ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

ص: 6

به منشأ نور خواهد رسید. همان گونه که برای یافتن راه در تاریکی ها و گسترة پهناور دریاها و اقیانوس ها، ستارگان راهنمایان کاروانیان و کشتی سوارانند، خدای منان برای هدایت معنوی انسان ها چراغ های فروزنده و هدایتگری مقرر فرموده است که استفاده از نور آنها رسیدنِ به مقصد را تضمین می کند. یکی از این چراغ های هدایت، حضرت سیدالشهداعلیه السلام است، چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم درباره ایشان فرمودند:

إن الحسین مصباح الهدی وسفینة النجاة؛(1) به یقین حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.

گفتنی است، همان طور که سواران بر کشتیِ دارای ناخدایی کارآزموده، به مقصد می رسند، سرنشینان کشتی نجات امام حسین علیه السلام نیز به ساحل امن می رسند. نگاهی به تاریخ، روشن می کند که چه بسیار گمراهانی که با روی کردن به سیدالشهداعلیه السلام در شاهراه راه هدایت قرار گرفتند و در مقابل، کسانی که با حضرتش سرِ کین و بی مهری داشتند گرفتار خشم و کیفر الهی و در دنیا خوار و در برزخ گروگان اعمال خویش شدند.

مؤسسه فرهنگی رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم مفتخر است به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم سال 1431ق./1388ش. نوشتة حاضر را که فراهم آمده از سه سخنرانی مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی حاج سید صادق حسینی شیرازی مدظله العالی است به دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت، به ویژه محبان حضرت سیدالشهداعلیه السلام تقدیم نماید. امید این که خدمتی ناچیز باشد به پیشگاه حضرت امام حسین علیه السلام و همگان را مفید باشد.

مؤسسه فرهنگی رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم

قم مقدسه

ص: 8

ص: 9

ص: 10

حسین علیه السلام از بذل جان این بود تا بندگان خدا را از جهل و گمراهی نجات دهند.

امام حسین علیه السلام در مسیر مکه مکرمه به کربلای معلا در کلامی فرمودند که بنی امیه از من دست بر نمی دارند تا آن که خون مرا بر زمین بریزند. امام صادق علیه السلام در این جملة کوتاه تمام هدف امام حسین علیه السلام را بیان فرموده اند و آن این بود که حضرتش با تمام وجود کوشید تا دینی را که خدای متعال به عنوان آخرین دین بر پیامبرش نازل فرموده و بنی امیه مشغول ریشه کن کردن آن بودند، بار دیگر به مردم باز گرداند و از به هدر رفتن زحمات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم ، صدیقه طاهره فاطمه زهرا، امیرالمؤمنین، امام حسن علیهم السلام جلوگیری کند.

در شرح حال یکی از مراجع بزرگ پیشین در نجف اشرف نقل شده است که ایشان هرگاه نماز جماعت می خواند، پیش از گفتن تکبیرة الاحرام با عبارت «السلام علیک یا أبا عبداللّه» به حضرت سیدالشهداعلیه السلام سلام داده، می فرمود: اگر امام حسین علیه السلام و عاشورا و شهادت آن حضرت نبود، امروز ما مسلمان نبودیم و این نمازی که من می خوانم ثمرة جهاد و خدمت آن حضرت علیه السلام به اسلام عزیز است.

باید گفت که او این سخن را به گزاف نمی گفت، بلکه آن را از ائمه علیهم السلام آموخته بود.

«آن حضرت برای رهایی مردم از بند جهل و گمراهی شهادت را به جان خریدند» که رساترین و صریح ترین آن ها مطلبی است که در آغاز سخن از امام صادق علیه السلام در زیارت امام حسین علیه السلام بیان شد. از این رو باید هدف از شرکت در این مجالس، تحقق بخشیدن به هدف امام حسین علیه السلام باشد، یعنی در پایان ماه محرم و صفر، هرکس باید در پرتو مکتب امام حسین علیه السلام گفتار، موضع گیری، رفت وآمدها و روابطش با افراد، بهتر و پسندیده تر از گذشته باشد، چرا که تمام این عزاداری ها و کوشش هایی که در برگزاری مجالس امام حسین علیه السلام انجام می گیرد، مقدمات وجودِ تحقق هدف امام حسین علیه السلام است.

به عنوان توضیح، کسی که به مکه مشرف می شود و تمام هزینه هایی که برای تهیه بلیط هواپیما و دیگر لوازم رفت و برگشت و پذیرایی و دیگر موارد مربوط به سفر حج می پردازد و همة زحمات و مشکلاتی که بر خود هموار می کند، مقدمة وجودِ مراسم کوتاه دو سه روزه در مکه، عرفات، مشعر، منی، میقات و دیگر مناسک حج است. بنابراین شخص باید در تمام واجبات، ذی المقدمه و هدف نهایی را لحاظ داشته باشد نه مقدمات، هر چند انجام مقدمات برای تحقق بخشیدن به ذی المقدمه لازم است.

انگیزة ما از شرکت در مجالس عزاداری و ایراد سخنرانی ها، نوشتن کتاب، چاپ و نشر آن نیز مقدمات تحقق بخشیدن به هدف

ص: 13

حضرت سیدالشهداعلیه السلام به شمار می رود و اگر موارد فوق در تحقق هدف آن حضرت تأثیر نداشته باشد، عملی لغو خواهد بود.

چنان که در روایت آمده است، خدای متعال امام حسین علیه السلام را برای رفتن از مکه به کربلا و برپا کردن قیام کربلا مجبور نکرد، بلکه انتخاب را به آن حضرت واگذارد تا به اختیار خود و در صورت تمایل، شهادت را انتخاب کند وگرنه حضرت مجبور نبودند حتما به کربلا بروند. نیز بنا بر روایت، امام حسین علیه السلام تا آخرین لحظة پیش از شهادت مخیر بودند که در صورت تمایل به شهادت، آن را برگزینند.

از این رو حتی پس از آن که تمام اصحاب، فرزندان و برادران و حتّی طفل شیرخوارشان شهید شدند و آن حضرت تنها مانده بودند، هنگامی که قصد عزیمت به میدان جنگ را داشتند، فرشته ای بر ایشان نازل شد و عرض کرد: «ای فرزند رسول خدا، شما مجبور نیستید تن به شهادت دهید».

