است احكام واجب و حرام و غير آن، كه براى غالب جوانان و نوجوانان مطرح است، به زبان ساده و روشن و دور از اصطلاحات پيچيده فقهى ذكر گردد، تا همه جوانان و نوجوانان عزيز، كه اميدهاى امروز و آينده اجتماع ما هستند، بتوانند با مطالعه آن به وظايف دينى خود آشنا شوند و آن را به كار بندند.

موفّقيّت همه اين عزيزان را در انجام تكاليف دينى خود از خداوند بزرگ خواهانيم.

او باقى بماند.

مسأله 6- اعلم كسى است كه در استخراج احكام (از منابع آن) از مجتهدان ديگر استادتر باشد.

مسأله 7- مجتهد و اعلم را از سه راه مى توان شناخت:

* خود انسان يقين كند؛ مثل آن كه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.

* گواهى دو نفر عالم عادل كه مى توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند؛ به شرط آن كه دو نفر عالمِ عادلِ ديگر با گفته

احكام جوانان، ص: 13

آنان مخالفت نكنند.

* عدّه اى از اهل علم كه مى توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند و از گفته آنان اطمينان پيدا مى شود، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسى را تصديق كنند.

مسأله 8- راههاى بدست آوردن فتواى مجتهد:

* شنيدن از خود مجتهد.

* شنيدن از دو نفر عادل.

* شنيدن از يك نفر مورد اعتماد كه از گفته او اطمينان پيدا مى شود.

* ديدن در رساله مجتهد كه درستى آن مورد اطمينان باشد.

مسأله 9- اگر فتواى مجتهد در مسأله اى عوض شود، مقلّد بايد به فتواى جديد عمل كند و عمل كردن به فتواى قبلى جايز نيست.

مسأله 10- مسائلى را كه انسان غالباً به آنها احتياج دارد، واجب است ياد بگيرد.

و مقلّد بايد به همان احتياط عمل كند و مى تواند به فتواى مجتهد ديگر مراجعه كند، مانند اين مسأله:

«احتياط آن است كه بر برگ درخت انگور، اگر تازه باشد، سجده نكنند».

اجزاى بى روح مردار حيوانى كه خون جهنده دارد؛ مانند مو و شاخِ بيرونى، پاك و اجزاى روح دارش؛ مانند گوشت و پوست، نجس است.

مسأله 22- تمام اجزاى بدن سگ و خوك؛ چه مرده و چه زنده آن نجس است.

مسأله 23- انسان مرده هرچند تازه از دنيا رفته و بدنش سرد نشده باشد (بجز اجزاى بى روح او؛ مانند ناخن، مو و دندان) تمام بدنش نجس مى باشد.

مسأله 24- هرگاه ميّت را غسل دهند، بدنش پاك مى شود.

مسأله 25- كسى كه در راه خدا و براى حفظ اسلام مى جنگد، اگر در ميدان نبرد و معركه درگيرى كشته شود و همانجا از دنيا برود بدنش پاك است و نياز به غسل و كفن ندارد.

تنها آبهايى كه به چيز نجس رسيده نجس مى شود و آبهاى بالا و داخل ظرف پاك است.

مسأله 39- اگر آب كر يا جارى، به آب قليلِ نجس متّصل شود و با آن مخلوط گردد، پاك مى گردد. (مثلًا: اگر ظرف آب قليلى را كه نجس شده، زير شير آبى كه به منبع كر متّصل مى باشد بگذارند و آب را بر آن باز كنند پاك مى شود) ولى اگر بو يا رنگ يا مزه نجاست گرفته باشد، بايد به قدرى با آن مخلوط شود كه بو يا رنگ يا مزه نجاست از بين برود.

مسأله 40- تمام اقسام آبهاى مطلق، بجز آب قليل، تا زمانى كه بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد، پاك است و هرگاه بر اثر برخورد با نجاست، بو يا رنگ يا مزه نجاست بگيرد نجس مى شود (بنابراين، آب جارى، چاه، كُر و حتّى باران در اين حكم مشتركند).

مسأله 41- آب لوله هايى كه متّصل به منبع كُر مى باشد، در حكمِ آبِ كر است.

