ي امام زين العابدين آمد و امام باقر را كه كودكي خرد سال بود ديد،به او گفت:پيش بيا...امام باقر (ع) آمد. گفت:برو... امام باز گشت.جابر اندام و راه رفتن او را تماشا كرد و گفت:به خداي كعبه سوگند آيينه ي تمام نماي پيامبر است.آنگاه از امام سجاد پرسيد اين كودك كيست؟ فرمود:امام پس از من فرزندم «محمد باقر» است. جابر برخاست و بر پاي امام باقر بوسه زد و گفت:فدايت شوم اي فرزند پيامبر (ص)،سلام و درود پدرت پيامبر خدا (ص) رابپذير چه او ترا سلام رسانده است. ديدگان امام باقر پر از اشك شد و فرمود:سلام و درود بر پدرم پيامبر خدا باد تا بدان هنگام كه آسمانها و زمين پايدارند و بر تو اي جابر كه سلام او را به من رساندي. [3] .

روايت از آن گرامي مي گفت:«وصي اوصياء و وارث علوم انبياء محمد بن علي بن الحسين مرا چنين روايت كرد...» [6] . مردي از«عبد الله عمر» مساله يي پرسيد و او در پاسخ درماند،به سئوال كننده امام باقر را نشان داد و گفت از اين كودك بپرس و مرا نيز از پاسخ او آگاه ساز.آن مرد از امام پرسيد و پاسخي قانع كننده شنيد و براي «عبد الله عمر» بازگو كرد،عبد الله گفت:اينان خانداني هستند كه دانششان خداداد است [7] . «ابو بصير» مي گويد:با امام باقر عليه السلام به مسجد مدينه وارد شديم،مردم در رفت و آمد بودند.امام به من فرمود:از مردم بپرس آيا مرا مي بينند؟از هر كه پرسيدم آيا ابوجعفر را ديده اي پاسخ منفي شنيدم،در حاليكه امام در كنار من ايستاده بود.در اين هنگام يكي از دوستان حقيقي آن حضرت «ابو هارون» كه نابينا بود به مسجد در آمد.امام فرمود:از او نيز بپرس. از ابو هارون پرسيدم:آيا ابوجعفر را ديدي؟ فوراً پاسخ داد:مگر كنار تو نايستاده است؟ گفتم:از كجا دريافتي؟ گفت:چگونه ندانم در حاليكه او نور رخشنده يي است [8] . و نيز«ابو بصير» مي گويد:امام باقر (ع) از يكي ازافريقائيان حال يكي از شيعيان خود به نام «راشد» را جويا شد.پاسخ داد خوب بود و سلام مي رساند. امام فرمود خدا رحمتش كند. با تعجب گفت:مگر او مرده است؟ فرمود:آري. گفت:چه وقت در گذشت؟ فرمود:دو روز پس از خارج شدن تو. گفت:به خدا سوگند او بيمار نبود... فرمود:مگر هر كس مي ميرد به جهت بيماري است؟ آنگاه ابوبصير از امام در مورد آن در گذشته سئوال كرد. امام فرمود:او از

دوستان و شيعيان ما بود،گمان مي كنيد كه چشمهاي بينا و گوشهاي شنوايي براي ما همراه شما نيست وه چه پندار نادرستي است!به خدا سوگند هيچ چيز از كردارتان بر ما پوشيده نيست پس ما را نزد خودتان حاضر بدانيد و خود را به كار نيك عادت دهيد و از اهل خير باشيد تا به همين نشانه و علامت شناخته شويد.من فرزندان و شيعيانم را به اين برنامه فرمان مي دهم [9] . يكي از راويان مي گويد در كوفه به زني قرآن مي آموختم،روزي با او شوخي كردم،بعد به ديدار امام باقر شتافتم،فرمود: آنكه (حتي) در پنهان مرتكب گناه شود خداوند به او اعتنا و توجهي ندارد،به آن زن چه گفتي؟ از شرمساري چهره ام را پوشاندم و توبه كردم،امام فرمود:تكرار نكن [10] .

