آفتاب مهر (پرسش ها و پاسخ های مهدوی)

Ÿ جمعی از محققین مرکز تخصصی مهدویّت

Ÿ ناشر: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)

Ÿ ویراستار: محمدرضا مجیری

Ÿ طرح جلد و صفحه آرا: عباس فریدی

Ÿ نوبت چاپ: سیزدهم/ تیرماه 1392

Ÿ شابک: 978-964-7428-51-4

Ÿ شمارگان: سهزار نسخه (تاکنون: شصت و دو هزار نسخه)

Ÿ قیمت: 7000 تومان

تمامی حقوق© محفوظ است.

- قم: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، مرکز تخصصی مهدویت/ خیابان شهدا/ کوچه آمار(22)/ بن بست شهید علیان/ ص.پ: 119- 37135/ همراه: 09109678911/ تلفن: 7749565 و 7737801(داخلی 117و116)/7841130 (فروش)/ 7841131 (مدیریت)/ فاکس:7737160 و 7744273

- تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)/ تلفن: 88959049/ فاکس: 88981389/ ص.پ:355-15655

www.mahdi313.com

کد فایل: 09063-10

ص:2

بسم الله الرحمن الرحیم

ص:3

ص:4

15.این که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بر طبق روایاتی، دارای زن و فرزند هست، از نظر سند، معتبر است یا نه؟58

16.محل زندگی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در دوره غیبت کجا است؟ آیا داستان جزیره خضرا واقعیت دارد؟59

17.چطور ممکن است امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دارای عمری چنین طولانی باشد؟61

18.آیا عمر طولانی از نظر عقل امکان پذیر است؟64

فصل سوم

امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن

19.قرآن کریم برای معرفی افراد از چه روشهایی استفاده کرده است؟69

20.با توجه به اینکه نام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تورات ذکر شده است، چرا نام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به صورت صریح در قرآن نیامده است؟71

21.آیا واسطه فیض بودن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در نعمتها و در عالم وجود غیر از روایات، ریشه قرآنی هم دارد؟73

فصل چهارم

انتظار و منتظران

22.مقصود از انتظار فرج چیست؟81

23.چرا انتظار فرج، افضل اعمال است؟82

24.وظایف منتظران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟84

25.چگونه می توانم با حضرت ارتباط برقرار کنم؟86

26.چه کار کنم تا موفق شوم به آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نزدیک شوم؟87

27.چگونه می توان رضایت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را به دست آورد؟89

28.دلیل دعا کردن برای سلامتی امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؛ در حالی که خدای منّان، اراده دارد آن حضرت زنده و سلامت بماند؟92

فصل پنجم

یاران و نایبان عام و خاص

29.نایب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به چه کسی گفته می شود؟97

30.نایبان خاص امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چه کسانی بودند؟98

31.کدام گروه از افراد جامعه مصداق نایب عام هستند و وظیفه سرپرستی بر دوش آنان گذاشته شده است؟99

32.چگونه میتوان نایب امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را در زمان غیبت شناخت؟101

33.ویژگیهای یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟103

ص:6

34.یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چند نفرند و از چه شهرهایی هستند؟105

35.آیا انحصار یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به 313 نفر، یک نوع تبعیض نیست؟ چرا 313 نفر؟108

36.چرا بیشتر یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مرد هستند؟109

37.آیا تعداد 313 نفر از یاران خاص امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، همه هم عصرِ زمانِ ظهور هستند یا افرادی از سابق نیز میان آنان می باشند؟110

38.یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هنگام ظهور،چگونه نزد آن حضرت اجتماع کرده و حاضر می شوند؟111

39.آیا با خواندن چهل بار دعای عهد، یار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می شویم؟113

40.نقش زنان در انقلاب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟114

فصل ششم

دوران غیبت

41.مراد از غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟121

42.چه آثار و فوایدی بر وجود امام غائب مترتب است؟122

43.مسجد مقدس سهله در کوفه چگونه به نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف معروف شد و پیدایش آن، بر اساس چه معیاری بوده است؟125

44.مسجد مقدس جمکران در قم چگونه به نام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف معروف شد و پیدایش آن، بر اساس چه معیاری بوده است؟127

45.چرا آن حضرت غایب شد؟129

46.اگر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بین مردم بود و مردم را به راه راست راهنمایی میکرد بهتر نبود؟ خداوند بر همه چیز قادر است و میتواند او را از شرّ کافران حفظ کند.133

47.غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دارای چه مراحلی بود؟ چرا؟134

48.آیا امامان در گذشته برای وقوع غیبت و آماده کردن شیعیان برای این امر زمینه سازی کرده اند؟136

49.عده ای از شیعیان، اعتقاد دارند مثلث برمودا، پایگاه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. آیا اسناد و شواهدی وجود دارد تا آن را به اثبات رساند؟137

50.مراد از سرداب غیبت چیست؟140

51.در روایتی خواندم که، هر حکومتی پیش از قیام امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به وجود بیاید، حکومت طاغوت است. این حدیث را در رابطه با نظام فعلی ما توضیح دهید.141

ص:7

فصل هفتم

ارتباط و ملاقات

52.حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف میفرماید: «هر کس بگوید مرا دیده، دروغ گفته است»؛ در حالی که از شخصیتهای بزرگ نقل شده است که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را دیده اند. این تناقض را حل کنید؟149

53.روایاتی میگوید: «هر کس در غیبت کبرا، ادعای رؤیت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را کرد، او را تکذیب کنید»؛ آیا این روایت، بر خلاف لطف کامل پروردگار نیست و آیا برخی عالمان و صلحا، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را زیارت نکرده اند؟152

54.آیا می توان به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نامه نوشت؟ چه شرایطی باید رعایت شود؟154

55.آیا شخصی که گناه کرده است، میتواند با امام زمان علیه السلام ارتباط داشته باشد؟157

56.عشق و محبت دو سویه دربارة ما و امامان علیهم السلام چگونه است؟159

فصل هشتم

آخرالزمان

57.آخر الزمان یعنی چه؟ آیا ما در آخر الزمان هستیم؟165

58.مراد از گسترش و فراگیر شدن ظلم در آخرالزمان و پیش از ظهور چیست؟168

59.شنیده ایم در روایات آمده که دینداری در آخرالزمان مثل گرفتن آتش در دست است. چرا دینداری در آخرالزمان، سختتر از زمانهای دیگر است؟171

60.معنای این جمله که میگویند: «هنگام ظهور، از اسلام و قرآن، چیزی جز نام باقی نمانده است»، چیست؟174

61.منظور از «آرماگدون» چیست؟ و غربی ها در این مورد چه فعالیت هایی را انجام داده اند؟175

62.تفکرات حاکم بر فیلم های امریکایی (هالیوود) دربارة تسخیر جهان و این که کسی می آید و جهان را به هم می ریزد چگونه تحلیل می شود؟178

63.فیلم هایی مانند «روز استقلال»، «نوستراداموس» یا «بازی جهنم خلیج فارس» چه ارتباطی با موضوع مهدویت دارد؟181

64.ماجرای کنفرانس تل آویو و مصوبات آن چیست؟182

65.چه سیاست هایی در فیلم سازی هالیوود دنبال می شود؟183

فصل نهم

ظهور، علایم و شرایط آن

66.اساس و بنیان حرکت و نهضت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آیا بر پایه معجزه است یا روندی عادی و طبیعی مانند انقلاب های دیگر جهان دارد؟187

ص:8

67.مراد از شرایط ظهور چیست؟ با علایم ظهور چه تفاوتی دارد؟191

68.برای آن که ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف واقع شود، چه شرایطی باید موجود باشند؟192

69.با توجه به این که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور نمیکند، مگر این که جهان پر از ظلم شود، آیا این روایت با دعوت انسانها به آماده سازی شرایط فرج، منافات ندارد؟196

70.آیا با توجه به شرایط کنونی جهان، زمینه ها و شرایط برای ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آماده است؟200

71.دنیا و مردم، چه شرایطی باید داشته باشند تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور کنند؟201

72.امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آمدنی است یا آوردنی؟203

73.چرا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور نمیکند؟ مانع عمده ظهور چیست؟204

74.انقلاب اسلامی ایران، چه نقشی در امر قیام و ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دارد؟206

75.هنگام ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ایران اسلامی ما، در چه شرایط و موقعیت اجتماعی است؟209

76.با وجود پیشرفت علم و با وجود سلاحهای مدرن، آیا جنگ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف با شمشیر خواهد بود؟211

77.مراد از علایم ظهور چیست؟212

78.علایم ظهور کدامند؟213

79.کدام یک از علایم ظهور واقع شده است؟216

80.آیا به نظر شما، نشانه های ظهور نزدیک است یا این، صِرف تصوراتی است که ما داریم؟217

81.دجال کیست؟218

82.خراسانی کیست؟221

83.منظور از قتل نفس زکیه چیست؟222

84.دربارة سید حسنی توضیح دهید.225

85.دربارة یمانی توضیح دهید.228

86.سفیانی کیست؟ دربارة او توضیح دهید.229

87.جهان در آستانه ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در چه شرایطی است؟230

88.آیا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از زمان ظهور خود اطلاع دارد؟235

89.حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف قیام خود را از کجا آغاز میکند؟237

90.چرا حضرت در مکه ظهور می کند؟238

91.دربارة جنگ های زمان ظهور سخنانی گفته می شود، حقیقت آن چگونه است؟239

92.زمان ظهور حضرت حجت، چه وقتی است؟242

ص:9

93.حضرت علی علیه السلام، هنگام قبول خلافت، فرمود: «علّت قبول خلافت از سوی من، عهد و مسؤولیتی است که خدا از عالمان و دانشمندان گرفته است که برابر شکمبارگی ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان و بیچارگان سکوت نکنند. اینک مردم، اطراف مرا گرفته و اصرار به قبول آن دارند». چرا اکنون که مردم، این همه استغاثه میکنند و فریاد تمنای ظهور مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف سر میدهند و ظلم و جور، بیداد می کند و فقر، گریبانگیر ملتها شده است، حضرت نمیآید؟244

فصل دهم

دوران ظهور و حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف

94.آیا پروژه جهانی سازی یا فرایند جهانی شدن با حکومت جهانی امام مهدی، همگرایی دارد یا واگرایی؟249

95.آیا انقلاب مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف الزاماً به حکومت واحد جهانی میانجامد؟251

96.آیا با ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف همه مردم مسلمان میشوند؟254

97.برنامه حکومتی و اصلاحی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟258

98.آیا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و اصحابش در عصر ظهور از امدادهای غیبی برخوردارند؟261

99.منظور از کشته شدن شیطان به دست امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟264

100.اگر حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، شیطان را بکشند، مردمان پس از ظهور، از فریبهای شیطان در امان خواهند ماند. این، چگونه با عدالت خدا سازگار است؟266

101.آیا پس از ظهور یا قیام یا تشکیل حکومت بقیة الله کسی هم گناه میکند؟ اختیار چه میشود؟269

102.برخی می گویند با توجه به روایات در زمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف امکان گناه کردن وجود ندارد، آیا این گفته ها درست است؟271

103.اگر در زمان امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف امکان گناه وجود دارد پس چرا ظلم و گناه صورت نمی گیرد و یا بسیار اندک است؟272

104.سیمای دوران ظهور و دوران حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چگونه است؟273

105.نقش و برنامه حضرت عیسی علیه السلام در حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟276

106.آیا حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هنگام ظهور خود، احکام جدید می آورد؟277

107.منظور از دین و قرآن جدیدی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف میآورد، چیست؟279

108.حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چه مدت به طول می انجامد؟281

109.آیا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، بعد از ظهور، به شهادت میرسد؟282

110.رجعت چیست؟ لطفاً آن را به صورت کامل توضیح دهید؟284

فهرست منابع287

کتابنامه289

ص:10

ص:11

ص:12

مسأله و تحقیق و سؤال از اهل علم و دانایانِ به آن موضوع، به نتیجه قطعی می رسند و ایمان و معرفت خود را افزایش می دهند. شهید مطهری رحمة الله در این زمینه می فرماید:

... اگر این تشکیکات وارد جامعه نشود خطر است، اگر وارد نشود کم کم مردم آن حالت دینی شان رو به تحجر و نه تحجّر که رو به عفونت می رود. درست مثل آب کاملاً صافی که آن را در حوض قرار می دهیم و اگر مدتی بماند می گندد. اگر در مردم یک حالت آرامشی باشد و بر معتقدات دینی و مذهبی تازیانه شک نخورد در آن صورت عوام، پیشتاز آن معتقدات می شوند. وقتی عوام پیشتاز بشوند دائم از خودشان چیزی می سازند....(1)

امام صادق علیه السلام می فرماید:

العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس؛ کسی که زمان شناس است شبهات بر او هجوم نخواهد آورد.(2)

با این نگاه هر انسان مؤمن با درک صحیح از زمان خود، باید به دنبال محکم کردن اعتقادات و ایمان خود باشد تا گرفتار شبهات نشود.

 امام علی علیه السلام می فرماید:

من عرف الایام لم یغفل عن الاستعداد؛ هر کس که روزگار خود را شناخته باشد و زمان شناس باشد از

ص:14

آمادگی غافل نخواهد شد.(1)

در جبهه دفاع از اعتقادات و پاسخ به شبهات و سؤالاتِ مردم، علمای دین همیشه در صف مقدم مبارزه بوده اند و با جهاد علمی و عملی خود برگ های زرینی را در طول تاریخ برای مذهب تشیع به ثبت رسانده اند. این جهاد علمی سیره ای بوده در میان علمای بیدار و آگاه شیعه. مرحوم شیخ صدوق در مورد تألیف کتاب شریف کمال الدین و تمام النعمة می فرماید:

انگیزه من در تألیف این کتاب آن بود که چون آرزویم در زیارت علی بن موسی الرضا علیه السلام برآورده شد به نیشابور برگشتم و در آن جا اقامت گزیدم و دیدم بیشتر شیعیانی که به نزد من آمد و شد می کردند در امر غیبت حیرانند و درباره امام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف شبهه دارند و از راه راست منحرف گشته و به رأی و قیاس روی آورده اند پس با استمداد از اخبار وارده از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم   و ائمه اطهار علیهم السلام تلاش خود را در ارشاد ایشان بکار بستم تا آن ها را به حق و صواب دلالت کنم تا این که شیخی از اهل فضل و علم و شرف که از دانشمندان قم بود... یک روز که برایم سخن می گفت کلامی از یکی از فلاسفه و منطقیان بزرگ بخارا نقل کرد که آن کلام، او را در مورد قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف حیران ساخته بود و به واسطة طول غیبتش و انقطاع اخبارش او را به شک و تردید انداخته بود. پس من فصولی در اثبات

ص:15

وجود آن حضرت علیه السلام بیان کرده و اخباری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ائمه اطهار علیهم السلام در غیبت آن امام، روایت کردم و او بدان اخبار آرامش یافت و شک و تردید وشبهه را از قلب او زایل ساخت و احادیث صحیحی را که از من فرا گرفت به سمع و طاعت و قبول و تسلیم، پذیرفت و از من درخواست کرد که در این موضوع کتابی برایش تألیف کنم، من نیز درخواست او را پذیرفتم...».(1)

به این شکل کتاب های زیادی از علمای ما برای پاسخ به شبهات و سؤالات، تألیف و چاپ شده است که بر اهل فن و تحقیق پوشیده نیست.

در این راستا واحد پرسش و پاسخ مرکز تخصصی مهدویت، برای پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی با موضوع مهدویت، از سال 83 فعالیت خود را آغاز کرده و از طریق تلفن، اینترنت، نامه های پست جواب قبول و برگزاری جلسات، پاسخ گوی سؤالات مخاطبان خود می باشد.

این مجموعه نتیجة تلاش بی وقفه اساتید، محققان و دانش پژوهان مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم می باشد که در سه دفتر آماده می شود و در حال حاضر دفتر اول آن با موضوعات مختلف در قالب 110 پرسش ارایه می شود. از ویژگی های این مجموعه می توان به نکات ذیل اشاره کرد:

_ نویسندگان و پاسخگویان به سؤالات، از اساتید و محققان مجموعه تخصصی مهدویت می باشند لذا از اتقان و محتوای علمی

ص:16

برخوردار است در عین اینکه سعی شده مطالب به صورت روان و ساده بیان شود تا عموم جامعه از آن بهرمند شود.

_ سوالات طرح شده، سؤالاتی است که طی سال های گذشته توسط جویندگان معارف مهدوی مطرح شده و پاسخ های آن ها را دریافت کرده اند و در حقیقت این سؤالات از عینیت جامعه جمع آوری شده است.

_ حتی المقدور عین سؤالات مخاطبان چاپ شده تا جذابیت آن حفظ شود.

در پایان برخود لازم می دانیم که از مدیر محترم مرکز تخصصی مهدویت جناب حجت الاسلام مجتبی کلباسی و کلیه اساتید، محققان گرانقدر و دانش پژوهانی که در پاسخ گویی به سؤالات، این مجموعه را یاری کرده اند تشکر کنیم به خصوص جناب حجت الاسلام مهدی یوسفیان و جناب حجت الاسلام تقی حاتمی که زحمت بسیاری برای آماده سازی این مجموعه متحمل شدند و در نهایت با نظارت علمی و اصلاح مطالب، کار را به سرانجام رساندند.

امید است که با توفیق حضرت حق" و عنایات ویژة حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، دفتر دوم و سوم نیز برای استفادة طالبان و تشنگان حقیقت آماده و ارایه شود.

مرکز تخصصی امامت و مهدویت حوزه علمیه قم

واحد پاسخ به سؤالات

ص:17

ص:18

ص:20

_ در مکتب زرتشت: سوشیانس؛

_ در مکتب هندوها: ویشنو، کلکی یا کلکین؛

_ در مکتب بودا: بودای پنجم میتریه؛

_ در مذهب اسلام: مهدی، قائم؛

آنچه از تاریخ امت ها استفاده می شود، این است که مسأله عقیده به ظهور یک رهبر مقتدر الهی و آمدن مصلحی در آخرالزمان، به نام منجی موعود جهان، به قدری اصیل و ریشه دار است که در اعماق دل ملت ّها و پیروان همه ادیان الهی و تمام اقوام و ملل جهان جا گرفته است، تا جایی که در طول تاریخ بشریت، انسان ها در فراز و نشیب های زندگی، با یادآوری ظهور چنین رهبر مقتدری، پیوسته خود را از یأس و ناامیدی نجات می دادند و در انتظار ظهور آن مصلح موعود جهانی در پایان جهان، لحظه شماری می کنند.

امم و منجی عالم موجود است:

زیرا که شریران منقطع می شوند؛ امّا متوکلان به خداوند، وارث زمین خواهند شد؛ چون که بازوهای شریران شکسته می شود و خداوند، صدیقان را تکیه گاه است. خداوند، روزهای صالحان را می داند و میراث ایشان ابدی خواهد بود. صدیقان، وارث زمین شده، ابداً در آن ساکن خواهند شد؛ امّا عاصیان، عاقبت، مستأصل و عاقبت، شریران، منقطع خواهند شد.(1) و(2)

ب. بشارت ظهور در کتاب اشعیای نبی :

در بخشی از این کتاب، خداوند، قریب الوقوع بودن تحقّق عدالت خویش را وعده می دهد و مؤمنان را به اجرای عدالت فرا می خواند و می گوید:

انصاف را نگاه بدارید، عدالت را جاری کنید؛ زیرا که آمدن نجات من و منکشف شدن عدالت من، نزدیک

ص:23

است.(1)

آن گاه، انصاف، در بیابان، ساکن خواهد شد و عدالت، در بوستان مقیم خواهد گردید و عمل عدالت، سلامتی و نتیجه عدالت، آرامی و اطمینانِ خاطر خواهد بود تا ابدالآباد. و قوم من، در مسکن سلامتی و در مساکن مطمئن و در منزل های آرامی، ساکن خواهند شد.(2)

ج. بشارت ظهور در کتاب زکریای نبی:

در آن روز، یهوه [خدا] بر تمامی زمین پادشاه خواهد بود و در آن روز، یهوه واحد خواهد بود و اسم او واحد.(3)

د. بشارت ظهور در کتاب دانیال نبی :

امیر عظیمی که برای پسران قوم تو ایستاده، خواهد برخاست و چنان زمان تنگی خواهد شد که از حینی که امتی به وجود آمده است تا امروز، نبوده و در آن زمان، هر یک از قوم تو که در دفتر مکتوب یاد شود، رستگار خواهد شد و بسیاری از آنانی که در خاک زمین خوابیده اند، بیدار خواهند شد؛ امّا اینان به جهت حیات جاودانی و آنان به جهت خجالت و حقارت جاودانی. و حکیمان، مثل روشنایی افلاک خواهند درخشید و آنانی که بسیاری را به راه عدالت رهبری می کنند؛ مانند

ص:24

ستارگان خواهند بود تا ابد الآباد. امّا تو ای دانیال! کلام را مخفی دار و کتاب را تا زمان آخر، مهر کن . بسیاری به سرعت تردد خواهند کرد و علم افزوده خواهد گردید. خوشا به حال آن که انتظار کشد!(1)

ه. بشارت ظهور در کتاب حبقوق نبی:

اگر چه تأخیر نماید، برایش منتظر باش؛ زیرا که البته خواهد آمد و درنگ نخواهد کرد..؛ بلکه جمیع امت ها را نزد خود جمع می کند.(2)

ماه، نور خود را ندهد و ستارگان از آسمان فرو ریزند و قوت های افلاک، متزلزل گردد. آن گاه علامت پسر انسان در آسمان پدیدار گردد و در آن وقت، جمیع طوایف زمین، سینه زنی کنند و پسر انسان را ببینند که بر ابرهای آسمان، با قوّت و جلال عظیمی می آید.(1)

ب. انجیل مرقس:

عیسی، خطاب به حواریون گفت: «زنهار کسی شما را گمراه نکند؛ زیرا که بسیاری به نام من آمده، خواهند گفت که من هستم و بسیاری را گمراه خواهند کرد؛ امّا چون جنگ ها و اخبار جنگ ها را بشنوید، مضطرب مشوید؛ زیرا که وقوع این حوادث، ضروری است. لیکن انتها، هنوز نیست؛ زیرا که امتی بر امتی و مملکتی بر مملکتی خواهند برخاست و زلزله ها در جای ها، حادث خواهد شد و اغتشاش ها پدید می آید و این ها، ابتدای دردها می باشد، لیکن شما از برای خود احتیاط کنید.

ولی از آن روز و ساعت، غیر از پدر، هیچ کس اطلاع ندارد، نه فرشتگان در آسمان و نه پسر هم. پس بیدار شده و دعا کنید؛ زیرا نمی دانید آن وقت کی می شود در شام یا نصف شب یا بانگ خروس یا صبح . مبادا ناگهان آمده، شما را خفته یابد.(2)

ص:26

ج. انجیل لوقا:

و کمرهای خود را ببندید، چراغ های خود را افروخته بدارید. خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید، ایشان را بیدار یابد. پس شما نیز مستعد باشید؛ زیرا در ساعتی که گمان نمی برید، پسر انسان می آید .(1)

د. انجیل یوحنا:

و بدو قدرت بخشیده است که داوری هم بکند؛ زیرا که پسر انسان است و از این تعجب نکنید؛ زیرا، ساعتی می آید که در آن، جمیع کسانی که در قبورند، آواز او را خواهند شنید و بیرون خواهند آمد.(2)

لازم به ذکر است در انجیل و ملحقات آن، هشتاد بار کلمه «پسر انسان» آمده است که فقط سی مورد آن، با حضرت عیسی مسیح قابل تطبیق است؛ امّا پنجاه مورد دیگر، از نجات دهنده ای سخن می گوید که در آخر الزمان و پایان روزگار ظهور خواهد کرد.(3)

ص:27

کافران و مشرکان نخواهند و خود را شاهد بر چنین رویدادی معرفی می کند. البته، با توجه به روایاتی که در تفسیر و تبیین آیات الهی از پیشوایان معصوم صادر شده است، می توان دریافت که بیش از 250 آیه از آیات قرآن، به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و حاکمیت عدل و دین، اشاره دارد.(1)

علاوه بر قرآن کریم، در کتب روایی مهم شیعه و سنی روایات متعددی دربارة او ذکر شده است، کتاب های متعددی نیز ویژه آن حضرت به رشته تحریر در آمده است؛ برای نمونه، می توان از کمال الدین و تمام النعمة، اثر شیخ صدوق، الغیبة، نوشته نعمانی و کتاب الغیبة، نوشتة شیخ طوسی از علمای گذشته و منتخب الاثر، اثر لطف الله صافی گلپایگانی از علمای معاصر شیعه، نام برد یا به الفتن، اثر ابن حماد و الاربعین، تألیف ابو نعیم اصفهانی از اهل سنت اشاره کرد.

پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

مهدی از عترت من از نسل فاطمه علیها السلام است.(2)

ص:29

ذکر این نکته مناسب است که به اعتقاد شیعه، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرزند امام حسن عسکری علیه السلام است که در سال 255ق به دنیا آمد و اکنون در پس پردة غیبت قرار دارد و تا زمانی که خداوند اذن ظهور و قیام دهد، زنده است؛ ولی به اعتقاد اهل سنت، او به دنیا نیامده است؛ بلکه درآخرالزمان و حدود چهل سال پیش از ظهورش، متولد خواهد شد.

برای تغییر جهان به جهانی بهتر، در احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به طور عموم و در روایات اهل بیت علیهم السلام به طور خصوص آمده است و به حدی بر این مسأله تاکید شده است که جای هیچ شکی برای انسان باقی نمی گذارد….(1)

ناصر الدین البانی از بزرگان اهل سنت می گوید:

اما مسأله مهدی، باید دانسته شود که دربارة خروج او احادیث صحیح بسیاری وارد شده است….(2)

ب. یکی دیگر از مسائل مورد قبول هر دو گروه، موضوع فراگیر بودن دعوت و حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. خداوند متعال در قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و می فرماید:

«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ...»(3)؛ خداوند، به کسانی از شما بندگان که ایمان آورده و نیکوکار شوند، وعده داده است آنان را بر روی زمین خلافت دهد….

امام باقر علیه السلام دربارة گستره حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود:

قائم علیه السلام 309 سال مالک زمین می شود و در آن، حکومت می کند؛ همان گونه که اهل کهف در غارشان درنگ کردند. زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، آن گونه که پر از ظلم و جور شده باشد. خداوند برای او شرق و

ص:31

غرب عالم را فتح خواهد کرد…».(1)

احمد بن حنبل(2) از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است که فرمود:

زمین پر از ستم و ظلم می شود. در این هنگام، شخصی از عترتم خروج می کند و در مدت هفت یا نه سال مالک کل زمین خواهد شد. در این هنگام، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.(3)

ج. هر دو گروه، اتفاق دارند که لقب منجی جهانی، «مهدی» است.

مرحوم علامه مجلسی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند که فرمود:

مهدی خروج می کند، در حالی که بالای سر او ابری است و میان آن ابر، کسی است که ندا می کند: «این، مهدی خلیفه خدا است. او را پیروی کنید».(4)

حاکم نیشابوری از علمای حدیث عامه به سند خود از ابو سعید خدری نقل کرده که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

ص:32

«المهدی منا اهل البیت؛ مهدی، از اهل بیت است».(1)

د. هر دو گروه اعتقاد دارند که مهدی موعود علیه السلام از فرزندان فاطمه زهرا علیها السلام است.

امام باقر علیه السلام فرمود:

«المهدی رجل من ولد فاطمة؛ مهدی مردی از اولاد فاطمه است».(2)

در روایات اهل سنت نقل شده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«المهدی من ولد فاطمه(3)؛ مهدی از اولاد فاطمه است».

ه. نزول حضرت عیسی علیه السلام و اقتدای او به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از دیگر اموری است که هر دو گروه به آن اشاره کرده اند.

امام صادق علیه السلام فرمود:

نازل می شود روح الله عیسی بن مریم، پس نماز می خواند [حضرت عیسی علیه السلام] پشت سر او [امام مهدی علیه السلام].(4)

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

از ما است کسی که عیسی بن مریم به او اقتدا کرده و نماز می گزارد. (5)

و. معرفی و بیان علایم ظهور نیز از دیگر امور مورد اتفاق است.

ص:33

جابر از امام باقر علیه السلام نقل می کند:

پس فرود می آید امیر لشکر سفیانی [همراه لشکرش] به [زمین] بیداء. پس منادی از آسمان ندا دهد: «ای بیداء نابود کن قوم [= لشکر] را. پس آن ها را در خود فرو می برد.(1)

عایشه از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده است:

لشکری آهنگ کعبه می کند. پس هنگامی که به زمین بیداء درآمدند، [زمین] همه آن ها را فرو می برد.(2)

البته موارد اتفاقی دیگری نیز وجود دارد، مانند: امدادهای الهی، طلوع خورشید از مغرب، مشخصات ظاهری امام، فراوانی نعمت در زمان ظهور، گسترش امنیت و عدالت در عصر ظهور، رفاه و آسایش اقتصادی، غلبه اسلام بر تمام ادیان دیگر و....