مسأله 42- برخى از خصوصيّات آب باران:

احكام جوانان، ص: 22

* اگر باران بر چيز نجسى كه عينِ نجس «1» در آن نيست، يك بار ببارد پاك مى شود.

* اگر بر فرش و لباسِ نجس ببارد فشار لازم ندارد و پاك مى شود؛ به شرط اين كه غُساله آن (آب موجود در آن) خارج شود.

* اگر بر زمين نجس ببارد پاك مى شود.

* هرگاه آب باران در جايى جمع شود، اگرچه كمتر از كُر باشد، چنانچه چيز نجسى را در حالى كه باران همچنان مى بارد، در آن بشويند، تا زمانى كه آن آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته، پاك است.

چيزهاى نجس، ابتدا بايد نجاست را برطرف كرده، سپس طورى كه در مسائل آينده خواهد آمد، آن را آب كشيد.

مسأله 44- ظرف نجس را، بعد از برطرف كردن نجاست، اگر

احكام جوانان، ص: 23

يك مرتبه در آب كر يا آب لوله كشى بشويند كافى است؛ ولى با آب قليل سه مرتبه بايد شست.

مسأله 45- ظرف نجس را مى توان اين گونه آب كشيد:

با آب كر: يك بار آن را در آب برده و بيرون آورند.

با آب قليل: آن را سه مرتبه پر از آب كرده و خالى كنند، يا سه مرتبه قدرى آب در آن ريخته و هر مرتبه آب را بطورى در آن بگردانند كه به جاهاى نجس برسد و بيرون بريزند.

مسأله 46- فرش و لباس و چيزهايى مانند آن، كه آب را به خود مى گيرد و قابل فشار دادن است، چنانچه با آب قليل تطهير مى كنند، بايد بعد از هر بار شستن، آن را فشار دهند تا آبهاى داخل آن بيرون آيد و يا به گونه اى ديگر آبِ آن گرفته شود؛ ولى در آب كُر و جارى فشار دادن لازم نيست. به شرط اين كه آن را طورى در آب تكان دهند كه آب از آن بگذرد.

پا برطرف شود، پاك مى گردد، ولى بهتر است حدّاقل پانزده قدم راه برود.

و پاها بكشد و اگر دست را نگهدارد، و سر يا پا را به آن بكشد وضو باطل است، ولى اگر موقعى كه دست را مى كشد سر يا پا مختصرى حركت كند اشكال ندارد.

مسأله 65- اگر براى مسح رطوبتى در كف دست نمانده باشد، نمى تواند دست را با آب خارج تر كند؛ بلكه بايد از اعضاى ديگرِ وضو؛ مثلًا صورت، رطوبت بگيرد و با آن مسح كند.

مسأله 66- رطوبت دست بايد بقدرى باشد كه هنگام مسح بر سر و پا اثر بگذارد.

مسأله 67- محلّ مسح (سر و روى پاها) بايد خشك باشد، بنابراين اگر جاى مسح تر باشد، بايد آن را خشك كرد؛ ولى اگر رطوبت آن بقدرى كم باشد كه مانع از تأثير رطوبت دست بر آن

احكام جوانان، ص: 29

نباشد اشكالى ندارد.

مسأله 68- روى كلاه يا جوراب نمى توان مسح كرد.

مسأله 69- محلّ مسح بايد پاك باشد، پس اگر نجس است و نمى تواند آن را آب بكشد بايد تيمّم كند.

از ديگرى كمك نگيرد. (به شرحى كه

احكام جوانان، ص: 30

خواهد آمد).

12. استعمال آب براى او مانعى نداشته باشد.

13. براى وضو گرفتن وقت داشته باشد.

رنگ بدونِ جِرم باشد، مانع وضو نيست، ولى اگر جِرم دارد و روى پوست را گرفته باشد بايد برطرف شود. ولى رنگ خودكار معمولًا مانع رسيدن آب نيست.

مسأله 79- اگر مى داند چيزى بر اعضاى وضو چسبيده، ولى نمى داند كه از رسيدن آب جلوگيرى مى كند يا نه، بايد آن را برطرف كند، يا آب را به زير آن برساند.