بر او نماز گزارد. شب به نيمه رسيد و بستگانش او را تمام شده يافتند،بامداد وصي او به مسجد آمد و امام باقر عليه السلام را ديد كه نماز صبح به پايان برده و به تعقيب [11] نشسته است،و آن گرامي همواره چنين بود كه پس از نماز به ذكر و تعقيب مي پرداخت. عرض كرد:آن مرد شامي به ديگر سراي شتافته و خود چنين خواسته كه شما بر او نماز گزاريد. فرمود:او نمرده است...شتاب مكنيد تا من بيايم. پس برخاست و وضو و طهارت را تجديد فرمود و دو ركعت نماز خواند و دستها را به دعا برداشت،سپس به سجده رفت و همچنان تا بر آمدن آفتاب،در سجده ماند،آنگاه به خانه ي شامي آمد و بر بالين او نشست و او را صدا زد و او پاسخ داد،امام او را بر نشانيد و پشتش را به ديوار تكيه داد و شربتي طلبيد و به كام او ريخت و به بستگانش فرمود غذاهاي سرد به او بدهند و خود بازگشت. ديري بر نيامد كه شامي شفا يافت و به نزد امام آمد و عرض كرد: «گواهي مي دهم كه تو حجت خدا بر مردماني...» [12] . «محمد بن منكدر»- از صوفيان آن روزگار- مي گويد: در روز بسيار گرمي از مدينه بيرون رفتم،ابوجعفر محمد بن علي بن الحسين را ديدم-همراه با دو تن از غلامانشان- يا دو تن از دوستانش - از سركشي به مزرعه ي خويش باز مي گردد با خود گفتم:مردي از بزرگان قريش در چنين وقتي در پي دنياست!بايد او را پند دهم. نزديك آمدم و سلام كردم،امام در حالي كه عرق

از سر و رويش مي ريخت با تندي پاسخم داد. گفتم:خدا ترا به سلامت بدارد آيا شخصيتي چون شما در اين هنگام و با اين حال در پي دنيا مي رود!اگر در اين حالت مرگ در رسد چه مي كني؟ فرمود به خدا سوگند اگر مرگ در رسد در حال اطاعت خداوند خواهم بود زيرا من بدينوسيله خود را از تو و ديگر مردمان بي نياز مي سازم،از مرگ در آن حالت بيمناكم كه سرگرم گناهي باشم. گفتم:رحمت خدا بر تو باد،مي پنداشتم كه شما را پند مي دهم اما تو مرا پند دادي و آگاه ساختي [13] .

دشمنان و غاصبان خود مرعوب مي ماندند و به تواضع برمي خاستند: هشام در يكي از سالها به حج آمده بود و امام باقر و امام صادق عليهما السلام نيز جزو حاجيان بودند،روزي امام صادق (ع) در اجتماع عظيم حج ضمن خطابه يي فرمود: «سپاس خداي را كه محمد (ص) را به راستي فرستاد و ما را به او گرامي ساخت،پس ما برگزيدگان خدا در ميان آفريدگان و جانشينان خدا (در زمين) هستيم،رستگار كسي است كه پيرو ما باشد و شور بخت آنكه با ما دشمني ورزد». امام صادق عليه السلام بعدها مي فرمود:گفتار مرا به هشام خبر بردند ولي متعرض ما نشد تا به دمشق بازگشت و ما نيز به مدينه برگشتيم به حاكم خود در مدينه فرمان داد تا من و پدرم را به دمشق بفرستد. به دمشق در آمديم و هشام تا سه روز ما را بار نداد،روز چهارم بر او وارد شديم،هشام بر تخت نشسته بود و درباريان در برابرش به تير اندازي و هدف گيري سرگرم بودند. هشام پدرم را به نام صدا زد و گفت:با بزرگان قبيله ات تيراندازي كن. پدرم فرمود:من پير شده ام و تيراندازي از من گذشته است،مرا معذور دار. هشام اصرار ورزيد و سوگند داد كه بايد اين كار را بكني و به پير مردي از بني اميه گفت كمانت را به او بده پدرم كمان برگرفت و تيري به زه نهاد و پرتاب كرد،اولين تير درست در وسط هدف نشست،دومين تير را در كمان نهاد و چون نشست از پيكان برداشت بر پيكان تير اول فرود آمد و آن را شكافت،تير سوم بر دوم

