فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا) جلد 6 حرف بش

مشخصات کتاب

فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

سرشناسه:درایتی، مصطفی، 1334 - ، گردآورنده

عنوان و نام پدیدآور: فهرستگان نسخه های خطی ایران (فخنا) / به کوشش مصطفی درایتی.

مشخصات نشر : تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1391 -

مشخصات ظاهری:ج.

فروست:نسخه شناسی؛ 1

شابک: دوره: 9-271-466-964-978 ؛ ج.6: 1-277-446-964-978

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

مندرجات:ج.6. البشائر - تخبيس.

موضوع: نسخه های خطی - ایران -- فهرستگان ها

شناسه افزوده: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

رده بندی کنگره:1391 36د 9 الف/Z6620

رده بندی دیویی:11/310

شماره کتابشناسی ملی: 2596708

ویراستار دیجیتالی: علیرضا حقانی فر

ص: 1

اشاره

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

ص: 2

سازمان اسناد و کتابخانه ملی

جمهوری اسلامی سران

فهرستگان

نسخه های خطی ایران (فنخا)

جلدششم

البشائر – تخبيس

به کوشش:

مصطفی درایتی

نسخه شناسی/1

ص: 3

سازمان اسناد و کتابخانه ملی

جمهوری اسلامی ایران

فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)

مولف: مصطفی درایتی | Derayatimostafa@yahoo.com

ویراستار: دکتر مجتبی درایتی

چاپ اول: 1391

ناشر: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران

شمارگان: 1000 نسخه

مدیریت هماهنگی: عباسعلی علیزاده یزدی

مدیریت فنی و کامپیوتر :مهندس امین رشیدی، مهندس محبوبه درایتی

آماده سازی اطلاعات: علی علیزاده یزدی، حسین متدین طوسی

تقی چیت ساز یزدی، ابراهیم ملکی، عباسعلی علیزاده یزدی

تایپ و تصحیح:طاهره موسوی فر، سمیرا عابد پور، ملیحه فولادی، ملیحه اسلامی

طرح روی جلد: برگرفته از جلد نسخه خطی کلیات سعدی دوره صفوی

با شماره ثبت 19165 کتابخانه ملی

خوشنویسی روی جلد:مهدی فلاح

صفحه آرایی: مهندس محبوبه درایتی

ناظر چاپ: نصرت ا... امیر آبادی

چاپ و صحافی: قلم قم

نشانی: تهران بزرگراه شهید حقانی (غرب به شرق)،

بعد از ایستگاه مترو، بلوار کتابخانه ملی

تلفن فروشگاه: 81623318- 81623315-88941946 دورنگار: 88947496

وب گاه : www.nlai.ir | پست الکترونیک انتشارات:

Publication@nlai.ir

ص: 4

مرکزالوثائق والمكتبة الوطنية في

الجمهورية الاسلامية الايرانية

الفهرس الموحد

للمخطوطات الايرانية

المجلد السادس

البشائر - تخبيس

اعداد:

مصطفی الدرایتی

ص: 5

ص: 6

رموز واختصارات

آتشی: مجموعه آقای سید علی آتشی در یزد

آثار ملی: کتابخانه آثار ملی کاشان

آغاز: برابر: آغاز برابر نمونه کتاب

آغاز و انجام بر ابر: آغاز و انجام برابر نمونه کتاب

احتمالا غير همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته است که نام مشترک دارند و ما به احتمال آنها را متفاوت می دانیم .

احتمالا همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته که نام مشترک دارند ولی ما احتمال می دهیم برخی از آنها یک اثر است ولی مطمئن نیستیم.

احتمالا بعضا همانند: در مورد نسخه هایی به کار رفته که نام مؤلف آنها معلوم نیست ولی نام مشترک دارند و تعدادی نسخه به این نام معرفی شده است و برخی از آنها احتمال می رود یک کتاب باشند ولی مطمئن نیستیم .

ادبیات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران؛ با نام شهر مشهد: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ با نام شهر اصفهان: دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان.

اصغرزاده: مجموعه اصغر زاده

الفبائی: فهرست الفبائی نسخه های خطی کتابخانه آستان قدس رضوی .

الهيات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران ؛با نام شهر مشهد: دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد.

امام جمعه: کتابخانه امام جمعه زنجان

امام صادق: مدرسه امام صادق چالوس و مدرسه امام صادق قزوین و کتابخانه مؤسسه امام صادق قم و کتابخانه حوزه علمیه امام صادق اردکان یزد. که هر کدام با قرینه نام شهر قبل از آن قابل تشخیص است.

امام عصر: کتابخانه مدرسه امام عصر شیراز

امام هادی: کتابخانه عمومی امام هادی در مشهد

امیر کبیر: کتابخانه امیر کبیر در باغشاه فین

امیر المؤمنین: کتابخانه امیر المؤمنین بشرویه

انجام برابر: انجام برابر نمونه کتاب.

اندازه: اندازه صفحه.

اوراق عتیق: مجموعه ای به همین نام که به کوشش محمد حسین حکیم از طریق کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.

اهدائی ف: فهرست نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی، تالیف رضا استادی

اهدائی رهبر: مجموعه فهارس نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی که چندین جلد آن منتشر شده است.

بی تا: بدون تاریخ کتابت

بی کا: بدون کاتب.

پ: پشت

ص: 7

تا: تاریخ کتابت.

جا: محل کتابت

چهل ستون: مدرسه چهل ستون تهران

حجتیه:کتابخانه مدرسه حجتیه

حججی: کتابخانه آیه الله حججی نجف آباد

حقوق: دانشکده حقوق دانشگاه تهران

حوزه علمیه: حوزه علميه آشتيان

خاتم الانبیاء: کتابخانه مدرسه خاتم الانبیاء (صدر) بابل

دائرة المعارف: کتابخانه مرکز دائره المعارف بزرگ سلامی

دار الحدیث: کتابخانه مرکز دار الحدیث در قم

دانشگاه: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

د.ث: به معنای دفتر ثبت کتابخانه مجلس شورای اسلامی است.

دهگان: مجموعه ابراهیم دهگان اراک.

دیانی: کتابخانه شيخ محمد علی دیانی بیرجند

ذكاء، یحیی: مجموعه ذکاء يحيى

ر:رو

رایانه: رایانه کتابخانه ملی ایران و کتابخانه آستان قدس رضوی و در مواردی کتابخانه مسجد گوهرشاد. لازم به ذکر است که شماره بعد از آن در مورد کتابخانه ملی غیر قابل پیگیری است و منظور شماره صفحاتی است که متن پیاده شده فایل آن می باشد که در اختیار ماست و برای کنترل کار خود ما می باشد.

رضوی:کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

روضاتی: مجموعه شخصی سید احمد روضاتی

سپهسالار: کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار)

سریزدی: کتابخانه مسجد حظیره (سریزدی)

سعید نفیسی: نسخه های خطی مرحوم سعید نفیسی

سم: سانتیمتر

سناف: فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس سنا(که مجموعه آن به کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتقل شده است.

سلطنتی: کتابخانه کاخ گلستان (سلطنتی)

شاهچراغ: کتابخانه آستانه حضرت شاهچراغ شیراز

شیخ علی حیدر: مکتبه شیخ علی حیدر (مؤید)، این مجموعه شخصی که ظاهرا هنگام جنگ کویت توسط صاحب آن از کویت به ایران منتقل شده بود ابتدا در قم نگهداری می شد و بعد دچار مشکلاتی شد و معلوم نبود در چه محلی نگهداری می شود. آخرین اطلاع این است که این مجموعه به شهر مشهد و به آستان قدس رضوی انتقال یافته است و ضمن مجموعه اهدائی رهبری نگهداری می شود.

ص: صفحه

صادقیه: کتابخانه مدرسه فتحعلی بیگی (صادقیه) دامغان

طبسی: کتابخانه طبسی حائری در قم

عبدالعظیم: آستان مقدس حضرت عبدالعظیم در شهر ری

ص: 8

عکسی: این تعبیر دردو جا به کار رفته است: یکی در کنار شماره برخی از نسخه ها که به معنای آن است که نسخه ،عکسی است و باید برای یافتن نسخه در کتابخانه معرفی شده، به عکسی بودن توجه شود؛ و دوم در معرفی مأخذ است که منظور فهرست عکسی آن کتابخانه می باشد.

علامه طباطبائی: کتابخانه علامه طباطبائی شیراز که نام شیراز در قبل از آن آمده است.

علامه طباطبائی: مکتبه علامه طباطبائی قم که نام شهر قم در قبل از آن آمده است.

علوم پزشکی: کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی تهران

عمومی ساری: کتابخانه عمومی ساری

عمومی: با کلمه قبل سمنان: کتابخانه عمومی سمنان

عمومی: با کلمه قبل مراغه: کتابخانه عمومی مراغه

غير همانند: در مورد نسخه هایی که نام آنها یکی است ولی نسخه ها متفاوت است و به دلیل صرفه جویی و جلوگیری از تکرار، نام مکرر آنها حذف شده است.

ف: این رمز در مورد مأخذ به کار رفته است و هنگامی که برای یک کتابخانه فهرستی به نام همان کتابخانه به صورت مستقل منتشر شده باشد، نام مأخذ آن با رمز« ف» به معنای فهرست، به کار رفته است و اگر نام مأخذ با نام کتابخانه متفاوت باشد، نام مأخذ ذکر شده است.

فاضل: کتابخانه آیه الله فاضل خوانساری

فاضل قائینی: کتابخانه فاضل قائینی قم

فرهاد معتمد: مجموعه فرهاد معتمد

فرهنگ و هنر: کتابخانه فرهنگ و هنر مشهد

فرهنگ و ارشاد: کتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان

فیاض: مجموعه دکتر علی اکبر فیاض

فیضیه: کتابخانه مدرسه فیضیه قم

فیلمها: فهرست فیلم های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

قاضی طباطبائی: مجموعه محمد علی قاضی طباطبائی تبریز

قمربنی هاشم: کتابخانه قمر بنی هاشم دامغان

كا: كاتب

كاتب - مؤلف: نسخه به خط مؤلف است.

کاظمینی: کتابخانه میرزا محمد کاظمینی

گ: برگ.

گلپایگانی: کتابخانه عمومی حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی .

گوهرشاد: کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.

مجلس: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

محدث ارموی مخ: فهرست مجموعه نسخه های خطی محدث ارموی، مخطوط

محمد هلال: کتابخانه امامزاده محمد هلال آران کاشان، مخطوط.

مختصر ف: فهرست مختصر نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی که در سال 1387 منتشر شده است.

مخ: به معنای مخطوط بودن فهرست می باشد.

مدارک فرهنگی: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب

ص: 9

مدرسه غرب: کتابخانه مدرسه غرب همدان

مدرسی: کتابخانه سید محمد مدرسی در یزد

مرعشی: کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی

مرکز احیاء: مرکز احیاء میراث اسلامی، قم.

مرکز مطالعات: کتابخانه پژوهشگاه علوم و تحقیقات اسلامی قم.

مروی: کتابخانه مدرسه مروی تهران

مسجد اعظم: کتابخانه مسجد اعظم قم

مطالعات فرهنگی: کتابخانه (پژوهشگاه) مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی

معصومیه: آستان مقدسه حضرت معصومه علیها سلام

مفتاح: مجموعه محمد حسین مفتاح

ملک: کتابخانه ملک

ملی: با نام قبلی تهران: کتابخانه ملی ایران؛ با نام قبلی شیراز: کتابخانه ملی شیراز؛ با نام قبلی تبریز: کتابخانه ملی تبریز.

مهدوی: مجموعه دکتر اصغر مهدوی

موزه ملی: کتابخانه موزه ملی ایران ( موزه ایران باستان)

مؤسسه آیه الله بروجردی: مؤسسه حضرت آیه الله العظمی بروجردی.

مولوی :عبد المجید مولوی (قسمتی از این مجموعه به کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردسی مشهد منتقل شده است.)

مینوی: مجتبی مینوی

نجومی: مجموعه سید مرتضی نجومی

نسخه پژوهی: مجموعه ای با همین عنوان که چند شماره از آن از طرف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و به کوشش ابوالفضل حافظیان منتشر شده است.

نشریه: نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

نک: این علامت به معنای «نگاه کنید» می باشد و در موارد ارجاع به کار رفته است . ارجاع دو گونه است: گاهی عنوان ارجاع داده شده کلا در جای دیگری که راهنمائی شده، ثبت شده است و گاهی قسمتی از عنوان ارجاعی در محل دیگری ثبت شده است که در واقع به معنای «نیز نگاه کنید» می باشد.

نواب: کتابخانه مدرسه نواب مشهد

نمازی: کتابخانه مدرسه نمازی خوی

نوربخش: کتابخانه نوربخش (خانقاه نعمت اللهی تهران)

وابسته به :این اصطلاح در جایی به کار رفته که کتاب معرفی شده به اثری دیگر وابسته است و بیشتر در مورد شرحها، حاشیه ها، تعلیقه ها، منتخبها، مختصرها، گزیده ها، و ترجمه ها به کار رفته است و نام کامل اثر اصلی، همراه با نام مؤلف آن معرفی شده است و در صورت نیاز می توانید به اثر اصلی مراجعه کنید.

وزیری: کتابخانه وزیری یزد

همانند: این کلمه در جایی به کار رفته، که اثر معرفی شده فاقد نام مؤلف است و چند نسخه از آن در کشور وجود دارد و به معنای آن است که نسخه ها یک اثر است.

ص: 10

آوانگاری و اختصارات

عکس

در آوانگاری عناوین کتاب ها چند نکته هست که باید یادآوری شود:

1- در آوانگاری فقط حروفی که تلفظ می شوند، ضبط می گردند. مثال: آداب الشریعه = adab-oS sara

2- عنوان کتاب های فارسی با تلفظ فارسی و عنوان کتاب های عربی با تلفظ عربی آوانگاری شده اند.

مثال: آداب صوفیه adab-e sufiye

آداب الصوفيه = adab-us sufiya

٣- کلمات و ترکیباتی که از زبانهای دیگر (از جمله عربی )به فارسی وارد گردیده، با تلفظ متداول در فارسی ضبط شده است.

مثال: اسطرلاب =ostorlab

ابواب الجنان = abvab-ol jenan

4- چون در آوانگاری مقصود فقط نشان دادن تلفظ کلمات است، حروف اول عناوین مانند دیگر حروف کوچک نوشته شده است.

5- برای آوانگاری کلماتی که بارها تکرار شده اند، از اختصار استفاده شده است.

الف - آوانگاری کلمات و ترکیبات فارسی:

١. مصوت ها:

2. صامت ها:

ص: 11

عکس

ب - آوانگاری کلمات و ترکیبات عربی:

١. مصوت ها:

2. صامت ها:

ص: 12

بش

اشارة

ص: 13

ص: 14

بشائر

• البشائر الالهية / کلام و اعتقادات / عربی

al-basa'ir-ul ilahiya

بخشی از کتابی است که شیخ صالح بن حسن المصری در احتجاج بر رد نصاری تصنیف کرده است در سال 618ق و مؤلف این مجموعه، آن را همراه با «فرق نصاری» آورده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 146/4

آغاز: قال المصنف المسألة العاشرة في البشائر الالهية بالتسمية المحمدية نذكر بعون الله تعالى في هذه المسألة ما نصت عليه الانبیاء؛ انجام: يسجد له و بمجده مع لات و لابن وموس تكسبه و اخذه جامعة رسولية مقدسه و تعرف بعمودية واحدة لمغفرة الخطايا و يرتجي قيامه لاموات و الحياة الدائمة.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گی، 25 سطر، اندازه: 28×20سم [ف مخ: 1-274]

• بشارات / کلام و اعتقادات / فارسی

bešārāt

بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277- 1333 قمری

bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)

تاريخ تأليف: ذیقعده 1311ق

کتابی مفصل شامل 1 «مقدمه» و 85 «بشارت»: مقدمه در مطلبی است کلی که اختصاص به دین معینی ندارد و در جميع ادیان آسمانی ساری و جاری است؛ بشارت 2. در فصل هیجدهم سفر مثنی از تورات در آیه پانزدهم به بعد می گوید: خداوند خدایت از میان شما از برادرانت پیغمبریرا مثل من مبعوث می گرداند؛ 2. در فصل سی و سیم سفر مثنی می گوید: ای خدائیکه تجلی کردی از طور سینا؛ 3. در فصل هفدهم از سفر تکوین می گوید: که بعد از آنکه خداوند عالم جل شأنه بشارت داد به ابراهیم به تولد اسحاق ... ؛ 85۔ مرحوم مجلسی رحمة الله در کتاب عین الحيوة می فرماید که محمد بن یعقوب کلینی به اسناد معتبر از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت می کند که آن حضرت به شخصی از اصحاب خود می فرمود: می خواهی تو را خبر دهم که چگونه بود مسلمان شدن سلمان؛ خاتمه به اتفاق اهل عقل و نقل ادیان آسمانی حجت الهی باید کامل و ظاهر باشد. (وفادار مرادی)

آغاز: بسلمه. تبارک الذي نزل الفرقان على عبده ليكون للعالمين نذیرة .. أما بعد پس چون در این اوان بهجت اقتران ..

انجام: اذ هديتنا و هب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب.

چاپ: اصفهان، 1330ق، سنگی، 663ص

[فهرستواره منزوی 152/9 ]

1. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 229

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: نخودی کاهی، جلد: تیماج زرشکی، 288گ، 17 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 43]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6103

آغاز: برابر؛ انجام: بخش الحاقی: در صورتهای ایشان ورنک ایشان دگرگون شد، و قد وقع الفراغ من تأليف الملحقات ...

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تاریخ تولدی در دوشنبه 22 شعبان 1340؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 288گی، 17 سطر، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 16-108]

• بشارات / اخلاق / فارسی

bešārāt

هفت مجلس است مشتمل بر بشاراتی اعتقادی و اخلاقی استفاده شده از آیات و روایات اهل بیت ((عليه السلام))، هر مجلس دارای خطبهای جداگانه و به آیه ای آغاز شده و دنباله تفسير و شرح آن مطالب مناسب را می آورد، عناوين «مجالس» چنین است: 1. محاسبات

ص: 15

نفس؛ 2. محبت و عشق؛ 3. خلقت بدن انسان؛ 4. خوف و خشیت؛ 5. صفات اوليا؛ 6. معراج رسول خدا؛ 7. وظیفه علما و سلاطین و اغنيا و فقرا.

آغاز: الحمد لله المطلع من اختار من عباده الابرار على خفايا الاسرار ... بتوفیقات ربانی جل جلاله چند مجلس در این مجموعه جمع نمودم.

[فهرستواره منزوی 345/6 ]

مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 90

آغاز: برابر؛ انجام: از اصحاب پسندیده برگزیده که صبح می نمودند ژولیده مو و غبار آلود و بتحقیق بیتوته ...

هفت مجلس است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 70گ، 16 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 68]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 918

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-122]

• بشارات الاشارات = شرح الاشارات / فلسفه / عربی

bišārāt-ul išārāt = š-ul išārāt

؟سمرقندی، محمد بن اشرف، قرن 7 قمری

samarqandī, mohammad ebn-e ašraf

وابسته به: الاشارات و التنبيهات؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (428-370)

اهداء به: شرف الدين عبد الرحمن

تاریخ تأليف: اواخر ربيع الأول 680ق افندی در ریاض العلماء (ص 325 ش 992 دانشگاه) در سرگذشت انوری می نویسد که البشارات في شرح الاشارات او را در تبریز دیده ام (نيز الذریعه 111/3 ). در فهرست مجلس (54/2 ) آمده که ترجمه اشارات (منسوب به ابن سهلان ساوی) را گمان برده اند از انوری است. شرحی که اکنون می شناسیم چون در پایان ربيع الأول 680 ساخته شده است پیداست که از انوری ابیوردی شاعر نخواهد بود. در سده هفتم به جز طوسی چندین دانشمند شرح بر اشارات نوشته اند: 1. نجم الدين محمد بن عبدان ابن اللبودی حکیم دمشقی (- 621)؛ 2. سيف الدين ابوالحسن على آمدی(- 631)؛ که شرحی دارد به نام«کشف التمويهات في شرح التنبيهات»؛ 3. قاضي القضاة دمشق ابو حامد رفیع الدین عبد العزيز بن عبدالواحد بن عبدالهادی فلیمانی گیلی فقیه اصولی فیلسوف پزشک که در دمشق می زیسته و به دستور وزیر امین الدوله در ذیحجه 641 کشته شده است. او شرح اشارات خود را به نام ملک مظفر تقي الدين عمر بن ملک امجد بهرام شاه بن فرخشاه بن شهنشاه بن ایوب ساخته است (ابن ابی اصيبعه 171/2 و 235؛ معجم المؤلفين 169/4 )، نام او در دیباچه تحفه سعدیه هم آمده است؛ 4. نجم الدین احمد بن ابی بکر بن محمد نخجوانی مؤلف حل شکو ک القانون در 651 و لباب المنطق که این کمونه در 679 از آن تلخيص کرده است و زبدة النقض و لباب الكشف در رد بر اشارات ابن سینا که این کمونه در رد آن در 679 التقاط الاعتراضات ساخته است؛ 5. كمال الدين على بن سليمان بحرانی که برای شاگرد خود کمال الدین ابن میثم بحرانی (- 679) شرح اشارات ساخته است؛ 6. سراج الدين ابي الثناء محمود بن ابی بکر بن احمد ارموی (594-682)؛ 7. این کمونه عزالدوله ابوالرضا سعد بن نجم الدولة منصور بن سعد بن الحسن بن هبة الله بن کمونه اسرائیلی بغدادی حکیم ادیب (- 683) شرح بر اشارات دارد به نام «شرح الأصول و الجمل من مهمات العلم و العمل» که برای پسر شمس الدين محمد صاحب دیوان نوشته است؛ 8. علامه حلی که سه شرح بر اشارات دارد؛ 9. بدر الدين محمد بن اسعد بن سليمان يمانی شوشتری (- 723) که حاشیه ای بر شرح اشارات طوسی دارد؛ 10. برهان الدين ابو الفضائل محمد بن محمد بن محمد نسفی محدث متکلم اصولی جدلی حنفی (600-687) که مؤلف« المقدمة البرهانية و الترجيحات» است. نسخه ما با نسخه شرح حكمة الاشراق قطب شیرازی به یک خط است و هر دو در یک مجلد بوده و اکنون جدا کرده اند و قطب هم شرح خود را در رجب 694 ساخته است پس مؤلف البشارات که این دو نسخه ما به خط او است نمی تواند برهان الدین نسفی باشد؛ 11. شمس الدين محمد بن اشرف (عبدالرحمن بن محمد بن محمود حسینی سمرقندی سنجاری (قرن 7 ق). این شمس الدين محمد بن اشرف حسینی سمرقندی «آداب البحث» خود را برای شرف الدين يا نجم الدين عبدالرحمن سمرقندی ساخته است پس شاید شارح (مؤلف بشارات الاشارات) او باشد چه این شرح هم به نام عبدالرحمن ساخته شده است. او در عمل تقویم کواکب ثابته جدول سال 645 یزدگردی (675ق) را می آورد، پس او پیش از این تاریخ باید متولد شده باشد و در این سال کمینه بایستی نزدیک به 25 یا 30 سال داشته باشد.

شارح در دیباچه می گوید که شروح دیگر اشارات یا دشوار است و یا گزیده و کوتاه و شرح من هم زوائد ندارد و هم فوائدی در آن هست و من در آن مواضعی را که خلاف شرع است نشان داده ام. او این شرح را چنانکه گفتیم به دستور عبدالرحمن یکی از فرمانروایان دانش پرور زمان خود ساخته است و عنوان در آن «قال اقول» است و پس از هر بندی شرح آن می آید و همه اشارات از منطق و طبیعی و الهی در آن هست و در آن از شارح دیگری بنام یاد نکرده مگر در مسأله چهارم از نمط چهارم در شرح «اشارة لو التام ذات واجب الوجود» عبارتی با عنوان «قال بعض الشارحین» و «قال بعضهم» آورده که نخستین آن از طوسی و دومی آن از امام است و در شرح اشارات طوسی( سه صفحه مانده از نمط چهارم در چاپ سنگی) دیده می شود. در برگ 5پ نمط 5 هم در شرح عبارت شیخ «اشارة كل حادث

ص: 16

فقد كان قبل وجوده» عبارتی از «بعض الشارحین» آورده که در شرح طوسی (برگ 6پ همين نمط) دیده می شود. او در این دو جا بر طوسی و امام رد می کند. در داستان سلامان و آبسال همان داستان دوم طوسی با عنوان «و ذكر الشيخ» آمده است. در فهرست اسعد طلس ص 204 ش 2815 بشارات الاشارات از محمد شفیع بن عبدالرشید حسنی که در 1077 شرح خود را نوشته است دانسته شده است. این نسخه به گواهی آغاز آن همین

کتاب ما است و محمد شفیع گویا نویسنده نسخه است.

نسخه ای از آن در سپهسالار (ش 1182) نسخ سده دهم در 162 برگ هست و از طبیعی است تا آخر درست مانند نسخه ما در آغاز و انجام مگر این که عبارت «و نشكر الله ... و آخرا» را ندارد و نسخه در آن سهل المؤونة خوانده شده و از عبدالرفيع جیلانی ولی پیدا است که از رفیع الدین گیلکی نخواهد بود. شماره 21 مورخ 989 (6/1) آستان قدس هم بشارات الاشارات است و تاریخ تأليف ندارد و فهرست نگار آن را نشناخته و از امام رازی پنداشته است. نسخه شماره 771 (169/4 ) این کتابخانه این شرح نیست و از امام رازی است و افتادگی و آشفتگی دارد و در آن رساله ای است منطقی که دانسته نشد از کیست. نگارنده هر دو نسخه را دیده ام. (محمد باقر حجتی)

آغاز: بسمله. رب انعمت فزد. الحمدلله الذي زين السنتنا بشكره و شرف قلوبنا بذكره و كمل عقولنا بفكره ... و بعد فان اربح ما يكتسب في الدنيا و انجح ما يدخر للاخرى هو الكمالات العلمية و الفضائل العلمية و انجحها العلمية لانها ايضا عملية بعمل القلب الذي هو اشرف الاشياء لا سيما البرهانية التي ينفتح بها باب الحق و التحقيق و ينفسح مجتهد الصدق و التصديق اذا العبرة في العلوم و المعارف باليقين و التسديد لا بالظن و التقلید و کتاب الاشارات الذي صنفه الرئيس ابو علی بن سینا رحمه الله من جملة الكتب المتداولة بين العلماء المتناولة عند العقلاء اجمع فيه خلاصة افکار القدماء و غاية آراء الحكماء بعبارات مرموزة و الفاظ مغموزه قد اعتني بشرحه جمع من اعيان الافاضل و بذلوا و سعهم في تحقيقه و تنقيحه لكن كان بعض الشروح مشتملا على ضرب من التطويل و بعضها قاصرا عن حمد التكميل فسنح لي ان اكتب له شرحا حاويا للفوايد خاويا عن الزوايد مشير الى مواضع خلله و مواقع زلله لا سيما التي خالف الشرع المستقيم و الدين القویم فصرفت فيه برهة من الزمان و مدة من الأوان إلى أن وافق و وافی تشریف الاشارة ممن شرفه الله تعالى بالدولة و الاقبال و اعزه بالفضل و الافضال ... و هو الصاحب المعظم مفخر اکابر الأمم ... عمدة الدولة القاهرة عمدة الملة الزاهرة بقية الملك شرف الدنيا و الدین علاء الاسلام و المسلمین عبدالرحمن لا زالت ایام دولته مقرونة بالسعادات و اعوام قدمه مشحونة بالكرامات فكمل الكتاب و سمی ببشارات الاشارات و بالله التوفيق. صدر الكتاب قال احمد الله على حسن توفيقه ... و آله اقول هذه الخطبة مرتبة

على احوال النفس في طلب كمالاتها بحسب قوتي العلمية و العملية.

انجام: و يقال أذاع الخبر اذا افشاه. و هذا آخر ما اردنا من شرح هذا الكتاب و نشكر الله تعالی بما هدانا الى ما كنا آملين اليه و الحمدلله رب العالمين وقع الفراغ من تأليفه اواخر ربیع الاول سنة ثمانين وستمائة [نشریه 09 128]

1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 47

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: آغاز رجب 688ق؛ تملک: رفيع الدين الحسینی با مهر ش؛ کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب، 106گ، 29 سطر (19×13)، قطع: وزیری، اندازه: 34×16/5 سم [ف: 472]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2792-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-290]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 38

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-51]

2. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4675/12

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله رب العالمين ... تم الكتاب بعون الله و حسن توفيقه

خط: نستعلیق بد، كا: محمود بن محمد على نقاش طوسی، تا: 1111ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قرمز، 124گ (180پ۔ 304ر)، اندازه: 14/2 × 26/5سم [ف: 8-16]

• بشارات الأصول / اصول فقه / عربی

bišārāt-ul usūl

قطعه ای از کتاب می باشد مشتمل بر: مباحثی درباره الفاظ شبیه به مباحث نحوی و صرفی، تقلید، اشتراک، صحیح و اعم توسعه و تضییق.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5530

آغاز: بشارة سيأتي بيانا في محله أن بناءنا على بيان جملة من مهمات المقدمات

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 144گ، مختلف السطر، اندازه: 17/5 × 26/5 سم [ف: 14-297]

• بشارات الأمة في مواليد الأئمة / كلام و اعتقادات / فارسی

besarat-ol omma fi mavalid-el a'emme

کجوری، محمد بن اسماعیل،- 1353 قمری

kajūrī, mohammad ebn-e esmāʻīl (-1934)

در یک «مقدمه» در ده «بشارت» و چند «باب» هر یک ده بشارت و خاتمه در بشارت تولد مظفر الدین شاه، در کلام شیعی است.

ص: 17

[الذريعه 112/3 ؛ فهرستواره منزوی 152/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3434/3

این نسخه بشارت چهارم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی مقوایی، 155گ (53ر - 207پ)، 12 سطر (10×5)، اندازه: 21×14سم [ف: 11-2447]

• بشارات الشيعة / کلام و اعتقادات / عربی

bišārāt-uš šī‘a

خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسین، -1173 قمری

xājā'ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)

تاریخ تأليف: از غره رمضان تا شوال 1155ق

مطالبی که متعلق است به شیعه و بشارات و اشارات و نودهایی

که اختصاص بدانها دارد، در هشت فصل»: 1. معنى الشيعة؛ 2. اختلاف مراتب الشيعة؛ 3. فضل الشيعة؛ 4. في أن الشیعی شهید و إن مات على فراشه؛ 5. قبول عبادة الشيعة؛ 6. فوائد حب آل محمد و ثمراته؛ 7. في أن الشهادة بالتوحيد لاتقبل الا من الشيعة؛ 8 في أن الولاية أفضل اركان الاسلام.

آغاز: بعد حمد من صيرنا من امة نبيه و شيعه عليه و أحبة ذرية وليه الذين جعل مودتهم اجر الرسالة

انجام: واجعلني ممن ينتظم في سلك احبتهم بحقك عليهم و بحقهم عليک و من هنا انقطع الكلام.

چاپ: در مجموعه اولی از رسائل اعتقادیه مؤلف چاپ شده است.

[الذریعه 112/3 و 113]

شرح و حواشی:

١- بشارات الشيعه (ترجمه)

2- بشارة الشيعة؛ شریف، علی بن فتح الله (-11)

٣- بشارات الشيعه (ترجمه)؛ نجم آبادی، محمد ابراهيم بن محمد باقر (13-)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1121

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1155ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 97گ، 19 سطر، اندازه: 15×8/5

سم [ف: 3-292]

2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3676

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ حواشی متفرقه ای به فارسی از عباس واعظ مازندرانی به سال 1307 آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن، 93گ، 21 سطر، اندازه: 21×15/5 سم[ محدث ارموی مخ: 1-252]

٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2977

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: حاج میرزا محمد، تا: 1293ق؛ اهدایی: محمد جواد میرزائی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ رنگین عطف تیماج زرد، 190گ، 13 سطر (16×8)، اندازه: 22×13سم [ف: 4-1492]

4. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 231

خط نسخ، بی کا، بی تا؛ 48 گ، 25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 141]

• بشارات الشيعه (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

bišārāt-uš šīʻa (t.)

نجم آبادی، محمد ابراهيم بن محمد باقر، ق13 قمری

najm-ābādī, mohammad ebrāhīm ebn-e mohammad baqer (- 19c)

وابسته به: بشارات الشيعة؛ خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسين (1173-)

اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار

ترجمه «بشارات الشيعة» ملا اسماعیل خواجویی است. کتاب حاضر در مدح مذهب شیعه و برتری آن است که در هشت « فصل» تنظیم و تهیه شده است.

آغاز: بسمله. لك الحمد يا من رفع درجات العلماء و فضل مدادهم على دماء الشهداء و بشر اتباع نبيه و شيعة وليه بجزيل العطاء في يوم الجزاء ورفض مخالفيهما

[الذريعة 112/3 ؛ نسخه های منزوی 915/2 ؛ فهرستواره منزوی 201/9 ]

1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 93- 1/93

آغاز: برابر؛ انجام: نزاع نمی کنند در حق ایشان بلکه ایشان را دوست دارد. مؤلف گوید: اللهم ثبتني على ولايتهم و ... الى يوم النشور بمحمد و آل محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) تم

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شب 20 ربیع الثانی 1243ق؛ در برگ آخر طریقه ختم دعای «یا من تحل به عقد المكاره» به نقل از شیخ حسین بن عبدالصمد برادرزاده شیخ بهایی؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 164، 17 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-862]

2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 821

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي لبشر اولیائه بجنانه و ثوابه و انذر اعدائه بحجيمه و عقابه؛ انجام: حسب الامر اعليحضرت اقدس همیون شهریاری ...... تحریر شد في شهر رمضان المبارک کتبه غلامزاده حقیقی علینقی ابن محمد تقی نوری سنه 1280

خط: نستعلیق خفي، كا: علینقی بن محمد تقی نوری، تا: 1280ق؛ مجدول، کمند کشی زرین و رنگین، دو صفحه مذهب مرصع، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج لاکی ساده مجدول کمند کشی زرین، 254ص، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 22×14سم [ف: 1-83]

٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3188

ص: 18

آغاز: بسمله. لک الحمديا من رفع درجات العلماء ... اما بعد این کتابی است موسوم به بشارة الشيعة از ... محمد اسمعيل مازندرانی مشتمل بر هشت فصل؛ انجام: و هر گاه سهو و نسیانی چشم پوشیده عفو فرمایند (تمام در یوم یکشنبه بیست و یکم شعبان ... سنه 1272)

محتملا از نجم آبادی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 21 شعبان 1272ق؛ مهر: «یا ابا عبدالله 1272»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی ترنجی مقوایی، 134 گی، 21 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 14/5 ×21/5سم [ف: 11-2146] 4. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 28

آغاز: برابر، انجام و شیعیان وی. پس من در جواب گفتم خدا با تو دشمنی کند

محتملا از همان نجم آبادی باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ سه تملک در طهران به تاریخ 1306 با مهر «علی ... محسن 1288» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 132گ، 21 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5

سم (مؤید: 3-569]

• البشارات الفقهية و دلائل الأحكام الفرعية / فقه، شعر / عربی

al-bišārāt-ul fiqhīya wa dalā'il-ul ahkām-il farʻīya

شور کی میبدی، حسین بن محمد، ق14 قمری

šūrakī meybodī, hoseyn ebn-e mohammad (- 20c)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 248

آغاز: (کتاب الاجارة) بسمله، و الأصل في شرعية الاجارة ×× بعد الكتاب السنة الكبيرة / أما الكتاب قوله ارضعن *** لكم فأتوهن اجرهن؛ انجام: (کتاب الديات و المعظم قد اطلق الظمآنا *** و اعتبر التفريط حيث كانا / استضعف الرواية المزبورة *** جمع من الاجلة الموقوة / و لنختم الكلام في المنظومة *** في هذه البشارة الموسومة / و الحمدلله على الهداية *** لدينه في البدء و النهاية

از کتاب اجاره تا دیات ؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 23 شعبان 1336ق؛ کسب اجازات اجتهادی مؤلف از فقهای عصر بدین ترتیب: 1. اجازة آقا میرزا هاشم خوانساری چهار سوقی مورخ سوم رجب 1312، 2. اجازه آقا محمد تقی نجفی اصفهانی، 3. اجازه آقا محمد علی بن محمد باقر مورخ شوال 1314، 4. اجازه آقا محمد باقر فشار کی

مورخ جمعه پانزدهم شعبان 1313؛ اهدائی: محمود مجد اردکانی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 348گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 1-244]

• البشارات في شرح الاشارات / اصول فقه / عربی

al-bišārāt fī š.-il išārāt

کلباسی، ابوالمعالی بن محمد ابراهیم، 1247-1315 قمری

kalbāsī, ab-ol-ma‘ālī ebn-e mohammad ebrāhīm (1832 1898)

وابسته به: اشارات الاصول؛ کرباسی، محمد ابراهيم بن محمد حسن (1180-1262)

کتاب شرحی است مزجی و تحقیقی با اضافات بسیار در سه جلد، بر «اشارات الاصول» والدش. سید مصطفی صفائی خوانساری در معرفی کتاب نگاشته است: «هذا الكتاب شرح على اشارات الأصول لوالده المعظم له ولكن لا بنحو الشروح المتعارفه بل في الحقيقة كتاب مستقل مشتمل على خلاصة ما في الاشارات مع اضافات تحقيقات له و تمامه في ثلاث مجلدات كبار». در بسیاری از مباحث اصل عبارات را نیاورده و خلاصه به آن پرداخته است. تألیف

کتاب پس از 1280 پایان یافته است.

چاپ: طبع الجزء الأول منه.

[الذريعة 110/3 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7931

جلد سوم کتاب در ادله عقلیه؛ خط: نسخ، كان محمد باقر بن محمد حسن، تا: شنبه 4 ربیع الاول 1288ق؛ در چند جا حواشی از فرزند مؤلف جمال الدين؛ 303، 30 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 20-255]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7740

آغاز: الكلام في الأدلة العقلية مقدمة المراد بالدليل العقلي هنا هو ما يكشف عن امر شرعي فرعي فهو حكم عقلی يمكن التوصل به الى امر شرعی فرعی و ربما يقال ان اخذ الحكم؛ انجام: و حجبت عن الأحزان و الاتراب و تقطعت ایدی الخلان و الاحباب و لم اتمكن من التوبة و الانابة الى رب الارباب و ابتليت بما اثقل ظهری بالكسب و الاكتساب.

جلد سوم؛ خط: نسخ، كان محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، تا: 1292ق؛ محشی به امضاء «منه عفی»؛ جلد: تیماج، زیتونی، سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 286گ، 30 سطر، اندازه: 21×33/5سم [ف: 26-230]

٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21067

آغاز: بسمله، الكلام في الأدلة الشرعية و فيه مقاصد المقصد الأول في الكتاب مقدمة الكتاب مع اداة التعريف عرف النحاة بل غيرهم في كتاب سيبويه و بدونها؛ انجام: و للتقرير فيه وجه فكان على المستدل الشهيد الاستدلال به و الله العالم

جلد دوم و شامل مباحث ادله شرعيه؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: سید احمد صفایی خوانساری، بی تا، جان اصفهان؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: مقوا، عطف و گوشه ها تیماج

خرمایی، 438گ، 19 سطر، اندازه: 21/5×17 سم [ف: 16-51] و [اهدائی ف: 65]

ص: 19

4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 921/1 -6/11

آغاز: بسمله. الكلام في الادلة العقلية مقدمة المراد بالدليل العقلی هنا هو ما يكشف عن امر شرعي فرعي فهو حكم عقلی؛ انجام: وفي بعض النسخ بالرسالة الذهبية في العلوم الطبية والظاهرات مضامین الرسالة تشهد بعد ودها عن المعصوم. والله العالم.

جلد سوم از ادله عقلیه تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، كا: استكتاب از نورالدین طباطبایی، بی تا؛ مصحح، با حواشی «منه عفى عنه» به خط عباس بن محمد جعفر در شوال 1308، 492گ، 26-27 سطر، اندازه: 32×22سم [ف: 2-621]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6182

آغاز: الكلام في الأدلة الشرعية، و فيه مقاصد المقصد الأول في الكتاب مقدمة الكتاب مع أداة التعريف مصطلح في عرف النحاة؛ انجام: و حكم في التذكرة بأن من رأى الهلال في شهر رمضان وجب عليه الصوم سواء كان عدلا.

نام مؤلف به استناد نسخه 21067 آستان قدس که جلد دوم کتاب است ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 240گ،20 سطر، اندازه: 17/5 ×21/5 سم [ف: 16-182]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7930

جلد دوم کتاب، و از بحث کتاب تا تقریر معصوم را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ تملک: مصطفی حسینی صفائی خونساری به تاریخ ذیقعده 1375 با مهر «مصطفی الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 253گ، 30 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 20-254]

• بشارات کتب سابقه بر پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)/ كلام و اعتقادات / فارسی

bešārāt-e kotob-e sābeqe bar payāmbar-e eslām

ابوالحسن بن مهدی، ق 14 قمری

ab-ol-hasan ebn-e mahdī (- 20c)

تاریخ تأليف: 1301.

یازده آیه از کتب عهد عتیق بر بعثت پیامبر اکرم. از ابوالحسن بن مهدی که کتابی دیگر به نام «مشكاة الهداية» داشته است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20792

آغاز: بسم الله و به ثقتی سبحان الذي اسرى بعبده ليلا، انجام: شب سه شنبه از شهر رجب عام 1301

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: رجب 1301ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 9گ، 13 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 21×14 [اهدائی ف: 129]

• بشارت / بهائیت / فارسی

bešārat

کتابی است که درباره رسالت دینی خود نوشته و با عنوان بشارت شروع شده و شامل دو «بشارت» است و مشتمل بر تقسیماتی نظیر آیات کتب مقدسه می باشد و در خاتمه نیز دعایی به عربی نوشته شده است. در این رساله نشانه هایی از بهائیت دیده می شود.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15931

آغاز: بسمه الا منع الا بدع الا على. يا اهل الولي انا نرینکم و السلام الى اهل الله؛ انجام: قدوس قدوس قدوس یا رب الارواح و النفوس و السلام الى اهل الله

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. در برگ 18 نامه ای با عنوان «نخستین نامه دبستان امریکائیان» در مورد رد دین مسیحیت نوشته شده، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی یک لا مجدول، 24گ، 16-18 سطر ( 14/5×9/5 )، اندازه: 10/7 × 17/5 سم [رایانه]

• بشارة الباکین و انیس الذاکرین / تاریخ معصومین/ عربی

bišārat-ul bākīn wa anīs-ud dākirīn

تبریزی، حسین بن عبدالرزاق، ق 14 قمری

tabrīzī, hoseyn ebn-e ‘abd-or-razzāq (- 20c)

اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار

تاریخ تأليف: 15 جمادی الثانی 1280ق

مجالسي است در مصائب اهل بیت رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم) خصوصا حضرت سید الشهدا(عليه السلام) و اصحابش و در واقع خلاصه ای از کتاب دیگر مؤلف به نام «وسيلة الفردوس» می باشد، دارای یک مقدمه» در وصایای نافعه برای رثاء و بعضی از مواعظ و پنجاه «مجلس» و یک «خاتمه» در وصایایی از مؤلف.

آغاز: الحمدلله الذي غوصني في بحور المصائب و الاحزان الزرء سید اولاد الانس و الجان فاخرجت لآلی کلمات وصل بها إلى ...

انجام: و ادخلنا به في جنات النعيم و احشرنا في زمرة محمد و آله الطيبين الطاهرين برحمتك يا أرحم الراحمين. [الذريعة 101/26 ؛ الكرام البررة 397/1 ؛ میراث شهاب سهش 3و 151/4 ]

١. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 367

آغاز: برابر؛ انجام: و كان قطعات كبدها قد أضخت في وجنتيها کالدراری و دماء قلبها قد غدت حالات ...

تا اواخر مجلس پانزدهم؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 79ص، 16 سطر، اندازه: 18×14 سم [ف: 2-60]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 524

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-115]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11663

آغاز و انجام: برابر

ص: 20

خط: نسخ، كا: ملا زین العابدین بن مصطفی، تا: 1280ق؛ مصحح، مجدول، دارای کمند کشی؛ کاغذ: فرنگی به رنگ آبی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول ضربی، 184گ، 19 سطر (19×10)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 34-35]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1281 ق [میراث شهاب: س 5ش 3و 4-151]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2548

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: زین العابدين بن مشهدی آقا ایروانی، تا: 14 رجب 1289ق؛ مصحح، محشی؛ در سه برگ آخر اشعاری از «حاجی چناران خویی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 167، 17 سطر، اندازه: 14/5×18 سم (محدث ارموی مخ: 1-252]

• بشارة الشيعة / كلام و اعتقادات / عربی

bišārat-uš šī a

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری

feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)

تاریخ تأليف: 1081ق

مطالب تحت عنوان «بشارت» ذکر شده و در ضمن چهل بشارت ثابت کرده که فرقه ناجیه از فرق اسلامیه که به موجب اخبار دینیه با مژده بهشتی مستبشر هستند همانا منحصر به شیعه می باشد. تاریخ فراغت از تألیف 1081ق موافق جمله «بشارات من الله » می باشد.

آغاز: الحمدلله على ما هدانا لمعرفة احسن القول و اتقنه ... اما بعد، فيقول ... هذا كتاب بشارة الشيعة اخرجه الله على لسانی

انجام: و عدد هذا الكلام تاريخ التصنيف و هو تاريخ لطيف و الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على محمد و آله اجمعین

چاپ: تهران، سنگی، 1311ق، وزیری، 40ص (صص 116-155)[ الذريعة 116/3 و 115/3 ؛ ریحانة الادب 369/4

؛ فهرست های خودنوشت فیض 147؛ مشار عربی، ص 127]

1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 110/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-28]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5819/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد الغني بن معزالدین حسینی، تا حدود قرن 11؛ مصحح، محشی با نشان «منه سلمه الله و منه دام فيضه»؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای، 69گ (47پ -115ر)، 13 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 15-206]

٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2200/11

بشارات کتب - بشارة الشيعة

آغاز: بسملة مما .... افاده الفاضل الكاشاني في الرسالة المسماة بالبشارة حيث ذكر قوله سبحانه و الذين اجتنبوا الطاغوت آن؛ انجام: قال النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)، في الحديث المتفق عليه بين العامة و الخاصة من مات ولم يعرف اما زمانه مات ميتة جاهلية و اضل ممن اتبع هواه بغير هدى من الله ان الله لا يهدي القوم الظالمين. بخشی از آن است؛ خط: نسخ، كا: علم الهدی، تا: رجب 1067ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا عنابی روشن، 11گ ( 200-190 پ حاشیه)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 11-510]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16831/1

خط: نستعلیق، کا: محمد نبی، تا: اوایل جمادی الثانی 1082ق؛ از روی نسخه اصل، مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا با جدول کشی ضربی، 66گ (1پ -66)، اندازه: 15×10/5

سم [ف: 20-292] 5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 730

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد على الهدی، تا: 1083ق، جان کاشان؛ کاتب پسر مؤلف، از روی نسخه اصل خط والدش، با دستخط علم الهدی در آخرش که در محرم 1083 در کاشان تحریر کرده؛ تملک: حسن بن آقا اسماعيل و جانی بکم با مهر «جانی بكم» بیضوی)؛ مهر: «عبده حسن » ( بیضوی)، «محمد علم الهدی ...»( بیضوی)، «جمال الدين» (بیضوی)، «المؤمن حي في الدارين» (مربع)؛ واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: تیماج سرخ لولا دار، 70گی، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 393]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 587

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-178]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 217عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-198)

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19416

آغاز: برابر؛ انجام: هی بشارات من الله و عدد هذا الكلام ... و آله احمعين سنه 1090

خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1090ق؛ ضميمه نسخه ش 19415؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 13 سطر (15810)، قطع: رقعی، اندازه: 19×13 سم (رایانه)

7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13425/2

آغاز: برابر؛ انجام: و ليس من ولايتنا على شئ أن الله تبارک و تعالی ذات دین علامة ...

فقط 3 برگ آغازین؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: شرقی، 3گ (79-81)، 20 سطر، اندازه: 1365 سم [ف: 34-61]

8. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 125گ، 22- 27 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-22] و [نشریه: 5-13]

09 گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن، شماره نسخه: 59

ص: 21

انجام: الاقتحام في الهلكات و مثل قول امير المؤمنين قليل يكفي خير من كثير يطفی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ واقف: حاجی عبد الكريم واعظ، 1133؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 56گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: 168]

10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5657/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نشان «مقابله شده» و «بلغ»، دارای سرلوح نفيس مرصع و رنگارنگ، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 28گ (126پ -153پ)، 24 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 15-55]

11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7154/1

خط: نسخ، بی کا، تا: 5 صفر 1111ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، ابعاد متن: 13/5×7/5 ، قطع: بغلی، اندازه: 18×12سم [ف: 16-467]

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1025/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو تراب بن عبدالله زشکی، تا: 24 رمضان تا 22 رجب 1120ق؛ دارای بلاغ؛ مهر: «عبده الراجي رجبعلی» (بیضی) ، حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 61گی (1-61)، 16 سطر (7/5×13/5)، اندازه: 18×12/5 سم آف: [1400-3]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13442/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1122ق؛ به دستور نصیر الدین سلیمان بن محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی از روی نسخه ای که به خط علم الهدی کتابت شده بوده، استنساخ گردیده، مصحح، محشی؛ مهر: «یا محسن اغفر بمحمد علم الهدی، نصیر الدین سلیمان»( بیضی)؛ کاغذ: شرقی، 67گ (39-105)، 17سطر، اندازه: 13×6 سم [ف: 34-114]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13425/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان محمد جان، تا: 1136ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 78گ (1-78)، 14 سطر، اندازه: 1376 سم [ف: 34-60]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7887/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ملا فرج الله بن ابراهیم تبریزی، تا: 13 شعبان 1271ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 56گ (آپ -56ر)، 15 سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 22-310]

16. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 757

خط: نسخ، كان عبدالقدیر بن علی اصغر، تا: 1286ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه پارچه، 76گ، 15 سطر، اندازه: 12×19/5سم [ف: 1-72]

17. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 37/1

خط: نسخ، كا: خليفه محمد جواد، تا: ذیحجه 1286ق، جان کاشان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، ابعاد متن:

17/5×8، اندازه: 24×15/5 سم [نشریه: 3-222]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23336

آغاز: برابر؛ انجام: قد تمت البشارات ... بمنه وجوده

خط: نستعليق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 21 سطر(10×17)، اندازه: 21×17سم [رایانه ]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23393

آغاز: برابر؛ انجام: بدل الله بالاهتداد بها ... في شهر ربيع الاول 1342.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1342ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 21 سطر (1689)، اندازه: 20×16سم (رایانه)

20. مشهد، اصغر زاده؛ شماره نسخه: 3

بی کا، بی تا [نشریه: 7-769]

21. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 315

آغاز: برابر؛ انجام: بشارة؛ وكذلك من استمع الى قول يقولون أن من لم يكن على طريقة اهل البيت المطهرين من الرجس المعصومین

خط: نسخ، بی کا، تا: عصر مؤلف؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 90 گی، 12 سطر [ف: 1-45]

22. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1931/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد سعید خروتی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 75گ (48-122ر)، 16 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-363]

23. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 571/1

خط: نسخ، كا: بهلول بن شیخ نصیر دستجردی، بی تا، کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7 و 14 سطر (7/3× 13/5 )، اندازه: 19×14 سم [ف: 1-282]

• بشارة الشيعة / كلام و اعتقادات / فارسی

bišārat-uš šī a

شریف، علی بن فتح الله، ق 11 قمری

šarīf, “alī ebn-e fath-ol-lāh (- 17c)

وابسته به: بشارات الشيعة؛ خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسين (1173-)

رساله ای است در هشت فصل» در بیان معنی شیعه و مراتب آن و فضل شیعه و ... به احتمال قریب به یقین ترجمه «بشارات الشيعة» مولی اسماعیل خاجویی است. پیش از این نیز ترجمه ای

ص: 22

از کتاب مذکور از نجم آبادی گذشت. در اول نسخه حاضر محمد حسین شریف غروی نوشته است که این کتاب را جدش به دستور فتحعلی شاه نگاشته و در الذريعة از «بشارات الشيعة» مولا علی بن فتح الله شریف نام برده شده است.

آغاز: بسمله فصل اول در معنی لفظ شیعه است بدانکه شیعه به حسب لغة بمعنی اتباع و اعوان و انصار است مأخوذ است از اشیاع

انجام: پس من در جواب گفتم چرا تو دشمنی کنی. بدرستیکه تو احمقی زیرا که مخاصمه در حق علی و شیعیان وی باشی می شود از جهل و غفلت والا ... بلکه ایشان را دوست دارد.

مؤلف گوید اللهم ثبتني ولايتهم و مؤلهم

[فهرستواره منزوی 153/9 ]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 646 ط

خط: نسخ، كا: محمد فاضل بن ابی القاسم نطنزی، تا: 1058ق مختصر ف: 109]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1787- 10/97

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، بی تا، مصحح؛ یادداشتی از محمد حسین شریف غروی در 1295 که گوید: این کتاب بشارة الشيعة است که به دستور فتح علی شاه جد علامه ام آن را نوشته است؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 74گ، 16-18 سطر، اندازه: 17/5 ×21/5سم [ف: 2-621]

• بشارة الشيعة / تاریخ / فارسی

bišārat-uš šī‘a

تاریخ تأليف: سه شنبه 10 ربیع الثانی 1201ق

در حالات و فضائل و مناقب ائمه معصومین(عليه السلام) و اثبات امامت آنان، مشتمل بر چهارده «باب» که دوازده باب اول در حالات دوازده امام و باب سیزدهم در مطاعن مخالفان آن حضرات و باب چهاردهم در احتجاجات مذهبی. این کتاب درده جزء تأليف شده در چهار جلد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4413

آغاز: جزء هفتم از اجزاء عشره ... مطلب اول در بیان فضائل و مناقب زبده اصفیا و نور اتقيا

جلد چهارم و از جزء هفتم تا دهم می باشد مشتمل بر حالات حضرت امام رضا(عليه السلام) تا آخر کتاب؛ خط: نستعلیق، كان محمد اسماعيل بن میرزا على خراسانی، تا: پنج شنبه 7 شعبان 1223ق؛ جلد: مقوایی عطف

تیماج قرمز، 605گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 12-13]

• بشارة الشيعة و زجر النصاب / كلام و اعتقادات / عربی

bišārat-uš šīʻa wa zajr-un naşşāb

خراسانی بیرجندی، علی اصغر بن حسن، ق13 قمری

xorāsānī bīrjandī’ salī asqar ebn-e hasan (- 19c)

در اثبات امامت ائمه (عليهم السلام)و مثالب دشمنانشان، مشتمل بر یک مقدمه» و چندین «فصل».

بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 147

آغاز: الحمدلله الذي ابدع العقول و جعلها رسلا على كافة النفوس بالحق و الصدق و الصواب

خط: نسخ، كا: علی بن حسین، تا: پنج شنبه 4 رجب 1284ق؛ در هفت برگ آخر داستان طرماح بن عدی آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 118گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 113 ]

• بشارت ظهور / کلام و اعتقادات / فارسی

bešārat-e zohūr

گلپایگانی، ابوالفضل بن محمد، 1260-1337 قمری

golpāygānī, ab-ol-fazl ebn-e mohammad (1844-1919)

تاریخ تأليف: 1305ق

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16139

آغاز: بسمله بعد حمدالله على نعمه و آلائه؛ انجام: أنه هو العلى العزيز الغالب الجليل

خط: نسخ، كا: محمد مهدی گلپایگانی، تا: 1310ق، کاغذ: فستقی، جلد: میشن، 18 سطر (14×7)، اندازه:19×12سم [رایانه]

• البشارة لطلاب الاستخارة / استخاره / عربی

al-bišāra li-țullāb-il istixāra

بحرانی، احمد بن صالح، 1075-1124 قمری

bahrānī, ahmad ebn-e sāleh (1665-1712)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 17 جمادی الثانی 1100ق

رساله ای است در بیان فوائد استخاره و انواع آن و مواضع آن و اموری که باید رعایت نمود، مشتمل بر 12 «اشاره» و شش «باب» و «خاتمه»؛ الذريعة گوید: که او ساکن جهرم بوده و صاحب زهد و ورع و تقوی و آمر به معروف و ناهی از منکر و امامت جمعه و جماعت می کرده است. عناوین کتاب پس از اشارهها چنین است: باب 1. کیفیت استخاره ذات الرقاع؛ باب 2. استخاره با رقعه هایی که در گل پیچیده شده؛ 3. استخاره به دعاها بعد از نماز؛ 4. استخاره با تسبیح و سنگ ریزه؛ 5. استخاره به قرآن مجید؛ 6. استخاره بدعاها؛ خاتمه: در استحباب مشورت کردن است.

ص: 23

آغاز: الحمدلله الذي ما حار من استخاره ولاندم من استشاره ... اعلموا يا اخوان الحقيقة وخلان الطريقه ان الاستخاره امر مندوب اليه

[الذريعة 19/2 رقم 54 و 113/3 رقم 382]

شرح و حواشی: - البشارة لطلاب الاستخارة (ترجمه)

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2873

آغاز: برابر؛ انجام: و الحديث طويل أخذنا منه موضع الحاجة فمن أراده فليطلبه من مناقبین شهر آشوب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی از محمد هاشم؛ تملک: «محمد هاشم موسوی چهارسوقی» به سال 1275 با مهر محمد هاشم بن زین العابدین الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: «عبده زین العابدین الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن بدون مقوا، 36گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم[ محدث ارموی

مخ: 1-253]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1418/3

آغاز: برابر؛ انجام: قال مشاورة ذوي الراي و اتباعهم عنه عن عدة من أصحابنا عن على بن اسباط عن عبدالملک بن سلحة عن السري بن خالد

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 32گ، 17 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-274]

• البشارة لطلاب الاستخارة (ترجمه) / استخاره / فارسی

al-bišāra li-țullāb-il istixāra (t.)

وابسته به: البشارة لطلاب الاستخارة؛ بحرانی، احمد بن صالح (1124-1075)

ترجمه تحت اللفظی نیکویی است از کتاب «البشارة لطلاب الاستخارة»، مشتمل بر دوازده «اشاره کوتاه مقدمه مانند و شش «باب» و یک «خاتمه»، مشتمل بر آداب استخاره و انواع آن و بعضی از دعاها و گفته های علما راجع به استخاره. تاريخ تأليف کتاب البشاره در این ترجمه «چاشت چهارشنبه 29 ماه رجب 1090» است، اما تاریخ آن را الذریعه (113/3 ) «چهارشنبه هفدهم جمادی الثانی 1100» آورده و شاید تاریخ تحریری دیگر یا تاریخ کتابت نسخه ای باشد که مرحوم طهرانی دیده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10122

آغاز: ستایش خدای را است که حیران نماند آنکه با او استخاره کرد و پشیمان نشد هر که با او مشاورت نمود؛ انجام: اینست که دعا کنند مؤلف را به آمرزش و رضوان خدا

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: شب پنج شنبه 20 رجب 1297ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 82گ، 11 سطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 26-88]

• بشارة المذنبین / كلام و اعتقادات / فارسی

bešārat-ol moznebīn

قزوینی، عبدالوهاب بن محمد علی، ق13 قمری

qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)

اهدا به: فتح علی شاه

در شرح و ترجمه یک صد فقره از آیات و احادیث شیعی اثنا عشری درباره رحمت الهی و آمرزش گناهان، در یک «مقدمه) و پنج «مقصد» و یک «خاتمه».

آغاز: الحمد الله الذي برحمانیته اعطى كل شيء حقه

انجام: و مشهور است در حدیث که نیست شفیعی نافع تر از توبه. تمام گردید رساله موسومه ببشارة المذنبين و الحمد الله و المنة له.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5932/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: علی مردان بن ملا محمد علی بیابانکی قزوینی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 21گ (1پ -21پ)، 18 سطر (20×10)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-159]

• بشارة المذنبین / كلام و اعتقادات / فارسی

bešārat-ol moznebīn

تویسرکانی، عبدالغفار بن محمد حسن، -1319 شمسی

toyserkānī, “abd-ol-qaffār ebn-e mohammad hasan ( 1940)

نویسنده در مناظره ای که با یکی از فضلا داشته بر این سخن که امیر المؤمنين(عليه السلام)هر شب هفتاد مرتبه از خوف الهی بیهوش می شد، نقد و ردی ایراد نموده و تفصيل مطلب را که خداوند به دلیل رحمانیت و بخشندگی خاص خود بر مؤمنین و پارسایان عذابی و قهری نازل نخواهد کرد، در این کتاب بیان نموده و در لابه لا از مناظرات و مباحثات خود با برخی علما شیخیه نیز یادی به میان آورده است.

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد بدان واضع دین خدا حامل دین رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)حافظ دین امیر المؤمنین و اولاد طاهرین آن بزرگواران ...

انجام: لاقت برسم بمداد النور *** في صفحات من خدود الحور [فهرستواره منزوی 153/9 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7335

ص: 24

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: رمضان 1311ق؛ مجدول، دارای دو سرلوح عادی؛ جلد: تیماج مشکی، 116گی، 15 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 19-126]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 875

آغاز: برابر؛ انجام: معانی بسیار می نماید.

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی تویسرکانی، تا: 1311ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: مخمل لاجوردی، 105گ، 15 سطر، اندازه: 13/5×22/1سم [ف: 2-57]

٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10570

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد تقی تویسرکانی، تا: 1312ق؛ دارای دو سرلوح بسیار نفیس و هنری، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای ساده، 108گ، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 33/1 -108]

• بشارة المصطفى في اثبات المهدی المرتجی / کلام و اعتقادات / عربی

bisarat-ul mustafa fi itbat-il mahdi-yil murtaja

اشراقی، ولی الله بن هاشم، ق15 قمری

ešrāqī, valī-ol-lāh ebn-e hāšem (- 21c)

تاریخ تألیف: شب دهم شوال 1392ق

تاریخ امام منتظر مهدی موعود(عليه السلام)و احادیث پیامبر اکرم(صلى الله عليه و آله وسلم)درباره آن حضرت را از کتاب های اهل سنت گرد آورده و اعتراضات و شبهات را که پیرامون پاسخ می گوید.

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 318/2

آغاز: الحمدلله الذي ارسل رسوله بالهدی ... و بعد فقد قال رسول الله (صلى الله عليه و آله وسلم)لعلی بن ابی طالب عليه السلام: یا علی اتق الضغائن

نسخه اصل: کتابخانه مؤلف، سراب؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 131ص (1-131) [عکسی ف: 1-376]

• بشارة المصطفى لشيعة المرتضی / حديث / عربی

bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada

آملی، محمد بن أبي القاسم علی، ق6 قمری

āmolī, mohammad ebn-e abe-l-qāsem ‘alī (- 12c)

کتاب، مشتمل بر اخبار وارده در مقامات و منازل و فضایل شیعیان و مرتب بر هفده جزء است. ولی اکنون همه آن در دست نیست. آنچه از آن معرفی شده در چهار جزو و دارای 349 حدیث است و بخشی از آن با حذف اسانید. محدث نوری در مستدرک (3: 476) از طبری یاد نموده و گفته که از نسخه های «بشارة المصطفى» چهار جزء بیش ندیده ام با این که برخی از آن نسخهها که من دیده ام کهنه بود و گویا مجلسی هم چهار جزء بیشتر نداشت چه او خبری از آن نیاورد که در نسخه های ما نباشد نوری آن گاه استادان روایت طبری که به چهارده متن می رسد برمی شمرد که 11 تن آنها در این کتاب یاد شده و سه تا که در آن نیامده است عبارت اند از: ابي اليقظان عمار بن یاسر و پسرش ابی القاسم سعد و شريف ابی عبدالله محمد بن علی بن عبدالرحمن علوی نگارنده التعازي. مؤلف درباره انگیزه تألیف چنین می نویسد: «... فان الذي حملنی على عمل هذا الكتاب اني رأيت الخلق الكثير والجم الغفير يتسمون بالتشيع و لا يعرفونه و مرتبته و لا يؤدون حقوقه و حرمته ... تعمدت الى جمع مؤلف يشتمل على منزلة التشيع و الدرجات الشيعة و كرامة اولياء الائمه البررة على الله و مالهم عنده من المثوی و جزيل الجزاء في الجنان ... ولا اذكر فيه الا المسند من الاخبار عن المشايخ الكبار و الثقات الاخیار ...»

آغاز: الحمد لله الواحد القهار الازلى الجبار العزيز الغفار الكريم الستار لا تدركه الأبصار ولا تحيط به الافكار ... اما بعد فان الذي حملني على عمل هذا الكتاب اني لما رأيت الخلق الكثير ... اما بعد فان الذي حملني على عمل هذا الكتاب اني لما رأيت الخلق الكثير و الجم الغفير يتسمون بالتشيع و لا يعرفونه و مرتبته ... تعمدت الى جمع مؤلف يشتمل على منزلة التشيع و درجات الشيعة و کرامات اولیاء الائمة البررة على الله ... رسمته (و سميته) بكتاب بشارة المصطفى لشيعة المرتضی

چاپ: محمد حسن جواهری یازده جزء بشارة المصطفی را در چاپخانه حیدری نجف بسال 9-1368 از روی نسخه محمره و نسخه چهار جزئی با دیباچه ای در سرگذشت طبری به چاپ رساند.

[ الذريعه 117/3 ؛ ذخائر التراث العربی 658/2 ؛ کشف الحجب 86؛ هدية العارفین 86/2]

شرح و حواشی:

١- بشارة المصطفى الشيعة المرتضى (منتخب)

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2174

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه امیر المومنین علیه السلام -نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6، در عصر مؤلف؛ مصحح، چند یادداشت نظر کردن در کتاب به سال 864، 894 و 616، یادداشت مطالعه محمد بن علی حدید حسینی؛ تملک: آقا میرزا، 420ص [عکسی ف: 6-217]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9384/6

منتخب؛ خط: نسخ، كا: على بن مجدالدین بن حسن بن جلال حسینی، تا: قرن 11، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 13گ (114 ر 126پ)، 18 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 30-103]

٣. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1049/1

ص: 25

در چهار جزو دارای 349 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حرعاملی، تا: شوال 1063ق؛ از روی نسخه محمد بن شیخ على حر عم او؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 16 سطر [ف: 5-227]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3176/1

آغاز: برابر؛ انجام: و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی تم الجزء الرابع

خط: نسخ، كا: على بن محمد مزرعی، تا: ربيع الاول 1088ق؛ تملك: يوسف بن محمد صالح با مهر بیضوی؛ 115گی، اندازه: 20×15سم [محدث ارموی مخ: 1-253]

5. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 34

خط: نسخ زیبا، كا: عبد علي بن رضی الدین علی بن ابی جامع عاملی حارثی، تا: 24 صفر 1090ق، جا: اصفهان؛ از روی نسخهای که به خط شیخ علی بن محمد بن حسن بن شیخ زین الدین شهید ثانی نگاشته شده، مجدول؛ تملك: میرزای قمی و یادداشت او مبنی بر این که این نسخه از کتب منهوبه والد مرحوم است که وی آن را در دست آخوند ملا محمد حسین بن حاجی ملا تقی کزازی دیده و شرح حال نموده و آخوند آن را به وی مفوض داشته است؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 159گ، 17 سطر [جنگ: 502-1 ]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض15318

خط: نسخ، بی کا، تا: 1096ق [الفبائی: 624]

7. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1957/3

آغاز: برابر

جزء اول تا پایان جزء چهارم؛ كا: حاجی لند وادی ابن فرامان دشتستانی، تا: قرن 13 کاغذ: ترمه و سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 93 ص (199-291)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-1106]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 515

آغاز: برابر؛ انجام: و ليست الدنيا منهم و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجی. تم الجزء الجزء الرابع من كتاب بشارة المصطفى لشيعة المرتضی تأليف الشيخ الفقيه الجليل عماد الدين ابی جعفر محمد بن ابي القسم علی بن محمد بن على الطنبری. و هذه الأربعة اجزاء من سبعة عشر جزا من الكتاب. و كتب هذه النسخة بيده لنفسه محمد تقی جاجرمی عفی عنه بتاريخ اول شهر رجب. و الحمدلله وحده و صلى الله على محمد و آله و سلم

4 جزء است؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی جاجرمی، بی تا، محمد تقی جاجرمی در یکم رجب آن را برای خودنوشت و می خواست الزام النواصب هم با آن باشد، در پشت نسخه ما نوشته است که این جزء یکم بشارة المصطفى طبری است و پس از آن در همین نسخه جزوهای دوم تا چهارم می آید و خود کتاب 17 جزو است چنانکه در پایان چهارمی هم خواهد آمد و با این رساله الزام نواصب بامامة على بن ابی طالب هم خواهد بود. همه اینها را محمد تقی جاجرمی نویسنده نسخه به خط خود به عربی نوشته است. ولی در نسخه ما آن رساله نیست و پیداست که او به جزوهای دیگر کتاب دسترسی نداشت؛ تملک: محمد باقر حسینی در ربيع الثانی 1203 (با مهر او)، درویش محمد نجفی (با مهر)، جمال الدین محمد خوانساری کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 114، 22 سطر (14×8)، اندازه: 18×12سم [ف: 5-1179]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11195

آغاز: برابر؛ انجام: اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی. جلد 1-4؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد سعید بن عبدالعلی، تا: شوال 1210ق؛ به خط سه کاتب به نام های: محمد سعید بن عبدالعلی، تاریخ کتابت: شوال 1210، و احمد بن محمد طاهر، و محمد ابراهيم بن محمد باقر بن محمد حسین حسینی؛ واقف: محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351، کاغذ: آبی و بعضا نخودی، جلد: تیماج آلبالویی، 163گی، 15 سطر، اندازه:

20/5×13/3سم [ف: 14-120]

10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 945/4

خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 6 جمادی الاول 1257ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 10گی (116ر-125)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 5-219]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7469

آغاز: برابر ؛ انجام: اولئک مصابيح اولئک مصابيح الدجی.

جلد 1-4؛ خط: نسخ، کا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 19 صفر 1352ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 131 گ، 19 سطر، اندازه: 21×19/4 سم [ف: 14-119]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10043

خط: نسخ خوش، كا: عالم معاصر، سید مهدی رکن الدینی حسینی عزآبادی یزدی، تا: 21 صفر 1397ق؛ قطع: رقعي بزرگ [میراث شهاب: س 8ش 2-16]

13. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 321

آغاز: برابر؛ انجام: حدثنا ابراهيم بن محمد الثقفي عن ابراهیم بن موسی ابن اخت الواقدي قال حدثنا أبو قتادة ... شامل اجزاء 1 و 2 و 3؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: چرم قرمز، 152گ، 17 سطر، اندازه: 12× 23/5 سم [مؤید: 1-278]

14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17362

بی کا، بیتا [د.ث. مجلس]

15. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 262/1

منتخب بشارة المصطفی و بدون سند می باشد؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد باقر، بی تا، 6گ (1-6)، 22سطر (17×9)، اندازه: 2014سم [ف: 1-111]

16. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1623-عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی (چنین). تم الجزء الرابع من كتاب بشارة المصطفى و الحمدلله و حده و صلواته على سيدنا محمد و آله الطاهرين. تم الجزء الأول من كتاب البشارة و هو يشتمل على اربعة اجزاء ... و السلام.

ص: 26

جزء 4 مجلد یکم به پایان رسیده است: «تم الجزء الأول من كتاب بشارة المصطفى و هو يشتمل على اربعة اجزاء من جملة سبعة عشر جزء من اصل الكتابة»؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ مقابله شده؛ 269ص، 16سطر (21×12/5 )، اندازه: 21×30سم [عکسی : 1-52]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1932

آغاز: مشرک و المحب له مؤمن و المبغض له منافق و المقتضی الاثره لاحق؛ انجام: و بغيضك يغيضي و بعئض بفیض الله فطونی (كذا) لمن احبک

حاوی چهار جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: فهرستی، در تیر 1310؛ کاغذ: آهاری نباتی فرنگی، جلد: تیماج خرمایی ضربی، 124 گ، 17 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 5- 60]

18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2542/1

آغاز: برابر؛ انجام: و عنه عن أبيه عن جده قال حدثنا ابو الحسن الفارسي قال حدثنا عبد الله. سه جزء اول کتاب؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، 73گ (2پ -74)، ابعاد متن:

15×8، اندازه: 21×15سم [ف: 12-437]

19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3263

آغاز: برابر

چهار جزء؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملك: محمد باقر بن محمد تقی، محمد باقر بن محمد تقی موسوی، محمد حسین بن محمد صالح حسینی؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 139، 17 سطر، اندازه: 22615سم [ف: 9-52]

20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6075/18

بخشی از آن با حذف اسانید؛ بی کا، بی تا، کاغذ: رنگارنگ سپاهانی، جلد: میشن لایی قهوه ای، 2گ (55پ -56ر)، اندازه: 22/6×12/8 سم [ف: 9-135]

21. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1024/4 -طباطبائی

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ...... اما بعد فهذا كتاب منتخب من بشارة المصطفی ... بحذف الاسناد قال دخل رسول الله ... و قال مارايتک اقبلت على؛ انجام: قال عليه السلام الامراء بالجور و العرب بالعصبية والد هاقين بالكبر و التجار بالخيانه و اهل الرساتیق بالجهاله و العلماء بالحسد تمت الرساله الشريفه بحول الله و قوته منتخب؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 28ص (78-105)، قطع: رقعی، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 23-311]

bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada (mn.)

• بشارة المصطفى لشيعة المرتضى (منتخب) / حديث / عربی

وابسته به: بشارة المصطفى لشيعة المرتضی؛ آملی، محمد بن ابی القاسم علی (6-)

تاریخ تأليف: پنج شنبه ذیقعده 983ق؛ محل تأليف: کربلا

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13377

آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على اشرف المرسلین محمد و عترته الأمناء الطيبين الطاهرين و بعد فهذا كتاب منقول ... قال دخل رسول الله صلى الله عليه و آله مسرورة على على انجام: آنج بکارش نیاید نگوید و آنج سنت است پسنده بودش و پای از سنت بیرون ننهد و به بدعت مشغول نشود و این آخر خطبه است و صلى الله ... عليهم اجمعین.

