در هنگام آب دادن به حيوانات سوت مي زنند و صفير مي كشند كه اين خود لحني از موسيقي است.

همين طور شكارچيان الحاني در تاريكي شب به كار مي بردند تا طيور و حيوانات به آنها نزديك شوند. زنان براي اطفال خود الحاني درست كردند تا گريه آنها را آرام نموده، خوابشان نمايند. (معارف معاريف)

اين حالاتي از موسيقيست كه در زمان گذشته استفاده مي شده، ولي در حال حاضر با موسيقي چگونه برخورد مي شود؟

البته اين حالات هنوز هم كم و بيش در بين مردم موجود است، ولي بحث ما بر سر آن موسيقيست كه متاسفانه جامعه ما را به طرف فساد و تباهي مي كشاند، افكار جوانان ما را منحرف و تخريب مي نمايد و بعضاً ضررهاي بسيار مخربي را بر پيكره آنها وارد مي كند.

يك سري اصوات و الحان نابود كننده ي فكر و اعصاب و روان. آيا موسيقي كه اكثر جوانان ما در حال حاضر از آن استفاده مي كنند، اصلاً بهره اي از هنر موسيقي دارد يا صرفاً براي لهو و لعب، مجالس عيش و نوش، شب نشينيها و عروسيهاست؟

آيا اين گونه موسيقي ها – كه بيشتر منافع دشمنان ما را در بر دارد تا خود ما – ابزاري براي روح و تسلي خاطر است؟

يا ابزاريست براي دشمنان و نابود كننده ي اعصاب و روان ما كه به شدت باعث نامتعادل شدن اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك مي گردد؟!

چرا شرع مقدس ما آن را حرام كرده؟ چه سودي در تحريم اين گونه موسيقي نصيب شرع مقدس مي شود كه سر مخالفت با آن گذاشته؟ چرا ائمه اطهار عَلَيْهم ُالسَّلَام با آن مخالفت نموده اند؟ شما اين ضرر را متوجه چه كسي مي دانيد؟ متوجه شارع، يا متوجه مراجع يا علماء

كه تبيين كننده نظرات ائمه عَلَيْهم ُالسَّلَام هستند، يا صرفاً متوجه خود شخص استفاده كننده؟

اگر از جنبه و ديدگاه علمي به آن نگريسته شود متوجه مي شويم همانطوري كه تاكنون اثبات شده، ائمه معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام و علماء و مراجع صرفاً به فكر سلامت بشر هستند و بر همين اساس مي فرمايند:

«موسيقي مهيج و مطرب باعث مضرات مختلفه براي اعصاب و روح و روان خود استفاده كننده است».

و الا چه اشكالي دارد كه شارع مقدس مي فرمود:

براي آرامش روح و روان خود روزي چند دقيقه صرف گوش كردن موسيقي كنيد؟ ولي مي بينيم خلاف اين مطلب را بيان مي فرمايد! چرا؟ چون ساختار فيزيكي و متافيزيكي ما با موسيقي هاي مبتذل سنخيتي ندارد.

و در پايان اين نكته مهم را ياد آور مي شويم كه از راههايي كه مي توان جلوگيري كرد از موسيقي و تهاجم فرهنگي يكي موعظه و پند مي باشد و ديگري نهي از منكر در اينجا توجه شما را جلب مي كنيم به دو داستان واقعي زير، تا مطلب براي شما بيشتر روشن شود:

از آن محل گذشت و كنيزك به خانه برگشت و سؤال و جواب را با همان بيان به (بشر) در حالي كه بر سر بساط شراب نشسته بود گفت، اين بيان جالب و موعظه ي سودمند و منطق حكيمانه آن چنان در دل او اثر گذاشت و به طوري او را تكان داد كه بي اختيار از جاي جست و با پاي برهنه شتابان به كوچه آمد و به دنبال حضرتر وان شد تا اين كه به حضرت رسيد و خود را به پاهاي مباركش انداخت و بوسه داد و سپس با چهره اي اشك آلود گفت:

آقا تا اين دقيقه غافل بودم و در مقابل مولاي خود گستاخانه رفتار مي كردم و مرتكب گناه بي شماري شدم ولي با آن بياني كه به كنيزك فرموديد تكان خوردم و دانستم كه در اشتباهم آيا توبه ي من قبول است؟

حضرت فرمود:

بلي اما به شرط اين كه از تمامي آلودگي ها پشيمان باشي و ديگر غمزه هاي گناه ديدگانت را خيره نكند و بهتر است آلات و وسايل لهو و لعب را به دور افكني، او چنين كرد و از زنان مغنيه و آوازه خوان گذشت و مسير شيطاني را عوض كرده و به راه رحماني قدم گذاشت و بال نتيجه به مقامات عاليه نائل آمد. (1)

مقصود از نقل اين مطلب اشاره به تأثير موعظه است كه مردي ناپاك و آلوده ي به گناه با چند كلمه موعظه سودمند و مؤثر از تمام گناهان دست شست و كار او به جايي رسيد كه بعضي از بزرگان از نصايح حكمت آميز او استفاده مي كردند.

بود و مالي به دست آورده بود و كنيزان مغنيه اي گرفته بود و پيوسته انجمني از جماعت اهل لهو و لعب و عيش و طرب آراسته و شراب مي خوردند و مغنيات براي او مي خواندند و به جهت مجاورت با او پيوسته من در اذيت و صدمه بودم از شنيدن اين منكرات، لاجرم چند دفعه به سوي او شكايت كردم، او مُرتَدِع نشد و بالاخره در اين باب اصرار و مبالغه ي بي حد كردم. جواب گفت مرا كه: اي مرد، من مردي هستم مبتلا و اسير شيطان و هوا و تو مردي هستي مُعافي (از اسارت شيطان رها)، پس اگر حال مرا عرضه داري خدمتِ صاحبت يعني حضرت صادق عَلَيْهِ السَّلَام اميد مي رود كه خدا مرا از بند نفس و هوا نجات دهد.

ابوبصير گفت:

كلام اين مرد در من اثر كرد، پس صبر كردم تا گاهي كه از كوفه به مدينه رفتم، چون شرفياب شدم خدمت امام عَلَيْهِ السَّلَام حال همسايه را براي آن جناب نقل كردم.

فرمود:

وقتي به كوفه برگشتي، او به ديدن تو مي آيد، پس به او بگو جعفر بن محمد مي گويد ترك كن آنچه را كه به جا مي آوري از منكرات الهي، تا من ضامن شوم از براي تو بر خدا بهشت را. پس چون به كوفه مراجعه كردم مردم به ديدن من آمدند، آن مرد نيز به ديدن من آمد، چون خواست برود، من او را نگاهداشتم تا آنكه منزلم از واردين خالي شد، پس او را گفتم كه: اي مرد، همانا حال تو را به جناب صادق عَلَيْهِ السَّلَام عرض كردم، فرمود:

كه او را سلام برسان و بگو ترك كند آن حال خود را

و من ضامن مي شوم بهشت را براي او. آن مرد از شنيدن اين كلمات گريست و گفت:

تو را به خدا سوگند كه جعفر بن محمد  چنين گفت؟ من قسم ياد كردم كه چنين فرمود.

گفت:

همين بس است مرا، اين بگفت و برفت. پس از چند روزي كه گذشت نزد من فرستاد و مرا نزد خود طلبيد، چون در خانه ي او رفتم ديدم برهنه در پشت در است و مي گويد:

اي ابوبصير، آنچه در منزل خود از اموال داشتم بيرون كردم و الآن برهنه و عريانم چنانكه مشاهده مي كني. چون حالآن مرد را ديدم نزد برادران ديني خود رفتم و از براي او لباس جمع كردم و او را به آن پوشاندم. چند روزي نگذشت كه باز به سوي من فرستاد كه من عليل شده ام، نزد من بيا. پس پيوسته به نزد او مي رفتم و مي آمدم و او را معالجه مي كردم، تا وقتي كه مرگش در رسيد من بر بالين او نشسته بودم و او مشغول جان كندن بود كه ناگاه حالت غشي او را عارض شد، چون به هوش آمد گفت:

اي ابوبصير، صاحبت جعفر بن محمد  وفا كرد براي من به آنچه وعده فرموده بود، اين بگفت و دنيا را وداع نمود.

پس از مردن او چون به سفر حج رفتم، همين كه به مدينه رسيدم و خواستم خدمت امام خود شرفياب شوم، درب خانه استيذان (اذن) خواستم و داخل شدم، چون داخل خانه شدم يك پايَم در دالان بود و يم پايم در صحنِ خانه كه حضرت صادق عَلَيْهِ السَّلَام از داخل اطلاق مرا صدا زد:

اي ابوبصير، ما وفا كرديم براي رفيقت آنچه را كه

ضامن شده بوديم. (2)

كتابي كه پيش رو داريد پيرامون جوان و موسيقي مي باشد كه شامل … فصل مي باشد، كه برگرفته از آيات و روايات و سخنان بزرگان و انديشمندان و فتاواي مراجع بزرگوار تقليد و بيماري ها و امراض موسيقي مي باشد و در پايان هم آلات موسيقي معرفي شده است و از خداوند تبارك و تعالي خواستار توفيق روز افزون فراگيري احكام و عقائد و اخلاق هستيم.

اگر هم نقصي و مشكلي در كار است ما را با انتقادات سازنده و ارزنده ي خود ياري نمائيد.

ثواب اين كتاب را هديه مي كنم به ولي نعمت ما ايرانيها، حضرت ثامن الحجج علي بن موسي الرضا عَلَيْهِ السَّلَام.

پايان يافت در شام شهادت صديقه ي كبري، فاطمه زهرا .

ميرزا مهدي آقابابايي

18 / 3 / 1387

فاطميه 1429

مي توان به بدي غنا و موسيقي پي برد.

مخالفت نشان دادند.

درباره ي «مالك بن انس» امام معروف اهل سنت كه نژاد عرب دارد، نوشته اند:

در آغاز كار مي خواست رشته ي موسيقي را تعقيب كند.

مادرش او را منع كرد و گفت:

چون چهره و قيافه اي زيبا نداري بهتر است رشته ي فقه را دنبال كني و همين كار را كرد. (6)

داراي عقل سليم و اعصاب سالم باشد، هيچگاه اجازه تجاوز به ديگران نمي دهد؛ روي همين اصل سخت مي كوشند تا با وسايل مختلف، نيروي خرد و دانش و عزم و اراده ملتهاي كوچك را ناتوان ساخته، تا از اين ضعف و ناتواني به نفع توانايي خويش، استفاده گيرند.

