دانستنی های علمی پیرامون ریش و ریش تراشی

مشخصات کتاب

سرشناسه : آقابابایی، مهدی، ‫1362 -

عنوان و نام پديدآور : دانستنی های علمی پیرامون ریش و ریش تراشی/ مولف مهدی آقابابایی.

مشخصات نشر : اصفهان: نورالحیات ‫، ‫1401.

مشخصات ظاهری : ‫72 ص. ‫؛ ‫ 14/5×21/5 س م.

شابک : ‫250000 ریال ‫: ‫ 978-622-94323-6-5

وضعیت فهرست نویسی : فاپا

یادداشت : کتابنامه: ص. 72.

موضوع : ریش -- جنبه های مذهبی -- اسلام

Beards -- Religious aspects -- Islam

ریش تراشی -- احادیث

Shaving -- Hadiths

ریش تراشی

Shaving

رده بندی کنگره : BP252/45

رده بندی دیویی : 297/636

شماره کتابشناسی ملی : 8833652

اطلاعات رکورد کتابشناسی : فاپا

ص: 1

دانستنی های علمی پیرامون ریش و ریش تراشی

مولف مهدی آقابابایی

ص: 2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 3

اهدا :

به محضر حضرت بقيه اللّه الاعظم امام زمان حضرت حجة بن الحسن المهدی صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

و به مادر شهيده شان ،ام الائمه ، شفيعۀ روز محشر، ملكۀ اسلام ، صديقۀ شهيده حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) .

ص: 4

فهرست

مقدمه 9

فصل اول: تاريخچۀ ريش گذاشتن 11

الف: ريش در شريعت حضرت موسي (علیه السلام). 11

ج: كسانی كه دستور تراشيدن ريش داده اند: 12

د: احترام ريش نزد درويشان: 13

و: داشتن ريش سيره انبيا (علیهم السلام) و دانشمندان اروپایی 13

فصل دوم: آيا قرآن اشاره ای به حرمت ريش تراشيدن كرده است؟ 15

فصل سوم: احاديث پیرامون ريش و ريش تراشی 19

بخش اول: احاديث در مورد ريش گذاشتن 19

حديث اول: ريش گذاشتن دستور خداست 19

حديث دوم: ريش زينت حضرت آدم (علیه السلام) و فرزندان ذكور اوست 20

حديث سوم: ريش گذاشتن عزت مرد است 20

حديث چهارم: ريش نشانه مرد بودن و سبب عزت آقايان است 20

حديث پنجم: بر خلاف مشركين باشيد 21

حديث ششم: اندازه ي ريش 22

بخش دوم: احاديث در مورد تراشيدن ريش 22

حديث اول: تراشيدن ريش از مصاديق مثله است 22

حديث دوم: تراشيدن ريش سيرۀ مجوسی هاست 22

حديث سوم: عمل قوم لوط 23

حديث چهارم: تراشيدن ريش همراه با مسخ شدن 23

حديث پنجم: دليل حرمت ريش تراشي 23

بابيت و وهابيت تراشيدن ريش را جایز می دانند 24

بخش سوم: منافع شانه كردن ريش ها 25

14 فائده شانه كردن ريش 25

ص: 5

ريش ها را نشسته شانه كنيد 26

كمتر از حد عرفی نبودن 26

دعای وقت شانه كردن 27

فصل چهارم : ريش تراشی از نظر دانشمندان و پزشكان 29

1- سخنان دكتر « ويكتور ژورژ» 29

2- سخنان دكتر (يعقوب صروف) و (فارس نمر) 29

3- مجله «المقتبس» 30

9-ريش تراشی جماعتی در انگلستان 30

5- تيغ كشيدند به ريش های تمامی كاركنان راه های آهن 31

6- شيوع ريش تراشی در كشورهای غربی 31

7- بعضي از پزشكان فرانسوی می گويند: 32

8- «هانسدريش» آلمانی می گويد: 32

9- «دكتر خوش منش»: 32

10- «دكتر صائبی» 33

11- جريان كارخانۀ تيغ سازی 33

نتيجه گيری 34

فصل پنجم: ريش تراشی از نظر روان شناسی 35

سؤال: چرا عده ای از ريش گذاشتن فرار می كنند؟ 36

چند نكته بسيار مهم 37

فصل ششم: فواید ریش گذاشتن از دیدگاه علم پرشکی 39

1: مسدود کردن اشعه یووی 39

2: یک فیلتر طبیعی 39

3: کمک به جوان ماندن 40

4: چین و چروک کمتر 40

5: کاهش احتمال ابتلا به بیماری های لثه ای 40

ص: 6

7 : جلوگیری از عفونت های باکتریایی 41

8: گرم نگه داشتن صورت و گردن در زمستان 41

10: کاهش علائم آسم و آلرژی 42

فواید ریش که مردان از آن بی خبرند 42

حفاظت از پوست در زمستان 43

مقابله با اشیای خارجی 43

به تعویق انداختن ظهورعلائم پیری 44

حفاظت از سلامتی 44

فواید ریش گذاشتن برای سلامتی از نظر اسلام 45

1. ریش از شما در برابر سرما محافظت می کند 45

2. ریش بر هویت شما به عنوان یک مرد تاکید می کند 45

3. ریش معضل التهاب ناشی از اصلاح با تیغ را برطرف می کند 46

4. ریش همچنین محافظ طبیعی نور خورشید است 46

5. ریش باعث می شود در نظر زنان جذاب تر جلوه کنید 47

6. ریش سلامت پوست صورت را بهبود می بخشد 47

7. ریش همچنین پتانسیل آن را دارد که آلرژی ها و آسم را کاهش دهد 48

8. ریش همچنین هویتی مشخص و متمایز برای شما فراهم می آورد 48

9. ریش در واقع پوست شما را جوانتر می سازد 48

10. ریش از عفونت های باکتریایی و آلرژی های احتمالی پیشگیری می کند 49

ریش گذاشتن شما را سالم تر می سازد ! 50

1: از بیمار شدن جلوگیری می کند 50

2: عفونت را کاهش می دهد 50

ص: 7

3: علائم آسم و آلرژی را کاهش می دهد 51

4: نشانه های پیری را کم می کند 51

5: از پوست در برابر نور خورشید محافظت می کند 51

فصل هفتم: شارب (سبيل) 54

الف: نوشيدن آب با سبيل بلند از لحاظ بهداشتی 54

روایات 55

ب: عاقبت بلند نگه داشتن سبيل در كلام رسول الله(صلی الله علیه و آله) 56

فصل هشتم: تراشيدن ريش ديه دارد 59

ديه آسيب رساندن به ريش 59

فصل نهم: جويدن مو و امراض آن 61

فصل دهم: داستانی آموزنده 63

الف: بعضی از مراجع صريحاً فتوای به حرمت دادهاند. 65

ب: بعضی از مراجع بنابر احتياط واجب قائل به حرمت شدهاند. 66

فصل دوازدهم: فتاوی مراجع عصر حاضر 67

سه استفتاء درباره ريش و ريش تراشی 68

سؤال 1: تراشيدن ريش و ماشين كردن آن كه به نحو تراشيدن باشد چه حكمی دارد؟ 68

سؤال2: آيا برای رشد بهتر ريش و يا به واسطه احساس خارش می توان آن را تراشيد يا با ماشين ته زن اصلاح نمود؟ 69

سؤال 3: حد وجوب ريش گذاشتن چقدر است؟ 70

اجرت بابت تراشيدن ريش 71

منابع و مآخذ 72

ص: 8

مقدمه

خداوند تبارك و تعالی را شاكرم كه با عنايات خاصه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حقیر توفيق دادند كه جزوه ای درباره ريش و ريش تراشی بنويسم.

مباحث ای کتاب برگرفته از آیات قرآن، روايات حضرات معصومین(علیهم السلام) ، روان شناسان، پزشكان و فتاوای مراجع بزرگوار تقليد می باشد.

کتاب فوق شامل دوازده فصل می باشد که عبارتند از:

فصل اول: تاريخچۀ ريش گذاشتن؛

فصل دوم:آیا قرآن اشاره ای به حرمت ریش گذاشتن نموده است؟

فصل سوم:احادیث پیرامون ریش و ریش تراشی؛

فصل چهارم: ریش تراشی از دیدگاه دانشمندان و پرشکان؛

فصل پنجم: ریش تراشی از دیدگاه روان شناسان؛

فصب ششم:فوائد ریش گذاشتن از دیدگاه علم پرشکی؛

فصل هفتم: شارب (سبیل) ؛

فصل هشتم:دیۀ تراشیدن ریش؛

فصل نهم:جویدن مو امراض آن؛

فصل دهم:داستانی آموزنده؛

فصل یازدهم: فتاوی مراجع و علماء قديم؛

فصل دوازدهم: فتاوی مراجع عصر حاضر و سه استفتاء .

هرگونه انتقاد و پیشنهاد را با حقیر در میان بگذارید.

امام زمان روحی فداه شاء الله این اندک را قبول نمایند.

مهدی آقابابایی / اصفهان

ص: 9

ص: 10

فصل اول: تاريخچۀ ريش گذاشتن

اشاره

وقتی تاريخ ريش گذاشتن بررسی می شود، يك نوع افراط و تفريط در آن بوده به طوری كه عده ای ريش خود را آنقدر بلند می كردند كه به زمين كشيده می شده و افرادی را اسير جمع آوری آن از زير دست و پا می كردند. در مقابل برخی ريش خود را از ته می زدند، اسلام كه روشش بر اساس استدلال و منطق است، اين دو طريق را مطرود اعلام كرد و راه اعتدال و ميانه روی را بر اساس آيه 143 سوره بقره و روايات متعدد برگزيد و اكنون به نمونه هایی از آن در تاريخ توجه فرمائيد.

الف: ريش در شريعت حضرت موسي (علیه السلام)

عبرانيان از زمان های بسيار قديم ريش می گذاشتند و بر طبق شريعت حضرت موسی (علیه السلام) مجاز به تراشيدن ريش نبودند و كندن ريش نزد آنان علامت تحقير و بی احترامي بود. حضرت موسی (علیه السلام) با مردانی از بنی اسرائيل به كوه طور رفت و دستور فرمود كه: بعد از دعای من آمين بگوئيد. از جمله دعاهای حضرت نفرين بر كسانی بود كه ريش خود را می تراشيدند.(1)

ب: سلاطين و علماء

سلاطيني از بابل، آشور، ايران و يونان قديم ريش خود را فر می دادند و در مجسمه های داريوش بزرگ و حكمایی مانند افلاطون، ارسطو و سقراط اين موضوع مشهود است.

ص: 11


1- . اولين دانشگاه و آخرين پيامبر (صلی الله علیه و آله) ، ج 15 ، ص 243- 263، و ريش تراشی، ص 12و13 .

برخی فراعنه مصر سنگ های قيمتی و مرواريد به ريش خود می آويختند و آن سنگ ها را مانند خنجر، نوك تيز می كردند و گاهی با آن سنگ ها ريش ها را اصلاح می كردند.

معروف است كه ريش «سلطان سنجر» آنقدر طول و عرض داشت كه زمان شكار و تيراندازی غلامان می دويدند و ريش شاه را كه به زمين می رسيد با پارچه ای بسته و به پشتش گره می زدند.

