ص:2

ص:3

ص:4

ص:5

ص:6

ص:7

ص:8

ص:9

ص:10

ص:11

ص:12

ص:13

ص:14

ص:15

ص:16

ص:17

ص:18

ص:19

حج، آيينه درخشان اسلام و شناسنامه پرافتخار امت بزرگ اسلامى از آغاز تا كنون بوده است. حضور جهانى مسلمانان در اين مجمع معنوى و بين المللى، چنان فايده بخش و اثرگذار است كه هيچ عبادت و منسك و برنامه ديگرى را نمى توان جايگزين آن كرد. فوايد و منافع بى مانند حج، بسيار فراتر از پيامدهاى يك برنامه اجتماعى يا يك عمل ساده عبادى است.

عده اى حج را جز عبادتى معنويت زا نمى بينند و گروهى نيز به خطا كوشيده اند تا گردهمايى عظيم مسلمين جهان را در ايام حج، ميتينگ سالانه و سياسى آنان شمارند و بس. اما به واقع حج ابراهيمى (ع) تركيبى مقدس از همه عناصر عبادى و سياسى و رفتارى و اخلاقى همه اديان توحيدى است. بدين رو است كه مى توان گفت حج، عبادتى ويژه و سرشار از ويژگى ها است؛ ويژگى هايى كه جمع همه آن ها در غير فريضه حج ممكن نيست.

مى سزد در طليعه كتاب حج 86 شمارى از خصائل و خصايص حج را بر اساس آموزه هاى دينى و رهنمودهاى اولياى الهى بازگوييم تا آشكار گردد كه امت اسلامى چه اندازه نياز به حج كامل و حج گزاران واقعى دارند و از اين رهگذر چه خيرات

ص: 20

و مواهبى نصيب جامعه بزرگ اسلامى مى شود. آنچه در پى مى آيد شمارى اندك از فوايد عمومى و فردى حج است كه به اختصار باز مى گوييم:

ويژگى مهمى كه اهداف اجتماعى و بين المللى حج را ممكن الوصول كرده است، معنويت زايى و ماهيت عبادى آن است. بى شك جز در محيطى آكنده از معنويت و روحانيت، نمى توان گام مهمى در هيچ عرصه ديگرى برداشت. معنويت و قدسيت حج، زمينه را براى همدلى و همراهى همگانى هموار مى كند و دل ها را براى همگرايى بيشتر وصميميت پايدار، انگيزه مى بخشد. جز در سايه سار چنين فضاى معنويت بارى، دستيابى به ساير اهداف ناممكن است. بدين رو است كه در كانون اعمال و مناسك حج، برنامه هاى عبادى قرار دارند و حج گزاران نيز بايد اين مقوّم نيروزا را پيش و بيش از همه در نظر آورند. نيز از همين رو است كه بر كارگزاران حج است كه برنامه هاى فردى و عمومى حج تمتع و عمره را به گونه اى مديريت كنند كه اصل مهم «معنويت زايى حج» آسيب نبيند، بلكه جان تازه بگيرد.

به فرموده فاطمه زهرا- سلام الله عليها- حج، بنيان هاى دين را استوارتر مى كند، و آنچنان كه ايمان براى تطهير از شرك است، حج نيز براى رهايى از سستى و تفرقه است: جعل الله الايمان تطهيرا لكم من الشرك ... والحج تشييدا للدين؛ «(1)»

«پس خداوند ايمان را براى تطهير شما از شرك نهاد و ... حج را براى استوارى دين.»

ديندارى و باورمندى مؤمنان در حج اوج مى گيرد و اين اوج گيرى زمينه مساعدى براى هرگونه ارتقاى معنوى و بازسازى روحى است. در اين فريضه بزرگ و چند لايه الهى، احكامى وجود دارد كه عمل به آن ها بهترين تمرين براى اعتقادات قلبى و تعبدى حج گزار است؛ زيرا برخى از آن ها به سادگى با عقل محدود بشرى توجيه پذير نيست. چون وچرا در بسيارى از احكام عمره و تمتع، پاسخ روشن و ساده اى ندارد، و به همين دليل عمل به آن ها ارج و اجر بيشترى را در پى مى آورد. به مَثَل، چرا در سعى ميانصفا و مروه، بايد هروله كرد و در موقعيت ديگر، فقط راه رفت؟ چه فرقى ميان آن دو

ص: 21

است؟ چرا در رمى جمرات، بايد شمار و اندازه سنگ ها معين باشد؟ چرا زمان رمى محدود و موقت است؟ بر اساس كدام برهان عقلى، توقف در عرفات و مشعر و منا بايد در زمان خاصى از ماه ذى الحجه باشد؟ چرا بايد از مبدأ مشخصى طواف را شروع كرد و در نقطه معينى به اتمام رساند؟ از اين گونه پرسش ها در اعمال و مناسك حج بسيار است كه پاسخى روشن و از نوعى كه ما به آن عادت داريم، وجود ندارد. اين وضعيت، روح تعبد را در كالبد ذهن حاجى زنده مى كند و جسم و جان او را براى اعمالى دشوارتر آماده مى سازد. مسلمان، يعنى كسى كه دل و جان و روح و تن خويش را تسليم حق كرده است، و حج تمرين تاريخى مسلمانان براى نيل به اين كرامت بزرگ است.

از ديگر ويژگى هاى حج محمدى (ص) گستره تاريخى و جغرافيايى آن است. حج، عصاره همه تاريخصدر اسلام در ايامى معدود و در ميان نمايندگان همه ممالك اسلامى است. هيچ عبادتى و هيچ برنامه دينى ديگرى را نمى توان يافت كه چنين عرض و طول شگفتى داشته باشد. در اين فريضه جهانى و در عين حال متمركز، هر ساله از هر ده هزار مسلمان در هريك از كشورهاى اسلامى، يك نماينده مى آيد و با خود اخبار و آمال و واقعيت هاى منطقه خود را نيز مى آورد. چنين گردهمايى عظيمى با چنان پشتوانه اى از دين و معنويت، در هيچ دين و آيين و ملتى سابقه ندارد. بدين رو است كهصديقه كبرى، حضرت فاطمه زهرا 3 حج را استوارسازى پايه هاى دين خوانده و آن را در شمار اصلى ترين آموزه هاى قرآن و سنت شمرده اند.

حج هر ساله بهانه مباركى براى مسلمانان و هيأت هاى نمايندگى سراسر جهان اسلام است تا در اجتماعى بزرگ و باشكوه گرد هم آيند و ضمن رايزنى درباره وضعيت جهان اسلام، از معارف و ميراث معنوى اين ماه رحمت بهره ببرند. حج، سى مرغ پراكنده را به سيمرغ قاف نشين تبديل مى كند و جهانى را زير پر خود مى گيرد. آنگاه كه مسلمانان گرد كعبه مى گردند، گردش عظيم و شكوهمند امتى به نمايش در مى آيد كه همه منيت ها و فرديت هاى خود را در شهر و خانه خويش باقى گذاشته اند و جز مهر و همدلى با خود نياورده اند. از اين رو است كه مى توان با اطمينان گفت حج

ص: 22

مهم ترين آيين اجتماعى اسلام است. اين مناسك در دل خود واجد ارزش هاى بى بديل و ظرفيت هاى بى منتها است. به گفته مقام معظم رهبرى در پيام به حجاج، مسلمانان بايد از فرصت اين اجتماع بى نظير استفاده نموده، به مشورت درباره مهم ترين مشكلات جهان اسلام بپردازند.»

از سوى ديگر، حال وهواى معنوى و فضاى روح بخشى كه در حج وجود دارد، اين امكان را فراهم مى آورد كه حاجيان پس از انجام فرايض دينى خود با دلى پاك و اميد به غفران الهى، همچون مولودى كه به تازگى از مادر زاده شده است، به خانه هاى خود بازگردند، با دستانى پر از اميد و شور و معنويت.

ص: 23

[كعبه رسيده و از روى ديوارى طواف كرد. وى بر سر چاه اسماعيل، كه تشنگان را سيراب مى كند، زمزمه ها نمود.» «(1)»

ابن خلدون در مقدمه خود مى نويسد: «ايرانيان نيز به حج مى رفتند، به كعبه نزديكى جسته و هدايايى تقديم مى كردند. پادشاهى مانند كسرى و ديگران اموال و گنجينه هاى بسيارى براى كعبه مى فرستادند. داستان شمشيرها و آهوان زرينى كه عبدالمطلب هنگام كندن چاه زمزم پيدا كرده بود، معروف مى باشد. اين آهوان زرين از هداياى ايرانيان بوده است». «(2)»

بدين رو است كه مى توان مدعى شد كه حج در نزد ايرانيان از قديم مكانت خاصى داشته است. اما آنچه در سال هاى اخير احيا گرديد، سمت وسوى ابراهيمى حج است. حج ابراهيمى كه در بيانات بنيانگذار جمهورى اسلامى، حضرت امام خمينى 1 آمده است، معجونى شفابخش است كه در تركيب آن، مهم ترين عناصر دينى و انسانى حضور رسانده اند. حج ابراهيمى، انسان ساز، اخلاقى، الهام بخش، تحول آفرين، كارآمد در تأمين منافع مادى و معنوى جهان اسلام، وحدت ساز و تأثيرگذار بر سرنوشت جهان و همه جوامع اسلامى است. اين حج و اين نوع حج گزارى، گوهرى است ارزنده كه ارزش آن بسى بالاتر از همه منابع مادى در كشورهاى اسلامى است.

اما حج 86 كه بيست و هشتمين حج ايرانيان، پس از پيروزى انقلاب اسلامى در اين سرزمين است، حكايتى ديگر و خواندنى دارد كه شمّه اى از آن را در اين اثر مى خوانيد. به گفته همه مسئولان و زائرانى كه پيش از اين نيز توفيق حج گزارى داشته اند، حج امسال آرامش و طمأنينه اى فراموش ناشدنى داشت. حادثه ها و ناهماهنگى ها و ناملايمات در حج امسال به حداقل رسيد. تجربه هاى گرانقدر كارگزاران حج، وصبر و متانت زائران ايرانى، زمينه را براى حجى شورانگيز و بى گيروگره هموار كرد و اين همه را بايد از مدد عنايات اولياى الهى و كوشش كارگزاران گمنام دانست.

ص: 24

برنامه ها و ويژه هاى حج 1386، همگى سمت وسوى وحدت طلبانه و انسجام جويانه داشت. نامگذارى سال 86 به سال «وحدت ملى و انسجام اسلامى» و همچنين توصيه هاى مقام معظم رهبرى در طليعه برنامه هاى هفته حج، خط مشى حج سال جارى را تعيين كرد. از همين رو همه برنامه ها و فعاليت هاى آموزشى، فرهنگى و تبليغى حج 86، وحدت زا و تفرقه زدا بود. چندين همايش و ده ها سخنرانى و نشست عمومى در بعثه جمهورى اسلامى ايران در مدينه و مكه، با محوريت انسجام اسلامى برگزار گرديد و در همه آن ها بر اتحاد جهانى مسلمين در برابر مشكلات و خطرات تأكيد شد. خطيبان، گويندگان، نويسندگان، محققان، مجريان و همه دست اندركاران برنامه هاى حج سال 86، موضوع وحدت و انسجام را همچون نگينى درخشان در كانون بيانات و قلم زنى هاى خود گنجانده بودند. نيز مديران ارشد، به ويژه آيت الله رى شهرى در همه ديدارها و گفت وگوها و نشست ها از هر فرصتى براى يادآورى انسجام اسلامى و ضرورت آن سود مى جستند و اين آواى خوش را همه جا سردادند.

در پايان مى سزد كه همت همه كاركنان و كارگزاران بعثه و سازمان حج و مديريت كاروان ها را ستود و يك يك آنان را دست مريزاد گفت. اما آنچه سزاوارتر است، قدردانى از گمنامان حج است؛ يعنى آنان كه كمتر ديده مى شوند، اما پشتصحنه ايستاده اند و بيشترين سهم را در پيشبرد برنامه هاى حج دارند. برخى از زحمت كشان و ياوران حج، چنان پنهان و گمنام اند كه هرگز نامى از آنان به ميان نمى آيد؛ اما به حتم بيشترين بار و سختى و سنگينى كار بر دوش آنان است. در واحدهاى اجرايى، در آشپزخانه ها، در ميان مديران كاروان ها، در شمار روحانيان كاروان و مانند آن ها، گاه كسانى ديده مى شوند كه حضورشان گره گشا است و غيبت شان مشكل زا. اما آنان نام و نان خويش را نذرصاحب كعبه كرده اند تا زير آسمان حج، اوج گيرند و در درياى رحمت الهى موج زنند.

ص: 25

كتاب حج را برعهده داشتند كه جا دارد همت و ذوق شان را سپاس گزاريم. آقايان رسول جعفريان، رضا مختارى، محمدحسين رجبى و مهدويان تأليف و آماده سازى كتاب حج را در سال هاى گذشته به سامان رساندند. در سال جارى، اين جانبان على اكبر جوانفكر و رضا بابايى، عهده دار اين مسئوليت سنگين شديم. توفيق حضور در حج تمتع 1386 و اداى مناسك اين عبادت سترگ، از مواهب اين مسئوليت مبارك بود. در ايام حضور در بعثه و در هنگامه هاى اداى مناسك، هماره در پى يافتن و جمع آورى اطلاعات لازم بوديم تا از رهگذر آن ها، كتابى درخور و ماندنى پديد آوريم. اگرچه همكارى بيشتر واحدهاى بعثه و ارائه گزارش هاى مستند، كار تدوين اين اثر را آسان تر مى كرد، اما نگارندگان كوشيدند از نزديك ترين منابع و مجارى اخبار، اطلاعات مفيد را گرد آورند و بر روى كاغذ بنشانند. به حتم كتاب ها و گزارش نامه هاى حج، از موثق ترين و ماندگارترين منابع براى تحقيقات آيندگان در موضوع حج در جمهورى اسلامى است. بدين رو كوشيده ايم كتابى جامع و متقن پديد آوريم و به آيندگان بسپاريم.

آنچه در اينجا گفتنى است، حذف زوائد و اطلاعات غير ضرور از كتاب حاضر است. كتاب هاى حج در سال هاى گذشته با همه نيكى و پسنديدگى آن ها، خالى از زوائد و قلم فرسايى و ذكر نكات كم اهميت نيست. اين سليقه و شيوه، باعث افزايش حجم كتاب ها شده بود و استفاده از آن ها را قدرى مشكل مى كرد. از اين رو در اين اثر كوشيديم كه مهم ترين اخبار و مربوطترين اطلاعات را در اختيار خوانندگان گرامى قرار دهيم.

ص: 26

خواننده گرامى بداند كه مقدمات حج، چگونه به سرانجام مى رسد.

«حج 86 در آيينه آمار» عنوان بخش سوم كتاب است كه در آن زبان آمار، گزارشى روشن از وضعيت ها و موقعيت هاى حج 86 به خواننده مى دهد.

بخش چهارم كتاب، روزشمار يا كرنولوژى حج 86 است. در اين بخش نيز كوشيده ايم كم گوى و گزيده گوى باشيم و از هر درى سخن نگوييم.

خدمات فرهنگى، اجرايى، بهداشتى، اسكان، حمل ونقل و مانند آن ها را در فصل پنجم كتاب گرد آورده ايم. در اين بخش، به تفكيك خدمات بخش هاى مختلف بعثه و سازمان حج گزارش شده است.

بخش پايانى كتاب «خواندنى ها و اخبار پراكنده» است كه حاوى اطلاعاتى درباره حج گزارى كشورهاى ديگر است. خواننده اين فصل، پس از مطالعه اين قسمت از كتاب مى تواند به مقايسه واقع بينانه اى ميان حج كشورهاى اسلامى دست يابد.

تصاوير و ضميمه ها نيز در انتهاى كتاب، خاطرات را زنده مى كنند و گواهصادقى بر تلاش پيگير و بى وقفه كارگزاران فرهنگى و اجرايى حج جمهورى اسلامى ايران است.

اميد مى بريم اين اثر برگى ارجمند در تاريخ مكتوب حج در ايران اسلامى باشد و خداى ابراهيم و اسماعيل، راه زيارت و وصال را به روى همه آرزومندان كعبه بگشايد. آمين يارب العالمين.

ص:27

ص:28

ص:29

ص: 30

است و دست اندركاران حج با توجه به اين واقعيت است كه ويژه برنامه هاى هفته حج را طراحى و اجرا مى كنند.

ص: 31

ضمن آن كارگزاران حج در طول اين هفته با ايجاد فضاى مناسب معنوى از جمله برپايى نمايشگاه هاى استانى مردم را بيش از پيش با فرهنگ، مناسك و احكام حج ابراهيمى آشنا كردند.

ص: 32

هنگام بازديد از نمايشگاه بزرگ حج، كودكان و نوجوانان خود را نيز همراه خود بياورند تا آنان از كودكى با مناسك حج و فضاهاى معنوى آشنا شوند. بدين رو تعدادى از غرفه هاى اين نمايشگاه به كودكان اختصاص يافت و در آن امكانات نقاشى، خطاطى، خاطره نويسى و .... با جوايز گوناگون فراهم گرديد.

آيت الله رى شهرى، نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، پس از بازديد از نمايشگاه تخصصى حج، آماده سازى اسناد مربوط به سير تحولات 15 ساله بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت را زمينه اى براى بررسى ها و اظهارنظرهاى كارشناسانه برشمرد. رييس سازمان حج و زيارت و تعدادى از معاونان بعثه مقام معظم رهبرى، نماينده ولى فقيه در امور حج را در اين بازديد چندساعته همراهى مى كردند.

در اين نمايشگاه بخش هاى مختلف بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت، عملكردهاى گذشته و طرح هاى اجرايى خود را با نگاه به چشم انداز بيست ساله حج و زيارت ارائه كردند.

ص:33

ص: 34

- امروز دنياى اسلام براثر ناديده گرفتن اين ذخيره عظيم الهى (حج) ضربه مى خورد.

- يكى از آيات لطف الهى به ايران، همين حجّ است.

- برائت يكى از بركات بزرگ حجّ است.

- حج، سفر سياحت نيست؛ سفر رياضت است.

- در حج، اصلًا همه چيز بر مبناى سخت گيرى بر حاجى است. احكام حج نيز همين طور است؛ يعنى حج، جاى خوش گذرانى نيست.

- سرگرم شدن به زخارف پوچ و بى ارزش و سرگرمى هاى معمولى دنيوى در حج، بلاى بزرگى براى حاجى است.

- نكته اى كه در قضيه حج بهصورت يك نقطه ملالت انگيز در ذهن بنده هست، اين سوغاتى ها و مخارج زياد است. سوغاتى، فى نفسه چيز خوبى است؛ اما اين كه بروند يك محموله كذايى درست كنند و بياورند، تلويزيون را روى سرشان بگيرند، ببرند در معبر نماز مردم، واقعاً كار بدى است.

- آن شكوه و عظمت اسلامى كه حجّ ما دارد، بحمداللَّه آن رسايى و بلاغى كه حجّ ما دارد، بر اثر جنبه هاى معنوى است، والّا جنبه هاى مادّى و ظاهرى و تشريفات، كمترين اثر را دارد.

- حج در بين همه فرايض اسلامى، آن فريضه ممتازى است كه هم جنبه الهى و معنوى و فردى آن و هم جنبه اجتماعى اش، از بقيه واجبات امتياز دارد.

- حج يك واجب طولانى، مستمر، مركّب و متشكّل از انواع و اقسام عبادات است.

- هر انسان با استعدادى كه از اين چند روز ايام حج حقيقتاً درست بتواند استفاده كند، از جنبه فردى آن، همين يك سفر براى اصلاح او تا آخر عمر كافى است.

- جنبه اجتماعى حج، يك عالم غريبى است، محشرى است، چيز ماندگارى است.

- واقعاً اگر از يك موسم حج، به لحاظ جنبه اجتماعى، درست استفاده شود، يك مراسم حج در يك سال كافى است كه دنياى اسلام را متحوّل كند.

- حج، فرصت خودسازى و بازسازى اخلاقى و معنوى و فرصت ديدن شوكت

ص: 35

اسلام است.

- دست خالى برگشتن از حج، يعنى توفيق نيافتن به بازسازى اخلاقى، به عبرت گيرى و به بهره مندى معنوى.

- حج براى عبادت، معنويت و بصيرت است.

- حج براى پيام معنوى و سياسى اسلام است.

- حج از يك طرف مظهر معنويت است، از يك طرف مظهر وحدت است و از طرف ديگر مظهر برائت از دشمنان خدا، برائت از مشركين و ايادى شرك و كفر است.

- حج مظهر ظهور و تلألؤ سياست هاى بين المللى و جهانى اسلام است.

- وراى همه اسرارى كه حج دارد، سرّ ديگر آن رياضت كشى است.

- اگر حج، به گونه اى كه طبيعتِ اين واجب اقتضا مى كند، تحقّق پيدا كند، بسيارى از مشكلات مسلمان ها حل خواهد شد.

- حج، حامل معنويت و وحدت و آگاهى و معرفت است.

- حج مى تواند دنياى اسلام را متوجّه مسؤوليت سنگين خود كند.

- مسأله حج و استفاده از همه ظرفيت هاى اين واجب عظيم الهى، بهبود حال مسلمين جهان و همه كشورهاى اسلامى است.

- حج يك واجب استثنايى و يك مراسم عجيب و پُر رمز و راز است. حج، يك حركت عبادى خالصِ عميق، همراه با خضوع، خشوع، ذكر، عبادت، تضرّع، توسّل و با حالت اجتماع است.

- در حج، سرگرم شدن به خريد و فروش و معامله و اين قبيل چيزها مضرّ است.

- يك نكته بسيار اساسى در حج، مسأله برائتِ از مشركين، مستكبرين، معاندين و مخالفين دنياى اسلام است.

- حج، جلوه امّت اسلامى است. در هيچ جاى ديگر ما نمى توانيم اين طور امّت اسلامى را يكپارچه نشان دهيم و در مقابلِ چشم مخالفان و معاندان و دشمنان بگذاريم.

- همه ابعاد و جوانب حج مهمّ است؛ هم جوانب فردى، هم جوانب جمعى آن.

- حُجّاج ايرانى و برادران و خواهران عزيزى كه از كشور ما به حج مشرّف

ص: 36

مى شوند، بايد حفظ آبروى ملت ايران و نظام اسلامى را هم يكى از مقاصد و هدف هاى بزرگ خود قرار دهند.

- كسانى كه به حج مى روند و مى آيند ... واقعاً بايد مثل كسانى باشند كه تازه از مادر زاده شده اند.

- حج يك آبشار جارى و يك شط عظيم شستشوى معنوى و روحى است.

- حج، كانون معارف اسلام و بيان كننده سياست كلى اسلام براى اداره زندگى انسان است.

- هر كس حج را از هويت سياسى آن جدا كند، يا جاهل است و يا مغرض.

- حج، مظهر توحيد و نفى و رمى شيطان و تكرار شعار ابراهيم (عليه السّلام) است كه گفت: «انّى برى ء من المشركين».

- [حج ،صحنه اتحاد عظيم امت اسلامى، برگرد محور توحيد و برائت از مشركين و نفى و طرد همه بت ها است.

- حج بى برائت، حج بى وحدت، حج بى تحرك و قيام، حجى كه از آن تهديد كفر و شرك برنخيزد، حج نيست و روح و معناى حج را فاقد است.

- حج مى تواند ... عظمت مسلمين را به آنان برگرداند و آنان را از حقارت و احساس ذلتى كه بر ايشان تحميل كرده اند، نجات دهد.

- حج كنگره عظيم سالانه مسلمانان سراسر جهان است. بى گمان فورى ترين دستور اين كنگره، مسائل روز مسلمانان در هر نقطه از جهان است.

- حج، آن درس هميشه زنده عملى و سازنده است كه اگر به هوش باشيم راه و رسم زندگى ما را درصحنه اى عملى و روشن ترسيم مى كند.

- حج در جوهر و ذات خود داراى دو عنصر اصلى است: تقرب به خدا در انديشه و عمل، اجتناب از طاغوت و شيطان با جسم و جان.

- حج، آن شط هميشه جارى و آن عطيه بى زوال الهى است كه مسلمانان تا ابد مى توانند غبار رنج و مرارت و آلودگى و بيمارى خود را در آن بسترند.

- حج در ميان همه فرايض اسلامى بى همتا است؛ زيرا مظهرى از قدرت و عزت

ص: 37

و اتحاد امت اسلامى است.

متن كامل سخنرانى معظم له در جمع مسئولان و كارگزاران حج به اين شرح است:

بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم

خيلى متشكريم از برادران خدمتگزار در باب حج؛ چه برادرانى كه در بعثه مشغول خدمت هستند و بخصوص جناب آقاى رى شهرى و چه برادران و خواهرانى كه در سازمان حج مشغول تلاش و زحمتكشى هستند در بخش هاى مختلف؛ بخصوص جناب آقاى خاكسار كه شنيدم ترتيبات خوبى هم در زمينه هاى گوناگونِ انجام مراسم مناسك حج و عمره داده شده است.

اين يك نقطه بسيار مهمى است؛ يك هديه الهى است به امت مسلمان. اگرچه همه ى فرائض الهى و تكاليف در واقع هداياى الهى است به آحاد بشر؛ نماز هم يك هديه الهى است، روزه هم يك هديه ى الهى است، انفاقات هم همين طور، لكن حج يك خصوصيت بين المللى اسلامى دارد. يقيناً اين را ميشود يكى از معجزات اسلام شمرد، كه يك مركز واحدى تشكيل بشود و همه ى امت، خود را در برابر او و نسبت به او يكسان ببينند: «سَواءً الْعاكِفُ فِيهِ وَ الْبادِ»؛ نسبت مسلمانان به اين خانه ى مقدس يكسان است؛ چه آن هايى كه در خودِ مكه ساكنند، چه آن هايى كه در اقصى نقاط دنياى اسلام زندگى مى كنند؛ مكه مال همه ى اينهاست و اينها با شوق و ذوق هر سال راه مى افتند و نمى گذارند اين خانه ى متعلق به مسلمين، (خانه اى كه خانه ى خداست و خانه ى مردم است- «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِى بِبَكَّهَ»؛ بيت اللَّه است، اما براى مردم وضع شده است و بنيان نهاده شده است) تنها بماند؛ لذا با شوق و ذوق از اطراف دنياى اسلام راه مى افتند براى اين كه خود را به اينجا برسانند؛ يك فرصتى است براى مسلمان ها كه همديگر را بشناسند و با آراء يكديگر، افكار يكديگر، گرفتارى هاى يكديگر آشنا بشوند؛ خيلى نعمت عجيبى است اگر قدر بدانيد.

حج در امسال كه اعلان شد سال انسجام اسلامى است، يك رنگ و روى تازه اى

ص: 38

پيدا مى كند. هميشه هنگام انسجام است و امت اسلام بايد دنبال اتحاد باشد؛ اما تعيين امسال با عنوان انسجام اسلامى مثل قله اى است در يك رشته كوه. علت هم واضح است؛ چون سياست دشمنان اسلام و مسلمين بر تفرقه قرار گرفته است؛ مى خواهند بين مسلمان ها ايجاد اختلاف كنند. اين براى آن ها از هر جنگ نظامى، از هر حركت سياسى، از هر چالش اقتصادى باصرفه تر است. متأسفانه زمينه ها هم فراهم شده است؛ مقدارى مربوط به تاريخ است، مقدارى هم مربوط به جهالت هاى ما در همين دوران خودِ ماست. حالا غير از اختلاف اقوام مختلف و ملت هاى مختلف، اختلاف مذاهب؛ شيعه و سنى- كه اگر مسئله ى شيعه و سنى نبود، مى رفتند سراغ مذاهب درونِ هر يك از اين دو فرقه؛ بين آن فِرق خاص و نحله هاى خاصِ تسنن يا تشيع و آن ها را آتش افروزى مى كردند، كه حالا به آن ها فعلًا كارى ندارند- چون خودِ مسأله ى شيعه و سنى، وسيله ى خوبى است براى ايجاد اختلاف بين آن ها؛ اين را ما در همه جا داريم مى بينيم. در دنياى اسلام اهتمام آن ها را مى بينيم. البته موفق نشدند؛ خدا را شكر. خواستند بعد از تشكيل دولت اسلام در يك كشور شيعى، اين جور وانمود كنند كه اختلاف بين فرق اسلامى و برادران مسلمان تشديد شده است، لكن موفق نشدند. علت هم اين بود كه دولت اسلامى، اسلامى برخورد كرد. ما در دنياى اسلام بيشترين دلسوزى را براى برادران خودمان در فلسطين كرديم كه از برادران اهل سنت ما هستند؛ در فلسطين كه شيعه اى وجود ندارد تقريباً. بيشترين پشتيبانى را از اتحاد شيعه و سنى در عراق، ما كرديم. در داخل كشور خودمان برادران شيعه و سنى در هر نقطه اى كه هستند، با الفت و مهربانى و تفاهم رفتار مى كنند. دولت اسلامى و جمهورى اسلامى نگذاشت كه استكبار بتواند به اهداف خود دست پيدا كند، ولى آن ها دارند تلاش مى كنند. متأسفانه يك جاهايى هم مى بينيم كه به حادثه آفرينى هايى هم منتهى مى كنند. هوشيار بايد باشيد.

من توصيه مؤكد مى كنم در همه ى مراسم حج، مسئله انسجام اسلامى و باطل كردن كيد دشمن را مورد توجه قرار بدهيد. البته دولت ها بايد احساس مسئوليت كنند. دولت ميزبان در كشور عربستان بايد احساس مسئوليت كند. البته مسئولين آن دولت،

ص: 39

حرفشان، اظهارشان شبيه همين چيزى است كه ما از آن ها توقع داريم، لكن بايد عملى شود و در ميدان عمل، درصحنه عمل، بايد معلوم شود كه به دنبال انگيزه هاى اختلاف نيستند وصاحبان اين انگيزه ها را هم تقويت نمى كنند، بلكه جلوگيرى مى كنند. اين بايد در عمل اثبات بشود. اين يك نكته است كه نكته ايجاد الفت و اتحاد است.

و شما از اين طرف مراقب باشيد؛ بدانيد تحريك عواطف مذهبى برادران اهل سنت كار بسيار خطا و گناه است؛ اين را به عنوان يك اصل بپذيريد. يك نقاط اختلافى وجود دارد. تكيه بر روى اين نقاط، شعله ور كردن آتش تعصبات در اين نقاط اختلاف، اين درست همان چيزى است كه امروز سازمان هاى جاسوسى امريكا و اسراييل دنبالش هستند؛ اين همان چيزى است كه آن ها مى خواهند. بعضى ها ناخواسته و بدون جيره و مواجب مى شوند مزدور آن ها، همان كارى را كه او بايد پول بدهد و بدست بياورد، آن را بدون اين كه از او اجر و مزدى هم بگيرند، برايش دارند انجام مى دهند و خشم الهى و سخط الهى را براى خودشان فراهم مى كنند.

امروز دنياى اسلام احتياج به وحدت دارد. بايد يكصدا در دنياى اسلام بلند شود. اين است كه مى تواند جلو اين ستمِ بر مردم فلسطين را بگيرد؛ اين است كه مى تواند جلو دخالت هاى مستكبرانه امريكا در خاورميانه و در كشورهاى اسلامى را بگيرد. آن ها دارند از همين شكاف ها استفاده مى كنند و مى خواهند آن را توسعه بدهند؛ براى اين كه بر سرنوشت كشورهاى اسلامى مسلط شوند. هركس در اين راه به آن ها كمك كند، پيش خداى متعال محسوب با آن هاست. و اين مواخذه عجيبى دارد از سوى پروردگار عالم. خيلى بايد مراقب بود.

نكته دوم مسئله سازندگى حج است؛ هم سازندگى شخصى و اخلاقى و معنوى- كه روحانيون محترم، علماى محترم در داخل كاروان ها مى توانند خيلى نقش ايفا كنند و هم سازندگى ملى؛ يعنى خلقيات يك ملت پخته، سنجيده، خردمند را در دوره حج، زمينه اش را براى حاجى فراهم كند.

ص: 40

اگر يك جوانى، يك مردى يا زنى در دوره حج انس با قرآن را ياد بگيرد، تأمل و تدبر در عبارات دعاها و مناجات با پروردگار را ياد بگيرد، اين مى شودسرمايه اى براى او در طول زندگى. حاجى اگر خود را مقيد كند كه در مدينه ى منوره يك ختم قرآن بخواند؛ در مكه ى مكرمه يك ختم قرآن بخواند- اينجا خانه ى قرآن است؛ محل نزول قرآن است- يا اگر نمى تواند يك ختم قرآن بخواند، يك بخش عمده اى از قرآن را بخواند با تأمل، با تدبر؛ اگر عادت كند به تأمل و تدبر در قرآن در اين مدتى كه آنجاست- بتوانيد عادت بدهيد حاجى را به اينچنين سيره ها و رويه هاى ماندگار معنوى و روحى- اين براى او مى شود يك سرمايه. قرآن يك ذخيره ى تمام نشدنى است. انس با قرآن از هر واعظى، از هر رفيق ناصحى، از هر درسى براى انسان مفيدتر است. اگر حقيقتاً انسان با قرآن رابطه برقرار كند و قرآن را بخواند براى استناره و استفاده و استضائه قلبى و معنوى خود، اين براى او از هر واعظى بالاتر است. اگر انسان اين انس را بتواند پيدا بكند، خيلى دستاورد بزرگى است.

اعمال را با تدبر انجام دادن؛ اين طواف، اين سعى، اين وقوف، اين حالت خضوع و خشوع، اين رعايت محرمات و ممنوعات دوران احرام؛ هركدام از اينها يك درس است. اين را حجاج محترم ما و برادران و خواهران عزيز ما با وارد كردن انگيزه هاى كوچك دنيايى باطل نكنند؛ مثل همين خريدن جنسى از فلان مغازه. خود اين مبتلا شدن به مراجعه ى به مراكز فروش براى يك چيز كم اهميت، يك بلا و يك مشكل است و ملابساتى كه دارد، مشكل ديگر. وقت نماز بگذرد، جلو چشم مردم، تحقير و توهين حاجى ايرانى محسوب بشود و چيزهاى ديگرى كه حالا در خلال اين، در كنار اين، پيش مى آيد. اين كه من هر سال اين را تأكيد مى كنم به دست اندركاران حج و توصيه مى كنم به برادران و خواهران حاجى، براى اين است. يك هوس كم اهميت و حقير، كل آن فضاى معنوى را ممكن است تحت تأثير قرار دهد. ما كه مردم را دعوت به زهد اباذرى كه نكرديم؛ ماها كه كوچكتر از آن هستيم كه فكر آن جور زهدى را بكنيم؛ ما دعوت مى كنيم خودمان را و مردم را به زياده روى نكردن در اين امور. ما زياده روى مى كنيم در مصرف كردن، در دل سپردن، در اهميت دادن، در دنبال كردن؛ اين زياده روى ها ضرر مى زند به فضاى معنوى.

به هر حال به نظر من روحانيون محترم مى توانند خيلى نقش ايفا كنند؛ هم با

ص: 41

زبان، هم با عمل و رفتار و برخورد با مخاطبان. و همچنين مسؤولين محترم دست اندركار حج.

به هر حال خدمت بزرگى است و شما كارگزاران حج، حج براى شما نعمت مضاعف است؛ چون علاوه ى بر نعمت خودِ حج، نعمت خدمت به حجاج و كار براى حجاج هم براى شما وجود دارد.

ان شاءالله خداوند از شما قبول كند و قلب مقدس ولى عصر- عجل الله تعالى فرجه- از شما راضى باشد و دعاى آن بزرگوار شامل حال شما باشد.

والسّلام عليكم و رحمه الله و بركاته

ص: 42

- به روز كردن معلومات روحانيون كاروان ها؛

- برنامه ريزى براى پركردن اوقات فراغت حجاج، به ويژه در مدينه؛

- تقويت سايت اطلاع رسانى حج؛

- نظرسنجى از عمره گذاران سال گذشته، براى آگاهى بيشتر از نقاط ضعف و قوت برنامه ها، زير نظر كميته نظارت و ارزيابى سازمان؛

- تقويت و غنى سازى فروشگاه هاى شاهد در مبدأ ورودى و خروجى فرودگاه ها براى جلوگيرى از بازارگردى حجاج و بهره مندى بيشتر آنان از نتايج معنوى حج.

سپس آقاى خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت نيز گزارشى از فعاليت هاى اجرايى سازمان داد و گفت: «امسالصد و دو هزار زائر ايرانى در قالب شش صد و چهار كاروان به سرزمين وحى تشرف مى يابند. بيشتر زائران ايرانى در مدينه در اطراف حرم نبوى استقرار خواهند يافت و به منظور آموزش زائران و آماده سازى آنان، نام نويسى در كاروان ها يك ماه زودتر از سال هاى گذشته آغاز شد.» وى همچنين برخى از برنامه هاى سازمان حج و زيارت را در سال جديد به اين شرح بيان كرد:

- راه اندازى دفتر توسعه حج و زيارت براى ايجاد نگاه حمايتى به سازمان هاى دولتى در زمينه سفرهاى زيارتى به ويژه حج و مشاركت در برنامه هاى جامع كشور؛

- فراهم كردن نيروهاى متخصص و جوان براى جلوگيرى از بروز تخلف در برنامه ها؛

- بهره مندى از انديشه هاىصاحب نظران در برنامه هاى مديريتى؛

- تبيين حدود وظايف و اختيارات روحانيون و كارگزاران حج؛

- رسيدگى به شكايات، به منظور خدمات رسانى بهتر؛

- تنظيم مفاهيم مورد نياز روحانيون در قالب برنامه هاى شفاهى و جزوات نوشتارى.

ص:43

ص: 44

وى خاطرنشان كرد: سازمان حج و زيارت با بر عهده داشتن مسئوليت تمهيد شرايط مختلف فيزيكى و معنوى، اعم از حمل و نقل، آمد و شد مناسب حجاج، حساسيت در زمينه پوشش مناسب افراد، تغذيه مناسب حجاج و ... بايد از زايل شدن اعمال و مناسك حج جلوگيرى كند.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى خطاب به روحانيون و كارگزاران حج تمتع سال 86 گفت: خوشبختانه تمام تجربيات مورد نياز از 28 سال قبل در اختيار شما قرار دارد و وجود اين اطلاعات مهم وظيفه شما را دو چندان مى كند. وى با اشاره به لزوم مراجعه كارگزاران حج به سخنان و رهنمودهاى مقام معظم رهبرى در زمينه مسايل حج اظهار كرد: اين مسئله هميشه بايد مورد توجه قرار بگيرد كه هيچ گاه مستغنى از رجوع به دستورات رهبرى نخواهيم بود.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى از رسانه ها به ويژهصداوسيما خواست كه در اشاعه فرهنگ حج پوياتر باشند.

افراد ديگرى كه در اين همايش سخنرانى كردند، نامشان ذكر نشده است.

در پايان اين همايش، روحانيون موفق در امور حج از سوى نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، و وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى مورد تقدير قرار گرفتند.

ص: 45

متنوع و گسترده اى براى آموزش حجاج سراسر كشور در نظر گرفته شده است و به حجاج توصيه مى شود براى آماده سازى هر چه بيشتر در اين كلاس ها شركت كرده، از منشورات و فيلم هاى آموزشى معاونت آموزش و پژوهش بعثه كه در اختيار زائران قرار داده شده است، استفاده كنند.

ايشان با اشاره به سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى گفت: با توجه به نامگذارى امسال به سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى برنامه هاى وسيعى در ايام حج و در مدينه و مكه برگزار خواهد شد تا پيام وحدت مردم ايران را به گوش ساير ملت هاى اسلامى برسانيم.

ص: 46

فرهنگى- تربيتى حج از سوى حجاج تأكيد كرد.

ص: 47

امام رضا (ع) فلسفه حج را ورود بر حضرت حق دانست و گفت: «يكى از بركات حج اين است كه انسان را در شرايطى قرار مى دهد كه از شهوات و لذت ها دور مى كند و نفس انسان را پاك مى كند، بت نفس را مى شكند و زمينه را براى بت شكنى در انسان، مسلمانان و جامعه اسلامى فراهم مى كند.» گزيده اى از اهم سخنان ايشان در نماز جمعه تهران به اين قرار است:

«زائر خانه خدا وقتى احرام عمره و حج را با ذكر لبيك مى بندد، يعنى اين كه خدايا من مطيع تو هستم و دعوت تو را اجابت كردم و تو شريك ندارى؛ بت هاى بى جان و بت نوين جهان امروز و نفس هم پايه تو نيستند».

«شعار اتحاد ملى و انسجام اسلامى با فريضه حج نزديك ترين پيوندها را دارد و هيچ عبادتى را تا اين حد نزديك به اين شعار نمى توان يافت.»

«تلاش براى هرچه پررنگ تر كردن شعار وحدت در حج، وظيفه مهم كارگزاران تبليغى و فرهنگى حج است.»

«منشأ تمام فسادها، بت نفس است و ساير بت پرستى ها به اين بت پرستى ختم مى شوند و حج اين مشكل را در جامعه و امت اسلامى مى تواند علاج كند و حج ابراهيمى يا به تعبير امام راحل، حج ابراهيمى محمدى، بت نفس و بت هاى نوين جهان امروز را مى تواند بشكند.»

«نخستين اثر حج، تهذيب نفس و خودسازى است و انسان را از انواع آلودگى ها پاك مى كند. اگر آن گونه كه در اسلام مقرر شده است، حج برگزار شود، حاجى از انواع آلودگى ها پاك مى شود.»

«نخستين مكان و زمان براى تبليغ انسجام اسلامى به گفته امام راحل كنار خانه توحيد است و اين وحدت با دعوت و تبليغ دامنه دار بايد به وجود آيد و مركز آن مكه مكرمه در زمان اجتماع مسلمانان در فريضه حج است».

«آن روز كه امام عصر [ظهور مى كنند، مساله انسجام اسلامى با تبليغ دامنه دار از كنار خانه كعبه به وسيله ايشان تعقيب مى شود. اين حركت از ابراهيم آغاز شد و پيامبر (ص) آن را احيا كرد و امام عصر [حكومت جهانى خود را با اين شعار از كنار

ص: 48

كعبه آغاز مى كند.»

«در ديدار كارگزاران با مقام معظم رهبرى، وحدت و همدلى مسلمانان به عنوان يكى از مهم ترين نيازهاى دنياى اسلام مطرح شد و به اين دليل، با توجه به فتنه انگيزى دشمنان اسلام براى ايجاد اختلاف در ميان امت اسلامى و بخصوص ايرانى ها، رهبر انقلاب با فراست و تيزهوشى، شعار امسال را انسجام اسلامى قرار دادند و آن را مهم ترين نياز دنياى اسلام برشمردند.»

«همه از كشور ميزبان و حجاج كشورهاى ديگر و ايرانى ها بايد در راستاى انسجام اسلامى و جلوگيرى از بروز هرگونه زمينه اختلاف تلاش كنند و اين يك وظيفه است و طبق فرمايشات مقام معظم رهبرى بايد اين شعار در حج امسال تبلور بيشترى داشته باشد و مهم ترين وظيفه دستگاه هاى مرتبط محسوب مى شود.»

«اگر واقعا دولت هاى اسلامى بخواهند بر مشكلات خود و امت اسلامى در سراسر جهان بر استكبار پيروز شوند، بايد الزاماتى را قبول كنند كه نخستين آن ها انسجام اسلامى و اتحاد ملى است. فقط با شعار دادن به وحدت اسلامى دست نمى يابيم و براى تحقق آن بايد اقداماتى انجام شوند كه نخستين توصيه مقام معظم رهبرى براى افزايش انسجام اسلامى، تكيه بر اصول مشترك كشورهاى مسلمان و دورى از مواردى است كه مذاهب اسلامى و ملت ها را جدا مى كنند. در اين باره، دولت ها و علماى اسلامى نقش عمده اى مى توانند داشته باشند.»

«تعصب هاى بين مذاهب مسلمانان نبايد تحريك شوند، اما متاسفانه در داخل و خارج كشور بعضى افراد ناآگاه ممكن است با انگيزه هاى خوب، ولى به دليل ناآگاهى حركت هايى را در راستاى اهداف دشمن انجام دهند و عواطف مذهبى ساير مسلمانان را تحريك كنند. طبق فرمايش رهبر انقلاب، تحريك عواطف مذهبى و فراهم كردن زمينه اختلاف گناه است و كسانى كه اين كار را انجام مى دهند، به برآورده شدن هدف سازمان هاى جاسوسى و آمريكا كمك كرده اند كه اين نكته مهمى براى علاقه مندان به زمينه سازى براى حكومت جهانى اسلام است.»

«اميدواريم با تلاش هاى امسال در حج كه به دستور مقام معظم رهبرى انجام

ص: 49

مى شوند، اين شعار بيش از پيش تقويت شود و از طريق رسانه ملى به داخل كشور منتقل شود تا نقش موثرى در تحقق اين شعار بخصوص در آستانه ى انتخابات داشته باشد. هرچه مردم حضور پررنگ و قوى در انتخابات امسال داشته باشند و آراى بيشترى كسب شود، نشانگر وحدت ملى و انسجام اسلامى است و اين موضوع نشان مى دهد كه مردم پيام اين شعار رهبر انقلاب را دريافت كرده و تنها به شعار دادن اكتفا نكرده اند و اين شعار در جامعه ى ما محقق شده است.»

«امروز منشأ اصلى تمام مفاسد در جوامع اسلامى و جهان استكبار جهانى است.»

«تنها راه شكستن اين بت، وحدت و انسجام اسلامى است.»

«نخستين گام براى تحقق شعار وحدت امت و انسجام ممالك اسلامى، تبليغ اين فريضه در ايام حج است؛ چنان كه امام عصر [نيز نجات امت اسلامى را از كنار خانه خدا شروع مى كنند.»

«كشور ميزبان و حجاج كشورهاى ديگر و ايرانى ها بايد در راستاى انسجام اسلامى و جلوگيرى از بروز هرگونه اختلاف تلاش كنند.»

«فقط با شعار دادن به وحدت اسلامى دست نمى يابيم. براى تحقق آن بايد نخست بر اصول مشترك كشورهاى مسلمان و پرهيز از افتراقات تكيه كنيم. در اين باره، دولت ها و علماى اسلامى نقش عمده اى دارند.»

«به شدت بايد از تحريك عواطف مذهبى پيروان ساير مذاهب پرهيز كرد.»

ص: 50

گذرنامه زائران دريافت شد كه اين عمليات، در سال از مهرماه صورت گرفت؛ اما امسال گذرنامه زائران يك هفته زودتر دريافت گرديد و بر اين اساس، ثبت نام آن ها در كاروان ها دو هفته زودتر از سال گذشته آغاز شد. مدير كل پشتيبانى سازمان حج و زيارت در پايان تأكيد كرد: مديران كاروان ها بايد زائران را نسبت به بيمه، نحوه پزشكى حج و خدمات آن توجيه كنند تا پس از سفر اعتراضى در اين باره وجود نداشته باشد.

حجت الاسلام قاضى عسكر، معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى نيز طى سخنانى اظهار داشت: از ظرفيت بزرگ حج متأسفانه بهره كافى نبرده ايم؛ اما به يمن تلاش هاى بسيارى كهصورت گرفته است، هر سال وضعيت حج روبه رشد و بهبود نسبى است. وى با اشاره به تهيه و ارسال ابزار آموزشى براى استفاده زائران، گفت: اطلس عربستان نيز با توجه به تغييراتصورت گرفته در اين كشور امسال اصلاح شده، در اختيار مديران كاروان ها قرار مى گيرد. وى ادامه داد: روز گذشته، در شوراى راهبردى حج، برنامه آموزشى كاروان ها تصويب شد كه پس از تأييد نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت به كاروان ها ابلاغ مى شود تا در بخش آموزش سليقه اى رفتار نكنند. معاون آموزش و پژوهش بعثه، با بيان اين كه هدف ما در حج با انتشار كتاب و محصولات فرهنگى، فروش آن ها نيست، بيان كرد: از اين فرصت و علاقه زائر بايد استفاده شود تا اطلاعات آن ها در مسايل مختلف ارتقا يابد؛ زيرا درست نيست كه زائر به حج برود و در آن جا متوجه شود كه اطلس يا كتابى توليد و منتشر شده است. به گفته وى: «در بخش حجاب، كارهاى كارشناسى بسيارىصورت گرفته و امسال در عمره بهصورت دستورالعملى به دفاتر و كاروان ها ابلاغ شده است. بايد در بحث حجاب، منطقى و عاطفى عمل كرد و مبانىصحيح را در اين باره مطرح نمود تا بتوان در اين فرصت كوتاه زائر را با رفتارى كاملًا مقبول به عربستان اعزام كرد.

قاضى عسكر گفت: در چند ماه اخير مسئولان كشور تلاش كردند در مذاكره با مقامات عربستانى فشار بر زائران ايرانى را كمتر كنند؛ ولى با چند كار نادرست، تمام اين تلاش ها باطل مى شوند. وى تأكيد كرد: در فعاليت هاى فرهنگى موازى كارى خطاى بزرگى است. گاهى در برخى كتاب ها غلطهايى راه مى يابد كه دردسرساز است. او با

ص: 51

بيان اين كه سطح بندى در دستور كار قرار دارد، افزود: در كاروان ها افرادى با تحصيلات متفاوت حضور دارند. بنابراين بايد آموزش ها متناسب با سطح تحصيلات اين افراد ارايه شوند.

در ادامه اين همايش، يكى از كارشناسان بخش نظرسنجى سازمان حج و زيارت با مقايسه حج و گفت: هفتاد و نه درصد زائران از حج به طور كلى رضايت داشته و حدود يك درصد از زائران از اين حج ناراضى بودند. در دو سال گذشته، بيش از درصد زائران را بانوان تشكيل داده اند و تعداد بانوان زائر هر سال بيشتر مى شود. وى بيان كرد: زائران در سال هاى و در بخش اطلاع رسانى به ترتيب/ درصد و درصد رضايت داشته اند كه درباره ى اعزام به عربستان اين ميزان رضايت در سال بيش از درصد و در سال، درصد بوده است.

ابوالحسن رضوى با بيان اين كه برنامه ريزى حج پيش از عمليات حج آغاز شده بود، افزود: قرارداد حدود درصد از ظرفيت مسكن حج هم زمان با حج تنظيم شد كه كيفيت مسكن حجاج امسال نسبت به سال هاى گذشته بهتر است وصددرصد ساختمان هاى مدينه در منطقه مركزى قرار دارند.

وى اظهار داشت: حدود درصد از ظرفيت كاروان هاى امسال در منطقه عزيزيه مكه اسكان مى يابند و براى حج امسال قرارداد ساختمان منعقد شده است.

او تصريح كرد: با توجه به افزايش تعداد زائران در سه سال اخير تا پنج هزار نفر، مسكن اين ظرفيت اضافى نيز تأمين شده است و تعداد اعزام حج امسال از هزار نفر بيشتر مى شود.

رضوى با بيان اين كه كاروان در مدينه قبل و كاروان در مدينه بعد هستند، گفت: امسال اعزام زائران از ايستگاه پروازىصورت مى گيرد.

مدير كل برنامه ريزى و نظارت سازمان حج و زيارت اظهار داشت: تمام زائران بايد به پزشك مراجعه كنند و تا زمانى كه تأييديه پزشكصادر نشده است، مدير كاروان بهصدور قبض مابه التفاوت مجاز نيست. همچنين مديران كاروان ها تا تيرماه بايد عوامل خود را معرفى كنند و اكنون نيز نام پزشكان و روحانى كاروان ها براى

ص: 52

انتخاب در كاروان هاى حج در سايت اينترنت سازمان قرار دارد.

رضوى با اشاره به مسايل پروازى زائران در حج، بيان كرد: مديريت اجراى عمليات پرواز زائران ازسوى هما انجام مى شود. سال گذشته، ايران اير و سعودى ايرلاين اعزام زائران را برعهده داشتند، ولى هر دو ايرلاين به صورت موازى عمل مى كنند.

او در پايان با اشاره به سن بازنشستگى مديران كاروان ها كه اعتراض برخى را به دنبال داشت، اضافه كرد: عمليات حج سنگين است و كار هر فردى نيست. بنابراين در سن خاصى، توانايى كافى و مناسب براى انجام اين عمليات وجود دارد. همچنين همواره انتخاب عوامل خوب يكى از دلايل موفقيت مدير كاروان است.

ص: 53

صورت گيرد.

آيت الله محمدى رى شهرى وظايف محول شده به معاونت برنامه ريزى، نظارت و ارزشيابى را جزء سنگين ترين و حساس ترين مسئوليت ها دانست و تصريح كرد: تحولات كنونى و روند رو به رشد سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبرى ارتباط مستقيمى با ميزان كارايى و اثرگذارى اين معاونت خواهد داشت.

وى همچنين با اشاره به حضور نيروهاى كارشناس و زبده و همچنين ظرفيت هاى مناسب موجود در اين معاونت اظهار اميدوارى كرد حداكثر تلاش براى بهره مندى از امكانات و نيروها براى برآورده شدن انتظارات موجود از معاونت برنامه ريزى، نظارت و ارزشيابىصورت گيرد.

آيت الله رى شهرى تصريح كرد: بايد نقاط ضعف و قوت ساختار كنونى در حج سال جارى با دقت و حساسيت بالا شناخته و مرتفع گردد و حاصل كار همكاران اين معاونت، برنامه قوى تر براى مديريت در سطوح مختلف اجرايى و فرهنگى حج باشد.

سرپرست حجاج جمهورى اسلامى ايران گفت: نهايت تلاش بعثه مقام معظم رهبرى اجراى آبرومندانه تر مراسم حج و عمره در كشور ميزبان است. علاوه بر اين كه بايد از حداكثر فرصت ها و امكانات براى بهره مندى بيشتر از ظرفيت هاى معنوى حج استفاده شود.

وى با تأكيد بر اين نكته كه بايد همه مأموريت ها در حوزه بعثه و سازمان حج در اين معاونت پوشش داده شود، تصريح كرد: ارزيابى از عملكرد مديران اجرايى بايد با در نظر گرفتن مشكلات، شرايط كارى و امكانات موجودصورت گيرد.

آيت الله رى شهرى بر هماهنگى با ستادهاى مستقر در كشور عربستان تأكيد كرد و گفت: در نحوه نظارت و ارزشيابى اصل بر هماهنگى و عدم بروز تنش در كارها است.

وى گفت: در كنار دفاع از حقوق زائر بايد دفاع از حقوق كارگزاران نيزصورت گيرد، بهصورتى كه تأمين حقوق زائر تنشى بين وى ومدير يا روحانى كاروان به وجود نياورد.

ص:54

ص: 55

كشور در مشهد با تخفيف ويژه به بازديدكنندگان عرضه شد.

ص: 56

وى، افزودن بخش جديدى در سازمان حج و زيارت با عنوان «دفتر توسعه حج و زيارت» با هدف ايجاد نگاه حمايتى به سازمان هاى دولتى در زمينه سفرهاى زيارتى به ويژه حج و مشاركت در برنامه هاى فرهنگى جامع كشور را از ديگر برنامه هاى اين حوزه دينى و فرهنگى كشور عنوان كرد. قهرودى با اشاره به فعاليت هاى پيگير سازمان حج براى اسكان حجاج گفت: اسكان حجاج ايرانى در نزديكى حرمين از فعاليت هايى است كه با همكارى مديران كاروان ها و بهره گيرى از سلايق آن ها محقق شده است. وى در پايان از حضور زود هنگام حجاج در كلاس هاى آموزشى حج تمتع 86 خبر داد و افزود: اين امر به منظور ارايه ى اطلاعات و آموزه هاى مورد نياز حجاج در ايام حج يك ماه زودتر انجام شد.

ص: 57

مراسم حج و ارائه خدمات به زائران ايرانى قول مساعد داده اند.

همزمان يك مقام عربستان سعودى، زائران ايرانى را با انضباطترين زائران حج در اماكن مقدس مكه مكرمه توصيف كرد. روزنامه الوطن چاپ عربستان سعودى نيز نوشت: «حجاج ايرانى در مشاعرمقدس ودر رمى جمرات و نيز هنگام ترك عربستان منضبطترين زائران حج هستند. ايران از كشورهايى است كه حجاج آن هيچ گونه تخلف يا تأخيرى در ترك خاك عربستان ندارند. هماهنگى هاى ميان دو طرف ايرانى و سعودى را عامل سرعت يافتن امور انتقال، اسكان و جابجايى حجاج بيت الله الحرام دانست.»

ص: 58

و آموزش، شيعه در عربستان و آمادگى براى سفر حج، راهنماى زائران در حج و اطلاعات مفيد ديگر وجود دارد.

ص: 59

امسال همانند سال هاى گذشته جمعى نزديك به 50 نفر از روحانيون، معين ها و معينه هاى اهل سنت براى حضور در كاروان هاى اهل سنت پيش بينى شده است.

اهتمامى كه مجموعه نظام جمهورى اسلامى براى خدمات رسانى به اهل سنت در سراسر كشور دارد اين است كه هيچ گونه فاصله، تفاوت مذهبى يا قومى براى كاروان شيعه و اهل سنت وجود ندارد و انتخاب ساختمان ها و كاروان ها تماما به گونه اى عادلانهصورت گرفته است.

ص: 60

بروشور، لوح فشرده، نوارهاى ويديويى و كاست تهيه و توزيع شده است. همچنين انتشارات مشعر تا كنون حدود 80 جلد كتاب را با تسهيلات ويژه در اختيار زائران قرار داده تا خود كتاب هاى مورد علاقه خويش را انتخاب كنند و لوح فشرده اى شامل 95 جلد كتاب با هدف پاسخگويى به شبهات تهيه شده است. اطلس حج نيز در حجم كوچك و نقشه هايى از مكه و مدينه تهيه و در ميان زائران توزيع شده اند كه اين مجموعه نيازهاى اوليه ى زائران و حتى محققان كشور را درباره موضوع هايى مانند حج، عمره عتبات عراق و سوريه برآورده مى كنند.

همزمان طرحى در دست اجراست كه از فرصت 13 ساله انتظار زائران براى تشرف، استفاده شود و قرار بر اين است كه اطلاع رسانى از بعد ثبت نام آغاز شود. در كنار آن، نظام جامع آموزش و پژوهش درحال تهيه است كه به موضوع انتظار طولانى زائران براى تشرف توجه شده است. زائران در اين مدت، تحت تعليم قرار مى گيرند. از جمله اين آموزش ها، آموزش زبان عربى است تا زائران بتوانند در مكه و مدينه با مردم ديگر كشورهاى اسلامى راحت تر ارتباط برقرار كنند.

نظام آموزش مجازى زائران نيز از سال آينده راه اندازى مى شود. طرح اين نظام آموزشى تصويب گرديده و امكانات و بودجه لازم براى آن درنظر گرفته شده است و با توجه با پراكندگى زائران در كشور و حتى خارج از كشور، از سال آينده آموزش هاى مجازى آغاز مى شود.

نظام آموزش متمركز زائران با حضور 26 هزار نفر از زائران برگزار شد. بيش از 95 درصد زائران نسبت به اين نوع نشست ها، اظهار رضايت داشته اند كه اين آمار نشان مى دهد گرايش مردم به برنامه هاى متنوع دينى كه همراه با استفاده از ابزار روز باشد، بيشتر است.

صدا و سيما هم سرمايه گذارى خوبى در موضوع حج و زيارت كرده است. در گذشته بسيارى از هنرمندان به اين حوزه وارد نمى شدند، اما اكنون بيشتر كارگردانان معروف تمايل دارند كه فيلمى درباره حج بسازند و حتى تعدادى از اين افراد به حج

ص: 61

مشرف مى شوند تا فيلمى در اين باره تهيه كنند

ص: 62

انسجام اسلامى قرار داريم، تأكيد كرد كه نمى بايست به گونه اى رفتار كنيم كه خواسته يا ناخواسته گرفتار تفرقه شويم.

ص: 63

رغبت ايرانى هاى خارج كشور به حج در اين سال ها بيشتر شده است و افرادى كه به اين سفر مشرف مى شوند، مسئوليت هاى مهم و تحصيلات عالى دارند و در دو سال گذشته به دستور نماينده محترم ولى فقيه در امور حج و زيارت سعى شده، مشكلات سفر آن ها بررسى شود و حتى امسال ظرفيت كاروان هاى آن ها افزايش يافته است و كتاب هايى به آن ها هديه و همايشى براى آن ها برگزار مى شود تا افراد بيشترى جذب شوند و در داخل كشور نيز خدمت كنند.

ص:64

ص: 65

شده است. در حالى كه شناخت امكانات و ظرفيت هاى موجود فرهنگى كشور و استفاده بهينه از آن ها به شدت هزينه هاى فرهنگى را كاهش مى دهد. يكى از نمونه هاى موفق در اين زمينه، طرح شوراهاى فرهنگى است كه به رغم گستره حوزه عمل و حجم وسيع نيروهاى انسانى، نه تنها هزينه اى را بر ستاد تحميل نمى كند، بلكه در بسيارى موارد حمايت هاى مردمى از فعاليت هاى فرهنگى بعثه را به دنبال دارد.

ص: 66

و جذب نيروهاى قابل، دقت عمل و حساسيت ها و احتياطهاى لازم اعمال نشود، با وجود طرح هاى كامل و خوب و هزينه هاى هنگفت كارها به سرانجام دلخواه نمى رسد. همين امر، ريشه اصلى بسيارى از آسيب هاى فرهنگى موجود در كشور است. بى جهت نيست كه خداوند متعال «واگذارى مسؤوليت ها به اهل آن» را از ويژگى ها و متغيرهاى اساسى و تعيين كننده مديريت الهى در عالم برشمرده «(1)» و آن را به مؤمنان سفارش كرده است. «(2)»

بر اين اساس در برنامه عمل شوراهاى فرهنگى در حج 1386، به مقوله شناسايى و جذب نيروهاى كارآمد و تأثيرگذار در دو حوزه «مديريت» و اعضاى شوراهاى فرهنگى تأكيد و توجه اساسى مبذول شده است.

2. مشاركت حقيقى و برنامه ريزى شده شوراها: در جمع زائرانى كه به عضويت شوراهاى فرهنگى درمى آيند، نيروهاى بسيار مجرب و كارآمدى در عرصه هاى مختلف به چشم مى خورد كه بايد از تجربه و دانش آن ها در شكوفايى و توسعه فعاليت هاى فرهنگى استفاده كرد. از سوى ديگر وقتى اعضاى شوراى فرهنگى طرح ها و برنامه هاى فرهنگى را از خود بدانند، براى انجام و اجراى آن از انگيزه و اهتمام بيشترى برخوردارند. به همين منظور و در جهت مشاركت واقعى و مؤثر شوراها در طراحى و فعاليت هاى فرهنگى، برنامه عمل شوراهاى فرهنگى امسال به گونه اى برنامه ريزى شده است كه شوراهاى فرهنگى، حضور تأثيرگذار خود را در عرصه طراحى و پيشنهاد برنامه هاى فرهنگى احساس كنند.

3. هدايت و مديريت نامحسوس: مشاركت فعال و مؤثر شوراهاى فرهنگى در طراحى برنامه هاى فرهنگى كاروان منافاتى با اصل اجتناب ناپذير «هدايت و مديريت ستادى» ندارد. در عرصه مديريت فعاليت هاى فرهنگى، نبايد دچار افراط (تمركزگرايى) يا تفريط (تفويض امور و رفع مسئوليت از خود) شد. به همان اندازه كه تمركزگرايى

ص: 67

مفرط، انگيزه هاى كار و خلاقيت را در زيرمجموعه از بين مى برد، تفريط مديريتى، ناهماهنگى، تنش و حركت هاى پيش بينى ناشده و غيرقابل كنترل را به دنبال دارد. به همين منظور در رويكرد جديد، در كنار «اصل مشاركت فعال شوراهاى فرهنگى» به مقوله «برنامه ريزى، هدايت و مديريت نامحسوس شوراها و برنامه هاى فرهنگى» اهتمام بيشترى شده و مسؤوليت تبيين و تعيين سياست هاى فرهنگى فرابخشى و كلان و نظارت مستمر و دقيق بر حسن اجراى آن به بعثه مقام معظم رهبرى واگذار شده است.

4. نظارت و تشويق: با توجه به نقش انكارناپذير نظارت و تشويق در ايجاد انگيزه و توان مثبت نيروها، برنامه عمل شوراهاى فرهنگى در سال جارى به گونه اى طراحى و پيشنهاد شده كه سرانجام آن به انتخاب و معرفى و تقدير از برترين ها ختم شود.

