حدیث زندگی: چهل حدیث کاربردی اعتقادی در سبک زندگی اسلامی

فهرست مطالب

سخن ناشر...7

مقدمه...10

خانواده برترین سرمایه...12

زندگی و بندگی...14

پاک دامنی؛ اساس ایمان...16

محبت به خدای عزّوجل متن زندگی...18

قرآن، تراز حرکت در جادّه...20

یاد اهل بيت علیهم السلام همیشه و همه جا...22

عقیده به امام علیه السلام، آفتاب زندگی...24

بندگی و دشمن شناسی...26

بهشت، زندگی بر مدار شکر...28

راه حفظ ثروت...30

عزّت سحرخیزی...32

حرکت از خانه با دعا...34

تن درست پروری...36

بازنشستگی هرگز...38

ثروت ستودنی...40

پذیرش تقدیر بهترین تدبیر...42

حفظ سرمایه...44

مؤمن در اقتصاد هم باهوش است...46

عزّت سرمایه بی پایان مؤمن...48

ص: 5

سخن ناشر

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و خاندان مطهرش علیهم السلام امیران سخن اند و جوشش کلام از لبان گوهر بار آنان چون پرتو های نور از چشمه ی خورشید است. آن ها بر خلافت دیگران، دانش را از منبع بی پایان ربوبی دریافت کرده و خداوند، علم را بر قلب شان ساری و بر زبانشان جاری ساخته است. بیان آن ذوات مقدّس، نزد مسمانان به «حدیث» یا «روایت» شناخته می شود

«چهل حدیث» بطور خاص و «عدد چهل» به طور کلی، بر اساس آیات شریف قرآن و روایات معصومین علیهم السلام در فرهنگ اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در فرمایشی گران قدر، رسول گرامی اسلام صَلَّى اللهُ عليه و اله فرمودند:

﴿ مَنْ حَفِظَ عَلَى أُمَّتِي أَرْبَعِينَ حَدِيثاً مِنَ السُّنَّةِ كُنتُ لَهُ شَفيعاً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ﴾ (1)

هر کس برای امتم چهل حدیث از سنّت حفظ کند، من در قیامت از او شفاعت خواهم کرد.

و نیز از امام صادق علیه السلام روایت شده است:

﴿ مَنْ حَفِظَ عَنِّى أَرْبَعِينَ حَدِيثاً مِنْ أَحَادِيثِنَا فِي الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ بَعَثَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَقِيها عَالِماً وَ لَمْ يُعَذِّبْهُ ﴾.(2)

ص: 7

مقدمه

ص: 9

مقدمه

سخن اهل بیت علیهم السلام نور است و زندگی ما را نورانی می کند. بنابراین یادگیری و عمل به احادیث باید از برنامه های یک مسلمان باشد. از موضوعات ساده تا مهم ترین نیاز ها و مسائل دنیوی و اخروی در کلمات ایشان بیان شده است

در این مجموعه سعی داریم از دریای احادیث برای بیست و چهار ساعت زندگی گوهر هایی را صید کنیم موضوع این احادیث در پنج فصل ذیل قابل دسته بندی است:

1- پایه های اساسی دین و دینداری

2- کار و تلاش و سرمایه

3- آداب غذا خوردن

4- معاشرت و ارتباط

5- مشکلات زندگی و راه حلّ ها

ابتدا شماره، عنوان و متن حدیث با ترجمه می آید و سپس نکاتی مرتبط با آن مطرح می شود. ترتیب احادیث به این شکل است که نیاز های طبیعی روزانه مدّ نظر قرار گرفته و عناوین دیگر با رعایت مناسبت در لابلای آن ها گنجانده شده است.

ص: 10

حدیث 1

نكات:

1- خانواده ثروت افزا ترین کانون مادی و معنوی است؛

2- از بلا های روزگار ما غل و زنجیر رسوم غلط بر جان زندگی اجتماعی است که به سنّت ارزشمند ازدواج نیز به شدت آسیب وارد کرده است راه نجات آن است که با تجدید نظر در این رسوم و یافتن جایگزین درست و آداب پسندیده کار آیی سنّت های الهی به ویژه ازدواج را شاهد باشیم؛

3- بر خلاف پندار غلط برخی، ازدواج مشروط به ثروت نیست بلکه طبق آیات و روایات و وعده روشن و تخلف ناپذیر الهی ثروت و روزی با برکت منوط و مسبوق به ازدواج است؛

4- اساساً ازدواج عامل تداوم انسان است و همه ثروت و دارایی ما برای استمرار داشتن ماست نمی توان برای نیستی، هستی را فدا کرد و این نکته ای است که امام علیه السلام در نهایت شیوایی آن را رساندند، تمام ثروت دنیا برای ما باشد ولی یک شب زندگی بدون همسر ارزش ندارد؛

5- کسانی که بسیار تنگ نظرانه به ازدواج می نگرند باید با تدبّر در عمق این سخن دریابند که ازدواج سرمایه ای بی نظیر است که یک شبش برتری بر تمام سرمایه های دنیا دارد و این حقیقت بسیار فراتر از اطفاء غریزه و روز مرگی است؛

6- ازدواج بنایی مستحکم است که اگر به درستی پایه گذاری شود هر خوبی(دنیایی و آخرتی) که در تصور آید، از نتایج آن خواهد بود.

