جديد شرط بندى و قمارهاى مدرن ايجاد شده اما آثار روان شناختى قمار، عمومى بوده و در قرآن به راحتى قابل مشاهده است، در واقع قمار، مقدمات كينه، دشمنى و درگيرى را ايجاد مى كند و جالب توجه است كه، در آمريكا شهر ويژه قمار خانه هاى بزرگ لاس وگاس را City Of Sin، يعنى شهر گناه مى نامند.

اكنون حتى ورزش هايى مثل فوتبال به نوعى قمار بازى و شرطبندى دچار شده و مى بينيم كه چگونه به ميدان تنازع و درگيرى تبديل شده است.

اما آنقدر جذب بازى و غافل مى شود كه وقتى به اتومبيل باز مى گردد كودك در اثر گرما و تشنگى داخل اتومبيل فوت كرده بود.

و چقدر اوقات گرانبهايى را از انسان ها، ضايع نموده است. اما گرچه در هنگام حضور پر بركت امام خمينى رحمه الله اين پرسش از ايشان شد و برخى فكر كردند كه جواز بازى به طور مطلق داده شده، اما لازم است نصّ فتواى امام رحمه الله را ملاحظه كنيم.

س - آيا شطرنج در اسلام حرام است؟!

ج - حرام است.

س - اگر شطرنج بدون پول باشد، آيا باز هم حرام است؟

ج - حرام است.

س - اگر شطرنج آلت قمار بودن خود را به كلّى از دست داده باشد و چون امروزه تنها به عنوان يك ورزش فكرى از آن استفاده گردد، بازى با آن چه صورت دارد؟

ج - بر فرض مذكور اگر برد و باختى در بين نباشد، اشكال ندارد.

توجه: در رابطه با سؤال و جواب فوق، سؤال مجددّى از امام شد كه ايشان در جواب نهايى فرمودند: جواب من در فرض سؤال (خروج از حالت قمار) بود و تا احراز نشود، بازى نكنند.(10)

من ذلك قريش اموال و زن خود را در معرض برد و باخت قرار مى دادند و بر سر آنها قمار مى زدند، خداوند اين عمل زشت را تحريم فرمود و مردم را از ارتكاب قمار بر حذر داشت.(11)

به گزارش زير توجه كنيد:

ريكاردو يكى از اعضاء اركستر جاز تلويزيون مكزيك كه علاقه به بازى پوكر داشت، ديشب در منزل خود يك مجلس قمار ترتيب داد و پس از آن كه تمام موجودى خود را به رفيق هايش باخت، تصميم گرفت بر سر تنها چيزى كه برايش باقى مانده بود بازى را ادامه دهد و آن هم زنش بود!

متأسفانه در آخر بازى زنش را نيز باخت و چون همسرش در مقابل اصرار وى حاضر نشد، خود را به برنده بازى تسليم كند او را كتك زد تا از حال رفت، اكنون زن بدبخت در بيمارستان بسترى است و اميدى به بهبود او نيست.(12)

امام رضاعليه السلام فرموده اند:

اِنّ اللَّه تبارك و تعالى نهى عن جميع القمار و أمر العبادَ بالاجتناب منها و سّماها رجساً...؛

خداوند تعالى از همه نوع قمار نهى كرده و دستور داده كه از آن دورى نمايند و آن را پليدى معرّفى كرد و فرمود قمار پليدى است و از كارهاى شيطانى محسوب مى گردد.(13)

در آموزه هاى دينى، كبوتر بازى و تخته نرد، هم جزء قمار است.

گردو بازى و حتى چيزى مثل تخم مرغ كه آلت قمار نيستند اگر به عنوان برد و باخت بازى شود، قمار است.

جالب آن كه برخى مسابقه ها و شرطبندى ها كه هم اكنون انجام مى شود، پيش بينى شده است. مردى مى خواست با رفقاى خود گوسفندى را بخورند و صاحب گوسفند شرط كرد كه اگر همه ى گوسفند را

بخوريد چيزى نمى گيرم وگرنه بايد فلان مبلغ بدهيد؛ حضرت على عليه السلام چنين حكم فرمود: كه اين كار باطل است. زيرا مسابقه در كم و زياد خوردن، كار لغو و بيهوده است و هيچ چيزى بر عهده ى ايشان نيست.(14)

در حين مطالعه قرآن ديدم كه قرآن مى گويد: هنگامى كه مست هستيد به نماز نزديك نشويد.(16) از اين جا معلوم شد كه تا حالا اشتباه مى كرديم! و با خوشحالى كشف خود را براى كارمندان ديگر شرح داد و آنها را نيز تحريك نمود.

