امام حسین علیه السلام و عاشورا از دیدگاه اهل سنت

پیشگفتار

الگو سازی روشی است که مکاتب الهی در کنار مجموعه احکام متعالی و نظامهای قانونی پیشرفته ب_ه آن ت_وج_ه داش_ت_ه ان_د در این مکاتب، انسان کامل تنها یک نظریه نیست، بلکه تحققی عینی و ن_م_ون_ه ه_ای_ی واقعی دارد که نوع بشر می تواند با پیروی از آنها خود را به کمال مقصود، نزدیک و نزدیک تر سازد.

ام_ام_ان م_ع_ص_وم ب_رجسته ترین الگوهایی هستند که اسلام به عنوان تحقق کامل احکام خود به مردم معرفی کرده است در تعریفی کوتاه می توان گفت آن بزرگواران، قرآن های مجسمی بودند که در میان مردم زیستند و صراط مستقیم را به انسان نمودند.

در ای_ن م_یان حضرت ابا عبداللّه الحسین علیه السلام علیه السلام به لحاظ موقعیت ویژه و وظیفه خاصی که شرایط ویژه زمانی برای آن حضرت مقرر می داشت از نوع ویژگی برخوردار است.

ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام ن_ه ت_ن_ها الگوی انسان های وارسته و نمونه کامل یک انسان الهی است، بلکه س_م_ب_ل مقاومت نسل های ستمدیده در مقابل موج بیداد ستمگران و نماد ایثار و فداکاری در راه احیای حق واعلای کلمة اللّه است، چنان که امروز نام و نشانه مقاومت و یاد او رمز ایستادگی است.

ص: 2

شخصیت و فضایل امام حسین علیه السلام علیه السلام

نامگذاری توسط پیامبر

در روای_ات آم_ده اس_ت ک_ه ن_امگذاری آن حضرت و برادر بزرگوارش به حسین علیه السلام و حسن، توسط ش_خ_ص پ_یامبر اکرم صورت گرفته است و تصریح شده است که این نامگذاری به دستور خداوند متعال بوده است.

از ع_لی بن ابیطالب نقل کرده اند که فرمود: آن گاه که حسن به دنیا آمد نام عمویم «حمزه» را ب_ر او نهادم و آن گاه که حسین علیه السلام متولد گشت نام عموی دیگرم «جعفر» را بر او گذاشتم روزی رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مرافراخواند و فرمود: من مامور شده ام که نام آن دو را تغییر دهم، از این پس آنان را حسن وحسین علیه السلام بخوانید (1) .

ص: 5

خبر از شهادت در هنگام تولد

اس_م_ا ب_ن_ت ع_م_یس می گوید: وقتی امام حسین علیه السلام علیه السلام متولد شد، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمد فرمود: اسما!پسرم را بیاور من کودک را در پارچه سفیدی پیچیدم و به حضرت دادم.

ح_ض_رت در گ_وش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت، بعد در حالی که او را در دامن خودگذاشته بود، گریست.

گفتم: پدر و مادرم فدایت چرا گریه می کنی؟.

فرمود: برای این پسرم.

گفتم: او در همین ساعت متولد شده و تو برایش گریه می کنی؟.

فرمود: آری ای اسما! گروه سرکشی او را می کشند، خدا شفاعتم را نصیبشان نکند.

بعد فرمود: این خبر را به فاطمه نرسان که تازه فرزندش به دنیا آمده (2) .

روزی ام ال_ف_ض_ل ه_م_س_ر ع_ب_اس ع_م_وی پ_ی_ام_ب_ر، خدمت آن حضرت رسید و عرض کرد: «ی_ارسول اللّه (صلّی الله علیه و آله و سلّم) من امشب خواب بدی دیدم، دیدم گویا قطعه ای از بدن مبارک شما جدا شده در دامن من افتاد.

ص: 6

شباهت با رسول خدا

در اخ_ب_ار ف_راوان آمده است که آن حضرت شبیه ترین فرد به رسول اللّه (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بود اصحاب پیامبر بارهااین نکته را در مورد سیرت و صورت امام حسین علیه السلام یادآورد شده اند، مخصوصا یادآور شده اند ک_ه ق_ام_ت ای_ش_ان ب_سیار شبیه به پیامبر بود، به طوری که هر کس قامت آن حضرت را مشاهده می کرد به یاد رسول خدا می افتاد (3) .

ص: 7

علاقه رسول خدا به امام حسین علیه السلام

علاقه جبرئیل به حسین

در روای_ات آم_ده اس_ت روزی ح_س_ن و ح_س_ی_ن، در کودکی، پیش روی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) با یکدیگر ک_ش_تی می گرفتند و پیامبر دائما حسن را تشویق می کرد فاطمه رو به پدر کرد و عرض کرد: ای رس_ول خ_دا! ش_م_اح_س_ن را ک_ه ب_رادر بزرگتر است در مقابل حسین که کوچکتر است تشویق می کنید؟

پیامبر فرمود: زیراجبرئیل شاهد این ماجرا بود و حسین را تشویق می کرد و من حسن را.

گریه امام حسین

پ_ی_ام_ب_ر اک_رم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از در خانه فاطمه (سلام الله علیها) می گذشت صدای گریه امام حسین علیه السلام را شنید ف_رم_ود:دخ_ترم! فرزندم حسین را ساکت کن، مگر نمی دانی که صدای گریه این کودک مرا آزار می دهد (1) .

اگر مردم می دانستند

از ت_ش_ی_ی_ع ج_ن_ازه بر می گشتیم در بین راه امام حسین علیه السلام خسته شد و کنار راه نشست ابو ه_ریره (پیرمرد مورد احترام زمان خود) در کنارش نشست و با لباس خود خاک از پای آن حضرت می ستردحضرت فرمود: ابوهریره! چرا تو این کار را می کنی؟.

ع_رض ک_رد: ب_گ_ذار م_ن ای_ن ک_ار را بکنم، به خدا اگر آنچه را من درباره تو می دانم، این مردم می دانستندتو را برگردن های خود حمل می کردند (1) .

مدرک بن عماره نقل می کند که روزی ابن عباس را دیدم که رکاب حسن و حسین را گرفته بود و راه م_ی ب_رد ب_ه او اع_تراض کرده گفتند: تو رکاب آنها را گرفته ای، در حالی که از آنها مسن تر هستی؟

! گفت: این دو فرزندان رسول خداو جگرگوشه او هستند، آیا سعادتی از این بالاتر است که من رکاب آنها را بگیرم (2) .

حسین بابی از بهشت

رس_ول گرامی اسلام فرمود: به وسیله من آگاه شدید، با علی راه یافتید و هدایت شدید، نیکی ها به واسطه حسن به شما عطا شد، ولی سعادت و شقاوت شما با حسین است آگاه باشید که حسین یکی ازدرهای بهشت است، هر کس به او دشمنی کند خدا بوی بهشت را بر او حرام می کند (1) .

حسین و آیه مباهله

در ب_ی_ن دان_ش_م_ن_دان اس_لام_ی، از شیعه و سنی، اتفاق نظر است که پیامبر در هنگام مباهله با ع_ال_م_ان م_س_ی_ح_ی بحران، تنها علی، فاطمه، حسن و حسین را به همراه برد و آنان را مصداق «ابنائنا» و «نسائنا» و«انفسنا» در آیه شریفه قرار داد این مطلب آن چنان مشهور و مسلم است که عالم بزرگ اهل سنت، حاکم نیشابوری، در کتاب «معرفة علوم الحدیث» خود این جریان را از مصادیق روایات متواتر می شمارد (1) .

م_اج_را از ای_ن ق_رار است که اسقف مسیحیان نجران همراه با گروهی از علمای مسیحی خدمت رس_ول خ_دا ش_رفیاب شدند حضرت دین اسلام را بر آنها عرضه کرد ولی سرباز زدند و نپذیرفتند س_رانجام وحی نازل شد و آنان را به مباهله با پیامبر دعوت کرد: فمن حاجک فیه من بعد ما جائک من العلم فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنة اللّه ع_لی الکاذبین (آل عمران / 16)در روز موعود، رسول خدا دست اهل خویش را گرفت و برای مباهله حضور یافت مسیحیان که دریافتندپیامبر با تمام سرمایه خویش به میدان مباهله آمده است از این کار تن زنند و به پرداختن جزیه رضایت دادند (2) .

ریحانه پیامبر

پ_یامبر اکرم (ص) به میهمانی در خانه یکی از اصحاب دعوت شده بود همراه با یاران به راه افتاد، درحالی که جلوتر از دیگران راه می رفت حسن و حسین با کودکانی چند در کوچه به بازی مشغول ب_ودرس_ول خدا به سوی او رفت تا او را بگیرد و او به این سو و آن سو می گریخت پیامبر در حالی ک_ه م_ی خ_ندید او را دنبال کرد تا او را گرفت یک دست را در زیر سر و دست دیگر را در زیر چانه حسین گذاشت و لب مبارکش را بر دهان حسین نهاد و بوسید و فرمود:.

ص: 19

سخاوت امام حسین

روزی ع_رب_ی ن_زد امام حسین علیه السلام آمده عرض کرد: ای پسر رسول خدا من ضامن شده ام دیه ای را ب_پردازم ولی توان پرداخت آن را ندارم با خود فکر کردم از کریم ترین مردم کمک می گیرم و از آل محمد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) کریم تر نیافتم.

ف_رم_ود: سه مسئله از تو می پرسم، اگر یکی را پاسخ دهی یک سوم دیه را به تو می دهم و اگر دو مسئله را جواب دهی دو سوم آن را می پردازم و اگر همه را پاسخ دهی تمام آن را می دهم.

ع_رض ک_رد: ای پ_س_ر رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آیا چون تویی که اهل علم و شرفی از کسی مثل من سؤال می کند فرمود: آری از جدم رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم که فرمود: بخشش باید به اندازه معرفت باشد.

مرد عرب گفت: هر چه می خواهی بپرس اگر بدانم جواب می دهم وگرنه از شما یاد می گیرم.

فرمود: چه کاری برتر از همه کارهاست؟.

گفت: ایمان به خدا.

فرمود: راه نجات از هلاکت چیست؟.

گفت: اعتما به خدا.

فرمود: زینت مرد چیست؟.

گفت: دانشی توام با بردباری.

فرمود: اگر نداشت؟.

گفت: ثروتی همراه با جوانمردی.

فرمود: اگر نداشت؟.

گفت: فقری توام با صبر.

فرمود: و اگر نداشت؟.

گفت: صاعقه ای که از آسمان بیاید و او را بسوزاند که سزاوار سوختن است.

ح_ض_رت خ_ن_دی_د و ک_یسه ای حاوی هزار دینار به سویش انداخت و انگشتر خود را که نگینی به ارزش دوی_س_ت درهم داشت به او داد و فرمود: این طلا را به طلبکاران بده و این انگشتر را در امر زندگی خود صرف کن.

ص: 21

سخاوت و تواضع

روزی امام حسین علیه السلام چند کودک را دید که تکه نانی را با هم می خوردند از حضرت خواستند از ن_ان آنها بخورد حضرت دعوت ایشان را پذیرفت و از تکه نانشان خورد آنگاه آنان را با خود به منزل آورد،غ_ذا داد و ل_ب_اس ن_و پ_وش_ید و فرمود: اینان از من سخاوتمندترند زیرا تمام آنچه را داشتند بخشیدند و من فقط مقداری از آنچه داشتم به آنها بخشیدم (2) .

حج امام حسین

ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام در ط_ول عمر شریف خود بیست و پنج بار پیاده به حج مشرف شد در حالی که همراه او اسب های اصیل را بدون سوار می بردند (1) .

آن ح_ض_رت در ح_ال_ی_ک_ه از امکانات کافی برخوردار بود و می توانست از وسایل موجود آن زمان ب_س_ی_اربالایی بهره مند شود به خاطر اظهار بندگی کامل و خضوع و خشوعی که در پیاده رفتن وجود دارد راه خانه خدا را پیاده می پیمود.