و چهارم بر سوم...و نهم بر هشتم نشست،فرياد از حاضران برخاست،هشام بي قرار شد و فرياد زد: آفرين اباجعفر!تو در عرب و عجم سر آمد تيراندازاني،چطور مي پنداري زمان تيراندازي تو گذشته است...و در همان هنگام تصميم بر قتل پدرم گرفت و سر به زير افكنده فكر مي كرد و ما در برابر او ايستاده بوديم،ايستادن ما طولاني شد و پدرم از اين بابت به خشم آمد و آن گرامي چون خشمگين مي شد به آسمان مي نگريست و خشم در چهره اش آشكار مي شد، هشام غضب او را دريافت و ما را به سوي تخت خود فرا خواند و خود برخاست و پدرم را در برگرفت و او را بر دست راست خود بر تخت نشانيد و مرا نيز در برگرفت و بر دست راست پدرم نشاند،و با پدرم به گفتگو نشست و گفت: قريش تا چون تويي را در ميان خود دارد بر عرب و عجم فخر مي كند،آفرين بر تو،تيراندازي را چنين از چه كسي و در چند مدت آموخته يي؟ پدرم فرمود:مي داني كه مردم مدينه تيراندازي مي كنند و من در جواني مدتي به اين كار مي پرداختم و بعد ترك كردم تا هم اكنون كه تو از من خواستي. هشام گفت از آنگاه كه خويش را شناختم تا كنون تيراندازي بدين زبردستي نديده بودم و گمان نمي كنم كسي در روي زمين چون تو بر اين هنر توانا باشد،آيا فرزندت جعفر نيز مي تواند همچون تو تيراندازي كند؟ فرمود:ما «كمال» و «تمام» را به ارث مي بريم،همان كمال و تمامي كه خدا بر پيامبرش فرود آورد آنجا كه

مي فرمايد: «اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا» [14] ...زمين از كسي كه بر اين كارها كاملاً توانا باشد خالي نمي ماند. چشم هشام با شنيدن اين جملات در حدقه گرديد و چهره اش از خشم سرخ شد،اندكي سر فرو افكند و دوباره سر برداشت و گفت:مگر ما و شما از دودمان «عبد مناف» نيستيم كه در نسبت برابريم؟ امام فرمود:آري اما خدا ما را ويژگيهايي داده كه به ديگران نداده است. پرسيد:مگر خدا پيامبر را از خاندان «عبد مناف» به سوي همه ي مردم و براي همه ي مردم از سفيد و سياه و سرخ نفرستاده است؟ شما از كجا اين دانش را به ارث برده ايد در حاليكه پس از پيامبر اسلام پيامبري نخواهد بود و شمايان پيامبر نيستيد؟ امام بي درنگ فرمود:خداوند در قرآن به پيامبر مي فرمايد: «زبانت را پيش از آنكه به تو وحي شود براي خواندن قرآن حركت مده» [15] پيامبري كه به تصريح اين آيه زبانش تابع وي است به ما ويژگيهايي داده كه به ديگران نداده است و به همين جهت با برادرش علي (ع) اسراري را مي گفت كه به ديگران هرگز نگفت و خداوند در اين باره مي فرمايد: «و تعيها اذن واعية» [16] - يعني آنچه به تو وحي مي شود و اسرار تو را- گوشي فرا گيرنده فرا مي گيرد. و پيامبر خدا به علي (ع) فرمود:از خدا خواستم كه آن را گوش تو قرار دهد.و نيز علي بن ابيطالب (ع) در كوفه فرمود «پيامبر خدا هزار در از دانش به روي من گشود كه از

