پيوند دين و سياست در گفتمان عاشورا

مشخصات كتاب

عنوان : پيوند دين و سياست در گفتمان عاشورا
پديدآورندگان : جعفر پيشه فرد، مصطفي، 1340-(پديدآور)
زبان : فارسي
صاحب محتوا : موسسه فرهنگي و اطلاع رساني تبيان
توصيفگر : قيام عاشورا
دين اسلام و سياست
وضعيت نشر : قم: مؤسسه فرهنگي و اطلاع رساني تبيان، 1387
يادداشت : , ملزومات سيستم: ويندوز 98+ ؛ با پشتيباني متون عربي؛ + IE6شيوه دسترسي: شبكه جهاني وبعنوان از روي صفحه نمايش عنوانداده هاي الكترونيكي
شناسه : oai:tebyan.net/3240
تاريخ ايجاد ركورد : 1387/10/21
تاريخ تغيير ركورد : 1387/10/21
تاريخ ثبت : 1389/6/28
قيمت شيء ديجيتال : رايگان

مقدمه

آنچه در اين مقاله مورد توجه اصلي است نگاه به واقعه عاشورا از منظر تفسير و تعبيري است كه از آن ارائه مي‌شود. اين حادثه ممكن است به گونه‌اي تعبير شود كه به هيچ وجه قابل اسوه شدن نباشد و به عنوان وظيفه الهي وتكليفي رباني كه بر دوش امام حسين(ع) قرار گرفته بود به همان حادثه سال 61 هجري محدود گردد و يا با تفسيري ارائه شود كه در آن سيره سيدالشهداء اسوه براي ظلم‌ستيزي و نفي مشروعيت نظام جبار غير ديني قرار گرفته و الگويي براي تلاش و جهاد در راه اقامه حكومت ديني و اقامه احكام الهي و فرائض و سنن ديني در صحنه جامعه به شمار آيد. اما قرائت دوم در بعضي از محافل با اين پرسش مواجه است كه با سكولاريزه شدن روابط اجتماعي چه رابطه‌اي دارد و نقش آفريني مكتب عاشورا در چنين عصري چگونه خواهد بود؟نويسنده، بخش اول مقاله خود را به پاسخ پرسش ياد شده داده است و در بخش دوم به بررسي و تحليل تعبير سياسي و ايدئولوژيك از عاشورا و نقد تغيير گفتماني اين حادثه پرداخته است.چنان كه ملاحظه خواهيد كرد نويسنده محترم اجمالي از مباحث مبسوط خود را در مقدمه بحث آورده است.