5. ماندگارى دستاوردها: در بسيارى از فعاليت هاى فرهنگى، سيره مديريتى ما، شبيه كشاورزى است كه نهالى را كاشته و رنج نگهدارى آن را به جان خود خريده است، اما هنگام ثمردهى آن را به حال خود رها مى كند. دريغ است كه شيشه عمر اين نهال مبارك (شوراهاى فرهنگى كاروان) در پايان موسم شكسته شود و درست در هنگامى كه فصل زندگى و ثمردهى آن ها فرارسيده، فصل خزانش را رقم زنيم. كمك به استمرار تشكيل شوراهاى فرهنگى و فعاليت آن ها پس از موسم از محورهاى اساسى برنامه عمل شوراها در حج 86 است.

ص:68

ص: 69

موضوع مهم و حياتى اختصاص يافت.

بديهى است كه فريضه و موسم حج، بيشترين مناسبت را با اين راهبرد جهانى و شعار بى المللى اسلامى دارد. از اين رو تمام امكانات و برنامه هاى حج امسال، در خدمت تحقق اين آرزوى ديرين مسلمين بسيج شد و هيچ فعاليتى بيرون از اين سياست مبارك و كارآمد تدارك نگرديد. آيت الله محمد محمدى رى شهرى در همه ديدارها و گفت وگوها با مسئولان و زائران كشورهاى اسلامى، سخن از انسجام و وحدت ملل اسلامى گفتند و اهميت و ضرورت اين راهبرد نجات بخش را پيوسته گوشزد مى كردند.

همه همايش ها و برنامه هاى جنبى حج 86 گرد همين محور سازمان دهى شدند و تمام سخنرانى ها و گفت وگوها، درباره ضرورت و راهكارهاى اتحاد جهانى مسلمين در برابر دشمنان و مشكلات آنان بود. در عنوان همه همايش ها و نشست هاى علمى قيد «انسجام اسلامى» مى درخشيد و همه جا سخن از آسيب تفرقه و پراكندگى بود. نام برخى برنامه ها و همايش ها به اين قرار بود:

- تقريب مذاهب و انسجام اسلامى؛

- زن و نقش او در انسجام اسلامى؛

- حج، نماد وحدت و انسجام اسلامى؛

- ميثاق برادرى ميان كاروان هاى شيعه و اهل سنت؛

- همايش قدس و انسجام اسلامى

...

بدين رو مى توان حج 86 را فريادگر وحدت و يك دلى همه مسلمانان جهان ناميد و اميد بست كه اين تلاش مقدس و مؤثر، هر چه زودتر به بار نشيند و همه كشورهاى اسلامى را برخوردار از ميوه آزادى و استقلال كند.

ص: 70

بودند و آقاى دكتر احمدى نژاد اولين رييس جمهور اسلامى ايران است كه در زمان رياستش اين آيين ابراهيمى را به جا مى آورد. در يك سال گذشته دكتر احمدى نژاد، دو بار به عربستان سفر كرده است. سفر وى به عربستان با هدف گسترش روابط دو جانبه در اسفند ماه سال و شركت در اجلاس سران اوپك در آبان ماه در رياض، دو سفر قبلى رييس جمهورى كشورمان به عربستان سعودى بود.

اگرچه دعوت از رييس جمهور براى شركت در حج تمتع سال 1386، رسمى و از سوى پادشاه عربستان بود، اما اين سفر جنبه رسمى و ديپلماتيك نداشت. احمدى نژاد به مدت پنج روز در عربستان، موفق به اداى مناسك تمتع و همچنين برخى رايزنى هاى بين المللى شد.

در آستانه سفر رييس جمهورى ايران به مكه مكرمه جهت شركت در آيين حج تمتع، نشريه «زائر» كه بهصورت روزانه از سوى بعثه مقام معظم رهبرى منتشر مى شود، ويژه نامه اى را منتشر كرد.

درصفحه نخست ويژه نامه، در مطلبى تحت عنوان «ديپلماسى در خدمت همگرايى» با اشاره به اين كه امسال احمدى نژاد مهمان ويژه پادشاه عربستان است، آمده است: احمدى نژاد در دوران حضور در جايگاه رياست جمهورى كشورمان ظرفيت هاى تازه اى از همگرايى منطقه اى، نزديكى كشورهاى اسلامى و ناكام ساختن تلاش هاى تفرقه افكنانه دشمنان اسلام به نمايش گذاشته است.

تشريح ابعاد سفر رييس جمهورى به مكه از قول اسفنديار رحيم مشايى معاون رييس جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگى و گردشگرى كه در مكه به سر مى برد، مطلب ديگر اين ويژه نامه است.

دكتر حسينى سفير كشورمان در عربستان سعودى هم طى مطلبى كه در اين ويژه نامه درج شده، مى گويد: دكتر احمدى نژاد با دعوت رسمى و كتبى پادشاه عربستان براى حج تمتع دعوت شده است و شخص آقاى ملك عبدالله به دليل تمايل و علاقه فراوان به توسعه و تعميق روابط با ايران و نيز شخص رييس جمهورى كشورمان، خواستار اين سفر شده است.

ص: 71

آيت الله رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج نيز گفت: سفر دكتر احمدى نژاد به حج تمتع، سرفصل تازه اى در روابط دو كشور محسوب مى شود و بعثه مقام معظم رهبرى آماده استقبال از رييس جمهور است.

رييس جمهورى اسلامى ايران در حاشيه مراسم دعاى عرفه درصحراى عرفات با رييس جمهور مالديو و نخست وزير بنگلادش ديدار و گفت وگو كرد. رؤساى جمهورى اسلامى ايران و مالديو در اين ديدار بر گسترش روابط دوجانبه تأكيد كردند. دكتر احمدى نژاد همچنين در حاشيه مراسم دعاى عرفه با نخست وزير بنگلادش ديدار كرد. رييس جمهورى اسلامى ايران و نخست وزير بنگلادش در اين ديدار براى سربلندى و پيشرفت بيش از پيش ملت ها و دولت هاى دو كشور آرزوى موفقيت كردند.

سخنرانى در منا در جمع حجاج ايرانى از ديگر برنامه هاى رييس جمهور بود. به اين ترتيب جشن عيد سعيد قربان با حضور رييس جمهورى اسلامى ايران در محل بعثه مقام معظم رهبرى در سرزمين منا برگزار شد. دكتر محمود احمدى نژاد، رييس جمهورى اسلامى ايران پس از به جا آوردن اعمال حج در روز عيد قربان، در ميان استقبال زائران ايرانى وارد بعثه مقام معظم رهبرى در منا شد و سخنرانى كرد. رييس جمهور در اين مراسم كه نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، جمعى از علما و روحانيون و حجاج ايرانى حضور داشتند، پس از خوشامدگويى آيت الله رى شهرى شروع به سخنرانى كرد. محورهاى سخنرانى ايشان، عبارت بود از جايگاه ولايت و امامت در اسلام، ماجراى دانشگاه كلمبيا و مسئله هسته اى ايران و اهميت اصل برائت در ايام حج.

وى بامداد روز شنبه اول دى ماه به تهران بازگشت.

ابراز هيجان مسلمانان كشورهاى مختلف عليه آمريكا و اسرائيل با ديدن احمدى نژاد، از مهم ترين رخدادهاى سياسى اين سفر بود. اين ابراز احساسات، بيش از همه هنگام طواف در مسجدالحرامصورت گرفت.

آنچه در زير مى خوانيد، گزيده اى از انعكاس اخبار و آثار سفر رييس جمهور به عربستان سعودى است:

ص:72

ص: 73

ديروز در مراسم برائت از مشركين در بعثه مقام معظم رهبرى در عرفات نيز حاضر شود كه به دليل ازدحام بيش از حد جمعيت استقبال كننده، نتوانست به موقع خود را به اين مراسم برساند. مراسم دعاى عرفه نيز در فضاى معنوى خاصى با حضور رييس جمهورى برگزار شد.

ص:74

ص: 75

كريمى در عين حال، ابراز اميدوارى مى كند كه با سفر رييس جمهورى به عربستان، مسلمانان دو كشور از فرصت هاى تازه اى براى سفر به اماكن متبرك برخوردار شوند و زائران بيشترى از ايران بتوانند در قالب سفرهاى عمره و تمتع به عربستان سفر كنند.»

حجت الاسلام محمدحسين طبيب زاده، از مبلغان حاضر در بعثه مقام معظم رهبرى، اين سفر را يك موفقيت بزرگ قلمداد مى كند و مى گويد: «حضور احمدى نژاد در مناسك حج به مثابه يك شعار مهم است. او حالا به انسانى اثرگذار درصحنه جهانى تبديل شده و آمدنش به مكه مكرمه مى تواند منشأ خيرات فراوانى براى كشورمان باشد؛ علاوه بر اين كه پيش از اين چنين دعوتى از مسئولان كشورمان نشده بود.»

در همين حال، حسن تهرانى، مدير كاروان 17561 تهران مى گويد: «سفر رؤساى جمهور كشورمان به عربستان، هميشه مايه بركات فراوانى براى حجاج و زائران ايرانى بوده است.

خانمصالحى، زائر يزدى مى گويد: «حضور رييس جمهورى مى تواند شور و هيجان حج امسال را بالا ببرد. مردم ما دوست دارند او را در ميان خود ببينند؛ چرا كه تاكنون مسئولى در ميان مردم عادى به حج مشرف نشده است.»

احمدصحنى از كاروان تهران نيز عقيده دارد: «حضور احمدى نژاد در كاروان هاى ايرانى، وجهه مردمى او را نزد افكار عمومى تقويت كرده، موجب افتخار ايرانيان خواهد شد. از طرف ديگر، حج فرصتى است كه ما مى توانيم در يك مجمع جهانى حرف ها و ديدگاه هايمان را با جهان اسلام در ميان بگذاريم.»

محمود عجمى نيز كه با او هم كاروان است، مى گويد: «سخنان احمدى نژاد در سراسر دنيا پژواك خواهد يافت و مردم جهان، به خصوص برادران مسلمان ما خواهند دانست كه اصول و آرمان هاى انقلاب چيست و ما به دنبال چه هستيم.»

عباس خوشيده نيز كه روزى با احمدى نژاد در شهردارى تهران همكار بوده است، مى گويد: «مطمئن هستم كه مردم از حضور او در مناسك حج مفتخر و خوشحال خواهند شد، چرا كه يكى از امتيازات او، مردمگرايى و جوشش با آحاد ملت است.

ص: 76

به گونه اى كه حتى پيش بينى مى كنم زائران كشورهاى ديگر نيز بسيار علاقه مند باشند كه با او ديدار و گفت وگو كنند.»

ص: 77

بدون مشكل خاصى برگزار گرديد.

تجربه سال هاى گذشته، حسن انتخاب در گزينش همكاران، همراهى بيشتر مسئولان سعودى (نسبت به سال هاى گذشته) و برخى تصميماتصحيح در زمينه اسكان و حمل ونقل موجب گرديد كه حج امسال با كمترين مشكل و دغدغه برگزار گردد.

همدلى و همسويى كامل مسئولان سازمان حج، به ويژه رييس محترم آن، آقاى خاكسار قهرودى، با سرپرست حجاج و نماينده ولى فقيه در امور حج، از ديگر عوامل مهم در پيشرفت برنامه ها و مسئوليت ها بود. فضا و محيط بعثه، سرشار از همدلى و تفاهم بود و اكثريت مطلق همكاران بعثه و سازمان حج، به چيزى جز پيشرفت امور و خدمت رسانى به زائران نمى انديشيدند. در ساختمان بعثه جمهورى اسلامى ايران، علاوه بر استقرار كاركنان بعثه و سازمان حج، هزاران زائر نيز حضور داشتند و همگى در كنار هم به كار خود مشغول بودند.

ص: 78

گفتنى است كه معاونت آموزش و پژوهش حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت در مهر 1386 برنامه هاى فرهنگى كاروان هاى حج را در سال 86 منتشر كرد و از مسئولان اجرايى و فرهنگى كاروان ها خواست كه هماهنگ تر از هر سال به اين برنامه ها توجه و عنايت كنند.

ص: 79

وزارت بهداشت عربستان همچنين از آمادگى كامل جهت خدمت رسانى به زائران خانه خدا خبر داد و اعلام كرد: سه هزار و تخت در هفت بيمارستان و مركز بهداشتى در مشاعر مقدسه براى اين منظور تجهيز و آماده سازى شده است. اما خوشبختانه، رييس گروه پزشكى حج كشورمان به خبرنگار خبرگزارى جمهورى اسلامى در مكه گفت: تاكنون هيچ مورد حاد و پيش بينى نشده اى در ميان زائران ايرانى وجود نداشته است.

در حج امسال با راه اندازى بيمارستان هاىصحرايى و مجهز به خصوص درصحراهاى عرفات، مشعر و منا، تقويت خدمات دهى با استقرار پزشك در كاروان ها و همچنين كارهاى پيشگيرانه و نظارت هاى دقيق بهداشتى تلاش شده كه خدمات بهداشتى و پزشكى مناسب به حجاج ارائه شود.

آمار مراجعه كنندگان به واحدهاى عمومى و تخصصى بيمارستان مركز پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران، تا چهارم دى ماه بيش از هزار مورد اعلام شد كه شش هزار و نفر در درمانگاه تخصصى اين بيمارستان معاينه شده اند.

وى معاينه هزار و نفر در درمانگاه هاى عمومى، مورد خدمات دندانپزشكى، مورد بسترى در بخش هاى مختلف، مورد بسترى در اورژانس، موردبسترى درسى. سى. يو را از ديگر كارهاى انجام شده دراين بيمارستان عنوان كرد.

ص: 80

گذشته، ارائه حساسيت هاى بالاى مراجع عظام و برخوردهاى جدى، توجه مسئولان عربستان سعودى براى پى گيرى مشكلات و همكارى و هماهنگى ميان دستگاه هاى اجرايى از جمله ويژگى هاى حج امسال براى كسب اين رتبه بودند.

وى ادامه داد: با توجه به درنظر گرفتن امكانات مناسب تر نسبت به حج گذشته و توجه جدى به رويكردهاى فرهنگى، امسال رضايت نسبى زائران ايرانى را از خدمات، فضاى مناسب فرهنگى، فعاليت ها و طرح هاى تبليغاتى شاهد بوديم و موجب شد تا زائران ايرانى به اهداف و منافع اصلى حج بيشتر توجه كنند.

معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى بيان كرد: در اين حج، به اهدافى دست يافتيم كه حاصل آن توجه مردم به درخواست ها و تدابير رهنمودهاى مقام معظم رهبرى و ايجاد فضايى است تا بازيگران اينصحنه به نقش خود بتوانند توجه كنند.

او با بيان اين كه برقرارى تعامل، كارآيى و رشد طرح ها را موجب مى شود و دستيابى به انسجام اسلامى و بهره بردارى معنوى بيشتر از اين فضا را امكان پذير مى كند، افزود: براساس برنامه ريزى هاىصورت گرفته امسال توانستيم بيشترين تعداد زائران را نسبت به ظرفيت تعيين شده از ايران به عربستان اعزام كنيم. طبق توافق ها، سهميه حج ايران 102 هزار و 20 نفر تعيين شده بود كه بيشترين تعداد اعزامى بوده است.

به گفته رييس سازمان حج و زيارت، بين 50 درصد زائران حج امسال، فرم هاى نظرخواهى توزيع شد تا درخواست ها و مشكلات مورد نظر مردم مشخص و براى رفع آن ها تلاش شود. بخشى از نظرسنجى هاىصورت گرفته در حج گذشته نيز اجرا شدند.

قهرودى تصريح كرد: براساس اين نظرسنجى ها، يكى از مطالبات مردم اين بود كه با پرداخت هزينه بيشتر، خدمات شايسته اى را دريافت كنند كه براساس جمع بندى هاىصورت گرفته و تصميم ها، در حج آينده 20 درصد از فضاى مسكونى زائران نسبت به گذشته به حرم نزديك تر است. در گذشته، ساختمان هاى اسكانى زائران در فاصله حدود نه كيلومترى حرم بودند كه امسال تلاش مى شود، اين مسكن ها دست كم در دوهزار مترى حرم درنظر گرفته شوند كه اين كار، افزايش هزينه ها را همراه دارد. البته اين موضوع عين خواسته مردم است.

ص:81

ص: 82

پيراپزشكان 826 نفر، كشاورزان 8059 نفر، نظاميان 630 نفر و روحانيونى كه در نوبت خود مشرف مى شوند 1009 نفر مى باشند. 13 هزار و 917 نفر از زائران امسال نيز شغل آزاد و 32 نفر بازرگان هستند.

- در سال جارى زائران ايرانى در قالب 605 كاروان ساماندهى شده اند كه 292 كاروان مربوط به مدينه قبل و 313 كاروان نيز مدينه بعد مى باشند. 48 هزار نفر از زائران ايران و عوامل امسال مدينه قبل و 52 هزار نفر مدينه بعد مى باشند. در حج سال 86 تعداد كاروان هاى زائران ايرانى مقيم خارج كشور، از 9 كاروان سال 85 به 14 كاروان افزايش يافته است.

- از مجموع 604 كاروان ايرانى، 292 كاروان مدينه قبل و 312 كاروان مدينه بعد بودند.

- در حج سال 86 سهميه اختصاص يافته به سازمان بنياد شهيد و امور ايثارگران انقلاب اسلامى 6000 نفر، ستاد كل نيروهاى مسلح جمهورى اسلامى ايران 500 نفر، هنرمندان 50 نفر و كاروان آيات عظام 159 نفر بوده است.

- در حج امسال تعداد سه هزار زائر ايرانى مقيم كشورهاى خارجى در قالب كاروان براى انجام مناسك به شهرهاى مدينه و مكه وارد شدند.

- از تعداد زائرانى كه امسال به عربستان اعزام شدند، حدود 47 هزار نفر زائران زن و حدوداً 45 هزار نفر زائران مرد بودند.

- زنان خانه دار بيشترين ايرانيان زائر خانه خدا هستند.

- طبق اعلام وزارت امور خارجه عربستان امسال يك ميليون و هزار و ويزاى حج از سوى سفارتخانه ها و كنسولگرى هاى اين كشور براى زائران خانه خداصادر شده است.

ص: 83

كادر مركز پزشكى حج، 150 رواديد به كاروان كادر هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران «هما»، 57 رواديد به كادر تغذيه ستاد حج و بعثه در مكه و مدينه و 124 رواديد نيز به عوامل كاروان هاى زائران ايرانى مقيم خارج كشور اختصاص يافته است.

- در سال جارى براى نخستن بار 2000 نفر به سالمندان در نوبت اختصاص يافت كه با فراخوان كسانى كه تا پايان سال 84 در بانك ها وديعه گذارى كرده و در تيرماه سال جارى سن آنان به بالاى 84 سال رسيده بود در نهايت عدد آنان و همراهان آن ها به 1500 نفر رسيد.

ص: 84

از حجاج كشورهاى مختلف به بيمارستان ها و مراكز درمانى عربستان سعودى مراجعه كرده اند. در اين گزارش موارد فوتى حجاج كشورهاى خارجى حدود 700 نفر اعلام شده است. طبق آمارهاى غيررسمى كشور اندونزى كه با هزار نفر زائر، بيشترين تعداد حجاج خارجى را دارد، با حدود نفر متوفى، بيشترين آمار زائران فوت شده را در سال جارى داراست.

- به گفته مدير امور نظافت مسجدالحرام در موسم حج دو هزار و نفر كارگر روزانه دوبار در ساعاتصبح و شب مسجدالحرام را شستشو و نظافت مى كنند .. نظافت و شستشوى مسجدالحرام هر بار بين يك تا يك و نيم ساعت طول مى كشد. عمل شستشو و نظافت مسجدالحرام ابتدا با جداسازى محوطه توسط نوارهايى شروع و پس از آن با ورود كارگران و دستگاه هاى نظافت به محوطه جداسازى شدهصورت مى گيرد.

ص: 85

- تعداد پروازهاى رفت امسال 313 سورتى و برگشت نيز به همين تعداد خواهد بود. مجموعاً 138 پرواز توسط هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران و 175 پرواز نيز به هواپيمايى سعودى واگذار شد. ليكن اين شركت اكثر پروازهاى خود را به شركت هواپيمايى ماهان واگذار كرد.

- همچون حج سال 85 زائران امسال از 17 ايستگاه پروازى رهسپار عربستان شدند. هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران از ايستگاه هاى تهران، گرگان، اصفهان، شيراز، تبريز، اردبيل، زاهدان، كرمانشاه و بندرعباس و خطوط هواپيمايى سعودى (ماهان) هم از ايستگاه هاى تهران، مشهد، سارى، كرمان، اهواز، يزد، رشت، اروميه و بوشهر زائران را به سرزمين وحى منتقل كردند.

- بيشترين آمار اعزامى از ايستگاه تهران انجام شد. 42 هزار زائر استان هاى تهران، زنجان، سمنان، قم، قزوين، كردستان، لرستان، مركزى، همدان و شهرستان كاشان از اين ايستگاه پرواز مى كنند و كمترين زائر مربوط به فرودگاه بوشهر با 652 نفر بود.

ص: 86

اعتبار خريد كاروان هاى پخت متمركز از ايران 7500 تومان و غيرمتمركزها 3400 تومان مى باشد. امسال اقلامى چون عسل، مربا، گوشت، رب، ماهى، ورميشل، آبليمو، هويج، سيب زمينى، سبزيجات، لوبيا سبز، ذرت، نخود فرنگى، غوره، آلو، دارچين، زرشك، لپه، لوبيا، پودر سير، جو، ليمو عمانى، فلفل، خلال بادام و پسته، عدس، كشمش، زعفران، ادويه، زردچوبه، پودر ليمو و آويشن از ايران، و روغن، آبميوه، نوشابه، شير، كره، دوغ، ماست، چاى، قند، شكر، برنج، ظروف، فيله مرغ، مرغ كامل، گوشت گوسفندى، آب، پنير، خرما، ظروف آلومينيومى، يونوليت،صابون، پودر و گوشت فيله از عربستان تأمين مى شود.

- در حج سال جارى همانند گذشته 100 درصد زائران در مدينه از دو آشپزخانه زين و دخيل تغذيه مى شوند و در مكه نيز از 605 كاروان 439 كاروان از دو آشپزخانه قحطانى و ابوجدايل استفاده مى كنند و 166 كاروان (6/ 52 درصد) با ظرفيت 27 هزار زائر و خدمه از آشپزخانه هاى كاروان ها استفاده مى كنند. در سال 86 همه كاروان ها در هنگام حضور در ايام تشريق از چهار وعده غذايى كه توسط آشپزخانه هاى متمركز تهيه مى شود برخوردار هستند.

- در حج سال 86 آشپزخانه مركزى زين در مدينه منوره 55 نفر و آشپزخانه دخيل 80 نفر و آشپزخانه قحطانى در مكه مكرمه 152 نفر و ابوجدايل 188 نفر و در مجموع چهار آشپزخانه متمركز مكه و مدينه 475 نفر نيرو داشتند.

ص:87

ص: 88

ثانياً، وضعيت رفاهى، بهداشتى، تغذيه، اسكان و حمل ونقل حج 86 به ميزان قابل توجهى پيشرفت داشته است. در مورد مسكن، اگرچه فاصله هتل هاى امسال تا حرم بيشتر بود، اما از كيفيت بهترى برخوردار بودند.

ص:89

ص:90

ص:91

ثالثاً، سطح سواد و مدارك تحصيلى زائران سال جارى بالاتر از سال هاى پيش است.

رابعاً، شمار زائران عادى و مأموريتى امسال، افزايش داشته است.

ص:92

ص: 93

حجاج در نظر دارد.

وى با اشاره به پخش كتاب هاى رفع شبهات براى حجاج در سفر، گفت: دعاى كميل نيز شب هاى جمعه با شكوه فراوان در كنار مرقد ائمه در بقيع برگزار خواهد شد كه اميدوارم رسانه ملى به طور شايسته با پوشش اين برنامه وسيله فيض مردم را در داخل كشور فراهم كند. نماينده ولى فقيه با قدردانى از دست اندركاران حج در سال جارى ابراز اميدوارى كرد، جمهورى اسلامى ايران مانند سال هاى گذشته مراسم حج را آبرومندانه تر و باشكوه تر از سال هاى گذشته برگزار كند.

ص: 94

ساعت 14 روز چهارشنبه به وقت محلى مستقيماً از تهران با پرواز شماره 1097 وارد مدينه منوره شدند و در فرودگاه از سوى آقاى حسينى سفير جمهورى اسلامى ايران در رياض، سركنسول ايران در جده و مسئولان ستاد حج و بعثه در مدينه منوره مورد استقبال قرار گرفتند.

ساعتى پس از ورود نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى خانه خدا به مدينه منوره، اولين جلسه شوراى هماهنگى حج با حضور ايشان و آقاى قهرودى، مسئولان بخش هاى مختلف ستاد حج و بعثه و همچنين سفير جمهورى اسلامى ايران در رياض، سركنسول ايران در جده و آقاى بروجردى نماينده جمهورى اسلامى ايران در سازمان كنفرانس اسلامى، تشكيل شد.

در آغاز اين جلسه، آقاى رى شهرى در سخنان كوتاهى ابراز اميدوارى كرد كه با همكارى همه بخش ها، بتوانيم حجى آبرومند را برگزار كنيم كه مايه رضايت حضرت ولى عصر [و مايه مباهات مقام معظم رهبرى باشد.

ايشان سپس از مسئولان بخش هاى مختلف خواستند تا گزارش كار و فعاليت هاى حوزه تحت مديريت خود را ارائه دهند.

در اين جلسه آقايان سليمى مسئول روابط عمومى و معاون دفتر بعثه، قهرودى رييس سازمان حج و زيارت، سقايى رييس ستاد حج در مدينه منوره، آخوندزاده معاون اجرايى بعثه، عرب معاون برنامه ريزى و نظارت بعثه، نواب معاونت امور روحانيون، قاضى عسكر معاونت آموزش و پژوهش، دكتر حلى ساز رييس هيأت پزشكى، عطاران مسئول واحد اهل سنت، مهدوى معاون بين الملل بعثه و حسينى سفير جمهورى اسلامى ايران در عربستان، به طور جداگانه فعاليت هاى انجام شده را تشريح كردند كه خلاصه اظهارات آن ها به شرح زير است:

آقاى سليمى:

گروه پيشرو بعثه از روز 25 آبان ماه به مدينه منوره مشرف شد و با فراهم آوردن مقدمات لازم، كار خود را از روز شنبه به طور رسمى آغاز كرد و اين تجربه خوبى بود كه بايد براى سال هاى بعد نيز تكرار شود.

ص: 95

امور خبرى بعثه تحت مديريت آقاى اسلامى فرد، فعاليت هاى خوبى را در امر اطلاع رسانى و انتشار نشريه زائر به انجام رسانده است.

واحد انتظامات كار خود را با استفاده از دو نيروى انتظامى آغاز كرده است.

دفتر آقاى رى شهرى از روز سوم آذرماه آماده پاسخگويى بوده است.

اولين كار ما نصب پرچم بر فراز بام هتل بعثه بود كه طرف سعودى حساسيت هايى در اين زمينه منتقل كرده بود و به رغم اين حساسيت ها پرچم پرافتخار ايران اسلامى بر بام هتل نصب شد.

سالن همايش ها و جلسات آماده برگزارى مراسم شده است.

با هماهنگى آقاى قاضى عسكر معاون آموزش و پژوهش، جلسات سخنرانى پيگيرى شده است.

هر روز بعد از ظهر و شب در داخل كاروان ها دو جلسه برگزار مى شود.

جلسات پاسخگويى به سؤالات شرعى بانوان با استفاده از بانوان فاضله در داخل كاروان ها تشكيل مى شود.

كار تبليغات در داخل كاروان ها با استفاده از دو نفر نيروى خاص پيگيرى مى شود و مواد تبليغاتى نيز بين كاروان ها توزيع شده است.

در فواصل نمازهاى ظهر و عصر، شيفت هاى كارى براى دفاتر معاونت هاى مختلف بعثه پيش بينى شده است كه بايد افراد مسئول در اين شيفت ها حضور داشته باشند.

آقاى قهرودى:

اولين گروه ستاد حج روز 25 آبان ماه وارد مدينه منوره شده است.

در كليه زمينه ها، بخش عمده كارها به انجام رسيده و امور مكه نيز در دست پيگيرى است.

بخش هاى مربوط به امور پزشكى و مسكن كار خود را آغاز كرده اند و با مشكل خاصى مواجه نيستيم.

در امرتداركات مشكلى نداريم.

ص: 96

با توجه به مسموميت غذايى برخى از زائران، لازم است مراقبت هاى بهداشتى را در آشپزخانه هاى متمركز افزايش دهيم.

مسموميت غذايى ربطى به پخت غذا نداشته و بيشتر به نگهدارى آن مربوط مى شده است.

سعودى ها در روزهاى اول اقدام به توزيع كتاب ميان زائران ايرانى مى كردند اما اكنون دو روز است كه اين كار را متوقف كرده اند.

آقاى سقايى:

تا امروز 149 كاروان به استعداد 22 هزار و 431 نفر وارد مدينه منوره شده اند و تا پنجشنبه شب، براى برگزارى دعاى كميل اين تعداد به 26 هزار و 145 نفر خواهد رسيد.

آشپزخانه متمركز فعال شده است.

مشكل تداركات در روز دوم ورود به مدينه منوره مرتفع شد.

تا امروز 70 تن گوشت دريافت كرده ايم.

آخوندزاده:

لوازم ادارى را از انبارها تخليه كرديم و بخش هاى ادارى از روز شنبه سوم آذرماه فعال شده است.

نشريه زائر از روز دوشنبه پنجم آذر شروع به انتشار كرده است.

در خصوص دعاى كميل جلسات مختلفى را برگزار كرده ايم كه حاصل آن، مشخص شدن مسئولان محورها و استفاده از زائران داوطلب در امر انتظامات است.

با پليس سعودى نيز هماهنگى هاى لازمصورت گرفته است.

آقاى عرب:

شبكه داخلى بعثه (اينترنت) راه اندازى شده است و دسترسى به اينترنت نيز وجود دارد.

تا كنون چهار مورد جلسات مربوط به بازرسى را برگزار كرده ايم كه گزارش آن جهت استحضار نماينده ولى فقيه تقديم شده است.

از معاونت هايى كه تا كنون در شبكه اينترنت، جايى را براى خود تعريف نكرده اند،

ص: 97

درخواست مى كنيم كه از اين ظرفيت استفاده كنند.

آقاى نواب:

كارها طبق برنامه پيش مى رود و بازديدها به طور مستمر انجام مى شود.

براى خواهران جلسات مخصوص جهت پاسخگويى به سؤالات شرعى آن ها برگزار مى شود.

به زائران زن ايرانى اجازه حضور در بين الحرمين داده نمى شود و بايد تذكر دهيم كه اين امر باب نشود.

آقاى قاضى عسكر:

اعزام گروه هاى پيشرو كه امسال براى اولين بار انجام شد، كار خيلى خوبى بوده است.

امسال در كتابخانه، 20 هزار عنوان كتاب را مى توانيم به علاقمندان ارائه كنيم.

در برخى از موارد در فرودگاه مدينه، كتاب هاى همراه روحانيون را توقيف كرده اند، اين درحالى است كه در زمان اياد مدنى وزير سابق حج سعودى به ما مجوز لازم براى همراه داشتن كتاب را داده بودند.

مسئولان سازمان حج امروز شاهد بودند كه در سه مورد، قرآن ها را ضبط كردند و حتى برخى از قرآن ها را پرتاب كرده اند. لب تاپ ها را هم تفحص مى كنند.

وسايل كارصدا و سيما و دوربين هايشان را در فروگاه ضبط كرده بودند كه با تلاش مسئولان سفارت، رفع توقيف شده است.

خانم ها را بهصورت مليتى از بقيه زائران جدا مى كنند و ايرانى ها را هم تحت عنوان فارسى زبان ها جدا مى كنند و در آخر كار به آن ها اجازه ورود به حرم داده مى شود.

دكتر حلى ساز:

مراجعات به هيأت پزشكى نسبت به سال هاى گذشته بيشتر شده است.

علت افزايش مراجعات ناشى از افزايش ميانگين سنى زائران است.

مشاوره تلفنى پزشكى نيز در هيأت پزشكى با تلفن همراه انجام مى شود.

ص: 98

يك تيم ده نفره از پزشكان عمومى براى ايام وقوف پيش بينى كرده ايم تا به خواست خدا آمار مرگ و مير زائران را كاهش دهيم.

بحث مسموميت غذايى شمارى از زائران را بررسى كرديم كه علت آن به يكى از ظرف هاى غذا برمى گشت كه نتوانسته گرماى لازم را حفظ كند. اين حادثه حساسيت ها را در آشپزخانه ها براى رعايت مسائل بهداشتى افزايش داده است.

آقاى عطاران:

41 كاروان اهل سنت شامل 27 كاروان حنفى و 14 كاروان شافعى در سال جارى از ايران وارد عربستان خواهند شد كه 19 كاروان آن مدينه قبل و 22 كاروان نيز مدينه بعد هستند.

آقاى مهدوى:

تمامى همكاران ما هم اكنون در مدينه منوره به سر مى برند. هيأت علمى ما امسال 7 نفر هستند. امروز (چهارشنبه) يكصد نفر مراجعه كننده داشته ايم.

دفتر امور بين الملل از روز شنبه سوم آذرماه كار خود را آغاز كرده است.

آقاى حسينى:

انشاء الله امسال حجى بهتر از سال هاى گذشته خواهيم داشت.

ما از يكسال پيش به اين سو، ارتباط خوب و نزديكى با مقامات تأثيرگذار عربستان برقرار كرده ايم.

هفته گذشته يك ملاقات سه ساعته را با آقاى نايف داشتم. در آن جلسه موضوعات مختلف از جمله دعاى كميل حل و فصل شد و وى گفت كه ما توجه ويژه اى به اين امر خواهيم داشت.

دو روز پيش باز هم با نايف ملاقات كردم و وى گفت كه دستورات لازم را به اميران مدينه و مكه خواهد داد.

بعد از توقيف وسايلصدا و سيما با امير نايفصحبت كردم و درخواست كردم كه يك نفر را رابط قرار دهند تا با او كار كنيم.

از طريق همين رابط مشكل وسايلصدا و سيما را برطرف كرديم و همين فرد

ص: 99

امروز ازطرف نايف در فرودگاه حضور داشت.

آيت الله كريمى مسئول واحد استفتائات:

تماس هاى ديپلماتيك آقاى حسينى با طرف هاى سعودى كه به نام جمهورى اسلامى انجام مى شود، خوب است اما مى شود مانع از تماس هاى غير ضرور هم شد. زوار بايد آموزش كافى ببينند.

آيت الله رى شهرى:

از مجموع گزارش ها چنين مستفاد مى شود كه شرايط به طور نسبى قابل قبول است. با تفاوت مسلكى كه ما با سعودى ها داريم، اين گونه مسائل، مى تواند قابل انتظار باشد. از همه مسئولان و دست اندركاران امر حج و همچنين از آقاى قهرودى، سليمى، قاضى عسكر كه پيشرو آمدند و همين طور از تلاش هاى آقاى حسينى تشكر مى كنم. ما در سال هاى قبل هم تأكيدمان اين بود كه آقاى نايف نماينده اى را مأمور كندتا برخوردها را مشاهده كند و امسال اين نماينده را گذاشته اند و خوب است كارى كنيد كه دو سه روز در فرودگاه بماند و بر روند برخوردها به ويژه از سوى سعودى ها نظارت كند.

از آقاى قهرودى مى خواهم، ترتيبى بدهند تا كسانى كه بيمارى دارند و بايد از غذاى خاصى استفاده كنند با مشكل مواجه نشوند.

از حضور آقاى بروجردى نماينده ايران در سازمان كنفرانس اسلامى نيز تشكر مى كنم كه اين براى اولين بار از حضور ايشان استفاده مى كنيم.

ص: 100

گزارش اقدامات خود را به دفتر معاونت آموزش و پژوهش در مدينه منوره و مكه معظمه ارائه كنند.

مفاد اين دستور العمل به شرح زير است:

1. شوراهاى فرهنگى، گروه هاى ارشاد و خصوصاً روحانيون محترم كاروان ها، زائران محترم را به نماز جماعت، خلوص و خشوع در عبادات و بهره گيرى از فرصت محدود و كوتاه ايام حج براى كسب هرچه بيشتر معنويت و سعى در تقرب الهى راهنمايى نموده و تذكرات لازم را ارائه نمايند.

2. شوراهاى فرهنگى با مشورت و برنامه ريزىصحيح، مراقبت نفس را به عنوان يك برنامه معنوى اساسى مدّ نظر قرار داده، فرهنگ سازى در اين زمينه را با جديت پى گيرى كنند و زائران را نسبت به رعايت حرمت اماكن مقدسه، رعايت ادب حضور در پيشگاه الهى، پيامبر (ص) و ائمه: و جايگاه خود به عنوان پيروان اهل بيت توجيه نموده، «تواصى» در اين امر را وظيفه ايمانى خود بدانند.

3. باتوجه به وجود افراد كم سواد و بى سواد در كاروان ها، شوراهاى فرهنگى، زائران تحصيل كرده و باسواد را نسبت به وظيفه ايمانى نسبت به آنان متوجه سازند و با تشويق و تحريض، از آنان در راهنمايى و هدايت زائران كم سواد و بى سواد بهره گيرند.

4. در زمينه عدم رعايت شئونات اسلامى از سوى تعداد محدودى از بانوان، گروه هاى محترم ارشاد با بهره گيرى از بانوان محترم كاروان خود، برنامه اى را براى نظارت بيشتر بر اين مهم پيش بينى و پى گيرى نمايند.

5. باتوجه به نگرانى هاى برخى از زائران از بروز اشتباه در اعمال، گم شدن در ازدحام جمعيت و ناآشنايى از محيط و ... كه خصوصاً در بين افراد ضعيف، مسن و كم سواد بيشتر مشاهده مى شود، شوراهاى فرهنگى از بين زائران جوان تر و البته با رعايت رضايت مندى از سوى آنان، براى همه زائران ضعيف، «حامى» تعيين نمايند.

6. آموزش اصول، مقررات و آداب زندگى اجتماعى به زائران قبل از اعزام و تذكرات ناصحانه و دوستانه در طول سفر از ضرورت هاى قطعى هر سفر و خصوصاً

ص: 101

سفر معنوى حج است. لذا برنامه ريزى و اجراىصحيح آن توصيه مى شود.

7. اخلاق معاشرت و پرهيز از خودخواهى، تك روى، عدم رعايت بهداشت جمعى، تجاوز به حقوق اجتماعى همسفران، فقدان حس همكارى و تعاون، بى نظمى و ... مرتباً در برنامه تذكرات اخلاقى پى گيرى شود.

8. پرهيز از رفتارها و گفتارهاى تفرقه افكنانه و توجه به ضرورت اخوت و برادرى و وحدت و همدلى بين تمامى مسلمين و مؤمنين كه به عنوان نعمت الهى شناخته شده، به عنوان يك وظيفه عمومى معرفى و تذكر داده شود و گروه هاى محترم ارشاد مراقب رفتارهاى احساسى در اماكن مقدسه، خصوصاً در بقيع باشند.

9. باتوجه به اين كه جمعى از زائران كمتر از محيط هتل ها استفاده كرده اند، مناسب است جلسه توجيهى براى چگونگى استفاده و بهره گيرى از امكانات هتل ها پيش بينى شود.

10. باتوجه به گزارش هاى رسيده از سال هاى قبل از ضرر و زيان زائران محترم در هنگام معامله و خريد، مناسب است جلسه توجيهى با بهره گيرى از افراد مجرّب كاروان براى عموم زائران تشكيل شود.

11. با توجه به برخى از رفتارهاى ناپسند در هنگام خريد و نحوه تعامل با فروشندگان، خصوصاً رفتارهاى برخى از بانوان، تذكر دائمى و عطف توجه به عواقب شخصيتى و معنوى و اخروى اين گونه رفتارها در برنامه شوراها و گروه هاى ارشاد قرار گيرد.

12. توصيه به رعايت حال افراد مسن، بيمار وكم توان، مورد توجه جدى دركاروان ها قرار گيرد.

13. تشكيل جلسات ويژه با حضور زائران علاقه مند براى بررسى مشكلات فرهنگى و اجرايى كاروان در طول سفر براى كاهش مشكلات، اطلاع رسانىصحيح به زائران و افزايش ضريب رضايت مندى آنان ضرورى است.

14. فرصت ها به سرعت سپرى مى شوند و ديگر قابل بازگشت نيستند، از اين رو ضمن تشكر از زحمات و تلاش هاى شوراهاى فرهنگى و گروه هاى محترم ارشاد

ص: 102

كاروان ها، خواهشمنديم در مجموعه فعاليت هاى فرهنگى و اجرايى به گونه اى برنامه ريزى نمايند كه حداكثر استفاده و بهره معنوى از اين سفر روحانى كسب گردد، و خاطره شيرين و خوش آن در ذائقه جان ميهمانان خداوند باقى بماند.

ص:103

ص: 104

كه وحدت اسلامى را خدشه دار مى كند، اجازه بروز ندهيم.

وى تحريك عواطف مذهبى را توسط سخنرانان و مداحان با مسايلى كه به وحدت بين شيعه و سنى خدشه وارد مى كند، از مسايل نادرست برشمرد و تصريح كرد: بنا به فرمايش مقام معظم رهبرى اين گونه رفتارها از مصاديق گناه است.

آيت الله رى شهرى در جمع مديران و كارگزاران فرهنگى و اجرايى بعثه مقام معظم رهبرى گفت: كارگزاران حج بايد الگوى رفتارى ديگران در اجراى تعاليم دينى و ارزش هاى اخلاقى باشند. براى آنكه بتوانيم وحدت و انسجام اسلامى را بسط و گسترش دهيم نخست بايد از خودمان شروع كنيم و تا آنجا كه ممكن است، منجسم و هماهنگ باشيم.

ايشان تحريك عواطف مذهبى پيروان ديگر مذاهب را از مسايل نادرست برشمرد و تصريح كرد: بنا به فرمايش مقام معظم رهبرى اين گونه رفتارها از مصاديق گناه است.

پيش از سخنرانى آيت الله رى شهرى، دكترحسينى سفير جمهورى اسلامى ايران در كشور عربستان طى سخنانى زائران ايرانى را از منظم ترين و منسجم ترين زائران خانه خدا دانست و گفت: اين مسئله هميشه تحسين مسئولان كشور عربستان را برانگيخته و موجب عزت و افتخار جمهورى اسلامى ايران شده است. وى افزود: سفارت جمهورى اسلامى و سركنسولگرى ايران در جده به طور كامل با بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت براى برگزارى مراسم با شكوه حج سال جارى همكارى و تعامل خواهد داشت.

ص: 105

بقيع، برگزار شد و هزاران زائر ايرانى در فضايى معنوى در اين آيين معنوى شركت كردند.

اين آيين پرشكوه با هماهنگى قبلى مسئولان بعثه مقام معظم رهبرى با مقامات و مسئولان كشور عربستان سعودى برگزار شد و نيروهاى انتظامى عربستان با حضور در محل برگزارى مراسم امنيت منطقه را عهده دار بودند. انتظامات مراسم بر عهده تعدادى از زائران اعضاى كاروان هاى مختلف ايرانى بود.

مراسم در رأس ساعت به وقت محلى با تلاوت آياتى از كلام الله مجيد آغاز شد و با روضه خوانى و مداحى و دعاى كميل به مدت يك ساعت ادامه داشت.

در پايان مراسم آيت الله رى شهرى براى پيروزى ملت هاى فلسطين، عراق و افغانستان و همه مسلمين و نابودى دشمنان اسلام به زبان هاى عربى و فارسى دعا كرد.

در انتهاى مراسم نيز مجرى ضمن تقدير از شركت كنندگان از همكارى مقامات و مسئولان و نيروهاى انتظامى عربستان سعودى و دست اندركاران مسجد النبى در برگزارى اين مراسم پرفيض قدردانى كرد.

شركت كنندگان در مراسم هنگام ترك تدريجى محل برگزارى دعاى كميل به احترام اين مكان مقدس اقدام به پاكسارى محوطه و جمع آورى زباله ها كردند.

آيين پرفيض دعاى كميل از سال ها پيش از سوى زائران ايرانى خانه خدا در جوار قبر پيامبر بزرگوار اسلام و كنار قبرستان بقيع، مدفن چهار امام معصوم برگزار مى شود.

تاكنون (هشتم آذر) بيش از هزار تن از زائران مدينه اولى خانه خدا وارد شهر مدينه شده اند.

ص:106

ص: 107

آقاى حلى ساز افزود: تا كنون 4 بيمار ايرانى در بيمارستان هاى سعودى بسترى شده اند، هيچ فردى نيز فوت نكرده است، 450 نفر در بيمارستان هيأت پزشكى پذيرش شده اند كه از اين تعداد 14 نفر بسترى شدند.

به گفته رييس هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران، يك زائر 84 ساله به علت تشديد بيمارى آلزايمر در روزهاى قبل از سفر، از فرودگاه به تهران بازگردانده شد.

حلى ساز از تهيه و انتقال يكصد تن دارو و اقلام پزشكى به عربستان خبرداد و تأكيد كرد كه هيچ گونه كمبودى نداريم. وى به شركت دست اندركاران هيأت پزشكى در مراسم دعاى كميل با لباس قرمز اشاره كرد و گفت كه اين حضور نسبت به سال هاى گذشته نمود بهترى داشته است.

در اين ديدار، مسئول بازرسى هيأت پزشكى نيز از رنگين بودن سفره زائران در حج اظهار ناخرسندى كرد و گفت كه گنجاندن دو وعده گوشت و دو نوبت نوشابه در غذاى زائران، كار درستى نيست و بهتر است براى سال هاى بعد اصلاح شود.

سپس آقاى رى شهرى در سخنانى از زحمات اعضاى هيأت پزشكى و تلاش آنان براى ارائه خدمات مناسب پزشكى به حجاج قدردانى كرد و گفت: كارى كه بر دوش شما نهاده شده، بسيار حساس است و اميدوارم اين مأموريت را به نحو احسن به انجام برسانيد. نماينده ولى فقيه مهم ترين توصيه بعثه مقام معظم رهبرى به هيأت پزشكى را رعايت اخلاق پزشكى عنوان كرد و گفت: اكنون كه ميانگين سنى زائران ما افزايش يافته است، بايد تمهيدات لازم پيش بينى شود و پزشكانى كه به خدمت گرفته شده اند، به درستى توجيه شوند و با زائران نيز با نهايت متانت و خوش خلقى رفتار شود.

سرپرست حجاج از رييس هيأت پزشكى حج خواست تا براساس سازماندهى جديدصورت گرفته، به تدوين برنامه پنج ساله اقدام نمايند و هدف گذارى اين برنامه نيز بالابردن سطح خدمات به زائران باشد.

ص: 108

فعاليت هاى اين هيأت، تصريح كرد كه درحج امسال بايد روى مسئله «انسجام اسلامى» بهصورت ويژه كار و تلاش شود.

آقاى رى شهرى بر ضرورت مخاطب شناسى و ارزيابى نيازهاى فكرى مخاطبان و ارائه پاسخ روشن و شفاف به آنان تأكيد كرد و تقويت انگيزه تدوين كتاب هاى مناسب براى پاسخگويى درست و دقيق به پرسش ها و ابهامات را ضرورى خواند.

نماينده ولى فقيه به منظور جلوگيرى از اعمال سليقه و تشخيص هاى متفاوت در پاسخگويى به شبهات، بر ضرورت يكسان سازى پاسخ ها تأكيد كرد و اين مهم را يكى از وظايف اساسى هيأت علمى خواند.

آقاى رى شهرى، بر اهميت برخورد مدبرانه و هوشمندانه با افراد علاقه مند به جمهورى اسلامى تأكيد كرد و پيگيرى و پى جويى امور ازسوى هيأت علمى در ماه هاى پس از برگزارى حج را ضرورى خواند و پيشنهاد كرد كه در اين زمينه يك كادر ثابت سازماندهى شود.

در اين نشست برخى از حاضران به طرح نقطه نظرات و پيشنهادهاى خود براى حصول نتيجه مطلوب از روند فعاليت هاى هيأت علمى پرداختند. اعضاى هيأت علمى بعثه، با استفاده از تجربيات سال هاى گذشته و با لحاظ شرايط جديد، خواهان فعاليت هاى علمى بيشتر شدند و پيشنهاد دادند كه بر حجم تلاش هاى علمى افزوده گردد.

ص:109

ص: 110

طى آن مسئول امور ارتباطات تصريح كرد در سال جارى پيش بينى مى كنيم بين 60 تا 70 هزار تلفن همراه به عربستان منتقل شود.

سپس آيت الله رى شهرى در سخنانى با استناد به روايتى از رسول گرامى اسلام (ص)، تأكيد كرد كه انجام كامل، درست، دقيق و مطلوب هر كار، منوط به آن است كه كننده آن، علاوه بر به كارگيرى استعدادها، برنامه ريزى ها و قدرت مديريت، پيوسته خود را در محضر خدا و متوجه به حضرت حق بداند و به كارى كه انجام مى دهد رنگ و بوى خدايى بدهد.

وى تصريح كرد كه مديريت عمليات حج، يك مديريت پيچيده است؛ زيرا بايد با امكانات محدود، شرايط محدود زمانى و دورى از وطن، بهترين خدمات را به يكصد هزار تن از حجاج بيت الله الحرام ارائه بدهيم. بنابراين براى اين كه وظايفمان را به طور كامل و به شكل مطلوب به انجام برسانيم بايد خود را در محضر خدا و رسول گرامى او بدانيم و از حضرت حق مدد بجوييم.

آقاى رى شهرى كارهاى اجرايى حج را تنيده شده در كارهاى فرهنگى دانست و گفت: امور اجرايى بسترساز اقدامات فرهنگى است و حتى مى توان گفت كه اين گونه امور، در جاى خود، يك كار فرهنگى محسوب مى شود. بنابراين دست اندركاران عمليات اجرايى حج بايد نسبت به كار خود يك نگرش فرهنگى داشته باشند و وظايف خود را با نگاه فرهنگى به انجام برسانند.

نماينده ولى فقيه، تغذيه زائران را از جمله مسائلى عنوان كرد كه نيازمند برنامه ريزى جدى است؛ زيرا زائران بايد از غذايى استفاده كنند كه امكان بهره بيشتر معنوى از حج را به آنان بدهد و حال دعا و مناجات را از زائران سلب نكند.

جلوگيرى از ريخت و پاش، اسراف و تضييع مواد غذايى از ديگر تذكراتى بود كه سرپرست حجاج به اعضاى ستاد مدينه گوشزد كرد و در ادامه، اهميت خوش بينى كارگزاران حج نسبت به يكديگر و بدبينى نسبت به خود با هدف اصلاح امور را مورد تأكيد قرار داد.

وى گفت: بخش هاى مختلف در ستاد حج و بعثه رهبرى پشتيبان يكديگر هستند.

ص: 111

بنابراين داشتن حسن ظن نسبت به هم يك اصل است. هدف همه ما خدمت به زائران خانه خداست و به همين دليل نبايد نسبت به يكديگر بدبين يا سوء ظن داشته باشيم.

آيت الله رى شهرى در پايان سخنانش، خرسندى خود را از روند فعاليت هاى انجام شده در ستاد حج در مدينه منوره ابراز كرد و از آنان خواست تا اهتمام كامل خود را براى خدمت رسانى مطلوب به حجاج بيت الله الحرام به كار بندند.

ص:112

ص: 113

هست بايد منعكس شود.

در آستانه انتخابات مجلس قرار داريم وصدا و سيما مى تواند از فضاى حج به شكل هنرمندانه و لطيف براى نزديك كردن گروه ها به يكديگر و افزايش حضور مردم در انتخابات، استفاده كند. البته مراقب باشيد كه حج به ابزارى براى اهداف سياسى و تبليغاتى تبديل نشود.

اطلاع رسانى و انتشار اخبار و اطلاعات از مسائل حج مشروط به آنكه با سياست هاى دولت سعودى اصطكاك نداشته باشد، اشكالى ندارد.

با شخصيت هاى بين المللى جهان اسلام مى توانيد درباره مسائلى مانند كنفرانس آناپوليس مصاحبه كنيد.

در ارتباط با همايش قدس و همايش تقريب بين المذاهب الاسلامى مى توانيد كارهاى خوبى را به انجام برسانيد.

محورهاى سخنان مقام معظم رهبرى در ديدار با كارگزاران حج را استخراج و روى آن ها كار كنيد. مثل ختم قرآن يا تدبر درقرآن و اين كه حج قله انسجام اسلامى است.

امسال با اين شعار محورى كه رهبر معظم انقلاب تعيين كرده اند (اتحاد ملى و انسجام اسلامى) حج معناى ديگرى بايد داشته باشد.

در چارچوب سياست هايى كه اعلام شد و با هماهنگى امور بين الملل مى توانيد با ساير بعثه ها نيز ارتباط برقرار كنيد؛ اما مراقب حساسيت هاى دولت عربستان باشيد. ما در حج، كارهاى مهم ترى داريم كه نبايد تحت الشعاع ساير كارها قرار گيرد.

ص: 114

مدينه منوره نيز حضور داشتند.

مطالب مختلفى از سوى اعضاى بعثه ها با آقاى رى شهرى در ميان گذاشته شد كه اظهار گله مندى از ضبط و توقيف كتاب هاى همراه آنان در فرودگاه مدينه و همچنين جزئيات مربوط به طرح توسعه مسعى درصفا و مروه از جمله اين مطالب بود.

در اين زمينه آقاى رى شهرى از رفع توقيف كتاب ها با پيگيرى هاى انجام شده از سوى سفير جمهورى اسلامى ايران در رياض خبر داد.

در ارتباط با توسعه مسعى، آقاى رى شهرى تأكيد كرد كه اين موضوع را مسئولان بعثه پيگيرى كرده اند و گفته شده است كه مسعى براى سال جارى همانند سابق خواهد بود و بخش هاى توسعه يافته هنوز براى بهره بردارى آماده نشده است.

در اين زمينه يكى از اعضاى بعثه آيت الله فياض تصريح كرد كه ايشانصريحاً فتوا داده اند كه با توجه به اين كهصفا و مروه دو كوه بوده است، توسعه آن مانعى را ايجاد نخواهد كرد و حجاج مى توانند در فضاى توسعه يافته نيز اعمال خود را انجام دهند.

برخى از اعضاى بعثه هاى مراجع محترم تقليد، از وضعيت اسكان بعثه ها در مدينه منوره به جهت ممانعتصاحب خانه ها از ورود زائران خارجى اظهار ناخرسندى كردند كه آقاى رى شهرى تصريح كرد بعثه ها براى سال هاى بعد بايد به جاى قبلى برگردند يا در جايى مستقر شوند كه خارجى ها هم ترددشان به آنجا منعى نداشته باشد.

در اين زمينه مقرر شد، آقاى سقايى پيگيرى كند و مشكل بعثه ها را از طريق تماس باصاحبان املاك، برطرف نمايد.

ص: 115

بيشترى دارد كه دهه اول ذى حجه و ايام تشريق از جمله اين ايام است.

آيت الله رى شهرى تقويت پشتوانه فرهنگى كاروان ها را ضرورى دانست و گفت: بهترين و مؤثرترين عامل نورانيت دل تقويت معنويت و ذكر است و ذكر تنها به زبان نيست بلكه در عمل انسان نيز بايد نمود پيدا كند.

وى با توصيه به روحانيون، مديران و اعضاى شوراهاى كاروان ها در جدى گرفتن جلسات شوراى فرهنگى و اجراى مصوبات آن ها گفت: يكى ازكارهاى مهم شوراهاى فرهنگى كمك به زائران براى عمق بخشيدن به حالات معنوى آن ها و دوركردن اضطراب در اجراى مناسك حج از آنان به ويژه بانوان است.

آيت الله رى شهرى با اشاره به مشكلات انجام مناسك به ويژه در عرفات، مشعر و منا به دليل محدوديت امكانات، افزود: با توجه به اينكه امسال تعداد حجاج مسن در كاروان ها بيشتر است بايد زائران را براى يارى به اين افراد كه ثواب بيشترى دارد، تشويق كرد.

سرپرست زائران ايرانى از شوراهاى فرهنگى كاروان ها خواست زائران را براى حضور بيشتر در نمازهاى جماعت و عدم حضور در بازار به هنگام اقامه نماز توجيه كنند.

وى برگزارى با شكوه توديع با مكه و مدينه دركاروان ها را با اهميت دانست و اعضاى شوراى فرهنگى كاروان ها را به توجه خاص و تام به حضرت ولى عصر [توصيه كرد.

گفتنى است اين مراسم بعد از ظهر يكشنبه با قرائت آياتى از كلام الله مجيد آغاز شد و قبل از سخنرانى نماينده ولى فقيه در بعثه مقام معظم رهبرى، حجت الاسلام والمسلمين قاضى عسكر معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى با تقدير از عملكرد شوراهاى مذكور، گزارشى نيز ارائه داد. وى سپس برخى تجربه ها و نكته هاى مهم را در اين رابطه متذكر شد؛ از جمله اين كه شوراهاى فرهنگى مى بايست در برنامه هاى فرهنگى خود، كاملًا به محيط و روحيات زائران وجه داشته باشند و از افراط و تفريط پرهيز كنند.

ص:116

ص:117

ص:118

ص: 119

در بيمارستان بسترى شده است و احتمال بازگرداندن وى به ايران وجود دارد.

آقاى حلى ساز رييس هيأت پزشكى از پزشكان كاروان ها به عنوان خط مقدم عمليات پزشكى نام برد و تصريح كرد كه پزشكان كاروان ها ساعت 16 هر روز براى دريافت سيم كارتهاى تلفن همراه خود و پر كردن يك پرسشنامه به هيأت پزشكى مراجعه مى كنند.

وى گفت: امسال 450 پزشك متخصص در كاروان ها حضور دارند كه اين تعداد بيشتر از پزشكان عمومى است. آقاى حلى ساز تصريح كرد كه سه درمانگاه اقمارى در مدينه منوره به طور متوسط در هر روز 35 تا 40 نفر از خواهران را براى انجام تزريقات پذيرش مى كنند.

ص: 120

شرايط فعلى بايد مورد توجه دولت و ملت عراق باشد، مسئله توطئه هاى پيچيده اى است كه براى ايجاد اختلاف بين مردم عراق و خصوصاً شيعيان و اهل تسنن در عراق به اجرا در مى آيد و دست بيگانگان را در آن مى توان ديد و هيچ كس جز دشمنان اسلام از اين اختلافات و تفرقه سود نخواهد برد. مقام معظم رهبرى با فراستى كه دارند و با توجه به توطئه هاى دشمنان، سال جارى را سال انسجام اسلامى ناميدند و مهم ترين توصيه ايشان به كارگزاران حج نيز اين بوده است كه حج امسال بايد رنگ وبوى تازه اى به وحدت اسلامى بدهد. در همين سخنرانى تأكيد كردند كه تحريك عواطف مذهبى برادران اهل سنت به هر شكل كه باشد حرام است و گناه محسوب مى شود و بايد از تهييج عواطف مذهبى مردم اجتناب شود. اميدوارم كه عراق متحد و يكپارچه در كنار برادران شيعه و اهل سنت به الگويى براى مسلمانان جهان تبديل شود و به اتحاد و هماهنگى و وحدت كلمه امت اسلام نزديك شويم و بتوانيم مسئوليت هاى سياسى و فرهنگى خود را به درستى به انجام برسانيم.

در ادامه اين ديدار آقاى محمدتقى مولا رييس بعثه عراق با ابراز خرسندى از حضور در بعثه ولى امر مسلمين، حضرت آيت الله العظمى خامنه اى و تشكر از كمك ها و توجهات امام خامنه اى، جمهورى اسلامى ايران و آيت الله رى شهرى به مردم عراق، به ايراد سخنانى پرداخت كه محورهاى آن به شرح زير است:

ما مديون بعثه جمهورى اسلامى ايران هستيم، زيرا سال ها از طريق بعثه ايران توانستيم به حج بياييم و با حجاج جهان اسلام ديدار داشته باشيم و مظلوميت مردم عراق و مسائل كشورمان را مطرح كنيم.

شهيد سيدمحمدباقر حكيم در حج حضور مى يافت و از اينجا نداى خود را به گوش جهانيان مى رساند و همواره از همكارى و حمايت بعثه و آقاى رى شهرى برخوردار بوديم و امروز هم از تجارب بعثه مقام معظم رهبرى براى مديريت امور حج زائران عراقى استفاده مى كنيم.

صدام مى كوشيد تا حج را از بين ببرد يا آن را از محتوا خالى كند و تنها سالخوردگان و نيروهاى امنيتى خود را به حج اعزام مى كرد.

ص: 121

اينك قانون اساسى را خود عراقى ها نوشته و به آن راى داده اند و در آن بر اسلام تأكيد شده و هيچ قانونى نمى تواند مخالف اسلام باشد. بيگانگان در تلاش براى تشكيل دولت قيم در عراق بودند اما مردم و مرجعيت و به ويژه آيت الله سيستانى، همواره با آن مخالفت كرده اند.

وضعيت عراق رو به بهبود است. تروريسم در عراق جايگاهى ندارد. مردم عراق اعم از شيعه و سنى با هم برادرند و هيچ گاه جنگ و برادركشى در ميان آنان وجود نداشته است و همه در شادى و غم يكديگر شريك هستند. آنچه در عراق اتفاق افتاد، توسط بقاياىصدامصورت گرفت و نيروهاى تكفيرى هم در كنار آن ها بودند. اينك اوضاع بهبود يافته، عمليات تروريستى در عراق تا 80 درصد تنزل پيدا كرده و ساير شهرها و راه ها نيز از امنيت خوبى برخوردار شده اند.

اوضاع اقتصادى، مادى و معيشتى كشور و مردم عراق رو به بهبود است. بودجه سال آينده كشور 48 ميليارد دلار خواهد بود. بيكارى كاهش يافته، خدمات برق و نفت و فراورده هاى نفتى فراوان تر و آسان تر است و سال آينده نيز سال بازسازى خواهد بود.

تعداد حجاج عراقى در سال جارى 31 هزار نفر است. اين رقم سال گذشته 27 هزار و 500 نفر بود.

در ادامه اين ديدار، شيخ دكتر خالد المسعد از علماى اهل سنت عراق و رييس جماعت علماى اين كشور نيز در سخنانى پس از تشكر و قدردانى از بعثه مقام معظم رهبرى به ايراد سخن پرداخت كه اهم آن به شرح زير است:

به عنوان يك پژوهشگر اسلامى اذعان مى كنم كه جمهورى اسلامى ايران بر اساس مذهب در مورد مسائل اسلامى برخورد نمى كند و درقبال مسائلى مانند فلسطين، چچن، بوسنى و هرزگوين و مردم عراق حساسيت مشابهى را نشان مى دهد.

امام خمينى 1 از طلايه داران وحدت اسلامى بود و دعوت ايشان به برگزارى روز

ص: 122

قدس و هفته وحدت اسلامى حاكى از همين حقيقت است. در ديدارى كه من به همراه جمعى از علماى استان هاى انبار و بغداد با حضرت آيت الله خامنه اى داشتم، ايشان از انفجارهاى سامرا و در عين حال آتش زدن مساجد اهل سنت ابراز انزجار كردند. ايشان همچنين به مسئله خطرناكى اشاره كردند كه به همه جهان اسلام برمى گردد و اين همان مسئله تكفير است كه در همه جا و به ويژه عراق، مسئله بسيار خطرناكى است و ايشان تنها راه مبارزه با آن را در تحقق وحدت اسلامى دانستند.

تكفيرى ها دين و مذهب ندارند و من از مواضع علماى شيعه عراق و به ويژه آيت الله سيستانى در دفاع از اهل سنت تشكر مى كنم.

اوضاع در عراق رو به بهبود است. تروريست هاى فتنه انگيز رو به زوال هستند و دولت عراق موفقيت هاى خوبى داشته است.

ص: 123

پس از انقلاب اسلامى به بركت حضرت امام خمينى 1 يك جنبش بيدارى اسلامى شكل گرفت و با تعيين خط مشى و محورهاى اساسى دين، اسلام ناب را از اسلام آمريكايى جدا كرد. اينصف بندى دشمنان اسلامى را به شدت در موضع انفعال قرار داد. اما برخى از آن تعبير به خصومت بين شيعه و سنى كردند! درصورتى كه شيعه و سنى در بسيارى از اصول و معارف اسلامى با هم اختلافى ندارند. ما با برادران اهل سنت، اتحاد و به ايشان اعتماد داريم و خود را از ايشان جدا نمى دانيم. همچنان كه امروز انقلاب اسلامى قلب جهان اسلام است و برادران اهل سنت ما در همه جهان به آن علاقه مندند.

ص:124

ص: 125

در مسجد شيعيان مدينه منوره، از شيخ محمد على عمرى امام اين مسجد عيادت كرد.

