كسى پنج سال پيش مثلا مستطيع بوده و در ثبت نام حج شركت كرده، ولى الآن فقير شده آيا حج بر چنين شخصى واجب است؟ و اگر سيّد باشد مى شود از خمس آل محمّد (صلى الله عليه وآله) به او داد تا به مكّه برود؟

جواب: اگر موقعى كه نوبت او مى رسد فاقد بعضى از شرايط باشد حج بر او واجب نيست.

سؤال 380- شخصى حدود ده سال قبل براى حجّ بيت الله الحرام ثبت نام نموده ليكن در سال 66 به رحمت ايزدى پيوست امسال نوبت حجّ آن مرحوم رسيده است مستدعى است تكليف ورثه و برى شدن ذمّه آن مرحوم را بيان فرماييد از طرف ديگر تصرّف در اين وجه چگونه است؟

جواب: اگر راهى براى رفتن به مكّه جز بودن در نوبت نداشته است چنين كسى مستطيع نشده و وجه مزبور جزء مال الارث است و اگر بخواهند احتياط كنند مى توانند حجّ ميقاتى به مبلغ كم بگيرند مشروط بر اين كه صغير نداشته باشد يا اگر صغير دارد از سهم كبير بردارند.

سؤال 381- اگر خانمى قبل از ازدواج نذر كرده باشد كه حجّى بجا آورد و بعد از آن ازدواج كند، آيا باز هم جهت انجام فريضه حج اجازه شوهر لازم است؟ و آيا شوهر حقّ ممانعت دارد؟

استفتاءات جديد، ص: 117

جواب: اجازه شوهر لازم است و شوهر حق ممانعت دارد.

سؤال 382- تمام مخارج حج را شوهرم بر عهده گرفته است، ولى مى دانم كه اهل خمس نيست و من از خود مالى ندارم، تكليف من در ارتباط با هزينه رفت و برگشت، ارز، لباس احرامى و قربانى چيست؟ خمس اينها بر عهده كيست؟

جواب: خمس اينها بر عهده شماست و اگر

توانايى نداريد مستطيع نيستيد.

سؤال 383- اگر زنى نياز به همراه داشته باشد و همراه هم مزد مى گيرد و او توانايى پرداخت مزد را ندارد آيا مستطيعه است؟

جواب: مستطيع نيست.

سؤال 384- شخصى در حج اجير كس ديگرى بوده است، بعد از انجام عمره تمتع، به سكته قلبى دچار شده و از برگزارى اعمال حج معذور گرديد و به ايران مراجعت كرده است و در سال آينده مى خواهد مشرّف شود، آيا اعلام اين وضعيت به اولياى منوبٌ عنه و اجازه مجدّد به نيابت از منوبٌ عنه در سال آينده لازم است؟

جواب: چنانچه براى سال معينى اجير شده، اعلام و اجازه لازم است.

سؤال 385- در صورتى كه كسى بر تهيه فيش حج به قيمت آزاد قدرت داشته باشد ولى اين قيمت با نرخ متعارف خيلى متفاوت باشد و مستلزم به تأخير افتادن نوبت ديگران شود، آيا حج بر او واجب است؟

جواب: در صورتى كه تفاوت قيمت به صورت اجحاف كلّى بوده باشد و يا مايه ضايع شدن حقّ ديگران گردد مستطيع نيست.

سؤال 386- آيا خانمى كه به لحاظ مالى و بدنى و راه مستطيع است ولى طفل شيرخوارى دارد كه با غير او آرام نمى گيرد مستطيع است؟

جواب: چنانچه جداشدن از آن طفل داراى خطر جانى يا بيمارى شديد يا سبب عسر و حرج براى ديگران شود مستطيع نيست.

اين صورت نيابت او مشكل است.

سؤال 388- كسى كه خود مستطيع نيست ولى پدرش ثبت نام كرده و الآن فوت كرده فيش بانكى او را به نام خود كرده و به نيابت او حج انجام مى دهد مخارج اعمال بعدى از جمله فراهم كردن ارز به عهده كيست؟ آيا از ثلث مال او مى تواند بگيرد؟

جواب: هرگاه پدرش در اوّلين فرصت استطاعت ثبت نام كرده و قبل از رفتن به حج فوت نموده، نيابت از او واجب نيست و تنها در صورتى كه ورثه راضى باشند مى تواند حج به جا آورد و اما اگر قبلا مستطيع شده و در ثبت نام و رفتن به حج كوتاهى نموده، بايد حجّ ميقاتى براى او انجام بدهند مگر اين كه وصيّت كرده باشد كه حجّ بلدى انجام دهند و اگر بتوانند فيش بانكى او را طبق موازين قانونى بفروشند با قسمتى از آن اجير بگيرند احتياط واجب آن است كه چنين كنند.