راستى قرآن چه مى گويد؟!

در پاسخ آن دوست گفتيم: قرآن در زمانى نازل شد كه مردم در اثر گمراهى به شراب خوارى عادت كرده بودند به طورى كه زشتى آن از بين رفته و مبارزه ناگهانى با آن مشكل بود.

بنابراين در تربيت قرآنى، اصل تدريج رعايت شد و در طى چهار مرحله تحريم شد؛ اين مراتب در قرآن عبارتند از:

مرحله ى اول خداوند از ميوه هاى نخل و انگورها (غذاى پر بركتى نصيب شما نمود) كه گاه از آن شراب مى سازيد و گاه رزق پاكيزه مى گيريد.(17)

در اين آيه بديهى است كه قرآن شراب ساختن را در مقابل رزق پاكيزه قرار داد تا اشاره اى لطيف به بدى شراب داشته باشد.(18)

مرحله ى دوم اى پيامبر! از تو درباره شراب و قمار مى پرسند؛ بگو در آن دو گناه بزرگى است و منافعى براى مردم دارد ولى زيان هاى شراب و قمار از سودشان بزرگ تر است.(19)

مرحله ى سوم اى كسانى كه ايمان آورده ايد! به نماز نزديك نشويد هنگامى كه مست هستيد، تا آن كه آنچه را مى گوييد، بفهميد.(20)

مرحله ى چهارم اى كسانى كه ايمان آورده ايد! همانا شراب و قمار و بت ها و (وسائل) بخت آزمايى، پليدى و شيطانى است. پس از آن دورى گزينيد و (ترك نماييد) شايد كه رستگار شويد.(21)

به راستى برنامه تحريم خوردن شراب با چه روش مدبّرانه اى همراه با اصل تدريج بيان شد. اما نفس آدمى در برابر هوس ها، بازيگرى مى كند

و فقط يك بخش حرف خداوند را مى نگرد.

حديث ها چه مى گويند؟!

پيامبر اعظم صلى الله عليه وآله به على عليه السلام فرمود:

اى على! تمام گناهان را در خانه اى قرار دادند و كليد آن، خوردن مشروب الكلى است.(22)

رسول اكرم صلى الله عليه وآله فرمود:

اى على! براى شرابخوار زمانى هست كه خداى خود را نمى شناسد.(23)

در روايتى ديگر پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود:

روز قيامت شرابخوار با چهره اى سياه، دهانى كج و زبانى آويزان برانگيخته مى شود و پيوسته داد مى زند العطش! العطش!(24)

امام باقرعليه السلام فرمود:

پيامبرصلى الله عليه وآله ده نفر را درباره شراب لعنت نمود، كارنده انگور (براى شراب)، باغبان، آب گيرنده، خورنده، ساقى، حمل كننده، تحويل گيرنده، فروشنده، مشترى و خورنده پول شراب.(25)

امام صادق عليه السلام فرمود:

خداوند با چيزى بدتر از شرابخوارى نافرمانى نشده، چون شرابخوار، نماز را ترك مى كند و (ممكن است) به مادر، دختر و خواهر خويش تجاوز كند در حالى كه عقل ندارد.(26)

امام صادق عليه السلام به نقل از پيامبرصلى الله عليه وآله فرمودند: «دائم الخمر مثل بت پرست مى باشد.» از امام عليه السلام پرسيدم: «دائم الخمر كيست؟» فرمود: «كسى كه هر وقت مشروب پيدا كند، مى نوشد.»(27)

امام باقرعليه السلام فرمودند:

سه نفر به بهشت وارد نمى شوند، كسى كه عاق والدين شده، دائم الخمر و آن كه بعد از كار خير منّت مى گذارد.(28)

نكته كلمه خمر (مشروب) به معنى پوشيدن است. خِمار، پوشش است. شراب هم عقل را مى پوشاند و از حركت باز مى دارد.

چنين است كه در حديث آمده:

خداوند خمر را به خاطر اسمش حرام نكرد بلكه حرام شدن شراب به خاطر عاقبت و فسادش بود.

پس هر چيزى كه كار خمر (مستى) را انجام دهد، حرام است.

نخورد؟!

