ص: 2

ص: 3

ص: 4

ص: 5

ص: 6

ص: 7

ص: 8

ص: 9

ص: 10

ص: 11

ص: 12

ص: 13

ص: 14

ص: 15

ص: 16

ص: 17

ص: 18

ص: 19

مقدمه

ص: 20

ص: 21

حج؛ عالى ترين مظهر وحدت

دين مبين اسلام جامع ترين و كامل ترين آيين آسمانى است كه خداوند با عرضه آن به دست سرآمد خلائق و اشرف انبياى الهى وجود مقدس رسول اكرم صلى اللَّه عليه و آله و سلم بر بشريت منت نهاد و لطف و نعمت خويش را بر آنان به اكمال و اتمام رساند.

اين آيين مقدس كه وجود تمام انبياء و عرضه همه اديان پيشين مقدمه اى براى ظهور آن و پيامبر عظيم الشأنش بوده است، به سبب جامعيت خود پاسخگوى تمامى نيازهاى نوع بشر از هر رنگ و نژاد در هر زمان و مكان بوده، هست و خواهد بود.

از اين رو در دايره اسلام و مسلمانى، رنگ و نژاد و زبان و پايگاه اجتماعى و ديگر عوامل تمايز و برترى انسانها محلى از اعراب ندارد." اسلام" هويت اصلى مسلمان است و هر جا «مسلمانان» باشند، آنجا «دارالاسلام" است. لذا در قرون اوليه اسلام، به رغم حاكميت خلفاى جور و رواداشتن تبعيض ها در ميان مسلمانان،" شور مسلمانى" باعث گشت «مسلمانان» از هر قوم و قبيله و نژاد در راه اعتلاى اسلام بكوشند و تمدنى را پايه ريزى كنند كه با بهره گيرى از مزايا و نقاط قوت تمدن ملى خود،" تمدن درخشان اسلامى" را پايه ريزى كنند. يكى از مورّخان و محققان برجسته معاصر در اين زمينه مى گويد:

ص: 22

«پيچيدگى عظيم نژادى و فرهنگى دنياى اسلام حتى در آن روزهاى آميختگى اقوام و فرهنگها چنان غريب مى نمايد كه مورخ از خود مى پرسد روابط دينى بايد چقدر استوار باشد تا اين مايه عناصر نامتجانس را با هم نگه دارد. فعاليت درخشان گذشته چنين تمدنى كه اروپا را از قرون وسطى تا قرن شانزدهم در طب و فلسفه و شايد رياضى هنوز وامدار خويش نگه داشته بود، آيا بايد به حساب تشويق و مساعدت اسلام گذاشته آيد، يا به حساب شور و علاقه اقوام مسلمانى كه در ايجاد و به ثمر رسانيدن آن فعاليت داشته اند؟

... اسلام در چنين دنيايى كه اسير تعصبات دينى و قومى بود، نفخه تازه اى دميد.

چنان كه با ايجاد دارالاسلام كه مركز واقعى آن «قرآن» بود- نه شام و نه عراق- تعصبات قومى و نژادى را با يك نوع «جهان وطنى» چاره كرد ...» (1)

شك نيست كه محور اصلى پيوند ميان اقوام مختلف مسلمان، تعاليم عاليه اسلام بوده است كه بر «وحدت» مسلمانان تأكيد فراوان دارد. «وحدت» در اسلام و تأكيد بر مشتركات مسلمانان چنان اهميت دارد كه اولياى بزرگ دين همچون اميرالمؤمنين حضرت على عليه السلام، به منظور پيشگيرى از تفرق مسلمين و به هم خوردن وحدت آنان در حالى كه خار در چشم و استخوان در گلو داشت در برابر غاصبان خلافت سكوت پيشه كرد و حتى در نمازهاى جماعت آنان نيز حاضر مى گشت.

رهاورد بديهى و طبيعى «وحدت» ميان مسلمانان، سربلندى و عظمت و عزت اسلام و مسلمين، و يأس و درماندگى و ذلت كفار و مشركان و ديگر دشمنان اسلام خواهد بود.

«اسلام» براى نيل به اين هدف مقدس راه كارهايى ارائه كرده است كه مهم ترين آنها عبارت است از:

نماز جماعت: با آن كه «نماز» وسيله ارتباط انسان با خدا و سخن گفتن با پروردگار است، اما تأكيد شده است آن را به جماعت بخوانيد. گردهم آمدن مردم يك محل در

ص: 23

خانه خدا حول محور نماز آن هم پنج نوبت يا كمتر از آن در شبانه روز، آنان را به هم نزديك مى كند، دل ها را از كينه و بدبينى به برادر مسلمان خود پاك مى كند، از مشكلات يكديگر آگاه مى شوند و در رفع آن مى كوشند. براى نماز جماعت كه وحدت بخش مسلمانان است، ثواب و پاداش بسيار در نظر گرفته شده است.

نماز جمعه: در راستاى ايجاد و تحكيم وحدت ميان مسلمان، شارع مقدس «نمازجمعه» را در نظر گرفته است. هر هفته مردم مسلمان محله هاى مختلف شهرهاى اسلامى گرد هم مى آيند و خطيب جمعه وظيفه دارد در خطبه ها به مشكلات و مسائل مهم جامعه اسلامى بپردازد. مردم از آن مسائل آگاه مى شوند، تا احساس وظيفه كنند و در حل مشكلات و معضلات جامعه بكوشند.

نكته بسيار مهم و جالب توجه در ارتباط با نمازجمعه، سفارش به خواندن سوره هاى مباركه جمعه و منافقين در نمازجمعه است. همان گونه كه بيان شد اين نماز براى «تحكيم وحدت» ميان مسلمانان است، پس بايد عوامل و جريان هاى بر هم زننده وحدت مسلمين و سياست ها و خباثت ها و شيطنت هاى آنان را شناخت، تا در دام توطئه دشمنان گرفتار نشد و آنها را خنثى نمود. سوره مباركه جمعه در افشاى توطئه هاى «يهود» كه اقدام به جنگ روانى و تخريب روحيه مسلمانان كرده بودند، و سوره مباركه منافقين در افشاى تحركات مخرب منافقان كه با حضور در ميان مسلمانان سعى در بدبين كردن آنها نسبت به هم و افشاندن بذر دشمنى و در نهايت بر هم زدن وحدت آنان داشتند، نازل گرديد.

به تعبير ديگر سوره جمعه به منظور شناخت دشمنان خارجى مسلمانان و توطئه هاى آنان، و سوره منافقين در جهت شناخت دشمنان داخلى و بظاهر مسلمان در صفوف مسلمين و توطئه هاى آنها نازل شد، و سفارش گرديد تا در دو ركعت نماز وحدت بخش جمعه خوانده شود.

حج: عالى ترين مظهر ايجاد وحدت ميان مسلمانان فريضه بزرگ «حج» در تعاليم اسلامى است. اگر مسلمانان بنا به عللى نتوانند در نمازهاى جماعت و جمعه- كه استحباب

ص: 24

زياد دارند- حاضر شوند، بايد در طول عمر حداقل يك بار فريضه عظيم حج را به جا آورند. در حج است كه مسلمانان از اقطار مختلف عالم گردهم مى آيند و ضمن حضور در خانه و حريم الهى و كسب معرفت و مناجات با پروردگار خويش، با برداران و خواهران خود از فرهنگ ها و نژادها و زبانهاى مختلف آشنا مى شوند و از مسائل و مشكلات يكديگر آگاه مى گردند؛ و در حج ابراهيمى و محمدى صلى الله عليه و آله است كه بايد از مشركان و ستمكاران در هر زمان و مكان برائت جست و عوامل تفرقه مسلمانان را شناخت و براى رهايى مسلمانان در بند كفار و مشركان چاره انديشيد.

حضرت امام خمينى سلام اللَّه عليه در پيام استقامت ضمن انتقاد از آنهايى كه حج خشك و بى روح و بى برائت را مى خواهند و فلسفه واقعى اين فريضه بزرگ الهى را درك نكرده اند، خود فلسفه حج را تبيين مى كنند و مى فرمايند:

(از ديد آنان) به حج چه كه چگونه بايد زيست و چطور بايد مبارزه كرد و با چه كيفيت در مقابل جهان سرمايه دارى و كمونيسم ايستاد؟!

به حج چه كه حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمين بايد ستاند؟!

به حج چه كه بايد براى فشارهاى روحى و جسمى مسلمانان چاره انديشى نمود؟!

به حج چه مسلمانان را عليه حكومت هاى وابسته بشوراند. بلكه حج همان سفر تفريحى براى ديدار از قبيله و مدينه است و بس ...

حج كانون معارف الهى است كه از آن محتواى سياست اسلام را در تمامى زواياى زندگى بايد جستجو نمود.

حج تجلى و تكرار همه صحنه هاى عشق آفرين زندگى يك انسان و يك جامعه متكامل در دنياست و مناسك حج مناسك زندگى است و از آنجا كه جامعه امت اسلامى از هر نژاد و ملتى بايد ابراهيمى شود تا به خيل امت محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم پيوند خورد و يكى گردد و يد و احده شود، حج تنظيم و تمرين تشكل اين زندگى توحيدى است.

***

ص: 25

شعار حج امسال «پيوند قرآن و عترت» بود. يعنى دو عنصر بزرگ وحدت بخش مسلمانان. به جرأت مى توان گفت اگر مسلمانان مطابق سفارش رسول عظيم الشأن اسلام صلى اللَّه عليه و آله و سلم عمل كرده و به قرآن و عترت تمسك مى كردند، هرگز دچار اين تفرق جانسوز در طول تاريخ و عصر حاضر نمى شدند كه پيامدهاى وخيم و تلخ آن را تاريخ شاهد است.

متأسفانه بخشى از مسلمانان خود را پيرو قرآن دانسته و عترت را رها كرده اند، و بخشى ديگر دم از عترت زده و قرآن را به نوعى كنار نهاده اند، و همين امر موجب تفرق مسلمان گشته است. در حالى كه پيرو واقعى قرآن مطابق محتواى قرآن نمى تواند از عترت دور باشد، و پيرو حقيقى عترت نمى تواند از قرآن بى نياز باشد.

بعثه مقام معظم رهبرى در جهت نيل به اهداف عاليه نظام مقدس جمهورى اسلامى كه درصدر آن وحدت امت اسلام است، با انتخاب اين شعار كه عين كلام رسول اكرم صلى الله عليه و آله به نقل فريقين است، در موسم حج امسال منادى وحدت گشت و با برپايى همايش علمى ارزشمندى با حضور انديشمندان شيعه و سنى در اين رابطه، راه سربلندى و عزت را به مسلمانان نماياند.

در تمام ديدارهاى نماينده ولى فقيه با رؤساى بعثه هاى كشورهاى اسلامى و يا شخصيت هاى سياسى و علمى جهان اسلام بر امر وحدت مسلمانان توسط ايشان تأكيد مى شد.

*** از سال 1370 پس از سه سال وقفه در امر حج گزاردن زائران ايرانى كه امر سرپرستى حجاج ايرانى برعهده آيةاللَّه محمدى رى شهرى قرار گرفت، هرساله به منظورثبت فعاليت ها و عملكرد دست اندركاران حج، كتابى تدوين مى گردد كه در حقيقت، تاريخ مكتوب حج است. در سال گذشته به پيشنهاد حجة الاسلام والمسلمين آقاى رضامختارى- كه

ص: 26

مسئوليت تدوين گزارش حج سال پيش را بر عهده داشتند- و تأييد نماينده محترم ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى كتاب مذكور به نام حج 25 نامگذارى شد.

در سال جارى امر تدوين كتاب حاضر به پيشنهاد حجة الاسلام والمسلمين آقاى سيدعلى قاضى عسكر معاون محترم آموزش و پژوهش بعثه رهبر معظم انقلاب و تأييد محترم نماينده ولى فقيه حضرت آيةاللَّه رى شهرى به اين بنده حقير واگذار گرديد كه به لطف و عنايت خداوند اينجانب توفيق و افتخار آن را يافتم بدين منظور براى نخستين بار به حج مشرف گردم و به اين امر اهتمام ورزم. از اين رو نخست خداوند بزرگ را شكرگزارم و در مرحله بعد از سروران عزيزى كه بر اين بنده منت نهادند و موجبات تشرف ام را فراهم كردند، صميمانه تشكر مى كنم.

***

ص: 27

گزارش هاى معاونت امور بين الملل بعثه حاكى از استقبال فراوان مسلمانان جهان از مواضع رئيس جمهور اسلامى ايران در حج سال گذشته بود. ايرانيانى كه در موسم حج امسال با مسلمانان ديگر كشورها باب مراوده و گفتگويى باز كردند، شاهد حمايت هاى بسيار آنها از مواضع رياست جمهورى ما بوده اند.

استقبال از مواضع ايشان حتى در ميان اتباع سعودى نيز ديده مى شد.

2- چندى پيش از موسم حج، فاجعه دردناك سقوط هواپيماى سى- 130 ارتش جمهورى اسلامى ايران كه حامل برخى مسؤلان ارتشى و جمعى از خبرنگاران رسانه ها بود، اتفاق افتاد. اين عزيزان كه عازم منطقه رزمايش ارتش بودند در اين سانحه جان به جان آفرين تسليم كردند. مراسم چهلمين روز شهادت شهداى اين سانحه در منا با حضور انبوه زائران ايرانى برگزار شد.

3- حادثه فرو ريختن ساختمان فرسوده هتلى در نزديك بيت اللَّه الحرام كه منجر به جان باختن جمع زيادى از زائران از جمله دو زائر ايرانى شد، موجب تألم و تأثر ميهمانان خانه خدا گرديد.

4- فاجعه دردناك سقوط هواپيماى نيروى هوايى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى كه منجر به شهادت سردار احمد كاظمى فرمانده نيروى زمينى سپاه و جمعى از مسؤلان آن نهاد گرديد، موجب غم و اندوه بسيار زائران ايرانى شد. به همين مناسبت براى بزرگداشت آن عزيزان، مراسمى باشكوهى در منا برپا شد.

5- فاجعه بزرگ كشته شدن نزديك به 400 تن از زائران خانه خدا در رمى جمرات، از جمله هفت زائر ايرانى دلهاى مسلمانان جهان را به درد آورد.

ص: 28

مربوط به گزارش روزانه به آنها پرداخته شده است. با اين حال لازم ديده شد به منظور نشان دادن تلاش هاى بى وفقه و خستگى ناپذير ايشان در امر سرپرستى زائران ايرانى، و مسئوليت ها و وظايفى كه در قبال ديگر مسلمان داشته و يا احساس مى كردند، برنامه هاى مختلف انجام شده ايشان را جداگانه تنظيم و ارائه كنيم:

ص: 29

3- ديدار از مراكز خدماتى: مانند ديدار از آشپزخانه متمركز، و بيمارستان هاى جمهورى اسلامى ايران در مكه و مدينه

4- ديدار با دست اندركاران امر حج: مانند ديدار مسؤلان ستادهاى مكه و مدينه، هيأت پزشكى، صدا و سيما و ...

ص: 30

ورود به مدينه منوره، افتتاح بعثه مقام معظم رهبرى، هنگام خروج از مدينه، هنگام ورود به مكه معظمّه.

***

ص: 31

تحصيلات تعداد درصد بيسواد 1978217748 ابتدائى 1761215801 ديپلم 1548613893 سيكل 85607680 ليسانس 65915913 فوق ديپلم 35993229 نهضت 26962419 فوق ليسانس 12151090 دكترا 0818734 حوزوى 0537482 غيره 05247 نامشخص 2305120680

ص: 32

شغل تعداد درصد استاد دانشگاه 0455408 پزشك 0449403 بيكار 0388348 دانشجو 0152136 دانش آموز 007668 بازرگان 006457 پيرا پزشك 005045 نماينده مجلس 00033 نامشخص 2233020034***

ص: 33

حجة الاسلام محمد شريف مهدوى؛ معاون امور بين الملل

حجة الاسلام محمد حسن زمانى؛ مسؤول واحد اهل تسنن

حجة الاسلام عبدالهادى مسعودى؛ مسؤول واحد ارزشيابى

آقاى حسين فهميده؛ معاون نظارت و بازرسى

آقاى مجيد آخوندزاده؛ معاون اجرايى

آقاى محسن شريفى؛ مسؤول دفتر بعثه

آقاى عباس سليمى؛ مسؤول روابط عمومى

آقاى حسن گروسى؛ مدير امور حج و زيارت صدا و سيما

آقاى غلامحسين اسلامى فر؛ مسؤول ستاد خبرى

ص: 34

1- اگرچه اكثريت زائران به شوق ديدار يار و كسب معرفت و انجام فريضه الهى و استغفار و انابه مشرف مى شوند، و اين سفر را كاملًا متفاوت با ديگر سفرها مى دانند، اما اندكى نيز هستند كه تفاوت ميان اين سفر الهى را با تفرج و سفرهاى تفريحى درنيافته اند.

اين معدود زائران همچون تورهاى مسافرتى، در حج نيز در پى راحتى و رفاه و خوش گشتن هستند و لذا از فيوضات بى پايان زمان ها و مكان هاى مقدس در سفر حج كمتر بهره مى برند. آنان به زعم خود هزينه كلانى براى اين سفر پرداخته اند و لذا كاروان و دست اندركاران بايد يكسره در خدمتشان باشند. از اين رو با اندكى كمبود يا مشكل، زبان به اعتراض و گلايه مى گشايند.

گذشته از اين كه مسؤلان و مديران كاروان ها بايد در انجام وظايف خود به بهترين نحو بكوشند؛ متوليان امر حج نيز بايد در جلسات توجيهى خويش زائران را نسبت به مشكلات و كمبودهاى احتمالى آگاه كنند و اصولًا توجيه كنند كه سفر حج بدون سختى و مشقت نبوده است. مگر نه اين كه حافظ مى گويد:

در بيابان گربه شوق كعبه خواهى زد قدم سرزنش ها گر كند خار مغيلان غم مخور

زائران بايد بدانند به كجا، و براى چه مى روند. اگر مقصد و هدف را به درستى شناختند، در برخورد با شدائد و موانع سهل خواهند گرفت. آنان اگر بدانند كه نسبت به گذشتگان، شدائد اين سفر تا چه اندازه كم شده است، قدر وضع موجود را درمى يابند.

مقايسه اى ميان هزينه سفر حج در ايران با كشورهاى همسايه اى چون افغانستان، تركيه و عمان و خدماتى كه سازمان حج و زيارت به زائران ايرانى ارائه مى كند در قياس با زائران آن كشورها ارزش بالاى خدمات دست اندركاران حج جمهورى اسلامى ايران را نشان خواهد داد.

جا دارد دست اندركاران در جلسات توجيهى خود به استناد گزارش هاى موجود- كه راقم اين سطور در ديدار رؤساى بعثه هاى ممالك اسلامى با سرپرست

ص: 35

حجاج ايرانى شاهد بوده ام اين مقايسه را به اطلاع زائران ايرانى برسانند تا سطح توقع آن گروه از زائران موردنظر پايين آيد.

2- از آنجا كه ما اعتقاد به حج ابراهيمى كه همان حج محمدى صلى الله عليه و آله است، داريم، لازم است در كنار آموزش مناسك حج، آموزش بُعد سياسى اين فريضه بزرگ و بيان معضلات و مشكلات عالم اسلام نيز در نظر گرفته شود تا زائران ما در ديدار با مسلمانان ديگر كشورها با آگاهى و شناخت سخن گويند.

3- زائران با عملكرد مناسب خويش، در واقع شأن و شخصيت خود و كشور و نظام جمهورى اسلامى را نشان مى دهند. در كنار رفتار صحيح و ارزشمند خيل عظيم زائران، گاه ديده مى شود برخى با اعمال نامناسب در آداب زيارت و يا در بازارها موجبات وهن شخصيت خود و آبروى نظام و كشور را فراهم مى كنند كه اين امر معصيت است.

اگرچه در جلسات توجيهى بر اين موارد تأكيد مى شود، ولى برخى با بى توجهى خود بهانه به دست مخالفان شيعه و جمهورى اسلامى مى دهند.

به نظر اينجانب اگر پيشگيرى يا ممانعت از اعمال اين گونه افراد در موسم امكان پذير نيست، مى توان به عنوان اقدام تنبيهى پيشاپيش اعلام داشت كه آنان را از سفرهاى زيارتى حج و عمره و عراق و سوريه منع خواهند كرد.

4- در كنار خدمت رسانى هاى ارزشمند عوامل اجرايى حج به زائران، موارد معدودى نابسامانى ديده مى شود كه ممكن است همان ها زحمات اين عزيزان را تحت الشعاع قرار دهد. آنچه اينجانب مشاهده كردم مربوط به حضور در مشعرالحرام بود.

اوّل اين كه: ديدم كه ميان برخى دست اندركاران كه بارها به حج مشرف شده بودند در اين كه محدوده مشعر كجاست، آيا وارد يا از آن خارج شده ايم اختلاف بود.

اينجانب كه تشرف اولم بود سردرگم شده، نمى دانستم كدام درست مى گويند و كدام نادرست؟! سپس مسافتى را به عقب آمدم تا با چند اتوبوس كاروانهاى ايرانى برخورد كردم. از مدير كاروانى پرسيدم، او هم به درستى توجيه نبود. لذا لازم است اطلاع رسانى بيشترى صورت بگيرد.

ص: 36

دوّم اين كه: زائران ايرانى در سرزمين مقدس «مشعر» جاى مناسب براى اقامت ندارند. زائران ايرانى مجبور بودند بيشتر درون اتوبوسهاى مستقر در توقف گاه ها بمانند و يا در حاشيه جاده و در ميان دود و دم خفه كننده اتوبوسهاى ديگر كشورها كه به مسير اختصاصى ايرانيان راه داده شده بودند، وقوف كنند.

با توجه به اين كه بر راز و نياز در مشعرالحرام تأكيد بسيار شده و به جاست كه زائران آن شب را به تهجد و مناجات بگذرانند، اما موقعيتى كه اينجانب ديدم براى تنها چيزى كه تناسب نداشت، همين امور بود.

كمبود سرويس هاى بهداشتى و عدم نظافت بسيارى از آنها توسط زائران ديگر كشورها باعث شده بود براى تجديد وضو زائران مدت مديدى را در صف بمانند. از سوى ديگر انبوه زباله ها در كنار محل استقرار زائران موجب انتشار بوى نامطبوع آن شده بود.

گويى اين وضعيت در مشعر با بيش از يكصد سال پيش تفاوت بسيار زيادى نكرده است. امين الدوله كه صدر اعظم ناصرالدين شاه بوده است و در سال 1321 ق به حج مشرف شده، پيرامون وقوف در مشعر مى نويسد:

«... اول مايرُى همان عرصات عرفات و محشر و مشعر و غوغاى مناسب و چون در عمر خود با شاهنشاه ... ناصرالدين شاه اردوها ديده و در سايه چادر اوقات خود را گذرانيده ام، در اين اردو كه هستيم، هنوز حسن ترتيبى نمى بينيم. شترها را نزديك چادرها خوابانيده اند. عربده عرب و شتر به هم آميخته، عفونت اين دو جانور به يكديگر پيشى مى گيرد. سماخ و دماغ در زحمت است. مى گويند اگر كسى از خيام چند گام تجاوز كند، فَدَمهُ هَدَر! ..." (1)

البته در شوراى هماهنگى بعثه اين امر مطرح شد و گفته شد كه مسؤلان همه ساله براى بهبود مشعر پيشنهاداتى را به مسؤولان سعودى ارائه داده اند.

***

ص: 37

تهيه و جمع آورى اطلاعات و اخبار لازم به منظور تدوين كتاب حاضر، به ترتيب زير ميسر گشت:

1- راقم اين سطور در چهل روز تشرف به حرمين شريفين (شامل دوازده روز مدينه قبل، بيست و يك روز در مكه معظمه، و هفت روز مدينه بعد) با حضور در ديدارها، مراسم و سخنرانى ها از آنها گزارش تهيه كرده است.

2- ستاد خبرى بعثه، در طول مدت حضور نويسنده در سرزمين وحى با در اختيار قرار دادن آخرين خبرها كمبود اطلاعات و اخبار اينجانب را جبران مى كرد. لازم مى دانم از همكارى صميمانه برادر گرامى جناب آقاى غلامحسين اسلامى فر مسؤل ستاد مزبور و همكارانشان كمال تشكر را داشته باشم.

3- نشريات بعثه رهبر معظم انقلاب شامل: زائر، صفا، مروه و دليل كاروان؛ كه گاه مستقيماً توسط دست اندركاران عزيز آن به موقع در اختيار اينجانب قرار داده مى شد و همان هنگام مورد استفاده واقع مى گشت. از اين برادران ارجمند و نيز اعضاى محترم هيأت تحريريه، خصوصاً مدير مسؤول محترم آن ها حجّةالاسلام آقاى هاجرى سپاسگزارى مى كنم.

4- برخى روزنامه هاى سعودى و نيز بولتن هاى كنسول گرى جمهورى اسلامى.

5- مصاحبه هايى كه اينجانب با برخى دست اندركاران و مسؤولان بعثه رهبرى معظم انقلاب داشتم و از آن مصاحبه ها در تشريح عملكرد بعثه بهره بردم.

6- اسناد و مدارك و گزارش عملكرد بخش هاى مختلف بعثه كه در اختيار اينجانب قرار گرفت.

مطابق قرار قبلى، بنا بود كه با هماهنگى جناب آقاى نصيرى مدير كل دفتر و روابط عمومى سازمان حج و زيارت عملكرد عزيزان سازمان نيز مانند بخش هاى مختلف بعثه تدوين گردد. گذشته از چندين گزارش در خصوص زير مجموعه هاى سازمان حج

ص: 38

(مانند هيأت پزشكى، طرح قربانى، حمل و نقل ويژه در مكه و ...)، و يا ديدارها و مصاحبه هاى رياست محترم سازمان كه راقم اين سطور با استفاده از نشريه زائر يا دليل كاروان در كتاب حاضر درج كرده ام، اين امر به دليل كثرت اشتغال ايشان و برخى ديگر از مسؤولان اجرايى و در نتيجه عدم ارائه به موقع اطلاعات عملى نگرديد.

والسلام على عباد اللَّه الصالحين

محمدحسين رجبى (دوانى)

ص: 39

طليعه

ص: 40

ص: 41

ويژگى هاى حج 84 از ديدگاه امير الحاج جمهورى اسلامى ايران

امسال نيز همچون سال هاى گذشته پس از پايان مراسم باشكوه حج، فصلنامه ميقات حج مصاحبه اى با آيةاللَّه محمدى رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى پيرامون حج سال 1384 ه. ش. مطابق با سال 1426 ه. ق. انجام داد كه در شماره 55 آن فصلنامه به چاپ رسيده است.

گزيده اى از اين مصاحبه براى آگاهى از ديدگاه امير الحجاج ايران در پى مى آيد:

: ضمن تشكّر و سپاس از حضرت عالى به خاطر شركت در اين گفتگو، خواهشمنديم ارزيابى كلى خود را از مراسم شكوهمند حج 1384 ه. ش (1426 ق) بيان كنيد.

آقاى رى شهرى: حج سال 1426 (1384 ش) به دليل تحوّلات سياسى منطقه، انتخابات رياست جمهورى در ايران، تغييرات ايجاد شده در سطح رهبرى برخى كشورهاى منطقه؛ از جمله عربستان، از حساسيت ويژه اى برخوردار بود، كه به شكرانه خداوند، خوب برگزار شد. اگر نبود حادثه ناگوار فرو ريختن ساختمان در نزديكى مسجد الحرام، در روز پنجم ذى حجّه و نيز حادثه تأثرانگيز روز دوازدهم ذى حجّه در منا، كه تلفات زيادى را به همراه داشت، در ديگر زمينه ها هيچگونه مشكل جدّى

ص: 42

نداشتيم و خوشبختانه، حج آرام و بى مشكلى را پشت سر گذاشتيم.

البته در بُعد امنيتى، پيش از سفر، نگرانى هايى در زمينه تحرّكات گروه هاى تندرو و برخى حركات ايذايى آنان وجود داشت كه آن هم به لطف و يارى خداوند، با چاره جويى ها و پيش بينى هاى انجام شده به وسيله بعثه مقام معظم رهبرى و نيز سياست هاى دولت عربستان، تا حدّ زيادى كاهش يافت و مراسم دعاى كميل ايرانيان، چه در مدينه قبل و چه در مدينه بعد و همچنين مراسم مهم برائت از مشركان در صحراى عرفات و ديگر همايش ها و گردهمايى هاى بعثه، به خوبى و بى هيچ مشكلى برگزار گرديد.

: حج گزارى در سال 84 چه ويژگى هاى داشت؟

آقاى رى شهرى: مى توان گفت حجّى كه گذشت، داراى پنج ويژگى مهم بود؛ ويژگى هاى سياسى، فرهنگى، تبليغى، اطلاع رسانى و اجرايى.

ص: 43

پخش كرد.

پيام مقام معظم رهبرى به مسلمانان نيز به 14 زبان ترجمه و نشر يافت.

ص: 44

گروه هاى اعزامى صدا و سيما تلاش هاى خوبى را در زمينه اطلاع رسانى داشتند و 214 مورد گزارش مكتوب، 4721 دقيقه گزارش صوتى و 2064 دقيقه گزارش تصويرى به ايران فرستادند. مراسم برائت را به طور زنده از شبكه هاى اول سيما، شبكه تلويزيونى اينترنتى لبيك، شبكه خبر، العالم و سحر براى سراسر جهان پخش كردند.

نشريه زائر با مديريت جديد، اقدام به نشر روزانه زائر، به مدت 45 روز نمود و علاوه بر آن، براى نخستين بار نشريه" صفا" ويژه روحانيون و" مروه" ويژه بانوان و" دليل كاروان" ويژه مديران كاروان ها به صورت نوبتى و هر چند روز يك بار منتشر شد.

پايگاه هاى اينترنتى بعثه و سازمان حج در بخش اطلاع رسانى، فعاليت هاى خوبى داشتند. پايگاه Hajj. ir، و نيز «Al- hajj. com» و «Iranhadj. org» نزديك به 124 هزار مراجعه كننده در موسم داشت.

امور خبرى بعثه و مؤسسه علمى- فرهنگى مشعر ضمن ضبط برنامه ها، بخش وسيعى از فعاليت هاى بعثه را به دستگاه هاى اطلاع رسانى داخلى و خارجى منعكس مى كردند.

ص: 45

پوشش قرار گرفتند و در مكه نيز به حدود 63% يعنى دو برابر سال قبل از آن توسعه يافت.

78% از زائران ايرانى در مدينه، در منطقه مركزى اسكان يافتند كه 13% نسبت به سال گذشته افزايش يافت و اميدواريم در سال آينده بيشتر هم بشود.

طرح قربانى نيز بحمداللَّه به گونه اى برگزار گرديد كه حدود 75% زائران در روز دهم (عيد قربان) و بقيه در روز يازدهم قربانى كردند و 108 ذابح ايرانى نيز انجام ذبح را به عهده داشتند كه بخشى از گوشت ها نيز پس از حج براى لبنان ارسال شد. بنابراين مى توان گفت با ويژگى هاى ذكر شده، حج سال 84 يكى از بهترين مراسم حج ايرانيان در مدت تصدى سرپرستى حجاج توسط اينجانب بود.

: وضعيت تركيب سنى و تحصيلى زائران حج تمتّع در سال 1426 (1384 ش) چگونه بود و چه تفاوت هايى با سال گذشته داشت؟

آقاى رى شهرى: طبق آمارى كه عربستان اعلام كرد، در حج سال 26، حدود 2130594 نفر مشرف شده بودند و از اين تعداد، حدود 573147 نفر از داخل عربستان و نزديك به 1557447 نفر نيز حجاج ساير كشورها را تشكيل مى دادند. از ميان آنان، حدود 89548 نفر زائر ايرانى و حدود 6267 نفر مجموعه عوامل خدماتى اعم از مدير، روحانى، خدمه كاروان ها، اعضاى بعثه و ستاد، گروه خبرى صدا و سيما، هيأت پزشكى، قاريان قرآن، هواپيمايى، افراد پوشش طرح قربانى و نيز آشپزخانه هاى پخت متمركز بودند.

حدود 1500 نفر نيز خارج از تشكيلات حج و زيارت، با عناوين: بازرگان، كاركنان نمايشگاه ها و مانند آن بودند كه خودشان به طور مستقيم از عربستان ويزا گرفته و به حج مشرف شده بودند.

از مجموع زائران ايرانى 8/ 49% را مردان و 2/ 50% را زنان تشكيل مى دادند. گفتنى است، در سال 84 حدود 2000 نفر به تعداد زائران حج تمتع افزوده شده بود، اما از نظر تركيب سنى و تحصيلى تفاوت و تغيير قابل توجهى ديده نمى شد.

ص: 46

: جناب عالى ديدارهاى زيادى با رؤساى بعثه هاى كشورهاى مختلف داشتيد، اين ديدارها را چگونه ارزيابى مى كنيد و چه نتايجى دربرداشته است؟

آقاى رى شهرى: با مسؤولان 11 بعثه و نيز هيأت هاى گوناگون از مسلمانان كشورهاى مختلف ديدار داشتم. اين ديدارها چه در سال 1426 و چه در سال هاى پيش از آن، مفيد و سودمند بوده است. پيوند دولت و ملت ما را با ديگر مسلمانان مستحكم تر مى كند. از ديدگاه هاى همديگر آگاه شده، تبادل نظرهايى با هم مى كنيم.

در ملاقات ها چه رؤساى بعثه ها و چه ديگر زائران، بيشتر از مواضع ضدّ امپرياليستى و ضدّ صهيونيستى اخير رييس جمهور كشورمان اظهار خوشحالى مى كردند. برخى ها مى گفتند: پيش بينى هاى حضرت امام خمينى (قدس سره) درباره شوروى سابق و فروپاشى كمونيزم و نيز سقوط صدام كاملًا تحقق يافت و اظهار اميدوارى مى كردند كه اين وضعيت در مورد آمريكا نيز تحقق يابد و اين حكومت فاسد نيز در سراشيبى سقوط قرار گيرد.

در حج 26، نسبت به سال هاى پيش از آن، نكاتى برجسته تر مى نمود، و آن اين كه در مراجعاتى كه افراد و گروه ها به بعثه داشتند، بيشتر درباره مهدويت و آينده بشر مى پرسيدند. پرسش هايى نيز در مورد تشيع و عقايد شيعه داشتند و مطالبى درباره فقدان رهبرى در جهان اسلام مى گفتند و اظهار مى كردند كه ايران بايد براى هماهنگ كردن جهان اسلام دقيق و با تدبير برنامه ريزى كند و ... اين ها نكات مثبتى بود كه در ديدارها مطرح مى شد. البته در مورد برخى رفتارها هم كه در جوامع شيعى از بعضى سر مى زند مانند قمه زنى اظهارات منتقدانه اى داشتند. درباره شبهات دينى و تفاوت هاى عقايد شيعى و سنى برخى اعتقادات پيروان اهل بيت (عليهم السلام) پرسش هايى مطرح مى شد و اين گوشزد و هشدارى است به مراكز علمى و پژوهشى كشور، به ويژه اصحاب رسانه و صدا و سيما كه بايد در اين رابطه گام هاى مؤثرترى بردارند و نه تنها به زبان فارسى، كه به زبان هاى مختلف اين مسائل به گوش ديگر مسلمانان برسانند. به نظر مى رسد چه در

ص: 47

مجله «مقيات الحج» و چه از طريق سايت و نيز از طرق ديگر، بايد اين اطلاع رسانى انجام گيرد.

در رابطه با جايگاه و مصاديق اهل بيت (عليهم السلام) نيز پرسش هايى مى شد.

جايگاه زنان، انرژى هسته اى، اقليت هاى مذهبى در ايران و ... نيز از مسائلى بود كه درباره آن ها هم مى پرسيدند. در زمينه شبهات و نيز مسائل سياسى و فرهنگى بايد گام هاى بلندترى برداشته شود و در جهت اطلاع رسانى و روشنگرى اذهان مسلمانان تلاش بيشترى صورت گيرد.

: بعثه مقام معظم رهبرى، همايش هاى مختلفى در موسم حج برگزار مى كند، برگزارى اين همايش ها تا چه حد ضرورت دارد و تاكنون چه دستاوردهايى داشته است؟

آقاى رى شهرى: پيش از اين، نام همايش هايى را كه در حج گذشته داشتيم ذكر كرده ام، تنها همايشى كه در حج 26، براى نخستين بار برگزار شد، همايش عالمان شيعه بود كه به نظر رسيد كارى است لازم و ضرورى و از اين طريق، مى توان با مشكلات آن ها در ديگر كشورها آشنا شد و براى حل مشكلاتشان و انتقال پيام نظام مقدس جمهورى اسلامى به آنان اقدام كرد.

معلوم است كه در مورد لزوم همايش ها و دستاوردهاى آن، نبايد اغراق شود و بگوييم كه دستاوردهاى بسيار بالايى دارد، چنين ادعاهايى هم نداريم، ليكن معتقديم با توجه به اين كه علماى جهان اسلام در موسم حج حضور پر رنگى دارند و در اين همايش ها هم به صورت فعال شركت مى كنند، پيام اين همايش ها هم در شعاع قابل توجهى است و دستاوردهاى خوبى به دنبال داشته و دارد؛ مثلًا همين كه ما بتوانيم در كنار خانه خدا همايش قدس برگزار كنيم و پيام مظلوميت مردم فلسطين را به گوش جهان اسلام برسانيم، خود دستاورد مهمى است. هر چند كار پژوهشى گسترده اى در اين باره لازم است كه هنوز صورت نگرفته است.

ص: 48

همچنين مسأله تقريب مذاهب اسلامى و حضور عالمان شيعى و سنى و تجمع آن ها در كنار خانه خدا، كارى تبليغى و ارزشمند است كه در برابر توطئه هاى تفرقه انگيز انجام مى شود.

هر چند ما معتقد نيستيم كه اين همايش ها مى تواند تفرقه ها را برطرف كند، اما دست كم گامى است در راه نزديك كردن مسلمان به يكديگر.

ديگر همايش ها نيز در شعاع تلاش هايى صورت مى گيرد و افراد حاضر در آن ها دستاوردهاى تبليغى خوبى هم براى اهداف همايش ها و هم براى جمهورى اسلامى دارد.

: برگزارى مراسم دعاى كميل و نيز برائت از مشركان چگونه بود و ارزيابى جناب عالى از آن چيست؟

آقاى رى شهرى: مراسم دعاى كميل به خوبى و بدون مشكل برگزار شد؛ هر چند مقامات امنيتى عربستان در مذكراتى كه با مسؤولان حج و زيارت داشتند، موافقت كتبى نكرده و نگران بودند كه برخى گروه هاى تندرو، كه با عربستان هم مشكل دارند، كارهاى ايذايى انجام دهند، ليكن با توجه به تأكيد جمهورى اسلامى و مقام معظم رهبرى نسبت به اين موضوع، ما به آنان اهميت موضوع را منتقل كرديم كه بالاخره به صورت شفاهى موافقت كردند تا دو جلسه دعاى كميل در مدينه قبل و دو دعاى كميل نيز در مدينه بعد برگزار كنيم و انصافاً هم همكارى خوبى كردند. در مورد مراسم برائت نيز، به دليل پخش مستقيم مراسم، برجستگى خاصى نسبت به سال هاى قبل پيدا كرد.

: حركت هاى ايذايى و فعاليت هاى تبليغى وهّابيان در سال جارى چگونه بود و ارزيابى شما از آن، چيست؟

آقاى رى شهرى: متأسفانه در سال هاى اخير حركت هاى ايذايى وهّابيان و گروه هاى تندر و سلفى، نسبت به گذشته بيشتر شده است. هر چه ارتباط دو كشور ايران و عربستان

ص: 49

بيشتر مى شود، اين حركت هاى ايذايى شدت مى يابد؛ چرا كه جريان وهابيت و سلفى گرى در جهان و نيز در كشور عربستان، به دليل انحرافات عقيدتى و عملى كه با ريختن خون بى گناهان و انفجار و كشتار مسلمانان همراه بوده، به شدّت در حال انزوا قرار گرفته است. از اين رو نسبت به روحانيان و زائران ما اين حركت ها تا حدودى تشديد شده است. البته ما نيز چه از طريق بعثه و سازمان، و چه از طريق وزارت امور خارجه و سفارت ايران در عربستان، اعتراض خود را به مسؤولان مربوط در كشور ميزبان منتقل كرده ايم.

آن ها نيز در مذاكره مى گفتند كه ما هم با اين گروه ها مشكل داريم. در مواردى هم برخورد داشته اند، ليكن ما انتظار داريم برخورد جدى ترى با آنها صورت بگيرد تا مسلمانان در حرمين شريفين با امنيت بيشترى بتوانند مناسك حج و اعمال و عبادات خود را انجام دهند.

البته ما مى توانيم با اين افراد برخورد كنيم، ليكن احساس مى كنيم برخورد فيزيكى با آنان، نه تنها مشكل را حل نمى كند، بلكه مشكلات جديدترى را به وجود آورد كه به مصلحت اسلام و دو كشور نيست؛ زيرا ما در حج به دنبال وحدت هستيم و نبايد كارهايى كه موجب تفرقه مى شود، صورت بگيرد. لذا ما پيشنهاد كرديم اولًا: افراد تندرو و متعصب را در بقيع و مسجد النبى نگذارند و ثانياً: مأمورانى را در آنجا داشته باشند تا با كسانى كه با زائران رفتارهاى نامناسب دارند برخورد كرده، مشكل را همانجا حل كنند.

البته زائران ما نيز بايد از كارهايى كه به اين حساسيت ها دامن مى زند و يا آن ها را تشديد مى كند خوددارى كنند.

: با توجه به انتخاب شعار «پيوند قرآن و عترت» در حج سال 26، اكنون ارزيابى جناب عالى از ميزان تحقق اهداف آن، چيست؟

آقاى رى شهرى: هر چند تلاش هاى خوبى براى محور قرار گرفتن موضوع «پيوند قرآن و عترت» صورت گرفته ليكن ارزيابى بنده اين است كه ما در تحقق اهداف چندان موفق نبوده ايم. اين عدم موفقيت شايد از آن رو است كه موضوع به گونه اى نبود كه بتوان

ص: 50

مجموعه فعاليت هاى فرهنگى و تبليغى را حول محور آن قرار داد و يا تلاش لازم صورت نگرفت. به هر حال، موفقيت در اين زمينه نسبى بوده است. البته تجربه اى بود براى سال جارى كه از سوى مقام معظم رهبرى، سال پيامبر اعظم (صلى اللَّه عليه و آله) اعلام شده و ما موضوع حركت فرهنگى و تبليغى سال جارى را «سيره اخلاقى و عملى پيامبر خدا (صلى اللَّه عليه و آله)» انتخاب كرده ايم. پس بايد بكوشيم اين شعار، پوشش وسيعترى در مجموعه فعاليت هاى بعثه پيدا كند و بحمد اللَّه در اين زمينه تلاش هايى هم در معاونت آموزش و پژوهش بعثه صورت گرفته كه برنامه هاى در نظر گرفته شده پياده شود و بتوانيم در تحقق اين شعار در حج موفق تر باشيم.

ص: 51

فصل اوّل: مقدّمات حج 26

ص: 52

ص: 53

برگزارى مراسم پرشكوه حج مستلزم برنامه ريزى اساسى و بهره گيرى از تجربيات گذشته است. مسؤلان بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت هر سال پس از مراسم حج و بازگشت زائران به ميهن اسلامى از ماه محرم (يعنى تقريباً بلا فاصله پس از اتمام حج) شروع به برنامه ريزى براى حج سال آينده مى كنند.

برخى از طرح ها و برنامه هاى بعثه مقام معظم رهبرى پيش از شروع موسم و در ايران آغاز مى شود تا با توجيه مناسب زائران، مديران و روحانيون كاروان ها، از پيش آمدن مشكلات و نابسامانى ها در حج جلوگيرى نموده و يا آن را به حداقل رسانند.

آنچه از اين برنامه ريزى ها كه جنبه عمومى و جلوه بيرونى دارد و نويسنده اين سطور خود شاهد آن بوده است به شرح زير بيان مى گردد:

ص: 54

بيت اللَّه الحرام برگزار گرديد.

در اين مراسم ابتدا مدير حج و زيارت استان تهران پيرامون امور مربوط به اعزام زائران، مسكن و تغذيه، حمل و نقل، و قربانى سخنانى ايراد كرد. آن گاه حجت الاسلام و المسلمين سيد على قاضى عسكر معاون آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى با استناد به آيات و روايات به جايگاه بلند حج در اسلام اشاره كرد و كسب معرفت و غنيمت شمردن فرصت ها را دو ركن اساسى در رسيدن به كمال در اين سفر الهى دانست.

آقاى قاضى عسكر با تاكيد بر ضرورت هماهنگى كامل زائران با مديران كاروان ها گفت: براى كسب معرفت بايد پيش از سفر حج اقدام كرد ومسئولان حج با انتشار كتب وتهيه فيلم و لوح هاى فشرده كوشيده اند تا راه هاى دستيابى به اطلاعات لازم را براى بهره گيرى هر چه بيشتر زائران فراهم كنند.

وى با اشاره به تدابير انجام شده براى حداكثر بهره مندى زائران از فيوضات معنوى مناسك حج، از آنان خواست از تمام ظرفيت هاى معنوى اين مناسك استفاده كنند.

آقاى قاضى عسكر با اشاره به برخى اختلاف نظرها در مديريت فرهنگى كاروان ها در سال هاى گذشته گفت: از سال گذشته مقرر شد شوراى فرهنگى كاروان ها تشكيل شود تا امور فرهنگى كاروان ها در هماهنگى كامل انجام شود. وى افزود: علاوه بر اين گروه هاى ده نفرى ارشاد در هر كاروان تعيين مى شوند تا زائران را در بهره بردارى بهتر از اين سفر الهى يارى دهند.

حجّةالاسلام والمسلمين قاضى عسكر، شعار حج امسال را پيوند قرآن و عترت اعلام كرد و با توجه به حضور پربركت امام زمان عليه السلام در مناسك حج، از زائران خواست تا با تمسك به ائمه اطهار و با به همراه داشتن قرآن و قرائت مستمر آن در ايام سفر و نيز قرائت نماز، با دستى پر از ديار وحى باز گردند. معاون بعثه مقام معظم رهبرى با تاكيد بر ضرورت وحدت مسلمانان به حساسيت هاى افراطيون نسبت به رفتار برخى زائران ايرانى اشاره كرد و گفت: برخى زائران ناخوادگاه در مواجهه با قبور ائمه بقيع و ساير اماكن

ص: 55

متبرك و نيز هنگام قرائت دعا و نيايش به گونه اى عمل مى كنند كه موجب سوء استفاده دشمنان و محروم شدن زائران ايرانى از دسترسى به برخى اماكن مقدس مى شود.

آقاى قاضى عسكر با بيان اينكه 75 درصد از بهترين هتل هاى مدينه در سفر حج تمتع در اختيار زائران ايرانى قرار مى گيرد، حج را در عين حال سفر رياضت دانست و از زائران خواست در اين سفر در پى رفاه طلبى نباشند و همه تلاش خود را براى تزكيه نفس و نزديك شدن به خدا به كار گيرند.

معاون بعثه مقام معظم رهبرى فلسفه اصلى حج را تغيير و تحول اساسى در احوال انسان ها و رسيدن به كمال دانست و بر ضرورت توجه زائران به اين موضوع مهم تاكيد كرد.

نمايش اعمال و مناسك حج به صورت نمادين از جمله اقدامات جالب توجه برگزار گنندگان اين همايش بود.

در ابتداى برگزارى اين اعمال، گروهى با پوشش و ظاهر ملل مختلف مسلمان به نماد اتحاد و يگانگى جهان اسلام حول خانه كعبه به حركت در آمدند و زائران تهرانى حاضر در ورزشگاه، همصدا با يكديگر نادى «لبيك اللهم لبيكَ» را سر دادند.

در ادامه اين آيين، گروهى از زوار با پوشش احرام، طواف نمادين خانه كعبه را آغاز كردند و همزمان حجت الاسلام و المسلمين قاضى عسكر، حجاج حاضر در ورزشگاه را با اعمال و مناسك زيارت بيت اللَّه الحرام آشنا كرد.

اين مراسم در آستانه اذان ظهر به اتمام رسيد و همانند آن در بعد از ظهر همان روز براى بخش دوم زائران تهرانى نيز اجرا گرديد.

ص: 56

روز يكشنبه اول ذى قعده برابر با 13 آذر ماه نمايشگاه هاى حج به طور همزمان در تهران و مراكز استانها افتتاح شد. نمايشگاه حج تهران در محل ساختمان سازمان حج و زيارت توسط آيةاللَّه رى شهرى نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت و سرپرست حجاج ايرانى افتتاح گرديد.

در اين نمايشگاه كه تا پايان هفته حج برقرار است، تصاوير زيبا و دلربايى از اماكن مقدسه مكه مكرمه و مدينه منوره (از قديم ترين عكس هاى موجود تا موقعيت فعلى)، در كنار بيش از 900 نوع قرآن بسيار نفيس خطى و چاپى از كشورهاى مختلف اسلامى و غير اسلامى، ترجمه هاى قرآن به زبان هاى گوناگون، تابلو فرش هاى زبيايى از نماى پرده كعبه، قبرستان بقيع، قبة الخضراء، محراب وضريح مقدس نبوى، كوه احد و ... و خطاطى هاى استادانه آيات مربوط به حج خود نمايى مى كنند.

در ميان عكس هاى قديمى، عكسى از كعبه معظمه به هنگام سيل سال 1360 ق.

(65 سال پيش) كه اطراف خانه خدا را تا ارتفاع قابل توجهى آب فراگرفته بوده است، جلب نظر مى كند.

نمايشگاه در دو بخش فرهنگى و اجرايى اقدامات انجام يافته براى برگزارى شكوهمند حج امسال را تبيين مى كند.

در اين نمايشگاه ها انواع كتاب ها پيرامون احكام حج (از مراجع عظام تقليد)، فلسفه حج، سفر نامه هاى حج، اطلس ها و نوارها و CD هاى آموزشى عرضه شده است.

ص: 57

توصيه هاى لازم و ... با حضور كارشناسان سخن گفته مى شود و مسابقاتى درباره احكام حج و اطلاعات عمومى مربوط به اين فريضه بزرگ با جوايزى چون سفر عمره، سوريه و ... اجرا مى گردد.

ص: 58

آقاى رى شهرى، در ادامه صحبت هاى خود بر ضرورت استمرار تدوين و انتشار زائر در طول سال تأكيد كرد و اظهار داشت: ارتباط با زائران بيت اللَّه الحرام به ايام موسم منحصر نشود و تلاش و برنامه ريزى شود كه زائر در طول سال منتشر گردد و ارتباط و تعامل دو سويه با زائران در غير موسم حفظ شود.

نماينده ولى فقيه نقش تعيين كننده نظر سنجى از مخاطبان و نظرات و پيشنهادهاى آنان را در بهبود كيفى شكل و محتواى رسانه ها يادآور شد و افزود: از نتايج نظر سنجى هاى انجام شده در سالهاى گذشته استفاده شود و مبناى برنامه ريزى هاى شكلى و محتوايى براى سالهاى بعد قرار گيرد.

وى در پايان ضمن اعلام محور قرار دادن «قرآن و عترت» در سياست هاى فرهنگى حج امسال، خواستار اطلاع رسانى فراگير و موثر در اين زمينه شد.

در ابتداى اين جلسه حجة الاسلام و المسلمين هاجرى گزارشى از برنامه هاى نشريه زائر براى حج امسال ارايه داد و گفت: نشريه زائر، امسال براى اولين بار در ايران منتشر مى شود و براى انتشار آن پس از پايان موسم نيز برنامه ريزى صورت گرفته است.

وى افزود: تغيير در شكل و محتواى نشريه نيز دومين اولويت اصحاب زائر بوده است كه بر مبناى آن ويژه نامه هايى متناسب با گروههاى مختلف زائران در موسم و حتى بعد از موسم آماده و منتشر مى شود. در سال جارى و يژه نامه هايى براى بانوان (به نام مروه)، مديران و كارگزاران (با نام دليل كاروان)، روحانيون و مبلغان حج (با نام صفا) منتشر مى شود كه تلاش مى كنيم در ايام موسم به طور يك روز در ميان در اختيار آنان قرار گيرد.

ص: 59

است، تصريح كردند: با وجود همه تلاش جبهه استكبار، ملت هاى اسلامى بيدارند و بايد از فرصت بسيار ارزشمند حج براى پيشبرد اهداف اسلامى استفاده شود.

ايشان در ابتداى اين ديدار با ابراز تأسف عميق از حادثه تلخ سقوط هواپيماى سى- 130 ارتش جمهورى اسلامى و جان باختن گروهى از خبرنگاران و خدمت گزاران صديق كشور و نظام، براى خانواده و همكاران اين افراد با ارزش و همچنين ملت ايران، صبر و اجر و براى جان باختان اين حادثه، رحمت و مغفرت الهى مسئلت كردند.

حضرت آيةاللَّه خامنه اى در ادامه، از سفر حج به عنوان سفرى همراه با معنويت و تأثير گذار بر زندگى انسان ياد كردند و افزودند: فرياد توحيد محور اصلى مبارزات انبياء، صلحا و صديقين بود و از ميان برداشتن حائل هاى ظاهرى ميان ملتهاى اسلامى، پيام اصلى حج ابراهيمى است كه جنبه سياسى حج نيز از اين پيام نشأت مى گيرد.

ايشان با اشاره به تاكيد مكرر امام خمينى قدس سره از آغاز پيروزى انقلاب اسلامى مبنى بر لزوم اداى حج ابراهيمى و احياى جنبه سياسى آن خاطرنشان كردند: بر همين اساس از آن زمان تا كنون همواره رفتار، شعارها و عملكرد زائران ايرانى و دعوت آنان به كلمه توحيد و توحيد كلمه، به عنوان الگو، مورد توجه ملتهاى مسلمان از كشورهاى ديگر بوده است.

حضرت آيةاللَّه خامنه اى با قدردانى از زحمات و تلاشهاى دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت، بر لزوم شناسايى آسيب ها و آفتهايى كه موجب ايجاد اخلال در بهره گيرى از معنويت سفر الهى حج مى شود، تاكيد كردند و افزودند: يكى از اين آفتها، سرگرمى زائران به زرق و برق هاى مادى و منحرف شدن از جاذبه عظيم معنوى خانه خدا و اماكن شريف و متبرك مكه و مدينه است كه دست اندركاران حج بايد براى علاج اين آفت و حفظ سادگى سفر حج، برنامه ريزى بلند مدت و تلاش جدى انجام دهند.

حضرت آيةاللَّه خامنه اى با اشاره به اوضاع جهان اسلام به ويژه فلسطين و عراق، و اعلام موضع صريح سردمداران استكبار بر ضد اسلام و ملتهاى مسلمان و همچنين برخى

ص: 60

كوتاهى هاى دولتهاى اسلامى افزودند: امروز همه تلاش امريكا در عراق پس از شكست توطئه استعمارى گماردن يك حاكم امريكايى در اين كشور، يا بر سر كار آوردن فردى وابسته و مجرى اوامر خود است. بنابراين ملت عراق بايد با هوشيارى و حفظ اتحاد و كنار گذاشتن اختلافات مذهبى و قومى در انتخابات آينده در پى يافتن افراد با ايمان، پاك، صادق، معتقد به منافع ملت عراق و داراى سوء ظن به دشمنان مداخله گر باشد.

در اين ديدار آقاى رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست زائران ايرانى ضمن ارائه گزارشي از فعاليتهاى اجرايى و فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى گفت: در سالهاى اخير بسيارى از مديران حج از افراد با تجربه، فرهنگى و استادان، برگزيده شده اند و در آموزش زائران و گزينش روحانيان كاروانها تحولات جدى پديد آمده است.

وى با اشاره به فعاليتهاى پژوهشى در خصوص حج از جمله توليد پانصد اثر و انتشار كتاب و جزوات به زبانهاى مختلف، از ايجاد پايگاه اينترنتى حج به عنوان تحولى مهم در بخش اطلاع رسانى حج ياد كرد.

در ادامه آقاى زرهانى رئيس سازمان حج و زيارت نيز در گزارشى از اقدامات صورت گرفته براى اعزام بيش از يكصد هزار زائر ايرانى به حج تمتع در قالب 542 كاروان گفت: امسال نيز ضمن تلاش به منظور ايجاد تسهيلات بهتر براى انتقال زائراين ايرانى و اسكان آنان، عملكرد مديران كاروانها و خدمه آنها ارزشيابى خواهد شد.

ص: 61

حج يك فرصت استثنايى است، هم براى تك تك افرادى كه به اين عمل و عبادت بزرگ الهى موفق مى شوند و هم براى نظام مقدس جمهورى اسلامى، در عرصه هاى داخلى و بين المللى.

حج يك عمل فرهنگى، اعتقادى، عبادى، سياسى و اقتصادى است، يعنى از جميع جنبه هاى مورد نياز زندگى امروز، حج يك فرصت استثنايى است كه حالا به بعضى از موارد آن اشاره مى كنيم. البته شما بهتر از من مى دانيد، حتماً به طور مكرر مشرف شده ايد و به جزئيات اين اتفاق بزرگ واقف ايد، شرايط آنجا را مى دانيد و حتماً پيرامون ابعاد گوناگون حج بحثهاى مفصلى داشته ايد. حج يك اقيانوس عظيمى است كه داراى ذخاير بى پايان است، كه براى برداشت اين ذخاير در ابتداى راه هستيم، يعنى هنوز نرسيده ايم كه از ذخاير عظيم اين اقيانوس بهره بردارى كنيم، تازه نسيمى از حج دارد در كشور ما و جهان اسلام مى آيد. اين ها را شما بهتر از من مى دانيد. غرض از اين عرضم اين است كه حالا حالا جا دارد كه ما به اعماق برويم. به خصوص در بعد فرهنگى و سياسى و ان شاء اللَّه در آينده نزديك در ابعاد اقتصادى حج و از نگاه سياسى و فرهنگى به جهان اسلام، كار و برنامه ريزى كنيم.

فضايى كه امروز در جهان اسلام است با فضاى گذشته كاملًا متفاوت است. الان جنب وجوش جديدى در جهان اسلام ايجاد شده است كه البته متأثر از انقلاب اسلامى، ملت ايران و نظام جمهورى اسلامى ايران است. يك تجديد حيات و نوسازى از انقلاب در افكار عمومى دنياى اسلام اتفاق افتاده و نوع مطالبات و نگاه مردم دچار يك جهشى شده است، يك موج جديدى از انقلاب كه امروز دارد كشور ما را درمى نوردد، به جاهاى ديگر هم رسيده است.

ما در همين سفر اخير واقعاً مى ديديم، در خود مسجد الحرام مسلمانها با اسم ما را صدا مى زدند، فرياد مى زدند، شعار مى دادند، خيلى عجيب، حتى افراد سعودى و بعضى مسلمانان كشورهاى ديگر.

حج هر سال براى ما يك نقطه عطف است، يعنى يك حركتى مى آيد و هر سال به

ص: 62

حج مى رسد، كه بايد 50 پله بالاتر برود، يعنى مسلمانانى كه مى آيند همه تغذيه و شارژ بشوند و اين گام بلندتر به سمت جلو برداشته شود. آرمانهايمان هم معلوم است. حجى كه بدون نگاه به امام و امام عصر باشد كه حج نيست. حج بدون امام اينكه برويم دور سنگ بچرخيم بايد توجه به امام و حضور به امام عصر عليه السلام باشد كه اين اصلًا محور حج است و خوشبختانه دنياى اسلام هم دارد به اين توجه مى كند.

بالاخره مى رويد، ان شاء اللَّه لطف خداست، بركت هم هست، موفق خواهيد شد، هم در ميان حجاج خودمان و هم در ميان حجاج ساير كشورها. من ترديد ندارم كه مراجعه اى كه به شما خواهد شد، تقاضا و مطالبه اى كه امسال از شما خواهد شد، دهها برابر سال قبل است. براى اينكه اصلًا در دنيا اتفاقى خارج از اراده ما افتاده است، در مسير انقلاب اين كاملًا مشهود است. اصلًا اين كسانى كه از كشورهاى ديگر آمده بودند، حرفهايى مى زدند كه ما اصلًا در سابقه مراوداتمان چنين حرفهايى نيست. مثلًا يكى از روساى جمهور در اجلاس سران در مكه با زبان خود حرفهاى امام، انقلاب و رهبرى را مى گويد، منظور اصلى جمهورى اسلامى را در مقابل دوربينها مى گويد و اصلًا نمى ترسد. مى گويد اين اسرائيلى ها و آمريكايى ها را بايد از كشورهاى اسلامى بيرون كنيم. پارسال آن هم جلوى دوربينها و افراد گوناگون از اين حرفها نمى زد.

خوشبختانه در اين چند سال كارهاى خوبى در حال شكل گيرى است، اما عرض كردم حج يك اقيانوس بى پايان است، جهت گيرى فرهنگى ما در كار فرهنگى براى حج يعنى جهت گيرى جمعيت هدف ما نبايد فقط كسانى باشد كه به حج مى روند. حج اين ظرفيت را دارد كه ما در طول سال همه ملت را تحت آموزش بياوريم، اين واقعاً هست.

برايتان مثال بزنم، شما مى توانيد در تمام مدارس كشور سالانه هم كلاس بگذاريد و هم امتحان و مسابقه برگزار كنيد و بگوييد افراد برگزيده را به حج مى بريم، عمره، تمتع، دانشجويان يك جور، زنان، مردان، خانه دارها جور ديگر و ... اين ظرفيت براى شما باز است، بسته نيست. حج هم چيزى است كه شما مى توانيد توحيد بگوييد، نبوت بگوييد، معاد، عدل، امامت و ... همه چيز بگوييد. همه معارف اسلام، همه فلسفه سياسى اسلام و

ص: 63

همه مسائل سياسى، اقتصادى و ... جهان اسلام را مى توانيد بگوييد. اصلًا در حج كه محدوديتى وجود ندارد. چه محدوديتى داريد؟ جلسه براى حج بگذاريد و جغرافياى سياسى جهان اسلام را تشريح كنيد، بعد بگوييد حج يعنى اين جغرافيا، بايد اين گونه شود. حج يعنى آن نقطه اوج اعمال سياسى- اعتقادى است كه همه منافع دنياى اسلام در جمع گره مى خورد. ظرفيت خيلى زياد است، خوشبختانه، فرمودند، اين علمايى كه الان هستند، اين واقعاً يك سرمايه عظيم است، اينها را بگوئيم سه ماه آموزشهاى حج و انجام حج را ببينند، 9 ماه هم شد، اشكال ندارد، ما مى آئيم در دانشگاه ها و جاهاى ديگر به شما جاى مى دهيم، پنج شنبه ها و جمعه ها، لازم نيست كلاس 12 هزار نفره برگزار كنيم كه فقط شكل طواف و سعى و اينها را ببينند نه، كلاسهاى 500 نفره برگزار كنيد، به نام حج اصلًا ضابطه بگذاريد و در اينجا تصويب كنيد كه كسانى كه سال بعد مى خواهند به حج بروند، شما اول فروردين اعلام كنيد، بگوييد يك هفته در ميان بايد سه ساعت كلاس بيايد، اشكال ندارد. اين ساختمانهاى دانشگاه هاى ما همه پنج شنبه و جمعه ها تعطيل است، تنظيم كنيد، استفاده كنيد، استادان بيايند و آموزش بدهند.

مردم نسبت به كعبه عشق و شور دارند از اين استفاده كنيم و آموزشهاى لازم را به سطح مردم بياوريم.

والسلام عليكم ورحمة اللَّه

ص: 64

مديران و روحانيان كاروان هاى حج توصيه كرد در اين سفر روحانى به نحوى برنامه ريزى كنند، تا در ابتدا خود دست اندركاران امور حج و سپس زائران به ولايت خدا و به مركز توحيد نزديكى باطنى پيدا كنند.

وى، زهد و ترك لذات دنيايى را از آموزه هاى اصلى حج دانست و گفت: در ايام حج، فرصت مغتنمى است تا به بركت بهره گيرى از روايات اسلامى، اوصاف اولياى الهى را به خوبى شناخته و خود را به اين اوصاف متصف كنيم.

آقاى رى شهرى خاطرنشان كرد: محور برنامه هاى فرهنگى حج امسال «پيوند قرآن و عترت» است و روحانيان و همچنين مديران كاروان ها بايد دقت داشته باشند، تا برنامه ها و سخنرانى هاى آنان در طول مراسم حج، حول اين محور فرهنگى انجام پذيرد.

وى گفت: بنابر اساس حديث ثقلين كه مورد قبول علماى شيعه و اهل تسنن است، قرآن و اهل بيت پيوند ناگستنى با يكديگر دارند و بايد از اين مساله براى وحدت بين تمامى مسلمانان بهره گيرى كرد.

مسؤول بعثه مقام معظم رهبرى افزود: قرآن و اهل بيت محور وحدت جامعه اسلامى است و حج بهترين فرصت است كه در آن روحانيون براى هرچه نزديكتر شدن پيروان مذاهب مختلف اسلامى با محوريت قرآن و اهل بيت تلاش كنند.

وى با استناد به روايات اسلامى يكى از مهمترين انواع جهاد اكبر را حج دانست و گفت: محور برنامه ريزى هاى اجرايى و فرهنگى حج بايد به گونه اى باشد كه زائران در طول اين سفر معنوى، احساس معنوى و روحانى داشته باشند و نزديك شدن به خدا را احساس كنند.

نماينده ولى فقيه اضافه كرد: در همين راستا، امسال بهترين نيروها براى مديرت كاروان ها و هم چنين روحانيون گزنيش شده اند.

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى نيز در سخنان خود ابراز داشت: مديران و روحانيون كاروان ها بايد دغدغه سلامت زائران خانه خدا را داشته باشند و در اين زمينه بيشتر توجه كنند.

ص: 65

آقاى صفار هرندى افزود: زائران خانه خدا در ايام مناسك حج بايد سعى كنند از اين سفر معنوى بهره هاى لازم را ببرند.

وى افزود: با توجه به اين كه سفر حج و زيارت خانه خدا براى بعضى در طول عمرشان يك بار اتفاق مى افتد، بايد به حج توجه ويژه اى داشته باشند. به گفته وى، مسوولان ستاد حج و عناصرى كه در هر كاروان مسوول سرويس دهى به زائران هستند بايد مراقب باشند تا زائران يك حج سالم به جاى آورند.

وى خطاب به مديران كاروان ها يادآورد شد: مديران كاروان ها توجه داشته باشند كه مديريت در كاروان هاى حج با مديريت در يك اداره متفاوت است و مديرى كه در خدمت كاروان است، علاوه بر وظيفه مديريت و رهبرى كاروان در واقع خدمتگزار زائران نيز هست.

به گفته وى، ساير عوامل كاروان نيز بايد خود را خدمتگزار زائران بدانند و كاملا در خدمت كاروان باشند. صفار هرندى با بيان اينكه مدير كاروان بايد مراقبت بيشترى از كاروان داشته باشد، گفت: جايگاه مديريت مديران كاروان هاى حج، بايد مديريت خدمتگزارى باشد.

وزير ارشاد در ادامه خاطرنشان كرد: مديران كاروان ها بايد حوزه خدمت رسانى براى زائران را وسعت دهند و خدا نكند كه نگاه آنان در طول سفر نسبت به زائران تفاوت داشته باشد. به گفته وى، زائران بيت اللَّه الحرام در پيشگاه خداوند متعال عزت و عظمت دارند و خدمتگزارى به زائران خانه خدا شيرين است. وى با بيان اينكه در اين صورت تكليف ما معلوم است، گفت: تكليف ما جز خدمت كردن چيز ديگرى نيست.

صفار هرندى اضافه كرد: نگاه ما به زائر بايد نگاه به ميهمانان خدا باشد و نسبت به زائران خانه خدا بايد مهربان و خادم بود.

وى گفت: خدمت كردن جزو شعارهاى دولت است، شما به عنوان كارگزاران دولت بايد اين شعار را سرلوحه كارهايتان قرار دهيد. به گفته وى، مديران كاروان ها بايد با مهرورزى كه همانا شعار دولت است، به زائران سرويس دهى مناسبى ارائه دهند.

ص: 66

وزير فرهنگ و ارشاد اسلامى اظهار داشت: اگر هرگونه خللى در اعمال شرعى و عرفى زائران ايجاد شود همگى ما مسوول هستيم و وظيفه سنگينى در قبال حجاج داريم كه بايد زمينه را به گونه اى مهيا كنيم تا زائران در موسم حج ارتباط قوى با خداوند برقرار كنند. وى افزود: فلسفه حقيقى حج يك فلسفه بزرگ دينى است كه ما بايد به عنوان يك خدمتگزار، پاسدار حقيقى اين سفر معنوى باشيم؛ زيرا ما به عنوان ستاد اجرايى حج تا آنجا كه بتوانيم برنامه ريزى خوبى را براى زائران انجام مى دهيم.

ص: 67

حج و زيارت مى باشد.

بخش هاى طراحى شده عبارتند از: حج در كلام بزرگان، احكام و مناسك، ادعيه و زيارت، اماكن، معرفى كتاب، اخبار زيارت، خاطرات، مسابقه، شعر و ادب، تصاوير، بانك صوتى، معرفى توليدات، معرفى سايت هاى مرتبط و بالاخره نقطه نظرات كاربران.

اين شبكه با نشانى http:// tv. labbaik. ir قابل دستيابى است.

ص: 68

خواسته هاى خود از خداوند مى رسند.

نماينده ولى فقيه در امور حج با اشاره به فرمايش امام هشتم حضرت رضا عليه السلام كه بهترين و اولين بركت سفر حج را پاك شدن انسان مى دانند، افزود: تحمّل سختى هاى اين سفر، انسان را پاك و به خدا نزديك مى كند.

آقاى محمدى رى شهرى، يادآور شد كه سفر حج، جان انسان را از آلودگى گناه، شفاف و زلال مى كند.

وى، با اشاره به روايات نقل شده از امام رضا عليه السلام افزود: بركات سفر حجّى كه با معنا، با روح و با برائت باشد، متعلق به همه مردم مشرق و مغرب جهان است.

سرپرست حجاج ايرانى، كمترين سود حج با برائت به نقل از امام خمينى رحمه الله را كوتاه شدن سلطه بيگانگان از كشورهاى اسلامى عنوان كرد و افزود: امام خمينى رحمه الله حج بى برائت را حج نمى دانست.

ص: 69

جمهورى اسلامى ايران و شركت هواپيمايى سعودى جا به جا خواهند شد. وى در ادامه تصريح كرد: براى راحتى زايران خانه خدا مقرر شده است با استفاده از هواپيماى مناسب، تأخير پروازهاى حج تمتع در سال جارى به حداقل برسد. رضايى نياركى در پايان تاكيد كرد: تمام پروازهاى رفت و برگشت حج تمتع تهران در سال جارى از طريق فرودگاه مهرآباد انجام خواهد شد.

ص: 70

ص: 71

فصل دوّم: گزارش روزشمار حج 26

ص: 72

ص: 73

جمعه 14 ذى قعده (1)

(25/ 9/ 1384)

ورود نخستين گروه زائران ايرانى به مدينه منوّره

اولين كاروان زائران ايرانى روز جمعه وارد فرودگاه مدينه منوره شد. قرار است امسال حدود 102 هزار نفر از ايران به منظور انجام مراسم حج وارد عربستان شوند. بالغ بر نيمى از اين تعداد به وسيله خطوط هوايى عربستان منتقل خواهند شد.

ص: 74

خطوط هوايى عربستان طى حج سال جارى بيش از يك ميليون زائر را در داخل و خارج از كشور با 4896 پرواز جابه جا خواهد كرد. از اين مقدار 228 پرواز ويژه حجاج داخل خواهد بود. به همين منظور خطوط هوايى عربستان 15 فروند هواپيما را اجاره كرده است. اين پروازها كه از اول ماه ذى قعده آغاز شده است تا 15 محرم ادامه خواهد يافت.