ام_ا ای_ن_ک_ه در همان حال اسب های سواری را بدون سوار همراه خود می برد شاید به دو دلیل زیر ب_ود:یکی آن که هنگام بازگشت از آنها استفاده کنند و دیگر آنکه حرکت با خدم و حشم بیشتر بر بندگی واطاعت محض دلالت دارد.

درخواست بیعت از امام حسین

امام ح_س_ین (علیه السلام) با عبداللّه بن زبیر کنار قبر شریف پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نشسته بود عبداللّه پسر عمرو ب_ن ع_ثمان وارد شد سلام کرد و گفت: امیر می خواهد شما به نزد او بروید حضرت فرمود: پس از ای_ن م_جلس به نزد او خواهیم رفت عبداللّه بن زبیر به امام حسین علیه السلام گفت: معمولا ولید در این ساعت ملاقات ندارد، من از این ملاقات نگرانم، نظر شما چیست؟

امام فرمود: به نظرم معاویه مرده اس_ت و ای_ن دعوت برای گرفتن بیعت است عبداللّه گفت: اگر از ما بخواهند با یزید بیعت کنیم چه باید کرد؟.

ام_ام ف_رم_ود: من هرگز با یزید بیعت نخواهم کرد، چون یزید مردی است فاسق که فسق خود را آشکارکرده، شراب می نوشد، سگ بازی و یوز بازی می کند و ما خاندان رسول خداییم (2) .

ص: 24

امام حسین در خانه ولید

ول_ید شبانگاه به دنبال امام حسین علیه السلام فرستاد حضرت سی نفر از اهل بیت و شیعیان خود را جمع کردو دستور داد با خود شمشیر بردارند به آنها فرمود: من وارد خانه ولید می شوم و شما پشت در ب_م_ان_ی_د، اگرصدای من بلند شد و فریاد زدم یا آل الرسول، وارد شوید و از من دفاع کنید آنگاه چوبدستی رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را در دست گرفت و در میان یاران خود به طرف خانه ولید به راه افتاد وقتی وارد خانه ولیدشد، مروان را دید که در آنجا نشسته است.

ول_ید او را از مرگ معاویه با خبر ساخت و گفت که او را برای بیعت خواسته است حضرت فرمود: ای ولید! بیعت باید آشکارا باشد و کسی مثل من در خفا بیعت نمی کند، هنگامی که فردا همه مردم را به بیعت خواندی ما را نیز بخواه.

ول_ی_د گفت: ای اباعبداللّه! سخن نیکو گفتی و جواب شایسته دادی و من نیز همین انتظار را از توداشتم اکنون برو و فردا با مردم باز گرد.

م_روان گ_فت: ای امیر! اگر اکنون از تو جدا شود هرگز چنین فرصتی به دست نمی آوری، مگر اف_رادزیادی کشته شود او را در همین جا حبس کن و نگذار بیرون رود تا بیعت کند یا گردنش را بزنی.

ام_ام رو ب_ه او ک_رد و ف_رمود: وای بر تو ای پسر زرقا (1) تو دستور کشتن مرا می دهی! به خدا دروغ گفتی و به پستی گراییدی، به خدا اگر کسی چنین قصدی داشته باشد زمین را از خونش سیراب می کنم،اگر راست می گویی امتحان کن.

ص: 25

گفتگوی مروان با ولید

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) از خ_ان_ه ولید خارج شد مروان به ولید گفت: حرف مرا نشنیدی تا حسین از دس_ت_ت گریخت به خدا هرگز چنین فرصتی به دست نخواهی آورد و او علیه تو و امیرالمؤمنین یزید قیام خواهدکرد.

ولید گفت: وای بر تو! تو به من می گویی حسین فرزند فاطمه، دختر رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را بکشم تا دی_ن ودن_ی_ای خ_ود را از دست بدهم به خدا سوگند حاضر نیستم در مقابل تمام عالم حسین را بکشم به خدامی دانم کسی که خون حسین را به گردن گیرد و در قتل او شریک شود، خدا او را ب_ا ن_ظ_ر رح_م_ت ن_می نگردو او را از گناهان پاک نمی کند و به عذابی دردناک دچار خواهد شد (2) .

ص: 26

گفتگوی امام حسین با مروان

ف_ردای آن روز امام حسین علیه السلام برای اطلاع از اخبار از منزل خارج شد و در کوچه با مروان برخورد کردمروان گفت: من خیر تو را می خواهم، حرف مرا بشنو تا دچار اشتباه نشوی امام فرمود، بگو تا بشنوم گفت با یزید بیعت کن که برای دین و دنیای تو بهتر است.

ام_ام ف_رم_ود: ان_ا اللّه و ان_ا الیه راجعون هنگامی که امت به رهبری چون یزید گرفتار شوند، باید فاتحه اسلام را خواند.

س_پ_س ف_رم_ود: ت_و مرا راهنمایی می کنی با یزید بیعت کنم، در حالی که یزید مردی فاسق است راس_ت_ی ک_ه چ_ه سخن ناحقی بر زبان می رانی، ولی من تو را سرزنش نمی کنم، تو همان ملعونی ه_ستی که رسول خدا لعنتش کرد و از کسی که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) لعنتش کند، بعید نیست مردم را به بیعت یزید بخواند ای دشمن خدا! گوش کن! ما اهل بیت رسول خداییم، حق با ماست و از زبان ما سخن می گوید از جدم رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شنیدم که فرمود: خلافت بر آل ابی سفیان حرام است، ه_ن_گامی که معاویه را بر منبر من دیدید شکمش را پاره کنید مردم مدینه او را بر منبر رسول خدا دیدند و سفارش او را به جا نیاوردند،خدا آنها را گرفتار یزید کرد (1) .

وصیت امام حسین به محمد بن حنفیه

هنگامی که امام حسین علیه السلام قصد خروج از مدینه داشت قلم و کاغذی خواست و نوشت:.

بسم اللّه الرحمن الرحیم.

ای_ن وص_ی_ت_ی اس_ت از حسین بن علی بن ابیطالب (علیه السلام) به برادرش محمد بن علی معروف به ابن ح_نفیه حسین شهادت می دهد که خدایی جز خدای یگانه بی شریک نیست و محمدبنده و رسول اوس_ت ک_ه ب_ا پ_یام حق از جانب حق آمد و شهادت می دهد که بهشت و جهنم حق است و قیامت ب_دون ش_ک خ_واه_د آمد و خدا مردگان را زنده خواهد کرد من از سرخوشگذرانی و طغیان و به ق_ص_د ظلم و فساد قیام نکردم، بلکه تنها به قصد اصلاح امت جدم رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) خارج می شوم می خواهم مردم را به خیر بخوانم و از زشتی ومنکر باز دارم، می خواهم به روش جدم پیامبر و پدرم علی زندگی کنم پس هر کس حقانیت مرا بپذیرد، خدا را پذیرفته است و هر کس مرا رد کند، من صبر می کنم تا خدا بین من و این قوم به حق قضاوت کند که او بهترین حاکم و داور است (1) .

حرکت از مدینه

امام حسین علیه السلام در دل شب از مدینه خارج شد و در همان حال این آیه را قرائت می کرد:.

«فخرج منها خائفا یترقب قال رب نجنی من القوم الظالمین» (قصص / 21).

م_وس_ی ب_ا ت_رس و نگرانی از مصر خارج شد و می گفت بار الها مرا از مردم ستم پیشه نجات بده (2) .

هنگام ورود به مکه

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) در روز سوم شعبان سال 60 هجری وارد مکه شد، در حالی که این آیه راتلاوت می کرد:.

«و لما توجه نلقا مدین قال عسی ربی ان یهدینی سوا السبیل» (قصص / 22).

و چون موسی به مدین رسید گفت امید است خدا مرا به راه راست هدایت کند (1) .

اهل کوفه از حرکت امام حسین با خبر می شوند

وق_ت_ی ام_ام حسین علیه السلام از بیعت یزید سرباز زد و از مدینه بیرون آمد و خبر قیام او در آفاق منتشر شد،مردم کوفه در خانه سلیمان بن صرد خزاعی جمع شدند و نامه ای برای حضرت نوشته او را به ک_وف_ه دعوت کردند و به او وعده یاری و وفاداری دادند نامه را با دو قاصد به مکه فرستادند، ولی ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) جواب نداد نامه های اهل کوفه پی در پی می رسید تنها در یک نوبت صد و پنجاه ن_ام_ه ک_ه ه_ریک از چند نفر امضا کرده بودند به دست حضرت رسید و حضرت همچنان سکوت می کرد تا نامه های دعوت، بسیار و بسیار شد آنگاه نامه ای به اهل کوفه نوشت و پسر عمویش مسلم بن عقیل را به عنوان نماینده خود معرفی کرد و فرمود اگر او به من بنویسد که شما در وعده خود استوارید، به کوفه خواهم آمد (1) .

مسلم در کوفه

م_س_ل_م به کوفه رسید در خانه مختار بن ابی عبید ثقفی منزل کرد مردم دسته دسته خدمت آن ج_ن_اب م_ی رف_ت_ند و او نامه فرزند رسول خدا را برایشان می خواند و مردم از شوق می گریستند هیجده هزار نفر ازمردم کوفه با مسلم به عنوان نماینده امام حسین علیه السلام بیعت کردند.

ای_ن خ_ب_ر ب_ه ن_ع_مان بن بشیر فرماندار کوفه رسید نعمان به منبر بر آمد، به مردم هشدار داد و ن_صیحت کرده، گفت: «تا وقتی با من نجنگیده اید با شما نمی جنگم، ولی اگر بخواهید مخالفت کنید بی گمان باشما ستیز خواهم کرد».

م_سلم بن سعید حضرمی، هم پیمان بنی امیه، برخاست و گفت: «ای نعمان! بدان که این مسئله ج_ز ب_ازور ب_ه پ_ای_ان ن_می رسد، در حالی که موضع تو موضع ضعف است» نعمان گفت: «اگر ضعیف باشم و خدارا اطاعت کنم بهتر است تا گناهکار قدرتمند باشم».

ع_بداللّه بن مسلم به یزید نوشت: اگر کوفه را می خواهی مردی قوی که بتواند به خواست تو عمل کندبفرست پس از او نیز چند نفر به یزید نامه نوشتند و او را از اوضاع کوفه با خبر ساختند.

ی_زی_د ب_ا «س_رج_ون رومی» غلام و مشاور معاویه مشورت کرد سرجون گفت: اگر بدانی رای معاویه دراین موضوع چیست به آن عمل می کنی؟

گفت: آری!.

س_رجون حکم فرمانداری کوفه را که معاویه پیش از مرگ برای عبیداللّه نوشته بود به او نشان داد درآن وق_ت عبیداللّه والی بصره بود یزید فورا مسلم بن عمرو باهلی را با حکم به بصره فرستاد و به ای_ن ت_رت_ی_ب کوفه و بصره را یکجا در اختیار عبیداللّه قرار داده، و به او دستور داد سریعا به سمت کوفه حرکت کند (1) .

ص: 37

نامه امام حسین به مردم بصره

ام_ام حسین علیه السلام نامه ای به اشراف و بزرگان بصره نوشت و آنها را به اطاعت خود خواند و آن را به غلام خود سلیمان داد تا به مردم بصره برساند.

س_ل_ی_مان وارد بصره شد و نامه را به همه اشراف و بزرگان رساند و خود در خانه یکی از شیعیان م_خ_ف_ی ش_د ه_مه کسانی که نامه امام را خواندند رازداری کردند و از این نامه هیچ کس را خبر نساختند ولی منذربن جارود، پدر زن ابن زیاد گمان کرد که این نامه یکی از دسیسه های او است و از ای_ن رو ترسید به همین دلیل در همان شبی که ابن زیاد آماده رفتن به کوفه بود، منذر او را از نامه امام با خبر ساخت و قاصدحضرت را تحویل او داد و او سلیمان را گردن زد (1) .