در این منتخب سند احادیث حذف شده و در پایان نسخه نیز بخشی از احادیث آخر کتاب در سه برگ به فارسی ترجمه شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه ذیقعده 983ق، جان کربلا؛ جلد: پارچه ای، عطف و حاشیه تیماج، 67گ، 13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 36-320]

• بشارة المصطفى لشيعة المرتضى (منتخب) / حديث / عربی

bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada (mn.)

وابسته به: بشارة المصطفى الشيعة المرتضی؛ آملی، محمد بن ابی القاسم علی (6-)

دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 199/5

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فهذا كتاب منقول من بشارة المصطفى الشيعة المرتضی؛ انجام: کصاحب النيران لم يجد يحرقك من شرار فاده علقک من دخانه.

متفرقاتی است منتخب از کتاب بشارة المصطفی عماد الدين محمد طبری با حذف اسانید؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ، اندازه: 10×16/5 سم [ف مخ: 228]

• بشارة المصطفى الشيعة المرتضى (منتخب) / حديث / عربی

bišārat-ul mustafā li-šī‘at-il murtadā (mn.)

یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 24/1

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذا كتاب منقول من بشارة المصطفى الشيعة المرتضی صلوات الله عليهما بحذف الاسناد؛ انجام: و انفق الفضل من ماله و امسک الفضل من قوله وسعة السنة ولم يعدها إلى بدعة.

احادیث متفرقه ای از این کتاب به انتخاب کاتب آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 218گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم (ف: 1-26]

• بشارة المصطفى لشيعة المرتضى (منتخب) / حديث / عربی

bišārat-ul mustafā li-šī‘at-il murtadā (mn.)

ص: 27

اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 637/3

آغاز: من كتاب بشارة المصطفی ... بحذف الاسناد قال دخل رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)على على(عليه السلام)مسرورا؛ انجام: فاذا كان كيف يكون حال الشاة بين اسد و ذئب و تغلب و كلب يخاف على نفسه. خط: نسخ، كا: زین العابدین، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 16گی (167-182)، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف:2-467]

• بشارة المؤمنين / عرفان و تصوف / فارسی

bešārat-ol mo’menīn

سلطانعلیشاه، سلطان محمد بن حیدر، 1251-1327 قمری

soltān-alī-šāh, soltān-mohammad ebn-e heydar (1836 1909)

تاریخ تأليف: 25 ربیع الاول 1325ق

در اوصاف مؤمن و شیعه و فرق بین این دو و آیات و روایاتی که متضمن فضایل شیعه حضرت امیر المؤمنين (ع) می باشد با مطالبی راجع به ذکر و بعضی از آداب تصوف، مشتمل بر یک مقدمه» و دوازده «باب» و یک «خاتمه»: مقدمه: در بیان معنی شیعه؛ باب 1. مناقب مؤمن و شیعه ؛ باب 2. بشارات به مؤمن؛ 3. اقسام مؤمن و شیعه؛ 4. اوصاف شیعه که مأخوذ از شعاع است؛ 5. ابتلاء مؤمن بأنواع بلیتها؛ 6. ولايات و مراتب آن و حقیقت آن؛ 7. حقیقت انبیا و اوصاف آن بزرگوار؛ 8 فضیلت ذکر که بتلقين صاحب اجازه باشد؛ 9. ذکر خفی و فضیلت آن؛ 10. بیان ذکر مصطلح صوفيه؛ 11. اوصافی که باید مؤمن بدان موصوف باشد؛ 12. بيان شریعت و طریقت و حقیقت؛ خاتمه: در احوال بعضی از بزرگان و اقوال مفیده.

آغاز: سپاس بیقیاس خداوندی را سزاست که نور بخش دلهای اولیاست و بشارت ده پیروان آنهاست

انجام: و دیگران را بفتنه و ضلالت انداخته و باعث بدنامی نکوکاران گردیده اند، هذا آخر ما اردت جمعه و تأليفه ...

چاپ: طهران، سنگی، 1328، رقعی، 353 ص

[فهرستواره منزوی 153/7 ]

1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6985

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن محمد صالح بن ملا علی بیدختی، تا: دوشنبه 23 رجب 1325ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 123 گ، 17 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 18-158]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1236

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوب، كا: ابو تراب بن فضل الله بن محمد باقر کاشانی، تا: جمعه 17 ربیع الاول 1332ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 146گ، 14 سطر، اندازه: 22617/5 سم [ف: 4-46]

• بشارة المهتدين في تفسير الحمد لله رب العالمين / تفسير / فارسی

bešārat-ol mohtadīn fī tafsīr-e al-hamd-o le-1-lāh-e rabb-el ‘ālamīn

علی نقی بن محمد تقی، ق13 قمری

‘alī naqī ebn-e mohammad taqi (- 19c)

تفسیر آیه ، «الحمدلله رب العالمين» را بنا به درخواست یکی از برادران ایمانی با استفاده از احادیث شریفه و بعضی از قواعد ریاضی مانند زبر و بینات، در یک «مقدمه» و دو «مقصد» نگاشته و هر مقصدی دارای یک «مطلب» و پنج «فصل» است. مقدمه: در بیان کتاب تکوین و تشریع؛ مقصد اول: در تفسير ظاهری آیه؛ مقصد دوم: در تفسیر باطنی آیه.

آغاز: الحمدلله الاول و الاخر و الصلاة على محمد و آله في الباطن و الظاهر اما بعد چنین گوید بنده خاطی علی نقی ابن محمد تقی که این چند کلمه ای است در جواب یکی از برادران ایمانی

انجام: بجهت عدم علم و اطلاع بر تفاسیر علماء ابرار اخیار بر همین کلمات اکتفا نمودیم . فاعتبروا یا اولی الابصار

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3497/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: اسماعيل بن علی اکبر خوئی، تا: 1293ق، جان کربلا، خانه مرحوم سید (ظاهرة مراد سید کاظم رشتی باشد)؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 47گ (1پ -47ر)، 15 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 11-396]

2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3587/3 - 18/107

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمدعلی بن حاج محمد شریف، تا: دوشنبه 1294ق، جا: کربلا، جلد: پارچه، قرمز گل و بوته دار، 35، 19 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-622]

• بشارت نامه / فارسی

bešārat-nāme

فضل الله حروفی، 740-796؟ قمری

fazl-ol-lah-e horufi (1340-1394)

از فضل الله استر آبادی. گویا از رفیعی است.

[نسخه های منزوی 1064؛ فهرستواره منزوی 300/10 ]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4598/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی سیاه، 25 سطر، اندازه: 19/2×12/5 سم [ف: 7-438]

•بشارت نامه / عرفان و تصوف / فارسی

ص: 28

bešārat-nāme

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1004/5 -ف

نسخه اصل: بادلان .224Land Or؛ خط: نسخ، كا: درویش حسن، تا: جمعه پایان ربيع الثانی 886ق؛ 15 سطر[فيلمها ف:1-552]

• البشارة و النذارة في تعبير الرؤيا و المراقبة / خوابگزاری-عربی

al-bišāra wa-n nidāra fī ta'bīr-ir ru'yā wa-l murāqiba

واعظ خرگوشی، عبدالملک بن محمد، 407 قمری

vā‘ez-e xargūšī, “abd-ol-malek ebn-e mohammad ( 1017)

مختصری است از کتاب «تعبير القادری» ابوسعد نصر بن يعقوب دینوری. دینوری کتابش را در سی «فصل» و هر فصلی در چند «باب» تنظیم نموده و خرگوشی در کتاب حاضر مطالب آن را در پنجاه و نه «باب» تلخیص و تنظیم نموده و در هر باب ابتدا روایاتی را که خود از اساتیدش درباره آن موضوع شنیده، ذکر نموده و پس از آن گفته های دینوری را با عنوان «قال الأستاذ ابوسعد» نقل می کند. مؤلف ابتدا خطبه ای برای کتاب خود انشاء نموده و بعد از آن فهرست مطالب کتاب را آورده. او در این کتاب از این اساتید روایت نقل کرده است: ابوبکر احمد بن حسین بن مهران مقرى؛ أخبرنا أبو القاسم جعفر بن محمد بمصر؛ سمعت ابا الفضل احمد بن عمران هروی بمكة؛ أخبرنا ابوسعید عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب رازی قال محمد بن ایوب رازی قال أخبرنا مسلم بن ابراهيم قال حدثنا هشام عن قتادة عن الحسن؛ اخبرنا أبو بكر محمد بن عبدالله بن قريش قال أخبرنا حسن بن سفيان قال حدثنا اسحاق بن ابراهيم بن مخلد الحنظلي قال حدثنا وهب بن جرير قال حدثنا أبي قال محمد بن اسحق قال حدثنی محمد بن ابراهيم بن الحرث التميمي عن محمد بن عبدالله بن زيد الأنصاري عنه قال أتيت ... ؛ أخبرنا عبد الله بن حامد الفقيه قال اخبرنا ابراهيم بن محمد هروی؛ اخبرنا ابو الحسن احمد بن محمد بن جميع الغسانی بالشام قال أخبرنا أبو محمد بن جعفر بن على همدانی؛ اخبرنا ابوعلی حامد بن محمد بن عبدالله الرفا قال أخبرنا محمد بن المغيرة؛ حدثنا محمد بن شاذان قال حدثني محمد بن سليمان عن حسن بن علا عن جشام بن محمد عن محمد بن مطيع المقدسي عن سعید بن منصور عن ابن جريج عن عطاء قال رایت النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)في منام ...؟ اخبرنا ولید بن احمد زوزنی؛ اخبرنا ابوسهل بشر بن احمد بن بشر الفقيه.

فهرست ابواب کتاب چنین است: 1. تأويل رؤية العبد نفسه بين يدي ربه عز وجل في منامه؛ 2. رؤية الانبياء و المرسلين؛ 3. رؤيا الملائكة (علیه السلام)؛ 4. رؤية الصحابة و التابعين و الصالحين؛ 5. تأويل سور القرآن؛ 6 تأويل رؤية الاسلام؛ 7. تأويل السلام و المصافحة؛ 8 رؤية الطهارة؛ 9. رؤية الطهارة؛ 10. تأويل رؤية الصلوة و اركانها؛ 11. تأويل رؤية المسجد و المحراب و المنارة و مجالس الذكر؛ 12. تأويل رؤيا الزكاة و الصدقة و الاطعام و زكاة الفطر؛ 13. تأويل الصوم و الفطر؛ 14. الحج و العمرة و الكعبة و الحجر الأسود و المقام و زمزم و سائر ما يتعلق بالحج؛ 15. تأويل رؤية الجهاد؛ 16. رؤية الموت و الأموات و المقابر و الأكفان و ما يتصل به من البكاء و النوح و غيرهما؛ 17. رؤية القيامة و الحساب و الميزان و الصحائف و الصراط وما يتصل بذلک؛ 18. تأويل رؤيا جهنم؛ 19. الجنة و خزنتها و حورها و قصورها و انهارها و ثمارها؛ 20. تأويل رؤية الجن و الشياطين؛ 21. رؤية الناس الشيخ منهم و الشاب و الفتاة و العجوز و الاطفال و المعروف و المجهول؛ 22. تأویل اختلاف الانسان و اعضائه واحدة واحدة على الترتيب؛ 23. الاشياء الخارجة من الانسان و سایر الحيوان و الاصوات و الصفات؛ 24. اصوات الحيوان و كلامها؛ 25. الامراض و الأوجاع و العاهات التي تبلوا على اعضاء الانسان؛ 26. المعالجات و الأدوية و الأشربة و الحجامة و الفصد؛ 27. الأطعمة و الحلو و اللحمان و ما يتصل بها من السفرة و غيرها؛ 28. مجالس الخمر وما فيها و العطر و الضيافات و الدعوات؛ 29. الكسوات و اختلاف الوانها و اجناسها؛ 30. السلاطين و الملوک و حشمهم و اعوانهم و من يصحبهم؛ 31. الحرب و حالاتها و الأسلحة و آلاتها و القتل و الصلب و الحبس و اشباهه؛ 32. الصناع و اصحاب الحرف و العملة و الفعلة؛ 33. الخيل و الدواب و سایر البهائم و الانعام؛ 34. الوحش و السباع؛ 35. الطيور الوحشية و الاهلية و المائية و صيد البحر و دوابه؛ 36. ادوات الصيد الشباك و الفخاخ و الشصوص و المصاید و قوس النبدق؛ 37. الهوام و الحشرات و دواب الأرض؛ 38. تأويل السماء وما فيها و حوادثها؛ 39. الارض و جبالها و ترابها و بلادها و كل ما يتعلق بها؛ 40. الذهب و الفضة و الوان الحلى و الجواهر و ما يستخرج من المعادن؛ 41. البحر و احواله و السفينة و الغرق و الأنهار و الآبار و المياه و ظروفها؛ 42. رؤيا النار و ادواتها و ما اتصل بذلك؛ 43. الأشجار الغير المثمرة و ثمارها و البستان و الكرم و الربيع؛ 44. الحبوب و الزرع و الرياحين و البقول و الروضة و البطيخ و اشباههم؛ 45. القلم و النقش و الدواة و المداد و الورق و الكتابة و الشعر وما أشبهه؛ 46. الصنم و اهل الملک الزايغة و الردة و ما أشبه ذلك؛ 47. السبط و الفرش و الستور و الأسرة و الشراع و ما أشبه ذلك؛ 48. ادوات الركبان و الفرسان؛ 49. اثاث البيت و الصناع و الغزل و الجبال و قللها و شبهه؛ 50. النوم و الاستلقاء على القفا و الانتباه و العجوز و المرأة و الجارية؛ 51. العطش و الشرب و الري و الجوع و الاكل و المضغ و الطبخ 52. تأویل انواع من البلايا مثل البأس؛ 53. رؤيا بعض الاضداد کالهبوط؛ 54. رؤيا النکاح؛ 55. رؤيا الحركات من السفر و الوثوب و المشي و غيرها؛ 56. انواع من المعاملات الجارية بين الناس؛ 57. رؤيا المخاصمات و المنازعات و ما يتصل بها من البغي و البغض و غيرها؛ 58. رؤيا انواع شتى لا يشاكل بعضها

ص: 29

بعضا و مما فات ذكره في الابواب المتقدمة؛ 59. ذکر حکایات بعض الاصالحین.

آغاز: الحمدلله الذي جعل الليل لباس و النوم سباتا و جعل النهار نشورة و الحمدالله البدي السابق القوى الخالق الملى الرازق الوفي ... صلوات الله عليه وعلى آله الطيبين الطاهرين قال الأستاذ ابوسعد الواعظ ... اما بعد فانه لما كانت الرؤيا الصحيحة في الأصل مبنية على حقایق الاعمال ... قال الأستاذ ابوسعد رحمه الله فلما رأيت العلوم تتنوع انواع منها ما يقع في الدنيا و الدين ... و كان علم الرؤيا من العلوم النافعة دين و دنيا استخرت الله تعالى في جمع صدر منه سالكا نهج الاختصار مستعينا بالله ... قال الأستاد رحمة الله عليه يحتاج الانسان الى اقامة آداب ليكون رؤياه اقرب الى الصحة فمنها أن يتعود الصدق في اقواله لما روي عن النبي ... وفي هذا القدر الذي صدرنا به کتابنا هذا غنية لمن تأملها و تدبر معانيها اذ لو بسطناه لادى ذلك الى الابرام و الملال.

[کشف الظنون 246/1 ؛ سزگین 670/1 ؛ قاهره 174/6 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12526

آغاز: برابر؛ انجام: الحكيم و رای کسری زوال ملکه فصدقت رؤياه ... هذا المجرى في التأويل و اعتمد عليه ترشد ان شاء الله. خطبه مؤلف و قسمت های اول فهرست از نسخه ما افتاده و فهرست باب 52 تا 59 در آغاز نسخه حاضر موجود است. پس از آن مقدمه ای در اصول علم تعبیر بیان نموده با این سرآغاز: الحمدلله رب العالمین و صلواته على سيد المرسلين و على آله الطيبين و علی اصحابه الكرام المنتجبين اعلم وفقك الله انما يحتاج اليه المبتدی ان تعلم أن جميع ما يرى في المنام على قسمين فقسم من الله تعالی و قسم من الشيطان»، این مقدمه در نسخه حاضر تا برگ 20پ ادامه یافته و پس از آن مؤلف شروع به مطالب کتاب نموده؛ بی کا، تا: قرن 98 در نسخه حاضر کتاب از[ برگ 20] شروع و تا باب 58 ادامه می یابد و باب 59 در اول نسخه صحافی شده است؛ مقابله شده؛ تملک محمد حسن بن عبدالرحيم علوی رضوی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای لولادار، 346گ، 19 سطر، اندازه: 17×24/5سم [ف: 36-49]

• بشارتيه / گوناگون / فارسی

bešāratīye

قاینی خراسانی، احمد بن محمد، ق13 قمری

qāyenī norāsānī, ahmad ebn-e mohammad (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29351

آغاز: بسمله. منجی و موید عقول دراک و مسائل سائلان ... هوش و ادراک حمد و سپاس بیقياس و؛ انجام: و رفع شده فشار قبر و سهولت آن و انیس و مونس در حین اموال و وحشتهای.

خط: نستعلیق جلی ممتاز، كا: حسین بن علی گلپایگانی، تا: 1228ق؛ ضميمه نسخه ش 15×13؛ تملك: محمد اسماعیل؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 16 سطر (6/2× 10/5 )، قطع: جانمازی، اندازه: 13×10 سم[رایانه]

← بشاقش ماهی ← چار نام

←بشر کامل ← کوکب دری حجاز

• بشر و بشاشت / قیافه شناسی - فارسی

bešr va bešāšat

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 783/2

آغاز و ترش روئی از جمله افراد آذی است که در این دو آیت وافی هدایت نهی از آن واقع شده هر چند مناسب چنان بود که فقرات اعجاز آیات این کتاب مستطاب؛ انجام: ترش روئی ای خواجه گر کار تست *** گره بر جبین نیست بر کار تست. يستدل علی کرم الرجل بحسن بشره و بذل بره. استدلال کرده می شود بر کریم بودن اصل مرد بخوبی گشاده روئی او و بخشش احسان او تم الباب الحادي عشر و يتلوه الثاني عشر انشاء الله تعالى في سنة

1117

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1117ق؛ 14ص(27-40)، قطع: ربعی[ رشت و همدان: ف: 1445]

• بشرویه / جغرافیا، تاریخ ایران / فارسی

bošrūye

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4330/20

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-356]

د بشري الكئيب بلقاء الحبيب / حديث / عربی

bušra-1 ka’īb bi-liqā'-il habīb

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

وابسته به: شرح الصدور في شرح حال الموتی و القبور؛ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (849-911)

احادیثی است درباره احوال مرگ و آنچه مؤمن در این حال و در قبر می بیند، با نام منابع در آغاز هر حديث و حذف اسناد آنها، مختصر از کتاب مفصلی است که مؤلف در احوال برزخ تألیف کرده بود.

آغاز: الحمدلله و کفی ... هذا جزء سميته بشرى الكئيب بلقاء الحبيب لخفته من كتابي الكبير الذي ألفته في أحوال البرزخ

انجام: اولاد المؤمنين في جبل في الجنة يكفلهم ابراهیم و سارة حتى يردهم الى آبائهم يوم القيامة

ص: 30

چاپ: قاهره، مطبعة دار احیاء الكتب العربية، 1276 و 1329ق، 139ص، على هامش کتاب شرح الصدور بشرح حال الموتی والقبور.

[ کشف الظنون 246/1 ؛ معجم المطبوعات 1076/1 و 1081؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 591/1 ؛ بروکلمان 2: 146، ذیل 2: 30-132؛ معجم المؤلفين 128/5 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1275/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، نوشته 1123؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج قهوه ای با لولا، 47ص (1-47)، 17 سطر [سنا: ف: 2-205]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10173/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، 19گ (52پ - 70پ)، اندازه: 13/5×5/ 20سم [ف: 26-128]

٣. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1743/1

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول ساده؛ 23 ص (1-23) [عکسی ف: 5-198]

• بشری اللبیب بذکر الحبیب / فضایل و مناقب / عربی

bušra-1 labīb bi-dikr-il ḥabīb

ابن سيد الناس، محمد بن محمد، 671-734 قمری

ebn-e sayyed-on-nās, mohammad ebn-e mohammad (1273-1334)

بیست و نه چکامه است به شماره حرف های الفباء عرب و قافيه هر چکامه یکی از آن حرف هاست و آنها را به همان ترتیب رده کرده است، چنانکه نخستین چکامه به قافیه همزه و آخرین آنها به قافیه یاء است. همه آنها در ستایش پیغمبر اسلام می باشد. در پایان برخی از آنها واژه های دشوار آن را گزارش نموده است. چاپ: قسمتی از آن در ستر السند، 144 ص، 1815م چاپ شده.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 160

آغاز: یا خليلي ليلة الجوزاء *** ما احتبالي في المقلة الحوراء؛ انجام: و ما اشرق البدر المنير كحسنه *** و انی له ذاك الجمال محاكيا. آخر قصايد الكتاب المسمی بشرى اللبيب بذكرى الحبيب خط: نسخ، بی کا، بی تا، نسخه بسیار گرانبها و سلطنتی، مصحح، مجدول، مذهب؛ نسخه برای کتابخانه عاليه مولویه امیریه کبیریه مخدومیه ناصریه بن فضل الله، اجازه به خط سراینده ابن سید الناس برای دارنده نسخه که یکی از امراء به نام محمد بن ابی محمد فضل الله(صاحب خزانه)و سه نفر دیگر به نام عبدالله بن ابراهیم و محمد بن محمد و محمد بن عبدالرحمان، و در آن مجلس خود امیر «بشرى اللبيب» را بلند خوانده و باقی شنیده اند. صورت اجازه این است: «سمع على هذه القصايد من نظمی؛ قصايد الكتاب المسمى بشرى اللبيب بذكرى الحبيب صلى الله عليه و على آله و صحيه و سلم، بقرائة مالكها الجناب العالي المولوی الاميري العالمى السيدي الناصری؛ محمد بن الجناب العالي الاميري الصلاحي ابن المعز الشريف. العالمي المولوى الامامی العلامی ... يمين الملوك و السلاطين ابی محمد عبدالوهاب بن فضل الله العدوى العمري ضاعف الله شرفه و رحم سلفه؛ الجماعة السادة السيد الشيخ الامام تقی الدین ابو محمد عبدالله بن ابراهیم بن افتخار الحلبي، و الشيخ شمس الدين محمد بن محمد بن عبدالله المعروف بالواعظ و الشيخ الإمام العلامة شمس الدين محمد بن عبدالرحمان بن على بن الصائغ. و صح و ثبت في مجلس واحد يوم الأربعاء الثالث خلون من جمادى الآخرة سنة احدى و ثلاثين و سبع مائة. و اجزت لهم ما ارویه و مالی من نظم و نثر. و كتب محمد بن محمد بن محمد بن احمد بن سید الناس ابوالفتح اليعمري الربعي سامحه الله تعالی. الحمدلله و صلى الله على سید المرسلین محمد و على آل محمد و صحبه و سلم تسليما»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه تریاکی رنگ کهنه ضربی یک لا، 66گ، 13 سطر ( 18/5×8 )، اندازه: 18×13سم [ف: 2-6]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5013ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-122]

• بشرى الوصول الى اسرار علم الأصول / اصول فقه / عربی

bušra-l wuşūl ilā asrār-i ‘ilm-il usūl

مامقانی، محمد حسن بن عبدالله، 1237-1323 قمری

māmaqānī, mohammad hasan ebn-e ‘abd-ol-lāh (1822 1905)

تاریخ تأليف: یکشنبه 22 شوال 1282ق؛ محل تأليف: نجف این کتاب، تقریرات درس استادش شیخ انصاری و سید حسین تبریزی کوه کمری می باشد که آن را با نثری روان و شیرین و منسجم در هشت مجلد تأليف نموده است: 1. مباحث تعارض تا اوایل نواهی؛ 2. از آغاز بحث نهی از ضد تا آخر اجتماع امر و نهی؛ 3. از نهى در عبادات تا بناء عام که در سال 1276 ق از تألیف این بخش فارغ گردیده است؛ 4. از بناء العام على الخاص و اجماع تا آخر شهرت که این قسمت را در روز یک شنبه 12 ربيع الثانی 1277 ق در نجف اشرف ساخته است؛ 5. مبحث قطع و ظن که در 1278ق آن را ساخته؛ 6. بحث اصالت البرائة که در 1280ق آن را تأليف نموده؛ 7. استصحاب تأليف 14 رجب 1281ق؛ 8 اجتهاد و تقلید و تعادل و ترجیح که تاریخ فراغت از تأليف آن 1282ق است. صاحب الذريعة می گوید: «مؤلف در این کتاب تصریح کرده که مراد او از استاد، سید حسین

ص: 31

کوهکمری متوفی سال 1299 ق می باشد و از برخی ثقات شنیده ام که این کتاب مرجع استادش در تدریس اواخر عمر او بود و بر این کتاب اعتماد داشته است زیرا این کتاب تقریر دروس سابق خود او بوده است».

آغاز: بسمله، وبه نستعين، الحمدلله الذي اسس اساس الدين و هدانا سبيل المهتدين والصلوة ... و بعد فيقول العبد الجاني القانی اسير الامال و الأماني محمد حسن بن عبدالله المامقانی

[الذريعة 3/ 120؛ ریحانة الأدب 159/5 ؛ معجم مؤلفي الشيعة 382، شرح حال رجال ایران 228/5 ]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 804

آغاز: بسمله و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثالث من کتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: هذا تمام الكلام في المسئلة و يتلوه الكلام في بناء العام على الخاص انشاء الله تعالی ... و قد اتفق الفراغ من تحريره ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی جامع هذا الكتاب في النجف الأشرف على مشرفها الصلوة و السلام سنة 1276.

جزء سوم و از نهی در عبادات تا تخصيص عام به نیت؛ کاتب = مؤلف، تا: 1276ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 214گ، 21 سطر ( 15/5×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1662]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 805

آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی ان هذا هو الجزء الرابع من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: فلابد من ملاحظة الادلة و التتبع و التأمل. و هذا مشى الكلام في هذا المقام و الحمدلله رب العالمين و يتلوه الكلام في حجيته القطع و الظن انشاء الله تعالی.

جزء چهارم است و از بناء عام بر خاص تا اجماع منقول؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 12 ربیع الثانی 1277ق، جان نجف؛ در 2 الف حاشیه «منه وفقه الله» دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 242گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1663]

٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 807

آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی ان هذا هو الجزء السابع من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و هذا منتهى الكلام في باب الاستصحاب و قد ساعدنا التوفيق على اتمامه ... بارض الغري ... في اليوم الرابع عشر من رجب المرجب من شهور سنة 1281 في النجف الاشرف و هذا هو الجزء السابع من تحرير ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی و يتلوه الجزء الثامن في باب الاجتهاد و التقليد انشاء الله تعالى و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا.

جزء 7 و در استصحاب است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 14 رجب 1281ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 283گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 15×21/5سم [ف: 5-1663]

4. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/3

بحث استصحاب؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 14 رجب 1281ق، جا: نجف؛ مؤلف در آخر آن چنین آورده است: «و قد من الله عز شانه بالبحث و مراجعة الكتاب و تهذيبه و تصحيحه، و قد انتهى الى هذا المقام في شهر ثالث عن شهر ذي الحجة 1303»؛ محشی. [ف: 18]

5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 808

آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثامن كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل. وليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب المسمى ببشرى الوصول الى اسرار علم الأصول. بشرى فقدا نجز الاقبال ما وعدا. و الحمدلله رب العالمين ... و قد وقع الفراغ منه المؤلفه ... محمد حسن بن عبدالله المامقاني في النجف الاشرف يوم الاحد ثانی و عشرين من شهر شوال المکرم من شهور سنة 1282 .

جزء 8 و در اجتهاد و تقلید و تعادل و تراجیح است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 22 شوال 1282ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 214گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1664]

6. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 761

آغاز: جلد پنجم: الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی جلد پنجم؛ کاتب = مؤلف، بی تا، 290گی، 19سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-33]

7. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21717

آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی

بخش 7 آن، در استصحاب؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، مهر: «ماشاء الله لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ جلد: روغنی گل و بوته اندازی شده زرین، 22 سطر (18×8/5 )، اندازه: 15/5 ×26سم [ف: 2-588]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1297

آغاز: بسمله و به نستعین. الحمد الله و سلام على عباده الذي اصطفی و بعد فيقول ...... محمد حسن بن عبدالله المامقانی انا لما فرغنا من الكلام على مباحث الألفاظ و حررنا البحث عن الفعل و التقرير و الاجماع راينا البحث عن حال القطع و الظن و افردناه على حياله و ان كان على خلاف طريقة الاقدمين ... و جعلته الجزئ الخامس من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الأصول

ص: 32

... اصل في القطع و الظن.؛ انجام: لكنا نقتفي في وضعه اثر القوم فناتی به في باب الاجتهاد و التقليد انشاء الله راجين ... أن يوفقنا لذلك ... ليكن هذا آخذ الكلام في المسئلة. قد اتفق الفراغ منها الجامع الكتاب محمد حسن بن عبدالله المامقاني في يوم الأحد السبعة و عشرين يوما خلون من شهر شوال المکرم من شهور سنة 1278 بالنجف

الاشرف زادها الله شرفا وعز او الحمد لله اولا و آخرا.

خط: نسخ، كا: = مؤلف، تا: 1278ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 167گ، 23 سطر (22×15/5

)، اندازه: 18×11سم [ف: 7-2622]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 802

آغاز: برابر؛ انجام: و لابد في اثبات ما زاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.

جزء یکم و از تعارض عرف و لغت تا امر عقيب حظر؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 149، 21سطر (16×9/5 )، اندازه:21×15سم [ف: 5-1661]

10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 803

آغاز: بسمله. و به نستمد و نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالمامقانی آن هذا هو الجزء الثاني من کتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: اذ ليس هناک عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد.

جزء دوم و از مقدمه واجب تا اجتماع امر و نهی است؛ خط: نسخ، كاتب مؤلف، بی تا، کاغذ:فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 238 گ، 21 سطر (16×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1662]

11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2445

آغاز: الحمدلله ... و بعد فيقول ... باب الاجتهاد و التقليد فينبغی قبل الاخذ في تحقيق المقام تقديم ما يفيد بصيرة في المطلوب؛ انجام: الا أن الظاهر المعتبر عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الاصل ولیکن هذا آخر الكلام

اجتهاد و تقلید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی و بعضا با عنوان «لمحرره حسن بن احمد حسینی کاشانی»؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 176گ، 20 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-254]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1116/2 -طباطبائی

آغاز: بسمله ... الحمد لله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد محمد حسن ابن عبد الله المامقانی ... لما فرغنا ... لما فرغنا عن الكلام على مباحث الالفاط ... و التقرير و الاجماع راينا التحث عن حال القطع و الظن و افردناه على حاله و ان كان على خلاف طريقه الاقدمين ... و جعلته الجزء الخامس من كتاب تشري الوصول؛ انجام: الثالث مادل على أن القرآن نزل على سبعة أحرف كلها كاف شاف بل قد ادعي بعض العامه تواتر هذا الحديث

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز روشن، 96گ (141-236) [ف: 23-564]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14958

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 109]

14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2699

جلد سیزدهم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 239 گ، 20 سطر، اندازه: 15/6×21/1سم [ف:]

15. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1598

در نهى در عبادات است؛ خط: نسخ، كا: سید محمد کاشی، تا: 1276ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ نو، 200گ، 21 سطر، اندازه: 15/7 × 21/2 سم [ف: 1-72]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11438

آغاز: باب المنطوق و المفهوم و هما وصفان للمدلول بحكم التبادر المويد بملاحظة نظائر هما من المعنى؛ انجام: و ربما يوید هذا ما ذكره جماعة من أن ما نقل آحاد ليس بقرآن فلابد من ملاحظة الأدلة و التتبع و التأمل

این جزء، بحث مفاهیم تا پایان بحث اجماع را دارا می باشد؛ خط: نسخ، كا: عبدالحکیم فرزند عبدالرحیم، بیدگلی کاشانی، تا: 3 محرم 1277ق، مصحح، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای روشن عطف تیماج قهوه ای تیره، 193گ، 29 سطر (11×22)، اندازه: 30×21سم [ف: 29-62]

17. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/1

بحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، كا: محمدجواد بن شیخ حسین عصامی، تا: 1278ق؛ با علامت بلاغ دارد، در صفحه اول محمد موسوی نوشته که کتاب امانت آقای حجت (رحمه الله علیه) است. [ف: 18]

18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 806

آغاز: بسمله. و به نستعین. رب يسر ولا تعسر على. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء السادس من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و هو الاقتصار في الاجتناب على ما علم بالتفصيل بقوله لاحتمال كون المعلوم بالاجمال (یک صفحه سفید گذارده شده).

جزء ششم و از اصل برائت تا اشتراط عمل به اصول به فحص در ادله است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1280ق، کاغذ: فرنگی، جلد: برنگ زرد، 237گ (گ آب -237ب)، 21 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 5-1663]

19. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2727

جزو ششم؛ خط: نسخ، كان محمد موجی شوشتری، تا: 1280ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 230 گ، 18 سطر، اندازه: 15/5×21/7سم [ف: 1-72]

20. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 340

جلد ششم، تا اول بحث استصحاب؛ خط: نسخ، كا: على بن حسن یاسین نجفی، تا: 1288ق؛ مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با سر، 20 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 167]

ص: 33

21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7928

بی کا، تا: جمعه 18 ربیع الاول 1290ق؛ 299، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-253]

22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7318

آغاز: پس از سه سطر دیباچه (اصل النهى في العبادات او المعاملات هل يقتضي ما تعلق به اختلفوا فيه على اقوال و قبل الخوض في تحقيق الحق)؛ انجام: و بعد ذلك كله لايخفى انه الايترتب على هذا البحث ثمر.

جلد3. شامل نهى در عبادات و معاملات، مفهوم و منطوق، عام و خاص تا مبحث (جواز تخصیص عام به نیت)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1291ق، تاریخ واقف: شهریور 1329؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی، 229، 19 سطر، اندازه: 21815سم [ف: 6-9]

23. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 414

جزء سوم تا ششم؛ بی کا، تا: 1291 ق [اوراق عتیق: 1-242]

24. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 341

آغاز: الحمدلله ... أما بعد فيقول العبد ... أصل من جملة الأصول أو الأدلة الشرعية أو العقلية أو الشرعية و العقلية الاستصحاب

جلد هفتم، شامل مبحث استصحاب و جلد هشتم از مبحث التقليد و الاجتهاد شروع می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 19 جمادی الثانی 1292ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج باسر، لچکی مجدول با نقش گل و بوته، 23 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 168]

قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 788 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-473]

25. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 16- 1/16

آغاز: برابر؛ انجام: اذ ليس هناك عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد هذا آخر الجزء الثاني من كتاب بشرى الوصول إلى أسرار علم الأصول ..

از اول کتاب تا آخر جزء ثانی شامل بحث تعارض العرف و اللغة تا اوایل نواهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 9 ربیع الثانی 1292ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای سیر، 181 گ، 27 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 2-623]

26. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1402

آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی ... اصل الأمر بالشي هل يقتضي وجوب؛ انجام: اذ ليس هناك عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد.

جلد 2، مشتمل بر مباحث اوامر و نواهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 19 محرم 1295ق؛ محشی با امضای «منه سلمه الله تعالی»؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی عطف میشن سرخ، 23 سطر (10×16/5)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 4-1985]

27. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5715

جزو چهارم ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 12 محرم 1297ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سرخ ضربی، 226گ، 21 سطر، اندازه: 22×15/8 سم [ف: 1-73]

28. تهران، ملک، شماره نسخه: 1074

جزو هشتم، در باب اجتهاد و تقلید؛ خط: نسخ، كا: میرزا حسین کازرونی، تا: ربيع الأول 1298 ق، در پشت ورق آخر آمده: اجرت این کتاب که بخط حقیر است هر جزوی تخمین چهارصد بیست است که تمام عبارت از سیزده هزار و دویست بیت تمام سی و سه جزوه از قرار هزاری هفده قمری مجموع آن بیست و دو شنلگی و یک قمری وصول شد»؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی نو، 161گ، 18 سطر، اندازه: 15/4 × 21/6سم [ف: 1-72]

29. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 466- 3/86

آغاز: بسمله حمدله و صلاة. و بعد فيقول العبد الجاني الفانی اسیر الإمال و الأمالی محمد حسن بن عبدالله المامقاني في النجف الاشرف ای هذا هو الجزء الثاني من كتاب بشرى الوصول؛ انجام: الا ان الظاهر المعتبر عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل. وليكن هذا آخر الكلام ... محمد و آله اجمعين الغر الميامين.

جزء ثانی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1298ق؛ جلد: مقوایی نازک با روکش کاغذی روغنی قهوه ای، 144گ، 23 سطر، اندازه:20/5×16سم [ف: 2-623]

30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11949

آغاز: برابر؛ انجام: أو أن المراد بالقبول فيها هو القبول على وجه أتم و أكمل من قبول أعمال غير هم من المؤمنين لاختصاصهم بما الاحظ لغيرهم فيه من الرتبة و الفضيلة، هذا تمام الكلام في المسئلة.

جلد اول و دوم تا پایان بحث اجزاء؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح، خطبه کتاب توسط «محمد بن جعفر تبریزی» به سال 1316 ق در حاشیه برگ آغاز بعدا اضافه شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی ضربی مجدول، 216گ، 29 سطر (21×11)، اندازه: 30×20سم [ف: 30-244]

31. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 971

آغاز: الحمدلله الذي اسس اساس الدين و هدانا سبيل المهتدين والصلاة و السلام على رسوله نبي الرحمة

جلد ششم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، از عصر مؤلف؛ در حاشیه تصحیح شده و کار مقابله آن را با نسخه مؤلف حسین بن احمد انبوهی کیانی غروی در روز یک شنبه پنجم رمضان 1317 به پایان برده، دارای چند حاشیه کوتاه است از شیخ عبدالله مامقانی (فرزند مؤلف) و به خط وی؛ جلد: تیماج قرمز، 178گ، 28 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 3-189]

32. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 81- 1/81

آغاز: بسمله. باب المطلق و المقيد و فيه مقدمة و مقامات أما المقدمة ففي تعريف المطلق و قد عرفوه بتعريفات. الأول ما يستفاد من كلام الشهيد الثانی؛ انجام: لزم کون اعتبارها قبالا للاستصحاب الغوا و ينبغي التنبيه على أمور الأول أن الخروج عن الشيء و كما تضمنه

ص: 34

بحث مطلق و مقید و استحصاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ با علامت بلاغ، مصحح، محشی به امضاء «منه وفقه الله» و «كذا افاد الاستاذ سلمه الله تعالی» و «اشار الى هذا المعنى سيدنا الاستاد دام مجده»؛ جلد: گالینگور، قهوه ای، 259گ، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-624]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5536

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی، و بعد فيقول ...... محمد حسن بن عبدالله المامقاني لما فرغنا من الكلام على مباحث الالفاظ؛ انجام: على من يشاء من عباده و ليكن هذا آخر الكلام في المسئلة و قد اتفق الفراغ منها جامع الكتاب محمد حسن ... يوم الأحد سبعة و عشرين يوما خلون من شهر شوال المكرم 1278 في النجف الاشرف

جلد پنجم (قطع ظن)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 244گ، 22 سطر (25×9)، اندازه: 25×22سم [ف: 16-424]

34. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 104-ج

جزء پنجم است و برابر است با نسخه شماره 1297 دانشگاه؛ خط: نسخ، كا: مهدی قمی، تا: قرن 14؛ حاج محمد حسین نسخه را از سید حسن استر آبادی به بهای 14 قران در 24 شعبان 1306 خریده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای ضربی مقوایی، 221گ، 25 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 259]

35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9434

آغاز: پس از خطبه مختصر و نام مؤلف و کتاب: اصل في الاستصحاب و هو لغة اخذ الشي مصاحبا و منه قول الفقهاء لا يجوز استصحاب اجزاء ما لا يوكل لحمد في الصلوة؛ انجام: دون الاول و ما ذكرناه أولا هو المعول و هو منتهى الكلام في باب استصحاب و قد ساعدنا التوفيق على اتمامه من برکات سیدنا المستجن بارض الغري صلوات الله و سلامه عليه في سلخ رجب المرجب من شهور سنه 1301.

جلد هفتم، مبحث استصحاب؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ در ظهر برگ اول و درون جلد دو یادداشت درباره اوضاع اجتماعی و سیاسی در سال 1362ق؛ واقف: خان بابا مشار، خرداد 1354، کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 305، 16 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 16-52]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9434/3

آغاز: اختلفوا في جواز اجتماع الأمر والنهي في شي الواحد و هذه من غوامض المسائل و الاکثر ذکروا هذه المسئله في مباحث الأمر و النهي و ليس على ما ينبغی انجام: أن النسبة بين المعنيين المذكورين بحسب المفهوم هو التباين في نفسه.

مباحث اجتماع امر و نهی و احتمالا مجلد دوم و به ضبط حواشی کتاب با سه مقدمه شروع می شود: «الأولى في تحرير محل النزاع؛ الثاني في آن متعلق الأحكام هل هي الطبایع او الأفراد؛ الثالث في تأسيس الأصل في المقام»؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 91گ، 16 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 16-53]

37. قم، مرعشی؛ شماره نسخه: 10490

جلد 7، خط: نسخ، كا: حسین بن محمد علی نیکچه ای، تا: 1300ق، جا: دهخوارقان تبریز؛ در همان سال در مشهد مقدس مقابله و تصحیح شده؛ قطع: وزیری [ میراث شهاب: س ش 4-10490]

38. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3047

از نیمه نخستین است؛ خط: نسخ، كا: مهدی بن علی نجفی، تا: 1302، برای آقا سید احمد بن قوام الدین سید محسن سلطان آبادی؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 197گ، 27 سطر، اندازه: 20/7 ×5/ 30سم [ف: 1-72]

39. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/2

جلد دوم کتاب و شامل بحث مقدمه واجب، امر به شیء، امر به امر، اجتماع امر و نهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1303ق؛ با علامت بلاغ، مصحح [ف: 18]

40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18240

آغاز: الدليل و المدلول و دخول اغلب الفتاوى في السنه؛ انجام: معرفه المنعم و صفاته تلك المعرفة و هي الخضوع خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالکریم بن حاجی مهدی جزی، تا: 2 شوال 1305ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: آية الله دادمهر، تیر 1371؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور عطف و گوشه ها تیماج خرمایی، 192 گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 16-54]

41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7320

آغاز: اصل في القطع و الظن و قبل الأخذ في تحقيق المقام ينبغی التنبيه على شيئي يفيد بصيرة في الشروع.؛ انجام: و قدبقى المقام التعرض للظن في أصول الدين لكنا نقتفي في وضعه اثر القوم فناتی به في باب الاجتهاد و التقليد.

جلد 5، شامل مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 7 ربيع الاول 1306ق؛ 212 گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 6-9

42. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1388

آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفانی ... اصل في القطع و الظن و قبل الاخذ و تحقيق المقام ينبغي التنبيه؛ انجام: و قد بقي في المقام التعرض للظن في اصول الدين لكنا نقتضى في وضعه ... فانه المتفضل على من يشاء و ليكن هذا آخر الكلام في المسئله.

جلد پنجم مشتمل بر مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین اصفهانی، تا: رجب 1306ق؛ استكتاب نصیر الدین؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج سرخ، 18 سطر (16×10)، اندازه: 22/5×15سم [ف: 4-1974]

43. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11686

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفاني أسير الآمال و الأمانی؛ انجام: إلا أن الظاهر المعتبر

ص: 35

عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل وليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب.

خط: نسخ خوش، کا: محمد علی فرزند میرزا خلیل، خوانساری، تا: 1 محرم 1307ق، جا: نجف اشرف؛ مصحح؛ مهر: «الواثق بالله الغني محمد بن الحسن الحسینی» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی، ضربی، مجدول؛ 258گ، 25 سطر ( 18/5×8/5 )، اندازه: 15×26/5 سم [ف: 29-469]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11216

آغاز: برابر؛ انجام: و لابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1308ق؛ مصحح، مقابله شده با عبارت قوبلت مع نسخه الاصل»، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، جلد: تیماج قرمز ضربی مجدول، 98گ، 27 سطر (23713)، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 28-312]

45. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1415

آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی ... اصل من جملة الأدلة العقلية اصل البرائه و قبل الاخذ؛ انجام: بضمان صاحب المجرة للدنيا هذا منتهى المقال في هذا المقام و يتلوه الكلام في الاستصحاب ...

جلد 6 شامل مبحث اصالة البرائه؛ خط: نسخ، كا: محمد هاشم بن محمد بشیر، تا: شب 23 ربیع الاول 1309ق؛ کاغذ: زرد و سفید، جلد: تیماج ضربی قهوه ای، 20 سطر (10/5 ×15)، اندازه: 16/5× 21/5سم [ف: 4-1996]

46. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8807

خط: متن دعا نسخ معرب، كا: عبدالله بن محمد موسوی جزائری، تا: دوشنبه 6 جمادی الثانی 1310ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج قرمز، 277گ، 20 سطر، اندازه: 16× 21/5 سم [ف: 23-7]

47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10485

جلد 4؛ خط: نسخ، کا: محمود بروجردی، تا: 1316ق؛ مصحح، مقابله شده با نسخه اصل توسط شیخ حسین بن احمد انبوهی کیانی

غروی به سال 1317ق؛ قطع: رحلی [میراث شهاب: س ش 4-71]

48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10486

جلد 5 خط: نسخ، بی کا، تا: 1316ق؛ قطع: رحلی [میراث شهاب: س 8ش 4-71]

49. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4477

آغاز: اصل لا خلاف في انه يجوز امر الامر مع جهله بانتفاء الشرط و انه يكون الأمر حينئذ مشروطا كما من النهاية الاجماع على ما ذکر؛ انجام: و قد عرفت ضعفه كما عرفت ضعف سائرا دلتهم فراجع و تدبر و الحمدلله اولا وآخرا و ظاهرا وباطنا

جزء اول و دوم و دارای مباحث: مفهوم شرط، اجتماع الامر و النهي في شيء واحد، الأمر بالشيء هل يقتضي وجوب ما لايتم الابه، مبحث الضد؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد حسن رشتی گیلانی، تا: 5 محرم 1321ق (پایان جزء اول) شعبان 1320 (پایان کتاب)؛ مصحح؛ جلد: مقوایی ابر و باد عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 181گ، 24 سطر، اندازه: 19/5 × 27/5سم [محدث ارموی مخ: 1-254]

50. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8809

جلد هشتم کتاب در مباحث استصحاب و از پایان افتاده دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1323ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 301گ، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-8 ]

51. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3753/3 -19/83

آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى وبعد فيقول العبد الجانی ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثالث من كتاب بشرى الوصول؛ انجام: بقى هاهنا أمر ينبغی التعرض اله و هو ان الفاضل القمي يرى أن الأصل في الأمر الظاهري الشرعي هو الأجزاء ... اذا كان قد اتی به على وجه لايوجد فيه خلل متیقن او متحمل.

جلد سوم؛ خط: نسخ، كا: میرزا محمد قمی، تا: چهارشنبه 4 جمادی الثانی 1330ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی با امضای «منه ره» ؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 40گ، 16 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-623]

52. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 626

آغاز: الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی

جلد پنجم شامل مباحث قطع و ظن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1370ق، 206گ، 20 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 1-33]

53. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8806

جلد پنجم، دارای مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مهر: کتابخانه شيخ محمد امین نجفی خوئی؛ جلد: تیماج قرمز، 275 گ، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-6]

54. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8808

جلد هفتم، در استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز، 361، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-7]

55. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9251/1

آغاز: اصل في التعارض و التعادل و الترجيح و قبل الأخذ في تحقيق المقام ينبغي تقديم امر؛ انجام: و لهذا يقدمه على الاصل و ليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب المسمی ببشرى الوصول الى اسرار علم الاصول

نسخه حاضر «اصل في التعارض و التعادل و التراجيح»؛ بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج زرین، 89گ (5پ - 93ر)، اندازه: 16×22/5سم [ف: 30-35]

56. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا [نشریه: 7-513]

57. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

الجزء الرابع؛ بی کا، بی تا [ تراثنا، س 18 ش 1و 2-206]

58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17547

ص: 36

جلد اول؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبد الله مامقانی است [د.ث. مجلس ]

59. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17548

جلد دوم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]

60. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17549

جلد سوم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]

61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17550

جلد چهارم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]

62. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7078- 36/78

آغاز: بسمله الحمدلله وسلام على عباده الذين اصطفى وبعد فيقول العبد الجاني الفاني اسير الامال ... اصل من جملة الأصول او الادلة الشرعيه او العقليه؛ انجام: دون الأول وما ذكرناه او هو المعلول وهذا منتهى الكلام في باب الاستصحاب ... هذا هو الجزء السابع ... ويتلوه الجزء الثامن في باب الاجتهاد اولا وآخرا و ظاهرا وباطنا

جزء سابع (بحث استصحاب)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با نشان «منه وفقه الله تعالی»، مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 221، 20 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 2-624]

63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7319

آغاز: اصل في بناء العالم على الخاص لا يخفى أن العام و الخاص اما ان يكونا متوافقين في الحكم؛ انجام: فلا بد من ملاحظة الأدلة والتتبع و التامل.

جلد 4. بقیه مبحث عام و خاص (از مسئله حمل عام بر خاص تا آخر) مطلق و مقید، مجمل و مبین، اجماع و شهرت را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 245گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-9]

64. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7321

آغاز: اصل من جملة الأصول او الادلة الشرعية او العقلية او الشرعية و العقلية الاستصحاب؛ انجام: و ما ذكرناه أولا هو المعول. جلد 7، در استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 227گ، 24 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-9]

65. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 336

جلد اول و از اول تا ابتدای مبحث مقدمه واجب را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ساده، 21 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 167]

66. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 337

جلد دوم شامل بحث «وجوب مقدمه ضد» و «جواز الامر مع العلم بانتفاء الشرط»، اجتماع امر و نهی می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج با سر، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 167]

67. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 338

جلد سوم شامل بحث اقتضاء النهى للفساد و الاجزاء؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 21 سطر، اندازه: 16×22 سم [ف: 167]

68. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 339

جلد پنجم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج باسر جدول دار، 20 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 167]

69. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7926

آغاز: برابر خط: نسخ، كان محمد آل بحر العلوم طباطبائی، بی تا؛ مصحح، با نشانی بلاغ؛ تملک: کاتب به تاریخ غره رمضان 1389 با مهر محمد بن محمد تقي الطباطبائی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 274گ، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-252]

70. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7927

مباحث نواهی تا اجماع؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مانند جلد سابق؛ گ299، 25 سطر، اندازه: 31821سم [ف: 20-253]

71. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 972

جلد هشتم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، مقابله حسین بن ابراهیم انبوهی کیانی غروی؛ تملك: محمد علی بن عبد الكريم تبریزی؛ جلد: تیماج قرمز، 173گ، 28 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 3-190]

72. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1151- 7/51

آغاز: برابر، انجام: فالمتبادر من النهى عرفا بقرينة وقوعه عقيب الامر انما مجرد نفى الرجحان لاغير ولابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.

جزء اول از کتاب شامل مباحث الفاظ تا آخر اوامر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز مجدول با ترنج وسر ترنج، 181گ، 20 سطر، اندازه: 18×24/5سم [ف: 2-623]

73. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 237/6 -2/57

آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفاني اسير الآمال و الأمالی محمد حسین بن عبدالله المامقانی؛ انجام: على وجه الكشف عن حكم الشارع و الا من جانب العقل بأن ينشأ وجوب اتباعه

جزء پنجم کتاب (بحث از حال قطع وظن)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 55گ، 19 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 2-623]

74. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7929

جلد هفتم، از مباحث قطع و ظن تا پایان استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 354، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-254]

75. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 20

آغاز: حمدله ... انه لما من الله عز شأنه على بتقبيل عتبة ابي الائمة و سراج الامة ... وكان اعظمها قدرا واجلها خطرا علم الأصول الذي لا يتيسر الوصول الى حقيقته؛ انجام: فالمتبادر من النهى عرفا بقرنية وقوعه عقيب الامر انما هو مجرد نفى الرجحان لاغير ولابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.

ص: 37

جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سرخ ترنج و سر مجدول گرهی عطف تیماج زرشکی مجدول، 111گ، 26 سطر، اندازه: 30×21سم [ف مخ: 1-274]

76. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 21

آغاز: حمدله ... اصل النهى في العبادات او المعاملات هل يقتضی فساد ما يتعلق به اختلفوا فيه على اقوال و قبل الخوض في تحقيق الحق لابد من تمهید مقدمات انجام: من القول باشتراک الفاظ العموم بين العموم و الخصوص و ارادا بالمخالفين القائلين بانحصار وضعها في العموم فتدبر و بعد ذلك كله لا يخفى أنه لا يترتب على هذا البحث ثمر.

جلد سوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سرخ ترنج و سر سبز با گل و بوته عطف تیماج زرشکی مذهب مجدول گرهی، 167گ، 26 سطر، اندازه: 31×21سم [ف مخ: 1-275]

77. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10222

جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 242گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-192]

78. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10223

جلد سوم ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 191گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-192]

79. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10224

جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 280گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-193]

80. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10225

جلد هشتم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 296گی، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-193]

81. قم؛ زنجانی ( آية الله)؛ شماره نسخه: 14/2

جلد6 (برائت)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ انجام در میانه اخباریان بر وجوب احتیاط افتاده؛ قطع: خشتی [چند نسخه -ف: 195]

82. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13173

آغاز: اصل لا خلاف في انه يجوز امر الآمر مع جهله بانتفاء الشرط و انه يكون الأمر حينئذ مشروطا كما عن النهاية الاجماع على ما ذکر؛ انجام: ينفي احتمال العلم فيه بالاصل بخلافه هنا وجود اطلاق السؤال المقتضي لمراعاة المطابقة هناك بخلاف هذا و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرین.

از مسئله «امر الآمر مع جهله بانتفاء الشروط» تا آخر مباحث عام و خاص؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، ضربی، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 194 گ، 20-22 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 36-264]

• البشري في انشاء الصلوات الباهرة / دعا / عربی

al-busra fi insa-is salawat-il bahira

امام الحرمین همدانی، محمد بن عبد الوهاب، -1303 ؟ قمری

emām-ol-harameyn-e hamedānī, mohammad ebn-e abd-ol-vahhab (- 1886)

تاريخ تأليف: 5 ربيع الثانی 1290ق

در فضیلت صلوات فرستادن بر پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) و اثرات دعا و کیفیت فرستادن صلوات بر آنان به روش صلوات خواجه. [الذریعه 119/2 شماره 404]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2520

آغاز: الحمدلله الذي قرن بالصلوات نجح دعوات البشر و الصلاة و السلام على شمس الهداية و بر وجه الاثني عشر نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نستعلیق زیبا، کا: محمد سمیع بن حاج محمد ارومی، تا: قرن 13؛ 50ص [عکسی ف: 7-113]

• بشیر و نذیر / دعا / عربی

bašīr wa nadīr

این دفتر جلد دوم و در دوازده «باب» است و دعاهای گوناگون به روش شیعیان در آن آمده است.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1183

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي جعل لاختلاف الليل و النهار و حركات الانجم و الكواكب و الظلم و الانوار عللا و فوائد و غايات لاتحصى ... فهذا مجلد الثاني من كتابنا المسمى بالبشیر و النذير؛ انجام: اضعف الله اجره و ينعم به المیت و في رواية و ينعم بذلک.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 330 گ، 25 سطر (17×12)، اندازه: 26×18سم [ف: 6-2147]

• بصائر الأمور / فلسفه / فارسی

basā'er-ol omūr

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22829

آغاز: بانبياء عليهم السلام و بعضی مسمی ساخته اند؛ انجام: على مضايق ابواب الأرض ... و اذا دعيت ...

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 20 سطر (15×6)، اندازه: 22×12سم [رایانه]

• بصائر الأوهام في سراير الارحام / طب / فارسی

basā'er-ol owhām fī sarāyer-el arhām

ص: 38

صدر یزدی، علی، ق 14 شمسی

sadr-e yazdī, ‘alī (- 20c)

اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار

رساله کوتاهی است در تشریح رحم و امراض آن و درمان های بیماری های مربوط به آن.

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4469/1 - 22/189

آغاز: زبان تمجید و تحسین به ثنای جهان آفرین گشایم که از سلاطین قرین عنایت آیین تبارک الله احسن الخالقين خلقت جنین را در ارحام امهات بالمکین فرمود؛ انجام: بصيرة بسا باشد که احتياج افتد به اسقاط ... دیگر آنکه بگیرند ابهل زراوند مد حرج ترمس صرف از هر یک مساوی دیگری.

خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سبز مغز پسته ای، 20، 11 و 12 سطر، اندازه: 14×11سم [ف: 2-624]

• بصائر الايمان في تفسير القرآن = درة الصفا في تفسیر ائمة الهدي / تفسير/ عربی

başā'ir-ul īmān fī tafsīr-il qur'ān = durrat-uş Şafā fī tafsīr-i a'immat-il hudā

؟ دارابی، صبغة الله بن جعفر، ق13 قمری

dārābī, sebqat-ol-lāh ebn-e ja'far (- 19c)

تفسیر مزجی روایی است شبیه به تفسیر صافی ظاهرا در سه مجلد. نسخه حاضر که مجلد اول آن می باشد تا سوره کهف را دارا بوده و یازدهم جمادى الأول 1260 در مشهد مقدس پایان یافته است. مجلد دوم کتاب تا سوره یس می باشد و از جلد سوم اطلاعی در دست نیست.

[الذريعه 123/3 ]

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 119

آغاز نسخه تذكرة لنفسی و ذخرا ليوم ولات حین مناص فقرى و فاقتی مستمسكا بحبل الله المتين العروة الوثقی؛ انجام: قال من كل شیء قال عليه السلام جل ربه فقال كيف قال عليه السلام الله اكبر من أن يوصف قد فرغت من

جلد اول، تا پایان سوره کهف را دارا می باشد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ یادداشتی در اشاره به اینکه نسخه به خط مؤلف است دیده می شود؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 287گ، 16 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 1-86]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 338

نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-397)

• بصائر الدرجات / حديث / عربی

başā’ir-ud darajāt

صفار، محمد بن حسن، - 290 قمری

saffàr, mohammad ebn-e hasan (- 904)

نگارنده از یاران امام عسکری و از محدثان بزرگ شیعی بوده است؛ این کتاب در 4 جزء (کنتوری ص 87-ذریعه 3: 124) یا ده جزء (چاپ سنگی 1285 با نفس الرحمن نوری) می باشد. حر عاملی در فائده 4 پایان وسایل می نویسد که بصائر را دو نسخه کوچک (نسخه ما) و بزرگ (چاپی) است. مجلسی در بحار (1: 11) آن را از اصل های با ارزش برشمرد و گفت که کلینی و دیگران از آن آوردند. نسخه بزرگ با نفس الرحمن به چاپ رسیده است. در الذریعه از نسخه کوچکی یاد شده که در عنوان بابها با بزرگ یکی بوده ولی از چاپی نزدیک به صد و هفتاد حدیث کم داشت. در روضات (در سر گذشت قطب راوندی ص 301) درباره خرائج و جرائح دارد: «و هي تتضمن كثيرا من احادیث الارتفاع نظیر کتاب البصائر للشيخ محد بن الحسن الصفار» و درست هم هست چه بسیاری از خبرهای آن با مشرب قمیان نمی سازد و مانا به روش باطنيان و غالیان روایت شده و شاید بتوان گفت که در نسخه های آن دستی برده اند و بدین گونه به ما رسیده است. باز خوانساری (در سرگذشت برسی ص 285) می گوید: «روش غلو و ارتفاع آنگاه آغاز گردید که آن دو راوی، تفسیر امام عسکری را ساختند یا تفسیر فرات بن ابراهيم دست به دست گشت با تفصيل فارس بن حاتم بن ماهویه قزوینی صوفی به دست مردم رسید بلکه از هنگامیکه خبرهای مفضل بن عمر جعفی و جابر بن یزید جعفی در میان شیعیان آشکار شده و پاره ای از آنها در بصائر صفار و مجالس شیخ و کشف الغمه و خرائج راوندی و فضائل شاذان و پسرش و دیگر کتاب های مناقب پارسی و تازی و تفسیرهای ارتفاعیان و اخباریان درج گردید. این دانشمندان و مانند آنها چون ابن بطریق در عمده و رضی در خصائص و ابن طاوس رضی الدین و گروهی از دانایان بحرین و قم هم بدین گونه سخنان پرداختند تا این که به رجب برسی رسید که کتاب ها در این باره نوشت و پیروانش خود را کشفیان می نامند. تا رسید به شیخیان و پشت سریان پیرو شیخ احمد احسائی در برابر فقیهان و بالاسریان کربلا که گفتار احسائی را نمی پذیرفتند و این سخنان بود که مایه یاوه سرائیهای آورنده «بیان» و پیروان او شده است».

شیخ طوسی در فهرست (ص 44) می گوید که صفار را کتاب ها است و پرسش هایی نوشته و برای امام عسکری فرستاده بود و ابن الوليد همه کتاب های او را روایت می کرده بجز این بصائر و روایت او از ابن ابی جید و دیگران بما رسید ولی حسین بن عبید الله از احمد بن محمد بن يحيى از پدر خود از صفار بصائر را برای ما روایت نمود. نجاشی (ص 251) از او بسیار ستوده و بسیار درستکارش دانست و از کتاب هایش «الرد على الغلاة» نام برد. او می گوید که ابو الحسين على اشعری قمی از ابن الوليد همه کتاب هایش را بجز «بصائر» برای ما روایت کرده است و ابن شاذان از احمد بن محمد بن يحيی از پدرش همه آنها را با

ص: 39

بصائر روایت نموده است. از اینها بر می آید که ابن الوليد ابو جعفر محمد بن احمد بن حسن قمی (- 343) دانشمند ارجمند شیعی و عالم رجال از «بصائر» پرهیز می کرده است. (فهرست طوسی ص 156- رجال نجاشی ص 271) و گویا برای این بود که او خبرهایی نزدیک به غلو روایت نموده است. ابن داود و حلى او را در قسم دوم کتاب خود یاد کردند ولی از «جامع الروات» بر می آید که کلینی و علی بن حسین بن بابویه و سعد بن عبدالله و دیگران از او روایت کرده اند (رجال مامقانی 3: 103) در النقض (ص 651 و 653) هم گفتگویی بر سر درستکاری صفار شده است. (دانش پژوه)

اجزاء دهگانه و کلا شامل 188 «باب» عبارت است: از باب 1 تا آخر باب 24 جزء اول؛ جزء دوم اول باب 25 في الائمه انهم معدن العلم ... تا آخر باب 44، جزء سوم اول باب في الائمة انهم ورثوا علم آدم ... تا آخر باب 57؛ جزء چهارم اول باب 58 تا آخر باب 66؛ جزء پنجم از اول باب 67 تا آخر باب 87؛ جزء ششم از اول باب 88 تا آخر 105؛ جزء هفتم از اول باب 106 تا آخر باب 125؛ جزء هشتم از اول باب 126 تا آخر باب 143؛

جزء نهم از اول باب 144 تا آخر باب 166؛ جزء دهم از اول باب 167 تا آخر باب 188.

آغاز: بسمله باب في العلم ان طلبه فريضة على الناس محمدبن الحسن الصفار المعروف بمهزله عن ابراهيم بن هاشم ... قال رسول الله صلى الله عليه و آله طلب العلم فريضة

انجام: والله اني لاعرض اعمالهم على الله في كل يوم تم الجزء الرابع و به تمام الكتاب والحمدلله

چاپ: کتابخانه مرعشی 1404ق؛ تهران، سنگی، 1285ق، رحلی

[الذريعة 124/3 -125؛ معجم المطبوعات العربية في ایران, رفاعی 284؛ مشار عربی، ص 127]

شرح و حواشی:

١- بصائر الدرجات (مختصر) = منتخب بصائر الدرجات؛ حلی، حسن بن سلیمان (8-)

2- بصائر الدرجات (منتخب)

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1574

نسخه بسیار نفیس است؛ خط: نسخ معرب، كا: ابی نصر علی بن محمد بن الحسن بن ابی سعد الطبيب، تا: غره صفر 591ق؛ مصحح، بعضی عبارت ها را به فارسی برگردانده اند، روی برگ اول یادداشتی است در علم درایه که حسین بن مصطفی بن حسین از روی خط جدش کمال الدین حسین نوشته؛ تملك: عز الدين ابو نصر بن محمود بن ابی نصر به تاریخ صفر 730، محمد علم الهدی (فرزند فیض کاشانی) به تاریخ 1085 و مهر «بمحمد علم الهدى علم الهدی علم الهدی» (بیضوی)، محمد بن جمال الدین محمد مشهور به بهاء الدين واعظ کاشانی و مهر دائري ناخوان وی، سید محمد رضوی به تاریخ ذیحجه 1170 و مهر «سید محمد الرضوی» (بیضوی) و اینکه شخصی کتاب را به فرزندش محمد قاسم به تاریخ شعبان 1171 بخشیده؛ مهر: «... الى الله ... عبدالكریم» (مربع)، «عبده الراجی یعقوب» (بیضوی)، مهر «اللهم صل على محمد و آل محمد» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز،

203گی، 19 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 4-382]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2414

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-17]

2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 655- طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: سألونى ان تدعوا الله لهم فقال و الله اني لا عرض اعمالكم (زیر وصالی رفته ) في كل يوم

خط: نسخ، كا: عباس بن علی بن احمدب احمد عمیدی حسینی، تا: 927ق؛ تملك: عبدالباقی رضوی مورخ 1173 و مهرش؛ مهر: محمد علم الهدی»، «یا محسن اغفر نصیر الدین محمد بن سليمان عل الهدی»، «عبده مرتضی الحسین»، «الراجی محمد حسن الرضوی»، «الراجی محمد حسن الرضوی»، «عبده الراجی محمد بن محمد»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قرمز، 548گی، 17سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 24-405]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7884

انجام: لم يحلل لله حلالا و لم يحرم له حراما و انه من صلى و زکی و حج واعتمر فعل ذلك كله بغير معرفة خط: نستعلیق، كا: تقي الدين محمد بن شرف الدین حسینی، تا: 26 محرم 975ق؛ افتادگی: انجام؛ تملك: بن لطفعلی تبریزی؛ جلد: تیماج مشکی، 123، 25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 20-219 ]

4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3677

انجام: قلت لأبي عبدالله قول الله اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المؤمنون ما المؤمنون

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، رو مقوایی، 151گ، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ محدث ارموی مخ: 1-256]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1009

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، به تاریخ محرم 1117 از اول تا آخر مطالعه شده، مقابله شده؛ تملک: نجفقلی و مهر «لا و لا يحزنون نجف قلی» (مربع)، محمد رضی بن محمد شفیع و مهر رضی» (مربع)؛ جلد: دو رو تیماج سبز، 151گ، 17 سطر، اندازه: 22×13/5سم [ف: 3-2013]

6 . قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4162

آغاز: برابر؛ انجام: قوما من مواليک سألوني أن تدعوا الله لهم فقال والله اني لاعرض اعمالهم على الله في كل يوم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملك: «محمد ابراهيم بن زین العابدین بن نصیر الدین طوسی»، «ملاعلی اکبر تعزیه خوان» با مهر «عبده الراجي على اكبر» (بیضوی)، «محمد رضا بن محمد صفی حسینی کاشانی» با مهر «المتوكل على الله الغنی محمدرضا الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج دو رو لبه دار، رو سبز، پشت قرمز،

ص: 40

177گ، 23 سطر، اندازه: 15/5 ×27سم [محدث ارموی مخ: 1-256]

7. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1853/14

خط: نسخ، كا: محمد بن احمد بن حسین بن ابراهیم حامدی، تا: قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب مقوایی، 25 سطر (24816)، اندازه: 18×27سم [ف: 8-448]

8. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 34/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق، جا: حیدر آباد؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت مشکی، 115گ(6پ-120پ)، 19سطر، اندازه: 22/5×13سم [ف: 34]

9. خوانسار: فاضل؛ شماره نسخه: 40

تا انتهای جزء رابع؛ خط: نسخ، كا: طهماسب قلی، تا: 1050ق؛ مجدول، در برگ دوم جمله «عارية لدى الاقل اسدالله» و سه یادداشت از «حسين النوری» و نام کتاب و عبارتی در اهمیت کتاب و مؤلف آن، دارای سرلوح زرین، مصحح، با علامت بلاغ «حسین بن محمد تقی المازندرانی» به این عبارت «بلغ مقابلة بعد المقابلة الأولى في عصر العاشر من التاسع المبارك في سنة 1278 و بين المقابلتين قريب من ماتين فسبحان من بيده ملكوت كل شيء و اليه ترجعون و انا الجانی حسین بن محمد تقی المازندرانی کتبه في مشهد الحسين عليه السلام» که این علامت بلاغ در انتهای جزء ثانی و رابع نیز آمده، دارای حواشی از «حسین بن محسن تقی النوری»، در پایان جزء رابع امضای مقابله «نصير الدين محمد بن محمد تقي اللاهیجی» با یادداشتی به عنوان «شیخ محمد»؛ تملك:

حسین بن محمد تقی المازندرانی» صاحب مستدرک الوسائل در سنه 1275 که نام وی پاک شده است، نصیر الدین محمد بن محمد تقي اللاهیجی» در 1085، «عباس بن حسن بن عباس البلاغی»، «حسین بن شیخ عباس»،

«محمد علی بن سید صالح الحكيم العاملی» در 1223، «حسین بن محمد تقی النوری الطبرسی» در نجف اشرف سال 1275 با مهر «قال محمد صلى الله علیه و آله حسین منی و انا من حسین» (مربع)، «على بن صالح» در 1221؛ مهر: «المتوكل على الله عبده محمد علی» (مستطیل)، «جزو کتابخانه ضياء الدين النوری» (بیضوی بزرگ)؛ جلد: تیماج جگری ساده، بدون مقوا، 137، 17 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 1-32)

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 522

نسخه اصل: همان نسخه بالا[عکسی ف: 2-114]

10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5326

نسخه از نیمه باب دوم برابر با سطر 16 صفحه نخستين چاپی آغاز شده و تا باب 189 را دارد. (عنوان باب سوم: العالم الذي من عرفه عرفه الله)؛ خط: نسخ، کا: محمد شريف بن شیخ عبدالعلی، تا: 1054ق، کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج زرد ضربی یک لای 30گ، 28 سطر، اندازه: 20×25سم [ف: 3-256]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3142/2

آغاز و انجام: برابر چهار جزئی؛ خط: نسخ، كا: نجم الدين بن يعقوب صیمری، تا: 1057ق، جان حیدر آباد پاکستان؛ کاغذ: فرنگی الوان کرم و آبی، جلد: تیماج عنابی مقوایی عطف تیماج تریاکی روشن، 80ص ( 254-175 )، 21سطر (19×9/5 )، اندازه: 17/5 × 28/5سم [ف: 14-258]

12. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 751

خط: نسخ، كا: خير الله بن علي بن عبدالله جزایری کربلایی، تا: 12 رجب 1063ق؛ کاغذ: سپاهانی (نشریه: 2-139]

13. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1061/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حرعاملی، تا: اواخر ربيع الأول 1064ق؛ از روی نسخه شیخ زین الدین شیخ محمد مورخ 1033 در پایان ربيع الاول سال 1064 برای خود نوشته، و در گ ارو 103ر می نویسد: «الله ثقة عبده. کاتبه لنفسه: محمد بن الحسن الحر، نفعه الله به» با دو گونه مهر او؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج گلی ساده مقوایی، 108گ(1ب -102ب )، 17 سطر (7×11/5)، اندازه: 11/5 × 16/5 سم [ف: 11855]

14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1852

این نسخه در 9 جزو است و بجز نوادر 187 باب دارد ولی در خود نسخه 188 باب است؛ خط: نسخ، كان محمد طالب جلیلی سپاهانی، تا: 1065ق؛ مصحح، با علامت بلاغ، محشی، در یکجا به خط «باقر موسوی» (باب 101)؛ مهر: «ابن حاجی حیدر 1063»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 118، 25 سطر (12/5 ×22)، اندازه: 31×22سم [ف: 8-447]

15. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 20/2

خط: نسخ، كا: نوروز بن اسماعيل معلم اصفهانی، تا: چهارشنبه غره رجب 1066ق؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 81گی (143پ 223پ)، 22 سطر [جنگ: 1-497]

16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 249

آغاز: برابر؛ انجام: عن ابی عبدالله عليه السلام قال لا تكذبوا بحديث أتاكم أحد فانكم لاتدرون لعله شيء من الحق فتكذبوا الله فوق عرشه. خط: نسخ، كا: محمد امین نجفی استر آبادی، تا: 14 صفر 1067ق؛ مصحح؛ وقفنامه کتاب به تاریخ محرم 1252؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای، 224گ، 19 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 1-276]

17. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2134

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد بن الحسن نوری، تا: 11 شعبان 1068ق؛ مصحح، با حواشی «بهاء الحسینی عفی عنه»، از روی نسخه ای به تاریخ 24 ذیقعده 725 نگاشته که آن نسخه از روی نسخه ای به تاریخ 275 نقل کرده که بر روی آن خط جماعتی از علمای ری بوده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 266 گی، 12 سطر، اندازه: 18×11سم محدث [رموی مخ: 1-255]

18. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2549

خط: نستعلیق، کا: میرزا خان بن محمد باقر، تا: جمادی الثانی

ص: 41

1071ق؛ مصحح، یادداشتی در باره عقد نکاح؛ مهر: «شعاع» (بیضوی)، «الله اکبر» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز، 118گ، 16 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-256]

19. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 482

آغاز: برابر؛ انجام: ليس على مثل أبي يحي و قد كان لا يوسف من خدمته.

