فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
سرشناسه:درایتی، مصطفی، 1334 - ، گردآورنده
عنوان و نام پدیدآور: فهرستگان نسخه های خطی ایران (فخنا) / به کوشش مصطفی درایتی.
مشخصات نشر : تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1391 -
مشخصات ظاهری:ج.
فروست:نسخه شناسی؛ 1
شابک: دوره: 9-271-466-964-978 ؛ ج.6: 1-277-446-964-978
وضعیت فهرست نویسی: فیپا
مندرجات:ج.6. البشائر - تخبيس.
موضوع: نسخه های خطی - ایران -- فهرستگان ها
شناسه افزوده: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
رده بندی کنگره:1391 36د 9 الف/Z6620
رده بندی دیویی:11/310
شماره کتابشناسی ملی: 2596708
ویراستار دیجیتالی: علیرضا حقانی فر
ص: 1
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
ص: 2
سازمان اسناد و کتابخانه ملی
جمهوری اسلامی سران
فهرستگان
نسخه های خطی ایران (فنخا)
جلدششم
البشائر – تخبيس
به کوشش:
مصطفی درایتی
نسخه شناسی/1
ص: 3
سازمان اسناد و کتابخانه ملی
جمهوری اسلامی ایران
فهرستگان نسخه های خطی ایران (فنخا)
مولف: مصطفی درایتی | Derayatimostafa@yahoo.com
ویراستار: دکتر مجتبی درایتی
چاپ اول: 1391
ناشر: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
شمارگان: 1000 نسخه
مدیریت هماهنگی: عباسعلی علیزاده یزدی
مدیریت فنی و کامپیوتر :مهندس امین رشیدی، مهندس محبوبه درایتی
آماده سازی اطلاعات: علی علیزاده یزدی، حسین متدین طوسی
تقی چیت ساز یزدی، ابراهیم ملکی، عباسعلی علیزاده یزدی
تایپ و تصحیح:طاهره موسوی فر، سمیرا عابد پور، ملیحه فولادی، ملیحه اسلامی
طرح روی جلد: برگرفته از جلد نسخه خطی کلیات سعدی دوره صفوی
با شماره ثبت 19165 کتابخانه ملی
خوشنویسی روی جلد:مهدی فلاح
صفحه آرایی: مهندس محبوبه درایتی
ناظر چاپ: نصرت ا... امیر آبادی
چاپ و صحافی: قلم قم
نشانی: تهران بزرگراه شهید حقانی (غرب به شرق)،
بعد از ایستگاه مترو، بلوار کتابخانه ملی
تلفن فروشگاه: 81623318- 81623315-88941946 دورنگار: 88947496
وب گاه : www.nlai.ir | پست الکترونیک انتشارات:
Publication@nlai.ir
ص: 4
مرکزالوثائق والمكتبة الوطنية في
الجمهورية الاسلامية الايرانية
الفهرس الموحد
للمخطوطات الايرانية
المجلد السادس
البشائر - تخبيس
اعداد:
مصطفی الدرایتی
ص: 5
ص: 6
آتشی: مجموعه آقای سید علی آتشی در یزد
آثار ملی: کتابخانه آثار ملی کاشان
آغاز: برابر: آغاز برابر نمونه کتاب
آغاز و انجام بر ابر: آغاز و انجام برابر نمونه کتاب
احتمالا غير همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته است که نام مشترک دارند و ما به احتمال آنها را متفاوت می دانیم .
احتمالا همانند: در مورد نسخه های فاقد مؤلف به کار رفته که نام مشترک دارند ولی ما احتمال می دهیم برخی از آنها یک اثر است ولی مطمئن نیستیم.
احتمالا بعضا همانند: در مورد نسخه هایی به کار رفته که نام مؤلف آنها معلوم نیست ولی نام مشترک دارند و تعدادی نسخه به این نام معرفی شده است و برخی از آنها احتمال می رود یک کتاب باشند ولی مطمئن نیستیم .
ادبیات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران؛ با نام شهر مشهد: کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ با نام شهر اصفهان: دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان.
اصغرزاده: مجموعه اصغر زاده
الفبائی: فهرست الفبائی نسخه های خطی کتابخانه آستان قدس رضوی .
الهيات: با نام شهر تهران: کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه تهران ؛با نام شهر مشهد: دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد.
امام جمعه: کتابخانه امام جمعه زنجان
امام صادق: مدرسه امام صادق چالوس و مدرسه امام صادق قزوین و کتابخانه مؤسسه امام صادق قم و کتابخانه حوزه علمیه امام صادق اردکان یزد. که هر کدام با قرینه نام شهر قبل از آن قابل تشخیص است.
امام عصر: کتابخانه مدرسه امام عصر شیراز
امام هادی: کتابخانه عمومی امام هادی در مشهد
امیر کبیر: کتابخانه امیر کبیر در باغشاه فین
امیر المؤمنین: کتابخانه امیر المؤمنین بشرویه
انجام برابر: انجام برابر نمونه کتاب.
اندازه: اندازه صفحه.
اوراق عتیق: مجموعه ای به همین نام که به کوشش محمد حسین حکیم از طریق کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.
اهدائی ف: فهرست نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی، تالیف رضا استادی
اهدائی رهبر: مجموعه فهارس نسخه های خطی اهدائی رهبری به آستان قدس رضوی که چندین جلد آن منتشر شده است.
بی تا: بدون تاریخ کتابت
بی کا: بدون کاتب.
پ: پشت
ص: 7
تا: تاریخ کتابت.
جا: محل کتابت
چهل ستون: مدرسه چهل ستون تهران
حجتیه:کتابخانه مدرسه حجتیه
حججی: کتابخانه آیه الله حججی نجف آباد
حقوق: دانشکده حقوق دانشگاه تهران
حوزه علمیه: حوزه علميه آشتيان
خاتم الانبیاء: کتابخانه مدرسه خاتم الانبیاء (صدر) بابل
دائرة المعارف: کتابخانه مرکز دائره المعارف بزرگ سلامی
دار الحدیث: کتابخانه مرکز دار الحدیث در قم
دانشگاه: کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
د.ث: به معنای دفتر ثبت کتابخانه مجلس شورای اسلامی است.
دهگان: مجموعه ابراهیم دهگان اراک.
دیانی: کتابخانه شيخ محمد علی دیانی بیرجند
ذكاء، یحیی: مجموعه ذکاء يحيى
ر:رو
رایانه: رایانه کتابخانه ملی ایران و کتابخانه آستان قدس رضوی و در مواردی کتابخانه مسجد گوهرشاد. لازم به ذکر است که شماره بعد از آن در مورد کتابخانه ملی غیر قابل پیگیری است و منظور شماره صفحاتی است که متن پیاده شده فایل آن می باشد که در اختیار ماست و برای کنترل کار خود ما می باشد.
رضوی:کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی
روضاتی: مجموعه شخصی سید احمد روضاتی
سپهسالار: کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار)
سریزدی: کتابخانه مسجد حظیره (سریزدی)
سعید نفیسی: نسخه های خطی مرحوم سعید نفیسی
سم: سانتیمتر
سناف: فهرست نسخه های خطی کتابخانه مجلس سنا(که مجموعه آن به کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتقل شده است.
سلطنتی: کتابخانه کاخ گلستان (سلطنتی)
شاهچراغ: کتابخانه آستانه حضرت شاهچراغ شیراز
شیخ علی حیدر: مکتبه شیخ علی حیدر (مؤید)، این مجموعه شخصی که ظاهرا هنگام جنگ کویت توسط صاحب آن از کویت به ایران منتقل شده بود ابتدا در قم نگهداری می شد و بعد دچار مشکلاتی شد و معلوم نبود در چه محلی نگهداری می شود. آخرین اطلاع این است که این مجموعه به شهر مشهد و به آستان قدس رضوی انتقال یافته است و ضمن مجموعه اهدائی رهبری نگهداری می شود.
ص: صفحه
صادقیه: کتابخانه مدرسه فتحعلی بیگی (صادقیه) دامغان
طبسی: کتابخانه طبسی حائری در قم
عبدالعظیم: آستان مقدس حضرت عبدالعظیم در شهر ری
ص: 8
عکسی: این تعبیر دردو جا به کار رفته است: یکی در کنار شماره برخی از نسخه ها که به معنای آن است که نسخه ،عکسی است و باید برای یافتن نسخه در کتابخانه معرفی شده، به عکسی بودن توجه شود؛ و دوم در معرفی مأخذ است که منظور فهرست عکسی آن کتابخانه می باشد.
علامه طباطبائی: کتابخانه علامه طباطبائی شیراز که نام شیراز در قبل از آن آمده است.
علامه طباطبائی: مکتبه علامه طباطبائی قم که نام شهر قم در قبل از آن آمده است.
علوم پزشکی: کتابخانه دانشگاه علوم پزشکی تهران
عمومی ساری: کتابخانه عمومی ساری
عمومی: با کلمه قبل سمنان: کتابخانه عمومی سمنان
عمومی: با کلمه قبل مراغه: کتابخانه عمومی مراغه
غير همانند: در مورد نسخه هایی که نام آنها یکی است ولی نسخه ها متفاوت است و به دلیل صرفه جویی و جلوگیری از تکرار، نام مکرر آنها حذف شده است.
ف: این رمز در مورد مأخذ به کار رفته است و هنگامی که برای یک کتابخانه فهرستی به نام همان کتابخانه به صورت مستقل منتشر شده باشد، نام مأخذ آن با رمز« ف» به معنای فهرست، به کار رفته است و اگر نام مأخذ با نام کتابخانه متفاوت باشد، نام مأخذ ذکر شده است.
فاضل: کتابخانه آیه الله فاضل خوانساری
فاضل قائینی: کتابخانه فاضل قائینی قم
فرهاد معتمد: مجموعه فرهاد معتمد
فرهنگ و هنر: کتابخانه فرهنگ و هنر مشهد
فرهنگ و ارشاد: کتابخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی کاشان
فیاض: مجموعه دکتر علی اکبر فیاض
فیضیه: کتابخانه مدرسه فیضیه قم
فیلمها: فهرست فیلم های کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
قاضی طباطبائی: مجموعه محمد علی قاضی طباطبائی تبریز
قمربنی هاشم: کتابخانه قمر بنی هاشم دامغان
كا: كاتب
كاتب - مؤلف: نسخه به خط مؤلف است.
کاظمینی: کتابخانه میرزا محمد کاظمینی
گ: برگ.
گلپایگانی: کتابخانه عمومی حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی .
گوهرشاد: کتابخانه مسجد جامع گوهرشاد.
مجلس: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
محدث ارموی مخ: فهرست مجموعه نسخه های خطی محدث ارموی، مخطوط
محمد هلال: کتابخانه امامزاده محمد هلال آران کاشان، مخطوط.
مختصر ف: فهرست مختصر نسخه های خطی مجلس شورای اسلامی که در سال 1387 منتشر شده است.
مخ: به معنای مخطوط بودن فهرست می باشد.
مدارک فرهنگی: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب
ص: 9
مدرسه غرب: کتابخانه مدرسه غرب همدان
مدرسی: کتابخانه سید محمد مدرسی در یزد
مرعشی: کتابخانه عمومی آیة الله العظمی مرعشی نجفی
مرکز احیاء: مرکز احیاء میراث اسلامی، قم.
مرکز مطالعات: کتابخانه پژوهشگاه علوم و تحقیقات اسلامی قم.
مروی: کتابخانه مدرسه مروی تهران
مسجد اعظم: کتابخانه مسجد اعظم قم
مطالعات فرهنگی: کتابخانه (پژوهشگاه) مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
معصومیه: آستان مقدسه حضرت معصومه علیها سلام
مفتاح: مجموعه محمد حسین مفتاح
ملک: کتابخانه ملک
ملی: با نام قبلی تهران: کتابخانه ملی ایران؛ با نام قبلی شیراز: کتابخانه ملی شیراز؛ با نام قبلی تبریز: کتابخانه ملی تبریز.
مهدوی: مجموعه دکتر اصغر مهدوی
موزه ملی: کتابخانه موزه ملی ایران ( موزه ایران باستان)
مؤسسه آیه الله بروجردی: مؤسسه حضرت آیه الله العظمی بروجردی.
مولوی :عبد المجید مولوی (قسمتی از این مجموعه به کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردسی مشهد منتقل شده است.)
مینوی: مجتبی مینوی
نجومی: مجموعه سید مرتضی نجومی
نسخه پژوهی: مجموعه ای با همین عنوان که چند شماره از آن از طرف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و به کوشش ابوالفضل حافظیان منتشر شده است.
نشریه: نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
نک: این علامت به معنای «نگاه کنید» می باشد و در موارد ارجاع به کار رفته است . ارجاع دو گونه است: گاهی عنوان ارجاع داده شده کلا در جای دیگری که راهنمائی شده، ثبت شده است و گاهی قسمتی از عنوان ارجاعی در محل دیگری ثبت شده است که در واقع به معنای «نیز نگاه کنید» می باشد.
نواب: کتابخانه مدرسه نواب مشهد
نمازی: کتابخانه مدرسه نمازی خوی
نوربخش: کتابخانه نوربخش (خانقاه نعمت اللهی تهران)
وابسته به :این اصطلاح در جایی به کار رفته که کتاب معرفی شده به اثری دیگر وابسته است و بیشتر در مورد شرحها، حاشیه ها، تعلیقه ها، منتخبها، مختصرها، گزیده ها، و ترجمه ها به کار رفته است و نام کامل اثر اصلی، همراه با نام مؤلف آن معرفی شده است و در صورت نیاز می توانید به اثر اصلی مراجعه کنید.
وزیری: کتابخانه وزیری یزد
همانند: این کلمه در جایی به کار رفته، که اثر معرفی شده فاقد نام مؤلف است و چند نسخه از آن در کشور وجود دارد و به معنای آن است که نسخه ها یک اثر است.
ص: 10
عکس
در آوانگاری عناوین کتاب ها چند نکته هست که باید یادآوری شود:
1- در آوانگاری فقط حروفی که تلفظ می شوند، ضبط می گردند. مثال: آداب الشریعه = adab-oS sara
2- عنوان کتاب های فارسی با تلفظ فارسی و عنوان کتاب های عربی با تلفظ عربی آوانگاری شده اند.
مثال: آداب صوفیه adab-e sufiye
آداب الصوفيه = adab-us sufiya
٣- کلمات و ترکیباتی که از زبانهای دیگر (از جمله عربی )به فارسی وارد گردیده، با تلفظ متداول در فارسی ضبط شده است.
مثال: اسطرلاب =ostorlab
ابواب الجنان = abvab-ol jenan
4- چون در آوانگاری مقصود فقط نشان دادن تلفظ کلمات است، حروف اول عناوین مانند دیگر حروف کوچک نوشته شده است.
5- برای آوانگاری کلماتی که بارها تکرار شده اند، از اختصار استفاده شده است.
الف - آوانگاری کلمات و ترکیبات فارسی:
١. مصوت ها:
2. صامت ها:
ص: 11
عکس
ب - آوانگاری کلمات و ترکیبات عربی:
١. مصوت ها:
2. صامت ها:
ص: 12
ص: 13
ص: 14
بشائر
al-basa'ir-ul ilahiya
بخشی از کتابی است که شیخ صالح بن حسن المصری در احتجاج بر رد نصاری تصنیف کرده است در سال 618ق و مؤلف این مجموعه، آن را همراه با «فرق نصاری» آورده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 146/4
آغاز: قال المصنف المسألة العاشرة في البشائر الالهية بالتسمية المحمدية نذكر بعون الله تعالى في هذه المسألة ما نصت عليه الانبیاء؛ انجام: يسجد له و بمجده مع لات و لابن وموس تكسبه و اخذه جامعة رسولية مقدسه و تعرف بعمودية واحدة لمغفرة الخطايا و يرتجي قيامه لاموات و الحياة الدائمة.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گی، 25 سطر، اندازه: 28×20سم [ف مخ: 1-274]
bešārāt
بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277- 1333 قمری
bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)
تاريخ تأليف: ذیقعده 1311ق
کتابی مفصل شامل 1 «مقدمه» و 85 «بشارت»: مقدمه در مطلبی است کلی که اختصاص به دین معینی ندارد و در جميع ادیان آسمانی ساری و جاری است؛ بشارت 2. در فصل هیجدهم سفر مثنی از تورات در آیه پانزدهم به بعد می گوید: خداوند خدایت از میان شما از برادرانت پیغمبریرا مثل من مبعوث می گرداند؛ 2. در فصل سی و سیم سفر مثنی می گوید: ای خدائیکه تجلی کردی از طور سینا؛ 3. در فصل هفدهم از سفر تکوین می گوید: که بعد از آنکه خداوند عالم جل شأنه بشارت داد به ابراهیم به تولد اسحاق ... ؛ 85۔ مرحوم مجلسی رحمة الله در کتاب عین الحيوة می فرماید که محمد بن یعقوب کلینی به اسناد معتبر از حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت می کند که آن حضرت به شخصی از اصحاب خود می فرمود: می خواهی تو را خبر دهم که چگونه بود مسلمان شدن سلمان؛ خاتمه به اتفاق اهل عقل و نقل ادیان آسمانی حجت الهی باید کامل و ظاهر باشد. (وفادار مرادی)
آغاز: بسلمه. تبارک الذي نزل الفرقان على عبده ليكون للعالمين نذیرة .. أما بعد پس چون در این اوان بهجت اقتران ..
انجام: اذ هديتنا و هب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب.
چاپ: اصفهان، 1330ق، سنگی، 663ص
[فهرستواره منزوی 152/9 ]
1. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 229
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: نخودی کاهی، جلد: تیماج زرشکی، 288گ، 17 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 43]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6103
آغاز: برابر؛ انجام: بخش الحاقی: در صورتهای ایشان ورنک ایشان دگرگون شد، و قد وقع الفراغ من تأليف الملحقات ...
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تاریخ تولدی در دوشنبه 22 شعبان 1340؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 288گی، 17 سطر، اندازه: 10/5 ×17/5 سم [ف: 16-108]
bešārāt
هفت مجلس است مشتمل بر بشاراتی اعتقادی و اخلاقی استفاده شده از آیات و روایات اهل بیت ((عليه السلام))، هر مجلس دارای خطبهای جداگانه و به آیه ای آغاز شده و دنباله تفسير و شرح آن مطالب مناسب را می آورد، عناوين «مجالس» چنین است: 1. محاسبات
ص: 15
نفس؛ 2. محبت و عشق؛ 3. خلقت بدن انسان؛ 4. خوف و خشیت؛ 5. صفات اوليا؛ 6. معراج رسول خدا؛ 7. وظیفه علما و سلاطین و اغنيا و فقرا.
آغاز: الحمد لله المطلع من اختار من عباده الابرار على خفايا الاسرار ... بتوفیقات ربانی جل جلاله چند مجلس در این مجموعه جمع نمودم.
[فهرستواره منزوی 345/6 ]
مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 90
آغاز: برابر؛ انجام: از اصحاب پسندیده برگزیده که صبح می نمودند ژولیده مو و غبار آلود و بتحقیق بیتوته ...
هفت مجلس است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 70گ، 16 سطر، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 68]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 918
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-122]
bišārāt-ul išārāt = š-ul išārāt
؟سمرقندی، محمد بن اشرف، قرن 7 قمری
samarqandī, mohammad ebn-e ašraf
وابسته به: الاشارات و التنبيهات؛ ابن سینا، حسین بن عبدالله (428-370)
اهداء به: شرف الدين عبد الرحمن
تاریخ تأليف: اواخر ربيع الأول 680ق افندی در ریاض العلماء (ص 325 ش 992 دانشگاه) در سرگذشت انوری می نویسد که البشارات في شرح الاشارات او را در تبریز دیده ام (نيز الذریعه 111/3 ). در فهرست مجلس (54/2 ) آمده که ترجمه اشارات (منسوب به ابن سهلان ساوی) را گمان برده اند از انوری است. شرحی که اکنون می شناسیم چون در پایان ربيع الأول 680 ساخته شده است پیداست که از انوری ابیوردی شاعر نخواهد بود. در سده هفتم به جز طوسی چندین دانشمند شرح بر اشارات نوشته اند: 1. نجم الدين محمد بن عبدان ابن اللبودی حکیم دمشقی (- 621)؛ 2. سيف الدين ابوالحسن على آمدی(- 631)؛ که شرحی دارد به نام«کشف التمويهات في شرح التنبيهات»؛ 3. قاضي القضاة دمشق ابو حامد رفیع الدین عبد العزيز بن عبدالواحد بن عبدالهادی فلیمانی گیلی فقیه اصولی فیلسوف پزشک که در دمشق می زیسته و به دستور وزیر امین الدوله در ذیحجه 641 کشته شده است. او شرح اشارات خود را به نام ملک مظفر تقي الدين عمر بن ملک امجد بهرام شاه بن فرخشاه بن شهنشاه بن ایوب ساخته است (ابن ابی اصيبعه 171/2 و 235؛ معجم المؤلفين 169/4 )، نام او در دیباچه تحفه سعدیه هم آمده است؛ 4. نجم الدین احمد بن ابی بکر بن محمد نخجوانی مؤلف حل شکو ک القانون در 651 و لباب المنطق که این کمونه در 679 از آن تلخيص کرده است و زبدة النقض و لباب الكشف در رد بر اشارات ابن سینا که این کمونه در رد آن در 679 التقاط الاعتراضات ساخته است؛ 5. كمال الدين على بن سليمان بحرانی که برای شاگرد خود کمال الدین ابن میثم بحرانی (- 679) شرح اشارات ساخته است؛ 6. سراج الدين ابي الثناء محمود بن ابی بکر بن احمد ارموی (594-682)؛ 7. این کمونه عزالدوله ابوالرضا سعد بن نجم الدولة منصور بن سعد بن الحسن بن هبة الله بن کمونه اسرائیلی بغدادی حکیم ادیب (- 683) شرح بر اشارات دارد به نام «شرح الأصول و الجمل من مهمات العلم و العمل» که برای پسر شمس الدين محمد صاحب دیوان نوشته است؛ 8. علامه حلی که سه شرح بر اشارات دارد؛ 9. بدر الدين محمد بن اسعد بن سليمان يمانی شوشتری (- 723) که حاشیه ای بر شرح اشارات طوسی دارد؛ 10. برهان الدين ابو الفضائل محمد بن محمد بن محمد نسفی محدث متکلم اصولی جدلی حنفی (600-687) که مؤلف« المقدمة البرهانية و الترجيحات» است. نسخه ما با نسخه شرح حكمة الاشراق قطب شیرازی به یک خط است و هر دو در یک مجلد بوده و اکنون جدا کرده اند و قطب هم شرح خود را در رجب 694 ساخته است پس مؤلف البشارات که این دو نسخه ما به خط او است نمی تواند برهان الدین نسفی باشد؛ 11. شمس الدين محمد بن اشرف (عبدالرحمن بن محمد بن محمود حسینی سمرقندی سنجاری (قرن 7 ق). این شمس الدين محمد بن اشرف حسینی سمرقندی «آداب البحث» خود را برای شرف الدين يا نجم الدين عبدالرحمن سمرقندی ساخته است پس شاید شارح (مؤلف بشارات الاشارات) او باشد چه این شرح هم به نام عبدالرحمن ساخته شده است. او در عمل تقویم کواکب ثابته جدول سال 645 یزدگردی (675ق) را می آورد، پس او پیش از این تاریخ باید متولد شده باشد و در این سال کمینه بایستی نزدیک به 25 یا 30 سال داشته باشد.
شارح در دیباچه می گوید که شروح دیگر اشارات یا دشوار است و یا گزیده و کوتاه و شرح من هم زوائد ندارد و هم فوائدی در آن هست و من در آن مواضعی را که خلاف شرع است نشان داده ام. او این شرح را چنانکه گفتیم به دستور عبدالرحمن یکی از فرمانروایان دانش پرور زمان خود ساخته است و عنوان در آن «قال اقول» است و پس از هر بندی شرح آن می آید و همه اشارات از منطق و طبیعی و الهی در آن هست و در آن از شارح دیگری بنام یاد نکرده مگر در مسأله چهارم از نمط چهارم در شرح «اشارة لو التام ذات واجب الوجود» عبارتی با عنوان «قال بعض الشارحین» و «قال بعضهم» آورده که نخستین آن از طوسی و دومی آن از امام است و در شرح اشارات طوسی( سه صفحه مانده از نمط چهارم در چاپ سنگی) دیده می شود. در برگ 5پ نمط 5 هم در شرح عبارت شیخ «اشارة كل حادث
ص: 16
فقد كان قبل وجوده» عبارتی از «بعض الشارحین» آورده که در شرح طوسی (برگ 6پ همين نمط) دیده می شود. او در این دو جا بر طوسی و امام رد می کند. در داستان سلامان و آبسال همان داستان دوم طوسی با عنوان «و ذكر الشيخ» آمده است. در فهرست اسعد طلس ص 204 ش 2815 بشارات الاشارات از محمد شفیع بن عبدالرشید حسنی که در 1077 شرح خود را نوشته است دانسته شده است. این نسخه به گواهی آغاز آن همین
کتاب ما است و محمد شفیع گویا نویسنده نسخه است.
نسخه ای از آن در سپهسالار (ش 1182) نسخ سده دهم در 162 برگ هست و از طبیعی است تا آخر درست مانند نسخه ما در آغاز و انجام مگر این که عبارت «و نشكر الله ... و آخرا» را ندارد و نسخه در آن سهل المؤونة خوانده شده و از عبدالرفيع جیلانی ولی پیدا است که از رفیع الدین گیلکی نخواهد بود. شماره 21 مورخ 989 (6/1) آستان قدس هم بشارات الاشارات است و تاریخ تأليف ندارد و فهرست نگار آن را نشناخته و از امام رازی پنداشته است. نسخه شماره 771 (169/4 ) این کتابخانه این شرح نیست و از امام رازی است و افتادگی و آشفتگی دارد و در آن رساله ای است منطقی که دانسته نشد از کیست. نگارنده هر دو نسخه را دیده ام. (محمد باقر حجتی)
آغاز: بسمله. رب انعمت فزد. الحمدلله الذي زين السنتنا بشكره و شرف قلوبنا بذكره و كمل عقولنا بفكره ... و بعد فان اربح ما يكتسب في الدنيا و انجح ما يدخر للاخرى هو الكمالات العلمية و الفضائل العلمية و انجحها العلمية لانها ايضا عملية بعمل القلب الذي هو اشرف الاشياء لا سيما البرهانية التي ينفتح بها باب الحق و التحقيق و ينفسح مجتهد الصدق و التصديق اذا العبرة في العلوم و المعارف باليقين و التسديد لا بالظن و التقلید و کتاب الاشارات الذي صنفه الرئيس ابو علی بن سینا رحمه الله من جملة الكتب المتداولة بين العلماء المتناولة عند العقلاء اجمع فيه خلاصة افکار القدماء و غاية آراء الحكماء بعبارات مرموزة و الفاظ مغموزه قد اعتني بشرحه جمع من اعيان الافاضل و بذلوا و سعهم في تحقيقه و تنقيحه لكن كان بعض الشروح مشتملا على ضرب من التطويل و بعضها قاصرا عن حمد التكميل فسنح لي ان اكتب له شرحا حاويا للفوايد خاويا عن الزوايد مشير الى مواضع خلله و مواقع زلله لا سيما التي خالف الشرع المستقيم و الدين القویم فصرفت فيه برهة من الزمان و مدة من الأوان إلى أن وافق و وافی تشریف الاشارة ممن شرفه الله تعالى بالدولة و الاقبال و اعزه بالفضل و الافضال ... و هو الصاحب المعظم مفخر اکابر الأمم ... عمدة الدولة القاهرة عمدة الملة الزاهرة بقية الملك شرف الدنيا و الدین علاء الاسلام و المسلمین عبدالرحمن لا زالت ایام دولته مقرونة بالسعادات و اعوام قدمه مشحونة بالكرامات فكمل الكتاب و سمی ببشارات الاشارات و بالله التوفيق. صدر الكتاب قال احمد الله على حسن توفيقه ... و آله اقول هذه الخطبة مرتبة
على احوال النفس في طلب كمالاتها بحسب قوتي العلمية و العملية.
انجام: و يقال أذاع الخبر اذا افشاه. و هذا آخر ما اردنا من شرح هذا الكتاب و نشكر الله تعالی بما هدانا الى ما كنا آملين اليه و الحمدلله رب العالمين وقع الفراغ من تأليفه اواخر ربیع الاول سنة ثمانين وستمائة [نشریه 09 128]
1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 47
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: آغاز رجب 688ق؛ تملک: رفيع الدين الحسینی با مهر ش؛ کاغذ: سمرقندی کلفت، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب، 106گ، 29 سطر (19×13)، قطع: وزیری، اندازه: 34×16/5 سم [ف: 472]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2792-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-290]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 38
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-51]
2. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4675/12
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله رب العالمين ... تم الكتاب بعون الله و حسن توفيقه
خط: نستعلیق بد، كا: محمود بن محمد على نقاش طوسی، تا: 1111ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قرمز، 124گ (180پ۔ 304ر)، اندازه: 14/2 × 26/5سم [ف: 8-16]
bišārāt-ul usūl
قطعه ای از کتاب می باشد مشتمل بر: مباحثی درباره الفاظ شبیه به مباحث نحوی و صرفی، تقلید، اشتراک، صحیح و اعم توسعه و تضییق.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5530
آغاز: بشارة سيأتي بيانا في محله أن بناءنا على بيان جملة من مهمات المقدمات
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 144گ، مختلف السطر، اندازه: 17/5 × 26/5 سم [ف: 14-297]
besarat-ol omma fi mavalid-el a'emme
کجوری، محمد بن اسماعیل،- 1353 قمری
kajūrī, mohammad ebn-e esmāʻīl (-1934)
در یک «مقدمه» در ده «بشارت» و چند «باب» هر یک ده بشارت و خاتمه در بشارت تولد مظفر الدین شاه، در کلام شیعی است.
ص: 17
[الذريعه 112/3 ؛ فهرستواره منزوی 152/9 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3434/3
این نسخه بشارت چهارم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی مقوایی، 155گ (53ر - 207پ)، 12 سطر (10×5)، اندازه: 21×14سم [ف: 11-2447]
bišārāt-uš šī‘a
خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسین، -1173 قمری
xājā'ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)
تاریخ تأليف: از غره رمضان تا شوال 1155ق
مطالبی که متعلق است به شیعه و بشارات و اشارات و نودهایی
که اختصاص بدانها دارد، در هشت فصل»: 1. معنى الشيعة؛ 2. اختلاف مراتب الشيعة؛ 3. فضل الشيعة؛ 4. في أن الشیعی شهید و إن مات على فراشه؛ 5. قبول عبادة الشيعة؛ 6. فوائد حب آل محمد و ثمراته؛ 7. في أن الشهادة بالتوحيد لاتقبل الا من الشيعة؛ 8 في أن الولاية أفضل اركان الاسلام.
آغاز: بعد حمد من صيرنا من امة نبيه و شيعه عليه و أحبة ذرية وليه الذين جعل مودتهم اجر الرسالة
انجام: واجعلني ممن ينتظم في سلك احبتهم بحقك عليهم و بحقهم عليک و من هنا انقطع الكلام.
چاپ: در مجموعه اولی از رسائل اعتقادیه مؤلف چاپ شده است.
[الذریعه 112/3 و 113]
شرح و حواشی:
١- بشارات الشيعه (ترجمه)
2- بشارة الشيعة؛ شریف، علی بن فتح الله (-11)
٣- بشارات الشيعه (ترجمه)؛ نجم آبادی، محمد ابراهيم بن محمد باقر (13-)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1121
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1155ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 97گ، 19 سطر، اندازه: 15×8/5
سم [ف: 3-292]
2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3676
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ حواشی متفرقه ای به فارسی از عباس واعظ مازندرانی به سال 1307 آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن، 93گ، 21 سطر، اندازه: 21×15/5 سم[ محدث ارموی مخ: 1-252]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2977
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: حاج میرزا محمد، تا: 1293ق؛ اهدایی: محمد جواد میرزائی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ رنگین عطف تیماج زرد، 190گ، 13 سطر (16×8)، اندازه: 22×13سم [ف: 4-1492]
4. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 231
خط نسخ، بی کا، بی تا؛ 48 گ، 25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 141]
bišārāt-uš šīʻa (t.)
نجم آبادی، محمد ابراهيم بن محمد باقر، ق13 قمری
najm-ābādī, mohammad ebrāhīm ebn-e mohammad baqer (- 19c)
وابسته به: بشارات الشيعة؛ خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسين (1173-)
اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار
ترجمه «بشارات الشيعة» ملا اسماعیل خواجویی است. کتاب حاضر در مدح مذهب شیعه و برتری آن است که در هشت « فصل» تنظیم و تهیه شده است.
آغاز: بسمله. لك الحمد يا من رفع درجات العلماء و فضل مدادهم على دماء الشهداء و بشر اتباع نبيه و شيعة وليه بجزيل العطاء في يوم الجزاء ورفض مخالفيهما
[الذريعة 112/3 ؛ نسخه های منزوی 915/2 ؛ فهرستواره منزوی 201/9 ]
1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 93- 1/93
آغاز: برابر؛ انجام: نزاع نمی کنند در حق ایشان بلکه ایشان را دوست دارد. مؤلف گوید: اللهم ثبتني على ولايتهم و ... الى يوم النشور بمحمد و آل محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) تم
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شب 20 ربیع الثانی 1243ق؛ در برگ آخر طریقه ختم دعای «یا من تحل به عقد المكاره» به نقل از شیخ حسین بن عبدالصمد برادرزاده شیخ بهایی؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 164، 17 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-862]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 821
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي لبشر اولیائه بجنانه و ثوابه و انذر اعدائه بحجيمه و عقابه؛ انجام: حسب الامر اعليحضرت اقدس همیون شهریاری ...... تحریر شد في شهر رمضان المبارک کتبه غلامزاده حقیقی علینقی ابن محمد تقی نوری سنه 1280
خط: نستعلیق خفي، كا: علینقی بن محمد تقی نوری، تا: 1280ق؛ مجدول، کمند کشی زرین و رنگین، دو صفحه مذهب مرصع، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج لاکی ساده مجدول کمند کشی زرین، 254ص، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 22×14سم [ف: 1-83]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3188
ص: 18
آغاز: بسمله. لک الحمديا من رفع درجات العلماء ... اما بعد این کتابی است موسوم به بشارة الشيعة از ... محمد اسمعيل مازندرانی مشتمل بر هشت فصل؛ انجام: و هر گاه سهو و نسیانی چشم پوشیده عفو فرمایند (تمام در یوم یکشنبه بیست و یکم شعبان ... سنه 1272)
محتملا از نجم آبادی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 21 شعبان 1272ق؛ مهر: «یا ابا عبدالله 1272»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی ترنجی مقوایی، 134 گی، 21 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 14/5 ×21/5سم [ف: 11-2146] 4. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 28
آغاز: برابر، انجام و شیعیان وی. پس من در جواب گفتم خدا با تو دشمنی کند
محتملا از همان نجم آبادی باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ سه تملک در طهران به تاریخ 1306 با مهر «علی ... محسن 1288» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 132گ، 21 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5
سم (مؤید: 3-569]
al-bišārāt-ul fiqhīya wa dalā'il-ul ahkām-il farʻīya
شور کی میبدی، حسین بن محمد، ق14 قمری
šūrakī meybodī, hoseyn ebn-e mohammad (- 20c)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 248
آغاز: (کتاب الاجارة) بسمله، و الأصل في شرعية الاجارة ×× بعد الكتاب السنة الكبيرة / أما الكتاب قوله ارضعن *** لكم فأتوهن اجرهن؛ انجام: (کتاب الديات و المعظم قد اطلق الظمآنا *** و اعتبر التفريط حيث كانا / استضعف الرواية المزبورة *** جمع من الاجلة الموقوة / و لنختم الكلام في المنظومة *** في هذه البشارة الموسومة / و الحمدلله على الهداية *** لدينه في البدء و النهاية
از کتاب اجاره تا دیات ؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 23 شعبان 1336ق؛ کسب اجازات اجتهادی مؤلف از فقهای عصر بدین ترتیب: 1. اجازة آقا میرزا هاشم خوانساری چهار سوقی مورخ سوم رجب 1312، 2. اجازه آقا محمد تقی نجفی اصفهانی، 3. اجازه آقا محمد علی بن محمد باقر مورخ شوال 1314، 4. اجازه آقا محمد باقر فشار کی
مورخ جمعه پانزدهم شعبان 1313؛ اهدائی: محمود مجد اردکانی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 348گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 1-244]
al-bišārāt fī š.-il išārāt
کلباسی، ابوالمعالی بن محمد ابراهیم، 1247-1315 قمری
kalbāsī, ab-ol-ma‘ālī ebn-e mohammad ebrāhīm (1832 1898)
وابسته به: اشارات الاصول؛ کرباسی، محمد ابراهيم بن محمد حسن (1180-1262)
کتاب شرحی است مزجی و تحقیقی با اضافات بسیار در سه جلد، بر «اشارات الاصول» والدش. سید مصطفی صفائی خوانساری در معرفی کتاب نگاشته است: «هذا الكتاب شرح على اشارات الأصول لوالده المعظم له ولكن لا بنحو الشروح المتعارفه بل في الحقيقة كتاب مستقل مشتمل على خلاصة ما في الاشارات مع اضافات تحقيقات له و تمامه في ثلاث مجلدات كبار». در بسیاری از مباحث اصل عبارات را نیاورده و خلاصه به آن پرداخته است. تألیف
کتاب پس از 1280 پایان یافته است.
چاپ: طبع الجزء الأول منه.
[الذريعة 110/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7931
جلد سوم کتاب در ادله عقلیه؛ خط: نسخ، كان محمد باقر بن محمد حسن، تا: شنبه 4 ربیع الاول 1288ق؛ در چند جا حواشی از فرزند مؤلف جمال الدين؛ 303، 30 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 20-255]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7740
آغاز: الكلام في الأدلة العقلية مقدمة المراد بالدليل العقلي هنا هو ما يكشف عن امر شرعي فرعي فهو حكم عقلی يمكن التوصل به الى امر شرعی فرعی و ربما يقال ان اخذ الحكم؛ انجام: و حجبت عن الأحزان و الاتراب و تقطعت ایدی الخلان و الاحباب و لم اتمكن من التوبة و الانابة الى رب الارباب و ابتليت بما اثقل ظهری بالكسب و الاكتساب.
جلد سوم؛ خط: نسخ، كان محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، تا: 1292ق؛ محشی به امضاء «منه عفی»؛ جلد: تیماج، زیتونی، سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 286گ، 30 سطر، اندازه: 21×33/5سم [ف: 26-230]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21067
آغاز: بسمله، الكلام في الأدلة الشرعية و فيه مقاصد المقصد الأول في الكتاب مقدمة الكتاب مع اداة التعريف عرف النحاة بل غيرهم في كتاب سيبويه و بدونها؛ انجام: و للتقرير فيه وجه فكان على المستدل الشهيد الاستدلال به و الله العالم
جلد دوم و شامل مباحث ادله شرعيه؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: سید احمد صفایی خوانساری، بی تا، جان اصفهان؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: مقوا، عطف و گوشه ها تیماج
خرمایی، 438گ، 19 سطر، اندازه: 21/5×17 سم [ف: 16-51] و [اهدائی ف: 65]
ص: 19
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 921/1 -6/11
آغاز: بسمله. الكلام في الادلة العقلية مقدمة المراد بالدليل العقلی هنا هو ما يكشف عن امر شرعي فرعي فهو حكم عقلی؛ انجام: وفي بعض النسخ بالرسالة الذهبية في العلوم الطبية والظاهرات مضامین الرسالة تشهد بعد ودها عن المعصوم. والله العالم.
جلد سوم از ادله عقلیه تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، كا: استكتاب از نورالدین طباطبایی، بی تا؛ مصحح، با حواشی «منه عفى عنه» به خط عباس بن محمد جعفر در شوال 1308، 492گ، 26-27 سطر، اندازه: 32×22سم [ف: 2-621]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6182
آغاز: الكلام في الأدلة الشرعية، و فيه مقاصد المقصد الأول في الكتاب مقدمة الكتاب مع أداة التعريف مصطلح في عرف النحاة؛ انجام: و حكم في التذكرة بأن من رأى الهلال في شهر رمضان وجب عليه الصوم سواء كان عدلا.
نام مؤلف به استناد نسخه 21067 آستان قدس که جلد دوم کتاب است ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 240گ،20 سطر، اندازه: 17/5 ×21/5 سم [ف: 16-182]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7930
جلد دوم کتاب، و از بحث کتاب تا تقریر معصوم را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ تملک: مصطفی حسینی صفائی خونساری به تاریخ ذیقعده 1375 با مهر «مصطفی الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 253گ، 30 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 20-254]
bešārāt-e kotob-e sābeqe bar payāmbar-e eslām
ابوالحسن بن مهدی، ق 14 قمری
ab-ol-hasan ebn-e mahdī (- 20c)
تاریخ تأليف: 1301.
یازده آیه از کتب عهد عتیق بر بعثت پیامبر اکرم. از ابوالحسن بن مهدی که کتابی دیگر به نام «مشكاة الهداية» داشته است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20792
آغاز: بسم الله و به ثقتی سبحان الذي اسرى بعبده ليلا، انجام: شب سه شنبه از شهر رجب عام 1301
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: رجب 1301ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 9گ، 13 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 21×14 [اهدائی ف: 129]
bešārat
کتابی است که درباره رسالت دینی خود نوشته و با عنوان بشارت شروع شده و شامل دو «بشارت» است و مشتمل بر تقسیماتی نظیر آیات کتب مقدسه می باشد و در خاتمه نیز دعایی به عربی نوشته شده است. در این رساله نشانه هایی از بهائیت دیده می شود.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15931
آغاز: بسمه الا منع الا بدع الا على. يا اهل الولي انا نرینکم و السلام الى اهل الله؛ انجام: قدوس قدوس قدوس یا رب الارواح و النفوس و السلام الى اهل الله
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. در برگ 18 نامه ای با عنوان «نخستین نامه دبستان امریکائیان» در مورد رد دین مسیحیت نوشته شده، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی یک لا مجدول، 24گ، 16-18 سطر ( 14/5×9/5 )، اندازه: 10/7 × 17/5 سم [رایانه]
bišārat-ul bākīn wa anīs-ud dākirīn
تبریزی، حسین بن عبدالرزاق، ق 14 قمری
tabrīzī, hoseyn ebn-e ‘abd-or-razzāq (- 20c)
اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار
تاریخ تأليف: 15 جمادی الثانی 1280ق
مجالسي است در مصائب اهل بیت رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم) خصوصا حضرت سید الشهدا(عليه السلام) و اصحابش و در واقع خلاصه ای از کتاب دیگر مؤلف به نام «وسيلة الفردوس» می باشد، دارای یک مقدمه» در وصایای نافعه برای رثاء و بعضی از مواعظ و پنجاه «مجلس» و یک «خاتمه» در وصایایی از مؤلف.
آغاز: الحمدلله الذي غوصني في بحور المصائب و الاحزان الزرء سید اولاد الانس و الجان فاخرجت لآلی کلمات وصل بها إلى ...
انجام: و ادخلنا به في جنات النعيم و احشرنا في زمرة محمد و آله الطيبين الطاهرين برحمتك يا أرحم الراحمين. [الذريعة 101/26 ؛ الكرام البررة 397/1 ؛ میراث شهاب سهش 3و 151/4 ]
١. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 367
آغاز: برابر؛ انجام: و كان قطعات كبدها قد أضخت في وجنتيها کالدراری و دماء قلبها قد غدت حالات ...
تا اواخر مجلس پانزدهم؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 79ص، 16 سطر، اندازه: 18×14 سم [ف: 2-60]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 524
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-115]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11663
آغاز و انجام: برابر
ص: 20
خط: نسخ، كا: ملا زین العابدین بن مصطفی، تا: 1280ق؛ مصحح، مجدول، دارای کمند کشی؛ کاغذ: فرنگی به رنگ آبی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول ضربی، 184گ، 19 سطر (19×10)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 34-35]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1281 ق [میراث شهاب: س 5ش 3و 4-151]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2548
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: زین العابدين بن مشهدی آقا ایروانی، تا: 14 رجب 1289ق؛ مصحح، محشی؛ در سه برگ آخر اشعاری از «حاجی چناران خویی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 167، 17 سطر، اندازه: 14/5×18 سم (محدث ارموی مخ: 1-252]
bišārat-uš šī a
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری
feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)
تاریخ تأليف: 1081ق
مطالب تحت عنوان «بشارت» ذکر شده و در ضمن چهل بشارت ثابت کرده که فرقه ناجیه از فرق اسلامیه که به موجب اخبار دینیه با مژده بهشتی مستبشر هستند همانا منحصر به شیعه می باشد. تاریخ فراغت از تألیف 1081ق موافق جمله «بشارات من الله » می باشد.
آغاز: الحمدلله على ما هدانا لمعرفة احسن القول و اتقنه ... اما بعد، فيقول ... هذا كتاب بشارة الشيعة اخرجه الله على لسانی
انجام: و عدد هذا الكلام تاريخ التصنيف و هو تاريخ لطيف و الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على محمد و آله اجمعین
چاپ: تهران، سنگی، 1311ق، وزیری، 40ص (صص 116-155)[ الذريعة 116/3 و 115/3 ؛ ریحانة الادب 369/4
؛ فهرست های خودنوشت فیض 147؛ مشار عربی، ص 127]
1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 110/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 [ف: 3-28]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5819/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبد الغني بن معزالدین حسینی، تا حدود قرن 11؛ مصحح، محشی با نشان «منه سلمه الله و منه دام فيضه»؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای، 69گ (47پ -115ر)، 13 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 15-206]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2200/11
بشارات کتب - بشارة الشيعة
آغاز: بسملة مما .... افاده الفاضل الكاشاني في الرسالة المسماة بالبشارة حيث ذكر قوله سبحانه و الذين اجتنبوا الطاغوت آن؛ انجام: قال النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)، في الحديث المتفق عليه بين العامة و الخاصة من مات ولم يعرف اما زمانه مات ميتة جاهلية و اضل ممن اتبع هواه بغير هدى من الله ان الله لا يهدي القوم الظالمين. بخشی از آن است؛ خط: نسخ، كا: علم الهدی، تا: رجب 1067ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا عنابی روشن، 11گ ( 200-190 پ حاشیه)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 11-510]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16831/1
خط: نستعلیق، کا: محمد نبی، تا: اوایل جمادی الثانی 1082ق؛ از روی نسخه اصل، مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا با جدول کشی ضربی، 66گ (1پ -66)، اندازه: 15×10/5
سم [ف: 20-292] 5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 730
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد على الهدی، تا: 1083ق، جان کاشان؛ کاتب پسر مؤلف، از روی نسخه اصل خط والدش، با دستخط علم الهدی در آخرش که در محرم 1083 در کاشان تحریر کرده؛ تملک: حسن بن آقا اسماعيل و جانی بکم با مهر «جانی بكم» بیضوی)؛ مهر: «عبده حسن » ( بیضوی)، «محمد علم الهدی ...»( بیضوی)، «جمال الدين» (بیضوی)، «المؤمن حي في الدارين» (مربع)؛ واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: تیماج سرخ لولا دار، 70گی، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 393]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 587
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-178]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 217عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-198)
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19416
آغاز: برابر؛ انجام: هی بشارات من الله و عدد هذا الكلام ... و آله احمعين سنه 1090
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1090ق؛ ضميمه نسخه ش 19415؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 13 سطر (15810)، قطع: رقعی، اندازه: 19×13 سم (رایانه)
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13425/2
آغاز: برابر؛ انجام: و ليس من ولايتنا على شئ أن الله تبارک و تعالی ذات دین علامة ...
فقط 3 برگ آغازین؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: شرقی، 3گ (79-81)، 20 سطر، اندازه: 1365 سم [ف: 34-61]
8. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 125گ، 22- 27 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-22] و [نشریه: 5-13]
09 گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن، شماره نسخه: 59
ص: 21
انجام: الاقتحام في الهلكات و مثل قول امير المؤمنين قليل يكفي خير من كثير يطفی
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ واقف: حاجی عبد الكريم واعظ، 1133؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 56گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [کتابخانه های گلپایگان: ف: 168]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5657/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نشان «مقابله شده» و «بلغ»، دارای سرلوح نفيس مرصع و رنگارنگ، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 28گ (126پ -153پ)، 24 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 15-55]
11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7154/1
خط: نسخ، بی کا، تا: 5 صفر 1111ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، ابعاد متن: 13/5×7/5 ، قطع: بغلی، اندازه: 18×12سم [ف: 16-467]
12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1025/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابو تراب بن عبدالله زشکی، تا: 24 رمضان تا 22 رجب 1120ق؛ دارای بلاغ؛ مهر: «عبده الراجي رجبعلی» (بیضی) ، حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 61گی (1-61)، 16 سطر (7/5×13/5)، اندازه: 18×12/5 سم آف: [1400-3]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13442/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1122ق؛ به دستور نصیر الدین سلیمان بن محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی از روی نسخه ای که به خط علم الهدی کتابت شده بوده، استنساخ گردیده، مصحح، محشی؛ مهر: «یا محسن اغفر بمحمد علم الهدی، نصیر الدین سلیمان»( بیضی)؛ کاغذ: شرقی، 67گ (39-105)، 17سطر، اندازه: 13×6 سم [ف: 34-114]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13425/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد جان، تا: 1136ق؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 78گ (1-78)، 14 سطر، اندازه: 1376 سم [ف: 34-60]
15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7887/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ملا فرج الله بن ابراهیم تبریزی، تا: 13 شعبان 1271ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 56گ (آپ -56ر)، 15 سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 22-310]
16. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 757
خط: نسخ، كان عبدالقدیر بن علی اصغر، تا: 1286ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه پارچه، 76گ، 15 سطر، اندازه: 12×19/5سم [ف: 1-72]
17. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 37/1
خط: نسخ، كا: خليفه محمد جواد، تا: ذیحجه 1286ق، جان کاشان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، ابعاد متن:
17/5×8، اندازه: 24×15/5 سم [نشریه: 3-222]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23336
آغاز: برابر؛ انجام: قد تمت البشارات ... بمنه وجوده
خط: نستعليق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 21 سطر(10×17)، اندازه: 21×17سم [رایانه ]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23393
آغاز: برابر؛ انجام: بدل الله بالاهتداد بها ... في شهر ربيع الاول 1342.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1342ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 21 سطر (1689)، اندازه: 20×16سم (رایانه)
20. مشهد، اصغر زاده؛ شماره نسخه: 3
بی کا، بی تا [نشریه: 7-769]
21. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 315
آغاز: برابر؛ انجام: بشارة؛ وكذلك من استمع الى قول يقولون أن من لم يكن على طريقة اهل البيت المطهرين من الرجس المعصومین
خط: نسخ، بی کا، تا: عصر مؤلف؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 90 گی، 12 سطر [ف: 1-45]
22. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1931/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد سعید خروتی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 75گ (48-122ر)، 16 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-363]
23. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 571/1
خط: نسخ، كا: بهلول بن شیخ نصیر دستجردی، بی تا، کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7 و 14 سطر (7/3× 13/5 )، اندازه: 19×14 سم [ف: 1-282]
bišārat-uš šī a
شریف، علی بن فتح الله، ق 11 قمری
šarīf, “alī ebn-e fath-ol-lāh (- 17c)
وابسته به: بشارات الشيعة؛ خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسين (1173-)
رساله ای است در هشت فصل» در بیان معنی شیعه و مراتب آن و فضل شیعه و ... به احتمال قریب به یقین ترجمه «بشارات الشيعة» مولی اسماعیل خاجویی است. پیش از این نیز ترجمه ای
ص: 22
از کتاب مذکور از نجم آبادی گذشت. در اول نسخه حاضر محمد حسین شریف غروی نوشته است که این کتاب را جدش به دستور فتحعلی شاه نگاشته و در الذريعة از «بشارات الشيعة» مولا علی بن فتح الله شریف نام برده شده است.
آغاز: بسمله فصل اول در معنی لفظ شیعه است بدانکه شیعه به حسب لغة بمعنی اتباع و اعوان و انصار است مأخوذ است از اشیاع
انجام: پس من در جواب گفتم چرا تو دشمنی کنی. بدرستیکه تو احمقی زیرا که مخاصمه در حق علی و شیعیان وی باشی می شود از جهل و غفلت والا ... بلکه ایشان را دوست دارد.
مؤلف گوید اللهم ثبتني ولايتهم و مؤلهم
[فهرستواره منزوی 153/9 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 646 ط
خط: نسخ، كا: محمد فاضل بن ابی القاسم نطنزی، تا: 1058ق مختصر ف: 109]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1787- 10/97
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، بی کا، بی تا، مصحح؛ یادداشتی از محمد حسین شریف غروی در 1295 که گوید: این کتاب بشارة الشيعة است که به دستور فتح علی شاه جد علامه ام آن را نوشته است؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 74گ، 16-18 سطر، اندازه: 17/5 ×21/5سم [ف: 2-621]
bišārat-uš šī‘a
تاریخ تأليف: سه شنبه 10 ربیع الثانی 1201ق
در حالات و فضائل و مناقب ائمه معصومین(عليه السلام) و اثبات امامت آنان، مشتمل بر چهارده «باب» که دوازده باب اول در حالات دوازده امام و باب سیزدهم در مطاعن مخالفان آن حضرات و باب چهاردهم در احتجاجات مذهبی. این کتاب درده جزء تأليف شده در چهار جلد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4413
آغاز: جزء هفتم از اجزاء عشره ... مطلب اول در بیان فضائل و مناقب زبده اصفیا و نور اتقيا
جلد چهارم و از جزء هفتم تا دهم می باشد مشتمل بر حالات حضرت امام رضا(عليه السلام) تا آخر کتاب؛ خط: نستعلیق، كان محمد اسماعيل بن میرزا على خراسانی، تا: پنج شنبه 7 شعبان 1223ق؛ جلد: مقوایی عطف
تیماج قرمز، 605گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 12-13]
bišārat-uš šīʻa wa zajr-un naşşāb
خراسانی بیرجندی، علی اصغر بن حسن، ق13 قمری
xorāsānī bīrjandī’ salī asqar ebn-e hasan (- 19c)
در اثبات امامت ائمه (عليهم السلام)و مثالب دشمنانشان، مشتمل بر یک مقدمه» و چندین «فصل».
بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 147
آغاز: الحمدلله الذي ابدع العقول و جعلها رسلا على كافة النفوس بالحق و الصدق و الصواب
خط: نسخ، كا: علی بن حسین، تا: پنج شنبه 4 رجب 1284ق؛ در هفت برگ آخر داستان طرماح بن عدی آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 118گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 113 ]
bešārat-e zohūr
گلپایگانی، ابوالفضل بن محمد، 1260-1337 قمری
golpāygānī, ab-ol-fazl ebn-e mohammad (1844-1919)
تاریخ تأليف: 1305ق
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16139
آغاز: بسمله بعد حمدالله على نعمه و آلائه؛ انجام: أنه هو العلى العزيز الغالب الجليل
خط: نسخ، كا: محمد مهدی گلپایگانی، تا: 1310ق، کاغذ: فستقی، جلد: میشن، 18 سطر (14×7)، اندازه:19×12سم [رایانه]
al-bišāra li-țullāb-il istixāra
بحرانی، احمد بن صالح، 1075-1124 قمری
bahrānī, ahmad ebn-e sāleh (1665-1712)
تاریخ تأليف: چهارشنبه 17 جمادی الثانی 1100ق
رساله ای است در بیان فوائد استخاره و انواع آن و مواضع آن و اموری که باید رعایت نمود، مشتمل بر 12 «اشاره» و شش «باب» و «خاتمه»؛ الذريعة گوید: که او ساکن جهرم بوده و صاحب زهد و ورع و تقوی و آمر به معروف و ناهی از منکر و امامت جمعه و جماعت می کرده است. عناوین کتاب پس از اشارهها چنین است: باب 1. کیفیت استخاره ذات الرقاع؛ باب 2. استخاره با رقعه هایی که در گل پیچیده شده؛ 3. استخاره به دعاها بعد از نماز؛ 4. استخاره با تسبیح و سنگ ریزه؛ 5. استخاره به قرآن مجید؛ 6. استخاره بدعاها؛ خاتمه: در استحباب مشورت کردن است.
ص: 23
آغاز: الحمدلله الذي ما حار من استخاره ولاندم من استشاره ... اعلموا يا اخوان الحقيقة وخلان الطريقه ان الاستخاره امر مندوب اليه
[الذريعة 19/2 رقم 54 و 113/3 رقم 382]
شرح و حواشی: - البشارة لطلاب الاستخارة (ترجمه)
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2873
آغاز: برابر؛ انجام: و الحديث طويل أخذنا منه موضع الحاجة فمن أراده فليطلبه من مناقبین شهر آشوب.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی از محمد هاشم؛ تملک: «محمد هاشم موسوی چهارسوقی» به سال 1275 با مهر محمد هاشم بن زین العابدین الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: «عبده زین العابدین الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن بدون مقوا، 36گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم[ محدث ارموی
مخ: 1-253]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1418/3
آغاز: برابر؛ انجام: قال مشاورة ذوي الراي و اتباعهم عنه عن عدة من أصحابنا عن على بن اسباط عن عبدالملک بن سلحة عن السري بن خالد
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 32گ، 17 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-274]
al-bišāra li-țullāb-il istixāra (t.)
وابسته به: البشارة لطلاب الاستخارة؛ بحرانی، احمد بن صالح (1124-1075)
ترجمه تحت اللفظی نیکویی است از کتاب «البشارة لطلاب الاستخارة»، مشتمل بر دوازده «اشاره کوتاه مقدمه مانند و شش «باب» و یک «خاتمه»، مشتمل بر آداب استخاره و انواع آن و بعضی از دعاها و گفته های علما راجع به استخاره. تاريخ تأليف کتاب البشاره در این ترجمه «چاشت چهارشنبه 29 ماه رجب 1090» است، اما تاریخ آن را الذریعه (113/3 ) «چهارشنبه هفدهم جمادی الثانی 1100» آورده و شاید تاریخ تحریری دیگر یا تاریخ کتابت نسخه ای باشد که مرحوم طهرانی دیده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10122
آغاز: ستایش خدای را است که حیران نماند آنکه با او استخاره کرد و پشیمان نشد هر که با او مشاورت نمود؛ انجام: اینست که دعا کنند مؤلف را به آمرزش و رضوان خدا
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: شب پنج شنبه 20 رجب 1297ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 82گ، 11 سطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 26-88]
bešārat-ol moznebīn
قزوینی، عبدالوهاب بن محمد علی، ق13 قمری
qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)
اهدا به: فتح علی شاه
در شرح و ترجمه یک صد فقره از آیات و احادیث شیعی اثنا عشری درباره رحمت الهی و آمرزش گناهان، در یک «مقدمه) و پنج «مقصد» و یک «خاتمه».
آغاز: الحمد الله الذي برحمانیته اعطى كل شيء حقه
انجام: و مشهور است در حدیث که نیست شفیعی نافع تر از توبه. تمام گردید رساله موسومه ببشارة المذنبين و الحمد الله و المنة له.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5932/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: علی مردان بن ملا محمد علی بیابانکی قزوینی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 21گ (1پ -21پ)، 18 سطر (20×10)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-159]
bešārat-ol moznebīn
تویسرکانی، عبدالغفار بن محمد حسن، -1319 شمسی
toyserkānī, “abd-ol-qaffār ebn-e mohammad hasan ( 1940)
نویسنده در مناظره ای که با یکی از فضلا داشته بر این سخن که امیر المؤمنين(عليه السلام)هر شب هفتاد مرتبه از خوف الهی بیهوش می شد، نقد و ردی ایراد نموده و تفصيل مطلب را که خداوند به دلیل رحمانیت و بخشندگی خاص خود بر مؤمنین و پارسایان عذابی و قهری نازل نخواهد کرد، در این کتاب بیان نموده و در لابه لا از مناظرات و مباحثات خود با برخی علما شیخیه نیز یادی به میان آورده است.
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد بدان واضع دین خدا حامل دین رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)حافظ دین امیر المؤمنین و اولاد طاهرین آن بزرگواران ...
انجام: لاقت برسم بمداد النور *** في صفحات من خدود الحور [فهرستواره منزوی 153/9 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7335
ص: 24
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: رمضان 1311ق؛ مجدول، دارای دو سرلوح عادی؛ جلد: تیماج مشکی، 116گی، 15 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 19-126]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 875
آغاز: برابر؛ انجام: معانی بسیار می نماید.
خط: نستعلیق، کا: محمد تقی تویسرکانی، تا: 1311ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: مخمل لاجوردی، 105گ، 15 سطر، اندازه: 13/5×22/1سم [ف: 2-57]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10570
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد تقی تویسرکانی، تا: 1312ق؛ دارای دو سرلوح بسیار نفیس و هنری، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای ساده، 108گ، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 33/1 -108]
bisarat-ul mustafa fi itbat-il mahdi-yil murtaja
اشراقی، ولی الله بن هاشم، ق15 قمری
ešrāqī, valī-ol-lāh ebn-e hāšem (- 21c)
تاریخ تألیف: شب دهم شوال 1392ق
تاریخ امام منتظر مهدی موعود(عليه السلام)و احادیث پیامبر اکرم(صلى الله عليه و آله وسلم)درباره آن حضرت را از کتاب های اهل سنت گرد آورده و اعتراضات و شبهات را که پیرامون پاسخ می گوید.
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 318/2
آغاز: الحمدلله الذي ارسل رسوله بالهدی ... و بعد فقد قال رسول الله (صلى الله عليه و آله وسلم)لعلی بن ابی طالب عليه السلام: یا علی اتق الضغائن
نسخه اصل: کتابخانه مؤلف، سراب؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 131ص (1-131) [عکسی ف: 1-376]
bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada
آملی، محمد بن أبي القاسم علی، ق6 قمری
āmolī, mohammad ebn-e abe-l-qāsem ‘alī (- 12c)
کتاب، مشتمل بر اخبار وارده در مقامات و منازل و فضایل شیعیان و مرتب بر هفده جزء است. ولی اکنون همه آن در دست نیست. آنچه از آن معرفی شده در چهار جزو و دارای 349 حدیث است و بخشی از آن با حذف اسانید. محدث نوری در مستدرک (3: 476) از طبری یاد نموده و گفته که از نسخه های «بشارة المصطفى» چهار جزء بیش ندیده ام با این که برخی از آن نسخهها که من دیده ام کهنه بود و گویا مجلسی هم چهار جزء بیشتر نداشت چه او خبری از آن نیاورد که در نسخه های ما نباشد نوری آن گاه استادان روایت طبری که به چهارده متن می رسد برمی شمرد که 11 تن آنها در این کتاب یاد شده و سه تا که در آن نیامده است عبارت اند از: ابي اليقظان عمار بن یاسر و پسرش ابی القاسم سعد و شريف ابی عبدالله محمد بن علی بن عبدالرحمن علوی نگارنده التعازي. مؤلف درباره انگیزه تألیف چنین می نویسد: «... فان الذي حملنی على عمل هذا الكتاب اني رأيت الخلق الكثير والجم الغفير يتسمون بالتشيع و لا يعرفونه و مرتبته و لا يؤدون حقوقه و حرمته ... تعمدت الى جمع مؤلف يشتمل على منزلة التشيع و الدرجات الشيعة و كرامة اولياء الائمه البررة على الله و مالهم عنده من المثوی و جزيل الجزاء في الجنان ... ولا اذكر فيه الا المسند من الاخبار عن المشايخ الكبار و الثقات الاخیار ...»
آغاز: الحمد لله الواحد القهار الازلى الجبار العزيز الغفار الكريم الستار لا تدركه الأبصار ولا تحيط به الافكار ... اما بعد فان الذي حملني على عمل هذا الكتاب اني لما رأيت الخلق الكثير ... اما بعد فان الذي حملني على عمل هذا الكتاب اني لما رأيت الخلق الكثير و الجم الغفير يتسمون بالتشيع و لا يعرفونه و مرتبته ... تعمدت الى جمع مؤلف يشتمل على منزلة التشيع و درجات الشيعة و کرامات اولیاء الائمة البررة على الله ... رسمته (و سميته) بكتاب بشارة المصطفى لشيعة المرتضی
چاپ: محمد حسن جواهری یازده جزء بشارة المصطفی را در چاپخانه حیدری نجف بسال 9-1368 از روی نسخه محمره و نسخه چهار جزئی با دیباچه ای در سرگذشت طبری به چاپ رساند.
[ الذريعه 117/3 ؛ ذخائر التراث العربی 658/2 ؛ کشف الحجب 86؛ هدية العارفین 86/2]
شرح و حواشی:
١- بشارة المصطفى الشيعة المرتضى (منتخب)
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2174
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه امیر المومنین علیه السلام -نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6، در عصر مؤلف؛ مصحح، چند یادداشت نظر کردن در کتاب به سال 864، 894 و 616، یادداشت مطالعه محمد بن علی حدید حسینی؛ تملک: آقا میرزا، 420ص [عکسی ف: 6-217]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9384/6
منتخب؛ خط: نسخ، كا: على بن مجدالدین بن حسن بن جلال حسینی، تا: قرن 11، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 13گ (114 ر 126پ)، 18 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 30-103]
٣. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1049/1
ص: 25
در چهار جزو دارای 349 حدیث؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حرعاملی، تا: شوال 1063ق؛ از روی نسخه محمد بن شیخ على حر عم او؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 16 سطر [ف: 5-227]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3176/1
آغاز: برابر؛ انجام: و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی تم الجزء الرابع
خط: نسخ، كا: على بن محمد مزرعی، تا: ربيع الاول 1088ق؛ تملك: يوسف بن محمد صالح با مهر بیضوی؛ 115گی، اندازه: 20×15سم [محدث ارموی مخ: 1-253]
5. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 34
خط: نسخ زیبا، كا: عبد علي بن رضی الدین علی بن ابی جامع عاملی حارثی، تا: 24 صفر 1090ق، جا: اصفهان؛ از روی نسخهای که به خط شیخ علی بن محمد بن حسن بن شیخ زین الدین شهید ثانی نگاشته شده، مجدول؛ تملك: میرزای قمی و یادداشت او مبنی بر این که این نسخه از کتب منهوبه والد مرحوم است که وی آن را در دست آخوند ملا محمد حسین بن حاجی ملا تقی کزازی دیده و شرح حال نموده و آخوند آن را به وی مفوض داشته است؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 159گ، 17 سطر [جنگ: 502-1 ]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض15318
خط: نسخ، بی کا، تا: 1096ق [الفبائی: 624]
7. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1957/3
آغاز: برابر
جزء اول تا پایان جزء چهارم؛ كا: حاجی لند وادی ابن فرامان دشتستانی، تا: قرن 13 کاغذ: ترمه و سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 93 ص (199-291)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-1106]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 515
آغاز: برابر؛ انجام: و ليست الدنيا منهم و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجی. تم الجزء الجزء الرابع من كتاب بشارة المصطفى لشيعة المرتضی تأليف الشيخ الفقيه الجليل عماد الدين ابی جعفر محمد بن ابي القسم علی بن محمد بن على الطنبری. و هذه الأربعة اجزاء من سبعة عشر جزا من الكتاب. و كتب هذه النسخة بيده لنفسه محمد تقی جاجرمی عفی عنه بتاريخ اول شهر رجب. و الحمدلله وحده و صلى الله على محمد و آله و سلم
4 جزء است؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی جاجرمی، بی تا، محمد تقی جاجرمی در یکم رجب آن را برای خودنوشت و می خواست الزام النواصب هم با آن باشد، در پشت نسخه ما نوشته است که این جزء یکم بشارة المصطفى طبری است و پس از آن در همین نسخه جزوهای دوم تا چهارم می آید و خود کتاب 17 جزو است چنانکه در پایان چهارمی هم خواهد آمد و با این رساله الزام نواصب بامامة على بن ابی طالب هم خواهد بود. همه اینها را محمد تقی جاجرمی نویسنده نسخه به خط خود به عربی نوشته است. ولی در نسخه ما آن رساله نیست و پیداست که او به جزوهای دیگر کتاب دسترسی نداشت؛ تملک: محمد باقر حسینی در ربيع الثانی 1203 (با مهر او)، درویش محمد نجفی (با مهر)، جمال الدین محمد خوانساری کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 114، 22 سطر (14×8)، اندازه: 18×12سم [ف: 5-1179]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11195
آغاز: برابر؛ انجام: اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی. جلد 1-4؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد سعید بن عبدالعلی، تا: شوال 1210ق؛ به خط سه کاتب به نام های: محمد سعید بن عبدالعلی، تاریخ کتابت: شوال 1210، و احمد بن محمد طاهر، و محمد ابراهيم بن محمد باقر بن محمد حسین حسینی؛ واقف: محمد صالح علامه حائری، مرداد 1351، کاغذ: آبی و بعضا نخودی، جلد: تیماج آلبالویی، 163گی، 15 سطر، اندازه:
20/5×13/3سم [ف: 14-120]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 945/4
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 6 جمادی الاول 1257ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 10گی (116ر-125)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 5-219]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7469
آغاز: برابر ؛ انجام: اولئک مصابيح اولئک مصابيح الدجی.
جلد 1-4؛ خط: نسخ، کا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: 19 صفر 1352ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 131 گ، 19 سطر، اندازه: 21×19/4 سم [ف: 14-119]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10043
خط: نسخ خوش، كا: عالم معاصر، سید مهدی رکن الدینی حسینی عزآبادی یزدی، تا: 21 صفر 1397ق؛ قطع: رقعي بزرگ [میراث شهاب: س 8ش 2-16]
13. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 321
آغاز: برابر؛ انجام: حدثنا ابراهيم بن محمد الثقفي عن ابراهیم بن موسی ابن اخت الواقدي قال حدثنا أبو قتادة ... شامل اجزاء 1 و 2 و 3؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: چرم قرمز، 152گ، 17 سطر، اندازه: 12× 23/5 سم [مؤید: 1-278]
14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17362
بی کا، بیتا [د.ث. مجلس]
15. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 262/1
منتخب بشارة المصطفی و بدون سند می باشد؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد باقر، بی تا، 6گ (1-6)، 22سطر (17×9)، اندازه: 2014سم [ف: 1-111]
16. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1623-عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: و ليسوا منها اولئک مصابيح الدجى اولئک مصابيح الدجی (چنین). تم الجزء الرابع من كتاب بشارة المصطفى و الحمدلله و حده و صلواته على سيدنا محمد و آله الطاهرين. تم الجزء الأول من كتاب البشارة و هو يشتمل على اربعة اجزاء ... و السلام.