پيوند دين و سياست در گفتمان عاشورا

عاشورا، حادثه و به تعبير ديگر متني ديني است كه توسط يكي از اولياء بزرگ دين رقم زده شده است و همچون هر متن ديني مقدّس ديگر از دو منظر قابل مشاهده و تأمّل و انديشه است؛ يكي نگاه به خود اين حادثه و ديگر تعبير و تفسيري كه از آن صورت مي‌گيرد. طبيعي است كه اين دو را نمي‌توان يكسان انگاشت. از نگاه اوّل، عاشورا حادثه جانسوز و دلخراشي است كه در سال 61هجري قمري در كربلا رخ مي‌دهد و طيّ نبردي نابرابر، وليّ مطلق الهي(ع)، وِتْر مَوْتور، به مصيبت و رزيّه‌اي بي مانند گرفتار مي‌آيد و ثارالله خونِ خود وعزيزترين عزيزانش را به پيشگاه پروردگار سبحان تقديم مي‌كند. از اين منظر بحث در مورد متن خود اين واقعه و حادثه عظيم است. امّا از نگاه دوم، سخن در باره فهم و برداشتي است كه از اين حادثه انجام مي‌گيرد و تفسير و تعبيري است كه در مورد آن ارائه شده يا مي‌شود و به بيان ديگر، قرائتي است كه ديگران از آن داشته و دارند.در طول تاريخ، حادثه عاشورا، مورد تفسير و تحليل‌هاي گوناگون قرار گرفته و هر كس به فرا خور فكر و انديشه و اعتقادات و اطلاعاتي كه از اين حادثه داشته، آن را به گونه‌اي تفسير كرده است؛ عدّه‌اي به ابعاد الهي و عرفاني و معنوي آن عنايت كرده‌اند و گروهي جنبه‌هاي بشري و زميني آن را بيشتر مورد توجه قرار داده‌اند. طبيعي است كه تعبيرات مختلف و گاه متهافت و متناقض از چنين حوادث ديني كه جزء بنيان‌هاي اوليه فرهنگ جامعه قرار مي‌گيرد، چه تأثيري شگرف و غير قابل انكار در سرنوشت جامعه خواهد داشت، علاوه بر آنكه اصل حادثه را ممكن است تحريف و يا آن را از اثر بخشي انداخته و بي خاصيت كند.آنچه در اين مقاله مورد توجه اصلي است و غالب مباحث آن را به خود اختصاص مي‌دهد، نگاه به حادثه عاشورا از منظر دوم و بررسي ديدگاه و تعبيراتي است كه در طول تاريخ در باره اين حادثه از بُعد سياسي و غير سياسي بودن آن مطرح بوده است.اين بحث در دو بخش ارائه مي‌شود؛ بخش نخست به موضوع سكولاريزاسيون و فرهنگ عاشورا مي‌پردازد و بخش دوم به بررسي و تحليل تعبير سياسي و ايدئولوژيك از عاشورا اختصاص يافته است. پرسش بخش اول با دو پيش فرض آغاز مي‌شود. پيش فرض اول اينكه آنچه درمورد گفتمان عاشورا همواره و به ويژه در دهه‌هاي اخير، درايران شاهد بوده‌ايم، رواج تعبير سياسي از اين حادثه است. پيش فرض دوم اينكه سكولار شدن روابط اجتماعي و به حاشيه رفتن دين از متن زندگي جمعي، فرآيندي طبيعي است كه در حال رخ دادن است. با توجه به اين دو پيش فرض، دغدغه اصلي و اين پرسش اساسي مطرح مي‌شود كه كاركرد فرهنگ عاشورا با تعبيري سياسي در مواجهه با امواج سكولاريزاسيون چگونه است و در اين عرصه آيا تحولي در گفتمان سياسي عاشورا ممكن و قابل پيش‌بيني و انتظار است يا نه؟: براي پاسخ يابي از اين پرسش، در ابتدا بحث خود را به پيش فرض سكولاريزاسيون اختصاص مي‌دهد و با نگاهي فشرده و گذرا به اين مفهوم، آن را از دو منظر برون ديني و درون ديني مورد تجزيه و تحليل انتقادي قرار مي‌دهد و سپس به كاركرد فرهنگ عاشورا با تفسير و تعبيري سياسي در مواجهه با سكولاريزاسيون پرداخته و تعامل يا تقابل دو مقوله عاشورا و دنياي سكولار را بررسي مي‌كند؟: مقاله كه با عنوان بررسي و تحليل تعبير سياسي و ايدئولوژيك از عاشورا تقديم مي‌گردد پس از بررسي قانونمندي متن خواني حوادث و توضيح مرز ميان تعبير و تحريف يك حادثه، به تغيير و تحوّل در گفتمان عاشورا مي‌پردازد. براي رسيدن به اين منظور، نخست نگاهي گذرا به تاريخچه برخي تعبيرات غير سياسي از عاشورا خواهد داشت و ضمن تحليل انتقادي آنها، در ادامه به تاريخچه تعبير سياسي از حادثه عاشورا نگاه مي‌افكند و با تبلور سياست ديني شمردن عاشورا، نقطه نظرات مخالفان تعبير سياسي از عاشورا را تحليل و بررسي مي‌كند و در پايان به نقش عاشورا پس از استقرار نظام اسلامي و عملكرد آن با توجه به تبلور سياست ديني بودن آن، مي‌پردازد.

