به تاریخ مراجعه شود، فهمیده می شود اگر قیام حسین و اسارت اهل بیت آن بزرگوار نبود، نامی از اسلام نمانده بود _ آن است که رسول اکرم بدان اشاره می فرماید: حسین منّی وانا من حسین. یعنی: «حسین از من است و من نیز از حسینم.» امام حسین به این امتیاز اشاره می کند وقتی می خواستند بیعت با یزید را به او تحمیل کنند: لَو بایعت یزید فعلی الاسلام السلام. یعنی: «اگر با یزید بیعت کنم باید فاتحه اسلام را خواند.» و نظیر این کلمات در کلمات رسول اکرم و ائمه طاهرین و زیارات آن حضرت زیاد دیده می شود.سومین امتیاز حسین، شعله های محبّت اوست در دلها. رسول اکرم می فرمود: ان للحسین حراره فی قلوب الناس لن تبرد ابداً.«همانا برای حسین محبتی در دلها شعله ور است که هرگز خاموش شدنی نیست.»چهارمین امتیاز ابی عبدالله الحسین (ع) این است که در تربت او شفا است و استجابت دعا در حرم مطهر او از نظر روایات مسلم و قطعی است.»امتیاز پنجم که امتیاز بزرگی است آن است که حسین (ع) عشق و فداکاری و گذشت در راه خدا را عملاً معنی کرد. و باید گفت اگر کاری امام حسین در روز عاشورا نبود، بسیاری از مفاهیم و لغات را نمی شد معنی کرد. حسین در روز عاشورا می گوید:اللهم انت ثقتی فی کل کرب وانت رجائی فی کل شر وانت فی کل امر نزل بی ثقه وعده، کم من هم یضعف فیه الفؤاد وتقل فیه الحیله ویخذل فیه الصدیق ویشمت فیه العدو انزلته بک وشکوته الیک رغبه منی الیک عمن سواک ففرجته وکشفته

فانت ولی کل نعمه وصاحب کل حسن ومنتهی کل رغبه.ای خدا پناه من در هر غمی تو هستی و امید من در هر سختی تو هستی. در هرچه بر من روی آورد تو پناه و یاری کننده من هستی. چه بسیار از غمهایی که دل را به تپش درمی آورد و چاره را کم می کند و رفیق را درمانده و دشمن را خوشنود می کند به تو واگذار نمودم و شکایت آن را به تو کردم برای رغبتی که فقط به تو داشتم نه به غیر تو، و تو آن غم را دفع کردی. پس تو صاحب هر نعمت و هر خوبی هستی و منتهای هر آرزویی تویی.»او هرچه دارد در راه حق فدا می کند، جان، مال، عیال، اصحاب، اولاد و حتی طفل شیر خوار را، و در گودال قتلگاه چنین می گوید:ترکت الخلق طرا فی هواکا وایتمت العیال لکی اراکاولو قطعتنی فی الحب اربا لماحن الفؤاد الی سواکاای خدا از همه کس، از همه چیز در راه تو گذشتم و برای ملاقات تو از همه وابستگان چشم پوشیدم. ای خدا اگر در راه محبت تو پاره پاره شوم دل من به سوی غیر تو تمایل نخواهد کرد.این است حقیقت ایمان سیر الی الله تعالی، حقیقت علم و عرفان به خدا، حقیقت عبودیت و فناء الی الله. این است حقیقت تقوا و سرگذشت از ما سوی الله، و حقیقت زهد، و حقیقت شجاعت به معنای غلبه بر دشمن و غلبه بر نفس و نباختن خود در جزر و مدّ روزگار. این است حقیقت فتوّت و مردانگی، حقیقت سخاوت، معنای رافت و رحمت، حقیقت

تواضع برای خدا و مخلوق خدا و دین خدا؛ این مفهوم حلم، این معنای فصاحت و بلاغت در گفتار و کردار. این است حقیقت سیاست، و مفهوم عدالت، و حقیقت جهاد فی سبیل الله، معنای رسیدن به مطلوب از هر جهت. و بالاخره این است همه فضایل انسانیت. از اینجا معنی روایت پیامبر اکرم (ص) که فرمود: انّ الحسین مصباح الهدی وسفینه النجاه. یعنی: «حسین چراغ هدایت و کشتی نجات است» معلوم می شود و اگر رسول اکرم فرموده است: من احبّ ان ینظر الی احب اهل الارض والسماء فلینظر الی الحسین. یعنی: هر که دوست دارد نظر کند به کسی که نزد خدا و اهل بیت محبوبترین افراد زمین و آسمان است، به حسین نظر کند نظر به همین معنی داشته است.»من لحق بی استشهد ومن تخلف عنی لن یبلغ الفلاح ابدا.«هر که به من پیوندد و با من بیاید شهید می شود و هر که تخلف کند و شرکت در این قیام خونین نکند هرگز رستگار نخواهد شد.»در خطبه حسین (ع) شب ترویه، که صبح آن شب به کربلا حرکت نمود می خوانیم:من کان باذلا مهجته فینا فلیرحل معنا غدا فانا راحلون غدا انشاء الله.هر که می خواهد خونش را در راه ما دهد، فردا با ما حرکت کند. ما به یاری خدا فردا حرکت خواهیم کرد. و نظیر این جمله در کلمات امام حسین علیه السلام زیاد دیده می شود.باید گفت اگر اسلام در مخاطره باشد و زمینه برای قیام مفید باشد، قیام با علم به شهادت، یک وظیفه دینی برای همه است؛ و قیام حسین علیه السلام چنین بود. از خطبه

