آشنایی با واکسن ها

اشاره

سرشناسه : ابطحی، سیدمحمد، 1386 -

عنوان و نام پديدآور : آشنایی با واکسنها/ گردآورندگان سیدمحمد ابطحی، حمزه حاجی حیدری ورنوسفادرانی ؛ ویراستار ادبی راضیه جوهریان ؛ ویراستار علمی مهسا صالحیان، سمیه مظفری، سروش نکوئی؛ [برای] مرکز تحقیقات و فناوری های نوین دمش سپاهان.

مشخصات نشر : اصفهان: امیرفدک، 1397.

مشخصات ظاهری : 67 ص.: مصور (رنگی).

فروست : مجموعه کتاب های پژوهشگر کوچک؛ 5. گروه پزشکی.

شابک : 400000 ریال : 978-622-6446-70-9

وضعیت فهرست نویسی : فاپا

یادداشت : کتابنامه: ص. 67.

موضوع : واکسن ها -- ادبیات کودکان و نوجوانان

Vaccines -- Juvenile literature

مایه کوبی -- ادبیات کودکان و نوجوانان

Vaccination -- Juvenile literature

شناسه افزوده : حاجی حیدری ورنوسفادرانی، حمزه، 1387 -

شناسه افزوده : مرکز تحقیقات و فناوری های نوین دمش سپاهان

رده بندی کنگره : RM281/الف2آ5 1397

رده بندی دیویی : 615/372[ج]

شماره کتابشناسی ملی : 5510030

اطلاعات رکورد کتابشناسی : فاپا

ص: 2

پیشگفتار:

در مرکز تحقیقات و فنآوری های نوین دمش سپاهان (دکتر محمد شفیعی) آموزش پژوهش محور را نهادینه کردیم، چراکه ایمان داریم گسترش مرزهای علم و فنآوری در جهت پیشرفت کشور در گرو کوشش پژوهشگران است و پژوهشگر با ذهن پرسشگرش از لایه های ابر گرفته آسمان دانش می گذرد، تا به افق های جدیدی دست یابد. روح پژوهشگر، پویا و جوینده است و پوسته های جهل را شکافته، به قنات جاری علم دست می یابد و تا چشمه ی جوشان آن را بر کویر تشنه خویش جاری نسازد، آرام نمی گیرد. در مراکز پژوهش محور دکتر محمدشفیعی اعتقاد داریم؛ پژوهش هزینه نیست، سرمایه است. در اقدامات پژوهشی این مراکز پژوهشی، پژوهشگران کوچک ما تلاش می کنند وضعیت نامطلوب را به وضعیت مطلوب تغییر دهند ویاد می گیرند درست توجه کنند و بدانچه که آموخته اند عمل کنند.

دانش آموزان پژوهنده ی ما می فهمند که هیچ گاه شکست در مسیر کسب دانش وجود ندارد، لذا از ناملایمات علمی و بن بست های مقطعی هراسی نداشته و راه غلبه بر سدهای مجازی پیش روی کسب دانش و ارتقای علمی را خوب یاد بگیرند. علاوه براین اصول و مبنای کار گروهی را فراگرفته تا بتوانند براساس خرد جمعی کار کنند. با بیش از 25 سال سابقه آموزشی – پژوهشی و مدیریتی دریافته ایم که پژوهش و تحقیق مثل حروف الفبا باید از سال های نخست آموزش شروع شده و نهادینه شود، و این امر مهم را در طرح آموزش پژوهش محور انجام داده و به نتایج شگرفی دست یافته ایم و با علم به اینکه می دانستیم دانش آموزان در مقاطع پایینتر توانایی های بزرگی دارند و در عمل تجربه نمودیم و نهادینه کردیم و مصمم هستیم که این امر مهم در کل کشور اجرایی شود. انشاا...