ب. برخی از آنان، ولادت حضرت را پذیرفته اند؛ برای نمونه، موارد زیر ارائه می شود:

1. محمد بن یوسف شافعی در کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان، می گوید:

در تألیف کتاب، اخبار و روایات مربوط به مهدی صاحب الزمان را از غیر از طرق شیعه نقل کرده ام؛ هرچند آنچه که شیعه در این زمینه معتقد است و پذیرفته است، صحیح و نقل آن، درست است.(1)

2. محمد بن طلحه شافعی در کتاب مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول می گوید:

مهدی منتظر، در سال 258ق، در سامرا متولد شد. پدرش، حسن بن علی بن محمد بن علی الرضا بن

ص:35

موسی الکاظم بن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن حسین بن علی المرتضی علیهم السلام است. نام او محمد و کنیه اش ابوالقاسم و از القاب او حجت و خلف صالح و منتظر است.(1)

3. سبط ابن جوزی حنفی در کتاب تذکرة الخواص می گوید:

حضرت حجت مهدی، محمد بن حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام است. کنیه او، ابوعبدالله و ابوالقاسم است و او است حضرت حجت و صاحب الزمان و قائم منتظر.(2)

ص:36

4. عبدالوهاب شعرانی در کتاب الیواقیت و الجواهر (1)، فصلی را به وقایعی که پیش از روز رستاخیز و در پایان دنیا حتماً اتفاق می افتد، اختصاص داده است و از قول برخی از اکابر علمای اهل سنت، نقل می کند:

«مهدی [علیه السلام]، فرزند حسن عسکری[علیه السلام] است که در نیمه شعبان سال 255ق متولد شد و زنده باقی خواهد ماند، تا با عیسی[علیه السلام] ظهور کند و اکنون که سال 958 هجری است، 703 سال از عمر شریف او می گذرد».(2)

ما به ذکر همین چند نمونه بسنده می کنیم.(3)

ص:37

مراتب را گزارش دهند. معتمد عباسی پس از شهادت امام عسکری علیه السلام، دستور داد خانه آن حضرت را بازرسی کنند و گروهی از زنان قابله را فرستاد تا تمام کنیزان آن حضرت را معاینه کنند و اگر آبستنی بین آنان دیده شد، بازداشت کنند. حتّی به خانه امام عسکری علیه السلام هم اکتفا نکرد و دستور داد تمام خانه های شهر را با کمال دقت بازرسی و کنترل کنند(1). ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز به دلیل وضعیت سخت آن زمان، مخفی بود و امام حسن عسکری علیه السلام فرزند بزرگوار خود را تنها به خواص و معتمدان از شیعیان خود نشان می داد و او را امام و حجت بعد از خود معرفی می کرد. با این وضعیت، طبیعی است، اهل سنّت که از اهل بیت پیامبر علیهم السلام فاصله گرفته بودند، از ولادت آن حضرت مطلع نشوند؛

2. اجتناب از برخی لوازم احتمالی پذیرش ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف : در روایات بسیاری، از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که تعداد امامان و خلفای بعد از من، دوازده نفر است. مجموع روایات شیعه و سنی در این باره 925 حدیث است. در بسیاری از همین روایات، به نام دوازده نفر تصریح شده و این که اولشان امام علی علیه السلام و آخرشان امام مهدی موعود علیه السلام است و این که نُه نفر از آنان، از نسل امام حسین علیه السلام هستند.(2)

ص:39

با توجه به این احادیث چنین به نظر می رسد که پذیرش ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از امام حسن عسکری علیه السلام توابعی دارد یعنی، هرچند پذیرش ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به طور حتم و لزوم، به قبول نظر شیعه در مسأله خلافت و امامت نمی انجامد؛ ولی اهل سنت را مقابل انبوهی از روایات قرار می دهد که باید در توجیه آن روایات، خود را به زحمت و مشقت بیندازند، لذا از اصل، ولادت آن حضرت را منکر می شوند.

ص:40

دهه در تعمیق بسیاری از آموزش های دینی، ولی با برداشتی خاص در سطح جامعه مذهبی ایران مؤثر بود.

انجمن خیریه حجتیه مهدویه به سال 1332ش با تلاش حاج شیخ محمود تولایی (مشهور به حلبی) فعالیت خود را آغاز کرد، وی در سال 1280ش در شهر مشهد به دنیا آمد. وی دروس حوزوی خود را نزد اساتید به نام مشهد خواند. او افزون بر حضور در دروس خارج اصول فقه به تحصیل دروس معارف الهیه پرداخت که آثاری از او به جای مانده است. کار عمده آقای حلبی پس از شهریور 1320ش تبلیغ در قالب منبر بود و در این کار، مهارت و شهرت خاصی به دست آورد، تا آن جا که چندین سخنرانی وی از رادیو مشهد پخش و بعداً به صورت مجموعه ای به چاپ رسید.

در اواخر سال 1328 حلبی همراه جمعی از فعالان مذهبی مشهد و نیز انجمن ها و هیئات مذهبی به طور منظم با بهائیان درگیر بودند.

مرحوم حلبی در آستانه ملی شدن صنعت نفت به فعالیت های تبلیغی _ سیاسی خود افزود و پس از آن، در جریان شکستی که در انتخابات مجلس هجدهم خورد، از فعالیت سیاسی کناره گرفت و دو سال بعد، به تهران آمد و به همان کار خطابه و منبر مشغول شد. وی بخشی از فعالیت خود را به مبارزه با بهائیت اختصاص داد و تا پایان عمر همین مشی را ادامه داد. ایشان، روز جمعه 26 دی ماه 1376 درگذشت و کنار مزار شیخ صدوق (ابن بابویه) در شهر ری به خاک سپرده شد.

ص:42

مرحوم حلبی با همکاری جمعی از متدینان که با عنوان هیأت مدیره، امور انجمن را اداره می کردند تا آغاز پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت فرهنگی برضد فرقه بهائیت اشتغال داشت و به تربیت نیرو برای مقابله با بهائیان و تبلیغات آنان اهتمام داشت. انجمن طی 25 سال فعالیت ضمن مبارزه با بهائیت، توانست جمع زیادی از نیرو های جوان را در بسیاری از شهر ها به خود جذب کند.

انجمن اساسنامه ای داشت؛ از جمله مواد این اساسنامه این بود که «انجمن به هیچ وجه در امور سیاسی مداخله نخواهد داشت و نیز مسؤولیت هر نوع دخالتی را که در زمینه های سیاسی از طرف افراد منتسب به انجمن صورت گیرد، به عهده نخواهد داشت». (قابل ذکر است بعد ها از این شعار دست برداشته و خلاف آن عمل کردند). این همان بندی بود که انقلابیون پیش و پس از انقلاب از آن ناراحت بودند.

زمینه های فعالیت: انجمن در هر شهر دفتری داشت که تحت عنوان بیت (بیت امام زمان) شناخته می شد. این بیت، مسؤولی داشت و زیر نظر وی سه گروه تدریس، تحقیق و ارشاد فعالیت می کردند. گروه نخست، به آموزش نیرو ها در سه مرحله ابتدایی، متوسطه و عالی می پرداختند. گروه دوم، به دنبال افرادی از مسلمانان بودند که تحت تأثیر بهائی ها به آیین آن ها گرویده بودند. و گروه سوم، کار ارشاد این افراد را با شیوه های خاص خود دنبال می کردند.

سخنرانی های عمومی در محافلی که بیشتر، منازل بود، برگزار

ص:43

می شد و به طور معمول در سالروز تولد امام عصر علیه السلام نیز جشن های بزرگی برگزار می شد. بیشتر افرادی که از بهائیت برمی گشتند، توبه نامه و تبری نامه ای می نوشتند که متن بسیاری از آن ها در یک مجموعه در کتابخانه آستان قدس نگهداری می شود.

وضعیت بعد از انقلاب اسلامی: به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی که به نوعی پیروزی مذهبی های سیاسی بود، انجمن به موضع انفعال افتاد و نیروهای تربیت شده در انجمن در سطوح مختلف، پس از انقلاب به سه دسته تقسیم شدند:

1. برخی به انقلاب اسلامی پیوستند؛

2. برخی برابر انقلاب بی تفاوت ماندند؛

3. برخی به انتقاد از انقلاب پرداخته و به صف مخالفان _ از نوع دیندار _ پیوستند…

انجمن، چندی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، یعنی در شهریور 1357 مواضع خود را در ارتباط با سیاست تغییر داده شروع به همراهی انقلاب کرد. (از جمله مواضع پیش از انقلاب این گروه: انقلاب امر ناممکن است، مگر آن که وابسته به یک قدرت خارجی باشد…، همچنین می گفتند چه کسی مسؤول خون های ریخته شده در جریان 15 خرداد 1342 و بعد از آن می باشد؟)

پس از انقلاب از سوی برخی از رهبران انقلاب، انجمن به عنوان یک عنصر خطرناک معرفی شده و برای جلوگیری از نفوذ آن در مراکز، تبلیغات وسیعی بر ضد آنان شد و به مرور، به حذف شمار زیادی از چهره های مذهبی با سابقه منجر شد. طبعاً برخی از سوابق

ص:44

برخورد های منفی رهبران انجمن با جریان انقلاب یک تجربه برای موضع گیری بر ضد آنان مورد استفاده قرار گرفت، برای نمونه، امام خمینی رحمة الله که در روزگاری آقای حلبی را تایید می کرد، در سال های پیش از انقلاب، به تدریج به حرکت انجمن بدبین شده و حمایت خود را قطع کرد. آقای گرامی _ فردی که اخبار داخلی ایران را برای نجف می نوشته است _ نامه ای در این باره به امام نوشته که پاسخ امام رحمة الله این بوده است: «از وقتی که مطلع شدم، دیگر تأییدی نکردم».

این جهت گیری ها ادامه پیدا کرد تا سر انجام در اثر بروز انحرافاتی میان برخی از افراد انجمن (از قبیل کج اندیشی دربارة خون شهیدان و شهید ندانستن کشته های جنگ تحمیلی و…) امام خمینی رحمة الله در سخنرانی عید فطر سال 1362 بدون تصریح به نام انجمن، هشدارهای تکان دهنده دادند و در ضمن از ایشان خواسته شد که انحرافات خود را کنار بگذارند.

انجمن در سال 1362 رسماً تعطیلی خود را اعلام کرد و ضمن آن توضیح داد که خود را مصداق سخنان رهبر انقلاب نمی داند. بدین ترتیب انجمن منحل شد.

ص:45

ص:46

ص:48

جمله: چهره ای گندمگون، پیشانی بلند، ابروان هلالی، چشمان سیاه و درشت و… او اهل عبادت و شب زنده داری، زهد و پارسایی، صبر و بردباری، عدالت و نیکوکاری و… است.

زندگی آن حضرت شامل سه دوره پرفراز و نشیب است:

دوران اختفا: زندگی پنهانی آن حضرت که از آغاز ولادت تا شهادت پدر را شامل می شود. در این دوران امام حسن عسکری علیه السلام با نوشتن نامه و دادن عقیقه، نزدیکان و خواص را از ولادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آگاه کرد.(1)

در این دوره، برخی افراد، به دیدار امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف موفق شدند. محمد بن عثمان که یکی از بزرگان شیعه است، می گوید: چهل نفر از شیعیان، نزد امام یازدهم گرد آمدیم. آن حضرت، فرزندش را به ما نشان داد و فرمود: «پس از من این، امام شما و جانشین من است. از او فرمان ببرید و بعد از من، در دین خود پراکنده نشوید که هلاک می شوید».(2)

دوران غیبت: این زمان، از هنگام شهادت امام یازدهم علیه السلام شروع می شود و تا ظهور ادامه دارد. علت غیبت آن حضرت، به روشنی معلوم نیست؛ ولی از حکمت های آن، نجات از قتل و امتحان مردم است.

غیبت آن حضرت دو مرحله دارد:

الف. غیبت کوتاه مدت (صغرا) که از سال 260 (هنگام شهادت

ص:51

امام یازدهم علیه السلام ) تا سال 329 یعنی حدود هفتاد سال طول کشید.

مهم ترین ویژگی این دوره، آن است که مردم، از طریق نایبان خاص، یعنی عثمان بن سعید عمری، محمد بن عثمان بن سعید عمری، حسین بن روح و علی بن محمد سمری، با امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در ارتباط بودند و به وسیله آنان، سؤالات خود را می پرسیدند و پیام ها و پاسخ های حضرت را دریافت می کردند. در این دوره نیز برخی از ارادتمندان، موفق به دیدار حضرت شدند.

ب. غیبت بلند مدت (کبرا): در آخرین روز های عمر نایب چهارم، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در نامه ای خطاب به او، خبر رحلت او را تا شش روز دیگر اعلام می کند. امام، از او می خواهد که دیگر فردی را به عنوان نایب خاص معرفی نکند. بدین گونه دوران غیبت کبرا شروع شد. امام، در این دوره، عالمان و فقیهان را به عنوان نایبان عام به مردم معرفی کرد و از آنان خواست که در امور خود به عالمان رجوع کنند.(1)

البته باید توجه داشت هر چند امام در پرده غیبت قرار دارد؛ مردم همچنان از شمع وجود او بهره می برند. در روایت مشهور از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم .(2) و خود حضرت مهدی(3) علیه السلام «امام غایب» به خورشید پشت ابر تشبیه شده است که مردم از آن بهره می برند.

در این دوران پرفراز و نشیب، مردم باید در انتظار مقدم او باشند و به وظیفه یک منتظر واقعی عمل کنند و برای ظهور، زمینه سازی

ص:52

بکنند. در این دوران برخی نیز موفق به دیدار آن عزیز شدند که نمونه آن، تشرف حاج علی بغدادی است که در کتاب مفاتیح الجنان ذکر شده است.

دوران ظهور: این دوره، از ظهور حضرت تا رحلت ایشان را شامل می شود. پس از آن که شرایط ظهور فراهم گشت و علایم ظهور؛ مانند خروج سفیانی و ندای آسمانی پدیدار شد، آن یگانة دوران، در مکه ظاهر می شود و همراه یاران، در مسجد الحرام، ظهور خود را اعلام می دارد. پس از سیطره بر مکه و اصلاح امور، به طرف مدینه و سایر نقاط به حرکت در می آید و با پاکسازی جهان از ظلم و شرک، عدل و دین را بر این زمین خسته از سیاهی می گستراند. در این دوران است که زمین، خرم و آباد می گردد و برکاتش را به مردم ارزانی می دارد.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

فوالله ما لباسه الا الغلیظ و لاطعامه الا الجشب(1)؛ به خدا سوگند! لباس او جز پارچه ای زبر و خشن و غذای او، جز غذای ساده نیست.

از امام رضا علیه السلام نقل شده است:

یکون اعلم الناس و احکم الناس و اتقی الناس و اسخی الناس و اعبد الناس(2)؛ او عالم ترین مردم و حکیم ترین مردم و با تقواترین مردم، و سخی ترین مردم و عابدترین مردم است.

صاحب کتاب بشارة المصطفی از لیث بن طاوس نقل می کند که:

المهدی سمح بالمال رحیم بالمساکین، شدید علی العمال(3)؛ مهدی، بخشنده ای است که مال را به وفور می بخشد، بر کارگزاران و مسؤولین دولت خویش بسیار سختگیر و بر بینوایان بسیار رؤوف و مهربان است.

ص:54

خدای متعال بر همة ما سوای خویش، احاطه حضوری دارد و این، به زمان و مکان ربطی ندارد، آن ها نیز که مظهر تام اسمای الهی اند و علمشان هم مظهر علم الهی است، به موجودات احاطه حضوری دارند.

بر این اساس، استقرار حضرت در مکانی از مکان های این کره خاکی، با شاهد و ناظر بودن او منافاتی ندارد. استقرار برای بدن مادی است و شاهد و ناظر بودن، مربوط به مقام نورانیت و روح مطهر آنان که وسعت وجودی دارد می باشد.(1)

هؤلاء شهیداً».(1)

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می گوید:

هر عملی که انسان انجام می دهد، از خیر یا شر، خدا و رسولش و مؤمنان، حقیقت عمل خیر یا عمل شر را مشاهده می کند.(2)

ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می کند:

در هر بامداد، کردار بندگان نیکوکار و فاسق بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عرضه می شود؛ پس بر حذر باشید از کردار ناشایست. همین است معنای قول خدای تعالی «قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله …».(3)

همین طور در تفسیر آیه شریف 5 سورة بقره که از نزول ملائکه و روح صحبت می کند، مفسرین با استدلالات عقلی و نقلی بیان می کنند که کسی جز وجود مقدس حضرت ولی عصر و حجت خدا نمی تواند محل نزول ملائکه باشد که امور بندگان به او عرضه می شود.

از امام رضا علیه السلام هم روایت شده است:

«و الله انّ اعمالکم لتعرض علیّ فی کلّ یوم و لیلة»؛ به خدا سوگند اعمال شما در هر روز و شب بر من عرضه

ص:57

می شود.(1)

بنابراین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام از حقیقت اعمال بندگان با خبر هستند و اعمال آنان را مشاهده می کنند.

ستّاریت پروردگار، برای تربیت و رشد مردم است، عرضه اعمال مردم بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام نیز در همین جهت است؛ زیرا آنان، هادیان امت از طرف خدایند و فیض الهی از طریق آن بزرگواران بر بندگان نازل می شود؛ بنابراین، هیچ تنافی و تناقضی مشاهده نمی شود.

آیت الله جوادی آملی می فرماید:

خداوند متعال که ستّار العیوب است، می داند کجا ستّاری بکند و کجا ستّاری نکند. اگر کسی ستّار عیوب دیگران باشد و در عین حال مخفیانه مرتکب گناهی شود، ذات اقدس اله اجازه نخواهد داد اسرارش نزد دیگران افشا شود. حتی در قیامت خداوند اجازه نمی دهد کسانی که کنار یک دیگرند از اعمال هم باخبر شوند؛ بنابر این، عملکرد خود شخص بسیار مهم است. اگر کسی پرده دیگران را نَدَرد و آشکارا به گناه دست نیازد، خداوند پرده اش را نمی درد. بر این اساس، کسی که با قلم و بیان و اندیشه های ناصواب خود، آبروی دین خدا و مردم را می برد، به جایی می رسد که شایسته نیست خداوند متعال آبروی او را حفظ کند. در این موقعیت، خدای سبحان اجازه می دهد صاحبدلان ببینند او چه کرده است و حتی احتمال دارد در قیامت، مقابل دیگران رسوا شود.(1)

ص:59

در مقابل، برخی دیگر، ازدواج و همسر و فرزند داشتن را منافی با امر غیبت و از لحاظ اجتماعی، قابل سوء استفاده دانسته اند. همچنین در روایتی نقل شده: به امام رضا علیه السلام عرض کردند: «برای ما روایت شده که امام از دنیا نمی رود، تا آن که نسل خود را ببیند». حضرت فرمود: آیا دربارة این حدیث گفته نشده است که: «به جز قائم».(1)

بنابراین، در باره ازدواج و همسر و فرزند داشتن حضرت یا نفی آن، به صورت قاطع، نمی توان سخن گفت. علاوه بر این که این مسأله، یکی از مباحث فرعی در میان مباحث مهدویّت است که اطلاع نداشتن از آن، ضرری ندارد و پی گیری آن نیز ثمری ندارد.

دلائل سستی و بی اعتباری آن را بیان کرده اند.(1) در این داستان، ادعا شده است که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و فرزندانش، در جزیره ای سبز و خرّم زندگی می کنند. این مطلب، با آنچه درباره امامان معصوم علیهم السلام شنیده ایم، از همراهی و همسانی با شیعیان که در سختی ها و رنج ها زندگی می کنند، سازگاری ندارد. نیز این داستان مشتمل بر مطالبی متناقض و متضاد است و در آن سخن از تحریف قرآن به میان آمده است. به علاوه، راوی این داستان نیز ناشناس است. مرحوم مجلسی، خود می گوید داستان جزیره خضرا را در کتب معتبر نیافتم.(2)

مقابل داستان فوق، روایاتی داریم که می گوید آن حضرت، میان مردم زندگی می کند و در راه های آن ها قدم می گذارد و بر فرش های آنان، پا می نهد. این ها، حاکی از حضور مداوم و مستمر حضرت در میان شیعیان است.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: سوگند به خدای علی! حجت خدا، میان مردم هست و در راه ها گام بر می دارد؛ به خانه های آن ها سر می زند و در شرق و غرب زمین، رفت و آمد می کند. گفتار مردم را می شنود و بر ایشان سلام می کند و می بیند و دیده نمی شود، تا وقت معین و وعده الهی.(3)

ص:62

انسان ها بارها تجربه شده است و در کتاب های آسمانی و تاریخی، انسان های زیادی با نام و نشان و شرح حال یاد شده اند که مدت عمر آن ها بسیار درازتر از عمر بشر امروز بوده است؛ برای نمونه چند مورد را بیان می کنیم:

1. در قرآن، آیه ای هست که نه تنها از عمر طولانی، بلکه از امکان عمر جاویدان خبر می دهد و آن آیه دربارة حضرت یونس علیه السلام است که می فرماید:

اگر او [یونس علیه السلام] در شکم ماهی تسبیح نمی گفت، تا روز رستاخیز در شکم ماهی می ماند.(1)

با توجه به این آیه شریف، عمر بسیار طولانی (از عصر یونس علیه السلام تا روز رستاخیز) که در اصطلاح زیست شناسان، عمر جاویدان نامیده می شود، برای انسان و ماهی از نظر قرآن کریم امکان پذیر است.

 2. قرآن کریم دربارة حضرت نوح علیه السلام می فرماید:

به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم پس 950 سال میان آن ها درنگ کرد.(2)

آنچه در این آیه شریف آمده است، مدت پیامبری آن حضرت است و براساس برخی روایات، عمر آن بزرگوار 2450 سال طول کشیده است.(3)

3. قرآن دربارة حضرت عیسی علیه السلام می فرماید:

ص:64

... و هرگز او را نکشتند و به دار نیاویختند؛ بلکه امر به آن ها مشتبه شد... به یقین او را نکشتند؛ بلکه خداوند او را به سوی خود بالا برد که خداوند، توانا و فرزانه است.(1)

 همه مسلمانان به استناد قرآن و احادیث فراوان معتقدند عیسی علیه السلام زنده و در آسمان ها است و هنگام ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرود آمده، او را یاری خواهد کرد.

علاوه بر قرآن، در تورات و انجیل نیز سخن از دراز عمران مطرح گردیده است. در تورات آمده است:

... تمامِ ایامِ «آدم» که زیست، 930 سال بود که مُرد... جمله ایام «انوش» 905 سال بود که مُرد... و تمام ایّام «قینان» 910 سال بود که مُرد... پس جمله ایّام «متوشالح» 969 سال بود که مُرد....(2)

در انجیل نیز عباراتی موجود است که نشانگر آن است که عیسی علیه السلام پس از به دار کشیده شدن، زنده گردیده و به آسمان رفته است و در روزگاری فرود خواهد آمد(3). مسلّم است که عمر آن بزرگوار از دو هزار سال بیشتر است.

_ قدرت الهی: گذشته از این که طول عمر، از نظر علمی و عقلی

ص:65

پذیرفتنی است و در گذشته تاریخ، موارد بسیار دارد، در مقیاس قدرت بی نهایت خداوند نیز قابل اثبات است. به اعتقاد همه پیروان ادیان آسمانی، تمام ذرات عالم در اختیار خداوند است و تأثیر همه سبب ها و علّت ها به اراده او بستگی دارد. اگر او نخواهد، سبب ها از تأثیر باز می ماند و نیز بدون سبب و علّت طبیعی، ایجاد می کند و می آفریند. او خدایی است که از دل کوه، شتری بیرون می آورد و آتش سوزنده را بر ابراهیم علیه السلام سرد و سلامت می سازد(1) و دریا را برای موسی و پیروانش خشک می کند و آن ها را از میان دو دیوار آبی عبور می دهد.(2) آیا از این که به عصاره انبیا و اولیا و آخرین ذخیره الهی و نهایت آمال و آرزوی همه نیکان و تحقق بخش وعده بزرگ قرآن را عمری طولانی بدهد، ناتوان خواهد بود؟!

تحقق پدیده در آن ها موجود نمی باشد. باید توجه داشت که امور محال نیز به دو دسته تقسیم می شوند:

1. محال عقلی: امری که از نظر عقل، به هیچ عنوان موجود نمی شود؛ زیرا به تناقض می انجامد.

2. محال عادی: امری که تحقق آن، در حالت عادی محال است؛ ولی عقل پیدایش آن را نفی نمی کند؛ مانند معجزاتی که از انبیای گرامی صادر می شد. این گونه امور، چون دارای شرایط و زمینه های شناخته شده نیستند به صورت عادی محال است موجود شوند؛ ولی با وجود علل و شرایط خاص، عقل پیدایش آن ها را ممکن می داند (البته این دیدگاه، تبیین دیگری از قدرت خدا است). (1)

بنابراین جریان طول عمر امام دوازدهم علیه السلام، نیز از جمله امور محال عادی و به عبارت دیگر خرق عادت است و علم نمی تواند خرق عادت را نفی کند در این زمینه مرحوم علامه طباطبایی قدس سرّه می فرماید:

کسی که به اخباری که در خصوص امام غایب از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و سایر ائمه اهل بیت علیهم السلام وارد شده مراجعه نماید، خواهد دید نوع زندگی امام غایب را به طریق خرق عادت معرفی می کنند. البته خرق عادت غیر از محال است و از راه علم هرگز نمی توان خرق عادت را نفی کرد؛ زیرا هرگز نمی توان اثبات کرد که اسباب و عواملی که در جهان کار می کنند تنها همانها هستند که ما آنها را

ص:67

دیده ایم و می شناسیم و دیگر اسبابی که ما از آنها خبر نداریم، یا آثار و اعمال آنها را ندیده ایم، یا نفهمیده ایم، وجود ندارد. از این روی ممکن است در فردی یا افرادی از بشر اسباب و عواملی به وجود آید که عمری بسیار طولانی هزار یا چندین هزار ساله برای ایشان تأمین نماید و از اینجاست که جهان پزشکی تا کنون از پیدا کردن راهی برای عمرهای بسیار طولانی، نومید و مأیوس نشده است.(1)

ص:68

ص:70

خداوند، در قرآن کریم برای معرفی افراد از روش های مختلفی استفاده کرده است؛ برای نمونه:

الف. معرفی به نام: {مَّا کانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکمْ وَلَکن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ وَکانَ اللَّهُ بِکلِّ شَیْءٍ عَلِیماً}(1)؛ «محمد صلی الله علیه و آله و سلم پدر هیچ یک از مردان شما نبوده و نیست؛ ولی رسول خدا و ختم کننده آخرین پیامبران است؛ و خداوند به همه چیز آگاه است».

ب. معرفی با عدد: { وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَآئِیلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیبًا}؛(2) «خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از آن ها، دوازده نقیب [سرپرست] برانگیختیم».

ج. معرفی با صفت: {الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکتُوباً عِندَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنکرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِی کانَتْ عَلَیْهِمْ… }(3)؛ همانا که از فرستادة (خدا) پیامبر امّی پیروی کنید؛ پیامبری که صفاتش را در تورات و انجیلی که نزدشان است می یابند: آن ها را به معروف دستور می دهد و از منکر باز می دارد؛ اشیاء پاکیزه را برای آن ها حلال می شمرد و ناپاکی ها را تحریم می کند؛ و بارهای سنگین و زنجیرهایی را که بر آن ها بود، (از دوش و گردنشان) برمی دارد…».

ص:72

گسترده ای هم داده نشده است».

برخی از بزرگان گفته اند اگر نام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف یا سایر امامان، با صراحت در قرآن ذکر می شد، انگیزه مخالفان برای تحریف قرآن، فراوان می شد و این سند جاوید الهی، در خطر تحریف قرار می گرفت.

به علاوه این گونه نیست که تنها راه بیان حقایق، تصریح به اسم و رسم آن ها باشد؛ بلکه در بسیاری از موارد، با بیان ویژگی های یک حقیقت، البته به صورتی آشکار و روشن، می توان حقیقتی را به دیگران معرفی کرد. قرآن کریم، در مسأله امامت و ولایت و نیز مهدویّت و حکومت عدل جهانی، از این شیوه بهره گرفته است. در آیات متعدد، ولایت پس از پیامبر(1) و حکومت جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف (2) را در قالب بیان ویژگی ها و صفات، بیان کرده است.