ج - امام صادق عليه السلام فرمودند: در مجلس شراب ننشينيد؛ زيرا هنگامى كه لعنت بر آن جمع نازل مى شود، همه را در بر مى گيرد.(29)

هارون بن جهم مى گويد: در حيره (شهرى نزديك كوفه)، بوديم يكى از افسران ارتش، گروهى از جمله امام صادق عليه السلام را به منزل خود دعوت كرد، يكى از ميهمانان آب خواست، قدحى شراب آوردند، امام عليه السلام برخاست و فرمود: پيامبر خدا فرموده است از رحمت الهى به دور و ملعون است كسى كه بر سر سفره اى بنشيند كه در آن شراب مى آشامند.(30)

س - آيا كسى كه شراب نوشيد، بايد 40 روز نماز نخواند؟!

ج - خير! بايد نمازش را بخواند. منظور حديث اين است كه خداوند نمازش را قبول نمى كند. يعنى با او قهر مى كند.

س - آيا كم خوردن شراب (به طورى كه مست نكند) اشكالى دارد؟!

ج - در حديث جالبى آمده است كه پيامبر اعظم صلى الله عليه وآله فرمود: آنچه زيادش مست مى كند، كم آن هم حرام است و جالب تر آن است كه همين مطلب در حديث ديگرى آمده كه شخصى به امام صادق عليه السلام گفت: اگر در قدحى شراب باشد و آنقدر آب بريزيم كه اسكار و مستى آورى آن برود اشكالى دارد؟

امام عليه السلام با قاطعيت پاسخ دادند: نه؛ به خدا اگر قطره اى شراب در يك سطل آب بريزند، بايد آن را دور ريخت.(31)

شخصى از امام صادق عليه السلام پرسيد: «شراب خوردن بدتر است، يا ترك نماز؟!» امام صادق عليه السلام فرمود: «شراب خوردن بدتر است، زيرا شرابخوار را در حالتى فرو مى برد كه در آن لحظه خدا را نمى شناسد.(32) و حتى ترك نماز هم مى كند و به مادر، دختر و خواهر خود تجاوز

مى كند در حالى كه عقل ندارد.»(33)

در حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام پرسيدند: «چرا خداوند شراب را حرام نمود در حالى كه لذّت زيادى دارد؟!» امام عليه السلام پاسخ داد: «زيرا اُمُ الخبائث (مادر همه بدى ها) و سرچشمه همه ى شرور است. شرابخوار را زمانى مى آيد كه عقلش گرفته مى شود و خدايش را نمى شناسد، هر گناهى را انجام مى دهد و پرده هر حرمتى را مى درد و رَحِم نزديك را قطع مى كند و هر فحشايى را انجام مى دهد. اختيارش در دست شيطان است، اگر به او دستور دهد، بر بت سجده مى كند و او را به هر سو مى كشاند.»(34)

شرابخوارى پنهانى را مى داند، ولى از اين كه با اين آگاهى به او محبت كرد و او را متوجه عيبش نمود، نزد وجدان خويش شرمسار شد.(39) (يعنى توبه كرد.)

مشهور است كه دكتر آرشه تونگ دبير كل سازمان بين المللى مبارزه با الكل، مسافرتى به ايران كرد، اين محقق سوئيسى نزد دانشمندان مى رفت و درباره ى شراب و الكل نظرشان را مى پرسيد، هنگامى كه نزد آيت اللَّه بروجردى رحمه الله آمد پرسيد: چرا دين اسلام مشروب الكلى را حرام نموده؟

آقا از او پرسيدند: شما زينت شخصيت آدم را به چه مى دانيد؟

خداوند امانت گران بهايى مثل عقل را به ما داده و براى حفظ آن هم دستوراتى داده، لذا برخى مواد الكلى را كه به سستى عقل مى انجامد، حرام نموده است.

آرشه تونگ پرسيد: اگر مقدار آن كم باشد چطور؟!

آيت اللَّه بروجردى پاسخ داد: طبع آدمى زياده طلب است، اگر اسلام مقدار كم را جايز مى شمرد تعيين حدّ مشكل مى شد.

آرشه تونگ در نهايت گفت: تاكنون با شخصيت هاى ممالك مختلف، اعم از مذهبى و سياسى مذاكره و مصاحبه داشته ام، ولى اعتراف مى كنم تا كنون كسى چنين جواب جامع و مستدلى نداده بود.(40)

ابوبصير مى گويد: خانمى به نام اُم خالد نزد امام صادق عليه السلام آمد و گفت: شكم من دچار عارضه اى شده كه پيوسته قرقر (صدا) مى كند. من اين وضع را براى پزشكان عراق گفته ام، آنها نبيذ (شراب خرما) را تجويز كرده اند.

امام صادق عليه السلام از او پرسيد: چه چيزى تو را از خوردن باز داشته است؟

زن عرض كرد: من قلاده دين تو را به گردن انداخته ام (تسليم تو هستم).

