مشخصات كتاب

استفتائات فارسي سيد محمد سعيد حكيم

سيد محمد سعيد حكيم

بر گرفته از :

http://www.alhakeem.com/persian/

http://alhakeem.com/persian/pages/quesans/listgroup.php?AllGroup

طهارت

سؤال 1

اگر انتقال دادن جنازه جنازه مؤمن حرجي نباشد حكم چيست؟

*******جواب 1:

دفن كردن جايز است مگر اينكه توهين به مرده باشد.

سؤال 2

در كشورهاي غربي كه قبرستاني براي مسلمانان نمي باشد آيا دفن جنازه مؤمن كه آنجا مرده است جايز است در صورتي كه انتقال دادن جنازه به بلاد مسلمين حرجي مي باشد؟

*******جواب 2:

بلي جايز است.

سؤال 3

آيا جنازه اي كه شك در مسلماني آن هست دفن نمودن آن در قبرستان مسلمانان جايز است؟

*******جواب 3:

بلي جايز است مگر اينكه محكوم به كافر بودن باشد مثل جنازه اي كه در شهر كفر پيدا شده است كه در آن صورت حرام مي شود دفن آن در قبرستان مسلمانان اگر اين دفن نمودن تجليل از آن باشد.

سؤال 4

آب پاشي قبر تا چند مدت است؟

*******جواب 4:

مستحب است تكرار آن تا چهل روز بلكه تا چهل ماه هم مستحب است.

سؤال 5

كاشتن روي قبري كه هموار نشده است چه حكمي دارد؟

*******جواب 5:

حكم آن مثل سابق است.

سؤال 6

كاشتن روي قبري كه هموار شده چطور است؟

*******جواب 6:

اگر به ميّت ضرر نرساند عيب ندارد.

سؤال 7

آيا انتقال جنازه از قبري به قبر ديگري به جهت اينكه به قبر پدر و مادرش نزديك باشد و همچنين به مقبره هاي خصوصي كه در نجف اشرف است انتقال دادن جايز است؟

*******جواب 7:

جايز است انتقال دادن اگر به مصلحت ميّت باشد مثل اينكه منتقل كنند به مكانهاي مشرّفه و يا انتقال دهند به مقبره خانواده اش براي احترام آن و يا به جهت اينكه بيشتر يادآوري شود و بيشتر قرآن خوانده شود و طلب رحمت در حق او فزونتر گردد، ولي واجب است كه منتظر خشك شدن او بوده و در حد امكان بدين وسيله كتمان سر نمايند تا از هتك حرمت دوري نموده باشند.

سؤال 8

اگر شخصي در كشورهاي غرب وفات كند و حمل جنازه به كشورهاي مسلمانان براي دفن در قبرستان مسلمانان امكان ندارد آيا دفن آن در قبرستان كفار جايز است؟

*******جواب 8:

بلي در فرض مذكور جايز است.

سؤال 9

اگر چندين روز جنازه بماند و بوي بدنش چنان تغيير يابد كه مؤمنين از غسل دادن و تيمم كردن آن به حرج افتند آيا در اين صورت دفن آن بدون غسل جايز است؟ و در صورتي كه غسل واجب باشد آيا غسل دادن به شخص معيّني واجب است؟

*******جواب 9:

واجب است غسل دادن آن اگر به بدن ميّت ضرر نرساند و با اين شرط ترك غسل جايز نيست مگر اينكه تحمّل نمودن بوي بد آن حرجي باشد به طوري كه هيچ كس اقدام به غسل دادن نكند كه در اين صورت با تيمم بر مي دارند مگر اينكه آن هم همان طور كه گفتيم متعذر باشد آن وقت بدون غسل و تيمم دفن مي شود ولي امكان دفن آن و عدم امكان تيمم آن فرض نشدني است.

سؤال 10

آيا در تكبير چهارم بر جنازه كودك شش ساله دعا بخشوده شدن و مغفرت واجب است؟

*******جواب 10:

براي ميّت دعا واجب نيست و دعا بر پدر و مادر آن كافيست.

سؤال 11

اگر شخصي به وسيله حلق آويزان نمودن و يا به جهت استعمال مواد مخدّر و يا به واسطه چيزهايي كه باعث مرگ مي شود خودكشي كند و يا اينكه به فسق و فجور معروف باشد و تفاوت نمي كند بر اينكه آشكارا گناهها را انجام مي دهد و يا در خلوت ولي در ميان منطقه به ناپاكي و فسق و فجور معروف است، آيا به جنازه و فاتحه اين شخص حضور يافتن چطور است؟ و چگونه با بازماندگان آن بايد رفتار كرد؟

*******جواب 11:

به جنازه و تشيع و همانند آنها حاضر شدن جايز است مگر اينكه اين حضور باعث رغبت مردم به حرام باشد و يا اينكه حاضر نشدن نهي از منكر باشد آن وقت واجب است كه انسان كفايت كند بر كمترين واجب و آن عبارت از تجهيز شرعي، غسل دادن و كفن كردن و نماز و دفن است.

سؤال 12

حكم بچّه اي سقط شده از لحاظ كفن كردن و غسل دادن و حنوط نمودن و دفن كردن را بيان فرمائيد؟

*******جواب 12:

حكم اين به طور تفصيل در رساله منهاج الصالحين و احكام فقهيّه بيان شده و در دومي در صفحه 74 عبارت اين چنين است:

نماز بر بچه سقط شده شرعي نيست ولي اگر خلقتش كامل و اعضايش تمام باشد غسل داده مي شود و كفن و حنوط مي كنند و دفن مي نمايند و بنا بر احتياط وجوبي اگر چهار ماهش تمام باشد و خلقتش كامل نباشد باز هم همين كار را انجام مي دهند و در غير اين صورت فقط دفنش واجب است و بنا بر احتياط وجوبي او را در پارچه اي مي پيچند و غسل داده نمي شود و حنوط نمي كنند و به

(غسل مس ميّت)

سؤال 1

وقتي كه عضوي را به بدن زنده لاحق كنند و جوش بخورد آيا جزيي از آن حساب مي شود؟ و اگر عضو از بدن كافر باشد آيا پس از لاحق شدن به بدن زنده حكم به پاكي آن مي شود يا نه؟

*******جواب 1:

وقتي كه جوش بخورد و حيات به او حلول كند آن وقت جزيي از بدن زنده حساب مي شود و در حكم بدن مي باشد بلي اگر آن عضو از نجس العين بوده باشد بنا بر احتياط وجوبي آن اندازه مدت بايد سپري شود كه در نظر عرف مردم از بدن ميّت حساب شود همانطوري كه در باب طهارت رساله مان منهاج الصالحين ذكر كرده ايم.

سؤال 2

زماني كه مؤمن جنب باشد و بدنش با آب تر باشد و با چيزهاي ديگر برخورد نمايد، آيا آن چيزها نجس مي شود يا نه؟ و آيا در اين موضوع ميان جنب از حرام ( همانند كسي كه به وسيله استمناء جنب شده) و جنب از حلال فرق دارد؟

*******جواب 2:

چيزهايي كه با بدن جنب تماس گرفته اگر رطوبت آبي باشد نجس نمي شود و در اين صورت فرقي ميان جنب از حرام و حلال نمي باشد، بلي اگر رطوبت از عرق جنب از حرام باشد نماز خواندن در آنكه به آن عرق اصابت كرده است خواه لباس باشد و يا غير لباس باشد بنا بر احتياط وجوبي صحيح نيست.

سؤال 11

آيا در پاك كردن بول بچّه شرط است كه غذاي بچه تنها شير (شير طبيعي) باشد و غذاي ديگر نخورد و چگونه مي باشد كه عوض آن شير اكنون كه متعارف است از شير مصنوعي استفاده مي نمايند آيا آن هم مثل شير مادر است و آيا خوردن آب و يا دواء و يا طعام و يا خيلي كم از طعام عيب مي رساند و اگر طعام عيب نرساند اندازه آن طعام را بيان فرمائيد؟

*******جواب 11:

پاك كردن بول پسر بچه و دختر بچه در هر حال لازم است غايتش اينست كه شستن در آنها لازم نيست بلكه ريختن آب سپس يك مرتبه فشار دادن در پسر بچه و دو مرتبه در دختر بچه كفايت مي كند همه اينها در صورتيست كه آنها نخورند و احتياط وجوبي اينست كه شير مصنوعي هم در حكم خوردن است بلي دواء به خوردن لاحق نمي گردد.

سؤال 17

آيا پاك نمودن چيزي با كر احتياج به چند مرتبه شستن و فشار دادن دارد در صورتي كه آن لباس و يا رختخواب باشد.

*******جواب 17:

به چيزي از اينها احتياج ندارد. بلي رفتن عين نجاست لازم است و در مثل بول واجب است كه آن از لباس و بستر بيرون رود گرچه با بيشتر ريختن آب بر آن بوده باشد.

سؤال 3

شخصي نماز خود را در وقتش به قصد تقيّه نمي خواند در صورتي كه يقين دارد كه برخي وقتها نمازش به قضا مي رود.

*******جواب 3:

اگر مي ترسد به جانش ضرر برسد از نماز خواندن در اول وقت آنوقت جايز است كه نمازش را به تأخير بيندازد، ولي براي او لازم است كه در صورت امكان نمازش را اداء بخواند و اما اگر ممكن باشد كه نمازش را موافق مذهبهاي ديگر بخواند جايز است بر او بلكه واجب است بر او كه اين طور كند تا از ترك نمودن نماز در وقتش فرار نمايد.

سؤال 12

معروف اينست كه وقت فضيلت عصر كه ميان زوال آفتاب تا دو برابر بودن شاخص است اگر وقت فضيلت تمام شود و مؤمني نماز فريضه و نافله اش را نخوانده باشد آيا جايز است بر او كه اول نافله عصر را بجا بياورد و بعد فريضه را و يا اينكه واجب است نماز عصر را بخواند.

*******جواب 12:

جايز است بر او به عنوان قضا نافله را پيش از فريضه بخواند ولي بهتر است كه نماز عصر را مُقَدَّم بدارد.