بعضی از آن ها عبارت است از:

«به تحقیق در زبور، از پس تورات نوشتیم که مسلماً، زمین را بندگان صالح من، به ارث خواهند برد. به یقین، در این سخن، پیام رسایی است برای قومی که بندگان خدایند».(3)

«خداوند، کسانی از شما را که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، وعده فرمود که آنان را قطعاً در زمین

ص:74

به خلافت خواهد گمارد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند به خلافت گمارد و قطعاً برایشان دینشان را مستقر خواهد کرد؛ دینی که آن را برای شان پذیرفت و آنان را از پس خوفشان به حالت امنیت، دگرگون می کند؛ آن چنان که مرا عبادت می کنند و چیزی را با من شریک نگردانند و هر کس بعد از آن کفر ورزد، قطعاً آنان فاسقند».(1)

علامه طباطبایی رحمة الله، در بیان معنای شفاعت می فرماید:

شفاعت، دو قسم است: تکوینی و تشریعی. شفاعت تکوینی، از تمام اسباب وجودی سر می زند و همه اسباب، نزد خداوند، شفیع هستند؛ چون، میان خدا و مسبب خود واسطه اند، اما شفاعت تشریعی که در دایره تکلیف و مجازات واقع است، خود، دو نوع است: شفاعت در دنیا و شفاعت در قیامت که باعث آمرزش گناهان و قرب به خدا می شود.(1)

با توجه به این مطلب، آیاتی که در آن ها به شفاعت و سببیت اشاره شده است، واسطه فیض بودن را می رساند. البته این واسطة فیض بودن، شامل همه موجودات است که مصداق کامل آن، امامان علیهم السلام هستند؛ زیرا آنان، از نظر قدرت وجودی و قرب به خداوند، از همه موجودات بالاتر هستند؛ خداوند می فرماید:

«سپس بر تخت (قدرت) قرار گرفت، و به تدبیر کار (جهان) پرداخت؛ هیچ شفاعت کننده ای، جز با اذن او نیست».(2)

همچنین:

«آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، از آن اوست: کیست که در نزد او، جز به فرمان او شفاعت کند؟

ص:76

(بنابراین، شفاعتِ شفاعت کنندگان برای آن ها که شایستة شفاعتند از مالکیت او نمی کاهد)».(1)

مرحوم علامه طباطبایی تصریح می فرماید که منظور از این دو آیه، شفاعت تکوینی است(2) در ذیل آیه دوم در تفسیر عیاشی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که منظور از این شفیعان، ما هستیم، پس هر خیر و خوبی که به ما می رسد، با شفاعت و وساطت و سببیّت امامان است. وقتی دعا می کنیم، امامان، مریض ما را شفا می دهند؛ یعنی در حقیقت، آنان در عالَمِ تکوین تصرف می کنند و این بهبودی را از خداوند متعال می گیرند و این هم نوعی وساطت در فیض است. فرشتگان که در آیات فراونی، واسطه بین خداوند و موجودات دیگر معرفی شده اند، سجده بر انسان کامل می کنند و این خود، نشانه مقام بلند انسان کامل است. طبیعی است هر موجود قوی تر و نزدیک تر به خداوند، سبب و واسطه میان خدا و موجودات پایین تر است؛ پس انسان کامل، واسطه میان فرشتگان و خداوند است و این واسطه بودن، همان واسطه بودن در وجود و فیض هستی است.

نورانیت

خداوند، می فرماید:

{اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}؛ خداوند، نور آسمان ها و زمین است».(3)

ص:77

در تفسیر این آیه، مرحوم علامه طباطبایی می فرماید:

«ظهور اشیا به نور الهی، عین وجود یافتن آن ها است».(1)

ادامة آیه می فرماید:

{مَثَلُ نُورِهِ کمِشْکوةٍ…}؛ «مثل نور خداوند همانند چراغدانی است که...».

این آیه، ثابت می کند، نور خداوند، مَثَلی دارد و در روایت ذیل این آیه، مَثَل به اهل بیت علیهم السلام تطبیق داده شده است.(2)

نیز خداوند می فرماید:

{وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا}(3)؛ زمین به نور پروردگارش روشن شد».

در تفسیر این آیه، از امام صادق علیه السلام نقل شده است که «رب الارض»، یعنی امام الارض(4) و منظور از «ربّها» در آیه، امام هر عصر است.

در زیارت جامعه کبیره نیز چنین آمده است:

«و اشرقت الارض بنورکم؛ زمین، به نور شما اهل بیت، روشن شد».

با توجّه به این موارد، می توان نتیجه گرفت خداوند، خالق و به وجود آورنده همه موجودات است؛ اما این فیضِ وجود، به اذن الله،

ص:78

توسط امامان، به ماسوی الله می رسد؛ همان گونه که ربوبیت حضرت حق نیز از طریق امامان علیهم السلام، تحقق می یابد.

ص:79

ص:80

ص:82

است که حضور و غیبت امام، در نحوة رفتار و سیر و سلوکش تفاوتی ایجاد نمی کند و پیش از تشکیل حکومت عدل او، چنین حکومتی را در زندگی خود پایدار ساخته است.

انتظار فرج، یعنی:

_ معرفت امام معصوم و عادل و پیشوای فضیلت؛

_ عشق به عدالت و ارزش های انسانی؛

_ امید به آینده ای روشن و نوید بخش؛

_ تلاش برای برقراری حکومتی عدل پیشه و عدل گستر؛

_ داشتن روحیه تعهد و مسؤولیت پذیری.

این نوع انتظار فرج است که بهترین اعمال و بهترین عبادت است و چنین منتظری، مقامی عالی دارد و هرگاه در زمان غیبت از دنیا برود، به منزله کسی است که پس از ظهور حضرت حجت علیه السلام زنده و تحت فرمان او در راه خدا جهاد می کند.(1)

دهد؛ به گونه ای که هم برای اصلاح خود اقدام می کند و هم محیط پیرامون خود را تحت تاثیر قرار می دهد. منتظر، ساکت و ساکن نمی ماند، بلکه کارها و تلاش های خود را در جهت زمینه سازی برای تحقّق ظهور انجام می دهد. چنین فردی در جامعه، نه تنها خود را از انحرافات اعتقادی و عملی به دور نگه می دارد؛ بلکه سعی در ساختن و اصلاح کردن جامعه دارد؛ بنابراین، انتظار، نه تنها یک عمل فردی که یک کار جمعی و تشکیلاتی است که به طور مداوم، جامعه و افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند ضامن سلامت فکری و عملی فرد و جامعه باشد.

نیز انتظار، سبب استقامت و پایداری مسلمانان برابر فشارها و سختی ها می شود و از یأس و ناامیدی آنان، جلوگیری می کند و به این شکل، راه را برای غلبه و پیروزی آنان هموار می کند.

با این وصف، انتظار، ظرفیّت و توانایی فراوانی برای تحقق جامعه آرمانی و اسلامی موعود، ایجاد می کند که در سایه اعمال فردی و جمعی، کمتر به چشم می خورد؛ به همین سبب، با فضیلت ترین عمل ها شمرده شده است.

ص:85

هر کس دوست دارد از یاران حضرت قائم علیه السلام باشد، باید منتظر باشد و در حال انتظار، به پرهیز کاری و اخلاق نیکو رفتار کند.(1)

3. یاد حضرت: اگر کسی به حقیقت، منتظر محبوب خود باشد، پیوسته در اندیشه او خواهد بود. منتظر واقعی، سعی می کند در همه حال، به یاد آن بزرگوار باشد و اعمال خود را از انحراف و کجی ها حفظ کند. یاد آن حضرت، با خواندن دعاهای آن بزرگوار، توسّل به آن عزیز، صدقه دادن برای سلامتی او، انجام دادن خیرات به نیابت او، دعا کردن برای تعجیل فرج او، ندبه کردن در فراق او و تجدید پیمان در یاری او، تحقق می یابد.

4. تلاش برای حفظ ایمان در زمان غیبت: ازآن جا که در زمان غیبت، خطرات فراوانی برای ایمان و عمل پیش می آید و فکرها و مذاهب انحرافی در مسیر انسان پیدا می شود و شیاطین دوست نما سعی در گمراهی انسان دارند، انسان منتظر، پیوسته در حفظ ایمان و عمل خود می کوشد. در این زمینه، او پیرو مجتهد جامع الشرایط مورد سفارش و توجه امامان معصوم علیهم السلام است؛ زیرا او کسی است که از نظر علمی و عملی، مورد تأیید آن حضرت قرار گرفته است.

5. زمینه سازی برای ظهور: منتظر واقعی، با درک صحیح معنای انتظار، می کوشد زمینه ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را تقویت کند؛ بنابراین، هم به اصلاح نَفْس و خودسازی می پردازد و هم با امر به معروف و

ص:87

نهی از منکر، سعی در ساختن جامعه دارد؛ پس او فردی متعهد برابر خود و جامعه خویش است.

و خدا ترسی را پیشه سازید؛ باشد که رستگار شوید.

امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه فرموده است:

صبر کنید بر ادای فرائض [= در انجام تکالیف الهی استقامت ورزید] و برابر دشمنان پایداری کنید و با امامتان که انتظارش را می کشید، مرابطه کنید.(1)

معلوم است که در پرتو رابطه معنویِ مداوم با امام است که آدمی بر تعهّد و پیمان خود با امام زمانش باقی می ماند و پیوسته در جهت اهداف و آرمان های امام خود حرکت می کند و خود را از انحرافات اعتقادی و عملی مصون می دارد.

زمانه مات میتة جاهلیة؛ هر کس بمیرد، در حالی که امام زمانش را نشناخته باشد، به مرگ جاهلیت مرده است»(1). طبیعی است هرچه شناخت انسان از یک حقیقت، گسترده تر و عمیق تر باشد، امکان ارتباط باطنی با او بیشتر خواهد شد؛ آدمی، با معرفت به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همه جا و همه وقت، حضور او را لمس می کند و خود را کنار او و در محضر او می بیند.

باید برای رسیدن به چنین شناختی از خدا یاری خواست. در دعای دوران غیبت می خوانیم: «خدایا حجت خود را به من بشناسان؛ چرا که اگر حجتت را به من نشناسانی از دینم گمراه خواهم شد».(2)

پیوسته به یاد آن حضرت بودن

برای نزدیکی به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف که عصارة همه خوبی ها است، به بهانه های فراوان می توان متوسّل شد؛ گاهی با زیارت «آل یاسین» به محضر مقدسش سلام داد و گاهی با «دعای ندبه» در فراق جان سوزش ناله و فغان سرداد و همه روز با «دعای عهد» با او تجدید پیمان کرد.

تهذیب نفس و کسب فضایل روحی و معنوی

برای ارتباط و انس بیشتر با آن بزرگوار، باید در دوری از گناهان و آلودگی ها بکوشیم و آیینه دل را برای حضور آن وجود مطهّر،

ص:90

غبارروبی کنیم و به جای رذیلت ها و بدی ها، بذر فضیلت ها و خصلت های زیبای اخلاقی را در زمین دل بکاریم. هرچه دل انسان و رفتار او، پاک تر باشد، قطعاً بهتر و بیشتر می تواند با پاک ترین موجود عالم، ارتباط برقرار کند؛ چون در این صورت است که سنخیت پدید می آید و سنخیّت بین دو شیء، سبب نزدیکی آن ها خواهد شد. قرآن فرموده است: «لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»(1). مفسران گفته اند مراد، این است که فقط کسانی به فهم معارف عمیق قرآن راه می یابند که از طهارت روح برخوردار باشند. مصداق کامل اینان، امامان معصوم علیهم السلام هستند که به اسرار قرآن آگاهند و آن را برای دیگران بیان می کنند.

پس باید کوشید با کسب کمالات اخلاقی و تقوا، به ولی عصر علیه السلام شباهت یافت.

طبق آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام تقوای الهی، عبارت از انجام دادن واجبات و ترک محرمات است.

به درستی کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، [خدای] رحمان، دوستی و محبت برای آنان قرار می دهد.(1)

طبق این آیه شریف، شرط ایجاد محبت و ارتباط، ایمان به همراه عمل صالح است. میان اعمال صالح، توجه به چند عمل، ارزش بیشتری داشته و مورد سفارش امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد که با انجام آن ها می توان محبت و رضایت حضرت را جلب کرد؛ برای نمونه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

_ توجه به نماز، به ویژه نماز اول وقت: در نامه ای که از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف صادر شده، آمده است:

هیچ عملی بهتر از نماز، بینی شیطان را به خاک نمی مالد؛ پس نماز بخوان و بینی او را به خاک بمال.(2)

در کلام دیگری از ایشان چنین نقل شده است:

از رحمت خداوند به دور است کسی که [نماز] مغرب را تا پدیدار شدن ستارگان و نماز صبح را تا ناپدید شدن ستارگان به تأخیر اندازد.(3)

_ دقت در کسب و مصرف مال حلال: در نامه ای که از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف صادر شده، آمده است:

آنچه را برای ما فرستادی [از اموال] از آن رو می پذیریم که پاکیزه و طاهر می باشند…؛ اما کسانی که اموال ما را

ص:92

با اموال خودشان درمی آمیزند، هر کس چیزی از اموال ما را حلال شمارد و آن را بخورد، همانا آتش خورده است.(1)

_ پرهیز از انجام اعمال ناپسند: وجود مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در حدیثی می فرمایند:

چیزی ما را از شیعیان جدا نکرده، مگر آنچه از اعمال ایشان به ما می رسد که خوشایند ما نیست و از آنان انتظار نداریم.(2)

_ زمینه سازی برای ظهور: خواست امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف این است که دوستان در این امر مهم همت گمارند و به تأسی از آن بزرگوار، برای تعجیل در امر ظهور تلاش کنند و در این راه، هم از دعا استفاده کنند(3) و هم در امور زندگی به عالمان مراجعه کنند.(4) مراجعه به علما، باعث حفظ دین مردم و وحدت و انسجام میان آنان است. همچنین باید به عهد ها و پیمان های الهی که همان اطاعت از اهل بیت علیهم السلام و عمل در طریق آن است، استوار باشند. آن حضرت

ص:93

فرمود:

اگر شیعیان ما، دل هایشان در وفای بر عهدی که بر آنها است، اجتماع کند لقای ما برای آنان به تاخیر نمی افتد.(1)

_ تلاوت قرآن: تلاوت قران و انس با آن از طرف حضرت بسیار سفارش شده است و در قرآن و روایات بر روی آن تأکید شده است.(2)

_ زیارات قبور امامان معصوم علیهم السلام و خواندن زیارت جامعة کبیره و عاشورا مورد تاکید امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد.

بیماری اثر داشته باشد. این، با اراده خدا مبنی بر سلامتی امام، منافاتی ندارد؛ زیرا اراده خدا از طریق اسباب اِعمال می شود و دعا، از مهم ترین وسیله ها و سبب ها برای جریان اراده خدا در زندگی است. همچنین آنچه که اراده الهی بر آن تعلق گرفته حفظ جان حضرت از مرگ است و این منافاتی با بیماری جسمی حضرت ندارد.

از نگاه دوم، آثار دعا کردن فراوان است از جمله:

دعا کردن، راهی است برای این که امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را یاد کنیم و به این وسیله، با آن عزیز ارتباط روحی و معنوی پیدا کنیم و این ارتباط، ثمرات بسیاری برای رشد و کمال روحی ما دارد.

دعا کردن برای امام، نوعی عرض ارادت و محبّت به او است که قطعاً از سوی آن منبع جود و کرم، بی پاسخ نخواهد ماند و دعا کننده را مورد لطف و عنایت خاص خود قرار خواهد داد.

دعا کردن برای امام، یعنی آن وجود عزیز را بر بسیاری از موجودات و پدیده ها مقدَّم دانستن و وجود و نقش او را مدنظر قرار دادن. این موضوع، سبب زیاد شدن محبت آن عزیز در دل ها و جان ها می گردد؛ زیرا ذکر محبوب، سبب فراوانی محبّت نسبت به او است.

ص:95

ص:96

ص:98

نایب چهارم، علی بن محمد سمری بود. او نیز با معرفی نایب سوم، نیابت را عهده دار شد که این معرفی نیز به فرمان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بود.(1)

و البته قرائن و نشانه ها و کرامت های فراوانی وجود داشت که شیعیان به وسیله آن ها یقین می کردند این فرد نایب واقعی امام است و راست می گوید.(2)

فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله علیهم؛ در حوادث و رویداد هایی که واقع می شود، به راویان احادیث ما [= علما و کارشناسان دین] رجوع کنید. به درستی که آنان، حجت من بر شما هستند و من، حجت خدا بر آنانم.(1)

روشن است مراد از «حوادث واقعه»، پیشامدها و رخداد هایی است که بر جامعه وارد می شود و باید به صورت صحیح و طبق نظر دین، از آن ها گذر کرد و مصلحت جامعه را در سایه دین دربارة آن ها مد نظر قرار داد.

در روایت عمربن حنظله نیز از وجود مقدس امام صادق علیه السلام در بارة وظیفه شیعه برابر مشکلات و منازعات و مرجع صالح برای رسیدگی به امور چنین نقل شده است:

باید نگاه کنند کسانی که از شما [= شیعیان] هستند، به کسی که حدیث ما را روایت می کند و در حلال و حرام ما تأمل و دقت می کند و احکام ما را می شناسد؛ پس به حکم او باید راضی باشند. من او را بر شما حاکم قرار دادم. اگر او به حکم ما حکم داد و از او پذیرفته نشد، همانا به حکم خدا استخفاف ورزیده شده است و ما را رد کرده است و کسی که ما را رد کند، خدا را رد کرده و این، در حد شرک به خدا است.(2)

ص:102

مراد از شخص آگاه به حلال و حرام، همان فقیه است که با تامل در روایات، با احکام اسلامی و دستور های دین آشنا می شود.

وجود مقدس حضرت علی علیه السلام نقل می کند که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم سه بار فرمود: «اللهم ارحم خلفایی؛ خدایا! به جانشینانم رحم کن». هنگامی که دربارة جانشینان پرسیدند، فرمود:

«الذین یأتون بعدی یَروُون حدیثی و سنتی؛ کسانی که بعد از من می آیند و حدیث و سنت مرا نقل می کنند».(1)

نکته مهم و قابل دقت در روایت، این است که حضرت، به مهم ترین ویژگی جانشین اشاره دارد که راوی «حدیث و سنت» و «آشنا به دستور های دین» بودن است؛ بنابراین، طبق روایات، در دوران غیبت کبرا، فقیه و اسلام شناس، نایب امام خواهد بود.

دارد بر عهده بگیرد. مجموعه این شرایط که از قرآن و سنّت استفاده می شود، به شرح زیر است:

1. عالم بودن و داشتن قوه اجتهاد و استنباط احکام الهی از منابع آن؛

2. زهد و تقوا و پرهیز از دنیا پرستی و مفتون نشدن به آن؛

3. داشتن بصیرت و عالِمِ به زمان بودن.

امام صادق علیه السلام فرمودند:

هر کس از فقهاء، نفس خود را از معاصی و محرمات نگهداری کند و دین خود را حفظ نماید و مخالف هوای خود و مطیع مولای خود باشد پس دیگران باید از او پیروی کنند و این خصوصیات جمع نمی شود مگر در بعضی از فقهای شیعه، نه همة آنها».(1)

البته هر زمان، اگر چند نفر، دارای این شرایط بودند باید اَعلَم آنان برگزیده شود و اگر مساوی بودند، انتخاب هر یک از آنان مجاز است. البته، در مسایل سیاسی و حکومتی، به سبب آن که نظام جامعه مختل نشود، باید یک نفر (ولیّ فقیه) در رأس امور قرار گیرد و اختیارات حکومتی نیز در دست او متمرکز باشد.

در این میان شناخت ولی فقیه به فقهاء و اهل خبره سپرده شده است.

ص:104

«آنان، مردانی هستند که گویا، دل هایشان پاره های آهن است».(1)

4. جان نثاری و شهادت طلبی: امام صادق علیه السلام فرمود:

[یاران مهدی علیه السلام] در میدان رزم، در اطراف او می چرخند و با جان خود، از او محافظت می کنند.(2)

همچنین فرمود:

«آنان آرزو می کنند در راه خدا به شهادت برسند».(3)

5. شجاعت و دلیری: حضرت علی علیه السلام در وصف آنان فرمود:

همة آنان، شیرانی هستند که از بیشه، بیرون شده اند و اگر اراده کنند، کوه ها را از جا می کنند.(4)

6. صبر و بردباری: حضرت علی علیه السلام می فرماید:

آنان، گروهی هستند که به سبب صبر و بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمی گذارند و از این که جان خویش را تقدیم حضرت حق می کنند به خود نمی بالند و آن را بزرگ نمی شمارند.(5)

7. اتحاد و همدلی: آنان، خودخواهی ها و خواسته های شخصی را از خود دور کرده اند و همه چیز را برای هدف واحد می خواهند و زیر یک پرچم به قیام می پردازند. حضرت علی علیه السلام می فرماید:

ص:106

«ایشان، یک دل و هماهنگ هستند».(1)

8. زهد و پارسایی: حضرت علی علیه السلام در وصف یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرموده است:

او، از یارانش بیعت می گیرد که طلا و نقره ای پس انداز نکنند و گندم و جویی ذخیره نکنند».(2)

می شوند یا می گوید اهل شرق و غرب زمین با نهضت او همراه می شوند.(1)

نتیجه جمع این روایات _ با توجه به قرائن و شواهدی که از خود همین روایات استفاده می شود _ این است که یاران خاص حضرت که هسته اصلی نیروها را تشکیل می دهند و فرماندهان و کارگزاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند، 313 نفر به تعداد اهل بدرند. امام صادق علیه السلام فرمود:

گویا می نگرم به قائم بر فراز منبر کوفه؛ در حالی که یارانش گرد او حلقه زده اند. آنان، پرچمداران و کارگزاران امام روی زمین هستند.(2)

یاران خاص، نخستین کسانی هستند که گرد حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف جمع می شوند و دعوت جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با آنان شروع می شود. پس از آشکار شدن دعوت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، تعداد ده هزار نفر، کسانی هستند که به امام علیه السلام می پیوندند و به عنوان هسته اولیه نیروهای حضرت و تحت فرماندهی همان 313 نفر، قیام جهانی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را یاری می کنند. امام جواد علیه السلام فرمود:

زمانی که 313 نفر از یاران خاص قائم، به خدمت آن بزرگوار رسیدند، خدا امر او را به جهانیان آشکار می کند. وقتی این تعداد به دَه هزار نفر رسید، به اذن خداوند متعال خروج می کند.(3)

در ادامه نهضت، توده های انبوه مردم از سراسر جهان که در انتظار منجی بشریت به سر می برند و از ظلم و ستم به ستوه آمده اند، به او

ص:108

می پیوندند.(1)

اما دربارة وطن اینان، باید گفت از مکان های مختلف هستند. در روایتی از وجود مقدس امام جواد علیه السلام نقل شده است:

«اصحابش، اجتماع می کنند به سوی او به تعداد اهل بدر، 313 نفر از نقاط مختلف زمین».(2)

البته در برخی روایات نام برخی افراد از بعضی شهرها ذکر شده است که نام این اشخاص مبهم است، مثلاً محمّد از شهر طالقان که می تواند نام عده ی زیادی باشد و به علاوه نام برخی شهرها فرق کرده و برخی از نام ها مربوط به شهرهای متعدد در کشورهای گوناگون می تواند باشد. همچنین سند این روایت ها، قابل اعتماد نیست؛ لذا نمی توان گفت از کدام شهر، چه افرادی، از گروه یاران هستند؛ ولی آنچه مسلم است، این است که یاران حضرت، از مناطق مختلفند.

اینان، فرماندهان و بزرگان لشکر حضرت محسوب می شوند و موالیان اویند. طبیعی است هر لشکر، تعدادی محدود فرمانده دارد و بقیه، تحت نظر اینان در لشکر حضرت به سر می برند و حاکم را یاری می کنند. پس این نوع انحصار، تبعیض نیست، با توجه به این که یاران گروه دوم را لشکر ده هزار نفری و یاران گروه سوم را عموم مؤمنان تشکیل می دهند.

گفتنی است که دلیل خاصی در این که چرا یاران گروه اول 313 نفر هستند وارد نشده است. شاید بتوان گفت: این که تعداد یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همچون یاران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در جنگ بدر 313 نفر است برای آن است که یاد و خاطره جنگ بدر زنده شود. جنگی که مسلمانان عده کمی بودند با تجهیزات نامناسب، و فقط تکیه بر خدا داشته و با ایمان وارد معرکه جنگ شدند. هدفْ حفظ اسلام و دین بود. امداد های خاص و ویژه الهی نازل شد، چنانچه در ابتدای سوره انفال (آیات 7 – 14) به آن اشاره شده است. جنگی که همه گروه های مسلمانِ آن زمان، در آن حضور داشتند. افراد سپاه از همه اقشار و سنین مختلف تشکیل شده بود و پیروزی قاطع مسلمانان در آن رقم خورد. بسیاری از سران مشرک و کافر سپاه مکه کشته شدند، پیروزی در این جنگ سرآغاز بسیار زیبایی برای شروع حرکت اسلام بود.

ص:110

چرا که خداوند با توجه به ویژگی های جسمی و روحی زنان و مردان، وظایف و تکالیف را قرار می دهد و ویژگی ها و مشکلات جنگ، به گونه ا ی است که نه با جسم زن سازگاری دارد و نه با روح او هم خوانی دارد؛ لذا وظیفه جهاد، از دوش آنان برداشته شد، مگر در زمان ضرورت.

مرد که عبارتند از: پانزده نفر از قوم حضرت موسی علیه السلام و هفت نفر از اصحاب کهف، و یوشع بن نون و سلمان و ابودجانه انصاری و مقداد و مالک اشتر؛ پس در نزد آن حضرت، از یاران و والیان هستند.(1)

بنابراین، یاران قائم علیه السلام هم از افرادی هستند که هم عصرِ زمانِ ظهورند و هم از افرادی اند که پیش از زمان ظهور، زندگی کرده اند و از دنیا رفته اند.

قدرت الهی (مثلاً طی الارض) در مکه حاضر می شوند.

در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است:

هر کس در راه باشد، در آن ساعت می رسد و کسی که درگیر راه نباشد (نتوانسته حرکت کند)، از بستر خود ناپدید می شود و این، همان فرمایش امیر مؤمنان علی علیه السلام است که فرمود:«مفقودان از بسترهایشان» و نیز قول خداوند است که فرمود: {فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکونُوا یَأْتِ بِکمُ اللَّهُ جَمِیعاً}؛(1) پس سبقت بگیرید [از یکدیگر به] خیرات [یعنی اهل بیت] هر جا که باشید، خداوند همه شما را می آورد [نزد امام مهدی، هنگام ظهور]».(2)

گفتنی است ممکن است اجتماع همگی یاران، از نوعی اعجاز برخوردار باشد؛ زیرا روایات در این باره به صورت دقیق و شفاف و جزئی به همه نکات اشاره ندارند.

ص:114

شاید مراد از چهل بار خواندن دعای عهد نیز این باشد که حقیقت دعا در انسان تجلی یابد.

مداوا و بیماران را پرستاری می کنند؛ همانطور که زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چنین بود».(1)

نیز امام باقر علیه السلام فرموده است:

سوگند به خدا! سیصد و اندی مرد می آیند که میانشان پنجاه نفر زن هستند. در مکه اجتماع می کنند بی آن که قبلاً وعده داده باشند. آمدنشان مانند ابرهای پاییزی است.(2)

با توجه به این مقدمه می توان گفت:

الف. در دیدگاه اسلام، حضور زن در امور اجتماعی یک مسأله پذیرفته شده است و می توان برای آن، مؤید هایی را ذکر کرد:

1. حضور جدی حضرت زهرا علیها السلام و زینب کبرا علیها السلام در امور اجتماعی و سیاسی.

2. حضور زنان در میان سپاهیان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که وظایفی هم چون رساندن آب و غذا به رزمندگان، پرستاری مجروحان، تهیه دارو، رساندن مهمات، انتقال شهدا، تشویق رزمندگان و… داشتند. چنین چیزی را در سیره جنگی حضرت امیر علیه السلام می توان دید؛ مثل داستان حضور زنی به نام سُوده حمدانی در جنگ صفین که رزمندگان را علیه معاویه تشویق می کرد.

ب. اگر سیره امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ادامه سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امام علی علیه السلام است، قطعاً در دولت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز زنان از یاری حضرت محروم نخواهند بود. در این باره روایات متعدد داریم.