عبیدالله در کوفه

ص_ب_ح ف_ردا م_ن_ادی مردم را به مسجد جامع خواند عبیداللّه، به منبر بر آمد و مردم را به سختی تهدیدکرد مسلم وقتی خبر ورود عبیداللّه را دریافت کرد، به خانه هانی بن عروه مرادی منتقل شد و شیعیان مخفیانه به نزد او می رفتند و با او بیعت می کردند و مسلم نام آنها را ثبت می کرد اکنون ب_ی_ش از ب_ی_ست هزار نفر با مسلم بیعت کرده بودند و مسلم نیز پیش از این امام حسین علیه السلام را از ب_یعت و همدلی مردم کوفه با خبر ساخته بود و می دانست که امام به زودی به طرف کوفه حرکت خ_واه_د کرد به همین جهت تصمیم گرفت علیه ابن زیاد قیام کند، ولی هانی به او توصیه کرد از شتاب در قیام خودداری کند (2) .

ابن زیاد هانی را دستگیر می کند

اب_ن زی_اد ه_م_چ_نان مردم را تهدید می کرد و سران و اشراف به دیدن او می رفتند، ولی هانی به ب_ه_ان_ه بیماری از رفتن به دیدار او خودداری می کرد ابن زیاد که از رازخانه هانی با خبر شده بود م_ح_مد بن اشعث و اسما بن خارجه را احضار کرد و از آنها درباره هانی پرسید گفتند: هانی بیمار است گفت:«شنیده ام حالش خوب شده و روزها بر در خانه اش می نشیند به نزد او بروید و بگویید در ادای ح_ق م_اکوتاهی نکند» آنها به خانه هانی رفتند و او را وادار کردند به دیدن ابن زیاد برود هنگامی که هانی واردقصر شد آثار خیانت را مشاهده کرد.

ص: 40

قیام مسلم

هانی بی خبر از خیانت شریح قاضی، نیمه جان در زندان ابن زیاد به انتظار یاری قوم خود نشسته ب_ودم_سلم از حال او با خبر شد، چهار هزار نفر از یاران خویش را جمع کرد و به قصد مبارزه با ابن زی_اد حرکت کرد، مسجد و بازار از مردان مسلح پر شد، عبیداللّه به قصر گریخت و درهای قصر را محکم بست.

ی_اران مسلم لحظه به لحظه بیشتر می شدند روز از نیمه گذشت، عبیداللّه به دنبال اشراف کوفه ف_رستادو آنها را در قصر جمع کرد و به سختی تهدید و تطمیع کرد ایشان نیز به خواست عبیداللّه، از بالای قصرمردم را تشویق و تهدید می کردند و به آنها می گفتند: لشکر شام در راه است.

م_ردم ک_م ک_م پ_راک_ن_ده شدند زنان یکی یکی می آمدند و پسران و برادران خود را از جمع جدا م_ی ک_ردن_دو ب_ه آن_ه_ا می گفتند این همه جمعیت کافی است، حضور تو ضرورتی ندارد، مردان م_ی آم_دند پسران وبرادران خود را می بردند و به آنها می گفتند: برگرد فردا که لشکر شام برسد چ_ه خواهی کرد به تدریج اطراف مسلم خلوت و خلوت تر شد تا وقتی که نماز مغرب به جای آورد ب_ی_ش از س_ی نفر پشت سرش نبودند از مسجد بیرون آمد و به طرف محله «کنده» حرکت کرد هنوز به آنجا نرسیده بود که اطرافیانش به ده نفر رسیدند وقتی از محله کنده گذشت دیگر کسی همراه او نبود اینک مسلم بی پناه و بی یاور، درکوفه یکه و تنها مانده بود.

ص: 42

مبارزه مسلم با لشکر ابن زیاد

ف_ردا ص_ب_ح ابن زیاد در قصر نشسته بود و اشراف کوفه برگرد او نشسته بودند عبدالرحمن پسر محمدبن اشعث وارد مجلس شد، پدرش را یافت و سر در گوش او چیزی گفت عبیداللّه حساس شد دقت کرد، نام مسلم را شنید پرسید او چه می گوید؟.

م_ی گ_وی_د م_س_ل_م در خ_ان_ه پیر زنی به نام «طوعه» مخفی شده است این را از پسرش بلال شنیده اند.

ع_ب_ی_داللّه گ_ف_ت: ب_ر خ_یز و همین الان او را به اینجا بیاور محمد بن اشعث برخاست ابن زیاد دستورداد، عبیداللّه بن عباس سلمی، با هفتاد مرد از قبیله قیس او را همراهی کنند.

م_س_لم در خانه نشسته بود که صدای سم اسبان و همهمه مردان را شنید برخاست و با شمشیر از ات_اق خ_ارج ش_د آن_ها به خانه هجوم بردند مسلم در مقابل ایشان ایستاد و جنگید تا همه را از خانه بیرون کرددوباره هجوم بردند و مسلم همچنان مردانه ایستاد و جنگید تا همه را بیرون راند.

«ب_ک_یر بن حمران احمری» به او حمله برد و ضربه ای به صورت مسلم نواخت که لب بالای او را برید وتا لب پایین نفوذ کرد و دندانهایش را شکست مسلم ضربه سختی بر سر او زد و ضربه ای دیگر ب_رش_انه اش نواخت که چیزی نمانده بود تا شکمش پیش رود مردان ابن زیاد که عرصه را بر خود تنگ یافتنداز اطراف بر بام جستند و شروع به پرتاب سنگ نمودند آتش در دسته های نی می زدند و از ب_الا ب_ه س_رش می ریختند مسلم ناچار شمشیر به دست از خانه به کوچه آمد محمد بن اشعث فریاد زد: ای مسلم! تو درامانی! خود را به کشتن نده ولی مسلم همچنان می جنگید و در رجز خود به خیانت و دروغ ایشان اشاره می کرد ابن اشعث دوباره امان داد و تاکید کرد، اما مسلم می دانست که به وعده های این قوم هیچ اطمینانی نیست.

ص: 44

مسلم در دست نامردمان

م_س_ل_م پ_س از ج_نگی سخت ناچار شد امان محمد بن اشعث را بپذیرد او را خلع سلاح کردند و ب_ه س_وی ق_ص_ر ح_رکت دادند مسلم که آثار خیانت را مشاهده کرده بود از عاقبتی که در انتظار ح_سین (علیه السلام) ویاران او بود می گریست عبیداللّه بن عباس سلمی گفت: «کسی که هدفی چون تو دارد، وقتی این گونه گرفتار می شود، نباید گریه کند».

ف_رم_ود: «ب_ه خ_دا برای خود گریه نمی کنم و برای کشته شدن خود مرثیه نمی خوانم، اگر چه دوس_ت ندارم کشته شوم من برای پسر رسول خدا و خاندان او که در راهند گریه می کنم» آنگاه ب_ه محمد بن اشعث رو کرده فرمود: «ای بنده خدا! می دانم که نمی توانی به امان خود عمل کنی آیا می توانی کارخیری انجام دهی؟

کسی را بفرست تا از قول من به حسین علیه السلام بگوید باز گردد که اهل کوفه بر عهد خوداستوار نیستند».

مسلم را آوردند تا به در قصر رسید تشنگی سخت او را می آزرد، چشمش به کوزه ای آب سرد افتاد که بر در قصر نهاده بودند گفت: «از این آب به من بدهید».

ص: 45

مسلم در آستانه شهادت

م_س_ل_م را وارد ق_ص_ر ک_ردن_د، ب_دون سلام وارد شد نگهبان گفت: چرا به امیر سلام نمی کنی فرمود:ساکت باش او امیر من نیست.

ابن زیاد گفت: اشکالی ندارد، سلام کنی یا نه کشته خواهی شد.

مسلم فرمود: باکی نیست، بدتر از تو بهتر از مرا کشته است.

ابن زید گفت: ای نافرمان تفرقه افکن! بر امام خود خروج کرده در میان مسلمانان تفرقه انداخته و تخم فتنه کاشته ای.

فرمود: «دروغ می گویی! معاویه و پسرش یزید در میان مسلمین تفرقه انداختند و تخم فتنه را تو وپدرت کاشتید من امیدوارم خداوند به دست شرورترین مخلوقاتش شهادت را نصیب من کند».

ص: 46

شهادت مسلم

اب_ن زی_اد در گ_ف_ت_گو با مسلم شکست خورد، منطق روشن و محکم مسلم او را به زانو درآورد، ج_زفحاشی چاره ای نداشت، زبان به دشنام گشود مسلم که هر چه را لازم بود بیان کرده بود، از لوث مکالمه با او دامن برکشید و سکوت کرد.

اب_ن زیاد به نهایت راه رسیده بود، سخنی برای گفتن نداشت و در مقابل دشمنانش نیز با نگاه پر ازت_حقیر و سکوت معنی دار مسلم مواجه شده بود فریاد زد: این کسی که از مسلم ضربت خورده ک_ج_اس_ت بکیر ابن حمران پیش آمد ابن زیاد گفت تو باید گردن او را بزنی او را بالای قصر ببر، گ_ردن_ش را ب_زن وب_دن_ش را پایین بیانداز مسلم را بالای قصر بردند، ولی او بی اعتنا به آنچه در اطرافش می گذشت تکبیرمی گفت استغفار می کرد و بر پیامبر درود می فرستاد مسلم در آخرین لحظات گفت: خدایا بین ما و این مردم تو قضاوت کن، اینها ما را فریب دادند به ما دروغ گفتند و تنهایمان گذاشتند.

او را ب_ه م_حل مخصوص بردند، گردنش را زدند و سرش را از قصر پایین افکندند و پیکرش را نیز به زمین پرت کردند.

ص: 48

خروج امام حسین از مکه

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) روز س_وم ش_ع_ب_ان س_ال 60 هجری وارد مکه شد روز پانزدهم رمضان همان سال مسلم بن عقیل را به سمت کوفه اعزام کرد و خود همچنان در مکه ماند تا نامه مسلم از کوفه به دست اورسید او نوشته بود هجده هزار نفر با او بیعت کرده و مردم، امام حسین را پیشوای خود م_ی دانند و هیچ تمایلی به بنی امیه ندارند به همین جهت امام روز هشتم ذیحجه (روز ترویه) که ح_ج_اج به سوی عرفات می روند، حج خویش را به عمره مفرده بدل کرد و از مکه به سمت عرفات حرکت کرد.

حضرت به دو دلیل این روز خاص را برای حرکت انتخاب کرد:.

اول این که اگر حضرت پس از پایان مراسم حج مکه را ترک می کرد، حرکت آن حضرت هیچ، موج وب_ازت_اب_ی نداشت، چرا که ترک مکه پس از مراسم حج یک حرکت عادی و معمولی است، ولی در روزی که مراسم حج شروع می شود و در شرایط عادی خروج از حرم و ترک مراسم حج حرام است، چنان غیرعادی و سؤال برانگیز است که همه مسلمانان را به اندیشه وا می دارد.

ص: 49

گفتگوی امام حسین با ابن زبیر

در ای_ام_ی ک_ه ح_ض_رت در ت_دارک م_ق_دم_ات س_ف_ر ب_ود، افراد زیادی با انگیزه های مختلف با ح_ضرتش سخن گفتند و او را از پذیرش دعوت کوفیان برحذر داشتند و حضرت به هر یک از آنها متناسب با انگیزه و مرامش پاسخ می گفت و بدینوسیله از عزم راسخ خود پرده می داشت.