ص: 26
جزء 4 مجلد یکم به پایان رسیده است: «تم الجزء الأول من كتاب بشارة المصطفى و هو يشتمل على اربعة اجزاء من جملة سبعة عشر جزء من اصل الكتابة»؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ مقابله شده؛ 269ص، 16سطر (21×12/5 )، اندازه: 21×30سم [عکسی : 1-52]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1932
آغاز: مشرک و المحب له مؤمن و المبغض له منافق و المقتضی الاثره لاحق؛ انجام: و بغيضك يغيضي و بعئض بفیض الله فطونی (كذا) لمن احبک
حاوی چهار جزء اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: فهرستی، در تیر 1310؛ کاغذ: آهاری نباتی فرنگی، جلد: تیماج خرمایی ضربی، 124 گ، 17 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 5- 60]
18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2542/1
آغاز: برابر؛ انجام: و عنه عن أبيه عن جده قال حدثنا ابو الحسن الفارسي قال حدثنا عبد الله. سه جزء اول کتاب؛ بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، 73گ (2پ -74)، ابعاد متن:
15×8، اندازه: 21×15سم [ف: 12-437]
19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3263
آغاز: برابر
چهار جزء؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملك: محمد باقر بن محمد تقی، محمد باقر بن محمد تقی موسوی، محمد حسین بن محمد صالح حسینی؛ جلد: دو رو تیماج رو مشکی پشت قرمز، 139، 17 سطر، اندازه: 22615سم [ف: 9-52]
20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6075/18
بخشی از آن با حذف اسانید؛ بی کا، بی تا، کاغذ: رنگارنگ سپاهانی، جلد: میشن لایی قهوه ای، 2گ (55پ -56ر)، اندازه: 22/6×12/8 سم [ف: 9-135]
21. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1024/4 -طباطبائی
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ...... اما بعد فهذا كتاب منتخب من بشارة المصطفی ... بحذف الاسناد قال دخل رسول الله ... و قال مارايتک اقبلت على؛ انجام: قال عليه السلام الامراء بالجور و العرب بالعصبية والد هاقين بالكبر و التجار بالخيانه و اهل الرساتیق بالجهاله و العلماء بالحسد تمت الرساله الشريفه بحول الله و قوته منتخب؛ بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 28ص (78-105)، قطع: رقعی، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 23-311]
bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada (mn.)
وابسته به: بشارة المصطفى لشيعة المرتضی؛ آملی، محمد بن ابی القاسم علی (6-)
تاریخ تأليف: پنج شنبه ذیقعده 983ق؛ محل تأليف: کربلا
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13377
آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على اشرف المرسلین محمد و عترته الأمناء الطيبين الطاهرين و بعد فهذا كتاب منقول ... قال دخل رسول الله صلى الله عليه و آله مسرورة على على انجام: آنج بکارش نیاید نگوید و آنج سنت است پسنده بودش و پای از سنت بیرون ننهد و به بدعت مشغول نشود و این آخر خطبه است و صلى الله ... عليهم اجمعین.
در این منتخب سند احادیث حذف شده و در پایان نسخه نیز بخشی از احادیث آخر کتاب در سه برگ به فارسی ترجمه شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه ذیقعده 983ق، جان کربلا؛ جلد: پارچه ای، عطف و حاشیه تیماج، 67گ، 13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 36-320]
bisarat-ul mustafa li-ST'at-il murtada (mn.)
وابسته به: بشارة المصطفى الشيعة المرتضی؛ آملی، محمد بن ابی القاسم علی (6-)
دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 199/5
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فهذا كتاب منقول من بشارة المصطفى الشيعة المرتضی؛ انجام: کصاحب النيران لم يجد يحرقك من شرار فاده علقک من دخانه.
متفرقاتی است منتخب از کتاب بشارة المصطفی عماد الدين محمد طبری با حذف اسانید؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ، اندازه: 10×16/5 سم [ف مخ: 228]
bišārat-ul mustafā li-šī‘at-il murtadā (mn.)
یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 24/1
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذا كتاب منقول من بشارة المصطفى الشيعة المرتضی صلوات الله عليهما بحذف الاسناد؛ انجام: و انفق الفضل من ماله و امسک الفضل من قوله وسعة السنة ولم يعدها إلى بدعة.
احادیث متفرقه ای از این کتاب به انتخاب کاتب آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 218گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم (ف: 1-26]
bišārat-ul mustafā li-šī‘at-il murtadā (mn.)
ص: 27
اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 637/3
آغاز: من كتاب بشارة المصطفی ... بحذف الاسناد قال دخل رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)على على(عليه السلام)مسرورا؛ انجام: فاذا كان كيف يكون حال الشاة بين اسد و ذئب و تغلب و كلب يخاف على نفسه. خط: نسخ، كا: زین العابدین، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 16گی (167-182)، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف:2-467]
bešārat-ol mo’menīn
سلطانعلیشاه، سلطان محمد بن حیدر، 1251-1327 قمری
soltān-alī-šāh, soltān-mohammad ebn-e heydar (1836 1909)
تاریخ تأليف: 25 ربیع الاول 1325ق
در اوصاف مؤمن و شیعه و فرق بین این دو و آیات و روایاتی که متضمن فضایل شیعه حضرت امیر المؤمنين (ع) می باشد با مطالبی راجع به ذکر و بعضی از آداب تصوف، مشتمل بر یک مقدمه» و دوازده «باب» و یک «خاتمه»: مقدمه: در بیان معنی شیعه؛ باب 1. مناقب مؤمن و شیعه ؛ باب 2. بشارات به مؤمن؛ 3. اقسام مؤمن و شیعه؛ 4. اوصاف شیعه که مأخوذ از شعاع است؛ 5. ابتلاء مؤمن بأنواع بلیتها؛ 6. ولايات و مراتب آن و حقیقت آن؛ 7. حقیقت انبیا و اوصاف آن بزرگوار؛ 8 فضیلت ذکر که بتلقين صاحب اجازه باشد؛ 9. ذکر خفی و فضیلت آن؛ 10. بیان ذکر مصطلح صوفيه؛ 11. اوصافی که باید مؤمن بدان موصوف باشد؛ 12. بيان شریعت و طریقت و حقیقت؛ خاتمه: در احوال بعضی از بزرگان و اقوال مفیده.
آغاز: سپاس بیقیاس خداوندی را سزاست که نور بخش دلهای اولیاست و بشارت ده پیروان آنهاست
انجام: و دیگران را بفتنه و ضلالت انداخته و باعث بدنامی نکوکاران گردیده اند، هذا آخر ما اردت جمعه و تأليفه ...
چاپ: طهران، سنگی، 1328، رقعی، 353 ص
[فهرستواره منزوی 153/7 ]
1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6985
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن محمد صالح بن ملا علی بیدختی، تا: دوشنبه 23 رجب 1325ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 123 گ، 17 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 18-158]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1236
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوب، كا: ابو تراب بن فضل الله بن محمد باقر کاشانی، تا: جمعه 17 ربیع الاول 1332ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 146گ، 14 سطر، اندازه: 22617/5 سم [ف: 4-46]
bešārat-ol mohtadīn fī tafsīr-e al-hamd-o le-1-lāh-e rabb-el ‘ālamīn
علی نقی بن محمد تقی، ق13 قمری
‘alī naqī ebn-e mohammad taqi (- 19c)
تفسیر آیه ، «الحمدلله رب العالمين» را بنا به درخواست یکی از برادران ایمانی با استفاده از احادیث شریفه و بعضی از قواعد ریاضی مانند زبر و بینات، در یک «مقدمه» و دو «مقصد» نگاشته و هر مقصدی دارای یک «مطلب» و پنج «فصل» است. مقدمه: در بیان کتاب تکوین و تشریع؛ مقصد اول: در تفسير ظاهری آیه؛ مقصد دوم: در تفسیر باطنی آیه.
آغاز: الحمدلله الاول و الاخر و الصلاة على محمد و آله في الباطن و الظاهر اما بعد چنین گوید بنده خاطی علی نقی ابن محمد تقی که این چند کلمه ای است در جواب یکی از برادران ایمانی
انجام: بجهت عدم علم و اطلاع بر تفاسیر علماء ابرار اخیار بر همین کلمات اکتفا نمودیم . فاعتبروا یا اولی الابصار
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3497/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: اسماعيل بن علی اکبر خوئی، تا: 1293ق، جان کربلا، خانه مرحوم سید (ظاهرة مراد سید کاظم رشتی باشد)؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 47گ (1پ -47ر)، 15 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 11-396]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3587/3 - 18/107
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمدعلی بن حاج محمد شریف، تا: دوشنبه 1294ق، جا: کربلا، جلد: پارچه، قرمز گل و بوته دار، 35، 19 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-622]
bešārat-nāme
فضل الله حروفی، 740-796؟ قمری
fazl-ol-lah-e horufi (1340-1394)
از فضل الله استر آبادی. گویا از رفیعی است.
[نسخه های منزوی 1064؛ فهرستواره منزوی 300/10 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4598/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی سیاه، 25 سطر، اندازه: 19/2×12/5 سم [ف: 7-438]
ص: 28
bešārat-nāme
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1004/5 -ف
نسخه اصل: بادلان .224Land Or؛ خط: نسخ، كا: درویش حسن، تا: جمعه پایان ربيع الثانی 886ق؛ 15 سطر[فيلمها ف:1-552]
al-bišāra wa-n nidāra fī ta'bīr-ir ru'yā wa-l murāqiba
واعظ خرگوشی، عبدالملک بن محمد، 407 قمری
vā‘ez-e xargūšī, “abd-ol-malek ebn-e mohammad ( 1017)
مختصری است از کتاب «تعبير القادری» ابوسعد نصر بن يعقوب دینوری. دینوری کتابش را در سی «فصل» و هر فصلی در چند «باب» تنظیم نموده و خرگوشی در کتاب حاضر مطالب آن را در پنجاه و نه «باب» تلخیص و تنظیم نموده و در هر باب ابتدا روایاتی را که خود از اساتیدش درباره آن موضوع شنیده، ذکر نموده و پس از آن گفته های دینوری را با عنوان «قال الأستاذ ابوسعد» نقل می کند. مؤلف ابتدا خطبه ای برای کتاب خود انشاء نموده و بعد از آن فهرست مطالب کتاب را آورده. او در این کتاب از این اساتید روایت نقل کرده است: ابوبکر احمد بن حسین بن مهران مقرى؛ أخبرنا أبو القاسم جعفر بن محمد بمصر؛ سمعت ابا الفضل احمد بن عمران هروی بمكة؛ أخبرنا ابوسعید عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب رازی قال محمد بن ایوب رازی قال أخبرنا مسلم بن ابراهيم قال حدثنا هشام عن قتادة عن الحسن؛ اخبرنا أبو بكر محمد بن عبدالله بن قريش قال أخبرنا حسن بن سفيان قال حدثنا اسحاق بن ابراهيم بن مخلد الحنظلي قال حدثنا وهب بن جرير قال حدثنا أبي قال محمد بن اسحق قال حدثنی محمد بن ابراهيم بن الحرث التميمي عن محمد بن عبدالله بن زيد الأنصاري عنه قال أتيت ... ؛ أخبرنا عبد الله بن حامد الفقيه قال اخبرنا ابراهيم بن محمد هروی؛ اخبرنا ابو الحسن احمد بن محمد بن جميع الغسانی بالشام قال أخبرنا أبو محمد بن جعفر بن على همدانی؛ اخبرنا ابوعلی حامد بن محمد بن عبدالله الرفا قال أخبرنا محمد بن المغيرة؛ حدثنا محمد بن شاذان قال حدثني محمد بن سليمان عن حسن بن علا عن جشام بن محمد عن محمد بن مطيع المقدسي عن سعید بن منصور عن ابن جريج عن عطاء قال رایت النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)في منام ...؟ اخبرنا ولید بن احمد زوزنی؛ اخبرنا ابوسهل بشر بن احمد بن بشر الفقيه.
فهرست ابواب کتاب چنین است: 1. تأويل رؤية العبد نفسه بين يدي ربه عز وجل في منامه؛ 2. رؤية الانبياء و المرسلين؛ 3. رؤيا الملائكة (علیه السلام)؛ 4. رؤية الصحابة و التابعين و الصالحين؛ 5. تأويل سور القرآن؛ 6 تأويل رؤية الاسلام؛ 7. تأويل السلام و المصافحة؛ 8 رؤية الطهارة؛ 9. رؤية الطهارة؛ 10. تأويل رؤية الصلوة و اركانها؛ 11. تأويل رؤية المسجد و المحراب و المنارة و مجالس الذكر؛ 12. تأويل رؤيا الزكاة و الصدقة و الاطعام و زكاة الفطر؛ 13. تأويل الصوم و الفطر؛ 14. الحج و العمرة و الكعبة و الحجر الأسود و المقام و زمزم و سائر ما يتعلق بالحج؛ 15. تأويل رؤية الجهاد؛ 16. رؤية الموت و الأموات و المقابر و الأكفان و ما يتصل به من البكاء و النوح و غيرهما؛ 17. رؤية القيامة و الحساب و الميزان و الصحائف و الصراط وما يتصل بذلک؛ 18. تأويل رؤيا جهنم؛ 19. الجنة و خزنتها و حورها و قصورها و انهارها و ثمارها؛ 20. تأويل رؤية الجن و الشياطين؛ 21. رؤية الناس الشيخ منهم و الشاب و الفتاة و العجوز و الاطفال و المعروف و المجهول؛ 22. تأویل اختلاف الانسان و اعضائه واحدة واحدة على الترتيب؛ 23. الاشياء الخارجة من الانسان و سایر الحيوان و الاصوات و الصفات؛ 24. اصوات الحيوان و كلامها؛ 25. الامراض و الأوجاع و العاهات التي تبلوا على اعضاء الانسان؛ 26. المعالجات و الأدوية و الأشربة و الحجامة و الفصد؛ 27. الأطعمة و الحلو و اللحمان و ما يتصل بها من السفرة و غيرها؛ 28. مجالس الخمر وما فيها و العطر و الضيافات و الدعوات؛ 29. الكسوات و اختلاف الوانها و اجناسها؛ 30. السلاطين و الملوک و حشمهم و اعوانهم و من يصحبهم؛ 31. الحرب و حالاتها و الأسلحة و آلاتها و القتل و الصلب و الحبس و اشباهه؛ 32. الصناع و اصحاب الحرف و العملة و الفعلة؛ 33. الخيل و الدواب و سایر البهائم و الانعام؛ 34. الوحش و السباع؛ 35. الطيور الوحشية و الاهلية و المائية و صيد البحر و دوابه؛ 36. ادوات الصيد الشباك و الفخاخ و الشصوص و المصاید و قوس النبدق؛ 37. الهوام و الحشرات و دواب الأرض؛ 38. تأويل السماء وما فيها و حوادثها؛ 39. الارض و جبالها و ترابها و بلادها و كل ما يتعلق بها؛ 40. الذهب و الفضة و الوان الحلى و الجواهر و ما يستخرج من المعادن؛ 41. البحر و احواله و السفينة و الغرق و الأنهار و الآبار و المياه و ظروفها؛ 42. رؤيا النار و ادواتها و ما اتصل بذلك؛ 43. الأشجار الغير المثمرة و ثمارها و البستان و الكرم و الربيع؛ 44. الحبوب و الزرع و الرياحين و البقول و الروضة و البطيخ و اشباههم؛ 45. القلم و النقش و الدواة و المداد و الورق و الكتابة و الشعر وما أشبهه؛ 46. الصنم و اهل الملک الزايغة و الردة و ما أشبه ذلك؛ 47. السبط و الفرش و الستور و الأسرة و الشراع و ما أشبه ذلك؛ 48. ادوات الركبان و الفرسان؛ 49. اثاث البيت و الصناع و الغزل و الجبال و قللها و شبهه؛ 50. النوم و الاستلقاء على القفا و الانتباه و العجوز و المرأة و الجارية؛ 51. العطش و الشرب و الري و الجوع و الاكل و المضغ و الطبخ 52. تأویل انواع من البلايا مثل البأس؛ 53. رؤيا بعض الاضداد کالهبوط؛ 54. رؤيا النکاح؛ 55. رؤيا الحركات من السفر و الوثوب و المشي و غيرها؛ 56. انواع من المعاملات الجارية بين الناس؛ 57. رؤيا المخاصمات و المنازعات و ما يتصل بها من البغي و البغض و غيرها؛ 58. رؤيا انواع شتى لا يشاكل بعضها
ص: 29
بعضا و مما فات ذكره في الابواب المتقدمة؛ 59. ذکر حکایات بعض الاصالحین.
آغاز: الحمدلله الذي جعل الليل لباس و النوم سباتا و جعل النهار نشورة و الحمدالله البدي السابق القوى الخالق الملى الرازق الوفي ... صلوات الله عليه وعلى آله الطيبين الطاهرين قال الأستاذ ابوسعد الواعظ ... اما بعد فانه لما كانت الرؤيا الصحيحة في الأصل مبنية على حقایق الاعمال ... قال الأستاذ ابوسعد رحمه الله فلما رأيت العلوم تتنوع انواع منها ما يقع في الدنيا و الدين ... و كان علم الرؤيا من العلوم النافعة دين و دنيا استخرت الله تعالى في جمع صدر منه سالكا نهج الاختصار مستعينا بالله ... قال الأستاد رحمة الله عليه يحتاج الانسان الى اقامة آداب ليكون رؤياه اقرب الى الصحة فمنها أن يتعود الصدق في اقواله لما روي عن النبي ... وفي هذا القدر الذي صدرنا به کتابنا هذا غنية لمن تأملها و تدبر معانيها اذ لو بسطناه لادى ذلك الى الابرام و الملال.
[کشف الظنون 246/1 ؛ سزگین 670/1 ؛ قاهره 174/6 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12526
آغاز: برابر؛ انجام: الحكيم و رای کسری زوال ملکه فصدقت رؤياه ... هذا المجرى في التأويل و اعتمد عليه ترشد ان شاء الله. خطبه مؤلف و قسمت های اول فهرست از نسخه ما افتاده و فهرست باب 52 تا 59 در آغاز نسخه حاضر موجود است. پس از آن مقدمه ای در اصول علم تعبیر بیان نموده با این سرآغاز: الحمدلله رب العالمین و صلواته على سيد المرسلين و على آله الطيبين و علی اصحابه الكرام المنتجبين اعلم وفقك الله انما يحتاج اليه المبتدی ان تعلم أن جميع ما يرى في المنام على قسمين فقسم من الله تعالی و قسم من الشيطان»، این مقدمه در نسخه حاضر تا برگ 20پ ادامه یافته و پس از آن مؤلف شروع به مطالب کتاب نموده؛ بی کا، تا: قرن 98 در نسخه حاضر کتاب از[ برگ 20] شروع و تا باب 58 ادامه می یابد و باب 59 در اول نسخه صحافی شده است؛ مقابله شده؛ تملک محمد حسن بن عبدالرحيم علوی رضوی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای لولادار، 346گ، 19 سطر، اندازه: 17×24/5سم [ف: 36-49]
bešāratīye
قاینی خراسانی، احمد بن محمد، ق13 قمری
qāyenī norāsānī, ahmad ebn-e mohammad (- 19c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29351
آغاز: بسمله. منجی و موید عقول دراک و مسائل سائلان ... هوش و ادراک حمد و سپاس بیقياس و؛ انجام: و رفع شده فشار قبر و سهولت آن و انیس و مونس در حین اموال و وحشتهای.
خط: نستعلیق جلی ممتاز، كا: حسین بن علی گلپایگانی، تا: 1228ق؛ ضميمه نسخه ش 15×13؛ تملك: محمد اسماعیل؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 16 سطر (6/2× 10/5 )، قطع: جانمازی، اندازه: 13×10 سم[رایانه]
← بشاقش ماهی ← چار نام
←بشر کامل ← کوکب دری حجاز
bešr va bešāšat
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 783/2
آغاز و ترش روئی از جمله افراد آذی است که در این دو آیت وافی هدایت نهی از آن واقع شده هر چند مناسب چنان بود که فقرات اعجاز آیات این کتاب مستطاب؛ انجام: ترش روئی ای خواجه گر کار تست *** گره بر جبین نیست بر کار تست. يستدل علی کرم الرجل بحسن بشره و بذل بره. استدلال کرده می شود بر کریم بودن اصل مرد بخوبی گشاده روئی او و بخشش احسان او تم الباب الحادي عشر و يتلوه الثاني عشر انشاء الله تعالى في سنة
1117
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1117ق؛ 14ص(27-40)، قطع: ربعی[ رشت و همدان: ف: 1445]
bošrūye
تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4330/20
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-356]
د بشري الكئيب بلقاء الحبيب / حديث / عربی
bušra-1 ka’īb bi-liqā'-il habīb
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
وابسته به: شرح الصدور في شرح حال الموتی و القبور؛ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (849-911)
احادیثی است درباره احوال مرگ و آنچه مؤمن در این حال و در قبر می بیند، با نام منابع در آغاز هر حديث و حذف اسناد آنها، مختصر از کتاب مفصلی است که مؤلف در احوال برزخ تألیف کرده بود.
آغاز: الحمدلله و کفی ... هذا جزء سميته بشرى الكئيب بلقاء الحبيب لخفته من كتابي الكبير الذي ألفته في أحوال البرزخ
انجام: اولاد المؤمنين في جبل في الجنة يكفلهم ابراهیم و سارة حتى يردهم الى آبائهم يوم القيامة
ص: 30
چاپ: قاهره، مطبعة دار احیاء الكتب العربية، 1276 و 1329ق، 139ص، على هامش کتاب شرح الصدور بشرح حال الموتی والقبور.
[ کشف الظنون 246/1 ؛ معجم المطبوعات 1076/1 و 1081؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 591/1 ؛ بروکلمان 2: 146، ذیل 2: 30-132؛ معجم المؤلفين 128/5 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1275/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، نوشته 1123؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج قهوه ای با لولا، 47ص (1-47)، 17 سطر [سنا: ف: 2-205]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10173/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، 19گ (52پ - 70پ)، اندازه: 13/5×5/ 20سم [ف: 26-128]
٣. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1743/1
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول ساده؛ 23 ص (1-23) [عکسی ف: 5-198]
bušra-1 labīb bi-dikr-il ḥabīb
ابن سيد الناس، محمد بن محمد، 671-734 قمری
ebn-e sayyed-on-nās, mohammad ebn-e mohammad (1273-1334)
بیست و نه چکامه است به شماره حرف های الفباء عرب و قافيه هر چکامه یکی از آن حرف هاست و آنها را به همان ترتیب رده کرده است، چنانکه نخستین چکامه به قافیه همزه و آخرین آنها به قافیه یاء است. همه آنها در ستایش پیغمبر اسلام می باشد. در پایان برخی از آنها واژه های دشوار آن را گزارش نموده است. چاپ: قسمتی از آن در ستر السند، 144 ص، 1815م چاپ شده.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 160
آغاز: یا خليلي ليلة الجوزاء *** ما احتبالي في المقلة الحوراء؛ انجام: و ما اشرق البدر المنير كحسنه *** و انی له ذاك الجمال محاكيا. آخر قصايد الكتاب المسمی بشرى اللبيب بذكرى الحبيب خط: نسخ، بی کا، بی تا، نسخه بسیار گرانبها و سلطنتی، مصحح، مجدول، مذهب؛ نسخه برای کتابخانه عاليه مولویه امیریه کبیریه مخدومیه ناصریه بن فضل الله، اجازه به خط سراینده ابن سید الناس برای دارنده نسخه که یکی از امراء به نام محمد بن ابی محمد فضل الله(صاحب خزانه)و سه نفر دیگر به نام عبدالله بن ابراهیم و محمد بن محمد و محمد بن عبدالرحمان، و در آن مجلس خود امیر «بشرى اللبيب» را بلند خوانده و باقی شنیده اند. صورت اجازه این است: «سمع على هذه القصايد من نظمی؛ قصايد الكتاب المسمى بشرى اللبيب بذكرى الحبيب صلى الله عليه و على آله و صحيه و سلم، بقرائة مالكها الجناب العالي المولوی الاميري العالمى السيدي الناصری؛ محمد بن الجناب العالي الاميري الصلاحي ابن المعز الشريف. العالمي المولوى الامامی العلامی ... يمين الملوك و السلاطين ابی محمد عبدالوهاب بن فضل الله العدوى العمري ضاعف الله شرفه و رحم سلفه؛ الجماعة السادة السيد الشيخ الامام تقی الدین ابو محمد عبدالله بن ابراهیم بن افتخار الحلبي، و الشيخ شمس الدين محمد بن محمد بن عبدالله المعروف بالواعظ و الشيخ الإمام العلامة شمس الدين محمد بن عبدالرحمان بن على بن الصائغ. و صح و ثبت في مجلس واحد يوم الأربعاء الثالث خلون من جمادى الآخرة سنة احدى و ثلاثين و سبع مائة. و اجزت لهم ما ارویه و مالی من نظم و نثر. و كتب محمد بن محمد بن محمد بن احمد بن سید الناس ابوالفتح اليعمري الربعي سامحه الله تعالی. الحمدلله و صلى الله على سید المرسلین محمد و على آل محمد و صحبه و سلم تسليما»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه تریاکی رنگ کهنه ضربی یک لا، 66گ، 13 سطر ( 18/5×8 )، اندازه: 18×13سم [ف: 2-6]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5013ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-122]
bušra-l wuşūl ilā asrār-i ‘ilm-il usūl
مامقانی، محمد حسن بن عبدالله، 1237-1323 قمری
māmaqānī, mohammad hasan ebn-e ‘abd-ol-lāh (1822 1905)
تاریخ تأليف: یکشنبه 22 شوال 1282ق؛ محل تأليف: نجف این کتاب، تقریرات درس استادش شیخ انصاری و سید حسین تبریزی کوه کمری می باشد که آن را با نثری روان و شیرین و منسجم در هشت مجلد تأليف نموده است: 1. مباحث تعارض تا اوایل نواهی؛ 2. از آغاز بحث نهی از ضد تا آخر اجتماع امر و نهی؛ 3. از نهى در عبادات تا بناء عام که در سال 1276 ق از تألیف این بخش فارغ گردیده است؛ 4. از بناء العام على الخاص و اجماع تا آخر شهرت که این قسمت را در روز یک شنبه 12 ربيع الثانی 1277 ق در نجف اشرف ساخته است؛ 5. مبحث قطع و ظن که در 1278ق آن را ساخته؛ 6. بحث اصالت البرائة که در 1280ق آن را تأليف نموده؛ 7. استصحاب تأليف 14 رجب 1281ق؛ 8 اجتهاد و تقلید و تعادل و ترجیح که تاریخ فراغت از تأليف آن 1282ق است. صاحب الذريعة می گوید: «مؤلف در این کتاب تصریح کرده که مراد او از استاد، سید حسین
ص: 31
کوهکمری متوفی سال 1299 ق می باشد و از برخی ثقات شنیده ام که این کتاب مرجع استادش در تدریس اواخر عمر او بود و بر این کتاب اعتماد داشته است زیرا این کتاب تقریر دروس سابق خود او بوده است».
آغاز: بسمله، وبه نستعين، الحمدلله الذي اسس اساس الدين و هدانا سبيل المهتدين والصلوة ... و بعد فيقول العبد الجاني القانی اسير الامال و الأماني محمد حسن بن عبدالله المامقانی
[الذريعة 3/ 120؛ ریحانة الأدب 159/5 ؛ معجم مؤلفي الشيعة 382، شرح حال رجال ایران 228/5 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 804
آغاز: بسمله و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثالث من کتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: هذا تمام الكلام في المسئلة و يتلوه الكلام في بناء العام على الخاص انشاء الله تعالی ... و قد اتفق الفراغ من تحريره ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی جامع هذا الكتاب في النجف الأشرف على مشرفها الصلوة و السلام سنة 1276.
جزء سوم و از نهی در عبادات تا تخصيص عام به نیت؛ کاتب = مؤلف، تا: 1276ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 214گ، 21 سطر ( 15/5×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1662]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 805
آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی ان هذا هو الجزء الرابع من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: فلابد من ملاحظة الادلة و التتبع و التأمل. و هذا مشى الكلام في هذا المقام و الحمدلله رب العالمين و يتلوه الكلام في حجيته القطع و الظن انشاء الله تعالی.
جزء چهارم است و از بناء عام بر خاص تا اجماع منقول؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 12 ربیع الثانی 1277ق، جان نجف؛ در 2 الف حاشیه «منه وفقه الله» دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 242گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1663]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 807
آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی ان هذا هو الجزء السابع من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و هذا منتهى الكلام في باب الاستصحاب و قد ساعدنا التوفيق على اتمامه ... بارض الغري ... في اليوم الرابع عشر من رجب المرجب من شهور سنة 1281 في النجف الاشرف و هذا هو الجزء السابع من تحرير ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی و يتلوه الجزء الثامن في باب الاجتهاد و التقليد انشاء الله تعالى و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا.
جزء 7 و در استصحاب است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 14 رجب 1281ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 283گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 15×21/5سم [ف: 5-1663]
4. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/3
بحث استصحاب؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 14 رجب 1281ق، جا: نجف؛ مؤلف در آخر آن چنین آورده است: «و قد من الله عز شانه بالبحث و مراجعة الكتاب و تهذيبه و تصحيحه، و قد انتهى الى هذا المقام في شهر ثالث عن شهر ذي الحجة 1303»؛ محشی. [ف: 18]
5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 808
آغاز: بسمله. و به نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثامن كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل. وليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب المسمى ببشرى الوصول الى اسرار علم الأصول. بشرى فقدا نجز الاقبال ما وعدا. و الحمدلله رب العالمين ... و قد وقع الفراغ منه المؤلفه ... محمد حسن بن عبدالله المامقاني في النجف الاشرف يوم الاحد ثانی و عشرين من شهر شوال المکرم من شهور سنة 1282 .
جزء 8 و در اجتهاد و تقلید و تعادل و تراجیح است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 22 شوال 1282ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 214گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1664]
6. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 761
آغاز: جلد پنجم: الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی جلد پنجم؛ کاتب = مؤلف، بی تا، 290گی، 19سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-33]
7. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 21717
آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی
بخش 7 آن، در استصحاب؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، مهر: «ماشاء الله لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ جلد: روغنی گل و بوته اندازی شده زرین، 22 سطر (18×8/5 )، اندازه: 15/5 ×26سم [ف: 2-588]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1297
آغاز: بسمله و به نستعین. الحمد الله و سلام على عباده الذي اصطفی و بعد فيقول ...... محمد حسن بن عبدالله المامقانی انا لما فرغنا من الكلام على مباحث الألفاظ و حررنا البحث عن الفعل و التقرير و الاجماع راينا البحث عن حال القطع و الظن و افردناه على حياله و ان كان على خلاف طريقة الاقدمين ... و جعلته الجزئ الخامس من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الأصول
ص: 32
... اصل في القطع و الظن.؛ انجام: لكنا نقتفي في وضعه اثر القوم فناتی به في باب الاجتهاد و التقليد انشاء الله راجين ... أن يوفقنا لذلك ... ليكن هذا آخذ الكلام في المسئلة. قد اتفق الفراغ منها الجامع الكتاب محمد حسن بن عبدالله المامقاني في يوم الأحد السبعة و عشرين يوما خلون من شهر شوال المکرم من شهور سنة 1278 بالنجف
الاشرف زادها الله شرفا وعز او الحمد لله اولا و آخرا.
خط: نسخ، كا: = مؤلف، تا: 1278ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 167گ، 23 سطر (22×15/5
)، اندازه: 18×11سم [ف: 7-2622]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 802
آغاز: برابر؛ انجام: و لابد في اثبات ما زاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.
جزء یکم و از تعارض عرف و لغت تا امر عقيب حظر؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 149، 21سطر (16×9/5 )، اندازه:21×15سم [ف: 5-1661]
10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 803
آغاز: بسمله. و به نستمد و نستعين. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالمامقانی آن هذا هو الجزء الثاني من کتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: اذ ليس هناک عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد.
جزء دوم و از مقدمه واجب تا اجتماع امر و نهی است؛ خط: نسخ، كاتب مؤلف، بی تا، کاغذ:فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 238 گ، 21 سطر (16×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1662]
11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2445
آغاز: الحمدلله ... و بعد فيقول ... باب الاجتهاد و التقليد فينبغی قبل الاخذ في تحقيق المقام تقديم ما يفيد بصيرة في المطلوب؛ انجام: الا أن الظاهر المعتبر عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الاصل ولیکن هذا آخر الكلام
اجتهاد و تقلید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی و بعضا با عنوان «لمحرره حسن بن احمد حسینی کاشانی»؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 176گ، 20 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-254]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1116/2 -طباطبائی
آغاز: بسمله ... الحمد لله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد محمد حسن ابن عبد الله المامقانی ... لما فرغنا ... لما فرغنا عن الكلام على مباحث الالفاط ... و التقرير و الاجماع راينا التحث عن حال القطع و الظن و افردناه على حاله و ان كان على خلاف طريقه الاقدمين ... و جعلته الجزء الخامس من كتاب تشري الوصول؛ انجام: الثالث مادل على أن القرآن نزل على سبعة أحرف كلها كاف شاف بل قد ادعي بعض العامه تواتر هذا الحديث
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز روشن، 96گ (141-236) [ف: 23-564]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14958
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 109]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2699
جلد سیزدهم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 239 گ، 20 سطر، اندازه: 15/6×21/1سم [ف:]
15. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1598
در نهى در عبادات است؛ خط: نسخ، كا: سید محمد کاشی، تا: 1276ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ نو، 200گ، 21 سطر، اندازه: 15/7 × 21/2 سم [ف: 1-72]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11438
آغاز: باب المنطوق و المفهوم و هما وصفان للمدلول بحكم التبادر المويد بملاحظة نظائر هما من المعنى؛ انجام: و ربما يوید هذا ما ذكره جماعة من أن ما نقل آحاد ليس بقرآن فلابد من ملاحظة الأدلة و التتبع و التأمل
این جزء، بحث مفاهیم تا پایان بحث اجماع را دارا می باشد؛ خط: نسخ، كا: عبدالحکیم فرزند عبدالرحیم، بیدگلی کاشانی، تا: 3 محرم 1277ق، مصحح، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای روشن عطف تیماج قهوه ای تیره، 193گ، 29 سطر (11×22)، اندازه: 30×21سم [ف: 29-62]
17. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/1
بحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، كا: محمدجواد بن شیخ حسین عصامی، تا: 1278ق؛ با علامت بلاغ دارد، در صفحه اول محمد موسوی نوشته که کتاب امانت آقای حجت (رحمه الله علیه) است. [ف: 18]
18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 806
آغاز: بسمله. و به نستعین. رب يسر ولا تعسر على. الحمدلله و سلام على عباده ... فيقول ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء السادس من كتاب بشرى الوصول الى اسرار علم الاصول؛ انجام: و هو الاقتصار في الاجتناب على ما علم بالتفصيل بقوله لاحتمال كون المعلوم بالاجمال (یک صفحه سفید گذارده شده).
جزء ششم و از اصل برائت تا اشتراط عمل به اصول به فحص در ادله است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1280ق، کاغذ: فرنگی، جلد: برنگ زرد، 237گ (گ آب -237ب)، 21 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 15/5× 21/5سم [ف: 5-1663]
19. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2727
جزو ششم؛ خط: نسخ، كان محمد موجی شوشتری، تا: 1280ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 230 گ، 18 سطر، اندازه: 15/5×21/7سم [ف: 1-72]
20. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 340
جلد ششم، تا اول بحث استصحاب؛ خط: نسخ، كا: على بن حسن یاسین نجفی، تا: 1288ق؛ مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با سر، 20 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 167]
ص: 33
21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7928
بی کا، تا: جمعه 18 ربیع الاول 1290ق؛ 299، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-253]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7318
آغاز: پس از سه سطر دیباچه (اصل النهى في العبادات او المعاملات هل يقتضي ما تعلق به اختلفوا فيه على اقوال و قبل الخوض في تحقيق الحق)؛ انجام: و بعد ذلك كله لايخفى انه الايترتب على هذا البحث ثمر.
جلد3. شامل نهى در عبادات و معاملات، مفهوم و منطوق، عام و خاص تا مبحث (جواز تخصیص عام به نیت)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1291ق، تاریخ واقف: شهریور 1329؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی، 229، 19 سطر، اندازه: 21815سم [ف: 6-9]
23. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 414
جزء سوم تا ششم؛ بی کا، تا: 1291 ق [اوراق عتیق: 1-242]
24. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 341
آغاز: الحمدلله ... أما بعد فيقول العبد ... أصل من جملة الأصول أو الأدلة الشرعية أو العقلية أو الشرعية و العقلية الاستصحاب
جلد هفتم، شامل مبحث استصحاب و جلد هشتم از مبحث التقليد و الاجتهاد شروع می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 19 جمادی الثانی 1292ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج باسر، لچکی مجدول با نقش گل و بوته، 23 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 168]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 788 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-473]
25. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 16- 1/16
آغاز: برابر؛ انجام: اذ ليس هناك عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد هذا آخر الجزء الثاني من كتاب بشرى الوصول إلى أسرار علم الأصول ..
از اول کتاب تا آخر جزء ثانی شامل بحث تعارض العرف و اللغة تا اوایل نواهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 9 ربیع الثانی 1292ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای سیر، 181 گ، 27 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 2-623]
26. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1402
آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی ... اصل الأمر بالشي هل يقتضي وجوب؛ انجام: اذ ليس هناك عنوانان جمعهما المكلف بسوء اختياره في فرد.
جلد 2، مشتمل بر مباحث اوامر و نواهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 19 محرم 1295ق؛ محشی با امضای «منه سلمه الله تعالی»؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی عطف میشن سرخ، 23 سطر (10×16/5)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 4-1985]
27. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5715
جزو چهارم ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 12 محرم 1297ق، جا: نجف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سرخ ضربی، 226گ، 21 سطر، اندازه: 22×15/8 سم [ف: 1-73]
28. تهران، ملک، شماره نسخه: 1074
جزو هشتم، در باب اجتهاد و تقلید؛ خط: نسخ، كا: میرزا حسین کازرونی، تا: ربيع الأول 1298 ق، در پشت ورق آخر آمده: اجرت این کتاب که بخط حقیر است هر جزوی تخمین چهارصد بیست است که تمام عبارت از سیزده هزار و دویست بیت تمام سی و سه جزوه از قرار هزاری هفده قمری مجموع آن بیست و دو شنلگی و یک قمری وصول شد»؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی نو، 161گ، 18 سطر، اندازه: 15/4 × 21/6سم [ف: 1-72]
29. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 466- 3/86
آغاز: بسمله حمدله و صلاة. و بعد فيقول العبد الجاني الفانی اسیر الإمال و الأمالی محمد حسن بن عبدالله المامقاني في النجف الاشرف ای هذا هو الجزء الثاني من كتاب بشرى الوصول؛ انجام: الا ان الظاهر المعتبر عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل. وليكن هذا آخر الكلام ... محمد و آله اجمعين الغر الميامين.
جزء ثانی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1298ق؛ جلد: مقوایی نازک با روکش کاغذی روغنی قهوه ای، 144گ، 23 سطر، اندازه:20/5×16سم [ف: 2-623]
30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11949
آغاز: برابر؛ انجام: أو أن المراد بالقبول فيها هو القبول على وجه أتم و أكمل من قبول أعمال غير هم من المؤمنين لاختصاصهم بما الاحظ لغيرهم فيه من الرتبة و الفضيلة، هذا تمام الكلام في المسئلة.
جلد اول و دوم تا پایان بحث اجزاء؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح، خطبه کتاب توسط «محمد بن جعفر تبریزی» به سال 1316 ق در حاشیه برگ آغاز بعدا اضافه شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی ضربی مجدول، 216گ، 29 سطر (21×11)، اندازه: 30×20سم [ف: 30-244]
31. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 971
آغاز: الحمدلله الذي اسس اساس الدين و هدانا سبيل المهتدين والصلاة و السلام على رسوله نبي الرحمة
جلد ششم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، از عصر مؤلف؛ در حاشیه تصحیح شده و کار مقابله آن را با نسخه مؤلف حسین بن احمد انبوهی کیانی غروی در روز یک شنبه پنجم رمضان 1317 به پایان برده، دارای چند حاشیه کوتاه است از شیخ عبدالله مامقانی (فرزند مؤلف) و به خط وی؛ جلد: تیماج قرمز، 178گ، 28 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 3-189]
32. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 81- 1/81
آغاز: بسمله. باب المطلق و المقيد و فيه مقدمة و مقامات أما المقدمة ففي تعريف المطلق و قد عرفوه بتعريفات. الأول ما يستفاد من كلام الشهيد الثانی؛ انجام: لزم کون اعتبارها قبالا للاستصحاب الغوا و ينبغي التنبيه على أمور الأول أن الخروج عن الشيء و كما تضمنه
ص: 34
بحث مطلق و مقید و استحصاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ با علامت بلاغ، مصحح، محشی به امضاء «منه وفقه الله» و «كذا افاد الاستاذ سلمه الله تعالی» و «اشار الى هذا المعنى سيدنا الاستاد دام مجده»؛ جلد: گالینگور، قهوه ای، 259گ، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-624]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5536
آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی، و بعد فيقول ...... محمد حسن بن عبدالله المامقاني لما فرغنا من الكلام على مباحث الالفاظ؛ انجام: على من يشاء من عباده و ليكن هذا آخر الكلام في المسئلة و قد اتفق الفراغ منها جامع الكتاب محمد حسن ... يوم الأحد سبعة و عشرين يوما خلون من شهر شوال المكرم 1278 في النجف الاشرف
جلد پنجم (قطع ظن)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 244گ، 22 سطر (25×9)، اندازه: 25×22سم [ف: 16-424]
34. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 104-ج
جزء پنجم است و برابر است با نسخه شماره 1297 دانشگاه؛ خط: نسخ، كا: مهدی قمی، تا: قرن 14؛ حاج محمد حسین نسخه را از سید حسن استر آبادی به بهای 14 قران در 24 شعبان 1306 خریده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای ضربی مقوایی، 221گ، 25 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 259]
35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9434
آغاز: پس از خطبه مختصر و نام مؤلف و کتاب: اصل في الاستصحاب و هو لغة اخذ الشي مصاحبا و منه قول الفقهاء لا يجوز استصحاب اجزاء ما لا يوكل لحمد في الصلوة؛ انجام: دون الاول و ما ذكرناه أولا هو المعول و هو منتهى الكلام في باب استصحاب و قد ساعدنا التوفيق على اتمامه من برکات سیدنا المستجن بارض الغري صلوات الله و سلامه عليه في سلخ رجب المرجب من شهور سنه 1301.
جلد هفتم، مبحث استصحاب؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ در ظهر برگ اول و درون جلد دو یادداشت درباره اوضاع اجتماعی و سیاسی در سال 1362ق؛ واقف: خان بابا مشار، خرداد 1354، کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 305، 16 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 16-52]
36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9434/3
آغاز: اختلفوا في جواز اجتماع الأمر والنهي في شي الواحد و هذه من غوامض المسائل و الاکثر ذکروا هذه المسئله في مباحث الأمر و النهي و ليس على ما ينبغی انجام: أن النسبة بين المعنيين المذكورين بحسب المفهوم هو التباين في نفسه.
مباحث اجتماع امر و نهی و احتمالا مجلد دوم و به ضبط حواشی کتاب با سه مقدمه شروع می شود: «الأولى في تحرير محل النزاع؛ الثاني في آن متعلق الأحكام هل هي الطبایع او الأفراد؛ الثالث في تأسيس الأصل في المقام»؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی حنایی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 91گ، 16 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 16-53]
37. قم، مرعشی؛ شماره نسخه: 10490
جلد 7، خط: نسخ، كا: حسین بن محمد علی نیکچه ای، تا: 1300ق، جا: دهخوارقان تبریز؛ در همان سال در مشهد مقدس مقابله و تصحیح شده؛ قطع: وزیری [ میراث شهاب: س ش 4-10490]
38. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3047
از نیمه نخستین است؛ خط: نسخ، كا: مهدی بن علی نجفی، تا: 1302، برای آقا سید احمد بن قوام الدین سید محسن سلطان آبادی؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سرخ ضربی، 197گ، 27 سطر، اندازه: 20/7 ×5/ 30سم [ف: 1-72]
39. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 3/2
جلد دوم کتاب و شامل بحث مقدمه واجب، امر به شیء، امر به امر، اجتماع امر و نهی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1303ق؛ با علامت بلاغ، مصحح [ف: 18]
40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18240
آغاز: الدليل و المدلول و دخول اغلب الفتاوى في السنه؛ انجام: معرفه المنعم و صفاته تلك المعرفة و هي الخضوع خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالکریم بن حاجی مهدی جزی، تا: 2 شوال 1305ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: آية الله دادمهر، تیر 1371؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور عطف و گوشه ها تیماج خرمایی، 192 گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 16-54]
41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7320
آغاز: اصل في القطع و الظن و قبل الأخذ في تحقيق المقام ينبغی التنبيه على شيئي يفيد بصيرة في الشروع.؛ انجام: و قدبقى المقام التعرض للظن في أصول الدين لكنا نقتفي في وضعه اثر القوم فناتی به في باب الاجتهاد و التقليد.
جلد 5، شامل مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 7 ربيع الاول 1306ق؛ 212 گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 6-9
42. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1388
آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفانی ... اصل في القطع و الظن و قبل الاخذ و تحقيق المقام ينبغي التنبيه؛ انجام: و قد بقي في المقام التعرض للظن في اصول الدين لكنا نقتضى في وضعه ... فانه المتفضل على من يشاء و ليكن هذا آخر الكلام في المسئله.
جلد پنجم مشتمل بر مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین اصفهانی، تا: رجب 1306ق؛ استكتاب نصیر الدین؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج سرخ، 18 سطر (16×10)، اندازه: 22/5×15سم [ف: 4-1974]
43. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11686
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفاني أسير الآمال و الأمانی؛ انجام: إلا أن الظاهر المعتبر
ص: 35
عند العقلاء هو الدخول و لهذا يقدمه الفقهاء على الأصل وليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب.
خط: نسخ خوش، کا: محمد علی فرزند میرزا خلیل، خوانساری، تا: 1 محرم 1307ق، جا: نجف اشرف؛ مصحح؛ مهر: «الواثق بالله الغني محمد بن الحسن الحسینی» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی، ضربی، مجدول؛ 258گ، 25 سطر ( 18/5×8/5 )، اندازه: 15×26/5 سم [ف: 29-469]
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11216
آغاز: برابر؛ انجام: و لابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1308ق؛ مصحح، مقابله شده با عبارت قوبلت مع نسخه الاصل»، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، جلد: تیماج قرمز ضربی مجدول، 98گ، 27 سطر (23713)، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 28-312]
45. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1415
آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجانی ... اصل من جملة الأدلة العقلية اصل البرائه و قبل الاخذ؛ انجام: بضمان صاحب المجرة للدنيا هذا منتهى المقال في هذا المقام و يتلوه الكلام في الاستصحاب ...
جلد 6 شامل مبحث اصالة البرائه؛ خط: نسخ، كا: محمد هاشم بن محمد بشیر، تا: شب 23 ربیع الاول 1309ق؛ کاغذ: زرد و سفید، جلد: تیماج ضربی قهوه ای، 20 سطر (10/5 ×15)، اندازه: 16/5× 21/5سم [ف: 4-1996]
46. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8807
خط: متن دعا نسخ معرب، كا: عبدالله بن محمد موسوی جزائری، تا: دوشنبه 6 جمادی الثانی 1310ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج قرمز، 277گ، 20 سطر، اندازه: 16× 21/5 سم [ف: 23-7]
47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10485
جلد 4؛ خط: نسخ، کا: محمود بروجردی، تا: 1316ق؛ مصحح، مقابله شده با نسخه اصل توسط شیخ حسین بن احمد انبوهی کیانی
غروی به سال 1317ق؛ قطع: رحلی [میراث شهاب: س ش 4-71]
48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10486
جلد 5 خط: نسخ، بی کا، تا: 1316ق؛ قطع: رحلی [میراث شهاب: س 8ش 4-71]
49. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4477
آغاز: اصل لا خلاف في انه يجوز امر الامر مع جهله بانتفاء الشرط و انه يكون الأمر حينئذ مشروطا كما من النهاية الاجماع على ما ذکر؛ انجام: و قد عرفت ضعفه كما عرفت ضعف سائرا دلتهم فراجع و تدبر و الحمدلله اولا وآخرا و ظاهرا وباطنا
جزء اول و دوم و دارای مباحث: مفهوم شرط، اجتماع الامر و النهي في شيء واحد، الأمر بالشيء هل يقتضي وجوب ما لايتم الابه، مبحث الضد؛ خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد حسن رشتی گیلانی، تا: 5 محرم 1321ق (پایان جزء اول) شعبان 1320 (پایان کتاب)؛ مصحح؛ جلد: مقوایی ابر و باد عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 181گ، 24 سطر، اندازه: 19/5 × 27/5سم [محدث ارموی مخ: 1-254]
50. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8809
جلد هشتم کتاب در مباحث استصحاب و از پایان افتاده دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1323ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 301گ، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-8 ]
51. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3753/3 -19/83
آغاز: بسمله الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى وبعد فيقول العبد الجانی ... محمد حسن بن عبدالله المامقانی آن هذا هو الجزء الثالث من كتاب بشرى الوصول؛ انجام: بقى هاهنا أمر ينبغی التعرض اله و هو ان الفاضل القمي يرى أن الأصل في الأمر الظاهري الشرعي هو الأجزاء ... اذا كان قد اتی به على وجه لايوجد فيه خلل متیقن او متحمل.
جلد سوم؛ خط: نسخ، كا: میرزا محمد قمی، تا: چهارشنبه 4 جمادی الثانی 1330ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی با امضای «منه ره» ؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 40گ، 16 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-623]
52. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 626
آغاز: الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی
جلد پنجم شامل مباحث قطع و ظن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1370ق، 206گ، 20 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 1-33]
53. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8806
جلد پنجم، دارای مباحث قطع و ظن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مهر: کتابخانه شيخ محمد امین نجفی خوئی؛ جلد: تیماج قرمز، 275 گ، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-6]
54. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8808
جلد هفتم، در استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز، 361، 20 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 23-7]
55. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9251/1
آغاز: اصل في التعارض و التعادل و الترجيح و قبل الأخذ في تحقيق المقام ينبغي تقديم امر؛ انجام: و لهذا يقدمه على الاصل و ليكن هذا آخر الكلام في هذا الكتاب المسمی ببشرى الوصول الى اسرار علم الاصول
نسخه حاضر «اصل في التعارض و التعادل و التراجيح»؛ بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج زرین، 89گ (5پ - 93ر)، اندازه: 16×22/5سم [ف: 30-35]
56. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر
بی کا، بی تا [نشریه: 7-513]
57. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
الجزء الرابع؛ بی کا، بی تا [ تراثنا، س 18 ش 1و 2-206]
58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17547
ص: 36
جلد اول؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبد الله مامقانی است [د.ث. مجلس ]
59. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17548
جلد دوم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]
60. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17549
جلد سوم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]
61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17550
جلد چهارم؛ بی کا، بی تا؛ برخی مجلدات به خط و تصحیح فرزند مؤلف شیخ عبدالله مامقانی است [د.ث. مجلس]
62. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7078- 36/78
آغاز: بسمله الحمدلله وسلام على عباده الذين اصطفى وبعد فيقول العبد الجاني الفاني اسير الامال ... اصل من جملة الأصول او الادلة الشرعيه او العقليه؛ انجام: دون الأول وما ذكرناه او هو المعلول وهذا منتهى الكلام في باب الاستصحاب ... هذا هو الجزء السابع ... ويتلوه الجزء الثامن في باب الاجتهاد اولا وآخرا و ظاهرا وباطنا
جزء سابع (بحث استصحاب)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با نشان «منه وفقه الله تعالی»، مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 221، 20 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 2-624]
63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7319
آغاز: اصل في بناء العالم على الخاص لا يخفى أن العام و الخاص اما ان يكونا متوافقين في الحكم؛ انجام: فلا بد من ملاحظة الأدلة والتتبع و التامل.
جلد 4. بقیه مبحث عام و خاص (از مسئله حمل عام بر خاص تا آخر) مطلق و مقید، مجمل و مبین، اجماع و شهرت را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 245گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-9]
64. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7321
آغاز: اصل من جملة الأصول او الادلة الشرعية او العقلية او الشرعية و العقلية الاستصحاب؛ انجام: و ما ذكرناه أولا هو المعول. جلد 7، در استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 227گ، 24 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-9]
65. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 336
جلد اول و از اول تا ابتدای مبحث مقدمه واجب را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ساده، 21 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 167]
66. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 337
جلد دوم شامل بحث «وجوب مقدمه ضد» و «جواز الامر مع العلم بانتفاء الشرط»، اجتماع امر و نهی می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج با سر، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 167]
67. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 338
جلد سوم شامل بحث اقتضاء النهى للفساد و الاجزاء؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 21 سطر، اندازه: 16×22 سم [ف: 167]
68. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 339
جلد پنجم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج باسر جدول دار، 20 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 167]
69. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7926
آغاز: برابر خط: نسخ، كان محمد آل بحر العلوم طباطبائی، بی تا؛ مصحح، با نشانی بلاغ؛ تملک: کاتب به تاریخ غره رمضان 1389 با مهر محمد بن محمد تقي الطباطبائی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 274گ، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-252]
70. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7927
مباحث نواهی تا اجماع؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مانند جلد سابق؛ گ299، 25 سطر، اندازه: 31821سم [ف: 20-253]
71. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 972
جلد هشتم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، مقابله حسین بن ابراهیم انبوهی کیانی غروی؛ تملك: محمد علی بن عبد الكريم تبریزی؛ جلد: تیماج قرمز، 173گ، 28 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 3-190]
72. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1151- 7/51
آغاز: برابر، انجام: فالمتبادر من النهى عرفا بقرينة وقوعه عقيب الامر انما مجرد نفى الرجحان لاغير ولابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.
جزء اول از کتاب شامل مباحث الفاظ تا آخر اوامر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز مجدول با ترنج وسر ترنج، 181گ، 20 سطر، اندازه: 18×24/5سم [ف: 2-623]
73. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 237/6 -2/57
آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول العبد الجاني الفاني اسير الآمال و الأمالی محمد حسین بن عبدالله المامقانی؛ انجام: على وجه الكشف عن حكم الشارع و الا من جانب العقل بأن ينشأ وجوب اتباعه
جزء پنجم کتاب (بحث از حال قطع وظن)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 55گ، 19 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 2-623]
74. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7929
جلد هفتم، از مباحث قطع و ظن تا پایان استصحاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 354، 25 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-254]
75. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 20
آغاز: حمدله ... انه لما من الله عز شأنه على بتقبيل عتبة ابي الائمة و سراج الامة ... وكان اعظمها قدرا واجلها خطرا علم الأصول الذي لا يتيسر الوصول الى حقيقته؛ انجام: فالمتبادر من النهى عرفا بقرنية وقوعه عقيب الامر انما هو مجرد نفى الرجحان لاغير ولابد في اثبات مازاد عن ذلك من الرجوع الى الادلة كما في الأمر عقيب الحظر فافهم.
ص: 37
جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سرخ ترنج و سر مجدول گرهی عطف تیماج زرشکی مجدول، 111گ، 26 سطر، اندازه: 30×21سم [ف مخ: 1-274]
76. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 21
آغاز: حمدله ... اصل النهى في العبادات او المعاملات هل يقتضی فساد ما يتعلق به اختلفوا فيه على اقوال و قبل الخوض في تحقيق الحق لابد من تمهید مقدمات انجام: من القول باشتراک الفاظ العموم بين العموم و الخصوص و ارادا بالمخالفين القائلين بانحصار وضعها في العموم فتدبر و بعد ذلك كله لا يخفى أنه لا يترتب على هذا البحث ثمر.
جلد سوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سرخ ترنج و سر سبز با گل و بوته عطف تیماج زرشکی مذهب مجدول گرهی، 167گ، 26 سطر، اندازه: 31×21سم [ف مخ: 1-275]
77. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10222
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 242گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-192]
78. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10223
جلد سوم ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 191گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-192]
79. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10224
جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 280گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-193]
80. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10225
جلد هشتم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ مصحح؛ مهر کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج قرمز، 296گی، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-193]
81. قم؛ زنجانی ( آية الله)؛ شماره نسخه: 14/2
جلد6 (برائت)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ انجام در میانه اخباریان بر وجوب احتیاط افتاده؛ قطع: خشتی [چند نسخه -ف: 195]
82. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13173
آغاز: اصل لا خلاف في انه يجوز امر الآمر مع جهله بانتفاء الشرط و انه يكون الأمر حينئذ مشروطا كما عن النهاية الاجماع على ما ذکر؛ انجام: ينفي احتمال العلم فيه بالاصل بخلافه هنا وجود اطلاق السؤال المقتضي لمراعاة المطابقة هناك بخلاف هذا و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرین.
از مسئله «امر الآمر مع جهله بانتفاء الشروط» تا آخر مباحث عام و خاص؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، ضربی، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، 194 گ، 20-22 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 36-264]
al-busra fi insa-is salawat-il bahira
امام الحرمین همدانی، محمد بن عبد الوهاب، -1303 ؟ قمری
emām-ol-harameyn-e hamedānī, mohammad ebn-e abd-ol-vahhab (- 1886)
تاريخ تأليف: 5 ربيع الثانی 1290ق
در فضیلت صلوات فرستادن بر پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام) و اثرات دعا و کیفیت فرستادن صلوات بر آنان به روش صلوات خواجه. [الذریعه 119/2 شماره 404]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2520
آغاز: الحمدلله الذي قرن بالصلوات نجح دعوات البشر و الصلاة و السلام على شمس الهداية و بر وجه الاثني عشر نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نستعلیق زیبا، کا: محمد سمیع بن حاج محمد ارومی، تا: قرن 13؛ 50ص [عکسی ف: 7-113]
bašīr wa nadīr
این دفتر جلد دوم و در دوازده «باب» است و دعاهای گوناگون به روش شیعیان در آن آمده است.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1183
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي جعل لاختلاف الليل و النهار و حركات الانجم و الكواكب و الظلم و الانوار عللا و فوائد و غايات لاتحصى ... فهذا مجلد الثاني من كتابنا المسمى بالبشیر و النذير؛ انجام: اضعف الله اجره و ينعم به المیت و في رواية و ينعم بذلک.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 330 گ، 25 سطر (17×12)، اندازه: 26×18سم [ف: 6-2147]
basā'er-ol omūr
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22829
آغاز: بانبياء عليهم السلام و بعضی مسمی ساخته اند؛ انجام: على مضايق ابواب الأرض ... و اذا دعيت ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 20 سطر (15×6)، اندازه: 22×12سم [رایانه]
basā'er-ol owhām fī sarāyer-el arhām
ص: 38
صدر یزدی، علی، ق 14 شمسی
sadr-e yazdī, ‘alī (- 20c)
اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار
رساله کوتاهی است در تشریح رحم و امراض آن و درمان های بیماری های مربوط به آن.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4469/1 - 22/189
آغاز: زبان تمجید و تحسین به ثنای جهان آفرین گشایم که از سلاطین قرین عنایت آیین تبارک الله احسن الخالقين خلقت جنین را در ارحام امهات بالمکین فرمود؛ انجام: بصيرة بسا باشد که احتياج افتد به اسقاط ... دیگر آنکه بگیرند ابهل زراوند مد حرج ترمس صرف از هر یک مساوی دیگری.
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سبز مغز پسته ای، 20، 11 و 12 سطر، اندازه: 14×11سم [ف: 2-624]
başā'ir-ul īmān fī tafsīr-il qur'ān = durrat-uş Şafā fī tafsīr-i a'immat-il hudā
؟ دارابی، صبغة الله بن جعفر، ق13 قمری
dārābī, sebqat-ol-lāh ebn-e ja'far (- 19c)
تفسیر مزجی روایی است شبیه به تفسیر صافی ظاهرا در سه مجلد. نسخه حاضر که مجلد اول آن می باشد تا سوره کهف را دارا بوده و یازدهم جمادى الأول 1260 در مشهد مقدس پایان یافته است. مجلد دوم کتاب تا سوره یس می باشد و از جلد سوم اطلاعی در دست نیست.
[الذريعه 123/3 ]
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 119
آغاز نسخه تذكرة لنفسی و ذخرا ليوم ولات حین مناص فقرى و فاقتی مستمسكا بحبل الله المتين العروة الوثقی؛ انجام: قال من كل شیء قال عليه السلام جل ربه فقال كيف قال عليه السلام الله اكبر من أن يوصف قد فرغت من
جلد اول، تا پایان سوره کهف را دارا می باشد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ یادداشتی در اشاره به اینکه نسخه به خط مؤلف است دیده می شود؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 287گ، 16 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 1-86]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 338
نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-397)
başā’ir-ud darajāt
صفار، محمد بن حسن، - 290 قمری
saffàr, mohammad ebn-e hasan (- 904)
نگارنده از یاران امام عسکری و از محدثان بزرگ شیعی بوده است؛ این کتاب در 4 جزء (کنتوری ص 87-ذریعه 3: 124) یا ده جزء (چاپ سنگی 1285 با نفس الرحمن نوری) می باشد. حر عاملی در فائده 4 پایان وسایل می نویسد که بصائر را دو نسخه کوچک (نسخه ما) و بزرگ (چاپی) است. مجلسی در بحار (1: 11) آن را از اصل های با ارزش برشمرد و گفت که کلینی و دیگران از آن آوردند. نسخه بزرگ با نفس الرحمن به چاپ رسیده است. در الذریعه از نسخه کوچکی یاد شده که در عنوان بابها با بزرگ یکی بوده ولی از چاپی نزدیک به صد و هفتاد حدیث کم داشت. در روضات (در سر گذشت قطب راوندی ص 301) درباره خرائج و جرائح دارد: «و هي تتضمن كثيرا من احادیث الارتفاع نظیر کتاب البصائر للشيخ محد بن الحسن الصفار» و درست هم هست چه بسیاری از خبرهای آن با مشرب قمیان نمی سازد و مانا به روش باطنيان و غالیان روایت شده و شاید بتوان گفت که در نسخه های آن دستی برده اند و بدین گونه به ما رسیده است. باز خوانساری (در سرگذشت برسی ص 285) می گوید: «روش غلو و ارتفاع آنگاه آغاز گردید که آن دو راوی، تفسیر امام عسکری را ساختند یا تفسیر فرات بن ابراهيم دست به دست گشت با تفصيل فارس بن حاتم بن ماهویه قزوینی صوفی به دست مردم رسید بلکه از هنگامیکه خبرهای مفضل بن عمر جعفی و جابر بن یزید جعفی در میان شیعیان آشکار شده و پاره ای از آنها در بصائر صفار و مجالس شیخ و کشف الغمه و خرائج راوندی و فضائل شاذان و پسرش و دیگر کتاب های مناقب پارسی و تازی و تفسیرهای ارتفاعیان و اخباریان درج گردید. این دانشمندان و مانند آنها چون ابن بطریق در عمده و رضی در خصائص و ابن طاوس رضی الدین و گروهی از دانایان بحرین و قم هم بدین گونه سخنان پرداختند تا این که به رجب برسی رسید که کتاب ها در این باره نوشت و پیروانش خود را کشفیان می نامند. تا رسید به شیخیان و پشت سریان پیرو شیخ احمد احسائی در برابر فقیهان و بالاسریان کربلا که گفتار احسائی را نمی پذیرفتند و این سخنان بود که مایه یاوه سرائیهای آورنده «بیان» و پیروان او شده است».
شیخ طوسی در فهرست (ص 44) می گوید که صفار را کتاب ها است و پرسش هایی نوشته و برای امام عسکری فرستاده بود و ابن الوليد همه کتاب های او را روایت می کرده بجز این بصائر و روایت او از ابن ابی جید و دیگران بما رسید ولی حسین بن عبید الله از احمد بن محمد بن يحيى از پدر خود از صفار بصائر را برای ما روایت نمود. نجاشی (ص 251) از او بسیار ستوده و بسیار درستکارش دانست و از کتاب هایش «الرد على الغلاة» نام برد. او می گوید که ابو الحسين على اشعری قمی از ابن الوليد همه کتاب هایش را بجز «بصائر» برای ما روایت کرده است و ابن شاذان از احمد بن محمد بن يحيی از پدرش همه آنها را با
ص: 39
بصائر روایت نموده است. از اینها بر می آید که ابن الوليد ابو جعفر محمد بن احمد بن حسن قمی (- 343) دانشمند ارجمند شیعی و عالم رجال از «بصائر» پرهیز می کرده است. (فهرست طوسی ص 156- رجال نجاشی ص 271) و گویا برای این بود که او خبرهایی نزدیک به غلو روایت نموده است. ابن داود و حلى او را در قسم دوم کتاب خود یاد کردند ولی از «جامع الروات» بر می آید که کلینی و علی بن حسین بن بابویه و سعد بن عبدالله و دیگران از او روایت کرده اند (رجال مامقانی 3: 103) در النقض (ص 651 و 653) هم گفتگویی بر سر درستکاری صفار شده است. (دانش پژوه)
اجزاء دهگانه و کلا شامل 188 «باب» عبارت است: از باب 1 تا آخر باب 24 جزء اول؛ جزء دوم اول باب 25 في الائمه انهم معدن العلم ... تا آخر باب 44، جزء سوم اول باب في الائمة انهم ورثوا علم آدم ... تا آخر باب 57؛ جزء چهارم اول باب 58 تا آخر باب 66؛ جزء پنجم از اول باب 67 تا آخر باب 87؛ جزء ششم از اول باب 88 تا آخر 105؛ جزء هفتم از اول باب 106 تا آخر باب 125؛ جزء هشتم از اول باب 126 تا آخر باب 143؛
جزء نهم از اول باب 144 تا آخر باب 166؛ جزء دهم از اول باب 167 تا آخر باب 188.
آغاز: بسمله باب في العلم ان طلبه فريضة على الناس محمدبن الحسن الصفار المعروف بمهزله عن ابراهيم بن هاشم ... قال رسول الله صلى الله عليه و آله طلب العلم فريضة
انجام: والله اني لاعرض اعمالهم على الله في كل يوم تم الجزء الرابع و به تمام الكتاب والحمدلله
چاپ: کتابخانه مرعشی 1404ق؛ تهران، سنگی، 1285ق، رحلی
[الذريعة 124/3 -125؛ معجم المطبوعات العربية في ایران, رفاعی 284؛ مشار عربی، ص 127]
شرح و حواشی:
١- بصائر الدرجات (مختصر) = منتخب بصائر الدرجات؛ حلی، حسن بن سلیمان (8-)
2- بصائر الدرجات (منتخب)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1574
نسخه بسیار نفیس است؛ خط: نسخ معرب، كا: ابی نصر علی بن محمد بن الحسن بن ابی سعد الطبيب، تا: غره صفر 591ق؛ مصحح، بعضی عبارت ها را به فارسی برگردانده اند، روی برگ اول یادداشتی است در علم درایه که حسین بن مصطفی بن حسین از روی خط جدش کمال الدین حسین نوشته؛ تملك: عز الدين ابو نصر بن محمود بن ابی نصر به تاریخ صفر 730، محمد علم الهدی (فرزند فیض کاشانی) به تاریخ 1085 و مهر «بمحمد علم الهدى علم الهدی علم الهدی» (بیضوی)، محمد بن جمال الدین محمد مشهور به بهاء الدين واعظ کاشانی و مهر دائري ناخوان وی، سید محمد رضوی به تاریخ ذیحجه 1170 و مهر «سید محمد الرضوی» (بیضوی) و اینکه شخصی کتاب را به فرزندش محمد قاسم به تاریخ شعبان 1171 بخشیده؛ مهر: «... الى الله ... عبدالكریم» (مربع)، «عبده الراجی یعقوب» (بیضوی)، مهر «اللهم صل على محمد و آل محمد» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز،
203گی، 19 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 4-382]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2414
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-17]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 655- طباطبائی
آغاز: برابر؛ انجام: سألونى ان تدعوا الله لهم فقال و الله اني لا عرض اعمالكم (زیر وصالی رفته ) في كل يوم
خط: نسخ، كا: عباس بن علی بن احمدب احمد عمیدی حسینی، تا: 927ق؛ تملك: عبدالباقی رضوی مورخ 1173 و مهرش؛ مهر: محمد علم الهدی»، «یا محسن اغفر نصیر الدین محمد بن سليمان عل الهدی»، «عبده مرتضی الحسین»، «الراجی محمد حسن الرضوی»، «الراجی محمد حسن الرضوی»، «عبده الراجی محمد بن محمد»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قرمز، 548گی، 17سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 24-405]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7884
انجام: لم يحلل لله حلالا و لم يحرم له حراما و انه من صلى و زکی و حج واعتمر فعل ذلك كله بغير معرفة خط: نستعلیق، كا: تقي الدين محمد بن شرف الدین حسینی، تا: 26 محرم 975ق؛ افتادگی: انجام؛ تملك: بن لطفعلی تبریزی؛ جلد: تیماج مشکی، 123، 25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 20-219 ]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3677
انجام: قلت لأبي عبدالله قول الله اعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله و المؤمنون ما المؤمنون
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، رو مقوایی، 151گ، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ محدث ارموی مخ: 1-256]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1009
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، به تاریخ محرم 1117 از اول تا آخر مطالعه شده، مقابله شده؛ تملک: نجفقلی و مهر «لا و لا يحزنون نجف قلی» (مربع)، محمد رضی بن محمد شفیع و مهر رضی» (مربع)؛ جلد: دو رو تیماج سبز، 151گ، 17 سطر، اندازه: 22×13/5سم [ف: 3-2013]
6 . قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4162
آغاز: برابر؛ انجام: قوما من مواليک سألوني أن تدعوا الله لهم فقال والله اني لاعرض اعمالهم على الله في كل يوم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملك: «محمد ابراهيم بن زین العابدین بن نصیر الدین طوسی»، «ملاعلی اکبر تعزیه خوان» با مهر «عبده الراجي على اكبر» (بیضوی)، «محمد رضا بن محمد صفی حسینی کاشانی» با مهر «المتوكل على الله الغنی محمدرضا الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج دو رو لبه دار، رو سبز، پشت قرمز،
ص: 40
177گ، 23 سطر، اندازه: 15/5 ×27سم [محدث ارموی مخ: 1-256]
7. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1853/14
خط: نسخ، كا: محمد بن احمد بن حسین بن ابراهیم حامدی، تا: قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب مقوایی، 25 سطر (24816)، اندازه: 18×27سم [ف: 8-448]
8. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 34/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1043ق، جا: حیدر آباد؛ جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت مشکی، 115گ(6پ-120پ)، 19سطر، اندازه: 22/5×13سم [ف: 34]
9. خوانسار: فاضل؛ شماره نسخه: 40
تا انتهای جزء رابع؛ خط: نسخ، كا: طهماسب قلی، تا: 1050ق؛ مجدول، در برگ دوم جمله «عارية لدى الاقل اسدالله» و سه یادداشت از «حسين النوری» و نام کتاب و عبارتی در اهمیت کتاب و مؤلف آن، دارای سرلوح زرین، مصحح، با علامت بلاغ «حسین بن محمد تقی المازندرانی» به این عبارت «بلغ مقابلة بعد المقابلة الأولى في عصر العاشر من التاسع المبارك في سنة 1278 و بين المقابلتين قريب من ماتين فسبحان من بيده ملكوت كل شيء و اليه ترجعون و انا الجانی حسین بن محمد تقی المازندرانی کتبه في مشهد الحسين عليه السلام» که این علامت بلاغ در انتهای جزء ثانی و رابع نیز آمده، دارای حواشی از «حسین بن محسن تقی النوری»، در پایان جزء رابع امضای مقابله «نصير الدين محمد بن محمد تقي اللاهیجی» با یادداشتی به عنوان «شیخ محمد»؛ تملك:
حسین بن محمد تقی المازندرانی» صاحب مستدرک الوسائل در سنه 1275 که نام وی پاک شده است، نصیر الدین محمد بن محمد تقي اللاهیجی» در 1085، «عباس بن حسن بن عباس البلاغی»، «حسین بن شیخ عباس»،
«محمد علی بن سید صالح الحكيم العاملی» در 1223، «حسین بن محمد تقی النوری الطبرسی» در نجف اشرف سال 1275 با مهر «قال محمد صلى الله علیه و آله حسین منی و انا من حسین» (مربع)، «على بن صالح» در 1221؛ مهر: «المتوكل على الله عبده محمد علی» (مستطیل)، «جزو کتابخانه ضياء الدين النوری» (بیضوی بزرگ)؛ جلد: تیماج جگری ساده، بدون مقوا، 137، 17 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 1-32)
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 522
نسخه اصل: همان نسخه بالا[عکسی ف: 2-114]
10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5326
نسخه از نیمه باب دوم برابر با سطر 16 صفحه نخستين چاپی آغاز شده و تا باب 189 را دارد. (عنوان باب سوم: العالم الذي من عرفه عرفه الله)؛ خط: نسخ، کا: محمد شريف بن شیخ عبدالعلی، تا: 1054ق، کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج زرد ضربی یک لای 30گ، 28 سطر، اندازه: 20×25سم [ف: 3-256]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3142/2
آغاز و انجام: برابر چهار جزئی؛ خط: نسخ، كا: نجم الدين بن يعقوب صیمری، تا: 1057ق، جان حیدر آباد پاکستان؛ کاغذ: فرنگی الوان کرم و آبی، جلد: تیماج عنابی مقوایی عطف تیماج تریاکی روشن، 80ص ( 254-175 )، 21سطر (19×9/5 )، اندازه: 17/5 × 28/5سم [ف: 14-258]
12. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 751
خط: نسخ، كا: خير الله بن علي بن عبدالله جزایری کربلایی، تا: 12 رجب 1063ق؛ کاغذ: سپاهانی (نشریه: 2-139]
13. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1061/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حرعاملی، تا: اواخر ربيع الأول 1064ق؛ از روی نسخه شیخ زین الدین شیخ محمد مورخ 1033 در پایان ربيع الاول سال 1064 برای خود نوشته، و در گ ارو 103ر می نویسد: «الله ثقة عبده. کاتبه لنفسه: محمد بن الحسن الحر، نفعه الله به» با دو گونه مهر او؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج گلی ساده مقوایی، 108گ(1ب -102ب )، 17 سطر (7×11/5)، اندازه: 11/5 × 16/5 سم [ف: 11855]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1852
این نسخه در 9 جزو است و بجز نوادر 187 باب دارد ولی در خود نسخه 188 باب است؛ خط: نسخ، كان محمد طالب جلیلی سپاهانی، تا: 1065ق؛ مصحح، با علامت بلاغ، محشی، در یکجا به خط «باقر موسوی» (باب 101)؛ مهر: «ابن حاجی حیدر 1063»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 118، 25 سطر (12/5 ×22)، اندازه: 31×22سم [ف: 8-447]
15. قم؛ موقوفه میرزا ابوطالب قمی؛ شماره نسخه: 20/2
خط: نسخ، كا: نوروز بن اسماعيل معلم اصفهانی، تا: چهارشنبه غره رجب 1066ق؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 81گی (143پ 223پ)، 22 سطر [جنگ: 1-497]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 249
آغاز: برابر؛ انجام: عن ابی عبدالله عليه السلام قال لا تكذبوا بحديث أتاكم أحد فانكم لاتدرون لعله شيء من الحق فتكذبوا الله فوق عرشه. خط: نسخ، كا: محمد امین نجفی استر آبادی، تا: 14 صفر 1067ق؛ مصحح؛ وقفنامه کتاب به تاریخ محرم 1252؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای، 224گ، 19 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 1-276]
17. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2134
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن الحسن نوری، تا: 11 شعبان 1068ق؛ مصحح، با حواشی «بهاء الحسینی عفی عنه»، از روی نسخه ای به تاریخ 24 ذیقعده 725 نگاشته که آن نسخه از روی نسخه ای به تاریخ 275 نقل کرده که بر روی آن خط جماعتی از علمای ری بوده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 266 گی، 12 سطر، اندازه: 18×11سم محدث [رموی مخ: 1-255]
18. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2549
خط: نستعلیق، کا: میرزا خان بن محمد باقر، تا: جمادی الثانی
ص: 41
1071ق؛ مصحح، یادداشتی در باره عقد نکاح؛ مهر: «شعاع» (بیضوی)، «الله اکبر» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز، 118گ، 16 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-256]
19. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 482
آغاز: برابر؛ انجام: ليس على مثل أبي يحي و قد كان لا يوسف من خدمته.