آيت الله رى شهرى، در اين بازديد جوياى وضعيت جسمانى آقاى شيخ عمرى شد و سلامتى و طول عمر وى را از خداوند متعال مسئلت كرد. وى خطاب به امام مسجد شيعيان مدينه منوره گفت: ديدار شما براى ما مغتنم است و اميدواريم در پرتو الطاف الهى و توجه امام زمان [،صحت و سلامتى كامل حاصل باشد.

مسجد شيعيان در مدينه منوره در زمينى به وسعت 750 متر مربع واقع شده است.

ص: 126

شبكه تلويزيونى لبيك پخش مى شود.

وى از محدوديت هاى رسانه اى عربستان در حج امسال اظهار ناخرسندى كرد و گفت كه يكى از خبرنگاران راديو را به جرم همراه داشتن يك آى سى دستگير كردند و به او پابند زدند و او را با خود بردند كه بازداشت او نصف روز به طول انجاميد و با تلاش هاى به عمل آمده، آزاد شد.

وى همچنين پيشنهاد ايجاد شهرك سينمايى حج را در ايران مطرح كرد و از شوراى عالى حج خواست كه اين پيشنهاد را بررسى و از دولت در اين زمينه درخواست همكارى شود.

آقاى گروسى در پايان سخنان خود، ياد مرحوم هنردوست قائم مقام فقيدصدا وسيما را كه در سال هاى گذشته مديريت امر حج را نيز برعهده داشت با درخواست قرائت فاتحه، گرامى داشت.

در اين ديدار آقاى رى شهرى سخنان مبسوطى را همراه با تذكرات اخلاقى و اجرايى ايراد كرد و در آغاز ياد مرحوم هنردوست را با مطرح كردن اين نكته كه او كمك كار حج بود و هرگز خودش در اين سال ها به حج نيامد، گرامى داشت و از خداوند متعال خواست تا بركاتى از حج را به روح او واصل كند.

محورهاى سخنان آيت الله رى شهرى در اين ديدار به شرح زير است:

صدا و سيما در سال جارى فعاليت هاى چشمگيرى نسبت به سال هاى گذشته به انجام رساند و جهشى را در اين زمينه شاهد بوديم و اميدواريم كه اين آغاز خوب، به انجام خوب و موفقى نيز متصل شود.

با ذكر روايتى از اميرالمؤمنين حضرت على (ع) توجه شما را به اين نكته جلب مى كنم كه ياد و ذكر خدا هم كارها و فعاليت ها و امورى كه انسان مأمور انجام آن هاست به نتيجه مطلوب مى رساند و هم جان و باطن انسان را نورانى و مصفا مى كند. اگر كارى توام با ياد خدا انجام شود، انسان علاوه بر برخوردار شدن از نتيجه تلاش هاى

ص: 127

خود، از هدايت هاى غيبى الهى نيز بهره مند مى شود.

ياد خدا براى كارگزار نيز مفيد است؛ زيرا در او احساس آسايش باطنى ايجاد مى كند و دل او را نورانى و آرام مى سازد.

ايام حج بهترين فصل ذكر خدا و بهترين زمان براى آن است كه انسان كارش را براى خدا انجام دهد و اگر اين توفيق حاصل شود، آثار و بركات وجودى انسان براى جامعه و محيط اطرافش بيشتر خواهد شد و خودش نيز از آن سود خواهد برد.

صدا و سيما از جمله ارگان هاى بسيار تأثيرگذار در حج است و ضعف و قوت آن در شكوه و عظمت حج، تأثير مثبت يا منفى دارد. بنابراين هر قدر كه اعضاى گروه اعزامىصدا و سيما انگيزه، نشاط و خلاقيت بيشترى داشته باشند، كار آن ها براى حج داراى آثار و بركات بيشترى خواهد بود.

فرهنگ سازى در حج، مسئله مهمى است و بايد هنر لازم را به كار بگيريد تاصحنه هاى پرجاذبه و سازنده حج به شكل مناسبى به داخل كشور منتقل شود و مردم بتوانند از آثار معنوى حج بهره مند شوند.

تنوع دادن به فعاليت هاى خبرى و تصويرى را در دستور كار خودتان قرار دهيد و به روشهاى مختلف تلاش كنيد تا جاذبه هاى معنوى حج را به فكر و ذهن و روح ديگران منتقل كنيد.

امسال سال انسجام اسلامى است و بايد در حج در قله اين حركت قرار بگيريم و اين موضوع به گونه هاى مختلف در برنامه هاىصدا و سيما ديده شود.

در آستانه انتخابات هستيم و تلاش كنيد تا فضاى معنوى حج به فضاى انتخابات گره بخورد و حاصل كار هم اين باشد كه انتخابات با شكوه بيشتر و با كمترين تنش ممكن برگزار شود.

زمزمه هاى تحريم وجود دارد و استكبار درصدد توطئه براى ايجاد مشكل براى ايران است. بنابراين از فضاى حج و با استمداد از معنويت حج بايد براى خنثى كردن

ص: 128

اين توطئه استفاده كنيم.

ثبت و ضبط ديدگاه هاى مسلمانان ساير كشورها كه به بعثه مراجعه مى كنند، خيلى مهم است. حساسيت هاى دولت عربستان را در هنگام پخش بايد لحاظ كنيد و در اين زمينه با معاونت بين الملل نيز همكارى داشته باشيد.

ديدگاه هاى شخصيت هاى خارجى به ويژه در ارتباط با انسجام اسلامى و نقش انقلاب اسلامى در اين زمينه خيلى مفيد است و برنامه سازى در اين خصوص را در دستور كار خودتان قرار دهيد.

وجود مبارك حضرت ولى عصر [در حج وبه ويژه در عرفات زنده و حاضر است و در ثبت و ضبط فضاى معنوى عرفات، تلاش مجدانه اى به عمل آوريد تا در موقعيت هاى مختلف از آن استفاده شود.

تجربيات سال هاى گذشته را ثبت كنيد. بايد يك دفترچه ثبت تجربيات داشته باشيد كه اگر در سال هاى قبل مشكلى يا موفقيتى براى يك خبرنگار وجود داشته، ثبت شده باشد و در سال هاى بعد بتوان از اين تجارب استفاده كرد. اگر اين تجارب ثبت و استفاده شود، اين طور نخواهد شد كه خبرنگار را دستبند و پابند بزنند.

شما در ثبت و ضبط و پخش هرآنچه كه مربوط به ايران است، آزاد هستيد، اما در پخش خبرهايى كه حكومت عربستان را حساس مى كند، از مشورت و تجربه اعضاى بعثه استفاده كنيد.

صداوسيما مى تواند يك كتاب مصور از حج چاپ و در نمايشگاه حج ارائه كند. در اين كتاب مى توانيد، بدون رعايت ملاحظات خاص، عكس ها را بياوريد.

ص: 129

محل اين بعثه برگزار شد، محمد عمرالجعادى از كشور مراكش، دكتر رضا ديانت حافظ كل قرآن و مسعود گرجى نفر اول مسابقات مالزى از كشورمان به تلاوت قرآن پرداختند.

در ادامه برنامه گروه همخوانى قرآن كاروان نور، اعزامى از كشورمان بهصورت دسته جمعى برنامه اجرا كردند.

آيت الله محمد محمدى رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج كشورمان به همراه دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبرى و جمعى از زائران و علاقه مندان به قرآن در اين مراسم معنوى و قرآنى شركت داشتند.

همچنين همزمان با اين مراسم، مسابقه فرهنگ قرآنى در قالب پنج سؤال مكتوب قرآنى برگزار شد. سه تن از شركت كنندگان به نام هاىصديقه رضايى و فلور محمدى از اصفهان و مرتضى سلطان محمدى از تهران به عنوان نفرات برگزيده مسابقه انتخاب و هداياى متبركه به آنان اهدا شد.

ص:130

ص: 131

به هم نزديك تر كنيم؛ زيرا امت اسلام از منافع آن بهره مند خواهند شد.

وى به تلاش مشترك و يكپارچه دشمنان اسلام براى ضربه زدن به اساس اسلام اشاره كرد و جسارت به ساحت مقدس رسول گرامى اسلام (ص) را در برخى از رسانه هاى غربى نمونه روشنى از اين نوع تلاش ها دانست.

آقاى رى شهرى اظهار اميدوارى كرد كه با اهتمام و همكارى مشترك مسلمانان، ارزش هاى اسلامى در همه نقاط عالم بهصورت برجسته و شاخص، ريشه دار شود.

وى گفت: مسلمانان وظيفه دارند براى حاكميت اسلام بر جهان زمينه سازى كنند و ايام حج فرصت مغتنمى براى نزديكى دل ها به يكديگر است؛ زيرا در اين زمان دل هاى مسلمانان بيش از هر زمان ديگرى آكنده ازصفا و پاكى و روشنى است.

نماينده ولى فقيه در پايان سخنانش اظهار اميدوارى كرد كه حجاج بيت الله الحرام با بهره گيرى از نورانيت و بركات حج، بتوانند با تلاش مضاعف، ارزش هاى اسلامى را در بازگشت به ميهن خود، احيا كنند.

در اين ديدار، آقاى پورمحمدزاده رييس بعثه تاجيكستان نيز در سخنانى گفت: مردم تاجيكستان به دوستى با حافظ و ميرزا بيدل دهلوى، افتخار مى كنند و به آن مى بالند و پيشتر، اشعار و غزليات خواجه حافظ شيرازى در برنامه هاى درسى تاجيكستان قرار داشت و اكنون نيز به ما درس زندگى مى دهد.

وى به حضور 5 هزار زائر تاجيك در حج امسال اشاره كرد و گفت: مردم ايران و تاجيكستان داراى تاريخ و فرهنگ مشترك هستند و ما خراسان بزرگ را به ياد مى آوريم كه زمانى بزرگ تر از نيمى از جهان بود و وطن مشترك مردم ايران و تاجيك محسوب مى شد.

وى خود را حافظ كل قرآن كريم معرفى كرد و در پايان گفت: محدثان بزرگ فارسى زبان جزو مفاخر جهان اسلام هستند و امروز در بسيارى از كشورهاى مسلمان به دستاوردهاى تحقيقى اين دسته از محدثان استناد مى شود.

پس از اين ديدار، اعضاى بعثه تاجيكستان ناهار را ميهمان بعثه مقام معظم رهبرى بودند.

ص:132

ص: 133

زنجانى، سيدسعيد حكيم، محمد اسحاق فياض، بهجت، حائرى،صانعى، نورى همدانى،صافى گلپايگانى، موسوى اردبيلى و سبحانى انجام شد.

طى اين بازديدها، مسائل مختلفى درباره مناسك حج از جمله در خصوص شرايط جديدى كه با اجراى طرح توسعه مسعى بوجود آمده است، مطرح و ديدگاه ها و فتاواى مختلف در اين زمينه مورد گفت وگو قرار گرفت و آخرين اطلاعات دريافتى از مكه مكرمه در ارتباط با ادامه وضعيت سابق در مسعى به اطلاع مسئولان بعثه ها رسيد.

آيت الله رى شهرى در اين بازديدها، ضمن دعا براى برگزارى هرچه باشكوه تر حج ابراهيمى، سلامتى و طول عمر مراجع محترم تقليد را از خداوند متعال مسئلت كرد.

ص:134

ص: 135

خانم انور ريحانه از كشور پاكستان؛

خانم سميره الموسوى، نماينده مجلس عراق؛

خانم اميرهصالح از كشور سودان؛

خانم مشكين فام، عضو هيأت علمى دانشگاه الزهراء و عضو هيأت علمى بعثه مقام معظم رهبرى.

سخنرانى ها به سه زبان فارسى، عربى و انگليسى ايراد گرديد و خلاصه اى از آن ها به اين قرار است:

نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى در اين همايش، گفت: كشورهاى اسلامى از استعدادهاى فراوانى در زمينه هاى مختلف مادى و معنوى برخوردارند كه اگر دست به دست هم دهند، مى توانند همه مشكلات خود را حل كنند. وى، نقش حج را در سازندگى و تكامل معنوى انسان با معيارهاى مادى قابل سنجش ندانست و گفت: نخستين بهره و بركت حج اين است كه انسان را به نور مطلق كهصاحب كعبه است، نزديك مى كند، شيرينى ياد خدا را در كام ميهمانان او مى ريزد، او را از نظر معنوى متحوّل مى كند و بدين سان اخلاق و رفتار او را دگرگون مى سازد و سعادت و خوشبختى دنيا و آخرت را براى او رقم مى زند. نقش حج، منحصر به منافع و بركات فردى نيست. حج از منظر قرآن كريم، قياماً للناس است كه مى تواند منافع مادى و معنوى جوامع مسلمان و امت اسلامى را تأمين كند.

وى با طرح اين سؤال كه «حج چگونه مى تواند منافع جوامع اسلامى را تأمين كند و بانوان حج گزار در اين زمينه چه نقشى مى توانند ايفا كنند؟» گفت: براى پاسخ به اين سؤال بايد مشكلات امروز جوامع اسلامى را شناسايى و راه حل رفع اين مشكلات را جست وجو كرد. امروز، جوامع اسلامى با چالش هاى مختلفى از نظر فرهنگى، اجتماعى و سياسى مواجه است، ولى مهم ترين چالش امت اسلامى، مصايب مردم مظلوم فلسطين، عراق، افغانستان و لبنان است.

نماينده ولى فقيه با ذكر روايتى از امامصادق (ع) گفت: پاداش حج مقبول، با همه اهميت آن كه بالاتر از همه ارزش هاى مادى است، در برابر گره گشايى از مشكل يك

ص: 136

مسلمان، كوچك است. بنابراين پاداش گره گشايى از مشكلات يك جمعيت مسلمان اصولًا فوق همه محاسبات خواهد بود.

سرپرست زائران ايرانى تنها مانع بزرگ بهره گيرى از امكانات و استعدادهاى جهان اسلام را تفرقه و اختلاف دانست و گفت: دشمنان اسلام كه بهترين راه تأمين منافع و مطامع خود را تفرقه ميان مسلمانان مى بينند، با دسيسه هاى گوناگون تلاش مى كنند تا بين آنان اختلاف بيندازند.

وى افزود: با توجه به اين كه به تازگى تلاش هاى دشمنان اسلام شدت گرفته است، مقام معظم رهبرى سال جارى را سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى ناميده اند و موسم حج بهترين فرصت براى نزديك شدن جوامع اسلامى به يكديگر و تحقق وحدت كلمه امت اسلام است. ايشان با تشريح نقش زنان در ايجاد انسجام اسلامى در جهان اسلام گفت: از نگاه مقام معظم رهبرى حضرت آيت الله خامنه اى حساس ترين، ظريف ترين، ماندگارترين و مؤثرترين نقش ها در حركت تاريخ انسان به سوى تكامل، بر عهده زنان است. زيرا زنان نيمى از مسلمانان جهان را تشكيل مى دهند، زنان نخبه و فرهيخته مى توانند نقش ويژه اى در ايجاد انسجام اسلامى در جهان اسلام داشته باشند.

نماينده ولى فقيه در پايان ابراز اميدوارى كرد خواهران مسلمان زائر خانه خدا با بهره گيرى از نورانيت حج به منظور خودسازى و تحكيم بنيان خانواده ها، در مقابل توطئه هاى دشمنان اسلام، احساس مسئوليت كنند و با نقش آفرينى در وحدت كلمه امت اسلامى، زمينه را براى تحقق وعده قرآن كريم در مورد جهانى شدن اسلام فراهم سازند.

همچنين در اين همايش، يازده تن از اساتيد زن از كشورهاى سودان، پاكستان، عراق، آلمان، تاجيكستان، آلمان و بحرين پيرامون نقش آنان در انسجام خانواده و انسجام اجتماع سخنرانى كردند.

ص: 137

خانم دكتر مشكين فام سهم زنان را در بازگشت به تمدن اسلامى بسيار زياد دانست و گفت: بايد شرايطى را فراهم كنيم تا مطابق آموزه هاى قرآن كريم زنان ما بتوانند فرزندانى را تربيت كنند كه منشأ احياى نفوس باشند. وى افزود: خانواده اسلامى از ديدگاه اسلام ناب محمدى، خانواده اى بدون تعصب، به دور از خرافه و به دور از تسلط يك جنس بر جنس ديگر است.

دكتر احلام از سودان نيز عصر كنونى را عصر زنان ناميد و گفت: زنان ايرانى و سودانى پيشقراولان حركت جديد براى احياى تمدن اسلامى در عرصه نقش زن در تربيت خانواده اند.

وى گفت: همان گونه كه پيامبر اسلام (ص) تأكيد فرموده اند بايد به زنان توجه كرد؛ زيرا زن محور رشد و سازنده نسل آينده است.

هدى عبدالرحمن از بحرين نيز پيرامون چالش هاى پيش روى زنان در دنياى كنونى سخنانى ايراد كرد. وى با ارائه پيشنهادهايى مبنى بر ارائه الگوى مناسب از زن مسلمان، برگزارى جلسات مشترك بين زنان در كشورهاى اسلامى را به منظور ايجاد پويايى زنان و اجراى برنامه هاى تشويقى براى فراگير كردن حجاب و نيز رشد اخلاق اسلامى در خانواده و جامعه، از وظايف نخبگان و فعالان زن در كشورهاى اسلامى برشمرد. همچنين افزود: برپايى جلسات مشترك بين همه مسلمانان اعم از كشورهاى عربى و غير عربى تنها راه تبادل افكار براى ايجاد انسجام است.

خانم زينب از آلمان نيز با اشاره به حكومت جهانى امام زمان [گفت: چشم مسلمانان در اروپا به اسلام و جمهورى اسلامى است؛ بياييد اختلاف ها را كنار بگذاريم؛ زيرا ما مطمئن هستيم درآينده تمام دنيا به ما خواهند پيوست.

خانم نانو نساء على محمد از تاجيكستان نيز اشعارى را قرائت كرد.

در اين همايش، زنان فرهيخته اى از كشورهاى سودان، فلسطين، پاكستان، تاجيكستان، بحرين، عربستان، افغانستان، كنگو و قطر مقالاتى ارائه كردند كه به دليل

ص: 138

كمبود وقت موفق به قرائت آن نشدند. بنا است تمام مقالات ارائه شده، در لوح فشرده اى آماده و در اختيار شركت كنندگان قرار گيرد.

ص: 139

هنگام حركت به سوى محل اسكان، از هرگونه شعار وصلوات خوددارى نمايند.

پس از اتمام مراسم، چند نفر از زائران ايرانى به طرفصفوف نيروهاى امنيتى مسلح رفته و يك بسته شكلات به آنان تعارف كردند و با اين كار خود اخلاق دينى و ادب ايرانى را به نمايش گذاشتند.

با تلاش دست اندركارانصداوسيما مراسم دعاى كميل در كمترين زمان ممكن به ايران ارسال و از شبكه دو سيما پخش شد.

شركت كنندگان در مراسم هنگام ترك تدريجى محل برگزارى دعاى كميل به احترام اين مكان مقدس اقدام به پاكسارى محوطه و جمع آورى زباله ها كردند.

در انتهاى مراسم نيز مجرى ضمن تقدير از شركت كنندگان از همكارى مقامات و مسئولان و نيروهاى انتظامى عربستان سعودى و دست اندركاران مسجدالنبى (ص) در برگزارى اين مراسم پرفيض به زبان عربى قدردانى كرد.

ص: 140

شد. همچنين بروشورهايى براى اطلاع رسانى به حجاج ايرانى منتشر و در مكه مكرمه و مشاعر مقدس توزيع خواهد شد كه در آن شيوه حركت به سمت مكان رمى جمرات و موضوع زمانبندى اعلام شده است.

قطب افزود: روزهاى سوم و چهارم ذى الحجه نشستى با شركت تن از رؤساى كاروان هاى حجاج ايرانى برگزار مى شود كه در آن برنامه مناسك و اطلاع رسانى به رؤساى كاروان ها و اهميت التزام به زمانبندى توضيح داده خواهد شد.

مؤسسات طواف دهندگان حجاج، مسئوليت سازماندهى امور مناسك حج زائران هر كشور را در مشاعر مقدسه بر عهده دارند.

ص: 141

اولين نقطه اى كه از زير آب سر برآورد، مكان كعبه شريف و بيت الله الحرام بود. به نظر برخى از مفسران، آيه 30 سوره نازعات (وَ الأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها) به همين واقعه اشاره دارد.

گذشته از واقعه دحوالارض، رويدادهاى ديگرى نيز در اين روز رخ داده اند؛ از جمله:

ميلاد شيخ الانبياء حضرت ابراهيم على نبينا و آله و عليه السلام؛

ميلاد حضرت عيسى مسيح عليه السلام؛

خروج رسول اكرم (ص) از مدينه به همراه هزاران حاجى به سوى مكه، به قصد حجه الوداع. در اين سفر وجود مقدس حضرت زهرا 3 و نيز تمامى همسران پيامبر (ص) نيز ايشان را همراهى مى كردند؛

در روايتى نيز آمده است كه حضرت قائم [در همين روز قيام خواهد كرد.

ص:142

ص: 143

آقايان اژه اى و رى شهرى در اين ملاقات، درباره مسائل مختلف با يكديگر گفت وگو كردند.

وزير اطلاعات جمهورى اسلامى ايران پس از اين ملاقات براى عزيمت به رياض، عازم فرودگاه شد.

وى در اظهارات كوتاهى با خبرنگاران، روابط دو كشور ايران و عربستان سعودى را خوب توصيف كرد و گفت كه با رايزنى هاىصورت گرفته، مقامات عربستان سعودى اطمينان داده اند كه امسال زائران، مناسك حج را با آرامش و اطمينان كامل انجام خواهند داد.

نخستين كنفرانس بين المللى فن آورى اطلاعات و امنيت ملى روز شنبه با حضور يكهزار و هفتصد شخصيت داخلى و خارجى در رياض پايتخت عربستان سعودى برگزار مى شود.

اين كنفرانس چهار روزه به رياست سلطان بن عبدالعزيز، وليعهد و وزيردفاع و هوانوردى عربستان برگزار مى شود.

ص:144

ص: 145

15 كاروان به استعداد 2500 نفر از زائران در يكى از سه ساختمان مستقر مى شوند.

در ادامه اين جلسه، آقاى آخوندزاده معاون اجرايى بعثه مقام معظم رهبرى به فعاليت هاى انجام شده براى راه اندازى قسمت هاى ادارى استقرار يافته در حج اشاره كرد و گفت كه دو هفته پيش با مشكلات زيادى مواجه بوديم؛ اما اينك با تلاش هاى انجام شده بسيارى از امور سامان يافته و نشريه زائر نيز با شمارگانى بسيار بيشتر از مدينه در مكه چاپ و توزيع مى شود.

آقاى خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت نيز در سخنانى تأكيد كرد كه مالك ساختمان بسيار بيش از تعهدات خود براى ما كار كرده است كه رقمى بالغ بر دو ميليون ريال سعودى را شامل مى شود. هرگونه درخواستى در ارتباط با هتل بايد از طريق آقاى حبيبى تنها به مالك منتقل شود. برخى از مواد درخواستى ما از مالك ساختمان در همين روزها در حال انجام است. بنابراين لازم است هم اعضاى بعثه مقام معظم رهبرى و هم زائران مستقر در اين ساختمان در نگهدارى و بهره بردارى از هتل نهايت دقت و مراقبت را به عمل آورند و كار به گونه اى نباشد كه همكارى مالك با سازمان حج در ارتباط با دو زمين ديگر، با مشكل مواجه شود.

وى افزود: تنها مشكل موجود، مسئله حمل و نقل زائران است. براى حل اين مشكل تدابير جديدى را به كار بسته ايم كه انتقال خط 7 با ظرفيتى حدود يازده هزار نفر، به محل جديد از جمله اين تدابير است.

رييس سازمان حج به نگرانى هايى كه در خصوص وضعيت آشپزخانه هاى مركزى وجود داشت، اشاره كرد و گفت كه با كنترل شديد به عمل آمده در اين زمينه، نگرانى ها برطرف خواهد شد.

در ادامه جلسه، آقاى رى شهرى گفت: ما پيش بينى نمى كرديم كه اين ساختمان براى حج امسال آماده شود و معلوم است كه زحمت زيادى براى راه اندازى آن كشيده اند و من از مالك ساختمان و مسئولان سازمان حج و بعثه كه كارها را تا اينجا دنبال كرده اند تشكر مى كنم.

وى افزود: همه ما شرعاً در حفظ و نگهدارى اين ساختمان مسئول هستيم و هيچ

ص: 146

كار تخريبى در هيچ نقطه اى از ساختمان بدون اجازهصاحب خانه نبايد انجام شود. بنابراين بايد اين ساختمان سالم بماند و حفاظت از آن اولويت دارد.

نماينده ولى فقيه در زمينه تقسيم بندى اتاق هاى هتل بين واحدهاى مختلف تأكيد كرد كه در اين كار بايد مطالعه شود كه هر مكانى بر اساس نياز واقعى در اختيار بخش هاى مختلف قرار گيرد.

آقاى رى شهرى در ادامه از گله مندى مسئولان اجرايى حج نسبت به منعكس نشدن برخى مسائل اجرايى در نشريه زائر خبر داد و گفت كه اين نشريه متعلق به بعثه نيست و بايد نسبت به مسائل اجرايى نيز اطلاع رسانى كند و مسائلى مانند مسكن و حمل و نقل نيز جدى گرفته شود.

ايشان همچنين از آقاى اسلامى فرد خواست تا نسبت به توجيه زائران ايرانى در خصوص جا به جايى بعثه مقام معظم رهبرى، مصاحبه هايى را با افراد مسئول ترتيب دهد.

آقاى قهرودى سپس گزارشى از وضعيت مسكن زائران ايرانى در مكه مكرمه و مشكلات مربوط به حمل و نقل آنان ارائه كرد و ضمن عالى توصيف كردن همكارى دولت عربستان با ايران در امر خدمت رسانى به حجاج گفت: ساخت و ساز مسكن اكنون در شرق مكه ادامه دارد و زائران به اجبار در اين منطقه مستقر شده اند و ما نيز چاره اى جز اسكان حجاج خود در اين محور را نداريم و البته هرچه به سمت حرم نزديك تر باشيم بهتر است؛ زيرا اگر بتوانيم بخشى از زائران را در فاصله 1500 تا 2000 مترى حرم مستقر كنيم، به ميزان زيادى مشكل حمل و نقل برطرف خواهد شد اما اين مسئله ما را در برابر يك تصميم جديد قرار مى دهد؛ زيرا هرچه به سمت حرم نزديك تر برويم هزينه هاى اجازه نيز افزايش پيدا مى كند؛ به طورى كه به ازاى هر زائر در هتل 5 ستاره دارهادى 2500 ريال پرداخت مى كنيم، اما وقتى به سراغ هتل الجزيره پشت قبرستان ابوطالب مى رويم به ازاى هر زائر بايد تا 4 هزار ريال سعودى بپردازيم.

آقاى رى شهرى در اين خصوص گفت: كارى كه براى مردم انجام مى دهيد، به درستى براى آن ها تبيين و تشريح كنيد تا بدانند كه وقتى پول اضافه تر پرداخت

ص: 147

مى كنند،صرف چه خدماتى مى شود.

سرپرست حجاج همچنين از همكارى بى نظير دولت عربستان با ايران در امر حج اظهار خرسندى كرد و گفت: آقاى حسينى سفير جمهورى اسلامى ايران در عربستان انصافاً خيلى خوب كار مى كند.

در اين نشست آقاى سليمى گزارشى از شروع فعاليت هاى فرهنگى در بعثه مقام معظم رهبرى از روز يكشنبه ارائه كرد و آقاى رى شهرى بر ضرورت رعايت مسائل حفاظتى به ويژه در بخش هاى مربوط به اهل سنت، بين الملل و بخش ويژه اجرايى تأكيد كرد.

ص:148

ص: 149

براى زائران ايرانى لباس هاى يك دست مزين به پرچم جمهورى اسلامى ايران تدارك ديده شود تا حضور ايرانى ها بهصورت منظم تر و يكپارچه تر در حج به چشم آيد.

در پاسخ به برخى از اين موارد، آقاى خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت گفت: على رغم همه برنامه ريزى ها، ما در تنگنا هستيم و اين وضعيت در جلسات مختلف براى شما تشريح شده است. يكى از نگرانى هاى ما مربوط به حمل و نقل زائران بود كه از شب گذشته ده درصد بار پل و تونل كم شده است و شب هاى ديگر قرار است 25 درصد از بار اين مسير كاسته شود كه باعث سرعت در سرويس دهى خواهد شد و علاوه بر آن به طور متوسط هرروز ظرفيت اتوبوس ها 5 تا ده درصد افزايش خواهد يافت.

وى محل اسكان اين كاروان را در مرتبه خوبى در مكه مكرمه توصيف كرد و گفت: ما در مجموع 231 خانه و هتل را در مكه مكرمه اجاره كرده ايم و ادعا مى كنيم كه به طور متوسط خدمات ما به زائران ايرانى از كيفيت بهترى نسبت به زائران ساير كشورها برخوردار است و معدل خدمات ما بالاتر از ديگر كشورها است.

وى در عين حال تأكيد كرد كه زبان ما به عذرخواهى باز است و پيشنهادات را هم مى شنويم و مى پذيريم.

رييس سازمان حج و زيارت گفت: براى هر 4 زائر يكصندلى خالى اختصاص داده ايم و تلاش مستمر ما بر اين است كه كار بهترى ارائه شود.

در اين زمينه يكى از زائران مدعى شد كه عدم مديريتصحيح و فقدان نظارت باعث بوجود آمدن مشكل حمل و نقل زائران ايرانى و ايجاد بى نظمى شده است.

يك خانم زائر نيز از وجود خرافات و ضعف فرهنگى در ميان برخى خانم هاى زائر اظهار ناخرسندى كرد و خواستار افزايش آموزش فرهنگى به زائران شد.

آيت الله رى شهرى نيز در پايان اين ديدار طى سخنانى گفت: مسئولان و دست اندركاران بعثه و سازمان حج براى انجام كار و خدمت رسانى به زائران به حج آمده اند. ما براى انجام برنامه هاى حج نيازمند سالن هايى بوديم كه حدود 5000 نفر را در خودش جاى بدهد و 1200صندلى داشته باشد. به همين دليل ناگزير ازجست وجو براى يافتن

ص: 150

مكانى بوديم كه هم نزديك به محل استقرار زائران باشد و هم بتواند نيازهاى ما را جواب بدهد.

اميرالحاج ايران خطاب به زائران اين كاروان گفت: هدف ما از حضور در جمع شما، شنيدن خواسته ها و مشكلات از زبان خود شما بود و مواردى كه مطرح شد مورد رسيدگى قرار خواهد گرفت. من شهادت مى دهم كه برادران شما در سازمان حج و زيارت همه تلاش خود را به كار گرفته اند تا شرايط مناسبى را براى دوران حضور شما در مكه و مدينه فراهم كنند اما يادمان باشد كه ما در يك كشور ديگر هستيم و محدوديت هايى هم به ما تحميل مى شود كه چاره اى جز كنار آمدن با آن ها نداريم. بنده از گذشته نسبت به زمان پروازها و همزمانى آن ها با وقت نماز حساس بودم و تذكر داده ام اما مشكل اينجاست كه اين پروازها را دولت عربستان هماهنگ مى كند و ما ناگزير هستيم كه خودمان را با آن ها هماهنگ كنيم. ضمناً اين نكته را هم به ياد داشته باشيد كه ارزش حج به تحمل سختى هاى آن است و مراقبت كنيد كه مبادا اين فشارها باعث كاهش معنويت حج در شما شود.

آقاى رى شهرى همچنين با اتوبوس حامل زائران به سمت مسجد الحرام رفت و با زائران ايرانى نيز درباره مشكلات حمل و نقل گفت وگو كرد.

ص: 151

اتوبوس درون شهرى در مسير هتل ها و حرم مواجه بودند و به اين دليل نماينده ولى فقيه همراه با اين گروه از زائران با اتوبوس راهى حرم شد تا از نزديك مشكلات را بررسى كند. به گفته آقاى قهرودى سال آينده با وجود هزينه بالاى اجاره و گرانى هتل هاى اطراف مسجد الحرام، تعدادى از اين هتل ها اجاره خواهد شد تا از ازدحام جمعيت در ايستگاه هاى اتوبوس كاسته شود. رييس سازمان حج و زيارت افزود: با تلاش 6 ماهه ايستگاه جديدى به زائران ايرانى اختصاص يافته كه تا حدودى در كاهش ازدحام زائران موثر خواهد بود.

همچنين تعدادى از زائران در داخل اتوبوس و ايستگاه هاى مسافرين با آيت الله رى شهرى به گفت وگو پرداختند و از حضور ايشان در جمع زائران ابراز خرسندى كردند.

ص: 152

مشركان در مراسم حج سال هاى گذشته بوده و در آينده نيز خواهد بود.

عضو مجلس خبرگان رهبرى، برائت از مشركان را در راستاى آشنا شدن مسلمانان با توطئه هاى استكبار جهانى ذكر كرد و يادآور شد: مسلمانان بايد بدانند دشمن از بين رفتن اتحاد بين آن ها را مى خواهد و به دنبال ايجاد تفرقه بين مذاهب و قوميت ها است.

نايب رييس جامعه مدرسين، در پايان تنها راه مقابله با توطئه ها و تفرقه افكنى دشمنان را برائت از مشركان و وحدت دانست و گفت: برائت از مشركان به اين معنا است كه ما توطئه هاى دشمنان را مى شناسيم، از تحركات آن ها برائت جسته و با وحدت و انسجام خود، آن ها را خنثى مى كنيم.

ص: 153

است. مدير كاروان «دوست داران اهل بيت:» در اين باره مى گويد: «در ميان مسلمانان تحصيل كرده مقيم اروپا يا ساير كشورهاى دنيا، مشتاقان زيادى براى سفر به خانه خدا ديده مى شود كه ما فقط براى 214 نفر سهميه داريم. از اين ميزان، ايرانى هاى مهاجر بين 10 تا 15 درصد سهم دارند و بقيه، عمدتاً افغانى تبار هستند كه حدود 70 درصد آن ها شيعه و مابقى اهل تسنن اند.»

كاروان فارسى زبان ها در شهر مركزى فرانكفورت تشكيل مى شود. به اين شكل كه تمام زائران آن به جز مقيمان استراليا، خودشان را از سراسر اروپا و آمريكا به اين شهر مى رسانند. بسيارى از ايرانى ها و افغان ها هم در دورتموند اقامت دارند و بايد در فرانكفورت جمع شوند. اين كاروان، پس از آنكه به دمشق پرواز كرد، در آنجا با اضافه شدن افرادى از استراليا به زيارت حرم مطهر حضرت زينب 3 و مرقد حضرت رقيه 3 مى رود و سپس با پرواز ديگرى راهى مدينه منوره مى شود.

عبدالمنان رئوف نيز كه سابقه اقامت در شهرهاى تهران و زاهدان را دارد، برادرش را در مديريت كاروان «دوست داران اهل بيت:» همراهى مى كند و كارمند هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران در فرانكفورت است. او اشتياق اعضاى كاروان براى زيارت حضرت رضا (ع) را زائدالوصف مى داند و مى گويد: «درخواست هاى متعدد و مكررى براى سفر به مشهد مقدس داريم. حتى ما اعضاى كاروان را به شهرهاى زيارتى عراق مى بريم، اما به دليل پاره اى از مشكلات از جملهصدور رواديد براى شهروندان مقيم خارج از كشور، نمى توانيم به زيارت امام هشتم برويم.»

«در آلمان، دو شركت هواپيمايى كويت و جمهورى اسلامى ايران به من پيشنهاد همكارى دادند كه دعوت همزبان هاى ايرانى ام را پذيرفتم؛ چون ما در يك رخداد تاريخى از برادران ايرانى مان جدا شده ايم و بسيار به يكديگر علاقه منديم.»

او، دليل نامگذارى كاروان خود با عنوان «دوست داران اهل بيت:» را اشتياق بسيار شيعيان فارسى زبان مقيم اروپا و آمريكا براى زيارت قبور مطهر ائمه هدى (ع) مى داند و مى گويد: «اميدواريم شرايط بهترى براى سفر به مشهد مقدس هم فراهم شود تا ما و علاقه مندان حضرت رضا (ع) مشتاقانه به پابوس آن امام بشتابيم.»

ص:154

ص: 155

نماينده ولى فقيه، موسم حج را بهترين فرصت براى اتحاد و انسجام اسلامى دانست و تأكيد كرد كه مسلمانان با استفاده از اين فرصت مى توانند علاوه بر تهذيب نفس و خودسازى، در جهت كاهش آلام امت اسلام نيز تلاش كنند و موسم حج از آن جهت براى حل مشكلات جهان اسلام مهم و حياتى است كه مسلمانان در كنار يكديگر قرار مى گيرند و دل هاى آنان بيش از هميشه به هم نزديك مى شود.

وى نقش اصلى براى شناسايى كيد دشمنان و آگاهى بخشى به مسلمانان را برعهده علما، روشنفكران و نخبگان جوامع اسلامى دانست و تأكيد كرد كه ايجاد اختلاف ميان امت اسلام، كم هزينه ترين و سودآورترين توطئه دشمن محسوب مى شود و مسئوليت خنثى كردن اين توطئه نيز متوجه علما و انديشمندان مسلمان است.

سرپرست زائران ايرانى خانه خدا در پايان سخنانش از حاضران براى شركت در همايش هاى بين المللى قدس، فرهيختگان و تقريب مذاهب اسلامى كه در بعثه مقام معظم رهبرى تشكيل خواهد شد، دعوت كرد.

در اين ديدار، شيخ هاشمصالح رييس بعثه آفريقاى جنوبى سخنان آقاى رى شهرى را در ضرورت بهره گرفتن از فرصت حج براى گام برداشتن در جهت وحدت كلمه مسلمين، مورد تأييد قرار داد وگفت: ما از حمايت جمهورى اسلامى ايران از آفريقاى جنوبى ومسلمانان اين كشور تشكر مى كنيم. دعوت به وحدت، فراتر از ملت ها، نژادها و اعتقاداتصورت مى گيرد و باعث تأسف است كه مردم در سراسر دنياى اسلام از فرصت حج براى وحدت استفاده نمى كنند.

وى افزود: مشكل برادران ما در فلسطين، در دستور كار مسلمانان آفريقاى جنوبى قرار دارد و ما اولين گروه ها را براى ديدار از مسجدالاقصى به فلسطين اعزام كرديم و امسال نيز هزار و دويست نفر از مسلمانان به مسجد الاقصى سفر خواهند كرد.

سپس مولانا احسان هندريكس رييس مجلس القضاى اسلامى آفريقاى جنوبى، مراتب تقدير و تشكر خود و هيأت همراهش را از پذيرايى گرم در بعثه مقام معظم رهبرى ابراز كرد و گفت: از زمان حضور شما در آفريقاى جنوبى تا كنون ما همكارى نزديكى با سفارت جمهورى اسلامى ايران داشته ايم.

ص: 156

وى گفت: من هم از سفرم به تهران، خاطره خوبى دارم. با آيت الله تسخيرى كه يك عالم خردمند است،صحبت كردم و تحت تأثير تلاش هاى آقاى على اكبر محتشمى و همچنين ديدگاه هاى امام خمينى 1 براى آزادسازى قدس قرار گرفتم.

وى افزود: گرچه در آفريقاى جنوبى تلاش زيادى براى همبستگى جهان اسلام در آزادى قدس به عمل مى آوريم اما بايد بگويم كه من از تلاش ايران براى آزادى قدس الهام گرفته ام.

مولانا هندريكس تأكيد كرد: گرچه ما به مدت 13 سال دمكراسى را در آفريقاى جنوبى تجربه كرده ايم اما يكى از بزرگترين لابى هاىصهيونيسم بعد از آمريكا در آفريقاى جنوبى انجام مى شود و به همين دليل ما بايد تلاش هايمان را بيشتر كنيم و مبارزه باصهيونيسم را به فرزندان خود آموزش دهيم و براى اين منظور اعلام مى كنم كه ما آماده استفاده از تجربيات ديگران هستيم.

وى افزود: ما ناظر فشارهاى آمريكا بر ايران هستيم و رهبرى ايران را بسيار تحسين مى كنيم و از فرصتى كه در اختيار ما گذاشتيد تشكر مى كنيم.

در آفريقاى جنوبى يك ميليون و پانصد هزار مسلمان زندگى مى كنند و با توجه به افزايش مهاجرت مسلمانان به اين كشور، جمعيت مسلمان در اين كشور رو به افزايش است.

ص: 157

گذشته است در مقايسه با مدت مشابه در سال گذشته چندان بالا نيست. يك زائر 85 ساله ايرانى امروزدر مسجدالنبى فوت كرده است و 6 نفرهم در مكه فوت كرده اند كه يك نفر آن ها تصادف كرده و 5 نفرديگر نيز بر اثر بيمارى هاى قلبى- عروقى جان باخته اند.

آقاى حلى ساز از تلاش موفق پزشكان ايرانى در بازگرداندن زندگى به يك زن 67 ساله خبر داد و گفت كه علائم حياتى در اين بيمار وجود نداشت اما با تلاش 45 دقيقه اى پزشكان، او زندگى دوباره به دست آورد.

رييس هيأت پزشكى همچنين از اختصاص يك تيم خاص پزشكى براى افراد مسن سخن گفت وتأكيد كرد كه تيم وقوف زائران بيمار نيز افزايش يافته است و امسال 300 نفر را وقوف خواهيم داد كه 100 نفر بيش از سال گذشته است و اميدواريم با اين اهتمام بتوانيم مانع از افزايش مرگ و مير بشويم.

آقاى رى شهرى در مورد ريشه يابى بيمارى تنفسى و امكان مبارزه با ويروس آن سؤال كرد و آقاى حلى ساز تصريح كرد كه تحقيقات در اين زمينه ادامه دارد و اميدواريم سال آينده به نتايجى براى اين امر برسيم؛ اما دكتر اكبرى از دست اندركاران هيأت پزشكى تصريح كرد كه نبايد نسبت به اين امر خوش بين باشيم زيرا بيمارى هاى تنفسى پنجمين عامل مرگ و مير در كشور است و ويروس ها به سرعت در حال تغيير هستند و در برابر داروها از خود مقاومت نشان مى دهند. بنابراين يافتن يك واكسن مشخص براى مبارزه با اين ويروس ها، كار پيچيده و سختى است.

در ادامه جلسه دكتر نادرى رييس بيمارستان مكه مكرمه نيز در سخنانى از افزايش بيماران بسترى شده در بيمارستان مكه خبر داد و گفت كه آمار بسترى بيماران در بخش سى سى يو بالا است و اين امر با افزايش سن زائران همخوانى دارد. البته ما افراد با ريسك بالا را شناسايى كرده ايم تا مراقبت بيشترى از آن ها به عمل آوريم.

وى گفت: با تدابير انديشيده شده، خانم ها در كاروان ها مى توانند به طور مستقيم با پزشكان زن درباره مسائل خاص پزشكى بانوان تماس تلفنى داشته باشند و از آن ها راهنمايى بگيرند.

ص: 158

دكتر معمارزاده مسئول پزشكان كاروان نيز گزارشى از روند جلسات توجيهى پزشكان كاروان ها و تحويل امكانات اوليه پزشكى و داروهاى لازم به آنان ارائه كرد و گفت كه پزشكان كاروان، مسئول سلامت زائران هستند و ما تلفن همراه در اختيار آن ها قرار داده ايم تا به سرعت در دسترس زائران باشند.

در اين جلسه آقاى رى شهرى نيز در سخنان كوتاهى از هيأت پزشكى و همه پزشكان و پرستاران فعال در بيمارستان ها و درمانگاه هاى ايران كه براى ارائه خدمات مناسب بهداشتى و درمانى به زائران ايرانى تلاش مى كنند، تقدير و تشكر كرد و گفت كه زائران ايرانى نوعاً از خدمات پزشكى و نحوه برخورد پزشكان كه مبين رعايت اخلاق پزشكى است، اظهار رضايت مى كنند.

وى روزهاى آينده را براى سلامتى حجاج مهم توصيف كرد و اهتمام ويژه هيأت پزشكى به خدمات بهداشتى و پزشكى زائران را در روزهاى منتهى به ايام تشريق خواستار شد.

نماينده ولى فقيه همچنين از آقاى حلى ساز خواست تا با انجام يك بررسى ميدانى، شرايط اعزام افراد مسن را مورد توجه قرار دهد؛ زيرا اگر معلوم شود كه افرادى در اين سن، استطاعت بدنى براى انجام مناسك را ندارند، بايد با جديت و سخت گيرى از آمدن آن ها به حج جلوگيرى شود.

آقاى حلى ساز همچنين از بى توجهى مسئولان فرودگاه تهران به زائران معتاد كه پس از توقيف مواد مخدر همراه آنان و اخذ جريمه، اين افراد را به حج اعزام مى كنند، ابراز ناخرسندى كرد و خواستار تذكراتى به مسئولان ذى ربط شد.

ص: 159

اين شهدا در كاروان ها كافى است تا به منظور گرامى داشت ياد و خاطره آن شهيد، مراسمى در كاروان برپا شود. كارى كه با حضور حجت الاسلام والمسلمين احمدوند، پدر شهيد احمدوند در يكى از كاروان هاى شهر تهران انجام شد و طى آن، تمام زائران اعزامى با اين كاروان در سالن اجتماعات محل اقامت خود به پدر اين شهيد تسليت گفتند.

شامگاه دوشنبه گذشته، كاروان شماره 17254 تهران، ميزبان جمعى از زائرانى بود كه آئين گرامى داشت شهداى منتسب به كاروان را برگزار مى كردند. 12 تن از اعضاى اين كاروان كه مديريت آن را كريمى واقف بر عهده دارد، پدر، مادر و يا عضوى از خانواده شهيد بودند كه حجت الاسلام احمدوند، روحانى كاروان، شاخص ترين آن ها به شمار مى رفت. علاوه بر او، پدر همسر شهيد حسين عرب احمدى نيز كه در همان هواپيما به شهادت رسيد، در مجلس حضور داشت و مراسم يادبود شهدا با حضور افرادى از كاروان هاى همجوار رونق گرفته بود.

شهيدان نوروزى، كريمى، خلفى، ابوترابى، كوهستانى، محمدى،صفرى،صادقى، احمد و محمد خليلى، پارياب و احمدوند، بزرگوارانى بودند كه اين مجلس به ياد آن ها تشكيل شد؛ در حالى كه دو جانباز به نام هاى حسن عليزاده و على خليلى هم از اعضاى كاروان به شمار مى رفتند.

مدير كاروان در اين مراسم با تشكر از اعضاى كاروانش كه هريك با شور و اشتياق در اين مراسم شركت كرده بودند، گفت: افتخار داريم كه ميزبان مادران، پدران و بستگان شهدا هستيم و از طرف ديگر، همسايگى كاروان جانبازان را نيز به ما عنايت كرده اند.

در اين مراسم، همچنين حجت الاسلام والمسلمين معين شيرازى با گرامى داشت سالروز شهادت امام جواد (ع) سخنانى درباره ارزش هاى حج بيان داشت و گفت: «هرچه در اعمال و دستورات دينى ديگر مشاهده مى كنيد، بهصورت يكجا در مناسك حج

ص: 160

گرد آمده است، اما بايد توجه داشته باشيد كه عزم و اراده قلبى، مهم تر از انجام فيزيكى مناسك و اعمال حج است. بنابراين، قصد، نيت و توجه در نماز يا اعمال را بايد مورد عنايت قرار دهيد.» وى همچنين به مقام شامخ شهيدان انقلاب اسلامى و هشت سال دفاع مقدس اشاره كرد و آنان را انوار درخشان جهان تاريك ما دانست.

معين شيرازى همچنين درباره شهيد احمدوند اظهار داشت: «وى يكى از انسان هاى اهل ادب و عبادت بود. من او را از نزديك مى شناختم و مى دانستم كه گوهرى ناب در وجود او است.»

در ادامه اين مراسم، يكى از مداحان اهل بيت: از كاروان جانبازان، اشعارى در مدح و منقبت امام جواد (ع) خواند و شهادت اين امام همام را گرامى داشت. همچنين، مداح كاروان مورد نظر نيز به مصيبت خوانى براى امام نهم پرداخت و حاضران در اندوه شهادت باب الحوائج، حضرت جواد (ع) به ماتم نشستند و گريستند.

از نكات جالب اين مراسم، مشاركت اعضاى كاروان در تهيه نذورات و پذيرايى از مهمانان بود. در پايان اين مجلسصميمى نيز اعضاى كاروان با قرائت دعاى فرج، ظهور مهدى فاطمه 3 را خواستار شدند.

ص: 161

پرده به كار رفته است. ارتفاع اين پرده 14 متر و نوار دور آن به عرض 95 سانتيمتر است كه حاوى 16 قطعه به شكل مربع است. نوار اطراف اين پرده منقش به آيات قرآن كريم است و در فواصل معين عبارات «يا حى يا قيوم»، «يا رحمن يا رحيم» و «الحمدلله رب العالمين» با رنگ طلايى دوخته شده اند.

پوشش درب كعبه نيز از حريرى به ارتفاع 5/ 6 متر و عرض 5/ 3 متر منقش به آيات الهى و تزئينات اسلامى با طلا و نقره است.

پرده خانه خدا از 5 قطعه تشكيل شده است كه هر قسمت يك طرف كعبه را مى پوشاند و قطعه پنجم هم در كعبه را دربرمى گيرد كه هنگام نصب، وزن اين پرده به حدود دو تُن مى رسد.

اين پرده با همكارى كارخانه هاى داخل و خارج عربستان تهيه مى شود و پارچه حرير آن را هر سال يكى از كشورها هديه مى دهد؛ پرده قبلى نيز به رؤسا و سران كشورهاى اسلامى اهدا مى شود.

يادآورى مى شود بافندگى و تهيه پرده كعبه با دست و ماشين حدود 9 ماه طول مى كشد.

ص:162

ص:163

ص: 164

آقاى قهرودى هم از هماهنگى و همدلى ميان دست اندركاران اجرايى حج خبر داد و با تمجيد از تلاش به عمل آمده در امر مسائل فرهنگى كاروان ها، گفت: هر كاروانى كه كار فرهنگى مبتكرانه و خوبى انجام دهد، بودجه فرهنگى آن كاروان دو برابر خواهد شد.

در ادامه اين جلسه، آقاى رى شهرى در سخنانى گفت: كارى كه برعهده شما و همه عوامل اجرايى حج قرار دارد، كارى بسيار سنگين، دشوار و در عين حال فوق العاده با ارزش است و بخشى از اين ارزش متاثر از نزديك تر بودن كار شما به اخلاص است؛ زيرا كار شما نمود بيرونى ندارد و گاهى مورد انتقاد هم قرار مى گيرد؛ اما كارهايى هم هستند كه نمود بيرونى دارند و بخشى از پاداش آن كارها نيز به نمود بيرونى آن مربوط مى شود.

وى خدمت به زائران خانه خدا به ويژه در مكه و مدينه را با پاداش مضاعف همراه دانست و گفت: هر كسى كه به جمعى از مسلمانان خدمت كند، خداوند به همان اندازه در بهشت، خادم و خدمتگزار در اختيار او قرار مى دهد. كار شما از آن جهت مهم و با ارزش است كه انسان خيلى راحت تر مى تواند براى خدا كار كند.

نماينده ولى فقيه همچنين بر ضرورت جدى گرفتن امر اطلاع رسانى به زائران تأكيد كرد و گفت: در اطلاع رسانى اجرايى كوتاهى وجود دارد و بايد شرايطى كه دارند، قبل از ورود آن ها به شهر مكه، برايشان تبيين شود. تلاش ها در همه قسمت ها زياد است، ولى بايد به درستى براى زائران تشريح شود و اگر اين كار انجام شود، انتقادات تا 90 درصد كاهش خواهد يافت.

وى پيشنهاد كرد كه قبل از حج از طريق يك جزوه، تمام شرايط مكه و مدينه براى زائران تشريح شود تا وقتى به اين دو شهر مى آيند احساس كنند كه شرايط زندگى، آن قدرى كه گفته شده، سخت و دشوار نيست.

سرپرست زائران ايرانى خانه خدا تصريح كرد كه هر سال با يك مشكل جديد مواجه مى شويد. بنابراين بايد بدانيد كه مديريت كار حج دائماً نيازمند ابتكار، مطالعه و طراحى است و هر سال بايد براى مواجه شدن با وضع جديد، آمادگى داشته باشيد.

ص: 165

وى خواستار تبيين وضعيت مشعر براى زائران از سوى روحانيون كاروان ها شد و با ابراز اميدوارى نسبت به رشد و جهش كار فرهنگى در داخل كاروان ها گفت: ما هر كارى كه از عهده آن برآييم بايد براى نزديك تر كردن زائران ايرانى خانه خدا و بهره مندى هرچه بيشتر آن ها از فرصت معنوى حج به انجام برسانيم؛ زيرا اين امر با بركات زيادى در داخل خانواده ها همراه است.

آقاى رى شهرى همچنين ازصدور رواديد حج از سوى سفارت عربستان در تهران براى افراد متفرقه ابراز ناخرسندى شديد كرد و گفت كه امسال براى تعداد زيادى از ايرانيان به اين ترتيب ويزاصادر شده و امسال در منا و عرفات با مشكلات بيشترى به دليل مراجعه اين دسته از افراد مواجه خواهيم بود.

ص: 166

حجاج و رعايت اخلاق پزشكى نسبت به سال گذشته رشد مطلوبى داشته است.

دكتر محمد تقى حلى ساز رييس هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى نيز با ارائه گزارشى از فعاليت هاى پزشكى و بهداشتى هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران در خدمت رسانى به زائران حرمين شريفين، گفت: با پيش بينى هاى انجام شده خوشبختانه هيچ مشكلى براى ارائه خدمات پزشكى و بهداشتى براى زائران ايرانى خانه خدا وجود ندارد. وى افزود: براى ايام تشريق نيز با بكار گيرى پزشكان مجرب، برنامه وقوف اضطرارى پيش بينى شده است.

ص: 167

برگزارى مسابقات فرهنگى در زمينه هاى قرائت قرآن، حفظ حديث، حل جدول حج، تدوين برنامه هاى فرهنگى روزانه، نصب پلاكارد و تراكت به مناسبت هاى مختلف، هديه به زائرانى كه تولد آنان در روزهاى اقامت در حج بوده است، مكاتبه با اعضاى خانواده هاى آنان در ايران، چاپ نشريه ها و بروشورهاى موضوعى متنوّع و ... از جمله فعاليت هاى عرضه شده در اين نمايشگاه ها مى باشد.

آقاى خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت طى روزهاى پنج شنبه و جمعه از اين دو نمايشگاه بازديد كرد و از زحمات دست اندركاران تقدير نمود.

ص: 168

صرفه ترين و پرمنفعت ترين كارى است كه دشمنان اسلام در دستور كار خود قرار داده اند.

ما بايد با تأييد علماى اسلام، منشور وحدت اسلامى را تدوين كنيم و در عمل گامى بلند را به سوى وحدت به پيش برداريم.

در ديدارى كه چند سال پيش از تركيه داشتم، خاطره زيبايى از اقبال مردم به مساجد و مسائل مذهبى را مشاهده كردم و اين امر نشان از فعاليت هاى چشمگير رهبران دينى تركيه در امر مسائل دينى دارد و همين امرسبب شده است كه اسلام گرايان در تركيه به قدرت سياسى دست يابند.

اميدوارم با تلاش هاى بيشترى كه علماى متعهد در جهان اسلام خواهند داشت، زمينه براى جهانى شدن ارزش هاى اسلامى كه خداوند وعده حاكميت آن را داده است، فراهم شود و ما از زمينه سازان اين وعده بزرگ باشيم. همچنين اميدوارم خداوند توفيق خدمت بيشتر را به همه ما براى خودسازى و سازندگى نفس عطا فرمايد.

در ادامه اين ديدار آقاى بارداك اوغلو وزير ديانت تركيه نيز با ابراز خوشحالى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى، به معرفى همراهان خود پرداخت و در سخنانى به تبيين وضعيت تركيه و مسائل حج زائران ترك پرداخت كه محور اساسى اين اظهارات به شرح زير است:

تركيه و ايران بهترين سازماندهى را براى حج به انجام مى رسانند.

ما به عنوان اداره امور دينى به معنويت در حج اهميت مى دهيم و برنامه هايمان را در اين جهت سازماندهى مى كنيم.

از اين كه شما در تركيه جوانان را معتقد به دين و اخلاق ملاحظه كرديد، خوشحاليم.

در تركيه 78 هزار مسجد وجود دارد كه زير نظر وزارت ديانت فعاليت مى كنند. در اين مساجد 7 هزار دوره آموزش قرآن برگزار مى شود.

وزارت ديانت در تركيه بدون توجه به مذهب افراد، به همه آن ها خدمت ارائه مى شود.

ص: 169

مهم اين است كه ما قبله واحد، خداى واحد، قرآن واحد، پيامبر واحد داريم و به اصحاب ايشان احترام مى گذاريم.

ما در تركيه به همه افراد، خدمات دينى ارائه مى كنيم و هر هفته 20 تا 25 هزار نفر در نمازهاى جمعه شركت مى كنند و به سخنان خطبا گوش فرامى دهند.

ما وارد سياست نمى شويم و سياست را وارد حوزه كارى خود نمى كنيم.

ما آداب حج را به حجاج خود آموزش مى دهيم و اين كار را از دو ماه قبل از سفر با برگزارى جلسات مختلف انجام مى دهيم.

ما در آنكارا با دوستان ايرانى خود در سفارت جمهورى اسلامى ايران، ارتباط خوبى داريم.

در حالى كه پديده ترس از اسلام در غرب شيوع پيدا كرده است، مسلمانان بايد وحدت ميان خود را تقويت كنند.

در حج امسال، از تركيه بيش از 70 هزار نفر و از كشورهاى خارجى نيز بيش از 20 هزار ترك به حج سفر كرده اند.

طى سال گذشته و امسال ما با استفاده از آشپزخانه هاى متمركز به زائران خود، غذا مى دهيم.

كل پرسنل حج ما 5 هزار نفر هستند كه سه هزار نفر آن ها روحانى و مرشد براى راهنمايى دينى زائران مى باشند.

ما به حجاج توصيه مى كنيم كه فقط به روحانيون و مرشدها تكيه نكنند و آمادگى لازم را براى انجام مناسك حج در خودشان بوجود آورند.

گاهى در زمينه اسكان، حمل ونقل و مسائل دينى، مشكلاتى بوجود مى آيد و سعى ما اين است كه از اين مشكلات بكاهيم.

23 هزار تن از حجاج تركيه در هتل هايى استقرار يافته اند كه از سطح بالايى از امكانات برخوردار است. فاصله آن ها تا بيت الله الحرام حداكثر 2 كيلومتر است و مى توانند بهصورت پياده به مسجدالحرام بروند.

اين گونه محل ها از سه هزار وصد يورو تا 7 هزار يورو به ازاى هر نفر هزينه بر

ص: 170

مى دارد.

بقيه حجاج در اتاق هاى معمولى با 6 يا 7 نفر اقامت دارند كه هزينه اسكان و غذاى هر نفر آن ها دو هزار و يك صد يورو مى شود.

بيش از 60 درصد حجاج را دولت متكفل مى شود و 40 درصد بقيه را بخش خصوصى برعهده مى گيرد و قيمت ها چه دولتى و چه خصوصى فرقى نمى كند و ما نظارت دقيقى اعمال مى كنيم تا سطح خدمات از سوى بخش خصوصى تنزل پيدا نكند.

وزير ديانت تركيه و هيأت همراه او پس از اين ملاقات، شام را ميهمان آقاى رى شهرى بودند.

ص:171

ص: 172

ترفندها را براى سركوب جنبش بيدارى و در هم شكستن وحدت امت اسلامى به كار گرفته اند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران ناكامى استكبار جهانى در طرح خاورميانه بزرگ را كه به نام اصلاحات سياسى و اجتماعى و گسترش دمكراسى و حقوق بشر طراحى شده است، از ديگر فتنه هاى كنونى فرقه اى، قومى و سياسى برشمرد و گفت: چنانكه شاهديم شعله هاى جنگ داخلى توسط همين عوامل فتنه در فلسطين، لبنان و عراق برافروخته شده است. مع الأسف در درون جوامع اسلامى هم گروه هايى وجود دارند كه دانسته يا ندانسته زمينه ساز يا مجرى اين توطئه استكبارى اند. به بيان قرآن، فرعون زمانه براى تحقق هيمنه و علو و سلطه خود در زمين، اهل آن را متفرق كرده است و گروهى از آنان را به استضعاف كشيده، عداوت و دشمنى و كينه را در ميان آنان مى پراكند.

وى تصريح كرد: امروزه افراد و جريان هايى مى كوشند تا با طرح مسايل خلاف انگيز در سطح رسانه ها، شبكه هاى ماهواره اى، سايت هاى اينترنتى و محافل عمومى، فتنه را در ميان آحاد امت و جوامع اسلامى ترويج كنند و با استفاده از احساسات و عواطف آنان، زمينه هاى درگيرى و نزاع و برادركشى را به وجود آورند كه در مواردى موفق بدين كار هم شده اند.

سرپرست حجاج جمهورى اسلامى يكى از پيامدهاى خطرناك و زيانبار اين روند را واداشتن ديگرى به پاسخ گويى و ورود به معركه درگيرى ودرافتادن در دامى است كه دشمنان تدارك ديده اند و چه بسيار هزينه ها و نيروى انسانى، مادى و معنوى كه در اين ميان هدر مى رود و از چرخه رشد و توسعه و تعالى ملت ها خارج مى شود. آيت الله محمدى رى شهرى با بيان اين نكته كه سرگرم شدن به اختلافات و غفلت از دشمن، زمينه را براى نفوذ او و غارت ثروت ملت ها فراهم مى كند، با تأكيد بر فرموده رهبر معظم انقلاب گفت: بايد براى افزايش انسجام اسلامى بر اصول مشترك ملت هاى مسلمان تكيه كنيم.

وى همچنين كج فهمى، توجيهات غلط، سوء تفاهم و بى اطلاعى از مبانىصحيح

ص: 173

تفكرات يكديگر را از موانع اتحاد اسلامى برشمرد و گفت: تحريك عواطف مذهبى و فراهم كردن زمينه اختلاف، گناه است و كسانى كه اين كار را انجام مى دهند در واقع به اهداف سازمان هاى جاسوسى آمريكا و رژيمصهيونيستى كمك مى كنند و در پيشگاه الهى به شدت مؤاخذه خواهند شد.

رييس دانشكده علوم حديث گفت: امامان اهل بيت: و پيروان آنان در طول تاريخ حتى يك بار آغازگر هيچ جنگ و نزاع و اختلافى در درون امت نبوده اند و همواره در برابر ناملايمات دم فرو بسته اند، و سرآمد آنان على (ع) مى فرمايد: «بيم آن داشتم كه اگر اسلام و اهل آن را يارى نكنم و شكافى در آن يا ويرانى بر آن راه يابد، مصيبت آن بر من بالاتر از آن باشد كه حكومت بر شما را از دست دهم.»

وى مقاومت در برابر دشمن را عامل ديگرى براى تحقق وحدت دانست و گفت: مقاومت هر چند با سختى ها و ناملايمات همراه باشد، اما كمترين دستاورد آن دشمن شناسى و به كارگيرى همه توان عليه او به جاى پرداختن به اختلافات داخلى است.

وى همچنين تأكيد كرد: علاوه بر تمسك به اصول دين، تشخيص درست و به هنگام چالش ها و تهديدات وپيش بينى راهكارهاى رويارويى با آن ها، از مهم ترين عوامل ناكام گذاردن توطئه دشمن در شرايط كنونى است كه هم نيازمند وحدت است و هم تحقق آن تقويت كننده وحدت خواهد بود.

آقاى محمدى رى شهرى تأكيد بر مشتركات، تلاش براى تقريب و از بين بردن عوامل تفرقه، به كارگيرى همه ظرفيت هاى علمى، پژوهشى و تبليغى و ترويج فرهنگ مقاومت در جهان اسلام را از اهمّ وظايف حكومت ها و علما در جوامع اسلامى دانست.

مولوى اسحاق مدنى، رييس شوراى عالى مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى، يكى ديگر از سخنرانان همايش بود. وى در بخشى از سخنان خود گفت: رفع گرفتارى هاى فعلى و مشكلات فراروى دنياى اسلام تنها با وحدت و انسجام يكپارچه مسلمانان امكان پذير است. اسحاق مدنى با اشاره به جايگاه تاريخى تقريب مذاهب افزود: اين واژه، اصطلاح جديدى نيست و زمانى كه درصدر اسلام اختلافات بين دو

ص: 174

قبيله اوس و خزرج بالا گرفت، با حضور و مداخله پيامبر اسلام (ص) اين اختلاف جاى خود را به وحدت داد. علاوه بر تأكيد آياتى از قرآن كريم، احاديث زيادى بر وحدت و اجتناب از تفرقه اصرار كرده است و تأكيدات مكرر حضرت رسول گرامى اسلام (ص) خود گواه اين است كه تقريب واژه جديدى نيست.

