سرشناسه:آقابابایی، مهدی، 1362 مرداد-
عنوان و نام پديدآور:سمنو طعام فاطمی (راه رسیدن به حاجات با شرکت در مجلس سمنوپزان یا پخت آن)/مهدی آقابابایی.
مشخصات نشر:اصفهان: نورالحیات، 1403.
مشخصات ظاهری:54 ص.
شابک:978-622-5985-94-0
وضعیت فهرست نویسی:فیپا
یادداشت:کتابنامه: ص. 50- 53؛ همچنین به صورت زیرنویس.
عنوان دیگر:راه رسیدن به حاجات با شرکت در مجلس سمنوپزان یا پخت آن.
موضوع:سمنو
*Samanu
شعایر و مراسم مذهبی
Rites and ceremonies
رده بندی کنگره:BP257
رده بندی دیویی:297/72
شماره کتابشناسی ملی:9752897
اطلاعات رکورد کتابشناسی:فیپا
ویراستار دیجیتالی:محمد منصوری
سمنو ، طعام فاطمی
راه رسیدن به حاجات با شرکت در مجلس سمنوپزان
یا پخت آن
مهدی آقابابایی
خطاط: استاد محسن بهارزاده
انتشارات : نورالحیات
چاپ : اول . فاطمیه
1446قمری
قطع : رقعی / 54صفحه
شمارگان : 1000 نسخه
شابک : 0- 94-5985-622-978
ص: 1
به پیشگاه با عظمت و ملکوتی :
پیامبر اعظم
حضرت محمد مصطفی (صل الله علیه و آله و سلم)
و
مدافع حریم ولایت و شهیدۀ راه امامت
صدیقه شهیده ، حضرت فاطمۀ زهرا (علیها السلام)
و
اول مظلوم عالم
امیرالمؤمنین (علیه السلام)
و
منتقم آن بزرگواران
حضرت بقیة اللّه الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
و
تمامی مدافعان حضرت زهرا (علیها السلام)
ص: 2
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ص: 3
سمنو طعام فاطمی
مهدی آقابابایی
ص: 4
مقدمه. 7
سمنو در لغت نامه ها و فرهنگ نامه. 9
طرز تهیه سمنو. 10
وجه انتصاب سمنو به حضرت زهرا(علیها السلام) 11
سمنو در روایات... 14
1. حریره 14
2 . عصیده. 16
3 . حساة (حساء). 18
نکته ای راجع به آیۀ تطهیر. 20
عنایت امیرمؤمنان به سمنو. 23
قدمتی به درازی تاریخ.. 24
سخنان مؤلف کتاب «طب الزهرا(علیها السلام)» پیرامون حلوای سمن بانو. 25
مرسوم نمودن سنّت حسنۀ سمنو پزان در شهر اقلید امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
پخت سمنو با پیشنهاد آیة الله حاج سیّد علی موحّد ابطحی(دام ظله).. 32
کراماتی از مجالس سمنو پزان. 33
1 . شفای زن تهرانی.. 33
ص: 5
2 . جهت خانه دار شدن. 34
3 . شفای بیماری میگرن. 35
4 . شفای هر دو کلیه. 35
5 . بر طرف شدن غده به دلیل شرکت در مراسم سمنوپزان. 36
6 . اثر نکردن آتش به برکت پخت سمنو. 37
7 . دیدن پنج تن آل عبا:...... 38
8 . جهت اولاد دار شدن. 38
9 . اگر حاجتم برآورده شود یک دیگ سمو طبخ می نمایم. 39
10. برآورده شدن مشکل مالی.. 39
11. شفای سرطان حنجره 39
12. شفای بیماری مهلک... 40
13 . شفای بیکاری صعب العلاج.. 41
خواص طبی و درمانی سمنو. 42
ثبت ملی سمنو. 44
دیدن سمنو در خواب... 45
غذای بهشتی.. 46
گندم. 48
منابع و مآخذ. 50
ص: 6
اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها و سر المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک .
بشر از ديرباز برای رسيدن به حاجات و آرزوهايش كه از دست قدرتش خارج بوده ، متوسل به قدرت های مافوق بشری می شده و اعمالی به شكل نذر و دعا جهت رفع آن حاجات انجام می داده است. مسلمانان نيز از اين امر مستثنی نيستند و بسياری از امور مشكل را با دعا، نذر، صدقه، اطعام و ... رفع می كنند.
يكی از نذور پسنديده مسلمانان ايرانی كه ديرينۀ بسيار طولانی دارد تهيۀ سمنو و توزيع آن بين مردم به نيت رسيدن به حاجت می باشد .
اصل پخت سمنو و نذركردن آن، مسئله ای تاريخی و اعتقادی است.
مجالس پخت و نذر سمنو یا حلوای حضرت زهرا (علیها السلام)از جمله مجالسی است که در بین شیعیان و دوستداران اهل بیت:از دیرباز مرسوم بوده است.
مردم معتقدند:
سمنو متعلق به بی بی حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)است و در حين دعاهايی كه در دل زمزمه می كنند متوسل به حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)می شوند كه شفيع شده و حاجات آنها را برآورده كند.
ص: 7
سمنوپزان (نذر فاطمی) را به واقع می توان نمادی از وفاق و همدلی خانواده ها دانست، آنجایی که خانواده ها باید ساعت های طولانی نذر کننده را یاری دهند (همراه با دعا، خواندن حدیث کساء، مصائب حضرت زهرا (علیها السلام)، خواندن نماز، دعای توسل و ... ) تا پخت سمنو به اتمام برسد.
از سمنو به عنوان برکت زمین یاد می شود و معمولاً در ماه اول بهار به عنوان عضوی از سفره هفت سین پخته می شود و یکی از سین های سفرۀ هفت سین است که خواص فراوانی برای سلامتی دارد. این سین، مغذی سفره هفت سین نمادی از قدرت و برکت محسوب می شود و در روزهای پایانی سال به صورت گروهی در برخی از مناطق کشور طبخ می شود.
این خوراکی مقوی و لذیذ علاوه بر ایران، در بسیاری از کشورهای آسیای میانه از جمله ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان و قرقیزستان پخته می شود و به آن سمنک (сумалак) می گویند.
طبخ سمنو در مراسمی به نام سمنو پزان، معمولا از یک هفته مانده به نوروز شروع می شود و طی مراسمی تا پایان سال ادامه دارد.
سمنوپزان از دیرباز جزء مراسم آئینی و مذهبی شهرهای مختلف ایران در ایام شهادت حضرت فاطمه (علیها السلام)است. صاحب اصلی مراسم سمنوپزان حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)است.
مهدی آقابابایی
رجب المرجب 1444 قمری / 1401 شمسی
ص: 8
فرهنگ علامه دهخدا :
«سمنو چیزی است مانند حلوای تر و آن را از شیره ریشه گندم سبز شده پزند ... و در عرف حلوای سمنک گویند.
فرهنگ عمید :
«نوعی خوراک شبیه به حلوا که از شیرۀ گندم سبز کرده و آرد پخته می شود و در غیر ایام عید به صورت نذری طبخ می کنند».
در طب سنتی از آن به نام «نیده»(1)
تعبیر می شود که وا ژه ای مصری است. از دیگر نام های آن می توان به «مسنویوا» و «سمن بیا» اشاره نمود.(2)
ص: 9
گندم جید را صاف نموده در آب می خیسانند و بر تخته و یا خانچۀ چوبی و غیر آن پهن می نمایند به ضخامت سه چهار انکشت و پارچۀ کرباس پاکیزه بر آن می اندازند و هر روز بر آن آب می پاشند تا آنکه ریشه برآورد و سبز کردد و چون به مقدار چهار پنج انکشت رسید آن را بریده کوبیده آب آن را افشرده صافی نموده به دستور قدیم آب صافی آن را در دیک می کنند و با آتش ملایم طبخ می دهند و قطعات یخ به دفعات در آن می اندازند و طبخ می دهند تا غلیظ و شیرین گردد و به دستور جدید که بالفعل معمول میان عوام آن است که آب صافی آن را با سه چهار وزن آن آرد میدۀ خالص در دیک بزرکی طبخ می نمایند به ملایمت تا اینکه نضج یابد و طعم خامی آن برطرف شود و بعضی مغز بادام و پسته و کردکان درست غیر کوبیده و بعضی درست با پوست در حین طبخ در آن می اندازند و بعضی بی پوست نیز و بعد از کمال نضج زمانی سر آن را مستحکم نموده دم داده در ظرف برمی آورند و تناول می نمایند بسیار لذیذ و شیرین می باشد و عورات اکثر بلاد این را به طهارت و پاکیزگی و حسن عقیده و خضوع و خشوع تمام به نیاز حضرت سید النساء (علیها السلام) مرتب می نمایند و به عنوان تبرک از برای موالیان و محبان اوشان جابه جا می فرستند. طبیعت آن در اول گرم و در خشکی معتدل.
