ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

فضائل و مناقب حضرت زهرا علیهاالسلام در این صفحات نمی گنجد و هدف ما در این نوشتار اظهار عجز و ناتوانی خود از ترسیم زندگی سراسر افتخار اوست.

سیمای تابناک صدیقه ی طاهره، با قلم وحی در سوره های کوثر، قدر، الرحمن، هل اتی، و آیه های تطهیر و مباهله، آنچنان زیبا و پرفروغ ترسیم شده که شاهباز اندیشه بشری هرگز به دامنه ی قله ی رفیعش نخواهد رسید.

خدای فاطمه در یک جمله ی کوتاه از احادیث قدسی، او را راز آفرینش و علثت نهایی خلقت معرفی کرده می فرماید:

«یا احمد لولاک لما خلقت الا فلاک، و لو لا علی لما خلقتک، و لو لا فاطمه لما خلقتکما.»

(ای احمد! صلی الله علیه و آله اگر تو نبودی جهان را نمی آفریدم، و اگر علی نبود ترا نمی آفریدم، و اگر فاطمه نبود شما را نمی آفریدم) (1) .

احادیث وارده از خاندان عصمت و طهارت در فضائل و مناقب حضرت فاطمه علیهاالسلام بسیار فراوان است، ما در اینجا به نقل 14 حدیث از 14 نور پاک تبرک می جوئیم:

1- رسول اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به جناب سلمان فرمود:

«یا سلمان! حب فاطمه ینفع فی مائه من المواطن، ایسر تلک المواطن: الموت و القبر و المیزان و المحشر و الصراط و المحاسبه».

(ای سلمان محبت فاطمه در صد مورد پرمخاطره سود می بخشد، که آسانترین آنها: دم مرگ، قبر، میزان، محشر، صراط، و به هنگام حساب و کتاب است) (2) .

2- امیر مومنان علیه السلام در واپسین لحظات زندگی حضرت زهرا علیهاالسلام چون او را مشاهده نمود که قطرات اشک در اطراف دیدگان مبارکش حلقه زده، فرمود:

«یا سیدتی ما یبکیک».

ص: 7

(ای بانوی من! چرا گریه می کنی؟

فرمود: «ابکی لما تلقی من بعدی».

(به حال تو گریه می کنم که بعد از من با چه حوادثی مواجه خواهی شد).

امیر مومنان علیه السلام فرمود:

«لا تبکی، فوالله ان ذلک لصغیر عندی فی ذات الله تعالی».

(گریه مکن، به خدا سوگند این مصائب در راه خداوند متعال در نزد من بسیار ناچیز است).

آنگاه حضرت فاطمه علیهاالسلام وصیت فرمود که به شیخین اجازه ندهد در مراسم تجهیزش حضور پیدا کنند، امیرالمومنان علیه السلام نیز به وصیتش عمل کرد. (1) .

3- حضرت زهرا سلام الله علیها در فرازی از خطبه معروف خود می فرماید:

«ایها الناس اعملوا انی فاطمة، و ابی محمد صلی الله علیه و آله، اقول عوداً و بدءاً، و لا اقول ما اقول غلطاً، ولا افعل شططاً»

(هان ای مردم،من فاطمه ام، پدرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله است، در آغاز و فرجام سخنانم می گویم، هرگز سخن ناراست نگویم و هرگز راه خطا نپویم) (2) .

4- امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید:

شب جمعه ای مادرم فاطمه را دیدم که در محراب عبادتش تا صبح مشغول عبادت بود،در این مدت افراد بسیاری را یاد کرد و در حقشان دعا کرد ولی چیزی در مورد خودش نگفت.

گفتم: مادرجان در حق همه دعا کردی جز خودت! فرمود:

«یا بنی الجار ثم الدار»

ص: 8

(فرزندم اول همسایه سپس داخل خانه) (1) .

5- امام حسین علیه السلام می فرماید:

«زوج النبی صلی الله علیه و آله فاطمة علیاًاربعمائة و ثمانین درهماً»

(پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله حضرت فاطمه را در برابر 480 درهم به همسری علی علیه السلام درآورد) (2) .

6- امام سجاد علیه السلام می فرماید:

هنگامی که حضرت فاطمه سلام الله علیها به سوی بهشت رهسپار می شود، فرشته ای از جانب پروردگار می آید و می گوید: ای فاطمه حاجتت را بخواه) می فرماید:

«یا رب حاجتی ان تغفرلی و لمن نصر ولدی»

(پروردگارا حاجت من این است که مرا و هر کسی را که به فرزندانم یاری رساندند مورد مغفرت خود قرار دهی) (3) .

7- باقرعلیه السلام فرمود:

«ولقد کانت- علیهاالسلام- مفروضة الطاعة علی جمیع من خلق الله من الجن و الانس و الطیر و الوحش و الانبیاء و الملائکة»

(حضرت فاطمه علیه السلام بر همه مخلوقات خداوند،از جن و انس و پرنده و درنده و پیامبران و فرشتگان واجب الاطاعه بود». (4) .

8- امام صادق علیه السلام فرمود:

«و هی الصدیقة الکبری و علی معرفتها دارت القرون الاولی»

(او صدیقه ی کبری است و همه ی قرنهای پیشین بر محور معرفت او دور زده است) (5) .

ص: 9

9- امام کاظم علیه السلام فرمود:

«ان فاطمة- علیهاالسلام- صدیقة شهیدة»

(حضرت فاطمه علیهاالسلام صدیقه و شهیده است) (1) .

10- امام رضا علیه السلام فرمود:

«کانت فاطمة صلوات الله علیها اذا طلع شهر رمضان یغلب نورها الهلال و یخفی،فاذا غابت عنه ظهر»

(هنگامی که حضرت فاطمه سلام الله علیها در شب اول ماه رمضان استهلال می نمود،نور جمالش بر نور هلال غلبه می کرد و هلال دیده نمی شد، هنگامی که حضرتش از آن غائب میشد، آنگاه هلال ظاهر می گشت) (2) .

11- امام جواد علیه السلام مدتی بس طولانی در دریای تفکر غوطه ور بود، امام رضا علیه السلام پرسید: جانم به فدایت در چه موضوعی این قدر می اندیشی؟! در پاسخ فرمود:

«در مصائب مادرم فاطمه- سلام الله علیها- این چنین اندیشناکم، به خداوند سوگند پیکر آن دو پلید را بیرون می آورم، آتش میزنم و خاکسترشان را به باد می دهم و بازمانده شان را به دریا می ریزم) (3) .

12- امام هادی علیه السلام از رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت می کند که فرمود:

«انما سمیت ابنتی فاطمة لان الله عزوجل فطمها و فطم من احبها من النار»

(دخترم از این جهت فاطمه نامیده شد که خداوند او و دوستدارانش را از آتش جهنم جدا کرد) (4) .

13- امام حسن عسگری علیه السلام فرمود:

«نحن حجةالله علی الخلق و فاطمة حجة علینا»

ص: 10

(ما امامان حجت خدا بر مردمان هستیم و فاطمه علیهاالسلام حجت خدا بر ما می باشند) (1) .

14- حضرت بقیةالله ارواحنا فداه در ضمن توقیع شریفی مرقوم فرمود:

«و فی ابنة رسول الله صلی الله علیه و آله لی اسوة حسنة»

(در دختر رسول خدا برای من الگوی خوبی است) (2) اینها نمونه های اندک، نمی از یم و قطره ای ناچیز از اقیانوس بیکران فضائل و مناقب بی شمار شفیعه ی محشر صدیقه ی اطهر حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها می باشد که برای تبرک در طلیعه ی این کتاب ارزشمند آوردیم.

اجازه فرمایند از مترجمان زبردستی تقاضای ترجمه ی دیگری بر معیارها و نقطه نظرهای آن مولف نکته سنج بنمایم.

مولف بزرگوار با سماحت خاصی پذیرا شدند و کتبا این اجازه را به این کمترین مرحمت فرمودند.

این جانب از نویسنده ی فرزانه استاد کرمی خواستم که این اثر نفیس را مطابق ذوق سرشار و سلیقه ی شیوای خود به فارسی روان ترجمه نموده، نقطه نظرهای مولف گرانقدر را منظور فرمایند.

هزاران اندوه که دست تقدیر مولف بزرگوار را پیش از انجام این مهم از دست ما ربود و ما را در فقدان آن عزیز بر سوک نشاند.

از فرزندان برومند مولف خواستم که این ترجمه را بررسی نموده، نقطه نظرهای خود را بیان فرمایند.

بسیار خوشوقتم که فرزند دانشمند و ارزشمند ایشان حضرت حجةالاسلام والمسلمین آقای حاج سید محمد علی قزوینی بر ما منت نهاده، این ترجمه را از آغاز تا فرجام با دقت زایدالوصفی بررسی نمودند و نقطه نظرهای خود را بیان داشتند.

مترجم محترم نظرات ایشان را منظور داشته، این ترجمه را به بهترین شکل ممکن آماده ی چاپ نمودند.

خدای را سپاس میگویم که توفیق نشر این اثر ارزشمند را به اینجانب عنایت فرمود.

از خداوند منان خواهانم که این تلاش ناچیز را ذخیره ی آخرت قرار دهد و پاداش نشر این کتاب را به روح مطهر پدر بزرگوارم: (حضرت آیت الله حاج شیخ حسین صبوری قدس سره) عاید و واصل فرماید.

غره محرم الحرام 1417 ه

مدیر موسسه نشر مرتضی

احمد صبوری

ص: 12

در زندگی ات موج می زد.

به تو که کفه ی شخصیت زن را در ترازوی تاریخ وزن و قدر و شکوه و منزلت بخشیدی.

به تو که یکتاپرستی و عشق به خدا و مردم خواهی و بشردوستی و آرامش و امنیت انسانها برنامه ی زندگی ات بود.

آری به تو تقدیم می دارم.

به تو که همچون چشمه ی جوشان می جوشیدی.

بسان اقیانوس مواج می خروشیدی.

همانند آبشارهای ریزان نیرو و حرکت پدید می آوردی.

همانند آفتاب بلند می تابیدی و کوه آسا استوار و سرافراز سر برآسمان فضیلتها و ارزشها می سائیدی.

و چون خورشید فروزان همه را از انوار درخشان و طلایی بهره ور می ساختی و همانند ماه نظاره گر و نگران روند جامعه و تاریخ بودی.

آری به تو تقدیم می دارم.

به تو که بیدادگران شقاوتمندانه در حقت ستم روا داشته و حرمت حریمت را که نگهبانش، فرشتگان خدا بودند، رعایت نکردند و درب خانه ای را به آتش کینه ها و عقده ها و حقارت هایشان سوزاندند که فرشته ی وحی و دریافت دارنده ی آن، برای ورود، اجازه می گرفتند.

به تو که دنیاطلبان، حق همتا و همسنگر و همراز زندگی ات، سرور ایمان آوردگان و حقوق تو را، ای مادر فضیلت ها و ای تبلور شایستگی ها و ای تجسم کرامتها!ناجوانمردانه پایمال ساختند و کوشیدند تا چشمه ی وجودت را از

ص: 14

درخشش و جوشش بازدارند.

به تو که دژخیمان بی هیچ ذره ای شرم و حیا از پدرت پیامبر، تو را میان در و دیوار فشردند و مشعل پرفروغ زندگی ات را در اوج درخشش و نورانیت جوانی و طراوت و شکوفایی فسردند.

به تو که بازیگران با به فراموشی سپردن آن همه سفارشات پیامبر و آن همه روشنگری در شکوه و عظمت و قداستت، با ادعاهای پوچ حقوقت را پایمال ساختند و آنگاه برای اثبات دروغ رسوای خویش و ناروا نشان دادن حقیقتی که تو بر لب داشتی، گواهان دروغین تراشیدند.

فاطمه جان! اگر آنروز تو و همتای گرانقدر و فرزندان ارجمندت را کنار پیکر سرد و پاک پیامبر تنها نهادند و برای حق کشی و تجاوز به حقوق شما و جامعه ی نو بنیادی که شما خاندان پرشکوه محمد صلی الله علیه و آله معمار آن بودید،بنام دیانت و خلافت به سقیفه رفتند و آنچه را نمی بایست به آن دست یازیدند،اینک بنگر که چگونه دیدگان میلیونها زن و مرد در اندوه رحلت جانکاه پدرت باران اشک می بارند و در غم تنهایی شما سرشک تلخ به دامن می ریزند و زانوی ماتم به سینه می فشرند.

اگر آن روز آن بیدادگاه فرمایشی ریاکاران، سخنان حق طلبانه و قانع کننده و لبریز از حقانیت تو را به دروغ، توجیه و تاویل و تفسیر کرد، اینک بنگر چگونه آوای سخنان جانبخش ات همه جا طنین افکنده و درستی گفتار و آینده نگری دقیق تو را، به حق طلبان نمایانده است.

اگر آن روز در مسجد مدینه تنهای تنها از حقوق پایمال شده ی خود و شوی گرانقدر و امت پدرت دفاع کردی و از آینده ی وخامت بار و بحرانهای ویرانگر و هستی سوزی که راه خویش را از اسلام واقعی جدا می ساخت و در ستار دین

ص: 15

خودکامگی و قدرت طلبی را می جست، هشدار دادی، اینک بنگر قلمها و خامه ها به پاسداری از حقایقی که تو راهگشا و پیشاهنگ آن بودی، چگونه برخاسته و چگونه بسان ناوکی بر قلب غاصبان و خودکامگان قرون و اعصار نشانه می روند.

اگر آنروز با تو چنان کردند اینک بنگر که حتی قلمهایی بظاهر از پیروان همانان حق را یافته و به نام تو و به یاد تو کتابها می نویسند. آری، ترجمه و نگارش این اثر ارزشمند را که از نام بلند، یاد انسانساز، سخنان درس آموز، پیامهای تاریخساز و خاطره ی معنویت پرداز و راه و رسم افتخار آفرین تو سخن دارد، به خودت و آخرین فرزند معصوم و برگزیده ات،امام مهدی برافرازنده ی پرچم عدالت و آزادی بر بام بلند گیتی، آن بزرگ اصلاحگر عصرها و نسلها تقدیم می دارم.

بدان امید که قبول افتد و توشه ای معنوی باشد برای واپسین لحظات و پرخطرترین سفر و نیازمندترین حالات و سخت ترین شرایط و سرنوشت سازترین موقعیتها و حساس ترین مراحل و هراس انگیزترین منزلگاهها.

مترجم

ص: 16

نهضت های توحیدی هماره دوشادوش مرد و شانه به شانه ی آن،در جهت برانداختن موانع رشد و تعالی، تاریکی و ظلمت، جهل و اسارت، نگونسازی و خودکامگی، فقر و بلاهت، پرستش های ذلت بار و خرافات و اوهام، به جهادی پی گیر، بی امان، همه جانبه و خستگی ناپذیر برخاسته و از میدان خودسازی گرفته تا ساختن نسل شایسته و بایسته و پدیدآوردن جامعه و تمدن مطلوب و شرایط و اوضاع محبوب و دنیای زیبا و دوست داشتنی و لبریز از امکانات رشد و تعالی و به منظور رسیدن به آرمانهای والا و هدف های انسانی و الهی، هماره همشان و همتای مرد و در کنار او، و گاه در این راه از مرد هم پیشتر و چابکتر، گام سپرده است.

قرآن، نشانگر این حقیقت افتخارآمیز و غرورآفرین است که هر کجا پیام آور گرانقدری با بعثت تحول آفرین و اوج دهنده اش، برای برانداختن ستم و بیداد و خودسری و خودکامگی بپاخواسته است، تا کند و زنجیرها را از اندیشه و افکار و مغزها برگیرد و فطرت ها و وجدانها را آزاد و شکوفا سازد و بشر را از بیداد نوع و نفس سرکش آزاد کند، و به او امکان دهد تا بیندیشد و بیاندیشاند و بشناسد و مقایسه کند و بهترین ها را برگزیند، در کنارش بانویی فداکار و شجاع و از خودگذشته و هوشمند و کارآمده بوده است که شانه به شانه ی او،بار سنگین مشکلات را به دوش کشیده و او را در راه سرفرازی و آزادگی و رهایی و نجات انسان، با همه ی وجود یاری رسانده و موفقیت او را چندین و چند برابر ساخته و گاه تضمین و تامین کرده است.

در حلقه های زرین بعثت ها «هاجر» و «ساره» آن دو بانوی روشنفکر و فداکار را در کنار «ابراهیم» پدر و پیشوای یکتاپرستان گیتی می نگریم.

مادر هوشمند و خواهر پراوپیشه و همسر بادرایت «موسی» و «آسیه»، ملکه ی خداجو و آزادی خواه مصر را، پیش از آن پیام آور رهایی و در کنار او می یابیم.

«مریم» آن سمبل عفاف و قداست را، پرونده ی «مسیح» و دوشادوش و همسنگر او در پیام رسانی و نجات انسانها از کمند زر و زور و تزویر تماشا می کنیم.

ص: 18

«خدیجه» خردمندترین و فداکارترین و روشن ترین بانوی جهان عرب را پشتیبان و مشاوره و معاون دوراندیش «محمدصلی الله علیه و آله»، کار وانسالار انسانیت نظاره می کنیم.

«فاطمه» برترین زن عصرها و الگوی برجسته ی نسلها را دوشادوش پدرش «محمد صلی الله علیه و آله» و همتا و همسنگر و مشاور شوی قهرمانش امیر مومنان می بینیم.

«زینب» فخر زنان و قهرمانان ستم ستیز و روشنفکر و ژرف نگر، را همسنگر و همراز و همراه دو سالار جوانان بهشت، حسن و حسین، و نیز همسفر قهرمان و روشنفکر و تاریخساز سیدالساجدین، چهارمین امام نور مشاهده می کنیم، و بانو «حدیث»، این زن ارزشمند و متفکر، «حکیمه»، این بانوی فرزانه و «نرجس»، مام گرانمایه ی قبله ی موعود و کعبه ی مقصود...را، دوشادوش امامان نور. آری اینان همه بزرگ زنان و بزرگ مردانی هستند که شانه به شانه، بار سنگین مرزبانی حق و عدالت و آزادی و ارزشها را به دوش توانمند خویش دارند و تاریخ را می سازند.

اما از این میان، بانوی بانوان و برترین و برجسته ترین الگوی زن فاطمه علیهاالسلام دخت گرانمایه ی پیامبر است که در میان تمامی زنان برجسته و نامدار و پرشکوه تاریخ بشر، در همه ی ابعاد فردی، اجتماعی، فرهنگی، فکری، عبادی، اخلاقی، انسانی، خانوادگی، معنوی و دیگر میدانها و ابعاد، براستی تک،بی نظیر و بی همانند است.

او مظهر جامعیت و کمال،

اوج اندیشه و عرفان،

بلندای معرفت و آگاهی،

سمبل اخلاص و ایمان،

ستیغ مقاومت و پایداری،

کوه سر به آسمان ساییده ی شکیبایی و بردباری،

سینه ی سینای اسرار الهی،

گنجینه ی دانش و اقیانوس بینش،

ص: 19

مرکز هدایت و مهر،

پایه دین و ستون آیین،

یادگار و باقیمانده ی رسالت،

نفس نفیس محمدصلی الله علیه و آله،

سرچشمه ی دلیل و حجت،

برگزیده ی نجیبان گیتی،

سرور بانوان امت،

برترین زن تاریخ بشر،

تک درخت پاک و بارور بوستان رسالت،

پرورش یافته ی فرودگاه وحی،

کوثر پربهای قرآن،

همراز و همسنگر برترین مرزبان وحی،

بانوی شهسوار اسلام،

مادر گرانمایه ی حسن و حسین،

آموزگار سرفراز زینب و کلثوم،

مام پیشوایان نور،

دختر شریف ترین شریفان،

محبوب خدا و پیامبر،

در درخشنده ی رسالت،

لؤلؤ نورانی نبوت، جلوه ی خدا، یادگار رسول، و شبیه ترین انسانها در سیما و سیرت به پیامبر خدا و در همان حال مام شکوهبار پدر است.

در چشمان حق بین و نافذش،اقیانوس بی کرانه ی دانش و بینش، به گستره ی تاریخ فرهنگ ها و بعثت ها موج می زند و در سراسر سازمان وجودش روح یقین و جان ایمان جاری است.

ص: 20

ناگواریهای زندگی و مشکلات آن را با موهبت آکاهی و دانایی و با سلاح خردورزی و دانشوری و اندیشه ی ژرف، از سر راه کنار می زند و یا هضم و نرم و هنجار می نماید و رفعت دانش و اوج والایی و شکوه همه جانبه را با سعه ی وجودی و سلاح تواضع و فروتنی در خویشتن و در کنار هم جای می دهد.

جان شیفته و شیدایش، تنها با یاد خدا و عبادت خدا و نیایش با او، آرام می گیرد و روح تشنه اش با زلال وحی که بر قلب مصفای پدرش فرود می آید سیراب می گردد و بزرگ آموزگار ارزشها می شود.

فاطمه براستی چنان است که جسمش همبند و همنشین و همراه خاکیان و خاکنشینان است، اما روح بلند و تابناکش در عالم قدس.

او تبلور اندیشه های والا و ارزشهای جاری در وجود حضرت محمد(ص) و کتاب جاودانه ی او، قرآن است که روزگاری چند در این خراب آباد گیتی می درخشد.

بانویی است که تشعشع راستی و درستی در لحظه لحظه ی زندگی و کران تا کران عمرش جلوه گر است. آزاد زنی است که دیدگان حق بین، گوشهای حق شنو، دلهای حق پذیر، وجدانهای زنده و جانها و روانهایی که در تاریکی جهالت و عناد و تحجر و جمود و خودپرستی و خودباختگی و زشتکاری و تعصبات... مسخ نشده باشند، همان صداقت و صفا، شور و شعور، شکوه و قداست، پاکی و شهامت، دلسوزی و مردم خواهی، توحیدگرایی و ارزش دوستی «حضرت محمد(ص)»، کاروانسالار انسانیت را در گفتار و کردارش می نگرند و همان ملاک ها و معیارهای والا را که در «حضرت محمد(ص)» سراغ دارند، در او می یابند.

او در چشم خداجویان آگاه «حضرت محمد(ص)» است، و در بیان آزادمردان و آزادزنان راستین، اسطوره ی آزادگی و در چشم انداز پارسایان، سمبل پارسایی و وارستگی و در زبان حق طلبان تبلور حق و حق خواهی و حق پرستی، و در کران تا کران تاریخ پرچم هماره برافراشته ی دفاع از حقوق انسانها.

ص: 21

بگونه ای که محمدیان خاطره ی صدای محمد را در جوهر صدای او می نگرند و پیروان مسیح، سیرت او را در آیینه ی رفتار و کردار وی، و طهارت و قداست «مریم» را در زندگی او...نظاره می کنند.

عربی آن تطبیق نموده و ما را از نظرات خویش بهره مند ساختند که بدین وسیله با سپاس فراوان از بزرگواری ایشان، اینک این اثر ارزنده، بصورتی که می نگرید تقدیم می گردد.

گفتنی است که در این ترجمه، افزون برظرافت ها و ریزه کاریها و نکته پردازیهایی که شما خواننده ی نکته سنج، ضمن مطالعه ی کتاب، آنها را به روشنی دریافت خواهید داشت، این چند کار اساسی نیز بر روی این اثر ارزنده انجام گرفته است.

1- برگردان محتوا به محتوای کتاب، با قلمی روان و گویا که می توان گفت برگردان و نگارشی انجام پذیرفته است.

2- تنظیم آن به صورت شانزده بخش، تا بهره وری از آن برای پژوهندگان و مطالعه کنندگان آسان گردد.

3- انتخاب عناوین جالب در جاهای مناسب، تا کتاب را از یکنواختی خارج و جاذبه ی بیشتری به آن بدهد.

و اینک این برگ سبز را با قلبی آکنده از مهر و ارادت، به پیشگاه ریحانه ی پیامبر، مام فضیلتها و الگوی سرفراز، بزرگ اصلاحگر زمین و زمان، امام مهدی تقدیم می دارم. و در این اندیشه ام که آیا مترجم را این سعادت و توفیق خواهد بود که اثرش مورد قبول افتد؟

در این فرصت بجاست که از فرزندان ارجمندم «محسن» و «سعیده» که ضمن سخت کوشی در فراگرفتن دانش و بینش، تابستان 74 و تعطیلات دانشگاه و دبیرستان را، برای خدمت در آستان مام گرانمایه ی فضیلت ها، فاطمه علیهاالسلام اختصاص دادند و کار تایپ، مقابله و صفحه آرایی این کتاب را به پاس عشق به امیره ی ارزشها و والاییها، با شور و شوقی تحسین برانگیز، در کمترین فرصت ممکن به انجام رساندند، صمیمانه قدردانی می کنم و از آن ارزانی دارنده ی نعمت ها و موهبت ها،برایشان سرافرازی و موفقیت روزافزون، آرزو نمایم.

ص: 23

و به آن سوگند یاد می کند.

ن والقلم و ما یسطرون. (1) .

و پیامبر قلم،مرکب قلم دانشمندان رااز قطره های خون شهیدان راستین برتر و بالاتر ارزیابی می کند.

مدادالعلماء افضل من دماءالشهداء. (2) .

روشن است که منظور از قلم، قلمی است که در دست انسان آگاه و پرواپیشه و آزادمنش باشد و نگهبان ارزشها و در خدمت حق و فضیلت به چرخش درآید، نه قلمی که نگهبان ستم و بیداد گردد و به بزک کردن چهره ی کریه بیدادگران و فریبکاران به حرکت درآید.

و از موهبت های خدا به آیت الله قزوینی این بود که مرد قلم بود و قلمش در خدمت فرهنگ قرآن و خاندان وحی و رسالت می چرخید، که برخی از آثار فکری و قلمی آن بزرگوار عبارت اند از:

1- سیرة الرسول الاعظم

2- علی من المهد الی اللحد

3- شرح نهج البلاغه (در سه جلد)

4- فاطمةالزهرا من المهد الی اللحد

5- الامام الحسین من المهد الی اللحد

6- فاجعةالطف او مقتل الحسین

7- زینب الکبری من المهد الی اللحد

8- موسوعة الامام الصادق علیه السلام (در شصت جلد)

9- الامام الجواد من المهد اللحد

ص: 27

10- الامام الهادی من المهد الی اللحد

11- الامام العسکری من المهد الی اللحد

12- الامام المهدی من المهد الی الظهور

13- الاسلام الصحیح یتجلی فی مذهب اهل البیت

14- الفقه الواضح

15- الاسلام و التعالیم التربویه

و کتاب های ارزشمند دیگری که برخی به زبانهای مختلف ترجمه شده اند.

ص: 30

قدیم یا جدید در این مورد، نیاز خوانندگان را برطرف نمی کند و خلاء مورد اشاره را که هر پژوهنده و جستجوگری که در زندگی سراسر افتخار آن حضرت احساس می کند، آنگونه که شایسته و بایسته است پر نمی کند و آگاهی کامل از زندگی و ویژگی های شخصیت نمونه ی او را ارائه نمی دهد.

آری این نوشته ها نه تنها هدف مورد نظر را تامین نمی کند که گاه برخی از آنها ناچیزتر از آن است که بتواند ترسیم کننده ی تاریخ ساز برترین بانوی جهان باشد و شخصیت ارجدار و افتخارآفرین دخت پرشکوه پیامبر و محبوب ترین انسانها به آن حضرت را به گونه ای شایسته در چشم انداز جویندگان حق قرار دهد، چرا که ابعاد گوناگون شخصیت ارجدار و زندگی درس آموز و ویژگی های او به عنوان برجسته ترین آموزگار و الگوی زندگی، بیش از اینها درخور شناخت و ستایش و شناساندن است.

اینجانب هم، هرگز بر این اندیشه نیستم که می توانم به این رسالت بزرگ و مسئولیت سنگین قیام کنم و به گونه ای شایسته و بایسته به این هدف بلند و آرزوی دیرین، جامه ی عمل بپوشانم، بلکه اینجانب نیز به ناتوانی و نارسایی اندیشه و قلم و بیان خویش در این مورد اعتراف دارم.

به هر حال میان این آرزوی بزرگ و تحقق آن، روزها و سالها به سرعت سپری شد و رخدادها رخ داد و حوادثی برایم پیش آمد که مانع تحقق آرزوی نگارش کتاب مورد نظرم گردید تا سرانجام طوفانی از حوادث بر من وزیدن گرفت و ابرهای تیره و تاری از غم واندوه بر زندگی ام سایه گسترد. اینجا بود که با خدای خویش پیمان بستم که اگر آن بنده نواز، موج اندوه و پریشانی را از این بنده ی ناچیزش برطرف ساخت، به یاری او به نگارش کتابی در مورد زندگی افتخارآفرین بانوی بانوان دست خواهم زد.

به عهد خویش وفادار بودم که خدای دانا به مهر و لطف خویش، گرفتاریم را برطرف ساخت و ابرهای تیره و تار را از آسمان زندگی ام زدود و من نیز با ستایش و سپاس به بارگاه او

ص: 33

ص: 34

هم اکنون نگارش این سطور و صفحات را آغاز نمودم. نمی دانم به کجا خواهم رسید و سخن به کجا خواهد انجامید و سرانجام کارم در نگارش این کتاب چه خواهد شد؟

از خدای بزرگ که بهترین یار و یاری دهنده است کمک می جویم. او مرا بسنده است و در این سرا و سرای آخرت بهترین کارساز و بهترین توفیق دهنده و یار و یاور است.

سید محمد کاظم قزوینی،

کربلا- عراق

26 جمادی الثانی 1392 ه

ص: 35

و تا هنگامه ی رستاخیز، همواره در بامدادان و شامگاهان و شب و روز تلاوت می گردد.

او شخصیت شکوهباری است که انسان به هر اندازه بیشتر و افزونتر بسوی کمال و معنویت اوج گیرد و حقایق جهان هستی را بهتر دریابد و از راز و رمز آفرینش و صعودها و سقوطها آگاهی افزونتری کسب کند، شکوه و شخصیت این برترین بانوی گیتی برای او بصورت گسترده تری از افق آشکار می گردد و امتیازات و ویژگی هایش به صورت درخشنده تری جلوه گر می شود، چرا که فاطمه علیهاالسلام همان بانوی گرانمایه ای است که خدای بزرگ او را می ستاید، به خوشنودی او خوشنود می گردد و با غضب و خشم او، خشمگین می شود. پیامبر بزرگ خدا او را به شکوه و بزرگی مقام و منزلت یاد می کند و امیر مومنان به دیده احترام و بزرگی به او می نگرد و از او سخت تجلیل می نماید و همینگونه همه ی امامان نور از حضرت مجتبی علیه السلام گرفته تا آخرین آنان امام مهدی علیه السلام، همگی به صورت وصف ناپذیری به او احترام می کنند و به دیده ی تقدیس و تکریم به این مام فضیلت ها و والایی ها می نگرند

بانوی بزرگی که در قرون و اعصار به نام بلند آوازه ی او نظام ها برپا گشته و قدرت ها تاسیس شده و نیز به نام ستم سوزش قدرت ها و حکومت ها در هم نوردیده شده است.

انسان برتری که بخاطر دوستی او در روز رستاخیز خواهی دید که چگونه فوج فوج از مردم، وارد بهشت می گردند و به خاطر انحراف از مهر و دوستی و راه و رسم انسانساز او، چگونه آنان که کیفر ورزیده اند، انبوه انبوه به سوی دوزخ سوق داده می شود.

خواننده ی گرامی با مطالعه ی دقیق آن، آنها را به تدریج دریافت می نماید. آری سخن از زندگی سالار بانوان، در برگیرنده ی رخدادها و حوادثی است که تمامی آنها عبرت انگیز و حکمت آموز و در بردارنده ی گرانبهاترین و کارسازترین درسهای زندگی و تعالی است و انسان ترقی خواه بدین وسیله می تواند از زندگی سراسر افتخار بندگان برگزیده و دوستان خدا، و از دیدگاه آنان در مورد زندگی و چند و چون آن آگاهی یابد. با گوشه ای از تاریخ پر فراز و نشیب اسلام که به زندگی فاطمه علیهاالسلام، این شخصیت پرشکوه و تاریخ ساز گره می خورد، آشنا گردد. گرچه زندگی افتخار آفرین او کوتاه بود و آن هم در بیت رفیع امامت و سراپرده ی خویش و اداره ی خانه و زندگی و تربیت نسلی سرفراز، بدون ذره ای تظاهر، سپری شد و کسی جز خاندان و همنشینان و بستگانش از شیوه و روش انسانساز و رفتارش در خانه، آگاهی نیافتم و تاریخ نیز در حق او ستم و بیداد روا داشت و آنگونه که شایسته و بایسته ی شخصیت گرانمایه و فرزانه ای چون او بود، به زندگی و اندیشه و سرگذشت وی و ترسیم آن زندگی پربار برای آیندگان بهاء نداد.

3- و نیز در این بحث از «زن» به عنوان یک انسان به مفهوم واقعی اش که در جامعه و محیط زندگی اش در چارچوب مقررات انسانساز دین خدا و در قلمرو پاکدامنی و شرافت و صیانت از موجودیت و هویت و شخصیت اش به او امکان کار و تلاش و پیمایش پله های نردبان ترقی و تکامل داده میشود نیز، سخن خواهد رفت.

4- و نیز ضمن بحث در این روند، روشن خواهد شد که:

اسلام زن را بر خلاف پندار بداندیشان نه تنها از دانش و فرهنگ، ادب و شناخت،کسب معرفت و پیمایش مدارج کمال علنی و معنوی باز نمی دارد، که سخت او را در این راه تشویق می کند و تنها از او می خواهد که از خودنمایی و جلف بازی، بی پروایی و هرزگی، نشست و برخاست ناصواب با بیگانه و اموری از این قماش که سرانجام زن را به نگونساری و تباهی می کشد و شخصیت و حقوق و هویت و هستی او را به نابودی سوق می دهد، بپرهیزد.

خویش نگاه دارد و قانونی فراهم آورد که او گرچه به صورت عادلانه و انسانی نتواند با بیش از یک زن ازدواج نماید.

این سازمان آگاهانه و یا ناآگاهانه با چنین کاری دروازه های تباهی و بدبختی را به روی زن می گشاید و در همان حال درهای نیکبختی همسرداری و لذت معنوی و روحی وصف ناپذیر مادر شدن را بر روی او مسدود می سازد.

اگر براستی زن بر سر دوراهی قرار گیرد که یا با یک مرد دارای همسر بصورت عادلانه و انسانی پیمان زندگی مشترک ببندد و یا خانه نشین گردد تا گیسوانش بسان دندان هایش سفید شود و به واپسین لحضات زندگی و مرگ برسد، کدامیک را برمی گزیند و کدام یک از این دو بهتر و بر صلاح اوست؟!

و پرطراوت و لذت بخش است به او روی می آورند، و آنگاه که زیبایی و طراوت و دلربایی و طنازیش بر اثر گذشت زمان و بی بند و باری، رو به افول نهاد، او را به دور می افکنند و به سوی دیگری می روند.

براستی اگر زن خردمندی بر سر این دو راهی قرار گیرد که، یا زندگی به صورت تنهایی و ازدواج نکردن را برگزیند که به یکی از دو سرنوشت دردناک و فرجام فاجعه بار خواهد انجامید یا ازدواج و زندگی با مرد همسردار و شرافتمندی را برگزیند که براستی خواهان اوست، کدامیک را بر خواهد گزید؟

آن زندگی سخت و فاجعه بار را؟ یا این زندگی انسانی و شرافتمندانه ای را که به هر حال در پرتو مقررات عادلانه ی اسلامی و اخلاق انسانی آن، بتواند از نیکبختی همسرداری بهره مند گردد و خانواده تشکیل دهد و عفاف و نجابت خویش را پاس دارد و خوشنام و پاکدامن جلوه کند و فرزندان شایسته و اعضاء موثر و مفیدی برای جامعه و تمدن خویش بپرورد؟

راستی کدام یک از این دو راه را برخواهد گزید؟

آن یا این را؟

و کدامیک برای او و جامعه اش بهتر خواهد بود؟

3- افزون بر آنچه آمد، بّرخی از مردان جامعه، بطور طبیعی به گونه ای هستند که یک زن نمی تواند پاسخگوی نیاز جسمی و روحی آنان باشد و نیاز به همسر دیگری دارند.

4- و نیز برخی از زنان نمی توانند خواسته های طبیعی خود را با خواسته ی طبیعی همسرشان و در پاسخگویی به میل و نیاز فراوان او سازگاری و هماهنگی بخشند.

5- علاوه بر همه ی اینها، زن در مسیر زندگی با عوارضی چون نازایی، بیماری، از کار افتادگی جسمی، مسافرت و دیگر مشکلات روبروست و با دقت و تعمق منصفانه به این نکات دقیق پنجگانه، بهترین و شرافتمندانه ترین راه برای سامان بخشیدن به جامعه در این مورد، همان طرحی است که اسلام ارائه می کند.

روشن است که بحث در این موضوع فرصت بیشتری می طلبد اما نگارنده اینک در مقام بحث گسترده در این مورد نیست، چرا که سخن طولانی می شود و از هدف اصلی کتاب باز می مانیم. به همین جهت به بحث اصلی باز می گردیم.

شیطانهای خویش الهام گرفته و خشنودی مخلوق را به خشم و ناخشنودی آفریدگار هستی خریدار بوده اند، این روایات دروغ و بی اساس را ساخته و پرداخته اند.

این دین فروشان بدین جهت که به خریداران دین و عقیده ی متزلزل و وجدانهای مرده ی خویش پاسخ مثبت دهند و آنان را از خود خوشنود سازد، با قلم های زهرآگین کینه و دشنی خویش، به نوشتن این روایات دروغ و ساختگی پرداختند و در راه دین فروشی خود نه به این موضوع اهمیت دادند که این دروغ پردازی ها باعث اهانت به صاحب شریعت، پیامبر بزرگ خداست و نه به این نکته بهاء دادند که این دروغ سازی هایشان با انبوه روایاتی که در کتاب های معتبر خودشان پیرامون شخصیت پرشکوه فاطمه علیهاالسلام آمده است، تناقض آشکار دارد.

گویی آنان بخاطر پاسخگویی به درون و وجدانهای آلوده ی خویش از اهانت به شخصیت والای دخت سرفراز پیامبر شادمان می شدند در حالی که خوب می دانستند که آن گوهر گرانمایه ی جهان هستی از خاندان پیامبر و محبوب ترین انسانها در نزد اوست. به نظر می رسد که این بداندیشان از آنجایی که نمی توانستند بطور صریح و بی واسته به ساحت پاک پیشوای گرانقدر توحید، اهانت روا دارند آمدند و این راه پیچیده و انحرافی را برای راضی ساختن وجدان پلید و پاسخگویی به انگیزه های دوزخی خویش برگزیدند.

من نمی دانم انگیزه های این یورش سخت و بی رحمانه بر شخصیت والای فاطمه علیهاالسلام چیست؟

نمی دانم دلایل این کینه عمیق و دشمنی دیرینه و عجیب کدامست؟

آیا نه اینکه این بانوی فرزانه دخت سرفراز، پاره ی تن، نور دیده،میوه ی دل و روح و روان پیامبر خداست؟

مگر فاطمه علیهاالسلام جانشین پیامبر گرامی بود که مقام والای او دشمن حسود و کینه توز را بر آن وادارد که شخصیت فرزانه او را مورد یورش قرار دهد همانگونه که با شوی

ص: 44

گرانقدرش بر اساس همین انگیزه های شیطانی، بنای بداندیشی و بدرفتاری را نهادند؟!

راستی این همه اصرار بر جنگ با شخصیت پرشکوه آن بانوی گرانمایه چرا؟!

شکوهبار معنوی او را زیر رگبار دروغ دجالگری بگیرند؟

علاوه بر این مسلمان نماها، خاور شناسان مغرض و بداندیش یهودی و مسیحی و...نیز در این مورد نقش گمراهگرانه و ویرانگری دارند.

آنان با این انگیزه ی شوم که مقدسات اسلام و پیروان آن را مورد هجوم و بدگویی قرار دهند، بافته های بی اساس دروغپردازان را گرفته و از آنها افسانه ها ساخته و در مجامع خود منتشر نموده اند؛ و با کمال تاسف برخی از مسلمانان نوشته های زهرآگین آنان را بدون هیچ نقد و تصحیح و حاشیه ی روشنگرانه ای برگردان نموده و به دست چاپ سپرده و در کشورهای اسلامی منتشر ساخته اند، به گونه ای که گویی اینان نیز با آن مستشرقین مغرض و بداندیش همفکر و همداستان بوده اند.

باطل و دروغ و دجالگری با رعایت امانت در ترجمه، ناسازگار است؟

از جمله ی مطالب پوچ و گمراه کننده ی کتاب مورد اشاره اینگونه است:

«فاطمه بانویی تندخو و ترشرو بود و در زیبایی چهره، «رقیه» خواهرش از او زیباتر و «زینب» در ذکاوت و هوش از او باهوشتر می نمود.

و هنگامی که پدرش پیامبر، از پشت پرده به او گفت که «علی» به خواستگاری او آمده است بی درنگ و بی هیچ تامل و اندیشه ای پاسخ مثبت داد.

او علی را با آن شجاعت شکوهبارش، فردی محروم ارزیابی می کرد و مورد نکوهش قرار می داد و با این وصف آن اندازه که «فاطمه» نسبت به علی علاقه داشت، علی به او تمایل نشان نمی داد.

علی چهره ی زیبایی نداشت، چرا که چشمانش درشت و کم سو بود و استخوان بینی اش فرونشته و پهن، شکمش بزرگ بود و سرش طاس و با این ظاهر و چهره، مردی پرشهامت و پرواپیشه و راست گو و با وفا و پر اخلاص و شایسته کردار بود، گو اینکه در هنگامه های تصمیم گیری سستی و تردید در او دیده می شد.

او به دلیل فشار روزگار به نخلستان یک نفر یهودی می رفت و آن را در برابر مشتی خرما آبیاری می کرد!! و هنگامی که به خانه بازمی گشت با رویی ترش به همسرش می گفت: هان! این خرما را بگیر و بخور و به فرزندانت نیز بخوران!!

او پس از هر برخوردی در خانه خشمگین می شد و به حالت قهر به مسجد می رفت و آنجا می خوابید و پدر همسرش بر شانه ی او دست می نهاد و اندرزش می داد و برای مدتی میان او و «فاطمه» طرح آشتی می افکند و او را روانه ی خانه می ساخت.

از رخدادهای زندگی مشترک آنان از جمله این بود که؛ روزی پیامبر دخترش را دید که در خانه نشسته است و به خاطر مشتی که «علی» به او نواخته است گریه می کند!!

«محمد» با اینکه برای خشنود ساختن دخترش، «علی» را در پیشتازی و پیشگامی در اسلام ستایش می کرد. با این وصف به او کمتر توجه و احترام می نمود.

ص: 47

دو داماد دیگر پیامبر، «عثمان» بزرگوار و «ابوالعاص» که اموی نژاد بودند،بیش از «علی» با پیامبر سازش و مدارا می کردند.

«علی» از این موضوع که پیامبر برای نیکبختی دخترش کاری نمی کرد و از اینکه او را به کارهای حساس نمی گماشت و گویی لایقش نمی دید، سخت رنج می برد!!

پیامبر گرچه کار زدن گردنها را به «علی» وا می نهاد اما از سپردن هر گونه رهبری و فرماندهی و تنظیم امور و تدبیر شئون به او، خودداری می ورزید و نقش حساسی به او نمی سپرد. بد تر از اینها، درگیری و دشمنی ورزیدن علی و فاطمه با همسران پیامبر بود که فاطمه همواره با حسرت و تاسف بسیا از پدرش گله می کرد، چرا که به نظر او پدرش هرگز از دخترانش دفاع نمی کرد...»

و جنایات تاریخی سیاه و رسوای دیگری که این مردک خیانتکار، خود ساخته و پرداخته و سراسر کتاب خویش را با آنها سیاه کرده است...

قحطی شوم بسوی دهکده و سرزمین شوم می رود،

و هر پدیده ای به جنس خود تمایل پیدا می کند و روی می آورد.

کبوتر با کبوتر باز با باز

کند همجنس با همجنس پرواز

آری، تمامی این سخنان گوناگون و نسبت های رسوا و ساختگی که این کتاب شوم از آنها آکنده است چیزی جز سخنان عنصر بی خردی نیست که با تاریخ درست و حقایق و واقعیات تاریخی مخالف است و با همه ی آنچه که امت اسلام بر آن اتفاق و اتحاد دارند بطور کامل در تضاد است و با روایات و سخنان پیامبر گرامی که در معتبرترین منابع اسلامی پس از قرآن موجود است، تناقض آشکار و کامل دارد.

آیا این دروغ پردازی ها با سخن جاودانه ی پیامبر در مورد دخت فرزانه اش هماهنگ است که می فرمود:

فاطمه حوریه ای است در چهره ی انسان، هرگاه من در خود شور و شوق بهشت احساس می کنم او را بوسه باران می سازم.

فاطمة حوراء انسیة کلما اشتقت الی الجنة قبلتها. (1) .

و یا با این بیان او که:

دخترم، «فاطمه» حوریه ای است در چهره ی آدمیان.

ابنتی فاطمة حوراء آدمیة. (2) .

و با این سخن آن حضرت که:

«فاطمه» همان زهره ی درخشنده است.

فاطمة هی الزهرة (3) .

آیا این دروغ سازی ها با سخن مادر «انس بن مالک» سازگار است که در وصف آن

ص: 49

بانوی گرانمایه می گوید:

«فاطمه همچون ماه شب چهارده بود و یا بسان خورشید نورافشانی که ابر او را بپوشاند و از پشت ابرها بتابد و سر برآورد و نور بپراکند.

او چهره ای سپید داشت که سپیدی آن آمیخته با سرخی بود گیسوانی مشکی و سیاه داشت و شبیه ترین انسانها به پیامبر خدا بود».

