توسل

مشخصات كتاب

مولف:جعفر سبحاني

توسل

توسل به اولياء الهي و وسيله قرار دادن آنها در پيشگاه الهي براي آمرزش گناهان و رسيدن به مطلوبات، امري است كه در آيات و روايات ما آمده است و چون آنان را داراي وجودات مستقل از خداوند متعال نمي دانيم بلكه آنها را وابسته به خداوند متعال مي دانيم و وسيله اي در پيشگاه او قرار مي دهيم، توسل به آنها شرك نيست. در اين مقاله اين موضوع بررسي شده است. زندگي بشر بر اساس بهره گيري از وسائل و اسباب طبيعي استوار است كه هر يك آثار ويژه خود را دارند. همه ما هنگام تشنگي آب مي نوشيم، و هنگام گرسنگي غذا مي خوريم چه، رفع نياز توسط وسائل طبيعي، به شرط آنكه براي آنها «استقلال در تأثير» قائل نشويم، عين توحيد است. قرآن يادآور مي شود كه: ذوالقرنين در ساختن سد از مردم درخواست كمك كرد: (فأعينوني بقوة جعل و بينهم ردما) (كهف / 95): با قدرت خويش مرا ياري كنيد تا ميان شما و آنان (يأجوج و مأجوج) سدي بر پا سازم. كساني كه شرك را به معني «تعلق و توسل به غير خدا» تفسير مي كنند، حرفشان تنها در صورتي صحيح است كه ما براي ابزار و وسائط موجود، «اصالت و استقلال» قائل شويم، و گرنه چنانچه آنها را وسايلي بدانيم كه، به مشيت و اذن الهي، ما را به نتيجه مي رسانند از مسير توحيد خارج نشده ايم، و اصولا زندگي بشر از روز نخست بر اين اساس، يعني استفاده از وسائل و وسائط موجود، استوار بوده و پيشرفت علم و صنعت نيز در همين راستا صورت گرفته و مي گيرد. ظاهرا توسل به اسباب طبيعي مورد بحث

نيست سخن درباره اسباب غير طبيعي است كه بشر جز از طريق وحي راهي به شناخت آنها ندارد. هر گاه در كتاب و سنت چيزي به عنوان وسيله معرفي شده باشد، تمسك به آن همان حكمي را دارد كه در توسل به امور طبيعي جاري است. بنابراين، ما زماني مي توانيم با انگيزه ديني به اسباب غير طبيعي تمسك جوييم، كه دو مطلب ملحوظ نظر قرار گيرد: 1- از طريق كتاب و سنت، وسيله بودن آن چيز براي نيل به مقاصد دنيوي يا اخروي ثابت شود؛ 2_ براي اسباب و وسائل، هيچ گونه اصالت و استقلالي قائل نشده و تأثير آنها را منوط به اذن و مشيت الهي بدانيم. قرآن كريم، ما را به بهره گرفتن از وسائل معنوي دعوت كرده مي فرمايد: (يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله و ابتغوا إليه الوسيلة و جاهدوا في سبيله لعلكم تفلحون) (مائده / 35): اي افراد با ايمان خود را از خشم و سخط الهي واپاييد، و براي تقرب به او وسيله اي جستجو كنيد، و در راه وي جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد. بايد توجه نمود كه وسيله به معناي تقرب نيست، بلكه چيزي است كه مايه تقرب به خدا مي گردد و يكي از طرق آن، جهاد در راه خداست كه در آيه ذكر شده است و در عين حال مي تواند، چيزهاي ديگري نيز وسيله تقرب باشد. در اصل گذشته ثابت شد كه توسل به اسباب طبيعي و غير طبيعي (به شرط اينكه، رنگ استقلال در تأثير به خود نگيرند) عين توحيد است. شكي نيست كه انجام واجبات و مستحبات، همچون نماز و روزه و زكات و جهاد و

غيره در راه خدا، همگي وسايل معنوي يي هستند كه انسان را به سر منزل مقصود، كه همان تقرب به خداوند است مي رسانند. انسان در پرتو اين اعمال، حقيقت بندگي را مي يابد و در نتيجه به خدا نزديك مي شود. ولي بايد توجه نمود كه وسايل غير طبيعي، منحصر به انجام امور عبادي نيست. بلكه در كتاب و سنت يك رشته وسايل معرفي شده كه توسل به آنها استجابت دعا را به دنبال دارد كه ذيلا برخي از آنها را يادآور مي شويم: . 1 توسل به اسما و صفات حسناي الهي كه در كتاب و سنت وارد شده است، چنانكه مي فرمايد: (ولله الأسماء الحسني فادعوه بها) (اعراف / 180) اسماء حسني مخصوص خداوند است، پس خداوند را به وسيله آنها بخوانيد. در ادعيه اسلامي، توسل به اسما و صفات الهي فراوان وارد شده است. . 2 توسل به دعاي صالحان كه برترين نوع آن توسل به ساحت پيامبران و اولياي خاص خداوند است تا براي انسان از درگاه الهي دعا كنند. قرآن مجيد به كساني كه بر خويشتن ستم كرده اند (گنهكاران) فرمان مي دهد سراغ پيامبر روند و در آنجا هم خود طلب مغفرت كنند، و هم پيامبربراي آنان طلب آمرزش كند. و نويد مي بخشد كه: در اين موقع خدا را توبه پذير و رحيم خواهند يافت، چنانكه مي فرمايد: (ولو أنهم إذ ظلموا أنفسهم جاؤوك فاستغفرو الله و استغفر لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحيما) (نساء / 64) در آيه ديگر، منافقان را نكوهش مي كند كه چرا هرگاه به آنان گفته شود سراغ پيامبر بروند تا درباره آنان از خداوند طلب آمرزش كند، سرپيچي مي كنند؟! چنانكه مي فرمايد: (و