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 2 ذیقعده 1071ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: احمد طاهری، 1351/5/13 ؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 112گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 1-75]

20. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3796

خط: نسخ، بی کا، تا: 1072-1073ق؛ مصحح، محشى؛ مهر: «الملك لله دلخل کتابخانه خصوصی داعی شد» (بیضوی)، «لااله الا الله الملك الحق المبين محمد حسین» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای لبه دار، 236گ، 12 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-255]

21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2052/1

جزو یکم؛ خط: نسخ، كا: ملک حسین بن عناية الله بن على، تا: 7 محرم 1073ق؛ با بلاغ قرائت؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 14سطر، اندازه: 16×9سم [ف: 5-416]

22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1957/2

خط: نسخ، کا: محمد تقی ساروی، تا: دهه سوم ماه پنجم 1078ق؛

کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 22 سطر [ف: 5-400]

23. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3622/1

آغاز: باب في الائمة انهم المتوسمون في الأرض و هم الذين ذكرهم الله في كتابه يعرفون الناس بسيماهم جزء چهارم؛ خط: نسخ، كا: عبدالمطلب بن غیاث الدین محمد علائی، تا: دوشنبه 6 جمادی الاول 1078ق؛ محشی، یادداشتی در باره علماء شیعه؛ مهر: «محمد بن علی» (بیضوی)؛ 32گ (2پ - 33پ)، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-256]

24. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1020

خط: نسخ، كان عبد الصمد بن ابراهیم کوه زری، تا: 1078ق؛ جلد: تیماج زرد، 2 سطر، قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهدف: 229]

25. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2020

آغاز: جل و عز فمن اتبع هداي فلا يضل ولا يشقى قال من قال بالائمة و اتبع امرهم و لم يجز طاعتهم؛ انجام: و الله اني لا عرض اعمالهم على الله في كل يوم.

از اوایل جزء یکم تا پایان جزء چهارم؛ خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن ابراهیم کوه زری، تا: 7 ذیحجه 1078ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی به حواشی با رمز «علم» و «اهم دام ظله»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 199، 12 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 5-402]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5749

خط: نسخ، كا: امیره بن ضياء الدين، تا: یکشنبه 22 محرم 1080ق؛ مصحح، مقابله شده در سلخ ربيع الثانی 1080؛ وقفنامه کتاب به تاریخ شعبان 1247؛ جلد: تیماج قرمز، 113، 19 سطر، اندازه: 17/5 × 28/5 سم [ف: 15-140]

27. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2415

خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل رجب 1083ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی سوخته ضربی، 439گ، 15 سطر، اندازه:

18/5×13 سم [محدث ارموی مخ: 1-255]

28. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 1629

آغاز: برابر؛ انجام: فتكذبوه الله فوق عرشه قد كمل ... تم بالخير خط: نسخ، بی کا، تا: 1085ق، کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 22 سطر (16×9)، اندازه: 24×16سم [الفبائی: 89]

29. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2199-عکسی

آغاز: برابر، انجام: لعله شیئی من الحق فتكذبو الله فوق عرشه. انجامه نویسنده: قد كمل کتاب بصائر الدرجات بعون الله الملک المبين على يد العبد المسكين محمد المدعو بنظام الدين.

نخستین باب در نسخه در دست «باب العالم و المتعلم» و واپسین آنها «باب عرض الأعمال» است؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد مدعو به نظام الدین، تا: پنج شنبه 11 شعبان 1086ق؛ افتادگی: انجام؛ مقابله شده، محشی با نشانه «ق»؛ وقفنامه بر گروه شیخیان کرمان با امضای محمد بن کریم (قاجار) در کرمان با نشان مهر گرد ایشان؛ 324، 22 سطر (10/5 × 18/5)، اندازه: 21×30سم عکسی ف: 1-52]

30. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 672/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبد المطلب بن غیاث الدین علائی، تا: جمادی الثاني و رجب 1086ق؛ دارای علامات بلاغ، مصحح؛ تملک: محمد تقی شیرازی، حاج میرزا محب على؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، ترنج باسر، 125گ، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف مخ: 1-74]

31. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 573- 4/43

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: محمد، تا: 7 جمادی الثانی 1088ق؛ با سرلوح مزدوج مرصع، مجدول مذهب، مصحح، بلاغ از حکیم میر ضیاء الدین محمد 1182؛ جلد: تیماج مشکی دو رو ضربی ترنج با سر، عطف تیماج قهوه ای، 147 گ، 15 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 625-2 ]

32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1630

خط: نسخ، كا: محمد مسیح تونی، تا: 1092 ق [الفبائی: 89]

33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1933

آغاز: برابر؛ انجام: فتكذبوالله فوق عرشه

خط: نسخ، كا: قاسم بن شاه محمود، تا: سه شنبه 17 ربیع الثانی 1092ق؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 236 گ، 21 سطر، اندازه:

ص: 42

16/5 × 24/5 سم [ف: 5- 60]

34. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1255

آغاز: برابر

جزء اول تا چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ وقفنامه کتاب با مهر؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 54گ، 27 سطر، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 4-65]

35. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3864

انجام: يعقوب بن يزيد عن موسى بن سلام عن محمد بن مغرق عن ابی الحسن الرضا عليه السلام أنه قال لنا عين ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 104گ، 21 سطر، اندازه: 24×13سم محدث ارموی مخ: 1-256]

36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7470

آغاز: برابر؛ انجام: لا تدرون لعله من الحق فتكذبوا الله فوق عرشه. جزء 1 تا 10؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ برخی از اوراق و اجزاء نسخه ساقط و مابقی عبارتند از: ج 1 تا پایان ج4 و بخشی از اول ج 5 و مقداری از آخر ج9 و تمام جزء 10؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 129گ، 19 سطر، اندازه: 20/3×15 سم [ف: 14-120]

37. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 457

آغاز: برابر؛ انجام: تمت الأحاديث المرفقه الاقتناء الناشئه قلوبهم العميه عيون صدورهم الصماء اذن قولهم المتعلقه و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على خير خلقه محمد و آله اجمعین. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: ابره کاغذی، عطف تیماج سرخ مقوایی لولادار، 196گ، 23 سطر (20×15)، اندازه: 25×19/5 سم [ف: 7-384]

38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5390

آغاز: برابر؛ انجام: فقال أبو جعفر عليه السلام اتدرى ما يقول، قلت لا، قال يقول لتكفن عن ذكر عثمان اولا سبن عليا (عليه السلام)(قد تم الجزء الثالث من كتاب بصائر الدرجات، بعون الله ...)

تنها سه جلد آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11-12؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی، 15 سطر (1468)، اندازه: 20×13سم [ف:16-295]

39. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 4

خط: نسخ، كا: سید محمد بن صفي الدين محمد، تا: پنج شنبه 21 ربيع الثانی 1103ق؛ قطع: ربعی آنشریه: 4-451]

40. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2005

آغاز: برابر؛ انجام: فانكم لا تدرون لعله شیئ من الحق فتكذبوا لله فوق عرشه. خط: نسخ، كا: سید مجد بن صفی الدین محمد، تا: 20 ربیع الثانی 1103قبا کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج تریاکی، 221، 19سطر (13×7/5 )، اندازه: 19×12سم [ف: 4-1125]

41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11174/9

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد کریم بن محمد باقر، حسینی[طيب تنکابنی]، تا: چهارشنبه 14 شعبان 1114ق، جا: ييلاق؛ مجدول، مصحح، محشی و بیشتر از اصول کافی کلینی، صحاح و ...، این نسخه حدود 20 سال قبل با تعدادی از نسخه های خطی نفیس دیگر از شهرستان بابل جهت این کتابخانه ابتیاع شده؛ کاغذ: سمرقندی، 95گ (90 -184)، 16 سطر، اندازه: 10×18/5 سم [ف: 28-251]

42. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 406

باب العلم تا باب في الائمة؛ خط: نسخ، كان محمد جعفر بن ملاحاجی محمد کاتب، تا: جمادی الثانی 1125ق؛ تملک: محمد رسول بن عبدالعزيز روز سه شنبه 25 ربیع الثانی 1236؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد مقوایی، 228گ، 19 سطر (15×8)، اندازه: 14×22 سم [سنا: ف: 1-245]

43. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2535

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 رمضان 1256ق؛ مصحح؛ فاقد جلد، 140گ، 12 سطر، اندازه: 20×13سم [محدث ارموی مخ: 1-256]

44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1253

خط: نسخ، كا: ابوالقاسم شریف حسینی بارفروشی مازندرانی، تا: شنبه 22 ذیحجه 1259ق؛ مصحح؛ مهر: محمد مهدی بن محمد باقر الموسوی (بیضی)، «عبدالوهاب بن محمد مهدی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 223 گی، 19 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 55-4 ]

45. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6091

دارای هر چهار جزو؛ خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد على اصفهانی، تا: سه شنبه 4 رجب 1275ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن عنابی لایی، 88گ، 21 سطر، اندازه: 31×15/2 سم [ف: 1-73)

46. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 780

آغاز: برابر خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1284ق؛ مصحح، با توضیحاتی منقول از بحار الانوار و کافی، صحاح و مجمع و وافی؛ تملك: محمد حسین بن کاظم علوی فاطمی حسینی طباطبائی ملقب به سلطان القراء رئيس الحافظ و صدر الخطباء آستان قدس رضوی مورخ ذیحجه 1322ق با مهر «محمد حسین حسینی سلطان القراء» (چهار گوش)؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 252گ، 17سطر (15×7)، اندازه:14×19/5 سم [ف: 2-889]

47. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 222

آغاز: برابر، انجام: عن ابی عبدالله(عليه السلام) قال لا تكذبوا بحديث اتاكم أحد فانكم لا تدرون ... جزء دوم و سوم و چهارم؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 14 سطر، اندازه: 13/5 × 19/5 سم [ف: 153]

48. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 189

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: في: 1289]

ص: 43

49. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 283

آغاز: على من سواهم و اما ما ذكرت من اصحاب الميمنة فهم المومنون حقا؛ انجام: باب الأرض لا يخلو من الحجة و هم الأئمة، حدثنا أحمد بن محمد بن على بن حكم عن ربيع بن محمد المسلمی بخش کوتاهی از این کتاب؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تاب نوشته ای به تاریخ 18 ربیع الثانی 1287؛ فاقد جلد، 23گ، 14 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 1-253]

50. شیراز؛ موزه پارس؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: نسخ، كا: عوده بن احمد مکی شافعی مربی کودکان در مسجد الحرام، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، مقابله شده؛ 48گ ( 131-84 )، اندازه: 23×16/5 سم [نسخه پژوهی: 1-59]

51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28738

آغاز: في خلق الابران الائمه عليهم و قلوبهم و ابدان الشيعه و قلوبهم احمد بن محمد عن الحسن؛ انجام: و لااصغر من ذلك و لا اكبر الافی کتاب مبین ثم يقول و لا ينظر اليهم ليوم القيامة ... خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ وقف حضرت على بن موسی الرضا(عليه السلام)؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف پارچه، مختلف السطر (1468)، قطع: رقعی، اندازه: 11×18/5 سم [رایانه ]

52. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1652-عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: محمد الحسینی، بی تا؛ با وقفنامه مورخع 1289/1 ، وقف بر گروه شیخیان به تولیت محمد خان؛ 262 ص، 17 سطر (21×11/5 )، اندازه: 31×21سم [عکسی : 1-52]

53. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26165

بی کا، بی تا، مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی؛ خریداری از منصوره تألهی معین الدین [رایانه]

• بصائر الدرجات (مختصر) = منتخب بصائر الدرجات / حديث / عربی

başā'ir-ud darajāt (muxtaşar) = mn. başā'ir-ud darajāt

حلی، حسن بن سليمان، ق8 قمری

hellī, hasan ebn-e soleymān (- 14c)

مشتمل است بر فضایل ائمه اطهار و فرمایشات آن بزرگواران درباره تسلیم و معنی آن، قضا و قدر، رجعت و عالم ذر و غيرها. وی بیشتر احادیث آن را از کتاب «مختصر بصائر الدرجات) تأليف سعد بن عبدالله بن ابی خلف اشعری قمی انتخاب نموده و اگر بعضا از منابع دیگر از جمله «القرائة» تألیف سیاری و همچنین از «ما نزل من القرآن في اهل البيت» نوشته محمد بن عباس، معاصر کلینی و دیگران نقل نموده اسناد آنها را نیز ذکر کرده تا خواننده با اخبار «مختصر البصائر» اشتباه ننماید. برخی چنین پنداشته اند که مختصر مزبور نیز از تألیفات همین مؤلف یعنی شیخ عزالدين حلی است حال آنکه این تصور توهمی بیش نیست چه او خود در صفحه 27 همین نسخه (ش 8009 آستان قدس) می نویسد: «يقول العبد ... حسن بن سليمان أني قد رویت في معنى الرجعة احاديث من غير طريق سعد بن عبدالله مثبتها في هذه الأوراق ثم ارجع مارواه سعد بن عبدالله في كتاب مختصر البصائر.» (براتعلی غلامی مقدم)

گرچه نگارنده ریاض پنداشته که مختصر البصائر از قمی است و گزیده از بصائر الدرجات صفار ولی این سخن بر خلاف گفته طوسی و نجاشی و ابن شهر آشوب می باشد که همه آن را بصائر الدرجات» نامیده اند نه مختصر آن. آغاز: بسمله. نقلت من كتاب مختصر البصائر تأليف سعدبن عبدالله ابي خلف القمي رحمه الله عن محمد بن خالد البرقي عن محمد سنان أو غيره عن بشير الدهان عن حمران بن اعين

انجام: ما لم ينزل به سلطانا و أن تقولوا على الله ما لا تعلمون فهذه الأمور هي من الفواحش داخلة في جملتها و لكنها اعظم الفواحش لانه ذکرها باسمانها و الله اعلم

چاپ: نجف، 1370ق، 228 ص.

[الذريعة 182/20 و 124/3 ]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14757/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابدال بن درویش، تا: حدود قرن 11؛ مصحح، از سوی ابدال بن درویش مقیم نجف اشرف، مقابله و تصحیح و در حواشی، عبارت «بلغ مقابلة» تکرار شده، ترقيمه: «و بلغ الاعتبار و التصحيح على قدر الجهد و الطاقة من نسخة المنتسخ منها و الله اعلم انها غير اعتبارية بقلم افقر العباد و احوجهم الى رحمة ربه الغني ابدال بن درويش الخادم بالغري، عفى عنهما و لجميع المومنین بجاه النبي و اله الطاهرین و ذلك في يوم الجمعة لخمس خلون من شوال سنة 1074»، از جمله نسخه های کتابخانه سید ابوطالب موسوی میرزائی زنجانی است که بیشتر کتاب های کتابخانه شخصی ایشان در این کتابخانه نگهداری می شود؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج گل و بوته، 146 گ، 19 سطر ( 16/5×9)، اندازه: 26/5×15/5 سم [ف: 37-350]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:

8962/1 آغاز: برابر؛ انجام: و بعد على الحسن و بعد الحسن الحجة اصطفانا الله و طهرنا و اويتنا ما لم يؤت احدا من العالمين و من کتاب محمد بن الحسن الصفار الموسوم ببصائر الدرجات باب في ائمة آل محمد صلوات الله عليهم فان حديثهم صعب مستصعب. رویت باسنادی عن محمد بن الحسن الصفار الخ. تمت و الحمد. انجامه: «و هذا المجلد اكثر من النصف تقريبا تتميمه بقلم العبد المسكين محمد بن زین العابدین الموسوي عفى عنهما»3 از ابتدا تا آغاز باب في ائمة آل محمد(عليهم السلام). این نسخه حدود نیمی از کتاب را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛

ص: 44

خریداری کتابخانه پیش از سال 1320ش؛ کاغذ: بخش قدیمی تر نخودی آهار مهره، و بخش جدید فرنگی، جلد: میشن زیتونی مجدول، 117گ(1پ -117پ)، 13 و 23سطر (18×9)، اندازه: 13/1×25/1 سم [ف: 29/1 -483]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14967

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: منصور بن ولی، تا: 1074ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 236 ، 14 سطر (15×7/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 37-625]

4. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 923

خط: نسخ، بی کا، تا: 5 شنبه 17 ذیحجه 1075ق؛ قطع: وزیری رشت و همدان: ف: 1355]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4832

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 12 محرم 1077ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 143گ، 12 سطر (13×9)، اندازه: 14×17 سم [ف: 14-3854]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1850

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين تمت ... 1079 خط: نسخ، بی کا، تا: 1079ق [الفبائی: 503]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 657/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا؛ مصحح، و تاریخ 1079 می باشد؛ مهر: «محمد باقر بن زین العابدین الموسوی» نگارنده روضات، «یا خير النسا»؛ تملک: حسن بن محمد باقر تمامی جزائری و مهر او؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 157گ، 21سطر (18×7)، اندازه: 22×12سم [ف: 5-1573]

8. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3541/2

آغاز: برابر؛ انجام: و استغفرك على كل ذنب و اسألك من كل خیر و استعيذ بک من كل بلاء و لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم خط: نسخ، بی کا، تا: ربیع الاول 1086ق؛ مصحح، محشی؛ 204گ (65-268ر)، 18 سطر، اندازه: 25×15سم [محدث ارموی مخ: 3-1406]

9. شاهرود؛ مدرسه اسماعیلیه؛ شماره نسخه: 48

کا: غیاث الدین محمد بن محمد مهدی رضوی، تا: 29 ربيع الثانی 1087ق؛ مصحح، محشی [ف: 29]

10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 142/2 - 1/142

آغاز: برابر؛ انجام: فسودته ایدی الكفار و من كان من شعائرهم يلثمه من أهل الشرك شعائرهم قال فقال عمر لا عيش في أمة ليست فيها أبا الحسن(عليه السلام)خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 68گ، 15-19 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 7-4219]

11. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 456/2

انجام: عن ابی عبدالله عليه السلام قال: لا يمين لولد مع والده ولا للمراة مع زوجها و لا للمملوک ...

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ دارای سرلوح معمولی؛ جلد: مقوایی عطف پارچه مشکی، 10گی (152پ۔ 161پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 2-288]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8986/1

آغاز: آدم عليه السلام الا و فيها امام يهتدى به الى الله و هو حجة الله على عباده فلا تقی الارض بغیر امام حجة الله و هو حجة لل على عباده ... باب الكرات و حالاتها و ما جاء فيها حدثنا محمد بن الحسين بن ابی الخطاب عن محمد بن سنان؛ انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، با بلاغ مقابله؛ خریداری از ارگانی؛ کاغذ: جنایی آهار مهره، جلد: مقوا رویه کاغد ابر و باد عطف و گوشه ها چرم قهوه ای، 126گ (1ر 126ر)، 16سطر (14×7/5 )، اندازه: 12/4 × 19/7 سم [ف: 29/1 -564]

13. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3741

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ مصحح، محشی با عنوان« محمد تقی» که از شاگردان شیخ احسائی بوده؛ جلد: تیماج مشکی، 107گ، 19 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [محدث ارموی مخ: 3-1407]

14. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1907/1 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 26 شوال 1263ق؛ 332ص (2-333) عکسی ف: 1- 349]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34915

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: میرزا علی، تا: 22 جمادی الثانی 1307ق؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: شکری آهار مهره فرنگی، جلد: میشن عنابی ضربی، 104گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم اهدائی رهبر: 2 اخبار 2-654]

16. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 9894

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: محمد جواد بن عبدالكریم تبریزی، تا: سه شنبه 15 رجب 1311ق، جا: کربلا؛ ذیل صفحه پایانی خط محمدعلی غروی اردبادی درباره نام و ارزش کتاب، و نیز پشت ورق اول نوشته عباسقلی واعظ چرندابی در همین زمینه؛ واقف: عباسعلی واعظ چرندابی، اسفند 1346؛ کاغذ: شکری آهارمهره، جلد: تیماج زرشکی، 128 گ، 17 سطر، اندازه: 21×15/2 سم [ف: 542-14 ]

17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 468

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: حسین بن آقا موسوی، تا: 27 جمادی الثانی 1319ق؛ تملک: ريحان الله بن جعفر موسوی به تاریخ ربيع الثانی 1326 و مهر «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 160گی، 12 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف:

ص: 45

74-2 ]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8009

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوش، كا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: سه شنبه 5 ذیحجه 1348ق؛ با یک واسطه از نسخه محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی مکتوب در 1079 استنساخ شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن عنابی، 111گ، 20 سطر، اندازه: 21/4×16سم [ف: 14-541]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7132/3

آغاز: برابر؛ انجام: قال يكون بعد القايم اثنی عشر مهدية من ولد الحسین و الله اعلم بحقيقة المقال و الحمدلله رب العالمين. تمت. بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت ترنج با سر با نقش گل و بوته، لولا دار، 52ص (325-376)، 30 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 25-143]

• بصائر الدرجات (منتخب) / حديث / عربی

basa'ir-ud darajat (mn.)

وابسته به: بصائر الدرجات صفار، محمد بن حسن (290-)

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2319/2

آغاز: الحمد لله الأول بلا اول كان قبله و الاخر بلا اخر يكون بعده؛ انجام: و كان رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)من المتوسلين و انا بعده و الأئمة من ذریتی.

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی و فرنگی و نخودی، جلد: الت رویی تیماج حنایی روشن، سجاف لبه ها و عطف تیماج تریاکی روشن مقوایی، 48گ (164-211پ)، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 12-33]

• بصائر الدين في ترجمة شرح منازل السائرین / عرفان و تصوف / فارسی

basā'er-od dīn fī tarjomat-e š.-e manāzel-es sā’erīn

حالی اردبیلی، محسن بن حسن علی، 21250-1333 ؟ شمسی

hālī ardabīlī, mohsen ebn-e hasan ‘alī (1871-1954)

به دستور: میرزا احمد موید الفقراء تبریزی

تأليف حاج میرزا محسن عماد الفقراء خوشنویس ملا محسن علی اردبیلی [فهرستواره منزوی 153/7 با نام بصائر الدرجات]

شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 20

کاتب = مؤلف، تا: 10 شعبان 1356ق، جان اردبیل [نشریه: 5-210]

• بصائر ذوی التميز في الطائف القرآن العزيز / گوناگون / عربی

başā’ir-u dawi-t tamīz fī lațā’if-il qur'ān-il ‘azīz

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، 729-817 قمری

fīrūzābādī, mohammad ebn-e ya qūb (1329-1415)

از مقدمه این کتاب این طور استفاده می شود که مؤلف قصد داشته به امر ابو العباس اسمعيل بن عباس بن على بن داود بن یوسف موضوعات مختلف علوم را در شصت مقصد در این کتاب جمع کند و می گوید: او را مرتب بر یک «مقدمه» و شصت «مقصد» نمودم. سپس فهرست پنجاه و پنج مقصد را ذکر کرده و جای دیگر مقاصد خالی مانده و نیز مقصد اول را که در لطائف کتاب عزیز است مبتنی بر مقدماتی چند و 29 باب نموده بدین طریق که پس از ذکر معانی مختلف هر لغت آیاتی را از قرآن که متضمن آن لغت است به عنوان استشهاد نقل می کند و

گاهی هم از روایات استفاده شده، و یک باب هم که باب سی ام باشد در ذكر اسماء اولیاء و انبیاء و دشمنان ایشان که نامشان در قرآن مذکور است به مقصد اول اضافه شده است.

چنین است فهرست آن: المقدمة في تشويق العالم الى استزادة العلم؛ مقصد .. لطائف تفسير القرآن العظيم؛ 2. علم الحديث النبوی و توابعه؛ 3. علوم المعارف و الحقائق؛ 4. علم الفقه؛ 5. علم اصول الفقه؛ 6. علم الرجال ... 55. علم قوانين الكتابة. چهار مقصد دیگر در این نسخه ذکر نشده و مقداری از صفحه خالی مانده و پس از شش صفحه در ذکر مقدمه وارد مقصد اول شده و این مقصد را نیز مبتنی بر مقدماتی چند و بیست و نه باب به تعداد و ترتیب حروف تهجی مبوب می کند و پس از ذکر معنی و یا معانی مختلف هر لغت آیاتی را از قرآن که متضمن آن لغت است به استشهاد آورده و گاهی هم از روایات استفاده می نماید و گوید یک باب هم که باب سی ام باشد در ذكر اسماء انبیاء و اولیاء و دشمنان ایشان که نامشان در قرآن مذکور است به این مقصد اضافه می نمایم. در کتاب کشف الظنون (چاپ جدید صفحه 246) می نویسد این کتاب دو جلد است ولی با توجه به مقدمه کتاب که مؤلف قصد داشته در شصت موضوع مختلف وارد شده و تحقیق نماید احتمال داده می شود که این کتاب بیشتر از دو جلد میشده، و اگر مؤلف موفق به انجام آنچه را که وعده داده شده باشد می توان این کتاب را دایرة المعارفی دانست. چاپ: قاهرة، الأمجلس الاعلى للشؤون الإسلامية، تحقیق محمد على النجار، الطبعة الأولى، الجزء الاول، 1964م، 578ص

همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1192

آغاز: الحمد لله الذي وقف دون ادراک کنه عظمته العلماء الراسخون؛ انجام: الباب الرابع و العشرون في الكلم المفتتحة بحرف اللام ... و لام الاستغاثة يا للمسلمين ... و لام التميز لانتم.

این نسخه شامل مقدمه کتاب و مقدمه مقصد اول و 24 باب از

ص: 46

مقصد اول می باشد و از پایان افتاده است؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 389گ، 27 سطر (8×20)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1290]

• البصائر في اختصار تنقيح المناظر / فیزیک / عربی

al-basa'ir fi ixtiyar-i tangih-il manazir

فارسی، حسن بن على، 668-718؟ قمری

fārsī, hasan ebn-e ‘alī (1270-1319)

وابسته به: تنقيح المناظر الاولى( لذوی) الابصار و البصائر؛ فارسی، حسن بن على (668-718)

«المناظر» اقلیدس به عربی ترجمه شد و خواجه نصیر طوسی آن را از نو تحریر نمود و ابن هیثم ( -حدود 430) نیز آن را به نام المناظر و المرايا» در هفت مقالت مرتب کرد و کمال الدین ابوالخير حسن بن على بن الحسن فارسی شاگرد قطب الدین شیرازی (- 710ق) به دستور استاد آن را شرح کرد و «تنقیح المناظر» نامید و خاتمه و ذیل و لواحقی بر آن افزود. سپس خود مؤلف (ابو الخیر فارسی این شرح را کوتاه کرده «البصائر» نامیده است. وی در دیباچه البصائر گوید: چون «تنقيح المناظر لذوى الابصار و البصائر» را نگاشتم و به دست جمال الدین صاعد بن محمد بن مصدق سغدی ترکستانی رسید و پسندید از من خواست که آن را از مآخذ تجرید و کوتاه سازم و من این مختصر را فراهم کرده «البصائر في اختصار تنقيح المناظر» نامیدم و آن در دو قسمت است: 1. مبادی؛ 2. مطالب. (علینقی منزوی) آغاز: بسمله. الحمدلله الذي ابدع الخلايق بقدرته و اظهر الحقایق بحكمته ... و بعد فلما ساعد القدر انجام: و انما ذلك بتوفيق ولی الهداية و عصمته من الغواية في الدراية و الحمد لله اولا و آخرا و صلواته على نبيه محمد و آله و صحبه اجمعين.

[الذريعة 467/4 ]

1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 554

آغاز و انجام: برابر؛ كتب المصنف رحمه الله في آخر النسخة التي كانت بخطه: فرغ من تسویده العبد الضعيف، الحسن بن على بن الحسن الفارسي رزقه الله تعالی علما نافعا و عملا مقبولا، في شهور سنة ثمان وسبعمائة.

خط: نسخ، كا: حسین بن حسن شهنشاه سمنانی، تا: یک شنبه 27 ذیقعده 731ق؛ از روی نسخه دیگر این نویسنده که آن را از روی خط مؤلف نوشته و بر وی تا مباحث انعکاس قرائت کرده بود رونویس کرده است. و نیز این نویسنده می نویسد، مرگ مصنف دريط = 19 ذیقعده 718ق در پنجاه سالگی بود و بنابراین زایجه وی در 668ق بوده است، در پشت گ 1 در یک دائره زرین با خطی زرین نوشته: «به رسم خزانة الوزير بن الوزير غیاث الدین»؛ کاغذ: کلفت سمرقندی، جلد: تیماج زرد مقوایی ضربی، 79گ، 17 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 3-254]

2. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 306/14

بی کا، تا: قرن 11؛ دو صفحه پایان کتاب و از روی خط مؤلف با

دو واسطه نشریه: 2-110] ٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5434

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 37گ، مختلف السطر، اندازه: 24/6×18 سم [ف: 8-47]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16819

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

← البصائر في الوجوه و النظایر ← بصائر یمینی

• البصائر في الوجوه و النظایر / تفسير / فارسی

al-basā'er fe-l vojūh va-n nazāyer

معینی، محمد بن حسین، 584 قمری

moʻīnī, mohammad ebn-e hoseyn (-1189)

یکی از آثار قدیمی و مهم فارسی است که در قرن ششم هجری به زبان فارسی پاک خراسان نوشته شده است. مؤلف در این کتاب مطالب را تحت عنوان «بصيرة» يل «بصيرة» آورده است و کتاب را بر حسب موضوع به فصولی تقسیم کرده است. رسم مؤلف این است که ابتدا کلمه را معنی کند و درباره اشتقاق و تصريف و معانی و وجوه مختلف آن بحثی عالمانه داشته باشد و اقوال علمای بزرگ سلف را بیاورد و اگر لازم است به اشعار و اقوال مشهور استناد کند و نشان دهد که این کلمه چند بار در قرآن آمده و در هر جا چه معنی داشته است. در آغاز هر باب آن فهرست کلمات آمده، درست مانند «الوجوه و النظائر في القرآن» یا «الزوائد و النظائر و فوائد البصائر في القرآن» از ابوعبدالله حسين بن محمد بن ابراهیم دامغانی، فقیه حنفی در گذشته 478ق که به عربی است.

معینی کتابش را در مقدمه (بر اساس نسخه بایزید) «بصاير النظایر» خوانده است. نسخه بایزید در قیاس با نسخه آستانه در برخی از موارد مختصر است و ظاهرا كاتب از کتابت پاره ای از تفصیلات مکرر احتراز کرده و یا اینکه کتاب مزبور دو تحریر داشته و نسخه بایزید از روی تحریری مختصر تر کتابت شده است. برخی با اتکا به قول حاج خلیفه آن را از شیخ ظهيرالدین ابي جعفر محمد بن محمود النيشابوری دانسته اند که از رجال دوره بهرامشاه بوده و در سال 577 تأليف آن را به پایان رسانده است و به نام یمین الدوله بهرامشاه آن را «بصائر یمینی» خوانده است و در این مورد نیز شک و تردید دارند که چگونه پس از پایان زندگی بهرامشاه کتابی را به نام او کرده اند. اما بنا بر شواهد این کتاب غیر از کتاب نیشابوری است که به «بصائر یمینی) معروف است می باشد.

ص: 47

[رک: نامه آستان قدس شماره 2 و 3 دوره هفتم (26 و 27 مسلسل) ص 32 تا 33، مقاله آقای تقی بینش؛ آینده سال 8، ش 12، ص 919 تا 925؛ نامه آستان قدس. ش 2، دوره هفت ص 33]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1214

آغاز: بصيرة في القراءة و قرآن. بدانك قراءة و قرآن دو فصل است؛ انجام: بصيرة في اعلى. و اعلی در قرآن بر پنج وجه آید ... ای مؤمنان در غزو کاهلی مکنید و اندوه مدارید که قدر شما عالی تر و انتم الاعلون. از آنک.

این نسخه در دو مجلد و در دو شماره تجلید شده است ولی در واقع نسخهای واحد است که روی هم نصف اول کتاب بصائر را دربر می گیرد. نیمه اول؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عین الدوله بن عبدالله الرومی رازی، تا: محرم 610ق؛ گویا برخی اوراق جا به جا شده است؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد اخری، 56گ، 19 سطر، اندازه: 20×26سم [ف: 1-412]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 826-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-22]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1215

آغاز: شما اعتقاد دارید که صفات حق از صفات خلق برتر و له المثل الأعلى. تسبیح کنید خداوندی را که او بقدر و قدرت از افهام و اوهام برتر؛ انجام: تم باب الشين به شرح الشفاعة و الصلوة على نبينا ... بالاستطاعه و وفقنا للمطاعة. تم نصف الأول من كتاب البصائر في الوجوه و النظایر ...

نیمه دوم، بقیه شماره 1214 که جداگانه تجلید شده؛ خط: نسخ، کا: محمد بن عین الدولة بن عبدالله الرومی رازی، تا: 5 محرم 610ق، جان ساوه، در خانقاه ظهیر الدین معین الاسلام در محله علوانیه؛ کاتب نام خود و علت تأليف را چنین نگاشته است: «تم النصف الأول من كتاب البصائر في وجوه و النظائر على يد العبد الضعيف الراجي رحمة ربه و غفرانه محمد بن عین الدوله بن عبدالله الرومي ثم الرازی متع الله به صاحبه الصدر الامام الاجل الكبير العالم العابد المتقي ركن الدين شهاب الاسلام تاج الائمه فخر العلماء شرف المناظرین محمد بن عثمان بن محمد بن سعيد الساوى يرحمهم الله تعالى بفضله و کرمه انه مجيب الدعوات»؛ نسخه از آن غیاثا الدين محمد بن روح الله منشی بوده است؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ:نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز با عطف خرمائی، 56گ، 19 سطر، اندازه: 20×26سم [ف: 1-416]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1072-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-22]

←بصائر القدماء و بشائر الحكماء ← البصائر و الذخائر

←بصائر المستبصرين ← ابصار المستبصرين

• بصائر الموحدین / تاریخ معصومین / عربی

basa'ir-ul muwahhidin

حسینی زیدی، حسین بن محمد، ق9 قمری

hoseynī zeydī, hoseyn ebn-e mohammad (- 15c)

اهدا به: میرزا محب الله فرزند خليل الله

آن را به درخواست یاران در سرگذشت پیامبر و پیشوایان ساخته است. مقدمه آن در چهار فصل» و در سرگذشت پیامبر می باشد سپس دوازده «باب» است به نام دوازده پیشوای شیعی و سرگذشت فاطمه(عليها السلام)را در باب سوم گذارده است.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 586

آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله الذي لايضل من هذاه و الايشقی من تولاه و لايسعد من اشقاه و لا يعز من عاداه ... فيقول ...

حسین بن محمد الزيدي الحسینی؛ انجام: و انا اسال الله لي ولكم أن تجعلنا من اتباعهم و لنختم بالصلوة على محمد و آل محمد و سلم تسليما كثيرا كثيرا (وقع الفراغ من تحريره و ترقيمه في ظهر يوم الخميس منتصف شهر محرم الحرام سنة أربع و تسعين و بعد الف 1094 من الهجرة النبوي على يد ... على قلی بن عزیزالله

اردکانی حامدا مصلیا مسلما مستغفرا).

خط: نستعلیق، كا: علیقلی بن عزیزالله اردکانی، تا: پنج شنبه نیمه محرم 1094ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای ته میشن، 46 گ، 15 سطر (14×7)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 5-1189]

• البصائر النصيرية / منطق / عربی

al-bașā’ir-un nașīrīya

ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، - 450 قمری

ebn-e sahlān-e sāvī, 'omar ebn-e sahlān (- 1059)

اهدا به: نصير الدين محمود بن مظفر بن ابی توبه وزیر سنجر (از محتشمان آن روز خراسان)

ظاهرا مؤلف موفق به اتمام این کتاب نشده است. موجودی بخش مقدمه (در تعریف و موضوع وفاید منطق در 2 فصل) و دو مقاله (مفردات. قول شارح ضمن فصول) است. این کتاب به حسن تبویب و روانی عبارت از کتب ممتاز این رشته است و به این جهت مورد توجه شیخ محمد عبده (مفتی معروف مصر) واقع شده است و بر آن تعالیقی نگاشته و به دستور وی چاپ و در برنامه درسی جامع الأزهر قرار داده شد. (مهدی ولائی)

آغاز: بسمله، رب انعمت فزد اما بعد حمد الله المنعم بهدايته و الصلوه على محمد خير خلقه ...

چاپ: بیروت، دار الفكر اللبناني: 1993م، با تعليق محمد عبده؛ در 1891 م در لبنان، و در 1316 ه_ در بولاق، با تعلیقات شیخ محمد عبده، چاپ شده است.

شرح و حواشی:

ص: 48

١- الالهامات الحيدرية في شرح البصائر النصيرية؛ موسوی اصفهانی، محمد حسن (14-)

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 265

آغاز: برابر، انجام: افرایتم الماء الذي تشربون افرائیم النار الذي توقدون الآيات.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج زرد، ترنج ضربی مقوایی، 114 ، 23 سطر (16×8)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 7-239]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 708 عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و هذا القدر كاف في بيان المغالطات القياسيه و اذ وعدنا بما وعدنا فلنختم كتابنا حامدين لله تعالی، مصلين على نبيه محمد خير خلقه و على آله و أصحابه.

نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 3438 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 3/ 650)

کا: دیوانی، تا: اواخر محرم 886ق؛ 244گ، 15 سطر [عکسی ف: 2-192]

3. تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 2755

خط: نسخ، كا: محمد رحیم برای رستم خان، تا: جمادی الثانی 1110ق؛ تملک: آقا سید میرزا ابوالقاسم پدر آقا سید علی در 8 محرم 1291؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 138گ، 15 سطر ( 29/5×15)، اندازه: 38×23سم [ف: 10-1618]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6501

آغاز: برابر، انجام: فلا نقيضه ولكنه فيه بالقوه. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ پنداشته می شود که این نسخه رونویس شده از نسخه چاپی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 87گ، 20 سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 11-437)

• البصائر و الذخائر = بصائر القدماء و سرائر الحكماء = بصائر القدماء و بشائر الحكماء / ادبیات عربی

al-basa'ir wa-d daxa'ir = basa'ir-ul_qudama' wa sara'ir-ul hukama' = basa'ir-ul qudama' wa basa'ir-ul hukama'

ابوحیان توحیدی، علی بن محمد، 310؟ -414؟ قمری

abū-hayyān-e towhīdī, ‘alī ebn-e mohammad (923 1024)

قال ياقوت (معجم الأدباء» 382/5 ): «کتاب البصائر و هو عشر مجلدات، كل مجلد له فاتحة و خاتمة.»

چاپ: اعاد نشره: عبدالرزاق محيي الدين، بغداد، مطبعة النجاح، 1954م، 244 ص؛ دمشق، مكتبة اطلس و مطبعة الانشاء، تحقیق ابراهيم الكيلاني، اربع اجزاء، 1383- 1388ق

دیباچه چاپ 1373 قاهره - المخطوطات المصورة ص 431؛ مجمع العلمي العراقی 2/ 180-189]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 454-ف

نسخه اصل: فاتح ش 3695. جلد 1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 4 جمادی الثانی 628ق [فیلمها ف: 1-291]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 455-ف نسخه اصل: فاتح ش 3696. جلد 2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 26 جمادی الثانی 628ق فیلمها ف: 1-291]

٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 456-ف نسخه اصل: فاتح ش 3697. جلد 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 10 جمادی الثانی 628ق [فیلمها ف: 1-291]

4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 457-ف

نسخه اصل: فاتح ش 3698. جلد 4، خط: نسخ، بی کا، تا: 2 ذیحجه 628ق؛ 91گ، 33 سطر [فیلمها ف: 1-291]

5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 458-ف

نسخه اصل: فاتح ش 3699. جلد 5؛ خط: نستعلیق، كا: اشرف بن قاضی فاضل، تا: جمعه صفر 629ق [فیلمها ف: 1-291]

• بصائر یمینی = البصائر في الوجوه و النظایر / تفسير / فارسی

basā’er-e yamīnī = al-basā’er fe-l vojūh va-n nazāyer

نیشابوری، محمد بن محمود، قرن 6 قمری

neyšābūrī, mohammad ebn-e mahmūd (120)

مؤلف آن را پس از چهل سالگی گویا از روی تفسیر بزرگ چهل مجلدی خواجه امام محمود نیشابوری ساخته است، با سؤال و جواب و غیر از «البصائر في الوجوه و النظائر » ابو الفضائل محمد بن حسین معینی است.

چاپ: جلد 1، این تفسیر به وسیله آقای دکتر علی رواقی در سال 1359 از سوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ رسیده است.

1. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 810-ف و 830-ف

نسخه اصل: انجمن آسیایی بنگال کالج فورت و لیم ش 7Aa. از سوره 18 آیه 8 تا پایان سوره 34 با افتادگی ها؛ خط: نسخ، كا: سيد الخطاط على بن محمد بن احمد ادیب نیشابوری بخاری، تا: 685ق؛ 303، 19 سطر فيلمها ف: 1-21]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3279-ف و 4184-ف

نسخه اصل: فاتح 301. از آیت «واتقوا الله أن الله سمیع علیهم» تا عنوان سورة الطلاق، مانند بخش دوم ش 302 فاتح مورخ 506 ادبیات 52/172 و 192)؛ خط: نسخ، كان محمد بن محمد بن محمد العميد الدين الخطيب، تا: 630ق [فیلمها ف: 2-113]

3. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3584

آغاز: و اندکی بخورد و باقی بدو داد تا او بخورد و تخته نبشته و شمشیر برهنه بدو داد ... و انا اخترتک فاستمع لما يوحی کرامت آن بود کی گفت؛ انجام: خواجه امام اجل مفسر مصنف این کتاب معین الدین ظهير القضاة ناصر الحق ناصح الخلق ابو العلا

ص: 49

محمد بن الشيخ الأجل المفسر بيان الحق محمود بن ابی الحسن النيسابوري اكرمهه الله بجواره گوید کی چون ماه رمضان سنه خمس و اربعین بپایان رسید سخن ما در تفسیر بآخر انجامید و آنج غرض ما بود بزود تر زمان تقریر پذیرفت جنانک وسع بشری بدان وفا کند هرج در صدر این کتاب وعده کرده بودیم بونا پیوست آنرا آخر این مجموعه کردیم و خداوند خود را بر خو منتهاء بی منتهی می بینیم کی ما را توفيق ارزانی داشت و اسباب تیسیر این سعادت مهيا و میسر گردانید، و هو خير معين و نعم الوكيل و الحمدلله رب العالمين على اتمام كتابته يوم الخميس الرابع من جمادی الاولى سنة ثمان وستماء على يد الغريب الكئيب ابی الخير محمد بن ابی بکر الخراساني التفتازانی غفر الله له و لوالديه و للمؤمنين و المؤمنات و صلی الله على خير البرية محمد و آله الطاهرين

از آیه 12 سوره طه (وانا اخترتک فاسمع لما يوحی) تا خاتمه قرآن کریم؛ خط: نسخ، كا: محمد بن ابی بکر خراسانی تفتازانی، تا: 680ق؛ جلد: چرمی تریاکی، 259 گ، 25 سطر، اندازه: 36×26سم [ف: 1-131 و 286]

تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف14

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 162]

4. شیراز؛ ثامنی، محمد رضا، شماره نسخه: 13

نیمه دوم قرآن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، اندازه: 24×16سم [اوراق عتيق: 1-268]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12251

آغاز: سپاس و ستایش مر خدای را عز و جل که از جمله آفریدگان آدمیان را برگزید و بمزيد عنایت خود مخصوص گردانید و ظاهر او را بحالت هر چه زیباتر بیاراست و باطن او را صحیفه اسرار خود؛ انجام: که به تعریض و کنایت او را ماه شب چهارده خواند ... در حساب جمل طه چهارده باشد ای ما قرآن را بر تو نفرستادیم تا تو رنج.

نسخه حاضر از سوره حمد تا اول سوره طه را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، تا قرن 18 جلد: تیماج، خرمایی، ترنج، مجدول، لچکی، الولادار، 266 گ، 25 سطر، اندازه: 25×35/5 سم [ف: 35-246]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 36-ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 11189 .Or.ج 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 2 جمادی الثانی 779ق؛ 206گ [فیلمها ف: 1-21]

7. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف55

نسخه اصل: خاورشناسی لنینگراد C1409 (نشریه 33/8)؛ بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی:-162]

8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 812-ف و 813-ف

نسخه اصل: ليدن آکادمی لوگدونوباتاویا 280 .Cod Or؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ 247گ [فيلمها ف: 1-22]

9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 848-ف

نسخه اصل: پاریس 57 . S. P . از آیه «انفروا خفافا و ثقالا» در سوره توبه تا الاسرار

خط: نسخ، بی کا، بی تا، 343گ، 13 سطر [فیلمها ف: 1-22]

10. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 56

نسخه اصل: نسخه 1 بنیاد فرهنگی از سوره فاتحه است؛ خط: نسخ ریز و درشت خوش، بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی:-162]

11. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 39 بخش 3 و 40 بخش 3

نسخه اصل: قونیه، موزه مولانا 64؛ بی کا، بی تا؛ 199گ (1-199) و 192گ (200-391) [ف: 95]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3608ف و 3609-ف

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فیلمها ف: 2-196] 12

. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: عکس 3956 و 3957 و 3958 و 3959

نسخه اصل: موزه مولانا در قونیه 17. جلد 1؛ بی کا، بی تا؛ 387گ [فیلمها ف: 3-229]

• بصابص اليدين في شرح خصائص الحسين عليه السلام / تاریخ معصومین / فارسی

basābes-ol yadayn fī š-e xasā'es-el hosayn ‘alay-hes salām

یزدی، احمد بن حسن، - 1310 ؟ قمری

yazdī, ahmad ebn-e hasan (- 1893)

وابسته به: الخصائص الحسينية = خصائص الحسين عليه السلام و مزايا المظلوم؛ شوشتری، جعفر بن حسين (1230-13023)

شرحی است از احمد بن حسن یزدی واعظ زنده به سال 1288ق در سن 60 سالگی ساکن مشهد مقدس رضوی بر کتاب خصائص الحسين (علیه السلام)» تألیف شیخ جعفر شوشتری (1303ق).

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 640

آغاز: بسمله نسالك اللهم بحق الحسین و اخيه و جده و ابیه ... اما بعد چنین گوید؛ انجام: پس اذیت آنجناب اعظم است از اذیت جميع انبیاء زیرا که همه از شعاع و قطره از بحار نور او هستند.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج قهوه ای، 220گ، 28 سطر (12/5 × 25/5)، اندازه: 34×21سم [ف: 513]

• البصروية / صرف عربی

al-başrawīyya

مشتمل بر مباحث علم صرف مانند مجرد و مزید، اعلال و ابدال، جامد و مشتق و ابواب افعال الخ.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3405/1

آغاز: بسمله، اعلم ان كلمات العرب لا تخلو عن ثلاثة أقسام؛ انجام: اقشعرر لا تقشعرر مقشعرر و مقشعرر

ص: 50

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با امضای «12»؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج زرشکی تیره مقوایی ضربی جداول و منگنه، عطف تیماج قهوه ای، 177گ، 7 سطر (11×7)، اندازه: 20/5×15 سم [ف: 15-211]

• بصريه / صرف و نحو/ عربی

başrīyya

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23647

آغاز: هذا كتاب البريته في علم البصريته بسم الله الرحمن الرحیم؛ انجام: خط حقیر فقیر سر تا پا گناه حسين على شفيع على بيک خط: نسخ، كا: حسین بن على شفيع بیک، تا: 1256ق؛ کاغذ: نخودی، 14 سطر (12×6) [رایانه ]

•بصیرت نامه = عبرت نامه = نصرت نامه / سفرنامه/ فارسی

basīrat-nāme = ‘ebrat-nāme = nosrat-nāme

مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی، 1176-1243 قمری

maftūn-e donbalī, ‘abd-or-razzāq ebn-e najaf-qolī (1763-1828)

اهدا به: عباس میرزای نایب السلطنه.

ترجمه ای است از کار کشیش و جهانگرد لهستانی به نام کروسینسکی که 26 سال در اصفهان زیسته و گزارش

چیرگی افغانان و انجام کار سلطان حسین (1135 ق) را به زبان لاتین نوشته است. سپس ابراهیم نامی از درباریان عثمانی آن را به ترکی در آورده که به نام تاریخ سیاح، در بیان ظهور افغانیان و سبب انهدام صفویان، چاپ شده است. مترجم فارسی در دیباچه می افزاید: نسخه ای از تحریر ترکی آن از نظر ولیعهد ایران گذشته و به دستور او به فارسی در آمده است. نخست تاریخ کوتاهی از صفویان است، آن گاه شرح طوایف افغان، چیرگی افغانان، فرمانروایی اشرف، فرستادن محمد خان بلوچ به ایلچی گری به روم (به نوشته مؤلف، وی نیز همراه او روانه اسلامبول شده است). (احمد منزوی)

آغاز: 1: حمد و سپاس بیرون از ادراک و قیاس سزای ذات مقدس

2: در زمان سلطان حسین صفوی شخص سیاحی از ملت مسيحيه در عالم سیاحت به اصفهان آمده است

انجام: سیاح گوید که چون من از سیاحت بسیار و تحمل غربت بی شمار دلگیر شده بودم وقتیکه اشرف محمود خان بلوج را به ایلچی گری بروم فرستاد بموافقت او روانه اسلامبول شدم

چاپ: با مقدمه محمد اسماعیل رضوانی، بررسیهای تاریخی، 8 (1352) ش 4: 247-318 و ش 5: 71-127؛ این کتاب نخستین بار در منتظم ناصری (ج 2 ص 240-279) به طبع رسیده و بار دوم نسخه مرحوم بیات با نسخه دیگری که در کتابخانه ملی ملک موجود است و نسخه های محمد علی نجاتی بوسیله گلچین معانی مقابله و تصحیح شده و به تدریج در مجله سپاهان چاپ شده است.

[ الذریعه 1083/9 و 213/15 ؛ فهرست مشترک پاکستان، اسلام آباد 1212/11 ؛ نسخه های منزوی 4044/6 ؛ مشار فارسی 349/3 ]

1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 362/2

آغاز: در زمان دولت شاه سلطان حسین صفوی موسوی سیاحی از ارامنه در اوقات سیاحت و صرف همت انجام: و تفنگچیان توپخانه را با توپخانه صاعقه بار محیط آن دریای خونخوار ساخت حکم محکم نافذ شد که از حملات کوه شکوه افغان بستوه نیایند و از جای حرکت نکنند

این رساله قسمتی از ترجمه عبرت نامه است. آنچه در اینجاست قلم اول ترجمه است زیرا در مقایسه آن با عبرت نامه موجود اختلاف فراوان در عبارات دیده می شود؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: محتملا عبدالرزاق دنبلی، تا: قرن 13، جا: شاید تبریز؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی یک لا، 39ص (185-223)، 29 سطر کامل (18×10)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 1- 351)

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3716

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه لایی، 79گ، 12 سطر، اندازه: 19/8×13/9

سم [ف: 3-555]

٣. تهران؛ سپهسالار، شماره نسخه: 1516

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: اعتضاد السلطنه 1283 ق واقف: سپهسالار، 1297 ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز تیره ضربی یک لا، 45گ، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 3-419]

4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 355

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 28گی، 18 سطر کامل ( 14/5×8)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-345]

5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 460

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: دوشنبه 2 شوال 1277ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی یک لا مجدول کناره ضربی، 52گ، 14 سطر ( 14/5×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 1-35]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2309

آغاز: برابر؛ انجام: برابر

خط: تحریری زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 15 جمادی الاول 1277ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره دار شکری، جلد: میشن زرد ضربی بی مقوا، 137ص، 12 سطر، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 265-6 ]

ص: 51

7. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 305

خط: نستعلیق تحریری، كا: محمد حسن قاجار، تا: دوشنبه 20 ذیحجه 1279ق؛ یادداشت محمد حسين القمی در معرفی کتاب و نشان مهر «کتابخانه علميه الاسلامیه میرزا محمد حسین قم صحن» (بیضی)؛ از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: خط دار، جلد: چرم قهوه ای روشن، 64 گ، 13 سطر، قطع: خشتی اندازه: 21×17سم [ف: 2-400]

8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3807

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: عادل شاه میرزا بن جهانشاه قاجار، تا: 26 جمادی الثانی 1279ق، برای محمد حسین میرزا پسر حاجی همایون میرزا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره آبی، جلد: میشن تریاکی لایی، 130 گ، اندازه: 22/4×14/4 سم [ف: 2-57]

9. اراک؛ بیات، عبدالحسین، شماره نسخه: 47

آغاز: برابر 2: انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1281ق، کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 60، 14 سطر، اندازه: 20/2×12/4 سم (نشریه: 6-89)

10. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3749

خط: شکسته نستعلیق، کا: زین العابدین شیرازی، تا: 14 شعبان 1281ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه لایی، 114 گ، 16 سطر، اندازه: 17/6×11/3 سم [ف: 3-555]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8030

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: محرم 1281ق؛ یادداشتی از عبدالحسین بیات آمده؛ در حاشیه سودمند از جلال الدين همائی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14،63 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 21-40]

12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 731

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، کا: سیامک میرزا ابن مرحوم حاجی همایون میرزا قاجار، تا: 20 رجب 1289ق؛ با سرلوحه مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 152گ، 9 کامل سطر (12×6)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 2-254]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 48

آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: غلامحسین، تا: 23 شعبان 1294ق؛ بعضی مجدول، جای چند مینیاتور خالی دارد که یکی از آنها نقش شده؛ مهر: کاتب «عبده غلامحسین» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95گ، 12 سطر، اندازه: 18×10/5 سم [ف: 1-59]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4386

خط: نستعلیق، کا: شیخ مهدی، تا: 1296ق؛ تملك: محمد قمی (فیض) به تاریخ 1313؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 126گ، 9 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-388]

15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37848

آغاز: برابر 1؛ انجام: آثار باقیه آنها. عمارت اشرف باره اشرف گویند این باره را شش ماه به اتمام رسانیده است.

خط: نسخ خوب، بی کا، تا: قرن 14؛ یادداشت امانت کتاب از سید ریحان الله در 6 ربيع الاول 1321ق توسط ابوالحسن، در پایان متن کتاب تاریخ 1134ق به خطی مغایر آمده که صحیح نیست؛ تملک: ریحان الله بن جعفر موسوی در 1323ق با مهر: «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: سید محمد باقر بروجردی؛ اهدایی:رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: صنعتی نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول، 109گ، 15 سطر، اندازه: 16/5 × 25/5 سم [اهدائی رهبر: 8-438]

16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2751 و 4792-ف

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 54گ، 16 سطر (21×12)، اندازه: 30×19سم [ف: 10- 1616] و [فیلمها ف: 3-107]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3755/1

خط: نستعلیق، كان على بن محمد حسین، تا: 26 ربيع الأول 1303ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد سیر، 16 سطر، اندازه: 22/1×15/5 سم [ف: 7-35]

18. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 107 - ج

آغاز: برابر 1؛ انجام: علی عادل شاه گذاشته بر تخت سلطنت جلوس نموده هر کس بقیه تاریخ را خواهد رجوع بتواريخ كبير نماید خط: نستعلیق، کا: تقی بن حسین حسینی تفرشی نعمة اللهی ملقب بمحبعلی شاه، تا: شب پنج شنبه 5 محرم 1320ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 102گ، 13سطر (10×15/5)، اندازه: 17/5 × 22/5سم [ف: 1-125]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4785-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-106]

19. تهران، ملک، شماره نسخه: 1482/9

بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: میشن یشمی، 15 سطر [ف: 275-5]

20. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1471

آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، یادداشتی مربوط به دنبلی به تاریخ 1296؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 93گ، 12 سطر، اندازه: 17×11 سم (ف: 4-307]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13732

آغاز: برابر 2؛ انجام: چون سیاح مسیحی تألیفات تاریخ را به اتمام نرسانده کتاب ناقص و به اتمام نرفت حقیر فقیر خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا قهوه ای عطف تیماج، 59گ، مختلف السطر، اندازه: 21×13سم [ف: 37-260]

• بصیرت نامه (ترجمه) / تاریخ / فارسی

ص: 52

basīrat-nāme (t.)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18984

آغاز: بسمله بصیرت نامه در گذارش استیلای افغان بر اصفهان؛ انجام: غریق رحمت نماید ... و عمر طولانی عنایت نماید از صمیم قلب

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1297ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 11 سطر (14×9)، اندازه: 17×11سم [رایانه]

صيرة الوقوف مشايخ الصدوق، نواظر الوقوف في مشايخ الصدوق

• بصیری = النحو / نحو /عربی

başīrī = an-naħw

قواعد علم نحو را در فصل هایی کوتاه با مثال هایی از آیات قرآن گزارش داده و در پایان نام «بصیری» بدان داده شده است.

آغاز: بسمله الحمدلله العلى العظيم الذي هدانا إلى الصراط المستقيم ... فصل فاعلم ايها المبتدء ارشد ک الله تعالى مع السعادة في الدارين آن كلام العرب ينقسم على ثلاثة أقسام

انجام: و تكون هذه النون مفتوحه ابدا كما تقدم في اول الكتاب.

همانند:

١. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 12951/3

آغاز و انجام: برابر

مشتمل بر 61 فصل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1111ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 28گ (48-75)، اندازه: 18مشايخ الصدوق11سم [ف: 12-387]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4959/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 22گ (1پ -22ر) [ف: 13-156]

• بضاعة الايمان = بضاعة السلطان / كلام و اعتقادات / فارسی

bezā‘at-ol īmān= bezā‘at-os soltān

اثری مفصل و مبسوط در بیان مسائل تاریخی و اعتقادی مورد اختلاف میان شیعه و اهل سنت که در یک «مقدمه» و چهار «فصل» و یک «خاتمه» و یک «تذنيب» تنظیم شده است: مقدمه: ...؛ فصل 1. بیان اختلاف مذاهب (در سه باب)؛ 2. تعيين امامت (در چهار مطلب)؛ 3. مطاعن و انساب خلفای ثلاث و تابعین (در سه اشاره)؛ 4. احوال برخی صحابه که تغییر و تبدیل در احکام شرع کرده اند (در سه اعتبار)؛ خاتمه: در بیان برخی فروعات ائمه اهل سنت که با کتاب و سنت مخالف است.

همانند:

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11563

آغاز: فصل اول: در بیان اختلاف مذاهب و در آن سه باب است، باب اول در بیان اختلاف در امامت، بدانکه بعد از رسول(صلی الله علیه وآله وسلم) اول اختلاف و افتراقی که افتاد؛ انجام: کفایت میکند آدمی ذیشعور را در تحصیل مرام و هدایت می کند طالب بی تعسف و ضاد را در طریق ایمان و اسلام.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1068ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 307، 17 سطر، اندازه: 24×15سم [ف: 180-33/2]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20744

آغاز: بسمله و به نستعين نحمد اللهم على هدايتنا إلى صراطك؛ انجام: دارد طريق السلام و الله الموفق للصواب و اليه المرجع و الماب خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1077ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 16 سطر (1769)، اندازه: 23×14سم [رایانه]

٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1040

آغاز: نحمد اللهم على هدايتنا الى صراطك دارای مقدمه و چهار فصل و خاتمه و تذنيب. مؤلف شناخته نشد. احتمال دارد این کتاب، همان بضاعة الايمان باشد که در الذریعه (126/3 ) یاد شده است؛ بی کا، تا: 1226ق، به نظر می رسد نسخه قدیم تر باشد؛ مجدول زرین؛ 278گ، قطع: وزيري [اهدائی ف: 66]

• بضاعة التاجرین /فقه / فارسی

bezāʻat-ot tājerīn

خوئی، مصطفی بن محمد، ق13 قمری

xū’ī, mostafā ben mohammad (- 19c)

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1078

آغاز: مشبوهه و متاجر منهية و محرمة احتراز و اجتناب فرمود الخ.، انجام: و متخلق باخلاق حمیده و سیر پسندیده باشد

خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمیه؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی تیماج ماشی، 152گ، 20 سطر (17×10)، اندازه: 14×20سم [ف: 3-846]

← بضاعة التجار ← آداب التجارة

• بضاعة الرابحة / كلام و اعتقادات / فارسی

bezā‘at-or rābiha

قشلاقی، علی بن محمد صادق، ق13 قمری

qešlāqī, ‘alī ebn-e mohammad sādeq (- 19c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24999

ص: 53

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي هدانا الى الصراط المستقیم؛ انجام: جيد التاريخ و الحمدلله هو اهله و مستحقه ... سنه 1262

خط: نستعليق خفی، کا: رجبعلی قارپور آبادی، تا: 1262ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: اسقاطی، 20 سطر(12×22)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 32×21سم [رایانه]

← بضاعة السلطان ← بضاعة الايمان

• بضاعة القاضي لاحتياجه اليه في المستقبل الماضي / متفرقه / عربی

bidāʻat-ul qādī li-ihtīyāj-i-hi ilayh fi-l mustaqbal wa-l mādī

بروسوی، پیر محمد بن موسی، -982 قمری

borūsavī, pīr mohammad ebn-e mūsā (- 1575)

اثری در چگونگی سند (صک ) نویسی شرعی که در محاکم دولت عثمانی آن عصر معمول بود، برای آسانی کار آنان که این فن را نمی دانند و در مقام قضاوت هستند. دارای نه «باب»: 1. بیان عنوان الصكوك؛ 2. فيما يكتب في النكاح و الطلاق و نصب الوصی؛ 3. فيما يكتب في العتاق و التدبير و المكاتب؛ 4. فيما يكتب في الاقرار و الابراء و الايجار؛ 5. فيما يكتب في شهادة الشهود؛ 6. أنواع نقل الشهادة؛ 7. فيما يكتب في الوقف و استبداله؛ 8 فيما يكتب في الحكم بالدية و القصاص؛ 9. صور شتی .

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7508

خط: نسخ، كان ابراهيم بن احمد عجلونی زاویانی شافعی، تا: دوشنبه سلخ ذیقعده 1152ق؛ تملك: سعيد بن محمد يس، کریم بن ابوالقاسم لاهیجی با مهر «یا کریم» (بیضی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 52گ، 17 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 308-19 ]

• بضاعة المبتدی = قرابادین رومی / طب / فارسی

bezā‘at-ol mobtadī= qarābādīn-e rūmī

گزینه ای است از کتابی به نام «بضاعة المبتدی».

[فهرستواره منزوی 3316/5 ]

مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1182/1

آغاز: بسمله از قرابادین رومی مسمی ببضاعة المبتدی که در روم بسیار معتبر است نقل می شود. ایدر و مالی یعنی ماء العسل بجهة تسکین عطش و علل بارده خصوصا دماغيه و عصبانیه و مفاصليه؛ انجام: دهن حب البان بجهه صمم و دوی و وجع الاذن ... و بجهة تليين كبد و طحال و تقنيح سدد آنها.

در نسخه موجود هشت برگی از آن بیش بجای نمانده است؛ خط:

نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ راسته و چلیپا؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 14 سطر (7×11/5)، اندازه: 16×11سم [ف: 3-1638]

• البضاعة المزجاة / حديث / عربی

al-bidaat-ul muzjat

محمد حسین بن قاریاغدی، ق 11 قمری

mohammad hoseyn ebn-e qārīyāqadī (- 17c)

شرح مفصلی است گویا در دو جلد بر روضه کافی با فهرستی درسی «باب» در آغاز کتاب که روایات روضه را به حسب موضوع آنها تنظیم کرده است. احادیث را با عناوین «متن» می آورد و با عناوین «شرح» از جهت سند و متن توضیح می دهد و جلد اول چهاردهم محرم 1098 به پایان رسیده است.

آغاز: الحمدلله الناشر في الخلق فضله و الباسط فيهم بالجود يده نحمده على ما كان و نستعينه من امرنا على ما يكون

١. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

كا: محمد طاهر بن علی اکبر زنگنه تبریزی، تا: 1100ق [نشریه: 513-7 ]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7692

آغاز: برابر

جلد اول، خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ مهر: «محمد بن زین العابدین الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 255 گ، 25 سطر، اندازه: 19/5 × 29/5سم [ف: 20-75)

• بضاعت المزجاة / فقه / فارسی

bezāʻat-ol mozjāt

تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری

tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)

رساله کوتاهی است در احکام میراث مشتمل بر سه «باب»: 1. اسباب ارث؛ 2. موانع ارث و حجب؛ 3. لواحق ارث. آغاز: پس از ستودن ذات حضرت کردگار و درود نامعدود بر روان حضرت احمد مختار و آل اطهار ... که چون مسائل فرائض و مواریث در غایت اغلاق و اشکال بود

انجام: و بعضی مسائل ارث اگر چه صریحا ذکر نشده است لیکن حکم آنها از احکامی که ذکر نمودیم استفاده می شود لهذا باختصار کوشیدیم.

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5822/7 - 29/162

آغاز: برابر، انجام: فصل دوم در میراث مجوس است و ایشان که مرافعه بکنند به سوی ما ... امید که عمل کنندگان را حضرت کردگار در روز شمار مستغرق رحمت و کرم خویش گرداند

ص: 54

بمحمد و آله صلى الله على محمد و آله

خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه ربيع الثانی 1287ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 13گ، 23 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-625]

٢. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 331/3

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ابراهيم بن علی کلارستاقی، تا: 1269ق، جان مدرسه جناب مجتهد الزمانی آقا میرزا محمد؛ جلد: تیماج سیاه، 10گ، اندازه: 16×10سم [ف: 214]

٣. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 325/1

آغاز: برابر؛ انجام: ملا محمد هادي بن ملا محمد صالح مازندرانی صاحب ترجمه قرآن البته مؤمنين طلب مغفرت در اسحار برای این بزرگواران کرده ... و مایه افاضه فيوضات شود.

خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: 1288ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ، اندازه: 18×11سم [ف: 209]

4. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 550/1

بی کا، تا: 1292ق؛ جلد: تیماج، اندازه: 18×11سم [ف: 287]

5. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 540/1

خط: نستعلیق، كا: مقصود علی بن حسین قلی کلاردشتی، تا: 1296ق؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 18×12سم [ف: 278]

6. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 556/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، كا: قاسم بن علیا گل سناری، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 53ص (40-92)، اندازه: 18×12سم [ف: 2-201]

7. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 52/2

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: 10 ربیع الاول 1298ق، جا؛ تهران، مدرسه مهد عليا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ، اندازه: 23×18سم [ف: 170]

٨. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 662/2

کا: قنبر، تا: 1300ق؛ جلد: تیماج سیاه، 25گ، اندازه: 19611سم [ف: 321]

9 . قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8883/9

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: موسی پزشک تنکابنی، تا: 1340ق، جا: پیلاق ليمراء جلد: جلد مقوایی پارچه، 8گ (74ر -81ر)، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 23-71]

10. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 564/1

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 18×11 سم [ف: 304]

11. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 604/2

بی کا، بی تا، جلد: تیماج سیاه، اندازه: 17×11سم [ف: 305]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17657 ض

بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]

• بضاعت مزجاة / تاریخ ایران / فارسی

bezā‘at-e mozjāt

جزایری شوشتری، عبدالحسين بن عزیز الله، ق13 قمری

jazāyerī šoštarī, ‘abd-ol-hoseyn ebn-e ‘azīz-ol-lāh ( 19c)

اهدا به: محمد حسین میرزای حشمة الدوله حاكم دزفول تاریخ تأليف: 1246ق؛ محل تألیف: کرمان

در تاریخ خوزستان، در یک «مقدمه» (ذکر خوزستان و بلاد آن) و سه «فصل» (بقاع شوشتر، دزفول، احوال بند خاقانی).

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي جعل الأرض مسجدا لأوليائه

انجام: و آله اهل الفضائل و الافضال.

[ فهرستواره منزوی 831/2 ]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 70 سرود

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، قطع: خشتی (نشریه: 13-426]

2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3751

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: موسوی، عبدالحسين بن عبدالله، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قرمز، 131، 14 سطر، اندازه: 20/9×15/2 سم [ف: 2-58]

• بضاعة المزجاة / عربی

bidā‘at-ul muzjāt

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17976

بی کا، بی تاب انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 246گ، اندازه: 26/4×15/4

سم [رایانه]

• بضاعة المزجاة في تأويل الآيات / تفسير / فارسی

bida'at-ul muzjat fi ta'wll-il ayat

شیرازی، محمد رضا بن ضياء الدين، ق13 قمری

šīrāzī, mohammad rezā ben zīyā’-od-dīn (- 19c)

تاريخ تأليف: 1250ق (شروع تألیف)

بنا به درخواست بعضی دوستان اشکالاتی که بر بعضی از آیات قرآن کریم شده را به ترتيب سور قرآنی پاسخ گفته و آن را در یک «مقدمه» و دو «فصل» و «خاتمه» تنظیم نموده است و تأليف آن را به یکی از سلاطين قاجار (که نامش خالی مانده) تقدیم کرده است.

آغاز: گوهر گران بهای حمد ولؤلؤ كثير الصفای ثنا خاصه ذات پاک یگانه ای است که از نتیجه کلک قدرت واثر خامه [نسخه های منزوی 8/1]

ص: 55

1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2438

آغاز: برابر، انجام: که معتبر است وجود امکانی واین مرتبه ظل مرتبه اولی که مرتبه واجبی است می باشد

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه فضل الله نوری (مربع)؛ جلد: پارچه ای، عطف تیماج قرمز، 87گ، 17 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [محدث ارموی مخ: 257-1 ]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 543

آغاز: برابر؛ انجام: تمام شد سوره ابراهيم و لله الحمد.

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 1 شعبان 1324ق؛ با یادداشت روز پنج شنبه یکم شعبان 1324؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 237، 25 سطر (21×11)، اندازه: 31×20سم [سنا: ف: 346-1 ]

• البضاعة المزجية في اثبات وجود الكلي الطبيعي / منطق / عربی

al-bidaat-ul muzjat fi itbat-i wujud-il kulli-yit tabi21

تنکابنی، ابوالحسن بن محمد هادی، -1286 قمری

tonekābonī, abo-ol-hasan ebn-e mohammad hādī ( 1870)

تاریخ تأليف: شب 15 ربیع الثانی 1255ق

افلاطون فیلسوف یونانی فلسفه خویش را بر پایه کلی طبیعی موجود که آن را مثال نامیده است نهاده و شاگرد وی ارسطاطالیس وجود کلی را انکار نموده افراد جزئی را موجود دانست و مسئله وجود کلی و مثال افلاطونی میان پیروان این دو فرزانه هماره مورد بحث و گفتگو بوده است. یکی از دانشمندان باختری به نام فرفوریوس (232 یا 233-304ق) در دیباچه ای که برای منطق ارسطو به نام ایساغوجي (ایساگو گه) یا مدخل نگاشته است در آغاز آن چنین گفت: «درباره اینکه جنس و نوع موجود واقعی مادی محسوس یا مجرد هستند یا جز مفهومی ذهنی بیش نیستند گفتگو نخواهیم کرد زیرا این مسئله ای است بسیار ژرف که بررسی دیگر و کاوش دامنه داری می خواهد». همین گفته فرفوریوس مایه این شد که از روزگار بوئسيوس فیلسوف و سیاسی روم و شارح کتاب های منطقی ارسطو (480-524) تا زمان تجدد (رنسانس) مسئله وجود کلی مورد اختلاف گردد و دانشمندان باختری به سه دسته بخش شوند: 1. واقعیان پیرو افلاطون، 2. اسمیها پیرو آنتیستنس، 3. نصوری های پیرو ارسطو. این عبارت فرفوریوس به دانشمندان خاوری نیز رسیده و آنها نیز به چنین بحثی پرداختند چنانکه ابوعلی بن زرعه نصرانی

( 398-331 ) در کتاب «اغراض ارسطو طاليس المنطقيه» در آغاز معانی ایساغوجی» می گوید: «و المطالب الصنعية في هذه الخمسة بان ينظر فيها هل هي موجودة ام ليست موجودة فان قوما قالو لا وجود في الأمور الكلية. فان كانت موجودة فاما ان يون اجسامة او غير اجسام، و ان كانت غير اجسام فهل هي مفارقة اصلا للمادة في الوجود و الوهم کالباری تبارک و تعالی، اولها تعلق بالمادة ضربا من التعلق و فرفوریوس يتجنب هذه باسرها، و يتسلم تسليما أن الصور في النفس موجودة ... و ذلك أنه ليس الصانع من الصناع أن يتكلم في موضوع صناعته. يتسلمها تسليما من غير أن يبحث عنه». پیداست که ابوعلی در اینجا به گفتار فرفوریوس می نگرد و از اختلافی که در این مسئله میان دانشمندان هست بیگانه نیست. ابوعلی سینا در فصل 12 مقاله 1 فن 1 منطق شفا و دیگر نگارش های خویش از این مطلب سخن راند و در کتب حکما و متکلمان نیز در باره وجود کلی بحث شده و اشراقیان و صوفیان هم در برابر مشائیان به اعیان ثابت و ارباب انواع و مثل معلق قائل شدند. صدرالدین محمد شیرازی فیلسوف بزرگ در کتاب های خود به ویژه در اسفار (جلد 1 آغاز مرحله 4) از وجود کلی و مثل گفتگو نمود. چنانکه امام رازی در مباحث مشرقی در فصل 2 باب سوم کتاب در این باره سخن راند. درست می توان گفت بهترین کتابی که در این زمینه نوشته شده همین «البضاعة المزجية» است که دانشمند ابوالحسن بن محمد هادی حسینی تنکابنی آن را پرداخته است. این کتاب دارای یک «مقدمه» در 5 «کلمه» و دو «باب» است: 1. ابطال سخن مانعان در 20 «دلیل» و در دلیل یکم گوید که «کلی موجود، فرد خارجی نیست، تا ناگزیر شود که در چند جا باشد و صفهای گوناگون و ناسازگار پذیرد و در واحد نوعی هم چنین چیزی محال نیست» و در این جا به اعتراضی می نگرد که شیخ در فصل 1 مقاله 5 الهی شفا (ص 486-487 چاپی) و در رساله ای که درباره گفتار دانشمند همدانی نوشته است آورده و آن را رد می کند؛ باب 2. اثبات وجود کلی طبیعی در 40 «قاعده» که در این چهل قاعده بسیاری از مطالب مهم منطق و فلسفه را می آورد و آنها را دلیل وجود کلی می گیرد مانند: بداهت، ایجاب و سلب، تضایف، سبر برو تقسیم، وجود، معرفت صدق، انتاج، تكرر اوسط، ترکیب ماهیت، غیر معلل بودن ذاتی و جز اینها و در پایان این باب بدلایلی که دانشمندان آورده اند اشاره می کند.

بی هیچ گفتگو این نگارش را می توان از شاهکارهای دانشمندان ایران به شمار آورد. از گفته تنکابنی پیداست که وی این کتاب را در نزدیک به بیست روز پاکنویس نموده و بیشتر آن اندیشه خود او است.

