نویسنده : پایگاه اطلاع رسانی آیت الله شیرازی
ناشر : پایگاه اطلاع رسانی آیت الله شیرازی
زندگی کوتاه زهرای مرضیه (س) برکات بیشماری را به دنبال داشت، برکات معنویش سراسر تاریخ اسلامی را فرا گرفت، حکایتهای پیامبر (ص) و ائمه اهل بیت (ع) از رفتار خداپسندانهاش بالاترین مدرسه انسانسازی آنان بود، مفسران ژرفاندیش در ذیل سوره کوثر، فاطمه (س) و فرزندانش را مصداق حقیقی کوثر - خیر کثیر - دانستهاند [1] ، که خداوند آنها را به پیامبرش عنایت کرد پس نمیتوان برکات وجودی فاطمه (س) را منحصر در امور معنوی تنها دانست، عملکرد و سیره پیامبرگونهاش در امور مادی و معنوی هر دو برکت را به دنبال داشت. او در باب صدقات و موقوفات برترین بانوی جهان بوده و هست، هر چه را مالک بوده بر اساس سیره پدر بزرگوارش تقدیم به فقراء و مستمندان مینمود و علاوه بر کمکهای مقطعی کمکهای جاویدان و مستمری - موقوفات و صدقات - داشته است.
علامه عالیمقدار مجلسی (ره) میگوید:
سید بنطاووس (ره) رو به فرزندش نمود، گفت: پسرم، موقوفات و صدقات جدهات فاطمه زهرا (س) همانند العوالی - حیطان سبعه - و... از اموالی بود که رسول خدا (ص) آنها را بدون جنگ و درگیری مالک گردید و کسی در آن شریک نبوده و ملک خالص آن حضرت شد و «فئ محسوب شد. بعدا پیامبر خدا (ص) آنها را در زمان حیات خویش به دخترش به صورت هبه (بخشش) واگذار کرد. فاطمه (س) هم آنها را در راه خدا وقف نمود - غیر از فدک که توضیحش خواهد آمد - و سپس «موقوف علیهم - کسانی را که میتوانند از آن موقوفات استفاده نمایند - مشخص کرد.
سپس سید بنطاووس (ره) اضافه کرد و گفت فرزندم: در ارزش آنها همینقدر بس که بعضی از آن اموال سالانه بین 24000 تا 70000 درهم درآمد داشته است. [2] .
چشمهای است که به برکت آن روستایی بزرگ در کنارش ساخته شده، این روستا در نزدیکی قلعههای «آرة که بین راه مکه و مدینه است واقع شده، در آن روزگار بیش از 20000 نخل خرما داشته است و امروز هم در آنجا میوههای مختلف مانند لیمو، انگور، موز به عمل میآید، امالعیال در یکصد و هفتاد کیلومتری مدینه منوره و پنجاه و شش کیلومتری شرق «سقیا» قرار دارد. [7] .
عرام بناصبغ سلمی که شخصی مورد اطمینان است و در سالهای 275 هجری قمری زندگی میکرده و در شناسایی منطقه «تهامه از خبرگی ویژهای برخوردار بود [6] میگوید: امالعیال قریة صدقة فاطمة الزهراء بنت رسول الله (صلی الله علیه و آله)؛ روستای امالعیال صدقه و موقوفه فاطمه زهرا (س) دختر رسول خدا (ص) است. [7] .
امروز هم فرزندان فاطمه (س) از آن بهره میگیرند.
این چشمه و این سرزمین از سوی صدیقه طاهره (س) بر سادات حسینی وقف گردیده است. [6] .
چه بسا وقف بر سادات حسینی از آن جهتبوده که بنا بر پیشبینی فاطمه (س) امامت در نسل و فرزندان حسین بنعلی - علیهما السلام - استمرار پیدا میکرده و از سوی دیگر بعد از شهادت ابا عبدالله الحسین (ع) فرزندان آن حضرت بیشتر مورد غضب و ناخوشایندی حاکمان بنیامیه واقع میشدند و نیاز به یک پشتوانه مالی خاص داشتند. از این رو «امالعیال را وقف سادات حسینی مینماید و در بین مسلمانان روشن و مسلم است که اموال موقوفه باید صرف «موقوف علیهم گردد.