از جمله برنامه هايي كه در دفتر سياسي خود براي رسيدن به اين مقصود و برده ساختن مردم، تنظيم كرده اند.

آزادي افسار گسيخته ازدياد مجالس سستي و رقص و كنسرت و كاباره ها، نمايش فيلمهاي مهيج شهوت، انتشار عكس عريان و نيمه عريان زنان هوسباز به وسيله رسانه ها و نشر داستانها و رمانهاي محرك، ستايش رقاصه ها، تشويق جوانان به نوازندگي و خوانندگي، سرگرم ساختن ملتها به هر وسيله اي حتي به حل كردن جدول، پخش تصنيفهاي مهيج شهوت و اشعار عاشقانه و نمايش رقص خانمها، اينها همه از عوامليست كه در نقشه استعمار، براي ناتوان ساختن انديشه ملته ا به كار رفته است.

آري آنها مي خواهند به وسيله اجراي برنامه هاي فوق، در دنياي جديد كه خود مي گويند عصر آزادي و دموكراسي است، بردگي جديدي به وجود آورده و عده بسياري از انسانها را در اثر ابتلائات روحي دچار حيرت و سرگرداني، ناتوانيهاي فكري، تضييع نيروي تشخيص افسردگي و خمودي، ضعف اعصاب، ضعف جسماني، انگيزه هاي قوي اغتشاشات فكري، هيجانات روحي، جنون، بيماريهاي قلبي، انتحار، تهييج عشق، شكست عمر و بالاخره تسليم در برابر استعمار نموده اند، تا از بردگي آنان به سود آقايي خود استفاده تمام و كمال ببرند!

بديهيست وقتي ما در پيرامون عمل و كاركردموسيقي دقت كنيم، مي بينيم آنچه را كه بيگانگان مي خواهند به نفع سياست استعماري خود به دست آورند؛ همه رام وسيقي در

قدرت و نفوذ تحريكات خود به همراه دارد و آنچه خوبان! همه دارند او به تنهايي داراست و اگر بگوييم در دنياي امروز موسيقي مجهزترين ابزار استعمار است، راه خطا نرفته ايم.

بر اين اساس آن قدر كه در موسيقي و انتشار آن تبليغ مي شود، درباره ي هيچ يك از مسائل ضروري و امور حياتي بشر تبليغ نمي شود. صدا وسيما كه دستگاه حساسي براي تعليم و تربيت، گسترش دانش، بالا بردن سطح افكار عمومي و بهترين دستگاه براي نشر اخلاق و امور معنوي و آشنا ساختن جامعه به راه و رسم صحيح زندگي است، به وسيله موسيقي اكثراً وقات شبانه روزش اشتغال شده و تمام برنامه هاي اصلاحي تحت الشعاع زير و بم هاي موسيقي قرار گرفته است.

چه بسا ملتي كه كار و فرهنگ و بهداشت او با مشكلات فراواني مواجه است.

برنامه موسيقي آن از همه چيز كاملتر است.

بدن شده و آنگاه شير خوب به وجود آورد يا جثه حيوان را قوي سازد؛ نواي موسيقي به طور غير طبيعي و زيان آور به هضم و جذب غذا و ازدياد شير كمك مي كند.

از همه مهمتر تهمتيست كه به عالم علم و جهان پزشكي زده و تبليغ مي كنند كه «موسيقي ديوانگي و بيماريهاي روحي را معالجه مي كند».

اگر چنين است چرا روز به روز بر تعداد بيماران روحي و كثرت مراكز درماني رواني اروپا و آمريكا و كشرهاي ديگر افزوده مي شود و چرا آمار خودكشي ها و ناكامي ها روز به روز بالا مي رود به طوري كه روانشناسان را متوحش ساخته است!

اگر موسيقي ديوانگان را معالجه مي كند چرا دانشمندان و روانشناسان و استادان روشنفكر طب و بهداشت براي خدمت به جهان بشريت، اجازه نمي دهند ويول نيستها و پيانيستها، تار و ضرب و وسايل موسيقي خود را برداشته و وارد تيمارستانها شوند و مدتي بخوانند و بنوازند و ديوانگان را شفاي عاجل بخشند تا هزينه ي سنگيني كه صرف تيمارستانها و معالجه ديوانگان مي شود را لااقل صرف بهبود وضع عقلاي مردم نمايند. (10)

آري همه اينها تبليغات است، زيرا موسيقي يكي از وسايل مجهز بردگي جديد بشر است كه به آساني مي تواند در دورترين نقاط به وسيله ماهواره ها زنجير بردگي خود را به دست و پاي بشر ببندد و بر نيروي فكري مرد و زن حكومت نمايد. روي هيمن اصل خدمتگزاران جهان بشري و دانشمندان و روانشناسان بزرگ و دلسوز دنيا، در مقام بيداري جامعه بشريت برآمده تا جهانيان را به اين طرز بردگي جديد واقف سازند. (11)

«ناپلئون هيل» نويسنده ي آمريكايي مي نويسد:

«ده چيز است كه باعث هيجان و تحريك مغز مي شود،

اين وسائل ده گانه اي كه مغز انسان را به هيجان و فعاليت وادار نموده و نوسانات آن را به اعلاء درجه مي رساند به شرح زير مي باشد:

1 - اشتياق و علاقه ي جنسي

2 - عشق

3 - اشتياق سوزان براي كسب شهرت يا تحصيل مال

4 - موسيقي

5 - دوستي و رفاقت بين دو مرد يا دو زن يا يك زن و يكمرد

6 - تبادل افكار با روح اتحاد و سازگاري بين دو نفر يا بيشتر براي نيل به موفقيت

7 - تلقين به نفس

8 - تحمل زحمت و مشقت زياد

9 - ترس

10 - مخدرات و الكل. (12)

يكي از نويسندگان معاصر مي نويسد:

«به آن افراد نادان و بي فكري كه به جاي تشويق جامعه به صنايع و اختراعات و توجه به اكتشافات به موسيقي و شراب دنبك اهميت نمي دهند، بگوييد يش از اين خيانت به كشور روا مداريد.

وقتي استعمار گران و بيگانگان بخواهند اعصاب ملها را ضعيف نموده و آنان را ازكارهاي سودمند اجتماعي باز دارند، به برنامه موسيقي و ساز و آواز آنان بيش از كار و صنعت اهميت مي ده ند. (13)

رواني مختلف، برداشت ها و دريافت هاي گوناگوني از موسيقي دارند. لذا در تعريف موسيقي گفته شده است:

«موسيقي هنريست كه از تنظيم و تركيبات اصوات به وجود مي آيد و زيبايي آن بر حسب اثريست كه در ذهن شنونده دارد سنجيده مي شود».

كسي ديگر درباره ي موسيقي چنين مي گويد:

«نواي موسيقي از احساسات و انفعالات دروني انسان ناشي مي شود و معرف غم و شادي، هيجان و آرامش روحي انسان است» و ما چون نمي دانيم كه پديده ي موسيقي در سطوح خود آگاه، نيمه خود آگاه و ناخود آگاه چه اثري ايجاد مي كند، لذا نمي توانيم يك تعريف روشني مانند تعريف يك نمود فيزيكي، در پديده ي موسيقي داشته باشيم. از مجموع مطالعات درباره ي اين پديده مي توان به دو اصطلاح عمده دسترسي پيدا كرد:

1 - مفهوم عمومي موسيقي: اين مفهوم شامل هر صدا و آهنگي مي باشد كه تاثير در روان آدمي از نظر احساسات و تموجات رواني به وجود مي آورد.

2 - مفهوم خاص موسيقي: اين نوع موسيقي به انواع گوناگون تقسيم مي گردد؛ مانند موسيقي كليسا، اپرت، ليد، سنفوني و …

البته تقسيم ديگري در باره موسيقي گفته شده:

موسيقي طبيعي: نغمه ي جويبارها، صداي آبشارها، صداي وزش بادهاي ملايم در درختان، نواي پرندگان، كه اين گونه نواهاي طبيعي چون غالباً يك رنگ و يك نواخت و بر يك آهنگ و ميزان ملايم است مسرت بخش مي باشد.

موسيقي هنري: عبارت است از همان آهنگ هايي كه بشر آنها را ساخته است و وسايل مصنوعي آن در دنياي كنوني عبارت است از: تار، ويلون، سنتور، اكوردئون، گيتار، پيانو و غيره.

آهنگ هاي مصنوعي داراي زير و بم و ارتعاشات و تحريكات گوناگوني است كه گاه مي خنداند و زماني مي گرياند و گاهي به حد افراط

نيروي نشاط را در آدمي تحريك مي كند.

زماني او را سخت به ديار غم و اندوه مي فرستد يا او را در حيرت و بهت فرو مي برد و گاهي انديشه هاي منطقي او را به خيالات و پندهايي تبديل مي كند، در صورتي كه آهنگ هاي طبيعي چنان كه متذكر شديم نمودهاي مستقيم واقعيت هاييست كه در جريانند. (18)

نيست. (20)

مي شود.

بنا بر اين آن چيزي كه شاخص حرمت و حليت در موسيقيست و نظر شريف امام در اواخر حيات مباركشان كه آن نظريه را در باب موسيقي دادند همين مطلب بود.

لهو يعني غفلت، يعني دور شدن از ذكر خدا، دور شدن از مععويت، دور شدن از واقعيتهاي زندگي، دور شدن از كار و تلاش و فرو غلتيدن در ابتذال و بي بند و باري پس اين موسيقي مي شود حرام.

از اين اوصاف مبرا نيست و بي آن نمي توان منشأ آثار هنر گرديد.

بدن نمايي و دعوت به ظواهر جسماني، صورت عيني شادي نفساني است و حزن هم از متذكز شدن نفس به فقدان همان شاديها حاصل مي شوود، فقدان و غربت از آمال و آرزوهاي شهواني و نفساني عشقهاي مجازي شكست خوردهف فراق و غربت از محبوبها و تمنيات از دست رفته و لذا وقتي كه نفس در اثر حضور و حصول خوشيها تحريك مي شود ف به جنبش در مي آيد و گاه به حد افراط و جنون و اضطراب درون مي رسد. (40)

زدن در حق و استهزاي به آن و بيان خرافات و سخنان خنده آور و غنا و آلات موسيقي. (42)

و لهوي آن است كه به سبب ويژگي هايي كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقي دور نموده و به سمت بي بند و باري و گناه سوق مي دهد و مرجع تشخيص موضوع عرف است.