سؤال 1

اگر در فرض سؤال سابق كسي قبله را نشناسد وظيفه اش چيست؟

*******جواب 1:

هر كسي كه بر او شناخت قبله ميسور نباشد يك نماز بهر طرف بخواند كفايت مي كند،

(لباس نمازگزار)

سؤال 1

وقتي كه انسان نماز ظهر و عصر را و همچنين نماز مغرب و عشا را پشت سر هم مي خواند آيا اذان از نماز دوم ساقط است و آيا ساقط شدن آن لزوميست و يا اينكه انسان مي تواند نگويد و مي تواند بگويد؟ و اگر انسان فاصله اي كمي ميان دو نماز بدهد مانند تسبيح فاطمه زهرا عَلَيْهاالسَّلَام آيا براي نماز دومي اذان بگويد يا نه؟

*******جواب 1:

در صورت پشت سر هم خواندن اذان از دومي ساقط است و به اذان اوّلي كفايت مي شود و در شرعي بودن اذان دوم اشكال هست پس اگر شخصي بخواهد بگويد بايستي آن را به نيّت رجاء مشروعيّت بگويد و نمي تواند يقين به شرعي بودن آن نمايد و تعقيب كم ميان دو نماز مانند تسبيح فاطمه زهرا عَلَيْهاالسَّلَام و همانند آن خللي به جمع كردن نمي رساند.

سؤال 1

كسي براي نماز ظهر پا شده مثلاً ولي نيّت نماز ديگر را كرده است حكم آن را بيان فرمائيد؟

*******جواب 1:

اگر نيّت نماز ديگر با قلبش بنمايد به طوري كه از نيّت برخواستن عدول نمايد آنوقت از نماز ظهر حساب نمي شود. امّا اگر فقط در زبان تلفظ به نماز ديگري نمايد آن اثر ندارد و نماز ظهر حساب مي شود. اگر نيّت آن را نموده و قصد قلبي به آن داشته باشد.

سؤال 1

كسي قرآن براي مردگان در مقابل پول مي خواند ولي در قرائتش اشكال و خطا پيدا مي شود آيا حكم شرعي در اين قرائت و وجه آن چيست، آيا جايز است يا نه؟

*******جواب 1:

اگر آنكه مال را مي دهد مي داند طرز خواندن اين قاري را و با او شرط صحيح خواندن را نمي كند وجه گرفتن آن جايز است.

سؤال 1

آيا نماز خواندن در پشت سر پيش نمازي كه جنّها را در معالجه امراض بدني و رواني است خدام مي كند (جن داري مي كند) و آيا نماز خواندن جايز است در پشت سر كسي كه ميان دو نفر اصلاح مي دهد به واسطه اي همان عمل (به طريقه اي جنّ) با اينكه در اينجا ضرري به كسي نمي رسد؟

*******جواب 1:

اگر از طريق سحر باشد كه آن از گناهان كبيره است و عدالت را از بين مي برد و مانع از نماز خواندن پشت سر آن مي باشد و اگر از راه ديگر باشد و ضرري به مؤمني نرسد آن جايز است و به عدالت لطمه نمي زند و از نماز خواندن پشت سر آن مانع نمي شود.

سؤال 2

پيش نماز يك كلمه و يا بيشتر از يك كلمه را از حمد و سوره اش غلط مي خواند وظيفه اي اقتداء كنندگان چيست؟

*******جواب 2:

اقتداء كردن به آن صحيح نيست، مگر اينكه خود مأموم هم در آن كلمه و يا كلمه ها با پيش نماز در غلط گفتن همتا باشند و يا اينكه در دو ركعت آخر فقط اقتداء نمايد و يا اينكه نماز آهسته (اخفاتيّه) باشد و اقتداء كننده خودش بخواند در اين صورت نماز صحيح است.

سؤال 3

با وجود طلاب علوم ديني در محلهاي نزديك كه آنجا نماز جماعت برپا مي شود آيا جايز است پشت سر سايرين از مؤمنين عادل نماز بخواني با اينكه محصّل علوم ديني در اين قسمتها از ديگران سزاوارتر هستند و نصيحت حضرتعالي به مؤمنين نيكوكار چيست مخصوصاً اين كار باعث واماندگي اهل علم و يا اهميت ندادن به آنها مي شود.

*******جواب 3:

مانند اين مصلحتها به آن مرتبه نمي رسد كه باعث حرام بودن نماز در پشت سر غير اهل علم باشد، امّا نصيحت ما اينست كه اهل علم را گرامي بدارند و احترام كنند اگر اهل باشد و ديندار و پرهيزگار و صاحب اخلاص در اداء وظيفه اش باشد به طوري كه هم دعوت به سوي خدا كند و خودش نمونه و الگو باشد كه مردم از او پيروي نمايند.

سؤال 4

حكم نماز جماعتي كه پيش نماز برخي از كلمات سوره را فراموش كرد و يا حرفي را عوض با حرف ديگر كرد و خودش متوجه نبود و اقتداء كنندگان هم ملتفت نبودند ولي پس از تمام شدن نماز متوجه شدند؟

*******جواب 4:

نماز از آن و آنها صحيح است.

سؤال 5

آيا نزد حضرتعالي اينست كه پيش نماز اعرابي يعني بيابان نشين نباشد حتي اگر مؤمن و در دينش موثق باشد؟

*******جواب 5:

اگر دانشمند در دين و آشنا به احكام دين باشد بر آن حكم اعرابي جاري نمي شود بلكه جايز است بر مهاجرين پيش نمازي كنند و آنان كساني هستند كه دانش ديني داد و در شهرها زندگي مي نمايند، بنا بر آنچه در رساله اي عمليّه اي (منهاج الصالحين) گفته ايم.

سؤال 6

آيا در نماز جماعت شرط است كه انسان عدالت پيش نماز را احراز كند و چگونه مي توان احراز كند؟

*******جواب 6:

بلي لازم است كه عدالت پيش نماز به هنگام نماز خواندن پشت سر آن احراز گردد و احراز يا با بيّنه (دو شاهد عادل) است و يا آن اندازه با آن افت و خيز كند كه علم به عدالتش بياورد و يا به نيكو بودن ظاهر حالش به واسطه اي اينكه خوبي از او ديده شود و بدي از او به كساني كه رفاقت و معاشرت مي كنند نرسد پي ببرد.

سؤال 7

آيا مكلف مي تواند بودن اجازه و بدون توثيق و بي اجازه اي حاكم شرع پيش نماز باشد؟

*******جواب 7:

بلي جايز است اگر عادل ملتزم باشد.

سؤال 8

آيا جايز است بر كسي كه عدالت خودش را احراز نكرده و يا مي داند كه عدالت ندارد و آن چيزهايي كه مشروط به عدالت است مانند نماز جماعت و شهادت در نزد قاضي اقدام نمايد؟

*******جواب 8:

جايز نيست بر او كه متصدي باشد و سعي بر پيش نماز بودن نمايد، آري اگر آمدند و نماز پشت سرش خواندند بدون اينكه خود متصدي اين امر باشد واجب نيست كه آنها را منع كند و شهادت هم در صورت يقين به راست بودن آنكه شهادت مي دهد جايز است.

سؤال 10

و اگر شغل اولي آن رانندگي در وطنش بود و از شغلش به مسافت سفري فرستاده كه به همان رانندگي او مربوط بود حكم آن چيست؟

و آيا براي چند بار مسافرت كردن عدد معيني هست مثلاً سه بار و يا بيشتر مسافرت نمايد كه به او شغلش در سفر گفته شود؟

*******جواب 10:

لابد است كه سفر از او تكرار شود به طوري كه مقتضاي وضع طبيعي متعارف او در زندگيش سفر باشد و حالت مخصوص و استثنايي نباشد و اين هم با آن مي شود كه مسافرتش با بودن در وطنش نزديك و يا زيادتر باشد.

سؤال 1

شخصي كه بر او در يكي از غلّه ها زكات تعلق گرفته و بعد از تعلق زكات آن را فروخته ولي به آن مبلغي كه فروخته مشتري آن مبلغ را نداده سپس سازش كردند كه نصف قيمت را بدهد آيا زكات هم به اندازه اي كه جنس تنزل كرده آن هم پايين خواهد آمد يا نه؟

*******جواب 1:

به مقدار زكات ضامن است زيرا كه او در فروختن چيزي كه به آن زكات تعلق گرفته تعدي كرده و لازم بود كه پيش از فروختن زكات را بدهد و در اين موقع واجب مي شود بر او كه زكات از خود جنس با خصوصياتي كه آن جنس داشت ولو با خريدن از آن جنس پرداخت نمايد و يا اينكه قيمت فعلي آن را بدهد.

سؤال 5

اگر به طور فريب و يا دزدي از كافر مالي را بگيرد آيا در آن خمس واجب است اگر چه سر سالش نشده باشد و چنانچه در مسأله احتياط باشد بيان فرمائيد كه آيا احتياط و جو بيست و يا استحبابي است؟

*******جواب 5:

مال گرفته شده همانند ساير منفعتهاست و در سر سال واجب است كه تخميس نمايد.

سؤال 8

آيا در هديّه خمس واجب است و اگر هديّه كننده را سر سال شرعي نداشته باشد كه خمس آن را بدهد آيا واجب است خمس آن را بدهد و آيا در سر سال گرفتن خمس آن را بايد بدهد و يا در سر سال شرعيش بايد پرداخت نمايد؟

*******جواب 8:

هديّه هم مثل باقي منفعتها واجب است كه خمس آن را پس از گذشتن سال بدهند اگر در وسط سال استعمال نشود و يا در وسط سال صرف نشود ولي اگر عين آن بدون استعمال باقي بماند خمس آن را به قيمت هنگام دادن خمس بدهد.

سؤال 18

اگر پدر مقلد سيد خويي رحمة الله باشد و خمس فرزندان صغيرش را ندهد وظيفه اي فرزند به هنگام بالغ شدن و تقليد كردن از جنابعالي چيست آيا بر او واجب است كه تمامي دارائيش را و حتّي تلف شده ها را خمسش را پرداخت نمايد؟

*******جواب 18:

واجب است بر او خمس آن را بدهد و سر سالش اولين روزيست كه بر آن منفعتي گرچه از راه هديّه و مانند آن برسد و در صورت ندانستن لازم است با حاكم شرع مصالحه نمايد.