ص: 75

شنبه 15 ذى قعده (1)

(26/ 9/ 84)

تعويق شست وشوى خانه خدا

رئيس كميته مركزى حج منطقه مكه مكرمه اعلام كرد: شست و شوى كعبه كه بنا بر اعلام رسمى قبلى قرار بود در نيمه ذى قعده برگزار گردد، به نيمه ماه محرم موكول شده است. وى علت اين مسأله را شلوغى و ازدحام حجاج عنوان كرد. قابل ذكر است كه معمولًا شست وشوى كعبه توسط پادشاه عربستان و يا نماينده وى، و دو بار در سال (اول شعبان و نيمه ذى قعده) انجام مى گيرد.

ص: 76

زبان هاى عربى، انگليسى، فرانسه، فارسى، تركى، اندونزيايى، اردو، بنگلادشى، پشتو، تركستانى، سوماليايى، ساحلى و هندى براى زائران پخش مى گردد.

ص: 77

يك شنبه 16 ذى قعده

(27/ 9/ 84)

ساخت «شهر حجاج» در بندر ينبع

با توجه به حضور خيل زائران كه هر سال از سراسر جهان به عربستان مى آيند، شهر حاجيان به منظور ايجاد آسايش و امنيت اين گروه در بندر ينبع ساخته خواهد شد. مدير وزارت حج مدينه گفت: امسال بيش از يك ميليون و چهارصدهزار زائر از راه هاى هوايى، زمينى و دريايى راهى عربستان مى گردند كه پنج هزار تن از آنان از طريق «ينبع» وارد مى شوند. وى افزود: اين اقدام را با فناورى جديد و امكانات ويژه به سرعت انجام خواهيم داد.

ص: 78

عربستان از امروز ويژه نامه اى فارسى با نام «البلاد» در هشت صفحه منتشر كرد. در اين نشريه اخبار ايران و جهان اسلام و ديگر كشورها، و نيز گزارش هايى مربوط به حج، راهنماى زايران و آداب حج آمده است.

ص: 79

دوشنبه 17 ذى قعده

(28/ 9/ 84)

ورود اميرالحاج ايران به مدينه منوره

آيةاللَّه رى شهرى نماينده مقام معظم رهبرى و سرپرست زائران ايرانى همراه با معاونين و مسؤولان بلندپايه بعثه مقام معظم رهبرى ظهر امروز وارد فرودگاه مدينه منوره شد و مورد استقبال رسمى سفير جمهورى اسلامى ايران در عربستان، سركنسول ايران در جده، مسؤولان و كاركنان بعثه مقام معظم رهبرى و جمعى از حجاج ايرانى و خانواده معظم شهدا قرار گرفت.

ايشان در بدو ورود خود به مدينه منوره در مصاحبه با خبرنگاران، حج را بهترين فرصت براى طرح مسايل جهان اسلام و تعامل و تلاش براى رفع مشكلات مسلمانان دانست.

آقاى رى شهرى بر ضرورت حفظ وحدت و بهره مندى مسلمانان از ظرفيت هاى سياسى حج تأكيد و خاطرنشان كرد: زائران ايرانى سفيران انقلاب اسلامى هستند و بايد بكوشند ضمن حفظ وحدت، الگوى تمام عيار يك انسان وارسته، آگاه و بامعنويت باشند.

نماينده مقام معظم رهبرى با اعلام آغاز رسمى فعاليت هاى بعثه مقام معظم رهبرى در شهر مدينه منوره گفت: به يارى خداى متعال، نخستين مراسم روح بخش دعاى كميل

ص: 80

پنج شنبه شب اين هفته در جوار حرم نبوى و ائمه بقيع برگزار مى شود.

ايشان در ادامه اظهار داشت: با برنامه ريزى هايى كه در طول سال شده، اميدواريم از ظرفيت هاى فرهنگى حج به ويژه در بعد بين المللى، خاصه در شرايط فعلى جهان اسلام بيش از پيش استفاده كنيم.

اميرالحاج ايران پيرامون توصيه هاى مقام معظم رهبرى به كارگزاران حج امسال گفت: فرمايشات و رهنمودهاى ايشان را مى توان در دو نكته خلاصه كرد: اوّل توصيه به كارگزاران حج (مسؤولان بعثه و سازمان حج و زيارت)، كه ما تلاش كنيم همه ساله به نقطه مطلوب نزديك تر شويم. ما در طول سال هاى گذشته گام هاى بلندى را براى بهره گيرى از ظرفيت هاى فرهنگى حج برداشته ايم، ولى اين ظرفيت ها قطعاً بيش از اين است و بايد تلاش بيشترى كرد.

دوّم توصيه ايشان به زائران كه آنان بايد تلاش كنند از اين فرصتى كه خداوند متعال براى آنان پيش آورده است، اولًا نهايت بهره بردارى را داشته باشند و ثانياً به عنوان زائر نمونه و سفير انقلاب و جمهورى اسلامى در موسم حج در منظر مسلمين جهان ظاهر شوند.

ص: 81

وضعيت اسكان حجاج را نسبت به گذشته بهتر كرده است.

رئيس ستاد مدينه منوره خاطرنشان كرد: مسؤولان بخش مسكن سازمان حج از بيست روز قبل از ورود زائران، به عربستان سفر كرده اند، و بازرسى هاى لازم را انجام داده اند.

وى با بيان اين كه 75 درصد حجاج ايرانى در هسته مركزى شهر مدينه اسكان داده مى شوند و نياز به وسايل نقليه براى اياب و ذهاب ندارند، تصريح كرد: از 25 درصد زائران باقى مانده هفت درصد خود مى توانند تردد كنند و براى بقيه زائران پنج مسير پيش بينى شده است و اين امر، زمان عبادت زائران را زيادتر مى كند.

امينيان با اشاره به اقدامات انجام گرفته در زمينه تداركات گفت: در زمينه تداركاتى و تغذيه، تمام گوشت مصرفى (سفيد و قرمز) به صورت كشتار روز است و به منظور حفظ سلامت زائران، وعده هاى غذاى ماهى را افزايش، و در دستور كار قرار داده ايم.

وى خطاب به حجاج ايرانى گفت: در اين سفر روحانى و عرفانى از هر فرصتى كه خداوند در اختيار قرار داده است استفاده كنيد. ضعف ها را بگوييد اما بيان اين ضعف ها نبايد حركت كمالى و عبادى ما را تحت تأثير قرار دهد.

رئيس ستاد مدينه منوره اذعان كرد كه ما در تلاش هستيم همه زمينه ها را فراهم كنيم تا حضور زائران در عبادت ها پررنگ تر باشد. هدف ما از ارائه خدمات ايجاد زمينه براى ارتقاى كيفى عبادت هاست. اين سررشته نبايد گم شود.

امينيان در عين حال اعلام كرد كه توسط چهار ستاد در نقاط مختلف مدينه، امر نظارت بر كارهاى اجرايى كاروان ها را انجام مى دهد، و نيروهاى حراست، بر عملكرد كاروان ها نظارت خواهند داشت. رئيس ستاد مدينه هم مستقيماً در خدمت زائران خواهد بود.

امينيان همچنين گفت: شش هزار خدمه در كاروان ها و ستاد مدينه منوره در خدمت زائران خواهند بود.

ص: 82

بنابه اظهار حجت الاسلام معراجى هنگام ورود به فرودگاه مدينه، بخشى از كتابهاى ارسالى از ايران بدون بازرسى مأموران سعودى عبور كرد. اما آنان يك كارتن كتاب را گشوده اند كه 50 جلد مفاتيح الجنان در آن بود. اين امر باعث گرديد كارتن هاى ديگر را نيز كنترل كنند. كتابهاى حجت الاسلام ميلانى را نيز مصادره كردند. گفتگوى وى با مأمور سعودى به بگو و مگو با صداى بلند انجاميد. نماينده بعثه يا ستاد نيز حضور نداشتند. شرطه ها به كمك مأمور خود آمدند و پس از 15 دقيقه فرد مسؤولى آمد و قرار شد كتاب ها را بررسى كنند؛ اگر از ديد آنها اشكالى نداشت، بازگردانند. در اين اقدام سعودى، رساله هاى مراجع عظام تقليد نيز توقيف شده است.

ص: 83

برگزار شد. در ابتداى اين مراسم، آقاى حسين صادقى سفير جمهورى اسلامى پس از خيرمقدم به نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت گفت: با مديريت صحيح و مدبرانه و دورانديشى سرپرست حجاج ايرانى اكنون حج عامل مؤثرى در تحكيم روابط ايران و عربستان بشمار مى رود؛ در حالى كه در گذشته اين امر در موارى به عنوان چالشى در روابط دو كشور شناخته شده بود. وى با ارائه گزارشى از هماهنگى هاى صورت گرفته با مقامات پادشاهى سعودى افزود: هم اكنون در نظر مسؤولان عربستان سعودى نظم و انضباط و پاى بندى به قوانين و اجتناب از هر گونه رفتار تفرقه افكنانه از شاخصه هاى اصلى زائران ايرانى شناخته شده است.

وى ابراز اميدوارى كرد: مناسبات تهران و رياض همچنان از روند رو به رشد برخوردار باشد و در ابعاد مختلف گسترش يابد.

در اين مراسم همچنين رئيس سازمان حج و زيارت با ارائه گزارشى به سرپرست حجاج ايرانى گفت: با پيگيرى هاى انجام شده، در ده ماه گذشته پاره اى از مشكلات موجود در سال هاى گذشته در مسير خدمت رسانى به زايران ايرانى برطرف شده است.

احمد زرهانى تصريح كرد: اگرچه هدف حج رفاه و رفاه طلبى نيست، اما تمام تلاش خود را انجام مى دهيم تا امكانات را به عنوان وسيله اى براى بهره گيرى حداكثرى حجاج از اين سفر الهى فراهم كنيم.

وى گفت: از آنجا كه اقامه حج از شؤون ولايت امر است و نمايندگى ولى فقيه مسؤوليت ساماندهى و نظارت بر فعاليت هاى كارگزاران فرهنگى و اجرايى را دارند، كارگزاران تلاش مى كنند تا بر وفق نظر سرپرست حجاج ايرانى و نماينده ولى فقيه، امور حج را به شكلى مطلوب انجام دهند.

سپس آيةاللَّه رى شهرى در سخنانى خدمت رسانى به زائران خانه خدا را مسؤوليت اصلى كارگزاران حج، و بزرگترين توفيق الهى براى آنان خواند و گفت: بايد كارگزاران حج، نمونه اخلاق، رفتار و تلاش براى تمامى زائران خانه خدا باشند.

ص: 84

ايشان همچنين با ارائه توصيه هايى به دست اندركاران حج امسال افزود: بايد در اين مكان هاى شريف خود را بيش از هر جا در محضر الهى بدانيم و رفتار خود را بر اساس جلب رضايت خداى متعال، رسول گرامى صلى الله عليه و آله و همچنين ائمه معصومين عليهم السلام انجام دهيم.

وى با تأكيد بر انضباط كارى و رعايت اخلاق اسلامى به عنوان مهم ترين محورهاى رفتارى كارگزاران حج تصريح كرد: رفتار كاركنان بعثه مقام معظم رهبرى با تمامى مراجعان به نحوى باشد كه مردم تبلور اخلاق اسلامى را به خوبى احساس كنند، از اين رو بايد مراقب بود تا مبادا رفتارى انجام شود، كه موجبات دل آزردگى كسى بشود.

نماينده مقام معظم رهبرى خاطرنشان كرد: روحانيان كاروان ها و همچنين ساير دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبرى بايد خود را نماينده جمهورى اسلامى ايران بدانند و سعى كنند تا در برخوردهاى خود با ديگر زائران رفتارى در خور جمهورى اسلامى ايران از خود بروز دهند. در ايام حج در نمازهاى جمعه و جماعت شركت كنند و همچنين در مواقع نماز جماعت در خيابان ها و مراكز خريد نباشند.

آقاى رى شهرى همچنين بى تقوايى، عصبانيت و بدرفتارى با همسفران را آفت هاى رفتارى زائران حرم نبوى برشمرد و زائران حرم نبوى را به دورانديشى از اين آفت فراخواند.

ص: 85

محل اسكان 75% از زائران ايرانى در منطقه مركزى پيش بينى شده، و وسائل حمل ونقل براى ساير زائران در نظر گرفته شده است.

آقاى امينيان افزود: 46 هزار زائر ايرانى مدينه قبل و 52 هزار زائر مدينه بعد در روزهاى آينده وارد عربستان مى شوند.

سرپرست حجاج ايرانى نيز از تلاش كارگزاران اجرايى حج براى رفع مشكلاتى چون حمل و نقل درون شهرى و تغذيه تشكر كرد و گفت: لازم است هيچ نوع تفاوتى در مورد نوع و كيفيت غذاى زائران ايرانى و كارگزاران حج وجود نداشته باشد. ايشان از كارگزاران اجرايى حج خواست تا با توجه به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى صرفه جويى و پرهيز از اسراف را در برنامه هاى خود قرار دهند.

آقاى رى شهرى به روحانيون و مديران كاروان هاى حج توصيه كرد تا با برپايى جلسات و هماهنگى هاى لازم امكان بهره گيرى كامل زائران از معنويت حج و زيارت را فراهم كنند. ايشان همچنين رعايت نظم و انضباط در امور اجرايى و فرهنگى حج را مورد تأكيد قرار داد.

در اين جلسه اعلام شد مراسم سخنرانى هاى عمومى بعثه مقام معظم رهبرى از فردا سه شنبه 29/ 9/ 84 در محل بعثه برقرار مى شود.

ص: 86

به دنبال افزايش زائران خانه خدا و فزونى ازدحام در پل جمرات، مسؤولان عربستان اين پل را گسترش مى دهند. معاون وزارت شهرى و رئيس اداره مركزى طرح هاى گسترده سازى عربستان گفت: به منظور گسترش پل جمرات كه قديمى است، از سال 1395 ق با هدف افزايش گنجايش و جلوگيرى از پيشامدهاى ناگوار اقدام كرده ايم تا حجاج بتوانند از اين پل به منظور رمى جمرات بهره برند. وى گفت: طرح گسترده سازى پل جمرات و مناطق اطراف آن مزايايى دارد؛ از جمله گسترش پل به حدّى كه بيش از 4 تا 5 ميليون نفر بتوانند رمى جمرات را بجا آورند؛ و حتى به راحتى و آسايش و امنيت بتوانند مناسك حج را انجام دهند. وى افزود با توجه به ازدحام حاجيان، زيرگذرهايى به طول 40 متر و عرض 14 متر ساخته شده كه به شكل بيضى است تا حاجيان از همه نقاط بتوانند وارد جمرات شده و از آن خارج شوند. از ديگر طرح هاى به سازى شرايط براى حاجيان، ساخت برج هايى است كه به اعمال حاجيان نظارت مى كند و خدمات، سلامتى و امنيت آنها را تضمين مى نمايد؛ تا اگر مشكلى پيش آمد به سرعت به يارى آنها بپردازند. در همين زمينه دستگاه هاى تهويه هوا كه به سالم سازى فضا مى پردازد، يا تأسيس پلكان برقى و پلكان عادى و دفترخانه هاى مختلف نيز براى رفاه حال زائران مورد توجه قرار گرفته است.

ص: 87

كميته حج مدينه منوره به منظور استقبال از زائران خانه خدا خدمات ويژه اى ارائه مى دهد. ماجد بن عبدالعزيز امير منطقه مدينه گفت: امسال از 4003 كارگزار به منظور ارائه خدمات به زائران استفاده كرده ايم كه از ميان آنها 824 نفر به مفروش كردن مسجدالنبى و حياط اطراف آن اقدام كرده اند. از 1900 كارمند زن و مرد به منظور راهنمايى، مراقبت و نگهبانى از درهاى مسجد، باز كردن درهاى ورودى نمازخانه در زمانهاى مخصوص استفاده مى كنيم. روزانه 7 هزار ظرف آب سرد زمزم به همراه 23 مخزن آب زمزم در حياط مسجدالنبى قرار مى دهيم كه از مكه مكرمه با تانكرهاى مخصوص آبرسانى به مدينه منوره آورده مى شوند. براى گروهى از علما و مدرسان عربستان كلاس هاى درس برگزار كرديم تا آنها هنگام راهنمايى و ارشاد زائران با روش دينى صحيح به اشاعه فرهنگ اسلامى بپردازند (!)

ص: 88

سه شنبه 18 ذى قعده (1)

(29/ 9/ 84)

اين روزها مدينه حال و هوايى ديگر دارد

اين روزها مدينه حال و هوايى ديگر دارد. مشتاقان زيارت رسول اكرم صلى الله عليه و آله هر روز براى زيارت آن وجود مقدس چند نوبت به سوى حرم مطهر آن حضرت مى شتابند. اگر كسى پس از اقامه نماز به سوى حرم مقدس نبوى عازم شود با رسيدن به محدوده حرم مطهر با سيل عظيم نمازگزارانى مواجه مى شود كه پس از اقامه نماز، مسجدالنبى را ترك مى كنند. ده ها هزار زائر با رنگ ها و نژادهاى مختلف و لباس هاى گوناگون از حرم نبوى خارج مى شوند؛ گروه هايى به سوى بقيع و بقيه به محل استقرار خويش مى روند. چنين صحنه هاى خيره كننده اى كه جلوه كوچكى از عظمت مقام قدس نبوى است، بى اختيار بر زبان مى راند: السلام عليك يا رسول اللَّه. اللَّه اكبر! با گذشت 1415 سال از رحلت آن وجود مقدس، اين چه جاذبه اى است كه مشتاقان را قرن ها در سرما و گرماى سخت جزيرةالعرب با وجود همه مشكلات و موانع، چنين به سوى خود مى خواند. «السلام عليك يا رسول اللَّه، السلام عليك يا نبى اللَّه، السلام عليك يا خير خلق اللَّه ...».

و چرا چنين نباشد. او سرآمد خلقت، اشرف انبيا و خاتم المرسلين است. نخستين

ص: 89

مخلوق خداست (1) كه اگر او نبود، «هستى» نبود (2) آيا كسى هست كه با او برابرى كند؛ حتى در توجه و زيارت و ياد كردن نامش؟ و چه زيبا سرود شاعر: (3)

كجايى اى عرب اى ساربان پير صحرايى

كجايى اى بيابان گرد روشن راى بطحايى

كه اينك بر فراز چرخ بينى نام «احمد» را

و در هر موج بينى اوج گلبانگ «محمد» را

«محمد» زنده و جاويد خواهد ماند

«محمد» تا ابد تابنده چون خورشيد خواهد ماند

جهانى نيك مى داند

كه نامى همچو نام پاك «پيغمبر» مؤيّد نيست

و مردى زير اين سبز آسمان همتاى «احمد» نيست

زمين ويرانه باد و واژگون باد آسمان پير

اگر ببينيم روزى در جهان نام «محمد» نيست

***

ص: 90

به اين منظور محل هاى استقرار زائران ايرانى به چهار منطقه تقسيم شده است و با قرار دادن سرويس هاى منظم رفت و برگشت از اين مناطق چهارگانه، زائران مى توانند در اين مراسم شركت نمايند.

ص: 91

شب تا 4 بامداد، ارائه خدمات به سبب سوخت گيرى و نظافت وسايل نقليه 60% كاهش مى يابد.

ص: 92

مرعشى، صالحى و اميريان در دفتر بعثه مقام معظم رهبرى تشكيل و در ابتداى جلسه آقاى شريفى مسؤول دفتر بعثه با بيان اهميت و حساسيت برگزارى مراسم دعاى كميل، خطوط كلى سياست هاى جارى در اين مورد را تشريح كرد؛ و پس از بحث و تبادل نظر، تصميمات ذيل الذكر اتخاذ كرديد:

1- دستورالعمل برگزارى مراسم باشكوه دعاى كميل ملاحظه و اجراى دقيق آن مورد تأكيد قرار گرفت.

2- مقرر شد در تمامى مراحل، از فراهم سازى مقدمات و دلالت زائران و حضور به موقع در محل برگزارى مراسم، تا اجراى دقيق و زمان بندى شده دعا، و بازگشت متين كاروان ها به ساختمان هاى محل استقرار، با رعايت نظم و انضباط كامل صورت پذيرد.

3- ابعاد امنيتى مراسم و مراقبت هاى حفاظتى مربوطه توسط تمامى اركان و اجزاء برگزاركننده مراسم، مطمح نظر قرار گيرد.

4- فضاسازى مناسب به منظور حضور به موقع و باشكوه زائران ايرانى در اين مراسم، علاوه بر اطلاع رسانى از طريق نشريه زائر، توسط روحانيون و مديران محترم كاروان ها صورت پذيرد.

5- در مسير انتقال زائران به محل برگزارى مراسم كه توسط مديران محترم كاروان صورت مى پذيرد، رعايت كليه مقررات ترافيكى ضرورى بوده و كاروان ها بدون سر دادن هر گونه شعار «حتى ذكر صلوات دسته جمعى» عازم محل مراسم شوند.

6- در مسير رفت و برگشت زائران، حفظ وحدت، پرهيز از هر گونه اقدامات تفرقه آميز، حركت آرام و متين كاروان ها، عدم برخورد با اقدامات ايذائى احتمالى و خويشتن دارى و خردمندى در تمامى حركات و سكنات، از ضرورى ترين تدابير بشمار مى رود.

7- هيئت پزشكى حج، از كليه آمادگى هاى لازم براى خدمت رسانى به زائران محترم برخوردار باشد.

8- توسط ستاد مدينه منوّره به تمامى مديران كاروان ها ابلاغ و تأكيد شود كه پس از

ص: 93

حضور در محل برگزارى مراسم دعا، تابلوهاى راهنماى كاروان را به نحوى در كنار خود و بر روى سطح زمين قرار دهند كه شكوه و عظمت يكپارچگى زائران ايران اسلامى را تحت الشعاع قرار نداده و امكان تصويربردارى مناسب از حضور پرافتخار دلدادگان اهل بيت عليهم السلام فراهم گردد.

9- تمامى مراحل عزيمت و مراجعت زائران محترم من البدو الى الختم، تحت نظارت روحانيون محترم و معين محترم كاروان ها انجام خواهد پذيرفت.

10- همكارى نيروهاى فعال و مؤثر كليه معاونت ها و مديريت ها، بر اساس مفاد دستورالعمل صادره، با معاونت اجرايى ضرورى بوده و تمامى واحدها نيروهاى مورد درخواست معاونت اجرايى را در اختيار قرار خواهند داد.

11- ريزبرنامه هاى اجرايى توسط روابط عمومى تنظيم و ارائه خواهد شد.

12- گروه محترم اعزامى از سازمان صدا و سيما و ساير رسانه هاى كشور، نسبت به انعكاس مطلوب مراسم برنامه ريزى شايسته را معمول خواهند داشت.

ص: 94

همگام و همراه با زائران دلسوخته ايرانى، هزاران زائر شيعه عرب، افغانى و پاكستانى، و بسيارى از زائران سنى ترك و مالزيايى و اندونزيايى و آفريقايى، به زيارت سلاله هاى پاك رسول اللَّه صلى الله عليه و آله مى آيند و به خاندان آن حضرت اداى احترام مى كنند.

اين جانب به چشم خود ديدم كه گروهى زائر سنى- گويا اهل تركيه- در برابر مرقد مطهر امامان مدفون در بقيع، عبارات متنى را كه يكى از آنان قرائت مى كرد، تكرار مى نمودند و من به قسمتى از آن رسيدم كه سلام و عرض ارادت به ساحت مقدس امام جعفر صادق عليه السلام مى كرد؛ در حالى كه محتواى متن و صلوات هاى آنان بر رسول خدا صلى الله عليه و آله نشان از سنى بودنشان داشت.

زائران به مدت دو ساعت پس از نماز صبح مى توانند وارد بقيع شوند. بانوان نيز بعدازظهرها با گشوده شدن يكى از درهاى راه پله، با دشوارى پشت پنجره هاى بقيع مى آيند و از همانجا ائمه بقيع را زيارت مى كنند. به نظر مى رسد، عوامل امر به معروف و نهى از منكر سعودى كه از وهابيان متعصب مى باشند، در صدد هستند وضعى به وجود آيد تا از اين استقبال عظيم كه زائران سنى را هم در بر گرفته است، جلوگيرى به عمل آورند. چند نمونه از تحركات آنان كه نظر اينجانب را به خود جلب كرده است از اين قرار است:

1- همانند سال پيش، با وجود خيل بسيار زائرين، تنها يك در ورودى را باز مى كنند كه طبيعتاً جوابگوى آن حجم عظيم جمعيت نيست. با اين حال بحمداللَّه، تاكنون به سبب هوشمندى زائران هنگام بالارفتن از پلّه ها و يا ورود به بقيع مسأله اى پيش نيامده است و ان شاء اللَّه تا پايان زمان حضور زائران در مدينه پيش نيايد. (1)

2- حادثه اى كه ديروز 28/ 9/ 84 هنگام زيارت بانوان اتفاق افتاد، شباهت بسيار به موردى دارد كه سال گذشته پيش آمده بود. سال قبل در روز 21 دى ماه (29 ذى قعده)

ص: 95

يعنى دو هفته پس از ورود نخستين كاروان ايرانى به مدينه، ناگهان منع زيارت بانوان از بقيع را برداشتند كه باعث هجوم زائران شد به گونه اى كه گروهى از بانوان توانستند وارد بقيع شوند. اختلاط زن و مرد و فشار جمعيت وضع ناهنجارى را به وجود آورد و در آن حال مأموران سعودى مشغول فيلم بردارى شدند و وانمود مى كردند نمى توانند از كنترل جمعيت برآيند. (1)

بنا به گفته يكى از روحانيون عضو بعثه كه خود شاهد صحنه بوده است، ديروز هنگام زيارت بانوان از پشت پنجره ها، ازدحام بيش از حد زائران زن و مرد مقابل درب اصلى باعث شد به رغم ممانعت مأموران، گروهى از بانوان وارد بقيع شوند. در حالى كه با اندك تدبيرى مى توانند از ايجاد چنين ازدحامى پيش گيرى نمايند.

اقدام امروز مأموران سعودى اين احتمال را تقويت مى كند كه اين امر شيطنتى است براى ارائه سند مدعاى وهابيان در جلوگيرى از زيارت اهل قبور به ويژه توسط بانوان.

3- حضور مبلغين وهابى در بقيع با عنوان مأموران ارشاد و امر به معروف! جلب توجه مى كند و به نظر مى رسد با سخنان خود قصد تحريك شيعيان را دارند. آنها با فواصلى از يكديگر بر فراز سنگى يا بلندى مى ايستند و به زبان هاى عربى، فارسى و اردو و- احتمالًا زبان هاى ديگر- زائران را مورد خطاب داده و دور خود جمع مى كنند و باعث جر و بحث مى شوند.

با وجود تذكرات مكرر به زائران، به ويژه در جلسات توجيهى پيش از سفر (2) درباره رعايت شؤون تشيع و جمهورى اسلامى، باز مشاهده مى شود برخى از روى سادگى اقداماتى مى كنند كه مايه وهن شيعه و نظام مى گردد. امروز خود شاهد بودم كه يكى از مأموران امر به معروف و نهى از منكر سعودى عريضه اى را كه يكى از زوار ايرانى به آن

ص: 96

سوى نرده ها پرتاب كرده بود، برداشت و با خواندن نام نويسنده و شهر او از روى پاكت عريضه، با فارسى دست و پا شكسته به تمسخر اين اقدام پرداخت و با نشان دادن آن با صداى بلند در پوچى و بى حاصلى آن همراه با خنده هاى گزنده داد سخن مى داد.

مدتى بعد كه از محدوده مقابل مدفن ائمه هدى عليهم صلوات اللَّه گذشتم و به سوى ديگرى مى رفتم، باز ديدم همان مأمور در برابر گروه هاى ديگر زائرين با عَلَم كردن آن نامه چگونه به جوسازى هاى خود و استهزاى اين عمل ادامه مى داد؛ و يك روحانى ايرانى هم كه از اقدام او به خشم آمده بود، به تندى با وى جر و بحث مى كرد. اما مأمور سعودى با همان خنده هاى گزنده سعى مى كرد خود را خونسرد و محق جلوه دهد.

ص: 97

چهارشنبه 19 ذى قعده

(30/ 9/ 84)

انتشار نشريات جديد «مروه» و «دليل كاروان»

بعثه مقام معظم رهبرى در حركتى جديد اقدام به انتشار نشريه ويژه بانوان زائر با عنوان «مروه» كرده است كه مطالب آن مشتمل بر احكام بانوان، نكات بهداشتى، مصاحبه با بانوان فرهيخته و ... است.

همچنين به منظور بالا بردن كيفيت مديريت كاروان ها و ارائه رهنمودهاى لازم به مديران آنها، نشريه اى به نام «دليل كاروان» ويژه مديران كاروان ها از سوى بعثه منتشر گرديد.

نخستين شماره اين دو نشريه امروز 30 آذر منتشر شد و از اين پس تا پايان موسم حج، «مروه» روزهاى شنبه و سه شنبه، و «دليل كاروان» روزهاى دوشنبه، چهارشنبه و جمعه منتشر خواهند شد.

ص: 98

1- ارتباط دادن شبكه رايانه اى سنديكاى كل اتوبوس رانى با رايانه هاى سنديكا و بخش هاى آن در جده، مدينه منوره و شركت هاى حمل و نقل حجاج در شهرك هاى حجاج و مؤسسه طوافه با هزينه اى بالغ بر دو ميليون ريال سعودى.

2- تكميل مرحله دوم بهينه سازى و توسعه مقر فعاليت اتوبوس هاى حامل حجاج تركيه و اروپا با هزينه اى حدود 5/ 5 ميليون ريال.

3- احداث دو مركز براى اتوبوس ها در مناطق «البريكه» و «الشلالحه» در بزرگراه مدينه منوّره با 500 هزار ريال هزينه.

4- طرح فراهم سازى حمل و نقل زائران باايمنى و سلامتى توسط ناوگان بزرگى شامل 15 هزار و 800 اتوبوس.

5- خريدارى 572 اتوبوس جديد به قيمت 230 ميليون ريال.

لازم به تذكر است كه شمار شركت هاى عضو سنديكاى اتوبوس رانى 14 شركت است و تعداد زائرانى كه از طريق اين سنديكا حمل و نقل مى شوند يك ميليون و 424 هزار نفر هستند.

ص: 99

وى خاطرنشان كرد هر رابط از ميان روحانيون و معين هاى كاروان ها 3 نفر را كه از شرايط فوق برخوردار هستند، معرفى خواهند كرد.

ايشان با اشاره به نحوه انتخاب روحانيون نمونه گفت: از مجموع گزارش رابطين در احراز شرايط و با توجه به نظر معاونت امور روحانيون در مورد عملكرد روحانى و امتيازات درج شده در پرونده افراد (اعم از روحانى كاروان، معين و معينه) از هر صد نفر يك نفر كه داراى بيشترين امتياز باشد به عنوان روحانى نمونه انتخاب و در جلسه سراسرى تقدير از روحانيون و كارگزاران و مديران، قبل از موسم حج سال 85 مورد تشويق قرار مى گيرند.

ص: 100

گرديد كه اهم آن به اين شرح است:

- فضاسازى مناسب به منظور حضور به موقع و با شكوه زائران ايرانى در اين مراسم، كه علاوه بر اطلاع رسانى از طريق نشريه زائر، توسط روحانيون و مديران كاروان ها نيز صورت پذيرد.

- رعايت كليه مقررات ترافيكى در مسير انتقال كاروان ها به محل برگزارى مراسم، و عدم سر دادن هر گونه شعار حتى ذكر صلوات دسته جمعى حين عزيمت به محل مراسم.

- در مسير رفت و برگشت زائران، تدابير ضرورى زير توسط آنان با جديت اعمال شود:

«حفظ وحدت مسلمين، پرهيز از هر گونه اقدامات تفرقه آميز، حركت آرام و متين كاروان ها، عدم برخورد با اقدامات ايذايى احتمالى، خويشتن دارى و خردمندى در تمامى حركات و سكنات.»

- تمام مراحل عزيمت و مراجعت زائران از آغاز تا انجام تحت نظارت روحانيون و معين هاى كاروان ها انجام خواهد شد.

نماينده ولى فقيه از دست اندركاران مربوطه خواست جلسه اى را با حضور اساتيد دانشگاهى كه امسال مشرف شده اند، ترتيب دهند.

ص: 101

نمى آيند، بلكه روحانيان و يا مداحان كاروان ها با روضه خوانى و مداحى كه بعضاً صدا را هم- براى شنيدن همراهان و شايد منظورى ديگر هم!- بلند مى كنند، به سوز دل و شور مردم مى افزايند.

امروز دو صحنه نيز در بقيع جلب نظرم كرد. يكى آن كه زائرى دوربين فيلم بردارى خود را بيرون آورده بود و با سر به سر گذاشتن مأمور دوربين به دست سعودى از وى مى خواست كه از او در كنار مرقد امامان فيلم بگيرد!! مأمور كه نمى دانست او را سر كار گذاشته است، در غير صحيح بودن گرفتن فيلم و عكس بحث مى كرد.

ديگر اين كه سعودى ها از ريختن گندم به روى قبرها براى كبوترها جلوگيرى مى كنند و اين نكته را به زبان هاى مختلف از جمله فارسى در بقيع نوشته اند. يكى از زائران همين كه مأمور مراقب پشت نرده ها از مقابلش عبور مى كرد مشتى گندم مى ريخت و او كه با صداى ريخته شدن گندم بر مى گشت، نمى توانست بفهمد كار كيست. اين كار دو سه بار تكرار شد تا اين كه مأمور ديگرى كه با فاصله اى از وى قرار داشت متوجه موضوع شد و مى خواست كه خاطى را به مأمور اول بشناساند، ولى او بيشتر گيج مى شد!

ص: 102

معاونت امور روحانيون، اهم برنامه هاى فرهنگى براى روحانيون كاروان ها را بدين شرح اعلام كرد:

ص: 103

دومين مراسم سخنرانى عمومى بعثه مقام معظم رهبرى با حضور نماينده ولى فقيه و سرپست حجاج ايرانى، شمارى از كارگزاران حج، و زائران كاروان هايى از يزد، قزوين، قم، بروجرد و قوچان برگزار شد. در اين مراسم حجت الاسلام قرائتى گفت:

زائران خانه خدا، حرم شريف نبوى، ائمه بقيع و اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله نبايد بهره گيرى معنوى از اين سفر الهى را تحت الشعاع هيچ كار ديگرى قرار دهند.

وى افزود: ممكن است اين فرصت بار ديگر نصيب انسان نشود، لذا بايدتمام سعى خود را براى استفاده حداكثرى از اين توفيق الهى به كار گيريم. آقاى قرائتى با اشاره به آيات و روايات، اطاعت محض از خدا و رسول را وظيفه دينى و موجب رستگارى انسان ها خواند و اهل بيت عصمت و طهارت را ادامه دهندگان راه نبى اكرم صلى الله عليه و آله و چراغ هدايت انسان ها دانست.

پيش از سخنرانى، قاريان قرآن و ذاكران اهل بيت عليهم السلام فضاى اين مجلس را به نور قرآن و اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام منوّر كردند.

ص: 104

سرويس رومينگ بين الملل به اين معناست كه مشتركان تلفن همراه با استفاده از اين سرويس مى توانند از تلفن همراه خود در شبكه هاى مخابراتى ساير كشورها استفاده كنند. اين سرويس از طرف شركت ارتباطات سيار براى تمامى سيم كارت ها فعال شده و تلفن همراه مشتركان با ورود به كشورهاى طرف قرارداد، قابل استفاده است.

وى اعلام داشت: تعرفه هر دقيقه مكالمه رومينگ بين الملل عربستان (شبكه الجوال) از عربستان به مقصد ايران، از ساعت 6 الى 20، پنج و نيم ريال عربستان (13211 ريال ايران) و از ساعت 20 الى 24، چهار و نيم ريال عربستان (10809 ريال ايران) است.

همچنين از ساعت 24 تا 6 صبح نرخ هر دقيقه مكالمه 06/ 3 ريال (8647 ريال ريال ايران) است.

آقاى زارعيان گفت: تعرفه هر دقيقه مكالمه رومينگ داخل كشور عربستان نيز از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9 الى 23، 8/ 0 ريال سعودى (1922 ريال ايران) و از ساعت 23 تا 9 صبح، 5/ 0 ريال (1201 ريال ايران) مى باشد.

وى خاطرنشان كرد: در محاسبات، هر ريال عربستان معادل 2402 ريال ايران منظور شده و مبلغ هر پيام كوتاه داخل عربستان با شبكه الجوال 721 ريال ايران (3/ 0 ريال) عربستان است و به مبالغ فوق 15 درصد به عنوان mark up اضافه مى شود.

مدير كل روابط عمومى مخابرات ادامه داد: نرخ هر دقيقه ارتباط براى مكالمه كننده در داخل ايران به مقصد تلفن همراه در عربستان برابر نرخ داخلى ايران، و نرخ هر دقيقه ارتباط براى شخصى كه تلفن همراه خود را به عربستان منتقل و از ايران با آن ارتباط برقرار مى شود برابر 1670 ريال با احتساب ماليات و عوارض است.

وى همچنين تصريح كرد: با توجه به بالا بودن هزينه ارتباط از عربستان به ايران (هر دقيقه حدود 1200 تومان بدون احتساب ماليات) توصيه مى شود بيشترين ارتباطات تلفنى از ايران باشد كه در آن صورت هزينه هر دقيقه مكالمه براى زايران حدود 167 تومان و براى تماس گيرنده برابر با تعرفه هاى داخل كشور مى باشد.

ص: 105

پنج شنبه 20 ذى قعده

(1/ 10/ 84)

عربستان «برنامه آگاهى حج» اجرا مى كند

دولت عربستان برنامه اى را با عنوان «برنامه آگاهى حج» به منظور ارتقاء سطح اطلاعات زائران براى انجام حج صحيح اجرا مى كند. به گزارش خبرگزارى حج به نقل از ايكنا، وزارت اوقاف و امور اسلامى عربستان سعودى با بيان اين خبر افزود، اين سازمان قصد دارد 200 مبلّغ، سخنران و مترجم را براى اجراى اين برنامه استخدام كند.

«برنامه آگاهى حج» شامل توزيع كتب اسلامى درباره آداب حج و امكانات لازم براى ورود تدريجى مسلمانان به مكه مكرمه است. «شيخ طلال بن احمد العاقل» رايزن وزارت امور اسلامى و سرپرست كميته اجرايى برنامه آگاهى حج در مصاحبه با روزنامه گزت عربستان گفت: اطلاع رسانى اين برنامه به صورت سمعى و بصرى، رسانه اى، اينترنت و سرويس تلفن همراه قابل اجراست. وى تصريح كرد: توزيع بيش از سه ميليون كتاب اسلامى و يك ميليون كاست مذهبى در بين بيش از 2 ميليون زائر بخشى از اين برنامه محسوب مى شود.

طلال افزود: توزيع قرآن كريم در بين زائران بخش ديگرى از اين برنامه است. وى خاطرنشان كرد: مبلغان، سخنرانان و مترجمان بايد به سؤالات مذهبى زائران از طرق مختلف مثل راديو و تلويزيون پاسخ دهند. مراكزى كه در اين طرح با دولت عربستان

ص: 106

همكارى مى كنند، شامل بخش ترويج آگاهى قرآن كريم، شبكه عربى زبان تلويزيون عربستان، شبكه انگليسى زبان تلويزيون عربستان و راديوى اين كشور هستند.

شايان ذكر است كه سخنرانى ها و جزوات و كتب منتشر شده ترويج عقائد وهابيت است و ديگر مذاهب حق چاپ و توزيع جزوات خود را ندارند.

ص: 107

كردن آب هاى باران و سيلاب وضع گرديد». در شرح اين خبر كه با انشايى مغلوط و عباراتى نامأنوس نگاشته شده است، به نقل از وى تنها آمده است كه: شمارى از برنامه ها و تدابير لازم جهت آسايش حجاج يت اللَّه الحرام و مبارزه با هر حادثه ناگهانى اتخاذ شده است كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم:

- برنامه هاى گروه بندى زائران به پل جمرات (؟) طبق زمان بندى معين.

- برنامه هاى رويارويى با ريزش باران و سيلاب هاى ناگهانى.

- تشكيل كميسيون هاى ميدانى غرض نظارت و پى گيرى و جمع آورى مشكلات كه دامن گير زائران مى گردد (؟!)

وى هيچ گونه توضيحى درباره اين برنامه ها نداده است. اما نكته قابل توجه در سخنان وى، درخواست وزارت حج از مؤسسات «طوافه» است كه با تدارك ديدن ماشين هاى كوچك حجاج گمشده را به محل اقامتشان برسانند.

ص: 108

معاون تغذيه ستاد مدينه همچنين گفت: به جاى استفاده از نوشابه، در وعده هاى غذايى دوغ و آبميوه تدارك شده است؛ و با عنايت به توزيع ميوه بين زائران سلامت آنان تضمين شده است.

وى با اشاره به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى به كارگزاران حج امسال مبنى بر جلوگيرى از اسراف و تبذير گفت: با توجه به اين اصل مهم، تغذيه زائران ايرانى به شكلى است كه خداى ناخواسته، به توان آنان در انجام فرايض و مسائل عبادى خللى وارد نشود.

نظافتى تصريح كرد: تغذيه زائران به صورت يكسان صورت مى گيرد و با توجه به محدوديت هاى موجود در ايجاد تنوع غذايى، غذاى ملى طورى پخت مى شود كه براى همه قابل استفاده باشد. وى با تأكيد بر اين كه تمام نيروهاى خدماتى و آشپزخانه پس از گزينش در كلاس هاى آموزشى حضور يافته اند، گفت: آشپزهاى كاروان ها علاوه بر برخوردارى از مهارت هاى شغلى با توجه به تخصص مورد نياز پخت غذا در عربستان، به لحاظ بهداشتى مورد آزمايش متعدد قرار گرفته اند تا سلامت آنان مورد تأييد قرار گيرد.

نظافتى تصريح كرد: تلاش ما اين بود كه با بهره گيرى از آشپزهاى باتجربه براى بالابردن كيفيت پخت غذا اقدام كنيم.

وى افزود: با توجه به اين كه بخشى از زائران ايرانى را هم وطنان خطه شمال كشورمان تشكيل مى دهند، پخت غذا به صورت كته صورت مى گيرد و ما به كاروان ها اعلام كرده ايم كه اگر به اين شكل غذا مى خواهند، در اختيار آنان قرار خواهيم داد.

ص: 109

دست اندركاران امور اجرايى حج گفت: كارى كه در هفته نخست حج سال جارى صورت گرفته در مجموع قابل قبول است. اما كارگزاران حج در هيچ شرايطى نبايد از كار خود رضايت كامل داشته باشند.

سرپرست حجاج ايرانى با ذكر روايتى از امير مؤمنان على عليه السلام خطاب به محمد بن ابى بكر گفت: از نظر امير مؤمنان على عليه السلام محبوب ترين فرد كسى است كه بيش از ديگران به ياد خدا باشد و از خدا بترسد.

وى اساس كا در همه امور حكومت علوى را توجه به خداوند دانست و گفت: معيار ارتقاى موقعيت در ميان همكاران حكومت علوى توجه بيشتر به خدا و ترس بيشتر از خداوند است زيرا انسانى كه خداترس باشد رفتار و كردارش بهترين خواهد شد.

آيةاللَّه رى شهرى خطاب به كارگزاران ستاد مدينه افزود: هر كسى كه در زندگى فردى و اجتماعى و سياسى، بيش از ديگران توجه به خدا داشته باشد و خود را در محضر حضرت حق ببيند، نزد خداوند محبوب تر است.

وى افزود: از آنجا كه زائران حرم نبوى و كعبه شريف، ميهمانان خداوند هستند، ياد خدا و احساس حضور در محضر حضرت حق ايجاب مى كند كه ما نه تنها حقوق شرعى زائران را محترم بشماريم، بلكه حقوق مهمانى آن ها را نيز رعايت كنيم.

آقاى رى شهرى با ابراز رضايت از كارگزاران اجرايى حج سال جارى بويژه دست اندركاران امور آشپزخانه مركزى، مديران و عوامل خدماتى از آنان خواست كه براى روزهاى آينده مراسم بويژه سه روز ايام تشريق برنامه ريزى دقيقى را براى خدمت رسانى كامل و مناسب به زائران تدارك ببينند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران ضرورت توجه به كار كارشناسى در انجام بهتر امور حج را مورد تأكيد قرار داد و گفت: خدمت بهتر و قابل قبول نياز به مطالعه جوانب مختلف كارها، نوآورى و استفاده از كارشناسان مجرب و قوى دارد.

آقاى رى شهرى همچنين از ستاد مدينه خواست از هم اكنون براى تهيه مسكن در نزديكى حرم نبوى براى كليه زائران ايرانى برنامه ريزى كنند.

ص: 110

وى همچنين صرفه جويى در هزينه هاى سفر زائران خانه خدا را مورد تأكيد قرار داد.

در ابتداى اين ديدار آقاى زرهانى رئيس سازمان حج و زيارت گزارشى از مسايل اجرايى حج از جمله حمل و نقل، تغذيه و بهداشت و درمان زائران ارائه داد و گفت:

خوشبختانه تاكنون مشكل خاصى براى خدمت رسانى بهتر و بيشتر به زائران وجود نداشته است.

وى ابراز اميدوارى كرد كارگزاران حج تا حضور آخرين زائران در كشور عربستان با احساس مسؤوليت كار خود را به خوبى به انجام برسانند.

آقاى زرهانى همچنين اعلام داشت پس از برگزارى دعاى كميل امشب براى اعزام زائران زائران از مدينه به مكه آماده مى شويم.

آقاى امينيان مسؤول ستاد مدينه نيز در گزارشى از اقدامات مجموعه خود اظهار داشت مكان هاى استقرار زائران ايرانى در مدينه را به چهار منطقه تقسيم كرده ايم و مسؤولان بخش هاى ستادى در اين مناطق مستقر هستند. سه منطقه در بخش مركزى مدينه، و يك منطقه در بيرون آن است.

وى در ارتباط با طبخ غذاى زائران گفت: امسال در گزينش و انتخاب آشپزها دقت بيشترى صورت گرفته و در ابعاد تخصصى طبخ، سوابق و اطلاعات فقهى مرتبط با كارشان مورد سنجش قرار گرفته اند. آقاى امينيان رده هاى طبخ در ستاد را مسؤولان طبخ، سرآشپزها و آشپزها اعلام كرد، و افزود: تداركات لازم از پيش در نظر گرفته شده و جاى نگرانى نيست. فقط به سبب گرمى هوا نسبت به سال پيش، مصرف آب شرب زائران بيشتر شده است كه براى آن نيز تدابيرى انديشيده ايم.

آقاى امينيان با اشاره به اجاره 60 دستگاه اتوبوس داخل شهرى، اعلام كرد ده نفر در سه شيفت براى رفع مشكلات در فرودگاه مشغول به كار هستند. وى در خصوص مسائل امنيتى و انتظامى گفت: گزارش سرقت ها بسيار كمتر شده و ضمن همكارى تنگاتنگ با معاونت بازرسى بعثه، ارتباط ما با پليس عربستان بهتر و بيشتر شده است.

ص: 111

آقاى امينيان در پايان اظهار داشت: امسال قسمتى به نام «ارزيابى» در نظر گرفته ايم كه وظيفه آن بررسى و ارزيابى عملكرد كسانى است كه توسط معاونت بازرسى بعثه ارزيابى نمى شوند. مانند مسؤولان ستادى ما در مكه و مدينه.

ص: 112

است. دعايى كه اميرالمؤمنين به صحابى وفادار، اهل معرفت و كمال «كميل بن زياد» آموخت و به صورت ميراثى ارزشمند امروز در اختيار پيروان اهل بيت و سالكان طريق عبوديت است، سرشار از نكات عرفانى و شور و حال بندگى و مناجات است.

قوت بر طاعت، خشيت جدى از خدا، پيوستگى در بندگى، پيشتازى در خير و عبادت، شوق نزديك شدن به خدا، خوف از پروردگار، همراهى با اهل ايمان، بهره مندى از تفضلات الهى، محفوظ ماندن در جوار خدا، زبان ذاكر، قلب عاشق، دعاى مستجاب، خطاهاى بخشوده، اميدهاى برآمده، مصونيت از شر جن و انس.

اينها خواسته هاى بنده اى است كه در دعاى كميل سرمايه خود را دعا و اميد، و سلاحش را بكاء (اشك) مى داند.

*** با اين كه زمان آغاز مراسم ساعت 22 اعلام شده بود، اما برخى زائرين چند ساعت زودتر خود را به بين الحرمين رسانده بودند. نويسنده اين سطور حدود ساعت 20 كه از حرم خارج مى شدم جمع كثيرى از زائران را ديدم كه در كنار بقيع به انتظار شروع مراسم نشسته بودند، در حالى كه رديفى از نيروهاى سعودى در جلوى ورودى بين الحرمين ايستاده بودند و به نظر مى رسيد كه مى خواهند از ورود زائران غيرايرانى جلوگيرى كنند.

ساعت 21 و 15 دقيقه كه بازگشتم بين الحرمين مملو از جمعيت بود، مأموران سعودى رفته بودند و امر انتظامات به دست خودى ها بود؛ و محدوده اى كه با نوارى براى زائرين تعيين شده بود، كفاف نمى داد. لذا با آمدن گروه هاى ديگرى از زائران محدوده گسترش مى يافت.

برخى زائرين كه گروهى آمده بودند تا شروع مراسم، خود به مداحى و عزادارى براى حضرت زهرا عليها السلام و ائمه بقيع عليهم السلام به زبان ها و لهجه هاى مختلف ايرانى پرداختند.

مأموران سعودى از فراز ساختمان هاى اطراف اوضاع را زير نظر داشتند و حداقل يك نفر- كه من او را ديدم- مشغول فيلم بردارى از مراسم بود.

مراسم با تلاوت آيه شريفه قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ

ص: 113

رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً (1)

توسط آقاى جواد پناهى آغاز شد. سپس آقاى رمضان پور با مداحى خود حاضران را آماده قرائت دعاى كميل نمود. آن گاه دعاى كميل با صداى دل نشين و حزين و لهجه عربى آقاى غلامرضازاده قرائت شد و پس از آن برادر صادق آهنگران دل ها را متوجه بقيع و مظلومان خفته در آن كرد. در پايان، نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى براى عزت اسلام و مسلمين، علو درجات بنيان گذار جمهورى اسلامى و شهدا، طول عمر رهبر معظم انقلاب اسلامى، و نيز پيروزى مردم مظلوم فلسطين، عراق و افغانستان، و شكست توطئه هاى آمريكا و اسرائيل دعا كرد.

در انتهاى مراسم آقاى مرتضايى فر مجرى مراسم از زائران خواست تا با رعايت اصول اعلام شده بدون شعار و صلوات دسته جمعى با نظم و انضباط محل برگزارى مراسم را ترك كنند. تقريباً همين موارد توسط آقاى عباس سليمى خادم قرآن به زبان عربى در حالى كه مأموران سعودى مى شنيدند، بيان گرديد. زائران نيز در كمال آرامش و انضباط بين الحرمين را ترك كردند و به سوى اقامتگاه هاى خود رهسپار شدند. يكى از مسؤولان نيروى انتظامى مدينه منوره، نظم و انضباط حاكم در طول برگزارى مراسم را ستود و از حسن تدبير دست اندركاران مراسم قدردانى كرد.

*** نكته حائز اهميت كه ذكر آن ضرورى است، اين كه در جلسه ديروز شوراى هماهنگى بعثه اعلام شد پيش تر، اشعارى كه مداحان مى خواهند در مراسم دعاى كميل قرائت كنند، بايد به نظر نماينده محترم مقام معظم رهبرى برسد و پس از تأييد و امضاى ايشان، قابل قرائت است.

بديهى است فلسفه اين امر پرهيز از بيان اشعار و سخنانى است كه مغاير با هدف وحدت مسلمانان است و ناظران سعودى و غير شيعه را به حساسيت مى اندازد؛ و گذشته ازاين كه بهانه اى براى جلوگيرى از تكرار مراسم دعاى كميل به دست اندركاران سعودى

ص: 114

مى دهد، بار سياسى نيز براى دولت جمهورى اسلامى خواهد داشت.

چه خوب مى شد اين كنترل و تصويب يا عدم تصويب اشعار مداحان، در داخل كشور نيز اعمال مى گشت؛ البته نه با اهدافى كه در مدينه داريم بلكه براى مبارزه با تحريف ها، غلوّها و اطّلاعات غلطى كه برخى مداحان كم سواد يا بى سواد تنها به بركت دو دانگ صداى خود با خيالى آسوده از عدم نظارت به خورد مخاطبان خود مى دهند.

متأسفانه تاكنون در كشور ما هيچ سازمان يا نهادى مسؤوليت نظارت بر گفته هاى مداحان را ندارد، در حالى كه ائمه جماعات مساجد تحت نظارت «سازمان رسيدگى به امور مساجد» هستند. جا دارد مركزى با اختيارات لازم براى تأييد صلاحيت مداحان ايجاد شود تا با معيارهايى چون ميزان سواد عمومى، اطلاعات تاريخى (تاريخ اسلام)، زندگانى 14 معصوم عليهم السلام، و احكام ضرورى مورد سنجش قرار گيرند و پس از احراز صلاحيت، مجوز مداحى صادر شود. از آن پس نيز اگر خود شعر مى سرايند يا از ديگران مى گيرند، تنها پس از تأييد آن مركز مجاز به قرائت آن باشند.

اشعار و نكات مطرح شده نيز بايد ضمن ايجاد شور و سوز و گداز، معرفت مخاطب را بالا برد نه آن كه مانند برخى موارد پيش آمده با الفاظى زننده و حركاتى ناپسند موجب رنجش ذوات مقدس اهل بيت عليهم السلام، و خداى نكرده گمراهى مخاطبانى كه «مداح» را عالم بالذات مى دانند، شود؛ هم چنان كه چندى پيش مقام معظم رهبرى نيز به اين امر حساسيت نشان دادند و از برخى مداحى هاى اين چنينى انتقاد كردند.

ذكر خاطره اى از اينجانب به همين مناسبت خالى از لطف نيست. چند سال پيش در مكان مقدس و مشهورى كه سخنرانان حساب شده اى را به مناسبت دهه اول محرم دعوت مى كنند، حضور داشتم. مداحى با سوز و گداز كه آه از نهاد مردم در مى آورد مى گفت: در عصر رسول خدا صلى الله عليه و آله گروهى از مردم «كوفه» كه دچار قحطى و بى آبى شده بودند، خدمت ايشان آمدند و از آن حضرت خواستند دعا كند تا مشكل بى آبى آنها برطرف شود. حضرت فرمود برويد نزد حسينم و از او بخواهيد برايتان دعا كند. آنها نزد امام حسين عليه السلام كه پنج يا شش سال بيشتر نداشت رفتند و به آن حضرت متوسل شدند. امام

ص: 115

براى آنها دعا كرد و باران آمد و كوفيان از بى آبى نجات يافتند.

گوينده سپس ضمن القاى نتيجه به مردم مى گفت ببينيد كوفيان با دعاى حسين عليه السلام از بى آبى نجات يافتند، اما بعدها آب را روى همين حسين بستند. مردم هم به شدت مى گريستند. اما براى اينجانب كه دست و پايى در تاريخ اسلام زده و كتابى در مورد «كوفه» نيز دارم، و هر كس كه اندك آشنايى با تاريخ اسلام داشت، تحمل اين اباطيل سخت بود. چرا كه اولًا: كوفه در عصر رسول خدا صلى الله عليه و آله وجود خارجى نداشت و در زمان خليفه دوم در سال 17 يا 19 يعنى شش يا هشت سال پس از ارتحال رسول خدا صلى الله عليه و آله در خاك فتح شده ايران تأسيس شد.

ثانياً: كوفه در كنار رود دائمى فرات بوده است و هيچ گاه با كمبود آب مواجه نشده است و تا آنجا كه اينجانب مطالعه داشته ام، به هيچ موردى از خشك شدن رود فرات در تاريخ برخورد نكرده ام.

بنابراين، نبايد اجازه داد مداحان به قول استاد شهيد آيةاللَّه مطهرى براى گرياندن مردم به هر وسيله اى همچون جعل تاريخ متوسّل شوند. جالب تر اين كه در دهه اول ماه محرم سال 82 از سوى صدا و سيما به عنوان كارشناس به كربلا مشرف شده بودم تا از بين الحرمين همراه دو تن ديگر از كارشناسان و چند مداح برنامه هايى را به طور مستقيم براى ايران اجرا كنيم. در آنجا به برادر مداحى كه تحصيل كرده و داراى مدرك كارشناسى ارشد نيز بود، همين نكته را گوشزد كردم كه از بيان نكاتى كه در منابع معتبر نديده اند، خوددارى كنند.

براى نمونه به داستان دعاى امام حسين عليه السلام براى رفع بى آبى كوفيان اشاره كردم. وى با تعجب پرسيد آيا اين مسأله صحّت ندارد؟ وقتى براى او توضيح دادم، با اين كه قانع شده بود، اما هنوز باور نمى كرد و مى گفت: من هم اين را كه خيلى سوز دارد از يكى از مدّاحان معروف شنيده ام و به استناد او مى خواستم در همين برنامه ها بازگو كنم!

نكته ديگر درباره دعاى كميل حساسيتى است كه برخى از جمله نويسنده محترم كتاب حج 25 در مورد تكرار برخى عبارات از خود نشان مى دهند. ايشان در اين ارتباط

ص: 116

مى نويسد: «اما نكته اى كه رعايت نشد اين كه بسيارى از دعاخوان ها دخل و تصرف هايى در خواندن دعاها مى كنند. مثلًا بر خلاف مأثور، برخى جملات را سه بار مى خوانند و به قدرى اين موضوع رواج يافته كه مردم دعاخوان معمولًا مى دانند كدام جمله را بايد سه بار بلند خواند. مثلًا در دعاى كميل جمله هاى «يا نور يا قدوس»، «ظلمت نفسى»، «يا رب ارحم ضعف بدنى» و «يا من اسمه دواء وذكره شفاء» را بيش از يك بار مى خوانند.

چون اين ادعيه مأثورند بايد همان گونه كه از ائمه عليهم السلام رسيده اند، خوانده شوند. اگر لازم بود جملاتى از دعا تكرار شود خود معصوم مى فرمود. مانند «يا رب» كه در سه جاى دعاى كميل سه بار وارد شده است ...»

ايشان سپس به نقل از مرحوم حاج شيخ عباس قمى و مرحوم آية اللَّه سيد رضا صدر در ردّ و نكوهش دخل و تصرف در احاديث و زيارات و ادعيه شواهدى مى آورد. (1)

شكى نيست اين دخل و تصرف ها همان گونه كه حاج شيخ عباس قمى «اضافات» به زيارت عاشورا و يا دعاى مجير و يا «قلب» واژه ها و نيز «جعل» عبارات و زيارات را مردود و بدعت مى داند؛ و يا آنچه آيةاللَّه صدر به نقل از امام صادق عليه السلام در نهى از «جابه جايى» يا «اضافه كردن» بر كلام معصوم آورده است، خلاف است و غير قابل قبول.

اما در قرائت دعاى كميل هيچ يك از اينها نيست. يعنى نه «اضافات» است و نه «قلب واژه ها»، «جعل عبارات» و «جابجايى» كلام معصوم؛ بلكه «تكرار» است آن هم به قصد توجه و تنبه بيشتر، و نه به نيت «جزئيت» دعا كه همان «اضافه كردن بر كلام معصوم» است.

«تكرار» بخش هايى از كلام خدا در نماز اشكال ندارد تا چه رسد «تكرار» فرازهايى از يك دعا. امام خمينى قدس سره در مسأله 1136 رساله خود مى فرمايند: «اگر چيزى از حمد و سوره و ذكرهاى نماز را عمداً يا احتياطاً چند مرتبه بگويد، اشكال ندارد.» آيات عظام خويى و سيستانى هم در اين مسأله تنها قيد «بدون قصد جزئيت» را اضافه كرده اند و بديهى است هيچ دعاى كميل خوانى و هيچ همراه كننده او «قصد جزئيت» به دعا را

ص: 117

نداشته اند وگرنه مى بايست دعاهاى كميلى را چاپ مى كردند كه داراى سه عبارت «يا نور يا قدوس» و «ظلمت نفسى» و ... بود!

حضرت آيةاللَّه زنجانى هم در اين باره چنين نظر داده اند: «بدون قصد وجوب يا استحباب، ذكر خاص چند مرتبه بگويد اشكال ندارد؛ ولى اگر از روى وسواس چند مرتبه بگويد كار حرامى انجام داده است.» طبيعتاً تكرار عبارات دعاى كميل و توسل و ...

از روى وسواس هم نيست.

ص: 118

جمعه 21 ذى قعده

(2/ 10/ 84)

برگزارى آيين روح بخش دعاى ندبه در بعثه مقام معظم رهبرى

انبوه دل دادگان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام و زائران حرم شريف نبوى و ائمه مظلوم بقيع از نخستين ساعات بامداد امروز جمعه با حضور در بعثه رهبر معظم انقلاب در فضايى روحانى به قرائت دعاى روح بخش ندبه پرداختند و مداحان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام جان دلباختگان كوى وصال را با ذكر ائمه معصومين عليهم السلام جلا بخشيدند.

در نخستين دعاى ندبه امسال زائران ايرانى در مدينه منوره كه نماينده مقام معظم رهبرى در امور حج و زيارت و سرپرست حجاج ايرانى و كارگزاران حج امسال نيز حضور داشتند براى تعجيل در فرج منجى عالم بشريت، مجد و عظمت و مسلمين در اقصى نقاط جهان و پيروزى آنها بر كفر جهانى دعا كردند. عاشقان اهل بيت عصمت و طهارت همچنين، سلامتى و طول عمر باعزت رهبر معظم انقلاب اسلامى، علو درجات براى روح پرفتوح بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران و شهدا و نيز برآورده شدن حاجات شرعى تمام ملتمسين دعا، شفاى عاجل جانبازان دوران دفاع مقدس و بيماران و شادى ارواح درگذشتگان را از يگانه معبود بى همتا مسألت كردند.

دعاى ندبه بامداد جمعه در حالى با حضور جمع كثيرى از زائران حرم نبوى برگزار شد كه بيش از 25 هزار زائر ايرانى پنجشنبه شب در جوار حرم شريف پيامبر و مرقد

ص: 119

امامان مظلوم بقيع مراسم باشكوه دعاى كميل را در فضاى آكنده از دلباختگى و عشق به ولايت و امامت برگزار كردند.

از عصر امروز زائران ايرانى با كوله بارى از معنويت زيارت حرم نبوى و ائمه بقيع خود را براى عزيمت به كعبه شريف آماده مى كنند.

ص: 120

يك زائر ديگر بوشهرى ضمن بيان اين كه امكانات هتل مطلوب نيست، گفت: هر دو شقه در اين هتل از يك حمام برخوردار است.

در خيابان العوالى در كاروان زائران آذربايجان شرقى در هتل بدرالعوالى رضا كوه كبيرى ضمن سپاس به درگاه خداوند از توفيق تشرف به موسم حج، مى گويد: هتل بدرالعوالى عالى است. مسؤولان سازمان حج تلاش خود را كرده اند، از آنان هيچ انتظارى نداريم. فقط مسؤولان بايد با دولت عربستان مذاكره كنند و از آنان بخواهند در برخوردهايشان با زائران تجديدنظر كنند.

وى در ادامه مى گويد: خانم ها براى زيارت قبرستان مظلوم بقيع مشكل دارند، اين مشكل بايد برطرف شود.

ابوالفضل خوش لهجه قمى مى گويد: ما بيش از اين توقع نداريم. همه خواسته ها محقق شده است. وضعيت غذا، مسكن در خور توجه است، اما وضعيت مكه را نمى دانم. اميدوارم در مكه هم همين طور باشد.

حاج محمد پارچه باف، مدير يكى از كاروان هاست. با كوله بارى از تجربه سال ها در خدمت زائران است، تنها دغدغه او كم شدن معنويت و روى آوردن به رفاه است.

پارچه باف مى گويد: از وقتى كه ما به اين جرگه پيوستيم در حج پيشرفت هاى بسيارى به وجود آمده است. حدود بيست سال است در خدمت زائران هستم. در گذشته خواسته ما اين بود كه بتوانيم زائران را در محدوده حرم اسكان دهيم كه اكنون به همين شكل است.

اكنون هتل دار الرحمه، بدرالعوالى و هتل هاى ديگر كه در اختيار ايرانيان است همه در منطقه مركزى قرار دارد و زائر ظرف چند دقيقه خود رابه حرم مى رساند و اين حركت خوب امسال ايجاد شده است و بهترين پيشرفتى است كه تحقق يافته است.

پارچه باف مى گويد: از لحاظ فرهنگى هم پيشرفت هاى زيادى صورت گرفته است، به توصيه هاى مقام معظم رهبرى جامه عمل پوشانده مى شود، نشريه ها كيفيت بالاترى پيدا كرده اند، برنامه هاى فرهنگى از تنوع بيش ترى برخوردار است، گروه ارشاد تشكيل شده است.

ص: 121

وى با اظهار تأسف از اين كه رفاه حج زياد شده است مى گويد: از جهت رعايت بهداشت و راحتى زائر به مرحله ايده آل رسيده ايم. اما موضوع معنويات در حج نبايد كم رنگ شود و معنويات فقط در منى عرفات و رمى جمرات و مشعر خلاصه شود. بايد فكرى كرد. ضمن اين كه هتل ها نزديك حرم باشد، بهداشت رعايت شود و كلاس كار بالا باشد و از لحاظ تغذيه همه رقم پيش بينى شود و كارهاى فرهنگى زيادى انجام مى شود. متأسفانه مى بينيم كه حالات قديم، راز و نيازهاى قديم كم رنگ شده است.

اين مدير كاروان با بيان اين كه حج سال هاى اخير نسبت به گذشته از تفاوت فاحشى برخوردار است، مى گويد: به نظرم ايران تنها كشورى است كه اين همه خدمات از ابتداى ورود به عربستان تا پايان سفر به زائران ارائه مى دهد.

پارچه باف مى گويد: همه به صورت كلاسيك درآمده است. خدمتگزاران به زائران، از ميزان تحصيلات بالايى برخوردار هستند و برخى مديران كاروان ها خود پزشك هستند.

حاج سيد عباس حسينى معاون يكى از كاروان ها است كه حج اين سال ها را غير قابل قياس با گذشته مى داند. وى اظهار مى دارد: الآن پروازها در مدينه به زمين مى نشيند.

پيش از اين هواپيماها در جده به زمين مى نشست و زائران علاوه بر معطلى مسافت زيادى را با ماشين به سوى مدينه طى مى كردند و اين مشكل امروز برطرف شده است.

او مى گويد: اثاثيه كاروان ها در گذشته يك سال در انبارها مى ماند، كثيف و فرسوده مى شد و از بهداشت خبرى نبود.

ص: 122

جلوى درب بقيع مى خواستند از ميان آن بانوان عبور كنند. برخى زنان زائر غير ايرانى كه تا درب ورودى رسيده بودند، بى خبر از ممنوعيت، قصد ورود داشتند كه با تندى و خشونت مأموران عقب رانده مى شدند.

البته به منظور خروج زائران، مأموران بقيع عقل به خرج داده و درب شرقى را كه به محوطه غسال خانه باز مى شود، گشودند و اجازه نمى دادند زائران از درب اصلى خارج شوند.

در زيارت بعدازظهر امروز دو نكته جلب نظر نگارنده را كرد. اول آن كه ديوار جنوبى بقيع با غسالخانه مشترك و تقريباً يك شكل است. برخى از بانوان به تصور اين كه اينجا هم بقيع است رو به آن زيارت مى كردند. در حالى كه وجود درخت و چمن و چند اتومبيل درون آن، كاملًا اين بخش را از بقيع متمايز كرده است.

يك زن زائر هندى- يا پاكستانى- را ديدم كه كيسه گندم را (براى كبوتران بقيع) به همان قسمت پرتاب مى كرد. هنگام خروج چون بايد از محوطه غسالخانه عبور مى كرديم، كسانى را ديدم كه واداشته بودندمقادير زيادى گندم را كه زائران بدانجا پرتاب كرده بودند، بروبند.

نكته دوم اين كه در ازدحام شديد ورودى بقيع، در حالى كه زنان در دو سو آه و ناله و گريه سر داده و برخى زيارت نامه مى خواندند، صداى زائرى هم وطن از پشت سر جلب نظرم را كرد. زائر (!) با تلفن همراه خود با ايران گفتگو مى كرد و با خوشحالى در مورد گل زدن تيم فوتبال مورد علاقه اش كه همان زمان مسابقه داشت، پرس وجو مى كرد!

ص: 123

مراسم شبى با قرآن با حضور قاريان ممتاز جمهورى اسلامى ايران جمعه شب در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره برگزار شد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه مقام معظم رهبرى از مدينه منوره در اين مراسم كه شمارى از كارگزاران حج امسال و زائران حرم شريف نبوى، ائمه بقيع و بيت اللَّه الحرام حضور داشتند حافظان و قاريان ممتاز كشورمان با ترنم آيات نورانى قرآن كريم در سرزمين آخرين كتاب آسمانى، روح و جان حاضران را از انوار كلام نورانى وحى جلا بخشيدند.

در اين محفل قرآنى و آكنده از عطر معنويت، گروه هاى تواشيح نيز با اجراى برنامه هاى متنوع، جان هاى مشتاق و دلباختگان كوى قرآن و عترت را از انوار الهى و ياد ائمه اطهار عليهم السلام سيراب كردند.

ص: 124

نيست و ساعت 8 به دفتر امر به معروف و نهى از منكر بياييد.

اين هم از شگردهاى آنان است كه در جمع مردم جوسازى مى كنند و هنگامى كه در بحث فرو مى مانند، دعوت به مناظره ومذاكره خصوصى مى كنند. وى با اين كه پاسخى در برابر منطق آن دو روحانى نداشت، به لفاظى هاى خود ادامه مى داد كه با بى اعتنايى و كم محلى آنهامواجه شد وآن روحانيان يكى يكى در ميان سخنانش صحنه راترك كردند؛ در حالى كه آثار خشم و ناراحتى وى از اين بى اعتنايى كاملًا در چهره اش مشهود بود.

ص: 125

آقاى محسن قرائتى نبى مكرم اسلام را والاترين و شريف ترين موجود الهى خواند و گفت به همين سبب خداوند نعمات منحصر به فرد از جمله كوثر ولايت را به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله عطا كرد.

وى فضاى اماكن مقدس مكه و مدينه را معطر به انفاس قدسى نبى اكرم اسلام و ائمه طاهرين دانست و زائران را به تقويت بعد معنوى خود در اين فضاى منحصر به فرد توصيه كرد.

ص: 126

موسم حج، چهار دعاى كميل برگزار شود.

آيةاللَّه رى شهرى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در اين جلسه ضمن تشكر و تقدير از زحمات سفير جمهورى اسلامى اظهار داشت: تقويت روزافزون روابط جمهورى اسلامى ايران و عربستان به سود دو كشور و تمام كشورهاى اسلامى است و ان شاءاللَّه با تداوم مذاكرات سياسى سفارت با مقامات عربستان، و اقداماتى چون نشست مشترك علماى شيعه و سنى، تدابير مناسبى اتخاذ شود تا از چاپ كتاب بر ضد شيعيان جلوگيرى به عمل آيد و روابط فرهنگى دو كشور گسترش يابد.

در اين جلسه همچنين معاون اجرايى و معاون مسؤول دفتر بعثه درباره اقدامات انجام يافته به منظور برپايى نخستين دعاى كميل در موسم حج جارى گزارش دادند، و پس از اظهار نظر برخى از اعضاى شورا، سرپرست حجاج ايرانى ضمن تقدير و تشكر از دست اندركاران مربوطه، بر رفع نواقص جزيى مراسم (كه در اين جلسه مطرح گرديد) در برپايى مراسم بعدى تأكيد كرد.

ص: 127

شنبه 22 ذى قعده

(3/ 10/ 84)

ديدار اعضاى بعثه آيات عظام با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى

اعضاى بعثه حضرات آيات عظام سيستانى، بهجت، حايرى، تبريزى، فياض، مكارم شيرازى، فاضل لنكرانى، حكيم، شبيرى زنجانى، شاهرودى، صافى، نورى همدانى، صانعى و موسوى اردبيلى روز شنبه به طور جداگانه در بعثه مقام معظم رهبرى حضور يافتند و با نماينده ولى فقيه و سرپرست زايران ايرانى خانه خدا ديدار و گفتگو كردند.

