سرشناسه : شیرازی محمد عنوان و نام پديدآور : چگونه روزه بگیریم ؟/ نوشته محمد شیرازی ترجمه علی کاظمی مشخصات نشر : قم مشخصات ظاهری : 30 ص مصور، جدول وضعیت فهرست نویسی : فهرستنویسی قبلی شماره کتابشناسی ملی : 48035
مقدمه مؤلف : بسم الله الرحمن الرحيم الحمد للّه رب العالمين، والصلاة والسلام علي محمد و آله الطاهرين. گذشته ها كه مردم مسلمان همگي روزه مي گرفتند، به بركت روزه ماه مبارك رمضان و انجام ديگر وظائف ديني از سلامتي و مزاجي سالمتر برخوردار بودند. در آن دورانها در ماه رمضان هرچه در كوچه ها و خيابانها قدم مي زدي يك مورد هم نمي يافتي كه آشكارا روزه خواري شود، حتّي مسافرين و مسافرخانه ها رعايت احترام ماه مبارك رمضان را داشتند. در منازل كه اهل خانه ها روزه دار، و شبها را به عبادت مي گذراندند، قرآن مي خواندند، به ادعيه و اذكار مي پرداختند، و گاهي نمازها را به هم مي پيوستند. يكنوع توجّه به درگاه الهي، رياضت نفس، تهذيب روح، تقويت اجتماع، و نظافت دستگاههاي بدن، اينها و صدها خاصيت ديگر، همه در اثر روزه و از فوائد روزه ماه مبارك رمضان است. ولي متأسّفانه از آن هنگام كه كفّار و اجانب وارد بلاد اسلامي شدند اوضاع دگرگون شد: از آن پس، ديگر چه بسيار روزه خواران بدون عذر ديده شده، چه بسيار قهوه خانه ها كه با عذر و بي عذر حرمت ماه مبارك رمضان را شكستند؟ و چه بسيار رواج يافت جلوه هاي بي ديني كه مخالف شئون ماه مبارك رمضان است، و اين بي حرمتيها و تظاهر نامشروع در سرتاسر ممالك اسلامي سايه انداخت. به دنبال اين تجاوزات و پرده دريها
بود كه عقب افتادگي و انحطاط مسلمين شروع شد، بيماريهاي گوناگون، تفرقه پراكندگي و در كنج عزلت و فقر افتادن. اينها نمونه هائي بود از نتايج پيروي كفّار و رهاساختن شعائر و دستورات حيات بخش اسلامي. آيا وقت آن نرسيده كه به سوي اسلام و احكام آن باز گرديم؟ تا ببينيم آيا گم كرده خود را باز خواهيم يافت يا نه؟ اين جزوه چهارمين شماره از (سلسله فرائض اسلامي) است، كه در آن احكام روزه ماه مبارك رمضان به طرزي ساده و مختصر، بيان شده است تا نوجوانان عزيز ما از آن استفاده كنند، و مقداري بيشتر با معارف اسلامي آشنا شوند. خداوند همگان را ياري فرموده، توفيق عطا نمايد كه موجبات رضايتش را فراهم سازيم. كربلاء المقدّسة _ رمضان1380 ه_ محمد بن المهدي
ثابت شدن اول ماه : اول ماه رمضان و ماه شوّال و تمامي ماهها با يكي از اين راهها ثابت مي شود: 1 _ انسان خودش ماه را ببيند، هرچند كه ديگري آنرا نديده باشد. 2 _ در ميان مردم شهرت پيدا شود كه ماه ديده شده است. بدين ترتيب كه دسته اي از مردم بگويند: ماه را ديده ايم، و بدانيم كه اينها دروغ نمي گويند. 3 _ از ماه شعبان سي روز تمام گذشته باشد. 4 _ دو مرد عادل گواهي بدهند كه ماه را ديده اند. 5 _ حاكم شرعي كه مجتهد و عادل و داراي شرائط تقليد است حكم كند كه اوّل ماه است. گفتار منجّمين اعتبار شرعي ندارد. بلند و كوتاه بودن ماه اعتبار ندارد. چگونگي هلال ماه از نظر بزرگي و كوچكي حجم و باريك و ضخيم بودن آن اعتبار ندارد.
