سرشناسه:مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان،1391
عنوان و نام پديدآور:چراغ هدايت/ مهدي آقابابايي .
مشخصات نشر ديجيتالي:اصفهان:مركز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان ، 1391.
مشخصات ظاهري:نرم افزار تلفن همراه و رايانه
موضوع: امام حسين (ع)
بِسْمِ اللَّه الرّحمن الرّحيم
(الْحَمْدُ لِلَّه رب العالمين و الصلاه و السلام علي اشرف المرسلين محمد المصطفي و اهل بيته الطاهرين).
در حديث شريف نبوي كه شيعه و سني آن را روايت نموده اند پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد بن عبدالله صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم فرمودند:
«حُسَيْنٌ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ حُسَيْن». (1)
يعني:
(حسين از من و من از حسينم).
اين حديث داراي دو بند است:
بند اول:
«حُسَيْنٌ مِنِّي» اين قسمت واضح و روشن است.
زيرا امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام فرزند دختر رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و نوه ي آن حضرت است.
بند دوم:
«و أَنَا مِنْ حُسَيْن» علماء اين بند را چنين معني كرده اند كه: بقاء رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به بقاء دين او «اسلام» است و بقاء اسلام مرهون جهاد امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و فداكاري او در راه خدا است.
اگر جريان عاشوراء و فداكاري امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و ياران و اهل بيتش در راه اسلام نبود، بني اميه قرنها پيش، اسلام را از بين برده بودند!
روي اين حساب است كه بقاء پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نيز از حسين عَلَيْهِ السَّلَام است.
بنا بر اين حسين عَلَيْهِ السَّلَام از پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم است كه فرزند اوست.
و پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم از حسين عَلَيْهِ السَّلَام است كه بقاء حضرتش از اوست.
همان گونه كه دانشمندي بزرگ در اين باره گفته است:
«اَلاِسلامُ
مُحَمَّديُّ الوُجودِ وَ حُسينيُّ البَقَاءِ».
يعني:
«پيدايش اسلام از محمد صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و بقاء آن از حسين عَلَيْهِ السَّلَام است».
از اين رو ما درك مي كنيم كه بقاء اسلام در عصر حاضر نيز بستگي به حمايت از نهضت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و زنده نگاه داشتن انقلاب آن حضرت، هر چه با شكوه تر برگزار كردن مجالس سوگواري و عزاداري حضرتش دارد و زنده نگاه داشتن نهضت آن حضرت جز با پاسداري از شعائر حسيني كه برنامه ي شيعيان در هر كجا از جهان پهناور در ايام عاشورا و ديگر ايام است، امكان پذير نيست.
زيرا شعائر حسيني يك نوع ممارست عملي و همه جانبه از داستان عاشوراء و فاجعه ي كربلا و فداكاري امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام در راه دين است و اين شعائر است كه در وجود انسانها روح حسيني و اسلامي را زنده مي سازد.
اگر اين شعائر متروك شود انقلاب حضرت به دست فراموشي سپرده خواهد شد و به دنبال آن اسلام از بين خواهد رفت.
با اين بررسي مختصر به اين نتيجه مي رسيم كه برگزاري مجالس عزاء حسين عَلَيْهِ السَّلَام همه ساله و در هر منطقه يك نوع واجب كفاييست و در گذشته بعضي از بزرگان فقهاء (2) و مجتهدين به وجوب آن فتوي داده اند و علت وجوب آن هم روشن شد كه بقاء اسلام مرهون نهضت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و بقاء نهضت آن حضرت تنها با شعائر حسيني است، بنا بر اين با بر پا داشتن شعائر حسيني سبب بقاء اسلام است و شايد معني واقعي فرموده ي رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم كه فرمودند:
«حُسَيْنٌ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ حُسَيْن»
همين باشد كه اشاره شد (3)
خداوند متعال در قرآن مجيد مي فرمايد:
«و مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَي الْقُلُوب». (4)
يعني:
هر كس شعائر الهي را بزرگ دارد آن نشانه ي روح تقوي است.
«شعائر جمع شعيره به معني علامت است».
يعني:
هر كس نشانه هاي الهي را بزرگ دارد نشان از تقواي روح است و نشانه هاي خدا: هر چيزيست كه انسان را به سوي خدا راهنمايي كند.
پس نماز جزء نشانه هاي خداست، نماز جماعت از نشانه هاي خداست، حج از نشانه هاي خدا است.
پيامبر و امام از نشانه هاي خدايند، بزرگداشت آنان، بزرگداشت نشانه هاي خدا و زنده نگاه داشتن ياد و راه و روش آنان، همه از نشانه هاي خداوند است.
بنا بر اين، ذكر مصيبتهاي حضرت سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام و بر گزاري هر گونه عزاداري آن حضرت جزء شعائر الهي و نشانه ي خداوند است، زيرا اين مجالس و يادبودهاست كه مردم را به سوي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و در واقع به سوي اسلام فرا مي خواند و اين مجالس تعظيم شعائر و نشانه ي تقواي روح است و از اين روست كه تمامي مراجع تقليد و فقهاء در طول تاريخ شيعه به رجحان اقامه ي شعائر حسيني و استحباب برگزاري آن فتوي داده و همواره بر هر چه با شكوه تر شدن آن تاكيد داشتند.
چرا شيعيان در ايام محرم در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه مي پوشند؟
براي آنكه اهل بيت رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه پوشيده اند و پيامبر خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم به ما دستور داده است كه از خاندانش پيروي كنيم، آنجا كه مي فرمايد:
«مَثَلُ أَهْلِ بَيْتِي فِيكُمْ كَمَثَلِ سَفِينَةِ نُوح، مَنْ رَكِبَهَا نَجَا و مَنْ
تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ وَ هوي».
يعني:
(مثل اهل بيت من در ميان شما بمانند كشتي نوح مي باشند كه هر كس بر آن سوار شد نجات يافت و هر كس از آن تخلف نمود دچار غرق در آب و هلاكت گرديد).
چه كسي از اهل بيت عَلَيْهمُ السَّلَام و در چه زماني براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه پوشيده است؟
به روايات ذيل توجه فرمائيد:
1 - شيخ برقي در كتاب «محاسن» روايت نموده است كه: «هنگامي كه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام كشته شدند، زنان بني هاشم لباس سياه پوشيدند و از هيچ سرما و گرمايي شكايت نمي كردند و امام زين العابدين عَلَيْهِ السَّلَام براي آنان غذا تهيه مي فرمود».