(45)

موسيقي مطرب: معناي مطرب اينست كه حالت غير عادي از نظر وجد و نشاط به وجود آورد. (46)

موسيقي به يك تعريف، تركيب اصوات است به نحوي كه خوش آيند باشد اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است و گر نه اشكالي ندارد. (47)

4 - آيت الله گلپايگاني رحمة الله عليه در معناي غنا و حكم آن مي فرمايند:

: غنا كشيدن صدا و دور دادن آن به كيفيت خاصه ي طرب آور است كه مناسب با مجالس انس و طرب و موافق با آلات لهو ولعب است و خواندن به نحو غنا و گوش دادن به آن و تكسب به آن حرام است و فرقي نمي كند كه همراه با آلات لهو خوانده شود يا نه و در كلام باطل استعمال شود يا در قرآن يا دعا يا مرثيه يا شعر. (48)

مقام معظم رهبري (دامت بركاته) پيرامون غنا و موسيقي و موسيقي و اصيل و سنتي مي فرمايند:

غنا خوانندگي مطرب و ملهي متناسب با مجالس عيش و نوش است و موسيقي نوازندگي با همان اوصاف است و در حكم با هم فرقي ندارند و هر دو حرام است.

آيت الله العظمي تبريزي رحمة الله عليه: غنا (آوازه خواني مناسب مجالس خوشگذراني كه از مضمون باطل باشد ) گوش دادن به آن حرام است و بنا بر احتياط واجب بايد از مطلق خوانندگي كه با ترجيع صوت و (چهچهه) است و لو در مضمون باطل

نباشد اجتناب نمود و نيز موسيقي لهوي (نواختن با آلات مخصوصه كه مناسب خوشگذراني باشد ) و گوش دادن به آن حرام است موسيقي اي كه مناسب خوشگذراني باشد حرام است و بين انواع آن فرقي نيست چه سنتي باشد يا غير آن.

آيت الله العظمي فاضل لنكراني رحمة الله عليه: غنا: آوازيست كه در آن صدا را در گلو مي گردانند كه بر زيان عربي چهچهه مي گويند و طرب انگيز هم باشد و مناسب مجالس لهو و لعب هم باشد اين حرام است و موسيقي به يك تعريف تركيب اصوات است له نحوي كه خوش آيند باشد لذا اگر مناسب مجالس لهو و لعب باشد حرام است.

(49)

كه غنا را به معني عام تفسير كرده اند بر آن دو قسم قائل شده اند؛ «غناي حلال» و «غناي حرام».

منظور از غناي حرام همان است كه گفته شد و منظور از غناي حلال، صداي زيبا و خوشيست كه مفسده انگيز نباشد و متناسب با مجالس فسق و فجور نگردد. (50)

متنوع شب عروسي، ضايع مي كنند.

پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم وقتي متولد شد.

بساط فساد، مظاهر فسق، فجور، ظلم و جور به لرزه افتاد، اينها در شب ميلاد او بساط فسق بر پا مي كنند.

جاي بسي تأسف است كه گاهي ديده مي شود عده اي از انسان هاي متدين و نماز خوان، در مراسم عروسي خويش يا فرزندانشان نسبت به گناهان سهل انگاري و بي مبالاتي مي نمايند و در مجلس خويش به بهانه ي اين كه «يك شب هزار شب نمي شود» موسيقي، آوازه خواني، بي حجابي و … را امري جايز مي دانند. اي غافلان! اگر در همان لحظات عمرتان به پايان برسد و مرگتان فرا رسد در پيشگاه خداوند عز و جل چه جوابي داريد كه بدهيد؟ آيا نمي شود كه مراسم عروسي را با شادي و خوشي به انجام رسانيد و معصيت خدا را هم مرتكب نشد؟ برگزاري برنامه هايي چون مداحي و خواندن اشعار و اجراي نمايش و … (البته مباح و موافق شرع) از اموري هستند كه مي توان در مراسم شادي مورد استفاده قرار داد. اين گونه برنامه ها ضمن اين كه مهمان ها را سرگرم و راضي مي كند، سبب مسرت و شادي ايشان مي گردد، گناهي هم صورت نمي گيرد.

اسلام حتي براي شب عروسي و زفاف آدابي را متذكر شده است، از جمله اين كه شب زفاف وقتي عروس و داماد در منزل خود جهت آغاز زندگي مشترك وارد شوند، وضو بگيرند و دو ركعت نماز شكر به جا آورند و به اين وسيله از خداوند متعال، خير و بركت را براي خويشتن مسألت نمايند و كام زندگي مشتركشان را با ياد خدا باز كنند؛ ولي متأسفانه غالباً كام زندگي مشتركشان با گناه

بر داشته مي شود كه با اين توصيف معلوم است كه چه شب زفافي مي شود و چگونه زندگي اي خواهد داشت. غفلت و بدبختي اين چنين افرادي به حدي مي رسد كه دست به گناهان گوناگون و بزرگي مي زنند و در عين حال مباهات و افتخار مي كنند كه گناه مي كنند، چنان به عمل خويش مغرورند كه در هنگام گناه انسانيت را به فراموشي مي سپارند و متوجه نيستند كه چه جنايت بزرگي را مرتكب مي شوند به راستي چگونه مي شود كه آدمي گناه مي كند و بر آن افتخار مي كنند! (54)

گاه به نسبت عدم تعادل هر يك اختلال رواني و كالبدي (روحي وجسمي) براي شخص ايجاد مي نمايد

كار حساسه ي اعصاب سمپاتيك ايجاد امور فعاله بدن است از قبيل بيداري و جديت و فعاليت در كارها (كه در اصطلاح طب قديم، با صاحب آن را حرارتي مزاج و خون گرم مي نامند). ولي كار حساسه ي اعصاب پاراسماتيك درست مخالف سمپاتيك است يعني عمل آن ايجاد سستي، خواب، غفلت، سهو ونسيان، اندوه، حزن، بيهوشي، نزع و بالاخره مرگ است.

وقتي كه از خارج تحريكاني در درون اعصاب شروع مي شود اعصاب سمپاتيك يا پاراسماتيك به ميزان تحريكات خارجي تعادل خود را از دست داده پايين يا بالا مي روند، بديهيست به هر اندازه كه فاصله بين اين دو سيستم اعصاب ايجاد شود به همان اندازه نگراني هاي رواني، اغتشاشات فكري و خلاصه عدم تعادل روحي آغاز مي شود.

از جمله علل تحريكات خارجي كه عدم تعادل بين اعصاب سمپاتيك و پاراسماتيك ايجاد مي كند ارتعاشات موسيقي است، موسيقي وقتي كه به آهنك هاي نشاط انگيز يا نوارهاي حزن انگيز و مخصوصاً اگر با ارتعاشات عجيب و غريب موسيقي (سمفونيك) همراه گردد، به طور مسلم تعادل لازمي را كه بايستي بين دو دسته عصب «سمپاتيك و پاراسماتيك» وجود داشته باشد بر هم زده و در نتيجه اول حساس زندگي را اعم از هضم و جذب و

دفع و ترشحات و ضربات قلب و وضع فشار مايعات بدن از جمله خون و غيره را مختل ساخته و رفته رفته شخص را به گرفتاري ها و امراضي نزديك مي سازد كه طب جديد با تمام پيشرفت هاي حيرت انگيز خود اغلب موارد از مطالب آن عاجز مي ماند (56)

و در صفحه 6 مي نگارد:

امراض مختلف رواني،

اغتشاشات فكري، عدم تعادل روحي، انواع و اقسام ديوانگي ها، وفور سكته هاي قلبي و مغزي كه در تمام دنيا روز به روز رو به فزوني است و فكر پزشكان بزرگ را به خود جلب نموده است، صدي نود پنج آنها نتيجه ي آثار همين تمدن شوم جديد است كه قسمت حساس آن تعميم موسيقي به وسيله راديو ها وازدياد مجالس ساز و آواز و كنسرت مي باشد.

در اثر ايجاد سر و صداها، كنسرت ها، موسيقي هاي گوناگون و فيلم ها و كاباره ها و دانسينگهاست كه آمار ديوانگان و بيماران رواني را در تمام كشورها رو به ازدياد رفته و هر روز بر شماره تيمارستان هاي كشورهاي جهان مخصوصاً اروپا و آمريكا افزوده مي شود.

در صفحه 10 مي نويسد:

اي كاش بشر مي فهميد كه استعمارگران به منظور تسلط بر اعصاب و نيروي فكري ملت ها چگونه از راه موسيقي و الكل در تحذير و ضعف اعصاب و ايجاد اغتشاشات فكري و بيماريهاي رواني فعاليت مي كنند و اي كاش انسان عصر اتم به خود مي آمد كه براي ساعتي كيف و عيش و نوش چگونه نيروهاي فعاله خويش را با دست خود در اختيار دشمنان خود گذاشته است.

پرفسور دانشگاه كلمبيا دكتر ولف آدلر ثابت كرد كه بهترين و دلكش ترين نواهاي موسيقي شوم ترين آثار را روي سلسله اعصاب انسان مي بخشد مخصوصاً ٌ اگر هوا گرم باشد اين تأثير مخرب خيلي بيشتر مي شود و در مناطق حاره چون عربستان و بعض نقاط ايران منتهاي سوء اثر را دارد.

دكتر آدلر رساله مفصلي در بيان زيان هاي موسيقي منشر نموده و در آمريكا هزاران تن از مردم پيرو او شده و موسيقي را بر خود حرام نموده و لايحه مفصلي تهيه كرده و به مجلس

سناي آمريكا تقديم داشتند كه براي نجات جامعه و جلوگيري از ضعف اعصاب كه يكي از بدبختي هاي دنياي متمدن امروزيست لازم است هر گونه كنسرت عمومي قدغن گردد. (57)

كنسرت تشخيص داده شده است و اين نظريه مورد تأييد عده ي زيادي از دانشمندان اروپا و آمريكا واقع شده و بتدريج مورد تصديق همگي گرديد تا جايي كه از طرف جمعي از روشنفكران و نويسندگان و دانشمندان آمريكا لايحه اي تنظيم و به مجلس سناي آمريكا تقديم نموده تا دولت براي جلوگيري از امراضي كه بر اثر موسيقي پديد مي آيد كه خطرناك ترين آنها ضعف اعصاب است، از كنسرت و موسيقي هاي عمومي جلوگيري به عمل آورد. (59)

غافله اند.