ص: 10
مولد خلط صالح و مسمن بدن و معدل بلغم اعضاء الراس و الصدر و الغذاء جهت رفع صعود بخار به دماغ و مالیخولیا و سرفۀ خشک و درد سینه و تولید خلط صالح و تسمین بدن نافع المضار ثقیل و دیر هضم و مسدد و اکثار آن مورث تپهای مرکبه و آنچه بادام و کردکان و پسته در آن اندازند زبون و ثقیل تر مصلح آن سکنجبین و کاسنی است.(1)
در تمامی نقاطی که مراسم طبخ سمنو انجام می شود ، این آئین به نام و نذر حضرت زهرا (علیها السلام)می باشد.
ص: 11
1: گفته شده : حضرت زهرا (علیها السلام)به این غذا علاقه داشته و به همین دلیل پس از شهادت ایشان اسماء بنت عمیس شب های جمعه سمنو طبخ نموده و خیرات می کرده است.
2: برخی نیز عقیده دارند : سمنو حاصل ویار آن حضرت در دوران بارداری امام حسین (علیه السلام)بوده است.
3:گاهی گفته می شود: روزی حسنین (علیها السلام)از مادر تقاضای شیرینی کردند و آن حضرت برای آنها این غذا را تهیه نمود .
4: گروهی بر این باورند : سمنو را اولین بار جناب سلمان فارسی به حضرت زهرا (علیها السلام)هدیه نموده است .(1)
مرحوم محمد حسین عقیلی خراسانی شیرازی (قرن 12) در کتاب «طب» خود می گوید:
«در زمان صفویه به عنوان نذر حضرت زهرا (علیها السلام)بین شیعیان مرسوم بوده است».
حکیم عقیلی علوی خراسانی (قرن 12 هجری) که از بزرگان و مشاهیر در طب به شمار می رود نیز پس از اشاره به خواص و نحوۀ طبخ سمنو در کتاب خود این گونه می آورد:
ص: 12
«در اکثر بلاد، این غذا را به طهارت و پاکیزگی و حسن عقیده و خضوع و خشوع تمام، به نیاز حضرت سیدة النساء صلوات الله علیها مرتب می نمایند و به عنوان تبرک از برای موالیان و محبّان ایشان جا به جا می فرستند».(1)
ص: 13
آیا سمنو منشأ روایی دارد یا نه ؟ در این قسمت به روایاتی که در این زمینه وارد شده می پردازیم :
سمنو در لغت عرب با نام های «حریره [حریزه]، عصیده و حساة (حساء) آمده است. که در این قسمت به روایات آن می پردازیم:
حریره(1)
مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ دَفْعَةً أُخْرَى عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِي رِيَاحٍ قَالَ حَدَّثَنِي مَنْ سَمِعَ أُمَّ سَلَمَةَ تَذْكُرُ أَنَّ النَّبِيَّ (صل الله علیه و آله و سلم) كَانَ فِي بَيْتِهَا فَأَتَتْ فَاطِمَةُ (علیها السلام)بِبُرْمَةٍ فِيهَا حَرِيرَةٌ فَدَخَلَتْ بِهَا عَلَيْهِ قَالَ ادْعِي لِي زَوْجَكِ وَ ابْنَيْكِ قَالَتْ فَجَاءَ عَلِيٌّ وَ حَسَنٌ وَ حُسَيْنٌ (علیه السلام) فَدَخَلُوا وَ جَلَسُوا يَأْكُلُونَ مِنْ تِلْكَ الْحَرِيرَةِ وَ هُوَ وَ هُمْ عَلَى مَنَامَةٍ لَهُ وَ لِي وَ كَانَ تَحْتَهُ كِسَاءٌ خَيْبَرِيٌّ قَالَتْ وَ أَنَا فِي الْحُجْرَةِ أُصَلِّي فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى هَذِهِ الْآيَةَ- ( إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً ) قَالَتْ فَأَخَذَ فَضْلَ الْكِسَاءِ وَ كَسَاهُمْ بِهِ ثُمَّ أَخْرَجَ يَدَهُ فَأَلْوَى بِهَا إِلَى السَّمَاءِ وَ قَالَ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي وَ حَامَّتِي اللَّهُمَّ فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً قَالَتْ فَأَدْخَلْتُ رَأْسِيَ الْبَيْتَ وَ قُلْتُ وَ أَنَا مَعَكُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِنَّكِ لَعَلَى خَيْرٍ إِنَّكِ لَعَلَى خَيْرٍ .
ص: 14
احمد بن حنبل با سند خود از أمّ سلمه نقل می کند :
رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) در خانه وی بوده که حضرت فاطمه (علیها السلام)با دیگی «حریره» - که از آرد و روغن و آب تهیه شده بود - بر ایشان وارد شد. پس پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) فرمود: همسر و فرزندانت را نیز خبر کن بیایند. و چون علی و حسن و حسین(علیه السلام) آمدند، همگی مشغول خوردن از آن حریره شدند در حالی که جملگی روی رختخواب که متعلق به من و پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) بود نشسته بودند. سپس رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) در حالی که من در اتاق مشغول نماز بودم، عبای خیبری زیرخوابگاه را برداشت که آیه ( إنّما یُریُد اللهُ لِیُذهِبَ عَنکُم الرِّجسَ أهل البیَتِ و یُطَهّرکم تَطهیراً ) نازل شد. سپس رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) کساء را روی خود و آنها انداخته و دستش را از گوشه از آن خارج کرده و به آسمان دراز کرده و فرمود:
اینان اهل بیت و خاندان منند، خداوندا! پلیدی را از آن ها دور فرما و پاک و پاکیزه شان گردان!
ام سلمه گوید: پس سرم را از اتاق بیرون آورده و گفتم: من هم با شما هستم یا رسول الله؟ فرمود:
تو نیک عاقبتی، تو نیک عاقبتی.(1)
ص: 15
عصیده(1)
مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ بِإِسْنَادِهِ إِلَى سَهْلٍ قَالَ: قالت [سَمِعْتُ] أُمَّ سَلَمَةَ زَوْجَةَ النَّبِيِّ (صل الله علیه و آله و سلم) حِينَ جَاءَ نَعْيُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ لَعَنَتْ أَهْلَ الْعِرَاقِ وَ قَالَتْ قَتَلُوهُ قَتَلَهُمُ اللَّهُ غَرُّوهُ وَ أَذَلُّوهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَإِنِّي رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صل الله علیه و آله و سلم) وَ قَدْ جَاءَتْهُ فَاطِمَةُ (علیها السلام)غَدَاةً بِبُرْمَةٍ قَدْ صَنَعَتْ فِيهَا عَصِيدَةً تَحْمِلُهَا فِي طَبَقٍ حَتَّى وَضَعَتْهَا بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ لَهَا أَيْنَ ابْنُ عَمِّكِ قَالَتْ هُوَ فِي الْبَيْتِ قَالَ اذْهَبِي فَادْعِيهِ فَأْتِينِي بِابْنَيْهِ قَالَتْ وَ جَاءَتْ تَقُودُ ابْنَيْهَا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا بِيَدٍ وَ عَلِيٌّ يَمْشِي فِي أَثَرِهَا حَتَّى دَخَلُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صل الله علیه و آله و سلم) فَأَجْلَسَهُمَا فِي حَجْرِهِ وَ جَلَسَ عَلِيٌّ عَنْ يَمِينِهِ وَ جَلَسَتْ فَاطِمَةُ (علیها السلام)عَنْ يَسَارِهِ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ فَاجْتَذَبَ مِنْ تَحْتِي كِسَاءً خَيْبَرِيّاً كَانَ بِسَاطاً لَنَا عَلَى الْمَثَابَةِ فِي الْمَدِينَةِ فَلَفَّهُ رَسُولُ اللَّهِ (صل الله علیه و آله و سلم) وَ أَخَذَ بِطَرَفَيِ الْكِسَاءِ وَ أَلْوَى بِيَدِهِ الْيُمْنَى إِلَى رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي أَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً . قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ لَسْتُ مِنْ أَهْلِكَ قَالَ بَلَى قَالَتْ [قُلْتُ] فَأَدْخَلَنِي فِي الْكِسَاءِ بَعْدَ مَا قَضَى دُعَاءَهُ لِابْنِ عَمِّهِ- عَلِيٍّ وَ ابْنَتِهِ فَاطِمَةَ وَ ابْنَيْهَا (علیها السلام).