2 - شيخ نوري در «مُسْتَدْرَك الْوَسَائِلِ» ضمن روايتي نقل مي كند كه: امام زين العابدين عَلَيْهِ السَّلَام را ديدند در حالي كه جليقه ي سياه و شنلي پوشيده بودند.
3 - امام حسن مجتبي عَلَيْهِ السَّلَام در عزاي پدر بزرگوارشان اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه پوشيدند.
در كتاب ناسخ التواريخ آمده است:
هنگامي كه اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام دفن شدند و ابن ملجم به قتل رسيد، ابن عباس به سوي مردم آمده گفت:
اميرالمؤمنين از دنيا رفت و به جاي خود جانشين گذاشته است، اگر دوست داريد تا به ميان شما آيد و اگر دوست نداريد هيچكس را اجباري در كار نيست.
مردم به گريه افتادند و گفتند:
بگو تا به ميان ما آيد، امام حسن عَلَيْهِ السَّلَام در حالي كه لباس سياه به تن پوشيده بودند به ميان مردم آمده، وارد مسجد شده و بر منبر رفتند.
4 - از پاره اي از احاديث چنين فهميده مي شود كه از نظر شيعه در عصر ائمه طاهرين عليهم السّلام عادت بر اين بوده است
كه مقداري از ماه محرم و صفر تا ماه ربيع الاول لباس سياه مي پوشيده اند و اين عمل مورد تقرير و امضاء فعلي و قولي ائمه عَلَيْهمُ السَّلَام قرار گرفته است.
مرحوم علامة مجلسي (رَحْمَةُ اللهِ عَلَيه) به مناسبت روز نهم ربيع الاول حديث مُفَصَّلي نقل مي كند و سپس مي فرمايد:
ما احاديث ديگري يافته ايم كه مؤكَّد اين مطلب است و به اين احاديث اعتماد مي كنيم.
از احمد بن اسحاق قمي نماينده ي امام حسن عسكري عَلَيْهِ السَّلَام روايت مي كند كه ضمن روايتي گفت:
«… امروز روز بيرون آوردن لباس سياه است».
و اين عادت كه امروز ه ميان شيعيان رواج دارد كه تا روز نهم ربيع الاول سياه مي پوشند و در اين روز از عزا در مي آيند دنباله ي همان تقرير و و امضاي معصوم است و مرحوم سيد بن طاووس قريب به اين حديث را در كتاب «الاقبال» از كتاب «نشروطي» با اسناد خود از حضرت امام علي بن موسي الرضا عَلَيْهِ السَّلَام نقل مي كند.
بنا بر اين، مادام كه معصومين و اهل بيت عَلَيْهمُ السَّلَام در عزاي اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام و عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه مي پوشيده اند، چرا نبايد ما لباس سياه بر تن كنيم و به آنان اقتداء كنيم؟
جواب: بله، رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم نيز لباس سياه مي پوشيده اند، به حديث ذيل توجه فرمائيد:
مرحوم شيخ صدوق از حضرت امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام ضمن حديثي روايت مي كند كه فرمودند:
«خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و عليه خَمِيصَةٌ قَدِ اشْتَمَلَ بِهَا، فَقِيلَ! يَا رَسُولَ اللَّه! مَنْ كَسَاكَ هَذِه؟
فقال:
كَسَانِي حَبِيبِي».
يعني:
(رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بيرون آمدند در حالي كه
خميصي به تن پوشيده بودند، به حضرتش گفتند:
يا رسول الله! چه كسي اين لباس را به شما پوشانده است؟
فرمودند:
دوستم.
در المنجد آمده است كه «خميص» نوعي پارچه ي سياه چهار گوش است.
بله، اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام نيز لباس سياه مي پوشيدند، به حديث ذيل توجه بفرماييد:
شيخ نوري عليه الرحمه در كتاب «مُسْتَدْرَك الْوَسَائِلِ» از ابي ظبيان نقل مي كند كه:
«خرج علينا علي عَلَيْهِ السَّلَام في ازار اصفر و خميصه سوداء».
يعني:
(علي عَلَيْهِ السَّلَام به سوي ما بيرون آمد در حالي كه لنگي زرد به كمر و روپوشي سياه بر تن داشتند).
بله، ساير امامان عَلَيْهمُ السَّلَام نيز لباس سياه مي پوشيده اند.
اينك به چند حديث ذيل توجه فرمائيد:
1 - امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه پوشيدند.
مرحوم شيخ كليني در كتاب «كافي» از حضرت باقر عَلَيْهِ السَّلَام نقل مي كند كه فرمودند:
«قتل الحسين عَلَيْهِ السَّلَام و عليه جبّه خز دكناء».
يعني:
(حسين عَلَيْهِ السَّلَام كشته شد در حالي كه جبّه خزي سياه رنگ به تن داشت).
2 - امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام هم لباس سياه پوشيده اند:
مرحوم شيخ حر عاملي در كتاب «وَسَائِلِ الشِّيعَة»، از عِلَلُ الشَّرَائِع مرحوم شيخ صدوق از داوود رَّقِّي نقل مي كند:
«شيعيان از حضرت صادق عَلَيْهِ السَّلَام درباره ي پوشيدن لباس سياه مي پرسيدند، سپس حضرت را ديديم كه نشسته است در حالي كه جبه اي سياه به تن دارد، كلاهي سياه بر سر گذاشته و كفشي متمايل به سياه پوشيده اند، سپس قسمتي از آن را باز كرده و فرمودند:
«اما پنبه ي آن سياه تر است».
3 - امام علي النقي حضرت هادي عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه مي پوشيدند.
طبري در كتاب «دَلَائِلُ الْإِمَامَة» ضمن حديث مُفَصَّلي روايت كرده است كه: امام علي بن محمد بن الرضا عَلَيْهِ السَّلَام روزي در سامراء بيرون آمدند در حالي كه سوار بر اسبي سياه رنگ بوده و لباس سياه رنگ به تن و عمامه اي سياه رنگ بر سر داشتند …».
