عنوان: رجعت چيست؟
پديدآورنده: خدامراد سليميان
نشريه پرسمان
شماره نشريه: 21
سال: 1383
ماه: 3

يكي از مباحث مهم اعتقادي شيعه، «رجعت» است. اين مفهوم، در طول تاريخ فراز و نشيب‌هاي فراواني را به خود ديده است. متاسفانه اين اعتقاد در طول تاريخ از طرف مخالفين، كمتر مورد نقد منصفانه قرار گرفته و بيشتر از هر اعتقاد ديگري مورد طعن، استهزاء و گاهي هتاكي و بي حرمتي قرار گرفته است.

با مراجعه به اغلب كتاب‌هاي لغت در خواهيم يافت كه بين معاني مختلفي كه براي رجعت بيان شده، يك اشتراك وجود دارد و آن بازگشت به محلي است كه شروع از آن جا بوده است; [1] همان گونه كه در ترجمه فارسي اين كلمه، به جاي رجعت «بازگشت» گفته مي‌شود كه كلمه «باز»، به معناي تكرار است. در يك جمع بندي بين تعريف‌هاي فراوان رجعت، مي‌توان گفت كه رجعت عبارت است از: بازگشت گروهي از مؤمنان محض به دنيا، و كافران محض پس از مردن و قبل از قيامت، در حكومت‌حضرت مهدي (عج) و روشن است كه انبيا و ائمه عليهم‌السلام به عنوان اشرف مؤمنان محض در بين رجعت كنندگان خواهند بود. [2] . دانشمند معاصر شيعي، علامه مظفر در اين باره مي‌گويد: «عقيده شيعه در رجعت، بر اساس پيروي از اهل بيت عليهم‌السلام چنين است: خداوند عده‌اي از كساني را كه در گذشته از دنيا رفته‌اند، به همان اندام و صورتي كه داشته‌اند، زنده كرده و به دنيا برمي گرداند. به برخي از آنان عزت مي‌دهد وپاره‌اي را ذليل و خوار خواهد كرد و حقوق حق پرستان را از باطل پرستان مي‌گيرد و داد ستم‌ديدگان را از ستم‌گران مي‌ستاند و اين جريان يكي از رويدادهايي است كه پس از قيام مهدي آل محمد به وجود مي‌آيد. كساني كه پس از مردن به اين جهان باز مي‌گردند يا از ايمان بالا برخوردارند يا افرادي در نهايت درجه فساد و آن گاه دوباره مي‌ميرند». [3] .

ازمجموع آيات، روايات و سخنان دانشمندان بزرگ شيعه مي‌توان به دست آورد كه رجعت عالمي است با ويژگي‌هاي خاص كه نه همچون عالم دنياست و نه چون عالم آخرت و در عين حال، عالم برزخ نيز نيست. علامه طباطبايي مي‌نويسد: «رجعت از مراتب روز قيامت است; اگر چه در كشف و ظهور پايين‌تر از قيامت است و دليل پايين‌تر بودن آن از قيامت، عبارت است از امكان راه يافتن فساد و شر درآن (في الجمله) ; به خلاف قيامت (كه هيچ گونه فساد و شري درآن راه نخواهد يافت) و به همين دليل، روز ظهور حضرت مهدي (عج) نيز گاه ملحق به قيامت شده است; به خاطر ظهور و غلبه تامه حق; اگر چه روز ظهور حضرت نيز پايين‌تر از روز رجعت است» [4] .

اگر چه برخي اين اعتقاد را جزء اعتقادات ضروري شيعه دانسته، منكرين آن را از دايره تشيع بيرون دانسته‌اند; [5] ولي عده‌اي نيز هستند كه آن را جزء ضروريات مذهب شيعه ندانسته‌اند; [6] گرچه روايات فراواني نظر نخست را تاييد كرده است.