درباره مركز تحقيقات رايانه‌اي قائميه اصفهان

بسم الله الرحمن الرحیم
جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (سوره توبه آیه 41)
با اموال و جانهاى خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براى شما بهتر است اگر بدانيد حضرت رضا (عليه السّلام): خدا رحم نماید بنده‌اى كه امر ما را زنده (و برپا) دارد ... علوم و دانشهاى ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوى ما را (بى آنكه چيزى از آن كاسته و يا بر آن بيافزايند) بدانند هر آينه از ما پيروى (و طبق آن عمل) مى كنند
بنادر البحار-ترجمه و شرح خلاصه دو جلد بحار الانوار ص 159
بنیانگذار مجتمع فرهنگی مذهبی قائمیه اصفهان شهید آیت الله شمس آبادی (ره) یکی از علمای برجسته شهر اصفهان بودند که در دلدادگی به اهلبیت (علیهم السلام) بخصوص حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شهره بوده و لذا با نظر و درایت خود در سال 1340 هجری شمسی بنیانگذار مرکز و راهی شد که هیچ وقت چراغ آن خاموش نشد و هر روز قوی تر و بهتر راهش را ادامه می دهند.
مرکز تحقیقات قائمیه اصفهان از سال 1385 هجری شمسی تحت اشراف حضرت آیت الله حاج سید حسن امامی (قدس سره الشریف ) و با فعالیت خالصانه و شبانه روزی تیمی مرکب از فرهیختگان حوزه و دانشگاه، فعالیت خود را در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی و علمی آغاز نموده است.
اهداف :دفاع از حریم شیعه و بسط فرهنگ و معارف ناب ثقلین (کتاب الله و اهل البیت علیهم السلام) تقویت انگیزه جوانان و عامه مردم نسبت به بررسی دقیق تر مسائل دینی، جایگزین کردن مطالب سودمند به جای بلوتوث های بی محتوا در تلفن های همراه و رایانه ها ایجاد بستر جامع مطالعاتی بر اساس معارف قرآن کریم و اهل بیت علیهم السّلام با انگیزه نشر معارف، سرویس دهی به محققین و طلاب، گسترش فرهنگ مطالعه و غنی کردن اوقات فراغت علاقمندان به نرم افزار های علوم اسلامی، در دسترس بودن منابع لازم جهت سهولت رفع ابهام و شبهات منتشره در جامعه عدالت اجتماعی: با استفاده از ابزار نو می توان بصورت تصاعدی در نشر و پخش آن همت گمارد و از طرفی عدالت اجتماعی در تزریق امکانات را در سطح کشور و باز از جهتی نشر فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح جهان سرعت بخشید.
از جمله فعالیتهای گسترده مرکز :
الف)چاپ و نشر ده ها عنوان کتاب، جزوه و ماهنامه همراه با برگزاری مسابقه کتابخوانی
ب)تولید صدها نرم افزار تحقیقاتی و کتابخانه ای قابل اجرا در رایانه و گوشی تلفن سهمراه
ج)تولید نمایشگاه های سه بعدی، پانوراما ، انیمیشن ، بازيهاي رايانه اي و ... اماکن مذهبی، گردشگری و...
د)ایجاد سایت اینترنتی قائمیه www.ghaemiyeh.com جهت دانلود رايگان نرم افزار هاي تلفن همراه و چندین سایت مذهبی دیگر
ه)تولید محصولات نمایشی، سخنرانی و ... جهت نمایش در شبکه های ماهواره ای
و)راه اندازی و پشتیبانی علمی سامانه پاسخ گویی به سوالات شرعی، اخلاقی و اعتقادی (خط 2350524)
ز)طراحی سيستم هاي حسابداري ، رسانه ساز ، موبايل ساز ، سامانه خودکار و دستی بلوتوث، وب کیوسک ، SMS و...