وى ادامه داد: همواره بزرگان، علما و دلسوزان اسلام و امت اسلامى دعوت به وحدت كرده و تقريب را راهكارى استراتژيك براى حل مشكلات جهان اسلام دانسته اند. وى كه مشاور رييس جمهورى كشورمان در امور اهل سنت است، افزود: گاهى اوقات پادشاهان و رؤساى كشورهاى اسلامى نيز براى منافع سياسى خودشان دعوت به وحدت كرده اند كه اين اقدامات براى وحدت بخشيدن به جامعه مسلمين توفيقى نداشته است. گاهى نيز فقها و علماى بزرگ در اين راه گام برداشته اند، ولى به دليل ضعف امكانات به نتيجه معقول دست نيافته اند، چرا كه امكانات ضد وحدت در دست دشمن است. اما وقتى حضرت امام خمينى 1 به عنوان رهبر دينى و سياسى يك كشور قدرتمند نداى وحدت را سردادند و به دنبال ايشان هم مقام معظم رهبرى اين راه را استمرار بخشيدند، الحمدلله امروز شاهد برگزارى چنين نشست هايى در شهر مكه هستيم.

وى افزود: برگزارى هرساله و استمرار اين جلسات كه به يك گردهمايى بزرگان دنياى اسلام تبديل شده است، مى تواند به اتحاد و انسجام پايدار ميان شيعه و سنى منجر شود.

مشاور رييس جمهورى در امور اهل سنت افزود: تجربه بزرگان اسلام دلالت بر اين دارد كه هرگاه مسلمانان با وجود داشتن برخى اختلاف ها به سمت اتحاد پيش روند گرايش مردم به طرف اسلام بيشتر و عزت دنياى اسلام افزون تر مى شود.

مولوى اسحاق مدنى با اشاره به اين كه تفرقه حاصلى جز بدبختى و آثار شوم ندارد، افزود: اگر آيه اى هم در ارتباط با موضوع انسجام وجود نداشت، نياز زمانه و دنيا ايجاب مى كرد كه مسلمانان براى رهانيدن جهان اسلام از اين همه مشكلاتى كه براى دنياى اسلام ايجاد شده است، به سمت وفاق حركت كنند. وى با اشاره به معضلات

ص: 175

داخلى و تحميلى كشورهاى اسلامى، گفت: تنها راه خروج مسلمانان از مشكلات وحدت آن هاست.

ص: 176

آيت الله رى شهرى تأكيد كرد كه اگر همه مسلمانان جهان با هم بودند، امروز دشمنان اسلام نمى توانستند به ساحت پيامبر اعظم اهانت كنند، مسلمانان را در نقاط مختلف جهان، تحت فشار قرار دهند و جنايات وحشيانه عليه ملت مظلوم فلسطين را اين گونه استمرار بخشند.

وى از مشكل فلسطين به عنوان مهم ترين مشكل جهان اسلام ياد كرد و از شيخ ابراهيم و همراهانش براى شركت در همايش روز جهانى قدس دعوت به عمل آورد.

در ادامه اين ملاقات، آقاى شيخ ابراهيم، نايب رييس جمعيت اسلامى چين در اظهاراتى با اظهار تشكر و خوشوقتى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى گفت:

جمعيت مسلمان چين حدود 20 ميليون نفر است كه نسبت به جمعيت كل اين كشور، رقم اندكى است و ما از درك شما نسبت به سياست هاى كشور چين تقدير مى كنيم.

وى افزود: مسلمانان چين امروز بهترين فرصت را براى رشد و پيشرفت به دست آورده اند. تعداد مساجد 35 هزار است و شمار امامان جماعت نيز به 45 هزار نفر مى رسد. وضعيت معيشتى مسلمانان چين همزمان با توسعه اقتصادى اين كشور بهبود يافته و پژوهش هاى علمى اسلامى نيز رشد خوبى داشته است.

شيخ ابراهيم تعداد حجاج اين كشور را ده هزار و 871 نفر اعلام كرد و افزود: ده سال پيش تعداد حجاج چين دو هزار نفر بود و خوشبختانه طى ساليان اخير با بهبود وضع اقتصادى مسلمانان، شمار زائران چينى براى انجام حج تمتع، افزايش يافته است.

وى به وجود 5 نايب رييس در جمعيت اسلامى چين اشاره كرد و گفت كه هر سال يكى از اين افراد رييس بعثه حج مى شود.

به گفته اين رهبر مسلمانان چين، آقاى شيخ هلال الدين رييس كنونى جمعيت مزبور تا كنون دو بار از جمهورى اسلامى ايران ديدن كرده و اكثر حضار در اين جلسه نيز از ايران ديدن كرده و خاطرات خوبى از اين ديدارها دارند.

شيخ ابراهيم، انسجام اسلامى را هدف مشترك همه مسلمانان دانست و تأكيد كرد كه در احترام به پيام رهبر معظم انقلاب اسلامى، نماينده اى را براى شركت در همايش

ص: 177

قدس در بعثه ايران، اعزام خواهد كرد.

وى همچنين گفت: جمعيت اسلامى چين در چارچوب سياست آزادى عقيده در كشورش، مشاركت فعالى را براى ايجاد محيط مناسب فراهم خواهد كرد.

ص: 178

قائد بزرگ خويش، سيد حسن نصرالله، عمق مكتب امام خمينى را درك كردند و توانستند آن را در مجموعه خود و در كشور لبنان پياده كنند و جامعه نمونه اى از پيروان اهل بيت: را به جهانيان نشان دهند.

آيت الله رى شهرى افزود: جريان مبارك حزب الله لبنان، با درك درستى از پيام رهبر فرزانه انقلاب اسلامى در مورد ضرورت حفظ اتحاد ملى و انسجام اسلامى، آن را در عمل به اجرا درآورد و انسجام خوبى را در لبنان به نمايش گذاشت.

وى با ابراز اميدوارى نسبت به پيشتاز بودن حركت امام خمينى 1 در جهان اسلام گفت: ترديدى نيست كه امواج اين حركت، نظام جعلى اسرائيل را از بين خواهد برد.

در ادامه اين ديدار شيخ يزبك، رييس بعثه حزب الله لبنان طى سخنانى به نمايندگى از سوى سيد حسن نصرالله دبيركل حزب الله لبنان از تكريم فرزندان اسلام در لبنان تقدير و تشكر كرد. وى با تقدير از حمايت هاى معنوى جمهورى اسلامى ايران از مقاومت لبنان گفت: مقاومت اسلامى لبنان افتخار مى كند كه در خط امام راحل و خلفصالح ايشان امام خامنه اى گام برمى دارد.

شيخ يزبك افزود: شيعيان فاقد هرگونه قدرتى در لبنان بودند، اما امروز به دليل مقاومت اسلامى و تحقق وحدت ملى در اين كشور و نيز حمايت هاى معنوى جمهورى اسلامى ايران، جايگاه ويژه اى در لبنان و جهان يافته اند.

وى رمز موفقيت مقاومت اسلامى در برابر دشمن اسرائيلى را وحدت همراه قدرت و حكمت خواند و گفت: ما با وجود همه فشارها با تكيه به يارى خداوند و ارشادات ولى امر مسلمين همچون ايران اسلامى ايستاده ايم تا به فضل الهى زمينه ساز دولت كريمه حق باشيم.

ص:179

ص: 180

فلسطينيان نداشته و آرمان فلسطين را ازصبغه اسلامى و عربى خود جدا ساخته است.

وى گفت: تا زمانى كه جهان غرب با عدالت خواهى در جهان و مبانى دمكراسى و حقوق بشر برخوردى دوگانه داشته باشد و تا زمانى كه دست رژيمصهيونيستى براى هرگونه جنايت و نقض توافقات بازگذاشته مى شود،صلح و امنيت در منطقه و جهان تحقق نخواهد يافت. نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت گفت: اجلاس آناپوليس نيز بيش از هر چيز فرصتى براى نجات اسرائيل و حفظ آبروى آن پس از شكست فضاحت بار در برابر مقاومت اسلامى لبنان بود و اقدامى براى بهبود جايگاه نومحافظه كاران آمريكايى در آستانه انتخابات رياست جمهورى اين كشور است.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران در اين همايش حج را به عنوان كنگره عظيم سالانه مسلمانان، فرصتى مناسب براى بررسى تهديدها و راهكارهاى رويارويى با آن برشمرد و مسئله فلسطين و رنج هاى مردم اين سرزمين مقدس را از مهم ترين مشكلات جهان اسلام دانست. آقاى رى شهرى با اظهار تأسف از آنچه در فلسطين در حال رخ دادن است گفت: اكنون شاهد بيشترين تلاش ها براى مسخ هويت دينى و اسلامى و نابودى آثار ارزشمند تاريخى قدس هستيم، از اين رو مى بايست در اجتماع عظيم مسلمين در كنار خانه توحيد، به اين آرمان بلند انسانى و اسلامى توجه ويژه داشته باشيم. سرپرست حجاج جمهورى اسلامى ايران، كشتار و ترور، يهودى سازى قدس، محاصره نظامى و اقتصادى، ايجاد ديوار حايل نژادپرستانه، ادامه اشغال و شهرك سازى و تلاش براى تفرقه افكنى و ايجاد شكاف در ميان فلسطينيان را گوشه اى از تداوم جنايات اسرائيل در منطقه دانست.

وى در اين همايش ضمن ستايش اقدام اخير جنبش حماس در حركت به سمت همگرايى و دعوت از همه طرف هاى فلسطينى براى تقويت و پيوستن به اين اقدام، بر شعار رهبر بزرگ انقلاب حضرت آيت الله خامنه اى مبنى بر انسجام امت اسلامى و تدوين منشور وحدت اسلامى تأكيد كرد.

در ادامه اين همايش حجه الاسلام والمسلمين ابوالقاسمى دبير علمى همايش هدف اسرائيل را از ايجاد پايگاه در مسجد الاقصى تشكيل مسجدى به مثابه مسجد

ص: 181

ضرار و آسيب رسانى به جوامع ديگر دانست و گفت: برافروختن شعله هاى فتنه و تفرقه در بين مردم و رصد كردن و تقويت كردن دشمنى هاى كهنه و ديرين بين ساير ملل از شگردهاىصهيونيسم از زمان شكل گيرى آن بوده است. وى با تأكيد بر لزوم مقاومت فلسطينيان تا رفع هر گونه فتنه و آزاد شدن قدس شريف افزود:صهيونيست ها به دروغ شعار خير وصلاح جامعه جهانى را سر مى دهند، در حالى كه تنها هدف آنان حفظ و تثبيت اسرائيل قدرتمند در جهان است.

وى خاطرنشان كرد: امروزه اسرائيل حتى در بين ابرقدرت ها و استكبارجهانى هم از جايگاه لرزانى برخوردار است، زيرا آن هايى كه خود به تأسيس اين حكومت اشغالگر كمك هاى بى شائبه كردند، امروز احساس ضرر مى كنند. آنان حتى به اين مى انديشند كه آيا اسرائيل در آينده نزديك يك تهديد بزرگ براى جهان غرب نخواهد بود؟

ابوالقاسمى گفت: امروزه حفظصهيونسيت در ذهن برخى ابرقدرت ها بر حفظ سرزمين هاى اشغالى اولويت دارد و معناى حفظصهيونيسم در جهان، تثبيت جايگاهصهيونيست ها در كرسى هاى اقتصادى و رسانه اى جهان است.

در ادامه اين همايش شيخ على دعموش نماينده حزب الله لبنان، مقاومت را تنها راه براى حفظ حيات مسلمانان در فلسطين دانست و گفت: بايد كشورهاى عربى و اسلامى در سطح بين المللى مردم خود را بسيج كنند تا موج خشم و نفرت عمومى نسبت بهصهيونيسم جهانى بر همه آشكار شود. وى افزود: همه ما فراخوانده شده ايم تا همبستگى خود را سازماندهى كنيم. شيخ على دعموش تصريح كرد: شرطبندى روى مذاكراتى همچون آناپوليس اشتباهى آشكار و بى نتيجه است. وى گفت: در اين ميان جنبش هاى فتح و حماس نيز مى بايست در اين ميان خويشتندارى و از درگيرى پرهيز كنند. وى خاطرنشان كرد: ما از جنگ 33 روزه لبنان آموختيم كه عاقبتصبر و پايدارى پيروزى است و آينده از آن حزب الله خواهد بود.

در اين همايش عبدالطيف ابومرزوق رييس حج و اوقاف آفريقاى جنوبى نيز در سخنانى مسئلهصهيونيسم را همانند مسئله تبعيض نژادى در افريقا دانست و گفت: بايد باصبر

ص: 182

و مقاومت همه جانبه مسئلهصهيونيسم را همچون مسئله تبعيض نژادى ريشه كن كنيم.

وى رمز ادامه حيات حزب الله را در مقاومت دانست و گفت: در حال حاضر مقاومت بهترين گزينه براى دستيابى به حقوق ملى فلسطينيان است. ابومرزوق همچنين دامن زدن به اختلاف شيعه و سنى را از ابزارهاى دشمن دانست و گفت: شيعه و سنى و همه گروه هاى ديگر بايد در اين دوران بهترين پيوندها و تعاملات را با هم داشته باشند.

دبير مجمع علماى شيعه ترك در اروپا نيز گفت: دفاع از مظلوميت تاريخى مردم فلسطين نه تنها وظيفه همه مسلمانان بلكه وظيفه هر انسانى در جهان كنونى است. شيخ حمزه گل على، درحاشيه همايش قدس در مكه مكرمه ضمن تأكيد بر اين موضوع كه فلسطين متعلق به همه انسان ها است، افزود: در فرهنگ و دين ما پذيرفته شده است كه بايد با ظالم دشمن و براى مظلوم ياور باشيم. وى اولين گام براى برون رفت فلسطين از وضعيت كنونى را راه اندازى و استمرار مقاومت مردم دانست و اظهار داشت: در سايه ادامه مقاومت هاى مردمى است كه در نهايت همه دولت ها و رؤساى آن ها تسليم درخواست هاى مردم خواهند شد.

رييس حجاج شيعه ترك در اروپا گفت: از بچگى تا حالا مقاومت و مظلوميت فلسطينى ها را شنيده ايم و هر ساله در روز جهانى قدس كه با فرمايش امام خمينى 1 سنديت يافته با حضور گسترده در راهپيمايى برآنصحت گذاشته ايم.

گل على ادامه داد: مسلمانان و ديگر انسان هاى آزاده در اروپا هم پا و هم كلام با ديگر مسلمانان جهان در راهپيمايى روز قدس در حمايت از مظلوميت فلسطين شركت كرده و درخواست هاى به حق مسلمانان را يادآورى و مرور مى نمايند.

وى با تأكيد براين كه درحقيقت مظلومين طرفدار واقعى مردم فلسطين هستند، افزود: متأسفانه برخى سردمداران كشورهاى اسلامى بنا به نيات دنيوى تسليم آمريكا شده اند و فلسطين را فروخته و فداى منافع زودگذر كرده اند. وى گفت: مجمع علماى شيعه ترك در اروپا نه تنها مسلمانان را بلكه تمام مردم دنيا را به مقاومت، حق گويى و نجات اولين قبله مسلمانان دعوت مى كند، چرا كه فلسطين از آن همه مسلمانان و تمام جامعه انسانى است.

ص: 183

همچنين اندريكسون، رييس بنياد اسلامى آفريقاى جنوبى در حاشيه همايش قدس در گفت وگوى اختصاصى با خبرنگار خبرگزارى جمهورى اسلامى در مكه مكرمه گفت: مسئله فلسطين تنها به اعراب يا فلسطينيان مربوط نمى شود، بلكه مسئله همه مسلمانان جهان است. مسئله فلسطين و قدس شريف مسئله بسيار مهمى است و تنها متعلق به اعراب يا فلسطينيان نيست، بلكه براى تمامى مسلمانان جهان مهم مى باشد. وى با اشاره به توطئه هاى رژيمصهيونيستى در ايجاد تفرقه و اختلاف ميان فلسطينى ها، خواستار انسجام و اتحاد همه گروه هاى فلسطينى شد و افزود: توطئه هاى رژيمصهيويستنى وحدت فلسطينيان را مورد هدف قرار داده است و بدون وحدت نمى توان با رژيمصهيونيستى مبارزه كرد. وى گفت: تجاربى كه در آفريقاى جنوبى به دست آورده ايم بر اين امر تأكيد دارد كه رژيمصهيونيستى با رژيم نژادپرست سابق آفريقاى جنوبى هيچ گونه تفاوتى ندارند. بايد همان استراتژى" وحدت مردمى" كه ما در آفريقاى جنوبى جهت بيرون راندن رژيم سابق اين كشور بكار گرفته بوديم، در قبال رژيمصهيونيستى به كار گرفته شود.

اين همايش كه با حضور ميهمانانى از 16 كشور جهان برگزار گرديد، يك ساعت قبل از ظهر پايان يافت تا شركت كنندگان آن درصفوف ميليونى نماز جمعه در مسجدالحرام حاضر شوند.

گفتنى است همه ساله بعثه مقام معظم رهبرى به منظور حمايت از ملت مظلوم فلسطين، همايش بين المللى قدس را برگزار مى كند كه با استقبال مسلمانان كشورهاى مختلف مواجه مى شود.

ص: 184

علمى، فرهنگى و چهره هاى اجتماعى در اين همايش ملى كاملًا چشم گير بود. شمار فراوانى از ايرانيان پس از سال ها مهاجرت، احساس حضور دوباره در وطن را تجربه مى كردند.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در اين گردهمايى همدلانه، طى سخنانى جوهره حج را ياد و ذكر خدا دانست و به زائران توصيه كرد كه با خداى كعبه پيمان ببندند كه همواره در راه دين خدا ثابت قدم باشند. آقاى محمدى رى شهرى با استناد به فرمايشى از رهبر معظم انقلاب، حج را حركتى هدفمند و آگاهانه و در جهت واحد برشمرد و افزود: تار و پود اين حركت هدفمند، ياد خدا و همدلى بندگان خدا است. وى همچنين از ايرانيان خارج از كشور خواست تا ارتباط خود را با كشور خود حفظ كنند و همواره در مقابل هجمه هاى تبليغاتى كشورهاى ديگر، از ايران اسلامى دفاع كنند.

بخش هايى ديگرى از سخنان وى به اين شرح است:

- اگر به مناسك و اعمال انسان روح ذكر دميده شود، نورانيت اين سفر روحانى به ساير اعضاى خانواده او نيز منتقل خواهد شد.

- متأسفانه هم اكنون برخى از جوانان نسل سومى كشور از هويت ملى و دينى خود اطلاعات مناسبى ندارند و اين مسئله در مواجهه با تبليغات مسموم دشمنان موجب بى تفاوت شدن افراد نسبت به هويت ملى و دينى خود شده است.

- بر شما زائران خانه خدا است كه با بهره گيرى از ظرفيت هاى معنوى حج، در رفع اين مشكل هر يك به سهم خود تلاش كنيد.

كسانى كه در مهاجرت نسبت به گسترش تعاليم اهل بيت و آرمان هاى متعالى نظام جمهورى اسلامى تلاش مى كنند، در روز قيامت به عنوان «يك امت واحده» محشور خواهند شد. امت واحد لقبى است كه قرآن مجيد، حضرت ابراهيم را با آن ستوده و امام راحل 1 نيز مرحوم شهيد بهشتى را با آن خطاب كردند.

- بايد با شناخت و پرهيز از آفات ذكر خدا در اين سفر معنوى خود نسبت به تعميق ياد خدا در جان خود تلاش كنيم.

ص: 185

- جوانان خود را براى انجام حج و عمره تشويق كنيد تا از نتايج تحول زاى آن بهره مند شوند.

پس از سخنان آيت الله رى شهرى آقاى اسفنديار رحيم مشايى معاون رييس جمهورى و رييس سازمان ميراث فرهنگى و گردشگرى كشورمان نيز سخنرانى كرد. وى گفت: حج از شعائر الهى است و به دليل آثارى كه در هدايت و مديريت جامعه دارد، مى تواند در ميان همه جوامع بشرى تأثير گذار باشد. وى افزود: بنا به مأموريتى كه دين اسلام به عنوان آخرين مكتب الهى دارد، حج متعلق به همه دنيا است. به گفته وى: «حضور ايرانيان در انجام عبادت تعيين كننده اى چون حج بر فضاى آن بسيار اثر مى گذارد و حج براى ما، علاوه بر اجراى يك دستور دينى، شعار الهى محسوب مى شود.» مشايى با اشاره به دشمنى انديشه هاى ضداسلامى با اسلام به ويژه مسلمانان ايرانى خاطرنشان كرد: «بشريت امروز از جريان زندگى خود راضى نيست و آن را پر از چالش، درد و رنج و احساس ناامنى مى داند، اما اسلام با پيشينه تمدن ايرانى مى خواهد با موانع مديريت بشرى بر مديريت الهى مقابله كند.» او با تأكيد بر اين كه «اتفاق بزرگ در راه است» افزود: «حالا مردم دنيا مى دانند كه جدايى تاريخى انسان ها و عدم درك هويت واحد، رو به پايان است و مكتب غربى در چند دهه گذشته با درك همين هم افزايى به دنبال تغيير آن بوده است.»

معاون رييس جمهورى اظهار داشت: «هزاره سوم آغاز شده است بدون آنكه موفقيت مكتب غربى در اداره جهان اثبات شود، در حالى كه نظام آينده بشر، تضمين كننده حقوق تمام طبقات و جوامع بشرى است.»

وى گفت: «دنياى نوين بشرى براى همه ملت ها حق قائل است و فضاى مفاهمه و گفت وگو را براى مشاركت آحاد افراد جامعه فراهم مى كند. ايران در چنين فضايى بايد نقش آفرين باشد؛ چرا كه پيش از اسلام، سابقه تاريخى تمدن سازى دارد و بعد از اسلام نيز پايه گذار بزرگ ترين تمدن تاريخى بوده است.»

رحيم مشايى در پايان گفت: «تفكر ناب اسلامى و شيعى مردم ايران، براساس قرآن، روشن ترين آينده را براى انسان ها متصور كرده است و مى تواند به خوبى نقش

ص: 186

خود را ايفا كند.»

در اين همايش، همچنين عرفان نقيه، دبير فرهنگى اتحاديه انجمن هاى اسلامى دانشجويان اروپا گفت: «جمع حاضر، مفتخرند كه ايرانى مسلمان و محب اهل بيت اند. ايرانى، دلش جز به ايران و فرهنگ اسلامى- ايرانى و عشقِ به آن نمى تپد و هركجاى اين كره خاكى باشد، خود را دانه اى از تسبيح بلند عاشقان ايران و آب و خاكش مى داند.»

وى اضافه كرد: «به عنوان يك ايرانى، يك جوان دانشجو و عضوى از نهادى ديرپا معتقدم هر فكر ايرانى، هر شخص ايرانى يك فرصت براى پيشرفت نظام و انقلاب و منافع ملى است و اگر با برنامه ريزىصحيح، اين پتانسيل به فعليت برسد، مى توان براى آينده، چشم اندازى روشن ترسيم كرد.»

دبير فرهنگى اتحاديه انجمن هاى اسلامى دانشجويان اروپا ادامه داد: «آنچه ما در سال انسجام و اتحاد اسلامى مى خواهيم، يكى شدن و وحدت است؛ اين كه اراده مان را براى پيشرفت كشورمان جزم كنيم و جز به آن نينديشيم و خود را با كاروان توسعه ملى و معنوى كشورمان همراه كنيم. آينده، از آنِ تمدن اسلامى- ايرانى است. راهى كه شروع شده و با جهش، استمرار دارد، بشارت فردايى را دارد كه هزاران هزار تحريم و مخالفت، آن را خاموش نمى كند. بلكه آنچه حقانيت اين مسير را نشان مى دهد، عزم، اراده و ايمانِ والاى جوانان ايرانى است.»

معاون فرهنگى اتحاديه انجمن هاى اسلامى در اروپا در اين همايش با اشاره به اين كه آينده از آن تمدن ايرانى- اسلامى است، گفت: ما ايرانيان خارج از كشور براى نيل به اين هدف مى بايست عزم خود را جزم كرده، به قافله توسعه كشورمان بپيونديم و از هيچ تلاشى براى پيشرفت و آبادانى ايران عزيز دريغ نكنيم.

خانم دكتر نقيه افزود: معتقدم كه هر فكر ايرانى براى پيشرفت نظام، انقلاب وصيانت از منافع ملى يك فرصت و پتانسيل است كه اگر با برنامه ريزىصحيح همراه شود، چشم انداز روشنى براى كشور ترسيم مى شود.

نيز حسن رحيم پور ازغدى در اين مراسم طى سخنانى به تبيين ارتباط مسئله

ص: 187

هويت با حج پرداخت و حج را موجب تجمع قلوب مسلمانان جهان در مركز توحيد و هويت بخشى به آنان دانست. وى افزود: دشمنان اسلام با از بين بردن هويت ملى و دينى جوامع اسلامى از پيشرفت آنان جلوگيرى مى كنند. وى خاطرنشان كرد: افراط در مسئله هويت قومى به نژادپرستى و منزوى شدن مى انجامد و از سوى ديگر تفريط در مسئله هويت، موجب ذلت و عدم استقلال شخصيتى منجر مى شود.

گفتنى است كه امسال حدود سه هزار زائر ايرانى ساكن درخارج از كشور براى شركت در مناسك حج وارد عربستان شده اند.

جمعى از زائران ايرانى مقيم آمريكا كه براى حج تمتع به مكه آمده اند، مى گويند: قرار گرفتن درفضاى سراسر معنوى حج موجب تحول روحى انسان مى شود. آنان در گفت وگو با خبرنگار خبرگزارى جمهورى اسلامى در مكه افزودند: با توجه به فضاى سراسر معنوى حج، به سرزمين وحى آمده ايم تا از بركات و بار معنوى اين فريضه مهم توشه اى براى معنويت بخشيدن به زندگى وآخرت خود داشته باشيم.

به گفته آنان: هرچند از قول دوستان و مشرف شدگان تأثيرات معنوى حضور در اماكن متبركه اى چون مسجد الحرام و مسجدالنبى را بارها شنيده بوديم، ولى هنگام وارد شدن به اين مكان ها چنان احساسى به ما دست داد كه اصلًا قابل قياس با آنچه شنيده بوديم، نيست.

محمدرضا آوندصالحى مقيم شهر هوستون آمريكا گفت: اولين بار است كه به سفر حج مى آيم و هدفم از اين سفر گرانبها بهره بردن از بار معنوى حج است. اين ايرانى مقيم آمريكا افزود: در سفرى كه حامد الگار و به دنبال آن آقاى قرائتى در ماه رمضان به مسجد ما داشتند، با اهميت سفر به سرزمين وحى و تأثيرات معنوى آن آشنا شدم. بنابراين به اتفاق دوستان و مسلمانانى كه با هم در اين شهر زندگى مى كنيم، تشويق به انجام سفر حج شديم.

وى گفت: وقتى وارد مدينه شهر پيامبر اسلام شدم به اندازه اى اين فضا بر من اثر داشت كه از لحظه ورود به مسجدالنبى گريه ام شروع شد و اين گريه چنان بر جان من گوارا بود كه دوست نداشتم از اين حالت خارج شوم.

ص: 188

آوندصالحى ادامه داد: در مدت كوتاهى كه در مدينه حضور داشتم و تمام چيزهايى را كه درباره رسول الله شنيده بودم در اين شهر احساس كردم و با ديدن آثار بجا مانده ازصدر اسلام، تاريخ اسلام در ذهنم مرور شد. پس از ترك مدينه و ورود به مكه، با ديدن بناى كعبه، احساس عجيبى به من دست داد كه خيلى تكان دهنده بود؛ به طورى كه در آن لحظه خودم را فراموش كردم. در محضر كعبه اولين دعايم اين بود كه خداوند ملت هاى مسلمان دنيا به خصوص ايران را كمك كند تا پيشرفت كنند. به عقيده من براى رفع مشكلات جهان اسلام اول بايد اتحاد واقعى بين خود مسلمان ها ايجاد شود.

مرتضى فرزانه ديگر ايرانى ساكن اوكلاهماى آمريكا براى دومين سال متوالى است كه براى انجام فريضه مهم حج آمده است. او نيز در مصاحبه با خبرنگار بعثه گفت: نخستين بار كه آمدم در شهر مدينه وقتى قبر رسول اكرم و بقيع را زيارت نمودم كاملًا احساس مى كردم در همان محلى كه پيامبر اكرم و اهل بيت قدم مى زدند، حركت مى كنم. سال گذشته كه از حج برگشتم همواره احساس مى كردم كه دلم را در كعبه جا گذاشته ام و تا دو سه ماه پس از سفر در خواب احساس مى كردم كه همواره در طواف هستم.

وى با بيان اين كه از ديرتر آمدنش به اين سفر حسرت مى خورد، افزود: اگر خدا بطلبد سال هاى بعد هم مجدداً به حج خواهم آمد.

وى چاره رفع مشكلات جهان اسلام را وحدت و همدلى مسلمانان دانست و گفت: قرآن كريم بهترين و محكم ترين حبل الهى است كه مسلمانان بايد به آن چنگ بزنند.

ديگر زائر ايرانى مقيم سياتل آمريكا از اين سفر معنوى به عنوان افتخارى بزرگ ياد كرد كه در جوانى نصيبش شده است. وى با حالت گريه افزود: وقتى در طواف خانه كعبه بودم ناخودآگاه به فكر امام حسين (ع) افتادم و به خود گفتم اگر خون او نبود امروز هيج اثرى از اسلام، كعبه و نماز نبود.

وى راه رسيدن به اتحاد مسلمين را معرفى درست ائمه اطهار: از جمله امام

ص: 189

حسين (ع) و امام على (ع) به ساير ملل جهان عنوان كرد و اظهار داشت: براى نيل به اين هدف مهم هر مسلمان ايرانى وظيفه دارد در هركجاى اين دنيا باشد در جهت بسترسازى اين موضوع تلاش كند.

ص: 190

اسلامى با استفاده از منافع حج براى مسلمانان است.

وى همچنين تأكيد كرد كه تنهاصداى وحدت امت اسلامى است كه مى تواند مشكل مردم مظلوم فلسطين را حل كند.

نماينده ولى فقيه به مناسبات نزديك تهران- منامه و سفر اخير دكتر احمدى نژاد به بحرين اشاره و ابراز اميدوارى كرد كه ديدار اعضاى بعثه بحرين از بعثه مقام معظم رهبرى زمينه تعميق هرچه بيشتر مناسبات ريشه دار دوكشور را فراهم كند.

رييس بعثه بحرين در ابتداى اين ديدار با ابراز خوشنودى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى و ديدار با نماينده ولى فقيه گفت: بحرين همواره بر تقويت مناسبات خود با كشورهاى اسلامى از جمله جمهورى اسلامى ايران تأكيد دارد.

وى ديدارهاى متقابل بعثه هاى كشورهاى اسلامى در ايام حج را فرصتى مناسب براى تبادل ديدگاه ها عنوان كرد و گفت: موسم حج مى تواند زمينه ساز تقويت وحدت مسلمانان باشد.

رييس بعثه بحرين همچنين گزارشى از حضور زائران اين كشور در حج سال جارى كه شمار آن ها به ده هزار نفر مى رسد ارائه كرد و نحوه خدمت رسانى به آنان و هزينه هاى مترتب بر حج را تشريح نمود.

ص:191

ص: 192

ملى و انسجام اسلامى ناميد.

سرپرست زائران ايرانى با بيان اين كه معارف اهل بيت همسو با عقل و فطرت انسان است گفت: به همين دليل، آشنا شدن با معارف اهل بيت زمينه ساز پيروى مردم جهان از اهل بيت و حكومت جهانى آن ها است. وى افزود: يكى از برجسته ترين معارفى كه از اهل بيت به ما رسيده تعاليم مربوط به وحدت كلمه امت اسلامى و بيان خطر تفرقه است. ايشان در تبيين معارف اهل بيت در زمينه انسجام اسلامى به سه محور از تلاش هاى تبليغى- علمى امام على (ع) اشاره كرد و گفت: امام (ع) از هر فرصتى براى تبيين خطر تفرقه براى اساس حكومت اسلامى استفاده مى كرد، و قبل از رسيدن به قدرت و پس از آن، با تمام توان كوشيد كه وحدت امت اسلامى را حفظ كند. سرپرست حجاج ايرانى در ادامه گفت: جالب توجه است كه بدانيم كه امام در حكومت خود براى حفظ وحدت امت اسلامى بخشى از اصلاحات فرهنگى را به تأخير انداخت.

آيت الله رى شهرى در پايان تأكيد كرد، گفتار و كردار امامان و اهل بيت بايد معيار حركت پيرامون اهل بيت در عصر حاضر در جهت هرچه نزديك تر كردن امت اسلامى و زمينه سازى براى حكومت جهانى اسلام به رهبرى امام عصر [باشد.

در ادامه همايش برخى از علماى كشورهاى عراق، لبنان و افغانستان طى سخنانى با محوريت ضرورت وحدت، ضرورت دورى از تفرقه در جهان اسلام را مورد تأكيد قرار دادند.

آيت الله شيخ محمدمهدى آصفى در همايش اهل بيت: با اشاره به اين كه دنياى اسلام بيش از هر زمان ديگر نيازمند اعتدال است، اظهار داشت: اگر اين اعتدال را از دست بدهيم اسلام دچار زيان خواهد شد. وى گفت: البته به موازات اين اعتدال ما مى بايست گفتمان خود را از حالت انفعال هم دور نگه داريم؛ چرا كه گفتمانى كه در آن انفعال وجود داشته باشد، ناكارآمد خواهد بود. بنابراين براى حفظ وصيانت از اتحاد و انسجام اسلامى ضمن پرهيز از انفعال بايد گفتمان سياسى و فرهنگى خود را برمبناى اعتدال قرار دهيم.

ص: 193

آيت الله آصفى گفت: اهل بيت: از زمان رحلت پيامبر (ص) تا زمان غيبت دو سياست را مبناى كار خود قرار دادند كه اول سياست بايكوت حاكمان ستمگر و دوم حضور در فضاى عمومى بود. حضور شيعيان در فضاى عمومى بر توطئه بزرگى كه در جهت انزواى آنان از سوى دشمن مجدانه پيگيرى مى شد، خط بطلان كشيد.

آيت الله آصفى افزود: امام على (ع) اولين كسى بود كه اين سيره و روش را بنا نهاد.

فضل الله ذاكرى نيز درباره معصومين: و انسجام اسلامى گفت:

وحدت اجتماعى مسلمانان يكى از اولويت هاى دينى و دغدغه هاى اهل بيت در سيره سياسى و اجتماعى آنان بوده است و روشن است كه تحكيم وحدت مسلمانان با توجه به تنوع سياسى و اجتماعى و فكرى جامعه در عصر آنان موضوعى نبوده كه بهصرف سفارش و دستور بدون عنايت به تبيين ساز و كار عملى آن باشد. از اين روى امامان با ارائه راهكارها و برنامه هاى راهبردى در جهت برپايى امت واحد به تحكيم اين فريضه اسلامى در ابعاد مختلف اجتماعى و سياسى و اعتقادى پرداختند و خود را نيز بدان پاى بندى نشان دادند. در اين خصوص مهم ترين برنامه هاى مورد تأكيد و اهتمام آنان در راه رسيدن به اين وحدت اجتماعى و سياسى را به طور مختصر مى توان چنين برشمرد:

1. حضور در مراسم و شعائر مذهبى و اجتماعى

امامان: تلاش داشتند تا به شيعيان خود و ديگر مسلمانان بياموزند كه حيات واقعى و معنوى جامعه اسلامى در گرو زندگى مسالمت آميز و درك متقابل يكديگر و در نتيجه فراهم آوردن جامعه اى بدون تشنج و درگيرى است. بدين منظور تأكيد آنان به شركت در نماز جمعه و جماعات و مراسم عبادى سياسى حج و توجه به عنصر امر به معروف و نهى از منكر از جمله راه كارهاى اساسى رسيدن به اين مهم بود. به مناسبت سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى در اين ايام حج ابراهيمى، مى توان به كنگره عظيم حج اشاره كرد. حج نيز يكى از برنامه ها و شعائر دينى است كه به اتحاد تمام مسلمانان و فرق اسلامى مى انجامد و آنان در اين مراسم بزرگ، زمينه هاى پيوند عاطفى، اجتماعى و مذهبى ملت ها و فرقه هاى مسلمانان را هموار مى كنند. همان طور كه مرحوم شهيد

ص: 194

مطهرى مى فرمايند: اندك مطالعه در وضع عمل حج به ما مى فهماند كه منظور شارع مقدس اسلام از تشريع حج اين بوده كه مسلمانان به يكديگر نزديك تر شوند و وسيله اى بوجود آيد كه مسلمانان اقطار عالم خواه ناخواه يكديگر را در يك نقطه ملاقات كنند و پيوندشان محكم تر گردد. «(1)»

2. وحدت و همدلى مسلمانان

از ديگربرنامه هاى مهم ائمه براى حفظ وحدت و اتحاد مسلمانان عبارت است از وحدت طلبى، برادرى، معاشرت نيكو، روابط عاطفى و حسن خلق در مواجه با ديگر مسلمانان.

ان شاءالله بتوانيم با بكارگيرى راه كارهاى ائمه اطهار در تمام جوامع اسلامى مخصوصاً در اين كنگره عظيم حج ابراهيمى، اساس رضايت و خشنودى خداوند و ائمه اطهار را فراهم كنيم و با حجى مقبول راهى سرزمين اسلامى خود گرديم.

توصيه امامان: به برادرى دينى (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ) و بيان شيوه هاى همزيستى اجتماعى مسلمانان با پيروان فرق و مذاهب مختلف را مى توان در عرصه هاى متعددى مانند حسن خلق، چشم پوشى از عيوب ديگران، خيرخواهى و اهتمام به امور مسلمانان (مَنْ اصْبَحَ وَ لَمْ يَهْتَمَّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ) و رفع حوائج آنان و تأكيد برصلح و سلامت و جلوگيرى از تعصب قومى و قبيله اى (إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ) از اساسى ترين شيوه هاى تحقق اين اصل امامان: مى باشد. در اين مورد مى توان به سندصحيح از معاويه بن وهب اشاره كرد كه نقل است از امامصادق (ع) سؤال كرد: در ميان قوم وخويش و كسان ديگر كه بر مسلك و عقيده ما نيستند چگونه رفتار كنيم؟ امام (ع) فرمودند: به امامان خويش كه خود را پيرو آنان مى دانيد نگاه كنيد؛ همان گونه كه آنان رفتار مى كنند شما عمل كنيد. به خدا سوگند آنان از مريضانشان عيادت مى كنند و بر جنازه هايشان حاضر مى شوند و در ميان آنان به عنوان شاهد حاضر مى گردند و امانتشان را به آنان باز مى گردانند. «(2)»

از اين روايت امامصادق (ع) مى توان به اهميت اتحاد و انسجام مسلمانان در مراسم

ص: 195

و شعائر مذهبى و اجتماعى پى برد؛ مخصوصاً در زمان حج كه در واقع اتحاد و انسجام مسلمانان را براى جهانيان بازگو مى كند.

ص: 196

عرفه نيز آقاى رمضان پور زيارت آل ياسين و سپس دعاى عرفه را آقاى غلامرضازاده خواهند خواند و آقايان عرب سرخى و فراهانى به نوحه سرايى مى پردازند.

آقاى سليمى همچنين از برگزارى نمازهاى جماعت، سخنرانى و دعاى كميل در منطقه منا خبر داد و آقاى آخوندزاده معاون اجرايى بعثه گزارش هماهنگى هاى به عمل آمده براى برگزارى دعاى كميل را به جلسه ارائه نمود و يادآور شد كه طى نشست هايى با مسئولان محورهاى مختلف و مديران كاروان ها براى انتقال زائران به مراسم برائت هماهنگى شده است و امسال 70 چادر به مساحت 2 هزار و 520 مترمربع تهيه شده است.

آقاى قاضى عسكر معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى نيز تصريح كرد كه در شب اول منا از سخنان آقاى راشد يزدى استفاده خواهد شد و در شب دوم نيز كه با دعاى كميل مصادف است، مراسم يادبود 12 تن از مديران و روحانيون مرحوم كاروان ها در سال هاى اخير برگزار خواهد شد.

در اين جلسه آقاى رى شهرى نگرانى خود را از سفر تعداد زيادى از زائران آزاد به حج و همچنين ثبت نام آن ها در كاروان هاى مخصوص زائران مقيم خارج ابراز كرد و گفت كه اين امر خلاف دستور مقام معظم رهبرى است و بايد با آن برخورد شود.

نماينده ولى فقيه در عين حال تأكيد كرد كه اين افراد به هر حال به حج آمده اند و ميهمان خدا هستند و اگر در ايام تشريق به چادرهاى بعثه مراجعه كردند و جاى خالى داشتيم، بايد براى چند ساعت خواب به آن ها جا بدهيم.

در اين جلسه آقاى رى شهرى به مسئله اقامه نماز جماعت در مسجد ساختمان دارهادى اشاره كرد و گفت كه مقام معظم رهبرى تصميم گيرى در اين زمينه را بر عهده بنده گذاشته اند اما من مايلم حاضران در اين زمينه به اظهار نظر بپردازند و ببينيم آيا امكان رسيدن به يك جمع بندى مشترك وجود دارد يا خير.

پس از اظهار نظر آقايان كريمى، بروجردى، سلطانى شيرازى، شهيدى، مهدوى، حسينى، قاضى عسكر و عرب، آقاى رى شهرى تأكيد كرد كه فعلًا امكان تصميم گيرى در اين زمينه وجود ندارد و بايد به وقت ديگرى موكول شود.

ص: 197

در مجموع اين تصميم اتخاذ شد كه آقاى سليمى به بخش هاى مختلف ابلاغ كند تا در هنگام اذان ظهر، فعاليت ادارى براى نيم ساعت تعطيل شود و افراد براى اقامه نماز به اتاق كار خود يا به مسجد محل بروند.

ص: 198

امسال در افزايش آگاهى زائران، آموزش هاى خوبى به آنان داده شده و نتيجه خوبى نيز حاصل شده است؛ اما براى كاروان هاى مدينه بعد نيز، جلسات كافى در نظر گرفته شود.

برخى مديران كاروان ها براى شناسايى و معرفى زائران متعلق به خانواده هاى شهدا همكارى نكردند و با وجود مصوبه در اين زمينه، تنها 20 درصد آن ها همكارى كردند.

سطح سواد برخى از مديران كاروان ها بسيار پايين است و اين امر فرصت بهره ورى از حج را كاهش مى دهد.

طرح شوراى فرهنگى و گروه هاى ارشاد در داخل كاروان ها، اثرگذار بوده و نشريه زائر مى تواند توليدات فرهنگى كاروان ها را چاب كند.

معين ها و معينه هاى داخل كاروان ها نيز بايد مورد تشويق قرار گيرند.

در اين جلسه آقاى قاضى عسكر معاون آموزش و پژوهش بعثه تصريح كرد كه طرح طبقه بندى زائران در دست بررسى است و اميد مى رود كه براى سال آينده بتوان آن را بر اساس سطح تحصيلات و معلومات زائران به اجرا در آورد.

در ادامه اين جلسه، آقاى قهرودى رييس سازمان حج و زيارت در گزارشى از رويكرد فرهنگى اين سازمان گفت: رويكرد و نگاه فرهنگى در برنامه هاى اجرايى حج، طى دو سال گذشته بر روند فعاليت هاى سازمان حج و زيارت حاكم بوده و امسال با اختصاص بودجه فرهنگى به كاروان ها، نسبت به گذشته شش برابر كار فرهنگى در داخل كاروان هاصورت گرفته است. محوريت شوراهاى فرهنگى برعهده روحانيون است و طرح آموزش مجدد و گزينش هاى جديد در ارتباط با اين شوراها در دست تهيه است.

سپس آقاى رى شهرى در سخنانى عدم اشاره حضار به مسائل اجرايى حج را نشان از حل بسيارى از مشكلات دانست و اين موفقيت را به سازمان حج تبريك گفت.

نماينده ولى فقيه تصريح كرد كه حج امسال بهترين حجى بود كه در مقايسه با سال هاى گذشته اقامه شده است.

وى در پاسخ به برخى از نكات مطرح شده از سوى روحانيون مطالب زير را بيان كرد:

ص: 199

مطلقاً نبايد، اختلافات مذهبى تشديد شود.

در ارتباط با برگزارى نمازهاى جماعت در داخل كاروان ها در حال بررسى هستيم.

اگر از نظر اجرايى با مشكلى مواجه نشويم، مى توان در مورد قرار دادن افراد تحصيل كرده در چند كاروان مشخص، براى سال آينده تصميم گيرى كرد.

با خريد سيم كارت تلفن همراه براى روحانيون كاروان ها مخالفتى نداريم.

در نظر داريم براى سال هاى آتى از طريق اينترنت با كاروان ها ارتباط داشته باشيم.

سازمان حج و زيارت، اطلاعات تحصيلى و سوابق علمى زائران را به طور مستقيم در اختيار روحانيون كاروان ها قرار دهد.

در مورد پركردن اوقات فراغت زائران، تذكر درست و دقيقى داده شد و نشريه زائر نيز بايد به اين مسئله توجه كند.

پيشنهادات را بهصورت مكتوب ارائه كنيد تا مواردى كه قابليت اجرايى دارند، در دستور كار قرار گيرند.

ص: 200

مجتبى (ع) اين است كه پسر عزيزم قلب خود را با ياد و توجه به خدا و احساس حضور در محضر حضرت حق آباد و از ويرانى خارج كن. غفلت از خدا دل را ويران مى كند و ياد خدا باعث عمران و آبادى آن مى شود.

وى افزود: دهه ذى حجه و ايام تشريق، بهترين فرصت براى ياد خداست؛ زيرا اثر بيشترى در سازندگى جان آدمى دارد و روحانيون كاروان ها بيش از هرچيز بايد بر مأنوس كردن دل ها با ياد خدا و بركات فراوانى كه اين امر در زندگى فردى و اجتماعى انسان دارد، تأكيد كنند.

نماينده ولى فقيه با تبيين آيه فَاذْكُرُونِى أَذْكُرْكُمْ گفت: كسى كه خدا را ياد مى كند در واقع كارى مى كند كه خدا به ياد او باشد و اساس و ريشه همه بركات در همين امر نهفته است و اين يك رهنمود مهم و اساسى براى سير و سلوك است.

وى سپس اين تذكرات را براى روحانيون كاروان ها مهم دانست:

- اجتناب از نسبت دادن سخن ناروا به معصومين:؛

- مراقبت ازصحت اعمال زائران؛

- كمك به زائران مسن براى انجام مناسك حج و همكارى با مديران كاروان ها در اين زمينه؛

- توجيه كردن زائران براى حضور آرام در مراسم برائت از مشركين و اجتناب از هرگونه شعار اضافى در مسيرها؛

- حضور زائران در هنگام خواندن متن عربى سخنان مقام معظم رهبرى؛

- فرصت دادن به معين ها و معينه هاى كاروان ها براى برقرارى ارتباط مؤثرتر و بيشتر با زائران

- نهى زائران از انجام طواف هاى مستحبى در روزهاى انجام اعمال مناسك؛

- همكارى با مديران در امر وقوف هاى اضطرارى براى زائرانى كه شرايط دشوارى دارند؛

- توجيه زائران در امر همجوارى در منا و مشكل كمبود جا؛

- جمع نكردن زائران و مخصوصاً بانوان در پشت مقام؛

ص: 201

- توجه ويژه به حضور در مسجدالحرام با لباس روحانى براى در دسترس بودن ساير زائران و پاسخگويى به سؤالات شرعى؛

- شاداب نگاه داشتن زائران با تنظيم برنامه هاى زيارتى.

آقاى رى شهرى همچنين به انتظارات مقام معظم رهبرى از كاروان ها اشاره كرد و گفت: روحانيون كاروان ها بايد نقش خود را با زبان و عمل به زائران نشان دهند. زبان عمل و كردار بيش از زبان گفتار اثر دارد. روحانيون همچنين بايد به مأنوس كردن زائران با قرآن و تدبر در مسائل قرآنى و همچنين تدبر در اسرار حج اهميت بدهند.

وى همچنين تأكيد كرد كه حسب تأكيد رهبر فرزانه انقلاب روحانيون، مداحان و نوحه سرايان بايد از تحريك عواطف مذهبى برادران اهل سنت قوياً خوددارى كنند؛ زيرا اين امر علاوه بر آنكه گناه محسوب مى شود، خواسته سازمان هاى جاسوسى آمريكا و اسرائيل است و خشم الهى را نيز به دنبال مى آورد.

رييس دانشكده علوم حديث با تأكيد بر رعايت «ادب نقل روايت» و با استناد به روايتى از امام على- عليه السلام- تأكيد كرد كه بدون حجت شرعى سخنى را به معصومين- عليهم السلام- به طور مستقيم نسبت ندهند، و در مواردى كهصحت روايتى براى آن ها محرز نيست، آن را به گزارش منبع آن مستند نمايند.

وى همچنين مراقبت بر انجام اعمال حجاج و هدايت معنوى زائران و همچنين اهتمام خاص به زائران مسن و فرتوت را به روحانيون كاروان ها توصيه كرد.

سرپرست حجاج جمهورى اسلامى در پايان از روحانيون كاروان ها خواست تا در انجام مراسم برائت از مشركان از تمام ظرفيت هاى موجود بهره گيرى كنند.

در ادامه اين همايش خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت، نواب معاون امور روحانيان، محمدصادق عرب معاون برنامه ريزى، نظارت و ارزشيابى، سيد على قاضى عسكر و محمد شريف مهدوى معاون بين الملل طى نشستى كه حدوداً دو ساعت به طول انجاميد به سؤالات روحانيان كاروان ها پاسخ گفتند.

خاكسار قهرودى در خصوص مسكن حجاج جمهورى اسلامى در اين نشست در پاسخ به سؤالات مطرح شده گفت: متوسط مسكن و امكاناتى كه در اختيار زائران

ص: 202

ايرانى قرار گرفته به لحاظ كيفيت ساختمان و ساير موارد ديگر از آنچه در اختيار ساير كشورها است، بالاتر است.

وى گفت: طى پنج سال گذشته 200 مسكن به دليل فرسودگى از گردونه استفاده حجاج ايرانى خارج شده و هم اكنون در خصوص نزديك شدن مسكن حجاج ايرانى به مسجدالحرام مطالعاتى در حال انجام است.

حجت الاسلام والمسلمين نواب هم در اين مراسم گزارشى از اقداماتصورت گرفته در معاونت امور روحانيون از همكارى هاى انجام شده در اجراى برنامه تشكر كرد.

حجت الاسلام قاضى عسكر نيزدر اين مراسم با تشريح برنامه هاى معاونت آموزش و پژوهش تصريح كرد كه بايد تلاش كنيم تا حج به عنوان يك دوره عقيدتى براى مردم تبديل شود.

حجت الاسلام والمسلمين عرب نيز با ارائه گزارشى از اقدامات معاونت برنامه ريزى، نظارت و ارزشيابى در اين مراسم گفت: چشم انداز حج نهايى شده است و برنامه راهبردى حج نيز در مرحله تصويب قرار دارد. وى خواستار همفكرى روحانيان كاروان در اجراى برنامه هاى جارى اين معاونت شد.

حجت الاسلام والمسلمين محمدشريف مهدوى نيز در اين مراسم در پاسخ به سؤالات شركت كنندگان گفت: در خصوص مذاكره علماى كشور ايران با علماى اهل سنت عربستان مذاكراتىصورت گرفته و در حال گسترش است.

ص:203

ص: 204

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران همچنين پرهيز از خرافات را از ديگر مواردى دانست كه معينه هاى كاروان ها بايد حساسيت بيشترى نسبت به آن داشته باشند و در ادعيه و اذكار فقط به كتب معتبر استناد كنند.

آقاى رى شهرى گفت: اولويت وقت و زمان معينه هاى كاروان ها متعلق به زائران است و انجام اعمال مستحبى و ساير موارد بايد در اوقات فراغت از كارصورت گيرد؛ چون مأموريت اصلى آن ها همراهى و هدايت زائران خانه خدا است.

وى با تأكيد بر اهميت و ضرورت به كارگيرى رهنمودهاى رهبر معظم انقلاب در ديدار با كارگزاران حج افزود: تبليغ با رفتار و كردار بيشتر از تبليغ زبانى اثر گذار است. از اين رو بايد مراقب باشيم كه بر خلاف آنچه گفته مى شود عمل نكنيم كه اين مسئله تأثيرات بسيار نامناسبى به جا خواهد گذاشت.

سرپرست حجاج، انجام ندادن طواف مستحبى در روزهاى اعمال و ازدحام مسجدالحرام و عدم استلام حجرالاسود از سوى بانوان و فاصله گرفتن از مقام ابراهيم براى نماز طواف را از مواردى دانست كه بيش از همه مستلزم تذكرات و توصيه هاى معينه هاى كاروان ها است.

آقاى رى شهرى گفت: نظارت بر اعمال و مناسك زائران و رفع اضطراب از آنان در قبال انجام مناسك، از ديگر وظايف معينه هاى كاروان ها است كه بايد با دقت و حوصله كافى از ابتدا تا انتهاى سفر انجام پذيرد.

سرپرست حجاج جمهورى اسلامى ايران همچنين از معينه هاى كاروان هاى حج 86 خواست تا مشاهدات خود را از مشكلات فرهنگى و رفتارى در كاروان ها به همراه طرح هاى پيشنهادى ارائه كنند تا در معاونت آموزش و پژوهش مورد تحقيق و بررسى قرار گيرد.

ص: 205

آيت الله محمدى رى شهرى در اين ديدار، جانبازان را ميهمانان ويژه خداوند متعال برشمرد و خدمت به آنان را لطف ويژه خداى متعال به بندگان برگزيده اش دانست.

وى خدمت به زائران جانباز به ويژه در موسم حج را يك توفيق الهى به همسران آنان دانست و توجه آنان را به بهره گرفتن از فرصت خدمتگزارى به جانبازان جلب كرد.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران با استناد به روايتى از حضرت على (ع) فرد مؤمن را به طلايى كه در آتش گداخته، خالص مى شود، تشبيه كرد و گفت: بنا به فرموده مولاى متقيان، خداى متعال انسان مؤمن را در آتش بلا مى آزمايد.

آقاى رى شهرى در اين ديدار با گرامى داشت ياد امام راحل 1، به عنوان بنيانگذار حج ابراهيمى، تصريح كرد: اگر حج ابراهيمى به نحوصحيحى برگزار شود همه مشكلات مسلمانان، مرتفع خواهد شد.

وى با استناد به روايات، اظهار اميدوارى كرد كه انقلاب اسلامى ايران زمينه اى براى ايجاد حكومت جهانى به رهبرى مهدى آل محمد [باشد و قطعا سربازانصبور امام زمان در عصر كنونى زمينه سازان آن حكومت كريمه خواهند بود.

آيت الله رى شهرى پس از ديدار با جانبازان از وسايل نقليه ويژه انتقال آنان كه به تازگى از سوى سازمان حج و زيارت اجاره شده است، ديدن كرد.

ص: 206

انقلاب هستيم.

شركت كنندگان در اين مراسم با مرثيه سرايى در عزاى شهادت امام پنجم شيعيان عزادارى كردند.

ص: 207

در اين ديدار، غلام الله وزير اوقاف و امور دينى الجزائر طى سخنانى با اشاره به ديدارهاى گذشته خود باآيت الله رى شهرى، گفت: با توجه به روابط دوستانه ايران و الجزائر همه ساله در انتظار ديدار از بعثه جمهورى اسلامى هستيم، تا با اميرالحاج و علماى بعثه ايران مسائل حج و امت اسلامى را بررسى كنيم.

وى روابط ايران و الجزائر را رو به گسترش خواند و ابراز اميدوارى كرد ديدار مسئولان بعثه دو كشور به افزايش مناسبات در تمامى زمينه هاى فرهنگى و اقتصادى و سياسى دو جانبه منجر شود.

وزير اوقاف الجزائر مبادلات فكرى و همكارى مسلمانان با يكديگر را نشانه رحمت الهى خواند و گفت: اختلاف مذاهب در روش انديشيدن است كه نبايد مانعى براى وحدت مسلمانان شود بلكه مسلمانان با تكيه بر قرآن و سنت و فرهنگ غنى اسلامى بايدصفوف خود را مستحكم تر كنند.

وى با تشكر از همدردى نماينده ولى فقيه با بازماندگان قربانيان انفجار اخير در الجزائر گفت: افراطى گرى و انجماد فكرى از آغاز اسلام نيز به چشم مى خورد و حضرت على (ع) از اولين قربانيان اين نوع تندروى ها بود.

وى گفت: دلايل رشد افراطى گرايى در عصر كنونى، بايد ريشه يابى و مورد بررسى دقيق قرار گيرد. متفكران اسلامى براى افشاى اين تفكر، وظيفه سنگينى دارند و بايد مسلمانان را به سوى انديشه هاى سازنده رهنمون كنند.

شايان ذكر است كه آقاى رى شهرى، در مراسم حج سال جارى تاكنون با رؤساى بعثه كشورهاى چين، عراق، بحرين، تاجيكستان، آفريقاى جنوبى و حزب الله لبنان ديدار و در مورد مسائل جهان اسلام با آنان به تبادل نظر پرداخته است.

ص: 208

تشريح انتظار مكتب اهل بيت: از علماى دين و مدعيان پيروى از ائمه معصوم: پرداخت و گفت: انتظار اهل بيت: ازعلماى دين و سربازان مكتب خاندان پيامبر (ص)، اين است كه در اعمال و رفتار خود، رهنمودهاى اهل بيت را بيش از ديگران به نمايش بگذارند.

وى افزود: پيروان اهل بيت: با ورع، تقوا، اجتناب از محرمات، انجام واجبات و تلاش براى اجتهاد مى كوشند تا ارزش هاى اسلامى را در زندگى خود به منصه ظهور برسانند.

نماينده ولى فقيه، معارف اهل بيت را امانتى ارزشمند دانست و عالمان دينى را به حفظ اين امانت الهى سفارش كرد.

وى افزود: پيرو اهل بيت به تعهد و قول خود وفا مى كند و امانتدار معارف اهل بيت است. علماى دين وظيفه دارند نسبت به دنيا بى رغبت باشند و فعل آنان هيأت ظاهرى علماى دين را تكذيب نكند.

سرپرست حجاج ايرانى به نام گذارى سال جارى به عنوان انسجام اسلامى اشاره كرد و گفت: اهل بيت: اسوه و الگوى وحدت بودند و رهبران دينى بايد با پيروى از اهل بيت: در سال انسجام اسلامى بيش از هميشه براى تأليف قلوب و نزديكى مسلمانان به يكديگر تلاش كنند و زمينه ساز حكومت جهانى امام عصر [باشند.

وى به رهنمود اخير رهبر معظم انقلاب در ديدار كارگزاران حج با ايشان اشاره كرد و گفت: رهبر انقلاب اسلامى تحريك عواطف مذهبى برادران اهل سنت را خطا و گناه مى دانند، و علماى دينى وظيفه دارند اين پيام بسيار مهم رهبر معظم انقلاب را به تمامى مسلمانان و پيروان اهل بيت منتقل كنند.

سرپرست حجاج كشورمان دفاع از جمهورى اسلامى ايران را وظيفه دينى تمام پيروان اهل بيت دانست و گفت: با وجود تهديدات و فشارهاى دشمنان اسلام و در رأس آنان آمريكا، جمهورى اسلامى ايران به عنوان اميد كشورهاى اسلامى و سنگر دفاع از مسلمانان در برابر تهديدات ايستاده است و به پشتوانه اهل بيت شكست ناپذير باقى خواهد ماند.

ص:209

ص: 210

اسلامى گفت:

«در اين نمايشگاه از كارهاى تكرارى استفاده نشده و با به كارگيرى 4 دستگاه لپ تاپ، خدمات رايانه اى از جمله انتقال عكس ها و فيلم هاى زائران از گوشى تلفن همراه و رايت آن ها روى سى دى به آنان داده مى شود. همچنين افراد مى توانند با استفاده از اينترنت در نمايشگاه، با خانواده هاى خود گفت وگو كنند.»

مسئول اجرايى نمايشگاه، درباره برپايى اين نمايشگاه به خبرنگار «زائر» گفت: «برنامه هاى فرهنگى، يكى از مناسب ترين برنامه هايى است كه بايد كاروان ها براى زائرانشان تدارك ببينند تا آنان بتوانند از فرصت پديد آمده در ايام سفر به مكه مكرمه از اين برنامه ها به خوبى استفاده كنند.

از طرف ديگر، كاروان ها انديشه ها و ايده هاى خود را به نمايش عمومى مى گذارند تا ديگران نيز از افكار و توانمندى هاى فرهنگى آنان الگو بگيرند.» وى، يكى از شاخص ترين اقدامات اين نمايشگاه را فراهم كردن زمينه بهره مندى زائران از خدمات رايانه اى و اينترنتى برشمرد و اين كار را در راستاى آگاه سازى آنان از اطلاعات و اخبار روز ايران و جهان و مطالب محتوايى پايگاه هاى اينترنتى درباره حج دانست.

ارائه رايگان خدمات اينترنتى، انتقال حافظه تلفن همراه روى رايانه و تكثير آن روى سى دى، نمايش تصاويرى از سرويس هاى خدماتى، حمل و نقل و تغذيه و ...، نمايش فيلم، نصب پوسترها و تراكت هاى تبليغى، متونى درباره آشنايى با اعمال و مناسك حج، عكس ها و خاطراتى از شهداى منتسب به كاروان ها و ... از عمده ترين بخش هاى نمايشگاه است.

در اين نمايشگاه، 67 كاروان از شهرهاى مختلف كشور، مستقر در منطقه 5 مكه مكرمه براى معرفى عملكرد خود به رقابت پرداختند كه در نهايت، فعاليت هاى فرهنگى 40 كاروان در قالب هاىصوتى، تصويرى، عكس، متن و ... به نمايش درآمد.

مدير ستاد منطقه 5 مكه مكرمه در حاشيه گشايش اين نمايشگاه گفت: «پيش از اين، كارهاى فرهنگى بهصورت پراكنده و غيرمتمركز در سالن هاى كاروان ها به نمايش درمى آمد. براى تشديد رقابت سالم، تعاملصحيح و تبادل تجربه هاى فرهنگى،

ص: 211

اولين نمايشگاه فرهنگى متمركز در سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى در منطقه 5 برگزار شد.»

مدير ستاد منطقه 5 مكه مكرمه از امكان بهره مندى زائران از اينترنت رايگان در اين نمايشگاه خبر داد و اظهار داشت: «درصورتى كه مشكلات خط تلفن در نمايشگاه برطرف شود، افراد مى توانند با مراجعه به آن و استفاده از اينترنت، خانواده هاى خود را از سلامتشان باخبر كنند كه البته اين كار در حال حاضر در بسيارى از كاروان هاى منطقه در حال اجراست.»

وى همچنين تصريح كرد: «نمايشگاه در زمانى تشكيل شد كه تمام كاروان ها به مكه مكرمه رسيدند تا حقى از كسى ضايع نشود. علاوه بر اين، برپايى آن در زمانى انجام شد كه به دليل تعطيلى خطوط اتوبوس رانى و محدوديت رفت و آمد زائران به بيت الله الحرام، آن ها بتوانند در ايام فراغت خود از نمايشگاه ديدن كنند.»

در حاشيه نمايشگاه، مسئول اجرايى نمايشگاه كه خود كارشناس آموزشى- فرهنگى وزارت علوم، تحقيقات و فناورى است، درباره برپايى اين نمايشگاه به خبرنگار «زائر» گفت: «برنامه هاى فرهنگى، يكى از مناسب ترين برنامه هايى است كه بايد كاروان ها براى زائرانشان تدارك ببينند تا آنان بتوانند از فرصت پديد آمده در ايام سفر به مكه مكرمه از اين برنامه ها به خوبى استفاده كنند. از طرف ديگر، كاروان ها انديشه ها و ايده هاى خود را به نمايش عمومى مى گذارند تا ديگران نيز از افكار و توانمندى هاى فرهنگى آنان الگو بگيرند.»

اسماعيلى كه از عوامل كاروان 17631 شهر تهران است، كارهاى فرهنگى در طول سفر را اقدامى متداول، مرسوم و قديمى دانست و آن را حاصل تجربه سال هاى زياد مديران كاروان ها خواند. او گفت: «اما برنامه هاى به نمايش درآمده در اين نمايشگاه، گلچينى از بهترين حركت هاى فرهنگى است كه نوآورى، يكى از اصول اساسى آن به شمار مى رود.»