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 2 ذیقعده 1071ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: احمد طاهری، 1351/5/13 ؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 112گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 1-75]
20. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3796
خط: نسخ، بی کا، تا: 1072-1073ق؛ مصحح، محشى؛ مهر: «الملك لله دلخل کتابخانه خصوصی داعی شد» (بیضوی)، «لااله الا الله الملك الحق المبين محمد حسین» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای لبه دار، 236گ، 12 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-255]
21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2052/1
جزو یکم؛ خط: نسخ، كا: ملک حسین بن عناية الله بن على، تا: 7 محرم 1073ق؛ با بلاغ قرائت؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 14سطر، اندازه: 16×9سم [ف: 5-416]
22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1957/2
خط: نسخ، کا: محمد تقی ساروی، تا: دهه سوم ماه پنجم 1078ق؛
کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 22 سطر [ف: 5-400]
23. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3622/1
آغاز: باب في الائمة انهم المتوسمون في الأرض و هم الذين ذكرهم الله في كتابه يعرفون الناس بسيماهم جزء چهارم؛ خط: نسخ، كا: عبدالمطلب بن غیاث الدین محمد علائی، تا: دوشنبه 6 جمادی الاول 1078ق؛ محشی، یادداشتی در باره علماء شیعه؛ مهر: «محمد بن علی» (بیضوی)؛ 32گ (2پ - 33پ)، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [محدث ارموی مخ: 1-256]
24. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1020
خط: نسخ، كان عبد الصمد بن ابراهیم کوه زری، تا: 1078ق؛ جلد: تیماج زرد، 2 سطر، قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهدف: 229]
25. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2020
آغاز: جل و عز فمن اتبع هداي فلا يضل ولا يشقى قال من قال بالائمة و اتبع امرهم و لم يجز طاعتهم؛ انجام: و الله اني لا عرض اعمالهم على الله في كل يوم.
از اوایل جزء یکم تا پایان جزء چهارم؛ خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن ابراهیم کوه زری، تا: 7 ذیحجه 1078ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی به حواشی با رمز «علم» و «اهم دام ظله»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 199، 12 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 5-402]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5749
خط: نسخ، كا: امیره بن ضياء الدين، تا: یکشنبه 22 محرم 1080ق؛ مصحح، مقابله شده در سلخ ربيع الثانی 1080؛ وقفنامه کتاب به تاریخ شعبان 1247؛ جلد: تیماج قرمز، 113، 19 سطر، اندازه: 17/5 × 28/5 سم [ف: 15-140]
27. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2415
خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل رجب 1083ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی سوخته ضربی، 439گ، 15 سطر، اندازه:
18/5×13 سم [محدث ارموی مخ: 1-255]
28. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 1629
آغاز: برابر؛ انجام: فتكذبوه الله فوق عرشه قد كمل ... تم بالخير خط: نسخ، بی کا، تا: 1085ق، کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 22 سطر (16×9)، اندازه: 24×16سم [الفبائی: 89]
29. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2199-عکسی
آغاز: برابر، انجام: لعله شیئی من الحق فتكذبو الله فوق عرشه. انجامه نویسنده: قد كمل کتاب بصائر الدرجات بعون الله الملک المبين على يد العبد المسكين محمد المدعو بنظام الدين.
نخستین باب در نسخه در دست «باب العالم و المتعلم» و واپسین آنها «باب عرض الأعمال» است؛ خط: نسخ خوش، کا: محمد مدعو به نظام الدین، تا: پنج شنبه 11 شعبان 1086ق؛ افتادگی: انجام؛ مقابله شده، محشی با نشانه «ق»؛ وقفنامه بر گروه شیخیان کرمان با امضای محمد بن کریم (قاجار) در کرمان با نشان مهر گرد ایشان؛ 324، 22 سطر (10/5 × 18/5)، اندازه: 21×30سم عکسی ف: 1-52]
30. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 672/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبد المطلب بن غیاث الدین علائی، تا: جمادی الثاني و رجب 1086ق؛ دارای علامات بلاغ، مصحح؛ تملک: محمد تقی شیرازی، حاج میرزا محب على؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، ترنج باسر، 125گ، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف مخ: 1-74]
31. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 573- 4/43
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد، تا: 7 جمادی الثانی 1088ق؛ با سرلوح مزدوج مرصع، مجدول مذهب، مصحح، بلاغ از حکیم میر ضیاء الدین محمد 1182؛ جلد: تیماج مشکی دو رو ضربی ترنج با سر، عطف تیماج قهوه ای، 147 گ، 15 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 625-2 ]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1630
خط: نسخ، كا: محمد مسیح تونی، تا: 1092 ق [الفبائی: 89]
33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1933
آغاز: برابر؛ انجام: فتكذبوالله فوق عرشه
خط: نسخ، كا: قاسم بن شاه محمود، تا: سه شنبه 17 ربیع الثانی 1092ق؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 236 گ، 21 سطر، اندازه:
ص: 42
16/5 × 24/5 سم [ف: 5- 60]
34. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1255
آغاز: برابر
جزء اول تا چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ وقفنامه کتاب با مهر؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 54گ، 27 سطر، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 4-65]
35. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3864
انجام: يعقوب بن يزيد عن موسى بن سلام عن محمد بن مغرق عن ابی الحسن الرضا عليه السلام أنه قال لنا عين ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 104گ، 21 سطر، اندازه: 24×13سم محدث ارموی مخ: 1-256]
36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7470
آغاز: برابر؛ انجام: لا تدرون لعله من الحق فتكذبوا الله فوق عرشه. جزء 1 تا 10؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ برخی از اوراق و اجزاء نسخه ساقط و مابقی عبارتند از: ج 1 تا پایان ج4 و بخشی از اول ج 5 و مقداری از آخر ج9 و تمام جزء 10؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 129گ، 19 سطر، اندازه: 20/3×15 سم [ف: 14-120]
37. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 457
آغاز: برابر؛ انجام: تمت الأحاديث المرفقه الاقتناء الناشئه قلوبهم العميه عيون صدورهم الصماء اذن قولهم المتعلقه و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على خير خلقه محمد و آله اجمعین. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: ابره کاغذی، عطف تیماج سرخ مقوایی لولادار، 196گ، 23 سطر (20×15)، اندازه: 25×19/5 سم [ف: 7-384]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5390
آغاز: برابر؛ انجام: فقال أبو جعفر عليه السلام اتدرى ما يقول، قلت لا، قال يقول لتكفن عن ذكر عثمان اولا سبن عليا (عليه السلام)(قد تم الجزء الثالث من كتاب بصائر الدرجات، بعون الله ...)
تنها سه جلد آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11-12؛ مقابله شده؛ کاغذ: سپاهانی، 15 سطر (1468)، اندازه: 20×13سم [ف:16-295]
39. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 4
خط: نسخ، كا: سید محمد بن صفي الدين محمد، تا: پنج شنبه 21 ربيع الثانی 1103ق؛ قطع: ربعی آنشریه: 4-451]
40. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2005
آغاز: برابر؛ انجام: فانكم لا تدرون لعله شیئ من الحق فتكذبوا لله فوق عرشه. خط: نسخ، كا: سید مجد بن صفی الدین محمد، تا: 20 ربیع الثانی 1103قبا کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج تریاکی، 221، 19سطر (13×7/5 )، اندازه: 19×12سم [ف: 4-1125]
41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11174/9
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد کریم بن محمد باقر، حسینی[طيب تنکابنی]، تا: چهارشنبه 14 شعبان 1114ق، جا: ييلاق؛ مجدول، مصحح، محشی و بیشتر از اصول کافی کلینی، صحاح و ...، این نسخه حدود 20 سال قبل با تعدادی از نسخه های خطی نفیس دیگر از شهرستان بابل جهت این کتابخانه ابتیاع شده؛ کاغذ: سمرقندی، 95گ (90 -184)، 16 سطر، اندازه: 10×18/5 سم [ف: 28-251]
42. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 406
باب العلم تا باب في الائمة؛ خط: نسخ، كان محمد جعفر بن ملاحاجی محمد کاتب، تا: جمادی الثانی 1125ق؛ تملک: محمد رسول بن عبدالعزيز روز سه شنبه 25 ربیع الثانی 1236؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد مقوایی، 228گ، 19 سطر (15×8)، اندازه: 14×22 سم [سنا: ف: 1-245]
43. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2535
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 رمضان 1256ق؛ مصحح؛ فاقد جلد، 140گ، 12 سطر، اندازه: 20×13سم [محدث ارموی مخ: 1-256]
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1253
خط: نسخ، كا: ابوالقاسم شریف حسینی بارفروشی مازندرانی، تا: شنبه 22 ذیحجه 1259ق؛ مصحح؛ مهر: محمد مهدی بن محمد باقر الموسوی (بیضی)، «عبدالوهاب بن محمد مهدی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 223 گی، 19 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 55-4 ]
45. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6091
دارای هر چهار جزو؛ خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد على اصفهانی، تا: سه شنبه 4 رجب 1275ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن عنابی لایی، 88گ، 21 سطر، اندازه: 31×15/2 سم [ف: 1-73)
46. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 780
آغاز: برابر خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1284ق؛ مصحح، با توضیحاتی منقول از بحار الانوار و کافی، صحاح و مجمع و وافی؛ تملك: محمد حسین بن کاظم علوی فاطمی حسینی طباطبائی ملقب به سلطان القراء رئيس الحافظ و صدر الخطباء آستان قدس رضوی مورخ ذیحجه 1322ق با مهر «محمد حسین حسینی سلطان القراء» (چهار گوش)؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 252گ، 17سطر (15×7)، اندازه:14×19/5 سم [ف: 2-889]
47. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 222
آغاز: برابر، انجام: عن ابی عبدالله(عليه السلام) قال لا تكذبوا بحديث اتاكم أحد فانكم لا تدرون ... جزء دوم و سوم و چهارم؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 14 سطر، اندازه: 13/5 × 19/5 سم [ف: 153]
48. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 189
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: في: 1289]
ص: 43
49. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 283
آغاز: على من سواهم و اما ما ذكرت من اصحاب الميمنة فهم المومنون حقا؛ انجام: باب الأرض لا يخلو من الحجة و هم الأئمة، حدثنا أحمد بن محمد بن على بن حكم عن ربيع بن محمد المسلمی بخش کوتاهی از این کتاب؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تاب نوشته ای به تاریخ 18 ربیع الثانی 1287؛ فاقد جلد، 23گ، 14 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 1-253]
50. شیراز؛ موزه پارس؛ شماره نسخه: بدون شماره
خط: نسخ، كا: عوده بن احمد مکی شافعی مربی کودکان در مسجد الحرام، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، مقابله شده؛ 48گ ( 131-84 )، اندازه: 23×16/5 سم [نسخه پژوهی: 1-59]
51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28738
آغاز: في خلق الابران الائمه عليهم و قلوبهم و ابدان الشيعه و قلوبهم احمد بن محمد عن الحسن؛ انجام: و لااصغر من ذلك و لا اكبر الافی کتاب مبین ثم يقول و لا ينظر اليهم ليوم القيامة ... خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ وقف حضرت على بن موسی الرضا(عليه السلام)؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف پارچه، مختلف السطر (1468)، قطع: رقعی، اندازه: 11×18/5 سم [رایانه ]
52. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1652-عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: محمد الحسینی، بی تا؛ با وقفنامه مورخع 1289/1 ، وقف بر گروه شیخیان به تولیت محمد خان؛ 262 ص، 17 سطر (21×11/5 )، اندازه: 31×21سم [عکسی : 1-52]
53. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26165
بی کا، بی تا، مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی؛ خریداری از منصوره تألهی معین الدین [رایانه]
başā'ir-ud darajāt (muxtaşar) = mn. başā'ir-ud darajāt
حلی، حسن بن سليمان، ق8 قمری
hellī, hasan ebn-e soleymān (- 14c)
مشتمل است بر فضایل ائمه اطهار و فرمایشات آن بزرگواران درباره تسلیم و معنی آن، قضا و قدر، رجعت و عالم ذر و غيرها. وی بیشتر احادیث آن را از کتاب «مختصر بصائر الدرجات) تأليف سعد بن عبدالله بن ابی خلف اشعری قمی انتخاب نموده و اگر بعضا از منابع دیگر از جمله «القرائة» تألیف سیاری و همچنین از «ما نزل من القرآن في اهل البيت» نوشته محمد بن عباس، معاصر کلینی و دیگران نقل نموده اسناد آنها را نیز ذکر کرده تا خواننده با اخبار «مختصر البصائر» اشتباه ننماید. برخی چنین پنداشته اند که مختصر مزبور نیز از تألیفات همین مؤلف یعنی شیخ عزالدين حلی است حال آنکه این تصور توهمی بیش نیست چه او خود در صفحه 27 همین نسخه (ش 8009 آستان قدس) می نویسد: «يقول العبد ... حسن بن سليمان أني قد رویت في معنى الرجعة احاديث من غير طريق سعد بن عبدالله مثبتها في هذه الأوراق ثم ارجع مارواه سعد بن عبدالله في كتاب مختصر البصائر.» (براتعلی غلامی مقدم)
گرچه نگارنده ریاض پنداشته که مختصر البصائر از قمی است و گزیده از بصائر الدرجات صفار ولی این سخن بر خلاف گفته طوسی و نجاشی و ابن شهر آشوب می باشد که همه آن را بصائر الدرجات» نامیده اند نه مختصر آن. آغاز: بسمله. نقلت من كتاب مختصر البصائر تأليف سعدبن عبدالله ابي خلف القمي رحمه الله عن محمد بن خالد البرقي عن محمد سنان أو غيره عن بشير الدهان عن حمران بن اعين
انجام: ما لم ينزل به سلطانا و أن تقولوا على الله ما لا تعلمون فهذه الأمور هي من الفواحش داخلة في جملتها و لكنها اعظم الفواحش لانه ذکرها باسمانها و الله اعلم
چاپ: نجف، 1370ق، 228 ص.
[الذريعة 182/20 و 124/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14757/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابدال بن درویش، تا: حدود قرن 11؛ مصحح، از سوی ابدال بن درویش مقیم نجف اشرف، مقابله و تصحیح و در حواشی، عبارت «بلغ مقابلة» تکرار شده، ترقيمه: «و بلغ الاعتبار و التصحيح على قدر الجهد و الطاقة من نسخة المنتسخ منها و الله اعلم انها غير اعتبارية بقلم افقر العباد و احوجهم الى رحمة ربه الغني ابدال بن درويش الخادم بالغري، عفى عنهما و لجميع المومنین بجاه النبي و اله الطاهرین و ذلك في يوم الجمعة لخمس خلون من شوال سنة 1074»، از جمله نسخه های کتابخانه سید ابوطالب موسوی میرزائی زنجانی است که بیشتر کتاب های کتابخانه شخصی ایشان در این کتابخانه نگهداری می شود؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج گل و بوته، 146 گ، 19 سطر ( 16/5×9)، اندازه: 26/5×15/5 سم [ف: 37-350]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:
8962/1 آغاز: برابر؛ انجام: و بعد على الحسن و بعد الحسن الحجة اصطفانا الله و طهرنا و اويتنا ما لم يؤت احدا من العالمين و من کتاب محمد بن الحسن الصفار الموسوم ببصائر الدرجات باب في ائمة آل محمد صلوات الله عليهم فان حديثهم صعب مستصعب. رویت باسنادی عن محمد بن الحسن الصفار الخ. تمت و الحمد. انجامه: «و هذا المجلد اكثر من النصف تقريبا تتميمه بقلم العبد المسكين محمد بن زین العابدین الموسوي عفى عنهما»3 از ابتدا تا آغاز باب في ائمة آل محمد(عليهم السلام). این نسخه حدود نیمی از کتاب را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛
ص: 44
خریداری کتابخانه پیش از سال 1320ش؛ کاغذ: بخش قدیمی تر نخودی آهار مهره، و بخش جدید فرنگی، جلد: میشن زیتونی مجدول، 117گ(1پ -117پ)، 13 و 23سطر (18×9)، اندازه: 13/1×25/1 سم [ف: 29/1 -483]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14967
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: منصور بن ولی، تا: 1074ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 236 ، 14 سطر (15×7/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 37-625]
4. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 923
خط: نسخ، بی کا، تا: 5 شنبه 17 ذیحجه 1075ق؛ قطع: وزیری رشت و همدان: ف: 1355]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4832
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 12 محرم 1077ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 143گ، 12 سطر (13×9)، اندازه: 14×17 سم [ف: 14-3854]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1850
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين تمت ... 1079 خط: نسخ، بی کا، تا: 1079ق [الفبائی: 503]
7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 657/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا؛ مصحح، و تاریخ 1079 می باشد؛ مهر: «محمد باقر بن زین العابدین الموسوی» نگارنده روضات، «یا خير النسا»؛ تملک: حسن بن محمد باقر تمامی جزائری و مهر او؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 157گ، 21سطر (18×7)، اندازه: 22×12سم [ف: 5-1573]
8. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3541/2
آغاز: برابر؛ انجام: و استغفرك على كل ذنب و اسألك من كل خیر و استعيذ بک من كل بلاء و لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم خط: نسخ، بی کا، تا: ربیع الاول 1086ق؛ مصحح، محشی؛ 204گ (65-268ر)، 18 سطر، اندازه: 25×15سم [محدث ارموی مخ: 3-1406]
9. شاهرود؛ مدرسه اسماعیلیه؛ شماره نسخه: 48
کا: غیاث الدین محمد بن محمد مهدی رضوی، تا: 29 ربيع الثانی 1087ق؛ مصحح، محشی [ف: 29]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 142/2 - 1/142
آغاز: برابر؛ انجام: فسودته ایدی الكفار و من كان من شعائرهم يلثمه من أهل الشرك شعائرهم قال فقال عمر لا عيش في أمة ليست فيها أبا الحسن(عليه السلام)خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 68گ، 15-19 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 7-4219]
11. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 456/2
انجام: عن ابی عبدالله عليه السلام قال: لا يمين لولد مع والده ولا للمراة مع زوجها و لا للمملوک ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ دارای سرلوح معمولی؛ جلد: مقوایی عطف پارچه مشکی، 10گی (152پ۔ 161پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 2-288]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8986/1
آغاز: آدم عليه السلام الا و فيها امام يهتدى به الى الله و هو حجة الله على عباده فلا تقی الارض بغیر امام حجة الله و هو حجة لل على عباده ... باب الكرات و حالاتها و ما جاء فيها حدثنا محمد بن الحسين بن ابی الخطاب عن محمد بن سنان؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، با بلاغ مقابله؛ خریداری از ارگانی؛ کاغذ: جنایی آهار مهره، جلد: مقوا رویه کاغد ابر و باد عطف و گوشه ها چرم قهوه ای، 126گ (1ر 126ر)، 16سطر (14×7/5 )، اندازه: 12/4 × 19/7 سم [ف: 29/1 -564]
13. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3741
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ مصحح، محشی با عنوان« محمد تقی» که از شاگردان شیخ احسائی بوده؛ جلد: تیماج مشکی، 107گ، 19 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [محدث ارموی مخ: 3-1407]
14. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1907/1 -عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 26 شوال 1263ق؛ 332ص (2-333) عکسی ف: 1- 349]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34915
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: میرزا علی، تا: 22 جمادی الثانی 1307ق؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: شکری آهار مهره فرنگی، جلد: میشن عنابی ضربی، 104گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم اهدائی رهبر: 2 اخبار 2-654]
16. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 9894
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: محمد جواد بن عبدالكریم تبریزی، تا: سه شنبه 15 رجب 1311ق، جا: کربلا؛ ذیل صفحه پایانی خط محمدعلی غروی اردبادی درباره نام و ارزش کتاب، و نیز پشت ورق اول نوشته عباسقلی واعظ چرندابی در همین زمینه؛ واقف: عباسعلی واعظ چرندابی، اسفند 1346؛ کاغذ: شکری آهارمهره، جلد: تیماج زرشکی، 128 گ، 17 سطر، اندازه: 21×15/2 سم [ف: 542-14 ]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 468
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: حسین بن آقا موسوی، تا: 27 جمادی الثانی 1319ق؛ تملک: ريحان الله بن جعفر موسوی به تاریخ ربيع الثانی 1326 و مهر «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 160گی، 12 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف:
ص: 45
74-2 ]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8009
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: محمد حسین بن زین العابدین ارموی، تا: سه شنبه 5 ذیحجه 1348ق؛ با یک واسطه از نسخه محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی مکتوب در 1079 استنساخ شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن عنابی، 111گ، 20 سطر، اندازه: 21/4×16سم [ف: 14-541]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7132/3
آغاز: برابر؛ انجام: قال يكون بعد القايم اثنی عشر مهدية من ولد الحسین و الله اعلم بحقيقة المقال و الحمدلله رب العالمين. تمت. بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت ترنج با سر با نقش گل و بوته، لولا دار، 52ص (325-376)، 30 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 25-143]
basa'ir-ud darajat (mn.)
وابسته به: بصائر الدرجات صفار، محمد بن حسن (290-)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2319/2
آغاز: الحمد لله الأول بلا اول كان قبله و الاخر بلا اخر يكون بعده؛ انجام: و كان رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)من المتوسلين و انا بعده و الأئمة من ذریتی.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی و فرنگی و نخودی، جلد: الت رویی تیماج حنایی روشن، سجاف لبه ها و عطف تیماج تریاکی روشن مقوایی، 48گ (164-211پ)، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 12-33]
basā'er-od dīn fī tarjomat-e š.-e manāzel-es sā’erīn
حالی اردبیلی، محسن بن حسن علی، 21250-1333 ؟ شمسی
hālī ardabīlī, mohsen ebn-e hasan ‘alī (1871-1954)
به دستور: میرزا احمد موید الفقراء تبریزی
تأليف حاج میرزا محسن عماد الفقراء خوشنویس ملا محسن علی اردبیلی [فهرستواره منزوی 153/7 با نام بصائر الدرجات]
شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 20
کاتب = مؤلف، تا: 10 شعبان 1356ق، جان اردبیل [نشریه: 5-210]
başā’ir-u dawi-t tamīz fī lațā’if-il qur'ān-il ‘azīz
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، 729-817 قمری
fīrūzābādī, mohammad ebn-e ya qūb (1329-1415)
از مقدمه این کتاب این طور استفاده می شود که مؤلف قصد داشته به امر ابو العباس اسمعيل بن عباس بن على بن داود بن یوسف موضوعات مختلف علوم را در شصت مقصد در این کتاب جمع کند و می گوید: او را مرتب بر یک «مقدمه» و شصت «مقصد» نمودم. سپس فهرست پنجاه و پنج مقصد را ذکر کرده و جای دیگر مقاصد خالی مانده و نیز مقصد اول را که در لطائف کتاب عزیز است مبتنی بر مقدماتی چند و 29 باب نموده بدین طریق که پس از ذکر معانی مختلف هر لغت آیاتی را از قرآن که متضمن آن لغت است به عنوان استشهاد نقل می کند و
گاهی هم از روایات استفاده شده، و یک باب هم که باب سی ام باشد در ذكر اسماء اولیاء و انبیاء و دشمنان ایشان که نامشان در قرآن مذکور است به مقصد اول اضافه شده است.
چنین است فهرست آن: المقدمة في تشويق العالم الى استزادة العلم؛ مقصد .. لطائف تفسير القرآن العظيم؛ 2. علم الحديث النبوی و توابعه؛ 3. علوم المعارف و الحقائق؛ 4. علم الفقه؛ 5. علم اصول الفقه؛ 6. علم الرجال ... 55. علم قوانين الكتابة. چهار مقصد دیگر در این نسخه ذکر نشده و مقداری از صفحه خالی مانده و پس از شش صفحه در ذکر مقدمه وارد مقصد اول شده و این مقصد را نیز مبتنی بر مقدماتی چند و بیست و نه باب به تعداد و ترتیب حروف تهجی مبوب می کند و پس از ذکر معنی و یا معانی مختلف هر لغت آیاتی را از قرآن که متضمن آن لغت است به استشهاد آورده و گاهی هم از روایات استفاده می نماید و گوید یک باب هم که باب سی ام باشد در ذكر اسماء انبیاء و اولیاء و دشمنان ایشان که نامشان در قرآن مذکور است به این مقصد اضافه می نمایم. در کتاب کشف الظنون (چاپ جدید صفحه 246) می نویسد این کتاب دو جلد است ولی با توجه به مقدمه کتاب که مؤلف قصد داشته در شصت موضوع مختلف وارد شده و تحقیق نماید احتمال داده می شود که این کتاب بیشتر از دو جلد میشده، و اگر مؤلف موفق به انجام آنچه را که وعده داده شده باشد می توان این کتاب را دایرة المعارفی دانست. چاپ: قاهرة، الأمجلس الاعلى للشؤون الإسلامية، تحقیق محمد على النجار، الطبعة الأولى، الجزء الاول، 1964م، 578ص
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1192
آغاز: الحمد لله الذي وقف دون ادراک کنه عظمته العلماء الراسخون؛ انجام: الباب الرابع و العشرون في الكلم المفتتحة بحرف اللام ... و لام الاستغاثة يا للمسلمين ... و لام التميز لانتم.
این نسخه شامل مقدمه کتاب و مقدمه مقصد اول و 24 باب از
ص: 46
مقصد اول می باشد و از پایان افتاده است؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 389گ، 27 سطر (8×20)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1290]
al-basa'ir fi ixtiyar-i tangih-il manazir
فارسی، حسن بن على، 668-718؟ قمری
fārsī, hasan ebn-e ‘alī (1270-1319)
وابسته به: تنقيح المناظر الاولى( لذوی) الابصار و البصائر؛ فارسی، حسن بن على (668-718)
«المناظر» اقلیدس به عربی ترجمه شد و خواجه نصیر طوسی آن را از نو تحریر نمود و ابن هیثم ( -حدود 430) نیز آن را به نام المناظر و المرايا» در هفت مقالت مرتب کرد و کمال الدین ابوالخير حسن بن على بن الحسن فارسی شاگرد قطب الدین شیرازی (- 710ق) به دستور استاد آن را شرح کرد و «تنقیح المناظر» نامید و خاتمه و ذیل و لواحقی بر آن افزود. سپس خود مؤلف (ابو الخیر فارسی این شرح را کوتاه کرده «البصائر» نامیده است. وی در دیباچه البصائر گوید: چون «تنقيح المناظر لذوى الابصار و البصائر» را نگاشتم و به دست جمال الدین صاعد بن محمد بن مصدق سغدی ترکستانی رسید و پسندید از من خواست که آن را از مآخذ تجرید و کوتاه سازم و من این مختصر را فراهم کرده «البصائر في اختصار تنقيح المناظر» نامیدم و آن در دو قسمت است: 1. مبادی؛ 2. مطالب. (علینقی منزوی) آغاز: بسمله. الحمدلله الذي ابدع الخلايق بقدرته و اظهر الحقایق بحكمته ... و بعد فلما ساعد القدر انجام: و انما ذلك بتوفيق ولی الهداية و عصمته من الغواية في الدراية و الحمد لله اولا و آخرا و صلواته على نبيه محمد و آله و صحبه اجمعين.
[الذريعة 467/4 ]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 554
آغاز و انجام: برابر؛ كتب المصنف رحمه الله في آخر النسخة التي كانت بخطه: فرغ من تسویده العبد الضعيف، الحسن بن على بن الحسن الفارسي رزقه الله تعالی علما نافعا و عملا مقبولا، في شهور سنة ثمان وسبعمائة.
خط: نسخ، كا: حسین بن حسن شهنشاه سمنانی، تا: یک شنبه 27 ذیقعده 731ق؛ از روی نسخه دیگر این نویسنده که آن را از روی خط مؤلف نوشته و بر وی تا مباحث انعکاس قرائت کرده بود رونویس کرده است. و نیز این نویسنده می نویسد، مرگ مصنف دريط = 19 ذیقعده 718ق در پنجاه سالگی بود و بنابراین زایجه وی در 668ق بوده است، در پشت گ 1 در یک دائره زرین با خطی زرین نوشته: «به رسم خزانة الوزير بن الوزير غیاث الدین»؛ کاغذ: کلفت سمرقندی، جلد: تیماج زرد مقوایی ضربی، 79گ، 17 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 3-254]
2. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 306/14
بی کا، تا: قرن 11؛ دو صفحه پایان کتاب و از روی خط مؤلف با
دو واسطه نشریه: 2-110] ٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5434
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 37گ، مختلف السطر، اندازه: 24/6×18 سم [ف: 8-47]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16819
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
← البصائر في الوجوه و النظایر ← بصائر یمینی
al-basā'er fe-l vojūh va-n nazāyer
معینی، محمد بن حسین، 584 قمری
moʻīnī, mohammad ebn-e hoseyn (-1189)
یکی از آثار قدیمی و مهم فارسی است که در قرن ششم هجری به زبان فارسی پاک خراسان نوشته شده است. مؤلف در این کتاب مطالب را تحت عنوان «بصيرة» يل «بصيرة» آورده است و کتاب را بر حسب موضوع به فصولی تقسیم کرده است. رسم مؤلف این است که ابتدا کلمه را معنی کند و درباره اشتقاق و تصريف و معانی و وجوه مختلف آن بحثی عالمانه داشته باشد و اقوال علمای بزرگ سلف را بیاورد و اگر لازم است به اشعار و اقوال مشهور استناد کند و نشان دهد که این کلمه چند بار در قرآن آمده و در هر جا چه معنی داشته است. در آغاز هر باب آن فهرست کلمات آمده، درست مانند «الوجوه و النظائر في القرآن» یا «الزوائد و النظائر و فوائد البصائر في القرآن» از ابوعبدالله حسين بن محمد بن ابراهیم دامغانی، فقیه حنفی در گذشته 478ق که به عربی است.
معینی کتابش را در مقدمه (بر اساس نسخه بایزید) «بصاير النظایر» خوانده است. نسخه بایزید در قیاس با نسخه آستانه در برخی از موارد مختصر است و ظاهرا كاتب از کتابت پاره ای از تفصیلات مکرر احتراز کرده و یا اینکه کتاب مزبور دو تحریر داشته و نسخه بایزید از روی تحریری مختصر تر کتابت شده است. برخی با اتکا به قول حاج خلیفه آن را از شیخ ظهيرالدین ابي جعفر محمد بن محمود النيشابوری دانسته اند که از رجال دوره بهرامشاه بوده و در سال 577 تأليف آن را به پایان رسانده است و به نام یمین الدوله بهرامشاه آن را «بصائر یمینی» خوانده است و در این مورد نیز شک و تردید دارند که چگونه پس از پایان زندگی بهرامشاه کتابی را به نام او کرده اند. اما بنا بر شواهد این کتاب غیر از کتاب نیشابوری است که به «بصائر یمینی) معروف است می باشد.
ص: 47
[رک: نامه آستان قدس شماره 2 و 3 دوره هفتم (26 و 27 مسلسل) ص 32 تا 33، مقاله آقای تقی بینش؛ آینده سال 8، ش 12، ص 919 تا 925؛ نامه آستان قدس. ش 2، دوره هفت ص 33]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1214
آغاز: بصيرة في القراءة و قرآن. بدانك قراءة و قرآن دو فصل است؛ انجام: بصيرة في اعلى. و اعلی در قرآن بر پنج وجه آید ... ای مؤمنان در غزو کاهلی مکنید و اندوه مدارید که قدر شما عالی تر و انتم الاعلون. از آنک.
این نسخه در دو مجلد و در دو شماره تجلید شده است ولی در واقع نسخهای واحد است که روی هم نصف اول کتاب بصائر را دربر می گیرد. نیمه اول؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عین الدوله بن عبدالله الرومی رازی، تا: محرم 610ق؛ گویا برخی اوراق جا به جا شده است؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد اخری، 56گ، 19 سطر، اندازه: 20×26سم [ف: 1-412]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 826-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-22]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1215
آغاز: شما اعتقاد دارید که صفات حق از صفات خلق برتر و له المثل الأعلى. تسبیح کنید خداوندی را که او بقدر و قدرت از افهام و اوهام برتر؛ انجام: تم باب الشين به شرح الشفاعة و الصلوة على نبينا ... بالاستطاعه و وفقنا للمطاعة. تم نصف الأول من كتاب البصائر في الوجوه و النظایر ...
نیمه دوم، بقیه شماره 1214 که جداگانه تجلید شده؛ خط: نسخ، کا: محمد بن عین الدولة بن عبدالله الرومی رازی، تا: 5 محرم 610ق، جان ساوه، در خانقاه ظهیر الدین معین الاسلام در محله علوانیه؛ کاتب نام خود و علت تأليف را چنین نگاشته است: «تم النصف الأول من كتاب البصائر في وجوه و النظائر على يد العبد الضعيف الراجي رحمة ربه و غفرانه محمد بن عین الدوله بن عبدالله الرومي ثم الرازی متع الله به صاحبه الصدر الامام الاجل الكبير العالم العابد المتقي ركن الدين شهاب الاسلام تاج الائمه فخر العلماء شرف المناظرین محمد بن عثمان بن محمد بن سعيد الساوى يرحمهم الله تعالى بفضله و کرمه انه مجيب الدعوات»؛ نسخه از آن غیاثا الدين محمد بن روح الله منشی بوده است؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ:نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز با عطف خرمائی، 56گ، 19 سطر، اندازه: 20×26سم [ف: 1-416]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1072-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-22]
←بصائر القدماء و بشائر الحكماء ← البصائر و الذخائر
←بصائر المستبصرين ← ابصار المستبصرين
basa'ir-ul muwahhidin
حسینی زیدی، حسین بن محمد، ق9 قمری
hoseynī zeydī, hoseyn ebn-e mohammad (- 15c)
اهدا به: میرزا محب الله فرزند خليل الله
آن را به درخواست یاران در سرگذشت پیامبر و پیشوایان ساخته است. مقدمه آن در چهار فصل» و در سرگذشت پیامبر می باشد سپس دوازده «باب» است به نام دوازده پیشوای شیعی و سرگذشت فاطمه(عليها السلام)را در باب سوم گذارده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 586
آغاز: بسمله. و به نستعین. الحمدلله الذي لايضل من هذاه و الايشقی من تولاه و لايسعد من اشقاه و لا يعز من عاداه ... فيقول ...
حسین بن محمد الزيدي الحسینی؛ انجام: و انا اسال الله لي ولكم أن تجعلنا من اتباعهم و لنختم بالصلوة على محمد و آل محمد و سلم تسليما كثيرا كثيرا (وقع الفراغ من تحريره و ترقيمه في ظهر يوم الخميس منتصف شهر محرم الحرام سنة أربع و تسعين و بعد الف 1094 من الهجرة النبوي على يد ... على قلی بن عزیزالله
اردکانی حامدا مصلیا مسلما مستغفرا).
خط: نستعلیق، كا: علیقلی بن عزیزالله اردکانی، تا: پنج شنبه نیمه محرم 1094ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای ته میشن، 46 گ، 15 سطر (14×7)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 5-1189]
al-bașā’ir-un nașīrīya
ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، - 450 قمری
ebn-e sahlān-e sāvī, 'omar ebn-e sahlān (- 1059)
اهدا به: نصير الدين محمود بن مظفر بن ابی توبه وزیر سنجر (از محتشمان آن روز خراسان)
ظاهرا مؤلف موفق به اتمام این کتاب نشده است. موجودی بخش مقدمه (در تعریف و موضوع وفاید منطق در 2 فصل) و دو مقاله (مفردات. قول شارح ضمن فصول) است. این کتاب به حسن تبویب و روانی عبارت از کتب ممتاز این رشته است و به این جهت مورد توجه شیخ محمد عبده (مفتی معروف مصر) واقع شده است و بر آن تعالیقی نگاشته و به دستور وی چاپ و در برنامه درسی جامع الأزهر قرار داده شد. (مهدی ولائی)
آغاز: بسمله، رب انعمت فزد اما بعد حمد الله المنعم بهدايته و الصلوه على محمد خير خلقه ...
چاپ: بیروت، دار الفكر اللبناني: 1993م، با تعليق محمد عبده؛ در 1891 م در لبنان، و در 1316 ه_ در بولاق، با تعلیقات شیخ محمد عبده، چاپ شده است.
شرح و حواشی:
ص: 48
١- الالهامات الحيدرية في شرح البصائر النصيرية؛ موسوی اصفهانی، محمد حسن (14-)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 265
آغاز: برابر، انجام: افرایتم الماء الذي تشربون افرائیم النار الذي توقدون الآيات.
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج زرد، ترنج ضربی مقوایی، 114 ، 23 سطر (16×8)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 7-239]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 708 عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: و هذا القدر كاف في بيان المغالطات القياسيه و اذ وعدنا بما وعدنا فلنختم كتابنا حامدين لله تعالی، مصلين على نبيه محمد خير خلقه و على آله و أصحابه.
نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 3438 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 3/ 650)
کا: دیوانی، تا: اواخر محرم 886ق؛ 244گ، 15 سطر [عکسی ف: 2-192]
3. تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 2755
خط: نسخ، كا: محمد رحیم برای رستم خان، تا: جمادی الثانی 1110ق؛ تملک: آقا سید میرزا ابوالقاسم پدر آقا سید علی در 8 محرم 1291؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 138گ، 15 سطر ( 29/5×15)، اندازه: 38×23سم [ف: 10-1618]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6501
آغاز: برابر، انجام: فلا نقيضه ولكنه فيه بالقوه. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ پنداشته می شود که این نسخه رونویس شده از نسخه چاپی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 87گ، 20 سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 11-437)
al-basa'ir wa-d daxa'ir = basa'ir-ul_qudama' wa sara'ir-ul hukama' = basa'ir-ul qudama' wa basa'ir-ul hukama'
ابوحیان توحیدی، علی بن محمد، 310؟ -414؟ قمری
abū-hayyān-e towhīdī, ‘alī ebn-e mohammad (923 1024)
قال ياقوت (معجم الأدباء» 382/5 ): «کتاب البصائر و هو عشر مجلدات، كل مجلد له فاتحة و خاتمة.»
چاپ: اعاد نشره: عبدالرزاق محيي الدين، بغداد، مطبعة النجاح، 1954م، 244 ص؛ دمشق، مكتبة اطلس و مطبعة الانشاء، تحقیق ابراهيم الكيلاني، اربع اجزاء، 1383- 1388ق
دیباچه چاپ 1373 قاهره - المخطوطات المصورة ص 431؛ مجمع العلمي العراقی 2/ 180-189]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 454-ف
نسخه اصل: فاتح ش 3695. جلد 1؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 4 جمادی الثانی 628ق [فیلمها ف: 1-291]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 455-ف نسخه اصل: فاتح ش 3696. جلد 2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 26 جمادی الثانی 628ق فیلمها ف: 1-291]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 456-ف نسخه اصل: فاتح ش 3697. جلد 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 10 جمادی الثانی 628ق [فیلمها ف: 1-291]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 457-ف
نسخه اصل: فاتح ش 3698. جلد 4، خط: نسخ، بی کا، تا: 2 ذیحجه 628ق؛ 91گ، 33 سطر [فیلمها ف: 1-291]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 458-ف
نسخه اصل: فاتح ش 3699. جلد 5؛ خط: نستعلیق، كا: اشرف بن قاضی فاضل، تا: جمعه صفر 629ق [فیلمها ف: 1-291]
basā’er-e yamīnī = al-basā’er fe-l vojūh va-n nazāyer
نیشابوری، محمد بن محمود، قرن 6 قمری
neyšābūrī, mohammad ebn-e mahmūd (120)
مؤلف آن را پس از چهل سالگی گویا از روی تفسیر بزرگ چهل مجلدی خواجه امام محمود نیشابوری ساخته است، با سؤال و جواب و غیر از «البصائر في الوجوه و النظائر » ابو الفضائل محمد بن حسین معینی است.
چاپ: جلد 1، این تفسیر به وسیله آقای دکتر علی رواقی در سال 1359 از سوی انتشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ رسیده است.
1. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 810-ف و 830-ف
نسخه اصل: انجمن آسیایی بنگال کالج فورت و لیم ش 7Aa. از سوره 18 آیه 8 تا پایان سوره 34 با افتادگی ها؛ خط: نسخ، كا: سيد الخطاط على بن محمد بن احمد ادیب نیشابوری بخاری، تا: 685ق؛ 303، 19 سطر فيلمها ف: 1-21]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3279-ف و 4184-ف
نسخه اصل: فاتح 301. از آیت «واتقوا الله أن الله سمیع علیهم» تا عنوان سورة الطلاق، مانند بخش دوم ش 302 فاتح مورخ 506 ادبیات 52/172 و 192)؛ خط: نسخ، كان محمد بن محمد بن محمد العميد الدين الخطيب، تا: 630ق [فیلمها ف: 2-113]
3. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3584
آغاز: و اندکی بخورد و باقی بدو داد تا او بخورد و تخته نبشته و شمشیر برهنه بدو داد ... و انا اخترتک فاستمع لما يوحی کرامت آن بود کی گفت؛ انجام: خواجه امام اجل مفسر مصنف این کتاب معین الدین ظهير القضاة ناصر الحق ناصح الخلق ابو العلا
ص: 49
محمد بن الشيخ الأجل المفسر بيان الحق محمود بن ابی الحسن النيسابوري اكرمهه الله بجواره گوید کی چون ماه رمضان سنه خمس و اربعین بپایان رسید سخن ما در تفسیر بآخر انجامید و آنج غرض ما بود بزود تر زمان تقریر پذیرفت جنانک وسع بشری بدان وفا کند هرج در صدر این کتاب وعده کرده بودیم بونا پیوست آنرا آخر این مجموعه کردیم و خداوند خود را بر خو منتهاء بی منتهی می بینیم کی ما را توفيق ارزانی داشت و اسباب تیسیر این سعادت مهيا و میسر گردانید، و هو خير معين و نعم الوكيل و الحمدلله رب العالمين على اتمام كتابته يوم الخميس الرابع من جمادی الاولى سنة ثمان وستماء على يد الغريب الكئيب ابی الخير محمد بن ابی بکر الخراساني التفتازانی غفر الله له و لوالديه و للمؤمنين و المؤمنات و صلی الله على خير البرية محمد و آله الطاهرين
از آیه 12 سوره طه (وانا اخترتک فاسمع لما يوحی) تا خاتمه قرآن کریم؛ خط: نسخ، كا: محمد بن ابی بکر خراسانی تفتازانی، تا: 680ق؛ جلد: چرمی تریاکی، 259 گ، 25 سطر، اندازه: 36×26سم [ف: 1-131 و 286]
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف14
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 162]
4. شیراز؛ ثامنی، محمد رضا، شماره نسخه: 13
نیمه دوم قرآن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، اندازه: 24×16سم [اوراق عتيق: 1-268]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12251
آغاز: سپاس و ستایش مر خدای را عز و جل که از جمله آفریدگان آدمیان را برگزید و بمزيد عنایت خود مخصوص گردانید و ظاهر او را بحالت هر چه زیباتر بیاراست و باطن او را صحیفه اسرار خود؛ انجام: که به تعریض و کنایت او را ماه شب چهارده خواند ... در حساب جمل طه چهارده باشد ای ما قرآن را بر تو نفرستادیم تا تو رنج.
نسخه حاضر از سوره حمد تا اول سوره طه را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، تا قرن 18 جلد: تیماج، خرمایی، ترنج، مجدول، لچکی، الولادار، 266 گ، 25 سطر، اندازه: 25×35/5 سم [ف: 35-246]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 36-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 11189 .Or.ج 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 2 جمادی الثانی 779ق؛ 206گ [فیلمها ف: 1-21]
7. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف55
نسخه اصل: خاورشناسی لنینگراد C1409 (نشریه 33/8)؛ بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی:-162]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 812-ف و 813-ف
نسخه اصل: ليدن آکادمی لوگدونوباتاویا 280 .Cod Or؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ 247گ [فيلمها ف: 1-22]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 848-ف
نسخه اصل: پاریس 57 . S. P . از آیه «انفروا خفافا و ثقالا» در سوره توبه تا الاسرار
خط: نسخ، بی کا، بی تا، 343گ، 13 سطر [فیلمها ف: 1-22]
10. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 56
نسخه اصل: نسخه 1 بنیاد فرهنگی از سوره فاتحه است؛ خط: نسخ ریز و درشت خوش، بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی:-162]
11. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 39 بخش 3 و 40 بخش 3
نسخه اصل: قونیه، موزه مولانا 64؛ بی کا، بی تا؛ 199گ (1-199) و 192گ (200-391) [ف: 95]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3608ف و 3609-ف
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فیلمها ف: 2-196] 12
. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: عکس 3956 و 3957 و 3958 و 3959
نسخه اصل: موزه مولانا در قونیه 17. جلد 1؛ بی کا، بی تا؛ 387گ [فیلمها ف: 3-229]
basābes-ol yadayn fī š-e xasā'es-el hosayn ‘alay-hes salām
یزدی، احمد بن حسن، - 1310 ؟ قمری
yazdī, ahmad ebn-e hasan (- 1893)
وابسته به: الخصائص الحسينية = خصائص الحسين عليه السلام و مزايا المظلوم؛ شوشتری، جعفر بن حسين (1230-13023)
شرحی است از احمد بن حسن یزدی واعظ زنده به سال 1288ق در سن 60 سالگی ساکن مشهد مقدس رضوی بر کتاب خصائص الحسين (علیه السلام)» تألیف شیخ جعفر شوشتری (1303ق).
مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 640
آغاز: بسمله نسالك اللهم بحق الحسین و اخيه و جده و ابیه ... اما بعد چنین گوید؛ انجام: پس اذیت آنجناب اعظم است از اذیت جميع انبیاء زیرا که همه از شعاع و قطره از بحار نور او هستند.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: صیقلی، جلد: تیماج قهوه ای، 220گ، 28 سطر (12/5 × 25/5)، اندازه: 34×21سم [ف: 513]
al-başrawīyya
مشتمل بر مباحث علم صرف مانند مجرد و مزید، اعلال و ابدال، جامد و مشتق و ابواب افعال الخ.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3405/1
آغاز: بسمله، اعلم ان كلمات العرب لا تخلو عن ثلاثة أقسام؛ انجام: اقشعرر لا تقشعرر مقشعرر و مقشعرر
ص: 50
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با امضای «12»؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج زرشکی تیره مقوایی ضربی جداول و منگنه، عطف تیماج قهوه ای، 177گ، 7 سطر (11×7)، اندازه: 20/5×15 سم [ف: 15-211]
başrīyya
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23647
آغاز: هذا كتاب البريته في علم البصريته بسم الله الرحمن الرحیم؛ انجام: خط حقیر فقیر سر تا پا گناه حسين على شفيع على بيک خط: نسخ، كا: حسین بن على شفيع بیک، تا: 1256ق؛ کاغذ: نخودی، 14 سطر (12×6) [رایانه ]
basīrat-nāme = ‘ebrat-nāme = nosrat-nāme
مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی، 1176-1243 قمری
maftūn-e donbalī, ‘abd-or-razzāq ebn-e najaf-qolī (1763-1828)
اهدا به: عباس میرزای نایب السلطنه.
ترجمه ای است از کار کشیش و جهانگرد لهستانی به نام کروسینسکی که 26 سال در اصفهان زیسته و گزارش
چیرگی افغانان و انجام کار سلطان حسین (1135 ق) را به زبان لاتین نوشته است. سپس ابراهیم نامی از درباریان عثمانی آن را به ترکی در آورده که به نام تاریخ سیاح، در بیان ظهور افغانیان و سبب انهدام صفویان، چاپ شده است. مترجم فارسی در دیباچه می افزاید: نسخه ای از تحریر ترکی آن از نظر ولیعهد ایران گذشته و به دستور او به فارسی در آمده است. نخست تاریخ کوتاهی از صفویان است، آن گاه شرح طوایف افغان، چیرگی افغانان، فرمانروایی اشرف، فرستادن محمد خان بلوچ به ایلچی گری به روم (به نوشته مؤلف، وی نیز همراه او روانه اسلامبول شده است). (احمد منزوی)
آغاز: 1: حمد و سپاس بیرون از ادراک و قیاس سزای ذات مقدس
2: در زمان سلطان حسین صفوی شخص سیاحی از ملت مسيحيه در عالم سیاحت به اصفهان آمده است
انجام: سیاح گوید که چون من از سیاحت بسیار و تحمل غربت بی شمار دلگیر شده بودم وقتیکه اشرف محمود خان بلوج را به ایلچی گری بروم فرستاد بموافقت او روانه اسلامبول شدم
چاپ: با مقدمه محمد اسماعیل رضوانی، بررسیهای تاریخی، 8 (1352) ش 4: 247-318 و ش 5: 71-127؛ این کتاب نخستین بار در منتظم ناصری (ج 2 ص 240-279) به طبع رسیده و بار دوم نسخه مرحوم بیات با نسخه دیگری که در کتابخانه ملی ملک موجود است و نسخه های محمد علی نجاتی بوسیله گلچین معانی مقابله و تصحیح شده و به تدریج در مجله سپاهان چاپ شده است.
[ الذریعه 1083/9 و 213/15 ؛ فهرست مشترک پاکستان، اسلام آباد 1212/11 ؛ نسخه های منزوی 4044/6 ؛ مشار فارسی 349/3 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 362/2
آغاز: در زمان دولت شاه سلطان حسین صفوی موسوی سیاحی از ارامنه در اوقات سیاحت و صرف همت انجام: و تفنگچیان توپخانه را با توپخانه صاعقه بار محیط آن دریای خونخوار ساخت حکم محکم نافذ شد که از حملات کوه شکوه افغان بستوه نیایند و از جای حرکت نکنند
این رساله قسمتی از ترجمه عبرت نامه است. آنچه در اینجاست قلم اول ترجمه است زیرا در مقایسه آن با عبرت نامه موجود اختلاف فراوان در عبارات دیده می شود؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: محتملا عبدالرزاق دنبلی، تا: قرن 13، جا: شاید تبریز؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی یک لا، 39ص (185-223)، 29 سطر کامل (18×10)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 1- 351)
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3716
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه لایی، 79گ، 12 سطر، اندازه: 19/8×13/9
سم [ف: 3-555]
٣. تهران؛ سپهسالار، شماره نسخه: 1516
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: اعتضاد السلطنه 1283 ق واقف: سپهسالار، 1297 ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز تیره ضربی یک لا، 45گ، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 3-419]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 355
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 28گی، 18 سطر کامل ( 14/5×8)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 1-345]
5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 460
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: دوشنبه 2 شوال 1277ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی یک لا مجدول کناره ضربی، 52گ، 14 سطر ( 14/5×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 1-35]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2309
آغاز: برابر؛ انجام: برابر
خط: تحریری زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 15 جمادی الاول 1277ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره دار شکری، جلد: میشن زرد ضربی بی مقوا، 137ص، 12 سطر، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 265-6 ]
ص: 51
7. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 305
خط: نستعلیق تحریری، كا: محمد حسن قاجار، تا: دوشنبه 20 ذیحجه 1279ق؛ یادداشت محمد حسين القمی در معرفی کتاب و نشان مهر «کتابخانه علميه الاسلامیه میرزا محمد حسین قم صحن» (بیضی)؛ از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: خط دار، جلد: چرم قهوه ای روشن، 64 گ، 13 سطر، قطع: خشتی اندازه: 21×17سم [ف: 2-400]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3807
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: عادل شاه میرزا بن جهانشاه قاجار، تا: 26 جمادی الثانی 1279ق، برای محمد حسین میرزا پسر حاجی همایون میرزا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره آبی، جلد: میشن تریاکی لایی، 130 گ، اندازه: 22/4×14/4 سم [ف: 2-57]
9. اراک؛ بیات، عبدالحسین، شماره نسخه: 47
آغاز: برابر 2: انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1281ق، کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 60، 14 سطر، اندازه: 20/2×12/4 سم (نشریه: 6-89)
10. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3749
خط: شکسته نستعلیق، کا: زین العابدین شیرازی، تا: 14 شعبان 1281ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه لایی، 114 گ، 16 سطر، اندازه: 17/6×11/3 سم [ف: 3-555]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8030
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: محرم 1281ق؛ یادداشتی از عبدالحسین بیات آمده؛ در حاشیه سودمند از جلال الدين همائی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14،63 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 21-40]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 731
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، کا: سیامک میرزا ابن مرحوم حاجی همایون میرزا قاجار، تا: 20 رجب 1289ق؛ با سرلوحه مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 152گ، 9 کامل سطر (12×6)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 2-254]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 48
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: غلامحسین، تا: 23 شعبان 1294ق؛ بعضی مجدول، جای چند مینیاتور خالی دارد که یکی از آنها نقش شده؛ مهر: کاتب «عبده غلامحسین» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95گ، 12 سطر، اندازه: 18×10/5 سم [ف: 1-59]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4386
خط: نستعلیق، کا: شیخ مهدی، تا: 1296ق؛ تملك: محمد قمی (فیض) به تاریخ 1313؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 126گ، 9 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-388]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37848
آغاز: برابر 1؛ انجام: آثار باقیه آنها. عمارت اشرف باره اشرف گویند این باره را شش ماه به اتمام رسانیده است.
خط: نسخ خوب، بی کا، تا: قرن 14؛ یادداشت امانت کتاب از سید ریحان الله در 6 ربيع الاول 1321ق توسط ابوالحسن، در پایان متن کتاب تاریخ 1134ق به خطی مغایر آمده که صحیح نیست؛ تملک: ریحان الله بن جعفر موسوی در 1323ق با مهر: «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: سید محمد باقر بروجردی؛ اهدایی:رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: صنعتی نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول، 109گ، 15 سطر، اندازه: 16/5 × 25/5 سم [اهدائی رهبر: 8-438]
16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2751 و 4792-ف
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 54گ، 16 سطر (21×12)، اندازه: 30×19سم [ف: 10- 1616] و [فیلمها ف: 3-107]
17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3755/1
خط: نستعلیق، كان على بن محمد حسین، تا: 26 ربيع الأول 1303ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد سیر، 16 سطر، اندازه: 22/1×15/5 سم [ف: 7-35]
18. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 107 - ج
آغاز: برابر 1؛ انجام: علی عادل شاه گذاشته بر تخت سلطنت جلوس نموده هر کس بقیه تاریخ را خواهد رجوع بتواريخ كبير نماید خط: نستعلیق، کا: تقی بن حسین حسینی تفرشی نعمة اللهی ملقب بمحبعلی شاه، تا: شب پنج شنبه 5 محرم 1320ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 102گ، 13سطر (10×15/5)، اندازه: 17/5 × 22/5سم [ف: 1-125]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4785-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-106]
19. تهران، ملک، شماره نسخه: 1482/9
بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: میشن یشمی، 15 سطر [ف: 275-5]
20. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1471
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، یادداشتی مربوط به دنبلی به تاریخ 1296؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 93گ، 12 سطر، اندازه: 17×11 سم (ف: 4-307]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13732
آغاز: برابر 2؛ انجام: چون سیاح مسیحی تألیفات تاریخ را به اتمام نرسانده کتاب ناقص و به اتمام نرفت حقیر فقیر خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا قهوه ای عطف تیماج، 59گ، مختلف السطر، اندازه: 21×13سم [ف: 37-260]
ص: 52
basīrat-nāme (t.)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18984
آغاز: بسمله بصیرت نامه در گذارش استیلای افغان بر اصفهان؛ انجام: غریق رحمت نماید ... و عمر طولانی عنایت نماید از صمیم قلب
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1297ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 11 سطر (14×9)، اندازه: 17×11سم [رایانه]
صيرة الوقوف مشايخ الصدوق، نواظر الوقوف في مشايخ الصدوق
başīrī = an-naħw
قواعد علم نحو را در فصل هایی کوتاه با مثال هایی از آیات قرآن گزارش داده و در پایان نام «بصیری» بدان داده شده است.
آغاز: بسمله الحمدلله العلى العظيم الذي هدانا إلى الصراط المستقيم ... فصل فاعلم ايها المبتدء ارشد ک الله تعالى مع السعادة في الدارين آن كلام العرب ينقسم على ثلاثة أقسام
انجام: و تكون هذه النون مفتوحه ابدا كما تقدم في اول الكتاب.
همانند:
١. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 12951/3
آغاز و انجام: برابر
مشتمل بر 61 فصل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1111ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 28گ (48-75)، اندازه: 18مشايخ الصدوق11سم [ف: 12-387]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4959/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 22گ (1پ -22ر) [ف: 13-156]
bezā‘at-ol īmān= bezā‘at-os soltān
اثری مفصل و مبسوط در بیان مسائل تاریخی و اعتقادی مورد اختلاف میان شیعه و اهل سنت که در یک «مقدمه» و چهار «فصل» و یک «خاتمه» و یک «تذنيب» تنظیم شده است: مقدمه: ...؛ فصل 1. بیان اختلاف مذاهب (در سه باب)؛ 2. تعيين امامت (در چهار مطلب)؛ 3. مطاعن و انساب خلفای ثلاث و تابعین (در سه اشاره)؛ 4. احوال برخی صحابه که تغییر و تبدیل در احکام شرع کرده اند (در سه اعتبار)؛ خاتمه: در بیان برخی فروعات ائمه اهل سنت که با کتاب و سنت مخالف است.
همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11563
آغاز: فصل اول: در بیان اختلاف مذاهب و در آن سه باب است، باب اول در بیان اختلاف در امامت، بدانکه بعد از رسول(صلی الله علیه وآله وسلم) اول اختلاف و افتراقی که افتاد؛ انجام: کفایت میکند آدمی ذیشعور را در تحصیل مرام و هدایت می کند طالب بی تعسف و ضاد را در طریق ایمان و اسلام.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1068ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 307، 17 سطر، اندازه: 24×15سم [ف: 180-33/2]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20744
آغاز: بسمله و به نستعين نحمد اللهم على هدايتنا إلى صراطك؛ انجام: دارد طريق السلام و الله الموفق للصواب و اليه المرجع و الماب خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1077ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 16 سطر (1769)، اندازه: 23×14سم [رایانه]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1040
آغاز: نحمد اللهم على هدايتنا الى صراطك دارای مقدمه و چهار فصل و خاتمه و تذنيب. مؤلف شناخته نشد. احتمال دارد این کتاب، همان بضاعة الايمان باشد که در الذریعه (126/3 ) یاد شده است؛ بی کا، تا: 1226ق، به نظر می رسد نسخه قدیم تر باشد؛ مجدول زرین؛ 278گ، قطع: وزيري [اهدائی ف: 66]
bezāʻat-ot tājerīn
خوئی، مصطفی بن محمد، ق13 قمری
xū’ī, mostafā ben mohammad (- 19c)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1078
آغاز: مشبوهه و متاجر منهية و محرمة احتراز و اجتناب فرمود الخ.، انجام: و متخلق باخلاق حمیده و سیر پسندیده باشد
خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمیه؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی تیماج ماشی، 152گ، 20 سطر (17×10)، اندازه: 14×20سم [ف: 3-846]
← بضاعة التجار ← آداب التجارة
bezā‘at-or rābiha
قشلاقی، علی بن محمد صادق، ق13 قمری
qešlāqī, ‘alī ebn-e mohammad sādeq (- 19c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24999
ص: 53
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي هدانا الى الصراط المستقیم؛ انجام: جيد التاريخ و الحمدلله هو اهله و مستحقه ... سنه 1262
خط: نستعليق خفی، کا: رجبعلی قارپور آبادی، تا: 1262ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: اسقاطی، 20 سطر(12×22)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 32×21سم [رایانه]
← بضاعة السلطان ← بضاعة الايمان
bidāʻat-ul qādī li-ihtīyāj-i-hi ilayh fi-l mustaqbal wa-l mādī
بروسوی، پیر محمد بن موسی، -982 قمری
borūsavī, pīr mohammad ebn-e mūsā (- 1575)
اثری در چگونگی سند (صک ) نویسی شرعی که در محاکم دولت عثمانی آن عصر معمول بود، برای آسانی کار آنان که این فن را نمی دانند و در مقام قضاوت هستند. دارای نه «باب»: 1. بیان عنوان الصكوك؛ 2. فيما يكتب في النكاح و الطلاق و نصب الوصی؛ 3. فيما يكتب في العتاق و التدبير و المكاتب؛ 4. فيما يكتب في الاقرار و الابراء و الايجار؛ 5. فيما يكتب في شهادة الشهود؛ 6. أنواع نقل الشهادة؛ 7. فيما يكتب في الوقف و استبداله؛ 8 فيما يكتب في الحكم بالدية و القصاص؛ 9. صور شتی .
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7508
خط: نسخ، كان ابراهيم بن احمد عجلونی زاویانی شافعی، تا: دوشنبه سلخ ذیقعده 1152ق؛ تملك: سعيد بن محمد يس، کریم بن ابوالقاسم لاهیجی با مهر «یا کریم» (بیضی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 52گ، 17 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 308-19 ]
bezā‘at-ol mobtadī= qarābādīn-e rūmī
گزینه ای است از کتابی به نام «بضاعة المبتدی».
[فهرستواره منزوی 3316/5 ]
مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1182/1
آغاز: بسمله از قرابادین رومی مسمی ببضاعة المبتدی که در روم بسیار معتبر است نقل می شود. ایدر و مالی یعنی ماء العسل بجهة تسکین عطش و علل بارده خصوصا دماغيه و عصبانیه و مفاصليه؛ انجام: دهن حب البان بجهه صمم و دوی و وجع الاذن ... و بجهة تليين كبد و طحال و تقنيح سدد آنها.
در نسخه موجود هشت برگی از آن بیش بجای نمانده است؛ خط:
نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ راسته و چلیپا؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 14 سطر (7×11/5)، اندازه: 16×11سم [ف: 3-1638]
al-bidaat-ul muzjat
محمد حسین بن قاریاغدی، ق 11 قمری
mohammad hoseyn ebn-e qārīyāqadī (- 17c)
شرح مفصلی است گویا در دو جلد بر روضه کافی با فهرستی درسی «باب» در آغاز کتاب که روایات روضه را به حسب موضوع آنها تنظیم کرده است. احادیث را با عناوین «متن» می آورد و با عناوین «شرح» از جهت سند و متن توضیح می دهد و جلد اول چهاردهم محرم 1098 به پایان رسیده است.
آغاز: الحمدلله الناشر في الخلق فضله و الباسط فيهم بالجود يده نحمده على ما كان و نستعينه من امرنا على ما يكون
١. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر
كا: محمد طاهر بن علی اکبر زنگنه تبریزی، تا: 1100ق [نشریه: 513-7 ]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7692
آغاز: برابر
جلد اول، خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ مهر: «محمد بن زین العابدین الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 255 گ، 25 سطر، اندازه: 19/5 × 29/5سم [ف: 20-75)
bezāʻat-ol mozjāt
تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری
tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)
رساله کوتاهی است در احکام میراث مشتمل بر سه «باب»: 1. اسباب ارث؛ 2. موانع ارث و حجب؛ 3. لواحق ارث. آغاز: پس از ستودن ذات حضرت کردگار و درود نامعدود بر روان حضرت احمد مختار و آل اطهار ... که چون مسائل فرائض و مواریث در غایت اغلاق و اشکال بود
انجام: و بعضی مسائل ارث اگر چه صریحا ذکر نشده است لیکن حکم آنها از احکامی که ذکر نمودیم استفاده می شود لهذا باختصار کوشیدیم.
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5822/7 - 29/162
آغاز: برابر، انجام: فصل دوم در میراث مجوس است و ایشان که مرافعه بکنند به سوی ما ... امید که عمل کنندگان را حضرت کردگار در روز شمار مستغرق رحمت و کرم خویش گرداند
ص: 54
بمحمد و آله صلى الله على محمد و آله
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه ربيع الثانی 1287ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 13گ، 23 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-625]
٢. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 331/3
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ابراهيم بن علی کلارستاقی، تا: 1269ق، جان مدرسه جناب مجتهد الزمانی آقا میرزا محمد؛ جلد: تیماج سیاه، 10گ، اندازه: 16×10سم [ف: 214]
٣. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 325/1
آغاز: برابر؛ انجام: ملا محمد هادي بن ملا محمد صالح مازندرانی صاحب ترجمه قرآن البته مؤمنين طلب مغفرت در اسحار برای این بزرگواران کرده ... و مایه افاضه فيوضات شود.
خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: 1288ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ، اندازه: 18×11سم [ف: 209]
4. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 550/1
بی کا، تا: 1292ق؛ جلد: تیماج، اندازه: 18×11سم [ف: 287]
5. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 540/1
خط: نستعلیق، كا: مقصود علی بن حسین قلی کلاردشتی، تا: 1296ق؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 18×12سم [ف: 278]
6. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 556/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: قاسم بن علیا گل سناری، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 53ص (40-92)، اندازه: 18×12سم [ف: 2-201]
7. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 52/2
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 10 ربیع الاول 1298ق، جا؛ تهران، مدرسه مهد عليا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ، اندازه: 23×18سم [ف: 170]
٨. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 662/2
کا: قنبر، تا: 1300ق؛ جلد: تیماج سیاه، 25گ، اندازه: 19611سم [ف: 321]
9 . قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8883/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: موسی پزشک تنکابنی، تا: 1340ق، جا: پیلاق ليمراء جلد: جلد مقوایی پارچه، 8گ (74ر -81ر)، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 23-71]
10. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 564/1
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 18×11 سم [ف: 304]
11. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 604/2
بی کا، بی تا، جلد: تیماج سیاه، اندازه: 17×11سم [ف: 305]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17657 ض
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
bezā‘at-e mozjāt
جزایری شوشتری، عبدالحسين بن عزیز الله، ق13 قمری
jazāyerī šoštarī, ‘abd-ol-hoseyn ebn-e ‘azīz-ol-lāh ( 19c)
اهدا به: محمد حسین میرزای حشمة الدوله حاكم دزفول تاریخ تأليف: 1246ق؛ محل تألیف: کرمان
در تاریخ خوزستان، در یک «مقدمه» (ذکر خوزستان و بلاد آن) و سه «فصل» (بقاع شوشتر، دزفول، احوال بند خاقانی).
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي جعل الأرض مسجدا لأوليائه
انجام: و آله اهل الفضائل و الافضال.
[ فهرستواره منزوی 831/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 70 سرود
خط: نسخ ریز، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، قطع: خشتی (نشریه: 13-426]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3751
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: موسوی، عبدالحسين بن عبدالله، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قرمز، 131، 14 سطر، اندازه: 20/9×15/2 سم [ف: 2-58]
bidā‘at-ul muzjāt
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17976
بی کا، بی تاب انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 246گ، اندازه: 26/4×15/4
سم [رایانه]
bida'at-ul muzjat fi ta'wll-il ayat
شیرازی، محمد رضا بن ضياء الدين، ق13 قمری
šīrāzī, mohammad rezā ben zīyā’-od-dīn (- 19c)
تاريخ تأليف: 1250ق (شروع تألیف)
بنا به درخواست بعضی دوستان اشکالاتی که بر بعضی از آیات قرآن کریم شده را به ترتيب سور قرآنی پاسخ گفته و آن را در یک «مقدمه» و دو «فصل» و «خاتمه» تنظیم نموده است و تأليف آن را به یکی از سلاطين قاجار (که نامش خالی مانده) تقدیم کرده است.