به خدای سوگند، فاطمه علیهاالسلام در زیبایی صورت و سیرت همانگونه بود که شاعر سروده است:

بیضاء تسحب من قیام شعرها

و تغیب فیه و هو جثل و اسحم

فکانها فیه نهار مشرق

و کانه لیل علیها مظلم (1) .

سپید چهره ای که به هنگام ایستادن گیسوانش بر زمین کشیده می شود و در میان موهای انبوه و پیچیده و مشکی و زیبای خود پنهان می گردد.

تو گویی آن فرشته ی زیبا در میان گیسوانش بسان خورشید می درخشد و موهای سیاهش همانند شب تار،آن خورشید درخشان را می پوشاند.

و واژه ارزشمند «زهراء» که به مفهوم درخشندگی است و به اتفاق همه ی مورخان و محدثان یکی از القاب بانوی بانوان است، نشانگر پرتویی از زیبایی و شکوه بی نظیر دخت سرفراز پیامبر است.

«فاطمه در سازمان وجودم سخن می گفت و آنگاه که جهان را با ولادتش نور باران ساخت به حالت سجده فرود آمد و انگشت خویش را بلند نموده بود»؟ (1) .

و آیا دروغ بافی های این خاور شناس بداندیش در مورد بانوی بانوان با سخن «عایشه» سازگار است که گفت:

«هیچ انسانی را در راه رفتن، عملکرد و سخن گفتن، نشست و برخاست و راه و رسم زندگی به پیامبر خدا شبیه تر از دخت گرانمایه اش، «فاطمه» ندیدم؟

او هرگاه به حضور پیامبر وارد می شد، پیامبر به احترام او با همه ی قامت می ایستاد و او را بوسه باران می ساخت و خوش آمد می گفت و دست او را می گرفت و در جای خویش می نشانید.»

ما رایت احدا اشبه سمتا و دلا و هدیا و حدیثا برسول الله فی قیامه و قعوده من فاطمه... (2) .

من هیچ انسانی را در سخن گفتن، شبیه تر از «فاطمه» به پیامبر ندیدم...

آیا...

آیا براستی دروغ پردازی های این خاور شناس کینه توز در مورد امیر مومنان که گویی آن آن حضرت چهره ای زیبا و پرشکوه نداشت، یا ترشرو و تندخو بود، و یا بانوی بانوان او را خوش نداشت و به او اهانت و سرزنش روا می داشت و سخنان پوچ و تهمت هایی از این دست، با آنچه در مورد شکوه و زیبایی چهره ی امیر فضیلت ها آمده است تناسب دارد؟

ص: 51

همه ی محدثان و مورخان بر این واقعیت گواهی می دهند که آن حضرت در جمال و زیبایی به گونه ای بود که گویی ماه شب چهارده است. زیبایی سر و گردنش وصف ناپذیر، و سپیدی گلو و گردن او به تنگ زرین و نقره فام می ماند. (1) .

او همواره تبسم دلنشین و نمکینی بر لب داشت و به گاه تبسم، دندانهای سپید و مرتب و زیبایش بسان دانه های مرواریدی که در رشته ای ردیف شده باشند، نمایان می گشت. (2) .

انه کان حسن الوجه، کانه قمر لیله البدر...

راستی را که بافته های این عنصر بداندیش کجا و اشعار مرد دانش و تقوا «ابوالاسود» کجا که می سراید:

اذ استقبلت وجه ابی تراب

رایت البدر حار الناظرینا

حسدوا الفتی اذ لم ینالوا فضله

فالناس اعداءله و خصوم

کضرائر الحسناء قلن لوجهها

حسدا و بغضا: انه لدمیم (3) .

هنگامی که با سیمای شکوهبار امیر مومنان روبرو گردی،درست همانند آن است که ماه نورافشان شب چهارده را می نگری که شگفتی و بهت تماشاگرانش را برانگیخته است.

بداندیشان و حسودان به آن جوانمرد عصرها و نسلها حسادت ورزیدند، چرا که نتوانستند به مقام والا و برتری جایگاه معنوی او دست یابند و از این رو دشمن او شدند.

ص: 52

درست بسان زن زیبا چهره و صاحب جمال و کمالی که هووهایش از روی حسد و به انگیزه ی کینه جویی، او را زشت و نازیبا بخوانند.

و نیز این آیه در مورد او فرود آمد که:

و من الناس من یشری ابتغاء مرضات الله والله رءوف بالعباد. (1) .

برخی از مردم برای بدست آوردن خشنودی خدا جان خویش را فدا می کنند و خدا بر این بندگان مهربان است.

با این بیان چه زمانی امیر فضیلت ها از پیکار و درهم کوبیدن شرارت ها و رذالت ها و دفاع جانانه از ساحت پاک و شکوهبار پیامبر عقب نشست تا بتوان این نسبت سراپا دروغ را به او داد که آن حضرت در کاری از کارهای دینی، سستی و تردید ورزید؟

آری جز این نیست که باطل گرایی و باطل گویی نه اندازه ای دارد و نه مرز و پایانی؟

و به بانوی بانوان می فرماید:

فاطمه جان! من تو را به عقد پیشتازترین فرد امتم از نظر گرایش به اسلام، و به پردانش ترین و بردبارترین و خوش اخلاق ترین آنان، درآورم.

انی زوجتک اقدم امتی سلما، و اکثرهم علما، و اعظمهم حلما. (1) .

و نیز به او می فرماید:

فاطمه جان! من تو را به ازدواج پیشگام ترین انسانها در پذیرش حق و خوش خوترین و خوش خلق ترین آنان، درآوردم.

براستی آیا ممکن است که پیامبر، امیر مومنان را اینگونه وصف کند و اینگونه رفتار و کردار شایسته و اخلاق انسانی و ارزشهای والایش را در زندگی بستاید و آنگاه او در رفتار خانوادگی و سیستم اخلاقی، آنگونه که آن مرد پلید و دروغ پرداز نشان می دهد در برابر دیدگان پیامبر و همسایگی او- عمل کند، و آنچنان باشد؟ آیا می توان چنین چیزی را تصور کرد؟

خدای گواه است که هرگز...، واقعیت این است که دجالان و دروغ پردازان، دروغ می بافند و تهمت می زنند و شایعه می پراکنند. آری او همان انسان والایی است که پیامبر راستگو و امین او را معرفی می کند.

براستی آیا وجدان شما خواننده ی گرامی آن دروغ رسوایی را که این مردک رذل- که خدای دهانش را درهم شکند- به امیر مومنان نسبت می دهد که گویی او دخت سرفراز پیامبر و پاره ی تن او را مشت می زد، آیا این نسبت ناروا را وجدانت می پذیرد؟ در حالی که امیر مومنان همان انسان والایی است که همواره در اندیشه و رفتار و گفتار گام بر جای پای پیامبر می نهاد و گوش او از سخنان جاودانه ی پیامبر سرشار و لبریز بود که خطاب به

ص: 55

بانوی بانوان می فرمود:

ان الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک.

فاطمه جان! خدای به خشم تو خشمگین می گردد و به خشنودی تو خشنود.

و نیز این بیان روح بخش آن حضرت در گوش جان امیر مومنان طنین افکن بود که پیامبر دست «فاطمه» را می گرفت و می فرمود:

من عرف هذه فقد عرفها و من لم یعرفها، فهی بضعة منی، هی قلبی روحی التی بین جنبی فمن آذاها فقد آذانی. (1) .

هان! هر کس این بانوی سرفراز را می شناسد که می شناسد و هر کس نمی شناسد بداند که او، پاره ی تن، و روح من است. از این رو هر که او را بیازارد مرا آزرده است.

و می فرمود:

فاطمة بضعة منی یریبنی مارابها و یوذینی ما آذاها. (2) .

فاطمه پاره ی تن من است، آنچه او را ناراحت کند، مرا ناراحت می سازد و آنکه او را بیازارد، مرا آزرده است.

و می فرمود که:

فاطمة بضعة منی،فمن اغضبها فقد اغضبنی. (3) .

فاطمه پاره ی تن من است،از این رو هر کس او را به خشم آورد مرا خشمگین ساخته است.

ص: 56

و می فرمود:

فاطمة بضعة منی، یقبضنی ما یقبضها و یبسطنی ما یبسطها. (1) .

فاطمه پاره ی تن من است، آنچه او را افسرده سازد مرا افسرده می سازد و آنچه او را شادمان گرداند، مرا شادمان ساخته است.

و چرا می فرمود،

هذا اول من یصافحنی یوم القیامة.

هان! بدانید که این جوانمرد نخستین کسی است که در روز رستاخیز با من مصافحه خواهد کرد؟

و چرا گاهی خطاب به یارانش می فرمود: نخستین کس که از شمایان در کنار حوض کوثر بر من وارد می گردد، همان کسی است که پیش از همگان اسلام آورده، و او کسی جز «علی» نیست؟

و چگونه این راز ساختگی و انگیزه ی دروغین، که کشف بزرگ این نویسنده ی تیره بخت و پلید است، بر همه ی یاران پیامبر و نسل دوم از آنان پنهان و ناشناخته ماند؟ به گونه ای که بسیاری از آنان همچون: سلمان،انس بن مالک، زید بن ارقم، عبدالله بن عباس، عبدالله بن حجل، هاشم بن عتبه، مالک اشتر، عبدالله بن هاشم، محمدبن ابی ابوبکر، عمربن حمق، ابوغمره، عدی بن حاتم، ابورافع بریده، جندب بن زهیر و ام الخیر... آن حضرت را به خاطر پیشتازیش در اسلام و ویژگی های بسیار و امتیازات بی شمارش ستودند؟

آیا پندار ساختگی کم توجهی پیامبر به ساحت مقدس امیر مومنان با منطق قرآن شریف سازگاری نشان می دهد که آن گرانمایه را «نفس نفیس پیامبر پاک» عنوان می دهد؟

و یا پاداش پرشکوه رسالت پیامبر را، محبت و مهر ورزیدن به امیر مومنان قرار می دهد؟

آیا این دروغ ساخته و پرداخته ی این خاورشناس با بیان پیامبر گرامی در روایت «مرغ بریان» که در معتبرترین منابع دینی اهل سنت پس از قرآن آمده است تطبیق می نماید که پیامبر دست ها را به آسمان گرفت و نیایشگرانه فرمود:

اللهم ائتنی باحب خلقک الیک لیاکل معی.

ص: 58

بار خدایا! محبوب ترین آفریده ی خویش را به سویم گسیل دار تا با من هم غذا شود! و آنگاه به گواهی مورخان و محدثان، خدایش علی علیه السلام را فرستاد و با او از آن غذای آسمانی و بهشتی خورد؟

آیا با این بیان پیامبر هماهنگ است که به عایشه فرمود:

ان علیا احب الرجال الی و اکرمهم علی، فاعرفی له حقه، و اکرمی مثواه. (1) .

«علی» محبوب ترین مردان و گرامی ترین آنان در نزد من است. از این رو حرمت والای او را نیک بشناس و او را گرامی بدار؟

آیا با این سخن پیامبر می سازد که فرمود:

احب الناس الی من الرجال علی. (2) .

محبوب ترین مردان نزد من علی است؟

یا با این بیان آن حضرت که فرمود:

علی خیر من اترکه بعدی. (3) .

علی بهترین چهره ای است که پس از خود بر جای می گذارم؟

یا با این روایت پیامبر که فرمود:

خیر رجالکم علی بن ابی طالب و خیر نسائکم فاطمة بنت محمد. (4) .

بهترین مردان شما «علی» است و بهترین زنان شما «فاطمه»، دخت «محمد» است؟ و یا با این سخن پیامبر که:

علی خیرالبشر، فمن ابی فقد کفر. (5) .

ص: 59

«علی» بهترین انسان است و هر کس این واقعیت را نپذیرد، بی گمان کفر ورزیده است؟

و یا با این روایت که:

من لم یقل علی خیر الناس فقد کفر. (1) .

هر کس نگوید علی بهترین مردم است، بی تردید کفر ورزیده است؟

و یا با این بیان پیامبر که در روایت «پرچم» که مورد قبول همه ی مسلمانان است فرمود:

لاعطین الرایة غدا رجلا یحبه الله و رسوله، و یحب الله و رسوله. (2) .

فردا پرچم جهاد را به دست مردی خواهم سپرد که خدا و پیامبرش او را دوست می دارند و او نیز خدا و پیامبر او را دوست می دارد؟

و یا با این سخن جاودانه ی پیامبر که فرمود:

علی منی بمنزلة راسی من بدنی. (3) .

علی نسبت به من، بمنزله ی سر در پیکرم می باشد؟

و یا با این بیان پیامبر که:

علی منی بمنزلتی من ربی. (4) .

مقام والای علی نزد من بسان مقام من نزد پروردگار من است؟

و یا با این حدیث نبوی که:

علی احبهم الی، و احبهم الی الله. (5) .

محبوب ترین انسانها نزد من و دوست داشتنی ترین ها در نزد خدا، «علی» است؟

ص: 60

و یا با این بیان پیامبر که به علی علیه السلام فرمود:

انا منک و انت منی،...! (1) .

من از تو هستم و تو از من...؟

و یا با این سخن پیامبر که فرمود:

علی از من است و من از او، و او پس از من سرپرست و سررشته دار امور هر انسان با ایمان است؟ (2) .

و یا با این بیان آن حضرت که به هنگامه ی فرستادن سوره ی «برائت» بوسیله ی امیر مومنان و تلاوت آن در مکه برای مشرکان فرمود:

لا یذهب بها الا رجل منی و انا منه. (3) .

هیچ کس جز مردی که از من است و من از او هستم، نمی تواند این سوره ی مبارکه را ببرد و تلاوت کند؟

و یا با این بیان که علی علیه السلام را مخاطب ساخت و فرمود:

لحمک لحمی و دمک دمی و الحق معک. (4) .

گوشت تو، گوشت من است و خون تو، خون من و حق همواره به همراه توست؟. و یا با این روایت که «حاکم نیشابوری» آن را صحیح شمرده و «طبرانی» آن را از بانوی بزرگوار «ام سلمه» آورده است که:

ص: 61

پیامبر خدا هنگامی که خشمگین می شد هیچ کس جز علی علیه السلام جرئت سخن گفتن با آن حضرت را نداشت؟ (1) .

و یا با این حدیث از «عایشه» که می گوید:

به خدای سوگند، هیچ کس را در پیشگاه پیامبر محبوب تر از «علی» ندیدم و در روی زمین هیچ بانویی محبوب تر از همسر او در نظر پیامبر نبود؟ (2) .

و یا با روایت «بریده» و «ابی» که گفتند:

محبوب ترین انسانها در پیشگاه پیامبر از میان زنان، فاطمه بود و از مردان «علی». (3) .

و یا با روایت «جمیع بن عمیر» که می گوید:

به همراه عمه ام بر «عایشه» وارد شدم و پرسیدم:

ای الناس احب الی رسول الله؟ (4) .

محبوب ترین انسانها در نظر پیامبر کیست؟

عایشه پاسخ داد:«فاطمه»

پرسیدم: از میان مردان چه کسی محبوب تر است؟

پاسخ داد: همسر گرانمایه ی «فاطمه» که پیوسته روزها را روزه می گیرد و شب ها را به عبادت و راز و نیاز با خدا می گذراند.

آیا دروغ پردازی های خاورشناس مغرض با این بیانات پیامبر سازگار است؟

روشن است که هرگز!

ص: 62

چگونه؟

با توجه به آنچه گذشت، چگونه پیامبر به دیگران بیش از علی علیه السلام توجه داشت و به او بیش از همه بهاء نمی داد،در حالی که او نخستین کسی است که خدا او را پس از پیامبر در میان همه ی مردم روی زمین، برگزیده است؟

همانگونه که به دخت سرفرازش «فاطمه» در این مورد فرمود:

فاطمه جان! خداوند به مردم روی زمین نگریست و پدرت را از میان همه ی آنان برگزید و او را به پیامبری برانگیخت. پس از آن دگرباره به مردم روی زمین نگریست و شوی گرانقدرت را برگزید و به من وحی فرمود تا تو را به ازدواج او درآورده و او را جانشین خویشتن قرار دهم. (1) .

و نیز فرمود:

ان الله اختار من اهل الارض رجلین احدهما ابوک و الاخر زوجک. (2) .

خداوند از مردم روی زمین دو مرد را برگزید:

یکی پدرت،و دیگری همسرت.

و نیز انبوه روایات صحیح و معتبر دیگری که مرحوم علامه ی امینی «قدس سره» در رد و انکار دروغپردازی ها و اباطیل و افسانه های کتاب مورد اشاره، آورده است.

و شاید گفتنی باشد که حملات تند و یورش های ناجوانمردانه، بر ضد خاندان وحی و رسالت براستی بسیار است که ما در بحث های سلام الله علیها آینده به مناسبت های گوناگون به خواست خدا به برخی ار آنها اشاره خواهیم داشت.

اما اینک پیش از طرح اصل بحث، مناسب است مقدمه ای کوتاه به عنوان سرآغاز

ص: 63

ص: 64

و ورود به بحث طرح نماییم، چرا که شخصیت مورد بحث و قهرمان نمونه ی این کتاب،براستی شخصیتی برتر و والاتر و شکوهبارتر از همه ی قهرمانان و شخصیت های شناخته شده و برجسته تاریخ انسان است. از این رو بناگزیر پیش از اصل بحث نکاتی طرح می گردد که در حقیقت از نکات و مسائل فوق عادی و فوق طبیعی است، چرا که شخصیت و قهرمان بحث ما نیز خود از شخصیتی برتر و والاتر و فوق همه ی شخصیت های عالی بشری، برخوردار است و یک شخصیت شکوهبار و ماوراء بشری است که در آینده ی نزدیک درستی این سخن بر شما خواننده ی گرامی روشن خواهد شد و حقیقت مقام والای او را با همه ی وجود خواهی یافت.انشاءالله.

ص: 65

اهداف بلند من سودبخش و مفید نیافتاد.

ما نفعنی مال قط مثل مانفعنی مال خدیجة.

پیامبر گرامی با بهره گیری از ثروت «خدیجه»، وام وامداران را می پرداخت و بردگان را آزاد می نمود و به درماندگان کمک می کرد و بار را از دوش آنان برمی داشت و در رخدادهای ناگوار زندگی از آن به هر اندازه لازم بود مصرف می کرد و زیر بال محرومان را می گرفت، و هنگامی که در مکه بود به یاران بینوای خویش کمک می کرد و پول و امکانات لازم برای هجرت مهاجران را می پرداخت.

پیامبر در زمان حیات این بانوی فداکار آنچه صلاح می دانست از دارایی او هزینه می کرد و پس از رحلت او نیز باقیمانده ی ثروتش را، او و فرزندانش به ارث بردند. (1) .

و درست به همین جهت است که سخن جاودانه پیامبر مفهوم روشن خویش را پیدا می کند که فرمود:

اسلام پس از جاذبه و معنویت خود، تنها با شجاعت و شهامت و شمشیر عدالت علی و دارایی خدیجه بر پای ایستاد و استواری یافت.

ما قام و لااستقام الدین الا بسیف علی و مال خدیجة.

در اندوه فقدان آن یار مهربان و همسنگر و پشتیبان فداکار و هوشمند، بر گونه هایش می غلطید و فرومی ریخت.

روزی آن گرانمایه ی عصرها و نسلها از خدیجه، همانند همیشه با عظمت و احترام بسیار یاد کرد که عایشه گفت:

ای پیامبر خدا! او بانویی سالخورده و از کار افتاده بود... و خداوند بهتر از او را به شما داده است! پیامبر فرمود:

«هرگز اینگونه که تو می پنداری نیست.خدا بهتر از او را به من نداده است، چرا که او هنگامی به من ایمان آورد که مردم به من کفر ورزیدند و زمانی مرا تصدیق کردکه مردم دروغگویم شمردند و آنگاه او مرا در ثروت و دارایی هنگفت خویش شریک ساخت که مردم مرا از ثروت خویش محروم ساختند. و خدا فرزندانی از آن بانوی پاک و فداکار به من ارزانی داشت و از دیگر زنان، فرزندی به من ارزانی نداشت و یا طبق خواست حکیمانه اش باقی ننهاد.»

ازدواج پیامبر با «خدیجه» شباهتی به ازدواج های شناخته شده نداشت، بلکه در نوع خود بی نظیر و دارای ویژگی هایی بود، چرا که این پیوند مبارک و مقدس نه ثمره ی زودگذر و دوستی بی پایه و اساس بود، و نه برخاسته از انگیزه های مادی یا دیگر امور و اغراض و اهداف رایج که در ازدواج چهره های مشهور و سرشناس دنیا وجود دارد.

و نیز هدف های سیاسی نیز در امضاء و تشکیل این زندگی مشترک و ساختار آن، نقشی نداشت.

افزون بر اینها، زندگی و شرایط اقتصادی پیامبر و «خدیجه» نیز با یکدیگر تناسبی نداشت و میان آنها فاصله ی بسیاری بود، چرا که پیامبر خود دارای ارزشهای مادی و امکانات اقتصادی نبود و همانگونه که دوران کودکی را تحت سرپرستی و کفالت عموی گرانقدر خویش زندگی کرده بود، باز هم با او می زیست اما «خدیجه» ثروت مندترین و بی نیازترین زن در مکه و جهان عرب بود. به همین جهت فاصله ی زیادی میان سطح زندگی پیامبر و ثروتمندترین بانوی عرب می نگریم، اما آن بانوی خردمند شنیده بود و خوب می دانست که آینده ی درخشان و بسیار امیدبخشی در انتظار پیامبر است.

شاید این واقعیت را از غلام هوشمند خویش «میسره» دریافته بود که در سفر اقتصادی پیامبر با کاروان تجارتی «خدیجه» بسوی دمشق، همسفر پیامبر بود و نشانه های بسیاری از شکوه و عظمت و درایت و امانت و اقتدار را در او دیده و همه را ضمن تقدیم گزارش کار به بانوی خردمند حجاز، گزارش نموده بود، یا اینکه پیشگویی آن راهب و عابد دیر «بصری» در منطقه شام، در مورد آینده ی شکوهبار«محمد» به گونه ای به گوش «خدیجه» رسیده بود و او نیز در پرتو ژرف نگری و الهام قلبی خویش به آن آینده ی درخشان دل بسته بود.

بر این اساس بود که بانوی پرشرافت حجاز، برنامه ی پیوند با پیامبر را تهیه نمود و خود

ص: 72

با قداست و هوشمندی ویژه اش سخن را در مورد آن مطلب با پیامبر آغاز کرد و از آن حضرت تقاضا نمود که گام به پیش نهد و از راه پدرش «خویلد» یا عمویش از او خواستگاری نماید، اما پیامبر با وجود پیشگامی بهترین و ثروتمندترین بانوی جهان عرب برای پیوند با او، بهتر می دید که با بانوی که از نظر اقتصادی و مادی با او هماهنگ باشد زندگی مشترک را آغاز کند و به همین دلیل هم از «خدیجه» پوزش خواست و به او پاسخ مثبت نداد.

اما از آنجایی که «خدیجه» بانویی خردمند و دوراندیش و آگاه و بافضیلت بود، در برابر دلیل پاسخ منفی پیامبر به ازدواج با او گفت: «آیا کسی که تصمیم گرفته است خویشتن را به پیامبر ببخشید و جان ناقابل را فدای او کند، برای او مشکل است که ثروت و دارایی خویش را نیز بر او ببخشد و هر آنچه دارد همه را نثار قدم دوست کند؟»

و با این دیدگاه بد که از پیامبر تقاضا نمود تا عموهای خویش را به خانه ی پدرش «خویلد» گسیل دارد و بطور رسمی از او خواستگاری کند.

عموهای پیامبر پس از شنیدن این خبر شادی بخش که در نوع خود بی نظیر بود، شگفت زده شدند و عمه های آن حضرت نیز با شنیدن خبر این پیشنهاد از سوی بانوی حجاز، در بهت و حیرت فرورفتند، چرا که براستی هم، رخداد شگرفی بود!!

بانویی که هزاران هزار دینار ثروت و امکانات در اختیارش بود و ده ها و صدها کارگزار و کارمند از برکت سود سرشار کاروانهای تجاری او که در فصل های گوناگون سال، میان «یمن» و «مکه» از یکسو، و «مکه» و «دمشق» از سوی دیگر در حرکت بود زندگی می کردند، بانویی که دارایی و امکانات گسترده اش لحظه به لحظه در حال پیشرفت و توسعه بود، بانویی که بزرگان و سرشناسان و قدرتمندان روزگار از او خواستگاری نموده و به همه پاسخ منفی داده بود، اینک چگونه دل در گرو مهر مقدس و عشق پاک و پرمعنویت جوانی نهاده است که از ارزشهای مادی و زرق و برق روزگار چیزی ندارد و در کنار عموی گرانقدر خویش ابوطالب زندگی می کند؟

ص: 73

راستی بانوی حجاز چگونه از او تقاضای ازدواج نموده و از آن خواسته است که این افتخار را به او بدهد و بپذیرد؟ چگونه؟

آیا این گزارش درست است و براستی حقیقت دارد؟

عمه ی پیامبر «صفیه»، دخت بزرگوار«عبدالمطلب» برخاست و بسوی اقامتگاه «خدیجه» رفت تا در این مورد تحقیق و بررسی نماید و آنگاه که با بانوی حجاز دیدار کرد و با او روبرو شد و آمادگی او را با همه ی وجودش دریافت و دید، آری بهترین و هوشمندترین و ثروتمندترین بانوی عرب آماده امضاء پیمان زندگی مشترک با والاترین جوان عرب می باشد.

موضوع مهریه پیش آمد و اینک باید مهریه ای درخور مقام و موقعیت بانوی بزرگ حجاز از سوی پیامبر تقدیم گردد اما از کجا و چکونه؟ و چه کسی می تواند این مبلغ سنگین و درخور شخصیت و موقعیت «خدیجه» را تقدیم دارد؟

درست در این لحظات بود که دگرباره بانوی حجاز به کار جالب و شگرفی دست زد و با هدیه نمودن چهار هزار دینار به پیامبر، از آن گرانمایه ی جهان هستی تقاضا کرد که آن را به عنوان مهریه به پدرش «خویلد» بپردازد، گرچه در یک روایت آمده است که جناب «ابوطالب» مهریه را با سرفرازی و شادمانی از اموال خویش تقدیم داشت و پیمان زندگی مشترک به امضاء رسید.

آری، با اینکه بانوی خردمند حجاز به ارزشهای والای اخلاقی و انسانی بهاء می دهد و در راه بدست آوردن شرافت و کرامت، ارزشهای مادی را فدا می کند با این وصف پدرش «خویلد» از این اندیشه ی بلند بی بهره است و این اختلاف دیدگاه را تنها میان این پدر و دختر نمی نگریم بلکه این ناهماهنگی در اندیشه و این دو طرز تفکر میان پدران و فرزندان و میان دو برادر و دو همسر و پدر و فرزند نیز، هم در روزگاران گذشته و هم در جهان معاصر بسیار فراوان است.

به هر حال جریان به خوبی پیش رفت اما رخدادی بی سابقه و بی نظیر و بهت آور بود. در میان عرب کسی بخاطر نداشت که زنی خود مهریه اش را به همتای زندگی اش هدیه کند. به همین جهت جای شگفت ندارد که حس حسادت ورزی ابوجهل فوران کند و آتش حسد در دل او زبانه کشد و فریاد زند که:

هان ای مردم! ما دیده بودیم که مردان مهریه زنان را می پردازند اما ندیده بودیم که زنان مهریه ی خویش را به مردان زندگی آینده خویش هدیه کنند. و ابوطالب، فرزانه ی عرب پرخاشگرانه به او پاسخ داد که:

«مردک کم خرد و پست چه می گویی؟ به جوانمردی همانند «محمد»، هم دختر می دهند و هم مهریه اش را خود هدیه می کنند، اما مردک کم خردی چون تو، اگر هدیه

ص: 75

هم تقدیم داری، پذیرفته نمی شود و پاسخ مثبت نخواهی شنید.»

و بنا به روایتی او را اینگونه سرزنش کرد:

«اگر خواستگار همانند برادرزاده ی سرفراز من باشد، او را به بالاترین و گرانبهاترین قیمت ها می برند و پرشکوه ترین مهریه ها را به او هدیه می دهند. اما اگر بسان تو باشد، با مهریه سنگین هم نمی تواند با زنی شایسته ازدواج کند.»

این پیوند مبارک به بهترین صورت تحقق پذیرفت و پیامبر به تقاضای «خدیجه» به اقامتگاه او گام نهاد.

از آن لحظات بیادماندنی بود که دیگر «خدیجه» همواره احساس می نمود که نیکبختی در کامل ترین شکل ممکن به او روی آورده و خورشید خوشبختی اش طلوع نموده است، چرا که او به بزرگترین آرزوی خویش یعنی ازدواج با پیامبر رسیده بود.

بانوی بزرگ حجاز در این زندگی مشترک پسرانی بدنیا آورد که همگی آنان در کودکی از دنیا رفتند و دخترانی به نامهای «زینب» و «ام کلثوم»و «رقیه» و «فاطمه» به او و پیامبر ارزانی شد که کوچکترین، اما برترین و پرشکوه ترین آنان فاطمه علیهاالسلام بود.

مورخان در مورد دو دختر او، «زینب» و «ام کلثوم» دیدگاه متفاوتی دارند برخی بر این اندیشه اند که آن دو، از ثمرات شیرین این پیوند مقدس نیستند. اما درست این است که این دو تن نیز، فرزندان پیامبرند. (1) و ما در بحث های آینده خویش در این مورد سخن خواهیم گفت.

هر انسان تعالی خواه و کمال جو، نمونه ای جالب و زیبا باشد و درسهای انسانسازی بیاموزد.

این بانوی ارجمند و دارنده ی این ارزشهای اخلاقی است که به اراده ی خدا، سالار بانوان گیتی فاطمه علیهاالسلام را بدنیا می آورد و از شیر سرشار از مواهب و فضایل خویش به او می نوشاند و او را تغذیه می نماید.

فاطمه علیهاالسلام فرزند پدر گرانقدری چون پیامبر و مادر بزرگواری همانند این بانوی بزرگ است که در صفحات گذشته به برخی از ویژگی ها و ارزشهای برجسته ی اخلاقی و انسانی آن پدر و مادر نمونه، اشاره رفت.

با این نگرش سریع و با ترسیم این تصویر کوچک، از شخصیت آن دو بزرگوار، هم به میزانی اندک با شخصیت باعظمت فاطمه علیهاالسلام که از این رویشگاه پاک پاکیزه و از این درخت تناور و مقدس سر برآورده است، آشنا می گردیم و هم می توانیم به گوشه ای از زندگی سراسر افتخار او در پرتو اصل وراثت نظری بیافکنیم.

در این مورد حقایق ثابت و تردیدناپذیری هست که انبوه روایات رسیده از پیامبر و خاندان وحی و رسالت آنها را ترسیم می کند.

حقایق ارزشمندی که کشفیات و دانش نوین با همه ی وسعت و گستردگی اش و با وجود دسترسی به اتم و درون آن و به ستارگان و کهکشانها و فراتر و فروتر از آنها، هنوز از دسترسی به این حقایق انکارناپذیر ناتوان است.

اینها واقعت هایی هستند که نه با عدسی های دقیق و پیشرفته ی میکروسکوپها و ابزارهای پیچیده و منظم صنعتی می توان به آنها دست یافت و نه با دوربین ها و ماهواره های عکس برداری و اطلاعاتی و اشعه ی نیرومند بنفش و ماورای بنفش، چرا که اصولا مقیاس های طبیعی و تجربی از درک و دریافت آنها ناتوانند.

این حقایق فراتر از درک و شناخت و دریافت با مقیاس های تجربی می باشند و به همین دلیل هم حواس چندگانه؛ بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، و حس لامسه

ص: 77

نمی توانند آنها را دریابند، این حقایق از اسرار خدا در جهان آفرینشند و در صورت تمایل می توان آنها را «امور فوق حسی و ماورایی»، نام نهاد.

و درست همان اثر نیک یا بد و سازنده یا ویرانگری را که غذا در روح و روان انسان می نهد در نطفه او نیز همان اثر را می گذارد. همانگونه که حلال و حرام بودن و پاک و ناپاک بودن آن موثر است. اگر بخواهیم بر این واقعیت دلیل و برهان و شاهد و گواه ارائه کنیم بحث طولانی می شود و کتاب از سبک و اسلوب خویش خارج می گردد.

3- با عنایت به آنچه گذشت، در نوع غذاهای مصرف شده بوسیله ی پدر و مادر در حق گرایی و حق پذیری و روی آوردن به نیکی ها و شایستگی ها از سوی کودک، یا حق ستیزی و انحراف او بسوی شرارت و شقاوت، اثرات سرنوشت سازی است، چرا که از همین غذاهاست که نطفه پدید می آید و آنگاه همان نطفه از مسیر طبیعی خویش به قرارگاه مشخص خود می رسد و آنجا با چسبیدن به دیواره ی رحم و رشد تدریجی خویش، به صورت جنین کامل نمودار می گردد.

با این بیان غذاها، هم از جهت نوع و چگونگی در سرنوشت کودک و در اندیشه و طرز تفکر او و در گزینش دین و روی آوردن به راه هدایت و اعتدال یا انحراف و کجروی و سقوط او، اثر بهت آوری دارد و هم از نظر حلال و حرام و پاک و ناپاک بودن آن.

4- نکته دیگر اینکه حالت روانی و شرایط روحی زن و مرد به هنگام عمل جنسی نیز، در سرنوشت کودک و حالات روانی و حیات معنوی و تمایلات و گرایشهای او سخت موثراست.

بر این باور است که ترس و اضطراب پدر و مادر به هنگام انعقاد نطفه ی کودک بیچاره، بدترین اثر ویرانگر را بر جای می نهد، همانگونه که آرامش خاطر و اطمینان روحی آنان می تواند بهترین اثر را در کودک و روحیات او در آینده، داشته باشد.

و نیز رغبت کامل و میل نیرومند جنسی دو همسر به هنگامه ی عمل زناشویی در زیبایی و شایستگی و هوشمندی کودک اثر سرنوست سازی می نهد در حالی که بی میلی و سستی و ناتوانی جنسی آنان، اثری عکس آنچه اشاره شد بجای می گذارد.

با عنایت به این دو نکته، یعنی اثرگذاری شدید غذا در نطفه و جنین و نیز اثرگذاری

ص: 79

حالات و شرایط روحی و روانی پدر و مادر در آنها، با توجه به دو عامل غذا و حالات روحی و روانی پدر و مادر، اینک توجه شما خواننده ی گرامی را به روایات بسیاری جلب می کنیم که مرحوم علامه ی مجلسی در جلد شانزدهم از کتاب خویش آورده است.

پیامبر شتابان به سرای«خدیجه» آمد. آن بانوی بزرگ می گوید:

من دیگر با تنهایی خو گرفته بودم. از این رو هنگامی که شب فرامی رسید، سرم را می پوشانیدم و پرده ها را می انداختم و پس از نماز و بستن درب خانه، چراغ را خاموش می کردم و در بستر خویش می آرمیدم.

آن شب درست میان خواب و بیداری بودم که بناگاه پیامبر محبوب، در خانه را به صدا درآورد.

صدا زدم چه کسی حلقه ی در خانه ای را می کوبد، که جز «محمد» نباید دیگری باشد؟ پیامبر با نوای دلنشین و لحن آرام بخش و زیبایش فرمود: خدیجه! منم «محمد»، درب را باز کن، منم، من!

خدیجه می گوید: در اوج شادمانی از آمدن پیامبر، برخاستم و درب خانه را گشودم و پیامبر وارد خانه شد.

آن حضرت اینگونه بود که پس از ورود به خانه، ظرف آبی می طلبید و وضو می ساخت و دو رکعت نماز می خواند و پس از نماز به بستر می رفت. اما آن شب آب نخواست و آماده ی نماز نشد بلکه میان من و او، آنچه میان دو همسر انجام می شود، انجام شد.

آنگاه «خدیجه» سوگند یاد می کند که:

به خدایی که آسمان بلند را برافراشت و آب را از زمین جوشانید و جاری ساخت که آن شب هنوز پیامبر خدا از کنار من دور نشده بود که سنگینی وجود و حضور گرانمایه ی دخت سرفرازم «فاطمه» را در سازمان وجود خود حس کردم... (1) .

از این روایت نکاتی چند دریافت می گردد:

1- خدا به پیامبرش دستور می دهد که از بانوی خردمند حجاز برای مدتی جدا شود تا بر اثر دوری از او شور و شوق پیامبر به او بسیار گردد.

ص: 82

2- پیامبر در این چهل شبانه روز بیش از همیشه به عبادت و راز و نیاز پرداخته و بر اثر ارتباط همیشه و پیوسته با عالم بالا از روحانیت و معنویت و شرایط روانی و روحی ویژه ای بهره ور می گردد.

3- آن حضرت با ارمغان آسمان افطار می نماید، با موهبتی که به خاطر لطافت ویژه ای به سرعت به نطفه تبدیل می شود.

4- نطفه از آن ارمغان آسمانی و بهشتی که هیچ شباهتی به غذاهای جهان ماده ندارد، فراهم می آید.

5- و دیگر حرکت فوری پیامبر به اقامتگاه «خدیجه» به منظور انتقال دادن نطفه با آن مقدمات و تدابیر شگرف و هدف خاص.

لازم به یادآوری است که این روایات را دانشمندان اهل سنت نیز با اندک تغییر آورده اند. (1) .

هنگامی که مرا در سفر معراج به آسمانها بردند، فرشته ی وحی دستم را گرفت و مرا به بهشت پرطراوت و زیبا وارد نمود و از خرمای آن به من داد و من آن را خوردم و آن خرمای تازه در سازمان وجودم، تبدیل به نطفه شد.

هنگامی که فرود آمدم، با «خدیجه» همبستر شدم و وی به دخت گرانمایه ام «فاطمه»باردار شد. به همین جهت است که «فاطمه» حوریه ای است در چهره ی انسان و من هرگاه در شوق رایحه ی دل انگیز بهشت می شوم، بوی عطرآگین «فاطمه» را استشمام می کنم.

... ففاطمة حوراء انسیة، فکلما اشتقت الی رائحة الجنة شممت رائحة ابنتی فاطمة. (1) .

2- از پنجمین امام نور، حضرت باقر است که:

جابربن عبدالله آورده است که به پیامبر عرض شد: ای پیامبر خدا! شما فاطمه را بسیار بوسه باران می کنی و بسیار مورد محبت قرار داده و در آغوشش می گیری و با او به گونه ای جز سایر دخترانت رفتار می کنی، چرا؟

پیامبر فرمود: فرشته ی وحی «سیبی»از سیب های بهشت را برای من آورد و آن را خوردم و در وجود من به نطفه تبدیل گشت، سپس با خدیجه نزدیک شدم و او به فاطمه باردار شد و من بوی بهشت رت از او استشمام می کنم.

و انا اشم منها رائحة الجنة. (2) .

3- از ابن عباس آورده اند که:

«عایشه» برپیامبر وارد شد در حالی که آن حضرت دخترش فاطمه را می بوسید. او به پیامبر گفت: آیا فاطمه را خیلی دوست می دارید؟

ص: 84

اتحبها یا رسول الله؟

پیامبر فرمود: بهوش باش! به خدای سوگند اگر می دانستی من چه اندازه او را دوست می دارم، محبت تو نیز به او بیشتر می گشت، چرا که شب معراج که مرا به آسمانها بردند،... در بهشت زیبا و پرطراوت خدا خرمای تازه ای برایم آوردند که نرم تر از کره و عطرآگین تر از مشک و شیرین تر از عسل بود.آن خرمای تازه را خوردم و به سرعت به نطفه تبدیل گشت و پس از بازگشت به زمین به «خدیجه»نزدیک شدم و او به دخترم فاطمه باردار گردید. به همین جهت فاطمه حوریه ای است در سیمای انسان، و من هرگاه در شور و شوق بهشت می شوم، بوی او را استشمام می کنم.

این روایت را با اندک تفاوت در عبادت، همه ی این دانشمندان در کتابهای خویش آورده اند:

1- خطیب بغداد در تاریخ خود، ج 5، ص 87

2- خوارزمی در مقتل الحسین، ص 63

3- ذهبی در میزان الاعتدال، ج 1، ص 38

4- زرندی در نظم درراالسمطین

5- عسقلانی در لسان المیزان، ج 5، ص 160

6- قندوزی در ینابیع الموده

7- طبری در ذخائر العقبی ص 43. یادآوری می گردد که این روایات را کتابهای نامبرده از عایشه و ابن عباس و سعیدبن مالک و عمربن خطاب روایت کرده اند.

8- و نیز شیخ شعیب مصری این روایت را در کتاب خویش (الروض الفائق)، ص 214، بدینصورت آورده است:

روزی «خدیجه» از پیامبر خواست تا برخی از میوه های بهشت را به او نشان دهد.فرشته ی وحی فرود آمد و برای آن حضرت دو سیب بهشتی آورد و گفت: ای محمد آن خدایی که برای هر چیزی اندازه ای مقرر فرموده است به تو دستور می دهد که یکی

ص: 85

از این سیبها را خودت بخور و دیگری را «خدیجه» و سپس با او بیامیز، چرا که خداوند بر آن است که «فاطمه» را از شما پدید آورد.

و پیامبر دستور خدا را به انجام رسانید... از این رو پیامبر هرگاه در شور و شوق بهشت و نعمت های آن می شد «فاطمه» را بوسه باران می ساخت و بوی عطرآگین او را استشمام می کرد... و می فرمود: فاطمه حوریه ای است در چهره ی انسان.

به فاطمه باردار بود... گفت:

نومید و سرافکنده باد آنکه «محمد» را که برترین پیامبر پروردگار من است تکذیب نماید. درست در همین هنگام بود که فاطمه از اعماق جان مادر ندا داد که:

هان ای مادر! نگران مباش و نترس که خدا با پدر من است.

و هنگامی که دوران بارداری به پایان رسید و خورشید وجودش از افق سرای محمد صلی الله علیه و آله درخشیدن آغاز کرد، با طلوع و به دنیا گام نهادنش، نور چهره اش فضا را نورباران ساخت.

برخی از روایات بیانگر آن است که بانوی نمونه ی اسلام فاطمه، روز جمعه بیستم جمادی الثانی به سال دوم بعثت دیده به جهام گشود اما روایت دیگری نشانگر آن است که این رخداد بزرگ به سال پنجم بعثت بود و بیشتر اهل سنت ولادت آن حضرت را پنج سال پیش از بعثت پیامبر می دانند.

8- «دلایل الامامه» با ترسیم بیانی از ششمین امام نور حضرت صادق ولادت فاطمه را بیستم جمادی الثانی برابر چهل و پنجمین سال ولادت پیامبر عنوان می کند. (1) .

اینها نمونه هایی از بیانات پیشوایان اهل بیت و دانشمندان پیشین شیعه،پیرامون ولادت بانوی بانوان بود.

از عصاره ی غذاها و میوه های بهشت بود که بصورت ارمغانی برای پیامبر آمد. و با آگاهی به این روایات روشن می شود که ولادت آن حضرت، پس از بعثت شکوهبار پیامبر بوده است، چرا که پیش از آن نه معراج و سیر آسمانی برای پیامبر بود، و نه «جبرئیل» و «میکائیل» بر آن بزرگوار وارد می شدند، و نه وحی و رسالتی در کار بود، و دیدگاه دوم بی اساس است.

و نیز واقعیت دیگری روشن می شود و آن این است که کسانی که ولادت آن حضرت را سالها پیش از بعثت پیامبر عنوان می کنند، این را از خود ساخته و پرداخته اند و انگیزه ی آنان این بوده است که روایات بیانگر فرود غذاها و میوه های بهشتی به پیامبر و آمدن ارمغان آسمانی به آن حضرت را که عصاره ی نطفه ی فاطمه گردید، همه را نادیده بگیرند و بوسیله ی این تاریخ ساختگی خویش بر ولادت بانوی بانوان، این امتیاز بزرگ او را انکار و بدست فراموشی سپارند.

انگیزه ی دیگر آنان این است که در این پندارند که با این تاریخ ساختگی خویش ثابت کنند که دخت فرزانه ی پیامبر فاطمه علیهاالسلام آنگونه که انبوه روایات نشان می دهد، شخصیت والا و شناخته شده و گرانقدر مورد توجهی نبود و به همین جهت با اینکه هیجده بهار از عمر او می گذشت در همه ی این مدت هیچ کس خواستار ازدواج با او نگردید. که ما در بحث از ازدواج فاطمه علیهاالسلام در این مورد سخن خواهیم گفت و حقیقت را ترسیم خواهیم نمود.

جهان افروز دخت سرفراز پیامبر از مام گرانقدرش «خدیجه» آورده اند که:

«هنگامی که از لحظات ولادت فرزندم نزدیک می شد، پیکی بسوی قابله های قریش گسیل داشتم تا بیایند و در آن لحظات دشوار مرا یاری کنند، اما آنان بدان دلیل که من همسر محمد صلی الله علیه و آله بودم، از آمدن به یاری من سرباز زدند.

درست در همان شرایط بود که چهار بانوی بزرگوار که زیبایی و درخشندگی چهره هایشان وصف ناپذیر می نمود به خانه ی من آمدند و پس از ورودشان یکی از آنان گفت: «خدیجه»! غم مدار! من مادر تو «حوا» هستم، و دیگری گفت: من هم «آسیه» می باشم، و سومی گفت: من «کلثوم» خواهر موسی هستم، و چهارمی نیز خود را «مریم» دختر عمران معرفی کرد.

و افزودند، ما آمده ایم تا به هنگامه ی ولادت فرزند شکوهمندت تو را یاری کنیم.این روایت با اندک تفاوت بدینصورت نیز آمده است:

آنگاه که لحظات ولادت فرزند گرانمایه ی خدیجه نزدیک شد او پیکی بسوی زنان قریش گسیل داشت و از آنان خواست تا به اقامتگاه او بیایند و به هنگامه ی نیاز او را یاری رسانند اما آنان گفتند: بدان جهت که تو همسری محمد (ص) را برگزیده ای، به یاری ات نخواهیم آمد.