محمدرضا محمدشفیعی

مدیر مجتمع فرهنگی آموزشی تحقیقاتی دکتر محمدشفیعی

ص: 6

فهرست مطالب

فصل اول...9

واکسن چیست ...10

طرز ساختن واکسن ...12

تاریخچه ...13

تضعیف میکروب ها، کلید واکسیناسیون ...14

اولین واکسن حیوانات ...15

اولین واکسن سیاه زخم ...15

واکسن هاری برای سگ ها ...17

واکسن هاری برای انسان ها ...17

فصل دوم ...19

آشنایی با انواع واکسن ها ...20

واکسیناسیون چیست ...20

ایمن سازی فعال یا واکسیناسیون ...21

رابطه بین نوع واکسن با ایمنی حاصل ...21

واکسیناسیون چه سودی دارد ؟ ...22

دسته بندی واکسن ها ...23

عوارض واکسیناسیون ...24

چرا باید این همه واکسن به کودک زد؟ ...26

واکسن ها چگونه از بیماری ها پیشگیری می کنند؟ ...26

کارت مراقبت کودک ...27

خصوصیات هر یک از واکسن ها ...28

زمان واکسینه شدن بزرگسالان برای واکسیناسیون ...33

چه کسانی بهتزریق تقویت کننده نیاز دارند؟ ...35

چه کسانی نباید واکسن را بزنند؟ ...35

مشورت با پزشک ...36

خطرات و عوارض جانبی تزریق واکسیناسیون و تی دی ...36

آیا بزرگسالان به واکسیناسیون یا تی دی واکنش حساسیتی دارند؟ ...38

ص: 7

فصل اول

واکسن چیست

موجود زنده، مانند بدن انسان به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه یافتن بر میکروب ها را دارد. این حالت را مصونیت می نامند. اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد، تا چنین مصونیتی را پیداکند. در بسیاری از بیماری هایی که از ویروس پدید می آیند، اگر انسان یکبار آن بیماری را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند. مثلا آبله، سرخک و آبله مرغان از بیماری هایی هستند که اگر یکبار انسان آنها را بگیرد، برای همیشه از آن ها مصونیت پیدا می کند، یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت.

اما بیماری های دیگری مانند آنفولانزا ممکن است چندبار به سراغ انسان بیایند، پس برای رهایی از چنگ آنها باید به طور مصنوعی در انسان ها مصونیت ایجاد کرد.

به این طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماری را به بدن تزریق کرده، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماری می نمایند، ولی چون این ویروس بسیار ضعیف

ص: 10

طرز ساختن واکسن

واکسن را اینگونه می سازند که نخست حیوانی را عمدا دچار بیماری مورد نظر می کنند. سپس ویروس آن بیماری را از بدن حیوان مزبور جدا می سازند، مجددا این ویروس را به حیوانی دیگر تزریق می کنند و پس از بیمار شدنش، باز ویروس را ازبدنش جدا می سازند. آنقدر این عمل را تکرار می کنند تا به قدری ویروس ضعیف گردد که اگر آن را به بدن انسانی تزریق کنند، نه تنها او را بیمار نکند، بلکه برایش مصونیت هم پدید آورد.

راه دیگر واکسن سازی این است که آنرا از ویروس های مرده یا بی فعالیت به دست می آورند. با تزریق این نوع واکسن بدن مشغول ساختن پادزهر می شود و خود را آماده دفاع در برابر میکروب اصلی می کند. برای بیماری آنفولانزا از این روش استفاده می کنند. و بالاخره گاهی هم خود ویروس را بی آنکه ضعیفش گردانند از راه پوست بهبدن تزریق می نمایند. آنگاه چون ویروس از راه غیر طبیعی وارد بدن گردیده، باز در آن ایجاد مصونیت می کند.

ص: 12

تاریخچه واکسن

میلیون ها انسان با کمک واکسن تاکنون نجات داده شده است. لویی پاستور، کاشف بزرگ جهان، در 27 دسامبر سال 1822 در شهر دول، از شهرهای فرانسه، پا به عرصه حیات نهاد. لویی پاستور، با اینکه در یک خانواده تهی دست متولد شد و پدرش هم بهکار دباغی مشغول بود، با اینحال توانست تحصیلات خود را با استعدادی درخشان به پایان برساند. پاستور درجه لیسانس خود را از کالج سلطنتی گرفته، پس از اخذ دکترا در سن 26 سالگی، در سال 1848 به سمت استاد شیمی دانشگاه استراسبورگ انتخاب گردید.

لویی پاستور در سال 1857 بهسمت ریاست آکادمی علوم (میل) انتخاب شد. او همچنین عضو اصلی فرهنگستان فرانسه بود. پاستور در سال 1848 در مدرسه نرمال در پاریس، آزمایش هایی را انجام داد. همان آزمایش ها چند سال بعد، او را بر آن داشت که پیشنهادی را مطرح کند که اساس و مبنای شیمی فضایی است.