در اين ديدار پيرامون مسايل فرهنگى و احكام حج و لزوم جلوگيرى از تحركات تفرقه افكنانه تبادل نظر شد.

نمايندگان آيات عظام در اين ديدارها با اشاره به برگزارى منظم و منسجم دعاى كميل مديريت بعثه مقام معظم رهبرى در حج را مدبرانه و انديشمندانه توصيف كردند.

نماينده مقام معظم رهبرى نيز ابراز اميدوارى كرد با حمايت معنوى بعثه آيات عظام، و اجراى برنامه هاى فرهنگى پيش بينى شده بعثه مقام معظم رهبرى مراسم عبادى و سياسى حج سال جارى با محوريت پيوند قرآن و عترت بدون مشكل و با شكوه برگزار شود.

ص: 128

علما و زائران شيعه و سنى در همايش «قرآن و سنت، دو مشعل هدايت» جلوه زيبايى از وحدت مسلمانان را در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره به نمايش گذاشتند.

در اين همايش يك روزه كه سرپرست حجاج ايرانى و دست اندركاران برگزارى حج تمتع امسال حضور داشتند، نخست حجت الاسلام محمدحسن زمانى مسؤول واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى ديدگاه اهل سنت و شيعيان را در پيروى از سنت پيامبر صلى الله عليه و آله و ارادت به اهل بيت عليهم السلام مشابه خواند و برخى اختلافات موجود ميان شيعه و سنى را غير واقعى توصيف كرد.

آقاى زمانى با اشاره به مشتركات فراوان ديدگاه شيعه و اهل سنت به ضرورت بهره گيرى متقابل از معارف و آموزشهاى نبى مكرم اسلام كسب شده از هر دو مسير اهل بيت و اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله تأكيد كرد.

سيّد عثمان حسينى از ائمه جمعه شافعى كردستان نيز در اين همايش با تأكيد بر ضرورت تقويت جهان اسلام در برابر تهاجمات آشكار و پنهان استكبار جهانى ابراز اميدوارى كرد مسلمانان با تمسك به قرآن و سنت كه مشتركات ميان مذاهب اسلامى است، اتحاد خود را براى دفاع از مسلمانان به ويژه مردم مظلوم فلسطين بيش از پيش تقويت كنند.

معاون آموزش و پژوهش بعثه رهبر معظم انقلاب اسلامى هم كه در اين همايش سخنرانى كرد تنها راه رستگارى و سعادت ابدى را پيروى از قرآن، عترت و سنت دانست.

حجت الاسلام والمسلمين قاضى عسكر گفت: اگر بخواهيم دچار اشتباه نشويم بايد در سايه وحدت، تبعيت محض از قرآن و حركت در مسير هدايت اهل بيت حركت كرده، سنت پيامبر را سيره خود سازيم؛ زيرا آموزه ها و معارف قرآن، انبياء و اولياء خدا محدود

ص: 129

به زمان خاصى نيست و در تمام اعصار و دوره ها بهترين هدايت گر بشر به فلاح و رستگارى است.

امام جمعه اهل سنت هرمزگان نيز در سخنان خود به تشريح جايگاه اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله نزد اهل سنت پرداخت و گفت: محبت رسول مكرم اسلام و اهل بيت ايشان را كه در قرآن نيز بر آن تأكيد شده بر خود فرض مى دانيم و معتقديم انجام فرايض و واجبات دينى بدون محبت اهل بيت عليهم السلام باطل است و كسى كه انجام واجباتش باطل باشد از مسلمانى خارج است.

آقاى محمد صالح امينى جمهورى اسلامى ايران را پيشتاز در دفاع از مسلمانان جهان و ايستادگى در برابر استكبار جهانى دانست و آن را مايه فخر و مباهات مسلمانان از جمله برادران اهل سنت توصيف كرد.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت آخرين سخنران همايش در سخنان خود همدلى و وحدت مسلمانان را در جمهورى اسلامى ايران مثال زدنى و آن را الگوى موفق كشورهاى اسلامى توصيف كرد.

آقاى رى شهرى وحدت جهان اسلام را از اهداف مهم انقلاب اسلامى ايران برشمرد و گفت: بعثه مقام معظم رهبرى به منظور حداكثر بهره گيرى زائران خانه خدا، نبى مكرم اسلام صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام برنامه هاى مختلف و متنوعى تدارك ديده است كه به مرور در ايام برگزارى حج ابراهيمى اجرا خواهد شد.

در خلال برنامه هاى همايش امروز، مداحان و شاعران با سرودن و خواندن اشعارى بر ضرورت وحدت مسلمانان تأكيد كردند.

ص: 130

آن 14 متر مى باشد و از پنج قطعه مجزا بافته شده كه اين قطعات پس از نصب بر روى كعبه به همديگر دوخته خواهد شد.

ص: 131

اين بعثه به فتواى مربوط به جايز بودن رمى جمرات در تمامى ساعات شبانه روز عمل خواهد شد. وى گفت از سوى اين بعثه با اتاق عمليات مشاعر مقدسه در مورد اجراى برنامه زمان بندى شده مربوط به رمى جمرات هماهنگى به عمل خواهد آمد. شايان ذكر است 55 هزار نفر از مصر حج امسال را انجام خواهند داد. از اين تعداد 75% از طريق هوايى، 25% از طريق زمينى و 5 هزار نفر از طريق دريا وارد عربستان خواهند شد. وى خاطرنشان كرد، 37 ساختمان جهت اسكان حجاج مصرى اجاره شده است.

ص: 132

دانشگاه اسلامى امام محمد بن سعود 96 هزار كتابچه تحت عنوان «آنچه حجاج بايد انجام دهند» به 8 زبان از جمله فارسى، چاپ كرده است كه در زمان حج ميان حجاج توزيع خواهد شد.

ص: 133

مرغوب است و از استانداردهاى لازم برخوردار است، داراى نشانه هاى كالاى واقعى است يا نه؟ امّا مى گويد: بالاخره بايد سوغاتى بخرم ... هرچند خريد با شك و ترديد صورت مى گيرد ولى تنوع كالاها، زرق و برق اجناس، اصرار برخى فروشندگان و خريد بعضى زائران، او را هم وسوسه مى كند.

براى افراد خاصى خريد مى كنم.

مى پرسم چقدر خريد مى كنى؟ او هم مى گويد: مشخص نيست ولى خريد را از امروز شروع كردم.

او در پاسخ به سؤال ديگرى اظهار مى دارد: قيمت ها با ايران فرق نمى كند ولى به نظر من اجناس اينجا شيك تر است! يك زائر ديگر ايرانى كه مرد چهل ساله اى به نظر مى رسد، در پاسخ به اين سؤال كه چى شد سر از بازار مدينه درآوردى؟ مى گويد: واقعيت اش خودم راغب به خريد نيستم ولى همسرم مرا به خريد واداشته است. چاره اى هم نيست بايد براى بستگان و آشنايان سوغاتى خريد.

در يكى از مراكز تجارى نگاهم به چند خانم آذرى زبان مى افتد، بر چادرهايى كه بر سر دارند، نشانه هايى با كاروان آذربايجان شرقى به چشم مى خورد، خريدهايشان را كرده اند، ولى هنوز هم در صدد خريد هستند، كنار كيسه هاى بزرگ پلاستيكى كه اجناس خريدارى شده در آن ها جاى گرفته، نشسته اند.

پيرمرد قدخميده اى كه در مركز تجارى الجزيزه در مقابلم قرار مى گيرد، انگيزه خريدهايش را سوغات براى فرزندان و نوه هايش عنوان مى كند. او اهل مشهد مقدس است و مى گويد: باور كنيد كه بهتر از اين اجناس در مشهد ما وجود دارد ولى چه كنم كه بايد براى بچه ها سوغاتى تهيه كنم. او مى گويد: انتخاب سوغات براى من سخت و وقت گير است، با قيمت ها آشنا نيستم ولى نگاه مى كنم و مى بينم ديگران چى خريد كرده اند من هم همان اجناس را خريدارى مى كنم.

ص: 134

وارد مغازه پارچه فروشى در مركز تجارى الجزيره مى شوم. مرد ميانسال ايرانى به صاحب مغازه اى كه يك پيرمرد افغانى با محاسن بلند است، معترض مى شود كه اين پارچه هايى را كه به من فروختى، گران است؛ جاى ديگر قواره اى 2500 تومان ارزان تر است و جنس اش هم يكى است و به من چند قواره گران فروختى ... و بعد هم قسم ياد كردن و ادامه ماجرا.

اين روزها، بازارهاى مدينه پذيراى خيل مشتريان است، بد نيست نظر برخى از زائران ايرانى را هم در انتخاب كالاى مورد نظر جويا شويم.

خانم نسرين دادگر زائر تهرانى مى گويد: من كلى خريد كردم، از پوشاك و دمپايى گرفته تا اسباب بازى و كالاهاى ديگر.

مى پرسم از قيمت ها مطمئن هستى؟ مى گويد: نه زياد. از استاندارد كالاها مى پرسم. مى گويد: نوشته اند براى فلان جا ولى نه، مطمئن نيستم. سؤال مى كنم پس چرا خريد كردى؟ مى خندد و مى گويد چون قشنگ است و مرغوب. باز سماجت مى كنم و مى پرسم اجناس ايرانى مرغوب نيست؟

مى گويد: خريدهايى كه كردم به نظرم مى رسد كيفيت آن بد نيست، سفر اول آمده ام، چاره اى ندارم بايد سوغات ببرم.

خانم ديگرى كه خود را كرمى و اهل تهران معرفى مى كند در پاسخ به سؤالم مى گويد: از اين فروشگاه خريد نمى كنم، چون قيمت هايش بالاست.

ولى از جاى ديگر حتماً خريد خواهم كرد.

مى پرسم براى افراد خاصى كه مد نظر شما هستند سوغاتى مى بريد يا فعلًا هر چه كه مورد پسند شما بود خريدارى مى كنيد و بعد هم در تقسيم تصميم مى گيريد؟ او مى گويد: نه براى افراد مشخصى خريد مى كنم.

حالا هنگام نماز فرا مى رسد، صداى اذان از مسجدالنبى در همه جا طنين انداز مى شود و برخى از حاجيان ايرانى هنوز هم مشغول خريدند!

از بازار بيرون مى آيم، تازه نگاهم مى افتد به بعضى از زائران كه جهت خلاف مسير سيل جمعيت كه براى اقامه نماز سوى مسجدالنبى در حركت

ص: 135

هستند، گام بر مى دارند؛ با ساك هايى از كالاهاى خريدارى شده! و اين صحنه مرا آزرده خاطر مى كند.

چرا در انجام يك عمل پسنديده به گونه اى رفتار مى كنيم كه باعث مشقّت و پيامدهاى منفى ديگرى باشد.

بايد فكرى كرد و چاره اى انديشيد با حفظ اصل مسأله، از برخى اسراف و زياده روى ها پيشگيرى كرد و نيز بايد پرسيد ميزان خريد ايرانيان چه مبلغى است و در مجموع اين خيل صدهزار نفرى از زائران ايرانى چند صد ميليارد تومان را هزينه خواهد كرد و آيا هر چه را كه مى خرند از نيازهاى اساسى آنان است؟

ص: 136

خودروهاى ورودى از خيابان على بن ابى طالب! اما فكر عابران را نكرده اند كه بايد از بزرگراه عبور كنند.

گذشته از اين رانندگان سعودى اصلًا رعايت عابران را نمى كنند و چنان به سوى آنان مى آيند كه اگر عابر خود را كنار نكشد، جان خود را به خطر انداخته است. به تعبير ديگر تنها عابر بايد رعايت كند و رانندگان خود را ملزم به ملاحظه عابر نمى دانند. شايد در قوانين اينجا بر خلاف ايران كه در هر حال حق با عابر است- چه متخلف باشد يا نباشد- حقّ را به راننده داده اند. آنها حتى ملاحظه عبور عابر پياده از روى خطكشى را هم نمى كنند. البته شايد به دليل رنگ و روى رفته اين خطكشى ها!

در برخى ساعات تعدادى مأمور راهنمايى به كمك عابران مى آيند. حركات آنها هم ديدنى است. در اين تقاطع مأموران از دو سوى هر باند ابتدا جلوى عابران را كه عموماً زائر هستند مى گيرند تا تعداد قابل توجهى شوند. سپس خود ناگهان وسط بزرگراه پريده و با سوت زدن و بلند كردن دست جلوى خودروها را براى عبور عابران مى گيرند و خودروها با ترمزهاى شديد متوقف مى شوند!

ظاهراً معبرى زيرزمينى براى عابران پياده از اين تقاطع طراحى و اقدام به ساخت آن كرده اند؛ اما تاكنون افتتاح نشده است. اگر مسؤولان سعودى با اين وضع رانندگى اتباع خود براى جان ميهمانان خدا و رسول ارزش واقعى قائل بودند، بايد تلاش مى كردند تا اين معبر پيش از رسيدن موسم حج آماده بهره بردارى شود. و چنانچه به هر دليل آماده نمى شد با نصب پل هاى موقت از به خطر افتادن جان زائران جلوگيرى مى كردند.

در اينجا برخلاف ايران و به خصوص تهران، دست هيچ پليسى برگ جريمه ديده نمى شود و شايد اصلًا جريمه اى در كار نيست، چرا كه رانندگان بدون كمربند ايمنى، با سرعت هاى زياد و توقف در مناطق ممنوعه و دوبله پارك كردن پاى بندى خود را به مقررات ثابت كرده اند!! حتى نوجوانانى را مى توان ديد كه با سن 13- 14 سال رانندگى مى كنند!

از ديگر گفتنى هاى رانندگان سعودى، بوق زدن هاى مكرر آنهاست؛ با جهت و

ص: 137

بى جهت. به نظر مى رسد از بوق زدن لذت مى برند و انسان متعجب مى شود از تحمل مردم اين كشور. اين بوق زدن ها مرا به ياد مرحوم جلال آل احمد در سفرنامه حجش- خَسى در ميقات- انداخت. جلال 41 سال پيش مى نويسد:

«... آى بوق مى زنند راننده هاشان! و بى هيچ احتياجى به آن. و آن راننده كه ما را از جده به مدينه آورد! پناه بر خدا.» (1)

پس از نگاشتن اين سطور، خبرى از تصادف يك زائر ايرانى دريافت شد. در شامگاه جمعه 2 دى يكى از زائران ايرانى به نام آقاى مظفر رمضانى اهل سراب از كاروان 11236 در خيابان ملك سعود بر اثر برخورد با يك دستگاه اتومبيل شهروند سعودى از ناحيه سر مصدوم و در بيمارستان بسترى شد.

ص: 138

يكشنبه 23 ذى قعده

(4/ 10/ 84)

ديدار جمعى از علما و زائران پاكستانى با اميرالحاج ايران

جمعى از زائران و علماى پاكستانى عصر يكشنبه با حضور در بعثه مقام معظم رهبرى با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار كردند.

در اين ديدار آيةاللَّه رى شهرى در سخنانى به تشريح جايگاه حج در قرآن و تعاليم اهل بيت عليهم السلام پرداخت و گفت: حج علاوه بر منافع فردى براى زائران، بايد براى امّت اسلام مفيد و سازنده باشد و مسلمانان بتوانند منافع امّت اسلامى را تأمين كنند.

وى افزود: فلسفه منافع حج برخوردارى زائران و جوامع اسلامى از منافع آن است و حج ابراهيمى و محمدى صلى الله عليه و آله قادر است مشكلات سياسى، اقتصادى و فرهنگى امّت اسلام را حل كند.

نماينده ولى فقيه گفت: به فرموده امام امّت صلى الله عليه و آله حج بايد پاسخگوى مردم مظلوم فلسطين و برطرف كننده مشكلات جوامع اسلامى باشد.

اميرالحاج جمهوى اسلامى ايران، با اشاره به روايتى از امام صادق عليه السلام افزود: حج آن قدر ارزش دارد كه انسان قادر به درك اندازه و ميزان بركات و نعمات آن نيست و ارزش آن فوق تصورات انسان است.

آيةاللَّه رى شهرى معرفت و آگاهى نسبت به وظايف و آداب مناسك حج را اوّلين

ص: 139

شرط برخوردارى از بركات سرزمين وحى دانست و گفت: زائر خانه خدا بايد با معرفت و آگاهى نسبت به واجبات فريضه حج و اسرار و رموز مناسك آن، خود را آنگونه كه شايسته است، به لحاظ معنوى و خودسازى تقويت كند.

وى به روايتى از امام باقر عليه السلام اشاره كرد و افزود: گناه و بى تقوايى، خشم و عصبانيت و بدرفتارى با همسفران از آفات مناسك حج است كه زائران بايد از آن ها دورى كنند.

سرپرست حجاج ايرانى همچنين زلزله اخير در پاكستان را به زائران اين كشور تسليت گفته و اظهار داشت: مردم مسلمان ايران خود را در مصيبت زلزله پاكستان در كنار مردم اين كشور مى دانند.

وى در پايان با بيان اين كه حج ابراهيمى و محمدى صلى الله عليه و آله بيدار كننده مسلمانان است، اظهار اميدوارى كرد با اين بيدارى اهداف فردى و اجتماعى حج كه همانا حل مشكلات سياسى، اقتصادى و فرهنگى مسلمانان است، محقق مى شود.

پيش از سخنان سرپرست حجاج ايرانى، مداحان به ذكر و مدح اهل بيت عصمت و طهارت پرداختند و حجت الاسلام جعفر الهادى پيرامون اهميت سفر حج، فلسفه حج و وظيفه شيعيان در اين زمان حساس سخنرانى كرد. سخنان وى كه به زبان اردو ترجمه مى شد بويژه مصائب حضرت صديقه كبرى عليها السلام با ابراز احساسات شديد زائران پاكستانى همراه بود.

ص: 140

وى با تأكيد بر اين كه افغانى ها با تعهدى كه به اسلام دارند دست بيگانگان را به كلى از كشور قطع خواهند كرد، افزود: دشمن در افغانستان مى خواهد با چيزهايى مردم را مشغول كند كه روح حماسى را از آنان بگيرد.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به حديث رسول اكرم صلى الله عليه و آله در بازگشت از جهاد با دشمن كه فرمود: جهاد اكبر (با نفس) در پيش است گفت: اين حديث پيش از آن كه پيام اخلاقى و عرفانى داشته باشد، پيامى سياسى دارد. مسلمانان صدر اسلام پس از پيروزى ها بر دو ابرقدرت زمان، چون در جهاد اكبر شكست خوردند، نتيجه اين شد كه حاكميتشان به دست ظلمه افتاد.

وى با استناد به سخن مقام معظم رهبرى بر اين كه دشمن به شبيخون فرهنگى دست زده است و اگر جوانان در اين شبيخون شكست بخورند، مردم روى ترقى و استقلال را نمى بينند، گفت: دشمن از دو راه و با دو ابزار مى خواهد در افغانستان بماند، يكى تهاجم فرهنگى و ديگرى اختلافات داخلى. هشيارى سياسيون و علما مى تواند از تحقق اهداف دشمن جلوگيرى كند و آينده بسيار خوبى را براى افغانستان رقم زند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت در پايان آمادگى كامل دست اندركاران حج و زيارت ايران را براى انتقال تجارب گرانقيمتى كه طى سالها كسب كرده اند به طرف افغانى اعلام داشت.

پيش از سخنان اميرالحاج ايران، رئيس بعثه افغانستان با قدردانى از حمايت هاى همه جانبه جمهورى اسلامى ايران در دوران جهاد و مقاومت اين كشور، مصرّانه خواستار انتقال تجارب ارزنده و منحصر به فرد ايران در امر حج شد و از مسؤولان حج جمهورى اسلامى ايران خواستار تشكيل جلسات آموزشى و راهنمايى دست اندركاران حج افغانستان شد. وى گفت كه در سال 70 از طريق كاروان افاغنه اعزامى از ايران به حج مشرف شده است و آموزه هاى خود را از نحوه مديريت مسؤولان ايرانى در آن سفر، به هنگام تصدى رياست بعثه افغانستان مورد استفاده قرار داده است.

رياست سازمان حج و زيارت كشورمان نيز در اين ديدار آمادگى كامل سازمان حج

ص: 141

را براى همكارى و آموزش و راهنمايى دست اندركاران حج افغانستان در موسم حج جارى، و در ايران و افغانستان اعلام داشت. آقاى زرهانى همچنين گفت: تا سال گذشته كه ما در ايران كاروان افغانى ها داشتيم، مدير كاروان، روحانى كاروان و ... از خود افغانى ها تربيت كرده ايم.

ص: 142

6. زائرين محترم قبل از ارائه ارز به صراف جهت تبديل به ريال سعودى حتماً شماره سريال آن را يادداشت نموده تا از تعويض احتمالى آن با اسكناس جعلى پيشگيرى گردد.

7. هنگام حضور در سالن هاى غذاخورى يا سرويس هاى بهداشتى از همراه داشتن هر گونه وسايل اضافى، اشياى قيمتى يا اجناس خريدارى شده خوددارى نموده و هنگام خروج نيز از همراه داشتن وسايل شخصى خود اطمينان حاصل كنيد.

8. زائرين محترم از تلفن همراه خود در حرمين شريف استفاده ننموده و در معابر عمومى نيز از گوشى تلفن همراه خود مراقبت نماييد.

9. پليس سعودى و مأمورين حرمين شريف نسبت به تلفن همراه (با امكانات عكس بردارى و فيلم بردارى) بسيار حساس بوده و در صورت مشاهده برخورد خواهند كرد.

10. زائرين محترمى كه به دليل دورى محل اسكان، ناگزير به استفاده از وسايط نقليه هستند الزوماً از سرويس حمل و نقل زائران ايرانى استفاده نموده و در صورت نياز به خودروهاى عمومى صرفاً از تاكسى استفاده كرده و قبل از سوار شدن كد مندرج بر درب و يا شماره پلاك خودرو را يادداشت و يا به خاطر بسپارند.

11. زائرين محترم هنگام خريد دقت نمايند وجه مربوطه را صرفاً به صندوق فروشگاه تحويل داده و از در اختيار قرار دادن وجه به افراد غير و يا عوامل فروشگاه خوددارى نمايند. همچنين هنگام دريافت باقيمانده وجه پرداختى ضمن شمارش وجوه مأخوذه دقت نمايند اسكناس هاى دريافتى سالم باشند.

12. بردن وسايل همراه به داخل مسجدالنبى و مسجدالحرام ممنوع مى باشد. لذا زائرين محترم دقت نمايند هنگام زيارت به جز سجاده و كتب ادعيه، وسايل اضافى همراه نداشته باشند.

13. زائرين محترم در شرايط عمومى و در تردد به حرم و ديگر مراكز عمومى و در

ص: 143

مواقعى كه قصد خريد ندارند وجه نقد بيش از حد مورد نياز به همراه نداشته باشند.

14. زائرين محترم هنگام عزيمت به مكه مكرمه از قرار دادن وجوه نقد و اشياء قيمتى در ساك حمل بار خوددارى نموده و همراه با خود حمل نمايند.

15. هنگام ورود به محل اقامت، وسايل و ساك هاى خود را بازبينى نموده و از محتويات داخل آن اطمينان حاصل شود.

16. تأكيد مى شود تردد زائرين محترم به ويژه افراد مسن و بانوان به تنهايى صورت نگرفته و در صورت مراجعه افراد بيگانه تحت هر عنوان حتى پليس، قبل از اطمينان از هويت واقعى افراد از ارائه هرگونه مدارك به آنها خوددارى شود. (عده اى با اين ترفند قصد سرقت و كف زنى وجوه نقدى و اشياء قيمتى شما را دارند.)

17. به هنگام خروج از اتاق وسايل خود را در ساك هاى خود جاسازى نموده و درب آن بسته شود.

18. به هنگام برخورد فيزيكى و يا نزديك شدن افراد بيگانه به زائر تحت هر عنوان (مصافحه و تنه زدن و ...) بايد مراقب بود جيب ها و يا وسايل شخصى زائر مورد دستبرد قرار نگيرد.

19. در طول سفر كارت شناسايى زائر، آدرس و تلفن هتل، همراه زائرين باشد.

20. حجاب و چادر، هويت زن ايرانى است. لذا شايسته است خواهران محترم ضمن اهتمام به حفظ حجاب و شأن زن مسلمان ايرانى، تنها و بدون محرم يا همراهى زائران كاروان از سوار شدن به تاكسى و يا خودروهاى متفرقه جهت عزيمت به حرم، بازار و ساير اماكن جداً خوددارى نمايند.

21. عده اى با عنوان كردن مسائلى در حرم ها و اماكن عمومى قصد تفرقه اندازى بين مسلمين را دارند. لذا زائرين در ابراز عقيده و اظهارنظر دقت داشته باشند.

22. در هنگام تردد از خيابان ها مى بايست احتياط نمود چرا كه اغلب رانندگان در عربستان سعودى بى دقت هستند و نبايستى فراموش كرد كه حادثه خبر نمى كند.

ص: 144

امام جمعه تبريز كنگره عظيم حج را تجليگاه وحدت و قدرت مسلمانان دانست و بر ضرورت تقويت وحدت مسلمانان تأكيد كرد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه رهبر معظم انقلاب آيةاللَّه محسن مجتهد شبسترى سخنران روز يكشنبه اين بعثه كه با حضور سرپرست حجاج ايرانى، كارگزاران حج و شمار زيادى از زايران شهرهاى آذربايجان شرقى برگزار شد، اسلام را دين وحدت و يگانگى خواند و گفت: آنچه دشمنان اسلام را مأيوس و توطئه هاى آنها را براى تسلط بر كشورهاى اسلامى و مسلمانان خنثى مى كند، هوشيارى و وحدت مسلمانان است كه در كنگره عظيم حج متجلى مى شود.

سخنران بعثه رهبر معظم انقلاب كه به زبان آذرى سخن مى گفت، تلاش براى ايجاد تفرقه ميان مسلمانان را از اهداف ديرين كفار و استكبار جهانى دانست و بر ضرورت بيدارى و هوشيارى مسلمانان تأكيد كرد.

آيةاللَّه شبسترى حج را يكى از بهترين موهبت هاى الهى به انسانها براى پالايش نفس و كسب معارف الهى توصيف كرد و گفت: حجاج بايد با تمام توان تلاش كنند كه با دست پر از معنويت، از سرزمين وحى خارج شوند و زايرى كه نتواند از فرصت هاى اين سفر الهى بهره گيرد زيان كرده است.

سخنران بعثه رهبر معظم انقلاب با تبيين جايگاه عبادت در اين سرزمين مقدس بر ضرورت پرهيز حجاج از توجه به ماديات تأكيد كرد و از آنان خواست خود را درگير مسائل مادى و حضور در بازارها نكنند تا بتوانند از لحظه لحظه ايام حج حداكثر بهره معنوى را نصيب خود گردانند.

ص: 145

به گزارش روابط عمومى سازمان حج و زيارت سيد احمد زرهانى در اين ديدار از سالن هاى آماده سازى برنج و خورشت و سبزيجات و سردخانه ها و انبارها ديدن كرد و در هر بخش مسؤولان مربوطه توضيحات لازم را در مورد نحوه كار ارائه دادند.

رئيس سازمان حج و زيارت ضمن اظهار رضايت از عملكرد آشپزخانه هاى مركزى مدينه منوّره و قدردانى از مدير، سرآشپزها و آشپزهاى آشپزخانه «الدخيل» خدمت آنان به زائران را در جهت ايجاد رفاه و پرداختن بيشتر و بهتر آنان به ابعاد معنوى و بهره گيرى از فرصت ها دانست.

آقاى زرهانى ابراز اميدوارى كرد كه مراكز طبخ متمركز بتوانند با استفاده بيشتر از فناورى پيشرفته توليد غذا، مشكلات جزئى كنونى را مرتفع نموده و موجبات رضايت صددرصد زائران را فراهم آورند.

آشپزخانه الدخيل روزانه بين 60 تا 70 درصد غذاى زائران ايرانى مستقر در مدينه را در دو نوبت ظهر و شب تأمين مى كند.

همه روزه تعداد زيادى اززائران زن و مرد از اين آشپزخانه ديدن كرده در جريان فرآيند آماده سازى و طبخ غذا قرار مى گيرند.

ص: 146

بر اساس گزارش ستاد مدينه منوره در بين زائران ايرانى يك كودك شش ساله به نام پويا حاجيلو و يك پيرمرد 108 ساله نيز به نام محمد رياضى به حج مشرف شده اند.

در گزارش آمارى ستاد مدينه از حج تمتع امسال آمده است كه 36/ 9 درصد زائران ايرانى بالاى 70 سال بوده و 74/ 17 از زائران نيز از 61 تا 70 سال دارند.

بنابراين گزارش 37/ 27 درصد از اين زائران از 50 ساله تا 60 ساله هستند و همچنين 12/ 30 درصد از زائران نيز از 41 تا 50 ساله هستند.

اين گزارش مى افزايد: زائران 31 تا 40 ساله، 18/ 13 درصد و زائران 21 تا 30 ساله نيز 3/ 2 درصد از كل زائران ايرانى را تشكيل مى دهند.

ص: 147

دوشنبه 24 ذى قعده

(5/ 10/ 84)

عيادت اميرالحاج ايران و هيأت همراه از شيخ عَمْرى

نماينده ولى فقيه و اميرالحاج ايران در رأس هيأتى متشكل از علما و مسؤولان بعثه مقام معظم رهبرى با حضور در مسجد شيعيان شهر مدينه منوره از شيخ عَمْرى امام جماعت اين مسجد و از شخصيت هاى برجسته شيعه اين كشور عيادت كرد.

در آغاز اين ديدار پس از تلاوت سوره «هل اتى» كه در تجليل از اهل بيت عصمت و طهارت نازل گرديد، يكى از شيعيان به زبان عربى مداحى كرد. آن گاه فرزند شيخ عمرى ضمن خوشامدگويى به آيةاللَّه رى شهرى و هيأت همراه گزارشى از وضعيت شيعيان مدينه را ارائه كرد.

سرپرست حجاج ايرانى نيز از اقدامات صورت گرفته براى نزديكى بيشتر مذاهب مختلف اسلامى در مدينه منوره ابراز خرسندى كرد. وى همچنين شفاى كامل شيخ عمرى را از خداوند متعال خواستار شد.

امام جماعت شيعيان مدينه چندى پيش دچار شكستگى استخوان شده بود كه هم اكنون وضع جسمانى وى رو به بهبود است.

ص: 148

به گزارش نشريه زائر با ورود اولين كاروان زائران فلسطينى به عربستان پرچم فلسطين در مدينه به اهتزاز درآمد. اين كاروان بعدازظهر امروز دوشنبه وارد مدينه شد.

قرار است 13 هزار فلسطينى امسال به منظور حضور در كنگره عظيم حج به عربستان سفر كنند.

يك زائر فلسطينى از شهر بيت اللحم به خبرنگار زائر گفت: خيلى خوشحالم كه برادران ايرانى را در مدينه مى بينم و نسبت به حضور ايرانيان احساس غرور مى كنم.

ص: 149

نيز از منافع خود بهره مند سازد.

عيسى بن يوسف رئيس بعثه عمان نيز حج را فرصتى براى رسيدگى به مسائل مختلف دينى و سياسى و اجتماعى و فرهنگى و اقتصادى مسلمانان دانست و گفت:

مسلمانان بايد از حج استفاده كنند تا حج از حالت سنتى خود فراتر باشد و به حل مشكلات كشورهاى اسلامى كمك كند.

وى روابط عمان و ايران را مستحكم توصيف كرد و ابراز اميدوارى نمود اين مناسبات در تمام زمينه ها گسترش يابد.

رئيس بعثه عمان پيشنهاد آيةاللَّه رى شهرى در مورد برگزارى كميته مشترك را اقدامى مثبت خواند و گفت: عمان پيشنهاد ايران براى تشكيل كميته مشترك مسائل حج را مورد بررسى قرار خواهد داد.

در حج سال جارى 17 هزار نفر از كشور عمان شركت دارند و هزينه سفر هر زائر دو تا سه هزار دلار تعيين شده است.

ص: 150

انتخاب نمايند. حمل آب به داخل هواپيما خارج از ضوابط فوق به دليل مشكلات فينى ممنوع است.

گمرك در توصيه دوم آورده است: چنانچه حجاج گرامى اقدام به حمل هرگونه كالا، خارج از ضوابط و شرايط تعيين شده نمايند و يا بسته هاى نايلونى اضافه بر ساك كوچك داشته باشند، هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران تعهدى در مورد تحويل و يا حمل آنها نخواهد داشت.

گمرك در اين اطلاعيه ترخيص و تحويل بار حجاج را توصيه سوم به زائران ذكر و تصريح كرده است: ساك هاى مسافرتى حجاج در صورتى كه حاوى كالاى ممنوعه نبوده و يا جنبه تجارى نداشته باشد، به عنوان كالاى مجاز، مشمول تسهيلات گمركى خواهد بود و مسؤولان گمرك مساعدت لازم را براى ترخيص آنها به عمل خواهند آورد.

در اين اطلاعيه در خصوص مزاياى خريد كالا از فروشگاه هاى آزاد شاهد نيز آمده است: حجاج محترم مى توانند ظرف مدت يك ماه پس از ورود به كشور با مراجعه به يكى از فروشگاه هاى آزاد شاهد با ارائه گذرنامه از امتياز معافيت مسافرى خود و تسهيلات فراهم شده جهت خريد كالا استفاده كنند.

كليه زايران مى توانند حداكثر تا سقف ارزشى 80 دلار، كالاى مجاز را بدون پرداخت حقوق گمركى ترخيص نمايند و مازاد بر آن در صوت نداشتن جنبه تجارى تا سقف ارزشى 80 دلار با پرداخت حقوق گمركى و دو برابر سود بازرگانى قابل ترخيص است.

گمرك آخرين توصيه به زائران را كالاهاى غير قابل حمل عنوان و مطرح كرده است: كالاهاى زير به عنوان بار همراه زائران است كه بايد از خريد آنها جداً خوددارى شود: انواع تلويزيون، ضبط صوت هاى بزرگ، چرخ خياطى، جاروبرقى، ماشين ظرفشويى و لباسشويى، انواع يخچال فريزر، آبگرمكن، اجاق گاز، دوچرخه، كالسكه بچه، فرش ماشينى، موكت، ماشين بافندگى، چينى آلات، موتور برق، كولر گازى و ....

ص: 151

مؤسسه خيريه مكه مكرمه كه از مؤسسات تحت نظر الرابطة العالم الإسلامى مى باشد در موسم حج امسال صد هزار غذا را بين حجاج توزيع مى نمايد. آقاى سعيد بن محمد العامدى مدير مؤسسه مذكور گفت: 50 هزار غذاى گرم از برنج و گوشت، و همچنين 50 هزار غذاى خشك اعم از آبميوه، كيك و بيسكويت امسال بين حجاج توزيع خواهد شد.

ص: 152

دارند، ترجيح مى دهند سفر معنوى حج را از ديگر بخش هاى مديترانه آغاز كنند. تعداد بسيارى از مسلمانان مهاجر مراكشى كه در اسپانيا زندگى مى كنند، بليطهاى خود را به عربستان سعودى از طريق خطوط هوايى مغرب ثبت كرده اند و همواره به فقدان نظارت و تسهيلات كافى از سوى سازمانها و مراكز اسلامى برجسته در اسپانيا اعتراض كرده اند.

ص: 153

آنها مى توان به حمايتشان از فعاليت هاى كشورهاى مختلف اسلامى اشاره كرد. همچنين آنها خدمات دعوت و فراخوان به دين اسلام در كشورهاى اسلامى و غير اسلامى را نيز به عهده دارند.

دكتر تركى در زمينه فعاليت هاى ديگر اين گروه ها گفت: آنها به منظور ايجاد همبستگى ميان ملت هاى اسلامى به حمايت از كشورهايى مى پردازند كه قصد ساخت مسجد، بيمارستان، درمانگاه، مدارس اسلامى و برگزارى كلاس هاى حفظ قرآن را دارند.

*** اجتماع علما و دانشمندان كشورهاى مختلف اسلامى به هنگام موسم حج در سرزمين وحى و هرگونه تبادل نظر پيرامون همبستگى ملت هاى مسلمان و نشر دين مبين فى نفسه اقدامى مفيد است؛ اما با توجه به شرايط و اوضاع و احوال حاكم بر جهان، و استيلاى استكبار امريكا و اشغال بخش هايى از دارالاسلام توسط كفار، و جنايات وحشيانه و قتل عام هاى سبعانه مسلمانان به دست غربيان اين مدعيان دروغين حقوق بشر و مظاهر راستين توحش مدرن، آيا اولويت آنچه بايد در دستور كار فرهيختگان و انديشمندان جهان اسلام قرار گيرد ساخت مسجد، بيمارستان و درمانگاه و برگزارى كلاس حفظ قرآن است؟

در حالى كه تحت فشار استكبار وحشى و خشن غرب، برخى حاكمان بزدل و بى وجود ممالك اسلامى آيات جهاد، آموزش نماز و ... را از كتاب هاى درسى كشور خويش حذف مى كنند و از ترس سرنگونى حكومت چندروزه خود و به منظور خشنودى آمريكا، مسلمانان انقلابى و آزادى خواه را سركوب مى كنند و از سوى ديگر براى ايجاد رابطه با رژيم صهيونيستى مسابقه مى دهند، نخبگان حاضر در سرزمين وحى در پى چه امورى هستند؟

اگر اين انديشمندان به راستى در پى ايجاد همبستگى ميان ملت هاى اسلامى هستند، بايد از ظرفيت عظيم سياسى و عبادى حج بهره برده و با پيروى از ماهيت واقعى

ص: 154

حج ابراهيمى و محمدى صلى الله عليه و آله با برائت از كفار و مشركين، خيل عظيم زائران بيت اللَّه الحرام را به ايستادگى در برابر استكبار جهانى و قطع دست اجانب از دارالاسلام دعوت نموده و آيه شريفه وَ لَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا را تحقق بخشند.

از آنجا كه به سبب اقدامات افراطيون وهابى و عمليات تروريستى القاعده كه منبعث از تفكر سلفى و وهابى است، اعتبار اين مسلك و دولت عربستان حتى نزد هم پيمانان ديرينه غربى آن مخدوش گرديده و دولت اين كشور را مورد انتقاد و اعتراض، و تحت فشارهاى مختلفى قرار داده اند، احتمال دارد گردهمايى 500 عالم مسلمان هنگام موسم حج در عربستان، حركتى از سوى دولت سعودى براى اعاده حيثيت و اعتبار گذشته خود ميان كشورهاى اسلامى با هزينه كردن بودجه هاى كلان در قالب ساخت مسجد، بيمارستان و درمانگاه و ... در آن كشورها باشد.

ص: 155

را براى زيارت و عبادت ميهمانان خدا و رسول مهيا سازند. ثانياً با درآمد سرشار دولت سعودى از بابت حضور صدها هزار نفر در موسم حج، هزينه چنين اقداماتى چيزى به حساب نمى آيد.

«آب رسانى» به زائران هم گذشته از اين كه جزء وظايف آنان است، با امكانات و مقدورات امروز منّتى بر سر زائران نمى تواند باشد. چرا كه اجداد اينان در جاهليت، مدت هاى مديد حتى پيش از حفر مجدد زمزم توسط عبدالمطلب، در موسم حج از نواحى دوردست براى زائران كعبه آب تهيه مى كردند و در حوض هاى چرمى در كنار كعبه مى ريختند و هيچ منتى هم بر زائران نداشتند. (1) زيرا اين امر را وظيفه خود به عنوان متوليان كعبه مى دانستند. گذشته از اين علاوه بر آب، با شربت نيز از زائرين پذيرايى مى كردند (2) كه امروز اخلاف آنان چنين نمى كنند؛ با اين كه پول و امكانات امروز سعودى ها را نداشتند!

ظاهراً اين منّت گذارى بر سر حجاج توسط سعودى ها سابقه ديرينه دارد. مرحوم جلال آل احمد 41 سال پيش مى نويسد: «... گله به گله پاى ستون هاى مسجد (النبى) سينى مستطيلى از آهن سفيد گذاشته؛ پر از كوزه هاى يك جرعه اى و همه خالى. و روى ظرف آهنى با طمطراق نوشته: «وقف وزارة حج والاوقاف!» به جاى ده بيست تا آب سردكن برقى كه توى هر دايره دولتى هست. به هر صورت اين هم خبر ديگرى از نظم در كار حج! و از نظارت دولت سعودى و دلسوزى اش به حال حجاج». (3)

بسيار به جا بود كه مسؤولان سعودى، به جاى اين منت گذارى ها بر سر حاجيان، اندكى آداب معاشرت و اخلاق را به مأموران خود در اماكن مقدس آموزش مى دادند تا در مواجهه با زائران كه ميهمانان خدا و رسول صلى الله عليه و آله با زبان ها و فرهنگ هاى مختلف هستند، موجبات رنجش آنان و لعن و نفرين خود را فراهم نسازند. به گزارش نشريه

ص: 156

شماره يك «مبلغ» منتشره از سوى معاونت امور بين الملل بعثه (مورخ 2/ 10/ 84) يكى از نومسلمانان اظهار داشته است: «من پس از اسلام آوردن، مدتها در آرزوى آمدن به مدينه و همجوارى با رسول خدا صلى الله عليه و آله بودم؛ اما با ديدن رفتارهاى غيراسلامى مردم و مسؤولان اين كشور در شهر مدينه، از آمدنم پشيمان شده ام».

دعوت از علما و اساتيد دانشگاه ها جهت سخنرانى و پاسخ به پرسشها كه مقام مزبور سعودى از آن به عنوان «خدمات به زائرين» ياد كرده است، با توجه به وضعيت دانشگاه مدينه و فعاليت گسترده وهابيون در اين شهر، قطعاً به منظور اعاده حيثيت وهابيت، و اقدامى تبليغاتى براى جذب است؛ همان گونه كه هر روز در بقيع شاهد آن هستيم.

ص: 157

سه شنبه 25 ذى قعده

(6/ 10/ 84)

حضور نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در بعثه مراجع عظام تقليد

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت و سرپرست حجاج ايرانى صبح امروز با آيةاللَّه حايرى و نيز نمايندگان ساير مراجع عظام تقليد ديدار و گفت وگو كرد.

آيةاللَّه حايرى در اين ديدار مديريت بعثه مقام معظم رهبرى را مدبرانه و هوشمندانه دانست و از آيةاللَّه رى شهرى قدردانى و تشكر كرد.

آقاى رى شهرى همچنين در بعثه آيات عظام فاضل لنكرانى، سيستانى، بهجت، وحيد خراسانى، تبريزى، مكارم شيرازى، سعد حكيم، فياض، شبيرى زنجانى، شاهرودى، نورى همدانى، عزالدين زنجانى، صافى، موسوى اردبيلى و صانعى حاضر شد و با نمايندگان مراجع در مورد مسايل فرهنگى حج به تبادل نظر پرداخت.

نمايندگان مراجع عظام طى روزهاى شنبه و يكشنبه با حضور در بعثه مقام معظم رهبرى با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار داشتند.

ص: 158

توجه به روابط و مناسبات حاكم ميان ايران و عربستان سعودى همكارى پزشكى ميان دو كشور در ايام مناسك حج هر ساله رو به افزايش است.

رئيس هيأت پزشكى حج ايران در مصاحبه با خبرنگار اعزامى ايرنا به مدينه منوره گفت: هيأت پزشكى ايران در مواردى كه زايران ايرانى نياز به اعمال جراحى و يا اقدامات تشخيصى كامل ترى داشته باشند از مراكز درمانى عربستان استفاده مى كند.

وى افزود همكارى پزشكى و درمانى ميان ايران و عربستان هر ساله در مناسك حج بيشتر مى شود.

به گفته رئيس هيأت پزشكى ايران، هلال احمر جمهورى اسلامى ايران نيز هر ساله يك كلينيك تخصصى در مدينه منوره، مكه مكرمه و منا و عرفات داير مى كند كه اين مراكز آماده ارائه خدمات به زايران مى باشد.

دكتر ضيايى در ادامه اين مصاحبه از زايران حج خواست قبل از تشرف به مدينه منوره و مكه مكرمه و بر طبق قوانين كشور عربستان و سازمان بهداشت جهانى نسبت به انجام واكسيناسيون مننژيت اقدام كنند.

رئيس هيأت پزشكى ايران همچنين از زايران حج خواست به هنگام انجام سفر به مدينه منوره و مكه مكرمه حتماً داروهاى بيمارى هاى مزمن خود را همراه داشته باشند تا نياز به مراجعه به هيأت پزشكى نداشته باشند.

ص: 159

حج ابراهيمى در كنار بعد عبادى حج به نقش سياسى اين مراسم در حل مشكلات جهان اسلام توجه ويژه اى دارد.

نماينده ولى فقيه در حج و زيارت با قدردانى از دست اندركاران امور حج و زيارت صداوسيما گفت: صدا و سيما با علاقه و جديت موضوع حج را دنبال مى كند و پس از مسؤوليت آقاى ضرغامى اين حركت سرعت بيشترى يافته و توليدات حج صدا و سيما پخته تر و اثرگذارتر شده است.

وى ابراز اميدوارى كرد: برنامه هاى خبرى و توليدى صدا و سيما در امور حج، مقدمه اى براى بهره گيرى هر چه بيشتر عموم مردم و علاقمندان اهل بيت عليهم السلام در سراسر جهان به آموزه هاى دينى و بركات و نعمات حج ابراهيمى و محمدى صلى الله عليه و آله باشد.

آقاى رى شهرى با اشاره به پيام هاى حج حضرت امام قدس سره تصريح كرد: در شرايطى كه جهان اسلام با مشكلات فراوان روبرو است، بعد سياسى حج از بعد عبادى آن مهم تر است.

سرپرست حجاج ايرانى آمادگى بعثه مقام معظم رهبرى را براى همكارى با صداوسيما در زمينه تعيين كليات و سياست گذارى هاى كلان برنامه هاى حج اعلام داشت و گفت: حج به سان قرآن است و افراد مختلف در حد وسع و توان معنوى و علمى خود از آن بهره مى برند و براى بهره گيرى غواصان درياى معرفت، بايد برنامه هاى حج صدا و سيما عمق پيدا كند.

وى افزود: برنامه سازى نياز به پشتوانه معرفتى دارد و بعثه مقام معظم رهبرى آماده است نظرات كارشناسى و علمى خود را عمق بخشيده و براى برنامه هاى صداوسيما در امور حج در اختيار اين رسانه قرار دهد.

آيةاللَّه رى شهرى، اولويت بندى محتوايى برنامه ها، نيازسنجى مخاطبين و تقسيم بندى موضوعات را يك ضرورت برنامه سازى امور حج در صداوسيما دانست و گفت: لازم است با مطالعه دقيق، توجه به اهميت موضوعات و نياز مخاطبين براى برنامه هاى مختلف مربوط به حج، حد و مرز مناسبى در نظر گرفته شود و تمام موارد حج

ص: 160

از جمله معرفى اماكن، گفت وگو با زائران و كارگزاران فرهنگى و اجرايى حج و تشريح فضاى معنوى زائران در ميقات، از لحاظ ميزان توليد و نوع توجه، به شكل مناسبى تنظيم شوند. اين امر به گونه اى باشد كه گويى برنامه كارى خود را در حرمين شريفين در محضر رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله، ائمه هدى عليهم السلام و امام عصر (عج) ارائه مى دهيم و تلاش كنيم كار ما به شكلى باشد كه مردم را به خدا و اسلام اصيل نزديك تر كند.

وى افزود: كار عميق و كارشناسى شده توأم با هنر، ده ها و صدها نفر را در جهان متوجه خدا و معارف دينى خواهد كرد و امام عصر (عج) و به پيروى از آن حضرت، مقام معظم رهبرى و مردم شاد و خرسند خواهند شد.

آيةاللَّه رى شهرى در پايان ابراز اميدوارى كرد روح معنويت برنامه هاى صداوسيما در ايام حج، در طول سال منتقل شود و صداوسيما بتواند مردم را از نورانيت و بركات حرمين شريفين بهره مند سازد.

در اين ديدار حسن گروسى مسؤول امور حج و زيارت صداوسيما آمادگى اين مركز را براى همكارى نزديك با بعثه مقام معظم رهبرى اعلام كرد و گفت: برنامه هاى مختلف بعثه مقام معظم رهبرى از جمله برپايى دعاى كميل در كمال نظم و انضباط، نشان از راهبرى و درايت آيةاللَّه رى شهرى در اداره امور حج دارد.

وى افزود: صدا وسيما آمادگى دارد با استفاده از نظرات كارشناسان بعثه مقام معظم رهبرى، برنامه هاى تأثيرگذار را به نحوى كه شايسته و مطلوب نظام مقدس جمهورى اسلامى ايران باشد، تهيه كند.

ص: 161

حج طى مراسم ويژه اى خانه خدا با گلاب ناب شستشو و سپس پرده جديد نصب مى گردد.

ص: 162

مسلمانان كانادايى ترجيح مى دهند از فرودگاه هاى اروپايى براى سفر به شهر مقدس مكه استفاده كنند تا از رفتار تحقيرآميز، و تفتيش هاى بيش از حد فرودگاه هاى آمريكايى دور باشند.

منزل باكاش، ناظر و هماهنگ كننده امور سفر حج در مركز اسلامى تورنتو در گفتگو با اسلام آنلاين اظهار داشت: اقدامات افراطگرايانه امنيتى كه در فرودگاه هاى آمريكا همواره اعراب و مسلمانان را مورد هدف قرار مى دهد، بسيارى از مسلمانان كانادايى را آزرده خاطر كرده است.

وى افزود: مسلمانان كانادايى هر ساله براى سفر به خانه خدا بايد ساعتها در فرودگاه معطّل مانده و با رفتارهاى تحقيرآميز روبه رو شوند. بسيارى از زائران كانادايى پيش از اين از فرودگاه نيويورك براى سفر به عربستان سعودى استفاده مى كردند، اما پس از حملات يازدهم سپتامبر مسلمانان ديگر از اين فرودگاه استفاده نمى كنند. اولين گروه زائران مسلمان روز يكشنبه 4 دى ماه به فرودگاه وين (اتريش) رسيدند تا پس از آن، سفر خود را به عربستان سعودى در پيش گيرند. باكاش گفت: هماهنگ كنندگان و سازمان دهندگان حج امسال هزينه حج را براى مسلمانان كانادايى بين 3 تا 9 هزار دلار كانادا برآورد كردند.

وى با اشاره به پرداخت هزينه هاى تسهيلاتى زائران از سوى مركز اسلامى تورنتو اظهار داشت: هزينه متوسط يك سفر حج 5 هزار دلار كانادا برآورد مى شود.

ص: 163

سيد احمد زرهانى عصر سه شنبه در محل بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره در جمع خبرنگاران تصريح كرد: هم اكنون دولت عربستان با ايران روابط توسعه يافته اى دارد كه اين امر باعث كاهش مشكلات زائران كشورمان در ايام حج شده است.

آقاى زرهانى روند روابط كشورمان با عربستان سعودى در شرايط كنونى را رو به گسترش خواند و گفت: در عرصه هاى سياسى نيز روابط دو كشور ارتقا يافته و موفقيت هاى به دست آمده ايران در زمينه حج دليلى بر فضاى مثبت و مطلوب حاكم بر روابط فيمابين است.

وى از ابراز رضايت دولت عربستان از نظم و ترتيب چشمگير جمهورى اسلامى ايران در برگزارى مناسك حج ابراهيمى در سرزمين وحى سخن به ميان آورد و افزود:

روابط و همكارى هاى دوجانبه هم اكنون به گونه اى است كه ايران در اعزام زائران به عربستان سعودى در شرايط بهتر و مطلوب ترى قرار دارد.

زرهانى در پاسخ به سؤال يكى از خبرنگاران در زمينه هزينه هاى سفر حج زائران ايرانى توضيح داد: هزينه و مخارج حج زائران ايرانى نسبت به زائران ساير كشورها بسيار كمتر و بين 15 تا 20 ميليون ريال است.

وى هزينه زائران كشورهاى تركيه و مالزى براى هر نفر را حداقل دو هزار و حداكثر پنج هزار دلار ذكر كرد.

زرهانى با بيان اين كه هزينه هر زائر عمانى در سفر به حج حدود يك هزار دلار به صورت زمينى و دوهزار دلار سفر هوايى است هزينه زائران ايرانى به حج را حتى كمتر از زائران كشور افغانستان كه براى هر نفر يك هزار و 650 دلار است، دانست.

رئيس سازمان حج و زيارت كشورمان گفت: امسال براى دومين بار سود سپرده زائران ايرانى بر اساس عقود اسلامى در اختيارشان قرار مى گيرد.

وى افزود: هزينه حج زائران ايرانى امسال نسبت به سال هاى گذشته نزديك به 700 ميليارد ريال كمتر شده است و زائران هر ساله حدود 400 ميليارد ريال كمتر پرداخت مى كنند.

ص: 164

زرهانى گفت: سازمان حج و زيارت امسال در منا و عرفات شرايطى را فراهم كرده كه بر مبناى آن زائران از آسايش بيشترى برخوردار خواهند شد.

وى گفت: به طورى كه 100 ذابح با نظارت روحانيون، نمايندگان بعثه، نمايندگان سازمان حج و زيارت، مديران و معاونان كاروان ها بر عمليات ذبح اين ذابحان نظارت كامل و دقيق دارند.

به گفته زرهانى امسال قريب دو سوم گوشت ذبح شده زائران ايرانى به كشور لبنان ارسال مى شود. وى گفت: در حج امسال براى سومين سال متوالى با گوشت گرم از زائران و حجاج كشورمان در مدينه منوره و مكه مكرمه پذيرايى مى شود.

رئيس سازمان حج و زيارت در بخشى ديگر از اين مصاحبه برنامه هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره و مكه مكرمه را مد نظر قرار داد و خاطرنشان ساخت: زائران ايرانى امسال به طور خاص توفيق دارند تا با حضور در برنامه هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى با اتكا به شعار پيوند با قرآن و عترت مراسم حج را بانشاطتر و كارآمدتر انجام دهند. وى افزود: با اين اقدام، زائران بيت اللَّه الحرام به سمت قرآن و آموزه هاى دينى سوق بيشترى مى يابند.

ص: 165

چهارشنبه 26 ذى قعده

(7/ 10/ 84)

ديدار مسؤولان هيأت پزشكى حج با سرپرست حجاج ايرانى

رئيس هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران و مسؤولان بخش هاى مختلف اين هيأت با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار كردند.

آيةاللَّه رى شهرى در اين ديدار با بسيار ظريف، دقيق و حساس خواندن كار پزشكان و ديگر عوامل درمانى در حج گفت: ما در امر پزشكى حج، سال هاى گذشته روند تكاملى داشته ايم و هر سال گامى به پيش رفته ايم. ايشان با اشاره به اين كه معمولًا از زمان ثبت نام زائر تا اعزام به حج بين سه تا پنج سال فاصله است، گفت: لازم است در اين مدت كه زائر انتظار تشرف مى كشد، چنانچه بيمارى خاصى دارد همه آزمايش ها و اقدامات لازم در امر درمان او انجام گيرد و هنگام تشرف تمام سوابق پزشكى وى آورده شود. همچنين ساير زائران بيش از اعزام تست كاملى انجام دهند تا هنگام حضور در عربستان چنانچه مشكلى پيش آمد، پزشكان به راحتى در جريان سوابق آنان باشند.

دكتر ضيايى رئيس هيأت پزشكى حج نيز در اين ديدار گزارشى از چگونگى استقرار اين هيأت از 20 آذرماه براى راه اندازى بيمارستان و آماده شدن آن در 25 آذر داد و اعلام داشت اطلاعات پزشكى زائران بيمار كه پيشتر از كاروان ها خواسته شده بود بر روى لوح فشرده دريافت گرديده است. وى تشكيل گروه هاى بهداشت محيط را در

ص: 166

كنار كادر پزشكى براى تهيه مسكن زائران و نيز نظارت مستمر آنها در رعايت امور بهداشتى در كاروانها و آشپزخانه هاى متمركز از جمله اقدام هاى جديد هيأت پزشكى حج خواند و گفت: علاوه بر معاينه و انجام آزمايش هاى پزشكى و بهداشتى كاركنان آشپزخانه ها پيش از سفر حج، هنگام فعاليت آنها نيز بازديدهاى مستمر از كاروانها و آشپزخانه ها انجام مى شود.

وى افزود: تاكنون 470 بازديد از اين مراكز انجام شده است تا ضمن نظارت بر امور بهداشتى، مشكلات موجود نيز بررسى و براى رفع آنها چاره جويى شود.

سرپرست هيأت پزشكى حج، ارتباط مستمر كادر پزشكى حج با استادان دانشگاه ها را از جمله اقدام هاى اين هيأت اعلام كرد و گفت:

تركيب پزشكان در سفر حج به گونه اى طراحى شده است كه بانوان را پزشكان زن معاينه و ويزيت كنند.

دكتر ضيايى سپس نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج را در جريان برخى مشكلات پيش روى هيأت پزشكى قرار داد.

دكتر رضوى مسؤول بهداشت هيأت نيز گزارشى از اقدامات منظم و دقيق اين بخش براى پيش گيرى از بيمارى ها و آموزش هاى لازم به زائران از طريق پزشكان كاروان ها را ارائه كرد.

در پايان آقاى رى شهرى اعلام داشت نظر به اهميت وظايف پزشكان كاروان ها، نبايد مسؤوليت ديگرى به آنان تحميل شود.

ص: 167

رى شهرى در اين ديدارها كه از سوى مسؤولان بعثه و رئيس ستاد مدينه همراهى مى شد، با زائران 9 كاروان اهل تشيع و سه كاروان اهل سنت به گفت وگو نشست و از آنان خواست تا مشكلات و پيشنهادهاى خود را مطرح كنند.

سرپرست حجاج ايرانى در جريان اين ديدارها در دو نشست عمومى سخنرانى براى زائران، و يك جلسه شوراى فرهنگى كاروان ها شركت كرد و با ارائه توصيه هايى به روحانيون و مديران كاروان ها ضرورت تلاش براى انجام مناسك حج زائران بدون كمترين مشكل و بهره گيرى از معنويت حرمين شريفين را مورد تأكيد قرار داد.

شوراى فرهنگى كاروان ها از دو سال قبل با هدف مشاركت زائران در امور فرهنگى حج و دريافت نظرات و پيشنهادهاى آنان براى ارائه به بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت تشكيل شده است.

آيةاللَّه رى شهرى در جمع كاروان هاى همدان، قزوين، تهران، گيلان، مركزى، ايلام، كرمان، زاهدان و خراسان خطاب به زائران حرم نبوى و بيت اللَّه الحرام گفت: شما در خانه كريم و اكرم الاكرمين ميهمانيد، بكوشيد در اين سفر معنوى براى تمامى زندگى خود توشه فراهم كنيد تا خير دنيا و آخرت نصيب شما شود.

وى از مديران و روحانيون كاروان ها خواست تا با شركت در جلسات هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى و تشكيل جلسات شوراى فرهنگى در داخل كاروان ها، شرايط مناسبى را براى زائران خانه خدا جهت انجام مناسك حج به ويژه در ايام تشريق فراهم كنند.

برخى از ديدارهاى امروز، اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران از كاروان ها كه در صبح و عصر بيش از چهار ساعت به طول انجاميد به صورت سرزده انجام شد و زائران حرم نبوى با مشاهده نماينده ولى فقيه در جمع خود، با ذكر صلوات مقدم وى و هيأت همراه را گرامى داشتند و خرسندى خود را از ديدار سرپرست حجاج ايرانى ابراز داشتند.

آنان براى طول عمر با عزت مقام معظم رهبرى و موفقيت كارگزاران حج دعا كردند.

ص: 168

آيةاللَّه رى شهرى نيز به زائران توصيه كرد در جلسات هماهنگى احكام حج كه روحانيون كاروان ها تشكيل مى دهند، حضورى گسترده و منظم داشته باشند تا در انجام صحيح مناسك مشكلى پيدا نكنند.

آقاى زرهانى، رئيس سازمان حج و زيارت كه در ديدارهاى عصر چهارشنبه سرپرست حجاج ايرانى از كاروان ها آيةاللَّه رى شهرى را همراهى مى كرد نيز طى سخنان كوتاهى در جمع زائران آمادگى كارگزاران اين سازمان را در تداوم خدمت رسانى به زائران براى انجام مناسك حج با كمترين مشكل اعلام كرد و ابراز اميدوارى نمود با تلاش بيشتر كارگزاران حج، رضايت كنونى زائران از دست اندركاران امور حج تا پايان مراسم تداوم داشته باشد.

ص: 169

ظرفيت هاى فرهنگى و معنوى آنان استفاده كنند.

معاون بعثه رهبر معظم انقلاب اسلامى با اشاره به حضور سالانه ششصد هزار نفر از جمعيت كشورمان از جمله 21 هزار دانشجو و دانش آموز در مناسك حج تمتع و عمره، تربيت كادر ورزيده و مجرب براى هدايت كاروان ها و بهره بردارى فرهنگى و معنوى از ظرفيت هاى حج را از جمله اهداف مهم تأسيس دانشكده حج اعلام كرد.

آقاى قاضى عسكر، انتشار بيش از پانصد اثر با موضوع حج و زيارت عتبات عاليات و اماكن مقدس سوريه، انتشار فصل نامه هايى به زبان هاى فارسى و عربى با حدود 18 هزار صفحه، انتشار مقاله، تدوين برنامه برگزارى جشنواره فيلم حج و تهيه امكانات صوتى و تصويرى با موضوع حج را از جمله فعاليت هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى در سال هاى اخير برشمرد و افزود: اين معاونت همچنين از سال گذشته با تشكيل شوراى فرهنگى و گروه هاى داوطلب ارشاد متشكل از نخبگان هر كاروان تلاش كرده است تا با همكارى زائران، از ظرفيت هاى حج بهره بردارى هاى بيشترى شود.

وى اقدامات انجام شده را موجب ايجاد تغييرات چشمگير در ميزان رضايت و بهره گيرى بيشتر زائران از اين سفر الهى توصيف كرد.

معاون بعثه رهبر انقلاب اسلامى با اشاره به تدوين اهداف بلندمدت حج به منظور حداكثر استفاده از ظرفيت هاى عظيم آن، از همه صاحب نظران و انديشمندان خواست در اجرايى كردن اين اهداف بعثه را يارى دهند.

وى حمايت از پايان نامه هاى دانشجويى، انجام مسابقات مقاله نويسى و سفرنامه نويسى با موضوع حج را براى كسب آرا و ديدگاه هاى زائران بيت اللَّه الحرام و نيز بهره بردارى از آن براى اجراى برنامه هاى آينده، از جمله فعاليت هاى بعثه برشمرد و تصريح كرد: در بسيارى موارد اين پايان نامه ها علاوه بر رفع شبهات و اصلاح اشتباهات تاريخى در تعميق بينش زايران مؤثر بوده و راه هاى رسيدن به اهداف بلند حج را كوتاه و آسان كرده است.

حجت الاسلام والمسلمين قاضى عسكرازايجاد مركزتحقيقات وكتابخانه تخصصى

ص: 170

حج با ده هزار جلد كتاب در شهر مقدس قم خبر داد و بر آمادگى بعثه مقام معظم رهبرى براى كمك به انجام هر برنامه اى كه حجاج را در رسيدن به اهداف معنوى و فرهنگى حج يارى مى رساند، تأكيد كرد.

ص: 171

وقت آنان، اقدام به راه اندازى سرويس حمل ونقل زائران نموده است كه در ميان ساير كشورهاى اسلامى واقعاً نمونه است.

بيشتر زائران ديگر كشورها فاقد وسيله اياب و ذهاب به حرمين شريفين هستند و مجبور هستند مسيرهاى طولانى را پياده طى كنند و يا با تاكسى هاى رسمى و غير رسمى عربستان آمد و رفت كنند و هزينه بالايى را نيز پرداخت كنند. رانندگان سعودى نيز در اين ايام رقم هاى بالايى از زائران طلب مى كنند.

به منظور آگاهى از اقدامات انجام يافته در امر حمل و نقل زائران ايرانى، و مشكلات موجود و راه كارهاى آن، مصاحبه نشريه «دليل كاروان» با آقاى غلامرضا رحمانى معاون حمل و نقل درون شهرى مكّه مكرّمه را مى آوريم:

سؤال: وظائف معاونت حمل و نقل درون شهرى را بيان كنيد:

عمده ترين فعاليت، حمل و نقل و جابجايى زائرين و تأمين اتوبوس براى تردّد زائرين در شهر مكّه ومدينه است. اين خدمات در مكّه تقريباً براى تمامى زائرين مورد استفاده قرار مى گيرد و علّت آن اين است كه تمام زائرين عمدتاً در مكّه در خارج از منطقه مركزى (نزديك حرم) قرار دارند و معمولًا فاصله اى 5/ 3 كيلومتر تا 9 كيلومتر با حرم دارند و اما در مدينه حدود 20% از زائرين در حوزه غير مركزى قرار داشته و از اين خدمات استفاده مى كنند.

مسير جابجايى اتوبوس هاى فوق از محل سكونت زائرين به حرم مى باشد. هنگام مراسم مختلف نيز همكارى با بعثه مقام معظم رهبرى براى جابجايى زائرين به محل مراسم وجود دارد.

لازم به ذكر است در غير از ايام تشريق قرادارى با يكى از معتبرترين شركت هاى حمل و نقل عربستان منعقد گرديده است و حدود 1000 دستگاه در اختيار ما قرار مى گيرد كه از اين تعداد 300 دستگاه آن به انتقال بين شهرى (مدينه به مكّه، جدّه به مكّه و مكّه به مدينه) به صورت شبانه روزى اختصاص دارد. 700 دستگاه نيز براى انتقال

ص: 172

درون شهرى اختصاص يافته كه از اين تعداد 65 دستگاه براى مدينه و 635 دستگاه براى مكّه در نظر گرفته شده است. امسال زائرين در مكّه به واسطه 19 خط به صورت شبانه روزى از منازل به 3 ايستگاه حرم منتقل مى شوند كه تعداد اتوبوس ها در هر خط متناسب با تعداد زائرين و بعد مسافت، متغير مى باشد. توضيح اينكه علّت دور بودن از حوزه مركزى در مكّه رعايت استانداردهاى لازم چه به لحاظ بهداشتى، فرسودگى بافت و مسائل اقتصادى مى باشد. هر اتوبوس 2 راننده دارد كه به صورت شيفتى كار مى كند و كليه اتوبوس ها مدل 2000 به بالا و مجهز به سيستم خنك كننده هستند.

سؤال: عمده ترين مشكلات و موانع موجود پيش روى شما چيست؟

بايد توجّه داشت على رغم تمام تلاش هاى صورت پذيرفته و هماهنگى هاى به عمل آمده با مسؤولين عربستان همه چيز به وفق مراد نيست و معمولًا به دليل حضور بيش از حد زائرين، در امور مربوط به حمل و نقل تداخل به وجود مى آيد. كمبود ايستگاه و فضاى محيطى آنها، آزادى عمل را از دست اندركاران ما سلب مى كند. حضور بيش از 5/ 1 ميليون نفر زائر و به خصوص اداى 5 نوبت فريضه نماز به صورت همزمان باعث ترافيك بسيار زياد خيابان هاى منتهى به حرم شده و چرخش سيستم حمل و نقل را با كندى مواجه مى كند و مشكل ديگر تصميمات غير قابل پيش بينى پليس عربستان در تغيير جايگاه توقف و نيز عوض كردن بعضى از مسيرها است.

سؤال: براى رفع موانع موجود چه اقداماتى كرده ايد؟

تلاش ما در به حداكثر رساندن هماهنگى با مسؤولين عربستانى بوده و نيز در محدوديت هاى غير قابل حل، تلاش ما در توجيه مديران كاروان ها و چاپ بروشورهاى راهنماى حمل و نقل زائر بوده است.

با چاپ چهار نمونه پوستر در نمايشگاه حج و ساير جايگاه ها اطلاع رسانى نموده ايم و نيز دستورالعمل سازمان را به مديران منعكس كرده ايم كه مهمترين ركن آن توجيه آنها نسبت به شرايط خاص مكّه مى باشد.

ص: 173

سؤال: چه برنامه هاى خاصى براى بهتر شدن امور در موسم حج سال جارى تدارك ديده ايد؟

سعى ما در شناسايى و بر طرف كردن نقاط ضعف موجود در سالهاى گذشته از طريق بررسى جلسات كارشناسى متعدد و مشاوره هاى لازم و استفاده از تجارب دست اندركاران و نظرات زائرين بوده است. در بحث آموزش، بازنگرى داشته ايم و تلاش جديد ما اعزام زودتر از موعد بيش از 1200 نفر راننده كه عمدتاً سودانى بوده و به صورت موسمى به سرزمين حجاز سفر مى كنند، بوده است و در ضمن برگزارى جلسات توجيهى، آموزش هاى لازم را براى بالا بردن آگاهى آنها و شناخت موقعيت زائرين ايرانى به آنها داده ايم.

همچنين همايش نيم روزه براى كاركنان (حدود 34 نفر) در بخش معاونت درون شهرى داشته ايم و توصيه هاى لازم به آنها شده است. براى اوّلين بار از سيستم باركد براى كنترل تعداد دفعات تردد اتوبوس و نيز ميزان جابجايى زائر استفاده خواهيم نمود.

سؤال: مديران چه توصيه هايى در اين باره به زائران داشته باشند؟

به هر حال ذكر اين نكته كه ما نزديك به يك ماه در كشورى بيگانه سكونت داريم و هماهنگى و خدمات رسانى در اين ايام با شرايط خاص آن كشور همراه است توصيه هاى ذيل به زائرين عزيز مؤثر است:

1. توجّه جدّى به توصيه هاى مسؤولين و مديران كاروان

2. بروشورهاى راهنماى زائر را مطالعه كنند.

3. شماره خط، محل ايستگاه در مسير رفت و برگشت را به خاطر بسپارند.

4. با تأخير حداقل 30 دقيقه اى بعد از نماز به ايستگاه ها مراجعه كنند.

5. خونسردى و آرامش خود را در تمام شرايط حفظ كنند.

6. تخلف احتمالى رانندگان را با نوشتن شماره چهار رقمى كنار درب اتوبوس (نه پلاك خودرو) به مسؤولين ايستگاه اطلاع دهند.

ص: 174

7. زائران ساكن در «عزيزيه» و «ميدان معابد» و «تنعيم» از درب «باب السلام» و آنهايى كه در منطقه «نزهه»، «قصد الضيافه»، «كدى» و «منصور» هستند از درب ملك عبدالعزيز تردد نمايند.

سؤال: و حرف آخر شما:

به هر حال ممكن است اين گونه سفرها براى ما كم پيش بيايد و تكرار نشود آرزو مى كنيم كه حداكثر استفاده معنوى در اين سفر براى زائرين فراهم شده و تلاش ما نيز در اين است كه بيشتر وقت زائرين در حرم صرف عبادت شود تا جابجايى و حضور در ازدحام خيابان ها.

ص: 175

بنابر اين گزارش، رئيس جمهور در جلسه هيأت وزيران با منع اكيد مديران دولتى از سفر به حج تمتع مستحبى اعلام كرد: مديرانى كه براى حج مستحبى به عربستان سفر كنند، پس از بازگشت، از انتصاب شخص جديدى به جاى خود تعجب نكنند.

با ابلاغ اين دستور آقاى احمدى نژاد به مديران دولتى، تعدادى از مديران كه حتى به همراه خانواده در حال سفر به عربستان بودند، سفر خود را لغو كردند و خانواده را به تنهايى به حج فرستاده اند. بخشى از اين مديران كه حتى چند ساعت پيش از پرواز از دستور رئيس جمهور آگاه شده بودند، مجبور به لغو برنامه خود شدند.

ص: 176

1. حداكثر تا ساعت 30/ 21 با هدايت روحانيون محترم و نظارت مدير محترم كاروان ها، در محل برگزارى مراسم حضور يافته و استقرار ايشان پايان پذيرفته باشد.

2. در مسير حركت به سوى بقيع و هنگام مراجعت به كاروان ها، به منظور ارائه تصويرى شايسته از رشد و نظم و متانت ملت مسلمان ايران و با هدف رعايت مقررات و موازين، از سر دادن هر گونه شعار و حتى ذكر صلوات با صداى بلند خوددارى نمايند.