ص: 13

حدیث 2

نكات:

1- از اولین کار های انسان بعد از بیدار شدن از خواب توجه به نعمت زندگی است فرصت طلایی که خدای منّان به ما عطا کرده است؛

2- شکر نعمت زندگی، درست زندگی - کردن و درست بندگی کردن است؛

3- زبان هم به سهم خود باید این شکرانه را ادا کند؛ خدای را شکر که دوباره مرا فرصت کسب توشه داد؛

4- از همه کس شایسته تر برای تشکر، خدای مهربان است و البته هر صاحب نعمتی تشکر از او بایسته است؛

5- بندگی نکردن علّت می خواهد نه بندگی کردن. همان طور که دانش آموز برای درس نخواندن و کارگر کارخانه برای کار نکردن عذر تراشی می کند نه برای درس خواندن و کار کردن؛

6- هدف زندگی بندگی است و این بندگی هم نماز دارد هم کسب روزی حلال و هم رسیدگی به حال نیازمندان.

ص: 15

حدیث 3

نکات:

1- دو موضوع در خوب شدن و خوب ماندن انسان تأثیر غیر قابل انکار دارد حلال زادگی و لقمه حلال، لذا بسیار سفارش شده به اموری که این دو را تضمین کند پرهیز از نگاه و روابط حرام و دیگر مقدمات باعث حفظ ایمان در نسل انسان می شود و لقمه حلال همین نقش را در صالح شدن دارد؛

2- بنابراین انسان به پدر و مادر خود بسیار بیش از آن چه تصور می کند بدهکار است پدر و مادری که نه فقط با صرف عمرشان و تربیت شان درباره ی فرزندان و سرمایه هایی که برایشان هزینه کردند بلکه با پاکی و پاکدامنی خود محبت خدای متعال و عشق به اهل بیت علیهم السلام را در سرشتشان جاودانه کردند؛

3- شکر همه نعمت ها آن ها را حفظ می کند و باید نعمت های بسیار بزرگ، مثل پاک زادگی، را هم پاس بداریم و هم سپاس بگزاریم

ص: 17

حدیث 4

نکات:

1- یکی از نیاز ها و موضوعات مهم زندگی تفکر است ولی مهم تر این است که این تفکر انسان را به نتیجه درست، که محبت ناب به خدای تعالی است برساند؛

2- خدای متعال برای رشد دینی و فرهیختگی ما قرآن و عترت را قرار داده است. باید توجه شود که تفکر در معانی آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام محبت خدا را در ما شعله ور نگاه دارد که اگر از فطرت بجوشد و حقیقت داشته باشد چنین خواهد بود؛

3- در تمام روزگار و همه پهنه گیتی کسی مانند امامان معصوم علیهم السلام نیست. انسان های عاقل و منصف و پیروان رهبران الهی هیچ گاه ادعای امامت نداشته اند و مدعیان دروغین امامت نه عاقل و منصف بوده اند و نه ادعای علوم و قدرت امامان ما را داشته اند و تنها هنرشان به انحطاط بردن مفهوم امامت و فریفتن مردم بوده است؛

4- مناسب است مؤمن در هر شبانه روز وقتی قرار دهد، بعد از نماز ها و مانند آن و نام دوازده امام علیهم السلام را ببرد و بر آن ها درود بفرستد و به طور ویژه با امام زمان علیه السلام در قالب دعا و توسل انس داشته باشد.

ص: 19

حدیث 5

نكات

1- خواندن قرآن طراوتی به ما می دهد که دیگر بهره مندی ها این تر و تازگی را ندارد؛

2- قرآن را باید به مقداری که بتوان هر روز خواند تقسیم بندی کرد، آن چه در این روایت شریف سفارش شده است آسان و قابل انجام است و باید از اُنس هر روزه هر چند کم و کوتاه بهره برد؛

3- انسان وقتی قرآن را تلاوت می کند احساس می کند خطاب های الهی به او متوجه می شود و نیز احساس معاصرت و همراهی با رسول اکرم صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان علیه السلام و امامان معصوم علیهم السلام می کند تلاوت قرآن باعث نشاط و طراوت دین داری ماست و کهنگی و افسردگی و خمودی را که از مشکلات روزگار ماست از بین می برد.

ص: 21

حدیث 6

نکات:

1- امامان دوازده گانه علیهم السلام و در رأس آنها امیر مؤمنان علیه السلام از اصول دین داری ما هستند همان گونه که امامت از اصول دین است بنابراین نام و یاد حضرت علی علیه السلام به اندازه ای باید باشد که شایسته اصول است؛

2- ممکن است برخی از اصول مثل عقیده به ولایت امیرمؤمنان علیه السلام به عمد یا سهو مورد غفلت قرار گیرد به جاست که تذکّر و تکرار آن از سوی مؤمنان جبران این کوتاهی ها را بنماید. می بینیم که هدایت های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هر دو نکته را تأیید می کند این سخن می تواند پاسخی هم به کسانی باشد که گمان می کنند ما دیگر امور و اصول را ارج نمی نهیم. در حالی که ما به سنّت و روش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره تأسّی کرده ایم؛

3- یاد اهل بيت علیهم السلام همواره باعث طراوت زندگی است. چقدر زیباست وقتی انسان در خانه و کوچه و خیابان نام و یاد امامان را می بیند و می شود و چه زیباتر آن که در گفتگو های روزمره از عنایات خدا به ایشان و از عنایات ایشان به خود سخن بگوییم مانند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که از هر زمان و فرصتی برای ابراز محبّت به امیر مؤمنان علیه السلام استفاده می کردند

ص: 23

حدیث 7

نکات:

1- ما باید در زندگی به عقاید خود ببالیم و دقت کنیم هر چه از کار های خیر که انجام می دهیم در اثر هدایت اولیای الهی است؛

2- ما بدون پشتوانه و بی پناه در این میدان زندگی رها نشده ایم، اگر توجه کنیم آرامش خوبی بر فضای زندگی ما حاکم می شود که با هیچ آرامش مادی قابل قیاس نیست؛

3- نکته مهم این است که پیوسته خود را در معرض تابش نور زندگی امام هر زمان علیه السلام، قرار بدهیم؛

4- افت و خیز های زندگی جای نگرانی ندارد، زیرا امامان ما که پدران مهربان ما هستند ما را از خطرات عبور می دهند از لغزش های ما می گذرند و از خدای مهربان درخواست آمرزش می کنند، اعمال بر ما نظارت می کنند و کاستی آن را بر طرف نموده و سپس آن را در معرض پذیرش و قبول قرار می دهند.