مسأله 80- كارهاى وضو بايد بدين ترتيب انجام شود: اوّل صورت، بعد دست راست و سپس دست چپ را بشويد و بعد از آن سر و بعد پاها را مسح كند، و نبايد پاى چپ را پيش از پاى

احكام جوانان، ص: 32

راست مسح كند، و اگر به اين ترتيب وضو نگيرد باطل است.

مسأله 81- موالات يعنى؛ پشت سر هم انجام دادن و فاصله نينداختن بين اعمال وضو.

مسأله 82- اگر بين كارهاى وضو به قدرى فاصله شود كه مردم بگويند پشت سر هم وضو نمى گيرد وضوى او باطل است.

مسأله 83- كسى كه مى تواند اعمال وضو را انجام دهد، نبايد از ديگرى كمك بگيرد، پس اگر شخص ديگرى صورت و دست او را بشويد و يا مسح او را انجام دهد وضو باطل است؛ ولى اگر آب كف دست او بريزد و خودش صورت و دستها را بشويد مانعى ندارد.

مسأله 84- كسى كه نمى تواند وضو بگيرد، بايد به كمك شخص ديگر وضو بگيرد، ولى خود او بايد نيّت وضو كند.

مسأله 85- كسى كه مى داند اگر وضو بگيرد مريض مى شود و يا مى ترسد كه مريض شود، بايد تيمّم كند و اگر وضو بگيرد باطل است. ولى اگر نداند كه آب براى او ضرر دارد و وضو بگيرد و بعد بفهمد

كه ضرر داشته، وضويش صحيح است.

مسأله 86- وضو، بايد به قصد قربت انجام شود، يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم وضو بگيرد و لازم نيست نيّت را به زبان آورد، يا از قلب خود بگذراند، بلكه همين مقدار كه مى داند

احكام جوانان، ص: 33

وضو مى گيرد كافى است، بطورى كه اگر از او بپرسند، چه مى كنى؟ بگويد وضو مى گيرم.

مسأله 87- اگر وقت نماز به قدرى تنگ است كه اگر انسان بخواهد وضو بگيرد، تمام نماز يا قسمتى از آن، بعد از وقت خوانده مى شود، بايد تيمّم كند. لكن اگر براى وضو و تيمّم يك اندازه وقت لازم است، بايد وضو بگيرد.

هم بنمايد و اگر گذاشتن پارچه ممكن نباشد بايد وضوى بدون مسح بگيرد و بنا بر احتياط واجب تيمّم هم بكند.

مسأله 91- هرگاه زخم يا دمل و شكستگى با پارچه يا گچ يا مانند آن بسته شده است، چنانچه باز كردن آن ضرر و مشقّت زيادى ندارد و آب هم براى آن مضر نيست، بايد آن را باز كند و وضو بگيرد، در غير اين صورت اطراف زخم يا شكستگى را بشويد و احتياط مستحب آن است كه روى جبيره را نيز مسح كند و اگر جبيره، نجس است يا نمى شود روى آن دستِ تر بكشد، پارچه پاكى را بر آن ببندد و دستِ تر روى آن بكشد.

مسأله 92- هرگاه جبيره تمام صورت يا تمام يكى از دستها را گرفته باشد، بايد بنا بر احتياط هم وضوى جبيره اى بگيرد و هم تيمّم كند، همچنين اگر جبيره تمام اعضاى وضو را گرفته باشد.

مسأله 93- كسى كه در كف دست و انگشتهايش جبيره دارد و در موقع وضو دستِ تر روى آن كشيده، مى تواند مسح سر و پا را با همان رطوبت انجام دهد و اگر كافى نباشد، از جاهاى ديگر وضو رطوبت مى گيرد.

مسأله 94- هرگاه جبيره بيشتر از معمول، اطراف زخم را

احكام جوانان، ص: 35

گرفته و برداشتن آن ممكن نيست بايد به دستور جبيره عمل كند و بنا بر احتياط مستحب، تيمّم هم بنمايد و اگر برداشتن جبيره اضافى ممكن است بايد آن را بردارد.

مسأله 95- هرگاه در جاى وضو، زخم و جراحت و شكستگى وجود ندارد، امّا به جهت ديگرى آب براى آن ضرر دارد، بايد تيمّم كند، ولى اگر فقط براى مقدارى از دست

و صورت ضرر دارد، چنانچه اطراف آن را بشويد كافى است و احتياط آن است كه تيمّم هم بكند.