و نيز به سرعت پنهان شدن يا دير پنهان شدن هم اعتبار ندارد. و نيز ظاهر شدن ماه پيش از غروب يا بعد از غروب در شب نيمه ماه رمضان و نشانه هاي ديگري مانند آن براي ثابت شدن اوّل ماه اعتبار ندارد. به اعتبار دوري افقها ممكن است اوّل ماه در ممالك و شهرهائي مختلف باشد، بنا بر اين، امكان دارد هلال ماه رمضان پيش از عراق (و ايران) در حجاز ديده شود، يا اينكه در عراق پيش از ايران ديده شود، روي اين حساب هر افقي داراي حكمي مخصوص به خود است.
شرائط واجب شدن روزه : روزه، يعني: خودداري نمودن از طلوع صبح تا مغرب شرعي براي خدا از چيزهائي كه روزه را باطل مي كند، كه در فصل خود بيان مي شود. روزه گرفتن ماه مبارك رمضان در هر سالي واجب است، واجب شدن روزه بر انسان داراي شرائطي است به قرار ذيل: 1 _ بالغ بودن. 2 _ عاقل بودن. 3 _ در حال حيض و نفاس نبودن _ براي زنان _. 4 _ نداشتن مرضي كه روزه گرفتن براي آن زيان دارد. 5 _ در سفري كه موجب شكسته شدن نماز است نباشد. 6 _ بيهوش نباشد.
شرائط صحت روزه : شرائط صحّت روزه چند چيز است: 1 _ عاقل بودن. 2 _ زنان در حال حيض و نفاس نباشند. 3 _ مرضي كه روزه برايش زيان دارد نداشته باشند. 4 _ در سفر شرعي نباشد. 5 _ بيهوش نباشد. 6 _ ايمان داشته باشد. 7 _ زمان روزه، عيد فطر و عيد قربان نباشد. 8 _ غسل نمودن از جنابت و استحاضه، و پس از تمام شدن دوران حيض و نفاس، زنان غسل حيض و نفاس هم كرده باشند. 9 _ اجازه شوهر براي زنش، و اجازه پدر و مادر براي فرزند در روزه هاي مستحبّي. 10 _ نداشتن قضاي روزه واجب (پسر بزرگتر كه قضاي روزه پدر بر او واجب است، مي تواند روزه مستحبي بگيرد). 11 _ روزه را براي خدا بگيرد.
مسائلي چند : 1 _ زنان اگر پيش از غروب آفتاب _ ولو يك لحظه _ خون حيض يا نفاس ببينند، با ديدن خون روزه را افطار مي كنند. 2 _ زنان و مردان پير در صورتي كه نتوانند روزه بگيرند، يا براي آنان خيلي سخت باشد، روزه را مي خورند، و به جاي هر روزه ده سير گندم كه نزديك (سه ربع كيلو) است فديه به فقير مي دهند. 3 _ افرادي كه مرض عطش دارند، بطوري كه نمي توانند از آب خوردن خودداري كنند، به جاي هر روزي ده سير گندم به فقير شرعي فديه مي دهند، و اگر در بين سال بيماريش خوب شد قضاي روزه هائي را كه خورده است بجا مي آورد. 4 _ زني كه آبستن است و زايمانش نزديك شده است، در صورتي كه براي خودش يا بچّه اش از
روزه گرفتن بترسد، روزه اش را مي خورد، و به جاي هر روزي يك چارك گندم به فقير مي دهد، و تا پيش از ماه رمضان آينده اگر عذرش برطرف شد روزه هائي را كه خورده است قضاي آن را بجا مي آورد. 5 _ زن بچّه شير دهي كه شيرش كم است، در صورتي كه براي سلامتي خودش بترسد، يا براي سلامتي فرزندش ترس داشته باشد، افطار مي كند، و به جاي هر روزي يك مد گندم فديه مي دهد، و بعد از تمام شدن ماه مبارك رمضان هر وقت كه عذرش برطرف شد در آن سال هرچند روز را كه خورده است قضا بجا مي آورد. 6 _ اگر انسان در سفر در اثر نداشتن مسئله، روزه بگيرد، روزه اش صحيح است، و گرفتن قضاي آن بعد از ماه رمضان، لازم نمي باشد.
چيزهائي كه روزه را باطل مي كند : مفطرات روزه ده چيز است: 1 _ خوردن. 2 _ آشاميدن. 3 _ نزديكي كردن با همسر. 4 _ استمناء، يعني: با خود كاري كند كه از او مني خارج شود. 5 _ باقي ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا طلوع صبح (عمدا). 6 _ اماله كردن با چيز مايع. 7 _ رساندن گرد و غبار غليظ به حلق. 8 _ قي كردن عمدي. 9 _ دروغ بستن به خدا و رسول و يا يكي از امامان (عليهم السلام). 10 _ فرو بردن تمام سر در آب.
