ایشان از هدایت الهی بهره مند شدند و گروهی بر گمراهی استوارماندند. پس زمین را بپیمایید و بنگرید که سرانجام تکذیب کنندگان پیامبران چگونه بود!نخستین پیام اخرین پیامبر الهی حضرت محمّد (ص) نیز این بود: «قُولُوا لا اِله َاِلَّا اللهُ تُفْلِحُوا» بگویید معبودی شایسته پرستش چون الله(حقیقتی که همه کمالات را بی نهایت داراست وجود ندارد. تا رستگار شوید. چنان که امام علی ع) فرمود: «فَبَعَث َ اللهُ مُحَمَّداً صَلَّی اللهُ عَلَیه ِ و الِه ِ بِالحق ِّ لِیُخْرِج َ عِبادَه ُ مِن ْ عِبادَه ِ اْلاَوثان ِ اِلی عِبادَتِه ِ وَ طاعَه ِ الشَّیْطان ِ اِلی طاعَتِه ِ»؛ خداوند حضرت محمّد (ص) را برانگیخت تا بندگانش را از پرستش بت ها، به بندگی خدا بکشاند و از فرمان برداری از شیطان به اطاعت خدا فراخواند.بنابراین یکی از اهداف مهم ّ بِعثَت پیامبر اسلام دعوت به پرستش خالق یگانه ومُنعِم حَقیقی و مهربان بود. با این که در اَثَر ناآگاهی عدّه ای پرستش الهی را با کارهای ناشایستی همراه کرده اند و در اجرای مراسم عبادت برخی به دور خود می چرخیدند وعده ّای خوراکی یا حیوان و انسان را می سوزاندند و حتّی گاهی در جاهلّیت صد نفر را باخشونت قربانی بت ها می کردند. به روایت امام رضا(ع) پیامبر(ص) می فرمودند: «اَلصَّلاه ُ قُربان ُ کُل ِّ تَقِی ٍّ؛ نماز وسیله ای نزدیکی به خدا برای هر پرهیزگار است ان حضرت نماز رابه عنوان نُخستین حکم عبادی و جامع ترین عِبادت اسلامی برای انسان به جای رَقص وآدم کشی جاهلی مراسم تشریفاتی سرگرم کننده سایر مَذاهب و آئین های بشری به جهان بشریت معرّفی نمود و فرمود: «صَلّوُا کَما رَأَیْتُمُونی اُصَلّی همان گونه که من نمازمی گزارم شما نماز گزارید.»و با روش سمعی و بَصَری این عبادت را - که کامل ترین نماز و دارای سه بخش مقدمات طهارت و مُقارنات

اَجزاء و اَفعال خاص ّ) و تَعقیبات اذکار پس از ادای فریضه نماز)می باشد - جایگزین مراسم خَرافی معمول در میان سایر ملّت ها ساخت

می آید.به خاطر اهمیّت نماز بود که پیامبر (ص) می فرمود: «قُرّه َ عَینی فِی الصّلوه ِ؛ نماز نورچشم من است » وامام اول ما علی ع) در حال نماز اولین شهید محراب شد. فاطمه بانوی نمونه اسلام هم چون پدر، آن قدر نماز خواند، که پاهای مبارکش ورَم نمود. نوردیدگانش حُسین و زَینب در سخت ترین روزهای زندگی ِ خویش در واقعه عاشورا نماز نافله را نیز به فراموشی نسپردند. همه پیشوایان دین از نوادگان او، تا مَهدی مَوعود(عج همه عمر گرانبهای خویش را صرف اِحیا و اِقامه نماز به درگاه بی نیاز کرده اند.پرداختن به احکام و اَسرار فراوان نماز، در اثار گرانبهای عالِمان دینی از کُلینی تاخُمینی - که تنها شهید اوّل (734 - 786 ه ق در دو کتاب «اَلْفیّه و «نَفْلیَه خود با الهام ازحدیث لِلصّلوه ِ اَربَع ُ اَلف ِ حَدُودٍ به بیان هزارواجب و سه هزار مستحب پیرامون نمازپرداخته است - که این رویکرد به نماز نشانه جایگاه والای نماز در فرهنگ غنّی ِ اسلامی است چنان که صاحب جواهر با اِستناد به رِوایات وارده می نویسد «بَل هی اصل ُ الاسلام وخیرُ العمل و خیرُ موضوع و المیزان و المعیار لسایر اعمال الاَنام فمن و فی بها استوفی أجر الجمیع و قُبِلَت منه کلُّها. فهی حینئذ للاعمال بل للدین کالعمود للفُسطاط و لذا کانت اوّل ما یحاسَب به العبد و یُنظَر فیه من عمله فاذا قُبِلَت منه نظر فی سایر عمله و رُدَّ علیه فلا غَرو لو سَمِّی تارکها من الکافرین بل هو کذالک لو کان له الدّاعی الاستخاف بالدین

اذکار و تَعقیبات مستحب مبطلات و مکروهات و دارای احکام گسترده می باشد. به همان نسبت حِکمَت ها ورازهای مهم ّ ارزنده ای از سوی خدای حکیم در آن گنجانده شده است که در بیش از یکصد و بیست آیه قران کریم و بیست هزار حدیث امده است که در این مقاله مَجال طرح همه آنها نیست به عنوان مثال مُقدِّمات نماز - که شامل طهارت ِ ثَلاث (غُسل وُضو، تَیّمم ،مسواک زدن اِستنشاق اِباحه مکان و اِزاله نَجاست از بدن و لباس و قِبله و وَقت شناسی و از همه مهم تر نِیَّت می شود - اَفزون بر رُشد علمی و فرهنگی نمازگزار به خاطر وجوب یادگیری مسائل شرعی نماز، به او درس بهداشت ِ تَن و روان و پاک سازی محیط زیست ورعایت حقوق مردم و وحدت و یکپارچگی امّت و نظم و انضباط فردی و اجتماعی واِغتنام فرصت و برنامه ریزی در کارهای روزمرّه زندگی می دهد.مسلماً تک تک ارکان و اجزای نماز نیز دارای حکمت های عرفانی اخلاقی اجتماعی سیاسی اقتصادی و فرهنگی است که اگر بخواهیم به همه آنها بپردازیم مثنوی هفتاد من کاغذ می شود. از این رو با الهام از سخن مولا علی ع): «ما لا یُدرِک ُ کُلُّه ُ لا یُترَک ُ کُلُّه ُ» تنها به فلسفه و رازهای کلّی نماز به درگاه بی نیاز در کلام محکم حکیم ازلی به شرح اتی اشاره و همین جا با پوزش از قرآنیان آگاه با حافظ عارف هم نوا می شویم آن کس است اهل بشارت که اشارت داند نکته ها هست ولی مَحرم اسرار کجاست

یک وظیفه دینی با آن روبرو می شوند. و قران کریم می فرماید: (اِنَّنی اَنَا اللهُ لا اله اَنَا فَاْعبُدنِی و اَقِم ِ الصَّلَوه َ لِذِکری ِ)همانا من الله هستم معبودی جز من نیست پس مرا پرستش کن و نماز را برای یادآوری من برپا دار!خداوند در این ایه فلسفه اصلی نماز را ذکر یاد کرده است که در فرهنگ اسلام وقران ذِکْرِ الله، ذکر اَسماء الله، ذکر الاء الله، ذکر ایّام الله، و ذکر اولیاء الله بکار رفته است ذکر در لغت یاد آوری معنایی به زبان یا قلب است و منظور از ذکر حضور خدا در دل یا به زبان اوردن نام و صفات پروردگار جهان است یاد خدا در اسلام روح عبادت و توجه دائمی انسان در هر زمان و مکان و حال توصیه قران می باشد. چنان که می فرماید: (یا ایُّها الَّذین َ اَمَنوا اذْکُرُوا اللهَ ذِکراً کَثیِراً) (واذْکُرُوا اللهَ کثیراً لعلَّکم ْ تُفلِحون َ) پیامبر اسلام نیز فرمود: «اِنَّما فُرِضَت ِ الصَّلوه ُ و اُمِرَ بِالْحَج ِّ و أُشعِرَت ِ الْمناسک ُ لِاِقامَه ِ ذکرِ اللهِ؛ همانا نماز واجب شده و برای حج ّ دستور رسیده و به مراسم عبادی آگاهی داده شده تا یاد خدا در میان خلق پایدار ماند.»بنابراین در فرهنگ اسلامی یاد خدا بهترین سرمایه زندگی آدمی است که روح انسان تشنه محبّت و اُنس با خالق حَقیقی را سیراب و تغذیه و پیوند روح آدمی را با روح هستی بخش مستحکم می نماید. بشر را از خود فراموشی و از خود باختگی و سرگردانی نجات می دهد. به همین دلیل در قران و روایات موانع یاد خدا و اَسباب غفلت و نِسیان لهو(سرگرمی ، اِعراض روگردانی که خطرناک ترین چهره فراموشی خداست به مسلمانان گوشزد