درست در همین هنگام بود که چهار بانوی بزرگوار که زیبایی چهره و نور جمالشان وصف ناپذیر می نمود به سرای «خدیجه» وارد شدند.

یکی از آنان خطاب به او گفت: «خدیجه»! من مادرت «حوا» هستم. دومی گفت:من «آسیه» می باشم. سومی خود را «کلثوم» خواهر «موسی» معرفی کرد و چهارمی می گفت:من مادر «عیسی» هستم، «مریم» دختر «عمران». ما آمده ایم تا تو را در کار زایمان و ولادت فرزندت یاری کنیم و آنگاه بود که فاطمه جهان را به نور وجودش نورباران ساخت.

هنگامی که بانوی بانوان گیتی به دنیا آمد در حالی که انگشت خود را به جانب

ص: 92

آسمان بالا برده بود به سجده افتاد و پیشانی بندگی در بارگاه خدا به زمین نهاد.

مفضل در این مورد آورده است که: به ششمین امام نور گفتم:

سرورم! ولادت دخت فرزانه ی پیامبر چگونه بود؟

آن حضرت فرمود: هنگامی که مادرش به او باردار گردید، فاطمه از درون جان مادر با وی سخن می گفت و در فراز و نشیب ها، او را به پایداری و شکیبایی فرامی خواند و مادرش این رویداد شگرف را از پیامبر نهان می داشت که روزی آن حضرت وارد خانه شد و دید، خدیجه با کسی سخن می گوید از او پرسید با چه کسی سخن می گویی؟

پاسخ داد: کودکی که در شکم دارم،با من سخن می گوید و مونس تنهایی من است.

پیامبر گرامی فرمود: خدیجه! این فرشته ی وحی است. به من خبر آورده است که آن کودک پرشکوه، دختر است و مام فرزندانی پاک و مبارک. خدا نسل مرا از او قرار خواهد داد و پس از فرود قرآن و وحی، از نسل او، پیشوایانی که برگزیدگان بارگاه او در زمین هستند برخواهد گزید.

آنگاه امام صادق پس از اشاره به آمدن بانوان چهارگانه ای که برای یاری رسانی به خدیجه به هنگامه ی ولادت فاطمه آمدند، فرمود:

بدینسان خدیجه فرزندش، فاطمه را پاک و پاکیزه به دنیا آورد. هنگام طلوع خورشید جهان افروز وجودش، فروغی پرتو افکند که همه ی خانه های مکه را نورباران ساخت و آنگاه شماری از حوریان بهشت که هر کدام طشت و ظرفی لبریز از آب کوثر با خود داشتند، وارد خانه ی پیامبر شدند و آن دختر بهشت را که پاک و پاکیزه بود با آب کوثر شستشو دادند و دو پوشش سپید و عطرآگین بر او پوشاندند و از او خواستند تا سخن گوید و آن کودک نورسیده به خواسته ی خدا لب به سخن گشود و گفت:

اشهد ان لا اله الا الله و ان ابی رسول الله سید الانبیاء،و ان بعلی سید الاوصیاء،و ولدی سادة الاسباط.

گواهی می دهم خدایی جز خدای یکتا نیست و پدرم پیامبر، سالار پیام آوران

ص: 93

ص: 94

است، و همتای زندگی ام، سرور پیشوایان آسمانی است، و فرزندانم سالار نوادگان پیامبرانند.

آنگاه رو به زنان و حوریان نمود و به هر کدام با نام و نشان سلام گفت...

آسمانیان ولادت دخت فرزانه ی پیامبر را به یکدیگر تبریک گفتند و در کران تا کران آسمانها فروغی پرتو افکند که فرشتگان تا آن روز آن را ندیده بودند.

زنان برگزیده ی بهشت کودک نورسیده را به مادرش دادند و گفتند:

خذیها یا خدیجة طاهرة مطهرة زکیة میمونة، بورک فیها و فی نسلها.

هان ای خدیجه! کودک گرانمایه ات را برگیر که پاک و پاکیزه است و خدا او و نسل سرفرازش پربرکت ساخته است.

و آن مادر سرافراز با شادمانی وصف ناپذیری کودک خویش را در آغوش گرفت و به شیر دادن او پرداخت. (1) .

«ابن عساکر» در کتاب خود «تاریخ کبیر» می نویسد:

بانوی بزرگ حجاز «خدیجه» اینگونه بود که هرگاه خدا به او فرزندی روزی می کرد او را به دایه ای شایسته می سپرد تا شیر دهد، اما هنگامی که دخت ارجمندش «فاطمه» ولادت یافت، خودش به او شیر داد و پرستاری از او را به عهده گرفت.

این موضوع را «ابن اثیر» نیز در کتاب «البدایة و النهایة» ترسیم کرده است.

ص: 95

برخوردار است و این اهمیت و بهاء دادن کاری است درست و بجا، چرا که هر انسانی به نام و نشان خود خوانده می شود. با این بیان میان نام شایسته و نیکو، با نام زشت و ناهنجار تفاوت روشنی خواهد بود همانگونه که واکنش دارنده ی نام خوب و زیبا با دارنده ی نام زشت، و نیز واکنش شنونده ی این دو گونه نام و نشان، با یکدیگر قابل مقایسه نیست.

بر این اساس است که همسر «عمران» هنگامی که دختری شایسته بدنیا می آورد، می گوید: من نام او را «مریم» برگزیدم.

«و انی سمیتها مریم.» (1) .

و خدا برای پیامبرش حضرت «یحیی» پیش از آنکه نطفه اش در قرارگاه خود قرار گیرد این نام نیکو را برمی گزیند، چرا که حضرت «زکریا» از پروردگارش فرزند شایسته و نیکو می خواهد و نیایشگرانه به بارگاه خدا روی می آورد که:

پروردگارا! تو در پرتو قدرت و از نزد خود فرزند و جانشینی به من ارزانی دار که از من و خاندان یعقوب ارث برد و او را، پروردگارا! پسندیده و مورد رضایت خویش قرار ده.

(ما به او وحی فرستادیم که) ای ذکریا! ما تو را به داشتن پسری مژده می دهیم که نامش «یحیی» است و پیش از این همنامی برای او قرار نداده ایم.

... فهب لی من لدنک ولیا یرثنی و یرث من آل یعقوب و اجعله رب رضیا، یا زکریا انا نبشرک بغلام اسمه یحیی لم لم نجعل له، من قبل سمیا. (2) .

آری اگر شما خواننده ی گرامی به این آیه ی شریفه، نیک بیاندیشی که می فرماید:

... لم نجعل له من قبل سمیا (3) .

ص: 98

ما پیش از این، همنامی برای او قرار نداده ایم، آنگاه برایت روشن خواهد شد که گزینش نامهای دوستان و برگزیدگان بارگاه خدا از جانب خود اوست و هموست که گزینش نام برای آنان را خود به عهده می گیرد و این کار خطیر را به پدر و مادر آنان وانمی گذارد.

پس از دریافت این واقعیت از قرآن کریم، اینک به همراه من بیا تا انبوه روایاتی را که بیانگر نام «مقدس» فاطمه علیهاالسلام هستند و نیز دلیل گزینش این نام جاودانه برای دخت سرفراز پیامبر را بیان می کنند، با هم بنگریم تا این حقیقت روشن شود که اگر دخت فرزانه ی پیامبر «فاطمه» نامگذاری گردید. این گزینش نام، به دلائل و تناسب هایی بوده است و نه بدون برنامه، یا تنها بخاطر خوشایند و زیبا بودن این نام پرشکوه و پرمعنا.

واقعیت این است که در این نامگذاری تناسب و هماهنگی کامل میان نام و صاحب آن در نظر گرفته شده است و نام بطور کامل نشانگر و ترسیم کننده ی دارنده ی آن است.

امام صادق علیه السلام در این مورد می فرماید:

فاطمه علیهاالسلام در بارگاه خدا دارای نه نام است که عبارتند از:

«فاطمه»، «صدیقه»، «مبارکه»، «طاهره»، «زکیه»، «راضیه»، «مرضیه»، «محدثه»، و «زهراء».

لفاطمة تسعة اسماء عندالله عزوجل:

1- فاطمة

2- والصدیقة

3- والمبارکة

4- والطاهرة

5- والزکیة

6- والراضیة

7- والمرضیة

ص: 99

8- والمحدثة

9- والزهراء... (1) .

و اینک نگرشی کوتاه به این نامهای مقدس.

و اینک این شما و این هم برخی از روایات پیرامون این نام مقدس.

او فاطمه نامیده شده چرا که خدای جهان آفرین او و هر کدام از نسل پاکش که خدای را با توحید گرایی و ایمان به آنچه من آورده ام، دیدار کند، همه را از آتش در امان داشته است.

و نیز از پیامبر آورده اند که فرمود:

انما سمیت ابنتی فاطمة، لان الله فطمها و ذریتها و محبیها عن النار. (1) .

دخترم فاطمه تنها بدین جهت به این نام مقدس نامیده شد که خدا او و نسل پاک و دوستداران واقعی اش را از آتش دوزخ در امان داشت.

و نیز از پنجمین امام نور آورده اند که فرمود:

در روز رستاخیز فاطمه علیهاالسلام بر نزدیک درب دوزخ می ایستد و نیایشگرانه رو به آسمان می گوید:

الهی و سیدی، سمیتنی فاطمة،... (2) .

خدای من! سالار من! شما نام مرا فاطمه برگزیدی و به مهر خویش مرا و دوستداران نسل مرا از آتش در امان داشتی. بار خدایا! وعده ی تو حق است و تویی که در وعده هایت تخلف نمی ورزی.

از جانب خدا ندا می رسد که:

هان ای فاطمه! درست گفتی، من تو را بدین نام نامگذاری کردم و تو و دوستداران تو و نسل تو را که ولایت تو و نسل تو را داشته باشند همه را از آتش دوزخ در امان داشته ام. درست می گویی، وعده ام حق است و من در وعده های خویش تخلف نمی ورزم...

ص: 102

و انما سمیت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفتها. (1) .

2- در «وسایل الشیعه»از «سکونی» نقل شده است که گفت:

بر امام صادق علیه السلام وارد شدم در حالی که افسرده و اندوهگین بودم. آن حضرت پرسید: سکونی! چرا پریشانی و اندوه زده ای؟

گفتم: دختری برایم متولد شده است...

فرمود: نامش را چه نهاده ای؟

پاسخ دادم: «فاطمه»

فرمود: آه! آه! آه! سپس فرمود:

اینک که نام او را «فاطمه» برگزیده ای به او ناسزا نگو و نفرینش منما و او را کتک مزن. (1) .

3- در «سفینةالبحار» از امام کاظم علیه السلام روایت شده است که فرمود:

فقر و تنگدستی به خانه ای که در آن نام «محمد» و «فاطمه» باشد، وارد نمی گردد.

«و به یاد آور هنگامی را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، نسل آنها را برگرفت و آنان را گواه بر خود ساخت و فرمود:آیا من پروردگار شما نیستم؟

آنان گقتند: چرا! گواهی می دهیم...»

چکیده ی سخن در این مورد این است که خداوند نسل انسان را از صلب او، در حالی که به صورت ذره بودند خارج ساخت، آنگاه آنان را به آدم نشان داد و فرمود:

من از نسل تو پیمانی استوار می گیرم که تنها مرا بپرستند و شرک نورزند و من نیز روزی آنان را به عهده می گیرم.

سپس به آنان فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟

گفتند: چرا گواهی می دهیم که تو پروردگار ما هستی.

و پس از آن به فرشتگان فرمود: گواهی بدهید!

آنان نیز گفتند: گواهی می دهیم.

و نیز در این مورد آمده است که:

خدا نسل آدم را در جهان «ذر» به گونه ای پدید آورد که سخن خدا را بشنوند و بیندیشند و آنگاه آنان را به صلب آدم باز گردانید و مردم همگی محبوس خواهند بود تا خداوند هر کس را که در آن زمان خارج ساخته است بار دیگر خارج سازد و به دنیا آورد، پس هر کس بر ایمان به خدای یکتا ثابت قدم ماند بر فطرت نخستین خویش باقی مانده و هر کس کفر ورزد، آفرینش و فطرت انسانی و توحیدگرای خویش را دگرگون ساخته و درخور کیفر است.

این اندیشه و باور چکیده ی مطلبی است که از بسیاری از روایات صحیح دریافت شده است و این عالم را، عالم «ذر» یا عالم «میثاق» نامیده اند.

و امام باقر در بیان خویش بدین واقعیت اشاره می کند که: دخت سرفراز پیامبر،از همان هنگام و از همان عالم «ذر»، از عادت ماهانه، پاک و پاکیزه آفریده شده است.

ص: 106

که می دانست، لمس می نمود. اگر تو قرآن را نیک می خواندی و تفسیر و تاویل آن را خوب می دانستی، درمی یافتی که این سنگ، هم سود رسان است و هم زیان زننده و دارای دو چشم و دو لب و زبانی گویا و روان می باشد که برای هر کسی که بر پیمانش با او وفا کند، گواهی خواهد داد.

«عمر» گفت: یا«اباالحسن» این سخن را از کتاب خدا برایم بیان کن.

امیر مومنان این آیه را تلاوت فرمود:

«و اذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم.» آنگاه افزود:

زمانی که فرزندان آدم با آزادی و شوق به پروردگاری خدای خویش زبان به اقرار گشودند، خداوند در مورد زیارت «کعبه» نیز از آنان پیمان گرفت. سپس کاغذی رقیق تر از آب آفرید و به قلم فرمان داد که: هان! آمدن بندگانم به زیارت کعبه را بنویس؟

و قلم نوشت. آنگاه به این سنگ فرمان داده شد که دهانت را بگشا و سنگ چنین کرد و به دستور آفریدگار هستی آن نامه را بلعید و دستور یافت که آن را حفظ نما و بر آن بندگان شایسته کرداری که به زیارت کعبه خواهند آمد، گواه باش و شهادت ده، و «حجرالاسود» در کمال فرمان برداری فرود آمد و در اینجا استقرار یافت. و تو هان ای «عمر»! هنگامی که آن را لمس می کنی، نمی گویی:

امانتی ادیتها و میثاقی تعاهدته...

امانتم را ادا کردم و به پیمان خویش وفا نمودم تا این سنگ به زیارت من گواهی دهد؟

«عمر» عرض کرد: چرا! به خدای سوگند.

امیر مومنان فرمود: این دلیل همان، پیمان فطرت است.

و نیز شما خواننده ی عزیز اگر به کتاب ارزشمند «کافی» و «بحار» و دیگر کتاب ها و فرهنگ های روایی مراجعه نمایی، با روایات فراوانی در مورد عالم «ذر»روبرو خواهی شد، گرچه با همه ی اینها این واقعیت بر برخی از دانشمندان ما پوشیده مانده و پیام آیه ی

ص: 108

شریفه را نفهمیده اند و در نتیجه در مورد روایات مورد اشاره- با اینکه هم شمارشان بسیار است و هم به این حقیقت صراحت دارند- دچار تردید شده اند. (که خدای از آنان درگذرد).

نگریست و تختی از طلا تماشا کرد که بر روی آن جوانی زیبا و پرشکوه که زیباتر از یوسف است، نشسته است.

آدم پرسید: خدایا! این جوان پرشکوه کیست؟

پیام آمد که: این همتا و شوی گرانمایه ی «فاطمه»، «علی» است... (1) .

2- «عسقلانی» در کتاب «لسان المیزان» از امام عسکری، و او نیز از پدران گرانقدرش آورده است که پیامبر خدا فرمود:

هنگامی که خدا آدم و حوا را پدید آورد، آن دو در بهشت پرطراوت و زیبا می خرامیدند و می گفتند: آیا کسی زیباتر از ما خواهد بود؟ در همان حال سیمای درخشان و پرشکوه بانویی وصف ناپذیر بر آنان آشکار گردید. سیمایی که همانندش را ندیده بودند، سیمایی که درخشش نورش دیدگان را خیره می ساخت.

آن دو رو به بارگاه خدا آوردند و گفتند: پروردگارا این سیمای شکوهبار و درخشنده از آن کیست؟

پیام آمد: این سیمای درخشنده سالار بانوان «فاطمه» است.

آدم پرسید: خدایا! آن تاج زیبایی که بر سر دارد چیست؟

پیام آمد: همتای زندگی اش «علی» است.

پرسید: آن دو گوشواره ی زیبا چه می باشند؟

پیام آمد: دو فرزند سرفراز او حسن و حسین علیهماالسلام

هان ای آدم دو هزار سال پیش از آفرینش تو این سیمای پرشکوه در دانش نهان من، موجود بود. (2) .

ص: 110

برداشت را تایید نماید.

والذین آمنو بالله و رسوله اولئک هم الصدیقون. (1) .

و کسانی که به خدا و پیامبران او ایمان آورده اند، اینان همان راستگویانند.

و در این کتاب ادریس را یاد کن، چرا که او پیامبری راست گفتار بود.

4- و می فرماید:

ما المسیح بن مریم الا رسول قد خلت من قبله الرسل و امه صدیقة... (1) .

مسیح فرزند مریم، جز پیامبری نبود که پیش از او نیز پیامبرانی آمدند و رفتند و مادرش بانویی بسیار راستگو (صدیقه) بود.

برخی از مفسران در تفسیر «و امه صدیقة» می گویند: او را بدان جهت «صدیقه»نامیده اند که آیات پروردگار خویش، مقام والای فرزندش «مسیح» و نیز آنچه را که او از جانب خدا دریافت داشته بود، همه را، با همه ی وجود گواهی می کرد و بدانها باوری عمیق داشت.

به همین جهت است که خدای جهان آفرین در آیه ی دیگری این واقعیت را ترسیم می کند که:

«و صدقت بکلمات ربها.» (2) .

او سخنان پروردگارش را گواهی می کرد.

هستی بر او حقوق مالی یا دیگر وظایف و تعهدات مقرر فرموده است اما در میدان عمل وظیفه ی خویش را انجام نمی دهد. یا آگاه است که آفریدگارش، شرابخوارگی و بدمستی، رباخواری و بی عفتی را ممنوع و ظالمانه شمرده است اما باز هم به این جنایت ها دست و دامان آلوده می سازد و... چنین فرد و جامعه ای آفریدگار هستی را در مرحله ی زبانی تصدیقگر است و حلال و حرام و ارزشها و ضدارزشها، پاداش و کیفر و بهشت و دوزخ را گواهی می کند اما رفتار و عملکردش با گفتارش بیگانه است و با هم هماهنگی و سازگاری نشان نمی دهد. این فرد و جامعه، تصدیق کننده ی با زبان است نه عملکرد. ایمان آورده و باوردارنده ی زبانی است نه عملی و حقیقی.

2- اما «صدیق»، انسان والا و شکوهمندی است که از این مرحله اوج گرفته و به پرفرازترین مرحله ی باور و تصدیق پرکشیده است و «صدیقان»، مردمی هستند که هم با آگاهی و گفتار، حق و عدالت و خدا و پیامبر و مقررات او را گواهی می کند و هم عملکردشان این اندیشه و گفتار و باورشان را گواهی می کند.

دریغا که چنین شایستگان و راستگویانی در شمار بسیار اندک هستند و شاید در برخی شهرها یک نفر هم پیدا نشود.

1- از پیامبر خدا روایت کرده اند که خطاب به امیر مومنان فرمود:

علی جان! سه نعمت گرانبها به تو ارزانی شده که به هیچ کس ارزانی نشده است، حتی به من. این سه نعمت عبارت اند از:

الف) پدرزنی همانند من به تو ارزانی شده است، در حالی که من پدرزنی چون پدرزن تو که پیامبر خداست، ندارم

ب) به تو همسر گرانقدری چون دخت فرزانه ام «صدیقه» ارزانی شده است که به من چنین موهبتی ارزانی نشده است.

ج) فرزندانی بسان «حسن» و «حسین» به تو داده شده است و من فرزندانی همانند آن دو ندارم. (1) .

2- و نیز «مفضل» آورده است که از حضرت صادق علیه السلام پرسیدم سرورم! چه کسی پیکر مطهر فاطمه علیهاالسلام را غسل داد؟

امام صادق علیه السلام فرمود: امیر مومنان...

گویی این مطلب بر من گران آمد، به همین جهت آن بزرگوار فرمود: گویی این واقعیت بر تو گران آمد، آری؟!

گفتم: آری فدایت گردم.

فرمود: نباید این مطلب بر تو گران آید، چرا که فاطمه «صدیقه» بود و جز «صدیق» کسی را نشاید که او را غسل دهد.

آیا نمی دانی که «مریم» را کسی جز پسرش «عیسی» غسل نداد؟

از ششمین امام نور در این مورد آورده اند که: آن بانوی شکوهبار و پرمعنویت براستی بزرگترین تصدیق کننده ی حق بود و عصرها و نسلهای پیشین بر محور شناخت و معرفت او چرخیده است.

ص: 115

پس از امویان نوبت به عباسیان رسید. آنان نیز در بیداد و شقاوت و پیکار بی رحمانه با علویان و تلاش در ریشه کن ساختن آنان، رکورد را شکستند...

مبارزه ی آنان با خاندان وحی و رسالت به ظالمانه ترین ابعاد و بدترین و بی رحمانه ترین اشکال، به مدت دو قرن ادامه یافت که آخرین جنایات هولناک آنان بشهادت رساندن حضرت عسکری بود. اما با همه ی شقاوت های عباسیان نسل پاک «فاطمه» و پیامبر رو به فزونی نهاد و بسان مشعل درخشانی نورافشانی کرد.

پس از عباسیان «صلاح الدین ایوبی» و دار و دسته اش آمدند و آنان نیز در کشتار خاندان پیامبر و نابود ساختن راه و رسم شیعیان آنان، سیاست شوم امویان و عباسیان را پی گرفتند.

برای نمونه: در مغرب عربی به چنان کشتارهای دسته جمعی دست یازدیدند که انسان از شنیدن گزارش آن جنایت ها در حق پیروان اهل بیت به خود می لرزد، اما با همه ی این کشتارها خداوند در نسل پاک و سرفرازش بانوی برکت قرار داد و او را چشمه ی جوشان خیر فراوان و برکات بسیار ساخت.

«کوثر» نهری در بهشت پرطراوت است.

«سعید» گفت: آن نهر هم جزیی از همان خیر کثیر و برکات بسیاری است که به پیامبر ارزانی گردید.

اما آنچه مناسب ترین معنا در این آیه شریفه است، این است که بگوییم: منظور از «کوثر» همانگونه که در تفسیر «فخر رازی» آمده است، وجود گرانمایه ی بانوی بانوان «صدیقه ی طاهره» است.

مرحوم «طبرسی» در «مجمع البیان» در مورد واژه ی «کوثر» می نویسد:

«برخی برآنند که کوثر به مفهوم خیر و نیکی بسیار است و برخی دیگر بر این باورند که به معنای زیادی و فراوانی نسل و فرزند است. این معنا در نسل پاک پیامبر و از فرزندان «فاطمه» آشکار گشته، به گونه ای که شمارش آنان امکان پذیر نیست و این برکت تا روز رستاخیز خواهد بود.»

فخر رازی در تفسیرش در این مورد:

«دیدگاه سوم این است که منظوراز واژه ی «کوثر» فرزندان پیامبر می باشد. چرا که مفسران بر آنند که این سوره ی مبارکه هنگامی بر قلب مصفای پیامبر فرود آمد که برخی از شرک گرایان آن حضرت را بخاطر نداشتن پسر سرزنش نمودند و خدا پاسخ آنان را در این سوره داد.»

با این بیان پیام و مفهوم آیه ی شریفه این خواهد بود که:

خداوند به پیامبرش نسل سرفرازی ارزانی خواهد فرمود که در طول قرون و اعصار به یادگار بمانند و شما خواننده ی گرامی! خوب بیندیش که چقدر از خاندان وحی و رسالت را بخاطر دفاع از ارزشهای انسانی و اسلام به خاک و خون کشیدند و با این وصف جهان از نسل پیامبر آکنده است در حالی که از دشمنان کینه توز و بداندیش پیامبر همچون «امویان» کسی که شایسته ی نام بردن باشد، باقی نمانده است.

افزون بر آنچه آمد، اینک بنگرید که چگونه از نسل جاودانه و پرافتخار او

ص: 118

دانشمندان بی نظیر و فرزانه ای، همانند حضرت باقر و حضرت صادق و حضرت کاظم و حضرت رضا و همچون نفس زکیه و... پدیدار شدند و در آسمان اسلام و جهان درخشیدن آغاز کردند.

آری دیدگاه مناسب این تفسیر این گونه است که یکی از کافران، پیامبر گرامی را پس از مرگ یکی از پسرانش مورد سرزنش قرار داد و گفت: «محمد» از ادامه ی نسل محروم گشت و اگر خود جهان را بدرود بگوید نام او نیز به همراه دین و آیین او به دست فراموشی سپرده خواهد شد و اینجا بود که خداوند برای آرامش خاطر بخشیدن به پیامبرش این سوره ی مبارکه را بر قلب پاک او فروفرستاد و گویی خدا به پیامبرش فرمود که:

«هان! ای پیامبر برگزیده ی من! اگر امروز پسرت از دنیا رفت و عیبجویان تو را بدین بهانه نکوهش کردند، خاطر آسوده دار که ما «فاطمه» را به تو ارزانی داشتیم و او گرچه در شمار یک تن است اما در حقیقت بسیار است و بزودی از همین یک انسان والا، نسلی سرفراز پدیدار خواهیم ساخت.»

و بر این اساس و نوید است که اینک با یک نگرشی کوتاه خواهیم دید که، آری نسل پاک بانوی بانوان که همان نسل جاودانه ی پیامبر است در سراسر جهان حضور دارد و همه جا منتشر شده است.

شمار این نسل سرفراز در عراق به یک میلیون نفر،

در ایران به سه میلیون نفر،

در مصر به حدود پنج میلیون،

در مراکش و مغرب عربی به پنج میلیون نفر،

در الجزایر و تونس و لیبی نیز همینگونه،

در اردن، سوریه، لبنان، سودان، کشورهای خلیج و عربستان به میلیونها نفر، و در یمن، هند، پاکستان، افغانستان، و جزائر اندونزی، به حدود 20 میلیون انسان می رسد.

ص: 119

و کمتر کشورهای اسلامی است که در آن از این نسل سرفراز حضور نداشته باشد. و شمار آنان سر از 35 میلیون و بیشتر درمی آورد.

و اگر سرشماری دقیق و آمارگیری صحیحی انجام پذیرد، بی تردید شمار آنان از این هم افزونتر خواهد بود.

آری این شمار عظیم همه از نسل سرفراز پیامبر، از طرف امیر مومنان و دخت فرزانه ی پیامبر فاطمه علیهاالسلام است که در میان آنان، شخصیت های برجسته ای از دانشمندان، و نویسندگان، زمامداران و وزیران، نوابغ و چهره های برجسته در میدانهای گوناگون، وجود دارد. گفتنی است که برخی از این نسل جاودانه، به این پیوند و خویشاوندی و ارج آن، هم آگاهی کامل دارند و هم بر آن می بالند و برخی نیز توجهی به این راز شرافت و عظمت ندارند.

و نیز برخی از آنان راه و رسم افتخارآفرین نیاکان گرانمایه ی خویش را گام سپرده و می سپارند و برخی نیز بدبختانه به راه ضلالت و گمراهی درغلطیده اند. تا آنجایی که شنیده شده است که برخی از علویان در «اندونزی»از بقایای فرقه های بداندیش و گمراه خوارج و نواصب هستند!!

خودکامه ای چون: «حجاج» خونخوار و هتاک، «منصور دوانیقی»، «هارون» و استبدادگرانی نظیر آنها را که گام بر جای گام آنان نهادند همه را، مورد مطالعه قرار ده تا این مطلب روشن شود.

1- مرحوم مجلسی در «بحارالانوار» از «عامر شعبی» آورده است که:

شبی «حجاج» پیکی شوم را بسوی من گسیل داشت و مرا فراخواند. من از ترس شرارت او، وضو ساختم و پس از وصیت بسوی دربار رفتم. هنگامی که بر او وارد شدم با سفره ی چرمی و شمشیر برهنه ای روبرو شدم. سلام گفتم و او جواب مرا داد و گفت:

نگران مباش، تا فردا ظهر در امان هستی. آنگاه مرا نزدیک خود جای داد و دستور داد مرد سالخورده ای که در غل و زنجیر بود آوردند و در برابر او نشاندند.

«حجاج» رو به من نمود و گفت: این مرد بر این اندیشه است که «حسن» و «حسین» فرزندان پیامبرند. اینک باید دلیل قانع کننده ای از قرآن بیاورد، در غیر این صورت گردنش را طعمه ی این شمشیر خواهم ساخت.

من گفتم: شایسته است نخست این کند و زنجیر را از دست و پای او برگیرند. یا دلیل خواهد آورد و نجات خواهد یافت و یا دلیل نخواهد آورد، چرا که شمشیر تو این غل و زنجیر را نمی تواند ببرد. باید به هر صورت این کند و زنجیر برداشته شود.

«حجاج» پذیرفت و دستور داد که کند و زنجیرها را گشودند و من خوب نگاه کردم، دیدم شگفتا! «سعید بن جبیر» آن بزرگمرد فرزانه است.

بر خود لرزیدم و گفتم: خدایا! اینک چگونه می تواند از قرآن دلیل بیاورد؟

که حجاج گفت: هان «سعید»! دلیل خویش را بیاور در غیر این صورت آماده ی مرگ باش.

«سعید» گفت: شکیبا باش... و پس از دقایقی سخن را آغاز کرد.

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم.

بسم الله الرحمن الرحیم.

و وهبنا له اسحاق و یعقوب...

ص: 121

و ساکت شد و به حجاج گفت بقیه ی آیه را بخوان.

حجاج خواند: و ذکریا و یحیی و عیسی و الیاس...

سعید پرسید: چرا خدا در اینجا نام عیسی را می برد؟ به چه مناسبت؟

حجاج پاسخ داد: چون او از نسل ابراهیم است.

سعید گفت: اگر عیسی آن پیامبر خدا، در حالی که پدر ندارد و با فاصله ی بسیاری فرزند دختری ابراهیم است، از نسل او بشمار می رود، پس چرا «حسن» و «حسین» با اینکه به پیامبر نزدیکترند، فرزندان گرانمایه ی او به حساب نیایند؟

حجاج که کشتی دجالگری و فریبش به گل نشسته بود، دستور داد ضمن آزاد ساختن او ده هزار دینار هم، به عنوان جایزه به خانه اش ببرند.

«شعبی» می افزاید: بامداد فردا با خود گفتم: بر من لازم است نزد این پیر فرزانه بروم و قرآن را از او بیاموزم. اینک خوب دریافتم که فرهنگ و مفاهیم بلند و گسترده و عمیق این کتاب خدا را نمی دانم.

با این فکر بسوی خانه ی او شتافتم اما وی در مسجد بود. به آنجا رفتم و دیدم دینارهای شب گذشته را به مسجد آورده و آنها را در بسته های ده دیناری قرار می دهد و به محرومان انفاق می کند و هر بسته را که بدست کسی می دهد خاطرنشان می سازد که اینها همه به برکت دو سالار جوانان بهشت، «حسن» و «حسین» است که اگر یک نوبت و یک نفر چون من در دفاع از آن دو گرانمایه ی جهان هستی اندوهگین گردد به برکت آن دو در برابر یک هزار نفر شادمان می شوند. (1) .

آری آیاتی که جناب «سعید» بدانها تمسک جست اینها هستند:

و وهبنا له اسحاق و یعقوب کلا هدینا و نوحا هدینا من قبل زکریا و یحیی و عیسی و الیاس کل من الصالحین. (2) .

ص: 122

و به ابراهیم، اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و همگی را راه نمودیم... و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس را که همه از شایستگان بودند.

حضرت کاظم در اینجا دیگر از پاسخ باز ایستاد و از هارون خواست که عذر آن گرامی را در ندادن پاسخ بپذیرد. اما او نپذیرفت و اصرار کرد که باید پاسخ پرسش مرا بدهید و افزود: شما ای فرزند «علی» که امام و پیشوای علویان و دوستداران خاندان خویش هستی، باید دلیل و برهان خویش را در این مورد از قرآن اقامه کنید، چرا که شما ادعا دارید که فرزندان پیامبر هستید و نیز مدعی هستید که بر همه ی مفاهیم و علوم و رموز کتاب خدا آگاهید و تاویل آیات قرآن همه و همه نزد شماست و نیز به کتاب خدا تمسک می جویید که می فرماید:

«و ما فرطنا فی الکتاب من شئی». (1) .

و بدینوسیله خود را از رای و قیاس دانشمندان بی نیاز می دانید.

حضرت کاظم فرمود: اجازه پاسخ می دهید؟

هارون گفت: بفرمایید

امام فرمود:

اعوذ بالله شیطان الرجیم.

بسم الله الرحمن الرحیم.

و من ذریته داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون... و یحیی و عیسی... (2) .

امام پس از تلاوت آیه پرسید: اینک بگو پدر عیسی که بود؟

هارون گفت: عیسی پدر نداشت.

امام فرمود: چرا قرآن شریف «عیسی» را از طریق مادرش «مریم» به نسل پیامبران خدا پیوند می دهد؟!

همانگونه که ما با الهام از قرآن شریف عیسی را از مادر به پیامبران و نسل آنان

ص: 124

ملحق می سازیم، ما فرزندان «فاطمه» و «علی» نیز به پیامبر پیوند خورده و نسل او هستیم. (1) .

«محب الدین طبری» در «ذخایر العقبی»،

«جوینی» در «فرائد السمطین»،

«ذهبی» در «میزان الاعتدال»،

«ابن حجرمکی» در «الصواعق» ص 74،

«متقی هندی» در «منتخب کنز العمال»،

«زرقانی» در شرح «المواهب اللدینة»،

و «قندوزی» در «ینابیع المودة» ص 183، روایت کرده اند.

3- و نیز «نسائی» در «خصائص امیر مومنان» از «محمد بن اسامه» و او از پدرش آورده است که پیامبر به امیر مومنان فرمود:

«اما تو ای «علی»! داماد من و پدر فرزندانم هستی! تو از من هستی و من از تو.»

4- و نیز از «اسامه» آورده است که:

شبی بخاطر کاری که پیش آمد درب خانه ی پیامبر را زدم. پیامبر بیرون آمد در حالی که گویی در آغوش و زیر لباس خویش چیزی داشت که من نفهمیدم چیست.

هنگامی که کارم تمام شد گفتم: ای پیامبر خدا! زیر لباستان چیست؟

آن حضرت لباس خویش را کنار زد و من دیدم که «حسن» و «حسین» هستند.

آنگاه رو به من کرد و فرمود: اسامه! این دو تن پسران من و پسران دخترم «فاطمه» هستند. و رو به آسمان نمود و گفت: بار خدایا! تو می دانی که من این دو را دوست می دارم، تو هم دوست داشته باش.

واقعیت به فلسفه بافی احمقانه ای پرداخته و به آیه ی شریفه ای چنگ انداخته اند که می فرماید:

«ما کان محمد ابا احد من رجالکم...»

و بدینوسیله پنداشته اند که پیامبر پدر هیچ کس نیست. با اینکه می دانیم این آیه ی شریفه در مقام نفی فرزندی «زید» نسبت به پیامبر فرود آمده است، چرا که پیامبر نخست او را به فرزندی خویش گرفت، آنگاه «زینب دختر جحش» را به ازدواج او درآورد. سپس هنگامی که زید همسرش را طلاق گفت: پیامبر به فرمان خدا و برای شکستن یک سنت جاهلی با او ازدواج کرد، تا به همگان نشان دهد که نه پسرخوانده، فرزند حقیقی است و نه همسر او عروس انسان می باشد.

قرآن در این مورد می فرماید:

فلما قضی زید منها و طرا زوجنا کها لکی لا یکون علی المومنین حرج فی ازواج ادعیائهم اذا قضوا منهن وطرا... (1) .

پس هنگامی که «زید» از آن زن کام گرفت و طلاق او را داد، وی را به ازدواج تو درآوردیم تا پس از این مومنان در ازدواج با زنان طلاق داده شده بوسیله ی پسرخواندگان خویش، گناهی نپندارند...

با این بیان آیه ی شریفه بر این واقعیت رهنمون است که پیامبر پدر «زید» نیست تا همسر طلاق داده شده ی وی بر او حرام باشد، چرا که حرام بودن این ازدواج فرع بر این است که پسرخوانده ی انسان پسر حقیقی او باشد، در حالی که اینگونه نیست.

به همین جهت قرآن هم تعبیر به «من رجالکم» می نماید تا نشان دهد، که پیامبر پدر هیچ یک از مردان شما نیست، در حالی که آن حضرت چهار پسر داشت و پدر گرانقدر پسرانش- «ابراهیم» و «قاسم» و «طیب» و «مطهر» بود.

ص: 127

و نیز در روایات صحیحی آمده است که پیامبر به امام حسن علیه السلام فرمود:

«این پسر من، سالار و سرور من است.»

و نیز فرمود:

دو پسرم «حسن» و «حسین» دو امام هستند چه بنشینند و قیام کنند.

و نیز فرمود:

پسران هر دختری به پدرشان منسوب می شوند، مگر فرزندان «فاطمه» که من پدر آنان هستم...

و نیز گفته شده است: «من رجالکم» اشاره ی به رشدیافتگان از جنس مردان در آن زمان است، در حالی که هیچ یک از پسران پیامبر در آن هنگام به حالت رشد و بلوغ نرسیده بودند.

در پایان این بخش یادآوری می نماییم که آنچه در مورد پدری پیامبر خدا درباره ی فرزندان پسرش می گوییم، همه ی اینها در مورد پدری او درباره ی دو فرزند دختری اش «حسن» و «حسین» نیز ثابت است و سخن در اینجا همان است که در آنجاست.

(هان ای خاندان پیامبر)! خداوند می خواهد هر گونه پلیدی را از شما بزداید و شما را آنگونه که می باید، پاک و پاکیزه سازد.

این آیه شریفه به دلیل شکوه و معنویت بسیارش، در طلیعه ی آیات قرآنی است و از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که سرچشمه ی شکوه و عظمت و ارزشهای خاندان وحی و رسالت، و دربردارنده ی نکات دقیق و عمیقی است.

در مورد این آیه ی شریفه از سوی دانشوران و دانشمندان بحث ها شده و قلم ها به نگارش پرداخته و اندیشه ها به تکاپو افتاده است و اگر بگوییم آیه ی تطهیر جولانگاه افکار و معرکه ی آراء گوناگون و دیدگاه های متفاوت است، و بویژه در این مورد که «اهل بیت» کیانند و قلمرو این عنوان و حدود آن چیست و تا کجاست، بحث های بسیار گسترده ای صورت گرفته است، چیزی جز واقعیت نگفته ایم.

نکته ای که در آیه ی «تطهیر» یک واقعیت تردیدناپذیر است، این است که به اتفاق همه ی محدثان و مفسران شیعه و سنی جز شمار ناچیزی از آنها این آیه ی شریفه، فاطمه علیه السلام دخت سرفراز پیامبر را شامل می شود، چرا که همه ی روایات رسیده در پیرامون آیه ی شریفه، بیانگر آن است که امیر مومنان و «فاطمه» و دو فرزند گرانمایه ی آنان، از قهرمانان آیه ی تطهیرند و این کمترین و محدودترین دایره ی شمول آیه ی مبارکه است.

اما پندار برخی که آیه ی مبارکه بخاطر ظاهر لفظ «اهل بیت» و یا بدلیل سیاق و قبل و بعد آن، متوجه همسران پیامبر است، چنین پنداری بسیار سست و بی اساس است، چرا که انبوه روایات رسیده در این مورد به روشنی نشانگر این واقعیت است که پیامبر پیش از فرود آیه شریفه به هیچ یک از همسران خویش، حتی «ام سلمه» نیز اجازه نداد که زیر «کساء» شریف وارد شده و جزء «اهل بیت» گردد.

ما در کتاب «علی از ولادت تا شهادت» در این مورد بحث نمودیم و اینجا نیز بخاطر رعایت اسلوب کتاب و نتیجه گیری کامل بحث، به انبوه روایات و منابع آنها در کتاب های اهل سنت اشاره خواهیم داشت.

ص: 129

آنگاه دخت فرزانه اش «فاطمه» آمد و پیامبر او را نیز به نزد خویش و زیر کساء دعوت کرد. و سرانجام «علی» آمد و او را نیز نزد خویش فراخواند و آنگاه به تلاوت این آیه ی شریفه پرداخت که:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطرهکم تطهیرا». (1) .

3- «فخر رازی» در تفسر خود آورده است که:

هنگامی که پیامبر با عبای پشمی و سیاهرنگ خود بیرون آمد، فرزندش «حسن» دررسید و پیامبر او را به زیر «عبا» فراخواند. از پی او نور دیده اش «حسین» آمد و آن حضرت او را هم در آغوش گرفت. آنگاه «فاطمه» از راه رسید و از پی او «علی» وارد شد و آن دو را نیز به زیر آن عبا دعوت کرد و پس از گرد آمدن آن پنج وجود پاک به تلاوت این آیه پرداخت.

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا». (2) .

4- و نیز «ابن اثیر» در کتاب خویش از «عمر بن ابی سلمه»- ناپسری پیامبر- آورده است که:

هنگامی که آیه ی شریفه «انما یرید الله...» در خانه ی «ام سلمه» بر پیامبر فرود آمد، آن حضرت دخت گرانقدرش «فاطمه» و دو نور دیده اش «حسن» و «حسین» را فراخواند و در حالی که «علی» پشت سرش بود، همه را با «کساء» پوشانید. آنگاه فرمود:

(هان! بدانید که) ابنان خاندان من هستند و خدا پلیدی را از آنان دور ساخته و آنگونه که شایسته و بایسته است، پاکشان گردانیده است. (3) .

بانو «ام سلمه» می افزاید از پیامبر پرسیدم: آیا اجازه می دهید من هم در کنار آنان باشم؟

ص: 131

پیامبر فرمود: تو در جای خویش باش، تو عنصر شایسته ای هستی اما جزء اینان نیستی. انت علی مکانک، انت فی خیر.

5- سبط «ابن جوزی» در کتاب خویش به نقل از «وائله» آورده است که:

من برای انجام کاری به سوی «علی» رفتم و از فاطمه علیهاالسلام سراغ او را گرفتم، فرمود: نزد پیامبر خداست.

در انتظارش بودم که پیامبر خدا آمد و «علی» و «حسن» و «حسین» به همراه او آمدند. پیامبر دست آن سه تن را گرفت و وارد اتاق شد. آنگاه «حسن» را بر زانوی راست و «حسین»را بر زانوی چپ خویش نشاند و «علی» و «فاطمه» را پیشاروی خویش قرار داد و همه را زیر عبای خود گرفت و به تلاوت آیه ی شریفه ی پرداخت که:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس...» (1) سپس دست ها را به آسمان گشود و فرمود: «بار خدایا! اینان خاندان من هستند.»

6- «واحدی» در کتاب خویش از «ام سلمه» همسر پیامبر آورده است که:

پیامبر در خانه ی من بود که «فاطمه» وارد شد و ظرفی پر از «حریره» آورد.

پیامبر به او فرمود: «فاطمه» جان! شوی گرانقدر و دو فرزندت را دعوت کن تا نزد من بیایند و خود نیز بیا. هنگامی که «علی» و «فاطمه» و «حسن» و «حسین» وارد شدند، نشستند و همگی از آن «حریره» خوردند. پیامبر بر روی سکویی نشسته و زیرش یک کسای خبیری افتاده بود.

«ام سلمه» می گوید: من در اتاق نماز می خواندم که این آیه بر پیامبر فرود آمد:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس...»

در این هنگام پیامبر کساء را بر روی آنان افکند و دستها را بسوی آسمان گشود و فرمود: بار خدایا!اینان خاندان من هستند، پلیدی را از آنان دور، و آنان را پاکیزه گران.

ص: 132

بانو «ام سلمه» می افزاید: من خودم را به آنان نزدیک ساختم و گفتم: ای پیامبر خدا! اجازه می دهید من هم با شما باشم؟

فرمود: تو بر خیر و خوبی هستی اما جزء این خاندان نخواهی بود.

«ترمذی» در صحیح خویش در این مورد می نویسد:

پیامبر از هنگامه ی فرود این آیه ی شریفه تا شش ماه، هرگاه برای نماز حرکت می کرد در برابر خانه ی «فاطمه» توقف می کرد و می فرمود: نماز، نماز، هان ای خاندان من!

و آنگاه به تلاوت این آیه ی شریفه می پرداخت که: «انما یرید الله لیذهب...» (1) .

7- «ابن صباغ مالکی» در کتاب خویش روایتی با همین مفهوم و محتوا از «واحدی»آورده است و در ذیل آن خاطرنشان نموده است که برخی این شعر را در همین مورد سروده اند:

ان النبی محمدا و وصیه

و ابنیه و ابنته البتول الطاهره

اهل العباء فاننی بولائهم

ارجو السلامة و النجا فی الاخرة (2) .

پیامبر خدا و جانشین او امیر مومنان و دو فرزند آن حضرت و دخت پاک و پاکیزه ی او «فاطمه»، همان خاندان و «اهل کساء» می باشند که من با ولایت آنان به سلامت و نجات در سرای آخرت امید می بندم.

8- «سیوطی» در سه کتاب خویش، روایت ذیل را از راههای گوناگون و سندهای متعددی آورده است که اسناد به این شخصیت ها برمی گردد.

1- «ام سلمه»

2- «عایشه»

3- «ابوسعید»

4- «زید بن ارقم»

ص: 133

5- «ابن عباس»

6- «ضحاک بن مزاحم»

7- «ابوالحمراء»

8- «عمر بن ابی سلمه» و دیگران...

روایت این است که: آنگاه که آیه ی شریفه ی «انما یرید الله لیذهب...» بر قلب پاک پیامبر فرود آمد، آن حضرت «فاطمه» و «علی» و «حسن» و «حسین» را فراخواند و آنان را با آن عبای مخصوص پوشانید و فرمود: بار خدایا! پلیدی را از آنان دور ساخته و آنگونه که شایسته است پاکشان گردان. (1) .