سؤال 389- پدرى چند فرزند دارد و تمام اموال خود را به دو تن از فرزندانش به عنوان مصالحه داده است ولى شرط كرده كه بعد از مرگ از طرف وى كسى را حدّاكثر ظرف چهار سال براى اداى حَجّه الاسلام بفرستند، فرزند او طبق شرط عمل كرده و در سال چهارم كسى را براى حج از بلد خويش روانه كرده است ولى اين نايب وقتى به شهر ديگر رسيد خودش نرفت و كسى ديگر را براى حجّ ميقاتى فرستاد و حجّ ميقاتى انجام گرفته است در حالى كه فرزندان اين ميّت از اين جريان خبر نداشتند (ناگفته نماند كه حجّ ميقاتى براى مردم آن جا شناخته شده نيست و از

استفتاءات جديد،

ص: 119

نيابت براى حجّ بلدى انصراف دارد) سؤال اين است كه:

الف) آيا نايب، حقّ نايب ساختن شخص دوّم را دارد؟

ب) آياحجّ انجام گرفته ازطرف ميّت صحيح است و ميّت برى ء الذّمّه شده است؟

ج) حكم مصالحه چيست؟

د) آيا به شرط عمل شده؟ زيرا فرزندان ديگر ميّت، مدعى هستند كه به شرط عمل نشده است لذا بايد م ا ترك به عنوان ارث بين ورثه تقسيم شود.

جواب: الف) نايب حقّ نايب قراردادن ديگرى را ندارد

ب) حجّ انجام گرفته صحيح است و ميّت برى الذّمّه شده است.

ج) مصالحه به قوّت خود باقى است.

د) پسر بايد پول حجّ را از نايب اوّل باز پس بگيرد و بهتر آن است كه ميان ورثه تقسيم كند.

سؤال 390- مردى براى انجام حج وصيّت كرده است، آيا دختر و يا همسر او هم مى توانند به نيابت از او حج بجا آورند؟

جواب: اگر شخص معيّنى را در وصيّتنامه قيد نكرده باشد دختر و يا همسر او هم مى توانند نيابت كنند.

سؤال 391- پيرزنى هستم كه توانايى انجام اعمال حج را به علت كهولت سن ندارم با اين كه مستطيعه هستم، آيا مى توانم در حال حيات كسى را به نيابت خود به حج بفرستم و حال آن كه اميد بهبود در آينده نيز ندارم؟

جواب: بايد نايب بگيريد.

سؤال 392- زنى هستم كه نيابتاً به حج مشرف شده ام آيا نذر احرام قبل از ميقات براى من جايز است؟

جواب: مانعى ندارد.

سؤال 393- زنى كه روز دهم و يازدهم و دوازدهم قادر به رمى جمرات نيست، ولى استفتاءات جديد، ص: 120

مى تواند شبها رمى جمره نمايد و يا در روز سيزدهم قضاى هر سه روز را به جا آورد آيا مى تواند از طرف كسى نايب شود؟

و در صورت امكان آيا همه صور مذكوره يكسانند و يا آن كه فرق دارند؟

جواب: نيابت او صحيح است و بايد شبها به جاى روز رمى كند.

سؤال 394- آيا زن به نيابت از ديگرى مى تواند نماز طواف بخواند؟

جواب: مانعى ندارد.

سؤال 395- كسى كه نماز او چندان كامل نيست اگر براى خود يا به نيابت از كسى به حج برود آيا در انجام نماز طواف مى تواند ديگرى را نايب كند؟

جواب: در مورد حجّ خودش بايد به اندازه اى كه توانايى دارد انجام دهد و كوشش كند تا آن جا كه مى تواند قرائت نماز را اصلاح كند ولى اگر قرائتش صحيح نيست نايب شدن او براى ديگران مشكل است.

سؤال 396- اگر شخصى قبل از درست شدن خدمه گرى به نيابت از كسى به انجام حج پذيرفته شده باشد و بعداً مسأله خدمه گرى درست شود حج را براى چه كسى انجام دهد؟ همچنين كسى كه مستطيع نيست ولى به عنوان كمك كار كسى به حج مى رود؟

جواب: كسى كه قبلا اجير براى نيابت از كسى شده چنانچه بعداً مسأله خدمه گرى او درست شود بايد حج را فقط به قصد نيابت انجام دهد ولى اگر اجير نشده در حكم مستطيع است و حج او حجّ واجب محسوب مى شود.

سؤال 397- فقها مى گويند كسى كه چندين سال بعد از استطاعت يا در اوّلين سال استطاعت به مكّه مشرف شده و بعد از دخول در محدوده حرم فوت شده نيابت براى او لازم نيست. حال اگر بعد از تمام كردن عمره تمتّع از دنيا برود هم نيابت لازم نيست؟

جواب: در صورتى كه بعد از دخول در حرم با احرام فوت شده باشد يا بعد

از

استفتاءات جديد، ص: 121

عمره تمتّع، نيابت لازم نيست.