تهران، دانشگاه شماره نسخه: 892/1

آغاز: بسمله لك الحمد ياذا المن و الجود و العلا ... فيقول ... ابن محمد هادی الحسینی ابوالحسن التنكابنی انه لما اشتهر في الألسن ان الحق عند المحققين هو وجود الكلى الطبیعی؛ انجام: فتدبر حتى تعلم ان ذات الجزء قد يتقدم. هذا آخر ما اردنا ایراده مع قلة البضاعة. و كان اكثره مما تفردت و علیک النظر بعين الانصاف

ص: 56

لابعين الاعتساف و قد وقع الفراغ من التأليف في ليلة الخميس و الخامس عشر من شهر ربيع الثاني في سنة خمس وخمسين بعد المأتين و الألف في العتبات العاليات. و وقع الفراغ من الاستنساخ في يوم الأربعا في خامسة شهر جمادى الأولى بيد مؤلفه ابی الحسن بن هادي الحسینی فی 1255. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 5 جمادی الاول 1255ق؛ دارای خط خوردگی؛ جلد: مقوای پارچه ای و گوشه ها و ته آن تیماج، 70گ، 22سطر( 15/5×9/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 3-18]

• بطلان اختلاف النظرية و الضرورية باختلاف الأذهان العقلاء / فلسفه / عربی

buțlān-u ixtilāf-in nazarīyya wa-d darūrīyya bi-ixtilāf il adhān-il ‘uqalā

વાd

شیروانی، محمد بن حسن، 1033-1098 قمری

šīrvānī, mohammad ebn-e hasan (1624-1687)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:

7008/26 خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی ترنجی مقوایی، 9گ (184پ -192پ)، 15 سطر (14×8)، قطع: ربعی، اندازه: 29×12سم [ف: 16-427]

• بطلان تناهي الابعاد / فلسفه، عرفان و تصوف / عربی

buțlān-u tanāhi-1 abʻād

میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبد النبي، 1212؟ - 1286 قمری

mīrzā bābā šīrāzī, ab-ol-qāsem ebn-e ‘abd-on-nabī (1798-1870)

رساله در ابطال تناهی ابعاد به مسلک عرفا است که در پرسش فرزندش مجد الأشرف تأليف نموده و مذيل است به تعليقات و اضافات و تتمیماتی از فرزند مؤلف.

چاپ: ایران، سنگی، 1316، جیبی، 79ص (صص1-79)

شروح و حواشی

1- تعليقات بر رساله بطلان تناهی ابعاد؛ مجدالاشراف، محمد بن ابوالقاسم (1246-1331)

2- بطلان تناهي الابعاد (ترجمه)؛ خوشنویس، احمد

١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 666

آغاز: یا من هو سیدی و مولائی و سندی و مقتدائی؛ انجام: و من جهله فقد جهل الله إلى آخرها

خط: نسخ، كا: عشقی ذهبی، تا: 1310ق؛ واقف: نائینی؛ 60گ، 17 سطر، اندازه: 22816سم [ف: 4-113]

2. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 127/5

آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله رب العالمين و العاقبة لأوليائه المتقين و العذاب لاعدائه العاصين ... اما بعد فيا قرة عينی؛ انجام: عن حمد و ثنائه و شكره و الصلوة و السلام عليهم و علينا و على عبادالله الصالحين الحكماء العرفاء المحققين و الاولياء الربانيين و رحمة الله

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1340ق؛ کاغذ: کرم، جلد: کرم، 11گ (187-97پ)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×13سم [ف: 1-140]

• بطلان تناهي الابعاد (ترجمه) / عرفان و تصوف / فارسی

buțlān-u tanāhi-l ab‘ād (t.)

خوشنویس، احمد

xošnevīs, ahmad

وابسته به: بطلان تناهي الابعاد؛ میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبد النبي (1212-1286)

شیراز، خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 62

بی کا، بی تا؛ نوشته با ماشین [نشریه: 5-210]

• بطلان الخط / فلسفه / عربی

buțlān-ul xala'

گیلانی، علی بن فضل الله، ق 11 قمری

gīlānī, ‘alī ebn-e fazl-ol-lāh (- 17c)

وابسته به: شرح تجرید الاعتقاد = شرح تجرید العقاید؛ قوشچی، علی بن محمد (-879ق)

تاریخ تأليف: «الغني» = 1091ق

حاشیه و ردی است بر شرح تجرید قوشچی و ناظر به حاشیه های دوانی و باغنوی بر آن.

آغاز: بسمله. الحمدلله الذي املاء الارض و السماء و ما ينهما ... و بعد فيقول ... على بن فضل الله الجيلاني الفومنی الزاهدي، لما كانت مسئلة الخلا، نفيا و اثباتا

انجام: في كل الليل و النهار الی یوم التميز بين الأخبار و الأشرار. تمت الرسالة

1. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 189/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11]ف: 3-32]

2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 293/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 3گ (8ر10پ)، 24 سطر (12/5 × 18/5 )، اندازه: 24×18/5 سم [ف: 198]

٣. تهران، ملک، شماره نسخه: 4655/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا کرمعلی خراسانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی آبی،

ص: 57

12گ (1پ -12ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6 × 18/5 سم [ف: 7-454]

• بطلان طعن الأرمن على المجمع الخلکدونی المقدس و على تعليم القديس لاوس / کلام و اعتقادات، ادیان و مذاهب / عربی

buțlān-u ta‘n-il arman ‘ala-l majma'-il xalkidūnī-yil muqaddas wa ‘alā taʻlīm-il qiddīs lāws

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7570/2

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 54گ (45-98)، 13 سطر ( 10/566 )، قطع: ربعی، اندازه: 14/5×9/5 سم [ف: 16-632]

• بطلان القول بتأثير الكواكب / هیئت / عربی

buțlān-ul qawl bi-ta’tīr-il kawākib

قزوینی، حسین بن محمد ابراهیم، 1126؟ -1208 قمری

qazvīnī, hoseyn ebn-e mohammad ebrāhīm (1714 1794)

تاریخ تألیف: شب یکشنبه 22 ربيع الأول 134اق در این رساله استدلال می شود بر اینکه کواکب هیچگونه تأثیری در زندگی بشر ندارند و آنچه را که منجمین می گویند درست نیست.

آغاز: الحمد لله الذي هو كل يوم في شأن ولا يشغله شأن عن شأن و صلی الله على حبيبه وخيرته من خلقه شمس فلک المجد ... و بعد فيقول الفقير إلى الله الكريم حسين بن محمد ابراهيم

انجام: ثم قلت فانی افتتحت خروجی بصدقة فهذا خير لك من علم النجوم هذا آخر ما اردنا وقد فرغت من جمعها ليلة الأحد الثاني ... و صلى الله على محمد المصطفی و آله الطاهرين

قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3630/9 - 18/150

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا: 22 ربیع الاول 1134ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 16گ، 15 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 2-626]

• بطلان کون المفهوم للواجب / فلسفه

butlan-u kawn-il mafhum li-l-wajib

احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241؟ قمری

ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ، شماره نسخه: 175/3م

خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق؛ اندازه: 20/5×15سم [رشت و همدان: ف: 1207]

• بطلان مذهب صوفیه / كلام و اعتقادات / فارسی

botlān-e mazhab-e sūfīye

حسینی جنابذی، محمد بن اسماعیل، ق 12 قمری

hoseynī jonābazī, mohammad ebn-e esmāʻīl (- 180)

رساله ای مختصر در ابطال و رد صوفیه است که در نهایت ایجاز نگارش یافته است.

آغاز: الحمدلله الذي هدانا و ارتقانا بالتوفيق و الالهام في مراتب المعارف الحقايق الى أعالي الدرجات.

[فهرستواره منزوی 154/7 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12165/5

آغاز: برابر؛ انجام: و ذم و ملامة و عقاب بر معاصی و غفلت و ضلالات لازم می آید و در افعال عباد قضاء حتمی و قدر لازمی مفهوم می گردد.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 29 رمضان 1151ق؛ در انجام رساله 4 برگی افزودگی هایی از مؤلف در شب 18 رمضان سال 1951 در علم کلام همراه مطالبی از شرح تجرید العقائد آمده، این رساله در هامش کتاب گوهر مراد نگاشته شده؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (180-182)، 30 سطر، اندازه: 31×6سم [ف: 30-662]

•بطلان نكاح المتعة / فقه / عربی

buțlān-u nikāḥ-il mut'a

بخاری، عبدالکریم بن محمد حلیم، ق13 قمری

boxārī, ‘abd-ol-karīm ebn-e mohammad halīm (- 19c)

پاسخ به سؤالی است درباره متعه نکاح و متعه حج و این که آیا این دو حکم نسخ شده یا حکم آنها باقی است. مؤلف در این رساله سعی می کند تا با استفاده از آیات و احادیث و اقوال صحابه و دانشمندان این حکم را منسوخ جلوه دهد و نکاح متعه را حرام بداند.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1060/3

آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب ... و الصلاة و السلام الاتمان الأكملان على سيدنا محمد؛ انجام: و نستغفر مما بسطت به لسانك في حق أعدل أصحاب الرسول عليه و على آله و أصحابه أفضل الصلاة و أكملها خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 10گ ( 92-83 پ)، 17 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 3-247]

• بطون شانزده گانه / جفر / فارسی

botūn-e šānzdah-gāne

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3184/25

بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ اگ (131ر-131پ) [ف: 6-269]

ص: 58

• البطيخ / طب / عربی

al-batix

اعمش، ابی علی

a‘maš, abī-'alī

در خواص پزشکی خربزه.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6188/8

آغاز: مسئلة لابي على الأعمش، سئل عن البطيخ فقال البطيخ بارد رطب، فتعجب السائل من قوله، و ذلك أنه كان حار المزاج؛ انجام: في معرفة طبخ البطيخ و حل الشك فيه، و في كيفية مضرته في الأبدان و البلدان والأسنان. و الحمدلله وحده

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن عنابی لایی، 17 سطر [ف: 9-224]

• البطيخية (ارجوزة) / شعر / عربی

al-batixiya (urjuza)

حسینی میبدی، علی بن محمد علی، 1313 قمری

hoseynī meybodī, ‘alī ebn-e mohammad ‘alī (- 1896)

تاریخ تأليف: 28 صفر 1289ق؛ محل تأليف: کرمانشاه

ارجوزه ای است در هفتاد و نه بیت در منافع و خواص خربزه (بطيخ).

آغاز: اتحف شیء اصطفاه الفاكهي *** و اختار من باكورة الفواكه / حمد تلالا في رياض الألسنة *** لحضرة الله دوام الأزمنة

انجام: فالشكر لله على الختام *** ثم على عظائم الأنعام / فانه الحامي حمى من شكره ×× و ينصر العبد اذا ما نصره

شرح و حواشی:

1- شرح الأرجوزة البطيخية = شرح المنظومة البطيخية = الدرة البهية؛ حسینی میبدی، علی بن محمد على (1313)

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4069/17

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا:قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 2گ(197ر -198ر)، اندازه: 11×15/5 سم[محدث ارموی مخ: 1-105]

٢. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 8/3

مشهد خط: نسخ خوش، كا: جواد بن علی حسینی میبدی (فرزند ناظم)، تا: 1303ق، جان کرمانشاه؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10ص (265- 274)، 10 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 141]

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 8/3

همان نسخه بالا [ف: 1- 31] قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2140/3 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-185]

٣. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 14/9 مشهد

آغاز: برابر

بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز، 12ص (630-641)، اندازه: 21×35/5سم [ف: 154]

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 14/9

همان نسخه بالا [ف: 1-43]

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2135/9

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-173]

• بطيخيه = شرح الدنيا مزرعة الآخرة / عرفان و تصوف / فارسی

batīxīye = š.-e ad-donyā mazra-t-ol āxara

خواجگی کاسانی، احمد بن جلال الدین، -949 قمری

xājegī kāsānī, ahmad ebn-e jalāl-od-dīn (- 1543)

رساله ای است کوتاه در عرفان به نثر و نظم. با شرح حديث« الدنيا مزرعة الآخرة» آغاز می شود و خواننده را به یافتن مربی تشویق می کند. سپس زمین و تخم افشانی و شرایطی که زمین بهره بدهد را به تمثیل می آورد آنگاه به خربزه و خواصش می پردازد: «ای طالب صادق، مقصود از این همه که گفته شد حصول قوت است بر عبادت». سپس به عبادت ظاهری و باطنی و دیگر مسائل و اصطلاحات صوفیان می پردازد؛ با عناوین «ای طالب صادق».

آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب و لم يجعل له عوجا ... أما بعد قال النبي عليه الصلاة و السلام الدنيا مزرعة الآخرة بدان ای طالب صادق

انجام: به نور دیده محمود می توان دیدن به اشعه لمعات جمال حسن ایاز.

[دانشنامه ادب فارسی آسیای مرکزی 55/1 ؛ فهرست مشترک پاکستان 1321/3 , فهرستواره منزوی

154/7 ؛ ازبکستان، تاشکند 528/2 ؛ تاجیکستان، دوشنبه 307/3 (2نسخه)]

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10560/12

آغاز: برابر؛ انجام: ترا بخشم تو بینم از آنکه دیده خواجو ×× سزای دیدن روی طرب فزای تو نبود

خط: نستعلیق هندی، كا: بابا گلکار، تا: قرن 10؛ مجدول؛ جلد: تیماج سرخ، 10گ (102-111ر)، 15 سطر، اندازه: 22×16سم

[ف: 33/1 -99]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12537/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 10گ ( 55-46 )، 17 سطر، اندازه: 18/5×9 سم [ف: 31-592]

٣. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 276/19 -عکسی

آغاز و انجام: برابر

اصل نسخه: گنج بخش ش 1401 (گنج 669/2 ، 572)؛ خط:

ص: 59

نستعلیق تحریری، كا: محمد امین، تا: 1280ق؛ 10ص (195-204) [عکسی ف: 2-41]

به بظاهر انوری به شرح مشکلات اشعار فرخی

• بعث / كلام و اعتقادات، امامت / عربی

ba't

رساله مختصر و موجزی است در کیفیت بعث و نشر انسان از قبر.

کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 47/4

آغاز: بسمله، من كلام شيخ الشيوخ قطب العالم سر الله في الأرض سعد الملة و الدين سلام الله عليه اعلم ان نعش الإنسان في بنی آدم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 27 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 79]

• بعث و حشر حضرت فاطمه (علیها السلام) در قیامت / کلام و اعتقادات / فارسی

ba's va hašr-e hazrat-e fāteme dar qīyāmat

؟ بلگرامی، قطب الدین بن ابراهیم، ق 11 قمری

belegrāmī, qotb-od-dīn ebn-e ebrāhīm (- 17c)

رساله مختصری در احوال قیامت، بعث و حشر حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است که عنوان دقیق و مؤلف آن و حتی نسخه مشابه آن به دست نیامد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35740

آغاز: بسمله. در خبر است که فردا قيامت آمنا و صدقنا بی بی فاطمه (سلام الله علیها) از گور بیرون نه آید؛ انجام: و یکی غلام آزاد کرده باشد بی ... و بی خبر در بهشت در آید بحرمت النبي و آله الأمجاد و الله اعلم بالصواب

خط: نستعلیق تحریری، كا: قطب الدین بن ابراهيم بن مبارک بلگرامی، تا: 1092ق، جا: رجبوره پر کنه شاه آباد؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی اخرا، 5گ، 15سطر، اندازه: 19×12سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-174]

• بعد آفتاب (جدول) / هیئت / فارسی

boʻd-e āftāb (jadval)

مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 552/10

این نسخه اکنون با همین شماره در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد است اما در فهرست این دانشکده این رساله در این مجموعه معرفی نشده است؛ بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 5-85]

← بعد حمد ← اصول و فروع دین (منظوم)

• البعد في الاجسام (رسالة) / فلسفه / عربی

al-bu'd fi-1 ajsām (r.)

محقق جوربذی، شرف الدين

mohaqqeq-e jūrbazī, šaraf-od-dīn

آغاز: و اذ قد ثبت في العلوم الحكميه أن الجسم ليس مركبا من جواهر فردة كما هو مذهب المتكلمين فالبعد الذي يحده في الجسم اما ان يكون هو عين ماهية الجسم و حقیقته او داخلا فيها انجام: کذلک المقدار و الحجم و الاتصال لا ينعدم بالكلية بل يتكثر فهذا ايضا ملحق.

همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 1187/82

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سرلوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 5گ (385 پ -389 پ)، 24 سطر (20×10)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1483]

• بعض آیات قرآن کریم (ترجمه) / کتاب آسمانی/ فارسی

baz-e ayat-e qor'an-e karim (t.)

نديم السلطان شیرازی، محمد خليل بن محمد هاشم، ق14 قمری

nadīm-os-soltān-e šīrāzī, mohammad xalīlebn-e mohammad hāšem (- 20c)

به آمر: ظل السلطان

مترجم بعضی از آیات قرآن را که مبتنی بر مصالح عموم و احکام و تهدید و وعید است بر سبیل اختصار ترجمه نموده است. از آیه «قل اللهم مالک الملک» از سوره آل عمران و شروع شده است.

اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 1010

آغاز: چون نیت حضرت مستطاب اشرف؛ انجام: کسانی که کافر شدند و تجاوز کردند از طریق حق فاسد گردیده عمل ایشان و کسانی که ایمان آورده و عمل نیکو کرده اند

خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: 7 رجب 1299ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی ریسه دار ضربی، 34ص، 9 سطر (18×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 122]

•بعض الحكماء اليونانين و المليين (مختصر) / تراجم / عربی

ba‘d-ul hukamā’-il yūnānīyān wa-l millīyīn (muxtaşar)

از قطب الدین مصری تا طوسی

چاپ: دانش پژوه در فرهنگ ایران جلد 17

ص: 60

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1187-ف

نسخه اصل: اسكوريال مجموعه ش 653؛ خط: نسخ، كا: حسین بن حسن موقانی، تا: 849ق [فیلمها ف: 1-379]

2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 312/2

بندی از «مختصر في ذكر بعض الحكماء و اليونانين و المليين»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1320ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گی (243ر -244ر)، 14 سطر (15×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 214]

٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2506/2 -ف

نسخه اصل: فرهنگ اصفهان، ش 2786. بندی از «مختصر في ذکر بعض الحكماء اليونانين و المليين»؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-706]

• بعض الخطب الجليلة للايام الشريفة / گوناگون / عربی

ba‘-ul xutab-il jalīla li-l-ayyām-iš šarīfa

این کتاب مشتمل بر مطالب و فوائد متفرقه ای است از قبیل: دعایی در طلب حاجات؛ مطالبی به نقل از حياة الحيوان و مطالبی در ضبط البروج با جداول؛ معانی بعضی از لغات؛ چند روایت به خط احمد بن اسمعیل جزائري تذكرة برای شیخ محمد باقر؛ چند روایت و فائده؛ مطالبی به نقل از حلية المتقين؛ ادعیه و مطالبی فلسفی؛ اشعار عمر بن عاص در مدح على (علیه السلام)؛ شعری از متنی در مدح شجاع بن محمد طائی؛ شعری از ابوالحسن على بن عبدالغنی فهری فروزانی؛ مطالب و احادیثی به نقل از عروة الوثقی، مشارق الانوار، امالی شیخ به خط حسن بن حسيدر بن ابي الحسن حسین عالمی در سال 1089 تذكرة برای شیخ محمد باقر؛ یادداشتی در خواندن دعاء في الليل؛ احادیث و مطالب متفرقه ای از کتب متفرقه و کتاب الامان ابن طاووس؛ اشعاری از میر نجات؛ مطالبی در تعارض ادله در باب نکاح و تحديد بعض ما تعم به البلوى؛ مطالبی متفرقه تأليف محمد علی بن محمد باقر اصفهانی حائری بهبهانی در عصر روز چهارشنبه الخمس الثانی من السدس الثالث من الربع الرابع من الثلث الثاني من النصف الأول من الخمس الثالث من العشر التاسع من العشر الثاني من الألف الثانی؛ مطالبی به نقل از شیخ طوسی، کلینی، ابن فهد، تفتازانی؛ روایاتی از ابن عباس و غیره، ابن جوزی، فقیه، وصیت لقمان به فرزندش، کتاب تاریخ ابن فارسی، علل الشرایع، کنوز المخفية و الاسرار، کتاب الاقبال، رساله ای از مجلسی در شناخت مقدار کر، درهم و ... رساله ای در فوائد خواندن اسماء اعظم، اشعار و روایت و فوائد متفرقه.

خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 259/10

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 1-235]

• بعض خواص آیات / علوم غریبه / فارسی

baʻz-e xavāss-e āyāt

دهدار عیانی، محمود بن محمد، ق10 قمری

dehdār-e ‘ayānī, mahmūd ebn-e mohammad (- 16c)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29883

آغاز: بسمله، سپاس و ستایش خدایرا که بیافرید هر دو جهانرا و بیاراست بخورشید و ماه و ستاره آسمانرا؛ انجام: در کاغذ و ببوی خوش بیالاید البته مطلوب حاصل گردد. تم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]

• بعض خواص القران / علوم قرآن / فارسی

ba'z-o xavass-el qorān -0XaVas

خواص یک یک سور قرانی از سوره فاتحه تا انتهای سوره ناس ذکر می شود و می گوید هر سوره چه خاصیتی دارد و ذکر هر سوره در مقام خود چه مشکلی را مرتفع می سازد.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2706/22

آغاز: فسند کرها من كتاب الخواص الفاتحه هي شفاء من كل داء؛ انجام پایان: و من علقها على طفل امن من الحن و الهوام بی کا، تا:قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک رو، 4ص ( 98-95)، 27 سطر (17×7/5

)، اندازه: 10×21/5سم [ف: 6-303]

• بعض الفوائد البهية المتعلقة بالبيوع الخيارية / فقه / عربی

ba‘d-ul fawā'id-il bahīyyat-il mutiʻalliqa bi-l-buyūʻ-il xīyārya

وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 -1205 قمری

ebn-e vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer mohammad akmal (1707-1791)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11600/4

آغاز: احمده على نواله مصليا عل احمده و آله و صحبه التابعين الفعلخ و قاله فيقول ... فائدة: يدل على جواز بيع المشترى للمشتري بيع الشرط بالمعنى المتعارف؛ انجام: ثم طلقها وتزوج بها اخ لام كان للمراة و ولدت منه ثلثة بين فصحت المسالة.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی، برخی فواد ادبی و عرفانی از شعرا و عرفاء پیشین؛ جلد: گالینگور با ترنج، 6گ (152ر -157ر)، اندازه: 22×16سم [ف: 33/2 -192]

• بعض کلمات قرآن بترتيب سور (ترجمه) / تفسير / فارسی

ba'z-e kalamāt-e qor'ān be-tartīb-e sovar (t.)

ص: 61

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2331/4

آغاز: بستای تو مرد، لا تحمد: مستای تو مرد؛

خط: نسخ، كا: محمد سعيد بفرویی، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با کاغذ رنگین عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 57گ (37 -93)، 16 سطر (14×8/5 )، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 4-1253]

• بعد کواکب موافق زیج فرنگی (جدول) / هیئت / فارسی

boʻd-e kavākeb movāfeq-e zīj-e farangī (jadval)

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 555/6

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جان هندوستان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج لایه ای عنابی، 4ص، اندازه: 5×20/5 سم [ف: 1-514]

• بعض ما خلق الله في الانسان (منظومة في) طب وشعر / عربی

bad-u ma xalaqa-1 lah fi-1 insan (manzumat-un f)

راشد بن عميره بن ثانی

rāšed ebn-e ‘omayre bn-e sānī

ابن عمیره می گوید بر فکرم گذشت تا منظومه ای بسازم در بعض مخلوقات خدایی در انسان از اعضاء رئیسه ای که ذکر آنها واجب است و به خصوص شناخت آنها موجب شناخت امری می شود که فضل آدمی بر سایر موجودات است. این منظومه با بیت زیر آغاز می گردد: نظمت مقالا يبهج العين منظرة *** بما قد حوی درا و لفظ مسطرا.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 851/4

آغاز: بسمله، قال العبد الفقير الى الله تعالی راشد بن عميره؛ انجام: نسخه: و بادر كل قرين بن قرينه

خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 9، افتادگی: انجام کاغذ: کشمیری، جلد: تیماج ماشی، ترنج و نیم ترنج کوبیده، 11ص ( 202-192 )، 20 سطر (10×16/5)، اندازه: 14×20سم [ف: 8-355]

←بعض مثالب النواصب ← نقض فضائح الروافض

• بعض المسائل الأصولية المهمة / اصول فقه / عربی

ba'd-ul masā'il-il uşūlīyat-il muhimma

همدانی، محمد حسین بن محمد حسن، ق14 قمری

(hamadānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad hasan (- 20c)

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10974/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س وش 2-36)

• بعض المسائل الطبية / طب / فارسی

ba'z-ol masā’el-el tebbīya

رساله ای است کوتاه دارای پنج فصل»: مارگزیده، شناخت مجس، نشان صفرا، نشان سودا، نشان رطوبت، شناختن آب (=ادرار) مردم.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/147

بی کا، تا: دوشنبه 24 ذیحجه 722ق؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای، کص (633-634)، 41 سطر، اندازه: 32×19سم [ف: 41-100)

• بعض المسائل العرفانية / عرفان و تصوف / عربی

ba'd-ul masā'il-il 'irfānīya

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10974/5

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: جيبي [میراث شهاب: س وش 2-36)

« بعض مفاتيح النجاة عباسی به مفاتيح النجاة عباسی (منتخب)

• بعضی از حالات نحوست آیات منافقین اهل

baʻzī az hālāt-e nohūsat-e āyāt-e monāfeqīn-e ahl-e cu

bey

در چهارده «شعبه» و یک «خاتمه».

اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 233/3

در چهارده شعبه و یک خاتمه؛ بی کا، تا: 17 رجب 1240ق؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-932]

•بعضی از عبارات طب / طب / فارسی

ba‘zī az ‘ebārāt-e teb

یوسفی هروی، يوسف بن محمد، -966 قمری

yūsofī heravī, yūsof ebn-e mohammad (- 1559)

مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 574/16

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1260ق، کاغذ: ترمه، جلد: تیماج عنابی، قطع: وزيري نشریه: 5-94]

• بغرانامه = ماجرای برنج و بغرا / ادبیات /فارسی

boqrā-nāme = mājarā-ye berenj va boqrā

بسحاق اطعمه، احمد بن حلاج، - 830؟ قمری

boshāq-e at‘ame, ahmad ebn-e hallāj (- 1427)

به نثر و نظم. در بر گیرنده تفاخر میان خوراکی هاست. چاپ: در دیوان اطعمه، قسطنطيه، 1303ق، ص 121-150 [الذریعه 135/9 «دیوان بسحاق اطعمه» ]

ص: 62

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4925/8

آغاز: مزعفر خوران مطبخ فصاحت و کیپاداران سفره بلاغت ... اشارت چنین کرده اند ... بغرا چو این حدیث پریشان از او شنید *** دیوانه شد به خویش و گریبان همی درید؛ انجام: بدان که مراد از بغرا خمير وجود آدمیست ... و اگر صد باب حکمت پیش نادان *** بخوانی آیدش بازیچه در گوش و الحمد لله رب العالمين. خط: نستعلیق، كا: احمد ابراهيم حسن خواجه شیرازی، تا: ربيع الاول 842ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای روشن، 26گ (99ر -125ر)، 11 سطر، اندازه: 14/8 × 22/7 سم [ف: 8-123]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 430/5 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-42]

• بغية الأبرار / فقه / فارسی

bugyat-ul abrār

حسینی، حسین بن محمد ابراهیم، ق13 قمری

hoseynī, hoseyne-bn-e mohammad ebrāhīm (- 19c)

رساله ای فتوایی در آداب تجارت و احکام شرعی آن، شامل یک «مقدمه» و چهارده «باب» و «خاتمه». شاید مؤلف همان «حسينا القزوینی» باشد.

قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: بعد الحمد و الصلاة على النبي و آله ... این چند کلمه ایست که بر سبیل ایجاز و غایت استعجال بالتماس بعض از اخوان دین كا: علی بن حسن، تا: 3 صفر 1244 ق [ تراثنا: س 18 ش 1 و 2-206]

• بغية الاریب فی اختصار التهذيب / رجال / عربی

bugyat-ul arīb fī ixtişār-it tahdīb

بعلبکی، اسماعیل بن محمد، 720-786 قمری

baʻlabakī, esmāʻīl ebn-e mohammad (1321-1385)

وابسته به: تهذيب الكمال في اسماء الرجال؛ حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن (654-742)

مؤلف، کتاب «تهذيب الكمال» حافظ مزی را اختصار نموده است، لكن چیزی از رجال آن حذف نکرده است، آنچه حذف نموده عبارت است: از انساب مشهورترین و بعضی از نسب صاحب ترجمه، و جرح و تعدیل ها را نیز بطور مختصر ذکر می کند. آغاز: قال الفقير الى الله تعالى الضعيف اسماعيل بن محمد بن بردس البعلي عفا الله عنه ...... الحمدلله الذي جعل العلماء في الأمة. انجام: ام سلمة زوج النبي(صلی الله علیه وآله وسلم) ... نجز الكتاب ولله الحمد و المنة، و صلی الله على سيدنا محمد و اله

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 562عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: طوپ قاپی - استانبول، ش .461M؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 779ق؛ مصحح، محشی؛ 574گ، 33 سطر (عکسی ف: 2-55]

• بغية الاريب في وصال الحبيب / ادبیات/ عربی

bugyat-ul arab fi wisal-il habib

کوازی، محمود بن ابراهیم

kovāzī, mahmūd-e-bn-e ebrāhīm

مقامه ای است ادبی در بیان عشق که مؤلف آن را جهت خلاصی از پریشانی افکار خود نگاشته تا در سفر و حضر همراه وی باشد.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2458

آغاز: الحمدلله الذي رفع مقامات العشاق و عرف علو هممهم فاثبت أجر الشهادة لمن قتل منهم ما بين معترك المهج و الاحداق نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ معرب، كان عبدالله بن عیسی بن اسماعیل، تا: شب 7 ربيع الأول 1239ق؛ 54ص [عکسی ف: 7-71]

• بغية الالباء من معجم الأدباء / تراجم / عربی

bugyat-ul alibba' min mu'jam-il udaba'

وابسته به: معجم الأدباء = معجم اهل الادب = ارشاد الاريب في معرفة الأديب؛ یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (574-626) | به ترتیب حروف تهجی سرگذشت دانشمندان در آن آمده است.

تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 127-ج

آغاز: بسمله الحمدلله مبدىء الخلق و معیده و معطى الرشد و مفيده ... و بعد فانی تاملت کتاب معجم الأدبا الذي ألفه ابو عبدالله یاقوت بن عبدالله الرومي نسبة الحموي مولدة البغدادی منشاء الحلى وفاة ... فآثرت أن اختار مما يشتمل عليه ... و قصدت أن يكون مدخلا الى الكتاب المذكور ... و قد اختصرت هذا الكتاب ... و جعلته كالتذكرة لي اراجعه ... و سميته بغية الالباء من معجم الأدباء، انجام: و اشكو هموما منك كنت لقيتها. هذا آخر الجزء الأول من كتاب بغية الالباء المختصر من معجم الأدباء و يتلوه الثانی احمد بن يحيى بن علي في شهر ربيع الآخر سنة 1285 خط: نسخ، كا: مسیح کمره ای، تا: در ربيع الثانی 1285ق؛ تملک: اعتضاد السلطنه در 1285؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 68، 18 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 22×14/5 سم (ف: 259]

• بغية الباحث عن جمل الموارث / فقه , شعر / عربی

bugyat-ul bāḥit ‘an jumal-il mawārit

ابن متفننه، محمد بن على، 497-577 قمری

ebn-e motefannena, mohammad ebn-e 'alī (1104-1182)

ص: 63

آغاز: بسمله. أول ما نستفتح المقالا×× بذكر حمد ربنا تعالی چاپ: لندن، 1882م؛ الجزائر، 1896م؛ مشار عربی، ص 129، مصر، سنگی، 1281ق، رقعی، 9ص (صص 73-81)

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5045/2 -ف

نسخه اصل: بادلیان، شماره 33 Pococ کا: فخر سابقاتی، تا: جمعه 4 شوال 712ق [فیلمها ف: 3-126]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1359/12 عکسی

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ش 3854؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 7ص (118-124)، 22 سطر [عکسی ف: 4-123]

٣. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 186/6

بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، لاگ (63-69ر)، اندازه: 18×11/5 سم (ف: 1-136]

• بغية الخاص و العام / فقه / عربی

bugyat-ul xās wa-l ‘ām

کاظمی نجفی، محمد حسین بن هاشم، 1224-1308 قمری

kāzemī najafi, mohammad hoseyn ebn-e hāšem (1809 1891)

کتاب، متن فقهی است بی استدلال که استخراج از کتاب دیگرش موسوم به «هداية الأنام» نموده که به ترتیب «شرائع الاسلام» مرتب شده است. قسم اول در عبادات است که مهمترین بخش آن صلاة است. عبادات آن دارای: 1. کتاب الظهار، 2. كتاب الكفارات، 3. کتاب الاملاء، 4. کتاب اللعان، 5. کتاب العتق، 6. کتاب التدبير، 7. کتاب المكاتبة، 8 کتاب الاقرار، 9. كتاب الجعالة، 10. کتاب الایمان، 11. كتاب النذر، 12. کتاب الصيد و الذباحة، 13. کتاب الاطعمة و الأشربة، 14. کتاب الغصب، 15. کتاب الشفعة، 16. کتاب احياء الموات، 17. کتاب اللقطة. آغاز: الحمد الله رب العالمين ... قد التمس مني بعض الاخوان الكرام تحرير رسالة في مسائل الحلال و الحرام. چاپ: بخش عبادات این کتاب در بمبئی 1297 چاپ شده [الذریعه 131/3 ]

شرح و حواشی:

١- بغية الخاص و العام (ترجمه)

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4304

آغاز: برابر؛ انجام: و لا يبعد فساده ايضأ بالبيع و نحوه من المحرمات فيه وان كان اتمامه ثم قضائه احوط. و الله اعلم و الحمدلله

جلد یکم: 1. کتاب الطهارة، 2. کتاب الصلاة، 3. کتاب الزکواة، 4. کتاب الصوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: مؤلف «رق الحسینی محمد حسین» و خط او، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 78گ، 19 سطر

( 15/5×9/5 )، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 11-319]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4305

آغاز: كتاب البيع. بعد الحمد كتاب البيع و فيه فصول الاول فيما يكتسب به و هو اقسام؛ انجام: ايضا و أن يصلي ركعتي و يدعو بعد هما بان يقول: اللهم اني اريدان اتزوج فقدرلی من النساء اعفهن فرجا و احفظن لي في نفسها و مالی و او سعهن رزقة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ خط و مهر نگارنده در برگ یکم حاکی از مقابله نسخه

(الحسين بن محمد حسینی) مورخ 1279 هست؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای 5/21×15، 129گ، 15 سطر (15×9)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 11-320 ]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 602/6

آغاز: برابر؛ انجام: و لايبعد فساده ايضا بالبيع و نحوه من المحرمات فيه و ان كان اتمامه ثم قضاؤه احوط و الله اعلم، و الحمدلله رب العالمين ... قسم اول؛ خط: نسخ، كا: احمد بن صالح بن قاسم فحام اعرجی نجفی، تا: 8 شعبان 1273ق؛ با نسخه مصنف مقابله شده؛ مهر: «یا امام محمد باقر» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 118گ (172پ۔ 289پ)، اندازه: 14×10 سم [ف: 2-197]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9393

آغاز: برابر؛ انجام: بالبيع و نحوه من المحرمات فيه و ان كان اتمامه ثم قضائه احوط والله اعلم و الحمدلله رب العالمين.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1281ق؛ مصحح؛ واقف: مرحوم شیخ قوام الاری، مهر 1344؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج قهوه ای، 102گ، 15 سطر، اندازه: 16×12سم [ف: 20-64]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7471

آغاز: برابر؛ انجام: بالبيع و نحوه من المحرمات فيه وان كان اتمامه ثم قضائه احوط والله اعلم و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، كا: حسین، تا: 1294ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج، 79گ، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 20-63]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14466

آغاز: برابر؛ انجام: من المحرمات و إن كان إتمامه ثم قضائه أحوط و الله أعلم و الحمدلله رب العالمين خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ با نسخه اصل مقابله شده، خط و مهر تأیید مؤلف، و نص خط: «نعم قد قوبلت فلا بأستت بالعمل بها إن شاء الله تعالی»؛ مهر: «حسبی محمد و حسین» (مدور)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم ضربی مجدول با ترنج و سرترنج لاکی، 79گ، 17 سطر (9×14/5)، اندازه: 22×16سم [ف: 36-436]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4305

ص: 64

آغاز: کتاب الظهار لم اخالعک آنابل خالع زيد و العوض عليه؛ انجام: و عليه نفقته مع مراجعة الحاكم فيها ايضا و الاحوط تعريفه کاشاة المزبورة. والله اعلم بحقائق الأمور.

خط: نسخ، كا: محمد علی بن میرزا خلیل خوانساری، تا: شنبه 22 ذیقعده 1304ق؛ از برگ 64 تا برگ 69 كتاب الفرائض و المواريث دیده می شود، در پایان کتاب چنین آمده «بلغ مقابلته على نسخة الاصل انشاء الله تعالی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 71گ، 18 سطر (10×15)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 1-12 ]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4306

آغاز: بعد البسمله. كتاب النكاح الذي هو العقد المخصوص و فيه فصول الأول في حكمه و آدابه؛ انجام: و ليس للزوج ان ياخذ منها اكثر مما اعطاها و الاحوط أن لا ياخذمنها المساوی له و أن لم يبعد جوازه على كراهيته. دارای: 1. کتاب نکاح، 2. کتاب طلاق، 3. کتاب خلع و مبارات؛ خط: نسخ، كا: میرزا خلیل محمد على خوانساری، تا: 13 ربیع الاول 1305ق؛ خط و مهر مؤلف «رق الحسين محمد حسین»؛ مصحح، با نسخه اصل مقابله شده؛ جلد: تیماج سرخ یک لایی، 57گ، مختلف السطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 12-2]

9. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ مصحح با نسخه مؤلف، در تجليد قسم معاملات قبل قسم عبادات آمده؛ یادداشت مؤلف در برگ اول در شهادت به صحت عمل کتاب؛ مهر: مؤلف «رق الحسين محمد حسین» (بیضوی) [دليل المخطوطات: 1-96]

10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2702

آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان اتمامه ثم قضائه احوط ابواب طهارت و صلوة و زکوة و خمس و صوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با نسخه اصل مقابله شده؛ واقف: حاج سید محمد شوشتری، سال 1309، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با روکش پارچه، 64گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 5-404]

• بغية الخاص و العام (ترجمه) / فقه / فارسی

bugyat-ul xās wa-l ‘ām (t.)

وابسته به: بغية الخاص و العام؛ کاظمی نجفی، محمد حسین بن هاشم (1224-1308) ترجمه ای است از کتاب «بغية الخاص و العام». اصل کتاب در دو قسم می باشد: عبادات، معاملات.

خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 132

آغاز: الحمدلله رب العامين وصلى الله على محمد و اهل بیته الطاهرين أما بعد فيقول الراجي عفو ربه الغفور، انجام: اعتکاف به بيع و غبر آن از آنچه حرام است در اعتکاف اگر چه اتمام و قضای آن احوط است و الله اعلم ترجمه قسم اول کتاب از مترجمی ناشناس می باشد و از کتاب طهارت تا آخراعتکاف است؛ خط: نسخ جلی، کا: محمد رضا بن على ويشلقی، تا: 8 رجب 1311ق، واقف ساجدی، فاقد جلد، 18 سطر، اندازه: 23/5×16سم [ف: 75]

• بغية الخبير في قانون طلب الاکسیر / کیمیا / عربی

bugyat-ul xabīr fī qānūn-i talab-il iksīr

جلد کی، علی بن ایدمر، -762 قمری

jeldakī, ‘alī ebn-e aydamor (- 1361)

تاريخ تأليف: 9 صفر 740ق؛ محل تأليف: دمشق

مؤلف آن را برای دانشجویان و طلاب نوشته، در چگونگی طلب اکسیر و راه های دسترسی به این ماده است. مؤلف در آغاز کتاب از مدعیان دروغین این فن شکوه می نماید و آنها را جاهلانی می نامد که هیچ گاه به آن ماده رؤیایی دست نخواهند یافت. این کتاب در یک «مقدمه» و ده «فصل» و یک «خاتمه» تنظیم شده است: المقدمة: جدير عن رام أشرف مطلب أن يكون سعيه أفضل من الأشياء من غير وجه؛ فصل 1. يجب على من رام أن يحاول معرفة حجر المکرم و خروج مافيه من القوة؛ 2. إذا ثبت عندك إمكان الصناعة و أنها حق؛ 3. الإكسير عند الفلاسفة هو جوهر .... 4. النار العنصرية مفسدة لما کونته الطبيعة ...؛ 5. قد سبقنا من مادة الإكسير و صورته و غایته و خواصه و عوارضه ما فيه كفاية و مقنع .... 6. أن الذين دعا القوم إلى كتمان هذه الموهمية هو أنهم لو وضعوه كما وضعوا سائر علومهم من الطب .... 7. من عدل كتب القوم في طلب الإكسير فقد أضماع عمره في الباطل؛ 8 أن رموز الحكماء في غاية الإغماض .... 9. يجب على من حاول فك رموز القوم أن يكون عالما بالطبائع .... 10. فإذا فعلت ذلك رجوت ذلك الإصابة و قلة الخطأ و أدعوا الله يفتح أبوابه عليك .... الخاتمه ... اعلم أنه كما فرض علينا في عقولنا إظهار هذا السر و بذله لمستحقه كذلك حرم علينا إفشائه للعامة. (سید محمود مرعشی)

آغاز: بسمله، قال العبد الفقير إلى الله تعالی ایدمر على بن ایدمر الجلد کی ... باسمك اللهم ظهرت انواع المبدعات ... اما بعد فانی وضعت هذا الكتاب بمدينة دمشق عام اربعین و سبع مائة.

انجام: فلم تنله من كتبهم الا يشق الا نفس فالله بینی و بینک و كفى بالله وكيلا و لكن هذا آخر ما قصدنا ایراده من كتاب [أعيان الشيعة، ج 3، ص 517-518 و ص 127؛ اکتفاع القنوع مما هو مطبوع، ص 226؛ کشف الظنون: ج 1، ص 239؛ معجم المؤلفين 28/3]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 10982

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 981ق؛ واقف: ایرانی مجرد، محمد؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج ضربی، 21 سطر (20×13/5 )، قطع:

ص: 65

وزیری بزرگ، اندازه: 20×27سم [الفبائی: 89]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11748/4

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق و نسخ، كا: محمد حسین، متطبب، تا: 6 ذیقعده 1269ق، جان کرمانشاهان؛ مصحح، محشی، کاتب در پایان گوید این نسخه را همراه رساله قبلی که در دست مسافری از اهل حكمت در کرمانشاه بوده به طریق استعجال استنساخ نمودم؛ مهر: «محمد خاتم النبيين صلى الله عليه و آله و سلم 1286)

بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای تیره 22گ (113-134)، 18 سطر (12×5/5 )، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 531-29 ]

٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28244

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خفي، كا: علی اصغر تهرانی، تا: 1277ق؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج، 16 سطر (14×9)، قطع: بياضی، اندازه: 11×17 سم [رایانه]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6231/4

آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد تقی طبیب نوری مازندرانی ابن محمدنبی، تا: 13 ربیع الثانی 1293ق، جان کرمانشاهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 11گ (39پ -49پ)، 17 سطر، اندازه: 18/1×11

سم [ف: 9-282] .. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 654/2

آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله وحده ... و اتفق الفراغ من تصنيفه في تاسع صفر سنة اربعین و سبعمائه و الحمدلله خط: نستعلیق، بی کا، تا: 22 صفر 1306ق؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، 8گ (15ر-22ر)، 20 سطر، اندازه: 14×22 سم (ف: 1- 559]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 717

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 10گ، 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 2-456]

7. مشهد، الهیات؛ شماره نسخه:20370/3

آغاز: فرجل يدعى الشعر و يقول أن الأوائل ذكروه و اثنوا عليه ... فوضعت هذا الكتاب قانونا للمسترشدین و علما منيرا للسالكين ... اما المقدمة فنقول جدير بمن رام اشرف مطالب ان يكون سعيه افضل سعی بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف و لبه میشن قهوه ای، اندازه: 16/5×12 سم [ف: 2-437]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10779

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 89]

9. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 932/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای فاقد طبله اول،

25گ (70-95)، 14 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-198]

• بغية الرائد فيما تضمنه حديث أم زرع من الفوائد / شرح حديث / عربی

bugyat-ur rā’id fi-mā tadammana-hu hadīt-u umm-i zar min-al fawa'id

قاضی عیاض، عیاض بن موسی، 476؟ -544 قمری

qāzī eyāz, ‘eyāz ebn-e mūsā (1084-1150)

در تفسير و شرح حديث أم زرع، داستان از این قرار است که یازده نفر از زنان در دوره جاهلیت با یکدیگر پیمان بسته بودند که تمام خصوصیات شوهرانشان را برای یکدیگر بدون کتمان هیچ مطلبی بیان کنند یکی از زنان «ام زرع» نام داشته و این حدیث به نام او مشهور است. این حدیث منقول در صحیح بخاری از نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) است که خطاب به عایشه فرمود: «یا عایشه فانی کنت لک کابي زرع لأم زرع .... عناوین آن «فائدة، فائدة» ترتیب شده است: «الحدیث و سياقة متنه مع اختلاف نقلته و زيادة بعضهم على بعض في سرده، علة اسناده و شرح غريبه و عويص اعرابه و معانی فصوله و ما يتعلق به من فقه و تنقدح منه من فائدة».

آغاز: قال الفقيه الاجل القاضي الحافظ ابو الفضل عياض بن موسی بن عیاض

انجام: وعلى الله جل اسمه الاعتماد ... و صلواته على مصطفاه من خلقه محمد نبیه وعلى اله وسلامه كثيرا ...

چاپ: قاهره، محقق: صلاح الدين بن احمد الادلبي و محمد الحسن اجانف ومحمد عبد السلام الشرقاوي، مكتبة ابن تيمية، چاپ 2239 ص، 1982م.

[وفيات الأعيان 483/3 ، کشف الظنون 248/1 ؛ هدية العارفین 805/1 بروکلمان 1/ (370) 456]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 232عکسی

آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: ظاهریه دمشق ش 8647 (الالبانی، فهرس الحديث /375)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 8؛ مصحح، با نشان بلاغ؛ مهر اهدائی ورثه امیر طاهر حسني جزائری به دارالکتب الظاهريه؛

87گ، 17 سطر [عکسی ف: 1-213]

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1041-عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 2-293]

• بغية الراغب في شرح مرشدة الطالب / حساب /عربی

buyyat-ur ragib fi S.-i mursidat-it talib

شنشوری، عبدالله بن محمد، 935-999 قمری

šanšūrī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1529-1591)

برای شاگردان خود (دیباچه). متن از ابن الهائم است.

ص: 66

مخطوطات مصوره 25؛ بروکلمان 125/2 ]

هران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3437/3

آغاز: الحمدلله حق حمده ... و بعد فيقول ... عبدالله بن الشيخ العلامة بهاء الدين محمد الشنتوری؛ انجام: او قسمة صحي و کسرا على صحیح و کسر ...

خط: نسخ و نستعلیق، کا: بدر الدين محمد بن محمد مناشیری شافعی، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سبز، 90گ (5پ -94پ)، 18 و 23 سطر، اندازه: 18×14 سم [ف: 415-6 ]

• بغية الراغبين = احكام كثير الشك / فقه / عربی

buġyat-ur rāġibīn = ahkām-u katīr-iš šakk

ابن فهد حلی، احمد بن محمد، 757؟ -841 قمری

ebn-e fahad-e hellī, ahmad ebn-e mohammad (1357 1438)

تاریخ تأليف: 15 ذیحجه 818ق رساله ای مختصر که در آن احکام شخص کثیر الشک در نماز به همراه مختصر ادله و استدلالی بیان شده است. شامل یک «مقدمه» و «قاعده» شامل شش «باب» و «تکمیل»..

آغاز: الحمدلله المتعالی بوجوب وجوده عن الأضداد والانداد والمقدس لكماله الدال على الصاحبته والوالد والاولاد الذي لایدر که ... اما بعد فلما كان من اهم المهمات واولاها واجل المطالب واعلاها

انجام: اذا لم يكن من أولي الألباب المجتهدين فليس المعصوم الا من عصمه الله عزوجل من عباده المؤمنین و مقربی حضرته المكرمين، تمت

1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3051/6

آغاز: برابر؛ انجام: و ثانيهما أن الظن ترجح احد الطرفين اعني الطرف الوجود وطرف العدم في الدهر ترجيحا غير مانع من التبعیض و بالاخير لخرج اعتقاد الجازم ...

نام مؤلف به استناد فهرست مدرسه نواب ص 168 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كا: لطف الله بن أنوشروان، تا: قرن 10؛ مصحح، در لابه لای نسخه فواید فقهی در سؤال و جواب و احادیث و در ادامه نیز فوایدی از همان کاتب آمده؛ 2گ، 16 سطر، اندازه: 15×10 سم آف مخ: 1-68]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2706/4

آغاز و انجام: برابر

نام مؤلف به استناد فهرست مدرسه نواب ص 168 ذکر شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی لایی، 35گ (49پ -83ر)، 14 و 18 سطر، اندازه: 18/6×13 سم [ف: 6-96]

٣. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 188/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، به شیوه هندی، در پشت صفحه اول این رساله آمده: «قد نظر فيه احقر الطلبه الى ربه المجيد محمد مکی بن محمد بن شمس الدين الحسن زين الدين من ذرية الشريف السعيد الشريف شمس الدين محمد بن مکی المطلبی العاملی قدس سره، سنه 1172ق»؛ جلد: عنابی ضربی، 16ص (41 56)، 32 سطر [ف: 168]

• بغية الطالب / رجال / عربی

bugyat-ut talib

اهدل، طاهر بن حسین، 914-998 قمری

ahdal, tāher ebn-e hoseyn (1509-1590)

کتاب مختصری است درباره انساب و اولاد امیر مؤمنان حضرت علی که از کتاب ابو زکریا یحیی بن ابوبکر عامری ضمن دو فصل» و یک «خاتمه» انتخاب و نگاشته شده است. در ایضاح المكنون (ج 1ص 188) از محمد بن طاهر ابن بحر حسني يمنی (1083ق) دانسته است ولی در نسخه عکسی مرعشی به نام اهدل تصریح شده است.

1. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 115

آغاز: الحمدلله حمدا يوافي نعمه و يكافی مزيده و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله و صحبه الكرام؛ انجام: و انما اشتبهت عليه النزول هذه الشبهة و الله الموفق للصواب واليه الرغبة في العفو و المآب ... و قد نسختها من نسخت نسخت من نسخة نسخت من نسخة نسخت تاریخها سنه ستة و اربعین و تسعمائة منقوله من خط السيد الفخار بن محمد بن فخار

خط: نسخ عربی، بی کا، تا: نیمه رجب 1092ق؛ تملك: على بن شیخ صالح بن زین الدین احسایی؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 35 گ، 22 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 44]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1515/2

عکسی آغاز: بسمله. و به نستعن الحمد لله رب العالمين يقول العبد الفقير الى كرم الله عزوجل الطاهرين حسين بن عبدالرحمن الأهدل أصلح الله سريرته و نور بصيرته امین الحمد لله الذي رفع أهل بيت محمد صلى الله عليه و آله و سلم اعلا المراتب خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ رکابه دار، مصحح؛ 20ص (7-26)، 29-25 سطر [عکسی ف: 4-426]

• بغية الطالب في ایمان ابی طالب / كلام و اعتقادات / عربی

buyyat-ut talib fi Iman-i abi-talib

برزنجی، محمد بن عبدالرسول، 1040-1103 قمری

barzanjī, mohammad ebn-e ‘abd-or-rasūl (1631-1692)

در اثبات ایمان حضرت ابوطالب والد ماجد حضرت امیر

ص: 67

المؤمنین علی (عليه السلام).

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15509

آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم ملهم الصواب لذوي الألباب، الحمد الله رب العالمين ... اما بعد فانا لما اثبتنا نجاة الوالدين الشريفين بالادلة الثابتة ورودنا شبهات المعارضين ... في رسالة سميناها سداد الدين و سداد الدين احببنا أن تؤلف أخرى في أثبات نجاة عمه ابی طالب تتميما للفائدة؛ انجام: ختم الله لنا بالخير و الحسنی و فتح بنور منا العين الوسنا، امین.

خط: نسخ، كان محمد سعید بن حسين قرشی کوکنی مدنی نقشبندی، تا: 28 جمادی الثانی 1101ق، جا: دمشق شام؛ صورت اجازه مؤلف به شیخ عبدالرحمن خطيب نقل شده و سپس برای تأكيد اجازه، نسخه را مؤلف به خطيب هبه کرده است، بنابراین از صحه نظر مصنف گذشته است، خطیب مزبور نیز پس از استفادده آن را به نقیب سادات بعلبک اجازه روایت داده و نسخه را به جهت تحقق یافتن اجازه به او بخشیده است. این اجازه به خط خطیب در اواسط شعبان سال 1101 ثبت شده، اشعاری به فارسی به نظم کاتب آن و مالک نسخه لطفعلی بن محمد کاظم صدرالافاضل در اثبات ایمان ابوطالب(عليه السلام) و فهرستی مختصر از کتاب هایی که در ایمان حضرت ابوطالب تالیف شده و او در کتابخانه دارد؛ تملک: صدر الافاضل در رجب 1323؛ جلد: چرم قهوه ای، 18 گ، 25 سطر، اندازه: 14/9 × 20/5 سم [ف: 43-132]

• بغية الطالب في شرح المكاسب / فقه / عربی

bugyat-ut talib fi S.-il makasib

اشکوری، ابوالقاسم بن معصوم، 1325 قمری

eškavarī, ab-ol-qāsem ebn-e ma‘sūm (-1907)

وابسته به: المكاسب = المتاجر؛ انصاری، مرتضی بن محمد امین (1281-1214)

کتاب بغية الطالب في شرح المكاسب یا بغية المكاسب شرحی است بر کتاب مکاسب شیخ مرتضی بن محمد امین انصاری (قرن 13) نسخه حاضر مشتمل بر شرح کتاب بیع می باشد که پس از «جواهر العقول في شرح فرائد الاصول» خود ساخته است.

آغاز: بسمله و حمدله ... و بعد فيقول العبد ... ابوالقاسم الاشکوری ... بعد ما فرغت من تأليف جواهر العقول ... خطر ببالی ان اشرح کتاب المكاسب

چاپ: طهران، سنگی، 1322ق، رحلی، 381ص

[ريحانة الادب 134/1 ؛ نشریه 107/7 ؛ الذریعه 133/3 و 272/5 و 217/6 ؛ اعلام الشيعه 76/1 ؛ مشار عربی، ص

129]

1. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 530/2

بخش بیع؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: حاج شیخ علی اکبر نهاوندی، تا: 1310 و 1312ق [ف: 112]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3230

آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان الثمن كذا زائد على المعتاد .... فاحسن الأقوال قول الشهيد حشره الله مع الشهداء هذا آخر الجزء الثاني من بغية المكاسب خط: نسخ، بی کا، تا: 1313ق؛ کاغذ: فرنگی شکری و نخودی،

جلد: تیماج اناری ضربی مجدول مقوایی، 377گ، 20 سطر ( 14/7×9/5 )، اندازه: 21/2×15سم [ف: 15-35]

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 261 همان نسخه بالا [نشریه: 7-107]

• بغية الطالب في معرفة الضمير المطلوب / هیئت / عربی

bugyat-ut talib fi marifat-id damir-il matlab

ابو معشر فلکی، جعفر بن محمد، 172-272 قمری

abū-ma“šar-e falakī, ja'far ebn-e mohammad (789-886)

در صفحه عنوان نسخه ما از ابا معشر فلکی دانسته شده و در پیشگویی ستاره شماران است از روی دوازده برج. آغاز: بسمله. الحمدلله الذي خلق الانسان من سلالة من طين ... احسن الخالقين. القول على البرج الاول و هو برج الحمل و المريخ ناري وله من اشكال الرمل الجودلة قال الحكيم ابشری ایها السائلة بشكل سعید و رزق جديد و عمر مزید مدید.

چاپ: مصر، چاپ سنگی، 1280ق؛ مصر، 1328 و 1332ق.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1222

آغاز: برابر انجام: مع الزوح فيروح دم النجاسة و يأتي دم النفاس ولا يأتي الاخير . خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ در 2ر قرعه رمل جعفر صادق ع است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 79گ ( 20پ - 79ر)، 15 سطر (17×10/5 )، اندازه: 15/5 ×20سم [ف: 6-2441 ]

• بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب / فقه / عربی

bugyat-uț țālib fī ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib

کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، 1154-1228 قمری

kasef-ol-qeta', ja'far ebn-e xezr (1742-1813)

رساله مختصر فتوایی است در دو مطلب»: 1. اصول ایمان، 2. فروع دین، فقط احکام طهارت و صلاة. فرزند مؤلف شیخ حسن کاشف الغطاء تكمله ای بر این رساله افزوده در احکام صوم و اعتکاف با عنوان «تكملة البغية» که در بیشتر نسخه ها نیامده است. شیخ اسدالله دزفولی (-1237ق) آن را به فارسی ترجمه کرده و تحفة الراغب» نامیده و فرزند مؤلف شیخ موسی بن جعفر کاشف الغطاء آن را با عنوان «منية الراغب» شرح کرده است.

ص: 68

آغاز: بسمله الحمدلله الذي اسس قواعد الاحكام و رفع عالم الاسلام ... و بعد فقد سألني جمع من الأتقياء ... ان اكتب لهم رسالة محتوية على اصول الواجبات انجام: و يستحب الجبر عقيب كل مقصورة على استحبابه بعد كل فريضة يقول سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اكبر مرة قبل التسبيح او بعده و الله ولي التوفيق و الحمدلله رب العالمین

[الذريعة 133/3 و 134 رقم 451؛ مكتبة امير المومنین 188/1 ]

شرح و حواشی:

1- تعليقة على بغية الطالب؛ کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186 1237)؛

2- تحفة الراغب = ترجمه بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186-1237) 3- منية الراغب في شرح بغية الطالب، کاشف الغطاء، موسی بن جعفر (1243-)

٤- تكملة بغية الطالب؛ آل کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1301 -1262 )

5- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)؛ بهبهانی، محمود بن محمد علی (1200-1271)

6- حاشية بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ آل کاشف الغطاء، محمد رضا بن موسی (-1281)

7- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)

8- بهجة الراغب الى شرح بغية الطالب؛ ربیعی نجفی، محمد بن يونس

9- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)؛ خزائیلی، جعفر

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: ندارد

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سیاه لایی، 166گ، 14 سطر، اندازه: 15/8×11/2 سم [ف: ]

2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1452/4

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد رشید پسر محمد حکیم حسنی، تا: پنج شنبه 26 ذیحجه 1102ق، جان مکه؛ کاغذ: اصفهانی، 5گ (120 -124)، 14 سطر (11×9/5 )، اندازه: 14/5×10 سم [ف: 3-963]

3. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 163

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 86گ، 16 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 124]

4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 423-طباطبائی

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 94گی، 13 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 24-280]

5. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 61/1

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی، با نسخه شیخ اسدالله مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 125گ، 17 سطر (7×13/5)، اندازه: 16×11سم [ف: 260]

6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19566

آغاز و انجام: برابر مشتمل بر سه مطلب به شرح ذيل: الف: في أصول الإيمان، ب: في احكام التقليد، ج: في فروع الدين؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 13؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج یک لا، 120گ، 10 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [اهدائی رهبر: 3-111]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 423 ط

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 110]

8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15601

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در صفحه اول این بیت کتابت شده: اشتراکج گردنا دانم چه خواهی کردنا *** در میان پنبه زار و پنبه خواهی خوردنا»؛ مهر: «عبده محمد باقر» (مربع)؛ جلد: چرم قهوه ای، 102گ، 16 سطر، اندازه: 16/4×11/2 سم [ف: 43-182]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15300

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 110]

10. مشهد؛ میبدی، شماره نسخه: 353

تكمله بغيه از شیخ حسن فرزند مؤلف با این نسخه ضمیمه شده و ناتمام است؛ خط: نسخ، كا: على مختار بن میرزا حسین نجفی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 113گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-61]

11. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 195/2

آغاز: فالأقرب عدم اجراء الحكم عليها قبل تداولها و تعارفها ما لو تداولت عند بعض کفی ذلک في جرى الحكم عند الباقين؛ انجام: و ان لم يسمعها الأجانب كما أفتى به الأصحاب و نقل عليه الاجماع و دلت عليه رواية قرب الاسناد خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 158گ (68ر -225پ)، اندازه: 15/5×21سم [ف: 1-137]

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1687/2

آغاز: بسمله، المطلب الثاني في فروع الدين؛ انجام: برابر

فاقد مقدمه است و موجودی از مطلب دوم تا پایان صلات مسافر می باشد؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: شکری آهار مهره، 38، 18-20 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-104]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13854/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، ترقيمه: «تمت الصلوتية للشيخ على زید ... في غرة شعبان المعظم»، محشی با نشان «محمد حسن سلمه الله»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 98گ (آپ -98پ)، 14 سطر، اندازه: 11×6 سم [ف: 35-200)

ص: 69

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15143/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید جعفر بن محمد جعفر حسینی، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نشان «بلغ»؛ مهر: «عبده حسين بن محمد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، 78گ (1-78)، 12 سطر، اندازه: 14×10سم [ف: 38-435]

15. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 38060

آغاز: بسمله. المطلب الثاني في فروع الدين و اصولها خمسة الصلوة و الصوم و الزکوة؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 62گ، 14سطر، اندازه: 14/8×9/5 سم اهدائی رهبر: 3-112]

16. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3084

از اول طهارة تا آخر صلوة؛ خط: نسخ، كا: محمد شريف بن حجی [حاجی علی محمد خراسانی الاصل، تا: قرن 13؛ به انضمام دو حدیث در اخبار ملاحم؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 123ص، 11 سطر (11×7)، اندازه: 15×10 سم [ف: 1-192]

17. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2568

آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد أو وجوب اعتدادها في المسجد مدة الاعتكاف قولان. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح توسط فرزند مؤلف «على بن جعفر» و مهر نام وی «على بن جعفر» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 169گ، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-257]

18. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2675/2

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ مهر: «عبده الراجی محمد علی بن محمد حسين الواعظ» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 51گ (32پ -82پ)، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-258]

19. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5317/1 - 26/197

آغاز: الازمان و الأيام أن يشركوني في صالح الدعاء و يسئل الله ان يجزيني على تأليفها خير الجزاء و سميتها بغية الطالب في معرفة الفرض والواجب؛ انجام: ثانيها أن لا يكون من ... و يستثنى منه ما كان من الانسان او من حيوان صغير لالحم فيه كالبق و الذباب.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی مجدول، 17، 18 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-627]

20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4588

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبد الله بن سید محمد رضا شبر، تا: چهارشنبه 19 ربیع الاول 1211ق؛ مهر: نصرالله تقوی، عبدالله بن سید محمد رضا شبر (كاتب)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا قرمز، 62 ، 17 سطر (5/5×11)، اندازه: 14/5×9 سم [ف: 12-286]

21. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4213/1

آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد أو وجوب اعتدادها في المسجد مدة الاعتكاف قولان. خط: نستعلیق، كا: فضلعلی بن درویش محمد تقی نوری نائینی، تا: ذیقعده 1211ق، جان اصفهان؛ مصحح، محشی با عناوین «میرزا ابوالقاسم قمی دام ظله»؛ وقفنامه کتاب از فضلعلی بن درویش محمد تقی نوری به سال 1226 با مهر «عبده الراجی فضلعلی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 43گ (1پ -43ر)، 17 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم (محدث ارموی مخ: 1-258]

22. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1212 ق [ تراثنا: س 18ش 1 و 2-206]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 602/1

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد بن تقی بن محمد مهدی هرندی اصفهانی، تا: 20 جمادی الثانی 1214ق؛ مصحح، کتاب را ناسخ به اتفاق محمد علی ابن محمد محسن بن محمد باقر بن محمد مهدی هرندی اصفهانی در نجف اشرف به تاریخ دوشنبه 18 ربیع الاول 1228 مقابله نموده اند؛ مهر: «المتوكل على الله عبدالرحیم ابن محمد رضا الشريف» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز، 47گ (3-149)، اندازه: 14×10سم [ف: 1952]

24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10351

خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه از جمادی الاول 1217ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 65گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 15/5سم [ف: 26-292]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1539

خط: نسخ، كا: عبد الله بن أحمد خرداوي اجد حفصى بحرانی، تا: 20 ذیقعده 1217ق؛ ناسخ در پایان نسخه نام «النفحة القدسية في احكام الصلاة اليومية» به این کتاب داده، مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 59، 15 سطر، اندازه:21×16سم [ف: 4-339]

26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27544

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: شکری سرخی، جلد: تیماج، 17 سطر ( 11/4×6/8 )، قطع: رقعی، اندازه: 14/7×9/6 سم [رایانه]

27. کرمانشاه؛ فيض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /5

کا: محمد علی بن محراب دستجردو کی، تا: جمعه شوال 1219ق [تراثنا: س 2 4-48]

28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5426/2

خط: نسخ، كا: احمد بن على بن احمد بن على بحرانی، تا: 1219ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 62گ (61پ۔ 122ر)، 15 سطر، اندازه: 16×21/5 سم [ف: 14-211]

29. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 174/1

آغاز: برابر؛ انجام: و هكذا الحال بالنسبة الى جميع ما فيه قيل وقال و قد مرت الاشاره بالتفصيل و هو حسبی و نعم الوكيل.

ص: 70

خط: نسخ، كا: نور الدين بن ملا حسن، تا: سه شنبه 11 ربیع الاول 1221ق؛ جلد: مقوا، 75گ، 24 سطر [ف: 1-334]

30. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2484/2

کا: حسین بن عبد الباقی، تا: 1222ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 56گ (68-123) اندازه: 14×9/5 سم [ف: 4-1312]

31. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز: برابر

کا: احمد بن محمد نبی بجستانی، تا: 1224قل تراثناس 13 ش 1-138]

32. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6814/1 - 34/184

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: غره شعبان 1224ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 103گ، 14 سطر، اندازه: 15×6 سم [ف: 2-627]

33. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 490

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رحيم بن محمد سلیم لنكر کنانی، تا: 16 شوال 1226ق؛ مصحح؛ جلد: مقوای آبی عطف پارچه، 80گ، 12 سطر، اندازه: 16×10/5 سم [ف مخ: 1-74]

34. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3145/1 - 16/155

آغاز و انجام: برابر خط: تحریری، کا: ملا محمد صومعه سرایی از محال فومن گیلان، تا: 1226ق؛ مقوا مشکی عطف تیماج سرخ؛ 38، 16 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-627]

35. قم؛ روحانی، مهدی؛ شماره نسخه: 13/1

خط: نسخ، كا: احمد بن سید حیدر ... نورالدین الموسوی، تا: 1226ق؛ افتادگی: آغاز (برگ اول) [چند نسخه -ف: 447]

36. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1442

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: هاشم بن ملاحیدر، تا: 1226ق؛ 43گ، 14سطر، اندازه: 20615سم [ف: 1-33]

37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5374/2

خط: نسخ، كا: على، تا: 1227ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 63گ (23پ -85ر)، 17سطر [ف: 16-282]

38. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5907

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1232ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی یک لا، 60گ، 16 سطر، اندازه: 16×10/5 سم [ف: 256-3 ]

39. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 39

آغاز: برابر؛ انجام: وقد مرت ان الاشارة اليه بالتفصيل وهو حسبی ونعم الوكيل تم هذا الكتاب

خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بن ملاگلطر قرجه داغی، تا: 8 ربیع الثانی 1235ق؛ مهر: کاتب «الواثق بالله الغني عبده ابوالحسن قرجه داغی»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 124 گ، 15 سطر ( 10/5×4/5 )، قطع: ربعی، اندازه:

15/5×9/5 سم [ف: 1-22]

40. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 240/1 -ج

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: حسین بن احمد بن سليمان حسینی حلبی، تا: پنج شنبه جمادى الأول 1235ق؛ شیخ موسی پسر مؤلف به این نسخه نگریسته و در هر کجا در فتوای در مخالفت مخالفت داشت نشان داد و در پایان به خط خود این نکته را نوشت؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 64گ (1پ-64ر)، 14 سطر (14×9)، اندازه:21×15سم [ف: 260]

41. مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 39

خط: نستعلیق، کا: ابوالحسن بن ملاگلطر قرچه داغی، تا: ربيع الثانی 1235ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر، قطع: ربعی [نشریه: 5-13]

42. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 29

آغاز: في صالح الدعاء و يسئلوا الله أن يجزيتي على تأليفها خير الجزآء

خط: نسخ، كا: محمد هاشم بن محمد حسین اصفهانی، تا: 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ 95 گ، 12 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 32]

43. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2524- 13/204

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: رجبعلی بن محمد اصفهانی کربلائی، تا: 22 جمادی الثانی 1239ق، جان اصفهان؛ جلد: گالینگور آبی، 98 گ، 12-9 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-627]

44. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4346

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی شطرنجی آبی و سفید عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای روشن، 58گ، 17سطر (13×7)، اندازه: 16×11سم [ف: 18-315]

45. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 252

از ابتداء طهارت تا آخر صلوة می باشد و پسر بزرگش شیخ حسن تكمله ای در احکام صوم و اعتکاف نوشته و بدان ملحق کرده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق، مصحح. [ف: 28]

46. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7448

کامل و پس از آن تکلمه آن نوشته شده؛ خط: نسخ، كا: سید عبدالوهاب بن ابوالقاسم حسینی، تا: چهارشنبه 1 ربیع الاول 1242ق؛ متن در 2پ -71ر و تكمله در 72-123؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی مقوا، 12 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 3-257]

47. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 636/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: غره شعبان 1243ق، مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 169ص، اندازه: 11×15 سم [ف: 344]

ص: 71

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 875/1

نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-66]

48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2009/1

خط: نسخ، كا: جعفر قلی بن عبدالعلی، تا: سه شنبه 14 صفر 1243ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 67گ (1پ-67ر)، 20 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 6-12]

49. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2463

نسخه اصل: کتابخانه در نجف اشرف. مشتمل بر تكمله ای است که فرزند مؤلف در صوم و اعتکاف بر کتاب نگاشته؛ خط: نسخ، کا: محمد بن على حویزی، تا: جمعه آخر جمادی الثانی 1243ق؛ مجدول، دارای تعلیقاتی با رمز «م»؛ تملك: محمد حسن بن محمد صالح كبه به سال 1301؛ 296ص [عکسی ف: 7-75]

50. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5043/1

خط: نسخ، كا: على اشرف مراغی، تا: 1243ق، نوشته از روی اصل مؤلف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای با جدول، 43گ (1ر -43پ)، 18 سطر (6/5× 12/5)، قطع: جیبی، اندازه: 16×11 سم [ف: 15-4095]

51. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6927

آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد او وجوب اعتدادها في المسجد مده الاعتكاف قولان

دارای تكمله فرزند مؤلف؛ خط: نسخ متوسط، كا: میرزا محمد بن على اكبر، تا: سه شنبه 7 جمادی الاول 1246ق؛ مصحح؛ مهر: «الموكل على الله عبده هدایت» (مربع)؛ خریداری شده از محمودی؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، یک لا، 113گ، 15 سطر (1177)، اندازه: 15×10/5 سم [رایانه]

52. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 37

بی کا، بی تا؛ در پشت ورق آخر کتاب تاریخ تولد نوزادی به سال 1246 نوشته شده [ف: 28]

53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13514

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: على بن رحیم نیری، تا: ربيع الثانی 1250ق؛ افتادگی: انجام؛ در همان سال در نجف اشرف تصحیح و مقابله شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 48گ، 20 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 20-64]

54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14724/1

آغاز: برابر خط: نسخ مایل به نستعلیق، كا: حسین سبزواری، تا: یک شنبه 1251ق، جا: نجف اشرف؛ در آغاز نسخه مطلبی درباره قاعده عسر و حرج به نقل از بعضی تلامذه شیخ علی کاشف الغطاء (نجفی) ذکر شده، محشی به امضای «عبدالله»، امضای مقابله و تصریح به دقت در انجام مقابله شده، پایان «بلغ المقابلة الى هنا مع غاية الاحتياط»؛ یادداشتی فقهی به سال 1251، یادداشت انتقال کتاب به عبدالعزيز بن محمد شریف، مطلبی از محمود حنفی در« وقعة كربلاء»؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا ضربی گرهی، 160گ (4پ -163ر)، 15 سطر، اندازه: 10/5 × 15/6سم [ف: 41-180]

55. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1646- 9/196

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد هادي بن عبد الکریم کو کدی گلپایگانی، تا: یک شنبه 9 صفر 1251ق؛ تملک: اسد الله بن سید احمد گلپایگانی با مهر وی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 91گ، 14 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 2-626]

56. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10762/1

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق؛ قطع: وزيري [میراث شهاب: س وش 2-34]

57. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18201

بی کا، تا: 1264ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 20/4×14/5 سم [رایانه]

58. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 329

آغاز: برابر؛ انجام: هكذا الحال بالنسبة إلى جميع ما فيه قیل و قال و قد مرت اشارة بالتفصيل و هو حسبی و نعم الوكيل خط: نسخ، كان على بن مختار، تا: 1265ق؛ جلد: تیماج سیاه، 41گ، 13 سطر (16×11) [ف: 42]

59. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2497

آغاز: برابر

کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد بن محمد باقر، تا: شوال 1272ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی نرم، 59گ، 16 سطر (1165)، اندازه: 15/5×10 سم [ف: 4-1318]

60. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10777

خط: نسخ، بی کا، تا: 1319ق، مصحح: قطع: وزیری کوچک [میراث شهاب: س وش 2-5]

61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13181

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 46گ، 20 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 36-270]

62. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1694

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با حواشی شیخ مرتضی انصاری به نشانی «م»؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 94گ، 15 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-89]

63. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 599

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ بخش اول این رساله را که در اصول عقائد است ندارد [ف: 39]

64. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10441/1

کان ابوالحسن بن سید محمد نبی، تا: عصر مؤلف؛ مصحح، مقابله شده؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س 8ش 4-69]

65. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8548/3 - 57/218

آغاز : كل ذلك مع الاعادة ولو بني على سبق سابق فقدمه ثم ظهر لاحقا او بالعكس صح على الاصح؛ انجام: برابر

ص: 72

خط: نسخ، كا: مرتضی بن محمد زکی موسوی، در ایام طفولیت قبل از تکلیف نوشته، بی تا؛ افتادگی: آغاز، 64ص (85-148)، 13 سطر، اندازه: 16×10 سم [ف: 2-627]

66. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 546

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 71گ، 17 سطر، اندازه: 20×12سم [ف مخ: 1-276)

67. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 516/1

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور سرخ [ف: 1-403]

68. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6856/2

انجام: و من دخل عليه الوقت خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 44گ (111-154پ)، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-257]

69. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9684

از طهارت تا اعتکاف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملك: ریحان الله موسوی بتاريخ رجب 1319 با مهر

«العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 145گ، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 25-53]

70. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2971/1 - 15/221

آغاز: برابر؛ انجام: ما يبطل الصلوة عمدا و سهوا و منه الحدث و استدبار القبله ... و مع السهو و الغلط تصح الصلوة و يلزم في السهو بعدها سجود السهو و الاحوط

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 48گی، 14 سطر، اندازه: 17×11سم (ف: 2-627]

• بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه) / فقه / فارسی

bugyat-ut talib fi marifat-il mafrud wa-i wajib (t.)