در م_ی_ان ک_س_انی که در این باره با امام صحبت کردند عبداللّه بن زبیر وضعیت خاصی داشت او ازح_ض_ور ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) در مکه به شدت نگران بود زیرا با وجود آن حضرت کسی به او اعتنا ن_م_ی ک_رد ب_ه همین جهت با گوشه و کنایه حضرت را به ترک مکه تشویق می کرد در یکی از این برخوردها پس از این که امام را به سفر به کوفه تشویق کرد برای این که متهم نشود گفت: اما اگر بخواهی در اینجا بمانی و اداره اموررا به عهده بگیری، ما هم یاریت می کنیم و با تو بیعت می کنیم و خیرخواه تو خواهیم بود حضرت فرمود: پدرم به من گفته است مکه را قوچی است که با خونش حرمت حرم شکسته می شود و من نمی خواهم آن قوچ باشم (2) .

ص: 50

امام حسین کاروان یزید را مصادره می کند

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) از مکه خارج شد به «تنعیم» رسید و در آنجا با کاروانی از یمن مواجه شد این ک_اروان را ک_ه ح_ام_ل پ_ارچه و زعفران بود «بحیر بن ریسان» کارگزار یزید در یمن برای یزید فرستاده بود حضرت دستور داد بار کاروان را مصادره کنند آنگاه به شترداران فرمود هر کس میل دارد ت_ا ع_راق ب_ا م_ا بیاید تمام کرایه اش را می دهیم و هرکس می خواهد از همین جا جدا شود، به همین مقدار کرایه دریافت می کند.

گ_روه_ی ک_رای_ه یمن تا مکه را گرفتند و از همانجا جدا شدند و گروهی هم تا عراق در خدمت آن حضرت بودند و حضرت علاوه بر کرایه، به هر کدام یک دست لباس بخشید (2) .

ص: 51

عبدالله بن جعفر به دنبال کاروان حسین

امام ح_س_ین (علیه السلام) به سمت عراق حرکت کرد پسر عمویش عبداللّه بن جعفر که همسر گرانقدرش زینت کبری، دختر علی (علیه السلام)، در کاروان امام بود، از روی علاقه و ارادتی که به امام داشت پسرانش عون و محمدرا با نامه ای به دنبال حضرت روانه کرد.

ص: 52

راه کوفه بسته می شود

ع_ب_ی_داللّه پ_س از آنکه مسلم و هانی را به شهادت رساند، سرهای مبارکشان را برای یزید فرستاد درمیان بنی هاشم مسلم اولین کسی است که سرش را شهر به شهر بردند یزید پس از تقدیر از ابن زی_اد ب_ه اون_وش_ت: با خبر شده ام حسین بن علی به سوی کوفه می آید، در راه او پاسگاه ها بساز و دی_ده بان بگمار، اگربه کسی شک کردی او را دستگیر کن و اگر به گمان بد بردی او را بکش و اخبار هر روز را برای من بنویس (2) .

ص: 53

قیس به مسهر صیداوی

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) ب_ه م_ن_زل_گاه حاجر رسید اکنون چند روز از شهادت مسلم می گذشت، ولی ح_ض_رت هنوز با خبر نشده بود از آنجا نامه ای برای اهل کوفه نوشت و آنها را از حرکت خود با خبر ساخت نامه رابه قیس به مسهر صیداوی سپرد تا به مردم کوفه برساند.

قیس با نامه راه کوفه را در پیش گرفت، ولی در قادسیه به دست ماموران عبیداللّه دستگیر شد او نامه را پاره کرد ماموران او به نزد ابن زیاد بردند.

وقتی مقابل ابن زیاد قرار گرفت ابن زیاد پرسید: کیستی؟.

_ یکی از شیعیان امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (علیه السلام).

_ چرا نامه را پاره کردی؟.

_ می خواستم تو از مضمون آن با خبر نشوی.

_ نامه از که بود؟

آنرا برای که می بردی؟.

_ از حسین علیه السلام به گروهی از اهل کوفه که نامشان را نمی دانم.

ابن زیاد با خشم گفت: به خدا رهایت نمی کنم تا نام آنها را بگویی، یا بر منبر رفته حسین بن علی و پدرو برادرش را دشنام دهی وگرنه قطعه قطعه ات خواهم ساخت.

گفت: نام آن اشخاص را نمی دانم، اما حاضرم دشنام دهم و لعنت کنم.

ع_ب_ی_داللّه دس_ت_ور داد او را ب_ه مسجد جامع بردند، مردم در مسجد جمع شدند و قیس به منبر رفت سپاس خدا را به جا آورد و او را ستایش کرد بر پیامبر و اهل بیتش درود فرستاد و برای علی و ح_س_ن وحسین علیه السلام بسیار طلب رحمت کرد و بر عبیداللّه بن زیاد و پدرش و یزید و سرکشان بنی امیه لعنت فرستاد آنگاه با صدای بلند فریاد زد: ای مردم کوفه! حسین بن علی فرزند فاطمه و نوه رس_ول اللّه بهترین آفریدگان خدا در راه کوفه است من فرستاده او هستم که در منزگاه حاجر از او جدا شده و به سوی شماآمدم همت بلند دارید و با یاری خدا به یاری او برخیزید.

ص: 54

زهیر بن قین هدایت می شود

زهیر به قین لجلی که از نظر عقیده عثمانی بود و به اهل بیت رسول خدا چندان اعتقادی نداشت، درذی_حجه سال 60 به حج رفته بود در همان روزهایی که امام حسین علیه السلام به طرف کوفه می رفت، زه_ی_رم_راس_م ح_ج را به پاپان برده و در حال بازگشت به وطن بود کاروان امام به دلیل فزونی ه_م_راه_ان وت_وقف های زیاد، حرکت کندتری داشت و زهیر به آن که خود بخواهد به کاروان امام رس_ی_د و ب_ا او ه_م سفرشد یکی از همراهان زهیر روایت می کند که وقتی از مکه بیرون آمدیم، از همان راهی می رفتیم که امام حسین علیه السلام می رفت، ولی هرگز نمی خواستیم با او روبرو شویم وقتی کاروان امام حسین علیه السلام حرکت می کرد زهیر می ایستاد و هنگامی که امام توقف می کرد زهیر به راه می افتاد و از کنار او می گذشت دریکی از منازل ناچار شدیم با امام در یک جا توقف کنیم امام در یک طرف چادر زد و ما در طرفی دیگر.

ص: 55

ملاقات با فرزدق

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) ب_ه م_ن_زلگاه صفاح رسید فرزدق شاعر معروف عرب که از عراق به سوی مکه م_ی آم_ددر م_قابل امام ایستاد و عرض کرد: امیدوارم آنچه می خواهی خدایت عطا کند و به آنچه آرزو داری دس_ت ی_ابی حضرت فرمود: مردم عراق را چگونه دیدی؟

عرض کرد: از شخص آگاهی س_ؤال ک_ردی، قلوب مردم با توست ولی شمشیرهایشان به نفع بنی امیه کار می کند و مقدرات از آسمان نازل می شود و خداآنچه بخواهد می کند.

ف_رمود: راست گفتی کارها در دست خداست و خدا آنچه بخواهد انجام می دهد پروردگار ما هر روزدر کاری است، اگر آنچنان که ما می خواهیم مقدر باشد خدا را بر این نعمت شکر می گذاریم و درشکرگذاری نیز از او یاری می جوییم و اگر جز این شود کسی که نیتش حق و باطنش تقوی است از راه راست بیرون نرفته است.

ص: 56

خبر شهادت مسلم به امام می رسد

امام حسین علیه السلام به منزل زرود رسید دید مردی از سوی کوفه می آید حضرت ایستاد تا درباره کوفه ازاو سؤال کند مرد کوفی تا چشمش به امام افتاد راهش را کج کرد حضرت نیز از او صرف نظر کرد و ب_ه راه خ_ود ادام_ه داد دو ن_فر از قبیله بنی اسد که برای اطلاع از سرنوشت امام با عجله از مکه ب_ی_رون آمده و دراین منزل به امام رسیده بودند، از دور این صحنه را دیدند مرد کوفی را تعقیب ک_ردن_د ت_ا ب_ه او رس_ی_دن_دخ_ود را ب_ه او معرفی کردند و نسب او را جویا شدند معلوم شد او هم «اسدی» است از وضع کوفه پرسیدند، گفت: من در حالی از کوفه خارج شدم که مسلم و هانی را کشته بودند و بدنشان را در بازار برروی زمین می کشیدند.

آن دو بازگشتند و به دنبال امام حرکت کردند شامگاهان حضرت در منزل «نعلبیه» توقف کرد آنهاخدمت امام رفتند و سلام کردند حضرت جواب داد.

ص: 57

شهادت عبدالله بن یقطر

ع_بداللّه بن یقطر طبق بعضی گفته ها، برادر رضاعی امام حسین علیه السلام و به گفته دیگر، هم سن و سال وهم بازی امام حسین علیه السلام بوده و مادر او مربی آن حضرت بوده است.

ص: 58

با کمتر از جان نمی توان با حسین همراهی کرد

ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) ک_ه ت_ن_ه_ا به منظور امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح امت حرکت کرده ب_ودم_ی دان_س_ت ک_ه کار جهان اسلام جز با خون و شهادت اصلاح نمی شود، به همین جهت تنها ک_س_ان_ی را درجمع یاران خود می پذیرفت که آمادگی جان نثاری در راه این هدف والا را داشته باشند.

ک_اروان ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) به قصر «بنی مقاتل» رسید در آنجا خیمه ای بر پا بود حضرت پرسید: ای_ن خ_یمه از آن کیست گفتند: این خیمه «عبیداللّه بن حر جعفی» است حضرت یکی از یاران خود به نام «حجاج بن مشروق جعفی» را فرستاد تا او را به یاری خود دعوت کند.

ع_ب_یداللّه از قاصد امام پرسید: چه خبر داری؟

گفت: با خیر آمده ام، اگر بپذیری خداوند کرامت ب_زرگ_ی ب_ه ت_و ع_نایت کرده است حسین بن علی (علیه السلام) تو را به یاری خود می خواند اگر در راه او کشته شوی شهید واگر زنده بمانی پاداش می گیری.

گ_ف_ت ب_ه خ_دا م_ن از ک_وف_ه گریخته ام که به مسئله او گرفتار نشوم، چون دیدم او در کوفه یاوری ندارد.

ح_ج_اج ب_رگ_ش_ت و س_خ_ن_ان او را برای امام نقل کرد امام خود برخاست، به نزد او رفت و از او طلب یاری کرد.

او در ج_واب گ_ف_ت: اگ_ر تو یاورانی داشتی که در رکابت بجنگند، من از سر سخت ترین ایشان ب_ودم، ولی خودم دیدم که شیعیان تو در کوفه از ترس شمشیر بنی امیه در خانه ها را به روی خود ب_س_ت_ه ان_د ترا به خدااز من چیز دیگری بخواه تا اطاعت کنم من اسبی دارم که با آن هر چیزی را ت_ع_ق_ی_ب ک_رده ام ب_دس_ت آورده ام و از هر چیزی که گریخته ام نجات یافته ام، این اسب را به تو می دهم.

ص: 60

درس جوانمردی

ک_اروان ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) ه_م_چ_ن_ان در ح_رکت بود تا منزل «شراف» رسید هنگام سحر به جوانان همراهش دستور داد تا می توانند آب بردارند و با آب فراوان از آنجا کوچ کردند تا نیمروز راه پیمودند درحال حرکت بودند که یکی از اصحاب حضرت تکبیر گفت.

ام_ام ف_رم_ود: آری خ_دا بزرگتر است، برای چه تکبیر گفتی؟

گفت نخلستان دیدم گروهی از اص_ح_اب گ_ف_تند: ما هرگز در این منطقه نخلستان ندیده ایم فرمود، پس به نظر شما چیست؟

گ_ف_تند به نظر ما نوک نیزه ها و گوش اسبان است فرمود: آری همین است آیا جایی هست که به آن پناه ببریم و پشت به آن، بااین سپاه مواجه شویم.

گ_ف_تند: آری کوه «ذوحسم» در طرف چپ ماست، اگر زودتر به آن برسیم همان چیزی است که شمامی خواهید.