بنا بر اين به چه دليل پوشيدن
لباس سياه اشكال داشته باشد؟ با اين كه رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم لباس سياه مي پوشيدند؟ اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟ امام حسن عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟ امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟ امام سجاد عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟ امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟ امام هادي عَلَيْهِ السَّلَام مي پوشيدند؟. چرا ما در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام لباس سياه نپوشيم در حالي كه اهل بيت پيامبر صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم كه در ميان آنان صديقه ي صغري زينب كبري و ام كلثوم سلام الله عليهما بودند در عزاي حضرتش لباس سياه پوشيده اند؟
سؤال: چرا در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مجالس ماتم برگزار مي كنيم؟
جواب: چون امامان معصوم در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مجالس سوگواري برگزار مي كردند و به شيعيان خود نيز دستور مي دادند كه اين گونه مجالس داير كنند.
از طرفي هم خداوند اطاعت فرمان امامان را بر ما واجب فرموده است (5)
سؤال: كدام يك از ائمة اطهار عَلَيْهمُ السَّلَام و كجا براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مجالس سوگواري برگزار كرده اند؟
1 - اهل بيت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام كه در ميان آنان زينب كبري و ام كلثوم و ديگران بوده اند براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام اقامه ي عزا مي كرده اند.
مرحوم ابن شهر آشوب در كتاب «مناقب» روايت مي كند:
«هنگامي كه زنان وارد خانه ي يزيد شدند … به مدت سه روز براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مجلس سوگواري برگزار نمودند».
2 - عزاداري در كربلاء
مرحوم علامة مجلسي (رَحْمَةُ اللهِ عَلَيه) در كتاب «جلاء العيون» از مرحوم سيد بن طاووس روايت مي كند:
«هنگامي كه زنان و اهل بيت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از شام به كربلاء باز گشتند، با جابر بن عبدالله
انصاري و جمعي از انصار و جمعي از بني هاشم و عده اي از خاندان رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم بر خورد كردند … و ماتمي جانسوز و دلخراش برگزار نمودند و زنان
… … … … … … … … …
(5) - آنجا كه مي فرمايد:
«أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم».
آن منطقه اطرافشان گرد آمدند و چند روزي آنجا اقامت نمودند».
3 - عزاداري ام البنين و زنان بني هاشم
در كتاب «رِيَاض الْأَحْزَان» آمده است:
«ام البنين همسر اميرالمؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام براي سوگواري امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مجلسي به پا كرد و و زنان بني هاشم نزد او جمع شده و براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و اهل بيتش گريه مي كردند».
4 - سوگواري اهل بيت عَلَيْهمُ السَّلَام در شام
مرحوم شيخ صدوق در كتاب «امالي» مي نويسد:
«اهل بيت در خرابه ي شام سه روز ماندند و در عزاي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام سوگواري و نوحه خواني مي كردند».
5 - اهل بيت عَلَيْهمُ السَّلَام و سوگواري در مدينه:
مرحوم شيخ برقي در كتاب «محاسن» مي نويسد:
«هنگامي كه اهل بيت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام به مدينه بازگشتند زنان خاندان رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم براي سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام عزاداري بپا نمودند و لباسهاي سياه پوشيدند و شب و روز نوحه سرايي مي كردند و حضرت امام زين العابدين عَلَيْهِ السَّلَام براي آنان غذا مهيا مي نمودند».
6 - حضرت امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام سوگواري مي كنند:
مرحوم سيد محسن امين در كتاب «المجالس السنيه» مي نويسد:
«دِعْبِل خزاعي در دهه ي محرم بر امام رضا عَلَيْهِ السَّلَام وارد شد، در حالي كه ياران حضرت اطرافش بودند، حضرت به پا خاسته پرده اي انداختند و زن و بچه را
پشت پرده نشانيده و فرمودند:
اي دِعْبِل! براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مرثيه بخوان، دِعْبِل گويد:
صدا به گريه بلند كردم و اشك از چشمانم جاري شده اين اشعار را خواندم:
افاطم! لو خلت الحسين مجدلا
و قَدْ مَاتَ عَطْشَاناً بِشَطِّ فُرَات
إِذاً لَلَطَمْتِ الْخَدَّ فَاطِمُ عِنْدَه
و أَجْرَيْتِ دَمْعَ الْعَيْنِ فِي الْوَجَنَات».
7 - همسر امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام سوگواري مي كند:
مرحوم شيخ كليني در كتاب كافي از حضرت صادق عَلَيْهِ السَّلَام روايت مي كند كه فرمود:
«هنگامي كه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام شهيد شد، همسر آن حضرت كه از قبيله ي بني كلاب بود براي حضرتش مجلس ماتمي برگزار كرد و آن قدر همراه زنان ديگر گريه كردند كه اشك چشمشان خشكيد».
8 - امام محمد باقر عَلَيْهِ السَّلَام تشويق به سوگواري مي كنند:
از امام باقر عَلَيْهِ السَّلَام روايت شده است كه فرمودند:
«خدا رحمت كند بنده اي را كه با ديگري گرد هم آيند و سخن از ولايت ما به ميان آورند، كه سومين شخص آنان فرشته اي خواهد بود كه براي آنان استغفار مي كند و هيچگاه دو نفر به قصد ياد ما جمع نمي شوند مگر آنكه خداوند به وسيله ي آنان بر فرشتگانش مباهات خواهد فرمود، هر گاه جمع شويد و به ياد ما باشيد اجتماع و ياد آوري شما موجب زنده شدن ماست و بهترين مردم پس از ما كسيست كه سخن از ولايت ما گويد و مردم را به ياد ما دعوت نمايد».
9 - امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام تشويق به سوگواري مي كند:
فضيل بن يسار از امام جعفر صادق عَلَيْهِ السَّلَام روايت مي كند كه حضرت به او فرمودند:
«آيا جلسه ترتيب مي دهيد و به حديث گفتن مي پردازيد؟
فضيل مي گويد:
آري.
آنگاه حضرت مي فرمايد:
آگاه باش كه من اين مجالس را دوست دارم،
ولايت ما را زنده كنيد، زيرا كه هر كس در مجلسي بنشيند كه در آن امر ولايت زنده شود، در آن روزي كه دلها خواهند مرد دلش نمي ميرد».
10 - سوگواري در تمام خانه ها
ابن قُولَوَيْه در كتاب «كامِل الزِّيَارات» روايت مي كند كه امام باقر عَلَيْهِ السَّلَام فرمودند:
«… در روز عاشورا انسان بايد براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام گريه و زاري كند و به اهل منزل خود دستور دهد كه براي حضرتش گريه كنند و در خانه خود با اظهار ناراحتي براي آن حضرت سوگواري بپا سازد و در خانه هاي يكديگر به منظور گريه كردن براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام به ملاقات همديگر روند و در مصيبت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام به يكديگر تسليت گويند، كه اگر اين كارها را بكنند من براي آنان ضمانت مي كنم كه خداوند ثواب دو هزار حج و عمره و شركت نمودن در جنگي در ركاب رسول خدا صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم و ائمه ي طاهرين عَلَيْهمُ السَّلَام به او عطا فرمايد».