هر در هزار در ديگر گشوده شد»... همانطور كه خداوند پيامبر را كمالاتي ويژه داد پيامبر (ص) نيز علي (ع) را برگزيد و چيزهايي به او آموخت كه به ديگران نياموخت و دانش ما از آن منبع فياض است و تنها ما آن را به ارث برده ايم نه ديگران. هشام گفت:علي مدعي علم غيب بود حال آنكه خدا كسي را بر غيب دانا نساخت. پدرم فرمود:خدا بر پيامبر خويش كتابي فرود آورد كه در آن همه چيز از گذشته و آينده تا روز رستخيز بيان شده است زيرا در همان كتاب مي فرمايد: «و نزلنا عليك الكتاب تبياناً لكل شيئي» [17] بر تو كتابي فرو فرستاديم كه بيان كننده ي همه چيز است - و در جاي ديگر فرمود: «همه چيز را در كتاب روشن به حساب آورده ايم» [18] و نيز:هيچ چيز را در اين كتاب فرو گذار نكرديم» [19] و خداوند به پيامبر فرمان داد همه ي اسرار قرآن را به علي بياموزد،و پيامبر به امت مي فرمود:علي از همه ي شما در قضاوت داناتر است...هشام ساكت ماند...و امام از بارگاه او خارج شد. [20] .

دودمان حضرت علي (ع) دانشمندي نباشد؟!پرسيد:در اين زمان دانشمندشان كيست،امام باقر عليه السلام را به او معرفي كردند و او با ياران خويش به مدينه آمد و از امام تقاضاي ملاقات كرد... امام به يكي از غلامان خويش فرمان داد بار و بنه ي او را فرود آورد و به او بگويد فردا نزد امام حاضر شود. بامداد ديگر عبدالله با ياران خويش به مجلس امام آمد و آن گرامي نيز فرزندان و بازماندگان مهاجران و انصار را فرا خواند و چون همه گرد آمدند امام در حاليكه جامه اي سرخ فام بر تن داشت و ديدارش چون ماه فريبنده و زيبا بود فرمود: سپاس ويژه خدايي است كه آفريننده ي زمان و مكان و چگونگي هاست حمد خدايي را كه نه چرت دارد و نه خواب آنچه در آسمانها و زمين است ملك اوست...گواهم كه جز«الله» خدايي نيست و «محمد» بنده ي برگزيده و پيامبر اوست،سپاس خدايي را كه به نبوتش ما را گرامي داشت و به ولايتش ما را مخصوص گردانيد. اي گروه فرزندان مهاجر و انصار!هر كدامتان فضيلتي از علي بن ابيطالب به خاطر داريد بگوييد. حاضران هر يك فضيلتي بيان كردند تا سخن به «حديث خيبر» رسيد،گفتند:پيامبر در نبرد با يهودان خيبر،فرمود. «لاعطين الراية غداً رجلاً يحب الله و رسوله و يحبه الله و رسوله،كراراً غير فرار لا يرجع حتي يفتح الله علي يديه» «فردا پرچم را به مردي مي سپارم كه دوستدار خدا و پيامبر است و خدا و پيامبر نيز او را دوست مي دارند،رزم آوري است كه هرگز فرار نمي كند و از نبرد فردا باز نمي گردد

تا خداوند به دست او حصار يهودان را فتح فرمايد». -و ديگر روز پرچم را به اميرمؤمنان سپرد و آن گرامي با نبردي شگفتي آفرين يهودان را منهزم ساخت و قلعه ي عظيم آنان را گشود. امام باقر (ع) به عبدالله بن نافع فرمود:درباره ي اين حديث چه مي گويي؟ گفت:حديث درستي است اما علي بعدها كافر شد و خوارج را به ناحق كشت! فرمود:مادرت در سوگ تو بنشيند،آيا خدا آنگاه كه علي را دوست مي داشت مي دانست كه او«خوارج» را مي كشد يا نمي دانست؟اگر بگويي خدا نمي دانست كافر خواهي بود. گفت:مي دانست. فرمود:خدا او را بدان جهت كه فرمانبردار اوست دوست مي داشت يا به جهت نافرماني و گناه. گفت:چون فرمانبردار خدا بود خداوند او را دوست مي داشت (يعني اگر در آينده نيز گناهكار مي بود خداوند مي دانست و هرگز دوستدار او نمي بود پس معلوم مي شود كشتن خوارج طاعت خدا بوده است) فرمود:برخيز كه محكوم شدي و جوابي نداري. عبدالله برخاست و اين آيه را تلاوت كرد: «حتي يتبين لكم الخيط الابيض من الخيط الاسود من الفجر» [21] -اشاره به آنكه حقيقت چون سپيده صبح آشكار شد - و گفت «خدا بهتر مي داند رسالت خويش را در چه خانداني قراردهد» [22] و [23] .