3. در طول مسير رفت و برگشت، به منظور حفظ سلامتى و تندرستى خود، مقررات راهنمايى و رانندگى را كاملًا رعايت نموده و حركت در مسير به نحوى باشد كه مطلقاً موجب ايجاد ترافيك نگردد و هنگام استقرار در محل برگزارى دعا، به تذكرات نيروهاى راهنما و انتظامات كاملًا توجه نمايند.

4. مديران محترم كاروان ها با تهيه حداقل دو تابلوى راهنما، به منظور راهنمايى زائران محترم، به آنان توصيه نمايند تا با توجه به شرايط جوّى و هواى متغيّر مدينه، ملبّس به پوشش مناسب باشند و زيرانداز مناسب نيز با خود به همراه آورند.

5. زائران محترم، از برگزارى مراسم جداگانه در مقابل قبرستان شريف بقيع اجتناب نمايند و صرفاً به دعايى كه از طريق تريبون اجرا و پخش مى شود توجه فرمايند.

6. در طول برگزارى مراسم دعا، ضمن رعايت نظم و سكوت شايسته، شرايطى را فراهم سازند تا اين مراسم عرفانى و معنوى با شكوه تمام برگزار گردد.

7. بعد از استقرار در محل برگزارى مراسم، تابلوهاى راهنماى كاروان را به نحوى در كنار خود و بر روى سطح زمين قرار دهند كه عظمت و يكپارچگى حضور ملت بزرگ ايران اسلامى را تحت الشعاع قرار نداده و امكان تصويريابى مناسب از مراسم فراهم گردد.

8. پس از پايان دعا، به احترام حرم شريف نبوى، كليه وسايل اضافى و زائد را از محل استقرار خود جمع آورى و زيراندازها را نيز از محل خارج نمايند.

9. با توجه به اين كه مراسم يادشده به صورت زيبا و از زواياى مختلف فيلمبردارى

ص: 177

خواهد شد و زائران محترم ايرانى مى توانند فيلم كامل مراسم را دريافت نمايند، لذا به منظور حفظ نظم مراسم و جلوگيرى از اخلال در برگزارى آن، توصيه مى شود از عكسبردارى و فيلم بردارى جداگانه خوددارى فرمايند.

ص: 178

تعدادكارت هاى پروازى كه خطوط هواپيمايى عربستان از مبدأ در خلال موسم حج امسال صادر نمود 20% نسبت به سال قبل افزايش داشته است، به طورى كه تاكنون 875 هزار و 526 كارت در دو مرحله رفت و برگشت صادر شده است. مديركل برنامه هاى رايانه هاى خطوط هواپيمايى عربستان گفت تعداد مراكزى كه به اجراى سيستم رايانه اى براى صدور كارت هاى پرواز اقدام مى نمايند 82 مركز مى باشد كه از اين تعداد 58 مركز بين المللى و 34 مركز داخلى مى باشد.

وى اضافه كرد براى اولين مرتبه اجراى سيستم جديد به منظور انجام كليه كارهاى مربوط به بازگشت ايرانيان از يك مركز انجام شده است كه اين امر به وسيله برنامه هايى كه سيستم هاى رايانه اى را به يكديگر از طريق نمايندگى ها ارتباط مى دهد انجام مى شود. همچنين براى كليه حجاج ايرانى كارت هاى پرواز به زبان فارسى صادر مى گردد و در حد امكان تعهد مى گردد كه تمامى اعضاى خانواده در يك رديف صندلى قرار گيرند.

وى اشاره داشت از اين پس نيازى جهت انجام اين مراحل در جده نمى باشد و مركزى در مدينه بدين منظور مهيا شده است. وى اظهار داشت مراحل بازگشت زائران ساير كشورها از دفتر صدور كارت پرواز جده صورت مى گيرد، مگر آن كه مستقيماً از كشورهايشان وارد مدينه شده باشند.

ص: 179

دكتر حسين ضيائى با عنوان اين كه زائرين امسال از سطح سلامت خوبى برخوردار هستند، افزود: تعداد مراجعين به واحدهاى بهداشتى در مكه مكرمه و مدينه منوره امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته 30 درصد كاهش نشان مى دهد. وى گفت: از مجموع زائران در مكه مكرمه و مدينه منوره 1300 زائر به مراكز درمانى و بهداشتى مراجعه كرده اند كه از اين تعداد تنها 58 نفر نياز به بسترى شدن داشتند كه 52 نفر از آنها مرخص شده و تنها 6 نفر در بيمارستان به سر مى برند.

ص: 180

بنا به اظهار يكى از روحانيون رابط صبح ديروز چهار افغانى جنازه اى را به بقيع آوردند. هنگام عبور از كنار مرقد مطهر ائمه مدفون در بقيع، خود را روى قبرها انداخته و آنها را مى بوسيدند كه مأموران به سراغشان آمدند. سه تن فرار كردند ولى يكى از آنان دستگير شد. مأموران او را مقابل چشم زائرين به شدت كتك زدند و سپس با خود بردند.

هنگام زدن آن زائر، ديگر زائرين صلوات مى فرستادند.

ص: 181

پنج شنبه 27 ذى قعده

(8/ 10/ 84)

برپايى همايش بين المللى خانواده در اسلام

همايش بين المللى تبيين جايگاه خانواده در اسلام با حضور انديشمندان 17 كشور جهان، امروز در بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شد.

در اين همايش، آيةاللَّه محمدى رى شهرى طى سخنانى بهترين هديه زائران خانه خدا براى خانواده خود را تحول معنوى دانست.

آقاى محمدى رى شهرى در اين همايش كه جمع كثيرى از زائران بيش از 17 كشور جهان حضور داشتند گفت: در صورت متحول شدن زائر، خانواده وى نيز متحول خواهد شد و اين تحول آثار مثبتى در جامعه به جاى خواهد گذاشت.

وى افزود: حج اگر به درستى برگزار شود و مورد قبول حضرت حق قرار گيرد مى تواند سرنوشت انسان ها را از نظر فردى، خانوادگى، اجتماعى و سياسى متحول كند.

آقاى رى شهرى استجابت دعا را يكى از بركات سفر الهى حج خواند و با اشاره به حديثى از پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله گفت: حجاج بيت اللَّه الحرام ميهمانان خدا هستند كه دعوت حق را لبيك مى گويند و در مقابل، خداوند نيز دعاى آنها را اجابت مى كند و آنچه زائران از حضرت حق بخواهند مورد قبول خداوند قرار مى گيرد.

سرپرست حجاج ايرانى يكى از مهم ترين دعاهاى زائران را در خانه خدا، دعا براى

ص: 182

تقدس و تحكيم خانواده ها توصيف كرد.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به سيره و دعاهاى حضرت ابراهيم پس از بناى خانه كعبه گفت: ابراهيم خليل عليه السلام در كنار دعا براى قبولى عمل خود در ساختن كعبه، بلافاصله براى خانواده و فرزندان خود دعا كردند و از خداوند خواستند كه نسل او، نسل مسلمانان، پاك و تسليم در برابر اراده و مشيت الهى و نيز هادى ديگران باشند و در مسير بت پرستى قرار نگيرند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت از انواع مختلف بت پرستى و عبادت غير خدا سخن گفت و تصريح كرد: هر چه انسان را از خداوند غافل كند، بت انسان است. آن روز بت هاى سنگى، انسان را از خداوند غافل مى كرد و امروز بت هاى نوين به شكل هاى مختلف خانواده ها را تحت تأثير قرار مى دهد.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به تأكيد اسلام درباره دعا براى خانواده با هدف تقديس و تحكيم خانواده، گفت: بر اساس رهنمودهاى قرآن، رسول خدا و اهل بيت، دعا در كنار مسؤوليت و نه در مقابل آن قرار دارد.

وى افزود: دعا زمينه را براى انجام درست مسؤوليت فراهم مى كند و دعاى كسانى كه به وظيفه دينى خود عمل كنند، مستجاب مى شود.

آقاى رى شهرى يكى از عواملى را كه موجب سقوط خانواده ها در غرب و از بين رفتن بنيان خانواده شده است هواپرستى و لذت جويى دانست و گفت: مبناى تقدس در اسلام، مهر و محبت است و اين مودت و رحمت در بيشتر خانواده هاى غربى از بين رفته و لذات حيوانى جايگزين آن شده است.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران در ادامه سخنان خود مدينه را شهر خانواده نمونه توصيف كرد و گفت: مدينه شهر مادر، همسر، عروس، داماد و ازدواج نمونه، در كمال پاكى و طهارت است.

وى پاكى ظاهرى و باطنى را كه به خانواده ها ارزش مادى و معنوى مى دهد، اصلى ترين پايه هاى تحكيم خانواده برشمرد كه زمينه هاى مودت و رحمت را

ص: 183

تأمين مى كند.

وى با اشاره به روايتى از امام صادق عليه السلام گفت: اگر كسى تقوى، پاكى و طهارت پيشه كند، از خاندان رسالت محسوب مى شود. سرپرست حجاج ايرانى در پايان ابراز اميدوارى كرد زائران خانه خدا پرچمدار طهارت و تقدس در خانواده هاى خود باشند و اين حالت را به عنوان يادگار از اين سفر بزرگ الهى تا پايان عمر حفظ كنند.

همايش يك روزه خانواده به منظور تبيين جايگاه خانواده در اسلام و مقايسه آن با مكاتب غربى با حضور انديشمندان كشورهاى ايران، عربستان سعودى، استراليا، تانزانيا، كانادا، بحرين، لبنان، عراق، آمريكا، آرژانتين، نيجريه، پاكستان، سودان، تركيه، دانمارك، هند، برمه و فرانسه در محل بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره برگزار شد.

ص: 184

وى گفت: نبى مكرم اسلام توانست به آخرين مرحله كمال دست يابد.

آقاى راشد يزدى با تشريح فلسفه خلقت موجودات از جانب خداوند افزود: يك نوع از موجودات در آغاز خلقت، كامل خلق شده اند، اما رو به نقص مى روند و موجودات ديگر نيز خلق شده اند كه از نقص به سوى كمال مى روند و انسان از آن جمله است.

وى در بخشى ديگر از سخنان خود به موضوع صبر و تحمل پرداخت و اظهار داشت: صبر، يعنى تحمل گذشت زمان، و انسان براى حل مشكلات خود بايد صبر و تحمل، جد و جهد، كوشش و تلاش كند؛ زيرا اگر انسان تحت فشار و سختى قرار نگيرد، پيشرفت و ترقى نمى كند.

حجت الاسلام والمسلمين راشد يزدى در قسمت پايانى سخنان خود، زائران بيت اللَّه الحرام را به خواندن نمازهاى شب و زيارت و استفاده بيشتر از اين سفر معنوى در مدينه منوره و مكه مكرمه به منظور كسب اندوخته و توشه اى براى سفر آخرت توصيه كرد.

ص: 185

ذره ذره خاكش بوى معنويت و عطر قدم هاى اهل بيت داشت.

بقيع با خود حلم حسن، سجده ساجد و صداقت صادقين را در هم آميخته بود. ما و فرشتگان الهى ديشب همان زادگان اندوه بوديم. امشب اشك هايمان گلاب شدند و گرد و غبار تربت پاكان زدودند. هر ساله بقيع در انتظار شستشوى مرقد مطهر معصومان، با بلور اشك خوبان است. امشب ما بوديم و يك دنيا فرياد، بغض و احساس، اما نمى دانستيم كه با كدامين حنجره فرياد كنيم. امشب حتى ماه براى بوسيدن تربت پاك معصومان سر به سرير خاك نهاده بود. امشب گلريزان ستاره ها بود كه انبوه انبوه بر مزار پاكان بقيع فرو مى افتادند و ناله سر مى دادند.

امشب جام چشمانمان از خونابه رنگين بود و بندبند وجودمان نيز از ناله ريش؛ و ترنّم دلنواز «الهى من لى غيرك» بر گوش جانها دلنواز؛ و از فردا خاك بقيع در تب و تاب شبى ديگر با عاشقان و نوايى ديگر از كميل.

مراسم معنوى و روح بخش دعاى كميل ديشب در بين الحرمين- حد فاصل بين حرم نبوى صلى الله عليه و آله و مزار بقيع- در حال و هواى ويژه و مملو از شور و عشق و راز و نياز به درگاه خالق بى نياز و ربّ رحيم برگزار شد.

در اين مراسم پرشور كه با حضور آيةاللَّه رى شهرى و ديگر مسؤولان و دست اندركاران بعثه مقام معظم رهبرى و شركت بيش از 20 هزار زائر ايرانى و گروه هايى از زائران خارجى برگزار شد، پس از تلاوت آياتى از كلام اللَّه مجيد، يكى از مدّاحان اهل بيت به مداحى و ذكر مصائب اهل بيت پرداخت و سپس دعاى كميل قرائت شد.

در پايان اين مراسم كه با نظم و انضباطى خاص برگزار شد، آيةاللَّه رى شهرى براى پيروزى اسلام و مسلمين در سراسر عالم و نابودى دشمنان اسلام بويژه صهيونيسم جهانى دعا كرد. وى از حضور گسترده و متين و منظم زائران ايرانى در دوّمين مراسم دعاى كميل مدينه تشكر و قدردانى كرد. (نشريه زائر)

ص: 186

هزاران زائر ايرانى خانه خدا، دعاى پرفيض و معنوى كميل را در كنار كعبه معظمه زمزمه كرده و با خداى خود به مناجات پرداختند.

زمزمه كنندگان مناجات على عليه السلام، ديشب بعد از نماز عشاء تا ساعات پايانى شب، به صورت گروهى وارد مسجدالحرام شده و همراه با روحانيان كاروان ها با معبود خود راز و نياز كردند.

چشمان اشكبار، و خشوع مناجات كنندگان در برابر كعبه معظمه نجواهاى شبانه شيعيان على عليه السلام را زيباتر ساخته بود.

ص: 187

هلال احمر جمهورى اسلامى ايران مراجعه كردند كه در مقايسه با سال گذشته 30 درصد مراجعات كاهش پيدا كرده است.

به گزارش ايرنا دكتر حسين ضيايى در نشست خبرى كه در محل بعثه مقام معظم رهبرى برگزار شد، گفت: از يك هزار و سيصد نفرى كه براى درمان به بيمارستان هيأت پزشكى حج هلال احمر جمهورى اسلامى ايران مراجعه كردند، 58 نفر در بخش هاى مختلف بسترى شدند كه هم اكنون به غير از 6 نفر بقيه مرخص شدند. وى اضافه كرد: 800 مورد آزمايش و 120 مورد راديولوژى داشتيم؛ ضمن اينكه 10 نفر نيز در بيمارستان هاى عربستان سعودى بسترى شدند كه به جز 2 مورد بقيه مرخص شدند.

وى گفت: تاكنون دو زائر ايرانى در شهرهاى مكه و مدينه فوت كردند كه اين افراد داراى سن بالا بوده و به علت سكته قلبى و سرطان كبد جان خود را از دست دادند.

وى در خصوص سردى هوا نيز گفت: زائران خانه خدا سعى كنند كه از غسل هاى مستحبى در مساجد شجره و جحفه پرهيز كنند و در صورت ابتلا به بيمارى سرماخوردگى از دست دادن و روبوسى پرهيز كرده و از ماسك استفاده كنند.

ص: 188

گرم خواهد بود.

زرهانى با اشاره به كاهش سن زائران ايرانى در موسم حج امسال گفت: متوسط سن زائران ايرانى پنجاه سال است كه نسبت به گذشته 10 سال كاهش يافته است.

ايشان اعلام كرد: تا كنون دو سوم زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام وارد عربستان سعودى شدند.

وى با اشاره به سفر آقاى خاتمى، هاشمى رفسنجانى و احمدى نژاد طى سال جارى به عربستان گفت: مسؤولان اين كشور از نظم و انضباط ايرانى ها اظهار رضايت و خشنودى داشته اند.

رئيس سازمان حج و زيارت كشورمان پيرامون بخشنامه دولت مبنى بر ممنوعيت حضور مديران در حج گفت: اين دستور العمل هيچ خللى در امر مديريت حج وارد نخواهد كرد و بر آن تأثير نمى گذارد.

وى در پاسخ به سؤال خبرنگارى گفت: برنامه اولويت مشتاقان زيارت خانه خدا را در دستور كار قرار خواهيم داد.

زرهانى گفت: ثبت نام از مشتاقان حضور، در مراسم حج انجام مى گيرد و از هر زائر براى حج تمتع مبلغ يك ميليون تومان به عنوان سپرده دريافت مى شود كه در صورت انصراف شخص، سود اين سپرده طبق عقود اسلامى پرداخت خواهد شد.

وى با اشاره به اين كه افرادى كه نام نويسى مى كنند حدود چهار تا پنج سال آينده به حج اعزام مى شوند گفت: كسانى كه پنج سال پيش هم نام نويسى كرده بودند و اكنون عازم سفر حج شده اند، مبلغ يك ميليون تومان پرداخت كرده اند و حدود 500 تا 700 هزار تومان به عنوان سپرده پول آنان محاسبه شده است و مبلغ ديگرى از آنان دريافت نشده است.

زرهانى هزينه سفر حج حجاج ايرانى را بسيار پايين تر از هزينه حجاج ديگر كشورها از جمله تركيه، عمان، مالزى و افغانستان دانست.

وى خاطرنشان كرد: با محاسبه سود سپرده گذارى حجاج مبلغ 70 ميليارد تومان، در

ص: 189

مجموع براى زائران ارزانتر حساب مى شود.

رئيس سازمان حج و زيارت پيرامون موضوع ايجاد بازار مشترك اسلامى براى خريد حجاج گفت: اين موضوع در كنفرانس اسلامى مورد بحث قرار گرفته است ولى هنوز نتيجه نداده است، ولى ما مشوق چنين مسأله اى هستيم.

وى زمان بازگشت زائران ايرانى را از عربستان 26 دى ماه اعلام كرد و گفت: روند بازگشت زائران ايرانى 18 روز طول خواهد كشيد.

ص: 190

براى آنان جهت سلامتى كامل و توفيق در انجام مناسك دعا كرد.

آيةاللَّه رى شهرى، در پايان بازديد خود از بيمارستان حج جمهورى اسلامى ايران در مدينه منوره در مصاحبه با خبرنگاران ايرانى وضعيت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران در حج سال جارى را مطلوب توصيف كرد و گفت: با تلاش هيأت پزشكى ايران از يك سو و بهبود وضعيت هوا از سوى ديگر 25 تا 30 درصد از مراجعه به بيمارستان كاسته شده است.

وى با تشكر از مسؤولان بيمارستان حج جمهورى اسلامى ايران در مدينه توصيه كرد كه تلاش هاى كادر پزشكى جمهورى اسلامى ايران براى روزهاى پيش رو بويژه ايام تشريق مضاعف شود تا كليه زائران خانه خدا بتوانند مناسك خود را انجام دهند.

سرپرست حجاج ايرانى به زائران بيت اللَّه الحرام توصيه كرد تا دستورات و راهنمايى هاى پزشكان كاروان ها و هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران را براى پيشگيرى از ابتلا به بيمارى رعايت كنند.

آيةاللَّه رى شهرى همچنين افزود: وضعيت كنونى بيمارستان ايران در مدينه منوره مطلوب است، اما تمهيداتى انديشيده شده كه با استفاده از تجربيات موجود در آينده براى خدمت رسانى بيشتر به زائران وضع بهتر شود.

دكتر ضيايى نيز به خبرنگاران گفت: خوشبختانه زائران ايرانى خانه خدا مشكل خاصى ندارند و كادر پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران آمادگى كامل دارد تا در صورت نياز به بيماران براى انجام مناسك حج يارى كند.

شايسته است كه از زحمات مسؤولان و دست اندركاران اين مركز پزشكى و بيمارستان ياد و تقدير شود. اين بيمارستان كوچك كه همه بخش هاى تخصصى و ديگر امور مربوطه را در بر دارد، مجهزترين و كارآمدترين مراكز پزشكى كشورهاى اسلامى در مدينه است كه با مديريت قوى و نظافت و بهداشت مناسب، در خدمت زائران ايرانى است.

ص: 191

46 هزار زائر ايرانى تا امروز (جمعه) از طريق فرودگاه جده و مدينه منوره به مكه مكرمه مشرف شده اند.

به گزارش ستاد مكه مكرمه تعداد 34 هزار زائر ايرانى از طريق فرودگاه جده و تعداد 33 هزار نفر از مدينه منوره براى انجام مناسك حج تمتع وارد مكه مكرمه شده اند.

تعداد كل زائران ايرانى در كشور عربستان 70 هزار نفر است كه تاكنون در قالب 382 كاروان به اين كشور اعزام شده اند.

ستاد مكه مكرمه همچنين اعلام كرد كه تاكنون 900 پرواز به فرودگاه مدينه منوره و نزديك به يك هزار پرواز نيز براى انتقال حجاج ايرانى به فرودگاه جده صورت گرفته است.

ص: 192

جان يكديگر بياندازند.

اين روحانى بعثه مقام معظم رهبرى سپس به عظمت شيعه اشاره كرد و گفت سپاه صحابه در پاكستان مى خواست موجب دلسردى شيعه شود ولى شيعيان با استقامت خود موجب يأس در آنها شده اند.

آقاى مروى با اشاره به آنچه در عراق مى گذرد، گفت: دشمن در اين كشور به جان شيعيان افتاده ولى شيعيان تحت نظارت مرجعيت، برنامه هاى خود را اجرا مى كنند و انتخابات اخير در اين كشور نشان داد كه شيعيان گام به گام در حال كسب پيروزى هاى بيشتر هستند.

وى در ادامه سخنانش به فعاليت «سيد حسن نصراللَّه»، دبير كل حزب اللَّه لبنان اشاره كرد و گفت كه وى به همراه يك گروه شيعه براى شيعيان عظمت كسب كرده و ضربه محكمى بر پيكره صهيونيسم جهانى وارد كرده است.

ص: 193

آيةاللَّه محمد محمدى رى شهرى روز جمعه هنگام ترك مدينه منوره و عزيمت به سمت مكه مكرمه با اشاره به همكارى بسيار خوب دولت عربستان براى برگزارى دعاى كميل اين هفته در مدينه منوره گفت: در فضاى سياسى جديد، روند تقويت مناسبات دو كشور به خوبى پيش مى رود.

سرپرست حجاج ايرانى افزود: امسال به لطف خدا تمام برنامه هاى تدوين شده حج در مدينه منوره به خوبى اجرا شده و پيش بينى مى شود در مكه مكرمه نيز زايران مشكلى نداشته باشند.

آقاى رى شهرى برنامه هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى در شهر مدينه را نيز مطلوب عنوان كرد و افزود: امسال ده برابر سال هاى قبل زايران زن و مرد ديگر كشورها از برنامه هاى فرهنگى بعثه استفاده كردند.

نماينده ولى فقيه افزود: در زمان حضور حجاج در مدينه منوره زايران 15 استان كشور نيز به بعثه مقام معظم رهبرى دعوت شدند و توانستند از برنامه هاى فرهنگى اين نهاد استفاده كنند.

نماينده ولى فقيه نظم و آرامش موجود در مناسك حج امسال را بهتر از سال هاى قبل پيش بينى و از همكارى و تلاش مسؤولان قدردانى كرد.

ص: 194

پاسخ گويى به مراجعات دينى و مسائل شرعى حجاج، عرضه خدمات فرهنگى به آنان، برگزارى مراسم سخنرانى براى زائران استان هاى مختلف كشور در سالن اجتماعات بعثه، برپايى محافل شبى با قرآن با حضور قاريان ممتاز بين المللى و برگزارى جلسات سخنرانى در كاروان ها، برگزارى جلسات توجيهى براى كاروانيان و كارگزاران حج از جمله برنامه هاى بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره است.

بعثه رهبر معظم انقلاب همچنين برگزارى همايش هاى مختلف به منظور تقويت وحدت جهان اسلام و ارتقاء سطح آگاهى مسلمانان و نيز برگزارى باشكوه دو مراسم دعاى روح بخش كميل و دو دعاى ندبه را در جوار حرم ملكوتى نبى مكرم اسلام و ائمه بقيع عليهم السلام در مدينه منوره راهبرى كرد.

اعضاى بعثه مراجع عظام تقليد و اعضاى بعثه برخى كشورهاى اسلامى نيز با آقاى رى شهرى ديدار و گفتگو كردند.

بازديد از كاروان هاى ايرانيان و ستادهاى اجرايى مستقر در مدينه منوره و بررسى مسايل و مشكلات آنها، از ديگر فعاليت هاى نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در مدينه منوره بود.

ص: 195

شنبه 29 ذى قعده

(10/ 10/ 84)

سالروز شهادت جانگداز جواد الائمه حضرت امام محمّد تقى عليه السلام بر نواده عظيم الشأن آن حضرت امام عصر (عج) و شيعيان تسليت باد.

برگزارى آيين سوگوارى نهمين پيشواى شيعيان جهان در مدينه منوّره

مراسم سوگوارى و نوحه سرايى به مناسبت سالروز شهادت نهمين اختر تابناك امامت و ولايت امروز در محل بعثه مقام معظّم رهبرى در مدينه منوّره برگزار شد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه رهبر معظّم انقلاب در اين مراسم كه جمعى از زائران حرمين شريفين حضور داشتند، سخنرانان درباره جايگاه امام جواد عليه السلام در مذهب شيعه سخنرانى و مداحان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام در رثاى اين امام همام نوحه سرايى كردند.

ص: 196

روزنامه عرب نيوز به نقل از سرهنگ «جميل محمد اربعين» نوشت: افسران اين وزارتخانه به منظور حصول اطمينان از رعايت مقررات ايمنى، از پنج هزار و 176 ساختمان و بيش از 750 رستوران و هتل در مكّه بازديد كرده اند.

سرهنگ اربعين گفته است كه در اين راستا، افسران اين وزارتخانه شرايط ايمنى 51 دهنه تونل در سراسر شهر را بررسى كرده اند.

وى ضمن اشاره به استقرار تعداد كافى از كاركنان در بخش هاى مختلف شهرهاى مدينه و مكّه از سوى اين وزارتخانه گفت: «ما اقدامهايى را جهت افزايش كارآيى واحدهاى اطفاى حريق و نجات به عمل آورده ايم».

مدير وزارت مزبور گفت: اين وزارتخانه اقدامهاى پيش احتياطى لازم را جهت مقابله با جريان سيلابهاى احتمالى در خلال مراسم حج نيز به عمل آوده است.

وى افزود: انتظار مى رود بيش از دو ميليون و 500 هزار زائر شامل يك و نيم ميليون زائر خارجى در حج امسال كه از 18 ژانويه 2006 آغاز مى شود، شركت كنند.

سرهنگ اربعين در اظهاراتش گفت كه وزارت دفاع غيرنظامى عربستان سعودى هفت گروه را براى نظارت برآلودگى راديواكتيو، شيميايى و باكترى تدارك ديده است.

وى اضافه كرد: اين گروه ها در نظر دارند ميزان آلودگى در داخل تونلها و مناطق پرجمعيت مسكونى را بررسى كنند.

ص: 197

حجةالاسلام والمسلمين خوشنويس گفت: حج داراى فلسفه عميق و آثار تربيتى و بركات زيادى براى انسان است به گونه اى كه اگر كسى اعمالش صحيح باشد، مانند آن است كه تازه از مادر متولد شده است.

وى استقلال شيعه از حاكمان را عامل ماندگارى و پويايى مذهب شيعه عنوان كرد و اظهار داشت: آن روزى كه شيعه وابسته به هر قدرتى باشد، رو به افول خواهد گذاشت.

در اين مراسم كه چند نفر از روحانيون شيعه ساكن در اروپا نيز حضور داشتند، زائران ترك در غم فراق پيامبر بزرگ اسلام و دخت گرامى ايشان و ائمه اطهار عليهم السلام عزادارى كردند.

ص: 198

آقاى رى شهرى پس از اقامتى 11 روزه در مدينه منوره جمعه شب وارد مكه مكرمه شد و مورد استقبال مسؤولان بعثه مقام معظم رهبرى و ستاد حج و زيارت در مكه مكرمه قرار گرفت.

ص: 199

مانند: پياده روى هاى طولانى و بيهوده پرهيز نماييد.

- از مصرف عطريات محرك اجتناب كنيد.

- در هر مرحله از انجام اعمال (احرام، طواف، نماز طواف، سعى بين صفا و مروه و زمان استقرار)، نكات پيشگيرى مربوط به آن مرحله، بويژه نكات پيش گيرى از ابتلا به گرفتارى هاى تنفسى را فراگرفته و به آن عمل نماييد.

- از ريختن آب دهان و خلط در معابر عمومى به شدت پرهيز نماييد و همسفران خود را نيز از اين عمل منع كنيد.

ص: 200

- استفاده از ماسك را فراموش نكنيد.

- از مايعات گرم نظير چاى، شير گرم، ليموترش و عسل (در صورتى كه مبتلا به ديابت نيستيد) به مقدار زياد استفاده كنيد.

- از ميوه جات به ويژه «سيب» زياد استفاده نماييد.

- در صورت گرفتگى صدا استراحت صوتى كامل از شرايط اصلى بهبودى است.

- از مصرف غذاهاى تند و محرك و چرب پرهيز نماييد.

- از مصرف نوشابه ها و نوشيدنى هاى سرد پرهيز كنيد.

- از حضور غير ضرورى در محل هاى پرجمعيت اجتناب نماييد.

- از دست دادن، مسافحه و روبوسى با ديگران پرهيز نماييد.

- در هنگام سرفه و عطسه، با دستمال بزرگى جلوى دهان خود را بگيريد.

- داروهاى خود را به موقع مصرف نماييد.

ص: 201

بيمارى جلوگيرى نمود.

- ميانگين طول مدت بيمارى 9 روز است و طى شدن دوره بيمارى اجتناب ناپذير است و با درمان فقط مى توان طول اين مدت را قدرى كاهش داد.

- در بعضى موارد سرفه ها ممكن است حتى تا 5/ 1 ماه نيز ادامه يابد.

تزريق واكسن آنفلوآنزا ميزان خطر را در كسانى كه مبتلا به بيمارى هاى قلبى عروقى، ديابت، نارسايى كبد و كليه، آسم، آمفيزم COPD و اختلال ايمنى هستند كاهش مى دهد.

ص: 202

وى نقش رهبران دينى و سياسى را در هوشيارى مردم و متوجه ساختن آنان به منافع ملى و دينى مردم اساسى خواند و با تقدير از نقش بسيار بارز آيةاللَّه سيستانى در تحولات اخير عراق، آيةاللَّه سيستانى را هديه اى الهى براى مردم عراق دانست.

آيةاللَّه رى شهرى افزود: به فضل الهى شاهديم تلاش هاى مجاهدان عراق به تدريج به ثمر مى رسد. ملت عراق در چند انتخابات اخير نشان داد با وجود توطئه هاى دشمنان، ملتى هوشيار، مقاوم و متعهد به اسلام و قرآن است.

وى به رشد اسلام گرايى در جهان اشاره كرد و گفت: مردم سراسر جهان به اسلام و قرآن علاقمندند و با عنايت حضرت حق در هر كشور اسلامى كه انتخابات برگزار شود، مردم اسلام را انتخاب مى كنند.

عدنان جواد رئيس بعثه عراق نيز با ابراز خرسندى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى، ضرورت همكارى مستمر مسؤولان دو كشور براى تحقق منافع مردم عراق و ايران را مورد تأكيد قرار داد و ابراز اميدوارى كرد كه مناسبات دو كشور هر چه بيشتر گسترش يابد.

وى مواضع مسؤولان ايرانى در قبال عراق را خيرخواهانه خواند و با قدردانى از حمايت هاى جمهورى اسلامى ايران از مردم عراق در طول سال هاى اخير گفت: مردم عراق اطمينان دارند كه دولت و مردم ايران از ملت و دولت منتخب عراق حمايت مى كند.

وى همچنين گزارشى از آخرين وضعيت عراق ارائه داد و از آيةاللَّه رى شهرى براى سفر به عراق و زيارت عتبات عاليات دعوت كرد. در ديدار هيأت عراقى از بعثه مقام معظم رهبرى، سيد صالح حيدرى رئيس ديوان وقف شيعى، شيخ دكتر محمود عيساوى امام جمعه مسجد گيلانى عراق، طالب على زينى وزير جوانان و ورزش، زابل زبيدى رئيس سازمان حقوق بشر و دو عضو منتخب مردم در مجلس عراق، رئيس بعثه اين كشور را همراهى مى كردند.

تاكنون حدود 32 هزار عراقى وارد عربستان شده اند و احتمال مى رود اين رقم به 35 تا 37 هزار برسد.

ص: 203

ظهر امروز امير عبدالمجيد امير منطقه مكه مكرّمه و رئيس كميته مركزى حج از طرح ها و پروژه هاى جديدى كه در مشاعر مقدسه انجام پذيرفته بود، بازديد به عمل آورد. اين طرح ها شامل راه ها، پل ها و تونل ها، اعمال مقدماتى توسعه پل منطقه جمرات، ساختمان هاى مربوط به دامنه كوه هاى مشعر و برخى طرح هاى ديگر مى گرديد. جهت اجراى اين طرح ها بالغ بر يك ميليارد و صد ميليون ريال سعودى هزينه شده است.

ص: 204

خدمات مورد اشاره در صورت صحت آمار، به ويژه به كارگيرى چند هزار نيروى جديد در مسجدالحرام و مسجدالنبى و 9000 كارمند در عرصه بهداشتى زائران كار بزرگ و قابل توجهى است. اما به رغم اين خدمات، چند نكته باعث گرديده است كه بسيارى از اين اقدامات دولت سعودى مورد توجه زائران قرار نگيرد و تأثير مطلوبى را كه سعودى ها انتظار دارند- و مرتباً آمار مى دهند- نداشته باشد.

در نظر بسيارى از زائران ارائه چنين خدماتى جزء وظايف كسانى است كه توليت اين اماكن مقدس را به دست دارند و بدون مشاركت دادن ساير كشورهاى اسلامى، خود مى خواهند امور مربوط به حرمين شريفين را تدبير كنند. از سوى ديگر برخوردهاى تند بسيارى از عوامل سعودى با زائران- حتى هنگام گذر از خيابان ها- ندانستن زبان مليت هاى مختلف مسلمان كه موجب عدم ايجاد ارتباط با آنان مى شود، فعاليت ناشيانه مبلّغان وهابى، و قصد تحميل فرهنگ و اعتقادات خود در گفتار و كردار و نشريات توزيع شده ميان زائران، عدم تأثير اقدامات مورد نظر آنان را موجب گرديده است.

ص: 205

حجاج گم شده در عرفات با گنجايش 40 تخت و ارائه كمك هاى اوليه به آنها بر اساس نياز مى باشد.

ص: 206

«شيخ طوفيرنجار» رئيس شوراى حج و عمره آفريقاى جنوبى از زائرانى كه ويزاى حج دريافت نكرده اند خواست شكايت خود را به صورت مكتوب ارائه دهند تا با احزاب مسؤول در اين رابطه مطرح شود. دو درصد جمعيت 43 ميليونى آفريقاى جنوبى مسلمان هستند.

ص: 207

چنانچه اين آشپزخانه موفق عمل كند، مى تواند طرف قرارداد با ديگر كشورها از جمله ايران باشد و مشكلات متعدد موجود در امر تغذيه حجاج را كاهش داده و در امر هزينه ها نيز صرفه جويى شود.

ص: 208

يكشنبه اوّل ذى حجه

(11/ 10/ 84)

بزرگداشت سالروز پيوند آسمانى حضرت على و زهراى مرضيه عليهما السلام در مكه مكرمه

سالروز پيوند آسمانى اميرالمؤمنين حضرت على عليه السلام و حضرت زهراى مرضيه عليها السلام در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه و در جوار كعبه شريف برگزار شد.

در اين آيين باشكوه كه امروز يكشنبه با حضور نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت برگزار شد، و يكى از مداحان اهل بيت، اشعارى در وصف اين روز بزرگ قرائت كرد، حجةالاسلام والمسلمين كاظم صديقى نيز در سخنانى مقام والاى على عليه السلام و حضرت فاطمه عليها السلام را ستود.

حجةالاسلام والمسلمين كاظم صديقى در اين مراسم گفت: در روايات اسلامى حضرت على عليه السلام به عنوان تنها همتاى حضرت زهرا عليها السلام در عالم وجود كه لياقت ازدواج با آن حضرت را داشته، معرفى شده است.

وى خاطرنشان كرد: مؤمنان بايد در تمامى مراحل زندگى مشترك خود، از حضرت على عليه السلام و حضرت فاطمه عليها السلام الگوبردارى كرده و از ايشان درس بگيرند.

آقاى صديقى گفت: آسان گرفتن ازدواج و سخت نگرفتن در تعيين مهريه و جهيزيه از نكات مهم ازدواج اين دو نور الهى است كه بايد براى همه ما درس باشد.

ص: 209

وى ازدواج را از مشكلات كنونى جوانان ايرانى برشمرد و گفت: بهترين سوغات شما از اين مكان شريف دعا براى حل مشكل ازدواج جوانان كشور است، زيرا كه با ازدواج دو سوم ايمان فرد تكميل شده و انسان مسؤوليت پذير و داراى انگيزه مى شود.

سخنران بعثه مقام معظم رهبرى گفت: حجاج ايرانى سعى داشته باشند تا در اين سفر با فرهنگ ابراهيم عليه السلام و هاجر، حضرت على عليه السلام و حضرت فاطمه عليها السلام و فرهنگ پيامبر صلى الله عليه و آله و خديجه عليها السلام آشنايى پيدا كنند.

وى رفتار مناسب با همسر را از ديگر درس هاى زندگى حضرت على عليه السلام و حضرت فاطمه عليها السلام برشمرد و افزود: حضرت زهرا عليها السلام در طول زندگانى خود حتى يك خواهش از همسر خود نداشت و احترام و حفظ حقوق فردى در اين خانواده نورانى در حد اعلى بود.

وى گفت: زن و شوهر همچون لباس يكديگرند، از اين رو بايد براى يكديگر زينت بوده و اسرار همديگر را حفظ كنند.

آقاى صديقى اظهار داشت: تمامى حجاج و افرادى كه به اين مكان شريف مشرف شده اند، ميهمان خدا هستند؛ از اين رو بايد حقوق ميهمانان را حفظ كرده و با احترام كامل با آن ها برخورد كرد.

مراسم سخنرانى عمومى بعثه مقام معظم رهبرى همه روزه با حضور گروه هاى مختلف حجاج ايرانى در بعثه مقام معظم رهبرى برگزار مى شود.

ص: 210

ازدواج اين زوج كه با حضور اعضاى كاروان برگزار شد، هدايايى به رسم يادبود از سوى زائران به آنان اهدا شد.

ص: 211

خدمات پزشكى، تغذيه و حمل و نقل زايران را ارائه داد و گفت: با توجه به تدابير اتخاذ شده براى تأمين مسكن مناسب، در حج سال جارى مشكلى پديد نيامده است.

وى افزود: تا امروز 83 هزار و 63 نفر از زايران ايرانى وارد عربستان شده اند و تا ساعت 12 امشب 66 هزار و 860 نفر وارد مكه مكرمه مى شوند. در واحد حمل و نقل برنامه ريزى شده كه زايران بتوانند روزانه تا 5 بار به مسجدالحرام رفت وآمد داشته باشند.

رئيس ستاد مكه مكرمه افزود: در حوزه بهداشت زايران نيز مشكل خاصى وجود ندارد.

ص: 212

«توبه» نيست.

در پايان مراسم به مناسبت سالروز اين پيوند فرخنده مسابقه اى برگزار شد و به سه نفر كه بهترين پاسخ را دادند، جوايزى اهدا گرديد.

ص: 213

مسؤول امور حج و عمره تركيه روابط اين كشور با ايران را بر پايه مشتركات تاريخى، دينى و همسايگى توصيف كرد و ابراز اميدوارى نمود مسلمانان كه قبله واحدى دارند در كنار يكديگر باشند. آيةاللَّه رى شهرى نيز يكى از اهداف حضرت امام قدس سره و رهبر معظم انقلاب در حج را بهره گيرى از فضاى معنوى حج براى تقريب كشورهاى اسلامى و اعلام دوستى، وحدت و يكپارچگى مسلمانان دانست و گفت: امام خمينى قدس سره كليد حل مشكلات جهان اسلام را وحدت كلمه مى دانست و معتقد بود اين وحدت از كنار خانه توحيد و كعبه شريف آغاز مى شود.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت به مناسبات نزديك ايران و تركيه اشاره كرد و گفت: ما با كشور دوست و همسايه خود تركيه منافع مشترك زيادى داريم و شرايط براى گسترش اين مناسبات درزمينه هاى مختلف سياسى فرهنگى و اقتصادى فراهم است.

وى توجه مسلمانان تركيه به مساجد و حضور در مراسم نماز براى جمعه و جماعت را نشان از علاقمندى فراوان مردم اين كشور به اسلام دانست و گفت: اين امر نشان مى دهد كه به رغم سال هاى فشار (لائيك ها براى دين زدايى) علاقه مردم اين كشور به اسلام پايدار مانده است.

آيةاللَّه رى شهرى ابراز اميدوارى كرد ديدار هيأت حج و زيارت تركيه از بعثه مقام معظم رهبرى مقدمه اى براى افزايش ديدارها و همكارى هاى مسؤولان فرهنگى و دينى كشورها باشد.

در سال جارى حدود 80 هزار زائر از كشور تركيه در مراسم حج شركت دارند.

هزينه اعزام هر زائر ترك به حج بدون غذا 1800 تا 3000 دلار تعيين شده است.

ص: 214

در اين ديدار آقاى رى شهرى ابراز اميدوارى كرد كه به بركت مجاهدت هاى مردم و علماى عراق با تشكيل دولتى برآمده از نظرات مردم، آينده اين كشور به سود اسلام رقم بخورد.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت روند سياسى كنونى عراق را مثبت خواند و گفت: نتايج انتخابات عراق در حقيقت پيروزى اسلام و نه يك جناح خاص بود. مردم بر اساس علاقمندى نسبت به اسلام با آن همه تبليغات بيگانگان، تعيين سرنوشت خود را به كسانى سپردند كه به اسلام تعهد دارند.

آيةاللَّه رى شهرى افزود: با روشن شدن نتايج انتخابات توطئه ها پيچيده تر مى شود و در چنين شرايطى هشيارى مضاعف مردم عراق حول محور مرجعيت ضرورى است.

نماينده ولى فقيه به سياست هاى اصولى جمهورى اسلامى ايران در حمايت از مردم عراق اشاره كرد و گفت: ايران اسلامى با توجه به مشتركات فراوان با عراق از تحكيم ثبات و امنيت در اين كشور و تشكيل دولتى برآمده از نظرات مردم حمايت مى كند.

در ابتداى اين ديدار سيد عمار حكيم عضو ارشد مجلس اعلاى اسلامى عراق و فرزند «سيد عبدالعزيز حكيم» رئيس اين مجلس طى سخنانى با ابراز خرسندى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى از جمهورى اسلامى ايران به دليل توجه خاص به مردم عراق و حمايت از مردم اين كشور قدردانى كرد.

وى در مورد تحولات اخير عراق گفت: انتخابات عراق بر اساس استانداردهاى بين المللى و قانون اساسى عراق با حضور هوشمندانه و مدبرانه مردم و گروه هاى سياسى برگزار شد.

ص: 215

مدينه منوره و مكه مكرمه مراجعه كرده اند كه اين ميزان نسبت به سال گذشته 30 درصد كاهش نشان مى دهد.

كوليوند افزود: از مجموع مراجعين نيز 29 نفر در بخش هاى بيمارستانى و 25 نفر نيز به صورت اورژانس بسترى شده اند.

وى گفت: اكثر بيماران بسترى در بيمارستان تاكنون مرخص و به كاروان هاى خود پيوسته اند.

اين عضو هيأت پزشكى حج از فوت چهار نفر ديگر از زائران ايرانى در مكه مكرمه خبر داد و افزود: دو نفر از اين افراد بر اثر تصادف و دو نفر ديگر نيز بر اثر عارضه قلبى فوت كرده اند.

كوليوند اسامى اين افراد را «ايران كامرانى مقدم» از كرمان، «محمد رحيم مرادى» از مريوان، «قزبس طلاتپه» از اروميه و «محمد هاجرزاده» از قوچان اعلام كرد.

وى گفت: با فوت اين تعداد از زوار، شمار زايران ايرانى متوفى در مدينه منوره و مكه مكرمه تاكنون به هفت نفر رسيد.

عزت اللَّه احمدى از كرمان، فاطمه فاخرزاده از تهران و اسداللَّه رضايى تركمانى از آذربايجان غربى نيز سه نفر از فوت شدگانى هستند كه قبلًا اسامى آنها اعلام شد.

ص: 216

دوشنبه دوم ذى حجه

(12/ 10/ 84)

بازديد نماينده ولى فقيه از 9 كاروان حجاج ايرانى در مكه مكرمه

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى با زائران 9 كاروان از استان هاى قم و يزد در مكه مكرمه از نزديك ديدار كرد و از مديران و روحانيان كاروان ها، خدمت رسانى كامل به زائران خانه خدا را خواستار شد.

آيةاللَّه «محمد محمدى رى شهرى» در اين ديدارها كه صبح امروز انجام شد، از نزديك در جريان نحوه خدمت رسانى فرهنگى و اجرايى به زائران قرار گرفت و از حجاج ايرانى خواست تا مشكلات و پيشنهادهاى خود را مطرح كنند.

زائران ايرانى خانه خدا نيز در اين ديدار از نحوه ارائه خدمات اجرايى و فرهنگى كارگزاران حج تمتع امسال اظهار رضايت كردند و در مواردى نيز نسبت به طول مسافت محل سكونت خود به مسجدالحرام نارضايتى خود را ابراز داشتند.

برخى از زائران نيز در گفت وگو با نماينده ولى فقيه و اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران اقامت بيشتر در شهر مدينه منوره در طول سفر حج تمتع را خواستار شدند.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به حضور ميليونى مسلمانان در ايام حج تمتع در مكه مكرمه و افزايش چشمگير اجاره هتل هاى اطراف مسجدالحرام در مقايسه با سفر عمره گفت: براى اين كه هزينه هاى بيشترى به زائران تحميل نشود، كارگزاران حج ترجيح

ص: 217

دادند هتل هايى كه اندكى دورتر از مسجدالحرام قرار دارد اجاره شود؛ اما تلاش شده است با اختصاص خودروهاى ويژه در مسير بيت اللَّه الحرام تا محل اقامت كاروان ها مشكل تردد زائران ايرانى به حداقل برسد.

وى گفت: از مسؤولان حمل و نقل ستاد مكه خواسته شده تا براى زيارت هر زائر از مسجدالحرام در طول روز تا سقف پنج بار رفت وآمد برنامه ريزى كند.

سرپرست حجاج ايرانى در جريان اين ديدارها با ارايه توصيه هايى به روحانيون و مديران كاروان ها بر ضرورت تلاش براى انجام مناسك حج زايران بدون كمترين مشكل و بهره گيرى از معنويت حرمين شريفين تأكيد كرد.

ص: 218

سخنران بعثه مقام معظم رهبرى اقدام برخى كاروان ها را در برنامه ريزى براى بهره بردارى بهينه زائران از سفر الهى حج ستود.

حجةالاسلام سيد ابراهيم هاشميان امروز در جمع زائران بيت اللَّه الحرام كه با حضور نماينده ولى فقيه و شمارى از علما برگزار شد، ختم مكرر قرآن كريم در ايام حج، قرائت سوره توحيد و برگزارى محافل قرآنى و ادعيه سفارش شده را از جمله اين اقدامات برشمرد و حضور مستمر در بازار و اختصاص وقت ارزشمند زائران به خريد را موجب تضييع فرصت هاى ايجاد شده دانست.

وى هدف اصلى گردش دور خانه كعبه را رسيدن به عرفان و شناخت صاحب خانه دانست و افزود: بايد در اين طواف به ماهيت و ارزش والاى خانه كعبه توجه كرد.

دكتر هاشميان با مقايسه ميلاد حضرت عيسى و ميلاد پربركت حضرت على عليه السلام تأكيد كرد: هنگامى كه فاطمه بنت اسد وارد مسجدالحرام شد و احساس كرد كه فرزندش در حال به دنيا آمدن است، خانه كعبه براى ورود اين بانوى بزرگوار شكاف برداشت.

وى خاطرنشان كرد: اما وقتى كه حضرت مريم عليها السلام مى خواست فرزندش را در بيت المقدس به دنيا آورد ملائكه الهى از طرف خدا از او خواستند كه تا به مكان ديگرى براى وضع حمل برود.

هاشميان رسيدن به كمال اخلاقى و انسانى را نتيجه مطلوب اين سفر الهى دانست و بر ضرورت توجه حجاج به اين مسأله تأكيد كرد.

سخنران بعثه مقام معظم رهبرى گفت: هر يك از اعمال و مناسك حج داراى پيام و نتيجه اخلاقى است كه بايد به آن توجه ويژه اى داشته باشيم.

وى از تراشيدن سر به عنوان قربانى كردن نفس و از حضور در مشعر به عنوان يادآورى محشر كبرى تعبير كرد.

ص: 219

بيست ويكمين گردهمايى گسترده سازى مكه مكرمه در جده با حضور امير مكه و رئيس شوراى عالى گسترده سازى و همچنين جمعى از سازمان ها، مؤسسات و شوراهاى اسلامى اين كشور تشكيل شد.

به گزارش خبرگزارى «مهر» امير عبدالمجيد بن عبدالعزيز امير مكه مكرمه كه رياست شوراى عالى گسترده سازى مكه را به عهده دارد، در بيست و يكمين گردهمايى گسترده سازى مكه مكرمه گفت: به منظور رفاه حال زائران خانه خدا و توصيه و سفارش ملك عبدالعزيز گسترده سازى مكه مكرمه انجام مى گيرد.

عبدالمجيد بن عبدالعزيز تصريح كرد هر سال جمعيت زائران نسبت به سال گذشته افزايش مى يابد، به اين سبب به گسترده سازى كوه عمر و راه ملك عبدالعزيز و بيمارستان «نسل ها» و ديگر اماكن اقدام كرده ايم.

عبدالعزيز اظهار داشت: مكه مكرمه شهرى است كه محور همه شهرهاى جهان به شمار مى رود و جمعيت آن تا سال 1424 ق. حدود يك ميليون و 300 هزار نفر بوده است. با افزايش تعداد سكنه اين شهر و به منظور ايجاد تعادل ساكنان و زائران در ايام حج به گسترده سازى خدمات آب رسانى، برق رسانى، توسعه خطوط تلفن و غيره اقدام نموديم.

وى با اشاره به تعداد ساكنان عربستان كه از 1421 تا سال 1424 بيش از 2 درصد افزايش داشته است، گفت: جمعيت زياد اين شهر زيارت مشتاقان خانه خدا را مشكل و دشوار مى كند.

وى افزود: بر اساس تحقيقاتى كه از سوى سازمان هاى آمار و سرشمارى اين كشور صورت گرفته است تعداد ساكنان اين شهر تا سال 1450 به بيش از 2 ميليون نفر رسيده و تعداد زائران احتمالى نيز به بيش از 3 ميليون نفر مى رسد كه نسبت به امسال 30 درصد افزايش دارند.

ص: 220

رئيس بعثه حج كويت و تعدادى از مسؤولان آن شامگاه امروز با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در محل بعثه مقام معظم رهبرى ديدار كردند.

در اين ديدار آيةاللَّه رى شهرى به هيأت كويتى خوشامد گفت و اين ديدار را به فال نيك گرفت كه مقدمه اى براى ديدارهاى بيشتر در موسم حج و غير آن به منظور تقويت روابط سياسى و به ويژه فرهنگى دو كشور شود.

وى افزود: در شرايط فعلى جهان مسلمانان به وحدت كلمه و نزديكى بيشترى نياز دارند و امام راحل قدس سره مى فرمود كليد حل مشكلات جهان اسلام با وحدت كلمه است و اين امر با تبليغات از كنار خانه توحيد آغاز مى شود.

نماينده ولى فقيه با اشاره به آيه شريفه «ليشهدوا منافع لهم» در ارتباط با حج گفت:

مهم ترين بركات و فلسفه هاى حج نزديك تر شدن مسلمانان به يكديگر است، و در همين راستا ما همه ساله در موسم حج همايش تقريب مذاهب اسلامى داريم.

سرپرست حجاج ايرانى با اعلام اين كه دشمنان اسلام امروز اساس كتاب و سنت را هدف گرفته اند و به مذهب خاصى كار ندارند، گفت: لازم است علما و انديشمندان اسلام به اين مسأله بيش از پيش توجه داشته باشند. همه فشارهاى سياسى و اقتصادى عليه جمهورى اسلامى ايران به دليل آن است كه پرچمدار وحدت امت اسلامى و زمينه ساز عزّت و شوكت جهان اسلام است. به همين جهت استكبار و در رأس آن آمريكا با تمام توان نمى خواهند جمهورى اسلامى اين هدف را محقق سازد؛ و تهمت هايى از جمله تلاش براى ساخت سلاح هاى كشتار جمعى و اتمى در همين راستاست. در حالى كه انبارهاى خودشان و اسرائيل مملو از اين سلاح هاست.

وى باابراز دوستى وعلاقه مندى به كويت خاطرنشان كرد: ما نخستين كشورى بوديم كه پس از اشغال كويت از سوى رژيم بعث، اين حمله را محكوم كرديم و در كنار مردم كويت ايستاديم. لذا انتظار داريم دولت كويت هم مثل ما عمل كند و در كنار ما بايستد.

رئيس بعثه كويت نيز با تشكر از اميرالحاج ايران، از مهمان نوازى ايران هنگام

ص: 221

مهاجرت كويتى ها در تجاوز صدام سپاسگذارى كرد و با اشاره به زياد بودن مشكلات جهان اسلام ابراز اميدوارى كرد چون اشتراكات مسلمين بيش از تفاوت ها و اختلافات است، وحدت كلمه آنان محقق شود.

ص: 222

مسؤولين كاروان هاى ايرانى با چگونگى برنامه حركت حجاج به سمت پل جمرات در زمان رمى آشنا خواهند شد. همچنين در اين دوره ها بر لزوم پاى بندى به زمان هاى مشخص شده جهت انجام رمى تأكيد خواهد شد.

ص: 223

سه شنبه سوم ذى حجه

(13/ 10/ 84)

دومين همايش اهل سنت با عنوان «كعبه مهد نبوت و عترت»

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى تفرقه را مهم ترين مشكل كنونى جهان اسلام خواند و راه حل دستيابى به جايگاه واقعى مسلمانان را وحدت جهان اسلام دانست.

آيةاللَّه محمد محمدى رى شهرى، صبح دوشنبه در همايش اهل سنت با عنوان «كعبه مهد نبوت و عترت» كه با حضور پرشور هموطنان اهل سنت نقاط مختلف كشورمان و جمعى از علماى اهل سنت و تشيع در محل بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه برگزار شد، ظلم و ستم صهيونيسم، آمريكا و كفار بر مسلمانان و فشارهاى سياسى و اقتصادى عليه مسلمانان را از تبعات نبود وحدت لازم ميان مسلمانان توصيف كرد.

وى گفت: اگر حج به درستى انجام شود منافع عمومى براى كل جهان دارد. اگر 5/ 1 ميليارد مسلمان در كنار يكديگر باشند بزرگترين قدرت جهانى را تشكيل مى دهند و با توجه به منابع در اختيار مسلمانان، آمريكا و هيچ قدرتى نمى تواند در مقابل اسلام بايستد و مدافعان اسلام را تروريست معرفى كند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران افزود: اگر وحدت كلمه در ميان مسلمانان وجود

ص: 224

داشته باشد مسلمانان بزرگ ترين قدرت جهان خواهند بود و در اين شرايط صهيونيست ها نمى توانند به فلسطينى ها و امت اسلام زورگويى كنند.

وى با اشاره به بيانات رهبر كبير انقلاب اسلامى مبنى بر ضرورت وحدت كلمه جهان اسلام، مسلمانان اهل سنت كشورمان را پيشتاز در تقويت وحدت جهان اسلام توصيف كرد و از تمامى مسلمانان جهان خواست تلاش براى تحكيم صفوف مسلمانان را در اولويت برنامه هاى خود قرار دهند.

آيةاللَّه رى شهرى قيام، بركت، منفعت، ذكر و هدايت را از حكمت هاى كلى حج در قرآن برشمرد و گفت: در قرآن به تشريح و چگونگى دستيابى به اين اهداف و عناوين اشاره نشده است و اين وظيفه از جانب خداوند به رسول و اهل بيت سپرده شده است.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت، با استناد به رواياتى از ائمه معصومين، حج را داراى وجوه فردى و اجتماعى دانست و از پالايش انسان از بدى ها و زشتى ها به عنوان آثار فردى حج تعبير كرد و گفت: منافع سياسى و اقتصادى و فرهنگى حج نه تنها براى شخص زاير است بلكه منافع امت اسلام و عموم جهان را تأمين مى كند.

وى افزود: براى برخوردارى از منافع و بركات جمعى حج و ساماندهى امور مردم، كشورهاى اسلامى بايد از اختلاف پرهيز كنند و حول محور قرآن و كعبه وحدت كامل مسلمانان را محقق كنند.

در اين مراسم همچنين حجت الاسلام دكتر زمانى مسؤول واحد اهل سنت بعثه، مولوى اسحاق مدنى مشاور رئيس جمهورى در امور اهل سنت، و دكتر جميل قادرى رئيس دانشگاه آزاد مهاباد سخنرانى كردند؛ آقاى جميل خالدى خواننده كُرد شافعى سيماى جمهورى اسلامى ايران اشعار مناجات و سرود يك شاعر شافعى را در مدح اميرالمؤمنين على عليه السلام اجرا كرد و آقاى قادربخش آسبالان شاعر حنفى بلوچ نيز شعرى را كه در مدح حضرت فاطمه زهرا عليها السلام سروده بود قرائت نمود.

ص: 225

زائران خانه خدا از روز يكشنبه براى انجام مناسك حج تمتع راهى سرزمين مقدس عرفات مى شوند.

به اين مناسبت رئيس سازمان حج و زيارت و اعضاى ستاد مكه مكرمه عصر سه شنبه با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار كردند.

در اين ديدار «مصطفى قهرودى»، رئيس ستاد مكه گزارشى از وضعيت آماده سازى امكانات حمل و نقل تغذيه و بهداشت براى عزيمت زائران خانه خدا به عرفات مشعر و منا را ارائه داد.

آيةاللَّه «محمد محمدى رى شهرى» در ديدار كارگزاران حج، از تلاش هاى آنان تا اين مرحله از مراسم حج، قدردانى كرد و گفت: با حضور جدى دست اندركاران امور فرهنگى و اجرايى، حج امسال تا كنون، روان تر و با مشكلات كمتر برگزار شده است و اميدواريم با عنايت خداوندى اين روند تا پايان مراسم حج ادامه يابد.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در آستانه فرارسيدن ايام برگزارى مناسك حج تمتع، تمامى خدمتگزاران حج را به بسيج امكانات براى به حداكثر رساندن خدمات به زائران بيت اللَّه الحرام در ايام تشريق فراخواند.

نماينده ولى فقيه، اطلاع رسانى به حجاج بيت اللَّه الحرام از موقعيت و شرايط امكانات در مكه و مدينه را ضرورى دانست و از مسؤولان سازمان حج و زيارت خواست در اولين فرصت جزوه اى حاوى اطلاعات لازم در مورد حمل و نقل، اسكان، تغذيه و بهداشت در شهرهاى مكه و مدينه و ايام تشريق را فراهم كنند و در اختيار زائران قرار دهند.

وى همچنين خواستار آمادگى و برنامه ريزى لازم در تمامى زمينه ها با گرايش تأمين رفاه و سلامت زائران براى انجام دقيق اعمال حج شد.

ص: 226

سرپرست حجاج ايران همچنين بر همراهى مدير و روحانى كاروان و يا معاونان آنان با زائران در تمامى مراحل اعمال حج در عرفات مشعر و منا و نيز استفاده حداكثرى از فرصت براى ذبح قربانى با رعايت فتاوى مراجع عظام تقليد از جمله نظر رهبر انقلاب تأكيد كرد.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران با استناد به روايتى از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله گفت:

خداوند هر روز و شب و ساعت به هر كس بخواهد يك صدقه عنايت مى كند، بالاترين نعمت حضرت حق الهام ذكر خود به قلب بنده است.

وى افزود: ذكر قلبى، مهم تر از ذكر زبانى است. انسانى كه مورد توجه حضرت حق باشد، ذكر در همه شؤون او تأثيرگذار مى شود.

آيةاللَّه رى شهرى، در پايان ابراز اميدوارى كرد در ايام پيش رو، كارگزاران حج بيش از پيش احساس مسؤوليت كنند و از خداوند يارى و كمك بطلبند، زيرا اگر كمك حضرت حق نباشد، كارها ناقص خواهد بود.

ص: 227

جايگاه ايران و عربستان سعودى در منطقه راهبردى بوده و همكارى ميان تهران- رياض، به سود منافع كل جهان اسلام است. سفير عربستان درايت و دورانديشى را مهمترين عامل به منظور رفع اختلافات و اتحاد كشورهاى اسلامى عنوان كرد.

ص: 228

سرپرست حجاج ايرانى افزود: يكى از بركات حج در طول سال هاى گذشته بر اساس رهنمودهاى امام راحل و خلف صالح آن حضرت اين بوده است كه ما توانسته ايم با بسيارى از دوستان خود از كشورهاى اسلامى ديدار و گفت وگو كنيم.

نماينده ولى فقيه به موضع جمهورى اسلامى ايران براى تقويت مناسبات با كشورهاى مختلف بويژه كشورهاى اسلامى و همجوار اشاره كرد و گفت: ما با تمام كشورهايى كه با اسلام سر ستيز ندارند خواهان تقويت ارتباط و نزديكى بيشتر هستيم.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران به تبليغات گسترده غرب عليه برنامه هسته اى مسالمت آميز جمهورى اسلامى ايران اشاره كرد و هدف اصلى اين هجمه تبليغى و خبرى را سرپوش گذاشتن بر خطر هسته اى رژيم صهيونيستى براى صلح و امنيت منطقه و جهان دانست.

وى همچنين گفت: ايران نه تنها خطرى براى جهان و كشورهاى همسايه نيست بلكه خواهان صلح و ثبات بر اساس عدالت براى تمام كشورها بويژه كشورهاى منطقه است و از استقلال آنها دفاع مى كند.

آقاى رى شهرى با تأكيد بر ضرورت تلاش جهان اسلام براى تحكيم وحدت امت اسلامى گفت: ما با هر حركتى كه موجب تفرقه جهان اسلام باشد، مخالفيم و از هر تلاشى براى تقويت وحدت امت اسلامى جانبدارى مى كنيم.

وى هوشمندانه به تحركات رسانه اى شبكه قطرى الجزيره با هدف ايجاد تفرقه بين مسلمانان اشاره كرد و گفت: برخى رسانه ها كه به يكى از مراجع اهانت كردند با واكنش فورى و جدى مسلمانان كشورهاى مختلف مواجه شدند و آثار اين عمل نادرست خود را مشاهده كردند.

آقاى رى شهرى به رسانه هاى جهان اسلام نيز توصيه كرد از امكانات و توان خود براى تقويت صفوف مسلمانان و دفاع از كيان اسلام استفاده كنند.

«صالح بن محمد المرى»، رئيس بعثه قطر نيز با ابراز خرسندى از ديدار با نماينده

ص: 229

ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى و حضور در بعثه مقام معظم رهبرى گفت: حضور ما در بعثه حج جمهورى اسلامى ايران نشان از روابط مستحكم و عميق قطر با جمهورى اسلامى ايران دارد. وى افزود: ما همه برادريم و در اين ايام مبارك و سرزمين مقدس جمع شده ايم تا براى پيروزى اسلام و مسلمين و شكست برنامه هاى دشمنان اسلام دعاكنيم.

«شيخ ثقيل شمرى»، عضو مجمع فقه جهانى و مسؤول امور دينى بعثه نيز با تشكر از ميزبانى بعثه مقام معظم رهبرى گفت: ما احساس مى كنيم در خانه خويش با برادران دينى خود ديدار مى كنيم.

وى از حج به عنوان كنگره جهان اسلام براى تقويت ارتباط و مودت مسلمانان ياد كرد و گفت: حج فرصت مغتنمى براى مسلمانان است تا با گفت وگويى صريح از مشكلات يكديگر مطلع شوند و با تحركات تفرقه افكنانه ميان جوامع اسلامى رويارويى كنند.

وى كه كشورش متحد آمريكا، و داراى روابط رسمى اقتصادى و غير رسمى سياسى با رژيم اشغالگر قدس مى باشد، در اظهاراتى صريح و منصفانه با دفاع از حق ايران اسلامى در بهره بردارى مسالمت آميز از انرژى هسته اى گفت: غرب و آمريكا در مورد انرژى هسته اى ايران به گونه اى تبليغ مى كنند و تلاش دارند همه دنيا را عليه ايران بسيج كنند كه گويى هيچ مشكلى جز ايران در جهان وجود ندارد، در حالى كه اسرائيل آزاد است.

وى افزود: امت اسلامى و علماى جهان اسلام بايد در برابر اين توطئه ايستادگى كنند.

مسؤول امور دينى بعثه قطر نزديكى و وحدت كشورهاى اسلامى و شناخت و محبت علماى جهان اسلام نسبت به يكديگر را براى تقويت توان مسلمانان حائز اهميت دانست و موسم حج را براى رسيدن به اين مهم فرصتى مناسب و مهم خواند.

وى به مناسبات حسنه ايران و قطر اشاره كرد و گفت: ما به جمهورى اسلامى ايران

ص: 230

به عنوان حامى امت اسلامى نظر داريم و از گسترش مناسبات خود با ايران اسلامى حمايت مى كنيم. وى در پايان براى موفقيت امت اسلام و همدلى و همكارى علماى جهان اسلام دعا كرد.

در حج سال جارى حدود هشت هزار زائر قطرى حضور دارند.

ص: 231

با سلام و آرزوى قبولى طاعات و عبادات طبق قرار قبلى به اطلاع مى رساند به منظور كاهش صدمات جسمى حجاج بيمار كه با تشخيص هيأت پزشكى حج توانايى انجام اعمال عرفات، مشعر و منا را در ايام تشريق به طور عادى ندارند، مى توانند همانند سال هاى گذشته در كاروان وقوف اضطرارى طبق ضوابط شرعى اين اعمال را انجام دهند. لذا درمانگاه معاينه و ثبت نام كاروان وقوف اضطرارى از سوم تا هفتم ذى حجه مطابق با سيزدهم تا هفدهم دى ماه 1384 در محل ساختمان بيمارستان هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى در مكه مكرمه دائر خواهد بود.

لذا متمنى است به همراه حجاج كاروان تحت پوشش كه قادر به انجام اعمال تشريق به طور عادى نيستند (از ساعت 8 تا 12 صبح و 16 تا 20 بعد از ظهر روزهاى فوق الذكر) به درمانگاه مذكور مراجعه نموده تا پس از بررسى تخصصى و پذيرش حجاج واجد شرايط، هماهنگى هاى لازم به عمل آيد.

بديهى است در كاروان وقوف اضطرارى منحصراً نقل و انتقال و خدمات پزشكى حجاج محترم به عهده هيأت پزشكى حج است و ساير امور حجاج بيمار از قبيل نيابت براى قربانى، رمى جمرات و ... به عهده مدير محترم كاروان مربوطه خواهد بود.

ص: 232

ليالى گفت: امسال علاوه بر حضور مسؤولان آشپزخانه ها و كارشناسان بهداشت، معاون تدراك و ديگر مسؤولان ستاد در پخت غذا نظارت مى كنند و هيچ مشكل خاصى تاكنون گزارش نشده است.

وى با اشاره به خدمات مخابرات و اعزام تيم وزارت ارتباطات و فن آورى، گفت:

خدمات رومينگ به زائران ادامه خواهد يافت و مشكل به وجود آمده در تلفن هاى همراه به زودى برطرف خواهد شد.

وى علت قطع تلفن هاى همراه را نقص فنى و قطع شدن فيبر نورى بيان كرد و در ادامه افزود: زائرانى كه تلفن همراه آنان مفقود مى شود با مراجعه به بخش مخابرات ستاد مكه، سيم كارت مفقود شده را از درجه اعتبار ساقط مى كنند.

ليالى در ادامه با اشاره به خدمات حمل و نقل برون شهرى گفت: برنامه اعزام زائران مدينه بعد، پس از انجام موسم حج در حال تدوين است و در فرصت مقتضى وسايل نقليه در اختيار مديران كاروان ها قرار خواهد گرفت.

وى همچنين خاطرنشان كرد: برنامه بازگشت زائران به ايران تدوين شده است، و زمان دقيق بازگشت و زمان نهايى پرواز را به مديران كاروان ها ابلاغ خواهيم كرد.

معاون ستاد مكه با اشاره به نزديك شدن ايام تشريق گفت: برنامه اياب و ذهاب زائران و تغذيه آنان به زودى به كاروان ها اعلام مى شود و در اين زمينه هماهنگى هاى لازم صورت گرفته است و به تعداد نياز كاروان ها، وسايل نقليه براى اعزام زائران به عرفات، مشعر و منا، در اختيار قرار خواهد گرفت.

وى با اشاره به فعاليت بخش حمل و نقل درون شهرى گفت: در حال حاضر با فعاليت خطوط در ايستگاه هايى كه از قبل پيش بينى شده بود در حال ارائه خدمات هستيم. وى خاطرنشان كرد با عنايت به اين كه برخى كاروان ها پس از ايام تشريق قصد عزيمت به جده و مدينه را دارند، به دليل ترافيك و يا اين كه ناوگان حمل و نقل درون شهرى ما فعال مى شود، به مديران كاروان ها اجازه داده ايم خود تمهيداتى را فراهم كنند ووسايل نقليه را براى رفت وآمد زائران اجاره كنند.

ص: 233

وى علت عدم استقرار زائران ايرانى در اطراف حرم را ترافيك سنگين، تراكم جمعيت، عدم امكان تردد وسايل نقليه به منظور انجام خدمات تغذيه در روزهاى خاص، آلودگى هوا و بالا بودن هزينه ها عنوان كرد و گفت: با اين حال اين موضوع هميشه مورد مطالعه و نيازمند اتخاذ يك سياست و تصميم جامع است.

وى در ادامه با اشاره به تدابير انديشيده شده بهداشتى در منا گفت: براى حلق (تراشيدن سر) زائران ايرانى پيش بندهاى پلاستيكى در ايران تهيه شده و توسط كاروان ها در اختيار زائران قرار مى گيرد تا پس از حلق، از آلوده كردن منا تا حدى جلوگيرى به عمل آيد.

ليالى در پايان خاطرنشان كرد: براى زائرانى كه نياز به وقوف اضطرارى در منا دارند، پيش بينى هاى لازم انجام گرفته است و جاى هيچ نگرانى نيست.

ص: 234

چهارشنبه چهارم ذى حجه

(14/ 10/ 84)

برپايى همايش تقريب بين مذاهب اسلامى در مكه مكرمه

همايش تقريب بين مذاهب اسلامى با حضور شمارى از انديشمندان و علماى جهان اسلام در محل بعثه رهبر معظم انقلاب در مكه مكرمه برگزار شد.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه مقام معظم رهبرى، در اين همايش يك روزه كه علما و انديشمندان مسلمان كشورهاى مختلف جهان حضور داشتند، آيةاللَّه «محمد على تسخيرى»، دبير مجمع جهانى تقريب بين مذاهب اسلامى و شمارى از انديشمندان جهان اسلام با اشاره به توطئه ها و تبليغات مسموم استكبار جهانى بر ضد مسلمانان، بر ضرورت تقويت وحدت مسلمانات تأكيد كردند.

سخنرانان همايش تقريب بين مذاهب اسلامى همچنين تمسك به قرآن و پيروى از سنت پيامبر و سيره اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام را بهترين راه دستيابى مسلمانان به وحدت كلمه و اتحاد جهان اسلام و دستيابى به جايگاه واقعى خود ارزيابى كردند.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در اين همايش با اشاره به اوضاع حساس كنونى گفت: امروز دشمنان اسلام با تمام توان در مقابل اسلام صف آرايى كرده اند؛ لذا مسلمانان بيش از هر زمان ديگر نيازمند همدلى و وحدت كلمه هستند.