پاستور، در سال 1881، واکسن سیاهزخم را برای علاج قطعی بیماری گوسفندان کشف نمود. بعد از آن، برای درمان بیماری هاری مطالعه فراوان نموده، نتیجه مطالعات

ص: 13

تضعیف میکروب ها، کلید واکسیناسیون

دی پاستور دریافت که موجودات زنده میکروسکوپی بیماری های متفاوتی را سبب می شوند. او ابتدا متوجه شد که چگونه می تواند، بعضی از این موجودات را در محیط آزمایشگاه پرورش دهد. سپس فهمید که بعضی دیگر از این موجودات در بافت های بدن حیوانات رشد می یابند (امروزه این موجودات به عنوان ویروس شناخته می شوند).

سپس ایده تضعیف این موجودات به ذهنش خطور کرد. وی با قرار دادن باکتریها در معرض بعضی از مواد شیمیایی یا حرارت دادن آنها توانست آنها را ضعیف کند و در خصوص ویروس ها، اینکار را با مبتلا کردن یک حیوان توسط حیوانی دیگر انجام داد. پاستور دریافت که این موجودات زنده میکروسکوپی منجر به بیماری نمی شوند.

ص: 14

اولین واکسن حیوانات

پاستور تحقیقات خود را در خصوص وبای ماکیان ادامه داد. این باکتری اولین بار توسط پاستور شناسایی شد. پروسه ضعیف کردن این باکتری به آسانی با قرارگیری در معرض هوا به مدت طولانی انجام گرفت.

واکسن هاری برای سگ ها

پاستور تحقیقات بر روی هاری را در 1880 آغاز کرد. تحقیقات بهکندی پیش می رفت زیرا او با ویروس سروکار داشت و ویروس ها در محیط آزمایشگاه رشد نمی یابند. اما او از روش انتقال ویروس از یک حیوان به حیوان دیگر استفاده کرد و موفق شد. واکسن هاری برای سگ ها در سال 1884 به جهان معرفی شد و از آنجا این واکسن در تمام جهان مورد استفاده قرار گرفت.

فصل دوم

آشنایی با انواع واکسن ها

واکسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است، که به وسیله ی آن با هزینه کم می توان از ابتلا به بیماری های عفونی جلوگیری کرد. با اجرای برنامه واکسیناسیون همگانی در جهان، شیوع بسیاری از بیماری های خطرناک در بین شیرخواران، کودکان و بزرگ ترها کاهش مشهودی پیدا کرده است، به طوری که اکنون شیوع بیماری های خطیری چون دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، سرخک و فلج کودکان با واکسیناسیون همگانی با موفقیت کنترل و در بسیاری از کشورها عملا به حداقل میزان خود رسیده است، یا بیماری آبله که با واکسیناسیون همگانی و پیگیری جهانی ریشه کن شده است. امروزه برای بیش از 20 بیماری واکسن تهیه شده است، که تعدادی از آنها به طور همگانی و بقیه در شرایط خاصی، مورد استفاده قرار می گیرند.

ایمن سازی فعال یا واکسیناسیون

تصمیم برای تهیه و استفاده از واکسن، جهت یک بیماری براساس نتیجه موازنه دو موضوع است، یکی میزان احتیاج به واکسن و دیگری خطرات و عوارض ناشی از آن. میزان اثر پیش گیری کننده واکسن یک بیماری، از مقایسه تعداد مبتلایان دو گروه افراد واکسینه شده و نشده ای که به طور تصادفی در معرض بیماری قرار می گیرند، به دست می آید. موثرترین واکسن ها آن هایی هستند که مکانیسم پیشگیری حاصل از مرحله بهبودی در شکل طبیعی بیماری را تقلید کنند.

واکسیناسیون چه سودی دارد ؟

واکسن ها علاوه بر تولید فعال آنتی بادی های در گردش، درموارد خاص و در هنگام بروز آلودگی های بعدی، سریعا موجب واکنش لنفوسیت ها گردیده و دستگاه حساس ایمنی را طوری سامان می دهند که به تعبیر ساده، سلول های سیستم ایمنی برای مدت طولانی آن عامل بیماریزا را به خاطر خود می سپارند. به این ترتیب در صورت ورود مجدد آن عامل، سریعا نسبت به آن پاسخ شدید نشان خواهند داد، این نوع واکنش را پاسخ یادآور یا خاطرهای می نامند.