انحصار روميان بود و مسيحيان مصر نيز كه كاغذ مي ساختند به روش روميان و بنا بر مسيحيت نشان «اب و ابن و روح» بر آن مي زدند، «عبدالملك اموي» مرد زيركي بود،كاغذي از اينگونه را ديد و در مارك آن دقيق شد و فرمان داد آن را براي او به عربي ترجمه كنند،و چون معناي آن را دريافت خشمگين شد كه چرا در مصر كه كشوري اسلامي است بايد مصنوعات چنين نشاني داشته باشد،بي درنگ به فرماندار مصر نوشت كه از آن پس بر كاغذها شعار توحيد - شهد الله انه لا اله الا هو - بنويسند و نيز به فرمانداران ساير ايالات اسلامي نيز فرمان داد كاغذهايي را كه نشان مشركانه ي مسيحيت دارد از بين ببرند و از كاغذهاي جديد استفاده كنند. كاغذهاي جديد با نشان توحيد اسلامي رواج يافت و به شهرهاي روم نيز رسيد و خبر به قيصر بردند و او در نامه اي به «عبدالملك»نوشت: صنعت كاغذ هماره با نشان رومي مي بود و اگر كار تو در منع آن درست است پس خلفاي گذشته ي اسلام خطا كار بوده اند و اگر آنان به راه درست رفته اند پس تو در خطا هستي [24] ، من همراه اين نامه براي تو هديه اي لايق فرستادم و دوست دارم كه اجناس نشان دار را به حال سابق واگذاري و پاسخ مثبت تو موجب سپاسگزاري ما خواهد بود.عبدالملك هديه را نپذيرفت و به قاصد قيصر گفت:اين نامه پاسخي ندارد. قيصر ديگر بار هديه اي دو چندان دفعه ي پيش براي او گسيل داشت و نوشت: گمان مي كنم چون هديه

را ناچيز دانستي نپذيرفتي،اينك دو برابر فرستادم و مايلم هديه را همراه با خواسته ي قبلي من بپذيري.عبدالملك باز هديه را رد كرد و نامه را نيز بي جواب گذاشت. قيصر اين بار به عبدالملك نوشت:دوبار هديه ي مرا رد كردي و خواسته مرا بر نياوردي براي سوم بار هديه را دو چندان سابق فرستادم و سوگند به مسيح اگر اجناس نشان دار را به حال پيش برنگرداني فرمان مي دهم تا زر و سيم را با دشنام به پيامبر اسلام سكه بزنند و تو مي داني كه ضرب سكه ويژه ي ما روميان است،آنگاه چون سكه ها را با دشنام به پيامبرتان ببيني عرق شرم بر پيشانيت مي نشيند،پس همان بهتر كه هديه را بپذيري و خواسته ي ما را بر آوري تا روابط دوستانه مان چون گذشته پا بر جا بماند. عبدالملك در پاسخ بيچاره ماند و گفت فكر مي كنم كه ننگين ترين مولودي كه در اسلام زاده شده من باشم كه سبب اين كار شدم كه به رسول خدا (ص) دشنام دهند و با مسلمانان به مشورت پرداخت ولي هيچكس نتوانست چاره اي بينديشد،يكي از حاضران گفت:تو خود راه چاره را مي داني اما به عمد آن را وا مي گذاري! عبدالملك گفت:واي بر تو،چاره اي كه من مي دانم كدامست؟ گفت:بايد از «باقر» اهل بيت چاره ي اين مشكل را بجويي. عبدالملك گفتار او را تصديق كرد و به فرماندار مدينه نوشت «امام باقر» (ع) را با احترام به شام بفرستد،و خود فرستاده ي قيصر را در شام نگه داشت تا امام عليه السلام به شام آمد و داستان را