آغاز: گوهر گران بهای حمد ولؤلؤ كثير الصفای ثنا خاصه ذات پاک یگانه ای است که از نتیجه کلک قدرت واثر خامه [نسخه های منزوی 8/1]
ص: 55
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2438
آغاز: برابر، انجام: که معتبر است وجود امکانی واین مرتبه ظل مرتبه اولی که مرتبه واجبی است می باشد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: کتابخانه فضل الله نوری (مربع)؛ جلد: پارچه ای، عطف تیماج قرمز، 87گ، 17 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [محدث ارموی مخ: 257-1 ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 543
آغاز: برابر؛ انجام: تمام شد سوره ابراهيم و لله الحمد.
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 1 شعبان 1324ق؛ با یادداشت روز پنج شنبه یکم شعبان 1324؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 237، 25 سطر (21×11)، اندازه: 31×20سم [سنا: ف: 346-1 ]
al-bidaat-ul muzjat fi itbat-i wujud-il kulli-yit tabi21
تنکابنی، ابوالحسن بن محمد هادی، -1286 قمری
tonekābonī, abo-ol-hasan ebn-e mohammad hādī ( 1870)
تاریخ تأليف: شب 15 ربیع الثانی 1255ق
افلاطون فیلسوف یونانی فلسفه خویش را بر پایه کلی طبیعی موجود که آن را مثال نامیده است نهاده و شاگرد وی ارسطاطالیس وجود کلی را انکار نموده افراد جزئی را موجود دانست و مسئله وجود کلی و مثال افلاطونی میان پیروان این دو فرزانه هماره مورد بحث و گفتگو بوده است. یکی از دانشمندان باختری به نام فرفوریوس (232 یا 233-304ق) در دیباچه ای که برای منطق ارسطو به نام ایساغوجي (ایساگو گه) یا مدخل نگاشته است در آغاز آن چنین گفت: «درباره اینکه جنس و نوع موجود واقعی مادی محسوس یا مجرد هستند یا جز مفهومی ذهنی بیش نیستند گفتگو نخواهیم کرد زیرا این مسئله ای است بسیار ژرف که بررسی دیگر و کاوش دامنه داری می خواهد». همین گفته فرفوریوس مایه این شد که از روزگار بوئسيوس فیلسوف و سیاسی روم و شارح کتاب های منطقی ارسطو (480-524) تا زمان تجدد (رنسانس) مسئله وجود کلی مورد اختلاف گردد و دانشمندان باختری به سه دسته بخش شوند: 1. واقعیان پیرو افلاطون، 2. اسمیها پیرو آنتیستنس، 3. نصوری های پیرو ارسطو. این عبارت فرفوریوس به دانشمندان خاوری نیز رسیده و آنها نیز به چنین بحثی پرداختند چنانکه ابوعلی بن زرعه نصرانی
( 398-331 ) در کتاب «اغراض ارسطو طاليس المنطقيه» در آغاز معانی ایساغوجی» می گوید: «و المطالب الصنعية في هذه الخمسة بان ينظر فيها هل هي موجودة ام ليست موجودة فان قوما قالو لا وجود في الأمور الكلية. فان كانت موجودة فاما ان يون اجسامة او غير اجسام، و ان كانت غير اجسام فهل هي مفارقة اصلا للمادة في الوجود و الوهم کالباری تبارک و تعالی، اولها تعلق بالمادة ضربا من التعلق و فرفوریوس يتجنب هذه باسرها، و يتسلم تسليما أن الصور في النفس موجودة ... و ذلك أنه ليس الصانع من الصناع أن يتكلم في موضوع صناعته. يتسلمها تسليما من غير أن يبحث عنه». پیداست که ابوعلی در اینجا به گفتار فرفوریوس می نگرد و از اختلافی که در این مسئله میان دانشمندان هست بیگانه نیست. ابوعلی سینا در فصل 12 مقاله 1 فن 1 منطق شفا و دیگر نگارش های خویش از این مطلب سخن راند و در کتب حکما و متکلمان نیز در باره وجود کلی بحث شده و اشراقیان و صوفیان هم در برابر مشائیان به اعیان ثابت و ارباب انواع و مثل معلق قائل شدند. صدرالدین محمد شیرازی فیلسوف بزرگ در کتاب های خود به ویژه در اسفار (جلد 1 آغاز مرحله 4) از وجود کلی و مثل گفتگو نمود. چنانکه امام رازی در مباحث مشرقی در فصل 2 باب سوم کتاب در این باره سخن راند. درست می توان گفت بهترین کتابی که در این زمینه نوشته شده همین «البضاعة المزجية» است که دانشمند ابوالحسن بن محمد هادی حسینی تنکابنی آن را پرداخته است. این کتاب دارای یک «مقدمه» در 5 «کلمه» و دو «باب» است: 1. ابطال سخن مانعان در 20 «دلیل» و در دلیل یکم گوید که «کلی موجود، فرد خارجی نیست، تا ناگزیر شود که در چند جا باشد و صفهای گوناگون و ناسازگار پذیرد و در واحد نوعی هم چنین چیزی محال نیست» و در این جا به اعتراضی می نگرد که شیخ در فصل 1 مقاله 5 الهی شفا (ص 486-487 چاپی) و در رساله ای که درباره گفتار دانشمند همدانی نوشته است آورده و آن را رد می کند؛ باب 2. اثبات وجود کلی طبیعی در 40 «قاعده» که در این چهل قاعده بسیاری از مطالب مهم منطق و فلسفه را می آورد و آنها را دلیل وجود کلی می گیرد مانند: بداهت، ایجاب و سلب، تضایف، سبر برو تقسیم، وجود، معرفت صدق، انتاج، تكرر اوسط، ترکیب ماهیت، غیر معلل بودن ذاتی و جز اینها و در پایان این باب بدلایلی که دانشمندان آورده اند اشاره می کند.
بی هیچ گفتگو این نگارش را می توان از شاهکارهای دانشمندان ایران به شمار آورد. از گفته تنکابنی پیداست که وی این کتاب را در نزدیک به بیست روز پاکنویس نموده و بیشتر آن اندیشه خود او است.
تهران، دانشگاه شماره نسخه: 892/1
آغاز: بسمله لك الحمد ياذا المن و الجود و العلا ... فيقول ... ابن محمد هادی الحسینی ابوالحسن التنكابنی انه لما اشتهر في الألسن ان الحق عند المحققين هو وجود الكلى الطبیعی؛ انجام: فتدبر حتى تعلم ان ذات الجزء قد يتقدم. هذا آخر ما اردنا ایراده مع قلة البضاعة. و كان اكثره مما تفردت و علیک النظر بعين الانصاف
ص: 56
لابعين الاعتساف و قد وقع الفراغ من التأليف في ليلة الخميس و الخامس عشر من شهر ربيع الثاني في سنة خمس وخمسين بعد المأتين و الألف في العتبات العاليات. و وقع الفراغ من الاستنساخ في يوم الأربعا في خامسة شهر جمادى الأولى بيد مؤلفه ابی الحسن بن هادي الحسینی فی 1255. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 5 جمادی الاول 1255ق؛ دارای خط خوردگی؛ جلد: مقوای پارچه ای و گوشه ها و ته آن تیماج، 70گ، 22سطر( 15/5×9/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 3-18]
buțlān-u ixtilāf-in nazarīyya wa-d darūrīyya bi-ixtilāf il adhān-il ‘uqalā
વાd
شیروانی، محمد بن حسن، 1033-1098 قمری
šīrvānī, mohammad ebn-e hasan (1624-1687)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:
7008/26 خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی ترنجی مقوایی، 9گ (184پ -192پ)، 15 سطر (14×8)، قطع: ربعی، اندازه: 29×12سم [ف: 16-427]
buțlān-u tanāhi-1 abʻād
میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبد النبي، 1212؟ - 1286 قمری
mīrzā bābā šīrāzī, ab-ol-qāsem ebn-e ‘abd-on-nabī (1798-1870)
رساله در ابطال تناهی ابعاد به مسلک عرفا است که در پرسش فرزندش مجد الأشرف تأليف نموده و مذيل است به تعليقات و اضافات و تتمیماتی از فرزند مؤلف.
چاپ: ایران، سنگی، 1316، جیبی، 79ص (صص1-79)
شروح و حواشی
1- تعليقات بر رساله بطلان تناهی ابعاد؛ مجدالاشراف، محمد بن ابوالقاسم (1246-1331)
2- بطلان تناهي الابعاد (ترجمه)؛ خوشنویس، احمد
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 666
آغاز: یا من هو سیدی و مولائی و سندی و مقتدائی؛ انجام: و من جهله فقد جهل الله إلى آخرها
خط: نسخ، كا: عشقی ذهبی، تا: 1310ق؛ واقف: نائینی؛ 60گ، 17 سطر، اندازه: 22816سم [ف: 4-113]
2. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 127/5
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله رب العالمين و العاقبة لأوليائه المتقين و العذاب لاعدائه العاصين ... اما بعد فيا قرة عينی؛ انجام: عن حمد و ثنائه و شكره و الصلوة و السلام عليهم و علينا و على عبادالله الصالحين الحكماء العرفاء المحققين و الاولياء الربانيين و رحمة الله
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1340ق؛ کاغذ: کرم، جلد: کرم، 11گ (187-97پ)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×13سم [ف: 1-140]
buțlān-u tanāhi-l ab‘ād (t.)
خوشنویس، احمد
xošnevīs, ahmad
وابسته به: بطلان تناهي الابعاد؛ میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبد النبي (1212-1286)
شیراز، خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 62
بی کا، بی تا؛ نوشته با ماشین [نشریه: 5-210]
buțlān-ul xala'
گیلانی، علی بن فضل الله، ق 11 قمری
gīlānī, ‘alī ebn-e fazl-ol-lāh (- 17c)
وابسته به: شرح تجرید الاعتقاد = شرح تجرید العقاید؛ قوشچی، علی بن محمد (-879ق)
تاریخ تأليف: «الغني» = 1091ق
حاشیه و ردی است بر شرح تجرید قوشچی و ناظر به حاشیه های دوانی و باغنوی بر آن.
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي املاء الارض و السماء و ما ينهما ... و بعد فيقول ... على بن فضل الله الجيلاني الفومنی الزاهدي، لما كانت مسئلة الخلا، نفيا و اثباتا
انجام: في كل الليل و النهار الی یوم التميز بين الأخبار و الأشرار. تمت الرسالة
1. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 189/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11]ف: 3-32]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 293/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 3گ (8ر10پ)، 24 سطر (12/5 × 18/5 )، اندازه: 24×18/5 سم [ف: 198]
٣. تهران، ملک، شماره نسخه: 4655/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا کرمعلی خراسانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی آبی،
ص: 57
12گ (1پ -12ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6 × 18/5 سم [ف: 7-454]
buțlān-u ta‘n-il arman ‘ala-l majma'-il xalkidūnī-yil muqaddas wa ‘alā taʻlīm-il qiddīs lāws
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7570/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 54گ (45-98)، 13 سطر ( 10/566 )، قطع: ربعی، اندازه: 14/5×9/5 سم [ف: 16-632]
buțlān-ul qawl bi-ta’tīr-il kawākib
قزوینی، حسین بن محمد ابراهیم، 1126؟ -1208 قمری
qazvīnī, hoseyn ebn-e mohammad ebrāhīm (1714 1794)
تاریخ تألیف: شب یکشنبه 22 ربيع الأول 134اق در این رساله استدلال می شود بر اینکه کواکب هیچگونه تأثیری در زندگی بشر ندارند و آنچه را که منجمین می گویند درست نیست.
آغاز: الحمد لله الذي هو كل يوم في شأن ولا يشغله شأن عن شأن و صلی الله على حبيبه وخيرته من خلقه شمس فلک المجد ... و بعد فيقول الفقير إلى الله الكريم حسين بن محمد ابراهيم
انجام: ثم قلت فانی افتتحت خروجی بصدقة فهذا خير لك من علم النجوم هذا آخر ما اردنا وقد فرغت من جمعها ليلة الأحد الثاني ... و صلى الله على محمد المصطفی و آله الطاهرين
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3630/9 - 18/150
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا: 22 ربیع الاول 1134ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 16گ، 15 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 2-626]
butlan-u kawn-il mafhum li-l-wajib
احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241؟ قمری
ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)
رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ، شماره نسخه: 175/3م
خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق؛ اندازه: 20/5×15سم [رشت و همدان: ف: 1207]
botlān-e mazhab-e sūfīye
حسینی جنابذی، محمد بن اسماعیل، ق 12 قمری
hoseynī jonābazī, mohammad ebn-e esmāʻīl (- 180)
رساله ای مختصر در ابطال و رد صوفیه است که در نهایت ایجاز نگارش یافته است.
آغاز: الحمدلله الذي هدانا و ارتقانا بالتوفيق و الالهام في مراتب المعارف الحقايق الى أعالي الدرجات.
[فهرستواره منزوی 154/7 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12165/5
آغاز: برابر؛ انجام: و ذم و ملامة و عقاب بر معاصی و غفلت و ضلالات لازم می آید و در افعال عباد قضاء حتمی و قدر لازمی مفهوم می گردد.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 29 رمضان 1151ق؛ در انجام رساله 4 برگی افزودگی هایی از مؤلف در شب 18 رمضان سال 1951 در علم کلام همراه مطالبی از شرح تجرید العقائد آمده، این رساله در هامش کتاب گوهر مراد نگاشته شده؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (180-182)، 30 سطر، اندازه: 31×6سم [ف: 30-662]
buțlān-u nikāḥ-il mut'a
بخاری، عبدالکریم بن محمد حلیم، ق13 قمری
boxārī, ‘abd-ol-karīm ebn-e mohammad halīm (- 19c)
پاسخ به سؤالی است درباره متعه نکاح و متعه حج و این که آیا این دو حکم نسخ شده یا حکم آنها باقی است. مؤلف در این رساله سعی می کند تا با استفاده از آیات و احادیث و اقوال صحابه و دانشمندان این حکم را منسوخ جلوه دهد و نکاح متعه را حرام بداند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1060/3
آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب ... و الصلاة و السلام الاتمان الأكملان على سيدنا محمد؛ انجام: و نستغفر مما بسطت به لسانك في حق أعدل أصحاب الرسول عليه و على آله و أصحابه أفضل الصلاة و أكملها خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 10گ ( 92-83 پ)، 17 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 3-247]
botūn-e šānzdah-gāne
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3184/25
بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ اگ (131ر-131پ) [ف: 6-269]
ص: 58
al-batix
اعمش، ابی علی
a‘maš, abī-'alī
در خواص پزشکی خربزه.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6188/8
آغاز: مسئلة لابي على الأعمش، سئل عن البطيخ فقال البطيخ بارد رطب، فتعجب السائل من قوله، و ذلك أنه كان حار المزاج؛ انجام: في معرفة طبخ البطيخ و حل الشك فيه، و في كيفية مضرته في الأبدان و البلدان والأسنان. و الحمدلله وحده
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن عنابی لایی، 17 سطر [ف: 9-224]
al-batixiya (urjuza)
حسینی میبدی، علی بن محمد علی، 1313 قمری
hoseynī meybodī, ‘alī ebn-e mohammad ‘alī (- 1896)
تاریخ تأليف: 28 صفر 1289ق؛ محل تأليف: کرمانشاه
ارجوزه ای است در هفتاد و نه بیت در منافع و خواص خربزه (بطيخ).
آغاز: اتحف شیء اصطفاه الفاكهي *** و اختار من باكورة الفواكه / حمد تلالا في رياض الألسنة *** لحضرة الله دوام الأزمنة
انجام: فالشكر لله على الختام *** ثم على عظائم الأنعام / فانه الحامي حمى من شكره ×× و ينصر العبد اذا ما نصره
شرح و حواشی:
1- شرح الأرجوزة البطيخية = شرح المنظومة البطيخية = الدرة البهية؛ حسینی میبدی، علی بن محمد على (1313)
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4069/17
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا:قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 2گ(197ر -198ر)، اندازه: 11×15/5 سم[محدث ارموی مخ: 1-105]
٢. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 8/3
مشهد خط: نسخ خوش، كا: جواد بن علی حسینی میبدی (فرزند ناظم)، تا: 1303ق، جان کرمانشاه؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10ص (265- 274)، 10 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 141]
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 8/3
همان نسخه بالا [ف: 1- 31] قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2140/3 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-185]
٣. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 14/9 مشهد
آغاز: برابر
بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز، 12ص (630-641)، اندازه: 21×35/5سم [ف: 154]
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 14/9
همان نسخه بالا [ف: 1-43]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2135/9
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-173]
batīxīye = š.-e ad-donyā mazra-t-ol āxara
خواجگی کاسانی، احمد بن جلال الدین، -949 قمری
xājegī kāsānī, ahmad ebn-e jalāl-od-dīn (- 1543)
رساله ای است کوتاه در عرفان به نثر و نظم. با شرح حديث« الدنيا مزرعة الآخرة» آغاز می شود و خواننده را به یافتن مربی تشویق می کند. سپس زمین و تخم افشانی و شرایطی که زمین بهره بدهد را به تمثیل می آورد آنگاه به خربزه و خواصش می پردازد: «ای طالب صادق، مقصود از این همه که گفته شد حصول قوت است بر عبادت». سپس به عبادت ظاهری و باطنی و دیگر مسائل و اصطلاحات صوفیان می پردازد؛ با عناوین «ای طالب صادق».
آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب و لم يجعل له عوجا ... أما بعد قال النبي عليه الصلاة و السلام الدنيا مزرعة الآخرة بدان ای طالب صادق
انجام: به نور دیده محمود می توان دیدن به اشعه لمعات جمال حسن ایاز.
[دانشنامه ادب فارسی آسیای مرکزی 55/1 ؛ فهرست مشترک پاکستان 1321/3 , فهرستواره منزوی
154/7 ؛ ازبکستان، تاشکند 528/2 ؛ تاجیکستان، دوشنبه 307/3 (2نسخه)]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10560/12
آغاز: برابر؛ انجام: ترا بخشم تو بینم از آنکه دیده خواجو ×× سزای دیدن روی طرب فزای تو نبود
خط: نستعلیق هندی، كا: بابا گلکار، تا: قرن 10؛ مجدول؛ جلد: تیماج سرخ، 10گ (102-111ر)، 15 سطر، اندازه: 22×16سم
[ف: 33/1 -99]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12537/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 10گ ( 55-46 )، 17 سطر، اندازه: 18/5×9 سم [ف: 31-592]
٣. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 276/19 -عکسی
آغاز و انجام: برابر
اصل نسخه: گنج بخش ش 1401 (گنج 669/2 ، 572)؛ خط:
ص: 59
نستعلیق تحریری، كا: محمد امین، تا: 1280ق؛ 10ص (195-204) [عکسی ف: 2-41]
به بظاهر انوری به شرح مشکلات اشعار فرخی
ba't
رساله مختصر و موجزی است در کیفیت بعث و نشر انسان از قبر.
کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 47/4
آغاز: بسمله، من كلام شيخ الشيوخ قطب العالم سر الله في الأرض سعد الملة و الدين سلام الله عليه اعلم ان نعش الإنسان في بنی آدم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 27 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 79]
ba's va hašr-e hazrat-e fāteme dar qīyāmat
؟ بلگرامی، قطب الدین بن ابراهیم، ق 11 قمری
belegrāmī, qotb-od-dīn ebn-e ebrāhīm (- 17c)
رساله مختصری در احوال قیامت، بعث و حشر حضرت فاطمه (سلام الله علیها) است که عنوان دقیق و مؤلف آن و حتی نسخه مشابه آن به دست نیامد.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35740
آغاز: بسمله. در خبر است که فردا قيامت آمنا و صدقنا بی بی فاطمه (سلام الله علیها) از گور بیرون نه آید؛ انجام: و یکی غلام آزاد کرده باشد بی ... و بی خبر در بهشت در آید بحرمت النبي و آله الأمجاد و الله اعلم بالصواب
خط: نستعلیق تحریری، كا: قطب الدین بن ابراهيم بن مبارک بلگرامی، تا: 1092ق، جا: رجبوره پر کنه شاه آباد؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی اخرا، 5گ، 15سطر، اندازه: 19×12سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-174]
boʻd-e āftāb (jadval)
مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 552/10
این نسخه اکنون با همین شماره در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد است اما در فهرست این دانشکده این رساله در این مجموعه معرفی نشده است؛ بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 5-85]
← بعد حمد ← اصول و فروع دین (منظوم)
al-bu'd fi-1 ajsām (r.)
محقق جوربذی، شرف الدين
mohaqqeq-e jūrbazī, šaraf-od-dīn
آغاز: و اذ قد ثبت في العلوم الحكميه أن الجسم ليس مركبا من جواهر فردة كما هو مذهب المتكلمين فالبعد الذي يحده في الجسم اما ان يكون هو عين ماهية الجسم و حقیقته او داخلا فيها انجام: کذلک المقدار و الحجم و الاتصال لا ينعدم بالكلية بل يتكثر فهذا ايضا ملحق.
همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 1187/82
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سرلوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 5گ (385 پ -389 پ)، 24 سطر (20×10)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1483]
baz-e ayat-e qor'an-e karim (t.)
نديم السلطان شیرازی، محمد خليل بن محمد هاشم، ق14 قمری
nadīm-os-soltān-e šīrāzī, mohammad xalīlebn-e mohammad hāšem (- 20c)
به آمر: ظل السلطان
مترجم بعضی از آیات قرآن را که مبتنی بر مصالح عموم و احکام و تهدید و وعید است بر سبیل اختصار ترجمه نموده است. از آیه «قل اللهم مالک الملک» از سوره آل عمران و شروع شده است.
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 1010
آغاز: چون نیت حضرت مستطاب اشرف؛ انجام: کسانی که کافر شدند و تجاوز کردند از طریق حق فاسد گردیده عمل ایشان و کسانی که ایمان آورده و عمل نیکو کرده اند
خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: 7 رجب 1299ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی ریسه دار ضربی، 34ص، 9 سطر (18×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 122]
ba‘d-ul hukamā’-il yūnānīyān wa-l millīyīn (muxtaşar)
از قطب الدین مصری تا طوسی
چاپ: دانش پژوه در فرهنگ ایران جلد 17
ص: 60
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1187-ف
نسخه اصل: اسكوريال مجموعه ش 653؛ خط: نسخ، كا: حسین بن حسن موقانی، تا: 849ق [فیلمها ف: 1-379]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 312/2
بندی از «مختصر في ذكر بعض الحكماء و اليونانين و المليين»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1320ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 2گی (243ر -244ر)، 14 سطر (15×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 214]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2506/2 -ف
نسخه اصل: فرهنگ اصفهان، ش 2786. بندی از «مختصر في ذکر بعض الحكماء اليونانين و المليين»؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-706]
ba‘-ul xutab-il jalīla li-l-ayyām-iš šarīfa
این کتاب مشتمل بر مطالب و فوائد متفرقه ای است از قبیل: دعایی در طلب حاجات؛ مطالبی به نقل از حياة الحيوان و مطالبی در ضبط البروج با جداول؛ معانی بعضی از لغات؛ چند روایت به خط احمد بن اسمعیل جزائري تذكرة برای شیخ محمد باقر؛ چند روایت و فائده؛ مطالبی به نقل از حلية المتقين؛ ادعیه و مطالبی فلسفی؛ اشعار عمر بن عاص در مدح على (علیه السلام)؛ شعری از متنی در مدح شجاع بن محمد طائی؛ شعری از ابوالحسن على بن عبدالغنی فهری فروزانی؛ مطالب و احادیثی به نقل از عروة الوثقی، مشارق الانوار، امالی شیخ به خط حسن بن حسيدر بن ابي الحسن حسین عالمی در سال 1089 تذكرة برای شیخ محمد باقر؛ یادداشتی در خواندن دعاء في الليل؛ احادیث و مطالب متفرقه ای از کتب متفرقه و کتاب الامان ابن طاووس؛ اشعاری از میر نجات؛ مطالبی در تعارض ادله در باب نکاح و تحديد بعض ما تعم به البلوى؛ مطالبی متفرقه تأليف محمد علی بن محمد باقر اصفهانی حائری بهبهانی در عصر روز چهارشنبه الخمس الثانی من السدس الثالث من الربع الرابع من الثلث الثاني من النصف الأول من الخمس الثالث من العشر التاسع من العشر الثاني من الألف الثانی؛ مطالبی به نقل از شیخ طوسی، کلینی، ابن فهد، تفتازانی؛ روایاتی از ابن عباس و غیره، ابن جوزی، فقیه، وصیت لقمان به فرزندش، کتاب تاریخ ابن فارسی، علل الشرایع، کنوز المخفية و الاسرار، کتاب الاقبال، رساله ای از مجلسی در شناخت مقدار کر، درهم و ... رساله ای در فوائد خواندن اسماء اعظم، اشعار و روایت و فوائد متفرقه.
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 259/10
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، اندازه: 14× 20/5 سم [ف: 1-235]
baʻz-e xavāss-e āyāt
دهدار عیانی، محمود بن محمد، ق10 قمری
dehdār-e ‘ayānī, mahmūd ebn-e mohammad (- 16c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29883
آغاز: بسمله، سپاس و ستایش خدایرا که بیافرید هر دو جهانرا و بیاراست بخورشید و ماه و ستاره آسمانرا؛ انجام: در کاغذ و ببوی خوش بیالاید البته مطلوب حاصل گردد. تم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [رایانه]
ba'z-o xavass-el qorān -0XaVas
خواص یک یک سور قرانی از سوره فاتحه تا انتهای سوره ناس ذکر می شود و می گوید هر سوره چه خاصیتی دارد و ذکر هر سوره در مقام خود چه مشکلی را مرتفع می سازد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2706/22
آغاز: فسند کرها من كتاب الخواص الفاتحه هي شفاء من كل داء؛ انجام پایان: و من علقها على طفل امن من الحن و الهوام بی کا، تا:قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک رو، 4ص ( 98-95)، 27 سطر (17×7/5
)، اندازه: 10×21/5سم [ف: 6-303]
ba‘d-ul fawā'id-il bahīyyat-il mutiʻalliqa bi-l-buyūʻ-il xīyārya
وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 -1205 قمری
ebn-e vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer mohammad akmal (1707-1791)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11600/4
آغاز: احمده على نواله مصليا عل احمده و آله و صحبه التابعين الفعلخ و قاله فيقول ... فائدة: يدل على جواز بيع المشترى للمشتري بيع الشرط بالمعنى المتعارف؛ انجام: ثم طلقها وتزوج بها اخ لام كان للمراة و ولدت منه ثلثة بين فصحت المسالة.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی، برخی فواد ادبی و عرفانی از شعرا و عرفاء پیشین؛ جلد: گالینگور با ترنج، 6گ (152ر -157ر)، اندازه: 22×16سم [ف: 33/2 -192]
ba'z-e kalamāt-e qor'ān be-tartīb-e sovar (t.)
ص: 61
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2331/4
آغاز: بستای تو مرد، لا تحمد: مستای تو مرد؛
خط: نسخ، كا: محمد سعيد بفرویی، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با کاغذ رنگین عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 57گ (37 -93)، 16 سطر (14×8/5 )، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 4-1253]
boʻd-e kavākeb movāfeq-e zīj-e farangī (jadval)
مشهد، الهیات، شماره نسخه: 555/6
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جان هندوستان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج لایه ای عنابی، 4ص، اندازه: 5×20/5 سم [ف: 1-514]
bad-u ma xalaqa-1 lah fi-1 insan (manzumat-un f)
راشد بن عميره بن ثانی
rāšed ebn-e ‘omayre bn-e sānī
ابن عمیره می گوید بر فکرم گذشت تا منظومه ای بسازم در بعض مخلوقات خدایی در انسان از اعضاء رئیسه ای که ذکر آنها واجب است و به خصوص شناخت آنها موجب شناخت امری می شود که فضل آدمی بر سایر موجودات است. این منظومه با بیت زیر آغاز می گردد: نظمت مقالا يبهج العين منظرة *** بما قد حوی درا و لفظ مسطرا.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 851/4
آغاز: بسمله، قال العبد الفقير الى الله تعالی راشد بن عميره؛ انجام: نسخه: و بادر كل قرين بن قرينه
خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 9، افتادگی: انجام کاغذ: کشمیری، جلد: تیماج ماشی، ترنج و نیم ترنج کوبیده، 11ص ( 202-192 )، 20 سطر (10×16/5)، اندازه: 14×20سم [ف: 8-355]
←بعض مثالب النواصب ← نقض فضائح الروافض
ba'd-ul masā'il-il uşūlīyat-il muhimma
همدانی، محمد حسین بن محمد حسن، ق14 قمری
(hamadānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad hasan (- 20c)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10974/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س وش 2-36)
ba'z-ol masā’el-el tebbīya
رساله ای است کوتاه دارای پنج فصل»: مارگزیده، شناخت مجس، نشان صفرا، نشان سودا، نشان رطوبت، شناختن آب (=ادرار) مردم.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14590/147
بی کا، تا: دوشنبه 24 ذیحجه 722ق؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای، کص (633-634)، 41 سطر، اندازه: 32×19سم [ف: 41-100)
ba'd-ul masā'il-il 'irfānīya
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10974/5
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: جيبي [میراث شهاب: س وش 2-36)
« بعض مفاتيح النجاة عباسی به مفاتيح النجاة عباسی (منتخب)
baʻzī az hālāt-e nohūsat-e āyāt-e monāfeqīn-e ahl-e cu
bey
در چهارده «شعبه» و یک «خاتمه».
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 233/3
در چهارده شعبه و یک خاتمه؛ بی کا، تا: 17 رجب 1240ق؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-932]
ba‘zī az ‘ebārāt-e teb
یوسفی هروی، يوسف بن محمد، -966 قمری
yūsofī heravī, yūsof ebn-e mohammad (- 1559)
مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 574/16
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1260ق، کاغذ: ترمه، جلد: تیماج عنابی، قطع: وزيري نشریه: 5-94]
boqrā-nāme = mājarā-ye berenj va boqrā
بسحاق اطعمه، احمد بن حلاج، - 830؟ قمری
boshāq-e at‘ame, ahmad ebn-e hallāj (- 1427)
به نثر و نظم. در بر گیرنده تفاخر میان خوراکی هاست. چاپ: در دیوان اطعمه، قسطنطيه، 1303ق، ص 121-150 [الذریعه 135/9 «دیوان بسحاق اطعمه» ]
ص: 62
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4925/8
آغاز: مزعفر خوران مطبخ فصاحت و کیپاداران سفره بلاغت ... اشارت چنین کرده اند ... بغرا چو این حدیث پریشان از او شنید *** دیوانه شد به خویش و گریبان همی درید؛ انجام: بدان که مراد از بغرا خمير وجود آدمیست ... و اگر صد باب حکمت پیش نادان *** بخوانی آیدش بازیچه در گوش و الحمد لله رب العالمين. خط: نستعلیق، كا: احمد ابراهيم حسن خواجه شیرازی، تا: ربيع الاول 842ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای روشن، 26گ (99ر -125ر)، 11 سطر، اندازه: 14/8 × 22/7 سم [ف: 8-123]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 430/5 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-42]
bugyat-ul abrār
حسینی، حسین بن محمد ابراهیم، ق13 قمری
hoseynī, hoseyne-bn-e mohammad ebrāhīm (- 19c)
رساله ای فتوایی در آداب تجارت و احکام شرعی آن، شامل یک «مقدمه» و چهارده «باب» و «خاتمه». شاید مؤلف همان «حسينا القزوینی» باشد.
قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: بعد الحمد و الصلاة على النبي و آله ... این چند کلمه ایست که بر سبیل ایجاز و غایت استعجال بالتماس بعض از اخوان دین كا: علی بن حسن، تا: 3 صفر 1244 ق [ تراثنا: س 18 ش 1 و 2-206]
bugyat-ul arīb fī ixtişār-it tahdīb
بعلبکی، اسماعیل بن محمد، 720-786 قمری
baʻlabakī, esmāʻīl ebn-e mohammad (1321-1385)
وابسته به: تهذيب الكمال في اسماء الرجال؛ حافظ مزی، یوسف بن عبدالرحمن (654-742)
مؤلف، کتاب «تهذيب الكمال» حافظ مزی را اختصار نموده است، لكن چیزی از رجال آن حذف نکرده است، آنچه حذف نموده عبارت است: از انساب مشهورترین و بعضی از نسب صاحب ترجمه، و جرح و تعدیل ها را نیز بطور مختصر ذکر می کند. آغاز: قال الفقير الى الله تعالى الضعيف اسماعيل بن محمد بن بردس البعلي عفا الله عنه ...... الحمدلله الذي جعل العلماء في الأمة. انجام: ام سلمة زوج النبي(صلی الله علیه وآله وسلم) ... نجز الكتاب ولله الحمد و المنة، و صلی الله على سيدنا محمد و اله
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 562عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: طوپ قاپی - استانبول، ش .461M؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 779ق؛ مصحح، محشی؛ 574گ، 33 سطر (عکسی ف: 2-55]
bugyat-ul arab fi wisal-il habib
کوازی، محمود بن ابراهیم
kovāzī, mahmūd-e-bn-e ebrāhīm
مقامه ای است ادبی در بیان عشق که مؤلف آن را جهت خلاصی از پریشانی افکار خود نگاشته تا در سفر و حضر همراه وی باشد.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2458
آغاز: الحمدلله الذي رفع مقامات العشاق و عرف علو هممهم فاثبت أجر الشهادة لمن قتل منهم ما بين معترك المهج و الاحداق نسخه اصل: کتابخانه ای در نجف اشرف؛ خط: نسخ معرب، كان عبدالله بن عیسی بن اسماعیل، تا: شب 7 ربيع الأول 1239ق؛ 54ص [عکسی ف: 7-71]
bugyat-ul alibba' min mu'jam-il udaba'
وابسته به: معجم الأدباء = معجم اهل الادب = ارشاد الاريب في معرفة الأديب؛ یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (574-626) | به ترتیب حروف تهجی سرگذشت دانشمندان در آن آمده است.
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 127-ج
آغاز: بسمله الحمدلله مبدىء الخلق و معیده و معطى الرشد و مفيده ... و بعد فانی تاملت کتاب معجم الأدبا الذي ألفه ابو عبدالله یاقوت بن عبدالله الرومي نسبة الحموي مولدة البغدادی منشاء الحلى وفاة ... فآثرت أن اختار مما يشتمل عليه ... و قصدت أن يكون مدخلا الى الكتاب المذكور ... و قد اختصرت هذا الكتاب ... و جعلته كالتذكرة لي اراجعه ... و سميته بغية الالباء من معجم الأدباء، انجام: و اشكو هموما منك كنت لقيتها. هذا آخر الجزء الأول من كتاب بغية الالباء المختصر من معجم الأدباء و يتلوه الثانی احمد بن يحيى بن علي في شهر ربيع الآخر سنة 1285 خط: نسخ، كا: مسیح کمره ای، تا: در ربيع الثانی 1285ق؛ تملک: اعتضاد السلطنه در 1285؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 68، 18 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 22×14/5 سم (ف: 259]
bugyat-ul bāḥit ‘an jumal-il mawārit
ابن متفننه، محمد بن على، 497-577 قمری
ebn-e motefannena, mohammad ebn-e 'alī (1104-1182)
ص: 63
آغاز: بسمله. أول ما نستفتح المقالا×× بذكر حمد ربنا تعالی چاپ: لندن، 1882م؛ الجزائر، 1896م؛ مشار عربی، ص 129، مصر، سنگی، 1281ق، رقعی، 9ص (صص 73-81)
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5045/2 -ف
نسخه اصل: بادلیان، شماره 33 Pococ کا: فخر سابقاتی، تا: جمعه 4 شوال 712ق [فیلمها ف: 3-126]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1359/12 عکسی
آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ش 3854؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 7ص (118-124)، 22 سطر [عکسی ف: 4-123]
٣. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 186/6
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، لاگ (63-69ر)، اندازه: 18×11/5 سم (ف: 1-136]
bugyat-ul xās wa-l ‘ām
کاظمی نجفی، محمد حسین بن هاشم، 1224-1308 قمری
kāzemī najafi, mohammad hoseyn ebn-e hāšem (1809 1891)
کتاب، متن فقهی است بی استدلال که استخراج از کتاب دیگرش موسوم به «هداية الأنام» نموده که به ترتیب «شرائع الاسلام» مرتب شده است. قسم اول در عبادات است که مهمترین بخش آن صلاة است. عبادات آن دارای: 1. کتاب الظهار، 2. كتاب الكفارات، 3. کتاب الاملاء، 4. کتاب اللعان، 5. کتاب العتق، 6. کتاب التدبير، 7. کتاب المكاتبة، 8 کتاب الاقرار، 9. كتاب الجعالة، 10. کتاب الایمان، 11. كتاب النذر، 12. کتاب الصيد و الذباحة، 13. کتاب الاطعمة و الأشربة، 14. کتاب الغصب، 15. کتاب الشفعة، 16. کتاب احياء الموات، 17. کتاب اللقطة. آغاز: الحمد الله رب العالمين ... قد التمس مني بعض الاخوان الكرام تحرير رسالة في مسائل الحلال و الحرام. چاپ: بخش عبادات این کتاب در بمبئی 1297 چاپ شده [الذریعه 131/3 ]
شرح و حواشی:
١- بغية الخاص و العام (ترجمه)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4304
آغاز: برابر؛ انجام: و لا يبعد فساده ايضأ بالبيع و نحوه من المحرمات فيه وان كان اتمامه ثم قضائه احوط. و الله اعلم و الحمدلله
جلد یکم: 1. کتاب الطهارة، 2. کتاب الصلاة، 3. کتاب الزکواة، 4. کتاب الصوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: مؤلف «رق الحسینی محمد حسین» و خط او، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 78گ، 19 سطر
( 15/5×9/5 )، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 11-319]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4305
آغاز: كتاب البيع. بعد الحمد كتاب البيع و فيه فصول الاول فيما يكتسب به و هو اقسام؛ انجام: ايضا و أن يصلي ركعتي و يدعو بعد هما بان يقول: اللهم اني اريدان اتزوج فقدرلی من النساء اعفهن فرجا و احفظن لي في نفسها و مالی و او سعهن رزقة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ خط و مهر نگارنده در برگ یکم حاکی از مقابله نسخه
(الحسين بن محمد حسینی) مورخ 1279 هست؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای 5/21×15، 129گ، 15 سطر (15×9)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 11-320 ]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 602/6
آغاز: برابر؛ انجام: و لايبعد فساده ايضا بالبيع و نحوه من المحرمات فيه و ان كان اتمامه ثم قضاؤه احوط و الله اعلم، و الحمدلله رب العالمين ... قسم اول؛ خط: نسخ، كا: احمد بن صالح بن قاسم فحام اعرجی نجفی، تا: 8 شعبان 1273ق؛ با نسخه مصنف مقابله شده؛ مهر: «یا امام محمد باقر» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 118گ (172پ۔ 289پ)، اندازه: 14×10 سم [ف: 2-197]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9393
آغاز: برابر؛ انجام: بالبيع و نحوه من المحرمات فيه و ان كان اتمامه ثم قضائه احوط والله اعلم و الحمدلله رب العالمين.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1281ق؛ مصحح؛ واقف: مرحوم شیخ قوام الاری، مهر 1344؛ کاغذ: نخودی آهارمهره، جلد: تیماج قهوه ای، 102گ، 15 سطر، اندازه: 16×12سم [ف: 20-64]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7471
آغاز: برابر؛ انجام: بالبيع و نحوه من المحرمات فيه وان كان اتمامه ثم قضائه احوط والله اعلم و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، كا: حسین، تا: 1294ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج، 79گ، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 20-63]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14466
آغاز: برابر؛ انجام: من المحرمات و إن كان إتمامه ثم قضائه أحوط و الله أعلم و الحمدلله رب العالمين خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ با نسخه اصل مقابله شده، خط و مهر تأیید مؤلف، و نص خط: «نعم قد قوبلت فلا بأستت بالعمل بها إن شاء الله تعالی»؛ مهر: «حسبی محمد و حسین» (مدور)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم ضربی مجدول با ترنج و سرترنج لاکی، 79گ، 17 سطر (9×14/5)، اندازه: 22×16سم [ف: 36-436]
7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4305
ص: 64
آغاز: کتاب الظهار لم اخالعک آنابل خالع زيد و العوض عليه؛ انجام: و عليه نفقته مع مراجعة الحاكم فيها ايضا و الاحوط تعريفه کاشاة المزبورة. والله اعلم بحقائق الأمور.
خط: نسخ، كا: محمد علی بن میرزا خلیل خوانساری، تا: شنبه 22 ذیقعده 1304ق؛ از برگ 64 تا برگ 69 كتاب الفرائض و المواريث دیده می شود، در پایان کتاب چنین آمده «بلغ مقابلته على نسخة الاصل انشاء الله تعالی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ لایی، 71گ، 18 سطر (10×15)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 1-12 ]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4306
آغاز: بعد البسمله. كتاب النكاح الذي هو العقد المخصوص و فيه فصول الأول في حكمه و آدابه؛ انجام: و ليس للزوج ان ياخذ منها اكثر مما اعطاها و الاحوط أن لا ياخذمنها المساوی له و أن لم يبعد جوازه على كراهيته. دارای: 1. کتاب نکاح، 2. کتاب طلاق، 3. کتاب خلع و مبارات؛ خط: نسخ، كا: میرزا خلیل محمد على خوانساری، تا: 13 ربیع الاول 1305ق؛ خط و مهر مؤلف «رق الحسين محمد حسین»؛ مصحح، با نسخه اصل مقابله شده؛ جلد: تیماج سرخ یک لایی، 57گ، مختلف السطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 12-2]
9. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر
بی کا، بی تا؛ مصحح با نسخه مؤلف، در تجليد قسم معاملات قبل قسم عبادات آمده؛ یادداشت مؤلف در برگ اول در شهادت به صحت عمل کتاب؛ مهر: مؤلف «رق الحسين محمد حسین» (بیضوی) [دليل المخطوطات: 1-96]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2702
آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان اتمامه ثم قضائه احوط ابواب طهارت و صلوة و زکوة و خمس و صوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با نسخه اصل مقابله شده؛ واقف: حاج سید محمد شوشتری، سال 1309، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با روکش پارچه، 64گ، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 5-404]
bugyat-ul xās wa-l ‘ām (t.)
وابسته به: بغية الخاص و العام؛ کاظمی نجفی، محمد حسین بن هاشم (1224-1308) ترجمه ای است از کتاب «بغية الخاص و العام». اصل کتاب در دو قسم می باشد: عبادات، معاملات.
خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 132
آغاز: الحمدلله رب العامين وصلى الله على محمد و اهل بیته الطاهرين أما بعد فيقول الراجي عفو ربه الغفور، انجام: اعتکاف به بيع و غبر آن از آنچه حرام است در اعتکاف اگر چه اتمام و قضای آن احوط است و الله اعلم ترجمه قسم اول کتاب از مترجمی ناشناس می باشد و از کتاب طهارت تا آخراعتکاف است؛ خط: نسخ جلی، کا: محمد رضا بن على ويشلقی، تا: 8 رجب 1311ق، واقف ساجدی، فاقد جلد، 18 سطر، اندازه: 23/5×16سم [ف: 75]
bugyat-ul xabīr fī qānūn-i talab-il iksīr
جلد کی، علی بن ایدمر، -762 قمری
jeldakī, ‘alī ebn-e aydamor (- 1361)
تاريخ تأليف: 9 صفر 740ق؛ محل تأليف: دمشق
مؤلف آن را برای دانشجویان و طلاب نوشته، در چگونگی طلب اکسیر و راه های دسترسی به این ماده است. مؤلف در آغاز کتاب از مدعیان دروغین این فن شکوه می نماید و آنها را جاهلانی می نامد که هیچ گاه به آن ماده رؤیایی دست نخواهند یافت. این کتاب در یک «مقدمه» و ده «فصل» و یک «خاتمه» تنظیم شده است: المقدمة: جدير عن رام أشرف مطلب أن يكون سعيه أفضل من الأشياء من غير وجه؛ فصل 1. يجب على من رام أن يحاول معرفة حجر المکرم و خروج مافيه من القوة؛ 2. إذا ثبت عندك إمكان الصناعة و أنها حق؛ 3. الإكسير عند الفلاسفة هو جوهر .... 4. النار العنصرية مفسدة لما کونته الطبيعة ...؛ 5. قد سبقنا من مادة الإكسير و صورته و غایته و خواصه و عوارضه ما فيه كفاية و مقنع .... 6. أن الذين دعا القوم إلى كتمان هذه الموهمية هو أنهم لو وضعوه كما وضعوا سائر علومهم من الطب .... 7. من عدل كتب القوم في طلب الإكسير فقد أضماع عمره في الباطل؛ 8 أن رموز الحكماء في غاية الإغماض .... 9. يجب على من حاول فك رموز القوم أن يكون عالما بالطبائع .... 10. فإذا فعلت ذلك رجوت ذلك الإصابة و قلة الخطأ و أدعوا الله يفتح أبوابه عليك .... الخاتمه ... اعلم أنه كما فرض علينا في عقولنا إظهار هذا السر و بذله لمستحقه كذلك حرم علينا إفشائه للعامة. (سید محمود مرعشی)
آغاز: بسمله، قال العبد الفقير إلى الله تعالی ایدمر على بن ایدمر الجلد کی ... باسمك اللهم ظهرت انواع المبدعات ... اما بعد فانی وضعت هذا الكتاب بمدينة دمشق عام اربعین و سبع مائة.
انجام: فلم تنله من كتبهم الا يشق الا نفس فالله بینی و بینک و كفى بالله وكيلا و لكن هذا آخر ما قصدنا ایراده من كتاب [أعيان الشيعة، ج 3، ص 517-518 و ص 127؛ اکتفاع القنوع مما هو مطبوع، ص 226؛ کشف الظنون: ج 1، ص 239؛ معجم المؤلفين 28/3]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 10982
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 981ق؛ واقف: ایرانی مجرد، محمد؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج ضربی، 21 سطر (20×13/5 )، قطع:
ص: 65
وزیری بزرگ، اندازه: 20×27سم [الفبائی: 89]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11748/4
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق و نسخ، كا: محمد حسین، متطبب، تا: 6 ذیقعده 1269ق، جان کرمانشاهان؛ مصحح، محشی، کاتب در پایان گوید این نسخه را همراه رساله قبلی که در دست مسافری از اهل حكمت در کرمانشاه بوده به طریق استعجال استنساخ نمودم؛ مهر: «محمد خاتم النبيين صلى الله عليه و آله و سلم 1286)
بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای تیره 22گ (113-134)، 18 سطر (12×5/5 )، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 531-29 ]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28244
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خفي، كا: علی اصغر تهرانی، تا: 1277ق؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج، 16 سطر (14×9)، قطع: بياضی، اندازه: 11×17 سم [رایانه]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6231/4
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد تقی طبیب نوری مازندرانی ابن محمدنبی، تا: 13 ربیع الثانی 1293ق، جان کرمانشاهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 11گ (39پ -49پ)، 17 سطر، اندازه: 18/1×11
سم [ف: 9-282] .. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 654/2
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد لله وحده ... و اتفق الفراغ من تصنيفه في تاسع صفر سنة اربعین و سبعمائه و الحمدلله خط: نستعلیق، بی کا، تا: 22 صفر 1306ق؛ جلد: تیماج، سرخ، ضربی، 8گ (15ر-22ر)، 20 سطر، اندازه: 14×22 سم (ف: 1- 559]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 717
آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 10گ، 21 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 2-456]
7. مشهد، الهیات؛ شماره نسخه:20370/3
آغاز: فرجل يدعى الشعر و يقول أن الأوائل ذكروه و اثنوا عليه ... فوضعت هذا الكتاب قانونا للمسترشدین و علما منيرا للسالكين ... اما المقدمة فنقول جدير بمن رام اشرف مطالب ان يكون سعيه افضل سعی بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا عطف و لبه میشن قهوه ای، اندازه: 16/5×12 سم [ف: 2-437]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10779
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 89]
9. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 932/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای فاقد طبله اول،
25گ (70-95)، 14 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-198]
bugyat-ur rā’id fi-mā tadammana-hu hadīt-u umm-i zar min-al fawa'id
قاضی عیاض، عیاض بن موسی، 476؟ -544 قمری
qāzī eyāz, ‘eyāz ebn-e mūsā (1084-1150)
در تفسير و شرح حديث أم زرع، داستان از این قرار است که یازده نفر از زنان در دوره جاهلیت با یکدیگر پیمان بسته بودند که تمام خصوصیات شوهرانشان را برای یکدیگر بدون کتمان هیچ مطلبی بیان کنند یکی از زنان «ام زرع» نام داشته و این حدیث به نام او مشهور است. این حدیث منقول در صحیح بخاری از نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) است که خطاب به عایشه فرمود: «یا عایشه فانی کنت لک کابي زرع لأم زرع .... عناوین آن «فائدة، فائدة» ترتیب شده است: «الحدیث و سياقة متنه مع اختلاف نقلته و زيادة بعضهم على بعض في سرده، علة اسناده و شرح غريبه و عويص اعرابه و معانی فصوله و ما يتعلق به من فقه و تنقدح منه من فائدة».
آغاز: قال الفقيه الاجل القاضي الحافظ ابو الفضل عياض بن موسی بن عیاض
انجام: وعلى الله جل اسمه الاعتماد ... و صلواته على مصطفاه من خلقه محمد نبیه وعلى اله وسلامه كثيرا ...
چاپ: قاهره، محقق: صلاح الدين بن احمد الادلبي و محمد الحسن اجانف ومحمد عبد السلام الشرقاوي، مكتبة ابن تيمية، چاپ 2239 ص، 1982م.
[وفيات الأعيان 483/3 ، کشف الظنون 248/1 ؛ هدية العارفین 805/1 بروکلمان 1/ (370) 456]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 232عکسی
آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: ظاهریه دمشق ش 8647 (الالبانی، فهرس الحديث /375)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 8؛ مصحح، با نشان بلاغ؛ مهر اهدائی ورثه امیر طاهر حسني جزائری به دارالکتب الظاهريه؛
87گ، 17 سطر [عکسی ف: 1-213]
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1041-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 2-293]
buyyat-ur ragib fi S.-i mursidat-it talib
شنشوری، عبدالله بن محمد، 935-999 قمری
šanšūrī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1529-1591)
برای شاگردان خود (دیباچه). متن از ابن الهائم است.
ص: 66
مخطوطات مصوره 25؛ بروکلمان 125/2 ]
هران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3437/3
آغاز: الحمدلله حق حمده ... و بعد فيقول ... عبدالله بن الشيخ العلامة بهاء الدين محمد الشنتوری؛ انجام: او قسمة صحي و کسرا على صحیح و کسر ...
خط: نسخ و نستعلیق، کا: بدر الدين محمد بن محمد مناشیری شافعی، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سبز، 90گ (5پ -94پ)، 18 و 23 سطر، اندازه: 18×14 سم [ف: 415-6 ]
buġyat-ur rāġibīn = ahkām-u katīr-iš šakk
ابن فهد حلی، احمد بن محمد، 757؟ -841 قمری
ebn-e fahad-e hellī, ahmad ebn-e mohammad (1357 1438)
تاریخ تأليف: 15 ذیحجه 818ق رساله ای مختصر که در آن احکام شخص کثیر الشک در نماز به همراه مختصر ادله و استدلالی بیان شده است. شامل یک «مقدمه» و «قاعده» شامل شش «باب» و «تکمیل»..
آغاز: الحمدلله المتعالی بوجوب وجوده عن الأضداد والانداد والمقدس لكماله الدال على الصاحبته والوالد والاولاد الذي لایدر که ... اما بعد فلما كان من اهم المهمات واولاها واجل المطالب واعلاها
انجام: اذا لم يكن من أولي الألباب المجتهدين فليس المعصوم الا من عصمه الله عزوجل من عباده المؤمنین و مقربی حضرته المكرمين، تمت
1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3051/6
آغاز: برابر؛ انجام: و ثانيهما أن الظن ترجح احد الطرفين اعني الطرف الوجود وطرف العدم في الدهر ترجيحا غير مانع من التبعیض و بالاخير لخرج اعتقاد الجازم ...
نام مؤلف به استناد فهرست مدرسه نواب ص 168 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كا: لطف الله بن أنوشروان، تا: قرن 10؛ مصحح، در لابه لای نسخه فواید فقهی در سؤال و جواب و احادیث و در ادامه نیز فوایدی از همان کاتب آمده؛ 2گ، 16 سطر، اندازه: 15×10 سم آف مخ: 1-68]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2706/4
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به استناد فهرست مدرسه نواب ص 168 ذکر شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی لایی، 35گ (49پ -83ر)، 14 و 18 سطر، اندازه: 18/6×13 سم [ف: 6-96]
٣. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 188/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، به شیوه هندی، در پشت صفحه اول این رساله آمده: «قد نظر فيه احقر الطلبه الى ربه المجيد محمد مکی بن محمد بن شمس الدين الحسن زين الدين من ذرية الشريف السعيد الشريف شمس الدين محمد بن مکی المطلبی العاملی قدس سره، سنه 1172ق»؛ جلد: عنابی ضربی، 16ص (41 56)، 32 سطر [ف: 168]
bugyat-ut talib
اهدل، طاهر بن حسین، 914-998 قمری
ahdal, tāher ebn-e hoseyn (1509-1590)
کتاب مختصری است درباره انساب و اولاد امیر مؤمنان حضرت علی که از کتاب ابو زکریا یحیی بن ابوبکر عامری ضمن دو فصل» و یک «خاتمه» انتخاب و نگاشته شده است. در ایضاح المكنون (ج 1ص 188) از محمد بن طاهر ابن بحر حسني يمنی (1083ق) دانسته است ولی در نسخه عکسی مرعشی به نام اهدل تصریح شده است.
1. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 115
آغاز: الحمدلله حمدا يوافي نعمه و يكافی مزيده و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله و صحبه الكرام؛ انجام: و انما اشتبهت عليه النزول هذه الشبهة و الله الموفق للصواب واليه الرغبة في العفو و المآب ... و قد نسختها من نسخت نسخت من نسخة نسخت من نسخة نسخت تاریخها سنه ستة و اربعین و تسعمائة منقوله من خط السيد الفخار بن محمد بن فخار
خط: نسخ عربی، بی کا، تا: نیمه رجب 1092ق؛ تملك: على بن شیخ صالح بن زین الدین احسایی؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 35 گ، 22 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 44]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1515/2
عکسی آغاز: بسمله. و به نستعن الحمد لله رب العالمين يقول العبد الفقير الى كرم الله عزوجل الطاهرين حسين بن عبدالرحمن الأهدل أصلح الله سريرته و نور بصيرته امین الحمد لله الذي رفع أهل بيت محمد صلى الله عليه و آله و سلم اعلا المراتب خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ رکابه دار، مصحح؛ 20ص (7-26)، 29-25 سطر [عکسی ف: 4-426]
buyyat-ut talib fi Iman-i abi-talib
برزنجی، محمد بن عبدالرسول، 1040-1103 قمری
barzanjī, mohammad ebn-e ‘abd-or-rasūl (1631-1692)
در اثبات ایمان حضرت ابوطالب والد ماجد حضرت امیر
ص: 67
المؤمنین علی (عليه السلام).
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15509
آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم ملهم الصواب لذوي الألباب، الحمد الله رب العالمين ... اما بعد فانا لما اثبتنا نجاة الوالدين الشريفين بالادلة الثابتة ورودنا شبهات المعارضين ... في رسالة سميناها سداد الدين و سداد الدين احببنا أن تؤلف أخرى في أثبات نجاة عمه ابی طالب تتميما للفائدة؛ انجام: ختم الله لنا بالخير و الحسنی و فتح بنور منا العين الوسنا، امین.
خط: نسخ، كان محمد سعید بن حسين قرشی کوکنی مدنی نقشبندی، تا: 28 جمادی الثانی 1101ق، جا: دمشق شام؛ صورت اجازه مؤلف به شیخ عبدالرحمن خطيب نقل شده و سپس برای تأكيد اجازه، نسخه را مؤلف به خطيب هبه کرده است، بنابراین از صحه نظر مصنف گذشته است، خطیب مزبور نیز پس از استفادده آن را به نقیب سادات بعلبک اجازه روایت داده و نسخه را به جهت تحقق یافتن اجازه به او بخشیده است. این اجازه به خط خطیب در اواسط شعبان سال 1101 ثبت شده، اشعاری به فارسی به نظم کاتب آن و مالک نسخه لطفعلی بن محمد کاظم صدرالافاضل در اثبات ایمان ابوطالب(عليه السلام) و فهرستی مختصر از کتاب هایی که در ایمان حضرت ابوطالب تالیف شده و او در کتابخانه دارد؛ تملک: صدر الافاضل در رجب 1323؛ جلد: چرم قهوه ای، 18 گ، 25 سطر، اندازه: 14/9 × 20/5 سم [ف: 43-132]
bugyat-ut talib fi S.-il makasib
اشکوری، ابوالقاسم بن معصوم، 1325 قمری
eškavarī, ab-ol-qāsem ebn-e ma‘sūm (-1907)
وابسته به: المكاسب = المتاجر؛ انصاری، مرتضی بن محمد امین (1281-1214)
کتاب بغية الطالب في شرح المكاسب یا بغية المكاسب شرحی است بر کتاب مکاسب شیخ مرتضی بن محمد امین انصاری (قرن 13) نسخه حاضر مشتمل بر شرح کتاب بیع می باشد که پس از «جواهر العقول في شرح فرائد الاصول» خود ساخته است.
آغاز: بسمله و حمدله ... و بعد فيقول العبد ... ابوالقاسم الاشکوری ... بعد ما فرغت من تأليف جواهر العقول ... خطر ببالی ان اشرح کتاب المكاسب
چاپ: طهران، سنگی، 1322ق، رحلی، 381ص
[ريحانة الادب 134/1 ؛ نشریه 107/7 ؛ الذریعه 133/3 و 272/5 و 217/6 ؛ اعلام الشيعه 76/1 ؛ مشار عربی، ص
129]
1. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 530/2
بخش بیع؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: حاج شیخ علی اکبر نهاوندی، تا: 1310 و 1312ق [ف: 112]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3230
آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان الثمن كذا زائد على المعتاد .... فاحسن الأقوال قول الشهيد حشره الله مع الشهداء هذا آخر الجزء الثاني من بغية المكاسب خط: نسخ، بی کا، تا: 1313ق؛ کاغذ: فرنگی شکری و نخودی،
جلد: تیماج اناری ضربی مجدول مقوایی، 377گ، 20 سطر ( 14/7×9/5 )، اندازه: 21/2×15سم [ف: 15-35]
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 261 همان نسخه بالا [نشریه: 7-107]
bugyat-ut talib fi marifat-id damir-il matlab
ابو معشر فلکی، جعفر بن محمد، 172-272 قمری
abū-ma“šar-e falakī, ja'far ebn-e mohammad (789-886)
در صفحه عنوان نسخه ما از ابا معشر فلکی دانسته شده و در پیشگویی ستاره شماران است از روی دوازده برج. آغاز: بسمله. الحمدلله الذي خلق الانسان من سلالة من طين ... احسن الخالقين. القول على البرج الاول و هو برج الحمل و المريخ ناري وله من اشكال الرمل الجودلة قال الحكيم ابشری ایها السائلة بشكل سعید و رزق جديد و عمر مزید مدید.
چاپ: مصر، چاپ سنگی، 1280ق؛ مصر، 1328 و 1332ق.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1222
آغاز: برابر انجام: مع الزوح فيروح دم النجاسة و يأتي دم النفاس ولا يأتي الاخير . خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ در 2ر قرعه رمل جعفر صادق ع است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 79گ ( 20پ - 79ر)، 15 سطر (17×10/5 )، اندازه: 15/5 ×20سم [ف: 6-2441 ]
bugyat-uț țālib fī ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib
کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، 1154-1228 قمری
kasef-ol-qeta', ja'far ebn-e xezr (1742-1813)
رساله مختصر فتوایی است در دو مطلب»: 1. اصول ایمان، 2. فروع دین، فقط احکام طهارت و صلاة. فرزند مؤلف شیخ حسن کاشف الغطاء تكمله ای بر این رساله افزوده در احکام صوم و اعتکاف با عنوان «تكملة البغية» که در بیشتر نسخه ها نیامده است. شیخ اسدالله دزفولی (-1237ق) آن را به فارسی ترجمه کرده و تحفة الراغب» نامیده و فرزند مؤلف شیخ موسی بن جعفر کاشف الغطاء آن را با عنوان «منية الراغب» شرح کرده است.
ص: 68
آغاز: بسمله الحمدلله الذي اسس قواعد الاحكام و رفع عالم الاسلام ... و بعد فقد سألني جمع من الأتقياء ... ان اكتب لهم رسالة محتوية على اصول الواجبات انجام: و يستحب الجبر عقيب كل مقصورة على استحبابه بعد كل فريضة يقول سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اكبر مرة قبل التسبيح او بعده و الله ولي التوفيق و الحمدلله رب العالمین
[الذريعة 133/3 و 134 رقم 451؛ مكتبة امير المومنین 188/1 ]
شرح و حواشی:
1- تعليقة على بغية الطالب؛ کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186 1237)؛
2- تحفة الراغب = ترجمه بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186-1237) 3- منية الراغب في شرح بغية الطالب، کاشف الغطاء، موسی بن جعفر (1243-)
٤- تكملة بغية الطالب؛ آل کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1301 -1262 )
5- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)؛ بهبهانی، محمود بن محمد علی (1200-1271)
6- حاشية بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ آل کاشف الغطاء، محمد رضا بن موسی (-1281)
7- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)
8- بهجة الراغب الى شرح بغية الطالب؛ ربیعی نجفی، محمد بن يونس
9- بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب (ترجمه)؛ خزائیلی، جعفر
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: ندارد
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سیاه لایی، 166گ، 14 سطر، اندازه: 15/8×11/2 سم [ف: ]
2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1452/4
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد رشید پسر محمد حکیم حسنی، تا: پنج شنبه 26 ذیحجه 1102ق، جان مکه؛ کاغذ: اصفهانی، 5گ (120 -124)، 14 سطر (11×9/5 )، اندازه: 14/5×10 سم [ف: 3-963]
3. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 163
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 86گ، 16 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 124]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 423-طباطبائی
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 94گی، 13 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 24-280]
5. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 61/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی، با نسخه شیخ اسدالله مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 125گ، 17 سطر (7×13/5)، اندازه: 16×11سم [ف: 260]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19566
آغاز و انجام: برابر مشتمل بر سه مطلب به شرح ذيل: الف: في أصول الإيمان، ب: في احكام التقليد، ج: في فروع الدين؛ خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 13؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج یک لا، 120گ، 10 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [اهدائی رهبر: 3-111]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 423 ط
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 110]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15601
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ در صفحه اول این بیت کتابت شده: اشتراکج گردنا دانم چه خواهی کردنا *** در میان پنبه زار و پنبه خواهی خوردنا»؛ مهر: «عبده محمد باقر» (مربع)؛ جلد: چرم قهوه ای، 102گ، 16 سطر، اندازه: 16/4×11/2 سم [ف: 43-182]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15300
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 110]
10. مشهد؛ میبدی، شماره نسخه: 353
تكمله بغيه از شیخ حسن فرزند مؤلف با این نسخه ضمیمه شده و ناتمام است؛ خط: نسخ، كا: على مختار بن میرزا حسین نجفی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 113گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-61]
11. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 195/2
آغاز: فالأقرب عدم اجراء الحكم عليها قبل تداولها و تعارفها ما لو تداولت عند بعض کفی ذلک في جرى الحكم عند الباقين؛ انجام: و ان لم يسمعها الأجانب كما أفتى به الأصحاب و نقل عليه الاجماع و دلت عليه رواية قرب الاسناد خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 158گ (68ر -225پ)، اندازه: 15/5×21سم [ف: 1-137]
12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1687/2
آغاز: بسمله، المطلب الثاني في فروع الدين؛ انجام: برابر
فاقد مقدمه است و موجودی از مطلب دوم تا پایان صلات مسافر می باشد؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: شکری آهار مهره، 38، 18-20 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-104]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13854/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، ترقيمه: «تمت الصلوتية للشيخ على زید ... في غرة شعبان المعظم»، محشی با نشان «محمد حسن سلمه الله»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، 98گ (آپ -98پ)، 14 سطر، اندازه: 11×6 سم [ف: 35-200)
ص: 69
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15143/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سید جعفر بن محمد جعفر حسینی، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نشان «بلغ»؛ مهر: «عبده حسين بن محمد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، 78گ (1-78)، 12 سطر، اندازه: 14×10سم [ف: 38-435]
15. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 38060
آغاز: بسمله. المطلب الثاني في فروع الدين و اصولها خمسة الصلوة و الصوم و الزکوة؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدائی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 62گ، 14سطر، اندازه: 14/8×9/5 سم اهدائی رهبر: 3-112]
16. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3084
از اول طهارة تا آخر صلوة؛ خط: نسخ، كا: محمد شريف بن حجی [حاجی علی محمد خراسانی الاصل، تا: قرن 13؛ به انضمام دو حدیث در اخبار ملاحم؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 123ص، 11 سطر (11×7)، اندازه: 15×10 سم [ف: 1-192]
17. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2568
آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد أو وجوب اعتدادها في المسجد مدة الاعتكاف قولان. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح توسط فرزند مؤلف «على بن جعفر» و مهر نام وی «على بن جعفر» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 169گ، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-257]
18. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2675/2
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ مهر: «عبده الراجی محمد علی بن محمد حسين الواعظ» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 51گ (32پ -82پ)، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-258]
19. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5317/1 - 26/197
آغاز: الازمان و الأيام أن يشركوني في صالح الدعاء و يسئل الله ان يجزيني على تأليفها خير الجزاء و سميتها بغية الطالب في معرفة الفرض والواجب؛ انجام: ثانيها أن لا يكون من ... و يستثنى منه ما كان من الانسان او من حيوان صغير لالحم فيه كالبق و الذباب.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی مجدول، 17، 18 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-627]
20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4588
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبد الله بن سید محمد رضا شبر، تا: چهارشنبه 19 ربیع الاول 1211ق؛ مهر: نصرالله تقوی، عبدالله بن سید محمد رضا شبر (كاتب)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا قرمز، 62 ، 17 سطر (5/5×11)، اندازه: 14/5×9 سم [ف: 12-286]
21. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4213/1
آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد أو وجوب اعتدادها في المسجد مدة الاعتكاف قولان. خط: نستعلیق، كا: فضلعلی بن درویش محمد تقی نوری نائینی، تا: ذیقعده 1211ق، جان اصفهان؛ مصحح، محشی با عناوین «میرزا ابوالقاسم قمی دام ظله»؛ وقفنامه کتاب از فضلعلی بن درویش محمد تقی نوری به سال 1226 با مهر «عبده الراجی فضلعلی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 43گ (1پ -43ر)، 17 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم (محدث ارموی مخ: 1-258]
22. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1212 ق [ تراثنا: س 18ش 1 و 2-206]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 602/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد بن تقی بن محمد مهدی هرندی اصفهانی، تا: 20 جمادی الثانی 1214ق؛ مصحح، کتاب را ناسخ به اتفاق محمد علی ابن محمد محسن بن محمد باقر بن محمد مهدی هرندی اصفهانی در نجف اشرف به تاریخ دوشنبه 18 ربیع الاول 1228 مقابله نموده اند؛ مهر: «المتوكل على الله عبدالرحیم ابن محمد رضا الشريف» (بیضی)؛ جلد: تیماج قرمز، 47گ (3-149)، اندازه: 14×10سم [ف: 1952]
24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10351
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه از جمادی الاول 1217ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 65گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 15/5سم [ف: 26-292]
25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1539
خط: نسخ، كا: عبد الله بن أحمد خرداوي اجد حفصى بحرانی، تا: 20 ذیقعده 1217ق؛ ناسخ در پایان نسخه نام «النفحة القدسية في احكام الصلاة اليومية» به این کتاب داده، مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 59، 15 سطر، اندازه:21×16سم [ف: 4-339]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27544
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: شکری سرخی، جلد: تیماج، 17 سطر ( 11/4×6/8 )، قطع: رقعی، اندازه: 14/7×9/6 سم [رایانه]
27. کرمانشاه؛ فيض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره /5
کا: محمد علی بن محراب دستجردو کی، تا: جمعه شوال 1219ق [تراثنا: س 2 4-48]
28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5426/2
خط: نسخ، كا: احمد بن على بن احمد بن على بحرانی، تا: 1219ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 62گ (61پ۔ 122ر)، 15 سطر، اندازه: 16×21/5 سم [ف: 14-211]
29. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 174/1
آغاز: برابر؛ انجام: و هكذا الحال بالنسبة الى جميع ما فيه قيل وقال و قد مرت الاشاره بالتفصيل و هو حسبی و نعم الوكيل.