سؤال 1

از خويشان من زن سيّده اي مستحق است و شوهرش سيّد نيست مريض شد و وفات كرد شوهرش آمد و از من پولي خواست كه در مخارج دفن و فاتحه صرف نمايد و من هم از رد كردن آن خجالت كشيدم و بيست هزار دينار دادم و من از بابت سهم امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) چهارده هزار دينار و از سهم سادات نوزده هزار دينار بدهكار هستم، آيا مي توانم آن وجه را از خمس و يا از كدام سهم حساب كنم و ذمّه اي آن را از مبلغي كه داده ام برئ نمايم و من ميدانم كه آن شخص مستحق است و پاي بند دين است؟

*******جواب 1:

اگر آنكه داده اي از باب هديّه و احسان داده اي ديگر آن را از مال امام حساب كردن صحيح نيست بلكه آن از عملهاي خير است كه ذخيره خواهد شد ان شاء الله تعالي و اگر آنچه داده اي از بابت وام است و گيرنده مؤمني است كه احتياج زياد و شديدي دارد ممكن است آن را فقط از سهم امام حساب كني و باقي وام در ذمّه اي آن باقي مي ماند و خداوند توفيق دهنده است.

سؤال 2

حضرتعالي فرموده ايد از جاهاي مصرف سهم امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) يكي هم دفع ضروريّات مؤمنين است خوب است كه اين نقطه را بيشتر توضيح بدهيد و مقصود از ضرورت را بيان فرمائيد؟

*******جواب 2:

در صرف مبارك امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) فقر شرعي كافي نيست بلكه احتياج ضروري كه آن را به غير از سهم مذكور نتوان برطرف كرد لازم است.

سؤال 3

فرموديد كه ولايت بر سهم امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) مشترك است ميان مكلف و حاكم شرعي كه آگاهي از جنبه هاي عمومي و خصوصي دارد و اين موجب چند سؤال مي شود.

1 چگونه حاكم شرعي بر جنبه هاي عمومي و خصوصي آگاه مي شود و ما چه طور به آگاهي او پي مي بريم آيا مقصود از آن اين مي باشد كه او ضمن به عهده گرفتن مسؤوليّت و نصب نمودن نايب ها او به عهده بگيرد موافقت مكلّف را به نحو اجمال با توجيهاتي كه حاكم شرعي مي نمايد؟ 2 آيا تنها ادعا نمودن حاكم شرعي امر مزبور را براي خودش كفايت مي كند اگر چه اين از متصدي بودن آن به اين امر به دست آيد؟ 3 اگر آگاهي مزبور به دست نيايد آنوقت حكم مكلّف چيست؟

4 اگر فرض كرديم كه يكي اطلاعاتش بيشتر از آن است و يا احتمال داديم كه اطلاعاتش زيادتر است آيا دادن خمس (حق) بر او معين مي باشد چه بهتر كه جريان اطلاع ذكر شده را جواب روشني بدهيد؟

*******جواب 3:

سهم امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) امانت است لازم است آنكه در امانت واجب است به اندازه اي ممكن اداء نمود و كمترين به دست آوردن اطلاع و آگاهي حاكم شرعي به جهت هاي عمومي و خصوصي،

سؤال 5

اگر خانم سيّده شوهر و اولادي داشته باشد و شوهرش سيّد نباشد و نادر باشد آيا جايز است كه از سهم سادات به آن سيّده به عنوان اينكه فقير است داد؟ و ديگر آيا به آن زن جايز است كه آن را به شوهر و اولادش خرج نمايد؟

*******جواب 5:

اگر شوهر عاجز است از دادن مخارج آنان و آنها محتاج به احسان كردن خانم سيّده باشند دادن سهم سادات به آن عيب ندارد.

سؤال 12

يكي از مؤمنين پس از جستجو و پرس و جو از اعلم مجتهدين بر او يقين حاصل شد كه يكي از مجتهدين اعلم است و حقوق شرعي خود را به او داد پس از آن بر او يقين حاصل شد كه يكي ديگر اعلم است آيا عمل اوّلش صحيح و مجزي است؟

*******جواب 12:

اگر در به دست آوردن اعلم سعي خود را كرده و تقصير ننموده و مسامحه و شتابزدگي نكرده است آنكه انجام داده صحيح و مجزيست انشاء الله تعالي و اگر شتابزدگي كرده و سعي خود را در جستجو كردن به كمال نرسانده است لازم است به آن كسي كه ميزان شرعي در حق آن از مجتهدين نزد او ثابت شده است

سؤال 14

آيا به طلبه جايز است كه خانه اش را بفروشد و خانه اي گران بها بخرد و بدهكار بماند تا به خاطر اينكه بدهكار است حقوق شرعي بگيرد؟

*******جواب 14:

اين موضوع با مواردش فرق مي كند و هر بدهكاري مستحق حق مخصوصاً سهم امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) نمي باشد و اين سهم امام امانت است در دست صاحبش و وظيفه اي اوست كه آن را در جايي صرف كند كه رضايت امام ( عَلَيْهِ السَّلَام ) را كه او صاحب حق است احراز نمايد و اشكال نيست در اينكه آنچه كه محل بهتر و برتر است رضايت او در آن است روح ما فدايش باشد.

سؤال 30

آيا جايز است به زن سيّده كه شوهرش سيّد نيست از سهم سادات داد؟

*******جواب 30:

آري جايز است در صورتي كه نادر باشد و شوهرش احتياجات آن را نتواند بر طرف نمايد.

سؤال 3

در صورتي كه پدر از ديدار برادرش منع كند چون پدر اختلاف با پسرش دارد آيا اطاعت آن در اين امر لازم است؟

*******جواب 3:

اطاعت آن واجب نيست مگر اينكه در اين ديدار رنجانيدن پدر و يا اهانت به او باشد.

سؤال 3

اگر رقصيدن جايز باشد آيا به فورم اهل فسق همانند رقص كننده اي فلاني معروفه مثلاً ( خدا او را از رحمت خودش دور نمايد و يا هدايت كند) جايز است؟

*******جواب 3:

جواب آن در جواب سؤال (563) گفته شد.

سؤال 16

آيا موسيقي بيگانه ها را كه به موسيقي كلاسيك ناميده مي شود گوش دادن جايز است؟

*******جواب 16:

جايز نيست.

سؤال 4

آيا دشنام دادن و لعنت كردن و يا غيبت كردن مخالف و يا ناصبي جايز است؟

*******جواب 4:

سزاوار نيست كه مؤمن دشنام دهنده باشد و در غيبت مردم سخن بگويد خصوصاً كه فتنه و يا مشكله بيافريند.

(استمناء )

سؤال 5

كسي كه مدّتي استمناء كرده در حالي كه نمي دانست كه آن عمل حرام است و انسان را جنب مي نمايد آيا حكم نمازها و روزه هاي آن چيست؟

*******جواب 5:

واجب است نمازها را اعاده و قضاء نمايد و به آن اندازه كه يقين به باطل بودنش دارد كفايت مي كند، امّا روزه اش صحيح است و قضا كردن آن لازم نيست.

(استمناء )

سؤال 5

كسي كه مدّتي استمناء كرده در حالي كه نمي دانست كه آن عمل حرام است و انسان را جنب مي نمايد آيا حكم نمازها و روزه هاي آن چيست؟

*******جواب 5:

واجب است نمازها را اعاده و قضاء نمايد و به آن اندازه كه يقين به باطل بودنش دارد كفايت مي كند، امّا روزه اش صحيح است و قضا كردن آن لازم نيست.

سؤال 5

آيا قمار چيست و آيا نر تخت حرام است و حكم بازي كردن با آن براي سرگرمي نه براي برد و باخت چيست؟

*******جواب 5:

قمار عبارت از بازيست كه ساختار آن بر برد و باخت بوده و براي به دست آوردن مال اختراع شده و دومله از قمار است و بازي با آن بدون برد و با برد حرام است.

سؤال 12

بعضيها جايگاهي هوايي درست مي كنند كه كبوترها تربيت كنند و آنها را دسته جمعي پرواز دهند و همانند آن و خريد و فروش كنند و در عرف عامي آنجا را (قوشخانه) مي گويند آيا اين عمل شرعاً جايز است؟

*******جواب 12:

بلي اين عمل جايز است اگر حرام ديگر را در پي نداشته باشد همانند رنجانيدن همسايه ها و با خبر شدن از اسرار آنها و دزدي كبوترها از اشخاص ديگر و مانند اينها از آن چيزهايي كه متعارف است در نزد اين كبوتر خانه ها كه در اين صورتها حرام مي شود.

سؤال 6

حكم ريش تراش بدون عذر شرعي چيست؟

و آيا مي توان شهادت آن را در خصوص چيز معيّني قبول كرد يا نه؟ و آيا غيبت نمودن از او جايز است؟

*******جواب 6:

اگر با دانستن به حرمت آن و اصرار داشتن به كردن حرام و خوار شمردن آن و بدون عذر شرعي باشد آن وقت شهادتش قبول نيست و غيبت نمودن از او جايز است و چنانچه از كار خود ناراحت باشد و از عذاب الهي بترسد آن وقت غيبت كردن از او جايز نيست و شهادتش قبول مي باشد در صورتي كه بقيّه اي شرايط شهادتش تمام باشد.

سؤال 4

شركت و يا اداره دولتي از كارمندش بر طبق توافق خودشان از كارمزدش در هر ماه كم مي كند و آن مبلغ ها را در بانك شخصي و يا دولتي و يا بيگانه به خاطر بهره اش مي گذارد و سود آن را ميان كارمندان به اندازه وجهشان تقسيم مي نمايد آيا اين معامله صحيح است يا نه؟ و آيا آن سود در حكم مجهول المالك مي باشد و يا خودش مي تواند تصاحب نمايد و اين در صورتيست كه نداند شركت و يا اداره سود را شرط كرده است و يا نه؟ و اگر بداند كه شرط كرده است حكمش چيست؟

*******جواب 4:

هر آنچه از لحاظ دولتي مي گيرد در حكم مجهول المالك است و هم چنين

سؤال 6

يك نفر مؤمني مي خواهد از دولت ماشيني بخرد آيا بر او واجب است كه اجازه از حاكم شرع در اول بگيرد به لحاظ اينكه مجهول المالك مي باشد و آيا موقع گرفتن طعام و خواربار از بازار دولتي و هم چنين به هنگام گرفتن زمينهاي دولتي و درمان نمودن در بيمارستانهاي دولتي و خريدن دارو از آنجا و خريدن كتاب از كتاب فروشي ها و نمايشگاه هاي دولتي و خريدن لباس از بازارهاي دولتي در همه اينها آيا بر او واجب است كه از حاكم شرع اجازه بگيرد؟

*******جواب 6:

واجب است بر او كه براي تنظيم عمل گرفتن خودش از هر چيزي كه قبلاً به دست مسلمانان رسيده و سپس بدست دولت رسيده است به حاكم شرع رجوع نمايد، بر خلاف موادّي كه دولت خودش آن را خريده و دست مسلمانان به آن نرسيده همانند موادّي كه از ممالك غير اسلامي دولت خريداري مي كند و هم چنين چيزهايي كه دولت خودش آنها را پس از اخذ مواد اوليّش از ممالك كفر مي سازد و از آن قسمت است پولهايي كه تازه چاپ شده كه بدست كسي نرسيده است، در همه اين قسمت ها گرفتن آنها از دولت جايز است و احتياج به رجوع كردن به حاكم شرع نيست.