سؤال 398- آيا نايب حقّ نايب گرفتن دارد و در صورت انجام اين عمل آيا ميّت برى ء الذّمّه مى شود؟

جواب: نايب حقّ نايب قرار دادن ديگرى را نداشته است ولى حجّ انجام گرفته صحيح است و ميّت برى ء الذّمّه شده است ولى نايب نسبت به پولى كه گرفته مديون است.

سؤال 399- اگر مردى كه مى تواند در روز رمى كند براى رمى زنى نايب شود آيا مى تواند رمى زن را در شب انجام دهد؟

جواب: نمى تواند.

سؤال 400- اگر زنى كه نيابت را پذيرفته، نيز خوف حيض يا مرض داشته باشد آيا مى تواند اعمال حج را بر وقوفين و اعمال منى مقدّم بدارد؟

جواب: مى تواند.

سؤال 401- كسى كه حجّ نيابتى انجام مى دهد علاوه بر طواف نسا كه براى منوبٌ عنه به جا مى آورد آيا واجب است كه براى خود نيز طواف نسا انجام دهد؟

جواب: واجب نيست.

سؤال 402- آيا صروره (يعنى كسى كه تا كنون به حجّ مشرف نشده است) مى تواند نايب شود، مرد باشد يا زن از طرف مرد باشد يا از طرف زن؟

جواب: نيابت صروره چه مرد باشد و چه زن جايز است، خواه از طرف مرد باشد يا از طرف زن، بله نيابت زن مخصوصاً اگر منوبٌ عنه مرد باشد كراهت دارد.

اين كار حرام است ولى اگر در غير طواف و نماز طواف باشد موجب بطلان حج نمى شود.

سؤال 405- آيا مى توان پوستهاى زايد كه از لبها يا كنار ناخن ها برآمده است را از بدن جدا كرد؟

جواب: در صورتى كه خون نيايد اشكال ندارد.

سؤال 406- زنى كه در پشت ناخن و انگشتهاى او لاك چسبيده و با اين كيفيّت اعمال حج را بجا آورده و نمى دانسته كه اين رنگ لاك مانع براى وضو و غسل مى باشد آيا اعمال او صحيح است و چنانچه پس از انجام اعمال حج متوجّه شود چه وظيفه اى دارد؟

جواب: طواف و نماز او صحيح نيست بنابراين بايد اين دو عمل را اعاده كند و بنابر احتياط واجب بايد سعى و تقصير را نيز اعاده كند و بقيّه اعمال او صحيح است و اگر نمى تواند شخصاً انجام دهد نايب بگيرد.

سؤال 407- آيا سوار شدن بر ماشين سقف دار در شب به حج يا عمره ضررى وارد مى كند و كفّاره دارد؟

استفتاءات جديد، ص: 124

جواب: حج و عمره را باطل نمى كند و اگر شبهاى معمولى باشد كفّاره هم ندارد امّا در شبهاى سرد و بارانى كفّاره دارد.

سؤال 408- اين جانب به علّت قطع بودن نخاع و عدم كنترل بول و ... نمى توانم بدن و لباس احرام خود را پاك نگهدارم، وظيفه ام چيست؟

جواب: آن مقدار كه مى توانيد محافظت كنيد و آنچه موجب عسر و حرج است اشكالى ندارد.

سؤال 409- اگر جامه احرام را از پول خمس يا زكات نداده خريده باشند آيا احرام در آن صحيح است؟

جواب: احرام در آن حرام است.

سؤال 410- آيا زنها در حال احرام مى توانند جوراب بپوشند يا بايستى روى پاى آنان مثل مردان

باز باشد؟

جواب: حرمت پوشيدن پا مخصوص مردان است و براى زنان پوشيدن پشت پا جايز است.

سؤال 411- در موسم حج يك نفر از كاركنان گروه حج همراه زنها به عنوان راهنما در روز با ماشين مسقّف به مكّه مى رود آيا كفّاره لازم است؟

جواب: در موقع ضرورت رفتن زير سايه جايز است، ولى كفّاره دارد و كفّاره آن يك گوسفند براى هر احرام است. يعنى براى مجموع احرام عمره يك گوسفند و براى مجموع احرام حج نيز يك گوسفند كافى است.

سؤال 412- آيا احرام عمره تمتّع از شهر جدّه جايز است؟

جواب: چون محاذات شهر جدّه با هيچ يك از ميقاتها مسلّم نيست، براى احرام بايد به ميقات يا به محاذات ميقات رفت و اگر هيچ كدام امكان ندارد، احتياطاً با نذر محرم مى شود و سپس بنابر احتياط در ابتداى حرم تجديد احرام مى كند.