شده تا از آن برحذر باشند، که شیطان دوستان نا صالح شیطان صفت سرمایه و فرزندان اشتغال به تجارت و شغل زدگی و ارزوی دراز، از جمله انهاست که گاهی نه تنها دلبستگی به آنها بلکه خواستن عامل بازگشتن از یاد خدا در زندگی فرد، یا جامعه می شود. حال اگر این عوامل ویران گر شخصیّت و هویّت انسانی نقش باز دارنده خود را ایفا نماید،باید شاهد مرگ ارزش ها و اصالت های انسانی بود.چرا که فراموشی خدا همان بیگانگی از خود حقیقی و وابستگی به خود طبیعی است بی تفاوتی ها، هرزه گری ها، بی دادگری ها، و پوچ گرائی ها، و لااُبالی گری ها را به ارمغان می آورد. چه اگر انسان بر سر سفره عالَم نشست ونمک خورد و نمکدان شکست وولی ِ نعمت خود را نادیده گرفت تیشه به ریشه خود می زند و سند بیچارگی خود را امضا می نماید. و به عذاب الهی گرفتار می شود: (و لا تَکونُوا کَالَّذیِن َ نَسُوا اللهَ فَأَنسَیهُم ْأَنفُسَهُم ْ)اگر کسی به بیچارگی غفلت و بی خبری از خود، و فراموشی پیوند خویش با خدای جهان دچار شود؛ از افتخار انسانیّت محروم و به مرز حیوانیّت تنزُّل مینماید. (لَهم قُلُوب ُ لا یَفْقَهون َ بِهَا و لَهم أَعیُن ٌ لایُبصِرون َ بِها لهم أَذَان ٌ لا یَسمَعون َ بها اُولئک َ کَالْاَنعام ِ بَل ْ هُم ْ اَضَل ُّ اُولئک َ هُم ُ الْغافِلون َ) ایشان دل دارند و با ان دین را عمیق نمی فهمند و دیدگانی دارند که با آنها نمی بینند و گوش هایی دارند که با آنها نمی شنوند. این گروه چون چهارپایانند، بلکه گمراه ترند و اینان همان غافلان و بی خبرانند.در این باره چه زیبا نوشته اند، مقام معظم رهبری «دین ضمن آنکه هدف و جهت و ره و وسیله را مشخص می کند،

توش و توان لازم برای پیمودن راه را نیز به انسان می بخشد و مهم ترین محموله کوله بار راهپیمایان این راه توشه ی «یاد خدا»است روحیه طلب و امید و اطمینان که بالهای نیرومند برای پروازند، فراورده و بهره یاد خدا می باشد.یاد خدا از طرفی هدف را که همانا پیوستن به او - یعنی به بی نهایت خوبی و کمال - است همواره در مدّ نظر قرار می دهد و مانع از گم کردن جهت گیری ها می شود و راهپیما را درباره راه و وسیله حسّاس و هوشیار می دارد. از طرفی بدو قوّت قلب و نشاط و اطمینان می بخشد و او را از سرخوردگی و فریفتگی به پدیدهای مشغول ساز یا بیم از ناهنجاری ها و ناهمواری ها محافظت می کند.جامعه اسلام و هر گروه و فرد مسلمانان در صورتی می تواند در راهی که اسلام ارائه داده و همه پیامبران به آن دعوت کرده اند به استواری بی توقف و برگشت قدم بردارد، که خدا را فراموش نکند!»

بر مشکلات فایق آید.به خاطر همین است که قران می فرماید: (و اْستَعینُوا بِالصَّبرِ و الصَّلوه ِ، و اِنَّها لَکَبیرَه ٌ اِلاَّ علی الخاشِعین َ) از روزه و نماز کمک گیرید همانا نماز جز برای خاشعان گران است که خداوند منّان در آیه شریفه به انسان مؤمن اموزش می دهد: با گرفتن روزه و تَرک مُبطلات آن روحیه مقاومت را در برابر ناملایمات در خود تقویت نماید، و به وسیله نماز با برقراری ارتباط با قدرت لایزال الهی و استمداد از خدای مهربان روحیّه خود را تقویت و به حل ّ مشکلات همّت نماید.به خاطر همین است که در روایات توصیه شده است به هنگام هجوم هَم ّ و غم ومشکلات وضو بگیرید و به مسجد بروید، و نماز بخوانید و دعا کنید. به نقل امام علی ع)پیامبر(ص) هر گاه که غم و اندوهی به او روی می اورد می فرمود: «أَرِحْنا یا بَلال ای بلال با أذان و اعلام نماز، ما را آسوده نما.»بدون شک توجّه به نماز و راز و نیاز به درگاه بی نیاز، و برقراری ارتباط با خدا به عنوان تکیه گاه مطمئنّی برای جذب امدادهای غَیبی نیروی معنوی تازه ای در انسان ایجاد و او را برای پایداری در برابر ناهمواری ها آماده می سازد. و استعانت از صبر و صلاه برای تحمل مشکلات و پیروزی بر امیال و شهوات و هوس های نفسانی برای کسانی ممکن است که اعتقاد به مبدأ و معاد و کیفر و پاداش اخروی دارند و گرنه افراد بی ایمان در کشاکش زندگی بی پناه خواهند ماند. به همین جهت است که در پایان ایه می فرماید: این کار جز برای کسانی که در برابر خداوند، با توجه کامل به نماز

می ایستند، مشکل و سنگین است به همین جهت در اسلام نمازهای مستحبی و نافله فراوانی جهت براوردن نیازها ورفع گرفتاری های مادّی و معنوی زندگی معرفی شده که شرط اصلی براوردن حاجات اعتقاد و ایمان کامل متقاضی و مشروع و مصلحت امیز بودن حاجات برای مؤمن است

مشغول می کنند، یا به پارک و مسافرت می روند و یا خود را به بازی های ساده و تفریحات سالم سرگرم می سازند. و یا با کسی که به حرف های او گوش می دهد، درد دل می کنند، تا از فشارهای روانی آنان کاسته شود و ای چه بسا که از دیدگاه روانشناسان این فعالیت ها در کاهش اضطراب مؤثر و این کارها نتیجه مثبت داشته باشد. امّا مردان خدا از ناملایمات دنیا به اسباب دنیوی روی نمی آورند. بلکه به خدا، به نماز، نیایش با او رو می کنند که کارسازتر است