سؤال 10

رأي حضرتعالي در خصوص اموال دولتهاي اسلامي چيست؟

آيا آن اموال را دولتها مالك هستند و يا اينكه مجهول المالك مي باشند.

*******جواب 10: بلكه بر آنها حكم مجهول المالك بار مي شود اگر آن مالها دست بدست مسلمانها بگردد و به آنها مالك باشند.

بلي اگر اساس دولت بر ادّعاي ولايت ديني به حق و يا به ناحق باشد و شالوده اش حفظ كيان اسلام باشد و بر اساس ميهني و حزبي نباشد اين چنين دولتي بر اموالش مالك است، مگر اينكه حرام بودن مال معيّني دانسته شود همانند بعضي از مالياتهاي ظالمانه كه در آن هم حكم مجهول المالك جاري مي شود.

سؤال 4

زيد متاعي را به مبلغ هزار دينار به خالد فروخته و خالد پول آن را نقد نداده است و گفته است كه تا دو روز پرداخت مي كند همانطوري كه اكنون متعارف است ولي خالد آن مبلغ هزار دينار را پس از دو سال پرداخت كرد، در صورتي كه قيمت آن جنس دو هزار دينار شده است آيا زيد حق دارد معامله را فسخ كند و يا قيمت روز را بگيرد؟

*******جواب 4:

اگر تأخير پول به رضايت زيد نباشد و زيد معامله را با تأخير مزبور قبول نكند حق دارد كه فسخ كند و حق ندارد كه به قيمت روز پول بگيرد و خداوند سبحان عالم است.

سؤال 1

در بانك مملكت ما يك دينار و نصف بحرين، مساوي يك دينار كويتيست ولي در بانك دينار قديمي كويت هست كه رايج بازار نيست آن را به نيم دينار مي فروشند آيا فروختن دينار قديمي جايز است و در اين فرض همان دينار قديمي در خود كويت به دينار رايج فروخته مي شود حكم آن كسي كه نمي داند وضع را چگونه است آيا مغبون شمرده مي شود يا نه؟ و اگر مشتري اين دنيا رهاي قديمي را از اشخاصي كه غير محلي هستند خريد و خبر دادن به آنها كه مغبون هستيد امكان نداشت آيا آن كسي كه اين دينارها خريده است حكم آن چيست آيا آن دينارها در حكم مجهول المالك هستند و يا مال مخلوط به حرام است و با جواب مسأله روشن فرماييد كه آيا تنها با سود بردن بايد خمس آن را بدهد؟

*******جواب 1:

از سؤال آشكار مي شود كه دينار قديم كويتي در بحرين به نيم دينار فروخته مي شود در صورتي كه در كويت معادل يك دينار رايج است و فرقي ندارد اگر منظور اين باشد در فروختن آن به نصف دينار مغبوني نيست زيرا مغبوني تابع محل معامله است و تنها ندانستن فروشنده از قيمت آن در كويت آن را مغبون نمي كند و بر فرض مغبون شدن مي تواند معامله را فسخ نمايد و معامله باطل نمي شود و دينار در ملك مشتري باقي مي ماند و ديگر مجهول المالك نمي شود و اما از جهت خمس دادن خمس تا رسيدن سر سال واجب نيست.

(ربا)

سؤال 17

در رساله منهاج 2 / 94 ذكر كرده ايد كه جايز است پس انداز گذاشتن در بانكهاي شخصي كافرها به قصد گرفتن سود، آيا اين حكم در خصوص بانكهاي دولتي كافرها هم شامل مي شود يا نه؟

*******جواب 17:

بر آنها شامل نمي شود بلكه بر آنها حكم مجهول المالك جاري مي شود ولي اگر داخل شدن اموال مسلمانان بر آنها معلوم نباشد و در مملكت مسلمانها نباشد صدقه دادن آن واجب نمي شود بلكه حكم مال كافر بر آن جاري مي شود.

سؤال 20

آيا از بانكهاي كافرها مي توان سود گرفت به قصد رهانيدن از دست كفار يا نه؟

*******جواب 20:

نزد ما به قصد رهانيدن از دست كفار جايز است زيرا كه گرفتن رباء از آنها با رضايت آنان حلال است و متأسف هستيم كه اين كار اي بسا ترغيب مي كند كه در نزد بانكهاي كفار وديعه بگذارند و چه بهتر مي شود كه اعتراف به جهات مسلّم به حكم شرعي مي نمودند و اعلان مي كردند كه آن را كه بانك از سود مي دهد كسي كه از نظر شرعي ناچار است آن را به لحاظ اينكه آن هديّه اي شرط نشده در قرض است بگيرد؛ بلكه او حق دارد كه قرض را بدون در نظر گرفتن سود بدهد.

سؤال 1

اگر كسي شيشه را در وسط راه بيندازد و شخص عابر را زخمي كند و يا لاستيك ماشين ديگري را پاره كند آيا آن شخص ضامن است؟

*******جواب 1:

اگر انداختن آن متعارف در ميان مردم باشد و در نظر عرف بعيد نباشد بر آن كسي كه انداخته ضمان ندارد و گرنه ضامن است.

سؤال 2

اگر صاحب مال به كاسبي مالي بدهد و بگويد كه در دو سهم آن تصرف كن و يك سوم آن امانت باشد در ذمّه، پس اگر دومي بعد از زماني در آن يك سوم هم تصرف كند و آن را نزد شخصي وديعه بگذارد و آن شخص انكار نمايد آيا صاحب مال هم در خسارت شريك است؟

*******جواب 2:

از سؤال چنان در مي آيد كه ثلث مال امانت است در دست آني كه در اول تحويل گرفته است و اگر وديعه گذاشتن نزد شخص سوم خيانت در امانت باشد و يا مخالف شرط مالك باشد واجب است كه از عهده آن بر آيد ولي اگر تفريط نباشد و در آن با مالك مخالفت نكند، ضامن نمي باشد.

سؤال 3

صاحب پول مقدار (1000) دينار به شخصي داده كه (800) دينار به عنوان مضاربه ميان آنها عمل نمايد و (200) دينار آن امانت باشد در نزد عامل و پس از اين عامل اين دويست دينار را در نزد ديگري وديعه گذاشت بدون اينكه صاحب مال باخبر باشد سپس شخص سوم انكار نمود آن مال را كه (200) دينار است، آيا صاحب پول در اين زيان سهيم است؟

*******جواب 3:

اگر وديعه گذاردن پول مزبور در نزد طرف سوم تفريط در امانت باشد ضمانت از آن وديعه گذار است و اگر تفريط نباشد ضامن نيست، بلي اگر وديعه گذاردن صاحب پول در نزد دومي بر اين اصل باشد كه به ديگري ندهد آن وقت دومي ضامن مي باشد.

سؤال 4

در سال 1980 شخصي به من مبلغ (600) دينار عراقي داد تا اينكه من با مبلغي كه مي خواهم بفرستم به مملكت ديگري آن را هم بفرستم و من آن را با پول خودم به واسطه شخصي كه مورد اطمينان بود و هميشه به توسط آن مي فرستادم باز هم توسط آن فرستادم و پس از مدّتي خبر آمد كه آن واسطه را زنداني كرده اند و به من خبر رسيد كه آن واسطه هم توسط كس ديگري فرستاده است و در سال 1990 به هنگام ديدار يكي از نزديكان در آن مملكت روشن شد كه آن مبلغ نرسيده است و اكنون مي خواهند كه من آن را به حساب دلار بدهم اميد از محضرتان اينست كه نظر شرع مقدس را دربارهي حل اين موضوع بيان فرماييد.

*******جواب 4:

بر تو ضمانت آن و عوض كردن واجب نيست در صورتي كه در امانت خيانت نكرده باشي اما

سؤال 6

دكتر جرّاح در صورتي كه عمل جرّاحيش بدون اينكه كوتاهي و يا مسامحه كند نتيجه بخش نباشد ضامن است يا نه و آيا اينكه ضامن نبودن كه متعارف است ميان مردم، مي تواند شرط ضمني باشد و ضمانت را ساقط نمايد؟

*******جواب 6:

دكتر جرّاح در صورت تقصير ضامن است و در صورت عدم كوتاهي باز هم ضامن است مگر اينكه از مريض و يا از ولي آن تبرئه بگيرد اگر چه قاصر هم بوده باشد، مثل اينكه موقع عمل كردن شعور ش را از دست بدهد و اما متعارف بودن عدم ضمانت ميان مردم كافي در برائت نيست اگر اقدام كردن مريض و يا ولي آن بر عدم ضمانت مبتني نباشد، بلكه لازم است.

كه مريض و يا ولي مريض اقدام به برائت نمايند گرچه آن هم شرط ضمني ارتكازي در نزد هر دو طرف باشد كه آن شرط هم از واقعيت موجود در نزد مردم استفاده شود.

سؤال 3

شخصي وكيل مدافعي گرفته تا اينكه از قوانين به نفع او استفاده نمايد و شرط كرده با او كه اگر قضيّه را به طور كامل به پايان رسانيد مزد او را خواهد داد ولي برخلاف قرارداد، در اول چندين هزار دينار داد ( همانند بيعانه) و به او گفت اگر كارمان به مصالحه بكشد اجرت قراردادي را به طور كامل خواهم داد ولي بعداً روشن شد كه او در وكالت وارد نبوده و يا اينكه اهميّت نمي داد به آنچه در توانش بود كه به طرف دعوايي كه مي رفت و پرس و جو مي كرد كه چگونه شئون قانوني جريان را اداره كند فائق آيد فقط او وكيل مدافع زباني بود مي گفت و عمل نمي كرد تا اينكه كار صاحب قضيه به مصالحه با طرفهايش كشيد سؤال اينست كه آيا به اين وكيل چيزي بايد داد يا نه؟

*******جواب 3:

اگر قرارداد ميان آنان از اول بر اين بود كه مزد او را با شروع كردن تعقيب جريان و لو اينكه كار به مصالحه بينجامد خواهد داد واجب است بر او كه حق وكالت را به طور كامل بدهد.