ص: 70
خط: نسخ، كا: نور الدين بن ملا حسن، تا: سه شنبه 11 ربیع الاول 1221ق؛ جلد: مقوا، 75گ، 24 سطر [ف: 1-334]
30. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2484/2
کا: حسین بن عبد الباقی، تا: 1222ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لایی، 56گ (68-123) اندازه: 14×9/5 سم [ف: 4-1312]
31. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر
کا: احمد بن محمد نبی بجستانی، تا: 1224قل تراثناس 13 ش 1-138]
32. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6814/1 - 34/184
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: غره شعبان 1224ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 103گ، 14 سطر، اندازه: 15×6 سم [ف: 2-627]
33. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 490
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رحيم بن محمد سلیم لنكر کنانی، تا: 16 شوال 1226ق؛ مصحح؛ جلد: مقوای آبی عطف پارچه، 80گ، 12 سطر، اندازه: 16×10/5 سم [ف مخ: 1-74]
34. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3145/1 - 16/155
آغاز و انجام: برابر خط: تحریری، کا: ملا محمد صومعه سرایی از محال فومن گیلان، تا: 1226ق؛ مقوا مشکی عطف تیماج سرخ؛ 38، 16 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-627]
35. قم؛ روحانی، مهدی؛ شماره نسخه: 13/1
خط: نسخ، كا: احمد بن سید حیدر ... نورالدین الموسوی، تا: 1226ق؛ افتادگی: آغاز (برگ اول) [چند نسخه -ف: 447]
36. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1442
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: هاشم بن ملاحیدر، تا: 1226ق؛ 43گ، 14سطر، اندازه: 20615سم [ف: 1-33]
37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5374/2
خط: نسخ، كا: على، تا: 1227ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 63گ (23پ -85ر)، 17سطر [ف: 16-282]
38. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5907
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1232ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی یک لا، 60گ، 16 سطر، اندازه: 16×10/5 سم [ف: 256-3 ]
39. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 39
آغاز: برابر؛ انجام: وقد مرت ان الاشارة اليه بالتفصيل وهو حسبی ونعم الوكيل تم هذا الكتاب
خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بن ملاگلطر قرجه داغی، تا: 8 ربیع الثانی 1235ق؛ مهر: کاتب «الواثق بالله الغني عبده ابوالحسن قرجه داغی»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 124 گ، 15 سطر ( 10/5×4/5 )، قطع: ربعی، اندازه:
15/5×9/5 سم [ف: 1-22]
40. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 240/1 -ج
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسین بن احمد بن سليمان حسینی حلبی، تا: پنج شنبه جمادى الأول 1235ق؛ شیخ موسی پسر مؤلف به این نسخه نگریسته و در هر کجا در فتوای در مخالفت مخالفت داشت نشان داد و در پایان به خط خود این نکته را نوشت؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 64گ (1پ-64ر)، 14 سطر (14×9)، اندازه:21×15سم [ف: 260]
41. مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 39
خط: نستعلیق، کا: ابوالحسن بن ملاگلطر قرچه داغی، تا: ربيع الثانی 1235ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر، قطع: ربعی [نشریه: 5-13]
42. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 29
آغاز: في صالح الدعاء و يسئلوا الله أن يجزيتي على تأليفها خير الجزآء
خط: نسخ، كا: محمد هاشم بن محمد حسین اصفهانی، تا: 1239ق؛ افتادگی: آغاز؛ 95 گ، 12 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 32]
43. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2524- 13/204
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: رجبعلی بن محمد اصفهانی کربلائی، تا: 22 جمادی الثانی 1239ق، جان اصفهان؛ جلد: گالینگور آبی، 98 گ، 12-9 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-627]
44. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4346
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1240ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی شطرنجی آبی و سفید عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای روشن، 58گ، 17سطر (13×7)، اندازه: 16×11سم [ف: 18-315]
45. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 252
از ابتداء طهارت تا آخر صلوة می باشد و پسر بزرگش شیخ حسن تكمله ای در احکام صوم و اعتکاف نوشته و بدان ملحق کرده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1242ق، مصحح. [ف: 28]
46. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7448
کامل و پس از آن تکلمه آن نوشته شده؛ خط: نسخ، كا: سید عبدالوهاب بن ابوالقاسم حسینی، تا: چهارشنبه 1 ربیع الاول 1242ق؛ متن در 2پ -71ر و تكمله در 72-123؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی مقوا، 12 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 3-257]
47. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 636/1
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: غره شعبان 1243ق، مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 169ص، اندازه: 11×15 سم [ف: 344]
ص: 71
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 875/1
نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-66]
48. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2009/1
خط: نسخ، كا: جعفر قلی بن عبدالعلی، تا: سه شنبه 14 صفر 1243ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 67گ (1پ-67ر)، 20 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 6-12]
49. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2463
نسخه اصل: کتابخانه در نجف اشرف. مشتمل بر تكمله ای است که فرزند مؤلف در صوم و اعتکاف بر کتاب نگاشته؛ خط: نسخ، کا: محمد بن على حویزی، تا: جمعه آخر جمادی الثانی 1243ق؛ مجدول، دارای تعلیقاتی با رمز «م»؛ تملك: محمد حسن بن محمد صالح كبه به سال 1301؛ 296ص [عکسی ف: 7-75]
50. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5043/1
خط: نسخ، كا: على اشرف مراغی، تا: 1243ق، نوشته از روی اصل مؤلف؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای با جدول، 43گ (1ر -43پ)، 18 سطر (6/5× 12/5)، قطع: جیبی، اندازه: 16×11 سم [ف: 15-4095]
51. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6927
آغاز: برابر؛ انجام: ففي وجوب خروجها الى المنزل للاعتداد او وجوب اعتدادها في المسجد مده الاعتكاف قولان
دارای تكمله فرزند مؤلف؛ خط: نسخ متوسط، كا: میرزا محمد بن على اكبر، تا: سه شنبه 7 جمادی الاول 1246ق؛ مصحح؛ مهر: «الموكل على الله عبده هدایت» (مربع)؛ خریداری شده از محمودی؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، یک لا، 113گ، 15 سطر (1177)، اندازه: 15×10/5 سم [رایانه]
52. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 37
بی کا، بی تا؛ در پشت ورق آخر کتاب تاریخ تولد نوزادی به سال 1246 نوشته شده [ف: 28]
53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض13514
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن رحیم نیری، تا: ربيع الثانی 1250ق؛ افتادگی: انجام؛ در همان سال در نجف اشرف تصحیح و مقابله شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 48گ، 20 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 20-64]
54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14724/1
آغاز: برابر خط: نسخ مایل به نستعلیق، كا: حسین سبزواری، تا: یک شنبه 1251ق، جا: نجف اشرف؛ در آغاز نسخه مطلبی درباره قاعده عسر و حرج به نقل از بعضی تلامذه شیخ علی کاشف الغطاء (نجفی) ذکر شده، محشی به امضای «عبدالله»، امضای مقابله و تصریح به دقت در انجام مقابله شده، پایان «بلغ المقابلة الى هنا مع غاية الاحتياط»؛ یادداشتی فقهی به سال 1251، یادداشت انتقال کتاب به عبدالعزيز بن محمد شریف، مطلبی از محمود حنفی در« وقعة كربلاء»؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا ضربی گرهی، 160گ (4پ -163ر)، 15 سطر، اندازه: 10/5 × 15/6سم [ف: 41-180]
55. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1646- 9/196
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد هادي بن عبد الکریم کو کدی گلپایگانی، تا: یک شنبه 9 صفر 1251ق؛ تملک: اسد الله بن سید احمد گلپایگانی با مهر وی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 91گ، 14 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 2-626]
56. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10762/1
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق؛ قطع: وزيري [میراث شهاب: س وش 2-34]
57. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18201
بی کا، تا: 1264ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 20/4×14/5 سم [رایانه]
58. چالوس؛ امام صادق شماره نسخه: 329
آغاز: برابر؛ انجام: هكذا الحال بالنسبة إلى جميع ما فيه قیل و قال و قد مرت اشارة بالتفصيل و هو حسبی و نعم الوكيل خط: نسخ، كان على بن مختار، تا: 1265ق؛ جلد: تیماج سیاه، 41گ، 13 سطر (16×11) [ف: 42]
59. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2497
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد بن محمد باقر، تا: شوال 1272ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی نرم، 59گ، 16 سطر (1165)، اندازه: 15/5×10 سم [ف: 4-1318]
60. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10777
خط: نسخ، بی کا، تا: 1319ق، مصحح: قطع: وزیری کوچک [میراث شهاب: س وش 2-5]
61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13181
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 46گ، 20 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 36-270]
62. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1694
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با حواشی شیخ مرتضی انصاری به نشانی «م»؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 94گ، 15 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-89]
63. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 599
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ بخش اول این رساله را که در اصول عقائد است ندارد [ف: 39]
64. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10441/1
کان ابوالحسن بن سید محمد نبی، تا: عصر مؤلف؛ مصحح، مقابله شده؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س 8ش 4-69]
65. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8548/3 - 57/218
آغاز : كل ذلك مع الاعادة ولو بني على سبق سابق فقدمه ثم ظهر لاحقا او بالعكس صح على الاصح؛ انجام: برابر
ص: 72
خط: نسخ، كا: مرتضی بن محمد زکی موسوی، در ایام طفولیت قبل از تکلیف نوشته، بی تا؛ افتادگی: آغاز، 64ص (85-148)، 13 سطر، اندازه: 16×10 سم [ف: 2-627]
66. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 546
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 71گ، 17 سطر، اندازه: 20×12سم [ف مخ: 1-276)
67. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 516/1
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور سرخ [ف: 1-403]
68. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6856/2
انجام: و من دخل عليه الوقت خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 44گ (111-154پ)، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-257]
69. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9684
از طهارت تا اعتکاف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ تملك: ریحان الله موسوی بتاريخ رجب 1319 با مهر
«العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 145گ، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 25-53]
70. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2971/1 - 15/221
آغاز: برابر؛ انجام: ما يبطل الصلوة عمدا و سهوا و منه الحدث و استدبار القبله ... و مع السهو و الغلط تصح الصلوة و يلزم في السهو بعدها سجود السهو و الاحوط
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 48گی، 14 سطر، اندازه: 17×11سم (ف: 2-627]
bugyat-ut talib fi marifat-il mafrud wa-i wajib (t.)
بهبهانی، محمود بن محمد علی، 1200-1271 قمری
behbahānī, mahmūd ebn-e mohammad ‘alī (1786 1855)
وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)
به دستور: محمد علی میرزا قاجار
ترجمه تحت اللفظی نیکویی است از رساله «بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب» شیخ جعفر کاشف الغطاء نجفی.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 159
آغاز: الحمدلله الذي فضل مداد العلماء على دماء الشهداء ... اما بعد از حمد و ثناء واجب الوجود و فیاض الجود مبدع اشیاء و خالق ارض و سماء؛ انجام: تا اوان ظهور صاحب العصر و الزمان عليه صلوات الرحمن محمد و آله سادات الانس و الجان.
خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1225ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 109گ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 1-130]
bugyat-uț țālib fī ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib (t.)
شیخ علی، ق13 قمری
sayx ali (- 19c)
گروهی از مسلمانان از آقا شیخ علی درباره مفروض و واجب سؤالی می کنند و او در پاسخ آنان این کتاب را در سه مطلب که شامل «ایمان؛ آداب؛ دینداری» و «تعیین فرائض اسلامی است» تأليف می نماید.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 640
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي اسس قواعد الاحکام و رفع دعائم الاسلام و مميز لعباده الحلال من الحرام؛ انجام: و اما بعد از ایام مذکوره پس مرخص است در سفر کردن و کراهتی در آن نیست. تمت كتاب خط: نسخ، كاتب = مؤلف (ظاهر)، تا: قرن 13، جان محتملا آذربایجان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 136گ، 22 سطر (159)، اندازه: 21×15سم [ف: 2-147]
bugyat-uț țālib fi ma'rifat-il mafrūd wa-l wājib (t.)
خزائیلی، جعفر
xazā’īlī, ja far
وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)
ترجمه ای است از کتاب «بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب» شیخ جعفر کاشف الغطاء. گرچه این ترجمه در فهرست به جعفر خزائیلی نسبت داده شده است، ولی آغاز و انجام آن بر آغاز و انجام ترجمه اسدالله بن اسماعیل کاظمی با عنوان «تحفة الراغب» منطبق است و احتمالا همان است.
آغاز: الحمدلله الذي اسس قواعد الاحکام ... اما بعد سوال کردند جمعی از پرهیزکاران ... و مسمی گرانیدم آن را به بغية الطالب در شناختن مفروض و واجب
انجام: و جایز است که آن را قبل از تسبيح فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بگوید یا بعد از آن تمت الكتاب
[الذريعة 84/4]
خوی؛ ملا على خوئی (شریف)؛ شماره نسخه: 26
آغاز و انجام: برابر
ص: 73
خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج مجدول، 90گ، 17 سطر، اندازه: 21×16سم
[اوراق عتیق: 1-130]
buzyat-ut talib fi marifat-il mafraid wa-i wajib (t.)
وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)
از چند ترجمه «بغية الطالب» سراغ داریم که عبارت است از: تحفة الراغب از کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (1186-1237) که مشهورترین آن است؛ ترجمه بهبهانی، محمود بن محمد على (1200- 1271)؛ و ترجمه ای از خزائیلی، جعفر. نسخه های زیر در فهارس بدون نام مترجم و بدون ذکر آغاز و انجام معرفی شده اند و لذا تشخیص اینکه کدام ترجمه اند ممکن نشد.
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8919
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 رجب 1224ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی کرد سیاه، 118گ، 13 سطر (10×6)، قطع: بغلی، اندازه: 10×8سم [ف: 17-250]
2. تبریز؛ قاضی طباطبائی، شماره نسخه: بدون شماره/1
بی کا، تا: 1242ق (نشریه: 7-519]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15729
آغاز: چنانکه دیگران گمراه شدند و بلغزد پای او از طریق حق چنانکه دیگران؛ انجام: ما بین دو بعض از دو سوره و نه اکتفا کردن به بعض سوره و در خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 63، 15 سطر ( 10/7×6 )، اندازه: 15×10سم [رایانه ]
bugyat-ut talib fi-man ra'a imam-al ga'ib = tadkirat-ut talib fi-man ra'a imam-al ga'ib
بیرجندی، محمد باقر بن محمد حسن، 1276- 1352 قمری
bīrjandī, mohammad bāger ebn-e mohammad hasan (1860-1934)
چند« فصل» است در گزارش از آنان که از ولادت حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه) اطلاع داده یا آن حضرت را دیده اند، با مختصری از احوال آن جناب و احادیث و روایات مربوط به وی که به درخواست بعضی از برادران دینی تألیف شده است.
آغاز: الحمدلله الذي نور قلوبنا بمعرفة الامام الهمام القائم و الصمصام البتار المنتقم المحجوب عن ابصار الاغیار
چاپ: مشهد، 1342ق
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3413
آغاز: برابر؛ انجام: بسیار ز آنچه گفته شده از علائمش *** بنموده روی در سر باقی شتاب کن
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ با افزودگی هایی در حاشیه؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 80گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5×11 سم [ف: 9-196]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3417/2
خط: نسخ، كا: محمد حسین چهکندو کی، بی تا؛ بخط مؤلف تصحیح و اضافه شده؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 63گ (42پ -104ر)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 9-202]
bugyat-ut talibin fi ta'liq-il qawanin
یزدی اردکانی، محمد رضا بن عبد الله، ق14 قمری
yazdī ārdakānī, mohammad rezā ebn-e ‘abd-ol-lāh ( 20c)
وابسته به: القوانين المحكمة في الأصول = قوانين الاصول؛ میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1151-1231)
شرحی است با عناوین «قوله قوله» بر کتاب «القوانين المحكمة» میرزای قمی.
اردکان یزد؛ امام صادق شماره نسخه: 304
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... قوله الباب الاول لما رتب القوانين على مقدمة و ابواب و خاتمة و شرع في ذكر الاول شرع في البواقي
نسخه حاضر جزء دوم و به روز دوشنبه از جمادی الاول 1282 تأليف آن پایان یافته است؛ خط: نسخ زیبا، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 273 گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 2-48]
bugyat-uț țālibīn fī manāqib-il xulafā’-ir rāšidīn (mn.)
کنجی، محمد بن يوسف،-658 قمری
kanjī, mohammad ebn-e yūsof (- 1261)
شامل بخش های مربوط به فضائل امير المؤمنین
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8932/9
آغاز: من الجزء الثاني من كتاب بغية الطالبين في مناقب الخلفاء الراشدين للشيخ محمد بن يوسف بن محمد الشافعي عن الزبير عن سعید القرشي قال كنا جلوسا عند سعید بن المسيب؛ انجام:
ص: 74
اختلفوا فصار حزب ابلیس. اخرجه في المستدرک ایضا و قال هذا حديث صحيح الإسناد ولم يخرجاه.
خط: نسخ تحریری، كا: محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: شنبه 18 شوال 852ق؛ در صفحه 39 جباعی نوشته: «حاشية بخط ولد المصنف» که نشان می دهد نسخه مورد استفاده او یادداشت های پسر مؤلف را داشته است؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن بنفش، 11ص (38-48)، اندازه: 28×18/2 سم [ف: 29/1 -382]
bugyat-uț țālibīn li-bayān-il mašāyix-il muhaqqiqīn = al-warīqāt
تخلی، احمد بن محمد، 1044؟ - 1130 قمری
naxlī, ahmad ebn-e mohammad (1635-1718)
این رساله تذکره مشایخ صوفیه است و مؤلف آن بنا به تصریح خود، صاحب طریقه نقشبندیه است.
آغاز: الحمدلله الذي عز جلاله فلا تدرکه الأفهام و سما کماله فلا تحيط به الأوهام ...
چاپ: حیدر آباد، مطبعة دائرة المعارف النظامية، 84ص، 1328ق.[ ایضاح المكنون 188/1 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1255 ط
آغاز: شرايع الملل السالفة بعد ما ابرق صيب الجهل و بعد فيقول العبد (مؤلف) قد سنح للخاطر العاطل ... أن أكر المشهورين المحققين من مشایخی؛ انجام: صلى الله عليه جل جلاله *** ما طاف بالبيت العتيق مكبر ... و كان تمام هذه الوريقات ... لا ارضی بواحدة حتى اضيف اليها الف آمينا.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی دو لایه با ترنج و نیم ترنج و لچک ضربی و حاشیه منگنه با نقش گل و بوته، 64 گی، 15سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 ×27سم [ف: 24/2 -188]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11314/25
آغاز: و بعد قال أحمد بن محمد الشهير بالنخلي المكي قد سنح للخاطر العاطل و الفكر الذي هو عن الصواب حائل؛ انجام: من طريق الباطن لا من طريق الظاهر لان وفاة الشيخ با یزید قبل وفاة الشيخ
خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، اگ (270)، 20 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 28-493]
bu8yat-ut talibin li-sihhat-i tariqat-il mujtahidin
شبر، عبدالله بن محمد رضا، 1188؟ - 1242 قمری
šobbar, “abd-ol-lāh ebn-e mohammad rezā (1774-1827)
این کتاب درباره مسائل مورد اختلاف بين علماء اخباری و اصولی و اثبات صحت طریقت علماء اصول است، دارای پنج «مبحث» و هر مبحث دارای چند «فصل» و «اصل» است: مبحث ١. الكتاب (حجیت ظواهر کتاب)؛ 2. السنه؛ 3. الاجماع؛ 4. الأدلة العقليه؛ 5. الاجتهاد و التقليد دارای 4 «فصل» و یک «اصل». در آن از کتاب منية المحصلین خویش یاد می کند.
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمد لله الذي نزه قلوب المجتهدين في معرفة احكامه من ظلمات الجهل و الشبهات ... اما بعد فيقول قليل البضاعة هذه تحقیقات صافية و ترقیات شافية[ الذريعه 135: 2 کشف الحجب: 87]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3972
آغاز: برابر؛ انجام: و اما الاخبار الاخيرة التي ظاهرها الاطلاق الدالة على أن من لم يعرف شيئا ... لاشي عليه و أن ما لا يعلمون لايؤاخذون عليه فيمكن حملها على الغافل او على من لم تبلغه الدعوة حتى لا ينافي الأخبار السابقة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ مهر: «الواثق بالله الغني عبدالله الحسینی» (بیضوی و بزرگ)؛ کاغذ رنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 226ص، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 × 16/5 سم [ف: 10-2111]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1598/4
آغاز: برابر؛ انجام: فيمكن حملها على الغافل او على من لم تبلغه الدعوة حتى لا تنا في الاخبار السابقة. | خط: نسخ، كا: محمد جعفر خورانی، تا: 1271ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج لچکی ضربی کوبیده حاشیه منگنه، 175ص (269- 443)، 19 سطر (15×10)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 10-130]
bugyat-uț țālibīn wa hujjat-ul muțabbibīn
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16131
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ سطر، قطع: وزیری [د.ث. مجلس ]
bugyat-uț țullāb fi ma'rifat-il ansāb
کتابی است در انساب سادات يمن که در صفحه عنوان، به نام فوق ثبت گردیده است. مؤلف در آغاز مطالبی در تاریخ انبیا از حضرت نوح (علیه السلام) تا پیامبر خاتم (صلی الله علیه وآله وسلم)آورده و پس از آن با خطبه ای جدید، به ذكر نسب خاندان های سادات در یمن پرداخته است. آغاز بخش مذکور: «بسمله. الحمدلله الذي فرق
ص: 75
بین الاضداد و دل على الخير و الرشاد و زجر عن الغي و الفساد و أكمل حجته على العباد». احتمالا این کتاب شرح بر مشجری در انساب باشد، چنانکه در انجامه آمده: «تم المشجر المبارک صبيح يوم الجمعة لعله 5 ربيع الآخر سنة 1185 من الهجرة النبوية على شارعها أفضل الصلوة و التسليم ..».
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1239/3
آغاز: بسمله. و به العون و الثقة، الحمدلله رب العالمین و صلی الله على سيدنا محمد و آله الطيبين الطاهرین و صحبه الراشدين المنتجبین و بعد فهذه نبذة منتقاة من التواريخ السالفة في معرفة الآبا و الأجداد ... فأول ما نذكر نوح (علیه السلام)؛ انجام: عمرو بن معوية المعروف سبأ، و الله سبحانه و تعالى أعلم و أحكم. تم المشجر المبارک ... و الحمدلله أولا و آخرا و ظاهر و باطنا.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 73ص (97-169)، 29 سطر [عکسی ف: 538-3 ]
bugyat-ut talab fi tarix-i halab = Zubdat-ul halab min tarix-i halab
ابن عدیم، عمر بن احمد، 588- 660 قمری
ebn-e ‘adīm, ‘omar ebn-e ahmad (1193-1262)
کتاب مفصلی است در تاریخ حلب، به ترتیب حروف معجم. حاجی خلیفه و بروکلمان، این کتاب را در ده مجلد، نوشته اند. سنگین در مقدمه ای که بر مجلد اول چاپ عکسی کتاب نوشته، احتمال می دهد که این تاریخ در سی یا چهل مجلد تأليف شده باشد و آنچه تا کنون از آن به دست آمده حدود ده مجلد است که شاید یک سوم کتاب باشد.
چاپ: دمشق، المعهد الفرنسي، الجزء الثالث، تحقیق سامی الدهان، الطبعة الأولى، 1968م، 306ص؛ مجلد اول این کتاب، به طور فاکسی میل از روی نسخه ایاصوفيا، به شماره 3036 توسط «معهد تاريخ العلوم العربية و الاسلامية» در 1406 ه_ در فرانکفورت چاپ شده است.
[ الاعلام زرکلی 40/5 ؛ معجم المؤلفين 275/7 و 276؛ کشف الظنون 249/1 ؛ ذخائر التراث العربی 179/1 ؛ بروکلمان، ذیل 568/1 ؛ فهرست المخطوطات المصورة تاريخ 47/1 و 20/2 و 36/3]
شرح و حواشی: 1- بغية الطلب في تاريخ حلب (مختصر)
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1308
آغاز: الحسين بن عبدالله الخادم مولى الحسن بن عرفة بن يزيد العبدی رابط بعين زربدة مدة مديدة
نسخه اصل: کتابخانه احمد ثالث ترکیه 2925. جلد پنجم؛ خط: نسخ، كا: احمد بن علم اقسماوی، تا: دوشنبه 26 ربیع الثانی 718ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد بن محمد بن سابق حنفی به تاریخ چهارشنبه 19 ربیع الثانی 856؛ مهر وقف و امضای سلطان محمود خان خادم حرمین شریفین؛ وقف نسخه بر خانقاه ناصریه؛ 652ص [عکسی ف: 4-131]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 513 عکسی
آغاز: خالد بن الحرث بن ابی خالد قيس بن خلدة بن مخلد؛ انجام: التي دخلت قلبک برویتک ایانا في مسجد الجامع او كما قال.
نسخه اصل: سلطان احمد سوم-استانبول، بشماره 2925/5 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 524/3 ). این نسخه از خالد بن الحرس شروع و به ترجمه دعلج بن احمد بن دعلج ختم می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا در نیمه اول قرن 19؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد بن محمد بن سابق حنفی به تاریخ 856ق؛ 344گ، 17سطر
[عکسی ف: 2-13]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 589عکسی
آغاز: احمد بن محمد بن متوية ابو جعفر المرور وذي المعروف بکا کو.؛ انجام: مسلم بن الحجاج يقول: ابو يعقوب اسحق بن منصور ... سمع يحيى بن سعيد وابن عیینه و ابن ابی فدیک و ابن نمیر
نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2925/2 .A فهرست عربی طوپ قاپی 523/3 ). این نسخه، ظاهرة جلد دوم، از ترجمه «احمد بن محمد متوية» شروع و تقریبا به آخر ترجمه «اسحق بن منصور المروزی» ختم می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 9؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ 300گ، 17سطر
[عکسی ف: 2-78]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 147-ف
نسخه اصل: فيض الله افندی ش 1404. از سرگذشت حجاج بن هشام و حجاج بن یوسف تا پایان جزو 1؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ [فیلمها ف: 1-291]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 263 بخش 3 و 264 بخش3 همان نسخه بالا [ف: 132]
bugyat-ut talab fi tarix-i halab (muxtasar)
وابسته به: بغية الطلب في تاريخ حلب = زبدة الحلب من تاريخ حلب؛ ابن عدیم، عمر بن احمد (588- 660)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3630/4
خط: نسخ، كا: قاسم عبدالله، بی تا [ف: 7-7]
ص: 76
bugyat-ul ‘ulamā’ wa-r ruwāt = dayl-u raf*-il işr 'an quďāt-i mișr
سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، 831-902 قمری
saxāvī, mohammad ebn-e ‘abd-or-rahmān (1428-1497)
ذیل و تكمله ای است بر کتاب استادش احمد بن علی کنانی مشهور به «ابن حجر عسقلانی» (852ق) موسوم به «رفع الاصر عن قضاة مصر» که در آن شرح حال متولیان امر قضاوت در مصر از زمان فتح مصر به دست مسلمانان تا عصر ابن حجر به ترتیب طبقات سال ها و در هر طبقه، به ترتیب الفبا درج شده است. قابل ذکر است که ابن حجر، خود 22 سال صاحب منصب قضاوت بوده است. سخاوی در این ذیل، شرح حال 49 تن از کسانی را که پس از ابن حجر می زیستند یا معاصر با او بودند ولی نامشان در «رفع الاصر» نیامده یا این که اسمی از آنها به میان آمده ولی شرح حال تفصیلی شان بیان نشده آورده است و همان گونه که در پایان نسخه حاضر کاتب به نقل از خط وی آورده، این ذیل را «بغية العلماء و الرواة في الذيل على كتاب شيخي في القضاة» نامیده است. وی در ضمن شرح حال افراد، ترجمه فرزندان و بعضا پدران و اجدادشان را نیز بیان نموده و در مناسبت های گوناگون، مباحث نحوی، فقهی و مانند آنها را مطرح کرده و به بررسی اقوال علما پرداخته است. اسامی قضات مترجم در «ذیل رفع الاصر» عبارتند از: 1. برهان الدين ابراهيم ابن الديری، 2. احمد ابراهیم کنانی عسقلانی، 3. احمد بن احمد انصاری خزوجی، 4. احمد بن احمد اسيوطی، 5. احمد بن عبدالله کنانی عسقلانی (ابن حجر)، 6. احمد بن محمد اذرعی، 9. احمد بن ناصر باعونی دمشقی، 10. احمد بن نصرالله کرمانی، 11. حسن بن على حصنی حموی، 12. سعد بن محمد بن الديري نابلسی، 13. زکریا بن محمد انصاری، 14. سليمان بن ابی العزا ذرعی، 15. صالح بن عمر کنانی عسقلانی، 16. عبدالله بن شریک، 17. عبد القادر دمیری، 18. على بن محمد آدمی، 19. علی بن محمود سلمى حموی، 20. علی بن محمد سخاوی، 21. على بن يوسف مصری، 22. عمر بن ابی بکر محمد، 23. عمر بن عبدالوهاب، 24. عمر بن محمد رازی، 25. محمد بن احمد كحکاوی، 26. محمد بن احمد بساطی، 27. محمد بن احمد اسدی، 28. محمد بن احمد تنسی، 29. محمد بن احمد شافعی، 30. محمد بن اسحاق سلمي مناوی، 31. محمد بن ابی بکر مالکی، 32. محمد بن عبیدالله کریزی، 33. محمد بن عثمان کرادی، 34. محمد بن على قایانی، 35. محمد بن عمار مصری، 36. محمد بن عمرو حلبی، 37. محمد بن عمر قاهری، 38. محمد بن ابی بکر سدرش، 39. محمد بن محمد مصری، 40. محمد بن محمد کنانی، 41. محمد بن محمد بن صافی، 42. محمد بن محمد شافعی، 43. محمد بن محمد بغدادی، 44. محمد بن محمد شافعی، 45. محمد بن محمد بن شهاب غازی، 46. محمد بن محمد حنفی، 47. محمود بن احمد عنتابی، 48. يحيى بن محمد عناوی، 49. محمد بن احمد احمد بن مزهد.
چاپ: قاهره، الدار المصرية للتأليف و الترجمة، محقق جودة هلال و محمد محمود صبيح، چاپ اول، 1385ق، 488040ص. کشف الظنون، ج 1، ص 909]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1003 عکسی
آغاز: بسمله قال سيدنا الحافظ العمدة خادم السنة النبوية شمس الدين ابو الخیر محمد بن الشيخ العلامة عبد الرحمن بن ابی بکر المقرى السخاوي المصري القاهري رحمه الله تعالى الحمدلله الحكيم العدل الشامل كلا من خلقه بالجود و الفضل ... و بعد فهذا جزء افردت فيه بالذكر من تأخر عن شيخنا من كبار القضاة بالقاهرة و مصر كذا من كان بزمنه ممن لم يره بأصله مسطورة أو اثبته و لكن طوى أكثر خبره لكونه لم يكن عنده مشهورة .. و رتبته
كأصله الترتيب المألوف على الحروف؛ انجام: ثم دفن بتربته و لم يلبث أن استقر ولده البدری محمد في وظيفته و صلى الله على سیدنا محمد و آله و صحبه و سلم 3خط: نسخ، كان احمد بن ابی بکر نسفی مالکی، تا: سه شنبه 14 شوال 973ق؛ بلاغ مطالعه و قرائت به تاریخ 1038 ق در آخر نسخه؛ عبارت «وقف کتابخانه مدرسه محمودیه» و مهر «وقف کتابخانه مدرسه محمودیه في المدينة المنورة» (بیضوی)؛ 170ص، 27 سطر [عکسی ف: 3-18]
bugyat-ul fuhul fī š.-i zubdat-il usūl
برغانی قزوینی، عبدالوهاب بن محمد صالح - 1250 قمری
baraqānī qazvīnī, “abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad saleh (- 1835)
وابسته به: زبدة الاصول؛ شیخ بهائی، محمد بن حسين (953 -1030)
اهداء به: برای برادرش شیخ موسی
تاريخ تأليف: آغاز 1258 و پایان 5 شعبان 1258؛ محل تأليف: کربلا
شرحی است مزجی بر زبدة الاصول شیخ بهائی.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6215
آغاز: بسمله ... الحمدلله الذي وفقنا لعرف ريعان الشباب في الوصول الى الأصول ... اما بعد؛ فيقول عبد الوهاب رضوان الدين بن محمد صالح القزوینی ... اني لما رأيت اقبال الناس بكتاب «زبدة الاصول» و لاسيما اخی ...... الشيخ موسى فاحببت ان اشرحها ... و سميته ببغية الفحول في شرح زبدة الاصول؛ انجام: بل طریق النجاة في الاخرى و الأولى ... في مشهد الحسين ... كما هو
ص: 77
مستحقه 1258. اللهم صل ... دائمة باقية.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1258، جان کربلا؛ به گواهی تصحیح و خط زدگی و تغییرهای بسیار نسخه اصل است؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی، 202گ، 20 سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 3-257]
bugyat-ul fallāhīn wa-l ašjār-ul mutmara wa-r rayāḥīn
غسانی، عباس بن علی،-778 قمری
qassānī, “abbās ebn-e ‘alī (-1377)
کتابی در باب زراعت و غرس گیاهان و فوائد و منافع و طبایع و مضار انواع میوه ها و طرق دفع آفات از آنها بر اساس مؤلفاتی از قبيل «الاشارة في العمارة» از تصانیف پدرش الملک المجاهد سيف الدين على (- 764) و «ملح الملاحة في معرفة الفلاحة» از تصانيف جدش الملك الاشرف [كذا في النسخة صريحا واضحا یعنی با اضافه
«جدی» به الملك الأشرف، ولی از مراجعه به کتب تواریخ معلوم می شود که این شخص في الواقع برادر جد مؤلف یعنی برادر الملك المؤید یعنی عموی پدر مؤلف است، و او را نیز مانند عموم افراد و ملوک فاضل سلسله غسانی تألیفات متعددی است در موضوعات مختلف علوم از طب و نجوم و اسطرلاب و بیطاری و انساب و رجال و فنون ادب و غیره از جمله کتاب «المعتمد في الأدوية المفردة» ] و «الفلاحة الرومية» و الفلاحة النبطية» و غیره، و چنان که در ترجمه احوالش مسطور است او را به جز این کتاب تألیفات دیگری نیز بوده که طابع کتاب «العسجد المسبوک و الجوهر المحكوك في طبقات الخلفاء و الملوک» در مقدمه خود بدون این که ذکر این کتاب را به میان بیاورد آنها را تعداد نموده است. کتاب مشتمل است بر«مقدمه» و شانزده «باب» و «خاتمه»: مقدمه: در بیان مطالب متنوع و کلی در باب نباتات و بیان اقوال افلاطون و ارسطو و دیگران از اصحاب فلاحت؛ باب 1. الارضین و صفاتها و ما يستدل به على جيدها و ردیها؛ 2. فيما يستمد به الارضون؛ 3. ذكر المياه و ما يستدل به عليها و علامات المواضع التي يكون فيها؛ 4. اختیار الارض و اصلاحها؛ 5. اوقات الفلاحة و ما يحتاج اليه من امورها؛ 6. الزروع؛ 7. القطائی؛ 8 البقول و الخضروات؛ 9. البزور المتخذة لاصلاح الاطعمة؛ 10. الرياحين و ما شاكلها؛ 11. الأشجار المثمرة؛ 12. تثمير الأشجار و اصلاحها بعد هدمها؛ 13. ترکیب الاشجار بعضها في بعض و ما يتركب منها و الاخبار عن معرفة الاقاليم السبعة و اهويتها و طبايعها؛ 14. الخواص؛ 15. دفع الآفات عن الزروع؛ 16. تحتوي على خاتمة تشتمل على فوائد شتى على سبيل الاختصار.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22584
آغاز: بسمله الحمدلله حامی حوزة بلاده بملوک اجتباهم لحراسة عباده (بعد از هشت سطر) اما بعد فان قلم القدر اذا جرى بتأييد الله تعالى للعبد و اسعاده و خصه بتوفيقه و ارشاده الهمه اکتساب الامور و السجايا الحميدة و الزمه بالمزايا الشريفة المجيدة و انه لما تولانی الله تعالی بعین عنايته في اصداره و ایراده و حبانی من خفى الطافه باسداء طارق احسانه و تلاده و اتانی زمام ذلك كله فاذعن الى الاقبال باصحابه و انقياده و المطلب المطلوب من شکر سبيل احسانه السابغ تأليف كتاب يكون جواهر معرفته ازین لعارفيه من جلاء العقود، انجام: و كل اقلیم منسوب إلى کو کب من الكواكب السبعة بحيثما او جبته التجربة على الأمر الأكثر الاقليم الأول لزحل.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1195ق؛ مجدول؛ واقف: حاج سید عبدالباقی آیت اللهی شیرازی، اسفند 1374؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: مقوا عطف و سجاف چرم و لبه دار، 35-27 سطر، اندازه: 32×21سم [ف: 19-633]
bugyat-ul qārī-yil majīd min țullāb-il qur'ān-il majīd
زبیدی، عبدالباقی بن عبدالله، ق 11 قمری
zobaydī, ‘abd-ol-bāqī ebn-e 'abd-ol-lāh (- 17c)
تاریخ تأليف: دوشنبه 7 ذیقعده 1005ق عدد آیه های قرآن و اختلافات ائمه حجاز و عراق و شام در آن، مکی و مدنی بودن سوره ها، فواصل سور، عدد ركوعات و انواع وقف های قرآنی و دیگر مطالب را در این کتاب جمع آوری کرده است. مؤلف كتاب «الجامع المفيد لطالب القران» امام مقری ابو محمد عبدالله بن عمر بن ورد هلالی مذحجی شافعی مقدسی را نیز در ضمن کتابش گزیده کرده است.
[ فهرست نسخه های عربی لینچی ص 87-88]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 449
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد فهذه نبذة في عدد آی القرآن و کلمه و حروفه و معرفة و قوفه و خموسه و عشوره نسخه اصل: كتابخانه آکادمی لینچی رم 47؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 25 ذیقعده 1185ق؛ مصحح، محشی؛ در برگی آخر اسامی قراء سبعه مذکور در شاطبيه آمده؛ 245ص [عکسی ف: 2-44]
bugyat-ul qasid fi muskilat-il qawaid
سربهاری، قاسم بن عبدالحق، ق10 قمری
sarbahārī, qāsem ebn-e ‘abd-ol-haqq (- 16c)
وابسته به: قواعد الأحكام في معرفة (مسائل الحلال و الحرام؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726)
ص: 78
تاریخ تأليف: یک شنبه 10 شوال 966ق؛ محل تألیف: اردبیل شرح و بسط مسائل حسابی مشکل کتاب «قواعد الأحكام» علامه حلی، تنظیم شده برای آنان که به قواعد مراجعه می کنند تا نیاز به مراجعه منابع مختلف نداشته باشند. بیشتر مسائل این کتاب مربوط به تقسیم ارث و حقوق وارثان می باشد و در پایان مسئله ای افزوده شده است در تکمیل
«مناسخات» خواجه نصیر الدين طوسی. در آغاز این کتاب سیزده «مقدمه» است دارای قواعد و فوائد در کلیات مسائل علم حساب که شناخت آنها در حل مشکلات ریاضی لازم می باشد.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1957
آغاز: الحمدلله الذي شرف نوع الانسان و خصه بفضيلتي العقل و النطق من بين الحيوان و جعلها ذريعة يتوصل بها إلى مآربه؛ انجام: هذا ما قاله السيد العلامة ... في كتابه الموسوم بالأنوار المضية في الحكمة الشرعية.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، تملك: على بن نور الدين محمد غفاری کاشانی؛ مهر: «الراضى بقضاء الغني محمد جعفر الحسینی الرضوی» (بیضوی)، «العبد محمد جعفر الحسینی الرضوی» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 172 گی، 19 سطر، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 5-387]
bugyat-ul murtāḥ ilā talab-il arbāḥ
زرندی، محمد بن يوسف، 693-750 ؟ قمری
zarandī, mohammad ebn-e yūsof (1294-1350)
کتابی است مشتمل بر شرح چهل حدیث در مواعظ که مؤلف، اول تأليف آن را جهت نصیحت بعضی از سلاطین شروع نموده، لیکن برای اینکه فایده آن عام باشد آن را در نصیحت جميع حکام و ولات مسلمین قرار داده است. مؤلف، احادیث را غالب از «صحیح بخاری» و «مسلم» و «جامع ترمذی» آورده و اسناد خود را تا مؤلف هر کدام از این سه کتاب ذکر می کند. [کشف الظنون 250/1 ؛ معجم المؤلفين 124/12 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 930 عکسی
آغاز: الحمدلله المؤمن السلام ... و بعد يقول ...... ابو عبدالله محمد بن یوسف بن الحسن بن محمود الزرندی ... سميتها: بغية المرتاح الى طلب الارباح في نصح السلاطين و ولاة المسلمين و الحكام الراغبين في الفلاح؛ انجام: فهذا آخر الأربعين و ما وشحتها به من طرف الآثار و الاشعار وحليتها به من الحكايات و الآداب و المواعظ و الاذكار .. و الحمدلله رب العالمین و صلوته على سيدنا محمد خاتم النبيين و على آله
نسخه اصل: چستربیتی، ش 3823 (اربری، فهرست خطی عربی 22/4)؛ خط: نسخ، كا: شیخ محمد شماعی، تا: جمعه 22 ربیع الاول 842ق؛ مصحح، محشی؛ 126 گی، 23 سطر [عکسی ف: 2-410]
bugyat-ul murīd fi-1 kašf'an ahwāl-iš šayx-iš šahīd
عودی جزینی، محمد بن علی، ق 10 قمری
‘ūdī jozaynī, mohammad ebn-e ‘alī (- 16c)
زندگی نامه شهید ثانی از هنگام ولادت تا زمان شهادت است. مؤلف از شاگردان نزدیک شهید ثانی و پیوسته ملازم وي بوده است، متأسفانه بیشتر فصل های این کتاب از میان رفته، فقط بخشی اندکی از آن را نوه شهید ثانی، علی بن محمد بن حسن عاملی به دست آورده و در کتاب الدر المنصور، درج نموده و ترجمه جد خود حسن بن زين الدين و عده ای از علما را از خاندان شهید ثانی ضمیمه آن نموده است. دارای یک «مقدمه» و 10 «فصل» و «خاتمه» است: المقدمة: في وصفه بالكمال على الاطلاق و اشتمل عليه من مكارم الأخلاق؛ فصل 1. مولده و ما اعقبه من ختم كتاب الله و ترتیب شروعه في تحصيل العلوم؛ 2. ظهور اجتهاده و تعداد مصنفاته؛ 3. تعداد أصحابه و فضلاء تلامذته؛ 4. ذكر أمره في الكتابة و ما له فيها من الآيات و محاسن الكرامات؛ 5. تعداد زوجاته و عدد اولاده؛ 6. محاسن الرسائل البليغة و الانشاآت الفصيحة؛ 7. ذكر القصائد التي مدح بها في الزمان و من مدحه من أهل هذا الشأن؛ 8 ذكر ما عرض له من الاخاویف؛ 9. مقتله و خاتمظ أجله، 10. اضطراب الاخبار في تحقيق الاحوال بعد أخذه من الحجاز الى الروم؛ الخاتمة: في المراثی و الندب و ما وقع بعد فقده من الكرب و بیان من رثاه. آغاز: الحمد لله رافع درجات العلماء ... و بعد فان احق ما اودع في الطروس و توجهت اليه النفوس من فن التواريخ المحفوظه والسير الملحوظة.
[ الذريعة 136/3 و 137]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13168/4
آغاز: برابر؛ انجام: هذا و حزني عليهم لا انقضاء له *** حتى اراهم عيانا حينما نزلوا. و هذا آخر ما وجد من هذا التاريخ و الحمد لله اولا و آخرا.
خط: نسخ، كا: مولی عبدالله افندی، تا: قرن 12؛ مصحح؛ تملک: « نصر الله بن حسین حسینی»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 29گ (153پ-181پ)، 18 سطر، اندازه: 15عن أحوال الشيخ الشهيد / 8/5 سم [ف: 33-328]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8965/2
آغاز: برابر؛ انجام: الفصل الثالث في ذكر اصحابه و فضلاء تلامذته الذي قراء وا عليه ... حسين بن الصايغ العاملي ادام الله توفيقه قراء عليه و سمع جملة نافعة من العلوم في المعقول و المنقول و الأدب و غير ذلك
خط: نسخ، كا: محمد بن على بن ثابت حسینی، تا: 16 ذیقعده
ص: 79
1110ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 37گی (80 پ- 116پ)، 15 سطر (1266)، اندازه: 18/2×11/5 سم [ف: 29/1 -488]
٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2836
آغاز: برابر؛ انجام: وكم رفعت مضافا للهوان كما *** خفضت كل لبيب مفرد علم خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن حاج محمد قاسمی جزائری، تا: 1111ق؛ مصحح، محشی، در چند برگ اول شرح حال بیضاوی با ایراداتی بر تفسیر وی و شرح حال مرحوم شیخ مفید و نقل بعضی مناظرات وی آمده و ظاهرا این کتاب بخشی از کتاب «ربيع الابرار» کاتب باشد که در بیان احوال علماء و شعراء نگاشته است؛ وقفنامه ای با مهر «رب محمد نجني بحق علی» (بیضوی) و «محمد على» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 90گ، 19 سطر، اندازه: 20×12سم [محدث ارموی مخ: 1-258]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4643/2
آغاز: برابر؛ انجام: و الصبر على هذا المصاب و الاجر عليها. خط: نسخ و نستعلیق، کا: عبدالله بن عنایت الله، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه سرخ گوشه ها و عطف تیماج مشکی، 42ص ( 56-15 )، چلیپا (15×8)، اندازه: 10×19 سم [ف: 14-3578]
bugyat-ul murīd wa ’anīs-ul farīd
حسنی یمانی، عامر بن محمد، 1135 قمری
hasanī yamānī, tāmer ebn-e mohammad (- 1723)
تاريخ تأليف: 1126ق کتابی است درباره انساب ذریه سید علی بن محمد املحي بن على رشید (-977ق) نگاشته و حوادث تا سال 1130ق را در آن آورده است و به خصوص تراجم آل امام منصور قاسم بن محمد (- 1029ق) را مدنظر داشته است. در مصادر التراث اليمني في المتحف البريطاني (ص 104-105) درباره موضوع و محتوای این اثر چنین آمده است: «کتاب كما أثبت في عنوانه في ذرية و أنساب السيد علي بن محمد بن على الرشيد الأملحي الحسني و من نشأ معهم و عاصرهم من السادة و العلماء و الفضلاء و السيد على بن محمد بن على بن الرشيد الأمحلی (من شام صعدة ) المتوفى سنة 977ه هوجد فرع من فروع الأئمة الذين كان أولهم حفيد السيد علي بن محمد، الامام المنصور بالله القاسم بن محمد الذي حكم سنة (1006-1029ه_) و كان من نسله أئمة حكموا رغم الصراع مع الاتراك حتى زمن المؤلف و کتابته هذا التاريخ سنة 1126ه_ كانت غاية المؤلف من وضع هذا الكتاب أن يذكر أنساب الفرع الهاشمي الذي ينتمي اليه لكنه في حقيقة الأمر يحوي مادة كثيرة و هامة في تاريخ اليمن في هذه الحقبة المضطربة و غير المعروفة تماما. و بالرغم من أن المؤلف ذكر أنه صنف الكتاب سنة 1126 ه_ فانه قد ساق من الأخبار و الحوادث ما يعود إلى ما بعد هذا التاريخ كحصار «المهدی صاحب المواهب» ووفاته التي حددها في الخامس من رمضان سنة 1130ه_ و حوادث أخرى لعل آخرها في 24 شعبان من نفس العام. و تناول في المقدمة أهمية السلالة العلوية مشيرا الى اعتماده على مصادر أربعة أساسية هي (نورالانوار و منهج الأبرار للسيد أحمد بن محمد بم على الرضی) و (کتاب فخر الدين عبد الله بن على المؤيدي المعروف بأبي علامة) و (عمدة الطالب في أنساب أبي طالب للشريف ابن عنبه) و كذلك (ما كتبه الشريف المسهودی).
و أخذ في استعراض نسب سادة اليمن و بشكل خاص اولاد الامام القاسم بن ابراهيم الرسي (ت 246ه_). و هكذا تشكل الأنساب و سيرة من ذكرهم من الأئمة المعاصرين أمثال الامام يحيى شرف الدين (ت 965ه_) و بنه المطهر (ت 980ه_) و من تلاهم في القرن العاشر أو ما تلاه حتى 1126 ه_ جوهر الكتاب و معظم مادته. و قد أضاف معلومات و أخبارا مفيدة عن سيرة المنصور بالله القاسم بن محمد و عرض أحداث عصره».
نسخه های خطی از این کتاب در کتابخانه های یمن فراوان است و استاد محمد بن محمد شعیی آنرا تحقیق کرده و استاد احمد بن محمد شامی تعلیقاتی بر آن نگاشته و قرار است در جده به چاپ برسد. «حافظیان»
آغاز: الحمدلله الذي هو على تغاير الأزمنه اله محمود، ... و بعد فانه لما طرق سمعی من بعض ابناء السادة الاعلام اهل الوقت يسأل عن نسب بعض اهله ...
انجام: فهم مشايخ العلوم و مرجع الحلوم و اليهم يرجع ... المهمات و يستنزل الخيرات و البركات ...
[ملحق البدر الطالع /110؛ فهرس مخطوطات بعض المكتبات الخاصة في اليمن 127 و 222؛ فهرس المخطوطات اليمنية لدار المخطوطات و المكتبة الغربية بالجامع الكبير 1433/2 -1434؛ مؤلفات الزيدية 211/1 ؛ مصادر التراث
في المكتبات الخاصة في اليمن517/1 و 232 و 166 و 571/2 و 633؛ مصادر التراث اليمني في المتحف البريطاني: 104-105؛ مصادر الفكر الاسلامي في اليمن 523-524]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 644عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش .3719Or (ریو، فهرست عربی همانجا/ 338)؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن اسماعیل بن محمد بن أحمد طشی، تا: پنج شنبه 5 صفر 1290ق؛ از روی نسخه مصنف، مصحح؛ 186 گ، 23سطر [عکسی ف: 2-124]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1864
آغاز و انجام: برابر؛ و الى هنا انتهت النسخة المباركة المسما ببغية المريد و انس الفريد.
نسخه اصل: در یکی از کتابخانه های یمن؛ خط: نسخ، كا: محمد بن على بن علی بن عبدالعزيز ذماری زیدی، تا: جمعه 2 ذیقعده
ص: 80
1344ق؛ مجدول، بخشی از انجامه کاتب: «... نقلت هذه النسخة عن نسخة منقولة من الامام المزبورة بخط المصنف رحمه الله و ایای و آبایی ... بخط أفقر عباد الله تعالي اليه المعول في جميع مهاته عليه محمد بن على بن على بن عبدالعزيز الذماري بلدا و وطنا و العدلی اعتقادا و الزیدی مذهبا ...»، در آخر نسخه فایده ای درباره کرامات امام مهدی احمد بن يحيی و چند بیت به عربی؛ این تصویر را عبدالله على مطهر دیلمی به تاریخ 2 رمضان 1418 در ذمار يمن به کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ره اهداء کرده؛ 532ص، 22 سطر [عکسی ف: 5-284]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 770عکسی
خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالله بن على ملقب به حجازی زیدی، تا: جمعه 16 ربیع الاول 1395ق؛ مصحح، و با نسخه ام توسط کاتب وصفی الاسلام احمد بن يحيى بن احمد مقابله شده؛ 324گ، مختلف السطر [عکسی ف: 2-249]
bugyat-ul mustaʻjal
علی بن عبدالملک بن بصلا
‘alī ebn-e 'abd-ol-malek ebn-e baslā
ارجوزه ای است در هفتاد و نه بیت در تاریخ خلفای راشدین و بنی امیه و بني العباس تا روز گار مستعصم عباسی و در آغاز آن اشاره ای است به نسب و تاریخ حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم). آغاز: الحمدلله و صلی الله *** على التهامي الذي اصطفاه / محمد و آله الأطهار *** و صحبه الأماجد الأخيار
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/104
خط: نسخ، كا: شمس الدين محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: قرن 9، 3ص (381-383) [ف: 5-112]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12677/22
آغاز: برابر؛ انجام: ثم أتي من بعد المعتصم *** ادام امام بره منسجم. مبلغا في الا...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: شرقی، کگ (144-145)، 21 سطر، اندازه: 18×7سم [ف: 32-211]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9885/1
آغاز: برابر؛ انجام: مبلغا في الامر اذ برتبته *** ما يشتهي مهنئا بدولته خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: ترمه عطف گالینگور نیلی، 3گ (12ر-14پ)، اندازه: 17×8/5 سم [ف: 25-183]
bugyat-ul mustafīd fi’axbār-i madīnat-i zubayd
ابن دیبع، عبدالرحمن بن على، 866-944 قمری
ebn-e dayba', 'abd-or-rahmān ebn-e 'alī (1462-1538)
تاریخ شهر زبید از بلاد یمن است از ابتدای تأسیس آن تا اواخر قرن نهم هجری. در یک «مقدمه» و ده «باب»: المقدمة: في ذكر اليمن و فضله و اسلام اهله؛ باب 1. ذكر مدينة زبيد و فضلها؛ 2. ذكر تملک بنی زیاد؛ 3. ذکر ملوک الحبشه باليمن من آل نجاح؛ 4. ذكر وزراء آل نجاح؛ 5. ذكر قيام السيد علي بن مهدی ... و زوال ملك الحبشة و انقضاء دولتهم؛ 6. ذكر دولة بنی ابوب و اول دخولهم اليمن؛ 7. ذكر دولة الملوک بنی رسول الغسانيين باليمن؛ 8 ذكر الدولة الغراء الطاهرية؛ 9. ذكر الدولة السعيدة المباركة الحميدة المنصورية؛ 10. ذكر دولة مولانا ... عامر ابن عبد الوهاب بن داود بن طاهر ..
آغاز: الحمدلله رب العالمين، الذي علمنا ما لم نكن به عالمين، و فهمنا علوم الأولين و الآخرين.
چاپ: در بون، 300ص، 1828م؛ صنعاء، محقق: عبدالله الحبشی، مركز الدراسات و البحوث اليمنی، 1979م،بیروت، دار العودة، 233ص، 1979م.
[ بروکلمان 2/(401) 527]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 796عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: و يجعل كلمة الملك باقية فيه، و في عقبه الى يوم الدين آمین آمین.
آمین آمین لا ارضی بواحدة -حتى اضيف اليها الف امین .
نسخه اصل: چستربیتی، ش 3749 (اربری، فهرست خطی عربی 105/3 )؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، در پایان تاریخ روز یکشنبه بیستم صفر 903 ه_ ثبت شده که شاید تاریخ فراغت مؤلف، از تأليف باشد؛ 92گ، 23 سطر[عکسی ف: 2-272]
buġyat-ul mațālib ‘alā hāšīyat-il makāsib
موسوی قزوینی، محمد باقر بن محمد علی، ق14 قمری
mūsavī qazvīnī, mohammad bāqer ebn-e mohammad al (- 20c
وابسته به: حاشية المكاسب؛ رشتی، حبیب الله بن محمد على (1312-1234)
تاریخ تأليف: 1306 (جزء اول) و 1309 ق (جزء دوم)؛ محل تأليف: نجف اشرف
تقریرات درس استادش میرزا حبیب الله رشتی بر مکاسب شیخ انصاری را در کتاب حاضر در سه جزء گرد آورده است. مؤلف در دو جا به نام کتاب اشاره نموده است.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1752
آغاز: قوله مبادلة مال بمال، ما ذكره اللغويون کاکثر تعاریف الفقهاء مثل تملیک عین بعوض و نقل الملك إلى غيره و انتقال عین مملوكة من شخص إلى غيره
ص: 81
نسخه اصل: کتابخانه خاندان مؤلف - قزوین؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1306ق، (پایان جزء اول)، 7 رمضان 1309 (پایان جزء دوم)؛ یادداشتی از مؤلف درباره کتاب حاضر با مهر «محمد باقر الموسوی» (بیضوی)؛ 779ص [عکسی ف: 5-207]
bugyat-ul wā‘iz fi-l șikāyāt wa-l mawāʻiz
ملاحنفی، ابوبکر بن محمد، ق13 قمری
mollā hanafī, ābū-bakr ebn-e mohammad (- 19c)
کتابی است مفصل در مواعظ و حکایات و احادیث اهل سنت، که مؤلف، کتاب «مورد العذب» تأليف ابن الجوزی (-597) را با افزودگیهایی گرد آورده است. و مشتمل بر 22 «فصل» می باشد، مؤلف صاحب کتاب «مختصر التبصرة ابن جوزی» و «حادي الأنام إلى دار السلام» نیز می باشد و در احساء در گذشته است.
[ معجم المؤلفين 75/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12534
آغاز: الحمدلله الذي أيقظ قلوب العالمین بطاعته من سنة الغفلة و وفقهم للاستعداد ليوم المعاد، انجام: يا ريح الشمال قتلني قلب المشوق و لاشواقه تفجعی یا من أعماه الهوى فاستوى عنده
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی مجدول، 100گ، 15-16 سطر (12×19)، اندازه: 26×17سم [ف: 31-586]
bu8yat-ul wu'at fi tabaqat-il lugawiyyin wa-n nuhat
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
تاریخ تأليف: 868ق
کتاب جامعی در شرح حال طبقات نحويان است، زیرا با مطالعه کتاب های تألیف شده مهمی چون «طبقات النحاه البصريين» نوشته ابوسعید سیرافی، «مراتب النحويين» از ابوطیب حلبی لغوی، «طبقات النحاة» تأليف ابوبکر محمد بن حسن زبیدی، «البلغة في طبقات ائمه اللغة» اثر قاضی مجدالدین فیروزآبادی او را اقناع نساخت، لذا پس از مطالعه حدود سیصد جلد کتاب از تألیفات بزرگان بر این امر مبادرت کرد و این کتاب گرانسنگ را در شرح حال و بیوگرافی آنان نگاشت. نویسنده ابتدا به عنوان تیمن اسامی نحویان موسوم به محمد و احمد را آورده و سپس به ترتیب حروف هجا به ترجمه سایر طبقات پرداخت که از زمان تأليف تا کنون مورد استفاده همگان است.
آغاز: الحمدلله خالق الوجود و معدمه و مانح الفضل و ملهمه ... اما بعد فاني منذ نشأت و انا نشوق إلى كتاب بجمع اخبار النحويين لمزيد اختصاصی بهذا الفن اذ هو اول فنونی.
چاپ: القاهرة، مطبعة دار التأليف، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، 1965-64 م، در دو جزء، 6030607ص
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3004
خط: نسخ، كا: یحیی بن ابی النصر بن حامد، تا: پنج شنبه 19 ربیع الثانی 1025ق؛ تملک: شیخ خضر، محمد بن عيسى بن ابراهیم کورانی حسینی، حسن اصفهانی، تاریخ های تملک 16 صفر 1262 و 1255 و 1170 و 1037 دارد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی زرکوب مقوایی، 197گی، 31 سطر (12/5 ×20)، اندازه: 29×19سم [ف: 10-1932]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8583
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملکی به سال 1340ق با مهر «ابو عبدالله» (مربع) و مهر «من کتب ... عبدالله الزنجانی» (بیضوی بزرگ)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و لچکی دار، 212 گی، 27 سطر، اندازه: 19×29/5سم [ف: 28-136]
3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1561
خط: نسخ، كا: حسين بن محسن سپاهانی، تا: سه شنبه 14 ربیع الأول 1248ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی مقوایی ضربی، 278 گ، 24 سطر، اندازه: 18×27سم [ف: 258-3 ]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10866
آغاز: برابر؛ انجام: و معجم الأدبا لياقوت الحموي و النضار لابی حيان الى غير ذلك من المعاجم و التعاليق التي لاتحصى و الله اسئل التوفيق لما يرضيه و الهداية ... سنة احدي و سبعین و ثمانماية خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 10 شوال 1274ق؛ واقف: محمد ایرانی مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی ضربی با ترنج و سر ترنج و لچکی، 217گ، 27 سطر، اندازه: 28×19سم [ف: 27-89]
← بقاء الآثار في تكملة ليالي الاخبار ← فهرست لآلى الاخبار
baqā'-e ajsād-e a’emme dar qobūr (r.)
حسینی اصفهانی، محمد مهدي بن هدایت الله، 1152 1218 قمری
hoseynī esfahānī, mohammad mahdī ebn-e hedāyat-ol lah (1740-1804)
تاریخ تأليف: 1217ق این رساله در «مطلع الشمس»، «نجوم السماء» و «اعیان الشیعه» که ترجمه مصنف را دارند یاد نشده.
ص: 82
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1804/7
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين، مسئله المشهور بین المتاخرین آن اجساد المعصومين عليهم الصلوات من رب العالمین في قبور هم الشريفه و نقل عن المفيد و الشيخ الكراجکی ان اجسادهم؛ انجام: و باقي الائمه علیهم صلوات من ربهم و رحمته حرره بن هدایت الله محمد مهدی الحسینی الموسوی عفی عنهما في شهر شعبان، سنه 1212
بی کا، بی تا؛ 4ص (208-211)، قطع: خشتی، اندازه: 22×16سم [ف: 9-322]
baqā'-ul juttat-il anbīyā’ wa-l a'imma ‘alay-him-us salam fi qubur-i-him
احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری
ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)
جواب سؤالاتی درباره «بقای اجساد امامان» در خاکجایشان و نیز اینکه آیا ایشان زائران را می بینند یا نه. آغاز: في اختلاف الروايات في بقاء اجسادهم (علیهم السلام) في القبر منها ما يدل على أن اجسادهم في حفرهم و منها ما يدل على انهم الايبقون في قبورهم الأساعة او ثلاثة ايام. قال الشيخ (قدس سره) في الجواب و الذي اعرف و اعتقدان مدلول النوعين من الأخبار صحيحة انجام: اجسادهم في السماء و في قبورهم و حفرهم المعلومة التي تأتي اليها زوار شيعتهم المؤمنين. و صلى الله على محمد و آله الطاهرین.
[الذریعه 64/1 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22054
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله خراسانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 21 سطر (18×12)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
2. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 1670/7 -عکسی
آغاز و انجام: برابر قد وقع الفراغ في يوم الثالث صفر المظفر 1261 .
خط: نسخ خوش، کا: محمد رسول بن محمد حسن، تا: 3 صفر 1261ق؛ 3ص (27-29) [عکسی ف: 1-53]
٣. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 557/6
آغاز: الحمدلله ... انه قد بعث إلى الشيخ الأجل .. بمسائل پرید جوابها على حال؛ انجام: یعنی توجهها اليه و هذا انشاء الله تعالی مما لااشكال فيه و الحمدلله رب العالمين
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5گ (188-192پ)، 20 سطر، اندازه: 20×15 سم [مؤید: 2-63]
baqā'-u Şuwar-in naw‘īya wa fanā?-u-hā (mq.-un fi)
تهرانی رازی، قوام الدین محمد، 1093 ؟ قمری
tehrānī rāzī, qavām-od-dīn mohammad (- 1682)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3901/11
آغاز: بدانکه این مسئله یعنی بقای صور نوعيه عناصر و عدم بقای آن مطمح انظار و مطرح افکار است؛ انجام: لهذا ناتمام و بی صورت است و الله اعلم میر قوام الدین محمد رحمه الله تعالی. خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن جديد الاسلام کشمیری، تا: قرن 11؛ پس ازین (ص 60) سه بند فلسفی است به عربی درباره معنی طبیعی و اثبات زمان و چهار گونه حرکت جز قسري آن دو تای نخستین از سماع طبیعی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 3ص (57-59)، سطور چلیپا (17×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 12-2890]
←البقاء على تقليد المجتهد بعد موته ← البقاء على تقليد الميت
al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit
یزدی، محمد تقی بن ابیطالب، -1267 قمری
yazdī, mohammad taqī ebn-e abītāleb (- 1851)
رساله وجوب بقاء بر تقلید مجتهد پیشین در حکم های خلافی و جمع میان فتواهای دو مجتهد.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3/ 900
آغاز: بسمله الحمد لوليه و الصلوة على نبيه و وصيه و بعد يقول ... محمد تقی بن ابی طالب اليزدي الاردکانی: الحق وجوب البقاء على تقليد من قلده من المجتهدين في الأحكام.؛ انجام: بل ربما يكون الظن مع من قلده فيما قلده فيه في بعض الاحيان او بعض الموارد خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 4گ (120 الف -123ب)؛ 25سطر (18×14)، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 16965]
al-baqā' 'alā taqlīd-il mayyit
عبد الغني بن محمد رضا، ق13 قمری
‘abd-ol-qanī ebn-e mohammad rezā (- 19c)
تاریخ تأليف: 19 ذیقعده 1283ق
رساله استدلالی است در این که اگر کسی از مجتهدی تقلید کند و پس از مرگش به دیگری رجوع کرده که بقاء بر تقلید را جایز می داند، در حال بقاء آیا می تواند در مسائلی که بدانها عمل
ص: 83
نکرده از مجتهد مرده تقلید کند؟
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5176/4
آغاز: السؤال اذا أخذ العامى عن مجتهد حال حياته جملة من المسائل ولم يتفق أن يعمل بمقتضى ما أخذه منه؛ انجام: عليه و آله من الصلوات و التحيات ما يزيد على عدد القطر و الشجر و الاتحويه الفكر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 6گ (62ر -67پ)، 17 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 381-13 ]
al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit
قزوینی، عبدالوهاب بن محمد علی، ق13 قمری
qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:
5932/8 البقاء على تقليد المجتهد بعد موته جایز ام لا، کاتب = مؤلف، تا:
جمادی الاول 1242ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 12گی (198پ-209پ)، 18 سطر (20×10)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-160]
al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit
قمی، سید اسماعیل، ق13 قمری
qomi, seyyed esma'il (- 19c)
در این رساله مختصر استدلال می شود بر اینکه می توان از مجتهدی که عامی از وی تقلید می کرده پس از مرگش نیز بر تقلید خود باقی بماند. این رساله در اثر پرسشی که پس از درگذشت میرزای قمی از مؤلف شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6052/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فنقول لما أبتلينا لقصورنا في عصرنا هذا بالحرمان عن فيض ظهور الحجة الأصلية القائمة؛ انجام: بل كانت متحدثة في عصر العلامة كما يظهر من تدوينها هو في كتبه لا غير، و الحمدلله أولا و آخرا و ظاهرا و باطنا .
خط: نسخ، كا: سید حسن بن میر زین العابدین ساکن قم، تا: 14 ربيع الثانی 1242ق؛ جلد: گالینگور مشکی، 12گ (63پ۔ 74پ)، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 16-54]
al-baqā’ ‘alā taqlīd-il mayyit
موسوی، محمد حسین بن محمد، ق 13 قمری
mūsavī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad (- 19c)
رساله استدلالی در باره مسأله تقلید میت است، مؤلف مسأله را به سه صورت طرح نموده که هر کدام از آنها مبتنی بر آراء گروهی از فقها است و سپس ادله هر گروه را بررسی و نقد کرده است؛ آن سه صورت عبارت است از: 1. حرمت بقاء بر تقلید میت؛ 2. وجوب بقاء بر تقلید میت؛ 3. تخيير.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11327/1
آغاز: اعلم أن من المسائل المشهورة و الفروع المتكررة الحاجة و الذكر في مسالة البقاء على تقليد المجتهد الحي؛ انجام: ما يدل على جواز العدول في مسئلتمنا مطلقا و حيث من الله على عبده الفقير المقر بالذنوب خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، لاگ (1- 7)، 24 سطر، اندازه: 17×11/5 سم [ف: 519-28 ]
al-baqā' 'alā taqlīd-il mayyit
فائدة مكملة و شجرة مثمرة في هذه المسئلة ايضا.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:
5932/10 کا: بیابانکی قزوینی، تا: 7 محرم 1243ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 8گ (214 -221پ)، 18 سطر (10×20)، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 16-161]
baqā'-ol mavālīd
رمال شیرازی، ناصر بن حیدر، ق7 قمری
rammāl šīrāzī, nāser ebn-e heydar (- 13c)
تاریخ تأليف: 680ق
در سه «فصل»
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5632/7
آغاز: بسمله، الرسالة في بقا المواليد وفيه ثلاثة فصول، الفصل الاول في الهيلاج و معرفة القمر، قال ملك الحکما بطلیموس صاحب المجسطی؛ انجام: جدول تعدیل ایام است و بعبارت: «تم و کمل» پایان می پذیرد.
خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: 680ق ؛ کاغذ:حنایی، جلد:چرمی عنابی ضربی، 11ص (90-100)، اندازه: 21/8×15/5 سم [ف: 8-439]
← بقاء النبي و الوصى بعد الموت في الأرض أو رفعهما إلى السماء (رسالة في)← اثبات وجود الانبياء و الأوصياء في قبورهم ← بقاء النفس← الرد على من قال «إن الانسان يفني بعد الموت»
ص: 84
← بقاء النفس← بقاء النفس
← ازلية النفس و بقائها ← النفس
baqā'-un nafs
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667 ؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
در پایندگی روان
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 431/11
آغاز: النفس الدراكة تمنع أن تفسد بفساد البدن و تموت بموته.؛ انجام: و ليس بعد هذه الرتبة رتبة اخرى.
بی کا، بی تا؛ اص (152) [ف: 3-333]
baqā'-on nafs
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی،-1367 ؟ قمری
emam jome xuil, mohammad amin ebn-e yahya - 1948)
رساله ای است در بقاء نفس بعد از متلاشی شدن جسم که به درخواست عده ای از جوانان معاصر مؤلف تألیف شده است آغاز: و بعد در این اوان بعضی از جوانهای عصری که بفضل و ادب معهود و مشهود و آثار خیر و صلاح از پیشانی ایشان هویدا بود از اینجانب خواستند
[ طبقات اعلام الشيعة (نقباء البشر) 182]
1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 12228/10
آغاز: برابر؛ انجام: لكن در طرف فساد نمی توان این تصویر کرد زیرا که با فساد نفس بدنی باقی نیست بالاتفاق پس نمی توان این دو مرحله را قیاس بهمدیگر کرد پس نقص مزبور وارد نیست خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ بعد از این رساله، افزودگی هایی در موضوعات متنوع از جمله خطبه، نامه، عقدنامه، اشعار و مطالب متفرقه دیگر از برگ 64 تا 88 آمده است؛ کاغذ: فرنگی، 9گ (55-63)، 19 سطر، اندازه: 10×7سم اف: 31-48)
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12228/12
آغاز: برابر؛ انجام: پس فرد مزبور خیری است مجرد از وضع و خیر و قبول می کند صور عقلیه را
خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، نسخه مسوده رساله ارجاعی است؛ کاغذ: دفتری خط دار، جلد: تیماج سورمه ای ضربی با ترنج گل و بوته، 11گ ( 107-97 )، 20 سطر (18×10)، اندازه: 22/5×15 سم [ف: 31-50]
baqā'-e nafs-e ensānī
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1405/4
آغاز: بسمله ... در دلایل بر بقای آنچه از انجیل بر می آید
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آلبالویی، 16گ (164-179)، 15 سطر ( 13/5×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم (ف: 3-951]
» بقاء النفس الإنسانية» بقاء النفس بعد خراب البدن
» بقاء النفس بعد بوار البدن» بقاء النفس بعد خراب البدن
baqa'-un nafs ba'd-a xarab-il badan = baqa'-un nafs-il insānīyya
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
به درخواست: موید الدین عرضی
این رساله به نام های «رساله در بقاء نفس انسانی» و «بقاء النفس بعد فناء الجسد» و «بقاء النفس بعد خراب البدن» و «بقاء النفس بعد بوار البدن» آمده است. خواجه رساله را به در خواست مؤيد الدين عرضی که از همکاران وی در بستن رصد مراغه بوده، تألیف کرده است. نام این رساله را ابن شاکر در کتاب فوات الوفيات در فهرست مؤلفات خواجه یاد کرده است. مدرس رضوی از رساله ای با عنوان «رساله بقاء النفس» یاد می کند که با توجه به آغازی که نقل کرده، همین رساله است و چرا جدا دیده معلوم نیست.
آغاز: قال علامة العالم نصير الملة و الدين رسم المولى العالم الفاضل (نسخه آستانه: رسم المولى الصدر الكبير) مؤيد الدولة و الدين نتيجة الحكماء الاكابر، قدوة المهندسين المدققين، ادام الله رفعته و حرس بهجته _ ان اكتب شيئا مما افاد الحكماء المحققون في بقاء النفس الإنسانية بعد بوار البدن فما وجدت بدا من امتثال مرسومه وان كنت قليل البضاعة في هذه الصناعة ... فاقول: ان الموجودات تنقسم الى ما له وضع و الى ما لا وضع له البتة و نعنی بالوضع الكون في جهة من الجهات او حيز من الاحياز بحيث يمكن أن يشار الى الموصوف به اشارة حسية ...
انجام: فان قيل: لو كانت النفس مركبة من حال و محل کالجسم الجار عليها العدم قلنا: لا يجوز العدم ... الذي هو المحل و نحن نعني بالنفس ذلك الجزء دون ما يحل فيه فان النفس كما تقرر شيئ و يرتسم فيها كثير من الصور بحیث محدث فيها و يزول
ص: 85
عنها و هي لا ينعدم بانعدامها و اذا ثبت أن النفس ليست بصورة البدن و لا يعرض حال فيه ولا بمركبه من حال و محل، ثبت آن الفناء لا يجوز عليها فهذا ما حضرني في الوقت مع اشتغال القلب مما استفدته من كلام العلماء في هذا الباب و الله اعلم بحقيقة الحال.