استفتاءات جديد، ص: 125

سؤال 413- بعد از اعمال عمره تمتّع، كاركنان كاروان حج براى تعيين چادر و بردن آذوقه حجّاج چند دفعه بدون احرام حجّ تمتّع به عرفات و منى رفت و آمد مى كنند، حكمشان را بيان فرماييد؟

جواب: جايز است و چنانچه عسر و حرج نباشد محرم به احرام حج شوند. سؤال 414- طبق فتواى مراجعى كه فرموده اند احتياطاً زنان هم مثل مردان محرم شوند، آيا زن بعد از پوشيدن حوله هاى احرام مى تواند حوله ها را كنار بگذارد و با لباس معمولى خودش اعمال حجّ را انجام دهد؟

جواب: زنان مى توانند در همان لباسهاى معمولى محرم شوند و پوشيدن حوله هاى احرام لازم نيست.

سؤال 415- حجّاجى كه فعلا از ايران براى عمره مفرده مى روند با ماشين مسقّف مى روند و در بين راه براى نماز و غذا چند مرتبه

سوار و پياده مى شوند، آيا يك كفّاره كافى است يا براى هر دفعه كه پياده و سوار مى شوند كفّاره لازم است؟

جواب: براى تمام مدّت احرام عمره يا تمام مدّت احرام حجّ يك كفّاره كافى است.

سؤال 416- حجّاجى كه اوّل شب در مسجد شجره يا جحفه محرم شده و شبانه وارد مكّه مى شوند، آيا مى توانند با ماشين سرپوشيده مشرّف شوند؟

جواب: جايز است و كفّاره ندارد مگر در شبهاى سرد و بارانى كه بايد يك گوسفند كفّاره بدهند.

سؤال 417- آيا استفاده از دست و پاى مصنوعى كه با چرمهاى دوخته شده به بدن مى بندند، در حال احرام كفّاره دارد؟

جواب: اشكالى ندارد و كفّاره هم ندارد.

سؤال 418- در مناسك حضرتعالى، قطع شجر حرم، جزء محرّمات احرام ذكر نشده است، آيا اين مسأله از محرمات احرام نيست؟

استفتاءات جديد، ص: 126

جواب: اين مسأله از محرمات احرام نيست بلكه بر همه كس قطع درخت حرم، حرام است.

سؤال 419- آيا بلند گفتن تلبيه توسط بانوان به گونه اى كه مردنامحرم بشنود جايز است؟

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال 420- آيا پوشاندن قسمتى از صورت براى زن نيز حكم تمام آن را دارد؟

جواب: پوشيدن بعض صورت به طورى كه به آن نقاب و برقع نگويند جايز است.

سؤال 421- آيا احرام در كفش دوخته شده كه پشت پا را نگيرد جايز است؟

جواب: آرى جايز است، ولى بهتر است مردان در حال احرام چنين كفشى نپوشند.

مريض را با سرير روى سرشان طواف مى دهند و نوعاً در بيرون دايره طواف كنندگان حركت مى كنند آيا حجّ اينها صحيح است؟

جواب: طواف آنها اشكالى ندارد زيرا در طواف رعايت محدوده معروف واجب نيست بلكه احتياط مستحب است و اتّصال به صفوف شرط نمى باشد.

سؤال 424- كسى كه ختنه او به طور ناقص انجام شده و با اين حال حج به جا آورده تكليف او چيست؟

جواب: چنانچه ختنه به طور ناقص انجام شده، احتياط واجب آن است كه بعد

استفتاءات جديد، ص: 127

از ختنه صحيح، طوافها و نماز طوافها را اعاده كند و احتياط آن است كه سعى را هم به دنبال طواف عمره و طواف حجّ اعاده كند و اگر قادر به رفتن مكّه نيست نايب بگيرد.

جواب: نايب بايد تمام طواف را انجام دهد.

سؤال 426- نسبت به اين كه زن مى تواند طواف را مقدّم بدارد آيا صرف شك در وقوع طواف در ايّام حيض كفايت مى كند يا اين كه بايد احتمال قوى بدهد كه عادت مى شود؟

جواب: خوف حاصل از مجرّد احتمال عقلايى كفايت مى كند.

سؤال 427- تكليف زن مضطربه در طواف چيست؟

جواب: بايد به دستور زن مضطربه در نماز عمل كند و آن چنين است: مضطربه يعنى زنى كه چند ماه خون ديده ولى عادت معينى پيدا نكرده است- و اگر ده روز يا كمتر خون ببيند همه اش حيض است و اگر بيشتر از ده روز ببيند چنانچه بعضى نشانه حيض داشته باشد و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نباشد حيض محسوب مى شود و اگر همه اش يك جور باشد مطابق عادت خويشاوندان خود عمل مى كند (اگر عادت همه يا اكثريّت قاطع آنها يكسان باشد) و هرگاه

عادت آنها مختلف باشد احتياط آن است كه عادت خود را هفت روز قرار دهد.

سؤال 428- شخصى با علم به حرمت تماس با بدن زن درحين طواف از روى شهوت با بدن زنى تماس حاصل مى نمايد از اين تماس متلذّذ مى گردد، آيا طواف او اشكال پيدا مى كند؟ تكليف او چيست؟ آى ا طواف مستحبّى با واجب فرق دارد؟

جواب: مضرّ به طواف نيست و اگر از روى لباس لمس كرده است كفاره ندارد

استفتاءات جديد، ص: 128

ولى مسلّماً گناه كرده است.