ملحقات مفطرات : چند مطلب مربوط به مفطرات است: 1 _ در اينكه خوردن و آشاميدن روزه را باطل مي كند، فرقي در كم و زياد آن نيست، چه يك دانه گندم بخورد، يا يك قطره آب بنوشد، يا خود را سير كند. 2 _ اگر با اختيار و عمدا ريزه هاي غذا را كه لابلاي دندانها بخورد، يا خود را سير كند. 3 _ اگر با اختيار و عمدا ريزه هاي غذا را كه لابلاي دندانهايش بوده است، بخورد، روزه اش باطل مي شود. 4 _ فرو بردن آب دهان هرچند كه زياد هم باشد، روزه را باطل نمي كند. 5 _ روزه دار بايد از فروبردن اخلاط سينه احتياط كند. 6 _ براي روزه دار مضمضه و استنشاق يعني: (گرداندن آب در دهان و بيني) اشكال ندارد، البتّه بايد كاملا مواظب باشد كه آب از گلويش پائين نرود. 7 _ تزريق آمپولهائي كه جنبه غذائي ندارند، و داخل رگ زده نمي شود اشكالي ندارد.(البتّه اين مسئله اختلافي است.) 8 _ نزديكي كردن _ با دخول _
موجب باطل شدن روزه هردو طرف: فاعل و مفعول مي شود _ هرچند مفعول هم مذكّر باشد _ چه مني خارج شده باشد يا نه. 9 _ براي شخص روزه دار شوخي كردن و بوسه و لمس همسرش كراهت دارد. 10 _ شيطاني شدن در حال خواب، در روزه ماه مبارك رمضان روزه را باطل نمي كند، پس از خواب ديدن بول كرده غسل مي نمايد. 11 _ براي كسي كه در شب ماه رمضان جنب شده است، اگر بداند كه طبق عادت پيش از اذان صبح براي غسل بيدار نخواهد شد، خوابيدن جائز نمي باشد. 12 _ در شب ماه رمضان اگر انسان وقت غسل كردن نداشته باشد نمي تواند خود را جنب كند. 13 _ اگر انسان شب در خواب شيطاني شد، يا در بيداري با همسرش نزديكي كرد و دسترسي به غسل كردن نداشت، مي تواند به جاي غسل تيمّم كند، و روزه اش صحيح است. 14 _ دود سيگار و ساير انواع دخانيات در حكم گرد و غبار غليظ است، و فرو بردن هر دودي از گلو سبب باطل شدن روزه است. 15 _ هرگاه از روي ناچاري قي كرد، بايستي باقيمانده آن را كه وارد فضاي دهان شده است بيرون بريزد. 16 _ اگر انسان فراموش كرد كه روزه است و مقداري غذا خورد، يا چيزي نوشيد روزه اش باطل نمي شود، ولي هر وقت كه يادش افتاد بايد باقيمانده غذا و چيزهائي كه در دهانش هست بيرون بريزد. 17 _ اگر در ماه رمضان عمدا روزه خود را باطل كرد، گرچه روزه اش باطل شده است، ولي بر او واجب است تا مغرب از انجام كارهائي كه روزه را باطل
مي كند خودداري نمايد.
: 1 _ در روزه نيّت يكي از واجبات است. 2 _ قبل از طلوع صبح ماه مبارك رمضان، انسان بايد نيّت كند كه: (فردا روزه مي گيرم قربة الي الله). 3 _ اگر شب ندانست كه فردا جزء ماه رمضان است، ولي پيش از ظهر برايش معلوم شد كه امروز جزء ماه رمضان است، همان وقت نيّت روزه مي كند. 4 _ در روزه مستحبّي وقت نيّت تا قبل از غروب امتداد دارد، ولي به شرط آنكه تا آن وقت كه نيّت مي كند كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد. 5 _ اگر ندانست كه فردا آخر ماه شعبان است يا اوّل ماه رمضان، نيّت آخر شعبان مي كند، يا نيّت روزه ديگري را مي نمايد، هرگاه بعدا معلوم شد كه آن روز اوّل ماه رمضان بوده است، همان روزه اي كه گرفته است كفايت مي كند، و نيازي به گرفتن قضا نيست. 6 _ در روز ماه مبارك رمضان نبايد قصد بجا آوردن كارهائي كه روزه را باطل مي كند بنمايد، و اگر قصد كرد روزه اش باطل مي شود، هرچند كه آن عمل را انجام نداده باشد، ولي بر او واجب است تا غروب كاري كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد.