ريش «فتحعلی قاجار و درباريانش» آنقدر بزرگ بود كه در زمان تيراندازی آن را می بستند.

زمانی ريش ها را به شكل خاصی مانند توپی، دم كبوتری، مربع و مستطيل حالت و شكل می دادند.

«عباد» برادر «عبيدالله بن زياد» ريش طويلی داشته و «ضياءالدين قزوينی» استاد «سعدالدين تفتازانی» ريشش آنقدر طولانی بود كه به كفش هايش می رسيد و در خواب آن را كيسه می كرد و چون بر مركب سوار می شد، باد آن را متفرق نمود و مردم را متوجه خود می ساخت.

مردم يونان و روم قديم همه ريش داشتند، اما كم كم در ايام شادی ريش تراشی معمول گرديد. اما در نزد ايرانيان ريش مرسوم بوده است.

ج: كسانی كه دستور تراشيدن ريش داده اند:

اولين كسی كه فرمان ريش تراشی دسته جمعي صادر كرد «اسكندر مقدونی» بود. و دومين نفر كه اين دستور را داد «فيليپ هفتم» در اسپانيا و سومين نفر «پطر كبير» در روسيه بود. و او چنان سخت گرفت كه كسانی را

ص: 12

كه دارای ريش بودند جريمه می كرد و چهارمين نفر «شاه عباس صفوی» در ايران بود.

د: احترام ريش نزد درويشان:

قلندران و درويشان در عراق موی سر و ابرو را می تراشيدند و در ايران تاری از موی ريش و سبيل را به عنوان ارادت و دوستی و مردی و يا برای شرط نذر برای يكديگر ارسال می كردند و يا گرو می گذاشتند.

در يك دوره طولانی اگر ريش كسی را می كندند آنقدر توهين آميز بود كه مرگ را بر آن ترجيح می داد و ريش داشتن را مورد احترام قرار می دادند (ولی عصر خودمان را ببينيد كه هر كس ريش بگذارد به او لقب اُمّل و عقب افتادگی می دهند) و چه بسا بعضی دولت ها ريش انسان های مجرم را می تراشيدند و تبعيدش می كردند و يا پياده و سواره در شهر در معرض تماشای عموم قرار می دادند.(1)

و: داشتن ريش سيره انبيا (علیهم السلام) و دانشمندان اروپایی

سيره انبيا و ائمه اطهار (علیهم السلام) و اديان الهی و علما گذاشتن ريش بود و از تراشيدن آن نفرت داشتند و در بين دانشمندان جهان از جمله اروپا و سلاطين بسياری از آنها به پيامبران در ريش گذاشتن اقتدا می كردند از جمله دانشمندان اروپایی كه ريش داشته اند و عكس هايشان در كتاب ها و موزه ها موجود است عبارتند از:

ص: 13


1- . اولين دانشگاه و آخرين پيامبر (صلی الله علیه و آله) ، ج 15، صص 243 تا 263 ، و كتاب ريش تراشی، ص 13- 16 .

1- پاستور فرانسوی، ماريونی (مخترع ماشين چاپ)؛

2- كوری پير (فيزيك و شيميدان فرانسوی كاشف راديوم)؛

3- تارينه (بزرگترين استاد معالجه امراض)؛

4- يوكا من شامپيو نبر (نخستين كسی كه عمل فتق را انجام داد)؛

5- دكتر پرفسور اميل (مكتشف سرم معالجه ديفتری)؛

6- ليستر (جراح انگليسی) ؛

7- ژيرار (مخترع ماشين های بافت كتان) ؛

8- گرام (زنوپ) (الكتريسين بلژيكی و مخترع دينام های صنعتی برق).(1)

ص: 14


1- . ريش تراشی، ص 16و 17.

فصل دوم: آيا قرآن اشاره ای به حرمت ريش تراشيدن نموده است؟

اشاره

جواب: آری، در چهار الی پنج آيه از قرآن می رساند كه تراشيدن ريش حرام است.

آيه اول:

« وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا ؛ آنچه را پيغمبر برای شما آورده (از حكم) آن را بگيريد و از آنچه شما را نهی فرموده است خودداری كنيد.»(1).

آيه دوم:

«قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْراهيمَ حَنيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكين ؛اي پيامبر به امت خود بگو، راست گفت: خدا از آئين پاك ابراهيم پيروی كنند».(2)

امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

وقتي خداوند حضرت ابراهيم (علیه السلام) را خوب مورد امتحان قرار داد به اينكه فرزندش اسماعيل را ذبح كند، حضرت ابراهيم (علیه السلام)پس از بيدار شدن تصميم بر ذبح فرزند خويش گرفت و پروردگار هم به جهت پاداش حضرت ابراهيم (علیه السلام) فرمود:

«پروردگار هم به جهت پاداش به حضرت ابراهيم (علیه السلام) فرمود: ما تو را امام بر مردم قرار داديم و سپس «حنيفيت» يعنی پاكيزگی كه ده چيز پاكاست را بر او نازل كرد، حضرت هم آنها را با خود آورد كه تاكنون نسخ نشده

ص: 15


1- . حشر /7 .
2- . آل عمران/ 95.

و تا روز قيامت هم نسخ نشده و تا روز قيامت هم نسخ نخواهد شد كه پنج چيز آن راجع به سر و عبارت است از:

1- گرفتن شارب(سبيل)، 2- ريش گذاشتن، 3- تراشيدن موی سر، 4- مسواك كردن، 5 - خلال نمودن.

و پنج چيز ديگر آن مربوط به بدن است كه عبارتند از:

1- تراشيدن موهای زائد بدن،2- ختنه كردن،3- ناخن گرفتن، 4- غسل جنابت، 5- طهارت با آب.(1)

و خداوند تبارك و تعالی می فرمايد:

آيه سوم:

«أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْراهيمَ حَنيفاً؛ای رسول ما از آئين حنيف و پاك حضرت ابراهيم (علیه السلام) تبعيت كن.» (2)

و معلوم شد يكی از احكام اين آئين ابراهيمی گذاشتن ريش است.

آيه چهارم:

«وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ؛ و هنگامى كه ابراهيم را پروردگارش به تكاليفى آزمايش كرد، پس او همه را به طور كامل به انجام رسانيد».(3)

آيه پنجم:

«وَ لا تُلْقُوا بِأَيْديكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ؛ و خودتان را به دست خودتان به هلاكت نيندازيد.».(4)

ص: 16


1- . وسائل الشيعه، ج 1، ص 423.
2- . نحل / 123.
3- . بقره/ 124.
4- . بقره / 195.

چون تراشيدن ريش دارای امراضی است لذا قرآن هم اشاره دارد كه نبايد كسی خود را به هلاكت بيندازد، آن هم به دست خود و به امراض آن در فصل اول اشاهر نمودیم. سپس با توجه به اين 5 آِيه فوق و فرمايش امام صادق (علیه السلام) روشن شد كه ما بايد تبعيت كنيم از آئين حضرت ابراهيم (علیه السلام) و بايد ريش بگذاريم و آن را چيزی زائد و بد در بدن ندانيم.

ص: 17

ص: 18

فصل سوم: احاديث پیرامون ريش و ريش تراشی

بخش اول: احاديث در مورد ريش گذاشتن

حديث اول: ريش گذاشتن دستور خداست

خسرو پرويز پادشاه ايران برای باذان (پادشاه يمن) نامه نوشت كه دو نفر از مردان دلير خود را به مدينه بفرست تا پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را به خدمت ما بياورند، باذان دو نفر به نام های «بانويه» و «خرخسك» را به مدينه حضور پيامبر فرستاد.

اين دو نفر وارد مدينه شده و حضور پيامبر (صلی الله علیه و آله) رسيدند بانويه به عرض رساند كه پادشاه ايران (كسری) برای پادشاه يمن «باذان» نامه نوشته و فرمان داده دو نفر از مردان خود را به سوی شما فرستد شما را به خدمتش ببرند، باذان هم ما را فرستاده تا با هم به حضور پادشاه ايران برويم، اگر اين پيشنهاد را می پذيريد، نامه ای برای سلطان ايران می نويسم و در آن نامه سفارش شما را می كنم كه اذيت و آزاری به شما نرساند. و الا خودتان می دانيد كه كسری شما را كشته و بلاد شما را نيز ويران می كند، اين دو نفر كه حضور پيامبر (صلی الله علیه و آله) رسيده بودند ريش های خود را تراشيده و سبيل های خود را گذاشته بودند، حضرت از روی كراهت فرمودند: وای بر شما! چه كسي شما را به اين وضع امر كرده؟

گفتند: خدای ما كسری، پس حضرت فرمودند:

« لَكِنَّ رَبِّي أَمَرَنِي بِإِعْفَاءِ لِحْيَتِي وَ قَصِ شَارِبِي؛ لكن خدای من به من امر نموده كه ريشم را بگذارم و سبيلم را كوتاه كنم.»(1)

ص: 19


1- . بحارالانوار، ج20 ، ص 390.

حديث دوم: ريش زينت حضرت آدم (علیه السلام) و فرزندان ذكور اوست

ابن مسعود از نبی اكرم (صلی الله علیه و آله) روايت كرده: چون خداوند متعال توبه حضرت آدم (علیه السلام) را قبول كرد، جبرئيل نزد او آمد و گفت: من فرستادۀ خدا به سوی تو هستم خدا به تو سلام می رساند بعد خود جبرئيل گفت: زنده بدارد تو را خدا و خندان سازد تو را خدا. پس حضرت آدم (علیه السلام) سجده كرد، سپس سر از سجده برداشت و رو به طرف آسمان گفت: پروردگارا جمال مرا زياد كن، صبح كه شد ريش سياهی در صورت او روئيده شده بود با دست آنها را گرفت و عرض كرد: پروردگارا اين چيست؟

خطاب شد: اين ريش است كه زينت دادم تو را و فرزندان پسر تو را به آن تا روز قيامت.(1)

حديث سوم: ريش گذاشتن عزت مرد است

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

بيرون آمدن مو بر صورت باعث عزت مرد است؛ زيرا كه به واسطه آن از حد كودك بودن و شباهت به زن داشتن بيرون می آيد.(2)

حديث چهارم: ريش نشانه مرد بودن و سبب عزت آقايان است

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:زمانی كه انسان به حد بلوغ رسيد، اگر مرد بود مو در صورت او روئيده می شود كه اين موهم علامت مرد بودن و هم موجب عزت او خواهد بود.و

ص: 20


1- . بحارالانوار، ج 73 ،ص 110 ، ح8.
2- . منتهی الآمال، ج 2، ص 75 .

به وسيلۀ آن از مرحلۀ كودكی و از شباهت داشتن به زنان خارج می شود و اگر زن بود در صورت او مو روئيده نمی شود تا اينكه زيبایی و طرواوتی كه تحريك كنندۀ مردان است به ازدواج و در سايۀ آن توليد نسل و بقاء انسان انجام می گيرد باقی بماند.