سؤال 429- حكم كسى كه طوافش قطع شده يا طوافش را براى نماز واجب قطع كرده است؛ در دو صورت تجاوز از نصف طواف و قبل از تجاوز چيست؟

جواب: جايز بلكه مستحب است كه طواف را براى نماز واجب در وقت فضيلت آن يا براى درك نماز جماعت قطع كند و بعد از اتمام نماز، طواف را تمام كند و بقيّه دورهاى آن را انجام دهد و تجاوز از نصف معتبر نيست.

سؤال 430- شخصى بعد از اتمام اعمال حجّ تمتّع، متوجه شده كه يك غسل مسّ ميّت بر او واجب بوده و غسل واجب ديگرى هم انجام نداده است، آيا حجّش صحيح است؟

جواب: حج او صحيح است ولى احتياط واجب آن است كه طوافها (و سعى و تقصير) را اعاده كند و اگر قادر نيست نايب بگيرد.

سؤال 431- شخصى در عمره مفرده يا عمره تمتّع بعد از تقصير از احرام خارج شده است و بعد از چند روز قبل از احرام دوّم متوجّه شده در طواف و نمازش طهارت نداشته، آيا بايد دوباره لباس احرام بپوشد يا اعاده طواف و نماز آن با لباس معمولى جايز است؟

جواب: واجب نيست لباس احرام بپوشد و

احتياط آن است كه سعى و تقصير را نيز اعاده كند.

سؤال 432- آيا براى كسى كه نيّت احرام حج كرده و نيّت او محقق شده است، جايز است كه طواف مستحبّى انجام دهد؟

جواب: احتياط آن است كه طواف مستحبّى را ترك كند امّا اگر انجام داد ضررى براى حج او ندارد.

سؤال 433- آيا مطاف حتماً بايد در حدّ بيت و مقام ابراهيم باشد يا در حال غير اضطرار هم مى توان در خارج حدّ، طواف نمود؟

استفتاءات جديد، ص: 129

جواب: مطلقاً جايز است.

سؤال 434- با توجّه به اين كه همراه خود كيسه مخصوص بول دارم و چون با حركت بدن بول خارج مى گردد براى طواف و نماز طواف چه كنم؟

جواب: يك وضو براى طواف و يك وضو براى نماز كافى است سؤال 435- نسبت به اعمالى كه زن در حال تقديم طواف انجام مى دهد آيا فقط طواف مقدّم مى شود يا طواف و سعى هر دو مقدّم مى شوند؟

جواب: همه اعمال مكّه مقدم مى شود، يعنى طواف زيارت و نماز طواف زيارت و سعى و طواف نسا و نماز طواف نسا را قبلا انجام مى دهد.

سؤال 436- در مسأله نيابت در نماز طواف آيا فرقى بين كسى كه مى تواند قرائتش رابه تدريج تصحيح كند بين كسى كه اصلا قدرت بر تصحيح ندارد هست؟

جواب: اگر قادر بر تصحيح به تدريج هست بر او واجب است به تدريج تصحيح كند و الّا جايز است به همان مقدار كه قدرت دارد نماز را بخواند و لازم نيست كه نايب بگيرد و يا آن را با جماعت به جا آورد.

سؤال 437- مختون بودن انسان در طواف شرط است بنابراين اگر انسانى را ختنه كرده باشند به طورى

كه ختنه اش ناقص است به اين معنا كه حشفه اش كاملا در نيامده و مقدار كمى در آمده است و در حال نعوض كاملا در مى آيد، آيا اين شخص مختون محسوب و طوافش صحيح خواهد بود؟ اگر مختون محسوب نشود و ختنه نمودن بر آن شخص بار ديگر براى طواف لازم باشد و آن شخص به علّت سن زياد از ختنه نمودن خجالت بكشد، نسبت به طوافش چه وظيفه اى دارد؟

جواب: احتياط واجب آن است كه طواف و نماز آن را بعد از ختنه كردن اعاده كند و همچنين سعى را، و در اين گونه مسائل خجالت كشيدن معنا ندارد، مى تواند به طور پنهانى نزد طبيب آگاهى برود و ختنه كند، ولى طلاق دادن در اين حال اشكالى ندارد.

استفتاءات جديد، ص: 130

سؤال 438- زن و شوهرى به مكّه رفتند و مناسك حج را بجا آوردند، لكن چون زن شوهرش را نمى خواست طواف نسا و نماز آن را بجا نياورد و شوهر هم اين طواف و نماز را ترك كرده و به وطن خود برگشته اند اكنون وظيفه آن زن از نظر محرميّت و بودنش در خانه شوهر چيست؟

جواب: اين زن و شوهر به همديگر نامحرم هستند تا زمانى كه برگردند و طواف نسا و نماز آن را بجا آورند و اگر نمى توانند لازم است براى طواف نايب بگيرند يعنى از كسانى كه به مكّه مى روند خواهش كنند كه به نيابت آنها طواف نسا و نماز آن را بجا آورند.