چاپ: به کوشش مرحوم حاج میرزا ابو عبدالله زنجانی (متوفی 1360ق)، با شرحی به نام رساله نفس ارسطو، 1342ق، 49ص؛ در نهایت تلخيص المحصل همراه با چند رساله دیگر خواجه نیز چاپ شده است؛ آقای زین العابدین کیا نژاد متن رساله و شرح آن را به فارسی نقل کرده و ابتدا در مجله جلوه و سپس مستق؟ به نام «بقاء روح پس از مرگ» در طهران طبع شده است.
[ذخائر التراث العربي الاسلامی 666/2 ؛ احوال و آثار خواجه مدرس رضوی 460؛ کشف الحجب 427]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6866/2
این رساله را آقای مدرس رضوی در احوال و آثار خواجه معرفی کرده اند و در فهرست نامی از آن برده نشده و به دلیل اهمیت آن اضافه گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 754ق [ف: ]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/155 -ف
نسخه اصل: حمديه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است [فیلمها ف: 1-432]
٣. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6879/20 - 35/59
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ، 21 سطر، اندازه: 23×13سم [ف: 2-628]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14576/18
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 4گ (188پ-191ر)، 20 سطر، اندازه: 15×7/5
سم [ف: 36-625]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14345/1
آغاز: برابر؛ انجام: فإن رآه خالية عن السهو و الخطا، فذلك من یمین همته العالية و إلا فالعذر واصح مما مر ذكره و أختم الكلامم هنا و لله الحمد ملهم العقل و مفيد الخير خط: نستعلیق، کا: جلال بن محمود متطبب، تا: 913ق؛ کاغذ: شرقی، 3گ (1-3)، 21 سطر، اندازه: 15/5×10سم [ف: 36-233]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10055/33
آغاز: برابر؛ انجام: و هو اعلم و احكم و العلم عنده و لا يعلم الغيب الاهو ... تم بالخير خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ مجدول زرین و مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 4ص (329-332)، اندازه: 23×11/5 سم [ف: 32-71]
7. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 237/28
بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: ربعی [نشریه: 6-694]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3443/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 8گ (133 - 140)، 13 سطر (11×6)، اندازه: 16×10سم [ف: 11-2453]
9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3901/1
خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن جديد الاسلام کشمیری، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 2 ص (1-2)، چلیپا (17×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 12-2888]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5283/40
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 3ص (99ر -99پ و 100ر) [ف:191-16]
11. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/46
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ با سر لوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 3گی 220-222پ)، 42 سطر (20×10)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1474]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2938/20
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مهر قرمز، 5ص (140-144)، 20 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19×12سم [ف: 10-358]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 876/10
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شب دوشنبه ربيع الاول 1036ق؛ گ (76ب تا 81 الف)[ف: 3-162]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1219/13
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ ریز، بی کا، تا: 1046ق، کاغذ: فرنگی نازک و کهنه، جلد: تیماج مشکی، 4ص (169-172)، 23 سطر، قطع: وزیری اندازه: 12/5 ×25 سم [ف: 4-146]
15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5101/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن محمد تقی (علامه مجلسی)، تا: 1057ق، جان اصفهان؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (61پ -64پ)، اندازه: 10×17 سم [ف: 13-305]
16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6616/32
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1071ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 2گ (122پ -123پ)، 27 سطر (21×10)، قطع: رحلی، اندازه: 31×18سم [ف: 16-311]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15536/15
آغاز: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن حمید، تا با تاریخ 1089ق؛ جلد: تیماج كرم، عطف و لبه ها تیماج قهوه ای درون روکش کاغذی آبی، 5 ص (151–155)، 14-19 سطر، اندازه:
ص: 86
20/8×15/8 سم [ف: 43-149]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 12024
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1092ق [الفبائی: 90]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12084/2
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1092ق، دارای پیشانی؛ کاغذ: آهار مهره حنایی و شکری، جلد: تیماج خرمایی، 11 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 11-319]
20. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4050/21
آغاز: برابر؛ انجام: و اذا ثبت أن النفس ليست تصورة للبدن و الاعرض حال فيه و لابحركته من حال و محل ثبت أن الفناء لايجوز عليها البتة.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ فاقد جلد، 2گ (83پ -84پ)، اندازه: 12/5 ×19 سم [محدث ارموی مخ: 1-259]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21264
آغاز: رساله في بقاء النفس لنصير الملل و الدين محمد بن الطوسی؛ انجام: محل واحد في زمان واحد من جهته واحده المضافان خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1102ق؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 21سطر (15×8) [رایانه]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1207
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: ذیحجه 1233ق؛ 3ص (84-86) [ف: 4-206]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10048/1
خط: نستعلیق، كا: فرج الله بن هاشم حسینی علوی فاطمی، تا: ذیحجه 1293ق؛ قطع: جانمازی آمیراث شهاب: س ش 2-17]
24. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1780/9
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه مدرسه بروجردی - کرمانشاه 119؛ خط: نسخ، کا: محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، تا: با تاریخ 1295ق؛ 4ص (234-237) [عکسی ف: 5-241]
25. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 314/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد سعید حسینی حائری، تا: اواخر ربيع الثانی 1336ق، جلد: تیماج قهوه ای، مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 5گ، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف مخ: 1-75)
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10005/6
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، بی کا، تا: 1336ق؛ جلد: تیماج مشکی، 3ص (57 59)، 20-19 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 32-17]
27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13/15 151
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سید اسدالله صفوی ماسالی مصطفوی، تا: 1363ق؛ کاغذ: فرنگی، 2گی (51-52)، 23 سطر، اندازه: 1468سم [ف: 302-38 ]
28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1924/6
آغاز و انجام: برابر؛ فلنعم المجلس الحالي المؤيدى ادام الله ايامه فيه، فان رآه خیاليا عن السو و الخطا فذلك من يمن همته العالية و الا فلنعذر ... مما ذكره ... الكلام عنها و لله الحمد ملهم العقل و مفيض الخير و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرین (در روز جمعه که يوم بیماری بود تحریر افتاد، ربیع الاول 1310) خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1310ق؛ کاغذ: فرنگی آبی، 8ص ( 79-72 )، 14 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 623-9 ]
29. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 871/22
خط: تعليق، كا: محمد علی، تا: 1299 - 1301 ق ؛ 4گ (161 الف تا 164ب) [ف: 3-162]
30. کرمانشاه؛ مدرسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 119/6 خط: نسخ خوب، کا: محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 3گ (130 - 132پ)، 23 سطر، اندازه: 13/5 ×21/5سم [ف: 94]
31. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 643/26
-ف نسخه اصل: بغداد لي وهبی ش 2023؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ گ (147پ -149پ) [فیلمها ف: 1-518]
32. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3152/6
کا: مرتضی موسوی خوانساری، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 6گ (105-110)، 19 سطر (6×11/5)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 11-2108]
33. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 228/7
فرخ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سوخته عطف و لبه تیماج قهوه ای، 4 ص (12-15)، قطع: رقعی، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 208]
34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 863/2
خط: شکسته تعليق، بی کا، بی تا؛ وگ ( وب تا برگ 17 الف). [ف: 3-161] 35. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 17/23 بی کا، بی تا [نشریه: 5-273]
36. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 680/9
بی کا، بی تا؛ 2گ (2عر -63پ)، اندازه: 14/5 × 26/5سم [ف: 2-526]
← بقاء النفس بعد فناء الجسد ← بقاء النفس بعد خراب البدن
←بقاء النفس الناطقة ← الجمل من الأدلة المحققة لبقاء النفس الناطقة
← بقاء النفس الناطقة (ترجمه) ← الجمل من الأدلة المحققة لبقاء النفس الناطقة (ترجمه)
ص: 87
baqā'-un nafs-in nāțiqa min-al insān
ابن خمار، حسن بن سوار، 381-489 قمری
ebn-e xammār, hasan ebn-e savār (992-1097)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6906/2
آغاز: قال ان ارسطوطاليس لما قال في كتاب النفس في المقالة الأولى منه فاما العقل فيشبه أن يكون جوهر اما يكون في الشيء و الايفسد فانه لو كان يفسد لكان حريا بذلك خاصة عن الكلال الذي يكون في الشيخوخة؛ انجام: و بما قلناه من صحة نظمها نتيجته وهي أن النفس الناطقة من الانسان غير فاسدة و ابدية و هو الذي اردنا بیانه.
كا: عبدالباقی تبریزی مولوی، بی تاب؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف و دور ترمیمی، 8گ (12ر-19ر)، 17 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 20-337]
←بقايا الأطياب في تتمة الكنى و الالقاب ← حدائق الشريعة في تراجم علماء الشيعة
baqā-ye nafs-e ‘āqele = jodā’1-ye jān va tan = baqā-ye nafs-e nāteqe
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
گفتاری کوتاه است درباره نحوه جدایی انواع نفوس (نباتی، حیوانی و انسانی) از جسم، و اینکه چون نفس عاقله فاقد آلت است، با از بین رفتن آلت جسمانی نه خود نفس عاقله و نه فعلش باطل نمی گردد.
آغاز: بدان که جمله نفوس اعني نفوس نباتی و نفوس حیوانی و نفوس مردم همه جدایند از اجسام، جدایی عقلي، لكن هریکی را جدایی بگونه ای بود: اما نفس نباتی از جسم نبات جداست
انجام: چون آلت جسمانی باطل گردد و تباه، تفس عاقله نه خود باطل گردد و نه فعلش، و نه تباه شود. و لله الحمد حمد الشاکرین، الصلاة على محمد و آله الطاهرين اجمعين و سلم تسليما كثيرا.
چاپ: مصنفات افضل الدين محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم)) (ص 622-623)
[فهرستواره منزوی 127/6 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4013/13
آغاز و انجام: برابر
در فهرست به نام دو فایده از بابا افضل کاشی آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: سمرقندی، 3گ (84پ -86 ر)، اندازه: 16/568 سم [ف: 11-18]
2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 145/16
حکمت شماره 6 چاپ شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع : وزیری (ف: 2-43]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/16/1
آغاز: نفوس نباتی و حیوانی؛
خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا قرن 11، جان طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی ضربی زرکوب مقوایی، 28 سطر (13/5 × 19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1014]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4191/23
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: ترمه، 2گ (185پ 186ر)، 17 سطر، اندازه: 10/6
× 18/8 سم [ف: 7-248]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4191/2
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، 2گی (30-31ر)، 11 سطر، اندازه: 10/6 × 18/8
سم [ف: 7-243]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3982/22
در فهرست با عنوان «پایندگی نفس» آمده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهان شکری آهار مهره دار، جلد: تیماج قرمز، 4ص (333-336)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19×10سم [ف: 2149-10 ]
7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/19/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا: قرن 11، جا: طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 28 سطر
(13/5× 19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1015]
8. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4585/7
آغاز: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسین بن سعدی لاهیجانی، تا: 1057ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن تابه تا قهوه ای و آلبالویی، 177 سطر، اندازه: 20/1×13 سم [ف: 7-435]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5180/25
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ 2گ (274-275) [ف: 15- 330]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10124/11
آغاز: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1221ق؛ 2ص (75-76 متن و حاشیه)، قطع: بیاضی، اندازه: 23×11/5 سم [ف: 32-155]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2454/6/1
آغاز: برابر
ص: 88
خط: شکسته نستعلیق، كان محمد خان، تا: 1333ق، جا: طهران؛ کاغذ: فرنگی، خط دار (پستی)، جلد: مقوایی، رویه کاغذی عطف، و گوشه تیماج مشکی، از صفحه 235، 16 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 18×11سم [ف: 5-596]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/1
آغاز و انجام: برابر خ
ط: نسخ خوب، كا: محمد على متخلص بعبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق، به دستور حاج سید نصرالله تقوی؛ مصحح، مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2ص (2-3)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 24×14سم [ف: 14-336]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/13
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوب، کا: محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2ص (42-43)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 14×22سم [ف: 341-14 ]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4805/12
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، 49گ، اندازه: 29×16سم [ف: 13-208]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1824/5
آغاز: برابر؛ انجام: و واجب شده باشد یکی از روی عمل که مجاهدت عبادت از آن است و دیگر از روی علم که تجرید عبارت از آن است و الله الموفق و المعين خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 22ص (206-227)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 9-444]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 623/4
بی کا، بی تا؛ 12سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 22 سم [ف: 2-383]
17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 428/1
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ 2گ ( آپ -2ر) [ف: 3-330]
18. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 24/2
آغاز: برابر؛ انجام: وانکه به خود داناست انتهای همه اوست در انتهای موجودات. آن کیست که آگاه زمن وخود است *** بیزار زکفر ودین واز نیک وبد است / کارش نه چو عقل ونفس داد و ستد است *** آگاه بدو عقل و خود آگه به خود است خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول عطف تیماج زرشکی مذهب، 3گ، 27 سطر، اندازه: 28×18سم [ف مخ: 1430 -4 ]
19. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/46
بی کا، بی تا، اگ (144 ر) [ف: 5-461]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5974/9
انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در فهرست با شماره 5975 و در ضمن عنوان «جواب مراسله شمس الدين و مسائل» آمده؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه پارچه، اگ، اندازه: 43×26سم [ف: 6-404]
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 226716/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، اندازه: 18/5 × 28/5سم [ف: 9-918]
22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2267/6/14
شماره 6 چاپی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در هامش جایی بین 11پ -14ر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی
گرد، اندازه: 18/5 × 28/5 سم [ف: 9-918]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22497
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]
← بقای نفس ناطقه ←بقای نفس عاقله
baqiyyat-ul ansab min dikr-il ashab
شیرازی، ابراهیم بن زین العابدین
šīrāzī, ebrāhīm ebn-e zayn-ol-‘ābedīn
تکلمه ای است بر کتاب «مرآة الأحوال» آقا احمد بن محمد على بهبهانی کرمانشاهی، در احوال و تواریخ آل آقا (فرزندان وحید بهبهانی) که ذکرشان در مرآة به اختصار رفته بود، مشتمل بر هشت «فصل» و یک «خاتمه» می باشد ولی در نسخه حاضر فقط این فصل ها آمده است: 1. ذكر احوال اولاد و احفاد آقا؛ 2. احوال مولانا آقا احمد؛ 3. احوال آقا محمد اسماعيل؛ 4. احوال آقا محمود بهبهانی؛ 5. احوال همشیره آقائی.
مشهد؛ میبدی: شماره نسخه: 189/1
آغاز: دل خسته اجل گشته سوخته گداخته دست شکسته پا از محافل دوستان کشیده بر خاک مذلت نشسته خط: نسخ، بی کا، بی تا، در حواشی صفحه ها استاد هادی ارفع کرمانشاهی یادداشت های تاریخی سودمندی نوشته؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ (1پ -25ر)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 1-149]
baqīyyat-u d.
محار، عمر بن مسعود،-711 قمری
mahhār, 'omar ebn-e mas‘ūd (- 1312)
ص: 89
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1612/105 و 1612/108 -ف
نسخه اصل: نسخه ش 216 کتابخانه تقوی که اکنون در با شماره 4559 در کتابخانه مجلس شورا است بیشتر رساله های این مجموعه در فهرست مجلس معرفی نشده است و با عنوان جنگ یا دیوان آمده است ؛ كا: عبدالحی، تا: 822ق، جان ماردین در شمال عراق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی [فیلمها ف: 1 -623 ]
baqīyyat-ul lāh xayr-un ba'd-al fanā' fi-s sayr
نابلسي، عبد الغني بن اسماعیل، 1050-1143 قمری
nābolosī, 'abd-ol-qanī ebn-e esmāʻīl (1641-1731)
تاریخ تأليف: 6 جمادی الاول 1124ق رساله ای است کوتاه در شرح ابیات پنج گانه مؤلف: «حروف المباني و المعاني تنزهت *** مقاصدها التي لم تكن تقرى / فان رمت یا اولی سواک محققا ×× علیک بک افهم منصفا انک الاخرى / و فوق مقام القصد للكل مقصد ***اليك اتی باعة اذا جئته شبرا / تحقق باثار الاواني مجانبا *** بروق المعانی فالعظيم بنا احرى / علیک سلام الله يا طالب الهدی *** مدالدهر ما مالت غصون الحماسکرا. این رساله به درخواست برخی از دوستان سراینده نگاشته است.
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى من اهل الصدق و الوفا ... اما بعد، فقد طلب مني بعض الاحبة الأعزة حفظه الله تعالی رب العزة أن شرح هذه الأبيات الخمسة
[ایضاح المكنون 191/1 ؛ هدية العارفین 590/1 ؛ معجم المؤلفين 271/5 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13704/9
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفى من اهل الصدق و الوفا ... اما بعد، فقد طلب مني بعض الاحبة الأعزة حفظه الله تعالی رب العزة أن شرح هذه الأبيات الخمسة؛ انجام: و الحمدلله على كل حال و صلی الله على سيدنا محمد و جميع الآل
خط: نسخ، کا: محيي الدين بن قاسم نبکی، تا: 1196ق؛ کاغذ:فرنگی، گ (110-115)، 25 سطر، اندازه: 15×8سم [ف: 34- 630]
baqīyyat-on naqīyya
شیخ زاده فایض نیمردانی، ق 10 قمری
šeyx-zāde fāyez-e nīmardānī (- 160)
وابسته به: مجالس النفائس؛ امیر علیشیر نوائی، علیشیر بن کی چکنه (844-906)
تاریخ تأليف: 961ق
«تذکره مجالس النفایس» که به زبان ترکی جغتایی به قلم امیر علی شیر نوایی وزیر با تدبیر سلطان حسین میرزا بایقرا نوشته شده است تا کنون دو ترجمه فارسی از آن در دست بود که هر دو را آقای علی اصغر حکمت به چاپ رسانده است، ولی نسخه ما غیر از این دو است و دارای فزونی هایی است که در آن دو ترجمه نیست و مترجم نسخه ما شخصی به نام «شیخ زاده فایض نیمردانی» که کتابت نسخه هم به وسیله او انجام پذیرفته آن را به سال 961 هجری ترجمه و به نام «بقية النقية» معنون گردانیده است.
ساری؛ طاهری شهاب؛ شماره نسخه: 224/1
آغاز: اگر چه این طرز سخن که مشتمل بر تذکره اکابر شعرای سابقه و محتوی بر ایرادا ماجد فضلای سالفه تواند بود مخصوص است به غفران نصاب مرحمت انتساب امير دولتشاه بن قاضی بختی شاه اسفراینی ...... اما این امیر کبیر را طبع شریف بذكر اکابر این عصر و افاضل این دهر مبادرت نموده و چون لغت ترکی جبلی ذات آن حضرت بوده ... و اکثر اعزه اصحاب و بیشتر اجله احباب ازین فواید بعلت امر مذکور مایوس و مرحوم می نموده اند، سیما متر جم این مقاله و مسود این رساله اقل عبادالله جرما و اقويهم جرما الراجی بتوفيق السبحانی معروبه شیخ زاده فایض نیمردانی در حل معنی این لغات کوشیده و مبانی معانی آن را بعنوان فارسی با بعضی تصرفات بایراد رسانیده ... و تسمیه آن به (بقية النقية) مناسب نمود؛ انجام: الحمد الله على الطاف نعمه و اصناف کرمه که خامه عنبر شمامه چنانچه در بدایت این رقم توفیق یافت همچنان بنهایت این کتابت تایید پذیرفت. قد تم کتابتی بعون الوهاب. ترجمه این کلام در تاریخ سنه 961 باختتام انجامید و هو الهادي إلى سبيل الرشاد.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، 36ص، 28 سطر (24×15) [نشریه: 6-631]
al-baqī“
عبد الله
abd-ol-lah
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:
259/2 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-934]
baqiyye-ye naqiyye
امیر خسرو، خسرو بن محمود، 651-725 قمری
amir xosrow, xosrow ebn-e mahmud (1254-1326)
آغاز: از ورق منیر ماه و زورق مستنير خورشید بدان نمونه تنویر فرمود که ارواح و اختران را آنجا رقم ادراک میان گسسته ... بقیه ایست نقيه ز فیض طبع من این ×× که چون طبایع افلاک محکم است و متین
ص: 90
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 883/1
آغاز: برابر؛ انجام آن یار کر وصل از او کم امید بود*** آمد ز سفر که خانه جاوید بود / از گرمی خور پوست روشن شده بود*** سک نیست که سلخ مه ز خورشید بود؟
با مقدمه مفصل منثور که در متن نگاشته شده است؛ خط: نستعلیق متوسط، كا: عبدالله كاتب اصفهانی، تا: 862ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای ابره میشن تیماج مشکی متن و یک حاشیه کتیبه ای ضربی طلاپوش گل برجسته، قطع: نیم ورقی، اندازه: 31×21سم [ف: 4-1025]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 392/3
خط: نستعلیق، کا: قطب شیرازی، تا: 894ق؛ مجدول، دارای 6 سر لوح و 9 سرفصل مذهب مرصع ممتاز؛ مهر: مشیرالسلطنه، حسین بن هدایت الله محمد رضا الحسینی، ناصرالدین شاه قاجار 1274؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش میشن پشمی وسط ترنج و چهار سر ترنج و نیم ترنج و چهار لچکی و حاشیه منگنهای کار محمد باقر 1240، 19 سطر در متن 40 نیم سطر در حاشیه، قطع : وزیری، اندازه: 24×16سم [ف: 3-41]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4910/4
آغاز: برابر؛ انجام: بر گیر و اندر آب روان کن سفینه ها *** در پیش این سفینه که بر آب دیگرست / این بنده پروری که از باران رحمتت *** در قعر بحر کرده شده در و گوهرست نسخه ما دیباچه منثور ندارد؛ خط: نستعلیق بسیار مغلوط هند، بی کا، تا: قرن 10؛ واقف: نابینی؛ کاغذ: نخودی، 43 سطر (10/8 ×22) [ف: 7-675]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 16221
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [مختصر ف: 110]
5. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 401/6
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای یادداشت هایی بدین شرح: «کلیات امیر خسرو دهلوی قطع بزرگ با سایر صفاین نسخ 1064 داخل عرض خزانه عامره شد»، «بتاریخ شهر شعبان 1097 داخل عرض خزانه شد»، «بتاریخ شهر ربيع الأول 1107 داخل عرض خزانه عامره شد»، سنوات فوق الذکر مربوط به دوران پادشاهان صفوی است و جمع دار کتابخانه آقا مشفق نامی بوده است، یادداشت به این شرح «مطابق ثبت کتابچه کتابخانه مبارکه است با نشان امهار. حسین بن هدایت الله -محمد رضا الحسینی -مشیر السلطنه 1322»، مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مذهب مرصع بسیار خوب، شامل 21 سرفصل مذهب مرصع به طرح های مختلف؛ مهر: عبده احمد، علی بن ابیطالب، محمود، ناصر الدین شاه؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی مجدول زرین، 25 سطر، قطع: نیم ورقی حجیم، اندازه: ×18 30سم [ف: 3-52]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3680/7
نسبت خط و کتابت از بقیه و نقيه؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا
حسن کرمانی، تا: قرن 12 [ف: 7-19]
bukā”-ul ‘ālamin ‘alā masāb-il husayn ‘alay-hi-s-salām
کزازی، محمد رفیع بن عبدالمحمد، ق 14 قمری
kazzāzī, mohammad rafi“ ebn-e 'abd-ol-mohammad ( 20c)
تاریخ تألیف: شب عید غدیر ذیحجه 1295ق
در تاریخ تولد تا شهادت امام حسين عليه السلام و مصائب ایشان مشتمل بر «مقدمه» و سه «باب» و «خاتمه». آغاز: الحمدلله الذي جعلنا من أمة خاتم الانبياء والمرسلين ففضلنا على سائر الأمم ومن علينا بأن جعلنا من شيعة على بن ابیطالب».
[ الذريعة 139/3 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16372 ض
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2776
آغاز: برابر؛ انجام: وطول الخلود فيها وصيرنا الى من يقبل المتقین آمین
خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف قرن 13؛ مصحح، محشی، در برگ آخر خوابی به نقل از مؤلف بسال 1295 و مصادر مؤلف آمده؛ تملك: «عباس مشهور به واعظ مازندرانی» در رمضان 1298 با مهر بیضوی نام وی؛ جلد: تیاج قرمز ضربی، 293، 22 سطر، اندازه: 21×14/5 سم (محدث ارموی مخ: 1-259)
bokā’-ol ‘ayn
موسوی، علی بن محمد رحیم، ق 14 قمری
mūsavī, ‘alī ebn-e mohammad rahīm (- 20c)
تاریخ تأليف: چهارشنبه دهه اول شوال 1303ق؛ محل تأليف: مشهد مقدس
در اسرار شهادت امام حسین(عليه السلام)و پاره ای از فضائل و مناقب آن حضرت به نظم و نثر و به روش عرفانی با شواهدی از احادیث و روایات. گویا این جزء قطعه ای از کتاب باشد و درباره امام حسن(عليه السلام)نیز جزئی دیگر بوده، و نامی که ذکر شد روی برگ اول به خطی نو نوشته شده است و باید تحقیق شود.
[فهرستواره منزوی 1562/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6582
آغاز: اللهم صل على الحسين بن على المظلوم ... حدیث از امام دوم شد تمام بیا بشنو اکنون نسیم امام؛ انجام: لا جرم از این جهت رفع صوت ببكاء و نحيب و جهر قول در مرثیه و شهيق نزد
ص: 91
ذکر مصیبت و بلیت آنجناب واجب گردید
خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، دارای اشعاری گویا از مؤلف و به خط وی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 130 گ، 9 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 17-158]
al-bukā’ ‘ala-1 husayn
امیر حسن بن عبد النبي، ق 12 قمری
amīr hasan-e-bn-e 'abd-on-nabī (- 18c)
کتابی در بیان ثواب گریه و حزن بر مصایب امام حسین(عليه السلام) با استناد به روایات ائمه اطهار(عليه السلام) است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36709
آغاز: بسمله. في تفسير القمي عن السجاد عليه السلام قال ایما مؤمن دمعت عيناه لقتل الحسين؛ انجام: فخرت السفينة اذا جرت تشق الماء مع صوت هذه الأحاديث
خط: نسخ، كا: محمد بن الهدی، تا: ربيع الأول 1133ق؛ ضمیمه: مذیل است به نه برگ در اخبار در مورد عاشورا؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و دو سر ترنج و حواشی زنجیره ای ضربی، 78گ، 16سطر، اندازه: 14/5 × 20سم[ اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-174]
← بکاییه ←بابا آدم
← بکتاش نامه← گلستان ارم
← بکر و تغلب← حرب البسوس بین بكر و تغلب
al-balā'
انجدانی، علی بن يعقوب، ق14 قمری
anjodānī, ‘ali ebn-e ya qūb (- 20c)
تاریخ تأليف: 1311 - 1313
دیوانی است آمیخته با مثنوی مولوی در مناقب حسین(عليه السلام) با پند و اندرز از حسن علی بن يعقوب انجدانی سلطان آبادی در صد «مجلس» با دیباچه های منثور و در پایان قصیده ای است درباره تیر خوردن ناصرالدین شاه و ستایش میرزا علی اصغر خان اتابک.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2883
آغاز: نیست ممکن را چو جز فقر و فنا *** خوش بود گفتن که لا احصی ثنا / در پس هر حمد حمدى مختفی است *** داند این راهر که راجانی صفی است؛ انجام: صدر را باشد صدرات مستدام *** لطف عامش شامل هر خاص و عام
خط: نستعلیق، كا: شفیع بن حاجی میرزا حسین قلی فراهانی، تا: 1313ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 238 گ، 14 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 10-1728]
balā' va ebtelā
زنوزی، علی بن محمد حسن، ق13 قمری
zonāzī, ‘alī ebn-e mohammad hasan (- 19c)
درباره واقعه کربلا و حکمت آن.
[فهرستواره منزوی 1562/3 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2982/8
آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده ... چنین گوید علی ... الخوئی مختصری است در معرفت بلاد [و] فواید بلاد و بیان محل بلاد و شرح احوال زمین کربلا و اهل بلاد و ذکر درجات ایشان.؛ انجام: و الله يهدي إلى الصراط المستقیم.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 239گ (1- 239 هامش)، 20 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 10-1896]
balābel-ol qalāqel
واعظ حسنی، محمود بن محمد، ق7 قمری
vā“ez-e hasanī, mahmūd ebn-e mohammad (- 13c)
ترجمه و تفسیر مختصری است به ترتیب سوره های قرآن کریم، برای آیه هایی که با لفظ «قل» شروع شده یا در آن این لفظ آمده است. در پاره ای از آیات درباره مطالبی اعتقادی به روش شیعی نیز گفتگو شده و مشتمل بر رد و ایرادهایی می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5440
آغاز: شکر و سپاس خدای را که ما را بواسطه قرآن مجید و کلام
حمید راه نمود و بمصقل أوامر و نواهی این آینه دل ما را بزدود؛ انجام: و از ناس بنجم مراد مقران اند و عطفه على المعوذ منهم يدل عليه، و الله اعلم و احكم ...
خط: نسخ، كا: ابوالمفاخر على بن ابى المكارم محمود بن محمد ابي المكارم الحسني الواعظ (فرزند مؤلف)، تا: سه شنبه 9 شوال 720 ق، جا: فاروق از کوره اصطخر؛ تملک: محمد بن حیدر، محمد بن محمد بن محمد حسنی معروف به جلال علائی ابن الطويل به تاریخ جمادی الاول 724، و فرزندش مرتضی بن محمد بن محمد طویل
حسنی به تاریخ محرم 759، نصر الله حسنی حسینی، ابوالخیر محمد بن محمد بن محمد بن محمد حائری قاری به تاریخ ذیحجه 931؛ مهر: «لك البهاء كله» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 187 ، 25 سطر، اندازه: 23×15/5 سم [ف: 14-221]
ص: 92
← بلاغات النساء ← المنثور و المنظوم
al-ballāʻa
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/13
آغاز: الحمدلله شكرا كما هو اهله نحمده حمدا ابدا و نحن نسئله المزيد من فضله انه ولي ذلك و القادر عليه. و بعد فقد سبق لنا قبل کتابنا هذا اثنا عشر كتابة في الحيوان و في كتابنا هذا ايضا شیء من تدبير الحيوان علی ایتلاف النسق في التدبير في ذلك و قد سمیت کتابی هذا كتاب البلاغة و معناه بلاغة هذا التدبير الذي في هذا الكتاب و انا اشرح فيه طريق من ذكر الشعر و دبره و عما بها انجام: و استوفى في كل واحد من هذه فهذا آخر ما يتكلم به في هذا المعنى في هذه الكتب ان شاء الله عزوجل
خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج عطف و سجاف تیماج مشکی، 2گ (46ر -47پ)، 19 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 13/7×22/3سم
[ف: 29/2-613]
asās-ul fadi
قندزی، محمود بن محمد، ق9 قمری
qondozī, mahmūd ebn-e mohammad (- 15c)
کتاب مفصلی درباره فنون ثلاثه بلاغت و معایب کلام از قرن وق، تنظیم شده در دو «بحر»: 1. المحاسن؛ 2. بيان المعایب. کتاب تأثیر زیادی از «تلخیص المفتاح محمد بن عبدالرحمن بن عمر خطيب دمشق (-739ق) پذیرفته و در موارد متعددی هم از آن یاد کرده است. علاوه بر او این کسان هم یاد شده است: سکاکی، زمخشری، حریری، کافی، الشارع العلامة و العالم المحقق سعد الدين تفتازانی، بساطی، مولينا الامام معين الدين المعمرانی، رشیدی ، شمس، الانصاری، شیخ عبدالله، ابوالفرج ساوی، فردوسی، عنصری، انوری، معزی، نظامس، خاقانی ثنائی، سعدی، سلمان، فرخی، خجندی، ملک الشرق شهید، و طواط، ظخير فاریابی، بساطی، رودکی و جز آنها. از آن جا که چند برگ آغازین نسخه افتاده، نام و نشان کتاب و مؤلف در ابتدای نسخه نیست. اما نویسنده در برگ 165ر وپ در توضیح صنعت «اطراد» نام خودش را آورده است: «اطراد و آن آوردن اسماء ممدوح یا غیر ممدوحست و آباء او بر ترتیب ولادت چنانچ با سخولت و روانی همچو آب جاری باشد ... مثال دیگر: امیر محمد شاه قندزی برای من از قندز در سال احدى عشرین و ثمانمای (در دهلی) قصیده ای ارسال فرموده اولش این است.
شعر: آن كو به جاه چون پدر و پدر جد آمدست *** محمود بن محمد بن احمد آمدست. و من نیز برای او قصیده ای فرستادم مطلعش این است: شعر: دهان جود و سخاوت سپهر عز و علا *** محمد بن حميد بن احمد بن علا». نویسنده خود اشعاری هم در معما دارد و بدانها اشاره کرده و گفته: «و نیز معماهایی دارم که از آن دو گان نام و بیشتر از آن می خیزد و ابیات مهمل و مبهم نگشته و در گمان من این است که شاید کسی دیگر برین نوع نگفته باشد لعدم اسماع» (247ر -247پ). از نام کتاب و مؤلف در منابع دیگر اطلاعی به دست نیامد و به نظر می رسد نسخه منحصر باشد. با شواهد فارسی و عربی فراوان. در نسخه این عناوین و مطالب دیده می شود: البحر الأول: في المحاسن، فصاحت، بلاغت، سلاست، جزالت، تشبيه، الحقيقة و المجاز، استعارات، تمثیل، الكناية، تعریض، تلویح، اطباق، القول في علم البديع، وجوه معنوی، مطابقه (تضاد و طباق و تطبیق)، تذبیح، تناسب، لزوم ما يلزم، تشابه الأطراف، ایهام تناسب، مشاكله، ارصاد، عکس و تبدیل، رجوع، توریه، استخدام، لف و نشر، جمع و تفریق و تقسيم، مبالغه، مذهب کلامی، حسن تعلیل، تأكيد المدح بما يشبه الذم، تأكيد الذم بما يشبه المدح، استتباع، ادماج، محتمل الضدين، تجاهل العارف، تعجب، اطراد، قول به موجب، توفير الدواعی، التفات، سؤال، ترجمة اللفظ، تفسیر، تحميل واقعه، ذوالمعنيين، ذو الوجهين، محسنات لفظية، تجنيس، رد العجز على الصدر، سجع، قافیه، موشح، اعنات، ردیف، براعت استهلال، اعتراض الكلام من قبل التمام، تنسبق الصفات، سياقة الاعداد، ایراد المعطوفات، ارسال الامثال، امتناع، سهل ممتنع، مستزاد، مسمط، مصغر، ترجيع، لغز، معما، ملمع، متلون، مثلث، بساط، مربع، مدور، مسلسل، النظم و النثر معا، مشجر، شعر اندر شعر، مجزو، متفرع، استدراک، مسطح، مجسم، مصرع، مصور، طرح، مقطع، موصل، متحلی، عاطل، خيفا، رقطا، حسن المطلع، حسن المختم، حسن تخلص، حسن طلب، حامل موقوف، مفتح، مفلق، مخلی؛ البحر الثاني: في بيان المعایب، تنافر، غرابت، مخالفت قیاس، کراهت در سمع، ضعف تأليف، تعقید، کثرت تکرار، تتابع اضافات، فک اضافه، حشو و تطویل، افراط. انقطاع، اخلال، اسقاط، تشبیه، اقوا، اظهار، ایطا، تحریک ساکن، تسکین متحرک، تشدید مخفف، تخفیف مشدد، توصیف، اکفاء، شایگان، سرقت و اخذ.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8820
آغاز: بالشنجرف ليكون فهرست الكتاب عند المطالعة: شعر: منگر کی تمام او دو بهرست ×× بنگر که دو بهر او دو بحرست. و انا اسال الله النفع لجاهدیه والنفع لجاحديه و بعون الله استعين و هو نعم المولى و المعين. [البح]ر الاول في المحاسن. بدانک قائل اشعار و راوی اوصاف را می باید تا در صنعت لفظ وجودت معنی بشتابد و از فصاحت و بلاغت و سلاست و جزالت دریابد و همة
ص: 93
به ارتفاع سخن مقصور دارد و از معایب آن کی موجب انحطاطست امتناع آورد؛ انجام: هیهات لا ياتي الزمان بمثله *** آن الزمان بمثله لبخيل. و قال أبو الطيب. شعر: اعدى الزمان سخاؤه فسخا به.
خط: نسخ تعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی به عربی و فارسی با خطی کهن نزدیک به زمان کتابت نسخه، بنا بر برگ شماری کهن نسخه 12 برگ از آغاز کتاب افتاده، این یادداشت ها آمده است: گفته ای از شیخ الاسلام انصاری، کیفیت احتضار از قول محقق، روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)کراهت بول در آب، معمای کلمه اجنه، معنای آیه أن الله لايحب المسرفين، دو حدیث پزشکی در درمان تب اور امام صادق(عليه السلام) و امام رضا(عليه السلام) چند دعا و حرز برای حاجات مختلف، روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) فایدهای منطقی، معنای کلمه قرآن و عمر؛ خریداری از باقر ترقی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره نازک، جلد: تیماج مشکی مجدول یک لا، 328گ، 11 سطر (13×5/5 )، اندازه: 21/4×11/5 سم [ف: 29/1-43]
balāqat
عصام الدين اسفراینی، ابراهیم بن محمد، 873-951 ؟ قمری
‘esām-od-dīn-e esfarāyenī, ebrāhīm ebn-e mohammad (1469-1545)
در «مقدمه» و چند ساقه».
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1998/6 -ف
نسخه اصل: از اسکوپیه 64M.S.P. II چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی؛ بی کا، تا: اواخر ربيع الثانی 1061ق؛ 21گ [فيلمها ف: 1-634]
balāqat
شربتدار اصفهانی، ابراهیم بن محمد، ق 12 قمری
šarbatdār-e esfahānī, ebrāhīm ebn-e mohammad (- 180)
تاريخ تألیف: 14 جمادی الاول 1133ق
در سه مطلب»: معانی در پنج «فصل»؛ بیان در سه «باب»؛ بدیع در دو «فصل».
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3986/7
آغاز: حمدی که سزاوار درگاه خداوند جهان ... تواند بود ارفع از آن و عالی از تقریر بیان است؛ انجام: فتم مقاصدی بعون الملک المنان.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج
تریاکی مقوایی، 24ص (222-245)، 24 سطر (15×10)، اندازه: 20×15سم [ف: 12-2981]
balāqat
موسوی شیرازی، محمد رضا، ق13 قمری
mūsavī šīrāzī, mohammad rezā (- 19c)
در معانی و بیان و بدیع و آن را پس از «زبدة العلوم» نگاشته است. فارسی و عربی در هم می باشد و انشاء آن سخت بد است. نام نگارنده در دیباچه هست.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7378/3
آغاز: الحمدلله رب ما تري و مالا ترى من تحت الثرى الى فوق الثريا؛ انجام: و معدوم النفع بعدم وجود آن شیئی و صلى الله على ... الطاهرين ...
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 97گ (78پ -174پ)، 16 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 3-259]
balāqat
فروغی، ابوالحسن، 1263-1338 شمسی
foruqi, ab-ol-hasan (1884-1959)
مباحثی است درباره معانی برگرفته از کتابی مفصل تر از همو.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10868/4
آغاز: خواهی در صورتی که خود یقین داری که راست می گوید، انجام و در این این آیه مبارکه و لو كان بهم خصاصة تتمیمی است که افاده مبالغه در احسان می نماید
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ بنا بر برگ شماری نسخه، این رساله 53 صفحه از آغاز ندارد؛ جلد: مقوا، 22گ (43ر -64پ)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 20-445]
balāqat
تهرانی، محمد حسن بن عباسقلی، ق14 قمری
tehrānī, mohammad hasan ebn-e 'abbās-qolī (- 20c)
رساله مختصری است درباره علم معانی و بیان و بدیع با قلمی روان و سلیس که مثال هایی از اشعار عربی و فارسی آورده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1260/1
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ..... و بعد پوشیده نیست که از آنگاه که تاج و تخت خسروی ... احمد شاه قاجار خلد الله ملکه و
ص: 94
دولته مباهی و مزین گردیده ... ادبیات هر لغت عبارت است از بعضی امور وجودی؛ انجام: مثال بحر جدید و قریب و مشاكل را از کتب مبسوطه باید جست.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 8 ربیع الثانی 1328ق؛ جلد: مقوا، 36گ، اندازه: 21×14سم [ف مخ: 3-1391]
al-balāja
غیر همانند:
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1666/9
بخشی از کتابی و از تشبیهات آغاز می شود و می رسد به سرقت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 4گ (44ر -47پ) [ف: 5-324]
2. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 184/1
آغاز: بعد الحمد و الثناء فهذه مختصر في علم البلاغة ألفتها من قوادح الأفكار؛ انجام: ان الشجاعة و المروة و الندى *** في قبة ضربت علی ابن الحشرج
الفها على ترتيب مختصر المعاني للتفتازانی؛ کاتب = مؤلف، تا: جمعه 26 ربیع الثانی 1339ق؛ جلد: چرم زرد، 25گ (1پ۔ 25پ)، اندازه: 21×13/5 سم [مؤيد: 1-179]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1099
آغاز: بسمله هذه رسالة تخبر عن شأن البلاغة و أقسامها و تنطق برسوم شرایط الفصاحة و أحكامها يشتمل ألفاظها في المقالات على الست ...... الفصل الأول من المقالة الأولى في ذكر الصوت و التأليف تبارك من خلق هذا العالم كما وافق علمه؛ انجام: فأما اذا اتصلت بأوائلها و أوساطها فانها يكون على هذا الرسم دائرة مقادیر الحروف بأوائل الكلمات و أوساطها ... و حسن توفيقه برحمتک یا أرحم الراحمين.
نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ایرلند جنوبی، ش 3785. رساله مختصری است در علم بلاغت، شامل شش مقاله و هر مقاله در چهار فصل. مؤلف با استفاده از جدول ها و دوایر به بیان اقسام بلاغت و شرایط فصاحت و احکام آن پرداخته است. عناوین مقالات و فصول: مقاله 1. فصل 1) ذكر الصوت و التأليف، 2) ترکیب اللفظ، 3) الفرق بين الكلام و اللفظ، 4) الآلات و الأدوات، مقاله 2. فصل 1) ذكر العلامات و تسوية الأدوات على حجة الميزان، 2) الأمثلة الدالة، 3) الأسماء و الأفعال، 4) موضوعات الكلام، مقاله 3. فصل 1) ذكر أصناف الكلام، 2) وصف البلاغة، 3) بلاغة اللسان، 4) أقسام العبارات، مقاله 4. فصل 1) ذکر حلاوة اللفظ، 2) استقامة المعنی، 3) وجوه الألفاظ و العبارات و المعانی، 4) أساس الكلام و قواعده و محيطه، مقاله 5. فصل 1) ذکر شرایط البلاغة، 2) أصناف البلاغة، 3) ألقاب البلاغة، 4) نظم السجع، مقاله 6. فصل 1) ذكر محاسن الكلام، 2) أنواع الألفاظ، 3) أنواع التشبيهات، 4) صور الحروف. نام رساله در صفحه عنوان نسخه «رسالة البلاغة المشجرة» درج شده و این رساله همراه با رساله «غرة الالفاظ و نزهة الإلحافظ» از محمد بن محمد کاتب سمرقندی در یک مجموعه قرار دارند. مؤلف رساله شناخته نشد. آربری مدعی شده که این نسخه در قرن ششم کتابت شده و منحصر به فرد است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: گویا از قرن 6 و یا قرن 7؛ همراه با جداول و دوایر و اشکال هندسی؛ 62ص، 15سطر [عکسی ف: 3-199]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3868/2
آغاز: الله اعناق الآمال من كل بلد سحيق يعفر في فنائه جباه الصيد.. و امتثالا له حين امر بتلخيص مستودعاته و تجريدها ... و هو مرتب على مقدمة و فصلين؛ انجام: كانه عنى المصنف له لازالت امور العالمين منتظمة برايه و اقطار المشارق و المغارب منورة بروائه و الحمد حق حمده و الصلوة على نبيه محمد و آله الطيبين الطاهرين اجمعين فرغ من تحريره لنفسه و تحقيقه ... محمد بن حسن بن محمد الحسيني المشتهر بالموصلی ... في ربيع الاخر لسنة ست و سبعین و سبعمائة الهجرية.
در دو «فصل» است: علم معانی، با عنوانها «قانون» و چهار «فن» و « نوع»، علم بیان در چهار «اصل»: تشبيه، مجاز، استعاره، کنایه، سپس علم بدیع است در دو قسم: معنوی و لفظی، رساله کوتاه و گزیده بسیار شیوایی است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن محمد حسینی موصلی، تان ربيع الثانی 776ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 45گ (ور -53پ)، 9 سطر (9×7)، اندازه: 17×13سم [ف: 12-2847]
5. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7700- 39/80
آغاز: و لايرد العامل و المقتضی فان قلت قد فسر كلمة بالحرف او حركة فلم يجعلها موصولة بل موصوفة؛ انجام: الا أن يقال المرادنا يكون العمدة فيما وضع له تقرير الفاعل على صفة فقط فيتجدان العبارة لاتساعد
حاشیه ای است بر متنی در معانی و بیان شامل مباحث متعدد، مباحث موجود: بحث الجمع، بحث مفعول مالم يسم فاعله، بحث المصدار، بحث تعدد الخبر، بحث معنى الشرط، اسم الإشارة، بحث الأصوات، بحث المركبات، بحث الكنايات، المعرفة والنكرة، مبحث اسماء العدد، بحث المجموع، بحث جمع التكسير و العلة، بحث المصدر، بحث اسم الفاعل، بحث اسم المعفول و بحث افعال الناقصة؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 21 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 4-2026]
6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9258/31
فقط دیباجه کتاب است؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ اگی (93 - 93ر) [مختصر ف: 658]
7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1235/2
عنوانها «فصل»ها و «قواعد»: الفصل الثاني في الاشتقاق، الفصل الثالث في رد العجز الفصل الرابع في القلب باز الفصل الثاني في
ص: 95
تضمین المزدوج، الفصل الثالث في الترصيع، الركن الثالث ما يتعلق بالدلالة اللفظية، القاعدة الأولى في احكام الخبر وفيه ستة عشر فصلا، الفصل التاسع في ان حكم المبتدأ و الخبر، القاعدة الثانية في الحقيقه و المجاز (14 فصل)، القاعده الثالثه في التشبيه و فيه اربعه ابواب، القاعدة الرابعة في الاستعارة ، القاعدة الخامسة (3 فصل)، الجملة الثانية في النظم (باب)، در پایان الباب الثالث في الفصل و الوصل است (5 فصل). از دو سطر پیش از الفصل الثانی في الاشتقاق تا شش سطر پیش از الفصل الثاني في امثلة ما يترک العاطف لشدة اتصال احدى الجملتين موكدة للتي قبلها اوصفه لها؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز و مقوایی نو، 172 ص (17-188) [سنا: ف: 2-177]
al-balāga
غیر همانند:
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6056/2
آغاز: روضه سیم در صنایعی که مرجع اليه آن الفاظ و معانی است؛ انجام: العام عبارت از آن است که متکلم تمام معانی کلام دیگری اخذ نماید به الفاظ آنکس ... و این عبارت از آنست. خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج حنایی، 39گ (23-61پ)، 20 سطر (18×9)، قطع: ربعی، اندازه: 23×15سم [ف: 16-188]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5691
آغاز باشد مثال از قول فرزدق؛ بیت: و ما مثله في الناس ... معنی بیت آنست که نیست مثل ممدوح؛ انجام: و آن کلامی منظوم را گویند که هریک بیت آن منقسم شود
به شکل تقریرات است در علوم ادبی (بلاغت و بديع) و شعرهای فارسی و عربی در آن آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، 73گ، 13 سطر، اندازه: 17/1×10/8 سم [ف: 2-59]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8858/7
آغاز: ملک الشعرا استاد قوامی گنجه فرماید ترجمه اسامی الصناعات في طريق السحر و دقايق الشعر. حسن المطلع و الترصيع؛ انجام: نوع السادس نارد از خدمت تو بیرون سر×× ور چه بشکافیش ز نیزه چو مار. قسم الثانی دشمنان را بهداوری و خلاف ×× با تقاضای گنبد دوار. دو برگی از کتابی در بلاغت که در انتهای نسخه صحافی شده است؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1302ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی حنایی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی مجدول، 2گ (90ر-91ر)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 22×14سم [ف: 29/1 -159]
balāqat (mx.)
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 937/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 19 جمادی الاول 1307ق؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوهای، 4 گی، 15 سطر، اندازه: 17×10سم [ف: 2-207]
balaga (mnz.)
؟ حسینی قزوینی، محمد تقی
hoseynī qazvīnī, mohammad taqī
احتمالا از میر محمد تقی حسینی قزوینی باشد. آغاز: الحمدلله الذي أفصح عن ×× سر البيان من بدائع المنن / أبهى أطائب التحيات على ×× شمس الشموس في المعالی و العلی
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8277/5
آغاز: برابر؛ انجام: أو لتوقع انتقا الشرط بما ×× يقلعه من أصله اذ علما خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 12گ (42پ -53پ)، اندازه: 20×15سم [ف: 21-238]
al-balāga wa-l mantiq
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14971/4
چند فائده بلاغی و منطقی از میر سید شریف، میرزا جان شیرازی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 1911گ (119ر - 119پ) (مختصر ف: 260]
balag-ul mubin (t.)
رساله مختصر روانی است به طور گفتگوی «عبدالله بارمزی» در اثبات صانع. اصل عربی از علامه شیخ محمد جواد بلاغی، مترجم شناخته نشد.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9412
آغاز: (پس از خطبه:) لسان حال و تمثیل مقال است عبدالله مرحله این نشأت ما را جمع نموده بمسافری.؛ انجام: که ستمکش چه شبی داشت. بی کا، بی تا؛ واقف: حسین قوام لاری، مهر 1344، کاغذ: مشقی، 22گ، اندازه: 20×13سم [ف: 11-63]
ص: 96
← البلاغ المبين في اصول الدين ←البرهان المبين في اصول الدین
al-balāj wa-n nihāya fi-t tawḥīd
هادي المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری
hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e ‘alī (- 1042)
تاریخ تأليف: محرم 409ق
ابلاغ نامه ای است دینی که در آن مطالب توحیدی از قبیل دوری از کذب و تشویق به صدق، مطابق مذهب در روز همراه با دیگر اصول اعتقادی بیان شده و نیز بشارت هایی به موحدین دارد. این رساله را هادی المستجيبين در ماه محرم سال دوم از سالهای قائم الزمان (1409ق) از روی نسخه قائم الزمان بدون هرگونه تحریف و تبدیلی کتابت نموده است.
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9086/9
آغاز: رسالة البلاغ و النهاية في التوحيد الى كافة الموحدين المتبربين من التلحيد. تأليف عبد مولانا جل ذكره هلدی المستجيبين المنتقم من المشركين بسيف مولانا جل ذكره رفع نسختها الى الحضرة اللاهوتية بيده في شهر المحرم الثاني من سنينة المباركة نسخت عن قايم الزمان بغير تحيرف و لا تبديل.. قد سمعتم معاشر الموحدين لمولانا سبحانه العابدین له وحده دون غيره الطالبين؛ انجام: و تجازي كل نفس بما كسبت و هم لا يظلمون. والحمد امولانا وحده لا شريك له و حسبنا للمولی و نعم النصير المعين و كتب نسختها في شهر المحرم الثاني من سنين عبد مولانا جل ذكره حمزة ابن علی ابن احمد هادي المستجيبين المنتقم من المشركين بسيف مولانا جل ذكره و شدة سلطانه وحده. تمت رسالة البلاغ و النهاية بمحمد مولانا و منه.
خط: نسخ کهن معرب، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: نخودی آهار مهره ضخیم، جلد: تیماج ضربی با ترنج و جدول های گرهدار، 9گ (40ر -48پ)، 13 سطر (15×10)، اندازه: 18/8×12/7 سم [ف: 728-29/2 ]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 772/9
آغاز: توكلت على مولانا عال كل العلل و مبدع القديم و الأزل و ناسخ الشرايع و الملل سبحانه و تعالی عن مقالات السفل نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 909؛ خط: نسخ معرب درشت، بی کا، تا: قرن 12؛ 22گ (91-112)
[عکسی ف: 2-450]
bolbolestān
فوزی مستاری، - 1160 قمری
fawzī mostārī (- 1747)
مانند گلستان و بوستان سعدی و بهارستان جامی و نگارستان کمال پاشا و سنبلستان شیخ شجاع است در شش جلد هر یک هشت «آیینه».
[ الذريعة 851/9 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1377 -ف
نسخه اصل: آکادمی علوم و هنرهای شهر زغرب (زاگرب) یوگسلاوی ش 1831C/DP ؛ خط: نسخ، كا: مصطفى بن صالح نعیمی مستاری، تا: 1163ق؛ تملك: کاتب، تملکی دیگر در 1231؛ 50 گ [فیلمها ف: 1-22]
bulbul-ul garām-il kāšif ‘an lisān-il insijām
فارسی دمشقی، عمر بن محمد
fārsī damešqī, “omar ebn-e mohammad
وابسته به: دیوان حاجری = دیوان حسام اربلی؛ حسام اربلی، عیسی بن سنجر (582-632ق)
گزیده دیوان امیر حسام الدین عیسی بن سنجر بن بهرام اربلی معروف به حاجری، گرد آوری عمر بن محمد بن عمر بن خواجه على فارسی دمشقی. وی اشعار حاجری را به این هفت «بخش» (فصل) مرتب کرده: 1. مدح و غزل، 2. قصایدی که شاعر در زندان سروده، 3. مخمسات، 4. مفردات، 5. هجويات، 6. رباعیات، 7. مواليا. دیوان حاجری در 1280 در مصر چاپ شده. معجم المطبوعات 732؛ فهرست دارالکتب ظاهریه (شعر) 130؛ قاهره، (ذیل ٣ ج 2 چاپ 1934) 101 و 137 و 25/3 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5780/2
آغاز: الحمدلله المقدس في ذاته ... و بعد فهذا، مما قاله الأمير الأجل ... عیسی بن سنجر ... المعروف بالحاجرى فقال حرف الباء: في امان حللت و رجب*** ایها الراحل المقيم بقلبي؛ انجام: (رباعی) روح المحب الذي يهواك قد شابت ***رفقا بها مثل ذوب الشمع قد ذابت / و ذا المعنا ظنونه فيك قد خابت *** باغ الكسا و على الشمس اتكل غابت. تم المنتخب من ديوان الحاجرى من الغزل
نسخه حاضر گزیده ای از بخش غزليات و قصائد زندان (حبسیات) و مخمسات و رباعیات او است (هر چند نویسنده نسخه نوشته که تنها منتخب غزلیات است)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره دار، جلد: تیماج عنابی یک لا، 17 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 30×17سم [ف: 17-214]
bolbol-name
عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ -627؟ قمری
ص: 97
‘attār, mohammad ebn-e ebrāhīm (1143-1230)
مثنویی است عرفانی در حدود 600 بیت، در آن رفتن مرغان نزد سلیمان و محاکمه و پیروزی بلبل در دادگاه و نصیحت او به مرغان آمده است. آغاز آن در نسخه ها گوناگون است
آغاز: قلم بردار راز دل بیان کن *** سر آغازش به نام غیب دان کن / خداوندی که جز وی کسی نباید *** که تا بر بندگان روزی فزاید
[الذريعة 127/19 ؛ نسخه های منزوی 2661/4 و 2660/4 ؛ فهرستواره منزوی 305-302/10 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 104/3 -ف
نسخه اصل: عاطف افندی ش 2241؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 4 ذیقعده 828ق؛ 16گ (446-461)، 23 سطر [فيلمها ف: 1-408]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5062/14
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 946ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه ساغری سیاه، 55گ (666-720ر)، اندازه: 29/2×19/5 سم [ف: 4-663]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9615/2
آغاز: برابر؛ انجام: چو بگشایم بیک نکته زبان را ×× به بندم نطق مرغ بوستان را
خط: نسخ، بی کا، تا: 146ق؛ جلد: تیماج مشکی، 10گ (55ر - 64ر)، 24 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 25-12]
4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4133/2
آغاز: برابر؛ انجام: اگر با من به گرد من کنی کار *** به ما ماند تا قیامت کار من زار / تو آن کن کز خداوندیت آید *** که از ما جز خطا وسهو ناید خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 14 رمضان 978ق؛ مجدول؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 60گ، 15 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف مخ: 1-276]
5. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 714/1
آغاز: برابر؛ انجام: زبند دست عقلش پای بگشای *** بفرق سر پی سر راه پیمای خط: نستعلیق، كا: عبدالقادر کرکوکی، تا: 1279ق، جان قسطنطنیه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 40ص (2-41)، 23 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×11 سم (نشریه: 13-86]
. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3777/1
آغاز: برابر؛ انجام: مرا با تو سخن اول زذا تست*** به آخر ماجرا اندر صفات است / زهی عطار خوش گفتاری باشی *** زعمر خویش برخورداری باشی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: پارچه، 13 گ، 13 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف مخ: 1-276]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 443/4
آغاز: قلم بردار راز عیان کن *** سر آغازش بنام غیب دان کن
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 50 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×21سم [ف: 2-260]
8. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 618/3
بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی (رشت و همدان: ف: 1418]
09 تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8167/1
آغاز: نکردم پند استادان فراموش *** مرا آن پند شد چون حلقه در گوشژ / ببر از من امید رستگاری *** بجز مردن دگر کاری نداری؛ انجام: چباک آخر بلندی را ز پستی *** همی گویند بیهوده خرافات ... این چهار برگ ناقص پس از بررسی بسیار، شناسایی شد. از منظومه مزبور که از آن عطار نیشابوری نیست و از عطار دیگری نسخه های فراوانی باقی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه گل دوزی شده ماشینی دارای عطف و لبه های تیماج سبز سیر با جدول گرهی ضربی، 4گ (ار-پ)، اندازه: 21/3×14سم [ف: 27/1 -298 ]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1148/3
آغاز: 1- زبلبل نامه بیتی چند گویم جواب معرفت آمد بجویم 2 قلم بردار راز عیان کن سر آغازش بنام غیب دان کن 3-بنام خداوند بی چون و چند منزه دانش از تقطیع و پیوند بی کا، بی تا؛ 34ص (799-832) [ف: 3-404]
bolbol-nāme
گیلانی پومنی، علی، ق 10 قمری
gīlānī pūmanī, ‘alī (- 16c)
در حلب در 1901 بیت به سال 957 ساخته است. دو قصیده و یک رباعی و چند بیت هم در نسخه هست.
آغاز: الحمد لرب الأرض و الافلاک *** خلاق وجود آدم از خاک (فهرستواره)
[فهرستواره 305/10 )
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2687-ف
نسخه اصل: دار الكتب المصريه 6 ادب فارسی م (65/ف 9249)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با سرلوح زرین و جدول و طلاکاری؛ با تملک 1151، در مهر گردی چنین آمده است: «مجلد دهم از کتب اشعار دیوان علی گیلانی پومنی در شهر حلب گفته شد در سال نهصد و پنجاه و هفت»؛ 38 گ، 15 سطر (2012) [فيلمها ف: 1-22]
bolbol va parvāne
تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4724/3
ص: 98
آغاز: شبی بلبل ز گلشن کرد پرواز *** بمحفل گشت با پروانه دمساز انجام: فنا شد از در دام هوس چند *** بشهد آلوده خود را چون مگس قند / براه عشق گامی چند بر گیر ×× بجان از آتش پروانه در گیر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: شميز قهوهای عطف پارچه سبز، 3ص (12-14)، 15 سطر (15×9)، اندازه: 22×15سم [ف: 14-3669]
bolbolīye (r.)
فوادی، ق 11 قمری
fo'adi (- 17c)
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2922
آغاز: جان گلستاننه گلد کده نظام *** بلبلیه دله اولدی الهام؛ انجام: جمالگ اوله نور گله اگه سین *** بو سريله انگ قيل آخرین خیر
خط: نستعلیق، كا: ظ: خود شاعر ، تا: 1033ق؛ با جواب شیخ سنان در رد شیخ برمق و مثنوی «داعی» در یک مجلد؛ جلد: چرمی پوسیده، 35گ، 17-19 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 2-718]
balxīye (r.)
اورسنجی، محمد صالح بن عبدالرحمن
orsanjī, mohammad sāleh ebn-e 'abd-or-rahmān
به دستور: عبدالمومن خان ابن عبدالله خان بهادر بن اسکندر خان سلطان مؤلف آن را در احوال اکابران بلخ ساخته است و همان هفتاد مشایخ بلخ است از محمد بن عبدالله علوی تا شیخ الاسلام یونس بن طاهر.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6557
آغاز: بسمله، حمد له ... اما بعد می گوید بنده گنه کار محمد صالح بن امیر عبدالرحمن بن شیخ خلیل الله اورسنجی البدخشی؛ انجام: و اگر بد باشم بدیشان بخشای و صلى الله على خير خلقه ... آمین.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، نستعليق تاجیکی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف تیماج زرد، 68گ، 13 سطر (16×10)، قطع: خشتی، اندازه: 22×17سم [ف: 16-297]
al-balad-ul amin fi usul-id din
کشفی، جعفر بن ابی اسحاق، 1189-1267 قمری
kašfī, ja'far ebn-e abī-eshāq (1775-1851)
وابسته به: اجابة المضطرين في بيان الأصول و فروع الدين؛ کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (1189-1267) تاریخ تأليف: 1210ق؛ محل تألیف: نجف اشرف ارجوزه ای است کلامی که مؤلف كتاب خود «اجابة المضطرين» را به نظم در آورده و در یک «مقدمه» در بداهة الوجود و پنج «فصل»: التوحيد، الصفات الثبوتية، النبوة، الائمة الاثني عشر، المعاد البرزخ با عنوان های «زبدة». در 496 بیت ساخته است.
آغاز: بسم القديم الملك العلام *** انا فتحناه عقدة الكلام ... بعد فهذا نخبة العقول ×× و زبدة الكلام في الأصول / حررته في النجف الغرى *** مشرفا بالمرتضی علی / سميته بالبلد الامين *** في البحث عن علم اصول الدين ... انجام: و الحمدلله على الاتمام ×× حمدا يكون لازم الدوام / والختم في غبرى الغرى الغرا *** مرقد سرالله آی الكبرى
[الذريعة 144/3 رقم 494؛ ریحانة الادب 60/5 ؛ اعيان الشيعة 85/4]
شرح و حواشی:
1- الحصن الحصين في شرح البلد الامین؛ اصطهباناتی، ابوالحسن بن اسماعیل (1250-1338)
١. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1453/2
آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی یک لایی نارنجی، مگ (60-64)، 13 سطر (7×11/5 )، اندازه: 16610سم [ف: 3-963]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1021/5 -طباطبائی
آغاز: برابر؛ انجام: و بعدها یا ثابت الايمان*** لاتصغ للاوهام و الهذيان
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی، 50ص (59-108)، 19سطر، قطع: رقعی، اندازه: 9×15سم [ف: 23-309]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13107/4
آغاز: برابر؛ انجام: ليأخذ المظلوم من حقوقه *** من ظالميه و ذوي عقوقه / و من بظلم قتل الرجعة له *** لاذمة حتى يتم أجله خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی با نشان «منه»، افزودگی هایی در شرح «الحمد لله رب العالمين، فضیلت دعا و احادیث متفرقه» بعد از انجام کاغذ: فرنگی، 12گ (205پ۔ 216ر)، 18 سطر، اندازه: 12×6سم [ف: 33-216]
4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 689/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گی/ (77پ۔ 98ر)، ابعاد متن: 11×9، اندازه: 15×10سم [ف: 2-330]
5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4220/6
آغاز و انجام: برابر
ص: 99
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تمامی اشعار بازیرنویس فارسی به خط نستعلیق، در چند برگ پایانی کتاب خطبه بدون الف امیر المؤمنین(عليه السلام)و چندین خطبه متفرقه و دوازده امامی آمده که تمامی با زیرنویس فارسی ترجمه شده؛ جلد: تیماج مشکی، 29گ ( 245-217 ر)، 8 سطر، اندازه: 19×11/5 سم[محدث ارموی
مخ: 260-1 ]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6024/2
خط: نسخ، كا: ابو القاسم بن محمد باقر اصفهانی، تا: 1222ق، جان نجف اشرف؛ محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای، 29گ (23پ۔ 51پ)، اندازه: 11×8سم [ف: 16-22]
7. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 1723/4
خط: نسخ، بی کا، تا: 1227ق، 25گ (69-93)، اندازه: 15×10سم نسخه پژوهی: 3-173]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27566
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق [رایانه ]
9. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2397/5
خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق؛ 11گ (62پ -72)، اندازه: 15×10سم [ف: 3-124]
10. یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه: بدون شماره/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 1241ق؛ جلد: تیماج مشکی، 37گ ( 65-29 )، 12سطر (10×6)، اندازه: 15×10 سم [میراث اسلامی: 8-461]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6686/1
خط: نسخ، كا: محمد بن علی اصغر مشهدی، تا: 1243ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 14گ (1پ -14پ)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 245-17]
12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 135/5
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان على نقی کاتب کازرونی، تا: محرم و صفر 1245ق؛ اهدایی: سید عباس نبویان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج تریاکی، 5، 27 سطر (12×20/5)، اندازه: 29×12سم [ف: 1-175]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 604/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن على، تا: 24 صفر 1247ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 17گ (1پ -17پ)، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 2-199]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7287
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابو الحسن، تا: 1251ق؛ وگی، 18 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 11-49]
15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7206/2
خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد تقی یزدی، تا: 26 ربیع الثانی 1251ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 19گ (16پ -34ر)، قطع: ربعی، اندازه: 16×11سم [ف: 16-487]
16. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 623/2
آغاز و انجام: برابر
بیش از 300 بیت نیست؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 1254ق؛ جلد: چرم زرد، 29گ (68پ -96پ)، اندازه: 21×11/5 سم [مؤید: 133-2 ]
17. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 8/1
خط: نسخ، كا: هادي بن مهدی، تا: 20 ذیحجه 1255ق؛ جلد: تیماج مشکی، 16گ (2پ -17ر)، 17سطر، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 15]
18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6637/3
خط: نسخ، كا: مهدی بن اسماعيل حسینی، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 20گ (71ر-90پ)، اندازه: 11×17/5سم [ف: 17-206]
19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5200/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1261ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 26گ (1پ -26ر)، ابعاد متن: 12×6/5 ، قطع: ربعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 15-4148]
20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12345/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 9 جمادی الاول 1261ق؛ مصحح، وبيت شعر از خوانساری نامی که در پاسخ رباعی ابن حجر که در رد امام زمان سروده است در آغاز وجود دارد؛ 20گ (48-67)، 14 سطر، اندازه: 12×6 سم [ف: 31-234]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 609/6
خط: نسخ، بی کا، تا: 1278ق؛ 30 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 28×16سم [ف: 2-363]
22. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11488/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: محمد تقی فرزند عبدالغفور، تا: 25 صفر 1279ق؛ مصحح، در پایان رساله چند بیت در مدح حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از مؤلف آمده است؛ کاغذ: فرنگی نیلی، جلد: تیماج زرد، یک لا، 23گ (17- 39)، 12 سطر (11×6)، اندازه: 10×17 سم [ف: 29-116]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2754/10
خط: نستعلیق، کا: محمد بن زین العابدین الموسوی، تا: 18 صفر 1283ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 16گی (132پ 147ر)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 7-312]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8262/14
آغاز و انجام: برابر
ص: 100
خط: نسخ، كا: احمد وقار شیرازی، تا: 1297ق؛ جلد: تیماج قرمز، مجدول گرهی زرین، 5گ (127 ر-131پ)، 26 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 27/2 -39]
25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14070/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: احمد بن حسن موسوی، تا: 23 صفر 1306ق؛ محشي با نشان «12)، در انجام عبارت «فرغ من تصحيفه كاتبه و مالكه احمد بن حسن الموسوي في لار اواخر شعبان المعظم سنة 1306» آمده؛ کاغذ: فرنگی، 42گ (130-171پ)، 11 سطر، اندازه: 12/5×6سم [ف: 35-566]
26. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2620/1 -14/70
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسن نیستانی، تا: 3 جمادی الثانی 1320ق؛ جلد: مقوای سبز عطف پارچه، 13 گی، 20-21 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 2-629]
27. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه: 2 مجموعه بدون شماره8
كا: سید روح الله کشفی، تا: 24 جمادی الثانی 1366ق [دليل المخطوطات: 1-49]
28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3658/1 - 18/178
آغاز: برابر، انجام: كمثل تشويق أو التخويف *** فواجب هذا على اللطيف
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 7گ، 12 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-629]
29. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 127/6
خط: نسخ، بی کا، بی تا، در چند برگ آخر رساله منطق «سید جعفر کشفی» دوباره تکرار شده و همراه با مسوده یک قباله، در بین رسالات و کتب مطالب متفرقه ای آمده بدین شرح: قاعده شیخ نجم الدین در طريق سلوك إلى الله، اشعار، خصال كلب و تطبیق آن با مراتب عرفان، روایتی از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)در سفارش به حضرت علی(عليه السلام)و یادداشتی در مخاطبه نفس، دعای مظلوم بر ظالم، تعویذات، مسوده قباله نکاح و ... مهر: «عبده الراجی نعمت الله بن محمد ...» (مربع)؛ جلد: تیماج سبز، بدون مقوا، اندازه: 10×14/5 سم [ف: 1-92]
30. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4604/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی مجدول میان جداول بوته های ریسه ای، 11گ ( 35-25 )، 14 سطر ( 14/5×8)، اندازه:15×21/5سم [ف: 19-246]
31. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2440/2
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: حاج غلامحسين صالح زاده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 23گ (18-40)، 12 سطر (12×6)، اندازه: 10×17 سم [ف: 4-1294]
32. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1246/4
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 21×14سم اف: 3-74]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13171/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 21گ (63پ -83ر)، 13 سطر [ف: 36-263]
34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6289/3
انجام: الاتحاد هو بالضروره *** ممتنع أعنی به صیروره خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 2گ (30-31پ)، اندازه: 10×15/5 سم [ف: 16-261]
35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7344/3
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 25گ (89ر-113پ)، اندازه: 21×17سم [ف: 19-144]
36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4361/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 23گ (79پ-101ر)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 11-359]
al-balad-ul amīn wa-d dar“-ul ḥaşīn
کفعمی، ابراهیم بن على، 840-905 قمری
kaf* amī, ebrāhīm ebn-e ‘alī (1437-1500)
تاریخ تأليف: 20 شوال 868ق
از منابع شیعی شامل ادعیه و اعمال و اوراد و اذکار و حرزها و تعويذها و استخاره ها و استغاثه ها و زیارت ها و دعاهای سال و ماه و هفته و ساعات روز است. او چند تأليف در این موضوع دارد و این کتاب را پیش از کتاب معروف خود به نام «الجنة الواقية» معروف به مصباح نگاشته و از آن نیز بزرگ تر و مبسوط تر است چون همه آنچه در مصباح آمده را شامل می شود با زیاداتی از جمله دعاهای صحیفه سجادیه و شرحی که بر آن نوشته و شرح اسماء الحسنی و محاسبة النفس و غیر اینها از دعاهای مبسوط. مؤلف در تألیف این کتاب از 258 کتاب استفاده و نقل مطلب نموده اسامی آنها را پس از صحیفه سجادیه» ذکر نموده است.
آغاز: بسمله، اللهم وفق لاكماله بمحمد و کرام آله من استعان بغير الله ذل الحمدلله الذي جعل الدعاء سلما نرتقي به اعلى المراتب و وسيلة إلى اقتناء غرر المحامد .. و بعد فهذا كتاب محتو على عوذ و دعوات و تسابيح و زیارات انجام: من واظب على قرائته بنية عقد اللسان انعقدت عنه جميع الألسن فلايتكلم في حقة الا بخير و الحمدلله رب العالمين.