يكى ديگر از مسئولان برپايى نمايشگاه «انسجام اسلامى» و عضو كميته بررسى آثار نيز در خصوص آماده سازى سريع نمايشگاه گفت: «ما تنها 24 ساعت فرصت

ص: 212

داشتيم كه جمعى از بهترين ها را گرد هم جمع كنيم. مطمئناً اگر مديران كاروان ها از اين حركت، اطلاع كافى داشتند و محدوديت هاى ورودى فرودگاه هاى عربستان وجود نداشت، امكاناتصوتى و تصويرى مناسبى با خود مى آوردند و نمايشگاه پربارترى شكل مى گرفت. جزوات، كتابچه ها و نشريات داخلى كاروان ها با سليقه مناسب و فضاسازى قابل توجه به نمايش درآمده و هرگونه مساعدت مورد نياز از سوى سازمان حج و زيارت جذب شده است. با اين حال، فكر مى كنيم به دليل فوريت راه اندازى نمايشگاه، تدارك مقدماتى آن خيلى خوب نيست، اما براى سال نخست، مناسب و قابل دفاع است.»

در پايان اين نمايشگاه، 5 غرفه از بهترين كاروان ها، با انتخاب ديداركنندگان و داوران كميته برگزارى نمايشگاه برگزيده مى شوند كه مبناى نظرگيرى از ديداركنندگان، پيشنهادها و انتقادهاى ثبت شده آنان در دفتر نظرات و پيشنهادها است.

ص: 213

كه در دوخت پرده كعبه دست دارد مى گويد: به هريك از ما قطعه اى از پارچه ابريشمى و يك آيه قرآن داده مى شود تا كار دوخت را آغاز كنيم. ابتدا كلمات و شكل ها را با نخ مى دوزيم و آنگاه با استفاده از نخ هاى زر و نقره اندود، روى آن ها را دوخت مى زنيم .. اين كار بدون توقف ادامه دارد و ماه طول مى كشد تا دوخت پرده تكميل شود.

هر سال پرده قديمى به كارگاه برگردانده شده، پس از شستشو به قطعات كوچك تقسيم و براى مقامات و كشورهاى مسلمان فرستاده مى شود.

درون كعبه نيز داراى پرده قلابدوزى سبز رنگى است از ابريشم كه در همين كارگاه ساخته مى شود. پيش از ظهور ماشين هاى دوخت رايانه اى، دوخت اين پرده با چرخ هاى خياطى دستى انجام مى شد.

ص: 214

براى شركت در مناسك حج دعوت كرد.

ص: 215

نشريه زائر به منظور اطلاع رسانى به زائران ايرانى خانه خدا، بهصورت روزانه، درصفحه از سوى بعثه مقام معظم رهبرى منتشر مى شود.

ص: 216

ص: 217

قربانى، به سادگى از عراق خارج نخواهد شد و از همين رو در حال برنامه ريزى بر روى نسل بعدى عراق است. به اين ترتيب نسل خودساخته امروز در عراق بايد به گونه اى نسل آينده را تربيت كند كه اميد دشمن براى بازگرداندن اين كشور به دوران گذشته از بين برود.

آيت الله رى شهرى درپايان سخنانش به مقابله همه جانبه استكبار با قرآن، اسلام و مقدسات مسلمانان اشاره كرد وگفت: فرج نهايى را مى توان نزديك دانست؛ زيرا وعده الهى براى تشكيل حكومت عدل جهانى امروز بيش از هميشه قابل تحقق است و در اين ميان مسلمانان بايد با وحدت، همدلى و همكارى مشترك، توطئه هاى دشمن را خنثى و بى اثر كنند.

در اين ديدار كه جمعى از مسئولان بعثه عراق نيز حضور داشتند، حجت الاسلام والمسلمين مولا، رييس بعثه عراق در سخنانى از حضور آيت الله رى شهرى و همراهان وى در بعثه عراق تشكر كرد و گفت: بعثه عراق بر اساس تجربه بعثه جمهورى اسلامى ايران آغاز به كار كرده است.

وى در تشريح اوضاع عراق گفت: كه وضعيت اين كشور، اكنون روند رو به بهبود يافته و ملت عراق با آگاهى و مرجعيت آيت الله العظمى سيستانى توانستند فتنه حزب بعث و بقاياى رژيمصدام را مهار كنند، هرچند كه اين موفقيت به بهاى سنگينى چون از دست رفتن جان هزاران انسان بى گناه؛ اعم از شيعه و سنى و همچنين كشتار دانشگاهيان، علما و شخصيت هاى مبارز عراقى از جمله شهيد مظلوم سيد محمد باقر حكيم تمام شد.

وى از اجراى طرح آشتى ملى در عراق و ايجاد مصالحه ميان همه اقليت هاى دينى و احزاب سياسى خبر داد و تأكيد كرد: اوضاع اقتصادى عراق بهصورت نسبى بهبود يافته و كار جمع آورى سلاح از دست افراد و گروه ها و همچنين تقويت ارتش و نيروهاى مسلح آغاز شده است.

رييس بعثه عراق تأكيد كرد: به تازگى امنيت استان بصره به دولت عراق تحويل شد و مردم عراق انتظار دارند كه اين روند در همه استان هاى اين كشور به اجرا درآيد.

ص: 218

وى در مورد وضعيت حجاج عراقى در حج امسال نيز گزارش داد كه شرايط حضور عراقى ها در منطقه منا حل شده است و با استفاده از تجربيات ايران، مشكلات ديگر نيز يكى پس از ديگرى مرتفع خواهد شد.

ص: 219

مناسبت سال پيامبر اعظم در سال گذشته و همچنين انتشار دو جلد كتاب تحت عنوان «نهج الذكر» و «نهج الدعا» مستند به منابع فريقين اشاره كرد و آمادگى مؤسسه بين المللى «دارالحديث» را براى همكارى با مؤسسات علمى و مذهبى تركيه به اطلاع وى رساند.

وزير ديانت تركيه نيز در اين ديدار از ايران به عنوان مركز علم و تمدن ياد كرد و با خاطره انگيز خواندن ديدار خود از شهرهاى شيراز، اصفهان و شهر رى، خواستار همكارى مشترك دو كشور در زمينه برگزارى حج تمتع و استفاده از تجربيات يكديگر در خدمت رسانى هرچه بهتر به حجاج شد كه مورد استقبال و موافقت آقاى رى شهرى قرار گرفت و مقرر شد براى شكل گيرى اين همكارى، تماس هاى فيمابين در تهران و آنكارا پيگيرى شود.

رييس سازمان ديانت تركيه همچنين از تلاش هاى بعثه مقام معظم رهبرى در تقريب بين مذاهب اسلامى تمجيد كرد و گفت: ما اين تلاش ها را ارج مى نهيم و آن را گامى مهم در جهت همدلى و نزديكى ميان مسلمانان مى دانيم.

وى در پايان با ابراز خوشحالى از حضور دكتر احمدى نژاد رييس جمهورى اسلامى ايران در سفر حج تمتع سال جارى، از آقاى رى شهرى خواست تا سلام گرم وى را به ايشان ابلاغ كند.

ص:220

ص: 221

بر راستى و درست كردارى و درست انديشى، و با كمك خواستن از خداوند، دلِ مشتاق خود را در فضاى توحيد و معنويتِ ناب، به پرواز درآورند و براى پايدارى در راه خدا وصراط مستقيم، توشه بگيرند.

اينجا كانون توحيد حقيقى و خالص است. در اينجا است كه ابراهيم خليل عليه السلام، با آوردن پاره ى تن خود به قربانگاه، مظهرى از توحيد را كه غلبه بر نفس خود و تسليم محض در برابر امر الهى است، براى همه ى موحدان در سراسر تاريخ جهان به يادگار گذاشت. و در اينجاست كه حضرت محمد مصطفىصلى الله عليه وآله در برابر مستكبران زمان و خداوندان زر و زور، پرچم توحيد را برافراشت و بيزارى از طاغوت را در كنار ايمان به خدا، شرط نجات و رستگارى شمرد: فمن يكفر بالطاغوت و يؤمن بالله فقد استمسك بالعروه الوثقى ..

حج، بازخوانى و فراگيرى اين درسهاى بزرگ است. برائت از مشركان و بيزارى از بتها و بُتگران، روح حاكم بر حجّ مؤمنان است. جاى جاىِ حج، نمايشگر دل سپردن به خدا و سعى و تلاش در راه او، و برائت از شيطان و رمى و طرد او و جبهه گيرى در برابر اوست. و جاى جاى حج، مظهر اتحاد و انسجام اهل قبله و رنگ باختنِ تفاوتهاى طبيعى و اعتبارى، و برجسته شدن وحدت و برادرى حقيقى و ايمانى آن ها است.

اينها درسهائى است كه ما مسلمانان از هر نقطه ى جهان بايد فرا گيريم و بر اساس آن براى زندگى و آينده ى خود برنامه ريزى كنيم.

قرآن، جبهه گيرى مقتدرانه در برابر دشمنان، عطوفت و مهربانى در ميانه ى مؤمنان وعبوديت وخشوع دربرابرخداوندرا سه نشانه ى جامعه ى اسلامى دانسته است:

محمدٌ رسول الله والذين معه اشداء على الكفار، رحماء بينهم، تراهم ركعاً سجداً يبتغون فضلًامن الله و رضواناً .. اين، سه ركن اصلى براى برافراشتن پيكره ى عزتمند و باشكوه امت اسلامى است.

همه ى آحاد مسلمان با توجه به اين حقيقت، ميتوانند آسيبهاى كنونى دنياى اسلام را به درستى بشناسند.

امروز دشمن غدّار امت اسلامى، گردانندگان مراكز استكبارى و قدرتهاى

ص: 222

فزونى طلب و متجاوزى ميباشند كه بيدارى اسلامى را تهديدى بزرگ براى منافع نامشروع و سلطه ى ظالمانه ى خود بر دنياى اسلام ميدانند. همه ى ملتهاى مسلمان و پيشاپيش آنان، سياستمداران و علماى دين و روشنفكران و رهبران ملى كشورها، بايد در برابر اين دشمن متجاوز،صف متّحد اسلامى را با استحكام هرچه بيشتر تشكيل دهند. بايد همه ى عناصر قدرت را در خود گرد آورند و امت اسلامى را به درستى مقتدر سازند. دانش و معرفت، تدبير و هشيارى، احساس مسئوليت و تعهد، توكل و اميد به وعده ى الهى، چشم پوشيدن از خواستهاى حقير و كم بها در برابر كسب رضاى خدا و عمل به وظيفه .. اينها عناصر اصلى اقتدار امت اسلامى است كه او را به عزّت و استقلال و پيشرفت مادى و معنوى ميرساند و دشمن را در زياده خواهى و دست اندازى به كشورهاى اسلامى ناكام ميسازد.

عطوفت در ميانه ى مؤمنان، ركن دوم و نشانه ئى ديگر براى وضعيت مطلوب امت اسلامى است. تفرقه و ستيزه جوئى ميان بخش هاى امت مسلمان، بيمارى خطرناكى است كه بايد با همه ى توان به درمان آن پرداخت. دشمنان ما از ديرباز در اين عرصه نيز به تلاش گسترده و بى وقفه دست زده اند و امروزه كه بيدارى اسلامى، آنان را وحشتزده كرده است، تلاش خود را شدت بخشيده اند. همه ى سخنِ دلسوزان آن است كه تفاوتها نبايد به تضاد تبديل شود، و چندگونگى نبايد به ستيزه گرى بينجامد.

امسال را ملت ايران سال انسجام اسلامى ناميد. اين نام گذارى بر اثر آگاهى از توطئه هاى شدت يافته ى دشمنان براى اختلاف افكنى ميان برادران بود. در فلسطين، در لبنان، در عراق، در پاكستان و افغانستان، اين توطئه ها كارگر شد و بخشى از مردم يك كشور مسلمان، در برابر بخشى ديگر به جنگ و ستيز برخاستند و خون يكديگر را ريختند. در همه ى اين حوادث تلخ و مصيبت بار، نشانه هاى توطئه آشكار بود و چشمهاى تيزبين، دست دشمن را مشاهده كردند.

فرمان: «رحماء بينهم» در قرآن به معنى ريشه كنى اين ستيزه گريها است. شما در اين روزهاى پرشكوه و در مناسك گوناگون حج، مسلمانان را از همه جا و از مذاهب گوناگون، مى بينيد كه گرد يك خانه ميگردند؛ به سوى يك كعبه نماز ميگزارند؛ نماد

ص: 223

شيطانِ رجيم را با هم سنگباران ميكنند؛ در نماد قربانى كردن تمنيّات و هوسهاى نفسانى به يك گونه رفتار ميكنند؛ در ميعاد عرفات و مشعر در كنار يكديگر به تضرع ميپردازند .. مذاهب اسلامى در اصلى ترين و بيشترين فرائض و احكام و عقايد، به همين اندازه به يكديگر نزديك اند. با اين حال، چرا بايد تعصبها و پيشداوريها ميان آنان آتش افروزى كند و دست خيانتكار دشمن، به اين آتش خانمانسوز دامن بزند. امروز كسانى با كوته بينى و بى خِردى، به بهانه هاى واهى، جماعت بزرگى از مسلمانان را مشرك ميشمارند و حتى خون آنان را مباح ميدانند. اينها چه بدانند و چه ندانند، در خدمت شرك و كفر و استكبارند. چه بسا كسانيكه احترام به بارگاه پيامبر اعظمصلى الله عليه وآله و اولياء و ائمه دين عليهم السلام را كه تكريم دين و ديندارى است، شرك و كفر ناميدند اما خود در خدمت درگاه كافران و ستمگران درآمدند و به هدفهاى پليد آنان كمك كردند.

عالمان راستين و روشنفكران متعهد و زمامدارانصادق بايد با اينگونه پديده هاى خطرناك مبارزه كنند.

وحدت و انسجام اسلامى امروز يك فريضه ى حتمى است كه با همكارى خردمندان و دلسوزان ميتواند راه هاى عملى آن پيموده شود.

اين دو ركن عزت، يعنى از سوئى مرزبندى و جبهه گيرى مقتدرانه در برابر استكبار، و از سوئى تراحم و همگرائى و برادرى ميان مسلمانان، آنگاه كه با ركن سوم، يعنى خشوع و تعبد در برابر پروردگار همراه شود، امت اسلامى در راهى كه مسلمينصدر اسلام را به اوج عظمت و عزت رسانيد، پى درپى به پيش خواهد رفت و ملتهاى مسلمان از عقب ماندگى حقارتبارى كه در قرنهاى اخير بر آنان تحميل شده نجات خواهنديافت. طليعه ى اين حركت بزرگ آغاز شده و امواج بيدارى در همه جاى دنياى اسلام كمابيش به حركت درآمده است. رسانه ها و تبليغات دشمن و عواملش ميكوشند هر جنبش آزاديخواهانه و عدالت طلب را در هر نقطه ى جهان اسلام به ايران يا به شيعى گرى نسبت دهند، و ايران اسلامى را كه نخستين پرچمدار پيروز بيدارى اسلامى است، مسئول ضرباتى بدانندكه از سوى غيرتمندان كشورهاى مسلمان در عرصه ى

ص: 224

سياست يا فرهنگ بر آنان وارد ميشود. آنان حماسه ى بى نظير حزب الله در جنگ 33 روزه، ايستادگى مدبرانه ى ملت عراق كه به تشكيل مجلس و دولتى نادلبخواه اشغالگران منتهى شد،صبر و استقامت اعجاب انگيز دولت قانونى فلسطين و ملت فداكار آن و بسيارى از آيات تجديد حيات اسلام در كشورهاى مسلمان را، با تهمتهائى همچون ايرانيگرى يا شيعيگرى متهم ميسازند تا حمايت يكپارچه ى دنياى اسلام را دچار محذور كنند. ولى اين ترفند نخواهد توانست با سنت الهى كه پيروزى مجاهدان فى سبيل الله و نصرت دهندگان دين خدا است، پنجه درافكند.

آينده از آن امت اسلامى است، و يكايك ما ميتوانيم به سهم خود و بقدر توان و ظرفيت و مسئوليت خود، آن آينده را نزديكتر سازيم.

مراسم حج، براى شما حج گزارانِ نيكبخت، فرصت بزرگى است تا خود را بيش از گذشته آماده ى اداى اين دين كنيد.

اميد است توفيق الهى و دعاى حضرت مهدى موعود عجل الله له الفرج، شما را در اين هدف بزرگ يارى دهد.

والسلام عليكم و رحمه الله و بركاته

السيدعلى الحسينى الخامنه ئى

4 ذى الحجه 1428 هجرى 24 آذر 1386

گفتنى است كه اين پيام به زبان هاى مختلف ترجمه و در اختيار حجاج قرار گرفت؛ از جمله به زبان هاى انگليسى، عربى، فرانسوى، تركى، اردو، بنگالى، اسپانيايى و ....

ص: 225

ايران، با تابلو بزرگى منقش به پرچم جمهورى اسلامى ايران از ساير چادرها متمايز شده بود.

- زائران در حالى كهصدها پرچم كوچك و بزرگ با نوشتارهاى فارسى، انگليسى وعربى «مرگ براسرائيل»، «مرگ برآمريكا» و «ياايها المسلمون اتحدوا اتحدوا» در دست داشتند، واردچادرهاى بعثه مقام معظم رهبرى شدند و در جايگاه هاى خود قرار گرفتند.

- در بين زائران شركت كننده در مراسم برائت از مشركين، حضور جانبازان انقلاب اسلامى كه درصفوف اوليه جمعيت حضور داشتند، شكوه خاصى به مراسم برائت از مشركين داده بود.

- دكتر محمود احمدى نژاد رييس جمهورى اسلامى ايران كه امسال در مراسم حج تمتع حضور داشت، از مكه به طرف عرفات حركت كرده بود تا در مراسم برائت از مشركين حضور يابد، اما به علت ترافيك شديد، به اين مراسم نرسيد.

- در بين زائران شركت كننده در مراسم، شمارى از زائران خارجى كه درصحراى عرفات حضور داشتند نيز مشاهده مى شدند.

- ده ها بلندگو، مراسم برائت از مشركين را در محوطهصحراى عرفات پخش مى كرد و زائران از طريق بلندگوها مراسم را دنبال مى كردند.

- به هنگام قرائت پيام مقام معظم رهبرى توسط آيت الله رى شهرى سرپرست زائران ايرانى، جمعيت شركت كننده در مراسم، سراپا گوش بودند و فرازهاى مهم پيام را با فرياد الله اكبر تأييد مى كردند.

- زنان ايرانى نيز در حالى كه چادرهاى سفيد احرام به تن داشتند، به طور گسترده در اين مراسم شركت كرده بودند.

- پيام مقام معظم رهبرى از قبل به يازده زبان مختلف ترجمه و تكثير و همزمان در كاروان هاى مختلف بين زائران خارجى توزيع شد و براى رؤساى بعثه هاى شركت كننده در مراسم حج امسال ارسال گرديد.

- رسانه هاى همگانى خارجى نيز از جمله دريافت كنندگان پيام مقام معظم رهبرى بودند.

ص: 226

- برنامه برائت از مشركين زائران ايرانى به طور مستقيم از شبكه هاى مختلف تلويزيونى داخلى و خارجى ايران براى مخاطبان خارجى پخش شد.

- همزمان با برگزارى مراسم برائت از مشركين، بالگردهاى عربستان سعودى به طور مستمر بر فراز محل برگزارى مراسم و آسمان عرفات پرواز مى كردند.

- زائران ايرانى و خارجى شركت كننده در مراسم با ده ها دستگاه دوربين عكاسى و فيلمبردارى ازصحنه هاى زيباى اين مراسم عكس و فيلم تهيه كردند.

- آيت الله رى شهرى، نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى از استقبال گسترده حجاج بيت الله الحرام در مراسم برائت از مشركين تشكر كرد.

- در مراسم امروز، اعضاى بعثه هاى مراجع تقليد، شخصيت هايى از بعثه هاى كشورهاى خارجى، قائم مقام وزير خارجه، رييس سازمان حج و زيارت و سفير جمهورى اسلامى ايران در عربستان نيز شركت داشتند.

- جايگاه برگزارى مراسم به طرز با شكوهى از شب قبل توسط نيروهاى اجرايى بعثه مقام معظم رهبرى زيرصدها چادر نصب شده درصحراى عرفات آماده شده بود.

- تصوير بزرگى با نقش قدس شريف و شعارهاى مرگ بر آمريكا و مرگ بر اسرائيل تزيين شده بود كه خبرنگاران از آن ها عكس و فيلم مى گرفتند.

- در مراسم برائت از مشركان، جمعى از زائران كشورهاى اسلامى نيز در كنار زائران ايرانى شركت داشتند.

- زائران خارجى بيت الله الحرام، پيام حج رهبر معظم انقلاب اسلامى را بسيار مهم و راهگشا براى جهان اسلام دانستند و تأكيد كردند عمل به توصيه هاى آيت الله خامنه اى براى مقابله با اختلاف افكنان و همبستگى بيشتر مسلمانان كليد حل مشكلات كنونى جهان اسلام است.

ص: 227

شد. پس از مناسك حج، مراسم دعاى عرفه مهم ترين رخداد معنوى حج است كه هر سال برگزار مى گردد و خاطرات سبز بسيارى براى حجاج مى آفريند.

در مراسم امروز، نخست زيارت آل ياسين خوانده شد و سپس زمزمه عرفه آغاز گرديد. اين ترنّم آسمانى، دل ها را به مبدأ هستى و پروردگار عالم پيوند مى دهد و چشم ها را ميزبان اشك شوق مى كند.

با پايان يافتن دعاى عرفه، حجاج خود را آماده اقامه نماز مغرب و عشا كردند و خدمه و كار كنان بعثه و سازمان حج كار برچيدن چادرها و آماده كردن بساط عزيمت به مشعر الحرام را در دستور كار خود قرار دادند. همزمان دوربين هاى عكاسى به كار افتادند تا اين لحظه هاى ماندگار را به تصوير بكشند. زائران خانه خدا يك شبانه روز را درصحراى عرفات سپرى كرده و با استفاده از اين فرصت بى بديل با خداى خويش به راز ونياز پرداخته و دل هايشان را مصفا كردند. اكنون زمان جدا شدن از اينصحراى پر رمز و راز فرا رسيده است.

زائران، عصر عرفه را يكى از بهترين مواقع حج براى گرفتن عكس هاى يادگارى مى دانند تا با تماشاى آن، حضور عظيم و با شكوه دل سپردگان به يگانه خالق هستى در عرفات به ياد آورند و از رهگذر آن دلهايشان راصفا و جلايى دوباره بخشند.

ص:228

ص: 229

منطقه حركت كرده اند و مشاهده شده است كه برخى از كاروان ها تا ساعاتى پس از نيمه شب وارد مزدلفه شده اند.

پس از غروب آفتاب در روز نهم ذى حجه،صحنه زيبايى از حركت انسان هاى مصمم و با ايمان در منطقه حائل بين عرفات و مزدلفه، پديدار مى شود. خيل عظيم جمعيتى را مى توان مشاهده كرد كه با لباس سفيد احرام و در تاريكى شب، با پاى پياده بسوى مشعرالحرام به حركت در آمده اند. گفته مى شود كه اين جمعيت عظيم، دربرگيرنده نيمى از حج گزاران است كه بر اساس يك سنت ديرينه، به پياده روى از «طريق المشاه» يا پياده روها مى پردازند.

اين اقدام به ندرت در ميان ايرانيان ديده شده است، هرچند امسال شمارى از افراد كه عموماً شامل جوانان كاروان ها مى شدند، اين مسير را پياده طى كردند.

جمعيت به هم فشرده زائران به تدريج وارد مزدلفه مى شود و مع الأسف به دليل آنكه بسيارى از حجاج در مسير پياده روها مى نشينند، مسير آمد و شد به مرور سخت تر و با كندى بيشترصورت مى گيرد. اين سال ها، مشعر نيز امكانات نسبتاً خوبى دارد و دستشويى هاى فراوان آن، سبب شده است تا محيط از آلودگى هايى كه در سال هاى قبل وجود داشت، پاك بماند.

ص:230

ص: 231

آمال و آرزوهايى مى دانند، كه براى كسب آن ها، زحمت سفر حج را بر خود هموار كرده اند.

روزى كه زائران به منا وارد مى شوند عيد قربان است و بر اين اساس برخى از زائران در مسير حركت به سوى منا ذكر عيد را زمزمه مى كنند؛ «الله اكبر و لله الحمد و له الشكر و له الحمد على ما هَدانَا ....»

سرزمين منا پوشيده از خيمه هاى سفيد رنگ نسوزى است كه در رديف هاى منظم كنار هم قرار دارند و زائران در مدت اقامت در اين سرزمين بايد تا سه شب در آن ها بيتوته كنند.

حدود يكصد هزار خيمه سراسر دره اى را كه از هر دو طرف به كوه هاى سخت وصعب العبور ختم مى شود، پوشانده است. اين منطقه حدود 4 كيلومتر طول دارد و در دوران قبل از اسلام از مراكز مهم تجارى و بازرگانى در منطقه مكه بوده است.

زائران درصفى چندين كيلومترى، فاصله بين مشعر و منا را طى مى كنند و حضور دستفروشان و عبور همزمان اتوبوس و انواع خودرو در مسيرى كه پياده ها هم از آن عبور مى كنند، كار رفتن را بسيار مشكل مى كند.

وقتى زائران وارد منا مى شوند مسيرهاى سواره و پياده نسبتا باز شده و تابلوهاى راهنما، زائران هر كشور را به خيمه گاه خودشان هدايت مى كند.

زائران عجله دارند تا با استقرار در خيمه خود و بر زمين نهادن وسايل همراه، هرچه سريعتر مسئوليت خود را در انجام «رمى جمرات» به نتيجه برسانند.

جمرات در گذشته سه ستون سنگى، هريك به ارتفاع حدود 8 متر بوده در تغييرات اخير كه در قالب يك پروژه بزرگ در دست اجراست، هريك از جمرات به ديوارى به طول حدود 15 و ارتفاع 10 متر با قوس مختصر به طرف بيرون ساخته شده و عمل رمى از هر دو طرف انجام مى گيرد.

اين سه ديواره كه با فاصله اى از هم قرار دارند، سه نماد از شيطان هستند. هنگامى كه حضرت ابراهيم (ع) به فرمان خداوند فرزندش اسماعيل را به قربانگاه

ص: 232

مى برد، در اين سه منطقه، شيطان وسوسه گر را با پرتاب سنگ از خود دور كرد.

امروزه حاجيان به اين سه نماد شيطان با ترتيب معين و به نشانه انزجار از ابليس، در چند مرحله سنگ پرتاب مى كنند كه اين عمل يكى از واجبات حج است.

در اولين مرحله از رمى جمرات، كه در نخستين روز از وقوف در منا انجام مى شود، زائران به آخرين ستون يا «جمره عقبه» كه به آن «جمره كبرى» نيز گفته مى شود، هفت سنگ مى زنند.

سنگ ها بايد در اندازه تقريبى يك بند انگشت بوده و از منطقه حرم؛ يعنى از حريم مكه يا از سرزمين مشعر جمع آورى شوند.

در روز عيد قربان زائران كه بتدريج بر شمار آن ها افزوده مى شود، براى «رمى جمره» مسير بين چادرهاى محل اسكان و جمرات را طى مى كنند و در منطقه انتهايى منا كه جمرات در آن ها قرار دارد، حضور يكبارهصدها هزار زائر احرام بسته،صحنه هاى شورانگيزى را بوجود مى آورد.

محل رمى جمرات از جمله قسمت هاى پر ازدحام است كه افراد پير و كم توان براى حضور در آن مشكلاتى را تحمل مى كنند با اين حال پروژه بزرگ پل جمرات كه هنوز در دست انجام است و بخشى از آن به اتمام رسيده، در كاهش فشار تا حدى مؤثر بوده است.

در اين طرح، چهار طبقه بلند محوطه جمرات را در برگرفته و با پل هاى شيب دار كه از كناره ها به طبقات وصل مى شود به زائران امكان مى دهد در هرطبقه نماد شيطان را سنگ بزنند و از طريق مسيرهاى برگشت از منطقه خارج شوند.

دو طبقه از اين مجموعه در حج سال 86 مورد بهره بردارى قرار گرفته است، با اين حال فشردگى جمعيت در طبقه هم كف بسيار زياد به نظر مى رسد.

انبوهى از كفش هاى زائرانى كه در زير فشار و درهم ريختگى قرار گرفته بودند، در شعاع چند ده مترى ريخته بود و در ميان آنان حوله هاى احرام و برخى وسايل زائران نيز ديده مى شد. اينصحنه ها در هر سال تكرار مى شود و چنين به نظر مى رسد كه گريزى از آن نيست.

ص: 233

در حج سال 86 به لطف الهى و برخلاف سالهاى گذشته، خبرى از كشته شدن افراد در اين مكان گزارش نشد، در حاليكه در سال هاى پيش از آن، بعضا تعدادى از زائران به خصوص زائران آسياى جنوب شرقى كه جثه كوچكترى دارند در زير دست و پا و فشار جمعيت كشته مى شدند.

زائرانى كه پس از رمى جمره عقبه در روز عيد قربان به خيمه هاى خود باز مى گردند، درصدد انجام ذبح گوسفند بر مى آيند. اين امر در بسيارى از كاروان هاى ايرانى به افرادى خاص سپرده شده و آن ها به نيابت از حجاج، اقدام به ذبح گوسفندان مى كنند.

پس از انجام عمل ذبح، «حلق» به معنى تراشيدن كامل موى سر (براى مردان) انجام مى شود. برخى نيز بر اساس فتاوى مراجع تقليد خود به «تقصير» به معناى كوتاه كردن قسمتى از موى سر يا ناخن بسنده مى كنند و با اين عمل، زائران مى توانند از لباس احرام خارج شوند و اين درحالى است كه برخى از اعمال نظير تماس با زن و بوى خوش همچنان بر آن ها حرام است.

زائران پس از اين مرحله از احرام خارج شده و «حاجى» يا «حاجيه» مى شوند و اين موهبت را به يكديگر تبريك مى گويند.

حجاج روز عيدقربان را به شب رسانده و حداقل تا نيمه شب در منا بيتوته مى كنند و در روز بعد، در فاصله طلوع تا غروب خورشيد مجدداً رمى جمرات را اين بار با سنگ زدن به هريك از سه نماد شيطان انجام مى دهند.

در اين مرحله به هريك از نمادهاى سه گانه شيطان هفت سنگ زده مى شود.

يك شب بعد هم كه به روز 12 ذى الحجه منتهى مى شود، بيتوته دوم حجاج در منا انجام مى شود و روز بعد، عمل رمى جمرات را مجدداً با سنگ زدن به نمادهاى سه گانه شياطين تكرار مى كنند.

از ظهر روز 12 ذى الحجه، حجاجى كه اعمال خود را انجام داده اند به مكه عزيمت مى كنند و ادامه اعمال حج در مكه برگزار مى شود.

حجاجى كه در روز دوازدهم اعمال خود را كامل نمى كنند يك شب ديگر

ص: 234

هم بيتوته كرده و رمى جمرات سه گانه را در روز بعد از آن انجام مى دهند.

چادرهاى ايرانى بيش از 5/ 1 كيلومتر تا جمرات فاصله دارد و حجاج حدود يك ساعت براى رسيدن به محدوده جمرات راهپيمايى مى كنند. شمارى از حجاج كه با روال كار آشنا هستند، به طور مستقيم از مشعر به سمت جمرات مى روند تا اين بخش از اعمال حج، يعنى رمى نمادهاى شيطان را به انجام برسانند.

در بسيارى از نقاط منا، دست فروش ها بساط كسب و كار خود را مى گسترانند و كثرت آن ها، موجب مشكلاتى براى آمد و شد زائران مى شود.

اين امر به قدرى دشوارى پديد آورده كه در حج سال 86 مؤسسات مطوّفى به طور جدّى از دولت سعودى خواسته اند تا با ضبط بساط اين افراد، از دشوارى هاى رفت و آمد حجاج كاسته شود.

117 هزار متر مربع از منطقه منا در اختيار حجاج ايرانى قرار دارد. در اين محدوده 7200 چادر هريك با مساحت 16 متر مربع به حجاج ايرانى اختصاص داده مى شود كه در هر چادر به طور ميانگين 5/ 13 نفر ساكن مى شوند؛ يعنى به طور متوسط هرحاجىِ ايرانى 2/ 1 متر مربع فضا در اختيار دارد. ...

يكى از مهمترين عللى كه دولت عربستان سعودى براى اعزام زائران به حج محدوديت قائل شده، محدوديّت فضاى منطقه منا است. چادرهاى منا به برق و كولر مجهز هستند. در محوطه هم دستشويى و حمام به اندازه كافى پيش بينى شده است.

زائران تا ظهر روز دوازدهم ذى حجه در اين منطقه وقوف دارند و سپس براى انجام اعمال، به سمت مكه حركت مى كنند. يكى از مهمترين توصيه ها به زائران و حجاج ايرانى اين است كه در مشاعر، رعايت بهداشت شخصى و اجتماعى را فراموش نكنند. زائران همچنين بايد در نظر داشته باشند كه نظافت چادر و اطراف آن را با دقت رعايت كنند. هنگام حلق يا تقصير، كه روز دهم ذى حجه انجام مى شود موهاى تراشيده شده را در محل هاى فاضلاب نريزند و از آلوده شدن محيط زندگى خود و ديگران بپرهيزند.

در حج سال 86، روز چهارشنبه برابر با بيست و هشتم آذرماه به عنوان روز

ص: 235

دهم ذى حجه (به افق عربستان)، عيد قربان اعلام شد. گفته مى شود كه در حج امسال شبهه زيادى نسبت به درست بودن اعلام ماه ذيحجه از سوى دولت عربستان وجود داشت و به همين دليل عيد قربان در عربستان دو روز زودتر از ايران بود.

حلقه هاى گفت وگو و دعا و نمازهاى مستحبى از رايج ترين برنامه هاى حاجيان در ايام وقوف در منا است. بعثه مقام معظم رهبرى نيز برنامه هاى عبادى خاصى را نيز به اجرا مى گذارد كه مانند هميشه با استقبال زائران ايرانى و ديگر كشورهاى اسلامى مواجه مى شود.

رييس ستاد منا در بعثه مقام معظم رهبرى اعلام كرد كه 90 درصد زائران ايرانى خانه خدا، روز چهارشنبه، همزمان با عيد سعيد قربان موفق به انجام قربانى شدند.

حميد حبيبى تنها، گفت: كار ذبح قربانى زائران ايرانى از بامداد روز چهارشنبه آغاز شد و با وجود آمار بالاى زائران تا موقع غروب، ذبح حدود 90 درصد قربانى ها به اتمام رسيد و مابقى در روز پنجشنبه انجام شد.

كسانى كه اعمالشان در روز عيد قربان به اتمام نرسيده باشد در روز بعد از عيد مى توانند كار قربانى و اعمال بعد از آن را انجام دهند.

طبق گفته حميد حبيبى تنها، برنامه وقوف زائران ايرانى در عرفات، مشعر و منا در حج سال 86 بسيار منظم برگزار شد و ستاد منا با استفاده از توان نيروهاى ستادى و كاروان ها توانست كار استقرار كاروان ها را طبق جداول پيش بينى شده به انجام برساند.

وى با اشاره به گلايه برخى از زائران در معطلى زياد در مسير انتقال از مكه به عرفات گفت: ترافيك و راه بندان شديد مسير عامل اين رخداد بود و راهنمايى و رانندگى عربستان نتوانست انضباط ترافيكى لازم را برقرار نمايد.

بر اساس برنامه، پذيرايى يك هزار زائر بالاى 84 سال در مشاعر بر عهده سازمان حج و زيارت بود ولى با بهره گيرى از ظرفيت هيأت پزشكى اين تعداد به دو هزار و 400 نفر رسيد و اين افراد توانستند در وقوف اضطرارى اعمال و مناسك خود

ص: 236

را انجام دهند.

برنامه غذايى زائران در مدت وقوف آنان در مشاعر مقدس نيز با نظر كارشناسان به نحوى تهيه مى شود تا آنان بتوانند اعمال خود را در بهترين شرايط جسمى انجام دهند.

دو آشپزخانه مركزى زائران ايرانى در مكه در ايام تشريق با تمام ظرفيت كار كرده و غذاى زائران را به نحو مناسب تهيه و توزيع مى نمايند.

وقوف در منا براى برخى از حجاج كه اعمالشان كامل نشده تا يك روز تمديد شد.

ص: 237

سمت جمهورى اسلامى ايران را ناشى از امداد و الطاف الهى و توجه و عنايات حضرت ولى عصر [دانست و افزود: رسالت امروز مردم ايران زمينه سازى براى تحقق حكومت عدل الهى است.

احمدى نژاد معناى برائت از مشركين را در جهان معاصر بيزارى ازسياست هاى سلطه گرانه و استكبارى آمريكا و رژيمصهيونيستى خواند و گفت: بيدارى ملت هاى جهان ديگر اجازه پيشبرد اين سياست ها را نخواهد داد. وى به تبيين پيوند ناگسستنى فلسفه حج و امامت پرداخت و گفت: فلسفه اصلى حج برپايى حكومت جهانى عدل است و برگزارى مناسك حج بدون توجه به مفهوم امامت و ولايت اعمالى بى هدف و بى معنا خواهد بود.

وى با اشاره به فراز و نشيب تاريخ و تحول حكومت ها و دولت ها، سير تاريخ را پيشرفت به سمت قله نورانى حاكميت امام عادل دانست وگفت: مديريت جهان هستى به دست امام و ولى الهى است و او واسطه فيض بين حق تعالى و ملت ها است؛ هرچند كه بشر هنوز به مرحله اى از تكامل نرسيده كه بتواند از همه ابعاد وجودى امام بهره ببرد. احمدى نژاد با دوستانه توصيف كردن روابط تهران و رياض، پيام حضورش در حج را تقويت و تحكيم برادرى بين كشورهاى اسلامى و رايزنى درباره مسئوليت سنگين حكومت ها دانست.

رييس جمهور در ادامه سخنان خود برائت از ظلم و بى عدالتى را از لوازم حج دانست و تأكيد كرد كه برائت مختص يك روز و يك حج نيست. وى موفقيت جمهورى اسلامى ايران را در زمينه مسائل هسته اى نشانه اى از عنايات الهى و توجهات حضرت ولى عصر [دانست. احمدى نژاد همچنين به تبيين پيوند ناگسستنى فلسفه حج با امامت پرداخت و گفت: فلسفه اصلى حج، برپايى حكومت جهانى عدل است و برگزارى مناسك حج بدون توجه به مفهوم امامت و ولايت اعمالى بى هدف و بى معنا خواهد بود. وى به مديران و روحانيون كاروان ها توصيه كرد لحظه اى را براى تقويت

ص: 238

ارتباط زائران با خداوند و امام عصر [از دست ندهند.

رييس جمهور در بخشى از سخنان خود به مناسبات حسنه ايران و عربستان اشاره كرد و يكى از جنبه هاى سفر كنونى خود را تأكيدى بر روابط نزديك دو كشور در كمك به حل مشكلات جهان اسلام دانست.

وى در پايان با تأكيد بر عدالت طلبى وصلح دوستى ملت ايران گفت: شعار امروز ملت ايران وحدت و انسجام و همدلى است و مردم ما پشت سر رهبر عزيز خود تا تحقق همه آرمان هاى الهى ايستاده و لحظه اىصحنه را به نفع قدرت هاى ظالم ترك نخواهد كرد.

ص:239

ص:240

ص:241

ص: 242

حدى كاسته مى شود، به محل جمرات هدايت كنند.

حجاج، پنجشنبه شب نيز براى دومين شب متوالى در منا بيتوته كرده و فردا انجام عمل رمى جمرات را با سنگ زدن به نمادهاى سه گانه شياطين تكرار خواهند كرد.

از ظهر روز 12 ذى الحجه، حجاجى كه اعمال خود را انجام داده اند به مكه عزيمت مى كنند و ادامه اعمال حج را در مكه به جاى مى آورند.

ص: 243

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى نيز حضور داشت، از خدمات و تلاش هاى روحانيون، مديران و دست اندركاران كاروان هاى حج قدردانى كرد و گفت: روحانيون و خادمان كاروان هاى بيت الله الحرام در ثواب اعمال زائران و حجاج خانه خدا شريك هستند. وى با اشاره به اينكه زائران خانه خدا آخرين شب از بيتوته در سرزمين مقدس منا را سپرى مى كنند، گفت: سفر حج سفرى عبادى است و در آن سير و هجرت به سوى پروردگار در مكانى پر راز و رمز است كه با گذشت اين مرحله رو به پايان خواهد بود و زائران بايد از نتايجى كه در اين سفر كسب كرده اند، آگاه باشند.

وى با استناد به آيات قرآن كريم، با بيان اينكه توفيق تقوا از نتايج حج است، اظهار داشت: خداوند در ايام حج همه مردم را جمع مى كند تا در پرتو تقوا دل ها به يكديگر نزديك شود، و اگر تقوا نباشد در حج چيز ديگرى باقى نخواهد ماند.

وى همچنين ازبين رفتن ناسازگارى ها، جدال و فسق را از نتايج به جا آوردن حج عنوان كرد و گفت: مسلمانان در سفر معنوى حج دست دوستى به يكديگر مى دهند و به همديگر محبت مى كنند.صديقى همچنين با اشاره به اينكه در پايان سفر حج پرونده انسان ها از نو نوشته مى شود، گفت پيوند دوباره و آشتى با پرودگار از ديگر نتايج معنوى سفر حج است.

ص: 244

استقبال ملك عبدالله پادشاه عربستان قرار گرفت.

رييس جمهورى اسلامى ايران و پادشاه عربستان همچنين بر ضرورت ادامه همكارى هاى دو كشور در چارچوب سازمان هاى منطقه اى و بين المللى نظير اوپك و شوراى همكارى خليج فارس تأكيد كردند.

پادشاه عربستان، حضور احمدى نژاد را در اجلاس سران شوراى همكارى خليج فارس در دوحه قطر، گام نخست و مهمى در جهت توسعه همكارى هاى منطقه اى خواند.

در اين ديدار آخرين تحولات منطقه و اوضاع عراق و لبنان مورد بررسى مقام هاى بلند پايه تهران و رياض قرار گرفت.

رييس جمهور همچنين از پادشاه عربستان براى ديدار رسمى از جمهورى اسلامى ايران دعوت كرد.

گفتنى است كه رييس سازمان حج و زيارت خبر داد در ديدار رييس جمهور ايران با پادشاه عربستان، مسائل كلان و اجرايى، طرح توسعه فضاهاى اطراف مسجدالحرام و اعلام آمادگى ايران براى همكارى در اين طرح، ضرورت افزايش سهميه حجاج ايرانى و انتظار بلندمدت براى حج مطرح شدند.

ص:245

ص: 246

ادامه دارد و پس از بازگشت زائران به مكه، فعاليت بيمارستان ايرانيان در اين شهر مقدس همچون روزهاى قبل تداوم خواهد يافت. كلينيك هاى تخصصى نيز با توجه به نياز حجاج با حضور كادر پزشكان متخصص، آماده پذيرش بيماران احتمالى خواهند بود.

رييس هيأت پزشكى ايران به ادامه فعاليت بيمارستان و درمانگاه هاى تخصصى ايران در مدينه منوره اشاره كرد و گفت: اين مراكز درمانى و پزشكى براى همه حجاج ايرانى مدينه بعد نيز آماده اند و براى خدمات رسانى هيچ گونه مشكلى وجود ندارد.

دكتر حلى ساز همچنين به اجراى آزمايشى طرح «حلق» (تراشيدن موى سر) در برخى مناطق اسكان حجاج ايرانى اشاره كرد و گفت: خوشبختانه امسال اين طرح با استقبال زائران مواجه شد و آنان در رعايت موازين بهداشتى، مناسب عمل كردند و از اين بابت جاى قدردانى دارد. با نتايج مثبت به دست آمده اميدواريم اين طرح از سال آينده سراسرى اجرا شود.

وى همچنين به همه حجاج ايرانى كه در روزهاى باقيمانده تا پايان اعمال در منا براى رمى جمرات اقدام خواهند كرد، توصيه كرد كه افراد مسن نايب بگيرند و ديگر زائران نيز در طول مسير رفت و آمد، از ماسك دهان استفاده كرده و بيشتر از روزهاى قبل، آب بنوشند.

ص: 247

كه از موسم حج سال گذشته تاكنون درگذشته اند، گرامى داشت. در ادامه، آقاى حميد رمضانپور دعاى پرفيض كميل را قرائت كرد.

اين مراسم چهارمين آيين رسمى دعاى كميل زائران ايرانى خانه خدا در مكه مكرمه، مدينه منوره و مشاعر مقدس است.

پنجشنبه شب هاى سه هفته گذشته انبوه زائران خانه خدا دعاى پرفيض كميل را دو نوبت در شهر مدينه و در جوار بارگاه منور پيامبر بزرگوار اسلام و ائمه بقيع و يك نوبت در مكه مكرمه برگزار كردند.

به روال معمول همه ساله، دعاى روحبخش و با شكوه كميل همچنين در كنار قبرستان بقيع با حضور هزاران تن از زائران ايرانى مدينه بعد نيز برگزار مى شود.

ص:248

ص:249

ص: 250

را ستود و تأكيد كرد كه شكست توطئه هاى آمريكا نتيجهصبر و استقامت ملت ايران بوده و از خداوند مى خواهيم كه نظام مقدس جمهورى اسلامى ايران را همواره پيروز و سربلند گرداند.

سپس آقاى رى شهرى طى سخنانى، حزب الله را نور چشم ملت ايران و نقطه اميد و اتكاى بسيارى از مسلمانان جهان توصيف كرد و از خداوند متعال مسئلت كرد كه حج گزاران حزب الله با قلبى نورانى تر از گذشته و عزمى راسخ تر به دوستان خود در لبنان ملحق شوند.

وى با استناد به آيات قرآن كريم و روايات مستند از معصومين:، بر ضرورت توجه به خدا و تداوم ذكر و ياد خدا درصحنه زندگى فردى و اجتماعى تأكيد كرد و گفت: اهتمام به ذكر خدا، چيزى جز پاسدارى و مقاومت براى تحقق ارزش هاى دينى در جامعه نيست.

آقاى رى شهرى از تلاش و جهاد جوانان پيرو اهل بيت: در لبنان به عنوان نماد يك امت ذاكر ياد كرد و افزود: تا اين توجه و مقاومت هست و تا رهبرى بزرگ مردى همچون سيدحسن نصرالله بر حزب الله وجود دارد، عنايت خدا نيز پيوسته شامل حزب الله خواهد بود.

سرپرست حجاج ايرانى تصريح كرد كه نيروهاى متدين حزب الله لبنان با مقاومت و پايدارى خود در برابر رژيم جنايتكارصهيونيستى، در زمره ياوران پيشتاز حضرت ولى عصر [خواهند بود.

ديدار آقاى رى شهرى و هيأت همراه از بعثه حزب الله لبنان در پاسخ به ديدار شيخ يزبك و همراهانش از بعثه مقام معظم رهبرى در قبل از ايام تشريق انجام شد.

ص: 251

شيرازى، عطاران، مهدوى، نواب، حبيبى تنها، فهميده، سليمى، شهيدى، مرتضايى فر، آخوندزاده، اسلامى فرد، قاضى عسكر، حلى ساز، گروسى، نصيرى و گرجى حضور داشتند.

پس از تلاوت آياتى چند از كلام الله مجيد، آقاى رى شهرى در سخنان كوتاهى، توفيق در برگزارى حج و انجام عمليات سنگين حج را به حضار تبريك گفت و آن را مرهون الطاف الهى و توجهات حضرت ولى عصر [دانست.

وى از مسئولان و دست اندركاران بخش هاى مختلف خواست تا وظايف خود را با جديت دنبال كنند و براى همين منظور ايشان نيز بيشتر از سال هاى قبل در مكه مى مانند.

در اين جلسه تصميم گرفته شد كه آيت الله امينى به عنوان جانشين آقاى رى شهرى در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره، روز دوشنبه برابر با سوم ديماه از مكه عازم مدينه شود و آقاى عرب نيز ايشان را همراهى و كمك كند.

سپس آقاى قهرودى از برگزارى حج با كمترين مشكلات و اعتراضات نسبت به سال هاى قبل خبر داد و گفت كه سقف بودجه فرهنگى كاروان ها تا شش برابر سال هاى گذشته افزايش يافت و امسال كارهاى جدى فرهنگى در درون كاروان ها انجام شد. وى گفت كه تا كنون 3 زائر گمشده داريم و تعداد فوتى ها نيز در ايام تشريق 16 مورد بوده است كه با توجه به افزايش سن زائران، از حد قابل پيش بينى، كمتر بوده است.

آقاى حبيبى تنها، رييس ستاد مكه مكرمه نيز در گزارش خود به شروع عمليات اعزام از روز يكشنبه دوم ديماه به سمت مدينه منوره خبر داد و گفت: اعزام زائران به كشور نيز از روز دوشنبه بااعزام بيش از پنج هزار نفر شروع خواهد شد كه به اين ترتيب در روز 18 ذى حجه براى برگزارى دعاى كميل 17 هزار نفر در مدينه منوره حضور خواهند داشت ودر اين تاريخ، حدود 70 هزار زائر نيز در مكه مكرمه به سر مى برند.

آقاى حلى ساز رييس هيأت پزشكى حج نيز در گزارش خود، تمهيدات پزشكى را در سال جارى بسيار بيشتر از سال هاى قبل دانست و تأكيد كرد كه آمار متوفيان نسبت به سال هاى قبل كمتر بوده است و طرح مشخصى كه براى وقوف به كاروان ها

ص: 252

داده شد، موفقيت آميز بوده است؛ به طورى كه هيچ كس از زائران ايرانى در بيمارستان هيأت پزشكى فوت نكرده و سه مورد از بيماران نيز بازگشت به زندگى پيدا كردند و فوتى ها در درون كاروان ها يا در بيمارستان هاى سعودى و يا در اماكن مختلف بوقوع پيوسته است.

وى تأكيد كرد كه اوج اتفاقات ناگوار احتمالى، مربوط به دو سه روز آينده است و براى اين منظور آمادگى هاى لازم وجود دارد.

آقاى آخوند زاده معاون اجرايى بعثه نيز در گزارش خود به تأخير در انتقال اعضاى بعثه از مكه به عرفات در سال جارى خبر داد و گفت كه اتوبوس ها از ساعت 11 دوشنبه شب 27 آذرماه به سمت عرفات حركت كردند و ساعت 6 و 30 دقيقهصبح به محل رسيدند. برنامه قربانى به نحوى دنبال شد كه در ساعت 16 و 30 دقيقه روز عيد قربان، همه قربانى ها كه بيش از 700 مورد بود، انجام شد.

در اين جلسه آقاى كريمى نيز از رفتار خودسرانه و ناشيانه يكى از مسئولان كاروان ها كه باعث بروز مشكلاتى براى زائران شده بود، خبر داد و خواستار توجه بيشتر در امر انتخاب شد كه آقاى رى شهرى گفت: يك مورد را نمى شود به همه كاروان ها تعميم داد و بايد آن مورد خاص را پيگيرى و ريشه يابى كرد.

آقاى عرب در گزارش خود به دستگيرى يك زائر ايرانى در جمرات اشاره كرد. يك نكته ديگر نيز به كاروان هاى مربوط به زائران ايرانى مقيم خارج مربوط مى شود كه در روز عيد قربان شام را در ساعت 12 شب سرو كردند و حضور رييس جمهور در منا را بهانه اين تأخير قرار دادند و در دو مورد نيز زائران دو كاروان از در دسترس نبودن روحانى، معين و معينه كاروان شكايت داشتند.

در ادامه جلسه، هريك از مسئولان بعثه و سازمان حج، درباره وضعيت واحدهاى مختلف در مدينه بعد و مكه گزارش دادند و مقرر شد كه آخرين جلسه عمومى در مدينه منوره روز 29 ذى حجه و آخرين جلسه در مكه مكرمه نيز روز 24 ذى حجه باشد.

در ادامه اين جلسه آقاى رى شهرى از حضار خواست تا درباره برگزارى مراسم دعاى كميل به اظهار نظر بپردازند كه اكثر حاضران ديدگاه هاى خود را مطرح كردند

ص: 253

آقاى رى شهرى همچنين از بى اساس بودن يك شايعه مبنى بر زمين ماندن 50 نفر از زائران به ازاى 50 نفر از همراهان رييس جمهور خبر داد و گفت كه ما تحقيق كرديم و معلوم شد كه چنين چيزى درست نبوده است. آقاى قهرودى نيز با تأييد اين مطلب گفت كه در حج سال جارى 102 هزار و 520 زائر داشتيم كه از اين تعداد فقط شش نفر به دلايل شخصى به حج مشرف نشدند.

آقاى رى شهرى همچنين از انجام 93 هزار قربانى در روز عيد قربان به عنوان يك نكته مهم ياد كرد كه براى اولين بار اين تعداد قربانى در روز عيد انجام شده است.

در اين جلسه همچنين به حضور 3 ميليون و 500 هزار زائر در حج امسال اشاره شد كه دو ميليون نفر از خارج و يك و نيم ميليون نفر نيز از داخل عربستان به حج مشرف شدند.

آقاى رى شهرى از زحمات آقاى حسينى، سفير جمهورى اسلامى ايران در ارتباط با مسائل حج تشكر كرد و از وى خواست تا آقاى سيبويه را براى پيگيرى موارد ضرورى به مدينه منوره اعزام كند و خود آقاى حسينى نيز در مراسم دعاى كميل در مدينه حضور داشته باشد.

ص: 254

احساس نگرانى و اضطراب نمى كند.

رييس دانشكده علوم حديث، آرامش دل و آسايش روح انسان را نتيجه طبيعى انس با قرآن دانست و اظهار اميدوارى كرد كه نورانيت سرزمين وحى و بركت الهى در دل هاى قاريان قرآن كريم، متجلى شده و ديگران نيز از انوار آن بهره مند گردند.

وى اعزام قاريان جديد به حج تمتع را يك سياست درست توصيف كرد و با استناد به روايات مختلف از ائمه معصومين: تصريح كرد: انس با قرآن، اسباب و موانعى دارد و براى مأنوس شدن با قرآن بايد اسباب آن را فراهم و موانع مادى و معنوى آن را برطرف كرد.

نماينده ولى فقيه از قاريان قرآن كريم به عنوان سزاوارترين افراد به خشوع و طاعت الهى ياد كرد و افزود: اگر انسان اهل اطاعت، عبادت و پرهيز از معصيت نباشد، امكان مأنوس شدن او با قرآن كريم وجود ندارد؛ زيرا ظلمت گناه با نورانيت حق قابل جمع نيست و حتى در مواردى گناه و معصيت سبب از دست رفتن حافظه انسان مى شود.

آقاى رى شهرى تدبر در قرآن را از جمله عوامل انس با قرآن برشمرد و گفت: قاريان و حافظان قرآن هرچه بيشتر در اعماق اين اقيانوس بزرگ، غور كنند، بهره بيشترى از آن خواهند گرفت و سود بالاترى را به ديگران خواهند رساند.

وى در پايان توصيه كرد وضعيت موجود فعاليت هاى قرآنى دركل كشور به همراه تعداد قاريان ممتاز و حافظان كل قرآن مجيد در قالب جزوه اى از سوى سازمان اوقاف و امور خيريه منتشر شود.

در ابتداى اين جلسه، آقاى عزتى نماينده سازمان اوقاف و امور خيريه طى گزارشى به بيان فعاليت هاى انجام شده براى گزينش حافظان و قاريان اعزامى به حج سال جارى پرداخت و گفت كه در سال جارى هيأتى متشكل از نفر از قاريان ممتاز و حافظان كل قرآن مجيد به حج اعزام شده اند كه در آن يك گروه تواشيح نيز وجود دارد.

نماينده سازمان اوقاف با تشكر از بعثه مقام معظم رهبرى انجام هماهنگى هاى لازم

ص: 255

و ساماندهى برنامه هاى قرآنى و برگزارى جلسات انس با قرآن كريم در مسجدالحرام را از موفق ترين برنامه هاى سال جارى دانست كه با استقبال بالايى نيز روبرو بوده است.

ص: 256

برنامه ريزى كنند.

وى از پيشنهاد يكى از روحانيون مبنى بر تقسيم بندى زائران به لحاظ سطح معلومات و تحصيلات، استقبال كرد و گفت: اين پيشنهاد اگر عملى باشد، آثار خوبى خواهد داشت؛ زيرا شناخت مخاطب براى روحانيون ضرورى است.

نماينده ولى فقيه از عموم روحانيون خواست پيشنهادهاى فرهنگى خود را براى جمع بندى و بررسى به معاونت روحانيون بعثه مقام معظم رهبرى ارائه كنند.

آقاى رى شهرى افزود: در جلسات سال هاى گذشته با روحانيون كاروان ها، شكايت از مشكلات اجرايى زياد بود، اما در جلسه امروز كمتر به اين گونه مشكلات اشاره شد كه حاكى از موفقيت كارگزاران اجرايى حج است.

وى درباره برنامه سازمان حج و زيارت براى اجاره 20 درصد از منازل نزديك تر به حرم براى حج سال آينده، گفت: مشكل مسكن درمكه مكرمه با توجه به محدوديت هاى خاص اين شهر در موسم حج، جدى است كه اميدواريم با اجراى اين طرح مشكلات مسكن در اين شهر كمتر شود.

نماينده ولى فقيه در پايان از زحمات آقايان خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت و حبيبى تنها رييس ستاد مكه قدردانى كرد.

آقاى قهرودى رييس سازمان حج و زيارت در اين نشست گفت: اقدامات فرهنگى كاروان ها كه با كسب اجازه از نماينده ولى فقيهصورت گرفته، توجه جدى و لازم به كارهاى خاص اجرايى را نيز افزايش داده است. وى افزود: طى دوسال گذشته نگاه و باور مديران اجرايى نسبت به مسائل فرهنگى، متحوّل شده و امروز مديران اجرايى حج نه تنها با امور فرهنگى بيگانه نيستند، بلكه اهتمام به امور فرهنگى را وظيفه خود مى دانند.

به گفته وى ارزشيابى عملكرد اجرايى، براى نهادينه شدن باور اهتمام به امور فرهنگى، با محوريت نظرات شوراى فرهنگى كاروان هاصورت مى گيرد. وى همچنين از طرح گزينش و انتخاب مديران جديد كاروان ها خبر داد و گفت: مسئولان مربوط در سازمان حج، موضوع گزينش نيروهاى جديد براى مديريت كاروان ها را در دست بررسى دارند.

ص:257

ص: 258

سمتى است كه اين قدرت و مديريت به همه ملت هاى دنيا بازگردانده شود كه به نظر من، اين تلاش، بسيار مهم و ارزشمند است. سياست جمهورى اسلامى در مسير توسعه مناسبات بين المللى بر اين اصل استوار است كه ملت هاى مختلف را در فرآيند مديريت جهانى مشاركت دهد؛ چرا كه تنها راه دستيابى بهصلح پايدار اين است كه همه ملت ها در جريان همه مسائل، حضور و مدخليت داشته باشند و از اين طريق، ستم ريشه كن خواهد شد. ظرفيت اين كار در جهان اسلام، بسيار بزرگ و گسترده است. بنابراين، به طور طبيعى، جمهورى اسلامى كه به فكر گسترش عدالت و در انديشه كمرنگ كردن نقش برخى قدرت هاى خاص و پررنگ كردن نقش ملت ها در فرآيند مديريت جهانى در سطح بين المللى است، به ظرفيت جهان اسلام نظر خاصى داشته باشد. اين در حالى است كه منطقه خاورميانه با دو بحران بزرگ در افغانستان و عراق به دليل اشغال اين دو كشور از سوى قدرت هاى استعمارگر به ويژه آمريكا دست و پنجه نرم مى كند. جناب آقاى احمدى نژاد، كاملًا هوشمندانه در طول مديريت خود اين موضوع را رصد كرد و به پشتوانه استقامت مردم در برابر زياده خواهى ها و زورگويى هاى قدرت هاى استعمارى ايستاد و در عين حال، متوجه بود كه بايد به توسعه محبت وصميميت در سطح كشورهاى اسلامى و منطقه اى بينديشد. بنابراين، شما مشاهده كرديد كه دعوت امير قطر براى نخستين بار به منظور شركت در اجلاس شوراى همكارى هاى كشورهاى حاشيه خليج فارس هم مورد پذيرش رييس جمهورى قرار گرفت. اتفاقاً آقاى احمدى نژاد، دومين سخنران اين اجلاس بعد از امير قطر (رييس اجلاس) بود و پيشنهادهاى قابل توجهى به سران اين كشورها داده شد كه مى تواند بسيار سودمند باشد.

پرسش: با توجه به دعوت رسمى اميرعبدالله، پادشاه عربستان سعودى از رييس جمهور كشورمان مبنى بر سفر به مكه مكرمه و شركت در مناسك حج تمتع امسال و با عنايت به بى سابقه بودن اين سفر در ميان رؤساى جمهور كشورمان، پيش بينى شما از

ص: 259

دستاوردهاى اين سفر چيست؟

رحيم مشايى: شما در واقع، پاسخ سؤال خودتان را هم داديد. چون به بى سابقه بودن اين سفر اشاره كرديد. البته من با شما درباره آينده چنين سفرهايى موافق نيستم. چرا كه اميدوارم اين سفر، نقطه عطفى براى انجام سفرهاى بعدى رؤساى جمهور كشور ما شود. درباره دستاوردهاى سفر هم فكر مى كنم كه نفس حضور مى تواند پربار و مؤثر باشد؛ چرا كه اصل دعوت از رييس جمهور براى شركت در مناسك حج، بسيار ارزنده و تأثيرگذار است. اين سفر مى تواند فضاى منفى و رقابت هاى ناسالم را كه با تحريك قدرت هاى خارجى اتفاق مى افتد، كاهش دهد و تعديل كند. از طرفى مى تواند روح دوستى، مودت و همكارى را در منطقه خاورميانه و جهان اسلام افزايش دهد. حالا در اين كشور، چه ظرفيت هاى تازه اى به وجود بيايد، بايد منتظر بمانيم. شما آقاى احمدى نژاد را به خوبى مى شناسيد و مى دانيد اگر ظرفيتى وجود داشته باشد، او براى تماس با ملت هاى ديگر به بهترين نحو از اين ظرفيت بهره خواهد برد. البته نبايد فراموش كرد كه عربستان در ايام موسم، ميزبان ميليون ها مسلمان از سراسر جهان است و نمى شود برنامه اى براى اين تماس ها پيش بينى كرد.

پرسش: اما رييس جمهور، معمولًا به برنامه هاى پيش بينى نشده علاقه نشان مى دهد كه ناشى از ميل او به استفاده از فرصت هاى استثنايى است. در اين باره چه مى گوييد؟

رحيم مشايى: در اين كه آقاى احمدى نژاد علاقه داشته باشد كه تماس با ملت هاى مسلمان به وجود بيايد، هيچ ترديدى نيست، اما اين كه اينجا چقدر امكان اين كار وجود داشته باشد، قابل پيش بينى نيست. دست كم من ابزار و امكانات اينجا و شرايط موسم را نمى شناسم. بنابراين، استفاده از فرصت ها نيازى به غيرمنتظره بودن رييس جمهور ندارد.

پرسش: به نظر شما آيا مى شود همان اتفاقى را كه در فضاى دانشگاهى آمريكا افتاد، اينجا هم شبيه سازى كرد وصداى مردم ايران را با سخنان رييس جمهور به ساير ملت ها رساند؟

ص: 260

رحيم مشايى: البته اين دو با هم تفاوت هايى دارند. آنجا، رييس جمهور را براى سخنرانى دعوت كرده بودند، اما اينجا او به عنوان يك زائر، اعمال و مناسك حج را به جا خواهد آورد، اما اگر دعوت مشابهىصورت بگيرد، اين فرصت از دست نخواهد رفت و با ادبيات مخصوص رييس جمهور در كنارصلابت، محبت، ايستادگى، عشق و مبارزه، بر تفاهم و دوستى تأكيد خواهد شد.

پرسش: براى اين سفر، آيا ديدارهايى با سران عربستان سعودى هم در نظر گرفته شده يا آقاى احمدى نژاد،صرفاً يك زائر است؟

رحيم مشايى: براى ايشان، اين يك سفر كارى تلقى نمى شود و دعوتى براى زيارت است. بنابراين، اساساً اين سفر براى ملاقات و گفت وگو ترتيب داده نشده است، اما فكر مى كنم اگر فرصت هايى در حين سفر به دست بيايد، هم ايران و هم عربستان سعودى از آن استقبال مى كنند؛ چرا كه وضعيت مطلوبى در روابط دو كشور حاكم است.