سپس حضرت فرمودند: اگر مو در صورت مردی روئيده نشود آيا در شكل كودكان و زنان نمی ماند. بعد فرمودند: ديگر وقار و شكوهی در او ديده نمی شود.(1)

در ادامه حديث آمده است كه مُفضل عرض كرد: من عده ای از مردها را ديده ام كه در سن پيری از صورتشان مو روئيده نمی شود. حضرت فرمودند: «اين به خاطر اعمالی است كه در قبل از شماها سر زده است و خدا به بندگان خويش ظلم نمی كند».(2)

حديث پنجم: بر خلاف مشركين باشيد

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده اند:

بر خلاف مشركين باشيد سبيل ها را از ته كوتاه كنيد و محاسن را بلند بگذاريد.(3)

ص: 21


1- . بحار الانوار، ج 3 ، ص 62، و توحيد مفضل، ص 48 و 49.
2- . انفال / 51.
3- . ميزان الحكمه، ج 11، ص5305 ، ح 18142 ، و صحيح مسلم، ج1 ، ص221 ، باب 16.

حديث ششم: اندازه ي ريش

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

«مَنْ زَادَ مِنَ اللِّحْيَةِ عَلَى الْقَبْضَةِ فَفِي النَّار؛ كسی كه ريش او بلندتر از يك قبضه دست باشد، جايگاهش در جهنم خواهد بود».(1)

بخش دوم: احاديث در مورد تراشيدن ريش

حديث اول: تراشيدن ريش از مصاديق مثله است

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده اند:

تراشيدن ريش از مُثله است و هر كه مُثله كند لعنت خداوند بر او باد.(2)

حديث دوم: تراشيدن ريش سيرۀ مجوسی هاست

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده اند:

همانا مجوسي ها ريش های خود را می زدند و سبيل ها را نمی زنند، اما ما سبيل های خود را می زنيم ولی ريش های خود را نمی زنيم و اين فطرت دين است و تغيير نمی كند.

در روايتی ديگر آمده كه: «سبيل های خود را بزنيد و ريش های خود را نتراشيد و خود را شبيه آتش پرست ها قرار ندهيد».(3)

ص: 22


1- . مكارم الاخلاق، ص 68.
2- . منتهی الآمال، ج2 ، ص72.
3- . بحار الانوار، ج73، ص 111-112.

حديث سوم: عمل قوم لوط

قوم لوط مردمی آلوده و ناپاك بودند كه خداوند سبحان در اثر عمل شنيع لواط آنها را نابود ساخت و يكی از اعمالي كه سبب نازل شدن عذاب بر آنها شد تراشيدن ريش بود.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده اند:

ده عمل زشت و گناه باعث عذاب قوم لوط شد، يكی عمل لواط و آن حضرت بقيه اعمال آنها را شمرد تا اينكه فرمود: و تراشيدن ريش و بلند گذاشتن سبيل ها دو عمل و گناهی بود كه سبب از بين رفتن قوم لوط شد.(1)

حديث چهارم: تراشيدن ريش همراه با مسخ شدن

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند:

در زمان گذشته گروهی ريش تراشيدند و سبيل ها را می تابيدند حق تعالی ايشان را مسخ كرد.(2)

خوب به اين حديث توجه فرمائيد ببينيد كه مولا امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمايد: عده ای به خاطر اينكه ريش خود را تراشيدند مسخ شدند.

حديث پنجم: دليل حرمت ريش تراشي

علامه محمد باقر مجلسی (قدس سرّه) به نقل از مرحوم كلينی (قدس سرّه) از حبابه الوالبيه روايت كرده كه می گويد:

ص: 23


1- . مستدرك الوسائل، ج1 ، ص 407.
2- . حلية المتقين، ص 187 ، و بهترين ارمغان، ص 101.

ديدم حضرت علی (علیه السلام) را در جلو لشكر با تازيانه ای فروشندگان ماهی جری و مار ماهی و ماهی زمير و ماهی طافی(انواع ماهی های حرام گوشت) را می زندند و می فرمودند: ای فروشندگان مسوخ بنی اسرائيل و بنی مروان! پس فُرات بن اخنف بلند شد و عرض كرد: يا علی! لشكر بنی مروان چه كساني هستند؟

حضرت فرمودند:

«أَقْوَامٌ حَلَقُوا اللِّحَى وَ فَتَلُوا الشَّوَارِبَ فَمُسِخُوا ؛اقوامی بودند كه ريش هايشان را می تراشيدند و سبيل ها را تاب می دادند و خدا هم ايشان را مسخ نمود. (در اثر اين دو گناه مسخ شدند و به شكل حيوانات در آمدند).(1)

بابيت و وهابيت تراشيدن ريش را جایز می دانند

او در اقدس ص 42 می گويد: پوشيدن لباس ابريشم برای مردها حلال است و محدود شدن در لباس و ريش برداشته شود شما در پوشيدن هر نوع لباس و تراشيدن ريش آزاديد.(2)

ص: 24


1- . اصول كافی، ج 1، ص346؛ و بحار الانوار، ج73، ص112 ، ح 11 ؛
2- . بابی گری و بهائی گری، ص 194.

بخش سوم: منافع شانه كردن ريش ها

مخفی نماند كسی كه ريش خود را می تراشد (به هر نحوی كه باشد با تيغ يا ماشين) از اين منافع بی بهره است و از بسياری از فوائد و بركات شانه كردن ريش به دور است. و شانه كردن ريش دارای منافعی است كه از روايات و احاديث اهل بيت (علیهم السلام) به آن ها اشاره شده است :

14 فائده شانه كردن ريش

1- مو را نيكو می كند؛

2- حاجت را بر می آورد؛

3- در(نيروی) صُلب او می افزايد؛

4- بلغم را دفع می كند؛

4- دندان را محكم می كند؛

5- حافظه را زياد می كند؛

6- شانه كردن ريش پی هر وضو فقر را بر طرف می كند؛

7- درد را از جسد بيرون می كند؛

8- كرم را از بينی دور می كند؛

10 و 11- گوشت و لثه بين دندان و لثه را پاك می كند؛

12- هر كس ريش خود را 70 بار شانه كند يكبار يكبار، شيطان چهل روز نزديك او نيايد؛

13- زرداب را خاموش می کند؛

14- با شانۀ عاج (استخوان فيل) شانه كردن ، مو را در سر می روياند. (1)

ص: 25


1- .

ريش ها را نشسته شانه كنيد

1- امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

هر كس ايستاده محاسنش را شانه كند، قرض او را فرا می گيرد.(1)

2- امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

در حمام محاسنت و موهايت را شانه نكن كه مو را سست می كند.(2)

3- حضرت علی (علیه السلام) می فرمايد:

شانه كردن ايستاده فقر می آورد.(3)

4- حضرت امام كاظم (علیه السلام) می فرمايد:

شانه كردن ريش در حال ايستاده دل را ضعيف و در حال نشسته دل را قوی می كند.(4)

كمتر از حد عرفی نبودن

ريش بايد كمتر از حد عرفی نباشد. يعنی اينكه در عرف بگويند: فلانی ريش دارد و اين معنا وقتی تحقق پيدا می كند كه موی صورت به اندازه ای بلند باشد كه بتوان با سر انگشتان آنها را گرفت.

ص: 26


1- . بهترين ارمغان، ص 102.
2- . بهترين ارمغان، ص 102.
3- . همان، ص 102.
4- . بحار الانوار، ج 73، ص 115، ح16.

دعای وقت شانه كردن

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَلْبِسْنِي جَمَالًا فِي خَلْقِكَ وَ زِينَةً فِي عِبَادِكَ وَ حَسِّنْ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ لَا تَبْتَلِيَنِّي بِالنِّفَاقِ وَ ارْزُقْنِي الْمَهَابَةَ بَيْنَ بَرِيَّتِكَ وَ الرَّحْمَةَ مِنْ عِبَادِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ».(1)

ص: 27


1- . بجار الانوار، ج 73 ،ص 116 ، ح17.

ص: 28

فصل چهارم : ريش تراشی از دیدگاه دانشمندان و پزشكان

1- سخنان دكتر « ويكتور ژورژ»

بعضی از مردم ريش داشتن را نمی پسندند و غافل هستند كه ريش داشتن انفع و اولی است. به درستی كه طبيب حاذق و مشهور «ويكتور ژورژ» عقيده اش اين است كه ريش دارا بودن فوائد بسيار بزرگی دارد و محقق است كه ريش داشتن دهان را محافظت می نمايد از امراضی كه متوجه بدن و اطراف آن است و هم منع می نمايد رطوبت های زائده ای را كه متوجه به جوانب دهان می شود و نگاهداری می كند و از استخوان های دندان ها و غده هایی كه چشمه لعاب های دهان است.(يعني محافظت می كند از لثه ها و يا غده هائی كه در لثه ها است).(1) در كتاب تراش ريش از نظر بهداشت صفحۀ 20 آمده است كه ايشان دربارۀ فائدۀ ريش می گويد: ريش موجب حفظ دندان ها و غدد بزاقی خواهد شد.(2)

2- سخنان دكتر (يعقوب صروف) و (فارس نمر)

به تحقيق از برای موهای ريش و سبيل فايده هایی بزرگ است:

اولاً: در منع از رسيدن ريزه های غبار به حلق از راه بينی و دهان.

ثانياً: در منع از رسيدن هوای سرد به اطراف گلو و حلق. و روايت شده كه ناخدايان و كشتيبانان فرنگ كه به سوی قطب شمال سفر نموده اند

ص: 29


1- . تاريخ آمريكا، نويسنده: سجعان مارونی نصرانی، ص 160.
2- . ريش تراشی، ص 37 اسدالله محمدی نيا.

برای جستجوی از سيّاح مشهود (فرنگلين) پس در آن يخچال ها و هواهای سوز و زمين های سرد سير قطب خيلی سرمای سوزناك بر آنها شديد شد. ولی هيچ يك مبتلا به مرضی نشدند بدين جهت كه موهای سر و ريش می پوشانيد سر و روی آنها را و دور می كرد سوز سردی را از حلق و گلويشان. سپس چون برگشتند به سرزمين انگلستان كه نسبتا به جای های قطب گرمسير و قشلاق می باشد پس تمامی آنها ريش های انبوه خود را تراشيدند. فوری يك هفته نگذشته تمامی آنها مريض و بيمار شدند به سبب چائيدن استخوان های گلو و اعضای حلق و دهان.(1)

3- مجله «المقتبس»

در مجلۀ المقتبس مطبوعۀ شهر دمشق اثبات نموده كه: تيغ های ريش تراشان ناقل امراض و باعث سرايت دردهاست به چهره و صورت مردان تندرست كه عادت به تراشيدن ريش نموده اند.(2)

4-

ريش تراشی جماعتی در انگلستان

بر عليه و ضد عادت ريش تراشی، جماعتی در انگلستان انجمن نموده اند سخت جلوگيری می نمايند از كار كردن تيغی بر رخسار ريش تراشان و از جمله تعليم های اسلامی اين جماعت است، سعی و تلاش در اين كه مردمان را وادار كنند به رها ساختن ريش و ترك تراشيدن آن به جهت اين است كه تيغ های دلاكان مايه سرايت و تعدّی امراض مسريه است بهلب

ص: 30


1- . مجله مقتطف، ص 538، سال 1958 ميلادی.
2- . مجلۀ المقتبس ، مجلد ششم، ص 144.