اقسام روزه : روزه بر چهار قسم است: اوّل _ روزه واجب، مانند روزه ماه رمضان. دوّم _ روزه حرام، مانند: روزه روز عيد فطر و روز عيد قربان. سوّم _ روزه مستحب، مانند: روزه روز عيد غدير، و روزه روز مبعث. چهارم _ روزه مكروه، مانند: روزه روز عاشورا.
قضاء و كفاره : هرگاه انسان يكي از چيزهائي كه روزه را باطل مي كند، انجام دهد، بر او قضاء واجب مي شود، بدين ترتيب كه پس از سپري شدن ماه مبارك رمضان بايد به جاي آن روزي كه روزه اش را باطل كرده است يك روز به عنوان قضاء بگيرد، و بيشتر چيزهائي كه روزه را باطل مي كنند موجب كفّاره نيز مي شوند. كفّاره يكي از سه چيز است: 1 _ شصت روز پي در پي روزه گرفتن. 2 _ شصت مسكين را سير كردن. 3 _ يك بنده مؤمن را آزاد كردن. و در صورتي كه انسان روزه? ماه رمضان را با چيز حرامي باطل كند، مانند آنكه خداي ناخواسته زنا كند، يا شراب بنوشد، يا لواط نمايد، بر او كفّاره? جمع واجب مي گردد، و كفّاره? جمع عبارت است از هر سه كفّاره اي كه ياد شد: شصت روز پي در پي روزه بگيرد و شصت فقير را سير كند، و يك بنده را آزاد نمايد. البتّه علاوه بر اينها توبه و حدّ شرعي بر او واجب مي گردد.
چيزهائي كه قضاء و كفاره دارد : آن دسته از مفطراتي كه موجب قضا و كفّاره هردو مي شود عبارت است از: 1 _ خوردن عمدي. 2 _ نوشيدن عمدي. 3 _ جماع عمدي. 4 _ استمناء عمدي. 5 _ باقيماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح عمدا. 6 _ اماله كردن با چيز مايع. 7 _ رساندن گرد و غبار غليظ به حلق عمدا (احتياطا). 8 _ قي كردن عمدي _ البتّه در بعضي اختلاف فتوي وجود دارد.
چيزهائي كه فقط قضاء دارد : آن قسمت از مفطراتي كه تنها موجب قضاء است بدون كفّاره عبارتند از: 1 _ عمدا به خدا و رسول خدا و امامان دروغ بستن _ و در اين اختلاف هست. 2 _ تمام سر را در آب فرو بردن. 3 _ اگر از اوّل روز قصد روزه نكند. 4 _ قصد بجا آوردن يكي از كارهائي كه روزه را باطل مي كند. 5 _ فراموش نمودن غسل جنابت. 6 _ در صورتي كه با همسر خود شوخي كند بدون اينكه قصد جنابت داشته باشد و برخلاف عادت از او مني خارج شود. 7 _ در صورتي كه آب در دهان بگرداند، و تصادفا مقداري آب بدون اختيار از گلويش پائين رود، البتّه در مضمضه كه از آداب قبل از وضوء است چنانچه براي وضوي نماز واجب باشد، و بدون اختيار آب از گلو پائين رود موجب قضاء نخواهد شد. 8 _ بجا آوردن بعضي ديگر از مفطرات، مانند آنكه خيال كند هنوز روز نشده است و غذا بخورد، يا آنكه گمان كند كه مغرب شده است و افطار
كند، و بعد خلاف آن ثابت شود.
كارهائي كه براي روزه دار مكروه است : براي روزه دار چند عمل كراهت دارد: 1 _ شوخي كردن با همسر و بوسيدن و دست ماليدن به بدن او، براي كسي كه با اين اعمال هوسش تحريك خواهد شد، البتّه در جائي كه قصد ريختن مني نداشته باشد، و با اين اعمال نيز معمولا مني از او خارج نمي شود. 2 _ سرمه كشيدن با سرمه هائي كه مشك در آن وجود دارد، يا با چيزهائي كه مي ترسد وارد حلق گردد. 3 _ خارج ساختن خون از بدن، به وسيله حجامت يا سرنگ بطوري كه موجب ضعف گردد. 4 _ حمّام رفتن اگر موجب ضعف شود. 5 _ سعوط نمودن با انفيّه هائي كه وارد بيني مي كنند. 6 _ بوئيدن گلهاي خوشبو، بخصوص نرگس، ولي عطر زدن براي روزه دار مستحب است، زيرا طبق حديث عطر تحفه روزه داران است. 7 _ تر نمودن لباس و گذاشتن آن روي بدن. 8 _ چشيدن غذا هرچند هم كه به حلق نرسد. 9 _ نشستن زن در آب. 10 _ كشيدن دندان مخصوصا اگر خونريزي داشته باشد.