ص:117

امام صادق علیه السلام فرمود:

«زنان همان کارهایی را که در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم انجام می دادند، در زمان حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز انجام خواهند داد».(1)

در برخی روایات فقط به اجمال به حضور زن تاکید شده و نامی از تعداد آنان برده نشده است. در برخی روایات به سیزده زن اشاره دارد که هنگام ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با ایشان خواهند بود.(2) البته این روایت، تعداد زنان رجعت کننده در زمان ظهور حضرت را بیان می کند. همچنین برخی روایات تعداد زنان را در جمع یاوران اصلی حضرت پنجاه نفر بیان کرده اند؛ در دسته دیگری از روایات، تعداد یاران زن تا چند هزار نفر برشمرده شده است.(3) البته این زنان غیر از یاوران اصلی حضرت هستند.

در نتیجه می توان گفت با توجه به سیره نبوی و علوی، حضور زن در حکومت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و میان یاران آن حضرت، امری مسلم است؛ ولی باید توجه داشت که یاری رساندن زنان به حضرت (بر خلاف آنچه متبادر به ذهن است) به جبهه جنگ منحصر نیست؛ بلکه عرصه های مختلفی چون حوزه فرهنگ و سیاست، امور اجتماعی و تربیتی را نیز در بر می گیرد. حوزه هایی که در آن ها میدان یاری برای زنان با حفظ کرامت آن ها، باز است و زنان در حکومت حضرت می توانند در این عرصه ها نقش داشته باشند؛(4)

ص:118

ص:120

سایه وجود او نظام هستی پا برجا است.

دفع بلا: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«خداوند، ستارگان را امان برای اهل آسمان قرار داد و اهل بیتم را امان برای اهل زمین».(1)

نظیر این تعبیر، از وجود مقدس امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز صادر شده است:

«من، آخرین اوصیا هستم. به واسطه من، خدا، بلا را از خاندان و شیعیانم دفع می کند».(2)

به نظر می آید مراد از بلا، عذاب هایی باشد که به سبب اعمال ناشایست انسان ها باید نازل می شد؛ ولی به سبب آن که وجود مقدس حجت خدا در میان مردم است، عذاب دفع می شود. خداوند، به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:

{وما کان الله لیعذّبهم و أنت فیهم} (3)؛ و خداوند، آنان را عذاب نمی کند؛ در حالی که تو میانشان هستی».

امید بخشی: آدمی، به امید زنده است، امید به آینده ای سبز و روشن که در آن، اثری از پلیدی و تباهی نباشد. انسان، منتظر چنین ایام زیبایی است و بهترین عمل او نیز انتظار فرج و دمیدن صبح ظفر است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

ص:123

«أفضل أعمال أمتی انتظار الفرج(1)؛ برترین عمل امت من، انتظار فرج است».

وجود امامی که منتظر إذْن الهی برای ظهور است، به مردم دلگرمی می دهد و گام های آنان را در جادة انتظار استوار می کند.

به راستی، آیا وجود رهبرِ در تبعید، انقلاب را ایجاد می کند و مردم را به جوشش و حرکت در می آورد یا وعده آمدن فردی در آینده که دورانِ حیاتی در این زمان برای او متصور نیست؟

خودسازی: از دیگر آثار وجودی امام، پیدایش و تقویّت روحیة خودسازی و تهذیب نفس است. بر اساس روایات(2) امام و حجت خدا، ناظر و شاهد بر اعمال است. هر روز و هر هفته، اعمال انسان ها خدمت آن بزرگوار عرضه می شود. کسی که دوستدار امام باشد، راضی نمی شود امام، ناظر بر اعمال ناپسند او باشد و با دیدن اعمال بد او، غمگین و ناراحت شود؛ لذا سعی می کند دقت بیشتری در اعمال خود داشته باشد و به گونه ای رفتار کند که رضایت امامش را به دست آورد. در کنار این آثار، آثار دیگری هم هست؛ مانند هدایتگری و پاسخ گویی به نیازهای علمی و….

برخی از آن آثار را انسان ها در زندگی خود به روشنی احساس کرده اند؛ مانند حفظ و نجات شیعیان. حضرت در نامه ای به شیخ مفید نوشتند:

ما، بر اخبار و احوال شما آگاه هستیم و هیچ چیز از

ص:124

اوضاع شما، بر ما پوشیده نیست. ما، در رسیدگی و رعایت امور شما، اهمال نکرده ایم و شما را از یاد نبرده ایم.(1)

در کنار حفظ شیعه از کیدهای دشمنان، نباید عنایات حضرت به بیماران و درماندگان و در راه ماندگان و نیازمندان را از یاد برد. افراد متعددی از لطف او بهره برده اند و بیماریشان علاج شده و گم گشتگان در راه، به منزل رسیده اند و نیازمندان و محتاجان و فقرا، سامان یافته اند. این آثار، به افعال امام برمی گردد و امام، ظاهر باشد یا غایب، امکان ترتیب اثر هست. بله؛ اثری که به وجودِ ظاهریِ امام برمی گردد، حکومت ظاهری است؛ یعنی بشریت امروز به سبب غیبت امام علیه السلام، که علت این غیت هم خود مردم هستند، از حکومت عدل الهی و رشد و تکامل بشری در حدّ اعلای آن محروم شدند و تا زمانی که ظهور امام علیه السلام رخ ندهد، این محرومیت ادامه دارد.

خداوند پیامبری را مبعوث نکرده، جز آن که در مسجد سهله نماز گزارده است.(1)

مسجد سهله، همیشه، به صورت مسجد و دارای بنا نبوده است؛ اما مکان آن، همیشه مورد توجه بوده است. ابان بن تغلب، می گوید:

امام صادق علیه السلام اطراف کوفه، در سه نقطه نماز خواند و فرمود:

«سومین محل، محل نزول قائم علیه السلام بود».(2)

از این روایات معلوم می شود، آن نقطه، مسجد سهله بوده است.(3)

بسیاری از پیامبران، در این مسجد، اقامت داشته اند؛ مانند حضرت ابراهیم و حضرت ادریس علیهما السلام و فضیلت های بسیار زیادی برای رفتن و عبادت کردن در آن مسجد، نقل شده است(4) و اعمال خاصی دارد که در مفاتیح الجنان نیز به آن اشاره شده است. علت انتساب این مسجد به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به سبب وجود روایاتی است که در زیر به آن ها اشاره می شود:

- مسجد سهله، منزل و محل اقامت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بعد از ظهور است.(5)

- مسجد سهله، منزل و محل اقامت دائمی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، است.(6)

- مسجد سهله، محل بیت المال و محل تقسیم غنائم خواهد بود.(7)

- مسجد سهله، محل اقامت جانشینان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهد بود.(8)

ص:126

علاوه بر موارد بالا که در روایات متعدد آمده و مسجد را منسوب به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می کند، افرادی در مسجد سهله، به محضر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف رسیده اند و توفیق ملاقات آن امام را یافته اند یا مورد عنایت آن حضرت قرار گرفته اند؛ بزرگانی مانند سید مهدی بحرالعلوم، حاج میرزا مهدی اصفهانی، حاج شیخ محمدتقی آملی، آیت الله خویی و….(1)

سیره و روش علما، این بوده است که برای کسب فیض، شب های چهارشنبه، به آن مسجد می رفتند. البته دربارة شب چهارشنبه یا چهل شب رفتن، روایتی در دست نیست، مگر همان راهنمایی ها که در ملاقات ها صورت گرفته است.(2)

است که تاریخ بنای آن، بر اساس آنچه از کتاب تاریخ قم نوشته شیخ حسن بن محمد بن حسن قمی معلوم می شود، به سال 393 ق برمی گردد و قدمتی بیش از هزار ساله دارد. در همین کتاب، سبب بنای این مسجد را فرمان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به شیخ حسن بن مثله جمکرانی بیان می کند.

جمکران، نام دهی در نزدیکی شهر مقدس قم است. شیخ حسن بن مثله، از افراد صالح و ساکن این روستا بوده است که امام به او فرمان داد زمینی را که اکنون محل مسجد جمکران است، از دست فردی به نام حسن بن مسلم که بی اجازه در آن جا کشت می کرده بگیرد و در آن محل، مسجدی بنا کند و محل هزینه آن را نیز به او نشان داد.

به این ترتیب، اولین بنای مسجد جمکران ساخته شد و خود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در همان فرمان ساخت مسجد، اعمال آن را نیز بیان داشت و فرمود:

به مردم بگویید به این مکان رغبت کنند و آن را عزیز شمارند. هر کس دو رکعت نماز در آن بخواند؛ مانند کسی است که در کعبه نماز خوانده است.

به سبب دستور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف این مسجد به نام ایشان معروف است و عاشقان آن حضرت ارادت خاصی به آن دارند. علمای بزرگ ما نیز در باره آن مسجد، جملات بسیار مهمی دارند. آیت الله بروجردی می فرماید، این جریان [= ساخت اولیه مسجد]، در زمان شیخ صدوق اتفاق افتاده است؛ یعنی، ایشان، صحت این جریان را تأیید می کنند.

علاوه بر نقل مذکور در کتاب تاریخ قم، سیرة عالمان و

ص:128

بزرگان و صالحان، این بوده است که به آن مسجد بروند و افراد زیادی در این مسجد مورد عنایت حضرت واقع شده اند. البته در باره شب چهارشنبه رفتن یا چهل شب رفتن، روایتی در دست نیست؛ اما سیره و روش بزرگان، چنین بوده است و احتمال دارد چنین روشی، با راهنمایی های خود حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بوده باشد. (1)

مصلح بود؛ از این رو خلفای معاصر امام حسن عسکری علیه السلام ایشان را به شدت تحت نظر داشتند، تا وقتی فرزندش به دنیا می آید، او را در همان ابتدای زندگی به شهادت برسانند؛ بنابراین بسیار طبیعی است که خداوند آخرین حجت خود را در پرده غیبت قرار دهد، تا جان او حفظ شود و در موعد مقرر و زمانی که مردم آمادگی داشتند، ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد نماید.

2. نگاه روایی: در روایات، به علت و حکمت های متعددی اشاره شده است. قبل از بیان آن ها ذکر این مقدمه ضروری است که:

غیبت، سری از اسرار الهی است و ما ایمان داریم که خداوند متعال، هیچ کاری را جز بر اساس حکمت و مصلحت، انجام نمی دهد.

در روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل شده است، در پاسخِ سوالِ از علت غیبت آمده است:

غیبت، به سبب امری است که اجازه نداریم آن را برای شما بیان کنیم ... غیبت، سرّی از اسرار الهی است؛ ولی چون می دانیم که خداوند بزرگ، حکیم است، می پذیریم که همه کارهای او (براساس) حکمت است؛ اگر چه علّت کارها برای ما معلوم نباشد.(1)

بعد از بیان مقدمه به علل غیبت از منظر روایات می پردازیم:

الف. آزمایش مردم: امتحان کردن مردم، از سنت های حتمی خداوند است. او بندگان خود را به اسباب گوناگون می آزماید تا

ص:130

میزان استواری آن ها در مسیر حق، آشکار شود. نتیجه امتحان، برای خداوند معلوم است؛ ولی در گذر از سختی ها، بندگان خدا پخته می شوند و به جوهر وجود خود پی می برند.

امام کاظم علیه السلام فرمود:

هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد، مراقب دین خود باشید، تا کسی شما را از آن بیرون نکند. برای صاحب این امر، غیبتی خواهد بود که گروهی از پیروان او، از اعتقاد خود دست برمی دارند و این غیبت، آزمونی است که خداوند با آن، بندگانش را امتحان می کند.(1)

ب. ستم پیشه بودن انسان ها: امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:

زمین از حجت خدا خالی نمی ماند؛ ولی خداوند به دلیل ستم پیشه بودن و زیاده روی انسان ها، آنان را از وجود[ظاهری]حجت خود محروم می سازد.(2)

ج. حفظ جان امام: یکی از عواملِ کناره گیری پیامبران از قوم خود، حفظ جان خویشتن بوده است، همان گونه که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم برای حفظ جان خود، از مکه بیرون رفت و در غار پنهان شد.

امام صادق علیه السلام فرمود:

امام منتظَر، پیش از قیام خود، مدتی از چشم غایب خواهد شد. راوی، از علت غیبت سوال کرد. حضرت فرمود: بر جان خویش بیمناک است.(3)

ص:131

البته ترس حضرت بر جان خود، برای آن است که او، آخرین ذخیره الهی است که باید برای تحقّق عدالت جهانی که وعده حتمی خداوند است، بماند

د. تأدیب مردم: وقتی امت، برابر پیامبر و امام، وظایف خود را به درستی انجام ندهد خداوند، پیشوای ایشان را برای مدتی از آنان جدا کند. امام باقر علیه السلام فرموده است:

وقتی خداوند، همراهی و همنشینی ما را برای قومی خوش ندارد، ما را از میان آنان برگیرد.(1)

ه. استقلال و بیعت نکردن با حاکمان: می دانیم که امامان پیشین، به بیعت ظاهری با حاکمان جورِ زمان خود مجبور شدند. چون رسالت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قیام برضد همه ظالمان و ستمگران است و این امر، با بیعت با آنان سازگاری ندارد، او غایب شد، تا از بیعت با حاکمان جور، رها شود و هر زمان، خداوند اراده کرد، آزادانه با ستمکاران برخورد کند. امام رضا علیه السلام در بیان علت غیبت، چنین فرموده است:

برای این که آن زمان که با شمشیر قیام می کند، کسی بر عهده او بیعتی نداشته باشد.(2)

ص:132

علاوه، اگر امام، میان مردم به صورت آشکار حاضر بود یا باید با ظالمان وارد جنگ و پیکار می شد یا باید برابر آن ها سکوت می کرد. راه اول، به تحقق شرایط و اذن الهی مشروط است و بدون آن، قیام و نبرد نتیجه بخش نیست. اگر امام، راه دوم را برگزینند و مؤمنان ببینند حضرت، برابر تمام جنایات و ستم ها سکوت کرده و این سکوت، سالیان طولانی ادامه پیدا کرده است، از اصلاح جهان مأیوس می شوند و در بشارت های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و قرآن، شک می کنند؛ بنابراین، گزینه غیبت تا آماده شدن شرایط و مهیا شدن مردم برای پذیرش قیام و عدالت گستری حضرت، بهترین انتخاب و روش است.

از زمان امام جواد علیه السلام به بعد به صورت های مختلفی مانند توجه به نهاد وکالت که از زمان امام باقر و صادق علیهما السلام شکل گرفته بود، انجام ملاقات های پشت پرده، برقرار کردن ارتباط از طریق نایب خاص، مسأله غایب شدن امام به شکل جدی تری مطرح شد، تا طبیعی جلوه کند. این کارها، پذیرش و قبول مسأله غیبت را بین شیعیان تقویت می کرد؛ لذا آنان دیگر با یک پدیده غریب رو به رو نمی شدند. از این رو دوران غییبت در دو مرحله صورت گرفت:

غیبت صغرا؛ امام عصر علیه السلام امر هدایت و رهبری را مدت 69 سال، از طریق نایبان خاص انجام می داد. این گونه اداره کردن امور، اولاً موقّتی و جهت آماده سازی مردم برای غیبت کامل بود، ثانیاً برای تثبیت وجود و حقانیت امامت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بود و ثالثاً تعلیم مردم به رجوع به عالمان دین بود.(1)

بنا بر این ازجمله دلایل مرحله غیبت صغرا می تواند موارد زیر باشد:

1. اثبات وجود حضرت (با توجه به ولادت مخفیانه ایشان).

2. آماده شدن مردم برای ورود به غیبت کبرا.

3. تمرین برای رجوع کامل به نایبان و علما.

غیبت کبرا؛ بعد از پایان یافتن دوران غیبت صغرا و آمادگی مردم، به امر الهی دوران غیبت کبرا آغاز شد.

ص:135

کردن این اخبار، منطقه خطرناک و ناامنی را ایجاد کند و آن جا، پایگاهی بسازد که کوبا را از نزدیک زیر نظر بگیرد و اگر کسی خواست نزدیک شود، او را از بین ببرد و آن را به نیروهای اسرار آمیز منتسب سازد؛ بنابراین، اخبار مخابره شده، همه، جنبه سیاسی و امنیتی داشت و در واقع، ساختگی بوده است. البته، امکان دارد برای واقعی جلوه کردن، چند هواپیما و کشتی را نیز از بین برده باشند.

متأسفانه بعضی، با شنیدن این اتفاقات و مشخصات ادعا کردند یا احتمال دادند که آن منطقه، همان جزیره خضرا و محل زندگی اهل بیت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، در حالی که این، احتمالی بیش نیست و عقیده ای شخصی است که ابراز گردیده است و می تواند نشان از کج سلیقه گی افراد باشد؛ زیرا وقتی اخبار دردآور و غم انگیز کشته شدن عده ای افراد بی گناه که بعضاً راه را گم کرده اند یا سوار بر کشتی تجاری بوده اند دنیا را فرا گرفت - بر فرض واقعیت داشتن این جریان ها- همه را به تأسف و تأثر واداشت اگر کسی ادعا کند که آن جا جزیره امام ما است و حضرت و یارانش چنین کارهایی را انجام داده اند، اثر منفی بر اذهان همه مردم خواهد داشت.

به راستی، این ادّعا، به شنوندگان و خوانندگان، چه پیامی را القا می کند؟ آیا جز این است که خشونت طلبی و خون ریزی دین اسلام و پیشوایان دین را تبلیغ می کند؟

وقتی از مدعیان وجود جزیره خضرا می پرسند: چرا تا به حال آن را کسی ندیده است؟، می گویند: از قدرت خدا دور نیست که آن را به حالت معجزه آسا و خارق العاده، از چشم ها دور کند و کسی آن را

ص:138

نبیند.(1)

باید از اینان پرسید: اگر خدا چنین کاری را می کند، چه لزومی برای نابودکردن هواپیماها و کشتی ها در آن منطقه هست و چرا باید این افراد بی گناه کشته شوند؛ در حالی که می شود آن جا را نبینند و ردّ شوند؟ در حالی که آنچه در حدیث جزیره خضرا آمده است، با فرض صحت آن، به کشته شدن دشمنان اشاره دارد. آیا کسی که راه را گم کرده و اتفاقاً به آن جا رسیده، دشمن و مستوجب قتل است؟ آیا ارائه چنین تصویری از اسلام و امام، صحیح است؟

خلاصه این که:

1. مثلث برمودا، وجود دارد؛ امّا اخبار نقل شده دربارة آن، ساختگی و برای مقاصد سیاسی بوده است.

2. تطبیق آن، بر جزیره خضرا، ادعایی شخصی است و فقط از سوی یک فرد ناشناخته، به نام ناجی النجار ابراز شده است.

3. پذیرش چنین چیزی، خدشه دار کردن چهره دین و خشن و خطرناک جلوه دادن امام رحمت و رأفت است که با قوانین مسلم دین، سازگاری ندارد.(2)

ص:139

رایة ترفع قبل قیام القائم فصاحبها طاغوت یعبد من دون الله؛ هر پرچمی که پیش از قیام قائم برافراشته شود، صاحب آن، طاغوت است که به جای خدا، پرستش می شود».(1) شبیه این مضمون، از امام باقر علیه السلام نیز نقل شده است که فرمود: «هر پرچمی که پیش از پرچم مهدی برافراشته شود، صاحبش، طاغوت است». سند روایت اول، خوب و قابل اعتبار است؛ ولی سند روایت دوم، این گونه نیست. برای فهم روایت، باید به دو نکته توجه کرد: 1. الفاظ روایت، چه محتوایی را بیان می کند؟ 2. آیا روایات دیگری نیز در این باره صادر شده است، تا با توجه به آن ها معنای صحیح آن روشن شود؟ یا نه؟

«رایة» به معنای پرچم است و «رفع رایة» کنایه از اعلان جنگ با نظام موجودِ حاکم است. «صاحب پرچم» همان رهبر قیام است که مردم را به یاری می طلبد. طاغوت، یعنی فرد ستمگر و متجاوزی که به حریم خدا تجاوز می کند و مردم را به خود می خواند که حاکمیت او را بپذیرند. منظور از «قبل قیام القائم» دوران عصر غیبت است.

با توجه به الفاظ روایت، می توان دریافت، پیش از قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف عده ای با شعار نجات انسان، مردم را به سوی خود فرا می خوانند. اینان، بدون آن که اعتقاد کامل و صحیح به دین داشته باشند، و حاکمیت را فقط برای خدا و خلیفه خدا بپذیرند، با پی ریزی مکتب های مختلف، خود و اندیشه خود را تنها راه نجات بشریت می دانند. اینان، طاغوتند که مردم را از راه الهی به سوی

ص:142

خود منحرف می کنند؛ از این رو، اگر فرد عادل و پرهیزکاری که نور ایمان و تقوا در تمام زندگانی اش نورافشانی کرده، به پاخیزد و مردم را به سوی دین خدا و زمینه سازی برای ظهور حضرت فرا خواند، اصلاً از موضوع روایت خارج است.

شاهد بر این بیان، روایت دیگری، با سند صحیح از وجود مقدس امام صادق علیه السلام است که فرمود:

اگر یک نفر از ما [= خاندان پیامبر] آمد و شما را به قیام و خروج دعوت کرد، خوب بیندیشید که به چه منظور قیام کرده است [و برای توجیه قیام او] نگویید: «زید بن علی [= فرزند امام سجاد، علیه السلام] هم پیش تر قیام کرد»؛ زیرا زید، مردی دانشمند و راستگو بود و شما را به امامت خودش دعوت نمی کرد؛ بلکه به شخصی دعوت می کرد که مورد توافق و رضایت اهل بیت قرار گیرد [= امام معصوم]. او اگر پیروز می شد، حتماً به وعده اش عمل می کرد و حکومت را به اهلش می داد. زید، برابر دستگاه سلطنت قیام کرد، تا آن را سرنگون سازد؛ اما آن کس که امروز قیام کرده است، شما را به چه امری دعوت می کند؟ آیا شما را به سوی شخصی دعوت می کند که مورد توافق و رضایت آل محمد قرار گیرد؟ نه؛ چنین نیست. شما را گواه می گیریم که ما به قیام این شخص راضی نیستیم. او، اکنون که به قدرت نرسیده است، با ما مخالفت می کند؛ پس در صورتی که قدرت یافت و پرچمی

ص:143

برافراشت، به طریق اُولی، از ما اطاعت نمی کند».(1)

با توجه به این روایت، به خوبی می توان دریافت که اگر قیام کننده، دعوت کننده به خود باشد، طاغوت است؛ ولی اگر هدف او، دعوت مردم به خدا و زمینه سازی برای حاکمیت حجت حق باشد، قیام او نه تنها اشکال ندارد؛ بلکه در راستای اراده خداوند است که می خواهد با حاکمیت حاکم اسلامی، به مقررات عمل شود.

امام صادق علیه السلام دربارة رجوع به فقیه فرمود:

«فانی قد جعلته علیکم حاکماً؛ من، او [= فقیه] را بر شما حاکم قرار دادم»(2).

به راستی آیا زندگی تحت سیطره حکومت ظلم، مطلوب خدا و عقل است یا زیر چتر عالم عادل مسلمان و کدام یک به زمینه سازی برای ظهور کمک می کند؟

امام حسین علیه السلام به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«هر کس حاکم ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال کرده و عهد خدا را شکسته و با سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم مخالفت کرده و میان بندگان خدا به ظلم رفتار کرده است و او، برابر چنین حاکمی با عمل و گفتار مخالفت نکند، بر خدا است که او را در جایگاه همان ستمگر [جهنم] وارد کند.(3)

ص:144

لذا قیام برای حق، طاغوت نیست.(1)

ص:145

ص:146

ص:148

شده است. پس ظهوری نیست؛ مگر بعد از اذن خدای عزّوجّل و آن، بعد از مدّتی طولانی و قساوت دل ها و پرشدن زمین از ظلم خواهد بود. به زودی نزد شیعیان من می آید، کسی که ادعای مشاهده می کند. بدانید کسی که ادعای مشاهده کند، پیش از خروج سفیانی و ندا، او دروغگو و افترا زننده است. و لاحول و لاقوة إلا بالله العلی العظیم.(1)

این حدیث، در بردارنده نکاتی است، از جمله:

1. مدعیان مشاهده، در این دوره، وجود خواهند داشت.

2. مدعی مشاهده، پیش از خروج سفیانی و ندا (دو علامت حتمی ظهور) هم دروغگو است و هم افترا زننده.

افترا یا تهمت، آن است که فردی به شخص دیگر، عملی یا قولی را نسبت دهد، در حالی که او چنین نکرده باشد؛ بنابراین، بین دروغگو بودن و تهمت زدن، تفاوت است. هر دروغگویی، تهمت زننده نیست. اگر کسی فقط مدعی دیدن باشد؛ ولی به حضرت، نسبتی ندهد، ممکن است دروغگو باشد؛ ولی تهمت زننده نیست. امام، در این نامه هر دو صفت ناپسند را به مدعی مشاهده، وارد کرده است؛ یعنی، مدعی مشاهده، نسبتی نیز به حضرت می دهد.

این نکات در نامه، بزرگان را بر آن داشت، تا با تأمل و تدبّر دقیق تر، به محتوای نامه بنگرند و سپس اظهار نظر کنند.

عده ای با توجه به این که نامه، در آخرین روزهای عمر نایب چهارم صادر شده و در آن، به پایان نیابت خاصه تصریح شده است،

ص:150

چنین گفته اند که مراد از مدعی مشاهده، ادعای نیابت خاصه و ارتباط با حضرت است؛ زیرا نیابت خاص یعنی حضور نزد حضرت، همراه شناخت آن بزرگوار و رساندن سؤالات مردم و ابلاغ پاسخ ها و پیام ها. این فرد، هم ادعای دیدار دارد و هم آنچه می گوید را از جانب حضرت بیان می کند و حرف ها را پیام حضرت اعلام می کند.(1)

حضرت امام خمینی رحمة الله می گوید:

مراد از تکذیب مدعی مشاهده این است که فردی، مدعی ملاقات باشد؛ ولی شاهد و دلیلی نداشته باشد.(2)

شهید صدر می گوید:

مراد، ادعای انحرافی است که شخصی با ادعای مشاهده و ارتباط، بخواهد عقاید و نظر خود را با نام پیام های امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به مردم القا کند.(3)

برخی نیز گفته اند: مراد از تکذیب مدعی مشاهده، تکذیب مدعی ظهور است.(4) بنابراین می توان دریافت که در روایت، صِرف دیدار، منتفی نشده است و عالمان نیز نفی اصل دیدار را استفاده نکرده اند. به علاوه، روایت، مدعی مشاهده را کذّاب می داند؛ حال اگر کسی امام را ببیند و به دیگران نگوید، تحت این روایت قرار نمی گیرد؛ لذا اصل دیدار، امر ممکنی خواهد بود.

نکته آخر این که علمای ما که موفق به دیدار حضرت شده بودند،

ص:151

آن را برای مردم بازگو نمی کردند؛ بلکه اطرافیان و خواص آنان، از روی شواهد و قراینی یا در زمان های بعد، متوجه وقوع دیدار آن عالم با امام می شدند؛ لذا عالمان تحت عنوان «مدعی مشاهده» قرار نمی گیرند و این روایت، با داستان ملاقات برخی بزرگان تنافی ندارد.

اگر شیعیان ما - که خداوند، آنان را به طاعتش موفق بدارد - بر اجتماع قلوبشان در وفای به عهدی باشند، که بر عهده آنان است، از آنان، مبارکی دیدار ما به تأخیر نمی افتد، و هر آینه، سرعت می گرفت برای آنان، سعادت دیدار ما با شناخت و معرفت حقیقی و تصدیق آنان نسبت به ما. پس چیزی ما را از آنان منع نکرده، مگر آنچه به ما می رسد از آنچه کراهت داریم ما [= کردار ناپسند مردم].(1)

2. دیدار ظاهری امام، نعمتی بسیار ارزشمند است و یکی از الطاف خداوند مهربان، توفیق دیدار و شرف یابی به خدمت حجت حق و ولیّ خدا است؛ ولی اگر بنابر مصالح و شرایطی، لازم شد امام غایب شود و طلب دیدار، به حادثه نامطلوبی منجر شود و برای مثال، خطری را متوجه امام یا فرد خواهان دیدار بکند، آیا باز نیز چنین دیداری می تواند لطف الهی باشد؟ باید توجه داشت که خداوند، الطاف بیکران خود را بنابر مصالح و شرایط، بر مردم فرو می ریزد.

3. در روایت، دیدار، به صورت کلی و مطلق نفی نشده است؛ بلکه با توجّه دقیق به متن روایت، روشن می شود که «مدعی مشاهده»، آن هم

ص:153

با توجه به شرایطی، دروغگو و افترا زننده است؛ بنابراین، ممکن است دیدارهایی نیز رخ بدهد.

4. تکذیب مدعی مشاهده، در مواردی، عین لطف است، تا کسی نتواند با ادعای دروغین مشاهده و دیدار، دیگران را بفریبد.