سمهودی نیز مینویسد: امالعیال، چشمهای است که متعلق به فاطمه زهرا (س) بوده سپس آن را وقف نمود. توسط این چشمه بیش از بیست هزار نخل آبیاری میگردیده و جعفر بنطلحة بن عبیدالله تیمی دویستهزار دینار جهت احیاء آن و اطراف آن صرف کرده است. [7] .
دیگر موقوفات صدیقه طاهره در وصیتنامهاش به علی بنابیطالب (ع) چنین آمده است: ابوبصیر میگوید: امام محمد باقر (ع) فرمود: آیا وصیتنامه مادرم فاطمه (س) را در این مورد بخوانم؟ ما تقاضا و درخواست نمودیم که قرائت کند. حضرت ظرف کوچک (و یا زنبیلی) را بیرون آورد و نوشتهای را از آن میان به دست گرفت و چنین قرائت کرد:
«بسم الله الرحمن الرحیم، هذا ما اوصتبه فاطمة بنت محمد رسول الله - صلی الله علیه و آله - اوصتبحوائطها السبعة، العواف و الدلال و البرقة و المیثب و الحسنی و الصافیة و ما لام ابراهیم الی علی بنابیطالب فان مضی علی فالی الحسن فان مضی الحسن فالی الحسین فان مضی الحسین فالی الاکبر من ولدی. شهد الله علی ذلک و المقداد بن الاسود و الزبیر بن عوام و کتب علی بن ابیطالب - علیه السلام -»؛ [8] این وصیتنامهای است که فاطمه زهرا (س) دختر محمد پیامبر خدا (ص) بدان وصیت نمود. در آن وصیت نمود که زمینها و باغهای دیوار شده هفت گانه: العواف، الدلال، البرقه، المثیب، الحسنی، الصافیه و مشربه ام ابراهیم، در اختیار علی بنابیطالب (ع) است و چنانچه علی (ع) از دنیا رفت در اختیار فرزندم حسن بنعلی - علیهما السلام - قرار میگیرد و چنانچه او از دنیا رفت در اختیار فرزند دیگرم حسین بنعلی - علیهما السلام - خواهد بود و بعد از او در اختیار بزرگترین فرزندانم قرار خواهد گرفت. گواهی میدهد بر این وصیتنامه خداوند متعال و سپس افرادی همانند مقداد بناسود کندی و زبیر بنعوام. که وصیتنامه توسط امیرمؤمنان علی بنابیطالب [علیهالسلام] نوشته شد.
همانند روایت فوق با اندکی اختلاف از امام صادق و امام رضا - علیهما السلام - نقل گردیده و مضمون گذشته را مورد تاکید قرار دادهاند.
سمهودی در باره باغهای هفتگانه به نقل از واقدی گفته است: مخیریق در میان یهود بنینضیر عالم اندیشمند و متعهدی بود که ایمان به پیامبر خدا (ص) آورد سپس اموالش را در اختیار آن حضرت قرار داد و این اموال همان باغهای دیوار کشیده هفتگانه بوده است. و همچنین از محمد بنکعب نقل کرده که: که این اموال متعلق به مخیریق یهودی بوده، چون جنگ «احد» فرا رسید رو به دیگر یهودیان کرد و گفت: چرا محمد - (صلی الله علیه و آله) - را یاری نمیکنید؟ سوگند به خدا همه شما میدانید که یاری دادن به او وظیفه و تکلیف همه شماها است. جواب دادند:
امروز شنبه است [روز عبادت و تعطیلی است[مخیریق گفت: شما از وظیفه فرار میکنید شنبه یعنی چه؟! سپس خود شمشیر بر گرفت و همراه با رسول گرامی اسلام با دشمنان آن حضرت جنگید تا سخت مجروح گردید و چون در بستر افتاد چنین وصیت کرد:
«اموالی الی محمد یضعها حیثیشاء؛ دارائیهای من در اختیار محمد (ص) خواهد بود هر کجا میخواهد و صلاح میداند مصرف کند.» [9] .