9- «طبری» در کتاب خویش به نقل از «عمر بن ابی سلمه» می نویسد:

آیه ی شریفه «انما یرید الله...» در مورد پنج نور مقدس نازل شده است و از «ام سلمه» آورده است که پیامبر جامه ی خاصی را در جا گرد آورده و پوشاند و آنگاه این آیه را تلاوت فرمود: (2) «انما یرید الله عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا.»

و نیز از آن بانوی بزرگوار آورده است که:

پیامبر خدا به «فاطمه» فرمود: «فاطمه» جان! همسر و دو فرزندت را در اینجا حاضر ساز! هنگامی که «فاطمه» آنان را دعوت کرد، پیامبر عبای بزرگی روی خود و همه ی آنان کشید و فرمود: «بار خدایا! اینان خاندان «محمد» هستند. پس درود و برکات خویش را بر خاندان محمد فروفرست که تو ستوده و درخور ستایش هستی.»

«ام سلمه» می گوید: من عبا را برگرفتم تا در کنار آنان قرار گیرم که پیامبر اجازه نداد

ص: 134

و فرمود: تو بر راه هدایت هستی، اما اینان خاندان «محمد» می باشند.

علاوه بر دانشمندان و منابعی که از نظر شما خواننده ی گرامی گذشت، دانشوران و منابع زیر نیز، فرود این آیه ی شریفه را درباره ی خاندان رسالت، روایت کرده اند:

10- «محمد بن احمد قرطبی» در کتاب «الجامع لاحکام القرآن»، ج 14، ص 182

11- «ابن عبدالبر اندلسی» در کتاب «الاستیعاب»، ج 2، ص 460

12 «بیهقی» در کتاب «السنن الکبری»، ج 2، ص 149

13- «ابن عربی» در کتاب «احکام القرآن»، ج 2، ص 166

14- «حاکم نیشابوری» در کتاب «المستدرک علی الصحیحین»، ج 2، ص 416

15- «احمد بن حنبل» در «مسند»، ج 1، ص 313

16- «نسایی» در کتاب «الخصائص»، ص 4

17- «محمد بن جریر طبری» در تفسیر خود، ج 22، ص 5

18- «خوارزمی» در «المناقب»، ص 35

19- «هیثمی» در «مجمع الزوائد»، ج 9، ص 166

20- «ابن حجر» در «الصواعق المحرقه»، ص 85

اینها تازه برخی از انبوه مفسران و محدثانی هستند که این واقعیت را در کتابهای خویش آورده اند و ما به همین ها بسنده می کنیم، چرا که اگر بخواهیم همه ی منابع این روایت را بیاوریم باعث خستگی شما خواننده ی گرامی و طولانی شدن بحث می شود و همین اندازه برای کسانی که گوش شنوا و اندیشه و وجدان بیدار و خرد حق پذیر داشته باشند، بسنده است.

1- خدای جهان آفرین فاطمه علیهاالسلام را از عادت ماهانه و از هر پلیدی و ناپسندی و هر ناپاکی و زشتی و از آنچه طبیعت انسانی آن را از ناپاک و ناپسند می شمارد، پاک و پیراسته ساخت. همچنانکه آن حضرت را از هر آنچه شیطان بدان فرمان می دهد و انسان بخاطر انجام آن درخور عذاب و کیفر می گردد و بدنامی و زشتی به بار می آورد و باعث ارتکاب گناه می شود و بافطرت و وجدان بشری ناهماهنگ است و آزادگی و جوانمردی انسانی را به مسلخ می برد، پاک و پاکیزه فرمود.

2- «ابن عربی» در کتاب خویش (1) در تفسیر واژه ی «رجس» می نویسد:

«رجس» در آیه ی مبارکه، عبارت از هر چیزی است که برای انسان بدنامی به بار می آورد، و این همان مفهوم «عصمت» است که شیعه آن را از ویژگیهای پیامبران و امامان دوازدهگانه و فاطمه علیهاالسلام می نگرد، و این مقام پرشکوه و والایی است که خداوند برخی از بندگان خود را بدان اختصاص داده است.

لازم به یادآوری است که بیان مقررات خدا و احکام او از لوازم «عصمت» نیست و اگر می گوییم که پیامبر و امام راستین بخاطر بدوش کشیدن بار سنگین مسوولیت بیان و رسانیدن مقررات دین خدا به بندگانش، باید از این ویژگی «عصمت» بهره ور باشد. به همین جهت است که امیر مومنان در مناظره ای با «ابوبکر»، برای اثبات «عصمت» بانوی بانوان به آیه ی «تطهیر» تمسک می جوید که ما به فرازهایی از آن نظر می افکنیم.

پاسخ داد: آری

فرمود: بگو ببینم! آیه ی شریفه ی «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس...» در مورد چه کسانی فرود آمده است؟ درباره ی ما یا دیگران؟

ابوبکر گفت: در مورد شما (خاندان وحی و رسالت).

فرمود: اگر چند نفر گواهی دهند که دخت فرزانه ی پیامبر کار ناپسندی مرتکب شده است، شما با گواهی قرآن بر «عصمت» او، چه خواهی کرد؟

گفت: با او بسان دیگر زنان برخورد خواهم نمود.

امیر مومنان فرمود: در این صورت در بارگاه خدا در زمره ی کافران حق ستیز خواهی شد.

ابوبکر پرسید: چرا؟

فرمود: بدان جهت که گواهی خدا در مورد عصمت و پاکی «فاطمه» را نادیده گرفته و گواهی مردم را پذیرا گشته ای... (1) .

3- از آثار این طهارت و پاکی از هر گونه پلیدی و «رجس»، این است که دارنده ی این ویژگی، با مرگ نجس نمی شود. با اینکه می دانیم هر انسانی- گرچه در اوج تقوا و ایمان و بندگی خدا باشد- پس از مرگ جسدش به گونه ای نجس می شود که اگر کسی به آن دست زد، باید غسل مس میت کند و خود مرده را نیز جز بوسیله ی غسل میت نمی توان پاک پنداشت. اما کسانی که از ویژگی «عصمت» برخوردارند، هم در زمان حیات خویش پاک و پاکیزه اند و هم پس از مرگ.

در «وسائل الشیعه» از «حسن بن عبید» روایت است که: به حضرت صادق علیه السلام نوشتم: سرورم! آیا امیر مومنان پس از غسل دادن پیکر پاک پیامبر، خود غسل کردند؟

آن حضرت پاسخ داد: با اینکه پیکر پاک پیامبر پاکیزه و مطهر بود، امیر مومنان غسل

ص: 137

کردند، چرا که خواستند به قانون خدا که سنت عمومی است، احترام شود. (1) .

ما در بخش آخر این کتاب به مناسبت «غسل» دادن امیر مومنان بر پیکر پاک فاطمه علیهاالسلام در این مورد بیشتر بحث خواهیم نمود.

خدا! آیا اجازه می دهید در کنار شما باشم؟

پیامبر فرمود: سلام بر تو گرامی فرزندم! سلام بر تو ای صاحب «حوض» من در روز رستاخیز! بیا... و فرزندم بر زیر کساء وارد شد.

هنوز چیزی نگذشته بود که فرزندم «حسین» آمد و سلام گفت.

گفتم: سلام بر تو باد ای نور دیده و میوه ی قلب مادر!

فرزندم گفت: مادر جان! بوی خوشی نزد شما استشمام می کنم. تو گویی بوی نیای گرانقدرم، پامبر خداست، آری مادر جان؟!

پاسخ دادم: آری پسرم! نیای بزرگوارت به همراه برادرت «حسن» زیر «کساء» هستند. پسرم حسین، بسوی «کساء» رفت و پس از درود بر پیامبر گفت: آیا اجازه می دهید که زیر «کساء» به همراه شما باشم؟

پیامبر فرمود: سلام بر تو ای فرزند گرانمایه و ای شفاعت کننده ی امت من در روز رستاخیز! آری بیا... پسرم حسین نیز بر زیر «کساء» وارد شد.

در این هنگام امیر مومنان از راه رسید و سلام کرد. من پاسخ او را دادم. او فرمود: «فاطمه» جان! دخت سرفراز پیامبر! بوی خوشی نزد شما استشمام می کنم، گویی بوی برادر و پسر عمویم پیامبر خداست؟

گفتم: آری، آن حضرت با دو فرزندت زیر «کساء» هستند.

امیر مومنان بسوی «کساء» رفت و گفت: سلام بر شما ای پیامبر خدا! آیا اجازه می دهید در کنار شما باشم؟

پیامبر فرمود: سلام بر تو باد ای برادر و جانشین و پرچمدار من! آری بیا... و امیر مومنان نیز وارد شد.

و آنگاه خودم نزدیک رفتم و گفتم: سلام بر تو ای پدر گرانمایه ام، ای پیامبر خدا! آیا اجازه دارم با شما باشم؟

پیامبر فرمود: درود بر تو ای دخت سرفراز و ای پاره ی تن من! آری بیا... و من نیز با

ص: 139

افتخار زیر «کساء» رفتم و در کنار پدر و شوی گرانقدر و دو فرزندم قرار گرفتم.

آری بدینسان هنگامی که ما پنج تن در کنار هم و در زیر «کساء» قرار گرفتیم، پیامبر دو طرف «کساء» را گرفت و با دست راست خویش اشاره به آسمان نمود و فرمود:

بار خدایا! اینان خاندان و خاصان و نزدیکان من هستند. اینانند که گوشت شان، گوشت من است و خونشان، خون من. خداوندا! هر که اینان را بیازارد مرا آزرده است و هر که آنان را به رنج افکند، مرا به رنج افکنده است و هر که با آنان بجنگد، با من سر جنگ داشته است. بار خدایا! من با هر کس که با آنان پیکار کند، در پیکارم و با هر کس که با آنان در صلح و صفا باشد، در صلح و صفا هستم. من دشمن دشمنان اینان هستم و دوستدار دوستانشان خواهم بود، چرا که اینان از من هستند و من از اینان.

خداوندا! درود و رحمت و برکت و آمرزش و خشنودی خویش را بر من و بر اینان قرار ده و پلیدی و زشتی را از وجودشان آنگونه که خود می پسندی بزدای و آنان را پاک و پاکیزه ساز.

در این لحظات بود که خدای جهان آفرین به فرشتگان فرمود:

«هان ای فرشتگان!

و ای آسمانیان!

من هرگز آسمانی را برافراشته و زمینی را گسترده و ماهی را درخشنده و خورشیدی را نورافشان و فلکی را گردان و دریایی را جاری و کشتیی را سیر کننده، پدید نیاوردم و نیافریدم، مگر بخاطر مهر این پنج شخصیت والا و گرانمایه ای که در زیر «کساء» هستند.»

فرشته ی وحی گفت: پروردگارا!اینان چه کسانی هستند که در زیر «عباء» قرار دارند؟ خدا فرمود: اینان خاندان نبوت و گنجینه ی رسالت هستند. «فاطمه» و پدرش، «فاطمه» و شویش، «فاطمه» و دو پسرش.

جبرئیل گفت: پروردگارا! آیا به من اجازه می دهید به زمین فرود آیم و ششمین آنان باشم؟

ص: 140

خدا فرمود: آری اجازه دادم.

جبرئیل فرود آمد و گفت: سلام بر تو ای پیامبر خدا! پروردگار بلند مرتبه و والا به شما سلام می رساند و به درود و احترام ویژه ای شما را گرامی می دارد و می فرماید: «به شکوه و اقتدارم سوگند که من هرگز آسمانی را برافراشته و زمینی را در گردش و دریایی را خروشان و کشتیی را شناکنان نیافریده و پدیدار نساختم، مگر بخاطر شما پنج تن.»

و اینک ای پیامبر خدا! پروردگارم به من اجازه داده است تا با شما زیر این «کساء» باشم. آیا شما نیز اجازه می دهید؟

پیامبر فرمود: سلام بر تو ای امین وحی الهی، به تو اجازه دادم بیا!...

فرشته ی امین نیز وارد شد و آنگاه این آیه ی شریفه را که ارمغان خدا بود بر قلب مصفای پیامبر خدا خواند:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا.»

در این هنگام امیر مومنان گفت: ای پیامبر خدا! این نشست ما بر زیر «کساء» در بارگاه خدا دارای امتیازی است؟

پیامبر فرمود: سوگند به آن قدرتی که مرا به حق به پیامبری برانگیخت! داستان این نشست ما در زیر این «کساء»، در هیچ مجلس و محفلی از محافل زمینیان- که گروهی از پیروان و دوستداران ما در آن باشند- یاد نشود جز اینکه باران مهر خدا بر آنان باریدن کند و فرشتگان گرد آنان بگردند و تا پایان مجلس آنان، برایشان آمرزش بخواهند.

علی علیه السلام فرمود: با این بیان، به خدای سوگند که ما پیروز و رستگار شدیم و به پروردگار کعبه سوگند که شیعیان ما نیز پیروز و رستگار شدند.

پیامبر فرمود: سوگند به آنکه مرا به حق به نبوت برانگیخت و به رسالت برگزید! اگر این رخداد، در محفلی از محافل زمینیان که گروهی از شیعیان و دوستداران ما در آن گرد آمده باشند یاد شود، اگر اندوه زده ای در میان آنان باشد، خداوند اندوه او را برطرف می کند و اگر غمزده ای باشد، غم او را می زداید و اگر صاحب حاجتی

ص: 141

در میانشان باشد، خدا خواسته ی او را برآورده می سازد.

امیر مومنان گفت: پس به خدای سوگند که ما و شیعیان ما در دنیا و آخرت نیکبخت و رستگار شدیم.

6- کلینی و چهره هایی از این گونه... همچنان که برخی از دانشمندان بزرگ، کتاب مستقلی پیرامون این حدیث شریف نوشته و به شرح آن پرداخته و راه های رسیدن آن را بروشنی آورده اند. علاقمندان برای توضیح بیشتر در این مورد می توانند به کتاب «احقاق الحق»، ج 2، ص 558، مراجعه نماید.

1- قرآن می فرماید: «قد افلح من زکیها» (1) .

هر کس جان را پاکیزه ساخت، رستگار گردید.

2- و می فرماید: «اقتلت نفسا زکیة» (2) .

آیا کسی را که از گناه پاک و پاکیزه است، کشتی؟

3- و می افزاید: «لاهب لک غلاما زکیا» (3) .

برای اینکه پسری پاکیزه به تو ارزانی دارم.

4- و می فرماید: «ذلک خه ازکی لکم و اطهر» (4) .

این برای شما پربرکت تر و پاکتر است.

این واژه ی مقدس در فرهنگ عرب در مورد پاکیزگی و رشد و نمو به کار می رود. از این رو معنای آیه نخست این می شود که:

هر کس جان خویش را از ضد ارزشها و صفات نکوهیده ای که از شر شکم و زبان و سخن نسنجیده، خشم و حسد، بخل و دوستی جاه و مقام، دنیادوستی و خود بزرگ بینی و خودپسندی سرچشمه می گیرد، پاک و پاکیزه ساخت، رستگار گردید.

آری تزکیه ی جان از این صفات نکوهیده در گرو پیراستگی از این آفت ها و آراستگی به ویژگیهای اخلاقی و انجام کارهای شایسته ای است که ضد صفات نکوهیده ای چون بخل و خودکامگی و این گونه کارهای ناپسند باشد.

و معنای آیه ی دوم نیز با توجه به معنای واژه ی تزکیه این می شود که: آیا کسی را کشته ای که از هر گناه و جنایتی که مجوز کشتن او باشد، پاک و پاکیزه است؟

و معنای آیه ی سوم این می شود که: من پسری پاک و پاکیزه از هر گناه و لغزش و آراسته ی به ارزشهای والای انسانی و عمل شایسته به تو ارزانی خواهم داشت.

ص: 144

با این بیان هنگامی که یکی از نامهای مقدس «فاطمه»، «زکیه» است نشانگر این حقیقت است که وجود گرانمایه از سویی به تمام این معانی و مفاهیم پاک و پاکیزه و دیگر ارزشهای اخلاقی آراسته و از دگر سو از همه ی نقاط منفی پیراسته است.

در مورد قداست و طهارت آن حضرت به هنگام طرح آیه ی تطهیر به اندازه ی کافی بحث شد و به روشنی ثابت گردید که دخت فرزانه ی پیامبر از هر ناپسندی و پلیدی ظاهری و باطنی پاک و پاکیزه است.

و معنای چهارمین آیه که این واژه در آن به مفهوم رشد و نمو است، باید خاطرنشان گردد که «فاطمه» به این معنا نیز «زکیه» است. در این مورد به هنگام بحث از واژه ی «مبارکه» که یکی از نامهای مبارک اوست، بحث شد.

«اتانی جبرئیل فقال: یا محمد ان ربک یحب فاطمة فاسجد، فسجدت... (1) .

فرشته ی وحی بر من فرود آمد و پیام آورد که: ای محمد! براستی که پروردگارت فاطمه را دوست می دارد، از این رو سجده ی شکر بجای آور که من سجده کردم...»

و نیز «ذهبی» آورده است که:

فرشته ی وحی به هنگامه ی ولادت فاطمه بر پیامبر فرود آمد و ضمن عرض تبریک، پیام آورد که خداوند به تو و به نورسیده ات سلام می رساند.

«الله یقروک السلام و یقری ء مولودک السلام.»

و گرفتاری و هر غم و مشکلی را به جان خرید و توانمند و پرصلابت، افتخار آفرید و تاریخ ساخت و نور پاشید.

در این کتاب شما خواننده ی گرامی با برخی از این رنجها و مصیبت هایی که با زندگی آن بانوی پرشکوه آمیخته بود، آشنا خواهید شد. راستی که آن امیره ی ارزشها و فضلیت ها، شخصیت والایی بود که این آیه ی شریفه باید شامل او شود و او مصداق بارز کسانی است که با این سخن شکوهبار مورد خطاب قرار می گیرند که:

«یا ایتها النفس المطمئنه، ارجعی الی ربک راضیة المرضیة.» (1) .

چرا که او به پاداش خدا و به آنچه آفریدگارش در این سرا برای او مقرر فرمود، خشنود بود و در همه ی زندگی، به گونه ای سخن گفت و عمل کرد که خدا از او خشنود و راضی باشد.

به صراحت این آیه ی شریفه، فرشتگان «مریم» را مخاطب ساخته و با وی سخن گفتند. آن هم ستایش آمیز و دربردارنده ی دستورات خدا، و بی تردید «مریم» نیز ندای آنان را می شنید و سخنانشان را دریافت می داشت، در غیر این صورت کاری بیهوده و بی فایده بنظر می رسید...

2- و نیز:

و اذکر فی الکتاب مریم اذ انتبذت من اهلها مکانا شرقیا... فارسلنا الیها روحنا فتمثل لها بشرا سویا قال: انما انا رسول ربک لاهب لک غلاما زکیا... (1) .

در این کتاب «مریم» را یاد کن، آنگاه که از خاندان خویش به مکانی رو بسوی برآمدن آفتاب دوری گزید و میان خود و آنان حجابی افکند (تا جایگاه عبادت و نیایشش آماده باشد). در این هنگام ما «روح» خود را بسوی او فرستادیم؛ و او در سیمای انسانی بی عیب و نقص، بر مریم پدیدار گشت. او (سخت ترسید و) گفت: من از شر تو به خدای بخشنده پناه می برم اگر پرواپیشه ای! (وی) گفت: من فرستاده ی پروردگار تو هستم؛ (آمده ام) تا پسر پاکیزه ای به تو ارزانی دارم!

(مریم)گفت: چگونه برای من فرزندی ممکن است؟! در حالی که تا کنون انسانی با من تماس نداشته و هرگز زن آلوده ای هم نبوده ام؟!

گفت: مطلب همین است! پروردگارت فرمود: این کار برای من آسان است! (ما او را می آفرینیم تا قدرت خویش را نشان دهیم.) و او را برای مردم نشانه ای می سازیم.

مفسران همه بر آنند که منظور از «روحنا» در این آیه ی شریفه «جبرئیل» است که در چهره ی یک انسان کامل و خوش سیما در برابر دیدگان «مریم» پدیدار گشته و با او سخن را آغاز نمود.

3- و نیز:

ص: 148

و امراته قائمة فضحکت فبشرناها باسحاق و من وراء اسحاق یعقوب... (1) .

و زن ابراهیم که ایستاده بود خندید. فرشتگان او را به اسحاق بشارت دادند و پس از اسحاق به یعقوب.

این آیات نیز نشانگر آمدن فرشتگان به خانه ی ابراهیم پیامبر و آوردن بشارت و مژده ی فرزند به آن بزرگوار است. و نشانگر این حقیقت که همسر او «ساره»، با این پندار که آنان میهمان هستند از آنان پذیرایی کرد و غذا برایشان فراهم آورد و با آنان سخن گفت، همانگونه که فرشتگان با او گفتگو نمودند.

4- و نیز:

و اوحینا الی ام موسی ان ارضعیه فاذا خفت علیه فالقیه فی الیم. (2) .

به مادر موسی وحی نمودیم که کودک خود را شیر بده و آنگاه که بر جان او بیمناک شدی او را به دریا بیفکن.

با بیان مفسران منظور از وحی در اینجا الهام است... و معنای آن چنین می شود که: «ما بر دل او چنین افکندیم.» و برخی نیز گفته اند: او را «اینگونه ندا دادیم».

«مناوی» در کتاب خویش از «قرطبی» آورده است که:

واژه ی «محدثون» به فتح «دال» اسم مفعول، و جمع «محدث» به مفهوم دریافت دارنده ی الهام و یا به معنای کسی است که در گمان و پندار خویش به راه ثواب می رود. چنین فردی از سوی خدا بصورت الهام و یا مکاشفه، چیزی در دلش افکنده می شود و یا اینکه بدون آنکه اندیشیده باشد سخن درستی بر زبانش جاری می گردد و یا فرشتگان بی آنکه او پیامبر خدا باشد با او سخن می گویند و یا در گمان و پندار خویش به راه درست می رود، به گونه ای می پندارد که گویی از عالم ملکوت به او الهام گشته است، به همین جهت دیدگاهش درست از کار در می آید... و این گرامیداشت خدا از

ص: 149

بندگان شایسته ی خویش است که کرامتی است از جانب او که به آنان ارزانی می دارد و در حقیقت از مقامات رفیع و پرفراز دوستان خداست. (1) .

فاطمه املاء و وحی فرمود. (1) .

این روایت بیانگر نکاتی است که درخور بحث و تحقیق به نظر می رسد:

1- بیان ششمین امام نور که: مصحف «فاطمه» سه برابر قرآن شریف است، منظور حجم مصحف و مطالب موجود در آن می باشد.

2- از آنجایی که قرآن شریف در نظر پیروانش از شمار آیات و سوره ها گرفته تا حجم و اندازه، کتابی شناخته شده است، به همین جهت امام صادق کتاب خدا را مقیاس قرار داده و مصحف را از نظر حجم و اندازه با آن سنجیده است.

با این مقیاس اگر قرآنی با حروف و صحفات متوسط در پانصد صفحه چاپ شود، مصحف فاطمه یک هزار و پانصد صفحه می گردد، درست سه برابر آن. و منظور امام همین است، نه اینکه کسی تصور نماید که کتاب خدا ناقص است و مصحف فاطمه علیهاالسلام در مقام کامل ساختن آن می باشد. هرگز! نه هرگز! همچنانکه منظور این نیست که خدا قرآن دیگری بر «فاطمه» فرود فرستاده است. هرگز! چرا که مدعی چنین چیزی از دیدگاه ما از دو حال خارج نیست: یا دوست نادان است و به آفت جهل گرفتار آمده و یا دروغپرداز و دشمن است و در اندیشه ی دشمنی با قرآن و عترت است.

3- اما واژه ی «مصحف»، این واژه گرچه در روزگار ما در مورد قرآن شریف بکار می رود اما در فرهنگ واژه شناسان به هر کتابی می توان «مصحف» گفت و با توجه به لغت، کتاب فاطمه علیهاالسلام را «مصحف» نامیده اند.

برای نمونه «مختار الصحاح» در مورد واژه ی «مصحف» می گوید:

«مصحف» بضم میم و کسر آن به مفهوم چیزی است که صفحاتی را در برداشته باشد.

المنجد می نویسد: «مصحف» و «مصحف» که جمع آن مصاحف می باشد، صحفاتی

ص: 151

است که دارای دو جلد دوخته شده باشد.

«صراح اللغة»: «مصحف» به کسر و ضم میم، به مفهوم کتابچه می باشد. و «فراء» تصریح می کند که «ضمه» را در برخی از حرفها سنگین دانسته اند و به همین دلیل «میم» را کسره می دهند... به هر حال «مصحف» از «اصحف» گرفته شده و به چیزی که جامع صفحات است گفته می شود.

مصباح المنیر: «صحیفه» قطعه پوست یا کاغذی را می گویند که در آن چیزی نوشته شده است و جمع آن «صحف» بضم صاد و حاء و نیز صحائف آمده است.

و «مصحف» بضم میم مشهورتر از کسر است.

اقرب الموارد: «مصحف» اسم مفعول می باشد و به چیزی گفته می شود که دارای صفحاتی است و میان دو جلد قرار دارد. این واژه به دو نوع دیگر آمده است. به کسر میم و به فتح میم که جمع آن «مصاحف» است.

لسان العرب: «مصحف» و «مصحف» چیزی است که صفحات نوشته شده ای که میان دو جلد را در بر می گیرد و به کسر و فتح میم نیز آمده است.

و اینک به روایتی که معنا و مفهوم واژه «مصحف» و حقیقت آن را بطور روشنی بیان می کند، نظر می افکنیم:

مرحوم مجلسی در کتاب خویش آورده است که:

یکی از یاران امام صادق از او در مورد مصحف «فاطمه» سوال کرد...

آن حضرت پس از سکوتی عمیق فرمود: شما هرچه می خواهید و نمی خواهید می پرسید و جستجوگرانه همه چیز را می جویید.

آنگاه افزود: دخت گرانمایه ی پیامبر پس از رحلت پیامبر هفتاد و پنج روز در این جهان زیست و در این مدت در سوگ پدر سخت اندوه زده بود. فرشته ی امین در راه آرامش بخشیدن به آن حضرت در سوگ پدرش فرود می آمد و ضمن تسلیت به او از مقام والای پیامبر و رویدادهای پس از او پرده برمی داشت و امیر مومنان آنچه فرشته ی وحی

ص: 152

بر «فاطمه» حدیث می نمود، همه را می نوشت و اینها بود که «مصحف «فاطمه»» را تشکیل داد. (1) .

«حسین بن ابی علاء» از حضرت صادق علیه السلام آورده است که فرمود:

«مصحف «فاطمه»» هرگز همانند قرآن نیست اما در آن، آنچه که مردم را به ما و دانش ما نیازمند می کند و ما را از مردم بی نیاز می سازد، وجود دارد حتی حکم یک تازیانه یا 2/ 1 و یا 4/ 1 آن و دیه ی خراش... (2) .

و در روایت دیگری فرمود:

اما «مصحف «فاطمه»» کتابی است که همه ی رویدادها و نام تمام کسانی که تا روز رستاخیز زمام امور مردم را بدست می گیرند، همه و همه در آن مانده است.

به مادر موسی وحی کردیم که: به او شیر بده...

و می فرماید: اذ اوحینا الی امک ما یوحی. (1) .

هنگامی که به مادرت آنچه را که می بایست وحی کردیم.

این آیات نشانگر این واقعیت است که پدیده ی وحی، اختصاص به پیامبران و انسانها ندارد بلکه به آسمانها، حواریون، فرشتگان، زنبورعسل، و مادر موسی نیز وحی شده است.

با این بیان پذیرش این حقیقت که؛ خدای جهان آفرین به «فاطمه» دخت سرفراز پیامبر و سالار زنان گیتی، وحی فرموده است، کار دشواری نیست، چرا که وحی را همانگونه که در مورد مادر موسی معنا کردیم در مورد سالار زنان نیز می توانیم معنا کنیم.

با این بیان در «مصحف «فاطمه»» چیزی از آیات قرآن نیست.

گفتنی است که طولانی شدن سخن در این مورد بدان خاطر بود که برخی از کوردلان و بیماران روحی این روایات را ابزار و میدان مناسبی برای سمپاشی و بدگویی و هرزه درانی بر ضد شیعه و پیروان مذهب خاندان رسالت یافته اند چنانکه گویی به قرآن ننگریسته و آیاتی را که گذشت ندیده و یا نفهمیده اند که؛ وحی تنها از آن پیامبران نیست و به زنبور عسل نیز وحی شده است و نباید با این بهانه از در هوچی گری و فریب وارد شوند و شیعه را مورد تاخت و تاز قرار دهند که چرا از «مصحف «فاطمه»» سخن گفته است. به هر حال این حقیقت مطلب است و حساب بداندیشان و بدگویان نیز در روز حساب با خداست.

نور وجودش برای فرشتگان می درخشد، درست همانگونه که ستارگان برای زمینیان نورافشانی می کنند.»

با دقت در این روایت ضمن آگاهی از شکوه و عظمت بانوی بانوان، با دلیل نامگذاری او به نام مقدس «زهراء» نیز آشنا می شویم.

در این مورد روایت دیگری نیز رسیده است که دلیل این نام مقدس او را چهره ی نورانی و درخشنده و پرتلالو او عنوان می کند که برای پرهیز از گستردگی بحث به همین اندازه بسنده می شود.

فاطمه علیهاالسلام نامهای مقدس دیگری نیز جز آنچه گذشت دارد که هر کدام از آنها نمایشگر بعدی از ابعاد معنوی و علمی و اجتماعی اوست. نامهایی چون:

«بتول»، «عذرا» و «حانیه» که به مفهوم پرمهر و دلسوز به فرزندان خویش است و دارای کنیه های متعددی است که معروف ترین آنها «ام ابیها» می باشد.

همه ی اینها قوانین و مقررات خدا در جهان نبات و گیاه است.

3- حیوانات نیز به اراده ی آفریدگارشان در برابر قوانین و مقررات خاصی از حجم و رنگ گرفته تا همانند آنها، خاضع و فرمانبردارند.

4- و انسان نیز از این سنت الهی فراتر نیست به همین جهت در برابر قوانین و مقررات جهان آفرینش و طبیعت و سرشت جسمی و روحی و روانی خویش خاضع و فرمانبردار است. اما خدای توانا دوستان خاص و برگزیده ی خویش را در پرتو فرزانگی و حکمت رسای خود در شرایط ویژه ای برتر و والاتر از آن قوانین و سنتها قرار داده و همه ی پدیده ها را به اراده ی خویش فرمانبردار و مطیع آنان می سازد.

به نوان مثال:

شما آتش را می نگرید که در شرایط خاص خویش به هرچه برسد آن را می سوزاند اما همین آتش در برابر «ابراهیم خلیل» فرمانبردار است و نه تنها او را طعمه ی خویش نمی سازد که بر او سرد و آرامش بخش نیز می شود و سلامت او را هم تضمین می نماید.

یا در رویداد بهت آور و فوق طبیعی «یونس» پیامبر می نگریم که پس از آنکه او از دهان نهنگ به بیابان پرتاب می گردد، خداوند بوته ی کدویی در کنارش می رویاند. و با اینکه می دانیم دانه ی کدو برای روئیدن و برگ نمودن به گونه ای که برگهایش پیکر انسان را بپوشاند، نیاز به زمان طولانی دارد و این سنت خدا در جهان نبات است. اما این گیاه در برابر دوست خدا و پیامبرش «یونس» خاضع است و به اراده ی آفریدگارش به میل پیامبر او عمل می کند.

و نیز می دانیم که تولید مثل، جز از راه ازدواج و آمیزش زن و مرد و انتقال نطفه از مرد به رحم زن، نشاید و تازه پس از انتقال آن نیز باید بتدریج و بر اساس ده ها و صدها ریزه کاری و سنن و مقررات شگرف، «نطفه» به «علقه» تبدیل گردد و «علقه» به «مضغه» و آنگاه استخوانها پدید آیند و جنین بطور عادی از شش ماه تا نه ماه راه کمال پوید.

ص: 158

آری این سنت حکیمانه ی خدا در تولیدمثل است اما همین سنت در برابر «مریم»، آن دخت پاک و سرفراز خاضع می گردد و او بدون تماس با انسانی به فرزندش «مسیح» باردار می شود، به سرعت درد زایمانش از راه می رسد و به شاخه ی درخت خرما پناه می برد و پس از ساعاتی چند، کودک خویش را به دنیا می آورد. (1) .

بلکه از جهات گوناگونی با خونریزی عادی از بدن انسان متفاوت است.

زن در دوران عادت ماهانه در خویشتن به نوعی احساس انفعال و شرمندگی و حیاء و افتادگی می نماید و اگرچه این شرایط از اراده و خواست او خارج است اما از به زبان آوردن و بروز آن رنج می برد و گفتن آن را بویژه به مردان ناپسند می داند.

این خونریزی و حالت خاص روحی در زن نوعی ضعف و شکست جسمی و روحی را برای او به بار می آورد و گویی به همین دلیل است که برخی احکام و مقررات همچون نماز و روزه در آن دوره از او برداشته شده و ایستادن در مسجد، ورود به مسجدالحرام و مسجد پیامبر، خواندن سوره های چهارگانه ی قرآن شریف که دارای سجده می باشند و نیز دیگر اعمال و کارهایی که در کتابهای فقهی آمده است، همه و همه بر زن در آن دوران خاص تحریم شده است... همانگونه که این مقررات در دوران «نفاس» زن نیز به همان دلایلی که اشاره رفت، بر او جاری می گردد.

زنان و نیز «نفاس» را از وجود مقدس او دور فرمود. (1) .

2- «محمد صالح کشفی حنفی» در کتاب خویش «مناقب» از پیامبر گرامی آورده است که: دخترم «فاطمه» از آن روی «بتول» نامیده شده است که عادت ماهانه ی زنان به خواست خدا، از او دور داشته شده است.

3- نویسنده ی «ارجح المطالب» در این مورد آورده است که:

از پیامبر خدا در مورد واژه ی «بتول» سوال شد و گفته شد: ای پیامبر خدا! شما مریم را «بتول» می نامید و «فاطمه» را نیز «بتول» می خوانید، چرا و به چه جهت؟

پیامبر گرامی فرمود: بتول به آن بانویی گفته می شود که هرگز خون ندیده است چرا که عادت ماهانه در دختران پیامبران ناپسند است...

4- «ابوبکر شافعی» در «تاریخ بغداد» از «ابن عباس» آورده است که پیامبر گرامی فرمود: دخترم «فاطمه» حوریه ای است در چهره ی انسان که هرگز خون ندیده است... (2) .

5- «ابن عساکر» در کتاب خویش «التاریخ الکبیر» از «ام سلمه» آورده است که گفت: بانوی بانوان «فاطمه» هرگز خون «حیض» و «نفاس» ندید. (3) .

6- «حافظ سیوطی» در این مورد آورده است که: از ویژگیهای «فاطمه» دخت سرفراز پیامبر آن است که همواره از عادت ماهانه پاک بود و پس از ساعتی از بدنیا آوردن کودک خویش نیز پاک و پاکیزه بود تا آنجایی که یک نماز هم از او از بین نمی رفت.

7- رافعی در کتاب «التدوین» به نقل از بانوی شایسته «ام سلمه» آورده است که: «فاطمه» هرگز خون ماهانه ی زنان و یا «نفاس» ندید و خدا او را از اینها پاک و پاکیزه ساخته بود.

8- «طبری» در «ذخائر العقبی» به نقل از «اسماء» آن زن شایسته کردار آورده است

ص: 162

که: هنگامی که فاطمه علیهاالسلام فرزند ارجمندش «حسن» را به دنیا آورد، من هیچ خون و عوارض زنانه در او ندیدم. و پیامبر فرمود: «اسماء! مگر نمی دانی که دخترم «فاطمه» پاک و پاکیزه است...؟

این روایت را «صفوری» نیز در کتاب خویش «نزهة المجالس» آورده است. (1) .

9- مرحوم «مجلسی» در «بحارالانوار» به نقل از «ابوبصیر»، از امام صادق علیه السلام آورده است که: خداوند تا هنگامی که «فاطمه» در این جهان می زیست دیگر زنان را بر امیر مومنان تحریم فرمود.

«ابوبصیر» می گوید به امام صادق علیه السلام گفتم: چگونه؟ چرا؟

فرمود بدان جهت که او پاک و پاکیزه بود و از عوارض زنان به دور آفریده شده بود. مرحوم علامه ی مجلسی در تفسیر روایت می گوید:

این تعلیل ممکن است به یکی از دو معنا برگردد:

الف: نخست اینکه بگوییم از آنجایی که دخت سرفراز پیامبر همواره پاک و پاکیزه بود و امیر مومنان نیاز به زن دیگری نداشت، بدین دلیل خداوند زنان دیگر را به احترام «فاطمه» بر امیر مومنان تحریم کرد.

ب: دیگر اینکه شکوه و عظمت بانوی بانوان و ویژگیهای او ایجاب می کرد که امیر مومنان با زن دیگری پیمان مشترک زندگی نبندد. (2) .

در پایان، گفتنی است که پاک و پاکیزه بودن «فاطمه» از این عوارض و خونها نشانگر آن است که او از مصادیق بارز آیه ی «تطهیر» بود. همان آیه شریفه ای که به صراحت او و دیگر اعضاء خاندان وحی و رسالت را از هر آلودگی و پلیدی، پاک و پاکیزه اعلان می کند، از آلودگیهای جسمی و ظاهری گرفته تا باطنی و روحی.

ص: 163

نمی شود و هرگز دچار «حیض» نمی شود و رحم او همواره چسبیده است. و بانوی بانوان گیتی نیز که نطفه اش از ارمغان آسمانی و غذا و میوه ی بهشتی است. هم از عادت ماهانه ی زنان پاک و پاکیزه است و هم همواره سالم و پاک و پاکیزه. و این مفهوم نام مبارک «عذراء» می باشد که یکی از نامهای اوست.

ص: 165

سرعت با چشمان گریان بر پیامبر وارد شد و جریان را با آن حضرت در میان نهاد...

سرانجام بحران بالا گرفت و گرفتاری ها و مشکلات افزون گشت تا جایی که پیامبر گرامی ناگزیر گردید به همراه یاران و بستگان خویش در «شعب ابی طالب» پناه گیرد. آن حضرت به همراه دوستان و بستگان در آن دره ی خشک و سوزان در جوی آکنده از بیم و وحشت زندگی را شروع کردند و در هر شب تاری آماده ی هجوم دشمن خیره سر بدانجا بودند بویژه آنگاه که شرک گرایان تجاوزکار آن قطعنامه ی ضد بشری را تنظیم نمودند و «بنی هاشم» را در محاصره ی اقتصادی قرار دادند و دیگر نه به آنان کالایی می فروختند و نه مواد حیاتی. و نه اجازه می داند که مواد غذایی و حیاتی و مورد نیاز، به آن منطقه برسد.

در آن شرایط سخت بود که گرسنگی همه جا سایه افکنده و همه ی ساکنان آنجا بویژه کودکان را بیشتر زیر فشار خود گرفت به گونه ای که صدای ضجه ی کودکان از فشار گرسنگی به گوش مردم مکه می رسید، برخی اندوهگین می شدند اما تجاوزکاران و ظالمان شادمانی می نمودند و بدانها ناسزا نثار می کردند و بر شقاوت و بی رحمی خویش می بالیدند.

آری این محاصره ی اقتصادی سه سال و چند ماه ادامه یافت و دخت سرفراز پیامبر در کودکی خویش از قهرمانی از قهرمانانی بود که طعم این فشارها را چشید و روح جهاد و تلاش و ایمان و پایداری و مقاومت و ایستادگی در راه حق و عدالت را در کران تا کران وجودش زنده تر و پرطراوت تر ساخت، تو گویی این دوران محاصره و سختی، دوران تمرین و دانشگاه آمادگی و آزمون روزگار برای آینده ی زندگی پرفراز و نشیب او بشمار می آید.

و نستوهی چون، «ابوطالب» را تماشا می کرد از پدرش پیامبر با همه ی وجود حمایت می کند و به یاری او برخاسته است و می دید که او گاه به همراه برادر دلیرش «حمزه» با شمشیر آخته ی خویش بسان دو سرباز آماده و فداکار پیامبر را تنها نمی گذارند و گام به گام به همراه او به مسجدالحرام می روند تا پشتیبانی خویشتن از او را، به گوش همگان برسانند و گاه او را می دید که با گردآوردن جوانان و غلامان خویش و مسلح ساختن آنان، با یک گروه نظامی به فرماندهی خویش پشت سر پیامبر حرکت می کنند و او را تنها نمی گذارد تا دشمن خیره سر، گستاخ گردد.

«فاطمه» می نگریست که عموی قهرمانش «ابوطالب» گاه با اعلان اسلام و اظهار عشق و علاقه به راه و رسم پیامبر و خود آن بزرگوار به دعوت او پاسخ مثبت می داد و به او می پیوست و گاه به خاطر اظهار حق و حقیقت، اسلام و دین خویش را آشکار می ساخت و سرنوشت خویش را به سرنوشت اسلام و پیامبر گره می زد و قصیده هایی شنیدنی و پرمحتوا در آن شرایط سخت و وحشت و ترور، در حمایت از پیامبر و راه و رسم او می سرود. و روشن بود که اینگونه حمایت ها و اظهار حقیقت ها و سرودن قصیده ها، چه اثر شگرفی در تقویت جبهه ی حق و تضعیف جبهه ی باطل و بیداد بر جای می نهاد.

«طبری» در این مورد می نویسد:

قریش هنگامی که دیدند جناب «ابوطالب» قهرمانانه و پرشور از پیامبر و راه و رسم او، دفاع می کند همگی نزد او آمدند و گفتند:

هان ای بزرگ «بنی هاشم»! ما آمدیم تا زیباترین و بخشنده ترین و پرشهامت ترین جوان قریش «عماره بن ولید» را به تو تقدیم داریم تا در برابر تو برادرزاده ات «محمد» راکه جامعه ی ما را پراکنده ساخته و خردمندان ما را بی خرد شمرده است، به ما تسلیم داری تا او را نابود سازیم و انتقام خود و خدایان خویش را از او بگیریم.

فرزانه ی بنی هاشم «ابوطالب» رو به آنان کرد و با درایت و شهامت گفت:

ص: 170

براستی که چقدر باانصاف هستید؟! شما می خواهید فرزندتان را به من بدهید تا او را نگهداری کنم و احترام و اطعام نمایم اما من پسرم را تسلیم شما دارم تا او را به جرم حقگویی و عدالتخواهی و آزادگی بکشید؟ آیا این خواسته ی شما جوانمردانه و منصفانه است؟ اگر راست می گویید شما نیز هر کدام فرزندتان را بیاورید تا من او را به قتل برسانم.

و آنگاه اینگونه درس آموز و شهامتمندانه سرود:

منعنا الرسول رسول الملیک

ببیض تلالا کلمع البروق

اذود و احمی رسول الملیک

حمایة حام علیه شفیق

هان بهوش باشید که ما با شمشیرهای آخته ای که بسان آذرخش می درخشد، از پیام آور خدا قهرمانانه حمایت می کنیم و از حقوق و آزادگی او دفاع می نماییم. از او آنگونه جانانه دفاع می کنیم که حمایتگر پرمهر و دلسوز، دفاع خواهد کرد.

و قالوا لاحمد: انت امرو

خلوف اللسان ضعیف السبب...

کفرپیشگان به «احمد» گفتند: تو مردی دروغگو هستی و در انجام خواسته هایت ناتوان خواهی بود و موفق نخواهی گشت.

اما هان! بهوش باشید که «احمد»، حق و عدالت را برای بشریت آورده و دروغ و ناروایی نیاورده است.

3- و نیز آن شخصیت مداع اسلام و حمایت کننده از آورنده ی قرآن در مورد «صحیفه» که یکی از معجزات پیامبر است چنین می سراید:

و قد کان من امر الصحیفة عبرة

متی ما یخبر غائب القوم یعجب...

در مورد صحیفه درسی عبرت انگیز و پندآموز است که اگر مردم غائب بشنوند، شگفت زده می شوند.

خداوند کفر و ناسپاسی آن بداندیشان را که از آن سخنگوی به حق و عدالت، کینه به دل گرفته بودند، محو و نابود ساخت و سرانجام فرزند رشید «عبدالله» در میان ما مورد تصدیق قرار گرفت...

حق طلبان به او ایمان آوردند در حالی که بداندیشان قوم به او خشم گرفته و به ناروا او را سرزنش می کردند.

4- در سورده ی دیگری آن بزرگوار برادر قهرمانش «حمزه» را به پیروی از پیامبر و شکیبایی و پایداری در فرمانبرداری از او توصیه و تشویق می کند:

صبرا ابا یعلی علی دین احمد

و کن مظهرا للدین وفقت صابرا

فقد سرنی اذ قلت انک مومن

فکن لرسول اللة فی الله ناصرا

هان ای «حمزه» در راه دین «احمد» آنگونه که می باید شکیبایی پیشه ساز و با پایداری، دین حق را آشکار ساز که موفق خواهی شد.

من غرق در شادمانی شدم، آنگاه که به ایمان خویش اعتراف کردی. پس در راه خشنودی خدا یار و یاور پیامبر او باش.

ص: 172

5- و نیز این سروده از آن بزرگمرد حق طلب است که پادشاه خردمند «حبشه» را به یاری پیامبر و یاران او تشویق می نماید و چنین می سراید:

تعلم ملیک الحبش ان محمدا

نبی کموسی و المسیح بن مریم

هان ای پادشاه «حبشه» آگاه باش که محمد صلی الله علیه و آله و سلم همانند موسی و مسیح پیامبری است و برنامه ی او همچون برنامه ی آنان آسمانی است و هدایت و رهبریش بسان آن دو پیامبر خداست.

همه ی این پیام آوران خدا مردم را به فرمان او راه نموده و از آفتها نگاه می دارند. شما در کتاب آسمانی خویش او را به راستگویی می خوانید و می شناسید، نه کسی که بر اساس پندار سخن می گوید.