ص: 22

دسته بندی واکسن ها

عوارض واکسیناسیون

پیشگیری از بیماری های عفونی به وسیله واکسن یکی از پیروزی های مهم علم پزشکی است، اما باید در نظر داشت که با وجود پیشرفت های به دست آمده در تهیه واکسن های بسیار کم ضرر و بی نهایت موثر، به هرحال هیچ واکسنی کاملا بی ضرر و صددرصد مؤثر نیست. هدف در تهیه واکسن مناسب، رسیدن به مرحله ای است، که واکسن حداکثر اثر پیشگیری را با حداقل عارضه جانبی داشته باشد.

عوارض متعددی تاکنون برای واکسن ها گزارش شده است، که شایع ترین آن ها عوارض محل تزریق به صورت تورم و حساسیت و درد موضعی است، که گاهی با درجات خفیفی از تب نیز همراه می شود.

ص: 24

چرا باید این همه واکسن به کودک زد؟

تماشای منظره تزریق واکسن به کودکان و عوارض پس از آن، برای تمام والدین ناخوشایند است، اما برنامه واکسیناسیون به منظور پیشگیری از بیماری های خطرناک تهیه شده است، و مهم ترین بخش تامین سلامت کودکان را تشکیل می دهد. بعضی از این بیماری ها نظیر فلج اطفال و دیفتری صد سال پیش از این بسیار شایع تر بودند ولی امروزه به علت انجام واکسیناسیون به ندرت دیده می شوند.

مرکز مبارزه با بیماری ها در هر کشور بسته به سطح ایمنی عمومی و بیماری های خطرناک شایع، برنامه واکسیناسیون خاصی را برای کودکان و بزرگسالان تنظیم می کند.

کارت مراقبت کودک

در ایران هر کودکی یک کارت مخصوص مراقبت کودک دارد که در آن جدول واکسینایون، تغذیه و پایش رشد در نظر گرفته شده است. فرزند شما نیز حتما این کارت را دارد و اگر ندارد بهتر است، در اولین فرصت به یکی از مراکز بهداشتی و درمانی در محدوده محل زندگی خود مراجعه کرده و برای وی پرونده تشکیل داده و کارت مراقبت کودک را دریافت کنید.

ص: 27

خصوصیات هر یک از واکسن ها

قطره خوراکی فلج اطفال

فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است، که می تواند، منجر به فلج دائم دست های از عضلات بدن شود. برای جلوگیری از این بیماری ناتوان کننده و سخت، بهترین راه واکسیناسیون است. واکسن به صورت قطره خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است.

واکسن سه گانه

این واکسن با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتری های دیفتری و کزاز ساخته می شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری های خطرناکی هستند که می توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند.

عارضه این واکسن معمولا تب و بیقراری است که ممکن است، تا چند روز ادامه یابد، دراین صورت می توانید از پاشویه و استامینوفن برای کاهش تب در کودک استفاده کنید. اگر بعد از تزریق، تب 40 درجه یا تشنج دیده شود حتما آن را در نوبت های بعدی متذکر شوید تا از واکسن دو گانه اطفال استفاده شود.

ص: 30

واکسن کزاز، دیفتری، سیاه سرفه برای بزرگسالان

سیاه سرفه

سیاه سرفه یک عفونت فوق العاده مسری دستگاه تنفسی است، که می تواند منجر به مشکلات تنفسی شدید شود، مخصوصاً در نوزادان. سیاه سرفه ابتدا بهشکل یک سرماخوردگی عادی خود را نشان می دهد اما سپس شدید و حملات سرفه غیرقابل کنترل می شود. وقتی شخص سعی می کند بعد از سرفه نفس بکشد صدای خسخس شنیده می شود.

این بیماری ها زمانی در آمریکا رایج بود و منجر به بسیاری از مرگ ها شدند. با وجود این، واکسیناسیون منظم تقریبا به حذف عفونت های کزار و دیفتری کمک کرده است. سیاه سرفه تنها بیماری است که با واکسن قابل پیشگیری است، اما همچنان در آمریکا روبه افزایش است. قبل از سال 2005، فقط کودکان واکسن سیاه سرفه می زدند. باور براین است که کم شدن مصونیت و واکسن ناکافی منجر به طغیان

ص: 32

زمان واکسینه شدن بزرگسالان برای واکسیناسیون

واکسیناسیون در سنین 19 سالگی و بالاتر، برای همه ی بزرگسالان که تاکنون واکسن نزده اند، مخصوصا افراد زیر ضروری است.