رسول خدا در سال هفتم هجرت اموال مخیریق را جزء صدقات قرار داد [10] ولکن امام رضا (ع) فرمود: رسول خدا آنها را وقف بر فاطمه نمود، و سپس فاطمه آنها را بر بنیهاشم و بنیالمطلب وقف نموده است. [11] .
«حیطان سبعه همان باغها و مزارع هفتگانهای است که اطراف آن دیوار کشیده شده بود و بیشتر آنها در منطقه «العوالی و شرق مدینه منوره واقع شده بود.
1- العواف: بعضی آن را - الاعواف - دانستهاند و لکن ابنشبه میگوید صحیح در نزد من «العواف است، و آن جایگاه وسیعی است در نزدیکی شهر مدینه که مردم آن اموال خویش - گوسفندان و شتران و... - را در آن جا نگهداری میکردند، این وادی از سرچشمه «مهزور» آبیاری میگردید. [12] .
ابو غسان گفته است: الاعواف جزء معروف بالعالیة [13] ؛ اعواف؛ قطعه زمین شناخته شدهای است که در منطقه باب العوالی واقع شده است.
2 - الصافیة: این باغ در قسمتشرقی مدینه واقع شده و به قطعه «زهیره [14] معروف است این مکان از جمله اموالی بود که از یهود بنی قریظه بدست آمد و چون هیچگونه درگیری وجود نداشت جزء اموال خالص پیامبر خدا (ص) محسوب شد و کسی در آن سهمی نداشت. پیامبر آن را به دخترش فاطمه (س) واگذار کرد او هم آن را وقف نمود.
3 - الدلال: قطعه زمینی بود که در قسمتشرقی مدینه قبل از صافیه واقع شده، آن را بنیثعلب یهود مالک بودند، امام باقر (ع) فرمود: دلال متعلق به یک زن یهودی از بنینضیر بود که سلمان (ره) در نزد او در بردگی بسر میبرد، آن زن طی قراردادی با سلمان بنا را بر این گذاشتند که سلمان آن سرزمین احیا کند و درختکاری نماید سپس آن زن مسلمان را آزاد نماید، رسول خدا (ص) از این پیمان و قرارداد آگاه شد، به نزد مسلمان در محل کاشتن درختها آمد و به او کمک کرد و در مدت کوتاهی درختان بزرگ شدند و به ثمر نشستند، پس از مدتی که اسلام قدرت پیدا کرد. آن سرزمین به عنوان غنیمت - فئ - به تصرف پیامبر خدا درآمد،پیامبر (ص) آن را به دخترش فاطمه داد. فاطمه (س) هم آن را وقف در راه خدا نمود. [15] و بعضی محدثان از «الدلال تعبیر به «الکلاب کردهاند و گفتهاند: آن نهر آب مورد توجهی بود که در مدینه جاری میگشت و مردم از آن بهره میبردند.
4 - برقه: این باغ در قبله مدینه به سمت مشرق قرار گرفته بود، قبلا از اموال یهود بنیقریظه محسوب میگردید لکن بعد از اینکه به دست رسول خدا (ص) افتاد سلمان (ره) در آن درختکاری کرد و بعد هم به فاطمه واگذار شد که آن حضرت آن را وقف بر بنیهاشم و بنیالمطلب نمود. [16] .
5 - المیثب: جایش معین نیست و لکن جزء عنائمی است که بدون جدال به دست پیامبر (ص) افتاد، او هم آن را به دختر خویش داد و بعد هم فاطمه (س) وقفش نمود، بکری میگویند: از موقوفات عام رسول خدا (ص) است. [17] .
6 - حسنی: موضعی است که در نزدیکی «الدلال واقع شده و مشهور به «الحسینیات میباشد، این محل از وادی «مهزور» آبیاری میگردد. [18] .