دار، زیرا نماز از فحشا(گناهان بزرگ و پنهانی ِ ناشی از شهوت ومنکر (گناهان بزرگ آشکار ناشی از غضب باز می دارد، البتّه یاد خدا بزرگ تر از نماز است و خدا به آن چه می کنید داناست آری نماز گزار واقعی که به نماز می ایستد و با تکبیر مکررّ خود خدا را از هر چه هست برتر و بالاتر می شمارد و به یاد نعمت های فراوان او سپاس و حمد او می کند و او را به رحمان و رحیم بودن می ستاید، او را مالک روز جزا معرّفی می کند، ضمن اعتراف به بندگی تنها از او یاری می جوید، پیمودن راه راست را از او طلب می کند، از راه و روش مغضوبین و گمراهان به او پناه می برد، برای خدا به رُکوع خَم و برای سجده درپیشگاه او به خاک می افتد، غرق در عظمت او می شود، قهراً در اثر قرائت ِ این أذکار آموزنده انگیزه انحراف و گناه در چنین شخصی به نابودی کشانده می شود. بدون شک ازاین راز و نیاز، در روح و قلب چنین انسانی از راه تلقین و تکرار و تمرین جنبشی به سوی حق ّ و جهشی به سوی پاکی ها ایجاد می شود و این امواج معنویّت که به برکت گفتگوی رویاروی با خدا حاضر و ناظر بر اعمال عِباد، پدید می آید، همانند سدّ پولادینی مانع وقوع گناه در جامعه می شود. با توجه به ممنوعیّت استفاده از مکان و لباس غصبی و هر گونه معصیت و تخلّف در حال نماز، ترجیحاً از عادت زشت تجاوز به حقوق دیگران دست می کشد. بدیهی است که هر چه نماز از شرایط کمال و روح عبادت (یاد خدا)که در آیه از خود نماز برتر شناخته

شده بیش تر برخوردار باشد، اثربیش تری در پیشگیری از گناه خواهد داشت گاه در فردی نماز نهی کلی ّ و جامع و در فرد دیگری نهی جزئی و محدود، ازفحشاء و منکر می نماید. ولی ممکن نیست کسی نماز بخواند وَلَوْ صوری و هیچ گونه اثری در او نبخشد. چه اگر افراد نمازگزار را احیاناً گنه کار می یابیم اگر نماز نخوانند، مسلَّماً آلوده تر خواهند شد. چون نماز رابطه شخص با خداست و هر قَدَر که این اعتماد عمیق تر ومحکم تر باشد، شخص به خدا نزدیک تر و از گناه دورتر می گردد.

در اصل به معنای بریدن و شکافتن است و در فارسی به رستگاری از رَستن به معنای آزاد و رها شدن یا رُستن به معنای روئیدن ترجمه می شود - برسد. در فرهنگ اسلام به هر نوع پیروزی ورسیدن به مقصد و کامیابی اطلاق شده است فَلاح را نتیجه یاد فراوان خدا قرار داده وفرمود: (و اذْکُروا اللهَ کَثیراً لَعَلَّکُم تُفلِحوُن در منطق قرآن پرستش و کرنش نسبت به هر کس و هر چیز، جز برای خدا، از خود بیگانه شدن وابستگی و دل سپردن به هر چیز،بندگی و اسارت واقعی به حساب می آید. به همین دلیل عبادت جز برای خدا حرام وممنوع است و تنها در پرتو ستایش و پرستش خداست که انسان با هدایت و امدادهای غیبی الهی یارای مقاومت در برابر قدرت های اهریمنی و آزادی از هر نوع بندگی دست می یابد. «مُفلِحوُن ، کسانی هستند که موانع را از مسیر بر میدارند، راه خود را به سوی مقصد نهایی یعنی کمال و سعادت و کامیابی و پیروزی در دنیا و آخرت می شکافد، پیش می رود و در سایه ایمان و نماز و نیایش به پیشگاه خدای بی نیاز آزاد وسربلند زندگی می کنند و در آخرت نیز به برکت همین نماز خاشعانه و عاشقانه به رضوان الهی در جواررحمت حق ّ، و در بحبوحه بهشت جاودان در کنار پاکان در کمال عزّت و سربلندی به سرخواهند برد.

همان گونه که خدا در حق ّ تو نیکی کرد نیکی کن مخاطب مستقیم این آیه پول پرست ِ خودخواه ِ بنی اسرائیل یعنی قارون است که در کنار فرعون مظهر زور و سامری سمبُل تزویر و فریب به عنوان زر پرستی با حضرت موسی مقابله می کردند، که این پسر عمو، یا پسر.خاله حضرت موسی ع) در آغاز از مؤمنان بود، که دنیا پرستی او را به کفر کشاند وعلیه آن حضرت توطئه کرد و سرانجام زمین او و گنج هایش را بلعید که داستان این ثروتمند مغرور و سرنوشت عبرت انگیز او در طی ّ 7 آیه از سوره قصص آمده است درضمن این سه توصیه حقایق درخشانی نهفته است در احکام نماز، وقت شناسی یکی ازمقدّمات و پیشاهنگ های نماز معرّفی و فُقَها در کتب فقهی برای نمازهای یومیّه دقیقا سه زمان و وقت اَدا را مشخص فرموده اند، که عبارتند از وقت فضیلت مشترک و مختص ّ که اوقات فضیلت در نماز صبح از اول سپیده صبح تا پدیداری سرخی مشرقی است و درنماز ظهر و عصر تا رسیدن سایه شاخص برابر اندازه خود است و در نماز مغرب تا از بین رفتن سرخی مغربی شفق و وقت فضیلت عشا از اول ذهاب حمره مغربیّه تا نیمه شب می باشد و نیمه شب دیگر قضا خواهد شد. در روایات ما بر نماز اوّل وقت تأکید شده چنان که پیامبر(ص) در پاسخ این سؤال که برترین اعمال چیست فرمود: «الصَّلوه ُ لِاَوَّل ِ وَقتِها» علی ع) نیز در نامه ای به محمد بن ابی بکر فرماندار مصر نوشت «اِرتَقِب وقت َ الصَّلوه ِ فَصَلِّها لِوَقتِها و لا تَجعَل قَبلَه ُ و لا تُؤَخِّرْها لِشُغل ٍ؛ مراقب اوقات تعیین شده نمازهایت

باش و در وقت فضیلت و مقرّر آن را به جای آر. به خاطر بی کاری پیش از وقت آن و اشتغال به کاری انجام آن را از وقتش تأخیر میانداز.» امام صادق ع) نیز می فرماید:«اِمتَحِنُوا شیعَتَنا عِندَ مَواقیت ِ الصَّلاه ِ کیف َ مُحافَظَتُه ُ علیها؛ پیروان ما را با نماز اول وقت بیازمایید که چگونه بر آن محافظت می نماییم »حضرت رضا(ع) نیز به ابراهیم بن موسی حتی در بین راه فرمود: «غَفَرَ اللهُ لک َ لا تُؤخِّرون َ صلاه ً عن اوَّل ِ وقتها الی اخرِ وقتها من غیرِ علَّه ٍ.علیک َ ابداً بِاوَّل ِ الوقت ِ؛ خدا ترا بیامرزد هیچ نمازی را بدون علت از اول وقتش به تأخیر مینداز. بر تو باد به نماز اول وقت »حتی در روایتی از نماز اول وقت تعبیر به رضوان ُ اللهِ و نماز آخر وقت تعبیر به غفران ُ اللهِ(عفوُ اللهُ) شده چنان که امام صادق ع) فرمود: «اِنَّما جُعِل َ آخرَ الوقت َ لَلمریض ِ و المعتَل ِّ و لمن له عذرٌ و اوَّل ُ الوقت ِ رضوان ُ اللهِ و اخرُ الوقت ِ عَفوُ اللهِ، و العفوُ لا یکون ُ اِلَّامِن تقصیرٍ، و اِن َّ الرَّجُل َ لِیُصلّی فی غیرِ الوقت ِ، و اِن َّ ثواب َ مافاتَه ُ من الوقت ِِ خیرٌ له ُ من أهلِه ِ و مالِه ِ.» این همه تاکید بر أدای نماز در اوّلین فرصت و خود داری از تأخیر وقت نمازهمان موضوع بهره وری است استفاده صحیح از وقت و عمر برای زندگی بهتر و متعالی تر است که در اخلاق اسلامی از آن به اغتنام ِ فَرصَت «تعبیر می شده است اوّلین درس نماز این است و هدر دادن سرمایه گرانبهای عمر و فرصت های طلایی ای که چون ابر به طور نامحسوس درگذر است چنان که امام علی (ع) فرمود: «اَلفُرضَه ُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحاب

فَانتَهِزُوا فُرَص َ الخیرِ» خسارت بزرگی است که به هیچ وجه قابل جبران نیست و اگر عاقلانه از آنها بهره برداری نشود، جز پشیمانی و اندوه چیزی عاید انسان در دنیا و آخرت نخواهد شد. چنان که حضرت علی (ع) می فرماید: «اِذا اَمکَنت َ الفُرصه ُ فَانتَهِزوا فَاِن َّ اِضاعَه َ الفُرصَه ِ غُصَّه ٌ؛ وقتی فرصتی برایت پیش آید. آن را غنیمت شمار چرا، که از دست دادن فرصت ها باعث غصّه و اندوه می شود. سعدی با الهام از این احادیث می گوید:بودم جوان که گفت مرا پیرِ اُستاد فرصت غنیمت است نباید ز دست دادو نیز مولا می فرماید:ما فت َ مَضی و ما سَیَأتیک َ فَأَین َقُم فَاغتَنِم ِ الفُرصَه َ بین َ العَدَمَین ِکه سعدی سروده است سعدیا دی رفت و فردا هم چنان موجود نیست در میان این و آن فرصت شمار امروز راپیامبر(ص) در وصایای خویش به اباذر فرمود: «یا اباذرُ اِغتَنِم خَمساً قبل َ خمس ٍ: شبابک َ قبل َ هِرَمِک َ و صِحَّتَک َ قبل َ سُقمِک َ و غِناک َ قبل َ فقرِک َ و فَراغَک َ قبل َ شغلِک َ وحَیاتَک َ قبل َ مَوتِک َ؛ ای اباذر پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت دان جوانی ترا پیش ازپیری سلامتیت را قبل از بیماری دارائیت را پیش از تنگ دستی فراغت و بیکاری پیش از گرفتاری زندگی ات را پیش از مرگ »به این ترتیب پیامبر اسلام پنج نعمت بزرگ را هشدار می دهد، که باید از این موهبت های الهی به موقع بهره برداری شود تا از دست نرود و در راه پیشرفت خود وجامعه از اینها استفاده گردد مبادا که با سوء استفاده از اعتقاد به توکُّل و تقدیر الهی از تلاش و کوشش به خاطر کسالت و تنبلی و یأس و نومیدی که مهم ترین عامل عدم استفاده

از فرصتها است برای تأمین آینده باز ایستیم و از ثروت عمر و جوانی خود بهره نگیریم حتی در روایات ما تسویف َ از اِلقائات شیطانی یعنی کار امروز به فردا افکندن مورد نکوهش قرار گرفته است امام باقر(ع) فرمود: «اِیَّاک َ و التَّسویف َ فَاِنَّه ُ بحرٌ یُغرَق ُ فیه الهَلکی » شاعر می گوید«خار در دیده فرصت مفکن »و هیچ گاه به فرموده قرآن (و لا تَیئَسُوا مِن رَوح ِ اللهِ) و(لا تَقنَطوُا مِن رَحمَه ِ اللهِ) از این رو مسلمانان را نشاید کار امروز به فردا افکند از خود مأیوس شود.بلکه در سایه نمازهای پنجگانه روح امید را در خود بیافزائید و بکار مفید روزمره خود با استفاده از فرصت ها بپردازیم که سعدی شیرین سخن می گوید: جوانا ره طاعت امروز گیر که فردا جوانی نیاید ز پیر

ثمناً لِلجنَّه ِبالصَّلوه ِ یبلغ ُ العبدُ الی الدَّرجه ِ العُلی لِاَن َّ الصَّلوه َ تسبیح ٌ، و تهلیل ٌ، و تحمیدٌ، و تکبیرٌ،وتمجیدٌ، و تقدیس ٌ، و قول ٌ و دعوه ٌ؛ضمره بن حبیب می گوید از پیامبر(ص) در رابطه با نماز پرسش شد، حضرت درپاسخ خواص و فواید دنیوی و اخروی نماز را چنین بیان فرمود:نماز از احکام دین است که این اسرار را در بر دارد: 1 - رضا و خرسندی پروردگار2 - راه پیامبران به سوی خدا3 - محبوبیت نزد فرشتگان 4 - وسیله رهنمایی به حق ّ5 - سرمایه ایمان 6 - روشنایی برای شناخت خدا 7 - افزایش روزی 8 - آسایش بدن 9 - ناخرسندی و آزار شیطان 10 - سلاح برای نبرد با کافران 11 - اجابت دعا و نیایش 12 - پذیرش اعمال عبادی 13 - توشه مؤمن از دنیا برای آخرت 14 - واسطه میان نمازگزار و فرشته مرگ 15 - همدم عالم قبر 16 - فرش بستر آرامگاه 17 - پاسخ بازجویی نکیر و منکر 18 - تاج افتخار بر سر 19 - نورانیت چهره 20 - پوشاک بدن 21 - مانع میان بنده و آتش جهنم 22 - پروانه گذر از صراط 23 - کلید ورود به بهشت 24 - کابین سیه چشمان ِ بهشتی 25 - بهای بهشت موعود 26 - وسیله عروج به مرتبه بالای بهشتی زیرا نماز مجموعه ای از تسبیح سبحان َ اللهِ گفتن و تهلیل لا اله َ اِلَّا اللهُ گفتن وتمجید و بزرگ داشت و تقدیس و تنزیه خدا از عیب و کاستی است و گفتار حق و فراخوانی بسوی درستی و خوبی ها است »حضرت علی ع) نیز در سخنانی که پیرامون حکمت های احکام فرموده اند، برجسته ترین

فلسفه نماز را کِبر زُدایی می داند، و می فرماید: «وَالصَّلوه َ تَنْزِیْهاً عَن ِالْکِبْرِ» خداوند حکیم نماز را برای پاک سازی انسان از بیماری کبر و خود برتر بینی مقرّرفرموده است حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از جمله نمازگزاران واقعی بود و هر شب همانند جدّش امیر المؤمنین هزار رکعت نافله می گزارد. وی در بیان علّت وجوب نماز در اسلام می فرماید: «اِن َّ عِلَّه َ الصَّلوه ِ أنَّها اِقرارٌ بالرُّبوبیه ِ للهِ عزَّوجل َّ و حلع ُ الاَندادِ و قیام ٌ بین َ یدی ِالجبَّارِ جل َّ جلاله ُ بالذُّل ِّ و الْمسکنه ِ و الخُضُوع ِ و الاِعتراف ِ و الطَّلَب ِ لِلاقالَه ِ من ْ سالف ِالذُّنوب ِ و وضع ِ الوجه ِ علی الارض ِ کل َّ یوم ٍ اِعظاماًعزَّجل َّ و اَن یَکون َ ذاکراً غیرَ ناس ٍ و لابطرٍ. ویکون َ خاشعاً متذَّلِلاً راغباً طالباً لِلزَّیاده ِ فی ِ الدّین و الدُّنیا مع ما فیه ِ من َ الایجاب ِ والْمُداوَمَه ِ علی ذکرِ اللهِ عزَّوجل َّ باللَّیل ِ و النَّهارِ لعلَّا ینسی َ العبدُ سیِّده ُ و مدَبِّره ُ و خالِقَه ُفیبطِرَ و یَطغی و یکون َ فی ذکره ِ لِرَبِّه ِ و قیامه ِ بین َ یدیه ِ زجراً له ُ عن المَعاصی و ما نِعالَه ُ عن ْ أنواع ِ الفَسادِ؛اما علّت این که نماز بر مردم واجب شد این است که نماز گزار به پروردگاری خداوند بزرگ و شکست ناپذیر اعتراف می کند، هر گونه شرکی را از ساحت قدس او رها وبدور می سازد و در پیشگاه خداوند جبَّار و با شکوه با حالت خواری و بی چارگی و فروتنی واقرار به زبونی خویش می ایستد و چشم پوشی از گناهان گذشته خویش را از حضرت حق ّ می خواهد، و هر روز صورت بر زمین می گذارد، تا خدای عزّوجل را تعظیم نماید، و همواره به یاد او باشد، و آنی او را فراموش نکند تا سرکشی بنماید.تا این که حالت