بهبهانی، محمود بن محمد علی، 1200-1271 قمری

behbahānī, mahmūd ebn-e mohammad ‘alī (1786 1855)

وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)

به دستور: محمد علی میرزا قاجار

ترجمه تحت اللفظی نیکویی است از رساله «بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب» شیخ جعفر کاشف الغطاء نجفی.

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 159

آغاز: الحمدلله الذي فضل مداد العلماء على دماء الشهداء ... اما بعد از حمد و ثناء واجب الوجود و فیاض الجود مبدع اشیاء و خالق ارض و سماء؛ انجام: تا اوان ظهور صاحب العصر و الزمان عليه صلوات الرحمن محمد و آله سادات الانس و الجان.

خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1225ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 109گ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 1-130]

• بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه) / فقه / فارسی

bugyat-uț țālib fī ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib (t.)

شیخ علی، ق13 قمری

sayx ali (- 19c)

گروهی از مسلمانان از آقا شیخ علی درباره مفروض و واجب سؤالی می کنند و او در پاسخ آنان این کتاب را در سه مطلب که شامل «ایمان؛ آداب؛ دینداری» و «تعیین فرائض اسلامی است» تأليف می نماید.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 640

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي اسس قواعد الاحکام و رفع دعائم الاسلام و مميز لعباده الحلال من الحرام؛ انجام: و اما بعد از ایام مذکوره پس مرخص است در سفر کردن و کراهتی در آن نیست. تمت كتاب خط: نسخ، كاتب = مؤلف (ظاهر)، تا: قرن 13، جان محتملا آذربایجان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 136گ، 22 سطر (159)، اندازه: 21×15سم [ف: 2-147]

• بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه) / فقه / فارسی

bugyat-uț țālib fi ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib (t.)

خزائیلی، جعفر

xazā’īlī, ja far

وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)

ترجمه ای است از کتاب «بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب» شیخ جعفر کاشف الغطاء. گرچه این ترجمه در فهرست به جعفر خزائیلی نسبت داده شده است، ولی آغاز و انجام آن بر آغاز و انجام ترجمه اسدالله بن اسماعیل کاظمی با عنوان «تحفة الراغب» منطبق است و احتمالا همان است.

آغاز: الحمدلله الذي اسس قواعد الاحکام ... اما بعد سوال کردند جمعی از پرهیزکاران ... و مسمی گرانیدم آن را به بغية الطالب در شناختن مفروض و واجب

انجام: و جایز است که آن را قبل از تسبيح فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بگوید یا بعد از آن تمت الكتاب

[الذريعة 84/4]

خوی؛ ملا على خوئی (شریف)؛ شماره نسخه: 26

آغاز و انجام: برابر

ص: 73

خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج مجدول، 90گ، 17 سطر، اندازه: 21×16سم

[اوراق عتیق: 1-130]

•بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه) / فقه / فارسی

buzyat-ut talib fi marifat-il mafraid wa-i wajib (t.)

وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)

از چند ترجمه «بغية الطالب» سراغ داریم که عبارت است از: تحفة الراغب از کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186-1237) که مشهورترین آن است؛ ترجمه بهبهانی، محمود بن محمد على (1200- 1271)؛ و ترجمه ای از خزائیلی، جعفر. نسخه های زیر در فهارس بدون نام مترجم و بدون ذکر آغاز و انجام معرفی شده اند و لذا تشخیص اینکه کدام ترجمه اند ممکن نشد.

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8919

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 رجب 1224ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی کرد سیاه، 118گ، 13 سطر (10×6)، قطع: بغلی، اندازه: 10×8سم [ف: 17-250]

2. تبریز؛ قاضی طباطبائی، شماره نسخه: بدون شماره/1

بی کا، تا: 1242ق (نشریه: 7-519]

٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15729

آغاز: چنانکه دیگران گمراه شدند و بلغزد پای او از طریق حق چنانکه دیگران؛ انجام: ما بین دو بعض از دو سوره و نه اکتفا کردن به بعض سوره و در خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 63، 15 سطر ( 10/7×6 )، اندازه: 15×10سم [رایانه ]

• بغية الطالب فيمن رآی الامام الغائب = تذكرة الطالب فيمن رای الامام الغائب / تاریخ / فارسی

bugyat-ut talib fi-man ra'a imam-al ga'ib = tadkirat-ut talib fi-man ra'a imam-al ga'ib

بیرجندی، محمد باقر بن محمد حسن، 1276- 1352 قمری

bīrjandī, mohammad bāger ebn-e mohammad hasan (1860-1934)

چند« فصل» است در گزارش از آنان که از ولادت حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه) اطلاع داده یا آن حضرت را دیده اند، با مختصری از احوال آن جناب و احادیث و روایات مربوط به وی که به درخواست بعضی از برادران دینی تألیف شده است.

آغاز: الحمدلله الذي نور قلوبنا بمعرفة الامام الهمام القائم و الصمصام البتار المنتقم المحجوب عن ابصار الاغیار

چاپ: مشهد، 1342ق

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3413

آغاز: برابر؛ انجام: بسیار ز آنچه گفته شده از علائمش *** بنموده روی در سر باقی شتاب کن

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ با افزودگی هایی در حاشیه؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 80گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5×11 سم [ف: 9-196]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3417/2

خط: نسخ، كا: محمد حسین چهکندو کی، بی تا؛ بخط مؤلف تصحیح و اضافه شده؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 63گ (42پ -104ر)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 9-202]

• بغية الطالبين في تعليق القوانين / اصول فقه / عربی

bugyat-ut talibin fi ta'liq-il qawanin

یزدی اردکانی، محمد رضا بن عبد الله، ق14 قمری

yazdī ārdakānī, mohammad rezā ebn-e ‘abd-ol-lāh ( 20c)

وابسته به: القوانين المحكمة في الأصول = قوانين الاصول؛ میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1151-1231)

شرحی است با عناوین «قوله قوله» بر کتاب «القوانين المحكمة» میرزای قمی.

اردکان یزد؛ امام صادق شماره نسخه: 304

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... قوله الباب الاول لما رتب القوانين على مقدمة و ابواب و خاتمة و شرع في ذكر الاول شرع في البواقي

نسخه حاضر جزء دوم و به روز دوشنبه از جمادی الاول 1282 تأليف آن پایان یافته است؛ خط: نسخ زیبا، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 273 گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 2-48]

• بغية الطالبين في مناقب الخلفاء الراشدين (منتخب) / فضایل و مناقب /عربی

bugyat-uț țālibīn fī manāqib-il xulafā’-ir rāšidīn (mn.)

کنجی، محمد بن يوسف،-658 قمری

kanjī, mohammad ebn-e yūsof (- 1261)

شامل بخش های مربوط به فضائل امير المؤمنین

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8932/9

آغاز: من الجزء الثاني من كتاب بغية الطالبين في مناقب الخلفاء الراشدين للشيخ محمد بن يوسف بن محمد الشافعي عن الزبير عن سعید القرشي قال كنا جلوسا عند سعید بن المسيب؛ انجام:

ص: 74

اختلفوا فصار حزب ابلیس. اخرجه في المستدرک ایضا و قال هذا حديث صحيح الإسناد ولم يخرجاه.

خط: نسخ تحریری، كا: محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: شنبه 18 شوال 852ق؛ در صفحه 39 جباعی نوشته: «حاشية بخط ولد المصنف» که نشان می دهد نسخه مورد استفاده او یادداشت های پسر مؤلف را داشته است؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن بنفش، 11ص (38-48)، اندازه: 28×18/2 سم [ف: 29/1 -382]

• بغية الطالبين لبيان المشايخ المحققين = الوريقات / تراجم / عربی

bugyat-uț țālibīn li-bayān-il mašāyix-il muhaqqiqīn = al-warīqāt

تخلی، احمد بن محمد، 1044؟ - 1130 قمری

naxlī, ahmad ebn-e mohammad (1635-1718)

این رساله تذکره مشایخ صوفیه است و مؤلف آن بنا به تصریح خود، صاحب طریقه نقشبندیه است.

آغاز: الحمدلله الذي عز جلاله فلا تدرکه الأفهام و سما کماله فلا تحيط به الأوهام ...

چاپ: حیدر آباد، مطبعة دائرة المعارف النظامية، 84ص، 1328ق.[ ایضاح المكنون 188/1 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1255 ط

آغاز: شرايع الملل السالفة بعد ما ابرق صيب الجهل و بعد فيقول العبد (مؤلف) قد سنح للخاطر العاطل ... أن أكر المشهورين المحققين من مشایخی؛ انجام: صلى الله عليه جل جلاله *** ما طاف بالبيت العتيق مكبر ... و كان تمام هذه الوريقات ... لا ارضی بواحدة حتى اضيف اليها الف آمينا.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی دو لایه با ترنج و نیم ترنج و لچک ضربی و حاشیه منگنه با نقش گل و بوته، 64 گی، 15سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 ×27سم [ف: 24/2 -188]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11314/25

آغاز: و بعد قال أحمد بن محمد الشهير بالنخلي المكي قد سنح للخاطر العاطل و الفكر الذي هو عن الصواب حائل؛ انجام: من طريق الباطن لا من طريق الظاهر لان وفاة الشيخ با یزید قبل وفاة الشيخ

خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، اگ (270)، 20 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 28-493]

• بغية الطالبين لصحة طريقة المجتهدين / اصول فقه / عربی

bu8yat-ut talibin li-sihhat-i tariqat-il mujtahidin

شبر، عبدالله بن محمد رضا، 1188؟ - 1242 قمری

šobbar, “abd-ol-lāh ebn-e mohammad rezā (1774-1827)

این کتاب درباره مسائل مورد اختلاف بين علماء اخباری و اصولی و اثبات صحت طریقت علماء اصول است، دارای پنج «مبحث» و هر مبحث دارای چند «فصل» و «اصل» است: مبحث ١. الكتاب (حجیت ظواهر کتاب)؛ 2. السنه؛ 3. الاجماع؛ 4. الأدلة العقليه؛ 5. الاجتهاد و التقليد دارای 4 «فصل» و یک «اصل». در آن از کتاب منية المحصلین خویش یاد می کند.

آغاز: بسمله و به نستعين، الحمد لله الذي نزه قلوب المجتهدين في معرفة احكامه من ظلمات الجهل و الشبهات ... اما بعد فيقول قليل البضاعة هذه تحقیقات صافية و ترقیات شافية[ الذريعه 135: 2 کشف الحجب: 87]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3972

آغاز: برابر؛ انجام: و اما الاخبار الاخيرة التي ظاهرها الاطلاق الدالة على أن من لم يعرف شيئا ... لاشي عليه و أن ما لا يعلمون لايؤاخذون عليه فيمكن حملها على الغافل او على من لم تبلغه الدعوة حتى لا ينافي الأخبار السابقة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ مهر: «الواثق بالله الغني عبدالله الحسینی» (بیضوی و بزرگ)؛ کاغذ رنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 226ص، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 × 16/5 سم [ف: 10-2111]

2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1598/4

آغاز: برابر؛ انجام: فيمكن حملها على الغافل او على من لم تبلغه الدعوة حتى لا تنا في الاخبار السابقة. | خط: نسخ، كا: محمد جعفر خورانی، تا: 1271ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج لچکی ضربی کوبیده حاشیه منگنه، 175ص (269- 443)، 19 سطر (15×10)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 10-130]

• بغية الطالبين و حجة المطببین / طب /عربی

bugyat-uț țālibīn wa hujjat-ul muțabbibīn

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16131

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ سطر، قطع: وزیری [د.ث. مجلس ]

• بغية الطلاب في معرفة الأنساب / انساب / عربی

bugyat-uț țullāb fi ma'rifat-il ansāb

کتابی است در انساب سادات يمن که در صفحه عنوان، به نام فوق ثبت گردیده است. مؤلف در آغاز مطالبی در تاریخ انبیا از حضرت نوح (علیه السلام) تا پیامبر خاتم (صلی الله علیه وآله وسلم)آورده و پس از آن با خطبه ای جدید، به ذكر نسب خاندان های سادات در یمن پرداخته است. آغاز بخش مذکور: «بسمله. الحمدلله الذي فرق

ص: 75

بین الاضداد و دل على الخير و الرشاد و زجر عن الغي و الفساد و أكمل حجته على العباد». احتمالا این کتاب شرح بر مشجری در انساب باشد، چنانکه در انجامه آمده: «تم المشجر المبارک صبيح يوم الجمعة لعله 5 ربيع الآخر سنة 1185 من الهجرة النبوية على شارعها أفضل الصلوة و التسليم ..».

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1239/3

آغاز: بسمله. و به العون و الثقة، الحمدلله رب العالمین و صلی الله على سيدنا محمد و آله الطيبين الطاهرین و صحبه الراشدين المنتجبین و بعد فهذه نبذة منتقاة من التواريخ السالفة في معرفة الآبا و الأجداد ... فأول ما نذكر نوح (علیه السلام)؛ انجام: عمرو بن معوية المعروف سبأ، و الله سبحانه و تعالى أعلم و أحكم. تم المشجر المبارک ... و الحمدلله أولا و آخرا و ظاهر و باطنا.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 73ص (97-169)، 29 سطر [عکسی ف: 538-3 ]

• بغية الطلب في تاريخ حلب = زبدة الحلب من تاريخ حلب / تاریخ / عربی

bugyat-ut talab fi tarix-i halab = Zubdat-ul halab min tarix-i halab

ابن عدیم، عمر بن احمد، 588- 660 قمری

ebn-e ‘adīm, ‘omar ebn-e ahmad (1193-1262)

کتاب مفصلی است در تاریخ حلب، به ترتیب حروف معجم. حاجی خلیفه و بروکلمان، این کتاب را در ده مجلد، نوشته اند. سنگین در مقدمه ای که بر مجلد اول چاپ عکسی کتاب نوشته، احتمال می دهد که این تاریخ در سی یا چهل مجلد تأليف شده باشد و آنچه تا کنون از آن به دست آمده حدود ده مجلد است که شاید یک سوم کتاب باشد.

چاپ: دمشق، المعهد الفرنسي، الجزء الثالث، تحقیق سامی الدهان، الطبعة الأولى، 1968م، 306ص؛ مجلد اول این کتاب، به طور فاکسی میل از روی نسخه ایاصوفيا، به شماره 3036 توسط «معهد تاريخ العلوم العربية و الاسلامية» در 1406 ه_ در فرانکفورت چاپ شده است.

[ الاعلام زرکلی 40/5 ؛ معجم المؤلفين 275/7 و 276؛ کشف الظنون 249/1 ؛ ذخائر التراث العربی 179/1 ؛ بروکلمان، ذیل 568/1 ؛ فهرست المخطوطات المصورة تاريخ 47/1 و 20/2 و 36/3]

شرح و حواشی: 1- بغية الطلب في تاريخ حلب (مختصر)

1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1308

آغاز: الحسين بن عبدالله الخادم مولى الحسن بن عرفة بن يزيد العبدی رابط بعين زربدة مدة مديدة

نسخه اصل: کتابخانه احمد ثالث ترکیه 2925. جلد پنجم؛ خط: نسخ، كا: احمد بن علم اقسماوی، تا: دوشنبه 26 ربیع الثانی 718ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد بن محمد بن سابق حنفی به تاریخ چهارشنبه 19 ربیع الثانی 856؛ مهر وقف و امضای سلطان محمود خان خادم حرمین شریفین؛ وقف نسخه بر خانقاه ناصریه؛ 652ص [عکسی ف: 4-131]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 513 عکسی

آغاز: خالد بن الحرث بن ابی خالد قيس بن خلدة بن مخلد؛ انجام: التي دخلت قلبک برویتک ایانا في مسجد الجامع او كما قال.

نسخه اصل: سلطان احمد سوم-استانبول، بشماره 2925/5 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 524/3 ). این نسخه از خالد بن الحرس شروع و به ترجمه دعلج بن احمد بن دعلج ختم می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا در نیمه اول قرن 19؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد بن محمد بن سابق حنفی به تاریخ 856ق؛ 344گ، 17سطر

[عکسی ف: 2-13]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 589عکسی

آغاز: احمد بن محمد بن متوية ابو جعفر المرور وذي المعروف بکا کو.؛ انجام: مسلم بن الحجاج يقول: ابو يعقوب اسحق بن منصور ... سمع يحيى بن سعيد وابن عیینه و ابن ابی فدیک و ابن نمیر

نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2925/2 .A فهرست عربی طوپ قاپی 523/3 ). این نسخه، ظاهرة جلد دوم، از ترجمه «احمد بن محمد متوية» شروع و تقریبا به آخر ترجمه «اسحق بن منصور المروزی» ختم می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 9؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ 300گ، 17سطر

[عکسی ف: 2-78]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 147-ف

نسخه اصل: فيض الله افندی ش 1404. از سرگذشت حجاج بن هشام و حجاج بن یوسف تا پایان جزو 1؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ [فیلمها ف: 1-291]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 263 بخش 3 و 264 بخش3 همان نسخه بالا [ف: 132]

• بغية الطلب في تاريخ حلب (مختصر) / تاریخ عربی

bugyat-ut talab fi tarix-i halab (muxtasar)

وابسته به: بغية الطلب في تاريخ حلب = زبدة الحلب من تاريخ حلب؛ ابن عدیم، عمر بن احمد (588- 660)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3630/4

خط: نسخ، كا: قاسم عبدالله، بی تا [ف: 7-7]

• بغية العلماء و الرواة = ذیل رفع الإصر عن قضاة

ص: 76

•مصر / تراجم / عربی

bugyat-ul ‘ulamā’ wa-r ruwāt = dayl-u raf*-il işr 'an quďāt-i mișr

سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، 831-902 قمری

saxāvī, mohammad ebn-e ‘abd-or-rahmān (1428-1497)

ذیل و تكمله ای است بر کتاب استادش احمد بن علی کنانی مشهور به «ابن حجر عسقلانی» (852ق) موسوم به «رفع الاصر عن قضاة مصر» که در آن شرح حال متولیان امر قضاوت در مصر از زمان فتح مصر به دست مسلمانان تا عصر ابن حجر به ترتیب طبقات سال ها و در هر طبقه، به ترتیب الفبا درج شده است. قابل ذکر است که ابن حجر، خود 22 سال صاحب منصب قضاوت بوده است. سخاوی در این ذیل، شرح حال 49 تن از کسانی را که پس از ابن حجر می زیستند یا معاصر با او بودند ولی نامشان در «رفع الاصر» نیامده یا این که اسمی از آنها به میان آمده ولی شرح حال تفصیلی شان بیان نشده آورده است و همان گونه که در پایان نسخه حاضر کاتب به نقل از خط وی آورده، این ذیل را «بغية العلماء و الرواة في الذيل على كتاب شيخي في القضاة» نامیده است. وی در ضمن شرح حال افراد، ترجمه فرزندان و بعضا پدران و اجدادشان را نیز بیان نموده و در مناسبت های گوناگون، مباحث نحوی، فقهی و مانند آنها را مطرح کرده و به بررسی اقوال علما پرداخته است. اسامی قضات مترجم در «ذیل رفع الاصر» عبارتند از: 1. برهان الدين ابراهيم ابن الديری، 2. احمد ابراهیم کنانی عسقلانی، 3. احمد بن احمد انصاری خزوجی، 4. احمد بن احمد اسيوطی، 5. احمد بن عبدالله کنانی عسقلانی (ابن حجر)، 6. احمد بن محمد اذرعی، 9. احمد بن ناصر باعونی دمشقی، 10. احمد بن نصرالله کرمانی، 11. حسن بن على حصنی حموی، 12. سعد بن محمد بن الديري نابلسی، 13. زکریا بن محمد انصاری، 14. سليمان بن ابی العزا ذرعی، 15. صالح بن عمر کنانی عسقلانی، 16. عبدالله بن شریک، 17. عبد القادر دمیری، 18. على بن محمد آدمی، 19. علی بن محمود سلمى حموی، 20. علی بن محمد سخاوی، 21. على بن يوسف مصری، 22. عمر بن ابی بکر محمد، 23. عمر بن عبدالوهاب، 24. عمر بن محمد رازی، 25. محمد بن احمد كحکاوی، 26. محمد بن احمد بساطی، 27. محمد بن احمد اسدی، 28. محمد بن احمد تنسی، 29. محمد بن احمد شافعی، 30. محمد بن اسحاق سلمي مناوی، 31. محمد بن ابی بکر مالکی، 32. محمد بن عبیدالله کریزی، 33. محمد بن عثمان کرادی، 34. محمد بن على قایانی، 35. محمد بن عمار مصری، 36. محمد بن عمرو حلبی، 37. محمد بن عمر قاهری، 38. محمد بن ابی بکر سدرش، 39. محمد بن محمد مصری، 40. محمد بن محمد کنانی، 41. محمد بن محمد بن صافی، 42. محمد بن محمد شافعی، 43. محمد بن محمد بغدادی، 44. محمد بن محمد شافعی، 45. محمد بن محمد بن شهاب غازی، 46. محمد بن محمد حنفی، 47. محمود بن احمد عنتابی، 48. يحيى بن محمد عناوی، 49. محمد بن احمد احمد بن مزهد.

چاپ: قاهره، الدار المصرية للتأليف و الترجمة، محقق جودة هلال و محمد محمود صبيح، چاپ اول، 1385ق، 488040ص. کشف الظنون، ج 1، ص 909]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1003 عکسی

آغاز: بسمله قال سيدنا الحافظ العمدة خادم السنة النبوية شمس الدين ابو الخیر محمد بن الشيخ العلامة عبد الرحمن بن ابی بکر المقرى السخاوي المصري القاهري رحمه الله تعالى الحمدلله الحكيم العدل الشامل كلا من خلقه بالجود و الفضل ... و بعد فهذا جزء افردت فيه بالذكر من تأخر عن شيخنا من كبار القضاة بالقاهرة و مصر كذا من كان بزمنه ممن لم يره بأصله مسطورة أو اثبته و لكن طوى أكثر خبره لكونه لم يكن عنده مشهورة .. و رتبته

كأصله الترتيب المألوف على الحروف؛ انجام: ثم دفن بتربته و لم يلبث أن استقر ولده البدری محمد في وظيفته و صلى الله على سیدنا محمد و آله و صحبه و سلم 3خط: نسخ، كان احمد بن ابی بکر نسفی مالکی، تا: سه شنبه 14 شوال 973ق؛ بلاغ مطالعه و قرائت به تاریخ 1038 ق در آخر نسخه؛ عبارت «وقف کتابخانه مدرسه محمودیه» و مهر «وقف کتابخانه مدرسه محمودیه في المدينة المنورة» (بیضوی)؛ 170ص، 27 سطر [عکسی ف: 3-18]

• بغية الفحول في شرح زبدة الاصول / اصول فقه / عربی

bugyat-ul fuhul fī š.-i zubdat-il usūl

برغانی قزوینی، عبدالوهاب بن محمد صالح - 1250 قمری

baraqānī qazvīnī, “abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad saleh (- 1835)

وابسته به: زبدة الاصول؛ شیخ بهائی، محمد بن حسين (953 -1030)

اهداء به: برای برادرش شیخ موسی

تاريخ تأليف: آغاز 1258 و پایان 5 شعبان 1258؛ محل تأليف: کربلا

شرحی است مزجی بر زبدة الاصول شیخ بهائی.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6215

آغاز: بسمله ... الحمدلله الذي وفقنا لعرف ريعان الشباب في الوصول الى الأصول ... اما بعد؛ فيقول عبد الوهاب رضوان الدين بن محمد صالح القزوینی ... اني لما رأيت اقبال الناس بكتاب «زبدة الاصول» و لاسيما اخی ...... الشيخ موسى فاحببت ان اشرحها ... و سميته ببغية الفحول في شرح زبدة الاصول؛ انجام: بل طریق النجاة في الاخرى و الأولى ... في مشهد الحسين ... كما هو

ص: 77

مستحقه 1258. اللهم صل ... دائمة باقية.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1258، جان کربلا؛ به گواهی تصحیح و خط زدگی و تغییرهای بسیار نسخه اصل است؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی، 202گ، 20 سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 3-257]

• بغية الفلاحين و الاشجار المثمرة و الرياحين / کشاورزی -عربی

bugyat-ul fallāhīn wa-l ašjār-ul mutmara wa-r rayāḥīn

غسانی، عباس بن علی،-778 قمری

qassānī, “abbās ebn-e ‘alī (-1377)

کتابی در باب زراعت و غرس گیاهان و فوائد و منافع و طبایع و مضار انواع میوه ها و طرق دفع آفات از آنها بر اساس مؤلفاتی از قبيل «الاشارة في العمارة» از تصانیف پدرش الملک المجاهد سيف الدين على (- 764) و «ملح الملاحة في معرفة الفلاحة» از تصانيف جدش الملك الاشرف [كذا في النسخة صريحا واضحا یعنی با اضافه

«جدی» به الملك الأشرف، ولی از مراجعه به کتب تواریخ معلوم می شود که این شخص في الواقع برادر جد مؤلف یعنی برادر الملك المؤید یعنی عموی پدر مؤلف است، و او را نیز مانند عموم افراد و ملوک فاضل سلسله غسانی تألیفات متعددی است در موضوعات مختلف علوم از طب و نجوم و اسطرلاب و بیطاری و انساب و رجال و فنون ادب و غیره از جمله کتاب «المعتمد في الأدوية المفردة» ] و «الفلاحة الرومية» و الفلاحة النبطية» و غیره، و چنان که در ترجمه احوالش مسطور است او را به جز این کتاب تألیفات دیگری نیز بوده که طابع کتاب «العسجد المسبوک و الجوهر المحكوك في طبقات الخلفاء و الملوک» در مقدمه خود بدون این که ذکر این کتاب را به میان بیاورد آنها را تعداد نموده است. کتاب مشتمل است بر«مقدمه» و شانزده «باب» و «خاتمه»: مقدمه: در بیان مطالب متنوع و کلی در باب نباتات و بیان اقوال افلاطون و ارسطو و دیگران از اصحاب فلاحت؛ باب 1. الارضین و صفاتها و ما يستدل به على جيدها و ردیها؛ 2. فيما يستمد به الارضون؛ 3. ذكر المياه و ما يستدل به عليها و علامات المواضع التي يكون فيها؛ 4. اختیار الارض و اصلاحها؛ 5. اوقات الفلاحة و ما يحتاج اليه من امورها؛ 6. الزروع؛ 7. القطائی؛ 8 البقول و الخضروات؛ 9. البزور المتخذة لاصلاح الاطعمة؛ 10. الرياحين و ما شاكلها؛ 11. الأشجار المثمرة؛ 12. تثمير الأشجار و اصلاحها بعد هدمها؛ 13. ترکیب الاشجار بعضها في بعض و ما يتركب منها و الاخبار عن معرفة الاقاليم السبعة و اهويتها و طبايعها؛ 14. الخواص؛ 15. دفع الآفات عن الزروع؛ 16. تحتوي على خاتمة تشتمل على فوائد شتى على سبيل الاختصار.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22584

آغاز: بسمله الحمدلله حامی حوزة بلاده بملوک اجتباهم لحراسة عباده (بعد از هشت سطر) اما بعد فان قلم القدر اذا جرى بتأييد الله تعالى للعبد و اسعاده و خصه بتوفيقه و ارشاده الهمه اکتساب الامور و السجايا الحميدة و الزمه بالمزايا الشريفة المجيدة و انه لما تولانی الله تعالی بعین عنايته في اصداره و ایراده و حبانی من خفى الطافه باسداء طارق احسانه و تلاده و اتانی زمام ذلك كله فاذعن الى الاقبال باصحابه و انقياده و المطلب المطلوب من شکر سبيل احسانه السابغ تأليف كتاب يكون جواهر معرفته ازین لعارفيه من جلاء العقود، انجام: و كل اقلیم منسوب إلى کو کب من الكواكب السبعة بحيثما او جبته التجربة على الأمر الأكثر الاقليم الأول لزحل.

خط: نسخ، بی کا، تا: 1195ق؛ مجدول؛ واقف: حاج سید عبدالباقی آیت اللهی شیرازی، اسفند 1374؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: مقوا عطف و سجاف چرم و لبه دار، 35-27 سطر، اندازه: 32×21سم [ف: 19-633]

• بغية القاری المجيد من طلاب القرآن المجيد / علوم قرآن-عربی

bugyat-ul qārī-yil majīd min țullāb-il qur'ān-il majīd

زبیدی، عبدالباقی بن عبدالله، ق 11 قمری

zobaydī, ‘abd-ol-bāqī ebn-e 'abd-ol-lāh (- 17c)

تاریخ تأليف: دوشنبه 7 ذیقعده 1005ق عدد آیه های قرآن و اختلافات ائمه حجاز و عراق و شام در آن، مکی و مدنی بودن سوره ها، فواصل سور، عدد ركوعات و انواع وقف های قرآنی و دیگر مطالب را در این کتاب جمع آوری کرده است. مؤلف كتاب «الجامع المفيد لطالب القران» امام مقری ابو محمد عبدالله بن عمر بن ورد هلالی مذحجی شافعی مقدسی را نیز در ضمن کتابش گزیده کرده است.

[ فهرست نسخه های عربی لینچی ص 87-88]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 449

آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد فهذه نبذة في عدد آی القرآن و کلمه و حروفه و معرفة و قوفه و خموسه و عشوره نسخه اصل: كتابخانه آکادمی لینچی رم 47؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 25 ذیقعده 1185ق؛ مصحح، محشی؛ در برگی آخر اسامی قراء سبعه مذکور در شاطبيه آمده؛ 245ص [عکسی ف: 2-44]

• بغية القاصد في مشكلات القواعد / حساب /عربی

bugyat-ul qasid fi muskilat-il qawaid

سربهاری، قاسم بن عبدالحق، ق10 قمری

sarbahārī, qāsem ebn-e ‘abd-ol-haqq (- 16c)

وابسته به: قواعد الأحكام في معرفة (مسائل الحلال و الحرام؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726)

ص: 78

تاریخ تأليف: یک شنبه 10 شوال 966ق؛ محل تألیف: اردبیل شرح و بسط مسائل حسابی مشکل کتاب «قواعد الأحكام» علامه حلی، تنظیم شده برای آنان که به قواعد مراجعه می کنند تا نیاز به مراجعه منابع مختلف نداشته باشند. بیشتر مسائل این کتاب مربوط به تقسیم ارث و حقوق وارثان می باشد و در پایان مسئله ای افزوده شده است در تکمیل

«مناسخات» خواجه نصیر الدين طوسی. در آغاز این کتاب سیزده «مقدمه» است دارای قواعد و فوائد در کلیات مسائل علم حساب که شناخت آنها در حل مشکلات ریاضی لازم می باشد.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1957

آغاز: الحمدلله الذي شرف نوع الانسان و خصه بفضيلتي العقل و النطق من بين الحيوان و جعلها ذريعة يتوصل بها إلى مآربه؛ انجام: هذا ما قاله السيد العلامة ... في كتابه الموسوم بالأنوار المضية في الحكمة الشرعية.

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، تملك: على بن نور الدين محمد غفاری کاشانی؛ مهر: «الراضى بقضاء الغني محمد جعفر الحسینی الرضوی» (بیضوی)، «العبد محمد جعفر الحسینی الرضوی» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 172 گی، 19 سطر، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 5-387]

• بغية المرتاح الى طلب الارباح / مواعظ / عربی

bugyat-ul murtāḥ ilā talab-il arbāḥ

زرندی، محمد بن يوسف، 693-750 ؟ قمری

zarandī, mohammad ebn-e yūsof (1294-1350)

کتابی است مشتمل بر شرح چهل حدیث در مواعظ که مؤلف، اول تأليف آن را جهت نصیحت بعضی از سلاطین شروع نموده، لیکن برای اینکه فایده آن عام باشد آن را در نصیحت جميع حکام و ولات مسلمین قرار داده است. مؤلف، احادیث را غالب از «صحیح بخاری» و «مسلم» و «جامع ترمذی» آورده و اسناد خود را تا مؤلف هر کدام از این سه کتاب ذکر می کند. [کشف الظنون 250/1 ؛ معجم المؤلفين 124/12 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 930 عکسی

آغاز: الحمدلله المؤمن السلام ... و بعد يقول ...... ابو عبدالله محمد بن یوسف بن الحسن بن محمود الزرندی ... سميتها: بغية المرتاح الى طلب الارباح في نصح السلاطين و ولاة المسلمين و الحكام الراغبين في الفلاح؛ انجام: فهذا آخر الأربعين و ما وشحتها به من طرف الآثار و الاشعار وحليتها به من الحكايات و الآداب و المواعظ و الاذكار .. و الحمدلله رب العالمین و صلوته على سيدنا محمد خاتم النبيين و على آله

نسخه اصل: چستربیتی، ش 3823 (اربری، فهرست خطی عربی 22/4)؛ خط: نسخ، كا: شیخ محمد شماعی، تا: جمعه 22 ربیع الاول 842ق؛ مصحح، محشی؛ 126 گی، 23 سطر [عکسی ف: 2-410]

• بغية المريد في الكشف عن أحوال الشيخ الشهيد / تراجم / عربی

bugyat-ul murīd fi-1 kašf'an ahwāl-iš šayx-iš šahīd

عودی جزینی، محمد بن علی، ق 10 قمری

‘ūdī jozaynī, mohammad ebn-e ‘alī (- 16c)

زندگی نامه شهید ثانی از هنگام ولادت تا زمان شهادت است. مؤلف از شاگردان نزدیک شهید ثانی و پیوسته ملازم وي بوده است، متأسفانه بیشتر فصل های این کتاب از میان رفته، فقط بخشی اندکی از آن را نوه شهید ثانی، علی بن محمد بن حسن عاملی به دست آورده و در کتاب الدر المنصور، درج نموده و ترجمه جد خود حسن بن زين الدين و عده ای از علما را از خاندان شهید ثانی ضمیمه آن نموده است. دارای یک «مقدمه» و 10 «فصل» و «خاتمه» است: المقدمة: في وصفه بالكمال على الاطلاق و اشتمل عليه من مكارم الأخلاق؛ فصل 1. مولده و ما اعقبه من ختم كتاب الله و ترتیب شروعه في تحصيل العلوم؛ 2. ظهور اجتهاده و تعداد مصنفاته؛ 3. تعداد أصحابه و فضلاء تلامذته؛ 4. ذكر أمره في الكتابة و ما له فيها من الآيات و محاسن الكرامات؛ 5. تعداد زوجاته و عدد اولاده؛ 6. محاسن الرسائل البليغة و الانشاآت الفصيحة؛ 7. ذكر القصائد التي مدح بها في الزمان و من مدحه من أهل هذا الشأن؛ 8 ذكر ما عرض له من الاخاویف؛ 9. مقتله و خاتمظ أجله، 10. اضطراب الاخبار في تحقيق الاحوال بعد أخذه من الحجاز الى الروم؛ الخاتمة: في المراثی و الندب و ما وقع بعد فقده من الكرب و بیان من رثاه. آغاز: الحمد لله رافع درجات العلماء ... و بعد فان احق ما اودع في الطروس و توجهت اليه النفوس من فن التواريخ المحفوظه والسير الملحوظة.

[ الذريعة 136/3 و 137]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13168/4

آغاز: برابر؛ انجام: هذا و حزني عليهم لا انقضاء له *** حتى اراهم عيانا حينما نزلوا. و هذا آخر ما وجد من هذا التاريخ و الحمد لله اولا و آخرا.

خط: نسخ، كا: مولی عبدالله افندی، تا: قرن 12؛ مصحح؛ تملک: « نصر الله بن حسین حسینی»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 29گ (153پ-181پ)، 18 سطر، اندازه: 15عن أحوال الشيخ الشهيد / 8/5 سم [ف: 33-328]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8965/2

آغاز: برابر؛ انجام: الفصل الثالث في ذكر اصحابه و فضلاء تلامذته الذي قراء وا عليه ... حسين بن الصايغ العاملي ادام الله توفيقه قراء عليه و سمع جملة نافعة من العلوم في المعقول و المنقول و الأدب و غير ذلك

خط: نسخ، كا: محمد بن على بن ثابت حسینی، تا: 16 ذیقعده

ص: 79

1110ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 37گی (80 پ- 116پ)، 15 سطر (1266)، اندازه: 18/2×11/5 سم [ف: 29/1 -488]

٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2836

آغاز: برابر؛ انجام: وكم رفعت مضافا للهوان كما *** خفضت كل لبيب مفرد علم خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن حاج محمد قاسمی جزائری، تا: 1111ق؛ مصحح، محشی، در چند برگ اول شرح حال بیضاوی با ایراداتی بر تفسیر وی و شرح حال مرحوم شیخ مفید و نقل بعضی مناظرات وی آمده و ظاهرا این کتاب بخشی از کتاب «ربيع الابرار» کاتب باشد که در بیان احوال علماء و شعراء نگاشته است؛ وقفنامه ای با مهر «رب محمد نجني بحق علی» (بیضوی) و «محمد على» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 90گ، 19 سطر، اندازه: 20×12سم [محدث ارموی مخ: 1-258]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4643/2

آغاز: برابر؛ انجام: و الصبر على هذا المصاب و الاجر عليها. خط: نسخ و نستعلیق، کا: عبدالله بن عنایت الله، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه سرخ گوشه ها و عطف تیماج مشکی، 42ص ( 56-15 )، چلیپا (15×8)، اندازه: 10×19 سم [ف: 14-3578]

• بغية المريد و أنيس الفرید / انساب / عربی

bugyat-ul murīd wa ’anīs-ul farīd

حسنی یمانی، عامر بن محمد، 1135 قمری

hasanī yamānī, tāmer ebn-e mohammad (- 1723)

تاريخ تأليف: 1126ق کتابی است درباره انساب ذریه سید علی بن محمد املحي بن على رشید (-977ق) نگاشته و حوادث تا سال 1130ق را در آن آورده است و به خصوص تراجم آل امام منصور قاسم بن محمد (- 1029ق) را مدنظر داشته است. در مصادر التراث اليمني في المتحف البريطاني (ص 104-105) درباره موضوع و محتوای این اثر چنین آمده است: «کتاب كما أثبت في عنوانه في ذرية و أنساب السيد علي بن محمد بن على الرشيد الأملحي الحسني و من نشأ معهم و عاصرهم من السادة و العلماء و الفضلاء و السيد على بن محمد بن على بن الرشيد الأمحلی (من شام صعدة ) المتوفى سنة 977ه هوجد فرع من فروع الأئمة الذين كان أولهم حفيد السيد علي بن محمد، الامام المنصور بالله القاسم بن محمد الذي حكم سنة (1006-1029ه_) و كان من نسله أئمة حكموا رغم الصراع مع الاتراك حتى زمن المؤلف و کتابته هذا التاريخ سنة 1126ه_ كانت غاية المؤلف من وضع هذا الكتاب أن يذكر أنساب الفرع الهاشمي الذي ينتمي اليه لكنه في حقيقة الأمر يحوي مادة كثيرة و هامة في تاريخ اليمن في هذه الحقبة المضطربة و غير المعروفة تماما. و بالرغم من أن المؤلف ذكر أنه صنف الكتاب سنة 1126 ه_ فانه قد ساق من الأخبار و الحوادث ما يعود إلى ما بعد هذا التاريخ كحصار «المهدی صاحب المواهب» ووفاته التي حددها في الخامس من رمضان سنة 1130ه_ و حوادث أخرى لعل آخرها في 24 شعبان من نفس العام. و تناول في المقدمة أهمية السلالة العلوية مشيرا الى اعتماده على مصادر أربعة أساسية هي (نورالانوار و منهج الأبرار للسيد أحمد بن محمد بم على الرضی) و (کتاب فخر الدين عبد الله بن على المؤيدي المعروف بأبي علامة) و (عمدة الطالب في أنساب أبي طالب للشريف ابن عنبه) و كذلك (ما كتبه الشريف المسهودی).

و أخذ في استعراض نسب سادة اليمن و بشكل خاص اولاد الامام القاسم بن ابراهيم الرسي (ت 246ه_). و هكذا تشكل الأنساب و سيرة من ذكرهم من الأئمة المعاصرين أمثال الامام يحيى شرف الدين (ت 965ه_) و بنه المطهر (ت 980ه_) و من تلاهم في القرن العاشر أو ما تلاه حتى 1126 ه_ جوهر الكتاب و معظم مادته. و قد أضاف معلومات و أخبارا مفيدة عن سيرة المنصور بالله القاسم بن محمد و عرض أحداث عصره».

نسخه های خطی از این کتاب در کتابخانه های یمن فراوان است و استاد محمد بن محمد شعیی آنرا تحقیق کرده و استاد احمد بن محمد شامی تعلیقاتی بر آن نگاشته و قرار است در جده به چاپ برسد. «حافظیان»

آغاز: الحمدلله الذي هو على تغاير الأزمنه اله محمود، ... و بعد فانه لما طرق سمعی من بعض ابناء السادة الاعلام اهل الوقت يسأل عن نسب بعض اهله ...

انجام: فهم مشايخ العلوم و مرجع الحلوم و اليهم يرجع ... المهمات و يستنزل الخيرات و البركات ...

[ملحق البدر الطالع /110؛ فهرس مخطوطات بعض المكتبات الخاصة في اليمن 127 و 222؛ فهرس المخطوطات اليمنية لدار المخطوطات و المكتبة الغربية بالجامع الكبير 1433/2 -1434؛ مؤلفات الزيدية 211/1 ؛ مصادر التراث

في المكتبات الخاصة في اليمن517/1 و 232 و 166 و 571/2 و 633؛ مصادر التراث اليمني في المتحف البريطاني: 104-105؛ مصادر الفكر الاسلامي في اليمن 523-524]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 644عکسی

آغاز و انجام: برابر

نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش .3719Or (ریو، فهرست عربی همانجا/ 338)؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن أحمد طشی، تا: پنج شنبه 5 صفر 1290ق؛ از روی نسخه مصنف، مصحح؛ 186 گ، 23سطر [عکسی ف: 2-124]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1864

آغاز و انجام: برابر؛ و الى هنا انتهت النسخة المباركة المسما ببغية المريد و انس الفريد.

نسخه اصل: در یکی از کتابخانه های یمن؛ خط: نسخ، كا: محمد بن على بن علی بن عبدالعزيز ذماری زیدی، تا: جمعه 2 ذیقعده

ص: 80

1344ق؛ مجدول، بخشی از انجامه کاتب: «... نقلت هذه النسخة عن نسخة منقولة من الامام المزبورة بخط المصنف رحمه الله و ایای و آبایی ... بخط أفقر عباد الله تعالي اليه المعول في جميع مهاته عليه محمد بن على بن على بن عبدالعزيز الذماري بلدا و وطنا و العدلی اعتقادا و الزیدی مذهبا ...»، در آخر نسخه فایده ای درباره کرامات امام مهدی احمد بن يحيی و چند بیت به عربی؛ این تصویر را عبدالله على مطهر دیلمی به تاریخ 2 رمضان 1418 در ذمار يمن به کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ره اهداء کرده؛ 532ص، 22 سطر [عکسی ف: 5-284]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 770عکسی

خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالله بن على ملقب به حجازی زیدی، تا: جمعه 16 ربیع الاول 1395ق؛ مصحح، و با نسخه ام توسط کاتب وصفی الاسلام احمد بن يحيى بن احمد مقابله شده؛ 324گ، مختلف السطر [عکسی ف: 2-249]

• بغية المستعجل / شعر، تاریخ / عربی

bugyat-ul mustaʻjal

علی بن عبدالملک بن بصلا

‘alī ebn-e 'abd-ol-malek ebn-e baslā

ارجوزه ای است در هفتاد و نه بیت در تاریخ خلفای راشدین و بنی امیه و بني العباس تا روز گار مستعصم عباسی و در آغاز آن اشاره ای است به نسب و تاریخ حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم). آغاز: الحمدلله و صلی الله *** على التهامي الذي اصطفاه / محمد و آله الأطهار *** و صحبه الأماجد الأخيار

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/104

خط: نسخ، كا: شمس الدين محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: قرن 9، 3ص (381-383) [ف: 5-112]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12677/22

آغاز: برابر؛ انجام: ثم أتي من بعد المعتصم *** ادام امام بره منسجم. مبلغا في الا...

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: شرقی، کگ (144-145)، 21 سطر، اندازه: 18×7سم [ف: 32-211]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9885/1

آغاز: برابر؛ انجام: مبلغا في الامر اذ برتبته *** ما يشتهي مهنئا بدولته خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: ترمه عطف گالینگور نیلی، 3گ (12ر-14پ)، اندازه: 17×8/5 سم [ف: 25-183]

• بغية المستفيد في أخبار مدينة زبيد / تاریخ / عربی

bugyat-ul mustafīd fi’axbār-i madīnat-i zubayd

ابن دیبع، عبدالرحمن بن على، 866-944 قمری

ebn-e dayba', 'abd-or-rahmān ebn-e 'alī (1462-1538)

تاریخ شهر زبید از بلاد یمن است از ابتدای تأسیس آن تا اواخر قرن نهم هجری. در یک «مقدمه» و ده «باب»: المقدمة: في ذكر اليمن و فضله و اسلام اهله؛ باب 1. ذكر مدينة زبيد و فضلها؛ 2. ذكر تملک بنی زیاد؛ 3. ذکر ملوک الحبشه باليمن من آل نجاح؛ 4. ذكر وزراء آل نجاح؛ 5. ذكر قيام السيد علي بن مهدی ... و زوال ملك الحبشة و انقضاء دولتهم؛ 6. ذكر دولة بنی ابوب و اول دخولهم اليمن؛ 7. ذكر دولة الملوک بنی رسول الغسانيين باليمن؛ 8 ذكر الدولة الغراء الطاهرية؛ 9. ذكر الدولة السعيدة المباركة الحميدة المنصورية؛ 10. ذكر دولة مولانا ... عامر ابن عبد الوهاب بن داود بن طاهر ..

آغاز: الحمدلله رب العالمين، الذي علمنا ما لم نكن به عالمين، و فهمنا علوم الأولين و الآخرين.

چاپ: در بون، 300ص، 1828م؛ صنعاء، محقق: عبدالله الحبشی، مركز الدراسات و البحوث اليمنی، 1979م،بیروت، دار العودة، 233ص، 1979م.

[ بروکلمان 2/(401) 527]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 796عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و يجعل كلمة الملك باقية فيه، و في عقبه الى يوم الدين آمین آمین.

آمین آمین لا ارضی بواحدة -حتى اضيف اليها الف امین .

نسخه اصل: چستربیتی، ش 3749 (اربری، فهرست خطی عربی 105/3 )؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، در پایان تاریخ روز یکشنبه بیستم صفر 903 ه_ ثبت شده که شاید تاریخ فراغت مؤلف، از تأليف باشد؛ 92گ، 23 سطر[عکسی ف: 2-272]

• بغية المطالب على حاشية المكاسب / فقه / عربی

buġyat-ul mațālib ‘alā hāšīyat-il makāsib

موسوی قزوینی، محمد باقر بن محمد علی، ق14 قمری

mūsavī qazvīnī, mohammad bāqer ebn-e mohammad al (- 20c

وابسته به: حاشية المكاسب؛ رشتی، حبیب الله بن محمد على (1312-1234)

تاریخ تأليف: 1306 (جزء اول) و 1309 ق (جزء دوم)؛ محل تأليف: نجف اشرف

تقریرات درس استادش میرزا حبیب الله رشتی بر مکاسب شیخ انصاری را در کتاب حاضر در سه جزء گرد آورده است. مؤلف در دو جا به نام کتاب اشاره نموده است.

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1752

آغاز: قوله مبادلة مال بمال، ما ذكره اللغويون کاکثر تعاریف الفقهاء مثل تملیک عین بعوض و نقل الملك إلى غيره و انتقال عین مملوكة من شخص إلى غيره

ص: 81

نسخه اصل: کتابخانه خاندان مؤلف - قزوین؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1306ق، (پایان جزء اول)، 7 رمضان 1309 (پایان جزء دوم)؛ یادداشتی از مؤلف درباره کتاب حاضر با مهر «محمد باقر الموسوی» (بیضوی)؛ 779ص [عکسی ف: 5-207]

• بغية الواعظ في الحكايات و المواعظ / آداب و سنن / عربی

bugyat-ul wā‘iz fi-l șikāyāt wa-l mawāʻiz

ملاحنفی، ابوبکر بن محمد، ق13 قمری

mollā hanafī, ābū-bakr ebn-e mohammad (- 19c)

کتابی است مفصل در مواعظ و حکایات و احادیث اهل سنت، که مؤلف، کتاب «مورد العذب» تأليف ابن الجوزی (-597) را با افزودگیهایی گرد آورده است. و مشتمل بر 22 «فصل» می باشد، مؤلف صاحب کتاب «مختصر التبصرة ابن جوزی» و «حادي الأنام إلى دار السلام» نیز می باشد و در احساء در گذشته است.

[ معجم المؤلفين 75/3 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12534

آغاز: الحمدلله الذي أيقظ قلوب العالمین بطاعته من سنة الغفلة و وفقهم للاستعداد ليوم المعاد، انجام: يا ريح الشمال قتلني قلب المشوق و لاشواقه تفجعی یا من أعماه الهوى فاستوى عنده

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی مجدول، 100گ، 15-16 سطر (12×19)، اندازه: 26×17سم [ف: 31-586]

• بغية الوعاة في طبقات اللغويين و النحاة / رجال، تراجم / عربی

bu8yat-ul wu'at fi tabaqat-il lugawiyyin wa-n nuhat

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

تاریخ تأليف: 868ق

کتاب جامعی در شرح حال طبقات نحويان است، زیرا با مطالعه کتاب های تألیف شده مهمی چون «طبقات النحاه البصريين» نوشته ابوسعید سیرافی، «مراتب النحويين» از ابوطیب حلبی لغوی، «طبقات النحاة» تأليف ابوبکر محمد بن حسن زبیدی، «البلغة في طبقات ائمه اللغة» اثر قاضی مجدالدین فیروزآبادی او را اقناع نساخت، لذا پس از مطالعه حدود سیصد جلد کتاب از تألیفات بزرگان بر این امر مبادرت کرد و این کتاب گرانسنگ را در شرح حال و بیوگرافی آنان نگاشت. نویسنده ابتدا به عنوان تیمن اسامی نحویان موسوم به محمد و احمد را آورده و سپس به ترتیب حروف هجا به ترجمه سایر طبقات پرداخت که از زمان تأليف تا کنون مورد استفاده همگان است.

آغاز: الحمدلله خالق الوجود و معدمه و مانح الفضل و ملهمه ... اما بعد فاني منذ نشأت و انا نشوق إلى كتاب بجمع اخبار النحويين لمزيد اختصاصی بهذا الفن اذ هو اول فنونی.

چاپ: القاهرة، مطبعة دار التأليف، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، 1965-64 م، در دو جزء، 6030607ص

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3004

خط: نسخ، كا: یحیی بن ابی النصر بن حامد، تا: پنج شنبه 19 ربیع الثانی 1025ق؛ تملک: شیخ خضر، محمد بن عيسى بن ابراهیم کورانی حسینی، حسن اصفهانی، تاریخ های تملک 16 صفر 1262 و 1255 و 1170 و 1037 دارد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی زرکوب مقوایی، 197گی، 31 سطر (12/5 ×20)، اندازه: 29×19سم [ف: 10-1932]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8583

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملکی به سال 1340ق با مهر «ابو عبدالله» (مربع) و مهر «من کتب ... عبدالله الزنجانی» (بیضوی بزرگ)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و لچکی دار، 212 گی، 27 سطر، اندازه: 19×29/5سم [ف: 28-136]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1561

خط: نسخ، كا: حسين بن محسن سپاهانی، تا: سه شنبه 14 ربیع الأول 1248ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی مقوایی ضربی، 278 گ، 24 سطر، اندازه: 18×27سم [ف: 258-3 ]

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10866

آغاز: برابر؛ انجام: و معجم الأدبا لياقوت الحموي و النضار لابی حيان الى غير ذلك من المعاجم و التعاليق التي لاتحصى و الله اسئل التوفيق لما يرضيه و الهداية ... سنة احدي و سبعین و ثمانماية خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 10 شوال 1274ق؛ واقف: محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی ضربی با ترنج و سر ترنج و لچکی، 217گ، 27 سطر، اندازه: 28×19سم [ف: 27-89]

← بقاء الآثار في تكملة ليالي الاخبار ← فهرست لآلى الاخبار

• بقاء اجساد ائمه (علیهم السلام) در قبور (رساله) / متفرقه / عربی

baqā'-e ajsād-e a’emme dar qobūr (r.)

حسینی اصفهانی، محمد مهدي بن هدایت الله، 1152 1218 قمری

hoseynī esfahānī, mohammad mahdī ebn-e hedāyat-ol lah (1740-1804)

تاریخ تأليف: 1217ق این رساله در «مطلع الشمس»، «نجوم السماء» و «اعیان الشیعه» که ترجمه مصنف را دارند یاد نشده.

ص: 82

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1804/7

آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين، مسئله المشهور بین المتاخرین آن اجساد المعصومين عليهم الصلوات من رب العالمین في قبور هم الشريفه و نقل عن المفيد و الشيخ الكراجکی ان اجسادهم؛ انجام: و باقي الائمه علیهم صلوات من ربهم و رحمته حرره بن هدایت الله محمد مهدی الحسینی الموسوی عفی عنهما في شهر شعبان، سنه 1212

بی کا، بی تا؛ 4ص (208-211)، قطع: خشتی، اندازه: 22×16سم [ف: 9-322]

• بقاء جثة الأنبياء و الأئمة( عليهم السلام )في قبورهم / کلام و اعتقادات / عربی

baqā'-ul juttat-il anbīyā’ wa-l a'imma ‘alay-him-us salam fi qubur-i-him

احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری

ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)

جواب سؤالاتی درباره «بقای اجساد امامان» در خاکجایشان و نیز اینکه آیا ایشان زائران را می بینند یا نه. آغاز: في اختلاف الروايات في بقاء اجسادهم (علیهم السلام) في القبر منها ما يدل على أن اجسادهم في حفرهم و منها ما يدل على انهم الايبقون في قبورهم الأساعة او ثلاثة ايام. قال الشيخ (قدس سره) في الجواب و الذي اعرف و اعتقدان مدلول النوعين من الأخبار صحيحة انجام: اجسادهم في السماء و في قبورهم و حفرهم المعلومة التي تأتي اليها زوار شيعتهم المؤمنين. و صلى الله على محمد و آله الطاهرین.

[الذریعه 64/1 ]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22054

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: عبدالله خراسانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 21 سطر (18×12)، اندازه: 21×14سم [رایانه]

2. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 1670/7 -عکسی

آغاز و انجام: برابر قد وقع الفراغ في يوم الثالث صفر المظفر 1261 .

خط: نسخ خوش، کا: محمد رسول بن محمد حسن، تا: 3 صفر 1261ق؛ 3ص (27-29) [عکسی ف: 1-53]

٣. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 557/6

آغاز: الحمدلله ... انه قد بعث إلى الشيخ الأجل .. بمسائل پرید جوابها على حال؛ انجام: یعنی توجهها اليه و هذا انشاء الله تعالی مما لااشكال فيه و الحمدلله رب العالمين

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5گ (188-192پ)، 20 سطر، اندازه: 20×15 سم [مؤید: 2-63]

• بقاء الصور النوعية و فنائها (مقالة في) / فلسفه / فارسی

baqā'-u Şuwar-in naw‘īya wa fanā?-u-hā (mq.-un fi)

تهرانی رازی، قوام الدین محمد، 1093 ؟ قمری

tehrānī rāzī, qavām-od-dīn mohammad (- 1682)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3901/11

آغاز: بدانکه این مسئله یعنی بقای صور نوعيه عناصر و عدم بقای آن مطمح انظار و مطرح افکار است؛ انجام: لهذا ناتمام و بی صورت است و الله اعلم میر قوام الدین محمد رحمه الله تعالی. خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن جديد الاسلام کشمیری، تا: قرن 11؛ پس ازین (ص 60) سه بند فلسفی است به عربی درباره معنی طبیعی و اثبات زمان و چهار گونه حرکت جز قسري آن دو تای نخستین از سماع طبیعی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 3ص (57-59)، سطور چلیپا (17×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 12-2890]

←البقاء على تقليد المجتهد بعد موته ← البقاء على تقليد الميت

• البقاء على تقليد الميت / اصول فقه / عربی

al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit

یزدی، محمد تقی بن ابیطالب، -1267 قمری

yazdī, mohammad taqī ebn-e abītāleb (- 1851)

رساله وجوب بقاء بر تقلید مجتهد پیشین در حکم های خلافی و جمع میان فتواهای دو مجتهد.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3/ 900

آغاز: بسمله الحمد لوليه و الصلوة على نبيه و وصيه و بعد يقول ... محمد تقی بن ابی طالب اليزدي الاردکانی: الحق وجوب البقاء على تقليد من قلده من المجتهدين في الأحكام.؛ انجام: بل ربما يكون الظن مع من قلده فيما قلده فيه في بعض الاحيان او بعض الموارد خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 4گ (120 الف -123ب)؛ 25سطر (18×14)، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 16965]

• البقاء على تقليد الميت / فقه / عربی

al-baqā' 'alā taqlīd-il mayyit

عبد الغني بن محمد رضا، ق13 قمری

‘abd-ol-qanī ebn-e mohammad rezā (- 19c)

تاریخ تأليف: 19 ذیقعده 1283ق

رساله استدلالی است در این که اگر کسی از مجتهدی تقلید کند و پس از مرگش به دیگری رجوع کرده که بقاء بر تقلید را جایز می داند، در حال بقاء آیا می تواند در مسائلی که بدانها عمل

ص: 83

نکرده از مجتهد مرده تقلید کند؟

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5176/4

آغاز: السؤال اذا أخذ العامى عن مجتهد حال حياته جملة من المسائل ولم يتفق أن يعمل بمقتضى ما أخذه منه؛ انجام: عليه و آله من الصلوات و التحيات ما يزيد على عدد القطر و الشجر و الاتحويه الفكر

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 6گ (62ر -67پ)، 17 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 381-13 ]

• البقاء على تقليد الميت / فقه / عربی

al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit

قزوینی، عبدالوهاب بن محمد علی، ق13 قمری

qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:

5932/8 البقاء على تقليد المجتهد بعد موته جایز ام لا، کاتب = مؤلف، تا:

جمادی الاول 1242ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 12گی (198پ-209پ)، 18 سطر (20×10)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-160]

•البقاء على تقليد الميت / فقه / عربی

al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit

قمی، سید اسماعیل، ق13 قمری

qomi, seyyed esma'il (- 19c)

در این رساله مختصر استدلال می شود بر اینکه می توان از مجتهدی که عامی از وی تقلید می کرده پس از مرگش نیز بر تقلید خود باقی بماند. این رساله در اثر پرسشی که پس از درگذشت میرزای قمی از مؤلف شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6052/4

آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فنقول لما أبتلينا لقصورنا في عصرنا هذا بالحرمان عن فيض ظهور الحجة الأصلية القائمة؛ انجام: بل كانت متحدثة في عصر العلامة كما يظهر من تدوينها هو في كتبه لا غير، و الحمدلله أولا و آخرا و ظاهرا و باطنا .

خط: نسخ، كا: سید حسن بن میر زین العابدین ساکن قم، تا: 14 ربيع الثانی 1242ق؛ جلد: گالینگور مشکی، 12گ (63پ۔ 74پ)، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 16-54]

• البقاء على تقليد الميت / فقه / عربی

al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit

موسوی، محمد حسین بن محمد، ق 13 قمری

mūsavī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad (- 19c)

رساله استدلالی در باره مسأله تقلید میت است، مؤلف مسأله را به سه صورت طرح نموده که هر کدام از آنها مبتنی بر آراء گروهی از فقها است و سپس ادله هر گروه را بررسی و نقد کرده است؛ آن سه صورت عبارت است از: 1. حرمت بقاء بر تقلید میت؛ 2. وجوب بقاء بر تقلید میت؛ 3. تخيير.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11327/1

آغاز: اعلم أن من المسائل المشهورة و الفروع المتكررة الحاجة و الذكر في مسالة البقاء على تقليد المجتهد الحي؛ انجام: ما يدل على جواز العدول في مسئلتمنا مطلقا و حيث من الله على عبده الفقير المقر بالذنوب خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، لاگ (1- 7)، 24 سطر، اندازه: 17×11/5 سم [ف: 519-28 ]

• البقاء على تقليد الميت / فقه / عربی

al-baqā' 'alā taqlīd-il mayyit

فائدة مكملة و شجرة مثمرة في هذه المسئلة ايضا.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:

5932/10 کا: بیابانکی قزوینی، تا: 7 محرم 1243ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 8گ (214 -221پ)، 18 سطر (10×20)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-161]

• بقاء المواليد / هیئت / فارسی

baqā'-ol mavālīd

رمال شیرازی، ناصر بن حیدر، ق7 قمری

rammāl šīrāzī, nāser ebn-e heydar (- 13c)

تاریخ تأليف: 680ق

در سه «فصل»

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5632/7

آغاز: بسمله، الرسالة في بقا المواليد وفيه ثلاثة فصول، الفصل الاول في الهيلاج و معرفة القمر، قال ملك الحکما بطلیموس صاحب المجسطی؛ انجام: جدول تعدیل ایام است و بعبارت: «تم و کمل» پایان می پذیرد.

خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: 680ق ؛ کاغذ:حنایی، جلد:چرمی عنابی ضربی، 11ص (90-100)، اندازه: 21/8×15/5 سم [ف: 8-439]

← بقاء النبي و الوصى بعد الموت في الأرض أو رفعهما إلى السماء (رسالة في)← اثبات وجود الانبياء و الأوصياء في قبورهم ← بقاء النفس← الرد على من قال «إن الانسان يفني بعد الموت»

ص: 84

← بقاء النفس← بقاء النفس

← ازلية النفس و بقائها ← النفس

• بقاء النفس / فلسفه / عربی

baqā'-un nafs

بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667 ؟ قمری

bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)

در پایندگی روان

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 431/11

آغاز: النفس الدراكة تمنع أن تفسد بفساد البدن و تموت بموته.؛ انجام: و ليس بعد هذه الرتبة رتبة اخرى.

بی کا، بی تا؛ اص (152) [ف: 3-333]

• بقاء نفس / فلسفه / فارسی

baqā'-on nafs

امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی،-1367 ؟ قمری

emam jome xuil, mohammad amin ebn-e yahya - 1948)

رساله ای است در بقاء نفس بعد از متلاشی شدن جسم که به درخواست عده ای از جوانان معاصر مؤلف تألیف شده است آغاز: و بعد در این اوان بعضی از جوانهای عصری که بفضل و ادب معهود و مشهود و آثار خیر و صلاح از پیشانی ایشان هویدا بود از اینجانب خواستند

[ طبقات اعلام الشيعة (نقباء البشر) 182]

1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 12228/10

آغاز: برابر؛ انجام: لكن در طرف فساد نمی توان این تصویر کرد زیرا که با فساد نفس بدنی باقی نیست بالاتفاق پس نمی توان این دو مرحله را قیاس بهمدیگر کرد پس نقص مزبور وارد نیست خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ بعد از این رساله، افزودگی هایی در موضوعات متنوع از جمله خطبه، نامه، عقدنامه، اشعار و مطالب متفرقه دیگر از برگ 64 تا 88 آمده است؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (55-63)، 19 سطر، اندازه: 10×7سم اف: 31-48)

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12228/12

آغاز: برابر؛ انجام: پس فرد مزبور خیری است مجرد از وضع و خیر و قبول می کند صور عقلیه را

خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، نسخه مسوده رساله ارجاعی است؛ کاغذ: دفتری خط دار، جلد: تیماج سورمه ای ضربی با ترنج گل و بوته، 11گ ( 107-97 )، 20 سطر (18×10)، اندازه: 22/5×15 سم [ف: 31-50]

• بقاء نفس انسانی / فلسفه / فارسی

baqā'-e nafs-e ensānī

یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1405/4

آغاز: بسمله ... در دلایل بر بقای آنچه از انجیل بر می آید

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آلبالویی، 16گ (164-179)، 15 سطر ( 13/5×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم (ف: 3-951]

» بقاء النفس الإنسانية» بقاء النفس بعد خراب البدن

» بقاء النفس بعد بوار البدن» بقاء النفس بعد خراب البدن

• بقاء النفس بعد خراب البدن = بقاء النفس الإنسانية = بقاء النفس بعد فناء الجسد = بقاء النفس بعد بوار البدن / فلسفه / عربی

baqa'-un nafs ba'd-a xarab-il badan = baqa'-un nafs-il insānīyya

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

به درخواست: موید الدین عرضی

این رساله به نام های «رساله در بقاء نفس انسانی» و «بقاء النفس بعد فناء الجسد» و «بقاء النفس بعد خراب البدن» و «بقاء النفس بعد بوار البدن» آمده است. خواجه رساله را به در خواست مؤيد الدين عرضی که از همکاران وی در بستن رصد مراغه بوده، تألیف کرده است. نام این رساله را ابن شاکر در کتاب فوات الوفيات در فهرست مؤلفات خواجه یاد کرده است. مدرس رضوی از رساله ای با عنوان «رساله بقاء النفس» یاد می کند که با توجه به آغازی که نقل کرده، همین رساله است و چرا جدا دیده معلوم نیست.

آغاز: قال علامة العالم نصير الملة و الدين رسم المولى العالم الفاضل (نسخه آستانه: رسم المولى الصدر الكبير) مؤيد الدولة و الدين نتيجة الحكماء الاكابر، قدوة المهندسين المدققين، ادام الله رفعته و حرس بهجته _ ان اكتب شيئا مما افاد الحكماء المحققون في بقاء النفس الإنسانية بعد بوار البدن فما وجدت بدا من امتثال مرسومه وان كنت قليل البضاعة في هذه الصناعة ... فاقول: ان الموجودات تنقسم الى ما له وضع و الى ما لا وضع له البتة و نعنی بالوضع الكون في جهة من الجهات او حيز من الاحياز بحيث يمكن أن يشار الى الموصوف به اشارة حسية ...

انجام: فان قيل: لو كانت النفس مركبة من حال و محل کالجسم الجار عليها العدم قلنا: لا يجوز العدم ... الذي هو المحل و نحن نعني بالنفس ذلك الجزء دون ما يحل فيه فان النفس كما تقرر شيئ و يرتسم فيها كثير من الصور بحیث محدث فيها و يزول

ص: 85

عنها و هي لا ينعدم بانعدامها و اذا ثبت أن النفس ليست بصورة البدن و لا يعرض حال فيه ولا بمركبه من حال و محل، ثبت آن الفناء لا يجوز عليها فهذا ما حضرني في الوقت مع اشتغال القلب مما استفدته من كلام العلماء في هذا الباب و الله اعلم بحقيقة الحال.

چاپ: به کوشش مرحوم حاج میرزا ابو عبدالله زنجانی (متوفی 1360ق)، با شرحی به نام رساله نفس ارسطو، 1342ق، 49ص؛ در نهایت تلخيص المحصل همراه با چند رساله دیگر خواجه نیز چاپ شده است؛ آقای زین العابدین کیا نژاد متن رساله و شرح آن را به فارسی نقل کرده و ابتدا در مجله جلوه و سپس مستق؟ به نام «بقاء روح پس از مرگ» در طهران طبع شده است.

[ذخائر التراث العربي الاسلامی 666/2 ؛ احوال و آثار خواجه مدرس رضوی 460؛ کشف الحجب 427]

١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6866/2

این رساله را آقای مدرس رضوی در احوال و آثار خواجه معرفی کرده اند و در فهرست نامی از آن برده نشده و به دلیل اهمیت آن اضافه گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 754ق [ف: ]

2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/155 -ف

نسخه اصل: حمديه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است [فیلمها ف: 1-432]

٣. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6879/20 - 35/59

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ، 21 سطر، اندازه: 23×13سم [ف: 2-628]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14576/18

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 4گ (188پ-191ر)، 20 سطر، اندازه: 15×7/5

سم [ف: 36-625]

5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14345/1

آغاز: برابر؛ انجام: فإن رآه خالية عن السهو و الخطا، فذلك من یمین همته العالية و إلا فالعذر واصح مما مر ذكره و أختم الكلامم هنا و لله الحمد ملهم العقل و مفيد الخير خط: نستعلیق، کا: جلال بن محمود متطبب، تا: 913ق؛ کاغذ: شرقی، 3گ (1-3)، 21 سطر، اندازه: 15/5×10سم [ف: 36-233]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10055/33

آغاز: برابر؛ انجام: و هو اعلم و احكم و العلم عنده و لا يعلم الغيب الاهو ... تم بالخير خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ مجدول زرین و مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 4ص (329-332)، اندازه: 23×11/5 سم [ف: 32-71]

7. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 237/28

بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 6-694]

8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3443/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 8گ (133 - 140)، 13 سطر (11×6)، اندازه: 16×10سم [ف: 11-2453]

9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3901/1

خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن جديد الاسلام کشمیری، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 2 ص (1-2)، چلیپا (17×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 12-2888]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5283/40

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 3ص (99ر -99پ و 100ر) [ف:191-16]

11. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/46

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ با سر لوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 3گی 220-222پ)، 42 سطر (20×10)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1474]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2938/20

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مهر قرمز، 5ص (140-144)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19×12سم [ف: 10-358]

13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 876/10

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شب دوشنبه ربيع الاول 1036ق؛ گ (76ب تا 81 الف)[ف: 3-162]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1219/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ریز، بی کا، تا: 1046ق، کاغذ: فرنگی نازک و کهنه، جلد: تیماج مشکی، 4ص (169-172)، 23 سطر، قطع: وزیری اندازه: 12/5 ×25 سم [ف: 4-146]

15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5101/7

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن محمد تقی (علامه مجلسی)، تا: 1057ق، جان اصفهان؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (61پ -64پ)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-305]

16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616/32

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1071ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (122پ -123پ)، 27 سطر (21×10)، قطع: رحلی، اندازه: 31×18سم [ف: 16-311]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15536/15

آغاز: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن حمید، تا با تاریخ 1089ق؛ جلد: تیماج كرم، عطف و لبه ها تیماج قهوه ای درون روکش کاغذی آبی، 5 ص (151–155)، 14-19 سطر، اندازه:

ص: 86

20/8×15/8 سم [ف: 43-149]

18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 12024

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1092ق [الفبائی: 90]

19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12084/2

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1092ق، دارای پیشانی؛ کاغذ: آهار مهره حنایی و شکری، جلد: تیماج خرمایی، 11 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 11-319]

20. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4050/21

آغاز: برابر؛ انجام: و اذا ثبت أن النفس ليست تصورة للبدن و الاعرض حال فيه و لابحركته من حال و محل ثبت أن الفناء لايجوز عليها البتة.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ فاقد جلد، 2گ (83پ -84پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [محدث ارموی مخ: 1-259]

21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21264

آغاز: رساله في بقاء النفس لنصير الملل و الدين محمد بن الطوسی؛ انجام: محل واحد في زمان واحد من جهته واحده المضافان خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1102ق؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 21سطر (15×8) [رایانه]

22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1207

آغاز و انجام: برابر

بی کا، تا: ذیحجه 1233ق؛ 3ص (84-86) [ف: 4-206]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10048/1

خط: نستعلیق، كا: فرج الله بن هاشم حسینی علوی فاطمی، تا: ذیحجه 1293ق؛ قطع: جانمازی آمیراث شهاب: س ش 2-17]

24. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1780/9

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه بروجردی - کرمانشاه 119؛ خط: نسخ، کا: محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، تا: با تاریخ 1295ق؛ 4ص (234-237) [عکسی ف: 5-241]

25. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 314/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد سعید حسینی حائری، تا: اواخر ربيع الثانی 1336ق، جلد: تیماج قهوه ای، مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 5گ، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف مخ: 1-75)

26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10005/6

آغاز و انجام: برابر

خط: تحریری، بی کا، تا: 1336ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3ص (57 59)، 20-19 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 32-17]

27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13/15 151

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید اسدالله صفوی ماسالی مصطفوی، تا: 1363ق؛ کاغذ: فرنگی، 2گی (51-52)، 23 سطر، اندازه: 1468سم [ف: 302-38 ]

28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1924/6

آغاز و انجام: برابر؛ فلنعم المجلس الحالي المؤيدى ادام الله ايامه فيه، فان رآه خیاليا عن السو و الخطا فذلك من يمن همته العالية و الا فلنعذر ... مما ذكره ... الكلام عنها و لله الحمد ملهم العقل و مفيض الخير و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرین (در روز جمعه که يوم بیماری بود تحریر افتاد، ربیع الاول 1310) خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1310ق؛ کاغذ: فرنگی آبی، 8ص ( 79-72 )، 14 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 623-9 ]

29. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 871/22

خط: تعليق، كا: محمد علی، تا: 1299 - 1301 ق ؛ 4گ (161 الف تا 164ب) [ف: 3-162]

30. کرمانشاه؛ مدرسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 119/6 خط: نسخ خوب، کا: محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (130 - 132پ)، 23 سطر، اندازه: 13/5 ×21/5سم [ف: 94]

31. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 643/26

-ف نسخه اصل: بغداد لي وهبی ش 2023؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ گ (147پ -149پ) [فیلمها ف: 1-518]

32. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3152/6

کا: مرتضی موسوی خوانساری، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 6گ (105-110)، 19 سطر (6×11/5)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 11-2108]

33. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 228/7

فرخ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سوخته عطف و لبه تیماج قهوه ای، 4 ص (12-15)، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 208]

34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 863/2

خط: شکسته تعليق، بی کا، بی تا؛ وگ ( وب تا برگ 17 الف). [ف: 3-161] 35. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 17/23 بی کا، بی تا [نشریه: 5-273]

36. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 680/9

بی کا، بی تا؛ 2گ (2عر -63پ)، اندازه: 14/5 × 26/5سم [ف: 2-526]

← بقاء النفس بعد فناء الجسد ← بقاء النفس بعد خراب البدن

←بقاء النفس الناطقة ← الجمل من الأدلة المحققة لبقاء النفس الناطقة

← بقاء النفس الناطقة (ترجمه) ← الجمل من الأدلة المحققة لبقاء النفس الناطقة (ترجمه)

ص: 87

•الناطقة من الانسان / فلسفه / عربی

baqā'-un nafs-in nāțiqa min-al insān

ابن خمار، حسن بن سوار، 381-489 قمری

ebn-e xammār, hasan ebn-e savār (992-1097)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6906/2

آغاز: قال ان ارسطوطاليس لما قال في كتاب النفس في المقالة الأولى منه فاما العقل فيشبه أن يكون جوهر اما يكون في الشيء و الايفسد فانه لو كان يفسد لكان حريا بذلك خاصة عن الكلال الذي يكون في الشيخوخة؛ انجام: و بما قلناه من صحة نظمها نتيجته وهي أن النفس الناطقة من الانسان غير فاسدة و ابدية و هو الذي اردنا بیانه.

