چهره امام مهدي (عج) در آينه القاب

مشخصات كتاب

شماره كتابشناسي ملي : ايران 81-17583

سرشناسه : سيدنژاد، صادق عنوان و نام پديدآور : چهره امام مهدي (عج) در آينه القاب سيدنژاد، صادق منشا مقاله : ، موعود، ش 32 ، (تير 1381): ص 64 - 65.

توصيفگر : محمدبن حسن عج ، امام دوازدهم

اشاره

شناخت القاب ائمه معصومين (ع يكي از راه هاي مهم آشنايي با ويژگي ها و فضايل آن حجت هاي الهي است در اين نوشتار سعي شده است تا با ارايه توضيحي كوتاه و مختصر در زمينة برخي از لقب هاي حضرت مهدي (ع خوانندگان عزيز، بيش از پيش با ويژگي ها و اوصاف آن حضرت آشنا شوند.

مضطر

يكي ديگر از لقب هاي معروف امام عصر (ع «مُضطَرّ» است در كتاب هاي لغت مضطر به معناي درمانده و ناچار به كار مي رود و در اصطلاح وقتي به كسي مضطر گفته مي شود كه او از همه اسباب و ابزارهاي معمولي در حلّ مشكلات و برطرف ساختن گرفتاري هايي كه دارد نااميد شده و با تمام وجود متوجّه خدا شود و كليد حلّ تمام كارها را به دست خدا بداند. رسيدن به اين مرحله از درك و بينش معمولاً يا در حالت اضطرار و نااميدي كامل پيش مي آيد و يا در صورت دستيابي به شناخت و معرفت هاي برتر _ كه جز از طريق توجهات خاصّ الهي ميسّر نمي گردد _ امكان پذير مي شود.به اين حقيقت كه «انسان چون دچار اضطرار شود متوجه درگاه خداوند مي شود» در قرآن كريم نيز اشاره شده است آنجا كه مي فرمايد: چون به كشتي نشستند خدا را با اخلاص در دين او خواندند و چون نجاتشان داد و به خشكي آورد، شرك آورند؛ تا نعمتي را كه به آنان عطا كرده بوديم كفران كنند و برخوردار شوند. زودا كه خواهند دانست [1] .گذشته از آن چه بيان شد در بحث هاي مربوط به دعا و شرايط اجابت آن نيز اضطرار مطرح شده است توضيح آن كه در روايت هاي زيادي به اين حقيقت اشاره شده كه از

جمله عوامل به مرحله اجابت رسيدن دعاها به حدّ اضطرار رسيدن داعي است يعني فرد دعا كننده به اندازه اي مضطر شود كه براي برآورده شدن حاجتش هيچ عاملي جز خدا نشناسد و با تمام وجود دست به درگاه او بلند كند و از او بخواهد كه مشكل او را برطرف سازد. طبيعي است كه هر كس در چنين حالي متوّجه خداوند متعال شود هرگز خداوند ارحم الراحمين او را نااميد نمي سازد.در بسياري از ادعيه و روايات از حضرت مهدي (ع با لقب مُضطر ياد شده است از جمله در قسمتي از دعاي ندبه آمده است اَينَ المُضطَرُّ الذي يُجابُ اِذا دَعي [2] .كجاست آن مضطري كه چون دعا كند، خواست او به اجابت مي رسد....همينطور در روايتي كه از امام صادق (ع دربارة تفسير آيه «اَمَّن يُجيبُ المُضطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ يَكشِفُ السُّوء...» [3] وارد شده چنين آمده است سوگند به خدا منظور از مُضطر در اين آيه قائم آل محمد (ص است وقتي كه در آخرالزمان ستم و بيداد و فساد در نتيجه سلطه پيدا كردن مستكبران و انحراف مردم از صراط مستقيم سرتاسر جهان را پر ساخت آن حضرت در بين ركن و مقام [در مسجدالحرام دو ركعت نماز مي خواند و آنگاه دست به دعا برداشته از خداوند تعجيل در فَرَج خود را مي خواهد و پروردگار عالم نيز دعاي او را اجابت نموده و به او اذن ظهور مي دهد و به دنبال اين واقعه مبارك آن حضرت به بركت امدادهاي غيبي و هم چنين ياري انسان هاي مومن و شجاعي _ كه در آن زمان از سرتاسر عالم به گِرد آن حضرت جمع شده اند _ بساط ستم