مسأله 96- اگر در جاى وضو يا غسل چيزى چسبيده كه برداشتن آن ممكن نيست، يا بسيار مشقّت دارد بايد به دستور جبيره عمل كند، يعنى اطراف آن را بشويد و روى آن را دست بكشد.

مسأله 97- غسل جبيره اى مثل وضوى جبيره اى است، ولى تا ممكن است بايد غسل را ترتيبى بجا آورد، بنا بر احتياط واجب.

مسأله 98- كسى كه وظيفه او تيمّم است، هرگاه در اعضاى تيمّم او زخم، يا دُمَل، يا شكستگى باشد بايد مطابق دستور وضوى جبيره اى تيمّم جبيره اى كند.

مسأله 99- كسى كه وظيفه او وضو يا غسل جبيره اى است، چنانچه مى داند تا آخر وقت عذر او برطرف نمى شود مى تواند

احكام جوانان، ص: 36

در اوّل وقت نماز بخواند، امّا اگر اميد دارد كه تا آخر وقت عذر او برطرف شود احتياط واجب آن است كه صبر كند.

مسأله 100- اگر بخاطر درد چشم شستن صورت ضرر دارد بايد تيمّم كند و اگر مى تواند اطراف چشم و بقيّه صورت را بشويد كافى است.

مسأله 101- نمازهايى را كه با وضو يا غسل جبيره اى مى خوانند اعاده ندارد، مگر اين كه قبل از پايان وقت نماز، عذر برطرف شود، در اينجا بنابر احتياط واجب، نماز را اعاده كنند.

قرآن، ولى ترجمه آن اشكال ندارد.

* اسم خداوند به هر زبانى كه نوشته شده باشد، مانند «اللّه»، «خدا»، «god».

احكام جوانان، ص: 37

* نام پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اسامى امامان عليهم السلام و نام حضرت زهرا عليها السلام اگر بى احترامى به آنها باشد.

مسأله 105- براى اين كارها وضو گرفتن مستحب است:

* رفتن به مسجد و حرم امامان عليهم السلام

* خواندن قرآن.

* همراه داشتن قرآن.

* تماسّ بدن با جلد يا حاشيه قرآن.

* زيارت اهل قبور.

فرو برد. ولى اگر از روى فراموشى غسل ارتماسى كند.

صحيح است.

مسأله 115- در غسل لازم نيست تمام بدن با دست شسته شود، و چنانچه با نيّت غسل، هرطور آب را به تمام بدن برساند كافى است.

توانايى بر غسل، تيمّم كند، تمام اين امور بر او حلال مى شود.

د) خواندن آيه هاى سجده واجب كه در چهار سوره قرآن آمده است:

سجده فُصِّلت نَجم عَلَق

مسأله 123- اگر شخصى در خانه اش مكانى را براى نماز قرار دهد (و همچنين در مؤسّسه يا اداره اى) حكم مسجد ندارد.

مسأله 124- توقّف در حرم امامزاده ها در حال جنابت اشكال ندارد؛ ولى توقّف در مساجدى كه كنار حرم ها ساخته اند، حرام است.

يا دستها وجود دارد برطرف كند.

مسأله 145- تمام كارهاى تيمّم بايد با قصد تيمّم و براى اطاعت خداوند انجام شود، و همچنين بايد معلوم كند كه تيمّم بجاى وضو است يا غسل، و اين همان نيّت تيمّم است.

را سبك شمارد، سزاوار عذاب آخرت است».

سزاوار است نمازگزار كارهايى كه ثواب نماز را كم مى كند بجا نياورد؛ مثلًا با حالت خواب آلودگى نماز نخواند و در نماز به آسمان نگاه نكند. بلكه كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند بجا

احكام جوانان، ص: 51

آورد؛ مثلًا لباس پاكيزه بپوشد، خود را خوشبو كند، دندانهايش را مسواك بزند و موهايش را شانه كند.

را پيش از نماز ظهر و نماز عشا را پيش از نماز مغرب بخواند باطل است. ولى اگر سهواً باشد مانعى ندارد.