ص: 25

حدیث 8

نكات

1 - دعا جان عبادت و بندگی است، و کسی که اهل دعا و سجده است نشاطی دارد که هیچ کس ندارد. لذا نمی توان اهل دعا را در قالب های روان شناسانه اهل دنیا طبقه بندی کرد، که آیا خوشبخت اند یا افسرده و ... که اینان دگران اند و آنان دگرند؛

2- بهترین حالت دعا در سجده است و با چشم پر از اشک چه بهتر، هم چون آبی روی آتش؛

3- از خوبی های روزگار ما برافراشتن پرچم مظلومیت و حقانیت به دست ملّت ما و بصیرت دشمن شناسی است باید در هنگام عبادت و دعا به شیاطین جن و انس نفرین کنیم و مرگ آنان را بخواهیم. از این نکته که شهیدان ما اسوه های حقیقی ما در این میدان اند هیچ گاه غفلت نورزیم و از اینان جدا نشده و عقب نیفتیم.

ص: 27

حدیث 9

نکات:

1- توجّه به نعمت های بی شمار خدا و سپاس آن زندگی ما را بهشتی می کند؛

2- آن قدر خدای متعال به ما نعمت داده که فرصت فکر کردن به آن چه نداده نداریم (و البته اگر خوب دقت کنیم همه نعمت های لازم و مفید را به ما داده است و چیزی از ما دریغ نکرده است)؛

3- نوشیدن سه جرعه آب و نام و حمد خدای منّان نوعی تمرین شکر گزاری است، زیرا انسان فراموش کار است؛ به همین دلیل، در یک آب خوردن ساده سه بار شکرگزاری به ما آموزش داده اند؛

4- نام بردن از سید مظلومان علیه السلام و در هنگام نوشیدن آب هم ضامن و واسطۀ عاقبت به خیری ماست .السلام علیک یا ابا عبدالله.

ص: 29

حدیث 10

نكات

1- دارایی های ما بسیار ارزشمند است، ولی رایگان در اختیار ما قرار داده شده است مواظب باشیم به خاطر غفلت از دستمان نرود؛

2- خدا شناسی برتری امّت پیامبر صلی الله علیه و آله که ما بحمد الله از آن هاییم، عزّت نفس، و آبرومندی گوهر هایی پر قیمت است که ما باید شاکر آن باشیم؛

3- در زندگی روز مرّه معرفت و قدردانی از نعمت هاست که به انسان شخصیت و به زندگی جهت می دهد؛

4- بدترین کیفر کفران نعمت به سادگی از کف دادن آن است و حسرت و افسوس آن را بر نمی گرداند انسان سکّه طلایی را به گمان این که ریگی است دور می اندازد امّا فریاد از آن لحظه ای که می فهمد چه گوهری را با دست خود دور انداخته است؛

5- باید قدر نعمت های خدا را بشناسیم تا به همان اندازه و بیش از آن قیمت پیدا کنیم.

ص: 31

حدیث 11

نكات

1- بازار مسلمین در صبح زود و بعد از طلوع آفتاب، نشانگر اوضاع اقتصادی آن هاست اگر صبح بازار نشاط داشته باشد و همه در تکاپو و تلاش ارزنده باشند این جامعه، عزیز است و قابل احترام و گرنه توقع عزت و استقلال و مناعت طبع توقع زیاد و دور از دسترس است؛

2- شب، وقت استراحت و تجدید قوا و عبادت و رسیدگی به خانواده است و صبح وقت کار و کسب جابجا شدن این رویه به آرامش جامعه و ارزش های آن صدمه می زند، چیزی که که سوگمندانه رایج شده است؛

3- عزت و شرافت به کار است و درآمد هایی که ناشی از کار و تلاش باشد مایه مباهات است نه چشم و هم چشمی با پول های باد آورده و بی ریشه. باید فرهنگ جامعه را به تکریم عزت آفرینان واقعی سوق دهیم.

ص: 33

حدیث 12

نکات:

1- همه کار های ما باید به گونه ای توجه به خدای تعالی و حرکت در مسیر رضای او را به همراه داشته باشد اگر چنین شد عافیت و برکت و خیرات هم نازل می شود و اگر ناملایماتی هم پیش آید قابل تحمّل است چون با تقدیر الهی هماهنگ شده است؛ تقدیر گاهی سخت است ولی خواری نیست رنج است ولی مایه ثواب و اجر اخروی است؛

2- بسیاری از گره های زندگی ناشی از غفلت است با یادآوری این که همه کار ها به دست خداست و از او باید کمک خواست و او به مصالح ما آگاه است بسیاری از این گره ها یا زده نمی شود یا به آسانی گشوده می گردد.

ص: 35

حدیث 13

نكات

1 - بعضی از سختی های زندگی دوست داشتنی است و انسان نباید از آن فراری باشد؛

2- کمک به دیگران خوب است ولی باید دانست کجا کمک مفید است و کجا بی فایده؛

3- به دست آوردن روزی بخشی از مردانگی و شخصیت انسان است و انسان باید به آن مباهات کند؛

4- مؤمن باید به همه ابعاد زندگی توجه کند و خود را فقط در یک بخش محدود نکند؛

5- امروزه هزینه های زیادی برای سلامتی و پرورش جسم و روح می شود؛ از اقسام ورزش ها و انواع وسائل ولی هیچ یک به حقیقتِ کار کردن سلامتی ایجاد نمی کند همین طور هیچ چیزی مثل فاصله گرفتن از کار به سلامتی آسیب نمی زند.