7 - مشربه ام ابراهیم: در آخر باب العوالی مدینه منوره، بستانی است که چون امابراهیم - ماریه قبطیه - همسر رسول خدا (ص) را در آنجا درد زایمان عارض شد، دستش را به چوبی گرفته بود که بعد از لحظاتی فرزندش «ابراهیم به دنیا آمد بدین جهت مشربه امابراهیم نام گرفت این بستان در نزدیکی مدارس یهودی آن روز قرار داشت و درختان آن بستان از وادی «مهزور» آبیاری میگردید. [19] .
مشربه به اطاق مسکونی اطلاق میشود، پیامبر خدا (ص) ماریه قبطیه را آنجا سکونت داده بود. [20] .
در باره فدک توجه به دو مطلب حائز اهمیت است: اولا: فدک در 140 کیلومتری مدینه منوره واقع شده و بعضی مانند یاقوت حموی فاصله بین فدک و مدینه منوره را دو تا سه روز دانستهاند و فدک را غیر از حیطان سبعه میدانند زیرا حیطان سبعه همگی در اطراف مدینه بوده و تملیک آنها توسط مخریق در سال دوم و سوم هجرت بعد از غزوه احد بوده و آنها را به رسول خدا (ص) واگذار نموده. و حدود و جایگاه آن هم معین شده همان طوری که گذشت.
فدک را کسی جزء صدقات و موقوفات آن حضرت ندانستهاند بلکه بر اساس کلام فاطمه (س) فدک ملک طلق او بوده و نیز خلفاء بنیامیه و بنیعباس هم که در بعضی از مقاطع تاریخی به فرزندان فاطمه (س) واگذار کردند آن را میراث آن حضرت دانستند.
در نامه مامون عباسی به هنگام واگذاری فدک به فرزندان فاطمه (س) خطاب به فرماندار مدینه (قثم بن جعفر) نوشت:
انه کان رسول الله (ص) اعطی ابنته فاطمة (س) فدک و تصدق علیها بها و ان ذلک کان امرا ظاهرا معروفا عند آله - علیه الصلاة و السلام - ثم لم تزل فاطمة تدعی منه بما هی اولی من صدق علیه. و انه قد رای ردها الی ورثتها و تسلیمها الی محمد بنیحیی بنالحسین زید بنعلی بنالحسین بنعلی ابیطالب [علیه السلام] و محمد بنعبدالله بنالحسین بنعلی بنالحسین بنعلی بنابیطالب - رضی الله عنهم - لیقوموا بها لاهلها. [21] .
همانا رسول خدا (ص) فدک را به دخترش «فاطمه (س) بخشید و بر او روا داشت، این مطلب در نزد اهل بیت رسول خدا (ص) روشن و آشکار استبعد همچنان فاطمه (س) مدعی آن بود که فرمایش آن بانو سزاوارتر به تصدیق و قبول است، پس مصلحت در این است که فدک به ورثه فاطمه (س) بازگردانده شود و به محمد بنیحیی و محمد بنعبدالله نوههای علی بنالحسین[علیهالسلام] واگذار کنید تا آنها به اهلش برسانند.
[1] التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج 32، ص 124؛ مجمع البیان، ج 10، ص549.
[2] سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج7، ص 45؛ بحارالانوار، ج29، ص123، ح 5.
[3] معجم معالم الحجاز، عاتق بنغیثبلادی، ج 1، ص 21.
[4] اعلام زرکلی، ج 4، ص223.
[5] معجم معالم الحجاز، ج6، ص 194.
[6] عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد بنعبدالحمید عباسی، ص 241.
[7] وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، ج 4، ص 1130.
[8] فروع کافی، ج7، ص 48، ح 5؛ بحارالانوار، ج43، ص235،ح1.
[9] وفاء الوفا، ج3، ص 990 و 825.
[10] تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج3، ص173 - 175.
[11] فروع کافی، ج7، ص47 و 48، ح 1 - 4.
[12] تاریخ المدینة المنوره، ج 1، ص 174.
[13] بحارالانوار، ج 22، ص299.
[14] همان.
[15] بحارالانوار، ج 22، ص 300.
[16] همان.
[17] معجم معالم الحجاز، ج 8، ص309.
