ص:2

نشانه هایی از مهدی علیه السلام: پاسخ امامان به سوالات شیعیان پیرامون امام زمان علیه السلام

احمد سعیدی.

ص:3

ص:4

تصویر

ص:6

تصویر

ص:7

تصویر

ص:8

تصویر

ص:9

تصویر

ص:10

بر شماست. اتفاقاً برخی از حاضران با تمسخر به ابوطالب گفتند از این به بعد باید از پسرت اطاعت کنی.

به هر حال مسئله خلافت پیامبرصلی الله علیه وآله از همان ابتدای بعثت و تبلیغ رسالت، در کنار توحید و نبوت و دوشادوش هم مطرح بود؛ اگر چه بعداً پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله، تعداد و اسامی و خصوصیات جانشینان و امامان را نیز بیان فرمودند که دوازده نفرند و به احادیث 12 خلیفه در بین روایات شیعه و سنّی معروف است.

بیان این مطالب مسلمانان را به پرس و جو واداشت؛ چنان که در روایات فراوانی می بینیم؛ چه از شیعه و چه از اهل سنّت، همواره از پیامبر و امامان علیهم السلام در این مورد سؤال کرده اند که نام او چیست؟ فرزند کیست؟ چه موقع متولد می شود؟ آیا غایب خواهد شد؟ چه موقع ظهور خواهد کرد؟ و از این قبیل سؤالات که حضرات معصومین علیهم السلام نیز با توجّه به شرایط آن زمان جواب می دادند.

پیرامون امام زمان علیه السلام در موضوعات مختلف، سؤالات و شبهات فراوانی مطرح شده و جواب آن نیز داده شده و کتاب های متعدّدی نیز در این زمینه (خصوصاً توسط انتشارات مسجد مقدّس جمکران) چاپ شده است؛ لکن آنچه ما در این کتاب دنبال نموده ایم، فقط سؤالاتی است که اصحاب پیامبر و امامان علیهم السلام از آن حضرات پرسیده اند و ایشان نیز جواب داده اند، توفیق شد تا برخی از این سؤال و جواب ها را که به صورت حدیث و روایت در کتب روایی شیعه و سنّی ثبت شده را جمع آوری و جهت مشتاقان امام زمان علیه السلام که کمتر به

ص:12

کتب مرجع روایی دسترسی دارند در اختیار آنان قرار دهیم. امید است مورد قبول حضرت ولی عصرعلیه السلام و پسند منتظران آن حضرت قرار گیرد.

و اینک در ایام فاطمیه که در مسجد مقدس جمکران نشسته ام، یاد حضرت امام خمینی رحمه الله و شهدای گران قدر انقلاب و جنگ؛ خصوصاً همرزمان شهیدم: عبداللَّه ذوالفقاری، شیخ ابوالقاسم صفّاری، مهدی صفّار، منصور مرادی، بشیر باقری، محسن متولی، مصیب رفعتی و جواد خدامی را گرامی داشته، برای سرافرازی نظام اسلامی ایران و سلامتی مقام معظّم رهبری حضرت آیت اللَّه العظمی خامنه ای «حفظ اللَّه» دعا می کنیم.

در پایان از مدیریت محترم انتشارات مسجد مقدّس جمکران، حجّت الاسلام والمسلمین حسین احمدی قمی «دام عزّه» که زمینه چاپ این اثر را فراهم نمودند و نیز از همکاری برادران واحد پژوهش؛ به خصوص برادر گرامی جناب آقای رضا دیلمی تشکر و قدردانی می شود.

تابستان 1386

شهر مقدّس قم

احمد سعیدی

ص:13

ص:14

فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ»؛(1)

«مراد از متقون، شیعیان امیرالمؤمنین علیه السلام هستند و منظور از غیب همان امام غایب است و شاهد این ادّعا سخن خداست که می فرماید: بگو: غیب (و معجزات) تنها برای خدا (و به فرمان او) است! شما در انتظار باشید، من هم با شما در انتظارم! (شما در انتظار معجزات بهانه جویانه باشید، و من هم در انتظار مجازات شما!»

«آن گاه که امام خود را از دست دادید و او را ندیدید، پس چه خواهید کرد؟»

گفتم: وجوه یومئذ خاشعة یعنی چه؟

فرمود: همه برای قائم خاضع می شوند؛ به گونه ای که کسی قدرت نافرمانی ندارد.

عرض کردم: عاملة یعنی چه؟

فرمود: به غیر از آنچه که خداوند نازل کرده عمل می کنند.

گفتم: ناصبة یعنی چه؟

فرمود: کسانی منصوب شدند که لایق نبودند.

گفتم: تصلی ناراً حامیه چیست؟

فرمود: آتش دنیا، مراد سوزش شمشیر قائم است و در آخرت، آتش جهنم است».

کَانَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ کَانَ قَاعِداً فِی عَسْکَرِهِ لَا بَلْ بِمَنْزِلَةِ مَنْ کَانَ قَاعِداً تَحْتَ لِوَائِهِ.

قَالَ: وَرَوَاهُ بَعْضُ أَصْحَابِنَا بِمَنْزِلَةِ مَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله»؛(1)

«ای فضیل! تو امام خود را بشناس، چون اگر امام خویش را شناختی، برایت ضرری نخواهد بود که این امر زودتر شود یا تأخیر افتد و هر که امام خود را بشناسد آن گاه بمیرد قبل از آن که صاحب الامر ظهور کند، به منزله کسی خواهد بود که در لشکر آن حضرت حاضر شده باشد؛ خیر، بلکه به منزله کسی است که زیر پرچم خاص آن حضرت باشد.»

می گوید: برخی روایت کرده اند: بلکه به مانند کسی است که به همراه رسول خداصلی الله علیه وآله شهید شده است.

«مراد از نعمت ظاهره، امام ظاهر است و نعمت باطنی، امام غایب است.

گفتم: مگر بین امامان کسی غایب هم خواهد شد؟

قَالَ: نَعَمْ یغِیبُ عَنْ أَبْصَارِ النَّاسِ شَخْصُهُ وَلَا یغِیبُ عَنْ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ ذِکْرُهُ وَهُوَ الثَّانِی عَشَرَ مِنَّا یسَهِّلُ اللَّهُ لَهُ کُلَّ عَسِیرٍ وَیذَلِّلُ لَهُ کُلَّ صَعْبٍ وَیظْهِرُ لَهُ کُنُوزَ الْأَرْضِ وَیقَرِّبُ لَهُ کُلَّ بَعِیدٍ وَیبِیرُ بِهِ کُلَّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَیهْلِکُ عَلَی یدِهِ کُلَّ شَیطَانٍ مَرِیدٍ ذَاکَ ابْنُ سَیدَةِ الْإِمَاءِ الَّذِی یخْفَی عَلَی النَّاسِ وِلَادَتُهُ وَ لَا یحِلُّ لَهُمْ تَسْمِیتُهُ حَتَّی یظْهِرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَیمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً»؛(1)

فرمود: آری، شخص او از دیدگان مردم غایب می شود؛ امّا یاد او از دل های مؤمنان فراموش نمی گردد، او دوازدهمین امام از ماست، خداوند متعال هر مشکلی را برایش آسان خواهد کرد، هر سرسختی و (جبّاری) را در مقابل او رام گرداند، گنج های زمین را برایش ظاهر سازد، هر دوری را برایش نزدیک کند و تمام جباران و معاندان را به وسیله او هلاک کند، و به وسیله او هر شیطان متمرّدی را نابود سازد. او فرزند بهترین کنیزان است که ولادتش از مردم مخفی بماند و نام بردنش نیز حلال نباشد. تا آن گاه که خداوند وی را ظاهر کند و زمین را توسط وی پر از عدل و داد نماید چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد».

ص:26

رسیدم و عرض کردم: ای آقای من! آیه ای از قرآن کریم است که دل مرا مشغول کرده و شب مرا بیدار نگه داشته است.

آن جناب فرمود: بپرس ای امّ هانی!

گفتم: در مورد این سخن خدا که: «فَلَآ أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ * الْجَوَارِ الْکُنَّسِ» بفرمایید.

امام باقرعلیه السلام فرمود:

«نِعْمَ الْمَسْأَلَةُ سَأَلْتِنِی یا أُمَّ هَانِئ! هَذَا مَوْلُودٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ، هُوَ الْمَهْدِی مِنْ هَذِهِ الْعِتْرَةِ، تَکُونُ لَهُ حَیرَةٌ وَغَیبَةٌ یضِلُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَیهْتَدِی فِیهَا أَقْوَامٌ، فَیا طُوبَی لَکِ إِنْ أَدْرَکْتِهِ وَیا طُوبَی مَنْ أَدْرَکَهُ!»؛(1)

«خوب مسأله ای را پرسیدی ای امّ هانی! این مولودی است که در آخرالزمان خواهد آمد، او مهدی است و از عترت آل محمّدعلیهم السلام می باشد. برای او حیرت و غیبتی خواهد بود که برخی از اقوام گمراه می شوند و برخی نیز هدایت می گردند. پس خوشا به حال تو اگراو را درک کردی، و خوشا به حال هر کسی که او را درک کند».

«یا أُمَّ هَانِئٍ إِمَامٌ یخْنِسُ نَفْسَهُ حَتَّی ینْقَطِعَ عَنِ النَّاسِ عِلْمُهُ سَنَةَ سِتِّینَ وَمِائَتَینِ ثُمَّ یبْدُو کَالشِّهَابِ الْوَاقِدِ فِی اللَّیلَةِ الظَّلْمَاءِ فَإِنْ أَدْرَکْتِ ذَلِکِ الزَّمَانَ قَرَّتْ عَینَاکِ»؛(2)

ص:28

«مراد امامی است که غایب می شود و علم او در سال 260 ه.ق. از مردم منقطع می گردد، امّا سپس همانند شهاب سوزان و درخشان در شب بسیار تاریک ظاهر خواهد شد. و تو اگر آن زمان را درک کردی چشمانت روشن باد».

کسی باقی نماند جز این که توحید خدا را بپذیرد.

عرض کردم: فدایتان شوم، خلایق بیش از این هستند.

ایشان فرمود:

إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ أَمْراً قَلَّلَ الْکَثِیرَ وَکَثَّرَ الْقَلِیلَ.(1)

خداوند متعال هرگاه اراده امری را بفرماید می تواند زیاد را کم نماید و کم را زیاد بفرماید.

ص:30

َجَعْفَرٌ ابْنُ عَمِّکَ الطَّیارُ فِی الْجَنَّةِ یطِیرُ مَعَ الْمَلَائِکَةِ حَیثُ یشَاءُ وَمِنْکُمُ الْقَائِمُ یصَلِّی عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ خَلْفَهُ إِذَا أَهْبَطَهُ اللَّهُ إِلَی الْأَرْضِ مِنْ ذُرِّیةِ عَلِی وَفَاطِمَةَ وَمِنْ وُلْدِ الْحُسَینِ علیه السلام»؛(1)

«هیچ شب و روزی نیست، مگر این که از جانب خداوند متعال برای من تحفه ای فرستاده می شود. امّا آگاه باشید که امروز پروردگارم تحفه ای به من داده که تا قبل از این، چنین تحفه ای نداده بود. همانا جبرئیل نزد من آمد و سلام پروردگارم را ابلاغ کرد و گفت: ای محمّد! پروردگار عظیم الشأن از میان بنی هاشم هفت نفر را برگزید که مانند آنان را نه قبل از این خلق کرده، و نه بعد از این خلق خواهد کرد، [آن هفت نفر عبارتند از] :

ای رسول خدا! تو سید و آقای پیامبران هستی. علی بن ابی طالب وصی تو و سید اوصیاست. حسن و حسین که دو سبط تو هستند سرور همه اسباط هستند. عمویت حمزه، سالار شهیدان است و پسر عموی تو جعفر طیار، در بهشت به همراه فرشتگان پرواز می کند.

و از شماست قائم، همان که عیسی بن مریم علیهما السلام پشت سرش به نماز می ایستد، که خدای تعالی او را به زمین فرود می آورد. آن قائم از نسل علی و فاطمه و از فرزندان حسین علیهم السلام است».

اکرم صلی الله علیه وآله پرسیده شده است؛ ابن عباس تعریف می کند که پیامبر خداصلی الله علیه وآله فرمود: جانشینان من و حجت های خدا بر خلق بعد از من 12 نفرند که اوّل آنان برادرم و آخر ایشان فرزندم می باشد.

سؤال شد: ای رسول خدا! برادرت کیست؟

فرمود: علی بن ابی طالب علیه السلام.

گفته شد: پس فرزندت کیست؟

پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله فرمود:

«اَلْمَهْدِی یمْلَأُهَا قِسْطاً وَعَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً وَالَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیاً لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَأَطَالَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ فِیهِ وَلَدِی الْمَهْدِی فَینْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ علیه السلام فَیصَلِّی خَلْفَهُ وَتُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَیبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَالْمَغْرِبَ»؛(1)

«فرزندم مهدی است که زمین را از قسط و عدل پر می کند؛ همان طور که از ظلم و ستم پر شده باشد. قسم به آن که مرا به پیامبری برانگیخت! اگر از عمر دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن یک روز را آن قدر طولانی کند که فرزندم مهدی ظهور نماید. پس حضرت مسیح از آسمان نازل شود و پشت سر ایشان نمازگزارد و زمین به نور وجود او روشن شود و حکومتش از شرق تا غرب عالم را فرا گیرد».

ص:34

پرچم های سیاه می آیند، ایشان به دنبال حقّ و حقیقت هستند ولی به آنان نمی دهند. پس به ناچار جنگ می کنند و پیروز می شوند، در این هنگام آنچه تقاضا کرده بودند (از حقّ و خلافت) را به ایشان تقدیم می کنند ولی آنان نمی پذیرند تا این که آن را به مردی از اهل بیت من تقدیم می نمایند، پس او نیز زمین را از عدل و داد پر می کند؛ همان طور که دیگران از ظلم و جور پر کرده باشند. هر یک از شما که آن زمان را درک کرد باید به طرف آنان برود؛ هرچند این رفتن با دست بر روی برف و یخ باشد».

پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله فرمود:

«أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ علیه السلام أَنَّهُمْ یظْلِمُونَهُ وَیمْنَعُونَهُ حَقَّهُ وَیقَاتِلُونَهُ وَیقْتُلُونَ وُلْدَهُ وَیظْلِمُونَهُمْ بَعْدَهُ وَأَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ علیه السلام عَنْ رَبِّهِ عَزَّ وَجَلَّ أَنَّ ذَلِکَ یزُولُ إِذَا قَامَ قَائِمُهُمْ وَعَلَتْ کَلِمَتُهُمْ وَأَجْمَعَتِ الْأُمَّةُ عَلَی مَحَبَّتِهِمْ وَکَانَ الشَّانِئُ لَهُمْ قَلِیلاً وَالْکَارِهُ لَهُمْ ذَلِیلاً وَکَثُرَ الْمَادِحُ لَهُمْ وَذَلِکَ حِینَ تُغَیرُ الْبِلَادُ وَتُضَعَّفُ الْعِبَادُ وَالْإِیاسُ مِنَ الْفَرَجِ وَعِنْدَ ذَلِکَ یظْهَرُ الْقَائِمُ فِیهِمْ.

قَالَ النَّبِی صلی الله علیه وآله: اسْمُهُ کَاسْمِی وَاسْمُ أَبِیهِ کَاسِمِ ابْنِی وَهُوَ مِنْ وُلْدِ ابْنَتِی یظْهِرُ اللَّهُ الْحَقَّ بِهِمْ وَیحمد [یخْمِدُ] الْبَاطِلَ بِأَسْیافِهِمْ وَیتْبَعُهُمُ النَّاسُ بَینَ رَاغِبٍ إِلَیهِمْ وَخَائِفٍ لَهُمْ.

«جبرئیل به من خبر داد که به علی ظلم می کنند و حقّ او را از او منع می کنند، با او می جنگند و فرزندانش را می کشند و به آنان ظلم می کنند، نیز جبرئیل خبر داد از خداوند متعال که این ادامه دارد ولی هنگامی که قائم ایشان قیام کند این ظلم و ستم پایان می یابد، آن گاه که پرچم و حکومت ایشان بر پا گردد و همه امّت بر محبت آنان مجتمع شوند. دیگر دشمنانشان کم می شوند، کسی هم که آنان را ناخوش داند ذلیل می شود و محبان و ثناگویان ایشان زیاد می گردند. این در هنگامی است که شهرها تغییر یابند، بندگان خدا ضعیف شوند و همه از فرج ناامید شوند. در این موقع است که قائم ظهور خواهد کرد. نام او نام من است و اسم پدرش اسم فرزند من است، او از نسل دختر من است. خداوند به وسیله ایشان حقّ را ظاهر کند، حکومت

ص:37

ظلم و باطل را با قدرت آنان نابود سازد و مردم نیز گروهی با میل و رغبت و گروهی نیز از ترس تابع می شوند.