و

سؤال 5

وقتي كه انسان به عنوان نيكوكاري و يا به عنوان داوطلب كاري را انجام داد و يا بر كاري نظارت كرد كه منفعت آن عايد شخص ديگري مي باشد، آيا جايز است بر آن پس از انجام دادن عمل از صاحب كار مزد كارهايش و حق نظارتش را بخواهد يا نه؟

*******جواب 5:

بر او جايز نيست مزد بخواهد در صورتي كه به عنوان نيكوكاري آن عملها را انجام داده است و اين مثل آن است كه در جواب مسأله سابق گفته شد.

سؤال 10

اختلافي ميان من كه صاحب كار هستم با كارگرم كه نزد من بيش از يك ماه است كار مي كند به وجود آمده است و آن اختلاف اين است:

كارگرم در هر هفته هفت هزار دينار مزد مي گرفت و مدّتيست كه وضع بازار تغيير يافته و خريد و فروش كم است خواستم كه كار را مدّتي تعطيل نمايم كارگرم گفت تكليف من چگونه خواهد شد گفتم وقتي كه دوباره كار را شروع كرديم آن وقت مزد هفتگي را كم خواهم نمود و نگفتم كه تو كارت را به طور هميشه تعطيل كن و او به حسابي كه خودش مي كرد كارش را ادامه داد كه مزد خواهد گرفت در صورتي كه در نظر من كار تعطيل شده است و در صورت شروع دوباره مزد آن را به مزد جديد پرداخت خواهم كرد، ولي پس از چهار روز به خانه من آمد و گفت مزد كارم را مي خواهم گفتم مزدت چقدر است گفت چهار هزار دينار مقابل چهار روز كارم مي باشد من گفتم تو براي من كار مي كني در صورتي كه من دوباره كار را شروع نكرده ام به او هزار دينار نه به جهت مزدش بلكه به لحاظ مساعدت دادم (آيا اين حساب مي شود به آن چهار هزار دينار چهار روزي كه من كار را دوباره شروع نكرده ام؟ ) و در صورتي كه حضرتعالي پرداخت اجرت را لازم

سؤال 13

اگر كسي مغازه و يا خانه اي را كه اجاره كرده است مي تواند به شخص ديگري به همان قيمتي كه خودش اجاره كرده و يا به زيادتر از آن اجاره دهد؟

*******جواب 13:

بلي به همان قيمت كه اجاره كرده است مي تواند اجاره بدهد ولي به زيادتر از آن نمي تواند بدهد مگر اينكه در آنجا احداث چيزي (از قبيل رنگ زدن و ساخت بام و برق كشي) بنمايد.

وصيّت

سؤال 3

اگر ميّت وصيت كند به يك قطعه طلا مثلاً به يكي از فرزندانش در حال حيات خودش و آن را چندين بار در ميان فرزندانش اعلان نمايد ولي براي حفاظت آن نزد خود نگهدارد آيا عمل به اين وصيت واجب است و آن قطعه را به او مي دهند؟

*******جواب 3:

اگر آن قطعه طلا برابر با ثلث و يا كمتر از ثلث ميّت باشد آن را لازم است كه به آن شخصي كه گفته است بدهند، ولي اگر بيشتر از ثلث اموال موصي باشد در اندازه ثلث نافذ است و مابقي به اجازه ورثه هاي ميت موقوف است و اگر ميت غير از آن مالي نداشته باشد بازهم ثلث آن براي آن كسيست كه وصيت نموده است و باقيمانده محتاج به اجازه

سؤال 5

شخصي كه وفات نموده و او اولادي و مادري براي ايشان (يعني همسري براي متوفي) به يادگار گذاشته و اين همسر را مال مخصوصي براي خودش بوده و از آن مال طبقه دوم منزل موروثي ورثه ها را به عنوان نزديكي به خدا و يا به عنوان تأمين آينده فرزندانش بنا كرد و آن منزل را با دو طبقه اش فروختند، مادر علاوه بر هشت يكش پول اضافي در مقابل طبقه بالايي كه ساخته است مي خواهد:

الف: آيا مادر حق دارد پول اضافه بر هشت يك بخواهد؟

ب: اگر حق نداشته باشد چيز اضافي براي صرف مالش در خانه بخواهد وجه آن را

سؤال 8

اگر پدر و مادر به محروم بودن يكي از فرزندانش از ارث وصيت نمايد، مثلاً بگويد كه اجازه نمي دهم و يا حرام كردم به او كه چيزي از اموال من بردارد آيا اين وصيّت عملي مي شود يا نه؟

*******جواب 8:

اين وصيت نافذ نيست و عملي نمي شود، بلي فقط حق دارد كه از ثلث (يك

سوم)

مال خودش آن را محروم نمايد.

سؤال 11

در صورتي كه ورثه ها جدا كردن ثلث را از تركه به جهت ركود بازار و نبودن مشتري مناسب به تأخير بيندازند، آيا نشستن آنها از مدت وفات موصي تا وقت اخراج ثلث (يك

سوم)

جايز است يا نه و حكم عبادتشان چطور است؟

*******جواب 11:

اگر تأخير مذكور با مراجعه به وصي بوده و با مراعات مصلحت ميّت بوده اشكالي ندارد و اما اگر از روي مسامحه كاري و سهل انگاري باشد آن وقت حرام است و نماز در آن خانه درست نيست.

سؤال 15

زني به فرزندش گفته كه پول دفن من موجود است پس از وفاتش موجودي كه يكصد هزار دينار بود كه هشتاد هزار دينار آن خرج شد و بيست هزار دينار باقي ماند با آن باقي مانده چطور رفتار بشود؟

*******جواب 15:

ميان ورثه تقسيم مي گردد.

سؤال 5

در اينجا معامله هست: كه شخصي به صاحب زمين مبلغ معيني مثل نيم ميليون دينار مي دهد كه سهمي از عايدات و محصولات زمين مال او باشد و اين وجه سرمايه مي شود كه براي مخارج زمين و زراعت آن صرف مي شود آيا اين معامله جايز است؟

*******جواب 5:

بلي جايز است.

سؤال 1

بيش از پنجاه سال است قرارداد ميان ما و يك نفر از صاحب باغ و زمين بياض منعقد گرديده است و ما به كشت و آبياري و كارهاي زراعي آنجا مشغوليم و تا اين زمان و با بودن آن اجازه داده بود كه در آنجا سكونت نماييم و در زمان بودن آن در آنجا نشيمن مي كرديم و حتّي او خودش هم با ما مدتّي

سؤال 1

سه نفر در خريدن ماشيني شركت كردند سهم اوّلي نصف و سهم دو نفر ديگر يك چهارم مي باشد اوّلي به سوّمي قيمت يك چهارم ماشين را وام داد، ولي قيمت ماشين پايين آمد و نفر سومي از شركت كناره گيري كرد و نفر اوّلي گمان كرد كه به حساب او اضافه شده است و او را وادار كرده اند كه قيمت يك چهارم ماشين را با زيان آن پرداخت نمايد، اما نفر دوّمي به لحاظ اينكه با سوّمي رفيق بود كار را بدين منوال ننموده بود، بلكه او سهم رفيقش را و قرضي را كه داشته

سؤال 3

سه نفر شخص در خريدن جنس مهمّي شركت نمودند و ميان آنان هيچ شرطي نبود و اين بنام يكي از آنها ثبت شده است و پس از هفت سال دولت ماليات زيادي به آن يكي از شريكها كه جنس بنام آن ثبت شده بود مقرر نمود، آيا بر آن دو شريك ديگر لازم است كه ماليات را با هم بپردازند و يا اينكه ماليات بر عهده كسيست كه جنس بنام او ثبت شده است؟

*******جواب 3:

اگر ماليات بر جنس باشد آن وقت لازم است كه همه شريكها پرداخت نمايند، ولي اگر ماليات به آن شخص سومي به جهت ديگر باشد مثل اينكه همان شخص املاك بيشتري غير از آن دارد آن وقت ماليات به عهده آن شخصيست كه جنس به نام آن ثبت شده است.

سؤال 6

باغي هست كه شش نفر در آن شريك هستند، يكي از شريكها با معيّت كشاورز يكصد و نود درخت خرما (نخله) بدون علم و بدون موافقت شريكها كنده و پس از چند ماه پنج نفر شريك زمين را به مشتري معين فروختند، مشتري خواستار زيان درختهاي كنده شده از آنهايي كه كنده است (شريك ششمي و كشاورز) نمود و درختهاي كنده شده به مبلغ معين قيمت گذاري شد، معلوم باشد كه ما از مشتري نخواس بوديم كه پول درختها را مطالبه نمايد.

الف: آيا شريك ششم حق دارد كه درختها را بدون اينكه شركاء ديگر را در جريان بگذارد بكند و آيا عنوان مصلحت زمين و يا زياده شدن سود را مي توان دليل بر صحّت عمل خودشان بياورند.

ب: آيا پول درختهاي كنده شده است مال فروشندگان است و يا مال مشتري است؟

ج: آيا مشتري حق دارد كه قيمت درختهاي كنده شده را از شريك ششم و كشاورز بخواهد؟

د:

اگر مشتري با فروشنده مطالبه قيمت درختهاي كنده شده را شرط نكند حق دارد كه مطالبه كند؟

ه: آيا فروشندگان حق دارند از شريك ششمي و كشاورز غرامت بگيرند؟

و: آيا مشتري حق دارد زيانهايي كه براي خواستن قيمت درختهاي كنده شده متحمّل شده است آنها را مطالبه نمايد و معلوم باشد

سؤال 1

اگر وام گيرنده با توانائيش به پرداخت وام از دادن آن خود داري نمود به طوري كه وام دهنده مجبور شد كه به دادگاه شرعي و يا غير آن رجوع نمايد، آيا مخارجي كه در

(تقاص كردن)

سؤال 1

در باب حجر آمده است كه يكي از سببهاي حجر مفلس بودن (ورشكست بودن) است و بر مفلس حكم ممنوع بودنش از تصرف در مالش با شرايط معيني صادر مي شود:

1 وامهاي آن نزد حاكم شرع ثابت شود.