را از روي زمين برخواهد چيد. [4] .امّا چرا به امام عصر (عج لقب مُضطَرّ داده شده است از بررسي مجموعه روايات مربوط به اين بحث چنين برمي آيد كه امام معصوم به عنوان حجّت الهي در خيرخواهي به بندگان خدا و محبت به آنان از پدر و مادر به آنها مهربان تر است از هدايت پيدا كردن آنان خوشحال و از به بي راهه كشيده شدن بي نهايت ناراحت مي شود. از آنجا كه در شرايط بسيار سخت دوران طولاني غيبت كبري امام مهدي (ع از وضع بندگان خدا هر لحظه باخبرند و مشاهده مي كنند كه چگونه دشمنان حقّ از طريق به كارگيري تمام امكانات خود تلاش مي كنند تا با مطرح ساختن انواع شبهه ها و رايج نمودن فساد و فحشا بندگان الهي را از مسير درست انسانيت خارج نموده آنان را به انواع رذايل و پليدي هاي اخلاقي و اعتقادي آلوده سازند و يا خود آنها در نتيجه تبعيت از هواهاي نفساني و فريب خوردن از زرق و برق دنيا چگونه از معارف الهي دور شده و با دست خود زمينه هاي تباهي و هلاكت خويش را فراهم مي سازند بسيار متأثر مي شوند. از طرف ديگر وقتي در نتيجه بعضي مصالح الهي در چنين اوضاعي آن حضرت در پشت پرده غيبت به سر مي برند و از انجام كامل مأموريت خود كه همانا هدايت بندگان خداست به جهت عمل ديگران و موانعي كه آنها ايجاد كرده اند محروم مانده است دچار حالت اضطرار مي شود. مگر كدام اضطرار سخت تر از اين است كه كسي حجّت خدا باشد و مسئوليت حفظ و تبليغ و ترويج و حاكميّت بخشي به همه احكام و ارزش هاي الهي را برعهده

داشته باشد امّا در شرايطي واقع شود كه ببيند حكام جور از يك طرف و منافقان و انسان هاي هواپرست از طرف ديگر احكام حيات بخش الهي را زير پا مي گذارند و بندگان خدا را از مسير سعادت واقعي منحرف مي سازند و آنها را به بي راهه سوق مي دهند.آري در دورة غيبت كبري هر روز بيش از پيش قلب رئوف و مهربان حضرت ولي عصر (عج از مشاهده مشكلات و گرفتاري هاي بندگان الهي به درد مي آيد و بالاخره روزي آن درياي صبر و بردباري از طغيان بي حدّ بندگان ناسپاس و ستم پيشه به تنگ خواهد آمد و در حال اضطرار از پروردگار عالم خواهد خواست تا به خاطر پايان بخشيدن به ظلم ستمگران و رها ساختن انسان هاي مظلوم در بند طاغوت ها به او اذن ظهور داده در بسياري از ادعيه و روايات از حضرت مهدي (ع با لقب مُضطر ياد شده است از جمله در قسمتي از دعاي ندبه آمده است اَينَ المُضطَرُّ الذي يُجابُ اِذا دَعي كجاست آن مضطري كه چون دعا كند، خواست او به اجابت مي رسد...شود و آن لحظه است كه بشريت از زير يوغ بيداد و جهل و تباهي نجات خواهد يافت و عدل و قسط در سرتاسر زمين حاكميت پيدا خواهد كرد و صلح و امنيّت و آسودگي خاطر، زمينه را براي تحصيل سعادت جاوداني انسان فراهم خواهد ساخت أللّهمّ إنّا نرغب اليك دولة كريمة تعزّ بها الاءسلام و أهله و تذلّ به النفاق و أهله .. [5] .

منتقم

در بعضي از روايات و دعاها از حضرت بقية الله (ع با لقب «مُنتَقِم ياد شده است انتقام در لغت به معني مجازات كردن به كار مي رود. از آنجا كه

تلقي خيلي از افراد اين است كه در مفهوم اين واژه نوعي تشفي قلب و فرونشاندن سوز درون نيز مطرح است لذا نسبت دادن اين لقب را به حجّت الهي كه هم معصوم است و هم نسبت به بندگان خدا مهربان و كريم است نمي پسندند. امّا حقيقت اين است در مفهوم اين كلمه اصلاً مسئله تشفي و فرونشاندن خشم و غضب مطرح نيست لذا در قرآن كريم در مواردي اين صفت به خدا هم نسبت داده شده است به عنوان مثال در آيه 37 سورة زمر مي خوانيم اَليس اللهُ بعزيزٍ ذي انتِقامٍ.در اين آيه انتقام از ناحيه خداوند متعال به معني مجازات در قِبال اعمال خلاف و ناشايست است و به هيچ وجه مسئله تشفّي و فرو نشاندن سوزش دروني _ كه در مورد خداوند متعال قابل تصوّر نيست _ مطرح نمي باشد.امّا در پاسخ به اين پرسش كه امام معصوم و حجّت الهي بايد مظهر كامل صفت رحمت و رحمانيت خدا باشد، بنابراين چگونه متصور است كه مظهر رحمت الهي اهل انتقام باشد؟ بايد به چند مطلب توّجه شود:1 _ امام مهدي (ع مأموريت دارند كه پس از ظهور قسط و عدل را در سرتاسر عالم حاكميّت بخشند؛ لازمة اجراي عدالت مجازات كساني است كه از تعدّي به حقوق ديگران اجتناب نمي كنند؛2 _ از جمله سنت هاي الهي اين است كه هر عمل اختياري انسان داراي عكس العمل مناسبي باشد، بر اين اساس در مقابل ظلم به ديگران و زير پا نهادن حقوق انسان ها هيچ عكس العملي بهتر از مجازات عادلانه نيست 3 _ وقتي در طول تاريخ اين همه انبيا و اولياي الهي به شيوه هاي مختلف انسان ها را