دل شکستگی و خود کمی بینی و رغبت به او را از دست نداده وخواستار افزایش دین و دنیای خود باشد. افزون بر اینها نماز پاسخ گویی به خدا و استمرارو ادامه یاد او در تمام شبانه روز است تا مگر بنده سرور و اداره کننده امور، و آفریدگار خود را فراموش نکند، که نتیجه فراموشی خدا ناسپاسی و گردنکشی است ولی یاد خدا و به نماز ایستادن در پیشگاه او بنده را از همه گناهان باز می دارد، و از هر گونه فساد و تباهی جلوگیری می کند.بدیهی است احادیث یاد شده نمونه گزیده ای است از کلمات برگزیدگان خدا وقطره ای است از دریا. و تشنگان ِ وادی معرفت را به منابع حدیثی از جمله ج 3 وسائل الشیعه شیخ حرّ عاملی و ج 82 بحار الانوار علامه مجلسی و دیگر کتب روایی و فقهی ارجاع می دهیم

شبانه روز هزار رکعت نماز خواند بلکه در شب و روز عاشورا یعنی در سخت ترین شرایط از اقامه نماز آن هم به جماعت کوتاهی نفرمود و حتی حکمت درخواست مهلت یک شبه از دشمن زبون را عشق به نماز معرفی و خطاب به برادرش ابوالفضل ع) فرمود:«تَدْفَعْهُم عنَّا العَشِیَّه َ لَعَّلنا نُصَلّی لِربِّنا اَللَّیله َ و ندعُوه ُ و نستغفره ُ فَهُوَ یعلم ُ أنّی قد کنت ُأُحِب ُّ الصَّلوه َ له ُ و کثره ُ الدُّعاءِ و الاِستِغفارِ؛آنها را امشب از جنگ باز دار، باشد که امشب را در پیشگاه پروردگارمان به نماز ونیایش و طلب آمرزش بایستیم که خدا می داند من همواره نماز، دعا، و استغفار را دوست داشته ام »امام (ع) در این عبارات خود را عاشق نماز خوانده و این درسی است که نماز گزار واقعی نه تنها باید نمازخوان باشد، بلکه همیشه باید دوستدار نماز و مروّج فرهنگ نماز در جامعه انسانی باشد.سنگ های دشمن دون از هر سو امام را احاطه کرده بود و از سوی دیگر تشنگی و داغ عزیزان بر او فشار می آورد و گریه و شیون زنان و کودکان دل سوخته حرم پیامبر دلش را می آزرد. همانند پدرش علی در لیله ُ الحریر و میدان نبرد صفّین در گیراگیر خون و آتش جنگ و در شرایط بحرانی و بسیار خطرناک با یاران خود به نماز جماعت ایستاد و با این نماز عارفانه و عاشقانه خویش از سرزمین گرم و سوزان نینوا به همگان پیام اقامه نماز دراوّلین وقت آن آن هم به جماعت داد.حضرت ابی عبد الله در آن روز تاریخی و حماسه ساز، چنان نمازی خواند که هیچ کس پیش از او و بعد از او توفیق انجام چنین

عبادت جامع و کاملی را نیافت زیرا امام حسین ع) در ظهر عاشورا تمام ابعاد، اسرار، افعال و اقسام یک پرستش مخلصانه و نماز عاشقانه را در زیباترین کامل ترین نوع آن در پیش دیدگان دوست و دشمن به نمایش گذاشت نماز خاصّی که با خون دل وضو گرفت و با تربت پاک کربلا تیمّم نمود و بامداد آن روز در عین بی آبی - به گزارش علامه مجلسی - غسل شهادت کرده بود و همه جلوه های پرستش اعم ّ از عبادت ظاهری و باطنی بدنی و قلبی مادّی معنوی فردی و گروهی درآن نماز تبلور یافته بود.پس از پایان نماز خوف ویژه اوّلین شهید راه نماز در جبهه کربلا، سعید بن عبد الله حنفی را در آغوش گرفت که به امام روح نماز می گفت اَوْفَیت ُ أنت َ أَمامی فِی الْجنَّه ِ؛ آری تو در بهشت پیش روی من هستی »به تعبیر اهل معنا دو سه ساعت دیگر، برای امام همام نماز دیگری پیش آمد که تکبیره ُ الاحرام قیام قرائت رکوع سجود، تشهّد و سلام ویژه ای داشت تکبیر آن را با فرو افتادن از ذوالجناح سر داد، و قیام را به هنگام هجوم دشمن ِ دون به خیام حرم رکوع آن زمانی بود که تیری به قلب مقدّسش اصابت کرد و مجبور شد حضرت قامت خم کند. تا آن را از پشت سر بیرون بیاورد، و آخرین سجده خونین امام بر پیشانی نبود، بلکه وقتی نیزه صالح بن وهب مزنی بر پهلوی آن حضرت اصابت کرد و امام (ع) گونه راست روی تربت گرم نهاد و این ذکر از سوز دل بر زبان داشت که «بسم َ اللهِ و بِاللهِ و

علی ملَّه ِ رسول ِ اللهِ، اِلهی رِضاً بِقَضائک َ تسلیماً لِأَمرک َ لا معبودَ سواک َ یا غیاث َ الْمُستَغثین َ» و تشهّد و سلامش با خروج و عروج روح بلند ملکوتیش به شاخسار جنان همراه بود. ولی دیگرخود نتوانست سر از سجده بردارد و تا دشمن سر مقدّس آن حضرت را به اَوج سنان و نیزه بالا برد. که آن حضرت با تلاوت آیات سوره کهف به عنوان تعقیب نماز، دشمن را تهدید وعقوبت فرمود: چه خوب سروده است صغیر اصفهانی الحق نماز او به درِ بی نیاز کرد کز خون وضو گرفت و به مقتل نماز کردعشق از شه شهید بیاموز کان چه داشت از جان و دل به درگه جانان نیاز کردساقی هر آنچه جام بلا دادش به دست دست از برای ساغر دیگر دراز کردگه در تنور گه به سنان شد سرش عجیب در راه عشق طی ّ نشیب و فراز کرددر دل صغیر» را چه شرر بود کاین چنین جان ها کباب از سخن جان گداز کرد

علیهَا) ای پیامبر وابستگان را به نماز فرمان ده و بر انجام آن با جدیّت شکیبا باش وجوب عینی نمازهای یومیّه بر همه مکلّفان جز زنان در دوران عادت ماهیانه درهر شرایط و با هر کیفیت ممکن حتّی با اشاره پلک ها و ذکر قلبی تنها، از مسائل اتّفاقی وبلکه ضروری دین شناخته شده است حتّی در میدان کارزار، و در حال درگیری با دشمن غدّار به عنوان نماز خَوف و مُطارَده باید انجام گیرد. که مشروعیّت نماز خَوف و جِواز قصر آن در سفر و حضر، در زمان غیبت نیز اتّفاقی فقهای اسلامی است جز مالک که بر این باور است که در حضر نماز خَوف دو رکعتی و قصر نمی شود، و تنها از کیفیّت و هیأت اَدای آن کم می شود. نه کمّیّت رکعات نماز. مستند دیگر فقهای ما افزون بر نماز خَوف پیامبر در غزوات ذات ُ الرِّقاع سه میلی مدینه در منطقه نَجد؛ و بطن ُ النَّخیل (بین طائف و مکه و عُسفان 36 میلی بین مکه حُجفه . و نماز خَوف امیرمؤمنان در صفّین و لیله الهَریر، و نماز ظهر عاشورای سیّدالشّهداء و دیگر روایات که خداوند می فرماید: (و اِذا ضَربتُم فی الاَرض ِ فلیس َ علَیکُم جُناح ٌ أَن تَقصُروامن َ الصَّلوه ِ اِن ْ خِفتُم أَن یفتِنَکُم الّذین َ کَفَرُوا، اِن َّ الکافِرین َ کان َ لکُم عَدوّاً مبیناً. و اذَا کنت َ فیهم فَأَقمت َ لهم ُ الصَّلوه َ فَلَتَقُم طائفَه ٌ منهم معک َ وَلْیَأخذوا حذرَهُم وأسلِحَتَهم وَدَّ الَّذین َ کفروُا لوتغفلون َ عن أسلِحَتکُم و أمتِعَتِکُم فَیَمیلون َ علیکم مَیلَه ً واحدَه ً ولا جُناج َ علیکم ْ اِن ْ کان َ بکُم أَذی ً من ْ مَطرٍ أوْ کنتم ْ مرْضی اَن تَضَعوا أسلِحتَکم ْ و خُذوُا حِذْرکُم اِن َّ اللهَ أَعدَّ لِلکافِرین َ عذاباً مهیناً. فاِذا قَضَیتُم ُ الصَّلوه َ