ص: 37

حدیث 14

نکات:

1- بسیاری از کار های خیر به وسیله درآمد حاصل از کار حلال میسر می شود؛

2- تعطیلی کار و کسب، حتی از کسی که احتیاج به در آمد ندارد، پسندیده و قابل قبول نیست؛

3- حضور مؤمنان در بازار برکات زیادی دارد.

4- کسی که به دنبال درآمد با برکت است روش کسبش هم زیباست و در وقت نماز کار را تعطیل می کند و بعد به کار بر می گردد و این زیبایی و ارزش کار را دو چندان می کند.

ص: 39

حدیث 15

نکات:

1- اگر انسان دقت کند می تواند بهشت را در زندگی روز مرّه برپا کند. به دنبال درآمد باشد اما هدفی بلند را در نظر بگیرد.

کسی که می خواهد مسجدی بسازد از زمانی که در بازار مشغول خرید و فروش به نیت جمع پول برای ساخت مسجد است تا آن لحظه که آجر های مسجد روی هم چیده می شود و تا آن زمانی که در آن مسجد نماز می خواند گویا در همه این مدت در مسجد است.

کسی که می خواهد با پول پاک به حج و زیارت برود هر پولی را که با دقت به دست می آورد و آن را کنار می گذارد بخشی از حج و زیارت اوست؛

2- باید با این دقت زندگی سامان یابد، هر چیز در جای خود قرار گیرد مؤمن از افراط و تفریط می پرهیزد؛ نه از عبادت غافل شود، نه از تأمین هزینه زندگی، نه از رسیدگی به نیازمندان؛

3- برخی پدر و مادر خود را در غصه هایشان رها می کنند و به دنبال خوشحال کردن بیگانگان بر می آیند نیز این حال و روز کسانی است که واجبات را رها می کنند و به مسائل غیر واجب اهمیت می دهند این مشکل شدید تر می شود آن گاه که عبرت های روزگار را در نمی یابند (چه سرمایه هایی که بی جا مصرف شد و چه سرمایه هایی که بی ثمر رها شد. )

ص: 41

حدیث 16

نکات:

1- عمل دقیق به دستورات دین، ضامن ثبات در زندگی است. عمل به دستور خدای متعال در حلال و حرام زندگی، هر چند ناخوشایند باشد، موجب سرافرازی و آبرومندی خواهد بود؛

2- بعضی در زندگی متحیرند و مرتب از شاخه ای به شاخه ای می پرند، گویا نمی دانند تدبیر امورشان به دست خدای حکیم است و با این تغییر های پی در پی چیزی عوض نمی شود؛

3- بعضی در دعا ها و آرزو ها چنین اند و خوشبختی خود را در یک گزینه می دانند و به طور لجاجت آمیزی آن را پیگیری می کنند؛

4- انسان باید با به کارگیری عقل و علم و مشورت و تجربه به ثبات در زندگی بیندیشد.

ص: 43

حدیث 17

نكات

1- کم نیستند انسان هایی که کار های ارزشمند را با ابزار های مادی می سنجند و آن را بی ارزش می دانند؛

2- مهم ترین وظیفه صاحبان حرفه کارگشایی است نباید این وظیفه خطیر را با رفتار غیر حرفه ای فراموش کنند در نتیجه به بازار و اجتماع صدمه های جبران ناپذیر وارد شود؛

3- روزی از خدای منّان است قناعت و مناعت در بدست آوردن روزی و خرج کردن آن، هر دو در هر دو، زیباست؛

4- با رفتار درست باید از متفرق کردن یا انباشتن بی جای سرمایه ها و ما يحتاج مردم به صورت خرد و کلان جلوگیری کرد

ص: 45

حدیث 18

نكات

1- مؤمن و در رأس مؤمنان امام آن ها، متواضع است و در امور زندگی و در بازار و داد و ستد حضور دارد؛

2- برای کار های ساده هم مؤمن دلیل خدا پسندانه و صحیح دارد؛

3- عده ای نادان کار های مؤمنان را مثل رفتار های پست خود معنا می کنند؛

4- کسی که در بازار بسیار باهوش است اما شبانه به در خانه فقرا غذا می برد و خود زاهدانه زندگی می کند نشان می دهد که می توان و باید در بازار آخرت هم باهوش و فعّال بود؛

5- نباید ما منفعت طلبی کودکانه خود را به بزرگان سرایت دهیم و تواضع آنان ما را از عظمت روح آن ها غافل کند. بلکه به عکس ما هم باید به اهداف و نیّات خود عمق ببخشیم.

ص: 47

حدیث 19

نکات:

1- عزت گران مایه ترین سرمایه ایمان است، عادت به حاجت خواستن از این و آن از کف دادن سرمایه است مردمی عمر خود را صرف می کنند که عزتی نزد مردمان بیابند آن گاه کسی این سرمایه خدادادی را بدون فکر حراج کند! احساس حقارتی که شاه قاجار در برابر حاجی سبزواری که با بی توجّهی به ناصر الدین شاه نان جو و دوغ می خورد با تحقیر های دیگر قابل مقایسه نبود؛

2- آن که به این صفت عادت کرده حتّی اگر در هر دو دست او باشد باز هم نگاهش به سیب در دست دیگریست. عزّت مؤمن به فرو انداختن چشم از دارایی دیگران است زیرا می گوید اولاً خودم دارایی زیادی دارم ثانیاً این دارایی از سرمایه بندگی است. هر چه بخواهم در اوج عزّت با این سرمایه به دست می آورم، با دعا، با عبادت و کار

ص: 49

حدیث 20

نكات:

1- اهمیت نماز جماعت و عنایت خدا به نمازگزاران به خصوص نماز صبح که کمتر مورد استقبال است مورد سفارش اولیاء دين است؛

2- گاهی اوقات ما از تأثیر و برکات عادات و عبادات خوب غافلیم و به دنبال کار های سخت می رویم چه بسیار از دعا ها و خواسته های ما در همین مساجد و حضور در نماز جماعت ها برآورده و مشکلات برطرف شده است و ما دقّت نداریم؛

3- حضور در مسجد و جماعت مؤمنین باعث صفا و رونق زندگی ها نیز هست؛

4- اگر به زندان ها و دادگاه ها و آمار آن نگاه کنیم روشن می شود ، کمتر اتفاق افتاده که اهل مسجد و جماعت به زندان بروند و زندانی ها کمتر اهل مسجد و جماعت اند؛

5- البته چالش ها و مشکلاتی هم برای اهل مسجد هست که طبیعت زندگی این است و باید برای آن راه حل ارائه داد.