ح_ض_رت ب_ه س_م_ت چپ متمایل شد، طولی نکشید که گردن اسب ها نیز نمایان شد چنانکه به خ_وب_ی دیده می شدند آنها هم وقتی دیدند امام به سمت چپ رفت به همان متمایل شدند کاروان ام_ام زودتر به «ذو حسم» رسید حضرت فرمود تا چادرها بر پا شد و لشکر از راه رسید، هزار سوار ب_ه ف_رم_ان_ده_ی حر بن یزید تمیمی نزدیک ظهر بود که با امام مواجه شدند امام و اصحابش همه عمامه بر سر نهاده و شمشیربسته بودند.

ام_ام ف_رم_ود: ت_ا ج_وانان، لشکر حر را سیراب کنند و اسبان آنها را نیز کمی آب دهند گروهی از ج_وان_ان به سپاه آب می دادند و گروهی دیگر ظرفهای بزرگ را از آب پر می کردند و جلو اسب ها می گذاشتند وقتی هر اسب چند جرعه می نوشید آب را بر می داشتند و جلو دیگری می گذاشتند و به این ترتیب همه اسب ها و سواران را آب دادند.

ص: 61

حرکت به سوی کربلا

ح_ر م_ام_ور ب_ود ام_ام حسین علیه السلام را تحت الحفظ به کوفه برده به عبیداللّه تحویل دهد، ولی خود س_ع_ی م_ی ک_رد ن_سبت به حضرت بی احترامی نکند مثلا وقتی حضرت از او پرسید: می خواهی با اص_حاب خودجداگانه نماز بخوانی یا در نماز ما شرکت می کنی، عرض کرد: در نماز شما شرکت می کنیم (3) در جای دیگر هنگامی که امام از او ناراحت شد و فرمود: مادرت به عزایت بنشیند، گفت: اگر کس دیگری این جمله را می گفت حتما نام مادرش را می بردم، ولی از مادر تو فاطمه جز با نیکی و احترام نمی توانم یادکنم (4) چنان که گفتیم حر مامور به جنگ نبود، به همین ج_ه_ت وق_ت_ی دریافت که امام تن به ذلت نخواهد داد و همراه او به کوفه نخواهد رفت و خود نیز اج_ازه ن_داش_ت او را ره_ا کند، تا چنانکه حضرت خواست به مدینه برگردد، از حضرت خواست به راهی رود که نه به کوفه برسد نه به مدینه ختم شود، تااو بتواند از ابن زیاد کسب تکلیف کند.

ص: 62

بر سلطان ظالم بشورید

امام حسین علیه السلام در منزل بیضه خطبه ای خواند که اصحاب حر نیز می شنیدند.

فرمود:.

ای مردم! رسول خدا فرمود: هر کس سلطان ظالمی را ببیند که حرام خدا را حلال می شمرد، عهد خ_دا رام_ی ش_کند و مخالف سنت رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رفتار می کند و با بندگان خدا ظالمانه معامله م_ی ک_ن_د، ول_ی با زبان یا عمل بر او نشورد، خداوند او را با آن ظالم محشور خواهد کرد بدانید که طایفه یزیدیان اطاعت خدا را رها کرده و به اطاعت شیطان گردن نهاده اند فساد را آشکار، حدود را ت_ع_ط_ی_ل و اموال عمومی را به نفع خود تصاحب کرده اندحرام خدا را حلال و حلال او را حرام کرده اند و من برای شوریدن بر آنها سزاوار ترینم (2) .

هاتف مرگ

کاروان امام حسین علیه السلام به سوی کربلا در حرکت بود بی آن که به ظاهر کسی از مقصد نهایی آگاه ب_اش_دح_ضرت هم چنان که بر اسب سوار بود به خواب سبکی رفت وقتی به خود آمد چند بار این کلمات را برزبان جاری ساخت: «انا للّه و انا الیه راجعون و الحمد للّه رب العالمین».

پسرش علی بن حسین پرسید: پدر جان این جملات را برای چه فرمودی؟.

ف_رم_ود: چ_ن_د ل_ح_ظه خواب مرا در ربود، سواری در مقابلم ظاهر شد که می گفت این گروه می روند ومرگ به سوی آنها می آید، فهمیدم او خبر از مرگ ما می دهد.

گفت: پدر جان خداوند هیچ بدی برایت پیش نیاورد، آیا ما بر حق نیستیم.

فرمود: چرا قسم به کسی که همه بندگان به سوی او باز می گردند، ما بر حقیم.

عرض کرد: بنابراین از مرگ باکی نیست.

فرمود: پسرم! خداوند بهترین پاداشها را نصیب تو گرداند (2) .

ورود به کربلا

امام حسین علیه السلام در روز دوم محرم سال 61 هجری وارد کربلا شد.

هنگامی که به او گفتند اینجا کربلاست، دست به دعا گشود و عرض کرد: بار الها از کرب (اندوه) و بلابه تو پناه می بریم آنگاه رو به اصحاب کرده فرمود:.

ص: 65

حزب شیطان مجهز می شود

خ_ب_ر اق_ام_ت ام_ام ح_س_ین (علیه السلام) در ک_ربلا به کوفه رسید ابن زیاد با خود می اندیشید چه کسی ح_اضرمی شود این ننگ را بپذیرد و با پسر پیامبر وارد جنگ شود ابن زیاد به کسی فکر می کرد که فرماندهی سپاه را بپذیرد عمر سعد را به خاطر آورد همان کسی که به تازگی حکم فرمانداری ری را گ_رف_ت_ه بود وبرای حفظ آن به هر پستی و ذلتی تن می داد به یاد آورد در روز شهادت مسلم، ع_م_ر ب_ن س_عد به چه رذالتی اسرار مسلم را فاش کرده بود مسلم به او اعتماد کرد و در واپسین لحظات حیات به او چندوصیت کرد، ولی او بدون این که ابن زیاد بخواهد، از روی چاپلوسی همه را برای او باز گفته بود این عمل چنان زشت می نمود که ابن زیاد نیز به او طعنه زد، گفت: امین خیانت نمی کند، ولی گاهی مردم خائنی را امین می پندارند (2) .

ابن زیاد دریافت که مناسب ترین مهره را برای این کار پیدا کرده است، فورا او را احضار کرد.

ص: 66

مشکل آب

ع_م_ر س_ع_د با همراهان وارد کربلا شد و ابن زیاد پی در پی برای او نیرو می فرستاد در روز ششم م_حرم لشکری بیست و دو هزار نفره تحت فرمان داشت روز هفتم از عبیداللّه نامه ای دریافت کرد ک_ه دستورداده بود نگذارند امام حسین علیه السلام و یارانش از آب فرات استفاده کنند ابن سعد شخصی ب_ه ن_ام ع_مرو بن حجاج زبیدی را به فرماندهی سپاهی بر شریعه فرات گمارد و از آن روز آب در خیمه گاه امام کمیاب شد.

حمله

ع_ص_ر روز ن_ه_م محرم، عمر بن سعد با سپاه خویش به سوی اردوی امام تاخت امام (علیه السلام) برادرش جناب عباس را فرستاد تا از هدف آنها با خبر شود.

گفتند: دستور رسیده اگر تسلیم حکم عبیداللّه نشوید با شما بجنگم.

ف_رم_ود: ص_ب_ر ک_نید تا پیام شما را به اباعبداللّه (علیه السلام) برسانم و خود برگشت و آنچه را از آن مردم شنیده بودبا امام باز گفت.

حضرت فرمود: برگرد و اگر توانستی تا فردا مهلت بگیر باشد که امشب نماز بخوانیم و دعا کنیم و ازپروردگارمان آمرزش بخواهیم خداوند خود می داند که من چقدر نماز و قرآن و دعا و استغفار را دوست می دارم.

عباس با پیام امام در مقابل لشکر ایستاد ابن سعد رو به شمر گفت: چه می گویی؟.

شمر گفت: نمی دانم، فرمانده تو هستی.

ع_م_رو ب_ن حجاج زبیدی گفت: سبحان اللّه! به خدا اگر لشکر کفار از ما چنین تقاضایی می کرد شایسته بود قبول کنیم.

ق_یس ابن اشعث گفت: تقاضای ایشان را قبول کن! به خدا فردا صبح پیش از تو در میدان مبارزه آماده می شوند (2) .

ص: 68

امان نامه

غ_روب روز ن_ه_م بود اکنون همه می دانستند که فردا جنگ سختی در پیش است گروهی اندک ول_ی باایمانی استوار و عزمی راسخ در مقابل لشکری انبوه که جز به وعده های حکومت اموی فکر ن_م_ی کردند،قرار داشت سرنوشت جنگ از هم اکنون روشن بود، همه می دانستند که جز شهادت راه_ی ن_ی_س_ت درچ_ن_ین شرایطی بود که شمر به کنار اردوگاه امام حسین علیه السلام آمده فریاد زد: خ_واهرزادگان من کجایند؟

اوپسران ام البنین را می خواند فرزندان امیرالمؤمنین و برادران امام ح_س_ی_ن (علیه السلام) را او عباس، عبداللّه، عثمان و جعفر را می خواست، ولی آنها حاضر نبودند با او سخن بگویند.

امام فرمود: پاسخ دهید، او هر چند فاسق است ولی دایی شماست پرسیدند: چه می خواهی؟.

گ_ف_ت: ای خ_واه_رزادگ_ان م_ن! ش_ما در امانید اطاعت یزید بن معاویه را بپذیرید و خود را با برادرتان حسین به کشتن ندهید.

ع_باس (ع) فرمود: دو دستت بریده باد ای شمر! لعنت بر تو و بر امانی که آورده ای ای دشمن خدا! ازما می خواهی از برادر خود حسین فرزند فاطمه دست برداریم و به طاعت لعنت شدگان گردن نهیم (1) .

لشکر حق صف می کشد

صبح روز دهم محرم، امام حسین علیه السلام اصحابش را برای نبرد آماده کرد نیروی حضرت از سی و دو نفرسوار و چهل نفر پیاده تشکیل می شد حضرت زهیر را در جناح راست لشکر و حبیب بن مظاهر را درجناح چپ لشکر قرار داد و پرچم اصلی را به برادرش عباس داد.

خیمه ها پشت سر سپاه قرار گرفته بود در خندقی که شبانه در پشت خیمه ها کنده بودند مقداری هیزم ریختند و آتش زدند تا دشمن نتواند از پشت سر به خیمه ها حمله کند.

آن_گ_اه ح_ض_رت خ_ود وارد خ_ی_م_ه م_خ_صوصی شد و نظافت کرد و چون بیرون آمد بر مرکب خودنشست، قرآنی به دست گرفت و جنگ آغاز شد.

حضرت دست به دعا گشود:.

ب_ارالها! تو در هر غم و اندوه پناهگاه و در هر گرفتاری امید منی و در هر حادثه ای که برایم پیش آید توتکیه گاه و سلاح منی چه بسیار غمهایی که دل را ضعیف می کند و راه هر چاره را می بندد، گرفتاری هایی که با دیدن آنها دوستان رهایت می کنند و دشمنان شادکامی پیشه می کنند من از دیگران قطع امید کردم وآنها را به درگاه تو آوردم و از آنها به تو شکایت کردم و تو آنها را بر طرف کردی و نجاتم دادی خدایا توصاحب هر نعمت و آخرین مقصود هر حرکت هستی (2) .

ص: 71

سخنرانی امام در صبح عاشورا

ای م_ردم! م_ی دان_ی_د که من کیستم؟

به خود باز گردید، خود را سرزنش کنید، ببینید کشتن و ه_ت_ک حرمت من برای شما حلال است؟

و به صلاح شماست؟

آیا من دخترزاده پیامبر شما و زاده وص_ی و پ_س_ر ع_م_وی او، اولین کسی که به خدا ایمان آورد و رسولش را تصدیق کرد و دین او را پ_ذی_رف_ت ن_یستم؟

آیا حمزه سیدالشهدا عموی پدرم نیست؟

آیا جعفر طیار عموی من نیست؟

آیا نشنیده اید که پیامبر اکرم به من و برادرم فرمود: «شما سرورجوانان بهشت هستید؟

به خدا قسم از زم_ان_ی که دانسته ام خدا بر دروغگویان خشم می گیرد، هرگز دروغی نگفته ام اگر این سخن ح_ق را از م_ن ب_اور ن_م_ی ک_ن_ی_د ک_س_ان_ی در م_ی_ان شما هستند که به شما خواهند گفت از ج_ابربن عبداللّه انصاری، ابوسعید خدری، سهل بن سعد، زید بن ارقم و انس بن مالک بپرسید تا به ش_ما بگویند که این سخن را از رسول خدا شنیده اند آیا این باعث نمی شود که شما از ریختن خون من دست بردارید؟.