(61)

ضعف اراده و اعصاب را نبايد با موضوع عاطفه اشتباه كرد. (65)

بليني: نوازنده ايتاليايي در سن 34 سالگي

4 - موريس ژوبر: نوازنده فرانسوي در سن 40 سالگي

5 - شوسون: نوازنده فرانسوي در سن 30 سالگي

6 - نيكلا دوگريني: نوازنده فرانسوي در سن 32 سالگي

7 - ژاربيژه: نوازنده فرانسوي در سن 37 سالگي

8 - مندلس: نوازنده آلماني در سن 38 سالگي

9 - هوگو ولف: نوازنده آلماني در سن 43 سالگي

10 - ماكس رگر: نوازنده آلماني در سن 43 سالگي

11 - موزارت: نوازنده اتريشي در سن 35 سالگي

12 - شوبرت: نوازنده اتريشي در سن 31 سالگي

13 - لانر: نوازنده اتريشي در سن 42 سالگي

14 - حبيب سماعي: نوازنده ايراني در سن 45 سالگي (68)

همچنين نبايد در اين راستا، جنون يا سكته ي برخي از مشاهير موسيقي را چون بتهوون، باخ، شومان، واگنر، شوپ، آرمسترانگ و … را ناديده گرفت.

مرگي

24 - زنجير بردگي

25 - روش لغو

26 - اتلاف وقت (81)

گرد خانه بچرخد و كنيزان و حضار او را به باد سخره واستهزاء بگيرند.

از پوست ميمون پوشاند و دُمي بر آن آويزان كرد و به او گفت:

برقص و بخوان. (86)

برد و غرق در آن نمود. اين نمونه ي از سازندگي عميق و موثر موسيقيست و ساير اقسام آن نيز به همين طريق و همگي جز به پرواز در آوردن روح در فضاي اوهام دروني چيز ديگري نيست.

آيا اين هنر عميق مؤثر نبايد مؤكَّداً و عميقاً تحريم شود؟

موضوع قدرت نمايي يك موسيقي نواز بر روحيه ي حاكمان و سلاطين و خلفاء و فرمانفرمايان ممالك، چيز كوچكي نيست، آنها با چيره شدن بر روحيه هاي آن حاكمانِ صاحب قدرت، بر سرنوشت ميليون ها انسان چيره خواهند شد و بالاتر از آن هنگامي كه وسايل انتقال صوت و امواج راديويي و تلويزيوني به دست آنها قرار گيرد و همچنين مردم عادت به اين نوع چيزها پيدا كنند.

شما در فعاليت هاي مطربان و موسيقي دانان در دربارهاي خلفاء و سلاطين كه برخي از داستان هاي آنها را ذكر نموديم تامل و دقت كنيد و اثر سوء آن را در سرنوشت ملت بيچاره فكر كنيد و بينديشيد كه آيا اين هنر مؤثر، مثبت، عميق بايد حرام باشد يا حلال؟ (95)

1 - مجله روشنفكر درباره ي يك كنسرت موسيقي مي نويسد:

… وقتي دخترها و پسرها آهنگ هاي تندرو، رعشه انگيزشان را مترنم مي سازند سالن به لرزه مي افتد، دختر ها جيغ مي كشند، به سر و گوش هم مشت مي كوبند، غش مي كنند، موهاي خود را چنگ چنگ مي سازند و پسرها از هوش مي روند. همه ي اينها در تأثير آهنگ هاي موسيقي در آنها است.

(96)

2 - در جريان كنسرت پر شر وشور گرووه موزيك (ولينك استونر) مردي از شدت هيجان برهنه شد و با حالت جنون آميز بر سر و كول انبوه خلايق به راه افتاد كه توسط پليس دستگير شد.

(97)

3 - چندي پيش (براون)

خواننده انگليسي ضمن اجرا ي برنامه اي در فستيول موسيقي پوپ تمام لباس هايش را از تن بيرون آورد و در برابر جمعيَّتي بيش از 15000 نفر برنامه اجرا كرد. ابتدا پيراهنش را در آورد و چون تماشاگران به هيجان آمدند وي هنگام خواندن آواز به كلي لخت وعريان شد و به خواندن و رقصيدن پرداخت. در اين موقع افراد پليس خود را به صحنه رساندند و به خواننده عريان را دستگير كردند.

(98)

4 - در ملبورن 50000 ( پنجاه هزار) نفر بعد از گوش دادن به كنسرت موسيقي چنان آنها را به هيجان آورد ناگهان همه به هم ريختند و بدون جهت يكديگر را زخمي و مصدوم كردند تا پليس خود را رساند چند نفر به ضرب چاقو از پاي در آمدند و به چند دختر تجاوز شد و تعداد زيادي مجروح شدند. (99)

5 - در ايالت لتيل راك خانم 64 ساله اي به نام نيكيام به جواني پيانو مي آموخت نغمات موسيقي چنان در روح جوان هيجان ايجاد كرد كه بدون دليل از جا برخاست و با 19 ضربه چاقو معلم موسيقي خود را از پاي در آورد. (100)

6 - در يك كنسرت موسيقي به دسته اي از جوانان براي اولين بار (هيستري (يك نوع بيماري روحي) دست داد. آنها پس از برنامه پيتلها به خيابان ها ريختند. اتومبيل ها را به آتش زدند، شيشه مغازه ها را شكستند و مغازه ها را غارت كردند و تعداد 315 نفر از آنها از فرط هيجان غش كرده و به بيمارستان انتقال داده شدند. (101)

را نموده اند.

مجله صبح در اين مورد مي نويسد:

«گروهي از والدين نوچوانان، ضمن طوماري ار كنگره ي آمريكا خواستند تا موسيقي «راك» و «رپ» را غير قانوني اعلام كنند زيرا باعث از بين رفتن بچه هاي آنها مي شود.

يكي از افراد به شبكه ي بي بي سي گفت كه: پسر او تحت تأثير يكي از آهنگ هاي (رپ) قرا ر گرفته كه خود كشي را تبليغ مي كند و يك پزشك نيز گفت كه گوش دادن به اين آهنگ ها باعث تضعيف حس شنوايي مي شود. (102)

چه آبي كه اطراف ما را احاطه نموده است.

«ايي موتو» يافته هاي خود را در كتاب بسيار مهمي منتشر كرده كه نتيجه ي پژوهش هاي وي در سطح بين المللي است.

آقاي ايي موتو با استفاده از مدارك مبتني بر واقعيات نشان مي دهد كه نيروهاي ارتعاش انشان مثل افكار، كلام، تصورات و موسيقي بر ساختار مولكولي آب اثر مي گذارد. توجه شما را به اين مطلب جلب مي كنم كه: بدن ما از هفتاد در صد آب تشكيل يافته و همين ميزان از سطح زمين را نيز تشكيل مي دهد. آب سرچشمه حيات در كره ماست كيفيت و سلامت آن براي هر يك از اشكال حيات بي اندازه مهم است.

بدن انسان شباهت زيادي به يك اسفنج دارد كه از تريلياردها حفره به نام سلول تشكيل شه كه مايعات را درخود نگه مي دارد. ارتباط كيفيت زندگي ما با كيفيت آب در بدنمان كاملاً مستقيم است.

آب مايعيست بسيار انعطاف پذير، شكل فيزيكي خود را با هر محيطي كه در آن قرار بگيرد وفق مي دهد، اما علاوه بر ظاهر فيزيكي شكل مولكولي آب هم تغيير مي كند.

انرژي يا ارتعاشات محيط باعث تغيير شكل مولكولي آب مي شود، از ايننظر آب نه تنها قابليت بازتاباندن محيط را دارد - آن هم به طرزي كه مي بينيم – بلكه محيط خود را در سطح مولكولي هم انعكاس مي دهد. آقاي «ايي موتو» با به كار گيري يك شيوه خاص عكس برداري، تغييرات مولكولي آب را براي ما قابل رؤيتنموده. او قطره هاي آب را منجمد مي كند، سپس آنها را در زير ميكروسكوپي كه زمينه تيره رنگ و قابليت عكسبرداري دارد، مورد مطالعه قرار مي دهد. كار او تنوع شاختاري مولكول آب و تاثير محيط

را بر روي آن به روشني نشان مي دهد. آقاي ايي موتو تصميم گرفت تأثير موسيقي را در شكل گيري بلورهاي آب مورد مطالعه قرار دهد. شيشه آب مقطر را بين دو بلندگو قرار داد و براي آن چند ساعت موسيقي پخش كرد، صبح روز بعد آب را منجمد نموده و از بلورها عكس گرفت؛ عكس ها تأثير بازتابهاي حيرت انگيز آب را مورد توجه او قرار داد، او وقتي موسيقي هوي متال - كه ازموسيقي هاي پر ارتعاش است - براي آب پخش كرد و از بلورهاي آب عكس گرفت متوجه شد كه بلورهاي آب شكسته شده اند و شكل منظمي كه بلورهاي آب داشته از بين رفته و نابود شده است.

(105)

حال شما دقت بفرماييد بدن ما كه از 70 در صد آب تشكيل شده و در تمامي سلولهاي ما نيز وجود دارد، وقتي موسيقي هاي مبتذل و طرب آور با آن برخورد كند روي آنها چه تأثيرات مخرب و نابود كننده اي خواهد گذاشت؟ ديگر قضاوت و داوري را به عهده ي فكر باز و شكوفاي خودتان مي گذاريم كه انشاء الله با فهم و انديشه والاي خود تصميم زيبايي نسبت به اين دستور شرع مقدس اسلام بگيريد.

براي تحذير افكار مردم بر آن اصرار دارند و به همين دليل قسمت عمده ي وقت راديوهاي جهان را موسيقي تشكيل مي دهد و از برنامه ي عمده ي وسايل ارتباط جمعي همين موضوع است.

حال به عواقب آن در دوران زندگي در اين جهان كه همان هدف استعمار گران است از ديدگاه روايات مي پردازيم.

وَ سَلَّم آمد و عرض كرد:

يا رسول الله! خداوند مرا بيچاره كرده به طوري كه روزي من فقط از راه نوازندگي ممكن است پس شما اجازه دهيد كه دايره بزنم و غنا بخوانم.