به او عرض كردند،فرمود: تهديد قيصر در مورد پيامبر (ص) عملي نخواهد شد و خداوند اين كار را بر او ممكن نخواهد ساخت و راه چاره نيز آسان است،هم اكنون صنعتگران را گرد آور تا به ضرب سكه بپردازند و بر يك رو سوره ي توحيد و بر روي ديگر نام پيامبر(ص) را نقش كنند و بدين ترتيب از مسكوكات رومي بي نياز مي شويم.و توضيحاتي نيز در مورد وزن سكه ها فرمود تا وزن هر ده درهم از سه نوع سكه هفت مثقال باشد [25] و نيزفرمود نام شهري كه در آن سكه مي زنند و تاريخ سال ضرب را هم بر سكه ها درج كنند. عبدالملك دستور امام را عملي ساخت و به همه ي شهرهاي اسلامي نوشت كه معاملات بايد با سكه هاي جديد انجام شود و هر كس از سابق سكه اي دارد تحويل دهد و سكه ي اسلامي دريافت دارد،آنگاه فرستاده ي قيصر را از آنچه انجام شده بود آگاه ساخت و باز گرداند. قيصر را از ماجرا خبر دادند و درباريان از او خواستند تا تهديد خود را عملي سازد،قيصر گفت: من خواستم عبدالملك را به خشم آورم و اينك اين كار بيهوده است چون در بلاد اسلام ديگر با پول رومي معامله نمي كنند [26] .

- ابان از شخصيتهاي علمي عصر خود بود و در تفسير،حديث،فقه، قرائت و لغت تسلط بسياري داشت.والايي دانش ابان چنان بود كه امام باقر (ع) بدو فرمود در مسجد مدينه بنشين و براي مردمان فتوي بده زيرا دوست دارم مردم چون تويي را در ميان شيعيان ما ببينند. ابان هر وقت به مدينه مي آمد حلقه هاي درس مي شكست و در مسجد جايگاه خطابه ي پيامبر را براي تدريس او خالي مي كردند. چون خبر درگذشت ابان را به امام صادق (ع) عرض كردند فرمود:به خدا سوگند مرگ ابان قلبم را به درد آورد. [27] . 2-«زراره»:دانشمندان شيعه ميان پروردگان امام باقر و امام صادق عليهما السلام شش تن را برتر مي شمرند و زراره يكي از آنهاست.امام صادق (ع) خود مي فرمود:اگر «بريد بن معاويه» و «ابو بصير» و «محمد بن مسلم» و «زراره» نمي بودند آثار پيامبري (معارف شيعه) از ميان مي رفت،آنان بر حلال و حرام خدا امينند.و باز مي فرمود:«بريد» و «زراره» و «محمد بن مسلم» و «احول» در زندگي و مرگ نزد من محبوبترين مردمانند. زراره در دوستي امام چنان استوار بود كه امام صادق عليه السلام ناگزير شد براي حفظ جان او به عيبجويي و بدگويي او تظاهر كند و در پنهان بدو پيام داد اگر از تو بدگويي مي كنم براي ايمن داشتن توست زيرا دشمنان،ما را به هر كس علاقمند ببينند به آزار او مي كوشند...و تو به دوستي ما شهرت داري و من ناچارم چنين تظاهر كنم...زراره از قرائت و فقه و كلام و شعر و ادب عرب بهره اي گسترده داشت و نشانه هاي

فضيلت و دينداري در او آشكار بود. [28] . 3-«كميت اسدي»:شاعري سر آمد بود و زبان گويايش در قالب نغز شعر در دفاع از اهل بيت سخنان پر مغز مي سرود،شعرش چنان كوبنده و رسواگر بود كه پيوسته از طرف خلفاي اموي تهديد به مرگ مي شد. بازگو كردن حقايق و به ويژه دفاع از اهل بيت پيامبر در آن زمان چنان خطرناك بود كه جز مردان مرد جرات اقدام بدان نداشتند،و كميت از قويترين چهره هايي است كه در دوران حكومت اموي از مرگ نهراسيد و تا آنجا كه يارايش بود حق گفت و سيماي امويان را بر مردم آشكار ساخت. كميت در برخي از اشعار خويش امامان راستين را در برابر بني اميه چنين معرفي مي كند: «آن راهبران دادگر همچون بني اميه نيستند كه انسانها و حيوانها را يكي بدانند،آنان همچون عبدالملك و وليد و سليمان و هشام اموي نيستند كه چون بر منبر نشينند سخناني بگويند كه خود هرگز عمل نمي كنند،امويان سخنان پيامبر را مي گويند اما خود كارهاي زمان جاهليت را انجام مي دهند» [29] . كميت شيفته ي امام باقر (ع) بود و در راه اين مهر خويشتن را فراموش مي كرد،روزي در برابر امام و در مدح او اشعار شيوايي را كه سروده بود مي خواند،امام به كعبه رو كرد و سه بار فرمود: خدايا كميت را رحمت كن آنگاه به كميت فرمود صد هزار درهم از خاندانم براي تو جمع آوري كرده ام. كميت گفت:به خدا سوگند هرگز سيم و زر نمي خواهم،فقط يكي از پيراهنهاي خود را به من عطا فرماييد.و امام پيراهن خود را