از این رو برای خدا همتا نگیرید و خالصانه اسلام بیاورید که راه حق روشن است و تیره و تار نخواهد بود.

6- و نیز آن مدافع بزرگ اسلام و قرآن و پیامبر اینگونه می سراید:

لقد اکرم الله النبی محمدا

فاکرم خلق الله فی الناس احمد...

براستی که خداوند محمد صلی الله علیه و آله و سلم را گرامی داشت از این رو گرامی ترین و پرشکوه ترین بنده ی خدا در میان مردم «احمد» خواهد بود. برای تجلیل او نام او را از نام خودش برگرفت و فرمود: صاحب عرش و آفریدگار هستی «محمود» است و این پیام آورش «محمد».

7- و نیز این سروده ی پرمحتوا و سازنده از آن بزرگوار است که چنین می سراید:

کذبتم و بیت الله نبزی محمدا

و لما نطاعن دونه و نناضل

به خانه ی خدا سوگند شما دروغ می گویید. آیا رواست که «محمد» مورد هجوم ظالمانه و بی رحمانه قرار گیرد و ما در دفاع از او با نیزه ها و شمشیرها به پیکار برنخیزیم؟

آیا زیبنده است زنان و کودکان خویش را فراموش نساخته و او را یاری نکنیم.

ص: 173

تا در کنار او و اهداف الهی او به خون خویش در غلطیم و کشته شویم؟

سفید چهره ای که به برکت چهره ی پرشکوه و پرمعنویت اش از ابرها باران خواسته می شود. همان فریادرس یتیمان و پناهگاه بیوه زنان. همو که بینوایان و ناامیدان «بنی هاشم» به او پناه و امید می جویند و از رحمت و فزون بخشی او بهره ور می گردند.

هان ای کافر حق ستیز! مگر نمی دانید که فرزند قهرمان ما نزد ما راستگو و درست کردار است و ما به او ایمان داریم و به سخنان بیهوده ی شمایان بهاء نمی دهیم؟

سپاس پروردگار، بندگان را که به یاری خویش او را مورد پشتیبانی قرار داد و این دین حق را پیروزی و سرفرازی ارزانی داشت.

من برای یاری رساندن بر پیامبر و پیروزی او بپا خواهم خواست و به کمک سواران و نیزه ها از او دفاع خواهم نمود.

علاوه بر آنچه از نظر شما خواننده ی گرامی گذشت، جناب «ابوطالب» در موارد دیگری نیز حمایت بی دریغ و پشتیبانی خلل ناپذیر خویش را از اسلام و آوردنده ی آن پیامبر گرامی با شهامت و اقتدار اعلان کرد و بر موضع حق طلبانه و شجاعانه ی خویش تصریح نمود و بارها ایمان استوار خویش را در گفتار و کردار به اثبات رسانید.

پر واضح است که اگر آن مرد بزرگ به اسلام و خدای یکتا و پیامبرش ایمان عمیق نداشت، نمی بایست چنین موضعگیری هایی در زندگی داشته باشد و نمی بایست جان و ثروت و فرزندان و هستی خویش را در راه اسلام و پیامبر و یاری دین خا به خطر افکند.

و این پندار که حمایت بی دریغ و قهرمانانه ی «ابوطالب» از پیامبر و راه و رسم توحیدی او ممکن است به انگیزه ی خویشاوندی باشد، پنداری بی اساس است، چرا که آن حضرت جز «ابوطالب» هشت عموی دیگر نیز داشت، پس چرا تاریخ این حمایت ها و موضعگیری ها و موفقیت های درخشان و افتخارآمیز را از آنان نشان نمی دهد؟ بلکه گاه به عکس نمایشگر موضعگیریهای ننگبار و تلاشهای خفت انگیز برخی از آنان همچون

ص: 174

«ابولهب»، بر ضد حق و عدالت و پیامبر خداست...؟ آری، رازش این است که «ابوطالب» مرد ایمان و اسلام و مدافع حق بود اما «ابولهب» در برابر پیامبر و دین او قرار داشت.

پیامبر گرامی خطاب به او فرمود:

من دستور یافته ام که «خدیجه» را به اقامتگاهی پرشکوه در بهشت پرطراوت و زیبا که از مروارید ساخته شده است، مژده دهم. اقامتگاهی که نه در آن سر و صدا و هیاهوی دنیاست و نه رنج و فرسودگی آن.

زمان به سرعت می گذشت، بانوی خردمند جهان عرب گریه می کرد و آه می کشید. «اسماء» به او گفت: شما که سالار زنان هستی و همسر پرمهر و با وفای پیامبر، و از آن حضرت مژده ی بهشت دریافت داشته ای، چرا گریه می کنی؟

او پاسخ داد: گریه ام برای آن است که دخت گرانمایه ام را ترک می کنم و شب عروسی اش در کنارش نیستم تا او را یاری کنم. دخترم نوجوان است، نگران آنم که در شب عروسی اش یار پرمهر و مشاور و مددکار دلسوزی نداشته باشد.

«اسماء» گفت: سرورم! من اینک با تو پیمان می بندم که اگر تا آن زمان زنده بودم بجای تو او را مادری کنم و آنگاه بود که بزرگ بانوی جهان عرب «خدیجه» آرام و مطمئن، چشم بر هم نهاد و در سن شصت و سه سالگی جهان را بدرود گفت.

آن حضرت از سویی به سوک «خدیجه» نشست، به سوک بانویی که نه تنها همسر وفادار و پرمهرش بود بلکه نخستین ایمان آورنده ی به خدا نیز بود. بانویی بود که پشتیبان پراقتدار پیامبر در فراز و نشیب زندگی به حساب می آمد و شخصیت بزرگی بود که ثروت و دارایی بسیار خویش را برای پیشرفت اهداف اسلام و پیامبر به او هدیه کرد و نه تنها در میان زنان مکه، که در همه ی جهان عرب بی نظیر بود.

آری خدیجه، جهان را بدرود گفت و پیکر او را در نقطه ای بنام «حجون» به خاک سپردند. پیامبر کنار قبرش آمد و پیش از به خاک سپاری او به قبرش فرود آمد در حالی که «فاطمه» دخت ارجمندش دامان پدرش، پیامبر را گرفته بود و دور پدر می گشت و می پرسید: پدر جان! مادرم کجاست؟ و پیامبر پرسش او را بی پاسخ می گذاشت. او به سوی دیگران می رفت و از آنان سراغ مادر پرمهر خویش را می گرفت که در این هنگام «جبرئیل» فرود آمد و به پیامبر خبر داد که:

«پروردگارت به شما فرمان می دهد که سلام ما را به «فاطمه» برسان و به او بگو: مادرش «خدیجه» اینک در بهشت زیبا و پرطراوت خداست. در کاخی از مروارید که غرفه هایش از طلا و ستونهایش از یاقوت سرخ است و او در کنار «آسیه» و «مریم» دختر «عمران» و مادر «مسیح» است.

پیامبر، «فاطمه» را در آغوش گرفت و مورد محبت قرار داد و پیام خدا را به او رسانید.

او گفت: پروردگارم سرچشمه ی سلام و برکت و نعمت و آرامش است. سلام از اوست و سلام به او بازمی گردد.

همان مرد بزرگی که پس از رحلت نیای پیامبر، «عبدالمطلب» کفالت و سرپرستی آن حضرت را، که هشت ساله بود به عهده گرفت و تا پنجاه و سه سالگی- یعنی درست همان سالی که پیامبر را به سوگ خود نشانید- لحظه ای حمایت خویش را از آن حضرت دریغ نداشت.

این مرد بزرگ در طول زندگی، خدمات شایانی به پیامبر نمود. خدماتی که هر کدام نشانگر ایمان و عظمت و فضیلت و شخصیت والای اوست و راستی که اگر خدا او را در آغاز بعثت پیامبر و دعوت او به یاری اسلام و پیامبر برنیانگیخته بود، بی تردید اسلام در آغاز حیات خویش از میان می رفت.

و لو لا ابوطالب و ابنه

لما مثل الدین شخصا فقاما

فهذا بمکة آوی و حاما

و هذا یبثرب جس الحماما...

اگر ابوطالب و فرزند رشید او نبودند، هرگز قامت برافراشته ی دین برپا نمی شد.

او در مکه به آورنده ی اسلام پناه داد و از او شایسته و بایسته حمایت کرد. و این در مدینه با آغوش باز به استقبال مرگ و شهادت شتافت تا خطرات سهمگین را از اسلام و پیامبر برطرف سازد.

خدا باران خیرش را بر او بباراند که هدایت را در آغاز راه کمک کرد و به این خیر فراوان دهد که پایان شرفت ها و عظمت ها بود.

آری این دو حادثه ی تکاندهنده در زندگی پیشوای بزرگ توحید و دگرگونی روند آن، اثری شرنوشت ساز نهاد، چرا که اگر رحلت «ابوطالب» پیش نمی آمد و پیامبر مدافع پراقتداری چون او را از دست نمی داد بسوی «مدینه» هجرت نمی فرمود و این پس از مرگ «ابوطالب» بود که آن حضرت به خوبی احساس کرد که دیگر یار و پشتیبان پراقتداری در مکه ندارد و در میان عموها و بستگانش نیز کسی نیست که بتواند جای او را پرکند و نقش حساس وی را به عهده بگیرد. درست است که عموی شجاع پیامبر «حمزه» نیز قهرمانی بزرگ بود و از حق و عدالت حمایت می فرمود اما او نیز از موقعیت

ص: 178

و اقتدار «ابوطالب» در مکه بهره مند نبود و نمی توانست جای خالی او را برای حمایت از اسلام و پیامبر پرکند.

امیر مومنان در سوک پدرش اینگونه سرود:

اباطالب عصمة المستجیر

و غیث المحول و نور الظلم

لقد هد فقدک اهل الحفاظ

فصلی علیک ولی النعم...

هان ای پدر! ای ابوطالب! که پناهگاه پناهندگان و پناه جویان بودی و باران رحمت در خشکسالی ها و نور در تاریکی ها...

مرگ تو مدافعان حق و عدالت را تکان داد و سست کرد. پس درود خدا و صاحب نعمت بر تو باد و خشنودی پروردگار ارزانی ات باد که برای پیامبر بهترین عمو بودی. (1) .

پیامبر خوابید و پیشوای بزرگ اسلام پس از خروج موفقیت آمیز از خانه و حلقه ی محاصره ی دشمن، بسوی غار «حرا» رفت تا از آنجا بسوی مدینه حرکت نماید و دخت گرانمایه اش «فاطمه» در این بحران پیچیده در خانه ماند و هر لحظه در انتظار هجوم ناجوانمردانه ی دشمن بسر می برد و در همان حال شاهد هیاهو و جنجال و بافته های شرک آمیز و کفرآلود آن تیره بختان بر ضد پدرش، پیامبر بود.

خدا می داند که در آن شب سخت و بیادماندنی چه وحشت و دلهره ای بر وجود گرانمایه اش سایه افکنده بود، چرا که او گرچه نوجوان بود اما از درایت و هوش سرشاری بهره ور بود، هم آن موقعیت حساس و پرخطر را به خوبی درک می کرد و هم از خشونت و سنگدلی شرک گرایان کوردل به خوبی آگاه بود و بدین جهت بدترین احتمالات در نظرش نزدیکترین آنها بشمار می رفت و خطرات سهمگین هر لحظه در برابر چشمانش رژه می رفت.

نشد بلکه کینه ها و دشمنی های کور کافران و مشرکان خودکامه و استبدادگر بسان آتش های زیر خاکستر در اندرون سینه ها انباشته ماند و آنگاه که امیر مومنان برآن شد تا به دستور پیامبر و پیام او، «فاطمه» دخت سرفراز او و چند بانوی «فاطمه» نام دیگر را، که هم از خاندان بنی هاشم و هم از نزدیکان پیامبر بودند، از مکه خارج ساخته و بسوی مدینه حرکت دهد، دشمن بداندیش آن کاروان کوچک را پی گرفت و در پهندشت خشک و سوزان حجاز آن را محاصره کرد و راه را مسدود ساخت و از هجرت آنان بی هیچ دلیل و برهانی جلوگیری نمود.

دگرباره شرایطی سخت پیش آمده، و ترس و وحشت بانوان را فراگرفته بود و چیزی به پدید آمدن حوادث ناگوار و سخت نمانده بودکه الطاف خدا بر بندگان شایسته کردارش فرود آمد و شهامت وصف ناپذیر علی علیه السلام از رخدادهای تلخ و مصیبت بار مانع شد. او در برابر دشمن، قهرمانانه قامت برافراشت و به یاری خدا همه را از شرارت دشمن نجات داد...

سرانجام بانوان «فاطمه» نام و دخت سرفراز پیامب به مدینه رسیدند. (1) پیامبر پیش از رسیدن آنان، به آن شهر وارد شده، و در انتظار آنان در دروازه ی شهر توقف فرموده بود تا آنان به او بپیوندند. با رسیدن آنان، پیامبر گرامی نیز حرکت کرد و همگی وارد مدینه شدند. هر کس در نقطه ای مکان گزید و پیشوای بزرگ توحید به خانه ی «ابوایوب» انصاری وارد گردید و دخت گرانمایه اش «فاطمه» نیز دست در دست پدر پرمهر و پراقتدارش در آنجا فرود آمد و از سوی مادر «ابوایوب» که زنی با محبت و با تجربه بود مورد استقبال قرار گرفت.

ص: 181

و عدالت در تلاش برای گردآوری پیکرهای به خون خفته ی یاران و در جستجوی گمشدگان بود که در مسیر خویش ناگهان به قربانگاه «حمزه» رسید و با پیکر به خون خفته و مثله شده و شرایط وصف ناپذیر او روبرو گردید.

سپاه شرک و استبداد، زشت ترین و ناجوانمردانه ترین «مثله» را در مورد او مرتکب شده بود، از سویی انگشت دستها و پاهای آن یکه تاز میدان نبرد را بریده بودند و از دگر سو استخوانهایش را شکسته بودند. هم بینی و گوشها و اعضاء تناسلی آن قهرمان شکست ناپذیر را از پیکرش، با قساوتی باور نکردنی جدا کرده بودند، و هم شکمش را دریده و جگرش را بیرون آورده و او را در شرایطی تکاندهنده رها کرده بودند.

این منظره ی رقت انگیز و دردآور، قلب پرمهر پیامبر را سخت جریحه دار ساخت، چرا که نشانگر شدت کینه و شکنجه و انتقامکشی مشرکان از عموی دلاور پیامبر بود. از همان قهرمانی که هماره یار و پشتیبان پیامبر و اهداف بلند و عادلانه ی او بحساب می آمد. خشم و اندوه عمیق، سراسر قلب پیامبر را پوشاند و آن حضرت را با آن همه ی شکیبایی و پایداری و گذشت، دگرگون ساخت. در همان شرایط سخت بود که بناگاه عمه اش «صفیه» و دخت سرفراز و پرشهامتش فاطمه علیهاالسلام از راه رسیدند.

پیامبر به سرعت با عبای خویش پیکر غرق در خون حمزه ی شهید را پوشانید و کوشید تا مواضع مثله شده، نمایان نباشد و چشم بانوان هاشمی به آن منظره ی رقت انگیز و دردناک نیافتند.

«صفیه» و فاطمه علیهاالسلام دوان دوان خود را به پیامبر و جسد به خون خفته ی «حمزه» رساندند و به گریه و ناله پرداختند و خود پیامبر مهر نیز با آنان همکاری و همیاری نمود و در سوک حمزه گریه سر داد و اشک ها ریخت.

پس از گریه ای طولانی در کنار پیکر «حمزه»، «فاطمه» سر بلند کرد و بر چهره ی پدر نگریست اما دریغ و درد که پیشانی پیامبر را مجروح دید و خونها را که بر چهره ی نورافشان و محاسن شریف آن حضرت لخته شده بود، نظاره کرد. گویی توجه به پیکر

ص: 184

غرقه به خون «عموی گرانقدرش» او را فرصت نداده بود تا بر چهره ی پدر بنگرد. به همین جهت با دیدن آن منظره ی غمبار، فریادی دردآلود سر داد و به شستشوی چهره ی پدر و پاک کردن خونها از آن سیمای نورافشان پرداخت و در حالی که خونها را می زدود، می فرمود: خشم خدا بر کسانی که چهره ی نورافشان پیامبر خدا را خون آلود نموده اند، هر لحظه افزون باد.

بانوی من! به جان خودم سوگند که در یاری پیامبر خدا و در راه فرمانبرداری از پروردگار آگاه به امور بندگان، وظیفه ی خویش را آنگونه که شایسته بود، انجام دادم. و جز پاداش پرشکوه خدا و خشنودی و نعمت بی کران او در بهشت، در اندیشه ی چیزی نیستم.

فاطمه جان! من مردی بودم که هرگاه آتش جنگ شعله ور می گشت و اوج می گرفت به پا می خاستم بی آنکه ذره ای سزاوار نکوهش باشم.

من بودم که فرزند شررات پیشه ی «عبدالدار» را هدف گرفتم و او را با شمشیری آبدیده و آخته که مغز استخوانها را می شکافت، زخمی و زمین گیر ساختم.

آنگاه او را بر روی شنهای بیابان بجای نهادم و یاران و نزدیکانش که همگی غرق در یاس و ناامیدی گشته و زخم برداشته بودند، پراکنده و تار و مار شدند.

من بودم که شمشیر آخته و ستم سوز خویش را در دستم بسان شعله ی آتش یا صاعقه ای مرگبار تکان می دادم و گردنها و استخوانها و کمرها را بوسیله ی آن قطع می نمودم.

من همچنان به پیکار خویش ادامه دادم تا خدای عادل گروه تجاوزکاران را پراکنده ساخت و سینه ی بردباران و قهرمانان شکیبایی را شفا بخشید.

و اینک بانوی من! خونهای مشرکان تجاوزکار را از شمشیر ستم ستیز من بزدای، چرا که این همان شمشیری است که به دودمان «عبدالدار» حرارت و سوزانندگی دوزخ را نوشاند.

در این لحظات بود که پیامبر از راه رسید و فرمود: «فاطمه» جان! شمشیر شوی گرانمایه ات را بگیر که راستی در میان نبرد وظیفه ی بزرگ خویش را به عالی ترین صورت به انجام رسانید و خداوند به دست توانای او سردمداران شرارت پیشه ی قریش را نابود ساخت.

ص: 186

آری متاسفانه «عایشه» موضعگیریهای ناپسند و نادرستی در برابر بانوی بانوان «فاطمه» علیهاالسلام از خود به نمایش نهاد و این رویارویی ها نشانگر حسادت و کینه توزی ژرف و ریشه دار اوست. به گونه ای که از دیگران همسران پیامبر هرگز نه چنین رویارویی ها و موضعگیریهایی در برابر دخت سرفراز پیامبر، دیده شد و نه چنین سخنانی شنیده شد.

از آن جمله:

1- به هنگامه ی مطالعه ی ماجرای غمبار«فدک» خواهی خواند که: همین بانو در برابر پدرش «ابی بکر» بناروا گواهی داد که پیامبران از خود چیزی به ارث نمی گذارند تا بدینوسیله دخت گرانمایه ی پیامبر را از ارث پدرش محروم سازد.

2- و نیز از لغزش های نابخشودنی او این است که هنگامی که خبر جانسوز شهادت فاطمه به او رسید، تبسم کرد.

3- و در بخش های آینده کتاب خواهد آمد که دخت ارجمند پیامبر به «اسماء» سفارش کرد که به «عایشه» اجازه ندهد تا در واپسین ساعات زندگی اش در این سرا در کنار بستر حضور یابد و نیز اجازه ندهد تا در کنار پیکر مطهرش حاضر گردد. و این نشانگر ناخشنودی و خشم آن حضرت از رفتار و کردار ناهنجار نامبرده است.

و می دانیم که پیامبر فرمود: «ان الله یغضب لغضب فاطمة و یرضی لرضاها.»

«خداوند با خشم فاطمه خشمگین می گردد و با خشنودی او خشنود.»

یادآوری می گردد که در روایتی که گذشت تصریح شده است که همه ی دختران بانوی بزرگ حجاز «خدیجه»، از پیامبر گرامی بودند و نه از شوهر دیگر، و تنها این روایت نیست که این نکته را بیان می کند بلکه دلائل بسیار دیگری نیز هست که همه ی آنان دختران حقیقی پیامبر گرامی بودند.

ص: 189

فخر زنان عصرها و نسلها نه به آموزشگاهی گام نهاد و نه از دانشکده ای فارغ التحصیل گشته بود، بلکه تنها در آموزشگاه شخصیت ساز رسالت درس خوانده و از دانشگاه وحی و نبوت فارغ التحصیل گشته است.

با این بیان جای شگفت ندارد که بسیاری از بزرگان و یاران پیامبر به خواستگاری او شتابند و از پیامبر خدا بخواهند که افتخار پیوند با خاندان وحی و رسالت و دخت فرزانه ی او را به آنان بدهد و پیامبر خدا نیز از همه ی آنان عذرخواهی کند و بگوید:

«کار ازدواج دخترم «فاطمه» با خداست، نه دیگری، اگر او بخواهد و صلاح بداند که او را به ازدواج کسی درآورد، چنین خواهد کرد و من به انتظار پیام خدا خواهم بود.»

در این رابطه «شعیب بن سعد مصری» در کتاب خویش «الروض الفائق» می نویسد: هنگامی که خورشید جهان افروز سیمای فاطمه علیهاالسلام در آسمان صاف پاک رسالت درخشیدن آغاز کرد و ماه کمال او در افق شکوه و عظمت به نورافشانی «بدر» رسید، همه ی اندیشه ها به سوی آن گرانمایه، جذب شد و دیدگان خوبان و شایستگان آرزوی تماشای جمال جهان آرای او را کرد. بزرگمردان مهاجر و انصار هر کدام به خواستگاری او شتافتند اما پیامبر که دل در گرو فرمان خدا و خشنودی او داشت به آنان «نه»، گفت و فرمود: بدانید که من در این مورد نیز در انتظار فرمان خدا خواهم بود.

«انی انتظر بها القضاء.»

از جمله ی خواستگاران «عمر» و «ابوبکر» بودند که پیامبر به آنان فرمود:

«دخترم «فاطمه» هنوز کوچک است.»

«عبدالرحمن بن عوف» نیز از جمله ی خواستگاران بود که پیامبر با بی اعتنایی بسیار از او روی گردانید و به او پاسخ نداد.

با عنایت به سخن پیامبر گرامی که در برابر خواستگاران فرمود:

«دخترم «فاطمه» هنوز کوچک است»، این واقعیت روشن می شود که: آن دیدگاه تاریخی که ولادت «فاطمه» را پنج سال پیش از بعثت عنوان می کند، یک دیدگاه

ص: 192

ساختگی و دروغین است، چرا که اگر چنین بود فاطمه علیهاالسلام آن روز عمر مبارکش به مرز هیجده رسیده بود همانگونه که برخی به این مطلب تصریح کرده اند و با این بیان چگونه دختر هیجده ساله هنوز کوچک است؟ در حالی که خود پیامبر گرامی با «عایشه» که بیش از ده سال نداشت ازدواج کرد و او را کوچک نشمرد. اما اینک دختر جوان و هیجده ساله ی خویش را برای ازدواج کوچک می شمارد و هنوز در او صلاحیت ازدواج نمی بیند؟

افزون بر آنچه گذشت، اگر براستی مطلب همانگونه است که برخی می پندارند و فاطمه علیهاالسلام پنج سال پیش از بعثت پیامبر دیده به جهان گشوده است، باید سن او در همان مکه و پیش از هجرت به سوی مدینه میان شانزده تا هفده سال باشد، چرا که پیامبر پس از بعثت ده سال در مکه بود... و این دوران بهترین دوران ازدواج است. اینک این سوال مطرح است که چرا هیچ کس در «مکه» از «بنی هاشم» گرفته تا دیگران از دخت فرزانه ی پیامبر خواستگاری نکردند؟ و بگونه ای این مسئله در آنجا گذشت که در هیچ کتاب و اثری نیز، این پندار را نیافت و شنیده نشد؟

صاحب «کنزالعمال» در کتاب خویش از «انس بن مالک» آورده است که: روزی ابوبکر نزد پیامبر آمد و در برابر آن حضرت نشست و عرض کرد: ای پیامبر خدا! شما بهتر از هر کس از دلسوزی و خیرخواهی من و سبقت در اسلام و دیگر کارهایم آگاهی... آیا اینگونه نیست؟

گفت: از شما تقاضا می کنم «فاطمه» را به ازدواج من درآورید.

پیامبر گرامی سکوت برگزید، یا از او روی گردانید.

«ابوبکر» بازگشت و نزد «عمر» رفت و گفت: رفیق نابود شدم و خویشتن را تباه ساختم.

ص: 193

«عمر» پرسید: چرا مگر چه شده است؟

گفت: به منظور خواستگاری دختر پیامبر نزد او رفتم اما پیامبر از من روی گردانید.

«عمر» گفت: تو همین جا باش تا من نزد آن حضرت بروم و همان را که تو خواستی برای خویش بخواهم. او، شتابان بر پیامبر گرامی وارد شد و پس از نشستن در برابر آن حضرت از دلسوزی و خیرخواهی و اسلام و ایمان خویش سخن به میان آورد. پیامبر خطاب به او فرمود: منظورت از این سخنان چیست؟

گفت: ای پیامبر خدا «فاطمه» را به ازدواج من درآور!

پیامبر از او نیز روی بگردانید. عمر نزد ابوبکر آمد و گفت: دریافت من این است که پیامبر خدا در مورد ازدواج دخترش «فاطمه» در انتظار فرمان خداست.

«هیثمی» در «مجمع الزوائد» آورده است که:

«عمر و ابوبکر» هر کدام دختر خود را برای خواستگاری «فاطمه» نزد پیامبر گسیل داشتند و هر کدام از آنان به دستور پدر خویش نزد پیامبر شتافته و از دخت سرفراز او خواستگاری کردند، اما پیامبر در برابر درخواست آنان فرمود: در انتظار فرود فرمان خداست و باید دستور او برسد. و آنان آرزو کردند که کاش چنین تقاضایی نکرده بودند. واقعیت این است که پیامبر دوست نداشت که به صراحت در برابر همگان بگوید که فاطمه علیهاالسلام را برای تنها جوانمردی که همتا و همشأن اوست نگاه داشته است. و نیز نمی خواست به صراحت به خواستگاران بگوید که آنان همتا و همشأن دخت فرزانه ی او نیستند و یا در برابر تقاضا و اصرار آنان یک مرتبه پاسخ دهد که «فاطمه» در سطح بسیار بالاتر و والاتری قرار دارد که آنان بتوانند با او پیمان زندگی مشترک امضاء نمایند.

آری پیامبر بر این اندیشه بود که باید کارها بر روال عادی و طبیعی خویش جریان یابند و بر این اساس به موقع حقایق را خواهد گفت.

ص: 194

و مسئله ی جسمی و جنسی در صدر هدفها قرار ندارد و در ضمن آن گنجانده شده است، از این رو اسلام رسالت خویش را در این مورد گسستن زنجیرها و کندهایی می نگرد، که سنت پسندیده ی ازدواج را برای نسل جوان سخت و غیر قابل دسترسی ساخته است.

اسلام آمده است تا این غل و زنجیرهای اوهام و خرافات و عادتها و دنباله رویهای غلط و بی اساس را که راه رسیدن به این واقعیت طبیعی و فطری را مسدود ساخته است، در هم نوردد و آن را از دسترس مردم، بویژه نسل جوان قرار دهد، چرا که تشکیل خانواده و ازدواج در نگرش اسلامی از ضروریات زندگی و از لوازم بقای نسل و نظام خانوادگی و اجتماعی است.

با این نگرش صحیح و انسانی است که ازدواج از دیدگاه اسلام ساده و آسان طراحی می گردد و پیشوای بزرگ توحید از آنجایی که پیام آور خدا و رهبر و مقتدای راستین امت بزرگ اسلام است و همه ی رفتار و کردار و گفتار و عملکردش باید برای همه ی عصرها الگو و نمونه باشد، در مرحله ی نخست بوسیله ی گفتار و سخت و آنگاه بوسیله ی کردار و عملکرد با روشهای خرافی و عادتهای جاهلی و کفرآمیز پیکار می کند و همه ی موانع را درهم می نورد.

مشترک و آغاز آن، موافقت دختر شرط ازدواج است، چرا که این دختر است که می خواهد با همسر آینده ی خویش زندگی کند و با او در زندگی شریک گردد. و شوهر دادن دختر بدون اعلان موفقیت و رضایت از سوی خود او، در حقیقت پایمال کردن شخصیت و هدر دادن کرامت و موقعیت اوست و نشانگر این حقیقت تلخ و غمبار است که او در مورد زندگی و آینده و شریک زندگی خویش حق تصمیم گیری و اعلان رای ندارد و بسان حیوان و پرنده ی خانگی است که در خرید و فروش یا بخشیدن او به دیگری نیازی به تفکر و اندیشه و انتخاب و رضایت او نیست.

درخشان و ویژگیهای اخلاقی و کمالات انسانی و درایت و جوانمردی او آگاه بود. به همین جهت هم، پیامبر گرامی به همین بسنده کرد که بگوید: «فاطمه» جان! «علی» کسی است که خویشاوندی و برتری و پیشتازی اش در اسلام برایت روشن است و من از پروردگار خویش همواره خواسته ام که شایسته ترین و محبوب ترین انسانها را به همسری تو برگزیند و اینک این «علی» است که خواهان توست، نظرت در مورد پیشنهاد او چیست؟

فاطمه سخنان پیامبر را تا آخرین واژه به دقت شنید و بجای پاسخ صریح، سکوت پرمعنا را برگزید بی آنکه علائم و نشانه های نارضایتی و عدم موافقت از خود نشان دهد.

پیامبر به دقت بر سیمای دخترش نگریست و نه تنها آثار نارضایتی ندید که از سیمای پرشکوه او شوق و رغبت پیوند با علی علیه السلام را خواند. اینجا بود که برخاست و فرمود: الله اکبر... سکوت ها اقرارها

مکتب و راه و رسم انسانسازش علی، یک ازدواج نمونه و یک الگوی همیشه است که بی تردید در همه ی قرنها و نسلها جلوهای خاص خواهد داشت. از این رو می بایست همه ی جنبه های آن در نظر گرفته شود و با اینکه باید در نهایت سادگی و سهولت و شایستگی انجام پذیرد در همان حال باید از هر نوع سستی و بی برنامه گی اجتناب شود.

دخت گرانمایه ی پیامبر در آستانه ی ازدواج

پیامبر آن را به آن حضرت عنایت فرموده و به زره «حطمیه» معروف بود، چرا که هر شمشیری به آن برخورد می کرد در هم می شکست.

امیر مومنان به دستور پیامبر به بازار شتافت و زره مورد اشاره را به حدود پانصد درهم فروخت و پول آن را به پیشوای بزرگ توحید و آزادگی تقدیم داشت و مقرر گردید که این پول، «مهر» برترین و والاترین بانوی جهان هستی، سالار زنان گیتی و دخت فرزانه ی سالار پیام آوران خدا، محسوب گردد.

پیامبر گرامی بدینسان و با این مقدمات، دخت نمونه ی خویش را به ازدواج امیر مومنان درآورد و با همین سادگی و سهولت و بزرگمنشی این پیوند پرشکوه انجام پذیرفت تا زنجیرهای گران اوهام و خرافات و تقلیدهای احمقانه ای که بر دست و پای مردم پیچیده شده بود، همه را درهم نوردد و مردم که در مقام و منزلت علمی و عقیدتی و معنوی هرگز با این خاندان شکوهبار قابل مقایسه نیستند، از شیوه ی انسانی و آزادمنشانه ی آنان پیروی کنند. پیامبر دخت گرانمایه اش را که سالار زنان گیتی بود با مهریه ای اندک به عقد شهسوار اسلام درآورد تا دختران آزاده و روشنفکر و اندیشمند مسلمان، خویشتن را از این قید و بندها و آداب و رسوم غلط و مهریه های سنگین و تشریفات کمرشکن رها سازند و از ازدواج سهل و آسان و بر اساس صفا و عشق پاک و وفا سرباز نزنند. آری پیامبر علاوه بر آنچه رفت ده ها و صدها درس دیگر برای زندگی داد که اینک از آنها می گذریم.

این مسئله نباید شگفت انگیز بنظر برسد، چرا که این کار بی سابقه نیست. خداوند بانوی باایمانی چون «زینب» را که از نظر مقام و منزلت هرگز به پای دخت فرزانه ی پیامبر «فاطمه» علیهاالسلام نمی رسید، تکریم کرد و در آسمانها او را به عقد پیامبر خویش درآورد. و نیز بانوی باایمانی را که سخت شیفته ی معنویت و شکوه پیامبر بود و خویشتن را به آن حضرت بخشیده بود، خداوند او را به پیامبرش تزویج کرد.

با این بیان چه مانعی به نظر می رسد که برای پیوند امیر مومنان و فاطمه علیهاالسلام نیز همانگونه که انبوه روایات نشانگر آن است، مجلس شکوهباری در آسمانها برگزار شود و فرشتگان گرانمایه در آن گرد آیند؟

آری این همه شکوه بخاطر دخت گرانمایه ی پیامبر و پدر گرانقدر و شوی والامقام و فرزندان ارجمند اوست که بزودی دیده به جهان خواهند گشود و پیشوایان آزادی و حجت های خدا بر تمامی بندگان او خواهند بود.

به هر حال روایات نشانگر آن است که بخاطر گرامیداشت این پیوند مقدس و پرمعنویت، محفل پرشکوه عقدی در آسمان چهارم و در «بیت المعمور» برگزار گردید. این محفل از چنان شکوه و عظمتی برخوردار بود که در کران تا کران هستی تک و بی نظیر بود، چرا که تمامی فرشتگان آسمانها به فرمان خدا در آسمان چهارم گرد آمدند و جایگاهی از نور نصب شد. آنگاه خداوند به فرشته ای از فرشتگان بلندمرتبه اش به نام «راحیل»، که خوش بیان ترین و خوش سخن ترین آنهاست، فرمان داد تا بر آن جایگاه شکوهبار کرامت صعود کند و پس از ستایش شایسته و بایسته ی خدا لب به سخن گشاید و خبر پیوند مقدس و پرمعنویت فاطمه و امیر مومنان را به آگاهی همگان برساند و عقد آن دو فرزانه ی جهان هستی را بخواند.

از این رو آن فرشته ی گرانمایه به فرمان خدا بر بالای منبر رفت و چنین گفت:

ستایش از آن خداوندی است که پیش از تمامی پدیده ها و آفریده های خویش وجود داشته و پس از پایان عمر همه ی موجودات نیز باقی و جاودانه خواهد بود. او را

ص: 201

ستایش می کنیم که ما را فرشتگان روحانی و معنوی آفرید. به پروردگاری او با همه ی وجود اقرار و اعتراف می نماییم و بر نعمت های بی پایانش بر خود، او را سپاس می گذاریم، چرا که اوست که حرص و شهوات را از ما دور ساخت و تلاش و کوشش ما را در ستایش و بندگی و تقدیس خویش قرار داد.

او را سپاس می گوییم که گستراننده ی مهر و رحمت و ارزانی دارنده ی نعمت است. آن خدایی که از کفر و شرک مشرکان و کافران پاک و منزه است و از بافته های دروغ پردازان برتر و بالاتر و والاتر است.

آنگاه افزود:

هان ای فرشتگان و ای آسمانیان!

خدای بی همتا که فرمانروای جهان هستی است، اینک برگزیده ی کرامت و بنده ی پرشکوه خویش «علی» را برای «فاطمه» سالار زنان گیتی و دخت فرزانه ی برترین پیام آوران و سالار فرستادگان و سفیران و پیشوای پرواپیشگان برگزید و بدینسان حلقه ی ارتباطی نبوت را به ریسمان مردی از خاندانش که یار و یاور همیشه و تصدیق کننده ی راستین و پیشتاز و پراخلاص در دین و آیین بود پیوند داد. آری اینک این علی است که به افتخار وصال «فاطمه ی بتول» دخت بی همتای جهان هستی نائل آمده است.

آنگاه پس از این، فرشته ی با عظمت خدا، جبرئیل پیام آفریدگار هستی را در محفل و مجلس عقد «فاطمه»، در آسمان چهارم، بدینصورت قرائت کرد:

«ستایش از آن من و شکوه و عظمت، ویژه ی من خواهد بود و مردمان همگی بندگان و آفریده من هستند. اینک من بنده ی شایسته ی خویش «فاطمه» را به عقد برگزیده ی بندگانم «علی» درآوردم. هان ای فرشتگان همگی گواه باشید.»

لازم به یادآوری است که این روایت را گروهی از دانشمندان اهل سنت نیز روایت کرده اند که از جمله ی آنان، صاحب کتاب «نزهة المجالس» به نقل از «جابر بن عبدالله

ص: 202

انصاری» آورده است که:

«ام ایمن» (که بانوی بهشتی و باایمانی بود) بر پیامبر وارد شد در حالی که گریه می کرد. پیامبر از علت گریه ی او جویا شد که گفت: مردی از انصار دخترش را شوهر داده و در عروسی او بر سر دخترش شکر و بادام افشانده است و من با دیدن تشریفات آنها به یاد مراسم پرصفا و ساده و پرمعنویت عقد «فاطمه» افتادم که شما چیزی بر سرش نیفشاندید.

پیامبر گرامی فرمود: سوگند به خدایی که مرا به رسالت برانگیخت، هنگامی که خدا «فاطمه» را به عقد «علی» درآورد به فرشتگان مقرب خویش فرمان داد تا بر گرد عرش او گرد آیند و همه ی آنها، که «جبرئیل» و «میکائیل» و «اسرافیل» نیز در میان آنها بودند گرد آمدند. آنگاه به پرندگان دستور داد به نغمه سرایی بپردازند و به درخت «طوبی» فرمان رسید که مروارید تازه و لولو شفاف و در سفید و زبرجد و یاقوت سرخ بر آنها بپراکند.

در روایت دیگری آمده است که: محفل پرشکوه عقد «فاطمه» و «علی» در شب معراج و در کنار «سدرةالمنتهی» برگزار گردید و آن شب خدا به «سدرةالمنتهی» فرمان داد که: آنچه داری بیافشان و نثار نما! و آن هم به فرمانبرداری از خدا بارانی از در و گوهر و مرجان ببارانید.

«حافظ ابونعیم» در کتاب خویش به نقل از «عبدالله بن مسعود» آورده است که:

...آنگاه خداوند به درخت بهشتی دستور داد تا زر و زیور و جواهرات و حله های پرشکوه را گرد آورد و همه را بر فرشتگان نثار کند. آن روز هر کدام از فرشتگان بیشتر از دیگران برمی داشت تا روز رستاخیز بر آن مباهات کند.

این روایت را گروهی دیگر از دانشمندان اهل سنت از جمله:

«خوارزمی» در «مقتل الحسین»،

«عسقلانی» در «لسان المیزان»،

و نیز در «تهذیب التهذیب»،

ص: 203

و «قندوزی» در «ینابیع المودة»، روایت کرده اند.

و نیز «نزهةالمجالس» از «انس بن مالک» آورده است که: روزی به همراه پیامبر گرامی در مسجد بودیم که آن حضرت خطاب به علی علیه السلام فرمود:

«این فرشته ی وحی است برایم پیام آورده است که خدا «فاطمه» را به ازداج تو درآورده و چهل هزار فرشته را گواه عقد گرفته و به درخت «طوبی» وحی فرموده است که بر آنان در و یاقوت و زیور و جواهرات بپراکند...»

این روایت را دانشمندان اهل سنت «سیوطی» نیز در کتاب خویش «تحذیر الخواص» آورده است.

داد و سومین بخش آن را نزد «ام سلمه» سپرد تا به هنگام فرارسیدن شب عروسی آن را به امیر مومنان باز گرداند تا بتواند از میهمانان خویش پذیرایی کند.

گفتنی است که این پیوند مبارک و پرشکوه موجب برانگیخته شدن حسادتها و دشمنی ها در برخی دلها و قلبها گردید، بویژه که بسیاری پیش از امیر مومنان به خواستگاری «فاطمه» شتافتند اما پاسخ منفی دریافت داشته و یا پیامبر از آنان روی گردانید.

از این رو جای شگفتی ندارد که برخی از قریش نزد پیامبر گرامی حضور یابند و بر آن حضرت خورده گیرند، که چرا دخت فرزانه اش را با مهریه ی اندک به امیر مومنان داده است؟ و آنگاه پاسخ بشنوند که هان ای مردم! «فاطمه» را من به «علی» نداده ام بلکه شبی که مرا به آسمانها بردند، خداوند آن شب در آنجا و در کنار «سدرة المنتهی» این پیوند را مقرر کرد.

و به صراحت به آنان بفرماید که:

«من هم بسان شما بشری هستم. در نیان جامعه ی شما، همسر برمی گزینم و به شمایان دختر به ازدواج می دهم. اما بدانید که در مورد «فاطمه» کار به دست من نبود، چرا که دستور ازدواج او از آسمان فرود آمد.»

2- فرشی از جنس پوست

3- یک بالش از پشم که از لیف خرما پرشده بود.

4- یک عبای بافت خیبر

5- یک مشک برای حمل آب

6- تعدادی کوزه ی آب و دیگر ظروف

7- یک آفتابه ی قیر اندوده شده

8- یک عدد پرده ی پشمی نازک

9- یک عدد پیراهن هفت درهمی

10- یک روسری چهار درهمی

11- یک عدد حوله ی تیره رنگ

12- یک تخت به همراه روتختی تهیه شده از برگ درخت خرما

13- چهار عدد پشتی

14- یک حصیر

15- یک آسیای دستی

16- یک عدد ظرف بزرگ مسی

17- یک ظرف برای شیر

18- و مشک دیگری برای آب...

پس از اینکه اثاثیه ی مورد نظر خریداری گردید، برخی از کالاهای مورد اشاره را «ابوبکر» و برخی دیگر را همراهان او به طرف خانه آوردند و همه را به «ام سلمه» تحویل دادند. پیامبر گرامی از اثاثیه ی آماده شد بازدید فرمود و به خانواده ی نمونه و پرشکوه جدیدی که در حال شکل گرفتن بود، دعا کرد.

در روایت دیگری آورده اند که آن حضرت رو به بارگاه خدا آورد و گفت:

ص: 206

«خداوندا! به خاندانی که ظروف آنها سفالین است، خیر و برکت خویش را بباران!» و این صورت کامل جهیزیه دخت سالار پیامبران و سفیران خداست که خود برترین زن و پرشرافت ترین دختر و سالار تمامی زنان گیتی بود.

پیامبر گرامی بدینسان این درس را آموختند که نیک بختی و سعادت خانوادگی از راه تجمل و زرق و برق و اسراف و تبذیر، تامین نخواهد گشت، چرا که لباسهای فاخر، صندلیها و مبلهای پر زرق و برق، جواهرات و زیورآلات گرانبها، ظرفهای طلا و نقره و بلورین، فرشها و پرده های گرانقیمت، کاخهای سر به آسمان کشیده، اتومبیلهای آخرین مدل، لوسترها و سقف آویزها و تجهیزات سرد کننده و گرمابخش الکتریکی، و وسایل رنگارنگی بسان اینها، آنگونه که مردم اسرافکار و ولخرج و بی فرهنگ و بی محتوا می پندارند، هیچ کدام نمی تواند خلاق نیک بختی خانوادگی گردد و سعادت و امنیت به ارمغان آورد.

چه بسیار بانویی که در زیباترین لباس می خرامد و روی فرشهای ظریف و تماشایی و خیره کننده می نشیند و انواع زر و زیور بر دستها و گردن و گوشهایش می درخشد اما با همه ی وجود از ژرفای جان احساس می کند که در اعماق دوزخ زندگی می کند و خود را در زندگی، نگونبخت می نگرد اما در برابر آن چه بسا زنی که در کلبه و یا خانه ی ساده و باصفایی بساط زندگی گسترده است و به دست خود گندم آرد می کند و خمیر فراهم می آورد و نان می پزد نظافت می کند و بچه ی خویش را شیر می دهد و در سادگی و محرومیت بسیار روزگار می گذراند و از امکانات پر زرق و برق زندگی محروم است اما خویش را نیک بخت و سرفراز احساس می کند و خانه ی ساده ی خویش را بهشت دنیا می نگرد.

این واقعیت در مورد مردان نیز همین گونه است. گاه می نگرد که کاخ سر به آسمان ساییده ای با همه ی امکانات برای بسان دوزخ جلوه می کند و با رنج و درد وارد آن می شود و از آن خارج می گردد، گویی در بند است، در قفس اسیر شده است و برای

ص: 207

نجات دقیقه شماری می کند. و در برابر آن، گاه انسانی را خواهید دید که در خانه ی ساده و باصفای خویش احساس آرامش و آسایش و نیک بختی می کند. نمی خواهد آن را ترک کند، چرا که خانه را بهشت آمال و آرزوهای خویش می نگرد.

و دریغ و درد که اینک در روزگاران ما میلیونها پسر و دختر جوان چنین می پندارند که نیک بختی خانوادگی و زندگی لبریز از سعادت، تنها از راه ثروت و امکانات گسترده بدست خواهد آمد و ثروتمندان اسرافکار و ولنگار را نیک بخت می نگرند و صفا و سادگی و پارسایی را نشان عقب ماندگی و بدبختی ارزیابی می کنند و با این پندار از تشکیل خانواده و ازدواج می گریزند، گویی در انتظارند که نیک بختی زنگ در خانه ی آنان را بزند، و این نیز نشاید!

دخت ارجمند پیامبر هنگامی که شنید پدر گرانمایه اش پس از رضایت او، وی را به ازدواج علی علیه السلام درآورده و صداق او را بسیار اندک قرار داد، به آن حضرت گفت:

«ای پیامبر خدا! دختران مردم عادی نیز همینگونه ازدواج می کنند و مهریه ی آنان از همین درهم ها و دینارهای دنیوی است، پس فرق ما و آنان چیست؟ من از شما تقاضا می کنم که این مهریه دنیوی و مادی را به شوی گرانقدرم علی علیه السلام باز گردانی و خود از خدا بخواهی که مهریه ی مرا شفاعت گناهکاران امت قرار دهد.»