فَأذکُروا اللهَ قیاماً و قُعوُداً وعلی جُنُوبِکم ْ فَاِذا اطْمَأَنَنْتُم ْ فَأَقیمُوا الصَّلوه َ اِن َّ الصَّلوه َ کانت علی المُؤمنین َ کتاباً موُقوتاً) که ترجمه منظوم آیات مزبور از زبان شاعر جوان معاصر نیشابوری که بسیار رسا و زیباست چنین است چو راه سفر را گرفتید باز گناهی نباشد شکسته نمازدو رکعت بخوانید جای جهاد به فرمان و دستور پروردگار«نگردید غافل ز کفّار خوار ز نیرنگ آن قوم ناسازگار»که بس آشکار است آن دشمنی که دارند آن کافران دنی پس آن گه که شخص تو ای مصطفی میان سپاهی به وقت غزاچو خواهی که برجای آری نماز عبادت کنی خالق بی نیازگروهی مسلّح شوندت عَسس نگهبان بگردند ازپیش و پس پس آن گه که سجده به جای آورند نماز و عبادت به پایان برندگروهی که اوّل نخوانده نماز خود از بهر خواندن بیایند بازبیایند افراد آن با سلاح «نماید خِرَد بر تو راه صلاح بلی کافران می کَشند انتظار که غَفلَت نمایید در کارزارکه ناگه به سوی شما حمله ور بگردند با نیزه و با سپرچو بیماری و بارش آسمان شما را به رنج افکند، آن زمان گناهی نباشد گشایید اگر در آن چند لحظه سلاح از کمرولیکن در این حال هم بر حذر بمانید از خصم تیره گهرکه از بهر کفّار روز شمار عذابی نهاد است پروردگارکه گردند نابود و خوار و ذلیل بر آنها تباهی بگردد گسیل پس از آن که پایان پذیرد نماز بمانید در حالت احتزاربه هر حال کاید به دست شما نمایید تسبیح یکتا خدابه پهلو و بنشسته و ایستا به هر حال گویید ذکر خداپس از آن گه که ایمن شدید از عدو چو دانید ناید گزندی از اودر

این حال خوانید کامل نماز «بگردید مشغول راز ونیاز»که بر مؤمنان به پروردگار بود واجب این حکم در روزگاربنابراین چگونگی اجرای این نماز در میادین نبرد در آغاز به وسیله قرآن کریم درقالب نَمونه بیان حکم شده است تا برای مسلمانان واضح تر و زیباتر از کار درآید و به تعبیر منطقی از نوع تعریف به مثال است که پیامبر را امام جماعت فرض کرده ومأمومین را به دو گروه دسته بندی کرده است که امام صادق ع) در توضیح آن چنین فرمود: رسول خدا در جنگ ذات الرِّقَاع با اصحاب خود به نماز ایستاد.به این صورت که یاران را دو قسمت کرد: یک دسته را رویاروی دشمن قرار داد، و بادسته دیگر نماز خواند. آن حضرت تکبیر فرمود آنان نیز گفتند، آن جناب حمد و سوره خواند و آنان ساکت بودند، او رکوع نمود آنان نیز رکوع کردند، او سجده به جا آورد آنان نیزسجده کردند.سپس پیامبر خدا برای رکعت دوّم به پا خواست و دیگر چیزی از حمد و سوره رکعت دوّم نخواند تا نمازگزاران به صورت فرادا رکعت دوم خود را به پایان بردند، و به یکدیگر سلام دادند، و جای خود را با گروه محافظان عوض کردند، و در برابر دشمن ایستادند.دسته دوم که تا کنون در برابر دشمنان ایستاده بودند، با پیامبر(ص) اقامت نماز جماعت بستند. آن جناب تکبیر گفت آنان نیز گفتند و در حال قَرائت پیامبر سکوت کردند. تا آن حضرت به رکوع رفت آنان نیز به رکوع رفتند آن حضرت سجده نمود آنان نیزبه سجده رفتند. آن گاه پیامبر خدا نشست و تشهّد خواند و سلام داد آنان

برخاستند و یک رکعت باقی مانده خود را فرادا به پایان بردند، و در آخر به یکدیگر سلام دادند؛ و این همان نماز خَوفی است که خداوند به پیامبرش دستور داده است نماز شدّت خوف یا مُطارَدَه که شامل نگرانی از سَیل و دَرنده و غیره بر جان مسلمانان به حکم آیه شریفه (حافظوُاعلی الصَّلَواه ِ و الصَّلوه ِ الْوسطی َ و قُومُواللهِ قانِتین َ. فَاِن خِفْتُم فَرِجالاً اَوْ رُکبَاناً فَاذا أَمِنْتُم فَاذْکُروا اللهَ کَما علَّمَکُم ُ ما لم تَکونوا تَعلَمون َ).در انجام نماز به خصوص نماز میانی - ظهر یا صبح - کوشا باشید، و از روی خضوع و فرمان برداری برای خدا به پا خیزید، و اگر به خاطر خطر نگران شدید نماز را در حال سواره یا پیاده به جا آرید.امّا هنگامی که امنیّت خود را باز یافتند. پس خدا را یاد کنید(نماز را به صورت معمولی بخوانید)همان گونه که خداوند چیزهایی را که می دانستید به شما آموزش داد.بر اساس قاعده فقهی «اَلْمَیْسورُ لا یَسقُط ُ بالْمَعسُورِ» با حدّاقل اَذکار و به هرصورت که مقدور باشد، انجام می گیرد. نماز خَوف با توجّه به آیات یاد شده به دو نوع خَوف و شدّت خوف یا مُطارَدَه دسته بندی می شود، که معروف ترین نماز خَوف نوع نخست همان خَوف ذات ِ الرّقاع است که برای نخستین بار توسط شخص نبی ّ اکرم ص)، اِجرا شد، وکیفیت آن مورد پذیرش همه فقیهان مذاهب برجسته اسلامی جز حَنَفیان است پیدا است که منظور از بودن پیامبر(ص) در میان مسلمانان برای اِقامه نمازجَماعت در صورت وجود خوف از عَدُو این نیست که انجام نماز خَوف مشروط به حضورشخص پیغمبراست بلکه مقصود حُضور امام و پیشوایی برای اقامه

نماز جماعت در میان سربازان و مجاهدان اسلام است از این رو حضرت علی و امام حسین در صِفّین و کربلا وحتّی حُذیفه بن یَمان در فتح طبرستان در بحبوحه نبرد پس از درگذشت پیامبر نماز خوف به جای آوردند و ادعای منسوخ شدن این حکم که از سوی قاضی اَبو یوسف مطرح شده بی اساس خواهد بود. و تأکید آیه تشریع نماز خَوف بر اِقامه آن به جَماعت به اِمامت آن حضرت حتّی در میدان جنگ با کفّار افزون برمشروعیت آن بیان گر اهمیّت اصل نماز آن هم به جماعت و در اوّل وقت می باشد. مطمئناً چنین نمازی در تأمین آرامش روان رزمندگان و بالا بردن روحیه آنان در نبرد با دشمنان و هم دلی و هماهنگی مسلمانان تأثیر به سزائی داشته و خواهد داشت که شرایط اجرایی آن از این قرار است 1 - مدافعان مسلمان در میدان نبرد دست کم قابل تفریق به دو دسته پاسدار و نمازگزار باشند.2 - دشمن قوی و نگرانی منطقی از هجوم دشمن به رزمندگان در حال نماز باشد.3 - نماز به جماعت و رو به قبله باشد، و دشمن در جهت قبله مستقرّ نباشد.4 - حفظ آمادگی دفاعی در حین نماز با همراه داشتن اسلحه اگر چه خون آلوده باشد.چرا که نماز خَوف از عدو، آتش بس موقّت یک جانبه از سوی فرمانده مجاهدان مسلمان به دشمنان اسلام است در میدان نبرد اگر مدافعان اندک و یا دشمن نزدیک و یادر حال زَد و خورد و درگیری خَوف شدید، باشد نماز مُطارَدَه خوانده می شود. چنان که امیرالمؤمنین در لیله الهریر نمازش در اذکار تسبیح و تحمید و تکبیر و

تهلیل خلاصه شده بود.