- کارمندان مراکز بهداشتی که در تماس مستقیم با بیماران هستند.

- پرستاران کودکان زیر یک سال، شامل والدین، پدربزرگ، مادربزرگ ها و پرستاران کودک.

- زنان باردار در سه ماهه ی سوم، حتی اگر قبلا واکسن را زده باشند. با این کار نوزاد از

ص: 33

چه کسانی به تزریق تقویت کننده نیاز دارند؟

واکسیناسیون تنها یکبار در طول زندگی تزریق می شود. با این حال، شما، هر 10 سال یکبار، به تزریق واکسن تیدی نیاز دارید تا به طور کامل در برابر کزاز و دیفتری محافظت شوید.

مشورت با پزشک

اگر هر یک از موارد زیر را دارید، با پزشک در مورد مناسب بودن واکسیناسیون یا تیدی مشورت کنید.

- صرع یا دیگر مشکلات سیستم عصبی

- سندروم گیلن باره

- سابقۀ تورم شدید یا درد بعد از تزریق واکسن سیاه سرفه، کزاز یا دیفتیری در گذشته

- اگر بیماری متوسط یا شدید دارید

آیا بزرگسالان به واکسیناسیون یا تیدی واکنش حساسیتی دارند؟

بسیار نادر است، اما ممکن است شخصی واکنش حساسیتی شدید به یکی از عناصر واکسیناسیون یا تیدی داشته باشد. بیشتر اوقات، چنین واکنش های حساسیتی، طی چند دقیقه بعد از دریافت واکسن، رخ می دهد. موارد زیر میتواند علامت واکنش حساسیتی شدید به نام آنافیلاکسیز باشد.

- تغییرات رفتار

- اشکال در تنفس، شامل خسخس کردن

- گیجی

- صدای گرفته

- تب شدید

- کهیر

- پوست رنگ پریده

- ضربان قلب تند

- ضعف

ص: 38

واکسن دو گانه اطفال

این واکسن شبیه به واکسن دوگانه بزرگسالان یعنی شامل واکسن های دیفتری و کزاز است، و تنها فرق آن مقدار بیشتر واکسن دیفتری است.

آیا واکسیناسیون باید تحت هر شرایطی، مثل بیماری کودک، انجام شود؟

در اکثر موارد بیماری، واکسیناسیون انجام می شود. برنامه ایمن سازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز طبق ایمن سازی عادی است و تجویز به موقع واکسن ها توصیه می شود. ابتلا به سوءتغذیه نیز نه تنها مانعی برای ایمن سازی نیست، بلکه ایمن سازی به موقع کودکان مبتلا به سوءتغذیه بهشدت توصیه می شود، چرا که آنها را نسبت به بیماری هایی که بیشتر در معرض ابتلا به آن ها هستند مقاوم می کند.

ص: 40

در چه مواردی نباید واکسیناسیون انجام شود؟

در مورد کودکان مبتلا به آلرژی شدید و یا ضایعات و عوارض مغزی و عصبی واکسیناسیون با احتیاط و با نظر پزشک متخصص کودکان انجام می گیرد.

در کودکان تب دار یا مبتلا به بیماری های حاد شدید تا رفع تب و بیماری فقط تزریق واکسن سه گانه را بهعقب می اندازند. همچنین برای کودکانی که سابقه بیماری های مزمن چرکی، ناراحتی های عصبی، تشنج، ضایعات مغزی یا سابقه بیماری های عصبی در خانواده دارند، واکسن سه گانه تجویز نمی شود. افرادی که اختلالات ایمنی، چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی ( سرطان خون) و غیره دارند، نمی توانند از واکسن های ویروسی زنده و واکسن سل استفاده کنند.

ص: 41

واکسن آنفولانزا چیست و آیا برای کودک لازم است؟

واکسن آنفولانزا یا معروف به واکسن سرماخوردگی شامل چند ویروس شناخته شده است، که تا حدی ضعیف شده اند و از طریق تزریق عضلانی می توانند تا 80 درصد ایمنی برای یک سال ایجاد کنند. این نکته را هرگز فراموش نکنید که واکسن آنفلوآنزا هرگز مانع از ابتلای شما و یا کودکتان به سرماخوردگی نمی گردد اما در صورت ابتلا می تواند، مانع از ایجاد علائم بسیار شدید گردد.