زیارت آن عزیز، امری است که نه تنها ممکن است؛ بلکه واقع شده است. مرحوم شیخ صدوق و شیخ طوسی که از علمای قدیم ما هستند، در کتاب های خود، کمال الدین و تمام النعمة و الغیبة بابی را گشوده اند دربارة افرادی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را دیده اند.

حاجتی به طور شفاهی از امام می خواهیم، اطلاع می یابد و حتی اگر از قلب خویش بگذرانیم، امام علیه السلام اطلاع می یابد. پس گفتن شفاهی یا نوشتن کتبی فرقی نمی کند و امام در هر صورت اطلاع می یابد. و نوشتن نامه یکی دیگر از راه های بیان حاجت است.

با توجه به آموزش هایی که امامان معصوم علیهم السلام برای رُقعه نویسی به پیروان خود داده اند و همچنین نامه ها و عریضه هایی که برای امامان بزرگوار علیهم السلام توسط شیعیان نوشته شده است، عریضه باید شامل دو بخش عمدة توقیفی و اختیاری باشد:

منظور از بخش توقیفی، محتوایی است که از ناحیه امامان معصوم علیهم السلام به نوشتن آن امر شده است و شیعیان، در همه عریضه های خود، استفاده کرده اند. این قسمت، غالباً شامل اذکار و اسمای الهی و توصیف و مدح و ثنای حضرت حق و کلماتی برای توجه و توسل به حضرات معصومان علیهم السلام و ذکر اسامی مبارک آن ها است. شیعیان، هم می توانند برای این قسمت، با قلم خود، خداوند متعال را بستایند و به درگاه اهل بیت علیهم السلام متوسل شوند و هم می توانند از مدح و ثنایی که در ادعیه معصومان علیهم السلام وارد شده یا عریضه های مختلفی که بزرگان دینی نگاشته اند، استفاده کنند.

بخش اختیاری عریضه، شامل مطالبی است که نویسنده عریضه برای عرض حاجت شخصی، بیان حالات و راز و نیاز با خداوند متعال و امامان علیهم السلام به انتخاب و قلم خود می نویسد.

از آن جا که نوشتن عریضه، نوعی دعا و نیایش است، رعایت آداب دعا، هنگام نوشتن عریضه نیز لازم است. بعضی از آداب دعا کردن و

ص:155

عریضه نویسی به شرح زیر است:

1. خلوص نیت؛

2. وضو داشتن و خواندن دو رکعت نماز؛(1)

3. روزه گرفتن روز پنجشنبه و نوشتن عریضه در صبح روز جمعه؛

4. انداخته عریضه، در حالی که انسان رو به قبله ایستاده است؛

5. در حال انداختن عریضه، نواب خاص امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را صدا بزند؛(2)

6. در حالی که رُقعه را به دست دارد بکا (گریه) یا تباکی (حالت گریه به خود گرفتن) کند؛(3)

7. در حالی که رُقعه را به دست دارد، دست های خود را به سوی آسمان بگشاید و مشغول دعا و مناجات با خداوند متعال شود.(4)

معمولاً برای نوشتن عریضه، باید از مقدس ترین مکان ها و معنوی ترین زمان ها بهره گرفت؛ چرا که استفاده از دو عنصر مکان و زمان در استجابت دعاها و تاثیر گذاری آن ها توصیه شده است، برای مثال:

1. روز جمعه نوشته شود.(5)

2. نزدیک طلوع خورشید نوشته و در چاه انداخته شود.(6)

3. بعد از ادای نماز شب باشد.(7)

ص:156

اوصیا] را به فرزندش [= فرزند امام حسن عسکری علیه السلام] رحمت بر عالمیان....(1)

این که سؤال شد: «آیا می تواند ارتباط داشته باشد»؟ باید دید منظور از ارتباط چیست؟ اگر مراد، این است که بتواند حضرت را ببیند، در پاسخ باید گفت، امکان دیدار به صورت کلّی نفی نشده است؛ بنابراین ممکن است حتّی گناهکاری نیز حضرت را ببیند؛ هر چند نشناسد.

اگر مراد، ارتباط قلبی است، به این معنا که فرد، احساس بکند به حضرت نزدیک است و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به او توجه دارد، در پاسخ باید گفت؛ حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در توقیعی به مرحوم شیخ مفید می فرماید:

انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم؛(2) ما، هرگز در رعایت احوال شما کوتاهی نمی کنیم و شما را از یاد نمی بریم.

لذا هر فردی مورد توجه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است. حال اگر از گناه پشیمان شد و برگشت، حتماً مورد پذیرش قرار می گیرد و حضرت به او توجه بیشتری می کند.

ص:158

یکی از شیعیان حضرت علی علیه السلام به نام «رمیله» چنین می گوید:

من، دچار تبی شدید شدم. هنگامی که از شدت آن کاسته شد، غسل کردم و برای رسیدن به ثواب نماز جمعه و درک فضیلت نماز با مولایم علی علیه السلام به مسجد آمدم. زمانی که حضرت به منبر شتافت و مشغول سخنرانی شد، دوباره تبم شدت یافت. بعد از نماز، به دیدار علی علیه السلام رفتم. حضرت، علت بیماری و ناراحتی ام را پرسید و من توضیح دادم. حضرت فرمود:

ای رمیله! هر مؤمنی که بیمار می شود، ما نیز بیمار می شویم و حزن و اندوه او، ما را محزون و غمناک می سازد و هر دعایی که می کند، ما به دنبال آن «آمین » می گوییم و اگر دعا نکند، ما برایش دعا می کنیم.(1)

این ارتباط مقدس و عمیق، ارواح اولیای الهی و شیعیانشان را به منزله روح واحد قرار می دهد و چنان آنان را به هم می پیوندد که ابوبصیر، از یاران حضرت صادق علیه السلام می گوید:

در مجلسی از حضرت پرسیدم: «گاهی بدون علت خاص، دچار غم و غصه یا سرور و خوشحالی می شوم؛ علت چیست؟» حضرت در پاسخ فرمود:

این حزن و شادی که گاه سراغ شما می آید، اثر آن غم و سروری است که در ما ایجاد می شود؛ و چون ما و شما، هر دو از نور خداوند متعال خلق شده ایم، این حالات

ص:160

ما، در شما نیز اثر می گذارد.(1)

بنابراین، می توان گفت هنگامی که ما به یاد اولیای الهی و عظمت و بزرگواری آنان می افتیم یا مصیبت ها و غم های آنان را به یاد می آوریم و قلبمان متوجه آنان می شود، در اثر همان پیوند شدید روحی میان ما و آنان است. در واقع، عنایت و مهر آنان را به ما نشان می دهد.

البته باید زمینه این لطف و عنایت را خود فراهم سازیم و با شخم زدن زمین سخت دل، موقعیتی مناسب برای رشد بذر محبت آنان پدید آوریم.

آنچه لطیف تر است، این که یاد شدن ما توسط حضرت، فقط مربوط به زمانی نیست که ما به یاد آن بزرگوار هستیم؛ بلکه حتّی زمانی که از آن حضرت غافلیم، باز آن عزیز، به یاد ما است و آنچه به خیر و صلاح است، در حق ما انجام می دهد؛ همان گونه که در نامه ای فرمود:

انا غیر مهملین لمراعاتکم و لا ناسین لذکرکم(2)؛ ما، رعایت امور شما را مهمل نگذاشته ایم و یاد شما را فراموش نکرده ایم.

ص:161

ص:162

ص:164

معنا، پایان دوره ظلم ها و فساد ها و حکومت های غیر الهی است و با ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، همه مظاهر شرک و ظلم و فساد از بین می رود.

3.دوران ظهور و زمان تشکیل دولت عدل الهی که این حاکمیت، تا آخر عمر دنیا برقرار می ماند و دیگر از بین نمی رود. در روایتی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به دختر بزرگوارش فرمود:

وقتی دنیا هرج و مرج شود و فتنه ها آشکار گردد و راه ها بسته شود و عده ای، عده دیگر را فریب دهند، خداوند کسی را که دژهای گمراهی را فتح می کند، برمی انگیزد و او، در آخر الزمان، دین را برپا می کند.(1)

ب. با مراجعه به روایات، معلوم می شود یکی از معانی آخرالزمان، دوران غیبت امام دوازدهم علیه السلام است؛ به ویژه سال های پیش از ظهور آن حضرت که فتنه ها و مشکلات، به اوج خود می رسد.(2)

در روایتی، با صراحت، به دوران غیبت اشاره شده است:

ص:166

ای علی! عجیب ترین مردم در ایمان و بزرگ ترین آنان در یقین، گروهی هستند که در آخرالزمان هستند، پیامبر را ندیده اند، امام آنان نیز در غیبت است و آنان به نوشته ای ایمان می آورند.(1)

با توجه به این روایات می توان گفت روایاتی هم که نشانه های مختلفی برای آخر الزمان بیان کرده است، به دوران غیبت و ما قبل ظهور اشاره دارد؛ مانند روایتی که می فرماید: «در آخرالزمان، مردم، امر به معروف و نهی از منکر را ترک می کنند و اهل ریا می شوند و نماز و روزه شان ظاهری است.»(2) یا «آخرالزمان، زمان بدی است. زنان، بی حجاب و بزک کرده ظاهر می شوند».(3) *

ص:167

ج. چون در روایات، دوران غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف «آخرالزمان» نامید شده است، می توان گفت ما در آخرالزمان هستیم؛ به ویژه این که بعضی از علائم یاد شده، در زمان ما وجود دارد؛ اما اگر کسی منظور از آخرالزمان را فقط چند سال پیش از ظهور حضرت در نظر بگیرد، چون وقت ظهور مشخص نیست، نمی توان گفت در آخرالزمان هستیم یا نه.(1)

1. فراگیری ظلم و ستم به معنای غالبیّت: طبق این دید گاه، در آستانه ظهور، ظلم و ستم در جهان غالب شده و چهره جهان، چهره ظلم و ستم خواهد بود. البته همراه غالبیت ظلم و ستم، صلاح و رستگاری نیز میان مردم مطرح می باشد. نکته قابل ذکر این که در روایات از فراگیری ظلم و ستم خبر داده شده است نه فراگیری ظالم و ستمگر. با این نگاه، اگر در جهان یک ظالم باشد و از او ظلم های متعدد و متنوع سر زند و بقیه مردم، مظلوم و ستمدیده باشند، باز «ملئت ظلماً و جوراً» به معنی پرشدن زمین از ستم و جور تحقق پیدا خواهد کرد.

2. فراگیری ظلم و ستم به معنای کامل و تمام؛ این عده قائلند فراگیری ظلم و ستم در جهان به طور کامل و تمام صورت می پذیرد و جهان، به صورت یکپارچه پر از ظلم و ستم خواهد شد و از صلاح و رستگاری هیچ خبری نیست.

البته دیدگاه صحیح همان دید گاه اول است.

اینک به نمونه هایی از روایات که به ظلم و جور قبل از ظهور اشاره دارند، می پردازیم:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:

قیامت، برپا نمی شود، تا این که مردی از اهل بیت من حکومت کند، نام او هم نام من است. زمین را پر از عدل و قسط می کند همانطور که از ظلم و جور پر شده

ص:169

است.(1)

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

یازدهمین از فرزندان من، مهدی است؛ کسی که زمین را از عدل و داد پر می کند؛ همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است.(2)

امام حسین علیه السلام می فرماید:

اگر از دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند، آن روز را طولانی کند، تا مردی از فرزندان من قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند، پس از آن که از ستم و بیداد پر شده باشد.(3)

از مجموع روایات موجود، نوعی همسانی میان واژگان عدل و داد و ظلم و جور دیده می شود؛ یعنی همان طور که در جامعه بعد از ظهور، عدل و داد فراگیر و همه جانبه می شود، در جامعه پیش از ظهور نیز ظلم و جور فراگیر و همه جانبه خواهد شد؛ نه این که همه

ص:170

ظالم باشند.

در نگاه ابتدایی چنین برداشت می شود که فراگیری ظلم و ستم، پیش زمینه و از شرایط تحقق ظهور عدل و داد توسط امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است اما با نگاه ژرف و دقیق، معلوم خواهد شد اصل این نظریه و تفکر، غلط و حاکی از سوء برداشت یا عدم اطلاع کافی از فرهنگ و تعالیم روح بخش اسلام است. اثبات این مدعا بدین گونه است:

الف. فراگیری ظلم و ستم شرط ظهور نیست: در هیچ یک از روایات، فراگیری ظلم و ستم، شرطی از شرایط ظهور دانسته نشده است؛ بلکه فراگیری ظلم و ستم، در واقع به نوعی، نهایت آمادگی و احساس نیاز شدید مردم به منجی را می رساند.

ب. فراگیری ظلم و ستم از علائم حتمی ظهور نیست: علائم و نشانه های ظهور نیز به حتمی و غیر حتمی تقسیم شده اند و فراگیری ظلم و ستم پیش از ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، از علائم ظهور نمی باشد.

از سوی دیگر، طبق روایات، یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پیش از ظهور حضرت، در آن جامعه رشد کرده، تربیت یافته و در زمان ظهور حضرت در رکاب حضرت به جان فشانی می پردازند؛ پس بی شک، جامعه ای که توان پرورش و تربیت یاران آن چنانی را داشته باشد، باید در آن، زمینه ها و بستر مناسب نیز وجود داشته باشد. معلوم است این تربیت و پرورش قهری نیست؛ بلکه در سایه تلاش و زحمت و استفاده از بستر مناسب است که به این لیاقت می رسند. بر این اساس، اگر در جامعه عصر ظهور، ظلم و ستم، همه جای عالم را فرا گرفته باشد، بستر و زمینه های مناسب رشد و تربیت از بین

ص:171

خواهد رفت و دیگر پرورش یاران حضرت علیه السلام ممکن نخواهد بود.

ب. ظواهر فریبنده دنیای امروز: شاید به جرأت بتوان گفت، عامل اصلی و مهم تر در سختی دینداری در دوره آخرالزمان، وضعیت فرهنگی دنیای مادی است. غول های ارتباط جمعی و رسانه ای از یک طرف به شدت با اسلام درگیر شده اند و با انواع تخریب ها و تحریف ها و سیاه نمایی ها، سعی بر آن دارند که چهره خشن و سیاهی از اسلام نشان دهند. از طرفی دیگر، ظواهر دنیا را چنان فریبنده و زیبا جلوه می دهند و انواع فساد و فحشا را در جامعه پخش می کنند؛ به گونه ای که مردم در کنترل کردن امیال و غرایز خود باید مجاهدت و تلاش فراوان بکنند. بازار فسادهای مالی و اخلاقی، چنان گرم می شود که برخی همه چیز را به فراموشی می سپرند و حتی انسانیت را نیز زیر پا قرار می دهند و سخن از حیوان مدرن می گویند و معتقد می شوند که انسان، یکی از اقسام حیوانات است نه بیشتر. روشن است با فساد علنی دنیای امروز، حفظ دین و معنویت، بسیار مشکل است.

البته هرچند حفظ دین و عمل به وظیفه، در دنیای پرتلاطم و سراسر ظلم و فساد، کاری دشوار است، پاداش انسان های متدین و دین مدار نیز افزون است.(1)

ص:173

مؤمنان آخرالزمان، به فرموده امیر مؤمنان، در کارها و فداکاری های نیک و بزرگ مسلمانان صدر اسلام شریکند.(1) اینان، کسانی هستند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، آنان را برادر خود خوانده و دیدار آنان را آرزو کرده است.(2) افرادی هستند که خداوند، آنان را اولیای خود خوانده(3) و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حق آنان فرموده است: «خوشا به حال صابران در غیبت که اینان، حزب الله هستند».(4)

1. توجّه بیش از حد به ظاهر و غفلت از محتوا و پیام: مردم، به جای آن که به دنبال فهم معانی قرآن باشند، بیشتر به خواندن آن و لحن و صوت ارزش می هند؛ امّا هرگز برای ترجمه و تفسیر و فهم پیام قرآن، زمانی را اختصاص نمی دهند. چنین افرادی، جز اسمی از قرآن نمی دانند و نزد آنان، قرآن، همان صداهای زیبا است. یا تمام همت افراد، نوشتن قرآن به خط های زیبا و چاپ انواع قرآن در خط ها و اندازه ها و رنگ های مختلف است؛ اما در معنا ی قرآن، فکر نمی کنند. نزد این گروه، قرآن جز خطی خوش نیست.(1)

2. تفسیر به رأی توسط افراد غیر متخصص و گم شدن هدف اصلی قرآن: به قدری معانی مختلف و برداشت های غیر معقول از قرآن عرضه شود و به قدری اختلاف قرائت ها و تکثر گرایی ها رواج و مقبولیت یابد که معنای اصلی قرآن و منظور الهی از نزول آن، بین مردم گم شود و کسی نداند منظور خداوند، از نزول فلان آیه یا سوره یا کلِّ قرآن و اسلام، چیست. در این صورت نیز از قرآن و اسلام، جز اسم چیزی نخواهد ماند؛ زیرا هر کس حرفی خواهد زد و آن را حرف اسلام و قرآن قلمداد خواهد کرد.(2)

علاوه بر این که این تعابیر، حالت غالبی دارد؛ یعنی، غالب مسلمانان از حقیقت اسلام و قرآن، فاصله می گیرند؛ ولی در همان حال، گروهی هستند که عمل به دستورهای قرآن و اهداف اسلام را در متن زندگی خود قرار می دهند؛ به ویژه شیعیان که تحت تعالیم

ص:175

اهل بیت علیهم السلام هستند.

این مؤسسات دینی همراه رسانه های دیداری و شنیداری این دولت ها، از سال های دهه هشتاد میلادی مردم خود را به ایمان جمعی، به وقوع حادثه ای بزرگ در سرزمین شام توجه داده اند که به نبردی هسته ای خواهد انجامید. این مؤسسات، پیوسته مردم خود را به ایمان به این نکته فرا می خوانند که به زودی لشکری از دشمنان مسیح که بدنه اصلی آن، از میلیون ها نظامی تشکیل یافته است، از عراق حرکت می کند و پس از گذشتن از رود فرات که در آن زمان، به خشکی گراییده است، به سوی قدس رهسپار می شود.

اما نیروهای مؤمن به مسیح، راه این لشکر را سد کرده و همگی در «آرماگدون» با یک دیگر برخورد خواهند کرد. در این مکان است که درگیری اتفاق خواهد افتاد. صخره ها ذوب می شوند… دیوارها بر زمین فرو می غلتند… پوست تن انسان ها در حالی که ایستاده اند، ذوب شده و میلیون ها نفر از بین می روند.... (احتمالاً این، نبردی نهایی و هسته ای است.) سپس مسیح برای بار دوم، از جایگاه بلند خود بر زمین فرود می آید و پس از چندی، زمام رهبری جهان را در دست گرفته و صلح جهانی را برقرار می کند. او، دولت صلح را بر زمین نو و زیر آسمانی تازه بنا می کند و این مهم را از مرکز فرماندهی خود در قدس عملی می سازد.

یک بررسی انجام گرفته از سوی مؤسسه «تلسن» که در اکتبر سال 1985م منتشر شده است، نشان می دهد در حال حاضر 61 میلیون آمریکایی در انتظار واقعه آرماگدون به سر می برند. این، در حالی است که ذکر مؤسسات دینی و ایستگاه های رادیو تلویزیونی

ص:177

که به این مهم پرداخته اند، در این مجال میسر نیست.

مؤسسات دینی آمریکایی، این نکته را روشن ساخته اند که سپاهی که از عراق به سوی قدس رهسپار خواهد شد، بنا بر پیشگویی حرقیال در کتاب مقدس (فصل 38 و 39) از نظامیانی از عراق، ایران، لیبی، سودان و قفقاز در جنوب روسیه تشکیل می شوند. مدارس انجیلی در آمریکا، بر پایه این تحلیل که واقعه آرماگدون تنها حادثه ای است که بازگشت دوباره مسیح را به زمین ممکن می سازد… و این، واقعه ای بسیار نزدیک است، به تبلیغ این دیدگاه پرداخته اند….

به هر حال مؤسسات دینی انجیلی آمریکا و اروپا آنچه را روانشناسان گفته اند _ اینکه بی گمان ایمان یک نفر به یک قضیه و پافشاری و ایمان او به لزوم به کرسی نشاندن آن، عهده دار به کرسی نشستن آن قضیه خواهد بود _ در قضیه بازگشت دوباره مسیح به زمین پس از حادثه آرماگدون، به کار بسته و به این گفته قائلند که بی گمان امکان تحقق هر نوع پیشگویی ابتدا به ایمان مردم و پافشاری آن ها بر ضرورت وقوع آن و هم چنین به شمار نفرات آن ها و شمار نفرات کسانی بستگی دارد که رهبری کاروان تبلیغاتی آن پیشگویی را بر عهده دارند.(1)

ص:178

گیرد و به اصطلاح، دهکده ای جهانی با یک رییس به وجود آید، تا دیگر تضاد منافع بین سران قدرت، باعث جنگ های تکنولوژیک نابود کننده نشود. در این باره تلاش قدرت های جهانی برای کسب سلطه برای اداره جهان بسیار چشمگیر است. پس از فروپاشی ابر قدرت شرق، هم اکنون غرب خود را قدرتی بلامنازع برای رسیدن به ریاست جهان می پندارد و برای کسب این مقام، از انواع ابزار های تبلیغاتی استفاده می کند.

آمریکا با کمک سرمایه داران صهیونیزم و با در دست داشتن بزرگ ترین مرکز فیلم سازی جهان (هالیوود)، سالانه حدود هفتصد فیلم تولید می کند و نزدیک به 80 درصد شبکه ها و سینما های جهان را تغذیه رسانه ای می نماید. تمام این فیلم ها، در مسیر اهداف غرب برای حکومت بر جهان قرار گرفته است و پیوسته این هدف را دنبال می کند.

2. حاکمیت احکام الهی و مدیریت انسان های موحد بر جهان

این نظریه که بر اساس پیشگویی های ادیان الهی ارائه شده و سیر تحول روحی در نوع بشر و گرایش به ارزش های انسانی و الهی در قرون اخیر، آن را به منزله یک نظریه و طرح قابل اجرا کرده است، تنها راه برای نجات بشریت را بازگشت به دین و احکام الهی می داند و معتقد است این مهم با تشکیل حکومت جهانی به دست رهبری الهی امکان پذیر خواهد بود. ادیان الهی، هر کدام بر اساس آموزه های خود، این نظریه را ارائه کرده اند.

لازمه این طرح و نظریه دینی برای جهان، مبارزه با هر گونه

ص:180

استثمار، قدرت طلبی و بی عدالتی در جامعه جهانی است؛ لذا صاحبان قدرت جهانی به مقابله رو در رو با این تفکر الهی و دینی پرداخته اند و به صورت های گوناگون به تحریف آن مشغول شده اند. یکی از راه های تحریف و تضعیف، ایجاد یأس و ناامیدی در مردم جهان از روحیه خداجویی و کار آمدی دین در زندگی است؛ نشان دادن آینده تاریک و ترسناک و القای این نکته که آموزه های ادیان هرگز نمی تواند مشکلات امروز و آینده جهان را برطرف کند و تنها نجات بخش جهان، قدرت و تفکر غرب است. این هدف با انواع فیلم ها و بازی های کامپیوتری و ایجاد بحران ها و جنگ های مصنوعی در جهان به جوامع انسانی القا می شود.

غرب می داند. در نهایت، غرب را پیام آور صلح جهانی و اسلام و مسلمانان را ضد صلح و امنیت معرفی می کند. در این فیلم، دربارة حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آمده است: « او، مردی خونریز و بی رحم است و با جنگ های خود، تعداد زیادی زنان را بیوه و بچه های یتیم بر جای می گذارد». آن حضرت را با لباس عربی نشان می دهد و در حالی که با فشار دادن یک کلید هر کار بخواهد، انجام می دهد، این مطلب را به بیننده القا می کند که « ما باید متحد شویم و مانع قیام او گردیم؛ زیرا چیزی جز مصیبت و نا امنی برای مردم جهان نمی آورد. باید مردم جهان از او متنفر شوند و از او فاصله بگیرند».

2. فیلم «روز استقلال»: این فیلم محتوایی تخیلی دارد و آمریکا را نجات دهنده بشریت برابر حمله فضایی به زمین نشان می دهد. سر انجام با پیروزی نیرو های مدافع زمین در روز استقلال آمریکا، دشمن شکست می خورد و آمریکا بر سکوی نجات می ایستد.

3. بازی کامپیوتری «جهنم خلیج فارس» معروف به «یا مهدی»: در این فیلم، خلیج فارس _ به ویژه ایران _ را مرکز حرکت های تروریستی جهان می شمارد وآمریکا با حضور نظامی در منطقه، سردمدار مبارزه با این گونه حرکت ها می شود.

ص:182

ص:186

این رو نیازمند فراهم شدن بسترها و شرایط، توسط توده مردم است. از میان این دو دیدگاه، دیدگاه دوم، به طریق صواب، نزدیک تر است؛ چرا که دیدگاه نخست، از اشکالات متعددی برخوردار است که در ادامه، پاره ای از آن ها را به اختصار خواهیم گفت:

1. اعتقاد به اعجاز آمیز بودن نهضت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اعتقادی بر خلاف اصل و روال طبیعی است. اصولاً در جهان هستی که جهان اسباب و مسببات است، هیچ پدیدة عادی ای را نمی توان نشان کرد که بدون اسباب و علل عادی، تحقق یافته باشد(1)؛ چرا که به تعبیر امام صادق علیه السلام :

أبی الله أن یجری الاشیاء إلا بأسبابها؛(2) خداوند، ابا دارد از این که پدیده ها را جز به واسطة اسباب، تحقق بخشد.

بر این اساس، طبیعتاً نهضت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز مشمول همین قانون خواهد بود و اگر کسی مدعی باشد که این مهم، با دخالت عوامل فوق طبیعی و بدون فراهم شدن بسترهای عادی، شکل خواهد گرفت، باید بر مدعای خود دلیلی قاطع اقامه کند.

ص:188

2. این دیدگاه، با محتوای پاره ای از آیات قرآن کریم نیز ناسازگار است؛ برای نمونه آیه شریف {إِنَّ اللّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ}(1)، به روشنی تغییر سرنوشت جوامع را از رهگذر تحولاتی می داند که می بایست در درون آن جوامع شکل گیرد. به تعبیر دیگر، سنت الهی بر این است که سرنوشت جوامع، نه با دخالت عوامل غیبی و نامرئی، که بر اساس شایستگی ها و لیاقت های خود آن ها رقم بخورد. تغییری که در آخر الزمان به دست امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در عالم انسانی تحقق خواهد یافت نیز مصداقی از آیه مورد اشاره است؛ از این رو، برای ایجاد چنین تحولی که از نظر وسعت و عمق، بی نظیر است، نباید منتظر دخالت عوامل فوق طبیعی نشست؛ بلکه می بایست در تودة مردم، زمینه چنین تحولی شکل بگیرد.

3. اگر ما به اعجازی بودن حرکت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف معتقد باشیم، برای این سؤال اساسی که چرا غیبت آن حضرت، صدها سال به طول انجامیده است، پاسخی نخواهیم داشت؛ چون اگر بنا است کار آن بزرگوار، به وسیله اعجاز به سامان برسد، بسیار منطقی است که بپرسیم چرا این اعجاز، صدها سال به تأخیر افتاده است؟! حال که قرار نیست برای ساخته شدن دنیایی سرشار از خوبی ها و تهی از رنج ها و حرمان ها، در مردم تحولی به وجود آید و به رشد و بلوغ برسند و این مهم، تنها به یک اشاره خداوند توانا و به امدادهای غیبی، شدنی است، چرا این اشاره خداوندی، قرن ها به تأخیر افتاده

ص:189

است و از همان نخست، کارها به سامان نرسید؟!

دیدگاه دوم به سادگی به این سؤال پاسخ می دهد که اگر ظهور، فرایندی است عادی، برای تحققش نیز باید مردم مهیا شوند و شرایط و زمینه های آن را فراهم کنند و چون تاکنون چنین نکرده اند، ظهور نیز به تأخیر افتاده است.