إذا قيل لهم تعالوا يستغفر لكم رسول الله لووا رؤوسهم و رأيتهم يصدون هم مستكبرون) (منافقون / 5). از برخي از آيات بر مي آيد كه در امتهاي پيشين نيز چنين سيره اي جريان داشته است. في المثل، به صريح قرآن، فرزندان يعقوب عليه السلام از پدر خواستند بابت گناهانشان از خدا براي آنان طلب آمرزش كند و يعقوب نيز درخواست آنان را پذيرفت و وعده استغفار داد: (يا أبانا استغفر لنا ذنوبنا إنا كنا خاطئين قال سوف أستغفر لكم ربي إنه هو الغفور الرحيم) (يوسف / 97 و 98). ممكن است گفته شود: توسل به دعاي صالحان، در صورتي عين توحيد (و يا لااقل مؤثر) است كه كسي كه به او توسل مي جوييم در قيد حيات باشد، ولي اكنون كه انبيا و اوليا از جهان رخت بربسته اند، چگونه توسل به آنان مي تواند مفيد و عين توحيد باشد؟ در پاسخ به اين سؤال يا ايراد، دو نكته را بايستي يادآور شويم: الف _ حتي اگر فرض كنيم شرط توسل به نبي يا ولي حيات داشتن آنهاست، در اين صورت توسل به انبيا و اولياي الهي پس از مرگ آنان، تنها كاري غير مفيد خواهد بود، نه مايه شرك؛ و اين نكته اي است كه غالبا از آن غفلت شده، و تصور مي گردد كه حيات و موت، مرز توحيد و شرك است! در حاليكه بر فرض قبول چنين شرطي (حيات انبيا و اوليا در هنگام توسل ديگران به آنان)، زنده بودن شخص نبي و ولي، ملاك مفيد و غير مفيد بودن توسل خواهد بود، نه مرز توحيدي بودن و شرك آميز بودن عمل! ب _ مؤثر و مفيد بودن

توسل دو شرط بيشتر ندارد: . 1 فردي كه به وي توسل مي جويند، داراي علم وشعود و قدرت باشد؛ 2_ ميان توسل جويندگان و او ارتباط برقرار باشد و در توسل به انبيا و اوليايي كه از جهان در گذشته اند، هر دو شرط فوق (درك و شعور و وجود ارتباط ميان ما و آنان به دلايل روشن عقلي و نقلي، تحقق دارد. وجود حيات برزخي يكي از مسايل مسلم قرآني و حديثي است كه دلايل آن را در اصل 105 و 106 يادآور شديم. در جايي كه به تصريح قرآن، شهداي راه حق حيات و زندگي دارند، مسلما پيامبران و اولياي خاص الهي كه بسياري از ايشان خود نيز شهيد شده اند از حيات برتر و بالاتري برخوردارند. بر وجود ارتباط ميان ما و اولياي الهي دلايل بسياري در دست است كه برخي را ذيلا يادآور مي شويم: 1_ همه مسلمانان در پايان نماز شخص پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و اله و سلم را خطاب قرار داده و مي گويند: السلام عليك أيها النبي و رحمة الله و بركاته؛ آيا آنان براستي كار «لغوي» انجام مي دهند و پيامبر اين همه سلام را نمي شنود و پاسخي نمي دهد؟! . 2 پيامبر گرامي در جنگ بدر دستور داد اجساد مشركان را در چاهي ريختند. سپس خود با همه آنان سخن گفت. يكي از ياران رسول خدا عرض كرد: آيا با مردگان سخن مي گوييد؟ پيامبر صلي الله عليه و اله و سلم فرمود: شماها از آنان شنواتر نيستيد. . 3 رسول گرامي صلي الله عليه و اله و سلم كرارا به قبرستان بقيع مي رفت و به ارواح خفتگان در

قبرستان چنين خطاب مي كرد: السلام علي أهل الديار من المؤمنين و المؤمنات. و بر اساس روايتي ديگر مي فرمود: السلام عليكم دار قوم مؤمنين». . 4 بخاري در صحيح خود آورده است: روزي كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله و سلم در گذشت، ابوبكر وارد خانه عايشه شد. سپس به سوي جنازه پيامبر رفته، جامه از صورت پيامبر بر گرفت و او را بوسيد و گريست و گفت: بأبي أنت يا نبي الله لا يجمع الله عليك مؤتتين، أما الموتة التي كتبت عليك فقد متها». پدرم فداي تو باد اي پيامبر خدا، خدا دو مرگ بر تو ننوشته است. مرگي كه بر تو نوشته شده بود، تحقق يافت. چنانچه رسول گرامي حيات برزخي نداشته و هيچگونه ارتباطي ميان ما و او وجود ندارد، چگونه ابوبكر به او خطاب كرده و گفت: يا نبي الله. . 5 امير مؤمنان علي عليه السلام آنگاه كه پيامبر را غسل مي داد به او چنين گفت: بأبي أنت و أمي يا رسول الله لقد إنقطع بموتك ما لم ينقطع بموت غيرك من النبوة و الأنباء و أخبار السماء... بأبي أنت و أمي اذكرنا عند ربك و اجعلنا من بالك» پدر و مادرم فداي تو باد اي رسول خدا، با مرگ تو چيزي منقطع گرديد، كه با مرگ ديگران منقطع نگرديده بود؛ با مرگ تو رشته نبوت و وحي گسسته شد... پدر و مادرم فداي تو باد، ما را نزد خدايت به يادآور، ما را به خاطر داشته باش. در پايان ياد آور مي شويم كه توسل به انبيا و اوليا صورتهاي مختلفي دارد كه مشروح آن در كتب عقايد

بيان شده است.

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109