احكام مسافر : براي مسافر روزه گرفتن جايز نيست، و تفصيل مسئله، در اين چند صورت است: 1 _ در صورتي كه مسافر پيش از ظهر سفر كند، و پيش از ظهر به وطنش يا محل اقامتش بر نگردد، بايد روزه آن روز را بخورد. 2 _ در صورتي كه بعد از ظهر مسافرت كند، بايد روزه آن روز خود را تمام كند. 3 _ در صورتي كه مسافر پيش از ظهر از سفر برگردد، و به خانه يا محلّ اقامت خود برسد، اگر
قبلا در سفر افطار كرده باشد، روزه نيست، و در منزل خود هم مي تواند بقيه آن روز را غذا بخورد، ولي بعد از ماه رمضان به جاي اين روزي كه خورده است يك روز قضا مي گيرد، و در صورتي كه در سفر كاري كه روزه را باطل كند انجام نداده باشد، واجب است روزه را بگيرد و جزء روزه ماه رمضان حساب مي شود. 4 _ در صورتي كه مسافر بعد از ظهر از سفر باز گردد، بايد روزه را بخورد، و پس از ماه يك روز به جاي آن روزه بگيرد. 5 _ مسافر در صورتي مي تواند در سفر روزه را بخورد كه شرائط قصر در سفرش تمام باشد، همانگونه كه در جزوه نماز يادآوري كرده ايم. 6 _ در احكام گذشته محل اقامت ده روزه با وطن فرقي ندارد. 7 _ پاره اي از موارد در سفر هم مي توان روزه گرفت، همان گونه كه در رساله هاي عمليّه يادآوري شده است.
كفاره و تأديب : 1 _ اگر مرد روزه دار همسر روزه دار خود را مجبور به همبستري كند، و روزه را بشكنند بر مرد قضا و كفّاره و تعزير (تنبيه بدني) واجب مي شود، و تعزير آن است كه بيست و پنج تازيانه به خاطر شكستن روزه خودش، و بيست و پنج تازيانه هم به خاطر مجبور كردن همسرش به او بزنند. 2 _ اگر زن نيز رضايت به جماع داشته باشد، بر او نيز قضا و كفّاره و تعزير واجب مي شود، و بايد بيست و پنج تازيانه به او بزنند. 3 _ كفّاره كه شصت روز روزه است، بايد پي در پي گرفته شود، يعني نمي شود
ميان آنها فاصله اي بيفتد. بله اگر سي و يك روز آن را پي در پي بگيرد كافي است، و مي تواند سي روز ديگر را با فاصله بگيرد. 4 _ شصت فقير سير كردن را براي كفّاره، به دو ترتيب مي توان انجام داد: الف _ يا آنكه شصت نفر فقير را يك وعده سير مي كند. ب _ يا به هركدام از آنان ده سير گندم يا جو يا آرد، يا نان مي دهد. 5 _ در صورتي كه در كفّاره جمع آزاد كردن بنده فراهم نشد، به جاي آن بايد استغفار _ يعني توبه _ كند.
مسائلي چند : 1 _ براي اطفالي كه بالغ نشده اند قضاي روزه هائي را كه خورده اند واجب نيست. 2 _ براي ديوانگان، و كساني كه بيهوش شده اند، و كافران اصلي، روزهائي كه در دوران ديوانگي، بيهوشي، كفر، از آنان فوت شده است قضاء ندارد. 3 _ براي اين افراد قضاي روزه واجب است: الف _ كسي كه به علّت مستي روزه نگرفته، چه نوشابه مست كننده را به حرام نوشيده باشد، يا به منظور معالجه. ب _ زني كه حيض يا نفاس داشته است. ج _ كسي كه مسافر بوده است. د _ زن بچّه شيرده كه روزه براي خودش يا بچّه اش زيان داشته، و زن آبستني كه زايمانش نزديك بوده است. ه_ _ بيماران. و _ كسي كه عمدا و بدون عذري روزه خود را باطل كرده است. ز _ مرتد، نسبت به روزهائي كه در زمان ارتداد نگرفته است. 4 _ اين افراد كه قضاي روزه ماه رمضان بر آنان شده است اگر تا ماه رمضان آينده قضاي روزه را
نگيرند، قضاي روزه همچنان بر آنان واجب است، علاوه بر آن به جاي هر روزي ده سير گندم بايد فديه بدهند.