ش_م_ر گ_فت: خدا را با شک و تردید پرستیده باشم اگر بدانم او چه می گوید حبیب بن مظاهر گ_فت: به خدا سوگند به نظر من تو خدا را با هفتاد گونه شک و تردید پرستیده ای خدا بر قلبت مهر زده و نمی دانی او چه می گوید.

آن_گ_اه امام فرمود: آیا تردید دارید که من فرزند دختر پیامبر شما هستم به خدا قسم در تمام روی زمین نه در میان شما و نه در جای دیگر جز من دختر زاده ای برای پیامبر نیست.

ص: 72

توبه جناب حر

صبح عاشورا حر دید که عمر سعد لشکر خود را برای جنگ آماده می کند رو به او کرد و گفت:.

راستی تو با این مرد خواهی جنگید؟.

گفت: آری به خدا، جنگی که افتادن سرها و پریدن دست ها کم ترین نتیجه اش باشد.

ص: 73

آغاز جنگ

اب_ن س_ع_د ک_ه در اشتیاق حرص آلود به فرمانداری مسخ شده بود، تیری در چله کمان نهاد و به س_وی اردوی ام_ام حسین علیه السلام نشانه رفت و بدون هیچ شرمی رو به لشکر خود گفت: شاهد باشید که اولین تیر راخود من پرتاب کردم (2) .

ص: 74

شهادت سید القرا، بریر بن خضیر

ج_ن_گ آغ_از ش_د ش_خ_صی به نام یزید بن معفل از لشکر ابن سعد به میدان آمد بریر بن خضیر از اردوی امام حسین علیه السلام در مقابلش قرار گرفت.

یزید گفت: ای بریر! فکر می کنی خدا با تو چه معامله ای کرد؟.

فرمود: با من هر چه کرد نیکی بود، ولی تو را به شر مبتلا کرد.

گفت: تو پیش از این دروغگو نبودی، ولی اکنون می بینم گمراه شده و دروغ می گویی.

ب_ری_ر به او پیشنهاد مباهله کرد گفت نخست از خدا می خواهیم آنکس را که بر حق نیست هلاک کند،بعد با هم می جنگیم تا معلوم شود گمراه کیست یزید پذیرفت پس از مباهله با هم جنگیدند و ی_زی_د ب_ن معفل از پای در آمد پس از او شخصی به نام «رضی منقذ» به بریر حمله کرد و با او در آویخت بریر او رابر زمین زد و بر سینه اش نشست رضی از اهل کوفه یاری خواست کعب بن جابر به یاریش شتافت عنیف بن زهیر گفت: این بریر بن خضیر قاری قرآن است که در مسجد کوفه درس ق_رآن م_ی داد، ولی کعب بدون توجه به این سخن از پشت سر حمله کرد نخست نیزه ای بر او زد و بعد با شمشیر او را کشت و این چنین بود که بریر قاری به فیض شهادت رسید (1) .

نماز ظهر

ظ_ه_ر از راه رس_ی_د ش_د اب_و ثمامه صائدی خدمت امام حسین علیه السلام آمد عرض کرد: فدایت شوم ی_ااب_اع_ب_داللّه! دشمن نزدیک و نزدیک تر می شود و تا من زنده ام دستشان به شما نخواهد رسید، ول_ی دوس_ت دارم در ح_الی به زیارت پروردگارم نائل شوم که این نماز را هم به امامت شمابه جا آورده ب_اش_م ح_ض_رت ن_گ_اه_ی ب_ه آس_م_ان انداخت و فرمود: نماز را یادآوری کردی، خدا ترا از نمازگزاران قرار دهد، آری اول وقت نماز است.

ص: 76

عابس و شوذب

ت_ع_داد ک_م_ی از ی_اران ام_ام حسین علیه السلام باقی مانده بودند عابس ابن ابی شبیب رو به «شوذب شاکری»گفت: می خواهی چه کنی؟.

شوذب گفت: چه باید بکنم، در کنار تو از زاده رسول خدا دفاع می کنم.

فرمود: از تو همین انتظار می رود اکنون پیش از من به میدان برو تا شهادت تو را در راه خدا تحمل کنم اگر امروز از تو عزیزتر کسی را داشتم او را پیش از خود به میدان می فرستادم که امروز آخرین فرصت عمل است.

شوذب پیش رفت و جنگید تا شهید شد.

آن_گ_اه ع_ابس پیش آمد و عرض کرد: یا ابا عبداللّه! امروز بر روی زمین از تو عزیزتر کسی را ندارم، اگر ازجان عزیزتر داشتم در راه تو نثار می کردم نزد خدا شاهد باش که من پیرو تو و پدرت بودم.

ص: 77

شهدای آل ابی طالب در کربلا

ب_ه ط_وری ک_ه اب_وال_ف_رج اص_ف_هانی در کتاب «مقاتل الطالبین» نوشته است، همراه حضرت سیدالشهدا(علیه السلام) بیست نفر از آل ابی طالب (ص) در کربلا به شهادت رسیدند که عبارتند از:.

فرزندان امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب (ص):.

1 _ ابوالفضل عباس ابن علی بن ابیطالب، فرزند ام البنین،.

2 _ عثمان بن علی بن ابیطالب، فرزند ام البنین (21 ساله)،.

3 _ عبداللّه بن علی بن ابیطالب، فرزند ام البنین (25 ساله)،.

4 _ جعفر بن علی بن ابیطالب، فرزند ام البنین (19 ساله)،.

5 _ محمد بن علی بن ابیطالب،.

6 _ ابوبکر بن علی بن ابیطالب،.

فرزندان امام حسین علیه السلام:.

7 _ علی بن حسین بن علی بن ابیطالب، فرزند لیلی بنت ابی مره ثقفی؛ (2) .

ص: 78

نوبت آل رسول

اص_ح_اب س_ی_د ال_ش_ه_دا(ع) ع_هد بسته بودند تا زمانی که حتی یکی از آنها زنده است نگذارند خ_ان_دان رس_ول خ_دا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به میدان روند و بر این عهد استوار ماندند آخرین نفر از اصحاب یعنی سوید بن ابی المطاع نیز به شهادت رسید.

ب_ی ش_ک آنچه تا کنون بر قلب مبارک امام وارد شده بود، سنگین تر از آن بود که در تصور بگنجد آن بزرگ، در حدود یک نیمروز شهادت پنجاه نفر از بهترین یاران خود را به چشم دیده بود، بالای س_ر ه_م_ه آنها حاضر شده و لحظات سخت جدایی را تحمل کرده بود آری تنها روحی به بزرگی روح امام ح_س_ین (علیه السلام) می توانست بار چنین رنج گرانی را بر دوش کشد و همچنان راست قامت و استوار در برابردشمنان بایستد و حتی گامی به عقب نگذارد.

ص: 79

شهادت علی اکبر

علی بن حسن به سوی میدان حرکت کرد امام دست به دعا برداشت، می گریست و می گفت: بار ال_ه_ات_و شاهد باش جوانی به سوی این قوم می رود که از نظر صورت و سیرت شبیه ترین مردم به رسول خداست، ما هرگاه مشتاق دیدار پیامبرت می شدیم به چهره او می نگریستیم.

علی اکبر به میدان آمد چنان جنگید که لشکر کوفه را به ضجه وا داشت پیاپی حمله می کرد و پس ازهر بار حمله بر می گشت و می گفت پدر جان سنگینی سلاح خسته ام کرده و عطش مرا از پای در آورده اس_ت، آیا به جرعه ای آب دسترسی داری؟

و امام در جواب می فرمود: عزیز من صبر کن، ب_ه زودی ازدس_ت رس_ول خدا سیراب می شوی و او دوباره حمله می کرد تا در نهایت ضربه ای بر سرش زدند، دشمن دور او را گرفت و با شمشیر قطعه قطعه اش کردند.

ع_ل_ی چ_ون خ_ود را در حال شهادت دید فریاد زد: پدر جان خداحافظ، این جدم رسول خداست ک_ه سلامت می رساند و می گوید به سوی ما بشتاب امام حسین علیه السلام بالای سر علی آمد، بدن پاره پ_اره اش رانظاره کرد آنگاه فرمود: لعنت خدا بر قومی که ترا کشت، پسرم، اینان چقدر در شکستن حرمت رسول خدا جسورند آه! بعد از تو خاک بر سر دنیا امام حسین علیه السلام جنازه شهیدان را غالبا خود ب_ه خیمه می رود،اما تاب در بغل کشیدن جوانش را نداشت از این رو جوانان هاشمی را فراخواند و فرمود: پیکر برادرتان را بردارید و به خیمه برید (1) .

ص: 80

شهادت قاسم بن حسن

ق_اس_م پ_س_ر ام_ام ح_س_ن م_ج_تبی (ص)، نوجوانی که هنوز به حد بلوغ نرسیده است به حضور حضرت رسیده و از ایشان اجازه نبرد می خواهد، ولی حضرت او را باز می دارد قاسم اصرار می کند و دس_ت وپ_ای ع_م_وی خود را می بوسد امام به او اجازه می دهد، ولی قبل از حرکت او را در آغوش می کشد و هر دوچنان می گریند که بی تاب بر زمین می افتند.

ح_م_ی_د ب_ن م_س_ل_م م_ورخ واق_عه کربلا می گوید: جوانی به میدان آمد که صورتش چون پاره ماه می درخشید، شمشیری در دست، پیراهنی بر تن و جفتی نعلین در پا داشت که بند یکی از آنها بریده بودو فراموش نمی کنم که بند کفش پای چپش پاره بود.

ع_مر و بن سعد ازدی گفت: می خواهم به او حمله کنم گفتم سبحان اللّه برای چه؟

به خدا اگر این جوان مرا بزند دست به سویش بلند نمی کنم، این گروهی که دور او را گرفته اند برای او بس است.

گ_ف_ت: ب_ه خ_دا ح_م_ل_ه خواهم کرد و بر او تاخت و دست از او بر نداشت تا با شمشیر بر فرقش نواخت قاسم به صورت به زمین افتاد و فریاد زد: عمو جان!.

ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام ه_مانند باز شکاری خود را به میدان رساند و چون شیر خشمگین حمله کرد ش_م_ش_یربه سوی عمروبن سعد کشید، او دست خود را سپر کرد و دستش از آرنج جدا شد عمرو فریادی کشید وحضرت او را رها کرد لشکر کوفه برای نجات او آمدند ولی او را زیر پای اسبان خود له کردند وقتی غبارفرو نشست حسین را دیدم که بالای سر قاسم ایستاده و قاسم پاهای خود را به زمین می کشد.

ص: 81

حضرت ابوالفضل

پ_س از ح_س_ی_ن ب_ن علی (علیه السلام) درخشان ترین چهره در واقعه کربلا، چهره ابوالفضل عباس (علیه السلام) است حضرت عباس (علیه السلام) فرزند امیرالمؤمنین علیه السلام و برادر امام حسین علیه السلام است.

آن ح_ض_رت ب_ه ه_ن_گام شهادت 34 ساله بود و تمام فضائل و کمالات انسانی را در خویش جمع داش_ت در این جا به پاس بزرگداشت شخصیت والای او به ذکر چند فضیلت از آن حضرت که در واقعه کربلا رخ ?داده است بسنده می کنیم.