ح)همکاری افتخاری با دهها مرکز حقیقی و حقوقی از جمله بیوت آیات عظام، حوزه های علمیه، دانشگاهها، اماکن مذهبی مانند مسجد جمکران و ...
ط)برگزاری همایش ها، و اجرای طرح مهد، ویژه کودکان و نوجوانان شرکت کننده در جلسه
ی)برگزاری دوره های آموزشی ویژه عموم و دوره های تربیت مربی (حضوری و مجازی) در طول سال
دفتر مرکزی: اصفهان/خ مسجد سید/ حد فاصل خیابان پنج رمضان و چهارراه وفائی / مجتمع فرهنگي مذهبي قائميه اصفهان
تاریخ تأسیس: 1385 شماره ثبت : 2373 شناسه ملی : 10860152026
وب سایت: www.ghaemiyeh.com ایمیل: Info@ghaemiyeh.com فروشگاه اینترنتی: www.eslamshop.com
تلفن 25-2357023- (0311) فکس 2357022 (0311) دفتر تهران 88318722 (021) بازرگانی و فروش 09132000109 امور کاربران 2333045(0311)
نکته قابل توجه اینکه بودجه این مرکز؛ مردمی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی با همت عده ای خیر اندیش اداره و تامین گردیده و لی جوابگوی حجم رو به رشد و وسیع فعالیت مذهبی و علمی حاضر و طرح های توسعه ای فرهنگی نیست، از اینرو این مرکز به فضل و کرم صاحب اصلی این خانه (قائمیه) امید داشته و امیدواریم حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق روزافزونی را شامل همگان بنماید تا در صورت امکان در این امر مهم ما را یاری نمایندانشاالله.
شماره حساب 621060953 ، شماره کارت :6273-5331-3045-1973و شماره حساب شبا : IR90-0180-0000-0000-0621-0609-53به نام مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان نزد بانک تجارت شعبه اصفهان – خيابان مسجد سید
ارزش کار فکری و عقیدتی
الاحتجاج - به سندش، از امام حسین علیه السلام -: هر کس عهده دار یتیمی از ما شود که محنتِ غیبت ما، او را از ما جدا کرده است و از علوم ما که به دستش رسیده، به او سهمی دهد تا ارشاد و هدایتش کند، خداوند به او می‌فرماید: «ای بنده بزرگوار شریک کننده برادرش! من در کَرَم کردن، از تو سزاوارترم. فرشتگان من! برای او در بهشت، به عدد هر حرفی که یاد داده است، هزار هزار، کاخ قرار دهید و از دیگر نعمت‌ها، آنچه را که لایق اوست، به آنها ضمیمه کنید».
التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام: امام حسین علیه السلام به مردی فرمود: «کدام یک را دوست‌تر می‌داری: مردی اراده کشتن بینوایی ضعیف را دارد و تو او را از دستش می‌رَهانی، یا مردی ناصبی اراده گمراه کردن مؤمنی بینوا و ضعیف از پیروان ما را دارد، امّا تو دریچه‌ای [از علم] را بر او می‌گشایی که آن بینوا، خود را بِدان، نگاه می‌دارد و با حجّت‌های خدای متعال، خصم خویش را ساکت می‌سازد و او را می‌شکند؟».
[سپس] فرمود: «حتماً رهاندن این مؤمن بینوا از دست آن ناصبی. بی‌گمان، خدای متعال می‌فرماید: «و هر که او را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ یعنی هر که او را زنده کند و از کفر به ایمان، ارشاد کند، گویی همه مردم را زنده کرده است، پیش از آن که آنان را با شمشیرهای تیز بکشد».
مسند زید: امام حسین علیه السلام فرمود: «هر کس انسانی را از گمراهی به معرفت حق، فرا بخواند و او اجابت کند، اجری مانند آزاد کردن بنده دارد».