11 - تشويق زنان به اقامه سوگواري:
امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام مردم را تشويق مي فرمايند كه زنان هم در برگزاري ماتم براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام شركت كنند و به گريه و زاري براي حضرتش بپردازند.
در حديث از حماد كوفيست كه حضرت امام صادق عَلَيْهِ السَّلَام به او فرمودند:
«به من رسيده است كه نيمه شعبان از اطراف كوفه و جاهاي ديگر كساني كنار قبر امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مي آيند و زناني براي حضرتش گريه مي كنند، بعضي قرآن مي خوانند، بعضي تاريخ مي گويند، بعضي زاري مي كنند و بعضي مرثيه مي خوانند؟
به حضرت گفتم:
بله چنين است و من خودم اينها را كه مي فرمائيد ديده ام،
حضرت فرمود:
شكر خداي را كه در ميان شيعيان كساني را قرار داده است كه به سراغ ما مي آيند و به مداحي و مرثيه خواني ما مي پردازند».
مرحوم علامه شيخ جعفر كَاشِف الغِطَاء در كتاب «كَشْف الغِطَاء» خود مي فرمايد:
«اما بعضي از اعمال كه مربوط به دين است و دليل خاصي بر آن نيست، خالي از اين نيست كه بتوان آنها را وارد ادله عامه نمود و با انجام دادن اين كارها انسان قصد موافقت از جهتي داشته باشد، نه از جهت خاص تا آنجا كه مي فرمايد:
همانگونه كه در مقام عزاداري امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام مي بينيم طبل اعلام مي زنند يا سنج مي زنند يا صورتهايي به منظور شبيه خواني درست مي كنند، يا به صورت و سينه ي خود مي زنند تا گريه و زاري بيشتري انجام دهند». (6)
شيخ خضر از شاگردان مرحوم كَاشِف الغِطَاء كبير است، كه صاحب الذَّرِيعَة درباره ي او نقل مي كند كه: امير المؤمنين عَلَيْهِ السَّلَام را در خواب مي بيند، حضرت قلمي به دست او مي دهند، وقتي از خواب بيدار مي شود همان قلم را در دست خود مشاهده مي كند و با آن قلم كتاب «ابواب الجنان» را مي نويسد كه در اين كتاب گفته است:
«آنچه كه از مجموع روايات بر مي آيد، از آن جمله رواياتي كه در مورد زيارت حسين مظلوم عَلَيْهِ السَّلَام حتي با ترس جاني، رسيده است، اين كه به سر و سينه زدن و جزع و زاري نمودن براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام به هر شكلي كه باشد حتي اگر بداند كه در دم خواهد مرد جايز است.
(7)
«من براي مردم هند چيز تازه اي نياورده ام، فقط نتيجه اي را كه از مطالعات و تحقيقاتم درباره ي تاريخ زندگي قهرمانان كربلا به دست آورده بودم، ارمغان ملّت هند كردم».
«اگر بخواهيم هند را نجات دهيم، واجب است همان راهي را بپيماييم كه حسين بن علي عَلَيْهِ السَّلَام پيمود …». (8)
در جاي ديگري آمده است كه او مي گويد:
«من زندگي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام آن شهيد بزرگ اسلام را به دقت خوانده ام و توجه كافي به صفحات كربلا نموده ام و بر من روشن شده است كه اگر هندوستان بخواهد يك كشور پيروز گردد، بايستي از سرمشق امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام پيروي كند». (9)
«پيروان وجدان اگر با نظر دقيق، اوضاع و احوال آن دوره و پيشرفت مقاصد بني اميه و وضع سلطنت و دشمني و عدات آنها را با حق و حقيقت بنگرند، بدون تأمل تصديق خواهند كرد كه حسين عَلَيْهِ السَّلَام با قرباني كردن عزيزترين افراد خود و با اثبات مظلوميت و حقانيت خود، به دنيا درس فداكاري و جانبازي آموخت و نام اسلام و اسلاميان را در تاريخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت».
«و اگر چنين حادثه ي جانگدازي پيش نيامده بود، قطعاً اسلام به حالت كنوني باقي نمي ماند و ممكن بود يكباره اسلام و اسلاميان محو و نابود گردند …». (10)
… … … … … … … … …
«بهترين درسي كه از تراژدي كربلا مي گيريم آن است كه حسين عَلَيْهِ السَّلَام و يارانش ايمان استوار به خدا داشتند، آنها با عمل خود روشن كردند كه تفوق عددي در جايي كه حق با باطل روبرو مي شود اهميتي ندارد، پيروزي حسين عَلَيْهِ السَّلَام با وجود اقليتي كه داشت باعث شگفتي من است». (11)
دانشمند معاصر مسيحي «انطوان بارا» كتاب «الحسين في الفكر المسيحي» را متواضعانه به آستان آن جناب تقديم نموده است.
امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام تنها در محدوده ي عصر خويش مشعل هدايت و كشتي نجات نبوده، بلكه در طول قرون و اعصار، توده هاي فراواني را به سوي خود جلب كرده، كه به شاهراه هدايت رهنمون شده اند، يك نمونه آن دانشمند معاصر است كه كتاب «شَيِّعنيِ الحُسَين» را در مورد كيفيت هدايت يافتنش به آيين حق، در پرتو بررسي تاريخ عاشورا به رشته ي تحرير در آورده است.
«ما اگر وقتي امري اجتماعي يا سياسي داشته باشيم، بايد دهها هزار كارت چاپ كرده و با زحماتي توسط نفراتي آن كارتها را به اشخاص داده، تازه از ده هزار نفرشان، هزار نفر حاضر مي شوند و امر ناتمام مي ماند، لكن اين مسلمان و شيعيان با نصب يك پرچم سياه درب يك خانه كه مي گويند مي خواهيم براي حسين عَلَيْهِ السَّلَام عزيزمان گريه كنيم، دهها هزار نفرشان در ظرف دو ساعت در مجلس جمع مي شوند و تمام مسائل اجتماعي و سياسي و مذهبي خويش را در آن مجلس، حل و فصل مي نمايند. (12)
اين روز (عاشورا) براي مسلمانان در سراسر جهان، معنايي بزرگ دارد. اين روز يكي از حزن آورترين و تراژيك ترين وقايع اسلام اتفاق افتاد. شهادت حضرت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام در عين حزن آور بودن، نشانه ي فتح نهايي روح واقعي اسلام بود، زيرا تسليم كامل به اراده يِ الهي به شمار مي رفت. شهادتِ يكي از عظيم ترين پيروان اسلام، مَثَل درخشنده و پايدار براي همه ي ما است.