امان مجدد

ج_ن_اب ام ال_بنین مادر ابوالفضل، از طایفه کلاب است و شمر بن ذی الجوشن نیز کلابی است، به ه_م_ی_ن جهت در عرف عرب او نیز دایی ابوالفضل به شمار می آید روز نهم محرم، شمر خود را به اردوگ_اه امام حسین علیه السلام نزدیک کرده فریاد زد: خواهرزادگان من کجایند؟

فرزندان ام البنین ن_خست از پاسخ دادن به او خودداری کردند آنها صاحب این ندا را در خور پاسخ نمی دانستند، ولی امام حسین علیه السلام فرمود:جوابش را بدهید، او هر چند فاسق است، یکی از دایی های شماست.

ع_باس (علیه السلام) پاسخ داد: چه می خواهی؟

گفت: ای خواهرزادگان من! شما در امانید! طاعت یزید رابپذیرید و خود را با برادرتان حسین به کشتن ندهید.

آن بزرگواران در جوابش گفتند خدا ترا و امانت را لعنت کند، تو ما را امان می دهی، در حالی که زاده رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در امان نیست (1) .

پیمان فداکاری

در ش_ب ع_اش_ورا، ام_ام حسین علیه السلام از اهل بیت و اصحاب بیعت خود را برداشت و از آنها خواست ک_ه در ت_اری_کی شب پراکنده شوند نخستین کسی که اظهار وفاداری کرد عباس بود او در جواب امام حسین علیه السلام گفت: چرا چنین کنیم؟

برای این که بعد از تو زنده بمانیم؟

خدا آن روز را نیاورد و پس از اوبود که اصحاب هر کدام به بیانی اظهار وفاداری کردند (2) .

امام حسین تنهاست، طلب یاری

ام_ام ح_سین (علیه السلام) تنها ماند و هر چه نگاه کرد، جز زنان و کودکان در اطراف خویش یاوری نیافت دروس_ط م_ی_دان ای_ستاد و با صدای بلند فرمود: آیا کسی هست که از حرم رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دفاع کند؟

آیاخداپرستی هست که در مورد ما از خدا بترسد؟

آیا فریاد رسی هست که به فریاد ما برسد؟

آیا کسی هست که به انتظار پاداش الهی ما را یاری کند؟.

و اینجا بود که صدای شیون و زاری از زنان و حرم برخاست (2) .

امام، رو به میدان

امام حسین علیه السلام وقتی آخرین سرباز خود را در راه خدا قربانی کرد سوار بر اسب، شمشیر بر کشید ودر حالی که در مقابل لشکر کوفه ایستاده بود رجز می خواند:.

«ه_م_ی_ن اف_ت_خ_ار م_را ب_س که فرزند علی نیکو سیرتی از آل هاشمم، جدم رسول خداست که ب_رترین گذشتگان است و ما چراغ درخشان خدا در روی زمینم مادرم، دختر پاکدامن احمد است عمویم، جعفراست که طیار خوانده می شود کتاب خدا در میان ما نازل شده و هدایت و وحی الهی در میان ماست مادر میان خلائق امان خداییم صاحبان حوض کوثر ماییم، که دوستان خود را از آن سیراب می کنیم درقیامت دوستداران ما سعادتمند و دشمنان ما زیانکارند (1) .

محاصره

ح_ض_رت را م_حاصره کردند و از هر طرف بر او هجوم بردند حضرتش به آنها حمله می کرد و آنها ازچ_پ و راست می گریختند آری هرگز شکست خورده ای که همه فرزندان، اهل بیت و یارانش کشته شده باشد چون او قوی دل، خود دار و شجاع دیده نشده است (2) .

نزدیک مقصد

ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام از ک_ث_رت زخ_م ناتوان شده بود دست از جنگ کشید و در جای خود ایستاد پ_ی_ک_رش_ریفش از تیر و نیزه و شمشیر پاره پاره بود افراد زیادی به قصد حمله با حضرتش مواجه ش_دن_د، ول_ی هنگامی که حال او را مشاهده می کردند برمی گشتند هیچ کس نمی خواست گناه ک_ش_ت_ن ف_رزن_د پ_ی_امبر را به عهده بگیرد مدت زیادی همچنان جنگ راکد ماند عاقبت شمر به افرادش نعره زد: منتظر چه هستیدبکشید او را گروهی از ناجوانمردان دور او را گرفتند زرعة بن ش_ری_ک ت_م_ی_م_ی، سنان بن انس نخعی وصالح بن وهب مری، هر کدام ضربه ای سخت بر جسم شریفش زدند و آن پیکر پاک از روی زین به زمین افتاد (2) .

شهادت

ام_ام (علیه السلام) بر زمین افتاد، بلند شد نشست تیری را که در گلوی شریفش نشسته بود بیرون کشید س_نان دوباره آمد با نیزه، چنان جسم شریفش را آزرد که حضرتش در خاک غلطید آنگاه به خولی ب_ن ی_زیداصبحی گفت: سرش را جدا کن خولی خنجر در دست پیش رفت، ولی لرزه بر اندامش افتاد و بازگشت سنان خود از اسب پیاده شد و سر مبارکش را جدا کرد (1) .

بانوی شهید در کربلا

ام وه_ب ه_م_س_ر ع_ب_داللّه بن عمر کلبی، همراه همسرش از کوفه به کربلا آمده بود روز عاشورا شوهرش به میدان آمد، شجاعانه می جنگید تا چند نفر را کشت.

ام وه_ب ع_م_ود خ_ی_م_ه ای را ب_رداشت و به سوی میدان دوید خطاب به شوهرش گفت: پدر و م_ادرم ف_دای_ت در راه ذری_ه پاک پیامبر بجنگ عبداللّه خواست او را به خیمه ها برگرداند، ولی او امتناع کرد وپاسخ داد: به خدا قسم به خیمه باز نمی گردم تا با تو کشته شوم.

ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام ص_دای_ش زد فرمود: خدا به شما خانواده پاداش خیر دهد، بر گرد، جهاد بر زنان واجب نیست ام وهب برای اطاعت از امام به خیمه بازگشت.

شوهرش جنگید تا به شهادت رسید، ام وهب بالای سرش آمد نشست با او سخن می گفت و خاک ازچهره مبارکش می سترد و می گفت: بهشت گوارایت باد.

ش_م_ر او را دی_د غ_لام_ش را ب_ه سوی او فرستاد غلام با عمودی بر سر او زد و آن پاک سرشت در کنارشوهرش به شهادت رسید (1) .

عامل اساسی

اس_اس_ی ت_ری_ن ع_ام_ل_ی ک_ه باعث شد خاندان بنی امیه علی رغم عدم شایستگی، منصب خلافت پ_ی_ام_ب_راسلام را غصب کرده و سالها بر جهان اسلام حکم برانند و در مقابل، اهل بیت و فرزندان رسول خدا باتمام شایستگی و علی رغم تمام سفارشات پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از صحنه سیاسی کنار زده شوند و گرفتاردسیسه و قتل و غارت اموی ها شوند، جهالت و ناآگاهی مردم آن زمان بود.

در واق_ع_ه ک_رب_لا در کنار تمام عواملی که مردم کوفه را به صحنه جنگ با امام حسین کشید، به وضوح می توان عامل جهالت را مشاهده کرد.

ب_ه ع_نوان نمونه در حالی که مردم کوفه امام حسین علیه السلام را به خوبی می شناختند و دشمنان او را نیزتجربه کرده بودند، اکثر آنها تحت تاثیر تبلیغات بنی امیه، گمان می کردند در یک جهاد مقدس شرکت کرده و با دشمنان خدا می جنگند، به طوری که عمر سعد با تکیه بر این خیال باطل مردم، در ع_ص_ر تاسوعا به عنوان فرمان حمله در میان لشکر کوفه ندا می دهد: ای لشکر خدا! سوار شوید ش_م_ا را م_ژده ب_ه_ش_ت باد (2) همچنین در روایاتی که گذشت دیدیم که هیچ کس حاضر ن_م_ی شد کشتن امام حسین علیه السلام را به عهده گیرد، چرا که می دانستند کشتن او تجاوز به حریم رس_ول خ_داس_ت م_ی گ_فتند: نمی خواهیم در قیامت پیامبر خصم ما باشد این در حالی است که ه_م_ین مردم مقدمات شهادتش را فراهم کرده بودند و با این حال گمان می گردند اگر آخرین ضربه را به عهده نگیرند باز هم مسلمان و پیرو پیامبر اسلامند و دلیلی ندارد که در روز قیامت رو در روی حضرتش قرار گیرند.

ص: 91

غارت خیمه ها

ل_ش_کر لجام گسیخته کوفه وارد چادرهای حرم شد امام سجاد(علیه السلام) در بستر بیماری افتاده بود شمرتصمیم گرفت او را بکشد، حمید بن مسلم خود را رساند و با او سخن گفت تا ابن سعد رسید و دستورداد سپاهیان از چادرها دور شوند او گفت از این پس کسی مزاحم این جوان بیمار نشود و هر کس هر چه از اهل حرم گرفته پس دهد، ولی غارتیان چیزی پس ندادند (1) .

خطبه زینب کبری در کوفه

اه_ل ب_ی_ت رس_ول خ_دا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را ه_م_ان_ن_د اس_ی_ران وارد کوفه کردند امام سجاد(علیه السلام) از شدت بیماری رنجور شده بود، ولی با این حال او را در غل و زنجیر کرده بودند.

م_ردم ک_وف_ه با دیدن کاروان اسیران شیون و زاری سر دادند زینب کبری دختر امیرالمؤمنین به م_ردم اش_اره ک_رد ک_ه خاموش باشید، یکباره نفس ها بند آمد و زنگها از صدا افتاد و زینب زبان به سخن گشود:.

سپاس خدا را و درود بر محمد و خاندان پاکش باد.

ای اه_ل ک_وف_ه! ای م_ردم مکار حیله باز! آیا گریه می کنید؟

اشکتان خشک مباد، ناله هایتان آرام ن_گ_یردشما در مثل مانند زنی هستید که رشته خود را محکم تافته، سپس تارتار از هم می گسلد س_وگ_ندهایتان رادست آویز فساد کرده اید، آیا جز لاف و تکبر و فساد و چاپلوسی کنیزان و سخن چینی دشمنانه چیزی دیگری در شما هست؟

شما به سبزه خاکروبه و نقره بر قبر اندوده می مانید، برای خود توشه ای پیش فرستادید که خشم خدا را برانگیخت و در عذاب، جاودانه شدید آیا گریه و زاری می کنید؟.

آری! ب_ه خدا شایسته گریه اید بسیار بگریید و کم بخندید که نصیبتان ننگ و عار شد، ننگی که تا اب_دپ_اک نشود چگونه می توانید این ننگ را از دامن خود بشویید که فرزند خاتم انبیا، سید جوانان ب_ه_شتی راکشته اید، آنکه در سرگردانی ها مرجع و در سختی ها پناه شما بود، آنکه دلیل روشن و زب_ان گ_وی_ای ش_م_اب_ود چه بار گناهی را بر دوش گرفتید دور باشید از رحمت خدا و نابودی ن_ص_ی_ب_ت_ان ب_اد س_ع_یتان به نومیدی انجامید، دست ها بریده شد، سودای پرزیانی کردید، خشم پروردگار را برای خود خریدید و خواری ذلت بر شما حتمی شد.

ص: 93

مجلس ابن زیاد

اسیران را به کوفه آوردند ابن زیاد در کاخ نشست و بار عام داد آنگاه گفت سر امام حسین علیه السلام را درم_ق_ابلش بگذارند لبخند زنان به سر شریف امام نگاه می گرد و با چوبی که در دست داشت به دندانهای حضرتش می زد و می گفت: چه دندانهای زیبایی! زید بن ارقم صحابی رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) که اکنون پیر شده بود، وقتی این صحنه را مشاهده کرد فریاد زد: چوبت را از این لبها بردار به خدا ن_می دانم چند بارلب های رسول خدا را بر روی این لب ها دیدم که آنها را می بوسید این را گفت و شیون سر داد ابن زیادگفت: خدا چشمانت را گریان کند به خدا اگر پیر نشده بودی گردنت را می زدم.