درباره نقش اعتقاد به رجعت در زندگي شيعه، مي‌توان گفت كه بدون ترديد همان گونه كه انتظار فرج، عبادتي بس بزرگ است و نقش مهم و به سزايي در پويايي و تحرك جامعه ايفا مي‌كند، اعتقاد به رجعت و بازگشت، هنگام ظهور حضرت مهدي (عج) نيز مي‌تواند نقش مهم و به سزايي در نشاط ديني و اميد در حكومت جهاني آن حضرت داشته باشد. در روايات آمده است كه يك گروه از رجعت كنندگان، كساني هستند كه داراي ايمان محض هستند; از اين جهت شخص علاقه‌مند به درك محضر آن امام آخرين و حجت الهي، نهايت تلاش خود را به كار خواهد برد تا به درجات بالاي ايمان برسد تا در زمره رجعت كنندگان باشد. از اين رو اهميت اعتقاد به رجعت، كمتر از اعتقاد به مهدويت و انتظار فرج نيست.

بزرگان علماي شيعه براي اثبات اين اعتقاد از تمامي دلايل عقلي و نقلي بهره جسته‌اند كه در اين جا تنها به برخي آنها اشاره مي‌شود:

درباره اثبات رجعت، عقل همان قدر ايفاي نقش مي‌كند كه در اثبات معاد نقش دارد و بنابراين مي‌توان گفت: بازگشت به دنيا از نظر عقل، هيچ گونه مانعي ندارد و عقل هيچ گونه مخالفتي با آن ندارد; زيرا قدرت ذات اقدس الهي بر هر چيز ممكن تعلق مي‌گيرد و عقل امتناعي در زنده شدن مردگان بعد از مردن سراغ ندارد.

يكي از دلايل چهارگانه، قرآن است. از نظر شيعه، قرآن به مسئله رجعت پرداخته و ثبوت و وقوع آن را هم در امت‌هاي گذشته و هم در آخرالزمان و در آيات متعددي به صورت مفصل بيان كرده است.

همان طور كه اشاره شد، آن چه مشترك بين همه مسلمانان است، اين است كه آيات فراواني از قرآن، وقوع زنده شدن برخي از مردگان در دنيا را خبر داده است كه به سه مورد اشاره مي‌شود: زنده شدن هفتاد نفر از همراهان حضرت موسي عليه‌السلام; خداوند متعال در بخشي از داستان حضرت موسي عليه‌السلام چنين مي‌فرمايد: «و چون گفتيد اي موسي! تا خدا را آشكارا نبينيم، هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد، پس در حالي كه مي‌نگريستيد، صاعقه شما را فرو گرفت. سپس شما را پس از مرگتان بر انگيختيم; باشد كه شكر گزاري كنيد.». [7] . ترديدي نيست كه در اين حادثه، مرگي اتفاق افتاده و پس از آن زنده شدني بوده است. زنده شدن كشته بني اسرائيل; خداوند متعال داستان زنده شدن كشته بني اسرائيل را اين گونه بيان فرموده است: «و چون شخصي را كشتيد و درباره او با يكديگر به ستيزه برخاستيد و حال آن كه خدا، آن چه را كتمان مي‌كرديد، آشكار گردانيد. سپس فرموديم: پاره‌اي از آن (گاو سربريده را) به آن (مقتول) بزنيد (تازنده شود) ; اين گونه خداوند، مردگان را زنده مي‌كند. و آيات خود را به شما مي‌نماياند; باشد كه بينديشيد.» [8] و بسيار بعيد است كه اين ظهور صريح و روشن در مرگ و زنده شدن، به صورتي ديگر تاويل شود. زنده شدن هزاران نفر; اگر چه زنده كردن يك مرده با تمام مردگان، براي خداوند تفاوتي نمي‌كند، ولي اين گونه نبوده كه افرادي محدودي زنده شوند. خداوند در آيه‌اي خبر از زنده شدن هزاران مرده داده است; آن جا كه مي‌فرمايد: «آيا از (حال) كساني كه از بيم مرگ از خانه‌هاي خود خارج شدند و هزاران تن بودند، خبر نيافتي؟ سپس خداوند به آنان گفت: تن به مرگ بسپاريد; آن گاه آنان را زنده ساخت. آري، خداوند نسبت به مردم، صاحب بخشش است; ولي بيشتر مردم سپاسگزاري نمي‌كنند». [9] . رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و اله مي‌فرمايد: هر آن چه در امت‌هاي گذشته رخ داده است در امت من نيز رخ خواهد داد. [10] از اين سخن نتيجه گرفته‌اند كه از آن جايي كه رجعت يكي از مهم‌ترين حوادث امت‌هاي گذشته است و تاكنون نيز تحقق نيافته، قطعا در زمان آينده صورت خواهد گرفت.