مسند احمد بن حنبل با سند خود از سهل روایت می کند:
ص: 16
چون خبر شهادت حضرت حسین بن علی (علیهما السلام) به مدینه رسید، أم سَلَمه همسر پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) مردم عراق را لعن کرده و گفت: آن ها او را کشتند که خدایشان بکشد. او را دعوت کردند و تنهایش گذاشتند که لعنت خدا بر ایشان باد. من خود رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) را دیدم در حالی که حضرت فاطمه (علیها السلام)با دیگی پر از غذا صبح به خانه ما آمد و آن دیگ را پیش روی پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) قرار داد، پس آن حضرت به وی فرمود: پسر عمویت کجاست؟
گفت: در خانه است.
فرمود: برو او را با دو پسرش نزد من بیاور.
حضرت فاطمه (علیها السلام)رفت و در حالی برگشت که دست هر کدام از پسرانش را در یک دست گرفته بود و حضرت علی (علیه السلام) پشت سر وی می آمد تا اینکه بر پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) وارد شدند.
پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) حسن و حسین (علیهما السلام) را در آغوش گرفت و حضرت علی (علیه السلام) در سمت راست و حضرت فاطمه (علیها السلام)در سمت چپ وی نشستند. پس عبای خیبری را که در مدینه رو انداز محل خواب ما بود، از زیرم بیرون کشید و دو طرف آن را گرفت و با دست راستش به سوی پروردگارش اشاره کرد و خطاب به پروردگار خود فرمود:
خداوندا! اینان اهل بیت من هستند، پلیدی را از ایشان دور گردان!
ص: 17
عرض کردم: یا رسول الله! آیا من از اهل بیت شما نیستم؟
فرمود: بلی،
عرض کردم، مرا هم زیر کساء ببرید، سپس آن حضرت پس از اینکه از دعا در حق پسر عمو و دختر و دو فرزندان آن ها فارغ شد، مرا هم به درون کساء وارد کرد.(1)
بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ قَالَتْ جَاءَتْ فَاطِمَةُ بِبُرْمَةٍ لَهَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صل الله علیه و آله و سلم) قَدْ صَنَعَتْ لها [لَهُ] حساة(2) [حَسَاءً] حَمَلَتْهَا عَلَى طَبَقٍ فَوَضَعَتْهَا بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ لَهَا أَيْنَ ابْنُ عَمِّكِ وَ ابْنَاكِ قَالَتْ فِي الْبَيْتِ قَالَ اذْهَبِي فَادْعِيهِمْ فَجَاءَتْ إِلَى عَلِيٍّ فَقَالَتْ أَجِبْ رَسُولَ اللَّهِ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ فَجَاءَ عَلِيٌّ يَمْشِي آخِذاً بِيَدِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ فَاطِمَةُ تَمْشِي مَعَهُمْ فَلَمَّا رَآهُمْ مُقْبِلِينَ مَدَّ يَدَهُ إِلَى كِسَاءٍ كَانَ عَلَى الْمَنَامَةِ فَبَسَطَهُ فَأَجْلَسَهُمْ عَلَيْهِ فَأَخَذَ أَطْرَافَ الْكِسَاءِ الْأَرْبَعَةَ بِشِمَالِهِ فَضَمَّهُ فَوْقَ رُءُوسِهِمْ وَ أَهْوَى بِيَدِهِ الْيُمْنَى إِلَى رَبِّهِ فَقَالَ: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً.
ص: 18
نیز با سند خود از ابوهریرۀ و او از اُم سلمه نقل می کند که گفت: حضرت فاطمه (علیها السلام)با دیگی نزد رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) آمد که در آن حساء – که طعامی تهیه شده از آرد و آب است - پخته بود و آن دیگ را بر طَبَقی نهاده در مقابل رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) گذاشت .
پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) به وی فرمود:
پسر عمو و پسرانت کجا هستند؟
گفت: در خانه اند.
فرمود: برو و آن ها را بیاور.
حضرت فاطمه (علیها السلام)نزد حضرت علی (علیه السلام) آمده و گفت: پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) تو را می طلبد. پس علی (علیه السلام) در حالی که دست حسن و حسین (علیهما السلام) را در دست داشت و حضرت فاطمه (علیها السلام)همراهشان بود نزد پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) آمدند، و چون چشم پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) بر ایشان افتاد دست برد و عبایی را از روی رختخواب برداشته آن را پهن کرد و آن ها را روی آن نشاند؛ سپس چهار گوشه آن را با دست چپ گرفته و آن را بر روی سرشان گرفت و دست راست را به سوی خدا دراز کرده و فرمود:
خداوندا! اینان اهل بیت من هستند پس پلیدی را از ایشان دور ساز و پاک و پاکیزه شان گردان.(1)
ص: 19
به طور قطع و یقین حدیث کساء چندین مرتبه واقع شده و انکار تعدد وقوع آن، انکار و تکذیب تاریخ مسلم و متفق علیه است.
آیت الله سید علی میلانی (دام ظله) در این زمینه چنین می فرمایند:
«از طرف دیگر، طبق تحقیقاتی که انجام یافته داستان حدیث کساء تکرار شده و یک مرتبه نبوده است؛ چون روایات به گونه ای است که قابل جمع نیستند که بگوییم این قضیه واقع شده و چنین امری از پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم) عجیب و غریب نیست. توصیه های پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم) نسبت به اهل بیت (علیه السلام) به انحاء مختلف بوده و برخی موارد تکرار شده است... اجمالاً ، بنابر تحقیقی که در کتاب های بزرگ و منابع معتبر اهل سنت انجام یافته حدیث کساء تکرار شده، و آیۀ تطهیر نیز مکرر نازل شده است. همچنین ثابت شده که در موارد مختلف فراوان پیامبر خدا (صل الله علیه و آله و سلم) فرموده است:
«اللهم هؤلاء اهل بیتی؛ خدایا! اینان اهل بیت من هستند».
روشن است که هیچ بُعدی ندارد که حضرت این فرمایشات را تکرار کنند؛ بلکه عده ای از بزرگان اهل تسنّن تصریح دارد که قضیه کساء مکرر واقع شده است، هر چند
ص: 20
ما نیاز نداریم که در مسئله ای منتظر موافقت آن ها باشیم. خلاصه این که روایات معتبر حدیث کسا قابل جمع نیستند که بگوییم یک مرتبه واقع شده و یک قضیه بوده است. از موارد حدیث کساء همین حدیث کسای معروفی است که هم اکنون در مجالس و محافل می خوانیم و اهل ایمان از قدیم می خواندند که دارای آثار و برکاتی است».(1)
با رجوع به روایات آشکار می شود که واقعۀ کسا حداقل در چندین مورد مختلف اتفاق افتاده که عبارتند از:
مورد اول : جریان مباهله ؛ مورد دوم : در خانۀ حضرت صدیقۀ طاهره (علیها السلام)؛مورد سوم: واقعۀ کسا در خانه همسران پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) (خانۀ حضرت ام سلمه، در خانۀ زینب، خانۀ صفیه، خانۀ عایشه».(2)
لازم به ذکر است که اهل تسنّن هم قائل به تعدد این واقعه هستند . محب طبری می گوید:
ظاهر این است که این فعل توسط رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) تکرار شده است.(3)
ص: 21
ابن حجر سخن «محب طبری» را در کتابش «صواعق المحرقه» ، صفحه 144 تأیید نموده است. و قندوزی حنفی در «ینابیع المودة لذوی القربی» ، جلد دوم ، صفحۀ 431 تأیید نموده است.(1)
*****
محدث بزرگ، شیخ ابوالحسن علی بن ابراهیم بن هاشم قمی در کتاب تفسیر خود در ذیل آیۀ شریفه 8 سوره دهر (وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ أَسيرا) می گوید:
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ كَانَ عِنْدَ فَاطِمَةَ (علیها السلام)شَعِيرٌ فَجَعَلُوهُ عَصِيدَةً، فَلَمَّا أَنْضَجُوهَا وَ وَضَعُوهَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ جَاءَ مِسْكِينٌ، فَقَالَ الْمِسْكِينُ رَحِمَكُمُ اللَّهُ- أَطْعِمُونَا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ، فَقَامَ عَلِيٌّ (علیه السلام) فَأَعْطَاهُ ثُلُثَهَا، فَمَا لَبِثَ أَنْ جَاءَ يَتِيمٌ فَقَالَ الْيَتِيمُ رَحِمَكُمُ اللَّهُ- أَطْعِمُونَا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ، فَقَامَ عَلِيٌّ (علیه السلام) فَأَعْطَاهُ ثُلُثَهَا الثَّانِيَ، فَمَا لَبِثَ أَنْ جَاءَ أَسِيرٌ فَقَالَ الْأَسِيرُ يَرْحَمْكُمُ اللَّهُ- أَطْعِمُونَا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ- فَقَامَ عَلِيٌ (علیه السلام) فَأَعْطَاهُ الثُّلُثَ الْبَاقِيَ، وَ مَا ذَاقُوهَا- فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِيهِمْ هَذِهِ الْآيَةَ .