قَالَ: وَسَکَنَ الْبُکَاءُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فَقَالَ: مَعَاشِرَ الْمُؤْمِنِینَ أَبْشِرُوا بِالْفَرَجِ فَإِنَّ وَعْدَ اللَّهِ لَا یخْلَفُ وَقَضَاؤُهُ لَا یرَدُّ وَهُوَ الْحَکِیمُ الْخَبِیرُ فَإِنَّ فَتْحَ اللَّهِ قَرِیبٌ، اللَّهُمَّ إِنَّهُمْ أَهْلِی فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَطَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً، اللَّهُمَّ اکْلَأْهُمْ وَاحْفَظْهُمْ وَارْعَهُمْ وَکُنْ لَهُمْ وَانْصُرْهُمْ وَأَعِنْهُمْ وَأَعِزَّهُمْ وَلَا تُذِلَّهُمْ وَاخْلُفْنِی فِیهِمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدِیرٌ»؛(1)

صدای گریه پیامبرصلی الله علیه وآله پایین آمد، سپس فرمود:

ای مؤمنان! مژده باد شما را به فرج، همانا وعده خداوند تخلف ندارد و قضا و قدر الهی نیز بر نمی گردد، چون او آگاه و حکیم است، پس فتح و پیروزی از جانب خداوند نزدیک است.

خدایا! اینان اهل بیت من هستند، پس هرگونه ناپاکی و آلودگی را از ایشان دور کن و آنان را پاک و پاکیزه فرما.

خدایا! آنان را در حفظ و حمایت و رعایت خود بگیر و یار و یاورشان باش، آنان را عزیز گردان و جانشین من کن، چرا که تو بر هر کاری قادر و توانایی».

ص:38

«یا رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وآله أَ مِنَّا آلَ مُحَمَّدٍ الْمَهْدِی أَمْ مِنْ غَیرِنَا؟»؛

«ای رسول خدا! آیا «مهدی» از ما آل محمّد است یا از غیر ماست؟»

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند:

«لَا، بَلْ مِنَّا، یخْتِمُ اللَّهُ بِهِ الدِّینَ کَمَا فَتَحَ بِنَا وَبِنَا ینْقَذُونَ مِنَ الْفِتَنِ کَمَا أُنْقِذُوا مِنَ الشِّرْکِ وَبِنَا یؤَلِّفُ اللَّهُ بَینَ قُلُوبِهِمْ بَعْدَ عَدَاوَةِ الْفِتْنَةِ إِخْوَاناً کَمَا أَلَّفَ بَینَهُمْ بَعْدَ عَدَاوَةِ الشِّرْکِ إِخْوَاناً فِی دِینِهِمْ.

«خیر، بلکه از ماست، که خداوند دین را به وسیله او ختم می کند؛ همچنان که به وسیله ما آغاز شد. مردم به برکت ما از فتنه ها نجات پیدا می کنند همان طور که از شرک رهایی یافتند، به وجود ما خداوند قلب های مردم را به هم نزدیک و برادر می کند بعد از آن که به جهت فتنه ها دشمن یک دیگر شوند؛ چنان که در صدر اسلام نیز بعد از دشمنی به خاطر شرک، آنان را برادر دینی یک دیگر کرد».

ص:40

قائم متولد شده است یا نه؟ فرمود:

«لَا وَلَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیامَ حَیاتِی»؛(1)

«خیر، ولی اگر او را درک کنم، هر آینه تمام مدت عمرم خدمت او را خواهم کرد».

پس معلوم می شود تا زمان امام صادق علیه السلام هنوز مهدی موعود به دنیا نیامده اند؛ یعنی نه محمّد حنفیه امام بوده و نه فرزند امام صادق علیه السلام که برخی می گفتند.

عَلَی وُلْدِ مُوسَی وَإِنْ کَان مُوسَی حُجَّةً عَلَی هَارُونَ وَالْفَضْلُ لِوُلْدِهِ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ وَلَا بُدَّ لِلْأُمَّةِ مِنْ حَیرَةٍ یرْتَابُ فِیهَا الْمُبْطِلُونَ وَیخْلُصُ فِیهَا الُْمحِقُّونَ لِئَلَّا یکُونَ لِلنَّاسِ عَلَی اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَإِنَّ الْحَیرَةَ لَا بُدَّ وَاقِعَةٌ بَعْدَ مُضِی أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ علیه السلام.

«ای محمّد! خداوند متعال زمین را از حجّت خالی نمی گذارد؛ چه آن حجّت ناطق و ظاهر باشد و چه خاموش و غایب باشد و این جریان امامت را خداوند هیچ گاه در دو برادر قرار نداده است مگر در مورد امام حسن و امام حسین علیهما السلام آن هم به جهت برتری آن دو بزرگوار بر دیگران و این که آن دو مثل هم هستند ولی با دیگران فرق دارند؛ آری خداوند متعال فرزندان امام حسین علیه السلام را بر فرزندان امام حسن علیه السلام برتری داد؛ چنان که فرزندان هارون را بر فرزندان موسی برتری داد، اگرچه خود موسی علیه السلام بر هارون حجّت و امام و پیامبر بود، با این حال فضیلت و برتری مخصوص فرزندان هارون شد.

بدان که حتماً برای امّت حیرت و سرگردانی خواهد بود که در آن باطل گرایان به شک می افتند؛ امّا حقّ جویان نجات می یابند، به این جهت که برای مردم در روز قیامت حجّت و دلیلی بر خداوند نباشد. این حیرت و سرگردانی نیز بعد از شهادت امام عسکری علیه السلام واقع می شود.

فَقُلْتُ: یا مَوْلَاتِی هَلْ کَانَ لِلْحَسَنِ علیه السلام وَلَدٌ؟

فَتَبَسَّمَتْ، ثُمَّ قَالَتْ: إِذَا لَمْ یکُنْ لِلْحَسَنِ علیه السلام عَقِبٌ فَمَنِ الْحِجَّةُ مِنْ بَعْدِهِ وَقَدْ أَخْبَرْتُکَ أَنَّ الْإِمَامَةَ لَا تَکُونُ لِأَخَوَینِ بَعْدَ الْحَسَنِ وَالْحُسَینِ علیه السلام.

ص:44

گفتم: ای خانم! آیا امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی داشت؟

حکیمه تبسّمی کرد و گفت: اگر ایشان فرزندی نداشته باشد، پس چه کسی بعد از او امام است؟ و من هم که گفتم بعد از امام حسن و امام حسین علیهما السلام امامت در دو برادر برقرار نمی شود.

فَقُلْتُ: یا سَیدَتِی حَدِّثِینِی بِوِلَادَةِ مَوْلَای وَغَیبَتِهِ علیه السلام.

قال: قَالَتْ: نَعَمْ، کَانَتْ لِی جَارِیةٌ یقَالُ لَهَا «نَرْجِسُ» فَزَارَنِی ابْنُ أَخِی علیه السلام وَأَقْبَلَ یحِدُّ النَّظَرَ إِلَیهَا. فَقُلْتُ لَهُ: یا سَیدِی! لَعَلَّکَ هَوِیتَهَا فَأُرْسِلُهَا إِلَیکَ؟

فَقَالَ: لَا یا عَمَّةُ لَکِنِّی أَتَعَجَّبُ مِنْهَا.

فَقُلْتُ: وَمَا أَعْجَبَکَ؟

فَقَالَ علیه السلام :سَیخْرُجُ مِنْهَا وَلَدٌ کَرِیمٌ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ الَّذِی یمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلاً وَقِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً

فَقُلْتُ: فَأُرْسِلُهَا إِلَیکَ یا سَیدِی.

فَقَالَ: اسْتَأْذِنِی فِی ذَلِکَ أَبِی.

گفتم: ای خانم! پس جریان ولادت مولایم امام زمان علیه السلام و غیبت آن حضرت را تعریف بفرما.

حکیمه گفت: آری، من جاریه و کنیزی داشتم به نام نرجس، روزی برادر زاده ام «امام عسکری علیه السلام» به دیدن من آمد، حضرت وقتی آن کنیز را دید، خیلی دقیق شد. به ایشان عرض کردم: ای مولای من! گویا به ایشان محبت

ص:45

داری، اگر بخواهی برایت بفرستم.

امام فرمود: خیر، ای عمه! ولی از او در تعجب هستم.

گفتم: چه چیزی تو را به تعجب انداخته است؟

امام فرمود: به زودی از وی فرزندی به دنیا می آید که نزد خداوند متعال، کریم است و زمین را به وسیله او از عدل و داد پر می کند؛ چنان که از ظلم و جور پر شده باشد.

گفتم: پس حتماً او را برایت می فرستم، ای آقای من!

امام فرمود: در این مورد از پدرم اجازه بگیر.

قَالَتْ: فَلَبِسْتُ ثِیابِی وَأَتَیتُ مَنْزِلَ أَبِی الْحَسَنِ فَسَلَّمْتُ وَجَلَسْتُ فَبَدَأَنِی علیه السلام وَقَالَ: یا حَکِیمَةُ! ابْعَثِی بِنَرْجِسَ إِلَی ابْنِی أَبِی مُحَمَّدٍ. قَالَتْ: فَقُلْتُ: یا سَیدِی! عَلَی هَذَا قَصَدْتُکَ أَنْ أَسْتَأْذِنَکَ فِی ذَلِکَ.

فَقَالَ: یا مُبَارَکَةُ! إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی أَحَبَّ أَنْ یشْرَکَکِ فِی الْأَجْرِ وَیجْعَلَ لَکِ فِی الْخَیرِ نَصِیباً

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ رَجَعْتُ إِلَی مَنْزِلِی وَزَینْتُهَا وَوَهَبْتُهَا لِأَبِی مُحَمَّدٍ وَجَمَعْتُ بَینَهُ وَبَینَهَا فِی مَنْزِلِی فَأَقَامَ عِنْدِی أَیاماً ثُمَّ مَضَی إِلَی وَالِدِهِ وَوَجَّهْتُ بِهَا مَعَهُ.

حکیمه می گوید: لباس پوشیدم و به منزل امام هادی علیه السلام آمدم، سلام کردم و نشستم. خود امام هادی علیه السلام شروع به سخن کرد و فرمود: ای حکیمه! نرجس را برای فرزندم ابی محمّد بفرست.

ص:46

گفتم: ای آقای من! من هم به همین جهت خدمت شما آمدم که اجازه بگیرم.

فرمود: ای مبارکه! خداوند متعال دوست داشت که تو را هم در ثواب این کار شریک کند و نصیبی از این کار خیر برایت قرار دهد.

حکیمه گوید: من هم معطّل نکردم و سریع برگشتم منزل و مراسم ازدواج آنان نیز در منزل خودم انجام گرفت. چند روزی در منزل ما بودند که امام عسکری علیه السلام به منزل پدرش رفتند و نرجس خانم را هم به آنجا بردم.

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَمَضَی أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام وَجَلَسَ أَبُو مُحَمَّدٍعلیه السلام مَکَانَ وَالِدِهِ وَکُنْتُ أَزُورُهُ کَمَا کُنْتُ أَزُورُ وَالِدَهُ فَجَاءَتْنِی نَرْجِسُ یوْماً تَخْلَعُ خُفِّی وَقَالَتْ: یا مَوْلَاتِی نَاوِلْنِی خُفَّکِ. فَقُلْتُ: بَلْ أَنْتِ سَیدَتِی وَمَوْلَاتِی وَاللَّهِ لَا دَفَعْتُ إِلَیکِ خُفِّی لِتَخْلَعِیهِ وَلَا خَدَمْتِینِی بَلْ أَخْدُمُکِ عَلَی بَصَرِی.

فَسَمِعَ أَبُو مُحَمَّدٍعلیه السلام ذَلِکَ، فَقَالَ: جَزَاکِ اللَّهُ خَیراً یا عَمَّةُ.

حکیمه گوید: امام هادی علیه السلام به شهادت رسید و امام عسکری علیه السلام جانشین ایشان شد، من هم به زیارت ایشان می رفتم؛ همچنان که به زیارت امام هادی علیه السلام می رفتم. روزی به خدمت ایشان رفتم، نرجس خانم آمد که کفش های مرا جفت کند و گفت: ای خانم من! بگذار کفش هایت را جفت کنم. گفتم: بلکه تو خانم و مولای من هستی! به خدا قسم که نمی گذارم دست به کفش هایم بزنی و آنان را جفت کنی. تو نباید خدمت من بکنی بلکه این وظیفه من است که در خدمت تو باشم.

ص:47

امام عسکری علیه السلام این سخنان را شنید و فرمود: خدا تو را جزای خیر دهد، ای عمّه!

فَجَلَسْتُ عِنْدَهُ إِلَی وَقْتِ غُرُوبِ الشَّمْسِ، فَصِحْتُ بِالْجَارِیةِ وَقُلْتُ: نَاوِلِینِی ثِیابِی لِأَنْصَرِفَ. فَقَالَ علیه السلام: یا عَمَّتَاهُ بِیتِی اللَّیلَةَ عِنْدَنَا فَإِنَّهُ سَیولَدُ اللَّیلَةَ الْمَوْلُودُ الْکَرِیمُ عَلَی اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ الَّذِی یحْیی اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا.

قُلْتُ: مِمَّنْ یا سَیدِی وَلَسْتُ أَرَی بِنَرْجِسَ شَیئاً مِنْ أَثَرِ الْحَمْلِ؟

فَقَالَ: مِنْ نَرْجِسَ، لَا مِنْ غَیرِهَا.

قَالَتْ: فَوَثَبْتُ إِلَی نَرْجِسَ، فَقَلَبْتُهَا ظَهْراً لِبَطْنٍ فَلَمْ أَرَ بِهَا أَثَراً مِنْ حَبَلٍ فَعُدْتُ إِلَیهِ فَأَخْبَرْتُهُ بِمَا فَعَلْتُ. فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ لِی: إِذَا کَانَ وَقْتُ الْفَجْرِ یظْهَرُ لَکِ بِهَا الْحَبَلُ لِأَنَّ مَثَلَهَا مَثَلُ أُمِّ مُوسَی لَمْ یظْهَرْ بِهَا الْحَبَلُ وَلَمْ یعْلَمْ بِهَا أَحَدٌ إِلَی وَقْتِ وِلَادَتِهَا لِأَنَّ فِرْعَوْنَ کَانَ یشُقُّ بُطُونَ الْحَبَالَی فِی طَلَبِ مُوسَی وَهَذَا نَظِیرُ مُوسَی علیه السلام.

تا هنگام غروب آفتاب خدمت امام بودم، سپس به کنیز گفتم: وسایل مرا بده تا بروم. امام عسکری علیه السلام فرمود: ای عمّه! امشب را نزد ما بمان چون آن مولود کریم، امشب به دنیا خواهد آمد، کسی که خداوند متعال به وسیله او زمین مرده را زنده خواهد کرد.

گفتم: از چه کسی به دنیا می آید، من در نرجس که اثر حاملگی نمی بینم!

فرمود: فقط از نرجس است نه از کسی دیگر.

ص:48

حکیمه گوید: نزد نرجس رفتم؛ ولی اثری از حاملگی ندیدم، خدمت امام آمدم و گزارش دادم؛ امّا امام علیه السلام تبسّمی کرد و فرمود: هرگاه طلوع فجر شود اثر حاملگی ظاهر خواهد شد، چون جریان او هم مثل مادر موسی است که حاملگی او ظاهر نبود و کسی هم از آن خبر نداشت، تا موقع ولادت موسی، چون فرعون شکم زنان حامله را به جهت یافتن موسی می درید، این هم مثل آن است.

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَلَمْ أَزَلْ أَرْقُبُهَا إِلَی وَقْتِ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَهِی نَائِمَةٌ بَینَ یدَی لَا تَقْلِبُ جَنْباً إِلَی جَنْبٍ حَتَّی إِذَا کَانَ فِی آخِرِ اللَّیلِ وَقْتَ طُلُوعِ الْفَجْرِ وَثَبَتْ فَزِعَةً فَضَمَمْتُهَا إِلَی صَدْرِی وَسَمَّیتُ عَلَیهَا. فَصَاحَ أَبُو مُحَمَّدٍعلیه السلام وَقَالَ: اقْرَئِی عَلَیهَا إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ. فَأَقْبَلْتُ أَقْرَأُ عَلَیهَا وَقُلْتُ لَهَا: مَا حَالُکِ؟ قَالَتْ: ظَهَرَ الْأَمْرُ الَّذِی أَخْبَرَکِ بِهِ مَوْلَای. فَأَقْبَلْتُ أَقْرَأُ عَلَیهَا کَمَا أَمَرَنِی فَأَجَابَنِی الْجَنِینُ مِنْ بَطْنِهَا یقْرَأُ کَمَا أَقْرَأُ وَسَلَّمَ عَلَی. قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَفَزِعْتُ لِمَا سَمِعْتُ، فَصَاحَ بِی أَبُو مُحَمَّدٍعلیه السلام: لَا تَعْجَبِی مِنْ أَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ینْطِقُنَا بِالْحِکْمَةِ صِغَاراً وَیجْعَلُنَا حُجَّةً فِی أَرْضِهِ کِبَاراً.

فَلَمْ یسْتَتِمَّ الْکَلَامَ حَتَّی غِیبَتْ عَنِّی نَرْجِسُ فَلَمْ أَرَهَا کَأَنَّهُ ضُرِبَ بَینِی وَبَینَهَا حِجَابٌ فَعَدَوْتُ نَحْوَ أَبِی مُحَمَّدٍعلیه السلام وَأَنَا صَارِخَةٌ، فَقَالَ لِی: ارْجِعِی یا عَمَّةُ فَإِنَّکِ سَتَجِدِیهَا فِی مَکَانِهَا. قَالَتْ: فَرَجَعْتُ فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ کُشِفَ الْحِجَابُ بَینِی وَبَینَهَا وَإِذَا أَنَا بِهَا وَعَلَیهَا مِنْ أَثَرِ النُّورِ مَا غَشِی بَصَرِی

ص:49

وَإِذَا أَنَا بِالصَّبِی علیه السلام سَاجِداً عَلَی وَجْهِهِ، جَاثِیاً عَلَی رُکْبَتَیهِ، رَافِعاً سَبَّابَتَیهِ نَحْوَ السَّمَاءِ وَهُوَ یقُولُ: أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَأَنَّ جَدِّی رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وَأَنَّ أَبِی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ، ثُمَّ عَدَّ إِمَاماً إِمَاماً إِلَی أَنْ بَلَغَ إِلَی نَفْسِهِ فَقَالَ علیه السلام: اللَّهُمَّ أَنْجِزْ لِی وَعْدِی وَأَتْمِمْ لِی أَمْرِی وَثَبِّتْ وَطْأَتِی وَامْلَأِ الْأَرْضَ بِی عَدْلاً وَقِسْطاً.