[18] وفاءالوفا، ج 4، ص 1291.
[19] تاریخ المدینة المنورة، ج 1، ص173؛ بحارالانوار، ج 22، ص299؛ وفاءالوفا، ج 4، ص 1291.
[20] همان.
[21] معجم معالم الحجاز، عاتق بنغیث البلادی، ج7، ص7 -26.
بسم الله الرحمن الرحیم
جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ في سَبيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (سوره توبه آیه 41)
با اموال و جانهاى خود، در راه خدا جهاد نماييد؛ اين براى شما بهتر است اگر بدانيد حضرت رضا (عليه السّلام): خدا رحم نماید بندهاى كه امر ما را زنده (و برپا) دارد ... علوم و دانشهاى ما را ياد گيرد و به مردم ياد دهد، زيرا مردم اگر سخنان نيكوى ما را (بى آنكه چيزى از آن كاسته و يا بر آن بيافزايند) بدانند هر آينه از ما پيروى (و طبق آن عمل) مى كنند
بنادر البحار-ترجمه و شرح خلاصه دو جلد بحار الانوار ص 159
بنیانگذار مجتمع فرهنگی مذهبی قائمیه اصفهان شهید آیت الله شمس آبادی (ره) یکی از علمای برجسته شهر اصفهان بودند که در دلدادگی به اهلبیت (علیهم السلام) بخصوص حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) شهره بوده و لذا با نظر و درایت خود در سال 1340 هجری شمسی بنیانگذار مرکز و راهی شد که هیچ وقت چراغ آن خاموش نشد و هر روز قوی تر و بهتر راهش را ادامه می دهند.
مرکز تحقیقات قائمیه اصفهان از سال 1385 هجری شمسی تحت اشراف حضرت آیت الله حاج سید حسن امامی (قدس سره الشریف ) و با فعالیت خالصانه و شبانه روزی تیمی مرکب از فرهیختگان حوزه و دانشگاه، فعالیت خود را در زمینه های مختلف مذهبی، فرهنگی و علمی آغاز نموده است.
اهداف :دفاع از حریم شیعه و بسط فرهنگ و معارف ناب ثقلین (کتاب الله و اهل البیت علیهم السلام) تقویت انگیزه جوانان و عامه مردم نسبت به بررسی دقیق تر مسائل دینی، جایگزین کردن مطالب سودمند به جای بلوتوث های بی محتوا در تلفن های همراه و رایانه ها ایجاد بستر جامع مطالعاتی بر اساس معارف قرآن کریم و اهل بیت علیهم السّلام با انگیزه نشر معارف، سرویس دهی به محققین و طلاب، گسترش فرهنگ مطالعه و غنی کردن اوقات فراغت علاقمندان به نرم افزار های علوم اسلامی، در دسترس بودن منابع لازم جهت سهولت رفع ابهام و شبهات منتشره در جامعه عدالت اجتماعی: با استفاده از ابزار نو می توان بصورت تصاعدی در نشر و پخش آن همت گمارد و از طرفی عدالت اجتماعی در تزریق امکانات را در سطح کشور و باز از جهتی نشر فرهنگ اسلامی ایرانی را در سطح جهان سرعت بخشید.
از جمله فعالیتهای گسترده مرکز :
الف)چاپ و نشر ده ها عنوان کتاب، جزوه و ماهنامه همراه با برگزاری مسابقه کتابخوانی
ب)تولید صدها نرم افزار تحقیقاتی و کتابخانه ای قابل اجرا در رایانه و گوشی تلفن سهمراه
ج)تولید نمایشگاه های سه بعدی، پانوراما ، انیمیشن ، بازيهاي رايانه اي و ... اماکن مذهبی، گردشگری و...
د)ایجاد سایت اینترنتی قائمیه www.ghaemiyeh.com جهت دانلود رايگان نرم افزار هاي تلفن همراه و چندین سایت مذهبی دیگر
ه)تولید محصولات نمایشی، سخنرانی و ... جهت نمایش در شبکه های ماهواره ای
و)راه اندازی و پشتیبانی علمی سامانه پاسخ گویی به سوالات شرعی، اخلاقی و اعتقادی (خط 2350524)
ز)طراحی سيستم هاي حسابداري ، رسانه ساز ، موبايل ساز ، سامانه خودکار و دستی بلوتوث، وب کیوسک ، SMS و...