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند :
ص: 22
مقداری جو نزد حضرت فاطمه (علیها السلام)بود ایشان با آن «عصیده» تهیه نمود. هنگامی که آماده شد و در سفره گذاشت شخص مسکینی آمد و تقاضای کمک نمود. در این هنگام حضرت علی (علیه السلام) یک سوم آن عصیده را به مسکین داد. زمان چندانی سپری نشد که یتیمی آمد و تقاضای کمک کرد. حضرت علی (علیه السلام) دوباره یک سوم دیگر از عصیده به او داد. هنوز چیزی نگذشته بود که اسیری آمد و طلب کمک کرد. حضرت علی (علیه السلام) باقیمانده عصیده را به او داد و آنها از آن عصیده چیزی نخوردند در این هنگام آیه نازل شد.(1)
«ابن نديم» در «الفهرست» و «بخاری» در «التاريخ الکبير» و ديگران نقل کرده اند: سال هايی چند، مردمی از سرزمين فارس برای اميرمؤمنان (علیه السلام) هدايايی مثل فالوده، سمنو (حلوای نوروزی) و لباس نو آورده و آن را هديۀ آغاز سال نو دانستند. حضرت آن ها را پذيرفته، در حق شان دعا کرده و به آنان چنين نصيحت فرمودند:
ص: 23
قدر نوروز را بدانند و تلاش کنند که هر روزتان نوروز باشد.(1)
پروفسور محمدرضا همزه ای، عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه، ابراز داشت:
نماد خوراک در فرهنگ ایرانی چنان فراگیر است که حتی از آسیب مدرنیته نیز به دور مانده، به طوری که سمنو ( سمنی) که یکی از خوراک های آیینی است هنوز هم در بین مردم کرمانشاه و سایر شیعیان جایگاه ویژه ای دارد و همه ساله یکی از شاخص ترین نذرها می باشد.
مردم بر این باورند که در اتاقی که گندم گذاشته می شود نباید مرد یا کسی که غسل ندارد و ناپاک است عبور و مرور کند، چرا که در این صورت گندم ها می گندند و جوانه نخواهد زد.
این استاد مردم شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه اذعان داشت: اگر نذر به نیت امامان معصوم:باشد روی سینی آیینه و قرآن قرار می دهند و
ص: 24
دو رکعت نماز با نیت نذر می خوانند و باور دارند هنگامی که سر دیگ برداشته می شود روی آن جای پنجه حضرت فاطمه (علیها السلام)افتاده است .
نویسنده کتاب «بررسی جامعه شناختی فرهنگ خوراک در ایران» ادامه داد: آنگاه همسایه ها و خویشاوندان از این نذر حاجت می گیرند و شمع روشن می کنند و اگر دعای آنها مستجاب شد، آنها نیز نذر سمنو می کنند.
شیعیان معتقدند: هنگام پخت سمنو، حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)آن شب به خانه می آید و در کار به هم زدن سمنو شرکت می کند.(1)
در خصوص تقدّس سمنو و طبخ آن ریشۀ تاریخی دارد که به قبل از اسلام و به پیامبران پیشین برمی گردد. بعضی دستور پخت سمنو را به حضرت زرتشت پیامبر نسبت می دهند و برخی به انبیاء پیش از آن، چنانکه در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است:
«نخستین کسی که شکر را درست کرد حضرت سلیمان پیامبر (علیه السلام) بوده است.»
و عقلاً انتساب این حلوای شگفت انگیز به انبیاء بعید به نظر نمی رسد چون اکتشاف این غذای مغذی از جوانه گندم نیاز به علم لدنّی دارد؛
ص: 25
زیرا بشر در چند هزار سال پیش چگونه پِی به این حلوای شگفت و چگونه طرز تهیه آن را به دست آورده است؟!! و چرا سراغ غلات دیگر نرفته است؟!! این نیست مگر اینکه به اشاره و هدایت انبیاء که از علم لدنّی برخوردار بودند می باشد. چنانکه در یکی از مخطوطات آیه الله شیخ علی فلسفی دیدم سمنو در اصل به نام "سمن بانو" بوده و تعلق به بانوی مقدس فاطمه زهرا (علیها السلام)دارد که زرتشت پیامبر ، آن را به مردم آن زمان تعلیم داده است.
حلوای "سمنو" مخفف "سمن بانو" می باشد، یعنی حلوایی که منتسب به بانوی "سمن" دارد و سمن در لغت گل سه برگ را گویند.(1)
بعضی گویند : گلی باشد پنج برگ و سفید و خوش بوی.(2)
فرهنگ رشید: گل سفید خوش بوی که سه برگ دارد، بعضی به سرخی مایل باشد.
صحاح الفرس: "سمن" نام گلی است سپید و خوشبوی.
ناظم الاطباء: "سمن" گلی است خوشبو و سپید و آن را یاسمن و یاس نیز گویند.
پرواضح است که گل خوشبو یکی از القاب حضرت زهرا (علیها السلام)می باشد که به عربی "ریحانه" گویند و ریحانه نام گلی خوشبو می باشد.
ص: 26
منتهی الأرب: ریحانه گیاهی خوشبوست که در زمین نرم می روید و همچنین نام حضرت فاطمه (علیها السلام)، "مریم کبری" نیز آمده است که نام گلی می باشد سفید رنگ و خوشه ای، خوشبو و دارای عطر بادوام، چنانکه در روایتی از پیامبر اسلام (صل الله علیه و آله و سلم) آمده است:
«یاعلی! هذه والله سیده نساء اهل الجنه من الاولین و الآخرین هذه والله مریم الکبری».(1)
همچنین در کتاب مناقب آل ابیطالب یکی از اسماء حضرت زهرا (علیها السلام) که مریم کبری (علیها السلام)می باشد، آمده است:
«اسماءها علی ما ذکره ابوجعفر القمی: فاطمه، البتول، الحصان، الحره، السیده،.... مریم الکبری»(2)؛
یعنی : نام های حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) بنابر آنچه که ابوجعفر قمی نقل کرده از این قرار است: فاطمه، بتول، حصان، حرّه، سیده... و مریم کبری.(3)
با توجه به نام های فاطمه زهرا (علیها السلام)"ریحانه" و "مریم" و "سمن" که نام گلی خوشبو است به آن حضرت تفسیر می شود، بدین جهت انبیاء
ص: 27
پیشین با تعلیم دادن کیفیت پخت "سمنو" امت خویش را متوجه به این بانوی با عظمت می نمودند و با خیرات این حلوای پر مشقت به دیگران و اهداء ثواب آن به فاطمه زهرا (علیها السلام)به ذیل عنایات بی کران دختر پیامبر آخرالزمان در جهت قضاء حوائج متوسل می شدند.
بدین جهت از دیر زمان حتی قبل از اسلام پخت سمنو از قداست خاصی برخوردار بوده و برای رفع گرفتاری و برآورده شدن حاجات در میان خانواده ها جایگاه و تقدس خاصی داشته است و رسم پخت سمنو در آداب و رسوم کهن ایران و تاجیکستان و افغانستان و ترکمنستان نسل به نسل منتقل شده است.
این حلوای شیرین و مقوی، تنها حلوایی است که از آب و آرد تهیه می شود و در آن هیچ ماده افزودنی دیگری مانند شکر و دیگر مخلفات اضافه نمی شود.
شیرینی و حلاوت این حلوای سنتی به خاطر دانه های طلایی گندم است که جوانه زده، آرد می شود و به آرد سوهان معروف است.
سبوس موجود در گندم مقوی بودن این حلوا را دو چندان کرده و سرخ کردن آن رنگ قهوه ای به سمنو می دهد و زیبائی خاص به آن می بخشد.
مردم ایران باستان که پهنای آن به کشورهای آذربایجان، ارمنستان، افغانستان، تاجیکستان، پاکستان و هند و ترکمنستان می رسیده، تقریباً
ص: 28
یک ماه قبل از عید باستانی خود (روز نوروز) متوجه "سمن بانو" می شدند و برای طلب نمودن شیرینی زندگی در سال آینده شمسی خود، با آداب و رسوم خاصی دست به پخت این حلوای لذیذ می زدند.
ابتداء گندم ها را در داخل سینی پهن کرده و خیس می نمودند و روی آن پارچه ای می کشیدند و در اتاق مخصوصی قرار می دادند و معتقد بودند که: هیچ زن و مرد ناپاکی نباید وارد آن اتاق شود چرا که معتقد بودند بانویی که خود همانند گل، پاک و معطر است در آن اتاق حضور به هم می رساند و حضور زن و مرد ناپاک باعث می شود گندم ها خراب شده و می گندند و جوانه نخواهند زد.