حکیمه گوید: آن شب تا طلوع فجر مراقب نرجس بودم، او هم مقابل من خوابیده بود. تا این که آخر شب، با نگرانی بیدار شد، او را به سینه خود چسبانیدم، امام عسکری علیه السلام صدا زد: سوره قدر را بر او قرائت کن. من هم شروع کردم به خواندن قرآن، گفتم: حالت چطوره؟ گفت: آنچه که مولایم به تو خبر داده بود ظاهر شده است. مشغول قرائت بودم که دیدم فرزند داخل رحم نیز مشغول خواندن همان چیزی است که من می خوانم. حتی به من سلام هم کرد.

حکیمه گوید: از این حالت ترسیدم و نگران شدم که امام عسکری علیه السلام فرمود: از کار خدا تعجب نکن، خداوند متعال ما را در کودکی به زبان می آورد و حجّت بر روی زمین قرار می دهد.

هنوز سخن امام تمام نشده بود که نرجس از نظرم ناپدید شد و دیگر او را نمی دیدم، گویا بین من و او پرده ای زده باشند، با فریاد به طرف امام عسکری علیه السلام دویدم، حضرت فرمود: ای عمّه! برگرد که او را در جای خود خواهی دید. برگشتم، گویا پرده برداشته شد، او را در حاله ای از نور دیدم

ص:50

که چشمانم را خیره کرد. ناگهان فرزندی را دیدم که بر زانوانش سجده کرده، انگشت خود را به سمت آسمان نشانه گرفته و می گوید: شهادت می دهم که خدایی جز اللَّه نیست، یکتاست و شریکی ندارد، و شهادت می دهم که جدّم رسول خداست و پدرم امیرمؤمنان است.

آن گاه یک یک امامان را شمرد تا به خودش رسید و گفت: خدایا وعده ای که به من دادی وفا کن و کار من را به پایان برسان و مرا ثابت قدم بدار و زمین را به وسیله من از عدل و داد پر کن.

فَصَاحَ أَبُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنُ علیه السلام فَقَالَ: یا عَمَّةُ! تَنَاوَلِیهِ فَهَاتِیهِ. فَتَنَاوَلْتُهُ وَأَتَیتُ بِهِ نَحْوَهُ، فَلَمَّا مَثَلْتُ بَینَ یدَی أَبِیهِ وَهُوَ عَلَی یدَی سَلَّمَ عَلَی أَبِیهِ، فَتَنَاوَلَهُ الْحَسَنُ علیه السلام وَالطَّیرُ تُرَفْرِفُ عَلَی رَأْسِهِ فَصَاحَ بِطَیرٍ مِنْهَا فَقَالَ لَهُ: احْمِلْهُ وَاحْفَظْهُ وَرُدَّهُ إِلَینَا فِی کُلِّ أَرْبَعِینَ یوْماً. فَتَنَاوَلَهُ الطَّائِرُ وَطَارَ بِهِ فِی جَوِّ السَّمَاءِ وَأَتْبَعَهُ سَائِرُ الطَّیرِ فَسَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ یقُولُ: أَسْتَوْدِعُکَ الَّذِی اسْتَوْدَعَتْهُ أُمُّ مُوسَی. فَبَکَتْ نَرْجِسُ، فَقَالَ لَهَا: اسْکُتِی فَإِنَّ الرَّضَاعَ مُحَرَّمٌ عَلَیهِ إِلَّا مِنْ ثَدْیکِ وَسَیعَادُ إِلَیکِ کَمَا رُدَّ مُوسَی إِلَی أُمِّهِ وَذَلِکِ قَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَّ فَرَدَدْناهُ إِلی أُمِّهِ کَی تَقَرَّ عَینُها وَلا تَحْزَنَ.

امام عسکری علیه السلام فرمود: ای عمّه! فرزندم را بیاور. من هم فرزند را گرفتم و به سمت حضرت رفتم و مقابل ایشان ایستادم، هنوز مولود در دست من بود که به پدر بزرگوارش سلام کرد. امام عسکری علیه السلام ایشان را گرفت. از طرفی هم دیدم پرندگانی بالای سر آن حضرت در پروازند، یکی از آنان

ص:51

را صدا زد و فرمود: این طفل را بردار و از او حفاظت کن و تا چهل روز، هر روز او را نزد ما بیاور. پرنده او را گرفت و رفت و سایر پرندگان نیز به دنبال او رفتند. از امام عسکری علیه السلام شنیدم که می گوید: به تو امانت دادم آن چیزی را که مادر موسی به تو امانت سپرده بود. نرجس خانم به گریه افتاد، امام فرمود: آرام باش که شیر خوردن بر او حرام است مگر از پستان تو. به زودی او را برمی گردانند؛ چنان که موسی را به مادرش برگرداندند. این سخن خداست که فرمود: ما او را به مادرش برگرداندیم تا چشم مادرش روشن شود و غمگین نباشد.

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَقُلْتُ: مَا هَذَا الطَّائِرُ؟ قَالَ: هَذَا رُوحُ الْقُدُسِ الْمُوَکَّلُ بِالْأَئِمَّةِعلیه السلام یوَفِّقُهُمْ وَیسَدِّدُهُمْ وَیرَبِّیهِمْ بِالْعِلْمِ.

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَلَمَّا أَنْ کَانَ بَعْدَ أَرْبَعِینَ یوْماً رُدَّ الْغُلَامُ وَوَجَّهَ إِلَی ابْنُ أَخِی علیه السلام فَدَعَانِی فَدَخَلْتُ عَلَیهِ فَإِذَا أَنَا بِصَبِی مُتَحَرِّکٌ یمْشِی بَینَ یدَیهِ، فَقُلْتُ: سَیدِی! هَذَا ابْنُ سَنَتَینِ؟ فَتَبَسَّمَ علیه السلام ثُمَّ قَالَ: إِنَّ أَوْلَادَ الْأَنْبِیاءِ وَالْأَوْصِیاءِ إِذَا کَانُوا أَئِمَّةً ینْشَئُونَ بِخِلَافِ مَا ینْشَأُ غَیرُهُمْ وَإِنَّ الصَّبِی مِنَّا إِذَا أَتَی عَلَیهِ شَهْرٌ کَانَ کَمَنْ یأْتِی عَلَیهِ سَنَةٌ وَإِنَّ الصَّبِی مِنَّا لَیتَکَلَّمُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ وَیقْرَأُ الْقُرْآنَ وَیعْبُدُ رَبَّهُ عَزَّ وَجَلَّ وَعِنْدَ الرَّضَاعِ تُطِیعُهُ الْمَلَائِکَةُ وَتَنْزِلُ عَلَیهِ کُلَّ صَبَاحٍ وَمَسَاءٍ.

حکیمه گوید: عرض کردم: این پرنده که بود؟ امام فرمود: این روح القدس بود که موکّل بر ائمه است تا آنان را تربیت نماید. و توفیق علم دهد.

ص:52

حکیمه گوید: چهل روز که گذشت امام عسکری علیه السلام مرا طلب کرد. پس به محضر ایشان رفتم، طفلی دیدم که مقابل ایشان راه می رود، گفتم: ای آقای من! این بچه دو ساله است؟ امام تبسّم کرده و فرمودند: فرزندان پیامبران و جانشینان ایشان که قرار است امام شوند، بر خلاف سایر اطفال رشد و نمو دارند، لذا طفل یک ماهه ما مثل طفل یک ساله دیگران است. فرزندان ما این گونه هستند که در شکم مادر سخن می گویند، قرآن تلاوت می نمایند و عبادت خدا می کنند. آن گاه هم که شیر می خورند فرشتگان هر صبح و شام برایشان نازل می شوند و در اطاعت آنان هستند.

قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَلَمْ أَزَلْ أَرَی ذَلِکَ الصَّبِی کُلَّ أَرْبَعِینَ یوْماً إِلَی أَنْ رَأَیتُهُ رَجُلاً قَبْلَ مُضِی أَبِی مُحَمَّدٍعلیه السلام بِأَیامٍ قَلَائِلَ فَلَمْ أَعْرِفْهُ، فَقُلْتُ لِأَبِی مُحَمَّدٍعلیه السلام: مَنْ هَذَا الَّذِی تَأْمُرُنِی أَنْ أَجْلِسَ بَینَ یدَیهِ؟ فَقَالَ: ابْنُ نَرْجِسَ وَهُوَ خَلِیفَتِی مِنْ بَعْدِی وَعَنْ قَلِیلٍ تَفْقِدُونِّی فَاسْمَعِی لَهُ وَأَطِیعِی. قَالَتْ حَکِیمَةُ: فَمَضَی أَبُو مُحَمَّدٍعلیه السلام بِأَیامٍ قَلَائِلَ وَافْتَرَقَ النَّاسُ کَمَا تَرَی وَوَ اللَّهِ إِنِّی لَأَرَاهُ صَبَاحاً وَمَسَاءً وَإِنَّهُ لَینْبِئُنِی عَمَّا تَسْأَلُونِّی عَنْهُ فَأُخْبِرُکُمْ وَوَ اللَّهِ إِنِّی لَأُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنِ الشَّی ءِ فَیبْدَأُنِی بِهِ وَإِنَّهُ لَیرُدُّ عَلَی الْأَمْرَ فَیخْرُجُ إِلَی مِنْهُ جَوَابُهُ مِنْ سَاعَتِهِ مِنْ غَیرِ مَسْأَلَتِی وَقَدْ أَخْبَرَنِی الْبَارِحَةَ بِمَجِیئِکَ إِلَی وَأَمَرَنِی أَنْ أُخْبِرَکَ بِالْحَقِّ.

حکیمه گوید: من در هر چهل روز یک بار آن طفل گرامی را می دیدم، تا این که مدتی قبل از شهادت امام عسکری علیه السلام، مانند مردی شده بود که

ص:53

حتی من هم او را نشناختم، به امام عرض کردم: این آقا کیست که می فرمایید پیش او بنشینم؟ امام فرمود: این همان فرزند نرجس و جانشین من است. به زودی مرا از دست خواهید داد، پس حرف او را گوش کنید و اطاعتش نمایید.

حکیمه گوید: چند روز بعد امام عسکری علیه السلام به شهادت رسید و همان طور که می بینی مردم پراکنده شدند؛ به خدا قسم که من هر روز امام زمان علیه السلام را می بینم و ایشان به من خبر می دهد هرچه را که شما می پرسید و من جواب می دهم. به خدا قسم هرگاه می خواهم سؤال از ایشان بپرسم، خودشان جواب را زودتر به من می دهند؛ بدون این که من بپرسم، حتی آمدن تو را هم دیشب به من خبر دادند و امر فرمودند که حقّ مطلب را به تو بگویم.

قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ: فَوَ اللَّهِ لَقَدْ أَخْبَرَتْنِی حَکِیمَةُ بِأَشْیاءَ لَمْ یطَّلِعْ عَلَیهَا أَحَدٌ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ، فَعَلِمْتُ أَنَّ ذَلِکَ صِدْقٌ وَعَدْلٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَدِ اطَّلَعَهُ عَلَی مَا لَمْ یطَّلِعْ عَلَیهِ أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ»؛(1)

محمّد بن عبداللَّه می گوید: به خدا قسم که حکیمه از چیزهایی به من خبر داد که احدی جز خدا از آن خبر ندارد. لذا دانستم که این ها راست و حقّ است و خداوند متعال ایشان را به چیزهایی مطلع کرده که دیگران را بر آن مطلع نفرموده است».

ص:54

ِمَامِکُمْ وَالْأَمْرُ إِلَیهِ»؛(1)

«این امام شما بعد از من و جانشین من بر شماست، از او اطاعت کنید و بعد از من متفرق نشوید که در دین خود هلاک خواهید شد، آگاه باشید! که شما بعد از این دیگر او را نخواهید دید تا زمانی که عمر او کامل گردد. پس حرف عثمان را گوش کنید و به او روی آورید و سخن او را قبول کنید، چون او نماینده امام شماست و کارها به دست اوست».

قَالَ: فَقُلْتُ: یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! فَمَنِ الْإِمَامُ وَالْخَلِیفَةُ بَعْدَکَ؟

فَنَهَضَ علیه السلام فَدَخَلَ الْبَیتَ ثُمَّ خَرَجَ وَعَلَی عَاتِقِهِ غُلَامٌ کَأَنَّ وَجْهَهُ الْقَمَرُ لَیلَةَ الْبَدْرِ مِنْ أَبْنَاءِ ثَلَاثِ سِنِینَ، فَقَالَ: یا أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ لَوْ لَا کَرَامَتُکَ عَلَی اللَّهِ وَ عَلَی حُجَجِهِ مَا عَرَضْتُ عَلَیکَ ابْنِی هَذَا، إِنَّهُ سَمِی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وَکَنِیهُ الَّذِی یمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً.

یا أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ مَثَلُهُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ مَثَلُ الْخَضِرِعلیه السلام وَمَثَلُهُ کَمَثَلِ ذِی الْقَرْنَینِ وَاللَّهِ لَیغِیبَنَّ غَیبَةً لَا ینْجُو فِیهَا مِنَ التَّهْلُکَةِ إِلَّا مَنْ یثْبِتُهُ اللَّهُ عَلَی الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَوَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِیلِ فَرَجِهِ.

گفتم: ای پسر رسول خدا! پس امام و جانشین بعد از شما کیست؟

امام علیه السلام بلند شد و داخل اطاق رفت و برگشت؛ در حالی که بر دوش او کودکی بود. گویا چهره اش مانند ماه شب چهارده می درخشید، آن کودک حدوداً سه ساله بود. بعد فرمود:

ای احمد! اگر بزرگواری و منزلت تو نزد خدا و ما نبود، این فرزند را به تو نشان نمی دادم، او همنام رسول خداصلی الله علیه وآله و هم کنیه اوست، کسی که زمین را از عدل و داد پر می کند؛ چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد.

ای احمد! مَثل او در این امّت، مَثل خضرعلیه السلام و مَثل ذی القرنین است، به خدا قسم که حتماً غیبتی خواهد داشت که در این مدت غیبت هیچ کسی از هلاکت نجات نمی یابد؛ مگر کسانی که خداوند آنان را بر امامت وی پایدار بدارد و او را بر دعا برای تعجیل فرجش موفق گرداند.

ص:59

قَالَ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ: فَقُلْتُ لَهُ: یا مَوْلَای! هَلْ مِنْ عَلَامَةٍ یطْمَئِنُّ إِلَیهَا قَلْبِی؟

فَنَطَقَ الْغُلَامُ علیه السلام بِلِسَانٍ عَرَبِی فَصِیحٍ فَقَالَ: أَنَا بَقِیةُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَالْمُنْتَقِمُ مِنْ أَعْدَائِهِ فَلَا تَطْلُبْ أَثَراً بَعْدَ عَینٍ یا أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ»؛(1)

احمد بن اسحاق گوید: عرض کردم: ای آقا و مولای من! آیا علامت و نشانه ای می فرمایید که قلب من مطمئن گردد؟

در همین حال آن کودک به زبان عربی فصیح فرمود: من باقیمانده و ذخیره خدا در زمین هستم و از دشمنانش انتقام خواهم گرفت. پس از این دنبال چیزی نباش، ای احمد بن اسحاق!»

خداوند متعال در بزرگ سالی به ایشان بدهد، می تواند قبل از بلوغ هم به آنان بدهد؛ چنان که در مورد امام جواد و امام زمان علیهما السلام اتفاق افتاده است. با این حال شخصی مثل ابوبصیر می گوید: از امام (باقر یا صادق علیهما السلام) پرسیدم:

«أَ یکُونُ أَنْ یفْضَی هَذَا الْأَمْرُ إِلَی مَنْ لَمْ یبْلُغْ؟

قَالَ: سَیکُونُ ذَلِکَ؟

قُلْتُ: فَمَا یصْنَعُ؟

قَالَ: یوَرِّثُهُ عِلْماً وَکُتُباً وَلَا یکِلُهُ إِلَی نَفْسِهِ»؛(1)

«آیا این امر به کسی که هنوز بالغ نشده نیز خواهد رسید؟

فرمود: به زودی چنین خواهد شد.

عرض کردم: پس در این حال چه می کند؟

فرمود: خداوند علم و کتاب را به او ارث می دهد و او را به خودش واگذار نمی کند».

امّا آن گاه که امام حسین علیه السلام وارد شد، فرمود:

«بِأَبِی أَنْتَ یا أَبَا ابْنِ خِیرَةِ الْإِمَاءِ»؛

«به فدای تو که پدر فرزند بهترین کنیزان و خانم ها هستی».

سؤال شد: ای امیرالمؤمنین! چطور شد که به حسن چنان گفتی و به حسین چنین؟ فرزند بهترین کنیزان کیست؟

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:

«ذَاکَ الْفَقِیدُ الطَّرِیدُ الشَّرِیدُ م ح م د بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِی بْنِ الْحُسَینِ هَذَا وَوَضَعَ یدَهُ عَلَی رَأْسِ الْحُسَینِ علیه السلام»؛(1)

«همان ناپیدای تنهای رانده شده، محمّد پسر حسن پسر علی پسر محمّد پسر موسی پسر جعفر پسر محمّد پسر علی پسر این حسین.