حضرت فرمود:

من به اين كار اجازه نمي دهم. كرامت و بزرگ منشي براي تو نيست اي دشمن خدا! رزق و روزي تو را خداوند حلال داده و تو در طريق حرام تلاش داري، اگر دوباره چنين درخواستي كني تو را تأديب خواهم كرد. برو دنبا كسب حلال. (131)

به اتفاق جميع فقهاء، ساختتن و خريد و فروش آلات لهو و لعب و معامله اش باطل است و مانند آلات قمار نگهداري اش نيز حرام و از بين بردنش واجب است.

در اين جا مي پردازيم به استفتائات مراجع پيرامون اين موضوع.

اگر دسترسي به صاحبان نداشته باشد بايد از طرف آنها به عنوان صدقه به فقير غير سيد داده شود و احتياطاً براي اين كار از مجتهد هم اجازه بگيرد.

آيت الله العظمي بهجت (دامت بركاته): حرام است و در آمد از حرام هم حرام است و پويهاي به دست آمده را به صاحبان آن برگردانيد و در صورت يأس در حكم مجهول المالك است.

آيت الله العظمي مكارم شيرازي (دامت بركاته): اجرت كار حرام نيز حرام است و بايد به صاحبان آنها باز گردد و اگر دسترسي به آنها نيست از طرف آنها به فقيري صدقه بدهيد. (132)

بيهوده خريداري مي كنند تا مردم را از روي جهل و ناداني از راه خداوند گمراه كنند و به دنبال آن، آيات الهي را مسخره مي كنند.

خداوند بدين عمل آنها را به عذاب خوار كننده اي مبتلا مي سازد

امام محمد باقر عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

غنا از جمله چيزهاييست كه خداوند براي ارتكاب آن وعده ي عذاب جهنم داده است.

سپس آن حضرت اين آيه شريفه را تلاوت فرمود:

بعضي از مردم هستند كه سخنان بيهوده خريداري مي كنند تا مردم را از روي جهل و ناداني از راه خداوند گمراه كنند و به دنبال آن، آيات الهي را مسخره مي كنند.

خداوند بدين عمل آنها را به عذاب خوار كننده اي مبتلا مي سازد. (144)

امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

مجلس خوانندگي لهو و باطل، مجلسيست كه خداوند به اهل آن نمي نگرد ( آنها را مورد لطفش قرار نمي دهد) و اين مصداق همان چيزيست كه خداوند عز و جل فرموده:

«بعضي از مردم هستند كه سخنان بيهوده خريداري مي كنند تا مردم را از روي جهل و ناداني از راه خدا گمراه سازند». (145)

مردي مي گويد:

نزد امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام بودم، كسي به ايشان گفت:

پدر و مادرم فداي شما باد، همسايگان من كنيزاني دارند كه آواز مي خوانند و با عود (يكي از آلات موسيقي) مي نوازند من هنگامي كه براي قضاي حاجت مي روم، چه بسا نشستن خودم را طول مي دهم تا صداي آنها را بيشتر بشنونم!!

امام عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

اين كار را انجام مده! در روز قيامت در برابر خداوند هيچ عذر و بهانه اي نداري، مگر سخن حق تعالي را در قرآن كريم نشنيده اي كه مي فرمايد:

«إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً» (146)

«گوش و چشم و دل همگي مسؤولند و در

برابر كارهايي كه انجام داده اند از آنها سؤال مي شود».

مرد گفت:

به خدا سوگند گويا تا به حال اين آيه قرآن را از عرب و غير عرب نشنيده بودم. ديگر به خداوند اين كارها را انجام نمي دهم و از او آمرزش مي طلبم.

بعد امام عَلَيْهِ السَّلَام فرمود:

برخيز و غسل كن و آنچه مي تواني نماز بخوان تاكنون به گناه بزرگي مشغول بودي و چقدر حال بدي داشتي اگر بر اين حال مي مردي. (147)

لهو الحديث هر سخن نادرستيست كه انسان را از شنيدن و پذيرفتن سخن حق كه كلام خدا و قرآن مجيد است باز دارد؛ مانند داستان هاي خرافي و قصه هايي كه شنونده را به فساد، فسق و فجور مي كشاند و نيز مانند آوازه خواني و سرگرمي به آلات موسيقي.

آشكار است كه سرگرمي به هر يك از امور باطله آدمي را از شنيدن و پذيرفتن معارف اعقتادي قرآن مجيد و دستورات عمليه ي آن و داستان هاي عبرت بخش آن و گزارشات عجيبه ي عالم آخرت و بهشت و دوزخ كه بيان فرموده، باز مي دارد و اگر شخص سخنان حق را بشنود مسخره مي كند و چنين آدمي هرگاه آيات قرآن مجيد برايش خوانده شود، كبر ورزد و از پذيرفتن آنها رو برگرداند؛ مانند اين كه اين آيات را اصلاً نشنيده و نديده است، چنانچه در آيه ي 7 سوره ي لقمان اين چنين مي فرمايد:

«و هرگاه بر اين مردم آيات قرآن تلاوت شود چنان با غرور و تكبر پشت گردانند كه گويي هيچ آن آيات الهي را نشنيدند، پنداري از هر دو گوش كر هستند اين مردم را به عذاب دردناك بشارت ده».

و خلاصه كسي كه به ساز و آواز و ساير اباطيل سرگرم شد و

مشتري آنها گرديد كجا به خدا و آخرت و حقايق قرآن مجيد آشنا و مشتري مي گردد و آنها را خواهان مي شود و نتيجه ي گرويدن به اباطيل، بي ايماني و موهوم پنداشتن حقايق است و چنين شخص ناداني گمراه و گمراه كننده و مورد وعده ي عذاب الهي در آيه هاي 6 و 7 سوره ي لقمان است.

از آنچه كه توضيح داده شد معلوم گرديد كه غنا لهو الحديث است و بر آن وعده ي عذاب داده شده، پس گناه كبيره است.

(148)

«حديث لهو» را به غنا تفسير نموده است.

(153)

مرحوم علامه سيد عبدالله شبر رحمة الله عليه مي فرمايد:

هر چيزي كه انسان را از كارهاي خوب باز دارد، مانند غناء و سخنان دروغ و مضحكه ها و سخنان بي فايده، حديث لهو به شمار مي آيد. (154)

آيه چهارم:

و الذين عن اللغو المعرضون (155)

ترجمه: مؤمنان كساني هستند كه از هر گونه لغو و سخن بيهوده دوري مي كنند.

1 - و الذين عن اللغو المعرضون يعني عن الغناء و الملاهي.

مؤمنان كساني هستند كه از هر گونه لغو و سخن بيهوده دوري مي كنند (يكي از مصاديق لغو، غناء و آلات لهو مي باشد ). (156)

با توجه به مطالب فوق روشن مي شود كه مجلس ساز و آواز يكي از نمونه هاي آشكار مجالس باطل مي باشد.

آيه پنجم:

 أَ فَمِنْ هذَا الْحَديثِ تَعْجَبُونَ * وَ تَضْحَكُونَ وَ لا تَبْكُونَ * وَ أَنْتُمْ سامِدُونَ (157)

ترجمه: آيا از اين سخن تعجب مي كنيد و مي خنديد و نمي گرييد و پيوسته در غفلت و هوسراني به سر مي بريد.

برخي از مفسران قرآن كلمه ي «سامدون» را در اين آيه شريفه به معناي اشتغال به غنا و آوازه خواني داسنته اند.

علي شريحي در تفسير البشائر:

«سمود» به معناي لهو و «سامد» به معناي لاهيست و معناي آيه ي  انتم سامدون اين است، شما مشغول لهو و لعب هستيد و از هدف آفرينش غافليد. (158)

علامه اميني رحمة الله عليه در كتاب الغدير از دوازده تفسير اهل سنت نقل كرده است كه طبق روايت عكرمه از ابن عباس، منظور از «سمود» غنا و آوازه خواني است، زيرا در لغت قبيله ي حمير هرگاه بگويند:

«سمِّدلَنا» منظورشان اينست كه براي ما آواز بخوان. (159)

در اصطلاح فقهاء عبارت است از قول (گفتار)، فعل (رفتار) و تقرير (امضاي) پيامبر و معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام، از منابع مهم احكام اسلامي است.

احاديث فراواني (به صورت قول، فعل و تقرير) در كتابهاي حديثي از معصومين عَلَيْهمُالسَّلَام درباره ي غنا و موسيقي نقل شده كه در حرمت هر دو به حد تواتر رسيده است.

كه ما تعدادي از اين احاديث را در فصل … خواهد آمد.

روايت مي باشد؛ يعني معلوم مي شود همه ي فقهاء در فهم معناي آيه يا روايت اتفاق نظر دارند؛ مگر اين كه از اجماع و اتفاق نظر همه ي فقهاي شيعه معلوم شود اين حكم از ضروريات مذهب اماميه است – هم چنان كه در عبارت بعضي از فقهاء مانند ميرزاي قمي، صاحب جواهر، شريف كاشاني و نراقيين به اين مطلب تصريح شده است - در اين صورت از اعتبار بيشتري برخوردار بوده و مي تواند دليل محكمي بر حرمت غنا و موسيقي به حساب آيد. در اين جا به عبارت برخي از فقهايي كه ادعاي اجماع فرموده اند، اشاره مي شود.

كه در كتاب ميراث فقهي ج 2 ص 809 و 810 به نقل از كتاب فوق نقل كرده است.

6 - شيخ عبدالصمد همداني (1216 ه. ق) از شاگردان برجسته ي وحيد بهبهاني در راسله في الغناء، كه در كتاب ميراث فقهي ج 1 ص 672 و 708 به نقل از كتاب فوق نقل كرده است.

7 - ميرزاي قمي (1231 ه. ق) در رساله في تحقيق الغناء، كه در كتاب ميراث فقهي ج 2 ص 809 و 810 به نقل از كتاب فوق نقل كرده است.