جای قرائت و اَذکار رکوع و سجود در نماز خوف را بر خلاف اصل احتیاط می داند، و نمازگزار حتّی المقدور باید از عدد رکعات و کمیّت نماز بکاهد. نه کیفیّت آن چنان که فقیه نامی ابن نَما می نویسد:«حضرت صلاه الظهره فأمر (ع) لزهیر بن القین و سعید بن عبد الله الحنفی ان یتقدّ ما أمامه بنصف من تخلف معه و صلّی بهم صلاه الخوف بعد أن طلب منهم الفتورعن القتال لادا الفرض قال ابن حصین اِنَّها لا تقبل منک و أنت َ شارب الخمر!و قیل صلّی الحسین و اصحابه فرادی بالایماء»در حالی که امام ع) به همراه یاران به نماز ایستاده بود یزیدیان سنگ دل نه تنهابه نمازگزار و نماز احترام نگذاشتند دهان به زخم زبان گشودند و با سوء استفاده از این فرصت به سوی این نماز گزاران عاشق و مدافعان اسلامی تیر اندازی کردند، و قلب نمازگزاری چون سعید بن عبد الله را نشانه رفتند، و او را به شهادت رساندند، و کوفیان غدّار با این کار خود به بی اعتنایی خود به نماز و شعائر مقدّس دین به خاطر دنیا و منافق بودن خویش اثبات کردند.طبری و دیگران نوشته اند: در گرما گرم نبرد عاشورا در عرصه کربلا. یکی از تابعان و شجاعان شیعه و یاران علی (ع) و یاوران مسلم بن عقیل در کوفه به نام عمرو بن عبدالله معروف به ابوثمامه صائدی دریافت که ظهر است و خطاب به سید الشهدا عرض کرد. «یا أبی عبد الله نفسی لک الْفدأ انی اری هولاء قد اقتربوا منک لا و الله لا تقتل حتی أقتل ُ دونک ان شاء الله و احب ّ ان ألقی ربّی لقد

صلیّت هذه الصلاه التی دنا وقتها. فرفع الحسین رأسها ثم قال ذکَّرت َ الصَّلاه جَعَلَک َ اللهُ من َ الْمُصلّین َ الذّاکرین نَعَم هذا وقتها؛ای ابا عبدالله: جانم به فدایت که این گروه قصد جان تو کرده اند نه به خدا کشته نمی شوی مگر به خواست خدا من در راه تو کشته شوم و دوست دارم در حالی پروردگارم را ملاقات نمایم که این نماز را که وقتش فرا رسیده به جای آرم امام ع) نگاهی به آسمان نمود و فرمود: آری اکنون اوّل وقت نماز است و دوباره او را دعا فرمود که نماز را یاد کردی خدا ترا از نمازگزاران ذاکر قرار دهد.امام نگاهی به آسمان کرد و فرمود: آری اکنون اول وقت نماز است و در حق او دعا کرد: به یاد نماز هستی خداوند ترا از نمازگزاران اوّل وقت قرار دهد.»

اول وقت نمازم ابن عباس گفت اکنون مصلحت ما نیست دست از جنگ بکشیم حضرت در پاسخ فرمود؛ چنین نیست «اِنَّما قاتَلناهم علی الصَّلاه جز این نیست که ما بخاطر نماز با آنان می جنگیم »این موضع گیری برای همه پیروان علی ع) و حسین ع) درسی است که بخاطر بسپارید که نماز باید همه امور را تحت الشّعاع قرار دهد و به تعبیر روایات و شهید رجایی به کار بگویید وقت نماز است به گزارش مقرّم در مقتل الحسین ع)، امام پس از ادای نماز ظهر عاشورا به جماعت در سخنان کوتاهی به یارانش فرمود: «یا کرام ُ هذه ِ الجنَّه ُ فُتِحَت أبوابُها واتّصَلَت أنهارُها و أیْنَعَت ثمارُها و هذا رسول ُ اللهِ و الشّهداءُ الَّذین َ قُتِلوا فی سبیل اللهِ یَتَوَقَّعون َ قُدومَکُم و یَتَباشَرون َ بِکُم فَهامُوا عن دین ِ اللهِ و دین ِ نبیِّه ِ و ذَبَّوا عن حرم ِ الرَّسول ِ؛ ای بزرگ نشان این بهشت است که برای شما درهایش باز و رودهایش به هم پیوسته و میوه هایش رسیده و این پیامبر خدا و شهیدان راه خدا هستند که در انتظار ورود شما به سر می برند.پس بر عهده شماست که از دین خدا و پیامبرانش حمایت و از حرم پیامبر دفاع نمایید.»

روی صفحه لرزان هوا منعکس شده بود، همواره در دل ها و سینه های انسان ها نقش بسته وخطوط نورانی آن زندگی نسل ها را در گستره تاریخ انسانیّت روشن نگه داشته است پیام های نهضت حسینی که همواره با دود آه این سالار شهیدان به امواج هوای گرم کربلا سپرده شده بود، و با خون پاک امام ع) و یاران وفادار او بر زمین نقش بسته بود.چون از سر اخلاص و عشق به خدا بود رنگ جاودانگی گرفت بی تردید نهضت الهی حسینی همانند دانشگاهی پویا آموزه ها و پیام های فراوان و مهمّی دارد که در جای خود باید بیش از پیش مورد بررسی و بهره برداری قرار گیرد ونماز ظهر عاشورا که بخش کوچکی از آن قیام الهی است برای بشریت به ویژه عاشوراییان و عاشقان ابی عبد الله پیام هایی داد که مهم ترین آنها از این قرار است 1 - اهمیّت نماز و عبودیت و بندگی خدا در زندگی انسان 2 - فضیلت محافظت بر نماز در اول وقت آن 3 - ضرورت ترویج نماز، با جماعت مسلمانان 4 - مواظبت بر دفاع از نمازگزاران حتی در میدان نبرد.5 - جدیّت در احترام به مقدسات دین و احیای اذان 6 - استعانت و کمک خواستن از خدا در پیکار با ستمگران 7 - تبعیّت از مکتب جهاد و شهادت در حفظ آرمان حسینیان زیرا اگر ما شیعیان در پی آن نباشیم که بخش مربوط به خود را از آن حماسه جاویدان چون تابلویی آموزنده در زندگی شرافت مندانه استفاده نماییم باید بر شیعه بودن خویش تردید نماییم آری ما همواره باید تلاش نمائیم که در پایداری در صراط

مستقیم حق جوئی وحق گرائی و احترام به مقدسات اصیل مذهب پایبندی به شعائر دین امر به معروف ونهی از منکر، مبارزه با خرافات جلوگیری از توهین تضعیف اسلام ناب محمدی ص)،اصلاح برخی آداب و رسوم عزاداری که آفات آن به شمار می آید، پیش گام باشیم وگرنه ناخواسته همسو با دشمنان به نهضت کربلا و بانیان ارجمند آن خیانت کرده ایم چه این که اگر حسین ع) و یارانش با مهلت گرفتن از دشمن شب را تا صبح به نماز و دعا و تلاوت قرآن و استغفار پشت سر گذاشته و شب عاشورا را محفل انس با خدا وتقویت معنویت قرار داده اند. روا نیست به بهانه عزاداری با نواختن شیپور، نی فلود واجرای آهنگ های مبتذل و موسیقی غنایی و برهنه کردن بدن در جلو چشم نامحرمان و...مجالس عزا را به محفل شادی و گناه و معصیت الهی تبدیل کنیم اگر امام حسین ع) برای مبارزه با بدعت و نجات اسلام خون داد، حسینیان نیز با حفظ شعائر مذهبی و مراسم عزاداری سنّتی و پرهیز از هر نوع کارهای من درآوردی - نظیر شبیه سازی های غیر واقعی چهار دست و پا راه رفتن و صورت را بر زمین کشیدن و خون آلوده کردن و قمه زدن در ملاعام - که در دنیای امروز موجب وهن مذهب وبدبینی به مقدّسات دینی و ضرر غیر قابل جبران می گردد - باید در تقویت دین و ترویج فرهنگ عاشورایی که همان مبارزه با ستم و فساد و تباهی است همواره کوشش نمایند.در شرایط کنونی به جای قمه زنی علنی به یاد شهدای کربلا برای درمان بیماران و پاداش اخروی خون خود را