جملة «وَ بَذَل مُهجَتَه فِیک لِیستَنقِذَ عِبادَک مِنَ الجَهالَة وحَیرَة الضَلالَة» بسیار در خور دقت و بررسی است. علمای ادب و بلاغت می دانند همین یک جملة زیارت، نه یک صفحه و ده صفحه که یک کتاب مطلب دارد. این که امام صادق علیه السلام با این واژه ها هدف امام حسین علیه السلام را از قیام کربلا بیان فرمودند جای بحث فراوانی دارد تا روشن شود چرا آن حضرت این واژه ها را به کار بردند و واژه های مترادف آن را به کار نبردند؟ به عنوان مثال چرا خطاب به خدای متعال از واژة «بذل»

ص: 14

استفاده کردند، نه «أعطی». دیگر این که چرا کلمة «مهجته» به کار بردند، نه «نفسه» یا «رأسه»، چه این که حضرت سیدالشهداعلیه السلام در راه خدا هم سر، هم بدن و هم خون دادند، پس چه خصوصیتی دارد که حضرت از میان این واژه ها «مهجته» را برگزیدند؟ اینها مباحثی است که باید در جای خود بررسی شود.

و حضرت سجاد علیه السلام و شیر زن کربلا حضرت زینب علیها السلام و دیگر بانوان خاندان امام حسین علیه السلام برای حفظ قرآن رنج اسارت را به جان خریدند. حضرت زینب سلام الله علیها و ام کلثوم سلام الله علیها پس از صدیقه کبری فاطمه زهرا علیها السلام در کل تاریخ جهان بی نظیرند و همة آنان زندگی خود را وقف خدمت به قرآن کردند.

در این ماه محرم و صفر و در دهه عاشورا برای آموختن احکام و آموزه های دین اسلام و آموزش آن به دیگران بیشتر کوشش کنید تا اجرتان نزد حضرت سیدالشهداعلیه السلام افزایش یابد و بدانید همة این اعمال پاداش دارد.

همه چیز را می بیند، بلکه دل، مغز و نیت انسان ها را نیز مشاهده می کند و نیت های افراد را خوب یا بد در پروندة اعمال شان می نویسد و در روز قیامت آن را به دست افراد می دهد. بنابراین باید شناخت انسان نسبت به خدا که بر اثر خواندن یا شنیدن برای او فراهم می شود به باور برسد.

همچنین هر شخصی باید انبیا و ائمه علیهم السلام را بشناسد و البته می تواند با خواندن آثاری که در معرفی آن پاکان نوشته شده است به این شناخت برسد یا از آقایان وعّاظ که در این زمینه سخنرانی می کنند استفاده نماید. دیگر این که باید معاد را باور داشته باشد، یعنی ایمان داشته باشد که دادگاه گسترده و دقیقی در قیامت برپا و در آن، خُردترین اعمال بررسی و دربارة آن قضاوت خواهد شد. البته هیچ کس نمی داند چه زمانی خواهد مُرد و چه هنگام قیامت و دادگاه عدل الهی برپا خواهد شد، اما مسلّم این است که همه باید در آن دادگاه حاضر شوند و پاسخگوی اعمال خود باشند و در مورد اعمال، چشم، گوش، دست، پا، زبان و فکر خود بازخواست خواهند شد. در روایت آمده است که همه اعمال انسان را در نامه اعمالش ثبت می کنند و البته در این دادگاه به هیچ کس ظلم نخواهد شد، چنان که قرآن کریم می فرماید:

إِنَّ اللَّهَ لاَ یَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ …؛(1) در حقیقت خدا، هم وزن ذره ای ستم نمی کند.

ص: 17

در این دادگاه بر اساس عدالت قضاوت خواهد شد و همین قضاوت عادلانه ترس دارد و انسان باید متوجه اعمال خود باشد، چرا که دادرسی در این دادگاه به اندازه ای دقیق است که اگر انسان لباس برادر، خواهر، همسایه یا دوستش که مثلاً در مجلس نشسته میان دو انگشت خود قرار دهد تا کیفیت آن را بیازماید، در صورتی که صاحب آن راضی نباشد، همین تصرف ناچیز و بی ضرر نیز در پرونده اعمال شخص ثبت می شود و فردای قیامت باید پاسخگوی آن باشد، چه این که در روایت آمده است:

أَلا وإنَّ اللّه سَائِلَکُم عَن أَعمالِکم حَتّی عَن مسِّ أَحدکُم ثَوبَ أَخیهِ بَینَ إِصْبَعَیْه؛(1) آگاه باشید که خدا درباره اعمال تان حتی در مورد لمس کردن جامه کسی با انگشتان، از شما خواهد پرسید.

دوّم: شناخت احکام دین است، یعنی هرکس موظف است واجبات و محرمات دین را بشناسد. برخی از واجبات و محرمات عمومی است، مانند حرمت شراب خواری و غیبت کردن که برای همه حرام است و وجوب نماز و امر به معروف و نهی از منکر که بر هر مکلفی واجب است، اما هر زن و مرد، پیر و جوان، پدر و مادر و فرزند، برادر و خواهر، استاد و شاگرد، فقیر و غنی، عالم و جاهل، هر کدام واجبات و محرماتی مخصوص به خود دارند که هر مکلفی باید این گونه احکام را نیز فراگیرد .

ص: 18

و بداند هدف امام حسین علیه السلام از پذیرش شهادت این بود که مردم این احکام را فرا گیرند و به آن عمل کنند و به دیگران نیز آموزش دهند تا هدف خدای متعال از تعیین احکام تحقق یابد.

سوّم: شناخت اخلاق و آداب اسلامی است. بانوان محترم امید دارند که فردای قیامت خدمت حضرت صدیقة کبری فاطمه زهراعلیها السلام، حضرت زینب کبری علیها السلام وکریمة اهل بیت علیهم السلام حضرت فاطمه معصومه علیها السلام مشرف شوند و خود می دانند که این مسأله شایستگی می خواهد. پس اگر دوست دارند خدا آنان را با این بزرگواران محشور کند و در جمع آنان راه دهد، باید با آن بزرگواران سازگاری اخلاقی داشته باشند.

آیا اگر شما به جای خدا باشید، حاضرید افرادی را در جمع آنان راه دهید که اخلاقشان با آن بزرگواران ناسازگار است؟ یقینا خدای حکیم، عملی غیر مناسب انجام نمی دهد.

پس بر بانوان است که آداب و اخلاق اسلامی را فرا گیرند و به آن عمل کنند تا در روز قیامت درب منزل حضرت فاطمه زهرا و حضرت زینب سلام الله علیها را بر روی شان نبندند و به دلیل تباین و تضاد اخلاقی، آنان را برای مشرف شدن خدمت آن بزرگواران، نالایق نخوانند، در حالی که در دنیا هماره امیدشان این بوده است که در قیامت خدمت آن بزرگواران برسند. فراموش نکنیم که حضرت زهرا و امام حسین علیه السلام برای عمل به اخلاق والا شهید شدند.