8 - سيد محمد جواد حسيني عاملي (1226 ه. ق) صاحب مفتاح الكرامه در ج 4 ص 52

9 - شيخ يوسف بحراني صاحب حدائق در الحدائق الناضره ج 18 ص 101

10 - مولي احمد نراقي (1245 ه. ق) در مستند الشيعه ج 14 ص 129

11 - مولي محمد نراقي (1297 ه. ق) در كتاب مشارق الاحكام، نراقي ص148

12 - علامه حلي (648 - 726 ه. ق) در منتهي المطلب ج 2 ص 1012

و ديگر علماي مانند شهيد ثاني، محقق سبزواري، شيخ حر عاملي، علامه محمد باقر مجلسي، سيد عليخان مدني، مولي محمد رسول كاشاني، شيخ محمد حسن نجفي صاحب جواهر الكلام، آقا محمود بهبهاني، شيخ هادي تهراني، شيخ مرتضي انصاري و علامه ملا حبيب الله شريف كاشاني، آيت الله سيد احمد خوانساري، آيت الله سيد ابوالقاسم خويي، آيت الله سيد محمد رضا گلپايگاني و دهها و بلكه صدها تن ديگر از مراجع و علماي سلف و تازه قائل به اجماع بر حرمت غناء هستند.

تا اينجا با نام علماي آشنا شديد كه درباره ي حرمت موسيقي و غنا ادعاي اجماع كرده اند و عده اي از

همين بزرگان حرمت آنها را از ضروريات و مسلمات مذهب شيعه (بلكه اسلام) معرفي كرده اند، در اين صورت مدركي بودن اجماع، خدشه اي بر استدلال به آن وارد نمي كند.

زير، حرمت غناء را اثبات نمايد:

غنا و موسيقي ضرر معتنا به و مهم دارد (صغرا)

هر چيزي كه ضرر معتنابه داشته باشد حرام است (كبرا)

پس غنا و موسيقي حرام است.

( نتيجه)

اين از طريق فلسفه ي احكام بود.

عقل از طريق لوازم احكام نيز مي تواند حرمت غنا و موسيقي را اثبات نمايد، زيرا شكي در اين نيست كه موسيقي و غنا در برخ ياز موارد، مقدمه ي جرأت بنده در مقابل مولا شده و زمينه ي گناهان را فراهم مي كند.

جرأت در مقابل مولا و هتك محرمات الهي، از چيزهاييست كه عقل هر عاقلي به قباحت و زشتي آن حكم مي كند.

پس، انسان عاقل بايد خود را از هر عملي (مثل غنا و موسيقي) كه موجب جرأت عبد در مقابل مولا مي شود، دور نگه دارد.

تا اين جا روشن شد كه همه ي ادله اربعه (كتاب، سنت، اجماع و عقل) بر ممنوعيت غنا و موسيقي دلالت دارد و مهم ترين آنها – كه در دلالتشان هيچ گونه اي خدشه اي نمي توان كرد - كتاب و سنت است كه در فصل هاي آتي خواهد آمد.

همان خشونت براي ما نمودار مي شود.

زاويه اي براي جنون دارد! او راه اعتدال بشر را هنوز نمي شناسد يا راه اعتدال را نمي رود!! هيچ گونه ملاك نمي باشد و نمي تواند راه واقعي را به او نشان بدهد.

نداده بلكه جنبه ي منفي هم داشته است كه باعث شده انرژي كارگران در زمان كوتاه تري صرف شود به علاوه كدامين اصل انساني مي گويد:

براي افزايش دادن منافع سود، كارگران را در خيالات و تجسمات بي اساس غوته ور سازيم؟

روحي، مخصوصاً در ممالك غربي، روز به روز بيشتر نشان داده مي شود و همچنين مجامع بزرگ پزشكي جهان، اعلام داشته اند كه مهم ترين اثر موسيقي توليد ضعف اعصاب و روان و آثار خطرناك ديگر است.

رابعاً اگر بر فرض هم معتقد باشيم كه از هزاران بيماري رواني، موسيقي يكي را هم تخفيف مي دهد، تازه اين يك نوع موسيقي علمي و طبي ناميده مي شود و هيچ مربوط به موسيقي هايي كه مورد بحث و گفتگوست نيست.

اسلام داريم كه پيامبر اكرم صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و يا حضرت علي عَلَيْهِ السَّلَام و ساير ائمه عَلَيْهم ُالسَّلَام العياذ بالله جلسه اي تحت عنوان موسيقي اصيل عربي و … تشكيل داده و مروجين موسيقي اعم از موسيقي حرام يا مشكوك را با بيت المال تقدير نامه و صوت و كف مورد تشويق قرار دهند.

و اينك به فتاواي اسلام شناسان واقعي كه همان علماء رباني و مراجع عظيم الشأن هستند توجه فرمائيد:

متأسفانه برخي متصديان فرهنگي كشور، بعضي از نويسندگان طاغوتي را تشويق كرده و يا با برپايي جشنواره هاي موسيقي هدايايي را به عنوان تشويق به موسيقي دانان مي پردازند. آيا صرف بيت المال مسلمين در اين راستا و اهداي هدايا از بيت المال به اين گونه افراد جايز است و اساساً اين حركات در نظام اسلامي چه صورت دارد؟

مقام معظم رهبري (دامت بركاته): صرف بيت المال بايد طبق موازين قانوني و شرعي صورت پذيرد.

آيت الله تبريزي رحمة الله عليه: تشويق كساني كه موسيقي لهوي مي زنند حرام است و كسي كه اموال عمومي را صرف آنها مي كند ضامن است و نزد خداوند متعال مسؤول اعمالش مي باشد و بايد توجه كند و گر نه در آخرت مسؤول خواهد بود.

آيت الله صافي گلپايگاني (دامت بركاته): موسيقي متداول فعلي به تمام اقسامه حرام است و تعليم و تعلم و صرف بيت المال مسلمين در اين گونه امور حرام است و موجب اشتغال ذمه مسؤولين مربوطه است.

آيت الله مكارم شيرازي (دامت بركاته): تشويق كساني كه موسيقي مي نوازند جايز نيست.

آيت الله فاضل لنكراني رحمة الله عليه: مربوط به نظر مسؤولين است ولي به طور كلي اگر كار حرامي صورت گيرد

به هيچ وجه جايز نيست.

آيت الله مظاهري (دامت بركاته): حرام است و ضمان آور مي باشد.

(166)

فتح البيان 19 - سيري در صحيحين 20 - موسيقي در تاريخ و قرآن 21 - شيعه و زمامداران خود سر 22 - وسائل الشيعه 23 – الروضه البهيه في شرح اللمعه الدمشقيه 24 - كفايه الاحكام 25 - حدائق بحراني 26 - جامع الشتات 27 - ميراث فقهي 28 - حدائق الناظره في احكام العتره الطاهره 29 - رياض المسائل 30 - مستند الشيعه 31 - مشارق الاحكام 32 - رساله في تحريم الغناء 33 - رساله وجيزه في الغناء 34 - مكاسب 35 - مناهج المتقين 36 - مكاسب محرمه، امام خميني 37 - مستند تحرير الوسيله، مصطفي خميني 38 مجمع المسائل 39 - انوار الفقاهه 40 - استفتائات مكارم شيرازي 41 - جامع المسائل، فاضل لنكراني 42 - انسان غنا موسيقي 43 - بهشت جوانان 44 - الموسيقيات 45 - جواهر الكلام 46 - ذريعه الاستغناء في تحقيق مساله الغناء 47 - روح البيان 48 - كشف الاسرار (تفسير خواجه عبدالله انصاري) 49 - تفسير قمي 50 - مجمع البيان 51 - التبيان 52 - تفسير روان جاويد 53 - الميزان 54 - تفسير شريف لاهيجي 55 - امالي طوسي 56 – روضه المتقين 57 - جامع احاديث شيعه 58 - تفسير صافي 59 - بجارالانوار 60 - ايسرالتفاسير 61 - مفتاح الكرامه 62 - جامع المدارك في شرح مختصر النافع 63 - عيون اخبار الرضا عَلَيْهِ السَّلَام 64 - كنزالعمال 65 - لئالي الاخبار 66 - نظره الاسلام الي الموسيقي و الغناء 67 - نهج البلاغه 68 - سنن ابن ماجه 69 - فروع كافي 70 - جعفريات 71 - تفسير

قرطبي 72 - موسوعه الفقهيه 73 - احياء علوم الدين 74 - محجه البيضاء 75 - الوافي 76 - السرائر 77 - صحيفه نور 78 - مجمع الفائده و البرهان في شرح ارشاد الاذهان 79 - محاضرات في الفقه الجعفري 80 - الرسائل الفقهيه 81 - اجوبه المسائل 82 - الكافي في الفقه 83 - تذكره الفقهاء 84 - منتهي المطلب 85 - تحرير الاحكام الشرعيه 86 - مباني فقهي و رواني موسيقي 87 - كشف الغطاء 88 - مسائل علي بن جعفر و مستدركاتها 89 - المقنع 90 - الهديه 91 - المقنعه 92 - المراسم العلويه 93 - تفسير نمونه 94 - مبسوط 95 - تفسير عياشي 96 - الغدير 97 – العروه الوثقي 98 - ديدگاه پنجم 99 - موسيقي و غناء از ديدگاه اسلام 100 - جوان و موسيقي 101 - دعائم الاسلام 102 - الدرالمنثور 103 - نظري به موسيقي 104 - تفسير قرطبي 105 - فقه الرضا عَلَيْهِ السَّلَام 106 - عين الحيوه 107 - موسيقي از ديدگا فلسفي و رواني 108 - گناهان كبيره 109 - مناظره دكتر و پير 110 - موسيقي از نظر دين و دانش.

(1) واعظ خانواده ص 23 - 24 به نقل از منتهي الآمال ج 2 ص 126

(2) نظري به موسيقي ج1 ص 119 - 120، به نقل از منتهي الآمال ج2 ص 89 - 90

1. يكي از آلات موسيقيست شبيه سه تار كه داراي دسته اي دراز و كاسه اي كوچك مي باشد.

فرهنگ عميد ص 417

2. كافي ج 6 ص 431

«لما مات آدم عَلَيْهِ السَّلَام و شمت به ابليس و قابيل فاجتمعا في الارض

فجعل ابليس و قابيل المعارف و الملاهي شمائه بآدم عَلَيْهِ السَّلَام فكل ما كان في الارض من هذا الضرب الذي يتلذذ به الناس فانما هومن ذاك».

3. تفسير عياشي ج 1 ص 40، ذيل آيه ي 35 سوره بقره، بحار الانوار ج 6 ص 33 و وسايل الشيعه ج 17 ص 310.

«كان ابليس اول من تغني و اول من ناح و اول من حدا، لما اكل آدم من الشجره تغنّي، فلما هبط حَدا، فلما استقر علي الارض ناح يذكره ما في الجنه».