سؤال 439- اگر كسى طواف نسا را در حج بجا نياورد زن بر او حرام مى شود، آيا مقصود فقط مقاربت است و يا ساير استمتاعات نيز حرام خواهد بود و اگر

اولادى به وجود آيد حلال زاده است يا نه، ارث مى برد يا نمى برد؟

جواب: ساير استمتاعات نيز حرام است و اگر اين مسأله را عمداً هم ترك كند و فرزندى به وجود آيد حلال زاده است و از او ارث مى برد.

سؤال 440- كسى كه طواف نسا را انجام نداده و در اين حال عقد ازدواج بسته است، آيا عقد او صحيح است؟

جواب: عقد او باطل است و چنانچه علم به حكم داشته باشد آن زن براى او حرام ابدى است.

سؤال 441- در اثر كثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهيم (عليه السلام) در موسم حج وسط طواف كنندگان قرار مى گيرد، اگر كسى آن جا نماز طواف واجب بخواند مشكل و ديگران اعتراض مى كنند، آيا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهيم مى تواند نماز بخواند؟

جواب: مانعى ندارد عقب تر نماز بخواند و اگر مزاحم طواف كنندگان است نماز خواندن وسط آنها خالى از اشكال نيست.

استفتاءات جديد، ص: 131

سؤال 442- اگر زن تكبيره الاحرام يا قرائت را در نماز طواف بلند بگويد به طورى كه نامحرم بشنود جايز است يا خير؟ و برفرض عدم جواز آيا اعاده لازم است؟

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال 443- در مقام ابراهيم (عليه السلام) به واسطه ازدحام ممكن نمى شود كه در موقع نماز طواف مردها و زنها طورى بايستند كه محاذى هم نباشند، يا زن جلوتر از مرد مشغول نماز نباشد، آيا در اين صورت نماز آنها صحيح است؟

جواب: اشكالى ندارد.

را از نو بجا آورد و اگر از روى سهو و فراموشى باشد، بعيد نيست كه بجا آوردن يك دور از صفا به مروه كافى باشد ولى احتياط آن است كه هفت دور به قصد ما فى الذّمه بجا آورد.

سؤال 445- شخصى در سعى صفا و مروه، در صفا متوجّه شد دور هشتم است، وظيفه او چيست؟ آيا غير از اين سعى صفا و مروه، سعى صفا و مروه مستحبّى نيز داريم؟

جواب: بايد به زيادى اعتنا نكند و سعى او صحيح است و سعى صفا و مروه مستحب نداريم.

سؤال 446- در اثر تعميرات فعلى آخر كوه صفا و مروه معلوم نيست، كاركنان مسجدالحرام با گرفتن حقّ الزّحمه از حجّاج پير و مريض آنها را با چرخ سعى مى دهند و زودتر از دور حجّاج، با چرخ دور مى زنند، تكليف آنها چيست؟

جواب: قسمت سربالايى مفروش جزء كوه است و مسيرى را كه چرخها طى استفتاءات جديد، ص: 132

مى كنند قطعاً روى كوه صفا و مروه است و هيچ اشكالى ندارد.

سؤال 447- حكم شك در تعداد دورهاى سعى چيست، آيا بنا را بر كمتربگذارد يا بيشتر؟

جواب: اگر شك كند كه اين دور هفتم است يا بيشتر به شكّش اعتنا نكند. بله اگر قبل از رسيدن به مروه شك كند كه دور هفتم است يا كمتر، ظاهراً سعى او باطل است و همچنين اگر شك او به كمتر از هفت دور تعلّق بگيرد مثل اين كه بين يك دور و سه دور يا دو و چهار و غير اينها شك بكند.

سؤال 448- وظيفه كسى كه سعى را از مروه آغاز كرده است چيست؟

جواب: در صورتى كه شوط اوّل را اسقاط كند سپس

بقيّه را تكميل كند تا اين كه دور هفتم به مروه خاتمه پيدا كند بعيد نيست كه سعى او صحيح باشد.

است.

ج) اين كه هيچ كدام از آن دو صورت ممكن نباشد و قربانى ضايع مى شود و از بين مى رود پول آن را كنار بگذارند و در ماه ذى الحجّه هنگام بازگشت قربانى كرده و در مصارف آن مصرف كنند هيچ اشكالى براى حج آنها نخواهد داشت و اگر نمى توانند پول قربانى را كنار بگذارند بر ذمّه بگيرند.