ص: 94

زینب در مجلس ابن زیاد

زن_ان و کودکان امام حسین علیه السلام را وارد مجلس ابن زیاد کردند زینب (سلام الله علیها) کهنه ترین لباسهایش راپ_وش_ی_ده بود وقتی وارد مجلس شد ناشناس در گوشه ای نشست و کنیزانش بر گرد او حلقه زدند.

اب_ن زیاد گفت: این زن کیست؟

زینب پاسخ نداد دوباره و سه باره پرسید، ولی زینب (سلام الله علیها) جواب ندادکسی گفت: این زینب (سلام الله علیها) دختر فاطمه زهرا است.

ابن زیاد رو به زینب (سلام الله علیها) کرده و گفت: سپاس خدا را که رسوایتان کرد، شما را کشت و ادعایتان راتکذیب کرد.

زی_ن_ب (س) ف_رم_ود: س_پاس خدا را که ما را به وسیله پیامبرش محمد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) گرامی داشت و از پلیدی پاک کرد، تنها فاسق است که رسوا می شود و فاجر است که تکذیب می شود.

گفت: چگونه دیدی کاری را که خدا با برادر و خاندانت کرد؟.

ف_رم_ود: من جز زیبایی ندیدم، آنها کسانی بودند که خدا شهادت را برایشان مقدر کرده بود و آنها هم به قتلگاه خویش آمدند به زودی خدا ترا با آنها در یک جا جمع خواهد کرد و به محاکمه خواهد کشید ببین آنگاه پیروزی از آن کیست، مادرت به عزایت بنشیند پسر مرجانه!.

ص: 95

امام سجاد در مجلس ابن زیاد

امام سجاد(علیه السلام) را وارد مجلس ابن زیا کردند ابن زیاد گفت: تو کیستی؟.

فرمود: من علی بن حسینم.

گفت: مگر خدا علی بن حسین را نکشت.

فرمود: برادری به نام علی داشتم که مردم او را کشتند.

گفت: خدا او را کشت؟.

فرمود: آری، وقت مرگ، خدا جانها را می گیرد، هیچ کس بدون خواست خدا نمی میرد.

ابن زیاد به خشم آمد دستور داد او را بکشند.

زی_ن_ب کبری (سلام الله علیها) دست در گردن آن حضرت کرد، فرمود: ای پسر زیاد! بس است ریختن خون ما! آیااز خون ما سیراب نشدی، اگر ایمان داری، به خدایت سوگند می دهم مرا هم با او بکش.

ص: 96

خورشید بر نی

اس_ی_ران را ب_رای م_دتی که در تاریخ ضبط نشده در کوفه نگه داشتند در این مدت به دستور ابن زیادسرهای شریف شهدا را گاهی بر درگاه کاخ نصب می کردند و بر روی نی در کوچه های کوفه و قبایل اطراف می چرخاندند (2) .

کاروان اسیران بر دروازه شام

س_ه_ل س_اع_دی از اص_ح_اب رس_ول خ_داس_ت، در راه زیارت بیت المقدس وارد شام شد، خود م_ی گوید:شهری دیدم پر درخت با جویبارهای فراوان در و دیوار شهر با پرده های دیبا آذین بسته شده، مردم گرم شادمانی و سرور بودند زنان نوازنده را دیدم که دف و طبل در دست می نوازند با خود گفتم: گویا اهل شام عیدی دارند که ما نمی دانیم به گروهی برخوردم که مشغول صحبت بودند گفتم: آیا شما عیدی دارید که ما نمی دانیم؟.

گفتند: به نظر غریب می آیی.

آری من سهل ساعدی هستم که پیامبر خدا را دیده و احادیث او را می دانم.

گفتند: ای سهل تعجب می کنیم، چرا از آسمان خون نمی بارد و زمین اهل خود را فرو نمی برد؟.

مگر چه شده؟.

ای سهل سر حسین علیه السلام را از عراق هدیه می آورند.

عجب! سر حسین را می آورند و این مردم شادمانی می کنند؟

از کدام دروازه وارد می شوند؟.

از دروازه ساعات.

م_ی گ_وید: ما در همین گفتگو بودیم که پرچمها یکی پس از دیگری نمایان شد، سواری را دیدم که نوک نیزه اش را برداشته و سری شبیه به پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) بر آن زده و پشت سرش زنان سوار بر پالان خشک شتران بدون وسایل آسایش می آیند خود را به اولین زن رساندم.

ص: 98

اسیران در مسجد دمشق

وق_ت_ی ک_اروان اس_ی_ران اهل بیت وارد مسجد دمشق شدند، ایشان را در جایگاه اسیران یعنی بر پ_ل_ه ه_ای م_سجد جامع جا دادند در این هنگام پیر مردی خود را به امام سجاد(علیه السلام) نزدیک کرده گفت: سپاس خدارا که شما را کشت، شهرها را از دست مردان شما آسوده ساخت و امیرالمؤمنین، یزید را بر شما مسلط کرد.

امام سجاد(علیه السلام) فرمود: ای شیخ قرآن خوانده ای؟.

_ آری خوانده ام.

_ آی_ا ای_ن آیه را خوانده ای: «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی»، یعنی: ای پیامبر! بگو من به خاطر رسالتم از شما مزدی نمی خواهم، جز اینکه به خویشان من مودت ورزید (2) .

ای شیخ ما همان خویشان پیامبر هستیم.

ای ش_ی_خ! آی_ا ای_ن آی_ه را خ_وانده ای: «انما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»،یعنی: خداوند اراده کرده است پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را پاک و پاکیزه نماید (3) .

ص: 99

سر امام حسین در مجلس یزید

س_ر م_ب_ارک ام_ام حسین علیه السلام را در طشتی از طلا در مقابل یزید قرار دادند یزید پیروزمندانه بر ت_خت نشسته بود نگاهی به سر و نگاهی به اهل مجلس انداخت و گفت: این شخص بر من مباهات می کرد،می گفت پدرم از پدر یزید بهتر است، مادرم از مادر یزید بهتر است، جدم از جد یزید بهتر است و خودم از یزید بهترم و همین مباهات بود که او را به کشتن داد، این که می گفت پدرم از پدر ی_زید بهتر است همه می دانند در قضیه حکمیت، خدا به نفع پدر من حکم کرد و این که می گفت مادرم از مادر یزید بهتر است به جان خودم حرف درستی است فاطمه دختر رسول خدا از مادر من بهتر بود و این که می گفت جدم ازجد یزید بهتر است هر کس به خدا و قیامت ایمان دارد، پیامبر را ب_ه_تر از خود می داند، ولی این که می گفت خودم از یزید بهترم گویا از اینجا ناشی می شد که ای_ن آی_ه قرآن را نخوانده بود: «بگو بار الها مالک حقیقی توئی سلطه و قدرت به هر کس بخواهی می دهی و از هر کس بخواهی می گیری خیر در دست توست و تو بر هر کار توانایی» (1) .

ص: 100

ابوبرزه

س_ر م_ب_ارک ام_ام ح_س_ی_ن علیه السلام در مقابل یزید بود بزرگان شام در مجلس حاضر بودند یزید با چوب خیزران به لب و دندان امام می زد و سخنان بیهوده می گفت، ابوبرزه اسلمی، صحابی رسول خ_دا، درم_ج_ل_س ح_اض_ر بود فریاد زد: وای بر تو ای یزید! با چوب بر دندان حسین، پسر فاطمه م_ی زنی!؟

خوددیدم که رسول خدا لب و دندان او و برادرش حسن را می مکد و می گوید این دو، سالار جوانان بهشتند،خدا قاتلشان را لعنت کند.

ص: 102

امام سجاد در مجلس یزید

ی_زی_د م_ج_ل_س_ی ترتیب داد و اشراف شام را دعوت کرد و دستور داد امام سجاد و زنان کودکان ام_ام ح_سین (علیه السلام) را وارد مجلس کردند حضار به آنها می نگریستند امام سجاد(علیه السلام) روبروی یزید قرار گرفت وچند شعر خواند که بیزاری و نفرت او را از یزید نشان می دهد:.

«انتظار نداشته باشید که شما به ما اهانت کنید و ما احترامتان کنیم، یا شما دائما ما را آزار دهید و م_ادس_ت از آزار ش_م_ا برداریم خدا می داند که ما شما را دوست نداریم پس شما را از این که ما را دوست ندارید سرزنش نمی کنیم».

ی_زی_د گ_فت: ای علی! پدرت با من قطع رحم کرد، حق مرا ندیده گرفت و بر سر منصبم با من جنگیدخدا هم با او چنان کرد که دیدی.

در جواب این آیه را خواند: اما هر مصیبتی که در زمین یا از ناحیه جانشان به شما برسد، قبل از آن که به صحنه وجود آید، در کتابی ثبت شده است (2) .

ای پ_سر معاویه و هند و صخر! قبل از آن که تو متولد شوی همیشه نبوت و امارت در دست پدران من بوده است در جنگ بدر و احد و احزاب پرچم رسول خدا در دست جد من علی بن ابیطالب بود، درح_الی که جد و پدر تو پرچم های کفار را به دوش می کشیدند وای بر تو ای یزید! اگر بدانی چه ک_رده ای ون_س_بت به پدر و اهل بیت و برادران و عموزادگان من چه گناهی مرتکب شده ای، به ک_وه_ه_ا می گریزی و سربر خاکهای بیابان می گذاری و به حال خود شیون و زاری می کنی این س_زاوار است که سر حسین پسرعلی و فاطمه بر دروازه شهرتان نصب شود، در حالی که او ودیعه رسول خداست؟.

ص: 103

اظهار کفر

اگ_ر ی_زی_د در ب_رخ_ورد ب_ا واق_ع_ه ک_ربلا سکوت می کرد، قلم به مزدان تاریخ تراش، به راحتی می توانستندشخصیت حقیقی او را در پس پرده ای از روایات جعلی مخفی کنند، ولی طبع جاهلی ی_زی_د این فرصت رااز او گرفت و باعث شد تمام رشته هایش پنبه شود و مرزی شد تا حساب مزد بگیران تاریخ نویس ازعلمای ربانی امین جدا شود.

س_ر ش_ریف امام حسین علیه السلام در مقابل یزید بود، با چوب خیزران به لب و دندان امام حسین می زد واش_ع_اری را ک_ه در احد برای شادکامی از شکست مسلمین سروده شده بود، با ترکیب چند بیت ازخویشتن می خواند:.

«ای ک_اش ب_زرگ_ان م_ن ک_ه در روز جنگ بدر کشته شدند، زاری قبیله خزج را از فرود آمدن ضربات مامی دیدند و از شادی فریاد می زدند و می گفتند دست مریزاد ای یزید! به جای جنگ بدر ب_زرگان و مهتران آنها را کشتیم و بی حساب شدیم طایفه هاشم با سلطنت بازی کردند، وگر نه خ_ب_ری از آسمان نیامده ونازل نشده من از دودمان خندق نیستم، اگر انتقام کارهای احمد را از فرزندانش نگیرم» (2) .

مثل اهل بیت

در ای_امی که اهل بیت در دمشق به سر می بردند روزی امام سجاد (علیه السلام) در بازار دمشق قدم می زد منهال بن عمرو پیش آمده عرض کرد: چگونه ای یابن رسول اللّه؟.

فرمود: ای منهال! امروز ما مثل بنی اسرائیل در میان فرعونیان شده ایم که پسرانشان را می کشتند وزن_انشان را زنده می گذاشتند ای منهال! عرب بر عجم افتخار می کند که محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از قریش است ولی ما اهل بیت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مورد خشم قرار گرفته و کشته می شویم انا للّه و انا الیه راجعون (2) .