كا: عبدالباقی تبریزی مولوی، بی تاب؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف و دور ترمیمی، 8گ (12ر-19ر)، 17 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 20-337]

←بقايا الأطياب في تتمة الكنى و الالقاب ← حدائق الشريعة في تراجم علماء الشيعة

•بقای نفس عاقله = جدائی جان و تن = بقای نفس ناطقه / فلسفه / فارسی

baqā-ye nafs-e ‘āqele = jodā’1-ye jān va tan = baqā-ye nafs-e nāteqe

بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری

bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)

گفتاری کوتاه است درباره نحوه جدایی انواع نفوس (نباتی، حیوانی و انسانی) از جسم، و اینکه چون نفس عاقله فاقد آلت است، با از بین رفتن آلت جسمانی نه خود نفس عاقله و نه فعلش باطل نمی گردد.

آغاز: بدان که جمله نفوس اعني نفوس نباتی و نفوس حیوانی و نفوس مردم همه جدایند از اجسام، جدایی عقلي، لكن هریکی را جدایی بگونه ای بود: اما نفس نباتی از جسم نبات جداست

انجام: چون آلت جسمانی باطل گردد و تباه، تفس عاقله نه خود باطل گردد و نه فعلش، و نه تباه شود. و لله الحمد حمد الشاکرین، الصلاة على محمد و آله الطاهرين اجمعين و سلم تسليما كثيرا.

چاپ: مصنفات افضل الدين محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم)) (ص 622-623)

[فهرستواره منزوی 127/6 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4013/13

آغاز و انجام: برابر

در فهرست به نام دو فایده از بابا افضل کاشی آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: سمرقندی، 3گ (84پ -86 ر)، اندازه: 16/568 سم [ف: 11-18]

2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 145/16

حکمت شماره 6 چاپ شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع : وزیری (ف: 2-43]

٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/16/1

آغاز: نفوس نباتی و حیوانی؛

خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا قرن 11، جان طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی ضربی زرکوب مقوایی، 28 سطر (13/5 × 19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1014]

4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4191/23

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: ترمه، 2گ (185پ 186ر)، 17 سطر، اندازه: 10/6

× 18/8 سم [ف: 7-248]

5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4191/2

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، 2گی (30-31ر)، 11 سطر، اندازه: 10/6 × 18/8

سم [ف: 7-243]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3982/22

در فهرست با عنوان «پایندگی نفس» آمده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهان شکری آهار مهره دار، جلد: تیماج قرمز، 4ص (333-336)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19×10سم [ف: 2149-10 ]

7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/19/1

آغاز: برابر

خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا: قرن 11، جا: طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 28 سطر

(13/5× 19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1015]

8. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4585/7

آغاز: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسین بن سعدی لاهیجانی، تا: 1057ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن تابه تا قهوه ای و آلبالویی، 177 سطر، اندازه: 20/1×13 سم [ف: 7-435]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5180/25

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ 2گ (274-275) [ف: 15- 330]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10124/11

آغاز: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1221ق؛ 2ص (75-76 متن و حاشیه)، قطع: بیاضی، اندازه: 23×11/5 سم [ف: 32-155]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2454/6/1

آغاز: برابر

ص: 88

خط: شکسته نستعلیق، كان محمد خان، تا: 1333ق، جا: طهران؛ کاغذ: فرنگی، خط دار (پستی)، جلد: مقوایی، رویه کاغذی عطف، و گوشه تیماج مشکی، از صفحه 235، 16 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 18×11سم [ف: 5-596]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/1

آغاز و انجام: برابر خ

ط: نسخ خوب، كا: محمد على متخلص بعبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق، به دستور حاج سید نصرالله تقوی؛ مصحح، مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2ص (2-3)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 24×14سم [ف: 14-336]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/13

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ خوب، کا: محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2ص (42-43)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 14×22سم [ف: 341-14 ]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4805/12

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، 49گ، اندازه: 29×16سم [ف: 13-208]

15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1824/5

آغاز: برابر؛ انجام: و واجب شده باشد یکی از روی عمل که مجاهدت عبادت از آن است و دیگر از روی علم که تجرید عبارت از آن است و الله الموفق و المعين خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 22ص (206-227)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-444]

16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 623/4

بی کا، بی تا؛ 12سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 22 سم [ف: 2-383]

17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 428/1

آغاز و انجام: برابر

بی کا، بی تا؛ 2گ ( آپ -2ر) [ف: 3-330]

18. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 24/2

آغاز: برابر؛ انجام: وانکه به خود داناست انتهای همه اوست در انتهای موجودات. آن کیست که آگاه زمن وخود است *** بیزار زکفر ودین واز نیک وبد است / کارش نه چو عقل ونفس داد و ستد است *** آگاه بدو عقل و خود آگه به خود است خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول عطف تیماج زرشکی مذهب، 3گ، 27 سطر، اندازه: 28×18سم [ف مخ: 1430 -4 ]

19. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/46

بی کا، بی تا، اگ (144 ر) [ف: 5-461]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5974/9

انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در فهرست با شماره 5975 و در ضمن عنوان «جواب مراسله شمس الدين و مسائل» آمده؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه پارچه، اگ، اندازه: 43×26سم [ف: 6-404]

21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 226716/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، اندازه: 18/5 × 28/5سم [ف: 9-918]

22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2267/6/14

شماره 6 چاپی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در هامش جایی بین 11پ -14ر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی

گرد، اندازه: 18/5 × 28/5 سم [ف: 9-918]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22497

آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]

← بقای نفس ناطقه ←بقای نفس عاقله

• بقية الأنساب من ذكر الأصحاب / تراجم / فارسی

baqiyyat-ul ansab min dikr-il ashab

شیرازی، ابراهیم بن زین العابدین

šīrāzī, ebrāhīm ebn-e zayn-ol-‘ābedīn

تکلمه ای است بر کتاب «مرآة الأحوال» آقا احمد بن محمد على بهبهانی کرمانشاهی، در احوال و تواریخ آل آقا (فرزندان وحید بهبهانی) که ذکرشان در مرآة به اختصار رفته بود، مشتمل بر هشت «فصل» و یک «خاتمه» می باشد ولی در نسخه حاضر فقط این فصل ها آمده است: 1. ذكر احوال اولاد و احفاد آقا؛ 2. احوال مولانا آقا احمد؛ 3. احوال آقا محمد اسماعيل؛ 4. احوال آقا محمود بهبهانی؛ 5. احوال همشیره آقائی.

مشهد؛ میبدی: شماره نسخه: 189/1

آغاز: دل خسته اجل گشته سوخته گداخته دست شکسته پا از محافل دوستان کشیده بر خاک مذلت نشسته خط: نسخ، بی کا، بی تا، در حواشی صفحه ها استاد هادی ارفع کرمانشاهی یادداشت های تاریخی سودمندی نوشته؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ (1پ -25ر)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 1-149]

• بقية ديوان / شعر / عربی

baqīyyat-u d.

محار، عمر بن مسعود،-711 قمری

mahhār, 'omar ebn-e mas‘ūd (- 1312)

ص: 89

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1612/105 و 1612/108 -ف

نسخه اصل: نسخه ش 216 کتابخانه تقوی که اکنون در با شماره 4559 در کتابخانه مجلس شورا است بیشتر رساله های این مجموعه در فهرست مجلس معرفی نشده است و با عنوان جنگ یا دیوان آمده است ؛ كا: عبدالحی، تا: 822ق، جان ماردین در شمال عراق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی [فیلمها ف: 1 -623 ]

• بقية الله خير بعد الفناء في السير / عرفان و تصوف / عربی

baqīyyat-ul lāh xayr-un ba'd-al fanā' fi-s sayr

نابلسي، عبد الغني بن اسماعیل، 1050-1143 قمری

nābolosī, 'abd-ol-qanī ebn-e esmāʻīl (1641-1731)

تاریخ تأليف: 6 جمادی الاول 1124ق رساله ای است کوتاه در شرح ابیات پنج گانه مؤلف: «حروف المباني و المعاني تنزهت *** مقاصدها التي لم تكن تقرى / فان رمت یا اولی سواک محققا ×× علیک بک افهم منصفا انک الاخرى / و فوق مقام القصد للكل مقصد ***اليك اتی باعة اذا جئته شبرا / تحقق باثار الاواني مجانبا *** بروق المعانی فالعظيم بنا احرى / علیک سلام الله يا طالب الهدی *** مدالدهر ما مالت غصون الحماسکرا. این رساله به درخواست برخی از دوستان سراینده نگاشته است.

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى من اهل الصدق و الوفا ... اما بعد، فقد طلب مني بعض الاحبة الأعزة حفظه الله تعالی رب العزة أن شرح هذه الأبيات الخمسة

[ایضاح المكنون 191/1 ؛ هدية العارفین 590/1 ؛ معجم المؤلفين 271/5 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13704/9

آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى من اهل الصدق و الوفا ... اما بعد، فقد طلب مني بعض الاحبة الأعزة حفظه الله تعالی رب العزة أن شرح هذه الأبيات الخمسة؛ انجام: و الحمدلله على كل حال و صلی الله على سيدنا محمد و جميع الآل

خط: نسخ، کا: محيي الدين بن قاسم نبکی، تا: 1196ق؛ کاغذ:فرنگی، گ (110-115)، 25 سطر، اندازه: 15×8سم [ف: 34- 630]

• بقية النقية / تراجم / فارسی

baqīyyat-on naqīyya

شیخ زاده فایض نیمردانی، ق 10 قمری

šeyx-zāde fāyez-e nīmardānī (- 160)

وابسته به: مجالس النفائس؛ امیر علیشیر نوائی، علیشیر بن کی چکنه (844-906)

تاریخ تأليف: 961ق

«تذکره مجالس النفایس» که به زبان ترکی جغتایی به قلم امیر علی شیر نوایی وزیر با تدبیر سلطان حسین میرزا بایقرا نوشته شده است تا کنون دو ترجمه فارسی از آن در دست بود که هر دو را آقای علی اصغر حکمت به چاپ رسانده است، ولی نسخه ما غیر از این دو است و دارای فزونی هایی است که در آن دو ترجمه نیست و مترجم نسخه ما شخصی به نام «شیخ زاده فایض نیمردانی» که کتابت نسخه هم به وسیله او انجام پذیرفته آن را به سال 961 هجری ترجمه و به نام «بقية النقية» معنون گردانیده است.

ساری؛ طاهری شهاب؛ شماره نسخه: 224/1

آغاز: اگر چه این طرز سخن که مشتمل بر تذکره اکابر شعرای سابقه و محتوی بر ایرادا ماجد فضلای سالفه تواند بود مخصوص است به غفران نصاب مرحمت انتساب امير دولتشاه بن قاضی بختی شاه اسفراینی ...... اما این امیر کبیر را طبع شریف بذكر اکابر این عصر و افاضل این دهر مبادرت نموده و چون لغت ترکی جبلی ذات آن حضرت بوده ... و اکثر اعزه اصحاب و بیشتر اجله احباب ازین فواید بعلت امر مذکور مایوس و مرحوم می نموده اند، سیما متر جم این مقاله و مسود این رساله اقل عبادالله جرما و اقويهم جرما الراجی بتوفيق السبحانی معروبه شیخ زاده فایض نیمردانی در حل معنی این لغات کوشیده و مبانی معانی آن را بعنوان فارسی با بعضی تصرفات بایراد رسانیده ... و تسمیه آن به (بقية النقية) مناسب نمود؛ انجام: الحمد الله على الطاف نعمه و اصناف کرمه که خامه عنبر شمامه چنانچه در بدایت این رقم توفیق یافت همچنان بنهایت این کتابت تایید پذیرفت. قد تم کتابتی بعون الوهاب. ترجمه این کلام در تاریخ سنه 961 باختتام انجامید و هو الهادي إلى سبيل الرشاد.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، 36ص، 28 سطر (24×15) [نشریه: 6-631]

• البقيع / تاریخ عربی

al-baqī“

عبد الله

abd-ol-lah

اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:

259/2 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-934]

•بقیه نقيه / شعر / فارسی

baqiyye-ye naqiyye

امیر خسرو، خسرو بن محمود، 651-725 قمری

amir xosrow, xosrow ebn-e mahmud (1254-1326)

آغاز: از ورق منیر ماه و زورق مستنير خورشید بدان نمونه تنویر فرمود که ارواح و اختران را آنجا رقم ادراک میان گسسته ... بقیه ایست نقيه ز فیض طبع من این ×× که چون طبایع افلاک محکم است و متین

ص: 90

1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 883/1

آغاز: برابر؛ انجام آن یار کر وصل از او کم امید بود*** آمد ز سفر که خانه جاوید بود / از گرمی خور پوست روشن شده بود*** سک نیست که سلخ مه ز خورشید بود؟

با مقدمه مفصل منثور که در متن نگاشته شده است؛ خط: نستعلیق متوسط، كا: عبدالله كاتب اصفهانی، تا: 862ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای ابره میشن تیماج مشکی متن و یک حاشیه کتیبه ای ضربی طلاپوش گل برجسته، قطع: نیم ورقی، اندازه: 31×21سم [ف: 4-1025]

2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 392/3

خط: نستعلیق، کا: قطب شیرازی، تا: 894ق؛ مجدول، دارای 6 سر لوح و 9 سرفصل مذهب مرصع ممتاز؛ مهر: مشیرالسلطنه، حسین بن هدایت الله محمد رضا الحسینی، ناصرالدین شاه قاجار 1274؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش میشن پشمی وسط ترنج و چهار سر ترنج و نیم ترنج و چهار لچکی و حاشیه منگنهای کار محمد باقر 1240، 19 سطر در متن 40 نیم سطر در حاشیه، قطع : وزیری، اندازه: 24×16سم [ف: 3-41]

٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4910/4

آغاز: برابر؛ انجام: بر گیر و اندر آب روان کن سفینه ها *** در پیش این سفینه که بر آب دیگرست / این بنده پروری که از باران رحمتت *** در قعر بحر کرده شده در و گوهرست نسخه ما دیباچه منثور ندارد؛ خط: نستعلیق بسیار مغلوط هند، بی کا، تا: قرن 10؛ واقف: نابینی؛ کاغذ: نخودی، 43 سطر (10/8 ×22) [ف: 7-675]

4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16221

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [مختصر ف: 110]

5. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 401/6

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای یادداشت هایی بدین شرح: «کلیات امیر خسرو دهلوی قطع بزرگ با سایر صفاین نسخ 1064 داخل عرض خزانه عامره شد»، «بتاریخ شهر شعبان 1097 داخل عرض خزانه شد»، «بتاریخ شهر ربيع الأول 1107 داخل عرض خزانه عامره شد»، سنوات فوق الذکر مربوط به دوران پادشاهان صفوی است و جمع دار کتابخانه آقا مشفق نامی بوده است، یادداشت به این شرح «مطابق ثبت کتابچه کتابخانه مبارکه است با نشان امهار. حسین بن هدایت الله -محمد رضا الحسینی -مشیر السلطنه 1322»، مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مذهب مرصع بسیار خوب، شامل 21 سرفصل مذهب مرصع به طرح های مختلف؛ مهر: عبده احمد، علی بن ابیطالب، محمود، ناصر الدین شاه؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی مجدول زرین، 25 سطر، قطع: نیم ورقی حجیم، اندازه: ×18 30سم [ف: 3-52]

6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3680/7

نسبت خط و کتابت از بقیه و نقيه؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا

حسن کرمانی، تا: قرن 12 [ف: 7-19]

• بكاء العالمين على مصاب الحسين عليه السلام / تاریخ / عربی

bukā”-ul ‘ālamin ‘alā masāb-il husayn ‘alay-hi-s-salām

کزازی، محمد رفیع بن عبدالمحمد، ق 14 قمری

kazzāzī, mohammad rafi“ ebn-e 'abd-ol-mohammad ( 20c)

تاریخ تألیف: شب عید غدیر ذیحجه 1295ق

در تاریخ تولد تا شهادت امام حسين عليه السلام و مصائب ایشان مشتمل بر «مقدمه» و سه «باب» و «خاتمه». آغاز: الحمدلله الذي جعلنا من أمة خاتم الانبياء والمرسلين ففضلنا على سائر الأمم ومن علينا بأن جعلنا من شيعة على بن ابیطالب».

[ الذريعة 139/3 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16372 ض

بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2776

آغاز: برابر؛ انجام: وطول الخلود فيها وصيرنا الى من يقبل المتقین آمین

خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف قرن 13؛ مصحح، محشی، در برگ آخر خوابی به نقل از مؤلف بسال 1295 و مصادر مؤلف آمده؛ تملك: «عباس مشهور به واعظ مازندرانی» در رمضان 1298 با مهر بیضوی نام وی؛ جلد: تیاج قرمز ضربی، 293، 22 سطر، اندازه: 21×14/5 سم (محدث ارموی مخ: 1-259)

• بكاء العين / تاریخ معصومین / فارسی

bokā’-ol ‘ayn

موسوی، علی بن محمد رحیم، ق 14 قمری

mūsavī, ‘alī ebn-e mohammad rahīm (- 20c)

تاریخ تأليف: چهارشنبه دهه اول شوال 1303ق؛ محل تأليف: مشهد مقدس

در اسرار شهادت امام حسین(عليه السلام)و پاره ای از فضائل و مناقب آن حضرت به نظم و نثر و به روش عرفانی با شواهدی از احادیث و روایات. گویا این جزء قطعه ای از کتاب باشد و درباره امام حسن(عليه السلام)نیز جزئی دیگر بوده، و نامی که ذکر شد روی برگ اول به خطی نو نوشته شده است و باید تحقیق شود.

[فهرستواره منزوی 1562/3 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6582

آغاز: اللهم صل على الحسين بن على المظلوم ... حدیث از امام دوم شد تمام بیا بشنو اکنون نسیم امام؛ انجام: لا جرم از این جهت رفع صوت ببكاء و نحيب و جهر قول در مرثیه و شهيق نزد

ص: 91

ذکر مصیبت و بلیت آنجناب واجب گردید

خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، دارای اشعاری گویا از مؤلف و به خط وی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 130 گ، 9 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 17-158]

• البكاء على الحسين (عليه السلام)/ مراثی / عربی

al-bukā’ ‘ala-1 husayn

امیر حسن بن عبد النبي، ق 12 قمری

amīr hasan-e-bn-e 'abd-on-nabī (- 18c)

کتابی در بیان ثواب گریه و حزن بر مصایب امام حسین(عليه السلام) با استناد به روایات ائمه اطهار(عليه السلام) است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36709

آغاز: بسمله. في تفسير القمي عن السجاد عليه السلام قال ایما مؤمن دمعت عيناه لقتل الحسين؛ انجام: فخرت السفينة اذا جرت تشق الماء مع صوت هذه الأحاديث

خط: نسخ، كا: محمد بن الهدی، تا: ربيع الأول 1133ق؛ ضمیمه: مذیل است به نه برگ در اخبار در مورد عاشورا؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج و حواشی زنجیره ای ضربی، 78گ، 16سطر، اندازه: 14/5 × 20سم[ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-174]

← بکاییه ←بابا آدم

← بکتاش نامه← گلستان ارم

← بکر و تغلب← حرب البسوس بین بكر و تغلب

• البلاء / شعر / فارسی

al-balā'

انجدانی، علی بن يعقوب، ق14 قمری

anjodānī, ‘ali ebn-e ya qūb (- 20c)

تاریخ تأليف: 1311 - 1313

دیوانی است آمیخته با مثنوی مولوی در مناقب حسین(عليه السلام) با پند و اندرز از حسن علی بن يعقوب انجدانی سلطان آبادی در صد «مجلس» با دیباچه های منثور و در پایان قصیده ای است درباره تیر خوردن ناصرالدین شاه و ستایش میرزا علی اصغر خان اتابک.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2883

آغاز: نیست ممکن را چو جز فقر و فنا *** خوش بود گفتن که لا احصی ثنا / در پس هر حمد حمدى مختفی است *** داند این راهر که راجانی صفی است؛ انجام: صدر را باشد صدرات مستدام *** لطف عامش شامل هر خاص و عام

خط: نستعلیق، كا: شفیع بن حاجی میرزا حسین قلی فراهانی، تا: 1313ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 238 گ، 14 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 10-1728]

• بلاء و ابتلا / تاریخ معصومین / فارسی

balā' va ebtelā

زنوزی، علی بن محمد حسن، ق13 قمری

zonāzī, ‘alī ebn-e mohammad hasan (- 19c)

درباره واقعه کربلا و حکمت آن.

[فهرستواره منزوی 1562/3 ]

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2982/8

آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده ... چنین گوید علی ... الخوئی مختصری است در معرفت بلاد [و] فواید بلاد و بیان محل بلاد و شرح احوال زمین کربلا و اهل بلاد و ذکر درجات ایشان.؛ انجام: و الله يهدي إلى الصراط المستقیم.

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 239گ (1- 239 هامش)، 20 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 10-1896]

• بلابل القلاقل / تفسير / فارسی

balābel-ol qalāqel

واعظ حسنی، محمود بن محمد، ق7 قمری

vā“ez-e hasanī, mahmūd ebn-e mohammad (- 13c)

ترجمه و تفسیر مختصری است به ترتیب سوره های قرآن کریم، برای آیه هایی که با لفظ «قل» شروع شده یا در آن این لفظ آمده است. در پاره ای از آیات درباره مطالبی اعتقادی به روش شیعی نیز گفتگو شده و مشتمل بر رد و ایرادهایی می باشد.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5440

آغاز: شکر و سپاس خدای را که ما را بواسطه قرآن مجید و کلام

حمید راه نمود و بمصقل أوامر و نواهی این آینه دل ما را بزدود؛ انجام: و از ناس بنجم مراد مقران اند و عطفه على المعوذ منهم يدل عليه، و الله اعلم و احكم ...

خط: نسخ، كا: ابوالمفاخر على بن ابى المكارم محمود بن محمد ابي المكارم الحسني الواعظ (فرزند مؤلف)، تا: سه شنبه 9 شوال 720 ق، جا: فاروق از کوره اصطخر؛ تملک: محمد بن حیدر، محمد بن محمد بن محمد حسنی معروف به جلال علائی ابن الطويل به تاریخ جمادی الاول 724، و فرزندش مرتضی بن محمد بن محمد طویل

حسنی به تاریخ محرم 759، نصر الله حسنی حسینی، ابوالخیر محمد بن محمد بن محمد بن محمد حائری قاری به تاریخ ذیحجه 931؛ مهر: «لك البهاء كله» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 187 ، 25 سطر، اندازه: 23×15/5 سم [ف: 14-221]

ص: 92

← بلاغات النساء ← المنثور و المنظوم

• البلاعة / كيميا / عربی

al-ballāʻa

جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری

jāber ebn-e hayyān (739-814)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/13

آغاز: الحمدلله شكرا كما هو اهله نحمده حمدا ابدا و نحن نسئله المزيد من فضله انه ولي ذلك و القادر عليه. و بعد فقد سبق لنا قبل کتابنا هذا اثنا عشر كتابة في الحيوان و في كتابنا هذا ايضا شیء من تدبير الحيوان علی ایتلاف النسق في التدبير في ذلك و قد سمیت کتابی هذا كتاب البلاغة و معناه بلاغة هذا التدبير الذي في هذا الكتاب و انا اشرح فيه طريق من ذكر الشعر و دبره و عما بها انجام: و استوفى في كل واحد من هذه فهذا آخر ما يتكلم به في هذا المعنى في هذه الكتب ان شاء الله عزوجل

خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 2گ (46ر -47پ)، 19 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 13/7×22/3سم

[ف: 29/2-613]

• بلاغت / بلاغت / فارسی

asās-ul fadi

قندزی، محمود بن محمد، ق9 قمری

qondozī, mahmūd ebn-e mohammad (- 15c)

کتاب مفصلی درباره فنون ثلاثه بلاغت و معایب کلام از قرن وق، تنظیم شده در دو «بحر»: 1. المحاسن؛ 2. بيان المعایب. کتاب تأثیر زیادی از «تلخیص المفتاح محمد بن عبدالرحمن بن عمر خطيب دمشق (-739ق) پذیرفته و در موارد متعددی هم از آن یاد کرده است. علاوه بر او این کسان هم یاد شده است: سکاکی، زمخشری، حریری، کافی، الشارع العلامة و العالم المحقق سعد الدين تفتازانی، بساطی، مولينا الامام معين الدين المعمرانی، رشیدی ، شمس، الانصاری، شیخ عبدالله، ابوالفرج ساوی، فردوسی، عنصری، انوری، معزی، نظامس، خاقانی ثنائی، سعدی، سلمان، فرخی، خجندی، ملک الشرق شهید، و طواط، ظخير فاریابی، بساطی، رودکی و جز آنها. از آن جا که چند برگ آغازین نسخه افتاده، نام و نشان کتاب و مؤلف در ابتدای نسخه نیست. اما نویسنده در برگ 165ر وپ در توضیح صنعت «اطراد» نام خودش را آورده است: «اطراد و آن آوردن اسماء ممدوح یا غیر ممدوحست و آباء او بر ترتیب ولادت چنانچ با سخولت و روانی همچو آب جاری باشد ... مثال دیگر: امیر محمد شاه قندزی برای من از قندز در سال احدى عشرین و ثمانمای (در دهلی) قصیده ای ارسال فرموده اولش این است.

شعر: آن كو به جاه چون پدر و پدر جد آمدست *** محمود بن محمد بن احمد آمدست. و من نیز برای او قصیده ای فرستادم مطلعش این است: شعر: دهان جود و سخاوت سپهر عز و علا *** محمد بن حميد بن احمد بن علا». نویسنده خود اشعاری هم در معما دارد و بدانها اشاره کرده و گفته: «و نیز معماهایی دارم که از آن دو گان نام و بیشتر از آن می خیزد و ابیات مهمل و مبهم نگشته و در گمان من این است که شاید کسی دیگر برین نوع نگفته باشد لعدم اسماع» (247ر -247پ). از نام کتاب و مؤلف در منابع دیگر اطلاعی به دست نیامد و به نظر می رسد نسخه منحصر باشد. با شواهد فارسی و عربی فراوان. در نسخه این عناوین و مطالب دیده می شود: البحر الأول: في المحاسن، فصاحت، بلاغت، سلاست، جزالت، تشبيه، الحقيقة و المجاز، استعارات، تمثیل، الكناية، تعریض، تلویح، اطباق، القول في علم البديع، وجوه معنوی، مطابقه (تضاد و طباق و تطبیق)، تذبیح، تناسب، لزوم ما يلزم، تشابه الأطراف، ایهام تناسب، مشاكله، ارصاد، عکس و تبدیل، رجوع، توریه، استخدام، لف و نشر، جمع و تفریق و تقسيم، مبالغه، مذهب کلامی، حسن تعلیل، تأكيد المدح بما يشبه الذم، تأكيد الذم بما يشبه المدح، استتباع، ادماج، محتمل الضدين، تجاهل العارف، تعجب، اطراد، قول به موجب، توفير الدواعی، التفات، سؤال، ترجمة اللفظ، تفسیر، تحميل واقعه، ذوالمعنيين، ذو الوجهين، محسنات لفظية، تجنيس، رد العجز على الصدر، سجع، قافیه، موشح، اعنات، ردیف، براعت استهلال، اعتراض الكلام من قبل التمام، تنسبق الصفات، سياقة الاعداد، ایراد المعطوفات، ارسال الامثال، امتناع، سهل ممتنع، مستزاد، مسمط، مصغر، ترجيع، لغز، معما، ملمع، متلون، مثلث، بساط، مربع، مدور، مسلسل، النظم و النثر معا، مشجر، شعر اندر شعر، مجزو، متفرع، استدراک، مسطح، مجسم، مصرع، مصور، طرح، مقطع، موصل، متحلی، عاطل، خيفا، رقطا، حسن المطلع، حسن المختم، حسن تخلص، حسن طلب، حامل موقوف، مفتح، مفلق، مخلی؛ البحر الثاني: في بيان المعایب، تنافر، غرابت، مخالفت قیاس، کراهت در سمع، ضعف تأليف، تعقید، کثرت تکرار، تتابع اضافات، فک اضافه، حشو و تطویل، افراط. انقطاع، اخلال، اسقاط، تشبیه، اقوا، اظهار، ایطا، تحریک ساکن، تسکین متحرک، تشدید مخفف، تخفیف مشدد، توصیف، اکفاء، شایگان، سرقت و اخذ.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8820

آغاز: بالشنجرف ليكون فهرست الكتاب عند المطالعة: شعر: منگر کی تمام او دو بهرست ×× بنگر که دو بهر او دو بحرست. و انا اسال الله النفع لجاهدیه والنفع لجاحديه و بعون الله استعين و هو نعم المولى و المعين. [البح]ر الاول في المحاسن. بدانک قائل اشعار و راوی اوصاف را می باید تا در صنعت لفظ وجودت معنی بشتابد و از فصاحت و بلاغت و سلاست و جزالت دریابد و همة

ص: 93

به ارتفاع سخن مقصور دارد و از معایب آن کی موجب انحطاطست امتناع آورد؛ انجام: هیهات لا ياتي الزمان بمثله *** آن الزمان بمثله لبخيل. و قال أبو الطيب. شعر: اعدى الزمان سخاؤه فسخا به.

خط: نسخ تعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی به عربی و فارسی با خطی کهن نزدیک به زمان کتابت نسخه، بنا بر برگ شماری کهن نسخه 12 برگ از آغاز کتاب افتاده، این یادداشت ها آمده است: گفته ای از شیخ الاسلام انصاری، کیفیت احتضار از قول محقق، روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)کراهت بول در آب، معمای کلمه اجنه، معنای آیه أن الله لايحب المسرفين، دو حدیث پزشکی در درمان تب اور امام صادق(عليه السلام) و امام رضا(عليه السلام) چند دعا و حرز برای حاجات مختلف، روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فایدهای منطقی، معنای کلمه قرآن و عمر؛ خریداری از باقر ترقی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره نازک، جلد: تیماج مشکی مجدول یک لا، 328گ، 11 سطر (13×5/5 )، اندازه: 21/4×11/5 سم [ف: 29/1-43]

• بلاغت / ادبیات فارسی

balāqat

عصام الدين اسفراینی، ابراهیم بن محمد، 873-951 ؟ قمری

‘esām-od-dīn-e esfarāyenī, ebrāhīm ebn-e mohammad (1469-1545)

در «مقدمه» و چند ساقه».

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1998/6 -ف

نسخه اصل: از اسکوپیه 64M.S.P. II چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی؛ بی کا، تا: اواخر ربيع الثانی 1061ق؛ 21گ [فيلمها ف: 1-634]

• بلاغت / بلاغت / فارسی

balāqat

شربتدار اصفهانی، ابراهیم بن محمد، ق 12 قمری

šarbatdār-e esfahānī, ebrāhīm ebn-e mohammad (- 180)

تاريخ تألیف: 14 جمادی الاول 1133ق

در سه مطلب»: معانی در پنج «فصل»؛ بیان در سه «باب»؛ بدیع در دو «فصل».

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3986/7

آغاز: حمدی که سزاوار درگاه خداوند جهان ... تواند بود ارفع از آن و عالی از تقریر بیان است؛ انجام: فتم مقاصدی بعون الملک المنان.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج

تریاکی مقوایی، 24ص (222-245)، 24 سطر (15×10)، اندازه: 20×15سم [ف: 12-2981]

• بلاغت / معانی بیان / فارسی

balāqat

موسوی شیرازی، محمد رضا، ق13 قمری

mūsavī šīrāzī, mohammad rezā (- 19c)

در معانی و بیان و بدیع و آن را پس از «زبدة العلوم» نگاشته است. فارسی و عربی در هم می باشد و انشاء آن سخت بد است. نام نگارنده در دیباچه هست.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7378/3

آغاز: الحمدلله رب ما تري و مالا ترى من تحت الثرى الى فوق الثريا؛ انجام: و معدوم النفع بعدم وجود آن شیئی و صلى الله على ... الطاهرين ...

بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 97گ (78پ -174پ)، 16 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-259]

• بلاغت / بلاغت / فارسی

balāqat

فروغی، ابوالحسن، 1263-1338 شمسی

foruqi, ab-ol-hasan (1884-1959)

مباحثی است درباره معانی برگرفته از کتابی مفصل تر از همو.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10868/4

آغاز: خواهی در صورتی که خود یقین داری که راست می گوید، انجام و در این این آیه مبارکه و لو كان بهم خصاصة تتمیمی است که افاده مبالغه در احسان می نماید

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ بنا بر برگ شماری نسخه، این رساله 53 صفحه از آغاز ندارد؛ جلد: مقوا، 22گ (43ر -64پ)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 20-445]

• بلاغت / بلاغت / فارسی

balāqat

تهرانی، محمد حسن بن عباسقلی، ق14 قمری

tehrānī, mohammad hasan ebn-e 'abbās-qolī (- 20c)

رساله مختصری است درباره علم معانی و بیان و بدیع با قلمی روان و سلیس که مثال هایی از اشعار عربی و فارسی آورده است.

قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1260/1

آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ..... و بعد پوشیده نیست که از آنگاه که تاج و تخت خسروی ... احمد شاه قاجار خلد الله ملکه و

ص: 94

دولته مباهی و مزین گردیده ... ادبیات هر لغت عبارت است از بعضی امور وجودی؛ انجام: مثال بحر جدید و قریب و مشاكل را از کتب مبسوطه باید جست.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 8 ربیع الثانی 1328ق؛ جلد: مقوا، 36گ، اندازه: 21×14سم [ف مخ: 3-1391]

• البلاغة / بلاغت / عربی

al-balāja

غیر همانند:

1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1666/9

بخشی از کتابی و از تشبیهات آغاز می شود و می رسد به سرقت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 4گ (44ر -47پ) [ف: 5-324]

2. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 184/1

آغاز: بعد الحمد و الثناء فهذه مختصر في علم البلاغة ألفتها من قوادح الأفكار؛ انجام: ان الشجاعة و المروة و الندى *** في قبة ضربت علی ابن الحشرج

الفها على ترتيب مختصر المعاني للتفتازانی؛ کاتب = مؤلف، تا: جمعه 26 ربیع الثانی 1339ق؛ جلد: چرم زرد، 25گ (1پ۔ 25پ)، اندازه: 21×13/5 سم [مؤيد: 1-179]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1099

آغاز: بسمله هذه رسالة تخبر عن شأن البلاغة و أقسامها و تنطق برسوم شرایط الفصاحة و أحكامها يشتمل ألفاظها في المقالات على الست ...... الفصل الأول من المقالة الأولى في ذكر الصوت و التأليف تبارك من خلق هذا العالم كما وافق علمه؛ انجام: فأما اذا اتصلت بأوائلها و أوساطها فانها يكون على هذا الرسم دائرة مقادیر الحروف بأوائل الكلمات و أوساطها ... و حسن توفيقه برحمتک یا أرحم الراحمين.

نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ایرلند جنوبی، ش 3785. رساله مختصری است در علم بلاغت، شامل شش مقاله و هر مقاله در چهار فصل. مؤلف با استفاده از جدول ها و دوایر به بیان اقسام بلاغت و شرایط فصاحت و احکام آن پرداخته است. عناوین مقالات و فصول: مقاله 1. فصل 1) ذكر الصوت و التأليف، 2) ترکیب اللفظ، 3) الفرق بين الكلام و اللفظ، 4) الآلات و الأدوات، مقاله 2. فصل 1) ذكر العلامات و تسوية الأدوات على حجة الميزان، 2) الأمثلة الدالة، 3) الأسماء و الأفعال، 4) موضوعات الكلام، مقاله 3. فصل 1) ذكر أصناف الكلام، 2) وصف البلاغة، 3) بلاغة اللسان، 4) أقسام العبارات، مقاله 4. فصل 1) ذکر حلاوة اللفظ، 2) استقامة المعنی، 3) وجوه الألفاظ و العبارات و المعانی، 4) أساس الكلام و قواعده و محيطه، مقاله 5. فصل 1) ذکر شرایط البلاغة، 2) أصناف البلاغة، 3) ألقاب البلاغة، 4) نظم السجع، مقاله 6. فصل 1) ذكر محاسن الكلام، 2) أنواع الألفاظ، 3) أنواع التشبيهات، 4) صور الحروف. نام رساله در صفحه عنوان نسخه «رسالة البلاغة المشجرة» درج شده و این رساله همراه با رساله «غرة الالفاظ و نزهة الإلحافظ» از محمد بن محمد کاتب سمرقندی در یک مجموعه قرار دارند. مؤلف رساله شناخته نشد. آربری مدعی شده که این نسخه در قرن ششم کتابت شده و منحصر به فرد است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: گویا از قرن 6 و یا قرن 7؛ همراه با جداول و دوایر و اشکال هندسی؛ 62ص، 15سطر [عکسی ف: 3-199]

4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3868/2

آغاز: الله اعناق الآمال من كل بلد سحيق يعفر في فنائه جباه الصيد.. و امتثالا له حين امر بتلخيص مستودعاته و تجريدها ... و هو مرتب على مقدمة و فصلين؛ انجام: كانه عنى المصنف له لازالت امور العالمين منتظمة برايه و اقطار المشارق و المغارب منورة بروائه و الحمد حق حمده و الصلوة على نبيه محمد و آله الطيبين الطاهرين اجمعين فرغ من تحريره لنفسه و تحقيقه ... محمد بن حسن بن محمد الحسيني المشتهر بالموصلی ... في ربيع الاخر لسنة ست و سبعین و سبعمائة الهجرية.

در دو «فصل» است: علم معانی، با عنوانها «قانون» و چهار «فن» و « نوع»، علم بیان در چهار «اصل»: تشبيه، مجاز، استعاره، کنایه، سپس علم بدیع است در دو قسم: معنوی و لفظی، رساله کوتاه و گزیده بسیار شیوایی است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن محمد حسینی موصلی، تان ربيع الثانی 776ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 45گ (ور -53پ)، 9 سطر (9×7)، اندازه: 17×13سم [ف: 12-2847]

5. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7700- 39/80

آغاز: و لايرد العامل و المقتضی فان قلت قد فسر كلمة بالحرف او حركة فلم يجعلها موصولة بل موصوفة؛ انجام: الا أن يقال المرادنا يكون العمدة فيما وضع له تقرير الفاعل على صفة فقط فيتجدان العبارة لاتساعد

حاشیه ای است بر متنی در معانی و بیان شامل مباحث متعدد، مباحث موجود: بحث الجمع، بحث مفعول مالم يسم فاعله، بحث المصدار، بحث تعدد الخبر، بحث معنى الشرط، اسم الإشارة، بحث الأصوات، بحث المركبات، بحث الكنايات، المعرفة والنكرة، مبحث اسماء العدد، بحث المجموع، بحث جمع التكسير و العلة، بحث المصدر، بحث اسم الفاعل، بحث اسم المعفول و بحث افعال الناقصة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 21 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 4-2026]

6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9258/31

فقط دیباجه کتاب است؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ اگی (93 - 93ر) [مختصر ف: 658]

7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1235/2

عنوانها «فصل»ها و «قواعد»: الفصل الثاني في الاشتقاق، الفصل الثالث في رد العجز الفصل الرابع في القلب باز الفصل الثاني في

ص: 95

تضمین المزدوج، الفصل الثالث في الترصيع، الركن الثالث ما يتعلق بالدلالة اللفظية، القاعدة الأولى في احكام الخبر وفيه ستة عشر فصلا، الفصل التاسع في ان حكم المبتدأ و الخبر، القاعدة الثانية في الحقيقه و المجاز (14 فصل)، القاعده الثالثه في التشبيه و فيه اربعه ابواب، القاعدة الرابعة في الاستعارة ، القاعدة الخامسة (3 فصل)، الجملة الثانية في النظم (باب)، در پایان الباب الثالث في الفصل و الوصل است (5 فصل). از دو سطر پیش از الفصل الثانی في الاشتقاق تا شش سطر پیش از الفصل الثاني في امثلة ما يترک العاطف لشدة اتصال احدى الجملتين موكدة للتي قبلها اوصفه لها؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز و مقوایی نو، 172 ص (17-188) [سنا: ف: 2-177]

• البلاغة / بلاغت / فارسی

al-balāga

غیر همانند:

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6056/2

آغاز: روضه سیم در صنایعی که مرجع اليه آن الفاظ و معانی است؛ انجام: العام عبارت از آن است که متکلم تمام معانی کلام دیگری اخذ نماید به الفاظ آنکس ... و این عبارت از آنست. خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج حنایی، 39گ (23-61پ)، 20 سطر (18×9)، قطع: ربعی، اندازه: 23×15سم [ف: 16-188]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5691

آغاز باشد مثال از قول فرزدق؛ بیت: و ما مثله في الناس ... معنی بیت آنست که نیست مثل ممدوح؛ انجام: و آن کلامی منظوم را گویند که هریک بیت آن منقسم شود

به شکل تقریرات است در علوم ادبی (بلاغت و بديع) و شعرهای فارسی و عربی در آن آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، 73گ، 13 سطر، اندازه: 17/1×10/8 سم [ف: 2-59]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8858/7

آغاز: ملک الشعرا استاد قوامی گنجه فرماید ترجمه اسامی الصناعات في طريق السحر و دقايق الشعر. حسن المطلع و الترصيع؛ انجام: نوع السادس نارد از خدمت تو بیرون سر×× ور چه بشکافیش ز نیزه چو مار. قسم الثانی دشمنان را بهداوری و خلاف ×× با تقاضای گنبد دوار. دو برگی از کتابی در بلاغت که در انتهای نسخه صحافی شده است؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1302ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی حنایی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی مجدول، 2گ (90ر-91ر)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 22×14سم [ف: 29/1 -159]

• بلاغت (مختصر) / بلاغت

balāqat (mx.)

قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 937/5

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 19 جمادی الاول 1307ق؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوهای، 4 گی، 15 سطر، اندازه: 17×10سم [ف: 2-207]

• البلاغة (منظومه) / شعر، بلاغت / عربی

balaga (mnz.)

؟ حسینی قزوینی، محمد تقی

hoseynī qazvīnī, mohammad taqī

احتمالا از میر محمد تقی حسینی قزوینی باشد. آغاز: الحمدلله الذي أفصح عن ×× سر البيان من بدائع المنن / أبهى أطائب التحيات على ×× شمس الشموس في المعالی و العلی

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8277/5

آغاز: برابر؛ انجام: أو لتوقع انتقا الشرط بما ×× يقلعه من أصله اذ علما خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 12گ (42پ -53پ)، اندازه: 20×15سم [ف: 21-238]

• البلاغة و المنطق / چند دانشی / عربی

al-balāga wa-l mantiq

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14971/4

چند فائده بلاغی و منطقی از میر سید شریف، میرزا جان شیرازی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 1911گ (119ر - 119پ) (مختصر ف: 260]

•البلاغ المبین (ترجمه) / كلام و اعتقادات / فارسی

balag-ul mubin (t.)

رساله مختصر روانی است به طور گفتگوی «عبدالله بارمزی» در اثبات صانع. اصل عربی از علامه شیخ محمد جواد بلاغی، مترجم شناخته نشد.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9412

آغاز: (پس از خطبه:) لسان حال و تمثیل مقال است عبدالله مرحله این نشأت ما را جمع نموده بمسافری.؛ انجام: که ستمکش چه شبی داشت. بی کا، بی تا؛ واقف: حسین قوام لاری، مهر 1344، کاغذ: مشقی، 22گ، اندازه: 20×13سم [ف: 11-63]

ص: 96

← البلاغ المبين في اصول الدين ←البرهان المبين في اصول الدین

• البلاغ و النهاية في التوحید / کلام و اعتقادات / عربی

al-balāj wa-n nihāya fi-t tawḥīd

هادي المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری

hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e ‘alī (- 1042)

تاریخ تأليف: محرم 409ق

ابلاغ نامه ای است دینی که در آن مطالب توحیدی از قبیل دوری از کذب و تشویق به صدق، مطابق مذهب در روز همراه با دیگر اصول اعتقادی بیان شده و نیز بشارت هایی به موحدین دارد. این رساله را هادی المستجيبين در ماه محرم سال دوم از سالهای قائم الزمان (1409ق) از روی نسخه قائم الزمان بدون هرگونه تحریف و تبدیلی کتابت نموده است.

1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9086/9

آغاز: رسالة البلاغ و النهاية في التوحيد الى كافة الموحدين المتبربين من التلحيد. تأليف عبد مولانا جل ذكره هلدی المستجيبين المنتقم من المشركين بسيف مولانا جل ذكره رفع نسختها الى الحضرة اللاهوتية بيده في شهر المحرم الثاني من سنينة المباركة نسخت عن قايم الزمان بغير تحيرف و لا تبديل.. قد سمعتم معاشر الموحدين لمولانا سبحانه العابدین له وحده دون غيره الطالبين؛ انجام: و تجازي كل نفس بما كسبت و هم لا يظلمون. والحمد امولانا وحده لا شريك له و حسبنا للمولی و نعم النصير المعين و كتب نسختها في شهر المحرم الثاني من سنين عبد مولانا جل ذكره حمزة ابن علی ابن احمد هادي المستجيبين المنتقم من المشركين بسيف مولانا جل ذكره و شدة سلطانه وحده. تمت رسالة البلاغ و النهاية بمحمد مولانا و منه.

خط: نسخ کهن معرب، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: نخودی آهار مهره ضخیم، جلد: تیماج ضربی با ترنج و جدول های گرهدار، 9گ (40ر -48پ)، 13 سطر (15×10)، اندازه: 18/8×12/7 سم [ف: 728-29/2 ]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 772/9

آغاز: توكلت على مولانا عال كل العلل و مبدع القديم و الأزل و ناسخ الشرايع و الملل سبحانه و تعالی عن مقالات السفل نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 909؛ خط: نسخ معرب درشت، بی کا، تا: قرن 12؛ 22گ (91-112)

[عکسی ف: 2-450]

• بلبلستان / ادبیات / فارسی

bolbolestān

فوزی مستاری، - 1160 قمری

fawzī mostārī (- 1747)

مانند گلستان و بوستان سعدی و بهارستان جامی و نگارستان کمال پاشا و سنبلستان شیخ شجاع است در شش جلد هر یک هشت «آیینه».

[ الذريعة 851/9 ]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1377 -ف

نسخه اصل: آکادمی علوم و هنرهای شهر زغرب (زاگرب) یوگسلاوی ش 1831C/DP ؛ خط: نسخ، كا: مصطفى بن صالح نعیمی مستاری، تا: 1163ق؛ تملك: کاتب، تملکی دیگر در 1231؛ 50 گ [فیلمها ف: 1-22]

• بلبل الغرام الكاشف عن لسان الانسجام / شعر / عربی

bulbul-ul garām-il kāšif ‘an lisān-il insijām

فارسی دمشقی، عمر بن محمد

fārsī damešqī, “omar ebn-e mohammad

وابسته به: دیوان حاجری = دیوان حسام اربلی؛ حسام اربلی، عیسی بن سنجر (582-632ق)

گزیده دیوان امیر حسام الدین عیسی بن سنجر بن بهرام اربلی معروف به حاجری، گرد آوری عمر بن محمد بن عمر بن خواجه على فارسی دمشقی. وی اشعار حاجری را به این هفت «بخش» (فصل) مرتب کرده: 1. مدح و غزل، 2. قصایدی که شاعر در زندان سروده، 3. مخمسات، 4. مفردات، 5. هجويات، 6. رباعیات، 7. مواليا. دیوان حاجری در 1280 در مصر چاپ شده. معجم المطبوعات 732؛ فهرست دارالکتب ظاهریه (شعر) 130؛ قاهره، (ذیل ٣ ج 2 چاپ 1934) 101 و 137 و 25/3 ]

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5780/2

آغاز: الحمدلله المقدس في ذاته ... و بعد فهذا، مما قاله الأمير الأجل ... عیسی بن سنجر ... المعروف بالحاجرى فقال حرف الباء: في امان حللت و رجب*** ایها الراحل المقيم بقلبي؛ انجام: (رباعی) روح المحب الذي يهواك قد شابت ***رفقا بها مثل ذوب الشمع قد ذابت / و ذا المعنا ظنونه فيك قد خابت *** باغ الكسا و على الشمس اتكل غابت. تم المنتخب من ديوان الحاجرى من الغزل

نسخه حاضر گزیده ای از بخش غزليات و قصائد زندان (حبسیات) و مخمسات و رباعیات او است (هر چند نویسنده نسخه نوشته که تنها منتخب غزلیات است)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره دار، جلد: تیماج عنابی یک لا، 17 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 30×17سم [ف: 17-214]

• بلبل نامه / شعر / فارسی

bolbol-name

عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ -627؟ قمری

ص: 97

‘attār, mohammad ebn-e ebrāhīm (1143-1230)

مثنویی است عرفانی در حدود 600 بیت، در آن رفتن مرغان نزد سلیمان و محاکمه و پیروزی بلبل در دادگاه و نصیحت او به مرغان آمده است. آغاز آن در نسخه ها گوناگون است

آغاز: قلم بردار راز دل بیان کن *** سر آغازش به نام غیب دان کن / خداوندی که جز وی کسی نباید *** که تا بر بندگان روزی فزاید

[الذريعة 127/19 ؛ نسخه های منزوی 2661/4 و 2660/4 ؛ فهرستواره منزوی 305-302/10 ]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 104/3 -ف

نسخه اصل: عاطف افندی ش 2241؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 4 ذیقعده 828ق؛ 16گ (446-461)، 23 سطر [فيلمها ف: 1-408]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5062/14

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 946ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه ساغری سیاه، 55گ (666-720ر)، اندازه: 29/2×19/5 سم [ف: 4-663]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9615/2

آغاز: برابر؛ انجام: چو بگشایم بیک نکته زبان را ×× به بندم نطق مرغ بوستان را

خط: نسخ، بی کا، تا: 146ق؛ جلد: تیماج مشکی، 10گ (55ر - 64ر)، 24 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 25-12]

4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4133/2

آغاز: برابر؛ انجام: اگر با من به گرد من کنی کار *** به ما ماند تا قیامت کار من زار / تو آن کن کز خداوندیت آید *** که از ما جز خطا وسهو ناید خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 14 رمضان 978ق؛ مجدول؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 60گ، 15 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف مخ: 1-276]

5. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 714/1

آغاز: برابر؛ انجام: زبند دست عقلش پای بگشای *** بفرق سر پی سر راه پیمای خط: نستعلیق، كا: عبدالقادر کرکوکی، تا: 1279ق، جان قسطنطنیه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 40ص (2-41)، 23 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×11 سم (نشریه: 13-86]

. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3777/1

آغاز: برابر؛ انجام: مرا با تو سخن اول زذا تست*** به آخر ماجرا اندر صفات است / زهی عطار خوش گفتاری باشی *** زعمر خویش برخورداری باشی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: پارچه، 13 گ، 13 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف مخ: 1-276]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 443/4

آغاز: قلم بردار راز عیان کن *** سر آغازش بنام غیب دان کن

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 50 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×21سم [ف: 2-260]

8. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 618/3

بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی (رشت و همدان: ف: 1418]

09 تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8167/1

آغاز: نکردم پند استادان فراموش *** مرا آن پند شد چون حلقه در گوشژ / ببر از من امید رستگاری *** بجز مردن دگر کاری نداری؛ انجام: چباک آخر بلندی را ز پستی *** همی گویند بیهوده خرافات ... این چهار برگ ناقص پس از بررسی بسیار، شناسایی شد. از منظومه مزبور که از آن عطار نیشابوری نیست و از عطار دیگری نسخه های فراوانی باقی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه گل دوزی شده ماشینی دارای عطف و لبه های تیماج سبز سیر با جدول گرهی ضربی، 4گ (ار-پ)، اندازه: 21/3×14سم [ف: 27/1 -298 ]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1148/3

آغاز: 1- زبلبل نامه بیتی چند گویم جواب معرفت آمد بجویم 2 قلم بردار راز عیان کن سر آغازش بنام غیب دان کن 3-بنام خداوند بی چون و چند منزه دانش از تقطیع و پیوند بی کا، بی تا؛ 34ص (799-832) [ف: 3-404]

• بلبل نامه / شعر / فارسی

bolbol-nāme

گیلانی پومنی، علی، ق 10 قمری

gīlānī pūmanī, ‘alī (- 16c)

در حلب در 1901 بیت به سال 957 ساخته است. دو قصیده و یک رباعی و چند بیت هم در نسخه هست.

آغاز: الحمد لرب الأرض و الافلاک *** خلاق وجود آدم از خاک (فهرستواره)

[فهرستواره 305/10 )

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2687-ف

نسخه اصل: دار الكتب المصريه 6 ادب فارسی م (65/ف 9249)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با سرلوح زرین و جدول و طلاکاری؛ با تملک 1151، در مهر گردی چنین آمده است: «مجلد دهم از کتب اشعار دیوان علی گیلانی پومنی در شهر حلب گفته شد در سال نهصد و پنجاه و هفت»؛ 38 گ، 15 سطر (2012) [فيلمها ف: 1-22]

• بلبل و پروانه / شعر / فارسی

bolbol va parvāne

تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4724/3

ص: 98

آغاز: شبی بلبل ز گلشن کرد پرواز *** بمحفل گشت با پروانه دمساز انجام: فنا شد از در دام هوس چند *** بشهد آلوده خود را چون مگس قند / براه عشق گامی چند بر گیر ×× بجان از آتش پروانه در گیر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: شميز قهوهای عطف پارچه سبز، 3ص (12-14)، 15 سطر (15×9)، اندازه: 22×15سم [ف: 14-3669]

• بلبلیه (رساله) / ادبیات / ترکی

bolbolīye (r.)

فوادی، ق 11 قمری

fo'adi (- 17c)

تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2922

آغاز: جان گلستاننه گلد کده نظام *** بلبلیه دله اولدی الهام؛ انجام: جمالگ اوله نور گله اگه سین *** بو سريله انگ قيل آخرین خیر

خط: نستعلیق، كا: ظ: خود شاعر ، تا: 1033ق؛ با جواب شیخ سنان در رد شیخ برمق و مثنوی «داعی» در یک مجلد؛ جلد: چرمی پوسیده، 35گ، 17-19 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 2-718]

• بلخیه (رساله) / تراجم / فارسی

balxīye (r.)

اورسنجی، محمد صالح بن عبدالرحمن

orsanjī, mohammad sāleh ebn-e 'abd-or-rahmān

به دستور: عبدالمومن خان ابن عبدالله خان بهادر بن اسکندر خان سلطان مؤلف آن را در احوال اکابران بلخ ساخته است و همان هفتاد مشایخ بلخ است از محمد بن عبدالله علوی تا شیخ الاسلام یونس بن طاهر.

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6557

آغاز: بسمله، حمد له ... اما بعد می گوید بنده گنه کار محمد صالح بن امیر عبدالرحمن بن شیخ خلیل الله اورسنجی البدخشی؛ انجام: و اگر بد باشم بدیشان بخشای و صلى الله على خير خلقه ... آمین.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، نستعليق تاجیکی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف تیماج زرد، 68گ، 13 سطر (16×10)، قطع: خشتی، اندازه: 22×17سم [ف: 16-297]

• البلد الامین فی اصول الدین اکلام و اعتقادات، شعر عربی

al-balad-ul amin fi usul-id din

کشفی، جعفر بن ابی اسحاق، 1189-1267 قمری

kašfī, ja'far ebn-e abī-eshāq (1775-1851)

وابسته به: اجابة المضطرين في بيان الأصول و فروع الدين؛ کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (1189-1267) تاریخ تأليف: 1210ق؛ محل تألیف: نجف اشرف ارجوزه ای است کلامی که مؤلف كتاب خود «اجابة المضطرين» را به نظم در آورده و در یک «مقدمه» در بداهة الوجود و پنج «فصل»: التوحيد، الصفات الثبوتية، النبوة، الائمة الاثني عشر، المعاد البرزخ با عنوان های «زبدة». در 496 بیت ساخته است.

آغاز: بسم القديم الملك العلام *** انا فتحناه عقدة الكلام ... بعد فهذا نخبة العقول ×× و زبدة الكلام في الأصول / حررته في النجف الغرى *** مشرفا بالمرتضی علی / سميته بالبلد الامين *** في البحث عن علم اصول الدين ... انجام: و الحمدلله على الاتمام ×× حمدا يكون لازم الدوام / والختم في غبرى الغرى الغرا *** مرقد سرالله آی الكبرى

[الذريعة 144/3 رقم 494؛ ریحانة الادب 60/5 ؛ اعيان الشيعة 85/4]

شرح و حواشی:

1- الحصن الحصين في شرح البلد الامین؛ اصطهباناتی، ابوالحسن بن اسماعیل (1250-1338)

١. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1453/2

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی یک لایی نارنجی، مگ (60-64)، 13 سطر (7×11/5 )، اندازه: 16610سم [ف: 3-963]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1021/5 -طباطبائی

آغاز: برابر؛ انجام: و بعدها یا ثابت الايمان*** لاتصغ للاوهام و الهذيان

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی، 50ص (59-108)، 19سطر، قطع: رقعی، اندازه: 9×15سم [ف: 23-309]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13107/4

آغاز: برابر؛ انجام: ليأخذ المظلوم من حقوقه *** من ظالميه و ذوي عقوقه / و من بظلم قتل الرجعة له *** لاذمة حتى يتم أجله خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی با نشان «منه»، افزودگی هایی در شرح «الحمد لله رب العالمين، فضیلت دعا و احادیث متفرقه» بعد از انجام کاغذ: فرنگی، 12گ (205پ۔ 216ر)، 18 سطر، اندازه: 12×6سم [ف: 33-216]

4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 689/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گی/ (77پ۔ 98ر)، ابعاد متن: 11×9، اندازه: 15×10سم [ف: 2-330]

5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4220/6

آغاز و انجام: برابر

ص: 99

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تمامی اشعار بازیرنویس فارسی به خط نستعلیق، در چند برگ پایانی کتاب خطبه بدون الف امیر المؤمنین(عليه السلام)و چندین خطبه متفرقه و دوازده امامی آمده که تمامی با زیرنویس فارسی ترجمه شده؛ جلد: تیماج مشکی، 29گ ( 245-217 ر)، 8 سطر، اندازه: 19×11/5 سم[محدث ارموی

مخ: 260-1 ]

6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6024/2

خط: نسخ، كا: ابو القاسم بن محمد باقر اصفهانی، تا: 1222ق، جان نجف اشرف؛ محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای، 29گ (23پ۔ 51پ)، اندازه: 11×8سم [ف: 16-22]

7. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1723/4

خط: نسخ، بی کا، تا: 1227ق، 25گ (69-93)، اندازه: 15×10سم نسخه پژوهی: 3-173]

8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27566

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق [رایانه ]

9. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2397/5

خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق؛ 11گ (62پ -72)، اندازه: 15×10سم [ف: 3-124]

10. یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه: بدون شماره/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 1241ق؛ جلد: تیماج مشکی، 37گ ( 65-29 )، 12سطر (10×6)، اندازه: 15×10 سم [میراث اسلامی: 8-461]

11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6686/1

خط: نسخ، كا: محمد بن علی اصغر مشهدی، تا: 1243ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 14گ (1پ -14پ)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 245-17]

12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 135/5

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان على نقی کاتب کازرونی، تا: محرم و صفر 1245ق؛ اهدایی: سید عباس نبویان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج تریاکی، 5، 27 سطر (12×20/5)، اندازه: 29×12سم [ف: 1-175]

13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 604/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد بن على، تا: 24 صفر 1247ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 17گ (1پ -17پ)، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 2-199]

14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7287

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: ابو الحسن، تا: 1251ق؛ وگی، 18 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 11-49]

15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7206/2

خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد تقی یزدی، تا: 26 ربیع الثانی 1251ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 19گ (16پ -34ر)، قطع: ربعی، اندازه: 16×11سم [ف: 16-487]

16. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 623/2

آغاز و انجام: برابر

بیش از 300 بیت نیست؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 1254ق؛ جلد: چرم زرد، 29گ (68پ -96پ)، اندازه: 21×11/5 سم [مؤید: 133-2 ]

17. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 8/1

خط: نسخ، كا: هادي بن مهدی، تا: 20 ذیحجه 1255ق؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ (2پ -17ر)، 17سطر، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 15]

18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6637/3

خط: نسخ، كا: مهدی بن اسماعيل حسینی، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 20گ (71ر-90پ)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 17-206]

19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5200/1

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: 1261ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 26گ (1پ -26ر)، ابعاد متن: 12×6/5 ، قطع: ربعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 15-4148]

20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12345/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 9 جمادی الاول 1261ق؛ مصحح، وبيت شعر از خوانساری نامی که در پاسخ رباعی ابن حجر که در رد امام زمان سروده است در آغاز وجود دارد؛ 20گ (48-67)، 14 سطر، اندازه: 12×6 سم [ف: 31-234]

21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 609/6

خط: نسخ، بی کا، تا: 1278ق؛ 30 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 28×16سم [ف: 2-363]

22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11488/2

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: محمد تقی فرزند عبدالغفور، تا: 25 صفر 1279ق؛ مصحح، در پایان رساله چند بیت در مدح حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از مؤلف آمده است؛ کاغذ: فرنگی نیلی، جلد: تیماج زرد، یک لا، 23گ (17- 39)، 12 سطر (11×6)، اندازه: 10×17 سم [ف: 29-116]

23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2754/10

خط: نستعلیق، کا: محمد بن زین العابدین الموسوی، تا: 18 صفر 1283ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 16گی (132پ 147ر)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 7-312]

24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8262/14

آغاز و انجام: برابر

ص: 100

خط: نسخ، كا: احمد وقار شیرازی، تا: 1297ق؛ جلد: تیماج قرمز، مجدول گرهی زرین، 5گ (127 ر-131پ)، 26 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 27/2 -39]

25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14070/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، كا: احمد بن حسن موسوی، تا: 23 صفر 1306ق؛ محشي با نشان «12)، در انجام عبارت «فرغ من تصحيفه كاتبه و مالكه احمد بن حسن الموسوي في لار اواخر شعبان المعظم سنة 1306» آمده؛ کاغذ: فرنگی، 42گ (130-171پ)، 11 سطر، اندازه: 12/5×6سم [ف: 35-566]

26. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2620/1 -14/70

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسن نیستانی، تا: 3 جمادی الثانی 1320ق؛ جلد: مقوای سبز عطف پارچه، 13 گی، 20-21 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 2-629]

27. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه: 2 مجموعه بدون شماره8

كا: سید روح الله کشفی، تا: 24 جمادی الثانی 1366ق [دليل المخطوطات: 1-49]

28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3658/1 - 18/178

آغاز: برابر، انجام: كمثل تشويق أو التخويف *** فواجب هذا على اللطيف

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 7گ، 12 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-629]

29. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 127/6

خط: نسخ، بی کا، بی تا، در چند برگ آخر رساله منطق «سید جعفر کشفی» دوباره تکرار شده و همراه با مسوده یک قباله، در بین رسالات و کتب مطالب متفرقه ای آمده بدین شرح: قاعده شیخ نجم الدین در طريق سلوك إلى الله، اشعار، خصال كلب و تطبیق آن با مراتب عرفان، روایتی از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)در سفارش به حضرت علی(عليه السلام)و یادداشتی در مخاطبه نفس، دعای مظلوم بر ظالم، تعویذات، مسوده قباله نکاح و ... مهر: «عبده الراجی نعمت الله بن محمد ...» (مربع)؛ جلد: تیماج سبز، بدون مقوا، اندازه: 10×14/5 سم [ف: 1-92]

30. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4604/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی مجدول میان جداول بوته های ریسه ای، 11گ ( 35-25 )، 14 سطر ( 14/5×8)، اندازه:15×21/5سم [ف: 19-246]

31. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2440/2

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: حاج غلامحسين صالح زاده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 23گ (18-40)، 12 سطر (12×6)، اندازه: 10×17 سم [ف: 4-1294]

32. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1246/4

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 21×14سم اف: 3-74]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13171/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 21گ (63پ -83ر)، 13 سطر [ف: 36-263]

34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6289/3

انجام: الاتحاد هو بالضروره *** ممتنع أعنی به صیروره خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (30-31پ)، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 16-261]

35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7344/3

خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 25گ (89ر-113پ)، اندازه: 21×17سم [ف: 19-144]

36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4361/4

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 23گ (79پ-101ر)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 11-359]

• البلد الامین و الدرع الحصين / دعا / عربی

al-balad-ul amīn wa-d dar“-ul ḥaşīn

کفعمی، ابراهیم بن على، 840-905 قمری

kaf* amī, ebrāhīm ebn-e ‘alī (1437-1500)

تاریخ تأليف: 20 شوال 868ق

از منابع شیعی شامل ادعیه و اعمال و اوراد و اذکار و حرزها و تعويذها و استخاره ها و استغاثه ها و زیارت ها و دعاهای سال و ماه و هفته و ساعات روز است. او چند تأليف در این موضوع دارد و این کتاب را پیش از کتاب معروف خود به نام «الجنة الواقية» معروف به مصباح نگاشته و از آن نیز بزرگ تر و مبسوط تر است چون همه آنچه در مصباح آمده را شامل می شود با زیاداتی از جمله دعاهای صحیفه سجادیه و شرحی که بر آن نوشته و شرح اسماء الحسنی و محاسبة النفس و غیر اینها از دعاهای مبسوط. مؤلف در تألیف این کتاب از 258 کتاب استفاده و نقل مطلب نموده اسامی آنها را پس از صحیفه سجادیه» ذکر نموده است.

آغاز: بسمله، اللهم وفق لاكماله بمحمد و کرام آله من استعان بغير الله ذل الحمدلله الذي جعل الدعاء سلما نرتقي به اعلى المراتب و وسيلة إلى اقتناء غرر المحامد .. و بعد فهذا كتاب محتو على عوذ و دعوات و تسابيح و زیارات انجام: من واظب على قرائته بنية عقد اللسان انعقدت عنه جميع الألسن فلايتكلم في حقة الا بخير و الحمدلله رب العالمين.

چاپ: تهران، 1383ق، سنگی؛ البلد الأمين، چاپ تهران، نشر مکتبة الصدوق

[الذريعة 143/3 ؛ ریحانة الادب: 69/5 ؛ مشار 131]

شرح و حواشی:

١- البلد الامین (ترجمه)؛ کربلائی، داود بن محمد (-12)

ص: 101

2- بلد الامین (ترجمه)

1. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1343

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح و حاشیه سازی و طلا کاری و سه پیشانی؛ فرهاد میرزا آن را در 1293 به فرزندش عبدالعلی میرزا داده؛ مهر: «بنده شاه ولایت عباس»؛ جلد: قلمدانی العابی زمینه مشکی با گل و بوته زرین درون سرخ زرکوب، قطع: اربعی [نشریه: 7-108]

2. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 1342

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ مجدول زر و لاجورد، با سرلوح و طلاکاری، دو پیشانی و یک سرلوح دیگر در آغاز محاسبة النفس؛ جلد: سوخته زرکوب رحلی کوچک [ نشریه: 7-108]

3. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 118

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با سرلوح و حاشیه سازی، محشی با نشان «منه ره»؛ جلد: تیماج ضربی زرکوب ترنجی، قطع: وزیری [نشریه: 7-108]

4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1356

آغاز: برابر، انجام: قوله ان رحمت الله قريب من المحسنين و صلی الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم.

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای یک سرلوح، مجدول کمند صفحات زرین و مشکی، معلق به حواشی

«ابن باقر رحمه الله -جوهری، مهج و ...» به کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی، 21 سطر ( 15/568 )، اندازه: 24×15/5 سم [ف: 4-1949]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4478/1

آغاز: برابر؛ انجام: و قل: الحمد لله الذي لم يتخذ و لدا و لم يكن له شريک في الملك و لم يكن له ولی من الذل و يكبره تكبيرا. ثم التهليل و الحمد لله. خط: نسخ، كا: بهاء الدين محمد، تا: قرن 11؛ دارای یک سرلوح، مجدول، محشی به علامت «منه»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج ضربی تریاکی با ترنج و اطراف

گل و بوته بزر، 377گ (1 -1377)، 19 سطر (1978)، اندازه: 16/5 × 28/5 سم [ف: 12-156]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3028/1

خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: دولت آبادی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی سوخت مذهب ترنج و نیم ترنج و لچک گل و بوته دار با زمینه طلایی مجدول به زر، 418گی (5پ - 422)، 20 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 29×17سم [ف: 14-140]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12363

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: محمد اسماعیل شیرازی بن تاج الدين حسن، تا: ذیقعده 1010ق؛ مجدول مرصع مذهب محرر، با سرلوح مزدوج مرصع با نقش گل و بوته مرصع مذهب؛ تملك: میرزا ابراهیم خان سهام الملک به تاریخ 1286؛ جلد: تیماج، مشکی، مجدول، با نقوش مذهب، 519گ، 19 سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 35-324]

8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13067

آغاز: برابر؛ انجام: و لا تأمني و لا يأمن مكر الله الا القوم الخاسرون، و الحمد لله رب العالمين.

خط: نسخ زیبا، كا: سرور بن عبدالله، تا: ربيع الاول 1038ق؛ از روی نسخه اصل به خط مؤلف بدون واسطه کتابت شده، دارای سر لوح مرصع، مجدول، با کمند طلایی و قرمز، مصحح، محشی، دارای شمسه های نقره ای؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده یحیی بن محمد» (مربع)، «محمد و العترة الطاهرة شفيع يحيی في الآخرة» (بیضی)، «ابن محمد شفیع يحیی» (بیضی)، «شريف محمد، شفيع محمد شفيع» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی عطف مشکی، 501گ، ابعاد متن: 18/5×9/5 ، اندازه: 27/5×16 سم [ف: 33-126]

9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7472

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد صادق بن شیخ بهاء الدين، تا: سه شنبه 24 محرم 1082ق؛ تاریخ تصحیح و مقابله: شنبه 18 ربیع الاول همان سال، مجدول به تحریر و طلا و تحریر، صفحه اول دارای یک سرلوح؛ 554گ، 18 سطر، اندازه: 30×16سم [ف: 6-216]

10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12414

آغاز: برابر

خط: نسخ معرب، كا: محمد بن محمد امین طالقانی، تا: 1084ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح مزدوج مرصع مذهب؛ به وسیله ابراهيم بن علی بن حسن بن محمد بن صالح مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج زیتونی ضربی شمسه مجدول، 323گی، 23 سطر، اندازه: 31×18/5 سم [ف: 35-369]

11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6952

آغاز: برابر؛ انجام: و آله الطيبين الطاهرين و حسبنا الله و نعم الوكيل.