آيةاللَّه محمد محمدى رى شهرى، تفرقه را ريشه تمام مشكلات جهان اسلام

ص: 235

دانست و با اشاره به مصوبه اخير اجلاس فوق العاده سازمان كنفرانس اسلامى در مكه مكرمه درباره به رسميت شناختن همه مذاهب اسلامى در كشورهاى مسلمان گفت: اين موضوع دليلى بر نزديكى، همدلى و وحدت كلمه جهان اسلام و اقدامى در جهت خنثى كردن توطئه هاى تفرقه افكنانه دشمنان اسلام است.

آيةاللَّه تسخيرى، دبير مجمع تقريب بين مذاهب اسلامى نيز در اين همايش حج را تجربه توحيد واقعى با انجام اعمالى نمادين توصيف كرد و دستيابى به اهداف بلند كنگره عظيم مسلمانان و بهره مندى از آثار و بركات ارزشمند آن را با پيروى از فرامين قرآن، سنت رسول خدا و سيره اهل بيت عصمت و طهارت ميسور دانست.

مشاور رئيس جمهور در امور اهل سنت هم قرآن، قبله، پيامبر و جايگاه اهل بيت را از جمله اعتقادات مشترك مسلمانان دانست و گفت: تمسك به نقاط مشترك مذاهب اسلامى موجب تسريع در روند وحدت كامل مسلمانان مى شود.

شيخ عقيل الشمرى، انديشمند قطرى نيز در اين همايش علماى جهان اسلام را به تلاش بيشتر براى تقويت وحدت مسلمانان و پرهيز از طرح مسائل تفرقه انگيز توصيه كرد و گفت: امروز كه مسلمانان از همه سو هدف تهاجم دشمنان اسلام و تبليغات مسموم آنها قرار دارند، علما مسؤوليت سنگين ترى براى تقويت وحدت مسلمانان دارند.

دكتر حسين حاج حسن عضو مجلس لبنان نيز با بيان اين كه امروزه اسلام راستين پايه هاى استكبار جهانى را به لرزه در آورده است، ايجاد تفرقه در صفوف مسلمانان را اصلى ترين هدف استكبار توصيف كرد و بر ضرورت وحدت كلمه و هوشيارى مسلمانان در برابر توطئه هاى استكبار جهانى تأكيد كرد.

اين انديشمند لبنانى با قدردانى از اقدام جمهورى اسلامى ايران در برگزارى همايش هايى به منظور تقويت وحدت مسلمانان تأكيد كرد: اختلافات جزئى نبايد مشتركات مسلمانان را تحت الشعاع قرار دهد.

شمرتى انديشمند عراقى شركت كننده در اين همايش با اشاره به سيره پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله تأليف قلوب مسلمانان را يكى از صفات بارز نبى مكرم اسلام صلى الله عليه و آله توصيف كرد و

ص: 236

گفت: امروز دشمنان اسلام تمام توان خود را براى ايجاد تفرقه ميان مسلمانان به كار گرفته اند و بر مسلمانان است كه با هوشيارى و درايت و حفظ وحدت توطئه هاى دشمنان را خنثى كنند.

در همايش يك روزه تقريب بين مذاهب اسلامى كه همه ساله با راهبرى بعثه رهبر معظم انقلاب اسلامى و حضور انديشمندان و علماى كشورهاى مختلف جهان برگزار مى شود، مهم ترين مسائل جهان اسلام و راه هاى نزديك شدن ديدگاه هاى مسلمانان مورد بحث و بررسى قرار مى گيرد.

در همايش امسال بيش از 700 نفر از انديشمندان مسلمان كشورهاى مختلف جهان حضور داشتند.

ص: 237

وى با قدردانى از حمايت هاى بانك توسعه اسلامى از برنامه هاى سازمان حج و زيارت جمهورى اسلامى ايران در امر ذبح قربانى و استفاده از گوشت آن براى اقشار نيازمند در كشورهاى اسلامى و جلوگيرى از اسراف گفت: سالها بود كه انتظار داشتيم شرايطى ايجاد شود كه هم به لحاظ نظرات مراجع و فقها مشكلى نباشد و هم قربانى مورد استفاده قرار گيرد كه خوشبختانه در سال هاى اخير با كمك بانك توسعه اسلامى بخش قابل توجهى از قربانى ها مورد استفاده نيازمندان قرار مى گيرد.

آقاى رى شهرى ابراز اميدوارى كرد با هماهنگى بيشتر بانك توسعه اسلامى و با عنايت به برنامه ريزى قوى سازمان حج و زيارت تمامى قربانى ها در روز عيد قربان ذبح شود.

وى همچنين گفت: با توجه به ديدگاه هاى مثبت و تدبير رئيس بانك توسعه اسلامى، جمهورى اسلامى ايران همكارى فراتر از مسأله قربانى را انتظار دارد. بانك توسعه اسلامى قادر است در اقتصاد جهان اسلام بخصوص در مورد حج اثرگذار باشد.

رئيس بانك توسعه اسلامى با استقبال از پيشنهاد آيةاللَّه رى شهرى براى سرمايه گذارى كشورهاى اسلامى در اقتصاد حج گفت: از صميم قلب آماده همكارى و پذيرش پيشنهاد شما هستم و تمام تلاش خود را براى عملى شدن آن بكار خواهيم برد؛ زيرا اطمينان داريم شما در پى خدمت به امت اسلامى و همبستگى و تعاون ميان كشورهاى اسلامى هستيد.

در اين ديدار رئيس سازمان حج و زيارت و سفير جمهورى اسلامى ايران در كشور عربستان نيز حضور داشتند.

ص: 238

و رئيس بعثه فلسطين، با تجليل از مجاهدات ملت فلسطين گفت: مسأله فلسطين و اراضى اشغالى، يكى از مهم ترين مسائلى بود كه علماى ايران و در رأس آنها حضرت امام خمينى، حدود نيم قرن پيش مطرح و از مردم مظلوم فلسطين حمايت كردند.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، در ديدار رئيس بعثه فلسطين و استاندار قدس با وى تأكيد كرد: با وجود تمام فشارهاى اقتصادى و سياسى، جمهورى اسلامى ايران همچنان در كنار مردم مظلوم فلسطين ايستاده و از مقاومت آنان حمايت مى كند.

وى افزود: به ابتكار امام خمينى آخرين جمعه ماه مبارك رمضان به عنوان روز قدس تعيين شده و همه ساله مسلمانان و آزادى خواهان جهان از مراسم اين روز استقبال بيشترى مى كنند.

آقاى رى شهرى گفت: پس از امام خمينى، رهبر عزيز انقلاب، همان خط امام را ادامه داده اند و به فضل خداوند ايران اسلامى تا نابودى رژيم صهيونيستى در كنار مردم فلسطين خواهد بود. وى خاطرنشان كرد: مردم و دولت ايران به دليل حمايت از مردم فلسطين و مخالفت با اسرائيل فشارهاى مختلفى را از جانب استكبار ودر رأس آنها امريكا متحمل مى شود، ولى حاضر به عدم حمايت از مسلمانان فلسطين نيست.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران افزود: در 16 سال گذشته با هدف حمايت از حقوق مردم فلسطين و افشاى روحيه تجاوز و اشغال گرى رژيم صهيونيستى، همه ساله در بعثه مقام معظم رهبرى همايش قدس برگزار مى شود.

جميل عثمان ناصر، رئيس بعثه فلسطين نيز باتشريح آخرين اوضاع درسرزمين اشغالى گفت: قدس پاره تن امت اسلامى است و با وجود تمامى تلاش و توطئه رژيم صهيونيستى، ملت مظلوم فلسطين به مجاهدات و مقاومت خود تا حصول پيروزى ادامه مى دهند.

وى با تقدير از موضع جمهورى اسلامى ايران در حمايت از فلسطين گفت:

موضع گيرى شفاف و قاطع دكتر «محمود احمدى نژاد»، رئيس جمهورى اسلامى ايران

ص: 239

در مخالفت با كيان رژيم صهيونيستى و حمايت كامل از فلسطين موجب خرسندى و اميد مردم فلسطين و تقويت روحيه مقاومت در برابر اسرائيل است.

رئيس بعثه فلسطين با قدردانى از بعثه مقام معظم رهبرى به دليل برپايى همايش قدس گفت: مردم فلسطين در طول سال هاى پس از پيروزى انقلاب و به بركت رهنمودهاى امام خمينى قدس سره از حمايت هاى معنوى ايران اسلامى برخوردار بوده اند.

وى از كشورهاى اسلامى خواست تا توان معنوى و عملى خود را براى حمايت از مردم فلسطين و تقويت روحيه مقاومت در برابر اشغالگران صهيونيست به كار گيرند.

در اين ديدار، نايب رئيس بعثه فلسطين كه حدود 13 سال در چنگال رژيم صهيونيستى در اسارت به سر برده، به ذكر گوشه اى از جنايات رژيم اشغالگر قدس پرداخت و گفت: آمريكا با تمام توان از اسرائيل حمايت مى كند، اما اراده خداوند و قدرت و توان مسلمانان از قدرت و اراده آمريكا و اسرائيل بالاتر است.

وى با تقدير از جمهورى اسلامى ايران به دليل حمايت قاطع از مردم فلسطين افزود: ما همچنان با روحيه در برابر اشغالگران مقاومت مى كنيم و اطمينان داريم با رهايى قدس شريف در كنار مسلمانان در مسجدالاقصى نماز خواهيم خواند.

ص: 240

در راه دين خدا انجام داده اند و مشكلات بيشترى را در راه احياى اسلام اهل بيت عليهم السلام داشته اند، نزد خداوند عزيزتر و گرامى ترند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران ابراز اميدوارى كرد به فضل الهى و در سايه عنايات خاصه امام عصر كه در موسم حج حضور دارند، زائران بيت اللَّه الحرام به ويژه جانبازان جنگ تحميلى بهترين بركات و بيشترين نورانيت را از سرزمين وحى و حرم امن الهى به سرزمين خود هديه ببرند.

وى معرفت و انس با خداوند و محبت حضرت حق را بهترين سرمايه و زاد و توشه زيارت خانه خدا خواند و گفت: هر قدر حاجى معرفت بيشترى نسبت به حضرت حق داشته باشد و ادب ميهمانى خداوند را بيشتر رعايت كند، بهتر مى تواند از اين سرزمين الهى بهره گيرى كند.

آقاى رى شهرى به زائران جانباز توصيه كرد در سرزمين عرفات كه محل دعا و نيايش و عرفان است در كنار خواسته هاى خود كسب معارف را نيز از حضرت حق بخواهند، زيرا بيشترين بهره را از حج، زائرى خواهد برد كه در نتيجه اين سفر، معرفت و محبتش نسبت به خدا و يقين او نسبت به مبدأ و معاد افزون تر بشود.

وى افزود: انسان اگر به معرفت حقيقى خداوند برسد آنقدر به خدا محبت مى كند و مأنوس مى شود كه هيچ مشكلى نمى تواند ارتباط او را با خدا كم كند و انس و عشق او را به خداوند كاهش دهد.

در حج سال جارى 160 تن از جانبازان جنگ تحميلى در قالب كاروان جانبازان حضور دارند.

زيارت دسته جمعى اين يادگاران دفاع مقدس در حرمين شريفين جلوه خاصى دارد.

ص: 241

بررسى شد.

دكتر فنايى از انديشمندان جمهورى اسلامى ايران در اين همايش گفت: سلطه گرى در طبيعت و ذات قدرت هاى استكبارى است و براى اعمال آن روش هاى مختلفى را به كار مى گيرند.

وى اضافه كرد: كشورهاى غربى ابتدا از راه خشونت براى سلطه گرى شروع كردند و جنگ هاى صليبى را به راه انداختند و وقتى در اين روش توفيقى نيافتند به روش هاى فرهنگى روى آوردند و كوشش كردند كه با شاعران، سخنوران، فلاسفه و متكلمين تصوير زشتى از اسلام و پيامبر ارائه دهند.

اين دكتراى فلسفه افزود: آنها از هيچ چيز براى شبيخون و اشغال فرهنگى دريغ نكردند و با نفوذ در شيوه زندگى، يك تهاجم همه جانبه را پديد آوردند.

وى با بيان اين كه امروز بايد درباره راه هاى مقابله با تهاجم فرهنگى فكرى كنيم و به تعميق فهم دينى در جوامع مختلف بپردازيم تصريح كرد: بايد از جلوه هاى افتخارآميز فرهنگى خودمان استفاده كنيم و ميراث گذشته را مرور و به دنيا معرفى كنيم تا نسل جوان در مقابل فرهنگ غربى احساس خودباختگى نكند.

فنايى با اشاره به جاذبه هاى فرهنگ غنى اسلامى بر ضرورت استفاده از تمام توان خود براى عرضه صحيح فرهنگ ناب اسلامى تأكيد كرد.

مسعود مالك روزنامه نگار پاكستانى نيز در اين همايش اظهار داشت: براى مقابله با تهاجم فرهنگى نبايد راه هاى خروجى تهاجم را مانند ماهواره ها، اينترنت و ... تعطيل كرد زيرا اين پديده عمومى است. وى افزود: بايد نسبت به بخش هاى منفى فرهنگ غرب مانند مواد مخدر، روابط جنسى آزاد و ... آگاهى ايجاد كرد، بايد رسانه ها مجهز شوند و اخلاق را به جامعه معرفى كنند.

محمود عيسوى رئيس جامعه اسلامى بغداد گفت: مسلمانان فرهنگ اسلامى را از دين خود يعنى قرآن و عترت مى گيرند و فرهنگ اسلامى متمايز از فرهنگ هاى ديگر است زيرا فطرت انسانها را خطاب قرار داده و براى تمامى زمانها و مكانها مناسب است.

ص: 242

وى افزود: جهان غرب با يك بال پرواز مى كند و فرهنگش مادى است. آنها از نظر عقيدتى و معنوى ضعف دارند در حالى كه فرهنگ اسلامى معنويت بسيار زياد دارد.

عيسوى اظهار داشت: بايد به فرزندانمان در خصوص اسلام آموزش دهيم و جامعه را از تهاجم فرهنگى مصون داريم.

آيةاللَّه تسخيرى دبيركل مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى نيز در اين همايش گفت: تهاجم فرهنگى در ايده ها شك و ترديد ايجاد مى كند و بعد روى عواطف و احساسات تأثير مى گذارد.

وى اضافه كرد: به عنوان مثال اهل كوفه به امام حسين گفتند با شما هستيم ولى در عمل شمشيرهايشان را برافراشتند.

آيةاللَّه تسخيرى اظهار داشت: حج روى عقايد تأثير مى گذارد و آن را تقويت مى كند زيرا ما تلاش مى كنيم كه 24 مورد محرمات را در ايام حج انجام ندهيم و پاك باشيم.

وى افزود: بايد تصور صحيح از اسلام داشته باشيم و آن را به خوبى بياموزيم. بايد مسلمانان بدانند كه فرهنگ امانتى بر گردنشان نهاده كه بايد براى آن جان نثارى كنند.

دبير كل مجمع تقريب مذاهب اسلامى گفت: انسان بايد خود را بسازد تا بتواند در مقابل تهاجم غرب بايستد و حج اين مسأله را به بهترين وجه تقويت مى كند.

زكاف خليف از كشور فرانسه نيز گفت: ما در فرانسه در غربت زندگى مى كنيم و تهاجم فرهنگى معنايى ديگر دارد و آن تهاجم، قدرت شديد عليه ما اعمال مى كند زيرا تهاجم فرهنگى از كانال هاى مختلف مانند اينترنت، مطبوعات، لباس ها، ترانه ها و ... بر ما چيره شده است.

وى با بيان اين كه تلويزيون نقش بسيار مهمى در تهاجم فرهنگى دارد، گفت: غرب مى خواهد بگويد صهيونيسم طبيعى است و كشور فلسطين مال صهيونيست ها است. وقتى مى گوييم اين طور نيست، طورى صحبت مى كنند كه انگار ما از كره مريخ آمده ايم و چيزى نمى دانيم.

ص: 243

آنها حتى دو تلويزيون حق گوى ما يعنى المنار و سحر را تعطيل كردند و ما از آن روز يتيم شديم.

اين مسلمان مقيم فرانسه اظهار داشت: ما نياز به تلويزيونها داريم و مى خواهيم كه در اين خصوص اقدام شود، ضمن اين كه نبايد صهيونيست ها را به حال خود رها كرد.

شريفى رئيس دفتر نماينده ولى فقيه در بعثه مقام معظم رهبرى نيز با نگاه به اقتصاد و نقش آن در تهاجم فرهنگى گفت: اگر به تاريخ نگاه كنيم بسيارى از حادثه ها كه منجر به پيروزى و شكست شده است و بسيارى از وقايع، مؤلفه بزرگى را در خود داشته اند كه آن عنصر اقتصاد است.

وى افزود: يكى از اهداف جنگها، به بردگى كشيدن انسان ها بود.

شريفى گفت: در حال حاضر نيز اين مسأله وجود دارد؛ يعنى بزرگ ترين كمپانى ها صاحب بزرگ ترين دستگاه هاى فرهنگى هستند و اساساً جابه جا كنندگان صاحبان قدرت همان صاحبان كمپانى هاى بزرگ هستند.

وى با بيان اين كه امروز بيش از 50 درصد منابع مالى مربوط به كمپانى ها و بقيه دولتى است، گفت: پس بى جا نيست كه امروز در برخى مسائل، دست صهيونيسم بين الملل ديده مى شود.

فريد آموزگار استاد دانشگاه آمريكا و عضو مركز تحقيقات قضايى نيز بهترين روش مقابله با تهاجم فرهنگى را سرمايه گذارى براى آگاهى نسل جوان دانست.

وى افزود: بعد از جريان يازده سپتامبر به رغم تبليغات مسموم رسانه هاى غربى جوانان اين كشورها به فرهنگ شرقى گرايش پيدا كردند كه اگر ما يك هزارم نيرويى كه كشورهاى غربى براى تهاجم فرهنگى در كشورهاى اسلامى صرف مى كنند در كشورهاى آنان هزينه كنيم، خيلى زود نتيجه مى گيريم.

آموزگار اظهار داشت: بايد مبلغين آشنا به زبان هاى ديگر به كشورها فرستاد.

وى هاليوود را در تهاجم فرهنگى بسيار مؤثر دانست و گفت: هاليوود بزرگترين حق را به گردن تهاجم فرهنگى غرب دارد و انتقال ارزش ها را به خوبى در فيلم هاى خود

ص: 244

به نمايش مى گذارد؛ اما در فيلم هاى ايرانى چنين نيست و بايد در سريال ها مدل پردازى مناسب صورت گيرد.

خانم كرمانى استاد دانشگاه از جمهورى اسلامى ايران و مبلغ اسلامى نيز در اين همايش گفت: دنياى امروز از طريق الگوسازى بهترين نفع را مى تواند داشته باشد. اين در حالى است كه اسلام به اين قضيه پرداخته است.

وى افزود: ما به عنوان مادران و پدران اسلامى هرگز رفتار اسلامى با فرزندانمان نداريم. وى به رفتار حضرت زهرا عليها السلام در خانه خود نسبت به فرزندانش اشاره كرد و گفت: وقتى امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام وارد خانه مى شدند و سلام مى كردند حضرت فاطمه زهرا عليها السلام پاسخ مى داد «سلام بر تو اى نور چشم من، اى ميوه دل من». وقتى چنين ارتباطى با فرزندان داشته باشيم، آنها پدر و مادر را دوست خود مى دانند.

فؤاد بن عبيد از كشور الجزاير نيز گفت: بايد نيازهاى جوانان و نوجوانان را بفهميم و در مقابله با تهاجم فرهنگى مورد توجه قرار دهيم.

وى افزود: اكنون تهاجم فرهنگى به سوى مؤسسات است. مؤسسات مختلف فرهنگى، اطلاع رسانى، نظامى و ... را تحت تأثير قرار مى دهد و آنها را مجبور مى كند كه در انحصار آنان باشند.

وى اضافه كرد: امت اسلامى بايد يك سازمان و پروژه جديدى داشته باشد كه آن را رهبرى كند و اين سازمان بايد قدرتمند باشد و با فطرت انسانى و خواسته انسانى هماهنگى كند.

اين دانشمند الجزايرى اظهار داشت: در پروژه ياد شده بايد دو نكته اصالت و فعال بودن مورد توجه قرار گيرد.

وى افزود: ما نياز به قفهى پويا داريم كه متناسب با زمان حال، فعال باشد.

دكتر غلامعلى افروز استاد دانشگاه نيز اساس فرهنگ در كشورهاى اسلامى را انديشه هاى اسلامى دانست و افزود: زدودن فرهنگ اسلامى زدودن مذهب است.

افروز اظهار داشت: مهاجمان به فرهنگ اسلامى مسائلى مثل نماز جماعت و

ص: 245

حجاب را هدف قرار مى دهند اما اگر كسى در گوشه خانه خودش عبادت كند كارى با او ندارند.

گفتنى است در پايان همايش و مجموع صحبت ها عنوان شد كه براى مقابله با تهاجم فرهنگى بايد شناختى عميق و روزآمد از اسلام داشته باشيم و واقعيت هاى سياسى، اجتماعى و توانايى اسلام را براى اداره دنيا به كار گيريم و فهمى نظام مند از اسلام داشته باشيم، معرفت و شناخت را به نسل آينده انتقال دهيم. تلاش براى دستيابى به توانايى هاى اقتصادى نيز لازمه تحقق اين آرمانها عنوان شد.

ص: 246

پنج شنبه پنجم ذى حجه

(15/ 10/ 84)

برگزارى همايش دفاع از قدس شريف در بعثه رهبر انقلاب

همايش دفاع از قدس شريف با حضور انديشمندان مسلمان كشورهاى مختلف جهان در محل بعثه رهبر معظم انقلاب در مكه مكرّمه برگزار شد.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در همايش قدس شريف، مقاومت متكى بر ارزش هاى دينى را راه آزادى قدس شريف دانست و با اشاره به بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامى گفت: پيروزى هاى مردم فلسطين نشان داد قدرت آنان برتر از توان رژيم صهيونيستى و آمريكاست.

آيةاللَّه رى شهرى با بيان اين كه امروز رژيم صهيونيستى امنيت جهان را تهديد مى كند تصريح كرد: تا استقلال اراضى اشغالى تأمين نشود و حقوق حقه مردم فلسطين به آنان باز نگردد منطقه و جهان روى آرامش نخواهد ديد.

آقاى على اكبر محتشمى پور رئيس همايش دفاع از قدس نيز در جمع انديشمندان مسلمان كشورهاى مختلف جهان، دولتها و ملت هاى مسلمان به ويژه دولت هاى عرب را به دفاع عملى از ملت مظلوم فلسطين فراخواند و گفت: از دست دادن فرصت هاى دفاع از مردم مظلوم فلسطين نه تنها موجب افزايش جنايات رژيم صهيونيستى در قبال مسلمانان مى شود بلكه بى تفاوتى در برابر جنايات اين رژيم خشم الهى را در پى خواهد داشت.

ص: 247

در همايش دفاع از قدس همچنين معاون امور بين الملل بعثه مقام معظم رهبرى موضوع فلسطين را بسيار فراتر از اشغال يك كشور اسلامى دانست و گفت: امروز صهيونيسم و استكبار جهانى در صدد تسلط بر كل منابع منطقه و كشورهاى اسلامى هستند و در اين موقعيت حساس مسلمانان و دولت هاى اسلامى بايد ضمن حفظ هوشيارى كامل در مقابل تهاجم وسيع استكبار و صهيونيزم جهانى بايستند.

حجت الاسلام محمدشريف مهدوى با اشاره به ابزارهاى متنوع دشمنان اسلام براى سلطه بر كشورهاى اسلامى افزود: امروز مسلمانان بيش از هر زمانى ديگر نيازمند وحدت و مبارزه با دشمنان اسلام هستند.

معاون بعثه رهبر انقلاب هرگونه بى تفاوتى در برابر جنايات امريكا و رژيم اشغالگر قدس را پشت كردن به احكام الهى و مردم مظلوم فلسطين دانست.

عبداللَّه الشامى از رهبران جهاد اسلامى هم در اين همايش تحكيم وحدت و آگاهى از احوال مسلمانان را يكى از فلسفه هاى وجوب حج توصيف كرد.

وى با قدردانى از رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران در توجه به مشكلات جهان اسلام و دفاع از مردم مظلوم فلسطين گفت: پيروزى مردم لبنان و فلسطين كه در نتيجه افزايش مقاومت و مبارزه آنها حاصل شد مرهون حمايت هاى امام خمينى قدس سره و آيةاللَّه خامنه اى رهبر انقلاب است.

اين مبارز فلسطينى با اشاره به حمايت هاى استكبار جهانى به ويژه آمريكا از رژيم غاصب صهيونيستى پشتيبانى بيشتر جهان اسلام را موجب دلگرمى و افزايش ميزان مقاومت ملت مظلوم فلسطين دانست و خواستار افزايش حمايت كشورهاى اسلامى شد.

وى با تأكيد بر اراده قوى مردم فلسطين در دفاع از قدس شريف به مسلمانان جهان اطمينان داد تا رهايى نخستين قبله مسلمانان از مبارزه بى امان با اشغالگران و مقاومت تا پيروزى نهايى دست برندارند.

زياد رجوب از مبارزانى كه 13 سال در زندان هاى رژيم اشغال گر قدس به سر برد با قدردانى از تلاش هاى جمهورى اسلامى ايران در دفاع از مردم مظلوم فلسطين گفت:

ص: 248

اقدام رژيم صهيونيستى در ترور، زندانى و شكنجه كردن مبارزان فلسطينى نه تنها موجب عقب نشينى مردم فلسطين در دفاع از قدس شريف نمى شود، بلكه عزم و اراده مبارزان فلسطينى را جدى تر كرده است.

محمد يزبك عضو شوراى مركزى حزب اللَّه لبنان هم در اين همايش كنگره عظيم حج را بهترين فرصت براى طرح مسائل اساسى جهان اسلام دانست و گفت: برگزارى همايش قدس چيزى جز لبيك به نداى خدا نيست.

وى صهيونيسم را اصلى ترين دشمن اسلام دانست و با اشاره به حمايت هاى آشكار امريكا از رژيم اشغالگر نخستين قبله مسلمانان، خواستار پشتيبانى مسلمانان جهان از حقوق حقه ملت مظلوم فلسطين شد.

اين شخصيت لبنانى پيروزى هاى مردم لبنان و فلسطين را مرهون تلاش و حمايت هاى امام راحل قدس سره و تجهيز آنان به سلاح مقاومت توصيف كرد و افزود:

حمايت هاى معنوى رهبر كبير جمهورى اسلامى ايران روحيه اى نو به مردم فلسطين براى تداوم انتفاضه بخشيد و بر قدرت و صلابت و ظرفيت مقاومت مردم فلسطين افزود.

وى تصريح كرد: مردم لبنان در پيروى از رهنمودهاى امام راحل و آيةاللَّه خامنه اى تا آزادى كامل قدس شريف از مردم مظلوم فلسطين حمايت خواهند كرد.

شيخ حمزه گل از علماى ترك و ديگر سخنران اين همايش، نبود مرجع واحد را اصلى ترين مشكل جهان اسلام دانست و گفت: تداوم جنايات صهيونيست ها بر ضد مردم مظلوم فلسطين نشان دهنده نبود مرجع، وحدت كامل و اقدام عملى در دفاع از مسلمانان جهان به ويژه مردم فلسطين است.

اين روحانى ترك و امام جماعت مسجدى در كشور هلند تصريح كرد: اگر جهان اسلام داراى رهبرى واحد بود و رهنمودهاى او مورد حمايت مسلمانان و كشورهاى اسلامى قرار مى گرفت، هيچ گاه استكبار جهانى نمى توانست جسارت تعرض به مسلمانان را به خود بدهد.

وى با اشاره به توطئه هاى دشمنان در ايجاد تفرقه و خونريزى ميان مسلمانان آن را

ص: 249

موجب ايجاد فرصت براى استكبار در تداوم سلطه خود بر مسلمانان دانست و هوشيارى و وحدت مسلمانان را ضرورى خواند.

پروفسور جوزف لنسن پژوهشگر اتريشى هم در اين همايش با مرورى بر تاريخچه ظهور صهيونيست ها نفى هولوكاست يا كشتار دسته جمعى يهوديان را در جنگ دوم جهانى از جانب رئيس جمهور ايران، موجب زير سؤال بردن مشروعيت اسرائيل خواند و گفت: براى همين است كه اين اظهارات واكنش هاى شديد برخى دولت ها را در پى داشت.

وى قربانيان اصلى قضيه هولوكاست را فلسطينيان توصيف كرد و گفت:

صهيونيست ها با برنامه ريزى و بزرگنمايى هولوكاست پايه هاى مشروعيت حكومت مستقل يهودى را بنا نهادند و با مطرح كردن آن در صدد كسب امتياز و توجيه جنايات خود در سرزمين هاى اشغالى هستند.

استاد بشير رحيم از كشور افريقاى جنوبى با مقايسه عملكرد رژيم غاصب صهيونيستى با رژيم آپارتايد در افريقاى جنوبى، مقاومت را تنها راه پيروزى مردم مظلوم فلسطين دانست و گفت: مسلمانان جهان نيز نبايد از وظيفه خود در حمايت از حقوق حقه مردم مسلمان فلسطين كوتاهى كنند.

وى افزود: مردم افريقاى جنوبى در پرتو رهنمودهاى امام خمينى قدس سره همه ساله روز قدس را گرامى مى دارند.

اين استاد افريقايى تئورى دو كشور در فلسطين را محكوم به شكست دانست و تصريح كرد: فلسطين متعلق به فلسطينيان است و عادلانه ترين اقدام بازگرداندن اين سرزمين اشغال شده به مسلمانان است.

ص: 250

دانش و پاسخگويى به نيازمندى هاى آنان، يك دوره آموزشى به صورت مجازى ارائه مى شود.

حجةالاسلام عرب در گفت وگو با نشريه زائر اعلام داشت: 36 واحد دروس آموزشى منظور شده براى آموزش ضمن خدمت طراحى و دوره هاى آن مشخص شده است كه اين واحدهاى آموزشى با عناوين «فى رحاب اهل البيت» (شبهه شناسى)، و «العربيه المعاصره» (مكالمه عربى)، اصول مناظره، روانشناسى ارتباطات و مخاطب شناسى ارائه مى شود. براى ارائه اين دروس با يكى از دانشگاه هاى معتبر كشور وارد مذاكره شديم تا مقدمات آموزش مجازى براى روحانيون فراهم گردد. وى اين برنامه را مقدمه اى براى فراهم كردن بسترهاى لازم به منظور توسعه آموزش مجازى در ساير بخش ها برشمرد و گفت جزئيات كامل برنامه آموزش مجازى روحانيون به زودى به اطلاع كليه روحانيون مى رسد، تا با آگاهى هاى لازم بتوانند در برنامه هاى تعريف شده شركت نمايند. وى افزود شركت در اين دوره براى همه روحانيون حج الزامى است و تا پايان آباه 87 موظف به گذراندن اين آموزش ها مى باشند.

مسؤول فن آورى اطلاعات بعثه مقام معظم رهبرى با تشريح فعاليت ها و برنامه هاى سايت اينترنتى حج- كه سايت رسمى بعثه است- آن را پيشگام سايت هاى تخصصى دانست.

ص: 251

وى افزود: پيروان اهل بيت با تأسى به سيره اهل بيت عليهم السلام كه هميشه وحدت پيروان مذاهب اسلامى را دنبال مى كردند، پرچمدار وحدت كلمه بين خود و ديگر مذاهب مسلمان هستند.

آقاى رى شهرى تصريح كرد: ضرر كمترين بى توجهى به اتحاد و يكرنگى در جامعه اسلامى متوجه خود مسلمانان خواهد شد؛ از اين رو لازم است جوامع و حكومت اسلامى با هوشيارى تمام اين هدف متعالى را دنبال كنند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران در اين ديدار كسب توفيق براى بهره مندى فردى و اجتماعى از ظرفيت هاى بزرگ حج را از خداى متعال خواستار شد.

رئيس بعثه مجلس اعلاى شيعيان لبنان نيز در اين ديدار با ابراز خشنودى از ديدار با نماينده ولى فقيه، طول عمر و افزايش توفيقات رهبر معظم انقلاب و اقتدار هر چه بيشتر مردم ايران را آرزو كرد و گفت: قدرتمندى مردم ايران قدرتمندى تمام مسلمانان است.

شيخ حسن عبداللَّه گفت: ايران اسلامى در دفاع از مردم لبنان از هيچ تلاشى فروگذار نكرده است. جنبش مقاومت براى نخستين بار در تاريخ نبرد اسلام و صهيونيسم پيروزى هاى بزرگى محقق كرد و موجب عقب نشينى اسرائيل شد.

وى همچنين افزود: مردم لبنان نقش پراهميت جمهورى اسلامى در حمايت از مقاومت را در خاطرات خود حفظ خواهند كرد.

وى با تشريح اوضاع سياسى لبنان گفت: مردم لبنان نسبت به خطرات تفرقه و اختلاف ميان فرق و مذاهب مختلف آگاهى دارند و امروز نه تنها وحدت شيعيان محقق شده است، بلكه شيعيان و اهل تسنن نيز در كنار يكديگر قرار دارند و با توطئه هاى دشمن مقابله مى كنند.

لازم به ذكر است پس از موفقيت بزرگ جنبش مقاومت اسلامى (حزب اللَّه) لبنان در شكست و بيرون راندن رژيم صهيونيستى از جنوب اين كشور، كه موجب عزت اسلام و لبنان و سرشكستگى رژيم غاصب صهيونيستى شد، استكبار غرب به سركردگى آمريكا و فرانسه در صدد ايجاد تنش و اختلاف در لبنان و محو سمبل مقاومت برآمدند و با

ص: 252

تصويب قطعنامه اى در سازمان ملل خواهان خلع سلاح مقاومت شدند كه اين امر با پايدارى دولت و ملت لبنان عقيم ماند. سپس با ترور رفيق حريرى نخست وزير لبنان، مستمسكى براى مداخله در امور اين كشور پيدا نمودند و با فرستادن خودباختگان و وابستگان به صحنه، در پى آنند تا بار ديگر آتش اختلافات فرقه اى در اين كشور مشتعل شود و مقابله با رژيم جلاد صهيونيستى به رويارويى مردم لبنان با يكديگر تبديل گردد.

ص: 253

عراق، رمز موفقيت مردم مسلمان عراق را پرهيز از تفرقه و پيروى از مرجعيت و علماى دين دانست.

وى با تجليل از آيةاللَّه سيستانى، رهبرى وى در تحولات اخير عراق را دورانديشانه و مدبرانه توصيف كرد.

آقاى رى شهرى به توطئه هاى دشمنان براى ايجاد ناامنى و درگيرى قومى و مذهبى در عراق اشاره كرد و گفت: در نتيجه وحدت كلمه مسلمانان و همه طوائف و مليت ها و هوشمندى مرجعيت دينى توطئه هاى دشمنان تاكنون بى ثمر بوده و لازم است اين روند تداوم داشته باشد.

وى ابراز اميدوارى كرد با استقرار دولت برآمده از نظرات مردم، اشغالگران خاك عراق را ترك كنند و ملت عراق پس از سال ها تحمل فشار رژيم متجاوز صدام، آينده اى روشن را پيش رو داشته باشد.

ص: 254

تداوم وحدت كلمه و پرهيز از اختلاف ميان اقوام و احزاب دانست و ابراز اميدوارى كرد با استقرار دولت منتخب مردم، زمينه خروج اشغالگران از عراق فراهم شود.

آقاى رى شهرى به برنامه هاى بعثه مقام معظم رهبرى در طول حاكميت رژيم صدام با هدف حمايت از مجاهدات مردم مسلمان عراق اشاره كرد و ياد شهداى گرانقدر عراق، آيةاللَّه صدر و آيةاللَّه حكيم را گرامى داشت.

نماينده ولى فقيه، پيام حج رهبرى معظم انقلاب را بهترين هديه معنوى حجاج دانست و گفت: پيام رهبرى معظم انقلاب به صورتى جامع و حاوى راه حل مشكلات جهان اسلام در روز عرفه منتشر مى شود.

رهبر فرزانه انقلاب در پيام حج سال گذشته خود ضرورت هوشيارى مردم عراق در برابر توطئه هاى دشمن را يادآور شدند و پيش بينى ايشان در مورد هوشيارى مردم عراق محقق شد.

دكتر «خالد العطيه»، رئيس هيأت عالى حج عراق نيز با ابراز خرسندى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى، از تلاش هاى جمهورى اسلامى ايران در حمايت از مردم كشورش قدردانى كرد.

وى با ارائه گزارشى از آخرين اوضاع سياسى عراق گفت: ما احساس مى كنيم در آستانه ورود به مرحله جديدى براى تحقق استقلال هستيم و اين عزت با جهاد و شهادت مردم و به ويژه علما تحقق پيدا كرد.

رئيس هيأت عالى حج عراق گفت: ملت عراق با قوميت ها و اديان و مذاهب مختلف در كنار يكديگر زندگى مى كنند و تلاش هاى استكبار و دشمنان امت اسلامى نخواهد توانست اين ملت را متفرق كند.

وى افزود: مظاهر منفى پس از سقوط رژيم صدام، نشانگر واقعيت مردم عراق نيست، بلكه اثرگذارى نيروهاى بين المللى و منطقه اى است.

وى از جمهورى اسلامى ايران به عنوان پيشتاز كشورهاى حامى مردم عراق در دوران جديد سياسى اين كشور قدردانى كرد.

ص: 255

«عيساوى»، از علماى اهل تسنن و امام جماعت مسجد گيلانى بغداد نيز در اين ديدار از برنامه هاى فرهنگى بعثه مقام معظم رهبرى در حمايت از مسلمانان قدردانى كرد و همفكرى و تبادل نظر علماى اسلامى در مكه مكرمه را از منافع عمومى حج دانست.

وى گفت: انقلاب اسلامى ايران به دليل ويژگى اسلامى اش موفقيت هاى پى درپى كسب كرد و امروز به افتخار امت اسلامى تبديل شده است.

ص: 256

نماينده رهبر معظم انقلاب در امور حج و زيارت با بيان اين كه حركت برخى از نيروهاى امر به معروف عربستان مورد تأييد مسؤولان سياسى اين كشور نيست، افزود: در جوى تفاهم آميز به تدريج اين مشكلات كاهش خواهد يافت.

وى با استناد به رواياتى از اميرالمؤمنين عليه السلام و امام صادق عليه السلام اساس و ريشه سازندگى دل را توجه به خدا دانست و گفت: هر قدر دل انسان بيشتر به خدا توجه كند مصالح او بيشتر تحقق مى يابد و كارهايش روال صحيح پيدا مى كند.

سرپرست حجاج ايرانى توجه به خدا و احساس حضور در محضر حضرت حق را حقيقت ذكر دانست و گفت: لازم است روحانيون كاروان ها در هر حال خود را در محضر حضرت حق ببينند و ديگران را نيز به اين موضوع مهم توصيه كنند.

آقاى رى شهرى افزود: از نگاه قرآن و اهل بيت عليهم السلام ذكر خدا در مواقعى خاص بيشتر مورد تأكيد است و سازندگى بيشترى دارد. ايام معلومات (دهه اول ذى حجه) و ايام معدودات (تشريق) از جمله اين ايام است كه بايد بيشتر به ياد خدا باشيم و هم ديگران را به ياد خدا بياوريم.

سرپرست حجاج ايرانى همچنين از اعضاى شوراى فرهنگى كاروان ها تقدير كرد و گفت: با فعاليت شوراى فرهنگى كاروان ها امور فرهنگى و ارشادى كاروان ها بازدهى بيشتر و بهترى يافته است.

ص: 257

را فعال ساخت تا بتوانند خدمات ويژه اى را به زائران ارائه دهند.

صالح تصريح كرد: در مراكز هلال احمر بيش از 300 آمبولانس و بيش از 40 گروه در مناطقى چون مكه مستقر هستند تا بتوانند به سرعت آسيب ديدگان احتمالى را به بيمارستان هاى مجاور و اطراف منتقل كنند.

وى تأكيد كرد: علاوه بر آمبولانس، هواپيماها نيز در مراكز امدادرسانى فعال شده اند تا زائران بدحال را در اسرع وقت به بيمارستان ها منتقل كنند.

صالح گفت: اين هواپيماهاى امدادرسانى كه متعلق به شوراى هلال احمر عربستان هستند، در موسم حج در فرودگاه دفاع ملى اين كشور در مكه مستقر شده اند تا به زائران نزديك تر باشند، اما پس از پايان حج و در روزهاى عادى به مقر اصلى خود در شهر جده باز مى گردند.

ص: 258

اهل بيت عليهم السلام مورد دعاى امام هشتم عليه السلام قرار گرفته است. اين زمينه سازى ها براى روزى است كه قرآن وعده آن را به همه تعليم گيرندگان و تعليم دهندگان معارف اهل بيت عليهم السلام داده است.

آقاى رى شهرى گفت: ترويج معارف اهل بيت عليهم السلام نبايد در دايره اى محدود از قشر خاصى از مسلمانان صورت گيرد، زيرا كه اگر حلاوت و شيرينى كلام اهل بيت عليهم السلام براى مردم آشكار شود، همه مردم جهان به سوى اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام كشيده خواهند شد.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران به فرموده نبى مكرم اسلام صلى الله عليه و آله اشاره كرد و گفت: كسى مى تواند دين خدا را تبليغ كند كه در زمينه هاى مختلف علمى احاطه داشته باشد.

وى با تأكيد بر زمان شناسى به عنوان يك اصل مهم در اين خصوص افزود: يك مبلغ بايد علاوه بر مخاطب شناسى، نياز مخاطب يا مخاطبان خود را در هر لحظه، شناخته و بدان پاسخ دهد. نماينده ولى فقيه ضرورت توجه خاص به نسل جوان را مورد تأكيد قرار داد و گفت: نسل جوان در بين ساير مخاطبان از اولويت ويژه اى برخوردار است كه بايد براى ايجاد ارتباط با اين قشر، تبليغ، دقيق تر و كارشناسى تر صورت بگيرد.

آقاى رى شهرى با استناد به روايات اسلامى، تبليغ عملى را بهترين نوع تبليغ برشمرد و تصريح كرد: در تبليغ عملى، با اعمال خود ديگران را به راه و مسلك اهل بيت عليهم السلام دعوت مى كنيم، زيرا هرچند با زبان و قلم تبليغ كنيم، اما اگر عمل نداشته باشيم، اثرى نخواهد داشت.

اميرالحاج جمهورى اسلامى در اهميت تبليغ عملى معارف اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام گفت: در اثر صداقت و تقوا، مخاطبان به سوى عمل به دستورات دينى كشيده مى شوند.

ص: 259

دست اندركاران نقل وانتقال زائران بيت اللَّه الحرام در مكه معظمه با برنامه ريزى مناسب و حساب شده، ترتيبى اتخاذ نموده اند كه زائران مى توانند در همه ساعات شب و روز (به جز سه روز مانده به ايام تشريق و دو روز پس از آن، كه دولت سعودى ممانعت مى كند) به راحتى از مناطق استقرار خود به سوى مسجدالحرام و بالعكس تردد نمايند.

ابتكار آنان در برقرارى 19 خط انتقال با خودروهاى مزين به پرچم مقدس جمهورى اسلامى، و قرار دادن تابلوى خطوط با پرچم ايران در ايستگاه هاى مختلف، كارى تحسين برانگيز است كه ديگر كشورها را به الگوبردارى از ايران واداشته است.

نشريه زائر در شماره امروز خود مصاحبه اى را تحت عنوان بالا با آقاى غلامرضا رضايى مسؤول حمل و نقل درون شهرى زوار ايرانى در مكه مكرمه به چاپ رسانده است كه تا حدودى جزئيات زحمات آن عزيزان را بازگو نموده است. لذا مصاحبه مزبور جهت اطلاع خوانندگان درج مى شود:

قطعاً در نگاه اول و بدون توجه به جوانب امر، اين سؤال پيش مى آيد كه چرا زائرين ايرانى را در حوزه مركزى و مراكز نزديك به حرم اسكان نمى دهند؟ در پاسخ اين مطلب لازم است به اين واقعيت ها توجه شود كه:

- مبلغ اجاره هتل ها و ساختمان ها بسيار گران است.

- آلودگى هوا و سروصداى ناشى از تردد زائران در طول شبانه روز، طاقت فرساست.

- ساختمان هاى موجود با فرهنگ اسكان زائران ايرانى مطابقت ندارد.

- تأمين و تدارك نيازهاى زائران از اول ذيحجه با برقرار شدن محدوديت هاى ترافيكى و ممنوعيت هاى تردد وسائط نقليه در حوزه مركزى دچار مشكل مى گردد.

اين امور، ايجاب مى كند كه جمع كثيرى از زائران و عمده كشورها، مشقات دورى راه به بيت اللَّه الحرام را پذيرفته و زائران را در مناطق با شرايط آب و هواى مناسب و برقرارى مسائل بهداشتى، امنيتى، اقتصادى و خدماتى مطلوب در خارج از حوزه مركزى

ص: 260

شهر اسكان دهند. قابل ذكر است كه 65% زائران كشورمان در منطقه عزيزيه و 35% مابقى در مناطق نزهه، تنعيم، معابده و كدى در طول سال هاى گذشته، اسكان داده شده اند.

سؤال: امور اياب و ذهاب زائران ايرانى از محل اسكان تا حرم، در سال هاى گذشته چگونه بوده است؟

اسكان در خارج از مناطق مركزى مستلزم تنظيم برنامه حمل و نقل زائران از مقصد به حرم و بالعكس بود. در اين راستا، طرح هاى مختلفى براى حمل و نقل زائران بعد از انقلاب اسلامى، در شهر مكه بين منازل و حرم اجرا مى شده است از جمله:

1- طرح خريد انبوه بليط به منظور استفاده از شركت اتوبوسرانى عمومى شهر (معروف به نقل الجماعى).

2- طرح صدور مجوز اجاره اتوبوس به مديران كاروان ها در ساعات محدودى از شبانه روز.

3- طرح قرار دادن وجه نقد در اختيار زائران براى تردد با تاكسى و سرويس هاى سوارى و ...

اين طرح ها به دلايل مختلف موفق نبود و رضايت زائران و مسؤولان را جلب نكرد. از عمده دلايل عدم موفقيت آنها مى توان به اين موارد اشاره كرد:

- عدم تردد اتوبوس هاى عمومى در تمام محله هاى اسكان حجاج ايرانى، محدوديت اتوبوس ها، گران بودن قيمت اتوبوس هاى اجاره اى از نرخ متعارف، فاصله طولانى ايستگاه ها به منازل زائرين، عدم تردد تاكسى در محله هاى دور شهر، سوءاستفاده رانندگان از ناآشنايى زائران به زبان عربى، عدم آگاهى به نرخ كرايه و افزايش بى رويه آن در موسم حج و مشكلات خودروهاى كرايه، پياده روى هاى طولانى از مناطق مختلف، هواى گرم و بالا بودن ضريب رطوبت هوا در شهر مكه، و مهم تر از همه حفظ و اهميت به مسايل امنيتى زائران، هيچ يك از اين طرح ها را با موفقيت مواجه نساخت. همچنين اين طرح ها از جامعيت برخوردار نبود.

ص: 261

سؤال: مزايا و امتيازات اين طرح چيست؟

- از مزاياى عمده و بارز اين طرح كه هر روزه مورد استفاده و ارزيابى عموم زائران قرار مى گيرد، مى توان به موارد زير اشاره كرد:

1- فعاليت شبانه روزى در تمام ايستگاه ها و مسيرها در سطح شهر.

2- بهره گيرى از ناوگان حمل و نقل با 600 دستگاه اتوبوس و مينى بوس با تكنولوژى پيشرفته و مجهز به كولر در ايام پيك حضور زائران.

3- استفاده از 1200 نفر راننده توسط مؤسسه طرف قرارداد در خطوط متعدد حمل و نقل.

4- كاهش مسافت پياده روى به كمتر از 500 متر طول براى حدود 90% زائران.

5- ايجاد ايستگاه هاى اوليه و ثانويه به ترتيب در اطراف حرم و نقاط متمركز براى ترمينال متمركز و توزيع به خطوط فرعى.

6- حركت دسته جمعى هموطنان با اتوبوس هاى مزين به پرچم جمهورى اسلامى ايران و به نمايش گذاشتن حضور گسترده و باشكوه حجاج ايرانى در كشور عربستان.

7- ايجاد فرصت براى حضور جمعى زائران در نمازهاى جماعت حرم، ساعات دلخواه و توفيق هاى معنوى با حفظ نظم، عزت و اقتدار زائران كشور.

و ساير دستاوردهاى مادى و معنوى كه عمدتاً به آنها آگاهى داريد و در اين اختصار امكان بيان آنها نيست.

سؤال: مشكلات و محدوديت هايى كه طرح حمل و نقل متمركز با آن مواجه است، چيست؟

- اين طرح از سال اجرا تاكنون، هر ساله به طور مستمر مورد بازبينى و ارزيابى قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف آن شناسايى و روند رفع نارسائى ها را در پيش دارد، اما در اين موضوع با برخى مقررات مقطعى موسم حج و محدوديت هايى مواجه هستيم، كه شامل تمام كشورهاى اسلامى حاضر در مراسم حج تمتع مى گردد و صرفاً متوجه طرح

ص: 262

حمل و نقل زائران ايرانى نيست.

همه مى دانيم و شما شاهد هستيد كه نقاط و مكان هاى مناسبى براى استقرار خودروها در فضاهاى پيرامونى حرم وجود ندارد و فضاهاى موجود نيز بسيار محدود بوده و قابل بهره گيرى در ايام حضور كامل حجاج كه آماده مناسك حج تمتع مى شوند، نيست. از طرفى پليس و اداره راهنمايى و رانندگى شهر مكه با نزديك شدن به زمان اعمال حج، اقدام به اجراى طرح هاى موقت براى روان كردن تردد و حمل و نقل زائران كليه كشورها از جمله زائران ايرانى مى كند كه مطمئناً حل و فصل آنها به طور مستقل در اختيار سازمان حج و زيارت كشورمان نيست.

ظاهراً عبور و مرور اتوبوس ها از روز پنجم ذى الحجه متوقف مى شود، علت اين توقف و تعطيلى چيست و چه انتظاراتى از زائران ايرانى داريد؟

طرح هاى موقت ترافيكى از سوى پليس و راهنمايى و رانندگى عربستان، در ايام پرازدحام هفته اول ذيحجه شدت مى گيرد و عملًا تردد اتوبوس ها و خودروها از عصر روز پنجم ذى الحجه، در اطراف حرم ممنوع مى باشد. در اين ايام از زائران ايرانى انتظار داريم با حفظ خونسردى و بالا بردن آستانه تحمل و با متانت كامل، محدوديت هاى ايجاد شده ناشى از وضعيت بحرانى در شهر مكه را پذيرا باشند و خود را با شرايط جابجايى خطوط و دور شدن از مسير ايستگاه هاى قبلى (به طور موقت) تطبيق دهند و به توصيه، تذكر و راهنمايى هاى نيروهاى حمل و نقل و امداد مستقر در محل هاى مختلف و دستورالعمل هاى اعلامى از سوى مديران كاروان ها عنايت ويژه نمايند تا مشتقات اين سفر معنوى به حداقل رسيده و قابل تحمل شود.

سؤال: اين محدوديت ها وتعطيلى تردداتوبوس ها تا چه تاريخى ادامه دارد؟

همان گونه كه به عرض رسيد، ممنوعيت تردد اتوبوس ها و وسايط نقليه از عصر روز پنجم ذى الحجه از مسافت دو كيلومترى تمام مسيرهاى منتهى به حرم انجام مى شود؛

ص: 263

و از سوى ديگر اين وسائط نقليه بايد براى استفاده و سرويس دهى در چرخه حمل و نقل مشاعر (ايام تشريق) آماده و اقدامات فنى و مكانيكى بر روى آنها معمول گردد. به همين دليل تعداد اتوبوس هاى قابل استفاده از دقايق پايانى شب روز پنجم ذى الحجه به حداقل ممكن تقليل يافته و در بعضى خطوط حتى به صفر مى رسد، و مجدداً بعد از ايام تشريق با مجوز پليس و كاهش نسبى بار ترافيكى شهر (آخر شب 13 ذى الحجه) راه اندازى و به وضعيت عادى قبل از طرح موقت باز خواهد گشت. ضمناً همزمانى روز ششم ذى الحجه با روز جمعه و اقامه نماز جمعه و حضور ميليونى زائران كشورهاى مختلف در آن، اين بحران را تشديد مى نمايد.

سؤال: در پايان اگر براى زائران ايرانى توصيه اى داريد، بفرماييد.

عزيزان مطمئناً هريك از شما بزرگواران با مسؤوليت و موقعيت هايى كه در ايران داريد از مشكلات و معضلات كارهاى اجرايى آن هم با قوانين، مقررات، امكانات، محدوديت ها و ... در يك كشور ديگر، آگاه و آشنا هستيد. از شما بزرگواران تقاضا داريم براى حفظ سلامتى و آسايش بيشتر خود و ايجاد زمينه اى كه انرژى و وقت شما را براى بهره گيرى از عبادت و معنويت همراه با آسودگى خيال خود و خانواده در انتظار بازگشت فراهم نمايد هميشه و در همه حال به نكات زير توجه ويژه نماييد:

1- كارت شناسايى عكس دار خود را هميشه همراه داشته باشيد.

2- اخلاق نيكوى زائر جمهورى اسلامى ايران را در همه حال و در همه جا نمايان سازيد.

3- در رعايت حال زائران هموطن مسن، ناتوان و خانم ها بكوشيد و دوران پيرى و احتمال نياز به همين مساعدت ها را براى خود در ياد داشته باشيد.

4- با توجه به امكان خدمت رسانى در حمل و نقل مناسب، و با توجه به ازدحام دائمى حجاج به هنگام نمازهاى جماعت در اطراف حرم، حداقل نيم ساعت قبل از نماز و يك ساعت پس از اقامه نماز به سمت ايستگاه هاى تعيين شده حركت نماييد.

ص: 264

5- به توصيه، تذكر و راهنمايى هاى نيروهاى حمل و نقل وامداد (با روپوش هاى فسفرى و آبى با پرچم ايران) در مسير و ايستگاه ها توجه وافر نماييد.

در پايان تذكر اين نكته را لازم مى دانم كه سازمان حج و زيارت جمهورى اسلامى ايران براى سرويس دهى حمل و نقل به حدود 000، 90 زائر ايرانى تعداد 634 دستگاه اتوبوس و مينى بوس در سطح شهر را به خدمت گرفته است. در حاليكه 000، 120 زائر كشور تركيه فقط با 150 دستگاه اتوبوس آن هم به صورت گردشى و نوبتى و فقط در 5 مسير اصلى شهر تردد مى نمايند.

شركت حمل و نقل شهر مكه مكرمه براى زائرين كليه كشورهايى كه مى خواهند از سرويس اتوبوسرانى شهرى (مشابه شركت واحد خودمان) استفاده نمايند، صرفاً 100 دستگاه اتوبوس اختصاص داده است.

پس بياييد با استفاده از امكانات تخصيص يافته و با سپردن دست يارى به يكديگر بار مشقت اين سفر معنوى را بر يكديگر آسان كنيم.

تمام كشورهاى داراى سرويس هاى حمل و نقل، از ايستگاه هاى اطراف مكه استفاده خواهند نمود؛ لذا شايسته است زائرين محترم ايرانى در برخورد با زائرين ساير كشورها، اخلاق و شئونات اسلامى را رعايت نمايند.

ازدحام يكباره جمعيت بعد از اقامه نمازهاى جماعت، محدوديت خيابان ها و ايستگاه هاى اطراف حرم و تصميمات غيرمترقبه پليس از جمله محدوديت هاست.

بيشتر مشكلات و محدوديت هاى حمل و نقل درون شهرى مربوط به يك هفته قبل از ايام تشريق مى باشد كه با عنايت به تذكرات مديران محترم كاروان ها و همكارى زائران عزيز خدمات حمل و نقل با مشكلات كمترى تداوم خواهد يافت.

ص: 265

شبكه العربيه علت فروريزى اين ساختمان را قديمى بودن آن دانسته است، خبرگزارى فرانسه وقوع آتش سوزى را علت فروريزى ساختمان اين هتل اعلام كرده است.

همچنين نشريه الكترونيكى «الوفاق» عربستان نوشت: اين ساختمان 6 طبقه كه در «حى الغزه» واقع در دو كيلو مترى ضلع شمال مسجد الحرام قرار دارد، بعد از نماز ظهر پنج شنبه (5 ذى الحجّه 1426 برابر با 15 دى ماه 1384 ه. ش.) به دلايل نامعلومى فروريخت. بيشتر جان باختگان و مجروحان اين حادثه از اتباع مصر، الجزاير و يمن هستند.

در پى وقوع اين حادثه در مكه مكرمه حالت فوق العاده ايجاد شد و نيروهاى امنيتى و آتش نشانى با كمك بالگرد مشغول امدادرسانى به حادثه ديدگان هستند.

دو نفر از زائران ايرانى در حال عبور از مقابل اين ساختمان دچار حادثه شده درگذشتند.

ص: 266

جمعه ششم ذى حجه

(16/ 10/ 84)

سخنان سرپرست حجاج ايرانى در جمع خواهران معينه

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى روز جمعه در همايش خواهران معينه (روحانى) حضور آنان در كاروان ها را موجب افزايش سطح فرهنگى و معنوى بانوان زائر دانست و از خواهران معينه خواست تا از دهه ذى الحجه و ايام تشريق براى خودسازى هر چه بيشتر زائران، از معنويت حج بهره گيرى كنند.

آيةاللَّه «محمد محمدى رى شهرى»، به تشريح اهميت ذكر در قرآن و روايات اسلامى پرداخت و گفت: يكى از حكمت هاى حج اين است كه زائران خانه خدا شاهد منافع آن باشند و خداوند را در ايام معدودات (تشريق) ياد كنند.

وى با استنادبه روايتى از امام صادق عليه السلام، حقيقت ذكر را توجه قلبى به حضرت حق دانست و گفت: بر اساس روايات اسلامى، گرامى ترين ميهمان خدا كسى است كه بيشتر به ياد خدا باشد و بيشتر از حضرت حق فرمانبردارى كند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران هدف ذكر را اطاعت خداوند دانست و گفت:

ذاكرى ذكرش ارزش دارد كه از حضرت حق فرمانبردارى كند و وظيفه فردى، خانوادگى، اخلاقى، سياسى و اجتماعى خود را در هر موقعيتى بداند.

آيةاللَّه رى شهرى ابراز اميدوارى كرد با حضور منظم زائران و در فضايى آرام

ص: 267

مراسم سياسى- عبادى برائت از مشركان برگزار شود.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران همچنين از روحانيون خواهر (معينه كاروان ها) خواست تا زائران خانه خدا را از طواف مستحبى كه براى طواف واجب ايجاد مشكل كند، بر حذر دارند.

وى به استناد روايتى از ائمه معصومين عليهم السلام گفت: نخستين عدلى كه حضرت حجت (عج) محقق مى كنند، ممنوع ساختن طواف مستحبى در ايام حج واجب است؛ زيرا در صورتى كه برخى مستحبات با برخى واجبات تعارض پيدا كند، بى ترديد واجب مقدم است.

پس از سخنان آيةاللَّه رى شهرى، همايش بانوان روحانى با طرح سؤالات شرعى از سوى حاضران و پاسخ شوراى استفتائات بعثه مقام معظم رهبرى ادامه يافت.

بانوان روحانى (معينه) از سه سال گذشته در كاروان هاى ايرانى مستقر شده اند.

بعثه مقام معظم رهبرى مطالعاتى را به منظور حضور بيشتر خواهران تحصيل كرده در سفر عمره در دست اجرا دارد.

در آغاز اين جلسه حجةالاسلام عرب معاون امور روحانيون بعثه مقام معظم رهبرى در گزارشى اعلام داشت در سه سالى كه طرح به كارگيرى معينه ها در كاروان ها انجام مى شود، شاهد موفقيت بسيار آنان هستيم به گونه اى كه فعاليت آنها نمود چشمگيرى در ارتقاء بعد معنوى خانم هاى زائر داشته است.

وى با اشاره به عكس العمل خوب اين خواهران نسبت به سم پاشى هاى وهابيون در بقيع، به تشريح آموزش ضمن خدمت و چگونگى ارزيابى عملكرد آنان پرداخت، و مشكل اساسى در انجام وظايف معينه ها را نداشتن مكان مناسب استقرار، و حضور در اتاق زائران اعلام كرد.

حجت الاسلام عرب همچنين ابراز داشت كه برخى از اين خواهران پيشنهاد كرده اند روز اول ذى حجه كه سالروز ازدواج و پيوند آسمانى مولى الموحدين اميرالمؤمنين على عليه السلام و حضرت فاطمه زهرا عليها السلام سرور بانوان در جهان است، «روز

ص: 268

خانواده» اعلام شود و به منظور تحكيم بنيان خانواده ها در كاروان هاى زائرين برنامه هايى اجرا شود.

ص: 269

سرپرست حجاج ايرانى گفت: به هنگام كار و خدمت به زائران به هر ميزان كه توجه به حضرت حق بيشتر باشد، اثر بيشترى در روح و جان و معنويت كارگزاران حج خواهد داشت.

دكتر «حسين ضيايى»، رئيس هيأت پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران نيز در اين ديدار گزارشى از برنامه هاى هيأت پزشكى براى خدمت رسانى به زائران در عرفات و منا و ايام تشريق را ارائه داد و گفت: برنامه هاى هيأت پزشكى بر اساس پيش بينى هاى صورت گرفته بدون بروز مشكل خاصى انجام خواهد شد.

وى گفت: مراجعه كنندگان به واحدهاى پزشكى حج جمهورى اسلامى ايران در مدينه منوره 30 درصد و در مكه مكرمه 20 درصد نسبت به سال گذشته كاهش يافته است.

سرپرست هيأت پزشكى حج افزود: كادر بهداشتى هيأت پزشكى نيز بر اساس توصيه و دستور نماينده ولى فقيه، سركشى به كاروان ها و آشپزخانه ها را به صورت روزانه در دستور كار دارد و نهايت تلاش را براى رعايت موارد بهداشتى در كاروان ها صورت مى دهد.

ص: 270

داده شدند.

دكتر حسين ضيايى حضور متخصصان رشته هاى مختلف پزشكى با امكانات ويژه و 14 دستگاه آمبولانس و هشت دستگاه اتوبوس را از ويژگى هاى كاروان وقوف اضطرارى اعلام كرد و افزود: افرادى كه نيازمند مراقبت هاى ويژه هستند، روز هشتم ذى حجه به اين كاروان منتقل و شب دهم با كادر پزشكى عازم عرفات مى شوند.

رئيس هيأت پزشكى حج جمعيت هلال احمر كشورمان همچنين از استقرار گروه هاى پزشكى از صبح هشتم ذى الحجه در بيمارستان صحرايى در نظر گرفته شده براى ايام تشريق خبر داد و افزود: از مجموع هيأت پزشكى سيصد و بيست نفرى حج، يك صد و شصت نفر اعمال حج تمتع را انجام نمى دهند و به صورت آماده باش كامل در خدمت حجاج هستند.

دكتر ضيايى با بيان اين كه از شب دهم ذى الحجه و عيد سعيد قربان بيمارستان صحرايى منا با امكانات ويژه داير مى شود، بيشترين مراجعات را مربوط به ايام تشريق دانست و گفت: سال گذشته در اين ايام ده هزار نفر در درمانگاه هاى اين بيمارستان معاينه شدند.

وى علت بيشترين مراجعات را بيمارى هاى تنفسى و قلبى و عروقى برشمرد و افزود: با انجام مطالعات پزشكى و صدور دستورالعمل ها و اجراى تدابير ويژه پيش بينى مى شود ميزان مراجعات پزشكى در اين ايام حدود 30 درصد كمتر از سال گذشته باشد.

سرپرست هيأت پزشكى حج رعايت همه موازين بهداشتى را از جانب حجاج ضرورى خواند و گفت: با دقت نظر حجاج در رعايت امور بهداشتى از جمله استفاده از صابون (بدون بو) تيغ و وسايل شخصى و استفاده نكردن از گوشت قربانى و گرفتن نايب از جانب افراد ناتوان در انجام اعمال رمى جمرات، ميزان مشكلات و ابتلاء حجاج به عوارض مختلف به طور چشمگيرى كاهش خواهد يافت.

فعاليت هيأت پزشكى حج با ايجاد بيمارستان 60 تختخوابى و مجهز به انواع تخصص هاى پزشكى و نيز دندانپزشكى، آزمايشگاه و راديولوژى از دوم دى ماه در

ص: 271

مكه مكرمه آغاز شد. در اين بيمارستان تاكنون 6300 نفر معاينه شدند. 36 نفر نيز در بخش CCU تحت درمان قرار گرفتند، 1600 نفر نيز از خدمات آزمايشگاه و 108 نفر از امكانات راديولوژى بهره مند شدند و 47 نفر جهت انجام اعمال جراحى نيز به بيمارستان عربستان سعودى انتقال يافتند.

ص: 272

آن گونه كه شايسته است، استفاده كند و مناسك حج را صحيح انجام دهد، نه تنها سرنوشت خود را تغيير مى دهد، بلكه قادر به تغيير سرنوشت جامعه اسلامى و تمامى بشريت نيز خواهد بود.

وى افزود: كمترين بهره زائر بيت اللَّه الحرام پالايش جان از بدى و زشتى است و بالاترين نعمات و بركات حج توفيق ديدار صاحب خانه است و زيارت خانه بهانه اى براى ديدار حضرت حق خواهد بود.

آيةاللَّه رى شهرى با ذكر روايتى از رسول اكرم صلى الله عليه و آله گفت: قلب برخى مشغول دنياست، عده اى سرگرم آخرت و جمعى، فوق اين دو پى گيرى مى كنند و به مولا (خداوند) نظر دارند.

وى افزود: وابستگان به دنيا آسودگى در دنيا ندارند و هر چه بيشتر لذايذ دنيوى را مى طلبند، تشنه تر مى شوند، آنان كه براى آخرت كار مى كنند، به هدف خود مى رسند و جمعى كه نه به لذت دنيا و نه لذت آخرت مى انديشند و خدا را مى جويند، به همه چيز مى رسند.

نماينده ولى فقيه به زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام توصيه كرد در روزهاى پيش رو و در سرزمين عرفات، مشعر و منى از خداوند انس با حضرت حق را بجويند، زيرا بر اساس روايات اگر انسان بداند خداشناسى چقدر لذت دارد، دنيا را از خاك كف پا كم ارزش تر خواند دانست.

وى بهترين هديه زائر خانه خدا در بازگشت از حج را معنويت و نورانيت حرمين شريفين دانست و خطاب به زائران ايرانى مقيم خارج از كشور گفت: بكوشيد از سفر حج، عطر كعبه، پيامبر، على عليه السلام و فاطمه عليها السلام را براى خود هديه ببريد.

ص: 273

و با شرط شرعى مصرف گوشت ها بود. به همين منظور نشريه زائر گفت وگويى با آقاى رضانيا مسؤول اجراى طرح قربانى انجام داده است كه با هم مى خوانيم.

س: روند اجرايى طرح چگونه است؟

روند حضور ايرانيان در اين طرح از سال اجرا تاكنون سير صعودى داشته است، به طورى كه امسال 94396 نفر از زائران ايران قبل از اين كه به طرف حرمين شريفين حركت كنند، پول قربانى خود را در ايران واريز كرده اند.

س: آيا فقط به همين ميزان قربانى صورت مى گيرد؟

پيش بينى مى شود كه حدود 3 هزار نفر از ايرانيان خارج از كشور و يا افرادى كه به ندرت پول قربانى خود را واريز نكرده بودند براى تهيه كوپن قربانى اقدام كنند.

س: در مجموع ميزان قربانى چه تعداد است؟

امسال حدود 97500 رأس قربانى را احتمالًا از ناحيه حجاج ايرانى خواهيم داشت.

س: نحوه اجراى اين طرح را بيان كنيد.

امسال كوپن هايى كه در اختيار زائران قرار مى گيرد به لحاظ حجم كوچك تر شده و نوشته هاى فارسى آن داراى مطالب بيشترى است تا افرادى كه كوپن دست آنان است و وارد كشتارگاه مى شوند، بتوانند براى ذبح اقدام كنند.

س: چه كسانى از طرف كاروان ها به كشتارگاه ها مراجعه مى كنند؟

امسال هم مثل سال هاى گذشته براى هر كاروان پنج نفر به طور ثابت كارت ورود به كشتارگاه دريافت مى كنند كه شامل مدير، معاون، روحانى و روحانى معين و يكى از عوامل كاروان و به ازاى هر پنجاه زائر يك نفر مى تواند به كشتارگاه برود و بر روند ذبح نظارت داشته باشد.

ص: 274

س: آيا به اين افراد رسيد قربانى داده مى شود؟

در پايان قربانى كردن رسيد قربانى كه براى آقايان و خانم ها تهيه شده با هدف اين كه اعلام كنيم قربانى از طرف آن ها صورت گرفته به يك يك زائران تحويل داده مى شود.

س: طرح جديد قربانى در حج امسال چگونه است؟

امسال يك طرح جديدى را در دستور كار داريم كه اگر ان شاء اللَّه زمينه آن فراهم شود آن را اجرايى خواهيم كرد و آن اين كه ذبح شبانه را از طرف آن دسته از زائرانى كه مراجع تقليدشان مجوز ذبح شبانه بدهند، انجام دهيم و به اين صورت تعداد بسيارى از زائران مى توانند با اجازه مرجع تقليدشان در پايان روز دهم از احرام خارج شوند.

اجراى اين امر منوط به تصميم گيرى هايى است كه در اين روزها بحث آن مطرح شده است كه اگر مراجع تقليد موافقت كنند، ما از طريق اطلاع رسانى به استحضار كاروان ها خواهيم رساند و اين بحث را اجرا خواهيم كرد.

س: براى ايرانيان خارج از كشور چه تمهيداتى را فراهم كرده ايد؟

امسال هم براى ايرانيان خارج از كشور تمهيداتى را فراهم كرديم تا آنان بتوانند از اين امكانات بهره مند شوند.

س: نحوه استفاده از گوشت هاى قربانى را بيان كنيد.

ما بسيار خوشحال هستيم در طرحى شركت مى كنيم كه مورد نظر مراجع، علما، مسؤولين و آحاد ملت ما هست كه گوشت مصرف شود. در اين طرح صددرصد گوشت قربانى حجاج ايرانى مصرف مى شود. اين مصرف در قالب تقسيمات بانك توسعه اسلامى است، كه بخشى از آن در خارج كشور، و بخشى هم در حرم مصرف خواهد شد.

هر ساله مقدار زيادى از گوشت قربانى به سفارش دفاتر كميته امداد امام خمينى در

ص: 275

لبنان در اختيار آنان قرار مى گيرد.

امسال هم در تلاش هستيم تا بتوانيم بخشى از نيازمندى كميته امداد امام خمينى در كشورهاى ديگر را فراهم كنيم.

ص: 276

در اين جلسه آقاى زرهانى رئيس سازمان حج و زيارت نكات و توصيه هايى را به شرح زير خطاب به مديران كاروان هاى و مسؤولان ستادها بيان داشت كه اهمّ آنها به شرح زير است:

به عموم زائران توجه كنيد روحيه آنان را بسازيد، و با آنان ارتباط صميمانه و فضاى ارتباطى دو جانبه برقرار كنيد.

به كيفيت تغذيه و بهداشت زائران بينديشيد.

با انجام وقوف اضطرارى بار قربانى را سبك كنيد.

مقام معظم رهبرى ادامه روز دهم ذى حجه را براى ذبح بعد از غروب آفتاب مجاز دانسته اند، ضمناً حلق يا تقصير قبل از انجام قربانى را بلامانع شمرده اند. براى تحقق اين منظور ممكن است امسال برنامه ريزى كامل به عمل نيايد اما براى سال هاى بعد بايد از اين ظرفيت هر چه بيشتر بهره ببريم.

رعايت نظم مراسم برائت با توجه به نظرات و دستورالعمل هاى بعثه مقام معظم رهبرى ضرورت دارد، خصوصاً در مورد عدم شعار دادن و حتى ذكر صلوات جمعى در هنگام انتقال كاروان ها به محل مراسم تذكر داده شود.