امام عليه السلام فرمود: يك قطره ننوش! نه، به خدا قسم اجازه نمى دهم كه يك قطره بنوشى، چون در

زمانى نفس تو به اينجا برسد، پشيمان خواهى شد و حضرت به گلويش اشاره كرد، يعنى زمان مرگ از خوردن شراب پشيمان مى شوى.

امام صادق عليه السلام سه بار تكرار كرد: فهميدى؟ فهميدى؟ فهميدى؟

اُمّ خالد گفت: بله!

سپس امام عليه السلام سه بار فرمود: يك سر سوزنى شراب، كوزه اى را نجس مى كند.(41)

استاد حائرى رحمه الله تعريف نمود: روزى شخصى از آشنايان ما كه مشروب الكلى مى خورد، با لحنى فريبنده گفت: على! تو شراب نمى خورى؟!

گفتم: نه!

گفت: چرا؟! خاصيت دارد، اين از نظر علمى ثابت شده كه بدن ما نياز به الكل دارد، درست است؟!

گفتم: بله!

گفت: خوب شراب اين نياز را تأمين مى كند!

به او گفتم: تو دسته آفتابه (كه آهنى بود) را نمى خورى؟

گفت: چه ربطى دارد؟

گفتم: بدن ما نياز به آهن دارد!

پاسخ داد: آهن بدن از طريق ميوه ها، سبزى ها مثل اسفناج تأمين مى شود.

گفتم: الكل مورد نياز بدن از طريق تخمير غذاها يا ميوه اى مثل سيب تأمين مى شود!

در ادبيات داستانى غرب نيز اين كار(شرابخوارى) نكوهيده و زشت قلمداد شده است، در كتاب شازده كوچولو مى خوانيم:

در سياره بعدى ميخوارى مسكن داشت، اين ديدار بسيار كوتاه بود كه شازده كوچولو را در اندوهى بزرگ فرو برد، او كه ميخواره را ساكت و خاموش در پشت تعداد زيادى بطرى خالى و تعدادى بطرى پر ديد، پرسيد: تو اينجا چه مى كنى؟

ميخواره غمگين و دل گرفته جواب داد: مى نوشم.

شازده كوچولو از او پرسيد: چرا مى نوشى؟

ميخواره جواب داد: براى فراموش كردن.

شازده كوچولو كه دلش به حال او سوخته بود، پرسيد: چه چيزى را مى خواهى فراموش كنى؟!

ميخواره: فراموش كنم كه شرمنده ام.

شازده كوچولو كه دلش مى خواست كمكش كند، پرسيد: شرمنده از چه؟

ميخواره به يك باره مهر سكوت بر لب زد و

گفت: شرمنده از ميخوارگى!

شازده كوچولو مات و متحير از آنجا رفت، در بين راه با خود مى گفت: راستى راستى اين آدم بزرگ ها خيلى خيلى عجيبند.(42)

اُم الفساد، مواردى چون خودكشى، قتل، دزدى، جنايت، كثرت زندانيان، طلاق و از هم پاشيدگى خانواده و... مى باشد كه براى اطلاع بيشتر بايد به كتاب هاى منتشره مراجعه نمود.

وضع اعتيادهاى ديگر بهتر نيست؛ اعتيادهايى كه با وجود نيازمندان سرمايه هاى بزرگ را نابود كند. در آمارها آمده كه سالانه 6 تريليون نخ (6 هزار ميليارد) سيگار در جهان به فروش مى رسد، يعنى روزانه سه نخ سيگار براى هر يك از ساكنان زمين! و درآمد حاصله از خريد سيگار اين افراد بالغ بر 300 ميليارد دلار در سال مى باشد كه سود خالص آن حدود 200 ميليارد دلار است.

هم اكنون يك ميليارد و 200 ميليون سيگارى در دنيا وجود دارد.(50) از آمارهاى حشيش، شيشه، كراك و تباهى هاى وحشتناك آن چيزى نگفته ايم.

قمار است.(53)

خدايى رئوف، مهربان و بسيار تواناست. بحث درگرفت. طرف مقابل، دانشجوى سال آخر دكترى فلسفه بود و دائماً تأكيد مى كرد كه هيچ دينى ندارد و با مذهب مخالف است.

سخنان من كم كم طرف مقابل را به فكر فرو برد و او را وادار به عذرخواهى نمود، سپس با دستپاچگى ضمن خداحافظى عيد پاك را نيز به من تبريك گفت، من كه از برخوردهاى گستاخانه اين دانشجوى فرانسوى شديداً دلخور بودم، گفتم: در فرهنگ ما پيراهن سياه دليل بر عزادار بودن است و بنده عذر دارم و نمى توانم تبريك شما را پذيرا باشم، دانشجوى فرانسوى ضمن عذرخواهى، دليل اين سوگ را پرسيد و من از مصيبت كربلا و مراسم عزادارى اباعبداللَّه عليه السلام در ايران برايش سخن گفتم.