سؤال 459- محل توزيع گوشت در مكّه مكرّمه حدود يك كيلومتر بعد از مسجد تنعيم قرار دارد با توجّه به اين كه عوامل خدماتى مجبورند براى گرفتن سهميه كاروان به آن محل تردد كنند، آيا به عمره تمتّع يا حجّ واجب آنها اشكالى وارد مى شود؟ حكم مسأله در خصوص كسانى كه حجّ مستحبّى يا نيابتى بجا مى آورند چگونه است؟

جواب: بعد از انجام عمره تمتّع مى تواند به اين گونه مناطق رفت و آمد كند و در عمره مفرده هرگاه قبل از گذشتن ماهى كه در آن عمره انجام داده است خارج استفتاءات جديد، ص: 135

شود و بازگردد تكرار عمره لازم نيست امّا اگر در ماه بعد برگردد بايد از همان مسجد تنعيم محرم شود و عمره بجاى آورد.

سؤال 460- در منى فقير نيست به مجرّد ذبح قربانى مأمورين گوشت قربانى را از بين مى برند يا تلف مى شود آيا لازم است قبل از سفر از يك نفر فقير وكالت بگيريم و

بعد از ذبح از سهم او مثل سهم خودمان اعراض كنيم يا لازم نيست؟

جواب: در اين صورت قربانى كردن در آن جا، چه با اخذ وكالت و چه بدون وكالت، اشكال دارد و بايد به روشى كه در مسائل قبل گفته شد عمل شود.

سؤال 461- دولت سعودى چندين محلّ ذبح، در خارج از منى تعيين كرده،

وظيفه حجّاج را بيان فرماييد؟

جواب: غالب قربانگاههاى امروز خارج منى است ولى ذبح در آنها در شرايط فعلى اشكالى ندارد.

سؤال 462- اگر كسى به قصد مافى الذّمه در ماه ذى الحجّه در وطن خود قربانى كند آيا پوست و روده آن بايد تماماً به فقير داده شود يا ممكن است يك سوّم آن به فقير داده شود و دو سوّم ديگر به عنوان سهم دوستان و خودش صرف شود و اگر خلاف عمل شده باشد آيا قيمت روز كشتن گوسفند را بدهكار است يا موقع اداى دين؟

جواب: مى تواند آن را به عنوان سهم خود صرف كند يا به دوستان يا فقرا بدهد ولى دادن به قصّاب به عنوان عوض كارى كه انج ام داده مشكل است و احتياط مستحب آن است كه اگر خودش از آن استفاده كرد قيمت آن را صدقه بدهد و ملاك قيمت همان روز ذبح است.

براى بيتوته در منى كافى است نيمه اوّل يا نيمه دوّم شب را بمانند.

سؤال 465- آيا زنها مى توانند شب دوازدهم رمى جمرات نمايند و همان شب به مكّه بروند و ديگربه منى برنگردند يا بايد مانند مردان تا ظهر در منى بمانند؟

جواب: بايد مانند مردان تاظهر درمنى بمانند مگر اين كه از ماندن معذور باشند.

سؤال 466- شب عيد كاركنان كاروانها بعد از نصف شب با خانمها به منى مى روند و دوباره به مشعر باز نمى گردند، آيا كفّاره دارد و حجّشان صحيح است؟

جواب: چنانچه براى راهنمايى و اداره وضع آنها لازم است با آنها بروند مانعى ندارد و كفّاره هم لازم نيست.

سؤال 467- در اثر كثرت حجّاج چادرهاى بعضى از حجّاج را خارج از منى نصب مى كنند تكليف چيست؟

جواب: در مقام ضرورت اشكال ندارد و در غير اين صورت جايز نيست.

سؤال 468- در شب عيد بعد از نيمه شب زنان را به منى مى برند، آيا مردى كه با زنش در آن گروه است مى تواند با زنش به منى برود؟

جواب: اگر ضرورتى داشته باشد كه همراه همسرش باشد جايز است و الّا جايز نيست.

استفتاءات جديد، ص: 137

سؤال 469- كسى كه نيمه اوّل شب را در خارج از منى بيتوته كرده است، آيا جايز است كه به مسجدالحرام برود و نيمه دوّم شب را آن جا بيتوته كند بدون اين كه به منى جهت بيتوته برگردد؟

جواب: احتياط واجب آن است كه براى بى توته نيمه دوّم شب به منى برگردد.

سؤال 470- آيا تلاوت قرآن يا دعا و يا نماز در مسجدالحرام يا نگاه كردن به كعبه از عبادات محسوب مى شود كه حاجى هنگام بيتوته در مسجدالحرام بايد انجام دهد يا اين

كه حتماً در هنگام بيتوته بايد طواف كند؟

جواب: همه موارد ذكر شده عبادت محسوب مى شود و كفايت مى كند.

مصدود جارى مى شود.

سؤال 476- كسى كه دعاى شرط را كه قبل از نيّت احرام مستحب است بخواند در صورتى كه محصور يا مصدود شود احكام مصدود و محصور بر او جارى مى شود يا اين كه به مجرّد صّد و حصر و بدون هدى از احرام خارج مى شود؟

جواب: احوط، بلكه اقوى اين است كه قربانى بر او واجب است.