و دهان و چهره و گلوی ريش تراشان. و به درستی كه اين انجمن ورقه ای را چاپ نموده و بر بزرگان انگليس و لوردهای ايشان قسمت و بخشش (پخش) نموده و ايشان را به مساعدت خود خوانده كه رها بسازند ريش های خود را تا اين كه عموم ملت تقليد آنها و پيروی بنمايند و در اين ورقه منشور دو صورت چاپ نموده يكی تمثال مردی كه ريش خود را تراشيده است و در او جميع زشتی ها و بدی ها را نمايش داده و ديگری تمثال مردی كه ريش خود را رها ساخته و در او جميع زيبائی ها و خوبی ها را جلوه و نمايش داده اند.(1)

5- تيغ كشيدند به ريش های تمامی كاركنان راه های آهن

در زمانی ريش های تمامی كاركنان راه های آهن را در موسم زمستان تراشيدند، پس قسم بيشتر آنان مبتلا به درد دندان و اماس و اورام سختی شدند، در غده هایی كه چشمه های لعاب گلو و دهان است و نيز گفته كه: طبيب ديگری معالجه كرد كسانی كه مبتلای برشح يعنی درد زكام شده بودند، همين كه ايشان را امر فرمود به رها كردن ريش های خود، آنها هم به امر او گوش نموده ريش گذاشتند (به صحت كامياب شدند).(2)

6- شيوع ريش تراشی در كشورهای غربی

در روزنامه العدل سال 1911 ميلادی آمده است كه: در سال 1911 ميلادی بعلت شيوع ريش تراشی در كشورهای غربی و كشف مضرّاتآن

ص: 31


1- . روزنامه العدل ، ش 132 ، تاريخ 21 نوامبر ، سال 1911ميلادی.
2- . تاريخ آمريكا ، ص 160.

عده ای از اطباء و دانشمندان اروپا برای مبارزه با ريش تراشی در انگلستان تشكيل جلسه داده و برای حفظ بهداشت عمومی از ا ين عمل نشرياتی منتشر نمودند و بدين وسيله مردم را متوجه ضررهای تيغ های صورت تراشی نموده، ضمنا برای نتيجه گرفتن به دولت نيز پيشنهاد دادند كه جهت حفظ بهداشت عمومی جدا از اين كار جلوگيری نمايد.(1)

7- بعضي از پزشكان فرانسوی می گويند:

تيغ ها (و ماشين های) ريش تراشان ناقل امراض و باعث سرايت دردهاست و ريش تراشی، چهره و صورت مردان سالم را از بين می برد.(2)

8- «هانسدريش» آلمانی می گويد:

ريش برای مرد زينت است.(3)

9- «دكتر خوش منش»:

پوست بدن و موها بهترين مانع برای ورود مي كروبها می باشند. و موی صورت كاملاً از ورود ميكروب ممانعت می كند. خراش پوست به وسيله تراشيدن موجب پيدا شدن راهی برای وارد شدن ميكروب هاست.

موی صورت حافظ زيبایی و سلامتی آن است زيرا در اثر زياد تراشيدن، سلول های صورت فرسوده شده، و به دنبال آن علائم پيری و چروك به

ص: 32


1- . روزنامه العدل، ش 132، تاريخ 21 نوامبر، سال 1911 ميلادی.
2- . ريش تراشی، ص 38.
3- . همان، ص 38.

زودی در صورت ظاهر می گردد. (كسانی كه ريش دارند، از صورت سفيد و لطيف تری بر خوردارند). به علاوه كسانی كه ريش خود را می تراشند به خاطر زبری و خشن بودن صورتشان كودكانشان مانع بوسيدن آنها می شوند.(1)

10- «دكتر صائبی»

در رشته «فيزيولوژی»(2)

ثابت شده بيضه مرد علاوه بر موادی كه با اسم ترشح منوی به خارج می ريزد، دارای ترشح درونی است كه داخل خون شده، علائم بلوغ و نشانه مردی كه يكی از آن روئيدن موی صورت است به وسيله همين ترشح درونی است. چنانچه برخی كه فاقد بيضه هستند از داشتن موی صورت و چهره زيبا بی بهره اند. بنابراين موی صورت يكی از نشانه های مردی است و مردان و نوابغ عالم سعی داشته اند علاوه بر صدها خصلت انسانی، اين نشانه را در خود حفظ كنند.(3)

11- جريان كارخانۀ تيغ سازی

«پل كن ريش» شخصی است كه دارای كارخانۀ تيغ سازی بوده، و روزي پانصد هزار تيغ استخراج می كرده و سال ها ريش ميليون ها انسان را با اين وسيله تراشيده است. و ليكن بزرگی و زيبایی خود را در ريش گذاشتن دانسته و در تمام مدت عمرش از تراشيدن موی صورتخويش

ص: 33


1- . ريش تراشی، ص 39 به نقل از تراش ريش از نظر بهداشت، ص 20.
2- . فيزيولوژی: علمی است كه دربارۀ اعضای بدن جانداران بحث م كند.
3- . ريش تراشی، ص 40.

خود داری كرده است.(1)

از اين يازده مطلب و مقاله از لحاظ علمی و پزشكی ثابت شد كه تراشيدن ريش دارای امراضی است و گذاشتن آن جلوگيری می كند از امراض مختلفه.

نتيجه گيری

اگر كسی از روی انصاف و عدل در كتب و در مطبوعات تازه و كهنه آسيا و اروپا نظر و انديشه نمايد، به مقالاتی دست خواهد یافت که به زشتی های ريش تراشی و خوبی های گذاشتن آن اشاره و اثبات شده است. و معلوم شد كه ريش تراشی مايه سرايت ناخوشي های سخت و مظهر زشتی های خلقت و سبب سرما خوردن و چائيدن استخوان های چهره و گلو و مرض های اعضای حلق و فكين می شود. و هم باعث امراض زكامی و رشحی و لقوه در دندان و اورام غدد لعابيه و غير آن می گردد.

و همچنین ريش گذاشتن مايۀ محافظت دهان و قوت تكلّم و فصاحت گفتار و مانع رطوبات زائده حلق و حافظ وظائف غده های لعابی ميی باشد و سبب قوت و محافظت استخوان های چهره و اعضای گلو ودهان و گرم نگه داشتن آنها است. و نيز مانع از رسيدن غبار نرم و هواهای سرد و نا ساز به سوراخ های بينی و دهان می شود.

ص: 34


1- . 14 نكته دربارۀ ريش و ريش تراشی، ص 46 .

فصل پنجم: ريش تراشی از دیدگاه روان شناسی

اشاره

روان شناسان ثابت كرده اند كه: انسان دارای قوه مغناطيسی است كه اثر آن مخصوصاً در چشم ها مشهود است و به سبب نگاه كردن زنان به مردان و بالعكس اين قوه تقويت شده و غريزه جنسی را در دو طرف (مرد و زن) تحريك می كند.

سيفليس و سوزاك و دردهای ديگر كه در اثر شيوع فحشاء در برخی جوامع می بينيم در اثر اين قوه جاذبه می باشد. بديهی است كه تراشيدن ريش از تَه و صورت را براق كردن، سبب تقويت قوه جاذبه شده و تحريك و كشش های مغناطيسی را بين زنان و مردان افزايش می دهد.

طبق نظريه علم فيزيولوژی و پسيكولوژی(1)

نيروی شهوت از سن پانزده سالگی به بعد رو به افزايش است و تا بيست و پنج سالگی ادامه دارد، هر چه انسان كه از سن پانزده سالگی بالا می رود سيمای او بر افروخته و روشن تر می گردد و در چشم مرد و زن شيفتگی مخصوصی پيدا می شود. از همين سال هاست كه موی صورت روئيده خواهد شد و اين روئيدن موی صورت و نتراشيدن آن مانع برخی مفاسد اخلاقی ميان زنان و مردان شده و تا حدودی از پيش آمدن مسائل سوء شهوانی جلوگيری می نمايد. بر عكس مرد با تراشيدن ريش زنان و دختران را بيشتر متوجه خود می سازد و در شيوع فحشاء و تحريك غريزه جنسی نقش موثری دارد.(2)

ص: 35


1- . پسيكولوژی: علمی كه مربوط به روح و روان انسان بحث و تحقيق می كند.
2- . ريش تراشی، ص 42 به نقل از تراش ريش از نظر بهداشت، ص 40.

سؤال: چرا عده ای از ريش گذاشتن فرار می كنند؟

عده ای به خاطر نداشتن آگاهی و برخور دار نبودن از ايمان قوی و از همه بيشتر به خاطر مسخره شدن مقدّسات مثل حجاب و ريش و …

توسط انسان های جاهل سعی می كنند به خاطر در امان ماندن از حملات و طعن آنها ريش خود را بزنند، و برای تراشيدن ريش خود بهانه هایی بياورند. لذا اين افراد گاهی می گويند كه ما به خاطر رعايت بهداشت صورت خود را می تراشيم در حالی كه می توان ريش داشت و بهداشت را هم رعايت كرد و اگر واقعاً مسئله بهداشت مطرح است، چرا موهای سرشان را نمی زنند.

و گاهی می گويند: مسئله ريش گذاشتن مربوط به صدر اسلام می باشد به خاطر اينكه عربستان منطقه گرم و سوزانی بوده، اسلام برای حفظ پوست صورت دستور گذاشتن ريش را داده، اين توجيه هم بطلانش با آن همه دليل بر ضررهای تراشيدن ريش روشن است.

عده ای برای اطاعت نمودن از همسر خود اين فعل را انجام می دهند. و عده ای هم به خاطر تقليد از ديگران. شاعر چه زيبا سروده است:

خلق را تقليدشان بر باد داد *** ای دو صد لعنت بر اين تقليد باد

عده ای هم به خاطر غفلت از زيان های بهداشتی آن و عده ای هم به دليل زيبایی چهرۀ خود را قلع و قمع نمودن موی صورت داشتن می دانند.

و عده ای برای فرار از ريش گذاشتن می گويند: انسان كارهای ديگرش را درست كند در حالی كه اين حرف هم درست نيست؛ زيرا اسلام مجموعه ای از دستورات حيات بخش است كه بايد واجبات آن را عمل كرد و محرماتش را ترك كرد، وقتی ريش تراشی حرام شد، بايد انجام نداد و اين توجيهات پذيرفته نيست.

ص: 36

چند نكته بسيار مهم

1- بر اساس اينكه اسلام به نظم و مرتب بودن انسان در تمام مراحل زندگی سفارش نموده، شايسته است انسان مسلمان محاسن خود را مرتب شانه نمايد و از ژوليدگي و بي قوارگی ريش هايش جلوگيری نمايد تا با ظاهری زيبا و پاكيزه سبب ترغيب مردم به دين گردد.

روايات پیرامون شانه كردن ريش ، در فصلی جداگانه خواهد آمد.

2- امكان دارد بعضی از اشخاص نخواسته باشند محاسن بلند يا معمولی داشته باشند، چنين افرادی می توانند ريش های خود را طوری كوتاه كنند كه عرفاً ريش دار بودن صدق كند. آنچه در اسلام حرام می باشد زدن ريش از ته است و ديگر فرقی بين ماشين و تيغ نيست.