و دست بر سر امام حسین علیه السلام گذاشت».

ص:62

بِنَجَفِ الْکُوفَةِ»؛(1)

«پسرم محمّد، امام و حجت خدا پس از من است، هر که بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است.

آگاه باشید که برای او غیبتی خواهد بود که جاهلان سرگردان می شوند، اهل باطل هلاک می گردند و آنان که تعیین وقت می کنند دروغ می گویند.

آن گاه ظهور خواهد کرد. گویا پرچم های سفید را می بینم که در نجف کوفه و بالای سر آن جناب حرکت می کند».

«آری قسم به خدایی که محمّد را به نبوّت برانگیخت و او را از بین همه خلایق برگزید، ولی بعد از مدتی غیبت و حیرت، این قیام صورت می گیرد، البته در این مدت کسانی در دین خود ثابت خواهند ماند که مخلص باشند و دارای مرتبه یقین باشند، آنان که خداوند پیمان ولایت ما را از ایشان اخذ کرده و ایمان را در دل های آنان نهاده و به روح الهی خود تأییدشان فرموده است».

«عمر بن خطاب از امیرالمؤمنین علیه السلام در مورد مهدی پرسید و گفت: ای فرزند ابی طالب! برایم از مهدی خبر بده که نامش چیست؟

امام فرمود: امّا اسم آن حضرت را نمی توانم بگویم، چون دوست و حبیب من (پیامبر خداصلی الله علیه وآله) با من عهد کرده که نام او را بیان نکنم تا زمانی که خداوند متعال او را برانگیزد، چون آن از چیزهایی است که خدا علمش را به رسولش به ودیعه گذاشته است».

آن جناب رسیدم و در خدمت ایشان نشسته بودم که امام کاظم علیه السلام نیز وارد شد. در آن هنگام ایشان جوان بودند. من بلند شدم و ایشان را بوسیدم و نشستم.

امام صادق علیه السلام فرمود:

«یا إِبْرَاهِیمُ أَمَا إِنَّهُ صَاحِبُکَ مِنْ بَعْدِی، أَمَا إِنَّهُ لَیهْلِکَنَّ فِیهِ قَوْمٌ وَیسْعَدُ آخَرُونَ فَلَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ وَضَاعَفَ عَلَی رُوحِهِ الْعَذَابَ، أَمَا لَیخْرِجَنَّ اللَّهُ مِنْ صُلْبِهِ خَیرَ أَهْلِ الْأَرْضِ فِی زَمَانِهِ سَمِی جَدِّهِ وَوَارِثَ عِلْمِهِ وَأَحْکَامِهِ وَفَضَائِلِهِ، مَعْدِنَ الْإِمَامَةِ وَرَأْسَ الْحِکْمَةِ، یقْتُلُهُ جَبَّارُ بَنِی فُلَانٍ بَعْدَ عَجَائِبَ طَرِیفَةٍ حَسَداً لَهُ وَلَکِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ، یخْرِجُ اللَّهُ مِنْ صُلْبِهِ تَمَامَ اثْنَا عَشَرَ مَهْدِیاً اخْتَصَّهُمُ اللَّهُ بِکَرَامَتِهِ وَأَحَلَّهُمْ دَارَ قُدْسِهِ، الْمُقِرُّ بِالثَّانِی عَشَرَ مِنْهُمْ کَالشَّاهِرِ سَیفَهُ بَینَ یدَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله یذُبُّ عَنْهُ.

«ای ابراهیم! بدان و آگاه باش که این صاحب توست بعد از من.

بدان و آگاه باش که به جهت او برخی هلاک و برخی دیگر سعادتمند خواهند شد. پس خدا لعنت کند قاتل او را و عذاب وی را دو چندان نماید.

بدان و آگاه باش که خداوند از نسل او بهترین فرد روی زمین در زمان خودش را ظاهر خواهد کرد که همنام جدش می باشد و وارث علم و احکام و فضایل او خواهد بود. معدن امامت و رأس حکمت است، جباران و ظالمان از طایفه فلان او را خواهند کشت، بعد از آن که امور عجیبه از او می بینند و این به جهت دشمنی و حسدی است که بر او دارند؛ لکن خداوند امر او را تمام خواهد کرد؛ هرچند مشرکان خوش نداشته باشند. خداوند از

ص:68

نسل او تا دوازده امام را به دنیا خواهد آورد که همه مهدی هستند و به کرامت خود مخصوص گردانیده و در جایگاه دارالقدس قرار داده است. هر کسی به دوازدهمین ایشان اقرار کند و ایمان بیاورد مانند کسی است که با شمشیر خود از رسول خداصلی الله علیه وآله دفاع می کند.

قَالَ: فَدَخَلَ رَجُلٌ مِنْ مَوَالِی بَنِی أُمَیةَ فَانْقَطَعَ الْکَلَامُ، فَعُدْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِحْدَی عَشْرَةَ مَرَّةً أُرِیدُ مِنْهُ أَنْ یسْتَتِمَّ الْکَلَامَ فَمَا قَدَرْتُ عَلَی ذَلِکَ، فَلَمَّا کَانَ قَابِلُ السَّنَةِ الثَّانِیةِ دَخَلْتُ عَلَیهِ وَهُوَ جَالِسٌ، فَقَالَ: یا إِبْرَاهِیمُ! الْمُفَرِّجُ لِلْکَرْبِ عَنْ شِیعَتِهِ بَعْدَ ضَنْکٍ شَدِیدٍ وَبَلَاءٍ طَوِیلٍ وَجَزَعٍ وَخَوْفٍ فَطُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ الزَّمَانَ حَسْبُکَ یا إِبْرَاهِیمُ!

فَمَا رَجَعْتُ بِشَی ءٍ أَسَرَّ مِنْ هَذَا لِقَلْبِی وَلَا أَقَرَّ لِعَینِی»؛(1)

راوی گوید: در این هنگام یکی از دوستان بنی امیه داخل شد؛ لذا امام سخن خود را قطع فرمود. من حدود یازده مرتبه از ایشان خواستم که فرمایش خود را تمام نماید؛ امّا ایشان چنین نکردند.

تا این که سال آینده مجدداً خدمت آن حضرت شرفیاب شدم و در حالی که نشسته بودند، فرمودند: ای ابراهیم! آن که گرفتاری ها و مشکلات شیعیان را برطرف می کند پس از تنگی شدید و بلای طولانی و جزع و فزع، خواهد آمد.

پس خوشا به حال آن که آن زمان را درک کند. دیگر تو را کافی است، ای ابراهیم!

ص:69

راوی گوید: از محضر ایشان مرخص شدم، در حالی که تاکنون چنین امر خوشحال کننده ای بر قلب من داخل نشده بود و چیزی که چشم مرا این مقدار روشن کرده باشد».

جهت خوف، غیبت می کند، در آن زمان برخی مرتد می شوند و بعضی نیز ثابت قدم می مانند.

سپس فرمود: خوشا به حال شیعیان ما، همانان که در زمان غیبت قائم ما به محبت ما متمسک می شوند، بر ولایت و دوستی ما پا برجایند و از دشمنان ما بیزارند. آنان از مایند و ما نیز از ایشانیم، آنان به امامت ما راضی اند و ما هم به شیعه بودن ایشان خشنودیم، خوشا به حال آنان! به خدا قسم روز قیامت هم درجه با مایند».

«او پنجمین از فرزند هفتمین خواهد بود، همان که شخص او از شما غایب می شود و نام بردنش نیز بر شما حلال نیست».

امام کاظم علیه السلام امام هفتم است و پنجمین فرزند ایشان نیز امام مهدی علیه السلام است.

این مطلب در کتاب شریف کمال الدین از مرحوم شیخ صدوق نقل شده است که حضرت عبدالعظیم می گوید: خدمت مولایم امام جوادعلیه السلام رسیدم و قصد داشتم از «قائم» سؤال کنم که آیا او مهدی است یا غیر اوست، امّا بدون این که من حرفی بزنم، خود امام جوادعلیه السلام فرمود:

«یا أَبَا الْقَاسِمِ! إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِی الَّذِی یجِبُ أَنْ ینْتَظَرَ فِی غَیبَتِهِ وَیطَاعَ فِی ظُهُورِهِ وَهُوَ الثَّالِثُ مِنْ وُلْدِی وَالَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّةِ وَخَصَّنَا بِالْإِمَامَةِ إِنَّهُ لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ فَیمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً وَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی یصْلِحُ أَمْرَهُ فِی لَیلَةٍ کَمَا أَصْلَحَ أَمْرَ کَلِیمِهِ مُوسَی علیه السلام لِیقْتَبِسَ لِأَهْلِهِ نَاراً فَرَجَعَ وَهُوَ رَسُولُ نَبِی.

ثُمَّ قَالَ علیه السلام: أَفْضَلُ أَعْمَالِ شِیعَتِنَا انْتِظَارُ الْفَرَجِ»؛(1)

«ای ابوالقاسم! حتماً قائم ما همان مهدی است، همان که در زمان غیبتش واجب است که منتظر او باشند، و در زمان ظهور، مطیع وی گردند؛ او سومین فرزند من است. قسم به خدایی که محمّد را به پیامبری برگزید و ما را به امامت اختصاص داد! اگر از عمر دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خدا آن یک روز را آن قدر طولانی فرماید تا او ظهور نماید و زمین را از عدل و داد پر کند؛ چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد و به درستی که

ص:73

خداوند متعال امر فرج او را در یک شب اصلاح خواهد کرد؛ چنان که امر پیامبر کلیم خود موسی علیه السلام را در یک شب اصلاح فرمود، به گونه ای که وی رفته بود تا برای اهل و خانواده اش آتشی بیاورد، امّا برگشت در حالی که پیامبر و رسول خدا شده بود.

امام جوادعلیه السلام آن گاه فرمود: برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است».

أَهْلِ الْأَرْضِ أَظْهَرَ أَمْرَهُ، فَإِذَا أُکْمِلَ لَهُ الْعَقْدُ وَهُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ فَلَا یزَالُ یقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ حَتَّی یرْضَی اللَّهُ تَبَارَکَ وَتَعَالَی.

قَالَ عَبْدُ الْعَظِیمِ: قُلْتُ لَهُ: یا سَیدِی وَکَیفَ یعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ قَدْ رَضِی؟

قَالَ: یلْقِی فِی قَلْبِهِ الرَّحْمَةَ»؛(1)

«ای ابوالقاسم! هیچکدام از ما امامان نیست مگر این که قائم به امر خداست و هادی مردم به سوی دین خدا می باشد، امّا آن قائمی که خداوند به وسیله او زمین را از کفر و الحاد پاک می کند و آن را از عدل و داد پر می نماید، من نیستم. او کسی است که ولادتش از مردم مخفی است، شخص او ناپیدا و نام بردنش نیز حرام است. او همنام و هم کنیه رسول خداست، او کسی است که خداوند طی الارض را به وی عنایت می کند، و هر مشکلی برایش آسان می گردد.

اصحاب او که تعدادشان 313 نفر و به عدد مجاهدان بدر است از دورترین نقاط زمین دور او جمع می شوند، و چنین است سخن خداوند متعال: هر جا باشید، خداوند همه شما را (برای پاداش و کیفر در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز) حاضر می کند؛ زیرا او بر هر کاری تواناست.

هرگاه این عدّه از یاران او از سراسر جهان برای وی فراهم شد و پیمان ده هزار مرد برای او کامل گردید، به اذن خداوند ظهور می نماید و آن قدر

ص:75

از دشمنان خدا را می کشد تا خداوند راضی شود.

حضرت عبدالعظیم می گوید گفتم: ای آقای من! چگونه می فهمد که خدا راضی شده است؟

فرمود: رحمت را به قلبش القا می کند».

«اَلْأَمْرُ لِی مَا دُمْتُ حَیاً، فَإِذَا نَزَلَتْ بِی مَقَادِیرُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَتَعَالَی أَتَاکُمُ الْخَلَفُ مِنِّی وَأَنّی لَکُمْ بِالْخَلَفِ مِنْ بَعْدِ الْخَلَفِ»؛(1)

«امر امامت با من است تا زمانی که زنده هستم، هرگاه تقدیر الهی برای من مقدر شد (و از دنیا رفتم) جانشین من برای شما خواهد آمد؛ امّا چگونه خواهد بود حال شما در زمان خلف بعد از آن جانشین!»

ص:78

قَالَ: إِذَا قَامَ سَارَ بِسِیرَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله إِلَّا أَنَّهُ یبَینُ آثَارَ مُحَمَّدٍ وَیضَعُ السَّیفَ ثَمَانِیةَ أَشْهُرٍ هَرْجاً هَرْجاً حَتَّی یرْضَی اللَّهُ.

فرمود: آن گاه که قیام کند به سیره و روش ایشان رفتار خواهد کرد، با این فرق که همان احکام و آثار و سنت پیامبر را تبیین خواهد فرمود؛ شمشیرش را هشت ماه بر می دارد و دشمنان خدا را می کشد تا این که خدا راضی شود.

قُلْتُ: فَکَیفَ یعْلَمُ رِضَا اللَّهِ؟

گفتم: از کجا می فهمد که خدا راضی شده است؟

قَالَ: یلْقِی اللَّهُ فِی قَلْبِهِ الرَّحْمَةَ»؛(1)

فرمود: خداوند در قلبش رحمت القا می کند.»

وجود دارد: حضرات یونس و یوسف و موسی و عیسی و محمّدعلیهم السلام.

فَأَمَّا شَبَهُهُ مِنْ یونُسَ: فَرُجُوعُهُ مِنْ غَیبَتِهِ وَهُوَ شَابٌّ بَعْدَ کِبَرِ السِّنِّ؛

امّا شباهت به یونس علیه السلام: برگشت او بود از غیبتش در حالی که جوان بود بعد از گذشت سال ها و پیری او.

وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ یوسُفَ بْنِ یعْقُوبَ: فَالْغَیبَةُ مِنْ خَاصَّتِهِ وَعَامَّتِهِ وَاخْتِفَاؤُهُ مِنْ إِخْوَتِهِ وَإِشْکَالُ أَمْرِهِ عَلَی أَبِیهِ یعْقُوبَ علیه السلام مَعَ قُرْبِ الْمَسَافَةِ بَینَهُ وَبَینَ أَبِیهِ وَأَهْلِهِ وَشِیعَتِهِ؛

شباهت به یوسف علیه السلام: او نیز از همه غایب شده بود از بستگان و غیره. و مخفی شدن وی از برادرانش و سخت شدن این کار بر پدرش یعقوب علیه السلام با این که فاصله بین او و پدر و اهل و پیروانش نزدیک بود.

وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ مُوسَی: فَدَوَامُ خَوْفِهِ وَطُولُ غَیبَتِهِ وَخَفَاءُ وِلَادَتِهِ وَتَعَبُ شِیعَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ بِمَا لَقُوا مِنَ الْأَذَی وَالْهَوَانِ إِلَی أَنْ أَذِنَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِی ظُهُورِهِ وَ نَصَرَهُ وَأَیدَهُ عَلَی عَدُوِّهِ؛

شباهت حضرت قائم به موسی علیه السلام: ادامه دوره نگرانی و اظطراب او و طول مدت غیبت و نیز پنهانی بودن ولادت وی و سختی پیروانش بعد از او به سبب آزار و اذیتی که به آنان رسید، تا زمانی که خداوند در ظهور و یاری او اجازه فرمود و ایشان را بر دشمنانش پیروز نمود.

وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ عِیسَی: فَاخْتِلَافُ مَنِ اخْتَلَفَ فِیهِ حَتَّی قَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ مَا وُلِدَ وَقَالَتْ طَائِفَةٌ مَاتَ وَقَالَتْ طَائِفَةٌ قُتِلَ وَصُلِبَ؛

شباهت به حضرت عیسی علیه السلام: به جهت اختلاف مردم پیرامون وی است،

ص:82

به گونه ای که برخی گفتند اصلاً او متولد نشده، بعضی گفتند مرده، عدّه ای گفتند کشته شده و او را به صلیب کشیده اند .

وَ أَمَّا شَبَهُهُ مِنْ جَدِّهِ الْمُصْطَفَی صلی الله علیه وآله: فَخُرُوجُهُ بِالسَّیفِ وَقَتْلُهُ أَعْدَاءَ اللَّهِ وَأَعْدَاءَ رَسُولِهِ صلی الله علیه وآله وَالْجَبَّارِینَ وَالطَّوَاغِیتَ وَأَنَّهُ ینْصَرُ بِالسَّیفِ وَالرُّعْبِ وَأَنَّهُ لَا تُرَدُّ لَهُ رَایةٌ șΘÙΙƙљΠمِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِهِ خُرُوجَ السُّفْیانِی مِنَ الشَّامِ وَخُرُوجَ الَْیمَانِی وَصَیحَةً مِنَ السَّمَاءِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَمُنَادٍ ینَادِی بِاسْمِهِ وَاسْمِ أَبِیهِ»؛(1)

امّا شباهت امام زمان علیه السلام به جدّ بزرگوارش پیامبر خداصلی الله علیه وآله این است که با قدرت شمشیر ظهور می کند، دشمنان خدا و رسولش را که ظالمان و طاغوتیان هستند به قتل می رساند. خداوند متعال با قدرت شمشیر و ترسی که بر دل دشمنانش می اندازد، امام را پیروز می کند و هرگز پرچم و لشکر او عقب نشینی ندارد.