ص: 19

باشید و اگر به آن عمل می کنید، تصمیم بگیرید پایبندی تان به آموزه های اسلامی بهتر و بیشتر از گذشته باشد. به یاد داشته باشید که امام حسین علیه السلام برای رسیدن سخنان معصومین علیهم السلام به ما و عمل ما به آنها شهید شدند.

وقَد جَعلَ الرَّسولُ صلی الله علیه و آله وسلم لَها مُؤذِّنا؛(1) رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم برای او مؤذنی قرار دادند.

پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم برای محل برگزاری نماز جماعت خانم ها به امامت ام ورقه، مردی از اصحاب خود را به عنوان مؤذن گماردند که هنگام اذان صبح، ظهر و مغرب، بر فراز آن محل، اذان می گفت. بلال نیز مؤذن مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود. این روایت را فقهای دیگر نیز نقل کرده اند.

به هر حال، نباید در این زمینه عقب تر باشید و باید از پاداش عظیم نماز جماعت بهره مند گردید. مرحوم آقای «سید محمد کاظم طباطبایی یزدی» در کتاب عروة الوثقی در باب نماز جماعت روایتی نقل می کنند که در آن آمده است: اگر دو نفر نماز جماعت برگزار کنند، یک نفر امام و دیگری مأموم باشد، مثل این که مادری به عنوان امام جماعت در منزل نماز بجا آورد و دخترش به او اقتدا کند یا خواهری به خواهرش یا دختری به یکی از بانوان فامیل اقتدا کند، اگر چه تعداد آنان تنها دو نفر باشد، در این صورت ثواب نمازشان صدوپنجاه برابر نمازی است که به تنهایی بجا می آورند. به تعبیر دیگر با خواندن یک نماز جماعت دو نفره، پاداش پنج ماه نماز به شما داده خواهد شد و اگر شمار نمازگزاران جماعت به سه نفر برسد، یعنی امام و دو مأموم، آن گاه ثواب نماز هر کدام شان ششصد برابر می شود و اگر سه نفر به امام جماعت اقتدا

ص: 24

کنند، ثواب هر رکعت نمازشان هزار و دویست برابر می شود و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و چون شمار آنان از ده نفر گذشت اگر تمام دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. آنچه دربارة پاداش نماز جماعت بیان شد، اختصاص به مأمومین دارد و پاداش امام جماعت به اندازه ثواب کل مأمومین است.

آیا نباید بر کسی که خود را از این پاداش عظیم محروم کند تأسف خورد؟ بنابراین، برای این که دچار افسوس نشوید کسانی که اهل مسجد هستند نماز جماعت را در مسجد بجا آورند تا خدای متعال ثواب بیشتری به آنان عطا کند و کسانی نیز که به دلیل بچه داری و خانه داری نمی توانند برای ادای نماز جماعت به مسجد بروند مثلاً نمی توانند کودکان خود را تنها بگذارند یا به دلیل بیماری و دور بودن راه توان رفتن به مسجد را ندارند، در منزل خودشان نماز را به جماعت برگزار کنند تا از این پاداش عظیم بهره مند شوند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم برای برپا شدن همین شعائر زحمت کشیدند و امام حسین علیه السلام برای عمل به همین شعائر دینی به شهادت رسیدند.

هر چند خواندن نماز به جماعت مستحب است، ولی جا دارد همان گونه که به مستحبات دنیایی عمل می کنیم به این مستحبات شرعی نیز پای بند باشیم.

ص: 25

قرآن کریم به رقابت و مسابقه در امور دینی و از جمله امور مستحب در دین که برگزاری نمازهای یومیه به جماعت است، فرا می خواند. بنابراین نماز جماعت را ترک نکنید، در مسجد، منزل، مدرسه، و محل کار نماز را به جماعت بجا آورید تا از پاداش عظیم آن بهره مند شوید.

وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ؛(1) و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد آورند و برای گناهان شان آمرزش می خواهند.

به دیگر تعبیر، عادل به کسی گفته می شود که اگر مرتکب گناه شود نگوید: مهم نیست، بلکه پس از ارتکاب گناه پشیمان شود و استغفار کند و اگر بار دیگر فریب شیطان را بخورد، باز استغفار کند، امّا کسی که اصلاً گناه نمی کند عادل خوانده نمی شود، بلکه چنین کسی معصوم است زیرا تنها انسان معصوم اصلاً گناه نمی کند.

بنابراین، مسألة عدالت در امام جماعت مسأله مشکلی نیست و خانمی که کمترین مرتبة عدالت را داشته باشد بانوان می توانند نماز جماعت را به امامت او بجا آورند و البته درهر منزل و فامیلی چنین مسلمانانی که از گناه کردن خوششان نیاید وجود دارند، پس حال که فرصت و زمینه فراهم است خود را از آن پاداش عظیم محروم نکنید.

اکنون پرسش این است که کدام یک از شما بانوان محترم دوست دارد نامش ذیل عنوان «از ما نیست» ثبت شود؟ به یقین هیچ کس، چه این که ثبت شدن نام هرکسی در آن لیست، به این معناست که به حضرت امیرمؤمنان علیه السلام اعلام کرده است من از شما نیستم، آن گاه خود را از آثار وجود پر برکت آنان در قیامت محروم می کند.

حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در تشریح «لیس منّا» فرمودند:

لَیس مِنّا، مَن لَم یُحاسِب نَفْسه کُلَّ یَوم؛(1) کسی که هر روز نفس خود را محاسبه نکند، از ما نیست.

برای این که بتوانیم اگر نام ما در آن لیست ثبت شده است، آن را حذف کنیم، باید حداقل روزی پنج دقیقه در تنهایی، کارهای شب و روز گذشته خود را مرور کنیم و گفتار و کردار خود را وارسیم و ببینیم آیا آن اعمال مورد قبول خود ما هست یا نه؟ اگر مورد قبول ما هست آن را ادامه دهیم و الاّ، تصمیم بگیریم از آن تاریخ، آن عمل را تکرار نکنیم. این دو مطلب برای کسانی که می دانند به عنوان تذکر و برای کسانی که نمی دانند به عنوان ارشاد بیان شد.

ص: 28

ص: 29

ص: 30

از آن جا که پیامبران الهی همگی از سوی خدای یگانه برانگیخته شده اند، دین آنها نیز یگانه است. از همین رو می فرماید:

شَرَعَ لَکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وصَّی بِهِ نُوحًا والَّذِی أَوْحَیْنَآ إِلَیْکَ ومَا وصَّیْنَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ ومُوسَی وعِیسَی؛ آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود، و آنچه بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم.