سال گذشته مديران كاروان ها در ارتباط با تحويل اتوبوس مشاعر از پاركينگ هاى حافل و تاسكو مشكل داشتند، امسال با برنامه هاى تنظيمى اين مشكل كاهش خواهد يافت.

هواى عرفات در روز عرفه طبق اعلام يكى از سايت ها امكان بارانى بودن دارد.

هرچند خبر بسيارى از سايت ها فقط حاكى از ابرى بودن مى باشد.

امسال خوشبختانه بروز كسالت بين حجاج ايرانى با توجه به آموزش ها و اقدامات انجام شده قبل از سفر، بسيار كمتر شده است.

امسال از صابون مايع بدون بو در مشاعر استفاده مى شود كه نتيجه هماهنگى هاى صورت گرفته توسط دفتر نمايندگى حج و زيارت در عربستان مى باشد.

ظرفيت ميزان آب در ساختمان هاى مكه محدود است و امكان تهيه آب در

ص: 277

شرايط حاضر حتى با صرف هزينه زياد هم موجود نيست. بنابراين به زائران تذكر داده شود كه در اين چند روزه در مصرف آب دقت نمايند.

در اين جلسه همچنين آقايان حميد حبيبى تنها، معاون تغذيه و تداركات ستادهاى حج و مهندس ترابيان معاون حمل و نقل و مشاعر ستاد مكة مكرمه برنامه هاى تدوين شده براى ايام تشريق را تشريح كردند.

ص: 278

شنبه هفتم ذى حجه

(17/ 10/ 84)

فرياد برائت از مشركان زائران انقلابى در مسجدالحرام طنين افكند

مسجدالحرام بامداد امروز شاهد فرياد برائت هزاران زائر انقلابى به هنگام طواف خانه خدا بود. ابتكار اين عمل به دست زائران پرشور شيعه لبنانى بود كه از چندين روز قبل، در گروه هاى منظم و با نشان هاى مخصوص و ابراز احساسات خالصانه به ذوات مقدّس اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام، و نماياندن هويت شيعى خويش در جاى جاى مسجدالحرام، توجه ديگر زائران را به خود جلب كرده بودند.

دسته هاى مختلف زائران انقلابى لبنانى كه عموماً متشكل از مردان و زنان جوان بودند از ساعاتى پيش از نيمه شب در چهار سوى كعبه معظمه و در ميان خيل عظيم زائران، با نظم و هيأتى مشخص مستقر شده و به دعا و مناجات مشغول بودند.

نويسنده اين سطور كه خود در آن هنگام در مسجدالحرام حضور داشتم، شاهد آن بودم كه در ساعت 10 دقيقه بامداد، زائران لبنانى با صلوات هاى بلند دسته جمعى توجه طواف كنندگان و ديگر زائران حاضر در محوطه مسجد و طبقات فوقانى را به خود جلب كردند. پس از چند صلوات با شعارهاى ضد آمريكايى و ضد اسرائيلى به تدريج به صفوف طواف كنندگان پيوستند و با اين شعارهاى كوبنده، فرياد برائت خود را حدود 15 دقيقه صداى حاكم و غالب بر كل مسجدالحرام نمودند.

ص: 279

فرياد برائت لبنانى ها كه با شجاعت و شور، و با لهجه عربى توأم بود، به سرعت مورد استقبال ديگر زائران و طواف كنندگان قرار گرفت و هزاران تن از مليت هاى مختلف از جمله ايرانيان، كشورهاى جنوب و جنوب شرق آسيا، آمريكا و اروپا به صفوف آنان پيوستند.

برائت جويان كه بسيارى از آنان قرآن در دست داشتند با مشت هاى گره كرده فرياد مى زدند: «اللَّه اكبر» «آمريكا، آمريكا، انت الشيطان الأكبر»، «يا أيّها المسلمون، اتّحدوا، اتّحدوا» «الموت لآمريكا، الموت لإسرائيل» «خيبر، خيبر، يا يهود، جيش محمّد سوف يعود».

به گفته ديگر شاهدان عينى، برخى از زائران فلسطينى كه هنگام اعلام برائت لبنانى ها، در مسجدالحرام حضور داشتند، ضمن پيوستن به صفوف آنان، از مشاهده ابراز همدلى ساير مسلمانان جهان در ابراز نفرت از صهيونيسم اشك شوق مى ريختند.

نيروهاى امنيتى و پليس سعودى كه در عمل انجام يافته قرار گرفته بودند، تنها ناظر خروش برائت زائران انقلابى بودند و هيچ عكس العملى از خود نشان نمى دادند.

سال گذشته نيز زائران انقلابى لبنانى فرياد برائت و مرگ بر امريكا در كنار كعبه معظمه سر داده بودند؛ امّا آن گونه كه در كتاب «حج 25» آمده است، ظاهراً محدود و تنها در اطراف حجر اسماعيل صورت گرفته است. (1)

*** زائران جوان لبنانى امسال تلاش مى كردند تا شعائر مذهبى و شيعى خود را به نمايش بگذارند و در اين كار هم موفق بودند. آنها با بهره گيرى از نظم و انظباط و تشكيل گروه هاى چند ده نفرى و علائم خاص، و نيز تكلم به زبان عربى مى توانستند بدون مزاحمت مأموران سعودى و يا مخالفان شيعه و در حضور آنان به راحتى و با صداى بلند صلوات بر رسول خدا صلى الله عليه و آله و خاندان او بفرستند، و دعاى جمعى كميل و فرج امام عصر (عج) بخوانند.

ص: 280

اينجانب شبى در محوطه مسجدالحرام در حال قرائت قرآن كريم متوجه صحبت يكى از جوانان لبنانى با زائرى ايرانى شدم كه با صداى بلند از اهل بيت عصمت و طهارت و مظلوميت آنان و بيزارى از دشمنان و قاتلان آنها سخن مى گفت. با او وارد صحبت شدم، جوانى پرشور و عاشق آل رسول اللَّه صلى الله عليه و آله بود. به صراحت و با صداى بلند (به عربى) از «عربيت» اعلام بيزارى مى كرد و تنها راه نجات مسلمانان را در تبعيت از اهل بيت عليهم السلام و توسط شيعيان مى دانست.

او مى گفت كشورهاى عربى با جهالت دم از عرب بودن خود مى زنند، عرب و عربيت چيست؟ آيا اين عرب ها نبودند كه سر پسر پيغمبر را بريدند و با خاندان آن حضرت بدان شيوه عمل كردند كه روى تاريخ را سياه نموده اند؟ سپس سخن از امام راحل و ايران اسلامى به ميان آورد و از عشق خود به جمهورى اسلامى گفت و با چه عظمت و شورى از رئيس جمهورى اسلامى ايران آقاى دكتر احمدى نژاد به سبب مواضع انقلابى و ضد صهيونيستى اخيرش تجليل مى كرد. وقتى وى از عربيت بيزارى مى جست، ديدم زائرى عرب كه جلوى ما نشسته بود به عقب برگشت و خشم خود را با نگاهش نشان داد. به جوان لبنانى گفتم آهسته سخن بگويد كه اينها ناراحت نشوند، اما او بدون اعتنا به سخن خود ادامه مى داد.

با آن جوان خداحافظى كردم و همانجا به روح پرفتوح حضرت امام خمينى قدس سره درود فرستادم. آن احياگر اسلام ناب محمدى صلى الله عليه و آله كه نه تنها ايران را به لطف خدا آزادى و آزادگى بخشيد، بلكه همان گونه كه قول داده و فرموده بود انقلابمان و فرهنگ انقلابيمان به جهان صادر گشت. آرى حزب اللَّه لبنان، جهاد اسلامى فلسطين و ...

نمونه هاى بارز اين صدور مبارك است.

ص: 281

حضور گسترده ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرّمه برگزار گرديد.

در اين همايش كه ده ها تن از انديشمندان جهان اسلام و علماى اهل تسنن و شيعه كشورهاى مختلف نيز حضور داشتند، حجت الاسلام هادوى دبير هيأت علمى بعثه، شيخ خالد عطيه رئيس بعثه عراق، شيخ عبدالكريم عبيد روحانى مجاهد و آزاده لبنانى از جمله سخنرانان بودند.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در سخنرانى خود، اهل بيت عليهم السلام را پاسداران و حافظان احكام و معارف قرآن و سنت خواند و گفت: قرآن تمام نيازهاى مادى و معنوى انسان را تأمين مى كند و اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام در كنار قرآن از احكام و معارف اين كتاب آسمانى حفاظت مى كنند.

آيةاللَّه «محمد محمدى رى شهرى»، كه حديث ثقلين را براى شركت كنندگان در همايش اهل بيت عليهم السلام در بعثه مقام معظم رهبرى تشريح مى كرد، گفت: رسول مكرم اسلام صلى الله عليه و آله در حديث ثقلين تمسك به قرآن و عترت را به تمام مسلمانان توصيه فرمود و برخى كه تصور مى كنند حديث ثقلين دو متن دارد، اشتباه مى كنند.

وى افزود: در مورد توصيه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به قرآن و سنت در كنار يكديگر سند صحيحى از شيعه و سنى وجود ندارد، تمسك به سنت طبق قرآن ضرورت دارد و نياز به حديث براى توصيه به كتاب اللَّه و سنت نيست.

نماينده ولى فقيه، عصمت، مرجعيت علمى اهل بيت عليهم السلام، پيوند دين و سياست، و دلالت بر امامت حضرت ولى عصر (عج) را چهار پيام اصلى حديث ثقلين دانست و گفت:

عصمت اهل بيت عليهم السلام را قرآن كريم مطرح كرده است و رسول گرامى اسلام نيز اهل بيت عليهم السلام را همتاى قرآن قرار داده و اگر كسى به عصمت اهل بيت عليهم السلام خدشه وارد كند در واقع به عصمت قرآن خدشه وارد كرده است و وجوب تمسك مطلق به اهل بيت عليهم السلام ووجوب مطلق اطاعت از آن دليل ديگرى بر عصمت آنان است.

ص: 282

وى افزود: همتايى اهل بيت عليهم السلام با قرآن دلالت بر مرجعيت علمى آنان دارد و پيغمبر صلى الله عليه و آله خوب مى دانست اگر اين مرجعيت علمى همراه با مرجعيت سياسى نباشد، استفاده امت اسلام و تمام بشريت از آن امكان پذير نيست. لذا اگر جهان بخواهد از علوم اهل بيت عليهم السلام استفاده كند، بايد آنها در مصدر حكومت و سياست قرار بگيرند.

نماينده ولى فقيه افزود: تجربه تاريخى نيز نگاه عميق پيامبر مكرم اسلام را نشان داد. زمانى كه اهل بيت عليهم السلام از قرآن جدا شدند، خلافت اسلام تبديل به حكومت كسرى و قيصر شد و اين نشان مى دهد كه تا اين دو پيوند نداشته باشند، اجراى احكام و حقايق قرآن ممكن نيست.

آقاى رى شهرى بقاى اهل بيت عليهم السلام تا قيامت را يكى از روشن ترين پيام هاى حديث ثقلين دانست و گفت: امامت حضرت حجت (عج) از حديث ثقلين قابل استخراج است، زيرا اگر يكى از اهل بيت عليهم السلام تا قيامت نباشد، بين كتاب و عترت افتراق حاصل مى شود.

نماينده ولى فقيه گفت: تمسك به امام ظاهر، و پيروى مطلق و بدون قيد و شرط از اوامر او، تسليم شدن به رهبرى اوست. اما پيروى از امام غايب، پيروى از نايبان خاص و سپس نايبان عام، و امروز پيروى از ولى فقيه به شمار مى آيد.

وى با بيان اين كه امروز تمسك به امام زمان (عج) پيروى از فقيه جامع شرايط است، گفت: اگر كسى بخواهد در زمان غيبت ديندار حقيقى باشد و به اسلام واقعى تمسك كند، بايد از فقيه جامع الشرايط پيروى كند، همان گونه كه مردم مبارز ايران به رهبرى امام، انقلاب اسلامى را به ثمر رساندند و امروز با رهبرى خلف صالح آن حضرت از دستاوردهاى انقلاب پاسدارى مى كنند.

آقاى رى شهرى به توطئه هاى مختلف دشمن عليه نظام جمهورى اسلامى ايران و پيروان اهل بيت عليهم السلام اشاره كرد و گفت: دليل اصلى دشمنى استكبار جهانى به سركردگى آمريكا با ايران اسلامى، اين است كه نظام جمهورى اسلامى منادى اسلام اهل بيت عليهم السلام است و فقيهى جامع الشرايط در رأس آن قرار دارد.

وى با تجليل از مقاومت اسلامى در لبنان، دليل تهاجم گسترده رژيم صهيونيستى

ص: 283

عليه مقاومت لبنان را تمسك مسلمانان لبنان به اسلام اهل بيت عليهم السلام دانست.

آقاى رى شهرى در پايان با ذكر روايتى از پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله گفت: تمسك حقيقى به اهل بيت عليهم السلام پاداش هزار شهيد از شهداى بدر و احد را دارد.

ص: 284

يكشنبه هشتم ذى حجه 1426

(18/ 10/ 84)

تشكيل جلسه شوراى هماهنگى بعثه ويژه ايام تشريق

شوراى هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى با حضور نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، رئيس سازمان حج و زيارت و سفير جمهورى اسلامى ايران در عربستان به منظور ارائه گزارش اقدامات و فعاليت هاى بخش هاى مختلف بعثه براى ايام تشريق و برگزارى هرچه با شكوه تر مراسم برائت از مشركين و دعاى ملكوتى عرفه در صحراى عرفات تشكيل جلسه داد.

در اين جلسه مسؤل دفتر بعثه مقام معظم رهبرى، معاون ادارى و مالى بعثه، و مسؤول روابط عمومى گزارشى از تدابير اتخاذ شده توسط مجموعه خود پيرامون امور مختلف كيفى و كمّى وقوف زائران ايرانى در عرفات و منى، و پيشگيرى از مشكلات پديد آمده در حج سال گذشته ارائه كردند.

در پايان جلسه شوراى هماهنگى، آيةاللَّه رى شهرى نكاتى را درباره نحوه قرائت پيام مقام معظم رهبرى در مراسم برائت از مشركان، دعا و مداحى در عرفات، تغذيه و حمل و نقل زائران، و رعايت اصول بهداشتى در ايام تشريق بيان داشت.

در اين جلسه اعلام شد كه پيام مقام معظم رهبرى به حجاج به 14 زبان ترجمه شده

ص: 285

و به صورت مكتوب و نيز صوتى بر روى لوح فشرده آماده توزيع ميان زائران كشورهاى مختلف است.

ص: 286

(19/ 10/ 84)

از بامداد امروز، روز عرفه صحراى عرفات شاهد خيمه هاى افراشته زائران ايرانى بيت اللَّه الحرام در كنار خيمه هاى زائران ديگر نقاط جهان است. بسيارى از حجاج ايرانى با وجود آن كه به سبب ترافيك سنگين پاسى از شب گذشته به محل وقوف خويش رسيدند، شب عرفه را به راز و نياز و مناجات به صبح رسانده و صبح گاهان را نيز تسبيح گوى آغاز كردند.

ص: 287

رى شهرى امير الحاج ايران، متن پيام ولى امر مسلمين را قرائت كرد و سپس ترجمه عربى آن نيز قرائت گرديد. در پايان مراسم برائت، قطعنامه اى پيرامون اوضاع جهان اسلام و مسائل مهم آن همچون توطئه هاى استكبار جهانى به سركردگى آمريكا و رژيم پليد نامشروع اسرائيل بر ضد اسلام و مسلمين، وحدت امت اسلامى، دفاع از حق مسلم جمهورى اسلامى ايران از انرژى هسته اى، و تشكيل بازار مشترك اسلامى و مشاركت در توليد و توزيع كالاهاى مورد نياز مسلمانان صادر شد.

ص: 288

دستاورد، ادامه يابد.

آدمى در ميدانهاى گوناگون زندگى، قربانى غفلت خويش است. هرجا غفلت هست انهدام اخلاقى و انحراف فكرى و هزيمت روحى نيز هست. و همين ضايعات است كه به نوبه خود مى تواند علاوه بر اضمحلال شخصيت افراد انسان، شكست ملتها و فروپاشى تمدنها را نيز پديد آورد.

حج يكى از برترين تدابير اسلام در غفلت زدائى است. بين المللى بودن اين مراسم، گويا اين پيام را مى رساند كه امت اسلامى در هويت جمعى خود نيز، جدا از وظيفه ى فردى هر مسلمان، موظف به غفلت زدانى از خويشتن است.

عبادات و مناسك حج، فرصت مى دهد كه ما اسارت و وابستگى غفلت بار خود به لذت طلبى و هوس و تن آسانى را موقتاً ترك كنيم. احرام و طواف و نماز و سعى و وقوف، ما را از ياد خدا سرشار و به حريم الهى نزديك مى كند، و لذت انس با خدا را دركام جان ما مى نشاد.

از سوى ديگر، شكوه و جلال اين گردهمائى به نظير، ما را با واقعيت امت عظيم اسلامى كه فراتر از ملتها و نژادها و رنگها و زبانها است، آشنا مى سازد. اين جمع درهم تنيده و هماهنگ، اين زبانها كه همه به يك سخن مترنم اند، اين تن ها و دلها كه همه به يك قبله رو مى آورند اين انسانها كه دهها كشور و ملت را نمايندگى مى كنند، همه متعلق به يك واحد و يك مجموعه ى عظيم اند، و آن امت اسلامى است.

حقيقت آن است كه امت اسلامى دورانى دراز، در غفلت از خويش گذرانيده است. عقب ماندگى هاى امروز علمى و عملى و فرودست ماندن در ميدان سياست و صنعت و اقتصاد، محصول تلخ آن غفلتها است ... و اكنون با تحول شگرفى كه در جهان پديد آمده يا در حال پديد آمدن است، امت اسلامى بايد غفلت هاى گذشته ى خود را جبران كند ... و خوشبختانه برخى پديده هاى دوران كنونى، نويد دهنده ى آغاز اين حركت جبرانى است.

ترديد نبايد كرد كه دنياى استكبار، بيدارى مسلمانان و اتحاد اسلامى و پيشرفت

ص: 289

ملتهاى ما در ميدانهاى دانش و سياست و نوآورى را، بزرگترين مانع سلطه و سيطره ى جهانى خود مى شمارد و با همه ى توان با آن مى ستيزيد. تجربه ى دوران استعمار و نواستعمارى پيش روى ما ملتهاى مسلمان است. امروز كه دوران استعمار فرانوين است بايد از آن تجربه ها درس بياموزيم و بار ديگر براى مدتى طولانى، دشمن را بر سرنوشت خود مسلط نكنيم.

در آن دورانهاى تلخ و سياه، قدرتهاى مسلط غربى، همه ى ابزارهاى فرهنگى و اقتصادى و سياسى و نظامى را براى تضعيف كشورها و ملتهاى مسلمان به كار گرفتند و تفرقه و فقر و جهل را بر آنان تحميل كردند. غفلت و تنبلى وضعف نفس بسيارى از رجال سياسى، و مسئوليت ناپذيرى بسيارى از نخبگان فرهنگى ما به آنان كمك كرد، ونتيجه، غارت ثروتهاى ما، و تحقير و حتى انكار هويت ما، و نابود شدن استقلال ما شد.

ما ملتهاى مسلمان روز به روز ضعيف تر شديم و چپاول گران زياده خواه و سلطه طلب روز به روز قوى تر.

اكنون كه به بركت فداكارى مبارزان و شجاعت و صداقت رهبران در برخى از نقاط دنياى اسلام، بيدارى اسلامى امواج خود را گسترش داده و جوانان و نخبگان و آحاد مردم را در بسيارى از كشورهاى اسلامى به ميدان آورده و چهره ى غدّار سلطه طلبان براى بسيارى از سياستمداران و زمامدران مسلمان آشكار گشته است، بار ديگر سردمداران استكبار در پى ترفندهاى تازه براى ادامه و تحكيم سيطره ى خود بر دنياى اسلام اند.

شعار دموكراسى خواهى و حقوق بشر يكى از اين ترفندهاى است.

امروز شيطان بزرگ كه خود مجسمه ى شرارت و قساوت بر ضد بشر است، پرچم طرفدارى از حقوق بشر را بلند كرده و ملتهاى خاورميانه را به دموكراسى دعوت مى كند. دموكراسى مورد نظر امريكا در اين كشورها به معناى آن است كه دست نشاندگانى رام و مطيع، به كمك توطئه و روشوه و تبليغات اغواگر، در انتخاباتى ظاهراً مردمى و باطناً آمريكائى برسركار بيايند و عامل آمريكار در تحقق هدفهاى پليد

ص: 290

استكبارى شوند.

سر لوحه ى اين هدفها سركوب موج اسلام خواهى و به انزوا كشيدن دوباره ى ارزشهاى اسلامى است. همه ى ابزاراهاى تبليغاتى و سياسى امريكا و ديگر سلطه طلبان، امروز به كار افتاده است تا نهضت بيدارى اسلامى را به تأخير اندازند و اگر بتوانند سركوب كنند.

ملتهاى مسلمان بايد امروز كاملًا هوشيار و مراقب باشند. و علما و پيشوايان دينى، روشنفكران و دانشگاهيان، نويسندگان و شاعران و هنرمندان، جوانان و نخبگان، همه و همه بايد با هوشيارى و اقدام بهنگام، نگذارند، آمريكاى جهانخوار دوره ى جديدى از سلطه ى استعمارى خود بر دنياى اسلام را آغاز كند.

شعار دموكراسى خواهى از سوى سلطه گرانى كه سالها مدافع رژيمهاى ديكتاتورى در آسيا و آفريقا و قاره ى آمريكا بوده اند، پذيرفته نيست. داعيه ى مبارزه با خشونت و تروريسيم از كسانى كه خود مروَج تروريسم صهيونيستى و مرتكب خونين ترين خشونتها در عراق و افغانستان اند، نفرت آور است. ادعاى طرفدارى از حقوق مدنى از شيطانهائى كه جنايات تروريست خون آشامى چون شارون را بر مردم مظلوم فلسطين، همواره تحسين و تشويق كرده اند، فريبى مستوجب لعن و نفرين است. مرتكبان جنايات گوانتانامو و ابو غريب و زندانهاى مخفى در اروپا و تحقير كنندگان ملت عراق و فلسطين و پرورش دهندگان گروههائى كه به نام اسلام، خون مسلمانان را در عراق و افغانستان مباح مى شمرند، حق ندارند از حقوق بشر سخن بگويند.

دولتهاى امريكا و انگليس كه شكنجه ى متهمان و حتى ريختن خون آنان در خيابانها را مجاز ميشمرند و حتى شنود مكالمات تلفنى شهروندان خود بدون حكم قضائى را جايز مى دانند، حق ندارند خود را طرفدار حقوق مدنى معرفى كنند دولتهائى كه با توليد سلاح اتمى و شيميائى و به كار گرفتن آن، تاريخ معاصر خود را سيه رو كرده اند، حق ندارند خود را متولى عدم اشاعه ى صنعت هسته ئى قلمداد كنند.

برادران و خواهران مسلمان!

ص: 291

امروز جهان و به ويژه جهان اسلام دوران حساسى را مى گذراند. از سوئى امواج بيدارى سراسر دنياى اسلام را فراگرفته، و از سوئى چهره ى غدّار امريكا و ديگر مستكبران از پرده ى تزوير و ريا، بيرون افتاده است. از سوئى حركت به سمت بازيابى هويّت و اقتدار در بخشهائى از جهان اسلام آغاز شده و در كشورى به عظمت ايران اسلامى، نهال هاى دانش و فناروى مستقل و بومى به بار نشسته و اعتماد به نفسى كه محيط سياسى و اجتماعى را متحول كرده بود به محيط علم و سازندگى كشيده شده است.

و از سوئى رخنه هاى ضعف و انحطاط در آرايش سياسى و نظامى دشمنان پديد آمده است. امروز عراق از سوئى و فلسطين و لبنان از سوئى نمايشگاه ضعف و عجز قدرت پرمدعاى امريكا و صهيونيزم است. سياست خاورميانه ئى امريكا در نخستين گامهاى خود با موانعى بزرگ مواجه شده و ناكامى در اين سياست، به حربه ئى بر ضد طراحان آن تبديل شده است.

امروز روزى است كه ملتها و دولتهاى مسلمان مى توانند ابتكار عمل را به دست گيرند و كارى بزرگ را آغاز كنند. كمك به ملت مظلوم فلسطين، حمايت از ملت بيدار عراق، حراست از ثبات و استقلال لبنان و سوريه و ديگر كشورهاى منطقه، وظيفه ئى همگانى است، و وظيفه ى نخبگان سياسى و دينى و فرهنگى و رجال ملى و جوانان و دانشگاهيان، سنگين تر از ديگران است. وحدت و همدلى ميان پيروان مذاهب اسلامى و پرهيز از اختلافات فرقه ئى و قومى بايد از برجسته ترين شعارهاى اين نخبگان باشد.

نشاط علمى، نشاط سياسى، تلاش فرهنگى و بسيج كردن همه ى نيروهاى در اين صفوف اصلى، بايد سرلوحه ى دعوت آنان قرار گيرد.

دنياى اسلام براى مردمسالارى و حقوق بشر، محتاج نسخه ى مغلوط و بارها نقض شده ى غرب نيست، مردمسالارى در متن تعاليم اسلامى و حقوق انسان از برجسته ترين سخنان اسلام است. دانش را از دارندگان آن، از هرجا و هركه، بايد آموخت ولى دنياى اسلام بايد همت كند تا هميشه شاگرد نماند و از استعدادهاى خود و همت خود براى نوآورى و ابتكار و توليد علم كمك بگيرد.

ص: 292

ارزشهاى غربى كه در كشورهاى آنان به فروپاشى اخلاقى و رواج شهوترانى و خشونت و قانونى كردن همجنس بازى و فضاحتهاى ديگرى از اين قبيل انجاميده، قابل تقليد نيست. اسلام با ارزشهاى والاى خود، برترين منبع رستگارى انسانها است و نخبگان ملتها وظيفه ى حتمى بازخوانى و ترويج اين ارزشها را بر دوش دارند.

تروريسم كور و وحشيانه كه امروز مستمسك اشغالگران عراق براى حمله به اسلام و مسلمانان و بهانه ى ادامه ى اشغال نظامى آن كشور اسلامى است، بنابر تعاليم اسلام مطرود و محكوم است. اولين متهم اين حوادث جنايت بار نظاميان امريكائى و دستگاه هاى جاسوسى آمريكا و اسرائيل اند كه تأثير گذارى بر روند تشكيل دولت در عراق نزديكترين هدف خباثت آلود آنها به شمار مى رود.

برادران و خواهران مسلمان!

تضمين كننده ى همه ى هدفهاى بزرگ امت اسلامى، توكل به خداوند و اعتماد به وعده ى حتمى قرآن و تحكيم اتحاد اسلامى است، و فريضه ى حج با مايه ى غنى و كارساز ذكر اللَّه و با اجتماع متراكم و عظيم مسلمانان در مناسك آن، مى تواند نقطه ى آغاز و سكوى پرش اين نهضت فراگير باشد. و برائت در قول و عمل از سردمداران كفر و استكبار در اين فريضه، الگوى عمل و نخستين گام در اين راه گردد.

توفيق الهى را براى شما حجاج و دعاى حضرت والى اللَّه اعظم روحى فداه را براى همه ى مسلمانان آروز مى كنم.

والسلام عليكم ورحمة اللَّه

سيد على خامنه اى

ص: 293

اعوذ باللَّه من غضب الجبّار

بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

تمجيد متوالى و تسبيح متوالى، ترا سزد، اى پروردگار نوح، اى خداى ابراهيم، اى معبود موسى، اى مسجود عيسى و اى خداى احمد كه اذن ورود به ضيافت پرشكوه حج و حضور در اين سرزمين مقدس را به ما مرحمت فرمودى.

بار الها، در اين فضاى ملكوتى و از كنار شهر مقدّس مكّه، پايگاه قدرتمند خداپرستان، با ابراز خضوع و بندگى به درگاه با عظمتت، ضمن محكوم ساختن روش و منش دشمنان دين و انسانيت، اين واقعيت تلخ دوران زندگى بشر را به تمام جهانيان يادآورى مى كنيم كه خباثت تفكّر شوم صهيونيزم از زمانى خودنمايى كرد كه پيامبر اولوالعزم، فرستاده بزرگ الهى، حضرت موساى كليم على نبيّنا وآله وعليه السلام، منادى بزرگ يكتاپرستى و مبارزه با فرعونيان ستمگر، پس از تحمّل رنجها و مشقّات فراوان، از فراز كوه طور با الواح نورانى و فرامين مقدس الهى به سوى مردم سرازير گشت تا امّت خود را به وادى امن هدايت رهنمون گردد، ليك، افسوس كه سامريان دنياپرست و پيروان مكتب تكاثر، آيات الهى را بهايى اندك فروختند و گوساله طلاى ساخته و پرداخته شياطين را به جاى خداى بزرگ و مهربان نشانيدند و از همان زمان، بت پرستى و شرك، در قالبى جديد رُخ نمود و امروز، صهيونيزم پليد جهانى در عصر جاهليت نوين، با همان تفكر امّا با شيوه هاى جديد، در صدد سلطه و سيطره بر تمامى صحنه هاى اقتصادى فرهنگى، سياسى و نظامى جهان برآمده و تأسيس دولتى سفاك و مزدور به نام اسرائيل، تنها صحنه اى كوچك از خيمه شب بازى گردانندگان صحنه هاى پشت پرده اردوگاه مشترك استكبار و استعمار پير به شمار مى رود.

با بيان اين واقعيت تاريخى محكوم به شكست، ما زائران بيت اللَّه الحرام با الهام از فرهنگ غنى اسلام ناب و تعاليم انبيا الهى و در رأس آنان گل مسندنشين بوستان انبيا، پيامبر عاليمقام اسلام حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه و آله در اقدامى شرعى و آگاهانه، مبتنى بر رهنمودهاى احياگر حج ابراهيمى و بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران، امام راحل

ص: 294

(قدّس اللَّه نفسه الزكيّه) و فتواى خلف صالح آن حضرت، مقام معظّم رهبرى انقلاب اسلامى مدّظلّه العالى، مبنى بر اقامه مراسم اعلام برائت از مشركين در صحراى مقدّس عرفات، هم اكنون و با كسب اجازه از محضر اميرالحاج اعظم، مولانا حضرت صاحب العصر والزمان ارواحنا لتراب مقدمه الفداء، بر لزوم برائت و بيزارى از شرك و بت پرستى و تمامى مظاهر عينى آن تأكيد نموده و ضمن اعلام آمادگى براى اجراى فرامين و رهنمودهاى ولى امر خويش و مقابله با تمامى مظاهر كفر و شرك و نفاق، مواضع اصولى خود را به اين شرح اعلام مى داريم:

1. ما زائران بيت اللَّه الحرام ضمن تقبيح توطئه ها و اقدامات صهيونيزم بين المللى، به عنوان شيطانى مكّار و مروّج كفر، شرك و بت پرستى و عامل به بردگى كشيدن انسان ها با شيوه اى نوين، حركت شيطانى گردانندگان جبهه صهيونيزم را در زمينه دست آويز قرار دادن آيين آسمانى و دين حضرت موسى عليه السلام، كه آنان را تا عمق پرتگاه نفرت جهانى به پيش برده، محكوم ساخته و جهان اسلام و ملت هاى آزاده را به انجام مقدمات مؤثر به منظور خنثى كردن سياستهاى شيطانى اين اردوگاه، فرا مى خوانيم.

2. ما زائران بيت اللَّه الحرام، اعمال تجاوزكارانه استكبار جهانى به سركردگى مجسمه و كانون شرارت، آمريكاى جنايتكار را، در تجاوز و جنگ افروزى، قتل و غارت، شكنجه و جاسوسى، آدم ربايى و ايجاد زندانهاى مخفى، به شدّت محكوم ساخته و ضمن تأكيد بر ضرورت خروج نيروهاى اشغالگر از سرزمين هاى اسلامى، مراتب نفرت و انزجار و برائت خود را از آمريكا، اين امّ الفساد قرن و شيطان بزرگ و مولود نامشروع آن، يعنى اسرائيل غاصب اعلام مى داريم.

3. ما زائران بيت اللَّه الحرام، دستيابى و بهره گيرى از انرژى صلح آميز هسته اى و ساير مواهب الهى و طبيعى را حقّ ملّتها و مسلمانان سراسر عالم دانسته، ايجاد هرگونه محدوديت و توجيه از سوى كشورهاى اروپايى را در مورد حقوق كشورهاى اسلامى در زمينه هاى مختلف، حركتى غير اصولى و مغاير با موازين بين المللى دانسته و ضمن هشدار به آنان در مورد ضرورت رعايت حقوق شهروندى مسلمانان، بر حقّ مسلّم

ص: 295

تمامى كشورهاى اسلامى مبنى بر برخوردارى از فناورى هسته اى تأكيد مى نماييم.

4. ما ضمن تحسين هوشيارى و هدايتهاى حكيمانه مرجعيت شيعه در عراق و به موازات اعلام حمايت قاطع از ملّت عراق، اقدامات تروريستى گروهك هاى دست نشانده و ساخته و پرداخته آمريكا را كه به نام طرفدارى از اسلام، حركاتى مشكوك و در راستاى تأمين منافع صهيونيزم از خود نشان مى دهند و همچنين هرگونه اقدامات تروريستى اعم از دولتى و غير آن را به شدّت محكوم مى نماييم.

در پايان ضمن آروزى عزّت و سرافرازى مسلمانان، ظهور موفور السرور حضرت بقيّةاللَّه الاعظم (عجّل اللَّه فرجه الشريف) را از درگاه خداوند بزرگ مسألت مى داريم تا از رهگذر حضور پربركت آن امام همام، عدالت و امنيت بر زمين حكمفرما شده و در سرتاسر جهان اين نداى معنوى، طنين افكن گردد كه:

لا إله إلّااللَّه محمّداً رسول اللَّه

والسلام على عباد اللَّه الصالحين

نهم ذى حجّه 1426/ 19 دى ماه 1384

ص: 296

و آه بسيارى از زائران تا پايان دعا و پس از آن ادامه داشت. عارفان در روز عرفه و در صحراى عرفات قدر ثانيه ها را نيز مى دانند و لحظه اى را از دعا و نيايش و استغفار غافل نمى شوند.

ص: 297

مأموران سعودى اين را هم اجرا نكردند و مسير اختصاصى ايرانيان را به روى ديگران نيز گشودند. لذا شلوغى و ازدحام زياد، عدم امكان خروج بسيارى از زائران از اتوبوس ها به سبب نبودن جا براى وقوف، دور بودن و شلوغى سرويس هاى بهداشتى و نيز دود غليط گازوئيل اتوبوسهاى روشن خودى و غير خودى موجب گشت تا آن گونه كه بايد زائران نتوانند از فرصت وقوف در اين مكان مقدس كه سفارش اكيد به عبادت و اطاعت الهى آن شده است، بهره برند.

ضرورت دارد دست اندركاران حج جمهورى اسلامى با پى گيرهاى مؤكد، مسؤلان سعودى را وا دارند تا مشكلات موجود زائران در مشعر الحرام را حل كرده و در حج سال آينده مشكلات فعلى تكرار نگردد.

ص: 298

(19 تا 21/ 10/ 84)

صبح گاه دهم ذى حج روز عيد سعيد قربان، زائران بيت اللَّه الحرام پس از اقامه نماز صبح در مشعر الحرام كه بعضاً به جماعت خوانده مى شد، خود را آماده حركت به سوى «منى» كردند و همزمان با طلوع آفتاب براى انجام ساير اعمال حج تمتع روانه شدند.

بيشتر زائران فاصله مشعر تا منى را پياده طى كردند اما برخى حاجيان ديگر كشورها با انواع مختلف خودروها به راه افتادند كه تراكم خودروها و ازدحام سيل زائران پياده باعث شد حركت سواره و پياده به سختى و در مدت زمان بيشتر از معمول انجام گردد.

حاجيان ايرانى پس از ورود به منى و استقرار در مكان هاى از پيش تعيين شده، براى رمى جمره عقبه عازم گشته و پس از بازگشت به محل بيتوته، با اعلام رمى خود به مسؤلان كاروانها، به نيابت از آنها ذبح قربانى انجام گرفت و با اعلام اسامى آنان كه قربانى شان ذيح مى گرديد، حلق يا تقصير مى كرداند.

هر چند تدبير اتخاذ شده براى ذبح قربانى موفق و مفيد و مثبت واقع شده است، اما امر «حلق» به رغم اعلام دستور العمل هاى بهداشتى و تدبيرهاى لازم، هنوز با كاستى هايى انجام مى شود كه مناسب شأن ضيوف الرحمن نيست، نبود يك جايگاه مناسب براى حلق و انجام آن در مقابل دستشويى هاى و به ويژه در برخى موارد در مسير عبور و مرور بانوان زائر صحنه هاى ناخوشايندى را پديد آورده بود. برخى زائران مرد به

ص: 299

اين منظور رداى احرام خود را در آورده بودند، در حالى كه بانوان از مقابل آنها عبور مى كردند. نبود «حلّاق» ماهر نيز باعث شده است كه هركس سرخود را به دست ديگرى بسپارد و بعضاً ناشى بودن در اين امر زخمى و خونين شدن بسيارى از سرها را در پى دارد. اگر كسى مانند نويسنده اين سطور دوست و آشنايى براى حلق نداشت، سرگردان مى ماند!

به ما گفته بودند براى پيشگيرى از موارد غير بهداشتى پيش بندهاى پلاستيكى يك بار مصرفى در نظر گرفته شده تا پس از حلق، موها تماماً در همان پيش بند جمع آورى شود. اما آنچه اينجانب به چشم خود ديدم چنين نبود و پخش شدن انبوه موهاى تراشيده شده در مسيرها، كمبود مواد شوينده در دستشويى ها از عدم برنامه ريزى براى اجراى صحيح امور بهداشتى حكايت داشت.

به جاست از سال آينده در محل استقرار كاروانها جايگاه مخصوص و پوشيده اى براى حلق همراه با حلّاق در نظر گرفته شود تا با رعايت اصول بهداشتى از آنچه امسال شاهد آن بوديم، جلوگيرى بعمل آيد.

ص: 300

سخنرانان ضمن گراميداشت خاطره اين شهدا به ويژه شهيد كاظمى فرمانده نيروى زمينى سپاه، بهره گيرى هرچه بيشتر زائران را از فرصت بسيار ارزشمند پديد آمده براى آنان خواستار شدند.

ص: 301

سهل انگارى در رفع سد معبر و نداشتن تدبير در انتظام عبور و مرور نقش مهمّى در بروز اين حادثه داشت. در طول مسير از محل استقرار حجاج در منى تا محل جمرات، قدم به قدم متكديان در چند رديف وسط راه نشسته و عموماً با نقص عضوهاى رقت آور و صداهاى تصنعى ترحم برانگيز مانعى بزرگ در رفت و آمد زائران هستند. از آن بدتر و مؤثرتر بيتوته كردن انبوه زائران پاكستانى و هندى و آفريقايى در اين مسير است كه از دو طرف، بخش اعظم راه را اشغال كرده اند. سيل زائران وقتى از محل استقرار خويش حركت مى كنند، وقتى به چنين موانعى برمى خورند، متراكم شده و سعى در يافتن راهى براى عبور مى كنند كه اين امر خود به بى نظمى موجود مى افزايد. از اين گذشته با اندك تدبيرى مسؤلان مربوطه مى توانند مسير رفت زائران رمى جمرات را از مسير بازگشت آنان مجزا كنند تا از تداخل زائران رمى كرده در حال بازگشت با زائرانى كه رو به جمرات مى آورند، و به كندى عبور و مرور مى انجامد، پيش گيرى كنند.

وضعيت فعلى كه مختصراً بيان شد، يعنى حضور گسترده بى سرپناهان در مسير، آلودگى محيط، گدايان فراوان در وسط راه ها كه شايد رقم آنان به هزاران تن برسد، و نيز حلق در محوطه جمرات و اطراف آن توسط بسيارى از زائران ديگر كشورها صحنه هاى ناخوشانيدى را پديد مى آورد كه اينجانب به يكى از دوستان گفتم خدا خواسته است دشمنان اسلام و غربى ها به سبب غير مسلمان بودن نمى توانند اين صحنه ها را ببيند و گرنه در بوق هاى تبليغاتى خود از اين فريضه بزرگ و پر محتوا چهره اى خشن، آلوده و غيرانسانى ترسيم مى كنند، به ويژه هنگام رجم كه فشارهاى شديد و هجوم بى امان برخى، بدون ملاحظه حال ضعيفان و سالمندان صحنه هاى درد آورى را پديد مى آورد.

ظاهراً اينجانب خوش خيال بودم زيرا دستگاه تبليغاتى استعمار پير انگليس از طريق عوامل مسلمان!! خود با فيلم بردارى از همين صحنه ها در حج امسال و براى مخدوش كردن حقيقت اين آيين دشمن شكن، از آن چهره اى زشت به بينندگان خود ارائه كرده است.

ص: 302

آيةاللَّه محمد محمدى رى شهرى روز پنچشنبه، در بازگشت از منى با انتشار پيامى حادثه تاسف بار سقوط هواپيماى نظامى سپاه را كه منجر به شهادت جمعى از مسئولين و فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و يك نفر از همكاران صديق بعثه مقام معظم رهبرى شد، به رهبر فرزانه انقلاب و فرماندهى معظم كل قوا، و ملت شريف ايران تبريك و تسليت گفت.

در بخشى از اين پيام آمده است: خبر عزيمت سردار رشيد اسلام، سر لشكر احمد كاظمى و تعدادى از سرداران و افسران سپاه در حادثه سقوط هواپيما به ديار باقى، موجب اندوهناك شدن همه حجاج ايرانى بيت اللَّه الحرام در صحران عرفات شد زيرا اين فرماندهان شجاع و متدين و غيور از يادگاران ارزشمند دوران دفاع مقدس و ذخاير انقلاب اسلامى بودند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت در اين پيام از حجاج ايرانى خواسته است تا در مسجدالحرام در جوار كعبه شريف دو ركعت نماز گزارده و به روح مطهر اين شهداى گرانقدر هديه كنند.

آيةاللَّه رى شهرى همچنين عروج شهادت گونه سردار سرتيپ صفدر رشادى از همكاران صديق بعثه مقام معظم رهبرى را نيز تبريك و تسليت گفت و افزود: براى بازماندگان اين عزيز بردبارى و براى اين شهيد بزرگوار از درگاه خالق بى نياز علو درجات را مسالت مى كنم.

ص: 303

جمعه 13 ذى حجه

(23/ 10/ 84)

تشكيل جلسه شوراى هماهنگى بعثه پس از ايام تشريق

با پايان يافتن ايام تشريق و انجام مناسك حج و بازگشت حجاج ايرانى به مكه، جلسه شوراى هماهنگى بعثه مقام معظم رهبرى به رياست نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در مكه مكرمه تشكيل شد.

در اين جلسه آقاى خاكسار قهرودى رئيس ستاد مكه گزارش از نحوه عملكرد اين ستاد در ايام تشريق ارائه نمود و ديگر اعضا نيز نقطه نظرات خويش را پيرامون نقاط ضعف و قوت مسؤلان بعثه و اجرايى بيان داشتند. سپس آيةاللَّه رى شهرى با تقدير از كارگزاران اجرايى و فرهنگى حج خواستار تشكيل كميته هاى تخصصى براى بررسى مشكلات و تجربيات حج به منظور بهتر برگزار شدن حج سال آينده شد. وى افزود: به فضل الهى و با برنامه ريزى هاى مناسب، در مجموع فعاليت هاى اجرايى و فرهنگى حج امسال با كمترين مشكل برگزار شده است.

سرپرست زائران ايرانى همچنين اعلام داشت براى رعايت نظافت و بهداشت در زمان حلق لازم است سازمان حج و زيارت برنامه ريزى كند و امكانات مورد نياز براى حفظ بهداشت و نظافت در ايام تشريق فراهم شود.

وى همچنين به ستاد مكه مأموريت داد تا موضوع قربانى سال جارى را مورد

ص: 304

بررسى قرار دهند و امور را به گونه اى ساماندهى كنند تا سال آينده همه قربانى هاى زائران ايرانى در روز اول ذبح گردد.

نماينده ولى فقيه ضمن ابراز تأسف شديد از حادثه منى، براى پيشگيرى از تكرار اين حوادث اعلام داشت بايد طى نامه اى از طريق آيةاللَّه تسخيرى به زبانى خيرخواهانه پيشنهادات مناسب به مقامات سعودى ارائه شود.

ص: 305

تقوا برگرفتيد. اكنون كه شما آماده مى شويد كم كم به وطن عزيزيمان ايران باز گرديد توجه به اين نكته ضرورى است كه لقب «حاجى» مسؤوليت هاى شما را براى ادامه زندگى بيشتر كرده و بايد تلاش كنيد با حفظ دستاوردهاى اين سفر معنوى بهترين سوغات را كه همانا حالات اخلاقى، تحولات درونى و درس هايى است كه از مكتب مكه و مدرسه مدينه كسب كرده ايد، براى اعضاء خانواده، دوستان و آشنايان ببريد.

از خداوند متعال قبولى طاعات و عبادات و توفيق روزافزون همگى شما را در ادامه زندگى مسئلت مى كنم.

در پايان، حادثه جان باختن عده اى از حجاج عزيز را در منى در عصر روز پنج شنبه به همه بازماندگان اين عزيزان تسليت گفته و براى قربانيان اين حادثه از پيشگاه الهى مغفرت و علو درجات را طلب مى كنم.

والسلام عليكم ورحمة اللَّه وبركاته

محمد محمدى رى شهرى

22 دى ماه/ 12 ذى حجه

ص: 306

آمارگيرى از بازگشت حجاج ايرانى از منى به مكه كه از ساعت 30/ 15 روز پنج شنبه آغاز شده ادامه خواهد يافت.

وى گفت: روزهاى قبل از اين حادثه تنها دو زائر ايرانى به دليل ناراحتى هاى جسمى، فوت كرده اند.

ص: 307

نداده است.

وى از تلاش تمام عوامل اجرايى براى شناسايى ايرانيان فوت شده و يا آسيب ديده در اين حادثه خبر داد و گفت: به محض كسب اطلاعات دقيق تر از اين حادثه از طريق رسانه هاى جمعى به اطلاع عموم خواهد رسيد.

رييس سازمان حج و زيارت با بيان اين كه هم اكنون يكصد هزار زائر ايرانى در مكه مكرمه حضور دارند افزود: شصت در صد غذاى اين حجاج از طريق آشپزخانه مركزى تامين مى شود تا نظارت دقيق ترى بر كيفيت و كميت آن صورت گيرد.

زرهانى با بيان اينكه از 26 ديماه عمليات بازگشت حجاج ايرانى به ميهن اسلاميمان از فرودگاه جده آغاز مى شود افزود: اين عمليات تا 14 بهمن از فرودگاه مدينه ادامه خواهد داشت.

وى گفت: حجاج مدينه بعد هم از امروز به تدريج عازم مدينه النبى مى شوند.

زرهانى با بيان اينكه در پايان مناسك حج هر سال، نقاط ضعف و قوت روند برگزارى حج به منظور بهبود هرچه بيشتر امور بررسى مى شود، گفت: امسال از سى ام بهمن ماه اين نشست ها و نيز برنامه ريزى براى حج سال آينده آغاز مى شود.

ص: 308

فعاليت هاى فرهنگى و مذهبى خود در آمريكا، استراليا و كشورهاى اروپايى را تشريح كردند و از عشق و علاقه خود به ايران اسلامى سخن گفتند.

يك بانوى ايرانى كه از حدود 30 سال پيش تا كنون مقيم استرالياست، در اين ديدار به آيةاللَّه رى شهرى گفت: با توسل به حضرت زهرا عليها السلام، توفيق زيارت حرمين شريفين را پيدا كردم، اما در مدينه برخى ماموران واحد امر به معروف مسجد نبوى، برخورد غير مؤدبانه و بدى با زائران ايرانى داشتند.

وى خواستار اعتراض رسمى بعثه مقام معظم رهبرى به دولت عربستان براى برخورد با عوامل خطا كار شد. آيةاللَّه رى شهرى در پاسخ گفت كه موضوع از سوى مسوولان حج و زيارت پيگيرى خواهد شد.

اين بانوى ايرانى سلام خود و ايرانيان مقيم استراليا به رييس جمهورى اسلامى ايران ابلاغ كرد.

ص: 309

شاملى، خصوصيات فردى، مديريت قوى و توانمند وتصميم گيرى سريع و درست در بحرانها را از جمله ديگر خصوصيات شهيد رشاد دانست و افزود: او در وقت شناسى و مخاطب شناسى بى نظير بود.

در اين مراسم صادق آهنگران مداح اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام نيز در رساى شهيدان و مظلوميت خاندان وحى ونبوت مداحى كرد.

ص: 310

كاروان 25138 كردستان، شش زائر ايرانى فوت شده در حادثه منى هستند.

دكتر حسين ضيايى همچنين از مفقود بودن دو ايرانى به نامهاى سيد احمد جواديون از كاروان 17730 تهران و عصمت داورانى از كاروان 26216 كرمان خبرداد و افزود: شش زائر ايرانى ديگر نيز در اين حادثه زخمى و پس از مداوا مرخص شدند.

بنابر آخرين اطلاعات منتشر شده دولت عربستان، در حادثه روز پنج شنبه رمى جمرات در منا كه بر اثر تراكم جمعيت روى داد، دست كم 363 نفر كشته و بيش از سيصد نفر زخمى شدند كه اكثر آنها از كشورهاى جنوب شرق آسيا و آفريقا بودند.

ص: 311

پيگيرى خواهد شد.

وى افزود: براى ترويج دين خدا، اهانت به زائران ايرانى ذلت نيست، بلكه عين عزت و افتخار است.

سرپرست حجاج ايرانى در پاسخ به گله مندى يكى از روحانيون از نوع برخورد كاركنان هواپيمايى سعودى با زائران ايرانى، به رييس سازمان حج و زيارت ماموريت داد تا در مورد پروازهاى برگشت حجاج با مسوولان هواپيمايى سعودى مذاكره كند تا هواپيمايى سعودى خدمات مناسبى به زائران ايرانى ارائه دهد و حرمت زائران را در هر شرايطى حفظ كند.

پيش از سخنان سرپرست حجاج ايرانى، حجةالاسلام عرب، معاون امور روحانيون بعثه مقام معظم رهبرى، گزارشى از روند انتخاب روحانيون نمونه ارائه داد و گفت: از بين حدود 1200 روحانى اعزامى، حدود 100 روحانى به دليل انجام ابتكارات خاص فرهنگى و حسن انجام وظايف محوله برگزيده شده اند و از بين اين عده نيز افرادى كه خدمات برجسته ترى داشته اند، انتخاب خواهد شد.

ص: 312

شنبه 14 ذى حجه

(24/ 10/ 84)

ديدار اعضاى ستاد خبرى بعثه و خبرنگاران ايرانى با اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران

اعضاى ستاد خبرى بعثه مقام معظم رهبرى و خبرنگاران مطبوعات و برخى خبرگزارى هاى كشورمان كه براى پوشش خبرى مراسم باشكوه حج سال جارى به مكه مكرمه مشرف شده اند، صبح امروز با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار كردند.

در اين ديدار آيةاللَّه رى شهرى رسالت خبرنگارانى را كه كنگره عظيم حج را درك كردند سنگين تر از ساير خبرنگاران توصيف كرد.

وى در جمع اعضاى ستاد خبرى بعثه رهبر معظم انقلاب و گروه اعزامى ايرنا و خبرنگاران اعزامى از خبرگزارى فارس و روزنامه هاى ايران، جوان، رسالت، جمهورى اسلامى و ابرار، خبرنگارى و تغذيه خبرى جامعه را كارى بسيار حساس و مهم توصيف كرد و گفت: اين موضوع درباره حج، آنهم حج جمهورى اسلامى ايران كه از بعد الهى و فرهنگى و يژه اى برخوردار است به مراتب حساس تر، ظريف تر و مهم تر است.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به بيانات رهبر معظم انقلاب درباره آثار فردى و جمعى حج، جوهره اين فريضه عظيم الهى را ياد خدا در همه احوال دانست و تصريح كرد: اگر

ص: 313

حج انسان مورد قبول و عنايات خداوند قرار داشته باشد آثارش بايد بعد از حج در كارهاى حجاج نمود داشته باشد و چاشنى توجه و ياد خدا همواره در آثار و وجودش نمايان باشد.

اميرالحاج ايران حج را بزرگترين ذكر فردى و جمعى توصيف كرد و افزود: ياد خدا نبايد در ايام حج خلاصه، و فقط بر زبان جارى شود بلكه بايد پس از فريضه حج نيز با فوت در وجود انسان ادامه يابد و اين ذكر انسان را به بالاترين درجه كمالات معنوى مى رساند.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت نهادينه شدن ياد خدا را در وجود انسان موجب كسب محبت الهى دانست و افزود: با محبت خدا تمام ثواب دنيوى و اخروى و بركات آسمانى نصيب انسان مى شود و همه بايد بكوشيم تا به اين مهم دست يابيم.

ص: 314

طرح هاى آنان براى برنامه پنج ساله حج شد و بر بازنگرى در تركيب اعضاى هيأت علمى در ايران (براى حج سال آينده) و ارتباط آنان با محافل علمى عربستان تأكيد كرد.

ص: 315

بعد از ظهر شنبه 24 دى ماه فرصتى شد تا نماينده ولى فقيه نشستى با اعضاى دفتر خود داشته باشد. وى در اين جلسه اجراى برنامه هاى حج سال جارى را رضايت بخش خواند و اظهار اميدوارى كرد اين روند در سال هاى آتى نيز ادامه يابد.

آقاى رى شهرى بيان كرد: به دليل اين كه همه امور و بخش ها در بعثه مربوط به مقام معظم رهبرى است، كار در اين قسمت بسيار حساس، حايز اهميت و مهم است.

وى افزود: اعضاى دفتر بعثه مقام معظم رهبرى وظيفه دارند در خدمت رسانى به زايران و اجراى دقيق برنامه هاى فرهنگى پيش بينى شده نهايت تلاش را انجام دهند و اگر ضعف و سستى در امور اجرايى بعثه مشاهده شود، مشكلات و تبعات آن بسيار زياد و بى شمار خواهد بود.

ص: 316

مفتى اعظم ازبكستان، شنبه شب با حضور در بعثه مقام معظم رهبرى با نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى ديدار و گفتگو كرد.

«حاج بهرام»، در اين ديدار با اظهار خرسندى از حضور در بعثه مقام معظم رهبرى، ابراز اميدوارى كرد مناسبات ايران و ازبكستان به عنوان دو كشور دوست در زمينه هاى مختلف گسترش يابد.

وى از حج به عنوان فرصتى براى همدلى و همفكرى مسلمانان ياد كرد و گفت:

مسلمانان بايد در كنار هم باشند و از اختلاف و درگيرى پرهيز كنند.

آيةاللَّه محمد محمدى رى شهرى نيز در اين ديدار با اشاره به برنامه هاى بعثه مقام معظم رهبرى براى ديدار و همفكرى با رهبران مسلمان در ايام حج گفت: ايران اسلامى تجربه طولانى در زمينه مسائل فرهنگى و اجرايى دارد و آماده است اين تجربيات را در اختيار كشورهاى دوست قرار دهد.

سرپرست حجاج ايرانى با اشاره به نظم و انضباط حجاج ايرانى در ايام حج گفت:

براساس تحقيقات و اعلام دولت سعودى، زائران جمهورى اسلامى ايران به لحاظ نظم و آرامش در ميان كشورهاى اسلامى در رتبه نخست قرار دارند.

وى پيشنهاد تشكيل كميته هاى مشترك تخصصى براى ارائه تجربيات امور حج به ازبكستان را مطرح كرد و گفت: جمهورى اسلامى ايران از گسترش مناسبات خود در تمام زمينه ها با كشورهاى اسلامى و همسايه استقبال مى كند.

مفتى اعظم ازبكستان در اين ديدار از آيةاللَّه رى شهرى براى انجام سفرى به اين كشور دعوت كرد.

ص: 317

دشمنان شد.

آيةاللَّه صابرى همدانى عضو هيأت علمى حوزه علميه قم و نماينده مجلس خبرگان رهبرى در همايش 250 نفر از ترك هاى شيعه مقيم اروپا در مكه مكرمه گفت: هر ملتى كه دشمن خود را نشناسد، محكوم به فنا است.

وى گفت: در حال حاضر سران برخى از كشورهاى اسلامى با دشمنان دين و اسلام همپيمانى دارند و مسلمانان را با مشكلات عديده اى روبرو كرده اند.

اين نماينده مجلس خبرگان رهبرى با اشاره به تاريخ پرافتخار اسلامى مسلمانان در اروپا گفت: متأسفانه در حال حاضر اين افتخارات به دليل فراموشى اصول، فقه و احكام اسلامى به تدريج در حال محو شدن است.

وى افزود: حجابى كه امروز در اروپا مشاهده مى شود نشانه اى از افتخارات تاريخ گذشته اسلامى است و مسلمانان و ترك ها وظيفه دارند اجازه ندهند ارزش هاى اسلامى و دينى و اعتقادى به فراموشى سپرده شود.

اين روحانى حوزه علميه قم با اشاره به تلاش ها براى الحاق تركيه به اتحاديه اروپا گفت: پيوستن اين كشور به اين اتحاديه نبايد از افتخارات اسلامى به شمار آيد.

ص: 318

يكشنبه 15 ذى حجه

25/ 10/ 84)

جشن ميلاد مسعود حضرت امام على النقى عليه السلام در بعثه مقام معظم رهبرى

جشن ميلاد با سعادت دهمين اختر تابناك آسمان امامت و ولايت امام هادى عليه السلام در محل بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه برگزار شد.

در اين مراسم كه نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، نمايندگان مراجع عظام تقليد، علما و حجاج ايرانى حضور داشتند، قاريان قرآن و مداحان اهل بيت عصمت و طهارت عليه السلام با اجراى برنامه هاى قرآنى و مديحه سرايى خجسته سالروز ميلاد با سعادت امام دهم شيعيان را جشن گرفتند.

در اين مراسم همچنين گروه هاى تواشيح با اجراى برنامه هاى ويژه بر شادى و سرور اين محفل افزودند.

ص: 319

تقويت هرچه بيشتر اين دفتر تأكيد كرد و گفت: معاونت بين الملل بايد براى دفتر هجرت برنامه ريزى حساب شده ترى داشته باشد تا براى آينده به صورت تصاعدى رشد و تقويت يابد.

نماينده ولى فقيه بر داشتن انگيزه مبلغان تأكيد نمود و اظهار داشت: شما بايد خود را سرباز امام عصر (عج) بدانيد كه در جبهه فرهنگى از اسلام دفاع مى كنيد. نماينده محترم ولى فقيه افزود:

هدف اصلى وحدت كلمه مسلمين است و شما بايد به اين مهم هميشه توجّه داشته باشيد.

ص: 320

دوشنبه 16 ذى حجه

(26/ 10/ 84)

ديدار رييس مركز فرهنگ و آموزش اسلامى اتريش با اميرالحاج ايران

دكتر «لنسل»، رييس مركز فرهنگ و آموزش اسلامى اتريش و مدير مدرسه اسلامى وين، پيش از ظهر دوشنبه در بعثه مقام معظم رهبرى با نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت ديدار و گفت و گو كرد.

وى در اين ديدار از مواضع جمهورى اسلامى ايران براى تحكيم وحدت جهان اسلام تقدير كرد و گفت: مسلمانان جهان، امروز بيش از هميشه به همدلى و همفكرى نياز دارند.

دكتر لنسل با تجليل از سخنان و مواضع ضد صهيونيستى رييس جمهور كشورمان، «هولوكاست» را افسانه اى خواند كه صهيونيسم براى باج گرفتن از آلمان و مظلوم نمايى ساخته و پرداخته است و آن را ابزارى براى تحت فشار قرار دادن مسلمانان در آلمان و اتريش كرده اند.

وى با اعلام اين كه مردم اتريش، اسرائيل را دوست ندارند گفت: صهيونيست ها ابزار گوناگونى در احزاب و دولت اتريش دارند.

رييس مركز فرهنگ و آموزش اسلامى اتريش سلام خود را به رهبر معظم انقلاب و رييس جمهورى اسلامى ايران ابلاغ و از آيةاللَّه رى شهرى براى ديدار از وين

ص: 321

دعوت كرد.

آيةاللَّه رى شهرى، نيز در اين ديدار به رشد اسلام گرايى در جهان اشاره كرد و گفت: در شرايط كنونى اسلام اهل بيت جاذبه ويژه اى پيدا كرده و از اين فرصت همه علاقمندان به اسلام بايد استفاده كنند.

وى با تقدير از فعاليت هاى فرهنگى رييس مركز فرهنگ و آموزش اسلامى اتريش ابراز اميدوارى كرد كه وى و همكارى اين مركز در آينده بيش از پيش در خدمت اسلام و مكتب اهل بيت باشند.

سرپرست حجاج ايرانى گفت: با گسترش معتقدان به مكتب اهل بيت زمينه براى برپايى حكومت جهانى اسلام به رهبرى حضرت حجت (عج) فراهم خواهد شد.

يادآور مى شود دكتر لنسل يك سال و نيم پس از پيروزى انقلاب اسلامى تحت تأثير شخصيت حضرت امام خمينى قدس سره اسلام آورد. وى دكتراى ادبيات آلمانى و نيز علوم سياسى است و مدرسه اسلامى وين را براى تربيت نسل آينده مسلمانان اتريش بنا نهاده است. با راهنمايى هاى دكتر لنسل، تا كنون 50 تن از مسلمانان اتريشى تبار به مذهب حقه اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام گرويده اند.

ص: 322

احساس مى شود.

آيةاللَّه رى شهرى نيز ابراز اميدوارى كرد، با بيدارى جهان اسلام، مسلمانان از غفلت بيدار شوند و همچون يدى واحد براى تقويت اسلام و خنثى سازى توطئه هاى دشمن تلاش كنند.

يادآور مى شود با وجود آن كه 65% جمعيت 16 ميليونى ساحل عاج مسلمان هستند، ولى اين كشور تابلوى مسيحيت در آفريقاست و بزرگ ترين كليساى آفريقا در اين كشور بنا شده است. رييس جمهور آن مسيحى است و از 30 وزير تنها هشت تن مسلمانان هستند. مطابق آمار رسمى حكومت ساحل عاج، جمعيت مسلمانان تنها 15% است!

ص: 323

آيةاللَّه رى شهرى، با استناد به روايتى از پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله آمادگى براى دل كندن از دنيا، توجه به بازگشت به سراى باقى و استعداد ترك دنيا قبل از مرگ را نشانه نورانيت دل دانست و گفت: با نورانيت دل احساس حضور در محضر حضرت حق در تمام مراحل و حالات زندگى انسان پديدار خواهد شد.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران در اين ديدار ياد شهداى دو حادثه هواپيماى سى 130 و فالكن را گرامى داشت و علو درجات شهيدان را از درگاه خداوند مسألت كرد.

وى از تلاش و زحمات كليه اعضاى گروه اعزامى حج صدا و سيماى جمهورى اسلامى ايران قدردانى كرد.

ص: 324

صلح آميز روز را كسب مى كند، موقعيتى ايجاد مى شود كه استكبار، نه تنها به ايران، بلكه به جهان اسلام نتواند زورگويى كند.

وى افزود: كسب استقلال علمى از سوى جمهورى اسلامى ايران سبب مى شود، دشمنان نتوانند تهديد به تحريم و حمله نظامى كنند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران ابراز اطمينان كرد كه جمهورى اسلامى ايران به فضل الهى و با وجود خواست دشمنان به فناورى صلح آميز هسته اى دست مى يابد و نيازهاى علمى و اقتصادى خود را با استفاده از فناورى هاى روز تأمين مى كند.

آيةاللَّه رى شهرى با اشاره به توطئه هاى مختلف دشمنان براى ايجاد اختلافات مذهبى ميان مسلمانان گفت: علماى اهل سنت در حوزه و دانشگاه پس از پيروزى انقلاب اسلامى هماهنگى خوبى با اهل تشيع داشته اند و توطئه دشمنان تاكنون به نتيجه نرسيده است.

وى با رد هرگونه حركت افراطى از سوى معتقدان به مذاهب اسلامى گفت: دشمنان با استفاده از عناصر افراطى عليه مسلمانان توطئه مى كنند و در چنين شرايطى علما و فرهيختگان و انديشمندان مسلمان با هوشيارى و آگاهى بخشى وظيفه خنثى سازى توطئه هاى دشمنان را به عهده دارند.

اميرالحاج جمهورى اسلامى ايران يكى از بركات حج را در سالهاى اخير ديدار با فرهيختگان و علماى اهل سنت دانست و گفت: همه ساله ما شاهد برگزارى مناسب مناسك حج از سوى برادران اهل سنت همچون سايرين هستيم.

وى با تقدير از مسؤولان واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى گفت: هيچ تفاوتى نبايد براى ارائه خدمت به شيعيان و اهل سنت وجود داشته باشد و همزيستى ميان برادران و خواهران اسلامى در ايران بايد الگويى براى جهان اسلام باشد.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت افزود: در شرايط كنونى كه اتحاد گروه هاى سياسى و مذهبى ضرورى است به فضل الهى وحدت ميان برادران اهل سنت و تشيع حاكم است و دشمن در ايجاد اختلاف ميان مسلمانان، ناكام خواهد شد.

ص: 325

پيش از اين ديدار، حجّةالاسلام دكتر «محمد حسن زمانى» مسؤول واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى گزارشى از فعاليت هاى اين واحد ارائه داد و گفت: با حضور انديشمندان و نخبگان اهل سنت ايران در بعثه مقام معظم رهبرى برنامه هاى فرهنگى مناسبى براى كاروان هاى اهل سنت جمهورى اسلامى ايران اجرا و همايش هاى اهل سنت با حضور گسترده علماى اهل سنت و تشيع برگزار شد.

مولوى «اسحق مدنى»، مشاور رييس جمهورى در امور اهل سنت نيز با تشكر از حسن مديريت بعثه مقام معظم رهبرى گفت: هر سال بعثه مقام معظم رهبرى نسبت به گذشته موفق تر است و با مديريت مناسب، افتخارى براى ايران عزيز محسوب مى شود.

وى با اشاره به استقبال مسلمانان سراسر جهان از مواضع جمهورى اسلامى ايران گفت: مسلمانان دنيا ايران را سخنگوى خود مى دانند و مسلمانان جهان اعم از اهل سنت و تشيع مواضع رهبرى، رييس جمهورى و بعثه جمهورى اسلامى ايران را سخن و موضع خود مى دانند و بر خلاف عده اى كه اين مواضع را تندروى و غير سياسى مى دانند، آن را عين سياست و عدالت مى خوانند.

وى از پيام حج رهبر انقلاب به عنوان پيامى تاريخى و سرنوشت ساز براى جهان اسلام ياد كرد.

در حج سال جارى بيش از پنج هزار زائر اهل سنت ايران شركت داشتند.

ص: 326

آيةاللَّه رى شهرى در اين بازديد از بيماران بسترى در بخش هاى مختلف اين بيمارستان عيادت و درباره ارايه خدمات پزشكى و پرستارى و نيز نحوه رسيدگى به وضعيت بيماران، با آنان به گفت و گو پرداخت.

ص: 327

رضانيا با بيان اين كه در طرح امسال بيش از 98 هزار و 600 نفر در قالب اجراى طرح، موفق به انجام قربانى شدند گفت: اين رقم نسبت به سال گذشته 3200 نفر بيشتر بوده است.

وى تصريح كرد: در موسم حج امسال بر خلاف سال هاى گذشته ازدحام قابل تحسين نمايندگان زائران در ساعت هاى اوليه آغاز به كار كشتارگاه ها وجود داشت به طورى كه در ساعت 16 روز عيد قربان، بيش تر از استانداردهاى تعريف شده در اين روز قربانى صورت گرفت.

رضانيا خاطرنشان كرد: در روز دهم ذى حجه حدود 75 هزار و 500 نفر قربانى خود را انجام دادند و به دليل تراكم گوشت در سردخانه و عدم اجازه ورود آن، همچنين عدم وجود گوسفند در دو سالن، بخشى از كار به روز بعد واگذار شد.

وى در عين حال با تقدير و تشكر از مجريان امر گفت: مجريان يك ساعت و نيم زودتر از وقت پيش بينى شده كار را به اتمام رساندند و به دليل پيشگيرى از تلف شدن گوشت قربانى ها از ادامه كار ممانعت به عمل آمد.

وى با مقايسه سرعت كار در كشتارگاه ها در حج سال جارى نسبت به سال گذشته گفت: در سال گذشته در هر ساعت 7 هزار و 254 رأس قربانى انجام گرفت اما در حج امسال اين رقم به 7 هزار و 550 رأس قربانى افزايش يافت در حالى كه بر اساس توافق هاى به عمل آمده با بانك توسعه اسلامى در قرارداد امسال براى هر ساعت فقط 6 هزار و پنجاه رأس بيش بينى شده بوده.

مسؤول اجرايى طرح قربانى اعلام كرد: تا ظهر روز عيد حدود چهل هزار قربانى به اتمام رسيد كه اين ميزان نسبت به سال قبل 30 در صد افزايش نشان مى دهد.

رضا نيا در ادامه گفت: در طرح امسال براى اولين بار در «معيصم يك» به صورت برنامه اى تعدادى از قربانى مربوط به برادران اهل تسنن كشورمان بعد از غروب آفتاب روز دهم بود يعنى ذبح آنان شبانه صورت گرفت.

وى بازديد، بررسى و كنترل قبل از حمل گوسفند قربانى توسط دو تن از روحانيان

ص: 328

كاروان ذابحين و عدم مفقود شدن كوپن قربانى قرار گرفته در اختيار كاروان ها را از ويژگى امسال اجراى طرح قربانى دانست.

وى خاطر نشان كرد: در پايان عمليات قربانى رسيد انجام قربانى به صورت جداگانه در اختيار حجاج ايرانى با تفكيك مردان و زنان قرار گرفت كه در آن رسيد ضمن اعلام انجام قربانى به نيابت زائران مبلغ آن نيز ذكر شد و خوشبختانه امسال همه قربانى ايرانيان به مصرف مى رسد.

رضانيا افزود: امسال 000/ 60 لاشه گوسفند به سفارش سفارت جمهورى اسلامى ايران به لبنان حمل و در اختيار كميته امداد امام قرار مى گيرد تا در ميان افراد تحت پوشش قرار بگيرد.

ص: 329

كه بيش از 500 خبرنگار از رسانه هاى مختلف غربى مراسم آسمانى حج مسلمانان را گاه، لحظه به لحظه براى شبكه هاى خبرى وتلويزيونى خود گزارش مى كردند. برخى از اين شبكه ها نيز به پخش برنامه هاى زنده تلويزيونى از بخش هايى از حج؛ مثل مراسم حلق و قربانى كردن مى پرداختند. تأثير اين گزارش ها و پيام آنها چيست؟

غرب در استمرار فعاليت هاى ديرين خود در مقابله با اسلام اين بار نوك تيز فعاليت هاى تخريبى رسانه هاى خود را متوجه مراسم حج كرده است.

«محمد تبار حسينى» انديشمند هندى ايرانى الاصل، به خبرگزارى قرآنى ايران مى گويد: آنها تصويرهايى بسيار خشن از اسلام به جهان غرب ارائه مى دهند و دليل اصلى اش گرايش غربى ها به اسلام است. آمار كسانى كه در غرب تمايلات اسلامى پيدا كرده اند، روز به روز در حال افزايش است و آنها از اين موج بزرگ احساس خطر مى كنند و براى آنكه جلوى اين موج را بگيرند، بهترين راه را خشونت طلب نشان دادن مسلمانان ديده اند.

آنها مراسمى مثل حلق كردن و يا قربانى كردن را در حج نشان مى دهند به مردم دنيا نشان مى دهند كه مسلمانان جمع شده اند و تيغ بر پوست سرخودشان مى كشند. آنها گوسفندان بسيار زيادى را نشان مى دهند كه خون شان ريخته مى شود و مسلمانان از اينكه خون آنها را ريخته اند به يكديگر تبريك مى گويند. نهر كردن شتران را نشان مى دهند، آن هم به صورت زنده و مستقيم و البته روش هايى در تصوير كردن همه اينها دارند كه خشونت را به بيننده القا مى كند.