برخی از علائم و نشانه های ظهور ایشان چنین است: خروج سفیانی از شام، خروج یمانی، ندایی از آسمان در ماه رمضان که منادی، اسم او و اسم پدرش صدا را می کند.»

«در قائم علیه السلام شباهتی به یوسف پیامبرعلیه السلام است».

عرض کردم: چه شباهتی؟

فرمود: «الْحِیرَةُ وَالْغَیبَةُ»؛(1)

«سرگردانی و غیبت».

ص:84

که برگزیده و فرزند برگزیده تو را به شهادت رساندند می گذری، او که بهترین خلق توست؟

خداوند به آنان وحی فرمود: فرشتگان من! آرام باشید، به عزت و جلالم سوگند که حتماً از آنان انتقام خواهم گرفت؛ هرچند مدتی بگذرد.

سپس خداوند امامان از فرزندان امام حسین علیه السلام را برایشان نمایان ساخت و فرشتگان خوشحال شدند. امّا دیدند یک نفر از ایشان ایستاده و نماز می خواند، خداوند فرمود: به وسیله آن که ایستاده، از آنان انتقام خواهم گرفت».

انکار کرده و منکران نیز استهزاء می کنند. بسیاری از افراد برای آن وقت گذاری می کنند و کسانی هم که عجله کنند هلاک خواهند شد؛ امّا مسلمانان واقعی نجات خواهند یافت».

«یا حَکَمُ کُلُّنَا قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ؛ «ای حکم! همه ما قائم به امر خداوند هستیم.

قُلْتُ: فَأَنْتَ الْمَهْدِی؟»؛ «گفتم: پس شما مهدی هستید؟»

قالَ: کُلُّنَا یهْدَی إِلَی اللَّهِ؛ «فرمود: همه ما مردم را به سوی خدا هدایت می کنیم.

قُلْتُ: فَأَنْتَ صَاحِبُ السَّیفِ؟؛ گفتم: پس شما صاحب شمشیر هستید؟

قَالَ: کُلُّنَا صَاحِبُ السَّیفِ وَوَارِثُ السَّیفِ؛ فرمود: همه ما صاحب شمشیر و وارث آن هستیم.

قُلْتُ: فَأَنْتَ الَّذِی تَقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ وَیعِزُّ بِکَ أَوْلِیاءُ اللَّهِ وَیظْهَرُ بِکَ دِینُ اللَّهِ؟ «عرض کردم: پس شما همان هستید که دشمنان خدا را می کشید، دوستان خدا به سبب شما عزیز می شوند و دین الهی ظاهر و حاکم می گردد؟»

فَقَالَ: یا حَکَمُ کَیفَ أَکُونُ أَنَا وَبَلَغْتُ خَمْساً وَأَرْبَعِینَ وَإِنَّ صَاحِبَ هَذَا أَقْرَبُ عَهْداً بِاللَّبَنِ مِنِّی وَأَخَفُّ عَلَی ظَهْرِ الدَّابَّةِ»؛(1)

«فرمود: ای حکم! چگونه او من باشم در حالی که سنّ من به 45 سال رسیده است؛ امّا صاحب این امر جوان تر از من است و سبکبال تر بر اسب سوار می شود».

ص:90

اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ صَاحِبَکُمْ فَاحْمَدُوا اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ وَهُوَ یخَیرُ الصَّعْبَ عَلَی الذَّلُولِ.

فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! فَأَیهُمَا یخْتَارُ؟

قَالَ: یخْتَارُ الصَّعْبَ عَلَی الذَّلُولِ»؛(1)

«ما همانند ستارگان آسمانیم، هرگاه ستاره ای از ما غایب شد ستاره ای دیگر ظاهر خواهد شد که موجب امان و امنیت و سلامت و اسلام و فاتح و مفتاح خواهد بود. تا هنگامی که بنو عبدالمطلب حاکم هستند کسی نمی داند امام ایشان کیست، امّا آن گاه که خداوند صاحب شما را ظاهر گرداند حمد خدای عزّوجلّ را به جای آورید، خداوند او را بین دو امر آسان و مشکل مخیر می سازد.

عرض کردم: فدایتان شوم! آن حضرت کدام یک را انتخاب می فرماید؟

فرمود: امر مشکل را بر امر آسان ترجیح می دهد».

«یا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَطَاءٍ قَدْ أَخَذْتَ تَفْرُشُ أُذُنَیکَ لِلنَّوْکَی، لَا وَاللَّهِ مَا أَنَا بِصَاحِبِکُمْ.

قُلْتُ: فَمَنْ صَاحِبُنَا؟

فَقَالَ: اُنْظُرُوا مَنْ غُیبَ عَنِ النَّاسِ وِلَادَتُهُ، فَذَلِکَ صَاحِبُکُمْ، إِنَّهُ لَیسَ مِنَّا أَحَدٌ یشَارُ إِلَیهِ بِالْأَصَابِعِ وَیمْضَغُ بِالْأَلْسُنِ إِلَّا مَاتَ غَیظاً أَوْ حَتْفَ أَنْفِهِ»؛(1)

«ای عبداللَّه فرزند عطاء! گویا گوش خود را در اختیار افراد نادان و احمق قرار دادی، خیر، به خدا قسم که من صاحب شما نیستم.

گفتم: پس صاحب ما کیست؟

فرمود: نگاه کنید همان که تولدش از مردم مخفی می ماند، او صاحب شماست چرا که هیچ کسی از ما اهل بیت نیست که به او اشاره شود یا نامش بر سر زبان ها افتاده؛ مگر این که یا به جهت غیظ دیگران مرده یا آنان را کشتند».

قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! ثُمَّ یکُونُ مَا ذَا؟

قَالَ: لَا یظْهَرُ إِلَّا بِالسَّیفِ»؛(1)

«آن گاه که اوضاع زمان متغیر شود، پس گفته می شود: معلوم نیست مرده، از بین رفته، یا در کدام وادی و بیابان رفته است؟

گفتم: فدایتان شوم! سپس چه می شود؟

فرمود: او ظهور نمی کند مگر با شمشیر».

ص:94

گرداند (و ورزیده شوند)؛ و کافران را به تدریج نابود سازد. ای جابر! این امری از امور خدا و سرّی از اسرار اوست که از بندگانش پوشانده است، پس بپرهیز از شک در امر الهی که آن کفر است».

زمان و جانشین خداوند است. به خدا قسم که اگر در غیبت خود باقی بماند به مقداری که نوح در قومش مانده بود، از دنیا نخواهد رفت تا این که ظهور نماید و زمین را از قسط و عدل پر کند؛ چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد».

قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: «لَتَرْکَبُنَّ طَبَقاً عَن طَبَقٍ»(1)؛ أَی سَنَناً عَلَی سَنَنِ مَنْ کَانَ قَبْلَکُم»؛(2)

«خداوند متعال می خواهد سنّت های پیامبران گذشته از جهت غیبت ایشان را در مورد امام زمان علیه السلام نیز جاری کند. لذا حتمی است که به مدت غیبت های آنان امام زمان علیه السلام نیز به جهت مصالح الهی غایب شود.

ای سدیر! چنان که خداوند فرموده: همه شما پیوسته از حالی به حال دیگر منتقل می شوید (تا به کمال برسید). تمام سنّت های پیامبران گذشته برای شما هم خواهد بود».

امام صادق علیه السلام فرمود:

«وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی غَیبَتِهِ وَجْهُ الْحِکْمَةِ فِی غَیبَاتِ مَنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ حُجَجِ اللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ إِنَّ وَجْهَ الْحِکْمَةِ فِی ذَلِکَ لَا ینْکَشِفُ إِلَّا بَعْدَ ظُهُورِهِ کَمَا لَا ینْکَشِفُ وَجْهُ الْحِکْمَةِ لَمَّا أَتَاهُ الْخَضِرُعلیه السلام مِنْ خَرْقِ السَّفِینَةِ وَقَتْلِ الْغُلَامِ وَإِقَامَةِ الْجِدَارِ لِمُوسَی علیه السلام إِلَّا وَقْتَ افْتِرَاقِهِمَا، یا ابْنَ الْفَضْلِ! إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ أَمْرٌ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ وَسِرٌّ مِنَ اللَّهِ وَغَیبٌ مِنْ غَیبِ اللَّهِ وَمَتَی عَلِمْنَا أَنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ حَکِیمٌ صَدَّقْنَا بِأَنَّ أَفْعَالَهُ کُلَّهَا حِکْمَةٌ وَإِنْ کَانَ وَجْهُهَا غَیرَ مُنْکَشِفٍ لَنَا»؛(1)

«وجه حکمت غیبت امام زمان علیه السلام همان حکمت غایب شدن پیامبران و حجت های گذشته است، علت و حکمت این غیبت ها هم کشف نخواهد شد مگر بعد ظهور آن حضرت، چنان که حکمت کارهای خضرعلیه السلام نیز در مورد سوراخ کردن کشتی و کشتن آن جوان و تعمیر نمودن دیوار، در ابتدا برای موسی علیه السلام معلوم نبود، مگر آن گاه که قرار شد از یک دیگر جدا شوند. ای فرزند فضل! این امر، یکی از امور خدا و سرّی از اسرار او و یکی از امور مخفی خداوند است. وقتی ما اعتقاد داریم که خداوند حکیم است؛ حتماً تصدیق می کنیم که تمام کارهایش از روی حکمت است؛ هر چند سبب و وجه حکمت آن برای ما معلوم نباشد».

«کَأَنِّی بِالشِّیعَةِ عِنْدَ فِقْدَانِهِمُ الثَّالِثَ مِنْ وُلْدِی یطْلُبُونَ الْمَرْعَی فَلَا یجِدُونَهُ»؛

«گویا شیعیان را می بینم، آن گاه که سومین فرزند من (امام عسکری علیه السلام) را از دست بدهند، به دنبال محل استراحتی می گردند ولی نمی یابند».

می گوید عرض کردم: برای چه ای فرزند رسول خدا؟

فرمود: «لِأَنَّ إِمَامَهُمْ یغِیبُ عَنْهُمْ»؛

«چون امام آنان غایب می شود».

گفتم: برای چه غایب می شود؟

امام رضاعلیه السلام فرمود:

«لِئَلَّا یکُونَ لِأَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیعَةٌ إِذَا قَامَ بِالسَّیفِ»؛(1)

«برای این که آن گاه که ظهور می نماید بیعت هیچ احدی (هیچ حاکم طاغوت) به گردن او نباشد».

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود:

«إِی وَالَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَینْتَفِعُونَ بِهِ وَیسْتَضِیئُونَ بِنُورِ وَلَایتِهِ فِی غَیبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وَإِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ»؛(1)

«آری، قسم به خدایی که مرا به نبوّت برگزید! هر آینه آنان از وی منتفع خواهند شد و به هنگام غیبت، از نور ولایت او روشنایی خواهند گرفت؛ همانند استفاده مردم از خورشید آن گاه که ابرها خورشید را پوشانده باشند».

اگر خورشید نباشد جهان تاریک و ظلمانی خواهد شد؛ امّا با آمدن خورشید، همه جا روز و روشن می شود؛ هر چند ابرهای متراکم جلوی تابش مستقیم نور آن را بگیرند؛ ولی روز همچنان روز است و روشن.

قَالَ: کَمَا ینْتَفِعُونَ بِالشَّمْسِ إِذَا سَتَرَهَا السَّحَابُ»؛(1)

«زمین از روزی که آدم آفریده شده خالی از حجّت نبوده؛ چه امام ظاهر و شناخته شده و یا امام غایب و پنهان و تا روز قیامت نیز چنین خواهد بود. اگر غیر از این بود خدا عبادت نمی شد.

سلیمان عرض کرد: مردم چگونه از امام غایب استفاده می کنند؟

فرمود: همان طور که از خورشید استفاده می کنند؛ آن گاه که ابرها آن را پوشانده باشند».(2)

قَالَ: صَدَقْتَ یا بَا خَالِدٍ تُرِیدُ مَا ذَا؟

قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! قَدْ وَصَفَ لِی أَبُوکَ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ بِصِفَةٍ لَوْ رَأَیتُهُ فِی بَعْضِ الطُّرُقِ لَأَخَذْتُ بِیدِهِ.

قَالَ: فَتُرِیدُ مَا ذَا یا بَا خَالِدٍ؟

قَالَ: أُرِیدُ أَنْ تُسَمِّیهُ لِی حَتَّی أَعْرِفَهُ بِاسْمِهِ.

فَقَالَ: سَأَلْتَنِی وَاللَّهِ یا بَا خَالِدٍ عَنْ سُؤَالٍ مُجْهِدٍ وَلَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ أَمْرٍ مَا لَوْ کُنْتُ مُحَدِّثاً بِهِ أَحَداً لَحَدَّثْتُکَ وَلَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ أَمْرٍ لَوْ أَنَّ بَنِی فَاطِمَةَ عَرَفُوهُ حَرَصُوا عَلَی أَنْ یقْطَعُوهُ بَضْعَةً بَضْعَةً»؛(1)

«فدایتان شوم! دوری مرا از مردم و انس و علاقه ام به پدرت را می دانید.

امام فرمود: آری، درست می گویی ای اباخالد، چه می خواهی؟

گفتم: فدایتان شوم! صاحب این امر را برایم به گونه ای توصیف بفرمایید که اگر ایشان را در راهی دیدم، دست به دامنش شوم.

فرمود: حالا چه می خواهی؟

عرض کردم: می خواهم اسم آن حضرت را بفرمایی تا او را با نام بشناسم.

امام فرمود: ای اباخالد! به خدا قسم که از مسأله مهمی سؤال کردی، از چیزی پرسیدی که اگر آن را به کسی گفته بودم، به تو هم می گفتم. ولی از امری پرسیدی که حتی اگر بنی فاطمه هم از آن مطلّع شوند و او را بشناسند، حریص گشته و او را قطعه قطعه خواهند کرد».

ص:104

گفتم: امّا خیلی از آنان در این مورد حرف می زنند؟

امام صادق علیه السلام فرمود:

«لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَنْ یمَحَّصُوا وَیمَیزُوا وَیغَرْبَلُوا وَیخْرُجُ فِی الْغِرْبَالِ خَلْقٌ کَثِیرٌ»؛(1)

«چاره ای جز امتحان مردم نیست، همه باید امتحان شوند، تا خوب و بد جدا گردند، همه باید غربال شوند و بسیاری از مردم ناخالص از آن خارج می شوند».

حضرت گفتم: ای امیرمؤمنان! این حیرت و غیبت چقدر طول می کشد؟

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: شش روز یا شش ماه یا شش سال!

عرض کردم: آیا چنین خواهد شد؟

فرمود:

«نَعَمْ کَمَا أَنَّهُ مَخْلُوقٌ وَأَنَّی لَکَ بِالْعِلْمِ بِهَذَا الْأَمْرِ یا أَصْبَغُ أُولَئِکَ خِیارُ هَذِهِ الْأُمَّةِ مَعَ أَبْرَارِ هَذِهِ الْعِتْرَةِ.

قُلْتُ: وَمَا یکُونُ بَعْدَ ذَلِکَ؟

قَالَ: ثُمَّ یفْعَلُ اللَّهُ ما یشاءُ، فَإِنَّ لَهُ إِرَادَاتٌ وَغَایاتٌ وَنِهَایاتٌ»؛(1)

«آری، چنان که او مخلوق است و تو کجا و درک این امر کجا، ای اصبغ!

آنان بهترینان این امّت هستند، به همراه نیکان این عترت و خانواده.

گفتم: سپس چه خواهد شد؟

فرمود: هرچه خدا بخواهد همان خواهد شد. چرا که برای خداوند اراده ها و بداها و غایت ها و نهایت هاست».

بنابراین دلالت دارد که این مسأله نیز قابل بداء هست و بیان تردید ایشان بین شش روز و شش ماه و شش سال هم قرینه آن است.

امیرالمؤمنین سلام کنیم؟

امام فرمود:

«لَا، ذَلِکَ اسْمٌ سَمَّاهُ اللَّهُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ لَا یسَمَّی بِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ وَلَا بَعْدَهُ إِلَّا کَافِرٌ»؛(1)

«خیر، این اسمی است که خداوند فقط برای امیر المؤمنین علیه السلام انتخاب کرده که نه قبل از ایشان و نه بعد از ایشان کسی به این اسم نامگذاری نشده است مگر کافر باشد.»

گفت: پس چگونه به آن حضرت سلام کنیم؟

امام صادق علیه السلام فرمود: بگو «السَّلَامُ عَلَیکَ یا بَقِیةَ اللَّهِ».

و سپس این آیه را قرائت فرمودند: «بَقِیتُ اللَّهِ خَیرٌ لَکُمْ إِن کُنتُمْ مُؤْمِنِینَ».(2)

امام صادق علیه السلام فرمود:

«یا زُرَارَةُ إِنْ أَدْرَکْتَ ذَلِکَ الزَّمَانَ فَالْزَمْ هَذَا الدُّعَاءَ:

اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیکَ، اللَّهُم عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ، اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی.

ثُمَّ قَالَ: یا زُرَارَةُ لَا بُدَّ مِنْ قَتْلِ غُلَامٍ بِالْمَدِینَةِ.

قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! أَ لَیسَ یقْتُلُهُ جَیشُ السُّفْیانِی؟

قَالَ: لَا وَلَکِنْ یقْتُلُهُ جَیشُ بَنِی فُلَانٍ، یخْرُجُ حَتَّی یدْخُلَ الْمَدِینَةَ فَلَا یدْرِی النَّاسُ فِی أَی شَی ءٍ دَخَلَ فَیأْخُذُ الْغُلَامَ فَیقْتُلُهُ فَإِذَا قَتَلَهُ بَغْیاً وَعُدْوَاناً وَظُلْماً لَمْ یمْهِلْهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَعِنْدَ ذَلِکَ فَتَوَقَّعُوا الْفَرَجَ»؛(1)

«ای زراره! اگر آن زمان را درک کردی این دعا را همیشه بخوان:

خدایا! خودت را به من بشناسان؛ زیرا اگر خودت را به من معرفی نکنی، پیامبرت را نخواهم شناخت. خدایا! رسولت را به من معرفی کن، چرا که اگر رسولت را به من معرفی نکنی حجت تو را نخواهم شناخت. خدایا! امام و حجت خودت را به من معرفی کن، چون اگر حجت خود را به من معرفی نکنی از دین خود گمراه خواهم شد.

سپس فرمود: ای زراره! قبل از ظهور، حتماً جوانی در مدینه کشته خواهد شد.

ص:110

عرض کردم: فدایتان شوم! آیا چنین نیست که لشکر سفیانی او را خواهند کشت؟

فرمود: خیر، بلکه فلانی ها او را خواهند کشت؛ خروج می کنند و به گونه ای وارد مدینه می شوند که کسی نمی فهمد از کجا داخل شده اند. در این حال آن جوان را می گیرند و به قتل می رسانند. آن گاه که او را به ناحقّ و از روی ظلم و ستم کشتند، دیگر خدا به آنان مهلت نمی دهد. پس در این وقت منتظر فرج باشید».

أَعْظَمِهَا وَأَفْظَعِهَا وَ تَرَاقِی أَشَدِّهَا وَأَنْکَرِهَا وَنَوَائِبَ مَخْلُوطَةٍ بِغَضَبِکَ وَنَوَازِلَ مَعْجُونَةٍ بِسَخَطِکَ.

ای آقای من! غیبت تو خواب را از من گرفته، رختخواب را بر من تنگ نموده و راحت و استراحت دلم را اسیر کرده است.

ای مولای من! غیبت تو مصیب من را ابدی کرده و فقدان یکی پس از دیگری، اجتماع را زایل نموده است. دیگر اشک دیدگانم را که از چشمانم روان است و آه و ناله ای که از سینه ام خارج می شود را احساس نمی کنم جز آنچه را که در برابر چشمانم مجسّم است، به جهت مصایب و بلایای گذشته، چون آن گرفتاریی ها از همه جانگدازتر و سخت تر است و نیز به علت ناملایماتی که با غضب تو آمیخته شده و مصیبت هایی که با خشم تو عجین گردیده است.

قَالَ سَدِیرٌ: فَاسْتَطَارَتْ عُقُولُنَا وَلَهاً وَتَصَدَّعَتْ قُلُوبُنَا جَزَعاً عَنْ ذَلِکَ الْخَطْبِ الْهَائِلِ وَالْحَادِثِ الْغَائِلِ وَظَنَنَّا أَنَّهُ سِمَةٌ لِمَکْرُوهَةٍ قَارِعَةٍ أَوْ حَلَّتْ بِهِ مِنَ الدَّهْرِ بَائِقَةٌ، فَقُلْنَا: لَا أَبْکَی اللَّهُ یا ابْنَ خَیرِ الْوَرَی عَینَیکَ مِنْ أَی حَادِثَةٍ تَسْتَنْزِفُ دَمْعَتَکَ وَتَسْتَمْطِرُ عَبْرَتَکَ وَأَیةُ حَالَةٍ حَتَمَتْ عَلَیکَ هَذَا الْمَأْتَمَ؟

قَالَ: فَزَفَرَ الصَّادِقُ علیه السلام زَفْرَةً انْتَفَخَ مِنْهَا جَوْفُهُ وَاشْتَدَّ مِنْهَا خَوْفُهُ وَقَال: وَیکُمْ إِنِّی نَظَرْتُ فِی کِتَابِ الْجَفْرِ صَبِیحَةَ هَذَا الْیوْمِ وَهُوَ الْکِتَابُ الْمُشْتَمِلُ عَلَی عِلْمِ الْمَنَایا وَالْبَلَایا وَالرَّزَایا وَعِلْمِ مَا کَانَ وَمَا یکُونُ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ الَّذِی خَصَّ اللَّهُ تَقَدَّسَ اسْمُهُ بِهِ مُحَمَّداً وَالْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ عَلَیهِ وَعَلَیهِمُ

ص:112

السَّلَامُ وَ تَأَمَّلْتُ فِیهِ مَوْلِدَ قَائِمِنَا وَغِیبَتَهُ وَإِبْطَاءَهُ وَطُولَ عُمُرِهِ وَبَلْوَی الْمُؤْمِنِینَ بِهِ مِنْ بَعْدِهِ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ وَتَوَلُّدَ الشُّکُوکِ فِی قُلُوبِهِمْ مِنْ طُولِ غَیبَتِهِ وَارْتِدَادَ أَکْثَرِهِمْ عَنْ دِینِهِمْ وَخَلْعَهُمْ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ أَعْنَاقِهِمُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَقَدَّسَ ذِکْرُهُ وَکُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ یعْنِی الْوَلَایةَ فَأَخَذَتْنِی الرِّقَّةُ وَاسْتَوْلَتْ عَلَی الْأَحْزَانُ.

سدیر می گوید: با دیدن این حالت از امام صادق علیه السلام از شدت حیرت، عقل از سرمان پرید و به جهت جزع از آن رخداد هولناک، قلب هایمان چاک چاک شد. وفکر کردیم مصیبتی کوبنده و حادثه ناگواری بر آن حضرت وارد شده؛ لذا عرض کردیم: ای فرزند بهترین خلق خدا! خداوند شما را گریان نکند! از چه حادثه ای است که چشمانتان گریان و اشکتان روان است؟ چه علتی موجب شده که این ماتم بر شما وارد شده است؟

امام صادق علیه السلام نفس عمیقی کشید که درونش لرزید و اندوهش افزون شد و فرمود: صبح امروز در کتاب جفر نگاه کردم، کتابی که علم تمام حوادث آینده از بلاها و مصایب و هر چه هست و تا روز قیامت خواهد بود در آن وجود دارد، همان کتابی که خداوند آن را به پیامبر و اهل بیتش اختصاص داده است. در آن کتاب به میلاد قائم ما و غیبت او و طول عمر و تأخیر در فرج و بلاهای مؤمنان در آن زمان نگریستم که تردید و شک ها به جهت غیبت در دل مؤمنان حادث می شود، بسیاری از دین بر می گردند، و لباس اسلام را از تن بیرون و گردن خود را از اطاعت آن خارج می کنند، همان که خداوند فرمود: «کل انسان الزمناه طائره فی عنقه» که منظور از آن

ص:113

ولایت ماست. به این جهت رقّتی مرا گرفت و اندوه بر من چیره شد.

فَقُلْنَا: یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! کَرِّمْنَا وَشَرِّفْنَا بِإِشْرَاکِکَ إِیانَا فِی بَعْضِ مَا أَنْتَ تَعْلَمُهُ مِنْ عِلْمٍ. قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی أَدَارَ فِی الْقَائِمِ مِنَّا ثَلَاثَةً أَدَارَهَا فِی ثَلَاثَةٍ مِنَ الرُّسُلِ؛ قَدَّرَ مَوْلِدَهُ تَقْدِیرَ مَوْلِدِ مُوسَی علیه السلام وَقَدَّرَ غَیبَتَهُ تَقْدِیرَ غَیبَةِ عِیسَی علیه السلام وَقَدَّرَ إِبْطَاءَهُ تَقْدِیرَ إِبْطَاءِ نُوحٍ علیه السلام وَجَعَلَ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عُمُرَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ أَعْنِی الْخَضِرَ دَلِیلاً عَلَی عُمُرِهِ.

گفتیم: افتخار بدهید و ما را هم در مقداری از آنچه می دانید شریک بفرمایید.

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند در قائم ما سه خصلت از سه پیامبر الهی را جاری می سازد: ولادتش را همانند ولادت موسی، غیبت او را همانند غیبت عیسی و تأخیرش را همانند تأخیر نوح و طولانی بودن عمر عبد صالح؛ یعنی خضر را دلیل بر طول مدت عمر قائم علیه السلام قرار داده است.

فَقُلْتُ: اکْشِفْ لَنَا یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ عَنْ وُجُوهِ هَذِهِ الْمَعَانِی؟

گفتم: برایمان بیشتر توضیح بفرمایید.

آن حضرت نیز به تفصیل جریان موسی و نوح و عیسی را بیان کرد، به این که فرعون چون جریان موسی را فهمیده بود، شروع کرد به بازرسی زنان حامله و کشتن پسران بنی اسرائیل... سپس امام فرمود:

کَذَلِکَ بَنُو أُمَیةَ وَبَنُو الْعَبَّاسِ لَمَّا وَقَفُوا عَلَی أَنَّ زَوَالَ مُلْکِهِمْ وَالْأُمَرَاءِ وَالْجَبَابِرَةِ مِنْهُمْ عَلَی یدِ الْقَائِمِ مِنَّا نَاصَبُونَا الْعَدَاوَةَ وَوَضَعُوا سُیوفَهُمْ فِی قَتْلِ آلِ بَیتِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله وَإِبَادَةِ نَسْلِهِ طَمَعاً مِنْهُمْ فِی الْوُصُولِ إِلَی قَتْلِ

ص:114

الْقَائِمِ علیه السلام وَ یأْبَی اللَّهُ أَنْ یکْشِفَ أَمْرَهُ لِوَاحِدٍ مِنَ الظَّلَمَةِ إِلَی أَنْ یتِمَّ نُورَهُ... وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

بنی امیه و بنی عباس نیز وقتی فهمیدند که سرنگونی سلطنت حاکمان و ظالمان ایشان به دست قائم ما خواهد بود، به دشمنی با ما اصرار کردند و برای کشتار اهل بیت رسول خداعلیهم السلام و قطع نسل آن جناب شمشیر کشیدند، به امید این که حضرت قائم علیه السلام را نیز به قتل برسانند؛ امّا غافل از این که خداوند هرگز امر خود را برای کسی از ظالمان ظاهر نخواهد ساخت، تا آن گاه که نور الهی به تمام و کمال خود برسد؛ هر چند مشرکان خوش نداشته باشند.

امام صادق علیه السلام در مورد غیبت عیسی و شبهه در قتل و صلیب ایشان نیز توضیح دادند و سپس فرمودند:

کَذَلِکَ غَیبَةُ الْقَائِمِ علیه السلام فَإِنَّ الْأُمَّةَ تُنْکِرُهَا لِطُولِهَا فَمِنْ قَائِلٍ بِغَیرِ هُدًی بِأَنَّهُ لَمْ یولَدْ وَقَائِلٍ یقُولُ إِنَّهُ وُلِدَ وَمَاتَ وَقَائِلٍ یکْفُرُ بِقَوْلِهِ إِنَّ حَادِی عَشَرَنَا کَانَ عَقِیماً وَقَائِلٍ یمْرُقُ بِقَوْلِهِ إِنَّهُ یتَعَدَّی إِلَی ثَالِثَ عَشَرَ فَصَاعِداً وَقَائِلٍ یعْصِی اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ بِقَوْلِهِ إِنَّ رُوحَ الْقَائِمِ علیه السلام ینْطِقُ فِی هَیکَلِ غَیرِهِ.

در مورد قائم ما نیز به جهت طولانی شدن آن، برخی ها انکار خواهند کرد، آنان که هدایت نیافته اند می گویند هنوز متولد نشده یا متولد شده و از دنیا رفته، بعضی هم سخن کفرآمیز می گویند که امام یازدهم عقیم بوده، برخی هم قائل به بیش از سیزده امام می شوند و عده ای هم در معصیت خدا می گویند روح قائم در شخص دیگری حلول کرده و سخن می گوید.

ص:115

امام صادق علیه السلام در مورد طولانی شدن عمر نوح علیه السلام و تبلیغ وی و درخواست عذاب برای قومش و نیز تأخیر عذاب آنان توضیح داد: تا کافران محض و مؤمنان خالص از یکدیگر مشخص شوند، آن گاه در شباهت امام زمان علیه السلام به آن جناب فرمود:

وَ کَذَلِکَ الْقَائِمُ علیه السلام تَمْتَدُّ أَیامُ غَیبَتِهِ لِیصَرِّحَ الْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ وَیصْفُوَ الْإِیمَانُ مِنَ الْکَدَرِ بِارْتِدَادِ کُلِّ مَنْ کَانَتْ طِینَتُهُ خَبِیثَةً مِنَ الشِّیعَةِ الَّذِینَ یخْشَی عَلَیهِمُ النِّفَاقُ إِذَا أَحَسُّوا بِالِاسْتِخْلَافِ وَالَّتمْکِینِ وَالْأَمْنِ الْمُنْتَشِرِ فِی عَهْدِ الْقَائِمِ علیه السلام.

قائم ما نیز چنین است؛ چرا که ایام غیبت آن حضرت طولانی می شود، تا زمانی که حقّ خالص و ایمان صاف از غیر آن مشخص شود و هر کسی از شیعیان که ناخالص است از آن بیرون رود، آنان که ممکن است اگر خلافت و حکومت و امنیت زمان قائم علیه السلام را ببینند دچار نفاق گردند».

وَ أَمَّا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْخَضِرُعلیه السلام؛ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی مَا طَوَّلَ عُمُرَهُ لِنُبُوَّةٍ قَدَّرَهَا لَهُ وَلَا لِکِتَابٍ ینْزِلُهُ عَلَیهِ وَلَا لِشَرِیعَةٍ ینْسَخُ بِهَا شَرِیعَةَ مَنْ کَانَ قَبْلَهَا مِنَ الْأَنْبِیاءِ وَلَا لِإِمَامَةٍ یلْزِمُ عِبَادَهُ الِاقْتِدَاءَ بِهَا وَلَا لِطَاعَةٍ یفْرِضُهَا لَهُ بَلَی إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَی لَمَّا کَانَ فِی سَابِقِ عِلْمِهِ أَنْ یقَدِّرَ مِنْ عُمُرِ الْقَائِمِ علیه السلام فِی أَیامِ غَیبَتِهِ مَا یقَدِّرُ وَعَلِمَ مَا یکُونُ مِنْ إِنْکَارِ عِبَادِهِ بِمِقْدَارِ ذَلِکَ الْعُمُرِ فِی الطُّولِ طَوَّلَ عُمُرَ الْعَبْدِ الصَّالِحِ مِنْ غَیرِ سَبَبٍ أَوْجَبَ ذَلِکَ إِلَّا لِعِلَّةِ الِاسْتِدْلَالِ بِهِ عَلَی عُمُرِ الْقَائِمِ علیه السلام وَلِیقْطَعَ بِذَلِک»؛(1)

ص:116

امّا در مورد حضرت خضرعلیه السلام؛ خداوند متعال عمر او را نه به جهت نبوت و رسالت طولانی کرد و نه به سبب نزول کتاب آسمانی بود، نه به خاطر شریعتی که بخواهد به وسیله آن شریعت انبیا گذشته را نسخ کند، نه به علت امانتی که بخواهد بندگانش را ملزم به اقتدای او کند و نه به جهت اطاعتی که برای او واجب کرده باشد؛ بلکه چون خداوند متعال در علم ازلی و ابدی خود می دانست که قضا و تقدیر بر طولانی شدن عمر امام زمان علیه السلام در ایام غیبت خواهد گذشت و نیز می دانست که به جهت طولانی شدن عمر قائم علیه السلام برخی از بندگان به انکار خواهند افتاد، عمر حضرت خضرعلیه السلام را بدون علت طولانی کرد تا بر طولانی شدن عمر قائم علیه السلام استدلال کند و به این وسیله عذر منکران را قطع نماید.

ص:117

ص:118

به عهده شما گذاشته شود و اگر به بلاها و امتحانات آن دچار شوید توانایی و صبر آنان را نخواهید داشت».

عرض کردم: من که چیزی نمی دانم، هر چه شما بفرمایید.

امام علیه السلام فرمود: آری انتظار فرج نیز خودش نوعی از فرج است.(1)

او را یاری خواهم کرد» این مانند کسی است که به همراه او جنگ کرده (حتی اگر قبل از ظهور بمیرد) و کسی هم که همراه آن حضرت به شهادت برسد، ثواب دو شهید دارد».

آن که از نسل پدرانشان و از رحم مادرانشان بیرون بیایند. هر کدام از آنان نسبت به دین خودش پایدارتر است از کشیدن تیغ های خشن و تیز، در شب تاریک، یا مانند کسی است که اخگر درخت غضا را در دستش نگه دارد؛ آنان همانند چراغی در شب تار هستند، خداوند ایشان را از فتنه های تیره و تار نجات خواهد داد».

فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ بِهَا خَمْساً وَعِشْرِینَ صَلَاةً فَرِیضَةً وَحْدَانِیةً، وَمَنْ صَلَّی مِنْکُمْ صَلَاةً نَافِلَةً فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَهُ بِهَا عَشْرَ صَلَوَاتٍ نَوَافِلَ، وَمَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ حَسَنَةً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِهَا عِشْرِینَ حَسَنَةً وَیضَاعِفُ اللَّهُ تَعَالَی حَسَنَاتِ الْمُؤْمِنِ مِنْکُمْ إِذَا أَحْسَنَ أَعْمَالَهُ وَدَانَ اللَّهَ بِالتَّقِیةِ عَلَی دِینِهِ وَعَلَی إِمَامِهِ وَعَلَی نَفْسِهِ وَأَمْسَکَ مِنْ لِسَانِهِ أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً کَثِیرَةً إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ کَرِیمٌ.