كه در بدن اوست، بدن يا لباسش نجس شده و آب كشيدن يا عوض كردن آن لباس هم دشوار است.

* لباس يا بدن نمازگزار به خون نجس شده است؛ ولى مقدار آلودگى كمتر از دِرْهَم [تقريباً به اندازه يك بند انگشت

احكام جوانان، ص: 57

است. «1»

* ناچار باشد كه با بدن يا لباس نجس نماز بخواند، مثلًا آب براى آب كشيدن آن ندارد و لباس پاك هم ندارد.

مسأله 172- اگر لباسهاى كوچك نمازگزار؛ مثل دستكش و جوراب، نجس باشد، و يا دستمال كوچك نجسى در جيب داشته باشد، چنانچه از اجزاى مردار يا حرام گوشت نباشد اشكال ندارد.

مسأله 173- پوشيدن عبا و لباس سفيد و پاكيزه ترين لباسها و خوشبو كردن خود و دست كردن انگشترى عقيق در نماز، مستحب است.

مسأله 174- پوشيدن لباس سياه و چرك و تنگ و لباسى كه نقش صورت دارد و باز بودن دكمه هاى لباس در نماز مكروه است. بهتر است در غير نماز هم از آن پرهيز شود، مگر پوشيدن لباس مشكى در عزاى معصومين عليهم السلام يا بستگان.

يا لباس وى سرايت كند، و اگر خشك باشد، مانعى ندارد.

* جايى كه پيشانى را به سجده مى گذارد، از جاى قدمهاى او، بيش از چهار انگشتِ بسته پست تر يا بلندتر نباشد؛ ولى اگر شيب زمين كم باشد، اشكال ندارد. «1»

دو ركعت نماز مستحبّى به عنوان تحيّت مسجد.

* خوشبو كردن خود و پوشيدن بهترين لباسهاى خود براى رفتن به مسجد.

مسأله 182- اين كارها در رابطه با مسجد، مكروه است:

* عبور از مسجد به عنوان محلّ عبور.

* انداختن آب دهان و بينى در مسجد.

* خوابيدن در مسجد، مگر در حال ناچارى.

* صدا را بلند كردن، مگر براى اذان.

* خريد و فروش در مسجد.

* سخن گفتن از امور دنيا.

احكام جوانان، ص: 61

* رفتن به مسجد براى كسى كه سير يا پياز خورده و بوى دهانش مردم را آزار مى دهد.

اقامه بگويند.

مسأله 192- مستحب است كسى را كه براى گفتن اذان معيّن مى كنند، عادل و وقت شناس و صدايش بلند باشد.

باشد.

مسأله 217- اگر پيش از آنكه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد، عمداً ذكر ركوع را بگويد، نمازش باطل است.

مسأله 218- اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب، عمداً سر از ركوع بردارد نمازش باطل است.

زمين و يا آنچه از زمين مى رويد، ولى خوراكى و پوشاكى نباشد، مانند چوب و برگ درخت، قرار دهد.

مسأله 229- سجده بر چيزهاى معدنى؛ مانند طلا و نقره و

احكام جوانان، ص: 71

عقيق و فيرزوه، صحيح نيست.

مسأله 230- سجده بر چيزهايى كه از زمين مى رويد و خوراك حيوان است، مثل علف و كاه صحيح است.

مسأله 231- سجده بر كاغذ، اگرچه از پنبه و مانند آن ساخته شده باشد، صحيح است.

مسأله 232- براى سجده، بهتر از هر چيز تربت حضرت سيّدالشّهدا عليه السلام مى باشد و بعد از آن بدين ترتيب:

* خاك پاك

* سنگ

* گياه

مسأله 233- اگر در سجده اوّل، مُهر به پيشانى بچسبد و بدون اين كه مُهر را بردارد دوباره به سجده رود نمازش اشكال دارد.

الصَّلاةُ».

همانا نماز برپا شد.

* «اللَّهُ اكْبَرُ».

خدا از همه چيز و همه كس برتر است.

* «لا الهَ الَّا اللَّهُ».

جز آفريدگار جهان معبودى نيست.

و شريك ندارد.

* «وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ».

و گواهى مى دهم كه محمّد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست.

* «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».

خداوندا! بر محمّد و خاندان او درود فرست.