البته تذکر این نکته ضروری است که عادی دانستن نهضت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف . به معنای نفی امدادهای غیبی نیست؛ چرا که بی گمان، آن حضرت از آغاز تا سرانجام حرکت الهی خود، به وسیله امدادهای ویژه الهی، تأیید و مساعدت خواهند شد و این موضوع، از روایات متعددی به دست می آید.(1)

لزوم تأیید حرکت های الهی، توسط امدادهای غیبی و عوامل فوق طبیعی خود، یکی از قوانین حاکم بر هستی است. خداوند، اراده کرده است افراد یا اجتماعاتی را که با نیاتی زلال در مسیر کمال، گام بر می دارند، در شرایط بحرانی با نیروهای پیدا و پنهان خود یاری کند؛ از این رو نمی توان به استناد احادیثی که از تأیید شدن امام مهدی به وسیله فرشتگان و سایر نیروهای فوق طبیعی سخن

ص:190

می گویند، غیرعادی و معجزه آسا بودن نهضت آن حضرت را برداشت کرد؛ چرا که این احادیث، ناظر به موارد خاصی و جزئی اند. تفاوت، بسیار است میان این که نهضت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را از اساس، معجزه گونه تفسیر کنیم یا این که معتقد باشیم جریان انقلاب جهانی آن حضرت، از روال عادی و طبیعی برخوردار است و امدادهای غیبی، در موارد خاص، آن را تأیید می کنند.

کنار این اختلاف، می توان به تفاوت های دیگر نیز اشاره کرد؛ از جمله:

1. نشانه های ظهور، به صورت پراکنده و جدا از هم می تواند رخ دهند و در نهایت، ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف حادث شود؛ ولی شرایط باید با هم و کنار یک دیگر، تحقق یافته و موجود باشند، تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور کند.

2. به علت عدم ارتباط وجودی بین علایم با ظهور، امکان دارد یک علامت یا برخی از علایم اتفاق نیفتند یا در یک زمان حادث شوند و پایان پذیرند و بعد از آن ظهور واقع شود؛ ولی برای تحقق ظهور، باید همه شرایط (با هم) موجود باشند؛ لذا در صورت نبودن حتی یک شرط، ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف محقق نمی شود. این، به علت رابطه وجودی بین شرط و مشروط (ظهور) است.

3. علایم، چون حالت نشانه بودن را دارند، لذا ممکن است یک علامت، بعد از ظهور (مثلاً روز بعد) اتفاق بیفتد؛ ولی شرایط، باید پیش از ظهور موجود باشند. البته تفاوتهای دیگری نیز وجود دارد.

الف. قانون جامع

یک انقلاب، برای در هم شکستن وضع موجود و برقراری وضع مطلوب، به دو نوع برنامه نیاز دارد:

1. برنامه برای نابودی وضع موجود (دوران انقلاب)؛

2. قانون مناسب برای حرکت جامعه به طرف وضعیت مطلوب و رسیدن به حالت آرمانی (دوران تثبیت).

قیام جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز این دو نوع برنامه را لازم دارد. برنامه آن حضرت در قسمت اول، بر اساس روایات، پس از دعوت به راستی، حرکت مسلحانه تا نابودی کامل شرک و کفر و فساد است. به عبارت دقیق تر، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف هنگام ظهور، ابتدا مردم را دعوت به دین حق و امامت خویش می کند و اگر کسی مخالفت کرد و خواست به راه شرک و کفر و تباهی ادامه دهد، حضرت با وی مقابله می کند. این روش بر گرفته از قرآن است.(1)

برنامه حضرت در بخش دوم نیز بر اساس عمل به کتاب خدا و سنت پیامبر است. قانونی که از طرف خالق و پروردگار انسان فرستاده شده و تضمین کننده سعادت دنیایی و آخرتی او است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در بیانی فرمود:

سیره و سنت او، سنت من است. مردم را بر دین و آیین

ص:193

من به پا خواهد داشت و آنان را به کتاب پروردگارم دعوت می کند.(1)

ب. رهبری

شرط دیگر برای پیدایش یک انقلاب، وجود رهبر و پیشوایی آگاه، توانمند، شجاع، قاطع، دلسوز و فداکار است، تا با آشنایی کامل از اهداف و برنامه ها، امکانات و زمینه ها، موانع و مشکلات، با مدیریتی صحیح و هوشمندانه، حرکت انقلاب را رهبری کند و تا آخرین نفس ادامه دهد.

انقلاب عظیم امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز دارای این شرط است. رهبر این انقلاب، بزرگ مردی از دودمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و سلسله نورانی امامت است که در دامان ولایت پرورش یافته و وارث علوم انبیا و آگاه به قرآن و معارف دین است. پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم در بیانی فرمود:

مهدی این امت از ما است، کسی که زمین را از قسط و عدل پر می کند همان گونه که از جور و ظلم پر شده است.(2)

ج. یاران

شرط دیگر یک انقلاب، وجود یارانی فداکار است که با آشنایی با رهبر و برنامه ها و اهداف او و اعتقاد راسخ به آن ها، تا آخرین لحظه،

ص:194

از رهبر و انقلاب دست برندارند و آماده هر گونه فداکاری باشند. قیام جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز به یارانی نیاز دارد که ضمن آشنایی و اعتقاد به امام و دین، تا آخرین لحظه فداکاری کنند.

از امام جواد علیه السلام ضمن حدیثی نقل شده است:

اصحاب او [= حضرت مهدی] علیه السلام به سوی او اجتماع می کنند که 313 نفرند، به تعداد اهل بدر، از نقاط مختلف زمین... وقتی این عده جمع شدند، خدا امر او را ظاهر می کند و چون عقد کامل شد _ که ده هزار نفرند _ به اذن خدا خروج می کند .(1)

د. آمادگی و پذیرش عمومی

یکی دیگر از شرایط یک انقلاب و تحقق آن، پذیرش مردمی است. باید مردم خواستار تغییر حاکمیت و وضع موجود بوده و رهبر انقلاب و برنامه های او را واقعاً پذیرا باشند. در غیر این صورت، حرکت انقلاب به سرانجام مطلوب نخواهد رسید.

انقلاب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز این شرط را لازم دارد. مردم باید به حدی از رشد و آگاهی رسیده باشند که پذیرای حرکت اصلاحی و قیام بزرگ منجی عالم بشریت باشند، تا هنگام قیام، او را پذیرفته و برای تحقق اهداف و برنامه های او همکاری کنند.(2)

ص:195

دست مردمان آن جامعه است. اسلام، از انسان می خواهد دربارة مسائل اجتماعی ساکت نباشد و برابر ظلم و ستم، تا برقراری عدالت بایستد و حتّی در این راه، به پیکار و مبارزه برخیزد؛(1) و کوتاهی در این باره را نمی پذیرد و مؤاخذه می کند.(2)

بر همین اساس، امر به معروف و نهی از منکر، از واجبات دین شمرده شده است و خداوند به اجرای این دو فریضه بزرگ، امر کرده است.(3).

ب. به طور کلی، هیچ گاه یک آموزه دین نمی تواند برخلاف سایر آموزه های دین باشد، وگرنه این، خود نشانه باطل بودن آن دین است؛ لذا یکی از ویژگی های قرآن، عدم اختلاف در آن است؛ از این رو، معنا ندارد خداوند در آیات متعدد، مردم را به توبه و ترک گناه

ص:197

امر کند و جایی دیگر، برای تحقّق وعده خدا (ظهور حق و حجت خدا) به گناه امر نماید.

ج. در این که قیام حضرت، بدون یار و یاور تحقق پذیر نیست، نباید تردید کرد. آیات و روایات نیز به وجود یاوران اشاره دارد. یاری کردن، یعنی حرکت برای اجرای برنامه ها و اهداف انقلاب و تبلیغ آن ها میان مردم. یاوران، مردم را با انقلاب آشنا و همراه می کنند و در حین انقلاب، انواع فداکاری ها را انجام می دهند و بعد از انقلاب، از هیچ تلاشی کوتاهی نمی کنند. چنین افرادی، وقتی می توانند موفق باشند که خود را همرنگ انقلاب و رهبر آن کرده باشند، تا مردم جلوه های انقلاب را در رفتار آنان ببینند و بپذیرند. آیا حرکت در مسیر گناه و ظلم، مردم را به طرف امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف سوق می دهد؟ بر همین اساس، خداوند بر ایمان و عمل صالح تکیه دارد:

«ما در زبور، بعد از ذکر نوشتیم که زمین را بندگان صالح من ارث می برند».(1) جای دیگر می گوید:

«خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند، وعده داده است که خلافت زمین را به آنان واگذارد...».(2)

شرط تحقّق انقلاب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف این است که ایمان و عمل صالح در پرونده افراد باشد، تا انقلاب رخ دهد.(3)

ص:198

د. وظیفه انسان، حرکت به سوی کمال و کسب آن از طریق عبودیت و بندگی است. خداوند می فرماید:

تنها کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند و یک دیگر را به حق و راستی سفارش بکنند، از خسران و ضرر به دورند.(1)

خداوند، از انسان می خواهد در گناه نماند و به سوی او رجوع کند:

{یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً}؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! توبه کنید، توبه ای خالص.(2)

کوتاه سخن آن که خداوند، انسان را در تعیین سرنوشت خود و جامعه، دارای تأثیر می داند و از او می خواهد برای اصلاح گام بردارد و خسته نشود. در چنین نگرشی، وعده ظهور را مطرح می کند. بنابراین انتظار منجی، به معنای صحیح آن، نه سکوت و تن دادن به ظلم است و نه کمک به فراگیر شدن ظلم؛ بلکه باید خواستار ظهور باشد و در این راه، تمام تلاش خود را به کار گیرد و اگر در این مسیر، به تشکیلات و حکومتی نیاز است که حرکت برای زمینه سازی را سامان دهد، برای تشکیل آن اقدام کند. طبیعی است

ص:199

ظالمان و مفسدان نیز بی کار نخواهند نشست و به مقابله بر می خیزند؛ لذا جبهه ظلم، در نهایت درجه ظلم حرکت می کند و جبهه حق، به اوج تلاش می رسد. در این زمان است که خداوند، به مدد انسان های حق طلب می آید و با ظهور مهدی عزیز عجل الله تعالی فرجه الشریف کار ظالمان را یکسره می کند.

دسترس علم بشری بیرون است. حقیقتاً، ما نمی دانیم که شمار یاران امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف کامل شده است یا نه؟ ما در شرایط کنونی جهان، امیدوار ظهور و نجات مظلومان هستیم؛ ولی نمی دانیم آیا مردم، به راستی آمادگی پذیرش حضرت و عدل فرا گیر او را دارند و در راه اعتلای دین و برقراری احکام نورانی آن، حاضر به همکاری و فداکاری هستند یا نه؟ به نظر می آید اظهار نظر قطعی در این باره، صحیح نباشد.

گفتنی است آنچه برای ما بسیار مهم و کاربردی است، شناخت وظیفه و حرکت صحیح در جاده انتظار است. ما باید کردار خود را اصلاح کنیم و در وفای به عهدی که با خدا بسته ایم، ثابت قدم باشیم. حضرت در نامه خود به شیخ مفید نوشته است:

اگر شیعیان ما، در اجتماع به وفای عهد خود پایدار باشند، ظهور به تأخیر نمی افتد.(1)

نیز برای ظهورش دعای فراوان، بکنیم؛ چرا که آن حضرت فرمود:

«اکثروا الدعاء بتعجیل الفرج؛ برای تعجیل فرج، بسیار دعا کنید».

ص:201

بنابراین، مردم دنیا باید خواستار واقعی حضرت و عدالت گستری او باشند و حق و عدالت و بهره وری از منافع و مواهب دنیا را برای همه بخواهند و در راه مبارزه با ظلم و پیاده کردن عدالت، تا آخر بایستند. در این صورت است که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور می کند.

شرایط برای جنبش جهانی فراهم نشود، او هرگز ظهور نخواهد کرد. در این بین، ما مسلمانان مسؤولیت آماده سازی جنبش مهدوی را داریم، تا با کسب معرفت دربارة امام و با آگاهی دهی به جامعه انسانی برای ایجاد بستر توحیدی، اراده جمعی و فردی خود را به کار بگیریم. امام، آوردنی است؛ چرا که این بخش از مقدمات، بی شک در اختیار ما انسان ها نهاده شده است و بلکه از ما خواسته شده است در این راه گام برداریم و هرگز سستی و کاهلی از خود نشان ندهیم؛ امّا این که به حکم ضرورت، مسأله مهدویت در زندگی انسانی براساس حکمت الهی، نهادینه شده و امری است که به طراح نظام هستی باز می گردد و اختیار انسانی در آن نقشی ندارد، امام آمدنی است؛ یعنی پس از آن که تمام اراده های انسانی، دست به دست هم داد و مردم، از سر اضطرار و آمادگی، در جست وجوی آن مهدی موعود برآمدند، آن گاه خدای متعال، براساس حکمت و مصلحتی که همواره در کار نظام هستی و تدبیر الهی بوده است، اراده می فرماید و ظهور را رخصت می دهد.

البته شکی نیست که زمینة اذنِ ظهور از سوی خدای متعال، در اختیار انسانی است؛ ولی اصلِ اذنِ الهی، از اختیار آدمی بیرون است و باید دعا و ندبه کرد، تا خدای متعال امر به ظهور کند. بر اساس سنّت قرآنی، هر گاه اضطرار آدمی به غایت خود رسید، بدون تردید، اجابت الهی به دنبال آن خواهد آمد.(1)

ص:204

دریابند حکومت ها و مکاتب ساخته بشر، جوابگوی نیاز مردم نیست و به وسیله این ها، سعادت و عدالت واقعی به بشر هدیه نمی شود.

خلاصه آن که مردم، خود باید ظهور عدالت را بخواهند و جهانیان را با زیبایی های دوران ظهور آشنا کنند و روحیه عدالت طلبی و ظلم ستیزی را همه جا گسترش دهند. مرحوم خواجه طوسی، در کتاب تجرید الاعتقاد، علت غیبت امام را کوتاهی مردم می داند؛ چرا که اعمال و کردار مردم، باعث شد امام از میان مردم برود؛ بنابراین، مردم باید از راه غلطی که رفته اند، برگردند و امام را بخواهند، تا ظهور صورت گیرد.(1)

ص:206

در کشور های اسلامی می شکنیم و با صدور انقلابمان که در حقیقت صدور انقلاب راستین و بیان احکام محمدی صلی الله علیه و آله و سلم است، به سیطره و سلطه و ظلم جهان خواران خاتمه می دهیم و به یاری خدا، راه را برای ظهور منجی و مصلح کل و امامت مطلق حق، امام زمان علیهم السلام هموار می کنیم.(1)

امام خمینی در بخشی دیگر، انقلاب ایران را شروع انقلاب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می داند:

انقلاب مردم ایران، نقطه شروع انقلاب بزرگ جهان اسلام به پرچم داری حضرت حجت علیه السلام است که خداوند، به همه مسلمانان و جهانیان منت نهد و ظهور و فرجش را در عصر حاضر قرار دهد.(2)

مقام معظم رهبری نیز فرمود:

... اولین قدم برای حاکمیت اسلام و برای نزدیک شدن ملت های مسلمان به عهد ظهور مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف به وسیله ملت ایران برداشته شده است و آن، ایجاد حاکمیت قرآن است.(3)

ایشان رابطه این دو انقلاب را به اینگونه تبیین می فرماید:

انقلاب ما، در راه آن هدفی که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برای تأمین آن هدف مبعوث می شود و ظاهر می شود یک مقدمه

ص:208

لازم و یک گام بزرگ بوده]است[. ما اگر این گام بزرگ را برنمی داشتیم، یقیناً ظهور ولی عصر علیه السلام به عقب می افتاد. شما مردم ایران و مادران شهید داده و پدران داغدار و افرادی که در طول این مبارزه زحمت کشیده اند، بدانید و شما ای امام بزرگوار امت! بدانید _ که بهتر از ما می دانید. _ شما موجب پیشرفت حرکت انسانیت به سوی سر منزل تاریخ و موجب تسریع در ظهور ولی عصر علیه السلام شدید. شما یک قدم، این بار را به منزل نزدیک تر کردید.(1)

آری؛ انقلاب اسلامی ایران، همچنان که برخاسته از اعتقاد به امامت است، زمینه ساز قیام و حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز است.

اصلی ترین مرکز نشر مذهب اهل بیت علیهم السلام خواهد بود. در روایتی از وجود مقدّس امام صادق علیه السلام نقل شده است:

به زودی کوفه، از مؤمنان خالی می گردد و دانش، مانند ماری که در سوراخش پنهان می شود، از آن شهر رخت می بندد. سپس علم ظاهر می شود در شهری به نام قم. آن شهر، معدن علم و فضل می گردد [و از آن جا به سایر شهرها پخش می شود]؛ به گونه ای که در زمین، ناآگاهی در دین باقی نمی ماند، حتی زنان در خانه ها. این قضیّه نزدیک ظهور قائم علیه السلام واقع می شود... علم، از قم به سایر شهرها در شرق و غرب پخش می شود و حجّت بر جهانیان تمام می شود؛ به گونه ای که در تمام زمین، فردی پیدا نمی شود که دین و علم به او نرسیده باشد. بعد از آن، قائم علیه السلام قیام می کند و سبب انتقام خدا و غضب او بر بندگان [ظالم و معاند] می شود؛ زیرا خداوند، انتقام [و عذاب] بر بندگان را روا نمی دارد، مگر وقتی که حجّت را انکار کنند.(1)

در ایران خیزش و جنبشی بزرگ برای دعوت مردم به طرف دین، روی می دهد. از امام کاظم علیه السلام نقل شده است:

«مردی از اهل قم، مردم را به سوی حق دعوت می کند. گروهی، گرد او اجتماع می کنند که مانند پاره های آهنند و بادهای تند [حوادث] نمی تواند آنان را از جای بَرکنَد. از جنگ خسته نمی شوند و کناره گیری نمی کنند و بر

ص:210

خدا توکل می کنند. سرانجام، پیروزی برای متقین و پرهیزکاران است».(1)

شاید این حرکت، همان حرکتی است که از امام باقر علیه السلام نقل شده است:

گویا می بینم گروهی از مشرق زمین، خروج می کنند و طالب حق هستند؛ اما به آنان پاسخ داده نمی شود. مجدداً، بر خواسته خود تأکید می کنند؛ ولی جواب نمی شنوند. پس چون چنین دیدند، شمشیرها را به دوش می کشند و مقابل دشمن می ایستند، تا حق به آنان داده می شود، اما این بار قبول نمی کنند؛ بلکه قیام می کنند و نمی دهند آن را [= پرچم قیام را] مگر به صاحب شما [امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف] .(2)

پیش بینی نیست؛ لذا تعیین و مشخص کردن نوع سلاح، امکان ندارد. البته در این میان، چند نکته قابل دقت و تأمل است:

الف. روایاتی که در آن ها به شمشیر اشاره شده است، لزوماً به معنای آن نیست که نوع سلاح حضرت، شمشیر است؛ بلکه معنای آن، این است که قیام امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مسلحانه است.

ب. پیروزی در جنگ و غلبه بر دشمن، تنها با تکیه بر سلاح و ادوات جنگی نیست؛ بلکه درایت و فرماندهی درست نیز شرط است. امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف از درایت و فرماندهی خود که از علم الهی سرچشمه گرفته است، بهره می برد. همچنین آن حضرت، علاوه بر امدادهای غیبی و فرشتگان، به لشکر «رُعب» مجهز است و خداوند، وحشتی در دل دشمنان او می افکند که توان درست فکرکردن و درست بهره بردن از تجهیزات را از دست می دهند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز در جنگ های بدر و احزاب، به این ابزارها مؤیَّد بود.

ج. نوع حرکت جنگی و ابزارها، به گونه ای است که فقط دشمنان نظامی را از پای در می آورد، نه آن که به مردم عادی آسیب برساند. به عبارت دیگر، عدالت رعایت شده و فقط کسانی که به جنگ برخاسته اند، کشته می شوند، نه آن که خوب و بد و مردم غیرنظامی نیز به قتل برسند؛ چنان که در سلاح های متعارف امروزی، چنین است.

د. آنچه از روایات استفاده می شود، این است که بین حضرت با دشمنان، جنگ و درگیری رخ می دهد و طرفین کشته می دهند؛ یعنی علاوه بر آن که لشکریان دشمن تار و مار می شوند، عده ای از یاران امام نیز به شهادت می رسند؛ بنابراین، نوع سلاح ها باید به گونه

ص:212

ای باشد که برای طرفین، استفاده جنگی از آن امکان پذیر باشد.

سخن آخر آن که بررسی سلاح، از مسایل مهم مهدویت نیست و لذا دانستن آن، اهمیت چندانی ندارد و کنکاش در آن نیز نتیجة چندانی نمی دهد.

اشاره کوتاه این که:

1. خروج سفیانی: پیش از قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مردی از نسل ابوسفیان، در منطقه شام، خروج می کند و با تصرف بخش هایی از سرزمین اسلام، برای یافتن و کشتن شیعیان جایزه تعیین می کند.(1)

2. خسف در بیدا: «خسف»، یعنی فرورفتن و «بیدا» نام سرزمینی بین مدینه و مکه است. سفیانی که در آستانه ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف خروج می کند، هنگامی که از ظهور ایشان با خبر می شود سپاهی عظیم به مدینه و مکه می فرستد و چون به سرزمین بیدا می رسند، خداوند آنان را در کام زمین فرو می برد و هلاک می شوند.

3. خروج یمانی: سرداری از یمن قیام می کند و مردم را به حق و عدل دعوت می کند. خروج یمانی، اجمالاً از نشانه های ظهور است؛ هر چند جزئیات و چگونگی قیام وی، روشن نیست.(2)

4. قتل نفس زکیه؛ نفس زکیه، یعنی انسان پاک و بی گناه. در آستانه ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، جوانی بی گناه، مظلومانه در مسجد الحرام به قتل می رسد.(3)

5. صیحه آسمانی: منظور از آن، صدایی است که در آستانه ظهور

ص:215

حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، از آسمان به گوش می رسد و همه مردم آن را می شنوند. محتوای این پیام آسمانی، دعوت به حق و حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. امام باقر علیه السلام می فرماید:

ندا کننده ای از آسمان، نام قائم ما را ندا می کند. پس هر که در شرق و غرب است، آن را می شنود.(1)

البته در برخی روایات، به نشانه های دیگری نیز اشاره شده است؛ مانند خورشید گرفتگی در نیمه ماه رمضان و ماه گرفتگی در آخر آن(2) یا طلوع خورشید از مغرب.(3)

مطرح می شوند یا اصولاً در این منابع ذکر نشده یا بسیار کم رنگ بیان شده است. این امر، نشانه آن است که اخباری که این گونه نشانه ها را بیان کرده اند، چندان مورد اعتنای علمای گذشته نبوده است. همچنین اسناد برخی از روایات، اشکال دارد و نقل آن ها در کتب روایی جامع؛ مانند بحارالانوار به دو علت می تواند باشد:

1. حفظ اصل نقل ها برای تأمل و تدبر دیگران دربارة آن ها؛

2. روشن شود که همه گروه ها _ چه موافق و چه مخالف اهل بیت علیهم السلام _ در اصل ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اتفاق نظر دارند. مرحوم مجلسی در ذیل روایتی می گوید:

این روایت را که متن آن تغییر یافته و اشتباه دارد و سند آن به بدترین خلق خدا؛ یعنی عمر بن سعد منتهی می شود، آوردم تا دانسته شود همه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را قبول دارند.(1)

همچنین، این سؤال زمانی قابل پاسخ است که ما تطبیق را بپذیریم. مراد از تطبیق آن است که علامتی را با حادثه خارجی تطبیق داده و بگوییم این حادثه همان نشانه گفته شده در روایات است؛ اما باید توجه داشت که اولاً ما از لحاظ علم محدود می باشیم، و نمی دانیم آیا واقعاً این حادثه، همان نشانه است یا نه، و ثانیاً بعضی از علامت ها، دارای سند معتبر و قابل قبولی نیست، تا خود نشانه را بپذیریم و بخواهیم از وقوع آن سخن بگوییم.

بله؛ اگر قراین و شواهد قطعی وجود داشته باشد، می توان گفت

ص:217

نشانه ای از نشانه ها واقع شده است و این، بسیار مشکل است. البته، باید توجه داشت که شباهت حادثه با یک علامت، این احتمال را ایجاد می کند که شاید این واقعه، همان علامت ظهور باشد؛ لذا حالت آمادگی را در فرد منتظر ایجاد می کند.

به هر حال، ما در عین آن که باید به تعجیل در فرج امید داشته باشیم و آمادگی برای ظهور را در خود تقویت بکنیم، نباید فکر خود را متوجه اموری بکنیم که از محدوده علم ما فراتر است و راهی برای دسترسی به آن نداریم؛ لذا سخن از نزدیکی علایم، امری قابل قبول نیست.

آمده است(1) که هیچ کدام از این دو روایت، از نظر سند، معتبر و قابل قبول نیست؛ بنابراین، از نظر منابع شیعی، دلیل معتبری بر این که خروج دجّال یکی از علایم ظهور باشد، وجود ندارد؛ امّا در عین حال، با توجه به روایات زیادی که در منابع اهل سنّت آمده است، احتمال دارد اصل قضیه دجّال، به طور اجمال، صحت داشته باشد؛ امّا بدون تردید بسیاری از ویژگی هایی که برای آن بیان شده است، افسانه هایی بیش نیست. حال به فرض پذیرش، این سؤال مطرح است که مقصود از دجّال چیست؟

دو احتمال اساسی در این باره وجود دارد:

1. با توجه به معنای لغوی دجال مقصود از آن، نام شخص معینی نباشد؛ بلکه هر کس که با ادعاهای پوچ و بی اساس و با تمسک به انواع اسباب حیله گری و نیرنگ، در صدد فریب مردم باشد، دجال است. بر این اساس، دجّال ها متعدد خواهند بود. وجود روایاتی که در آن، سخن از دجّال های متعدد رفته است، این احتمال را تقویت می کند. مانند: این حدیث رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که فرمود:

«یکون قبل خروج الدجال نیّف علی سبعین رجالاً؛ پیش از خروج دجال، بیش از هفتاد دجال، خروج خواهد کرد».(2)

با توجه به این احتمال، قضیه دجال، نشانه این است که در آستانه انقلاب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف افراد فریب کار و حیله گری، برای نگهداشتن

ص:220

فرهنگ و نظام جاهلی، همه تلاش خود را به کار می گیرند و با تزویر و حیله گری، مردم را از اصالت و تحقق انقلاب جهانی منجی، دلسرد یا مردّد می کنند.

این که در همین روایات تأکید شده است: «هر پیامبری، امت خویش را از خطر دجّال بر حذر داشته است»؛ خود تأییدی دیگر بر همین احتمال است که مقصود از دجّال، هر شخص حیله گر و دروغگویی است که پیش از خروج حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در صدد فریب مردم است.

2. دجال، کنایه از کفر جهانی و سیطرة فرهنگ مادی بر همه جهان باشد. استکبار، با ظاهری فریبنده و با قدرت مادی و صنعتی و فنی عظیمی که در اختیار دارد، سعی می کند مردم را فریب دهد و مرعوب قدرت و ظاهر فریبنده خود کند. بر این اساس، این که پیامبران، امت های خود را از فتنه دجال بیم داده اند.(1) به این معنا است که آنان را از افتادن به دام مادیت و ورطه حاکمیت طاغوت و استکبار جهانی برحذر داشته اند؛ پس احتمال می رود، منظور از دجال _ با آن شرایط و اوصافی که در این روایات برای او شمرده شده است _ همان استکبار جهانی باشد. در اوصاف دجال گفته شده: «کوهی از طعام و شهری از آب، همراه دارد». این، کنایه از امکانات

ص:221

عظیم و گسترده ای است که استکبار در اختیار دارد.(1)

خروج سفیانی و خراسانی و یمانی، در یک سال و یک ماه خواهد بود.(1)

آنچه از روایات مربوط به وی به دست می آید، این است که او رهبری و هدایت حرکت بزرگ از طرف مشرق زمین را به عهده دارد.

بود، مگر پانزده شب.(1)

از برخی روایات استفاده می شود این شخص، جوانی است از فرزندان پیامبر به نام محمد بن الحسن که گویا چون انسان پاک و وارسته ای بوده و بدون گناه کشته می شود، به نفس زکیه معروف شده است. وی در مسجد الحرام به شهادت می رسد.

در فرازی از روایت امام باقر علیه السلام چنین آمده است:

و جوانی از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم که نام او محمد بن حسن _ نفس پاک _ است بین رکن و مقام کشته می شود.(2)

درباره علت و کیفیت کشته شدن وی در روایتی از وجود مقدس امام باقر علیه السلام چنین نقل شده است:

[حضرت] قائم[عجل الله تعالی فرجه الشریف] به اصحاب خود می گوید: «ای قوم! اهل مکه مرا نمی خواهند؛ ولی من کسی را به سوی آنان می فرستم، تا برایشان اتمام حجت کند و به آنچه سزاوار است، مانند من بر آن ها احتجاج کند. پس مردی از اصحاب خود را می خواهد، و به او می فرماید: «به سوی اهل مکه برو و بگو:ای اهل مکه! من فرستاده از طرف فلان [امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف] به سوی شمایم، و او [امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف] می گوید به شما: «به درستی که ما اهل بیت رحمت و معدن رسالت و خلافت هستیم و ما از فرزندان محمد صلی الله علیه و آله و سلم

ص:224

و از تبار و سلاله پیامبرانیم و به درستی که ما مورد ظلم و ستم واقع گردیده و مقهور شدیم. از زمانی که پیامبرمان از دنیا رفت، تا امروز، حق ما از ما گرفته شده است، پس اکنون ما شما را به یاری می طلبیم؛ پس یاری کنید».