پس از پنج الی شش روز گندم ها جوانه می زنند، سپس گندم های سبز شده را در هاون های سنگی می کوبند و سپس در پارچه ای تمیز قرار می دهند و آن را چند بار محکم فشار می دهند و شیرۀ آن را می گیرند. این عمل تا پنج بار تکرار می شود، شیرۀ به دست آمده را به اندازه ای که لازم می دانند با آرد گندم می آمیزند (مثلاً یک من آرد گندم با پنج سیر شیرۀ به دست آمده) و سپس آن را روی اجاق گذاشته و حرارت می دهند و این پخت تا سحر طول می کشد.
در این بین کسانی که حاجت دارند کف گیر را گرفته و مشغول همزدن آن می شوند، چون نباید این محلول ته بگیرد، و یک یک نیّت کرده و حاجت خود را طلب می کنند و آن بانوی نور را شفیع قرار
ص: 29
می دهند و بعضی نذر کرده که اگر حاجتشان روا شد سال دیگر مقداری از آرد یا جوانه گندم را بدهند.
وقتی این حلوای پر زحمت آماده شد صبح علی الطلوع آن را بین مردم خیرات می کنند و مقداری از آن را برای سفره هفت سین خود نگاه می داشتند تا هنگام تحویل سال دعا کنند و شیرینی زندگی را در سال آینده به شفاعت آن بانوی نور (سمن بانو) از خدای تعالی بخواهند و همچنین در هنگام دید و بازدید، مهمانان با آن حلوای (سمنو) پذیرایی می گردند.
بعضی دیگر معتقدند: هنگام به عمل آمدن سمنو باید درب پاتیل را بگذارند و تا صبح علی الطلوع آن را برندارند، سپس هنگامی که بر می دارند تصویری از کف دست روی آن نقش بسته می بینند سپس به عنوان تیمن و تبرک آن را می خورند و خیرات می کنند.(1)
سنت حسنۀ نذر حضرت زهرا (علیها السلام)از طریق سمنو پزان ، کار زیبایی بود که آیة الله سید علی آقای ابطحی1در اقلید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مرسوم کرد و حال التحریر خانواده های بسیاری در طول سال مراسم سمنو پزان دارند که در شهادت حضرت زهرا (علیها السلام)بیش از 12 نقطه از اقلید مجلس سمنو پزان برگزار می شود که حدود 12 هزار ظرف سمنو در میان مردم پخش می شود .
ص: 30
یکی از اهالی اقلید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقل می کرد : یکی دیگر از ایامی که مرحوم آیة الله حاج سید علی آقا موحد ابطحی به اقلید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می آمدند، ایام فاطمیه بود. ایام فاطمیه سال 1382 ایشان در منزل بنده تشریف داشتند و پیشنهاد کردند در منزل سمنو بپزیم و از برکات این سنت و این شیوه توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)برایمان گفتند. تا آن زمان کسی در اقلید سمنو نپخته بود و در نتیجه نه کسی شیوه پخت سمنو را می دانست نه وسایل خاص برای سمنو پختن را داشت. به هر ترتیب وسایل را آماده کردیم و با حضور آیة الله سید علی آقای موحد ابطحی گندم ها را جهت ریشه و جوانه زدن شستیم و داخل ظرف ریختیم و ... به توصیه ایشان هنگام انجام کارها برای تهیه سمنو از آغاز تا پایان حدیث کساء خوانده می شد و توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)بود و هیچ بحث متفرقه ای صورت نمی گرفت.
از روز اول شستن گندم ها تا روزی که سمنو پخته و توزیع شد حدود ده روز طول کشید و خواندن حدیث کساء و توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)به یک روضه ده شبه تبدیل شد که الحمدلله این سنت حسنه هنوز هم ادامه دارد .
به برکت توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)و پخت سمنو برکت به محله ما آمد، عده زیادی حاجت گرفتند و فضای معنوی و دینی و حتی اقتصادی محله جان گرفت. مردم برای شرکت در روضه و مشارکت در پخت سمنو و گرفتن آن بسیار مشتاق بودند . با پیگیری های آیة الله حاج سید علی آقای
ص: 31
موحد ابطحی در این زمینه بعد از شش سال در یکی از حسینیه های اقلید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پخت سمنو شروع شد و الحمدلله الان در اکثر محله ها وحسینیه ها و حتی در روستاهای اطراف اقلید سمنو پخت می شود .(1)
علیرضا مولوی از اهالی اقلید امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقل می کند : سال 1378 شمسی زمینی را جهت ساخت منزل خریداری کردم . ماه مبارک رمضان فرا رسید. مطابق هر سال آیة الله حاج سید علی آقا موحّد ابطحی1 به اقلید آمدند و من هم در نماز جماعت ایشان شرکت می کردم. همان روز اول خدمت ایشان رسیدم و از ایشان خواستم روز و ساعتی را مشخص کنند که به زمین تهیه شده بیایند و کلنگ ساخت منزل به دست ایشان زده شود. ایشان قبول کردند و فرمودند: روز و ساعت را بعداً اطلاع می دهم. روز پانزدهم ماه مبارک رمضان، مصادف با میلاد با سعادت امام حسن مجتبی (علیه السلام)بعد از نماز ظهر و عصر آیة الله حاج سید علی آقا موحّد ابطحی به من فرمودند: امروز قبل از نماز مغرب وعشا می آیم که کلنگ ساخت منزل زده شود و در ادامه فرمودند: دوست دارم بعد از ساخت منزل، هر ساله در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان در این منزل سفره افطاری پهن شود .
ص: 32
کار ساخت خانه سال 1380 به پایان رسید و اولین سفره افطار در منزل نو پهن گردید و آیة الله سید علی آقا موحد ابطحی هم برای افطار تشریف می آوردند و هنوز این سنّت حسنه که به توصیه آیة الله موحّد ابطحی بنا گذاشته شد ادامه دارد .(1)
در این فصل به افراد و اشخاصی که در این جلسۀ پر خیر و برکت و معنوی شرکت نموده و به حضرت فاطمۀ زهرا (علیها السلام)متوسل شده و حاجات خود را گرفته اند، به چند نمونه از کرامات می پردازیم:
فاضل فراتی قصه ای نقل می كند:
در سال 1993 ميلادی در يكی از خانواده های ساكن تهران زنی دچار سنگ مثانه شد . به پزشكان متخصص مراجعه كرد. معلوم شد نياز به عمل جراحی با هزينه سنگين دارد.
او می گويد: مدتی طولانی اين درد را تحمل كردم . چون از نظر مالی عمل جراحي برايم ممكن نبود. روزی به ديدار يكی از همسايگان رفتم كه درحال پختن سمنو بودند. از آنها خواستم مرا در كار پختن آن سهيم
ص: 33
سازند. پس برخاستم و چند بار ديگ سمنو را با اخلاص كامل هم زدم و از حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام)واستم مرا از اين درد جانكاه خلاصی بخشد. شب آن روز احساس كردم گويي بناست چيز سنگينی از من خارج شود. به دستشويی رفتم. سنگ درشتی با اندكی درد از من خارج شد. شگفت زده و مدهوش گشتم. پس از آن خانواده و آشنايان را براي ديدن آن سنگ فراخواندم و سنگ را به آنان نشان دادم و گفتم:
به فضل توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)نجات يافتم.(1)
حاجیه منصوره سادات خانم فقیه احمدآبادی ، همسر آیت الله حاج سید مرتضی موحد ابطحی (قدس سره ) خانه ای کوچک و پر رفت و آمد داشتند نذر کردند تا برای وسعت منزلشان به نیت حضرت زهرا (علیها السلام) برای دوستداران و محبین آن بانو «سمنو» بپزند و خانۀ پدریم که مرکز تربیت فرزندان و مراجعات بسیار مردم بود از اجابت آن نذر باقی مانده است. پس از آن به فرزندانشان هم توصیه نموده بودند :
برای خانه دار شدن و ... نذر پخت سمنو به نیت سیدۀ النساء (علیها السلام) داشته باشند.
ص: 34
زمان نسبتاً طولانی پخت این غذا، علاوه بر دعا و استغاثه به درگاه خداوند فرصتی ایجاد می کرد تا خطبا و شعرا به وعظ و شعر پرداخته و نام و خاطر آن بانوی دو جهان را زنده نگاه دارند و از ایشان درس زندگی آموزند.(1)
شفای بیماری میگرن(2)
آقای حاج صمد خسروی که از سال 1383شمسی پخت سمنو را در منزل خود برگزار می نمایند ، چنین می گویند:
خانمی متدینه که سال ها از بیماری میگرن رنج می برد، در اسفند سال 1390شمسی با نیت شفا و حالت بیماری در مراسم پخت سمنو حاضر شد که پس از برنامه دعا و توسل، نماز حاجت می خواند و پس از نماز متوجه می شود سر درد شدید به کلی آرام شده و بهبود یافته است.