در روایت دیگری پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند:

فلما انتهیت إلی حجب النور، قال لی جبرئیل: تقدمْ یا محمد، وتخلَّفَ عنی، فقلت: یا جبرئیل، فی مثل هذا الموضع تفارقنی؟ فقال: یا محمد، إن انتهاء حدّی الذی وضعنی اللّه عزّوجلّ فیه إلی هذا المکان، فإن تجاوزته احترقت أجنحتی بتعدّی حدود ربی جلّ جلاله. فزجَّ لی فی النور زجّة حتی انتهیت إلی ماشاء اللّه من علوّ ملکه؛(1) وقتی به حجاب های نور رسیدم جبرئیل به من گفت: «پیش رو» و همراه من نیامد.

گفتم: ای جبرئیل، در چنین موقعیتی از من جدا می شوی؟

گفت: ای محمد[صلی الله علیه و آله وسلم] حدی که خدای متعال برایم مقرر داشته به همین جا ختم می شود. اگر از این پیش تر روم، به سبب تعدّی از حدود الهی بال هایم خواهد سوخت. سپس در میان نور افکنده شدم و به جاهای بالایی که خدا اراده فرموده بود رسیدم.

در این جا هنگامی که خدای متعال حبیب خود را به این مرتبة والا رساند، نشانه های بزرگ خود را به او نشان داد. خدای متعال در این باره می فرماید:

لَقَدْ رَأَی مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ الْکُبْرَی؛(2) او پاره ای از نشانه های بزرگ پروردگارش را به عیان دید.

ص: 34

یکی از آیات بزرگی که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در این هنگام مشاهده کردند جایگاه والای نوادة ارجمندشان حضرت سیدالشهداعلیه السلام و عظمت ایشان در آسمان ها بود.

از خود امام حسین علیه السلام در این معنا روایت شده است که فرمودند:

أتیت جدّی رسول اللّه صلی الله علیه و آله وسلم فرأیت أُبیّ بن کعب جالسا عنده، فقال جدّی: مرحباً بک یا زینَ السماواتِ والأرضِ، فقال أبی: یا رسول اللّه، وهل أحد سواک زین السماوات والأرض؟ فقال النبی صلی الله علیه و آله وسلم: یا أُبی بن کعب، والذی بعثنی بالحق نبیاً، إن الحسین بن علی فی السماوات اعظمُ مما هو فی الأرض، واسمه مکتوب عن یمین العرش: إن الحسین مصباح الهدی وسفینة النجاة؛(1) نزد جدم رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم رفتم و دیدم اُبَی بن کعب نزد ایشان نشسته است. جدم به من فرمودند: خوش آمدی ای زینت آسمان ها و زمین.

اُبی از آن حضرت پرسید: ای رسول خدا، آیا کسی جز شما زینت آسمان ها و زمین است؟

ایشان فرمودند: ای اُبی بن کعب، قسم به خدایی که مرا به نبوت برانگیخته است منزلت حسین بن علی علیه السلام در آسمان ها عظیم تر از منزلت او در زمین است و نام او در سمت راست عرش چنین نوشته شده است: همانا حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.

ص: 35

از آنچه گفتیم دانسته می شود که زائر امام حسین باید بداند، در حال زیارت در برابر چه کسی ایستاده و با چه شخصیتی در حال گفتگوست. اگر چنین باشیم و از اهمیت این مطلب آگاهی داشته باشیم، هنگام زیارت هیچ چیز نمی تواند ذهن ما را به خود مشغول دارد. امام صادق علیه السلام دربارة زائران عارف به حق امام حسین علیه السلام فرمودند:

من أتی الحسینَ علیه السلام عارفاً بحقه کتبه اللّه فی أعلی علّیین؛(1) کسی که به زیارت امام حسین رود و عارف به حق ایشان باشد، خدای متعال نام او را در اعلی علیین مرقوم خواهد داشت.

خدای سبحان، اشرف انبیا و صاحب خطابِ «لولاک لما خلقت الأفلاک؛ [ای پیامبر] اگر تو نبودی افلاک را نمی آفریدم» را به چنین میهمانیِ بی مانندی فرا خوانده تا از این زاد و توشه های معنوی و آیات کبرای الهی که یکی از این آیات کبری «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات» است برخوردار شود. آیا ما نسبت به حق امام حسین علیه السلام چنان که باید و شاید معرفت داریم؟

نیروی محدود اندیشه ما کجا و درک عظمت امام حسین علیه السلام کجا؟

امامی که خدای سبحان او را از آیات کبری می شمارد و «چراغ هدایت و کشتی نجات» اش می خواند؛ عبارتی که پیش از زاده شدن امام حسین علیه السلام بر ساق عرش نوشته شده است.

ص: 36

جا دارد بپرسیم: چرا خدای متعال این تعبیر را که دربارة نواده پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم است به آن حضرت نشان می دهد و آن را آیتی بزرگ می شمارد؟ و چه رازی در پس این کار نهفته است؟ در پاسخ باید گفت: امام حسین علیه السلام بهترین کسی بودند که آیة آغاز این گفتار و سفارش خدای متعال به نوح و ابراهیم و موسی و عیسی یعنی «أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ» را اجرا نمودند.

آن حضرت دین خدا را برپا داشتند و شریعت جدشان را از خطر نابودی حفظ کردند. اگر سیدالشهداعلیه السلام نبودند امروزه از نماز و روزه اثری برجا نبود و هیچ کس به حج خانه خدا نمی رفت، زیرا بنی امیه، اسلام را در آستانه نابودی کامل قرار داده بودند، اما امام حسین علیه السلام با خون خود و خاندانشان آن را حفظ کردند و برپا داشتند.

گفت: پسرم، من از نزد کافرترین و خبیث ترینِ مردم می آیم.

گفتم: منظورت چه کسی است؟

گفت: در خلوت به معاویه گفتم: دیگر سنی از تو گذشته است و پیر شده ای. کاش راه عدل و خیرخواهی پیش می گرفتی و به برادرانت بنی هاشم و به خویشاوندانت رسیدگی می کردی. به خدا قسم امروز چیزی ندارند که از آن بترسی، وانگهی این کار نام نیکی برایت بر جا می نهد و ثوابش برایت باقی می ماند.

معاویه گفت: هیهات هیهات! به کدام نام نیک دلخوش باشم. برادر تَیمی ما (ابوبکر) راه عدالت در پیش گرفت و کارها کرد، اما به محض آن که مُرد نامش نیز از یادها رفت. مگر این که کسی بگوید: ابوبکر چنین بود. پس از او برادرمان از خاندان عدی (عمر) بر سر کار آمد و آستین بالا زد و ده سال تلاش کرد، اما او نیز به محض آن که مرد، نامش نیز به فراموشی سپرده شد. مگر این که کسی از عمر یادی کند و بگوید: عمر چنان بود...، اما نام محمد روزانه پنج بار به بانگِ بلند یاد می شود و می گویند: «أشهد أنّ محمداً رسول اللّه». با این اوصاف چه کاری می ماند و چه نامی پایدار خواهد ماند؟ نه - ای بی پدر - به خدا قسم که جز به دفن کردن کامل این نام رضایت نخواهم داد(1).