* «السَّلامُ عَلَيْكَ ايُّها النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ».

درود و رحمت و بركات خدا بر تو اى پيامبر.

* «السَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلى عِبادِ اللَّهِ الصَّالِحينَ».

درود بر ما و بر بندگان صالح خدا.

* «السَّلامُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكاتُهُ».

درود بر شما (اى نمازگزاران و مؤمنان) و رحمت و بركات خدا بر شما.

احكام جوانان، ص: 84

صحيح بنا را بر سه گذاشته و يك ركعت ديگر مى خواند و پس از سلام، ايستاده، يك ركعت نماز احتياط بخواند.

بين 2 و 4 باطل باطل باطل باطل صحيح بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى كند و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده مى خواند.

بين 3 و 4 صحيح صحيح صحيح صحيح صحيح بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده مى خواند.

بين 4 و 5 صحيح باطل باطل باطل صحيح اگر در حال قيام شك پيش آمده است، بدون ركوع مى نشيند و نماز را تمام مى كند و يك ركعت نماز احتياط ايستاده مى خواند و احتياطاً نماز را اعاده مى كند و اگر در حالت نشسته بعد از سجده ها پيش آمده است، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى كند و بعد از نماز دو سجده سهو بجا مى آورد.

امام جماعت شك نداشته باشد، از امام جماعت پيروى مى كند و نماز او صحيح است.

مسأله 280- اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحيح بوده يا نه؛ مثلًا شك كند ركوع كرده يا نه، يا شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت، به شكّ خود اعتنا نكند.

مسأله 281- اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز

احكام جوانان، ص: 88

خوانده يا نه، يا گمان كند كه نخوانده، خواندن آن لازم نيست؛ ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز را خوانده يا نه، بايد نماز را بخواند.

مسأله 282- اگر يكى از شكهايى كه نماز را باطل مى كند پيش آيد، بايد مقدارى فكر كند و چنانچه چيزى يادش نيامد و شك باقى ماند، نماز را بهم مى زند و دوباره شروع مى كند.

برود بايد نماز را چهار ركعتى بخواند.

مسأله 291- در اين موارد نماز تمام است:

1. قبل از آن كه هشت فرسخ برود، از وطن خود مى گذرد و يا در جايى قصد دارد ده روز بماند.

2. از اوّل قصد نداشته است به سفر هشت فرسخى برود و بدون قصد، اين مسافت را پيموده؛ مثل كسى كه به دنبال گمشده اى مى گردد.

3. قبل از رسيدن به چهار فرسخ از رفتن منصرف شود.

4. كسى كه شغل او مسافرت است، مثل راننده قطار و ماشينهاى برون شهرى، خلبان، ملوان (در سفرى كه شغل اوست) همچنين كسانى كه براى كار يا تحصيل از جايى به جاى ديگر رفت و آمد دارند.

5. كسى كه براى كارش بطور متعارف حدّاقل هفته اى سه روز مسافرت مى رود و آخر هفته به وطن خود برمى گردد.

6. كسى كه به سفر حرام مى رود؛ مانند سفرى كه موجب اذيّت پدر و مادر باشد. در همه اينها نماز تمام است.

7. در اين مكانها نيز نماز تمام است:

در وطن.

در جايى كه بنا دارد ده روز بماند.

احكام جوانان، ص: 92

در جايى كه سى روز با ترديد مانده است؛ يعنى معلوم نبوده كه مى ماند يا مى رود و تا سى روز به همين حالت مانده، و بايد بعد از سى روز نماز را تمام بخواند.

به دنيا نيامده باشد و پس از آن كه در زندگى مستقل شد، اگر جاى ديگرى را براى زندگى مستمر اختيار كرد، آنجا وطن او مى شود.

مسأله 294- تا انسان قصد ماندنِ مستمر در غير وطن اصلى خودش را نداشته باشد، آنجا وطن او حساب نمى شود.

مسأله 295- اگر قصد دارد در محلّى كه وطن اصلى او نيست مدّتى بماند؛ مثلًا يك سال يا بيشتر، آنجا مانند وطن او حساب مى شود، مانند دانشجويى كه مدّتى براى تحصيل در شهرى مى ماند.