ص: 51

حدیث 21

نكات

1- در سفره داری ها باید گرسنگان را به خاطر داشت و از همان غذای گرمی که خود ما می خوریم ببخشیم و به پرداخت پول و ... اکتفا نکنیم

2- خدای متعال راه نجات از گرفتاری های دنیا و آخرت را برای همه باز کرده است و کسی را به خاطر کمی توانمندی ها محروم نکرده است. هر کسی باید به سهم خود احساس تکلیف کند؛

3- انسان مؤمن سعى کند با گفتار نیکو حکمت کار خود را برای دیگران بیان کند تا آن ها هم تشویق بشوند و چه زیبا است تلاوت قرآن در حالی که به آن آیه عمل می شود.

ص: 53

حدیث 22

نکات:

1- زندگی ما آمیخته با توحید است و باید این حقیقت در جا های مناسب به ویژه سر سفره ابراز شود؛

2- از زیبایی های توحید رازقیت خدای متعال است که همواره در زندگی ما ملموس است و چه زیبا برای ما سفره های متنوع می چیند؛

3- توجه به الطاف خدا باعث پاکی روح و آمرزش ما می شود؛

4- فرزندان ما در کلاس زندگی می توانند بهترین شاگردان توحید باشند. اگر ما کمی توجه بدهیم از دقت در امور ساده برای کار های بزرگ درس ها خواهند آموخت.

ص: 55

حدیث 23

نكات

1- در مهمانی ها و حضور در سفره ها مسائلی باید مورد دقت باشد. حفظ آبروی صاحب سفره زیاده روی نکردن در استفاده، تعدى نکردن به حقوق سایر مهمان ها همراه نبردن کسانی که دعوت نشده اند زیبا غذا خوردن و اسراف و تبذیر نکردن احترام به سفره کمک و رعایت ادب در جمع کردن سفره و ... ؛

2- خوردن غذای حلال ضامن سعادت و عاقبت به خیری است؛

3- باید دقت کرد غذا حلال باشد، پاک باشد از مال حلال تهیه شده باشد حقوق مردم اعم از شخصی و بیت المال و حقوق الهى مثل خمس و زکات در آن رعایت شده باشد؛

4- نقش غذای حلال در توفیق بر کار های خیر و عبادت و تربیت واضح است و انسان به روشنی آن را لمس می کند.

ص: 57

حدیث 24

نکات:

1- فرهنگ غذایی هر ملّتی حکایت از ارزش های فرهنگی آن ها دارد. ما که پیرو اسلام و اهل بیت علیهم السلام هستیم باید توجّه کنیم فرهنگ غذایی ما علاوه بر این که ضامن سلامتی بدن ماست نشانه ارزش های برتر دینی ما می باشد و فاصله گرفتن از آن آسیب های جدی به همراه دارد؛

2- این روایت یک یادآوری برای توجه به مجموعه دستورات دین است و هشدار ضمنی درباره اثر پذیری از فرهنگ بیگانه است؛

3- بسیاری از بیماری ها با رعایت روش غذایی صحیح ، مثل بودن سبزی در سفره و برنامه غذایی گریبان گیر ما نمی شود و چه بسا بیماری هایی که با رعایت این سفارش ها درمان شود؛

4- بسیاری از پرهیز های جسمی در روح و روان ما هم اثر قطعی و مثبت می گذارد؛

5- نکته مهم این است که رعایت مجموعه دستورات مهم تر از عمل به یک روش تقلیدی و ناقص است عمل به مجموعه دستورات غذایی دین شامل غذای طیب و طاهر خوردن روش درست غذا خوردن، اسراف نکردن آداب سفره را رعایت کردن نتیجه اش سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی است.

ص: 59

حدیث 25

نكات

1- نباید انسان به اندک بهانه ای خود را مبتلا به حرام کند؛

2- برای درمان برخی از بیماری ها انسان فرصت دارد تحقیق کند روش درست را بیابد برای هر دردی درمان مجاز و مناسب و برای هر مشکل راه حلّ خدا پسندانه وجود دارد؛ بنابراین نباید عجله کرد؛

3- روش غذایی صحیح، هر چند مقداری وقت گیر باشد و یا زحمت مختصری بطلبد، هم برای پیشگیری و هم برای درمان از بهترین پیشنهاد ها برای سلامتی است انسان برای غذای مناسب باید برنامه ریزی کند؛

4- اگر فتنه شیطان پیش آمد و بهانه ای برای ارتکاب حرام پیش آمد مؤمن باید دست به دعا شود و از خدا رفع مشکل را خواستار شود و به دست خود در مقابل شیطان خود را خلع سلاح نکند که همانا خدای مهربان مجیب است و رفع کننده مشکل.

ص: 61

حدیث 26

نكات

این روایات ما را به تمرین شکر گزاری نعمت ها و آثار آن راهنمایی می کند. ممکن است نعمتی کوچک که باعث سلامتی ما از بیماری است مورد غفلت قرار گیرد و پیامد آن از دست رفتن سلامتی ما باشد امری که باید نعمت های بزرگ را هزینه کنیم تا نعمت برگردد که آن هم معلوم نیست.