ح)همکاری افتخاری با دهها مرکز حقیقی و حقوقی از جمله بیوت آیات عظام، حوزه های علمیه، دانشگاهها، اماکن مذهبی مانند مسجد جمکران و ...
ط)برگزاری همایش ها، و اجرای طرح مهد، ویژه کودکان و نوجوانان شرکت کننده در جلسه
ی)برگزاری دوره های آموزشی ویژه عموم و دوره های تربیت مربی (حضوری و مجازی) در طول سال
دفتر مرکزی: اصفهان/خ مسجد سید/ حد فاصل خیابان پنج رمضان و چهارراه وفائی / مجتمع فرهنگي مذهبي قائميه اصفهان
تاریخ تأسیس: 1385 شماره ثبت : 2373 شناسه ملی : 10860152026
وب سایت: www.ghaemiyeh.com ایمیل: Info@ghaemiyeh.com فروشگاه اینترنتی: www.eslamshop.com
تلفن 25-2357023- (0311) فکس 2357022 (0311) دفتر تهران 88318722 (021) بازرگانی و فروش 09132000109 امور کاربران 2333045(0311)
نکته قابل توجه اینکه بودجه این مرکز؛ مردمی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی با همت عده ای خیر اندیش اداره و تامین گردیده و لی جوابگوی حجم رو به رشد و وسیع فعالیت مذهبی و علمی حاضر و طرح های توسعه ای فرهنگی نیست، از اینرو این مرکز به فضل و کرم صاحب اصلی این خانه (قائمیه) امید داشته و امیدواریم حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق روزافزونی را شامل همگان بنماید تا در صورت امکان در این امر مهم ما را یاری نمایندانشاالله.
شماره حساب 621060953 ، شماره کارت :6273-5331-3045-1973و شماره حساب شبا : IR90-0180-0000-0000-0621-0609-53به نام مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان نزد بانک تجارت شعبه اصفهان – خيابان مسجد سید
ارزش کار فکری و عقیدتی
الاحتجاج - به سندش، از امام حسین علیه السلام -: هر کس عهده دار یتیمی از ما شود که محنتِ غیبت ما، او را از ما جدا کرده است و از علوم ما که به دستش رسیده، به او سهمی دهد تا ارشاد و هدایتش کند، خداوند به او میفرماید: «ای بنده بزرگوار شریک کننده برادرش! من در کَرَم کردن، از تو سزاوارترم. فرشتگان من! برای او در بهشت، به عدد هر حرفی که یاد داده است، هزار هزار، کاخ قرار دهید و از دیگر نعمتها، آنچه را که لایق اوست، به آنها ضمیمه کنید».
التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام: امام حسین علیه السلام به مردی فرمود: «کدام یک را دوستتر میداری: مردی اراده کشتن بینوایی ضعیف را دارد و تو او را از دستش میرَهانی، یا مردی ناصبی اراده گمراه کردن مؤمنی بینوا و ضعیف از پیروان ما را دارد، امّا تو دریچهای [از علم] را بر او میگشایی که آن بینوا، خود را بِدان، نگاه میدارد و با حجّتهای خدای متعال، خصم خویش را ساکت میسازد و او را میشکند؟».
[سپس] فرمود: «حتماً رهاندن این مؤمن بینوا از دست آن ناصبی. بیگمان، خدای متعال میفرماید: «و هر که او را زنده کند، گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ یعنی هر که او را زنده کند و از کفر به ایمان، ارشاد کند، گویی همه مردم را زنده کرده است، پیش از آن که آنان را با شمشیرهای تیز بکشد».
مسند زید: امام حسین علیه السلام فرمود: «هر کس انسانی را از گمراهی به معرفت حق، فرا بخواند و او اجابت کند، اجری مانند آزاد کردن بنده دارد».