نحوه ی استفاده از کمپرس سرد

برای این کار یخ را در کیسه فریزر گذاشته و حوله ای تمیز دور آن بپیچید. هرگز یخ را مستقیما روی محل تزریق واکسن قرار ندهید. کمپرس سرد را بهطور متناوب انجام دهید. به این معنی که از گذاشتن مداوم و یکسره کمپرس در محل تزریق اجتناب

ص: 43

نحوه ی استفاده از کمپرس گرم

پارچه یا حوله را با استفاده از بخاری، شوفاژ یا اتو گرم کرده و در موضع مورد نظر قرار دهید. در مورد کودکان چنانچه از کیسه آب گرم استفاده می کنید، دقت کنید درب آن حتما بسته باشد. به دلیل احتمال بروز سوختگی در کودکان در اثر پاره یا سوراخ شدن کیسه آب گرم، و یا بیدقتی در استفاده از آن، این روش توصیه نمی شود.

فصل سرخک

همان طور که گفتیم امروزه کم تر کودکی با مشکل سرخک در مراکز درمانی دیده می شود، ولی با این حال این رقم هنوز به صفر نرسیده است. پزشکان به صورت تجربی دریافته اند که اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار بیش ترین زمان ها برای احتمال بروز سرخک در فردی است که برنامه واکسیناسیون خود را کامل نکرده است.

متاسفانه مردم برخی کشورها که از سازماندهی بهداشتی بسیار ضعیفی رنج می برند، همچنان به بیماری سرخک مبتلا می شوند و همه ساله تعدادی از فرزندان خود را به دلیل این بیماری از دست می دهند. سازمان جهانی بهداشت، اعلام کرده است که هر ساله 30 تا 40 میلیون نفر در دنیا به سرخک مبتلا می شوند.

ص: 47

سرخک یک بیماری واگیردار

سرخک یک بیماری کاملا مسری یا واگیردار است که سیستم تنفسی را درگیر می کند و از طریق سیستم تنفسی هم منتقل می شود. اگر فردی که مبتلا بهسرخک است در هوا عطسه یا سرفه کند، ویروس به وجود آورنده سرخک در ذرات کوچک آب دهان فرد و ترشحات تنفسی وی وجود داشته و در هوا و روی اجسام قرار می گیرد و تا دو ساعت نیز این ویروس ها در محل زنده می مانند. حال اگر یک کودک دیگر، با این هوای آلوده یا این اجسام آلوده شده در این فاصله تماس داشته باشد، در صورتی که نسبت به سرخک واکسینه نشده باشد، به این بیماری مبتلا می شود.

یک مسأله خطرناک و بسیار منفی که احتمال انتقال این بیماری را چندین برابر می کند این است که، از زمان قرار گرقتن در معرض این آلودگی و ورود ویروس به بدن تا زمان ایجاد بیماری، حدود 18 روز طول می کشد. در طول این زمان فرد

ص: 48

علائم سرخک

سرخک در کودکان معمولا با تظاهر بسیار عمومی تب آغاز می شود و به دنبال آن آبریزش بینی و قرمزی چشم ها و خروج اشک از آنها رخ می دهد که علائم یک سرماخوردگی ساده بوده و اغلب افراد به آن توجه ویژه ای نمی کنند. چند روز بعد از بروز این علائم، یک زخم سفید رنگ یا برجستگی قرمز رنگ در ناحیه مخاط دهان ظاهر می شود که معمولا کودک متوجه آن نمی شود و والدین نیز چندان کودک را از این نظر بررسی نمی کنند.

این ها مراحل ابتدایی علائم سرخک بودند که معمولا در این مراحل خانواده ها کودک را نزد پزشک نمی برند؛ ولی تقریبا 3 یا 4 روز بعد به تدریج علائم پوستی که همان دانه های قرمز رنگ معروف سرخ هستند، روی صورت، گردن و پشت کودک ظاهر می شود. این ها اولین مناطق پوستی هستند که درگیر می شوند، پس از آن دانه های قرمز باز هم گسترش می یابند و اندام ها یعنی دستان و پاهای کودک را

ص: 49

عوارض سرخک

سرخک اغلب کودکان را درگیر می کنند و عوارض آن بسته به سن کودک و سیستم ایمنی او و وضعیت تغذیه ای متفاوت است. به طوری که هر چه سن کودک کمتر باشد، یا سیستم ایمنی ضعیفی به دنبال ابتلا به بیماری های مختلف یا سوءتغذیه داشته باشد، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض سرخک است.