1- اسراف یعنی زیاده روی و پرخوری و تبذیر؛ یعنی دور ریختن نعمت و از آفت های بزرگ است و دامن گیر جامعه امروز شده است و متأسفانه تبدیل به عادت گردیده و فقیر و غنی، کم یا زیاد به آن مبتلا هستند. تنها راه بازگشت به دستور و روش زندگی اولیای دین است؛

2- احترام به سفره و نعمت های کوچک و بزرگ ضامن ادامه نعمت و سلامتی جسم است؛

3- ارزش نعمت به شناخت حقیقت نعمت هاست، نه کم و زیاد آن و شناخت حقیقت نعمت به شناخت صاحب و خالق نعمت.

4- نعمت های گران قدر الهی آسان به دست ما می رسد را سبک نشماریم؛

5- قدر دانی از نعمت ها احتیاج به تربیت و تمرین دارد. فرزندان ما روش برخورد با نعمت ها را از ما می آموزند. احترام به نعمت ها را در عمل به آن ها بیاموزیم.

ص: 63

حدیث 27

نكات

1- حضور در جمع مؤمنان دوای درد های بسیاری است. هم چنان که بسیاری از مشکلات در اثر ترک معاشرت و یا معاشرت نکردن با خوبان است؛

2- حضور در مساجد، جماعت ها و جا هایی که وقتی انسان مؤمن حاضر نشود هم جای خالی اش احساس می شود و هم خود احساس گم کردگی دارد بسیار پسندیده است و به خودی خود ارزش محسوب می شود؛

3- بعضی برای این که برخی آفات دامن گیر معاشرت می شود اصل معاشرت با مؤمنان را ترک می کنند در حالی که این دامی شیطانی است. وقتی انسان از چیزی انتقاد می کند برای جبران و برطرف کردن کاستی هاست نه این که اصل آن هم مورد اعتراض است.

ص: 65

حدیث 28

نکات:

1- رفاقت فقط برای تفریح نیست، بلکه مدرسه است؛

2- هر مسلمانی هر چند علاقه به معاشرت با مردم نداشته باشد ولی لازم است برای دو چیز با دیگران رفت و آمد کند و دوستانی بیابد. یکی در مورد گذران زندگی و دیگری درباره مسائل دینی اش؛

3- یادگیری مسائل دینی شامل استوار کردن بنیان های عقیدتی و رفع نگرانی های روحی، یادگیری احکام و سنن و روش های پسندیده و فراگیری و تمرین اخلاق اسلامی است که معمولاً با رفت و آمد با دوستان خوب و مؤمن حاصل شده و به مرور تکمیل می گردد؛

4- علاوه بر موارد فوق خانواده و فرزندان در فضای دوستی های ارزشمند به بلوغ شخصیت دینی می رسند.

ص: 67

حدیث 29

نكات

1- مؤمن در معاشرت ممکن است از دیگری بد اخلاقی ببیند اما هیچ گاه در عکس العمل نسبت به او بی حیایی نمی کند و در عمل او را به ندامت وا می دارد ممکن است دروغ بشنود ولی در مقابل آن خیانت نمی ورزد و با این کار دیگران را شیفته خود و ارزش های دین می کند این گونه است که در عمل دین در جامعه اجرا می شود و با هزینه کمتر اصلاح جامعه صورت می گیرد؛

2- وقتی دیگران ببینند بی حیایی و دروغ گویی خریدار ندارد به سمت خوبی ها سوق داده می شوند؛

3- ممکن است گفته شود نباید زشت کاران را جرئت داد و جری کرد، جواب این است که سخن درستی است و مجازات بدکاران جزیی از اخلاق و اجرای دستورات دین است ولی تکمیل آن به پشیمان کردن بدکاران با اصرار بر خوبی ها و پشیمان نشدن از خوب بودن است؛

4- از کوزه همان برون تراود که در اوست خوبی ها باید در جامعه نشان داده شود تا جامعه خوب بشود؛ نباید صبر کنیم تا شبی صبح شود و ببینیم همه مردم آن گونه که آرزو داریم به خوبی ها آراسته اند باید خودمان به وظیفه خوب بودن عمل کنیم و آن را در رفتار ترویج کنیم، این بهترین اقدام عملی در اصلاح جامعه است.

ص: 69

حدیث 30

نكات

1- دوستی دیرینه چقدر ماندگار و مردمان بلند همت چقدر قدر دانستنی اند؛

2- انسان باید در دوستانش صفات خوب آن ها را جستجو کند، هر چند صفتی بزرگ نباشد؛

3- خوبی، دوران جاهلیت و اسلام ندارد، انسان باید در هر اجتماعی هر چند نابخرد به مردانگی ها و جوانمردی ها آراسته باشد؛

4- با همکاران و همنشینان بیش از دیگران همراهی زیبنده است نه سکوت خسته کننده و نه پر حرفی آزار دهنده؛

5- در معامله انسان باید روزی را از خدای منان بداند نه از سود زیاد قناعت به سود کم و در اختیار گذاشتن متاع به آسانی موجب رواج بازار و رونق کسب و نشاط جمعی است. راحتی و رفاه را در عملکرد اخلاق مدار باید جستجو کرد.