های امام حسین (ع) روشن می شود که دین اسلام در مخاطره شدید قرار داشته است. امام همان روزی که از مدینه حرکت می کند چنین می فرماید:انّی لم اخرج بطراً وا مفسداً ولا ظالماً وانما خرجت ان آمر بالمعروف وانهی عن المنکر واسیر بسیره جدّی وابی واطلب الصلاح فی امه جدی.«من قیام نکرده ام برای اخلال و افساد و ظلم، بلکه قیام من به خاطر امر به معروف و نهی از منکر و نشان دادن راه رسول اکرم و پدرم امیرالمؤمنین و اصلاح مفاسد در امت جدم می باشد.»و در کربلا _ وقتی که همه مهیای شهادت بودند _ خطبه می خواند و در آن خطبه می فرماید:الا ترون ان الحق لایعمل به والباطل لایتناهی عنه لیرغب المومن فی لقاء الله وانی لا اری الموت الا سعاده والحیاه مع الظّالمین الاّ برماً.«آیا نمی بینید که به حق عمل نمی شود و از باطل جلوگیری نمی شود؟ باید مؤمن از این پیشامد بمیرد و همانا من، مرگ را با این پیشامد سعادت می دانم و زندگی با ظلم جز بدبختی چیز دیگری نیست.»از این گونه فرمایشات از امام حسین (ع) فراوان داریم که روشن است که اسلام در مخاطره بوده است. از طرفی زمینه و اقتضا، چنانکه سابقاً درباره صلح امام حسن علیه السلام گفتیم، برای قیام امام حسین فراهم بوده است. پس باید گفت قیام آن حضرت یک وظیفه الهی است.بررسی علل قیام امام حسین نیاز به کتابی مفصل دارد. اما از آنچه که بطور اجمال گفته شد، علت قیام آن بزرگوار روشن گردید و ما برای توضیح مقصود، چند سطری اضافه می کنیم.سقیفه

بنی ساعده، ابی بکر را به جای امیرالمؤمنین نهاد وچون روایات رسول اکرم، مغایر با اینکار بود، شعار حسبنا کتاب الله مستمسک قرار گرفت و از طرفی از نقل روایت از رسول الله شدیداً ممانعت می شد. حتی نقل می کنند که ابی بکر پانصد روایت از رسول اکرم داشت که آن را در میان مردم آتش می زد. پس از آن می دیدند اگر به قرآن بسنده شود، کار سقیفه بنی ساعده خنثی می شود، از این جهت شعار: «نهینا عن التعمق والتکلف فی القرآن، شایع شد. یعنی نهی شده ایم که در قرآن تأمل و تفکر کنیم و خود را به زحمت اندازیم. معلوم است که این روش، چه امّت بی تفاوت، بی فکر و بی اراده ای می سازد. مصیبت دیگری که برای اسلام پیش آمد، اختلاف طبقاتی بود که در خلافت عثمان به اوج خود رسید و امیرالمؤمنین در خطبه شقشقیه به آن اشاره می کند:وقام معه بنو ابیه یخضمون مال الله خضمه الابل نبته الربیع.«بنی امیه اطراف عثمان را گرفتند و بیت المال مسلمانان را نظیر شتری که علفها را می بلعد، بلعیدند.»مصیبت دیگری که پیش آمد جعل روایات از روحانی نماهای درباری بود که پایه اسلام را می زد. ما یک نمونه روایت از میان آن روایات بسیار را می آوریم:اذا نزلت سوره النجم فقرأها رسول الله للمشرکین فاذا قرأ افرایتم اللات والعزی ومنات الثالثه الاخری القی الشیطان فی فمه وقال تلک القرانیق العلی شفاعتهن لترجی فالمشرکون سروا بذلک فسجد رسول الله وسجد المشرکون معه.وقتی سوره النجم نازل شد رسول اکرم سوره را برای مشرکین خواند و وقتی آیه