ص: 38

•یزید و انتقام کشتگان بدر

از ماجرای فوق به طرز فکر معاویه پی بردیم، اما فرزندش یزید پس از آن که نواده رسول خدا را به قتل رساند، اندیشه هایی که نهان می داشت فاش کرد و آشکارا گفت:

سالار قوم و سرور خاندانشان را کشتیم؛ این کار را به تاوان کشتگان بدر انجام دادیم و اکنون بی حساب شده ایم [وکشته هایمان برابر شده است].

بنی هاشم شوکت شاهی را به بازی گرفتند؛ نه خبری از آسمان نازل شده و نه وحیی فرود آمده است(1).

وی در ابیات دیگری گفته است:

هنگامی که آن شتران و نیز آن سرها از فراز تپه «جیرون» پدیدار شدند؛ کلاغ بانگ برآورد.

گفتم: می خواهی بانگ کن و می خواهی نکن؛ چراکه من تقاص خود را از پیامبر به تمامی ستاندم(2).

این بیان یزید بدان معناست که با به شهادت رساندن نواده پیامبر، انتقام اجداد کافر خود را که در جنگ بدر کشته شده بودند، از رسول خدا

ص: 39

گرفت. یزید کل ماجرا را صرفاً نزاعی میان دو قبیله می دید و از نظر او وحی، دین یا نبوت وجود خارجی ندارد و بهشت و دوزخی در کار نیست.

•خلیفه ای که دوست داشت بر بام کعبه فسق و فجور کند!

نمونة سوم مربوط به یکی دیگر از خلفای بنی امیه یعنی «ولیدبن یزید» است.

ابن اثیر می گوید: ولیدبن یزید برای خود ندیمانی انتخاب کرد. هشام برای آن که او را از آن ندیمان جدا کند او را متولی امور حج نمود.... ولید چند سگ را در صندوق (قفس)هایی نهاد و به همراه خود برد. او خیمه ای به اندازه کعبه ساخت تا آن را روی کعبه قرار دهد. همچنین به همراه خود شراب برد و قصد داشت که آن خیمه را روی کعبه نصب کند و درون آن به می گساری بپردازد(1).

از دیگر ماجراهای او این است که در حال مستی با کنیزی همبستر شد. هنگامی که مؤذنان اذان گفتند، سوگند یاد کرد که باید آن کنیز پیش نماز مردم شود. آن کنیز لباس های ولید را به تن کرد و چهره خود را پوشاند تا مردم او را نشناسند و در حالی که مست و جنب و آلوده به نجاسات بود برای مسلمانان نماز خواند(2).

از چنین ماجراهایی دانسته می شود که چگونه و با چه زحمتی امام حسین علیه السلام دین جد خود را از چنگال امویان نجات داد و چگونه

ص: 40

وصیت خدا به پیامبر اولوالعزم را تحقق بخشید. از این روست که رسول خدا مشاهده فرمودند بر ساق عرش نوشته شده است: «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است».

آیا نه این است که هر نمازی که روی کرة زمین خوانده می شود، مدیون امام حسین علیه السلام است؟ آیا خون مبارک ایشان بر کعبه و بیت الحرام حق ندارد؟ اگر از خودگذشتگی و کوشش آن جناب و خون ایشان نبود امروزه نه نماز و روزه ای وجود داشت و نه خمس و زکاتی پرداخت می شد و نه از دیگر احکام خدا اثری برجا مانده بود.

آنچه گفتیم مشتی از خروار بود. تاریخ را بنگرید تا دریابید امویان می خواستند چه بلایی بر سر اسلام بیاورند و نقش امام حسین علیه السلام در حفظ اسلام چه بوده است.

تاریخ را مطالعه کنید تا بدانید چرا خدای متعال از زبان پیامبر درباره امام حسین علیه السلام فرموده است:

حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است.

این که امام حسین علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و نواده اوست جای بحث ندارد، اما چگونه ممکن است جد از نواده، یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم از امام حسین علیه السلام باشد؟ بی تردید منظور پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم از این سخن استمرار رسالت ایشان است و این حدیث شریف نبوی برگرفته از همان جمله ای است که بر ساق عرش الهی نقش بسته است، زیرا بقای نام مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و این که روزانه چند بار از فراز گلدسته ها ندای «اشهد أن محمداً رسول اللّه» سر داده می شود، نتیجة فداکاری های امام حسین علیه السلام است. اگر آن جناب نبودند، معاویه و یزید و پس از آنان آل مروان این نام را یکسره می زدودند و جاهلیت از نو بازمی گشت. معاویه چنین نقشه پلیدی در سر داشت، ولی از آن جا که خدای متعال می خواست از طرق و اسباب طبیعی و نه غیبی دین خود را نجات دهد مشیت او بر این تعلق گرفت که امام حسین علیه السلام را کشته ببیند. از این جاست که می گوییم: نجات دین خدا وابسته به خون امام حسین علیه السلام بود و اگر شهادت امام حسین و اهل بیت ایشان علیهم السلام نبود، از اسلام اثری برجا نمی ماند، چنان که تاریخ گواه این مدعاست.

بنابراین، هر مسجدی که امروزه وارد آن می شویم مدیون امام حسین علیه السلام است و هر نماز، روزه، امر به معروف، نهی از منکر، نیکی به پدر و مادر و هر عمل مخلصانه ای که به جا آورده می شود و حتی نام مبارک رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم که از فراز مأذنه ها برده می شود، همه و همه از امام حسین علیه السلام است و این معنای این سخن رسول خداست که فرمودند: «أنا من حسین».

ص: 42

اگر امام حسین علیه السلام نبودند نام مبارک رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم همچنان که معاویه آرزو داشت همانند نام ابوبکر و عمر می بود و حداکثر گاهی از ایشان نیز یاد می شد و می گفتند: «محمد صلی الله علیه و آله وسلم چنین و چنان بود»، اما این که نام ایشان روزانه پنج بار در اذان برده می شود و با تعالیم ایشان نظیر: نماز، روزه، حج و تمام دین قرین است مرهون خون سیدالشهداعلیه السلام است.

اکنون معنای این جملة زیارت آن حضرت روشن تر می شود آن جا که می خوانیم:

أشهد أنک قد أقمت الصلاة؛ گواهی می دهم که تو نماز را برپا داشتی

روشن است که اگر آن حضرت نبودند، هیچ کس نماز نمی گزارد.