درست پس از این خواسته ی فاطمه علیهاالسلام بود که فرشته ی وحی فرود آمد و کاغذی از حریر با خود آورد که در آن اینگونه نوشته شده بود:

«خداوند مهریه ی فاطمه را شفاعت گناهکاران امت پدرش قرار داد.»

و به همین دلیل هم بانوی بانوان آن سند آسمانی را نگاه داشت تا به هنگامه ی مرگ در درون کفن او قرار دهند و فرمود:

«هنگامی که در روز رستاخیز برانگیخته شدم، این سند آسمانی را بدست می گیرم و طبق آن از گناهکاران امت پدرم پیامبر، به اذن خدا و خواست او، شفاعت می نمایم.» این روایت همانگونه که از نظرتان گذشت نمایشگر عظمت و شکوه بانوی بانوان و همت والای اوست، چرا که او از پدرش می خواهد که این موقعیت رفیع و این مقام پرفراز را برای او بخواهد و دعای پیامبر نیز مورد پذیرش قرار می گیرد و در برابر خواسته ی پیامبر آن سند آسمانی فرود می آید که به خواست خدا در روز رستاخیز حقیقت آن برای همه روشن می شود.

در این مورد «صفوری» در کتاب خویش «نزهةالمجالس» از «نسفی» آورده است که: فاطمه علیهاالسلام از پیامبر گرامی تقاضا کرد که خداوند مهریه ی او را شفاعت امت پیامبر در روز رستاخیز قرار دهد و پذیرفته شد و در آن روز است که مهریه ی خویش را خواهد خواست.

به هر حال روایات بسیاری از امامان نور بیانگر آن است که خدای جهان آفرین

ص: 209

در روز رستاخیز جزء مهریه ی فاطمه علیهاالسلام شفاعت او را در حق گناهکاران امت پیامبر، قرار داده است.

و ما در بخش پایانی خویش روایاتی را که در این مورد رسیده است، ترسیم خواهیم کرد.

باد! ما بخاطر کاری مهم به اینجا آمده ایم، کاری که اگر بانوی بزرگ حجاز «خدیجه» زنده بود چشمش بوسیله ی آن نورباران می گشت.

پیامبر مهر و عدالت با شنیدن نام «خدیجه» باران اشک از دیدگان فروباراند و فرمود: از «خدیجه» سخن گفتید؟ کجا همانند او پیدا می شود؟

او بود که در راه دین خدا و پیشرفت آن مرا یاری کرد و با دارایی و ثروت هنگفت خویش مرا در راه هدفهای الهی مدد رساند و آنگاه خدا به من فرمان داد که به «خدیجه» بشارت دهم که به پاس رنجها و تلاشها و فداکاریهایش، خداوند در بهشت پرطراوت زیبای خویش، خانه ای از زمرد برای او ساخته است. خانه ی پرشکوهی که در آن نه هیاهویی خواهد بود و نه رنج و دردی.

«ام سلمه» می افزاید: پس از سخن پیامبر در مورد بانوی خردمند جهان عرب، گفتیم: ای پیامبر خدا! پدر و مادرمان فدایتان باد! هرچه پیرامون شخصیت ارجدار «خدیجه» بفرمایید درست است اما اینک او بسوی پروردگار خویش شتافته است و نعمت های خدا بر او گوارا باد و خدا ما را با او در درجات بهشت و آمرزش و خشنودیش گرد آورد. اما ای پیامبر خدا! این علی علیه السلام است که برادر شما در دین و در نسبت پسرعموی شماست. تقاضای او این است که به لطف خویش همسر گرانمایه اش، فاطمه علیهاالسلام را به خانه ی او روانه سازید تا بر اساس مهر و صفا با هم زندگی مشترک را آغاز کنند.

در روایت دیگری آمده است که سخنگوی بانوان «ام ایمن» بود و او بود که گفت: ای پیامبر خدا! اگر «خدیجه» اینک در قید حیات بود، دیدگانش به عروسی «فاطمه» نورباران می گشت. واقعیت این است که علی علیه السلام می خواهد همسر گرانقدرش را به خانه ی خویش ببرد. تقاضای ما اینک این است که با روشن ساختن چشم «فاطمه» به جمال همسر گرانمایه اش «علی»، به آن دو امکان آغاز زندگی مشترک بدهید و ما را نیز با انجام این عروسی شادمان سازید.

ص: 211

پیامبر گرامی فرمود: چرا «علی» خودش خواسته اش را مطرح نمی کند؟

«ام ایمن» پاسخ داد: از شما خجالت می کشد.

فرمود: او را نزد من بیاورید تا ترتیب کار را بدهم.

«ام ایمن نزد امیر مومنان آمد و به او که در انتظار دریافت پاسخ پیامبر بود، گفت: آن حضرت شما را می خواهد.

او به همراه آن بانو نزد پیامبر آمد و پس از سلام، با وقار و ادب در گوشه ای نشست و از شدت حیا سر به زیر افکند.

پیامبر از او پرسید: علی جان! آیا دوست داری همسرت را به خانه ات ببری؟

پاسخ داد: آری، پدر و مادرم فدایت باد!

پیامبر فرمود: بسیار خوب، به خواست خدا امشب یا شب آینده همسرت در خانه ات بود. اینک برو خانه ای فراهم ساز تا «فاطمه» در آنجا فرود آید.

علی علیه السلام گفت: من در مدینه خانه ای جز خانه ی «حارثه» سراغ ندارم.

پیامبر فرمود: ما بدان جهت که همه ی خانه های «حارثه» را برای سکونت خود و نزدیکانمان گرفته ایم دیگر از او خجالت می کشیم، اما این جریان به گوش «حارثه» رسید. به سرعت نزد پیامبر شتافت و گفت: «ای پیامبر خدا! هستی و امکانات و جان من از آن خدا و پیامبر اوست. به خدای سوگند چیزی در نظرم دوست داشتنی تر از آن نیست که شما آن را از من بپذیرید. به خدای سوگند آنچه از ثروت و خانه و امکاناتم را شما بگیری، از آنچه نزد خودم باشد محبوب تر است و خانه، خانه ی شماست.»

راستی که شگفتا از این ایمان به خدا و پیامبر!!

و شگفتا از این ایمان و عقیده ی راستین به جهان دیگر و پاداش آن!

بدینسان «حارثه» یکی از خانه های مسکونی خویش را در اختیار «علی» علیه السلام نهاد و آن حضرت نیز به سر و سامان بخشیدن بدان و آراستن اطاق ویژه ی عروسی پرداخت.

ص: 212

جهان آفرین میهمانی دادن و سیر کردن دیگران را با انگیزه ی اخلاص، دوست می دارد و این بدان دلیل است که در ضیافت های خالصانه و انسانی اثرات نیک فراوانی است. هم شکمهای گرسنه سیر می شوند و هم روابط انسانها از مهر و محبت سیراب می گردد.

و پیش از این اثرات مادی و معنوی، خدای خشنود می گردد. گرچه متاسفانه در جامعه ی ما آن ضیافت خالصانه ای که «ولیمه» نام دارد، به محافل جشن آنچنانی تبدیل گشته و اطعام و سیر کردن گرسنگان و محرومان نیز جای خود را به برخی نوشابه ها یا خوردنی ها و شیرینی های تشریفاتی و بی فایده سپرده است.

هنگامی که خواستند عروس گرانمایه را به خانه ی امیر مومنان ببرند، فرشته ی وحی فرود آمد و پس از سلام بر پیامبر گفت:

ای پیامبر خدا! پروردگارت درود نثارت می کند و به من دستور داده است که سلام و درودی گرم نثار «فاطمه» نمایم و به همراه من ارمغانی از لباسهای بهشت نیز که از دیبای سبز تهیه شده است برای او فرستاده است.

آن حضرت با صدای رسایش فرمود:

«هان ای مردم! به ضیافت عروسی دختر پیامبر بشتابید.»

صدای فراخوان امیر مومنان نه تنها در مسجد که در مزارع و بستانهای مدینه نیز طنین افکند و زن و مرد و پیر و جوان، بسوی خانه ی پیامبر حرکت کردند و همگی از آن غذای پربرکت بهره ور شدند.

در آنجا بود که برکت دست مبارک پیامبر آشکار شد، چرا که نه تنها با هجوم تمامی مردم مدینه به آن ضیافت خالصانه و پرشکوه، غذا تمام نشد بلکه از آن کاسته هم نگردید. پیامبر پس از صرف غذا بوسیله ی میهمانان، ظرفها را پر کرد و به خانه ی هر کدام از همسران خویش و ظرفی نیز لبریز از غذا به خانه ی عروس و داماد گسیل داشت.

آنگاه آن دخت بهشت، لباس خاص عروسی اش را که «جبرئیل» از بهشت به ارمغان آورده و بی نظیر بود به تن کرد و باشکوهی وصف ناپذیر آماده ی حرکت به خانه ی جدید خویش گردید.

روشن است که باران مهر و عنایت پیامبر به «فاطمه»، در میان همه ی دخترانش بی نظیر بود و این دلایل خاص خود را داشت که مهمترین آنها ویژگیهای اخلاقی و برتریهای فکری و معنوی دخت فرزانه اش بود.

افزون بر عظمت بسیار خود «فاطمه»، شوی گرانمایه ی او نیز علاوه بر اینکه پسرعموی پیامبر شناخته می شد، کسی بود که در حقیقت برادر، وزیر، جانشین، پرچمدار پرشکوه دین و راه و رسم عادلانه و انسانساز او، و دارای مواهب معنوی و ارزشهای انسانی و سوابق درخشانی بود که دیگر دامادهای پیامبر نه این خویشاوندی نزدیک را داشتند و نه این امتیازات خاص اخلاقی و عقیدتی و عملی را. و این نیز انگیزه ی دیگری بر تکریم و تجلیل بیشتر پیامبر از «فاطمه» بود.

از سوی دیگر فاطمه علیهاالسلام همان دخت بهشت است که پیامبر گرامی از آینده ی شکوهبار و موقعیت ممتاز او آگاه است. می داند که بزودی آیه ی مبارکه ی «تطهیر» و «مباهله» و «مودت» در مورد او و خاندان پرافتخارش نازل می شود و هموست که مام فضیلت هاست و مام گرانمایه ی امامان نور، تا روز رستاخیز خواهد بود.

و پرمعنویت خویش و داماد ارجمندش را فراخواند. «فاطمه» در حالی که لباس بلندی بر تن داشت و دامان آن به زمین کشیده می شد، به پیشگاه پدر آمد اما دنیایی وقار و شکوه و عظمت را مجسم می ساخت و از شدت حیاء عرق می ریخت.

گویی خدای پرمهر اراده فرموده بود که مراسم عروسی «فاطمه» از هر جهت شکوهبار و ممتاز باشد و پیامبر خدا نیز در این اندیشه بود که دخت بهشتی اش احساس بی مادری نکند به همین جهت و روی مصالح دیگری دستور داد مرکب خاص خویش را آوردند و پارچه ای زیبا بر روی آن افکند و از دخت عزیزش خواست که بر مرکب بنشیند.

آنگاه زمام مرکب را به دست شخصیت بزرگی چون «سلمان» داد و خودش از پی مرکب حرکت کرد.

شما ای خواننده ی گرامی، به خدایت سوگند! بیندیش که آیا تاکنون شنیده و یا نظاره نموده و یا در تاریخ بزرگان و سران جامعه ها؛ از پیامبران گرفته تا زمامداران دنیا، خوانده ای که دختری شب عروسی اش به خانه ی شوهرش روان باشد و آنگاه سالار پیامبران خدا مرکب او را براند؟!

آری آسمانیان و زمینیان در مراسم پرشکوه شب عروسی «فاطمه» این حوریه ی انسان نما شرکت کردند.

«خطیب بغدادی» در «تاریخ بغداد»،

و «جوینی» در «فرائدالمسطین»،

و «ذهبی» در «میزان الاعتدال»،

و «عسقلانی» در «لسان المیزان»،

و «قرمانی» در «اخبارالدول»،

و «قندوزی» در «ینابیع المودة»، از «ابن عباس» آورده اند که:

ص: 218

هنگامی که دخت گرانمایه ی پیامبر فاطمه علیهاالسلام را به خانه ی علی می بردند، پیامبر گرامی پیشاپیش مرکب او و فرشته ی وحی سمت راست و «میکائیل» طرف چپ و هفتاد هزار فرشته از پی او حرکت می کردند و آن شب تا سپیده دمان آفریدگار هستی را ستایش و تقدیس نمودند.

از هفتمین امام نور آورده اند که به نقل از پدران گرانمایه اش و آنان از «جابر بن عبدالله انصاری» آورده اند که:

هنگامی که شب عروسی فرارسید خود پیشوای بزرگ توحید، مرکب مخصوص خویش، معروف به «شهباء» را آورد و محملی بر آن آراست و با نهایت مهر و احترام از دخترش خواست تا بر آن قرار گیرد و بسوی خانه ی شوی ارجمندش حرکت کند.

آنگاه به «سلمان» دستور داد تا زمام آن مرکب را برگیرد و خود آن بزرگوار نیز به همراه آنان حرکت کرد.

در میان راه، پیامبر دریافت که فرشته ی وحی و میکائیل هر کدام به همراه هفتاد هزار فرشته، فرود آمدند.

پیامبر از دلیل فرود آنان پرسید که گفتند: برای بدرقه ی فاطمه به خانه ی شوی گرانمایه اش «علی» آمده ایم.

سپس جبرئیل و میکائیل و فرشتگان و پیامبر خدا ضمن بدرقه ی پرفضیلت ترین دختر گیتی تکبیر گفتند... و از همان هنگام تکبیر در مجالس عروسی رسم گردید.

و نیز مردان «هاشمی» همگی در رکاب بانوی بانوان بودند و پیامبر دستور داد دختران «عبدالمطلب» و بانوان مهاجر و انصار به همراه عروس بهشت، حرکت کنند و همسران پیامبر نیز پیشاپیش قافله و مرکب عروس اشعاری پرمحتوا می خواندند و شادی می کردند.

ص: 219

3- آنگاه «حفصه» این اشعار را سرود:

فاطمة خیر نساء البشر

و من لها وجه کوجه القمر...

فاطمه بهترین زنان بشریت است که چهره ای همانند ماه نورافشان دارد. خدای تو را ای دخت پیامبر! بر همه ی جهانیان برتری بخشیده است. هم بخاطر امتیازات خودت و هم بخاطر بزرگمردی که قرآن را بر او فروفرستاد.

فاطمه جان! خدای تو را به جوانمردی، بافضیلت تزویج نمود. به «علی»، بهترین انسان عصرها و نسلها.

هان ای همسایگان من! «فاطمه» را بسوی خانه ی جدیدش حرکت دهید که دخت شخصیت بزرگ و پرشکوهی است.

4- و بانو «معاذه» چنین می سرود:

اقول قولا فیه ما فیه

و اذکر الخیر و ابدیه...

من سخنی می گویم که در آن نکاتی بس ارزشمند است و نیکیها را یاد می کنم و خوبی ها را آشکار می سازم.

محمد صلی الله علیه و اله و سلم بهترین فرزند آدم است. شخصیت والایی است که با این شکوه و عظمت، نه خود بزرگ بین، است و نه خودپسند.

او به برکت و فضیلت خویش، راه نجات و هدایت را به ما نشان داد. پس خدای به او پاداش خیر ارزانی دارد.

ما به همراه دخت سرفراز پیامبر هدایت هستیم. به همراه کسی که شرافت و فضیلت در او تجسم یافته است.

همراه بانویی هستیم که ریشه اش در قله ی بلندمرتبه ای قرار دارد، در بلند جایگاهی که چیزی نمی تواند به او نزدیک شود.

ص: 221

و دستور داد بانوان، عروس و داماد را در سرای جدیدشان به خدا سپارند و بروند.

همه ی آنان به دستور پیامبر رفتند اما «اسماء» باقی ماند. پیامبر گرامی دلیل ماندن او را جویا شد که گفت: پدر و مادرم فدایت باد! ماندنم در اینجا بخاطر پیمانی است که با مام فضیلت ها، «خدیجه» دارم.

پیامبر از پیمان او و خدیجه پرسید و او توضیح داد و آن حضرت گریست و پس از اطمینان از موضوع او را دعا فرمود.

هجرت پیامبر به مدینه به اشاره ی آن حضرت به حبشه هجرت نمودند و در سال پنجم هجرت پیامبر و روز فتح خیبر بود که پیروزمندانه به مدینه بازگشتند.

این دو نکته ی تاریخی مورد اتفاق مورخان است. با این وصف در روایتی دیگر به صراحت آمده است که «اسماء بنت عمیس» به هنگام رحلت بانوی خردمند جهان عرب «خدیجه» در مکه حاضر بود و نیز روایات دیگری بیانگر حضور «اسماء» در هنگامه ی ازدواج فاطمه علیهاالسلام در مدینه می باشد و این موضوع را بسیاری از جمله:

صاحب «کشف الغمة»،

«حضرمی» در «رشفةالصادی»، ص 10

«احمد بن حنبل» در «مناقب»،

«هیثمی» در «مجمع الزوائد»،

«نسائی» در «خصائص»، ص 31

و «محب الدین طبری» در «ذخائرالعقبی»، و دیگران... به صراحت آورده اند.

مرحوم علامه ی «مجلسی» نیز در «بحار» (1) این موضوع را به نقل از برخی مورخان و محدثان مورد اشاره آورده است، با اینکه می دانیم که موضوع ازدواج دخت گرانمایه ی پیامبر با امیر مومنان پس از جنگ «بدر» و به نقل برخی پس از جنگ «احد» و در سالهای اول یا دوم هجری رخ داد. و در همان حال بودن او در حبشه را، چگونه می توان با هم جمع آوری کرد؟ آری این مطلب یک مشکل تاریخی است که مورخان در حل درست آن وامانده اند.

علامه مجلسی در این مورد، دست به برخی تاویلات و تصرفات برای حل این تضاد زده است اما آنچه ایشان فرموده اند با اتفاق آرایی که بیانگر حضور «اسماء بنت عمیس»

ص: 224

است سازش ندارد. (1) عجیب تر از این، موضوعی است که «محدث قمی» در «سفینةالبحار» در ماده ی «کذب» به نقل از «مجاهد» آورده است که «اسماء بنت عمیس» می گوید: «من به همراه «عایشه» بودم و موظف بودم که او را برای شب عروسی آماده ساخته و به محضر پیامبر وارد سازم...»

آنگاه می افزاید پس از ورود به پیامبر چیزی جز ظرفی از شیر نزد پیامبر نیافتم. پیامبر مقداری شیر نوشید و از آن به «عایشه» هم داد. «عایشه» خجالت کشید اما من به او گفتم: دست پیامبر را برنگرداند و «عایشه» با خجالت ظرف شیر را گرفت و از آن نوشید.

آنگاه پیامبر به من فرمود:

ظرف شیر را بگیر و به همراهانت نیز بده تا بنوشند. زنهایی که به همراه من بودند، گفتند: میل ندارند اما پیامبر فرمود: «گرسنگی را با دورغ جمع نکنید.»

من از آن حضرت پرسیدم که: ای پیامبر خدا! اگر برخی از ما در مورد چیزی اظهارنظر نماید و بگوید میل ندارم آیا این دروغ محسوب می شود؟

پیامبر فرمود: «آری دروغ محسوب می گردد گرچه کوچک باشد.»

به هر حال منظور از ترسیم این روایت بیان این واقعیت است که: «اسماء» در جریان ازدواج پیامبر با «عایشه» که پیش از ازدواج فاطمه علیهاالسلام با امیر مومنان رخ داد، حضور داشته است و علاوه بر این بنا به روایت تاریخی متواتر، او به هنگام ولادت حضرت حسین علیه السلام نیز که در سال چهارم یا پنجم هجرت بود، نیز حاضر بوده است و می دانیم که همه ی این رخدادها پیش از فتح خیبر و بازگشت «جعفر بن ابی طالب» از هجرت «حبشه» رخ داده اند.

مرحوم مجلسی در بحارالانوار از «محمد بن یوسف گنجی» در کتاب «کفایةالطالب»

ص: 225

به حضور «اسماء بنت عمیس» در جریان ازدواج فاطمه علیهاالسلام تصریح می کند: و «محمد بن یوسف» این مطلب را به نقل از «ابن بطه» سخنی درست و زیبا و عالی ارزیابی می نماید در حالی که به نظر نگارنده این روایت صحیح به نظر نمی رسد و بانویی به نام «اسماء» که در عروسی «فاطمه» حضور داشته، غیر از «اسماء بنت عمیس» است. او «اسماء» دختر «یزید بن سکن» انصاری است که در عروسی «فاطمه» حضور داشته در حالی که «اسماء بنت عمیس» با همسرش جناب «جعفر» در حبشه بوده و درست در سال هفت هجری به هنگامه ی فتح خیبر به مدینه بازگشته است. و می دانیم که ازدواج فاطمه علیهاالسلام چند روزی پس از جنگ بدر رخ داده است. با این بیان تشابه نام دو بانو مشکل آفرین شده و بانویی که در این روایت به نام «اسماء» از او سخن به میان آمده است دختر «یزید» است و نه «عمیس».

«اسماء انصاری» را در هنگامه ی رحلت «خدیجه» ذکر نکرده است.

به باور نگارنده حل این بن بست تاریخی بصورت صحیح و خردپذیر این ست که بگوییم «اسماء» مورد بحث، هم در جریان مکه و رحلت خدیجه و هم در مدینه و مراسم پرشکوه ازدواج «فاطمه»، همان «اسماء بنت عمیس»، همسر جناب «جعفر طیار» بوده است و او گرچه به همراه همسرش به حبشه هجرت نموده اما پس از مدتی به مکه بازگشت و از آنجا نیز بسوی مدینه دست به هجرت زد.

چه مانعی دارد که این بانو بارها میان حجاز و حبشه هجرت و رفت و آمد نموده باشد؟ بویژه که مسافت میان «جده» و بندرگاه آن تا «حبشه» همان مسافت عرض دریای سرخ می باشد و رفت و بازگشت این مسافت چندان سخت نبوده است.

ممکن است برخی بگویند، چگونه می توان این مسافت مکرر را برای «اسماء» پذیرفت در حالی که تاریخ از آن سخن به میان نیاورده است؟

پاسخ این مشکل نیست، چرا که تاریخ هجرت های بسیاری را ترسیم و ثبت نکرده است که یک نمونه ی آن هجرت جناب «ابوذر» به «حبشه» به همراه جناب «جعفر» می باشد که تاریخ هم از آن سخن نگفته است...

به علاوه من در مورد مراسم عروسی فاطمه علیهاالسلام به روایتی برخورد نمودم که پیامبر ضمن دستورات لازم به بانوان «هاشمی» و دختران «عبدالمطلب»... به «حمزه» و «عقیل» و «جعفر»... نیز دستور می دهد به همراه کاروان عروسی حرکت نماید و این روایت به صراحت نشانگر حضور «جعفر طیار» در عروسی فاطمه علیهاالسلام و امیر مومنان در مدینه می باشد و مشکل مورد اشاره را برطرف می سازد.

اما به نظر می رسد رحلت این بانوی بزرگ کمتر از یک سال به هجرت مانده اتفاق افتاد. از سوی دیگر تاریخ نشانگر آن است که «جعفر طیار» دو بار به سوی «حبشه» دست به هجرت زد که دومین مرتبه ی آن پس از رحلت «خدیجه» و پیش از هجرت پیشوای بزرگ توحید به «مدینه» بود. و دلیل این سخن نیز روایتی است که از پیامبر گرامی رسیده که آن حضرت در «غار» بود که فرمود:

«انی اری سفینة جعفر تعوم فی البحر.»

«من از این کشتی «جعفر» را می نگرم که در آب شناور است و بسوی هدف مورد نظر پیش می رود.»

با این بیان براحتی می توان پذیرفت که «اسماء بنت عمیس»، همسر جناب «جعفر» به هنگام رحلت بانوی بزرگ حجاز در مکه در کنار او بوده است و آنچه از عهد و پیمان خود با «خدیجه» آورده است درست به نظر می رسد.

بانوی فداکار و باایمان پیمان زندگی مشترک بست. در حالی که تاریخ ازدواج حضرت «علی» و فاطمه علیهاالسلام سال دوم هجرت است.

با این بیان، چگونه می توان گفت که او در ازدواج فاطمه علیهاالسلام همسر پیامبر بوده است.

و بر اساس همین واقعیت تاریخساز است که در نگارش اسلامی همه ی مساجد، بویژه «مسجدالحرام» مورد کمال توجه است و برای حفظ حرمت آن مقررات ویژه ای رسیده است. آداب و مقرراتی که به موجب آنها از ورود آلودگان به وبای شرک و میکروب انحطاط آفرین کفر به ساحت آنها، جلوگیری می شود. همانگونه که ورود در حالت جنابت و پلیدی و یا عادت ماهانه ی زنان به آن مراکز مقدس نیز ممنوع شناخته شده است.

و نیز در راه حفظ صیانت و حرمت این مراکز مقدس عبادی و معنوی است که آلوده ساختن آنها تحریم می گردد و از انجام کارهایی که باعث اهانت و یا خدشه دار شدن حرمت آنهاست، نهی می شود و حرمت آنها بویژه مسجدالحرام، تا جایی است که شکار پرندگان یا حیوانات در قلمرو آن- طبق شرایط فقهی- ناروا اعلان می گردد.

با عظمت خدا در آنها برده شود، و بامدادان و شامگاهان مردانی در آنها او را ستایش کنند...»

هنگامی که پیامبر آیه ی شریفه را تلاوت فرمود، مردی برخاست و گفت: ای پیامبر خدا! این خانه ها کدامند؟

پیامبر فرمود:

خانه های پیامبران

ابوبکر برخاست و با اشاره به خانه ی امیر مومنان و «فاطمه» دخت سرفراز پیامبر پرسید: ای پیامبر خدا! آیا این خانه هم از آن خانه ها بشمار می رود؟

پیامبر فرمود: نعم، من افضلها!!

آری، از برترین آنهاست. (1) .

«ابن عباس» در این مورد آورده است که: در مسجد پیامبر بودیم که یکی از حاضران این آیه ی شریفه را تلاوت کرد که: «فی بیوت اذن الله...»

من از پیامبر پرسیدم که: ای پیامبر خدا! آنها چه خانه هایی هستند؟

فرمود: بیوت الانبیاء، و رواومی بیده الی منزل فاطمه! (2) .

خانه ی پیامبران، و آنگاه با دست مبارک اشاره به خانه ی فاطمه علیهاالسلام نمود و فرمود: و این خانه.

و نیز در «کافی» از «جابربن عبدالله انصاری» است که: روزی پیامبر به خانه ی دخت گرانمایه اش می رفت و من نیز افتخار همراهی او را داشتم. هنگامی که به درب سرای فاطمه رسیدیم آن حضرت دست روی آن نهاد و درب را گشود و با صدای رسا فرمود:

السلام علیکم!

فاطمه علیهاالسلام در پاسخ پیامبر فرمود: سلام بر شما ای پیامبر خدا!

پیامبر فرمود اجازه می دهید وارد شوم؟

ص: 233

فاطمه گفت: افتخار دهید ای سفیر خدا!

پیامبر فرمود: آیا همراهی من نیز وارد شود؟

فاطمه علیهاالسلام گفت اجازه دهید تا سرم را بپوشانم...

پیامبر فرمود: «فاطمه» جان با گوشه ای از آن پارچه روانداز سرت را بپوشان!

بانوی بانوان چنین کرد. آنگاه پیامبر فرمود سلام بر شما!

«فاطمه» به گرمی پاسخ او را داد که پیامبر بار دیگر اجازه ی ورود گرفت و همینگونه تا سه بار آن حضرت اجازه گرفت... و آنگاه گام به حریم پرمعنویت خانه ی «فاطمه» نهاد. (1) .

شما خواننده ی گرامی از این رفتار درس آموز چه دریافت می دارید؟! جز شکوه و احترام و حرمت بسیار خانه ی «فاطمه»؟

او همتای زندگی خویش را در کار دین و دنیا و آخرت یاری می کرد و در ابعاد گوناگون مسائل اسلامی و فرهنگ دینی با او به سخن می نشست و در کارهای سخت و طاقت فرسا با او همکاری قهرمانانه می نمود.

شایسته و بایسته و وصف ناپذیر.

این احترام و تکریم و حق شناسی نه تنها به دلیل این بود که فاطمه علیهاالسلام همسر و همتای زندگی اش بود، نه! بلکه بدان سبب بود که: او محبوبترین انسانها در پیشگاه پیامبر بشمار می رفت،

او سالار بانوان گیتی بود، و پرتویی از نور وجود پیامبر خدا، و از کسانی بود که خدا کتاب پراسرار آفرینش را به نام بلند و بخاطر ارج و شکوه آن گشود.

بدان سبب او را سخت گرامی می داشت که او مجموعه ای از فضیلت ها، چکیده ای از عظمت ها و تبلور همه ی ارزشها و والایی ها و قداست ها بود. ارزشهایی که اگر تنها یکی از آنها در بانویی وجود داشته باشد سخت در خور تجلیل و قدرشناسی خواهد بود.

با این بیان و این نگرش، چگونه بانوی سرفراز گیتی با آن همه فضایل و مواهب و امتیازات و ویژگیها و ارزشهای اخلاقی و انسانی وصف ناپذیر که او را در همه ی عصرها و نسلها بی نظیر و نسخه ی تک ساخته است، برای گوهرشناسی چون امیر مومنان گرامی و عزیز نباشد؟!

بانویی با آن نسب رفیع و شریف،

با آن معنویت و قداست،

با آن آغاز و امتیازات در آفرینش و کرامت و شکوه نزد خدا،

با آن عبادت و دانش، ایمان و پروا، پارسایی و پاکی، و شخصیت و عظمت بی همانند و صدها امتیاز دیگری که سخن گفتن از آنها کار ساده ای نیست!

اینک شما خواننده ی گرامی با توجه به نکاتی که گذشت می توانید آن فضای عطرآگین خانوادگی و آن جو پرمعنویت و پرصفا را که آن دو همسر نیکبخت در آن زندگی مشترک را آغاز نمودند درک کنید. می توانید پرتویی از واقعیت زندگی دوست داشتنی و شیرین و سعادتمندانه ای را دریابید که نه فقر و تهیدستی می توانست آن را تیره سازد و نه حوادث و رخدادهای تکاندهنده و فراز و نشیب های روزگار توان پریشان ساختن آن

ص: 236

را داشت. چرا که بر آن زندگی شکوهبار همواره نسیم روحبخش محبت و همکاری متقابل می ورزید و عواطف پاک انسانی با زیباییهای بهت آور و حیرت انگیزش کران تا کران آن را زینت می داد و آراسته می ساخت.

مرحوم مجلسی در «بحار» به نقل از «مناقب» آورده است که امیر مومنان فرمود:

فوالله ما اغضبتها، و لا اکرهتها علی امر حتی قبضها الله...

و لا اغضبتنی و لا عصت لی امرا

لقد کنت انظر الیها فتنکشف عنی الهموم و الاحزان. (1) .

به خدای سوگند که در همه ی عمر زندگی مشترک، هرگز به «فاطمه» خشم نگرفته و هرگز او را به کاری وادار نساختم...

و او نیز به من هرگز خشم نگرفت و در هیچ کاری مرا نافرمانی نکرد.

او به گونه ای بود که هرگاه به او می نگریستم غمها و اندوه هایم زدوده می شد.

«تفسیر عیاشی» از پنجمین امام نور در این مورد آورده است که:

فاطمه علیهاالسلام در زندگی مشترک با امیر مومنان کارهای خانه و تهیه غذا و نان را به عهده گرفته بود و شوی گرانقدرش در برابر، کارهای خارج از منزل و آوردن مواد سوختی و ضروریات زندگی را به عهده داشت. (2) .

به هر حال مدت اقامت امیر مومنان و همسرش در خانه ی «حارثه» روشن نیست اما به خوبی روشن است که پس از مدتی پیامبر گرامی خانه ای بسان خانه هایی که برای همسران خویش در کنار مسجد ساخته بود، برای دو محبوب زندگی اش ساخت و درب خانه ی فاطمه را به طرف مسجد باز کرد. و دخت سرفراز پیامبر بدینسان به خانه ی جدید خویش که در کنار خانه ی پدرش و مسجد او بود، نقل مکان کرد و زندگی لبریز از معنویت و صفا را در آنجا پی گرفت.

ص: 237

از جمله ی این دجالگران، «بنت الشاطی»، نویسنده ی مصری است که بدون تعمق و توجه و یا از روی عمد و قصد آنچه خواسته است به قلم آورده و این دروغ رسوای تاریخ را یک واقعیت پنداشته است. که ما در این سطور نونه هایی از بافته های ذهنی او را از کتابش (1) می آوریم.

او می نویسد: «علی» تصمیم گرفت که با داشتن «فاطمه»، دست به ازدواج دیگری بزند... بی آنکه به خاطرش برسد که دختر پیامبر این کار را نمی پذیرد...» راستی که انسان نمی داند چه پاسخی به این بافته ی دروغ و احمقانه و گمراهگرانه بدهد؟

آیا در دنیا کسی را می توان یافت که نداند همسرش از اینکه «هوو» بر سرش بیاید رنجیده می شود؟

هر کس کمترین شناخت و آگاهی در امور داشته باشد این حقیقت را در می یابد. اما نویسنده، این سخن بی اساس و احمقانه را به والاترین انسان جهان هستی پس از پیامبر روا می دارد.

و آنگاه می افزاید: «ای کاش او بر یک زن بسنده می نمود.»

و از پی این تهمت بزرگ و سهمگین صفحاتی از کتاب را در نکوهش از «ابی جهل» و مواضع ضد اسلامی و ضد انسانی او لبریز می سازد و میان دختر او با دختر پیامبر مقایسه به عمل می آورد، تا به خیال خویش به این ازدواج ذهنی و بی اساس که ساخته ی خیانت تاریخ است، تاخته باشد.

شگفت اینجاست که این نویسنده، از سویی به برخی خاورشناسان مسیحی و متعصب همچون «لامانس» می تازد و از او به عنوان دشمن اسلام که با تاریخ اسلام بازی کرده است نام می برد اما متاسفانه خودش تعمق و اندیشه را در مورد این بافته های دروغین و رسوا از یاد برده و این خیانت تاریخ را «وحی» آسمانی تلقی می کند و از

ص: 239

بافته های ذهنی و رمانتیک خود- که شیوه ی افسانه سرایان است کمک می گیرد و بافته ها می بافد.

ما در اینجا پاسخ علامه ی معاصر «سید محسن امین»، به این دروغ پردازیهای رسوا را می آوریم که آن را تحت عنوان «توطئه ها و دسیسه ها بر ضد پیامبر و علی و فاطمه» در جلد سوم «دائرةالمعارف اسلامی شیعه» نوشته است.

در کتاب «ذخائر العقبی» آمده است که:

«علی» می خواست با وجود داشتن همسری چون «فاطمه» دختر «ابی جهل» را خواستگاری کند، پیامبر از این موضوع سخت خشمگین گردید و در حالی که به شدت برافروخته و خشمگین بود بر فراز منبر صعود کرد و...

سازنده ی این دروغ رسوا خواسته است که به علی و «فاطمه» اهانت روا دارد و بر آنان خورده گیرد که به پیامبر گرامی اهانت و تعرض روا داشته است.

چرا که آن حضرت را چهره ای معرفی می کند که حتی حاضر نیست مقررات شریعت خویش را نسبت به نزدیکانش در میدان عمل تحمل کند و در همان حال رعایت آن قوانین را به دیگران توصیه و تاکید می کند.

به بیان دیگر: این دروغ پردازیها، پیامبر عدل و حقیقت را چهره ای معرفی می کند که قانون و نظام خانواده و تعدد زوجات را بخاطر خوش آیند دخترش زیر پا می نهد و از دامادش- که خلاف شرعی مرتکب نشده است- سخت ناراحت می شود.

و این از زشت ترین دروغهایی است که به آن بزرگوار نسبت داده شده است و دریغ و درد که خاورشناسان و دشنان پیامبر مهر و عدالت، این جنایت را مرتکب شده و توانسته اند از عناصر متعصب و کوته نگر، بهره برداری نمایند و آنان را وادارند که این دروغ رسوای تاریخ را در نوشته های خویش بیاورند، بی آنکه از ساحت پیامبر دفاع نمایند.

اما اینکه این دروغ رسوا به امیر مومنان سخت اهانت روا می دارد، بدان خاطر است

ص: 240

که: آن گرانمایه ی جهان هستی را به گونه ای معرفی می کند که نه تنها بانوی بانوان و دخت سرفراز بهشت، بلکه خود پیامبر را نیز خشمگین ساخته است.

و اما اهانت به فاطمه علیهاالسلام بدان جهت است که: این خیانت تاریخی، آن حضرت را چهره ای معرفی می کند که از عمل به شریعت خدا و سنت پدرش، پیامبر سرباز می زند...

ما دیگر به سند این دروغ رسوا نمی پردازیم چرا که از اساس تباه و رسواست. اما جای این پرسش هست که: چرا دروغسازان، دختر «ابی جهل» را به این شرافت بزرگ برگزیده اند که «علی» از او خواستگاری کند؟

و چرا دیگری را برنگزیده اند؟

آیا این انتخاب بدان دلیل است که دختر «ابی جهل» در زیبایی و جمال و کمال در جهان عرب و میان دختران معاصرش بی نظیر می نمود؟!

و به همین جهت هم امیر مومنان تصمیم گرفت با او ازدواج کند؟!

یا نه دروغسازان در نظر داشته اند که با این دروغ سهمگین و خیانت هولناک و ناجوانمردانه ی خویش بطور دقیق تر و موثرتری بر ساحت مقدس آن سمبل و الگوی قداست و پارسایی و پروا ضربه فرود آورند. و خواسته اند او را شخصیتی معرفی کنند که بی هیچ اعتنا و توجه به سوابق ننگین «ابی جهل» برای خشمگین ساختن پیامبر و دخترش، فاطمه علیهاالسلام از دختر بدترین دشمن اسلام و پیامبر خواستگاری نمود!

آری اینجاست که توطئه و خیانت به خودی خود برملا می شود و عوامل سازنده و پردازنده ی آن رسوا می گردند و اگر براستی دارای اندک شعور دینی بودند از گزافه گویی خویش کاسته و از خودستایی پروا می کردند و به پیامبر گرانقدر و برادر و جانشین پرشکوه و دخت فرزانه ی او اینگونه ناسزا نمی گفتند.

دروغسازان برای تکمیل سناریوی رسوای خویش افزودند که:

پیامبر از یکی از دامادهای خویش که از فرزندان «عبد شمس» بود سخن به میان

ص: 241

آورد و او را تحسین کرد و فرمود: «او هرگاه با من سخن گفت، راست گفت و هر وعده ای داد، وفادار ماند.»

و مفهوم این سخن آن است که پیامبر آن داماد خویش را درخور تحسین و تمجید می نگریست و این یکی را غیرمستقیم فردی معرفی می کرد که به هنگام سخن راست نمی گوید و به وعده های خویش هم وفادار نیست!

و همانگونه که گفتیم این دسیسه و دروغسازی رسوا، خود بخود برملا می شود و بی آنکه ما بخواهیم پاسخی بگوییم، ساختگی بودن آن بر منصفان و خردمندان آشکار می گردد.

گفتنی است که این دروغسازان علاوه بر اهانت به ساحت مقدس پیامبر و امیر مومنان و فاطمه علیهاالسلام هدف شوم دیگری نیز داشته اند و آن این بوده است که: کوشیده اند بدینوسیله توجه افراد را از عناصر خودکامه ای که دخت گرانمایه ی پیامبر را مورد تهاجم قرار داده و او را به خشم آوردند، منصرف سازند و همه ی توجه افراد را بسوی دیگری جلب کنند.

گویی به همین دلیل هم این خبر رسوا و دروغ سهمگین را در نصوح گوناگون نقل نموده اند تا به باور آنان در هر مورد اثر خود را بگذارد.

برای نمونه، از جمله چیزهایی که نقل کرده اند این است که می گویند: پیامبر خدا فرمود: «فاطمه پاره ی تن من است، آنچه او را ناراحت کند مرا ناراحت می سازد و هرکه به او آزار رساند مرا آزرده است.»

آنگاه از پی آن روایت، به تفسیر مغرضانه می نشینند که، منظور پیامبر این بوده است که: خداوند ازدواج، با داشتن همسری چون «فاطمه» را بر امیر مومنان تحریم کرده است، چرا که این کار دخت پیامبر را آزرده می ساخت.

راستی که، زهی تاسف بر این شقاوت و بی پروایی!!

ص: 242

بدینسان پیامبر مهر، نام آن پاره ی ماه را «حسن» نهاد. در گوش راست او اذان گفت و گوش چپ او را با نام و یاد خدا قرین ساخت و اقامه خواند.

هفتمین روز ولادت نور بود که پامبر گرامی دو راس قوچ کبودرنگ به عنوان «عقیقه» فرزند گرانقدرش «حسن»، قربانی کرد و یک ران یکی از آنها را همراه یک دینار به بانوی قابله داد.

سر مبارک نوزاد را تراشید و هم وزن آن نقره به عنوان صدقه به فقرا و بینوایان داد. آنگاه سر نورانی نوزاد را به ماده ی خوشبو و عطرآگینی که از زعفران و چیزهایی مشابه ترکیب شده بود معطر ساخت و در آن فرصت، یکی از آداب و رسوم جاهلیت را به باد انتقاد گرفت و نکوهش کرد و فرمود:

«مردم عصر جاهلیت سر نوزاد را با خون رنگین می نمودند که کار بسیار ناپسندی است.»

و سرانجام نوزاد مبارک را بوسه باران ساخت و او را مورد مهر وصف ناپذیر خویش قرار داد...

کرده اند که تو سراسر شب گذشته را ناراحت و گریان بوده ای، چرا؟

پاسخ داد: ای پیامبر خدا! خوابی سخت و سهمگین دیدم و بخاطر آن تا سپیده دم گریه کردم.

پیامبر فرمود: خوابت را برایم باز نمی گویی؟ بگو که خدا و پیامبرش به پیام آن داناترند.

«ام ایمن» گفت: ای پیامبر خدا! بیان آن برایم گران است.

پیامبر فرمود: آنگونه که تو فکر می کنی نیست، رویای خویش را بازگو.

آن بانوی باایمان گفت: «دیشب در عالم رویا دیدم که برخی از اعضاء پیکر مقدس شما در خانه ی من افتاده است...»

پیامبر فرمود: خواب خوشی رفته ای و خواب نیکویی دیده ای. پیام خواب تو این است که دخت گرانمایه ام «فاطمه»، «حسین» را به دنیا خواهد آورد و تو هستی که او را پرستاری و نگهداری خواهی کرد و «حسین» همان پاره ای از وجود من است که در خانه ی شما قرار می گیرد.

لحظات ولادت حسین علیه السلام گروهی از بانوان مسلمان، از جمله صفیه، دختر عبدالمطلب و عمه ی پیامبر و نیز «اسماء بنت عمیس» و «ام سلمه»... حضور داشتند.

پس از طلوع خورشید جهان افروز وجود حسین علیه السلام پیامبر فرمود: عمه! فرزندم را بیاور!

صفیه عرض کرد: ای پیامبر خدا! تازه به دنیا آمده است و هنوز آماده نشده است...

پیامبر فرمود: خداوند او را پاک و پاکیزه ساخته است، بیاور...

آنگاه فرشته ی وحی فرود آمد و به آن حضرت پیام خدای را تقدیم داشت و خواست که نام پسر دوم «هارون» را- که به زبان عبری «شبیر» و به زبان عرب «حسین» گفته می شد برای نوزاد مبارک برگزیند.

و از پی آن انبوهی از فرشتگان فرود آمدند و طلوع خورشید وجود حسین علیه السلام را به نیای گرانقدرش تبریک گفتند و در همان ساعت، شهادت پرافتخارش را نیز به پیامبر خدا تسلیت عرض کردند.

پیامبر گرامی فرزند دلبند خویش را گرفت، زبان مبارک را در کام او نهاد و او زبان وحی و رسالت را مکید، به گونه ای گوشت بدنش از آن رویش کرد و استخوانهایش استواری و استحکام یافت. و آورده اند که حسین علیه السلام نه از مادر شیر نوشید و نه از هیچ کس دیگر.

علامه «بحرالعلوم» در این مورد اینگونه سروده است:

لله مرتضع لم یرتضع ابدا

من ثدی انثی و من «طه» مراضعة

یعطیه ابهامه آنا فاونة...

خدای را! خدای را! کودک شیرخواری که هرگز از پستان بانویی شیر ننوشید و شیردهنده ی او به خواست خدا پیامبر خدا بود.

او گاهی انگشت شست و زمانی، زبان خویش را در کام آن کودک پرشکوه می نهاد

ص: 247

و از این راه بود که سازمان وجود او به اوج کمال رسید.

درست هفتمین روز طلوع دومین اختر تابناک از افق سرای «فاطمه» بود که پیامبر دستور داد، سر کودک را تراشیدند و به وزن موهای سرش نقره در راه خدا انفاق گردید و برای سلامتی او و سپاس به بارگاه خدا، قربانی شد. (1) .

در این مورد بحث گسترده ای در کتاب دیگر ما که پیرامون شخصیت والای او نگارش یافته است، موجود است که شما خواننده ی گرامی می توانید مطالعه فرمایید. (2) .

شد، چیزی نمانده بود که فرزند دیگری به دنیا آورد اما گویی مقدر نبود که سومین فرزند او که نامش «محسن» بود در آن بیت رفیع رسالت و امامت، جهان را به نور وجودش نورباران سازد.»