«ای عمار! به خدا قسم صدقه نهانی بهتر از صدقه آشکار است، عبادت شما در نهان نیز چنین است، به همراه امامتان که در دولت باطل، غایب است، به جهت خوف و ترسی که از دشمنان خود و از دولت باطل دارید، این عبادت بهتر است از عبادتی که در حال ظهور حقّ و حضور امام ظاهر و ایجاد دولت حقّ باشد. پس عبادتی که در حال خوف از دولت باطل انجام گیرد مثل عبادت در حالت امنیت در دولت حقّ نخواهد بود.

بدانید! هر یک از شما که یک نماز واجب، آن هم به صورت فردی و به جهت ترس از دشمن در نهان بخواند و آن را در وقت بخواند و تمام کند، خداوند متعال به اندازه 25 نماز واجب برایش بنویسد، و اگر کسی یک نماز نافله در وقت بخواند و تمام کند، خداوند متعال 10 نماز نافله برایش می نویسد و هر کسی یک حسنه و کار نیک انجام دهد خداوند 20 حسنه به او می دهد.

اگر مؤمن کارهایش را به نیکی انجام دهد و در دین خدا تقیه را رعایت

ص:125

نماید و مراقب امام و نفس خود نیز باشد و زبانش را کنترل کند، خداوند متعال حسنات وی را چند برابر، بلکه بیشتر خواهد کرد؛ زیرا خداوند بسیار کریم و بخشنده است.

قَالَ: فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! قَدْ رَغَّبْتَنِی فِی الْعَمَلِ وَحَثَثْتَنِی عَلَیهِ وَلَکِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَعْلَمَ کَیفَ صِرْنَا نَحْنُ الْیوْمَ أَفْضَلَ أَعْمَالًا مِنْ أَصْحَابِ الْإِمَامِ مِنْکُمُ الظَّاهِرِ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ وَنَحْنُ وَهُمْ عَلَی دِینٍ وَاحِدٍ وَهُوَ دِینُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ.

فَقَالَ: إِنَّکُمْ سَبَقْتُمُوهُمْ إِلَی الدُّخُولِ فِی دِینِ اللَّهِ وَإِلَی الصَّلَاةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِّ وَ إِلَی کُلَّ فِقْهٍ وَخَیرٍ وَإِلَی عِبَادَةِ اللَّهِ سِرّاً مِنْ عَدُوِّکُمْ مَعَ الْإِمَامِ الْمُسْتَتِرِ مُطِیعُونَ لَهُ صَابِرُونَ مَعَهُ مُنْتَظِرُونَ لِدَوْلَةِ الْحَقِّ خَائِفُونَ عَلَی إِمَامِکُمْ وَعَلَی أَنْفُسِکُمْ مِنَ الْمُلُوکِ تَنْظُرُونَ إِلَی حَقِّ إِمَامِکُمْ وَحَقِّکُمْ فِی أَیدِی الظَّلَمَةِ قَدْ مَنَعُوکُمْ ذَلِکَ وَاضْطَرُّوکُمْ إِلَی جَذْبِ الدُّنْیا وَطَلَبِ الْمَعَاشِ مَعَ الصَّبْرِ عَلَی دِینِکُمْ وَعِبَادَتِکُمْ وَطَاعَةِ رَبِّکُمْ وَالْخَوْفِ مِنْ عَدُوِّکُمْ فَبِذَلِکَ ضَاعَفَ اللَّهُ أَعْمَالَکُمْ فَهَنِیئاً لَکُمْ هَنِیئا.

عرض کردم: فدایتان شوم! مرا به عمل و عبادت ترغیب و به آن تشویق نمودید، لکن دوست دارم بدانم چطور عبادت ما افضل است از عبادت اصحاب امامی که در دولت حقّ است، در حالی که همه بر دین واحد هستیم و آن هم دین خداوند متعال است؟

فرمود: شما نسبت به آنان زودتر به دین اسلام وارد شدید، شما نماز و روزه و حجّ را زودتر به جا آورید، شما زودتر به هر نوع علم و فقه

ص:126

وخیری وارد شدید، شما زودتر به عبادت خداوند مشغول شدید، آن هم عبادت پنهانی به جهت ترس از دشمنان، همراه با امام خود که در حال تقیه است. شما مطیع امام خود هستید، به همراه او صبر می کنید و در انتظار برپایی دولت حقّ هستید، برجان امام خود و بر جان خودتان از حاکمان جور نگران هستید، شما حقّ خود و حقّ امام خود را در دست ظالمان می بینید که چگونه شما را از آن منع کردند و شما را برای طلب معاش دنیایی به اضطرار و زحمت انداختند. البته شما هم بر دین و عبادت خود و اطاعت پروردگارتان و ترس از دشمنانتان صابر هستید. به همین سبب خداوند نیز پاداش اعمال شما را مضاعف می گرداند، پس گوارای شما باد!

قَالَ: فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! فَمَا نَتَمَنَّی إِذًا أَنْ نَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ علیه السلام فِی ظُهُورِ الْحَقِّ وَنَحْنُ الْیوْمَ فِی إِمَامَتِکَ وَطَاعَتِکَ أَفْضَلُ أَعْمَالًا مِنْ أَعْمَالِ أَصْحَابِ دَوْلَةِ الْحَقِّ.

فَقَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ! أَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ یظْهِرَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ الْحَقَّ وَالْعَدْلَ فِی الْبِلَادِ وَیحْسِنَ حَالَ عَامَّةِ النَّاسِ وَیجْمَعَ اللَّهُ الْکَلِمَةَ وَیؤَلِّفَ بَینَ الْقُلُوبِ الُْمخْتَلِفَةِ وَلَا یعْصَی اللَّهُ فِی أَرْضِهِ وَیقَامَ حُدُودُ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ وَیرَدَّ الْحَقُّ إِلَی أَهْلِهِ فَیظْهِرُوهُ حَتَّی لَا یسْتَخْفِی بِشَی ءٍ مِنَ الْحَقِّ مَخَافَةَ أَحَدٍ مِنَ الْخَلْقِ؟

أَمَا وَاللَّهِ یا عَمَّارُ! لَا یمُوتُ مِنْکُمْ مَیتٌ عَلَی الْحَالِ الَّتِی أَنْتُمْ عَلَیهَا إِلَّا کَانَ أَفْضَلَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ کَثِیرٍ مِمَّنْ شَهِدَ بَدْراً وَأُحُداً فَأَبْشِرُوا»؛(1)

ص:127

می گوید گفتم: فدایتان شوم! پس بنا بر فرمایش شما، نباید آرزو کنیم که از اصحاب قائم علیه السلام و در زمان ظهور حاکمیت حقّ باشیم؛ چون اکنون در امامت و اطاعت شما هستیم و اعمال ما برتر از اعمال اصحاب دولت حقّ است؟

امام فرمود: سبحان اللَّه! عجب! آیا دوست ندارید که خداوند متعال، حقّ و عدل را در تمام شهرها ظاهر گرداند و حال تمام مردم نیکو گردد و وحدت کلمه را ایجاد نماید و بین قلب های متفرق، الفت و محبت برقرار کند، و کسی در روی زمین گناه نکند و حدود الهی اقامه شود و حقّ به صاحب آن برگردد و آنان نیز آن را اظهار نموده؛ به گونه ای که هیچ چیزی از حقّ به جهت ترس از کسی مخفی نماند؟

آگاه باش، ای عمار! به خدا قسم! هیچ یک از شما در این حالی که دارد نمی میرد مگر این که نزد خداوند متعال بهتر است از بسیاری از کسانی که در جنگ بدر و اُحد حاضر بودند، پس مژده باد بر شما!»

«أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِمَا لَا یقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ»؛

«آیا به شما خبر دهم چیزی را که خداوند متعال هیچ عمل بندگان را جز به خاطر آن قبول نمی کند؟»

گفتم: بفرمایید.

فرمود: «شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وَالْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ وَالْوَلَایةُ لَنَا وَالْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا یعْنِی أئمة [الْأَئِمَّةَ] خَاصَّةً وَالتَّسْلِیمُ لَهُمْ وَالْوَرَعُ وَالِاجْتِهَادُ وَالطُّمَأْنِینَةُ وَالِانْتِظَارُ لِلْقَائِمِ.

ثُمَّ قَالَ: إِنَّ لَنَا دَوْلَةً یجِی ءُ اللَّهُ بِهَا إِذَا شَاءَ.

ثُمَّ قَالَ: مَنْ سُرَّ أَنْ یکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْینْتَظِرْ وَلْیعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَمَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَهُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَقَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَانْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ»؛(1)

«شهادت به یگانگی خداوند و این که محمّدصلی الله علیه وآله بنده و رسول خداست و اقرار به آنچه که خداوند امر فرموده، و به ولایت ما و بیزاری از دشمنان ما خاندان، و تسلیم آنان بودن، و ورع و دوری از گناه و تلاش در راه خدا و اطمینان قلب و انتظار فرج امام زمان علیه السلام.

سپس فرمود: برای ما دولتی است که هرگاه خداوند بخواهد آن را خواهد آورد.

آن گاه فرمود: هر کسی دوست دارد از اصحاب قائم باشد باید به انتظار قائم باشد و باید به ورع و محاسن اخلاق بپردازد؛ در حالی که منتظر است.

ص:129

پس اگر قبل از ظهور بمیرد و آن گاه قائم ما قیام نماید، برایش به اندازه اجر کسی خواهد بود که آن حضرت را درک کرده باشد. پس تلاش و کوشش کنید و در انتظار باشید، گوارایتان باد، ای گروه و امت مرحومه!»

ص:132

فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لَیلَةَ جُمُعَةٍ.

قُلْتُ: بِمَ ینَادَی؟

قَالَ: بِاسْمِهِ وَاسْمِ أَبِیهِ؛ أَلَا إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِیعُوهُ فَلَا یبْقَی شَی ءٌ خَلَقَ اللَّهُ فِیهِ الرُّوحَ إِلَّا سَمِعَ الصَّیحَةَ فَتُوقِظُ النَّائِمَ وَیخْرُجُ إِلَی صَحْنِ دَارِهِ وَتَخْرُجُ الْعَذْرَاءُ مِنْ خِدْرِهَا وَیخْرُجُ الْقَائِمُ مِمَّا یسْمَعُ وَ هِی صَیحَةُ جَبْرَئِیلَ علیه السلام»؛(1)

«ای ابامحمّد! ما خاندان پیامبرصلی الله علیه وآله وقت تعیین نمی کنیم، و آن حضرت نیز فرموده است: وقت گذاران دروغ گو هستند.

ای ابامحمّد! قبل از ظهور قائم پنج علامت و نشانه خواهد بود، اولین آنان ندا در ماه رمضان است، بعد خروج سفیانی، سپس خروج خراسانی دیگری قتل نفس زکیه، و آن گاه فرو رفتن در سرزمین بیداء.

امام صادق علیه السلام سپس فرمود: ای ابامحمّد! قبل از ظهور دو طاعون حتمی است: یکی طاعون سفید و دیگری طاعون قرمز.

گفتم: فدایتان شوم! طاعون سفید چیست و طاعون قرمز کدام است؟

فرمود: طاعون سفید، مرگ های سریع و ناگهانی است و طاعون قرمز، مرگ با شمشیر است. قائم ظهور نمی کند مگر این که به اسم آن حضرت از آسمان ندا داده شود، در شب 23 ماه رمضان، و در شب جمعه.

عرض کردم: به چه چیزی ندا می دهند؟

فرمود: به اسم خودش و به اسم پدرش؛ این گونه: آگاه باشید ای اهل دنیا!

ص:135

همانا فلانی پسر فلانی، قائم آل محمّد است، حرف او را گوش کنید و اطاعت نمایید. پس هیچ جانداری نیست که خداوند آن را خلق کرده باشد؛ مگر این که آن صدا و ندا را خواهد شنید.

پس آنان که خواب باشند بیدار می شوند و به حیاط خانه می آیند، حتی دختران دوشیزه نیز از پشت پرده بیرون می آیند. به سبب همین صداست که قائم نیز ظهور خواهد کرد. و این صدای جبرئیل است».

ثُمَّ قَالَ لِی: یا مُحَمَّدُ! هَذَا تَأْوِیلُهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یقُولُ:(1) وَما یعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»؛(2)

«این که خداوند می فرماید: لنبلونکم یعنی شما را امتحان می کنیم منظور مؤمنان هستند که قبل از قیام امام زمان علیه السلام به ترس و گرسنگی و کمبود اموال و اولاد و میوه ها امتحان می گردند، و فرمود: یعنی شما را به ترس از فلان پادشاهان در آخر حکومتشان و با گرسنگی به جهت گرانی و کمبود اموال به سبب کسادی تجارت و سودکم، امتحان می کنیم، و به نقص در جان ها که به علت مرگ های ناگهانی پیش می آید و با کمبود میوه ها که به سبب کمی زراعت و عدم برکت رخ می دهد، امتحان می کنیم.

در این هنگام آنان را که بر این مصایب صبر می کنند به تعجیل در فرج مژده بده.

سپس به من فرمود: ای محمّد! این تأویل این آیه است که خداوند می فرماید: و تأویل آن را نمی دانند؛ مگر خداوند و آنان که راسخ در علم هستند.»

«نَعَمْ وَاخْتِلَافُ وُلْدِ الْعَبَّاسِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَقَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ الْقَائِمِ علیه السلام مِنَ الْمَحْتُومِ»؛

«آری، هم آن از امور حتمی است و هم اختلاف بنی عباس و هم قتل نفس زکیه و نیز ظهور قائم علیه السلام از امور حتمی است.»

عرض کردم: پس ندا چگونه خواهد بود؟

فرمود: «ینَادِی مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ أَوَّلَ النَّهَارِ أَلَا إِنَّ الْحَقَّ فِی عَلِی وَشِیعَتِهِ، ثُمَّ ینَادِی إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اللَّهُ فِی آخِرِ النَّهَارِ أَلَا إِنَّ الْحَقَّ فِی السُّفْیانِی وَشِیعَتِهِ؛ فَیرْتَابُ عِنْدَ ذَلِکَ الْمُبْطِلُونَ»؛(1)

«منادی در اوّل روز از آسمان ندا می دهد: آگاه باشید که حقّ با «علی» و شیعیان اوست. شیطان نیز در آخر روز ندا می دهد: بدانید که حقّ با سفیانی و یاران اوست. در این هنگام باطل گرایان به شکّ و تردید می افتند.»

فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍعلیه السلام: إِنِّی لَأَعْلَمُ بِمَا تَقُولُ وَلَکِنَّهُمَا آیتَانِ لَمْ یکُونَا [تَکُونَا] مُنْذُ هَبَطَ آدَمُ علیه السلام»؛(1)

«دو آیت و نشانه مهم قبل از ظهور قائم خواهد بود که از ابتدای فرود آدم به زمین چنین نشانه هایی رخ نداده است: یکی این که در نیمه ماه رمضان کسوف رخ می دهد و دیگر این که در آخر آن ماه نیز خسوف می شود.

سؤال کردند: ای فرزند رسول خدا! معمولاً کسوف خورشید در آخر ماه است و خسوف ماه در وسط ماه است.

امام علیه السلام فرمود: می دانم چه می گویی، ولی این ها دو آیت و نشانه ای است که از ابتدای فرود آدم از آسمان به زمین، تاکنون اتفاق نیفتاده است».

نیز در خراسان افراشته شود». راوی گوید: شاید هم غیر کنده گفت.

«ای مردم! خدا شما را رحمت کند، بدانید! مثل شما در این روز و زمان تا 140 سال بعد از این، مثل برگی باشد که خار ندارد (مشکل آن چنانی ندارید)، پس از آن تا 200 سال هم برگ است و هم خار می باشد (گاه خوشی و راحتی است و گاه سختی و مشقت)، سپس خار است و بدون برگ (همه اش زحمت و مشفت است و زمان استراحت نیست)؛ به گونه ای که دیده نمی شود در آن، مگر حاکم ظالم یا ثروتمند بخیل یا عالمی که تشنه ثروت است و یا گدای دروغگوست یا پیرمرد گناهکار، یا بچه بی ادب و زن بی خرد»

روی می دهد احادیث فراوانی آمده است.

در حدیثی امام صادق و امام باقرعلیهما السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل می کنند که آن حضرت فرمودند:

کَیفَ بِکُمْ إِذَا فَسَدَ نِسَاؤُکُمْ وَفَسَقَ شُبَّانُکُمْ وَلَمْ تَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَلَمْ تَنْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ.

فَقِیلَ لَهُ: وَیکُونُ ذَلِکَ یا رَسُولَ اللَّهِ؟

قَالَ صلی الله علیه وآله: نَعَمْ وَشَرٌّ مِنْ ذَلِکَ، کَیفَ بِکُمْ إِذَا أَمَرْتُمْ بِالْمُنْکَرِ وَنَهَیتُمْ عَنِ الْمَعْرُوفِ. قِیلَ: یا رَسُولَ اللَّهِ وَیکُونُ ذَلِکَ؟

قَالَ صلی الله علیه وآله: نَعَمْ وَشَرٌّ مِنْ ذَلِکَ کَیفَ بِکُمْ إِذَا رَأَیتُمُ الْمَعْرُوفَ مُنْکَراً وَالْمُنْکَرَ مَعْرُوفاً؛(1)

چگونه خواهید بود آن گاه که زنان شما فاسد و جوانانتان فاسق گردند، شما هم امر به معروف و نهی از منکر نکنید.