ص:261

ص: 262

دست اندركاران نشريه داده شده است.

وى از عناصر فعال در نشريه زائر و همچنين از آقاى قاضى عسكر كه همكارى و نظارت نزديكى بر محتواى نشريه داشته، تقدير كرد و از آقاى اسلامى فرد به عنوان يك نيروى خبره و متخصص در اين زمينه نام برد.

سرپرست حجاج بر اهميت انتشار تحليل هاى قوى نسبت به مسائل حج تأكيد كرد و از مسئولان نشريه خواست براى سال آينده يك نفر تحليلگر مسائل سياسى و اجتماعى در حد بالا با خود همراه كنند تا اين خلأ را جبران كند.

وى پرداختن به مسائل اجرايى حج و اختصاص يك يا دوصفحه به اين امر را ضرورى دانست و تأكيد كرد كه بايد از افراط و تفريط در اين زمينه اجتناب شود.

آقاى رى شهرى آگاهى از ديدگاه خوانندگان و مخاطبان نشريه را حائز اهميت خواند و توصيه كرد گردانندگان نشريه كه با انتشار فرم هاى مخصوص نظر خوانندگان را جويا شوند.

نويسندگان و خبرنگاران زائر نيز از اهتمام و توجه سرپرست حجاج ايرانى به فعاليت هاى رسانه اى تشكر كرده، پيشنهاد دادند در سال هاى آينده امكانات بيشترى در اختيار روزنامه زائر قرار گيرد تا بتوانند حوزه فعاليت خود را توسعه دهند و بر كم و كيف روزنامه بيفزايند.

ص: 263

- با تمهيدات و اقدامات فنى تر مى توان آمار متوفيان حج را كمتر كرد؛

- 95 درصد قربانى ها در روز عيد قربان انجام شد كه براى اولين بار به چنين ركوردى رسيديم.

- كاروان هاى زائران ايرانى در مجموع بيش از يك هزار و 600 بار مورد بازديد ناظران و ارزشيابان قرار گرفته اند.

- تأمين رضايت زائران از رهگذر حمايت از حقوق آن ها، از هدف هاى اصلى بازرسى كاروان ها بوده است.

در اين جلسه، آيت الله رى شهرى طى سخنانى از انجام بخش سنگين عمليات حج و موفقيت آميز بودن كارها اظهار رضايت كرد و گفت: به نظر مى رسد در حج سال جارى به طور نسبى يك گام از سال هاى گذشته جلوتر هستيم.

وى بر اهميت توجه به دستاوردهاى حاصله از سفر معنوى و نورانى حج تأكيد كرد و گفت: بايد اين نكته بررسى شود كه تا چه ميزان توانستيم به تكليف خود براى پيشبرد اهداف بلند حج عمل كنيم و حج مقبول حجى است كه احساس حضور قلب بيشترى در زائران ايجاد شده باشد.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران موسم حج را بهترين فرصت براى ذكر و ياد خدا دانست و افزود: محبت به خدا، ريشه ياد خدا و توجه به معبود يگانه است و به هر ميزانى كه مناسك حج در روح و جان انسان اثر كرده باشد، محبت خدا نيز در دل انسان ايجاد مى شود و مى توان گفت: قرب و محبت، نتيجه قبولى حج است و اين مهم را ذكر تقويت و تشديد مى كند.

آيت الله رى شهرى ياد خدا را موجب تقويت ارزش هاى الهى و مسئوليت هاى فردى و اجتماعى انسان دانست و با تأكيد بر اهميت كار معاونت برنامه ريزى و ارزشيابى گفت: اين معاونت مسئوليت و مأموريت سنگين ترى را برعهده دارد و اگر ضعيف كار كند، عملكرد ساير معاونت ها را نيز تحت تأثير قرار مى دهد.

نماينده ولى فقيه، سال جارى را براى معاونت برنامه ريزى و ارزشيابى، سال تجربه اندوزى دانست و گفت: بايد برنامه ها را به گونه اى طراحى كنيد كه جلو ضعف ها

ص: 264

و جريانات سوء را بگيرد و در واقع مى توان گفت كه حاصل كار اين معاونت، ارائه پيشنهادهايى است كه هدف نهايى آن، انجام كار حج در بهترين شكل ممكن است.

وى با تأكيد بر ضرورت قابل اجرا بودن پيشنهادهاى مطرح شده از سوى معاونت برنامه ريزى و ارزشيابى گفت: اين پيشنهادها نبايد فضايى باشد يا در خلأ مطرح شود، بلكه بايد بر اساس واقعيت ها باشد، بن بست ها را ببيند و براى ارتقاى كار فرهنگى و اجرايى حج، پيشنهادهاى مناسب را ارائه كند.

آقاى رى شهرى همچنين ارائه پيشنهادهايى براى بخش هاى فرهنگى و تحقيقاتى از درون معاونت برنامه ريزى و ارزشيابى را ضرورى خواند و از آقاى عرب خواست تا براى گزارشى كه قرار است به رهبر معظم انقلاب ارائه شود به نكات مهم فرهنگى و برخورد سعودى ها و همچنين فضاى تبليغاتى حج اشاره كند و تنها بر آمار و عدد و رقم متكى نباشد.

وى در پايان از تلاش دست اندركاران و عناصر فعال در معاونت برنامه ريزى و ارزشيابى براى انجام وظايف محوله، قدردانى كرد.

ص: 265

رايزن فرهنگى جمهورى اسلامى ايران در زامبيا در ادامه تصريح كرد: چاپ پيام مذكور به زبان هاى انگليسى و عربى در نماز جمعه اخير مساجد «لوزاكا»، پايتخت زامبيا با استقبال گسترده مسلمانان مواجه شد و شيخ «على باندا»، رييس انجمن علماى مسلمان زامبيا ضمن قدردانى از مسئولان اجرايى انتشار اين پيام، آن را گامى مهم در جهت آشنايى جامعه مسلمان زامبيا با فضاى معنوى حج و دركصحيح معناى حقيقى اين فريضه الهى دانست.

وى با اشاره به توزيع پيام رهبر معظم انقلاب اسلامى ايران در ميان مسلمانان لبنانى، مصرى، سودانى، سوماليايى و مراكشى زامبيا در 500 نسخه خاطرنشان كرد: ارسال پيام به استان هاى شمالى، شرقى و جنوبى اين كشور براى نخستين بار نيز تقدير شيخ «عيسى»، معاون شوراى عالى مسلمانان زامبيا و مفتى استان شمالى و شيخ «جبرييل»، از طلاب دانش آموخته حوزه علميه قم و امام جماعت مركز اسلامى «لانگستون» را به دنبال داشت.

محمد اسدى موحد، سخنان شيخ عيسى و شيخ جبرييل درباره استقبال مسلمانان از اين پيام را جالب توجه دانست و گفت: شيخ عيسى اين گونه اقدامات را گامى مهم در جهت آگاهى بخشى فكرى مسلمانان توصيف و شيخ جبرييل نيز اعلام كرد: پيام به زبان محلى «ميانجا» در راديوى محلى لانگستون براى مسلمانان اين منطقه پخش شد.

رايزن فرهنگى جمهورى اسلامى ايران در زامبيا در پايان افزود: با توجه به استقبال گروه هاى مختلف مسلمانان اين كشور از پيام حج مقام معظم رهبرى، در آينده شاهد بازتاب هاى گسترده اين پيام در ديگر رسانه ها و محافل فرهنگى- اسلامى اين كشور نيز خواهيم بود.

ص:266

ص: 267

مكتب اهل بيت: مورد رضايت خداوند متعال باشد.

وى ولادت با سعادت امام هادى (ع) را تبريك گفت و سپس با نقل روايتى از امامصادق (ع) گفت: عالمان پيرو مكتب اهل بيت: پاسداران مرزهاى اسلام، قرآن و مكتب اهل بيت در برابر توطئه ها و طراحى هاى شيطان و شيطان صفتان هستند و علماى شيعه بايد هوشيارانه و آگاهانه از اين مرزها حفاظت و حراست كنند.

آيت الله رى شهرى در روايت ديگرى به نقل از رسول گرامى اسلام افزود: كسى كه با قرآن، حديث و معارف اهل بيت: آشنا شده باشد، موظف است پيام اسلام ناب و معارف دريافتى را به ديگران ابلاغ كند و مسئوليت خود را در انجام اين رسالت، با جديت به انجام برساند؛ زيرا اين كار براى آنان از مصاديق تقوا محسوب مى شود.

وى خطاب به طلاب و فضلاى خارجى گفت: ما و شما دو وظيفه مهم داريم:

1. آشنايى دقيق و درست با قرآن و مفاهيم قرآنى و اسلامى.

2. آنچه را كه آموخته ايم به ديگران ابلاغ كنيم.

بنابراين، هركدام از شما به منزله چراغى هستيد كه مى تواند ظلمت را از ديگران بزدايد و آنان را با نورانيت اسلام و اهل بيت: آشنا كند.

نماينده ولى فقيه، دنياى امروز را تشنه معارف اهل بيت: يعنى معارف اسلام ناب دانست و تأكيد كرد: اين معارف بايد به گوش جهانيان برسد و اين مسئوليت سنگين امروز بر دوش ما و شما نهاده شده است.

وى اظهار اميدوارى كرد كه نورانيت حج، انگيزه دفاع از اسلام ناب در برابر دشمنان اسلام را در طلاب و فضلاى خارجى تقويت كند و آنان با احساس مسئوليت، در مسير تحقق وعده الهى تلاش كنند.

در اين ديدار يك استاد دانشگاه از كشور نيجريه به نمايندگى از سوى حاضران از حج به عنوان بهترين فرصت براى تبليغ دين و معارف اهل بيت: ياد كرد و اظهار اميدوارى كرد كه آن ها بتوانند با استفاده از اين فرصت به وظايف و مسئوليت دينى خود جامه عمل بپوشانند.

ص:268

ص: 269

- در حج احساس ذخيره سازى انرژى داشتم.

- برخلاف نظر دوستمان، اگر خودمان را سياهى لشكر فيلم بدانيم خيلى بهتر است.

- هنوز ذهنم درگير است و نمى توانم جمع بندى درستى داشته باشم. با دستان خالى احساس مسئوليت سنگين ترى مى كنم.

- حج فرصتى براى پالايش روح مسلمانان است.

- اينجا، تنها جايى است كه همه را يكرنگ ديدم.

- حج نمادى روشن از انسجام اسلامى و قدرت نمايى بزرگ مسلمانان در برابر كفار است.

- حج فرصتى براى پيدا كردن گمشده اى است كه هر كدام از ما به دنبال آن مى گرديم.

- يك ضيافت عظيم الهى بود كه همه چيز و همه كس را ديدم، اما هيچ مقام و جايگاهى را نديدم.

- اول من بودم و خدا، بعد خدا بود و من و اكنون من هستم و من.

- در طواف اينطور احساس كردم كه اگر با دل بياييم، او است كه به دور ما مى گردد.

- از درياى حج قطره اى برداشت كردم.

- از حج، چيزى جز اشك، آه و نور نيافتم.

- حج، فرصتى است براى تمرين زندگى جهانى و تحمل يكديگر.

در ادامه اين جلسه، آيت الله رى شهرى در سخنانى گفت: حج در واقع زيباترين و جامع ترين عبادت هاى جمعى است و هنرمند توانمند كسى است كه اين زيبايى ها را كشف كند و به تصوير بكشد. اصولا همه عبادت هاى خدا زيبا است و چون خدا زيباى مطلق است، افعال و دستورات او هم زيبا است و هيچ عبادتى را نمى توان يافت كه در آن انواع زيبايى ها وجود نداشته باشد و البته چشمى مى خواهد كه اين زيبايى ها را ببيند. گناهان همه زشتند و عبادت ها همه زيبا. در واقع سيئه زشت است و حسنه زيبا است. خدا به جز زيبايى دستور نداده است. نماز و روزه زيبا است و انواع زيبايى ها را مى توان

ص: 270

در آن ديد. آدم عاقل گناه نمى كند و كسى كه ديده عقل و بصيرتش كار مى كند، زشتى گناه را مى بيند و به سراغ آن نمى رود. انواع زيبايى ها در حج تنيده شده است و كار هنرمند توانا اين است كه با اين زيبايى ها آشنا شود و از آشنايى كسانى كه اين زيبايى ها را ديده اند استفاده كند و آن ها را به تصوير بكشد. برداشت امام جعفرصادق (ع) از حج اين است: حج به سان قرآن كريم است كه هرچه در آن كاوش كنيم، زيبايى هاى بيشترى را مشاهده خواهيم كرد و هرچه در اعماق اين اقيانوس وارد شويم، گوهرهاى بيشترى را خواهيم يافت. عده اى از قرآن كريم جز الفاظ آن را متوجه نمى شوند و در سطح حركت مى كنند. اما عده اى در بطون قرآن تدبر مى كنند و هرچه بيشتر وارد آن مى شوند، بهره بيشترى مى برند و حج نيز اين چنين است. حج براى آحاد مردم برنامه دارد. بنابراين هم از باطن حج و هم از ظاهرحج مى توان براى مردم برنامه سازى كرد. هنرمند توانا بايد اين رمز و رازها را در حج كشف كند و آن را به تصوير بكشد. خدا دستورى نمى دهد كه منتهى به زيبايى نشود.

نازيبايى هايى كه در حج مى بينيم به خدا مربوط نمى شود؛ بلكه مربوط به انسان ها است. آن ها هم بايد ثبت و ضبط شود تا در جهت حل آن ها اقدام گردد و مردم هم آن ها را ببينند و براى آينده از آن پرهيز كنند.

كار هنرمندان آن است كه به دنبال كشف زيبايى ها و به تصوير كشيدن آن ها و نيز برنامه سازى براى كودكان، جوانان و ... باشند. ان شاء الله خداوند آنچهصدق، زيبا و سازنده است به اذهان شريف شما الهام كند تا كار شما سازنده و پرجاذبه باشد.

ص: 271

زيارت در سال جارى در همه قسمت ها موفقيت هايى داشتند به خصوص با ايجاد معاونت جديد برنامه ريزى و نظارت، در خصوص استفاده از ظرفيت هاى بالاى حج تحول خوبى ايجاد شد.

رى شهرى با بيان اين كه انتظار تبليغ نه از بعثه و سازمان حج كه تبليغ از حج و زيبايى ها و معنويت آن است، افزود: مجموعه بعثه و سازمان حج هم در خدمت اين هدف بلند هستند. نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج كشورمان، حج زائران ايرانى را بهترين، كامل ترين و عزتمندترين حج توصيف كرد و افزود: اين چيزى نيست جز به بركت خون شهدا و رهنمودهاى احياگر حج ابراهيمى حضرت امام (ره) و خلف بزرگوار آن امام كه مسائل حج را براى بهره گيرى هر چه بيشتر از ظرفيت هاى بى شمار آن با جديت پيگيرى مى كنند.

آيت الله محمدى رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى گفت: با هماهنگى ها و تماس هايى كه در سطوح بالاتر با مسئولان عربستانصورت گرفت، امسال در مراسم حج مشكلات به حداقل رسيد و در مجموع امسال حج روان و خوبى داشتيم.

وى افزود: براى تحقق شعار انسجام اسلامى، امسال همايش هاى مختلفى از جمله تقريب مذاهب اسلامى، زنان نخبه و انسجام اسلامى، قدس و اهل بيت: برگزار شد كه با استقبال گسترده اى مواجه گرديد.

سرپرست حجاج ايرانى گفت: حضور رييس جمهورى كشورمان در حج امسال در جهت انسجام اسلامى مفهوم نويى داشت و اين نوع حضور از كشورمان كه براى نخستين بار انجام شد در حج تأثير فرهنگى بسزايى را ايجاد كرد.

سرپرست حجاج ايرانى با تقدير از همه كسانى كه به نحوى در برگزارى مطلوب اين فريضه مهم تلاش كردند، اظهار داشت: در اين مراسم همه دست اندركاران از اجرايى تا رسانه اى درحد توان خود به انتقال ظرفيت هاى فرهنگى حج پرداختند.

رى شهرى با اشاره به اين كه با تمام اين تلاش ها، ظرفيت فرهنگى حج بيش از آن چيزى است كه منتقل شده است. او افزود: اكنون وظيفه رسانه ها است كه اينصفا،

ص: 272

نورانيت و معنويت را به نحو مطلوب به دل ها و ذهن هاى ديگران منتقل كنند.

آيت الله رى شهرى با اشاره به ظرفيت هاى فرهنگى گسترده و بالاى حج گفت: انتقال اين ظرفيت ها تلاش مضاعف رسانه اى را طلب مى كند. وى افزود: قلم، هنر و انديشه هنرمندان، تصويرگران، خبرنگاران و گزارشگران مى تواند در اين زمينه كارهاى زيادى انجام دهد و از ظرفيت هاى حج براى نزديك كردن دل ها به خدا و حضرتصاحب الامر [استفاده كند.

در اين كنفرانس مطبوعاتى مصطفى خاكسار قهرودى، رييس سازمان حج و زيارت نيز با تشريح اقدامات انجام شده براى بهبود روند امور حج، گفت: در همه حوزه ها روند رو به بهبود وجود دارد و براى حج سال آينده برنامه ريزى هاى اجرايى از اكنون آغاز شده است.

ص:273

ص: 274

فلسطين ياد كرد و اتحاد اسلامى را به ويژه در شرايط امروز جهانى، كه نظام سلطه در حال اجراى توطئه هاى پيچيده اى در برابر مسلمانان است، حائز اهميت دانست.

نماينده ولى فقيه همچنين ابراز اميدوارى كرد كه گسترش همكارى هاى ايران و تايلند در زمينه هاى مختلف، توسعه مناسبات دينى و تبادلات فرهنگى ميان جامعه اسلامى اين كشور و ايران اسلامى را درپى داشته باشد.

ص: 275

جامعه است. رى شهرى با ذكر روايتى از اميرمومنان (ع) گفت: عبادت توام با معرفت، زمينه ساز اخوت به عنوان بالاترين مرحله وحدت كلمه، همدلى و عطوفت است. وحدت و اخوت، ايجاد قدرت مى كند و سبب اقتدار در برابر دشمن مى شود.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران حج را بزرگ ترين ذكر جمعى توصيف كرد و گفت: فريضه حج بايد بيش از هر عبادتى تأمين كننده وحدت كلمه امت اسلامى و زمينه ساز قدرتمندتر شدن آن باشد و جهان اسلام را دربرابر استكبار و مشركين تقويت كند.

آقاى رى شهرى با بيان چند آيه از كلام الله مجيد افزود: قرآن كريم مكرر در آيات مختلف به ذكر الهى به ويژه در حج تأكيد دارد و بايد توجه داشت كه خدا را ياد كردن تنها به لفظ و اسم نيست و عبادت، بدون معرفت نيست؛ بلكه بايد توام با آگاهى و مسئوليت باشد؛ اگر چنين ذكرى در حج باشد نخستين ثمره جمعيت 5/ 3 ميليونى حجاج، وحدت حول محور كعبه مقدس است. وى به سياست اصولى جمهورى اسلامى ايران مبنى بر تقويت وحدت كلمه مسلمانان اشاره كرد و گفت: اينكه جمهورى اسلامى ايران براساس رهنمودهاى امام راحل (رض) و خلفصالح آن حضرت، مقام معظم رهبرى بر وحدت كلمه مسلمين تأكيد دارد و امت اسلامى را به انسجام و اتحاد فرامى خواند با اين هدف است كه عبادات ثمر دهد و امت اسلامى در كنار هم در برابر دشمن ايستادگى كنند.

سرپرست حجاج ايرانى افزود: براى اينكه جامعه، جامعه اسلامى باشد، پركردن مساجد كافى نيست بلكه بايد اهالى مسجد از چنان معرفت و آگاهى برخوردار باشند كه جامعه اسلامى در برابر دشمن سربلند باشد و فرمانبر مشركان و يا در زير يوغ استكبار نباشد.

نماينده ولى فقيه اقتدار، رحمت و عبادت را سه ركن فتح و پيروزى امت اسلامى برشمرد و گفت: اگر مسلمانان بخواهند به عزت واقعى برسند و ارزش هاى اسلامى را براى تحقق وعده الهى در جهان حاكم كنند بايد دربرابر دشمنان، مقتدر و در برابر خودى ها مهربان و در برابر خداوند خاشع و خاضع باشند. آيت الله رى شهرى به وحدت

ص: 276

كلمه اهل تشيع و تسنن در ايران اسلامى اشاره كرد و گفت: تشيع و تسنن ايران با برادرى و همدلى خود، نمونه اى از جامعه اسلامى را به نمايش گذاشته اند و در سال انسجام اسلامى و پس از حج بايد تلاش كنند اين ويژگى در جامعه بيشتر تجلى يابد و علماى فريقين در اينجا مسئوليت سنگينى دارند.

بعثه مقام معظم رهبرى در سال جارى محور تمامى همايش هاى داخلى و خارجى خود را بر اساس رهنمودهاى مقام معظم رهبرى، انسجام اسلامى قرار داده است.

به گزارش خبرگزارى جمهورى اسلامى، در اين همايش كه از سوى حجاج اهل سنت كشورمان برگزار شده بود، جمع كثيرى از حجاج اهل تسنن و شيعه حضور داشتند.

به گفته عبدالحميد طالبى دبير همايش، جامعه اهل سنت جمهورى اسلامى در حج امسال براى زمينه سازى شعار محورى مطرح شده از سوى مقام معظم رهبرى تحت عنوان انسجام اسلامى، همايش هاى مختلفى را در موسم حج برگزار كرده است.

دو هفته قبل هم، همايش زائران اهل سنت كشورمان در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره برگزار شده بود. همايش يك روزه تقريب با عنوان حركت تقريب و انسجام اسلامى نيز هفته قبل با حضور شخصيت هاى ايرانى و غير ايرانى در تالار اجتماعات بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه برگزار گرديد.

همايش يك روزه «حج مظهر انسجام اسلامى» روز سه شنبه با حضور علماو شخصيت هاى علمى و فرهنگى اهل تسنن و تشيع در تالار اجتماعات بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه برگزار شد.

ص: 277

در بخشى از اين ديدار، آقاى عطاران به حضور بيش از 1150 تن از برادران و خواهران سنى مذهب در همايش امروز اهل سنت كه با عنوان «حج نماد انسجام اسلامى» برگزار شد، اشاره كرد و گفت: براى اولين بار يك سخنران خواهر مقاله ادبى زيبايى را به همايش ارائه كرد.

وى گفت: واحد اهل سنت در تلاش هاى خود به نحوى عمل كرده است كه روند امور نسبت به گذشته سست يا كند نشود و حتى شرايط انتخاب روحانيون را نيز تشديد كرديم و البته وضعيت فرهنگى و نشاط كاروان هاى اهل سنت نسبت به گذشته بهتر است.

آقاى عطاران ديدار آيت الله رى شهرى از كاروان اهل سنت در مدينه منوره را بسيار ارزشمند و تأثيرگذار توصيف كرد و افزود: ميهمانان اهل سنت كه به حج مشرف شده اند، از اقشار فرهيخته و مؤثر هستند و در ارتباط با معينه هاى كاروان ها نيز از بين 130 داوطلب، 15 نفر را گزينش كرديم و مى توانيم بگوييم كه در حج امسال يك جمع بسيارصميمى، گرم و بدون هيچ اضطرابى گردهم آورده ايم.

وى از تدوين يك برنامه 5 ساله براى واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى خبر داد و گفت: در اين واحد فكر برنامه ريزى حاكم است و چند برنامه جديد و جدى را در دستور كار خود قرار داده ايم و در نظر داريم با روحانيون كاروان هاى اهل سنت بهصورت يك ساله كار آموزشى را شروع كنيم و در واقع يك كار فرايندى را دنبال مى كنيم.

در جلسه عمومى اين ديدار كه ميهمانان اهل سنت نيز حضور داشتند، آقاى عطاران به معرفى حاضران پرداخت و ويژگى هاى فرهنگى، علمى و اجتماعى هر يك از آنان را بيان كرد.

آقاى مولوى اسحاق مدنى مشاور رييس جمهور در امور اهل سنت نيز ميهمانان شركت كننده در حج امسال را در زمره نخبگان اهل سنت دانست و تأكيد كرد كه جمهورى اسلامى ايران در قلب امت اسلام قرار دارد و مسلمانان جهان از ايران اسلامى به عنوان ماوى و ملجأ خود ياد مى كنند.

ص: 278

وى از تلاش هاى آيت الله رى شهرى در مديريتصحيح حج قدردانى كرد و گفت: براى رييس جمهورى اسلامى ايران در خدمتگزارى بيشتر و تحقق اهداف چهارگانه اعلام شده، آرزوى موفقيت مى كنيم.

آقاى جامى الاحمد امام جمعه اهل سنت تربت جام نيز در سخنانى گفت: خدا را شكر مى كنيم كه رهبر معظم انقلاب اسلامى در همه امور متوجه منافع و مصالح ايران و جهان اسلام هستند و فردى مدير و مدبر را براى تدبير امور حج ملت ايران منصوب كرده اند.

وى گفت: مسلمانان از كشورهاى مختلف جهان بر رهبرى حكيمانه آيت الله خامنه اى در جهان اسلام اتفاق نظر دارند و به جان دكتر احمدى نژاد رييس جمهورى اسلامى ايران سوگند ياد مى كنند و اين رويكرد در جهان اسلام براى اهل سنت در ايران اسلامى مايه افتخار و مباهات است.

آقاى گلدى كر فرماندار بندر تركمن نيز در اظهاراتى، حجاج ايرانى را زبانزد حجاج ساير كشورهاى اسلامى دانست وگفت: مسلمانان در اقصى نقاط جهان، نگاه ويژه اى به جمهورى اسلامى ايران دارند. رييس جمهورى اسلامى ايران را سرآمد سران كشورهاى مسلمان مى دانند و مواضع مقتدرانه و باصلابت ايشان را مورد تأييد قرار مى دهند.

وى افزود: امروز ارزش هاى اسلامى معرفى شده در جمهورى اسلامى ايران بيش از هميشه توجه دنياى اسلام را به خود جلب كرده است و از اين رو ما به ايرانى بودن خود افتخار مى كنيم.

آقاى حيدرپور از برادران اهل سنت در اروميه نيز در سخنان خود گفت: نظام جمهورى اسلامى ايران با هيبت و سيماى اسلام در دنيا ظهور و بروز پيدا كرده و پى جوى اهداف متعالى است كه اين امر همت والايى را طلب مى كند و ما بايد بتوانيم با برنامه ريزى به قله رفيع وحدت برسيم.

وى بر ضرورت دستيابى به توازن در توان و زمان تأكيد كرد و خواستار توجه بيش از پيش به واحد اهل سنت دربعثه مقام معظم رهبرى شد.

ص: 279

آقاى خليل كريمى رييس ناحيه دو آموزش و پرورش سنندج نيز در سخنانى گفت: خداوند متعال را سپاسگزاريم كه عمر ما در نظامى سپرى مى شود كه احسن نظام هاى عالم است و امروز هر كس به اين نظام نزديك باشد يا در آن توفيق انجام خدمتى را پيدا كند، به خدا و رحمت او پيوند مى خورد و از بركات الهى بهره مند مى شود.

وى حج را نماد انسجام اسلامى دانست و گفت: حج ميدان مقايسه هايى است كه هر فردى نسبت به ديگرى دارد و اميدوارم حجاج ايرانى به عنوان سفيرانى امين براى ملت ايران بتوانند وظايف خود را به نحو مطلوبى به انجام برسانند و بستر نزول رحمت و بركت الهى در ايران اسلامى را فراهم آورند.

در ادامه اين ديدار، آيت الله رى شهرى حضور علما، نخبگان و فرهيختگان اهل سنت از ايران اسلامى را در بعثه مقام معظم رهبرى گرامى داشت و اظهار اميدوارى كرد كه به بركت نورانيت و معنويت حج، زمينه وحدت، همدلى و الفت بيش از پيش به ويژه در سال انسجام اسلامى در دنياى اسلام فراهم شود.

وى افزود: رهبر عزيز انقلاب با تأكيد بسيار بر ضرورت رفع موانع وحدت و انسجام اسلامى تأكيد كردند و براى تحقق اين مهم، تحريك عواطف مذهبى را حرام دانستند و قطعا اين امر تأثير جدى خود را در ايران و سراسر جهان خواهد گذاشت.

نماينده ولى فقيه در حج، هوشيارى علما و بزرگان فريقين را در ايران اسلامى ستودنى دانست و گفت: امام خمينى 1 بنيانگذار وحدت اسلامى در داخل كشور بود و ايشان با رهنمودهاى خود، جلو هرگونه تشتت و اختلاف را گرفت، به نحوى كه امروز اهل سنت در شرايط بسيار خوبى در كنار برادران شيعه خود زندگى مى كنند و اتحاد زيباى برادران شيعه و اهل سنت ايران اسلامى در دنيا مثال زدنى است.

آيت الله رى شهرى توجه مسئولان واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى را به ضرورت تهيه گزارش مكتوب از فعاليت هاى فرهنگى در بين اهل سنت جلب كرد و گفت: در اين گزارش لازم است اطلاعات جامعى درباره تعداد مساجد، تعداد علما و ائمه جمعه و جماعات، حافظان و قاريان برجسته قرآن كريم، شهدا و نويسندگان و ...

ص: 280

از اهل سنت آورده شود.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران در پايان سخنان خود بر تقويت قطعى واحد اهل سنت در ساختار جديد تأكيد كرد و مراتب تقدير و تشكر خود را از زحمات آقاى زمانى مسئول سابق واحد اهل سنت و همچنين اقدامات آقاى عطاران مسئول فعلى اين واحد ابراز كرد.

ص: 281

و در بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شود.

در ادامه اين جلسه آقاى رى شهرى از مسئولان و همكاران سازمان حج و بعثه خواست كه در بازگشت به ايران، عجله نكنند و تا مى توانند در خدمت حجاج باشند.

ص: 282

كردند: جداول دقيق زمان بندى بازگشت كاروان هاى حجاج از طريق مرزهاى هوايى، زمينى و دريايى عربستان تهيه شده است و انتظار مى رود به جز تعداد اندكى از حجاج مابقى طبق زمان بندى انجام شده كشور را ترك كنند. وى افزود: به دليل قوانين و ضوابط و هماهنگى هايى كه وزارت حج با بعثه هاى كشورهاى اسلامى دارد معمولا بازگشت حجاج به نحو احسنصورت مى گيرد.

وى خاطر نشان كرد: يك ميليون و هزار حاجى از كشورهاى مختلف در مناسك حج سال جارى شركت كردند و جلساتى جهت ارزيابى ميزان موفقيت، موانع و نارسايى هاى موجود در مراسم حج امسال، برگزار خواهد شد.

منابع رسمى عربستان مى گويند امسال حدود سه ميليون نفر از خارج و داخل عربستان در مناسك حج شركت داشتند.

ص:283

ص:284

ص:285

ص: 286

رسالت در شكل و قالب امامت به عنوان يكى از اعياد بزرگ مسلمانان گرامى داشته مى شود.

اشاره قرآن كريم به روز غديرخم نيز حكايت از اهميت و ارزش بى انتهاى اين روز دارد. آنجا كه در آيه سوم سوره مائده مى فرمايد: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِيناً ...؛ «امروز (روز غدير خم) دين شما را به حد كمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دين براى شما پسنديدم.»

نام غدير و حضرت على (ع) بزرگمرد تاريخ همواره به يكديگر گره خورده، به گونه اى كه طلايه داران امامت با تكيه بر آن مى توانند به سر منزل مقصود هدايت شوند.

امروز پنجشنبه ششم ديماه مصادف با هيجدهم ذى حجه (بنابر تقويم عربستان) مصادف است با عيد غدير خم. زائران و حجاج ايرانى همچون هم وطنان خود در ايران، اين روز مبارك را در مكه مكرمه و مدينه منوره گرامى داشتند و با برپايى آيين هاى جشن و برنامه هاى متنوع علمى و فرهنگى، شادى خود را در اين روز مقدس، آشكار كردند.

زائران ايرانى بيت الله الحرام در سرزمين وحى، با برگزارى آيين هاى جشن به استقبال اين مناسبت باشكوه رفتند.

كاروان هاى مختلف حجاج از چهارشنبه شب با برنامه ريزى و اقدام خودجوش، جشن هاى عيد غدير را در محل استقرار كاروان ها ترتيب داده و با برگزارى سخنرانى، مداحى و توزيع شيرينى اين مناسبت باشكوه را گرامى مى دارند.

اين كاروان ها همچنين در قالب شوراهاى فرهنگى اقدام به برپايى آيين هاى مختلف فرهنگى و مذهبى از قبيل دوره هاى ختم قرآن مسابقات فرهنگى و بزرگداشت مناسبت هاى مذهبى مى كنند كه جشنهاى غدير بخشى از اين برنامه هاست.

در بعثه مقام معظم رهبرى نيز جشن عيد سعيد غدير با حضور نماينده ولى فقيه وسرپرست حجاج ايرانى برگزار شد و طى آن چند تن از سخنرانان به بيان اهميت حادثه غدير خم و نقش ولايت در هدايتصحيح جامعه اسلامى پرداختند. حجت

ص: 287

الاسلام و المسلمين ملك محمدى مديرعامل بنياد بين المللى الغدير يكشنبه شب در حاشيه آيينى كه به مناسبت عيد سعيد غدير در مكه مكرمه ترتيب يافته بود، به خبرنگاران گفت: حجاج بيت الله الحرام دوستداران ولايت و امامت و دلباخته و شيفته اميرالمومنين حضرت على (ع) هستند وبرگزارى مراسم جشن غدير در موسم حج، نويد بخش آغاز تحولى عظيم در ترويج فرهنگ غدير است.

مديرعامل بنياد بين المللى الغدير همچنين از برگزارى برنامه هاى غدير همزمان در 14 كشور جهان، 70 هزار مسجد، 37 هزار پايگاه مقاومت و شش هزار امامزاده در سراسر كشور خبر داد.

همزمان با سالروز عيد سعيد غدير خم در عربستان، جشن با شكوه ولايت با حضور حجاج ايرانى در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره برگزار شد. در اين مراسم كه آيت الله امينى جانشين نماينده مقام معظم رهبرى در بعثه مقام معظم رهبرى نيز حضور داشت، حجت الاسلام والمسلمين حسينى بوشهرى، مدير حوزه علميه قم جايگاه امامت و ولايت را از نگاه دين تبيين كرد و طى آن با اشاره به روايتى از پيامبر اعظم (ص) در خصوص مرتبه ايمان و جايگاه حضرت على (ع) به سير تاريخى حجه الوداع و روز غديرخم پرداخت و گفت: مهم ترين وظيفه دوستداران اهل بيت: عرض ادب به ساحت مقدس آن بزرگواران است.

در اين مراسم مداحان اهل بيت در ذكر مناقب و فضائل حضرت على (ع) مديحه سرايى كردند.

ص: 288

پس از آن آقاى پراندوجى مدير ميزبان ضمن خير مقدم به حاضران هدف از برگزارى اين نشست را در سال اتحاد ملى و انسجام اسلامى، گامى در جهت نزديك شدن هرچه بيشتر پيروان مكتب اهل بيت و اهل سنت دانست.

در ادامه جلسه رياست سازمان با تقدير از برگزاركنندگان اين جلسه، حج را مظهر و جايگاه نزديكى برادران شيعه و تجلى گاه انسجام اسلامى براى همه مسلمانان جهان ذكر كرد. خاكسار قهرودى از نحوه تعامل برادران شيعه و سنى استان گلستان به عنوان الگويى براى نزديكى پيروان مذاهب اسلامى ياد و اظهار اميدوارى كرد كه در همه استان هاى كشور نشست هاى تقريبى بيشتر و باشكوه تر برگزار شود.

ص:289

ص: 290

خدماتى در امر حج و همچنين دريافت آخرين گزارش ها و ارزيابى ها از روند خدمت رسانى به حجاج ايرانى و بازديد از برخى كاروان ها از ديگر فعاليت هاى آيت الله رى شهرى در دوره كوتاه زمانى حضور ايشان در مدينه منوره بود.

برگزارى مراسم با شكوه دعاى كميل در جوار حرم نبوى و در مقابل قبرستان بقيع مستلزم اهتمام ويژه اى از سوى بخش هاى مختلف و به ويژه معاونت اجراى بعثه مقام معظم رهبرى و روابط عمومى بعثه است كه آيت الله رى شهرى اين مسأله را با دقت مديريت مى كند و از همين رو هر سال مراسم دعاى كميل با عزت و عظمت بيشتر برگزار شده است.

ديد و بازديدهاى متقابل اعضاى بعثه هاى مراجع محترم تقليد در مدينه منوره با آيت الله رى شهرى و تبادل نظر در باره مسائل مختلف حج و به ويژه آخرين تحولات و تغييراتصورت گرفته در مسجد الحرام يا جمرات كه محل اجراى مناسك حج است، به مانند سالهاى اخير به انجام رسيد.

آيت الله رى شهرى در سفر 21 روزه خود به مكه مكرمه نيز برنامه فشرده و متنوعى را با تأكيد ويژه بر وحدت ملى و انسجام اسلامى پى گرفت كه برگزارى همايش هاى گوناگون علمى، فرهنگى، مذهبى، ادبى و انجام ملاقات هاى متعدد با شخصيت هاى جهان اسلام و مسؤولان بعثه هاى ساير كشورها، ازجمله آن ها بود.

با نظارت مجدانه و پيگيرانه نماينده ولى فقيه، مقدمات برگزارى مناسك حج تمتع به انجام رسيد و زائران ايرانى از بهترين خدمات ممكن در ايام تشريق برخوردار شدند.

آيت الله رى شهرى پس از انجام امور مديريتى و فرهنگى حج، يك روز پس از عيد غدير به كشور بازگشت و در فرودگاه مهرآباد طى مصاحبه اى با خبرنگاران به تبيين دستاوردهاى حج 86 درابعاد مختلف پرداخت.

وى گفت: در بعد داخلى محور فعاليت هاى بعثه مقام معظم رهبرى توجه به انسجام اسلامى بود كه اين موضوع در همه همايش هاى مكه و مدينه، و همچنين در ديدار با شخصيت هاى علمى و فرهنگى ساير كشورها كاملًا منعكس شد و مسلمانان جهان نيز از طرح اين موضوع استقبال بسيار خوبى داشتند.

ص: 291

به گفته ايشان در فرودگاه «حج زائران ايرانى بيت الله الحرام با موفقيت و عزت كامل برگزار شد و بازگشت حجاج ايرانى تا 22 دى ماه ادامه دارد و آيت الله امينى به نيابت از من هنوز در كشور عربستان حضور دارد.»

آيت الله رى شهرى افزود: همه تلاش دست اندركاران حج امسال اين بود كه رهنمودهاى مقام معظم رهبرى كه در ديدار با كارگزاران حج بيان داشتند، تحقق يابد و خدا را شاكريم كه تا حد توان توانستيم اين رهنمودها را؛ چه در ابعاد داخلى و چه در ابعاد بين المللى محقق كنيم.

سرپرست حجاج ايرانى تأكيد كرد حضور رييس جمهورى اسلامى ايران در حج امسال نيز موجب شد تا انسجام اسلامى در بعد بين المللى و در ميان مسلمانان ساير كشورها به خوبى نمايان شود. سرپرست حجاج ايرانى همچنين گفت: در ديدارهايى كه با شخصيت هاى فرهنگى و علمى كشورهاى اسلامى داشتيم همگى از مواضع به حق جمهورى اسلامى ايران به ويژه در موضوع انرژى هسته اى حمايت مى كردند. وى تأكيد كرد: آنچه به تدريج احساس مى شود اين است كه جايگاه رهبرى جمهورى اسلامى ايران در هدايت و رهبرى جهان اسلام در حال جا افتادن است و فرهيختگان و انديشمندان كشورهاى اسلامى به اين باور رسيده اند كه جمهورى اسلامى ايران مركز ثقل اسلام ناب است و همه توجه ها به اين مركز ثقل دوخته شده است. نماينده ولى فقيه در مورد برگزارى مراسم برائت از مشركين نيز گفت: اين مراسم امسال نيز با شكوه برگزار شد و پيام مقام معظم رهبرى كه در اين مراسم خوانده شد، به 12 زبان ترجمه و به اطلاع مسلمانان سراسر جهان رسيد.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به اين كه حج امسال كاملًا روان و با آرامش برگزار گرديد، افزود: در مراسم حج امسال مسائل فرهنگى كاملًا مورد توجه قرار گرفت و تهيه و ابلاغ برنامه هاى فرهنگى به كاروان ها پيش از شروع حج موجب شد تا آثار مثبت اين اقدامات كاملًا نمايان شود. به گفته وى: يكى از رهنمودهاى مقام معظم رهبرى انس با قرآن بود و امسال اين موضوع بسيار جدى گرفته شد و در برخى كاروان ها يكصدوچهل جلسه ختم قرآن برگزار شد.

ص: 292

آيت الله رى شهرى اظهار داشت: امسال همكارى دولت عربستان با بعثه مقام معظم رهبرى بهتر از سال هاى قبل بود؛ هر چند هنوز برخى حركت هاى آنان مشكل زا است كه اميدوارم در سال هاى آينده، كمتر و يا كاملا برطرف شود.

وى همچنين با تشكر از شركت هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران (هما) و شركت ماهان گفت: امسال پروازهاى رفت، كاملًا خوب و بدون مشكل انجام شد؛ اما در پروازهاى برگشت در مواردى تأخير وجود داشت كه مسئولان ذى ربط قول داده اند اين تأخيرها از بين برود.

يادآورى مى شود كه برخى پروازهاى برگشت امسال به علت تغييرات جوّى و بارش برف و باران در اكثر مناطق ايران، با تأخيرهاى فراوان و توقف هاى طولانى زائران در سالن هاى انتظار روبه رو شد.

سفر آيت الله رى شهرى به عربستان براى برپايى آيين حج تمتع سال 1386 سى و يك روز به طول انجاميد.

ص: 293

فلسطينى بازگردند.

از سوى ديگر خبرگزارى سما (خبرگزارى مستقل فلسطين) نيز گزارش كرد: جنبش حماس امروز در بيانيه اى ضمن تشريح اوضاع حجاج فلسطينى سرگردان در مرزهاى نوارغزه به ويژه با وجود سرماى هوا، از تمامى طرف هاى ذى ربط خواست تا تمامى تلاش خود را براى بازگشت حجاج فلسطينى به كار گيرند. در اين بيانيه آمده است: بازگشت حجاج فلسطينى در گرو تلاش دولت هاى مصر و اردن است.

در پايان از اتحاديه عرب، سازمان كنفرانس اسلامى و تمامى نهادهاى حقوقى جهان خواسته شده است كه براى پايان بخشيدن به مشكلات حجاج فلسطينى، رژيم اسرائيل را تحت فشار قرار دهند.

ص:294

ص: 295

وى حضور خواهران معينه در كاروان هاى اهل سنت را كه براى اولين بار رخ مى دهد، از ديگر اقدامات اين واحد عنوان كرد و افزود: امسال همايش علمى در مكه مكرمه و گردهمايى در مدينه منوره با حضور علما، انديشمندان و زائران برگزار شده است.

شيخ جامى الحمدى امام جمعه تربت جام نيز ضمن قدردانى از تلاش هاى بعثه مقام معظم رهبرى، به اقدامات منحرفانه اى كه در برخى از كشورهاى اسلامى به نام اسلامصورت مى پذيرد اشاره كرد و گفت: ما به عنوان سفيران تقريب مذاهب پس از بازگشت به ميهن اسلامى درباره اين گونه اقدامات روشنگرى خواهيم كرد.

دكتر ملك فاضلى ازسراوان هم يكى از بركات حج را ايجاد فرصت براى برقرارى ارتباط با مسلمانان ساير ملل دانست و گفت: در اينجا از جايگاه ممتاز جمهورى اسلامى نزد مسلمانان ساير كشورها مطلع شديم و توانستيم واقعيت هاى جمهورى اسلامى را براى آن ها بازگو كنيم.

ص:296

ص:297

ص: 298

در اين ديدار آقاى محمدى رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ضمن بيان گزارشى از كنگره عظيم حج اعلام كرد: حجاج بيت الله الحرام اكنون حج را فريضه اى عبادى- سياسى مى دانند كه حضور گسترده مسلمانان از نژادها و مذاهب مختلف در مراسم برائت از مشركان نشانه آن است.

آقاى خاكسار قهرودى رييس سازمان حج و زيارت نيز گزارشى از تلاش ها، برنامه ريزى ها و هماهنگى هاى انجام شده در اين سازمان را ارائه كرد.

ص:299

ص:300

ص:301

ص: 302

پيامبر ترتيبات لازم را براى حمايت از اين زمان كارى مبذول داشته اند تا همه افراد از قبيل كارمندان و اعضاى هيأت و مراقبين و محافظين به اضافه خدمات آبرسانى، نظافت فرش و حمل و نقل به شكل جمعى در اين تلاش سهيم شوند. به گفته وى، كميته هاى فنى و گروه هاى خدماتى بسيج شده اند تا تمامى زوار بتوانند در اين ساعات از شب به خوبى و با آرامش كامل به عبادت بپردازند.

گفتنى است در سال هاى پيش مراقبان و نگهبانان مسجد پيامبر (ص) در طول شب با نصب نوارهاى قرمز از ورود زوار زن به محوطه روبروى باب الرحمه جلوگيرى مى كردند. به دليل علاقه زياد زنان ايرانى براى حضور در اين محوطه، گاهى بخش مراقبت حرم با ورود خودروهاى انتظامى در ميان زوار نوعى احساس ترس و خطر را در اين مكان ايجاد مى كردند.

سال ها بود كه درهاى بارگاه منور نبوى در ساعات پايانى شب بسته مى شد و ساعتى مانده به اذانصبح درها را مى گشودند. بنابراين، زائران و دوستداران پيامبر (ص) كه روزها به دليل گرماى شديد هوا و احتمال بروز بيمارى، شب ها را براى حضور در حرم نورانى آن حضرت ترجيح مى دادند، مجبور بودند با حسرت آنجا را ترك كنند و به محل اقامت خود بازگردند. اين در حالى است كه بيشتر زائران ايرانى شب ها را براى حضور در زيارتگاه ها انتخاب مى كنند كه تمايل به شب زنده دارى، توجه و تمركز بيشتر، از دلايل عمده اين انتخاب است.

اما با تصميم جديد دولت عربستان، زائران امسال اين توفيق را دارند كه شب ها نيز در حرم زيباى پيامبر خدا به راز و نياز، نماز و قرائت قرآن بپردازند كه به نظر مى رسد يكى از مهم ترين اتفاقات و تصميمات سال هاى اخير در جريان سفر حجاج به مدينه همين باشد.

بنابراين، آنچه براى زائران ارزشمند و قابل توجه است، اين است كه امسال براى نخستين بار طى سال هاى اخير حرم شريف نبوى در ساعات شبانه هم پذيراى خيل مشتاقان آن حضرت است.

امسال با تغييرات ايجاد شده در برنامه هاى مسجد النبى نوبت زيارت بانوان نيز از

ص: 303

دو نوبت در شبانه روز به سه نوبت افزايش يافت. در سال هاى گذشته بخشى از حرم نبوى در مسجد پيامبر در دو نوبت بعد از نمازهاىصبح و ظهر براى زائران زن اختصاص مى يافت. اما بر اساس برنامه جديد از ساعت تا هم حرم نبوى براى زيارت و عبادت بانوان زائر در نظر گرفته شده است.

مسجد النبى در قلب شهر مدينه قرار دارد و علاوه بر مسجد پيامبر كه بيانگر بخش هاى مهمى از تاريخ اسلام است مرقد مطهر پيامبر اعظم (ص) و خانه آن بزرگوار و نيز خانه منسوب به حضرت فاطمه 3 در ضلع جنوب شرقى آن قرار دارد.

مسجد پيامبر كه در زمان نبى مكرم اسلام به نقلى در ابعاد در ذراع (حدود مترمربع) احداث شده بود، در دوره هاى مختلف تاريخى، از دوره خلفاى دوم و سوم و بعد از آن در دوره هاى امويان و عباسيان به مرور توسعه يافت.

مسجد النبى در دورهاى بعد نيز بارها تعمير و بازسازى شد و گنبد و مئذنه هايى بر آن اضافه شد و در سال قمرى گنبد آن را رنگ سبز زدند كه به «قبّه الخضراء» يا گنبد سبز موسوم شد.

در دو دهه اخير طرح هاى توسعه مسجدالنبى از سوى دولت عربستان سعودى در اطراف مسجد اصلى اجرا شده است. با انجام اين طرح هاى توسعه كه همچنان ادامه دارد، مساحت مسجد تاكنون به حدود هزار متر مربع و گنجايش آن به افزون بر 250000 نمازگزار افزايش يافته است.

ص: 304

اين پروژه علاوه بر توسعهصحن، شامل تونل هاى زيرزمينى و ايستگاه هاى خدماتى نيز مى شود. با اين طرح 3 هزار متر مربع بر محدودهصحن افزوده خواهد شد. براى توسعهصحن و پروژه حرم بيش از 6 ميليون ريال سعودى هزينه مى شود.

همچنين متعب بن عبد العزيز وزير امور شهردارى ها و روستاها و رييس هيأت توسعه مكه مكرمه و مدينه منوره و اماكن مقدسه به خبرگزارى عربستان گفته است: بخش هاى شمالى مسجد الحرام تقريباً 380 متر توسعه خواهد يافت و براى تردد افراد، تونل هايى احداث خواهد شد.

ص:305

ص:306

ص: 307

معمولًا جلو در مسجد پر از فضولات حيوان و انسان بود و هنگام ورود بايد با احتياط حركت مى كرديم كه لباسمان نجس نشود! آب در تمام شهر و محدوده مسجد، به سختى پيدا مى شد. آب خوردن را بايد از سقّاهاى دوره گرد مى خريديم. چاه زمزم در محيطى خاكى بود و مردم براى كشيدن آب از چاه از سطل استفاده مى كردند. مساحت اطراف چاه هم بسيار كم بود و به همين علت حضور در كنار چاه، با وجود جمعيت فراوان، بسيار مشكل بود.

كفِ حياط مسجدالحرام مثل امروز يكدست وصاف نبود، بلكه از شبستان كه به سمت كعبه حركت مى كرديم، در فواصل مختلف، پله هايى بود كه شيب اين حياط را تنظيم كرده بود. فقط اطراف خانه كعبه به شعاع حدود 15 متر پله وجود نداشت كه زائران بتوانند به راحتى طواف كنند، اما وقتى تعداد زائران بيشتر مى شد، طواف به محدوده پله ها كشيده مى شد و زائران با مشكل مواجه مى شدند. چندسال بعد، پله هاى مكرّر را كم كردند تا اين كه امروز پله ها همه به مرز شبستان وصحن محدود شده است.

ما با همان اتوبوس ها به مدينه مى رفتيم و حدود دو شبانه روز در راه بوديم؛ زيرا هوا بسيار گرم بود و ما ناچار بوديم فقط شب ها حركت كنيم. مدينه آن روز بسيار كوچك بود. پايان قبرستان بقيع، پايان مدينه بود و بعد از آن، فقط چند خانه پراكنده به چشم مى خورد. آن روزها درهاى قبرستان باز بود و زائران تا دو مترى قبور ائمه بقيع مى رفتند. فقط هنگام ظهر، كه هوا بسيار گرم بود، درها را مى بستند.

فضاى اطراف ضريح رسول الله (ص) به همين شكل بود، اما شبستان هاى اطراف، موجود نبود؛ يعنى هنگام خروج از مسجد مغازه ها به چشم مى خوردند، به تدريج مغازه ها را خريدند و شبستان درست كردند تا مسجدالنب D ى به شكل فعلى درآمد.

در مسجدالنبى، ضريح كاملا ديده مى شد، پرده هاى بزرگ و قفسه هاى قرآن وجود نداشت، منبر رسول الله (ص) به اين بلندى نبود، چند پله بر آن افزودند و آن را نسبت به سابق بيشتر تزيين كردند. در فاصله ميان حرم و بقيع، مغازه ها و

ص: 308

خانه هاى قديمى بود. از بقيع كه بيرون مى آمديم، از يك خيابان به عرض 16 متر و مغازه ها و خانه ها مى گذشتيم تا به در جبرئيل مى رسيديم. تمام خانه ها و مغازه ها را به تدريج خراب كردند و بهصورت امروزى درآوردند. (منبع: پايگاه اطلاع رسانى حج)

ص: 309

تعداد زائران ايرانى) از ايران به سوى عربستان بارگيرى مى شود كه اين اقدام براى اولين بارصورت مى گيرد. در سال هاى گذشته معمولًا دام ها عمدتاً از كشور چين وارد مى شده است. ايران هر ساله دام هاى ذبح شده خود را به كشور باز مى گرداند.

همچنين سرپرست طرح توزيع گوشت هاى قربانى حج در بانك اسلامى گفت: اين بانك تلاش مى كند گوشت هاى قربانى حج سال جارى را در كشور جهان توزيع كند. احمد عارف اظهار داشت:

بانك اسلامى در ذبح هزار راس گوسفند و هزار گاو و شتر طى روزهاى تشريق مشاركت داشته است. بانك اسلامى سعى خواهد كرد گوشت دام هاى قربانى امسال طى ماه هاى آتى با هماهنگى مؤسسه خيريه داخل عربستان به مؤسسات خيريه بين المللى ارسال شود. وى گفت: هماهنگى هاى لازم جهت رساندن گوشت هاى قربانى با دولت هاى كشور مورد نظرصورت گرفته و طى شش ماه آتى اين گوشت ها توسط كشتى و هواپيما ارسال خواهند شد. گوشت هاى قربانى تا زمان ارسال در سردخانه هاى بزرگ جده نگهدارى مى شوند.

ص:310

كند به مقايسه حج در گذشته و مناسك حج در دنياى مدرن امروز پرداخته و گفته است: تعداد زائران در گذشته از چند هزار فراتر نمى رفت، اما هم اكنون ما بيش از دو ميليون زائر داريم.

ص:311

ص: 312

به 899806 مشترك، مشاعر مقدس به 000/ 442/ 5 مشترك و مدينه منوره به 655000 هزار مشترك افزايش يافته است.

شركت مخابرات عربستان همچنين با نصب دكل هاى بيشترى به افزايش پوشش خطوط تلفن همراه در تونل هاى شهر مكه و نيز در مدينه منوره و مناطق اطراف حرم نبوى اقدام كرده است. اين گزارش حاكى است، همچنين با نصب تلفن هاى امداد در همه اتوبان ها امكان برقرارى تماس ميان زائران، دستگاه هاى امنيتى و خدماتى عربستان ميسر شده است. امسال يك و نيم ميليون نفر زائر خارجى و حدود هزار نفر از اتباع عربستان سعودى در مناسك حج شركت كرده اند.

ص: 313

9 تا 11صبح و پس از اقامه نماز عصر تا نه شب براى خدمت رسانى به زائران بيت الله الحرام تلاش مى كنند.

ص: 314

هستند به چشم مى خورند. اين در حالى است كه در كشور فرانسه هيچ محدوديتى براى تعداد زائران وجود ندارد و قانون عربستان براى تعداد زائران كشورهاى اسلامى (براى هرصدهزار جمعيت فقط 1000 ويزا) شامل فرانسه نمى شود.

ص:315

ص:316

ص: 317

ساله اين ميهمانان زائر را از قاره هاى ويژه اى انتخاب مى كنيم تا به تعداد زيادى از مسلمانان قسمت هاى مختلف دنيا براى انجام مناسك حج كمك كنيم. وى افزود: برخى مهمانان پادشاه در سال جارى از كشورهاى شرق آسيا مانند ژاپن، فيليپين، اندونزى و چين بودند.

دكترعبدالله على الدين مدير اجرايى برنامه مهمانان پادشاه عربستان نيز در اين رابطه گفت: ملك عبدالله درصدد است تا هر ساله بيش از يك هزار ميهمان را از كشورهاى مختلف داشته باشد تا اتحاد اسلامى و تقويت دين اسلام عملى شود. وى گفت: در سال جارى در بين مهمانان پادشاه 155 زن بودند كه در بين آن ها يك روزنامه نگار استراليايى، يك فرمانده پليس از اندونزى و يك فعال حقوق بشر از ژاپن و يك قاضى از هنگ كنگ حضور داشتند.

محمود احمدى نژاد رييس جمهوى اسلامى ايران نيز درحج امسال در بين ميهمانان ويژه پادشاه عربستان حضور داشت.

ص:318

بنا به گزارش پايگاه اطلاع رسانى محيط: بازار عربستان طى سال هاى آينده پناهگاه امنى براى حمايت از شركت هاى تجارى منطقه و جهانى در فراز و نشيب هاى بازار تجارى جهان خواهد بود.

گفتنى است بانك هاى عربستان با استفاده از سود اين سرمايه گذارى ها، وام هاى 25 ساله بدون بهره به متقاضيان مى دهند.

ص: 319

از سوى ديگر، «محمد دسوقى»، استاد الهيات اسلامى دانشكده دارالعلوم دانشگاه الأزهر نيز در اين باره گفت: اسلام دين علم است و در آموزه هاى دين اسلام نمى توان موردى يافت كه در آن مسلمانان را از پيشرفت و استفاده از فن آورى هاى جديد در زمينه تبليغات اسلامى منع كرده باشد.

ص:320

همچنين بر اساس اعلام مخابرات عربستان سعودى در روز عرفه ميليون ارتباط تلفن همراه و ثابت از سوى زائران كشورهاى مختلف انجام گرفته است كه اين ميزان نسبت به سال گذشته شش درصد افزايش دارد.

ص:321

ص:322

ص:323

ص: 324

2. تلاش در عمق بخشيدن به مناسك حج به مثابه الگوى حج متعالى.

3. فرهنگ سازى حول محور ارزش هاى معنوى در جامعه و حركت به سمت جامعه ايده آل اسلامى.

4. كمك به همگرايى ملّى و گسترش انسجام اسلامى.

ص: 325

مناسك و بازگشت به ايران پيش بينى شود.

علاوه بر اين بايد برنامه ريزى به گونه اى باشد كه فعاليت هاى فرهنگى در سال هاى آتى موجب تكميل و هم افزايى برنامه هاى سال جارى باشد.

2. با عنايت به تفاوت سطوح علمى- منشى، روحى و رفتارى حجاج (و ساير مخاطبان فعاليت هاى فرهنگى) لازم است برنامه ها حتى المقدور بهصورت تفكيكى طراحى و اجرا شود تا ضمن افزايش بهره ورى برنامه ها، ضريب رضايت مندى حجاج از برنامه ها بالا رفته و دلزدگى و بى رغبتى تا حدّ ممكن بهصفر برسد.

3. نظر به نامگذارى سال 86 از سوى مقام معظم رهبرى (مدّظلّه العالى) به سال وحدت ملّى و انسجام اسلامى، مراسم پر شكوه حج امسال، بايد نمايان تر از هر سال تجلّى بخش وحدت، انسجام و يكپارچگى و همدلى كليه حجاج ايرانى باشد و هيچ گونه تهافت و تناقض در برنامه هاى اجرايى از سوى كاروان ها نبايد مشاهده شود.

ص: 326

5. زائران ايرانى مقيم خارج از كشور.

طبقه دوم: شامل گروه هاى زير مى باشد:

1. روحانى و معين و معينه.

2. مديران و عوامل اجرايى كاروان ها

3. كارگزاران ستاد.

4. كارگزاران آژانس ها.

طبق سوم: شامل گروه هاى زير:

1. زائران غير ايرانى (هم به لحاظ ملّيت و هم به لحاظ مذهب قابل گروه بندى مى باشند)

2. مردم مكّه، مدينه و جدّه.

3. مسئولان دولتى عربستان.

بديهى است تعريف و اجراى هر گونه فعاليت فرهنگى براى گروه هاى دوازده گانه فوق با رعايت ويژگى ها، نيازها، انگيزه ها وعلايق و ضرورت هاى هر يك از گروه ها باشد و از اين رو انتخاب گروه هاى هدف براى فعاليت هاى فرهنگى بعثه، با توجه به ظرفيت و آمادگى بعثه بايدصورت گيرد.

ص: 327

بديهى است موضوع محورى سالانه كه در ابتداى سال از سوى مقام معظم رهبرى (مدّظله العالى) اعلام مى شود، به عنوان يك محور اساسى مدّ نظر خواهد بود و از اين رو سهم قابل توجهى از برنامه هاى فرهنگى براى پرداختن به موضوع «اتحاد ملّى و انسجام اسلامى» بايد در نظر گرفته شود.

ص:328

ص: 329

- تاريخ اسلام به تناسب اماكن مورد زيارت.

- سيره پيامبر (ص)، حضرت زهرا (عليها السلام) و ائمه معصوم (عليهم السلام)

- مهدويت.

2- 2. روخوانى و ختم قرآن: روحانيون كاروان ها، حجاج و زوار را به اهميت و فضيلت قرائت و ختم قرآن، خصوصاً در ايام حضور در مكّه و مدينه و بالاخص در مسجدالحرام و مسجدالنبى تذكر دهند و برنامه روخوانى براى كم سوادان و ختم كامل قرآن براى باسوادان را در طول ايام اقامت در مكّه و مدينه برنامه ريزى و اجرا نمايند.

2- 3. مسابقات فرهنگى: به منظور ارتقاى اطلاعات و آگاهى و ايجاد و حفظ نشاط حجاج و زوار و بهره گيرى مناسب از فرصت ها، برگزارى مسابقات فرهنگى كارساز خواهد بود. مسابقات مى تواند از محورهاى زير با توجه به فرصت هاى ممكن و رعايت حال مخاطبان انتخاب شوند:

- حفظ قرآن (جزء، آيات يا سوره هاى معين)

- حفظ روايات در موضوعات معين و با معرفى متن و منبع مشخص.

- تهيه روزنامه ديوارى، بروشور، متون ادبى، خاطره نويسى، گزارش نويسى از سفر.

- كتاب خوانى با معرفى متون مناسب با شرايط حال و مقام.

2- 4. ميثاق نامه: در هنگام وداع با مكّه، مسجدالحرام و كعبه مباركه، نيز در هنگام وداع با مدينة النبى و فراق با رسول الله (ص) حجاج و زوار با ربّ البيت و با نبى اكرم (ص) بر پايدارى و پيروى هر چه خالصانه تر و عميق تر بر راه روشن اسلام ناب محمدى (ص) در ابعاد فردى و اجتماعى و جهات معنوى- روحى و رفتارى- منشى پيمان ببندند. بعثه مقام معظم رهبرى (مدّظله) متن دو پيمان نامه را تدوين كرده و در اختيار كاروان ها مى گذارد تا يكايك حجاج و زوار درصورت آمادگى در هنگام وداع قرائت كرده و ميثاق روز الست را در ام القراى زمين و در پيشگاه پروردگار و حبل الله المتين تحكيم بخشند.

2- 5. تهيّه تراكت ها: تراكت هاى موضوعى، وسيله سريع، راحت، سهل الوصول و ارزان براى تذكر موقعيت ها، ايام، مناسبت ها و توجه دادن به وظايف مختلف حاجى و

ص: 330

زائر و رعايت همسفرى و همنشينى و ... مى باشد كه امكان تدارك آن در همه كاروان ها وجود دارد.

2- 6. كتابچه ها و بروشورها: به اهتمام بعثه مقام معظم رهبرى كتابچه ها و بروشورهاى موضوعى متنوع، همچنين جزوه راهنماى معنوى حجاج تهيه و تدوين شده و جهت استفاده در مناسبت ها و موقعيت هاى مختلف در اختيار كاروان ها گذاشته مى شود.

ص: 331

برنامه هاى فرهنگى بعثه، محورهاى زير را در برنامه هاى خود براى غير ايرانيان؛ اعم از حجاج و زوار ساير كشورها، مردم شهرهاى مكّه، مدينه و جدّه و كارگزاران حج عربستان مورد توجّه قرار دهد:

4- 1. مناسبت سال يعنى انسجام اسلامى و عطف توجّه عموم مسلمين به ضرورت همگرايى، همدلى و اخوت اسلامى در جهت بازگشت دوران مجد، عظمت و سرورى مسلمين.

4- 2. نقشه هاى استكبار جهانى در جهت اسلام ستيزى، خصوصاً توطئه فتنه افكنى مذهبى در جهان اسلام و سرمايه گذارى آنان براى تقويت گرايش هاى تندرو و متعصب كه به منظور برادركشىصورت مى گيرد.

4- 3. بيان و بررسى بيدارى اسلامى و رويكرد گسترده و پر قدرت مردم در كشورهاى اسلامى به سمت ايدئولوژى اسلامى به عنوان تنها راه عزّت و اقتدار مسلمين و تنها چاره نابسامانى هاى سياسى، اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى جوامع مسلمان.