1. فخر اسلام ص 177

2. مجموعه آثار ج 14 ص 365

3. مباني فقهي و رواني موسيقي ص 25

1. در حالي كه امروزه ثابت شده است كه با ازدياد شير گاو توسط موسيقي مواد سمي زيادي از بدن گاو در شير ترشح مي نمايد كه همگي براي بشر مضر است.

1. امروزه حدود 450 ميليون نفر از مردم دنيا از يك بيماري رواني يا رفتاري رنج مي برند.

طبق آمار سازمان بهداشت جهاني در سال 2001، 33 درصد ا عمر سپري شده افراد با ناتواني (YLD) به دليل بيماري هاي عصبي و روانپزشكي است.

بيماري افسردگي تك قطب، علت 12 / 15 درصد از ناتواني هاست و سومين رتبه را بين كل بيماري ها دارد.

4 مورد از 6 علت اصلي ناتواني به دليل بيماري هاي عصبي و روانپزشكي را، بيماري هاي رواني چون: افسردگي، بيماري هاي وابسته به مصرف الكل، اسكيزوفرني و بيماريهاي دو قطبي به خود اختصاص داده است.

بيش از 150 ميليون نفر از مردم دنيا در هر برهه از زمان از افسردگي رنج مي بند. حدود 1 ميليون خودكشي موفق هر سال در جهان وجود دارد و حدود 25 ميليون نفر از مردم جهان از اسكيزوفرني،

38 ميليون نفر از صرع بيش از 90 ميليون نفر از يك بيماري وابسته به مصرف الكل و يا ساير موارد رنج مي برند.

2. تأثير موسيقي بر اعصاب و روان صص 153 - 157

3. همان 171

4. همان ص 173

. (14) روزنامه جمموري اسلامي 18 بهمن 77

1. اقرب الموارد ماده موسق ص 1252

2. المعجم الوجيز ص 594

3. المعجم الوسيط ص 891

1. مسائل فقهي و رواني موسيقي ص 20

1. اجوبه الاستفتائات ج 2 ص 25

1. مسائل جديد از ديدگاه علماء و مراجع تقليد ج 3 ص 95 - 96

1. آشنايي با رسالات موسيقي ص 20

2. همان ص 20

3. همان ص 20

4. همان ص 21

. (25) پرسشها و پاسخهاي دانشجويي ص 47

(26). همان 47

(27). همان ص 47

. (28) همان ص 48

2. موسيقي و غنا از ديدگاه اسلام ص 26 - 27

3. عين الحيوه ج1 ص 418

4. گناهان كبيره ج1 ص 265 - 266

5. مكاسب محرمه شيخ انصاري رحمة الله عليه بحث غناء

6. عين الحيوه ج1 ص 418

7. همان ص 418

1. گناهان كبيره ج1 ص 265 - 266

2. عين الحيوه ج1 ص 418

3. گناهان كبيره ج1 ص 265 - 266

4. مكاسب محرمه ج 1 ص 210، بهشت جوانان ص 343

1. اصول كافي ج 2 ص 616

1. ديدگاه پنجم ص 48 تا 53

2. نظري به موسيقي ج 1 ص 206

3. جوامع الجامع ج 2 ص 292

1. گناهان كبيره ج 1 ص 265

2. همان ص 272

3. استفتائات مقام معظم رهبري ص 348، س 1130

4. استفتائات آيت الله فاضل لنكراني ج 1 ص 285، س 1006

5. همان ص 285 س 1005

6. مسائل جديد از ديگاه علماء و مراجع تقليد ج 1 ص 65

- 66

1. جامع المسائل، مسائل جديد از ديدگاه علماء و مراجع تقليد ج1 ص 47 - 48

2. مانند روايت ابي بصير از امام صادق : «رجع بالقرآن صوتك فان الله يجب الصوت الحسن» و مانند مرسله ي ابن ابي عمير: «ان القرآن نزل بالحزن فاقرئوه بالحزن». (مستند كتاب شهادات ص 465) (گناهان كبيره ج1 ص273)

وسائل الشيعه كتاب تجارت باب 27

3. مانند روايت ابي بصير از امام صادق : «رجع بالقرآن صوتك فان الله يجب الصوت الحسن» و مانند مرسله ي ابن ابي عمير: «ان القرآن نزل بالحزن فاقرئوه بالحزن». (مستند كتاب شهادات ص 465) (گناهان كبيره ج1 ص273)

4. تفسير نمونه ج 17 ص 19 - 27

1. گناهان كبيره ج 1 ص 272

1. جوان و موسيقي ص 64 - 65 به نقل از داستان هاي عبرت انگيز از مجازات گناهكاران ص 196

2. گناهان كبيره ج 1 ص 273

(56) - گناهان كبيره، ج 1، ص 262 - 264 نقل از رساله ي تأثير موسيقي بر اعصاب، ص 3

(57) - گناهان كبيره، ج 1، 264

(58) - همان، ص 445 - بهشت جوانان ص 358

(59). مناظره دكتر و پير ص 445 - 447

. (60) مناظره دكتر و پير ص 447

. (61) مناظره دكتر و پير ص 448

(62). مناظره دكتر و پير ص 449

(63). همان ص 449

(64). همان ص 450

(65). مناظره دكتر و پير ص 450 - 451

(66). موسيقي از نظر دين و دانش ص250.

(67) - سوره انعام /

6 - اعراف / 96 - هود ي 52 - عنكبوت / 40 - طلاق / 2و3و4 - نوح / 10و12

(68) - بهشت چوانان، 361 - به نقل ار كتاب تأثير موسيقي بر اعصا ب و

روان – موسيقي از نظر دين و دانش - تاريخ موسيقي از سعدي حسني

(69) - موسيقي از نظر دين و دانش، بهشت جوانان، ص 355 - 356

(70) - همان، صفحه 52

(71) - موسيقي از نظر دين و دانش، ص 47

(72) - همان (مي خواهد قانون وراثت را هم ثابت كنند)

(73) - تأثير موسيقي بر روان و اعصاب، ص 134

(74) - تأثير موسيقي ير روان واعصاب، ص 133ومناظره دكتر و پير، ص 452

(75) - مناظره دكتر ويپر، ص 447

(76) - مناظره دكتر و پير ص 449

(77) - بي نظمي در اين دو اعضا مشكلات زير را به همراه دارد:

1 - اضطراب گوناگون

2 - عصبانيت

3 - سستي

4 - بي ارادگي

5 - سر گيجه

6 - صُراع

7 - ماليخوليا

8 - نفخ معده

9 - تحريكات قلبي

10 - تپش قلب

11 - بي نظمي

12 - آنژين صدري

13 - انقباضات عروقي

14 - اختلالات غدد ترشح داخلي و خصوصاً تخمدان و تيروييد 15 - اسپاسم لوله گوارشي 16 - آسم (تنگي نفس) 17 - نزله ي انقباضي و … تأثير موسيقي بر روان و اعصا ب، ص 38

(78) - هنري باروك مي گويد:

نوعي بيماري رواني است كه شخص بيمار گاهي مي خندد و بعضي از اوقات از خود ترشرويي نشان مي دهد و گاهي گرفته و غمگين است.

(79) - نوعي مرض روحيست كه شخص ادعاهاي بي مورد كرده و خود را شريفتر وبالاتر از همه مي داند.

(80) - يك نوغ بيماري رواني است كه مورد بحث وتوجه روانكاوان است اين بيماري شدت آن گاهي به جايي مي رسد كه طرف، خود را براي هلاكت خود قيام كرده، خويش را به آب و آتش مي اندازد، مسموم مي كند، خود را به زير اتومبيل معشوق رها

مي كند و اين بيماري گاهي شخص را به تيمارستان مي كشاند. تأثير موسيقي بر روان و اعصا ب، ص 96

(81) - مباني فقهي و رواني موسيقي، ص 33

(82) - صحيفه ي نور ج 8 ص 197 تا 101

(83) - همان ج 9 ص 155

(84) - الاغاني، لابي الفرج الاصفهاني ج 1 ص 68

(85) - همان ج 3 ص 307

(86) - همان ج 3 ص 307، از اوج تا فرود، نگاهي به جامعه ي اسلامي در عصر اموي نويسنده اسميه العظم، ترجمه: سيد مهدي عليزاده موسوي صص 103 - 107

(87) - صحيفه ي نور ج 9 ص 155

(88) - موسيقي از نظر دين و دانش، ص 30

برادران و خواهران عزيز جهت اطلاع در مورد موسيقي غير از كتببي كه در پاورقي اسامي آنها ذكر شده به اين كتاب ها هم مراجعه فرماييد:

1 - راز كاميابي مردان بزرگ

2 - تاريخ موسيقي نويسنده لرست دلين

3 - تاريخ موسيقي سعدي حسني

4 - مناظره دكتر و پير

5 - بناهاي اجتماعي قرن ها

6 - گناهان كبيره

7 - انديشه ها و اندرزها

(89) - موسيقي از نظر دين و دانش، ص 31

(90) - همان

(91) - همان، ص134و مناظره دكتر و پير، ص 452 - 453وموسيقي از نظر دين و دانش، ص 52

(92) - همان، ص 135

(93) - «قانون» كه يكي از آلات نوازندگي موسيقي است، مبتكرش فارابي مي باشد.

(94) - الكني والالقاب ج 3 ص

2 - 3

(95) - نظري به موسيقي ج1 ص 166 - 167

(96) - بهشت جوانان ص 356 - تأثير موسيقي بر روان و اعصا ب نقل از مجله روشنفكر ش 556 –ص 26

(97) - بهشت جوانان، ص 359 - تأثير موسيقي بر روان و اعصا ب نقل

از مجله جوانان سال چهارم

(98) - تأثير موسيقي بر روان و اعصا به نقل از مجله اميد ايران، ش 835، ص 25

(99) - موسيقي از نظر دين و دانش، ص 20 – بهشت جوانان، ص 359

(100) - بهشت جوانان، ص 360 - موسيقي از نظر دين و دانش، ص 20

(101) - همان، ص 360 - تأثير موسيقي بر روان و اعصاب ص 83 نقل از مجله روشنفكر ش 790، ص 54

(102) - همان، ص 363 - به نقل از مجله صبح، ش 76، آذر 76، ص

9 - نشريه شلمچه ش 20 نيمه اول آذر 76

(103) - روزنامه ي جمهوري اسلامي، 4 بهمن، سال 77

(104) - مجله زن، 22مهر سال 74و 6 آبان 74، ص 7 – بهشت جوانان، ص 364

(105) - سروش جوان شماره 42، سال چهارم.