2 وقت وامهايش برسد.

3 اموال او به اندازه وامهايش نباشد.

4 صاحبان وامها مطالبه حكم افلاس آن را بنمايند. ولي به طور عادي در برخي از دولتهاي اسلامي حاكم شرعي پيدا نمي شود كه حكم عدم تصرف در مالش بنمايد و اگر حاكم شرع پيدا شود به امورات دولتي نمي تواند دخالت كند (دستش باز نيست) و بيشتر اين طور مي شود كه مي گويند مفلس بودن زيد را اعلان نموده اند و بستانكارها جمع مي شوند و دولت امر مي كند كه اموال او را ( همانند خانه هايش و ماشينهايش را) بفروشند، آيا خريدن آنهايي كه دولت حكم به فروش آنها نموده جايز است و يا اينكه لازم است كه از حاكم شرع و يا وكيلش اجازه گرفت و چطور است كه اگر او را يك خانه و يك ماشين لايق به حال بوده باشد، ولي اگر آنها را به امر دولت

سؤال 1

شخصي مقداري از مال توسط جمعي به خانواده اش فرستاد كه من هم از آن خانواده بودم و آن شخص نمي دانست كه خانواده اش به مسافرت رفته اند و ملاقات آنها امكان ندارد، آيا جايز است كه واسطه تمامي آن مال را به من بدهد؟

*******جواب 1:

جايز

سؤال 3

اگر شخصي چيزي را در حال حياتش به يكي از نزديكانش ببخشد سپس بميرد آيا اين بخشش گذشته حساب مي شود و يا باقي است و يا آن چيزي كه بخشوده شده است بر مي گردد و به تركه ميت داخل مي شود؟

*******جواب 3:

بخشش مزبور صحيح و قطعي هست و به باقي ارث داخل نمي شود، بلي لازم است در صحيح بودن بخشش اينكه شخص هبه شده آن بخشوده شده را در زمان زنده بودن بخشنده تحويل بگيرد ولي اگر پيش از قبض كردن بخشش كننده بميرد بذل باطل مي شود و آن چيز به ميراث بر مي گردد.

سؤال 1

آيا وقف عقد است يا ايقاع است؟

*******جواب 1:

وقف از ايقاعات است و از عقود نيست.

سؤال 4

بعضي از پيرمردها را ديدم كه در بازار و بعضاً در كوچه ها مي نشينند و آن مصحف شريف را باز مي كنند و با صداي بلند قرآن مي خوانند و مردم به او پول احسان مي نمايند، آيا اين عمل مناسب با مقام قرآن كريم است؟

و آيا از نظر شرعي اين عمل جايز است؟

و آيا جايز است صدقه دادن به او كه به اين كار بيشتر رغبت نمايد و خواندن قرآن در اماكن عمومي احياء گردد؟

*******جواب 4:

بلي دادن مال به آن جايز است.

سؤال 1

حكم پيدا شده (لقطه) در منطقه هاي كافر نشين چيست؟

*******جواب 1:

اگر بيشتر اهالي آنجا كافر باشند و دليلي بر مال مسلمان بودن آن نباشد جايز است كه بدون معرفي كردن مال خود بنمايد.

سؤال 2

من يك سيّده هستم كه شوهر اختيار كرده ام و براي من هم كلاس دختري بود كه با من درس مي خواند به من يك قطعه طلا داد كه به زرگر معيّني بدهم آن را درست كند، سپس از هم جدا شديم و او در استان ديگر است و من آدرس او را نمي دانم و چندين سال از اين جريان گذشته است و مي ترسم به شوهرم بگويم رفتنم را براي جستجوي او رد كند، پس وظيفه من چيست؟

*******جواب 2:

همان قطعه طلا در نزد تو امانت مي ماند، اميد است كه دسترسي به صاحبش در موقعيتهاي ديگر ممكن باشد و در حد امكان جستجو كردن لازم است.

سؤال 3

حكم كسي كه يك قطعه طلا پيدا كرده و آن را فروخته و پول آن را خرج نموده است چيست؟

در صورتي كه تا به حال صاحب آن آشكار نشده است؟

*******جواب 3:

اگر آن را به مدت يك سال معرفي كرده است چيزي بر آن نيست و اگر معرفي نكرده است او ضامن است و بر اوست طلا به مقدار آن كه در ذمّه اش باقي مي ماند.

سؤال 4

حكم پيدا شده (لقطه) كه شخص آن را از مناطق مسلمان نشين و يا غيرمسلمان نشين پيدا مي كند چيست؟

*******جواب 4:

پيدا شده (لقطه) در حكم اهل آن مكا نيست كه در آنجا پيدا شده است، پس اگر بيشتر اهل آنجا مالشان محترم باشد آن هم محترم است و واجب است حكم لقطه بر آن اجرا شود با همان تفصيلي كه مجتهدين ذكر مي كنند و اگر مالشان محترم نباشد آن وقت پيدا شده هم محترم نيست مال نمودن براي خودش جايز است.

سؤال 5

شخصي مالي را كه تعرف آن ممكن نيست همانند سكّه هاي تكي و يا مالي كه همه از آن دارند را پيدا كند، آيا براي يابنده جايز است كه آن را خودش بردارد (تملك كند)؟

*******جواب 5:

اگر آن قيمتش از ارزش سه گرم نقره كمتر باشد، مالك شدن به آن عيب ندارد و گرنه واجب است آن را تا مدت يك سال جستجو كند و پس از آن جايز است كه تصدق كند و جايز است خودش بردارد ولي اگر بعداً مالك پيدا گرديد و به او جريان را خبر مي دهد اگر راضي نشد ضامن است و اگر تعريف ممكن نباشد، اگر كمتر از قيمت سه گرم نقره باشد تملك آن جايز است و لي اگر بيشتر باشد احتياط وجوبي اينست كه آن را تصدق دهد.

سؤال 6

طرز شرعي براي تعريف پيدا شده (لقطه) چيست؟

*******جواب 6:

حد آن اينست كه در جاهايي كه انسان احتمال مي دهد كه صاحب آن را پيدا كرد تعريف نمايند و اندازه آن به مدت يك سال است.

(مسائل مخصوص به تفسير)

سؤال 7

پيامبر اكرم ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) فرموده است كه عالمهاي امّت من همانند پيامبران بني اسرائيل است، مقصود از علماء در اين حديث كيانند؟

*******جواب 7:

اين حديث مرسل است، شايد براي آن هم تتمّه هست كه بدست مانرسيده است كه منظور از آن را بيان كند و آنكه از آن حديث يقيني است دانشمندان اهل بيت عَلَيْهم ُالسَّلَام است و آنها امامان عَلَيْهم ُالسَّلَام مي باشند كه به امّت امر شده است به آنان مراجعه نمايند و دين را از آنان ياد بگيرند، زيرا كه آنها حاملان حقيقي دين همانند انبياء مي باشند و شامل شدن آن به مجتهدين و فقهايي كه حاملان دين از راه اجتهادي كه در معرض خطاست مشكوك است.

سؤال 13

اميد است كه بفرماييد اين خبرها چه اندازه صحت دارد و معناهاي آنها چيست: الف مردي خدمت پيامبر اكرم ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) مشرف شد و بر او عرض كرد:

يا رسول الله من هلاك شدم فرمود به او آيا خبيث (شيطان) نزد تو آمده عرض كرد بلي يا رسول الله، فرمود به او آيا به تو از خلقت خداوندي گفت، عرض كرد بلي يا رسول الله، فرمود به او كه و الله اين محض ايمان است؟

ب امام علي ( عَلَيْهِ السَّلَام ) فرمود (ان القطة منا اهل البيت) گربه از ما اهل بيت است، مقصود از اين كلام چيست؟

معلوم باشد كه اين روايت در كتاب وسايل الشيعه در جلد اول از جزء اول كه مؤلف آن ابوالحسن محمّد بن الحر العامليست نقل شده است.

جواب 13: الف مقصود از اين اينست كه شيطان

سؤال 16

در سوره نساء آيه (31) فرمايش خداوند متعال اين چنين آمده است:

(ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم و ندخلكم مدخلا كريما): اگر از گناهان بزرگي كه از آن نهي مي شويد پرهيز كنيد گناهان كوچك شما را مي پوشانيم و شما را در جايگاه خوبي وارد مي سازيم و در سوره نجم آمده است در آيه (32) قول حق تعالي (الذين يجتنبون كبائر الأثم و الفواحش الا اللّمم ان ربك واسع المغفرة … ) همانها كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت دوري مي كنند جز گناهان صغيره (كه گاه آلوده آن مي شوند) آمرزش پروردگار تو گسترده است.

آيا بي حجابي همانطوري كه امروزه ما مي بينيم از طرف بيشتر زنان آيا از گناهان كبيره است و يا (اينكه از (لمم) است و همچنين غناء آيا از كباير است و يا اينكه از (لمم) است؟

اميدواريم براي ما مثلي بر لَمَمْ بزنيد؟

جواب 16: لَمَمْ را تفسيرهاي گوناگون كرده اند روشن تر آنها عبارت است از اينكه انسان گاه گاهي به چيزي رو مي آورد بدون اينكه كار هميشگي و مداومش باشد و بنا بر آن منظور از آيه كريمه اينست

سؤال 1

آيا بر آنان ي كه در ممالك غربي كه كافرند اقامت نموده اند، چيزهايي واجب است كه بر اقامت كنندگان در ممالك اسلامي واجب نمي باشد؟

جواب 1:

براي همه واجب است كه دين خود را از ضايع شدن فرهنگي و سهل انگاري عملي با همّت والاي خود نگه دارد.

سؤال 2

قوانيني در بعض دولتهاي غربي هست، كه كشتن حيوانات را قدغن مي نمايد، آيا مخالفت آن جايز است و بر فرض جايز بودن به عنوان اوّلي حكم آن در صورتي كه به وجهه اسلام و مسلمانان اثر بگذارد چيست؟

جواب 2:

قانونهاي ياد شده حرام نمي كند كشتن حيوان را. آري در صورتي كه به وجهه اسلام و مسلمين لطمه برسد آنوقت حرام مي شود.

سؤال 3

رأي حضرتعالي در خصوص كار كردن اداره هاي دولتهاي غربي و كارمند رسمي شدن در آنجا چگونه مي باشد؟

*******جواب 3:

از كمك نمودن به ظالم ها دور نمي باشد.