اين حركت به ما مي آموزد كه اشكال و خطرات هر چه باشد، نبايستي از راه حقيقت و عدالت منحرف شد (13)
امروزه در هيچ جاي جهان، حتي براي نمونه، نمي توان يافت كه دو يا سه نفر شيعه آنجا باشند و عزاداري بپا نكنند.
در «بندر مارسيل» عربي را ديدم كه پيرو مذهب تشيع بود و گويا تابعيت بحرين را داشت، در مهمانخانه ي جنب اتاق من مسكن داشت، در روز عاشوراي حسين عَلَيْهِ السَّلَام به
تنهايي احوالات حسين عَلَيْهِ السَّلَام را مي خواند و گريه مي كرد و سپس مقداري آش كه با شكر و برنج تهيه نموده بود، بين فقرا تقسيم مي نمود. (14)
… … … … … … … … … … …
انتقاد ماربين آلماني از نسبت جنون دادن به عزاداران عاشورا
بعضي مُوَرِّخين به علت نداشتن اطلاع بر كميت و كيفيت سوگواري و رواج آن، سخناني بدون علم گفته اند و عزاداران و پيروان حسين عَلَيْهِ السَّلَام را به ديوانگي توصيف كرده اند و ابداً از تغييرات و دگرگوني هايي كه همين عزاداران در اسلام به وجود آورده، خبر ندارند و نهضت ها و هيجان مذهبي و حس سياسي كه از فرقه ي شيعه از بر پايي اين عزاداري ها پيدا شده مثل آن از هيچ گروهي و قومي ديده نشده است.
… و وقتي كه ما مُبَلِّغين و مُبَشِّرين خودمان را با همه ي خرج و قدرت و ثروت كه در اختيار آنان گذاشته مي شود، با فرقه ي شيعه مقايسه مي كنيم، مي بينيم كه مُبَلِّغين و دعوت كنندگان ما به قدر ده يك فرقه ي شيعه پيشرفت نكرده اند، اگر چه بزرگان دين ما نيز مردم را با ذكر مصائب حضرت مسيح عَلَيْهِ السَّلَام محزون و اندوهناك مي كنند، ولي نه به شكل مراسم پيروان حسين عَلَيْهِ السَّلَام. ممكن است كه علتش آن باشد كه مصائب مسيح عَلَيْهِ السَّلَام در
برابر مصائب امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام به آن درجه مؤثر و دردآور نباشد، بنا بر اين وظيفه ي مُوَرِّخين ما اينست كه به حقايق رسوم و عادات ديگر اطلاع پيدا كنند و آنان را نسبت به جنون ندهند.
سپس مي افزايد:
ما اروپايي ها به مجرد اين كه حركاتي را ظاهراً از مراسم ملي و مذهب گروهي ديديم كه مخالف عادت ماست، او را نسبت جنون و وحشي گري مي دهيم و ما غافل هستيم از اين كه اگر به اين اعمال رسيدگي كنيم، مي بينيم كه آن مراسم عقلاييست، هم چنان كه آن را در همين فرقه ي شيعه مشاهده مي كنيم و در اين گروه با بهترين وجه آن را مي بينيم و آنچه بر ما لازم است آن است كه ما به حقيقت و رمز عادت ها و تقليدهاي هر گروهي نظر كنيم و گر نه اهل آسيا نيز بسياري از عادات ما را
زشت مي دانند و بعضي از حركات ما را منافي و مخالف آداب مي شمارند و نداشتن تهذيب و انسانيت بلكه وحشيّت اسم مي گذارند. (15)
هيچ نمونه اي از شجاعت بهتر از آنكه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از لحاظ فداكاري و تَهَوُّر نشان داد در عالم پيدا نمي شود، به عقيده ي من تمام مسلمين بايد از سرمشق اين شهيدي كه خود را در سرزمين عراق قربان كرد پيروي نمايند. (16)
شهادت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از همان زمان كه طفلي بيش نبودم در من تأثير عميق و حزن آوري مي بخشيد من اهميت بر پا داشتن اين خاطره ي بزرگ تاريخي را مي دانم اين فداكاريهاي عالم از قبيل شهادت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام سطح بشريت را ارتقاء بخشيده است و خاطره آن شايسته است هميشه بماند و ياد آوري شود. (17)
گيبون مي گويد:
در طي قرون آينده بشريت و در سرزمينهاي مختلف شرح صحنه حزن آور مرگ حسين عَلَيْهِ السَّلَام موجب بيداري قلب خودسرترين قارئين خواهد شد.