علاوه برآيات نخست، آيات فراواني در قرآن آمده كه از نظر شيعه قابل تطبيق بر رجعت در آخر الزمان است كه جهت اختصار تنها به يك مورد اشاره مي‌شود: خداوند درآيه 83 سوره نمل مي‌فرمايد: «و آن روز از هر امتي، گروهي از كساني را كه آيات ما را تكذيب كرده‌اند، محشور مي‌گردانيم; سپس آنان نگاه داشته مي‌شوند تا همه به هم بپيوندند». علامه طباطبايي، درباره اين آيه مي‌گويد: «و از ظاهر آيه بر مي‌آيد كه حشر در آن، حشر در غير روز قيامت است; زيرا حشر در قيامت، اختصاص به يك گروه از هر امت ندارد; بلكه تمامي امت‌ها در آن محشور مي‌شوند و حتي به حكم آيه «و حشرنا هم فلم نغادر منهم احدا» يك نفرهم از قلم نمي‌افتد و اما در اين آيه مي‌فرمايد: از هر امتي فوجي را محشور مي‌كنيم...». وي سپس در تاييد اين كه نظر قرآن حشري غير از قيامت است، مي‌نويسد: «و باز مؤيد گفتار ما كه منظور حشر در قيامت نيست، اين است كه اين آيه و دو آيه بعدش، بعد از داستان بيرون شدن دابة از زمين واقع شده‌اند كه خود يكي از علائمي است كه قبل از قيامت واقع مي‌شود; قيامتي كه در چند آيه بعد درباره آن مي‌فرمايد: «و نفخ في الصور» و تا چند آيه بعد، اوصاف وقايع آن روز را بيان مي‌كند و معنا ندارد كه قبل از شروع به بيان اصل قيامت و وقايع آن، يكي از وقايع آن را جلوتر ذكركند; چون ترتيب وقوعي اقتضا مي‌كند كه اگر حشر فوج از هر امتي هم جزو وقايع قيامت باشد، آن را بعد از مسئله نفخ صور ذكر فرمايد; ولي اين طور ذكر نكرد; بلكه قبل از نفخ صور، مسئله حشر فوج از هر امتي را آورده، پس معلوم مي‌شود اين حشر، جزو وقايع قيامت نيست. [11] . در توضيح پيرامون همين آيه، روايات فراواني ازاهل بيت عليهم‌السلام نقل شده كه ايشان اين آيه را دليل محكمي بر و قوع رجعت در دوران حكومت مهدي (عج) دانسته‌اند. [12] .

روايات رجعت را نيز مي‌توان همانند آيات به دو دسته كلي تقسيم كرد; دسته نخست رواياتي است كه به تحقق رجعت در امت‌هاي گذشته اشاره كرده است كه عمدتا در ذيل آيات مربوط به رجعت ذكر شده‌اند و دسته دوم رواياتي است كه به وقوع رجعت در آخر الزمان و در آستانه برپايي قيامت اشاره مي‌كند كه در اين دسته، علاوه بر رواياتي كه ذيل آيات ذكر شده، روايات مستقلي نيز به چشم مي‌خورد كه به يك مورد اشاره مي‌گردد. امام باقر عليه‌السلام مي‌فرمايد: «ايام الله عزو جل ثلاثة يوم يقوم القائم و يوم الكرة و يوم القيامة; [13] روزهاي خدا سه تاست; روزي كه قائم (عج) قيام مي‌كند و روز رجعت و روز قيامت. علاوه بر اين روايات، دعاها و زيارت نامه‌هاي متعددي در دست است كه به نحوي مسئله رجعت را مورد اشاره قرار داده است.