بانویی به علت از کار افتادگی هر دو کلیه تحت درمان بودند، در سال 1383 شمسی در مراسم معنوی سمنو پزان شرکت کرد. همان شب در عالم رؤیا شخصی او را صدا زده و می گوید بیدار شود. او بیدار شده و
ص: 35
در حالت بیداری و هوشیاری کامل خانمی با پوشش سفید می بیند که ایستاده و ناگهان از نظرش غایب می شود . پس از این اتفاق ، وی بهبود یافته و سلامت کامل خود را باز یافته است.
در اسفند ماه 1389شمسی خانمی حدوداً 40 ساله با سه فرزند خردسال ، دچار عارضه ای از ناحیه شکم شده که بنا به گفتۀ پزشکان ، غده ای در شکم ایشان رشد کرده و می بایست فوراً تحت عمل جراحی قرار بگیرند. پس از انجام عمل، شکم ایشان را به دلیل بدخیم بودن غده، پانسمان و بخیه نمی کنند . ایشان با همین وضع، یک هفته در بیمارستان بستری بودند. اعضا خانواده تصمیم به انتقال ایشان به بیمارستان دیگری می گیرند، اما بدون نتیجه بوده و ایشان با همان وضع بیمارستان اول به خانه منتقل می شوند .
آن ایام ، همزمان با مراسم پخت سمنو در منزل «آقای خسروی» بوده، خانواده و فرزندان این بیمار به نیّت شفا گرفتن بیمارشان در مراسم سمنوپزان حاضر می شوند. همان شب بیمار در عالم رؤیا می بیند : جانوری هشت پا دور کمر وی را گرفته و او و فرزندانش را در معرض تهدید و خطر قرار داده است. او در این حال به فرزندانش می گوید:
ص: 36
برای نجات باید به منزل خسروی که سمنو می دهد فرار کنیم و از خواب بیدار می شود.
روز بعد اثری از بیماری در وجود ایشان نبوده و پرونده پزشکی مشارالیها برای چند پزشک هم ارسال شده که آنها نیز نظر به عدم وجود بیماری در بدن این خانم داده اند.
در منزل مرحوم آقای حاج محمدعلی عباس نژاد حقیقی که هر ساله در شهرستان اقلید(1) امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) سمنو پزان دارند کراماتی ظهور یافته از جمله:
آقای مسعود خسروی فرد، که وظیفه مهیا کردن وسایل و تدارکات طبخ سمنو را عهده دار است در سوم اسفند ماه سال 1390شمسی ساعت سه بعدازظهر به منزل آقای عباس نژاد جهت نصب و راه اندازی شعله ها می رود . به دلیل آسیب یکی از شیلنگ های گاز در ساعت پنج بعدازظهر که قصد روشن کردن شعله ها را داشتند، ناگهان آتش سوزی رخ می دهد و آتش به لباس های آقای خسروی فراگیر می شود. اما ناکهان و به شکل معجزه آسایی آتش فروکش کرده و اطرافیان موفق به مهار آتش
ص: 37
می گردند و در این بین آقای حسروی بدون هیچ آسیب جدی از مهلکه خلاص می گردد.
در سال 1381شمسی خانم متدیّنه ای با این قصد و نیّت که حقیقت ملکوتی مراسم سمنوپزان را ببیند در جلسه شرکت می کند. شب در عالم رؤیا می بیند که پنج تن آل عبا (علیه السلام) در مرکز شهر اقلید حضور دارند. ایشان جلو رفته و عرض ادب و ارادت می کند و از مسیر آن بزرگواران (علیه السلام) جویا می شود ، که در جواب می فرمایند: منزل حاج محمد علی عباس نژاد برای سمنو می رویم.
جهت اولاد دار شدن(1)
شخصی از اهالی یاسوج از نعمت اولاد محروم بود. ماه صفر سال 1382شمسی با همسرش به نیت بچه دار شدن در مراسم پخت سمنو در منزل آقای مولوی شرکت می کنند. خداوند به برکت توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)حاجتش را برآورده می سازد که سال بعد با فرزندش در جلسه سمنو پزان شرکت می نمایند.
ص: 38
شخصی، فرزندانش شغل مناسبی نداشتند. وی در مراسم صفر سال 1384 شمسی با نیّت شاغل شدن فرزندانش در جلسه سمنوپزان شرکت کرده و نذر نمود که در صورت برآورده شدن حاجتش یک دیگ سمنو طبخ کند، اکنون فرزندان وی به برکت دعای آن شخص و توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)یک شرکت تجاری دایر و تأسیس نموده اند.
در سال 1383 شمسی فردی از منطقه «صغاد» آباده ، با حاجتی مالی در مراسم سمنوپزان شرکت نمود. از آن پس تاکنون هر ساله دراین مراسم معنوی و توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)شرکت می نماید و مخارجی را هم متقبل می شوند. مشکل مالی وی مرتفع گردیده است. حتی جمعی از بستگان ایشان که بعضاً پزشک هم هستند در جلسه شرکت می کنند.
حاجيه خانم ميرزين العابدينی نقل می نمایند:
در يكی از مراسم سمنوپزان منزل آقای ميرمهدی در دركه، خانمی مبتلا به سرطان حنجره كه قادر به غذا خوردن هم نبوده به نيت شفا پا به اين مجلس می گذارد ، نيمه های شب متوجه می شوند كه اثری روی ديوار از خانم فاطمه الزهرا (علیها السلام)(راوی درست يادش نمی آمد سايه بود يا
ص: 39
نور و يا ....) ديده شد كه حال و هوای مجلس عوض شده و همه با اشك و آه و ناله متوسل به حضرتش می شوند. خانمی هم كه نام برديم تا صبح در آن مجلس ماند و به حضرت متوسل شد و صبح با كمال صحّت مشغول خوردن صبحانه شد و شفا گرفت.
طاهره خانم در روستای كند عليا كه خود از قديم نذر سمنو داشته می گويد: از وقتی كه به خانه شوهر آمدم ، مادر شوهرم نذر سمنو برای شوهرم داشت. شوهرم در جوانی مريضی سخت (اودُه) می گيرد و آنها هم برايش نذر سمنو می كنند دو نفر ديگر هم همان مريضی را در همان محل می گيرند، آن دو بهبود پيدا نمی كنند اما شوهر طاهره خانم با عنايت خداوند متعال و شفاعت بی بی فاطمة الزهرا (علیها السلام)شفا يافت و به يُمن همين سلامتی هر ساله نذر سمنو را ادا می كردند تا مادر شوهرش به رحمت خدا می رود، پس از آن می گويند: ايشان كه فوت كرد و ما هم كه نذری نداريم و سمنوپزان را قطع می كنند و پس از آن اتفاقات عجيبی و بلاهايی ير سرشان می آيد؛ مثل سكته كردن خود طاهره خانم، مريضی پسر و عفونت چشم نوه اش و... كه دوباره پخت سمنو را نذر می كنند كه در آن خانه باز هم بساط سمنو بر پا می شود و همگی الآن صحيح و سالم هستند.(1)
ص: 40
حجت الاسلام و المسلمین آقای حاج سید محمد رضا تجویدی زید عزه برای نویسندۀ این سطور چنین نقل نمودند :
ما هر ساله در مسجدمان پخت سمنو داریم و افرادی زیادی، به حاجت خود رسیده اند و خودشان اذعان داشته اند که با شرکت در مجلس سمنو پزان و توسل به حضرت زهرا (علیها السلام)بچه دار شده ایم ، شفای بیمار سرطانی و فلج خود را گرفته ایم و حاجات دیگری که داشته اند را گرفته اند. که در ذیل یک نمونه از آن را نقل می نماییم:
آقای ذکائی که از اقلیت های مذهبی و کسبه هستند به بنده گفتند: وقتی نذر سمنو برای جشن امام رضا (علیه السلام)به من دادند یک مریض صعب العلاج داشتم ، مقداری از آن به نیت شفا می خورد (غذائی که عجین با حدیث شریف کساء و زیارت عاشورا و با اشک ارادتمندان به 14 معصوم : پخته شده) بعد از مراجعه مجدد به پزشک و انجام آزمایشات، طبیب، ایشان را بدون هیچ بیماری و سالم می یابد. وقتی متوجه می شود خطر برطرف شده است می گوید:
قربان تو ای امام رضا! که همچون عمویت ابالفضل العباس (علیه السلام) پزشک عمومی همه مردم عالَم وجود هستی.