به او داد. [30] . روزي ديگر در خدمت امام باقر نشسته بود،امام به دلتنگي از زمانه اين شعر بر خواند: ذهب الذين يعاش في اكنافهم لم يبق الا شاتم او حاسد «رادمرداني كه مردم در پناهشان زندگي مي كردند رفتند و جز حسودان يا بدگويان كسي باقي نمانده است» كميت فوراً پاسخ داد: و بقي علي ظهر البسيطة واحد فهو المراد و انت ذاك الواحد «اما بر روي زمين يك تن از آن بزرگ مردان باقي است كه هم او مراد جهانيان است و تو آن يك تن هستي.» [31] . 4-«محمد بن مسلم»:فقيه اهل بيت و از ياران راستين امام باقر و امام صادق عليهما السلام بود،چنانكه گفتيم امام صادق (ع) او را يكي از آن چهار تن به شمار آورده كه آثار پيامبري بوجودشان پا بر جا و باقي است. محمد كوفي بود و براي بهره گرفتن از دانش بيكران امام باقر (ع) به مدينه آمد و چهار سال در مدينه ماند. «عبدالله بن ابي يعفور» مي گويد به امام صادق (ع) عرض كردم گاه از من سئوالاتي مي شود كه پاسخ آن را نمي دانم و به شما نيز دسترسي ندارم،چه كنم؟ امام «محمد بن مسلم» را به من معرفي كرد و فرمود:چرا از او نمي پرسي [32] . در كوفه زني شب هنگام به خانه ي محمد بن مسلم آمد و گفت:همسر پسرم مرده است و فرزندي زنده در شكم دارد،تكليف ما چيست؟ «محمد بن مسلم»گفت:بنابر آنچه امام باقر العلوم (ع) فرموده است بايد شكم او را بشكافند و بچه را بيرون آورند،سپس مرده را دفن كنند. آنگاه از زن

پرسيد مرا از كجا يافتي؟ زن گفت:اين مساله را به نزد «ابو حنيفه» بردم و او گفت در اين باره چيزي نمي دانم ولي به نزد محمد بن مسلم برو و اگر فتوايي داد مرا آگاه ساز... ديگر روز محمد بن مسلم در مسجد كوفه «ابو حنيفه» را ديد كه در جمع اصحاب خويش همان مساله را طرح كرده مي خواهد پاسخ را به نام خود به آنان بگويد! «محمد» به طعنه سرفه يي كرد و ابوحنيفه دريافت و گفت «خدايت بيامرزد بگذار زندگي كنيم» [33] .

بخواه و آنچه را بر خود نمي پسندي بر او نپسند [39] . ...اگر مسلماني براي ديدار يا حاجتي به خانه ي مسلماني بيايد و او در خانه باشد و اجازه ي ورود به او ندهد و خود نيز به ديدار او بيرون نيايد،پيوسته اين صاحب خانه در لعنت خدا خواهد بود تا آنگاه كه يكديگر را ملاقات كنند [40] . همانا خداوند با حيا و بردبار را دوست مي دارد [41] . آنكه خشمش را از مردم باز دارد خداوند عذاب قيامت را از او باز دارد [42] . آنانكه امر به معروف و نهي از منكر را عيب مي دانند بد مردماني هستند [43] . همانا خداوند بنده يي را كه دشمن داخل خانه ي او شود و او با وي مبارزه نكند دشمن دارد [44] .