علاوه بر ادله نقلي (آيات و روايات) و حكم عقل، علماي شيعه به اجماع و اتفاق نظر علما و بزرگان نيز استدلال كرده‌اند. در موارد فراواني گفته شد كه دانشمندان شيعه در اين موضوع هم نظر هستند. و حتي برخي دليل اصلي بر رجعت را اجماع علماي شيعه دانسته‌اند. امين الاسلام طبرسي در كتاب ارزش‌مند مجمع البيان در ذيل آيه 83 سوره نمل مي‌نويسد: «... و براي اين كه رجعت (تنها) به ظواهر اخبار منقوله اثبات نشده تا تاويل در آن راه پيدا كند; زيرا تكيه در اثبات رجعت بر اجماع شيعيان اماميه است; اگر چه اخبار وروايات اين باب نيز آن را تاييد و معاضدت مي‌كند...». [14] .

از مجموع روايات به دست مي‌آيد كه مؤمنين محض و كافرين محض رجعت مي‌كنند و البته روايات فراواني به صورت ويژه، خبر از رجعت افراد خاصي داده است كه به صورت اختصار مي‌توان به برخي اشاره كرد: - از امام حسين عليه‌السلام به عنوان اولين رجعت كننده ياد شده است. [15] . - براي علي عليه‌السلام رجعت‌هاي متعددي ذكر شده است. [16] . - ائمه معصومين عليهم‌السلام به صورت خصوصي به برخي از ياران خود بشارت رجعت داده‌اند. [17] . - برخي روايات مي‌گويد كه انبياي گذشته، رجعت خواهند كرد. [18] . - پيامبر صلي الله عليه و اله به همراه ائمه معصوم عليهم‌السلام رجعت مي‌كنند. [19] . - در رواياتي رجعت برخي از منافقان و كفار نيز ذكر شده است. [20] .

از رواياتي كه به صورت پراكنده به زمان رجعت اشاره كرده‌اند اين نتيجه حاصل مي‌شود كه رجعت از هنگام ظهور حضرت مهدي (عج) آغاز شده تا قبل از قيامت و رستاخيز كبري ادامه خواهد داشت.

آيا كساني كه در زمان رجعت زنده مي‌شوند، مكلف به تكاليف شرعي هستند؟ در اين موضوع روايات به دو دسته تقسيم مي‌شود; بخشي مي‌گويد تنها هدف از رجعت، مشاهده دولت مهدي (عج) و لذت بردن ازديدن حكومت جهاني عدل است; ولي در روايات فراواني نيز گفته شده كه ايشان جهت ياري حضرت مهدي (عج) و حاكميت پس از ايشان، رجعت مي‌كنند و بديهي است كه در اين صورت تكليفي براي آنها وجود خواهد داشت و در مقابل انجام آن تكاليف داراي پاداش خواهند بود. در روايات حكمت‌هايي براي رجعت ذكر شده كه عبارتند از: 1. لذت بردن منتظران راستين دولت حق از برپايي حكومت جهاني. 2. رنج و عذاب بردن كافران و منافقان از ديدن آن دولت.

[1] ر. ك: ابن فارس، معجم مقاييس اللغة; راغب اصفهاني، مفردات الفاظ القرآن; ابن منظور، لسان العرب; فيومي، المصباح المنير; جزائري، فروغ اللغات....
[2] ر. ك: شيخ مفيد، اوائل المقالات في المذاهب والمختارات، ج 4، ص 77; سيدمرتضي، جوابات المسائل التبانيات، ج 1، ص 125; الحراالعاملي، الايقاظ من الرجعة، ص‌29.
[3] محمدرضا مظفر، عقايد الاماميه، ترجمه عليرضا مسجد جامعي، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، ص‌294.
[4] تفسير الميزان، ج 2، ص 109.
[5] شيخ طوسي، رسالة العقايد الجعفريه، ص 250; الحر العاملي، الايقاظ، ص 67; فخر الدين طريحي اسدي، مجمع البحرين.
[6] جعفر سبحاني، اللهبات علي هدا الكتاب و السنة و العقل، ج 4، ص 289.
[7] بقره (2): 55 و 56.
[8] همان، آيات 72و73.
[9] همان، آيه 243. [
[10] قاضي نور الله شوشتري، الصوارم المهرقه، انتشارات چاپخانه نهضت، 1367، ص 67.
[11] تفسير الميزان، ج 15، ص 570.
[12] ر. ك: علي بن ابراهيم قمي، تفسير قمي، ج 2، ص 36.
[13] شيخ صدوق، الخصايص، مكتبة الصدوق، ص 108.
[14] مجمع البيان، ج 7 - 8 ص 367.
[15] ر. ك: محمد بن مسعود عياشي، تفسير العياشي، چاپخانه علميه، ج 2، ص 282; محمد بن يعقوب كليني، الكافي، ج 8، ص 206.
[16] علامه مجلسي، بحار الانوار، ج 53، ص 46و 47; الكافي، ج 1، ص 197.
[17] ر. ك: محمد بن جرير طبرسي، دلائل الامامه، ص 284; محمد بن الحسن بن علي الطوسي. اختيار معرفة الرجال، ص 217; مصباح الشريعه، ص 63.
[18] تفسير قمي، ج 1، ص 106; تفسيرعياشي، ج 1، ص 181.
[19] بحار الانوار، ج 53، ص 15.
[20] همان، ص‌39.