ص: 71

حدیث 31

نكات

1- در این روایت به حق مسلمان و احترام مجالس مؤمنان اشاره شده است. انسان باید در معاشرت با مسلمانان و مجالس آنان انگیزه اش طلب پاداش الهی و فضیلت ایمانی باشد؛

2- اگر کسی گناهی مرتکب شود باید با نهی از منکر زبانی و عملی او را از گناه پشیمان کنیم نه این که او را منزوی و بیش از اندازه تنبیه و محروم کنیم؛

3- این روایت درس بزرگی برای برخی است که برای ترک کار خیر با اندک مشکلی به سرعت تصمیم می گیرند؛

4- بسیاری از میدان های حضور خوبان باعث تشویق دیگران به دین داری و خوبی می شود؛

5- البته اگر در رفت و آمد ها اثر منفی بیش از آثار مثبت بود تکلیف متفاوت است ولی این بهانه باز گذاشتن عرصه برای منحرفان نیست؛

ص: 73

حدیث 32

نكات

1- مسئولیت های زندگی در عین حال که تعهد آور است ولی طاقت فرسا نیست؛

2- اگر به مسئولیت فردی خودمان دقت کنیم بخش زیادی از مسئولیت ما در خانواده انجام می شود؛

3- بیشترین نصیحت به خانواده و فرزندانمان باید عمل ما باشد؛

4- از تأثیر سخن خیرخواهانه به موقع و اهمیت آن نیز نباید غافل بود

ص: 75

حدیث 33

نکات:

انسان به جهت روحیه انس و انسانیت اهل سخن و گفتگوست جذابیت سخن در تازه بودن سخنان است اخبار از پرکشش ترین گفتگوهاست اخبار آسمانی و روایات وارده نیز در جایگاهی برتر از جذاب ترین خبر هاست ولی باید توجه داشت:

1- همان گونه که دامن زدن به شایعات زشت است روایتی را بدون دليل و از غیر راه صحیح شنیدن و پذیرفتن و عکس العمل نشان دادن ناپسند است؛

2- کلمات آسمانی اهل بیت علیهم السلام مثل دانه های مرواریداند؛ شاهوار، پیوسته و منسجم مطالب ناپسند را نباید با آن آمیخت؛

3- نمی توانیم از روی اصرار بی جا یا بی اطلاعی در موردی که اطلاع کافی نداریم آن را به دین نسبت دهیم؛

4- در اظهار نظر ها باید مواظب باشیم بی دلیل حقّ رد کردن یک روایت را هم نداریم.

ص: 77

حدیث 34

نكات

1- در معاشرت ها هر چند در قالب های مجازی و ارتباطاتی باید توجه شود که آثار بد آن بر ما تأثیر نگذارد، به ویژه اگر طرف مقابل اشتباه و انحرافش در حد بی دینی و بی اهمیتی به دین باشد. چون خواه ناخواه از آثار بد معاشرت او در امان نیستیم؛

2- آثار بد بی دقتی در معاشرت با بیگانگان برای هر کسی ملموس است و قابل انکار نیست. بسیاری از شبهات در اثر همین رفت و آمد ها و تلویزیون ماهواره و اینترنت و ... است؛

3- خود کفار و فاسقان هم از این که ما به بدی های آن ها روی خوش نشان می دهیم تعجب می کنند و کاسه ای زیر نیم کاسه می بینند و در پندار خود ما را دو رو یا سرگردان می شمارند؛

4 - به ویژه درباره آن ها که احساس و وجدانشان تشنه است و تهی بودن فرهنگشان را لمس می کنند و به دنبال آب گوارا می گردند حیف است که ما خود باخته شویم فرهنگ غنی خود را قدر ندانیم و آب گوارای حقیقت را از آن ها دریغ کنیم. البته بگذریم از عده کمی که لجاجت و تعصب دارند؛

5- به هر صورت حداقل پادزهر در برابر این باد های زهرآگین شکر گزاری نعمت هایی است که خدای منان به واسطه دین به ما عطا فرموده است چه در برخورد مستقیم یا در صفحه تلویزیون و به هر گونه دیگر این شکر باعث یاری خدا و استقامت در برابر زمینه های انحراف می شود

ص: 79

حدیث 35

نکات:

-1- این دعایی است که اگر طلب کار با توجه بخواند ان شاء الله مشکلش حل و طلبش وصول می شود؛

2- دعا و توجه به خدای متعال سبب می شود که راه گشودن گره های زندگی به او الهام شود؛

یعنی فکر انسان رهنمون می شود که راهکار درست را بیابد و بدی را با بدی پاسخ ندهد؛

3- گاهی انسانی صاحب حقّ با رفتار خود حقّ خود را پایمال می کند و زمینه حلّ مشکل را از بین می برد لذا باید در برطرف کردن مشکلات با حفظ خونسردی و با استعانت از خدای متعال به فكر حلّ مشكل بيفتیم که هیچ گرهی ناگشودنی نیست به یاری خداوند متعال.

ص: 81

حدیث 36

نکات:

1- انسان مؤمن باید خودش پیش قدم برای کشف راه های کمک به مؤمنان باشد؛

2- گاهی که انسان می تواند واسطه حل مشکل شود، وساطت کند و تا حصول نتیجه مشکل را پیگیری کند؛

3- رسیدگی به امور مؤمنان در اولویّت است اگر انسان فقط یک نفر را می تواند یاری کند کمک به مؤمن در اولویّت است. بعضی کمک ها مثل صدقه است و ثواب حج و طواف و عبادات مهم ندارد. در حالی که کمک به مؤمن چند جهت دارد هم مشکل او حلّ شده است هم مانع او در امور دینی برطرف شده و با فراغ خاطر به وظایف دینی می رسد و هم محبوب نزد معصوم علیه السلام است

4- بخشی از سردی بازار شعایر دین ناشی از دین گریزی نیست بلکه موانعی پیش آمده است در نتیجه کمک به ازدواج و و اشتغال امور مؤمنان پرچم های دین را هم برافراشته تر می کند.