اما اگر از نگاه عقلى بنگريم، اينها خشونت نيست. فلسفه حلق، زدودن پلشتى هاست: «وليقضوا تفثهم ..»

قربانى كردن گوسفند آن هم با ذبح اسلامى كه از نظر علمى ثابت شده اين روش از روشى كه غربى ها براى سلاخى كردن گوسفندان و ساير چهار پايان به كار مى برند، كمتر حيوان را آزرده مى كند، خشونت طلبى نيست.

از سوى ديگر سايت هاى خبرى، خبرگزارى ها و تلويزيون هاى غربى، امسال

ص: 330

گزارش هاى زيادى را از مراسم حج مخابره كردند.

در دسته بندى پيام هاى اين گزارش ها، پيام بى نظمى و دورى از بهداشت در مراسم حج بيشترين بسامد را به خود اختصاص مى داد.

گزارشگر بى بى سى در گزارش خود از مكه مكرمه، پس از خروج حاجيان از شهر به سوى عرفات، شهرى را براى مخاطبان به تصوير كشيده كه مالا مال از قوطى هاى خالى نوشابه، پوست ميوه و انواع زباله است.

در گزارش ديگرى از برگزارى نماز جماعت در مكه اين طور مى خوانيم:

يكى از منظره هاى جالب بعد از نمازهاى جماعت، دمپايى هايى است كه بر زمين مانده؛ اين تصوير، فضايى از بى نظمى در يك عبادت اسلامى را به ذهن متبادر مى كند.

در گزارش ديگرى از مراسم حج امسال كه در رسانه هاى غربى انعكاس يافته، نويسنده كوشيده است كه تصويرى زشت از حاجيان ارائه كند. بخشى از اين گزارش را بخوانيد:

«خيلى ها كنار خيابان چادرهاى رنگى سرپا كرده و بساطشان را روى زمين پهن كرده اند، با گونى هاى برنج و كيسه هاى سيب زمينى، قابلمه هاى بزرگ و كپسول گاز.

دور و بر بساط دستفروشان مواد غذايى، از چاى گرفته تا نارنگى و موز، عده اى جمع شده اند.

اينجا و آنجا صف هاى طولانى حجاج ديده مى شود كه براى رفتن به دستشوئى در صف ايستاده اند.»

در گزارش ديگر، اطراف حرم امن الهى درتسخير كودكان معلول و گدا نمايش داده شده است: «به جز فروشندگان، در اطراف حرم، تعداد زيادى كودك مى بينى؛ بسيارى از آنها با نقص عضو به تكدى گرى مشغولند و با لحنى ملتمسانه وآوازى سوزناك تقاضاى پول دارند».

گزارشگران غربى، تلاش مى كنند مسلمانان را افرادى غير فعال و غير مؤثر در

ص: 331

فعاليت هاى روزمره نشان دهند و بدتر از آن، مى كوشند اين فعال نبودن را به مراسم و مناسك دينى آنها نسبت دهند.

«محمد رضايى»، دانشجوى رشته مهندسى مى گويد: «چند روز پيش مراسم جشن سال نو مسيحى را در يكى از شهرهاى آمريكا از طريق ماهواره مى ديدم. پس از پايان جشن، دوربين فقط براى چند لحظه اى آنچه را از اين جشن برجاى مانده بود، نشان داد و بعد بلا فاصله قطع كرد. چيزى كه در تصوير بود، تلى از بطرى هاى مشروب و زباله هاى ديگر روى آسفالت خيابان بود.

ص: 332

پل جديد به منظور جلوگيرى از حوادث كه حين رمى جمرات رخ مى دهد ساخته خواهد شد. هزينه ساخت اين پل كه طرح آن از 2 سال پيش آماده شده، پيش از 2 ميليارد بر اساس پيش بينى مسؤولان پروژه ساخت اين پل حدود 10 ماه به طول مى انجامد.

پادشاه عربستان پس از فاجعه كشته شدن حدود 370 زائر در موسم سال جارى دستور ساخت پل جديد جمرات را با ظرفيت 5 ميليون نفر صادر كرد.

به گزارش خبرگرازى قرآنى ايران به نقل از پايگاه اطلاع رسانى «النسيج»، بنا به دستور «ملك عبداللَّه بن عبدالعزيز» پادشاه عربستان پل قديم جمرات تخريب گرديد و پل جديدى با ظرفيت 5 ميليون نفر ايجاد مى شود.

ص: 333

سه شنبه 17 ذى حجه

(27/ 10/ 84)

ديدار مسؤلان و هيأت تحريريه نشريه زائر با سرپرست حجاج ايرانى

سرپرست حجاج ايرانى در ديدار با مسؤولان و دست اندركاران زائر در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه بر ضرورت اطلاع رسانى صحيح و شايسته به زائران و مطالعه شيوه هاى نو و كارآمد در اطلاع رسانى تأكيد كرد.

در اين ديدار آيةاللَّه محمدى رى شهرى با تشكر از تلاش هاى مسؤولان و دست اندركاران نشريه زائر گفت: تحولى كه در نشريه پديد آمد يك تجربه جديد بود كه لوازم خاص خود را دارد، بايد ترتيبى داد كه به بهترين وجه از اين تجربه براى ارتقاى اطلاع رسانى سياسى و فرهنگى به زائران خانه خدا استفاده گردد.

وى بيان داشت: در مجموع نشريه زائر از همه جهات ارتقاى كيفيت داشته است، هرچند اظهار نظر دقيق نيازمند ارزش يابى جدى ترى است اما در مجموع مى توان گفت كه تحول صورت گرفته مثبت بوده و ارتقاى كيفى داشته است ولى اين به معناى بسنده كردن به همين حدّ و ميزان نيست، بايد براى گام هاى بالاتر برنامه ريزى كرد. براى اين كار از نتايج ارزش يابى مى توان به خوبى بهره بردارى كرد.

نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت با اشاره به تدوين برنامه پنج ساله بعثه گفت:

طبعاً در برنامه پنج ساله يكى از محورها بايد اطلاع رسانى باشد كه دوستان نشريه زائر در

ص: 334

اين خصوص نيز مى توانند كمك نمايند.

ايشان با توجه به انتظارات موجود از سوى زائران گفتند: با امكاناتى كه ما داريم بر آوردن همه آن انتظارات ممكن نيست اما مى توان با برنامه ريزى صحيح و تلاش بيش تر به آن نزديك شد.

آيةاللَّه رى شهرى بر استمرار اطلاع رسانى در طول سال به حاجيان و همچنين زائران سفرهاى عمره تأكيد و ارائه برنامه اى جامع متناسب با امكانات و شرايط را توصيه نمودند. وى گفت: بايد از انتقادات استفاده نموده و حتى انتقادات غير وارد هم براى نشريه سازنده و مفيد مى باشد و بايد از آن استقبال كرد.

در ابتداى اين ديدار «حجةالاسلام عبدالرسول هاجرى» مدير مسؤول نشريه زائر طى گزارشى از روند فعاليت ها، بيان داشت بر اساس توصيه هاى نماينده محترم ولى فقيه در بازشناسى مخاطبان و تفكيك آنان و همچنين تحول در اطلاع رسانى، براى اولين بار دو شماره «زائر» و دو شماره «صفا» و يك ويژه نامه در ايران منتشر شد. همچنين سه نشريه تخصصى (صفا، مروه و دليل كاروان) در ايام موسم منتشر شد كه بحمداللَّه با استقبال خوب زائران مواجه گرديد و اكنون منتظر دريافت نتايج ارزش يابى ونظر سنجى ها هستيم تا نسبت به تصحيح و ارتقاى سطح شكلى و محتوايى نشريه تصميم گيرى شود.

ص: 335

جان آفرين تسليم كردند.

در اين مراسم كه از سوى بعثه مقام معظم رهبرى برپا شد، گروه كثيرى از حجاج شهرستان هاى سارى، قائم شهر، اراك، قم و رفسنجان شركت داشتند، حجةالاسلام والمسلمين راشد يزدى در زمينه فلسفه مرگ و زندگى به تفصيل سخن گفت.

آقاى راشد يزدى، مساله مرگ را امرى طبيعى و آن را عادت ديرينه تمام موجودات زنده دانست كه به گفته او پس از موت، از بين نمى روند، بلكه تغيير شكل مى يابند و اگر عوام مرگ را نابودى مى دانند، اشتباه و غلط است.

سخنران بعثه مقام معظم رهبرى در اين ارتباط توضيح داد: خالقى كه موجود زنده اى را خلق مى كند، هرگز او را از بين نخواهد برد، بلكه فقط پس از مرگ در او تغيير شكل ايجاد مى كند.

وى افزود: يك دست قادر و توانا بر سر اين عالم است و بر تمام اين تغيير و تحولات نظارت مى كند.

آقاى راشد يزدى با استناد به آيه مقدس قرآن مجيد و يا بيان اينكه هيچ ترس و دلهره اى براى مرگ وجود ندارد، پرسيد: چه كسى است كه شربت مرگ را ننوشد؟

ص: 336

بازگشت بعمل آورند.

آيةاللَّه رى شهرى همچنين با اشاره به گلايه مندى زايران ايرانى از نحوه برخورد و خدمات دهى شركت هواپيماى عربستان سعودى، از مدير عامل شركت هواپيمايى جمهورى اسلامى ايران (هما) خواست تا اين موضوع را مورد بررسى و رسيدگى قرار دهد.

دكتر حسامى كه براى رسيدگى به عمليات پروازهاى برگشت حجاج به عربستان سفر كرده است در ملاقات با سرپرست حجاج ايرانى در بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه گزارشى از روند نقل و انتقال زايران خانه خدا را ارايه داد.

وى گفت: با تدابير اتخاذ شده و برنامه ريزى لازم در تهران، تلاش مى شود پروازها به شكلى كه مشكلى براى حجاج بوجود نياورد، به موقع انجام شود.

ص: 337

دولت عربستان سعودى قصد دارد با تخرب پلهاى فعلى رمى جمرات در «منا» آن را به پنج طبقه افزايش دهد.

مطبوعات عربستان با اعلام اين مطلب، هزينه اجراى اين طرح را 4 ميليارد و 200 ميليون ريال سعودى (10120 ميليارد دلار) برآورد كردند. براساس گزارش رسانه هاى عربستان عمليات اجراى اين طرح جديد با مشاركت سازمانهاى مربوطه آغاز شده است.

عمليات توسعه پلهاى جمرات در حالى انجام مى گيرد كه پنجشنبه گذشته بر اثر ازدحام جمعيت در اين منطقه 363 زاير جان باختند و بيش از 300 نفر نيز زخمى شدند.

برخى گزارشها حاكيست كه علت اصلى اين حادثه انجام اقدامات امنيتى شديد به دليل حضور يك هيات سياسى سعودى در زمان رمى بوده است، اما مقامات رسمى سعودى با تكذيب اين خبرها علت اصلى را اصرار زائران براى حمل اسباب و اثاثيه خود به هنگام رمى جمرات اعلام كردند.

اگر چه طى سالهاى اخير همواره شمارى از زائرن در جريان مناسك حج تمتع جان خود را از دست مى دهند، اما حج امسال يكى از خونين ترين سالهاى خود را پشت سرگذاشت.

نمايشگاهى از تصاوير جان باختگان حادثه منا به منظور شناسايى آنان در مجمع المعصم برپا شده است.

بسيارى از زائران كه بستگان آنان هنوز شناسايى نشده اند، براى شناسايى هويت جان باختگان در فضايى حزن آور و اندوهناك از اين نمايشگاه بازديد مى كنند.

ص: 338

خادم با اخلاص زائران بيت اللَّه الحرام، نوشته مزبور را عيناً به نقل از نشريه زائر مى آوريم:

زندگى صحنه يكتاى هنرمندى ماست هر كسى نغمه خود خواند و از صحنه رود

صحنه پيوسته به جاست خرّم آن نغمه كه مردم بسپارند به ياد

زنده ياد «حاج غلامعلى شريفيان» در سال 1324 در همدان به دنيا آمد و در دوران زندگى پرفراز و نشيبش بيش از سى سال در كسوت آشپزى و سر آشپزى در بيمارستان هاى مختلف، به ويژه در بيمارستان حضرت امام حسين عليه السلام سپرى كرد. همزمان با اين مسؤوليت به جهت علاقه وافر او به سرزمين وحى و ائمه اطهار عليهم السلام قريب بيست سفر افتخار خدمتگزارى به زائران خانه خدا و نيز ساير اماكن متبركه (سوريه- مشهد) را نيز داشت.

وى علاوه بر خدمتگزارى در ايام حج مسؤوليت تورهاى زيارتى را نيز عهده دار بود. پركارى، تلاش، پشتكار، طبع بلند و خوشرويى از ويژگى هاى بارز اخلاقى او بوده و همكاران و زائران از حسن برخورد و مصاحبت با وى لذت مى بردند.

از آنجا كه سقف سنى براى عوامل خدماتى زائران خانه خدا حداكثر 60 سال اعلام شده است، شريفيان نيز در سن 60 سالگى طاقت جدا شدن از قافله مشتاقان به حج را نداشت، زيرا از قبل وصيت نموده بود در هر يك از سفرهاى زيارتى كه از دنيا رفت، همان مكان، محل دفن ايشان منظور شود. لذا حاج غلامعلى شريفيان در سن 60 سالگى و در آخرين سفر خدمتگزارى در حين رمى جمرات نداى حق را لبيك گفت و در جوار رحمت حق آرام گرفت «لبيك اللهم لبيك، لبيك اللهم لبيك» اينك فقط چهره خندان، صبر و حوصله او در كار طاقت فرساى آشپزى، جديت در كار او و جاى خالى اش در خاطره دوستان و همكارنش به ياد مانده است. روحش شاد و يادش گرامى باد.

ص: 339

آقاى سيد احمد زرهانى به اتفاق آقايان، مصطفى خاكسار قهرودى مدير دفتر نمايندگى سازمان حج و زيارت در عربستان و مهندس ترابيان معاونت حمل و نقل و مشاعر ستاد مكه مكرمه در محل مؤسسه مطوفين حجاج ايرانى حضور يافتند و از تلاش هاى هيئت مديره مؤسسه و همكارانشان قدردانى كردند.

آقاى زرهانى در اين ديدار ضمن موفق خواندن حج سال جارى اظهار داشت: دولت و ملت عربستان ميزبان صدها هزار زائر هستند. وزارت حج و مؤسسه مطوفين و ساير مؤسسات ذيربط وظيفه سنگين و فشرده اى را بر عهده دارند. اينجانب به نيابت از زائران ايرانى وبه نمايندگى جمهورى اسلامى ايران از مساعى مملكت عربستان و خصوصاً مجاهدت هاى شما اصحاب مؤسسه ايران كه زحمات ارزشمندى را متحمل مى شوند تشكر مى كنم.

وى افزود: مشاهدات بنده و گزارشات دوستانم حاكى از تلاش هاى ارزنده شماست. اميدوارم اين روند و پيوند استمرار داشته و مرتباً بهبود پيدا كند.

زرهانى در ادامه اظهار داشت: امسال گذاشتن صابون مايع در مشاعر قدم مهمى در راستاى تأمين بهداشت عمومى بود. جا دارد در آينده در زمينه بهداشت محل حلق (سر تراشيدن) كار بيش ترى صورت گيرد. البته شايد به طور مقطعى بتوان با پهن كردن پلاستيك هاى بزرگ براى اين منظور اقدام كرد.

رئيس سازمان حج گفت: اسلام به بهداشت فرد و جمع بسيار اهميت مى هد و به فرمايش نبى اكرم صلى الله عليه و آله نظافت را از ايمان مى داند. ظرفيت دستشويى هاى مشعرالحرام براى عموم حجاج ناكافى است كه البته حل آن فراتر از حيطه مؤسسه شماست ولى مى توانيد در اين زمينه كمك كنيد.

زرهانى اظهار داشت: محل استقرار زائران آزاد ايرانى نبايد باعث كاهش سهميه

ص: 340

رسمى سازمان شود. براى حمل و نقل زائران در مشاعر به جاى اتوبوس پيشنهاد راه اندازى قطار داريم. پيشنهادات ديگرى هم داريم كه متعاقباً تقديم مى شود. در ادامه آقاى دكتر «طلال قطل» رئيس هيئت مديره مؤسسه حسن تعامل و محبت و وفاق موجود بين مؤسسه و سازمان را ستود.

ص: 341

چهارشنبه 18 ذى حجّه، عيد سعيد غدير خم

(27/ 10/ 84)

برپايى جشن باشكوه عيد سعيد غدير خم در بعثه مقام معظم رهبرى

مراسم بزرگداشت عيد سعيد غدير، عيد ولايت و امامت با شكوه هرچه تمام تر با حضور انبوه زائران ايرانى در سالن اجتماعات بعثه مقام معظم رهبرى در مكه مكرمه برگزار شد.

در اين مراسم كه نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى، روحانيون و مسؤولان بعثه، سادات، برادران اهل سنّت، مديران كاروان ها و جمعى از زائران ايرانى و خارجى حضور داشتند، ابتدا يكى از مداحان اهل بيت عليهم السلام به ذكر مناقب على عليه السلام پرداخت و سپس آيةاللَّه مصباح يزدى به ايراد سخن پرداخت و خاطرنشان كرد: عيد غدير از اصول و مقوّمات دين است و اكمال دين در گرو اعلام ولايت على عليه السلام از سوى حضرت رسول صلى الله عليه و آله بوده است.

آيةاللَّه مصباح در بخشى ديگر از سخنان خود با اشاره به آيه شريفه «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ اْلإِسْلامُ» گفت: اسلام يعنى تسليم در برابر همه احكام دين، و به همين دليل قرآن، ايمان به بعض دين و انكار و سرپيچى از بخش ديگر آن را بر نمى تابد و آن را كفر و انكار دين معرفى مى كند.

وى با اشاره به اتفاق شيعه و سنى در نقل واقعه غدير، ايمان به غدير و ولايت

ص: 342

حضرت على عليه السلام را از مقومات اسلام معرفى كرد.

در پايان، مراسم عمامه گذارى گروهى از طلاب حوزه هاى علميه توسط آيةاللَّه محمدى رى شهرى در ميان شور و صلوات جمع حاضر برگزار شد.

ص: 343

مدير عامل هواپيمايى جمهورى اسلامى «هما» در جمع خبرنگاران در مكه گفت:

تأخير پروازها از فرودگاه جده ربطى به «ايران اير» ندارد.

دكتر سعيد حسامى گفت: هواپيمايى ايران اير در فرودگاه جده در انتظار سوار كردن حجاج مى مانند ولى امكانات عربستان اجازه سوار شدن به موقع حجاج را نمى دهد.

وى اظهار اميداورى كرد: دولت عربستان با افزايش امكانات زمينه مناسب بازگشت حجاج را فراهم كند.

«حسامى» با بيان اين كه فرودگاه جده داراى 12 ترمينال است و 32 شركت هواپيمايى از آن استفاده مى كنند، گفت: در روزهاى اوليه بازگشت حجاج به كشور، به دليل تراكم جمعيت تأخيرها صورت گرفت و بيش ترين ترافيك پروازى تا روز چهارشنبه (امروز) خواهد بود.

وى خاطرنشان كرد: ما مراتب گله و نارضايتى خود را به همكاران خود در هواپيمايى عربستان اعلام كرده ايم.

مدير عامل هواپيمايى جمهورى اسلامى با هشدار نسبت به حمل بار اضافه حجاج ايرانى تصريح كرد: يك ميليارد تومان براى حمل بار اضافه حجاج ايرانى هزينه مى شود و علت اين امر اختصاص 8 پرواز هواپيمايى باربرى براى انتقال بار حجاج ايرانى است.

وى خاطرنشان كرد: از حجاجى كه بار اضافى داشته باشند مبلغ 200 ريال سعودى دريافت مى شود.

حسامى در عين حال تصريح كرد: بار حجاج پيش از ورود آنان به ايران، به كشور منتقل مى شود.

ص: 344

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در گفت و گو با خبرنگاران در فردوگاه مهرآباد افزود: استقبال زائران خارجى به خصوص افراد متعهد و متفكر كشورهاى اسلامى از بعثه مقام معظم رهبرى بسيار چشمگير بود. وى گفت: در مقايسه با حج سال گذشته حج امسال چند ويژگى داشت كه قابل توجه بود؛ زيرا پيام مقام معظم رهبرى به چهارده زبان در سراسر جهان منتشر شد و اولين بار مراسم برائت از مشركين به طور مستقيم از صدا و سيما بصورت فارسى و عربى به سراسر جهان منتقل شد.

سرپرست حجاج ايرانى ويژگى ديگر حج امسال را زيارت بقيع توسط زايران زن ذكر كرد و گفت: آن مشكلاتى كه در ارتباط با بقيع سال گذشته براى خواهران وجود داشت، امسال نبود و همكارى بسيار خوبى دولت عربستان با بعثه مقام معظم رهبرى داشت كه جاى تشكر و تقدير دارد.

وى روان بودن مسايل اجرايى حج امسال را از ديگر ويژگى هاى اين مراسم عنوان كرد و در اين باره حمل و نقل داخلى را در مقايسه با سال گذشته مطلوب خواند و از هواپيمايى جمهورى اسلامى به خاطر جابجايى حجاج تشكر كرد.

نماينده ولى فقيه و سرپرست حجاج ايرانى در پايان از همه دست اندركاران حج و ارگانهاى مختلفى كه در برگزارى اين مراسم با بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت همكارى كرده اند، تقدير كرد.

ص: 345

يك تا چهار پرستار در نظر گرفته شد تا مشكلى براى حجاج ايجاد نشود.

روحانى وقوف اضطرارى زائران با بيان اين كه خود براى انجام مناسك محرم نشده است و فقط عمره مفرده انجام داده است گفت: براى انجام صحيح مناسك حجاج ايرانى كه به خاطر كهولت سن، ناراحتى هاى تنفسى و قلبى و ناراحتى هاى ناشى از عوارض دچار مشكل شده بودند، لازم بود كه چنين كارى صورت بگيرد.

وى گفت: اين تعداد طبق فرمى كه وجود دارد، همه اعمال را به خوبى انجام داده اند، وقوف را در مشاعر درك كرده اند، رمى و قربانى را به درستى انجام كرده اند و حلق و تقصير آنان توسط افرادى كه در وقوف اضطرارى داشته اند، انجام گرفته است.

وى تصريح كرد: بيشتر افرادى كه وقوف اضطرارى داشتند داراى كهولت سن يا بيمارى آسم و بيمارى هاى تنفسى بودند.

روحانى مسؤول كاروان اضطرارى از جانفشانى پزشكان ايرانى و كادر پزشكى در حج امسال تشكر و قدردانى كرد.

ص: 346

با انجام مناسك حج و آغاز بازگشت زائران بيت اللَّه الحرام، بخش اعظم وظايف بعثه مقام معظم رهبرى صورت پذيرفت. لذا نماينده ولى فقيه و برخى از مسؤولان مدينه قبل بعثه به كشور بازگشتند. از آنجا كه تقريباً نيمى از زائران ايرانى اصطلاحاً «مدينه بعد» هستند، از اين پس بعثه رهبر معظم انقلاب در مدينه منوره مجدداً فعال مى شود.

سرپرستى زائران ايرانى در مدينه بعد و جانشينى نماينده ولى فقيه در حج امسال، آيةاللَّه رضا استادى هستند و امور مختلف بعثه تا آخرين روز حضور زائران ايرانى در عربستان تحت نظارت ايشان انجام مى گردد.

ص: 347

پنج شنبه 19 ذى حجه

(29/ 10/ 84)

برگزارى جشن عيداللَّه الاكبر در مدينه منوره

با انتقال زائران مدينه بعد به مدينه منوره چون امروز در ايران عيد سعيد غدير خم جشن گرفته مى شود به اين مناسبت مراسم باشكوهى در بعثه مقام معظم رهبرى در شهر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله برگزار شد.

در اين مراسم كه شمارى از علما نيز حضور داشتند حجت الاسلام و المسلمين محمد كاظم صديقى به تشريح ويژگيهاى منحصر به فرد شخصيت امام على عليه السلام پرداخت و ميلاد آن حضرت را در كعبه سند محكم جايگاه ايشان نزد پروردگار توصيف كرد سخنران بعثه رهبر انقلاب امام على عليه السلام را مظهر صفات الهى از جمله حكمت، قدرت، حلم، جلال و جمال خداوند دانست و با اشاره به اقدام پيامبر در روز غدير و در ميان حدود يكصد هزار نفر از حجاجى كه از نقاط مختلف جزيره العرب در اين واقعه حضور داشتند گفت: پيامبر در اين روز بدينوسيله پيام الهى را به انسانها ابلاغ و دين اسلام را كامل كرد.

حجت الاسلام والمسملين صديقى سپس به تشريح جانفشايها و دلاوريهاى امام على عليه السلام براى ترويج دين مبين اسلام پرداخت و افزود: اسلامى كه مشعل فروزان هدايت انسانهاست مرهون تلاشها، پيكارها و تدابير نخستين پيشواى شيعيان جهان است.

ص: 348

سخنران بعثه رهبر معظم انقلاب دفاع از ولايت را وظيفه هر مسلمان دانست و حضرت زهرا عليها السلام را نخستين مدافع ولايت و اسلام ناب محمد توصيف كرد.

در مراسم جشن غدير كه با پخش شيرنيى از جانب برخى زائران همراه بود، مداحان و نغمه سرايان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام با قرائت اشعارى در وصف موى متقيان و روز غدير بر شادى و شكوه اين محفل افزودند.

ص: 349

جمعه 20 ذى حجه

(30/ 10/ 84)

دعاى ندبه حجاج ايرانى در جوار مرقد مقدس نبوى

جمع كثيرى از حجاج ايرانى صبح جمعه در بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره در جوار مرقد مطهر نبى مكرم اسلام صلى الله عليه و آله و مزار ائمه مظلوم بقيع گردهم آمده و دعاى ندبه سردادند.

آسمان چشمان مشتاق و منتظر انبوه حجاج ايرانى و عاشقان ولايت و ائمه اطهار عليهم السلام جمعه اى ديگر در مدينه النبى صلى الله عليه و آله در فراغ امام عصر (عج) بارانى شده و حضور مصلح كل و دادگستر جهان را در اين فضاى نورانى از خداى متعال مسالت كردند.

به گزارش واحد ارتباطات خبرى بعثه مقام رهبرى در چهارمين هفته حضور حجاج ايرانى در سرزمين وحى و شهر اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام انبوه مشتاقان ظهور عدالت گستر جهان حضرت مهدى موعود (عج) در فضايى اكنده از عطر معنويت و خلوص باحضور در بعثه مقام معظم رهبر در مدينه منوره گلواژه هاى دعاى ندبه سردادند و براى تعجيل در ظهور يگانه منجى عالم بشريت از عمق جان دعا كردند.

در اين محفل نورانى مداحان اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام اندوه و داع حجاج با سرزمين وحى و شادى جشن عيد بزرگ ولايت را در هم آميختند.

در پايان اين مراسم، ره پويان طريق وصال همچنين سلامتى و طول عمر با عزت

ص: 350

رهبر معظم انقلاب اسلامى، علو درجات براى روح پر فتوح امام راحل و شهيدان گرانقدر اسلام را از يگانه معبود بى همتا خواستار شدند.

مراسم روح بخش دعاى ندبه در حالى در محل بعثه مقام معظم رهبرى در مدينه منوره برگزار شد كه شب پيش از آن، بيش از بيست هزار نفر از حجاج بيت اللَّه الحرام در جوار بارگاه ملكوتى خاتم پيامبران وائمه مظلوم بقيع تا پاسى از شب در فضايى آكنده از عطر معنويت، مناجات جان بخش كميل على عليه السلام را زمزمه كردند.

ص: 351

وى افزود: مراقبت بر رفتار و اعمال و برگزيدن نيت الهى براى كارهاى شخصى موجب مى شود تا انسان در تمامى لحظات به عنوان مهاجر الى اللَّه شناخته شود و اين موجب مى شود تا افعال مراتبى بالاتر از سطح مادى و دنيوى پيدا كند.

وى، شهيد قاضى مقدسى را انسانى خالص و پر از معنويت توصيف كرد و گفت:

قاضى حسن مقدسى در ايام حج خادم حجاج بيت اللَّه الحرم و در وقت قضاوت مجاهد فى سبيل اللَّه بود و با مفاسد اجتماعى و اخلاقى در سطوح مختلف جامعه مبارزه مى كرد.

قاضى شهيد حسن مقدسى يكى از قضات برجسته دستگاه قضايى بود كه چندى پيش در حين خروج از محل كار خود در تهران به ضرب گلوله افراد ناشناس به شهادت رسيد. وى از سال ها قبل با بعثه مقام معظم رهبرى همكارى داشت.

ص: 352

شنبه 21 ذى حجه

(1/ 11/ 84)

برگزارى سومين همايش اهل سنت در بعثه رهبر معظم انقلاب

سومين همايش واحد اهل سنت بعثه مقام معظم رهبرى با حضور آيةاللَّه استادى جانشين نماينده ولى فقيه در امور حج و زيارت و حجاج اهل سنت شهرهاى مختلف ايران اسلامى در مدينه منوره برگزار شد.

مولوى اسحاق مدنى مشاور رييس جمهور در امور اهل سنت در اين مراسم كه جمعى از علماى شيعه نيز حضور داشتند پيرامون جايگاه نبى مكرم اسلام نزد خداوند و ابعاد شخصيت وجودى آن حضرت سخنرانى كرد.

وى با اشاره به تلاش پيامبر براى رستگارى و وحدت و يكپارچگى مسلمانان، وحدت را ضرورى ترين نياز كنونى جهان اسلام دانست و تصريح كرد: مسلمانان تنها در سايه وحدت و همدلى مى توانند بردشمنان چيره شوند و برمشكلات خود فايق آيند.

آيةاللَّه صابرى ديگر سخنران اين همايش، حج را تجليگاه وحدت عملى مسلمانان توصيف كرد و گفت: در اين كنگره عظيم الهى مسلمانان از هر رنگ، نژاد، زبان و قاره متحد الشكل و يك زبان گرد خانه معبود مى گردند و اين درس بزرگى براى مسلمانان است.

اين نماينده مجلس خبرگان رهبرى با اشاره به سخنان امام راحل، بزرگترين

ص: 353

آفت در ميان مسلمانان و علت دست درازى دشمنان بر سرزمينها و منابع كشورها اسلامى را تفرقه ميان آنان دانست و گفت: همانگونه كه امام خمينى قدس سره پيشتاز تلاش براى وحدت مسلمانان در عصر حاضر بود، ايرانيان نيز بايد در اين راه بيش از ديگران تلاش كنند.

وى حج را بزرگترين نعمت الهى دانست و با اشاره به بركات حج گفت: پاداش حج واقعى بهشت است و حاجى بايد تلاش كند اين لطف الهى را تا پايان عمر خويش حفظ نمايد.

در ادامه اين همايش ماموستا سجادى امام جمعه شهر مريوان به جايگاه اهل بيت از ديدگاه علماى اهل سنت پرداخت و گفت: اهل بيت رسول اللَّه جايگاه والايى نزد اهل سنت دارند و آنان براى حل مشكلات خود به ائمه اطهار متوسل مى شوند.

آقاى قورچانى مدرس دانشگاه و امام جمعه اهل سنت از استان گلستان نيز در اين همايش با تاكيد بر ضرورت تقويت وحدت ميان مسلمانان، قرآن را احياگر جان انسانها دانست و همگان را به پيروى از قرآن براى رسيدن به كمال و سعادت دو جهان توصيه كرد.

سيد محمد يوسف حسينى نژاد امام جمعه شهر بستك استان هرمزگان نيز در سخنانى با عنوان «مدينه فاضله و وحدت»، به سيره نبى مكرم اسلام در ايجاد وحدت ميان مسلمانان پرداخت و گفت: سيره و رفتار خاتم پيامبران به ويژه در مدينه مويد تاكيد اسلام بر ضرورت وحدت و پرهيز از برترى جوييهاى مادى است و امروزه كه مسلمانان در معرض تهاجم استكبار جهانى هستند ضرورت تقويت وحدت مسلمانان بيش از هر زمان ديگر احساس مى شود.

در خلال برگزارى همايش اهل سنت، قاريان قرآن فضاى همايش را به نور قرآن منور كردند و شاعران و ادبيان اهل سنت كشورمان نيز با سرودن اشعار و قطعات ادبى طراوتى خاص به آن بخشيدند.

ص: 354

براى آگاهى از فعاليت هاى بعثه مقام معظم رهبرى در مقطع «مدينه بعد» مصاحبه اى با آيةاللَّه رضا استادى جانشين نماينده ولى فقيه در مقطع مزبور در مورخه 4/ 11/ 84 به عمل آورده ايم كه گزيده آن به اين شرح مى باشد.

سؤال: لطفاً فعاليت هاى بعثه رهبر معظم انقلاب را در اين مقطع تشريح فرموده و مسؤليت خود را در امر سرپرستى زائران ايرانى تبيين فرماييد:

پاسخ: كارى كه بنده بايد در خدمت عزيزان اينجا انجام بدهم كاملًا مشخص است؛ يعنى چيزى نيست كه قابل كم و زياد باشد مگر پيشامدى بشود. كارهايى كه به ما محول است يكى همين مجلسى است كه صبح ها در بعثه برقرار مى شود.

در طول حدود دو هفته اى كه ما در مدينه هستيم- سيزده چهارده جلسه صبح ها- هست. در اين جلسات سخنرانى و مداحى برقرار است و اين سال هاى سال ادامه داشته و دارد؛ و كاروان ها هم به جهات مختلف استقبال مى كنند.

در اين مجالس همه روزه جمعيت قابل ملاحظه اى مى آيند و از برنامه هاى مفيد، سخنرانى ها و مدّاحى بهره مى گيرند.

ما دو دعاى كميل و دو دعاى ندبه در مدينه بعد داريم كه يك دعاى كميل برقرار شده يكى هم انشاءاللَّه برقرار خواهد شد.

البته، سال هاى ديگر هم كه من اينجا مشرّف بودم مسؤولان عربستان به خاطر شرايط كشورشان يا از جهت ديگر معمولًا راجع به برگزارى دعاى كميل با مسؤلان بعثه هماهنگى هايى مى كنند و عملًا هم پيش از دعاى كميل مأموران مدينه شكلى به اطراف حرم مى دهند كه قدرى ممكن است بعضى را نگران كند؛ ولى بحمد اللَّه تاكنون مشكلى پيش نيامده است.

ما بخشى هم براى ارزيابى كارها داريم، بازرسى ها هم كه بوده است و با وجود ارزيابى، ديگر خود به خود به ما كمتر مراجعه مى شود.

ص: 355

در طول اين دو هفته اى كه قرار است اينجا باشيم، سه جلسه با همه مسؤولين داريم.

جلسه نخست روزهاى اول حضور ما، و جلسه دوم قبل از دعاى كميل اول تشكيل شد و جلسه سوم پيش از دعاى كميل دوم تشكيل مى شود و در آن مسئولين همه بخش ها جمع مى شوند و كارهايى را كه انجام دادند يا مى خواهند انجام بدهند، گزارش مى دهند. اگر كم و كاست هايى به ذهن برسد يا پيشنهادهايى باشد، گفته مى شود.

شخص بنده كه به عنوان نماينده آقاى رى شهرى اينجا هستم، تقريباً به كارهاى ديگر خيلى دخالت ندارم؛ چون عرض كردم كار تقريباً مشخص و معلوم است. به قسمت استفتائات و قسمت وجوهات و قسمتى كه مربوط به روحانيون است، گاهى رفت و آمد دارم و سر مى زنم. ولى در آن نوع كارهاى ديگر بعثه برنامه ريزى شده است و نيازى نيست كه بخواهند از اينجانب سؤال كنند. تنها چيزى كه مى ماند كارى كه مشخصاً مربوط به جناب آقاى رى شهرى است و اگر بنا باشد بنده انجام دهم مراجعات مردمى و مراجعات زائران غير ايرانى است و ديدارهايى كه مثلًا با بعضى از شخصيتها است كه همايش هاى بعثه يكى از زمينه هاى اين ديدارهاست. اين همايش ها عمدتاً در مدينه قبل و در مكه انجام مى شود. ما فقط در مدينه بعد همايش زائران ايرانى اهل تسنن را داريم.

در مراجعات مردمى خودمان تعدادى از زائراين كه مشكل پيدا مى كنند چه اهل علم و چه غير اهل علم و فكر مى كنند مشكلشان را بايد با بنده در ميان بگذارند، تا آنجايى كه مى توانستيم براى رفع مشكلشان قدمى كه لازم بوده برداشتيم، پيشنهادهايى هم تعدادى از زائرين با ما دادند، مثلًا راجع به بقيع خيلى سفارش مى كنند كه اگر بشود مسئولان ايرانى با مسؤلان عربستان صحبت كنند، بخصوص مسأله وقت زيارت بقيع از اين يك ساعت صبح و يك ساعت عصر كه مردم خيلى در فشار قرار مى گيرند، توسعه پيدا كند و مثل سابق باشد. از اين طرف هم سفارش بشود كه زائران ايرانى كارهايى كه آنها نمى پسندند انجام ندهند.

پيشنهاد ديگرى كه بعضى از دانشگاهى ها به من دادند اين است كه اگر بعثه بتواند جزوه ها و نشرياتى راجع به معرفى شيعه، پاسخ به بعضى از سؤالات و شبهات و بعضى از

ص: 356

روشنگريها در همه اتاقهاى هتل ها قرار دهد، بسيار مفيد خواهد بود. اين كار هم كار بسيار سودمندى است و نسبت به خرج و هزينه اى كه مى شود احتمال دارد بازده خيلى بهترى داشته باشد.

سؤال: مشكلات فرا روى جنابعالى چه بوده و آيا زائران شكاياتى داشته اند؟

پاسخ: گاهى برخى زائران فكر مى كنند مثلًا كم كارى شده است. مى دانيد در اينجا كار بعثه و سازمان حج در يك قسمتهايى با هم مشترك است، اما بعضى از زائران ما خيال مى كنند كه تمام كارهاى مربوط به مكه و مدينه مربوط به بعثه است. خوب پيداست كه قسمتى مربوط به بعثه است و قسمتى هم مربوط به سازمان است و بخش مؤثر سازمان هم در اين مقطع زمانى در خود بعثه مستقر است.

انتقادهايى هم كه مى شود به كارهاى اينها بر نمى گردد، بلكه بيشتر به كارهاى عربستان برمى گردد. امسال بر خلاف بعضى سال هاى ديگر مثلًا از نظر مسكن حتى يك مورد هم براى شكايت به من مراجعه نشد. فقط يك مورد گزارش به من دادند كه در جايى توقع داشتند ساختمان به گونه اى مطلوب باشد اما جور ديگرى درآمده است.

پيداست سازمان از حيث مسكن با برنامه ريزى كار كرده است كه زائران واقعاً راضى باشند.

مسأله اى كه خيلى شكايت مى شد و در اختيار سازمان هم نيست، انتقال از مكه به مدينه است. بعضى ماشين ها مناسب نبوده و راننده ها وضعشان خوب نبوده است. برخى راننده ها خواب آلوده بودند. اينها را هم به من گزارش دادند و هم به آقاى زرهانى و آقاى رى شهرى گفتند. اينها هم نامه نگارى كرده اند، ولى بالاخره زائران قدرى ناراحتى كشيدند.

خدمت رئيس سازمان حج كه براى شركت در دعاى كميل اينجا مشرف بودند عرض كردم كه مسأله اين طورى است. گفتند كه مشكل انتقال تقريباً سال هاى قبل هم بوده و جهتش هم اين است كه آن سه چهار روزى كه ايام مناسك حج است، راننده ها

ص: 357

خيلى در رفت و آمد هستند و شبانه روز كار مى كنند؛ باز همان ها مى خواهند زائران را به مدينه منتقل كنند. در هر صورت امر آزار دهنده اى است زيرا ممكن است خداى نكرده يك وقت خطرى پيش بيايد.

شكايت ديگر در مورد بار زائرين است كه تقريباً هر سال هست. برخى از زائران بيش از مقدار معمول بار برمى دارند و آن وقت هم هواپيمايى عربستان براى اضافه بار پول مى گيرد و هم مى گويد اگر بار زائد در هواپيما باشد امنيت هوايى ما در مخاطره است.

پس بارها بايد جدا برود، زودتر برود، ديرتر برود، مشكلات درست مى كند. الان هم از تهران كه گزارش مى دهند باز اين مشكلات هست ولى اين هم بيشتر به هواپيمايى عربستان باز برمى گردد و توقع اين است كه آنها قدرى مسامحه كنند.

مشكلى كه در خصوص كارهاى روحانيون حتماً زياد زياد شنيده ايد كه تقريباً روحانى و غير روحانى و به خصوص افرادى كه يك قدرى باسوادند و از آن رنج مى برند، اختلاف فراوان در فتاوى است و اينكه رساله اى كه در اختيار بعضى روحانيون قرار مى گيرد، فتواى ده نفر، دوازده نفر، سيزده نفر هست و در كاروان ها هم ممكن است كه از مراجع مختلف مقلد داشته باشند؛ اين مشكلى است كه بايد به يقين در محافل علمى به گونه اى حل بشود. اگر يك وحدتى ايجاد شود خيلى خوب است، البته معمولًا مى گويند نمى شود.

سؤال: جنابعالى با آقاى عَمْرى ديدار داشته ايد؟

پاسخ: بله من در اين سفر دو بار پيش آقاى عَمْرى رفتم. يك بار قبل از شروع كار، يك بار هم بعد از شروع. با تعداد زيادى از آقايان روحانيون خدمت ايشان رسيديم.

مجلس خوبى بود آنجا از ايشان راجع به خصوصيات خودشان سؤال شد، راجع به ايامى كه در نجف بودند و اين كه چه موقع آمدند. مجلس مفيدى بود اما رفت و آمد ما چه آن بار و چه اين بار حاكى از اين است كه مسئولان عربستان تقريباً امسال آن شدت هايى كه در سال هاى قبل ايجاد مى كردند، ندارند. در جلساتى كه بنده بودم و مى شنيدم كه حتى

ص: 358

دوستان آقاى عَمْرى مجبور مى شدند بگويند كه زائران ايرانى آنجا نيايند؛ ولى الان نه، بحمد اللَّه خيلى ارتباطشان بهتر شده است. از روزى كه بنده خدمت ايشان رسيدم تا يكى دو روز قبل هم كه دوباره رفتم، هر روز در حسينيه ايشان تقريباً دويست نفر، دويست و پنجاه نفر اطعام مى شوند و نوعاً هم ايرانى هستند؛ به علاوه اينكه مى خواهند در محضر ايشان باشند.

پيداست كه دولت عربستان يك قدرى آسان گرفته و ما هم اميدواريم كه اين كار روز به روز بهتر بشود و جورى بشود كه اينها لا اقل براى انجام مراسم مذهبى شان، براى عزادارى شان، براى محرّمشان براى ماه رمضانشان، در ايام حج و عمره كه ايرانى ها و ساير شيعيان از كشورهاى ديگر مى آيند و مى خواهند به آنها سرى بزنند، در رفاه و راحتى باشند.

اين دو بارى كه بنده خدمت ايشان رسيدم جمعيت انبوهى حضور داشتند. پيدا بود كه ايرانى هاى فراوانى آنجا هستند و نمازى برقرار مى شود؛ حالا يا خود ايشان مى خواند يا ديگرى، كه نشان مى دهد ارتباط اينها با مسؤولين عربستان خوب شده و خيلى جاى خوشبختى است.

ص: 359

اختصاص داده بودند. بنابر اين زائران بدون زحمت و فشار تردد مى كردند و زيارت مى نمودند.

اما بعد از ظهر چهار شنبه 25 ذى حجه (پنجم بهمن ماه) مأموارن بقيع تنها دو مسير را به سوى بقيع گشوده بودند و ازدحام شديد زائران باعث اختلاط دردآور مردان و زنان و فشرده شدن آنان شد. به واسطه سوء تدبير سعودى ها بيشترين ظلم به بانوان زائر رواداشته مى شود، زيرا آنان به سبب آن كه در بقيع راه ندارند، بالاجبار در دو طرف مسير، و رو به پنجره هاى بقيع مى ايستند؛ لذا هنگام عبور فشرده زائران مرد و بانوان در حال عبور، به سختى تحت فشار قرار مى گيرند. شدت ازدحام در مقابل درب ورودى بقيع موجب گشت كه كنترل از دست مأموران خارج شود و چند زائر زن وارد بقيع شوند.

به همين سبب از خروج زائران از درب اصلى جلوگيرى كرده و آنان را از جانب غسالخانه خارج مى كردند. در اين ميان برخورد تند و دور از ادب مأموران مستقر در بقيع با بانوان زائر مقابل بقيع واقعاً ناراحت كننده مى نمود.

هرچند غير از زائران ايرانى، زائران شيعه و سنى ديگر كشور ها نيز اشتياق زيارت بقيع دارند، اما به سبب آن كه بيشترين نمود را ايرانيان دارند، جا دارد مسؤلان ذى ربط از سويى در يك اقدام اساسى با مسؤلان سعودى طرح تنظيم ورود و خروج به سوى بقيع را تبيين و مشخص كنند، و از سوى ديگر زائران را نسبت به حفظ شئون مذهب اهل بيت عليهم السلام و كشور اسلامى ايران، و ضوابط كشور عربستان به گونه اى توجيه كنند كه هم مجال زيارت با معرفت فراهم شود، و هم بهانه به دست بد خواهان داده نشود.

ص: 360

جان به جان آفرين تسليم كرد.

به منظور بزرگداشت ياد و خاطره آن مرحوم و خدمات صادقانه وى در معاونت بازرسى، مراسمى روز 25 ذى حجه (پنجم بهمن ماه) در سالن همايش هاى مقام معظم رهبرى در مدينه منوره و با حضور آيةاللَّه استادى جانشين نماينده ولى فقيه در امور حج برگزار گرديد و سخنرانان از مقام والاى مرحوم فرزين تجليل كردند.

ص: 361

فصل سوّم: فعّاليت معاونت ها و واحدهاى مختلف بعثه

ص: 362

ص: 363

معاونت امور روحانيون

اين معاونت به سبب وظيفه سنگين و حساس گزينش روحانيون كاروانها و آنچه مربوط به فعاليت آنها در موسم حج است، از اهميت به سزايى برخوردار مى باشد. بديهى است نظارت بر اعمال و مناسك زائران خانه خدا و پاسخگويى به سؤالات شرعى و مشكلات پديد آمده آنان براى انجام صحيح حج، مهم ترين بخش از وظايف بعثه مقام معظم رهبرى را در برمى گيرد كه اين مهم بر عهده معاونت امور روحانيون است.

در بررسى و گزارش فعاليت اين معاونت بر آن نيستيم كه آمار اقدامات روزمره آن را ارائه كنيم. زيرا اين امر فقط نمايانگر روزشمار فعاليت هاى تعريف شده و كميت آن است و با گزارش سالهاى قبل چندان تفاوتى نخواهد داشت و تنها تاريخ آن فعاليت ها تغيير پيدا مى كند؛ در حالى كه اقدامات كيفى و محتوايى معاونت امور روحانيون كه مدتها پيش از موسم و در طول برگزارى مراسم حج براى نيل به هدف پيش گفته با دقت فراوان صورت مى گيرد، كمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بنابراين در سخن از كميت فعاليت هاى معاونت مزبور به ذكر كليات بسنده مى كنيم و عمدتاً به بررسى كيفيت اقدامات ارزنده و در خور تحسين آن كه در مصاحبه راقم اين سطور با حجت الاسلام جناب آقاى عرب مسئول محترم معاونت امور روحانيون، و نيز برگزيده اى از آنچه به تفصيل در سايت اين معاونت آمده است، مى پردازيم.

ص: 364

1- برگزارى جلسات تبليغى، توجيهى- فرهنگى، و پاسخ به سؤالات شرعى منظم بر مبناى برنامه ريزى از پيش اعلام شده در هتل ها و مراكز استقرار زائران ايرانى در مدينه و مكه با حضور حج اسلام: باكويى، طلابيان، دكتر هاشميان، نقويان، سركار خانم ها:

صفاتى، هاشمى عليا و قافله باشى.

2- حضور 1269 روحانى و معينه در تمام كاروان ها و برگزارى جلسات منظم آموزش احكام و مناسك، و پاسخ به سؤالات زائران؛ انتقال تدابير و دستورالعمل هاى لازم از سوى بعثه رهبر معظم انقلاب توسط رابطين روحانيون.

3- سركشى منظم به كاروان ها و ارزيابى عملكرد روحانيون و معينه ها

4- برگزارى همايش هاى روحانيون كاروان ها و رفع مشكلات فقهى آنان با حضور آية اللَّه سيدجعفر كريمى

5- برپايى زيارت هاى دوره اى اماكن و مشاهد مشرفه براى روحانيون و معينه هاى كاروان ها

ص: 365

سطح علمى روحانيون كاروان ها حداقل پايان سطح كارشناسى ارشد يعنى اتمام كفايتين تعيين شده است كه بايد آموزش ويژه نيز ببينند. لذا پنج نوع آموزش براى روحانيون در نظر گرفته شده است:

1-آموزش بدو خدمت

2-آموزش قبل از اعزام: منابعى براساس تصميمات كميته فرهنگى تعيين و خريدارى مى شود و در اختيار روحانيونى كه قرار است به حج اعزام شوند، قرار داده مى شود. كل روحانيون حج در سه گروه هزار و دويست نفرى متشكل هستند كه با روحانيون كاروانهاى عمره حدود چهارهزار و سيصد نفر در گردونه حج و زيارت به عنوان روحانى، معين يا معينه فعاليت دارند.

شش ماه پيش از اعزام آنان به حج براى اينكه اطلاعاتشان به روز شود، منابع تهيه شده اختيارشان گذاشته مى شود؛ و دو ماه قبل از اعزام به صورت اپِن بوك يا باز، از آنها امتحان گرفته مى شود.

3-آموزش ضمن خدمت شامل بازديد از اماكن، برگزارى كلاس احكام و مناسك در موسم حج.

4-آموزش هاى تكميلى براى كسانى كه از قبل در گردونه هاى حج بودند، گذاشته مى شود. آن هايى كه جديداً جذب شده اند نياز به آموزش تكميلى ندارند؛ زيرا تحت آموزش بدو خدمت قرار مى گيرند. آموزش هاى تكميلى راجع به مسائل كلامى و چگونگى پاسخ دادن به شبهات، و تسلط به زبان عربى، مسأله مخاطب شناسى و روانشناسى تبليغ است.

5-آموزش دوره هاى كارورزى: علاوه بر آموزش هايى كه هست براى كسانى كه هيچ سابقه اعزام و تشرف به حج نداشته اند يك دوره كارورزى و كارآموزى در نظر گرفته شده است. اين افراد سابقه تشرف به حج ندارند ولى در گزينش هاى معاونت قبول

ص: 366

شده و آموزش اوليه را ديده اند. آنها بايد يك دوره كارورزى نزد يك روحانى با سابقه ببينند و يك بار هم به حج يا عمره بيايند و به عنوان كارآموز آموزش ببينند.

ص: 367

ساختار تشكيلاتى داخل بعثه وجود ندارد. لذا از زبدگان و فرهيختگان و نخبگان داخل صف استفاده مى شود. از سه سال پيش معاونت درصدد برآمد كه كميته هاى علمى تخصصى از بين خود روحانيون در هشت گرايش تشكيل دهد. اين كميته ها عبارتند از كميته اسرار و معارف، كميته احكام و مناسك (كميته فقه)، كميته اخلاق، كميته تدوين، كميته آيات و روايات، كميته تاريخ و اماكن، و كميته روش تبليغ.

اين كميته ها هر كدام آيين نامه و ساختار تشكيلاتى مشخص شده دارند و در گرايش هاى تخصصى خود از روحانيون كاروان ها نيازسنجى به عمل مى آورند و مطابق با آن نيازها مباحث كارشناسى صورت مى گيرد و محتواى مطالب در اختيار روحانيون قرار داده مى شود. ثمرات كميته هاى اسرار و معارف، كميته تدوين در نشريات زائر و صفا چاپ مى شود. در سه حج اخير هر روز دو صفحه يا سه صفحه از زائر و صفا توسط اين كميته ها تغذيه مى شوند.

كميته ها مجموعاً يك جمع پنجاه و شش نفرى هستند و رؤساى آنها ستاد برنامه ريزى كميته ها را تشكيل مى دهند. در اين ستاد هشت مسئول كميته ها و معاون امور روحانيون و قائم مقام او و دبير اين كميته ها هر ماه جلسه برنامه ريزى و ساماندهى كميته ها را دارند. امسال زمانبندى برگزارى جلسات كميته هاى علمى و تخصصى در ده منطقه عملياتى در كل كشور تنظيم شد. در اين ده منطقه، نمايندگى امور روحانيون جلسات توجيهى روحانيون را در محل سكونت آنان برگزار مى كند.

ص: 368

ثبت تجربيات روحانيون، كاروان ها و پيشنهادات آنان پيرامون پاسخ به شبهات و خاطرات آنها از ديگر اقدامات معاونت امور روحانيون است كه در سه بخش جمع بندى شده و به صورت مكتوب در اختيار ديگران براى استفاده قرار مى گيرد. علاوه بر اين برگزارى جلسات تبادل تجربيات كه هم در حج و هم در عمره انجام مى شود يكى از برنامه هاى فرهنگى در طول موسم است كه ثبت مى شود و ماحصل اين اقدام جزوات «آزموده ها» است كه تاكنون هفت شماره آن چاپ شده است. «آزموده ها» به روحانيونى كه جديداً وارد شبكه مى شود كمك مى كند تا با استفاده از اين تجربيات بدانند قبل از سفر چه كار بايد بكنند، در جلسه اول با زائران چه بايد بگويند، در جلسه دوم چه بگويند؛ در فرودگاه، هنگام ورود به مدينه چه كارهايى خوب است زائران بكنند، چه توجه هايى بايد داشته باشند و ...

درباره پيشنهادات و توصيه ها بايد گفت چون هر سال مجموعه نخبگان و نمونه ها از ميان روحانيون گزينش مى شوند و مجموعه اى بالغ بر صد تا صد و بيست نفر از بين هزار و دويست نفر توسط رابطين انتخاب مى شوند، در جلسه اى با حضور نماينده ولى فقيه پيشنهادات و توصيه هاى خود را عنوان مى كنند و تقريباً سوژه هاى دستور جلسه حج آينده در آنجا مطرح مى شود. توصيه هاى به مسئولين، توصيه هاى به مديران، توصيه هاى به رابطين، عوامل موفقيت روحانيون نمونه، توصيه هاى مربوط به جلسات قبل سفر و ...

در دستور كار قرار مى گيرد.

كار جديد سال جارى در طرح «ره آورد سفر حج»، انتشار كتاب توصيه ها و تجربه ها است. يك كتاب «خاطره ها» آماده چاپ شده است. كتاب مربوط به شبهات هم تدوين گرديد ولى براى چاپ آماده نشد.

ص: 369

چهار رابط مرد و سه رابط زن آنان را ارزيابى مى كنند. ارزيابان يك بار در مدينه از مديران، معين و معينه، از كارگزاران حج و خدمه، از زائرين و از خود روحانى كاروان در رابطه با نحوه عملكرد و انجام وظائف او تحقيق مى كنند و حول ده محور ارزيابى به عمل مى آورند. به همين نحو در مكه نيز ارزيابى توسط ارزياب صورت مى گيرد.

معدل اين ارزيابى ها ارزيابى عملكرد روحانى در كاروان مى شود. غير از ارزيابى رابطين، فرم هاى ارزيابى به اسم معين كاروان، مدير كاروان، معينه كاروان وجود دارد كه جمعاً ده فرم ارزيابى است كه مدير نظرش را راجع به روحانى، معين و معينه مى گويد و مكتوب مى شود. در يكى دو سال پيش از زائر هم نظرخواهى مكتوب مى شد كه حالا شفاهى نظرات زائرين اخذ و منتقل مى شود. مجموعه اينها با ضريب هاى مشخص شده كارنامه ارزيابى مى شود كه به معاونت امور روحانيون مى آيد و معاونت در مورد آن نظريه اى مى دهد و نحوه همكارى هاى آتى روحانيون را تبيين مى كند.

ص: 370

معاونت بازرسى بعثه رهبر معظم انقلاب، در امر برگزارى هر چه باشكوه تر حج زائران ايرانى، نقش به سزايى دارد كه فعاليت هاى آن و نتيجه عملكرد بازرسان و دست اندركاران اين معاونت شايد چندان به چشم نيايد.

به منظور تبيين وظايف و نحوه اجرايى فعاليت هاى ناظران و بازرسان اين معاونت، و نقش آن در رفع مشكلات و ارائه طرح ها و پيشنهادات، درصدد برآمديم با معاون بازرسى بعثه مصاحبه اى داشته باشيم. به خواست ايشان اين امر به جناب آقاى دكتر حسن عابد جعفرى مسئول بازرسى مكه معظمه واگذار شد. جناب دكتر عابد جعفرى با لطف و متانت خاص خويش طى مصاحبه اى طولانى به خوبى موقعيت اين معاونت را در زمينه هاى پيش گفته تبيين كردند و نقطه نظرات خويش را پيرامون چشم انداز 20 ساله حج نيز اظهار داشتند.

گزيده اى از اين مصاحبه كه در حقيقت بيان عملكرد معاونت بازرسى در ابعاد مختلف است، به شرح زير از نظر خوانندگان گرامى مى گذارد.

*** قلمرو عملكرد معاونت بازرسى، ستاد حج جمهورى اسلامى است. بنابراين آنچه را كه مربوط به عملكرد ستاد در موسم حج مربوط مى شود به دقت از نزديك بررسى

ص: 371

مى كنيم. اگر بخواهيم جايگاه اين قلمرو را دقيق تر در سطوح مختلف حج روشن كنيم، بايد بگوييم اولين سطح اداره حج، خود زائر است كه بايد بتواند خودش را اداره بكند، هر چه اين ظرفيت در حج ما قوى تر بشود نياز به اداره هاى بيرونى كمتر مى شود.

سطح دوم مديريت حج، اداره كاروان ها است به اين معنى كه ما زائران را به صورت منفرد به حج اعزام نمى كنيم بلكه آنها را در قالب تشكل هايى به نام" كاروان" شكل و سازمان مى دهيم. اين سازماندهى ما داراى قواعد و چارچوب هاى خاصى است. در جمهورى اسلامى به جهت اينكه مجموعه امور حج زير نظر مستقيم مقام معظم رهبرى و از طريق نظارت امير الحاج صورت مى گيرد، بنابراين اين تشكل ها جزء لاينفك سلسله مراتب مديريت حج به حساب مى آيد. وقتى زائران را در قالب كاروان ها شكل مى دهيم، دو دسته خدمات هم براى آنان در نظر مى گيريم: يك دسته خدمات معنوى و فرهنگى است كه در قالب فعاليت هاى روحانيون و معين ها و معينه هاى كاروان انجام مى شود، يك دسته هم فعاليت هاى ستادى يا اجرايى است كه در قالب خدمات ستاد صورت مى گيرد؛ از ارائه خدمت پزشك جهت سلامت و بهداشت اين تشكل هاى كاروانى و زائرها گرفته تا ارائه خدمات مربوط به تغذيه و حمل و نقل و محل زندگى و آب و شكل استحمام و چيزهاى ديگرى كه زائر در اين تشكل نياز دارد.

بخش هاى مربوط به امور فرهنگى به عهده بعثه، و بخش هاى غير فرهنگى بر عهده ستاد است. تعداد كارهايى كه ستاد انجام مى دهد متنوع و متكثّر است و به همين جهت «بازرسى» هم روى آن مجموعه فعاليت ها بيشترين تكيه و تأكيد را دارد.

سطح سوم مديريت حج: در حج و معمولًا در شهرهاى مكه و مدينه در قالب ستادهاى مناطق تشكل پيدا مى كند يعنى تعدادى از كاروان ها به ظرفيت حدود متوسط ده هزار نفر در مناطق گوناگون مكه و تقريباً همين تعداد هم در چهار منطقه مدينه سامان پيدا مى كنند. بنابراين سطح بعدى مديريت، «ستاد» مى شود. ستادهاى منطقه اى داراى يك مدير منطقه و دو سه نفر همكار است كه در مدينه چهار مركز يا ستاد، و در مكه نه ستاد وجود دارد.

ص: 372

سطح چهارم مديريت: ستادهاى شهرهاى مكه و مدينه هستند كه در واقع آنها امور ستادهاى منطقه را به عهده دارند.

سطح پنجم سازمان حج: سازمان حج قرارگاه هاى عملياتى ستادهاى دو شهر را براى موسم حج ايجاد مى كند و در غير موسم هم ادارات كل خودش را در سطح استان ها دارد كه كار خود را از طريق انجام مى دهد. در موسم، ادارات كل را بسيج مى كند و در قالب قرارگاه هاى مكه و مدينه و ستادهاى مناطق براى رسيدگى به امور زائران تشكل مى دهد.

در بخش مديريت كاروان، تقريباً صد در صد خصوصى است؛ يعنى مديران كاروان افراد حقيقى هستند كه شغل هاى گوناگونى به عهده دارند. از شغل هاى آزاد در بازار گرفته تا كارمند دولت تا اساتيد دانشگاه تا ادارات مختلف كه با توجه به سابقه، تجربه و آزمون ها و آزمايش هايى كه انجام داده اند، انتخاب مى شوند و كار ادارى سازمان را به عهده مى گيرند. يك سال در ميان اين مديرها مى توانند به حج بيايند و كاروان بياورند. بنابراين سازمان حج جمهورى اسلامى هر سال حدود پانصد كاروان شكل مى دهد و نزديك به يكصد هزار نفر زائر را در قالب اين پانصد كاروان اعزام مى كند.

حدود پانصد كاروان را پانصد مدير اداره مى كنند و تعدادى معاون و دستيار در كاروان ها دستيار هستند. دستيارها ممكن است زن باشند يا مرد باشند. براى كاروان هاى با ظرفيت هاى صد تا صد و بيست نفرى پيش بينى ده نفر خدمه شده است. براى بالاتر از آن يعنى از صد و شصت نفر به بالا پيش بينى سيزده تا چهارده نفر را كرده اند. حد بالاى كاروان هاى ما هم دويست و بيست نفر هست.

اما متوسط تركيب جنسيتى زائرهاى ما پنجاه و يك درصد خانم ها و چهل و نه درصد را آقايان تشكيل مى دهد. از جهت سنى ميانگين سنى كاروان هاى امسال ما پنجاه و سه سال است، در حالى كه ميانگين نسبت به سال هاى گذشته كاهش پيدا كرده است.

ده هاى گذشته ميانگين سنى ما بالاى شصت سال بود و به تدريج ميانگين سنى با ورود

ص: 373

حاجى هاى جديد كاهش پيدا كرده است.

در گذشته، نزديك به صد درصد زائران اندكى كمتر، افراد بى سواد و كم سواد بودند در حالى كه اين تركيب هم به كلى تغيير پيدا كرده و نسبت حضور افراد باسواد و تركيب سوادهاى گوناگون حوزوى و دانشگاهى نسبت قابل ملاحظه اى شده كه اصلًا با گذشته قابل مقايسه نيست. به همين ترتيب هم نيازهاى زائران چه از نظر درجه مكنتى كه براى آمدن به حج، پيدا كرده اند، چه از نظر سواد بالايى كه دارند، و چه از نظر تركيب سنى جوان ترى كه دارند پيدا مى كنند متفاوت شده است. بخصوص نيازهاى فرهنگى شان از مسائل ساده مناسك به سمت درخواست مربوط به فلسفه حج، هدف حج و معارف حج انتقال پيدا كرده است. هر چه هم جلوتر مى رويم سطح نيازها تغيير بيشترى پيدا مى كند و مطالبات زائران از ما در همه ابعاد تفاوت جدى پيدا مى كند. اين يك شاخص اساسى است كه ببينيم چقدر از نيازهاى زائران را مى توانيم يا توانسته ايم پاسخگو باشيم. خوب اين نيازها نيازهاى معنوى زائران است؛ يعنى اينها اساساً مى آيند براى اينكه اعمال حجشان را انجام دهند، مناسكشان را بجا بياورند و به عنوان حاجى با اعمال صحيح برگردند كه اين بخش مربوط به بعثه مقام معظم رهبرى و حضور روحانيون در حج مى شود.

ص: 374

فراهم مى كند. به همين جهت در تركيب كاروان ها پيش بينى يك پزشك شده كه اين پزشك از ابتداى تشكيل كاروان همراه مديريت كاروان است. بنابر اين است كه پرونده براى زائران تشكيل بدهد، سوابق بيمارى آنها را بررسى و همه را ثبت و ضبط بكند و بر همان اساس هم تا انتهاى سفر همراه زائران باشد. پيش بينى اين است كه حضور پزشك در كاروان يك آستانه امنيت روانى را از جهت سلامتى براى زائران فراهم بكند كه هر لحظه احساس كردند بيمارى، ناراحتى و نگرانى دارند دسترسى شان به پزشك در داخل كاروان فراهم باشد و اين كار، كار بسيار موفقى بوده است.

سطح بالاتر اين مجموعه در هيئت پزشكى ما خلاصه مى شود كه در قالب يك بيمارستان در مكه و بيمارستانى در مدينه پزشكان كاروان را پشتيبانى مى كند كه اگر بيمارى فراتر از امكانات درمان پزشك در داخل كاروان بود با توصيه خود پزشك كاروان، بيمار به بيمارستان معرفى شود و اگر كارى فراتر از اين دو تا بيمارستان هم مورد نياز بود، رابطان پزشكان عرب زبان آنها به بيمارستان هاى سعودى معرفى مى كنند و در بيمارستان هاى تخصصى به آنان رسيدگى مى شود.

بخش دوم نيازهاى كاروان اسكان است. يعنى بنا است كه اين زائران در يك جاى اطمينان بخشى اسكان يابند و آن محل امكانات كافى را براى پذيرايى از زائران داشته باشد و اين امكانات اعم از محل خواب و استراحت، سرويس هاى بهداشتى و استحمام مناسب، محل غذاخورى، سالن اجتماعات، نوع فيزيك داخل ساختمان، و بهداشت ساختمان است. بنابراين رسيدگى به بخش مسكن هم جزء وظايف بازرسى به حساب مى آيد. براى بخش مسكن هيئت هاى مسكن قبل از ايام حج، هم در مكه و هم در مدينه حضور پيدا مى كنند، قراردادهاى مسكن را مى بندند، مسكن ها را اجاره و آماده مى كنند؛ و پيش از حضور زائران هم يك چك نهايى صورت مى گيرد كه دوستان بازرسى هم در آن مرحله حضور پيدا مى كنند و ساختمان آماده تحويل كاروان مى شود.

بخش سوّم نيازهاى زائر، بخش مربوط به خوراك است. همان طور كه براى مسكن زائر پيش بينى هايى مى شود، در مورد غذا هم اتفاق مى افتد. نزديك به هفتاد درصد

ص: 375

زائران از تغذيه متمركز برخوردارند؛ يعنى در مدينه و در مكه آشپزخانه هاى متمركزى پيش بينى شده، غذاى زائر را براى ظهر و شب آماده مى كنند و در كاروان تحويل مى دهند. فقط سرو غذا به عهده مديران و خدمه است، منهاى معدودى از ساختمان ها كه تحت اين طرح نيستند. آن معدود از ساختمان ها كمتر از 30 درصد مى شوند و براى اينكه بتوانند از همه خدمات ساختمان ها استفاده كنند، آشپز مخصوص به خودشان دارند و پخت و پز را خودشان انجام مى دهند. تبعاً رسيدگى به آشپزخانه مركزى و نظارت به طرز طبخ غذا در داخل كاروان ها را بازرس هاى ما انجام مى دهند. وظايف ما تابع نيازهاى زائر و خدماتى است كه ستاد براى رفع اين نيازها فراهم مى كند.

كاروان هايى كه پخت متمركز ندارند، نيازمند تأمين و تداركات اقلام هستند كه بخشى از آن را بايد با خود از ايران بياورند و برخى از آن به صورت متمركز در اينجا از طريق انبارها در اختيارشان قرار مى گيرد؛ بخشى را هم اجازه دارند كه از بازار اينجا تهيه بكنند. نظارت بر تداركات اينها از لحاظ كيفيت موادى كه مى خرند، ميزانى كه در اختيار زائر مى گذارند، به عهده بخش بازرسى است.

بخش ديگر از نيازهاى زائر امر حمل و نقل او است. چون ظرفيت مكه به خصوص براى مسكن هايى كه نزديك به حرم باشند، كافى نيست و تعداد زيادى از كشورها هم در گرفتن مسكن با ما رقابت دارند، ما ناگزير مسكن ها را در جاهايى مى گيريم كه از لحاظ كيفيت قابل قبول باشد. اما ممكن است از لحاظ مسافت نزديك به حرم نباشد؛ برعكس مدينه كه بيشتر مسكن ها در اطراف حرم سازماندهى شده اند.

بنابراين فاصله بين محل استقرار و اسكان زائران و حرم، فاصله قابل ملاحظه اى مى شود. اين فاصله را مسؤلان امر از چند سال پيش با يك سيستم و شبكه حمل و نقل درون شهرى پر كردند تا زائر بتواند در 24 ساعت، هر وقت كه اراده كرد سوار ماشين بشود و به حرم بيايد و از حرم به راحتى برگردد. نظارت بر اين سيستم حمل و نقل هم به عهده برادران بازرسى هست.

براى انتقال بين دو شهر مكه و مدينه چه در آمدن از مدينه به مكه، و چه در

ص: 376

مراجعت از مكه به مدينه، و همين طور از جدّه به جحفه و مدينه، سيستم حمل و نقل بين شهرى نياز هست و هر ساله قرارداد آن بسته مى شود. نظارت بر اين سيستم و نحوه نقل و انتقال زائران باز به عهده بخش بازرسى هست.

علاوه بر اينها يك حمل و نقل بين كشورى هوايى توسط شركت هاى ايرانى و سعودى انجام مى شود كه نظارت بر اين حمل و نقل هم به عهده بخش نظارت است.

بنابراين اين چند چيز اساس كار اين مجموعه است.

خلاصه بايد بگوييم زائر حقوقى دارد كه نظارت و بازرسى تضمين ايفاى اين حقوق است. چون زائر يك بار در عمرش مى آيد و شايد از حقوقى كه دارد مطلع نباشد، لذا دوستان نظارت و بازرسى مراقبند كه حقى از زائر ضايع نشود.

براى انجام اين كار در بازرسى دو سطح مديريت پيش بينى شده:

سطح اول مديريت مربوط به آنچه در كاروان اتفاق مى افتد، مى باشد و شاخص آن مديريت كاروان است. در اين امر يك ساماندهى و سازماندهى خاصى در بازرسى صورت گرفته و اين سازماندهى منطبق بر سازماندهى ستادها است؛ يعنى ما يك ستاد در مكه، و يك ستاد هم در مدينه براى نظارت داريم.

ستاد مكه ما دو سه روز قبل از حضور زائر در مكه تشكيل مى شود. دوستان ناظر و بازرس ما دو روز يا يك روز بعد، يا نزديك به انتهاى خروج زائر، از مكه خارج مى شوند. بنابراين طول سفر اينها دو سه روز قبل از حضور زائر در مكه خواهد بود و تا پايان حضور هم، تركيبى از عناصر ما در مكه حاضر خواهند بود. براى مدينه هم اين برنامه جداگانه پيش بينى شده است. بخشى از دوستان ما در مدينه قبل از چند روز پيش تا پايان تخليه زائران از مدينه به مكه براى انجام اعمال تشريق، حضور دارند و همراه آخرين گروه زائران به مكه مى آيند و اعمال تشريق و واجب حج را انجام مى دهند و بلافاصله بعد از اينكه زائر مى خواهد حركت كند و به مدينه بيايد، يك يا دو روز قبل از آن يا حداكثر عصر روز دوازدهم به مدينه برمى گردند و تا پايان حضور كاروان ها در مدينه حضور دارند.