3- رواياتی كه در فضيلت ريش گذاشتن می آوریم روشن می کند كه اسلام ضمن بهاء دادن به معنويت و باطن به ظواهر بسيار اهميت می دهد. لذا يك مسلمان وظيفه دارد هم در جهت معنويت و ارتقاء مكارم اخلاق تلاش نمايد و هم ظواهر خود، خانه و خانواده اش را بر اساس گفته های ائمه اطهار (علیهم السلام) حفظ نمايد و اگر نتوانست در جهت باطن و پرورش روح رشد كند لااقل ظاهرش را اسلامی نگه دارد، نه اينكه بگويد: اكنون كه من از جهت معنوی و اخلاقی مشكل دارم پس ظاهر را درست كردن چه فايده ای دارد و با تراشيدن ريش گناهی را بر ساير گناهان بيفزايد.

ص: 37

ص: 38

فصل ششم: فواید ریش گذاشتن از دیدگاه علم پرشکی

اشاره

زمانی که یک چیزی رایج و مُد می شود، احتمالاً افراد زیادی به سمت آن می روند که انجامش دهند. این روزها شاید دور و بر خودتان متوجه شده باشید که مردهای بیشتری روی صورت خود ریش می گذارند. در واقع سلیقه ها به سمتی می رود که صورت با ریش بهتر دیده می شود و جلوه بهتری به آن ها می دهد اما ریش مردان علاوه بر جذابیت، فوایدی هم برای سلامتی آن ها دارد:

1: مسدود کردن اشعه یووی

تحقیقات زیادی نشان می دهد که ریش به اندازه کافی ضخیم است و توانایی مسدود کردن 95 درصد از اشعه یووی از نور خورشید را دارد. پس نه تنها از سوختگی پوست جلوگیری می کند، بلکه از پوست شما در برابر بیماری هایی مثل سرطان نیز محافظت خواهد کرد.

2: یک فیلتر طبیعی

مردانی که ریش و سبیل دارند، از شر آلرژن های محیطی تا حد زیادی راحت هستند. آلرژی ها گاهی اوقات به شدت قوی می شوند که افراد را آزار می دهند اما معمولاً ریش مانند یک فیلتر عمل می کند که از پوست شما محافظت می کند. موهای بلند بینی هم که روی ریش و سبیل شما قرار می گیرند، عاملی برای جلوگیری از ورود ریش آلرژن ها و باکتری های مفید محیطی هستند.

ص: 39

3: کمک به جوان ماندن

در واقع ریش راهی برای جوان نگه داشتن صورت است؛ زیرا یک لایه محافظتی بسیار ضخیم است، پوست شما را از همه خطرات سرطان زا محافظت می کند، آکنه و از بین رفتن رنگدانه ها روی پوست را کاهش می دهد و باعث می شود که مدت زمان طولانی تری سالم بمانید.

4: چین و چروک کمتر

یکی از عوارض جانبی قرار گرفتن در معرض نور خورشید، ایجاد چین و چروک روی صورت است که با ریش به دلیل محافظتی بودن آن می توانید از این اتفاق جلوگیری کنید و هم پوست سالم تر و هم جذاب تری داشته باشید. موی صورت با مرطوب نگه داشتن پوست صورت علائم پیری را کم می کند. ریش از پوست صورت در برابر باد و هوای سرد که باعث خشکی پوست می شوند محافظت می کند.

5: کاهش احتمال ابتلا به بیماری های لثه ای

ریش و سیبیل باعث می شود که باکتری های محیطی وارد دهان شما نشوند و احتمال ابتلا به بیماری لثه نیز کاهش پیدا می کند. البته که با وجود ریش و سبیل باز هم نیاز به مسواک زدن دارید اما ریش مانند یک لایه محافظتی دوم، بعد از مسواک عمل می کند و از لثه های شما مراقبت خواهد کرد.

ص: 40

6: مرطوب نگه داشتن پوست

اصلاح کردن منافذ پوست را باز می کند و گاهی اوقات باعث ایجاد بریدگی های روی صورت می شود و آن را خشک می کند، اما زمانی که ریش روی صورت شما باشد و مدت زمان زیادی شیو نکنید، پوستتان مرطوب باقی می ماند و آبرسانی می شود که در سلامت پوست، زیبایی و جلوگیری از آسیب های مختلف پوستی بسیار موثر است.

7 : جلوگیری از عفونت های باکتریایی

زمانی که ریش روی صورتتان داشته باشید، حفره های پوست که به طور طبیعی در برابر هرگونه باکتری عامل ایجاد عفونت هستند، محافظت می شوند. باکتری می تواند از مناطق مختلف ایجاد شده باشد که وضعیت پوست شما را به هم بریزد و باعث ایجاد عفونت شود. شیوکردن نیز این عفونت ها را گسترش می دهد اما ریش از پوست شما در برابر این عفونت ها مراقبت می کند و می تواند یک مانع عالی برای جلوگیری از ورود آن ها به دهان یا بینی باشد.

8: گرم نگه داشتن صورت و گردن در زمستان

اگر در فصل زمستان هنگامی که بیرون از منزل هستید، مدام احساس سرما می کنید، می توانید با ریش گذاشتن، قسمت گردن و صورت را گرم نگه دارید و از بیماری هایی مثل سرماخوردگی جلوگیری کنید.

ص: 41

9: کاهش مو های زیرپوستی و فولیکولیت

هر زمان که تیغ روی صورتتان می کشید و پوست خود را شیو می کنید، در حال باز کردن راهی برای رشد موهای زیر پوستی هستید که این اتفاق؛ احتمال فولیکولیت باکتریایی را افزایش می دهد. فولیکولیت وضعیتی است که باعث ایجاد التهاب فولیکول های مو می شود که با ریش گذاشتن از تمام مشکلات خلاص خواهید شد.

10: کاهش علائم آسم و آلرژی

تحقیقات نشان داده است مردانی که ریش داشتند، علائم آسم و آلرژی را کمتر حس می کنند. این افراد به دلیل اینکه موهای صورت شان در نزدیکی بینی قرار دارد، این موها مانند نوعی فیلتر عمل می کند و پیش از آنکه ذرات آلرژی زا وارد بدن شوند جلوی آن ها را می گیرد.(1)

فواید ریش که مردان از آن بی خبرند

ریش، مانند هر موی دیگر روی پوست صورت، به طور قابل اعتماد از پوست در معرض مستقیم اشعه ماورای بنفش محافظت می کند و یک روش عالی برای محافظت در برابر سرطان است.

اگر بهداشت فردی به خوبی رعایت شود، ریش می تواند فواید بی شماری را برای سلامت آقایان به همراه داشته باشد.

ریش در تابستان یک محافظ طبیعی در برابر آفتاب است. صورت ریش دار در مقایسه با صورت بدون مو به میزان 90 ٪ تا 95 ٪ در برابراشعه های

ص: 42


1- . www.namnak.ir کد مطلب: 64726.

مضر UV محافظت می شود. به طور کلی، ریش نه تنها خطر آفتاب سوختگی را کاهش می دهد، بلکه خطر سرطان پوست را نیز کاهش می دهد.

دیو هاروی متخصص پوست می گوید: توانایی ریش در محافظت از اشعه خورشید از این واقعیت ناشی می شود که مو یک سطح بازتابنده است و تابش نور را منحرف می کند. در مقابل، درصد حفاظت به تراکم، رنگ و ضخامت ریش بستگی دارد.

حفاظت از پوست در زمستان

ریش همچنین در زمستان پوست را در زیر خود گرم نگه می دارد. بدن با تنظیم موقعیت مو و ایجاد حالت قائم برای گیر انداختن گرمای نزدیک به پوست، به هوای سرد پاسخ می دهد. موهای ریش همچنین می توانند صورت را از بادهای سرد محافظت کنند.

مقابله با اشیای خارجی

ریش های ضخیم مانند موهای بینی، برای محافظت در برابر عوامل تحریک کننده محیطی و مواد حساسیت زا بسیار کارآمد هستند؛ به گونه ای که موهای ریش و بینی، گرد و خاک را که باعث آسم و آلرژی می شود را قبل از ورود به بینی یا دهان و دستگاه تنفسی، فیلتر می کنند.

از طرف دیگر، غفلت از تمیز کردن ریش به صورت روزانه محیطی را ایجاد می کند که در آن این اجسام مضر جمع می شوند و دوره قرار گرفتن بدن در معرض تأثیرات آن را افزایش می دهد.

ص: 43

به تعویق انداختن ظهورعلائم پیری

فواید فوقانی ریش، مانند انعکاس اشعه های مضر خورشید و جلوگیری از خشکی، می تواند به حفظ جوانی پوست کمک کند. قرار گرفتن در معرض آفتاب علائم زودرس پیری مانند چین و چروک را ایجاد می کند.

علاوه براین، خشکی پوست باعث لایه برداری از آن و ایجاد خطوط ریز و ترک می شود؛ موهای ریش مانعی برای از بین بردن روغن های مفید و تقویت کننده پوست جوان است که بسیاری از افراد با لمس مستقیم صورت خود در طول روز، ناخودآگاه آن ها را از بین می برند.

حفاظت از سلامتی

ریش همچنین به فرد کمک می کند تا از سلامتی خود محافظت کند. ریش سبک یا حتی ریش بلند فقط عنصر ظرافت یا تعهد به مد نیست، بلکه دارای خواص مفیدی برای پوست است.

داشتن ریش در صورت به حفظ روغن های طبیعی پوست کمک می کند و این باعث می شود پوست صورت به خوبی مرطوب شود.

ریش، مانند هر موی دیگر روی پوست صورت، به طور قابل اعتماد از پوست در معرض مستقیم اشعه ماورای بنفش محافظت می کند و یک روش عالی برای محافظت در برابر سرطان است.

ریش همچنین به محافظت از صورت در برابر اثرات منفی هوای سرد کمک می کند و پوست را گرم نگه می دارد. موهای صورت نیز هوا را تصفیه می کنند که این به سلامت دندان و لثه کمک می کند.

ص: 44

علاوه بر این، داشتن ریش باعث کاهش دفعات اصلاح می شود که به نوبه خود از جوش های پوستی محافظت می کند.

تمیز نگه داشتن ریش و صورت مهم است، در غیر این صورت به یک محل پرورش باکتری هایی تبدیل می شود که می توانند منجر به برخی بیماری های پوستی شوند.(1)

فواید ریش گذاشتن برای سلامتی از نظر اسلام

10 فایده ریش گذاشتن در اسلام را با شما در میان می گذاریم:

1. ریش از شما در برابر سرما محافظت می کند

هزاران سال پیش، غار نشینان برای محافظت از خودشان در برابر سرما ریش می گذاشتند. این رسم از آن زمان به تمدن های باستانی مانند چین باستان، یونان باستان، و روم باستان منتقل شد. عملکرد ریش به عنوان عایق سرما از آن زمان به بعد تغییری نکرده است. بسیاری از مردها در کشورهای سردتر تصمیم می گیرند که ریش بگذارند نه فقط برای محافظت از خودشان در برابر سرما، بلکه برای پیشگیری از سرخ و پوسته پوسته شدن پوست صورت شان. با انجام این کار به صورت خودکار در تلاش و هزینه های خود برای مراقبت از پوست تان صرفه جویی خواهد شد.