افرایتم اللات والعزی را خواند شیطان در دهن پیامبر نهاد که بگوید آن شیرهای عالی _ بتها _ شفاعت آنها روز قیامت مورد آرزو است. مشرکین از این گفته خوشنود شدند و چون پیامبر سجده کرد، آنان نیز سجده کردند.معلوم است این گونه روایات چگونه پایه اسلام و قرآن و پیامبر را از بین می برد. مسئله دیگر ارعاب عجیبی بود که بر مسلمانان حکمفرما شد، مخصوصاً در زمان معاویه که هر که نفس می کشید او را می کشتند. کم کم در اثر وقوع این مسایل، زمینه آماده شد که شخصی مثل یزید با کمال صراحت در میان مردم بگوید:لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء ولا وحی نزلآیا برای امام حسین علیه السلام با وجود زمینه و اقتضا برای قیام، لازم و وظیفه اسلامی نبود که قیام کند؟چیزی که باید گفت این است که ائمه طاهرین علیهم السلام راجع به عزاداری و زیارت ابی عبدالله الحسین سفارش بسیار دارند و ثوابهای بزرگی بر آن شمرده اند. در بعضی از آن روایات علّت آنرا احیای ولایت گفته اند. ما یکی از آن روایات بسیار را که صاحب وسایل الشیعه در کتاب مزار وسایل نقل نموده است می آوریم و سپس توضیح مختصری در این باره می گوییم.عن ابی عبدالله علیه السلام انه قال لفضیل اتجلسون وتتحدثون فقال نعم. فقال ان تلک المجالس احبها فاحیوا امرنا فرحم الله من احیی امرنا. یا فضیل من ذکرنا او ذکرنا عنده ففاضت عیناه ولو قدر جناح الذباب غفر الله ذنوبه ولو کانت مثل زبد البحر!فضیل بن یسار از امام صادق (ع) نقل می کند که فرمود: «آیا در مجالس

عزا می نشینید و از مصایب ما یاد می کنید؟» گفتم: آری. فرمود: خدا رحمت کند افرادی که ولایت را زنده می کنند. ای فضیل هرکه یاد ما کند یا نزد او از ما یاد شود و گریه کند، حتی به مقدار بال مگسی، خدا گناهان او را می آمرزد حتی به مقدار کف دریاها.»قیام ابی عبدالله علیه السلام، قیام نظامی نبود بلکه قیام عاطفی و تبلیغی بود. حسین علیه السلام نمی خواست شخص یزید و یزیدها را بردارد، بلکه می خواست شخصیت یزید و بنی امیه و بنی مروان را نابود کند؛ مردم را بیدار کند، مردم را به حکومت بشوراند، مردم را از حکومت متنفر کند. از این جهت بطور مخفی از مدینه بیرون رفت و وقتی مردم فوج فوج به مکه می آمدند، او از مکه حرکت کرد و روز عاشورا علاوه بر اینکه گاهی بدون اسلحه به میدان می رفت و سخنرانی عاطفی و تبلیغی می نمود، و علاوه بر اینکه گاهی قرآن را به میدان می برد و آنان را به قرآن قسم می داد که بیدار شوند، کودک شیر خوارش را نیز به میدان برد که او را روی دستانش شهید کردند. و سرانجام موجی در کربلا ایجاد کرد که عصر عاشورا تأثیر نهاد و اختلافی در میان لشگر یزید پدید آمد.این موج را باید موج دیگری پیروی کند و آن موج دیگر، اسارت خاندان حضرت حسین (ع) بود. خاندان ابی عبدالله الحسین به واسطه اسارتشان، به واسطه تبلیغاتی که داشتند. موج عظیمی در کوفه و شام بلکه همه ممالک اسلامی ایجاد کرد. حتی گفته شده که در مدت

بیست سال قبل از قیام حسین (ع) یک انقلاب هم واقع نشد، ولی در مدت بیست سال بعد از قیام حسین، بیشتر از بیست انقلاب رخ داد که طی آن در سال دوم، دولت بنی امیّه و در سال بیستم، دولت بنی مروان به دست عباسیان برچیده شد.این موج دوم را موج دائمی دیگری باید مدد کند تا آن موج زنده بماند و آن موج سوّم، موج عزا، نوحه سرایی، گریه، سینه زنی، و زیارت حسین است. عزاداری علاوه بر آنکه روش شهادت و فداکاری و ایثار و شهادت پروری را به انسان می آموزد، و رهبر با کفایت می تواند به واسطه آن مجالس و آن دسته از احساسات مردم بهره گیرد، اضافه بر آن تعلیم و تعلم عمومی نیز مرهون این مجالس است. تهذیب نفس خصوصاً صبر، استقامت، شجاعت و زیر بار ظلم نرفتن از اثرات مستقیم آن است. نقش دیگر این گونه مجالس، زنده نمودن دو قانون است از قوانین بزرگ اسلام که امر به معروف و نهی از منکر باشد.گریه برای حسین، تشکیل مجالس عزا، دسته های عزا، زیارت از دور و نزدیک، ایجاد بناهایی مثل حسینیه و سقاخانه، زنده نگاه داشتن ولایت است، زنده نگاه داشتن خون حسین است، شرکت در موج اول است، زنده نگاه داشتن روح انقلاب است تا بالاخره به دست راهبرش حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف تسلّط بر جهان حاصل شود. اگر همه ثواب بر عزاداری، بر زیارت، بر تشکیل مجالس مترتب شده است، اصل زیارت، اصل تشکیل مجالس، برای این است که این گونه مجالس، رمز پیروزی، رمز بقای شیعه، رمز زنده

کردن ولایت، و بالاخره مردم را از زیر پرچم حسین آوردن، و همه را هماهنگ با حسین و هدفش نمودن است.