اعتكاف : اعتكاف: عملي است مستحب، و عبارت است از اينكه انسان به قصد عبادت براي خدا، در مسجد توقّف كند، و اين عمل، داراي ثواب بسيار زيادي است.
شرائط اعتكاف : 1 _ عاقل بودن و شرائط ديگر روزه. 2 _ نيّت، قصد كند كه اعتكاف مي كنم براي خدا. 3 _ روزه گرفتن، دست كم سه روز بايد روزه بگيرد، و حتّي اگر روزه هم واجب باشد صحيح است _ مثل اينكه ماه رمضان در مسجد اعتكاف كند _ و همچنين اگر روزه مستحبّي بگيرد، و شرطش آن نيست كه سه روز روزه را براي اعتكاف بگيرد. 4 _ اعتكاف بايد _ مستحبي _ در يكي از اين چهار مسجد (و به فتواي بعضي از علماء در مسجد جامع هر شهري مي شود اعتكاف نمود، (مترجم)) انجام بگيرد: الف _ مسجدالحرام (در مكّه). ب _ مسجدالنبي(ص) (در مدينه). ج _ مسجد كوفه (در نزديكي نجف). د _ مسجد بصره از مساجد بسيار قديم است كه متأسّفانه ويران شده است، ولي هنوز آثارش در خارج از بصره باقي است، خداوند به مسلمانان توفيق عنايت كند كه آن را تجديد بناء كنند. 5 _ اجازه كسي كه اجازه اش لازم است، مانند شوهر نسبت به زنش. 6 _ در ايّام اعتكاف بايد از مسجد خارج نشود، مگر به يكي از اين علّتها كه شرح مي دهيم: الف _ كاري كه از نظر عقل بيرون رفتن براي آن لازم باشد. ب _ كاري كه از نظر شرع بيرون رفتن براي
آن لازم باشد. ج _ كاري كه از نظر عادت بيرون رفتن براي آن لازم باشد. د _ اگر اشتباهي از مسجد بيرون رفت ضرر ندارد. *** خلاصه: بيرون رفتن از محلّ اعتكاف براي كارهاي لازم كه مربوط به دين يا دنيا است اشكال ندارد، البتّه در تمام اين كارها بايد تنها به حدّ لازم آن اكتفاء كند، مانند آنكه براي اقامه شهادت بيرون رود، يا براي تشييع جنازه بخواهد بيرون رود، يا به منظور شركت در نماز جماعت، يا عيادت بيمار، يا به منظور استقبال و ديدار تازه از سفر رسيده، يا براي بدرقه كردن مسافر، توالت رفتن، غسل كردن، و كارهائي از اين قبيل. كارهائي كه براي معتكف حرام است : بر معتكف چند چيز حرام است: 1 _ نزديكي با زنان، چه به صورت جماع باشد، يا بوسيدن و دست ماليدن از راه شهوت، و اين كارها براي زنان اعتكاف كننده نيز حرام است. 2 _ استمناء _ احتياطا _ . 3 _ بوئيدن عطر و گل _ با قصد لذّت _. 4 _ خريد و فروش، و احتياطا از انواع ديگر تجارت نيز اجتناب كند، مانند صلح و غيره، مگر در مورد ضرورت، مانند خريد و فروش براي خوردن و نوشيدن. 5 _ ستيزه و مجادله نمودن، براي كارهاي دنيائي يا مذهبي در صورتي كه به منظور اظهار فضل و پيروزي باشد. 6 _ خارج شدن از مسجد بدون عذر شرعي و عقلي و عادي كه گذشت. در مورد حرمت اين امور بر شخص معتكف فرق ندارد كه اين كارها را روز انجام دهد يا شب. و بايد دانست كه مفطرات
ده گانه روزه نسبت به معتكف نيز حرام است، و بيشتر محرّمات ياد شده را اگر معتكف انجام داد موجب بطلان اعتكافش خواهد شد. اين بود آن مقدار از مطالبي كه مي خواستيم در اين جزوه بيان كنيم. والحمد للّه ربّ العالمين، و صلي الله علي محمّد و آله الطاهرين، ولعنةالله علي أعدائهم الي يوم الدين. كربلاء المقدّسة محمد بن المهدي الحسيني الشيرازي