ص: 377

بايد به تعداد مناطقى كه در ستاد ايجاد شده سربازرس داشته باشيم. لذا ما چهار سربازرس در مدينه، و نه سربازرس در مكه داريم و براى هر كدام از اين سربازرس ها هم سه نفر بازرس پيش بينى شده كه در هر منطقه يك سربازرس و سه بازرس جمعاً چهار نفر متكفل امور بازرسى كاروان ها هستند. به طور متوسط هر بازرس به بيست كاروان اختصاص پيدا مى كند و هر سه روز يك بار بازرس ما كاروان هاى زير پوشش را بايد رسيدگى كند؛ يعنى هر هفت كاروان را در يك روز بايد بازرسى كند، يك يا دو ساعت در داخل كاروان مى ماند و كار افراد مختلف اعم از روحانى، مدير و خدمه را از نزديك بازرسى مى كند. انبار، يخچال ها، سيستم هاى انجماد، دستشوئى ها و نظافت آن را و ... بازرسى مى كند و گزارش روزانه بازديد از آن كاروان را در فرم هاى مشخص ثبت و ضبط مى كند و هر روز يك گزارش روزانه به سربازرس مى دهد.

بازرس ها در بعثه مستقر هستند و هر روز صبح بيرون مى روند و عصر يا غروب برمى گردند. معمولًا ناهار را در كاروان هستند؛ و اگر موردى پيش بيايد كه لازم باشد، شب را هم در كاروان مى مانند.

بدين ترتيب اگر به مشكلاتى در داخل كاروان برخورد كنند، نزديك به هشتاد درصد آن را با مدير، عوامل و خدمه حل و فصل مى كنند.

بازرس وظيفه دارد اگر موردى را مشاهده كرد كه خلاف يا خارج از ضوابط انجام مى شود همان جا به مدير يا عوامل تذكر بدهد و بايستد تا آن مشكل رفع شود. اگر مشكل نياز به زمان داشته باشد، در موعد مقرر براى پيگيرى مراجعه مى كند. اگر مشكل را نتوانند با كاروان حل كنند و بلافاصله با تلفن، يا با تلفن همراه به سربازرس خود منتقل مى كند، سربازرس آن مطلب را با مديريت منطقه حل و فصل، و رفع مى كند بنابراين 80 درصد مسائل در داخل كاروان حل مى شود، و بين 5 تا 10 درصد از مسائل كه در داخل كاروان يا در داخل ستاد قابل حل نيست، بايد از طريق مكاتبه و نامه نگارى مسؤلان سطح بالا اقدام شود.

ما يك كار ديگر هم در بخش بازرسى داريم كه آن ارزيابى مديران و عوامل

ص: 378

كاروان است. براى اينها پرونده هاى مشخصى داريم و اين پرونده ها را از قبل در اختيار سربازرس ها و بازرس هايمان قرار مى دهيم و اينها مرحله به مرحله اين فرم ها را تكميل مى كنند و نسبت به بازخورى كه مدير به تقاضاهاى اصلاح امور يا عملكردش در مجموع مى دهد، به آنها بين پنج تا يك امتياز مى دهند. در يك فرم نهايى هم عملكرد مدير ارزيابى مى شود. اين فرم نهايى ارزيابى است كه آخر قضيه مى گويند اين مدير داراى چه ويژگى هايى بود، بعد بازرس امضاء مى كند، سربازرس منطقه بازرسى امضاء مى كند، و در شهر هم سربازرس شهر امضاء مى كند.

بدين گونه عملكرد يك كاروان ارزيابى مى شود كه در واقع نمره نهايى به مدير كاروان داده مى شود و نشان مى دهد كه اين مدير از جهت بازرسى هاى مستمرى كه در طول سفر از عملكرد او نسبت به خدماتى كه بايد انجام مى داده مدير عالى، خيلى خوب، خوب، متوسط يا ضعيف است. ضعيف ها از دور خارج مى شوند. يعنى تعدادى از مديرها هر ساله به عنوان مدير ضعيف ارزيابى مى شوند و از دور خدمت به زائرها خارج مى شوند. به بعضى از مديرها كه اشكالات قابل رفع داشته باشند تذكر داده مى شود اگر اشكالاتشان بين اين دو تا باشد يك سال محروم از مديريت مى شوند، يا ظرفيت كاروان هايشان تغيير داده مى شود. به آنهايى هم كه خيلى خوب و عالى هستند تشويقى داده مى شود كه در عمره بتوانند زائر بياورند، يا اگر مثلًا زائر به مناسبتى زياد شد براى سال بعد هم اجازه دارند استثنائاً حضور پيدا كنند. اين فرم ها در بُعد تنبيه و اخراج از سيستم، و نيز در بُعد تشويق و تثبيت مديران مورد استفاده قرار مى گيرند.

ص: 379

مربوط نمى شود. بنابراين براى آن بخش ما چند ناظر ويژه انتخاب كرده ايم؛ ناظر ويژه حمل و نقل كه سه نوع حمل و نقل را زيرنظر دارد، ناظر ويژه تداركات و تغذيه كه بحث كل تداركات و تغذيه و آشپزخانه ها را زير پوشش دارد، ناظر ويژه پزشكى كه خدمات پزشكى را مورد نظر قرار مى دهد، و ناظر ويژه مسكن.

در مورد تداركات بايد از قبل قراردادهايى بسته شود. مثلًا تأمين گوشت مرغ، لبنيات، آب، انواع امكاناتى كه مورد نياز است چه براى آشپزخانه چه براى پخت و پز داخل كاروان. تأمين اين امكانات به سه قسمت تقسيم مى شود؛ يك قسمتى كه مدير بايد از ايران بياورد و كيسه هاى مشخص را بار مى كنند و همراه خودشان مى آورند. مثل سبزى خشك و امكاناتى كه اينجا فراهم كردنش دشوار است. يك بخش را هم ستاد تأمين مى كند و در اختيار كاروانها قرار مى دهند و قراردادهاى طول سال است كه آنجا يك كميسيون تداركات وجود دارد و ناظر ويژه بخش بازرسى هم در آن كميسيون موقع بستن قرارداد، موقع تأمين، آوردن و تحويل دادن به انبار و ... حضور دارد.

بنابراين در حوزه تداركات و تغذيه يك نفر ناظر به طور مشخص به عنوان فنى كه قبلًا هم كارش اين بوده و آشنايى دارد مستقر است.

مسكن هم همين طور است، بعضى قراردادها الان براى سال بعد بسته مى شود و جمع بندى مربوط به گزارش هاى مربوط به مسكن امسال به دوستان ستاد منتقل مى شود كه مثلًا شما اين مسكن ها را از رده خارج كنيد، اينها قابل استفاده نيست. تقريباً تمام مسكن هايى كه از دور خارج مى شود براساس گزارش بازرسى است. ناظر ما در حوزه اجاره مسكن هم حضور دارد. بعداً هم كه تعدادى در طول سال و غير موسم اجاره مى شوند، باز ناظر مسكن حضور پيدا مى كند و بر نحوه اجاره مسكن و اعمال شاخص هايى كه بايد وجود داشته باشد، نظارت مى كند. معمولًا هم قبل از عزيمت ما براى مطمئن شدن از كار مسكن حضور پيدا مى كند.

در ارتباط با حمل و نقل هم چنين است. قراردادهايى كه با اين شركت ها بسته مى شود، تعهداتى كه شركت ها نسبت به ما دارند، نوع اتوبوس هايى كه بايد تأمين بكنند،

ص: 380

صندلى بندى داخل اتوبوس ها، شركت هاى هواپيمايى كه تعهدات دارند، قيمت ها، نحوه تعامل با زائر، و همين طور براى حمل و نقل بين شهرى، نوع قراردادها، تعداد وسائل نقليه، نحوه سرويس دهى راننده ها و ... همه زير نظارت ما هستند و گزارش هايى در اين زمينه ها تهيه مى شود و با كمك بازرسان اطلاعاتى از سطح كاروان ها جمع آورى مى شود و با اطلاعاتى كه براساس قراردادها بوده تطبيق داده مى شود و نارسايى هايش بيرون مى آيد تا در قراردادهاى سال آينده لحاظ شود و محكم كارى كنند كه تعهدات عملى بشود.

براى بخش مربوط به بهداشت و درمان هم همين طور نظارت ها، اعمال مى شود.

نظارت ما در هر بخش، گزارش هاى اختصاصى ويژه خواهند داشت كه بر مبناى آن برخى نارسايى ها كه قابل رفع است، پيشنهاد رفع مى شود، بعضى لازم است كه حذف شود مثلًا عملكرد نادرست پيمانكار طرف قرارداد به تغيير طرف پيمانكار منجر مى شود.

برخى هم ممكن است به سبب وجود اشكال در برنامه باشد كه در قالب اصلاح برنامه پيشنهاد مى شود كه در آن اصلاح روش ها و اصلاح ساختار هست و پيشنهادهاى تازه داده مى شود.

امسال ما پيوندى بين بخش بازرسى و بخش نظارت برقرار كرديم. براى دوستان بازرسى ما كه قلمروشان اساساً بخش كاروان بود، فرم هايى طراحى كرديم كه جوابگوى نيازهاى بخش نظارت ما هم باشد. بنابراين آنها آن فرم هاى اختصاصى را پر كردند و برگرداندند. از سه بازرسى كه در سطح منطقه، هر كدام بازرسى 20 كاروان و در كل 60 كاروان به عهده شان بود، يكى را علاوه بر وظايف بازرسى كاروانى، به عنوان ناظر حمل و نقل و كمك ناظر حمل و نقل قلمداد كرديم. يكى را كمك ناظر مسكن، و يكى را هم كمك ناظر تداركات و بقيه موارد، قرار داديم. اينها گزارش هاى بقيه بازرس ها را گردآورى و جمع بندى مى كردند. هر از چند روز گزارشى را به مسئول خودشان مى دادند كه او هم به مسئول ويژه بخش خاص خود مى داد. بنابراين امسال بين نظارت و بازرسى يك ارتباط و پلى برقرار شد كه بازرس هاى ما دو وظيفه را انجام دادند: هم

ص: 381

وظيفه بازرسى داخل كاروان را، و هم جانشين ناظر ويژه در منطقه بودند. در ارزيابى هايى كه ما از اين كار داشتيم، ديديم كار موفقى از آب درآمد و به ناظران ويژه ما بسيار كمك كرد كه ارزيابى هايشان كيفى تر از سال هاى گذشته باشد. اين ارزيابى ها به سازمان حج ارسال مى شود و رونوشت آن خدمت آقاى رى شهرى داده مى شود.

ارتباط ما در واقع از طريق معاونت نظارت و بازرسى مستقيماً با آقاى رى شهرى است.

گزارش روزانه معاونت نظارت و بازرسى براى آقاى رى شهرى ارسال مى شود و رونوشت اين گزارش هم به آقاى زرقانى براى پيگيرى در ستادهايش داده مى شود.

بنابراين تقريباً 70، 80 درصد امور روزانه حل مى شود و بخشى از آن كه يا ماهيتش روزانه نيست يا مربوط به فعاليت هاى نظارتى پشت قضيه مى شود، فراتر از روزانه و مثلًا هفتگى و ماه است و به برنامه هاى سال بعد مربوط مى شود، داخل خود معاونت نظارت مورد بررسى قرار مى گيرد و به عنوان پيشنهاد براى اصلاح امور در سال بعد برنامه ريزى و اصلاح برنامه مى شود. همان طور كه عرض كردم مثلًا" ساختار مناطق" جزء پيشنهادهاى بازرسى بود بخش نظارت ويژه اى كه پيشنهاد شد، در ستاد، بررسى شد و بعثه هم تأييد كرد و اعمال شد و الان كاملًا جواب داده است و سه سال است كه اين كار انجام مى شود. امسال هم براى سال بعد پيشنهادهاى متعددى را دوستان آماده كرده اند.

ص: 382

امكان پذير نيست.

پيشنهاد جديد بازرسى كه با دوستان ستاد هم مطرح شده اين است كه ما ظرفيت كاروان ها را استاندارد كنيم به اين اعتبار كه بياييم بگوييم حداقل و مبناى تشكيل كاروان ظرفيت دو اتوبوس است. يعنى ما 45 نفر ظرفيت اتوبوس را مبنا قرار بدهيم. براساس اين 45 نفر بقيه مسائل مان را بتوانيم تعريف كنيم. يك كاروان شامل دو تا 45 نفر در دو اتوبوس مى شود كه دربرگيرنده يك روحانى، مدير، پزشك، و شش نفر خدمه براى 86 نفر زائر مى شود.

لذا در قراردادهايى كه مى خواهيم ببنديم كنترل ما و خدمت رسانى به زائران را آسان مى كند كه محور اصلى اش بحث مربوط به مناسك و معنويت حج است. يك برادر يا خواهر روحانى حوزه عملكردش 42 يا 43 نفر مى شود كه اين عين يك كلاس استاندارد مى شود، مضرب هاى دو و سه و چهار 45 سه تركيب استاندارد كاروان مى شوند كه از تركيب هاى خرد و ريز فعلى به كلى جلوگيرى مى شود. بنابراين كاروان ما يا 90 نفره است يا 135 نفره يا 180 نفره است. گزارش هاى بازرسين ما بالاتر از اين را توصيه نمى كنند براى اينكه توان اداره اش در مديران فعلى ما موجود نيست بالاترين ظرفيت 180 است كه امكان 4 تا اتوبوس دارد و تركيب براساس اين 4 تا اتوبوس بايد چيده بشود. اين 4 تا اتوبوس در حمل و نقل كاملًا قابل كنترل هستند، و در اسكان در ساختمان ها نيز ظرفيت ها براساس هر 45 نفر تنظيم مى شود. در منى و عرفات هم چادرها بر همين اساس تقسيم مى شود.

اين پيشنهاد براى سال آينده است كه مقدماتش فراهم شده و موافقت آقايان هم حاصل گرديده است. بنابراين احتمالًا آقاى زرقانى در روز بيستم محرم اين طرح را به عنوان يكى از دستور كارهاى سال بعد پيشنهاد بدهند. چند طرح از اين قبيل طرح ها كه حاصل نظر دوستان بازرسى و نظارت هست هر سال اجرا مى شود.

يكى از كارهاى ديگر هم كه از همين طرح ناشى مى شود، اصلاح سيستم حمل و نقل بين شهرى است. الان حمل و نقل بين شهرى ما هم مشكلاتى دارد و

ص: 383

دوستانى در اين زمينه كار كردند كه نشان مى دهد دريافت خدمات ما از سعودى ها به نسبت بعضى از كشورها بسيار پايين تر است. يعنى آنها خدمات خيلى عالى ترى دريافت مى كنند، در حالى كه ما آن خدمات را دريافت نمى كنيم. يك نمونه اش كه كاملًا محسوس است مسئله انتقال زائران از عرفات به مشعر است كه معمولًا از «طريق هشت» انجام مى شود و اين طريق هشت به گونه اى است كه از ساير كشورها هم در آن مى ريزند.

همين امسال طريق هشت از ساعت 30/ 20 به بعد به قدرى شلوغ شد كه بسيارى از كاروان هاى ما نتوانستند به موقع برسند، ولى تا قبل از ساعت 30/ 20 با شرطه ها هماهنگ شده بود كه كل ورودى هاى به اين طريق را ببندند و بسته بودند. چون ورودى ها بسته بود، سرعت انتقال ما در اين مسير بسيار سريع و غير قابل انتظار بود؛ ولى از ساعت 30/ 20 به بعد به آنها فشار آمد و اين ورودى ها را باز كردند كه از كشورهاى ديگر هم آمدند؛ در حالى كه طبق قرارداد، شرطه ها بايد مسيرهاى خاص ما را از افراد ساير كشورها كاملًا پاك بكنند و فقط زائران كشور ما تردد بكند. در مورد كشورهاى ديگر عين اين كار را مى كنند يعنى براى آنها از عرفات به مشعر فنس هايى گذاشته اند كه از آن فنس ها نمى شود به آن طرف رفت. اين فنس ها در واقع محدوده كشورهاى آسياى جنوب شرقى است و برايشان شرطه گذاشته اند. اتوبوس هاى آنها از عرفات زائران را سوار مى كنند، يك مسير رفت دارند آنها را مى برند پياده مى كنند و بلافاصله دور مى زنند، برمى گردند و دوباره سوار مى كنند و برمى گردانند.

لذا سرعت انتقال آنها چند برابر سرعت انتقال ماست در حالى كه ما ممكن است زائرين مان كه صد هزار نفر هستند تا پاسى از 12 شب گذشته به مشعر برسند. حال آن كه آنها تا ساعت 30/ 10 الى 11 كل دويست، سيصد هزار نفرشان را منتقل كرده اند.

سعودى ها اين قرارداد را براى آنان اجرا كردند كه مشابه قرارداد ما است، ولى براى ما اجرا نمى كنند. اين مطالبات ما از سعودى است كه بخش نظارت ما دنبال مى كند، به ستاد و سازمان ايراد مى كند كه چرا شما اينها را با اين كه جزء قراداد بوده پيگيرى نكرديد. از طرف ديگر نظارت ما طرح مى دهد، دنبال مى كند تا اينها محقق بشود.

ص: 384

بنابراين ايرادهايى كه در بستن قرادادها به نظام ستاد وجود دارد چه در سطح ستاد منطقه، چه در سطح ستاد شهر، و چه در سطح كل سازمان از طريق نمايندگى ما منتقل مى شود، فشار آورده مى شود و به آقاى رى شهرى منتقل مى شود؛ ايشان به ستاد ابلاغ مى كنند كه امسال اين كار را انجام بدهيد. دوستان ما هم در امر كارشناسى به آنها كمك مى كنند.

ص: 385

يكى از مسائل اساسى كه امسال حتماً بايد به آن پرداخته بشود و فقط هم مربوط به ستاد نمى شود و بعثه را هم دربرمى گيرد- و ان شاء اللَّه با صحبت هايى هم كه دوستان داشتند قابل عمل هست- اين است كه ما نگاهمان را به حج از يك نگاه يك ساله، به يك نگاه بيست سال توسعه دهيم و چشم انداز حج را بتوانيم ترسيم كنيم. نه فقط چشم انداز فرهنگى حج را، بلكه چشم انداز حج به معنى كلانش را كه بفهميم 20 سال ديگر كجا خواهيم بود و چه ايده آلى را ترسيم كرده ايم كه مى خواهيم به آن برسيم. هر پنج سال در برنامه هاى توسعه چهارم و پنجم و ششم و مثلًا هفتم چه بخشى و چگونه از اين چشم انداز مى خواهد تحقق پيدا كند؟ تضمين اجرايش چيست؟ بايد بفهميم در بيست سال ديگر آيا به آن ايده آل يا آرمانى كه ترسيم كرديم، مى رسيم؟ تبعاً آنچه در مورد حج گفته مى شود در قالب سياست هاى فرهنگى كلى نظام مى گنجد، اما حج يك سياست فرهنگى شامل و جامعى است كه ساير سياست ها را هم مى تواند تقويت كند و براى انجام مستعد كند. بايد نگاه به حج از يك نگاه انفعالى ساليانه درآيد و به يك نگاه فعال اثرگذار تبديل شود. دوستان ما امسال در چند مرحله با بعثه صحبت كردند كه اين امر را انجام دهيم يعنى به كجا مى خواهيم برويم و چشم اندازمان اصلًا چيست و برنامه هايمان براى رسيدن به آن اهداف كدام است؟ ديگر اينكه در قالب كدام ضوابط و چارچوب ها و سياست ها مى خواهيم حركت كنيم.

سه نكته در مورد تدوين چشم انداز و عملياتى كردن آن بايد مورد لحاظ قرار گيرد.

يعنى سه متغيّر كليدى داريم؛ يك متغير آرمان ها، اصول و نقطه نظرهايى هست كه از قانون اساسى، يا از دل چشم انداز جمهورى اسلامى، و يا از فرمايشات حضرت امام رضوان اللَّه تعالى عليه و مقام معظم رهبرى نسبت به حج درمى آوريم. در واقع ما يك سرى اسناد داريم كه با مراجعه به اين اسناد مطالبى را كه «بايدهاى» ما در تحقق حج هستند، استخراج مى كنيم و تحت همان عناوين سه گانه يعنى آرمان ها يا چشم انداز بحث مربوطه، برنامه ها و سياست ها تدوين مى كنيم؛ اين يك متغير ماست كه در واقع متغير

ص: 386

ايجابى است كه چه بايد كرد.

متغير دومى مورد نياز، بررسى محيط است كه محيط داخل ايران و محيط عربستان چه فرصت ها و محدوديت هايى را براى تحقق آن آرمان ها مى توانند فراهم كنند. طبيعى است كه اين ظرف، ظرف تحقق همه اينها در يك سال نيست بلكه بايد ديد كه در طول بيست سال چگونه مى شود انجام داد. بررسى تغييرات محيط چه در گذشته، چه در وضعيت حال، و به خصوص پيش بينى تغييرات در آينده، متغير بسيار مهمِ دوم است كه بعضى مواقع براى ما فرصت آفرين، و گاهى هم محدود كننده است.

متغيرسوم وبسيار مهم، ظرفيت واستعداد تشكيلاتى است كه مى خواهددراين محيط آن آرمان ها را محقق كند كه در واقع توان و آمادگى خود بعثه و ستاد، به لحاظ انسانى، به لحاظ ساختارى و به لحاظ روش ها است كه آن بار را بتواند در آن زمان محقق كند.

بررسى اين سه نكته كليدى بايد در دستور كار چند ساله آينده قرار گيرد و چگونگى تعامل آنها براى موفق كردن آرمان هاى حج تعريف شود تا آن نكته اى كه از آرمان هاى حضرت امام خمينى (س) است، انشاء ا ... تحقق يابد. به عنوان حسن ختام سخنان و رهنمودهاى حضرت امام خمينى (س) در اين راستا عيناً نقل مى شود:

بزرگترين درد جوامع اسلامى اين است كه هنوز فلسفه واقعى بسيارى از احكام الهى را درك نكرده اند و حج با آن همه راز و عظمتى كه دارد هنوز به صورت يك عبادت خشك و يك حركت بى حاصل و بى ثمر باقى مانده است. يكى از وظايف بزرگ مسلمانان پى بردن به اين واقعيت است كه حج چيست و چرا براى هميشه بايد بخشى از امكانات مادى و معنوى خود را براى برپايى آن ثبت كنند.

چيزى كه تا به حال از ناحيه ناآگاهان و يا تحليل گران مغرض و يا جيره خواران، به عنوان فلسفه حج ترسيم شده است اين است كه حج يك عبادت دسته جمعى و يك سفر زيارتى سياحتى است. به حج چه كه چگونه بايد زيست و چطور بايد مبارزه كرد و با چه كيفيت در مقابل جهان

ص: 387

سرمايه دارى و كمونيسم ايستاد؟ به حج چه كه حقوق مسلمانان و محرومان را از ظالمين بايد بستانند؟ به حج چه كه بايد براى فشارهاى روحى و جسمى مسلمانان چاره انديشى نمود؟ به حج چه كه مسلمانان بايد به عنوان يك نيروى بزرگ و قدرت سوم جهان خودنمايى كنند؟ به حج چه كه مسلمانان را عليه حكومت هاى وابسته بشورانند؟ بلكه حج همان سفر تفريحى براى ديدار از قبله و مدينه است و بس؛ و حال آنكه حج براى نزديك شدن و اتصال انسان به صاحب خانه است. حج تنها حركات و اعمال و لفظها نيست و با كلام و لفظ و حركت خشك، انسان به خدا نمى رسد.

حج كانون معارف الهى است كه از آن محتواى سياست اسلام را در تمامى زواياى زندگى بايد جستجو نمود. حج، پيام آور و ايجاد و بناى جامعه اى به دور از رذائل مادى و معنوى است. حج تجلى و تكرار همه صحنه هاى عشق آفرين زندگى يك انسان و يك جامعه متكامل در دنياست. مناسك حج مناسك زندگى است و از آنجا كه جامعه امت اسلامى از هر نژاد و مليتى بايد ابراهيمى شود تا به خير امت محمد صلى اللَّه عليه و آله و سلم بپيوندند، پيوند خورَد و يكى گردد و يد واحده شود، حج تنظيم و تنوين و تشكّل اين زندگى توحيدى است.

حج عرصه نمايش و آيينه سنجش استعدادها و توان مادى و معنوى مسلمانان است. حج بسان قرآن است كه همه از آن بهره مند مى شوند، ولى انديشمندان و غوّاصان و دردآشنايان امت اسلامى اگر دل به درياى معارف آن بزنند و از نزديك شدن و فرو رفتن در احكام و سياست هاى اجتماعى آن نترسند، از صدف اين دريا گوهرهاى هدايت و رشد و حكمت و آزادگى را بيشتر صيد خواهند نمود و از زلال حكمت و معرفت آن تا ابد سيراب خواهند گشت. ولى چه بايد كرد و اين غم بزرگ را به كجا بايد برد كه حج بسان قرآن مهجور گرديده است و به همان اندازه اى كه آن كتاب زندگى و كمال و جمال در حجاب هاى خود ساخته ما پنهان شده است و

ص: 388

اين گنجينه اسرار آفرينش در دل خروارها خاك كج فكرى هاى ما دفن و پنهان گرديده است و زبان انس و هدايت و زندگى و فلسفه زندگى ساز او به زبان وحشت و مرگ و قبر تنزل كرده است، حج نيز به همان سرنوشت گرفتار گشته است. سرنوشتى كه ميليون ها مسلمان هر سال به مكه مى روند و پا جاى پيامبر و ابراهيم و اسماعيل و هاجر مى گذارند ولى هيچ كس نيست كه از خود بپرسد ابراهيم و محمد صلوات اللَّه عليه و آله و سلم كه بودند و چه كردند هدفشان چه بود، از ما چه خواستند؟ گويى به تنها چيزى كه فكر نمى شود به همين است. مسلّم، حج بى روح و بى تحرك و قيام، حج بى برائت، حج بى وحدت و حجى كه از آن هدم كفر و شرك برنيايد، حج نيست.

خلاصه همه مسلمانان بايد در تجديد حيات حج و قرآن كريم و بازگرداندن اين دو به صحنه هاى زندگى شان كوشش كنند و محققان متعهد اسلام با ارائه تفسيرهاى صحيح و واقعى از فلسفه حج همه بافته ها و تافته هاى خرافاتى علماى دربارى را به دريا بريزند.

ص: 389

شامگاهى ستاد مكّه و مدينه به آگاهى همكاران مى رسيد.

بعد از جلسات صبحگاهى، بازرسين به منظور بازرسى از كاروانها، و مسؤولين مناطق جهت شركت در جلسه ستاد مناطق و رتق و فتق امور مربوطه، و نيز ناظرين ويژه براى انجام وظيفه عازم محل مأموريت خود مى شدند.

بعد از ظهر هر روز، جلسه منطقه با حضور مسؤول هر منطقه و بازرسين كاروانها تشكيل شده و گزارش آخرين وضعيت كاروانهاى منطقه توسط مسؤول منطقه اخذ مى شد و بعد از جلسه، بازرسين كاروانها براى ادامه بازرسى رهسپار كاروان ها مى شدند.

هر روز قبل از غروب جلسه مسؤولين بازرسى با شركت مسؤولين مناطق و ناظرين ويژه در حضور مسؤولين بازرسى شهر برگزار شده و مسؤولين مناطق اهم فعاليت هاى خود را به همراه گزارش عملكرد بازرسين منطقه جمعبندى و ارائه مى نمودند؛ و ناظرين ويژه نيز گزارش عملكرد روزانه خود را ارائه مى كردند. در جلسات مزبور در خصوص برخى مسائل مطروحه بحث و مذاكره لازم نيز به عمل مى آمد.

مسؤول بازرسى شهر نيز نكات و موارد لازم را به همراه راه كار و پيشنهاد مورد نظر در جلسات شب ستاد مطرح مى نمود كه معمولًا راه كارهاى پيشنهادى بازرسى با اقبال ستاد و اعضاى جلسه مواجه مى شد.

در انتها جمع بندى عملكرد بازرسين از آخرين وضعيت كاروانها و ستاد مناطق و گزارش ناظرين ويژه به انضمام مسائل مهم مطروحه در جلسات ستاد به معاونت نظارت و بازرسى بعثه گزارش مى شد.

(يادآورى: با اندكى تفاوت روند فعاليت نظارت و بازرسى در مكّه مكرّمه و مدينه منوّره به شرح فوق انجام مى شد.)

در طول موسم حج بيش از 6260 بار از كاروان ها بازرسى به عمل آمد كه به طور متوسط هر كاروان 12 بار مورد بازرسى قرار گرفت. (در مجموع از كاروان هاى مستقر در مكّه مكرّمه بيش از 4300 بار بازرسى شد. ميانگين بازرسى از هر كاروان 8 بار و از كاروان هاى مستقر در مدينه منوّره بيش از 2050 بار بازرسى به عمل آمد كه ميانگين

ص: 390

بازرسى از هر هر كاروان 4 بار مى باشد.)

در بازرسى هاى انجام شده بيش از 1100 فقره گزارش اشكالات و نارسايى ها و پيشنهادات، طى فرم 117 توسط بازرسى تنظيم و به مبادى ذيربط ارسال شده است (وبيش از تعداد مزبور، اشكالات و نارسايى ها با تذكر و رهنمود بازرسين و مساعدت آنها در سطح كاروان ها و ستاد مناطق مورد رسيدگى قرار گرفته و حل شده است.)

ملاحظات:

1- به منظور تأمين و تأديه حقوق زائران و جلب رضايت آنان، به بازرسان توصيه شده بود ضمن اجتناب از دخالت در كار مسؤولان اجرايى، از هيچ مساعدتى جهت حل مشكلات زائران و ايجاد جوّ آرامش در كاروان ها دريغ نكنند.

2- ترتيبى اتخاذ شده بود كه رسيدگى به مشكلات و نارسايى ها بدون فوت وقت به نتيجه برسد.

*** در راستاى نظارت مستمر بر عملكرد مديران و عوامل كاروانها، از 535 كاروان طى موسم حج (در مدينه منوّره و مكّه مكرّمه و مشاعر) حدود 12 بار بازرسى به عمل آمد و كاروان ها در 3 مرحله مطابق چك ليست ها و فرم هاى ارزش يابى مورد ارزيابى قرار گرفتند و عوامل كاروان نيز به طور اجمال مورد ارزيابى قرار گرفتند و مديران در 6 طيف به شرح ذيل دسته بندى شدند:

رديف طيف امتيازات طبقه بندى تعداد درصد

1 94 الى 100 عالى 36 7/ 6%

2 87 الى 93 خيلى خوب 201 6/ 37%

3 79 الى 86 خوب 238 4/ 44%

4 70 الى 78 متوسط 51 6/ 9%

5 60 الى 69 مشروط 7 3/ 1%

6 كمتر از 60 مردود 2 4/ 0%

جمع- 535 100%

ص: 391

بيش از 88 در صد مديران با توجه به وظايف ابلاغى، عملكرد موفقى داشتند و در طيف هاى خوب و خيلى خوب و عالى قرار گرفتند و حدود 11 درصد مديران عملكرد رضايت بخشى نداشتند كه لازم است در كم و كيف اعزامشان تجديد نظر شود.

اهم اشكالات اين بخش عبارتند از:

1-وجود ناهماهنگى بين حوزه اعزام در سازمان و مسؤولين اجاره مسكن در مدينه منوّره و ناسازگارى جدول پروازها با جداول اجاره منازل و حضور كمتر از ميزان مقرّر بعضى از كاروان ها در مدينه منوّره.

2-شكايت برخى از زائرين از نحوه برخورد مدير و عوامل كاروان.

3-انتقاد نسبت به نحوه توزيع پلان و چينش زائرين در اتاق ها و خيام.

4-ناهماهنگى در اداره هتل هاى چند كاروانه به علت نبود مدير مجموعه با شرح وظايف معين.

ملاحظه: مشكل مزبور در مدينه بعد در حد قابل توجهى كاهش يافت.

ص: 392

معاونت اجرايى وظيفه پشتيبانى و سرويس دهى و خدمات رسانى به ساير بخش هاى بعثه را بر عهده دارد. براى آشنايى بيشتر با وظايف و ساختار اين معاونت، مصاحبه اى با جناب آقاى مجيد آخوندزاده معاون محترم اجرايى به عمل آورديم كه گزيده اى از آن در پى مى آيد و پس از آن گزارش عملكرد اين معاونت در موسم جارى خواهد آمد.

ص: 393

مى گردد.

همچنين گزينش نيروهاى بعثه، اخذ مدارك، تهيه گذرنامه و رواديد و نيز اعزام آن ها كه مقدمه آغاز به كار بعثه است، از وظايف پيش از موسم معاونت است.

ص: 394

نيروهاى بعثه، و اعزام آنها به عربستان و بالعكس را عهده دار است.

بخش مخابرات ارتباط بعثه را در مكه و مدينه با ايران برقرار مى كند و مسئوليت امور مخابراتى ساختمان هاى بعثه در عربستان با اين بخش است.

بخش درمانگاه با استقرار چند پزشك و در اختيار داشتن داروهاى لازم خدمات پزشكى به پرسنل بعثه ارائه مى كند.

بخش تغذيه و نقليه نيازهاى بعثه در امر آذوقه و حمل و نقل را تأمين مى كند.

بخشى از نيروهاى پشتيبانى عمومى همزمان در ايران و مكه و مدينه فعال هستند.

ص: 395

تداركاتى خود در موسم حج به منظور برنامه ريزى لازم نسبت به تهيه و تامين اقلام درخواستى.

2.ارسال بخشنامه مربوط به روند تحويل مدارك و شيوه مراحل اعزام، به معاونتها و واحدهاى بعثه جهت تسهيل در امور مربوطه.

3.تشكيل حدود 20 جلسه داخلى معاونت اجرايى به منظور بررسى امور مربوط به پشتيبانى از مجموعه بعثه و انتخاب راه كارهاى مناسب بر اساس وظايف محوله.

4.مكاتبه با رياست محترم سازمان مبنى بر رفع نواقص ساختمان هاى بعثه در مدينه منوره و مكه مكرمه و همچنين تامين ساختمان هاى محل استقرار مبلّغين و خواهران مبلّغه در همجوارى بعثه.

5.مكاتبه با معاون اجرايى سازمان حج در خصوص تامين 200 فقره سيم كارت هاى اعتبارى تلفن همراه.

6.شركت در جلسات هفته حج به منظور بررسى و تامين امكانات ادارى و پشتيبانى مورد نياز نمايشگاه به سوى نور و ساير موارد مربوطه.

7.تشكيل جلسات متعددى با معاونتهاى بعثه و مراجع ذيربط در خصوص برنامه هاى اعزام مجموعه نيروهاى بعثه به عربستان اعم از كادر ادارى، مبلغين، قاريان، صدا و سيما و ميهمانان.

8.مكاتبه با برخى از ادارات در زمينه دعوت به همكارى آن دسته از افرادى كه جهت تشرف به حج انتخاب شده اند به منظور اعلام موافقت اداره افراد تابعه.

9.برگزارى گردهمايى توجيهى معاونت اجرايى به منظور آگاهى همكاران نسبت به وظايف محوله و اولويت هاى موجود در راستاى كارهاى موسوم حج.

ص: 396

3.هماهنگى با مراجع ذيربط در سازمان حج در زمينه دريافت هزينه سفر قاريان و گروه صدا وسيما جهت اعزام به عربستان.

4.محاسبه ارز مقرر اعضاء بعثه بر اساس آمار مصوب و اعلام آن به اداره كل امور مالى سازمان حج به منظور دريافت بودجه مورد نظر و پرداخت به افراد در عربستان.

5. انجام هماهنگى لازم با مسئولين طرح قربانى پيرامون واريز هزينه قربانى تعدادى از افراد در ايران و برخى ديگر نيز در عربستان.

ص: 397

4. تهيه ليست اسامى و مدارك افراد در مدينه و ارسال آن به دفتر نمايندگى سازمان حج و زيارت در عربستان.

5.حضور در اداره گذرنامه به منظور تحويل مدارك جهت صدور گذرنامه كاركنان بعثه، قاريان، گروه اعزامى صدا و سيما و خبرگزارى.

6.تهيه بليط هواپيما بر اساس تاريخ هاى مورد نظر و هماهنگى لازم در خصوص ساعت حضور نيروها در فرودگاه جهت اعزام به عربستان.

ص: 398

1.تهيه مقدارى از اقلام غذايى جانبى جهت استفاده در عربستان.

2.تشكيل جلسه با نيروهاى تابعه به منظور توجيه آنان به وظايف و امور محوله.

3.تهيه برخى از امكانات آشپزى و انتقال آنها به مدينه منوره و مكه مكرمه برحسب نيازمنديهاى موجود.

ص: 399

ميكسر، 18 بلندگو، 10 ميكروفن و 18 باترى.

4.استفاده از خدمات 1850 زائر در 8 محور انتظامى، ترافيكى و حفاظت امنيتى مراسم برگزارى دعاى پرفيض كميل، مجموعاً در دو نوبت.

5.تهيه و توزيع 1000 كارت انتظامات و صوت، ويژه مسؤولين برگزارى مراسم در محورهاى تعيين شده.

6.برگزارى دو نوبت مراسم با شكوه دعاى شريف كميل در مدينه منوّره.

اداره كلّ انتقال و حفاظت، كنترل و ارتباطات هم مطابق شرح وظايف خود ضمن تشكيل جلسات متعدد توجيهى در تهران، نيازمندى هاى معاونت ها و واحدهاى مختلف بعثه را در موسم حج تمتّع در مقطع مدينه قبل فراهم نمود كه ارائه آمار و ارقام عملكرد اين اداره و بخش هاى تابع آن از حوصله اين كتاب خارج است.

ص: 400

خود و بهره گيرى بهينه از حداكثر توان نيروهاى بخش هاى مختلف بعثه به ويژه خدمه با سابقه كاروان هاى حج، مسؤوليت برگزارى مراسم را در سرزمين مقدس عرفات از جهت صوت رسانى، نصب چادرها و انتظامات عهده دار بود. خلاصه اى از اهم فعاليتها و اقدامات اداره ياد شده به اين شرح است:

1.دريافت وسايل و تجهيزات صوت از انبار و كنترل آنها براساس ليست تنظيمى سال قبل. شروع به بازبينى، تست، تعمير، بسته بندى و خريد وسايل و تجهيزات مورد نياز مراسم برائت.

2.تجهيز و راه اندازى سالن اجتماعات بعثه و سالن نيم طبقه و اطاق جلسات امور روحانيون (سالن استفتائات).

3.صوت رسانى به كليه ديدارهاى مردمى و همايش هاى برگزار شده در مكه مكرمه.

4.برگزارى 42 مورد برنامه صوت رسانى به سالن اجتماعات بعثه و بعضى از كاروانها به منظور اجراى جلسات فرهنگى.

5.توجيه و ساماندهى و هماهنگى نيروها در قسمتهاى مختلف كارى از جمله محورهاى انتظامات، صوت، خدمه با مديران كاروان ها و ساير مسئولين كارگزار اجراى مراسم.

6.بازديد از محل استقرار چادرها در عرفات و برنامه ريزى دقيق و منسجم در خصوص برگزارى هر چه باشكوه تر مراسم برائت از مشركين از روز سوم استقرار در مكه مكرمه با تنظيم جداول و تاريخ زمان مربوط به انجام مراسم (اعم از برنامه جلسات و پيگيريهاى لازمه).

7.برقرارى ارتباط با مبادى ذيربط از قبيل معاونتهاى محترم بازرسى- امور بين الملل- روابط عمومى و سازمان حج و زيارت.

8. همكارى و دادن سرويس به ساير قسمتها از جمله اداره كل توليد و نيز همراهى و راهنمايى خودروهاى كاروان ها به عرفات، منى و مكه مكرمه.

ص: 401

9.نقل و انتقال و نصب تجهيزات جانبى صوت به عرفات و منى و پس از اجراى مراسم، بسته بندى آنها همراه با كدبندى براى استفاده در سال آينده.

10.اقدام به نصب اتصالات چادرها و پيگيرى فشنگى ميله ها و نيز رنگ آميزى آنها حدود 107 مورد طى سه روز استقرار اوليه در مكه مكرمه كه بحمداللَّه طرح جديد مزبور در خصوص نصب بهينه چادرهاى عرفات به عنوان يك تجربه موفق و بديع تثبيت گرديد.

اداره كلّ توليد نيز به عنوان يكى از مؤثرترين ادارات تابعه معاونت اجرايى با چاپ و انتشار نشريات و جزوات لازم همچون مقطع مدينه قبل وظايف خود را به انجام رساند كه ذكر آمار و ارقام عملكرد اداره مزبور از حوصله اين كتاب خارج است.

ص: 402

اين معاونت به سبب بر عهده داشتن مسئوليت هاى مختلف كه بعضاً پشتيبانى كننده فقهى و علمى و فكرى روحانيون كاروانها و نيز پاسخگويى به استفتائات زائران و ديگر مسائل فقهى آنان است، از اهميت به سزايى برخوردار است.

مسؤوليت اين معاونت به عهده حجّةالاسلام والمسلمين قاضى عسكر است كه از سال اوّل تعيين آقاى رى شهرى به سرپرستى حجاج ايرانى، به اين سمت منصوب گرديده است.

به منظور تبيين فعاليت هاى معاونت آموزش و پژوهش، ابتدا گزارش اجمالى عملكرد آن در موسم حج 26 ارائه مى شود، و سپس نگاهى به كارنامه فعاليت هاى گوناگون اين معاونت در سال هاى اخير خواهيم داشت.

ص: 403

وجوهات

كتابخانه

نظرسنجى

كتاب حج

علاوه بر موارد فوق وظايف ديگرى را نيز اين معاونت و يا مسئول محترم آن در موسم حج سال جارى بر عهده داشتند كه به تفكيك گزارش عملكرد معاونت آموزش و پژوهش، و معرفى اجمالى حوزه هاى مختلف آن به شرح زير است.

ص: 404

در خصوص آنها اطلاع نداشته باشند، شوراى استفتاء با حضور مجتهدان و عالمان سرشناس تشكيل شده است.

از آنجا كه بسيارى از زائران همچنان بر تقليد از حضرت امام خمينى (س) باقى بوده و يا مقلد مقام معظم رهبرى مى باشند، آقايان اعضاى شوراى استفتاء در خصوص آراء آنان پاسخ لازم را اعلام مى دارند؛ و پيرامون آراء ديگر مراجع عظام راهنمايى هاى لازم را ارائه مى كنند.

در موسم جارى حضرت آيات و حجج اسلام والمسلمين سيدجعفر كريمى، قديرى، مؤمن پور، محمدى يزدى و سعيدى در مكه معظمه و مدينه منوره شوراى استفتاء بعثه را تشكيل دادند. برخى از آقايان مزبور نه تنها در ساعات كارى صبح و بعدازظهر، بلكه بعضاً شب ها در مسجدالحرام تا ساعت 30/ 1 بامداد پاسخگوى سؤالات شرعى مراجعان بودند. علاوه بر اين، شماره تلفن اتاق ايشان نيز در اختيار مراجعان بود تا چنانچه در غير ساعات ادارى مشكلى داشتند، از طريق تلفن پاسخ خويش را بگيرند.

ص: 405

- كمك به افراد ناتوان در انجام اعمال

اعضاى گروه ارشاد در هر كاروان، ياوران و مشاوران روحانى كاروان هستند و در صورت لزوم وظايف محوله از سوى روحانيون از قبيل تصحيح قرائت نماز، قرائت قرآن و ... را انجام مى دهند.

روحانى كاروان پس از تشرف به مدينه منوره يا مكه معظمه در اولين فرصت با مراجعه به «واحد ارشاد» مستقر در بعثه رهبر معظم انقلاب، و اعلام حضور و اخذ برنامه كار «گروه ارشاد»، آن را به اعضاى گروه اعلام مى كند. لازم به ذكر است وظايف گروه ارشاد به گونه اى تعيين شده كه مزاحمتى با برنامه زيارتى و عبادى آنها نداشته باشد، هر چند اين عمل خود از اين مهم ترين عبادات است.

حجةالاسلام والمسلمين محمد على مقدادى مسؤليت واحد گروه هاى ارشاد را در مقطع مدينه قبل مانند سال گذشته عهده دار بودند و به هنگام حضور در مكه نيز همراه با آقاى كارآموزيان به اين امر اهتمام داشتند و همه روزه صبح و عصر پاسخگوى مراجعات اين بخش بودند.

در موسم حج سال جارى حجة الاسلام والمسلمين محمد كارآموزيان نيز همچون سال پيش، از روز اول برپايى بعثه در مكه مسؤليت واحد گروه هاى ارشاد را بر عهده داشتند و ضمن نظارت بر واحدهاى تابعه معاونت آموزش و پژوهش، نسبت به توزيع فرم ها و توجيه گروه هاى ارشاد مدينه بعد اقدام مى كردند.

در تاريخ 25/ 10/ 84 جلسه توجيهى گروه هاى ارشاد مدينه بعد با جمعيتى نزديك به دو هزار نفر در سالن اجتماعات بعثه برگزار گرديد و مجموعه تذاكرات به آنها منتقل گرديد و نسبت به چگونگى عمل در مدينه راهنمايى شدند. صورت جلسات شوراهاى فرهنگى و گروه هاى ارشاد حاوى پيشنهادات، انتقادات و نقطه نظرات مفيدى است كه معاونت درصدد جمع بندى و استخراج راه كارها از آنهاست.

با موافقت نماينده ولى فقيه، به اعضاى گروه هاى ارشاد مدينه قبل در مكه، و مدينه بعد در آن شهر يك سجاده اهدا گرديد.

ص: 406

نظر به اين كه برخى زائران ايرانى و غير ايرانى كه مقلد مقام معظم رهبرى هستند، سال مالى آنان در موسم حج فرا مى رسد و يا وجوهى شرعى از بابت هاى ديگر بر ذمه دارند و بايد وجوهات خود را پرداخت نمايند، واحد وجوهات در معاونت آموزش و پژوهش ايجاد شده است.

در حج سال جارى از نخستين روز برپايى بعثه در مكه معظمه، حجةالاسلام و المسلمين آقاى كيايى نژاد در اين بخش حضور يافتند و سپس حجة الاسلام آقاى حسن منتظرى به ايشان محلق شدند.

آية اللَّه سيد على غيورى نيز در مقطع مدينه قبل در محل بعثه پاسخگوى مراجعان بودند و پس از اتمام كار بعثه در مدينه قبل، در مكه معظمه در اين بخش حضور يافتند.

پس از ايام تشريق نيز جناب آقاى كيايى نژاد به مدينه اعزام شدند تا اين بخش را در مقطع مدينه بعد اداره كنند.

ص: 407

كتابخانه بعثه تا آخرين روزهاى حضور زائران در مكه معظمه فعال بود و در مقطع مدينه بعد نيز تا روزهاى پايانى فعاليت بعثه، به كار خود ادامه داد.

وظايفى كه مسئولان كتابخانه در اين مدت انجام دادند به اين قرار است:

- سرويس دهى به مراجعان جهت مطالعه و يا استفاده از رايانه.

- آماده سازى قرآن و كتاب هاى ادعيه و در اختيار حجاج قرار دادن.

- ارائه كتب امانى به مراجعه كندگان جهت مطالعه در محل اسكان خود

ص: 408

و اطلاعاتى كه از طريق كنسول گرى جمهورى اسلامى ايران در جده به بعثه مى رسيد، و گزارش هايى را كه واحد ارتباطات خبرى در اختيار قرار مى داد، جمع آورى كرده و بخش اعظم كتاب را كه گزارش روزانه حج سال 84 ه. ش. و 1426 ه. ق. است، تهيه و تنظيم و تدوين نمودم. سپس در بازگشت از سفر معنوى و روحانى حج، با استفاده از گزارش عملكرد قسمت هاى مختلف بعثه كتاب را تكميل و آماده چاپ نمودم.

*** همان گونه كه پيش از اين بيان شد گذشته از وظايف تعريف شده معاونت آموزش و پژوهش كه گزارش عملكرد آن در بالا بيان شد، اين معاونت يا مسؤل محترم آن با توجه به شرايط و موقعيت، فعاليت هاى چشمگير ديگرى نيز داشته و دارند كه اهم آن در موسم حج سال جارى به قرار زير است:

ص: 409

از نخستين روزهاى آغاز كار بعثه در مدينه و مكه و همچنين در مقطع مدينه بعد هر روز جلسات عمومى سخنرانى، مداحى، و پاسخگويى به سؤالات شرعى در سالن اجتماعات بعثه به همت معاونت آموزش و پژوهش و معاونت اجرايى برگزار شد. در اين جلسات كه سخنرانان آن را اين معاونت تعيين و دعوت نموده بود، حضرات آقايان صديقى، قرائتى، هاشميان، اديبى فرد، مروى، راشد يزدى و نقويان سخنرانى كرده اند.

هم چنين در روز عيد سعيد غدير آية اللَّه مصباح يزدى سخنرانى داشتند.

بدين ترتيب هم از سخنرانان معروف بهره گيرى شد، و هم تنوع در شيوه بيان و حوزه هاى علائق رعايت گرديد.

ص: 410

اميريان تشكيل داد. در اين جلسه در خصوص چگونگى انجام اين مهم هماهنگى هاى لازم به عمل آمد.

ص: 411

برگزارى مسابقات مرتبط با حج، پژوهش هاى عميق و ارزنده اى كه به تغيير در باورهاى عمومى منتج گشته است، آموزش هاى مجازى و ...

در پايان اين مبحث نيز مصاحبه اى با حجّةالاسلام والمسلمين قاضى عسكر درج شده است كه در واقع مرورى است بر ديدگاه ها و فعاليت هاى معاونت از زبان ايشان كه در سالهاى تصدى مسؤوليتشان، اين معاونت تحولات چشمگيرى يافته است.

ص: 412

از اين رو معاونت آموزش و پژوهش براى ارتقاء سطح آموزش زائران اقدام به تشكيل جلسات متمركز آموزشى در تهران و تعدادى مراكز استانها نمود. اين جلسات هم در ايام عمره و هم پيش از حج برگزار مى گردد، زائران در يك سقف معين و با توجه به گنجايش محل برگزارى، روزهاى پنجشنبه يا جمعه يا برخى روزهاى تعطيل ديگر سال، به حضور در اين مراسم دعوت مى شوند، در هر جلسه ابتدا آياتى از كلام اللَّه مجيد قرائت سپس مدير حج استان و يا يكى از مديران كاروان هاى با تجربه آن استان نكات مهم اجرائى را به اطلاع حاضران مى رساند آنگاه سخنران جلسه مطالب معنوى و عرفانى و وظايف اخلاقى زائران را تشريح مى كند.

سخنران هاى اينگونه جلسات به طور معمول از سوى معاونت آموزش و پژوهش بعثه معرفى مى شوند و بيشتر از علماى شناخته شده و يا روحانيون با تجربه كاروانها هستند كه نسبت به حج و ادبيات آن آشنايى دارند پس از آن مناسك عمره و حج به صورت نمادين و به شكل زيبايى به اجرا در مى آيد.

ماكت بزرگى از كعبه و حجر و مقام و ... ساخته شده و در وسط سالن اجتماعات تعبيه شده است، زائران با لباس هاى اقوام و ملل حاضر در عمره و حج در كنار كعبه به طواف مى پردازند، تعدادى از مردان و زنان زائر نيز محرم شده و همراه با روحانى مناسك را به صورت عملى انجام مى دهند، سپس نماز جماعت با همان سبك نمازهاى جماعت حرمين برگزار و در پايان نماز ميت خوانده مى شود.

تنها در سال 1382 ه. ش براى عمره حدود 68 جلسه متمركز آموزشى در شهرهاى تهران، اصفهان، مشهد، شيراز، قم، سارى، گيلان، گرگان، كرمان و اراك برگزار گرديد كه بيش از 240 هزار زائر در اين جلسات شركت و از آن بهره مند شدند.

جلسات متمركز آموزشى تهران معمولًا در سالن سرپوشيده استاديوم آزادى با حضور بيش از ده هزار جمعيت برگزار مى گردد.

ص: 413

از ابتداى تأسيس اين معاونت تا حدود سال 1380 ه. ش مسئوليت توجيه و آموزش روحانيون كاروانها به عهده معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبرى بود.

روحانيون محترم كاروانها همه ساله، پيش از عزيمت به تهران دعوت و نسبت به وظايف و چگونگى برنامه هاى سفر توجيه مى شدند.

همچنين پيش از سفر، آزمونى به صورت مكاتبه اى با ارسال 150 سئوال برگزار و روحانيون و معين هاى حج موظف بودند در اين آزمون شركت نمايند.

دقت در تنظيم سئوالها موجب مى شد تا آنان با مراجعه به كتب مختلف و صرف ساعتها وقت پاسخ سئوال ها دست يابند و همين امر سطح معلومات آنان را ارتقاء مى بخشيد و نوعى تذكار و يادآورى براى آنان بود.

ص: 414

عنوان فرمت

سفر عشق (به زبانهاى فارسى، عربى، ويدئو DVDCD انگليسى، اردو، تركى وفرانسوى)

آموزش مناسك حج تمتع ويدئو CD كاست

آموزش مناسك عمره مفرده ويدئو CD كاست

زائر آفتاب ويدئو CD

طرح توسعه و گسترش مسجدالنبى ويدئو CD

سخن عشق 1 الى 5 (مداحى) ويدئو CD كاست

سخن عشق 6 و 7 (مولودى) ويدئو CD كاست

همراه با بقيع ويدئو CD

طرح توسعه و گسترش مسجدالحرام ويدئو CD

نسيم صبح ويدئو CD

شام سرزمين خاطره هاويدئو CD

حج قديم ويدئو CD

آموزش نمازكاست

معرفى اماكن مكه و مدينه كاست

توصيه هايى به زائران (آقاى قرائتى) ويدئو CD كاست

مناجات حضرت على عليه السلام كاست

3. نقشه و اطلس

از تلاش هاى مفيد صورت گرفته تهيه نقشه مكه و مدينه و مشاعر است كه توسط محققان همكار با اين معاونت و يك گروه مهندسى طراحى و چاپ شد، همچنين اطلس اماكن مكه و مدينه با آخرين اصلاحات و تغييرات در اختيار عموم علاقمندان قرار گرفت كه مى تواند در اطلاع رسانى به حجاج و معتمرين نقش تعيين كننده اى داشته باشد.

در همين راستا اطلس مدينه منوّره كه توسط دانشگاه امّ القرى واقع در مكّه مكّرمه تهيه و چاپ شده بود به فارسى ترجمه و در اختيار علاقمندان قرار گرفت.

ص: 415

4. تهيه اسلايد

با همكارى واحد سمعى بصرى مؤسسه مشعر تعداد 80 اسلايد به منظور بهره بردارى در جلسات آموزشى و توجيه و اطلاع رسانى به حجاج و معتمرين تهيّه و در اختيار عموم قرار گرفته است.

5. صدا و سيما

نقش صدا و سيما در اطلاع رسانى و فرهنگ سازى قابل انكار نيست. بهره گيرى از اين رسانه ملّى مى تواند در تقويت بنيه علمى و نيز اصلاح رفتارى و هدايت زائران بسيار مفيد و سودمند باشد. از اين رو طى قراردادى كه توسط رياست وقت سازمان حج و زيارت و اين معاونت از يك سو و رياست وقت صدا و سيما از سوى ديگر منعقد گرديد مقرر شد همه هفته حدّاقل به مدّت نيم ساعت برنامه اى براى حجاج پخش شود اين برنامه كه بعداً با نام روضه رضوان تهيه و پخش شد تأثير مطلوبى در جامعه داشت كه هم اكنون نيز اين برنامه پخش مى شود، در هفته حج هر سال روضه رضوان هر شب برنامه پخش مى كند.

علاوه بر آن سخنرانى ها و مصاحبه ها و گفتگوهاى متعدّدى از مسئولان بعثه و سازمان در شبكه هاى مختلف صدا و سيما تاكنون پخش شده است.

اقدام مهم ديگرى كه در اين راستا صورت گرفته همكارى و جهت دهى به فعاليتهاى دفتر امور حج صدا و سيما است كه با توجيه به موقع مجريان و تهيّه كنندگان برنامه هاى مختلف راديو و تلويزيونى و نيز فراخوان طرح هاى مرتبط با حج و زيارت و توليد فيلم هاى مستند، اميد مى رود در آينده خدمات ارزشمندى از اين رهگذر به جامعه عرضه شود.

6. كتاب نفيس عكس

مجموعه تصاوير نفيس حج، كه چيزى در حدود 160 صفحه مى باشد به صورت يك كتاب در آستانه چاپ قرار گرفته و به زودى در اختيار علاقمندان قرار خواهدگرفت.

ص: 416

همچنين تعدادى از اين تصاوير نفيس به صورت پوستر در اختيار علاقمندان قرار گرفته است.

7. تشكيل كتابخانه در مكه و مدينه

به منظور دستيابى به منابع مورد نياز روحانيون و كارگزاران و زائران حج در محل بعثه در مكه و مدينه كتابخانه اى تأسيس گرديد كه علاوه بر كتابهاى تخصصى و مورد نياز، CD هاى رايانه اى در زمينه هاى گوناگون نيز تهيه شد كه افراد مى توانند در طول روز و در وقت ادارى به اين كتابخانه مراجعه و از رايانه و نيز كتب موجود در آن استفاده نمايند.

در طول سالهاى گذشته كتب مختلف و بيشتر كتب ادعيه به جاى مانده از زائران قبلى نيز در اين بخش به مراجعه كنندگان تحويل داده مى شد.

ص: 417

صورت منظم در 52 شماره منتشر شده است.

تاكنون حدود يازده هزار صفحه از مقالات و موضوع هاى پژوهشى و اطلاع رسانى توسط اين فصلنامه در اختيار علاقمندان قرار گرفته است بخش هاى مختلف فصلنامه عبارت است از:

سرمقاله، اسرار و معارف حج، تاريخ و رجال، اماكن و آثار، حج در آينه ادب فارسى گفتگو، نقد و معرفى كتاب، از نگاهى ديگر و ...

حج هر شماره حدود دويست تا سيصد صفحه است كه البته اكثراً در حدود دويست تا دويست و بيست صفحه منتشر شده است.

فصلنامه ميقات حج چند شماره خود را نيز به صورت ويژه نامه منتشر كرده كه هفدهمين شماره فصلنامه ويژه سفرنامه هاى حج است.

2. دو فصلنامه ميقات الحج

اين دو فصلنامه به زبان عربى است و مقالات آن را بيشتر پژوهشگران و محققان عرب زبان نگارش كرده اند، گاهى نيز برخى مقالات فارسى به زبان عربى ترجمه و در اين نشريه چاپ مى شود.

استقبال از دو فصلنامه ميقات الحج در ميان عرب زبانها زياد بوده و همه ساله خصوصاً در موسم حج زائران و علماى عرب زبان براى دريافت آن به بعثه مراجعه مى نمايند.

صاحب امتياز اين دو فصلنامه حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت است و مدير مسئول آن آقاى محمّد محمدى رى شهرى (محمدى نيك) و رئيس هيأت تحريريه، آقاى سيدعلى قاضى عسكر و مدير داخلى آن آقاى محمدعلى مقدادى است.

دوفصلنامه به طور معمول در حدود 300 صفحه بوده و تاكنون 23 شماره از آن منتشر شده و نزديك به هفت هزار صفحه مطلب در اختيار پژوهشگران قرار داده است. اين دو فصلنامه از سال 1415 ه ق به صورت منظم منتشر شده است.

ص: 418

معاون آموزش و پژوهش بعثه در راستاى وظايف محوّله، در كنگره بين المللى مكه مكرمه كه توسط وزارت حج عربستان همه ساله با موضوعى خاص برگزار مى گردد شركت كرده اند كه مقالات علمى ارائه شده توسط ايشان در سالهاى 1381 و 1383 ه. ش انتخاب و توسّط شخص ايشان در كنگره قرائت و سپس در كتابى كه توسّط وزارت حج عربستان منتشر گرديده به چاپ رسيده است. مقاله اوّل با عنوان «مشكلات حاجيان از زبان سفرنامه نويسان» كه عربى آن با عنوان «مشاكل الحجاج كما يرديها الرّحالة» و مقاله دوم با عنوان «مكّه پايتخت فرهنگى جهان اسلام» و عربى آن با عنوان «مكة المكرمة عاصمة الثقافة الاسلامية».

ص: 419

10. همراه با خليل. و ....

همچنين مقالات زيادى از ايشان در زمينه هاى مختلف مربوط به حج و زيارت در فصلنامه ميقات حج به چاپ رسيده است.

ص: 420

حدود 250 متر و در بخش پايينى حدود 60 متر است و بقيه آن در سمت مردلفه داخل در مشعرالحرام است.

4. يكى از موارد مهّم اختلافى مسئله محل استقرار نيروهاى نظامى توسط رسول خدا صلى الله عليه و آله در نبرد احد بود كه اكثر قريب به اتفاق كارگزاران شكافى در خود كوفه احد را آن هم با اختلاف به يكديگر نشان مى دادند پژوهش هاى جديد نشان داد محل استقرار «جبل الرماة» بوده و دلائل متقن بر اين موضوع ارائه گرديد.

5. مكان ربذه و قبر صحابه جليل القدر اباذر راستگو از ديگر مواردى بود كه پژوهش هاى جديد نشان داد اين مكان در مسير راه حاجيان عراقى قرار داشته و با منطقه واسط كه در گذشته تصور مى شد ربذه آنجاست فاصله زيادى دارد.

اين پژوهش ها، اين حقيقت را روشن ساخت كه كارگزاران حج بايد يكبار ديگر آموزه هاى قبلى را مرور نموده، در آن بازنگرى نمايند و سطح معلومات خود را افزايش دهند.

ص: 421

آقاى دكتر نجارزادگان به عنوان كتاب سال جمهورى اسلامى ايران در سال 1383 ه ش.

6. انتخاب كتاب «للَّه وللحقيقة» تأليف حجةالاسلام والمسلمين شيخ على آل محسن در مسابقه «كتاب سال ولايت» در سال 1383 ه ش و ارائه جايزه و لوح تقدير به مؤلف محترم.

7. انتخاب كتاب «سلامة القرآن من التحريف» تأليف حجةالاسلام والمسلمين آقاى نجارزادگان به عنوان كتاب و پژوهش برتر حوزه در سال

8. انتخاب كتاب فرازهايى از تاريخ پيامبر اسلام تأليف آيةاللَّه حاج شيخ جعفر سبحانى به عنوان كتاب درسى حوزه علميه قم.

9. انتخاب كتاب «الشيعة الاسلامية فى عقائدهم» تأليف آيةاللَّه جعفر سبحانى به عنوان كتاب درسى حوزه.

ص: 422

3. نظرسنجى در رابطه با سوغات با 21 سئوال.

و ...

نتايج حاصله از اين نظرسنجى ها مسئولان و كارگزاران حج را در رفع نواقص و فراهم آوردن شرايط بهتر براى زائران و آشنايى با واقعياتى كه در حج و عمره مى گذرد آشنا نموده، در برنامه ريزى هاى بعدى بسيار مؤثر است.

نتايج حاصله از اين نظرسنجى ها همه ساله در اختيار برخى از مسئولان بعثه و سازمان قرار مى گيرد.

نتايج نظرسنجى سال 1382 در 514 صفحه و نتايج اوليه نظرسنجى سال 1384 در 115 صفحه فراهم آمده است كه يك نمونه از آن پيوست است:

ص: 423

گردآورى آنها و برنامه ريزى مشترك براى آنها از دشوارى خاصّى برخوردار است.

براى اينكه بتوانيم در آموزش موفق باشيم بايد راه را براى بهره بردارى بيشتر فراهم سازيم و در نتيجه بهره ورى در حج را افزايش دهيم، به همين منظور محورهاى پيوست كه نيازهاى آموزشى زائران را تشكيل مى دهد فراهم و براى هر محور نيز سرفصل هايى طراحى شده است تا هم به صورت حضورى در جلسات آموزشى هر كاروان و هم به صورت آموزش از طريق اينترنت، زائران و حجاج بيت اللَّه الحرام را آموزش داده، زمينه را براى موفقيت هر چه بيشتر در اين سفر معنوى و روحانى فراهم آوريم. محورهاى در نظر گرفته شده براى آموزش مجازى عبارتند از:

رديف عنوان رديف عنوان

1 مناسك حج 19 قوانين و مقررات عربستان

2 اسرار و معارف 20 اطلس اماكن

3 آداب سفر 21 حج از ديدگاه امام و رهبرى

4 آداب معاشرت 22 درسهايى كه از مكه و مدينه مى توان آموخت

5 اماكن مكه و مدينه 23 نقش بانوان در حج

6 تاريخ اسلام 24 حج كودكان و نوجوانان

7 احكام عمومى 25 فقه مقارن

8 شناخت عقايد شيعه 26 حج صالحان

9 احكام ويژه بانوان 27 آموزش زبان عربى

10 ابعاد سياسى اجتماعى حج 28 آموزش هاى پزشكى

11 مدفونين در بقيع و آشنايى با آنها 29 بهره ورى در حج

12 سيره نبوى 30 داستانها و حكايتهاى حج

13 حج در قرآن 31 آشنايى با قوانين و مقررات كشور، گمرك و ...

14 حج در روايات 32 آشنايى با بعثه و سازمان

15 زيارت و معارف آن 33 سير مطالعات كتب حج

16 شناخت عربستان 34 روش تبليغ در حج

17 شناخت وهابيت 35 فن مناظره

18 شبهات جديد وهابيان

ص: 424

پس از آنكه مرورى بر فعاليتهاى معاونت آموزش و پژوهش داشتيم، مناسب ديديم مصاحبه اى كه در موسم حج سال 1382، در شهر مكّه مكرمه با ايشان به عمل آمده و مرورى است بر ديدگاهها و فعاليتهاى آن معاونت، در اين جا ارائه تا مبحث گذشته كامل شود:

معاونت آموزش و پژوهش در چند حوزه فعاليت دارد، حوزه نخست، آموزش است، ما در چند سال گذشته تلاش كرده ايم تا سطح معلومات كارگزاران و زائران بيت اللَّه الحرام ارتقا يابد تا بتوانند با دستيابى به اطلاعات صحيح و منطبق با روز، از اين فرصت طلايى كاملًا استفاده كنند. براى تحقق اين هدف، ابتدا يك نيازسنجى صورت گرفت تا دانسته شود هر يك از اين دو گروه، به چه نوع آموزشهايى نيازمندند؛ براى مثال، زائران عزيز براى اينكه بهتر بتوانند از اين سفر نورانى استفاده كنند، لازم است آگاهى هايى در اين زمينه داشته باشند:

1. احكام فقهى عمومى؛ مانند نماز، وضو، غسل و ... 2. مناسك حج 3. اسرار و معارف حج 4. تاريخ اسلام 5. اماكن و آثار اسلامى مكه و مدينه 6. مفهوم زيارت و ادعيه و آداب حرمين 7. اخلاق سفر و آداب معاشرت 8. شناخت كشور ميزبان 9. آشنايى با عقايد شيعه و سنى 10. آموختن زبان عربى 11. بهداشت در سفر 12. آشنايى با سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معظم رهبرى و مسائل ديگر از اين قبيل.

كارگزاران حج نيز علاوه بر موارد فوق، لازم است از چگونگى مديريت در حج، آشنايى با قوانين و مقررات عربستان، اطلاعات جغرافيايى و مسائلى مانند آن بهره مند باشند.

براى پاسخ دادن صحيح به نيازهاى پيش گفته، نياز به پژوهشى گسترده داشتيم.

هيچگونه متن آموزشى در اختيارمان نبود. وسايل كمك آموزشى نيز وجود نداشت. از اين رو، با كمك دوستان و همكاران خود در بعثه مقام معظم رهبرى و سازمان حج و زيارت و با توكّل به خداوند، كار را آغاز كرديم و بحمداللَّه امروز توانسته ايم به بسيارى از

ص: 425

اين نيازها پاسخ دهيم و اميد است در آينده نيز با كارهاى بهتر و ارزشمندتر، پاسخگوى نيازهاى هر دو بخش باشيم.

براى آموزش زائران چه كارهايى صورت مى گيرد؟

براى آموزش زائران، چندگونه فعاليت داريم:

الف: برگزارى ده يا دوازده جلسه آموزشى، پيش از عزيمت به سرزمين وحى، توسط روحانيون محترم كاروانها، با هماهنگى معاونت محترم امور روحانيون بعثه انجام مى گيرد. ما نيز در جلسات توجيهى روحانيون، كوشيده ايم تجربيات خود را به روحانيون محترم منتقل كنيم تا با رعايت آنها، جلسات آموزشى كاروانها از جاذبه لازم برخوردار شود، براى مثال، اگر ما در جلسات آموزشى تنها روى مناسك حج تكيه كرده و به تصحيح حمد و سوره بپردازيم، طبيعى است كه جلسات جاذبه لازم را نخواهد داشت. به روحانيون محترم پيشنهاد داده بوديم براى اين جلسات برنامه ريزى كنند و با يك تقسيم بندى مناسب مباحث مورد نياز را به صورت تدريجى به زائران منتقل كنند؛ مثلًا در يك جلسه دو ساعت و نيمه، زمان را به اين صورت تقسيم كنند:

حدود 5 دقيقه قرآن، 10 دقيقه احكام عمومى، 15 يا 20 دقيقه مناسك، آن هم كليات آن، كه زائران، دچار وسوسه و نگرانى نشوند. 15 دقيقه آداب و اخلاق سفر، 15 دقيقه اسرار و معارف، 15 يا 20 دقيقه تاريخ اسلام و معرفى اماكن مكه و مدينه، 15 دقيقه مسائل اجرايى، 15 دقيقه مسائل بهداشتى و دقايقى نيز براى پاسخ به پرسش هاى زائران، و بالأخره در پايان، كسانى كه مشكل قرائت حمد و سوره دارند، در جلسه بمانند و مشكل خود را برطرف كنند.

به همين منظور، سه جلد كتاب نيز با عنوان «ره توشه حج» تهيه و منتشر كرديم تا روحانيون محترم، با استفاده از مباحث آن، براى هر جلسه موضوعى را انتخاب كنند و زائران را كه تشنه معارف الهى هستند از بيانات خود بهره مند سازند. بنده بر اين باورم كه اگر اين روش اجرا شود، به بسيارى از پرسشهاى زائران و نيازهاى آنان پاسخ داده خواهد شد.

ص: 426

ب: برنامه ريزى ديگر، تشكيل جلسات متمركز آموزشى در بسيارى از استانها است كه پيشنهاد شده زمان آن، بيش از سه ساعت نباشد و در عين حال جاذبه داشته، زائران را راضى كند. براى مثال، در استان تهران، در سال جارى توانستيم جلسات زيادى را در سالن سرپوشيده آزادى برگزار كنيم كه در جلسات صبح و عصر، مربوط به حج تمتع، چيزى حدود 18 هزار زائر شركت كردند. در اين جلسه بخشى از تذكرات اجرايى كه معمولًا در جلسات كاروانها كمتر گفته مى شود، مطرح گرديد، سپس از نماينده محترم ولى فقيه در جلسه صبح، و رياست محترم سازمان حج و زيارت در جلسه بعدازظهر استفاده كرديم و بعد از آنها، بنده صحبتى در زمينه معارف حج با زائران داشتم و در پايان نيز با استفاده از نمونك (ماكت) بزرگ كعبه و محرم شدن تعدادى زائران و انجام مناسك به صورت نمادين، سعى شد آن چه زائر در سرزمين وحى با آن روبه رو مى گردد، براى ميهمانان خانه خدا تشريح و اضطراب آنان برطرف شود و با فراگيرى و آموزش درست، راحت تر بتوانند اعمال خود را انجام دهند.

ارزيابى ما از اين جلسات، بسيار مثبت است و زائران عزيز نيز معمولًا با اظهار لطف خود ما را مورد محبت قرار مى دهند.

براى جلسات آموزشى زائران چه ابزارى را فراهم كرده ايد؟

نمونه كوچكى از ماكت كعبه، حجرالأسود، حجر اسماعيل و ناودان طلا طراحى كرديم كه توسط مديران محترم خريدارى گرديد و در جلسات كاروانها معمولًا مورد استفاده قرار مى گيرد. نوارهاى ويديويى، سى. دى هاى رايانه اى و نوار (كاست) هاى تصحيح نماز، معرفى اماكن و مناسك حج نيز به عنوان وسايل كمك آموزشى در اختيار عموم قرار گرفته است، كتاب و جزوه نيز براى هر بخش تهيه و منتشر نموده ايم.

جناب آقاى قاضى عسكر! در بخش پژوهش چه كرده ايد؟

پس از روشن شدن نيازها، مركزى به نام «مركز تحقيقات حج» در قم تأسيس