دانشجوى فرانسوى گفت: با اين كه اعتقادى به اين مسايل ندارم به عنوان يك دانشجو بسيار مايلم اين قبيل مراسم را از نزديك ببينم تا بتوانم قضاوتى مطابق با واقع درباره آن داشته باشم، من از فرصت استفاده كردم و آدرس مسجد ژيور را به او دادم، با اين شرط كه بعد از شركت در مراسم احساسش را از طريق پست الكترونيكى برايم بازگو نمايد. فرداى آن روز براى شركت در مراسم عاشوراى حسينى به مسجد ژيور رفتيم، در آنجا يكى از جوانان فرانسوى به زبان فرانسه، مقتلى زيبا قرائت كرد و صداى هاى هاى و گريه ى زن و مرد، فضاى مسجد را عطرآگين نمود، پس از پايان روضه خوانى، مراسم سينه زنى آغاز شد، چند سال پيش دانشجويان ايرانى ميدان دار بودند و فرانسوى ها نظاره گر؛ اما ديگر از آن جمع ايرانى كه غالباً به ايران باز گشته بودند، خبرى نبود و جوانان

فرانسوى، خود با حرارت و زيبايى تمام دم مى گرفتند و بر سينه مى كوفتند.

بعد از اتمام مراسم، به «سنت ايتن» آمديم. فرداى آن روز، ناخودآگاه به ياد ماجراى ليون افتادم و از دوستم خواستم مكاتبات خود را بررسى كند. شايد آن دانشجوى فلسفه در مراسم شب گذشته شركت كرده باشد، با هم به سراغ كامپيوتر رفتيم و با اين جمله كه «شما يك پيام داريد» مواجه شديم، دانشجوى فرانسوى در مراسم ديشب شركت كرده بود، او به قول خودش عمل كرده و احساسش را به زيبايى هر چه تمام از طريق پست بيان كرده بود. پيام شعر گونه او از اين قرار بود:

دوست گرامى!

من به مسجد آمدم چون قطره اى از اقيانوس، چون سنگريزه اى در شن زارى بى كران براى اولين بار در عمرم به سوگ مرده اى گريستم مرده اى نه مانند ديگر مردگان مرده اى متعلق به هزاره گذشته مرده اى كه به رغم گذشتن بيش از يك هزاره، گويى هنوز زنده است!(54)

در شجاعت و مظلوميتش گريستم و او را تحسين كردم ديشب را مست سر بر بالين گذاشتم براى اولين بار مست بودم، بدون آن كه قطره اى شراب خورده باشم و اين مستى را مديون تو هستم و از تو هزاران بار متشكرم، هزاران بار.(55)

آرى ياد امام شهيد ما، جوان خسته غرب را بدون شراب به مستى عرفانى مى رساند و چه غافلند كسانى كه به مستى هاى آلوده و بد عاقبت روى مى آورند، اما اين جايگزينى نجات بخش است و در دنيا از چنگال الكل و ديگر اعتيادها نجات مى دهد و در قيامت نيز از شراب طهور لذت مى برند، در حاليكه عقل را نمى ستاند.

شرابى از دست خداوند، آنجا كه ساقى

خداست!

و سقاهم ربهم شراباً طهوراً(56)

ص 275.

42) شازده كوچولو، نوشته اگزوپرى، ترجمه قاضى، صص 59 - 57، چاپ 13.

43) الحكم الزاهره، ج 1، ص 301؛ به نقل از وسائل، ج 17، ص 258.

44) همان.

45) آمارها پرده بر دارند، على اصغر جدايى، ص 196.

46) همان، ص 220.

47) آمارها پرده برمى دارند، ص 221.

48) همان.

49) همان، ص 248.

50) آمارها پرده برمى دارد، ص 196.

51) كتاب قمار، سيدمحمد صحفى، ص 12.

52) همان.

53) بحارالانوار، ج 16، باب آثار ذنوب.

54) او از فطرت سخن گفته است چون شهيدان زنده اند. چنان كه قرآن فرموده، تا چه رسد به امام شهيدان سيدالشهداءعليه السلام كه شهيد و شاهد و جاودانه است.

55) پيام صادق، شماره 280، سال پنجم.

56) سوره ى انسان، آيه 21.