2. ریش بر هویت شما به عنوان یک مرد تاکید می کند

از ریش همچنین برای تاکید بر هویت یک مرد نیز استفاده شده است، و به راستی هم یک مرد با ریش مردتر و بالغ به نظر می رسد به خصوص اگر

ص: 45


1- . روزنامه دنیای اقتصاد، شماره روزنامه 5435 ، یکشنبه 4 اردیبهشت 1401شمسی.

صورتی بچه گانه داشته باشد، فک او ظریف یا پوستش بیش از حد لطیف باشد. این کار احتمال جذاب بودن یک مرد برای دختران را بیشتر خواهد کرد. مطالعات انجام شده اثبات کرده اند مردانی که ریش می گذارند در مقایسه با مردانی که ریش شان را از ته می تراشند ظاهری مردانه تر، نافذتر و در عین حال بالغ تر دارند.

3. ریش معضل التهاب ناشی از اصلاح با تیغ را برطرف می کند

تراشیدن روتین و همیشگی ریش با تیغ باعث به وجود آمدن زخم ها و خراش های همیشگی بر روی پوست می شود. در دراز مدت، ممکن است به جوش زدن، عفونت، برگشت مو به داخل پوست، و همچنین فولیکولیت منجر شود. فولیکولیت التهاب فولیکول های مو درون پوست است. با ریش گذاشتن، نیازی نیست نگران مشکلاتی که ذکر شد باشید، البته مادامی که از ریش تان به خوبی مراقبت کنید و آن را به لحاظ بهداشتی در سطحی بالا نگه دارید.

4. ریش همچنین محافظ طبیعی نور خورشید است

موی صورت همچنین توانایی آن را دارد که از پوست در برابر پرتوهای ماوراء بنفش سرطان زا و خطرناک محافظت کند. در مطالعه ای چنین بیان شده است که ریش 50 - 95٪ سپر صورت در برابر پرتوهای ماوراء بنفش به حساب می آید. بالاخص ریش از صورت در برابر پرتوهای ماوراء بنفش که باعث قرمز شدن و آفتاب سوختگی، و نهایتاً سرطان غیر ملانوماییمی شوند

ص: 46

از پوست محافظت می کند. هرچه ریش بلندتر باشد، بهتر می تواند از شما در برابر پرتوهای ماوراء بنفش محافظت کند.

5. ریش باعث می شود در نظر زنان جذاب تر جلوه کنید

سوای اینکه بی شک ظاهری مردانه تر خواهید داشت، زنان نیز مردان دارای ریش را بیشتر دوست دارند چون ریش چشم ها را پر رنگ تر جلوه می دهد و ویژگی های «نابالغ» بودن موجود در صورت مثل فک یا چانه ی کوچک و ظریف را محو می کند یا پوشش می دهد. غیر از این، زنان از این که یک مرد ریش دار را شوهر آیندۀ خود بدانند بیشتر احساس اطمینان می کنند چون این مردها در نظر زنان پدران بهتری خواهند بود. زنان جذاب ترین اشکال ریش را ته ریش کوتاه یا ریش هایی با اندازۀ (طول) متوسط می دانند.

6. ریش سلامت پوست صورت را بهبود می بخشد

ریش نه تنها از صورت شما در برابر آب و هوای خشن و شدید، آفتاب سوختگی، سرطان های پوست احتمالی یا جوش محافظت می کند، بلکه جلوی پیری را هم می گیرد! به همین خاطر، بهتر است تراشیدن ریش را از همین حالا متوقف کنید! نه تنها این کار جوش ها، زخم های احتمالی یا حساسیت های ناشی از تیغ را کاهش می دهد، بلکه از عفونت های باکتریایی که فولیکول های مو را ملتهب می کنند و باعث خشکی و پیری پوست می شوند نیز می کاهد.

ص: 47

اگر این اتفاق بیفتد، سر و کلۀ چین و چروک در جای جای صورت تان پیدا خواهد شد. ریش به پوست کمک می کند با تحریک غدد سبابه به مرطوب سازی طبیعی آن از سالخوردگی و پیری پوست جلوگیری کند.

7. ریش همچنین پتانسیل آن را دارد که آلرژی ها و آسم را کاهش دهد

ریش مانع از ورود دانه های غبار و گرد و خاک به بینی تان می شود که استنشاق آن ها می تواند باعث آسم و همچنین به وجود آمدن سایر بیماری های دستگاه تنفسی بشود. موهای صورت در کل مواد آلاینده و خارجی موجود در هوا را فیلتر می کند تا مطمئن شوید سالم ترین اکسیژن موجود را به درون ریه های خود می برید.

برعکس، متخصصان حوزۀ سلامت چنین مشاهده کرده اند که ذرات گرد و خاک می تواند در ریش جمع شوند، که ممکن است به استنشاق از طریق شانه کردن یا شستن آن منجر شود.

8. ریش همچنین هویتی مشخص و متمایز برای شما فراهم می آورد

ریش اغلب نسبت به سایر ویژگی های صورت بیشتر به چشم می آید، اما این همان چیزی است که هویتی مشخص و متمایز به شما می بخشد. اگر ریش داشته باشید آدم ها شما را بهتر و بیشتر تشخیص خواهند داد.

9. ریش در واقع پوست شما را جوانتر می سازدریش به خاطر حفاظتی که از پوست فراهم می آورد سلامت و جوانی آن را بهبود می بخشد؛ از محافظت در برابر لکه های پوستی گرفته، تا جوش،

ص: 48

رنگ باختگی پوست، چین و چروک و بسیاری از چیزهای دیگر. نه تنها ریش از قسمت بیرونی بدن تان محافظت می کند بلکه با فیلتر کردن آلاینده ها برای اینکه پاک ترین هوا را استنشاق کنید و بهترین شرایط را از نظر سلامتی داشته باشید، از بخش درونی بدن تان نیز محافظت می کند.

10. ریش از عفونت های باکتریایی و آلرژی های احتمالی پیشگیری می کند

ریش آلرژن ها و همچنین سایر ذرات خارجی را فیلتر می کند و نمی گذارد از طریق استنشاق هوا به درون بدن تان وارد شوند تا از این طریق سلامت شما را در عالی ترین سطح حفظ کند. در عوض، شما نیز کمتر مستعد واکنش های آلرژیک خواهید بود. کلید بهره مندی از این فایده ی ریش حفظ بهداشت ریش و همچنین پاکیزگی آن است. فراموش نکنید که هر روز موهای صورت تان را بشویید، از روغن ریش یا موم ریش استفاده کنید و همچنین در صورت لزوم آن را پیرایش کنید.

این ها فواید ریش گذاشتن برای سلامتی هستند که ممکن است قبلا هم بعضی از آن ها را شنیده یا در جایی خوانده باشید. به غیر از جذاب تر به نظر رسیدن به لحاظ زیبایی شناختی، اطلاعات فوق اثبات می کنند که ریش به لحاظ سلامتی نیز جذابیت های خودش را دارد.(1)

ص: 49


1- . www.bazdeh.org به نقل از health-benefits-of-beards-in-islam

ریش گذاشتن شما را سالم تر می سازد !

1: از بیمار شدن جلوگیری می کند

«کارول واکر» متخصص سلامت مو می گوید:

«ریشی که زیر چانه و گردن رشد می کند دمای گردن را بالا می برد و می تواند از ابتلا به سرماخوردگی جلوگیری کند».

او در این خصوص بیان می کند:

«مو عایقی برای حفظ گرمای بدن است. ریش بلند و پرپشت مانع از سرمای هوا می شود و دمای گردن را افزایش می دهد، به این ترتیب زمانی که در معرض هوای بیرون باشید یک مزیت محسوب می شود».

«دکتر فیلیکس چوآ» متخصص بیماری های تنفسی هم می گوید:

«موی صورت مانند یک مانع فیزیکی در برابر هوای سرد عمل می کند. موهای اطراف چانه و گردن یک لایۀ محافظ ایجاد می کند».

2: عفونت را کاهش می دهد

دکتر مارتین وید متخصص پوست می گوید:

«داشتن ریش و سبیل به معنای آن است که موی صورت اصلاح نشده؛ مسأله ای که عامل اصلی عفونت های باکتریایی در ناحیۀ ریش است: «اصلاح صورت با تیغ باعث ایجاد جوش، موهای زیرپوستی و فولیکولیتیس (التهاب و عفونت فولیکول های مو) می شود، بنابراین مردان می توانند از مزایای داشتن ریش استفاده کنند.»

ص: 50

3: علائم آسم و آلرژی را کاهش می دهد

بسیاری از پژوهش ها بیان می کند: در مورد مردانی که گردۀ گیاهان یا گرد و غبار باعث آلرژی یا آسم در آن ها می شود، موهای صورت شان که در نزدیکی بینی قرار دارد مانند نوعی فیلتر عمل می کند و پیش از آنکه ذرات آلرژی زا وارد بدن شوند جلوی آن ها را می گیرد.

4: نشانه های پیری را کم می کند

علاوه بر جلوگیری از نور خورشید و کاهش علائم پیری ناشی از آن، موی صورت با مرطوب نگه داشتن پوست صورت علائم پیری را کم می کند. ریش از پوست صورت در برابر باد و هوای سرد که باعث خشکی پوست می شوند محافظت می کند.

همچنین استفاده از مرطوب کننده ها بر روی پوستی که ریش دارد در مقایسه با پوستی که در معرض مستقیم هوا است و مرطوب کننده به راحتی از روی آن پاک می شود مؤثرتر خواهد بود.

5: از پوست در برابر نور خورشید محافظت می کند

در پژوهشی که در دانشگاه «ساوثرن کویینزلند استرالیا» صورت گرفت معلوم شد:ریش مردان مانع از رسیدن 90 تا 95 درصد اشعه های فرابنفش نور خورشید به پوست صورت می شود. به این ترتیب فرآیند پیری کند می شود و خطر ابتلا به سرطان پوست کاهش می یابد.

دکتر نیک لو یک متخصص پوست بریتانیایی می گوید:

ص: 51

به طور کلی مو محافظ مناسبی در برابر نور خورشید است: «مو عملکردی شبیه به فاکتور SPF دارد. هرچه میزان و ضخامت موها بیشتر باشد، به نوعی می توان گفت درجۀ SPF بالاتر است».(1)

ص: 52


1- . www.delgarm.com

ص: 53

فصل هفتم: شارب (سبيل)

الف: نوشيدن آب با سبيل بلند از لحاظ بهداشتی

رعايت بهداشت، در تمامی خوردنی ها و نوشيدنی ها لازم و ضروری است، اگر موی سبيل بلند باشد به ناچار با خوردنی های مختلف تماس خواهد داشت.

اگر شخصی دودی و سيگاری باشد سبيل های مباركش از دود سيگار پوشيده و آلوده خواهد شد كه در موقع نوشيدن آب با آب تماس پيدا كرده و ميكروب های مختلف به آب انتقال يافته، دوباره به درون بدن او بر می گردد. بدين جهت در دين اسلام از نوشيدن آب با سبيل بلند نهی شده و مورد مذمت قرار گرفته است.

سبيل بلند از نظر پزشكی هم پسنديده نيست. پس دقت فرمائيد كه از قديم گفته اند:

«الشارب بالشارب كالشارب» (1- مثل مشهور است) هر كس ، با سبيل بلند آب بنوشد مانند كسی است كه شراب بنوشد (آشاميدن با سبيل مانند آشاميدن مشروب است).