چاپ: تهران، 1383ق، سنگی؛ البلد الأمين، چاپ تهران، نشر مکتبة الصدوق
[الذريعة 143/3 ؛ ریحانة الادب: 69/5 ؛ مشار 131]
شرح و حواشی:
١- البلد الامین (ترجمه)؛ کربلائی، داود بن محمد (-12)
ص: 101
2- بلد الامین (ترجمه)
1. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1343
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح و حاشیه سازی و طلا کاری و سه پیشانی؛ فرهاد میرزا آن را در 1293 به فرزندش عبدالعلی میرزا داده؛ مهر: «بنده شاه ولایت عباس»؛ جلد: قلمدانی العابی زمینه مشکی با گل و بوته زرین درون سرخ زرکوب، قطع: اربعی [نشریه: 7-108]
2. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 1342
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ مجدول زر و لاجورد، با سرلوح و طلاکاری، دو پیشانی و یک سرلوح دیگر در آغاز محاسبة النفس؛ جلد: سوخته زرکوب رحلی کوچک [ نشریه: 7-108]
3. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 118
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با سرلوح و حاشیه سازی، محشی با نشان «منه ره»؛ جلد: تیماج ضربی زرکوب ترنجی، قطع: وزیری [نشریه: 7-108]
4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1356
آغاز: برابر، انجام: قوله ان رحمت الله قريب من المحسنين و صلی الله على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم.
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای یک سرلوح، مجدول کمند صفحات زرین و مشکی، معلق به حواشی
«ابن باقر رحمه الله -جوهری، مهج و ...» به کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی، 21 سطر ( 15/568 )، اندازه: 24×15/5 سم [ف: 4-1949]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4478/1
آغاز: برابر؛ انجام: و قل: الحمد لله الذي لم يتخذ و لدا و لم يكن له شريک في الملك و لم يكن له ولی من الذل و يكبره تكبيرا. ثم التهليل و الحمد لله. خط: نسخ، كا: بهاء الدين محمد، تا: قرن 11؛ دارای یک سرلوح، مجدول، محشی به علامت «منه»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج ضربی تریاکی با ترنج و اطراف
گل و بوته بزر، 377گ (1 -1377)، 19 سطر (1978)، اندازه: 16/5 × 28/5 سم [ف: 12-156]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3028/1
خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: دولت آبادی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی سوخت مذهب ترنج و نیم ترنج و لچک گل و بوته دار با زمینه طلایی مجدول به زر، 418گی (5پ - 422)، 20 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 29×17سم [ف: 14-140]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12363
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ معرب، كا: محمد اسماعیل شیرازی بن تاج الدين حسن، تا: ذیقعده 1010ق؛ مجدول مرصع مذهب محرر، با سرلوح مزدوج مرصع با نقش گل و بوته مرصع مذهب؛ تملك: میرزا ابراهیم خان سهام الملک به تاریخ 1286؛ جلد: تیماج، مشکی، مجدول، با نقوش مذهب، 519گ، 19 سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 35-324]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13067
آغاز: برابر؛ انجام: و لا تأمني و لا يأمن مكر الله الا القوم الخاسرون، و الحمد لله رب العالمين.
خط: نسخ زیبا، كا: سرور بن عبدالله، تا: ربيع الاول 1038ق؛ از روی نسخه اصل به خط مؤلف بدون واسطه کتابت شده، دارای سر لوح مرصع، مجدول، با کمند طلایی و قرمز، مصحح، محشی، دارای شمسه های نقره ای؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده یحیی بن محمد» (مربع)، «محمد و العترة الطاهرة شفيع يحيی في الآخرة» (بیضی)، «ابن محمد شفیع يحیی» (بیضی)، «شريف محمد، شفيع محمد شفيع» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی عطف مشکی، 501گ، ابعاد متن: 18/5×9/5 ، اندازه: 27/5×16 سم [ف: 33-126]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7472
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد صادق بن شیخ بهاء الدين، تا: سه شنبه 24 محرم 1082ق؛ تاریخ تصحیح و مقابله: شنبه 18 ربیع الاول همان سال، مجدول به تحریر و طلا و تحریر، صفحه اول دارای یک سرلوح؛ 554گ، 18 سطر، اندازه: 30×16سم [ف: 6-216]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12414
آغاز: برابر
خط: نسخ معرب، كا: محمد بن محمد امین طالقانی، تا: 1084ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح مزدوج مرصع مذهب؛ به وسیله ابراهيم بن علی بن حسن بن محمد بن صالح مقابله و تصحیح شده؛ جلد: تیماج زیتونی ضربی شمسه مجدول، 323گی، 23 سطر، اندازه: 31×18/5 سم [ف: 35-369]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6952
آغاز: برابر؛ انجام: و آله الطيبين الطاهرين و حسبنا الله و نعم الوكيل.
تا آخر رساله (مقام الأسنی) را دارد؛ خط: نسخ، كا: حسن بن احمد بن على، تا: اواسط رجب 1090ق، جا: مدرسه نظامیه شیراز؛ مصحح، مقابله شده با تاریخ ختم مقابله 1090، محشی، دارای یک سرلوح کوچک، صفحه اول و دوم مجدول به طلا و تحریر؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ 540گ، 19 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 217-6 ]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11961
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ ممتاز، كا: محمد مسیح فرزند محمد حسین، شریفی فسوی، تا: دوشنبه 19 رجب 1092ق؛ مصحح، محشی با نشان 120»، نام کتاب به اشتباه در داخل سرلوح، مصباح کفعمی نوشته شده، نسخه بسیار نفیس و خوش خط و خوش تذهیب، دارای یک سرلوح، مجدول، مذهب، دارای کمند زرین؛ دارای یک تملک به سال 1205ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج
ص: 102
قهوه ای، ضربی با ترنج و سرترنج گل و بوته زمینه طلایی عطف و مغزی تیماج قهوه ای روشن، 575گ، 17 سطر (23×11)، اندازه: 31×19سم [ف: 30-259]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 31 خوئی
آغاز و انجام: برابر
کا: شرف الدين كاتب جهرمی پسر شیخ محمد ابراهیم معلم، تا: 1098ق؛ تملک: ملک فرهاد میرزا؛ دارای کتبیه مذهبی، مجدول، مذهب؛ کاغذ: بخارائی، جلد: ساغری سبز داری ترنج و گوشه و لچکی کنده و گل و بوته کاری شده با طلا، 898ص، 20 سطر، اندازه: 3/5×20سم [ف: 7-28]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14834
انجام: و باسمائك الذي اذا دعيت بها اجبت و اذا سئلت بها اعطيت خط: نسخ ممتاز، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح، محشي اكثر منقول از مؤلف؛ جلد: تیماج دو رویه، رو مشکی درون قهوه ای، 331گی، 18 سطر، اندازه: 27/8×15 سم [ف: 236-41 ]
15. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1581
خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ اندازه: 28×19 سم (نسخه پژوهی: 2-119]
16. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 639
آغاز: مشكورة و نوافلنا مبرورة وقلوبنا بذكرك معمورة و نفوسنا بطاعتك مسرورة؛ انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ نشانه «بلغ المقابله»؛ کاغذ: حنایی اصفهانی، جلد: پارچه عطف چرم قرمز، 399 گ، 21 سطر (18×9/5 )، اندازه: 19×26سم [ف: 2-543]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 30 خوئی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: صائم رازی، تا: 1102ق، به امر آخوند شرفا؛ محشي از مصنف با نشان «منه»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج ضربی قرمز برگردان دار، 868ص، 21 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 33×20سم [ف: 7-28]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:12475/1
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 3 محرم 1103ق؛ مجدول مرصع محرر؛ جلد: روغنی دورو، با نقش گل و بوته مرصع مذهبی سوخت، ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول، لچکی، 419ص (419-1 )، 19 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 35-430]
19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6834- 35/14
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ معرب، كا: شیخ حسین، تا: 1103ق؛ مجدول محرر مذهب، دارای سرلوح مزدوج مذهب و مرصع، محشی با حواشی منه رها»؛ جلد: روغنی دورو مجدول مذهب با نقش گل وبوته
الوان و پرنده، 425 گ، 21 سطر، اندازه: 31×19سم [ف: 2-629]
20. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1165
آغاز: برابر؛ انجام: والحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد رسوله خاتم النبین و سید المرسلين و على آله النبين و عترته الطاهرين وسلم تسلما كثيرا
خط: نسخ متوسط خفي، كا: اشرف بن معین الدین، تا: ذیقعده 1108ق، مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع به طرح گنبد؛ مهر: علی اکبر بن حسین الحسینی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی، 822ص، 21 و 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 26×16 سم [ف: 1-85)
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10667
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 1123ق، انجامه: «تم الكتاب بعون الملک الوهاب 1120»، مصحح، محشی با نشان «منه رحمه الله»، در ابتدای نسخه آن را مصباح کفعمی از شیخ طوسی دانسته اند؛ تملک: نعمت الله احقاقی در 1348ق، یادداشت کتابخانه محمد کریم اشراق جهرم 1355؛ مهر: «رحمت الله» (بیضوی) و مهر: «لا اله الا الله ... العالمين» (بیضوی)، «شهربانو 1147» (بیضوی)؛ جلد: تیماج زیتونی، درون کاغذ ابر و باد، 348گ، 21 سطر (10/5 × 20/5 )، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [ف: 20-158]
22. مشهد، شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 80
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: شاه محمود الحسینی، تا: سلخ جمادی الثانی 1125ق؛ دارای سرلوح مذهب؛ تملك: الحاج محمد معصوم؛ جلد: چرم مشکی طلاکاری شده و دارای نقش، 450 گ، 21سطر، اندازه: 18/5 × 29/5 سم (مؤید: 3-641]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7473
آغاز: برابر؛ انجام: و اله اجمعين خط: نسخ، كان على بن كرم الله شهير باسکندری، تا: سه شنبه شعبان 1126ق؛ این نسخه (فوائد الشريفة) و هم حواشی تعلیقی مؤلف را ندارد، نسخه را رمضان بن ابوالحسن در اواخر محرم 1217 تصحیح و مقابله کرده، دارای یک سرلوح، مجدول بتحرير و طلا و تحریر و طلا لاجورد؛ 426گ، 21 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 6-217]
24. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1644- عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: و هي كزجاجة المصباح عند الاستبصاح و ذلك لعشرين بقين من شهر شوال ختم بالخير و الافاضل. خط: نسخ خوش معرب، بی کا، بی تا؛ با تاریخ «قد طالعته 1182» (پایان)؛ با سرلوح بسیار زیبا، جدولبندی 5 راه، کمند 2 راه؛ وقفنامه کتاب با نشان مهر چهار گوش 1243؛ 747ص، 23 سطر(20×10/5 )، اندازه: 30×21سم [عکسی ف: 1-53]
25. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 600
بی کا، بی تاب با سرلوح و جدول های زرین؛ در سال 1997 محمد محسن شیرازی مشهور به آقا بابا ابن ملاابو تراب تمام کتاب را به خواسته علی قلی خان مقابله و اعراب گذاری کرده؛ جلد: روغنی
ص: 103
نفیس [ف: 78]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13005
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سر لوح بسیار زیبای مرصع از دوره زندیه، دارای کتیبه مذهب، مجدول به طلا و لاجورد، دارای کمند طلا و مشکی و رکابه، محشی با نشان «منه رحمه الله، محمد رضا»، ترقيمه: «على يد الفقير ... این حیدر، فتحعلی بروجردی»؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، جلد: ساغری مشکی ضربی با ترنج، سر ترنج و لچک گل و بوته و کتبیه های گل و بوته قهوه ای و طلایی، 492گ، 21 سطر (17×6/5 )، اندازه: 25×16سم [ف: 33-18]
27. تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1227 ق [میراث اسلامی: 5-604]
28. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 81
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مبين بن محمد رضی فراهانی، بی تا؛ با سرلوح مذهب، مصحح، محشی، در برگ اول یادداشتی به خط محمد رضائی استر آبادی، مهر: «محمد على 1233) (مربع)؛ جلد: چرم سیاه نقشه دار، 427گ، 21 سطر، اندازه: 30×19سم (مؤید: 3-642]
29. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1168
آغاز: برابر؛ انجام: و لاحول ولا وقوة الا بالله العلى العظيم
مجموعه ای است از رساله بلدالامین و الدرع الحصين، صحیفه كامله سجادیه، ذكر فهرست مدارک و کتب فقهی و دینی، رساله محاسبة النفس اللوامه و تنبيه الروح النوامه؛ شرح رساله ابي الفتوح شهاب الدين السهروردى المقتول بحلب رحمة الله المسمى بكتاب الدعوات الأسماء؛ خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب، یک سرلوح مذهب مرصع؛ مهر: حسین بن هدایت الله، محمد رضا الحسینی، ناصرالدین شاه کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی ساده وسط ترنج و دو سرترنج و چهار لچکی ضربی جاسازی شده گل برجسته طلایی حاشیه مجدول دانه تسبیحی زرین، 944ص، 23 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14×23/5سم [ف: 1-87]
30. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 145
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: روغنی زمینه تریاکی، 416گ، 21 سطر، اندازه: 26/2×17/5 سم [ف: 1-73]
31. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 165
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با سرلوح و دو جدولی؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری ضربی رنگی درون تیماج سرخ، 393گ، 21 سطر، اندازه: 16/7 × 28/5 سم [ف: 1-73]
32. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6075/35
بی کا، بی تاب کاغذ: رنگارنگ سپاهانی، جلد: میشن لایی قهوهای مغزیدار [ف: 9-138]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12654
خط: نسخ خوانا، بی کا، بی تا؛ محشی به امضاء «منه رحمه الله»؛ مهر: «محمد جواد» (بیضوی) متعلق به فرزند شیخ الاسلام فضل الله زنجانی، «حسنعلی اکبرنیا» (بیضوی)؛ جلد: تیماج، سبز، عطف تیماج قهوه ای، 172گ، 19 سطر، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 36-220]
al-balad-ul amīn (t.)
کربلائی، داود بن محمد، ق 12 قمری
karbalail, davud ebn-e mohammad (- 18c)
وابسته به: البلد الأمين و الدرع الحصين؛ کفعمی، ابراهیم بن على (905-840)
اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی
در الذریعه (ج 4) دو ترجمه دیگر از این کتاب نام برده که آن دو نیز به فرمان شاه سلطان حسین ترجمه شده. مترجم از فضلاء نیمه اول قرن 12 ق است. شیوه ترجمه: «کتاب که مسمی است به بلد الأمين از تألیفات شیخ فاضل کامل عالم عامل خير صالح متقی پارسا شیخ ابراهیم کفعمی رحمة الله عليه را بلغت فارسی ترجمه نماید از ورود فرمان لازم الاذعان اني القى الى كتاب کریم از زبان جان شنیده و حسب الامر الاعلى متوجه انفاذ فرمان و الانشان گردیده و برهنمونی هدایت بیغایت یهدی الله لنوره من يشاء بذل جهد خویشتن را مصروف نموده عبارت متن را تحت اللفظ ترجمه نموده و هر جا که محتاج به توضیح باشد در حاشیه مرقوم میشود برموز منه و آنچه از حاشیه کتاب است بلغت فارسی ترجمه میشود و رمزش من الحاشیه است».
آغاز: الحمدلله الذي جعل العباده وسيلة لنيل السعاده العظمی و ذريعة لادراك الفوز الجهل في الاخرة.
[الذریعه 84/4 ؛ فهرستواره منزوی 201/7]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 34
آغاز: برابر؛ انجام: جزء اول: پس هر که نماز کند در شب اول ماه سی رکعت جلد اول از دو جلد کتاب؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه» و «من الحاشية» و مقصود از آن حاشیه کفعمی بر اصل عربی این کتاب می باشد؛ جلد: روغنی، 349گ، 20 سطر (11×17/5)، اندازه: 20×27/5سم [ف: 1-35]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 35
جلد دوم ؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه» و «من الحاشية» که مقصود حاشیه های نگارنده
کفعمی) بر اصل عربی است؛ جلد: روغنی و در حواشی آن حدیث و خبر نوشته شده، 414گ، 20 سطر (11×17/5)، اندازه: 27/5×19سم [ف: 1-36]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20268
ص: 104
آغاز: برابر؛ انجام: اگر چه در بسیاری مانند ریک بیابان باشد عالج باشد و هر حاجتی که از حق تعالی طلب کند البته بر می آورد.
از آغاز کتاب تا اول عمل سنه؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف (احتمالا)، بی تا؛ متفرقاتی از کتب: منتخب طریحی و بحر المحبة غزالی و نورالانوار به خط سید هاشم بن محمد الموسوی در 20 شوال 1320؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373، کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج خرمایی، 207گ، 12 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 15-153]
4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 3
آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم. بلد امینی که عافیت و جمعیت خاطر را از تزلزل اختلال در پناه آرد؛ انجام: فراغ از تألیف این کتاب در بیستم ماه شوال از سال 868 هجری قمری واقع شده و چون به آمر سلاطين العرب و العجم الخاقان السلطان بن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان ابو النصر شاه سلطان حسين الصفوي الموسوی الحسینی بهادر خان این کتاب مستطاب بلغت فارسی در آمد و فراغ از آن در خاتمه شهر رجب المرجب از سال یکهزار و صد و بیست هجری موافق لفظ عاية الامال اتفاق افتاد.
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1120ق؛ انتقالی از قصر بلور، مجدول، مذهب، کمند کشی با حواشی مذهب به طرح اسلیمی، یک سرلوح مذهب بطرح کنگره ای، یک کتیبه مذهب؛ کاغذ: ترمه متن و حاشیه شده غبار طلاپوش، جلد: چرمی ساغری ضربی مشکی با ترنج و دو سرترنج و چهار لچک ترنج ضربی متن طلایی، 884ص، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 18×29/5سم [ف: 108-1]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 549/1
آغاز: برابر
کا: میرزا محمد تقی غضنفری خوانساری فرزند سید هاشم موسوی، تا: قرن 14؛ قطع: رحلي [اهدائی ف: 265]
balad-ul amīn (t.)
وابسته به: البلد الأمين و الدرع الحصين؛ كفعمي، ابراهيم بن على (905-840)
قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 305
نیمه دوم کتاب؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 11؛ ترجمه فارسی زیر نویس است، مصحح؛ تملك: جمال الدین طباطبائی به تاریخ 1323 با مهر بیضوی وي؛ جلد: تیماج قهوه ای، 218گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5 × 24/5سم [ف: 1-180]
al-buldān (muxtaşar)
ابن فقيه، احمد بن محمد، - 365 قمری
ebn-e faqih, ahmad ebn-e mohammad (- 976)
در اخبار بلدان و عجائب آنها و بیان خصوصیات جغرافیائی هر منطقه با اشاره به مختصری از آداب و رسوم آن منطقه، اصل این کتاب نیز از خود مؤلف است. چاپ: لیدن، 365 و 67، 1885م.
[ الاعلام زرکلی 208/1 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2710
آغاز: قال قال الفضل بن يحيى الناس اربع طبقات الملوک قدمهم الاستحقاق و وزراء فضلهم الفطنة والرأي، انجام و مسلمون في اخلاق النصارى و اما اهل الشام فليس يعرفون.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، بعضی اوراق بازنویسی شده؛ جلد: تیماج مشکی، 332گ، 13 سطر [محدث ارموی مخ: 3-1407]
← البلغة ← الأقطاب القطبية
balagat-u ahl-in nazar fi ma‘na-t taqal wa-l așgar
آل عصفور، محمد علی بن محمد نقی، 1289-1350 قمری
āl-e "osfūr, mohammad ‘alī ebn-e mohammad naqī (1872-1932)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17971
آغاز: بسمله، الحمد لله الذي شرف العلماء بالعلم، انجام: فيكون ایضا مظهر الصفات ... حرره محمد على آل عصفور خط: نسخه تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1330ق؛ اهدایی: سازمان حج و اوقاف، آبان 1369؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 131گ [رایانه ]
al-balaga (t.)
وابسته به: البلغة المترجمة في اللغة؛ کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد (-474ق) ترجمه واژه های مشکل کتاب بلغه است.
تهران؛ ملک، شماره نسخه: 5839/1
آغاز: عجب ماند و فرا مردمان نماند که من نیكوام و مصر باو سنی یعنی شوهر او را زنی دیگر باشد؛ انجام: المشجرة تره دوع الكبائر فله یعنی رشه الشهرق جرخ. تمت مشکلات البلغة من
ص: 105
نسخة سقيمة بخط مولانا خاتم الطافی جمال
خط: نسخ نزدیک به نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: میشن لایی قهوه ای، 4گ (1ر-4ر)، 17 سطر، اندازه: 14/2 × 18/7 سم [ف: 9-64]
balagat-ul gawwās fi-l akwān ilā ma‘na-l ixlās fi ma`rifat-il insān
قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه:
74/9 خط: نسخ، کا: محمد بن سليمان مشتهر به مشتاق، تا: جمعه 1 ذیقعده 1030ق، جا: مشهد رضوی؛ قطع: وزیری[ چند نسخه ف: 218]
← البلغة في اعتبار اذن الامام في شرعية صلاة الجمعة ← صلاة الجمعة
al-balaga fi-l balaga (mnz-un fi)
سماوی، محمد بن محمد طاهر، 1292- 1370 قمری
samāvī, mohammad ebn-e mohammad tāher (1875 1951)
ارجوزه ای است در 300 بیت در علوم بلاغت.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15775/8
آغاز: الحمدلله الذي قد انعما ** و علم الانسان ما لم يعلما؛ انجام: و آله الأطهار خیر آل ×× و صحبه معادن الكمال خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سلخ ربيع الثانی 1319ق، جان سماوه؛ جلد: تیماج فرنگی، 8گ (61ر -68پ)، 25 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 44-59]
← البلغة في الحكمة← الأقطاب القطبية
al-balagat-ul mutarjima fi-1 luga
کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد، -474 قمری
kordī neyšābūrī, ya qūb ebn-e ahmad (- 1082)
تاریخ تأليف: یکشنبه 2 ربیع الثانی 437ق در ترجمه لغات عربی به فارسی، مؤلف کتاب را در چهل «باب» تدوین نموده و هر باب مشتمل بر چند «فصل» می باشد، هر بابی دارای عنوان کلی بوده و در هر فصلی به ترجمه لغات مربوط به آن می پردازد. مؤلف گوید که چند سالی پیش از این آن را آغاز کرده بودم ولی گرفتاری ها نمی گذاشت تا این که به شیخ الامام قاضي القضاة ابو محمد عبدالله بن الحسين رحمة الله رسیدم و توانستم آن را به انجام برسانم.
چاپ: به تصحیح مجتبی مینوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایرانی، 1355
1. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ع 75
نسخه اصل: گوتا 824؛ بی کا، تا: 531 ق [فهرستواره مینوی: 162]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 535/1
آغاز: فصل في ذكر الراس و صفاته، الراس سر الاروس و الروس ج؛ انجام: و الله سبحانه حسبی و عليه توكلی و به حولي و منه توفيقي لما يزلف من رحمته بمنه و رافته دیباچه را ندارد و در فهرست باب ها آغاز می شود از «الباب السابع في ذكر الجماعات و القطع من اشياء مختلفة»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ مقوایی نو، 172ص (1 -172)، 14 سطر (9×7)، اندازه: 16×11 سم [سنا: ف: 1-341)
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 76 (ع 166)
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 162]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 114/1
بخش 3 نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 108]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3499/1
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-155]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 35/1
عکسی نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-37]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: -87ف
نسخه اصل: آماسیه بایزید ش 954. در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن بن حاجی رازی، تا: جمادی الثانی 654ق؛ 110 گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-23]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 54 بخش 3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 97]
4. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ع 74
نسخه اصل: ایاصوفيا بایزید 954؛ بی کا، تا: 654ق [فهرستواره مینوی: 162]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3433/1 - ف
نسخه اصل: چستربیتی 305 (71/3 )؛ خط: نسخ، كا: عبدالملک بن ابراهيم بن عبدالرحمان قفالی، تا: 24 شوال 668ق؛ از روی اصل نوشته مؤلف و خوانده بر او و تصحیح شده [فیلمها ف: 2-142]
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 79/1 و ف 80/1
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 183]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 56 بخش 3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. البلغة است با تتمه کتاب البلغة از ابوالحسن علی بن احمد فنجکردی دارای 84 واژه و المصادر و مقدمة الأدوات هر دو از گمنام و هر چهار با برابرهای فارسی است؛ تملک: نوح بن مصیص قاضی توصیه [ف: 97]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 386بخش 3
ص: 106
نسخه اصل: چستر بیتی 305 و 308 و 322 [ف: 156]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 792-ف
نسخه اصل: گوتا 531/1 (402)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 19 ربیع الاول 824ق؛ 77گ [فیلمها ف: 1-23]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 55بخش3
همان نسخه بالا [ف: 97]
balagat-ul muhtaj fi manasik-il haj
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
تاریخ تألیف: شب دوشنبه 18 جمادی الثانی 871ق در این رساله واجبات و مستحبات حج بیان شده است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22189
آغاز: بسمله، الحمدلله و الصلاة و السلام على رسول الله اذا وصل قاصد النسك الى الميقات حرم أن يجاوزه بغير احرام؛ انجام: و ردنا سالمين عامين إلى ساعين (كذا) غانمين ... هذا آخر بلغة ... احدی و سبعین و ثمانمائة
خط: نسخ، كا: زکریا بن محمد شافعی، تا: قرن 11؛ نسخه توسط عبد الحميد بن حامد بن عسکری حسینی سامانی در کشمیر تصحیح و مقابله شده، مجدول، دارای کمند به لاجورد؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: نباتی آهاری، جلد: مقوا، 4گ، 24 سطر، اندازه: 25×16سم [اهدائی رهبر: 21/1 -188]
balagat-ul muhadditīn
بحرانی، سلیمان بن عبد الله، 1075؟ -1121 قمری
bahrānī, soleymān ebn-e 'abd-ol-lāh (1665-1710)
تاریخ تأليف: 8 صفر 1112ق
مؤلف، پس از تأليف مقداری از کتاب «معراج اهل الكمال» خود، خواست کتابی بسیار مختصر درباره موثقين از رجال تأليف کند بدون گفتگوهای مفصل و شامل ملخص آرائش تا کمکی باشد از برای کسانی که با حدیث سر و کار دارند.
آغاز: الحمدلله الذي جعل تفاوت مراتب الرجال و ارتقاء هم الى معارج الكمال على قدر روايتهم.
انجام: و سيأتي بسط البحث فيه في ترجمته في حرف الباء من کتاب معراج اهل الكمال ...
چاپ: قم، 1412ق
[الذريعه 146/3 و 148 س 12]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4360/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، در عصر مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 41گی (210-250پ)، 12 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 11-358]
2. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 233/2
خط: نسخ، كا: حاجی بن شريف بهبهانی، تا: قرن 12، 34گ ( 86-53 )، اندازه: 16×11سم [ف: 1-104]
٣. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 648/1
خط: نستعلیق، كا: على بن احمد بن على بن نوح بحرانی، تا: شوال 1115ق؛ مصحح؛ 13گی (1-13ر)، اندازه:
14/5 × 21/5سم [نسخه پژوهی: 3-111]
4. قم؛ مفتی الشیعه؛ شماره نسخه: 25/2
خط: نسخ، كا: سید ابوالقاسم (محرر) نجفی اصفهانی، تا: 1339ق؛ جلد: تیماج قرمز، 12گ (221-232)، 19- 20 سطر، اندازه: 20/5×16/5 سم [ف: 13]
← بلقیس نامه ← سلیمان و بلقيس
← بلقیس و سلیمان ← سلیمان و بلقیس
belqeys va soleymān
حیاتی گیلانی، -1028 قمری
hayātī gīlānī (- 1619)
مثنوی درباره قصه سلیمان و داستان مور و ملخ و سیمرغ و هدهد و بارگاه بلقیس و نامه های متبادله میان آنان که به شعر در آمده و در آن از نورالدین جهانگیر پادشاه ستایش شده است.
[ الذريعة 148/2 و 1201/9 و 404/9 و 227/12 ؛ فهرستواره منزوی 1562/3 و 306/10]
تهران، ملک، شماره نسخه: 5565/2
آغاز: در این گفتگو در قفل و بندست *** هزاران جان در این آتش سپندست؛ انجام: ز کاكل هر یکی دامی به راهی *** گرفته در شکنج زلف ماهی خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: ترمه سمرقندی نازک، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 123گ (151ر-273پ)، 16 سطر، اندازه: 21/8×12/8 سم [ف: 8-422]
← بلوای هند ← شورش هندوستان
← بلوای هند و داستان خانم انگلیسی ← سرگذشت خانم انگلیسی در بلوای هندوستان
← البلوغ←ما يعلم به البلوغ
bulūg-ul ādāb fī latā’if-il ‘itāb
ص: 107
مقری، محمد بن احمد، ق 10 قمری
maqrī, mohammad ebn-e ahmad (- 16c)
در یازده« فصل».
[ المخطوطات المصورة 431/1 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 852/2
کاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 18 محرم 997ق؛ مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 66گ (49پ -114ر)، 21 سطر، اندازه: 17/8×13/7 سم [ف: 5-210]
← بلوغ الارب ← الاستعارة
bulug-ul umma li-lamhat-il a'imma
سماوی، محمد بن محمد طاهر، 1292- 1370 قمری
samāvī, mohammad ebn-e mohammad tāher (1875 1951)
ارجوزه ای است در 150 بیت که شرح حال و نسب هر یک از چهارده معصوم (علیه السلام) را به اختصار در «لمحه) خاص آنان آورده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15775/10
آغاز: الحمدلله العظيم الأمجد *** ثم الصلاة للنبي احمد؛ انجام: و برضاء الله عني من انا *** من من أنا حق اقول من انا
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 26 شعبان 1319ق؛ جلد: تیماج فرنگی، 4گ(74ر- 77ر)، 25 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 44-59]
bulūg-ul ma’ārib fī qaşs-iš šawārib
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
احادیث و روایت هایی که از حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)درباره آداب گرفتن شارب، روایت شده در این رساله گرد آورده شده است.
آغاز: الحمدلله و کفی ... أخرج البخاری و مسلم عن ابن عمر عن النبي صلى الله عليه و سلم
انجام: قال رأيت عبدالله بن عمر قد احفى شاربه حتى كأنه قد نتفه.
چاپ: لاهور، مطبع محمدی، چاپ سنگی، مص، در ضمن رسائل سیوطی چاپ شده.
[الأوقاف العامة بغداد 587/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2343/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا بسیار مغلوط، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 2گ (59ر -60ر)، 21 سطر، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 6-322]
bulūg-ul murād min fadi-i sayyid-il ‘ibād fi taxmīs-i banat su'ad
اشرفی، خلیل
ašrafī, xalīl
وابسته به: قصيدة بانت سعاد؛ کعب بن زهير (26-)
مؤلف چندین بار به زیارت خانه خدا و مدینه مشرف شده است. در سفری به همراه امیر الحاج مصری به زیارت رفته و پس از زیارت قصد بازگشت داشته که امیر الحاج به وی اجازه مراجعت نداده، لهذا به تخميس قصیده برده پرداخته و بعد از خوابی که پیامبر را دیده امیر الحاج اجازه داده است که باز گردند.
آغاز: الحمدلله بكل لسان بعدد عدد الأنفاس في جميع الاحيان حمدا يليق بجلال عظمته كما اثنى على نفسه في التوراة و الانجيل و الفرقان ... بانت سعاد فقلبي اليوم مبتول *** و فيه شوق الى الاحباب موصول / من وجدهم في طوى الأحشاء معلول *** قد زاد جبا فلا يلهيه تحويل -متيم اثرها لم يفد مكبول
[ الأوقاف العامة 103/3 ]
١. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 15/4
آغاز: برابر، انجام: قد أخلصوا طاعة من نصر دينهم *** و ليس غل مقيم في صدورهم و ما لهم عن حياض الموت تهليل
خط: نسخ زیبا، كان ابراهيم بن عبدالرحمن ناسخ طرابلسی حنفی نزيل صالحيه دمشق، تا: قرن 9، جا: صالحیه دمشق؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی، 6گ (70ر-75پ)، اندازه: 21×31/5سم [ف: 1-17]
2. یزد؛ محمود آبادی، میرزا حسن؛ شماره نسخه: 30/4
بی کا، بی تا، قطع: رحلی (نشريه: 4-456]
bulūg-ul marām
حنفی، ابوبکر علی بن عبدالله
hanafī, abū-bakr ‘alī ebn-e 'abd-ol-lāh
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22178
آغاز: بسمله، الحمدلله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی؛ انجام: فاكلنا حتى و استوقنا انتهى سنه 1115
ص: 108
خط: نسخ، بی کا، تا: 1115ق [رایانه]
bulūg-ul marām fi tārīx-i dawlat-i mawlā-nā al-bāšā
bahrām
مطیب، محمد بن یحیی،-990 قمری
motayyeb, mohammad ebn-e yahyā (- 1582)
تاریخ یمن در زمان حکمرانی عثمانی ها است که پاشا بهرام حاکم یمن از طرف حکومت عثمانی بود. مؤلف از علمای حنفی در زبید بوده و شرح حال فرزندش احمد بن محمد بن یحیی (متوفی 1028ق) در «خلاصة الأثر» (292/1 ) آمده است.
رساله حاضر در شش «باب» دارای فصول، حوادث سال های 977 تا 982 ق را در بردارد و تتمهای در بیان بخشی از محاسن حاکم مذکور آورده است.
[الاعلام زرکلی 141/7 ؛ مصادر الفكر الاسلامي في اليمن 508]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1243/3
آغاز: بسملة. الحمدلله الذي اطلع انوار العدل و مهد احکامه و عمر قواعد الفضل و احكم نظامه و رفع منار الامن ... و بعد فهذا كتاب صغير الحجم بديع النظم عزیز الرسم قریب الفهم جمعت فيه تاريخ بعض ایام الدولة العادلة العثمانية باليمن المعمور و ما وقع به في تلك الأيام من الفتح المشهور
بی کا، بی تا، 44ص (45-88)، 13 سطر [عکسی ف: 3-543]
bulūg-ul marām fi maʼrifat-i aqsām-il ‘ām
تاریخ تأليف: 1069ق؛ محل تألیف: بصره
در علم تقویم و معرفت حساب سال که در زمان وزارت حسین پاشا علی پاشا ولد افراسیاب پاشا تألیف شده است، مشتمل بر یک «مقدمه»، 4 «فصل» و یک «خاتمه».
شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 79/3
آغاز: الحمدلله وحده وصلى الله على من لانبی بعده
کا: محمد فقيه شريف بن شرافت پناه محمد لطیف نیریزی، بی تا؛ 16گ (13-28)، اندازه: 14×20 سم [نسخه پژوهی: 3-78]
bulūg-ul marām min adillat-il ’ahkām
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، 733-852 قمری
ebn-e hajar-e 'asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)
روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)که در بیان احکام وارد شده گرد آورده و پس از نقل هر حدیث، هر یک از ائمه اهل سنت که آن را تخریج کرده اند بیان کرده و تضعیف یا تصحیح سندی آنان را نیز متذکر می شود. ترتیب این کتاب به روش کتب فقهی و در ابواب متعدد است.
آغاز: الحمدلله على نعمة الظاهرة و الباطنة قديمة و حديثة و الصلاة و السلام على نبيه و رسوله محمد و آله و صحبه الذين ساروا في نصرة دينه.
چاپ: تحقيق رضوان محمد رضوان، بیروت، دار المتاب العربی؛ قاهرة، مسطبعة السنة المحمدية، 1954م، 278ص، نشره: رضولن محمد رضوان؛ چاپ سنگی، لكنهو 1253ق، چاپ سنگی لاهور 1888م؛ هند 1312م، التمدن الصناعيه 1320 ص 280.
[ کشف الظنون 254/1 ؛ فهرست کتابهای عربی لینچی ص 92-93؛ معجم المطبوعات 78/1 -79؛ معجم المؤلفين 20/2 ]
شرح و حواشی:
1- منحة الكرام بشرح بلوغ المرام؛ ابن شاهين، يوسف بن شاهين (899-828)
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 304
آغاز: برابر
نسخه اصلی: کتابخانه آکادمی لینچی -رم 50 روسی 351؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ در ابتدای نسخه منظومه ای در 33 بیت درباره توحید ثبت شده است؛ 294ص [عکسی ف: 1-363]
bulūg-ul marām min sīrat-i ibn-i hišām
ابن حجة، تقي الدين بن على، 767-837 قمری
ebn-e hejja, taqi-yod-dīn ebn-e 'alī (1366-1434)
وابسته به: السيرة النبوية؛ ابن هشام، عبدالملک بن هشام (213)| تهذیب و اضافاتی است بر سیره ابن هشام با ذکر مطالبی از عبدالرحمن سهیلی (-581) از شارحان سیره ابن هشام، با اضافانی از مؤلف خصوصا در مورد اشعار، و در پایان قصیده خود را که در مدح پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)سروده به نام «امان الخائف» آورده است.
[ الاعلام زرکلی 67/2 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1617
آغاز: قال ابن اسحاق و حدثني ابي اسحاق بن يسار و غیره من اهل العلم عن اشياخ من الأنصار
نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لینچی -رم 76. نیمه دوم کتاب می باشد؛ خط: نسخ معرب، كا: محمد بن محمد بن شرف تقوی حموی، تا: مستهل رجب 833ق؛ مصحح، محشی، دارای لوح زیبا و تیموری، در صفحه اول مطالبی به زبان ایتالیائی درباره کتاب؛ تملک: «احمد بن حسن المتولي على وقف العوری» به
ص: 109
سال 1156، «محمد بن احمد» با مهر «عبده محمد» (بیضوی)؛ 522ص [عکسی ف: 5-46]
bolūq va horrīyat
نسفی، عزیز الدین بن محمد، ق7 قمری
nasafī, “azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)
رساله نهم از مجموعه انسان کامل است. وی به بلوغ و حریت اهمیت ویژه ای می داده و کمال انسانی را در بلوغ و حریت می داند. با سربندهای «ای در ویش» در 3 «فصل» 1. معنی بلوغ و حریت؛ 2. بلوغ و حدیث آدمی؛ 3. خاتمه این رساله.
آغاز: حمد له. اما بعد چنین گوید ... از این بیچاره درخواست کردند که می باید در بلوغ و حریت رساله جمع کنید و بیان کنید که بلوغ و حریت چیست
انجام: و بلوغ عیان دیگران کرده اند، و ما نیز در جای های دیگر ذکر اینها کرده ایم. تکرار نکردیم. و الحمد لله رب العالمين.
چاپ: در کتاب الانسان الكامل، به تحقيق ماریژان موله (تهران، طهوری: 1379 (چاپ پنجم)
[ نسخه های منزوی 1064/2 ؛ فهرستواره منزوی 155/7 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2958/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی درون سرخ، 4گی (155-158)، 21 سطر (18×9/5 )، اندازه: 25×17سم [ف: 10-1854]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4045/13
آغاز و انجام: برابر
در دو فصل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1075ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: رویه میشن سیاه، 18 سطر، اندازه: 22/2×15/7 سم [ف: 7-168]
3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1316/14
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: حیدر علی، تا: شوال 1280ق، جا؛ تهران؛ مصحح اما پرغلط؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوایی، 22گ ( 189-168 پ)، 15 سطر (15×8)، اندازه: 22/5×15 سم [ف: 5-50]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8013/14
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: ربيع الثانی 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (155ر -157)، 13 سطر، اندازه:
10/5 × 17/5 سم [ف: 21-19]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4949/12
آغاز: برابر؛ انجام: ای درویش غرض ما درین رساله بیان بلوغ و حریت آدمی بود بشرح گفته شد، و بیان بلوغ اسلام و ایمان و ایقان و عیان دیگران کرده اند ... الحمدلله ظاهر و باطنا و اولا و آخرا
با دگرگونی هایی مطابق است با (ص 131-131) همان مجموعه چاپی؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد جواد بن محمد حسین الطبيب الطهراني (نجم الحكماء)، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 2گ (58ر -59پ)، 15 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 13×20/5سم [ف: 14-216]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 994/14 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، 3ص (125-127)، قطع: وزیری، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 23-286]
bulug-ul watar wa mahak-un nazar
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 450/5
خط: نسخ عربی، بی کا، تا: قرن 12 نشریه: 2-118]
← بلوغیه ← فرق بلوغ کمال و کمال بلوغ
belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar
شیخ صدوق، محمد بن علی، 311؟ -381 قمری
šeyx-e sadūq, mohammad ebn-e ‘alī (924-992)
چاپ: ایران، سنگی، بدون کاتب، 1280، وزیری، 50ص
شرح و حواشی:
١- بلوهر و بوداسف = يوزاسف و بلوهر؛ حسینی، محمد مسیح بن احمد (-12)
رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 30/5
بی کا، تا: 17 محرم 1304 ق [رشت و همدان: ف: 1192]
belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar
نظام تبریزی، علی بن محمد، 740ق -9 قمری
nezām-e tabrīzī, ‘alī ebn-e mohammad (1340-15c)
از نظام شنب غازانی شامی که در فهارس بیشتر به نام «داستان بوذاسف و بلوهر» شناخته شده است.
چاپ: تهران، نشر میراث مکتوب، به تصحیح محمد روشن، 1381ش
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4187
خط: نسخ، كان محمد بن محمد بن ابی طالب معروف به همام
ص: 110
طبيب، تا: نیمه ذیقعده 810ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 123، 19 سطر، اندازه: 16/3×13سم [ف: 2-59]
belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری
majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī (1628–1699)
وابسته به: اكمال الدين و اتمام النعمة = کمال الدین و تمام النعمة في اثبات الغيبة و كشف الحيرة؛ شیخ صدوق، محمد بن على (381-311)
داستانی است برگرفته از تعالیم بودا در بدگویی از دنیا، این کتاب داستان آفرینش بودا پیامبر هندست که ایرانیان مضمون آن را از هندیان اقتباس کرده اند و به نام های مختلف و زبانهای مختلف نگارش یافته است، ابن بابویه (-381هق.) در کتاب خود «اكمال الدين و اتمام النعمة»، آن را از محمد بن زکریای رازی (-311ق.) می داند. مرحوم مجلسی در پایان جلد هفدهم بحار الانوار عربی آن را آورده و سپس همان تحریر را خود به فارسی در آورده و در عین الحیات» خود گنجانده است. آغاز: در کتاب کمال الدین و تمام النعمه به سند خود از محمد بن زکریا روایت کرده است که پادشاهی بود در ممالک هندوستان با لشکر فراوان و مملکت وسیع و مهابت عظیم.
انجام: دیده بینا و گوش شنوا و زبان به حقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمت ها منتفع گردند. تمت.
[ الذريعة 149/3 ؛ و الذريعة 128/4 ؛ نسخه های منزوی 3661/5 ؛ فهرست فارسی مشار 792/1 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1116/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 40ص (1-40)، ابعاد متن: 11×5، اندازه: 28×16سم [سنا: ف: 2-122]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3932
آغاز: لآلی حمد و جواهر ثنا تحفه بارگاه جلال کبریا حکیمی که الواح ارواح قابله نوع بشر را که مظهر غرائب صنع قضا و قدر است
نسخه حاضر در آغاز با دیگر نسخه ها متفاوت و مؤلف آن نیز عبدالله بن محمد تقی بن مقصود على مجلسی می باشد و در انجام با دیگر نسخه ها یکسان است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، دارای سرلوح زرین؛ جلد: تیماج دورو، رو مشکی ضربی، پشت جگری سوخته، 83گی، 14 سطر، اندازه: 23×13/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-261]
٣. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 716/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1111ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ 57گ، 17 سطر، اندازه: 14/5 ×29سم [ف: 1-76]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2844
خط: نستعلیق، كا: نلادوه ول بن کصکر، تا: پنج شنبه 27 جمادی الأول 1239ق؛ در برگ اول و آخر ادعیه ای به سال 1246؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 73گی، 15 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-261] 5. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 37595
آغاز: برابر؛ انجام: گوش شنوایی و دیده بینایی به همه امتان پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم)کرامت فرماید بجاه محمد و آله الطيبين الطاهرين خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1257ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه گالینگور سرخ، عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 52گ (212پ -263ر)، 15 سطر، اندازه: 21×14سم[اهدائی رهبر: 8-484]
6. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2178/1
آغاز: تمثيل دوم در ذکر تمثیلاتی که مشتمل است بر توضيح عیبهای بسیار از دنیا و در این مقام قصه بلوهر و بوذاسف که مشتمل بر حکم شریفه، انجام: و زبان بحقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمتها منتفع گردند بمحمد وآله الطيبين
خط: نستعلیق، کا: محمد رضا بن زین الدین بن محمد رضا تبریزی، تا: غره جمادی الثانی 1265ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 44گ (3-46پ)، 23 سطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1- 260]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15845/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق کتابتی، کا: محمد شفیع بن محمد على نجار، تان ذیحجه 1271ق، جان قریه فرار از توابع دارالسباط کلات نادری؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 128ص (127-254)، اندازه: 21/3×15 سم [ف: 17-124]
8. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 110/2
آغاز: نسخه: بسمله ... این کتابیست از قصه یوزاسف و بلو هر که جناب مجلسی در کتاب؛ انجام: خود را از مرکب انداخت برای دو مرد پست بیقدر پس خط: شکسته نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی حنایی و شکری، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابره عطف تیماج حنایی، 23گ (96-118ر)، اندازه: 17×21/5سم آف: 104]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16962
آغاز: هیچ بگوش او نرسیده بود و اما قوت عقل و صحت فهم و رای او بمرتبه ای بود که خلایق را در عجب و حیرت می افکن و پدر در حال او متردد بود؛ انجام: و امر کرد ... تا برای مدفن او مکانی بنا کند پس پای خویش بکشید و سر بجانب مغرب کرد و روی بمشرق و جان بداد. رحمه الله و بركاته عليه. و السلام.
ص: 111
ظاهرة غير از ترجمه ای است که علامه مجلسی از این داستان در عین الحیات آورده است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: «عبد الجواد» (بیضی)؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای سفید و ته بندی چرم، 130ص، 15 سطر (13×7)، اندازه: 19×13سم [ف: 47/1 -88]
10. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سرمه ای، اندازه: 21×14سم [نشریه: 7-724]
11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2127/3
آغاز: تمثيل دوم در ذکر تمثیلاتی که مشتمل است بر توضیح عیبهای بسیار از دنیا و در این مقام قصه بلوهر و بوذاسف که مشتمل بر حکم شریفه؛ انجام: و هرگز او را جاهی و منزلتی در دنیا نبوده و هرگز مالک بهره ای از زمین نکشته پس ای پسر پادشاه دنیا را خانه خود مدان ....
نسخه اصل: کتابخانه مدرسه جعفریه زهان؛ خط: نستعلیق، کا: محمد على بن ابو تراب بمرودی، بی تا، افتادگی: انجام؛ 70ص [ 418-349 ] [عکسی ف: 6-151]
12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7480/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 113گ (221-333)، 15 سطر ( 15/5×9)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 16-586]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/9
-فیروز بخشی از کتاب عين الحيات مجلسی است با عنوان: «تمثيل دهم در ذکر تمثیلاتی ... و در این مقام قصه بلوهر و بوداسف که مشتمل است بر حکم شريفه انبیا ...؟ بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 55ص (164-218)، قطع: رحلی، اندازه: 22×35سم [ف: 21-274]
14. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1557/6
آغاز: برابر؛ انجام: چون به نزدیک آمد چشمه دید در نهایت صفا و پاکیزگی و درختی مشاهده نمود در غایت نیکویی و رعنایی که هرگز به آن خوبی درخت ندیده بود و آن درخت شاخهای بسیار داشت و چون میوه.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در پایان دو حکایت درباره ابوحنیفه و ابن جوزی مذکور است؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 15گ، 23 سطر، اندازه: 19×9 سم (ف مخ: 1-277]
belūhar va būdāsaf=yūzāsaf va belūhar
حسینی، محمد مسیح بن احمد، ق 12 قمری
hoseynī, mohammad masīh ebn-e ahmad (- 18c)
وابسته به: بلوهر و بوداسف = يوزاسف و بلوهر؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)
مترجم می گوید: چون کتاب «اكمال الدين و اتمام النعمة» که از مؤلفات ... ابو جعفر محمد بن على بن الحسين بن موسی بن بابویه قمی ممتاز بود از سایر کتب در رشاقت ترتیب و کثرت معانی و رسم الفاظ و ترکیب ... بنابراین لازم دانست که فصل مذکور را مشروع نماید به شرحی که آسان تر داند طريق وصول به جواهر نفیسه آن پس بعون الله سبحانه عنان عنایت را به جانب آن شرح معطوف ساخت». سپس او عبارات اکمال الدین را می آورد و ترجمه می کند و موضوع آن همان داستان بودای اسلامی شده است و در آن نشان داده می شود که چگونه بودا به حقیقت راه یافت.
آغاز: بسمله، حمدة لا لانه هو بالحمد حقیق اذ ارشدنا إلى رموز التدقيق
انجام: آن کسانی که جدا نشود از تو یکساعت در دنیا و آخرت بحق محمد و آل پاکش عليهم السلام
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2984
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: قرجقای سلیمانی بن قرجقای، تا: 1087ق، جا: قريه طقرود از توابع قم؛ محمد زمان بیک فرزند کاتب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج مشکی، ترنج و نیم ترنج، حواشی منگنه، 157گ، 15سطر (18×9)، اندازه: 28/5×16سم [ف: 6-738]
belūhar va būdāsaf = yūzāsaf va belūhar
ابن الندیم در الفهرست آن را زمره ترجمه های هندی به عربی و با عنوان های بوتاسف و بلوهر و بردانیه آورده است و می گوید که ابان بن عبدالحمید لاحقی آن را به نظم عربی در آورد. تعاليم بوداست در بدگویی از جهان و داستان هایی از فسق و فجور و ستم شاه هند.
چاپ: ایران، سنگی، 1280ق، وزیری، 50ص (صص 258-307)[ فهرستواره منزوی 290/1 ؛ مشار فارسی، ج 1، ص 792]
نسخه ها همانند نیستند:
1. تهران: نوربخش: شماره نسخه: 49
آغاز: در ذکر تمثیلاتی چند که مشتمل بر توضیح عیبهای بسیار از دنیا؛ انجام: تا برای او مکانی بنا کنند ....... و جان بداد .... و السلام. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 9؛ مرحوم ذوالریاستین در پایان نسخه چنین نوشته است: «بسمه تعالی، این نسخه شریفه را فقیر در ده سال پیش، از مرحوم حاج میرزا محمد رضای صحاف به مبلغ 20 ریال ابتیاع نمودم و در این تاریخ آقای کلینی اخوی زاده آن مرحوم جلد و اصلاح و صحافی نمودند. حرره العبد ذوالریاستین نعمة اللهي في الثالث من شهر صفر الخير سنه 1363 ه_ ق»، با سرلوح؛ مهر: «عبده على اكبر»، «عبده محمد حسین»، «بنده آل
ص: 112
على محمد حسین» 1071؛ کاغذ: الوان گوناگون، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 140ص، 16 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 1-60]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4108
آغاز: (سوخته) منی و از اعیان اهل مملکتی و از اشراف و اما جدی در پیش من چرا رسوا نمودی خود را و ضایع کردی و خوار نمودی اهل خود را و چه باعث شد ترا که متتبع شدی اهل خسارة و بطالت را تا خود را گردانیدی؛ انجام: مگر بایمان و عمل بخيرات و ترک شهوات پس فكر و تفکر مضحکه نمایید ای ملک اشراف در آنچه استماع نمودید و فهم و درک کنید و اعتبار ...
از افسانه های کهن آمیخته با تعالیم بودا؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 6 مجلس مینیاتور رنگارنگ زیبا، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سوخته، 15گ، 15 سطر (7/5×16/5)، اندازه: 21×13سم [ف: 11-104]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13443/6
آغاز: بسمله ... اما بعد قال الشيخ الجليل ثقة الاسلام ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی ... به ترجمه این حکایات طويله شریفه مشتمله بر لطایف حکم و امثال و نوادر علوم و اخبار در نسخه حاضر داستان بلوهر به نقل از کتاب «کمال الدین شیخ صدوق توسط محمد صالح بن حاج باقر قزوینی به فارسی ترجمه شده است؛ بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول و مذهب و شنگرف؛ جلد: گالینگور، سرخ عطف تیماج، 56ص (52-107)، اندازه: 32×20سم [ف: 36-378]
4. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 796/1
خط: نسخ، كا: عبد الوهاب ابن قاسم رازی، تا: 1031ق؛ سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 3-129]
5. تهران، فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه: بدون شماره/15
بی کا، تا: جمادی الثانی 1087ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، ربعی، 18گی (در متن 121-ر38) [نشریه: 552-7 ]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3743/15 -ف
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1087ق؛ افتادگی: آغاز؛
جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 18گ (در متن 21-138)، قطع: ربعی [فیلمها ف: 2-238]
7. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 143 - ج
این داستان به روایت از ابن بابویه در این رساله فارسی آمده است در پایان آن هشت تمثیل است از اخبار شیعی. ترجمه فارسی سره این داستان از سید علی رضا ریحان از روی نوشته ابن بابویه و به نام بلوهر جداگانه در 1351 به چاپ رسیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج عنابی، 61، 17 سطر (8/5×16/5 )، اندازه: 22×15سم [ف: 1-231]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3854-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-270]
8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4309
آغاز: بسمله. بعد از انشای محمد و ثنای نامتناهی ... بارگاه کبریا ... لوای مرحمت (در اینجا میان گی 1 و 2 افتاده) زمان و نوای دوران در زاویه عجز و ناتوانی نشاندی و بنان زبان بلاغت بیانش جواهر کلمات دلپذیر و سخنان بی نظیر در سلک عبارت آوردی؛ انجام: و تا بود قدم هست بسير بلاد و هدایت عباد می فرمود. ای خوش کسی که درره حق شد سبک عنان ×× چون گرد گشت بر اثر رهروان روان. اللهم وجه وجه قلوبنا الى اقتراف عوارف اصفیائک ..... و اوردنا منهل التوفيق ..... و ثبت اقدامنا على صراطك المستقيم و اختم لنا بخير انك انت العزيز الحكيم. سبک این تحریر کمی کهن تر است و جز آنچه چاپ شده و شعرهای فارسی مانند شعر صائب در آن آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ کاغذ: سپاهانی کبود، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه، 126، 13 سطر (12×7)، اندازه: 16×10سم [ف: 13-3274]
9. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 42/2/2 -5975
از عين الحياة مجلسی؛ خط: نسخ، كا: خداداد بن محمد على دهنوی محمود آبادی برخواری، تا: دوشنبه 23 شعبان 1227ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 32 سطر، قطع: رحلي [ آستانه قم:-191]
10. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 97/1
آغاز: بسمله. بعد از انشاء محمد و ثنای نامتناهی سزاوار بارگاه کبریایی پادشاهی که برقع الكبرياء ردائی متمکن گردید ... راویان روشن بیان چنین آورده اند که در ولایت هندوستان؛ انجام: تا بود بسير بلاد و هدایت عباد می فرمود، بیت: ای خوش کسی که در ره حق شد سبک عنان *** چون گردگشت بر اثر ره روان روان ... انک انت العزيز الحكيم
در ابتدای نسخه آمده است: «کتاب بوذاسف و حکیم بلوهر گفته ملا مؤمن کرمانی» ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق، جان کرمان؛ جلد: مقوا با روکش کاغذی قهوه ای، عطف و گوشه پارچه قرمز، 45گ (1پ-45ر)، اندازه: 19×29سم [ف: 149]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3201/9
آغاز: تمثیلی چند که پیشوایان دین در مذمت دنیا برای تنبیه غفلت زدگان ... در بیان آنکه هر چند آدمی بدنیا مشغول میگردد خلاص از آن دشوار است؛ انجام: و زبان بحقایق و معارف گویا کرامت فرماید تا از این معارف و حکمتها منتفع گردند در حین گرفتاری و زمان فقیری.
این داستان را مجلسی در بحار و عین الحیات آورده و نسخه ما همان نوشته عین الحياة است. در آغاز تمثیلی چند در نكوهش دنیا در دو صفحه یاد شده و سپس دنباله آن داستان بلوهر و یوزاسف را می آورد؛ خط: نستعلیق، كان محمد صادق تفرشی، تا: 25 رجب 1241ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با عطف تیماج زرشکی، 2 ص (80-81)، قطع: رحلی، اندازه: 41×30سم [ف: 10-782]
ص: 113
12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 318
آغاز: بسمله باب سیوم در ذکر تمثیلات که مشتمل است بر توضيح عیبهای بسیار از دنیا
داستانی است مأخوذ از تعالیم بودا در مذمت دنیا. شیخ صدوق در اكمال، عربی آن را آورده است و علامه مجلسی در عین الحیات، فارسی آن را نیز ذکر کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ تملک: رحیم حسینی مورخ 1280 ه ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای، 96گ، 15 سطر (8/5×16/5 )، اندازه: 14/5 ×24سم [ف: 1-265]
13. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 109/2 ح
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن کربلائی محمد على، تا: 1266ق؛ جلد: چرمی، 23 سطر (23×12)، اندازه: 21/5 × 32/5سم رشت و همدان: ف: 1204]
14. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4785
خط: شکسته نستعلیق، کا: عبد الصمد رضوی همدانی، تا: جمعه 3 شعبان 1271ق؛ قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1244]
15. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2106
آغاز: حکایت یکی از اهل چهار محال با آنکه نزدیک به محال بود بدین نوع بیان حال میکرد که سالی در اصفهان چنان قحطی عظیم اتفاق افتاد که گدایان؛ انجام: نهان آمده در دل رنج گنج ***نیابد کس گنج نابرده رنج / تن آسائیت رنج بار آورد *** چه رنجش دهی گنج بار آورد خط: نستعلیق نازیبا، کا: محمد ولی میرزا، تا:16 رجب 1322ق؛ جلد: مقوا اسلیمی، 155گ، 14 سطر، اندازه: 22×14سم إف مخ: 1-494]
16. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3875
آغاز: و ليكن فرزند پسر نمی شد او را و جميع فرزندان و دختر بودند و پیش از پادشاهی او امر دین در مملکت او شیوع تمام داشت و اهل دین بسیار بودند؛ انجام: پس وصیت کرد به او که قرایض الهی را در میان خود محافظت نمایند واز حق به باطل میل مکنید و امر فرمود که برای مدفن او عمارتی بسازند و سر خود را به جانب مغرب و پا را به جانب مشرق کرد و مرد
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، 43گ، 23 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ: 1-277]
17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8774/5 - 58/224
آغاز: بوذاسف گفت که بشنیدن این مثل بسی مسرور گردیدم از این باب مثل دگر بیان فرمای خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 27گ (75-91)، اندازه: 20×11سم [ف: 2-630]
18. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1393/3
آغاز: در ذکر تمثیلات که مشتمل است بر توضیح عیب های بسیار از دنیا و در این مقام؛ انجام: و دیده بینا به همه امتان پیغمبر صلی الله عليه و آله کرامت فرماید بجاه محمد و آله الطاهرين
قصه بلوهر حکیم با بوذاسف از داستان های قدیمی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: معمولی، 53گ (211پ-263ر)، اندازه: 21×14سم (مؤید: 3-263]
← بما عليه ان شاء الله المعتمد ← تحفه الوالد
banā’-ul afʻāl = at-taşrīf
سی و پنج «باب» در صیغه های ثلاثی و رباعی از افعال و مزید فيه همراه با مثال ها و توضیح است.
آغاز: بسمله وبه نستعين اعلم ان ابواب التصريف خمسة وثلاثون باثا ستة منها للثلاثي المجرد باب اول فعل يفعل موزونه نصر ينصر وعلامته ان يكون عين فعله مفتوحاَ
انجام: و هذه الأقسام سبعة يجمعها هذا البيت: صحیح است و مثال است و مضاعف ×× لفيف و ناقص و مهموز و اجوف. تم همانند:
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3094/4 - 16/104
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1022ق؛ جلد: تیماج سرخ، 9گ، 13 سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 2-943]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3410/1
آغاز: برابر؛ انجام: و هو الذي كان فيه حرفان من حروف العلة و هو على ضربين الفيف المفروق و هو الذي كان في مقابلة عينه و لامیه حرفان من هذا الحروف نحو طوی و شوی
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا سبز، 16گ، 7 سطر، اندازه: 20×16سم [ف مخ: 3-1320]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6639/3
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 جمادی الثانی 1238ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوهای عطف تیماج قرمز، 10گ (37-46ر)، اندازه: 12×17 سم [ف: 17-207]
4. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 408/1
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1287ق، جان کر کوک؛ مصحح، محشى؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای سوخته، 6گ (1پ- 6ر)، اندازه: 21×14سم [ف: 2-102]
5. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 183/2 -ج
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: رجبعلی بن کربلائی كاظم کوسه لاری سفیداری، تا: سه شنبه 6 ربيع الأول 1300ق؛ محشی؛ 20گ (19پ-38ر)، 7 سطر (14×9/5 ) [ف: 1-129]
6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1 /7753- 52/93
آغاز: برابر
ص: 114
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 6گی، 14 و 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-499]
7. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7753/3 - 52/93
آغاز: برابر
بی کا، بی تا؛ 5گ، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-943]
8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8126/4 -55/96
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 6، 9-12 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-944]
9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2085/3 - 11/185
آغاز: الحمدلله صرف قلوبنا بالعلم و العرفان و الصلوة و السلام على نبيه محمود المبعوث بالرحمة و الاحسان و على آله و اصحابه ذوالامن و الامان و بعد اعلم ان ابواب التصريف خمسة و ثلاثون بابا انجام: انصربنا فعل تعجب نفس متكلم مع الغير معناسی نعجب پردم اندک ...
خط ثلث، بی کا، بی تا؛ در حواشی به ترکی ترجمه است؛ جلد: تیماج سوخت با ترنج با سر و نقش گل و بوته داخل و سرترنجها و مذهب مجدول گرهی لولا دار، 24گ، 13 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-944]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2799/4 - 15/39
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور قهوه ای، وگ، 15 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 2-943]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2314/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه ضربی مقوایی، وگ (77-85پ)، 13 سطر (1284/5 )، اندازه: 19×11 سم [ف: 12-23]
و اعتقادات / عربی r.-il naqd-ir fi fatimiyya bana-ul maqalat-il ‘utmānīyya
ابن طاوس، احمد بن موسی، 673؟ قمری
ebn-e tāvūs, ahmad ebn-e mūsā (- 1275)
از ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ (150-255) دانشمند معتزلی کتابی به نام «کتاب العثمانية» به یادگار مانده که در آن از سخنان شیعیان خرده گرفته است. مسعودی در مروج الذهب (253/3 ) و ابن ندیم در فهرست به همین نام (بخش چاپ نشده آن از نسخه چستربیتی) و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه ( 253/3 ) از آن یاد کرده اند. ابو جعفر محمد بن عبدالله اسکافی سمرقندی ( 240) در زمان زندگی جاحظ در برابر آن کتاب «نقض العثمانيه» نوشته است و بندهایی از این نقض را ابن ابی الحدید آورده است. ابن ندیم در سرگذشت اسکافی از این کتاب یاد ننموده ولی از کتاب «فضائل علی» او یاد کرده است. سید مرتضی در امالی (194/1 ) از عثمانیه یاد نکرده است و در شافي او و تلخيص طوسی از آن هم یادی از آن دیده نشد. خود جاحظ در حيوان» (11/1) و در کتاب «المعرفة» (ص 261) از آن یاد کرده است. این هم گفته شود که ابن ندیم گذشته از «کتاب العثمانية» از «کتاب الرد على العثمانية» همو نیز یاد نمود. پس می توان گفت که جاحظ به روشی که در تألیفات خود داشته و برای خوشایند هر گروهی کتاب می نوشته است به سود رافضیان از همین کتاب در آن کتاب دوم خود خرده گرفته است با اینکه از نقضی که اسکافی بر عثمانيه او نوشته چندان خوشش نیامده است. شیخ مفید بغدادی شیعی کتاب «الرد على العثمانية للجاحظ» دارد (نجاشی ص 284؛ الذريعه 192/10 ؛ فوائد رضویه). ابي احوص مصری متکلم (معالم ص
127؛ الذریعه 211/10 ) هم «الرد على العثمانية» دارد. ابن طاوس جمال الدين ابوالفضائل احمد بن موسی بن جعفر بن الطاوس فاطمی حسنی حلی فقیه اصولی ادیب (- 673) در نقض همین کتاب عثمانیه جاحظ «کتاب بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية» نوشته و حسن بن على بن داود آن را نزدش خوانده و او بدو اجازه قرائت داده است. ابن طاووس در این کتاب، ضمن نقل گفته های جاحظ آنها را رد می کند. به جز این، 9 رد دیگر هم
بر کتاب جاحظ نوشته شده که مشخصات آنها در مقدمه چاپی بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية»، تحقیق سید علی عدنان غریفی، قم، مؤسسة آل البيت، آمده است.
آغاز: بسمله. النازل على الخواطف با کف الشوارق و اشهد ان لا اله الا الله شهادة يفتح بنيانها أبواب المغالق
انجام: و يعتنق البيض الرقاق فكاهة *** كأن شفار المشر في الخراید و کم لأمير المؤمنین مناقبة *** علت غلت لا يطيبها المكايد
چاپ: بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية، تحقيق: سید على عدنان غریفی، قم، مؤسسة آل البيت، 1411 ق
[الذريعه 3/ 150 و 395/21 ؛ هدية العارفین 97/1 ؛ خاتمه مستدرک الوسائل: 433/2 -437؛ به صورت مفصل و جامع در فهرست نسخه های خطی دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران: 261-279؛ حول تحقیق کتاب بناء المقالة الفاطمية في نقض الرسالة العثمانية، مجمع علمی عراقی 75/1 و 328/3 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 976-ف
نسخه اصل: اوقاف بغداد ش 6777 (فهرست اسعد اطلس ص 125)؛ كا: تقی الدین حسن بن على بن داود علی شاگرد او، تا: شوال 665ق؛ با گواهی حاجی میرزا حسین بن محمد تقی نوری؛ 200گی [فیلمها ف: 1-291]
2. تهران: مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 85/1
ص: 115
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 16 سطر [ف: 97]
3. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 70-د
خط: نسخ، كا: حسین خادم کتابدار مشهد نجف، تا: محرم 1091ق؛ این نسخه نقص نسخه اصل بغداد را ندارد؛ تملك: مقبل بن حسن در کربلا در 8 شعبان 1189، محمد علی بن محمد باقر سپاهانی بهبهانی در 1211، محمد جعفر بن محمد علی در 1218، غلام رضا بن محمد صادق سمیعی کرمانشاهی در ربيع الثانی 1354؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 141گی، 15 سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 261]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1375-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-291]
4. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 277
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن شیخ محمد خادم حایری، تا: رمضان 1129ق؛ از نسخه مخطوط به قلم شاگرد مؤلف، حسن بن على بن داود حلى محرر 665، نسخه مستنسخ منه بر مؤلف قرائت شده و در ظهر آن اجازه مؤلف کتابت شده، در این نسخه اجازات و قراءات نسخه اصل استكتاب شده؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 208 ص (1-208)، 12 سطر، اندازه: 10/5 ×16 سم [ف: 45]
5. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سید مرتضی بن جواد بن اسمعیل نجومی کرمانشاهی، تا: 1385ق، جا: نجف اشرف؛ از روی نسخه ای که جواد بن شیخ عبد الحمید در سوم شعبان 1336 آن را از روی نسخه نفیسی که به خط حسن بن على بن داود حلی صاحب رجال بوده و در شوال 665 از کتابت آن فراغت یافته نوشته است، نسخه ابن داود قبلا در کتابخانه مسجد مرجان بغداد بوده و بعدا به مكتبه الاوقاف العامة في بغداد» منتقل شده است؛ 176ص، 20
سطر [دليل المخطوطات: 1-219]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1616
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-46]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 463عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-412]
banāt-uş Şaġīra
هادي المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری
hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e ‘alī (- 1042)
شکوه ای است از دختران جوانی که میثاق ولی الزمان را شنیده و سپس سر پیچی کرده اند. مؤلف از آنها تبری جسته و می گوید: چنانچه توبه کنند باب توبه تا هفتم ماه صفر باز بوده والا آنها ملعون هستند.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1571/16
آغاز: توكلت على مولانا الاله ... ايتها البنات الغافلات الناسیات للحقق المدعيات قد وعظتكم من الزمن الطويل نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 913؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 3ص (219-221) [عکسی ف: 4-413]
banāt-ul kabīra
هادی المستجيبين، حمزة بن على،-433 قمری
hādī-yol-mostajībīn, hamzat-ebn-e 'alī (- 1042)
به مؤلف خبر رسیده که عده ای از دختران صالحه مؤمنه تحت تاثیر حرف های زندیق فاسقی قرار گرفته اند. در این نامه آنها را مورد بازخواست قرار داده و از آنها می خواهد به رساله «الاعذار و الانذار» و دیگر نامه هایی که قبلا ارسال داشته توجه کنند. هادي المستجيبين در پایان نامه را بر تمامی اهالی قصرین و مصرين حجت می داند.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1571/15
آغاز: بلغنی ایتها البنات الصالحات المومنات الصينات ثبتكن الباري على طاعة وليه
سخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 913؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 6ص (213-218) [عکسی ف: 4-412]
banāhā-ye qarībe-ye qadīm
اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری
e'tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath- alī (1819-1881)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/89
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اص (271) [ف: 9-198)
و بنای بت پرستی و آغاز آتش پرستی / تاریخ / فارسی
banā-ye bot-parastī va āqāz-e ātaš-parasti
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/46
کا: ابوالقاسم وفا، تا: قرن 13 [ف: 6-134]
ص: 116
banā-ye 'ālī va dīdanī-ye sarhang-ābād-e ardestān = čehel-sotūn
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی
safi'i ardestani, morteza ebn-e ahmad (- 20c)
تاریخ تأليف: دوشنبه 21 جمادی الثانی 1419ق رساله ای است کوتاه در تاریخ و توصیف بنای عالی و دیدنی رؤسای سرهنگ آباد اردستان که چهل ستون نام دارد و در یکصد و نوزده سال پیش( از تاریخ تألیف این رساله) به صورت زیبایی ساخته شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12697
آغاز: روستای سرهنگ آباد از توابع دهستان سفلای بخش زواره اردستان است، این روستا در منطقه کوهستانی و خوش آب و هوا.؛ انجام: سید سرهنگ آبادی به سال 1335 هجری قمری در آن روستا وفات یافته است.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 21 جمادی الثانی 1419ق؛ مجدول؛ کاغذ: ایرانی جدید (دفتری خط دار)، جلد: مقوای زرد با روکش پلاستیک، 10گ، 10 سطر (17× 16)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 32-283]
banā-ye makke va beyt-ol-moqaddas
اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 21234-1298 قمری
e'tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath-‘alī (1819-1881)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/12
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 9-195]
bončāq-e mo‘āmelāt va qabālāt va nāme-hā
بنچاق معاملات و قبالات و نامه ها که جداگانه فهرست خواهد شد.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8745
بی کا، بی تا [ف: 17-210]
← بندگی ← آداب بندگی
bondaheš-e āfarīneš-nāme = zand-āgāhī
1. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف5
چاپ فردیناند پوستی ( F. Justi) در لایپزیک در 1868؛ بی کا بی تاب (ع 68 و 69) [فهرستواره مینوی: 163]
2. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف4
پاریس 2043 . S. P (بلوشه 214/4 ش 227)؛ بی کا، بی تا [فهرستواره مینوی: 163]
bondahešn
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1279/1- ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 22378 .Add (ریو 51)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 16 سطر [فیلمها ف: 1- 589]
bondahešn (bandī az)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 914/5 -ف
نسخه اصل: پاریس 1022 . S. P (پلوشه ش 209)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 15 سطر [فیلمها ف: 1-547]
bandī az āqā mohammad-e bīd-ābādī... .