مسأله 296- اگر انسان بدون قصد ماندن مستمر و بدون قصد

احكام جوانان، ص: 93

رفتن در جايى آن قدر بماند كه مردم او را اهل آنجا بدانند، آنجا حكم وطن او را دارد.

مسأله 297- اگر به جايى برود كه قبلًا وطن او بوده، ولى هم اكنون از آنجا اعراض كرده است؛ يعنى بنا گذاشته كه ديگر براى سكونت مستمر به آنجا برنگردد، نبايد نماز را تمام بخواند، اگرچه در آنجا خانه دارد يا گه گاه ديدن مى كند.

مسأله 298- مسافرى كه به وطنش بر مى گردد، وقتى به جايى برسد كه اهل وطن او را ببينند و صداى اذان را بشنود بايد نماز را تمام بخواند.

بايد نماز را تمام بخواند.

آورد.

مسأله 310- اگر در سفر بخواهد نمازهايى را كه در غير سفر قضا شده است بجا آورد، بايد نمازهاى ظهر و عصر و عشا را چهار ركعتى قضا كند.

مسأله 311- نماز قضا را در هر وقتى مى توان بجا آورد.

بخواند.

ولى بايد براى هر روز يك مُدّ طعام به فقير بدهد.

مجتهد جامع الشّرايط براى مصارف اجتماعى مهمّى بپردازد و چهار پنجم آن را مى تواند پس انداز كند.]

صورتى كه با هردو، آبيارى شده است. 5 شتراوّلين نصاب 5 شترتا 25 شتر 26 شتريك گوسفندهر 5 شتر يك گوسفنديك شتر حدّاقل يكساله

احكام جوانان، ص: 128

6 گاو 30 گاويك گوساله يكساله 7 گوسفند 40 گوسفنديك گوسفند 8 طلا 15 مثقال 9140 نقره 105 مثقال 140

يادآورى: شتر، گاو و گوسفند و طلا و نقره، نصابهاى ديگرى نيز دارد كه براى آشنايى با آنها مى توانيد به رساله توضيح المسائل، بحث زكات مراجعه كنيد.

تُن گندم بدهد و يك تُن و دويست كيلوگرم بگيرد. (هرچند گندم اوّل مرغوبتر باشد).

مسأله 404- مستحبّ است فروشنده در قيمت بين مشتريها فرق نگذارد و در قيمت جنس سخت گيرى نكند و سود عادلانه اى براى خود در نظر بگيرد و درخواست بهم زدن معامله را از كسى كه پشيمان است بپذيرد.

مسأله 405- قسم خوردن در معامله اگر راست باشد مكروه، و اگر دروغ باشد حرام است.

داده، هر وقت بخواهد مى تواند آن را پس بگيرد و كسى هم كه عاريه كرده، هر وقت بخواهد مى تواند آن را پس بدهد.

مسأله 420- اگر مالى را كه عاريه كرده از بين برود يا معيوب شود: اگر در نگهدارى از آن كوتاهى، و يا در استفاده آن زياده روى نكرده است، ضامن نيست. ولى اگر در نگهدارى آن كوتاهى كرده و يا در استفاده از آن زياده روى كرده باشد، بايد خسارت آن را بپردازد.

مسأله 421- اگر قبلًا شرط كرده باشند كه هرگونه خسارت بر آن مال وارد شود عاريه كننده ضامن است، بايد خسارت را در هر حال بپردازد.

نيست، و آن را به شخص نيازمندى بدهد.

تغيير دهد كه مثل اوّلش بشود، به علاوه بايد معادل كرايه آن را در مدّتى كه غصب كرده، بپردازد.

حال سيرى غذا خوردن.

احكام جوانان، ص: 144

2. پرخورى (زياد غذا خوردن).

3. نگاه كردن به ديگران هنگام غذا خوردن.

4. خوردن غذاى داغ.

5. فوت كردن به غذايى كه مى خورد.

6. پاره كردن نان با كارد.

7. گذاشتن نان زير ظرف غذا.

8. دور انداختن بقيّه ميوه، پيش از آن كه كاملًا آن را بخورد.

كتابهاى مفصّل فقهى آمده است.