چارلز ديكنس (Charles John Huffam Dickens) درباره ي نهضت حسين عَلَيْهِ السَّلَام اين گونه مي گويد:
اگر منظور امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام جنگ در راه خواسته هاي دنيايي خود بود من نمي فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند، سپس عقل چنين حكم مي نمايد كه او فقط به خاطر اسلام فداكاري خويش را انجام داد. (18)
«آيا اقليتي پيدا مي شود كه وقتي درباره ي كربلا سخن مي شنود آغشته با حزن و الم نگردد، حتي غير مسلمانان نيز نمي توانند پاكي روح را كه اين جنگ اسلامي در تحت لواي آن انجام گرفت انكار كنند». (19)
«درس امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و هر قهرمان شهيد ديگري اينست كه در دنيا اصول ابدي عدالت و ترحم و محبت وجود دارد كه تغيير ناپذيرند و همچنين مي رساند كه هر گاه كسي براي اين صفات جدي مفارقت كند و بشر در راه آن پا فشاري نمايد آن اصول هميشه در دنيا باقي و پايدار خواهد ماند». (20)
ل. م. بويد مي گويد:
«در طي قرون افراد بشر هميشه جرأت و پردلي و عظمت روح بزرگي قلب و شهامت رواني را دوست داشته اند و در همي نهاست كه آزادي و عدالت هرگز به نيروي ظلم و فساد تسليم نمي شود اين بود شهادت و اين بود عظمت امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و من مسرورم كه با كساني كه اين فداكاري عظيم را از جان و دل ثنا مي گويند شركت كرده ام هر چند كه 1300 سال از تاريخ آن گذشته است (21)
«براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام ممكن بود كه زندگي خود را با تسليم شدن اراده يِ يزيد نجات دهد، ليكن مسؤوليت پيشوا و نهضت بخش اسلام اجازه نمي داد كه او يزيد را به عنوان صاحب خلافت بشناسد او به زودي خود را قبول هر ناراحتي و فشاري به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بني اميه آماده ساخت، در زير آفتاب سوزان سرزمين خشك و در روي ريگهاي تفتيده عربستان روح حسين عَلَيْهِ السَّلَام ثنا ناپذير است، اي پهلوان و اي نمونه ي شجاعت و اي شهسوار من اي حسين! (22)
«گر چه كشيشان ما هم از ذكر مصائب حضرت مسيح عَلَيْهِ السَّلَام مردم را متاثر مي سازند،
ولي آن شور و هيجاني كه در پيروان حسين عَلَيْهِ السَّلَام يافت مي شود در پيروان مسيح
يافت نخواهد شد و گويا سبب اين باشد كه مصائب مسيح در برابر مصائب حسين عَلَيْهِ السَّلَام مانند پر كاهيست در مقابل يك كوه عظيم پيكر». (23)
«اگر مُوَرِّخين ما حقيقت اين روز را مي دانستند و درك مي كردند كه عاشورا چه روزيست اين عزاداري را محبوبانه نمي پنداشتند؛ زيرا پيروان حسين عَلَيْهِ السَّلَام به واسطه عزاداري حسين عَلَيْهِ السَّلَام مي دانند كه پستي و زيردستي و استعمار و استثمار را نبايد قبول كنند؛ زيرا شعار پيشرو و آقاي آنها ندادن تن به زير ظلم و ستم بود.
قدري تعمق و بررسي در مجالس عزاداري حسين عَلَيْهِ السَّلَام كه چه نكات دقيق حيات بخشي مطرح مي شود و در معني مي آموزند كه حسين عَلَيْهِ السَّلَام براي شرف و ناموس و بزرگي مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زير بار استعمار و ماجراجويي يزيد نرفت.
پس بياييد ما هم شيوه ي او را سرمشق قرار داده از زير دستي يزيديان نوعي (بيگانگان) خلاصي مي يابيم و مرگ با عزت را بر زندگي با ذلت ترجيح دهيم؛ زيرا مرگ با عزت و شرافت بهتر از زندگي با ذلت است، اينست تعاليم عاليه اسلام. مسلم است ملتي كه از گهواره تا گور تعليماتش چنين است، داراي چه مقام و رتبه ايست، داراي هر گونه شرافت و افتخاريست، همه سرباز حقيقي عزت و شرافتند». (24)
«روحيه بني اميه، تركيبي از طمع بي اندازه در ثروت اندوزي و علاقه به كشورگشايي به خاطر غارت بود». (25)
مُوَرِّخ انگليسي ولادت 1737 وفات 1794 ميلادي «تاريخ نزول و سقوط امپراتوري روم» مي باشد.
مي گويد:
در زمان و محيط دور، صحنه غم انگيز مرگ حسين عَلَيْهِ السَّلَام احساسات خونسردترين خواننده را هم بيدار مي كند (26)
هم او مي گويد:
با آنكه مدتي از واقعه كربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم وطن نيستيم، مع ذلك مشقّات و مشكلاتي كه حضرت حسين عَلَيْهِ السَّلَام تحمل نموده،
احساسات سنگين دل ترين خواننده را بر مي انگيزد، چند آنكه يك نوع عطوفت و مهرباني نسبت به آن حضرت در خود مي يابد. (27)
در مورد چگونگي نامه نوشتن و احترام اهل كوفه به امام چنين گفت:
«تمام كساني كه در آن مجمع حضور داشتند، نامه را امضا كردند و شايد منظورش اين بود كه نام آنها در نامه نوشته شد چون در آن دوره در شرق رسم نبود اشخاص بعد از نوشتن نامه آن را امضاء كنند بلكه در آغاز نامه، اسم خود را ذكر كردند و نامه اي كه در آن مجلس نوشته شد به زبان عربي تحرير گرديد و چون مرتبه حسين عَلَيْهِ السَّلَام خيلي برتر از سليمان بن صُرَد خزاعي بود، لذا وي نام حسين عَلَيْهِ السَّلَام را جلوتر از اسم خود ذكر كرد. سليمان بن صُرَد خزاعي تقاضاهاي مردم كوفه را در آن نامه گنجانيد و اسامي كساني را كه در آن مجمع حضور داشتند نوشت». (28)
آرامگاه حسين عَلَيْهِ السَّلَام در كربلاء، بعد از كعبه، بدون ترديد زيارتگاه مسلمانان است … جنايت كربلا وحشت انگيز و غير انساني بود). (29)
نويسنده انگليسي ولادت لاندپورت 1812 - فوت 1870 ميلادي نويسنده ي واقع بين و اجتماعي.
از جمله آثار او: اوليور تويسيت (Oliver Twist) و … وي در شرح و وصف همه چيز دقيق است مخصوصاً در تجسم حالات كودكان نبوغي دارد. (30)
مي گويد:
اگر منظور امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام جنگ در راه خواسته هاي دنيايي بود، من نمي فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند؟
پس عقل چنين حكم مي نمايد كه او فقط به خاطر اسلام فداكاري خويش را انجام داد. (31)
شاعر بزرگ انگليسي در مرثيه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام گفت:
«آنها دشمنان سر مبارك او (حسين عَلَيْهِ السَّلَام) را بالا نگاه داشتند. دهان مباركش را با شلاقهاي خود نواختند «اي دهاني كه هنگام طفوليت فروهشته بر لب پيامبر بوده اي»، اي بدني كه زير ستوران خوار شدي، اين همان بدن پاكي بود كه بينندگان را مسحور مي كرد، خوني كه از رگهاي مباركت بيرون ريخته و خشك شده معجوني آسماني است كه تاكنون هيچ سم اسبي با چنين رنگ الهي رنگين نشده است.
اي زمين برهنه و باير كربلا كه در روي تو نه علفيست و نه چمني، براي ابد آهنگ حزن و آه بر تو پوشيده است.