نگارنده، اینک ضرورتی نمی نگرد که این دیدگاه مغرضانه و بی اساس را مورد نقد قرار دهد، چرا که در آینده با فرصت بیشتری در این رابطه بحث خواهد کرد و روشن خواهد ساخت که «محسن بن علی» آخرین فرزند دخت گرانمایه ی پیامبر است و همو بود که بصورت «جنین» و در شکم مام ارجمندش، بر اثر صدمات و فشاری که میان در و دیوار، بر او وارد آمد به شهادت رسید.

نگارنده در اینجا بخاطر رعایت اسلوب کتاب، تنها پرتویی از زندگی پرافتخار «زینب» قهرمان کربلا را ترسیم می نماید و امیدوار است که خدای پرمهر او را توفیق ارزانی دارد تا کتابی مستقل در مورد این بانوی سرفراز بنگارد، چرا که زندگی درخشان و الهام بخش او شایسته ی تحقیق و بررسی، و خود آن بزرگ بانوی تاریخ، سخت درخور ستایش و تجلیل است.

شیر داد و از دامان پاکی که او را بسان گل پرورید، و از تربیت و پرورشی که همواره در مورد او بکار رفت، و از بیت رفیعی که او در آنجا دیده به جهان گشود، و از عامل وراثت و آنچه از این راه به او ارزانی گردید، و نیز عکس العمل و بازتاب شیوه های تربیتی و تاثیر جو مقدس خانوادگی که روح بزرگ او اثر نهاد، و نیز از ارزشهای اخلاقی و مواهب بی شماری که به او ارزانی داشت و در مزرعه ی پربار وجود او به گل نشست و شکوفا گردید، چیزی مپرس و مگو که وصف ناپذیر است!

اما راستی چقدر دردناک است که بگوییم تاریخ در مورد او ستم و بیداد روا داشت، همانگونه که در مورد پدر و مادر گرانمایه اش، چرا که تاریخ آنسان که شایسته و بایسته است زندگی او را پی نگرفت و آنگونه که زیبنده ی شخصیت بانوی اندیشمند و فرزانه ی «بنی هاشم» و نواده ی پیامبر خدا و قهرمان بزرگ ایمان و شجاعتی چون «زینب» باشد، زندگی او را ترسیم ننموده است.

آن روز پیامبر در سفر بود. هنگامی که آمد، به خانه ی «فاطمه» وارد شد. از او خواستند تا نامی بر نوزاد خاندان رسالت برگزیند که فرمود: «من بر پروردگارم سبقت نمی جویم.»

در این لحظات بود که فرشته ی وحی فرود آمد و با تقدیم سلام و تهنیت خدا به پیامبرش گفت: «ای پیامبر خدا! نام این نوزاد مبارک «زینب» است، چرا که خدا این نام زیبا و شایسته را برای او برگزیده است.»

پس از سالیانی چند ناگهان آن بانوی قهرمان با رخداد دیگری که براستی بزرگترین فاجعه ی تاریخ بود، روبرو گردید. فاجعه ی تکاندهنده و خونباری که دارای ابعاد گوناگون و مسیری طولانی بود. اما شگفت اینجاست که این بانوی قهرمان در برابر این حوادث سخت و شکننده، قهرمانانه و نستوه، پایداری ورزید و بی آنکه احساس شکست یا پریشانی نماید و یا اعصاب پولادین خویش را از دست بدهد و یا بر هوشمندی و آگاهی و درایت اش خدشه ای وارد آید، رسالت سترگ و پرشکوه خویش را از آغاز تا انجام به شایستگی انجام داد و پا به پای انجام وظیفه و رساندن پیام، به مدینه بازگشت.

پس از این پایداری شگرف در راه حق و عدالت، استبداد حاکم او را تبعید ساخت و آن بانوی بزرگ به «مصر» رفت و خدا چنین مقرر فرمود که آن حضرت در همانجا جهان را بدرود گوید و پرونده ی سراسر افتخار زندگی شگفت انگیز و الهام بخش او در سرزمین «نیل» گشوده بماند و آرامگاهش پناهگاه و نقطه ی امید میلیونها قلب و دل در طول عصرها و نسلها... گردد.

آری خواننده ی گرامی! این پرتویی از زندگی سراسر افتخار «زینب» دخت قهرمان امیر مومنان بود. که بر او و نیای گرانقدر و مادر باعظمت و پدر والا و برادران شایسته کردارش درود خدای باد.

و اینک تا دیداری دیگر در کتاب «زینب الکبری من المهد الی اللحد» خدا نگهدار شما باد.

او که به «ام کلثوم» نامگذاری گردید از سویی بسان خواهر قهرمانش «زینب» دارای اصالت و نسبی شریف بود و از دگر سو از تربیت شایسته و بایسته و بسیار ممتازی بهره ور گردید.

این بانوی هوشمند و پرواپیشه گرچه برخی از ابعاد زندگی اش با زندگی خواهرش زینب متفاوت بود اما در تمامی رخدادهای تکاندهنده ای که خواهر قهرمانش «زینب»، حضور داشت و نقش سازنده و تاریخساز خویش را ایفا نمود، او نیز بطور جدی و آگاهانه شرکت داشت و همسنگر و پشتیبان و مشاور خواهر گرانمایه ی خویش بشمار می آمد.

آن بانوی قهرمان نیز از کسانی است که مورد ستم و بیداد تاریخ قرار گرفته و با دردها و رنجهایی روبرو گردیده است که مردان نیرومند نیز توان پایداری در برابر آنها را ندارند.

و ما به خواست خدا به هنگام بحث پیرامون شخصیت پرشکوه خواهرش «زینب» در مورد او نیز بحث هایی خواهیم داشت.

ص: 253

نام و نشان این نزدیکان پیامبر را بدست می دهد.

1- از جمله ی ان روایات فراوان که دانشندان بزرگ اهل سنت در معتبرترین اسناد خویش همچون «صحاح» و تفاسیر مهم خود آورده اند این روایت است که می فرماید: هنگامی که این آیه ی شریفه فرود آمد از پیامبر پرسیدند که نزدیکان شما محبت آنان بر ما واجب شد کیانند؟

پیامبر در پاسخ فرمود: «علی» و «فاطمه» و دو پسر آنان...

قال صلی الله علیه و آله و سلم: علی و «فاطمة» و ابناها...

این روایت را «ابن حجر» در «الصواعق المحرقة»،

«ثلعبی» در تفسیر خویش،

«سیوطی» در «الدرالمنثور»،

«ابونعیم» در «حلیةالاولیاء»،

«جوینی شافعی» در «فرائدالمسطین» روایت کرده اند.

2- روایت دیگر از آن انبوه روایات را «طبری» و «ابن حجر» از پیامبر گرامی آورده اند که: خداوند پاداش مرا بر شما مردم، محبت ورزیدن به خاندان من قرار داد، بهوش باشید که من در روز رستاخیز در مورد آنان از شما سوال خواهم نمود.

«ان الله جعل اجری علیکم المودة فی اهل بیتی و انی سائلکم غدا عنهم.»

به دلالت آن، هر انسان باایمانی محبت و مودت ما را راه و رسم خویش قرار می دهد و آنگاه به تلاوت این آیه پرداخت که: قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی...

2- و نیز نویسنده ی همین کتاب آورده است که:

دومین امام نور در یک سخنرانی فرمود: «من از همان خاندان وحی و رسالتی هستم که خداوند مهر ورزیدن به آنان و فرمانبرداری شان را بر همه ی ایمان آورندگان واجب ساخته و فرمود: قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی و من یقترف حسنة...

و افزود بدست آوردن «حسنه»ای که در آیه ی شریفه آمده است عبارت از محبت ورزیدن به ما اهل بیت است.

3- و نیز همان نویسنده در کتاب خویش از چهارمین امام نور آورده است که: هنگامی که آن بزرگوار را در شام به حال اسارت بر درب مسجد اموی نگاه داشته بودند، مردی از شامیان از کنار آن حضرت گذر کرد و گفت: سپاس خدای را که شمایان را نابود ساخت. آن حضرت پرسید: هان ای بنده ی خدا! آیا این آیه را نخوانده ای که: قل لا اسالکم علیه اجرا الا المودة فی القربی؟ و آنگاه افزود که ما خاندانی هستیم که این آیه در مورد ما فرود آمده است...

4- شاعر اندیشمند و ستم ستیز شیعه «کمیت اسدی» در این مورد می سراید:

وجدنا لکم فی آل حم آیة

تاولها منا تقی و معرب

برای شما خاندان رسالت در سوره ی مبارکه «شوری» آیه ای یافته ایم که هم شایستگان و هم روی گردانندگان از حق، آن را در مورد شما تاویل و تفسیر نموده اند.

5- و نیز از «جابر بن عبدالله انصاری» آورده اند که:

مردی صحرانشین به محضر پیامبر شرفیاب شد و گفت: ای محمد! اسلام را به من بیان نما.

پیامبر فرمود: گواهی بده که جز خدای یکتا خدایی نیست و محمد بنده و فرستاده ی اوست.

ص: 257

آن مرد گفت: آیا در برابر این ایمان و اسلام پاداشی از من خواهی خواست؟

پیامبر فرمود: نه، تنها محبت ورزیدن به خویشاوندانم را می خواهم.

پرسید کدام خویشاوندان؟ خویشاوندان تو یا من؟

پیامبر فرمود: خویشاوندان من.

آن مرد گفت: بیا تا با تو دست بیعت دهم از این پس بر آن کس که بر تو و خویشاوندانت مهر و محبت نورزد، نفرین خدا باد.

پیامبر گرامی فرمود: آمین. (1) .

6- و نیز نویسنده ی «الصواعق...» این دو شعر را از «ابن عربی» آورده است که:

رایت ولائی آل طه فریضة

علی رغم اهل البعد یورثنی القربا

فما طلب المبعوث اجرا علی الهدی

بتبلیغه الا المودة فی القربی (2) .

من مهرورزیدن به خاندان پیامبر را لازم و واجب می نگرم. و بر خلاف کسانی که از خاندان پیامبر دوری جسته اند، «آیه ی شریفه ی قربی»، مرا به آنان نزدیک ساخته است.

پیامبر گرامی در برابر رساندن پیام خدا و هدایت جامعه، پاداشی جز مهرورزیدن به خاندانش به فرمان خدا نخواست.

7- و باز به بیان همین نویسنده و کتاب، «شافعی» نیز در این مورد اینگونه می سراید:

یا اهل بیت رسول الله حبکم

فرض من اللة فی القرآن انزله

کفاکم من عظیم الشان انکم

من لم یصل علیکم لا صلاة له

هان ای خاندان پرشکوه رسالت! خداوند مهرورزیدن به شما را فریضه ای ساخت و آن را در قرآن خویش فروفرستاده است.

در شکوه و عظمت شما همین بس که هر کس در نماز خویش بر شما درود نثار نکند، نمازش هیچ و پوچ است.

ص: 258

8- و علامه ی بزرگوار، مرحوم «امینی» در کتاب ارزنده ی خویش، نام چهل و پنج نفر از محدثان و دانشمندان بنام اهل سنت را با نام کتابهایشان آورده است که همگی، آیه ی شریفه را در شأن امیر مومنان و «فاطمه» و حسن و حسین دانسته اند که از جمله ی آنان عبارتند از:

1- امام احمد بن حنبل

2- ابن منذر

3- ابن ابی حاتم

4- طبری

5- ابن مردویه

6- ثعلبی

7- ابوعبدالله

8- ابوالشیخ النسایی

9- واحدی

10- ابونعیم

11- بغوی

12- البزار

13- ابن مغازلی

14- حسکانی

15- محب الدین

16- زمخشری

17- ابن عساکر

18- ابوالفرج

19- جوینی

20- نیشابوری

ص: 259

21- ابن طلحه

22- رازی

23- ابوالسعود

24- ابوحیان

25- ابن ابی الحدید

26- بیضاوی

27- نسفی

28- هیثمی

29- ابن صباغ

30- گنجی

31- مناوی

32- قسطلانی

33- زرندی

34- خازن

35- زرقانی

36- ابن حجر

37- سمهودی

38- سیوطی

39- صفوری

40- صبان

41- شبلنجی

42- حضرمی

43- نبهانی (1) .

ص: 260

محضر پیامبر گرامی رفتند تا در مورد رسالت و تعالیم آسمانی او، تحقیق و بررسی نموده و درباره چگونگی برخورد با آن پدیده ی جدید و پرجاذبه، تصمیمی بگیرند.

پس از تشرف آنان به محضر پیامبر، سرشناس ترین چهره ی گروه که اسقف نام داشت، خطاب به پیامبر گرامی گفت:

عالی جناب! پدر «موسی» که بود؟

پیامبر فرمود: «عمران»

او پرسید: پدر «یوسف» که بود؟

پیامبر پاسخ داد: «یعقوب»

اسقف پرسید: پدر و مادرم فدایت باد! پدر شما چه نام دارد؟

پیامبر فرمود: «عبدالله»

پرسید: پدر «مسیح» کیست؟

پیامبر ساکت شد. در این هنگام بود که جبرئیل با این پیام فرود آمد که: عیسی روح خدا و کلمه ی اوست. «هو روح الله و کلمته»

اسقف پرسید: آیا سخن شما بدین معناست که روح بدون جسد می باشد؟

پیامبر باز هم ساکت شد که خداوند به او وحی فرمود که:

ان مثل عیسی عند الله کمثل آدم خلقه من تراب ثم قال له کن فیکون.

بی تردید مثل عیسی نزد خدا همانند مثل آدم است. وی را از خاک آفرید و به او گفت: «موجود باش!» پس وجود یافت.

اسقف با شنیدن آیه ی شریفه، ناگهان از جای خود پرید و گفت: ای محمد! ما این مطلب را نه در تورات یافته ایم و نه انجیل و زبور... تنها از شما این مطلب را می شنویم.

اینجا بود که این آیه ی شریفه فرود آمد:

فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم...

گروه اعزامی مسیحیان «نجران» گفتند: عالی جناب! این سخن شما بر ما گران است

ص: 262

که «مسیح» از خاک آفریده شده است اما دعوت به مباهله برای روشن شدن حقانیت و درستی دیدگاه یکی از دو طرف از سوی شما براستی کاری منصفانه و منطقی و آزادمنشانه است. از این رو هنگامه ی مباهله را مقرر فرمایید.

پیامبر فرمود: به خواست خدا فردا پس از نماز بامدادی، مباهله انجام خواهد شد.

به همراه پیامبر اسلام می نگرم که اگر از خدای بزرگ بخواهند کوهی را از جای خویش برکند، آن را خواهد کند. از این رو توصیه ی من این است که با آنان روبرو نشوید و دست به مباهله نزنید که نابود خواهید شد و یک نفر از پیروان مسیح بر روی کره ی زمین باقی نخواهد ماند.

بر این باور بود که هیئت عالی رتبه ی «نجران» با تواضع بسیار در برابر پیشوای بزرگ توحید نشستند و تقاضا نمودند که آن حضرت از مباهله بگذرد.

پیامبر با بزرگمنشی بسیار تقاضای آنان را پذیرفت اما فرمود: بهوش باشید! به پروردگاری که مرا به حق به رسالت برگزید، اگر مباهله انجام می شد خداوند تمامی مسیحیان را نابود می ساخت...

حضور در آن مباهله و همایش بزرگ بود و نه هیچ کس دیگر. و این امتیاز ویژه ی اوست که پیامبر تنها او را برگزید.

«قندوزی حنفی» از پیامبر روایت آورده است که: اگر خدا می دانست که در روی زمین بندگانی گرانمایه تر از علی و فاطمه و حسن و حسین بودند، به من دستور می داد که با آنان به مباهله بروم اما چون از اینان پرشکوه تر نبود دستور آمد که به همراه اینان بروم و همین سند برتری آنان بر تمامی انسانهاست. (1) .

او در این مورد در تفسیر خویش «کشاف»، از «ابن عباس» آورده است که:

دو فرزند گرانمایه ی فاطمه علیهاالسلام، «حسن» و «حسین» بیمار شدند. پیامبر گرامی به همراه گروهی از یاران به دیدار آن دو آمدند و ضمن گفتگو فرمودند:

«علی جان! زیبنده است برای شفای فرزندانت نذری نمایی.»

آن حضرت بهمراه بانوی بانوان، و به پیروی از آنان «فضه» آن زن شایسته و شاگرد و ارادتمند فاطمه علیهاالسلام نذر کردند که در صورت عنایت خدا و بهبود حال دو فرزند گرانمایه ی بیت رفیع رسالت و امامت، سه روز، روزه بگیرند و پس از اندکی، آنان بهبودی خویش را به یاری خدا باز یافتند.

امیر مومنان در شرایط سخت اجتماعی و اقتصادی آن روز جامعه، مقداری دانه برای تهیه ی نان فراهم آورد و بانوی باتدبیر خانه اش، فاطمه علیهاالسلام طبق برنامه ی هر روز 3/ 1 از آن را تبدیل به نان و مواد غذایی نمود تا روزه بگیرند.

نخستین روز را روزه داشتند که افطار از راه رسید. آنان پس از نماز مغرب برای افطار آماده شدند که ناگهان بینوایی فقیر و درمانده به در خانه ی آنها آمد و کمک خواست و گفت:

السلام علیکم یا اهل بیت محمد! مسکین من مساکین المسلمین، اطعمونی اطعمکم الله من موائد الجنة. فاثروه و باتوالم یذوقو الا الماء...

«سلام خدای بر شما ای خاندان پیامبر! فقیری مسلمانم و تقاضای کمک دارم. به من غذا دهید که خدای شما را از مائده ی بهشتی بهره ور سازد.»

خاندان امیر مومنان همگی ایثار نمودند و تمامی غذای خویش را به آن فقیر دادند و با آب افطار کردند.

دومین روز را روزه گرفتند و به هنگام شام وقتی غذا را برای افطار در برابر خویش نهادند کودک گرسنه ای که سایه ی پدر را از دست داده بود، از راه رسید و تقاضای کمک کرد آنان نیز دگرباره ایثارگرانه، همه ی غذای خویش را بخاطر خدا به او هدیه کردند.

ص: 266

روز سوم را روزه گرفتند... و باز هم ایثار نمودند و غذای خویش را به اسیری انفاق کردند و او را بخاطر خشنودی خدا بر خویشتن مقدم داشتند.

بامداد آن روز بود که امیر مومنان به همراه دو نور دیده اش حسن و حسین به محضر پیامبر شرفیاب گشتند و آن حضرت هنگامی که به آنان نگریست، آثار گرسنگی سختی در آنان دید.

فرمود: علی جان! راستی که شما را در شرایط سخت و ناگواری می نگرم.

از این رو آن حضرت بپا خواست و به همراه آنان به خانه بازگشتند.

فاطمه علیهاالسلام در حال نیایش و عبادت بود اما از شدت گرسنگی و بر اثر روزه ی چند روزه، از سویی دیدگانش به گودی نشسته و از دگر سو شکم مبارکش بر پشت چسبیده بود. پیامبر از دیدن شرایط دخترش سخت آزرده خاطر گردید و درست در همین لحظات بود که فرشته ی وحی فرود آمد و گفت:

هان ای محمد! این ارمغان آسمانی است. این را بگیر و به داشتن چنین خاندان سرفراز و بشر دوست و پاکباخته ای در بارگاه خدا افتخار نما که خداوند تو را در این مورد تهنیت می گوید و آنگاه این سوره ی مبارکه را بر پیامبر تلاوت کرد:

هل اتی علی الانسان...

واژه ی «کاس» به مفهوم جامی است که در آن نوشیدنیها را می نوشند. گاه به خود نوشیدنی نیز گفته می شود.

«کان مزاجها کافورا...»

بیانگر این واقعیت است که این نوشیدنی با آب گوارای چشمه ای آمیخته است که در بهشت پر طراوت و زیبا می جوشد و نام آن «کافور» است، چرا که آب گوارا و سرد و زلال آن چشمه در سپیدی و زلالی و سردی به «کافور» تشبیه شده است. گرچه از نظر خواص و آثار آنگونه نیست. و ممکن است «کافور» نام چشمه ای در بهشت باشد و این بنا بر این است که «عینا» عطف بیان یا بدل از «کافور» تصور گردد.

«عینا یشرب بها عبادالله»

چشمه ای که بندگان شایسته ی خدا از آن می نوشند. بندگانی که در بندگی خدا به اوج کمال پرکشیده اند و خدای بنده نواز در قرآن آنان را اینگونه به وصف می کشد:

و عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا...

«یفجرونها تفجیرا»

آن آب جوشان و زلال و گوارای چشمه را، به هر کجا که بخواهند به سهولت و آسانی، جاری می سازد.

«یوفون بالنذر»

آن بندگان شایسته و بایسته، به دلیل وفای به عهدها و نذرها در خور این پاداش پرشکوه می شوند چرا که «نذر» کار شایسته ای است که انسان در جهت خشنودی خدا، بر خویشتن واجب می سازد و روشن است که بنده ی شایسته ای که به نذر وفا کرد به دیگر عهدها و پیمان های خویش که خدا وفای به آنها را لازم ساخته است بهتر و بادقت بیشتری وفادار می ماند.

«یخافون یوما...»

و از روزی که شر آن روز به گونه ای فراگیر است که دامن همه را می گیرد، اینان از آن روز می هراسند.

ص: 268

«و یطعمون الطعام...»

و با وجود اینکه خود بر اثر روزه داری و گرسنگی به غذا نیازمندند و آن را دوست می دارند، باز هم خود نمی خورند و ایثارگرانه آن را به «فقیر» و «یتیم» و «اسیر» می خورانند، چرا که هم نیکوکاری و ایثار را دوست می دارند و هم نسبت به فقیران و محرومان و یتیمان... پرمهر و دلسوزند.

«انما نطعمکم لوجه الله...»

ما شمایان را تنها برای خشنودی آفریدگار هستی سیر می کنیم و هرگز از شما انتظار پاداشی نداریم.

به بیان «مجاهد» آن شایستگان بشر دوست به هنگام سیر کردن گرسنگان سخنی نگفتند و خدای آگاه که از همه ی رازها و ژرفای دلها آگاه است آنان را بخاطر این ایثار خالصانه مورد ستایش قرار داد.

«انا نخاف من ربنا یوما عبوسا قمطریرا...»

ما از پروردگار خویش از روزی که سخت تیره و تار و آشفته است بیمناکیم.

آری قرآن روز رستاخیز را بخاطر شدت هراس انگیز بودنش به شیر خشمگین و یا سردمدار خودکامه و تندخو و خشن، تشبیه می نماید.

«فوقاهم الله شر ذلک الیوم...»

پس خدای پرمهر نیز آنان را به پاداش این ایثار و اخلاص و انفاق از شرارت و زیانباری آن روزگار نگاه می دارد.

«و لقاهم نضرة و سرورا»

و بدانان طراوت و خرمی چهره و شادمانی و سرور قلب ارزانی می دارد.

«و جزاهم بما صبروا جنة و حریرا»

و بدان جهت که در انفاق و ایثار خویش بر گرسنگی سخت، شکیبایی ورزیدند پاداش پرشکوه بهشت و حریر را به آنان عنایت می کند.

ص: 269

شگفت اینکه، خداوند با اینکه در این آیات، از انواع نعمت های بهشت سخن به میان آورده است، بخاطر مقام والای «فاطمه» از حوریان بهشت نام نمی برند، چرا که آیات درباره ی شخصیت والای امیر مومنان و فاطمه زهرا، دخت سرفراز پیامبر است. همو که سالار بانوان گیتی است و برتر و والاتر و شکوهبارتر از حوریان بهشت می باشد.

و نیز از پیامبر آورده اند که فرمود: «... و نور ابنتی فاطمة من نورالله...» (1) .

نور دخت گرانمایه ام فاطمه از نور خداست.

و در بخش های پیش تر روایاتی از نظر شما خواننده ی گرامی گذشت که از نور درخشان و پرتوافکن آن حضرت سخن داشت.

این شیوه ی تفکرانگیز از احترام و دوستی تنها برخاسته از عاطفه و مهر پدری نبود بلکه پیامبر به دخت ارجمندش سخت با نظر تکریم و تعظیم می نگریست. چرا که آن بانوی نمونه از موهبتها و امتیاز و فضایل بهره ور بود که او را از همه ی زنان گیتی برتر می ساخت و گویی پیشوای گرانقدر توحید از جانب آفریدگار هستی دستور داشت که آنگونه به «فاطمه» احترام نهد و به وجود گرانمایه اش بها و ارج گذارد.

از این دیدگاه است که می بینیم پیامبر گرامی در هر فرصت مناسب و موقعیت مساعدی از دخت سرفرازش به شکوه و عظمت یاد می فرمود و به مواهب بسیار و موقعیت والای او گواهی می داد و این در حالی است که می دانیم آن بزرگوار دختران دیگری نیز داشت اما این ستایش های بلند و تعظیم و تکریم های پرمعنا و پیاپی حتی به میزان یک دهم نیز از آن حضرت در مورد آنان شنیده و دیده نشد.

از این رو تردیدی نمی ماند که ستایش پیامبر و تجلیل و تکریم او از فاطمه علیهاالسلام نه تنها براساس عواطف پاک پدری و مهر و محبت فردی نبود بلکه او نمی توانست در مورد فضایل انسانی و ارزشهای اخلاقی و مقام والای دخترش در بارگاه خدا سکوت کند و او را به مردم معرفی نکند. باید او را می شناساند و موقعیت او را ترسیم می فرمود. اگر براستی فاطمه علیهاالسلام در پیشگاه خدا دارای موقعیت ممتازی نبود، بی هیچ تردیدی پیامبر با او اینگونه رفتار نمی کرد چرا که او فرزند گرانمایه ی پیامبر بود و خدا به فرزند فرمان داده است که پدر خویش را سخت احترام کند نه پدر با فرزندش اینگونه شگفت انگیز رفتار نماید.

حقیقت این است که پیامبر در مورد دخت ارجمندش «فاطمه» درست عکس آنچه خدا به امت او دستور داده است رفتار می کرد و به او بسان مادر احترام می نهاد و این تجلیل و تکریم بی گمان دلایل خاص خود را داشت.

ص: 273

بوسه می زد و او را در جای خویشتن می نشاند. و آنگاه که پیامبر خدا بر دخت سرفرازش وارد می گشت، فاطمه علیهاالسلام با دنیای ادب بپا می خاست و به پدر خوش آمد می گفت و دست های او را بوسه می زد...

3- و نیز آورده اند که: «هروی» از «حسین بن روح» پرسید: جناب! پیامبر خدا دارای چند دختر بود؟

او پاسخ داد: دارای چهار دختر.

پرسید: کدامین آنان برتر بودند؟

پاسخ داد: فاطمه علیهاالسلام

پرسید: دلیل برتری او از همگان چه بود؟ مگر نه اینکه از نظر سن و سال از همه کوچک تر بود و در نتیجه از نظر مصاحبت و معاشرت با پیامبر کمترین زمان را بهره ور بود؟

پاسخ داد: چرا، اما او به دلیل دو موهبت و ویژگی شکوهباری که آفریدگار هستی به او ارزانی داشته بود از همه برتر بود.

پرسید: آن دو موهبت کدامند؟

گفت: نخست اینکه او به عنوان وارث همه جانبه ی پیامبر خدا برگزیده شده بود. و دیگر اینکه نسل سرفراز پیامبر و نام بلند و مبارک آن حضرت، بوسیله ی او جاودانه شد. و این دو امتیاز را خداوند بخاطر صفای دل و اخلاص وصف ناپذیر «فاطمه» به او ارزانی داشت.

4- از «حذیفه» آورده اند که:

پیامبر خدا تا زمانی که چهره ی تابناک فاطمه علیهاالسلام را غرق در بوسه نمی ساخت، نمی خوابید... (1) .

ص: 275

5- و نیز «عبدالله بن عمر» نقل شده است که:

پیامبر گرامی سر مبارک فاطمه علیهاالسلام را می بوسید و می فرمود: پدرت به قربانت همانگونه که هستی باش «فداک ابوک کما کنت فکونی». (1) .

و در روایت دیگری آمده است که می فرمود:

پدر و مادرم به قربانت «فاطمه» جان! «فداک ابی و امی». (2) .

6- و نیز عایشه آورده است که: پیامبر گرامی گلوی «فاطمه» را بوسه می زد... من گفتم ای پیامبر خدا! در مهر به فاطمه کاری انجام می دهید که پیش از این انجام نمی دادید. چرا؟

فرمود: عایشه؟ من هرگاه در شور و شوق بهشت می شوم گلوی فاطمه را می بوسم. (3) .

7- و نیز آورده است که: پیامبر خدا هرگاه از سفر باز می گشت زیر گلوی «فاطمه» را بوسه باران می ساخت و می فرمود: بوی خوش بهشت را از فاطمه استشمام می نمایم. (4) .

8- و نیز از پیامبر گرامی آورده اند که فرمود:

بوی خوش پیامبران، بوی گلابی و بوی خوش حوریان، بوی ریحان و بوی خوش فرشتگان، بوی گل و لاله و بوی خوش دخت ارجمندم فاطمه، بوی دل انگیز گلابی و ریحان و گل است. (5) .

9- و نیز فرمود: اگر مقرر می شد که زیبایی و کمال در چهره ی انسانی تبلور یابد، در سیمای فاطمه پدیدار می گردید. بلکه دخترم فاطمه از تبلور زیبایی و نیکی هم فراتر

ص: 276

است. او از نظر تبار و شرافت و کرامت بهترین مردم روی زمین است (1) .

10- و نیز سومین امام نور از نیای گرانقدرش پیامبر آورده است که فرمود:

فاطمه مایه ی شادمانی قلب من، دو فرزندش میوه ی دل من، شوی ارجمندش نور دیده ی من و پیشوایان یازده گانه ی امت که از فرزندان او هستند، امانتداران پروردگار من و رشته ی پیوند میان او و بندگان اویند. هر کس به رشته ی محبت آنان چنگ زند، نجات یافته و هر کس از اطاعت آنان سر باز زند، نابود می گردد (2) .

11- و نیز آورده اند که: پیامبر آبی گوارا به دخترش فاطمه داد و او آن را نوشید. آنگاه پیامبر فرمود: خوش و گوارایت باد ای مادر نیکان و پاکیزه کرداران (3) .

12- خود آن حضرت آورده است که: پدرم پیامبر به من فرمود: آیا نمی خواهی مژده ای دهم که شادمان گردی؟ آنگاه فرمود:

خداوند هنگامی که بخواهد در بهشت پرطراوت و زیبا به همتای دوست خویش ارمغان دهد از تو می خواهد که برخی از زر و زیور خویش را بسوی او بفرستی. (4) .

و نیز با ترسیم روایاتی که خواهد آمد و مورد تایید شیعه و سنی می باشد، بهتر و بیشتر این امکان را خواهیم یافت تا انگیزه ها و عوامل عشق پیامبر به دخت ارجمندش را دریابیم و به راز آن قداست و عظمت وصف ناپذیری که خدا در وجود سالار زنان قرار داد، پی ببریم. اینک نگرشی بر این روایات.

1- پیامبر خدا فرمود: برترین بانوان بهشت: خدیجه و فاطمه دخت محمد و آسیه و مریم دخت عمران هستند.

افضل نساء اهل الجنة: خدیجه... و «فاطمه» و آسیه و مریم... (5) .

ص: 277

2- و نیز فرمود: بهترین زنان گیتی چهارتن می باشد؛ «مریم» و «آسیه» و «خدیجه» و «فاطمه»...

خیر نساءالعالمین اربع: مریم بنت عمران و آسیه بنت مزاحم و خدیجه بنت خویلد و «فاطمه»... (1) .

3- ونیز فرمود: فاطمه جان همین افتخار تو را بس که در میان زنان شایسته ی گیتی که؛ مریم و خدیجه و آسیه باشند، تو سرآمد همه ی آنان باشی. (2) .

سه روایتی که از نظر شما خواننده ی عزیز گذشت به صراحت بیانگر این واقعیت است که این بانوان چهارگانه بر سایر زنان گیتی برتری دارند و روایات دیگری که به تواتر می رسد و بسیار معتبرند تصریح می کنند که بانوی بانوان فاطمه علیهاالسلام بر همه ی زنان گیتی از جمله بر این بانوان نامدار برتری دارند.

لازم به یادآوری است که ما بر این حقیقت ایمان داریم و آن را از امور قطعی و مورد اتفاق می شناسیم بلکه نه تنها ما که بسیاری از محدثان و علمای منصف و روشن بین گذشته و معاصر نیز در این مورد با ما هم عقیده و همداستانند که برای نمونه برخی دیدگاه ها ترسیم می گردد.

1- «مسروق» از «عایشه» آورده است که: ما همسران پیامبر همگی در محضر آن

ص: 278

حضرت بودیم که «فاطمه» وارد شد. به خدای سوگند که راه رفتن او درست بسان راه رفتن پیامبر خدا بود. هنگامی که چشم پیامبر به او افتاد با مهری وصف ناپذیر به او خوش آمد گفت و فرمود: خوش آمدی دخت ارجمندم!

آنگاه او را در سمت راست خویش نشانید و با او بطور آهسته به گفتگو پرداخت که فاطمه سخت گریه کرد. پیامبر با نظاره بر اندوه دخترش دگرباره بطور آهسته با او سخن گفت و آن وجود گرانمایه این بار تبسم کرد. من به «فاطمه» گفتم: پیامبر از میان همه تو را به رازگویی برگزید، و تو گریه می کنی؟ مگر آن حضرت چه گفت؟

فاطمه فرمود: من راز پیامبر را فاش نخواهم ساخت.

پس از رحلت پیشوای بزرگ توحید بود که به فاطمه علیهاالسلام گفتم: بانوی بانوان! تو را سوگند به حقی که بر تو دارم اینک بگو راز پیامبر چه بود؟

فاطمه فرمود: اینک خواهم گفت که پیامبر آن روز چه فرمود. آنگاه افزود: بار اول پدرم به من فرمود: «فاطمه جان! فرشته ی وحی هر سال یک بار قرآن را بر من عرضه می نمود. اما امسال دو بار عرضه داشته است. فکر می کنم هنگامه ی رحلت من فرامی رسد و مرا دستور شکیبایی داد...»

هنگامی که پیامبر گریه و بی قراری مرا از دریافت خبر جانسوز رحلت خویش نگریست دگرباره با من به رازگویی پرداخت و فرمود: سالار زنان این امت! فاطمه جان! آیا نمی خواهی سالار بانوان باایمان باشی؟... (1) .

ص: 279

2- و نیز در روایت «بغوی» در کتاب «مصابیح السنة» آمده است که فرمود:

فاطمه جان! آیا نمی خواهی سالار زنان گیتی و سالار زنان این امت و سرور زنان باایمان عصرها و نسلها باشی؟

الا ترضین ان تکونی سیدة نساءالعالمین و سیدة نساء هذه الامة، و سیدة النساءالمومنین.

آری روایاتی بکه بیانگر امتیاز و برتری فاطمه علیهاالسلام بر تمامی زنان گیتی است، بسیارند و همه ی آنها از «عایشه» و «عمران بن حصین» و «جابر» و «ابن عباس» و «ابی بریده ی اسلمی»... رسیده است.

«بخاری» (1) نیز این روایت را در کتاب خویش آورده و گروه دیگری از دانشمندان اهل سنت همچون:

«قسطلانی»

«قندوزی»

«متقی هندی»

«هیثمی»

«نسائی»

«طحاوی» و... نیز آن را در کتاب خویش آورده اند.

این روایات به طرق گوناگونی رسیده است. در برخی از آنها تصریح شده است که دلیل تبسم فاطمه علیهاالسلام پس از رازگویی پیامبر گرامی با او این بود که پیامبر به او خبر داد که نخستین عضو خاندان پیامبر که به او خواهد پیوست، «فاطمه» است.

و در برخی دیگر آمده است که: دلیل تبسم آن بانوی گرانمایه این بود که پیامبر به او

ص: 280

نوید داد که از طرف آفریدگار هستی به عنوان سالار زنان گیتی برگزیده شده است. اما «احمدبن حنبل» روایتی را به نقل از «عایشه» آورده است که در حقیقت میان این عبارت و مفهوم آنها پیوند منطقی برقرار می کند و روایت این است که «عایشه» گفت:

روزی «فاطمه» به محضر پیامبر شرفیاب گردید در حالی که طرز گام سپردن و راه رفتن او بسان پیامبر بود. آن حضرت به استقبال او بپا خواست و به او خیر مقدم گفت و او را در کنار خویش جای داد.

آنگاه سر بر گوش او نهاد و با او رازی را در میان نهاد که وی به گریه افتاد. سپس سخنی دیگر با او در میان نهاد که تبسم کرد.

من با خود گفتم: شگفتا! هیچگاه همانند امروز شادی و اندوه را این اندازه کنار هم ندیده بودم. جریان چیست؟

از «فاطمه» جویا شدم که فرمود: آنچه پیامبر به من فرمود، راز است باید بماند. پیامبر به سرای جاودانه شتافت و من روزی از «فاطمه» آن راز را پرسیدم که گفت:

پدرم آهسته به من فرمود: «فاطمه جان! فرشته ی وحی هر سال یک مرتبه قرآن را به من عرضه می نمود اما امسال دو بار آن را به من عرضه نمود، چنین پیش بینی می کنم که آخرین روزهای عمرم فرارسیده است و تو نخستین عضو خاندانم هستی که به من خواهی پیوست. اینجا بود که گریه امانم نداد.

آنگاه فرمود: «فاطمه» جان! آیا نمی خواهی سالار زنان این امت یا سالار بانوان باایمان باشی؟ و اینجا بود که من شادمان گشته، تبسم نمودم. (1) .

4- بخاری از دانشمندان اهل سنت در این مورد آورده است که: پیامبر خدا فرمود: «فاطمه» پاره ی وجود من است. هر که او را خشمگین سازد مرا به خشم آورده است. (2) .

ص: 281

و نیز آورده است که پیامبر خدا فرمود: فاطمه پاره ی تن من است هر که او بیازارد مرا آزرده است.

«فاطمة بضعة منی من اذاها فقد آذانی.»

لازم به یادآوری است که این روایت، به واژه های گوناگونی رسیده است که همه دارای یک پیام اند. برای نونه:

پیامبر گرامی فرمود: «فاطمة بضعة منی، یوذینی ما آذاها، یغضبنی ما اغضبها»

فاطمه پاره ی وجود من است. آنچه او را بیازارد مرا می آزارد و آنچه او را به خشم آورد مرا نیز خشمگین می سازد.

و نیز فرمود: فاطمة بضعة منی یقبضنی ما یقبضها و یبسطنی ما یبسطها.

فاطمه پاره ای از وجود من است هر آنچه او را آزرده سازد مرا آزرده خاطر ساخته و هر آنچه او را شادمان نماید مرا شادمان نموده است.

و نیز فرمود: فاطمه پاره ی وجود من است. «فاطمه» پاره ی تن من است. هر کس او را بیازارد مرا آزرده است. فاطمة شجنة منی... فمن آذاها فقد آذانی.

و فرمود: فاطمه پاره ی تن من است. آنچه باعث شادمانی خاطر او شود، باعث شادمانی من می شود. فاطمة بضعة منی یسرنی ما یسرها.

و یا او را مورد مهر قرار داد و فرمود:

فاطمه جان! خداوند با خشم تو خشمگین می شود و با خشنودی تو خشنود.

یا فاطمة ان الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک.

و فرمود: هان ای مردم! هر کس فاطمه را شناخته است که شناخته است و هر که او را نشناخته بهوش باشد که او پاره ی وجود من، قلب من، و روح من است. هر کس او را اذیت کند مرا اذیت نموده است.

فمن عرف هذه فقد عرفها و من لم یعرفها فهی بضعة منی، هی قلبی و روحی التی بین جنبی فمن آذاها فقد آذانی و من آذانی فقد آذی الله.

ص: 282

و یا فرمود: خداوند بخاطر خشم «فاطمه» خشمگین می گردد و بخاطر خشنودیش خشنود. ان الله یغضب لغضب «فاطمة» و یرضی لرضاها.

روایاتی را که از نظر شما خواننده ی عزیز گذشت بیش از پنجاه نفر از محدثان و دانشمندان نقل کرده اند، از جمله ی آنان می توان شخصیت های ذیل را برشمرد:

1- «احمد بن حنبل»

2- «بخاری»

3- «ابن ماجه»

4- «ترمذی»

5- «سجستانی»

6- «نسائی»

7- «ابوالفرج»

8- «نیشابوری»

9- «ابونعیم»

10- «بیهقی»

11- «خوارزمی»

12- «ابن عساکر»

13- «ابن جوزی»

15- «ابن اثیر»

16- «ابن ابی الحدید»

17- «سیوطی»

18- «ابن حجر»

19. بلاذری... و دیگران که بر شمردن نام آنان باعث طولانی شدن بحث می شود... جالب است که این روایات بدان دلیل که متواتر هستند و از نظر سند صحیح بوده و

ص: 283

در میان گروه های اسلامی از شهرت بسزایی برخوردارند، همه مورد قبول صحابه و تابعین قرار گرفته اند.

ما در آینده با فرصت بیشتری اعتراف برخی از صحابه ی پیامبر را در مورد صحت و درستی روایاتی که گذشت ترسیم خواهیم نمود. اما در مورد «تابعین»، «ابوالفرج» (1) در کتاب خویش آورده است که:

روزی «عبدالله بن حسن» در آن هنگام نوجوانی چاق بود، بر «عمر بن عبدالعزیز» وارد شد. خلیفه او را احترام کرد و در صدر مجلس جای داد و خواسته هایش را با احترام برآورد. آنگاه یکی از شکنهای شکم او را گرفت و فشرد بطوری که «عبدالله» احساس درد کرد سپس به وی گفت: اینکار را انجام دادم تا مرا در پیشگاه خدا شفاعت کنی.

هنگامی که «عبدالله بن حسن» رفت اطرافیان «عمر بن عبدالعزیز» زبان به اعتراض گشودند که این چه کاری بود که انجام دادی و یک نوجوان را این قدر احترام کردی؟

«عمر» گفت: یکی از چهره های مورد اعتماد به من روایت کرد که: پیامبر فرمود: «فاطمه» پاره ی تن من است. آنچه او را شادمان سازد مرا شاد می سازد.» و من می دانم که اگر دخت پیامبر بود از احترام من به فرزندش شاد می شد.

پرسیدند چرا شکم او را فشردی؟

گفت: هر کدام از بنی هاشم حق شفاعت دارند. من خواستم از شفاعت آنان بهره ور گردم.

«سمهودی» پس از نقل روایت «فاطمة بضعة منی...» می گوید:

با این بیان هر که فرزندی از فرزندان «فاطمه» را بیازارد یا او را به خشم آورد، خود را به خطر افکنده است و به عکس هر کس یکی از فرزندان او را شادمان سازد و به آنان

ص: 284

احترام کند، «فاطمه» را تکریم نموده است.

«سهیلی» در این مورد می نویسد:

این روایت بیانگر این حقیقت است که هر کس به فاطمه علیهاالسلام اهانت کند، کفر ورزیده است و هر کس بر او درود فرستد بر پدرش درود فرستاده است.

و نیز از روایت مورد بحث دریافت می شود که فرزندان «فاطمه» از نظر احترام بسان خود او هستند چرا که آنان پاره ی تن او می باشند و جدایی افکندن میان شاخه و ساقه از اصل و ریشه، در واقع جدا ساختن پدیده ای از خود آن پدیده می باشد و این امکان ناپذیر است و فرع یا ساقه و شاخه از همان ریشه جوشیده و دارای خواصی همانند اصل است.

لازم به یادآوری است که اشاره ی «سهمودی» به این مطلب که: هر کس فرزندان «فاطمه»، یا خود او را بیازارد خود را به خطر افکنده است، ممکن است اشاره به این آیه ی شریفه باشد که:

«ان الذین یوذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الاخرة و اعدلهم عذابا مهینا...» (1) .

بی تردید کسانی که خدا و پیامبرش را بیازارند، خدای آنان را در دنیا لعنت نموده و بر ایشان کیفری خفت بار آماده می سازد.

و نیز ممکن است اشاره به این آیه باشد که:

«و الذین یوذون رسول الله لهم عذاب الیم.» (2) .

و اینک شما خواننده ی هوشمند، پس از تعمق منصفانه در این دو آیه و روایات رسیده، درباره ی جاه طلبانی که دخت سرفراز پیامبر، «فاطمه» را آزردند چه می اندیشی و آنان را درخور چه می نگری؟؟! احترام یا کیفر سخت خدا؟ کدامیک؟!

ص: 285

و «طبرانی» در «المعجم الکبیر»

و «زبیدی» در «اتحاف السادة» و... آورده اند.

و از دانشمندان بزرگ شیعه نیز بسیاری از جمله: «شیخ کلینی» در «کافی»، و «طبرسی» در «مکارم الاخلاق»، این روایت را با تفسیر بیشتری آورده اند که بدین صورت است:

«زراره» از پنجمین امام نور آورده است که فرمود: پیامبر گرامی هرگاه قصد سفر داشت پس از خداحافظی از همه ی یاران و نزدیکان، آخرین کسی را که وداع می فرمود، دخت سرفرازش فاطمه علیهاالسلام بود و در حقیقت از خانه ی او حرکت می کرد و هنگام بازگشت از سفر نیز نخست به خانه ی «فاطمه» وارد می شد.

یک بار پیامبر گرامی به سفر رفت و در غیاب آن حضرت فاطمه علیهاالسلام از مقدار غنائمی که سهم علی علیه السلام بود، پرده ای خرید و به درب اطاق خویش نصب نمود و دو دستبند نقره ای نیز برای دو کودک گرانمایه ی خویش خریداری کرد. پیامبر از سفر بازگشت و مثل همیشه نخست در خانه ی «فاطمه» فرود آمد. دخت پیامبر با شادمانی از پدر استقبال نمود اما پیشوای بزرگ توحید پس از ورود به خانه ی دخترش و مشاهده ی پرده و دستبندهای نقره ای بر دست حسن و حسین، کنار درب خانه نشست و پس از دیدار با عزیزانش بازگشت. دخت هوشمند پیامبر اندهگین گردید و گریه امانش نداد و گفت: خدایا! پیامبر هرگز پیش از این با من اینگونه برخورد نکرده بود. چرا چنین کرد؟

بی درنگ کودکانش را فراخواند و دستبندها را از آنان گرفت و پرده را نیز پایین آورد و به آنان گفت اینها را نزد نیای گرانقدرتان پیامبر خدا ببرید و ضمن ابلاغ سلام مادرتان بگویید: ما پس از سفر شما جز خرید اینها تغییری در زندگی خویش نداده ایم.