ص: 41
سمنو دارای ارزش غذایی بی نظیری است که به «اکسیر سلامتی و معجزه غذایی» شهرت یافته است .
سمنو ، نماد قدرت و سمبل خیر و برکت است. از آنجا که سمنو غذایی مقوی است که از گندم تهیه می شود و به آن غذای مَرد آفرین می گویند و سرشار از ویتامین و مواد مغذی است؛ آن را به عنوان نماینده ای از صبر، عدالت، مقاومت و قدرت بر سفره می گذارند.
انطاکی(1) در کتابش می نویسد:
«نیده (همان سمنو) از جملۀ غذاها با طبیعت گرم است که سبب ایجاد اخلاط شده (خلط آور است) برای افراد لاغر، چاق کننده می باشد و مزاج بلغمی را متعادل کرده و برای جوش و آکنه و وسواس و مالیخولیا و سرفه های خشک و دردهای سینه مفید است.»(2)
در کتاب «اسرار گیاهان دارویی» نیز آمده است:
ص: 42
« در طب قدیم خوردن سمنو برای رفع مالیخولیا، سرفۀ خشک و درد سینه استفاده می شده و از مضرات آن دیرهضم بودن آن است که اصلاح کنندۀ آن نیز سکنجبین و کاسنی می باشد. دارای ویتامین های B12. B8. B5.B3.B1.K.E.A و موادی مانند فسفر، کرومیرم، روی، سلنیوم، آهن و مس است. داروی طول عمر، آرامش اعصاب، شیرافزا برای مادران شیرده و باردار مفید است. درمان کننده نازایی، سوء هاضمه، سختی زایمان، سنگ صفراء، اختلال صفراء، پادرد، کندی ضربان قلب، ریزش مو، لاغری، یبوست، واریس، دیابت، مفید برای رشد قد، بی خوابی عصبی، تصلّب شراین، کلسترول، ضعف حافظه، بیماری ام اس، پرکاری تیروئید، خون ادراری، ترمیم جراحات و زخم ها ، فلج مغزی، اسکیزوفرنیا، مقاوم در برابر عفونت، مخملک، ترمیم شکستگی استخوان، عوارض یائسگی، کم خونی، هپاتیت و ...»(1)
سمنو علاج امراض: کم خونی، لاغری، مالیخولیا، سرفه خشک، درد سینه، تبهای مخلوط.(2)
ص: 43
سمنو پزان در سال 1397 ثبت ملی شد و در فهرست میراث ناملموس[1] ایران به ثبت رسید.(1)
دَرَق از خراسان شمالی شهر سمنوی ایران لقب گرفته است که در تاریخ 15/11/1394 به شماره ثبت 1116 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردیده است .(2)
پخت سمنو در شهرستان شهرضا قدمت 500 ساله داشته و هم اکنون نیز این سنت دیرینه و نذر نیز در حال انجام می باشد.
همچنین سمنو پزان مشکات کاشان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور قرار گرفت است.
شهر بن از توابع چهارمحال و بختیاری بیش از 400 سال است که قدمت دارد.(3) در بروجرد ، قدمت آن ، به بیش از یک قرن می رسد.(4) و همچنین شهرهای دیگر کشور ایران که دارای قدمت دیرینه می باشد.
[1] . میراث فرهنگی ناملموس به تولیدات و فرایندهای فرهنگی گفته می شود که با گذشت زمان و از نسل های پیشین باقی مانده اند.
ص: 44
ناگفته نماند: سمنوپزان در تمام شهرهای و روستاهای کشورمان سابقه ای دیرینه دارد و مردم به دید توسل به آن نگاه کرده و حاجات خود را از حضرت زهرا (علیها السلام)در این مجالس به همراه خواندن حدیث شریف کساء و ذکر مصائب حضرت و پنج تن آل عبا:می گیرند.
منوچهر مطیعی تهرانی گوید:
سمنو شیره جوشانده جوانه گندم است . پختن سمنو اقدام به کار نیکی است که هم سود آن به بیننده خواب می رسد و هم عاید دیگران می شود و به خصوص همراه خویش روزی حلال و معاش پاک می آورد . اگر از کسی سمنو گرفتید او شما را نعمت می دهد و اگر شما به کسی در خواب سمنو دادید، از جانب شما به او نعمت می رسد .
فقط وقتی خوب نیست که سمنو رنگ یا عطر و بوی طبیعی نداشته باشد. مثلا اگر سمنو بپزند یا ظرفی سمنو داشته باشید و ملاحظه کنید که سمنوی شما سرخ یا سبز و آبی و یا زرد است خوب نیست، در حالتی که سمنو باید شکلاتی رنگ باشد در چنین صورتی غم و رنج و اندوه می رسد. عطر و بوی غیر معمول نیز همین تعبیر را دارد .(1)
ص: 45
هیچ دانی سمنو از چه مقدّس باشد *** باب هر ذائقه و رغبت هر کس باشد
گندمی بوده که با عشق علی کاشته اند *** از برای سمنو دانه اش انباشته اند
تک تک از خرمن انبوه جدا گردیده است *** وقف محبوبۀ بی مثل خدا گردیده است
دل آن گشته شکوفا به تولّای علی *** ریشه دادست به فرمان خدای ازلی
شده از آب ولا چند صباحی سیراب *** سبز گردیده ، و برداشته از چهره نقاب
آنقدر شوق رسیدن به کمالش بوده است *** که زمان گذرا نیز وبالش بوده است
در دل دیگ و روی آتش و آن داغی آب *** بوده جوشیدنش از بهر رسیدن به ثواب
سعی دارد که رساند ره خود را به کمال *** تا شود روزی مخلوق خدای متعال
از غذاهای بهشتی است مسلم سمنو *** که چنین است برای همه خوش طعم و نکو
سمنو خوش مزه و باب مذاق همه است *** محترم داشتن اش حرمت بر فاطمه است
ص: 46
می شود پخته چو با ذکر و دعا و قرآن *** حاجت خلق روا می شود از پختن آن
سمنو پَز به لبش نیک ترین زمزمه است *** ز آنکه گویای مدیح علی و فاطمه است
فاطمه آنکه ز امت بسی آزار کشید *** بین دیوار و در از آتش بیداد چه دید
محسنش کُشته شد و پهلویش از در، بشکست *** بعد بابش به عزای پسر خویش نشست
حسنش نیز شد از زهر جفای اعدا *** به سوی گلشن فردوس روان از دنیا
گِریَم از آنکه حسینش ز جفاهای یزید *** با لب تشنه شد از خنجر بیداد شهید
ز آنکه طی گشته بدین نحو سرانجام حسین *** نمک سفره اسلام شده ، نام حسین(1)
ص: 47
هی به ساعت نگاه می کردم *** زنگ آخر چقدر دیر گذشت
کودکی های من پی آن عطر *** با چه شوقی به خانه برمی گشت
در و همسایه را بدون صدا *** یک به یک می کشید در کوچه
داشت مانند لِی لِی خواهر *** عطر آن می دوید در کوچه
گریه در گریه ، شعله در شعله *** پای درد دل همه می ماند
سمنویی که روی دیگ مسی *** زیر لب داشت چهار قل می خواند
در صف اشک و آرزو و امید *** مثل هر دفعه آخری بودم
دست من گرم همزدن اما *** خود من جای دیگری بودم
صورتم سرخ می شد و می ریخت *** شعر از چشم های ساکت من
مادرم داد زد مراقب باش *** تَه نگیرد تمام زحمت من
بچه ها را به سوی خانه کشید *** سمنویی که در دلش غم داشت
رنگ و رویی گرفت و شیرینیش *** نمک روضه را فقط کم داشت
حاج مُلا بدون وقفه بخوان *** روضه ای را که بی مقدمه است
دل آتش گرفته مردم *** داغ دار عزای فاطمه است
حاج مُلا که هق هق نفسش *** نغمه شور بود و افشاری
مجلسی را به گریه می انداخت *** با همان شعرهای تکراری
فاطمه آنکه قطره باران *** خورده نان و نمک از احساسش
رزق و روزی آسمان و زمین *** گندمی بود زیر دس داسش
ص: 1
کام اهل محله شیرین شد *** همه رفتند و خانه آرام است
زندگی را به من تعارف کرد *** کاسه من که غرق بادام است
آخرین کاسه را که پر می کرد *** مادرم گفت هر چه هست از اوست
زندگی با محبت زهرا *** مثل شیرینی همین سمنوست(1)
*****
ص: 49
اسرار گیاهان دارویی، حاجی شریفی، احمد (عطار اصفهانی)، ناشر: حافظ نوین، تهران، چاپ شانزدهم، 1398ش.