مرحوم شیخ محمد شریعت یکی از علمای شیعه و معاصران ما که در نجف اشرف و کربلای معلا می زیست و اصل ایشان از کراچی بود، با کشیشی مسیحی پیوند دوستی داشت و از قول ایشان می گفت:

شما شیعیان شخصیتی چون امام حسین علیه السلام را دارید، ولی چنان که باید از آن استفاده نمی کنید. اگر امام حسین علیه السلام از آنِ ما بود در هر وجب از زمین به نام ایشان منبری می نهادیم تا مردم را گرد آن جمع کنیم و دینمان را تبلیغ نماییم و همة انسان های روی زمین را به سوی ایشان فرامی خواندیم.

ص: 43

ص: 44

ص: 45

ص: 46

… وَ تَضَعُ کُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وتَرَی النَّاسَ سُکَارَی ومَا هُم بِسُکَارَی …؛(1) و هر آبستنی بار خود را فرو می نهد و مردم را مست می بینی و حال آن که مست نیستند.

بعنوان مثال و به منظور ملموس شدن این حالت، شخصی که شراب خورده، چشم دارد اما به دیوار می خورد، صدا را می شنود اما صدا به مغزش منعکس نمی شود، حس دارد، اما اگر در مقابلش آتش بگذارند خودش را عقب نمی کشد. قرآن کریم می فرماید: «در قیامت مردم شراب نخورده اند، ولی چنانند که گویی از شراب سیراب شده اند و از شدت وحشتی که دارند، اعضا و جوارحشان درست عمل نمی کند».

از جمله روایاتی که در بیان سختی مرگ و پس از آن آمده، این سخن امام صادق علیه السلام است که فرمودند:

لو عرفت البهائم من الموت ما تعرفون، ما أکلتم منها سمینا قطّ؛(2) اگر چارپایان و دام ها آنچه را که شما از مرگ می دانید، می دانستند، به یقین [از غصه و اندوه چنان لاغر می شدند که] هرگز گوشت پروار نمی خوردید.

به هر حال، این شخص در عالم رؤیا تشنگی و گرسنگی روز قیامت را دید. جن و شیاطین که تعدادشان از انسان بیشتر است و فرشتگان که از اجنه و شیاطین و انسان ها بیشترند، همه در

ص: 48

صحرای محشر جمع بودند. آن شخص در این میان جای بزرگی را دید که اهل آن در کمال آسایش به سر می بردند، چنان که قرآن کریم درباره شان می فرماید:

تَعْرِفُ فِی وجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِیمِ؛(1) از چهره های شان طراوت نعمت [بهشت] را در می یابی.

پرسید: آن جا چه خبر است؟

ملائکه گفتند: آن جا امام حسین علیه السلام نشسته اند و افرادی به آن جا می روند که به نوعی در دنیا با ایشان رابطه داشته اند.

این شخص و رفیقش گفتند: ما هم به آن جا برویم تا از این وانفسا نجات بیابیم. جلو رفتند تا به آن جا رسیدند، اما فرشتگانی که آن جمع را در میان گرفته بودند، گفتند: شما حق ندارید وارد شوید.

پرسیدند: چرا؟ ما که در دنیا به امام حسین علیه السلام اعتقاد داشتیم و به ایشان علاقمند بودیم.

فرشتگان گفتند: به ما نام هایی داده اند و گفته اند: این افراد حق ورود به این جا را ندارند و شما از آن جمله اید.

پرسیدند: چرا؟

پاسخ دادند: چون شما عزاداران سیدالشهداعلیه السلام را مسخره می کردید.

گفتند: اکنون توبه می کنیم.

ص: 49

پاسخ شنیدند: این جا، جای توبه نیست! و هرچه التماس کردند به آنها اجازة ورود به آن جمع را ندادند.

در آن هنگام وحشت زده از خواب پرید و دید یکی دو ساعت به اذان صبح مانده است. برخاست و وضو گرفت و به طرف خانه دوستش روانه شد و با دیدنش گفت: وضو بگیر.

پرسید: مگر چه شده است؟

گفت: وضو بگیر، در راه برایت تعریف می کنم.

پرسید: کجا برویم؟

گفت: به حرم مطهر امام حسین علیه السلام.

گفت: الآن درب حرم بسته است.

گفت: اشکالی ندارد، پشت در منتظر می مانیم تا درب را باز کنند.

در بین راه ماجرا را برای دوستش تعریف کرد و گفت: من آمده ام تا دیر نشده چاره ای بیندیشم. آن گاه هر دو وارد حرم سیدالشهداعلیه السلام شده، توبه کردند و به حضرتش متوسل شدند. فردای آن روز نزد بستگان خود رفته به جهت مورد تمسخر قراردادن شان از آنان معذرت خواهی کردند و مقدار زیادی اموالشان را صرف عزاداری کردند و کار به جایی رسید که در این زمینه از دوستان خود پیشی گرفتند.

خدا مرحوم والد و مرحوم اخوی(1) را رحمت کند! آن دو بزرگوار می فرمودند: فکر زحمت خدمت در راه اهل بیت علیهم السلام را نکنید، به فکر

ص: 50

اجر و ثواب آن باشید. انسان در قیامت وقتی سود اعمال نیک را ببیند افسوس می خورد، اما دریغ که قدرت تحصیل آن را ندارد.

مراجعه می کنید، اما کفالت در مورد شخص است، مانند متهمی که هنوز موعد دادگاهش فرا نرسیده و او را در بازداشت نگه می دارند. شخص معتبری به دادگاه می رود و می گوید: شما این متهم را آزاد کنید، هر وقت لازم شد، خودم او را به دادگاه می آورم. این معنای کفالت است.

آن قدر که بنده خوانده ام و شنیده ام، در میان چهارده معصوم علیهم السلام این جمله فقط در مورد امام حسین علیه السلام وجود دارد، یعنی حضرتش عده ای از بندگان را کفالت می کند، بدین صورت که امام علیه السلام در دادگاه عدل الهی شخص را آزاد می کنند.

در این زیارت عرض می کنیم: یا ابا عبداللّه، کفالت من را بعهده بگیر. این گونه خواستن را امام صادق علیه السلام به شیعیان آموزش داده اند.

یقینا شما نمی پذیرید، زیرا می دانید اجابت چنین خواسته ای اهانت به اشخاصی است که در آن مجلس حضور دارند. امام حسین علیه السلام نیز کسی را کفالت می کنند که لیاقت داشته باشد و البته کلید این لیاقت در دست خودِ شخص است.