حسن و حسین به محضر پیامبر شرفیاب شدند و پیام «فاطمه» را رساندند. پیامبر آنان را بوسه باران ساخت و در آغوش فشرد و دستور داد تا پرده و دستبندها را بگونه ای در میان «اصحاب صفه» تقسیم نمایند.

ص: 287

این روایت که میان محدثان شیعه و اهل سنت از شهرت بسیاری برخوردار است و به طرق گوناگونی روایت شده است نیاز به روشنگری دارد که راویان توضیحات لازم را نداده اند:

نخست اینکه منظور از پرده ی مورد اشاره، پرده ی درب ورودی خانه نیست. چنین پرده ای که برای پوشش خانه و حیاط است، پسندیده می باشد و روشن است که پیامبر از نصب چنین پرده ای ناخشنود نمی گردد. بنابراین ممکن است پرده ی مورد اشاره، پرده ای تزئینی بوده است که امروز از آن به پرده های «دکوری» تعبیر می کنند.

روشن است که نصب چنین پرده ای بر خانه ی «فاطمه» کاری ناپسند نبوده اما با پارسایی و فداکاری و ایثار خاندان رسالت تناسب نداشت. و در مورد دستبندها نیز مطلب همینگونه است.

با این بیان در صورت صحیح بودن روایت بهتر است بگوییم که فاطمه علیهاالسلام آن پرده و دستبندها را به عنوان ایثار و همراهی و همدردی با محرومان در راه خدا انفاق کرد.

«ابن شاهین» در مناقب این روایت را از «ابوهریره» و «ثوبان» با اندک تفاوتی نقل می کند و می گوید...

پیامبر گرامی سه بار فرمود: «فاطمه» چنین کرد پدرش به قربانش.

خاندان محمد را با ارزشهای دنیوی چه کار؟ آنان برای سرای جاودانه آفریده شده اند و همه ی دنیا برای آنان خلق شده است.

... قال رسول الله: فعلت فداها ابوها... مالال محمد و للدنیا؟ فانهم خلقوا للاخره و خلقت الدنیا لهم.

در روایت «احمد بن حنبل» آمده است که پیامبر فرمود: اینان خاندان من هستند و من دوست نمی دارم که بهره های پاک و پاکیزه ی خویش را در دنیا بخورند.

از این بیان، این واقعیت دریافت می گردد که پیامبر خدا دوست نداشت بهره ی

ص: 288

دخترش فاطمه، از پاداش پرشکوه سرای آخرت کم شود. چرا که تحمل خداپسندانه سختی و تلخی زندگی دنیا، پاداش شایسته ی اخروی در پی خواهد داشت.

آری آنچه ما خاطر نشان ساختیم از روایت ذیل نیز دریافت می گردد.

تفسیر ثلعبی از امام صادق علیه السلام و جابر بن عبدالله انصاری آورده است که:

پیامبر گرامی دخت فرزانه اش «فاطمه» را دید که ضمن پوشیدن لباس کار با دست خویش به آسیا مشغول است و فرزند خود را نیز با دست دیگری در آغوش فشرده و شیر می دهد. پیامبر از دیدن این منظره باران اشک فروریخت و فرمود: دخترم! تلخی و سختی دنیا را بچش تا شیرینی نعمت های سرای جاودانه را پس از زندگی دنیا دریابی. فاطمه گفت: ای پیامبر خدا! من در همه حال خدای را به خاطر نهمت های بی کرانش سپاس می گویم.

و در این هنگام بود که این آیه ی شریفه فرود آمد:

«و لسوف یعطیک ربک فترضی.» (1) .

ص: 289

کودکانه دوری می جویند و خود را برتر از آن سرگرمیها می نگرند و آن کارها را برای شخصیت خویش کوچک و زیانبار ارزیابی می نمایند؟

همه ی اینها بدان جهت است که آنان بخاطر رشد عقلی و فکری و عبور از مرحله ی کودکی، خود را زیبنده ی مردانگی و ترقی می نگرند و از دوران بازی کودکانه برتر می یابند.

آری بندگان برگزیده و دوستان خدا نیز چنین اند. آنان به ارزشهای دنیوی با چشم حقارت می نگرند و به آنان چندان بها نمی دهند. دلها و قلبهای آنان در گرو عشق به ثروت و امکانات مادی نیست و دنیا را تنها بخاطر خود آن، بها نمی دهند. اگر نیک بیندیشیم آنان آنجایی هم که به دنیا بها می دهند بدان جهت است که آن را وسیله ی رشد معنوی و سرمایه ی اخروی سازد. دنیا را سرای بندگی خدا می نگرند و ثروت را برای ایثار و انفاق در راه خدا می خواهند. بر آنند تا به کمک آن گرسنگان را سیر کنند و برهنگان را بپوشانند و درماندگان و پایمال شدگان را نجات بخشند.

که هم زندگی عقیدتی اش با زهد و پارسایی همراه بود و هم زندگی اجتماعی اش.

بر این باور فاطمه علیهاالسلام برای پیش گرفتن راه و رسم مترقی و آسمانی پدر، از همه زیبنده تر بود.

زندگی سراسر افتخار «فاطمه» با امیر مومنان نیز در پارسایی و سادگی و شکوه معنوی تبلور یافته بود، چرا که شوی گرانقدر او نخستین کسی بود که پیش از همه و بیش از همه از زهد و پارسایی پیامبر خدا الگو گرفته بود و حقیقت این است که تاریخ اسلام هرگز چهره ای به زهد و پارسایی امیر مومنان به یاد ندارد.

او همان چهره ی نامداری است که زر و زیور و طلا و نقره را مخاطب می ساخت و می فرمود: هان ای طلاها و زیورهای زرد و سفید! دور شوید و دیگری را بفریبید نه «علی» را.

همان پارساترین پیشوا بود که به کارگزارش دستور داد هزار درهم به یک صحرانشین بینوا بدهد. کارگزارش از آن حضرت پرسید: سالار من طلا یا نقره؟

فرمود: چه فرق می کند هر دو در نظر من بسان سنگ خاراست. هر کدام بر او مفیدتر است به او بدهید.

ما برخی از این مطالب را در کتاب خویش که در مورد آن حضرت نوشته ایم، بطور گسترده آورده ایم و در این کتاب نیز به تناسب بحث از شخصیت والای «فاطمه» همتا و همشأن امیر مومنان، به برخی اشاره می کنیم گرچه در صفحات گذشته به نمونه هایی چون انفاق آن حضرت در شب عروسی اش، و نیز انفاق خالصانه ای که مدال پرافتخار سوره ی «هل اتی» را برای او و خاندانش آورده، اشاره رفت.

1- کتاب «بشارةالمصطفی» از ششمین امام نور، و او نیز از پدر گرانقدرش به روایت از «جابر بن عبدالله انصاری» آورده است که:

«روزی نمار عصر را به همراه پیامبر خواندیم و پس از پایان نماز، پیامبر گرامی در محراب خویش نشسته و مردم بر گردش حلقه زده بودند که بناگاه سالخورده ای بینوا از

ص: 293

مهاجران عرب به مسجد مدینه وارد شد. او لباس فرسوده بر تن داشت و بر اثر پیری و ناتوانی بسیار، توان کنترل خویش را نداشت.

پیامبر پرمهر و به او کرد و از حالش جویا شد که آن سالخورده ی بینوا گفت: ای پیامبر خدا! من سخت گرسنه ام، سیرم نمائید. مرا بپوشانید. فقیرم، مرا بی نیاز سازید.

پیامبر فرمود: دوست من! اینک خود چیزی ندارم تا به تو کمک کنم اما از آنجایی که هر کس دیگری را بسوی کار شایسته ای رهبری کند بسان انجام دهنده ی کار است، اینک تو را به خانه ی دخترم «فاطمه» رهنمون می گردم، به خانه ی بانویی که خدا و پیامبرش را دوست می دارد و خدا و پیامبر نیز او را دوست می دارند. بانویی که همواره خشنودی خدا و پیامبر را بر خواسته ی خویش مقدم می دارد. آری تو را به سرای او رهنمون می گردم. برخیز و به خانه ی او بشتاب. امید که خدای گره از کارت بگشاید.

سرای فاطمه علیهاالسلام در کنار خانه ی پیامبر بود. آن حضرت به بلال دستور داد تا او را به خانه ی دخت سرفرازش ببرد.

صحرانشین فقیر به همراه بلال به راه افتاد و هنگامی که به خانه ی فاطمه علیهاالسلام رسید با صدای رسا ندا داد که: سلام بر شما خاندان رسالت! بر شما که سرایتان جایگاه فرود فرشتگان خدا و محل آمد و شد آنهاست...

فاطمه علیهاالسلام پاسخ او را داد و پرسید: شما که هستید؟

گفت: دختر پیامبر! مرد سالخورده ای هستم که از راهی دور آمده ام و در مسجد به محضر پدرت پیامبر، سالار انسانها شرفیاب گشته ام. اینک ای سالار بانوان! گرسنه و برهنه و بینوایم، به من کمک کنید که خدای مهر و لطف خویش را بر شما فروفرستد.

آن روز درست سومین روزی بود که «فاطمه» و امیر مومنان و پیامبر خدا، غذا نخورده بودند و این جریان را پیامبر می دانست.

فاطمه علیهاالسلام پوست گوسفندی را که به سبکی خاص دباغی شده بود و دو فرزند

ص: 294

گرانمایه اش، حسن و حسین بر روی آن می خوابیدند، برداشت و نزد آن سالخورده ی فقیر آورد و فرمود این را بگیر، امیدوارم خدای پرمهر بهتر از این را به شما عنایت کند.

مرد سالخورده گفت: ای دختر پیامبر! من از گرسنگی به شما شکایت آوردم، شما پوست گوسفند به من می دهید؟ من با شکم گرسنه با این پوست چه سازم؟

در این هنگام بود که دخت گرانمایه ی پیامبر دست برد و گردن بندی را که در گردن داشت و هدیه ی ارزشمند دختر عمویش، «فاطمه» دختر «حمزه» بود، آن را از گردن خویش گشود و به آن بنده ی خدا داد و فرمود: بگیر و بفروش، امیدوارم خداوند بهتر از آن را به تو ارزانی دارد.

مرد سالخورده، گردنبند را با شادمانی گرفت و به مسجد بازگشت.

پیامبر هنوز در حلقه ی یاران نشسته بود که آن مرد گفت: ای پیامبر خدا! دخت گرانمایه ات «فاطمه» این گردنبند را به من دادند و فرمودند آنرا بفروشم و با پول آن گرفتاریهای خویش را برطرف سازم و برای رفع محرومیت من دعا کردند.

پیامبر گرامی گریست و فرمود: هان ای بنده ی خدا چگونه خدای پرمهر گره از زندگی تو نخواهد گشود، در حالی که «فاطمه» دخت پیامبر و سالار بانوان گیتی گردنبند خویش را به تو بخشیده است.

«عمار یاسر» در این میان به پا خاست و گفت: ای پیامبر خدا! آیا اجازه می دهید این گردنبند را بخرم؟

پیامبر فرمود چرا نه؟ اگر همه ی جنیان و آدمیان در خریداران آن گردنبند با تو شرکت کنند، خداوند آنان را به آتش دوزخ نخواهد افکند.

عمار از آن سالخورده ی بینوا پرسید: گردنبند را به چند می فروشی؟

پاسخ داد: به وعده ای گوشت و نان که سیرم کند و به یک برد یمانی که بدنم را بپوشاند و با آن نماز گذارم و دیناری چند که بسوی خاندانم باز گردم.

«عمار» سهم خویش از غنائم خیبر را که پیامبر به او داده بود فروخته و مصرف

ص: 295

نموده و چیزی باقی نمانده بود. با این وصف چیزی داشت از این رو به مرد سالخورده گفت: هان ای بنده ی خدا! من حاضرم بیست دینار و دویست درهم و یک برد یمانی و مرکب خویش را به تو بدهم تا تو را به خاندانت برساند و تو را از نان و گندم و گوشت سیر سازم، تا این گردنبند را به من واگذاری.

مرد سالخورده با شگفتی بسیار گفت: راستی که مردی سخاوتمند هستی، حاضرم. عمار او را به همراه خویش به خانه برد و آنچه تعهد کرده بود به او پرداخت. و سالخورده ی صحرانشین بازگشت.

پیامبر از او پرسید: آیا پوشیده و سیر شدی؟

پاسخ داد: آری ای پیامبر خدا! علاوه بر آن، بی نیاز هم شده ام.

پیامبر فرمود: پس دخترم «فاطمه» را دعا کن.

او دست به آسمان گشود و گفت: بار خدایا! تو خدایی نیستی که ما تو را ساخته باشیم و ما خدایی جز تو را نمی پرستیم. تویی که روزی دهنده ی مایی! خداوندا! به «فاطمه» دخت پیامبر نعمت و موهبتی ارزانی دار که نه چشمی آن را دیده باشد و نه گوشی شنیده باشد.

به هر حال عمار گردنبند را از آن مرد گرفت و آن را با مشک عطرآگین ساخت و در یک «برد یمانی» پیچید و به دست غلام خویش که نامش «سهم» و از غنائم خیبر بود، سپرد و به او گفت: این بسته را به پیامبر تقدیم نما و خودت نیز از این پس در خدمت او باش.

غلام گردنبند را گرفت و نزد پیامبر آورد و پیام «عمار» را به عرض حضرت رسانید. پیامبر فرمود: نزد دخت ارجمندم «فاطمه» برو و گردنبند را به او تقدیم دار و خود نیز از این پس متعلق به خاندان علی علیه السلام خواهی بود.

غلام گردنبند را نزد «فاطمه» برد و پیام پیامبر را به او رسانید. بانوی بانوان گردنبند را گرفت و غلام را در راه خدا آزاد ساخت. غلام از این رخداد شگفت شادمان گردید

ص: 296

و خندید. «فاطمه» دلیل خنده اش را پرسید که پاسخ داد: برکت بسیار این گردنبند مرا به خنده افکنده است. چرا که خود شاهدم که گرسنه ای را سیر نمود، برهنه ای را پوشانید، نیازمندی را بی نیاز ساخت، بنده ای را آزاد کرد و باز هم به صاحبش بازگشت. راستی که شگفت گردنبدی است؟!

2- «بحارالانوار» از «تفسیر فرات کوهی»، به نقل از ابوسعید خدری آورده است که: روزی امیر مومنان گرسنه بود. به همین جهت از بانوی بانوان پرسید: آیا غذایی برای خوردن و رفع گرسنگی در خانه دارد؟

فاطمه گفت: نه و افزود به خدایی که پدرم را به رسالت و شما را به جانشینی او گرامی داشت، چیزی در خانه نداریم و اینک دو روز است که تو را بر خود و فرزندانم حسن و حسین مقدم می دارم.

امیر مومنان فرمود: «فاطمه» جان! چرا به من اطلاع ندادی تا چیزی فراهم آورم؟پاسخ داد: من از خدای خویش حیا می کنم که شما را به کاری وادارم که توان انجام آن را نداشته باشی.

فقالت: یا اباالحسن انی لاستحیی من الهی ان اکلف نفسک ما لا تقدر علیه.

امیر مومنان با اطمینان به مهر خدا از خانه خارج شد و دیناری چند قرض گرفت و برای خریدن مواد غذایی مورد نیاز و خانواده ی خویش به طرف بازار به راه افتاد اما در میان راه به «مقداد» برخورد نمود و دید که او در هوای بسیار گرم و سوزان از خانه بیرون آمده، حرارت خورشید رنگ چهره ی او را دگرگون ساخته و زمین داغ و پرحرارت پاهایش را آزرده است.

آن حضرت پس از اینکه چشمش به مقداد افتاد، شگفت زده پرسید: چه باعث شده است که در این ساعت از خانه بیرون بیایی.

مقداد پاسخ داد: سالار من! دست از من بردار و تقاضا می کنم چیزی مپرس.

علی علیه السلام فرمود: من نمی توانم با تو برخورد نمایم و تو را گرفته و اندوه زده بنگرم

ص: 297

و بی تفاوت از کنارت بگذرم و بروم.

«مقداد» گفت: سرورم تو را به خدا دست از من بردار و از حال من مپرس!!

اما امیر مومنان فرمود: برادر عزیز! تو نمی توانی مشکل زندگی خویش را از من پنهان سازی، باید بگویی تا چاره ای بیندیشم.

«مقداد» گفت: اینک که اصرار می ورزی تا از گرفتاریم آگاه گردی به خدایی که محمد را به رسالت و تو را به جانشینی او گرامی داشت چیزی جز سختی زندگی و گرسنگی خاندانم مرا از خانه بیرون نیاورده است.

من در حالی خانواده و فرزندان خویش را در خانه نهاده و بیرون آمدم که در نهایت فشار و گرسنگی بودند. از بس گریه ی همسر و کودکانم مرا آزرد، دیگر توان ماندن در خانه را از من سلب کرد و من با دلی پر از اندوه بدون هدف از خانه بیرون زدم و در کوچه ها سرگردانم... این داستان گرفتاری من.

امیر مومنان با شنیدن سخنان «مقداد» باران اشک از دیدگان فروبارید به گونه ای که محاسن شریفش اشک آلود گشت و فرمود: سوگند به همو که تو سوگند یاد کردی، مرا نیز همان چیزی از خانه بیرون فرستاده است که تو را! من اینک دیناری قرض نموده ام اما تو را بر خود مقدم می دارم و آنگاه با ایثار و اخلاصی وصف ناپذیر، دینار مورد اشاره را به مقداد سپرد و بسوی مسجد پیامبر برای نماز به راه افتاد.

آن حضرت وارد مسجد شد نماز ظهر و عصر و بعد هم نماز مغرب را خواند. هنگامی که نماز به پایان رسید و پیامبر برخاست تا برود با عبور از صف اول چشمش به امیر مومنان افتاد و با فشردن پای خود به پای او از آن حضرت دعوت کرد که به همراه پیامبر برود. کنار درب مسجد به هم رسیدند. او به پیامبر سلام کرد و آن گرامی پس از جواب، پرسید: علی جان! آیا می توان شام را میهمان شما بود؟

امیر مومنان سکوت را برگزید چرا که با شرایط اقتصادی خویش توان دعوت میهمان نداشت، اما بزرگمنشی و اخلاق شایسته و بایسته اش نیز بگونه ای بود که

ص: 298

نمی توانست پاسخ منفی دهد. و نیز نمی دانست که پیامبر گرامی از شرایط اقتصادی و انفاق و ایثار او به خواست خدا آگاه است و خدای بزرگ به او پیام فرستاده است که شام را در خانه ی «علی» باشد.

بهر حال پیامبر دید امیر مومنان سکوت را برگزیده است از این رو فرمود: علی جان! چرا جواب مثبت یا منفی نمی دهی؟

آن حضرت غرق در حیا، به منظور تکریم و احترام پیامبر گفت: بفرمایید.

پیامبر دست آن حضرت را گرفت و با هم وارد خانه ی فاطمه علیهاالسلام شدند و دیدند آن بانوی گرانقدر نمازش را خوانده اما هنوز در عبادتگاه خویش است و راز و نیاز با خدا دارد و پشت سرش ظرفی مملو از غذا می باشد که بخار آن به آسمان بلند است.

او هنگامی که صدای پیامبر را شنید از جایگاه عبادت و نماز خویش برخاست و به پیشوای بزرگ توحید سلام کرد. پیامبر سلام او را که محبوب ترین انسانها در نظرش بود پاسخ گفت و دست محبت پدرانه بر سرش کشید و فرمود: دخت گرانمایه ام چگونه روز را به شب آورده ای؟

فاطمه، خدای را سپاس گفت و اظهار خشنودی کرد.

پیامبر او را دعا کرد و از او خواست تا شام بیاورد و «فاطمه» ظرف مملو از غذا را در برابر پیامبر و امیر مومنان نهاد.

علی علیه السلام پرسید: «فاطمه» جان! این غذا را از کجا آورده ای؟ راستی که تاکنون غذایی به این خوشرنگی و خوشبویی و خوشمزگی ندیده و... نخورده ام.

اینجا بود که پیامبر دست بر شانه ی امیر مومنان نهاد و به او فرمود: علی جان! این در برابر دیناری است که تو در راه خدا انفاق کردی «هذا بدل دینارک.» آری این پاداش دینار توست و خدا به هر که بخواهد روزی بی حساب ارزانی می دارد.

و آنگاه باران اشک شوق از دیدگان فروباراند و فرمود: سپاس خدای پرمهر را که نخواست شما را از این سرای فانی بیرون روید و به شما پاداش پرشکوه ندهد. علی جان!

ص: 299

خداوند تو را بسان «زکریا» مورد لطف قرار داده است و فاطمه را بسان «مریم»، که هرگاه «زکریا» در پرستشگاه بر «مریم» وارد می شد، می دید نزد او رزق و روزی است. سپس به تلاوت این آیه پرداخت:

کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقا...

و ساده زیستی و تحمل محرومیت ها برای آسایش مردم و پیشرفت اسلام،

از شوهرداری نمونه اش تا دفاع قهرمانانه از امامت و ولایت راستین در برابر بیداد و دجالگری، و دیگر تحمل رنجها و مشکلات و مصائبی که پس از رحلت پیامبر بخاطر دفاع از حق و عدالت بر آن حضرت وارد آمد که بخشی از آنها در صفحات گذشته از نظر شما خواننده ی گرامی گذشت و بخش های دیگر نیز در صفحات آینده خواهد آمد.

آری همه ی اینها را فاطمه به خاطر پرستش خالصانه ی خدا و تقرب به او و انجام وظیفه در برابر آفریدگار هستی به عنوان عبادت خالصانه ی خدا به جان خرید...

و تازه اینها غیر از نمازهای خاشعانه و نیایش های جانبخش شبانه ی او با خداست.

از «ابن عباس» در مورد این آیه ی شریفه که می فرماید:

«کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون و بالاسحار هم یستغفرون.» (1) .

آنان اندکی از شب را می خوابیدند و به هنگامه ی سحر از خدا آمرزش می خواستند. آورده اند که اینان عبارتند از: امیر مومنان، فاطمه دخت گرامی پیامبر و دو فرزند ارجمندش، حسن و حسین. (2) .

و بخشایش می طلبید اما شگفت زده شدم هنگامی که دیدم جز خویشتن، همه را دعا کرد.

به او گفتم: مادر جان! چرا همانگونه که همه را دعا می کنید برای خویشتن دعا نمی کنید؟ یا اماه لم لا تدعین لنفسک کما تدعین لغیرک؟

فرمود: پسرم! حسن جان! نخست همسایه و آنگاه اعضای خانواده ی خویش.

فقالت: یا بنی! الجار ثم الدار. (1) .

و اینگونه درس بشر دوستی به عصرها و نسلها آموخت.

2- و نیز از پیامبر گرامی آورده اند که: اما دخترم فاطمه سالار بانوان عصرها و نسلهاست. او پاره ی وجود، نور دیدگان، میوه ی دل، و روح من است. او حوریه ای است در چهره ی انسان. هرگاه در پرستشگاه خویش در برابر پروردگارش می ایستد نور وجودش به فرشتگان آسمان پرتوافکن می گردد همانگونه که نور ستارگان به زمینیان پرتوافکن می گردد، و خدای بی همتا به فرشتگان می فرماید: هان ای فرشتگان من! به بنده ی شایسته ام «فاطمه»، سالار بانوان، بنگرید که در بارگاهم ایستاده و از خوف و خشیت بر خود می لرزد و با همه ی وجود به پرستش من روی آورده است. اینک شمایان را گواه می گیرم که پیروان او را از آتش دوزخ امنیت می بخشم. (2) .

3- و نیز در کتاب «عدةالداعی» آمده است که:

بانوی بانوان در نماز خویش از ترس خدا پیاپی نفس نفس می زد.

4- و نیز از «حسن بصری» آورده اند که: در میان این امت هیچ کسی عبادت پیشه تر از دخت گرانمایه پیامبر نبوده. او به اندازه ای به عبادت و راز و نیاز با خدا می ایستاد که آثار آن در پاهایش موجود بود. (3) ما کان فی هذه الامة اعبد من فاطمة...

ص: 302

5- از ششمین امام نور آورده اند که فرمود:

هر کس چهار رکعت نماز گذارد و در هر رکعت پنجاه مرتبه «قل هو الله احد» را بخواند، گویی نماز فاطمه را خوانده، و این نماز، نماز بازگشت کنندگان بسوی خداست. (1) .

6- و نیز فرمود:

مادرم فاطمه دو رکعت نماز مخصوص داشت که جبرئیل به او آموخته بود و آنگاه که سلام آن را می گفت، با تسبیحات مخصوص خویش خدای را ستایش می کرد، سپس می فرمود: «سبحان ذی العز الشامخ المنیف،

سبحان ذی الجلال الباذخ العظیم،

سبحان ذی الملک الفاخر القدیم،

سبحان من لبس البهجة و الجمال،

سبحان من تردی بالنور و الوقار،

سبحان من یری اثر النمل علی الصفا،

سبحان من یری وقع الطیر فی الهواء،

سبحان من هو هکذا؟ لا هکذا غیره.» (2) .

«منزه و پاک است خدای شکست ناپذیر و بلندمرتبه،

منزه و پاک است خدای صاحب شکوه و والایی و عظمت،

منزه است خدای دارنده ی فرمانروایی ارزشمند و دیرین،

منزه است آن خدایی که به لباس جمال و زیبایی معنوی آراسته است،

منزه است آن خدایی که پوشش نور و وقار در بردارد،

منزه است آن خدایی که اثر پای مورچه را در صخره های سخت و سیاه می بیند،

ص: 303

منزه است آن خدایی که اثر فرود و پرواز پرنده را در هوا می نگرد،

منزه است آن خدایی که تنها او صاحب این کمال و جمال و ویژگی هاست و نه جز او.»

7- و نیز آورده اند که پیامبر به امیر مومنان و دخت ارجمندش فاطمه فرمود:

می خواهید پرتویی از خیر و برکتی را که خدا به من آموخته و مرا از آن آگاه ساخته است شما را بدان مفتخر سازم. پس آن را بخاطر سپارید.

گفتند: به دیده ی منت ای پیامبر خدا! آن چیست؟

فرمود: هر کدام از شما دو رکعت نماز می خواند و در هر رکعت سوره ی «فاتحه» و «آیةالکرسی» را سه بار تلاوت می کند، آنگاه سوره ی «قل هو الله» و آخر سوره ی «حشر» را نیز از آیه ی «لو انزلنا هذا القرآن علی جبل...» تا آخر سه بار می خواند. سپس هنگامی که نشست، تشهد می گوید و خدای را آنگونه که می باید، ستایش می کند و بر پیامبرش درود می فرستد و برای مردان و زنان با ایمان دعا می کند و از پی آن این دعا را می خواند:

اللهم انی اسالک بحق کل اسم هو لک، یحق علیک فیه اجابة الدعاء اذا دعیت به، و اسالک بحق کل ذی حق علیک، و اسالک بحقک علی جمیع ما هو دونک ان تفعل بی کذا و کذا... (1) .

و آنگاه خواسته های خویش را از خدا می خواهد. (2) .

8- از ششمین امام نور آورده اند که فرمود: برای رفع هر خطر و درست انجام شدن هر کار سرنوشت سازی، دو رکعت نماز خالصانه به همان ترتیب که دخت گرانمایه ی پیامبر می خواند، بجا می آورید. در رکعت نخست سوره ی «حمد» و آنگاه «قل هو الله» را پنجاه مرتبه می خوانید و رکعت دوم را بسان رکعت اول بجا می آورید. سپس دستها را نیایشگرانه بسوی آسمان بالا می برید و این دعا را با همه ی وجود می خوانید:

ص: 304

اللهم اتوجه الیک بهم، و اتوسل الیک بحقهم العظیم الذی لا یعلم کنهه سواک، و به حق من حقه عندک عظیم، و باسمائک الحسنی و کلماتک التامات التی امرتنی ان ادعوک بها، و اسالک باسمک العظیم الذی امرت ابراهیم علیه السلام ان یدعو به الطیر فاجابته، و باسمک العظیم الذی قلت للنار: «کونی بردا و سلاما علی ابراهیم» فکانت، و باحب اسمائک الیک و اشرفها عندک، و اعظمها لدیک، و اسرعها اجابة، و انجحها طلبة، و بما انت اهله و مستحقه و مستوجبه، و اتوسل الیک، و ارغب الیک، و اتصدق منک، و استغفرک، و استمنحک، و اتضرع الیک، و اخضع بین یدیک، و اخشع لک، و اقر لک بسوء صنیعتی، و اتملق و الح علیک و اسالک بکتبک التی انزلتها علی انبیائک و رسلک صلواتک علیهم اجمعین من التوراة و الانجیل و القرآن العظیم من اولها الی آخرها، فان فیها اسمک الاعظم، و بما فیها من اسمائک العظمی، اتقرب الیک، و اسالک ان تصلی علی محمد و اله، و ان تفرج عن محمد و آله، و تجعل فرجی مقرونا بفرجهم، و تبدا بهم فیه، و تفتح ابواب السماء لدعایی فی هذا الیوم و تاذن فی هذا الیوم و هذه الیلة بفرجی و اعطاء سولی و املی فی الدنیا و الاخرة، فقد مسنی الفقر و نالنی الضر و شملتنی الخصاصة، و الجاتنی الحاجة، و توسمت بالذلة، و غلبتنی المسکنة و حقت علی الکلمة، و احاطت بی الخطیئة، و هذا الوقت الذی وعدت اولیاءک فیه الاجابة.

فصل علی محمد و آله، و امسح ما بی بیمینک الشافیة، و انظر الی بعینک الراحمة و ادخلنی فی رحمتک الواسعة، و اقبل الی بوجهک الذی اذا اقبلت به علی اسیر فککته، و علی ضال هدیته، و علی حائر اذیته، و علی فقیر اغنیته، و علی ضعیف قویته، و علی خائف آمنته؛ و لا تخلنی لقا لعدوک و عدوی، یا ذاالجلال و الاکرام.

یا من لا یعلم کیف هو، و حیث هو، و قدرته الا هو، یا من سد الهواء باسماء، و کبس الارض علی الماء، و اختار لنفسه احسن الاسماء، یا من سمی نفسه بالاسم الذی به یقضی حاجة کل طالب یدعوه به، اسالک بذلک الاسم، فلا شفیع اقوی لی منه، و بحق محمد و آل محمد ان تصلی علی محمد و آل محمد، و ان تقضی لی حوائجی، و تسمع محمدا

ص: 305

و علیا و فاطمة و الحسن و الحسین و علیا و محمدا و جعفرا و موسی و علیا و محمدا و علیا و الحسن و الحجة صلوات الله علیه و برکاته و رحمته صوتی، فیشفعوا لی الیک، و تشفعهم فی، و لا تردنی خائبا، بحق لا اله الا انت، و بحق محمد و آل محمد، و افعل بی کذا و کذا یا کریم.

بار خدایا! بوسیله ی محمد و خاندانش به بارگاه تو روی می آورم و به شکوه آنان دست توسل به پیشگاهت می گشایم.

بحق آن شکوهی که حقیقت آنرا جز ذات پاکت نمی داند و به احترام هر آنکه مقامش در بارگاه تو بزرگ است و به نامهای نیکویت و به واژه های کاملی که فرمان دادی، بوسیله ی آنها تو را بخوانم.

و بو را بدان نام پرشکوهت می خوانم که ابراهیم را فرمان دادی در پرتو آن پرندگان را فراخواند و به برکت آن زنده شدند و فراخونش را پاسخ دادند و تو را بدان نام پرشکوهی می خوانم که به آتش شعله ور و پرشراره فرمودی: بر ابراهیم سرد و سلامت باشد، و آنگونه شد.

و تو را به محبوب ترین نامها بسویت،

و پرشرافت ترین آنها در پیشگاهت،

و به پرشکوه ترین آنها در بارگاهت،

و به نامهایی که دعاها را سریعتر به اجابت می رساند و خواسته ها را بهتر و موفقیت آمیزتر برآورده می سازد و تو را به آنچه سزاوار و شایسته و درخور آن هستی، فرا می خوانم و به بارگاهت توسل می جویم و بسویت می شتابم، و بخشایشت را می طلبم و آمرزشت را می خواهم و عطایت را تقاضا می کنم و به بارگاهت تضرع و زاری می نمایم و در پیشگاهت سر تواضع فرود می آورم و برای تو خشوع می ورزم و در برابر تو به بدی عملکردم اقرار می کنم و اصرار می ورزم و تو را به آغاز تا پایان کتاب هایت، تورات، انجیل، و قرآن پرشکوه، که آنها را بر پیام آوران و فرستادگانت، که

ص: 306

درود خدای بر همگی آنان باد، فروفرستادی، می خوانم. چرا که در آنها نام پرشکوه توست و بوسیله ی آنچه از نامهای بزرگت در آنهاست، بسوی تو تقرب می جویم، آری تو را به همه ی اینها فرامی خوانم که بر محمد و خاندانش درود فرستی و گرفتاری آنان را برطرف سازی و گشایش کار مرا به گشایش کارهای آنان پیوند دهی و در هر کار نیک آنان را پیشتاز ساخته و از آنان آغاز کنی.

و اینکه درهای آسمان را امروز به منظور برآورده شدن دعاهایم بگشایی و امروز و امشب به گشایش کارم و برآمدن خواسته هایم، در دنیا و آخرت فرمان دهی. چرا که فقر دامنگیرم شده و گرفتاری بر من چیره گشته و نیاز مرا به پیشگاه تو تسلیم نموده و به پناه آوردن به درگاهت وادارم ساخته و مارک ذلت بر من نواخته شده و بیچارگی گریبانم را گرفته و عذاب بر من سزاوار آمده و نافرمانی احاطه ام نموده است و اینک ساعتی است که در آن به دوستانت وعده ی برآمدن خواسته هایشان را داده ای، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و با قدرت شفابخش خود، بیماریهای درونی و برونی ام را شفابخش و با نظر مهرت بسوی من نظاره کن و مرا در دریای بی کرانه رحمتت وارد ساز و با نظر مهری به من روی آورد که هرگاه بدان گونه بر اسیری روی آوری، آزادی اش می بخشی و بر هر گمراهی نظر کنی، هدایتش می کنی و بر هر سرگردانی بنگری، به سر منزل مقصود و معشوقش می رسانی و به هر نیازمندی نظاره کنی، بی نیازی اش ارزانی می داری و بر هر ناتوانی روی آوری، توانمندش می سازی و بر هر هراسانی نظر کنی، امنیت اش می بخشی و مرا با دیدار دشمنت و دشمنم، ای دارنده ی بزرگی و بخشایش، تنها رها مکن.

ای کسی که ذات بی همتا و موقعیت والا و قدرت بی نظیرش را آنگونه که باید جز خویشتن نمی شناسد.

ای آنکه هوا را بوسیله ی آسمان مسدود ساخته است و زمین را بر پهنه ی آب قرار داده است و بهترین نامها را برای خود برگزیده است.

ص: 307

ای آنکه خویشتن را به نام مقدسی نامید که به برکت آن نیاز هر نیازمند جویایی را که او را بدان نام بخواند، برآورده می سازد! تو را بدان نام فرامی خوانم و شفاعت کننده ای پرتوان تر از آن، در بارگاهت ندارم و تو را به شکوه و حرمت محمد و خاندان محمد فرامی خوانم که بر محمد و خاندانش درود فرستی و خواسته هایم را برایم، برآوری و ندایم را به محمد، علی، فاطمه، حسن حسین، علی، محمد، جعفر، موسی، علی، محمد، علی، حسن و آخرین اما معصوم که درود و رحمت و برکات خدا بر همگی آنان باد به گوش آنان برسانی که در پیشگاه تو مرا شفاعت کنند و تو آنان را شفیع من سازی و مرا نومید و سرافکنده نسازی. بحق خودت ای خدایی که جز تو خدایی نیست و بحق محمد و خاندان محمد خواسته های مرا، ای بخشاینده ی مهربان برایم برآور. (1) .

9- سید بن طاووس از «صفوان» آورده است که:

«محمد بن علی حلبی» روز جمعه ای به حضور ششمین امام نور شرفیاب شد و گفت:

سرورم! برترین کاری را که در چنین روزی می توانم، انجام دهم، به من بیاموز.

آن حضرت فرمود: محمد! من نه انسانی را پرشکوه تر از فاطمه در پیشگاه پیامبر می شناسم و نه چیزی را از آنکه آن حضرت به دخت گرانمایه اش آموخت تا در چنین روزی انجام دهد. آنگاه افزود:

پیامبر به فاطمه فرمود: کسی که بامداد جمعه برای تقرب به خدا غسل کند و در برابر خدا بایستد و چهار رکعت نماز بصورت دو رکعتی بخواند که در رکعت اول، نخست سوره ی «حمد» را بخواند و آنگاه سوره ی «اخلاص» را پنجاه مرتبه تلاوت کند و در رکعت دوم سوره ی «حمد» را، و سپس سوره ی «عادیات» را پنجاه مرتبه بخواند، و در رکعت سوم سوره ی «حمد» را، و آنگاه پنجاه مرتبه سوره ی «زلزال» را تلاوت کند، و در

ص: 308

رکعت چهارم نخست سوره ی «حمد»، و آنگاه سوره ی «نصر» را که آخرین سوره ای است که بر قلب مصفای پیامبر فرود آمد، پنجاه مرتبه بخواند، و پس از پایان نماز دست ها را بسوی آسمان بگیرد و با شور و اخلاص این دعا را بخواند، بهترین کار را انجام داده است.

دعای مورد نظر این است:

الهی و سیدی، من تهیا او تعبا او اعد او استعد لوفادة الی مخلوق رجاء رفده و فوائده و نائله و فواضله و جوائزه، فالیک یا الهی کانت تهیئتی و تعبیتی و اعدادی و استعدادی رجاء رفدک و معروفک و نائلک و جوائزک، فلا تحرمنی ذلک، یا من لا یخیب علیه مسالة السائل، و لا تنقصه عطیة نائل فانی لم آتک بعمل صالح قدمته، و لا شفاعة مخلوق رجوته، اتقرب الیک بشفاعة محمد و اهل بیته صلواتک علیهم اجمعین، ارجوا عظیم عفوک الذی عفوت به علی الخاطئین عند عکوفهم علی المحارم فلم یمنعک طول عکوفهم علی المحارم ان عدت علیهم بالمغفرة، و انت سیدی العواد بالنعماء، و انا العواد بالخطاء، اسالک بمحمد و آله الطاهرین ان تغفر لی الذنب العظیم، فانه لا یغفر ذنبی العظیم الا العظیم، یا عظیم یا عظیم یا عظیم یا عظیم یا عظیم یا عظیم یا عظیم. (1) .

ای خدای من و ای سالار من! هر کس بر در خانه ی مخلوقی به امید لطف و بخشش و سودرسانی و جایزه ی او، خویشتن را آماده و مهیا می گرداند، اما ای خدای پرمهر! من برای بیان نیازها و خواسته هایم به امید عطاء و بخشش و جایزه و سودرسانی تو می باشم و تنها بسوی تو آمده ام. پس مرا از این همه امید محروم نساز ای آنکه هیچ خواهنده ای را در خواسته اش ناامید و محروم نمی سازی، و ای که گنج عطای تو از بخشایش بسیار کاهش نخواهد یافت.

من بر در احسان و بخشایش ات نه با تکیه ی به عملکرد خویش که از پیش

ص: 309

فرستاده باشم، آمده ام و نه به امید شفاعت هیچ مخلوقی جز محمد و خاندانش. اینک به امید بخشایش بزرگ تو که آن را برای گنهکارانی آماده ساخته ای که عمری بر گناه اصرار ورزیده اند و طول مدت آنان بر گناهان، تو را از بخشش و آمرزش آنان باز نمی دارد.

و تو سالار من هستی که بخشش و احسان، شیوه ی توست و من بنده ی لغزشکاری که، گناه، شیوه ی من است. اینک از تو می خواهم که به شکوه و حرمت محمد و خاندان پاکش، گناه سهمگین مرا مورد آمرزش قرار دهی، چرا که گناه بزرگ را کسی جز تو، ای خدای بزرگ و پرشکوه نمی بخشد، ای خدای بزرگ!

آری روایات در مورد عبادت خالصانه و عارفانه ی فاطمه علیهاالسلام بویژه نیایش ها و دعاهایی که آن بانوی برگزیده با آنها با پروردگارش راز و نیاز می نمود، بسیار است. نگارنده نیازی نمی بیند که بیش از این در مورد عبادت و شب زنده داری و نماز و نیایش آن حضرت سخن را طولانی سازد. چرا که او دخت فرزانه ی نخستین و برترین عبادت کنندگان است. دخت همان بزرگ یکتاپرستی است که ساعت ها بر روی پاهای خویش به نیایش خدا می ایستاد تا آنجایی که فرشته ی وحی پیام آورد که:

«طه ما انزلنا علیک القران لتشقی.»

بانوی بانوان همو بود که مفهوم پرستش و عبادت و ارزش واقعی آن را به همان اندازه که آفریدگارش را شناخته بود، درک می نمود.

از این رو جای هیچ شگفتی ندارد که از راز و نیاز و عبادت، لذت معنوی و روحی ببرد. شگفت انگیز نیست که از ایستادن به عبادت در برابر خدا به آرامش دل و اطمینان جان اوج گیرد. شگفت انگیز نیست که در برابر پروردگارش آنگونه فروتنی و خضوع نماید و از سجده و قیام احساس خستگی ننماید.

ص: 310

او گویی بوی دود برداشته است از این رو من از او خواستم که نزد شما بیاید و برای راحت شدن از فشار کار و اداره ی امور خانه، خدمتکاری طلب کند.

پیامبر فرمود: می خواهید به شما چیز تازه ای بیاموزم که برایتان از هر خدمتگزاری بهتر و سودمندتر باشد؟

امیر مومنان و «فاطمه» گفتند: چرا ای پیامبر خدا!

فرمود: هرگاه خواستید بخوابید، 33 بار با همه ی وجود و اخلاص سبحان الله، و 33 مرتبه الحمدالله، و 34 مرتبه «الله اکبر» بگویید و آنگاه به بستر استراحت بروید. این از هر خدمتگزاری برای شما بهتر و ارزشمندتر است.

بانوی بانوان سر بلند کرد و سه بار گفت: از خدای و پیامبرش بخاطر این ارمغان معنوی بجای خدمتکار خشنودم، خشنود.

رضیت عن الله و رسوله... (1) .

2- و نیز از امیر مومنان آورده اند که فرمود:

یکی از فرمانروایان عجم خدمتگزارانی به پیامبر گرامی هدیه نمود. من به فاطمه پیشنهاد کردم که نزد پدر برود و یکی از آنها را برای کارهای خانه بخواهد.

بانوی بانوان به محضر پیامبر شرفیاب شد و سخن خویش را بیان کرد، پیامبر فرمود: «فاطمه» جان! می خواهم هدیه ای به تو بدهم که نه تنها از هر خدمتگزارانی بهتر، بلکه از دنیا و آنچه در آن است نیز ارزشمندتر است.

فاطمه علیهاالسلام شادمان شد و پیامبر فرمود: دخت ارجمندم! پس از هر نماز 34 بار با همه ی وجود و اخلاص بگو «الله اکبر»، و 33 بار بگو «الحمدالله»، و 33 بار بگو «سبحان الله» و آنگاه این برنامه ی معنوی را با «لا اله الا الله» به پایان ببر که بی تردید این برنامه ی معنوی و عبادی نه تنها از آنچه می خواستی بهتر و سودمندتر است که از دنیا

ص: 312

و همه ی ارزشهای آن نیز بهتر است. به همین جهت «فاطمه» پس از آن روز بعد از هر نمازی این برنامه معنوی را با شور و شعوری ژرف و وصف ناپذیر انجام می داد. از این رو این را تسبیحات فاطمه نامیده اند. (1) .

3- و نیز از ششمین امام نور آورده اند که به «ابوهارون» فرموده: ما کودکان خویش را همانسان که به انجام نماز فرمان می دهیم به تسبیحات فاطمه نیز فرمان می دهیم، از این رو شما نیز آن برنامه ی معنوی شورانگیز را ترک مکن که هر کس در زندگی خویش بدان مداومت داشته باشد دچار نگونبختی نمی گردد.

4- و نیز در «مکارم الاخلاق» آمده است که: فاطمه علیهاالسلام «تسبیحی» داشته که رشته آن از نخ پشمی بوده و به شمار تکبیرها به آن گره زده بود. آن حضرت هنگام تسبیح و تکبیر و ستایش خدا، آن را با دست می گردانید. هنگامی که «حمزه» آن سالار شهیدان «احد» به شهادت رسید، بانوی بانوان از تربت او تسبیح درست کرد و مردم نیز به او تاسی جستند و آنگاه که حسین علیه السلام به شهادت رسید دیگر از تربت عطرآگین او تسبیح ساخته شد چرا که تربت او دارای امتیازات و فضیلت های ویژه ای است. (2) .

5- از ششمین امام نور آورده اند که فرمود: تسبیح فاطمه علیهاالسلام از نخهای تیره رنگی که 34 دانه داشت، ساخته شده بود هنگامی که «حمزه» به شهادت نایل آمد، فاطمه از تربت او تسبیحی خاص درست کرد که پس از هر نمازی بوسیله ی آن یاد خدا می نمود و ذکر می گفت.

6- امام باقر در این مورد فرموده:

خدا با چیزی برتر از تسبیحات فاطمه پرستش نشده است. اگر شیوه ای برای پرستش خدا برتر از این بود، پیامبر آن را به دخت گرانمایه اش ارمغان می داد. (3) .

ص: 313

7- از امام صادق علیه السلام آورده اند که فرمود: «هر کس با تسبیحات فاطمه خدای را ستایش نماید، براستی او را فراوان یاد کرده است.» (1) .