سنگي با اختصار.

[13] ارشاد مفيد چاپ آخوندي ص 247.

[14] سوره ي مائده آيه ي 3.

[15] سوره ي القيامه آيه ي 16.

[16] سوره ي الحاقه آيه ي 12.

[17] سوره ي نحل آيه ي 89.

[18] سوره ي يس آيه ي 12.

[19] سوره ي انعام آيه ي 38.

[20] دلائل الامامة طبري شيعي ص 104- 106 چاپ دوم نجف با اختصار و نقل به معني در پاره اي از جملات.

[21] سوره ي بقره آيه ي 187.

[22] سوره ي انعام آيه ي 124.

[23] مستفاد از كافي ج 8 ص 349.

[24] قيصر با اين مقدمه مي خواست تعصب عبدالملك را بر انگيزد تا براي تصويب كار خلفاي گذشته از منع كاغذ رومي دست باز دارد.

[25] امام عليه السلام فرمود:سه نوع سكه ضرب شود،نوع اول هر درهم يك مثقال و ده درهم آن 10 مثقال،و نوع دوم هر ده درهم 6 مثقال و نوع سوم هر ده درهم 5 مثقال باشد بدين ترتيب هر سي درهم از سه نوع 21 مثقال مي شد و اين برابر با سكه هاي رومي بود و مسلمانان موظف بودند سي درهم رومي كه 21 مثقال بود بياورند و سي درهم جديد بگيرند.

[26] «المحاسن و المساوي بيهقي»ج 2 ص 232- 236 چاپ مصر- «حيوة الحيوان دميري» چاپ سنگي ص 24با اختصار و نقل به معني در پاره اي از جملات توجه:در اين داستان خوانديم كه سكه هاي اسلامي در زمان امام باقر (ع) به صلاح ديد آن بزرگوار ساخته و رائج شده است و اين مطلب با آنچه در برخي از كتابها آمده است كه در زمان حضرت علي (ع) در بصره به دستور آن حضرت سكه

هاي اسلامي زده شده و آن حضرت پايه گذار آن بوده منافاتي ندارد زيرا منظور اين است كه آغاز سكه زدن در زمان حضرت علي عليه السلام بوده و تكميل و شيوع آن در زمان امام باقر عليه السلام انجام شده است براي اطلاع بيشتر به كتاب غاية التعديل مرحوم سردار كابلي ص 16 مراجعه شود.

[27] جامع الروات ج 1 ص 9.

[28] جامع الروات ج 1 ص 117 و 324- 325.

[29] الشيعة و الحاكمون ص 128.

[30] سفينة البحار ج 2 ص 496.

[31] منتهي الآمال چاپ 1372 قمري ص 7 ج 2.

[32] تحفة الاحباب محدث قمي ص 351- جامع الرواة ج 2 ص 164.

[33] رجال كشي ص 162 چاپ دانشگاه مشهد.

[34] به كتاب هاي:كافي ج 1 ص 469 و ج 5 ص 117 و بصائر الدرجات ص 141 چاپ سنگي و تواريخ النبي و الآل تستري ص 40 و انوار البهيه محدث قمي ص 69 چاپ سنگي مراجعه شود.

[35] وسائل الشيعه چاپ سنگي ج 2 ص 233 و 6 و 474.

[36] وسائل الشيعه چاپ سنگي ج 2 ص 233 و 6 و 474.

[37] وسائل الشيعه چاپ سنگي ج 2 ص 233 و 6 و 474.

[38] همان كتاب ج 2 صفحات 240 و 229 و 231 و 455 و 469.

[39] همان كتاب ج 2 صفحات 240 و 229 و 231 و 455 و 469.

[40] همان كتاب ج 2 صفحات 240 و 229 و 231 و 455 و 469.

[41] همان كتاب ج 2 صفحات 240 و 229 و 231 و 455 و 469.

[42] همان كتاب ج 2 صفحات 240 و 229 و 231 و 455 و 469.

[43] فروع

كافي ص 343.

[44] وسائل الشيعة ج 2 ص 433.