با پیشوایان هدایتگر، نگرشی نو به زیارت جامعه کبیره، میلانی حسینی، سید علی، قم، نشر: مرکز حقایق اسلامی، چاپ اول، 1388ش.
بانک جامع تعبیر خواب، واحد مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفان، نشر اصفهان، 1390ش.
بحار الأنوار (ط- بيروت)، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: جمعى از محققان،ناشر: دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ دوم، 1403 ق.
البرهان في تفسير القرآن، بحرانى، سيد هاشم بن سليمان، محقق / مصحح: قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة، ناشر: مؤسسه بعثه، قم، چاپ اول، 1374 ش.
پژوهشی در حدیث شریف کساء، سلمان پور، محمد مهدی، ناشر: علامه بهبهانی، چاپ اول، 1391ش.
تذکرة اولی الالباب، معروف به تذکره داوود، انطاکی، داووود بن عمر، ناشر: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، لبنان، چاپ اول،.
تفسير الصافی، فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، محقق / مصحح: اعلمى، حسين،ناشر: مكتبه الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415 ق.
تفسير القمي، قمى، على بن ابراهيم،محقق / مصحح: موسوى جزائرى، طيّب، ناشر: دار الكتاب،قم، چاپ سوم، 1404 ق.
تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، قمي مشهدي، محمد بن محمدرضا،محقق / مصحح: درگاهى، حسين، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات، تهران، چاپ اول، 1368 ش.
ص: 50
تفسير نور الثقلين، العروسى الحويزى، عبد على بن جمعة، محقق / مصحح: رسولى محلاتى، سيد هاشم،ناشر: اسماعيليان، قم،چاپ چهارم، 1415 ق.
دعائم الإسلام، ابن حيون، نعمان بن محمد مغربى، محقق / مصحح: فيضى، آصف، ناشر: مؤسسة آل البيت:،قم، چاپ دوم، 1385 ق.
دلائل الصدق لنهج الحق، مظفر نجفى، محمد حسن، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت:،ناشر: موسسة آل البيت:، قم، چاپ اول، 1422 ق.
شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله، محقق / مصحح: ابراهيم، محمد ابوالفضل، ناشر: مكتبة آية الله المرعشي النجفي ، قم،چاپ اول، 1404 ق.
طب الزهرا (علیها السلام)، رفیعی، رفیع الدین، سید جعفر، ناشر: مؤسسه فرهنگی و تحقیقاتی یاران قائم7، 1399ش.
الطرائف في معرفة مذاهب الطوائف، ابن طاووس، على بن موسى، محقق / مصحح: عاشور، على، ناشر: خيام، قم، چاپ اول، 1400 ق.
عمدة عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار، ابن بطريق، يحيى بن حسن، ناشر: جماعة المدرسين بقم، مؤسسة النشر الاسلامي، قم، چاپ اول، 1407 ق.
عوالم العلوم و المعارف (مستدرك سيدة النساء إلى الإمام الجواد، بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله، محقق / مصحح: موحد ابطحى اصفهانى، محمد باقر، ناشر: مؤسسة الإمام المهدى (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ، قم ، چاپ اول، 1413 ق.
فاطمه (علیها السلام)هدیه ای از بهشت ، موحدابطحی، سید علی، ناشر: محب العتره الطاهره :، اصفهان، چاپ اول، فاطمیه 1400ش.
کتب طبی انتزاعی (فارسی)، طهران قدیم، مجیدی نظامی و رحیمی ثابت، چاپ اول،ناشر: بی نا.
ص: 51
کشف الریبه عن المراسم العصیده، تدین پدرام،اقلید.
لسان العرب، ابن منظور، محمد بن مكرم،محقق / مصحح: مير دامادى، جمال الدين، ناشر: دار الفكر للطباعة و النشر والتوزيع- دار صادر، بيروت، چاپ سوم،1414 ق.
لغت نامه دهخدا، دهخدا، علی اکبر.
محقق ولائی، امیری سوادکوهی، محمد، ناشر: محب العتره الطاهره:، نورالحیات، چاپ اول، 1402شمسی.
مخزن الادویه، عقیلی علوی شیرازی، محمد حسین بن محمد هادی، نشر: کانپور، بهلوان دیال، 1913م، 1332 ق.
مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، مجلسى، محمد باقر، محقق / مصحح: رسولى محلاتى، سيد هاشم،ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران ، چاپ دوم، 1404 ق.
مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، نورى، حسين بن محمد تقى، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت:، ناشر: مؤسسة آل البيت:، قم، چاپ اول، 1408 ق.
مناقب آل أبي طالب: (لابن شهرآشوب)، ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، ناشر: علامه، قم،چاپ اول، 1379 ق.
منهاج البراعة في شرح نهج البلاغه (خوئى)، هاشمى خويى، ميرزا حبيب الله، مترجم: حسن زاده آملى، حسن و كمره اى، محمد باقر، محقق / مصحح: ميانجى، ابراهيم، ناشر: مكتبة الإسلامية،تهران، چاپ چهارم، 1400 ق.
سایت ها
www.iribnews.ir www.isna.ir/news
www.daraghcity.ir www.tasnim.ir
www.pasokhgoo.ir www.jatco.blogfa.com
ص: 52
تعدادی از آثار چاپ شدۀ از مؤلف
ردیف
نام کتاب
1 شمع سوزان خرابه شام (مهدی آقابابایی/سید مجیدنبوی)
2 رازهای نهفته در شطرنج
3 خورشید مهربانی
4 تحقیق و پژوهش در کلام مقام معظم رهبری(دام ظله)
5 فیض ماندگار؛ شرح زندگانی و شاگردان و اساتید آیة الله فیاض (قدس سره)
6 ساز و کارهای موفقیت در تبلیغ (سه سخنرانی از مرحوم آیة الله حاج سید حسن فقیه امامی(قدس سره))
7 تربیت فرزند از دیدگاه حضرت زهرا (علیها السلام)
8 عبد رحمان، زندگی نامه و خاطراتی از سردار شهید عبدالرحمان کرمی
9 آسمانی های خاکی، بر اساس زندگی برادران شهید عبدالرحمان و محمدرضا کرمی هرستانی
10 آسمانی های خاکی، بر اساس زندگی شهید مصطفی نصر اصفهانی
11 نور هفتم (میلاد مبارک امام هفتم(علیه السلام)در ماه ذی الحجه)
12 تحریف تاریخی تحلیلی پیرامون ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری (علیها السلام)
13 سخنان ناب بزرگان درباره تحقیق، پژوهش، نگارش و قلم
14 عمل الصالح در بیان ایمان و تقوی (از آثار آیت الله طیب(قدس سره) )
15 دانستنی های علمی پیرامون قاعدگی، همجنس گرایی، همجنس بازی و استمناء
16 کتابشناسی زیارت عاشورا
17 تحریفات و تصحیفات پیرامون زیارت عاشورا
18 رازهای نهان در موسیقی (جوان و موسیقی)
ص: 54
19 جابر بن عبدالله انصاری اولین زائر امام حسین (علیه السلام)
20 کتابشناسی حضرت رقیه (علیها السلام)
21 زیارت جوادیه (یا زیارت چهارم امام رضا (علیه السلام) )
22 عزاداری در سیرۀ اهل بیت(علیه السلام) / بیش از 60 نوع عزاداری
23 روزه داری و کرونا ویروس
24 حضرت رباب(علیها السلام) الگوی صبر و وفا
25 امیرالمؤمنین(علیه السلام) در کلام حضرت سیدالشهدا (علیه السلام)
26 جایگاه قرض الحسنه در اندیشه اسلامی و راه کارهای احیاء آن در جامعه
27 فداکار فاطمی (شمه ای از زندگانی و فعالیت های ولائی حضرت آیة الله آقای حاج سیّد حجّت موحّد ابطحی(دام ظله))
28 دانستنی های علمی پیرامون ریش و ریش تراشی
29 تحلیل غشوه و از حال رفتن اهل بیت عصمت و طهارت(علیه السلام)
30 عزای فاطمی در گذر زمان
31 قلعۀ شرف شهدای محله وازیچه
32 جایگاه برجستۀ توسل و استغاثه، و کراماتی از حضرت نرجس خاتون (علیها السلام)
33 حامی شریعت
34 عزای فاطمی از معراج تا محشر
35 چهره های ماندگار تبلیغی استان اصفهان
تمامی کتب چاپ شدۀ مؤلف را می توانید در بازار کتاب قائمیه و سایت قائمیه رایگان دانلود نمایید.
www.new.ghbook.ir www.Ghbook.ir
اپلیکیشن آثار مؤلف در سایت قائمیه :
https://www.ghbook.ir/index.php?option=com_otherghbooklibraryview=libraryid=70Itemid=772lang=fa
ص: 55