(106). كافي ج 6 ص 433، «بَيْتُ الْغِنَاءِ لَا تُؤْمَنُ فِيهِ الْفَجِيعَةُ وَ لَا تُجَابُ فِيهِ الدَّعْوَةُ وَ لَا يَدْخُلُهُ الْمَلَكُ».

(107). همان ج 6 ص 434، «ضَرْبُ الْعِيدَانِ يُنْبِتُ النِّفَاقَ فِي الْقَلْبِ كَمَا يُنْبِتُ الْمَاءُ الْخُضْرَةَ».

(108). الدر المنثور ج 5 ص 308، مستدرك الوسائل ج 2 ص 457 چ قديم، ج 13 ص 214 چ جديد، بحارالانوار ج 73 ص 247

(109) - همان ج 5 ص 308، «… اياكم و العناد فانه ينقص الحياء و يزيد في الشهوه و يهدم المروه و انه لينوب عن الخمر و يغفل ما يفعل لسكر فان كنتم لا بد فاعلين فجنبوه النساء، فان الغناء داعيه الزناء.»

(110) - غنا و موسيقي از ديدگاه سلام ص 141

(111) - كافي ج 6 ص 432، «مَنْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بِنِعْمَةٍ فَجَاءَ عِنْدَ تِلْكَ النِّعْمَةِ بِمِزْمَارٍ فَقَدْ كَفَرَهَا وَ

مَنْ أُصِيبَ بِمُصِيبَةٍ فَجَاءَ عِنْدَ تِلْكَ الْمُصِيبَةِ بِنَائِحَةٍ فَقَدْ كَفَرَهَا»

(112) - كافي ج 6 ص 432، «إِنَّ شَيْطَاناً يُقَالُ لَهُ الْقَفَنْدَرُ إِذَا ضُرِبَ فِي مَنْزِلِ الرَّجُلِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِالْبَرْبَطِ وَ دَخَلَ عَلَيْهِ الرِّجَالُ وَضَعَ ذَلِكَ الشَّيْطَانُ كُلَّ عُضْوٍ مِنْهُ عَلَي مِثْلِهِ مِنْ صَاحِبِ الْبَيْتِ ثُمَّ نَفَخَ فِيهِ نَفْخَةً فَلَا يَغَارُ بَعْدَ هَذَا حَتَّي تُؤْتَي نِسَاؤُهُ فَلَا يَغَارُ».

(113). مستدرك الوسائل ج 13 ص 218، «لَا تَدْخُلُ الْمَلَائِكَةُ بَيْتاً فِيهِ خَمْرٌ أَوْ دَفٌّ أَوْ طُنْبُورٌ أَوْ نَرْدٌ وَ لَا يُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ وَ تُرْفَعُ عَنْهُمُ الْبَرَكَةُ».

(114). جوان و موسيقي ص 20 و 21 به نقل از مهدي منتظر ص 145

(115). جوان و موسيقي ص 22 به نقل از المخازن ج 1 ص 311، جامع احاديث شيعه ج 22 ص 248 ح 31991

(116). الدرالمنثور ج 5 ص 308

(117). لئالي الاخبار ج 5 ص 219

(118). يا علي! ثلاثه يقسين القلب: استماع الله و و طلب الصيد و اتيان باب السلطان؛

(119). موسيقي و غنا از ديدگاه اسلام ص 157 و خصال صدوق ج 1 ص 125

(120). مستدرك الوسائل ج 13 ص 219 چ جديد و چ قديم ج 2 ص 459، تفسير قرطبي ج 14 ص 54، «يُحْشَرُ صَاحِبُ الطُّنْبُورِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ هُوَ أَسْوَدُ الْوَجْهِ وَ بِيَدِهِ طُنْبُورٌ مِنَ النَّارِ وَ فَوْقَ رَأْسِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ بِيَدِ كُلِّ مَلَكٍ مِقْمَعَةٌ يَضْرِبُونَ رَأْسَهُ وَ وَجْهَهُ وَ يُحْشَرُ صَاحِبُ الْغِنَاءِ مِنْ قَبْرِهِ أَعْمَي وَ أَخْرَسَ وَ أَبْكَمَ وَ يُحْشَرُ الزَّانِي مِثْلَ ذَلِكَ وَ صَاحِبُ الْمِزْمَارِ مِثْلَ ذَلِكَ وَ صَاحِبُ الدَّفِّ مِثْلَ ذَلِكَ».

(121). جامع احاديث ج 22 ص 233

(122). نظري به موسيقي ج 2 ص 324، به نقل از درالمنثور ج 2 ص

324

(123). من قعد الي قينه يستمع منها صبَّ الله في اذنيه الانك

(124). كنزالعمال ج 15 ص 220، ح 40699، مستدرك الوسايل ج 2 ص 459

(125) جامع الاخبار ص 180

(126). كافي ج 6 ص 434، «من نزه نفسه عن الغناء فان في الجنه شجره يأمرالله عز و جل الرياح ان تحركها لها صوتاً لم يسمع بمثله و من لم يتنزه عنه لم يسمعه».

(127). گناهان كبيره ج 1 ص 259، «اِنَّمَا حَرَّمَ اللَّهُ الصِّنَاعَةَ الَّتِي حَرَامٌ كُلُّهَا الَّتِي يَجِي ءُ مِنْهَا الْفَسَادُ مَحْضاً نَظِيرُ الْبَرَابِطِ وَ الْمَزَامِيرِ وَ الشِّطْرَنْجِ وَ كُلِّ مَلْهُوٍّ بِهِ وَ الصُّلْبَانِ وَ الْأَصْنَامِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ مِنْ صِنَاعَاتِ الْأَشْرِبَةِ الْحَرَامِ وَ مَا يَكُونُ مِنْهُ وَ فِيهِ الْفَسَادُ مَحْضاً وَ لَا يَكُونُ فِيهِ وَ لَا مِنْهُ شَيْ ءٌ مِنْ وُجُوهِ الصَّلَاحِ فَحَرَامٌ تَعْلِيمُهُ وَ تَعَلُّمُهُ وَ الْعَمَلُ بِهِ وَ أَخْذُ الْأَجْرِ عَلَيْهِ وَ جَمِيعُ التَّقَلُّبِ فِيهِ مِنْ جَمِيعِ وُجُوهِ الْحَرَكَاتِ كُلِّهَا إِلَّا أَنْ يَكُونَ صِنَاعَةً»

(128). مجمع البيان ج 8 ص 313، «لا يحل تعليم المغنيات و لا بيعهن و اثمانهن حرام و قد نزل تصديق ذلك في كتاب الله و من الناس من يشتري لهو الحديث …

(129). تفسير نورالثقلين ج 4 ص 194

(130). سفينه البحار ج 2 ص 32

. (131) سفينه البحار ج 2 ص 328

(132). مسائل جديد از ديدگاه علماء و مراجع تقليد ج 3 ص 83 - 85

(133). مسائل جديد از ديدگاه علماء و مراجع تقليد ج 1 ص 71 - 72

1. حج / 30

2. كافي ج 6 ص 431

عن ابي بصير قال:

سألت اباعبدالله عَلَيْهِ السَّلَام عن قول الله عز و جل: فاجتنبوا الرجس من الاوثان و اجتنبوا قول الزور قال:

الغناء.

3.

تفسير نورالثقلين ج3 ص 496، وسايل الشيعه ج 12 ص 225

عن ابي عبدالله عَلَيْهِ السَّلَام قال في قول الله عز و جل: فاجتنبوا الرجس من الاوثان و اجتنبوا قول الزور قال:

الرجس من الاوثان الشطرنج و قول الزور الغناء.

1. فرقان / 72

2. فرقان / 72

3. كافي ج 6 ص 431، الميزان ج 15 ص 265، دعائم الاسلام ج 2 ص 208 ح 764 به نقل از مستدرك الوسائل ج 13 ص 213 باب 78 ح 6.

عن ابي عبدالله عَلَيْهِ السَّلَام قال في قوله عز و جل: و الذين لا يشهدون الزور قال:

الغناء.

4. تفسير قمي ج 2 ص 117

5. نورالثقلين ج 4 ص 41 و لا يشهدون الزور اي مجالس الفساق و لا يحصرون الباطل …

6. تفسير شريف لاهيجي ج 3 ص 353

7. لقمان / 6 و 7

8. كافي ج 6 ص 431، عن ابي جعفر عَلَيْهِ السَّلَام قال:

سمعته يقول:

الغناء مما وعدالله عز و جل عليه النار و تلا هذه الآيه: و من الناس من يشتري لهو الحديث ليضل عن سبيل الله به غير علم و يتخذها هزواً اولئك لهم عذاب مهين.

1. كافي ج 6 ص 433، ابا عبدالله عَلَيْهِ السَّلَام، يقول الغناء مجلس بان ينظر الله الي اهله و هو مما قال الله عز و جل: و من الناس من يشتري لهو الحديث ليضل عن سبيل الله.

2. اسراء / 38

3. كافي ج 6 ص 432 و مستدرك الوسايل ج13 ص 221

4. گناهان كبيره ج 1 ص 267

1. حق اليقين ص 565

2. لقمان / 6

3. فقه الرضا عَلَيْهِ السَّلَام ص 38 به نقل از مستدرك ج 13 ص 213 باب 78 ح 9 ط بيروت

4. تفسير قمي

ج 2 ص 161

5. مجمع البيان ج 8 ص 313

6. تفسير شبر ص 391 ط بيروت.

7. مؤمنون / 3

8. تفسير نورالثقلين ج 3 ص 539، بحارالانوار ج 76 ص 24، سوره مؤمنون / 3

1. نجم / 59 - 61

2. موسيقي و غنا از ديدگاه اسلام ص 122 به نقل از البشائر ج 3 ص 454

3. الغدير ج 8 ص 68

. (160) اصول الفقه ج

3 - 4 ص 97

. (161) همان ص 105

(162). مباني فقهي و رواني موسيقي صص 20 - 30

(163). تعليم و تربيت در اسلام ص 70 تا ص 73

(164). جوان و موسيقي ص 87 به نقل از بيماريهاي رواني ج 2 ص 577

(165). همان

- (166) بهشت جوانان ص 372 به بعد

-

-

-

-

8