به آن حضرت گفته شد: یعنی این چنین خواهد شد، ای رسول خدا؟

فرمود: آری و بدتر از این، چگونه خواهید بود آن گاه که امر به بدی کنید و از خوبی نهی کنید؟

گفته شد: ای رسول خدا یعنی چنین خواهد شد؟

پیامبر فرمود: آری و بدتر از این، آن گاه که معروف را بد بدانید و منکر را خوب بپندارید.

ص:143

یطْمَعُ وَخَلَعَتِ الْعَرَبُ أَعِنَّتَهَا [جمع العنان وَرَفَعَ کُلُّ ذِی صِیصِیةٍ صِیصِیتَهُ وَظَهَرَ السُّفْیانِی وَالَْیمَانِی وَتَحَرَّکَ الْحَسَنِی خَرَجَ صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَی مَکَّةَ بِتُرَاثِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله.

قُلْتُ: وَمَا تُرَاثُ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله؟

فَقَالَ: سَیفُهُ وَدِرْعُهُ وَعِمَامَتُهُ وَبُرْدُهُ وَقَضِیبُهُ وَفَرَسُهُ وَلَأْمَتُهُ وَسَرْجُهُ»؛(1)

«آن گاه که فرزندان عباس با یک دیگر اختلاف کنند و حکومت آنان از هم بپاشد و کسانی در آن طمع می کنند که تا آن موقع چنین جرأتی نداشتند، پس از آن هر کسی برای خودش پرچمی بلند می کند، سفیانی از یک طرف و یمانی از طرفی دیگر خروج می کنند، حسنی به حرکت درآید، آن گاه صاحب الامر از مدینه به طرف مکّه می آید و به همراهش تراث رسول خداصلی الله علیه وآله می باشد.

عرض کردم: تراث رسول اللَّه چیست؟

فرمود: شمشیر، زره، عمامه، عبا، چوب دستی، اسب، زین اسب».

یا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِذَا خَرَجَ فَمَا حَالُنَا؟ قَالَ: إِذَا کَانَ ذَلِکَ فَإِلَینَا.»(1)

وقتی سفیانی خروج می کند، ما چه کنیم و حال ما چگونه است؟

امام علیه السلام فرمود: وقتی چنان شد، شما به طرف ما بیایید. (یعنی در آن زمان، امام ظهور خواهد کرد).

گفته شد: این چه موقعی است، ای امیرمؤمنان؟

فرمود: آن گاه که زنان و کنیزان مسلّط گردند و کودکان فرمانروا شوند».

آقا! جریان خروج و ظهور حضرت مهدی علیه السلام را برایم توصیف بفرما و این که نشانه ها و علامت های آن چیست؟

حضرت فرمود:

یکُونُ قَبْلَ خُرُوجِهِ خُرُوجُ رَجُلٍ یقَالُ لَهُ عَوْفٌ السُّلَمِی بِأَرْضِ الْجَزِیرَةِ وَ یکُونُ مَأْوَاهُ تَکْرِیتَ وَقَتْلُهُ بِمَسْجِدِ دِمَشْقَ ثُمَّ یکُونُ خُرُوجُ شُعَیبِ بْنِ صَالِحٍ مِنْ سَمَرْقَنْدَ ثُمَّ یخْرُجُ السُّفْیانِی الْمَلْعُونُ مِنَ الْوَادِی الْیابِس وَهُوَ مِنْ وُلْدِ عُتْبَةَ بْنِ أَبِی سُفْیانَ فَإِذَا ظَهَرَ السُّفْیانِی اخْتَفَی الْمَهْدِی ثُمَّ یخْرُجُ بَعْدَ ذَلِکَ؛(1)

«قبل از ظهور آن حضرت، مردی که به عوف سلمی معروف است در سرزمین جزیره خروج می کند، وی که منزلش در تکریت است در مسجد دمشق کشته می شود، پس از آن خروج شعیب بن صالح از سمرقند خواهد بود، سپس سفیانی ملعون که از اولاد عتبة بن ابو سفیان است از وادی یابس خروج می کند؛ آن گاه که امر سفیانی ظاهر گردد، مهدی علیه السلام پنهان می شود و پس از آن قیام خواهد نمود.»

خروج سفیانی، صیحه آسمانی، ندای جبرئیل از آسمان، ندای شیطان از زمین، قتل حسنی، اختلاف بنی عباس در امور دنیایی، کسوف در وسط ماه رمضان، خسوف در آخر ماه رمضان، خسف در بیداء، خسف در مغرب، خسف در مشرق، رکود خورشید، قتل نفس زکیه در پشت کوفه به همراه هفتاد نفر از صالحان، سر بریدن یکی از هاشمیان بین رکن و مقام، خرابی قسمتی از مسجد کوفه، پرچم های سیاه از سمت خراسان، خروج یمانی، ظهور مغربی در مصر و تصرف شام، ورود ترک ها به جزیره، ورود روم به رمله، مرگ و میر عمومی: یکی مرگ سرخ و یکی مرگ سفید، از بین رفتن دو سوم مردم، طلوع ستاره ای همانند ماه در مشرق، سرخی ای که در آسمان پدید می آید و منتشر می شود، آتشی طولانی که از مشرق ظاهر می گردد و حدود سه تا هفت روز در جوّ می ماند، تملک بلاد توسط اعراب و خروج از سلطنت عجم، کشتن پادشاه مصر توسط مردم، خرابی شام، ورود پرچم های قیس و عرب به مصر، ورود پرچم های کنده به خراسان، خروج 60 مدّعی نبوت، خروج 12 مدّعی امامت، طوفان سیاه، زلزله شدید، ترس اهل عراق و بغداد، ظهور ملخ های فراوان، اختلاف عجم ها، شورش بندگان، مسخ عدّه ای از اهل بدعت، ... .(1)

ص:149

ص:150

عرض کردیم: وقتی دو سوم مردم بروند، پس چه کسی باقی می ماند؟

امام فرمود:

«أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ تَکُونُوا فِی الثُّلُثِ الْبَاقِی؟»؛(1)

«آیا شما دوست ندارید که جزو آن یک سوم باقی مانده باشید؟»

برای زمان ظهور امام مهدی منتظر وقت مشخصی هست که مردم بدانند؟

امام صادق علیه السلام فرمودند:

حَاشَ لِلَّهِ أَنْ یوَقِّتَ ظُهُورَهُ بِوَقْتٍ یعْلَمُهُ شِیعَتُنَا.

هرگز چنین نیست که خداوند متعال زمان ظهور آن حضرت را در وقتی قرار دهد که شیعان ما هم بدانند.

عرض کردم: چرا این گونه است؟

آن حضرت فرمود:

لِأَنَّهُ هُوَ السَّاعَةُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: یسْئَلُونَکَ عَنِ السّاعَةِأَیانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی لا یجَلِّیها لِوَقْتِها إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّماواتِ وَالْأَرْضِ. وَهُوَ السَّاعَةُ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: یسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیانَ مُرْساها وَقَالَ: عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَلَمْ یقُلْ إِنَّهَا عِنْدَ أَحَدٍ وَقَالَ: فَهَلْ ینْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها الآیةَ وَقَالَ: اقْتَرَبَتِ السّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ وَقَالَ: ما یدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَکُونُ قَرِیباً، یسْتَعْجِلُ بِهَا الَّذِینَ لا یؤْمِنُونَ بِها وَالَّذِینَ آمَنُوا مُشْفِقُونَ مِنْها وَیعْلَمُونَ أَنَّهَا الْحَقُّ أَلا إِنَّ الَّذِینَ یمارُونَ فِی السَّاعَةِ لَفِی ضَلالٍ بَعِیدٍ.

چون زمان ظهور همانند «الساعه» است که خداوند متعال در آن فرموده: درباره ساعت از تو سؤال می کنند، کی فرا می رسد؟! بگو: «علمش فقط نزد پروردگار من است؛ و هیچ کس جز او (نمی تواند) وقت آن را آشکار سازد؛ (اما قیام قیامت، حتی) در آسمان ها و زمین، سنگین (و بسیار پر اهمیت) است.»

ص:154

و نیز همان ساعتی است که خداوند متعال فرموده است: و از تو درباره ساعت می پرسند که در چه زمانی واقع می شود؟!

خداوند متعال فرموده: علم آن نزد خودش می باشد و نفرمود که نزد کسی دیگر می باشد و همچنین فرموده است: قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت! و باز فرموده: و چه می دانی شاید ساعت نزدیک باشد!

کسانی که به ساعت ایمان ندارند درباره آن شتاب می کنند؛ ولی آن ها که ایمان آورده اند پیوسته از آن هراسانند، و می دانند آن حق است؛ آگاه باشید کسانی که در ساعت تردید می کنند، در گمراهی عمیقی هستند.

عرض کردم: مراد از یمارون چیست؟

آن حضرت فرمودند: یقُولُونَ مَتَی وُلِدَ؟ وَمَنْ رَأَی؟ وَأَینَ یکُونُ؟ وَمَتَی یظْهَرُ؟ وَکُلُّ ذَلِکَ اسْتِعْجَالاً لِأَمْرِ اللَّهِ وَشَکّاً فِی قَضَائِهِ وَدُخُولاً فِی قُدْرَتِهِ أُولَئِکَ الَّذِینَ خَسِرُوا الدُّنْیا وَإِنَّ لِلْکَافِرِینَ لَشَرَّ مَآبٍ.(1)

می گویند چه وقتی متولد شده؟ چه کسی او را دیده؟ الان کجا هست؟ چه موقع ظهور می کند؟... همه این سؤال ها برای این است که در کار خدا عجله می کنند و در قضا و تقدیر الهی شکّ دارند و می خواهند در کار خدا دخالت کنند؛ آنان همانان هستند که در دنیا زیانکاری کردند و بدترین عاقبت کار برای کافران است.»

ص:155

ص:156

خود و اسم پدرش و با کیفیت و صفت نسبش شناخته می شود.

گفتم: فدایتان شوم! ایمان کدام یک از آنان بیشتر است؟

فرمود: آنان که در روز بر ابرها سوار می شوند که ایشان همان مفقودان هستند. و این آیه شریفه در مورد آنان نازل شده است که فرمود: ... هر جا باشید، خداوند همه شما را (برای پاداش و کیفر در برابر اعمال نیک و بد، در روز رستاخیز،) حاضر می کند.

یا بَا مُحَمَّدٍ! أَمَا إِنِّی لَوْ کُنْتُ بِالْقُرْبِ مِنْکُمْ مَا صَلَّیتُ صَلَاةً إِلَّا فِیهِ ثُمَّ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا انْتَقَمَ اللَّهُ لِرَسُولِهِ وَلَنَا أَجْمَعِینَ»؛(1)

«آری آن منزل ادریس پیامبر است، هیچ پیامبری مبعوث نشده مگر این که در آنجا نماز خوانده است، هرکه در آن اقامه کند مثل این است که در خیمه پیامبر خدا اقامه کرده باشد. هیچ مرد و زن مؤمنی نیست مگر این که قلب او عاشق آنجاست و هیچ روز و شبی نیست مگر این که فرشتگان الهی به آن مسجد می آیند و خدا را در آن عبادت می کنند.

ای ابو محمّد! بدان و آگاه باش که اگر من نزدیک آن مسجد بودم، تمام نمازهایم را در آن می خواندم. پس آن گاه که قائم ما قیام نماید، خداوند برای پیامبرش و همه ما انتقام خواهد گرفت».

الطُّرُقَاتِ وَلَا یتْرُکُ بِدْعَةً إِلَّا أَزَالَهَا وَلَا سُنَّةً إِلَّا أَقَامَهَا وَیفْتَتِحُ قُسْطَنْطِینِیةَ وَ الصِّینَ وَ جِبَالَ الدَّیلَمِ فَیمْکُثُ عَلَی ذَلِکَ سَبْعَ سِنِینَ مِقْدَارُ کُلِّ سَنَةٍ عَشْرُ سِنِینَ مِنْ سِنِیکُمْ هَذِهِ ثُمَّ یفْعَلُ اللَّهُ مَا یشَاءُ.

«آن گاه که قائم ظهور و قیام فرماید به کوفه می آید و در آنجا چهار مسجد است که خراب خواهد کرد. و هیچ مسجد کنگره داری روی زمین نیست مگر این که کنگره های آن را خراب می کند و آن را بدون کنگره باقی می گذارد. بزرگ راه ها را وسیع می کند، پنجره های مشرف بر خیابان را می بندد، فاضلاب و ناودان ها که بر راه ها می ریزند را جمع می کند، بدعتی نمی ماند؛ مگر این که آن را از بین می برد، تمام سنّت های اسلامی را زنده و برپا می کند. قسطنطنیه و چین و کوه های دیلم را فتح می نماید، پس هفت سال در این حکومت و خلافت خواهد بود که هر سال آن برابر ده سال از سال های شماست، سپس هرچه را که خدا بخواهد همان می کند.

قَالَ: قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! فَکَیفَ تَطُولُ السِّنُونَ؟

قَالَ: یأْمُرُ اللَّهُ تَعَالَی الْفَلَکَ بِاللُّبُوثِ وَقِلَّةِ الْحَرَکَةِ فَتَطُولُ الْأَیامُ لِذَلِکَ وَالسِّنُونَ.

گفتم: قربانت شوم! چطور سال ها این قدر طولانی می شود؟

فرمود: خداوند ستارگان را به درنگ فرمان می دهد و به آرامی حرکت خواهند کرد، پس روزها طولانی می شود، سال ها نیز طول می کشد.

قَالَ: قُلْتُ لَهُ: إِنَّهُمْ یقُولُونَ إِنَّ الْفَلَکَ إِذَا تَغَیرَ فَسَدَ؟

قَالَ: ذَلِکَ قَوْلُ الزَّنَادِقَةِ، فَأَمَّا الْمُسْلِمُونَ فَلَا سَبِیلَ لَهُمْ إِلَی ذَلِکَ وَقَدْ

ص:161

شَقَّ اللَّهُ الْقَمَرَ لِنَبِیهِ صلی الله علیه وآله وَرَدَّ الشَّمْسَ مِنْ قَبْلِهِ لِیوشَعَ بْنِ نُونٍ وَأَخْبَرَ بِطُولِ یوْمِ الْقِیامَةِ وَأَنَّهُ کَأَلْفِ سَنَةٍ مِمَّا تَعُدُّونَ»؛(1)

گفتم: برخی می گویند: اگر فلک و ستارگان اندکی تغییر کنند از بین می روند؟

فرمود: این حرف زندیقان و کافران است؛ امّا مسلمانان چنین سخنی ندارند، این در حالی است که خداوند، ماه را برای پیامبرش دو نیم کرد، و قبل از آن هم خورشید را برای یوشع بن نون به عقب برگرداند، علاوه بر این خداوند از طولانی بودن روز قیامت خبر داد که یک روز آن همانند هزار سال از سال های شما است.»

قَالَ: أَبْطَلَ مَا کَانَتْ فِی الْجَاهِلِیةِ وَاسْتَقْبَلَ النَّاسَ بِالْعَدْلِ وَکَذَلِکَ الْقَائِمُ علیه السلام إِذَا قَامَ یبْطِلُ مَا کَانَ فِی الْهُدْنَةِ مِمَّا کَانَ فِی أَیدِی النَّاسِ وَیسْتَقْبِلُ بِهِمُ الْعَدْلَ»؛(1)

«به همان روشی که رسول خداصلی الله علیه وآله رفتار کرد عمل خواهد کرد، تا این که اسلام واقعی ظاهر خواهد شد.

عرض کردم: سیره رسول خداصلی الله علیه وآله چه بود؟

فرمود: هر چه در دوره جاهلیت بود را باطل کرد و مردم را به طرف عدالت آورد. قائم نیز چنین خواهد کرد، هنگامی که قیام کند، هرچه که در زمان ضعف اسلام بوده، از آنچه که مردم عمل می کردند را باطل خواهد کرد و مردم را به طرف عدالت خواهد آورد».

در مورد امام پرسیدی که چگونه قضاوت خواهد کرد، هنگامی که ایشان قیام کند به علم خودش بین مردم قضاوت خواهد فرمود؛ مانند قضاوت داوودعلیه السلام که نیازی به شاهد و دلیل دیگری ندارد.

سخت مانند نان خشک و نان جو باید خورد، لباس خشن باید پوشید؛ شبیه امیرالمؤمنین علیه السلام که اگر غیر از این عمل کنیم عاقبت ما آتش خواهد بود. امّا اکنون این امور از ما برداشته شده؛ غذای خوب می خوریم، آب گوارا می نوشیم، آیا چنین ظلم و مظلومیتی دیده ای که خداوند این گونه برای ما نعمت قرار داده باشد!».

«گریه نکن ای عمرو! الآن غذاهای بسیار خوب می خوریم، لباس های گرم و نرم می پوشیم؛ امّا اگر آنچه تو می گویی اتفاق بیفتد، غذایی نخواهد بود مگر غذای خشک و سخت، و لباسی نباید پوشید جز لباس خشن، همانند امیرالمؤمنین علیه السلام و الّا آن را با آتش معالجه خواهند کرد».

والحمد للَّه ربّ العالمین

و صلّی اللَّه علی محمّد و آله الطیبین الطاهرین

ص:167