مدينه نماز خود را در مسجدالحرام و مسجدالنّبى بلكه در تمام شهر مكّه و مدينه تمام يا قصر بخوانند و نماز تمام افضل است و فرقى ميان مكّه و مدينه قديم و امروز نيست.

سؤال 480- حجّاجى كه در مكّه قصد اقامه كرده اند آيا در عرفات و مشعر و منى هم مى توانند نمازشان را تمام بخوانند؟

جواب: در شرايط فعلى كه فاصله مكّه از عرفات به مقدار مسافت شرعيّه نيست نمازشان تمام است.

سؤال 481- بعضى از اشخاص كه از اوّل عمرشان حساب و كتابى نسبت به خمس محمّد و آل محمّد (عليهم السلام) ندارند و با همين وضع به حجّ تمتّع و عمره مفرده مى روند، حج اينها چه حكمى دارد؟

جواب: در صورتى كه پول قربانى و احرام آنها از آن نباشد صحيح است و الّا اشكال دارد و در هر حال گناه كرده است.

سؤال 482- شخصى مستطيع نبوده ولى چند سال قبل در مرض موتش چند نفر او را مجبور مى كنند در وصيّت به پرداخت پنج هزار پول افغانى به عنوان حجّ ميقاتى، آيا اين وصيّت صحيح است و اگر صحيح است از آن جا كه آن مبلغ براى استفتاءات جديد، ص: 140

حجّ ميقاتى كافى نيست تكليف چيست؟

جواب: اگر واقعاً وصيّت از روى اجبار بوده، نافذ نيست و اگر بعد از اصرار افراد او راضى به وصيّت شده و وجه مزبور براى حجّ ميقاتى كفايت نكند، بايد آن وجه را در كارهاى خير مصرف كنند.

سؤال 483- آيا خريد و فروش فيش حج جايز است؟

جواب: هرگاه خودش مستطيع نباشد يا حجّ واجب را انجام داده است و اين كار مخالف مقرّرات حكومت اسلامى نباشد مانعى ندارد.

سؤال 484- سال

گذشته يكى از دوستان در مراسم حجّ دو قطعه سنگ از كوه حرا به من هديه كرد و بنده هم سنگها را در محلّ مناسبى قرار دادم و هر چند روز يك بار به عنوان تبرّك آن سنگها را مى بوسم و زيارت مى كنم، آيا اين عمل بنده كفر و شرك نمى باشد؟

جواب: اين كار ذاتاً حرام نيست امّا تكرار آن ممكن است منشأ برداشتهاى سوء يا بدعت شود، بنابراين از اين كار خوددارى كنيد.

سؤال 485- چندين سال قبل شوهرم براى حج مرا نام نويسى كرد و هم اكنون كه نوبتم رسيده، شوهرم فوت كرده است، نمى دانم آيا خمس مبلغ ثبت نامى را داده يا نه، تكليف چيست؟

جواب: اگر شك داريد، بگوييد ان شاءالله داده است.

سؤال 486- زنى كه اعمال عمره تمتّع خود را به جهت عادت شدن انجام نداده است صبح روز نهم در عرفات پاك مى شود ولى آمدن به مكّه جهت انجام اعمال عمره تمتّع به دليل ازدحام در مسير و يا نداشتن همراه امكان ندارد، وظيفه اش چيست؟

جواب: حجّ او تبديل به افراد شده است و بايد ادامه دهد و بعد از اتمام حج، عمره مفرده بجا آورد.

استفتاءات جديد، ص: 141

سؤال 487- خانمى كه وظيفه اش حجّ افراد است، عمره مفرده را تا چه وقتى بدون عذر مى تواند تأخير بيندازد؟

جواب: احتياط واجب آن است كه بلافاصله بعد از حجّ بجا آورد و اگر ناچار به تأخير شد، قبل از پايان ذى الحجّه بجا آورد.

سؤال 488- وظيفه زنى كه در عمره در حال احرام يا قبل از احرام يا بعد از آن حائض شده است، چيست؟

جواب: احرام اين زن در هر حال صحيح است، لكن صبر مى كند تا پاك

شود سپس طواف و نماز طواف را بجا مى آورد و بعد بقيه اعمال عمره را انجام مى دهد.

سؤال 489- آيا حجّاج كفّارات عمره و حجّ تمتّع را مى توانند بعد ازمراجعت در شهرهاى خودشان پرداخت نمايند؟

جواب: مانعى ندارد ولى تمام آن را به نيازمندان بدهند.

سؤال 490- وظيفه ما در مراسم حج زمانى كه قاضى اهل سنّت حكم به رؤيت هلال مى كند چيست در صورتى كه در نظر شيعه يا رؤيت هلال مشكوك است يا اين كه خلاف آن ثابت است؟

جواب: بايد با ساير مسلمانان هماهنگى كنيد و حج شما صحيح است.