ص: 50

علائم بیماری کزاز و داروهای مناسب برای درمان کزاز

با نفوذ یک باکتری به بدن سمی تولید می شود که باعث کزاز می شود، این بیماری را با واکسن و آنتی بیوتیک درمان می کنند. کزاز نوعی بیماری عفونی است، که از طریق ورود نوعی باکتری به بدن ایجاد می شود. این باکتری در خاک، کودهای حیوانی و فلزات پوسیده بیشتر دیده می شود و با ورود آن به بدن، باکتری مزبور رشد و تولید سم خواهد کرد. علت این بیماری خود باکتری نیست، بلکه سمی است که به محض ورود به بدن ترشح می کند.

با آزاد شدن تدریجی سم در بدن انسان، گرفتگی عضلانی دردناک و شدید که

ص: 51

علایم و نشانه ها کزاز

- گرفتگی فک، گردن و دیگر عضلات

- تحریک پذیری

- تب

ص: 52

درمان کزاز

درمان شامل مصرف یک ضد سم می باشد. هر چند ضد سم تنها می تواند، سموم غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند. همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آتی با کزاز جلوگیری می نماید.

ص: 53

فصل سوم

نکات مهم درباره واکسیناسیون کودکان

نوزادان باید در سنین ابتدایی زندگی خود در برابر بیماری ها واکسینه شوند که روند واکسن ها تا دوران کودکی طول خواهد کشید. تا به حال براساس دستور پزشک، کودکتان را برای تزریق واکسن به مراکز بهداشتی برده اید، اما خوب است چند نکته را درباره ایمن سازی کودکان بدانید.

برنامه ایمن سازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز دقیقا مطابق جدول ایمن سازی عادی است و تجویز به موقع واکسن ها به این کودکان نیز اکیدا توصیه می شود.

شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمن سازی نخواهد بود.

سوءتغذیه نه تنها مانعی برای ایمن سازی نیست، بلکه ایمن سازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه، اکیدا توصیه می شود.

برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم

ص: 55

واکسیناسیون حیوانات اهلی

واکسیناسیون حیوانات اهلی باعث جلوگیری از بسیاری بیماری ها می شود و به عنوان یکی از ساده ترین راه ها برای کمک به زندگی طولانی و سالم به حساب می آید.

ص: 60

واکسن های اصلی حیوانات

واکسن های اصلی و مهم در واکسیناسیون حیوان خانگی براساس خطر قرار گرفتن در معرض بیماری، شدت و نوع بیماری و امکان انتقال بیماری از حیوان به انسان دسته بندی می شوند.

ص: 62

واکسن های مهم سگ

واکسن هایی که برای پاروویروس، کبد، هپاتیت کبدی و هاری سگ وجود دارد، واکسن های اصلی هستند. سایر واکسن ها براساس نوع و نژاد سگ و محیط زندگی طبق نظر دامپزشک تغییر خواهند کرد.

زمان واکسیناسیون حیوانات خانگی

دامپزشک حیوان شما می تواند بهترین زمان واکسیناسون را برای حیوان خانگی شما تعیین نماید. با استفاده از فروشگاه لوازم حیوانات می توانید، بسیاری از ملزومات بهداشتی حیوان خانگی خود را تهیه نمایید، تا در زمان واکسیناسیون آمادگی کامل برای پذیرش و پاسخگویی به واکسن را داشته باشید.

زمان واکسیناسیون برای سگ بالغ

در برخی از سگ های بالغ ممکن است، هر ساله واکسن های مشخصی تزریق شود، در حالی که در برخی نژادها این زمان ممکن است تا هر 3 سال یک بار نیز کاهش یابد.

زمان واکسیناسیون برای گربه بالغ

این مورد نیز کاملا شبیه به سگ های بالغ، ممکن است بسته بهنوع زندگی و شرایط گربه هر سال و یا هر 3 سال تجویز گردد.

ص: 66

منابع

1) www.drhame.com

2) www.daneshnameh.roshd.ir

3) www.footofan.com

4) www.blog.petia.ir

5) www.sarpoosh.com

6) www.pezeshk.us

7) www.ketabesabz.com

8) www.koodakonline.com

ص: 67