مخفي نماند اين تشبيه ها و سخت گيری ها بيشتر به خاطر حفظ بهداشت خود و اجتماع می باشد كه بايد پرهيز كرد و گر نه هيچ وقت گناه آب نوشيدن با سبيل بلند با گناه شرابخواری در كفه ترازو مساوی نخواهد بود.

ص: 54

روایات

1: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:

«لَا يُطَوِّلَنَ أَحَدُكُمْ شَارِبَهُ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَتَّخِذُهُ مَخْبَأً يَسْتَتِرُ بِهِ ؛ هرگز كسي سبيلش را بلند نكند، چون شيطان آنجا را برای خود پناهگاه (سپر استتار) قرار می دهد».(1)

2: امیرالمؤمنین و امام صادق (علیهما السلام) می فرمايند:

گرفتن سبيل از جمعه تا جمعه ديگر امان از مرض جذام است.(2)

3: كوتاه كردن سبيل از دين حنيف ابراهيمی (علیه السلام) است.(3)

4: از سنّت های سر كوتاه كردن سبيل است.(4)

5: امام صادق (علیه السلام) فرمود:

شارب گرفتن رفع غم و وسواس كند.(5)

6: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:

شارب را از ته بگيريد، به يهوديان و گبران خود را شبيه مگردانيد و فرمود: نيست از ما كسی كه شارب خود را نگيرد.(6)

7: امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

ص: 55


1- . کافی، ج6، ص 488؛ مكارم الاخلاق، ص 74؛ بحار الانوار،ج76 ،ص 112، ح 15.
2- . مكارم الاخلاق، ص 74؛ بحار الانوار، ج76 ، ص 112، ح 15؛ و امالی صدوق، ص 183.
3- . خصال شيخ صدوق، ج1 ، ص 49 ؛ تفسير قمی، ص 50، تفسير عياشی، ج1 ، ص 61 ؛ مكارم الاخلاق؛ ص 66؛ و بحارالانوار ، ج76، ص68.
4- . خصال، ج1 ، ص 49، تفسير قمی، ص 50؛ تفسير عياشی، ج1 ، ص 61 ؛ بحارالانوار، ج76 ، ص 68 و مكارم الاخلاق، ص 66 .
5- . حليه المتقين ، ص 177.
6- . همان، ص 177.

هر كه ناخن و شارب در هر جمعه بگيرد، در وقت گرفتن بگويد:

«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى سُنَّةِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ»

به عدد هر ريزه ای كه از مو و ناخن او بريزد حقتعالی ثواب يك بنده از فرزندان اسماعيل آزاد كردن را به او عطا فرمايد، بيمار نشود مگر به بيماری مرگ.(1)

ب: عاقبت بلند نگه داشتن سبيل در كلام رسول الله(صلی الله علیه و آله)

1: مسلمان واقعي نيست.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:

«يا علي مَنْ لَمْ يَأْخُذْ شَارِبَهُ فَلَيْسَ مِنَّا»

يا علی! كسی كه سبيل خود را كوتاه نكند مسلمان واقعی نيست.

2: بی بهره از شفاعت

«و لم تنل شفاعتنا التارك لشاربه»

و شفاعت ما شامل كسی كه سبيل خود را كوتاه نمی كند نمی شود.

3: ملعون خداوند و فرشتگان

«لم يزل في لعنه الله و الملائكه»

و هميشه مورد لعن خداوند فرشتگان است.

4: مانع اجابت دعا

«و لا يستجاب له دعاء»

دعای او به استجابت نمی رسد.

ص: 56


1- . من لا یحضرالفقیه، ج1، ص 126؛ حليه المتقين، ص 176.

5: باعث سخت جان دادن

«و اذا قبض روحه قبض بشده»

و در هنگام قبض روح با سختی روحش از بدن جدا می شود.

6: سبب عذاب در قبر

«و عذابه في القبر صعب»

عذاب او در قبر بسيار سخت است.

7: تسلط مارها و عقرب ها

«و يسلط عليه الحيات و العقارب بكل شعره»

براي هر موی سبيل مارها و عقربها بر او مسلط می شوند.

8: عذاب هميشگی

«و كان معذبا الي القيامه»

انسانی كه سبيل خود را كوتاه نكند تا قيامت در قبر عذاب می شود.

9: اهل جهنم

«و اذا خرج من قبره كان مكتوبا بين عينيه هذا من اهل النار»

و هنگامي كه از قبرش خارج می شود و در پيشاپيش نوشته شده كه اين شخص اهل جهنم است.(1)

ص: 57


1- . ريش تراشی، ص 33-35؛بهشت جوانان، ص 404به نقل از زبده العلوم، ج2، ص 243.

ص: 58

فصل هشتم: ديۀ تراشيدن ريش

اشاره

براي ازاله موی ريش در شرع ديۀ كامل مقرر شده و هر كه چنين باشد فعلش بر غير بلكه بر صاحبش حرام است.

ديه آسيب رساندن به ريش

آنقدر ريش در اسلام ارزش دارد و به آن اهميت داده شده كه اگر كسی ريش ديگري را بكند و يا كاری كند كه ريش او به طور كلی از بين برود بايد ديه كامل بپردازد و اگر قسمتی از ريش روئيد و قسمت ديگر نروئيد بايد يك سوم ديه را بدهد.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

«قضي اميرالمومنين في اللحيه اذا خلقت فلم تنبت الديه كامله فاذا نبتت فثلث الديه»

اميرالمومنين (علیه السلام) در مورد كسی كه ريش ديگری را از بين ببرد به طوری كه اصلاً نرويد حكم كردند بايد ديه كامل بپردازد و اگر قسمتی از آن روئيد بايد يك سوم ديه را بدهد.

حضرت امام خمينی (قدس سرّه) در تحريرالوسيله ج2 ، بحث ديۀ موی سر و ريش همين فتوی و حكم را در ميان فتاوی انتخاب می نمايند.(1)

ص: 59


1- . ريش تراشی، ص 36و 37 به نقل از وسائل الشيعه، ج 19، ص 260.

ص: 60

فصل نهم: جويدن مو و امراض آن

بيماری گيسو خوردن (تريكوبنروار- فيتوبنروار) مخصوصاً بين دختران جوان و بانوان ديده شده كه حتی آنقدر ديده شده كه موهای خورده شده در معده جمع و تركيب و شكل معده تغيير يافته است.

و نيز كسانی كه عادت دارند شانه را در دهان بگيرند و چند تار مو را ببلعند و نزد زنانی كه ويار دارند نيز ديده شده است.

در بين مردان نيز كساني هستند كه موهای شارب خود را لای دندان ها گذارده و می جوند و ذراتش را می خورند با سر ريش خود را برگردانده آن را جويده جدا شده ها را بلع می نمايند.

اولين مرتبه به وسيله «دانشگاه ريود وژانيرو» اين حقيقت كشف و اعلام گرديد كه:

«خوردن مو سبب پيدايش خمودگی های روحی می گردد و كسانی كه عادت به مو خوردن يافته اند دچار تزلزل روحی می شوند. ولی سابقه اسلامی آن به 14 قرن می رسد كه جويدن آن را ممنوع دانسته اند».

ناگفته نماند، بيماری جنون كشيدن و كندن موها نيز هست كه در افراد عصباني مزاج ديده می شود و بيماري( TrichoKrptomania) پاره و قطع كردن مو كه بهترين روش درمانی از طريق روانشناسی است.(1)

ص: 61


1- . اولين دانشگاه و آخرين پيغمبر، (صلی الله علیه و آله) ، ج15 ، ص 265و 266.

ص: 62

فصل دهم: داستانی آموزنده

روزي آيت الله شهيد حاج شيخ محمد تقب بافقی (قدس سرّه) به حمام عمومی تشريف می برد البته هر فرد با ورود به محوطۀ اصلب حمام با شخصيت ظاهريش كه با لباس شناخته می شود، نا معلوم خواهد بود.

در آن جا بين ثروتمند و فقير، شاه و گدا فرقی نيست و همه يكسان و مانند هم می باشند. وقتی آيت الله بافقی(قدس سرّه) به داخل حمام وارد می شود ناگهان با صحنه ای روبرو می شود كه بايد به وظيفه خويش يعنی (نهی از منكر) عمل نمايد. می بيند فردی در برابر آئينه مشغول تراشيدن ريش خود هست به او نزديك می شود و برای ادای تكليف دينی خود و شكستن اين سنّت غلط كه مورد تحريم مراجع بزرگوار است به وی تذكر می دهد كه آقا اين عملی كه شما انجام می دهيد، (يعنی تراشيدن ريش) حرام است و آن را ترك كن.

آن شخص كه يكی از سرهنگ های بلند پايۀ ارتش رضا شاه خائن بود وقتی در برابر نصايح خيرخواهانۀ آن اسوۀ تقوا و پرهيزكاری واقع می شود غضبناك شده و بی درنگ سيلی محكمی به صورت آن عالم وارسته می نوازد.

آيت الله بافقي (قدس سرّه) با مواجه شدن با چنين عكس العملی، طرف ديگر صورت خويش را به سوی آن شخص می گيرد و می فرمايد:«به اين طرف صورتم نيز سيلی ديگر بزن و از اين كار حرام دست بردار».

آن شخص مغرور وقتی با اين همه بزرگواری و سعۀ صدر آيت الله بافقی(قدس سرّه) روبرو می شود، از دلاك حمام كه آيت الله بافقی را می شناخت سؤل می كند اين آقای بزرگوار كيست؟ او جواب می دهد ايشانحضرت

ص: 63

آيت الله حاج شيخ محمد تقی بافقی می باشند. وقتی سرهنگ ارتش رضاشاهی آن عالم جليل القدر را می شناسد خدمت ايشان شرفياب می شود و با نهايت پشيمانی عذر خواهی و طلب عفو و بخشش می كند و به ايشان قول می دهد كه از آن زمان به بعد دست از عمل ريش تراشی بردارد و تا پايان عمر مرحوم آيت الله بافقی (قدس سرّه) از نزديكان و مريدان ايشان محسوب می گردد.(1)

ص: 64


1- . مجله مبلغان، ش8، ص120 به نقل از مجاهد شهيد آيت الله بافقي ، ص 83.

فصل یازدهم: فتاوی مراجع و علماء قديم

اشاره

يكي از دلائلی كه از برای حرمت ريش تراشی وجود دارد فتاوای علماء و مراجع تقليد است كه قائل به حرمت ريش تراشی هستند. اينجا فتاوی بر دو قسم است.

الف: بعضی از مراجع صريحاً فتوای به حرمت داده اند.

مانند:

1:شيخ بهائي (قدس سرّه):

تراشيدن ريش مانند ساير گناهان كبيره است.

2: كاشف الغطاء(قدس سرّه):

حرمت تراشيدن ريش از مسلمات است.

3:علامه محمد باقر مجلسی(قدس سرّه):

حرمت تراشيدن ريش قطعی است.

4: شيخ مرتضی انصاری(قدس سرّه):

تراشيدن ريش حرام است.

5: مرحوم صدر اصفهانی(قدس سرّه) :

ريش تراشی را به طور مفصل تحريم كردم و كسی كه قائل به عدم حرمت است از دو حال بيرون نيست، يا از راسخان در علم نيست يا قصدش اظهار فضل است. والله العالم.