سؤال 4

در اينجا برخي از معلّمين و طلبه علوم ديني هستند كه آنها را پيش آمدهايي وادار كرده كه به بلاد غربي بيايند و آنان هم در حال ترديد هستند كه آيا به وظيفه ي شرعي خود در تبليغ و تدريس علوم شرعي ادامه دهند و يا اينكه از اين كار دست بكشند و شغل ديگري پيدا كنند، زيرا كه زندگي در اينجا سخت است و با آن حال جمع كردن ميان دو امر سخت مي شود و حقوق شرعي كه به بعض نماينده هاي مراجع و يا موسسّه هاي اسلامي مي رسد به علل گوناگوني به تمامي طلبه ها نمي رسد، آيا جايز است براي مبلّغ و طالب علوم ديني از وظيفه ي شرعي خود دست بكشد و به سراغ كار ديگري برود و احتياجات منطقه را بر مبلغين ناديده بگيرد؟

جواب 4:

(لايكلّف الله نفساً الاوسعها) () خداوند هيچ كس را جز به اندازه توانائيش تكليف نمي كند.

بلي اهميّت تبليغ در اين شهرها لازم گرفته است كه انسان اگر به مقدار كاملتر نتواند به تبليغ و درس ادامه دهد ولي به اندازه امكان گرچه مرتبه ضيعفش هم باشد بتواند انجام وظيفه نمايد بايستي ادامه دهد و تعيين مقدار ميسر براي ما مقدور نيست، بلكه انسان بر وضع خودش آشناتر از ديگران است و انّالله وانّاالله راجعون.

سؤال 5

مبلّغي كه به مملكت ديگر مي رود در ميان افكار و عقيده هاي اسلامي و غير اسلامي كه به هم آميخته شده است زندگي مي كند، آيا حضرتعالي لطف مي فرمائيد كه راهنماييهاي لازم را در اين خصوص بنمائيد تا اينكه او را در انجام وظيفه اي شرعي خودش به طور صحيح و آسان كمك نمايد؟

جواب 5:

براي مبلغ لازم است به طور

سؤال 7

آيا كار كردن پنهان از دولت در مملكت غربي جايز است؟

در صورتي كه اين كار در قانون آنها قدغن است و آن را كار سياه مي نامند و اگر مسؤولين اين قسمت بدانند در آينده مرا جريمه مالي مي كنند و گاهي زنداني مي نمايند، با اينكه من و خانواده ام ماهيانه اي بحّد كفايت بلكه زياده هم مي گيريم همانطوري كه گفتم آيا جايز است يا نه؟

*******جواب 7:

جواب سؤال داير مدار مخالفت قانون است و رو آوردن به آن از لحاظ به دست آوردن مال مي باشد و موقعيّت شريعت از قانون معروف است ولي شما و تمامي غرب رفته ها در شهرهايي هستيد كه اهالي آن عادت كردند كه به قانون احترام مي گذارند و آن را مقدس مي شمارند و قانون شكني را بد مي شمارند و به چشم حقارت به قانون شكن مي نگرند، در صورتي كه آنان به شما به چشم مهماني كه به نزد آنها آمده ايد و در شهرهاي آنها سكونت كرده ايد مي نگرند و آنها خود مي بينند كه به شما نيكي كرده اند به هنگامي كه شما را قبول كردند و مهمانتان نمودند و با شما مثل خودشان معامله كردند و هر اندازه از شما احترام به

سؤال 1

برخي از مؤسسّه هاي شيعه برنامه هاي كامپيوتري براي بعض كتاب ها درست كردند كه براي بحث كننده رجوع

سؤال 3

اگر كسي بخواهد روزنامه اي را انتشار دهد كه فقط مخصوص به اعلانها باشد حكم سؤالهاي مندرجه در ذيل چيست؟

1 نشر اعلاني كه اهتمال مي دهد راست باشد و يا دروغ باشد در صورتي كه صاحب اعلان متن آن را خودش نوشته باشد؟ 2 نشر اعلاني كه صاحبش متن آن را نوشته ولي ناشر مي داند كه بعض آن و يا همه اي آن دروغ است؟ 3 نشر اعلاني كه صاحبش نوشته ولي اعلان شده حرام است.

همانند محل شراب فروشي است؟

4 نشر اعلاني كه ناشر متن آن را مي نويسد ولي صاحب اعلان مضمون آن را داده است و ناشر مي داند كه قسمتي از آن و يا همه اش دروغ است؟

*******جواب 3:

جواب اين سؤالات از لابلاي اين نقطه ها معلوم مي شود:

اگر روزنامه خودش خبر مي دهد از مضمون اعلان براي آن خبر دادن از آنچه شك در راست بودن آن مي نمايد حرام است، تا چه رسد بر اين كه بداند آن دروغ است و باز هم بر آن حرام مي شود در حال ياد شده نشر اعلاني كه مضمون آن توهين و يا ضرر رساندن به مؤمن باشد و يا ترويج حرامي و يا باطلي بنمايد.

اگر جهت خود آگاهي باشد كه خود

سؤال 1

بارها دفتر بازارهاي مركزي به كسي كه كارمند آنجاست حواله مي دهد (كه اين سهم را به او بفروشم) او مواد را مي گيرد و او تنها آن سهم را بر مي دارد، ولي بيشتر از سهميه اش بر مي دارد مثلاً برنجي كه سهم آن (5) كيلوست ولي او به كيسه اش (8) كيلو مي ريزد، سؤال در اينجا اينست كه آيا من در قبال عمل اين شخص گناه كارم؟ در صورتي كه مي گويم كه اين سهم را به تو مي فروشم و تو آن را بردار و من مقدار آن جنس را كه از ناحيه دولت تعيين شده مي گويم؟

جواب 1:

تو متحمل گناه او نمي باشي.

سؤال 2

در تعاوني هاي عمومي كه مسؤولين سهم هاي معيني به مردم مي دهند، از نظر قانوني بايستي به هر فرد (5) كيلو بدهند ولي مسؤولين تعاونيها به عاملان دستور مي دهند كه تنها (4) كيلو بدهند، آيا عاملي كه پخش مي كند او به گناه مرتكب مي شود و يا اينكه مسؤولها گناهكارند و مخفي نماند كه مسؤولين هم آن سهم ها را به خانواده هاي آبرومند فقير مي دهند؟

جواب 2:

بهتر اينست كه عامل سهم ها را به طور كامل پرداخت نمايد مگر اينكه از انجام آن به جهت ترس از مسوؤلين عاجز باشد.

سؤال 3

در اينجا بعضي كارمندان دولتي هستند، وقتي كه رجوع كننده به عنوان مثال مي خواهد كه كار آن زودتر از وقت مقرر تمام شود براي آن چيزي مي دهد كه كارش را زودتر انجام دهد، با اين كه مي داند وقتي كه او به كار اين اقدام كرد كار ديگران به واسطه اين عمل به تأخير خواهد افتاد آيا اين عمل عنوان رشوت دهنده و رشوت گيرنده به خود مي گيرد تا اينكه عمل آن حرام باشد و يا اينكه از باب جلو انداختن كار آن كار بيشتري را انجام مي دهد و از جهت اينكه عمل مسلمان محترم است، گرفتن مال براي جلوتر انداختن جايز مي باشد؟

*******جواب 3:

اگر كار رجوع كنندگان كه به تأخير مي افتد از قبيل آزادي زندانيان، ترخيص اجناس از گمرك و يا دادن گذرنامه باشد آن وقت به تأخير انداختن كار آنها حرام است، ولي اگر كار مراجعين در خصوص تخفيف يا بخشود ن ماليات و يا جلب منفعت به سود مراجعين باشد آنوقت در مقابل زودتر به راه انداختن راه آن چيزي گرفتن مانعي ندارد و به تأخير انداختن كار مراجعه كنندگان

سؤال 5

آيا مكلف حق دارد در انتشارات روزنامه حكومتي تصحيح كننده اي لغتي و يا ادبي باشد در صورتي كه گاهي موظّف مي شود كه آنكه دينش طبق فتواي مرجع تقليدش اجازه مي دهد و يا نمي دهد را تصحيح نمايد يا حق ندارد؟

جواب 5:

حق ندارد كه اين كار را بنمايد.

سؤال 3

آيا ضبط كردن مجلس عزاداري در صورتي كه گوينده موافقت ننمايد جايز است؟

*******جواب 3:

بلي جايز است، مگر اينكه مخالف با شرطي كه بر ضبط كننده لازم شده است بوده باشد و يا مخالف باشد با آنكه اذن مي دهد كه بر مجلس آن وارد شود و اين لعم در صورتيست مكان مخصوص باشد كه وارد شدن به آن جا بر اجازه اي او محتاج باشد.

سؤال 1

من بنام احمد عباسّي نسب من به عباس ابن عبدالمطلب عموي پيامبر ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) آن طوري كه مشهور است مي رسد و فاميل من همان قرابت را دارند:

1 آيا در درجه اوّل سهم سادات را به آنها در صورت فقير بودن مي توان داد؟ 2 آيا گفتن لفظ سيد به آنها جايز است؟

3 آيا پوشيدن عمامه سياه و يا شال سبز بر آنها جايز است؟

4 آيا گرفتن نذر امام همانند ساير علوي ها براي آنان جايز است؟

جواب 1:

اگر نسبت آنها به عباس با طريق شرعي ثابت بشود براي آنها در صورت فقير بودن اخذ سهم سادات جايز است امّا گفتن لفظ سيّد و پوشيدن لباسهاي كه علامت سادات است محل اشكال است، زيرا كه بعيد نيست كه اينها مخصوص به فاطمي ها و يا علوي ها ( خدا به عزتشان بيفزايد) باشد و امّا گرفتن نذري كه بر امامان است آن به علوي ها مخصوص نيست بلكه گرفتن آن به فقراء غير سيّد هم جايز مي باشد مگر اينكه نظر كننده طرز معيني را در نظر گرفته باشد.

سؤال 1

آيا سر مقدس امام حسين ( عَلَيْهِ السَّلَام ) در مصر است و يا در قبر شريفش در كربلاست.

جواب 1:

در بعضي از روايات آمده است كه سر مقدس امام حسين ( عَلَيْهِ السَّلَام ) به مرقد شريفش برگردانده شده است و اين در ميان شيعه مشهور است.