بسم الله الرحمن الرحیم
جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (سوره توبه آیه 41)
با اموال و جانهاى خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براى شما بهتر است اگر بدانيد حضرت رضا (عليه السّلام): خدا رحم نماید بنده‌اى كه امر ما را زنده (و برپا) دارد ... علوم و دانشهاى ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوى ما را (بى آنكه چيزى از آن كاسته و يا بر آن بيافزايند) بدانند هر آينه از ما پيروى (و طبق آن عمل) مى كنند
بنادر البحار-ترجمه و شرح خلاصه دو جلد بحار الانوار ص 159
بنیانگذار مجتمع فرهنگی مذهبی قائمیه اصفهان شهید آیت الله شمس آبادی (ره) یکی از علمای برجسته شهر اصفهان بودند که در دلدادگی به اهلبیت (علیهم السلام) بخصوص حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شهره بوده و لذا با نظر و درایت خود در سال 1340 هجری شمسی بنیانگذار مرکز و راهی شد که هیچ وقت چراغ آن خاموش نشد و هر روز قوی تر و بهتر راهش را ادامه می دهند.
مرکز تحقیقات قائمیه اصفهان از سال 1385 هجری شمسی تحت اشراف حضرت آیت الله حاج سید حسن امامی (قدس سره الشریف ) و با فعالیت خالصانه و شبانه روزی تیمی مرکب از فرهیختگان حوزه و دانشگاه، فعالیت خود را در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی و علمی آغاز نموده است.
اهداف :دفاع از حریم شیعه و بسط فرهنگ و معارف ناب ثقلین (کتاب الله و اهل البیت علیهم السلام) تقویت انگیزه جوانان و عامه مردم نسبت به بررسی دقیق تر مسائل دینی، جایگزین کردن مطالب سودمند به جای بلوتوث های بی محتوا در تلفن های همراه و رایانه ها ایجاد بستر جامع مطالعاتی بر اساس معارف قرآن کریم و اهل بیت علیهم السّلام با انگیزه نشر معارف، سرویس دهی به محققین و طلاب، گسترش فرهنگ مطالعه و غنی کردن اوقات فراغت علاقمندان به نرم افزار های علوم اسلامی، در دسترس بودن منابع لازم جهت سهولت رفع ابهام و شبهات منتشره در جامعه عدالت اجتماعی: با استفاده از ابزار نو می توان بصورت تصاعدی در نشر و پخش آن همت گمارد و از طرفی عدالت اجتماعی در تزریق امکانات را در سطح کشور و باز از جهتی نشر فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح جهان سرعت بخشید.
از جمله فعالیتهای گسترده مرکز :
الف)چاپ و نشر ده ها عنوان کتاب، جزوه و ماهنامه همراه با برگزاری مسابقه کتابخوانی
ب)تولید صدها نرم افزار تحقیقاتی و کتابخانه ای قابل اجرا در رایانه و گوشی تلفن سهمراه
ج)تولید نمایشگاه های سه بعدی، پانوراما ، انیمیشن ، بازيهاي رايانه اي و ... اماکن مذهبی، گردشگری و...
د)ایجاد سایت اینترنتی قائمیه www.ghaemiyeh.com جهت دانلود رايگان نرم افزار هاي تلفن همراه و چندین سایت مذهبی دیگر
ه)تولید محصولات نمایشی، سخنرانی و ... جهت نمایش در شبکه های ماهواره ای
و)راه اندازی و پشتیبانی علمی سامانه پاسخ گویی به سوالات شرعی، اخلاقی و اعتقادی (خط 2350524)
ز)طراحی سيستم هاي حسابداري ، رسانه ساز ، موبايل ساز ، سامانه خودکار و دستی بلوتوث، وب کیوسک ، SMS و...