چون آن جوان این کلام را بگوید، مردم به سوی او بروند و او را بین رکن و مقام ذبح کنند و او است نفس زکیه».(1)

اولی از دوستداران حضرت است؛ امام از خدا درخواست اجازه ظهور می کنند حسنی از این موضوع با خبر شده و اقدام به خروج می کند اهل مکه به او هجوم برده، او را کشته و سرش را به نزد شامی- سفیانی - می فرستند پس از این واقعه ظهور صاحب الامر علیه السلام صورت می گیرد و مردم با ایشان بیعت می کنند ظاهرا این شخص همان نفس زکیه خواهد بود که بحث آن گذشت(1)؛ دومی شخصی است که با سپاه سفیانی - اموی در شام درگیر می شود و سرانجام مغلوب خواهد شد؛ و سومین حسنی همان شخصی مورد بحث است که از بلاد شرق - دیلم -خروج کرده و با یارانش در کوفه مستقر خواهد شد(2).

2. مکان خروج و استقرار حسنی: در ضمن روایتی بسیار طولانی مفضل بن عمرو نقل کرده که امام صادق علیه السلام فرمود:«... سپس حسنی آن جوانمرد خوشرو از جانب دیلم خروج خواهد کرد وی با صدای فصیح می گوید: ای آل احمد غمگین محزون و ندا کننده از مکه یعنی مهدی علیه السلام را اجابت کنید. پس گنج هایی از طالقان که از جنس طلا و نقره نیستند بلکه مردانی اند بسان پاره های آهن سوار بر اسب های ابلق در مسیر خود به سمت کوفه

ص:226

با ستمگران جنگیده، آنان را کشته تا وارد کوفه شده... و آنجا را قرارگاه خود قرار می دهند...(1).»

3. زمان و مکان ملاقات حسنی با امام زمان علیه السلام : از روایت فوق استفاده می شود که خروج حسنی همزمان یا بعد از ظهور حضرت خواهد بود زیرا در ادامه روایت فوق امام علیه السلام می فرماید:«... پس از ورود مهدی علیه السلام و اصحابشان به کوفه حسنی با خبر شده؛ یارانش به او می گویند: یابن رسول الله کیست که به ساحت و منطقه ما وارد شده است؟ حسنی در پاسخ آنان می گوید بیرون شویم و ببینیم او کیست و چه می طلبد. به خدا قسم او می داند که او مهدی علیه السلام است و او را می شناسد و از این سخن غرضی جز اینکه امام را به اصحاب خود بشناساند ندارد پس حسنی با سپاه خود نزد حضرت می آیند و...(2).»

4. صداقت حسنی: پس از ملاقات حسنی با امام زمان علیه السلام گفتگویی جالب بین آنان صورت می گیرد امام صادق علیه السلام در ادامه همان روایت می فرماید:« حسنی به امام عرض می کند: اگر تو مهدی آل محمدی آثار جدت پیامبر صلی الله علیه و علی آله و سلم عصا، انگشتر، عمامه و... و مصحف علی علیه السلام کجاست؟ حضرت همه آنها را به او عرضه می کند سپس حضرت یا حسنی عصا را برداشته و

ص:227

در سنگ سختی فرو می برد بلافاصله عصا سبز شده و برگ در می آورد و... پس از آن می گوید: الله اکبر یابن رسول الله دست خود را دراز کن تا با تو بیعت کنم و به این ترتیب او و سپاهیانش با حضرت بیعت می کنند...(1).»

شده اند در روایتی چنین وارد شده است:

عمر بن حنظله: امام صادق علیه السلام فرمود: پنج علامت قبل از قیام قائم از علائم حتمی خواهد بود: یمانی، سفیانی، ندای آسمانی، کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء(1).

قبل از ظهور قائم علیه السلام چند تن خروج خواهند کرد مهم ترین آنها خروج سفیانی، یمانی و خراسانی است که مطابق برخی روایات در یک سال و یک ماه و یک روز رخ خواهد داد به این روایت توجه کنید:

امام صادق علیه السلام : خروج سه تن خراسانی، سفیانی و یمانی در یک سال، یک ماه و در یک روز خواهد بود و...(2).

روایت فوق در ادامه پرچم یمانی را هدایت کننده ترین پرچم به حق دانسته که بیانگر حرکت مثبت ایشان و هدایتگر بودن ایشان است که مردم را به حق و راستی دعوت می کند.

در پایان تذکر این نکته ضروری است که واژه یمانی یعنی کسی که اهل یمن و منسوب بدانجاست و یمانی نیز با همین عنوان معروف است ولی آیا نام اصلی ایشان چیست؟ و آیا اهل یمن است و از یمن خروج خواهد کرد؟ یا اهل یمن است ولی از مکان دیگری قیام خواهد کرد؟ و یا غیر یمنی است ولی از یمن قیام خواهد کرد؟ و یا سرانجام ایشان چه خواهد شد؟ و وظیفه مردم در برابر قیام یمانی چیست؟ این پرسش ها و پرسش هایی دیگر از این قبیل از

ص:229

جمله مسائلی است که یا در روایات به آنها پاسخی داده نشده است و یا اگر پاسخی بیان شده در روایاتی طرح شده که از اعتبار قال توجهی برخوردار نیستند لذا از ارائه آنها خودداری شده است.

به دست گرفته است. او، به دیوار کعبه تکیه می زند و بین رکن و مقام، سرود ظهور را زمزمه می کند. پس از حمد و ثنای الهی و درود و سلام بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و خاندان او می فرماید:

ای مردم! ما از خدای توانا یاری می طلبیم و نیز هر کس از جهانیان را که به ندای ما پاسخ دهد، به یاوری می خوانیم.

 آن گاه خود و خاندانش را معرفی می کند و ندا می دهد:

فَاللّه اللّه فینا لاتَخْذُلُونا وَانْصُرُونا یَنْصُرْکمُ اللّهُ تَعالی؛ درباره رعایت حقوق ما، خدا را در نظر بگیرید. ما را]در میدان عدالت گستری و ستم ستیزی[تنها نگذارید و یاریمان کنید تا خدا شما را یاری کند.

پس از پایان گرفتن سخنان امام، آسمانیان بر زمینیان سبقت می گیرند و فرشتگان، گروه گروه فرود می آیند و با امام بیعت می کنند؛ در حالی که پیشاپیش آن ها فرشته وحی، جبرئیل با امام دست همراهی می دهد. آن گاه 313 ستاره زمینی که از نقاط مختلف عالم به سرزمین وحی آمده اند بر گرد خورشید تابناک امامت، حلقه زده و پیمان وفا داری می بندند. این جریان سبز، جاری است، تا آن که ده هزار سرباز جان بر کف در اردوگاه امام علیه السلام حضور می یابند و با آن فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بیعت می کنند.(1)

امام علیه السلام با خیل یاوران، پرچم قیام را برافراشته و به سرعت بر مکه و اطراف آن مسلط می شود و سرزمین پیامبر را از وجود نااهلان،

ص:232

پاک می کنند. آن گاه راهی مدینه می شود، تا سایه عدالت و مهر را بر آن بگستراند و سرکشان شهر را بر جای خود بنشاند. سپس عازم عراق می شود. در عراق، با دو مشکل روبه رو می شود:

1. گروهی به ظاهر دیندار، مقابل او قرار می گیرند وقتی نصایح حضرت و موعظه اش در دل آنان اثر نمی گذارد، کار به جنگ می کشد و همه آنان کشته می شوند.

2. با لشکر سفیانی مقابله می کند. این، زمانی است که حضرت، کوفه را نیز به تصرف خود درآورده است. گفت وگوها و اندرزهای حضرت، در دل چون سنگ آنان نیز اثر نمی گذارد و جنگ، شعله ور می شود که به هلاکت سفیانی و یاران او می انجامد.

حضرت، شهر کوفه را مرکز حکومت جهانی خود برمی گزیند و از آن جا به مدیریّت قیام می پردازد و برای دعوت جهانیان به اسلام و زندگی در پرتو قوانین قرآن و در هم کوبیدن بساط ظلم و ستم، یاران و سپاهیان نور را به نقاط مختلف عالم گسیل می کند.

امام علیه السلام یک به یک سنگرهای کلیدی جهان را فتح می کند؛ زیرا علاوه بر یارانِ وفادار و مؤمن، از امداد فرشتگان الهی نیز برخوردار است و مانند پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم از لشکر رعب و وحشت مدد می گیرد. خداوند توانا، چنان ترسی از او و یارانش در دل های دشمنان می افکند که هیچ قدرتی را توان رویارویی با آن حضرت نیست. امام باقر علیه السلام فرمود:

قائم از ما به وسیله رُعب [وحشت در دل دشمنان] یاری

ص:233

می شود.(1)

گفتنی است یکی از نقاط جهان که به وسیله سپاه امام فتح می شود، بیت المقدس است(2) و پس از آن، واقعه بسیار مبارکی اتفاق می افتد که در جریان قیام و انقلاب امام مهدی علیه السلام سرنوشت ساز است و جبهه آن حضرت را تقویت می کند و آن، فرود آمدن حضرت عیسی علیه السلام از آسمان است. حضرت مسیح علیه السلام که به فرموده قرآن، زنده است و در آسمان ها به سر می برد، به زمین می آید و پشت سر امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به نماز می ایستد. بدین وسیله، فضیلت و برتری پیشوای دوازدهم شیعیان را بر خود و پیروی خود را از امام مهدی، علیه السلام، به همگان اعلام می کند.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

سوگند به آن کس که مرا به حق برانگیخت در حالی که بشارت دهنده مردمان باشم، اگر از عمر دنیا نمانده باشد مگر یک روز، خداوند آن روز را چنان طولانی کند تا فرزندم مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در آن قیام کند، پس از آن عیسی بن مریم علیه السلام فرود می آید و پشت سر مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نماز می خواند.(3)

به دنبال این اقدام حضرت عیسی علیه السلام، بسیاری از مسیحیان که جمعیت فراوانی از جهان را تشکیل می دهند، به آخرین ذخیره الهی و پیشوای شیعیان، ایمان می آورند. گویی خداوند، عیسی علیه السلام را برای

ص:234

چنان روزی حفظ کرده است، تا چراغ هدایتی برای حق طلبان باشد.

البتّه ظهور معجزات به دستِ هدایتگر حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و طرح مباحث فکری برای راهنمایی بشریّت، از برنامه های انقلاب بزرگ مهدوی است که راه را برای هدایت مردم باز می کند. در همین راستا، امام، الواح تورات تحریف نشده (کتاب مقدس یهود) را که در نقاط خاصی از دنیا دفن شده است، خارج می کند(1) و بسیاری از یهودیان که نشانه های امامت او را در الواح می بینند، به آن حضرت ایمان می آورند. پیروان ادیان دیگر نیز با مشاهده این تحول بزرگ و نیز شنیدن پیام حقِ امام و دیدن معجزات از آن حضرت، گروه گروه به آن حضرت می پیوندند. این گونه است که وعده حتمی پروردگار محقّق می شود و اسلام عزیز، همه عالم را زیر پرچم خود می گیرد.

((هُوَالَّذِی اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدّینِ کلِّه وَلَوْکرِهَ الْمُشْرِکونَ))(2)؛ و او خدایی است که پیامبرش را با (دلائل) هدایت و دین حق فرستاد تا (سرانجام) آن را بر همه دین ها غالب گرداند اگرچه کافران را خوش نیاید.

ص:235

گذشته و آینده علم دارند. مرحوم کلینی در باب های متعددی، روایاتی را دربارة علم ائمه علیهم السلام، مطرح می کند، از جمله باب «ان الائمه علیهم السلام یعلمون علم ما کان و ما یکون و انه لا یخفی علیهم الشئ».

بنابراین، اظهار نظر قاطعانه در این باره، مشکل است؛ به علاوه، دانستن این که حضرت، به ظهور علم دارد یا نه، برای ما فایده ندارد.

می شوند. اول سخنی که بر زبانش جاری می شود، این آیه است: {بقیة الله خیر لکم ان کنتم مؤمنین}(1) سپس می گوید: «منم بقیة الله در زمین و خلیفه او و حجت او بر شما».(2)

در این که مکه و مسجدالحرام، محل ظهور و قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، همه مسلمانان _ چه شیعه و چه اهل سنت _ اتفاق نظر دارند؛ زیرا روایات در این زمینه، بسیار است. البته این روایات، در قالب های گوناگون صادر شده است؛ در برخی، سخن از بیعت با حضرت در کنار کعبه شده «انه یبایع بین الرکن و المقام؛ بیعت می شود با او بین رکن (حجرالاسود) و مقام (ابراهیم)»(3) و در برخی، خطبه آن عزیز کنار کعبه بیان شده(4) و در برخی، از تجمع یاران در مکه(5) یاد شده است.

نکته باعث می شود، مکه مکان مناسبی برای ظهور باشد:

1. مکه و کعبه قبله گاه مسلمین بوده و مردم هر روز بارها به سوی آن مکان مقدس توجه پیدا می کنند و در برابر آن سر به خاک می سایند.

2. کعبه و مکه، مکان مقدسی است که انبیای بزرگوار الهی از آدم تا خاتم صلی الله علیه و آله و سلم به امر خدا در آنجا حاضر شده و ضمن زیارت و طواف، عبودیت خود را نشان داده اند.

3. مکه زادگاه پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم و محل بعثت او است.

شاید ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در مکه بیانگر آن باشد که ظهور آن بزرگوار در ادامه حرکت همه انبیای الهی و اوصیای او و در راستای رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است و او با ظهورش می خواهد قرن ها تلاش و مجاهدت پیامبران را به نتیجه برساند و دین حق را با استقرار کامل عدالت در جهان پیاده کند.

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و ظهور آن حضرت ندارد؛ بلکه به سبب زیاده طلبی ها و خودخواهی های برخی انسان ها، بر جامعه بشریت تحمیل می شود. البته چون خداوند سرنوشت انسان ها را در اختیار خود آنان گذاشته است، آن ها می توانند با تعقل و درایت از بروز این حوادث جلوگیری کنند. در صورت تحقق این حوادث، اهل بیت علیهم السلام به ما آموزش داده اند که چگونه تحت سرپرستی فقها و علما، از کنار این حوادث عبور کنیم.(1)

2. جنگ های مربوط به دوران ظهور: ما بر اساس روایت که عقل، آن ها را تایید می کند، قیام حضرت را قیام مسلحانه می دانیم؛ ولی کشتار در مقیاس وسیع را به دلایل زیر نمی پذیریم:

ص:240

الف. روایاتی که در آن به کشتار های زیاد اشاره شده است، معمولا دارای سند ضعیف است؛ لذا اعتمادی به آن ها نیست.

ب. امام، مظهر رحمت پروردگار است؛ لذا «رحمة للعالمین» از القاب آن بزرگوار است. او برای نجات و هدایت انسان ها می آید. او می آید تا بشریت را از پلیدی ها، رذالت ها و حیوان صفتی ها دور کند؛ لذا هنگام ظهور، ابتدا خود را معرفی کرده و به تبیین حرکت و هدف خود می پردازد و مردم را به پذیرش حق و راستی، عمل به نیکی ها و بندگی خداوند دعوت می کند.

او فقط با کسانی وارد جنگ می شود که مقابل جریان حق بایستند و نه تنها حاضر به پذیرش حق نباشند؛ بلکه بخواهند با جنگ با حضرت، برای همیشه امید به صلح و نجات را در میان بشریت از بین ببرند و به حکومت ظالمانه خود ادامه دهند.

اینان، مانند غده های عفونی و چرکینی هستند که باید زیر چاقوی جراحی قرار گرفته و از پیکره بشریت خارج شوند، تا بقیه اعضا و اجزا، از عفونت، رهایی یافته و بتوانند به زندگی سالم و پر نشاط خود ادامه دهند.

مبارزه با این گونه افراد، نه تنها مطابق عقل و شرع است؛ بلکه عموم مردم نیز خواهان آن هستند. آیا مردم، خواهان مجازات افرادی مانند هیتلر، صدام، بوش و دیگر سرکردگان ظالم بشریت نیستند؟

ج. از آن جا که حرکت و قیام حضرت، با تبلیغِ به دینِ حق و راستی شروع می شود و کلام او، با فطرت سلیم و الهی انسان ها هماهنگ است، بیشترِ مردمِ خستهِ از ظلم و فساد و تبه کاری، به

ص:241

ندای او پاسخ مثبت خواهند داد. به عبارت دیگر، مردمی که خودشان خواهان ظهور منجی هستند، آیا معقول است با او وارد جنگ شوند؟

ای خُزاعی! روح القدس، از لبانت با این دو بیت سخن گفت. آیا می دانی این امام کیست و کی قیام خواهد کرد؟(1)

سپس حضرت به معرفی امام منتظر پرداخت و این گونه ادامه داد:

اما این که چه زمانی ظهور خواهد کرد؟ پدرم، از پدرش، و ایشان از پدرانش، نقل کرد که وقتی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گفته شد: «قائم از فرزندانت کی ظهور خواهد کرد؟» آن حضرت در جواب فرمود: «مثل ظهور او، همانند ساعت [= قیامت] است که خداوند دربارة آن فرمود: «هیچ کس جز او نمی تواند وقت آن را آشکار سازد. در آسمان ها و زمین، سنگین است و این امر اتفاق نمی افتد، مگر به صورت ناگهانی».(2)

همین مطلب را آن امام غایب نیز این گونه یاد آور شده است:

اما ظهور و فرج پس به درستی که کار آن، با خدای تعالی است و تعیین کنندگان وقت، دروغ می گویند.(3)

ص:243

از این دو روایت و روایات دیگر در این باره، به روشنی می توان دریافت که زمان آغاز ظهور، یکی از اسرار الهی است و دست اندیشة بشر از رسیدن به آن، بسی کوتاه است.(1)

ستمگران و فقر محرومان، دارای مراحل و راهکارهای متعدد است که یکی از آن ها، قیام و تشکیل حکومت است. حضرت علی علیه السلام پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بیست و پنج سال خانه نشین شد و اقدام ظاهری برای تشکیل حکومت نکرد. امام حسن مجتبی علیه السلام پس از صلح با معاویه، به مدینه بازگشت و حرکت ظاهری خاصی برابر ظلم های معاویه از خود نشان نداد. آیا این دو بزرگوار، کاملاً سکوت کرده بودند یا متناسب با شرایط زمان، عهد و مسؤولیت الهی خود را انجام می دادند؟

همچنین باید توجه داشت اگر حضرت علی علیه السلام هنگام قبول خلافت، آن کلام بلند را فرمود و خلافت را پذیرفت، بدان سبب بود که مردم، آمادگی پذیرش را اعلام کردند و حجت بر امام تمام شد؛ ولی تاریخ نشان داد مردم، واقعاً آمادگی پذیرش را نداشتند؛ لذا حضرت پس از حکومتی حدوداً پنج ساله، در مسجد کوفه به شهادت رسید. شهادت حضرت، ضایعه بسیار بزرگ و غیر قابل جبرانی برای جامعه بشریت بود؛ ولی راه امامت، به وسیله امام حسن و سایر امامان علیهم السلام ادامه یافت علاوه بر آن، وظیفه حضرت علی علیه السلام آن نبود که با قیامی جهانی، عدالت را فراگیر کند. وظیفه هر امام، از سوی خداوند با توجه به زمان و محیط و مردم تعیین شده است. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف آخرین امام است و وظیفه او، فراگیر کردن عدالت و اسلام در سرتاسر جهان است؛ لذا زمان ظهور، وقتی خواهد بود که واقعاً مردم قابلیّت پذیرش را در خود ایجاد کنند و حضرت را بخواهند و تا آخر همراه باشند.

ص:245

ص:246

ص:248

عقاید و باورها، آرمان ها و…، براساس آموزه های قرآن کریم و سنّت معصومان شکل می گیرد و همه اجزا و عناصر اجتماعی، متأثر از این نظام فرهنگی است.

عدالت جویی و عدالت خواهی و مبارزه همه جانبه و مستمر با منکرات و عوامل اجرایی و شیوع آن، از برنامه ها و سیاست های اصولی در حکومت جهانی مهدوی است. رشد و توسعه همه جانبه و فراگیر، در همه ابعاد و شؤون بهره برداری از منابع طبیعی، توزیع عادلانه فرصت های اجتماعی و ایجاد روابط صمیمانه و دوستی متقابل بین افراد و … همه و همه، از ویژگی های جامعه آرمانی اسلام است. رکن اصلی همه متغیرها و الگوها، برآمده از دین و برای تحقق و تحکیم بنیان های دینی است که خصیصه اصلی جامعه مهدوی است.

در موضوع جهانی شدن، متغیرها و الگوهایی را می توان برای نمونه ذکر کرد؛ از جمله آن ها: شکسته شدن مرزهای ملی و فرهنگی و به جای آن، تداخل آن ها و تلاش در زمینه ایجاد تفاهم بر اصول مشترک فرهنگی و دست کشیدن از باورها و ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و…، افزایش ارتباطات و تعاملات جهانی و نزدیک کردن آن، از حیث زمان و مکان، به کمک وسایل و فن آوری های جدید ارتباطی و الکترونیکی، تبدیل نهادهای اجتماعی و ملی به نهادهای جهانی و توافق جهانی ملت ها بر باورها و ارزش های مشترک و یکسان سازی جهان بینی ها، کاهش و حذف سنت ها و عناصر اجتماعی هویت ساز، ایجاد و گسترش سازمان های جهانی و تأکید بر نهادهای سیاسی

ص:250

اقتصادی جهانی… حذف دین و باورها و سنت های دینی و به جای آن، تأکید بر سکولاریسم و دموکراسی و پلورالیزم است. با توجه به این بیان، خصوصیت ها و ویژگی ها، در دو نوع حکومت و نگرش، معلوم می گردد که این دو، از جهاتی شبیه به هم و در نتیجه، هم گرایی دارند. این هم گرایی و شباهت، در اصل جهانی شدن و وحدت جهانی، استوار است؛ اما در تعیین محتوا و الگوها، کاملاً با هم متفاوتند؛ زیرا آنچه امروزه با عنوان جهانی شدن مطرح است، در واقع «غربی شدن» را تبلیغ و ترویج می کند. روش و مَنشی که به دنبال حذف دین و آموزه های دینی و ملی جوامع و فرهنگ های محلی و ملی و سعی و تلاش بر حاکمیت جهان بینی سکولار و… است. اضافه بر این، در تعیین محتوای جهانی شدن، واگرایی جدی و اصولی وجود دارد.

در یک سخن، شاید بتوان گفت: هدف حکومت مهدوی، اجرای عدالت فراگیر و بهره مندی عموم مردم از مواهب و امکانات خدادادی است؛ در حالی که در جهانی سازی جدید، هدف آن است که منافع عده ای خاص تأمین شود، البته در قالبی جدید.

کوچک انسانی به یک دیگر پیوند خورده و جامعه جهانی را شکل داده اند و از آن، به دهکده کوچک جهانی یاد می کنند، محیط مناسب رشد برای عموم انسان ها زمانی است که این جامعه جهانی حرکتی مناسب و هماهنگ در کل زیر مجموعه ها داشته باشد؛ پس قانونی کامل و فراگیر لازم است. بنابراین طبق آیه سوم سورة مائده(1) کامل ترین قانون و معرفت در دسترس انسان ها قرار گرفت.

قانون به تنهایی ضامن ایجاد جامعه سالم نیست؛ لذا تا کنون چنین جامعه ای محقق نشده است. با توجه به برداشت های مختلف از این قانون (به علت نقص و درجات عقل و علم) از طرفی و حرکت رو به رشد انسان ها از سوی دیگر، به معلم عالِم (به علم الهی) و معصوم (از هر خطا) نیاز می باشد، تا به تبیین وتعلیم قانون الهی بپردازد و علاوه بر معلم، به مربی و تزکیه کننده نیز لازم است؛ از این رو خداوند وظیفه تبیین و تزکیه را بر دوش انبیا قرار داد تا علاوه بر تلاوت و ابلاغ وحی به این دو مهم همت گمارند:

خداوند بر مؤمنان منت نهاد هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت؛ که آیات او را بر آنها بخواند و آن ها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد».(2)

ص:252

با رحلت خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله و سلم این دو وظیفه مهم به عهده اوصیا و امامان معصوم علیهم السلام قرار گرفت؛ بنابراین غدیر، پاسخی دیگر به نیاز انسان بود.

قانون و معلم معصوم، کنار یک دیگر نیز موجب پیدایش مدینه فاضله نیست؛ چنان که تا کنون محقق نشده است. باید کنار این دو رکن مهم، مدیریت جامعه نیز در اختیار معصوم عالم باشد تا او با علم الهی که به دین، وضع جامعه، نیازها و امکانات دارد در هرم قدرت قرار گیرد و با استفاده از کارگزاران شایسته و بهره وری صحیح از امکانات، محیط مناسبی را برای رشد انسان ها فراهم آورد.

از بیان فوق روشن شد که اولاً؛ جامعه جهانی، به دین اسلام نیازمند است، ثانیاً؛ به معلم و مربی معصوم علیه السلام نیاز دارد و ثالثاً؛ محتاج امامت و مدیریت امام عالم معصوم است؛ پس انقلاب جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و تشکیل حکومت واحد جهانی، نیاز جامعه بشری است.(1)

ص:253

و مشابه این آیه، دربارة مسیحیّت نیز آمده است.(1) مقتضای ظاهر این آیات، آن است که دین یهود و مسیحیت، تا قیامت باقی خواهند بود.

از بعضی از روایات نیز همین مطلب نتیجه گیری می شود؛ مانند روایت ابو بصیر از امام صادق علیه السلام که می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم:

«در دوره حضرت مهدی، با اهل ذمّه (یهود و نصارا) چگونه رفتار می شود؟» فرمود: «با آنان از سر آشتی و مسالمت رفتار می کند؛ همان گونه که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با آنان از سر مسالمت رفتار کرد»(2).

دسته دوم، آیات و روایاتی است که ظاهر آن ها می رساند که در زمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف همه مردم، مسلمان می شوند و هیچ دینی جز اسلام باقی نخواهد ماند؛ مانند آیه:

«و برای او، هر آن که در آسمان و زمین است، تسلیم هستند؛ از روی میل یا به اجبار و به سوی او، بازگردانده می شوند».(3)

از امام کاظم علیه السلام نقل شده است که در تفسیر این آیه، فرمود:

این آیه، در شأن حضرت قائم نازل شده است. وقتی آن حضرت ظاهر شود، دین اسلام را بر یهود و نصارا و صابئان و کفار شرق و غرب، عرضه می دارد؛ پس هر

ص:255

کس با میل و اختیار، اسلام بیاورد، به نماز و زکات و سایر واجبات، امرش می کند و هر کسی از قبول اسلام امتناع ورزد، گردنش را می زند، تا این که در شرق و غرب زمین جز موحد و خداپرست، کسی باقی نمی ماند ....(1)

نیز امام حسن، از امیرالمومنین علیهما السلام نقل می کند:

او [مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف]، زمین را از دادگری و روشنی و عقل و منطق و دلایل واضح و روشن پر می کند و سر تا سر زمین، تسلیم او می شوند به طوری که هر کافری ایمان می آورد و هر بدکاری، نیکوکار می شود.(2)

به دلیل وجود این دو دسته آیات و روایات، بین عالمان و دانشمندان، اختلاف نظر وجود دارد؛ ولی می توان به این شکل اختلاف را حل کرد که بگوییم این دو دسته از آیات و روایات، مربوط به دو دوران از حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است: دسته اول، اشاره به سیره و روش حضرت در ابتدای ظهور دارد و دسته دوم، اشاره به دوره تحکیم و تثبیت حاکمیت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف .

توضیح این که آن حضرت، در ابتدای ظهور، تنها کافرانی را که به ظلم و فساد در زمین مشغولند، سرکوب می کند و از بین می برد؛ ولی با کافرانی که از ظلم و جور و فساد دورند و پذیرای حکومت دادگستر آن حضرت هستند، همانند سیره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از سر

ص:256

مسالمت رفتار می کند و از آنان، جزیه(1) می گیرد. به تدریج، با برقراری عدل و فراگیری آن در سراسر زمین و از بین بردن باطل ها و بدعت ها و آشکار شدن نشانه ها و آیات حق، حجت های روشن الهی بر مردم تمام می شود و دیگر جای هیچ عذری برای کفر و شرک باقی نخواهد ماند. در آن دوره، همه مردم، مسلمان خواهند شد و آن زمان، کفر و شرک، مصداق روشن ظلم و تجاوز از حق خواهد بود که در حکومت عدل گستر مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، هیچ جایی نخواهد داشت. آنچه در روایت امام حسن از امیرالمومنین علیهما السلام آمد، به روشنی، بر این معنا دلالت دارد. امام صادق علیه السلام در ذیل آیه شریف {هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کلِّهِ...}.(2) به مفضل فرمود:

ای مفضّل! اگر پیامبر بر همه دین ها غالب شده بود، از آتش پرستان و یهودیان و نصارا و ستاره پرستان و از تفرقه و نفاق و شرک و ... اثری نبود. این که خداوند فرموده است: «لیظهره علی الدین کلّه؛ تا آن را بر همه آیین ها غالب گرداند» مربوط به روز ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.(3)

ص:257

در زمان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به شما حکمت و دانش داده می شود، تا آن جا که زن در درون خانه اش مطابق کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت (رفتار) می کند.(1)

د. مبارزه با بدعت ها:(2) امام باقر علیه السلام می فرمایند:

هیچ بدعتی را وا نگذارد مگر این که آن را از ریشه برکند و از هیچ سنّتی نمی گذرد مگر این که آن را برپا خواهد داشت.(3)

2. برنامه های اقتصادی: برخی برنامه های اقتصادی دوران حاکمیت حضرت را می توان چنین برشمرد:

الف. بهره وری از منابع طبیعی: حضرت علی علیه السلام فرمود:

چون قائم ما قیام کند آسمان باران می ریزد و زمین گیاه بیرون می آورد.(4)

امام باقر علیه السلام فرمود:

«تمام گنج های زمین برای او آشکار می شود».(5)

ب. توزیع عادلانه ثروت: امام باقر علیه السلام می فرماید:

وقتی قائم خاندان پیامبر قیام کند، [اموال را] به طور مساوی تقسیم می کند و میان خلق، به عدالت رفتار می کند.(6)

ص:259

همچنین فرمود:

مهدی میان مردم به مساوات رفتار می کند به گونه ای که کسی پیدا نشود که نیازمند زکات باشد.(1)

ج. عمران و آبادی: امام باقر علیه السلام می فرماید:

«در تمام زمین هیچ ویرانه ای نمی ماند، جز این که آباد می شود».(2)

3. برنامه های اجتماعی: در این زمینه، روایات فراوانی رسیده است که به پاره ای از آن ها اشاره می کنیم:

الف. احیاء و گسترش امر به معروف و نهی از منکر: امام باقر علیه السلام می فرماید:

«مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و یاران او... امر به معروف و نهی از منکر می کنند».(3)

ب. مبارزه با فساد و رذائل اخلاقی: در دعای شریف ندبه می خوانیم:

این قاطع حبائل الکذب و الافتراء این طامس آثار الزیغ و الاهواء…؛ کجا است آن که ریسمان های دروغ و افترا را ریشه کن خواهد کرد؟ کجا است آن که آثار گمراهی و هوای و هوس را نابود خواهد ساخت؟

ج. عدالت قضایی: امام رضا علیه السلام فرمود:

وقتی او قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن شود.

ص:260

او، ترازوی عدالت را میان خلق نهد. پس [چنان عدالت را جاری کند که] هیچ کس بر دیگری ظلم و ستم روا ندارد.(1)

به امید روزی که بتوانیم آن دوران نورانی و سراسر معنوی را درک کنیم.

دارد؛ به طوری که اگر دست را به سوی بزرگ ترین درخت دراز کند، آن را از ریشه بیرون می آورد».(1)

در وصف یاران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از امام سجاد علیه السلام نقل شده است:

آن گاه که قائم ما قیام کند، خداوند سستی و ضعف را از شیعیان ما دور می کند و دل هایشان را چون پاره های آهن محکم و استوار می نماید و به هر کدام از آنان، قدرت چهل مرد می بخشد و آنان فرمانروایان و بزرگان زمین می شوند.(2)

امام صادق علیه السلام فرمود:

به هنگام فرا رسیدن امر ما [حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف] خداوند ترس را از دل شیعیان ما برمی دارد و در دل دشمنان ما جای می دهد، در آن هنگام، هر یک از شیعیان ما از نیزه برنده تر و از شیر شجاع تر می شوند.(3)

2. لشکر رعب: در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

«قائم ما اهل بیت، با ترس و رعب یاری می شود».(4)

3. فرشتگان و جنیان: حضرت علی علیه السلام می فرماید:

خداوند، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را با فرشتگان، جن و شیعیان مخلص یاری می کند.(5)

ابان بن تغلب از امام صادق علیه السلام نقل می کند:

ص:262

آن گاه که او پرچم پیامبر را به اهتزاز درآورد، سیزده هزار و سیزده فرشته به زیر پرچمش گرد می آیند که با نوح پیامبر در کشتی، با ابراهیم خلیل در آتش و با عیسی هنگام عروج به آسمان همراه بودند. همچنین چهار هزار فرشته به یاری حضرت می شتابند. آن ها، فرشتگانی هستند که بر سرزمین کربلا فرود آمده بودند، تا در رکاب امام حسین علیه السلام بجنگند؛ ولی اذن این کار را نیافتند و به آسمان رفتند و چون با اذن جهاد بازگشتند، امام حسین علیه السلام را شهید یافتند و در اندوه از دست دادن این فیض بزرگ، همواره ناراحت و اندوهگینند و تا روز رستاخیز، گرداگرد ضریح امام حسین علیه السلام می گردند و اشک می ریزند.(1)

نیز از امام باقر علیه السلام نقل شده است:

فرشتگانی که در جنگ بدر به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم یاری دادند، هنوز به آسمان باز نگشته اند، تا این که صاحب الامر را یاری رسانند و تعدادشان پنج هزار فرشته می باشد.(2)

بنابراین امدادهای الهی به صورت های مختلفی شامل حال حضرت و یارانش می شود.

ص:263

امام صادق علیه السلام، روایتی وارد شده است که ابن وهب از امام، دربارة سرنوشت ابلیس در آیه پرسش می کند که این روز، چه روزی است؟ امام می فرماید:

ای وهب! آیا تصور می کنی آن روز، زمانی است که خدا در آن روز، مردم را مبعوث می کند؟ [این چنین نیست؛] بلکه خداوند، ابلیس را تا روز قیام قائم ما مهلت می دهد. آن هنگام، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، ابلیس را محکم می گیرد و گردن او را می زند و آن روز، زمان معلوم است.

البته قتل شیطان و ابلیس، به معنای از بین رفتن همه شیاطین _ به ویژه انسان های شیطان صفت _ نیست؛ زیرا تکلیف برقرار است و تکلیف، دائر مدار اختیار خیر و شر است ضمن این که نفس اماره نیز هست.(1)

ص:265

دین و عبادت و اطاعت از امام و ترس از دشمن خود صابر هستید؛ از این رو خداوند اعمال شما را چند برابر می کند؛ پس بر شما گوارا باد.

سپس حضرت در پایان حدیث می فرمایند:

به خدا سوگند! هر یک از شما به این حال بمیرد، نزد خداوند افضل است از بسیاری که در بدر و احد حضور داشتند.(1) و(2)

طبق برخی روایات شیطان کشته می شود و مردم در زمان ظهور از شر وسوسه ها و فریب های او در امان خواهند ماند؛ ولی باز هم انسان دارای حق انتخاب و اختیار است؛ پس باز هم امکان خطا و اشتباه برای او هست. به عبارت دیگر، نفس درونی و وسوسه های او، آدمی را رها نمی کند.

همچنین چون دنیا محل ابتلا و امتحان است و مردم دوران ظهور نیز امتحان می شوند، امتحان آنان در مقطعی دیگر و به صورت دیگر و شاید مشکل تر انجام شود؛ برای نمونه، دانش آموزی که در مقطع دبستان امتحان می دهد، در حد و اندازه علمی و توان فکری از او آزمون گرفته می شود و وقتی به مقطع راهنمایی و دبیرستان وارد می شود، با توجه به رشد علمی و فکری، امتحان سخت تری را باید پشت سر بگذارد.

ص:267

همین فرد، وقتی وارد دانشگاه شد، باز باید امتحان بدهد و حتی ممکن است امتحان او به جای ده سؤال، فقط یک سؤال باشد و به او اجازه استفاده از کتاب نیز داده شود؛ ولی روشن است که امتحان او، بسیار سخت تر است و بخشش و ارفاق استاد نسبت به او کمتر می شود. اگر دانش آموز ابتدایی بشنود در دانشگاه چنین امتحانی می گیرند، آن را شاید نوعی ظلم بداند و بگوید: چگونه است من که علم کمتری دارم، باید سؤالات بیشتری را، آن هم به صورت حفظی پاسخ دهم؛ ولی دانشجو، هم سؤالات کمتری دارد و هم حق استفاده از کتاب برای او محفوظ است؛ ولی فردی که به همه دوره های تحصیلی اشراف دارد، در می یابد که کلام این دانش آموز صحیح نیست.

دوران ظهور نیز چنین است که امتیازاتی بی نظیر و بی بدیل دارد؛ ولی امتحانات خاص خود را نیز دارد.(1)

با توجه به، روشن می شود که خداوند در همه حال دربارة بندگان، عدالت را مراعات می کند.

ص:268

ثابت است و هیچ استثنایی در بین نیست. روشن است مسأله قیامت و ثواب و عقاب، متفرع بر اختیار است.(1) و(2)

ادله نقلی

خداوند در قرآن کریم، مردم را یا با لفظ «ناس» می خواند یا با لفظ «مؤمنین» این دو لفظ، شامل تمام افراد می شود و انسان های پس از ظهور، یا ایمان می آوردند که مشمول این خطابات و تکالیف هستند یا ایمان نمی آورند که باز هم نشانه اختیار و امکان گناه برای آنان است و هیچ دلیلی بر استثنا کردن و خارج کردن آن افراد از تحت خطابات قرآن، نداریم.

ص:270

می کند امکان گناه و ظلم است، نه انجام گناه.

منجر به تجاوز به حقوق دیگران شد، به سرعت عدالت دربارة او اجرا شده و مجازات می شود.

می آموزند.(1)

به این صورت است که مسجد مکان تعلیم و تربیت دینی می شود و نماز که رکن اصلی دین و بهترین نوع عبادت است، خالصانه انجام می شود. خداوند در تبیین آن روزگار می فرماید:

{یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکونَ بی شَیْئاً}؛ عبادت می کنند مرا و برای من چیزی را شریک قایل نمی شوند».(2)

در آن دوران، زینت ها و بناهای اضافی مسجد از بین می رود، تا این مکان به درستی محل مناجات و عبادت باشد.

بهره وری از منافع مادی به بهترین حالت شکل می گیرد و برکات و نعمات آشکار می شود. البته منافع مادی در زمان ظهور دو مشخصه اصلی دارد:

الف. جامعه در آن عصر، فضیلت محور و ارزش مدار خواهد بود؛ از این رو از منافع مادی در راستای حیات معنوی استفاه شده و دنیا ابزار حرکت تکاملی و کسب سعادت خواهد بود.

ب. این منافع مادی به صورت صحیح در اختیار عموم قرار می گیرد و همه از آن بهره می برند و جامعه طبقاتی نخواهد بود.

از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

«هنگامی که قائم ما قیام کند… زمین، گنج های خود را بیرون ریخته و آشکار می کند؛ به گونه ای که مردم با چشم خود، آن ها را می بینند. دارندگان زکات، سراغ

ص:274

کسی می روند که نیازمند باشد، تا زکاتشان را به او بدهند؛ ولی کسی یافت نمی شود و مردم از]کمک های دیگران[بی نیاز می شوند».(1)

بر اساس روایات، در دوران حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بهترین نوع زندگی به وجود می آید. حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مردم را با خدا آشنا نموده و یاد خدا را در دل ها زنده می کند. آنان را خدا ترس می کند و سجایای اخلاقی را میان جوامع گسترش می دهد.

او عقل ها را کمال می بخشد. آن گاه انسان ها بدی را از خوبی باز می شناسند و به گرد زشتی ها نمی گردند. عصر حکومت آن حضرت، دوران کمال انسانی و عصر رهایی انسان ها از بند عبودیت نفس و رهایی از اطاعت شیطان است.

امام باقر علیه السلام می فرماید:

هنگامی که قائم ما قیام می کند، دستش را بر سر بندگان گذارد و عقول آن ها را جمع ساخته و اخلاقشان را به کمال می رساند.(2)

حضرت علی علیه السلام می فرماید:

زمانی که مهدی ما قیام کند... کینه ها از سینه ها بیرون می رود.(3)

ص:275

به اجرا گذاشته می شود. دربارة این احکام (در صورت پذیرش صدور آن از معصومان علیهم السلام ) توجه به چند مطلب ضروری است:

الف. برخی احکام الهی، بر پیامبر نازل شد؛ ولی شرایط و اجرای آن در زمان ظهور فراهم شده و به مرحله اجرا گذاشته می شود.

ب. با گذشت زمان، به علت سیطره زور مداران و وجود تحریفگران، ممکن است تغییراتی در برخی احکام پدید آمده باشد. چنین مواردی در زمان ظهور، تصحیح می شود.

ج. چون فقها در استنباط و فهم حکم شرعی، از یک سلسله قواعد و اصول بهره می برند، در تعدادی از احکام ممکن است برداشت مجتهدی مطابق با واقع نباشد (هر چند او معذور بوده و فتوای او لازم الاجرا است و ما مکلف به انجام آن هستیم. به این نوع از احکام، حکم ظاهری گفته می شود). در زمان ظهور، حکم واقعی گفته می شود.

د. برخی احکام، در شرایطی خاص و اضطراری و به علت تقیه اعلام شده است. در زمان ظهور به علت عدم تقیه، حکم واقعی بیان می شود.

از امام باقر علیه السلام نیز نقل شده است:

[مهدی] علیه السلام هیچ بدعتی را وانگذارد، مگر این که آن را از ریشه برکند و از هیچ سنتی نمی گذرد، مگر این که آن را برپا کند.(1)

ص:278

ه. اسلوب و روشی که امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در حکومت داری از آن استفاده می کند، با روش های رایج و شناخته شده نزد مردم متفاوت است.

و. در طول تاریخ، به علت آن که امامت و مدیریت معصوم پذیرفته نشد و ناا هلان اختیار حکومت و برطرف کردن نیاز های فکری و دینی را به عهده گرفتند که نتیجه آن نیز غیبت امام معصوم علیه السلام را رقم زد، بدعت ها و انحرافاتی در دین به وجود آمد که در پاره ای موارد، از مسلمات و ضروریات دین شمرده شد. تلاش فقهای شیعه به علت مظلومیت و اقلیت آنان، راه به جایی نبرد؛ ولی در عصر ظهور بدعت ها از بین می رود.

مجموعه عوامل یاد شده باعث می شود دین در عصر ظهور برای مردم به صورت جدید به تصویر در آید، نه این که دین جدید و قرآن جدید بیاید. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف جانشین خاتم الانبیا صلی الله علیه و آله و سلم است. خاتمیت پیامبر و دین اسلام، از ضروریات تفکر اسلامی است که در جای خود اثبات شده است.

در پایان ذکر این نکته هم ضروری است که از آنجا که اکثریت مسلمانان را اهل سنت تشکیل می دهند و آنان نیز از علوم اهل بیت علیهم السلام فاصله دارند و تحریفات زیادی در اعتقادات و احکام آنها وارد شده است به همین خاطر وقتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اسلام را که بر مبنای مذهب تشیع و اهل بیت علیهم السلام است، رواج می دهد در نگاه اهل سنت به عنوان دین جدید جلوه می دهد.

ص:280

این نکته نیز نباید مورد غفلت واقع شود که پایان حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به معنای پایان عمر دنیا نیست؛ بلکه با رجعت امامان علیهم السلام، حاکمیت عدل و دین پس از ایشان به وسیله سایر امامان معصوم علیهم السلام دنبال می شود؛ بنابراین، بین مدت حکومت حضرت با مدت دوره حاکمیت عدل الهی که تا پایان عمر دنیا به طول می انجامد، فرق است.

نیز حاکی از رحلت آن عزیز به مرگ طبیعی است.(1) در برخی دیگر از احادیث، فقط به اصل مرگ آن بزرگوار و رجعت امام حسین علیه السلام اشاره شده است و از کیفیت مرگ حضرت، سخنی به میان نیامده است.(2) برخی بر اساس روایت امام حسن مجتبی علیه السلام که فرمود: «هیچ یک از ما امامان نیست، جز آن که مسموم یا [با شمشیر]شهید می شود»،(3) بر این باورند که نهایت و فرجام زندگی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف شهادت خواهد بود؛ هر چند چگونگی آن روشن نیست.

به نظر می آید در این باره، سخن قطعی نمی توان گفت؛ چرا که روایت اول، دوم و سوم، از جهت سند، قابل پذیرش نیست و روایت امام حسن مجتبی علیه السلام نیز می تواند اشاره به امامانی باشد که در زمان حکومت حاکمان جور زندگی می کردند. به هر حال، دربارة رحلت یا شهادت نمی توان قاطعانه اظهار نظر کرد.

شیعه، در زمان ظهور دولت حق، برخی از مردم که از دنیا رفته اند، دوباره زنده می شوند. اصل رجعت، یک امر مسلم قرآنی است. خداوند در آیات متعدد به زنده شدن برخی مردگان اشاره دارد؛ مانند زنده شدن برخی از بنی اسراییل، (1) زنده شدن یک جوان بنی اسراییلی، (2) زنده شدن هزاران نفر،(3) زنده شدن یکی از اولیای الهی(4) و حتی یکی از معجزات و ویژگی های حضرت عیسی علیه السلام زنده کردن برخی از مردگان بود(5) و نمونه های متعدد دیگر.

آیاتی نیز وجود دارد که بر رجعت، در زمان ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دلالت می کند؛ مانند آیة 83 از سوره نمل که می فرماید:

«آن روز، از هر امتی، گروهی را محشور می کنیم».

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«این آیه، مربوط به رجعت است. آیا خداوند در قیامت از هر امت، گروهی را محشور می کند و بقیه را رها می سازد؟ آیه قیامت، این آیه است که می فرماید: «و آنان را گرد آوریم و هیچ یک را فرو گذار نمی کنیم».(6)

این آیه، به روشنی، به وقوع چنین امری (رجعت) دلالت می کند، روزی که فقط گروهی زنده شوند و نه همه مردم.

روایات مربوط به رجعت را نیز می توان در جلد 53 از کتاب

ص:284

بحارالانوار، دید.

برای نمونه، در روایتی، مأمون از امام رضا علیه السلام می پرسد: «نظر شما در باره رجعت چیست»؟ امام پاسخ می دهند:

«همانا رجعت، واقعیت دارد».(1)

امام صادق علیه السلام می فرماید: «از ما نیست کسی که به رجعت ما باور نداشته باشد».(2)

بنابراین، به وقوع پیوستن چنین مسأله ای از مسلمات است و جای هیچ گونه شکی ندارد؛ به همین سبب در زیارت آل یاسین که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، خود به شیعیانش آموخته، آمده است:

«رجعت شما، حق است و شکی در آن نیست».

بعد از ثابت شدن رجعت، به نکاتی در باره آن اشاره می کنیم:

_ بنا بر روایات، رجعت همگانی نیست و تنها مؤمنان خالص و کافران خالص بر می گردند.

_ بعضی از افراد، همان ساعات اولیة ظهور رجعت می کنند و از یاران اولیه هستند؛ مانند مقداد، سلمان، مالک اشتر و اصحاب کهف و عده ای پس از استقرار حکومت و برای بهره مندی از حکومت عدل، زنده می شوند.

_ میان حوادث رجعت، برگشت امامان علیهم السلام به دنیا، از نکات قابل توجه است. بنا بر روایات، اولین فردی که از امامان علیهم السلام رجعت می کند، امام حسین علیه السلام است که هنگام رحلت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف رجعت می کند و مراسم

ص:285

خاک سپاری آن حضرت را عهده دار می شود. سپس حکومت آن حضرت را به مدت طولانی رهبری می کند. به رجعت امیرالمؤمنین علیه السلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نیز در روایات تصریح شده است. رجعت سایر امامان علیهم السلام را نیز، از بعضی روایات می توان استفاده کرد.

حکومت جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف با رجعت امامان علیهم السلام و مؤمنان صالح، مدت زمان بسیار طولانی ادامه خواهد یافت. می توان گفت: اساساً، عمر دنیا بعد از استقرار حکومت مهدوی، تازه آغاز می شود و حکومت امامان معصوم علیهم السلام، آخرین حکومت است _ یعنی دیگر حاکمان جور به حکومت نمی رسند _ و بعد از آن، قیامت بر پا می شود.

گفتنی است امر رجعت هر چند بر اساس آیات و روایات امری مسلم و پذیرفته شده است، جزئیات آن واضح و شفاف نیست؛ بنابراین ما اصل رجعت را به صورت کلی می پذیریم و از اظهار نظر قطعی دربارة جزئیات خودداری می کنیم.

ص:286

43.مزار کبیر

44.تاریخ الغیبة الصغری

45.انوار الهدایة

46.شجره طوبی

47.من لا یحضره الفقیه

48.عقد الدرر

49.تجرید الاعتقاد

50.صحیفه نور

51.روزگار رهایی

52.ارشاد القلوب

53.کامل الزیارات

54.توحید شیخ صدوق

55.مناهل الابرار

56.مجموعه آثار شهید مطهری

57.اوائل المقالات

58.تاریخ ما بعد الظهور

59.تفسیر فرات الکوفی

60.تفسر نمونه

61.تفسیر المیزان

62.البرهان فی تفسیر القرآن

63.تفسیر نور الثقلین

64.مجمع البیان

65.اثبات الوصیة

66.مسند احمد

67.مستدرک حاکم

68.سنن ابن ماجه

69.صحیح بخاری

70.اعلام الوری

71.البیان فی اخبار صاحب الزمان

72.الیواقیب و الجواهر

73.صحیح مسلم

74.سنن ترمذی

75.سنن ابو داوود

76.کنز العمال

77.مجموعه فرمایشات حضرت بقیة الله

78.فرهنگنامه مهدویت

79.مهدویت از دیدگاه دین پژوهان غربی

80.آینده جهان

81.موعود شناسی و پاسخ به شبهات

82.موعود نامه

83.مجله تخصصی انتظار موعود

84.دادگستر جهان

85.دلیل عقلی و نقلی امامت و مهدویت

86.نگین آفرینش

87.انتظار پویا

88.ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از دیدگاه اسلام و مذاهب و ملل جهان

89.معارف قرآن (بحث انسان شناسی)

90.جزیره خضرا افسانه یا واقعیت

91.راز طول عمر

ص:288

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

92.زنده روزگاران

93.خورشید مغرب

94.سیمای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در قرآن

95.امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در آینه قرآن

96.سازمان وکالت

97.سیمای آفتاب

98.تاریخ عصر غیبت

99.پژوهی درباره جزیره خضرا

100.مهدی منتظر

101.سفیانی از ظهور تا افول

102.چشم براه مهدی (جمعی از نویسندگان)

103.جریان ها و سازمان های مذهبی _ سیاسی ایران

104.نشانه هایی از دولت موعود

ص:289

10.صحیفه مهدیه، سید مرتضی مجتهدی، ترجمه سید محمد حسین رحیمیان، قم: دارالثقلین، 1379ش

11.زنان در حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، محمد جواد طبسی، تهران، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1379ش

12.منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، قم: انتشارات هجرت، 1378ش

13.اسرار الامامة، حسن بن علی الطبرسی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، 1380ش

14.کشف الغمة فی معرفة الائمة، ابی الحسن علی بن عیسی بن ابی الفتح الاربلی، قم: انتشارات مجمع جهانی اهل بیت، 1426ق

15.عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق ابن بابویه ابی جعفر محمد بن علی بن الحسین قمی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1380ش

16.میزان الحکمة، محمد محمدی ری شهری، مترجم: حمید رضا شیخی، قم: انتشارات دار الحدیث

17.معانی الاخبار، شیخ صدوق ابی جعفر محمد بن علی بن الحسین بابویه قمی، قم: موسسه نشر اسلامی، 1416ق

18.شرح منهاج الکرامة، ابی منصور الحسن بن یوسف الحلّی الشهیر بالعلامة، مؤلف سید علی میلانی، قم: انتشارات هجرت، 1418ق

19.الامامة فی اهمّ الکتب الکلامیّة، سید علی میلانی، قم: شریعت، 1422ق

20.مناقب آل ابی طالب، ابی جعفر محمد بن علی بن شهر آشوب، قم: انتشارات ذوی القربی، 1412ق

21.الاحتجاج، ابی منصور احمد بن علی بن ابی طالب الطبرسی، قم: انتشارات اسوه

22.الغدیر، علامه عبد الحسین احمد الأمینی النجفی، تهران: 1366ش

23.الامالی، شیخ صدوق، قم: انتشارات مؤسسة بعثت، 1417ق

ص:291

24.اثبات الهداة بالنوصوص و المعجزات، محمد بن الحسن الحر العاملی، قم: المطبعة العلمیّه

25.تحف العقول، ابو محمد الحسن بن علی بن الحسین بن شعبة الحرانی. قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1421ق

26.مهج الدعوات و منهج العنایات، ابی القاسم علی بن موسی بن جعفر بن طاووس الحسنی الحسینی، قم: مؤسسه آفاق، 1422

27.خصال، شیخ صدوق، ترجمه: محمد باقر کمره ای، تهران: انتشارات کتابچی، 1377ش

28.المحاسن، ابی جعفر احمد بن محمد بن خالد البرقی، قم: انتشارات مجمع جهانی اهل بیت، 1416ق

29.سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، شیخ عباس قمی، قم: دار الاسوة، 1422ق

30.وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن الحسن الحرّ العاملی، قم: مؤسسه آل البیت عجل الله تعالی فرجه الشریف لاحیاء التراث، 1410ق

31.مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، میرزا حسین نوری طبرسی، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، 1409ق

32.اصول الکافی، محمد بن یعقوب الکلینی، قم: دارالاسوة، 1418ق

33.تفسیر فرات الکوفی، ابی القاسم فرات بن ابراهیم بن فرات الکوفی، بیروت: مؤسسة النعمان

34.تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1380ش

35.البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بحرانی، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403

36.تفسیر نور الثقلین، شیخ عبد علی بن جمعة العروسی الحویزی، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1422ق

ص:292

37.تفسیر المیزان، علامه محمد حسین طباطبائی، مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی، بی تا

38.مجمع البیان لعلوم القرآن، ابو علی الفضل بن الحسن الطبرسی، تهران؛ رابطة الثقافة و العلاقالت الاسلامیة، 1417ق

39.اثبات الوصیة لامام علی بن ابی طالب، ابو الحسن المسعودی، قم؛ موسسه انصاریان، 1384

40.المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، علی الکورانی، بی جا، بی نا، بی تا.

41.سلوک مهدوی، محمد باقر حیدری کاشانی، قم: سبط النبی، 1386ش

42.فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1378ش

43.مهدویت، پرسشها و پاسخها، پژوهشکده مهدویت، قم: مؤسسه آینده روشن، 1385ش

44.درسنامه مهدویت، خدامراد سلیمیان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1386ش

45.مهدویت از دیدگاه دین پژوهان غربی، سید رضی موسوی گیلانی، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1385ش

46.آینده جهان، رحیم کارگر، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1383ش

47.موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران، 1384ش

48.موعودنامه، مجتبی تونه ای، قم: انتشارات مشهد، 1383ش

49.مجله تخصصی انتظار موعود، مرکز تخصصی مهدویت، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف

50.جستارهایی در مهدویت، رحیم کارگر، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1386ش

ص:293

51.دادگستر جهان، آیت الله ابراهیم امینی، قم: انتشارات شفق، 1378ش

52.دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت، رحیم لطیفی، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1378ش

53.ضرورت مهدویت، روح الله شاکری زواردهی، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1384ش

54.امام مهدی در احادیث شیعه و سنی، جمعی از نویسندگان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1384ش

55.اندیشه مهدویت و آسیب ها، محمد صابر جعفری، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1384ش

56.طلوع خورشید، مهدی یوسفیان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1384ش

57.نگین آفرینش، جمعی از نویسندگان، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1386ش

58.انتظار پویا، آیت الله محمدمهدی آصفی، مترجم: تقی متقی، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف، 1384ش

59.جریان ها و سازمان های مذهبی _ سیاسی ایران، رسول جعفریان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1383

60.نشانه هایی از دولت موعود، نجم الدین طبسی، قم: بوستان کتاب، 1386ش

ص:294