نسبت به رعايت حقوق ديگران و ستم نكردن نسبت به يكديگر فرا خوانده اند با اين همه باز عده اي عالماً و عامداً در تجاوز به حقوق ديگران و قانع نبودن به حقّ خود پافشاري مي كنند و جز زبان زور هيچ زبان ديگري را نمي فهمند آيا بهترين برخورد با آنها همان زبان زور نيست بنابر آنچه بيان شد حضرت مهدي (ع پس از تمام شدن حجّت بر مردم و از بين رفتن بهانه ها و عذرهاست كه مجبور به استفاده از قدرت و شمشير خواهد شد به عبارت ديگر در شرايطي كه هيچ چيز به جز قدرت نظامي كارايي ندارد امام (ع به آن متوسل خواهد شد وگرنه در آغاز قيام باز همانند انبيا و اوصياي الهي توده هاي مردم را موعظه مي كنند و در حدّ لازم به روشنگري و از بين بردن شبهات آنها مي پردازند منتهي چون بسياري از افراد پيروي از اوامر و رهنمودهاي آن حضرت را به زيان حكومت و موقعيّت ظالمانه خود خواهند ديد در نتيجه علي رغم درك حقانيّت آن حضرت به خاطر زرق و برق و مطامع دنيوي به روي امام (ع شمشير خواهند كشيد در اين شرايط است كه آن حضرت هم مجبور به استفاده از قواي نظامي و قدرت شمشير خواهند شد.به علاوه از توّجه به مضمون و مفاد روايات و ادعيه اي كه امام عصر (عج را با لقب منتقم ياد كرده اند به خوبي اين حقيقت روشن مي شود كه انتقام گيري آن حضرت از ستمگران و متعديان به حقوق انسان ها و مستكبران خواهد بود؛ يعني آنهايي كه بندگان خدا را به بردگي براي خود وا مي دارند و حاضر نيستند كه بگذارند آنها آزادانه

براي خود يك زندگي و خط مشي مستقلي انتخاب كنند و به خاطر منافع خود همه هستي و سرمايه هاي مادي و معنوي آنان را نابود مي كنند.در شرايطي كنوني دنيا شاهد هستيم كه چگونه حكومت استكباري آمريكا _ كه به غلط خود را رهبر جهان مي خواند و به منظور تحقق بخشيدن به هدف هاي ظالمانه اي كه دارد حاضر به شنيدن هيچ گونه حرف حقّ نيست و حقّ را آن چيزي مي داند كه در راستاي تأمين منافع او باشد و باطل را آن كاري مي داند كه كم ترين اصطكاكي با منافع او داشته باشد _ در راه برآورده ساختن مطامع ظالمانه خود حاضر مي شود زن و بچة مستضعف مردم فلسطين عراق افغانستان و... را با بدترين شيوه ها به خاك و خون بكشد. مگر چنين قدرت ستمگر و مستكبري را با صرف موعظه مي توان وادار به دست برداشتن از جنايت هايش كرد؟ پرواضح است چنين نظامي و سردمداران تبه كار آن جز زبان زور و اسلحه زبان ديگري را درك نمي كنند. بنابراين وقتي امام مهدي (ع ظهور كنند از چنين قدرت هاي استكباري انتقام توده هاي مستضعفي را كه سال ها تحت سيطره آنها واقع شده اند خواهد گرفت در مقابل آن حضرت با توده هاي مردم جز به شيوه عفو و رحمت و بخشندگي رفتار نخواهند كرد. همان گونه كه مفاد روايات و دعاها بر اين موضوع دلالت دارند؛ به عنوان مثال 1 _ پيامبراكرم (ص در خطبه معروف خود در روز عيد غدير وقتي به توصيف امام مهدي (ع مي پردازند مي فرمايند:... اَلا اِنّه المنتَقِمُ مِن الظّالِمينَ اَلا اِنّه مُدرِكُ كُلِّ ثارٍ لاَولياءِ اللهِ عزّوجل ..آگاه باشيدكه او [خاتم الاوصياء مهدي موعود (ع ] انتقام گيرنده از ستمگران است ..