ح)همکاری افتخاری با دهها مرکز حقیقی و حقوقی از جمله بیوت آیات عظام، حوزه های علمیه، دانشگاهها، اماکن مذهبی مانند مسجد جمکران و ...
ط)برگزاری همایش ها، و اجرای طرح مهد، ویژه کودکان و نوجوانان شرکت کننده در جلسه
ی)برگزاری دوره های آموزشی ویژه عموم و دوره های تربیت مربی (حضوری و مجازی) در طول سال
دفتر مرکزی: اصفهان/خ مسجد سید/ حد فاصل خیابان پنج رمضان و چهارراه وفائی / مجتمع فرهنگي مذهبي قائميه اصفهان
تاریخ تأسیس: 1385 شماره ثبت : 2373 شناسه ملی : 10860152026
وب سایت: www.ghaemiyeh.com ایمیل: Info@ghaemiyeh.com فروشگاه اینترنتی: www.eslamshop.com
تلفن 25-2357023- (0311) فکس 2357022 (0311) دفتر تهران 88318722 (021) بازرگانی و فروش 09132000109 امور کاربران 2333045(0311)
نکته قابل توجه اینکه بودجه این مرکز؛ مردمی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی با همت عده ای خیر اندیش اداره و تامین گردیده و لی جوابگوی حجم رو به رشد و وسیع فعالیت مذهبی و علمی حاضر و طرح های توسعه ای فرهنگی نیست، از اینرو این مرکز به فضل و کرم صاحب اصلی این خانه (قائمیه) امید داشته و امیدواریم حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق روزافزونی را شامل همگان بنماید تا در صورت امکان در این امر مهم ما را یاری نمایندانشاالله.
شماره حساب 621060953 ، شماره کارت :6273-5331-3045-1973و شماره حساب شبا : IR90-0180-0000-0000-0621-0609-53به نام مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان نزد بانک تجارت شعبه اصفهان – خيابان مسجد سید
ارزش کار فکری و عقیدتی
الاحتجاج - به سندش، از امام حسین علیه السلام -: هر کس عهده دار یتیمی از ما شود که محنتِ غیبت ما، او را از ما جدا کرده است و از علوم ما که به دستش رسیده، به او سهمی دهد تا ارشاد و هدایتش کند، خداوند به او می‌فرماید: «ای بنده بزرگوار شریک کننده برادرش! من در کَرَم کردن، از تو سزاوارترم. فرشتگان من! برای او در بهشت، به عدد هر حرفی که یاد داده است، هزار هزار، کاخ قرار دهید و از دیگر نعمت‌ها، آنچه را که لایق اوست، به آنها ضمیمه کنید».
التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام: امام حسین علیه السلام به مردی فرمود: «کدام یک را دوست‌تر می‌داری: مردی اراده کشتن بینوایی ضعیف را دارد و تو او را از دستش می‌رَهانی، یا مردی ناصبی اراده گمراه کردن مؤمنی بینوا و ضعیف از پیروان ما را دارد، امّا تو دریچه‌ای [از علم] را بر او می‌گشایی که آن بینوا، خود را بِدان، نگاه می‌دارد و با حجّت‌های خدای متعال، خصم خویش را ساکت می‌سازد و او را می‌شکند؟».
[سپس] فرمود: «حتماً رهاندن این مؤمن بینوا از دست آن ناصبی. بی‌گمان، خدای متعال می‌فرماید: «و هر که او را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ یعنی هر که او را زنده کند و از کفر به ایمان، ارشاد کند، گویی همه مردم را زنده کرده است، پیش از آن که آنان را با شمشیرهای تیز بکشد».
مسند زید: امام حسین علیه السلام فرمود: «هر کس انسانی را از گمراهی به معرفت حق، فرا بخواند و او اجابت کند، اجری مانند آزاد کردن بنده دارد».