چون كه در سرزمين تو بدن پاره مقدس پسر فاطمه سلام الله عليها افتاده است كه روح خويش را به خدا تقديم كرد». (32)
«فاجعه كربلا نه تنها مقدرات خلافت، بلكه مقدرات ممالك اسلامي را تعيين كرد. كيست كه آن عزاداري پر شور و هيجان را ببيند و بداند كه هر سال مسلمين كليه كشورهاي جهان چگونه از شام تا بامداد سينه مي كويند و با آهنگ موزون و محزون خود بي آنكه خسته شوند مجنون وار فرياد مي زنند:
حسين! حسين! حسين و حربة برنده و شمشير دو دمي را كه سلسله ي بني اميه بدست دشمنان خود داده است تشخيص ندهد». (33)
«آن شب هنگامي كه آتش اردوها در اطراف او در بيابان برق مي زد پيروان خويش را به اطراف خود جمع كرد و طي يك سخنراني طولاني و قلب نواز با آنها سخن گفت، آنها را از وحشتهاي روز بعد آگاه ساخت و فرمود:
يقيناً قتل عام انجام خواهد شد و كساني كه با من بمانند شهيد خواهند گرديد. سپس عمل بسيار زيبايي انجام داد كه نشانه ي آگاهي كامل او از ضعف بشري و قدرت روح فداكاري وي و علامت قلب رؤوف آن بزرگوار بود.
تمام چراغهاي اردو را خاموش كرد و سپس به پيروان خود گفت:
كه هر كس جرات و قلب ايستادگي و شهادت را در خود نمي بيند در تاريكي به طور ناشناس و بدون خجلت برود. صبح عاشورا در حالي كه ابرهاي ارغواني در آسمان شرق جمع مي شد 71 نفر با ايمان دور امام را گرفتند و همگي آماده شهادت بودند». (34)
قسم به خدا اگر سه چهارم مردم قريش (دشمنان امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام) را بكشم حق يكي از انگشتان امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام ادا نشده است (35)
در مصر، در تكيه ايرانيان مي گويد:
حسين عَلَيْهِ السَّلَام در اين كار، به واجب ديني و سياسي خود قيام كرده و اين گونه مجالس عزاداري، روح شهامت را در مردم پرورش مي دهد و مايه ي قوت اراده يِ آنها در راه حق و حقيقت مي گردد. (36)
خطاب به غزالي مي گويد:
بر چنين كس نكني لعنت و شرمت بادا
لعن الله يزيد و علي آل يزيد (37)
مي گويد:
فاجعه ي كربلا در تاريخ بشر نادره اي است؛ همچنان كه مسببين آن نيز نادره اند.
… حسين بن علي عَلَيْهِ السَّلَام سنت دفاع از حق مظلوم و مصالح را بنا بر فرمان خداوند در قرآن به زبان پيغمبر اكرم وظيفه ي خويش ديد و از اقدام به آن تسامحي نورزيد. هستي خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا كرد و بدين سبب نزد پروردگار، «سرور شهيدان» محسوب شد و در تاريخ ايام، «پيشواي اصلاح طلبان» به شمار رفت. آري به آنچه خواسته بود و بلكه برتر از آن، كامياب گرديد. (38)
و هم او مي گويد:
كشته شدن حسين عَلَيْهِ السَّلَام بر خورد به ريشه اسلام نموده است و فراموش نمي گردد. (39)
با اين كه از پيروان اهل تسنن است:
محض ابراز ارادت به آستان اعظم المجاهدين حسين بن علي به كربلا رفته بود، در مقابل ضريح مقدسش ايستاد و گفته بود:
سلام بر تو اي پدر شهيدان، تو بودي كه درس قيام و نهضت را بر عليه ظلم به جهانيان دادي و هم امروز نهضتها و قيام مردم مسلمان فلسطين بر ضد استعمار و صهيونيسم و اسرائيل غاصب از قيام خونين تو و ياران تو الهام مي گيرد.
سلام بر تو اي شهيد در راه حق و آزادي. (40)
در صفحات تاريخ ملل كمتر درس عبرتي مانند آنچه از اوراق واقعه خونين كربلا به دست آمده مي توان يافت و اين جنبش حسيني بي نظير ترين جنبش هاي تاريخيست كه در زمينه نهضت هاي سياسي و ديني در دنيا پديدار شده است (41)
گريه بر سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام بالاتر از نماز شب است.
دلم مي خواهد نام مرا هم جزء روضه خوانهاي حضرت سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام ثبت نمايند.
روضه خواني و گريه بر سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام عمل مستحبيست كه هزار واجب در آن است.
الآن 1400 سال است كه با اين منبرها، روضه ها و مصيبت ها ما را حفظ كرده اند.
دستگاه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام فوق فقه است؛ نبايد به دستگاه امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام اهانت شود.
اين عزاداري ها احياء كننده ي نماز و مساجد است.
عزاداري و پا برهنه شدن و آن شور حسيني، مايه ي شرف و سرمايه ي اين مملكت است.
كشور را اين شور نجات داد.
ثلث مال بنده به مصرف روضه خواني سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام و ساير ائمه هدي عَلَيْهمُ السَّلَام برسد.
هيچ كس به هيچ مرحله اي از معنويت نرسيد مگر در حرم مطهر امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و يا در توسل به آن حضرت.
محال است سالك، سير و سلوك كند و به جايي برسد مگر از طريق خانم حضرت زهرا سلام الله عليها. براي حضرت سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام و دو ماه (محرم و صفر) را سياه بپوشيد.
من ابتداي سلوك نور حضرت زهرا سلام الله عليها را وقتي وارد مجلس روضه مي شدم مي ديدم.
گريه ي براي سيدالشهداء عَلَيْهِ السَّلَام مانند تيز آب است و لكه هاي آن گناهاني را كه با هيچ استغفاري پاك نمي شود شستشو داده و از بين مي برد.