او خونخواه خون بناحق ريخته همه بندگان صالح خداست .. [6] .2 _ احمدبن اسحاق مي گويد: روزي در حضور امام عسكري (ع بودم كه توفيق زيارت فرزند بزرگوارشان امام مهدي (ع نصيب من شد شنيدم كه آن جانشين بر حقّ حضرت عسكري (ع فرمودند:اَنا بقيةُالله في اَرضِهِ والمنتِقمُ مِن اَعدائِهِ...من بقية الله در روي زمين خدا هستم كه از دشمنان خدا انتقام خواهم گرفت .. [7] .3 _ در قسمتي از دعاي ندبه در اشاره به اين مسئوليت امام زمان (ع مي خوانيم اَينَ الطالِبُ بِذُحولِ الانبياءِ و اَبناءِ الاَنبياءِ اَينَالطالب بدم المقتول بكربلا...كجاست آن منتقمي كه خون به ناحق ريخته و پايمال شده پيامبران و فرزندان آنها را طلب خواهد كرد؛ كجاست آنكه از خون شهيد كربلا انتقام خواهد كشيد؟... [8] .4 _ نقل شده است كه وقتي در روز عاشورا امام حسين (ع و اصحابش به دست شقي ترين انسان ها به ناجوانمردانه ترين صورت به شهادت رسيدند، ملائكه الهي از اين پيشامد بسيار ناراحت شدند و شكايت به درگاه الهي بردند، خداوند متعال در پاسخ به آنها ضمن نشان دادن نور وجود حضرت مهدي قائم آل محمّد (ص فرمودند:بِذلك القائِم انتقمُ مِنهُم به توسط اين قائم آنها از [قاتلان امام حسين و يارانش انتقام خواهم گرفت [9] .5 _ در حديث معراج پيامبر اكرم (ص باز در اين باره مي خوانيم وقتي درعرش الهي چشم رسول گرامي اسلام به نورهاي ائمه اطهار (ع افتاد و ديد يكي از آنها با ساير نورها فرق مي كند از جانب خداوند متعال ندا رسيد كه او همان قائم ماست او همان كسي است كه حلال ما را حلال و حرام ما را حرام خواهد كرد... من به

توسط او از دشمنان انتقام خواهم گرفت .. [10] .همان گونه كه از تك تك اين روايت ها و نظاير آنها برمي آيد مهدي موعود (ع آن دست انتقام خداوندي است كه همه حقوق پايمال شده انسان هاي صالح و مظلوم در طول تاريخ را از دشمنان باز خواهد ستاند. و هر كجا خوني به ناحقّ ريخته شده است انتقام آن را از عاملان آن خواهد گرفت و اين كار نه تنها موجب نگراني و دلهره مردم نمي شود بلكه دل هاي توده مردم را در طول تاريخ شادابي مي بخشد و به آنها نشان مي دهد كه اگر در نتيجه طغيان و تعّدي عده اي ستمگر برخي از حقوق آنها پايمال شد، بالاخره روزي ستمگران به سزاي اعمال خود رسيدند و هرگز كمترين حقّي از حقوق بندگان خدا ضايع و پايمال نشد.حقيقت اين است كه چون بسياري از افراد ستمگر در اغلب موارد آن چنان كه بايد در مقابل جنايات و حق كشي هايي كه انجام مي دهند به سزاي عمل خود نمي رسند، اگر در برهه اي از زمان نتيجه اعمال زشت و ناپسندشان را به آنها نچشانند اين كار با عدالت الهي جور درنمي آيد بنابراين نه تنها وجود يك شخصيّت الهي كه انتقام خون هاي به ناحقّ ريخته و حقوق بي جهت پايمال شدة توده هاي ضعيف و مستضعف در طول تاريخ را از افراد ستم گر و مستكبر بگيرد جاي تعجب ندارد بلكه امري لازم و ضروري است

پاورقي

[1] سوره عنكبوت (29) آيه 66 و 67.

[2] مفاتيح الجنان دعاي ندبه

[3] سوره نمل (27)، آيه 62.

[4] بحارالانوار، ج 51، 48.

[5] مفاتيح الجنان دعاي افتتاح

[6] همان ج 37، صص 211 و 213.

[7] الزام الناصب ج 1، ص 253.

[8] مفاتيح الجنان دعاي ندبه

[9] بحارالانوار، ج 37، ص 294. [

[10] كمال الدين ج 2، ص 252.

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109