4- 4. بيان و بررسى ديدگاه هاى جمهورى اسلامى ايران در رابطه با مسائل مختلف جهانى، خصوصاً مسائل مربوط به جهان اسلام و بالاخص قدس شريف.

4- 5. معرفى موفقيت هاى درخشان نظام اسلامى در عرصه هاى مختلف سياسى، اجتماعى، علمى وصنعتى.

ص: 332

رازها و اسرار آفرينش، بندگى و وارستگى و كمال بينديشند.

5- 3. بازديدهاى ويژه: بازديد جوانان از اماكن تاريخىصدر اسلام به خصوص برخى مكان ها كه در ديدارهاى عمومى كمتر مورد توجّه است، براى آنان جذاب و درس آموز است. روحانى كاروان با تدارك اين برنامه و آشناسازى جوانان با نكات تاريخى، اخلاقى و معنوى مرتبط با آن اماكن، بهره فراوانى را در اختيار جوانان مى گذارد.

5- 4. جلسات اختصاصى: براى همه گروه هاى پنج گانه طبقه اوّل (يعنى حجاج ايرانى) بهصورت گفتگو و پرسش و پاسخ بهره اى دو جانبه بين روحانى كاروان و حج گزاران در پى خواهد داشت. روحانى با دغدغه ها، مسائل، مشكلات و نيازهاى خاص گروه ها آشنا مى شود و حجاج ضمن دريافت توضيح و پاسخ نسبت به برخى مسائل خود، حسّ مثبتى نسبت به روحانى به خاطر اهتمام ويژه اش پيدا خواهند كرد و طبيعتاً ضريب رضايت مندى بالا خواهد بود.

ص: 333

2 شب خاطرهشوراى فرهنگيعموم زائرانتا پيش از اعزامبه منظور ايجاد آمادگى روحى و تقويت و تعميق باورداشت هاى دينى مناسب است با دعوت از چهره هاى معنوى و موفق شهر و ترجيحاً از اعضاى كاروان و برپايى برنامه فرهنگى شبانه به عنوان شب خاطره، تجربه هاى مربوط به امدادها، لطف ها، و عنايت هاى الهى در زندگى و توفيقات و پيشرفتهايى كه با مدد الهى به دست آمده است و نيز شرح حال بزرگان اخلاق و عرفان بيان گردد. 3 راه زندگيمعاونت آموزش و پژوهشعموم زائرانتا پيش از اعزامتهيه جزوه اى حاوى 20 آيه و 20 حديث از راهنمايى هاى قرآن و سنت درباره جايگاه دين و آموزه هاى دينى در دستيابى به سعادت و خوشبختى و ارائه به زائران براى مطالعه. مناسب است اين جزوه با سخنان بزرگان و حكايات اهل معنويت و اخلاق غنى سازى شود.

4 نمايشگاه كتابشوراى فرهنگيعموم زائرانآبان ماهبرپايى نمايشگاهى كوچك و با كيفيت از كتابهاى مرتبط با آداب و اسرار حج و زيارت، تاريخ مكّه ومدينه، سيره پيامبر (ص)، ائمه:، و حضرت زهرا 3، و شخصيت هاى اسلامى مدفون در مكّه و مدينه و نيز در موضوع محورى برنامه هاى سال 86 يعنى «جايگاه و نقش دين در زندگى» و «اتحاد و انسجام اسلامى» و همچنين بحث هاى اخلاق و عرفان اسلامى راهگشاى مناسبى براى معرفت يابى هر چه بيشتر حجاج مى باشد.5 سخنرانيروحانى ومعينعموم زائراندر تمام مراحلانجام سخنرانى در موضوعات مرتبط با حج خصوصاً اسرار و آداب حج و زيارت و موضوعات محورى برنامه هاى فرهنگى سال 86 با رعايت كيفيت و پرهيز از پرگويى از ضروريات است. لازم است براى انجام سخنرانى، اعضاى كاروان به گروه هاى مخاطب مختلف (جوانان، تحصيل كردگان، عموم و بانوان) تقسيم شوند تا بهره بردارى كافىصورت گيرد.

ص: 334

6 راهنماى معنوى حجمعاونت آموزش و پژوهشعموم زائراناين راهنما در قالب يك كتابچه تدوين شده و جهت بهره بردارى عموم حجاج در اختيار كاروان ها گذاشته خواهد شد. 7 معرفى كتابمعاونت آموزش و پژوهشنخبگانتا پيش از اعزامفهرستى از بهترين و مناسبت ترين كتابهاى اخلاقى و عرفانى متناسب با موضوعات محورى سال و مباحث مرتبط با سفر معنوى حج از سوى معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى به منظور اطلاع رسانى در اختيار كاروان ها گذاشته مى شود. 8 معرفى سايت هاى دينيمعاونت آموزش و پژوهشنخبگانتا پيش از اعزامفهرستى از سايت هاى دينى غنى به منظور آشنايى و بهره بردارى زائران علاقمند و تحصيلكرده در قالب يك DC تهيه شده كه در اختيار كاروان ها گذاشته مى شود. 9 جلسات گفتگو و پرسش و پاسخروحانى كارواننخبگانهمه زمانهانياز افراد نخبه و تحصيلكرده فراتر از ارائه بحث در قالب سخنرانى است. لازم است روحانيون محترم كاروان ها با ايجاد حلقه هاى گفتگو و پرسش و پاسخ در حلّ اشكالات، ابهامات، و شبهات فكرى- معنوى آنان داشته باشند. 10 ارتباطصميمانه و مستمرروحانى كارواننخبگانهمه زمانهابرقرارى و حفظ ارتباطصميمانه و دوستانه با تحصيلكردگان و نخبگان هم موجب رشد و غناى باورداشت ها و معنويات آنان مى شود و هم به طور چشمگيرى در بهبود وضعيت دينى- معنوى جامعه تأثير گذار است. 11 سخنرانى ويژهروحانى، معين و معينهبانوانهمه زمانهاارائه سخنرانى با مباحث مرتبط با بانوان در جلسات خاصّ آنان در زمينه هايى چون راه تقرّب بانوان به خدا، رمز موفقيت زنانصاحب نام خصوصاً بانوان نامدارصدر اسلام، جهاد بانوان، حجاب و عفاف

ص: 335

12 مراسم عباديمعينه كاروانبانوانهمه زمانهابرگزارى مراسم دعاى كميل، زيارت گروهى همراه با بيان معارف و آداب و اسرار حج و زيارت و تذكرات اخلاقى- رفتارى و رعايت شئون اسلامى زن مسلمان در اماكن زيارتى- عبادى و اجتماعى مكّه و مدينه 13 ارتباطصميمى و مستمرمعينه كاروانبانوانهمه زمانهابه شرح رديف 10 14 ديدار با بانوان نمونهمعينه كاروانبانوانتا پيش از اعزامديدار با چهره هاى موجه، موفق و معنوى سرشناس از بين بانوان (درصورت وجود در شهر و محلّه) گفتگو درباره راز موفقيت آنان تأثير مثبت در روح و روان بانوان زائر دارد.

15 سخنرانى ويژه روحانى معينجوانانهمه زمانهالازم است براى جوانان حاضر در كاروان با عنايت به حساسيت ها و علايق آنان، سخنرانى مستقل ارائه شود. در اين سخنرانى ها كه به مباحث مرتبط با حج و زيارت و موضوع محورى برنامه خواهد بود، معنويت گرايى جوانان و روح پرسشگرى آنان مورد توجه قرار گيرد.61 معرفى كتابمعاونت آموزش و پژوهشجوانانتا پيش از اعزامبه شرح رديف 717 ارتباطصميمى و مسمترروحانى و معينجوانانهمه زمانهابه شرح رديف 8110 ديدار با جوانان نمونهروحانى و معينجوانانتا پيش از اعزاممشابه رديف 9114 جلسات اخلاقبعثه و سازمان حجكارگزاران حجهمه زمانهابا عنايت به ضرورت تهذيب اخلاق و حفظ طهارت روحى، لازم است جلسات هفتگى اخلاقى، بهره گيرى از اساتيدصاحب نام و چهره هاى شناخته شده اخلاق قبل و حين سفر براى همه كارگزاران حج برگزار شود.

ص: 336

20 كارگاه هاى آموزشيبعثه و سازمان حجكارگزاران حجتا پيش از اعزامبرگزارى كارگاه با موضوع مديريت، آسيبها و آفتهاى كارگزارى و ... 21 مراسم تجليل از پيش كسوتانبعثه و سازمان حجكارگزاران حجقبل يا بعد از اعزامتقدير و تجليل از كارگزاران پيش كسوت ضمن ارج گذاشتن به تلاش هاى خالصانه آنان، موجب تشويق ساير كارگزاران شده و فرصتى براى انتقال تجارب ارزشمند آنان به نيروهاى جوان تر مى شود. 22 انتشار نشريه ويژه بعثه و سازمان حجكارگزاران حجهمه زمانهاتدوين نشريه ويژه اى براى ارائه مباحث معرفتى، اخلاقى مورد نياز و نيز اطلاع رسانى به موقع ضرورى است 23 جلسات اخلاق معاونت امور روحانيون روحانيون و معينه اه مه زمانهابه شرح رديف 19 24 كارگاه هاى آموزشى معاونت امور روحانيون روحانيون و معين ها تا پيش از اعزام به شرح رديف 20 25 مراسم تجليل از پيش كسوتان معاونت امور روحانيون روحانيون و معين هاقبل يا بعد از اعزام مشابه رديف 21 26 راهنماى فرهنگى موسم معاونت امور روحانيون روحانيون و معين ها تا پيش از اعزام تدوين و تنظيم كتابچه اى حاوى كليه مسائل اخلاقى كه قبل، حين و بعد از سفر در ارتباط با انجام مناسك، زيارت و مسائل پيرامونى.

ص: 337

ص: 338

5/ همايش تجليل از مناديان وحدت/ معاونت بين الملل بعثه مقام معظم رهبرى/ فرهيختگان جهان اسلام/ ايام موسم/ در تكريم و بزرگداشت از شخصيت بزرگ اسلامى كه در راه وحدت امت اسلامى مجاهدت كردند، مناسب است، همايش تجليل از مناديان وحدت در بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شود.

6/ گردهمايى بزرگ وحدت/ بعثه مقام معظم رهبرى/ كليه ايرانيان/ ايام موسم/ با حضور شخصيت هاى كشورى حاضر در موسم حج و به منظور تعميق وحدت ملى و اسلامى در بين كليه حجاج ايرانى، جا دارد اقدام به گردهمايى و همايشى در اين خصوص صورت گيرد.

7/ سخنرانى ويژه/ روحانى، معين و معينه/ بانوان/ ايام موسم/ به شرح رديف 11 از جدول شماره 1.

8/ سخنرانى ويژه/ روحانى و معين/ جوانان/ ايام موسم/ به شرح رديف 15 از جدول شماره 1.

9/ سخنرانى ويژه/ روحانى و معين/ نخبگان/ ايام موسم/ درباره نقش خواص در اسلام و رسالت خواصّ در برابر تحولات و تغييرات جامعه اسلامى.

10/ ميثاق نامه/ معاونت آموزشى و پژوهشى و شوراى فرهنگى/ عموم زائران/ هنگام وداع در مكه و مدينه/ در هنگام وداع با مكه و مدينه، و در حال ابتهال به درگاه احديت و عرض ارادت به پيشگاه پيامبر اكرم (ص)، متن ميثاق نامه اى كه از سوى معاونت آموزشى و پژوهشى بعثه تهيه شده و در اختيار كاروان ها قرار مى گيرد، قرائت مى شود و هريك از زائران در صورت آمادگى ذيل آن را امضا كرده نزد خود نگه مى دارد.

11/ جلسات اخلاق/ معاونت امور روحانيون/ روحانيون و معين ها/ در مدينه و مكه/ با استفاده از حضور چهره ها و علما و اساتيد اخلاق حاضر در ايام موسم حج، جلسات معنوى اخلاقى براى روحانيون كاروان ها و معين ها در نظر گرفته شود.

اين جلسات اگر با برنامه پرسش و پاسخ توأم شود، بهره مضاعفى خواهد داشت، از اين طريق روحانيون مى توانند مسائل اخلاقى مختلفى كه در ارتباط با اعضاى كاروان مواجه بوده اند، مطرح و پاسخ يابى كنند.

ص: 339

12/ شب خاطره/ معاونت امور روحانيون/ روحانى و معين/ در شب هاى پايانى موسم/ در يكى از شب هاى پايانى حضور در سرزمين وحى، برگزارى شب خاطره براى بيان خاطرات و تجارب شنيدنى روحانيون و معين ها براى يكديگر مفيد و مؤثر است.

13/ درس اخلاق/ بعثه و سازمان حج/ كارگزاران/ به صورت هفتگى/ برگزارى جلسات درس اخلاق در طول ايام اقامت در سرزمين وحى با استفاده از اساتيد و چهره هاى اخلاقى حاضر در موسم، براى مديران و كارگزاران بسيار سازنده و تأثيرگذار است.

14/ جلسه آسيب شناسى اجرايى حج/ بعثه و سازمان حج/ كارگزاران/ در طول ايام موسم/ اين جلسه كه با حضور مسؤولان بعثه و سازمان حج برگزار مى شود، مديران و كارگزاران به بيان مسائل و مشكلات اجرايى حج مى پردازند و كارشناسان و مسؤولان پس از بررسى به ارائه راهكارهاى اصلاح مبادرت مى ورزند.

15/ معرفى كارگزار نمونه/ بعثه و سازمان حج/ كارگزاران/ در پايان موسم/ معرفى كارگزار نمونه كه پيش از اين در هنگام مراجعت به ايران و با فاصله زمانى چندماهه صورت مى گرفته، مناسب است در ايام موسم و در روزهاى پايانى در سرزمين وحى برگزار شود تا تأثيرگذارى آن مضاعف شود.

ص: 340

عنايت كنند. خلاصه و گزيده اى از برنامه هاى مذكور به شرح زير است:

با تكيه بر الطاف و عنايات بيكران الهى و اميد به هدايت هاى خاصّه امام زمان [و به منظور ايجاد انسجام و وحدت رويه و فراهم آوردن امكان بهره بردارى بهينه از فرصت هاى ارزشمند و بى بديل سفر معنوى حج، برنامه هاى فرهنگى كه با پيشنهاد شوارهاى فرهنگى كاروان ها و تصويب معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى پيش بينى شده، به شرح ذيل ابلاغ مى گردد:

ص: 341

موسم حج، مورد توجه قرار گرفته و برنامه مناسب از قبل پيش بينى شود.

جهت آشنايى هر چه بيشتر زائران با مفاهيم متعالى ادعيه، زيارات و مناجات ها به ويژه دعاى كميل، دعاى ندبه، دعاى عرفه، زيارت جامعه كبيره، دعاى مكارم الاخلاق و ... برنامه ريزى مناسب و متنوع در طول سفر پيش بينى شود. قرائت دعاها و زيارت ها، بيان مفاهيم، گزينش فرازهايى از دعاها بهصورت تراكت و برگزارى مسابقه؛ از جمله برنامه هاى قابل اجرا مى باشد.

برنامه ريزى مناسب براى بهره گيرى هر چه بيشتر از كلام وحى و انس و الفت با آن، براى همه سطوح (در قالب روخوانى، حفظ، بيان مفاهيم، مسابقات قرآنى و ...) ضرورى است. در اين رابطه شناسايى افراد آشنا و فعال در اين عرصه از بين اعضاى كاروان و بهره گيرى از آنان در تدوين و اجراى برنامه ها، كمك شايانى در رونق هر چه بيشتر برنامه ها خواهد كرد.

شوراهاى فرهنگى نسبت به شناسايى افراد كه به زبان هاى خارجى آشنايى كامل دارند و معرفى آنان به ستاد مركزى بعثه اقدام نمايند تا در زمينه هاى مناسب از وجود آنان بهره گر فته شود.

با توجه به تنوع زائران به لحاظ سطح سواد، تحصيلات، علايق و آگاهى ها، لازم است برنامه ريزى فرهنگى حداقل در چهار بخش «جوان»، «نخبگان و فرهيختگان»، «بانوان» و «عموم» طراحى و اجرا شود.

با الهام از سيره اخلاقى اصحاب رسول الله (ص) و برادرىِ آنان، جهت اصلاح و تقويت فرهنگى عمومى، رعايت حقوق ديگران، پايبندى به احكام الهى و نهادينه كردن آداب معاشرت اسلامى خصوصاً حُسن خلق، فتوّت و جوانمردى،صداقت و امانت دارى، در سطح كاروان، در همه اماكن عمومى و اماكن مقدس و مشاهد مشرف اقدام شود و تبليغات لازم و تذكرات مكرر در سخنرانى هاصورت گيرد. در همين ارتباط برخورد شايسته زائران ايرانى با برادران و خواهران مسلمان ساير كشورها از اهميت ويژه اى برخوردار است.

جلب مشاركت زائران براى خدمت داوطلبانه و مشتاقانه به همسفران به خصوص

ص: 342

كهن سالان، بيماران و ناتوانان در قالب «طرح احسان» پيگيرى شود و زمينه هاى فرهنگى براى استقبال زائران فراهم گردد.

ساختمان هاى محل گردهمايى و آموزش زائران در ايران و محل استقرار در مكه و مدينه به شكلى وزين، زيبا و الهام بخش با پيام ها، تصاوير، طرح ها، پوسترها و تراكت هاى متناسب با فضاى معنوى حج و زيارت آراسته گردد. در اين مورد، از رقابت هاى ناسالم و فرساينده با ساير كاروان ها و افراط و تفريط پرهيز گردد.

با تشكيل مستمر جلسات گروه ارشاد و تشويق و حمايت از آن ها، زمينه مشاركت فعال آن ها در برنامه هاى فرهنگى فراهم آيد.

با پيگرى و مشاركت گروه ارشاد براى آن دسته از زائرانى كه علاقه مند به آشنايى با اماكن تاريخىصدر اسلام؛ از جمله جبل النور، جبل ثور، حديبيه، شهداى فخ و ... مى باشند، برنامه ريزى مستقلصورت گيرد. در اين موارد هماهنگى با مسئولان مربوطه الزامى است.

به منظور حضور پر نشاط زائران در نمازهاى جماعت مسجدالحرام و مسجدالنبى (ص) و بهره گيرى از اين فرصت براى انجام وظيفه در راستاى انسجام اسلامى و تقويت اخوّت اسلامى، با مشاركت گروه ارشاد تبيين و توجيه شود و فرهنگ سازى لازمصورت گيرد.

بررسى رعايت قوانين و مقررات كشور ميزبان و تدابير لازم از سوى گروه ارشاد تدوين و پيشنهاد شود.

رعايت پوشش و حجاب مناسب و مراقبت از رفتارهاى اجتماعى و حفظ جايگاه، شأن و منزلت و ارزش والاى زائران ايرانى در جامعه بزرگ جهان اسلام، به طور مستمر تذكر داده شود.

برنامه ريزى و تشويق زائران براى مشاركت فعّال در مراسمى كه از سوى بعثه مقام معظم رهبرى (مد ظلّه) تشكيل مى گردد و دعوت از شخصيت هاى علمى و فرهنگى بعثه براى حضور و سخنرانى در كاروان ها مورد اهتمام قرار گيرد.

برنامه هاى تنظيمى در طرح جامع فرهنگى حج تمتع 86، مبناى ارزيابى عملكرد

ص: 343

فرهنگى كاروان ها بوده و ميزان اهتمام شوراهاى فرهنگى نسبت به اجرايى كردن برنامه ها مورد توجه بعثه خواهد بود. از اين رو گزارش مكتوب اجراى هر برنامه با تأييد روحانى و مدير كاروان به دفتر معاونت آموزش و پژوهش بعثه در مكه و مدينه گزارش شود و دلايل عدم توفيق نيز كتباً ارائه گردد.

از برگزارى برنامه هايى كه در شوراى فرهنگى هر كاروان به تصويب رسيده ولى در طرح جامع فرهنگى ذكر نشده، گزارشى تهيه و به دفتر معاونت آموزش و پژوهش در مكه و مدينه ارائه شود.

با اعتماد و احترامى كه بعثه مقام معظم رهبرى به كليه اعضاى محترم شوراى فرهنگى و ديگر مجريان برنامه هاى فرهنگى دارد، محور ارزيابى فعاليت ها بر پايه روش «خودارزيابى» مى باشد كه بر اين اساس اعضاى محترم شوراهاى فرهنگى، نظر خود را نسبت به نحوه و كيفيت اجراى هر يك از برنامه ها از طريق فرم هاى ارزشيابى كه در اختيار شوراها گذاشته مى شود، اظهار مى دارند. بديهى است برآيند نظرات ارائه شده، مبناى داورى نسبت به نحوه اجراى برنامه ها بوده و در اصلاح و بهبود برنامه هاى سال هاى آينده مبناى عمل قرار مى گيرد.

شوراهاى فرهنگى، برنامه هاى بديع و ابتكارى و تجارب ارزنده خود را جهت بهره بردارى و تعميم به ساير كاروان ها به ضميمه گزارش عملكرد در اختيار معاونت آموزش و پژوهش قرار دهند.

تهيه عكس و فيلم از نمونه فعاليت ها، برگزارى جلسات و اجراى برنامه ها و ارسال يك نسخه از آن ها، تأثير مثبتى در ارزيابى عملكرد شوراها دارد.

از آنجا كه حج، تمرين زندگى ديندارانه و الهى است، فراهم آوردن زمينه بقا و استمرار دستاوردهاى معنوى حج امرى ضرورى است. حفظ ارتباطصميمى و برادرانه ميان عموم زائران و اعضاى شوراها بعد از موسم حج به عنوان راهكار استمرار دستاوردها لازم است. از اين رو شوراها با مشورت و همفكرى، راهكارهاى تعامل مستمر اعضاى كاروان را پس از پايان موسم به ويژه از طريق تشكيل گروه ارشاد در ايران شناسايى و اجرايى كنند.

ص: 344

به منظور ثبت و ضبط حالات و رخدادهاى معنوى و ارزشى سفر معنوى حج و زيارت، شوراهاى فرهنگى تمهيدات لازم براى تشويق زائران به سفرنامه نويسى و خاطره نويسى را فراهم كنند.

ص: 345

در رابطه با ايراد سخنرانى از سوى روحانى و معين محترم كاروان كه از ضروريات هر كاروان است و به طور مرتب در مواقع و زمان هاى مختلف قبل و حين سفر انجام مى شود، لازم است اين نكته مورد توجه قرار گيرد.

با توجه به وجود طيف هاى مختلف در بين زائران، سخنرانى ها به تفكيك و با توجه به مخاطبان (جوان، تحصيل كرده، بانوان و عموم) انجام شود.

راهنماى معنوى حج با عنوان «پلى به ملكوت» شامل اعمال، عبادات، زيارات و توصيه هاى معنوى براى حجاج محترم در طول اقامت در مكه و مدينه توسط معاونت آموزش و پژوهش تدوين و منتشر و در اختيار ادارات حج استان ها قرار مى گيرد. لذا جهت بهره بردارى عموم زائران به موقع تهيه شده، در اختيار زائران قرار گيرد.

با توجه به ناكافى بودن سخنرانى (بهصورت يك سويه) در تأمين نياز معرفتى زائران تحصيل كرده و درگيرى ذهنى آنان با سؤالات، ابهامات و احياناً شبهات، لازم است جلساتى به منظور گفتگو و پرسش و پاسخ بين آنان و روحانى و معين كاروان و درصورت امكان با حضور چهره هاى علمى به عنوان ميهمان (چه در ايران و چه در مكه و مدينه) تشكيل و مباحث بهصورت دو جانبه پيگيرى شود.

لازم است تدبيرى انديشيده شود كه اين گونه جلسات خاصّ براى زائران تحصيل كرده و اهل مطالعه تشكيل شود و ضمن رعايت احترام سايرين، از حضور افراد بى سواد و يا كم سواد كه با شنيدن برخى بحث ها ممكن است دچار آشفتيگى ذهنى شوند، جلوگيرى گردد.

با توجه به نيازهاى معرفتى خاص بانوان و ضرورت سرمشق گيرى و اقتدابه الگوهاى اصيل زن مسلمان، فرصت هاى مستقلى براى تشكيل جلسه و ارائه سخنرانى براى بانوان در نظر گرفته شود. در اين برنامه ها نقش بانوان محترم معينه كاروان تأثيرگذار تر است.

در اين سخنرانى ها چهار نكته مورد توجه قرار گيرد:

يك. بيان راه هاى تقرّب بانوان به خدا، با عنايت به مضامين روايات شريفه و معرفى بانوان مقرّب و زنان نامدارصدر اسلام مورد توجه قرار گيرد؛ به خصوص آن

ص: 346

دسته از بانوان بزرگوار كه مراقد شريفه آنان در مكه و مدينه قرار دارد.

دو. لزوم اجتناب از رفتارهاى افراطى و تفريطى و توأم با خرافات و حركت هاى ناشايستى كه برخى انجام مى دهند (از قبيل دخيل بستن و ...) براى بانوان زائر تبيين شود.

سه. رعايت شئون اسلامى به خصوص حجاب، وقار و وزانت در اماكن و معابر عمومى و از جمله در گفتگو و معامله با اجانب تذكر داده شود.

چهار. تبيين نقش همسران و مادران در اصلاح و تربيت فرزندان و وسلامت خانواده و جامعه.

بانوان محترم معينه كاروان ها به مساعدت رؤساى شواراها، برنامه ديدار با بانوان نمونه را در ايران پيگيرى نمايند. در اين برنامه ديدار با آن دسته از بانوان موجّه و سرشناس مدّ نظر است كه ضمن التزام به موازين اخلاقى و شرعى، موفقيت هاى بزرگى در زندگى به دست آورده اند. هدف در اين برنامه، تقويت باورداشت هاى الهى بانوان، توجه به نقش معنويت در همه ابعاد و شئون زندگى و ايجاد آمادگى روحى براى سفر معنوى حج است.

درصورتى كه در بين اعضاى كاروان تعداد قابل توجهى جوان حضور دارد، به طور مستقل مورد توجه شورا قرار گرفته و برنامه هاى ويژه براى آنان تدارك شود؛ از جمله چهار نكته در سخنرانى ها مورد توجه قرار گيرد:

اول: توجه به نياز جوانان به معنويت گرايى و عرفان. در اين رابطه هشدار نسبت به جريان هاى شبه عرفانى و انحرافى وارداتى و حلقه ها و محافل درويشى ضرورى است و تلاش شود معنوت و عرفان ناب اهل بيت: به شكل مؤثر و مستدل معرفى شود.

دوم: رعايت منطق و بيان ساده، روان وصميمى پرهيز از بحث هاى خشك، غامض و پيچيده.

سوم: مستدل و مستند بودن مباحث و درصورت امكان ذكر سند و مدرك.

چهارم: برقرارى ارتباطصميمى و دوستانه.

حفظ و استمرار دستاوردهاى گران قيمت حج بيت الله الحرام و زيارت حرم

ص: 347

شريف نبوى (صلى الله عليه و آله) و مضجع ناپيداى فاطمه زهرا 3 و ائمه مظلوم بقيع:، تنها با پايدارى بر دين خدا و سنت و شريعت پيامبر (صلى الله عليه و آله) و اهل بيت: امكان پذير است. از اين رو، بعثه مقام معظم ر هبرى بر آن است تا سنّت عهد بستن با خدا و رسول الله (صلى الله عليه و آله) را احيا و به فرهنگ عمومى حجاج تبديل نمايد. متن دو ميثاق نامه براى اين هدف تدوين و در اختيار كاروان ها گذاشته شده است.

شوراهاى فرهنگى، ترتيبى دهند تا در هنگام وداع با مدينه و مكه برنامه بيعت و پيمان به بهترين وجه انجام شود و زائران محترم با آگاهى كامل و رضايت و رغبت خود، متن ميثاق نامه ها را قرائت كرده و ذيل آن را امضا نمايند.

ص:348

ص: 349

بعثه رهبرى چاپ و به زائران ارائه شده است. حدود 40 فقره از اين كتاب ها جديدالانتشار و مابقى چاپ مكرر بوده است. بخشى از كتاب هاى جديد، به زبان عربى است. محتواى كتابها تخصصى و در رابطه با امور مربوط به حج و زيارت بوده است.

مؤسسه مشعر كه از سال فعاليت خود را آغاز كرده، تاكنون موفق به چاپ و انتشار عنوان كتاب بوده است. چاپ بروشور، توليد لوح فشرده (سى. دى) برنامه هاى مربوط به حج و اطلس زيارتى مدينه و مكه از ديگر اقدامات و فعاليت هاى اين مؤسسه فرهنگى است.

ص: 350

رييس سازمان حج و زيارت مى گويد: همه بخش هاى ستادى و اجرايى اين سازمان، لحظه اى فارغ از برنامه ريزى نيستند و هرجا كه ضرورت ها و نيازها، ايجاب كرده، با هماهنگى و مطالعه اقدام به تغيير و اصلاح روش ها و نحوه اجراى امور كرده ايم.

«مصطفى خاكسار قهرودى» رييس سازمان حج و زيارت در گفت وگو با خبرنگار پايگاه اطلاع رسانى حج، به تشريح فعاليت ها و هماهنگى هاى ستادى و اجرايى اين سازمان پرداخت و بر موضوع برنامه ريزى هاى فرهنگى در همه بخش هاى اجرايى تأكيد كرد.

موضوع رسيدگى به امور حج، با توجه به اين كه جامعه مخاطب بسيار زيادى دارد، به لحاظ برنامه ريزى، هماهنگى و اجرا، از حساسيت هاى بسيار بالايى برخوردار است. نتيجه اى كه قبل و بعد از اين سفر روحانى حاصل مى شود، مورد قضاوت خيلى ها قرار مى گيرد؛ چه آن ها كه زائر اين سفر بوده اند و چه چهره ها، شخصيت ها و مقامات محترم مسؤول كشور كه بر آن نظر دارند. تلاش سازمان حج و زيارت بر سرعت و انجام درست كارها و بهبود و ارتقاى همه فعاليت هاست. مى توانم بگويم، انجام امور حج و رسيدگى و توجه به همه بخش ها و حوزه هاى مختلف آن، نوعى مديريت بحران است. اجراى تصميماتصحيح، رسيدگى و نظارت بر چگونگى اجراى آن ها، تغيير و اصلاح روش هاى اجرايى و مهم تر از همه، نحوه برنامه ريزى هاى فرهنگى مترتب بر آن، كه مدتى است با مشاركت فعالانه اعضاى اجرايى كاروان ها، مديران و نيز نمايندگى محترم ولى فقيه در سازمان همراه است، حكايت از حساسيت كار دارد. مبناى كارها اين است كه با توجه به تأكيدات فراوان، رفاه، آسايش و تسهيلات لازم براى زائران در همه بخش ها تأمين شود.

به اين ترتيب، برنامه ريزى و تصميم گيرى سازمان حج و زيارت براى اجراى بهتر برنامه ها، تنها محدود به داخل كشور نمى شود و چه بسا در طول سال و قبل از موسم حج تمتع بايد هماهنگى هايى با مسؤولان دولت عربستان انجام شود.

مسؤولان امور زيارتى دولت عربستان هميشه از اين كه مسؤولان ايرانى در مورد

ص: 351

حج سال آينده از مدت ها قبل، برنامه ريزى و جلسه هاى مرتبى با آن ها دارند، تعجب مى كنند. آن ها اذعان دارند كه نحوه اجراى برنامه هاى ايران نسبت به ساير كشورها، ستودنى است. حتى گاه دست اندركاران سازمان حج و زيارت يك سال قبل از موسم حج، پيگيرى ها و برنامه ريزى هاى خود را آغاز كرده اند. حجم گسترده كار و ضرورت تأمين رفاه، آسايش و ارائه تسهيلات لازم به حجاج ايرانى نيازمند فعاليت هاى شبانه روزى است و به لطف خداوند در اين امور همواره پيشرفت هايى به دست آمده است. نكته اى كه بايد اينجا تأكيد كنم، بحث برنامه ريزى هاى مؤثر است. ما لحظه اى فارغ از برنامه ريزى و هماهنگى نيستيم. همكاران ما در طول اين سفر و قبل و بعد از آن پيوسته بر فعاليت كاروان ها، مديريت هتل ها و ساختمان هاى محل اسكان، امور رفاهى، تغذيه، خريد و سلامت مواد مصرفى زائران ايرانى نظارت دقيق دارند. ايران تنها كشورى است كه در طول سال در عربستان دفتر نمايندگى و ستاد فعال دارد و امور مربوط را پيگيرى مى كند. براى مثال در بخش حمل و نقل كه موضوع مهمى است، حدود دو هفته قبل از سفر، آخرين هماهنگى ها و توافقات يكبار ديگر مورد ارزيابى و كنترل قرار مى گيرد. در اين جلسه طرف هاى سعودى اذعان داشتند: شما تنها كشورى هستيد كه موضوع حمل و نقل را از ماه ها قبل از موسم حج، حل و فصل كرده ايد و اكنون نيز (حدود دو هفته قبل از آغاز سفر به مدينه) همه اجراييات را كنترل مى كنيد.

خوشبختانه بيش از (صلى الله عليه و آله) 9 درصد زائران ايرانى در مركز شهر مدينه و نزديك حرم مطهر نبوى ساكن هستند. اين توفيق خداوند بوده است كه توانسته ايم با هماهنگى ها و برنامه ريزى هاى مؤثر، اين امر را از ماه ها قبل از سفر، تحقق ببخشيم.

برنامه ريزى هاىصحيح و دائم رو به اصلاح كه بخش عمده اى از آن، حاصل مطالعه و تحليل نظرسنجى ها است، ضرورت اصلاح ساختار ستادى را تعيين مى كند. سازمان حج و زيارت هر سال اين اصلاحات و تغييرات مؤثر را دارد. هدف ما هم سهولت در ارائه خدمات، افزايش بازدهى و كارآمدى، بالا بردن توان تصميم گيرى ها، افزايش اهرم هاى نظارتى و كنترلى و مراقبت هر چه بيشتر از نمودهاى عينىِ تصميم گيرى ها است. خوشبختانه توانستيم فاصله هاى مديريت تصميم گيرى و

ص: 352

بخش هاى اجرايى را به كمترين ميزان خود كاهش دهيم. نتيجه اين شده است كه كارها سرعت بيشترى پيدا كند و شاهد بهبود هستيم. اصلاح روش ها و تغيير سيستم ها در حين انجام كارها، به گونه اى است كه هرجا لازم باشد، انعطاف پذيرى هاى موردنيازصورت مى گيرد. از سوى ديگر، نظام مشورتى و نظارتى بر روند تصميم گيرى ها حاكم است.

ميزان تحقق امور را مى توان در نحوه خدمتگزارى به زائران مشاهده كرد. اين كه توانسته ايم بحث اسكان زائران را در مناطق مركزى شهر مدينه تحقق ببخشيم، حمل و نقل درون شهرى و جابجايى و انتقال زائران را حل و فصل كنيم، امور تغذيه سالم و بهداشتى رستوان هتل ها را به طور جدى و دقيق پيگيرى كرده و بر آن ها نظارت داشته باشيم و ... هيچ مشكلى در اين خصوص وجود ندارد. ديگر اين كه در بحث نظام مديريتى و بهبود اهرم هاى تصميم گيرى و اجرا، آلان ما در سازمان حج و زيارت سطوح ادارى را ارتقا داده و به شكل حرفه اى عمل كرده ايم. تخصصى كردن فعاليت ها، كمك مؤثرى به همه امور رفاهى و اجرايى كرده است. تفكيك امور حج تمتع و عمره، ارتقاى واحدها و اداره ها به اداره هاى كل، فعاليت مستمر ارزيابى هاى عملكرد و كارگزارى هاى حج، افزايش اختيارات و ارزشيابى هاى مستمر همگى حكايت از تحّول دارد. نتيجه اين شده كه مى توانيم شاهد افزايش كارآمدى باشيم.

نتايج بازخوردها در بخش هاى مختلف، ضرورت برنامه ريزى هاى مؤثر فرهنگى را ايجاب كرده است. هر فرآيند و اقدامى در مجموعه حج بايد داراى رويكرد و كاركرد فرهنگى باشد. ميزانصحت و دقت انجام يك كار شايسته، به سنجش اثرات فرهنگى آن وابسته است. پيش از اين عوامل اجرايى همچون مدير كاروان، معاونان كاروان و عوامل اجرايى آن خودشان را عضوى تفكيك شده از عوامل و فرآيندهاى فرهنگى مى ديدند كه تنها بايد به پيگيرى امور اجرايى زائران بپردازند. به طور واضح تر مى توان گفت: آنان در امور و مسائل فرهنگى وارد نمى شدند و در پى انجام امور اجرايى و خدمتگزارى به زائران در امور رفاهى و تسهيلات اقامتى و مسائلى از اين دست بودند. با برنامه ريزى هاى فرهنگى و فعاليت هايى كه در اين خصوص انجام شد، توانستيم رويكرد فرهنگى را وارد برنامه ها و امور اجرايى كنيم؛ به گونه اى كه عوامل اجرايى خود را جدا

ص: 353

از زنجيره فرهنگى نپندارند. به لطف خداوند اين سرمايه گذارى و استمرار در بحث ورود به آموزش هاى فرهنگى، نتيجه مثبت داد. الآن مديران كاروان ها و ديگر عوامل اجرايى، خودشان را در قبال رفتارها و آموزه هاى فرهنگى، مسؤول و شريك مى دانند. آنان تنها پيگير مسائل اجرايى نيستند، بلكه براى خود نقش فرهنگى قائل اند؛ چرا كه زائران تنها خواهان رفاه و دريافت خدمات اجرايى نيستند. الآن اين نوع تفاهم فرهنگى و بهتر بگويم درك فرهنگى، بيش از گذشته، خود را بروز داده است. در گذشته ايفاى چنين نقشى، اگرچه در ذهن ها وجود داشت، ولى محل بروز پيدا نكرده بود. خوشبختانه نقش اثرگذارى فرهنگى مديران كاروان ها و ديگر عوامل اجرايى بيشتر شده است. ميزان موفقيت و كارآيى اين عوامل اجرايى و مديريتى در نقش آفرينى فرهنگى شان ديده مى شود و توجه به آن به يك دغدغه تبديل شده است.

اكنون در شوراى فرهنگى كاروان ها، مدير كاروان دبير شوراست و علاوه بر وظيفه اجرايى و مديريتى خود، در تصميم سازى هاى فرهنگى، نقش مؤثرى دارد. توجه داشته باشيد كه وقتى تفكر و انديشه كار فرهنگى در امور اجرايى پيوند مى خورد، تا چه حد مى توان شاهد بروز تحولات فرهنگى مثبت در ارتباط با زائران بود. سازمان حج و زيارت در حقيقت با اين كار، در جست وجوى تحقق نقش آفرينى فرهنگى و اثرگذار عوامل اجرايى است.

افزون بر همه اينها با مشكل موازى كارى هم روبه رو نيستيم؛ چرا كه سازمان حج و زيارت جدا از نهاد نمايندگى ولى فقيه در اين سازمان نيست. براى نخستين بار، برنامه هاى كلان فرهنگى كاروان هاى حج سال 86 تدوين شد كه در برگيرنده رئوس برنامه هاست. در كتابى ديگر كه «پلى به سوى ملكوت» نام دارد، جزئيات برنامه هاى فرهنگى تشريح شده است. اين كار، فعاليتى مشترك با بعثه مقام معظم رهبرى است. حتى آيت الله رى شهرى تصريح داشتند كه همه دست اندركاران مشاركت كرده و به غناى اين موضوع بپردازند و طرح ها و پيشنهادهاى خود را اعلام كنند. از اين حركت استقبال فراوان شد. به نقش اثرگذار فرهنگى عوامل مجرى بايد بيشتر توجه كنيم. وقتى همه عوامل ستادى و اجرايى خودشان را در شكل گيرى يك فعاليت، شريك بدانند،

ص: 354

احساس مسؤوليت بيشترى كرده، براى اجراى بهتر آن برنامه ها هم تلاش مى كنند. توجه به مطالب اين كتاب و رئوس برنامه هاى فرهنگى، يكى از ملاك هاى ارزيابى عملكرد كاروان ها است.

بنابراين، همه عوامل اجرايى، در نقش آفرينى فرهنگى، مسؤوليت دارند؛ چرا كه حج، يك حركت فرهنگى با جنبه هاى مختلف است. همه دست اندركاران هدف و نيّت شان برگزارى هر چه معنوى تر حج است و در اين ميان زائران مورد توجه هستند. پس اين اقدامات در برنامه ريزى هاى فرهنگى مى تواند در تلطيف حركت هاى معنوى و فرهنگى موسم حج، نقش مهمى ايفا كند. خلاصه اين كه همه دعاها براى آمين است؛ يعنى همه اين فعاليت ها براى آن است كه زائران در آسوده ترين وضع روحى و جسمى قرار گيرند تا بتوانند از معنويت حج بهره بيشترى ببرند.

ص: 355

ليكن براى حفظ وحدت و انسجام اسلامى كشورهاى مسلمان، زائران را از هرگونه مقابله و درگيرى لفظى برحذر مى دارد و شيوه هاى ديگرى را براى مقابله علمى و فرهنگى برگزيده است كه مهم ترين آن ها آموزش هاى پيش از حج و برنامه استقرار روحانيان كاروان ها در ميان زائران و ديگر فعاليت هاى فرهنگى در درون كاروان ها است.

ص: 356

انضباط در امور فرهنگى، سازماندهى خواهران و يارى گرفتن از افراد توانمند براى كمك به افراد ناتوان هستند.

وى افزود: تبيين احكام عمومى، مناسك و احكام خاص بانوان، بيان مسائل اخلاقى مورد نياز بانوان زائر، بهره بردارى معنوى از اين سفر، مطلع ساختن روحانى نسبت به بعضى از سؤال هايى كه بانوان دارند، بيان تاريخ بانوانصدر اسلام و الگوگيرى از آنان براى خواهران بخش ديگرى از فعاليت هاى آنان است.

همراهى زائران درمناسك، حضور در ميقات و يادآورى و راهنمايى و نظارت بر حسن انجام احرام بانوان زائر، همراهى زائران در شب دهم از مشعرالحرام به منا و رمى جمره عقبه، همراهى خواهران سالمند و نظارت برصحت اعمال آنان، كنترل اعمال بانوان و گزارش به روحانى كاروان و ثبت در دفتر مراقبت اعمال، بخش اعظم فعاليت هاى معينه ها در موسم حج است.

خانم موسوى در پايان افزود: اگرچه حضور معينه ها در كاروان ها روند رو به رشدى داشته است اما هنوز تا رسيدن به حد مطلوب فاصله داريم و اميدواريم بتوانيم در همه كاروان ها يك معينه براى بانوان زائر داشته باشيم.

ص: 357

علاقه مندان ارائه مى شود. وى گفت: كتاب هاى تك نسخه اىصرفاً براى مطالعه است. اما براى پاسخ گويى بهتر به نيازهاى زائران، بخش مجازى و ديجيتالى اين كتابخانه نيز راه اندازى شده است.

سجادى تصريح كرد: نرم افزارهايى مثل «باب العلم» حاوى 880 جلد كتاب، «به سوى حقيقت» با 95 جلد كتاب و حدود 30 نرم افزار كتاب ديگر درباره موضوعات مختلف در اين كتابخانه وجود دارد.

كتابخانه معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى روزانه پذيراى جمع كثيرى از محققين و فضلاى حوزه و دانشگاه است.

در اين ميان برخى از زائران حرم پيامبر (صلى الله عليه و آله) براى دريافت كتاب هاى دعا و زيارت مراجعه مى كنند و اذعان دارند كه در فرودگاه مدينه طى برخوردهاى سبك با آنان، كتاب هاى مناسك و ادعيه آنان را از درون ساك هايشان برداشته اند.

ص:358

ص: 359

آغاز شد. در اجاره مسكن حج آينده تغييراتى ايجاد مى شود. مسئولان سازمان حج روشى را به كار خواهند بست تا خانه ها در مكه نسبت به سال هاى گذشته به حرم نزديك تر باشند. در امر تغذيه زائران نيز به شيوه هاى جديدى عمل خواهد شد و حمل و نقل در روزهاى تشريق سال آينده درحال هماهنگى با سعودى ها است و نظام جديدى در رفت و آمدها اعمال خواهد شد.

سال گذشته، هتلى به سفارش سازمان حج و زيارت، از سوى يك شركت سعودى و با سرمايه آن ها ساخته شد كه توسط سازمان حج و زيارت اجاره بلند مدت شد و امسال مورد بهره بردارى قرار گرفت. در كنار عوامل اجرايى و فرهنگى حج، دو هزار زائر عادى ايرانى نيز در اين هتل استقرار داشتند. ارزيابى مثبت از ساخت و بهره بردارى از اين هتل، سبب شد تا انجام كار مشترك با سعودى ها و ساخت نمونه هاى ديگرى از اين هتل، مورد مطالعه قرار گيرد.

سهميه حج ايران و كليات قرار داد در ماه هاى نخست سال 1387، در نشستى با وزير حج عربستان مشخص مى شود، اما تفاسير و جزئيات آن در نشست سال آينده تعيين مى گردد.

مشكلات بهداشتى در حج امسال- با وجود شايعه آنفلوآنزاى مرغى- كمتر بود. امسال با اين كه حدود 11 هزار نفر زائر بالاى 70 سال و حدود يك هزار و 500 نفر زائر بالاتر از 80 سال داشتيم، مشكلات درمانى نسبت به گذشته كمتر بود.

در مراسم قربانى نسبت به سال گذشته، 10 درصد موفقيت و پيشرفت حاصل شد و زائران، اين بخش را راحت تر انجام دادند.

بودجه فرهنگى كاروان ها تا شش برابر افزايش يافت و امسال فضاى فرهنگى كاروان ها در نظر گرفته شد و در بخش آموزش و اطلاع رسانى زائران نيز اقدامات خوبىصورت گرفت.

تعاملى كه در عربستان با مسؤولان ايرانى در بخش هاى مختلفصورت گرفت، فضا و اوضاع آرام ترى را در حج امسال ايجاد كرد كه اقدامات دولت و حضور رييس جمهور در مناسك حج در اين فضا بى تأثير نبوده است.

ص: 360

همچنين در ديدار رييس جمهور ايران با پادشاه عربستان درباره مسائل كلان و اجرايى حج نيز تبادل نظرهايىصورت گرفت و جمهورى اسلامى ايران آمادگى خود را براى همكارى در زمينه اجراى طرح توسعه فضاهاى اطراف مسجدالحرام اعلام كرد. ضرورت افزايش سهميه حجاج ايرانى و انتظار بلندمدت ايران از عربستان در مسائل حج مورد تأكيد قرار گرفت.

ص: 361

شهر مكه، نظارت بيشتر برامور كاروان هاى ايرانى را آسان تر كرد. اين ساختمان داراى هزار اتاق است كه در آن علاوه بر استقرار واحدهاى ادارى و اجرايى بعثه، چهارده كاروان ايرانى در آن اقامت دارند.

سه سال پيش با مدير اين مجموعه تفاهم نامه اى امضا كرديم كه براساس آن، هتل «دار هادى» بايد در سال نخست بهره بردارى در اختيار ما قرار بگيرد. اين تفاهم نامه در شرايطى به امضاى طرفين رسيد كه ما مى دانستيم در مجموعه مورد نظر بايد چه امكاناتى تعبيه شود. جالب است كه بدانيد نفس اين تفاهم نامه هيچ هزينه اى براى ما نداشت. ما حتى در تفاهم نامه قيد كرده بوديم كه مدير هتل بايد اينجا را در موعد مقرر در اختيار ما بگذارد كه اگر در آماده سازى هتل تعلل كند، ماهانه 25 هزار ريال سعودى جريمه به ما بپردازد؛ چرا كه او هم به ما احتياج داشت و در سال اول نمى توانست تمام مجموعه را اجاره دهد. اما ما بر اساس تفاهم نامه پذيرفتيم كه تمام ظرفيت دار هادى را مورد استفاده قرار دهيم و اجاره اش را بپردازيم.

خوشبختانه قرارداد اجاره اين مجموعه، حدود 8 ماه پيش از موسم حج منعقد شد. در حالى كه از 4 ماه پيش، اجاره هتل ها و مراكز اقامتى مكه مكرمه رو به افزايش گذاشت و حالا براى اجاره هتلى كه قبلًا محل استقرار بعثه مقام معظم رهبرى در ميدان المعابده بود، بيش از هتلِ دارهادى بايد هزينه مى كرديم.

منطقه عزيزيه تا حدى به حرم نزديك است و از طرف ديگر فاصله چندانى با منا و عرفات ندارد. با گذشتن از تونل «مظله» و از طريق باب على مى توان به حرم رسيد و از اين طرف، در موسم به سرعت منطقه عرفات در دسترس زائران ايرانى قرار مى گيرد يا در راه بازگشت از منا دچار مشكل نمى شوند؛ زيرا در كوتاهترين زمان ممكن به محل اقامت خود در منطقه عزيزيه مى رسند.

اما مهم تر از همه اين است كه امسال، ساختمان محل استقرار بعثه و سازمان حج به كاروان هاى ايرانى نزديكتر شده است. 15 كاروان از استان هاى تهران، قم، اصفهان، يزد، كرمان و فارس با جمعيتى حدود 2500 نفر در «دارهادى» اقامت دارند. علاوه بر اين، محل استقرار بعثه مقام معظم رهبرى در سال جارى به 80 درصد زائران ايرانى

ص: 362

نزديك است و به اين ترتيب، مشكلاتى كه سال هاى گذشته بر اثر دورى و سختى تردد به وجود مى آمد، امسال مشاهده نشد.

درباره اختلاف درجه هتل ها نيز بايد گفت: سازمان حج كار معرفى كاروان ها و درجات آن ها را به زائران را انجام مى دهد. در بحث هواپيما، حمل و نقل زائران در مدينه و مكه و غذاى آنان هيچ تفاوتى وجود ندارد و همه آن ها از خدمات مشابهى برخوردار هستند، اما زائرانى هستند كه مى خواهند با كاروان هاى درجه يك سفر كنند و هزينه بيشترى بپردازند. يك زائر مى تواند دست كم با يك ميليون و 600 هزار تومان عازم خانه خدا شده، از خدمات مناسبى نيز برخوردار گردد اما در عين حال بيشترين هزينه اى كه از يك زائر دريافت مى شود تا بهترين محل اقامت برايش در نظر گرفته شود، 000/ 500/ 2 تومان است. كارشناسان ما 5 گروه قيمتى در مدينه و 5 گروه قيمتى در مكه در نظر گرفته اند كه زائران براساس خواسته خودشان گروه بندى مى شوند. در اين گروه بندى ها، نوع ساختمان (اعم از هتل يا منزل)، امكانات رفاهى موجود در آن، آسانسور، تعداد مقيمان، نزديكى به حرم و ارزش محلى لحاظ مى شود.

البته بايد توجه داشت كه اسكان حدود 102 هزار زائر در يك شهر، كار بسيار دشوارى است و حجم كار مى تواند موجب بروز اتفاقات و مشكلاتى باشد. ما در مكه مكرمه، 322 سند همكارى يا به تعبيرى 322 هتل و منزل در اختيار داريم كه پذيراى زائران ما هستند. از سويى، شرايط جغرافيايى مكه مانند مدينه نيست و در اطراف حرم، هتل هاى مناسب وجود ندارد. در نزديكى مسجدالحرام تنها يكى- دو هتل خوب را مى توان پيدا كرد كه قيمت هاى بسيار سرسام آورى دارند و ما فقط مى توانيم در ايام عمره به اين هتل ها مراجعه كنيم. با اين حال، مشكل جدى و چشم گيرى در سال جارى نداشتيم. البته، يكى- دو ساختمان طرف قرارداد، دچار حادثه شدند كه با تلاش همكاران ما اين ساختمان ها هم تا زمان ورود زائران آماده اقامت و اسكان شد.

درباره جابه جايى حجاج به مشاعر مقدسه نيز بايد اين نكته مورد توجه قرار گيرد كه در شرايط حاضر حركت حجاج از عرفات به مشعر و منا به طور متوسط حدود 10 ساعت طول مى كشد. آخرين خبرها حاكى ازآن است كه دولت عربستان بودجه مورد

ص: 363

نظر براى احداث اين مسير را تأمين كرده و اميدواريم زمان طولانى مدت جابه جايى حجاج ايرانى از سال 87 به شدت كاهش يابد.

ص: 364

كارشناسان بهداشتى كه در آشپزخانه ها اقامت ثابت دارند. اگر غذا در وعده غذايى مورد نظر سرو نشود، بلافاصله معدوم خواهد شد و زائران نبايد در اين قضيه شك داشته باشند.

ص:365

ص: 366

در حال حاضر شما مى بينيد كه طى سال هاى اخير، پس از قربانى كردن گوسفندان و آماده سازى گوشت و بسته بندى آن، مراحل ديگر فرآورى امحا و احشاء، پوست و ... در اين طرح انجام مى گيرد.

اين طرح نه تنها از نگاه زائران ايرانى بلكه از منظر تعداد زيادى از حجاج كشورهاى جهان، مطمئن ترين شكل بهره ورى است و كاملًا مورد تأييد مراكز و سازمان هاى مرتبط است.

حجاج ايرانى از اين طرح مكانيزه استقبال كرده اند و مشكلى در كار نبوده است. تعداد اندكى از زائران نيز به دليل ضرورت عمل به فتاواى مرجع تقليد خود، در روز عيد قربان، گوسفندان را در شهر و محل زندگى خودشان قربانى مى كنند. اكنون كشورهاى مسلمان از اين طرح راضى هستند. روند كار هم تسهيل شده است.

گوشت هاى قربانى كجا مصرف مى شود؟

خدرنژاد: پس از اجراى قربانى، لاشه ها در فرآيند فرآورى قرار گرفته و بانك توسعه اسلامى بر اساس جدول در اختيار، گوشت ها را در همه كشورهاى نيازمند آفريقايى، آسياى ميانه و ... توزيع مى كند. كميته امداد امام (ره) نيز در مورد قربانى هاى زائران كشورمان نظارت دارد.

آيا اين گوشت ها وارد كشورمان هم مى شود تا به مصرف نيازمندان برسد؟

خدرنژاد: با وجود رعايت اصول و موازين بهداشتى و مدت زمان و محل هاى نگهدارى گوسفندان، وزارت بهداشت و درمان ايران اجازه ورود اين گوشت ها را به داخل كشور نمى دهد و همه آن ها براى مصرف ديگر كشورها انتقال پيدا مى كند. بر اساس دستورالعمل و قوانين و ضوابط حاكم بر اين طرح، بانك توسعه اسلامى اجازه هيچ گونه فعاليت انتفاعى از طريق اين طرح را نمى دهد. حتى حقوق مسئولان، مديران و كارشناسان در اين بخش از طرح، از راه ديگرى تأمين و پرداخت مى شود.

ص: 367

مراحل انتخاب و خريد گوسفندان چگونه است؟

خدرنژاد: گوسفندان از استراليا، نيوزيلند و سومالى خريدارى مى شوند و نظارت دقيقى در موردصحت و سلامت آنان وجود دارد.

قيمت خريد هر گوسفند براى زائران ايرانى چقدر است و آيا سازمان حج و زيارت آن را تعيين مى كند؟

خدرنژاد: هر ساله تفاهم نامه اى ميان مسئولان سازمان حج و زيارت ايران و بانك توسعه اسلامى منعقد مى شود كه نتيجه جلسه هاى كارشناسى دو طرف است. در اين تفاهم نامه قيمت خريد، نهايى مى شود و زائران هم موقع ثبت نام و مراحل ديگر آن را پرداخت مى كنند. اين مبالغ از همه كشورها به حساب بانك توسعه اسلامى واريز مى شود و پس از آن است كه سهميه هر كشور تعيين شده و مجريان و تأمين كنندگان گوسفند در فاصله اى نزديك به ايام تشريق، گوسفندان را از كشورهاى محل خريد، به مراكز نگهدارى انتقال داده و در روز عيد قربان آماده ذبح مى شوند.

روند تعيين و شمارش گوسفندان به تعداد زائران كشورها چگونه است؟

خدرنژاد: مديران كاروان ها پس از ثبت نام زائران و اخذ وجه، با در دست داشتن كارت شناسايى و اصل فيش واريزىِ وجوه زائران خود و همچنين آمار تعداد زنان و مردان شركت كننده در طرح قربانى، در زمان و ساعت مشخصى بايد به مناطق نه گانه اى كه از قبل تعيين مى شود، مراجعه و به ازاى هر زائر، كوپن دريافت كنند. اين كوپن ها از بخش هاى مختلفى تشكيل شده و تعداد كشتار در طرح قربانى به تعداد كوپن ها و اسامى زائران است. ذابحان ايرانى نيز در محل كشتارگاه هاى ويژه ايرانيان، پس از طى شدن مراحل خاصى شروع به ذبح مى كنند و موارد انجام شده از طريق رابطان به اطلاع مسئولان كاروان و نيز زائران مى رسد كه در اين وقت مى دانند به اين تكليف نيز عمل شده است.

ص: 368

هنگام ذبح چه كسانى حضور دارند؟ آيا خود زائران بايد قربانى را ببينند؟

خدرنژاد: مديران كاروان ها هنگام اخذ پول از زائران محترم در زمان تكميل موارد، حق وكالت در توكيل دريافت مى كنند تا قربانى بدون دشوارى و با سرعت بيشترى انجام شود. هنگام انتخاب و تحويل گوسفندان، مديران كاروان يا معاون او، روحانى كاروان و ناظران مرتبط حضور دارند. زائران مى توانند در كشتارگاه حضور داشته باشند و ضرورتى هم ندارد چون وكالت داده شده و روحانى محترم كاروان نيز به عنوان ناظر شرعى بر مراحل انتخاب و تحويل و نيز ذبح نظارت دارد.

امسال چه تعداد ذابح طرح قربانى در كاروان حضور دارند؟

خدرنژاد: 95 نفر از خبره ترين و حرفه اى ترين ذابحان براى انجام اين تكليف به مكه مشرف شده اند كه از ابتداىصبح روز عيد قربان كار خود را آغاز مى كنند. كار ذبح قربانى هم به نام حجاج كه در فهرست هاى چند نفره آمده انجام و از طريق مديريت كاروان ثبت و ضبط شده و به اطلاع حجاج مى رسد. همه اين مراحل با برنامه ريزى همراه است و همواره شاهد آن بوده ايم كه ايران در انجام اين مرحله از اعمال و مناسك حج، منظم ترين و با برنامه ترين كشورهاست و مجهزترين و پيشرفته ترين كشتارگاه ها در اختيار ايرانيان است. امسال هم به يارى خداوند و همراهى مديران كاروان ها و ديگر همكاران محترم، طرح قربانى 102 هزار گوسفند به خوبى و در نهايت دقت و نظم انجام شد.

درصورتى كه برخى زائران به هر دليلى موفق به واريز پول قربانى در ايران نشده باشند، آيا قبل از عيد قربان امكان واريز پول وجود دارد؟

خدرنژاد: اين امكان هست و آن دسته از مديران كاروان هايى كه زائرانشان موفق به پرداخت پول نشده اند و كوپن دريافت نكرده اند، براى خريد نقدى هر قطعه كوپن به واحد طرح قربانى واقع در هتل «سمر» مكه مراجعه مى كنند.

ص: 369

اين امكان براى زائران ايرانى مقيم خارج نيز وجود دارد؟

خدرنژاد: بله، مديران كاروان هاى هموطنان ايرانى مقيم خارج از كشور كه اكنون در مكه حضور دارند، مى توانند براى خريد نقدى كوپن در زمان و مكان اعلام شده نسبت به دريافت كوپن اقدام كنند.

گفتگوى روزنامه زائر با حسن سقايى، رييس ستاد مدينه منوره

رييس ستاد مدينه كه سابقه سال ها حضور در سمت هاى اجرايى حج را در كارنامه خود دارد، به پرسش هاى خبرنگار «زائر» اين گونه پاسخ داد:

زائر: تقريباً در آستانه آخرين روزهاى سفر حجاج ايرانى و حضور آن ها در مدينه هستيم. جمع بندى شما از تمام فعل و انفعالات در حوزه هاى حمل و نقل، اسكان، تغذيه، پيشرفت ها، برنامه هاى شاخص، معضلات، كاستى ها و موانع چيست؟

سقايى: ستاد مدينه منوره تا 22 دى ماه، ميزبان حجاج ايرانى است و به زعم ما، نيمى از عمليات اجرايى مدينه بعد پشت سر گذاشته شده است. با توجه به اين كه من در حج شانزده سال گذشته بهصورت مستقيم با موضوع حج درگير بوده ام يا در سال گذشته خدمتگزار زائران در ستاد منطقه 2 مكه بودم، اگر بخواهم مقايسه اى بين حج امسال و سال هاى گذشته داشته باشم، مى توانم به جرأت اعلام كنم كه حج سال جارى در بيست سال گذشته بى نظير بوده است. چون هيچ وقت كارها تا اين اندازه روان جلو نرفته بود. علتش اين است كه برنامه ريزان حج امسال در ايران و از ماه ها پيش برنامه سفر را نوشته و تدوين كرده اند. بنابراين، فرضيه هاى مختلفى در سطوح اجرايى پيش بينى شد كه براى برداشتن هر فرضيه اى، بايد برنامه اى نوشته مى شد. اگر بخواهيم به تحولات حج امسال در بخش مدينه منوره، كه حوزه كارى ماست نگاه كنيم، مى بينيم كه كارها با آرامش جلو رفت و دغدغه اى در اين مسير توليد نشد. نتيجه و بازخورد اين تحولات هم به افزايش توان روحى زائر كمك مى كند.

زائر: چگونه اين تحولات به زائر ختم مى شود؟

سقايى: مثلًا سال هاى گذشته، كاروان هاى ايرانى كه از مكه مكرمه عازم مدينه منوره بودند به مركز استقبال معرفى مى شدند. در اين مركز، ساعت ها معطل مى شدند تا كار گذرنامه اى آن ها انجام شود. سال گذشته در اين مركز، پنجره اى به زائران ايرانى اختصاص دادند. با اين حال، باز هم معطلى و خستگى حجاج به ميزان كمترى مشاهده مى شد. امسال، ورود و كنترل زائران ايرانى در مركز استقبال از سيستم انتقال و جابه جايى حجاج مدينه بعد حذف شد. تصور كنيد كه زائران بدون هيچ گونه معطلى به مدينه منوره وارد شدند. كسانى مثل مديران كاروان ها كه در امور اجرايى نقش دارند، معنى اين حرف را خوب درك مى كنند.

ص: 370

زائر: در بخش هاى ديگر مانند تغذيه چطور؟ آيا ما در اين شاخص ها هم پيشرفت داشته ايم؟

سقايى: براساس آنچه نظريات كارشناسى مى گويد، در بخش تغذيه يا همان آشپزخانه نيز با افزايش كيفيت و ارتقاى بهداشت روبرو بوده ايم. پخت غذا در آشپزخانه هاى متمركز با نظارت دائم هيأت پزشكى، بازرسان ستاد و ناظران بعثه مقام معظم رهبرى دنبال مى شود. بنابراين، اطمينان كافى از اين بخش حاصل شده كه فكر مى كنم نشان دهنده پيشرفت هايى در اين شاخص باشد.

در بخش اسكان نيز با تلاش هاىصورت گرفته، بيش از نود و هشت درصد زائران از دسترسى بسيار مناسبى به حرم برخوردار بودند كه اين امر نيز در نوع خود بى نظير است. غير از چند منزلى كه در حاشيه شهر داشتيم، جايى را كه به حرم دور باشد، اجاره نكرديم. اين در حالى است كه شب ها هم حرم باز بود و منعى براى رفت و آمد زائران وجود نداشت.

بخش پزشكى نيز انصافاً نسبت به سال هاى گذشته بهتر كار كرد و توانست با بروز بيمارى و نگرانى در ميان زائران مبارزه كند و خدمات خود را به بهترين نحو به آنان

ص: 371

ارائه كرد.

در كل مى توانيم روند عمليات حج را نسبت به سال هاى گذشته با پيشرفت چشمگير توصيف كنيم.

زائر: اما زائران با تأكيد بر بهداشتى بودن غذا، آن را كم تنوع و خسته كننده مى دانند.