مسلما کسانی به خدمت اهل بیت علیهم السلام راه می یابند که با آنها سنخیت داشته باشند. پس خود را وارسیم و ببینیم چه مقدار با اهل بیت علیهم السلام تناسب داریم؟ و البته این سنخیت و تناسب با دینداری تحقق می یابد. اهداف مقدس امام حسین علیه السلام که به شهادت شان انجامید، بر کسی پوشیده نیست و آن حضرت خود و فرزندان و برادران و اصحاب را حتی شیرخواره شان را در راه اسلام و حفظ دین فدا کردند و بی پروای از دشمن و دین ستیزان، به زبان حال فرمودند:

اگر دین محمد صلی الله علیه و آله وسلم جز به کشته شدنم قوام نمی یابد؛ پس ای شمشیرها مرا بگیرید(1).

مضمون آن این است که قیمت دین از من بیشتر است، پس من خود را فدای دین می کنم.

حال اگر کسی دربارة ماهیت دین بپرسد، پاسخ این است که دین، یعنی واجبات، محرمات، مستحبات، مکروهات، مباحات. از این رو هرقدر پایبندی انسان به دین بیشتر باشد، به امام حسین علیه السلام نزدیک تر است.

ص: 53

قیمتش بیشتر است و امام علیه السلام بیشتر به چنین کسی عنایت می کند، چون برای رفع نزاع پیش قدم شده و در واقع فروتنی کرده است. سعی کنید به سبب اختلاف سلیقه و کم و زیادها اتحاد فرزندان امام حسین علیه السلام از بین نرود و دچار تفرقه نشوند.

در روایت آمده است که هم شیطان جن وجود دارد، هم شیطان اِنس که هماره مشغول فتنه انگیزی هستند و از کار خود دست بر نمی دارند و هر کدام سعی می کنند بین افراد با امام حسین علیه السلام فاصله بیندازند و البته اگر در کار خود موفق شوند غرق در شادی می شوند.

سعی کنیم بین ما و آن حضرت فاصله نیفتد و اگر خدای ناکرده فاصله ای هم هست آن را کم کنیم، چراکه کم و زیاد کردن این فاصله به انتخاب خودمان است.

این امتحان فقط در روز عاشورا نبوده است. یک عده امام حسین علیه السلام را شهید کردند و یک عده نماز مغرب وعشا را پشت سر ایشان خواندند، ولی بعد امام علیه السلام را تنها گذاشتند. گروهی نیز در روز عاشورا به ایشان پیوستند. اگر امام حسین علیه السلام نبودند این آزمون واقع نمی شد و البته این امتحان ها امروز هم وجود دارد. باید حواسمان جمع باشد و فاصله های میان خود را کم کنیم و نگذاریم اتحادمان از بین برود و در راه حضرت سیدالشهداعلیه السلام با تمام توان بکوشیم تا از کفالت حضرتش برخوردار شویم، چه این که هرکس بیشتر زحمتِ خدمت در این دستگاه را بر خود هموار کند، از کفالت امام حسین علیه السلام بهره مند خواهد بود.

گفت: من از امام حسین علیه السلام پول می خواهم، از شما نمی خواهم. او از دنیا رفت، حال اگر ده برابر قیمت واقعی منزلش هم پول می گرفت، الآن آن پول ها به درد او نمی خورد، اما همین یک کلمه چقدر با ارزش است. چند درصد از اعمال ما برای سیدالشهداعلیه السلام است؟ اگر کسی چوب لای چرخ دستگاه امام حسین علیه السلام گذاشت، حرف زشتی زد و شخصی را به جهت ارتباطش با دستگاه آن حضرت مسخره کرد، امام حسین علیه السلام و خدای او می دانند، پس باکی نیست و باید برای خشنودی آن بزرگوار صبور بود.

ما نیز به عنوان فرزندان امام حسین علیه السلام باید از ایشان درس بیاموزیم و استقامت کنیم و اگر در راه برپایی عزاداری حضرتش مشکلی پیش آمد، باور داشته باشیم خدای متعال و حضرت سیدالشهداعلیه السلام می بینند و همین برای ما کافی است و لازم نیست کس دیگری بفهمد. فراموش نکنید که اگر شخص دیگری فهمید، حداکثر این که چند روزی برای شما دلسوزی کند و فرض کنید اندکی هم به شما عقیده پیدا کرد. این دلسوزی چه فایده ای برای شما دارد؟ مهم این است که خدا و امام حسین علیه السلام ناظر برآنند و کارگشای شما خواهند بود.

ما أخلقک أن تمرض سنة؛(1) چه به جاست که یک سال بیمار شوی!

اسحاق، همان دم بیمار شد و بیماری اش یکسال ادامه یافت. توجه داشته باشیم که ابن عمار مردی متدین بود، اما چون به جای خیراندیشی نظر منفی داده بود، از نظر امام علیه السلام کیفرش این بود که یک سال مریض باشد. بدین ترتیب حضرت صادق علیه السلام یادآوری کردند که حج از منزلت والایی برخوردار است و به همین اندازه نیز نباید کسی را از انجام این فریضه باز داشت.

در روایات آمده است که مکه اولین خشکی بود که پدید آمد و از همین رو یکی از نام های مکه «أمّ القری» است. سپس خدا سرزمین های دیگر را ایجاد کرد.

یک بار کعبه بر سرزمین های دیگر افتخار کرد و گفت: خدا اول مرا به وجود آورد، بعد زمین های دیگر را. از جانب خدای متعال خطاب آمد: ساکت باش! سرزمین کربلا از تو افضل است، زیرا تمام زمین ها روز قیامت از بین می روند، مگر زمین کربلا که به بهشت انتقال می یابد و در آن از درخشش فوق العاده ای برخوردار است.

با این احوال اگر بنا باشد کسی که در مورد حج رفتن درست نظر نداده جزایش یکسال مریضی باشد، پس در مورد حضرت سیدالشهداعلیه السلام چگونه خواهد بود؟ مسلماً تمام این ها استثناهایی است که خدای منان برای سید الشهداعلیه السلام قرار داده است.

بنابراین نباید کسی دربارة امام حسین علیه السلام و دستگاه ماندگار و انسان ساز او مانع تراشی کند که خدای ناکرده مورد قهر الهی قرار گرفته، سخت کیفر خواهد شد و اگر در این دنیا کیفر نشود، به یقین در سرای دیگر کیفری سخت و دردناک خواهد شد.

ص: 60

ص: 64

ص: 65

ص: 66

سؤال: زنجیرزنی، سینه زنی وخراشیدن گونه ها در عزای سیدالشهداء علیه السلام چه حکمی دارد؟

جواب: جایز وبلکه مستحب است.

سؤال: آیا آیین های گوناگون عزاداری که امروزه در میان ما معمول می باشد، در روزگار امامان معصوم وجود داشته است؟

جواب: بله اصول اساسی و ریشه همه گونه های عزاداری در آن روزگار وجود داشته است.