ص: 83

حدیث 37

نکات:

1- بی تفاوت نبودن نسبت به مشکلات در زندگی روزمره و تلاش در برطرف کردن آن و جلوگیری از رسیدن خطرات به دیگران ویژگی مؤمنان دردمند است؛

2- سازمان هایی که به رفع مشکلات مردم می پردازند ارزش والایی دارند و باید مؤمنان به قدر دانی از آن ها در مناسبت های تبلیغاتی اکتفا نکنند و در هنگام نماز ها و دعا ها آنها را در نظر بگیرند با هر روشی آنان را دلگرم کنند و نیز به آن ها کمک کنند، اما نباید به بهانه وجود سازمان های حمایتی در مسائل اجتماعی بی تفاوتی نشان داد.

3- دامنه کار خیر که همه به آن سفارش شده ایم بسیار وسیع جلوگیری از رسیدن ضرر به مؤمن نوعی سود رسانی و هدیه به اوست. چه زیباست اگر در زندگی اجتماعی به گونه ای رفتار کنیم که نه تنها کار ما باعث خسارت بر دیگری نگردد بلکه نیت ما خیرخواهانه و سود رسان به دیگران باشد؛

4- در همه مسائل اجتماعی سرمشق برای خوبی ها و خیرخواهی ها باشیم و از خوبی های دیگران هم سرمشق بگیریم و نیز در بی تفاوتی نسبت به دیگران از انسان های بی درد الگو نگیریم و از رفتار های غلط اجتماعی که کورکورانه گسترش پیدا می کند تا حد ممکن فاصله بگیریم و به آن دامن نزنیم؛

ص: 85

حدیث 38

نکات:

1 - ما همه روزی خوار سفره بی منت الهی هستیم ولی می توانیم در کنار این سفره به فکر پذیرایی از اهل سفره باشیم، مثل میهمانی که بیشتر تلاش می کند که غذا ها بیشتر و زود تر سر سفره بیاید میزبان به او و خواسته او بیشتر توجه می کند؛

2- از سفارش های قطعی برای زیاد شدن روزی رسیدگی به کار دیگران در امور در دسترس است؛

3- خیلی از کمک ها ابزار مالی هم نمی خواهد، فقط روحیه کارگشایی و وساطت در حل مشکلات باید در انسان تقویت بشود؛

4- به این منظور انسان با جا هایی که می تواند در آن ها منشأ خدمت به دیگران باشد رابطه برقرار کند و نیز سعی کند دوستانی از خود کوشا تر را سرمشق قرار دهد و شخص و کار و روش آن ها را در جامعه تبلیغ و تمجید کند؛

5- و البته از بهترین این کمک کاران کسانی اند که دستگیر در امور دینی و علمی هستند و حوایج شرعی مردم را با بهترین راهنمایی ها و مشاوره ها در طبقی از اخلاص برآورده می کنند.

ص: 87

حدیث 39

نکات:

1- این گونه گفتگو در اجتماع رواج دارد و باید انسان مؤمن پیوسته به درستی و نادرستی این جملات حساس بشود و در تصحیح آن ها بکوشد؛

2- گاهی یک کلمه می تواند نشانگر اوج معرفت باشد و گاهی بر عکس نشانه بی معرفتی به سادگی نباید دو جمله را شبیه هم دانست و در بیان احساسات توجه به ابعاد سخن لازم است؛

3- این آیه شریفه و روایت تفسیر کننده آن به خوبی به حضور توحید و خداشناسی در متن زندگی توجه می دهد؛ و چه زیباست بلکه باید انسان در همه ضرر ها و نفع ها همواره متوجه خدای متعال باشد در پایان روز انسان محاسبه کند چقدر تقدیر های الهی دقیق و به هنگام است و برای فردای خود از تقدیر امروز الهى درس توحيد بگیرد.

ص: 89

حدیث 40

نكات:

1- عاقبت به خیری مهم ترین خواسته شخصی یک مؤمن است که باید آن را از خدای مهربان درخواست کند؛

2- مؤمن باید توجه کند آرزوی راحتی در دنیا نه شدنی است، نه معقول است و نه زیبنده و مثل معروف بی دردی عیب است نه حُسن؛

3- به یاد مرگ و زندگی اصلی بودن مسکن و ای بسا داروی درد های مؤمنان است نه این که مرگ بهانه فرار از مشکلات باشد بلکه بالاتر، مرگ لقای حبیب و دیدار خوبان است که دوستان خدا با یاد مرگ خود را دلداری می دهند؛

4 - یاد آخرین ایستگاه زندگی بهترین روحیه برای زندگی است. بلکه دنیا را به راستی آباد تر و شادمان تر می شادمان تر می کند؛ همه سختی های ازدواج برای داماد شیرین است چون پایانی رؤیایی دارد؛

5- درست نیست حقیقتی این چنین رسا و گویا را به خوش آمد عدّه ای متوهّم خیال پرداز سودا کرد و از تفکّر امیدوارانه درباره آن فرار کرد؛

6- مرگ ناگهانی و دستپاچه دست خالی بودن، ناقص ماندن آرزو ها همه و همه با این دعا و معرفت برآمده از آن جلوگیری می شود.

اللهم اجعل عواقب امورنا الى خير بحق محمد و آله الطاهرين.

ص: 91

آشنایی با موسسه در راه حق

دهه چهل دهه ای بود که گروهی می کوشیدند از مذهب عليه مذهب استفاده کنند آنان با القای افکار مسموم و التقاطي ذهن جامعه به خصوص نسل جوان را آشفته می ساختند و در انحراف آنان از مسیر فطری و الهی تلاش می کردند لذا در سال 1343 جمعی از علماء و دانشمندان حوزه علمیه قم برای ارشاد و بیداری امت اسلامی و مقابله با شبهات موسسه در راه حق را تأسیس کردند که در حال حاظر با دوره های آموزشی پاسخ گویی به شبهات و چاپ جزوات مورد نیاز همان رویه را دامه می دهد.

ص: 92