سؤال 2

من در شهر موصل زندگي مي كنم و از كودكي بر اين باور بودم كه پيامبر ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) با مرگ عادي از دنيا رفته است و پس از شناخت دينم و هدايت يافتنم به امامان معصومين عَلَيْهم ُالسَّلَام از دوستم شنيدم كه مي گويد پيامبر ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) به وسيله اي سم از دنيا رفت و به آن دليل مي آورد حديثي را كه مي گويد:

(ما منا الا مسموما او شهيدا) يعني از ما كسي نمرده است مگر اينكه به وسيله اي سم خوردن از دنيا رفته و يا شهيد شده است و اگر اين حديث صحيح باشد پيامبر را چه كسي سم خورانيده است، ما بعضي سخن ها شنيده ايم از ياراني كه معروف به تديّن مي باشند و نمي خواهم اسم آنها را به ميان آرم؟

جواب 2:

در بعضي روايات آمده است كه مرضي كه پيامبر اكرم ( صَلَّي اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِه وَ سَلَّم ) با آن از دنيا رفت در اثر دست گوسفند مسمومي بود كه آن را زن يهودي داده بود.



سؤال 4

شخصي كه اكنون دستش را روي آن وقف گذاشته است به وقف بودن آن اقرار ندارد و احكام شرع را در خصوص وقف محترم نمي شمارد؟

جواب 4:

خريدن آن حتّي در آن حالت هم جايز نيست.

سؤال 12

اگر اين اموال موقوفه گوسفنداني باشند كه احتياج به خوراك و نگهدارنده داشته (چوپاني) كه حفظ كند آنها را و باقي بمانند، آيا جايز است فروختن قسمتي از آنها را براي نگهداري قسمت ديگر از آنها يا نه؟

جواب 12: بلي فروختن قسمتي از آنها براي خوراك و نگهداري بقيّه جايز است.

سؤال 19

مسجدي كه جاي وضو گرفتن ندارد و اكنون كه مي خواهند لوله كشي به يك طرف مسجد براي وضو گرفتن نمايند ولي از چگونگي وقف بي خبرند نمي دانند كه تمامي زمين براي مسجد وقف شده است و يا قسمتي از آن براي وضو در نظر گرفته شده است، آيا ممكن است يك قسمت براي جايگاه وضو با اجازه حضرتعالي و يا نايبتان اختصاص دهيم (و وضوخانه نماييم)؟

جواب 19: جايگاه درست كردن، براي وضو گرفتن مانعي ندارد به شرط اينكه به مسجد ضرر نرساند.

سؤال 27

شخصي وفات كرده و او املاكي را كه از جمله آنها باغهاي كشاورزي هست وقف به فرزنداني كه پسر مي باشند نموده است و از قسمت دختران آنان كه بيوه باشند حق مسكن و لباس و خوراك از عايدات اين موقوفات را دارند و يكي از پسرانش مرده است و مادر او زنده است آيا مادر سهم فرزندش را از اين موقوفات و همچنين از ساير املاك پسرش از قبيل خانه و اثاث خانه و … مي برد يا نه؟

جواب 27: براي مادر سهمي از عايدات وقف مذكور نمي باشد ولي از املاك پسرش به مقدار

سؤال 29

اگر شخصي دربي به مسجد احسان نمايد در صورتي كه درب قديمي كه اكنون هست صلاحيتش را از دست نداده است ولي درب تازه محكم تر و زيباتر است آيا جايز است درب قديمي را در آورند و درب تازه را نصب نمايند؟ در صورتي كه اين جايز باشد درب قديمي را چه كنند آيا مي توان فروخت گرچه به قيمت كمي هم باشد و قيمت آن را در جاي ديگر مسجد مي توان خرج كرد و آيا درا ين كار بايستي به حاكم شرع و يا نايب آن مراجعه نمود؟

جواب 29: عوض كردن درب قديمي به دريي كه بهتر از آن است عيب ندارد و اما درب قديمي اگر مسجد به آن احتياج نداشته باشد لازم است كه آن را درب مسجد ديگري بنمايند و اگر آن هم نباشد در مكان خيريّه ديگري همانند حسينيّه بكار مي برند و در صورت نبود آن فروخته مي شود و پول آن در مصالح همان مسجد اوّلي صرف مي شود و اگر آن احتياج نداشت در مساجد ديگر و اگر

(حيوان گمشده)

(مسائل طبّي)

سؤال 5

آيا فروختن اعضاء بدن مخصوصاً به فقيري كه محتاج مال است جايز است؟

جواب 5:

احتياط وجوبي اينست كه اعضاء را نفروشند مخصوصاً اينكه سلامتي انسان بيشتر به آن وابسته باشد همانند كليه بلكه اگر انسان بترسد كه به هنگام برداشتن آن عضو سلامتي آن به خطر بيفتد آن وقت حرام مي شود.

سؤال 16

مردي صاحب فرزندي شده است كه عقب مانده است و بدنش به كلّي زخمي است و پس از نشان دادن به دكتر متخصص جواب داد كه اين قابل علاج نيست و نسبت اين را به عامل وراثت داد و سفارش اكيد نمود كه ديگر فرزندي از شما نبايد به وجود آيد و پس از گذشتن 10 سال بر عمر اين بچه چيزهايي سرآمد شد كه نتوان همه اش را تعريف نمود كمترين آنها بايستي در هر 24 ساعت تمامي لباسهايش را عوض نمود زيرا كه آلوده به خون و چرك مي شود سپس با اينكه زن به شِدَّت مراقبت مي نمود كه حامله نشود با اين حال حامله شد و پس از مراجعه به دكتر آن احتمال قوي داد كه حمل همانند كودك مزبور مبتلا به آن مرض است، آيا براي پدر و مادر جايز است كه حمل را اسقاط نمايند و نگذارند به دنيا بيايد؟

جواب 16: جايز نيست اسقاط طفل مذكور و اين سرآمدها از ابتلائاتيست كه حسنات انسان را زياد مي نمايد و يا كفاره گناهان مي شود انشاء الله تعالي.

سؤال 5

آنكه متعارف است جوانهايي كه ازدواج نكرده اند و يا اينكه كرده اند از ذهنشان مي گذرانند زني را كه با او همبستر مي شوند

الف: اگر آن زن نا معلوم باشد چطور است؟

ب: اگر آن زن را بشناسد حكمش چيست؟

جواب 5:

الف: بلي جايز است.

ب: احتياط وجوبي اينست آن را نكند خصوصاً اگر احتمال دهد كه در نتيجه آن به حرام بيفتد مثل اينكه پنهاني به او نگاه نمايد و از گفتگو كردن با او و از شنيدن صدايش لذت ببرد.

سؤال 12

آيا سوار شدن زن به ماشين با آموزش دهنده نامحرم براي ياد گرفتن رانندگي خلوت كردن با نامحرم مي باشد كه حرام است يا نه؟

جواب 12: ظاهر اينست كه خلوت كردن با نامحرم مكروه است و حرام نيست، همانطوري كه باز هم ظاهر اينست كه به اين و همانند اين خلوت گفته نمي شود اگر به وسيله شيشه و همانند آن محل ديده شود.

سؤال 19

در رساله عمليّه باز كردن رو و كف دستها را براي زن جايز دانسته ايد آيا در صورتي كه روي زن جذاّب باشد به طوري كه نگاه كردن مردان از روي ريبه باشد باز هم باز كردنش جايز است؟

جواب 19: بلي اگر به غير از سرمه زينت ننموده باشد جايز است رويش را باز كند و به مردان هم لازم است كه با ريبه نگاه ننمايند.

سؤال 24

زني كه به آرايش جمالش ( همانند چيدن موهاي اضافي ابرو) مي پردازد و يا سرمه مي كشد و قصد نشان دادن ندارد اگر همسر داشته باشد و يا نداشته باشد حكمش چيست؟

جواب 24: مانعي ندارد، ولي نشان دادن زينت (در غير از سرمه و انگشتر و دستبند) براي مرد اجنبي جايز نيست.

سؤال 1

حكم مجامعت با همسر در ايام عادت و غير عادت از پشت (دبر) چيست؟

و آيا زن حق دارد كه در هر دو فرض (جايز بودن و نبودن) مانع شود و آيا زن اگر نگذارد مستحق نفقه مي باشد يا نه؟

جواب 1:

مجامعت با آن در حال پاك بودنش مكروه است و احتياط وجوبي اينست كه در حال حيض ترك نمايد و مقاربت با او از پشت (دبر) بدون رضايت زن جايز نيست و اگر مانع شد نفقه اش ساقط نمي شود.

سؤال 2

آيا مجامعت زن از پشتش (دبرش) با رضايتش جايز است؟

و حكم آنكه زن رضايت نداشته باشد و شوهرش اجبار نمايد چيست؟

جواب 2:

با رضايت زن كراهت دارد و بدون رضايتش حرام مي باشد ولي اگر بدون رضايت انجام دهد جفا كرده ولي زنا كار نمي باشد.

سؤال 3

بعضي از رهگذرها از صداي آنان ناراحت مي شوند و بعضي خوشحال مي شوند؟

*******جواب 3:

از كوزه همان تراود كه در اوست و هر كس به طريق خود عمل مي كند.

سؤال 4

و چادر مانع از شنيدن صداي خانمها نمي شود حكم آن چيست؟

جواب 4:

اگر صداي آنها شهوت انگيز باشد حرام است كه بشنوانند و بهتر است كه از اين كار خود داري نمايند.

سؤال 5

و اي بسا چادر مانع از عبور عابرين مي شود؟

جواب 5:

ضرر رساندن به عبور كنندگان حرام است.

سؤال 6

و برخي از آنها چادر را در زمين ديگري كه اجازه ندارد برپا مي كنند؟

*******جواب 6:

حرام است.

سؤال 7

كارهاي بزرگ و دشواري را انجام دادن همانند چادر براي نشستن مهمانان در عروسيها كه گاهي مزد آن به پنج هزار دلار مي رسد چگونه است؟

و اي بسا اين كار رسم مي شود كه فقير و نادار نمي تواند از عهده آن بر آيد؟

*******جواب 7:

حكم اين مسأله همانند مسأله گذشته است.

سؤال 8

آرايش نمودن زن در شب زفاف به قيمت 700 دلار آمريكايي و يا بيشتر از آن اسراف است يا نه؟

*******جواب 8:

اين امر به اختلاف اشخاص و محّلها تفاوت مي كند و در اين اشكال نيست كه آن از ول خرجيهاييست كه شرعاً خوب نيست.