سؤال: آیا پیاده روی به سمت کربلای معلا در ایام محرم الحرام با وجود ضرر احتمالی از سوی دشمنان اهل بیت - به ویژه در روز عاشورا - جایز است؟

جواب: پیاده روی برای زیارت امام حسین علیه السلام از اموری است که اهل بیت بدان امر کرده اند، حتی با وجود ضرر احتمالی.

سؤال: آیا روایتی که طی آن حضرت زینب سلام الله علیها پیشانی مبارک خود را به چوب محمل زدند وبر اثر آن خون جاری شد صحت دارد؟

جواب: صحت وشهرت این روایت مانند دیگر قضایای صحیح ومشهور کربلاست که نمی توان آن را انکار کرد.

سؤال: آیا هروله کردن (حالتی بین راه رفتن و دویدن) در مجلس امام حسین علیه السلام اشکال دارد؟

جواب: عزاداری های متعارف مجالس حضرت سید الشهداء علیه السلام موجب اجر و ثواب است ان شاء الله تعالی.

ص: 68

سؤال: آیا نمایش واقعه کربلا در قالب فیلم سینمایی جهت عرضه به جهانیان با رعایت شئون دینی جایز است؟

جواب: جایز است وبلکه نسبت به چنین کاری باید اهتمام صورت گیرد و در ساخت آن برمنابع تاریخی صحیح تکیه گردد تا از این طریق جهانیان با حضرت سیدالشهداء علیه السلام وآرمان های بلندشان آشنا شوند.

سؤال: آیا عَلَمی که در تکایای حضرت سیدالشهداء علیه السلام مورد استفاده قرار می گیرد، جزء خرافات است؟

جواب: آنچه در عزاداری حضرت سیدالشهداء علیه السلام متعارف است، مورد عنایات خاصه امام زمان بوده و موجب اجر و ثواب نیز می باشد.

سؤال: گریستن بر حضرت سیدالشهداء علیه السلام در نماز چه حکمی دارد؟

جواب: مانعی ندارد و نماز را دچار اشکال نمی کند مادامی که انسان را از صورت نماز خارج نگرداند، بلکه گریه بر امام حسین علیه السلام از بهترین وسایل تقرب به خدای متعال به شمار می رود.

سؤال: آیا در روایات به مدت عزاداری برای امام حسین علیه السلام اشاره شده است؟

جواب: روایات شریفه بر عزاداری برای امام حسین علیه السلام در تمام دوره سال ودر همه اوقات تأکید دارد مخصوصاً دهه اول محرم؛ سپس دو ماه محرم و صفر.

سؤال: علت این که در مراسم عاشورا از ذکر حیدر حیدر برای عزاداری استفاده می شود چیست؟

ص: 69

جواب: یکی از نام های امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام حیدر می باشد و این ذکر برگرفته از استغاثه حضرت زینب سلام الله علیها به پدر بزرگوارشان در روز عاشورا است.

سؤال: علت اسارت حضرت زینب سلام الله علیها چه بود؟

جواب: هنگامی که اهل بیت را اسیر کرده و به شام بردند، به یزید بن معاویه خبر رسیدن آنان را دادند یزید از علت اسارت اهل بیت پرده برداشت و اشعاری را سرود و گفت: ای کاش نیاکانم (ابو سفیان، ابوجهل، و مانند آنان) که در بدر کشته دادند، حاضر بودند و می دیدند که چگونه انتقام خون آنان را از نبی و اهل بیت او گرفتم، مردان آنان را کشته و زنان آنان را اسیر نمودم.

سؤال: انجام مراسم شبیه خوانی چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که تاریخ را به طور صحیح و بدون استفاده از آلات لهو و موسیقی نمایش دهند، جایز بلکه مستحب است.

سؤال: نظر مبارکتان درباره این سخن چیست: «کل یوم عاشورا وکل ارض کربلا»؟

جواب: با توجه به فرمایش امام حسن مجتبی علیه السلام خطاب به برادر بزرگوارشان که می فرمایند: «لا یوم کیومک یا أباعبدالله؛ یا ابا عبدالله هیچ روزی همانند روز - مصیبت بار - تو نیست» و همچنین فرمایشات و روایات ائمه معصومین درباره کربلای معلی و روز خون بار عاشورا، به روشنی دریافت می شود که هیچ زمینی حتی کعبه به قداست و شرافت کربلا نمی رسد و هیچ روزی همانند عاشورا نیست. از این رو تعبیر (کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا) صحیح نیست.

ص: 70

سؤال: آیا دلیلی شرعی در دست هست که برگزاری سوگواری حسینی را تأیید و بر آن تأکید کند؟ و آیا «لطم» (زدن بر صورت و سینه) در مراسم، بر پایه دلیل است؟

جواب: امام صادق علیه السلام فرمودند: «ولقد شققن الجیوب، ولطمن الخدود الفاطمیات علی الحسین بن علی؛ بانوان فاطمی بر حسین بن علی گریبان چاک نمودند و بر چهره [خود به نشانه عزاداری] لطمه زدند».(جامع احادیث الشیعة، ج3، ص492)

سؤال: نظر حضرت عالی درباره مراسم «عزای طویریج» (که سوگواران در آن به نشانه عزا می دوند و حسین، حسین کنان بر سر می زنند) چیست؟

جواب: مراسم سوگواری مذکور که در آن مشارکت امام زمان توسط علمایی مانند علامه بحرالعلوم مشاهده گردیده است، از موارد برتر عزاداری بوده و شرکت کنندگان در آن، از پاداش الهی برخوردارند و شرکت در آن، توفیقی بس بزرگ است.

سؤال: منظور از شعائر حضرت سیدالشهداء علیه السلام چیست؟

جواب: منظور از آن، تمام مراسمی است که بین شیعیان و محبّان اهل بیت متعارف و آن را برگزار می کنند؛ مراسمی که امام حسین علیه السلام ، خاندان و یاران او - که درود خدا بر آنان باد - و نیز موضعگیری و فداکاری آن حضرت در راه خدا را به یاد می آورد.

ص: 71

سؤال: اگر سستی ورزیدن برای حضور در مجالس دینی و بزرگداشتن شعائر مذهبی، روحیه اسلامی را در انسان، افراد خانواده و هم کیشان او تضعیف و کم رنگ کند، معصیت به شمار می رود؟

جواب: در فرض مذکور، بله در شمار معاصی قرار دارد.

سؤال: استفاده از سنج و طبل در مراسم حسینی چه حکمی دارد؟

جواب: سنج و طبل از آلات مشترکه است، و استفاده از آن در عزاداری حسینی جایز است، اما استفاده از آلات غیر مشترکه مانند نی و فلوت و غیر آن از آلات موسیقی، جایز نیست.

ص: 72