سقايى: همانطور كه گفتم، ارزيابى ما نشان مى دهد كه در بخش كيفيت و كميت طبخ غذا به رشد رسيده ايم، اما با توجه به اعلام دولت عربستان و ضرورت پيشگيرى از ابتلا به آنفلوآنزا، برنامه غذايى آشپزخانه هاى متمركز ما تغيير كرد و ناچار شديم چند عنوان غذا را كه بسيار هم مورد توجه هموطنان ماست از اين برنامه حذف كنيم. طبيعى است وقتى جوجه كباب نباشد و شنيسل مرغ از برنامه بيرون رود، تنوع غذا كم مى شود، اما مجبور به رفتار محتاطانه بوديم. بعد ازآن هم به دليل برنامه ريزى درازمدت، امكان بازگشت به برنامه قبلى فراهم نيست. البته با وجود تمام اين اتفاقات، غذاى امسال نسبت به سال هاى گذشته، مطلوب و قابل قبول بود. منتها بايد ديد كجاى زنجيره توليد و طبخ غذا و توزيع آن در ميان زائران دچار نقص بوده است. آنچه ما در آشپزخانه ها ملاحظه مى كنيم، مناسب و كيفى است، اما شايد بعضى هتل ها در انتقال و سرو غذا، دقت لازم را به كار نبندند.

زائر: گويا آمار زائران فوتى تا امروز، تنها 4 نفر در مدينه بوده است. البته ظاهراً افرادى هم در بيمارستان هاى سعودى بسترى شده اند. در اين باره آيا عملكرد هيأت پزشكى حج را موفق ارزيابى مى كنيد؟

سقايى: اولًا اين آمار در مقايسه با آمار سال هاى گذشته بسيار كم و اندك است و از اين بابت خدا را شاكريم. ثانياً طبيعى است كه هرچه به انتهاى سفر نزديك مى شويم، بيمارى ها هم اضافه مى شود. اين در حالى است كه آمار زائران سالمند ما يك هزار نفر

ص: 372

است، اما فوتى ها و گمشدگان ما از افراد بالاى هشتاد و چهار سال نيستند. البته ما 2 مورد فوتى بالاى هشتاد و پنج سال داريم كه بهصورت طبيعى، نوبتى و ثبت نامى به حج مشرف شده بودند.

در مجموع، هيأت پزشكى، دائماً چتر حمايتى خودش را گسترده تر مى كند و انصافاً خيلى خوب وظايفش را انجام مى دهد.

زائر: نظريات زائران چگونه جمع آورى مى شود؟

سقايى: بازرسان ستاد و بعثه مقام معظم رهبرى بهصورت مداوم با زائران در تماس هستند و نظريات آنان را جويا مى شوند. از طرفى درباره موضوعاتى مانند غذا هر روز نظرسنجى مى شود و نتيجه اين نظرسنجى ها از طريق جلسات روزانه به مسئولان انتقال مى يابد. در واقع، ما هر روز، يك بار عملكرد بخش هاى مختلف ستاد را نقد و ارزيابى مى كنيم، اما نتيجه اين ارزيابى ها ممكن است در برنامه ريزى هاى آينده دخالت داده شود.

زائر: اگر بنا باشد به بخش هاى مختلف ستاد مدينه نمره بدهيد، به كدام بخش بهترين نمره را مى دهيد؟

سقايى: جواب اين سؤال شما در ذهن من است، اما نمى شود آن را اعلام كرد. چرا كه معتقدم هريك از بخش هاى حمل و نقل، اسكان، تغذيه، تداركات، مالى، آمار و ... نهايت سعى شان را به كار گرفته و كارشان را به خوبى انجام داده اند.

مديريت زائران در مشاعر

طبق اعلام رسانه هاى عربستان سعودى در موسم حج امسال، جمهورى اسلامى ايران كمترين آمار مربوط به زائران گمشده را در مشاعر مقدس داشته است.

در حالى كه آمار گمشدگان حجاج ايرانى در اين مدت با يك هزار و مورد كمترين آمار بوده است، كشور مصر با هفت هزار و گمشده بالاترين آمار

ص: 373

گمشدگان را در ميان كشورهايى بزرگ اسلامى داشته است.

در مدت وقوف زائران خانه خدا در مشاعر مقدس (عرفات، مشعر و منا) كليه زائران كشورهاى مختلف حداقل از ظهر روز دوشنبه تا جمعه در اين مكان ها حضور داشتند.

بر اساس اين گزارش تعداد گمشدگان كشورهاى الجزاير و مراكش به ترتيب شش هزار و نفر و پنج هزار و حاجى بوده و تعداد كل گمشدگان كشورهاى عربى تا ظهر روز پنجشنبه هزار و حاجى ثبت شده است.

گمشدگان كشورهاى جنوب آسيا هزار و و گمشدگان تركيه و مسلمانان كشورهاى اروپايى هزار و حاجى بوده است. امسال مجموع حجاج خانه خدا حدود سه ميليون نفر برآورد شده است.

اين آمار حاكى از مديريت علمى مسئولان و نظم زائران ايرانى است.

ص:374

ص: 375

آشناسازى زائر با حقوق و پيگيرى شكايات نيز در دستور كار گروه نظارت و ارزشيابى است.

به گفته مسئولان اين معاونت «يكى از تفاوت هاى امسال با سال هاى گذشته اين است كه شمارى از نيروهاى بازرسى به جمع فعالان بخش طرح و برنامه پيوسته اند؛ در حالى كه حجم كار بازرسان نسبت به سال هاى گذشته، نه تنها كمتر نشده، بلكه به دليل افزايش تعداد زائران، فعاليت بيشترى در اين زمينه بايد انجام شود. بدين رو ما از همكاران خود خواسته ايم كه با افزايش ساعت كار خود، نظارت و بازرسى را به دقت انجام دهند تا خلأ نيروى انسانى به اين حوزه آسيب نرساند.»

بازرسان و ناظران ويژه با برگزارى جلسات متعدد به كشف موارد تخلف مى پردازند، اما براساس آنچه از آن ها به دفتر بازرسى و نظارت ويژه انعكاس مى يابد، موردى از شكايت زائران از كاروان ها يا غذا، اسكان، حمل و نقل و ساير بخش ها گزارش نشده است.

مسئول نظارت ويژه و بازرسى بعثه مقام معظم رهبرى در اين باره مى گويد: «خوشبختانه با اسكان مناسب بيش از 99 درصد زائران در محدوده مركزى مدينه و اطراف حرم نبوى، مشكلى در اين زمينه به چشم نمى خورد و گزارش همكاران ما نشان مى دهد كه زائران از عملكرد سازمان و مديران كاروان هاى خود رضايت كامل دارند. تنها يك مسئله مورد بررسى قرار گرفته كه آن هم كوچك بودن سلف سرويس يكى از هتل ها و شلوغى آن به دليل جمعيت زياد كاروان بوده است. اين مورد را هم دوستان ستادى با تمهيداتى برطرف كرده اند. مشكلات محدود در توزيع برخى اقلام غذايى هم با تدابير همكاران برطرف شده است.»

گروه ناظران ويژه و بازرسان بعثه مقام معظم رهبرى، عملكرد شركت هاى مرتبط با حمل و نقل هوايى و زمينى را نيز زير نظر دارند. يكى از موارد به وجود آمده در اين حوزه، كوچك بودن يكى از ترمينال هاى خروجى مسافران در فرودگاه مدينه و معطلى بيش از حد زائران ايرانى در اين ترمينال بوده است. نتيجه بررسى ها منتهى به تصميمى در اين زمينه شده و زائران، پس از فرود هواپيما، بلافاصله با اتوبوس به هتل هاى محل

ص: 376

استقرار خود عزيمت مى كنند و چمدان ها و ساك هاى آنان با اندكى تأخير به وسيله وانت بارها به هتل ها منتقل مى شود تا زائران در فرودگاه معطل نشوند.

كيفيت غذا، يكى از مسائلى است كه علاوه بر بررسى بهداشتى، نوع مواد و شيوه طبخ آن بايد مورد نظارت قرار گيرد. امسال بعضى از زائران نسبت به يكنواخت بودن برنامه غذايى اعتراض كردند كه در جلسه بازرسان بررسى و تصميم گيرى شد؛ اما آقاى كريمى خضراء، از مسئولان مربوط مى گويد: «شما در يك خانواده 5 نفرى هم ناگزيريد ذائقه هاى مختلف را در نظر بگيريد. ما در دو آشپزخانه حدود 30 هزار پرس غذا براى هر وعده آماده مى كنيم كه به نظر من بيشترين زحمات را همكاران آشپز ما متحمّل مى شوند. علاوه بر اين، گزارش بازرسان ما نشان مى دهد كه بهترين مواد غذايى براى آشپزخانه ها خريدارى مى شود. بهداشت اين محيطها هم اطمينان بخش است و بهداشت در آن ها حتى از خانه هاى ما بيشتر رعايت مى شود. از طرفى، به كاروان ها اعلام شده كه اگر بيمارانى در جمعشان هستند كه نياز مداوم به غذاى رژيمى دارند، اين موارد را به ما اعلام كنند. با اين اوصاف، به نظر مى رسد كه اظهار نظر درباره غذا تا حدودى سليقه اى است و نمى شود تمام سلايق را در اين مدت پوشش داد.»

حوزه نظارت ويژه و بازرسى بعثه مقام معظم رهبرى با درج شماره هاى تماس بازرسان و ناظران ويژه هر منطقه در نشريه زائر و چاپ تراكت هاى آموزشى و نصب در هتل هاى محل اقامت زائران ايرانى، شنونده پيام هاى آنان است؛ هرچند تاكنون گزارشى از شكايات زائران واصل نشده است. البته، هموطنان ما در روزهاى نخست ورود به توقيف كتاب هايشان در فرودگاه مدينه اعتراض داشتند كه با همكارى مسئولان دولت عربستان، تمام كتاب هاى ضبط شده بهصورت يك جا دريافت و به بعثه منتقل شد. نحوه بازگرداندن اين كتاب ها به زائران هم اين گونه بود كه اگر مشخصاتى در كتاب ها و بسته ها از كاروان زائر موجود بود به آن كاروان انتقال مى يافت و در غير اينصورت، زائران بايد براى شناسايى كتاب هاى خود به محل نگهدارى كتاب ها مراجعه كنند.

ص:377

ص: 378

ايرانى هرگونه تجهيزات متعلق به چادرها و امكانات اسكان حجاج ايرانى در مشاعر مقدس را آماده كرده است.

طبق اعلام منابع سعودى، هفته گذشته نيز در نشست مشترك رييس اداره طواف دهندگان حجاج ايرانى، تعدادى از مسوولان امنيتى و فرماندهان نيروهاى راهنمايى و رانندگى عربستان و مسؤولان بعثه ايران، راه هاى خدمات دهى به بيش از يك صدهزار زائر ايرانى خانه خدا در عرفات، مشعر و منا و برنامه ريزى و زمانبندى خروج اتوبوس هاى حجاج و چگونگى كاهش ترافيك و ازدحام جمعيت مورد بحث وبررسى قرار گرفت.

ص: 379

ساختمان هاى مورد اجاره داراى استانداردهاى بين المللى است و مقامات عربستان نيز آن ها را تأييد كرده اند.

طبق مصوبات هيأت سياستگذاران وزارت حج عربستان، اين استانداردها شامل ضريب امنيتى بالاى ساختمان، مقاوم سازى، تجهيزات اطفاى حريق و پله هاى اضطرارى است. هر سال تعدادى از ساختمان هاى مكه به دليل نداشتن امكانات و استانداردهاى لازم از فهرست اجاره خارج مى شوند. سازمان حج و زيارت ايران هم هميشه در تلاش براى اجاره بهترين ساختمان ها با كامل ترين تجهيزات است. خوشبختانه نظارت دقيق و مستمرى در انتخاب و اجاره ساختمان هاى مورد اجاره ايرانصورت مى گيرد.

231 ساختمان در مكه براى اسكان زائران 604 كاروان كشورمان اجاره شده است كه از اين تعداد، 30 مورد جديدالاحداث است. بقيه ساختمان ها هم استاندارد هستند و نواقص احتمالى آن ها نيز برطرف شده و مورد تأييد قرار گرفته اند. ساختمان هاى مورد اجاره در عربستان تابع نظام شُقه اى است؛ يعنى شكل آپارتمانى دارد و امكانات و تجهيزات لازم آن ها براى زندگى جمعى آماده شده است. همه ساختمان هايى كه ايران در مكه به اجاره گرفته، از سوى هيات سياستگذاران وزارت حج عربستان، تأييد ساخت و ساز و پايان كار دارند. اگرچه امسال در روند اجاره ساختمان هاى مورد نياز مشكلاتى پديد آمد، ولى خوشبختانه با به كارگيرى راه كارهاى مناسب، همه مشكلات برطرف شد.

به طور كلى در چند سال اخير وضعيت ساختمان هاى اجاره اى در مكه با چالش هايى همراه بوده است: اول اين كه به دليل فرسوده بودن يا رعايت نشدن استانداردها هر ساله تعدادى ساختمان از فهرست موارد اجاره كنار گذاشته مى شود تا حوادث ناگوار، زائران را به درد سر نيندازد. دو سال قبل 200 ساختمان از فهرست خارج شدند. سال گذشته هم شاهد چنين مواردى بوديم. دوم اين كه تخريب ساختمان هاى پيرامون مسجدالحرام بر گرانى و كمبود ساختمان ها افزوده است. در مناطقى مانند جبل العمر، جبل الكعبه به خاطر اجراى برخى طرح هاى توسعه اى، ساختمان هايى را خراب كردند تا طرح هاى عمرانى انجام شود. به اين ترتيب امكان

ص: 380

اسكان زائران همه كشورها در اطراف حرم به شكلى تحت تأثير اين مشكلات قرار گرفته است. در حال حاضر بيشتر زائران ايرانى در منطقه خوب و مناسب عزيزيه و حوالى آن ساكن هستند كه زائران ديگر كشورها نيز از اين الگو، پيروى كرده اند و الآن در اين منطقه ساكن اند. سومين موضوع، افزايش تعداد رقبا در اجاره ساختمان است كه هر سال اين رقابت شدت مى گيرد. با وجود اين، مقامات سازمان حج و زيارت ايران در جلسه هاى برنامه ريزى و هماهنگى براى تأمين رفاه زائران تأكيد دارند و رمز موفقيت ايران اقدام به موقع در اجاره ساختمان ها است.

در چند سال اخير، روند رشد قيمت اجاره ها و هزينه ها و تورم ادامه داشته است. افزايش قيمت مصالح ساختمانى و هزينه هاى جارى آب و برق و مواردى ديگر هر سال رو به افزايش است. قيمت زمين در مكه نيز بالا رفته است و مالكان ساختمان ها نيز چون هزينه هاى بيشترى پرداخت مى كنند، طبعاً اجاره ساختمان هاى خود را افزايش مى دهند.

بر اساس همه اين دلايل، در آينده تورم بيشترى خواهيم داشت. اجراى طرح هاى جديد عمرانى، طرح توسعه فضاى مسعى، طرح هاى توسعه منا و از طرف ديگر پيش بينى مالكان در افزايش تعداد زائران موسم حج و نيز وجود تقاضاى زياد، همگى در افزايش قيمت اجاره ها تأثير مستقيم دارد.

سرانه اجاره براى هر ايرانى از 1050 ريال تا 2300 ريال متغير است. اين تغيير در قيمت ها و سرانه متناسب با گروه بندى اسكان زائران بر اساس ميزان مبلغ پرداختى در هنگام ثبت نام است. دفتر نمايندگى سازمان حج و زيارت در طول سال، پى گيرى هاى مستمرى براى تأمين ساختمان هاى محل اسكان انجام مى دهد و در اين راه از هيچ تلاشى دريغ نمى كند.

ص: 381

وى در اين باره افزود: با وجود گرانى هتل هاى نزديك به حرم، حجاجى كه علاقه مند به اسكان در هتل هاى نزديك به حرم باشند، مى توانند اين اماكن را انتخاب كنند. بنابراين، زائران ايرانى نيز در مكه مكرمه مى توانند در هتل هاى نزديك به حرم اسكان يابند.

وى با اشاره به افزايش قيمت حج تمتع در سال آينده اظهار كرد: در حال حاضر قيمت ها در كمترين حالت 1 ميليون و 650 و در بيشترين قيمت به 2 ميليون و 200 هزار تومان است كه بر اساس اين تصميم گيرى سيرصعودى بيشترى پيدا خواهد كرد.

مديركل روابطعمومى سازمان حج و زيارت در پاسخ به پرسش خبرنگار ايكنا مبنى بر اين كه آيا اين افزايش قيمت ها به افرادى كه در سال هاى گذشته ثبت نام كرده اند مربوط مى شود يا خير، گفت: به دليل اين كه هر ساله چگونگى اسكان و تغذيه حجاج در ايام قبل از اعزام توسط خود آن ها انتخاب مى شود، اين افزايش قيمت به طور مستقيم بر قيمت اعزام حجاجى كه در سال هاى گذشته نيز ثبت نام كرده اند، تأثير مى گذارد.

ص:382

ص: 383

كنيم كه بر اساس نتايج نظرسنجى هاى انجام شده، بازتاب اين برنامه ها كه از شبكه هاى مختلف سراسرىصدا و سيما پخش شده، مطلوب بوده است.

گروسى همچنين به فعاليت شبانه روزى سايت لبيك و شبكه تلويزيونى اينترنتى حج كه از سال 84 كار خود را آغاز كرده، اشاره كرد و گفت: علاوه بر اين دو بخش، توليدات گروه هاى اعزامىصدا و سيما در برنامه هاى روضه رضوان، رد پاى باران، طواف عشق و ... در حال پخش است و گروه هاى برنامه ساز شامل كارگردانان، تهيه كنندگان، مجريان و ديگر عوامل اين برنامه ها از مدينه منوره به توليد برنامه هاى روتين و ويژه خود اقدام كرده اند.

وى در مورد پوشش كامل اخبار و گزارش هاى ارسالى خبرنگارانصدا و سيما گفت: بر اساس برنامه ريزى هاى مفصلصورت گرفته، اخبار و گزارش هاى توليد شده در مدينه منوره به طور كامل و در بخش هاى مهم خبرى شبكه يك تلويزيون و شبكه خبر و نيز بخش هاى پر مخاطب و شنونده راديو سراسرى ايران و ديگر شبكه ها پخش شده و مورد استقبال قرار گرفته است.

وى، حضور برنامه سازان، فيلمبرداران، عوامل اجرايى و مجريان زبده و نيز خبرنگاران و گزارشگران پر تلاش و متبحرصدا و سيما را از نقاط قوت برنامه سازى در ايام حج و ارسال توليدات از مدينه منوره و مكه دانست و گفت: در برنامه هاى امسال گروه حج و زيارتصدا و سيما، تمهيدات ويژه اى انديشيده شده است تا برنامه هاى بيشترى از شبكه هاى مختلف سراسرى و استانىصدا و سيما پخش شود. به اين ترتيب علاوه بر شبكه هاى سراسرى، شبكه هاى استانى نيز در بخش هاى مختلفى، زمان هايى را براى پخش توليدات گروه هاى اعزامى به حج، در نظر گرفته اند.

روضه رضوان، رد پاى باران و طواف عشق از جمله برنامه هاى روتين شبكه هاى مختلف تلويزيون است كه فعاليت خود را قبل از موسم حج شروع كرده اند و به موضوع معارف اسلامى مى پردازند. امسال برنامه اى جديد با نام «از قاف تا قبله» از

ص: 384

شبكه اول تلويزيون در پربيننده ترين ساعت اين شبكه (بعد از خبر ساعت 21 و قبل از سريال) پخش مى شود.

به گفته مدير گروه حج و زيارتصدا و سيما، تعداد زيادى از هنرمندان و كارگردانان كشورمان همچون نادر طالب زاده، حميد جليلوند، كمال تبريزى، همايون اسعديان، محمدحسين لطيفى و نيز مجريان خبره اى همچون اميرحسين مدرس زاده، احمد اكبرنژاد، عليخانى و ... در ميان گروه هاى مستندساز و ساخت برنامه هاى تلويزيونى حضور دارند.

وى ساخت و توليد گزارش هاى تصويرى را يكى ديگر از كارهاى گروه هاى اعزامىصدا و سيما دانست و در مورد برنامه هاى راديويى گفت: هر روز در بخش هاى مختلف برنامه هاى راديويى، در ارتباطات زنده و مستقيم خبرنگاران حاضر در مدينه و سپس مكه گزارش هايى خواهيم داشت.

وى پخش مستقيم دعاى كميل از مدينه و مكه را يكى از برنامه هاى پوششىصدا و سيما دانست وگفت: بر اساس برنامه ريزى هاىصورت گرفته دو مراسم دعاى كميل در مدينه به طور زنده پخش شده است و همه تلاش گروه هاى برنامه ساز و عوامل اجرايى سازمان بر اين است تا با تدارك تجهيزات و به يارى خداوند، دو مراسم ديگر دعاى كميل را در سفر مدينه بعد زائران، تهيه و به طور زنده و مستقيم پخش كنند كه هموطنان مان در ايران مى توانند اين دو مراسم (دعاى كميل مدينه بعد) را از شبكه يك و دو تلويزيون و نيز شبكه تلويزيون اينترنتى مشاهده كنند. اين برنامه ها از شبكه هاى راديو قرآن و معارف نيز پخش مى شود.

پخش مراسم دعاى عرفات از تلويزيون اينترنتى، راديو ايران و شبكه يك سيما و نيز مراسم برائت از مشركين از ديگر برنامه هاى مديريت حج و زيارت سازمانصدا و سيما است.

وى در همين حال به پخش برنامه هاى ويژه موسم حج و مجموعه اخبار و

ص: 385

گزارش هاى گروه هاى برنامه ساز از شبكه هاى العالم، كوثر، پرس و ديگر شبكه هاى تلويزيونى كه مناطقى از جهان را پوشش مى دهند، اشاره كرد و گفت: با حضور مستندسازان و كارگردانان مطرح كشورمان، قرار است فيلم هاى مستندى با موضوع خانواده شهدا و جانبازان، سفرنامه حج شهيد آوينى، طرح زندگى دوباره (كارى از محمدحسين لطيفى) و سوغات در حج و مستندهاى ديگر ساخته شود.

گروسى همچنين با تصريح به اين كه وجود برخى محدوديت ها در حرم حضرت رسول (ص) و ديگر اماكن متبركه، روند ساخت برنامه در مدينه و مكه را با اختلال مواجه مى كند، افزود: يكى از آرزوهاى من، ساخت شهرك سينمايى حج است كه مى تواند به بسيارى از كمبودهاى برنامه سازى پايان دهد. درصورت تحقق اين امر، مطمئن هستم كه كارگردانان كشورمان مى توانند هفته اى دست كم دو، سه فيلم با موضوع حج بسازند.

ص: 386

فرهنگ سازى و انتقال فضاى معنوى و معطر حج به داخل و خارج از كشور هنر به خرج داده،صحنه هاى پرجاذبه و سازنده اين موسم را هنرمندانه ارائه كنيد، براى جامعه و خودتان آثار و بركات زيادى به همراه خواهد داشت.

وى لزوم توجه بيشتر به حضرت ولى عصر [به ويژه در روز عرفه و سرزمين عرفات، تشريح نقش انقلاب اسلامى در جهان و اخذ ديدگاه هاى شخصيت هاى فرهنگى مسلمان را از ديگر محورهاى توليدى مورد انتظار از گروه اعزامىصدا و سيما برشمرد.

آيت الله رى شهرى با استناد به روايتى از اميرالمومنين (ع) خطاب به حاضران در اين نشست گفت: چنانچه كار و وظايف محوله براى خدا و به ياد او انجام گيرد، افزون بر اين كه شاهد موفقيت در نتيجه تلاش هاى خودتان خواهيد بود، از امدادهاى الهى نيز بهره مند مى شويد. مضافاً اين كه كار كردن براى خدا موجب نورانيت دل و آسايش باطنى انسان نيز مى شود.

ص: 387

آن ها را از رايانه هاى اين اتاق شيشه اى بگيرند.

برنامه هاى نرم افزارى بخش آمار و انفورماتيك ستاد مكه مكرمه به گونه اى طراحى شده است كه مى تواند تمام اطلاعات زائران ايرانى را در اختيار همه افراد مسئول قرار دهد. اين اطلاعات بهصورت دسته بندى شده در جداول مخصوصى نگهدارى مى شود تا علاوه بر يكسان سازى آمارها و پرهيز از اختلاف در خروجى هريك از واحدها، اطلاع رسانى بر مبناى اين داده ها نيز آسان شود؛ به گونه اى كه امروز مى توانيم آمار ورود زائران به مكه مكرمه را روزها جلوتر دريافت كنيم.

يمقانى درباره تهيه نرم افزارهاى مختلف براى تسهيل در طبقه بندى داده هاى رايانه اى گفت: «كار ما در سه بخش قبل از انجام عمليات حج، هنگام موسم و پس از عمليات حج تقسيم مى شود كه توليد نرم افزارهاى هر بخش از وظايف ما به شمار مى رود.»

نگارش 6 نسخه جديد و كامل نرم افزارى براى ساماندهى امور حج از مهم ترين اقدامات بخش رايانه سازمان حج و زيارت طى سال گذشته است. نوشتن برنامه از يك سو و قرار دادن اين برنامه ها روى اينترنت، حجم رفت و آمد مديران كاروان ها و زائران به سازمان حج و زيارت و نمايندگى ها و ادارات كل در شهرستان ها را تا حد چشمگيرى كاهش داد. به گونه اى كه زائران در سال جارى توانستند با استفاده از امكانات اينترنتى، كاروان مورد نظر خود را انتخاب كنند و به سازمان حج و زيارت نيايند.

6 نرم افزار ويژه كه امسال براى اولين بار نوشته و تهيه شده و يا نسخه تكميلىِ نرم افزارهاى سال هاى گذشته است، به بخش ويزا و رواديد، ثبت نام زائران، عمليات مالى در مركز، نظارت بر عملكرد مالى شهرستان ها و استان ها، مجوزصدور بليت وصورت جلسات پروازى اختصاص دارد. با توجه به اين كه رياست سازمان حج و زيارت بر استفاده از هر دو سيستم رايانه اى و سنتى براى ثبت نام زائران و فعاليت مديران

ص: 388

كاروان ها تأكيد كرده بود، نسخه نرم افزارى به خوبى توانست آزمايش خود را در اين بخش پس دهد و كامل و بى نقص باشد.

وى افزود: «قبلًا سيستم ثبت نام استانى و عمليات مالى به اتمام مى رسيد و نسخه اى از آن بهصورت اطلاعات مندرج روى سى دى تحويل سازمان حج و زيارت مى شد. در حالى كه امسال با تهيه نرم افزار تحت وب، علاوه بر اين كه كار ثبت نام و عمليات مالى شهرستان ها را آسان كرده ايم، مى توانيم بر تمام مراحل عمليات مالى، قبل از ارسال به مركز، نظارت داشته باشيم.»

سومين نرم افزارى كه بخش رايانه سازمان طراحى و اجرا كرده، نرم افزار مالى و حسابدارى است كه اين كار با نظارت امور مالى سازمان حج و زيارت انجام شده است.

اما مهم ترين نرم افزارى كه براى امسال طراحى شد، مورد استفاده مشترك دو كشور جمهورى اسلامى ايران و عربستان سعودى قرار گرفت. دولت ميزبان در حج سال جارى بر تهيه گذرنامه عادى و ارائه اطلاعات رواديد بهصورت نسخه اينترنتى تأكيد كرده بود. به اين معنى كه ديگر نبايد اطلاعات حجاج ايرانى روى سى دى يا ديسكت به بخش رواديد ارائه مى شد. اگر ما دير اقدام مى كرديم، همين اصرار مقامات سعودى مى توانست براى ما بحران زا باشد.

يكى ديگر از نرم افزارهاى طراحى شده از سوى بخش رايانه سازمان حج و زيارت، برنامهصدور مجوز براى ارائه بليت و رزرواسيون هواپيمايى و نرم افزار ديگر، تهيهصورت جلسات پروازى است كه امكان ورود اطلاعات از تمام فرودگاه ها را آسان مى كند.

اقدام ديگرى كه اين بخش به عنوان وظايف خود لحاظ كرده، اين است كه با هماهنگى اداره گذرنامه و اداره كل امور اتباع خارجى از پرواز افراد ايرانى به وسيله هواپيماهاى فعال در سفر زائران اعزامى از سازمان حج و زيارت جلوگيرى مى كند.

يمقانى درباره آمادگى بخش متبوع خود براى به كارگيرى اين نرم افزارها

ص: 389

مى گويد: «بايد حج را به لحاظ آمارى و انفورماتيك بدون تنش و نگرانى آغاز مى كرديم. براى همين، كارشناسان ما از ارديبهشت ماه سال جارى، كارشان را همزمان با خدمات رسانى به زائران عمره آغاز كردند و امروز، تمام اين نرم افزارها امتحان خود را به خوبى پس داده و در اختيار همه مديران مكه و مدينه است؛ مثلًا امروز اگر زائرى در منطقه 8 مكه مكرمه هتل خود را گم كند، نيازى به مراجعه به ستاد گمشدگان ندارد، بلكه مدير يك منطقه ديگر مى تواند با جست وجوى نام او در نرم افزارهاى موجود، كاروان، هتل و نشانى محل اقامت آن زائر را پيدا كند. به عبارت ساده تر، توزيع اطلاعات به گونه اى است كه همه بتوانند به سادگى از آن استفاده كنند.»

مدير بخش رايانه سازمان حج و زيارت و مسئول آمار و انفورماتيك ستاد مكه مكرمه، درباره نرم افزار آشپزخانه هاى متمركز در اين شهر و مدينه منوره گفت: «يكى از آرزوهاى ديرينه مسئولان سازمان، طبخ غذا در اين آشپزخانه ها و برنامه ريزى پخت غذا به وسيله نرم افزارهاى ويژه بود. بنابراين، با استفاده از اين برنامه ها، طعم و مزه غذاها هم يكسان مى شود كه البته بايد بخش هايى از نرم افزار آشپزخانه تصحيح شود.» حتى توزيع خيمه ها و اختصاص اتوبوس در مشاعر نيز به وسيله رايانهصورت مى گيرد. بنابراين، بيشترين استفاده از ظرفيت هاى موجود در ايام موسم از نرم افزارها مى شود.

ص: 390

از نخستين روز استقرار دفتر نمايندگى شركت پُست و مخابرات تا روز سيزدهم، 23 مورد تعويض سيم كارت و 17 مورد مفقودى سيم كارت بوده است وبر اساس آمارها، سه موضوع سرقت، مفقودى و تعويض سيم كارت تلفن همراه، باعث بيشترين مراجعه به دفتر مذكور شده است.

با برنامه ريزى هاىصورت گرفته در ستاد امور مخابراتى ويژه حج و زيارت در تهران قبل از اعزام كاروان ها و نيز فعاليت ستادى و اجرايى پس از استقرار و ورود نخستين كاروان ها، خدمات ويژه اى به زائران در مدينه و مكه ارائه شده است. امورى چون تعويض سيم كارت كه در ايران از سوى دفاتر خدمات امور مشتركين طى 24 ساعت انجام مى شود، براى زائران ايرانى حاضر در مدينه به كمتر از 30 دقيقه كاهش يافت. در نتيجه، هر يك از زائران ايرانى كه به هر دليلى، سيم كارت خود را از دست داده اند (مفقودى يا سرقت)، با مراجعه به دفتر نمايندگى شركت پُست و مخابرات در مدينه، كمتر از 30 دقيقه موفق به دريافت سيم كارت جديد شده اند.

رسيدگى به محدوديت سرويس بر اساس تقاضاى زائران، بررسى كدهاى عبور ( (kuP- niP و استعلام آن ها از شركت مخابرات ايران و نيز راه اندازى و نصب نرم افزارهاى تلفن همراه از ديگر خدماتى است كه نمايندگى شركت پُست و مخابرات به زائران ارائه كرده است. نيز حل و فصل موقت بدهى مشتركان و تلاش براى برقرارى دوباره خط ارتباط تلفن همراه زائران از ديگر خدمات اين دفتر است.

هزينه تمامى خدمات ارائه شده (صدور و تعويض سيم كارت) به زائران مراجعه كننده، بر اساس تعرفه هاى شركت مخابرات، در ايران محاسبه و دريافت مى شود. اين خدمات بر اساس تعرفه هزينه ها در ايران است.

دفتر نمايندگى شركت پُست و مخابرات، علاوه بر خدمات ارتباطات تلفنى، خدمات ارسال نمابر را نيز به زائران ارائه مى كند. به اين ترتيب كه درصورت درخواست زائران در مدينه و مكه، اين عزيزان مى توانند متن نمابر خود را بهصورت

ص: 391

مستقيم از طريق اين دفتر ارسال كنند. شكل ديگر ارائه اين خدمت چنين است كه متن نمابر را به ايران ارسال و شركت پُست، پس از دريافت متن، از طريق همكاران توزيع مرسولات به مقصد موردنظر زائران در ايران تحويل مى دهد.

قبول و ارسال مرسولات پُستى نيز يكى ديگر از خدمات شركت پُست و مخابرات در مدينه و مكه است. در اين نوع خدمت، تنها ارسال محموله مطبوعات شامل كارت پستال و مطبوعه ممكن است و به دليل محدوديت هاى گمركى نمى توان محموله هاى ديگرى را به ايران ارسال كرد. بنابراين نمى توان انتظار داشت كه هر محموله اى قابل ارسال به ايران باشد.

بر اساس هماهنگى هاىصورت گرفته، مديران كاروان ها از طريق برگه هاى طراحى شده، با قيد ساعت درخواست تماس تلفنى دارند كه بايد در آن، زمان و ساعت مورد نظر زائران درج شود تا با هماهنگى دفتر پست و مخابرات، اپراتورى 126 از تهران، در ساعت خواسته شده با زائران مستقر در هتل هاى مدينه تماس گرفته و به اين ترتيب زائران ايرانى مى توانند با خانواده هاى خودصحبت كنند.

مسئول دفتر پست و مخابرات ستاد حج مكه مكرمه اعلام كرد: براى افزايش كميت و كيفيت ارتباط خطوط تلفنى بين ايران و عربستان 300 كانال ارتباطى به مسيرهاى ارتباطى دو كشور افزوده شده است. مهدى مقوم در گفت وگو با «زائر» با اشاره به اين كه هزينه هاى برقرارى ارتباط از ايران به عربستان بسيار كمتر از عربستان به ايران است از زائران خواست براى كاهش هزينه هاى خود به توصيه هاى دفتر پست و مخابرات توجه كنند. وى از برقرارى امكان ارتباطى 140 كاروان با ايران خبر داد و گفت: زائرانى كه از طريق خط ارتباطى كاروان هاى خود با ايران تماس بگيرند، هزينه تلفن آن ها 167 تومان در هر دقيقه محاسبه مى شود.

مقدم با بيان اين كه از تاريخ سوم آذر تا بيست و سوم آذر بيش از دو ميليون و سيصد هزار تماس تلفنى بين ايران و عربستانصورت گرفته است، گفت: مجموعه

ص: 392

مكالماتصورت گرفته در اين مدت پنج ميليون و چهارصد هزار دقيقه است كه سهم ارتباط از ايران با زائران بيش از چهار ميليون و يك صد هزار دقيقه و سهم ارتباطى از عربستان با ايران بيش از يك ميليون و دويست و هفتاد هزار دقيقه بوده است.

وى گفت: با بررسى هاى انجام شده تا تاريخ 20 آذرماه بيش از 45 هزار مشترك تلفن همراه ايران در عربستان فعال شده و از سرويس رومينگ استفاده كرده اند كه حدود بيست و پنج هزار مشترك تحت پوشش شبكه الجوال و حدود بيست هزار مشترك نيز تحت شبكه الاتحاد (موبايلى- 03 ASK و الاتصالات) قرار گرفته اند.

مسئول دفتر پست ومخابرات ستاد مكه مكرمه همچنين قطع به موقع تلفن هاى همراه سرقتى و مفقودى را از ديگر خدمات اين دفتر عنوان كرد و گفت: اين اقدام حتى با تماس تلفنى زائران و مديران كاروان ها انجام مى شود. پس از اين مرحله زائران مى توانند با حضور در دفتر پست و مخابرات و ارائه كارت شناسايى در كمتر از 10 دقيقه سيم كارت جديد خود را دريافت كنند. تاكنون 120 سيم كارت مفقودى و سرقتى قطع شده و 82 سيم كارت جديد نيزصادر گرديده است.

وى در پايان، توصيه هاى ذيل را موجب كاهش هزينه هاى ارتباطات تلفنى دانست:

1. با توجه به بالا بردن هزينه تماس از عربستان به ايران توصيه مى شود، بيشتر تماس هاى تلفنى از ايران باشد.

2. مفقود شدن يا سرقت سيم كارت را بلافاصله به ستاد پست و مخابرات اعلام نماييد.

3. بعد از پايان مكالمات خود حتماً از قطع شدن تماس اطمينان حاصل كنيد.

ص:393

ص:394

ص: 395

توصيه هاى بهداشتى و پزشكى به آنان حضور دارد، افزود: اين پزشكان عصر هر روز در جلسه توجيهى و آموزشى هيأت پزشكى ايران در مدينه حضور يافته، گزارش هاى روزانه هر كاروان را ارائه مى كنند.

وى نظارت بر خريد مواد غذايى و طبخ غذاى زائران ايرانى را از ديگر وظايف كادر پزشكى و ناظران بهداشت هيأت پزشكى ايران در مدينه برشمرد و گفت: خوشبختانه در اين بخش، تمام مسايل بهداشتى در خريد و طبخ مواد غذايى از سوى پزشكان عمومى و ناظران بهداشت مورد توجه قرار مى گيرد و كوچك ترين مسئله اى در بهداشت مواد غذايى، رسيدگى خواهد شد.

وى گفت: ميزان اين نظارت ها و دقت ها چنان است كه در آشپزخانه هاى مركزى، پزشك مسئول مستقر است و بر روند تهيه، آماده سازى و طبخ غذا تا مرحله سرو غذا نظارت مى كنند. از اين بابت نيز به همه زائران ايرانى اطمينان مى دهيم كه هيچ گونه مشكلى در خريد و طبخ مواد غذايى وجود ندارد و غذايى كه در هتل ها، سرو مى شود، كاملًا بهداشتى است.

دكتر توكلى در همين حال از همه زائران ايرانى در مدينه خواست تا ضمن توجه به بهداشت فردى و مصرف فراوان ميوه و سبزى در رستوران هتل ها، در مصرف غذا تعادل را رعايت كنند و با پيروى از يك الگوى غذايى، پياده روى را فراموش نكرده، مراقب سلامت خود باشند. به اين ترتيب ميزان ابتلا به مشكلات گوارشى كاهش مى يابد.

وى همچنين توصيه كرد تا زائران به خاطر حفظ سلامت و بهداشت فردى، از خريدارى مواد غذايى از دست فروشان خوددارى كنند و درصورت تمايل تنها از فروشگاه ها و رستوران هاى استاندارد، خريد كنند.

دكتر توكلى، عضو هيأت علمى دانشگاه علوم پزشكى تهران همچنين به موضوع استفاده زائران ايرانى از ماسك هاى بهداشتى اشاره كرد و گفت: بر اساس

ص: 396

هماهنگى هاىصورت گرفته، همه اعضاى كاروان ها، ماسك بهداشتى دريافت كرده اند و بهتر است در هنگام تردد در خيابان هاى اطراف مسجدالنبى و نيز زمان مراجعه به محوطه اين مسجد، از ماسك هاىصورت استفاده كنند تا از ابتلا به بيمارى هاى مختلف جلوگيرى شود.

وى، سرماخوردگى را شايع ترين بيمارى در طول اقامت در مدينه دانست و گفت: به دليل ازدحام جمعيت از كشورهاى مختلف و عدم رعايت اصول بهداشتى از سوى همه آنان، استفاده از ماسكصورت توصيه مى شود.

بيمارستان هيأت پزشكى ايران در مدينه منوره به يازده دستگاه آمبولانس مجهز است كه درصورت نياز، به انتقال بيماران و ارائه خدمات اوليه پزشكى و درمانى اقدام مى كنند.

همچنين بر اساس هماهنگى هاى انجام شده، چهار پزشك رابط عرب زبان براى انتقال بيماران حاد به بيمارستان هاى عربستان حضور دارند. رييس بيمارستان هيأت پزشكى ايران در مدينه منوره همچنين از زائران ايرانى خواست با رعايت اصول بهداشتى و عمل به توصيه هاى پزشكى كاروان ها، ضمن حفظ سلامت خود و ديگر زائران، در نهايتصحت و سلامت خود را براى حضور در مكه مكرمه و اعمال موسم حج آماده كنند.

مراقبت از بهداشت و سلامت بيش از يك صد هزار زائر در طول دست كم چهل وپنج روز، كار بسيار دشوار و حساسى است كه حضور سالمندان، اين مأموريت را سخت تر مى كند. اين در حالى است كه به گفته دكتر توكلى، رييس هيأت پزشكى حج، مستقر در مدينه منوره، بيش از نيمى از زائران امسال را افراد بالاى شصت سال تشكيل مى دهند و مراقبت از آن ها، كارى خطير به شمار مى رود.

با آغاز ابتلا به ناراحتى هاى معمول ايام حج و شيوع بيمارى هايى نظير سرماخوردگى و عفونت مجارى تنفسى، حجاج در مسير بازگشت به كشور، نگران

ص: 397

تداوم و ماندگارى بيمارى هايشان هستند و با وجود برودت شديد هوا و بارش هاى مداوم زمستانى در ايران، مزمن شدن اين ناراحتى ها آزارشان مى دهد. حجم مراجعه به پزشكان كاروان ها و مركز پزشكى حج، وابسته به هلال احمر جمهورى اسلامى ايران، مستقر در مدينه منوره نشان مى دهد كه بايد حجاج ايرانى را با آخرين توصيه هاى پزشكى- بهداشتى به سلامت كامل نزديك كرد. هرچند كه توكلى عقيده دارد، محل بهبود كامل بيمارى ها اينجا نيست و حاجيان بايد باصبر و حوصله، مراحل درمان خود را بگذرانند.

اغلب زائران بر اثر گرماى هوا و فشار اعمال، دچار ضعف بدنى و سپس بيمارى هاى متعدد مى شوند. امسال، موسم حج تمتع با فصل سرما مقارن شده است. ما در ايام مدينه بعد، شاهد برودت شديد هوا در مدينه هستيم و حتى برخى از زائران به دنبال تأمين بخارى هستند. فاصله دماى روز و شب هم اين مسئله را تشديد مى كند. از طرف ديگر، سنگينى اعمال و خستگى فيزيكى، استرس و فشارهاى روانى كه ناشى از تراكم جمعيت حجاج در اعمال مى شود، شيوع بيمارى را آسان مى كند. چرا كه ضعف و خستگى، سيستم ايمنى بدن را مستعد پذيرايى از ويروس ها مى كند. برخى رفتارهاى غيربهداشتى و نابه هنجار اجتماعى از سوى حجاج ساير كشورها در عرفات، مشعر، منا و شهر مكه هم موجب شيوع فزاينده انواع مختلف گرفتارى هاى تنفسى، نظير سرماخوردگى ساده (فارنژيت هاى ويروسى)، ايجاد يا عود سينوزيت ها يا برونشيت هاى قبلى (سينوبرونشيت) عفونت هاى آدنوويروسى همراه با گرفتارى چشمى (كونژونكتيويت)، شبه آنفلوآنزا و آنفلوآنزا، سوار شدن عفونت بر آسم يا DPOC قبلى، ذات الريه و بعضاً عوارض ناشى از اين بيمارى ها در بين زائران كليه كشورها مى شود.

دست كم يك هزار زائر بالاى هشتاد و چهار سال، بيشتر از برنامه پيش بينى شده داريم. علاوه بر اين، بيش از نيمى از زائران ايرانى، فراتر از شصت و چهار سال دارند كه مراقبت از اين ها كار بسيار دشوارى است. در حالى كه از نظر علم پزشكى، افراد

ص: 398

بالاى شصت سال، زمينه بسيار فراوانى براى ابتلا به بيمارى دارند. طبق بررسى هاى به عمل آمده در سال هاى اخير، شايع ترين عامل مولد اين گرفتارى ها عفونت ها بوده اند و از ميان عفونت ها شايع ترين عامل عفونى ويروس ها و از ميان ويروس ها، آدنو ويروس ها با شيوع سى وشش درصد و آنفلوآنزاى تيپ B با شيوع نوزده درصد شايع ترين عوامل بوده اند. در سير اين عفونت ها، ممكن است، در زمينه سينوزيت هاى قبلى، برونشيت هاى قبلى، آسم و DPOC، اختلالات ايمنى، درمان هاى ناقص نابجا و غيرمنطقى و نظاير آن عفونت هاى باكتريايى نيز به گرفتارى تنفسى سوار شده و فرآيند را پيچيده و سير بيمارى را طولانى كند.

اين بيمارى، تا زمان بازگشت درمانى ندارد كه بشود با دارو به آن دست يافت. عفونتى ايجاد شده و اين عفونت، مخاط تنفسى را دچار التهاب مى كند. اين التهاب با مراجعه زائران به مسجدالنبى يا سطح شهر مدينه دوباره شدت مى گيرد؛ چرا كه آن ها مجدداً در معرض اين عفونت قرار مى گيرند. از طرفى مواد ضدعفونى كننده فراوانى در اماكن زيارتى مورد استفاده قرار مى گيرد كه مى تواند حتى مخاط تنفسى افراد سالم را نيز تحريك كند. اين حساسيت مى تواند به شكل سرفه ظاهر شود كه لزوماً نشان دهنده چرك و عفونت در بيمار نيست.

معمولًا با عواملى كه در اينجا هست، بيمارى تظاهر خودش را تا آخر حفظ مى كند. زائران بايد از اين محيط دور شوند تا بيمارى شان را كنترل كنند. همه كسانى كه سال هاى قبل به حج مشرف شده اند، مى دانند كه اين بيمارى در ايران به زودى برطرف مى شود. البته بايد اين نكته را هم در نظر داشت كه ورود حجاج به كشور با زمستانى سرد و هواى آلوده در شهرهاى بزرگ همراه است. بنابراين سير سرفه كردن كمى طولانى تر مى شود. از طرفى، اگر فردى سيگارى باشد، دوره درمان او طولانى تر خواهد شد. در مجموع، بايد مخاط مسير تنفسى زائران ترميم شود تا اين عارضه از بين برود.

ص: 399

زائران در فضايى متفاوت از محيط زندگى هميشگى شان حضور دارند. وقتى يك نفر سرفه مى كند، ديگران معذب مى شوند و اين قضيه، فرد بيمار را وادار به مراجعه مكرر مى كند. در حالى كه ما نسخه اى جزصبر براى آنان نمى پيچيم. چرا كه فقط كافى است پاى زائر به ايران برسد. فشارهاى روحى و روانى ناشى از طول سفر يا تغييرات آب و هوايى از بين مى رود و با تنفس هواى سالم، بيمارى شان به سرعت بهبود مى يابد. تا وقتى هم كه اينجا هستند، توصيه مى كنيم كه از مصرف فراوان مايعات غافل نشوند؛ به قدرى كه از حجم آلودگى در گردش خون آنان كاسته شود. البته منظور ما از مايعات، آب، چاى و شير گرم است، اما ميوه ها هم مى توانند به كاهش تظاهرات بيمارى كمك كنند. البته ميوه هايى مثل موز و كيوى كمى حساسيت زا هستند. سيب و پرتقال براى اين منظور مناسب ترند. خوردن ميوه، در سير بيمارى افراد تأثيرى ندارند، اما علائم را بيشتر مى كند؛ مثلًا كسى كه سرما خورده است، آب ريزش بينى اش زياد مى شود. خوردن غذاهاى تند و ادويه دار هم موجب تشديد علائم مى شوند و در طول و شدت بيمارى تأثيرگذار نيستند.

ما موارد بهداشتى را بهصورت روزانه پيگيرى مى كنيم و شب ها در جلسات، اين موارد را به همكاران انتقال مى دهيم. اما معتقديم كه همه مسئله در غذا نيست. ممكن است خيلى غذاها و ميوه ها را در سفر در اختيار ما بگذارند، اما دليلى ندارد همه آن ها را ميل كنيم. يك نمونه اش نوشابه است. اين نوشابه ها سرشار از قند است و زائرى كه سن بالا و گاهى ديابت دارد، نبايد نوشابه بخورد. سازمان حج وظيفه دارد به بهترين وجه از زائر پذيرايى كند. انتخاب غذا يا خوراك مورد نياز زائر به عهده خود او است.

يكى از درخواست هاى ما از زائران ايرانى اين است كه داروهايشان را تا آخر و طبق زمان بندى مصرف كنند. براى پزشكان ما، تجويز پنى سيلين، كار سختى نيست، اما اگر آنان تشخيص مى دهند كه نبايد اين دارو به زائر تزريق شود، بايد به تشخيص آن ها احترام گذاشت. چون پنى سيلين ها فقط مقاومت بدن را در برابر ميكروب ها زيادتر

ص: 400

مى كند. اگر سن زائران زياد است و پزشكان كاروان نتوانسته اند بيمارى آنان را كنترل كنند، آن ها را به مركز پزشكى بفرستند تا در اينجا تحت نظر بخش هاى تخصصى ريه، داخلى، قلب، گوش و حلق و بينى و ... مداوا شوند. منتها هيچ درمانى به جزصبر و داروهايى كه علائم را تا حدودى كاهش مى دهند، توصيه نمى كنم.

چون مدت اقامت زائران در مدينه، يك سوم حضور آنان در مكه است، مراقبت از سلامت و بهداشت آنان در اين شهر، آسان تر از مكه است. از طرفى، پيك اقامت زائر در مدينه از سى هزار نفر تجاوز نمى كند. خدا را شكر، وضعيت در مدينه منوره، كاملًا آرام و ثابت بود و هيچ موردى كه موجب نگرانى شود، مشاهده نشد. در چند روزى كه هواى اين شهر رو به سردى گذاشت، تعداد افراد مسن و سيگارى مبتلا به سرماخوردگى و بيمارى هاى تنفسى و ريوى هم زياد شد كه همه تحت درمان قرار گرفتند. همين الآن هم شانزده نفر در بيمارستان هيأت پزشكى و يك نفر در بيمارستان سعودى بسترى هستند. چهار مورد فوتى در مدينه داشتيم كه دو موردش قلبى بوده است. يكى از آن ها در حرم درگذشت و يكى ديگر كه معاون آشپزخانه دخيل بود، پس از بازگشت از مكه مكرمه از دنيا رفت. يكى ديگر دچار نارسايى كليه بود و به دليل عفونت خونى فوت كرد. يكى ديگر از زائران هم كه به سرطان مبتلا بود، ريه هايش از كار افتاد و درگذشت. اميدواريم آمار فوتى هايمان اضافه نشود.

سال گذشته (1385) جمعاً چهل و سه زائر در مكه و مدينه از دنيا رفته اند كه اين آمار تاكنون كه حدود دو هفته ديگر از ايام حج باقى مانده، سى و دو نفر است. امسال، تمهيدات مناسبى به ويژه براى زائران سالمند در نظر گرفته شد. گروه هاى تخصصى كه امسال با ما اعزام شده اند، كاملًا متغيرند. كارهايى كه در ايران براى زائران انجام شده، بسيار متفاوت بوده است. غير از اين ها، اختصاص درمانگاهى براى سالمندان، يكى از ويژگى هاى هيأت پزشكى امسال بود. در مدينه به تمام پزشكان كاروان ها اعلام كرديم

ص: 401

كه اگر زائرى، سابقه بيمارى قلبى و ريوى دارد، به ما معرفى كنند تا او را معاينه كرده، برايش پرونده تشكيل بدهيم.

ص: 402

خوشبختانه كسى در اين بيمارستان فوت نكرده و هر بيمارى كه وارد بيمارستان شده به كمك متخصصين از مرگ رهايى يافته است.

ص:403

ص:404

ص: 405

زائران كه نفرشان اعمال حج را انجام داده بودند، براى تكميل معالجات به كشورمان اعزام شده اند.

به گفته وى علاوه بر اين آمار كه مربوط به مراجعات بيمارستانى زائران است در موارد معمولى بيماران از سوى پزشكان كاروان ها معاينه شده اند.

ص:406

ص: 407

متعدد با دستگاه هاى ذيربط عربستان سعودى و برگزارى جلسات مختلف تلاش كرد تا در سطح مكه مجوز استفاده از 5 ايستگاه اطراف مسجدالحرام به نام هاى مظله (محبس الجن)، باب على، سليمانيه و رواسى و باب ملك را براى استفاده حجاج ايرانى از مسئولين انتظامى عربستان بگيرد. ايستگاه هاى مذكور در مجموع و نسبت به ايستگاه هاى ساير كشورها از وضعيت بهترى برخوردار بود.

به طور كلى فقط 180 دستگاه اتوبوس از تمام شركت ها، مجوز تردد به ايستگاه باب على را از راهنمايى و رانندگى شهر مكه مكرمه گرفته بودند و نسبت تعداد ماشين هاى در اختيار حجاج ايرانى در حد فاصل سايبان تا ايستگاه حرم، بيش از نسبت كل اتوبوس هاى اين مسير بود. از طرفى كلّ مساحت پاركينگ باب على 6000 متر مربع است كه حدود 2000 متر آن مختص توقف و تردد اتوبوس هاى حجاج ايرانى بود.

در مجموع وضعيت عمومى ايستگاه باب على براى تردد حجاج ايرانى نسبت به سال گذشته بهتر بود، اما ازدحام جمعيت به خصوص در اوقات نماز، موجب كندى چرخش اتوبوس ها مى شد. بسيارى از زائران ايرانى به تصور اين كه ترافيك شهر مكه همانند شهر مدينه روان است، براى حضور در حرم، از قبل برنامه ريزى نمى كردند و براى رسيدن به نماز جماعت دچار مشكل مى شدند.

برابر مقررات شركت ها در ساعات نماز، رانندگان ملزم به جابجايى مسافر نيستند. لذا زائران ايرانى براى تشرف به حرم، بايد يك ساعت قبل از اذان حركت مى كردند. تأخيرها نيز عموماً به علت ايجاد گره هاى ترافيكى و كمبود فضاى ايستگاه و باريك بودن عرض خيابان ها بود. متأسفانه گاهى مشاهده مى شد كه جمع محدودى از حجاج ايرانى به هنگام اقامه نماز و يا دقايقى قبل از اقامه نماز جماعت به ايستگاه مراجعه مى كردند تا به منزل بازگردند! اين امر تأثير نامناسبى در نظر حجاج ساير كشورها داشت؛ زيرا در اين دقايق معمولًا زائران رو به سوى مسجدالحرام مى روند تا نماز خود را به جماعت برگزار كنند.

ص: 408

خدمات حمل و نقل قبل از ايام تشريق، تا غروب روز پنجم ذى الحجه تداوم داشت و بعد از آن برابر مقررات، تمام اتوبوس ها مى بايست به پاركينگ هاى مركزى اعزام شوند تا براى توزيع بين كاروان ها در روز 7 ذى الحجه، كنترل فنى و سازماندهى شده و در اختيار مديران محترم كاروان ها قرار گيرند. بعد از ايام تشريق نيز با بازشدن راه ها وصدور مجوز از سوى پليس، از بامداد 14 ذى الحجه، فعاليت سرويس هاى درون شهرى مجدداً آغاز شد.

ص: 409

ترتيب در هر خيمه 14 نفر اسكان يافتند.

به منظور اطلاع رسانى و آشنايى بيشتر مديران كاروان ها با مناطق مشاعر مقدسه (عرفات، مزدلفه ومنا) و نيز مسيرهاى رمى جمرات (رفت و برگشت) كه در ساعت هاى مختلفى تغيير مى كند، پليس راهنمايى و رانندگى منطقه مشاعر مقدس جلسه آموزشى- توجيهى برگزار كرد كه حضور مديران كاروان ها در آن الزامى بود؛ زيرا با توجه به محدوديت هاى ايجاد شده در مسيرهاى رفت و برگشت رمى جمرات و نيز تسهيل در رفت و آمد زائران و كاهش مشكلات، آموزش و توجيه مديران كاروان تأثير به سزايى دارد. اين كلاس آموزشى- توجيهى روز جمعه (پنجم ذى الحجه) در محل قصر الافراح واقع در خيابان عبدالله عريف برگزار شد.

برابر تاريخ ابلاغ شده، از روز 14 ذى الحجه، اولين كاروان هاى مدينه بعد از مكه مكرمه به سمت مدينه منوره حركت كردند. در همين حال گروه پيشرو همه كاروان هاى مدينه بعد، چهل و هشت ساعت قبل از اعزام كاروان براى تدارك مقدمات ورود اين گروه از زائران، راهى مدينه منوره شدند.

مسئولان حمل ونقل، زمان بازگشت زائران ايرانى را به كشور از طريق فرودگاه جده روز پانزدهم ذى الحجه اعلام كردند. بر اساس هماهنگى هاىصورت گرفته و برنامه دو شركت هواپيمايى ايران اير و سعودى، بخش نقليه اين شركت ها 24 ساعت قبل از پرواز برگشت زائران، بار استاندارد توافق شده حجاج ايرانى را بدون محاسبه وزن از محل اسكان زائران تحويل گرفتند؛ اما در مورد اضافه بار زائران كه خارج از ساك هاى استاندارد است، به ازاى هر كيلوگرم اضافه بار مبلغ 20 ريال سعودى اخذ كردند.

ص: 410

روزهاى بازگشت حجاج، عمليات حج از كيفيت مطلوبى برخوردار بود و به مدد انسجام مديريتى، عمليات حج 86 با كمترين مشكلات مواجه شد. به گفته مدير كل فرودگاه هاى استان تهران: پنجاه درصد پروازها را شركت هواپيمايى جمهورى اسلامى و پنجاه درصد ديگر را شركت هواپيمايى سعودى از 17 فرودگاه كشور شامل مهرآباد، شيراز، اصفهان، مشهد، اهواز، يزد، كرمان، اردبيل، بوشهر، گرگان، اروميه، تبريز، سارى، زاهدان، رشت، كرمانشاه و بندرعباس انجام دادند. در عمليات رفت، بيش از 102 هزار زائر با 336 پرواز به سرزمين وحى اعزام شدند كه به لحاظ تأخير پرواز، همه عمليات رفت با متوسط 15 دقيقه در كل فرودگاه هاى كشور انجام شد.

ص:411

ص: 412

اندونزى، سودان و هند بهصورت رسمى با چند شركت حمل و نقل قرارداد بسته اند كه اگر هر روز در سه نوبت هر يك از زائران به حرم مشرف شوند، حداقل 825 هزار نفر تردد در ايستگاه هاى باب على و مظله در روز انجام مى شود. زائران ايرانى 25 درصد از اين جمعيت را تشكيل مى دهند. شيوه انتقال حجاج بين عزيزيه و حرم چنين است كه 50 دستگاه اتوبوس بدون شماره، حجاج ايرانى مقيم در منطقه عزيزيه را از مظله (سايبان) به باب على منتقل مى نمايند. بطور كلى فقط 180 دستگاه اتوبوس از تمام شركت ها، مجوز تردد به ايستگاه باب على را از راهنمايى و رانندگى شهر مكه مكرمه اخذ كرده اند و ملاحظه مى شود كه نسبت تعداد ماشين هاى در اختيار حجاج ايرانى در حد فاصل سايبان تا ايستگاه حرم، بيش از نسبت كل اتوبوس هاى اين مسير است. از طرفى كل مساحت پاركينگ باب على 6000 متر مربع است كه حدود 2000 متر آن مختص توقف و تردد اتوبوس هاى حجاج ايرانى است. اميدواريم مشاركت زائران ايرانى در روان شدن حجم ترافيك مؤثر باشد.

به طور كلى شرايط عمومى ايستگاه باب على براى تردد حجاج ايرانى در وضعيت بهترى نسبت به سال گذشته است، اما ازدحام جمعيت به خصوص در اوقات نماز، موجب كندى چرخش اتوبوس ها مى شود. بايد دانست در روزهاى آينده محدوديت ها بيشتر خواهد شد و ما در تمام مسيرها و به خصوص در مسير عزيزيه به حرم، بار سنگين ترافيك خواهيم داشت. بيشترين بار ترافيك هم بعد از نمازظهر و بعد از نماز عشاء است كه زائرين عزيز حتما بايد حداقل يك ساعت بعد از اقامه نماز جماعت، مسجدالحرام را ترك نمايند تا ايستگاه كمى خلوت تر شده باشد.

بسيارى از زائران ايرانى به تصور اين كه ترافيك شهر مكه همانند شهر مدينه روان است، براى حضور در حرم از قبل برنامه ريزى نمى كنند.

ص: 413

نيستند. لذا مصرانه تقاضا مى شود زائران ايرانى براى تشرف به حرم، حتماً يك ساعت قبل از اذان حركت كنند، چون در اين وقت اتوبوس به تعداد كافى در خطها و ايستگاه ها وجود دارد. تأخيرهاى ايجاد شده هم عموماً به علت ايجاد گره هاى ترافيكى و كمبود فضاى ايستگاه و باريك بودن عرض خيابان ها رخ مى دهد. در همين حال بسيارى اوقات مشاهده مى شود كه جمع محدودى از حجاج ايرانى به هنگام اقامه نماز و يا دقايقى قبل از اقامه نماز جماعت به ايستگاه مراجعه مى كنند تا به منزل بازگردند كه اين امر تأثير نامناسبى در نظر حجاج ساير كشورها دارد، ضمن اين كه رانندگان نيز مجاز به جابجايى مسافر در اين ساعت ها نيستند.

ص: 414

حجاج ايرانى به مسجدالحرام و شركت در نمازهاى جماعت و بهره گيرى فرهنگى و معنوى از فضاى ملكوتى و عرفانى اين مسجد است. خواست و آرزوى قلبى خدمتگزاران واحد حمل و نقل درون شهرى، فراهم آوردن زمينه تحقق اين هدف فرهنگى سازمان است و همه همكاران من در واحد حمل و نقل با تعهد و تلاش بى وقفه و سپرى كردن 18 تا 20 ساعت از شبانه روز در كنار ايستگاه ها، مى كوشند زمينه تشرف حجاج عزيز را به مسجدالحرام فراهم نمايند.

لذت تماشاى حركت انبوه حجاج ايرانى به سمت حرم امن الهى براى عبادت، تحمل دود و آلودگى هوا و سر وصدا را براى همكارانم آسان مى كند و آماده ايم در طول موسم حج در كنار اتوبوس ها و خيابان ها شب را بهصبح برسانيم وصبح را به شب، بلكه بهره اى هر چند اندك از ثواب عبادت زائرانى كه با اتوبوس ها به حرم مشرف شدند، عايد خدمتگزاران واحد حمل و نقل شود. رفاه حال زائران وظيفه ماست و در اين راه دريغ نمى كنيم.

نكته اى را هم اضافه كنم و آن اين كه ايستگاه ها كشش حجم سنگين زائران را نداشته و ايستگاه هاى جايگزين هم وجود ندارد و درصورت مراجعه يكباره جمعيت زياد در ايستگاه ها امكان جابجايى وجود ندارد. در اينصورت بايستى حجاج باصبر و حوصله و بازكردن راه براى افراد مسن و بانوان تا رسيدن اتوبوس به تعداد كافى منتظر بمانند.

برنامه تعويض شيفت رانندگان هم به اين ترتيب است كه رانندگان در دو شيفت 12 ساعته كار مى كنند و ساعت 30/ 9 تا ساعت 30/ 22 وصبح زمان تعويض شيفت هاست و ممكن است در اين ميان در حركت اتوبوس ها وقفه كوتاهى ايجاد شود، كه انتظار داريم زائران در اين مواقع صبور باشند.

مراسم بدرقه نخستين كاروان هاى زائران اعزامى به حج تمتع سال جارى ساعت 22 جمعه شب در فرودگاه مهرآباد، سالن جديد مستقبلين ترمينال حج (سالن شماره

ص: 415

3) برگزار مى شود.

به گزارش روز سه شنبه پايگاه اطلاع رسانى حج در اين آيين كه با حضور آيت الله محمدى رى شهرى، نماينده ولى فقيه در حج و زيارت و جمعى از شخصيت هاى مذهبى و سياسى برگزار مى شود، سه كاروان مستقيما عازم مدينه منوره خواهند شد.

بنا بر اين گزارش، سالن ياد شده براى اولين بار است كه براى زايرين خانه خدا مورد بهره بردارى قرار مى گيرد.

سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبرى از نمايندگان رسانه هاى داخلى دعوت كردند كه با حضور خود در اين مراسم، نسبت به پوشش خبرى و تصويرى اعزام نخستين گروه زائران خانه خدا به سرزمين وحى اقدام كنند.

ص: 416

عربستان به ايران كيلوگرم، شامل دو ساك استاندارد تعيين شده است. درصورت رعايت نشدن سقف تعيين شده، شركت هاى هواپيمايى ايران اير و ماهان كه كار انتقال حجاج را انجام مى دهند، بابت هر كيلو گرم بار اضافى از زائر ريال سعودى (معادل تقريبى هزار ريال ايران) به صورت ارزى دريافت مى كنند. بار اضافى احتمالى در بسته هاى استاندارد پس از اخذ هزينه حمل با پروازهاى بعدى ارسال مى شود.