تا آخر رساله (مقام الأسنی) را دارد؛ خط: نسخ، كا: حسن بن احمد بن على، تا: اواسط رجب 1090ق، جا: مدرسه نظامیه شیراز؛ مصحح، مقابله شده با تاریخ ختم مقابله 1090، محشی، دارای یک سرلوح کوچک، صفحه اول و دوم مجدول به طلا و تحریر؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ 540گ، 19 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 217-6 ]

12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11961

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ ممتاز، كا: محمد مسیح فرزند محمد حسین، شریفی فسوی، تا: دوشنبه 19 رجب 1092ق؛ مصحح، محشی با نشان 120»، نام کتاب به اشتباه در داخل سرلوح، مصباح کفعمی نوشته شده، نسخه بسیار نفیس و خوش خط و خوش تذهیب، دارای یک سرلوح، مجدول، مذهب، دارای کمند زرین؛ دارای یک تملک به سال 1205ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج

ص: 102

قهوه ای، ضربی با ترنج و سرترنج گل و بوته زمینه طلایی عطف و مغزی تیماج قهوه ای روشن، 575گ، 17 سطر (23×11)، اندازه: 31×19سم [ف: 30-259]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 31 خوئی

آغاز و انجام: برابر

کا: شرف الدين كاتب جهرمی پسر شیخ محمد ابراهیم معلم، تا: 1098ق؛ تملک: ملک فرهاد میرزا؛ دارای کتبیه مذهبی، مجدول، مذهب؛ کاغذ: بخارائی، جلد: ساغری سبز داری ترنج و گوشه و لچکی کنده و گل و بوته کاری شده با طلا، 898ص، 20 سطر، اندازه: 3/5×20سم [ف: 7-28]

14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14834

انجام: و باسمائك الذي اذا دعيت بها اجبت و اذا سئلت بها اعطيت خط: نسخ ممتاز، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح، محشي اكثر منقول از مؤلف؛ جلد: تیماج دو رویه، رو مشکی درون قهوه ای، 331گی، 18 سطر، اندازه: 27/8×15 سم [ف: 236-41 ]

15. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1581

خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ اندازه: 28×19 سم (نسخه پژوهی: 2-119]

16. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 639

آغاز: مشكورة و نوافلنا مبرورة وقلوبنا بذكرك معمورة و نفوسنا بطاعتك مسرورة؛ انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ نشانه «بلغ المقابله»؛ کاغذ: حنایی اصفهانی، جلد: پارچه عطف چرم قرمز، 399 گ، 21 سطر (18×9/5 )، اندازه: 19×26سم [ف: 2-543]

17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 30 خوئی

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: صائم رازی، تا: 1102ق، به امر آخوند شرفا؛ محشي از مصنف با نشان «منه»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج ضربی قرمز برگردان دار، 868ص، 21 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 33×20سم [ف: 7-28]

18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:12475/1

خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 3 محرم 1103ق؛ مجدول مرصع محرر؛ جلد: روغنی دورو، با نقش گل و بوته مرصع مذهبی سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، لچکی، 419ص (419-1 )، 19 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 35-430]

19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6834- 35/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ معرب، كا: شیخ حسین، تا: 1103ق؛ مجدول محرر مذهب، دارای سرلوح مزدوج مذهب و مرصع، محشی با حواشی منه رها»؛ جلد: روغنی دورو مجدول مذهب با نقش گل وبوته

الوان و پرنده، 425 گ، 21 سطر، اندازه: 31×19سم [ف: 2-629]

20. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1165

آغاز: برابر؛ انجام: والحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد رسوله خاتم النبین و سید المرسلين و على آله النبين و عترته الطاهرين وسلم تسلما كثيرا

خط: نسخ متوسط خفي، كا: اشرف بن معین الدین، تا: ذیقعده 1108ق، مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع به طرح گنبد؛ مهر: علی اکبر بن حسین الحسینی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی، 822ص، 21 و 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 26×16 سم [ف: 1-85)

21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10667

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 1123ق، انجامه: «تم الكتاب بعون الملک الوهاب 1120»، مصحح، محشی با نشان «منه رحمه الله»، در ابتدای نسخه آن را مصباح کفعمی از شیخ طوسی دانسته اند؛ تملک: نعمت الله احقاقی در 1348ق، یادداشت کتابخانه محمد کریم اشراق جهرم 1355؛ مهر: «رحمت الله» (بیضوی) و مهر: «لا اله الا الله ... العالمين» (بیضوی)، «شهربانو 1147» (بیضوی)؛ جلد: تیماج زیتونی، درون کاغذ ابر و باد، 348گ، 21 سطر (10/5 × 20/5 )، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [ف: 20-158]

22. مشهد، شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 80

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: شاه محمود الحسینی، تا: سلخ جمادی الثانی 1125ق؛ دارای سرلوح مذهب؛ تملك: الحاج محمد معصوم؛ جلد: چرم مشکی طلاکاری شده و دارای نقش، 450 گ، 21سطر، اندازه: 18/5 × 29/5 سم (مؤید: 3-641]

23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7473

آغاز: برابر؛ انجام: و اله اجمعين خط: نسخ، كان على بن كرم الله شهير باسکندری، تا: سه شنبه شعبان 1126ق؛ این نسخه (فوائد الشريفة) و هم حواشی تعلیقی مؤلف را ندارد، نسخه را رمضان بن ابوالحسن در اواخر محرم 1217 تصحیح و مقابله کرده، دارای یک سرلوح، مجدول بتحرير و طلا و تحریر و طلا لاجورد؛ 426گ، 21 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 6-217]

24. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1644- عکسی

آغاز: برابر؛ انجام: و هي كزجاجة المصباح عند الاستبصاح و ذلك لعشرين بقين من شهر شوال ختم بالخير و الافاضل. خط: نسخ خوش معرب، بی کا، بی تا؛ با تاریخ «قد طالعته 1182» (پایان)؛ با سرلوح بسیار زیبا، جدولبندی 5 راه، کمند 2 راه؛ وقفنامه کتاب با نشان مهر چهار گوش 1243؛ 747ص، 23 سطر(20×10/5 )، اندازه: 30×21سم [عکسی ف: 1-53]

25. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 600

بی کا، بی تاب با سرلوح و جدول های زرین؛ در سال 1997 محمد محسن شیرازی مشهور به آقا بابا ابن ملاابو تراب تمام کتاب را به خواسته علی قلی خان مقابله و اعراب گذاری کرده؛ جلد: روغنی

ص: 103

نفیس [ف: 78]

26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13005

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سر لوح بسیار زیبای مرصع از دوره زندیه، دارای کتیبه مذهب، مجدول به طلا و لاجورد، دارای کمند طلا و مشکی و رکابه، محشی با نشان «منه رحمه الله، محمد رضا»، ترقيمه: «على يد الفقير ... این حیدر، فتحعلی بروجردی»؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، جلد: ساغری مشکی ضربی با ترنج، سر ترنج و لچک گل و بوته و کتبیه های گل و بوته قهوه ای و طلایی، 492گ، 21 سطر (17×6/5 )، اندازه: 25×16سم [ف: 33-18]

27. تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره

بی کا، تا: 1227 ق [میراث اسلامی: 5-604]

28. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 81

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: مبين بن محمد رضی فراهانی، بی تا؛ با سرلوح مذهب، مصحح، محشی، در برگ اول یادداشتی به خط محمد رضائی استر آبادی، مهر: «محمد على 1233) (مربع)؛ جلد: چرم سیاه نقشه دار، 427گ، 21 سطر، اندازه: 30×19سم (مؤید: 3-642]

29. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1168

آغاز: برابر؛ انجام: و لاحول ولا وقوة الا بالله العلى العظيم

مجموعه ای است از رساله بلدالامین و الدرع الحصين، صحیفه كامله سجادیه، ذكر فهرست مدارک و کتب فقهی و دینی، رساله محاسبة النفس اللوامه و تنبيه الروح النوامه؛ شرح رساله ابي الفتوح شهاب الدين السهروردى المقتول بحلب رحمة الله المسمى بكتاب الدعوات الأسماء؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب، یک سرلوح مذهب مرصع؛ مهر: حسین بن هدایت الله، محمد رضا الحسینی، ناصرالدین شاه کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی ساده وسط ترنج و دو سرترنج و چهار لچکی ضربی جاسازی شده گل برجسته طلایی حاشیه مجدول دانه تسبیحی زرین، 944ص، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14×23/5سم [ف: 1-87]

30. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 145

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: روغنی زمینه تریاکی، 416گ، 21 سطر، اندازه: 26/2×17/5 سم [ف: 1-73]

31. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 165

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با سرلوح و دو جدولی؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری ضربی رنگی درون تیماج سرخ، 393گ، 21 سطر، اندازه: 16/7 × 28/5 سم [ف: 1-73]

32. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6075/35

بی کا، بی تاب کاغذ: رنگارنگ سپاهانی، جلد: میشن لایی قهوهای مغزیدار [ف: 9-138]

33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12654

خط: نسخ خوانا، بی کا، بی تا؛ محشی به امضاء «منه رحمه الله»؛ مهر: «محمد جواد» (بیضوی) متعلق به فرزند شیخ الاسلام فضل الله زنجانی، «حسنعلی اکبرنیا» (بیضوی)؛ جلد: تیماج، سبز، عطف تیماج قهوه ای، 172گ، 19 سطر، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 36-220]

• البلد الامین (ترجمه) / دعا / فارسی

al-balad-ul amīn (t.)

کربلائی، داود بن محمد، ق 12 قمری

karbalail, davud ebn-e mohammad (- 18c)

وابسته به: البلد الأمين و الدرع الحصين؛ کفعمی، ابراهیم بن على (905-840)

اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی

در الذریعه (ج 4) دو ترجمه دیگر از این کتاب نام برده که آن دو نیز به فرمان شاه سلطان حسین ترجمه شده. مترجم از فضلاء نیمه اول قرن 12 ق است. شیوه ترجمه: «کتاب که مسمی است به بلد الأمين از تألیفات شیخ فاضل کامل عالم عامل خير صالح متقی پارسا شیخ ابراهیم کفعمی رحمة الله عليه را بلغت فارسی ترجمه نماید از ورود فرمان لازم الاذعان اني القى الى كتاب کریم از زبان جان شنیده و حسب الامر الاعلى متوجه انفاذ فرمان و الانشان گردیده و برهنمونی هدایت بیغایت یهدی الله لنوره من يشاء بذل جهد خویشتن را مصروف نموده عبارت متن را تحت اللفظ ترجمه نموده و هر جا که محتاج به توضیح باشد در حاشیه مرقوم میشود برموز منه و آنچه از حاشیه کتاب است بلغت فارسی ترجمه میشود و رمزش من الحاشیه است».

آغاز: الحمدلله الذي جعل العباده وسيلة لنيل السعاده العظمی و ذريعة لادراك الفوز الجهل في الاخرة.

[الذریعه 84/4 ؛ فهرستواره منزوی 201/7]

1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 34

آغاز: برابر؛ انجام: جزء اول: پس هر که نماز کند در شب اول ماه سی رکعت جلد اول از دو جلد کتاب؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه» و «من الحاشية» و مقصود از آن حاشیه کفعمی بر اصل عربی این کتاب می باشد؛ جلد: روغنی، 349گ، 20 سطر (11×17/5)، اندازه: 20×27/5سم [ف: 1-35]

2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 35

جلد دوم ؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه» و «من الحاشية» که مقصود حاشیه های نگارنده

کفعمی) بر اصل عربی است؛ جلد: روغنی و در حواشی آن حدیث و خبر نوشته شده، 414گ، 20 سطر (11×17/5)، اندازه: 27/5×19سم [ف: 1-36]

٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20268

ص: 104

آغاز: برابر؛ انجام: اگر چه در بسیاری مانند ریک بیابان باشد عالج باشد و هر حاجتی که از حق تعالی طلب کند البته بر می آورد.

از آغاز کتاب تا اول عمل سنه؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف (احتمالا)، بی تا؛ متفرقاتی از کتب: منتخب طریحی و بحر المحبة غزالی و نورالانوار به خط سید هاشم بن محمد الموسوی در 20 شوال 1320؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج خرمایی، 207گ، 12 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 15-153]

4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 3

آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم. بلد امینی که عافیت و جمعیت خاطر را از تزلزل اختلال در پناه آرد؛ انجام: فراغ از تألیف این کتاب در بیستم ماه شوال از سال 868 هجری قمری واقع شده و چون به آمر سلاطين العرب و العجم الخاقان السلطان بن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان ابو النصر شاه سلطان حسين الصفوي الموسوی الحسینی بهادر خان این کتاب مستطاب بلغت فارسی در آمد و فراغ از آن در خاتمه شهر رجب المرجب از سال یکهزار و صد و بیست هجری موافق لفظ عاية الامال اتفاق افتاد.

خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1120ق؛ انتقالی از قصر بلور، مجدول، مذهب، کمند کشی با حواشی مذهب به طرح اسلیمی، یک سرلوح مذهب بطرح کنگره ای، یک کتیبه مذهب؛ کاغذ: ترمه متن و حاشیه شده غبار طلاپوش، جلد: چرمی ساغری ضربی مشکی با ترنج و دو سرترنج و چهار لچک ترنج ضربی متن طلایی، 884ص، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 18×29/5سم [ف: 108-1]

5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 549/1

آغاز: برابر

کا: میرزا محمد تقی غضنفری خوانساری فرزند سید هاشم موسوی، تا: قرن 14؛ قطع: رحلي [اهدائی ف: 265]

• بلد الامین (ترجمه) / دعا / فارسی

balad-ul amīn (t.)

وابسته به: البلد الأمين و الدرع الحصين؛ كفعمي، ابراهيم بن على (905-840)

قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 305

نیمه دوم کتاب؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 11؛ ترجمه فارسی زیر نویس است، مصحح؛ تملك: جمال الدین طباطبائی به تاریخ 1323 با مهر بیضوی وي؛ جلد: تیماج قهوه ای، 218گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5 × 24/5سم [ف: 1-180]

• البلدان (مختصر) / جغرافيا / عربی

al-buldān (muxtaşar)

ابن فقيه، احمد بن محمد، - 365 قمری

ebn-e faqih, ahmad ebn-e mohammad (- 976)

در اخبار بلدان و عجائب آنها و بیان خصوصیات جغرافیائی هر منطقه با اشاره به مختصری از آداب و رسوم آن منطقه، اصل این کتاب نیز از خود مؤلف است. چاپ: لیدن، 365 و 67، 1885م.

[ الاعلام زرکلی 208/1 ]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2710

آغاز: قال قال الفضل بن يحيى الناس اربع طبقات الملوک قدمهم الاستحقاق و وزراء فضلهم الفطنة والرأي، انجام و مسلمون في اخلاق النصارى و اما اهل الشام فليس يعرفون.

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، بعضی اوراق بازنویسی شده؛ جلد: تیماج مشکی، 332گ، 13 سطر [محدث ارموی مخ: 3-1407]

← البلغة ← الأقطاب القطبية

• بلغة أهل النظر في معنى الثقل و الاصغر / حديث أعربی

balagat-u ahl-in nazar fi ma‘na-t taqal wa-l așgar

آل عصفور، محمد علی بن محمد نقی، 1289-1350 قمری

āl-e "osfūr, mohammad ‘alī ebn-e mohammad naqī (1872-1932)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17971

آغاز: بسمله، الحمد لله الذي شرف العلماء بالعلم، انجام: فيكون ایضا مظهر الصفات ... حرره محمد على آل عصفور خط: نسخه تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1330ق؛ اهدایی: سازمان حج و اوقاف، آبان 1369؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 131گ [رایانه ]

• البلغة (ترجمه) / لغت / فارسی

al-balaga (t.)

وابسته به: البلغة المترجمة في اللغة؛ کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد (-474ق) ترجمه واژه های مشکل کتاب بلغه است.

تهران؛ ملک، شماره نسخه: 5839/1

آغاز: عجب ماند و فرا مردمان نماند که من نیكوام و مصر باو سنی یعنی شوهر او را زنی دیگر باشد؛ انجام: المشجرة تره دوع الكبائر فله یعنی رشه الشهرق جرخ. تمت مشکلات البلغة من

ص: 105

نسخة سقيمة بخط مولانا خاتم الطافی جمال

خط: نسخ نزدیک به نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: میشن لایی قهوه ای، 4گ (1ر-4ر)، 17 سطر، اندازه: 14/2 × 18/7 سم [ف: 9-64]

• بلغة الغواص في الأكوان الى معنى الاخلاص في معرفة الانسان / کلام و اعتقادات / عربی

balagat-ul gawwās fi-l akwān ilā ma‘na-l ixlās fi ma`rifat-il insān

قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه:

74/9 خط: نسخ، کا: محمد بن سليمان مشتهر به مشتاق، تا: جمعه 1 ذیقعده 1030ق، جا: مشهد رضوی؛ قطع: وزیری[ چند نسخه ف: 218]

← البلغة في اعتبار اذن الامام في شرعية صلاة الجمعة ← صلاة الجمعة

• البلغة في البلاغة (منظومة في) / بلاغت / عربی

al-balaga fi-l balaga (mnz-un fi)

سماوی، محمد بن محمد طاهر، 1292- 1370 قمری

samāvī, mohammad ebn-e mohammad tāher (1875 1951)

ارجوزه ای است در 300 بیت در علوم بلاغت.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15775/8

آغاز: الحمدلله الذي قد انعما ** و علم الانسان ما لم يعلما؛ انجام: و آله الأطهار خیر آل ×× و صحبه معادن الكمال خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سلخ ربيع الثانی 1319ق، جان سماوه؛ جلد: تیماج فرنگی، 8گ (61ر -68پ)، 25 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 44-59]

← البلغة في الحكمة← الأقطاب القطبية

• البلغة المترجمة في اللغة / لغت / عربی، فارسی

al-balagat-ul mutarjima fi-1 luga

کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد، -474 قمری

kordī neyšābūrī, ya qūb ebn-e ahmad (- 1082)

تاریخ تأليف: یکشنبه 2 ربیع الثانی 437ق در ترجمه لغات عربی به فارسی، مؤلف کتاب را در چهل «باب» تدوین نموده و هر باب مشتمل بر چند «فصل» می باشد، هر بابی دارای عنوان کلی بوده و در هر فصلی به ترجمه لغات مربوط به آن می پردازد. مؤلف گوید که چند سالی پیش از این آن را آغاز کرده بودم ولی گرفتاری ها نمی گذاشت تا این که به شیخ الامام قاضي القضاة ابو محمد عبدالله بن الحسين رحمة الله رسیدم و توانستم آن را به انجام برسانم.

چاپ: به تصحیح مجتبی مینوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایرانی، 1355

1. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ع 75

نسخه اصل: گوتا 824؛ بی کا، تا: 531 ق [فهرستواره مینوی: 162]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 535/1

آغاز: فصل في ذكر الراس و صفاته، الراس سر الاروس و الروس ج؛ انجام: و الله سبحانه حسبی و عليه توكلی و به حولي و منه توفيقي لما يزلف من رحمته بمنه و رافته دیباچه را ندارد و در فهرست باب ها آغاز می شود از «الباب السابع في ذكر الجماعات و القطع من اشياء مختلفة»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی نو، 172ص (1 -172)، 14 سطر (9×7)، اندازه: 16×11 سم [سنا: ف: 1-341)

تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 76 (ع 166)

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 162]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 114/1

بخش 3 نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 108]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3499/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-155]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 35/1

عکسی نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-37]

٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: -87ف

نسخه اصل: آماسیه بایزید ش 954. در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن حاجی رازی، تا: جمادی الثانی 654ق؛ 110 گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-23]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 54 بخش 3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 97]

4. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ع 74

نسخه اصل: ایاصوفيا بایزید 954؛ بی کا، تا: 654ق [فهرستواره مینوی: 162]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3433/1 - ف

نسخه اصل: چستربیتی 305 (71/3 )؛ خط: نسخ، كا: عبدالملک بن ابراهيم بن عبدالرحمان قفالی، تا: 24 شوال 668ق؛ از روی اصل نوشته مؤلف و خوانده بر او و تصحیح شده [فیلمها ف: 2-142]

تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 79/1 و ف 80/1

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 183]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 56 بخش 3

نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. البلغة است با تتمه کتاب البلغة از ابوالحسن علی بن احمد فنجکردی دارای 84 واژه و المصادر و مقدمة الأدوات هر دو از گمنام و هر چهار با برابرهای فارسی است؛ تملک: نوح بن مصیص قاضی توصیه [ف: 97]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 386بخش 3

ص: 106

نسخه اصل: چستر بیتی 305 و 308 و 322 [ف: 156]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 792-ف

نسخه اصل: گوتا 531/1 (402)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 19 ربیع الاول 824ق؛ 77گ [فیلمها ف: 1-23]

تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 55بخش3

همان نسخه بالا [ف: 97]

• بلغة المحتاج في مناسك الحاج / فقه / عربی

balagat-ul muhtaj fi manasik-il haj

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

تاریخ تألیف: شب دوشنبه 18 جمادی الثانی 871ق در این رساله واجبات و مستحبات حج بیان شده است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22189

آغاز: بسمله، الحمدلله و الصلاة و السلام على رسول الله اذا وصل قاصد النسك الى الميقات حرم أن يجاوزه بغير احرام؛ انجام: و ردنا سالمين عامين إلى ساعين (كذا) غانمين ... هذا آخر بلغة ... احدی و سبعین و ثمانمائة

خط: نسخ، كا: زکریا بن محمد شافعی، تا: قرن 11؛ نسخه توسط عبد الحميد بن حامد بن عسکری حسینی سامانی در کشمیر تصحیح و مقابله شده، مجدول، دارای کمند به لاجورد؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: نباتی آهاری، جلد: مقوا، 4گ، 24 سطر، اندازه: 25×16سم [اهدائی رهبر: 21/1 -188]

• بلغة المحدثين / رجال / عربی

balagat-ul muhadditīn

بحرانی، سلیمان بن عبد الله، 1075؟ -1121 قمری

bahrānī, soleymān ebn-e 'abd-ol-lāh (1665-1710)

تاریخ تأليف: 8 صفر 1112ق

مؤلف، پس از تأليف مقداری از کتاب «معراج اهل الكمال» خود، خواست کتابی بسیار مختصر درباره موثقين از رجال تأليف کند بدون گفتگوهای مفصل و شامل ملخص آرائش تا کمکی باشد از برای کسانی که با حدیث سر و کار دارند.

آغاز: الحمدلله الذي جعل تفاوت مراتب الرجال و ارتقاء هم الى معارج الكمال على قدر روايتهم.

انجام: و سيأتي بسط البحث فيه في ترجمته في حرف الباء من کتاب معراج اهل الكمال ...

چاپ: قم، 1412ق

[الذريعه 146/3 و 148 س 12]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4360/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، در عصر مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 41گی (210-250پ)، 12 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 11-358]

2. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 233/2

خط: نسخ، كا: حاجی بن شريف بهبهانی، تا: قرن 12، 34گ ( 86-53 )، اندازه: 16×11سم [ف: 1-104]

٣. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 648/1

خط: نستعلیق، كا: على بن احمد بن على بن نوح بحرانی، تا: شوال 1115ق؛ مصحح؛ 13گی (1-13ر)، اندازه:

14/5 × 21/5سم [نسخه پژوهی: 3-111]

4. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 25/2

خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (محرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 12گ (221-232)، 19- 20 سطر، اندازه: 20/5×16/5 سم [ف: 13]

← بلقیس نامه ← سلیمان و بلقيس

← بلقیس و سلیمان ← سلیمان و بلقیس

• بلقیس و سلیمان / شعر، تاریخ پیامبران / فارسی

belqeys va soleymān

حیاتی گیلانی، -1028 قمری

hayātī gīlānī (- 1619)

مثنوی درباره قصه سلیمان و داستان مور و ملخ و سیمرغ و هدهد و بارگاه بلقیس و نامه های متبادله میان آنان که به شعر در آمده و در آن از نورالدین جهانگیر پادشاه ستایش شده است.

[ الذريعة 148/2 و 1201/9 و 404/9 و 227/12 ؛ فهرستواره منزوی 1562/3 و 306/10]

تهران، ملک، شماره نسخه: 5565/2

آغاز: در این گفتگو در قفل و بندست *** هزاران جان در این آتش سپندست؛ انجام: ز کاكل هر یکی دامی به راهی *** گرفته در شکنج زلف ماهی خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: ترمه سمرقندی نازک، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 123گ (151ر-273پ)، 16 سطر، اندازه: 21/8×12/8 سم [ف: 8-422]

← بلوای هند ← شورش هندوستان

← بلوای هند و داستان خانم انگلیسی ← سرگذشت خانم انگلیسی در بلوای هندوستان

← البلوغ←ما يعلم به البلوغ

• بلوغ الآداب في الطائف العتاب / ادبیات /عربی

bulūg-ul ādāb fī latā’if-il ‘itāb

ص: 107

مقری، محمد بن احمد، ق 10 قمری

maqrī, mohammad ebn-e ahmad (- 16c)

در یازده« فصل».

[ المخطوطات المصورة 431/1 ]

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 852/2

کاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 18 محرم 997ق؛ مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 66گ (49پ -114ر)، 21 سطر، اندازه: 17/8×13/7 سم [ف: 5-210]

← بلوغ الارب ← الاستعارة

• بلوغ الامة للمحة الأئمة / رجال / عربی

bulug-ul umma li-lamhat-il a'imma

سماوی، محمد بن محمد طاهر، 1292- 1370 قمری

samāvī, mohammad ebn-e mohammad tāher (1875 1951)

ارجوزه ای است در 150 بیت که شرح حال و نسب هر یک از چهارده معصوم (علیه السلام) را به اختصار در «لمحه) خاص آنان آورده است.

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15775/10

آغاز: الحمدلله العظيم الأمجد *** ثم الصلاة للنبي احمد؛ انجام: و برضاء الله عني من انا *** من من أنا حق اقول من انا

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 26 شعبان 1319ق؛ جلد: تیماج فرنگی، 4گ(74ر- 77ر)، 25 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 44-59]

• بلوغ المآرب في قص الشوارب / حديث / عربی

bulūg-ul ma’ārib fī qaşs-iš šawārib

سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری

soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)

احادیث و روایت هایی که از حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)درباره آداب گرفتن شارب، روایت شده در این رساله گرد آورده شده است.

آغاز: الحمدلله و کفی ... أخرج البخاری و مسلم عن ابن عمر عن النبي صلى الله عليه و سلم

انجام: قال رأيت عبدالله بن عمر قد احفى شاربه حتى كأنه قد نتفه.

چاپ: لاهور، مطبع محمدی، چاپ سنگی، مص، در ضمن رسائل سیوطی چاپ شده.

[الأوقاف العامة بغداد 587/1 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2343/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ زیبا بسیار مغلوط، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 2گ (59ر -60ر)، 21 سطر، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 6-322]

•بلوغ المراد من فضل سید العباد في تخميس بانت سعاد / شعر / عربی

bulūg-ul murād min fadi-i sayyid-il ‘ibād fi taxmīs-i banat su'ad

اشرفی، خلیل

ašrafī, xalīl

وابسته به: قصيدة بانت سعاد؛ کعب بن زهير (26-)

مؤلف چندین بار به زیارت خانه خدا و مدینه مشرف شده است. در سفری به همراه امیر الحاج مصری به زیارت رفته و پس از زیارت قصد بازگشت داشته که امیر الحاج به وی اجازه مراجعت نداده، لهذا به تخميس قصیده برده پرداخته و بعد از خوابی که پیامبر را دیده امیر الحاج اجازه داده است که باز گردند.

آغاز: الحمدلله بكل لسان بعدد عدد الأنفاس في جميع الاحيان حمدا يليق بجلال عظمته كما اثنى على نفسه في التوراة و الانجيل و الفرقان ... بانت سعاد فقلبي اليوم مبتول *** و فيه شوق الى الاحباب موصول / من وجدهم في طوى الأحشاء معلول *** قد زاد جبا فلا يلهيه تحويل -متيم اثرها لم يفد مكبول

[ الأوقاف العامة 103/3 ]

١. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 15/4

آغاز: برابر، انجام: قد أخلصوا طاعة من نصر دينهم *** و ليس غل مقيم في صدورهم و ما لهم عن حياض الموت تهليل

خط: نسخ زیبا، كان ابراهيم بن عبدالرحمن ناسخ طرابلسی حنفی نزيل صالحيه دمشق، تا: قرن 9، جا: صالحیه دمشق؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی، 6گ (70ر-75پ)، اندازه: 21×31/5سم [ف: 1-17]

2. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 30/4

بی کا، بی تا، قطع: رحلی (نشريه: 4-456]

• بلوغ المرام / عربی

bulūg-ul marām

حنفی، ابوبکر علی بن عبدالله

hanafī, abū-bakr ‘alī ebn-e 'abd-ol-lāh

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22178

آغاز: بسمله، الحمدلله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی؛ انجام: فاكلنا حتى و استوقنا انتهى سنه 1115

ص: 108

خط: نسخ، بی کا، تا: 1115ق [رایانه]

• بلوغ المرام في تاريخ دولة مولانا الباشا بهرام / تاریخ /عربی

bulūg-ul marām fi tārīx-i dawlat-i mawlā-nā al-bāšā

bahrām

مطیب، محمد بن یحیی،-990 قمری

motayyeb, mohammad ebn-e yahyā (- 1582)

تاریخ یمن در زمان حکمرانی عثمانی ها است که پاشا بهرام حاکم یمن از طرف حکومت عثمانی بود. مؤلف از علمای حنفی در زبید بوده و شرح حال فرزندش احمد بن محمد بن یحیی (متوفی 1028ق) در «خلاصة الأثر» (292/1 ) آمده است.

رساله حاضر در شش «باب» دارای فصول، حوادث سال های 977 تا 982 ق را در بردارد و تتمهای در بیان بخشی از محاسن حاکم مذکور آورده است.

[الاعلام زرکلی 141/7 ؛ مصادر الفكر الاسلامي في اليمن 508]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1243/3

آغاز: بسملة. الحمدلله الذي اطلع انوار العدل و مهد احکامه و عمر قواعد الفضل و احكم نظامه و رفع منار الامن ... و بعد فهذا كتاب صغير الحجم بديع النظم عزیز الرسم قریب الفهم جمعت فيه تاريخ بعض ایام الدولة العادلة العثمانية باليمن المعمور و ما وقع به في تلك الأيام من الفتح المشهور

بی کا، بی تا، 44ص (45-88)، 13 سطر [عکسی ف: 3-543]

• بلوغ المرام في معرفة اقسام العام / تقویم / عربی

bulūg-ul marām fi maʼrifat-i aqsām-il ‘ām

تاریخ تأليف: 1069ق؛ محل تألیف: بصره

در علم تقویم و معرفت حساب سال که در زمان وزارت حسین پاشا علی پاشا ولد افراسیاب پاشا تألیف شده است، مشتمل بر یک «مقدمه»، 4 «فصل» و یک «خاتمه».

شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 79/3

آغاز: الحمدلله وحده وصلى الله على من لانبی بعده

کا: محمد فقيه شريف بن شرافت پناه محمد لطیف نیریزی، بی تا؛ 16گ (13-28)، اندازه: 14×20 سم [نسخه پژوهی: 3-78]

•بلوغ المرام من ادلة الأحكام / حديث / عربی

bulūg-ul marām min adillat-il ’ahkām

ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری

ebn-e hajar-e 'asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)

روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)که در بیان احکام وارد شده گرد آورده و پس از نقل هر حدیث، هر یک از ائمه اهل سنت که آن را تخریج کرده اند بیان کرده و تضعیف یا تصحیح سندی آنان را نیز متذکر می شود. ترتیب این کتاب به روش کتب فقهی و در ابواب متعدد است.

آغاز: الحمدلله على نعمة الظاهرة و الباطنة قديمة و حديثة و الصلاة و السلام على نبيه و رسوله محمد و آله و صحبه الذين ساروا في نصرة دينه.

چاپ: تحقيق رضوان محمد رضوان، بیروت، دار المتاب العربی؛ قاهرة، مسطبعة السنة المحمدية، 1954م، 278ص، نشره: رضولن محمد رضوان؛ چاپ سنگی، لكنهو 1253ق، چاپ سنگی لاهور 1888م؛ هند 1312م، التمدن الصناعيه 1320 ص 280.

[ کشف الظنون 254/1 ؛ فهرست کتابهای عربی لینچی ص 92-93؛ معجم المطبوعات 78/1 -79؛ معجم المؤلفين 20/2 ]

شرح و حواشی:

1- منحة الكرام بشرح بلوغ المرام؛ ابن شاهين، يوسف بن شاهين (899-828)

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 304

آغاز: برابر

نسخه اصلی: کتابخانه آکادمی لینچی -رم 50 روسی 351؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ در ابتدای نسخه منظومه ای در 33 بیت درباره توحید ثبت شده است؛ 294ص [عکسی ف: 1-363]

• بلوغ المرام من سیرة ابن هشام / تاریخ پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) - عربی

bulūg-ul marām min sīrat-i ibn-i hišām

ابن حجة، تقي الدين بن على، 767-837 قمری

ebn-e hejja, taqi-yod-dīn ebn-e 'alī (1366-1434)

وابسته به: السيرة النبوية؛ ابن هشام، عبدالملک بن هشام (213)| تهذیب و اضافاتی است بر سیره ابن هشام با ذکر مطالبی از عبدالرحمن سهیلی (-581) از شارحان سیره ابن هشام، با اضافانی از مؤلف خصوصا در مورد اشعار، و در پایان قصیده خود را که در مدح پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)سروده به نام «امان الخائف» آورده است.

[ الاعلام زرکلی 67/2 ]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1617

آغاز: قال ابن اسحاق و حدثني ابي اسحاق بن يسار و غیره من اهل العلم عن اشياخ من الأنصار

نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لینچی -رم 76. نیمه دوم کتاب می باشد؛ خط: نسخ معرب، كا: محمد بن محمد بن شرف تقوی حموی، تا: مستهل رجب 833ق؛ مصحح، محشی، دارای لوح زیبا و تیموری، در صفحه اول مطالبی به زبان ایتالیائی درباره کتاب؛ تملک: «احمد بن حسن المتولي على وقف العوری» به

ص: 109

سال 1156، «محمد بن احمد» با مهر «عبده محمد» (بیضوی)؛ 522ص [عکسی ف: 5-46]

•بلوغ و حریت / عرفان و تصوف / فارسی

bolūq va horrīyat

نسفی، عزیز الدین بن محمد، ق7 قمری

nasafī, “azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)

رساله نهم از مجموعه انسان کامل است. وی به بلوغ و حریت اهمیت ویژه ای می داده و کمال انسانی را در بلوغ و حریت می داند. با سربندهای «ای در ویش» در 3 «فصل» 1. معنی بلوغ و حریت؛ 2. بلوغ و حدیث آدمی؛ 3. خاتمه این رساله.

آغاز: حمد له. اما بعد چنین گوید ... از این بیچاره درخواست کردند که می باید در بلوغ و حریت رساله جمع کنید و بیان کنید که بلوغ و حریت چیست

انجام: و بلوغ عیان دیگران کرده اند، و ما نیز در جای های دیگر ذکر اینها کرده ایم. تکرار نکردیم. و الحمد لله رب العالمين.

چاپ: در کتاب الانسان الكامل، به تحقيق ماریژان موله (تهران، طهوری: 1379 (چاپ پنجم)

[ نسخه های منزوی 1064/2 ؛ فهرستواره منزوی 155/7 ]

1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2958/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی درون سرخ، 4گی (155-158)، 21 سطر (18×9/5 )، اندازه: 25×17سم [ف: 10-1854]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4045/13

آغاز و انجام: برابر

در دو فصل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1075ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: رویه میشن سیاه، 18 سطر، اندازه: 22/2×15/7 سم [ف: 7-168]

3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1316/14

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حیدر علی، تا: شوال 1280ق، جا؛ تهران؛ مصحح اما پرغلط؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوایی، 22گ ( 189-168 پ)، 15 سطر (15×8)، اندازه: 22/5×15 سم [ف: 5-50]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8013/14

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: ربيع الثانی 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (155ر -157)، 13 سطر، اندازه:

10/5 × 17/5 سم [ف: 21-19]

5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4949/12

آغاز: برابر؛ انجام: ای درویش غرض ما درین رساله بیان بلوغ و حریت آدمی بود بشرح گفته شد، و بیان بلوغ اسلام و ایمان و ایقان و عیان دیگران کرده اند ... الحمدلله ظاهر و باطنا و اولا و آخرا

با دگرگونی هایی مطابق است با (ص 131-131) همان مجموعه چاپی؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد جواد بن محمد حسین الطبيب الطهراني (نجم الحكماء)، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 2گ (58ر -59پ)، 15 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 13×20/5سم [ف: 14-216]

6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 994/14 -طباطبائی

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، 3ص (125-127)، قطع: وزیری، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 23-286]

• بلوغ الوطر و محک النظر / علوم غریبه / عربی

bulug-ul watar wa mahak-un nazar

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 450/5

خط: نسخ عربی، بی کا، تا: قرن 12 نشریه: 2-118]

← بلوغیه ← فرق بلوغ کمال و کمال بلوغ

• بلوهر و بوداسف = یوز اسف و بلوهر / داستان / عربی

belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar

شیخ صدوق، محمد بن علی، 311؟ -381 قمری

šeyx-e sadūq, mohammad ebn-e ‘alī (924-992)

چاپ: ایران، سنگی، بدون کاتب، 1280، وزیری، 50ص

شرح و حواشی:

١- بلوهر و بوداسف = يوزاسف و بلوهر؛ حسینی، محمد مسیح بن احمد (-12)

رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 30/5

بی کا، تا: 17 محرم 1304 ق [رشت و همدان: ف: 1192]

• بلوهر و بوداسف = یوزاسف و بلوهر / داستان / فارسی

belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar

نظام تبریزی، علی بن محمد، 740ق -9 قمری

nezām-e tabrīzī, ‘alī ebn-e mohammad (1340-15c)

از نظام شنب غازانی شامی که در فهارس بیشتر به نام «داستان بوذاسف و بلوهر» شناخته شده است.

چاپ: تهران، نشر میراث مکتوب، به تصحیح محمد روشن، 1381ش

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4187

خط: نسخ، كان محمد بن محمد بن ابی طالب معروف به همام

ص: 110

طبيب، تا: نیمه ذیقعده 810ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 123، 19 سطر، اندازه: 16/3×13سم [ف: 2-59]

•بلوهر و بوداسف = یوزاسف و بلوهر / داستان / فارسی

belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری

majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī (1628–1699)

وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = کمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)

داستانی است برگرفته از تعالیم بودا در بدگویی از دنیا، این کتاب داستان آفرینش بودا پیامبر هندست که ایرانیان مضمون آن را از هندیان اقتباس کرده اند و به نام های مختلف و زبانهای مختلف نگارش یافته است، ابن بابویه (-381هق.) در کتاب خود «اكمال الدين و اتمام النعمة»، آن را از محمد بن زکریای رازی (-311ق.) می داند. مرحوم مجلسی در پایان جلد هفدهم بحار الانوار عربی آن را آورده و سپس همان تحریر را خود به فارسی در آورده و در عین الحیات» خود گنجانده است. آغاز: در کتاب کمال الدین و تمام النعمه به سند خود از محمد بن زکریا روایت کرده است که پادشاهی بود در ممالک هندوستان با لشکر فراوان و مملکت وسیع و مهابت عظیم.

انجام: دیده بینا و گوش شنوا و زبان به حقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمت ها منتفع گردند. تمت.

[ الذريعة 149/3 ؛ و الذريعة 128/4 ؛ نسخه های منزوی 3661/5 ؛ فهرست فارسی مشار 792/1 ]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1116/1

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 40ص (1-40)، ابعاد متن: 11×5، اندازه: 28×16سم [سنا: ف: 2-122]

2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3932

آغاز: لآلی حمد و جواهر ثنا تحفه بارگاه جلال کبریا حکیمی که الواح ارواح قابله نوع بشر را که مظهر غرائب صنع قضا و قدر است

نسخه حاضر در آغاز با دیگر نسخه ها متفاوت و مؤلف آن نیز عبدالله بن محمد تقی بن مقصود على مجلسی می باشد و در انجام با دیگر نسخه ها یکسان است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، دارای سرلوح زرین؛ جلد: تیماج دورو، رو مشکی ضربی، پشت جگری سوخته، 83گی، 14 سطر، اندازه: 23×13/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-261]

٣. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 716/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1111ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ 57گ، 17 سطر، اندازه: 14/5 ×29سم [ف: 1-76]

4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2844

خط: نستعلیق، كا: نلادوه ول بن کصکر، تا: پنج شنبه 27 جمادی الأول 1239ق؛ در برگ اول و آخر ادعیه ای به سال 1246؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 73گی، 15 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-261] 5. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 37595

آغاز: برابر؛ انجام: گوش شنوایی و دیده بینایی به همه امتان پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم)کرامت فرماید بجاه محمد و آله الطيبين الطاهرين خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1257ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور سرخ، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 52گ (212پ -263ر)، 15 سطر، اندازه: 21×14سم[اهدائی رهبر: 8-484]

6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2178/1

آغاز: تمثيل دوم در ذکر تمثیلاتی که مشتمل است بر توضيح عیبهای بسیار از دنیا و در این مقام قصه بلوهر و بوذاسف که مشتمل بر حکم شریفه، انجام: و زبان بحقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمتها منتفع گردند بمحمد وآله الطيبين

خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن زین الدین بن محمد رضا تبریزی، تا: غره جمادی الثانی 1265ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 44گ (3-46پ)، 23 سطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1- 260]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15845/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق کتابتی، کا: محمد شفیع بن محمد على نجار، تان ذیحجه 1271ق، جان قریه فرار از توابع دارالسباط کلات نادری؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 128ص (127-254)، اندازه: 21/3×15 سم [ف: 17-124]

8. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 110/2

آغاز: نسخه: بسمله ... این کتابیست از قصه یوزاسف و بلو هر که جناب مجلسی در کتاب؛ انجام: خود را از مرکب انداخت برای دو مرد پست بیقدر پس خط: شکسته نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی حنایی و شکری، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابره عطف تیماج حنایی، 23گ (96-118ر)، اندازه: 17×21/5سم آف: 104]

9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16962

آغاز: هیچ بگوش او نرسیده بود و اما قوت عقل و صحت فهم و رای او بمرتبه ای بود که خلایق را در عجب و حیرت می افکن و پدر در حال او متردد بود؛ انجام: و امر کرد ... تا برای مدفن او مکانی بنا کند پس پای خویش بکشید و سر بجانب مغرب کرد و روی بمشرق و جان بداد. رحمه الله و بركاته عليه. و السلام.

ص: 111

ظاهرة غير از ترجمه ای است که علامه مجلسی از این داستان در عین الحیات آورده است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: «عبد الجواد» (بیضی)؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای سفید و ته بندی چرم، 130ص، 15 سطر (13×7)، اندازه: 19×13سم [ف: 47/1 -88]

10. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره

خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سرمه ای، اندازه: 21×14سم [نشریه: 7-724]

11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2127/3

آغاز: تمثيل دوم در ذکر تمثیلاتی که مشتمل است بر توضیح عیبهای بسیار از دنیا و در این مقام قصه بلوهر و بوذاسف که مشتمل بر حکم شریفه؛ انجام: و هرگز او را جاهی و منزلتی در دنیا نبوده و هرگز مالک بهره ای از زمین نکشته پس ای پسر پادشاه دنیا را خانه خود مدان ....

نسخه اصل: کتابخانه مدرسه جعفریه زهان؛ خط: نستعلیق، کا: محمد على بن ابو تراب بمرودی، بی تا، افتادگی: انجام؛ 70ص [ 418-349 ] [عکسی ف: 6-151]

12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7480/3

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 113گ (221-333)، 15 سطر ( 15/5×9)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 16-586]

13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/9

-فیروز بخشی از کتاب عين الحيات مجلسی است با عنوان: «تمثيل دهم در ذکر تمثیلاتی ... و در این مقام قصه بلوهر و بوداسف که مشتمل است بر حکم شريفه انبیا ...؟ بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 55ص (164-218)، قطع: رحلی، اندازه: 22×35سم [ف: 21-274]

14. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1557/6

آغاز: برابر؛ انجام: چون به نزدیک آمد چشمه دید در نهایت صفا و پاکیزگی و درختی مشاهده نمود در غایت نیکویی و رعنایی که هرگز به آن خوبی درخت ندیده بود و آن درخت شاخهای بسیار داشت و چون میوه.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در پایان دو حکایت درباره ابوحنیفه و ابن جوزی مذکور است؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 15گ، 23 سطر، اندازه: 19×9 سم (ف مخ: 1-277]

• بلوهر و بوداسف = یوزاسف و بلوهر / داستان / فارسی

belūhar va būdāsaf=yūzāsaf va belūhar

حسینی، محمد مسیح بن احمد، ق 12 قمری

hoseynī, mohammad masīh ebn-e ahmad (- 18c)

وابسته به: بلوهر و بوداسف = يوزاسف و بلوهر؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)

مترجم می گوید: چون کتاب «اكمال الدين و اتمام النعمة» که از مؤلفات ... ابو جعفر محمد بن على بن الحسين بن موسی بن بابویه قمی ممتاز بود از سایر کتب در رشاقت ترتیب و کثرت معانی و رسم الفاظ و ترکیب ... بنابراین لازم دانست که فصل مذکور را مشروع نماید به شرحی که آسان تر داند طريق وصول به جواهر نفیسه آن پس بعون الله سبحانه عنان عنایت را به جانب آن شرح معطوف ساخت». سپس او عبارات اکمال الدین را می آورد و ترجمه می کند و موضوع آن همان داستان بودای اسلامی شده است و در آن نشان داده می شود که چگونه بودا به حقیقت راه یافت.

آغاز: بسمله، حمدة لا لانه هو بالحمد حقیق اذ ارشدنا إلى رموز التدقيق

انجام: آن کسانی که جدا نشود از تو یکساعت در دنیا و آخرت بحق محمد و آل پاکش عليهم السلام

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2984

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، کا: قرجقای سلیمانی بن قرجقای، تا: 1087ق، جا: قريه طقرود از توابع قم؛ محمد زمان بیک فرزند کاتب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج مشکی، ترنج و نیم ترنج، حواشی منگنه، 157گ، 15سطر (18×9)، اندازه: 28/5×16سم [ف: 6-738]

•بلوهر و بوداسف = یوزاسف و بلوهر / داستان / فارسی

belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar

ابن الندیم در الفهرست آن را زمره ترجمه های هندی به عربی و با عنوان های بوتاسف و بلوهر و بردانیه آورده است و می گوید که ابان بن عبدالحمید لاحقی آن را به نظم عربی در آورد. تعاليم بوداست در بدگویی از جهان و داستان هایی از فسق و فجور و ستم شاه هند.

چاپ: ایران، سنگی، 1280ق، وزیری، 50ص (صص 258-307)[ فهرستواره منزوی 290/1 ؛ مشار فارسی، ج 1، ص 792]

نسخه ها همانند نیستند:

1. تهران: نوربخش: شماره نسخه: 49

آغاز: در ذکر تمثیلاتی چند که مشتمل بر توضیح عیبهای بسیار از دنیا؛ انجام: تا برای او مکانی بنا کنند ....... و جان بداد .... و السلام. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 9؛ مرحوم ذوالریاستین در پایان نسخه چنین نوشته است: «بسمه تعالی، این نسخه شریفه را فقیر در ده سال پیش، از مرحوم حاج میرزا محمد رضای صحاف به مبلغ 20 ریال ابتیاع نمودم و در این تاریخ آقای کلینی اخوی زاده آن مرحوم جلد و اصلاح و صحافی نمودند. حرره العبد ذوالریاستین نعمة اللهي في الثالث من شهر صفر الخير سنه 1363 ه_ ق»، با سرلوح؛ مهر: «عبده على اكبر»، «عبده محمد حسین»، «بنده آل

ص: 112

على محمد حسین» 1071؛ کاغذ: الوان گوناگون، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 140ص، 16 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 1-60]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4108

آغاز: (سوخته) منی و از اعیان اهل مملکتی و از اشراف و اما جدی در پیش من چرا رسوا نمودی خود را و ضایع کردی و خوار نمودی اهل خود را و چه باعث شد ترا که متتبع شدی اهل خسارة و بطالت را تا خود را گردانیدی؛ انجام: مگر بایمان و عمل بخيرات و ترک شهوات پس فكر و تفکر مضحکه نمایید ای ملک اشراف در آنچه استماع نمودید و فهم و درک کنید و اعتبار ...

از افسانه های کهن آمیخته با تعالیم بودا؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 6 مجلس مینیاتور رنگارنگ زیبا، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سوخته، 15گ، 15 سطر (7/5×16/5)، اندازه: 21×13سم [ف: 11-104]

٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13443/6

آغاز: بسمله ... اما بعد قال الشيخ الجليل ثقة الاسلام ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی ... به ترجمه این حکایات طويله شریفه مشتمله بر لطایف حکم و امثال و نوادر علوم و اخبار در نسخه حاضر داستان بلوهر به نقل از کتاب «کمال الدین شیخ صدوق توسط محمد صالح بن حاج باقر قزوینی به فارسی ترجمه شده است؛ بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول و مذهب و شنگرف؛ جلد: گالینگور، سرخ عطف تیماج، 56ص (52-107)، اندازه: 32×20سم [ف: 36-378]

4. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 796/1

خط: نسخ، كا: عبد الوهاب ابن قاسم رازی، تا: 1031ق؛ سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 3-129]

5. تهران، فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه: بدون شماره/15

بی کا، تا: جمادی الثانی 1087ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، ربعی، 18گی (در متن 121-ر38) [نشریه: 552-7 ]

6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3743/15 -ف

خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1087ق؛ افتادگی: آغاز؛

جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 18گ (در متن 21-138)، قطع: ربعی [فیلمها ف: 2-238]

7. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 143 - ج

این داستان به روایت از ابن بابویه در این رساله فارسی آمده است در پایان آن هشت تمثیل است از اخبار شیعی. ترجمه فارسی سره این داستان از سید علی رضا ریحان از روی نوشته ابن بابویه و به نام بلوهر جداگانه در 1351 به چاپ رسیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج عنابی، 61، 17 سطر (8/5×16/5 )، اندازه: 22×15سم [ف: 1-231]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3854-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-270]

8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4309

آغاز: بسمله. بعد از انشای محمد و ثنای نامتناهی ... بارگاه کبریا ... لوای مرحمت (در اینجا میان گی 1 و 2 افتاده) زمان و نوای دوران در زاویه عجز و ناتوانی نشاندی و بنان زبان بلاغت بیانش جواهر کلمات دلپذیر و سخنان بی نظیر در سلک عبارت آوردی؛ انجام: و تا بود قدم هست بسير بلاد و هدایت عباد می فرمود. ای خوش کسی که درره حق شد سبک عنان ×× چون گرد گشت بر اثر رهروان روان. اللهم وجه وجه قلوبنا الى اقتراف عوارف اصفیائک ..... و اوردنا منهل التوفيق ..... و ثبت اقدامنا على صراطك المستقيم و اختم لنا بخير انك انت العزيز الحكيم. سبک این تحریر کمی کهن تر است و جز آنچه چاپ شده و شعرهای فارسی مانند شعر صائب در آن آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ کاغذ: سپاهانی کبود، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 126، 13 سطر (12×7)، اندازه: 16×10سم [ف: 13-3274]

9. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 42/2/2 -5975

از عين الحياة مجلسی؛ خط: نسخ، كا: خداداد بن محمد على دهنوی محمود آبادی برخواری، تا: دوشنبه 23 شعبان 1227ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 32 سطر، قطع: رحلي [ آستانه قم:-191]

10. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 97/1

آغاز: بسمله. بعد از انشاء محمد و ثنای نامتناهی سزاوار بارگاه کبریایی پادشاهی که برقع الكبرياء ردائی متمکن گردید ... راویان روشن بیان چنین آورده اند که در ولایت هندوستان؛ انجام: تا بود بسير بلاد و هدایت عباد می فرمود، بیت: ای خوش کسی که در ره حق شد سبک عنان *** چون گردگشت بر اثر ره روان روان ... انک انت العزيز الحكيم

در ابتدای نسخه آمده است: «کتاب بوذاسف و حکیم بلوهر گفته ملا مؤمن کرمانی» ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق، جان کرمان؛ جلد: مقوا با روکش کاغذی قهوه ای، عطف و گوشه پارچه قرمز، 45گ (1پ-45ر)، اندازه: 19×29سم [ف: 149]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3201/9

آغاز: تمثیلی چند که پیشوایان دین در مذمت دنیا برای تنبیه غفلت زدگان ... در بیان آنکه هر چند آدمی بدنیا مشغول میگردد خلاص از آن دشوار است؛ انجام: و زبان بحقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمتها منتفع گردند در حین گرفتاری و زمان فقیری.

این داستان را مجلسی در بحار و عین الحیات آورده و نسخه ما همان نوشته عین الحياة است. در آغاز تمثیلی چند در نكوهش دنیا در دو صفحه یاد شده و سپس دنباله آن داستان بلوهر و یوزاسف را می آورد؛ خط: نستعلیق، كان محمد صادق تفرشی، تا: 25 رجب 1241ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با عطف تیماج زرشکی، 2 ص (80-81)، قطع: رحلی، اندازه: 41×30سم [ف: 10-782]

ص: 113

12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 318

آغاز: بسمله باب سیوم در ذکر تمثیلات که مشتمل است بر توضيح عیبهای بسیار از دنیا

داستانی است مأخوذ از تعالیم بودا در مذمت دنیا. شیخ صدوق در اكمال، عربی آن را آورده است و علامه مجلسی در عین الحیات، فارسی آن را نیز ذکر کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ تملک: رحیم حسینی مورخ 1280 ه ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای، 96گ، 15 سطر (8/5×16/5 )، اندازه: 14/5 ×24سم [ف: 1-265]

13. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 109/2 ح

خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن کربلائی محمد على، تا: 1266ق؛ جلد: چرمی، 23 سطر (23×12)، اندازه: 21/5 × 32/5سم رشت و همدان: ف: 1204]

14. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4785

خط: شکسته نستعلیق، کا: عبد الصمد رضوی همدانی، تا: جمعه 3 شعبان 1271ق؛ قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1244]

15. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2106

آغاز: حکایت یکی از اهل چهار محال با آنکه نزدیک به محال بود بدین نوع بیان حال میکرد که سالی در اصفهان چنان قحطی عظیم اتفاق افتاد که گدایان؛ انجام: نهان آمده در دل رنج گنج ***نیابد کس گنج نابرده رنج / تن آسائیت رنج بار آورد *** چه رنجش دهی گنج بار آورد خط: نستعلیق نازیبا، کا: محمد ولی میرزا، تا:16 رجب 1322ق؛ جلد: مقوا اسلیمی، 155گ، 14 سطر، اندازه: 22×14سم إف مخ: 1-494]

16. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3875

آغاز: و ليكن فرزند پسر نمی شد او را و جميع فرزندان و دختر بودند و پیش از پادشاهی او امر دین در مملکت او شیوع تمام داشت و اهل دین بسیار بودند؛ انجام: پس وصیت کرد به او که قرایض الهی را در میان خود محافظت نمایند واز حق به باطل میل مکنید و امر فرمود که برای مدفن او عمارتی بسازند و سر خود را به جانب مغرب و پا را به جانب مشرق کرد و مرد

خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، 43گ، 23 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ: 1-277]

17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8774/5 - 58/224

آغاز: بوذاسف گفت که بشنیدن این مثل بسی مسرور گردیدم از این باب مثل دگر بیان فرمای خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 27گ (75-91)، اندازه: 20×11سم [ف: 2-630]

18. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1393/3

آغاز: در ذکر تمثیلات که مشتمل است بر توضیح عیب های بسیار از دنیا و در این مقام؛ انجام: و دیده بینا به همه امتان پیغمبر صلی الله عليه و آله کرامت فرماید بجاه محمد و آله الطاهرين

قصه بلوهر حکیم با بوذاسف از داستان های قدیمی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: معمولی، 53گ (211پ-263ر)، اندازه: 21×14سم (مؤید: 3-263]

← بما عليه ان شاء الله المعتمد ← تحفه الوالد

• بناء الأفعال = التصريف صرف / عربی

banā’-ul afʻāl = at-taşrīf

سی و پنج «باب» در صیغه های ثلاثی و رباعی از افعال و مزید فيه همراه با مثال ها و توضیح است.

آغاز: بسمله وبه نستعين اعلم ان ابواب التصريف خمسة وثلاثون باثا ستة منها للثلاثي المجرد باب اول فعل يفعل موزونه نصر ينصر وعلامته ان يكون عين فعله مفتوحاَ

انجام: و هذه الأقسام سبعة يجمعها هذا البيت: صحیح است و مثال است و مضاعف ×× لفيف و ناقص و مهموز و اجوف. تم همانند:

1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3094/4 - 16/104

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1022ق؛ جلد: تیماج سرخ، 9گ، 13 سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 2-943]

2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3410/1

آغاز: برابر؛ انجام: و هو الذي كان فيه حرفان من حروف العلة و هو على ضربين الفيف المفروق و هو الذي كان في مقابلة عينه و لامیه حرفان من هذا الحروف نحو طوی و شوی

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا سبز، 16گ، 7 سطر، اندازه: 20×16سم [ف مخ: 3-1320]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6639/3

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 جمادی الثانی 1238ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوهای عطف تیماج قرمز، 10گ (37-46ر)، اندازه: 12×17 سم [ف: 17-207]

4. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 408/1

آغاز: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1287ق، جان کر کوک؛ مصحح، محشى؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای سوخته، 6گ (1پ- 6ر)، اندازه: 21×14سم [ف: 2-102]

5. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 183/2 -ج

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: رجبعلی بن کربلائی كاظم کوسه لاری سفیداری، تا: سه شنبه 6 ربيع الأول 1300ق؛ محشی؛ 20گ (19پ-38ر)، 7 سطر (14×9/5 ) [ف: 1-129]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1 /7753- 52/93

آغاز: برابر

ص: 114

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 6گی، 14 و 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-499]

7. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7753/3 - 52/93

آغاز: برابر

بی کا، بی تا؛ 5گ، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-943]

8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8126/4 -55/96

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 6، 9-12 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-944]

9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2085/3 - 11/185

آغاز: الحمدلله صرف قلوبنا بالعلم و العرفان و الصلوة و السلام على نبيه محمود المبعوث بالرحمة و الاحسان و على آله و اصحابه ذوالامن و الامان و بعد اعلم ان ابواب التصريف خمسة و ثلاثون بابا انجام: انصربنا فعل تعجب نفس متكلم مع الغير معناسی نعجب پردم اندک ...

خط ثلث، بی کا، بی تا؛ در حواشی به ترکی ترجمه است؛ جلد: تیماج سوخت با ترنج با سر و نقش گل و بوته داخل و سرترنجها و مذهب مجدول گرهی لولا دار، 24گ، 13 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-944]

10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2799/4 - 15/39

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور قهوه ای، وگ، 15 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 2-943]

11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2314/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه ضربی مقوایی، وگ (77-85پ)، 13 سطر (1284/5 )، اندازه: 19×11 سم [ف: 12-23]

• بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية / كلام

و اعتقادات / عربی r.-il naqd-ir fi fatimiyya bana-ul maqalat-il ‘utmānīyya

ابن طاوس، احمد بن موسی، 673؟ قمری

ebn-e tāvūs, ahmad ebn-e mūsā (- 1275)

از ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ (150-255) دانشمند معتزلی کتابی به نام «کتاب العثمانية» به یادگار مانده که در آن از سخنان شیعیان خرده گرفته است. مسعودی در مروج الذهب (253/3 ) و ابن ندیم در فهرست به همین نام (بخش چاپ نشده آن از نسخه چستربیتی) و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه ( 253/3 ) از آن یاد کرده اند. ابو جعفر محمد بن عبدالله اسکافی سمرقندی ( 240) در زمان زندگی جاحظ در برابر آن کتاب «نقض العثمانيه» نوشته است و بندهایی از این نقض را ابن ابی الحدید آورده است. ابن ندیم در سرگذشت اسکافی از این کتاب یاد ننموده ولی از کتاب «فضائل علی» او یاد کرده است. سید مرتضی در امالی (194/1 ) از عثمانیه یاد نکرده است و در شافي او و تلخيص طوسی از آن هم یادی از آن دیده نشد. خود جاحظ در حيوان» (11/1) و در کتاب «المعرفة» (ص 261) از آن یاد کرده است. این هم گفته شود که ابن ندیم گذشته از «کتاب العثمانية» از «کتاب الرد على العثمانية» همو نیز یاد نمود. پس می توان گفت که جاحظ به روشی که در تألیفات خود داشته و برای خوشایند هر گروهی کتاب می نوشته است به سود رافضیان از همین کتاب در آن کتاب دوم خود خرده گرفته است با اینکه از نقضی که اسکافی بر عثمانيه او نوشته چندان خوشش نیامده است. شیخ مفید بغدادی شیعی کتاب «الرد على العثمانية للجاحظ» دارد (نجاشی ص 284؛ الذريعه 192/10 ؛ فوائد رضویه). ابي احوص مصری متکلم (معالم ص

127؛ الذریعه 211/10 ) هم «الرد على العثمانية» دارد. ابن طاوس جمال الدين ابوالفضائل احمد بن موسی بن جعفر بن الطاوس فاطمی حسنی حلی فقیه اصولی ادیب (- 673) در نقض همین کتاب عثمانیه جاحظ «کتاب بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية» نوشته و حسن بن على بن داود آن را نزدش خوانده و او بدو اجازه قرائت داده است. ابن طاووس در این کتاب، ضمن نقل گفته های جاحظ آنها را رد می کند. به جز این، 9 رد دیگر هم

بر کتاب جاحظ نوشته شده که مشخصات آنها در مقدمه چاپی بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية»، تحقیق سید علی عدنان غریفی، قم، مؤسسة آل البيت، آمده است.

آغاز: بسمله. النازل على الخواطف با کف الشوارق و اشهد ان لا اله الا الله شهادة يفتح بنيانها أبواب المغالق

انجام: و يعتنق البيض الرقاق فكاهة *** كأن شفار المشر في الخراید و کم لأمير المؤمنین مناقبة *** علت غلت لا يطيبها المكايد

چاپ: بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية، تحقيق: سید على عدنان غریفی، قم، مؤسسة آل البيت، 1411 ق

[الذريعه 3/ 150 و 395/21 ؛ هدية العارفین 97/1 ؛ خاتمه مستدرک الوسائل: 433/2 -437؛ به صورت مفصل و جامع در فهرست نسخه های خطی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران: 261-279؛ حول تحقیق کتاب بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية، مجمع علمی عراقی 75/1 و 328/3 ]

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 976-ف

نسخه اصل: اوقاف بغداد ش 6777 (فهرست اسعد اطلس ص 125)؛ كا: تقی الدین حسن بن على بن داود علی شاگرد او، تا: شوال 665ق؛ با گواهی حاجی میرزا حسین بن محمد تقی نوری؛ 200گی [فیلمها ف: 1-291]

2. تهران: مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 85/1

ص: 115

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 16 سطر [ف: 97]

3. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 70-د

خط: نسخ، كا: حسین خادم کتابدار مشهد نجف، تا: محرم 1091ق؛ این نسخه نقص نسخه اصل بغداد را ندارد؛ تملك: مقبل بن حسن در کربلا در 8 شعبان 1189، محمد علی بن محمد باقر سپاهانی بهبهانی در 1211، محمد جعفر بن محمد علی در 1218، غلام رضا بن محمد صادق سمیعی کرمانشاهی در ربيع الثانی 1354؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 141گی، 15 سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 261]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1375-ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-291]

4. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 277

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: محمد حسین بن شیخ محمد خادم حایری، تا: رمضان 1129ق؛ از نسخه مخطوط به قلم شاگرد مؤلف، حسن بن على بن داود حلى محرر 665، نسخه مستنسخ منه بر مؤلف قرائت شده و در ظهر آن اجازه مؤلف کتابت شده، در این نسخه اجازات و قراءات نسخه اصل استكتاب شده؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 208 ص (1-208)، 12 سطر، اندازه: 10/5 ×16 سم [ف: 45]

5. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كا: سید مرتضی بن جواد بن اسمعیل نجومی کرمانشاهی، تا: 1385ق، جا: نجف اشرف؛ از روی نسخه ای که جواد بن شیخ عبد الحمید در سوم شعبان 1336 آن را از روی نسخه نفیسی که به خط حسن بن على بن داود حلی صاحب رجال بوده و در شوال 665 از کتابت آن فراغت یافته نوشته است، نسخه ابن داود قبلا در کتابخانه مسجد مرجان بغداد بوده و بعدا به مكتبه الاوقاف العامة في بغداد» منتقل شده است؛ 176ص، 20

سطر [دليل المخطوطات: 1-219]

قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1616

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-46]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 463عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-412]

• البنات الصغيرة / متفرقه / عربی

banāt-uş Şaġīra

هادي المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری

hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e ‘alī (- 1042)

شکوه ای است از دختران جوانی که میثاق ولی الزمان را شنیده و سپس سر پیچی کرده اند. مؤلف از آنها تبری جسته و می گوید: چنانچه توبه کنند باب توبه تا هفتم ماه صفر باز بوده والا آنها ملعون هستند.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1571/16

آغاز: توكلت على مولانا الاله ... ايتها البنات الغافلات الناسیات للحقق المدعيات قد وعظتكم من الزمن الطويل نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 913؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 3ص (219-221) [عکسی ف: 4-413]

• البنات الكبيرة / متفرقه / عربی

banāt-ul kabīra

هادی المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری

hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e 'alī (- 1042)

به مؤلف خبر رسیده که عده ای از دختران صالحه مؤمنه تحت تاثیر حرف های زندیق فاسقی قرار گرفته اند. در این نامه آنها را مورد بازخواست قرار داده و از آنها می خواهد به رساله «الاعذار و الانذار» و دیگر نامه هایی که قبلا ارسال داشته توجه کنند. هادي المستجيبين در پایان نامه را بر تمامی اهالی قصرین و مصرين حجت می داند.

قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1571/15

آغاز: بلغنی ایتها البنات الصالحات المومنات الصينات ثبتكن الباري على طاعة وليه

سخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 913؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 6ص (213-218) [عکسی ف: 4-412]

•بناهای غریبه قدیم / جغرافيا / فارسی

banāhā-ye qarībe-ye qadīm

اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری

e'tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath- alī (1819-1881)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/89

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اص (271) [ف: 9-198)

و بنای بت پرستی و آغاز آتش پرستی / تاریخ / فارسی

banā-ye bot-parastī va āqāz-e ātaš-parasti

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/46

کا: ابوالقاسم وفا، تا: قرن 13 [ف: 6-134]

• بنای عالی و دیدنی سرهنگ آباد اردستان = چهل ستون / تاریخ ایران / فارسی

ص: 116

banā-ye 'ālī va dīdanī-ye sarhang-ābād-e ardestān = čehel-sotūn

شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی

safi'i ardestani, morteza ebn-e ahmad (- 20c)

تاریخ تأليف: دوشنبه 21 جمادی الثانی 1419ق رساله ای است کوتاه در تاریخ و توصیف بنای عالی و دیدنی رؤسای سرهنگ آباد اردستان که چهل ستون نام دارد و در یکصد و نوزده سال پیش( از تاریخ تألیف این رساله) به صورت زیبایی ساخته شده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12697

آغاز: روستای سرهنگ آباد از توابع دهستان سفلای بخش زواره اردستان است، این روستا در منطقه کوهستانی و خوش آب و هوا.؛ انجام: سید سرهنگ آبادی به سال 1335 هجری قمری در آن روستا وفات یافته است.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 21 جمادی الثانی 1419ق؛ مجدول؛ کاغذ: ایرانی جدید (دفتری خط دار)، جلد: مقوای زرد با روکش پلاستیک، 10گ، 10 سطر (17× 16)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 32-283]

•بنای مکه و بیت المقدس / جغرافيا / فارسی

banā-ye makke va beyt-ol-moqaddas

اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری

e'tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath-‘alī (1819-1881)

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/12

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 9-195]

• بنچاق معاملات و قبالات و نامه ها / اسناد / فارسی

bončāq-e mo‘āmelāt va qabālāt va nāme-hā

بنچاق معاملات و قبالات و نامه ها که جداگانه فهرست خواهد شد.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8745

بی کا، بی تا [ف: 17-210]

← بندگی ← آداب بندگی

• بندهش آفرینش نامه = زند آگاهی / کلام و اعتقادات / فارسی

bondaheš-e āfarīneš-nāme = zand-āgāhī

1. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف5

چاپ فردیناند پوستی ( F. Justi) در لایپزیک در 1868؛ بی کا بی تاب (ع 68 و 69) [فهرستواره مینوی: 163]

2. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف4

پاریس 2043 . S. P (بلوشه 214/4 ش 227)؛ بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی: 163]

• بندهشن / ادبیات / فارسی

bondahešn

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1279/1- ف

نسخه اصل: موزه بریتانیا 22378 .Add (ریو 51)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 16 سطر [فیلمها ف: 1- 589]

•بندهشن (بندی از) / ادبیات / فارسی

bondahešn (bandī az)

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 914/5 -ف

نسخه اصل: پاریس 1022 . S. P (پلوشه ش 209)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 15 سطر [فیلمها ف: 1-547]

• بندی از آقا محمد بیدآبادی / عرفان و تصوف / فارسی

bandī az āqā mohammad-e bīd-ābādī... .

بید آبادی، محمد بن محمد رفیع،-1197 قمری

bīd-ābādī, mohammad ebn-e mohammad rafi- (- 1783)

تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 267/23 حکمت

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوا عطف تیماج، قطع: ربعی [ف: 2-58]

• بندی از ابوالعباس مستغفری / عربی

bandī az abo-l-'abbās-e mostaqferī

مستغفری، جعفر بن محمد، 350-432 قمری

mostaqferī, ja'far ebn-e mohammad (962-1041)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 441/35 -ف

نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش 1819؛ بی کا، تا: قرن 9. اگ (173) [فيلمها ف: 1-475]

• بندی از امام زین الدین ابی الحسن علی بن عبدالرحمن بن حیدر حلبی / کیمیا / عربی

bandī az emām zayn-od-dīn abe-l-hasan‘alī ebn-e ‘abd-or-rahmān ebn-e heydar-e halabī

ص: 117

تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 315/4

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-110]

• بندی از خواجه طوسی به فارسی به روش اسماعیلی / کلام و اعتقادات / فارسی

bandī az xāje-ye tūsī be fārsī be raveš-e esmāʻīlī

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری

nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)

ضمن مجموعه ای که چند اثر منظوم و غیر منظوم اسماعیلی وجود دارد و هیچ توضیحی در فهرست راجع به این بند منقول از خواجه ندارد. جز اینکه معلوم نکرده که این فیلم از چه نسخه ای است. احتمالا همان فواید کوتاه و یا عبارات منسوب به خواجه نصیر است که به روش اسماعیلیه نگاشته شده و به خواجه نصیر نسبت داده اند.

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2835/6 -ف

بی کا، بی تا، قطع: وزیری (فیلمها ف: 1-735]

• بندی از سعدالدین کاشغری / شعر / فارسی

bandī az sa'd-od-dīn-e kāšqarī

کاشغری، سعدالدين، -862 قمری

kāšqarī, sa'd-od-dīn (- 1458)

تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 890/7

بی کا، بی تا، قطع: ربعی [نشریه: 7-262]

• بندی برای محمد صادق / كلام و اعتقادات / فارسی

bandī barāye mohammad sādeq

کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری

(1810 -ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)

پس از این رساله عرفانی یک فائده است و پس از شرح خطبه تطنجيه پاسخ سید حسن است و فایده ای از آقا علی.

تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6557/4

خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن محمود ارموی، تا: 1299ق، جان کربلا؛ همراه آن یک رساله از زین العابدین بن محمد حسین کرمانی است که در 14 ذیحجه 1291 نوشته شده، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 16 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 5-45]

• بندی در سهام / هیئت / فارسی

bandī dar sahām

ابو معشر فلکی، جعفر بن محمد، 172-272 قمری

abū-ma šar-e falakī, ja'far ebn-e mohammad (789-886)

کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه: 77/6

بی کا، بی تا، نیم صفحه، قطع: ربعی [نشریه: 7-40]

تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3542/6 -ف

نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-176]

• بندی در صحت مبایعه / فقه / عربی

bandī dar sehhat-e mobāye'e

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 8/14

از فاضل معاصر حاج محمد جعفر استر آبادی برگ 54؛ خط: نستعلیق، كا: سید صدرالدین عربی استر آبادی، بی تا؛ برگ 55 و 56 ادعیه؛ تملک:کاتب؛ کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، گ (54-56)، 14-23 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 21)

• بندی در صفت حل / کیمیا / فارسی

bandī dar sefat-e hal

میرفندرسکی، ابوالقاسم بن میرزا بزرگ، - 1050؟ قمری

mīrfendereskī, ab-ol-qāsem ebn-e mīrzā bozorg ( 1641)

مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 19323/8

بی کا، بی تا؛ مجدول به طلا و مشکی و آبی؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-398]

• بندی در عدد ماهها و ... / عربی

bandī dar ‘adad-e māh-hā va ...

مشهد؛ نواب، شماره نسخه: 6/10

خط: نستعلیق، کا: محمد فاضل بن محمد مهدی مشهدی، تا: 1087ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای حواشی با نشان «عبدالنبي عفى عنه، منه رحمه الله ...»، مصحح؛ جلد: مقوا عطف میشن مشکی، اگ (77پ - 77ر)، 16 سطر (15×9)، اندازه: 19×12سم [ف: 16]

• بندی در عمل / كيميا / فارسی

bandī dar ‘amal

بید آبادی، محمد بن محمد رفیع ،-1197 قمری

ص: 118

bīd-ābādī, mohammad ebn-e mohammad rafi“ (- 1783)

مشهد؛ الهیات، شماره نسخه:19323/9

بی کا، بی تا، مجدول بطلا و مشکی و آبی، کاغذ ترمه؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-398]

• بندی در معنی دلیل شرعی

bandī dar ma‘nī-ye dalīl-e šarʻī

مشهد؛ نواب، شماره نسخه: 306/13

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان کربلا و نجف؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، اص، 21 سطر (16×10)، اندازه: 21×14سم [ف: 264]

• بندی در مؤلفات شیخ حرعاملی

bandī dar mo'allafāt-e šeyx horr-e 'āmelī

مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 452/2

خط: نسخ و نستعلیق مختلف، کا: محمد فاضل بن محمد مشهدی، تا: 1078 و 1081ق؛ واقف: حاج محمد مهدي فراش حرم؛ جلد: تیماج لایه ای مشکی، اص [ف: 369]

• بندی منقول از صلوة بحار الانوار مجلسی / فقه / عربی

bandī manqūl az salāt-e behār-ol anvār-e majlesī

در مقدار انحراف شهرهای بزرگ از جهت قبله

مشهد، نواب؛ شماره نسخه: 133/3

خط: نسخ، كا: عبد الجواد بن محمد حسین بسطامی بیارجمندی، بی تا؛ کانب خادم امام رضا (عليه السلام)؛ در پشت صفحه اول آمده: امانت فاضل بسطامی» با مهر او با سجع «المتوكل على الله الغني عبده نوروز علی» (بیضی)؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 25 سطر (16×9)، اندازه: 21×16سم [ف: 128]

• بندی منقول از طرائف سید بن طاووس و کتاب مطالب السؤل و عدد امامان ... با پاسخ آنها

bandī manqūl az tarā'ef-e seyyed ebn-e tāvūs va ketāb e matāleb-so'l- va ‘adad-e emāmān ... bā pāsox-e ānhā

مشهد، نواب؛ شماره نسخه: 17/6

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج، 21 سطر (15×6/5 ) [ف: 37]

← بنگ و باده ← مناظره شراب و حشیش

• بنگ و باده / شعر / ترکی

bang va bāde

فضولی بغدادی، محمد بن سليمان، 913؟ -976؟ قمری

fozūlī baqdādī, mohammad ebn-e soleymān (1508 1569)

آغاز: بنگ و باده جناب فضولی رحمة الله، بسم الله الرحمن الرحیم. ای ویرن بزم کاینانه نسق *** بوراخان جام عشقه نشأة

حق انجام: چون فضولی دورور بینم لقبيم *** عجب اولماز گر اولماسا ادبیم / وار امیدیم که عذریم اولا قبول *** اولميا بيله جزئیله مسؤل. تم بالخير و السلامه چاپ: به سال 1266 در تبریز و نیز در تاشکند چاپ گردیده است؛ ایران، سنگی، 1284، وزیری کوچک، 15ص

1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1427/28

خط: نستعلیق، كا: امام قلی ایمانی غلام، تا: نیمه دوم قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی متن و حاشیه، جلد: تیماج تریاکی ضربی زرکوب مقوایی، 5گ (451ر -455ر)، 20 سطر (24×14)، اندازه: 32×18سم [ف: 8-101]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14665/2

آغاز: برابر

خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی، 19گی (25پ-43پ)، 12سطر، اندازه: 11/7×18/5سم [ف: 41-149]

٣. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 12ر3225

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «هاشم بن شمس الدين الموسوی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 6گی، 32-36سطر، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 1-132]

4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 305

بی کا، بی تا [ف: 2-647]

5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 307

بی کا، بی تا [ف: 2-647]

• البنود = نبذة بنود / شعر / عربی

al-bunūd = nubdat-u bunūd

موسوی جزائری، علی بن باليل، ق 12 قمری

mūsavī jazā’erī, ‘alī ebn-e bālayl (- 18c)

کتابی ادبی- دینی است تشکیل شده از بندهای متعدد که تا بند یکصدم با عدد و از آن پس با حروف ابجد شماره خورده است در فهرست مرکز احیاء يكصد و پنجاه بند دانسته شده است).