به مراکز انتقال خون اهداء نمایند. چرا که در موقعیّت کنونی بسیاری از فقیهان نامی نظیر آیه الله شیخ محمد حسین کاشف الغطاء در «الفردوس الاعلی علامه سید محسن امین عاملی در «اعیان الشیعه و نیز امام خمینی و دیگران در وضع کنونی جهان به فتوا اجتناب از قمه زنی و ممنوعیت آن داده اند.مقام معظم رهبری مدظله العالی نیز در دیدار با روحانیون در آستانه ایام عاشورای سال 1373 نیز باتوجه به شرایط زمانی فرمود: «این جانب از کسی که تظاهر به قَمه زنی کند قلباً راضی نیستم و نیز در جای دیگر می فرماید: «من در دو سه سال قبل از این راجع به قمه زنی مطلبی را گفتم و مردم عزیز ما آن مطلب را با همه وجود پذیرفتند، وعمل کردند.اخیراً شخصی مطلبی را به من گفت که خیلی برایم جالب و عجیب بود، برای شماهم نقل می کنم کسی که با مسایل کشور شوروی سابق و این بخشی که شیعه نشین است - آذربایجان - آشنا بود می گفت آن وقتی که کمونیست ها بر منطقه آذربایجان شوروی سابق مسلط شدند همه آثار اسلامی را از آنجا محو کردند مثلاً مساجد را به انبار تبدیل کردند. سالن های دینی و مذهبی و حسینیه ها را به چیزهایی دیگر تبدیل کردند وهیچ نشانه ای از اسلام و دین و تشیّع باقی نگذاشتند. فقط یک چیز را اجازه دادند و آن قمه زدن بود.دستور العمل رؤسای کمونیستی به زیر دستان خودشان این بود، که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند، نماز جماعت برگزار کنند. اما اجازه دارند قمه بزنند. چرا؟! چون خود قمه زدن برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضدّ دین و

بر ضدّ تشیّع بود. بنابراین گاهی دشمن از بعضی چیزها این گونه علیه دین استفاده می کند. هرجا خرافات به میان بیاید دین خالص بدنام خواهد شد.»به تعبیر شاعر خوش ذوق معاصر حجه الاسلام محدثی کی گفت حسین تو بر سر خویش بزن !با تیغ به فرق خویشتن نیش بزن تیغی که زنی بر سر خود ای غافل بر فرق ستمگران بد کیش بزن چنان که گذشت روح اساسی نهضت حسینی امر به معروف و نهی از منکر بود.بنابراین محبّان حسینی باید از نَوح به باطل و مدّاحی و مرثیه خوانی افراد بی سواد که داستان های بی اساس و خرافات پوچ و اشعار غلوآمیز، و محتوای زبان حال بی مدرک و اخبار جعلی که موجب وَهن معصومین و استهزاء مسلمین و تضعیف دین می گردد. به شدت پرهیز، و جلوگیری نمایند، و نگذارند، که مراسم مذهبی حرکت آفرین عاشورا و اربعین حسینی و دیگر امامان با خرافات آمیخته گردد و مسئولیت شرعی نخبگان وعلمای دین و مسئولان هیئت های مذهبی قهراً در این زمینه سنگین تر خواهد بود.سرانجام اگر سیّد الشّهدا(ع) در گرماگرم ظهر عاشورا در اوج تابش سوزان خورشید پاییزی و تشنگی و در میان صفیر تیر باران دشمن به نماز جماعت ایستاد. برای آن بود، که به همگان اعم ّ از زن و مرد و پیر و جوان مسلمان تفهیم نماید که به نماز اوّل وقت آن هم به جماعت اهمیّت دهند! و احیای این فریضه مهم را مهم تر از سینه زنی زنجیر زنی علم کشی و نوحه خوانی بدانند، و در ظهر عاشورا در میادینی که سدّ معبر پیش نیاید.به اقامه نماز با جماعت همّت گمارند و نوجوانان و جوانان

و مؤمنین بدانند که عزاداری از بی نماز مقبول درگاه الهی نخواهد بود.اگر بخواهیم مورد عنایت و توجه حضرت ابی عبد الله الحسین ع) قرار بگیریم باید نماز را سر لوحه زندگی خویش قرار دهیم تا از پویندگان خط ّ سید الشهدا و راه و روش اولیای خدا باشیم چنان که امام خمینی در جمع دانشجویان و اساتید دانشکده الهیات و معارف اسلامی در تاریخ 14 / 3 / 59 فرمودند: «نماز پشتوانه ملت است سید الشهدا در همان ظهر عاشورا که جنگی بزرگ بود و همه در معرض خطر بودند، وقتی یکی از اصحاب گفت که ظهر شده است فرمود: یاد من آوردید نماز را و خدا تو را از نمازگزاران حساب کند. و ایستاد در همان جا نماز خواند: نگفت که ما می خواهیم جنگ بکنیم خیر، جنگ را برای نماز کردند.»از این رو به جرأت می توان نتیجه گرفت که شهادت یاران و امام و اسارت خاندان پیامبر، حیات اسلام و قرآن جاودان را برای انسان به ارمغان آورد و به تعبیر شباب شاعر ژرف اندیش گر آن تشنه لب کشته عطشان نمی شد قوی هرگز ارکان ایمان نمی شدبه دین خدا می شدی تنگ میدان اگر شاه دین سوی میدان نمی شدز راه خدا باز ماندی همه کس به راه خدا او، چو قربان نمی شدبه مرگ دیانت شدی کفر، خندان به قتلش اگر دیده گریان نمی شدجهانیش مهمان احساس نبودی به خولی سرش تاکه مهمان نمی شدسرش گر نمی خواند، آیات قرآن به کس کشف اسرار قرآن نمی شدکجا جمع گشتی پریشانی دین اگر اهل بیتش پریشان نمی شدکجا کاخ دین حق آباد گشتی گرش خانمان جا به ویران نمی شدمحک شد حسین ع)، ار نه

تا صبح محشر غِش کفر، هرگز نمایان نمی شدز دوزخ امید نجاتش نبودی «شباب ار حسین را، ثنا خوان نمی شداین بخش را با دعای سجده پایان «زیارت عاشورا»حُسن ختام می بخشیم که امام باقر(ع) ناظر خردسال صحنه عاشورا می فرماید: «اللهم لک الحمدُ حمدَ الشّاکرین َ لک َ علی مُصابِهِم الحمدُ للهِ علی عظیم ِ رزیَّتی اللهم ارْزُقنی شفاعه َ الحسین ِ یوم َ الوُرودِ و ثَبِّت ْ لی قَدَم َ صِدْق ٍ عندک َ مع َ الحسین ِ و اصحاب ِ الحسین ِ الذین َ بذَلوا مُهَجَهُم دون َالحسین ِ علیه السّلام ُ معبود، تمامی حمد سپاس گزاران حقیقی در برابر آن چه به ایشان رسیده است ویژه توست و بر غم و اندوه سترگی که در این مصیبت بزرگ به من رسید تنها تو را سپاس گویم بارالها شفاعت حسین ع) را به هنگام ورود بر خویش در سرای دیگر، روزی من فرما! و گام مرا در پیشگاه خود و همگام با حسین ع) و یاران او - که آخرین قطرات ذخیره خون دل خویش را در راه حسین ع) افشاندند - استوار و پایدار فرما!»