مسأله 448- اگر زنى با شرايطى كه در كتابهاى فقهى آمده است، بچّه اى را شير دهد، آن بچّه بر آن زن و افراد ديگر محرم مى شود كه جهت آشنايى بيشتر مى توانيد به رساله توضيح المسائل، مسأله 2108 مراجعه كنيد.

قرآن را بخواند، (تفصيل آن در مسأله 121 گذشت).

احكام جوانان، ص: 158

نيّت صاحبش به شخص نيازمندى صدقه بدهد.

احكام جوانان، ص: 160

مسأله 484- ديوارى كه مال دو نفر است؛ مانند ديوار مشترك بين دو منزل، هيچ كدام از آنان حق ندارد بدون اجازه شريك ديگر، آن را خراب كند، يا سر تيرآهن و مانند آن را بر ديوار بگذارد يا به ديوار ميخ بكوبد، ولى كارهايى كه معلوم است شريك راضى است؛ مانند تكيه دادن به ديوار و لباس انداختن روى آن اشكال ندارد.

مسأله 485- اگر ريشه درخت همسايه در مِلك [زمين، باغ، خانه و ...] انسان بيايد، صاحب ملك مى تواند از صاحب درخت بخواهد كه ريشه درخت را برگرداند، يا قطع كند و در صورتى كه صاحب درخت اين كار را نكرد خودش مى تواند از آن جلوگيرى كند و چنانچه ضررى از ريشه درخت به او برسد، مى تواند از صاحب درخت بگيرد.

مسأله 486- درخت ميوه اى كه شاخه آن از ديوار باغ بيرون آمده، اگر انسان نداند صاحبش راضى است يا نه، نمى تواند از ميوه آن بچيند، و اگر ميوه آن روى زمين هم ريخته باشد نمى تواند آن را بردارد، مگر آن باغ در كنار راه باشد، كه عابرين- با شرايطى كه در كتابهاى مفصّل فقهى آمده است- مى توانند از آن استفاده كنند.

مسأله 487- جايزه اى را كه بانك به بعضى از كسانى كه در

احكام جوانان، ص: 161

صندوق پس انداز پول مى گذارند مى دهد، در صورتى كه بانك براى تشويق مردم از خودش بدهد حلال است.

مسأله 488- احتياط در ترك تراشيدن ريش است

مسأله 489- استمنا كردن حرام است، و اين كار زيانهاى زياد و غيرقابل انكارى دارد.

مسأله 490- كليّه صداها و آهنگ هايى كه مناسب مجالس لهو و فساد است حرام،

و غير آن حلال است و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود.

مسأله 491- اگر شطرنج از صورت قمار خارج شده باشد و نزد عامّه مردم جزء ورزش محسوب شود مانعى ندارد. ولى بازى با پاسور بدون برد و باخت نيز اشكال دارد.

مسأله 492- كف زدن اشكال ندارد؛ ولى در مساجد و حسينيه ها ترك شود.

مسأله 493- تنها رقص زن براى شوهرش جايز است.

مسأله 494- سينه زدن در كوچه و خيابان با اينكه زنها مى بينند، در صورتى كه كه سينه زن، پيراهن پوشيده باشد، اشكال ندارد، ولى اگر برهنه شود جايز نيست.

مسأله 495- نشانه بلوغ يكى از سه چيز است: «اوّل» پانزده سال قمرى تمام در پسران، و نُه سال قمرى تمام در دختران.

احكام جوانان، ص: 162

«دوم» بيرون آمدن منى. «سوم» روييدن موى درشت بالاى عورت.

مسأله 496- هرگاه دختران پس از سن بلوغ قدرت انجام روزه را نداشته باشند، بر آن ها واجب نيست و بجاى هر روز روزه، كفّاره مدّ طعام مى دهند.

مسأله 497- ساختن و خريد و فروش مجسّمه اشكال دارد، ولى اسباب بازى بچّه ها اشكالى ندارد.

مسأله 498- بازى ها و مسابقاتى كه در آن برد و باخت مالى باشد، حرام است.

مسأله 499- تنبيه بدنى دانش آموزان جايز نيست، مگر در شرايط خاصّى.

مسأله 500- تقلّب در امتحانات جايز نيست.

وَ آخِرُ دَعْوانا انِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ

پايان