6: آيت الله العظمی سيد ابوالحسن اصفهانی(قدس سرّه):

تراشيدن ريش حرام است و الله العالم.(1)

ص: 65


1- . توضيح المسائل.

7: آيت الله العظمی بروجردی (قدس سرّه) :

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد حرام است و حكم خدا به واسطه مسخره كردن مردم تغيير نمی كند.(1)

8: آيت الله العظمی گلپايگانی (قدس سرّه) :

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد حرام است و حكم خدا به واسطه مسخره كردن مردم تغيير نمی كند.(2)

ب: بعضی از مراجع بنابر احتياط واجب قائل به حرمت شده اند.

مانند:

1:امام خمينی (قدس سرّه):

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد احتياط واجب حرام است.(3)

2:آيت الله العظمی خوئي(قدس سرّه):

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد بنابر احتياط واجب حرام است.(4)

ص: 66


1- . توضيح المسائل، م 2834.
2- . توضيح المسائل؛ 14 نكته راجع به ريش و ريش تراشی، ص 32و 33.
3- . توضيح المسائل.
4- . توضيح المسائل.

فصل دوازدهم: فتاوی مراجع عصر حاضر و سه استفتاء

1:مرحوم آيت الله العظمی سيد محمد حسينی شيرازی(قدس سرّه) :

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مانند تراشيدن باشد حرام است، و حكم خدا با مسخره كردن مردم تغيير نمی كند، پس كسی كه اول تكليف اوست يا اگر ريش نتراشد مردم او را مسخره می كنند چنانچه ريش بتراشد يا طوری ماشين كند كه مانند تراشيدن باشد حرام است.(1)

2: مرحوم آيت الله العظمی شيخ اسماعيل صالحی مازندرانی (قدس سرّه) :

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مانند تراشيدن باشد جايز نيست و در اين حكم تمامی مردم يكسانند و حكم خدا به واسطۀ مسخره كردن مردم تغيير نمی كند، پس كسی كه اول تكليف اوست يا اگر ريش نتراشد مردم او را مسخره می كنند، نبايد ريش خود را بتراشد.(2)

4:آيت الله العظمی حاج شيخ ميرزا جواد تبريزی(قدس سرّه):

تراشيدن ريش و ماشين كردن آن اگر مثل تراشيدن باشد بنابر احتياط واجب حرام است.(3)

مراجعی مانند آيات عظام بروجردی، خمينی ، گلپايگانی و خوئی (رحمهم الله) فتاويشان در فصل قبل ذكر شد.

ص: 67


1- . توضيح المسائل، م3417 ، ص 537.
2- . توضيح المسائل، م 2863 ، ص 569.
3- . توضيح المسائل ، م2833، ص438.

سه استفتاء درباره ريش و ريش تراشی

سؤال 1: تراشيدن ريش و ماشين كردن آن كه به نحو تراشيدن باشد چه حكمی دارد؟

1:آيت الله العظمی شیخ محمدتقی بهجت (قدس سرّه):

حرام است علی الاحوط.

2:آيت الله العظمی تبريزی(قدس سرّه):

بنابر احتياط واجب جايز نيست.

3: مرحوم آيت الله العظمی صافی گلپايگانی (قدس سرّه):

حرام است والله العالم.

4: مرحوم آيت الله العظمي فاضل لنكراني (قدس سرّه):

بنابر احتياط واجب حرام است.

5: مقام معظم رهبری (دامت بركاته):

جايز نيست علی الاحوط.

6: آيت الله العظمی سيستانی (دامت بركاته):

به احتياط واجب جايز نيست.

7: آيت الله العظمی مجلسی:

بنا بر احتياط واجب جايز نيست.

8: آيت الله العظمی مظاهری (دامت بركاته):

حرام است.

9: آيت الله العظمی مكارم شيرازی (دامت بركاته):

احتياط در ترك آن است.

ص: 68

سؤال2: آيا برای رشد بهتر ريش و يا به واسطه احساس خارش می توان آن را تراشيد يا با ماشين ته زن اصلاح نمود؟

1:آيت الله العظمی بهجت (قدس سرّه):

حرام است علي الاحوط و در موارد ضرورت حكم ساير محرمات را دارد.

2: آيت الله العظمی شیخ جواد تبريزی (قدس سرّه):

روئيدن چند مو در صورت و چانه عرفاً ريش حساب نمی شود و احساس خارش مجوز تراشيدن آن نيست.

3: آيت الله العظمی صافی گلپايگانی(قدس سرّه):

خير حرام است، و احساس خارش هم مجوز تراشيدن نمی شود. والله العالم

4: آيت الله العظمی فاضل لنكراني (قدس سرّه):

خير، و اين امور موجب ارتكاب حرام نمی شود.

5: مقام معظم رهبری (دامت بركاته):

برای رشد بهتر ريش جايز نيست آن را تراشيد علي الاحوط و احساس خارش اگر ضرورت لازم المراعاتی ندارد جايز نيست.

6: آيت الله العظمی سيستانی (دامت بركاته):

رشد مجوز تراشيدن نيست و احساس خارش هم جايز نيست مگر موجب حرج باشد.

7: آيت الله العظمی مجلسی (دامت بركاته):

اگر موقع رشد صدق ريش كند تراشيدن آن اشكال دارد و احساس خارش هم مجوز تراشيدن نيست.

8: آيت الله العظمی مظاهری (دامت بركاته):

خير، جايز نيست.

ص: 69

9: آيت الله العظمی مكارم شيرازی (دامت بركاته):

اگر نمو كافی نكرد، به طوري كه صدق ريش كند اشكال ندارد و از موقع احساس خارش هم اگر مدتی بگذرد عادت می كند.

سؤال 3: حد وجوب ريش گذاشتن چقدر است؟

1: آيت الله العظمی بهجت (قدس سرّه):

و لو با نمره بايد صدق داشتن ريش كند عرفا.

2: آيت الله العظمی تبريزی (قدس سرّه) :

چانه و اطراف آن است طوری كه عرفاً بگويند ريش دارد.

3: آيت الله العظمي صافی گلپايگانی (قدس سرّه):

حد آن به مقداری است كه عرفاً بگويند ريش دارد.

4: آيت الله العظمی فاضل لنكراني (قدس سرّه):

حدی است كه در عرف اطلاق ريش بر آن صادق آيد.

5: مقام معظم رهبری (دامت بركاته):

صدق داشتن ريش عرفا كفايت می كند.

6: آيت الله العظمی سيستانی (دامت بركاته):

به مقداری كه گفته شود ريش دارد.

7: آيت الله العظمی مجلسی (دامت بركاته):

صدق عرفی كفايت می كند.

8: آيت الله العظمی مظاهری (دامت بركاته):

به مقداری كه عرفاً بگويند فلانی ريش دارد.

9: آيت الله العظمی مكارم شيرازی (دامت بركاته):

ص: 70

مسلما شامل چانه می شود ولی اصلاح گونه ها اشكالی ندارد و بايد عرفا صدق ريش كند.(1)

نتيجه

حرام بودن تراشيدن ريش و حلال بودن گذاشتن آن و فوائد آن و مضرات تيغ كشيدن با استفاده از آيات قرآن، روايات اهل بيت عصمت و طهارت (علیهم السلام) ، فتاوای مراجع بزرگوار تقليد، روان شناسی و پزشكی آن بيان و اثبات شد.

اجرت بابت تراشيدن ريش

سؤال: اجرت گرفتن بابت تراشيدن ريش چه حكمی دارد؟

جواب: پولی را كه پيرايش گر و تراشندۀ ريش به عنوان اجرت می گيرد حرام است. چرا كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند:وقتی خدا چيزی را حرام نموده اجرت آن را نيز حرام كرده است.(2)

نكته ای به برادران:

بايد توجه داشت كه احكامي را كه مراجع تقليد می گويند از قرآن و روايات اهل بيت عصمت و طهارت (علیهم السلام) استخراج كرده و بيان می فرمايند در حق كسانی كه از آنها تقليد می كنند حكم خداست، لذا افرادی كه مرجعشان می فرمايد: ريش تراشی حرام است خواه به صورت فتوا و حكم و خواه به صورت احتياط وجوبی، بدانند كه اجرت گرفتن بابت آن را نيز به همان صورت حرام می دانند.

ص: 71


1- . برگرفته از کتاب 14 نکته درباره ریش و ریش تراشی.
2- . بحار الانوار، ج100، ص 55 ، ح29.

منابع و مآخذ

قرآن كريم

14 نكته راجع به ريش و ريش تراشي، مسجدی، رضا ، انتشارات الحج، چاپ اول، 1379.

امالي شيخ صدوق، ابن بابويه، محمد بن على ، ناشر: كتابچى ، تهران ، چاپ ششم ، 1376 ش .

اولين دانشگاه و آخرين پيامبر (صلی الله علیه و آله) ، پاکنژاد، سیدرضا، انتشارات بنیاد فرهنگی شهبد پاکنژاد، چاپ اول، 1365.

بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ، دار إحياء التراث العربي ، بيروت ، چاپ دوم ، 1403 ق .

بهترين ارمغان، مقدم، سیدمحمد تقی، انتشارات مقدم، چاپ اول، 1400.

تفسير العيّاشي ، عياشى، محمد بن مسعود، محقق / مصحح: رسولى محلاتى، سيد هاشم ، ناشر: المطبعة العلمية، تهران ، چاپ اول ، 1380 ق .

تفسير القمي ، قمى، على بن ابراهيم ، محقق / مصحح: موسوى جزائرى، طيّب ، ناشر: دار الكتاب ، قم ، چاپ سوم ، 1404 ق .

تفسير كوثر، جعفری، یعقوب، موسسه انتشارات هجرت، چاپ اول، سال 1376.

توحيد مفضل، مفضل بن عمر جعفی، ترجمه میرزایی، نجفعلی، انشتارات هجرت ، چاپ پنجم، 1377ش.

توضيح المسائل آيات عظام و مراجع تقلید

حليه المتقين ، مجلسی، محمدباقر ، ناشر عصر ظهور، چاپ اول.

الخصال ، ابن بابويه، محمد بن على ، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ناشر: جامعه مدرسين ، قم ، چاپ اول ، 1362 ش .

ريش تراشی، محمد نیا، اسدالله، انتشارات سبط اکبر، چاپ اول، 1381ش.

الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب ، محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم ، 1407 ق .

كمال الدين و تمام النعمة، ابن بابويه، محمد بن على ،محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ناشر: اسلاميه ، تهران ، چاپ دوم ، 1395 ق .

مجمع البيان، طبرسی، فضل بن حسن، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، 1367.

مكارم الاخلاق، طبرسى، حسن بن فضل ،ناشر: الشريف الرضى ، قم ، چاپ چهارم ، 1412 ق / 1370 ش .

منتهي الآمال، قمی، شیخ عباس، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1378ش.

ميزان الحكمه، محمدی ری شهری، محمد، انتشارات دارالحدیث، چاپ پاندزهم، 1395ش.

وسائل الشيعه، شيخ حر عاملى، محمد بن حسن ، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ، قم ، چاپ اول ، 1409 ق .

مجله العدل ، مجله المقتبش، مجله المقتطف ، مجله مبلغان، اطلاعات هفتگی.

ص: 72

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109