هر كس قطره اي خالصانه براي امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام گريه كند، خداوند درهاي جهنم را تا ابد به روي او مي بندد. (42)
در محرم الحرام 1399 هجري قمري زماني كه رهبر جهان اسلام، امام خميني (ره) فرزند رشيد اسلام، در پاريس به سر مي برد، گويا نظر مباركش همين بود كه مي فرمود:
«در بلاد غير اسلامي حسين عزيز، جد بزرگوارش گريه كن ندارد». بدين سبب در منزل خود مجلس عزاداري بپا مي دارد و در عزاي جدش زار زار گريه مي كند (43)
روضه خواني از مسلّمات مذهب شيعه است (44)
هر كه بخواهد و قابل باشد نماز و روضه بيايد چيزهايي به دست مي آورد. (45)
به فرزندانش سفارش مي كنند كه: «تا جايي كه لقمه ناني از گلويت پايين مي رود، روضه خواني در منزل را ترك نكنيد». (46)
افتخار مي كنم خاك پاي روضه خوانها را سرمه ي چشم كنم. (47)
دوست دارم اسمم در رديف نوكران امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام نوشته شود. (48)
روز عاشورا كه توغ را وارد مجلس مي كردند و نزديك ايشان رسيدند، ايشان مقابل توغ آمده و سر توغ را مي بوسيدند و به همه ي عزاداران دعا مي كردند (49)
(1) - صحيح تِرمِذي ج 2 ص 307 و كَنْزُ العمّال ج 6 ص 221 و فضائل الخمسه ج 3 ص 262 و مُسْتَدْرَك الصَّحِيحَيْن ج 3 ص 177 و أُسْد الغَابَة ج 2 ص 19 و ص 130
(2) - مانند مرحوم آيت الله مامقاني و همچنين صاحب كتاب «اَسْرَارُ الشَّهَادَة» تاليف مرحوم ملا آقا دربندي.
(3) - شعائر حسيني ص 8 تا 11
(4) - سوره حج آيه 32
(6) - شعائر حسينيه ص 63
(7) - شعائر الحسينيه ص 63 و 64
(8) - حسين پيشواي انسانها ص 30 به نقل از مجله ي الغري شماره ربيع الاول 1381 و سحاب رحمت ص 27
(9) - شهيد كربلا ج 2 ص 237
(10) - حسين پيشواي انسانها ص 38 و سحاب رحمت ص 27
(11) - شهيد كربلا ج 2 ص 239 و حسين عَلَيْهِ السَّلَام پيشواي انسانها ص 31 به نقل از مجله ي نور دانش سال دوم شماره سوم ص 96 و سحاب رحمت ص 28
(12) - دفاع از حسين شهيد ص 476 و عاشورا ص 113
(13) - قيام حسيني ص 93 و عاشورا ص 114 و شهيد كربلا ج 2 ص 237 و 238
(14) - درسي كه حسين عَلَيْهِ السَّلَام به انسانها آموخت ص 454، قيام حسيني ص 114 و عاشورا ص 114
(15) - شهيد كربلا ص 431 و المجالس السنيه ص 196 و عاشورا ص 110
(16) - شهيد كربلا ج 2 ص 237
(17) - شهيد كربلاء ج 2 ص 238
(18)
- شهيد كربلاء ج 2 ص 238
(19) - شهيد كربلا ج 2 ص 239
(20) - شهيد كربلا ج 2 ص 239
(21) - شهيد كربلا ج 2 ص 239
(22) - شهيد كربلا ج 2 ص 239 و 240
(23) - فرهنگ عاشورا ص 280 و امام حسين از ديدگاه دانشمندان شرق ص 40
(24) - قيام امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و يارانش ص 20، امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از ديدگاه دانشمندان شرق ص 43 - 44
(25) - همان ص 44 و امام علي عَلَيْهِ السَّلَام صداي عدالت انساني ج 5 ص 21
(26) - تشيع در مسير تاريخ ص 175
(27) - فرهنگ عاشورا ص 282
(28) - امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و ايران ص 14
(29) - امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از ديدگاه دانشمندان شرق و غرب و اهل سنت ص 18
(30) - فرهنگ معين ج 5 ص 550
(31) - درسي كه حسين به انسانها آموخت ص 441
(32) - نور دانش، سال دوم ش 2 ص 97
(33) - تاريخ ادبي ايران ج 1 ص 334
(34) - نور دانش سال دوم ش 3 ص 96
(35) - تاريخ طبري ج 6 ص 208
(36) - فرهنگ عاشورا ص 283
(37) - ستاره درخشان شام ص 97
(38) - فرهنگ عاشورا ص 283 -
(39) - شيعه و زمامداران خود سر ص 112
(40) - علم و ايمان ج 4 ص 171 و امام حسين از ديدگاه دانشمندان شرق و غرب ص 66
(41) - مجموعه يِ گلزار بي پايان ج 3 ص 376 و امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از ديدگاه دانشمندان شرق و غرب ص 59
(42) - اين سخنان برگرفته از كتاب سيل اشك است.
(43) - عزاداري از ديدگاه مرجعيت شيعه
ص 26 و سيل اشك ص 31
(44) - ده گفتار ص 172 و سيل اشك ص 33
(45) - فريادگر توحيد ص 175 و سيل اشك ص 47
(46) - عزاداري سنتي شيعيان ج 2 ص 707 و سيل اشك ص 61
(47) - سيل اشك ص 62 و عزاداري سنتي شيعيان
(48) - همچو سلمان ص 87 و سيل اشك ص 63
(49) - عزاداري سنتي شيعيان ج 2 ص 142 و 143 و سيل اشك ص 75
1 - قرآن كريم
2 - عزاداري سنتي شيعيان
3 - فريادگر توحيد
4 - عزاداري از ديدگاه مرجعيت شيعه
5 - ده گفتار
6 - شيعه و زمامداران خود
7 - امام حسين عَلَيْهِ السَّلَام از ديدگاه دانشمندان شرق و غرب
8 - شعائر الحسينيه
9 - سحاب رحمت
10 - دفاع از حسين شهيد
11 - شهيد كربلا
12 - عاشوراء
13 - ستاره درخشان شام
14 - مجله نور دانش
15 - تاريخ ادبي ايران
16 - سيل اشك
17 - همچو سلمان
18 - مجموعه يِ گلزار بي پايان
19 - علم و ايمان
20 - فرهنگ عاشورا
21 - كَنْزُ العمّال
22 - درسي كه حسين عَلَيْهِ السَّلَام به انسانها آموخت
23 - أُسْد الغَابَة
24 - صحيح تِرمِذي
25 - فضائل الخمسه
26 - تاريخ طبري
27 - مُسْتَدْرَك الصَّحِيحَيْن
28 - تشيع در مسير
29 - قيام حسين عَلَيْهِ السَّلَام و يارانش
30 - امام علي عَلَيْهِ السَّلَام صداي عدالت انساني
التماس دعا