ص: 119

مؤلف در دیباچه کتاب آن را در بحر رمل و در موضوعات غزل، مدح و توحيد معرفی کرده است که هر بند آن چهل کلمه دارد. از این کتاب و مؤلف آن به نوشته مرحوم مشكاة در آغاز نسخه، در کشکول شیخ یوسف بحرانی ذکری آمده است. آقا بزرگ از دو تألیف دیگر علی بن باليل به نام های «القلادة» و المستطاب في علم النحو» نام می برد که اولی را شیخ فتح الله کعبی (- 1130 ق) از معاصرین مؤلف شرح کرده است. همچنین از کتاب شعر دیگری از وی موسوم به «قلائد الغيد» آگاهی داریم که در مرکز احیاء قم عکسی از آن به همراه نسخه دیگری از نبذة بنود وجود دارد. (جواد بشری)

آغاز: بسمله، الله احمد من خلق اللسان و علمه البيان و اصلی و اسلم على افضل نوع الانسان محمد و آله كنوز العرفان و مظاهر اسرار الفرقان علیه و علیهم صلوات الرحمن ما تعاقب الملوان. و بعد فيقول المفتقر الى رحمة ربه الغني على بن باليل الحسینی هذه نبذة بنود، نبذتها على بحر الرمل غزلا و مدحا و توحيدا و عممت بالغزل توصیفا و تشبیبا و تشوقا و نسیبا و قصرت المدح فيها على النبي و آله صلوات الله عليهم أجمعين و على القرآن العظيم و الذكر المبين مشيرا في بعضه الى غالب غزوات النبي و سيره و بعض كراماته ... و جعلت التوحيد بعون الملک الحميد كما يشتهى الراغب و يريد مشتملا على اصول المسائل الكلامية و ادلتها العقلية و على مسالة الحسن و القبح الأصولية على التبعية على نهج الطائفة الأمامية و نجد الفرقة الجعفرية من الشيعة الاثنی عشرية كثر الله اعدادهم و ... و قد وضعت كل بند منها علياربعین كلمة اما بكلمة الروى او بدونها الا ما طغى البصر عنه اسما كان او فعلا او حرفا جاء لمعنى على حرفين فصاعدا بانفراده کمن و الم وان وان و حتی ... مشيرا في كل بند من بنود الغزل و المدح اما الي مسئلة علمية أو صناعة بديعية او الى كل من الأمرين على العية

انجام: العقل فكفر سیدی ذنبي و كن لي عدة في هذه الدار و في الاخری و دخرا.

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8083/1

آغاز و انجام: برابر؛ [رقم:] تمت البنود بعون الملک المعبود ضحى يوم الاربعا لست بقین من ربيع الثانی سنه 1201 الحادية و المأتين بعد الألف من الهجرة بقلم العبد الجانی علی بن عبدالله بن حسین بن احمد بن جعفر بن على البربوري البحراني عفى عنهم اجمعین.

خط: نسخ، كا: على بن عبدالله بن حسين بربوری بحرانی، تا: چهارشنبه 24 ربیع الثانی 1201ق؛ رکابه دار، توضیحی به خط مرحوم مشكاة با خودکار آمده : 1-دو کتاب است. اول بنود للسيد على ابالیل برای شناسایی کتاب و مؤلف آن رجوع شود بکشکول شیخ یوسف بحرانی. صاجب ذريعه این کتاب را ندیده و مؤلف آن را نشناخته است 2- ديوان شعری است که عجالة نشناختم»؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج حنایی سیر دارای جدول ساده ای در اطراف و ترنجی ضربی با نقوش گل و مرغ، 57گ (1پ -57پ)، 14 سطر، اندازه: 16/1×11/3 سم [ف: 27/1 -149]

2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1602/2

آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه سید هادي آل باليل -قم؛ خط: نسخ، كان رضا بن صالح بن ابراهيم بن اسماعيل بن محمود بن ابراهيم بن على باليل موسوی، تا: 11 جمادی الاول 1346ق؛ 23 ص (85 107) [عکسی ف: 5-7]

← بنیان البيان بهداية الرحمن ← البيان

• بنیان رفیع در احوال خواجه ربیع / تراجم / فارسی

bonyān-e rafi' dar ahvāl-e xāje rabī*

نهاوندی، علی اکبر بن محمد حسین، 1292-1369 قمری

nahāvandī, “alī akbar ebn-e mohammad hoseyn (1875 1950)

تاریخ تأليف: 1341

چاپ: مشار فارسی، ج 1، ص 195؛ تهران، سنگی، 1348ق، وزیری بزرگ (خشتی)، 324ص

قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 540

كاتب = مؤلف، بی تا [ف: 3]

• البنيان المرصوص / اصول فقه / عربی

al-bunyan-ul marsus

استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری

estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27625

آغاز: بسمله الحمدلله على بذل نعمة و الصلوة و السلام على رسوله ... فيقول العبد الواثق بلطف الله؛ انجام: التي هي نافعه في المنقول بل و المعقول و الصلوة و السلام ... سنه 1261

خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن محمد حسن کاشانی ارانی، تا: 1261ق، ضميمه نسخه ش 27263 [ رایانه ]

• البنيان المرصوص / اصول فقه / عربی

bunyān-ul marṣūṣ

استر آبادی، علی بن محمد جعفر، 1242-1315 قمری

estarābādī, 'alī ebn-e mohammad ja'far (1827-1898)

ص: 120

تاریخ تأليف: «الغارس» = 1292

مختصری است مقدمه مانند برای قواعد اصول فقه تا طالب آن در علم اصول بینا باشد، استفاده شده از گفته های پدرش و با الفاظ وی، در پنج «مطلب»: 1. تعریف علم الاصول؛ 2. معرفة موضوعه؛ 3. معرفة محمول ذلك الموضوع؛ 4. معرفة فائدته؛ 5. بیان مدرکه.

آغاز: الحمدلله على بذل نعمته و الصلاة و السلام على رسوله محمد و عترته، أما بعد فيقول العبد الواثق ... سیف الدین علی بن محمد جعفر الاسترابادی ... ان هذه رسالة سمعت مطالبها عن والدي العلامة دام ظله ... و سميتها البنيان المرصوص في بيان مقدمات الشروع في علم الاصول بالخصوص ...

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4023/7

آغاز: برابر؛ انجام: و كان ذلك بتأييد المؤيد الغارس في عام يسير اليه وصفه المعنوي و هو غارس ...

خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1255ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (72ر-80ر)، 25 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 11-26]

3. تبریز؛ قاضی طباطبائی، شماره نسخه: بدون شماره 6

بی کا، بی تا [نشریه: 7-517]

4. تهران، حقوق، شماره نسخه: 23/2 -ب

آغاز: برابر؛ انجام: وضعی و تکلیفی و كل منهما

تا نیمه مطلب یکم بیشتر نوشته نشده؛ بی کا، بی تا؛ 100گ (227ر-326پ) [ف: 279]

• البنيان المرصوص بالبراهين و النصوص / اصول فقه / عربی

al-bunyan-ul marsus bi-1-barahin wa-n nusus

اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 قمری

axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)

تاریخ تأليف: چهارشنبه 22 رمضان 1229؛ محل تأليف: مقابر قریش [الذریعه 152/3 ]

شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 374/1

آغاز: بسمله، الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی و بهد فهذه ميزان الهدی و مقباس التقى المسمى بالبنيان خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد بن احمد عرصی، تا: 1242ق، جان بندر بوشهر؛ 12گ (1-12)،اندازه:21×15سم [ف: 1-121]

•بوادي اللطائف بوادي الطائف/ تاریخ /عربی

bawadi-1 lataif bawadi-e ta'if

تاریخ تأليف: 1024ق

نویسنده می گوید چون به ایام اقامت در مکه مقدر شد که پس از مدتی توقف در آنجا به طائف نیز سری بزنم و از آثار نبویه و مشهوره طائف و بقاع متبرکه آنجا زیارتی کنم به خصوص زیارت سیدنا عبدالله بن عباس و کسانی از صحابه که بدانجا مدفونند چون سعادت دیدار این سرزمین دست داد در قریه السلامة اقامت گزیدم و وقت خوش کردم و بر آن شدم بعضی از مشاهدات خود را که از واردات بود به قلم در آورم و تقدیم برادران دینی خود کنم. او سپس بدون مراعات و ترتیب آیات و احادیث چندی را بر حسب موقعیت حال خود تفسیر می کند و هر نوبت کلام خود را با «بسم الله الرحمن الرحیم» می آغازد. از بحث او بر می آید که او را مشرب عارفان و صوفیان بوده است.

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1404/7

آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و صلی الله على سيدنا محمد و على آله؛ انجام: من وجه تخصیصها بالذكر فتامل و الله اعلم

خط: نسخ، بی کا، تا: محتم قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی و ترمه جلد: تیماج تریاکی کوبیده عطف پارچه مشکی، 25ص (311 335)، 21 سطر (9×13/5)، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 9-421]

• البوارق / عرفان و تصوف / فارسی

al-bawāriq

خواجگی شیرازی، محمد بن احمد، ق 10 قمری

xājagī-ye šīrāzī, mohammad ebn-e ahmad (- 16c)

این رساله شامل سی «بارقه» است: 1. محبت و عشق، 2. شریعت و طریقت و حقیقت، 3. حقیقت وقت، 4. مقام، 5. حال، 6. خواطر، 7. وارد، 8 نفس النفس، 9. شاهد، 10. نفس، ... 15. قرب و بعد، ... 20. هیبت و انس، ... 25. لوایح و لوامع و طالع، ... 30. سماع و رقص. در صفحه سوم آمده است: «فقیری حقیر غریقی کریبی ×× ضعیفی نحیفی حریفی غریبی / ملقب بشمس و محمد بنام *** علم خواجگی اهل دل را غلام»

مشهد، الهیات، شماره نسخه: 21979

آغاز: بسمله يا رب يا رباه باسمک ابتدی ***بک اقتدی و بنور وجهك اهتدى ... آغاز کرده شد کتاب بوارق بعد اتمام کتاب طوارق بنام تو ای دارنده جهان؛ انجام: که خود را بر تو میبندم بسالوسی و زراقی تمت كتبه حسن آقا خادم الفقراء غلام محمد یوسف حسینی بتاریخ بیست و دوم ماه ربیع الاول سنه یکهزار و شصت و دو.

خط: نستعلیق، كا: غلام محمد یوسف حسینی، تا: 22 ربيع الثانی 1062ق؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا با روکش پارچه ای، 50گ، 17 سطر (15×8/5 )، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 2-647]

• البوارق / اصول فقه / عربی

ص: 121

al-bawāriq

بارفروشی مازندرانی، محمد بن مقیم، 1196-1281 قمری

bārforūšī māzandarānī, mohammad ebn-e moqīm (1782-1865)

کتابی استدلالی و نسبتا مفصل در قواعدی از اصول فقه مشوب با مبادی کلامی و فلسفی، در چند «بارقه» است که این عناوین در این نسخه دیده می شود: 2. الحسن و القبح العقليين؛ 2. في آن الحسن و القبح ذاتیان؛ 4. التلازم بين حكم العقل و الشرع؛ 5. في أن أفعال الله تعالی معللة بالاغراض؛ 6. في أنه لا يجوز خلو واقعة عن حكم من الأحكام؛ 7. في أن الأصل في الاشياء الاباحة؛ 8 أصالة البراءة؛ 9. حجية المظنة.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3437/1

آغاز: تفصيلا و لو بطريق القاء الوصول لاستنباط الفروع فكل من العقل و العلم حجة مطلقا انجام: بارقة في حجية المظنة و أن سیدنا اركانها و أبطلنا أصالة حرمتها في تقليد الميت

خط: نستعلیق نازیبا، كا: يعقوب بن مقيم بارفروشی مازندرانی بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 44گ (1ر -44پ)، اندازه: 22×17سم [ف: 9-222]

• البوارق / تاریخ / عربی

al-bawāriq

حسینی قمی، محمد مهدی، قمری

hoseynī qomī, mohammad mahdī

رساله ای است در فضیلت قم و تاریخ مختصری از بقعه دخت موسی و احادیثی که در فضیلت قم رسیده است. در آن آمده: «هذه جملة أحاديث في فضيلة بلدة قم و اهلها على ما نقلها مولانا محمد باقر في بحار الانوار و غيره في كتابهم، فقال جامع الاحادیث محمد مهدی الحسینی القمي رحمه الله تعالی.»

آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطيبين الطاهرين

انجام: القبة المقدسه ثلثة قبور قبر الست فاطمه علیها السلام و قبر ام محمد و قبر ام اسحق جارية محمد بن موسی رحمهم الله

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4927/1

آغاز و انجام: برابر خط ثلث، كا: على اكبر، تا: 1275ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 46 گی، ابعاد متن:

13/5×20، اندازه: 20×25 سم [ف: 14-153]

2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1852

آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوب، كا: على اكبر فيض، تا: 1289ق؛ برای تقدیم به شاهزاده اعتضادالسلطنه وزیر علوم آن عصر نوشته شده؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 21ص، 10 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 18×21/5سم [ف: 1-221]

٣. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2038/5

بی کا، بی تا، اندازه: 17×11سم [ف: 2-170]

• البوارق / کیمیا / عربی

al-bawāriq

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4117/2

آغاز: كتاب البوارق للحکیم سباح بن یوشع). بسمله. قال الحكيم سباح اعلم يابني ان اول ما يظهر لك بارقة التين في ساعة تركيبه.؟ انجام: فاطرح فيه الاكسير.

بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی گرد و عطف قهوه ای، وگ (آپ -17پ)، 19 سطر (13×8)، اندازه: 18×11سم [ف: 13-3095]

• بوارق الالماع في الرد على من يحرم السماع بالكتاب و السنة و الاجماع / فقه / عربی

bawariq-ul alma fi-r radd 'ala man yuharrim-u-s samā' bi-l-k. wa-s sunna wa-l ijmā"

طوسی، احمد بن محمد، ق6 قمری

tūsī, ahmad ebn-e mohammad (- 12c)

چاپ: چاپ جمس روبسن ( J. Robson) در 1938 در لندن با دیباچه انگلیسی.

[راهنمای کتاب 66/17 ؛ احمد مجاهد در مجموعه آثار فارسی احمد غزالی ص 538 و دیباچه سماع و فتوت همین طوسی)

تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4461/2 -ف

بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-50]

• البوارق الحيدرية / كلام و اعتقادات / عربی

al-bawariq-ul hiydariyya

شاهرودی خراسانی، محمد علی بن محمد کاظم، - 1293 قمری

šāhrūdī xorāsānī, mohammad Salī ebn-e mohammad kazem (- 1876)

تاريخ تألیف: سه شنبه دهه دوم محرم 1265ق

کتابی درباره پاره ای از عقاید در توحید و نبوت و امامت به روش علمای فلسفه و کلام با اشاره به احادیث و روایات اهل بیت (عليه السلام)، و اثبات اینکه معصومین علت ایجاد می باشند، دارای یک «مقدمه» و چند «بارق» و یک «خاتمه».

آغاز: الحمدلله جاعل الامكان لتمكين الاعيان من الاكوان و منزل

ص: 122

ماء الجود من سحائب الكرم ارض الامكان

انجام: كما انهم ملعونون بلسانک و لسان أنبيائك في كل صحيفة و عذبهم بأشد العذاب

[الذریعه 153/3 ]

١. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 134/2

انجام: و في الاية يا ايها النبي انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا و لاریب انهم نور الاول.

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 32گی (49پ - 80پ)، اندازه: 20×15/5 سم [ف: 104]

2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1916/1

آغاز و انجام: برابر؛ و قد فرغ ... محمد على الخراسانی من تأليفه و تسویده سنة 1265.

خط: نستعلیق، كا: آقا کوچک پسر ملا علی میقاتی شاهرودی، تا: جمعه 15 ربیع الاول 1276ق؛ واقف: آقای غیاثی، 1337، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 37گ، 19 سطر، قطع : خشتی، اندازه: 16/5 × 22/5 سم [ چهار کتابخانه مشهدف: 5-302]

٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8803/2

خط: نسخ، كا: عبد الحسين بن محمد امین شرارة، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 236 گی، 19 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 23-5]

4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2834/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 29گ (183ر-211پ)، اندازه: 20×14سم (ف: 8-39]

• البوارق الخاطفة = رد الصواعق المحرقة / كلام و اعتقادات / عربی

al-bawāriq-ul xāțifa

وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)

این کتاب از مؤلفات تحقیقی و مفصل در امامت و احتجاج و رد بر کتاب «الصواعق المحرقة» ابن حجر هیثمی است. مطالب با عنوان «قال اقول» آمده است. وی در دیباچه این کتاب آورده که نواده قاضی نورالله مرعشی صاحب «احقاق الحق» است. به روایت الذريعة (3: 154 و 14: 238) مؤلف این کتاب نواده دختری قاضی نورالله و ظاهر نامش سید علی بن سید علاء الدوله ابن سید ضیاء الدین نورالله است. مؤلف از فضلاء امامیه در نیمه دوم قرن 11ق مقیم هند و مؤلف كتابی فارسی در علم کلام به نام «شوارق» است.

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7474

آغاز: الحمدلله الذي أمطر على ابن حجر حجارة العذاب و طرقه بفطيس العقاب؛ انجام: فخسر هنالک المبطلون و يومئذ فليفرح المؤمنون.

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج، 473گ، 15 و 17 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 11-49]

• البوارق في كشف معضلات الحقايق / اصول فقه / عربی

al-bawāriq fī kašf-i mu'dalāt-il ḥaqāyiq

هزار جریبی، محمد حسین بن محمد علی، 1235ق 13 قمری

hezār-jarībī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad ‘alī (1820-19c)

وابسته به: عوائد الايام من مهمات ادلة الأحكام؛ نراقی، احمد بن محمد مهدی (12451185)

تاريخ تأليف: آخر شعبان 1275ق

کتاب رد و نقدی است بر دو مبحث: «حجیت ظن مطلق و تداخل اسباب» از کتاب «عوائد الأيام» ملا احمد نراقی. وی بعد از خطبه کتاب می نویسد: «اما بعد فيقول الغريق في بحار المعاصی محمد حسین بن محمد على النجفي المشتهر الابافی الأصقاع و الاقاصي و المدعو بنواب لدى الاعادی و الاحباب ان من سوانح الزمان اني وقعت من بلدة الأصفهان نحوا من خمسة عشر سنين ببلاد الجيهان اعاذنا الله من شر سفله هذه الأيام ... فبينما اطالع کتاب العوايد ... للطود العلم الباذخ ... الحاج ملا احمد الاكمل الأمجد الأوحد النراقی ... حيثما اختار مذهبا في اغلب الموارد ... رکنین جليلين من القواعد ... من تلك العوايد احدهما مسئلة حجية الظن المطلق الحق المحقق فاختار الظن الخاص الذي لا يذهب اليه الفاضل المحقق و جاوز الحد في الاستدلال و الرد بما يرد على كل سطر من اسطره الف ایراد و لما استقصی احزاب من الاصحاب کفخر الشيعه ... الأكمل الأجل من أن يمدحه مثلي المحقق التستری ادام الله ايام افاداته ... في رسالة منفردة في هذه المسئلة ما يليق عليه الاعتماد ... و يثبت منه حجية الظن المطلق ... الذي عليه مدار استنباط الاحكام و ثانيها مسئله عدم تداخل الاسباب الذي قل ما تعرض فضلا أن يستوفي تحقيقه الأصحاب الفحول في كتب الفقه و الأصول ... و كان الحق في نظري القاصر و الراجح في فكري العليل الفاتر عدم تداخل الاسباب بل عدم تصور التداخل اصلا و صاحب العواید تبعا لوالده العلامه و المحقق الخوانساری نورالله مراقدهم اصر على القول بالتداخل».

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9667

آغاز: الحمدلله على مواهبه العظيمة التي لا تحصى و مننه الجسميه اللتي في غاية القصوى الذي هيا لنا اسباب الوصول؛ انجام: صاحب النور المشارق البارق و المحيط بجميع السوابق و اللواحق و الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1275ق؛ واقف: خان بابا مشار،

ص: 123

اردیبهشت 1346؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: میشن خرمایی، 143گ، 21 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 16-54]

• البوارق اللامعة الواردة على الصواعق المحرقة / کلام و اعتقادات / عربی

Şawā‘iq-il al-bawāriq-ul lāmi-at-il wārida ‘ala-ş muḥriqa

نیر بروجردی، علی اصغر بن على اكبر، 1231-1300 قمری

nayyer-e borūjerdī, ‘alī asqar ebn-e ‘alī akbar (1816 1883)

وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)

مؤلف بعد از تألیف دیگرش به نام «سيف الشيعة» که در همین موضوع و به زبان فارسی بوده، نگاشته است. به شبهات دانشمندان اهل تسنن و ابن حجر در صواعق محرقه پاسخ می دهد و امامت امیر مؤمنان را با احادیث مورد قبول اهل تسنن اثبات می کند.

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 739

کاتب = مؤلف، بی تا، 400گ، قطع: خشتی [ف: 79]

• البوارق المحسنية / عربی

al-bawāriq-ul muḥsinīyya

ابن ابی جمهور، محمد بن علی، 838؟ -906؟ قمری

ebn-e abī-jomhūr, mohammad ebn-e ‘alī (1435-1501)

شرح «الدرة المستخرجة» است و هر دو از ابن ابی جمهور.

تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 874/4

بی کا، تا: 890ق؛ از روی نسخه مؤلف؛ 73گ، قطع: رقعي [ف: 321]

و بوارق مشرقة و صواعق محرقة / كلام و اعتقادات / فارسی

bawariq-un musriqa wa Sawaiq-un muhriqa

تفریشی، حسن، ق 12 قمری

tafrīšī, hasan (- 180)

مؤلف طبق ادعایش عقاید و طریقی را که خودش حق می پنداشته تحت عنوان «بارقه) و مسلک حکمای متألهین را تحت عنوان «صاعقة» آورده و رد کرده است. عمده همت مصنف رد فلاسفه و حکمت متعالیه و قایلین به اصالت وجود و اشتراکی معنوی آن می باشد.

آغاز: الحمدلله رب العالمين. و. و بعد این رساله ای است در تحقیق معرفت توحید اهل دین و تفضیح اوهام و جهالات معاندین.

خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 711/7

آغاز: برابر؛ انجام: و به اعتبار صافی صادق و شهود صحيح صریح عالم شی واحد بسیطی است و مستند است به جاعل واحد بسیطی و الحمدلله الذي هدانا لهذا و ما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله.

خط: نستعلیق، كا: سميع بن غلام علی قمی، تا: 1124ق، در حیات مؤلف، جان اصفهان؛ در اول نسخه مطلبی از مولانا عبدالرشید در وحدت وجود و بیان آن؛ جلد: تیماج مشکی، 31ص (138 - 168)، اندازه: 14×22 سم [ف: 385]

قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1552/7

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-376]

• بوارق مشرقه در ترجمه الصواعق المحرقه / كلام و اعتقادات / فارسی

bavāreq-e mošreqe dar t.-ye as-savā'eq-ol mohreqa

حصاری لاهوری، محمد عوض، ق 12 قمری

hesārī lāhūrī, mohammad ‘avaz (- 18c)

وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)

به دستور: قلندر خان

تاریخ تأليف: جمعه 9 شعبان 1134ق

ترجمه و شرح مانندی است بر کتاب «الصواعق المحرقة» ابن حجر هیثمی (974). در آغاز آن بعضی از فرق شیعه و عقاید آنان را بیان کرده است. این ترجمه و شرح به طور مزجی نگاشته شده و اصل عربی در آن نیز آمده است. آغاز: محامده حمیده مرحمیدی را که بشوارق مشرقه هدایت خود صدور اهل حق را گنجینه راز ساخته

انجام: بود سال هجرت خير الأنام ×× يكهزار و یکصد و سی و چهار [فهرستواره منزوی 392/9 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6493

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، كا: عبد الرحمن بن ملا ولی محمد لاهوری، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ مجدول، دارای سر لوح رنگین؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 407گ، 25 سطر، اندازه: 30×17/5 سم [ف: 84-17 ]

• البوارق الملكوتية = الطلايع و البوارق / عرفان و تصوف / عربی

al-bawāriq-ul malakūtīya = at-talāyi' wa-l bawāriq

قاضی سعید قمی، محمد سعيد بن محمد مفید، 1049 1103؟ قمری

ص: 124

qāzī sa'īd-e qomī, mohammad sa‘īd ebn-e mohammad mofid (1640-1692)

تاریخ تأليف: 21 رجب 1095ق؛ محل تأليف: اصفهان

مقصود این رساله اثبات وجود صوری است برای موجودات هر یکی از عوالم: عقلی. مثالی و مادی، که متناسب حقیقت آن موجود می باشند و آن صورت های حقیقی امثال و اشباحی در عوالم نازله دارند. این رساله بخشی از مجموعه اربعينيات قاضی سعید قمی می باشد و قمی آن را در آغاز 1095 آغاز کرد دیباچه) و در روز یک شنبه سوم صفر 1102 در این مجموعه گذارده است و مشتمل بر 6 «طلیعه» و هر طلیعه متضمن چندین «بارقه» است: الطليعه 1. فيما يلقي اليك بلسان المحصلين من الحكماء الالهيين؛ 2. فيما يشرق من صبح القدم انواره فيلوح على هياكل اصحاب الهمم آثاره؛ 3. فيما ينكشف من اسرار العارفين؛ 4. فيما يلقى اليك بلسان اهل الله من خلص

شيعة امير المؤمنين؛ 5. فيما يلقى الى روعه بهذا البيان من تصوير الحقائق بالصور البر زخية ؛ 6. فيما يلقي من علل التكاليف الواقعة في الأديان.

آغاز: الرسالة العاشرة رسالة الطلائع و البوارق في تحقيق أن لكل حقيقة من الحقائق الامكانية صورة و ان احسنها الصورة الانسانية بسمله. اما بعد الحمدلله واهب العلم و الصور و الصلوة على خیر البشر و آله خير اهل البدو و الحضر فالفقير إلى الله الغني و المتمسك بحبل النبي و الوصي محمد المدعو بسعيد الشريف القمي ... يقول نحن نريد في هذه المقالة ... ان نبيين حقيقة مافتح لنا في الاستفتاح من علم خمس و تسعين من الألف الثاني في بلدة اصبهان ... من أن لكل موجود سواء كان في العالم العقلی او المثالي او الكوني صورة يقتضيها حقيقته و تطلبه ذاته ... و بالحرى أن نسیمها بالبوارق الملكوتية حيث ما نيها من انوار الهية تستقدمها طلائع نورية.

انجام: و لنختم الكلام ... و الحمدلله. اتفق النقل إلى هذه المجموعة يوم الاحد ثالث شهر صفر ... سنة الف و مائة و اثنین حامد مصلية على يد مصنفه ... محمد المدعو بسعيد القاضي جعله الله من اهله و اعطاه مناه في نفسه و اولاده و اخوانه و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهر و باطنا.

[الذريعة 1: 436، 15: 178، 26: 109؛ مقدمه آقای مشکوة بر کلید بهشت بر چاپ 1315 ص ک- کز)

١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21623

آغاز: برابر؛ انجام: بان الساعه هي رجوع كل شي و مصير كل ضوء ... الا الى الله تصير الامور

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1100ق؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 18 گی، 38 سطر[ رایانه ]

2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5761/8

آغاز و انجام: برابر

خط شکسته نستعلیق، كان محمد علی بن مظفر حسین، تا: 1197ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سبز، 18گ (28پ 45ر)، 25 سطر، اندازه: 21/4×15/6 سم [ف: 9-27]

٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15/1 خوئی

آغاز: و في نعمة باقية و تقرب منه مرتبة من تمسك بحبل المقربين، انجام: بارقة أن الشيخ الرئيس مشائية الاسلام ... وقد تفردنا با ثبات هذا المطلب ... بعد الجهادية قوة بها.

شماره بازیابی با توجه به ص

262 و ص 437 اصلاح شد؛ بی کا تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج بدون مقوا، 36ص (335 -370)، قطع: خشتی، اندازه: 21×15سم [ف: 7-29]

4. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 965/2

آغاز: برابر؛ انجام: بل الكل هناك في الكل مضمر، فالنفس في عالمها مشتملة على كل الأشياء. خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 13، 4گ (84-87پ) [ف: 220-2]

5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1207/31

آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 33ص (293-325) [ف: 4 جدید-24]

6. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 178/3

خط: نستعلیق، کا: هزار جریبی، تا: 1202ق؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-930]

7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 971/10

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، کا: محمد حسن فانی پسر حاج عبدالرسول حسینی زنوزی، تا: صفر 1206ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج تریاکی ضربی، 18 سطر (11×7)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 6-2134]

8. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 646/18

رساله دهم؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد باقر بن سر خوش افشار، تا: شوال 1217ق؛ 51ص (452-502)، قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1427]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3661/8

خط: شکسته نستعلیق، كا: كاظم بن عنایت الله، تا: پنج شنبه 18 ربيع الثانی 1220ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 22گ (39پ - 60ر)، 14 سطر (15×9) [ف: 12-2672]

10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1687/6

خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن علی اصغر موسوی هزار جریبی، تا: 1251ق [ف: 5-333]

11. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 80/2

آغاز: برابر؛ انجام: وعدناک من الجواب فان فيما ذكرنا فصل الخطاب و الله اعلم بالصواب والحمدلله على ما هدانا لدينه و جعلنا من الموقنين بتوحيده ... و الصراط المستقیم

خط: نستعلیق، کا: محمد قاسم لنکرانی، تا: 1253ق، جان اصفهان؛ در یک صفحه به خط شکسته خوش از مولانا خلیل قزوینی سوال

ص: 125

و جوابی در منطق نوشته شده؛ کاغذ: زرد نازک آهار زرده، جلد: تیماج قهوه یی نرم، 33گ (47پ -79ر)، 15 سطر (1286/5 )، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 68]

12. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2342/4

بی کا، تا: پنج شنبه 9 صفر 1259ق، جا: قزوین؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی قهوه ای، 59گ (62ر - 120پ)، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 5-469]

13. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 652/5

آغاز: برابر

خط: نسخ، كا: محمد کاظم، تا: 1348ق، کاغذ: فرنگی سبز، جلد: مقوایی عطف میشن، 57گ (46پ -102ر)، 19 سطر ( 16/5×7/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 348]

تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 438/5 -عکسی

نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-189]

14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12390/4

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ، كان أبي القاسم بن محمد بن ابراهيم بن صادق بن ابی طالب حسینی رازی لواسانی، تا: 19 محرم 1350ق؛ کاغذ: فرنگی، 31گ (78-48)، 23 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 31-326)

15. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 910

آغاز: برابر؛ انجام: في مدرسة رضویه قم صانها الله من التصادم (28 جمادی الثانی -1352) 26 مهر باستانی(1312)

خط: نسخ متوسط، بی کا، تا: 28 جمادی الثانی 26 مهر 1312 1352ق، جا: قم، مدرسه رضویه؛ کاغذ: شکری، جلد: پارچه مشکی و مقوا، 306ص، 11سطر، اندازه: 18×11 سم [فهرست عراقی: 1-288]

16. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1783

آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 28 جمادی الثانی 1352ق، جا: قم مدرسه رضویه، به دستور حاج سید علم الهدی نقوی؛ 154گ، 11سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 1-34]

17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20804

آغاز: برابر؛ انجام: هاجرها الف التحیه و الثاناء خط: نسخ، بی کا، تا: 1353ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 37گ، 14 سطر (11×6)، اندازه: 10×17 سم [رایانه]

18. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره 10

بی کا، بی تا [ نشریه: 7-520]

البوارق الملكوتية في بيان الاسرار الجبروتية / كلام واعتقادات/عربی

al-bawāriq-ul malakūtīya fi bayān-il asrār-il jabarūtīya

حسینی، موسی بن فضل الله، ق13 قمری

hoseynī, mūsā ebn-e fazl-ol-lāh (- 19c)

در یک «مقدمه» و چند «مقصد» در کلام شیعی.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3544/5

آغاز: احمد و اشكر الله ذي المن الجسيم و الطول العظيم؛ انجام: ولا يناطحم الهمام

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز، 11 و 20 و 24 سطر، اندازه: 22/8×18/1 سم [ف: 6-480 ]

• بوارق موبقه / کلام و اعتقادات / فارسی

bavāreq-e mūbeqa

سلطان العلماء، محمد بن دلدار علی، 1199-1284 قمری

soltán-ol-“olamā”, mohammad ebn-e deldār ‘alī (1785 1868)

وابسته به: تحفه اثنی عشریه = نصيحة المؤمنين و فضيحة الشياطين؛ دهلوی، عبدالعزيز بن احمد (1159- 1239) در رد باب هفتم «تحفه اثنی عشریه» شاه عبدالعزيز دهلوی است، در مسأله امامت نگاشته است.

آغاز: بسمله الحمدلله على اكمال الدين و اتمام النعمة و ... العباد باقتضاء اهل البيت عن

انجام: و هرگز رقبه خود را از ربقه تقلید به در نمی آرند (كذا) ... اللهم وال من والاهم. عاد من عاداهم

چاپ: لکهنو، چاپ سنگی

[فهرستواره منزوی 155/9 که تاریخ تألیف را به خطا 1319 دانسته است.]

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18661

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1267ق؛ محشی؛ مهر: کتابخانه ناصریه لکهنو قسم دوم كتب وقف کرده علامه حامد حسین صاحب ره؛ تملک: میر حامد حسین؛ واقف: علامه حامد حسین؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 124گ، 25 سطر (24×13)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 33×22سم [رایانه]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24466

آغاز: برابر؛ انجام: و سيعلم الذين ظلموا أي منقلب ينقلبون ... و الصلاة و السلام سنه 1282 خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج برون جلد مقوای رنگی با عطف و گوشه تیماج خرمایی، 19 سطر (21×11)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 29/4×19 سم [رایانه]

•بوارق موبقه / كلام و اعتقادات / فارسی

bavāreq-e mūbeqah

ص: 126

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18662

آغاز: بسمله قال الناصب عليه ما عليه فقوله تعالى وعد الله الذين آمنوا انجام: فلله الحمد كما هو اهله و الصلوه على محمد و آله الطيبين الطاهرين ... سنه عشر بعد الألف

خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: حنایی، 17 سطر (10×17)، اندازه: 26818 سم [رایانه]

•البوارق النورية في اسرار الحقائق الظهورية / عرفان و تصوف / عربی

al-bawāriq-un nūrīyya fi asrār-ul ḥaqā'iq-iz Zuhūrīya

قتالي، عبدالحمید بن معین الدین محمد، ق 12 قمری

qetālī, 'abd-ol-hamīd ebn-e moʻīn-od-dīn mohammad (- 18c)

در توحید و جهان و ارواح و نفوس و قیامت و ذکر و نماز، به روش عرفانی در هشت «بارقه» هر یک چند «لامعه»: بارقه 1. بیان الوجود و تنزلاته و تحقیق عالم اللاهوت و فوائد شتی فيما يتعلق به و فيه لوامع ؛ 2. الاسماء و الصفات؛ 3. بیان عالم الملكوت و المثال و بيان النفس الناطقه و الروح المنفوخ؛ 4. بيان الطبيعة الكلية و الهيولى و الصورة و الزمان و المكان و الحركة و السكون؛ 5. بيان عالم الشهادة المسمى بعالم الناسوت و عالم الملک؛ 6. المعاد و حشر الأجساد و بیان جزاء الأعمال ثوايا و عقابا و بیان الجنة و النار؛ 7. اشغال الفقراء و اعمالهم و اسکابهم؛ 8 فيما يظهر للسالك في حال المراقبة من الانوار و غيرها. در آن از ارسطو و محمد نوربخش و جیلی و شیخ اکبریا ابن العربی که ماخذ عمده اوست و صدر المحققين في شرح الأصول و شیخ بهائی و از اثولجيا نقل شده است.

آغاز: الحمدلله الذي تجلى عن هوية غیب ذاته إلى أحديته المطلقة بعلمه الأزلي المكنون العليم الذي راي ذاته المقدسة مستورة بسواتر العظمة و الكبرياء فاحب ان يظهر و يعرف فابدع بفيضه الاقدس اعیان الاشياء ... و بعد فهذه نكات عرفانية و اسرار ایقانية و معارف ذوقية.

[ کشف الحجب 89، الذریعه 3: 154]

1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3403

آغاز: الحمدلله الذي تجلى عن هوية غيب ذاته الى أحديته المطلقة بعلمه الأزلي المكنون؛ انجام: فالاحدية الواجبية منشأ الوجود المطلق و الواحدية الأسمائية اله العالم وجود مهية..

خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور آبی، 99گی، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 9-187]

2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18663

آغاز: برابر؛ انجام: بفضل الله وعونه و الحمدلله اولا وآخر ... و سلم تسليما كثيرا كثيرا

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 17 سطر (1578)، اندازه: 26×16سم [رایانه]

3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8075

آغاز: برابر؛ انجام: الله العالم وجود او ماهية (گویا ناتمام)

خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 84گی (20 برگ سفید)، 19 سطر (14×25)، قطع: رحلی، اندازه: 31×19/5 سم [ف: 17-23]

← بواسیر » درمان بواسیر

← بواسیر ← مرهم برای دفع بواسیر

← بواسیر← مجل العسير في اقسام و علل البواسير

← بواسیر ← معالجه بواسیر

•بواسیر و نواسير = نواصير اطب / فارسی

نظام استر آبادی،-921 قمری

bavāsīr va navāsīr = navāsīr

nezām-e estarābādī (- 1516)

نویسنده می گوید یکی از دوستان صاحب کمال از من خواست تا درباره بواسیر و نواسیر مطلبی نویسم من بنا به درخواست او کتاب را در ده «فصل» بدین شرح پرداختم: 1. رسم بواسیر و نواسير و ريح بواسیر و شقاق؛ 2. اسباب این امراض چهار گانه؛ ٣. اصناف این امراض چهارگانه؛ 4. علامات این امراض چهار گانه؛ 5. معالجات این امراض

چهار گانه به تصرفات داخلی؛ 6. معالجات این امراض چهارگانه به تصرفات خارجی؛ 7. تنقيه مقعد بر سبيل اجمالی از اورام و اسبرخاء و خروج مقعد و خارش مقعد؛ فصل 8 چیزهایی که واجبست که از آن احتراز نماید درین امراض

مذکوره؛ 9. ادویه مفرده که تعلق باین امراض داشته باشد؛ 10. مرکبات که تعلق به این امراض داشته باشد.

آغاز: بسمله، الحمدلله الذي ابدع بفضله في الانسان عجائب

انجام پایان: انبوبه از رصاص ... والله اعلم بالصواب

[ فهرستواره منزوی 3317/5 ]

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2515/1

آغاز و انجام: برابر

خط: شکسته نستعلیق، کا: میر محمد رحيم حسینی، تا: 1134ق؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 83ص (1-83)، 14 سطر (6/5×14/5)، اندازه: 12×21/5سم [ف: 6-17]

•بواطن الآيات / اخلاق / فارسی

bavāten-ol āyāt

مجالسی است که برای واعظان و اهل منبر تنظیم شده و در هر مجلس آیه ای عنوان می شود و درباره آن سخن می گوید. در پایان یکی از مجالس تاریخ بیستم شوال 1288 دیده می شود.

ص: 127

نامی که ذکر شد بر فراز صفحه اول با خطی جز خط اصل نوشته است. گویا مؤلف شیخ محمد جواد واعظ ملقب به سیف الشریعه و صدر الواعظین باشد که نام کتاب های کتابخانه اش روی برگی قبل از کتاب آمده است.

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2195

آغاز: اللهم طهرنی من الدنس و الاقذار و صیرنی فيه من الكائنات الأقدار ... اولا بدانکه هر کس این دعا را بخواند؛ انجام: اما در مجلسی دیگر تا حکایت رفتن مادر وهب به میدان تا شهادت وهب را ... تا آخر حکایت والسلام تمام شد.

خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ مهر: «شعاع» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 244گ، مختلف السطر، اندازه: 30×19/5 سم [ف: 6-189]

•بودجه پست عثمانی (مختصر) / اقتصاد / فارسی

būdje-ye post-e ‘osmānī (mx.)

عارف منشی، محمد، ق14 قمری

‘āref-e monšī, mohammad (- 20c)

تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/12

خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1 ربیع الاول 1301ق؛ 7ص (1497 - 1503) [مختصر ف: 334]

و بودجه کل موقوفاتی آستان قدس رضوی (در سال 1334 خورشیدی) / تاریخ / فارسی

būdje-ye koll-e mowqūfātī-ye āstān-e qods-e razavī (dar sāl-e 1334 xoršīdī)

مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23992

آغاز: بسمله بسمه تعالی محضر مبارک مقام منيع تولیت؛ انجام: حضرت عباس (س) سرداب مقدس حضرت قائم شریفی حسینی، محمد؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1375ق؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا [رایانه]

•بودجه موقوفاتی آستان قدس رضوی / تاریخ / فارسی

būdje-ye mowqūfātī-ye āstān-e qods-e razavī

1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22556

آغاز: بسمله بودجه موقوفاتی قابل مصرف انجام: بودجه کل آستان قدس ارائه گردد

خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1373ق، جا: مشهد؛ کاغذ: شکری، جلد: مخمل، اندازه: 32×45سم [رایانه]

٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22557

آغاز: بسمله تعالی محضر مبارک مقام منیع تولیت عظمی؛ انجام: تولیت عظمی آستان قدس رضوی بمصرف برسد خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1374ق، جا: مشهد؛ کاغذ: شکری، جلد: مخمل، 6 سطر، اندازه: 33×45سم [رایانه]

•بود و نبود همه چیز ... / عربی، فارسی

būd va nabūd-e hame čīz ...

کیاء گیلانی، احمد بن محمد، ق 10 قمری

kīyā’ gīlānī, ahmad ebn-e mohammad (- 16c)

تاریخ تأليف: ذیحجه 1056

رساله ای در این که بود و نبود همه چیز در یک ساعت است و آن هم پایه همه اعداد بی نهایت است.

تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1142/18

خط: نسخ، بی کا، تا: 1160ق؛ 4گ (66-69ر) [ف: 5-238]

•بورق الحكماء / کیمیا / عربی

bawraq-ul ḥukamā’

تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2296/7

خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: اصفهانی، نخودی، جلد: مقوایی، رویه تیماج حنایی، دور آن ضربی فشاری، جدول و گل بوته ریز، اص (82پ)، 7 سطر (12×6)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-744]

•بوستان حشمت = حشمتية / شعر / فارسی

būstān-e hešmat = hešmatīye

حشمت، محمد شریف، ق 14 قمری

hešmat, mohammad šarīf (- 20c)

اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار

تقلید بسیار ضعیفی از بوستان سعدی و سبک و شیوه های آن است که خود ناظم از این هماوردی نابرابر، پوزش خواسته است.

آغاز: بنام حکیم که زد ز ابتدا ***ز کلک مشیت رقم ماسوی / توانای بیمثل و شبه و نظير***که بر کفر و اسلام شد دستگیر انجام: عدوی تو در آتش قهر حق*** بسوزد چو از نار گلخن ورق [فهرستواره منزوی 366/10 ]

قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11919/5

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 6 جمادی الثانی 1303ق؛ بر فراز برگ آغاز نوشته: «این مسوده است و تصحیح نشده است»؛ کاغذ:

ص: 128

فرنگی نخودی، 82گ (115-196)، 22 سطر، اندازه: 18×9سم [ف: 30-207]

•بوستان خیال = مطالع طالع / تراجم / فارسی

ابدال رومی، بکتاش قلی، ق 10 قمری

būstān-e xīyāl = matāle‘-e tāle

abdāl-e rūmī, baktāš-qolī (- 160)

تاریخ تأليف: 950ق

تذکره ای است با دیباچه ای به نثر و ده بیتی از خود او و سپس شعرهای شاعران در توحيد و نعت پیامبر و ستایش امامان شیعی آنگاه آغاز غزلها است از هر شاعری به ترتیب تهجی از الف تا ياء و این کتاب برای سنجیدن سبک های شاعران با یکدیگر سودمند است. نام شاعرانی که شعرهای آنها در بسیاری از جاهای این کتاب آمده است: حرف الف: ابدال، ابن حسام، آتشی، ادهم، آذر بیگدلی، اسیری، اصلان، اصلی ، آفاق، افسری، آگاهی، الهامی، الهی، امامی، امینی، انسی، انوری، اوحدی، آهي، اهلی؛ حرف ب: بابر، باقی، باطنی، بدخشی، بساطی، بنائی، بیخودی، بیضائی، بیکسی، بصیری؛ حرف ت: تقی، تمنا؛ حرف ج: جدائی، جامی، جانقلی بیک، جانی، چاکری، جدائی، جمالی، جلالی؛ حرف ح: حاتمی، حالی، حافظ، حاصل، حسن حسام، حسین حسینی، حسبی، حریف میر حزنی، حکیمی، حلمی، حیدر، حیدری، حیرتی، حمید حمیدی، حیوانی، سلطان حسین میرزا؛ حرف خ: خاتم، خاقانی، خاکی، خرمی، خسرو، خسروک، خطایی، خلقی، خلیائی امیر محمد صالح، خواجو کرمانی؛ حرف دال: دائمی، داعی، دوائی، دوری، دهکی، دیوانه؛ حرف ذال: ذهنی، ذکری؛ حرف ر رامی، راهب، رحمانی، رحمی، میرزا رضا قلی، رفیق، رموزی، روحی، ریاضی؛ حرف ز: زلالی، زمانی، زلفی؛ حرف سين: ساغری، سایری، سایلی، سامی، سپاهی، سعدی، سبب، سقا، سلمان، سلیمان، سلمی، سلیمی، سهیلی، سها، سودا، سید، سیر کی، سیفی؛ حرف شین: شانی، شاهی، شرف الدين، شرفجهان، شربتی، شعوری، شکری، شکیبی، شوقانی، شوقی، شوریده، شوخی، شهودی، شهیدی، شهرتی، شیدا، شیخی، شمس؛ حرف صاد: صاغری، صافی، صالح، صالحی، صامت، صانعی، صباحی، صبوحی، صدقی، صنعی، صنفی، صهبا؛ حرف ضاد: ضمیری، ضیائی، ضيف؛ حرف ط: طالب، طاهر، طاهر، طبیب اصفهانی، طراز، طفیلی، طوطی، طوسی، طوفان، طلوعی؛ حرف ظ: ظاهر، ظاهری، ظلمی؛ حرف عين: عادل، عارف، عابد، عالم، عارض اصفهانی، عاشق، عادتی، عبدی، عبدالله، عرجی، عرفی، عراقی، عذری، عشقی، عصمت، عطار، على عماد، عوری، عیانی، عاجزی؛ حرف غين: غربتی، غریبی، غباری، غیرت، غزالی، غلامی، غیاث؛ حرف فا: فارغی، فانی، فخری، فدائی، فراقی، فردی، فریدون، فضلی، فغانی، فکری، بودجه پست - بوستان خیال ،فگاری، فهمی، فیضی، حرف قاف: قابل، امیر قاسم، قادری، قابلی، قانع، قبولی، قبطی، قنادی، قدسی، قدیمی، قضائی، قلانی، قلندر، قهاری؛ حرف کاف و گاف: کاتبی، كاتب، کابلی، کامی، کافی، کبودی، کاسبی، گدائی، گذاری، کریمی، کرمی، گلخنی، گلشنی، کلیم، کو کب؛ حرف لام: لسانی، لطف الله، لطفی؛ حرف میم: محتشم، محرمی، مجرمی، محبی، محیط، درویش مجید، میرزا محمد، مسیح، میر مشتاق، مقبل، مقیاس، مونس اصفهانی، موسی، میر حاج میرزا ملک، میر علی، مومن میرزا، مایلی، مانعی، مردمی، مزار، مشکی، مسکین، مهری، آ محمد باقر، مسعود، مراد، مسلمی، محنتی، میرم؛ حرف ن نادری، نارنجی، ناصحی، ناصر، نامی، نباتی، نجومی، نحوی، نرگسی، نزاری، نسیمی، نصرالله، نشاط، نقاش، نقدی، نظمی، نعیمی، نثاری، نیازی، نیازی احمد میرزا صفوی، نظیری، نهانی نوایی، نویدی؛ حرف واو: واحد، واحدی، واقفی، واهب، واصلی، وحشی، وصفي، وصلی، وفائی؛ حرف ها: هاتف هادی، هاشمی، هجری، همام، همتی، همایون، هلاکی، هلال، هلالی؛ حرف می: یادگار، یارگی، یاری، یتیمی، یحیی، یقینی يعقوب. این تذکره را عده ای اشتباها به سلطان محمد فخرى هراتی نسبت داده اند که تذکره ای به همین نام دارد اما تذكره وی غیر از این کتاب می باشد. آغاز: 1: بسمله. بعد از حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قياس ... 2: هو المستعان. بسمله و. بعد از وظایف حضرت وهاب على الاطلاق و لطایف مدح سلطان مقدسان آفاق این حقیر ... بکتاش قلی ابدال رومی نموده می آمد که این مجموعه که او را بوستان خیال نام نهادند سپهریست پر از کواکب ابکار معانی ... بخاطر رسیده مرا این خیال *** که اشعار چندی ز اهل کمال / کنم از سر صدق و اخلاص جمع *** فروغی دهم هر یکی را چو شمع / نهم نام آن بوستان خیال *** برم تحفه ای نزد ارباب حال انجام: هر چیز که زیر فلک از زشت و نکوست *** يكذره اگر میل دلت جانب اوست / از پرتو تو خورشید جمالش دوری *** آن ذره حجابست میان تو و دوست

چاپ: به کوشش محمد علی کوشا 1376 شمسی

نسخه های منزوی 26×8/4 ، 52/25؛ تاریخ تذکره های فارسی 421/1 ؛ [فهرستواره منزوی 1856/3 و 366/10 ] ١. اراک؛ بیات، عبدالحسین؛ شماره نسخه: 5/2

خط: نستعلیق، کا: پیر محمد کاتب، تا: 977ق؛ دنباله مقدمه اش ساقط است؛ با یک سرلوح، کاتب در این نسخه نام شعرا را ننوشته؛ جلد: چرمی، قطع: وزيري [نشریه: 6-66]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7046

آغاز: در آمد به خاطر ما این خیال *** که نظمی کنم جمع ز ارباب حال / کنم جمع از صدق و اخلاص جمع *** که باشد ببزم

ص: 129

بزرگان چو شمع؛ انجام: برابر

خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر محرم 982ق؛ فاقد دیباچه منثور مؤلف، مجدول مذهب، دارای کتیبه مرصع مذهب؛ تملک: حسن بن حسین موسوی کاشانی به تاریخ 1130؛ جلد: تیماج قهوهای ضربی ترنج با سر با نقش گل و بوته، 66گ، 12 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 25-52]

٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3446

آغاز: نثار مرقد و مشهد معطر حضرت شاه ولایت و پناه اهل هدایت و عمده اهل فصاحت و زبده اهل بلاغت امیر المؤمنین علی ابن ابی طالب و ائمه معصومین باد؛ انجام: ظالم ار عادل نباشد خویش را ایمن مباش ***ز اصل فطرت سنگ را بالقوه اش مضمر ست / بار کش گر نیستی میکوش در ضعف بدن *** زانکه از بار گران آسوده است لاغرست خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (برگ اول) و انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج سياه مجدول گرهی، 75گ، 15 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-280]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7084/2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنجی مقوایی، 19گ (9-27ر)، 14 سطر

( 12/5×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 16-447]

5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5335/1

آغاز: برابر 1؛ انجام: یا دیده بجای اوست یا خود او است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 23 جمادی الثانی 1084ق، تاریخ «جویند ز بيكتش قلی آبدالم» (1016) دارد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا گرد تیماج سرخ، 65گ (1پ-65ر)، 15 سطر (11×18/5)، اندازه: 19×13سم [ف: 15-4207]

6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4199/1

آغاز: برابر 2

خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه رجب 1225ق، جا: سپاهان، به خواهش دوستی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی عطف قهوه ای، 103گ (1-103)، 20 سطر (1487)، اندازه: 20×14سم [ف: 13-3168]

7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7687/1

آغاز: برابر1

خط: نستعلیق، كا: اسماعیل سمنانی، تا: 5 ربیع الثانی 1274ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول پشت جلد اسلیمی، 104ص (104-1 )، 21 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 26-182]

8. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3569/3

آغاز: بسمله. فایض گشته نثار مرق رو مشهد معطر شاه ولایت ... چنین گوید حقیر بی بضاعت و کم استطاعت ... و ... خواجه نظامی: بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم؛ انجام: . حیرتی: جفا بسیار شد یاران وفا بسیار بایستی ×× جفایت هم خوش است اما نه این مقدار بایستی ....

خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: چرمی، 17گ، 14 سطر، اندازه: 14×19/5سم [ف: 3-1273]

9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2523/10

آغاز: برابر 1؛ انجام: سخن دان با فهم زیبا بود

خط: نسخ، كا: مذنب شاعر، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 4 ص (579-582)، 10 سطر (10/5 × 15/5 )، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 9-1321]

•بوستان خیال = خورشید نامه / داستان / فارسی

būstān-e xīyāl = xoršīd nāme

خیال گجراتی، محمد تقی بن محمد غوث، -1173 ؟ قمری

xīyāl-e gojrātī, mohammad taqī ebn-e mohammad qaws (- 1760)

تاریخ تأليف: 1169ق؛ محل تأليف: مرشد آباد هند

کتابی است مفصل (17 جلد) در داستان ها و افسانه ها و دارای چند «گلستان» و هر گلستان خود چند «گلشن». نام چند تن از قهرمانان این داستان: شاهزاد معز الدين (شاهزاده ای که کتاب را بنام او نوشته) حکیم قیطاس، اقبال شاه، طاقی شاه، اشبوط، ضرون، ملکه گلعذار، نوبهار، آذر شاه، اسب شاه، مرطوب شاه، صار منكوس، ملکه سرو سهی، حکیم اخشيخان، سلطان اسماعیل، امیر نظام الدین، امیر ناصر الدین یکه تاز، خواجه شمس القمرين وزیر و امیر کبیر جهان سالار و خواجه شمس الدين. فراهم آورند این داستان گاه شیوه خالص داستان سرایی را ترک گفته و پاره ای از اطلاعات علمی، نجومی و تاریخی و جغرافی را با داستان می آمیزد و می کوشد که کار از بیهوده گی و خیالی بودن محض خارج گردد. مؤلف خود در اواخر گلستان دوم به این نکته اشارت دارد. نویسنده این داستان از رموز حمزه نیز یاد می کند: «این قدر که قلمی شد ... تحریر اسامی چندی پیش نیست قصه خوان مربوط في الجمله هم آن را ضبط می تواند کرد تا در مجالس جهت اظهار کمال، او را بکار آید و این قدر را مستمع هم با وجود عدم شوق به امثال هذا می تواند شنید و یاد گرفتن این اسامی چندان اشکال ندارد چه در رموز قصه حمزه بعضی از اسماء طولانی را ذکر کرده اند و قصه خانان آن را به حافظه سپرده اند و می گویند مانند سهلان بن سهل اژدها چشم کرگدن پیشانی، مناره گردن.» داستان سرا اشعاری نیز از خویشتن و از دیگران در داستان گنجانیده از جمله شاعرانی که نام آنان در این داستان آمده: نظامی، و مولوی است. (عبدالحسین حائری)

چاپ: بخش هایی از آن به سال 1309 ق در بمبئی هند و 1336ق در لاهور و سال 1964م در پیشاور و اندکی از آن نیز در مجله ایران زمین (سال دوم و سوم، 1362-1363ه_) چاپ شده است.

[الذريعة 156/3 ؛ دانشنامه جهان اسلام 549/4 ؛ نسخه های منزوی 3742/5 ؛

ص: 130

مشترک پاکستان 1053/6 ؛ فهرستواره منزوی 291/1 ؛ مشار فارسی 794/1 ؛ فرهنگ سخنوران /199]

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3974

آغاز: حمدی که اگر تمام دریای روی زمین مرکب شود و جميع شاخهای درختان ربع مسكون قلمها گردد به تحریر آن وفا نکنند اگر کار را شروع در مطلب بر خود آسان سازیم بتحرير باقی قصه که در آخر گلشن دوم از گلستان اول از کتاب بوستان خیال به این روش زیب و زینت بخشیده اند میان روان شدن شاهزاده نامدار معزالدین فلک اقتدار بجناب ملک ظهورستان و کتخدائی آن شاهزاده عالی شأن با ناطقه را روشن بیان و مواصلات عاشقان با معشوقان.

آغاز بخش دوم: به نام خدایی که از مشت خاک *** پدید آورد گوهر تابناک / به آن گوهر از لطف بی انتها *** فروغ خرد را نماید عطا. و بعد از حمد و سپاس حضرت ملک غلام و دعای از دیاد عمر و دولت و بقای سلطنت پادشاه اسلام محمدشاه پادشاه غازی خلدالله ملکه سلطانه. و ازدیاد عمر و دولت و اقبال نواب محمد اسحاق بهادر که حق تعالى مع بردران. مدارج رفعت و شوکت ترقی دارد شروع در دفتر سوم بهار دوم که معز نامه نام دارد نموده شد ذکر فرستادن شاهزاده معز الدين أبو المكارم ایلچی گری بجانب شهر فردوس و جبل اعلى نزد ابو عامر و ابو حاکم سابق برین رقم کرده کلک بلاغت آئین شده که آن شهریار بعد از تناول نمودن ثمره الفهم به تصفیه قلب مشغول است و بعد از آنکه از آنکار پرداخت شروع به خواندن کسب حکمت از تصانیف حضرت ادریس و اعفاذيمون مصری نمود.؛ انجام: بر پایان بخش اول: لمؤلفه: چو آلوده گردیده این داستان *** به احوال ناپاک آن ملحدان / شد آلوده این قصه محتشم *** به مذکور این خارودشت ستم / همان به که سازم سخن مختصر ***و گر هم نویسم نویسم ز سر / غرض چون ز جمشید کردم کلام *** کنم ختم گلزار در این مقام راوی گوید که چون سر رشته سخن بذکر جمشید کشید و این چند داستان به مذکور آن پلید آلوده گردید باید که گلزار اول از گلشن دوم از گلستان اول از کتاب بوستان خیال در اینجا ختم نمایم و از داستان صاحب قران نقاب از چهره شاهد مقصود در گذار دیگر برگشایم چنانکه باقی قصه پر غصه این پلید یعنی جمشید نیز در ضمن داستان های صاحب قران گیتی ستان یعنی شاهزاده معز الدین کامران مذکور خواهد شد و این گلزار مشتمل است بر ذکر رفتن صاحب قرآن به جبل الصفا-تا در جشن نوروز نشستن و تهیه خواندن لوح کردن و چون سخن به این مقام خواهد کشید بهار اول از کتاب بوستان خیال با تمام خواهد رسید.

پایان کتاب: چون خواندن لوح و طلسم بيضا متضمن خواندن کتاب شاهنامه بزرگ یعنی تاريخ الاعظم است گلدسته بند این گلای رنگین یعنی مسود این اوراق - محمد تقی الجعفري الحسینی المتخلص به خیال است در این مقام ختم نماید و نقاب از چهره گلر خان مضامین باقیه در گلستان دوم و بهار سوم بر گشاید و خواندن لوح طلسم بیضا را مقدمه آن کتاب تاريخ الاعظم سازد و تتمه احوال خير مآل صاحب قرآن اکبر را در ضمن قصه صاحب قرآن اعظم بیان کند به این ترتیب که بعد هر چند داستان از این افسانه شیرین داستانی از این قصه رنگین نیز بر صفحه بیان خواهد کشید و خاطر دوستان را از تماشای گلهای تمام این بوستان خورمی (كذا) و تازگی خواهد بخشید و این گلستانرا مسمی بمعزنامه گردید امید که عزیز دلها گردد و گلستان دیگر چون بفرصت روزگار با تمام رسد بنام خورشید نامه علم شهرت بر افرازد و الله الموفق على الاتمام.

دو بخش از کتاب معزنامه یا بوستان خیال است. بخش نخست (برگ 1-228 ب) گلشن دوم از گلستان اول و بخش دوم (برگ 229 الف تا آخر نسخه) گلشن یا دفتر سوم گلستان اول و پایان گلستان اول (که بهار دوم نیز هست) خواهد بود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای دو سر لوح مرصع و مذهب، مجدول مذهب، یادداشتی از محمد باقر بن محمد رحیم تبریزی مورخ 1164؛ کاغذ: خان بالغ آهار مهره، جلد: تیماج قهوه قرمز با سجاف

تیماج، 1086ص، 21 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 46×27سم [ف: 10-2112]

2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13673

آغاز: آغاز سطر دویم از جلد چهاردهم که مشتمل است بر دو فصل و مخبر بر احوال صاحبقران اعظم و متعلقان آنشهریار مكرم بوصال رسیدن ... راویان اخبار و ناقلان آثار ... سلطان فلک رخش شاهزاده خورشید تاج بخش؛ انجام: رفتن صاحب قران اعظم با حکیم بزرگ و صاحب قران اصغر با حکیم بزرگ ... در اندک زمانی آنرا نیز با تمام رسانیده ... و سلامتی

این نسخه، سطر دوم از جلد چهاردهم است مشتمل بر دو فصل در احوال صاحبقران اعظم و متعلقان وی و در چند مورد به شاهنامه بزرگ نامیده شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی مشکی، عطف: تیماج مشکی، 306گ، 23 سطر (18×25)، اندازه:30/5×24سم [ف: 34-572]

٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3865/1 -ف

نسخه اصل: دیوان هند ش 2442؛ خط: نستعلیق، کا: ملاعبدالقادر بن عبدالله عرف براجی، تا: دوشنبه 23 ذیحجه 1203ق، جان دارالارشاد قادری قلعه اسلام آباد (فیلمها ف: 2-272)

4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32904

آغاز: چنین کردم هر چند که در اول چیزها به خطر من رسید که به مجرد خوابی چگونه دیده و دانسته خود را در مهلکه اندازم؛ انجام: رنگین سیاق را چنان مناسب بود که این جلد را همین جا ... جلد دویم را که تمامی ... احوال صاحبقران ... شاهزاده ... الدين ... زیب و زینت بخشید. و التوفيق من الله الملک المجيد تمام شد جلد اول خورشید نامه

ص: 131

نسخه حاضر جلد دوم کتاب در احوال صاحبقران اعظم خورشید تاجبخش است که خورشید نامه نام گرفته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 7 ربيع الاول 1212ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: هندی نخودی لمینه شده، جلد: تیماج فرنگی زیتونی، زرکوب، 167گ، 16 سطر، اندازه: 28×24/5 سم [اهدائی رهبر: 8-485]

5. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره

شامل جلد اول مسمی به «معز نامه» و جلد دوم مسمی به «گلستان في تاريخ صاحب قران الأكبر شاه زاده معزالدین»؛ بیکا: نوروز علی خان کیا، تا: 1270 (تراثنا: س 13 ش 1-138]

6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 410- 3/30

آغاز: بسمله بنام خدایی که از مشت خاک*** پدید آورد گوهر تابناک / بآن گوهر از لطف بی انتها *** فروغ خور را نماید عطا ... بعد از سپاس حضرت ملک العلام ونعت و درود بر سید انام بر اهلبیت کرام عليهم الصلوة و السلام و دعا از؛ انجام: محمد تقی الجعفري الحسيني المتخلص بخیال را چنان بخاطر گذشت که گلستان اول را از کتاب بوستان خیال در این مقام ختم نماید و نقاب از چهره گل رخان مضامین باقیه در گلستان دویم و بهار سوم که عبارت از بهار دویم بر گشاید ... و تتمه احوال خیر ... صاحبقران اکبر را در ضمن قصه صاحبقران اعظم بیان کند، لمنه و کریمه. گلستان اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: عطف و گوشه تیماج قهوه ای، پارچه سرخ، 370گ، 15 سطر، اندازه: 15×24/5سم [ف: 632-2 ]

•بوستان خیال / شعر / فارسی

būstān-e xīyāl

ابیاتی است انتخاب شده از دوران و مثنوی های شاعران فارسی گوی، تنظیم شده به ترتیب حروف قوافی آنها از حروف ألف تا ياء ابيات محمد الهی و ثنای رسالت پناهی که در آغاز مجموعه آمده و حدود یکهزار و پانصد بیت می باشد.

آغاز: بعد از وظایف حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قیل و قال و محققان علوم و افضال. انجام: ز هجر روی تو چندان که می کنم زاری ×× تو با وصال خودی جانا فراغی داری

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 398

آغاز: بعد از وظایف حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قیل و قال و محققان علوم و افضال؛ انجام: ز هجر روی تو چندان که می کنم زاری × تو با وصال خودی جانا فراغی داری

خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 56گ، 13 سطر، اندازه: 24/5×15سم [ف: 2-93]

•بوستان خیال / شعر / فارسی

būstān-e xīyāl

تک بیتی هایی است به ترتیب حروف قافیه ها، گرد آورده شده برای مسابقه شعری، از حرف الف تا حرف ياء.

مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 445/1

آغاز: نصیحت می کنم هر شب دل دیوانه خود را *** که با هر کس مگو از بیخودی افسانه خود را

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، دارای سرلوح؛ جلد: تیماج زرشکی سوخته ضربی، 58گ (اپ-58پ)، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 2-125]

•بوستان خیال / تاریخ / فارسی

būstān-e xīyāl

از آغاز داستان رسیدن سلطان با خواتین و شاهزادگان با فریقیه و آراستن جشن تولد شاه زاده اسماعیل.

مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 47 فرخ

آغاز: بسمله تبارک الذی جعل في السماء بروجا و جعل ... زیبنده کلامی که کلمات رنگینش گلگونه رخسار شاهد سخن ... از اینجا می توان دانست که محمد رفیع واعظ که شهر بند ادراک ذاتش

خط: نستعلیق به شیوه هندی، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 639ص، 17 سطر (16×25/5)، قطع: رحلی اندازه: 32×23/5 سم [ف: 15]

•بوستان سعدی / شعر / فارسی

būstān-e sa'dī

سعدی، مصلح بن عبدالله، -691 ؟ قمری

sa'dī, mosleh ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1293)

تاریخ تأليف: 655ق

مثنوی بسیار معروف و یکی از بهترین نمونه شعر اخلاقی فارسی در قرن هفتم در بحر تقارب در 4023 بیت که در ده «باب» سروده شده: 1. عدل و تدبیر؛ 2. احسان؛ 3. عشق و دلباختگی؛ 4. فروتنی؛ 5. رضا؛ 6. قناعت؛ 7. تربیت؛ 8 شکر؛ 4. توبه؛ 10. مناجات. تاریخ سرودن بوستان را سعدی در این بیت به سال 655 آورده: «از هجرت فزون بود پنجاه و پنج *** که پرور شد این نام بردار گنج»

آغاز: به نام خداوند جان آفرین*** حکیم سخن بر زبان آفرین انجام: بضاعت نیاوردم الا امید ***خدایا ز عفوم مکن نا امید چاپ: مشار فارسی 794/1 (نشانی 55 چاپ)؛ تهران، سنگی،

ص: 132

1322ق، رحلی، 75ص (کلیات سعدی: صص 76-150)؛ بمبئی، سنگی، 1323، وزیری بزرگ، 90ص

[دنا 535/2 (218 نسخه)؛ الذريعة 445/9 و 155/3 ؛ نسخه های منزوی 1861/3 ؛ فهرست مشترک پاکستان

262/7 -286؛ الأوقاف العامة موصل 154/4 ؛ فهرستواره منزوی 309/10 ]

شرح و حواشی:

1- شرح بوستان؛ سروری، مصطفی بن شعبان (897-969)

2- شرح بوستان؛ عبدالصمد بن كمال الدين (-11)

3- شرح بوستان؛ سودی، محمد (-1000)

4- شرح بوستان؛ شمعی برزینی، مصطفی (-1000)

5- فرهنگ لغات بوستان سعدی

6- شرح بوستان؛ هانسوی، عبد الواسع

7- بوستان سعدی (منتخب)

8- شرح بوستان

1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2571/3

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: متن سمرقندی، حاشیه ترمه اصفهانی، جلد: میشن سیاه، ترنج و سرترنج و لچکی سوخت گل و پرنده الوان، 203گ (209-411)، 21 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 8-286]

2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2570/2

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: سمرقندی سوراخ سوراخ شده، جلد: تیماج قهوه ای، 154گ (144-297)، 27 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 8-282]

3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11709

عکسی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 [ مختصر ف: 111]

4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4185/2 -ف

نسخه اصل: بنیاد مارتین بودمر Boedemer در ژنو؛ خط: نسخ، كان عبدالصمد بن محمد بن محمود بن خليفة بن عبد السلام بیضاوی، تا: صفر 720ق [فیلمها ف: 3-28]

5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 67-عکسی

نسخه اصل: از کتابخانه دیوان هند؛ بی کا، تا: 721ق (نشریه: 2-271]

6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 66-عکسی

نسخه اصل: از کتابخانه دیوان هند؛ بی کا، تا: 728ق (نشریه: 2-271]

7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10246

خط: نستعلیق، کا: میر علی، تا: قرن 9 [الفبائی: 90]

8. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1206/26

آغاز: برابر

نسخه اصل: کتابخانه ایاصوفيا، استانبول ترکیه 4792؛ خط: نسخ، کا: اسعد بن علی بن محمد کاتب، تا: قرن وق؛ 180ص (132 -311 در حاشیه) [عکسی ف: 4-25)

9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4700

خط: نستعلیق، كا: سلطان علی مشهدی، تا: قرن 9، مجدول به طلا؛ کاغذ: کاغذ متن ترمه حاشیه خطایی رنگارنگ، جلد: روغنی تشعیر با پشت معرق، 127گ، 12 سطر، اندازه: 23/2×16/1 سم ف: 2-59]

10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 944

آغاز و انجام: برابر

کامل؛ خط: نستعلیق، كا: سلطان محمد نور، تا: محتملا قرن 19 مجدول، مذهب، با سرلوح؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 53گ، 19 سطر (11×17)، اندازه: 17/5 × 24/5سم [ف: 2-485]

11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8167/19

آغاز: شنیدم که در وقت نزع روان***بهرمز چنین گفت نوشیروان / که خاطر نگهدار درویش باش***نه در بند آسایش خویش باش؛ انجام: . خدا را که مانند و انباز و جفت ×× ندارد شنیدی که ترسا جگفت [= چه گفت ]/ رهایی نیابد کس از دست کس ×× گرفتار را چراه صبرست و بس

این منتخب شامل حکایاتی از ابواب مختلف کتاب است که بدون اشاره به عنوان یا موضوع ابواب به دنبال هم آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه نخست قرن 9؛ دارای کتیبه ای مرصع و مذهب، دارای گل و بوته ها و اسلیمی های زرین؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه گل دوزی شده ماشینی دارای عطف و لبه های تیماج سبز سیر با جدول گرهی ضربی، 4گ (118ر-121ر)، اندازه: 21/3×14سم [ف: 27/1 -306]

12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2572/6

آغاز و انجام: برابر

خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 805ق؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن زرشکی با ترنج و سرترنج منگنه، 220گ (150-369)، 19 سطر، اندازه: 14/5×8 سم [ف: 8-291]

13. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 883/8

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق متوسط، كا: عبدالله كاتب اصفهانی، تا: 862ق، جان اصفهان موضع جورتان؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای ابره میشن تیماج مشکی متن و یک حاشیه کتیبه ای ضربی طلاپوش گل برجسته، قطع: نیم ورقی، اندازه: 31×21سم [ف: 4-1028]

14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2702-ف

نسخه اصل: در الكتب المصريه ش 22 ادب فارسی؛ خط: نستعلیق، كا: سلطان على كاتب هروی، تا: اواخر رجب 893ق؛ آراسته به نقش های هندسی رنگارنگ، با سرلوح زرین و رنگین زیبا، مجدول، با شش مینیاتور از کمال الدین بهزاد هروی مورخ 893 -894 با رقم «عمل العبد بهزاد» در چهار تای آنها، تذهیب از یاری هروی است، در پایان در یک برگ از شعرها خمسه نظامی گنجوی است نوشته محمد کاتب کرمانی؛ مهر: شاه عباس؛

ص: 133

55گ، 23 سطر (21×17) [فيلمها ف: 1-23]

15. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 20

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق خوش، كا: کشوری، تا: 896ق؛ كاتب از شعرای قرن نهم و صاحب ترجمه است. [نشریه: 1-10]

16. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 24

آغاز و انجام: برابر

به ضمیمه گلستان؛ خط: نسخ، کا:شمس الدین شیرازی، تا: نیمه دوم قرن 10؛ قسمت الحاقی به خط منعم الدین اوحدی (نشریه: 1-10]

17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5618

خط: نستعلیق خوش، كا: امیر کاتب شیرازی، تا: قرن 10؛ با یک سرلوح طلا، دو صفحه تذهیب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: ضربی و داخل معرق طلاپوش لبه دار، 166گ، 12 سطر، اندازه: 22/7×14سم [ف: 2-59]

18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4859

خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، دو مجلس تصویر رنگین دار، با دو سرلوح زرین؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 143 گ، 15 سطر (16×8)، اندازه: 23×15سم [ف: 14-3881]

19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1298

خط: نستعلیق، كا: عبدی بن شیخ مرشد کاتب (نیشابوری)، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح، دارای نه مجلس تصویر

کاغذ: متن سفید، جلد: سوخت قهوه ای منقوش، درون تیماج آلبالویی زرکوب، 180 گ، 12 سطر (10×4)، اندازه: 18×10 سم [سنا: في: 215-2 ]

20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4456

آغاز و انجام: برابر

خط: نستعلیق دودانگ استادانه، كا: عمادالحسنی، تا: اواخر قرن 10؛ مجدول، دارای سرلوح زیبا، پشت سرلوح چنین نوشته است: این کتاب که پنجاه و دو ورقست، سوای یک ورق از خطوط خوب قبلة الكتاب عماد الحسنی است. العبد عليمحمد لواسانی 1261»، و این شخص میرزا علیمحمد صفای لواسانی است، یادداشت میرزا لطفعلی صدرالافاضل شیرازی متخلص به دانش و متوفی 1350 ق در تعریف نسخه به تاریخ 1335؛ واقف: نایینی؛

کاغذ: ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 50گ، 21 سطر چهار ستونی (21×11/5 )، اندازه: 22×35سم [ف: 7-219]

21. قم؛ مسجد اعظم؛