بید آبادی، محمد بن محمد رفیع،-1197 قمری
bīd-ābādī, mohammad ebn-e mohammad rafi- (- 1783)
تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 267/23 حکمت
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: مقوا عطف تیماج، قطع: ربعی [ف: 2-58]
bandī az abo-l-'abbās-e mostaqferī
مستغفری، جعفر بن محمد، 350-432 قمری
mostaqferī, ja'far ebn-e mohammad (962-1041)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 441/35 -ف
نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش 1819؛ بی کا، تا: قرن 9. اگ (173) [فيلمها ف: 1-475]
bandī az emām zayn-od-dīn abe-l-hasan‘alī ebn-e ‘abd-or-rahmān ebn-e heydar-e halabī
ص: 117
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 315/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 2-110]
bandī az xāje-ye tūsī be fārsī be raveš-e esmāʻīlī
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
ضمن مجموعه ای که چند اثر منظوم و غیر منظوم اسماعیلی وجود دارد و هیچ توضیحی در فهرست راجع به این بند منقول از خواجه ندارد. جز اینکه معلوم نکرده که این فیلم از چه نسخه ای است. احتمالا همان فواید کوتاه و یا عبارات منسوب به خواجه نصیر است که به روش اسماعیلیه نگاشته شده و به خواجه نصیر نسبت داده اند.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2835/6 -ف
بی کا، بی تا، قطع: وزیری (فیلمها ف: 1-735]
bandī az sa'd-od-dīn-e kāšqarī
کاشغری، سعدالدين، -862 قمری
kāšqarī, sa'd-od-dīn (- 1458)
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 890/7
بی کا، بی تا، قطع: ربعی [نشریه: 7-262]
bandī barāye mohammad sādeq
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
پس از این رساله عرفانی یک فائده است و پس از شرح خطبه تطنجيه پاسخ سید حسن است و فایده ای از آقا علی.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6557/4
خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن محمود ارموی، تا: 1299ق، جان کربلا؛ همراه آن یک رساله از زین العابدین بن محمد حسین کرمانی است که در 14 ذیحجه 1291 نوشته شده، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 16 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 5-45]
bandī dar sahām
ابو معشر فلکی، جعفر بن محمد، 172-272 قمری
abū-ma šar-e falakī, ja'far ebn-e mohammad (789-886)
کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه: 77/6
بی کا، بی تا، نیم صفحه، قطع: ربعی [نشریه: 7-40]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3542/6 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-176]
bandī dar sehhat-e mobāye'e
مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 8/14
از فاضل معاصر حاج محمد جعفر استر آبادی برگ 54؛ خط: نستعلیق، كا: سید صدرالدین عربی استر آبادی، بی تا؛ برگ 55 و 56 ادعیه؛ تملک:کاتب؛ کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج مشکی، گ (54-56)، 14-23 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 21)
bandī dar sefat-e hal
میرفندرسکی، ابوالقاسم بن میرزا بزرگ، - 1050؟ قمری
mīrfendereskī, ab-ol-qāsem ebn-e mīrzā bozorg ( 1641)
مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 19323/8
بی کا، بی تا؛ مجدول به طلا و مشکی و آبی؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-398]
bandī dar ‘adad-e māh-hā va ...
مشهد؛ نواب، شماره نسخه: 6/10
خط: نستعلیق، کا: محمد فاضل بن محمد مهدی مشهدی، تا: 1087ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای حواشی با نشان «عبدالنبي عفى عنه، منه رحمه الله ...»، مصحح؛ جلد: مقوا عطف میشن مشکی، اگ (77پ - 77ر)، 16 سطر (15×9)، اندازه: 19×12سم [ف: 16]
bandī dar ‘amal
بید آبادی، محمد بن محمد رفیع ،-1197 قمری
ص: 118
bīd-ābādī, mohammad ebn-e mohammad rafi“ (- 1783)
مشهد؛ الهیات، شماره نسخه:19323/9
بی کا، بی تا، مجدول بطلا و مشکی و آبی، کاغذ ترمه؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-398]
bandī dar ma‘nī-ye dalīl-e šarʻī
مشهد؛ نواب، شماره نسخه: 306/13
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان کربلا و نجف؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، اص، 21 سطر (16×10)، اندازه: 21×14سم [ف: 264]
bandī dar mo'allafāt-e šeyx horr-e 'āmelī
مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 452/2
خط: نسخ و نستعلیق مختلف، کا: محمد فاضل بن محمد مشهدی، تا: 1078 و 1081ق؛ واقف: حاج محمد مهدي فراش حرم؛ جلد: تیماج لایه ای مشکی، اص [ف: 369]
bandī manqūl az salāt-e behār-ol anvār-e majlesī
در مقدار انحراف شهرهای بزرگ از جهت قبله
مشهد، نواب؛ شماره نسخه: 133/3
خط: نسخ، كا: عبد الجواد بن محمد حسین بسطامی بیارجمندی، بی تا؛ کانب خادم امام رضا (عليه السلام)؛ در پشت صفحه اول آمده: امانت فاضل بسطامی» با مهر او با سجع «المتوكل على الله الغني عبده نوروز علی» (بیضی)؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 25 سطر (16×9)، اندازه: 21×16سم [ف: 128]
bandī manqūl az tarā'ef-e seyyed ebn-e tāvūs va ketāb e matāleb-so'l- va ‘adad-e emāmān ... bā pāsox-e ānhā
مشهد، نواب؛ شماره نسخه: 17/6
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج، 21 سطر (15×6/5 ) [ف: 37]
← بنگ و باده ← مناظره شراب و حشیش
bang va bāde
فضولی بغدادی، محمد بن سليمان، 913؟ -976؟ قمری
fozūlī baqdādī, mohammad ebn-e soleymān (1508 1569)
آغاز: بنگ و باده جناب فضولی رحمة الله، بسم الله الرحمن الرحیم. ای ویرن بزم کاینانه نسق *** بوراخان جام عشقه نشأة
حق انجام: چون فضولی دورور بینم لقبيم *** عجب اولماز گر اولماسا ادبیم / وار امیدیم که عذریم اولا قبول *** اولميا بيله جزئیله مسؤل. تم بالخير و السلامه چاپ: به سال 1266 در تبریز و نیز در تاشکند چاپ گردیده است؛ ایران، سنگی، 1284، وزیری کوچک، 15ص
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1427/28
خط: نستعلیق، كا: امام قلی ایمانی غلام، تا: نیمه دوم قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی متن و حاشیه، جلد: تیماج تریاکی ضربی زرکوب مقوایی، 5گ (451ر -455ر)، 20 سطر (24×14)، اندازه: 32×18سم [ف: 8-101]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14665/2
آغاز: برابر
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی، 19گی (25پ-43پ)، 12سطر، اندازه: 11/7×18/5سم [ف: 41-149]
٣. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 12ر3225
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «هاشم بن شمس الدين الموسوی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 6گی، 32-36سطر، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 1-132]
4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 305
بی کا، بی تا [ف: 2-647]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 307
بی کا، بی تا [ف: 2-647]
al-bunūd = nubdat-u bunūd
موسوی جزائری، علی بن باليل، ق 12 قمری
mūsavī jazā’erī, ‘alī ebn-e bālayl (- 18c)
کتابی ادبی- دینی است تشکیل شده از بندهای متعدد که تا بند یکصدم با عدد و از آن پس با حروف ابجد شماره خورده است در فهرست مرکز احیاء يكصد و پنجاه بند دانسته شده است).
ص: 119
مؤلف در دیباچه کتاب آن را در بحر رمل و در موضوعات غزل، مدح و توحيد معرفی کرده است که هر بند آن چهل کلمه دارد. از این کتاب و مؤلف آن به نوشته مرحوم مشكاة در آغاز نسخه، در کشکول شیخ یوسف بحرانی ذکری آمده است. آقا بزرگ از دو تألیف دیگر علی بن باليل به نام های «القلادة» و المستطاب في علم النحو» نام می برد که اولی را شیخ فتح الله کعبی (- 1130 ق) از معاصرین مؤلف شرح کرده است. همچنین از کتاب شعر دیگری از وی موسوم به «قلائد الغيد» آگاهی داریم که در مرکز احیاء قم عکسی از آن به همراه نسخه دیگری از نبذة بنود وجود دارد. (جواد بشری)
آغاز: بسمله، الله احمد من خلق اللسان و علمه البيان و اصلی و اسلم على افضل نوع الانسان محمد و آله كنوز العرفان و مظاهر اسرار الفرقان علیه و علیهم صلوات الرحمن ما تعاقب الملوان. و بعد فيقول المفتقر الى رحمة ربه الغني على بن باليل الحسینی هذه نبذة بنود، نبذتها على بحر الرمل غزلا و مدحا و توحيدا و عممت بالغزل توصیفا و تشبیبا و تشوقا و نسیبا و قصرت المدح فيها على النبي و آله صلوات الله عليهم أجمعين و على القرآن العظيم و الذكر المبين مشيرا في بعضه الى غالب غزوات النبي و سيره و بعض كراماته ... و جعلت التوحيد بعون الملک الحميد كما يشتهى الراغب و يريد مشتملا على اصول المسائل الكلامية و ادلتها العقلية و على مسالة الحسن و القبح الأصولية على التبعية على نهج الطائفة الأمامية و نجد الفرقة الجعفرية من الشيعة الاثنی عشرية كثر الله اعدادهم و ... و قد وضعت كل بند منها علياربعین كلمة اما بكلمة الروى او بدونها الا ما طغى البصر عنه اسما كان او فعلا او حرفا جاء لمعنى على حرفين فصاعدا بانفراده کمن و الم وان وان و حتی ... مشيرا في كل بند من بنود الغزل و المدح اما الي مسئلة علمية أو صناعة بديعية او الى كل من الأمرين على العية
انجام: العقل فكفر سیدی ذنبي و كن لي عدة في هذه الدار و في الاخری و دخرا.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8083/1
آغاز و انجام: برابر؛ [رقم:] تمت البنود بعون الملک المعبود ضحى يوم الاربعا لست بقین من ربيع الثانی سنه 1201 الحادية و المأتين بعد الألف من الهجرة بقلم العبد الجانی علی بن عبدالله بن حسین بن احمد بن جعفر بن على البربوري البحراني عفى عنهم اجمعین.
خط: نسخ، كا: على بن عبدالله بن حسين بربوری بحرانی، تا: چهارشنبه 24 ربیع الثانی 1201ق؛ رکابه دار، توضیحی به خط مرحوم مشكاة با خودکار آمده : 1-دو کتاب است. اول بنود للسيد على ابالیل برای شناسایی کتاب و مؤلف آن رجوع شود بکشکول شیخ یوسف بحرانی. صاجب ذريعه این کتاب را ندیده و مؤلف آن را نشناخته است 2- ديوان شعری است که عجالة نشناختم»؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج حنایی سیر دارای جدول ساده ای در اطراف و ترنجی ضربی با نقوش گل و مرغ، 57گ (1پ -57پ)، 14 سطر، اندازه: 16/1×11/3 سم [ف: 27/1 -149]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1602/2
آغاز: برابر نسخه اصل: کتابخانه سید هادي آل باليل -قم؛ خط: نسخ، كان رضا بن صالح بن ابراهيم بن اسماعيل بن محمود بن ابراهيم بن على باليل موسوی، تا: 11 جمادی الاول 1346ق؛ 23 ص (85 107) [عکسی ف: 5-7]
← بنیان البيان بهداية الرحمن ← البيان
bonyān-e rafi' dar ahvāl-e xāje rabī*
نهاوندی، علی اکبر بن محمد حسین، 1292-1369 قمری
nahāvandī, “alī akbar ebn-e mohammad hoseyn (1875 1950)
تاریخ تأليف: 1341
چاپ: مشار فارسی، ج 1، ص 195؛ تهران، سنگی، 1348ق، وزیری بزرگ (خشتی)، 324ص
قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 540
كاتب = مؤلف، بی تا [ف: 3]
al-bunyan-ul marsus
استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين، 1198-1263 قمری
estarābādī, mohammad ja'far ebn-e sayf-od-dīn (1784 1847)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27625
آغاز: بسمله الحمدلله على بذل نعمة و الصلوة و السلام على رسوله ... فيقول العبد الواثق بلطف الله؛ انجام: التي هي نافعه في المنقول بل و المعقول و الصلوة و السلام ... سنه 1261
خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن محمد حسن کاشانی ارانی، تا: 1261ق، ضميمه نسخه ش 27263 [ رایانه ]
bunyān-ul marṣūṣ
استر آبادی، علی بن محمد جعفر، 1242-1315 قمری
estarābādī, 'alī ebn-e mohammad ja'far (1827-1898)
ص: 120
تاریخ تأليف: «الغارس» = 1292
مختصری است مقدمه مانند برای قواعد اصول فقه تا طالب آن در علم اصول بینا باشد، استفاده شده از گفته های پدرش و با الفاظ وی، در پنج «مطلب»: 1. تعریف علم الاصول؛ 2. معرفة موضوعه؛ 3. معرفة محمول ذلك الموضوع؛ 4. معرفة فائدته؛ 5. بیان مدرکه.
آغاز: الحمدلله على بذل نعمته و الصلاة و السلام على رسوله محمد و عترته، أما بعد فيقول العبد الواثق ... سیف الدین علی بن محمد جعفر الاسترابادی ... ان هذه رسالة سمعت مطالبها عن والدي العلامة دام ظله ... و سميتها البنيان المرصوص في بيان مقدمات الشروع في علم الاصول بالخصوص ...
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4023/7
آغاز: برابر؛ انجام: و كان ذلك بتأييد المؤيد الغارس في عام يسير اليه وصفه المعنوي و هو غارس ...
خط: نسخ، كا: آقا بابا بن محمد مهدی شهمیرزادی، تا: 1255ق؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (72ر-80ر)، 25 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 11-26]
3. تبریز؛ قاضی طباطبائی، شماره نسخه: بدون شماره 6
بی کا، بی تا [نشریه: 7-517]
4. تهران، حقوق، شماره نسخه: 23/2 -ب
آغاز: برابر؛ انجام: وضعی و تکلیفی و كل منهما
تا نیمه مطلب یکم بیشتر نوشته نشده؛ بی کا، بی تا؛ 100گ (227ر-326پ) [ف: 279]
al-bunyan-ul marsus bi-1-barahin wa-n nusus
اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 قمری
axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)
تاریخ تأليف: چهارشنبه 22 رمضان 1229؛ محل تأليف: مقابر قریش [الذریعه 152/3 ]
شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 374/1
آغاز: بسمله، الحمد لله و سلام على عباده الذين اصطفی و بهد فهذه ميزان الهدی و مقباس التقى المسمى بالبنيان خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد بن احمد عرصی، تا: 1242ق، جان بندر بوشهر؛ 12گ (1-12)،اندازه:21×15سم [ف: 1-121]
bawadi-1 lataif bawadi-e ta'if
تاریخ تأليف: 1024ق
نویسنده می گوید چون به ایام اقامت در مکه مقدر شد که پس از مدتی توقف در آنجا به طائف نیز سری بزنم و از آثار نبویه و مشهوره طائف و بقاع متبرکه آنجا زیارتی کنم به خصوص زیارت سیدنا عبدالله بن عباس و کسانی از صحابه که بدانجا مدفونند چون سعادت دیدار این سرزمین دست داد در قریه السلامة اقامت گزیدم و وقت خوش کردم و بر آن شدم بعضی از مشاهدات خود را که از واردات بود به قلم در آورم و تقدیم برادران دینی خود کنم. او سپس بدون مراعات و ترتیب آیات و احادیث چندی را بر حسب موقعیت حال خود تفسیر می کند و هر نوبت کلام خود را با «بسم الله الرحمن الرحیم» می آغازد. از بحث او بر می آید که او را مشرب عارفان و صوفیان بوده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1404/7
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و صلی الله على سيدنا محمد و على آله؛ انجام: من وجه تخصیصها بالذكر فتامل و الله اعلم
خط: نسخ، بی کا، تا: محتم قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی و ترمه جلد: تیماج تریاکی کوبیده عطف پارچه مشکی، 25ص (311 335)، 21 سطر (9×13/5)، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 9-421]
al-bawāriq
خواجگی شیرازی، محمد بن احمد، ق 10 قمری
xājagī-ye šīrāzī, mohammad ebn-e ahmad (- 16c)
این رساله شامل سی «بارقه» است: 1. محبت و عشق، 2. شریعت و طریقت و حقیقت، 3. حقیقت وقت، 4. مقام، 5. حال، 6. خواطر، 7. وارد، 8 نفس النفس، 9. شاهد، 10. نفس، ... 15. قرب و بعد، ... 20. هیبت و انس، ... 25. لوایح و لوامع و طالع، ... 30. سماع و رقص. در صفحه سوم آمده است: «فقیری حقیر غریقی کریبی ×× ضعیفی نحیفی حریفی غریبی / ملقب بشمس و محمد بنام *** علم خواجگی اهل دل را غلام»
مشهد، الهیات، شماره نسخه: 21979
آغاز: بسمله يا رب يا رباه باسمک ابتدی ***بک اقتدی و بنور وجهك اهتدى ... آغاز کرده شد کتاب بوارق بعد اتمام کتاب طوارق بنام تو ای دارنده جهان؛ انجام: که خود را بر تو میبندم بسالوسی و زراقی تمت كتبه حسن آقا خادم الفقراء غلام محمد یوسف حسینی بتاریخ بیست و دوم ماه ربیع الاول سنه یکهزار و شصت و دو.
خط: نستعلیق، كا: غلام محمد یوسف حسینی، تا: 22 ربيع الثانی 1062ق؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا با روکش پارچه ای، 50گ، 17 سطر (15×8/5 )، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 2-647]
ص: 121
al-bawāriq
بارفروشی مازندرانی، محمد بن مقیم، 1196-1281 قمری
bārforūšī māzandarānī, mohammad ebn-e moqīm (1782-1865)
کتابی استدلالی و نسبتا مفصل در قواعدی از اصول فقه مشوب با مبادی کلامی و فلسفی، در چند «بارقه» است که این عناوین در این نسخه دیده می شود: 2. الحسن و القبح العقليين؛ 2. في آن الحسن و القبح ذاتیان؛ 4. التلازم بين حكم العقل و الشرع؛ 5. في أن أفعال الله تعالی معللة بالاغراض؛ 6. في أنه لا يجوز خلو واقعة عن حكم من الأحكام؛ 7. في أن الأصل في الاشياء الاباحة؛ 8 أصالة البراءة؛ 9. حجية المظنة.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3437/1
آغاز: تفصيلا و لو بطريق القاء الوصول لاستنباط الفروع فكل من العقل و العلم حجة مطلقا انجام: بارقة في حجية المظنة و أن سیدنا اركانها و أبطلنا أصالة حرمتها في تقليد الميت
خط: نستعلیق نازیبا، كا: يعقوب بن مقيم بارفروشی مازندرانی بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 44گ (1ر -44پ)، اندازه: 22×17سم [ف: 9-222]
al-bawāriq
حسینی قمی، محمد مهدی، قمری
hoseynī qomī, mohammad mahdī
رساله ای است در فضیلت قم و تاریخ مختصری از بقعه دخت موسی و احادیثی که در فضیلت قم رسیده است. در آن آمده: «هذه جملة أحاديث في فضيلة بلدة قم و اهلها على ما نقلها مولانا محمد باقر في بحار الانوار و غيره في كتابهم، فقال جامع الاحادیث محمد مهدی الحسینی القمي رحمه الله تعالی.»
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطيبين الطاهرين
انجام: القبة المقدسه ثلثة قبور قبر الست فاطمه علیها السلام و قبر ام محمد و قبر ام اسحق جارية محمد بن موسی رحمهم الله
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4927/1
آغاز و انجام: برابر خط ثلث، كا: على اكبر، تا: 1275ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 46 گی، ابعاد متن:
13/5×20، اندازه: 20×25 سم [ف: 14-153]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1852
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوب، كا: على اكبر فيض، تا: 1289ق؛ برای تقدیم به شاهزاده اعتضادالسلطنه وزیر علوم آن عصر نوشته شده؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 21ص، 10 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 18×21/5سم [ف: 1-221]
٣. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2038/5
بی کا، بی تا، اندازه: 17×11سم [ف: 2-170]
al-bawāriq
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4117/2
آغاز: كتاب البوارق للحکیم سباح بن یوشع). بسمله. قال الحكيم سباح اعلم يابني ان اول ما يظهر لك بارقة التين في ساعة تركيبه.؟ انجام: فاطرح فيه الاكسير.
بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی گرد و عطف قهوه ای، وگ (آپ -17پ)، 19 سطر (13×8)، اندازه: 18×11سم [ف: 13-3095]
bawariq-ul alma fi-r radd 'ala man yuharrim-u-s samā' bi-l-k. wa-s sunna wa-l ijmā"
طوسی، احمد بن محمد، ق6 قمری
tūsī, ahmad ebn-e mohammad (- 12c)
چاپ: چاپ جمس روبسن ( J. Robson) در 1938 در لندن با دیباچه انگلیسی.
[راهنمای کتاب 66/17 ؛ احمد مجاهد در مجموعه آثار فارسی احمد غزالی ص 538 و دیباچه سماع و فتوت همین طوسی)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4461/2 -ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-50]
al-bawariq-ul hiydariyya
شاهرودی خراسانی، محمد علی بن محمد کاظم، - 1293 قمری
šāhrūdī xorāsānī, mohammad Salī ebn-e mohammad kazem (- 1876)
تاريخ تألیف: سه شنبه دهه دوم محرم 1265ق
کتابی درباره پاره ای از عقاید در توحید و نبوت و امامت به روش علمای فلسفه و کلام با اشاره به احادیث و روایات اهل بیت (عليه السلام)، و اثبات اینکه معصومین علت ایجاد می باشند، دارای یک «مقدمه» و چند «بارق» و یک «خاتمه».
آغاز: الحمدلله جاعل الامكان لتمكين الاعيان من الاكوان و منزل
ص: 122
ماء الجود من سحائب الكرم ارض الامكان
انجام: كما انهم ملعونون بلسانک و لسان أنبيائك في كل صحيفة و عذبهم بأشد العذاب
[الذریعه 153/3 ]
١. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 134/2
انجام: و في الاية يا ايها النبي انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا و لاریب انهم نور الاول.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 32گی (49پ - 80پ)، اندازه: 20×15/5 سم [ف: 104]
2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1916/1
آغاز و انجام: برابر؛ و قد فرغ ... محمد على الخراسانی من تأليفه و تسویده سنة 1265.
خط: نستعلیق، كا: آقا کوچک پسر ملا علی میقاتی شاهرودی، تا: جمعه 15 ربیع الاول 1276ق؛ واقف: آقای غیاثی، 1337، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 37گ، 19 سطر، قطع : خشتی، اندازه: 16/5 × 22/5 سم [ چهار کتابخانه مشهدف: 5-302]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8803/2
خط: نسخ، كا: عبد الحسين بن محمد امین شرارة، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 236 گی، 19 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 23-5]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2834/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 29گ (183ر-211پ)، اندازه: 20×14سم (ف: 8-39]
al-bawāriq-ul xāțifa
وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)
این کتاب از مؤلفات تحقیقی و مفصل در امامت و احتجاج و رد بر کتاب «الصواعق المحرقة» ابن حجر هیثمی است. مطالب با عنوان «قال اقول» آمده است. وی در دیباچه این کتاب آورده که نواده قاضی نورالله مرعشی صاحب «احقاق الحق» است. به روایت الذريعة (3: 154 و 14: 238) مؤلف این کتاب نواده دختری قاضی نورالله و ظاهر نامش سید علی بن سید علاء الدوله ابن سید ضیاء الدین نورالله است. مؤلف از فضلاء امامیه در نیمه دوم قرن 11ق مقیم هند و مؤلف كتابی فارسی در علم کلام به نام «شوارق» است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7474
آغاز: الحمدلله الذي أمطر على ابن حجر حجارة العذاب و طرقه بفطيس العقاب؛ انجام: فخسر هنالک المبطلون و يومئذ فليفرح المؤمنون.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آهاری نخودی، جلد: تیماج، 473گ، 15 و 17 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 11-49]
al-bawāriq fī kašf-i mu'dalāt-il ḥaqāyiq
هزار جریبی، محمد حسین بن محمد علی، 1235ق 13 قمری
hezār-jarībī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad ‘alī (1820-19c)
وابسته به: عوائد الايام من مهمات ادلة الأحكام؛ نراقی، احمد بن محمد مهدی (12451185)
تاريخ تأليف: آخر شعبان 1275ق
کتاب رد و نقدی است بر دو مبحث: «حجیت ظن مطلق و تداخل اسباب» از کتاب «عوائد الأيام» ملا احمد نراقی. وی بعد از خطبه کتاب می نویسد: «اما بعد فيقول الغريق في بحار المعاصی محمد حسین بن محمد على النجفي المشتهر الابافی الأصقاع و الاقاصي و المدعو بنواب لدى الاعادی و الاحباب ان من سوانح الزمان اني وقعت من بلدة الأصفهان نحوا من خمسة عشر سنين ببلاد الجيهان اعاذنا الله من شر سفله هذه الأيام ... فبينما اطالع کتاب العوايد ... للطود العلم الباذخ ... الحاج ملا احمد الاكمل الأمجد الأوحد النراقی ... حيثما اختار مذهبا في اغلب الموارد ... رکنین جليلين من القواعد ... من تلك العوايد احدهما مسئلة حجية الظن المطلق الحق المحقق فاختار الظن الخاص الذي لا يذهب اليه الفاضل المحقق و جاوز الحد في الاستدلال و الرد بما يرد على كل سطر من اسطره الف ایراد و لما استقصی احزاب من الاصحاب کفخر الشيعه ... الأكمل الأجل من أن يمدحه مثلي المحقق التستری ادام الله ايام افاداته ... في رسالة منفردة في هذه المسئلة ما يليق عليه الاعتماد ... و يثبت منه حجية الظن المطلق ... الذي عليه مدار استنباط الاحكام و ثانيها مسئله عدم تداخل الاسباب الذي قل ما تعرض فضلا أن يستوفي تحقيقه الأصحاب الفحول في كتب الفقه و الأصول ... و كان الحق في نظري القاصر و الراجح في فكري العليل الفاتر عدم تداخل الاسباب بل عدم تصور التداخل اصلا و صاحب العواید تبعا لوالده العلامه و المحقق الخوانساری نورالله مراقدهم اصر على القول بالتداخل».
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9667
آغاز: الحمدلله على مواهبه العظيمة التي لا تحصى و مننه الجسميه اللتي في غاية القصوى الذي هيا لنا اسباب الوصول؛ انجام: صاحب النور المشارق البارق و المحيط بجميع السوابق و اللواحق و الحمدلله اولا و اخرا و ظاهرا و باطنا
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1275ق؛ واقف: خان بابا مشار،
ص: 123
اردیبهشت 1346؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: میشن خرمایی، 143گ، 21 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 16-54]
Şawā‘iq-il al-bawāriq-ul lāmi-at-il wārida ‘ala-ş muḥriqa
نیر بروجردی، علی اصغر بن على اكبر، 1231-1300 قمری
nayyer-e borūjerdī, ‘alī asqar ebn-e ‘alī akbar (1816 1883)
وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)
مؤلف بعد از تألیف دیگرش به نام «سيف الشيعة» که در همین موضوع و به زبان فارسی بوده، نگاشته است. به شبهات دانشمندان اهل تسنن و ابن حجر در صواعق محرقه پاسخ می دهد و امامت امیر مؤمنان را با احادیث مورد قبول اهل تسنن اثبات می کند.
تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 739
کاتب = مؤلف، بی تا، 400گ، قطع: خشتی [ف: 79]
al-bawāriq-ul muḥsinīyya
ابن ابی جمهور، محمد بن علی، 838؟ -906؟ قمری
ebn-e abī-jomhūr, mohammad ebn-e ‘alī (1435-1501)
شرح «الدرة المستخرجة» است و هر دو از ابن ابی جمهور.
تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 874/4
بی کا، تا: 890ق؛ از روی نسخه مؤلف؛ 73گ، قطع: رقعي [ف: 321]
و بوارق مشرقة و صواعق محرقة / كلام و اعتقادات / فارسی
bawariq-un musriqa wa Sawaiq-un muhriqa
تفریشی، حسن، ق 12 قمری
tafrīšī, hasan (- 180)
مؤلف طبق ادعایش عقاید و طریقی را که خودش حق می پنداشته تحت عنوان «بارقه) و مسلک حکمای متألهین را تحت عنوان «صاعقة» آورده و رد کرده است. عمده همت مصنف رد فلاسفه و حکمت متعالیه و قایلین به اصالت وجود و اشتراکی معنوی آن می باشد.
آغاز: الحمدلله رب العالمين. و. و بعد این رساله ای است در تحقیق معرفت توحید اهل دین و تفضیح اوهام و جهالات معاندین.
خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 711/7
آغاز: برابر؛ انجام: و به اعتبار صافی صادق و شهود صحيح صریح عالم شی واحد بسیطی است و مستند است به جاعل واحد بسیطی و الحمدلله الذي هدانا لهذا و ما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله.
خط: نستعلیق، كا: سميع بن غلام علی قمی، تا: 1124ق، در حیات مؤلف، جان اصفهان؛ در اول نسخه مطلبی از مولانا عبدالرشید در وحدت وجود و بیان آن؛ جلد: تیماج مشکی، 31ص (138 - 168)، اندازه: 14×22 سم [ف: 385]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1552/7
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-376]
bavāreq-e mošreqe dar t.-ye as-savā'eq-ol mohreqa
حصاری لاهوری، محمد عوض، ق 12 قمری
hesārī lāhūrī, mohammad ‘avaz (- 18c)
وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973)
به دستور: قلندر خان
تاریخ تأليف: جمعه 9 شعبان 1134ق
ترجمه و شرح مانندی است بر کتاب «الصواعق المحرقة» ابن حجر هیثمی (974). در آغاز آن بعضی از فرق شیعه و عقاید آنان را بیان کرده است. این ترجمه و شرح به طور مزجی نگاشته شده و اصل عربی در آن نیز آمده است. آغاز: محامده حمیده مرحمیدی را که بشوارق مشرقه هدایت خود صدور اهل حق را گنجینه راز ساخته
انجام: بود سال هجرت خير الأنام ×× يكهزار و یکصد و سی و چهار [فهرستواره منزوی 392/9 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6493
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عبد الرحمن بن ملا ولی محمد لاهوری، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ مجدول، دارای سر لوح رنگین؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 407گ، 25 سطر، اندازه: 30×17/5 سم [ف: 84-17 ]
al-bawāriq-ul malakūtīya = at-talāyi' wa-l bawāriq
قاضی سعید قمی، محمد سعيد بن محمد مفید، 1049 1103؟ قمری
ص: 124
qāzī sa'īd-e qomī, mohammad sa‘īd ebn-e mohammad mofid (1640-1692)
تاریخ تأليف: 21 رجب 1095ق؛ محل تأليف: اصفهان
مقصود این رساله اثبات وجود صوری است برای موجودات هر یکی از عوالم: عقلی. مثالی و مادی، که متناسب حقیقت آن موجود می باشند و آن صورت های حقیقی امثال و اشباحی در عوالم نازله دارند. این رساله بخشی از مجموعه اربعينيات قاضی سعید قمی می باشد و قمی آن را در آغاز 1095 آغاز کرد دیباچه) و در روز یک شنبه سوم صفر 1102 در این مجموعه گذارده است و مشتمل بر 6 «طلیعه» و هر طلیعه متضمن چندین «بارقه» است: الطليعه 1. فيما يلقي اليك بلسان المحصلين من الحكماء الالهيين؛ 2. فيما يشرق من صبح القدم انواره فيلوح على هياكل اصحاب الهمم آثاره؛ 3. فيما ينكشف من اسرار العارفين؛ 4. فيما يلقى اليك بلسان اهل الله من خلص
شيعة امير المؤمنين؛ 5. فيما يلقى الى روعه بهذا البيان من تصوير الحقائق بالصور البر زخية ؛ 6. فيما يلقي من علل التكاليف الواقعة في الأديان.
آغاز: الرسالة العاشرة رسالة الطلائع و البوارق في تحقيق أن لكل حقيقة من الحقائق الامكانية صورة و ان احسنها الصورة الانسانية بسمله. اما بعد الحمدلله واهب العلم و الصور و الصلوة على خیر البشر و آله خير اهل البدو و الحضر فالفقير إلى الله الغني و المتمسك بحبل النبي و الوصي محمد المدعو بسعيد الشريف القمي ... يقول نحن نريد في هذه المقالة ... ان نبيين حقيقة مافتح لنا في الاستفتاح من علم خمس و تسعين من الألف الثاني في بلدة اصبهان ... من أن لكل موجود سواء كان في العالم العقلی او المثالي او الكوني صورة يقتضيها حقيقته و تطلبه ذاته ... و بالحرى أن نسیمها بالبوارق الملكوتية حيث ما نيها من انوار الهية تستقدمها طلائع نورية.
انجام: و لنختم الكلام ... و الحمدلله. اتفق النقل إلى هذه المجموعة يوم الاحد ثالث شهر صفر ... سنة الف و مائة و اثنین حامد مصلية على يد مصنفه ... محمد المدعو بسعيد القاضي جعله الله من اهله و اعطاه مناه في نفسه و اولاده و اخوانه و الحمدلله اولا و آخرا و ظاهر و باطنا.
[الذريعة 1: 436، 15: 178، 26: 109؛ مقدمه آقای مشکوة بر کلید بهشت بر چاپ 1315 ص ک- کز)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21623
آغاز: برابر؛ انجام: بان الساعه هي رجوع كل شي و مصير كل ضوء ... الا الى الله تصير الامور
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1100ق؛ اهدایی: رهبری، 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 18 گی، 38 سطر[ رایانه ]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5761/8
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق، كان محمد علی بن مظفر حسین، تا: 1197ق، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سبز، 18گ (28پ 45ر)، 25 سطر، اندازه: 21/4×15/6 سم [ف: 9-27]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15/1 خوئی
آغاز: و في نعمة باقية و تقرب منه مرتبة من تمسك بحبل المقربين، انجام: بارقة أن الشيخ الرئيس مشائية الاسلام ... وقد تفردنا با ثبات هذا المطلب ... بعد الجهادية قوة بها.
شماره بازیابی با توجه به ص
262 و ص 437 اصلاح شد؛ بی کا تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج بدون مقوا، 36ص (335 -370)، قطع: خشتی، اندازه: 21×15سم [ف: 7-29]
4. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 965/2
آغاز: برابر؛ انجام: بل الكل هناك في الكل مضمر، فالنفس في عالمها مشتملة على كل الأشياء. خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 13، 4گ (84-87پ) [ف: 220-2]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1207/31
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 33ص (293-325) [ف: 4 جدید-24]
6. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 178/3
خط: نستعلیق، کا: هزار جریبی، تا: 1202ق؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-930]
7. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 971/10
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن فانی پسر حاج عبدالرسول حسینی زنوزی، تا: صفر 1206ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج تریاکی ضربی، 18 سطر (11×7)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 6-2134]
8. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 646/18
رساله دهم؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد باقر بن سر خوش افشار، تا: شوال 1217ق؛ 51ص (452-502)، قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1427]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3661/8
خط: شکسته نستعلیق، كا: كاظم بن عنایت الله، تا: پنج شنبه 18 ربيع الثانی 1220ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 22گ (39پ - 60ر)، 14 سطر (15×9) [ف: 12-2672]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1687/6
خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن علی اصغر موسوی هزار جریبی، تا: 1251ق [ف: 5-333]
11. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 80/2
آغاز: برابر؛ انجام: وعدناک من الجواب فان فيما ذكرنا فصل الخطاب و الله اعلم بالصواب والحمدلله على ما هدانا لدينه و جعلنا من الموقنين بتوحيده ... و الصراط المستقیم
خط: نستعلیق، کا: محمد قاسم لنکرانی، تا: 1253ق، جان اصفهان؛ در یک صفحه به خط شکسته خوش از مولانا خلیل قزوینی سوال
ص: 125
و جوابی در منطق نوشته شده؛ کاغذ: زرد نازک آهار زرده، جلد: تیماج قهوه یی نرم، 33گ (47پ -79ر)، 15 سطر (1286/5 )، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 68]
12. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2342/4
بی کا، تا: پنج شنبه 9 صفر 1259ق، جا: قزوین؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی قهوه ای، 59گ (62ر - 120پ)، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 5-469]
13. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 652/5
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد کاظم، تا: 1348ق، کاغذ: فرنگی سبز، جلد: مقوایی عطف میشن، 57گ (46پ -102ر)، 19 سطر ( 16/5×7/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 348]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 438/5 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-189]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12390/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان أبي القاسم بن محمد بن ابراهيم بن صادق بن ابی طالب حسینی رازی لواسانی، تا: 19 محرم 1350ق؛ کاغذ: فرنگی، 31گ (78-48)، 23 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 31-326)
15. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 910
آغاز: برابر؛ انجام: في مدرسة رضویه قم صانها الله من التصادم (28 جمادی الثانی -1352) 26 مهر باستانی(1312)
خط: نسخ متوسط، بی کا، تا: 28 جمادی الثانی 26 مهر 1312 1352ق، جا: قم، مدرسه رضویه؛ کاغذ: شکری، جلد: پارچه مشکی و مقوا، 306ص، 11سطر، اندازه: 18×11 سم [فهرست عراقی: 1-288]
16. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1783
آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 28 جمادی الثانی 1352ق، جا: قم مدرسه رضویه، به دستور حاج سید علم الهدی نقوی؛ 154گ، 11سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 1-34]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20804
آغاز: برابر؛ انجام: هاجرها الف التحیه و الثاناء خط: نسخ، بی کا، تا: 1353ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 37گ، 14 سطر (11×6)، اندازه: 10×17 سم [رایانه]
18. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره 10
بی کا، بی تا [ نشریه: 7-520]
al-bawāriq-ul malakūtīya fi bayān-il asrār-il jabarūtīya
حسینی، موسی بن فضل الله، ق13 قمری
hoseynī, mūsā ebn-e fazl-ol-lāh (- 19c)
در یک «مقدمه» و چند «مقصد» در کلام شیعی.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3544/5
آغاز: احمد و اشكر الله ذي المن الجسيم و الطول العظيم؛ انجام: ولا يناطحم الهمام
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قرمز، 11 و 20 و 24 سطر، اندازه: 22/8×18/1 سم [ف: 6-480 ]
bavāreq-e mūbeqa
سلطان العلماء، محمد بن دلدار علی، 1199-1284 قمری
soltán-ol-“olamā”, mohammad ebn-e deldār ‘alī (1785 1868)
وابسته به: تحفه اثنی عشریه = نصيحة المؤمنين و فضيحة الشياطين؛ دهلوی، عبدالعزيز بن احمد (1159- 1239) در رد باب هفتم «تحفه اثنی عشریه» شاه عبدالعزيز دهلوی است، در مسأله امامت نگاشته است.
آغاز: بسمله الحمدلله على اكمال الدين و اتمام النعمة و ... العباد باقتضاء اهل البيت عن
انجام: و هرگز رقبه خود را از ربقه تقلید به در نمی آرند (كذا) ... اللهم وال من والاهم. عاد من عاداهم
چاپ: لکهنو، چاپ سنگی
[فهرستواره منزوی 155/9 که تاریخ تألیف را به خطا 1319 دانسته است.]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18661
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1267ق؛ محشی؛ مهر: کتابخانه ناصریه لکهنو قسم دوم كتب وقف کرده علامه حامد حسین صاحب ره؛ تملک: میر حامد حسین؛ واقف: علامه حامد حسین؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 124گ، 25 سطر (24×13)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 33×22سم [رایانه]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24466
آغاز: برابر؛ انجام: و سيعلم الذين ظلموا أي منقلب ينقلبون ... و الصلاة و السلام سنه 1282 خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج برون جلد مقوای رنگی با عطف و گوشه تیماج خرمایی، 19 سطر (21×11)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 29/4×19 سم [رایانه]
bavāreq-e mūbeqah
ص: 126
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18662
آغاز: بسمله قال الناصب عليه ما عليه فقوله تعالى وعد الله الذين آمنوا انجام: فلله الحمد كما هو اهله و الصلوه على محمد و آله الطيبين الطاهرين ... سنه عشر بعد الألف
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: حنایی، 17 سطر (10×17)، اندازه: 26818 سم [رایانه]
al-bawāriq-un nūrīyya fi asrār-ul ḥaqā'iq-iz Zuhūrīya
قتالي، عبدالحمید بن معین الدین محمد، ق 12 قمری
qetālī, 'abd-ol-hamīd ebn-e moʻīn-od-dīn mohammad (- 18c)
در توحید و جهان و ارواح و نفوس و قیامت و ذکر و نماز، به روش عرفانی در هشت «بارقه» هر یک چند «لامعه»: بارقه 1. بیان الوجود و تنزلاته و تحقیق عالم اللاهوت و فوائد شتی فيما يتعلق به و فيه لوامع ؛ 2. الاسماء و الصفات؛ 3. بیان عالم الملكوت و المثال و بيان النفس الناطقه و الروح المنفوخ؛ 4. بيان الطبيعة الكلية و الهيولى و الصورة و الزمان و المكان و الحركة و السكون؛ 5. بيان عالم الشهادة المسمى بعالم الناسوت و عالم الملک؛ 6. المعاد و حشر الأجساد و بیان جزاء الأعمال ثوايا و عقابا و بیان الجنة و النار؛ 7. اشغال الفقراء و اعمالهم و اسکابهم؛ 8 فيما يظهر للسالك في حال المراقبة من الانوار و غيرها. در آن از ارسطو و محمد نوربخش و جیلی و شیخ اکبریا ابن العربی که ماخذ عمده اوست و صدر المحققين في شرح الأصول و شیخ بهائی و از اثولجيا نقل شده است.
آغاز: الحمدلله الذي تجلى عن هوية غیب ذاته إلى أحديته المطلقة بعلمه الأزلي المكنون العليم الذي راي ذاته المقدسة مستورة بسواتر العظمة و الكبرياء فاحب ان يظهر و يعرف فابدع بفيضه الاقدس اعیان الاشياء ... و بعد فهذه نكات عرفانية و اسرار ایقانية و معارف ذوقية.
[ کشف الحجب 89، الذریعه 3: 154]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3403
آغاز: الحمدلله الذي تجلى عن هوية غيب ذاته الى أحديته المطلقة بعلمه الأزلي المكنون؛ انجام: فالاحدية الواجبية منشأ الوجود المطلق و الواحدية الأسمائية اله العالم وجود مهية..
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور آبی، 99گی، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 9-187]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18663
آغاز: برابر؛ انجام: بفضل الله وعونه و الحمدلله اولا وآخر ... و سلم تسليما كثيرا كثيرا
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 17 سطر (1578)، اندازه: 26×16سم [رایانه]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8075
آغاز: برابر؛ انجام: الله العالم وجود او ماهية (گویا ناتمام)
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج سرخ، 84گی (20 برگ سفید)، 19 سطر (14×25)، قطع: رحلی، اندازه: 31×19/5 سم [ف: 17-23]
← بواسیر » درمان بواسیر
← بواسیر ← مرهم برای دفع بواسیر
← بواسیر← مجل العسير في اقسام و علل البواسير
← بواسیر ← معالجه بواسیر
نظام استر آبادی،-921 قمری
bavāsīr va navāsīr = navāsīr
nezām-e estarābādī (- 1516)
نویسنده می گوید یکی از دوستان صاحب کمال از من خواست تا درباره بواسیر و نواسیر مطلبی نویسم من بنا به درخواست او کتاب را در ده «فصل» بدین شرح پرداختم: 1. رسم بواسیر و نواسير و ريح بواسیر و شقاق؛ 2. اسباب این امراض چهار گانه؛ ٣. اصناف این امراض چهارگانه؛ 4. علامات این امراض چهار گانه؛ 5. معالجات این امراض
چهار گانه به تصرفات داخلی؛ 6. معالجات این امراض چهارگانه به تصرفات خارجی؛ 7. تنقيه مقعد بر سبيل اجمالی از اورام و اسبرخاء و خروج مقعد و خارش مقعد؛ فصل 8 چیزهایی که واجبست که از آن احتراز نماید درین امراض
مذکوره؛ 9. ادویه مفرده که تعلق باین امراض داشته باشد؛ 10. مرکبات که تعلق به این امراض داشته باشد.
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي ابدع بفضله في الانسان عجائب
انجام پایان: انبوبه از رصاص ... والله اعلم بالصواب
[ فهرستواره منزوی 3317/5 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2515/1
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: میر محمد رحيم حسینی، تا: 1134ق؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 83ص (1-83)، 14 سطر (6/5×14/5)، اندازه: 12×21/5سم [ف: 6-17]
bavāten-ol āyāt
مجالسی است که برای واعظان و اهل منبر تنظیم شده و در هر مجلس آیه ای عنوان می شود و درباره آن سخن می گوید. در پایان یکی از مجالس تاریخ بیستم شوال 1288 دیده می شود.
ص: 127
نامی که ذکر شد بر فراز صفحه اول با خطی جز خط اصل نوشته است. گویا مؤلف شیخ محمد جواد واعظ ملقب به سیف الشریعه و صدر الواعظین باشد که نام کتاب های کتابخانه اش روی برگی قبل از کتاب آمده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2195
آغاز: اللهم طهرنی من الدنس و الاقذار و صیرنی فيه من الكائنات الأقدار ... اولا بدانکه هر کس این دعا را بخواند؛ انجام: اما در مجلسی دیگر تا حکایت رفتن مادر وهب به میدان تا شهادت وهب را ... تا آخر حکایت والسلام تمام شد.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ مهر: «شعاع» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 244گ، مختلف السطر، اندازه: 30×19/5 سم [ف: 6-189]
būdje-ye post-e ‘osmānī (mx.)
عارف منشی، محمد، ق14 قمری
‘āref-e monšī, mohammad (- 20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/12
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1 ربیع الاول 1301ق؛ 7ص (1497 - 1503) [مختصر ف: 334]
و بودجه کل موقوفاتی آستان قدس رضوی (در سال 1334 خورشیدی) / تاریخ / فارسی
būdje-ye koll-e mowqūfātī-ye āstān-e qods-e razavī (dar sāl-e 1334 xoršīdī)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23992
آغاز: بسمله بسمه تعالی محضر مبارک مقام منيع تولیت؛ انجام: حضرت عباس (س) سرداب مقدس حضرت قائم شریفی حسینی، محمد؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1375ق؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا [رایانه]
būdje-ye mowqūfātī-ye āstān-e qods-e razavī
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22556
آغاز: بسمله بودجه موقوفاتی قابل مصرف انجام: بودجه کل آستان قدس ارائه گردد
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1373ق، جا: مشهد؛ کاغذ: شکری، جلد: مخمل، اندازه: 32×45سم [رایانه]
٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22557
آغاز: بسمله تعالی محضر مبارک مقام منیع تولیت عظمی؛ انجام: تولیت عظمی آستان قدس رضوی بمصرف برسد خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1374ق، جا: مشهد؛ کاغذ: شکری، جلد: مخمل، 6 سطر، اندازه: 33×45سم [رایانه]
būd va nabūd-e hame čīz ...
کیاء گیلانی، احمد بن محمد، ق 10 قمری
kīyā’ gīlānī, ahmad ebn-e mohammad (- 16c)
تاریخ تأليف: ذیحجه 1056
رساله ای در این که بود و نبود همه چیز در یک ساعت است و آن هم پایه همه اعداد بی نهایت است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1142/18
خط: نسخ، بی کا، تا: 1160ق؛ 4گ (66-69ر) [ف: 5-238]
bawraq-ul ḥukamā’
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2296/7
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: اصفهانی، نخودی، جلد: مقوایی، رویه تیماج حنایی، دور آن ضربی فشاری، جدول و گل بوته ریز، اص (82پ)، 7 سطر (12×6)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 11-744]
būstān-e hešmat = hešmatīye
حشمت، محمد شریف، ق 14 قمری
hešmat, mohammad šarīf (- 20c)
اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار
تقلید بسیار ضعیفی از بوستان سعدی و سبک و شیوه های آن است که خود ناظم از این هماوردی نابرابر، پوزش خواسته است.
آغاز: بنام حکیم که زد ز ابتدا ***ز کلک مشیت رقم ماسوی / توانای بیمثل و شبه و نظير***که بر کفر و اسلام شد دستگیر انجام: عدوی تو در آتش قهر حق*** بسوزد چو از نار گلخن ورق [فهرستواره منزوی 366/10 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11919/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 6 جمادی الثانی 1303ق؛ بر فراز برگ آغاز نوشته: «این مسوده است و تصحیح نشده است»؛ کاغذ:
ص: 128
فرنگی نخودی، 82گ (115-196)، 22 سطر، اندازه: 18×9سم [ف: 30-207]
ابدال رومی، بکتاش قلی، ق 10 قمری
būstān-e xīyāl = matāle‘-e tāle
abdāl-e rūmī, baktāš-qolī (- 160)
تاریخ تأليف: 950ق
تذکره ای است با دیباچه ای به نثر و ده بیتی از خود او و سپس شعرهای شاعران در توحيد و نعت پیامبر و ستایش امامان شیعی آنگاه آغاز غزلها است از هر شاعری به ترتیب تهجی از الف تا ياء و این کتاب برای سنجیدن سبک های شاعران با یکدیگر سودمند است. نام شاعرانی که شعرهای آنها در بسیاری از جاهای این کتاب آمده است: حرف الف: ابدال، ابن حسام، آتشی، ادهم، آذر بیگدلی، اسیری، اصلان، اصلی ، آفاق، افسری، آگاهی، الهامی، الهی، امامی، امینی، انسی، انوری، اوحدی، آهي، اهلی؛ حرف ب: بابر، باقی، باطنی، بدخشی، بساطی، بنائی، بیخودی، بیضائی، بیکسی، بصیری؛ حرف ت: تقی، تمنا؛ حرف ج: جدائی، جامی، جانقلی بیک، جانی، چاکری، جدائی، جمالی، جلالی؛ حرف ح: حاتمی، حالی، حافظ، حاصل، حسن حسام، حسین حسینی، حسبی، حریف میر حزنی، حکیمی، حلمی، حیدر، حیدری، حیرتی، حمید حمیدی، حیوانی، سلطان حسین میرزا؛ حرف خ: خاتم، خاقانی، خاکی، خرمی، خسرو، خسروک، خطایی، خلقی، خلیائی امیر محمد صالح، خواجو کرمانی؛ حرف دال: دائمی، داعی، دوائی، دوری، دهکی، دیوانه؛ حرف ذال: ذهنی، ذکری؛ حرف ر رامی، راهب، رحمانی، رحمی، میرزا رضا قلی، رفیق، رموزی، روحی، ریاضی؛ حرف ز: زلالی، زمانی، زلفی؛ حرف سين: ساغری، سایری، سایلی، سامی، سپاهی، سعدی، سبب، سقا، سلمان، سلیمان، سلمی، سلیمی، سهیلی، سها، سودا، سید، سیر کی، سیفی؛ حرف شین: شانی، شاهی، شرف الدين، شرفجهان، شربتی، شعوری، شکری، شکیبی، شوقانی، شوقی، شوریده، شوخی، شهودی، شهیدی، شهرتی، شیدا، شیخی، شمس؛ حرف صاد: صاغری، صافی، صالح، صالحی، صامت، صانعی، صباحی، صبوحی، صدقی، صنعی، صنفی، صهبا؛ حرف ضاد: ضمیری، ضیائی، ضيف؛ حرف ط: طالب، طاهر، طاهر، طبیب اصفهانی، طراز، طفیلی، طوطی، طوسی، طوفان، طلوعی؛ حرف ظ: ظاهر، ظاهری، ظلمی؛ حرف عين: عادل، عارف، عابد، عالم، عارض اصفهانی، عاشق، عادتی، عبدی، عبدالله، عرجی، عرفی، عراقی، عذری، عشقی، عصمت، عطار، على عماد، عوری، عیانی، عاجزی؛ حرف غين: غربتی، غریبی، غباری، غیرت، غزالی، غلامی، غیاث؛ حرف فا: فارغی، فانی، فخری، فدائی، فراقی، فردی، فریدون، فضلی، فغانی، فکری، بودجه پست - بوستان خیال ،فگاری، فهمی، فیضی، حرف قاف: قابل، امیر قاسم، قادری، قابلی، قانع، قبولی، قبطی، قنادی، قدسی، قدیمی، قضائی، قلانی، قلندر، قهاری؛ حرف کاف و گاف: کاتبی، كاتب، کابلی، کامی، کافی، کبودی، کاسبی، گدائی، گذاری، کریمی، کرمی، گلخنی، گلشنی، کلیم، کو کب؛ حرف لام: لسانی، لطف الله، لطفی؛ حرف میم: محتشم، محرمی، مجرمی، محبی، محیط، درویش مجید، میرزا محمد، مسیح، میر مشتاق، مقبل، مقیاس، مونس اصفهانی، موسی، میر حاج میرزا ملک، میر علی، مومن میرزا، مایلی، مانعی، مردمی، مزار، مشکی، مسکین، مهری، آ محمد باقر، مسعود، مراد، مسلمی، محنتی، میرم؛ حرف ن نادری، نارنجی، ناصحی، ناصر، نامی، نباتی، نجومی، نحوی، نرگسی، نزاری، نسیمی، نصرالله، نشاط، نقاش، نقدی، نظمی، نعیمی، نثاری، نیازی، نیازی احمد میرزا صفوی، نظیری، نهانی نوایی، نویدی؛ حرف واو: واحد، واحدی، واقفی، واهب، واصلی، وحشی، وصفي، وصلی، وفائی؛ حرف ها: هاتف هادی، هاشمی، هجری، همام، همتی، همایون، هلاکی، هلال، هلالی؛ حرف می: یادگار، یارگی، یاری، یتیمی، یحیی، یقینی يعقوب. این تذکره را عده ای اشتباها به سلطان محمد فخرى هراتی نسبت داده اند که تذکره ای به همین نام دارد اما تذكره وی غیر از این کتاب می باشد. آغاز: 1: بسمله. بعد از حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قياس ... 2: هو المستعان. بسمله و. بعد از وظایف حضرت وهاب على الاطلاق و لطایف مدح سلطان مقدسان آفاق این حقیر ... بکتاش قلی ابدال رومی نموده می آمد که این مجموعه که او را بوستان خیال نام نهادند سپهریست پر از کواکب ابکار معانی ... بخاطر رسیده مرا این خیال *** که اشعار چندی ز اهل کمال / کنم از سر صدق و اخلاص جمع *** فروغی دهم هر یکی را چو شمع / نهم نام آن بوستان خیال *** برم تحفه ای نزد ارباب حال انجام: هر چیز که زیر فلک از زشت و نکوست *** يكذره اگر میل دلت جانب اوست / از پرتو تو خورشید جمالش دوری *** آن ذره حجابست میان تو و دوست
چاپ: به کوشش محمد علی کوشا 1376 شمسی
نسخه های منزوی 26×8/4 ، 52/25؛ تاریخ تذکره های فارسی 421/1 ؛ [فهرستواره منزوی 1856/3 و 366/10 ] ١. اراک؛ بیات، عبدالحسین؛ شماره نسخه: 5/2
خط: نستعلیق، کا: پیر محمد کاتب، تا: 977ق؛ دنباله مقدمه اش ساقط است؛ با یک سرلوح، کاتب در این نسخه نام شعرا را ننوشته؛ جلد: چرمی، قطع: وزيري [نشریه: 6-66]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7046
آغاز: در آمد به خاطر ما این خیال *** که نظمی کنم جمع ز ارباب حال / کنم جمع از صدق و اخلاص جمع *** که باشد ببزم
ص: 129
بزرگان چو شمع؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر محرم 982ق؛ فاقد دیباچه منثور مؤلف، مجدول مذهب، دارای کتیبه مرصع مذهب؛ تملک: حسن بن حسین موسوی کاشانی به تاریخ 1130؛ جلد: تیماج قهوهای ضربی ترنج با سر با نقش گل و بوته، 66گ، 12 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 25-52]
٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3446
آغاز: نثار مرقد و مشهد معطر حضرت شاه ولایت و پناه اهل هدایت و عمده اهل فصاحت و زبده اهل بلاغت امیر المؤمنین علی ابن ابی طالب و ائمه معصومین باد؛ انجام: ظالم ار عادل نباشد خویش را ایمن مباش ***ز اصل فطرت سنگ را بالقوه اش مضمر ست / بار کش گر نیستی میکوش در ضعف بدن *** زانکه از بار گران آسوده است لاغرست خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (برگ اول) و انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج سياه مجدول گرهی، 75گ، 15 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-280]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7084/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنجی مقوایی، 19گ (9-27ر)، 14 سطر
( 12/5×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 16-447]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5335/1
آغاز: برابر 1؛ انجام: یا دیده بجای اوست یا خود او است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 23 جمادی الثانی 1084ق، تاریخ «جویند ز بيكتش قلی آبدالم» (1016) دارد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا گرد تیماج سرخ، 65گ (1پ-65ر)، 15 سطر (11×18/5)، اندازه: 19×13سم [ف: 15-4207]
6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4199/1
آغاز: برابر 2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه رجب 1225ق، جا: سپاهان، به خواهش دوستی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی عطف قهوه ای، 103گ (1-103)، 20 سطر (1487)، اندازه: 20×14سم [ف: 13-3168]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7687/1
آغاز: برابر1
خط: نستعلیق، كا: اسماعیل سمنانی، تا: 5 ربیع الثانی 1274ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول پشت جلد اسلیمی، 104ص (104-1 )، 21 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 26-182]
8. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3569/3
آغاز: بسمله. فایض گشته نثار مرق رو مشهد معطر شاه ولایت ... چنین گوید حقیر بی بضاعت و کم استطاعت ... و ... خواجه نظامی: بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم؛ انجام: . حیرتی: جفا بسیار شد یاران وفا بسیار بایستی ×× جفایت هم خوش است اما نه این مقدار بایستی ....
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: چرمی، 17گ، 14 سطر، اندازه: 14×19/5سم [ف: 3-1273]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2523/10
آغاز: برابر 1؛ انجام: سخن دان با فهم زیبا بود
خط: نسخ، كا: مذنب شاعر، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 4 ص (579-582)، 10 سطر (10/5 × 15/5 )، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 9-1321]
būstān-e xīyāl = xoršīd nāme
خیال گجراتی، محمد تقی بن محمد غوث، -1173 ؟ قمری
xīyāl-e gojrātī, mohammad taqī ebn-e mohammad qaws (- 1760)
تاریخ تأليف: 1169ق؛ محل تأليف: مرشد آباد هند
کتابی است مفصل (17 جلد) در داستان ها و افسانه ها و دارای چند «گلستان» و هر گلستان خود چند «گلشن». نام چند تن از قهرمانان این داستان: شاهزاد معز الدين (شاهزاده ای که کتاب را بنام او نوشته) حکیم قیطاس، اقبال شاه، طاقی شاه، اشبوط، ضرون، ملکه گلعذار، نوبهار، آذر شاه، اسب شاه، مرطوب شاه، صار منكوس، ملکه سرو سهی، حکیم اخشيخان، سلطان اسماعیل، امیر نظام الدین، امیر ناصر الدین یکه تاز، خواجه شمس القمرين وزیر و امیر کبیر جهان سالار و خواجه شمس الدين. فراهم آورند این داستان گاه شیوه خالص داستان سرایی را ترک گفته و پاره ای از اطلاعات علمی، نجومی و تاریخی و جغرافی را با داستان می آمیزد و می کوشد که کار از بیهوده گی و خیالی بودن محض خارج گردد. مؤلف خود در اواخر گلستان دوم به این نکته اشارت دارد. نویسنده این داستان از رموز حمزه نیز یاد می کند: «این قدر که قلمی شد ... تحریر اسامی چندی پیش نیست قصه خوان مربوط في الجمله هم آن را ضبط می تواند کرد تا در مجالس جهت اظهار کمال، او را بکار آید و این قدر را مستمع هم با وجود عدم شوق به امثال هذا می تواند شنید و یاد گرفتن این اسامی چندان اشکال ندارد چه در رموز قصه حمزه بعضی از اسماء طولانی را ذکر کرده اند و قصه خانان آن را به حافظه سپرده اند و می گویند مانند سهلان بن سهل اژدها چشم کرگدن پیشانی، مناره گردن.» داستان سرا اشعاری نیز از خویشتن و از دیگران در داستان گنجانیده از جمله شاعرانی که نام آنان در این داستان آمده: نظامی، و مولوی است. (عبدالحسین حائری)
چاپ: بخش هایی از آن به سال 1309 ق در بمبئی هند و 1336ق در لاهور و سال 1964م در پیشاور و اندکی از آن نیز در مجله ایران زمین (سال دوم و سوم، 1362-1363ه_) چاپ شده است.
[الذريعة 156/3 ؛ دانشنامه جهان اسلام 549/4 ؛ نسخه های منزوی 3742/5 ؛
ص: 130
مشترک پاکستان 1053/6 ؛ فهرستواره منزوی 291/1 ؛ مشار فارسی 794/1 ؛ فرهنگ سخنوران /199]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3974
آغاز: حمدی که اگر تمام دریای روی زمین مرکب شود و جميع شاخهای درختان ربع مسكون قلمها گردد به تحریر آن وفا نکنند اگر کار را شروع در مطلب بر خود آسان سازیم بتحرير باقی قصه که در آخر گلشن دوم از گلستان اول از کتاب بوستان خیال به این روش زیب و زینت بخشیده اند میان روان شدن شاهزاده نامدار معزالدین فلک اقتدار بجناب ملک ظهورستان و کتخدائی آن شاهزاده عالی شأن با ناطقه را روشن بیان و مواصلات عاشقان با معشوقان.
آغاز بخش دوم: به نام خدایی که از مشت خاک *** پدید آورد گوهر تابناک / به آن گوهر از لطف بی انتها *** فروغ خرد را نماید عطا. و بعد از حمد و سپاس حضرت ملک غلام و دعای از دیاد عمر و دولت و بقای سلطنت پادشاه اسلام محمدشاه پادشاه غازی خلدالله ملکه سلطانه. و ازدیاد عمر و دولت و اقبال نواب محمد اسحاق بهادر که حق تعالى مع بردران. مدارج رفعت و شوکت ترقی دارد شروع در دفتر سوم بهار دوم که معز نامه نام دارد نموده شد ذکر فرستادن شاهزاده معز الدين أبو المكارم ایلچی گری بجانب شهر فردوس و جبل اعلى نزد ابو عامر و ابو حاکم سابق برین رقم کرده کلک بلاغت آئین شده که آن شهریار بعد از تناول نمودن ثمره الفهم به تصفیه قلب مشغول است و بعد از آنکه از آنکار پرداخت شروع به خواندن کسب حکمت از تصانیف حضرت ادریس و اعفاذيمون مصری نمود.؛ انجام: بر پایان بخش اول: لمؤلفه: چو آلوده گردیده این داستان *** به احوال ناپاک آن ملحدان / شد آلوده این قصه محتشم *** به مذکور این خارودشت ستم / همان به که سازم سخن مختصر ***و گر هم نویسم نویسم ز سر / غرض چون ز جمشید کردم کلام *** کنم ختم گلزار در این مقام راوی گوید که چون سر رشته سخن بذکر جمشید کشید و این چند داستان به مذکور آن پلید آلوده گردید باید که گلزار اول از گلشن دوم از گلستان اول از کتاب بوستان خیال در اینجا ختم نمایم و از داستان صاحب قران نقاب از چهره شاهد مقصود در گذار دیگر برگشایم چنانکه باقی قصه پر غصه این پلید یعنی جمشید نیز در ضمن داستان های صاحب قران گیتی ستان یعنی شاهزاده معز الدین کامران مذکور خواهد شد و این گلزار مشتمل است بر ذکر رفتن صاحب قرآن به جبل الصفا-تا در جشن نوروز نشستن و تهیه خواندن لوح کردن و چون سخن به این مقام خواهد کشید بهار اول از کتاب بوستان خیال با تمام خواهد رسید.
پایان کتاب: چون خواندن لوح و طلسم بيضا متضمن خواندن کتاب شاهنامه بزرگ یعنی تاريخ الاعظم است گلدسته بند این گلای رنگین یعنی مسود این اوراق - محمد تقی الجعفري الحسینی المتخلص به خیال است در این مقام ختم نماید و نقاب از چهره گلر خان مضامین باقیه در گلستان دوم و بهار سوم بر گشاید و خواندن لوح طلسم بیضا را مقدمه آن کتاب تاريخ الاعظم سازد و تتمه احوال خير مآل صاحب قرآن اکبر را در ضمن قصه صاحب قرآن اعظم بیان کند به این ترتیب که بعد هر چند داستان از این افسانه شیرین داستانی از این قصه رنگین نیز بر صفحه بیان خواهد کشید و خاطر دوستان را از تماشای گلهای تمام این بوستان خورمی (كذا) و تازگی خواهد بخشید و این گلستانرا مسمی بمعزنامه گردید امید که عزیز دلها گردد و گلستان دیگر چون بفرصت روزگار با تمام رسد بنام خورشید نامه علم شهرت بر افرازد و الله الموفق على الاتمام.
دو بخش از کتاب معزنامه یا بوستان خیال است. بخش نخست (برگ 1-228 ب) گلشن دوم از گلستان اول و بخش دوم (برگ 229 الف تا آخر نسخه) گلشن یا دفتر سوم گلستان اول و پایان گلستان اول (که بهار دوم نیز هست) خواهد بود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای دو سر لوح مرصع و مذهب، مجدول مذهب، یادداشتی از محمد باقر بن محمد رحیم تبریزی مورخ 1164؛ کاغذ: خان بالغ آهار مهره، جلد: تیماج قهوه قرمز با سجاف
تیماج، 1086ص، 21 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 46×27سم [ف: 10-2112]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13673
آغاز: آغاز سطر دویم از جلد چهاردهم که مشتمل است بر دو فصل و مخبر بر احوال صاحبقران اعظم و متعلقان آنشهریار مكرم بوصال رسیدن ... راویان اخبار و ناقلان آثار ... سلطان فلک رخش شاهزاده خورشید تاج بخش؛ انجام: رفتن صاحب قران اعظم با حکیم بزرگ و صاحب قران اصغر با حکیم بزرگ ... در اندک زمانی آنرا نیز با تمام رسانیده ... و سلامتی
این نسخه، سطر دوم از جلد چهاردهم است مشتمل بر دو فصل در احوال صاحبقران اعظم و متعلقان وی و در چند مورد به شاهنامه بزرگ نامیده شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی مشکی، عطف: تیماج مشکی، 306گ، 23 سطر (18×25)، اندازه:30/5×24سم [ف: 34-572]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3865/1 -ف
نسخه اصل: دیوان هند ش 2442؛ خط: نستعلیق، کا: ملاعبدالقادر بن عبدالله عرف براجی، تا: دوشنبه 23 ذیحجه 1203ق، جان دارالارشاد قادری قلعه اسلام آباد (فیلمها ف: 2-272)
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 32904
آغاز: چنین کردم هر چند که در اول چیزها به خطر من رسید که به مجرد خوابی چگونه دیده و دانسته خود را در مهلکه اندازم؛ انجام: رنگین سیاق را چنان مناسب بود که این جلد را همین جا ... جلد دویم را که تمامی ... احوال صاحبقران ... شاهزاده ... الدين ... زیب و زینت بخشید. و التوفيق من الله الملک المجيد تمام شد جلد اول خورشید نامه
ص: 131
نسخه حاضر جلد دوم کتاب در احوال صاحبقران اعظم خورشید تاجبخش است که خورشید نامه نام گرفته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 7 ربيع الاول 1212ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: هندی نخودی لمینه شده، جلد: تیماج فرنگی زیتونی، زرکوب، 167گ، 16 سطر، اندازه: 28×24/5 سم [اهدائی رهبر: 8-485]
5. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره
شامل جلد اول مسمی به «معز نامه» و جلد دوم مسمی به «گلستان في تاريخ صاحب قران الأكبر شاه زاده معزالدین»؛ بیکا: نوروز علی خان کیا، تا: 1270 (تراثنا: س 13 ش 1-138]
6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 410- 3/30
آغاز: بسمله بنام خدایی که از مشت خاک*** پدید آورد گوهر تابناک / بآن گوهر از لطف بی انتها *** فروغ خور را نماید عطا ... بعد از سپاس حضرت ملک العلام ونعت و درود بر سید انام بر اهلبیت کرام عليهم الصلوة و السلام و دعا از؛ انجام: محمد تقی الجعفري الحسيني المتخلص بخیال را چنان بخاطر گذشت که گلستان اول را از کتاب بوستان خیال در این مقام ختم نماید و نقاب از چهره گل رخان مضامین باقیه در گلستان دویم و بهار سوم که عبارت از بهار دویم بر گشاید ... و تتمه احوال خیر ... صاحبقران اکبر را در ضمن قصه صاحبقران اعظم بیان کند، لمنه و کریمه. گلستان اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: عطف و گوشه تیماج قهوه ای، پارچه سرخ، 370گ، 15 سطر، اندازه: 15×24/5سم [ف: 632-2 ]
būstān-e xīyāl
ابیاتی است انتخاب شده از دوران و مثنوی های شاعران فارسی گوی، تنظیم شده به ترتیب حروف قوافی آنها از حروف ألف تا ياء ابيات محمد الهی و ثنای رسالت پناهی که در آغاز مجموعه آمده و حدود یکهزار و پانصد بیت می باشد.
آغاز: بعد از وظایف حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قیل و قال و محققان علوم و افضال. انجام: ز هجر روی تو چندان که می کنم زاری ×× تو با وصال خودی جانا فراغی داری
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 398
آغاز: بعد از وظایف حمد و سپاس و شکر بی قیاس حضرت مهیمن متعال که منطق اهل قیل و قال و محققان علوم و افضال؛ انجام: ز هجر روی تو چندان که می کنم زاری × تو با وصال خودی جانا فراغی داری
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 56گ، 13 سطر، اندازه: 24/5×15سم [ف: 2-93]
būstān-e xīyāl
تک بیتی هایی است به ترتیب حروف قافیه ها، گرد آورده شده برای مسابقه شعری، از حرف الف تا حرف ياء.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 445/1
آغاز: نصیحت می کنم هر شب دل دیوانه خود را *** که با هر کس مگو از بیخودی افسانه خود را
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، دارای سرلوح؛ جلد: تیماج زرشکی سوخته ضربی، 58گ (اپ-58پ)، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 2-125]
būstān-e xīyāl
از آغاز داستان رسیدن سلطان با خواتین و شاهزادگان با فریقیه و آراستن جشن تولد شاه زاده اسماعیل.
مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 47 فرخ
آغاز: بسمله تبارک الذی جعل في السماء بروجا و جعل ... زیبنده کلامی که کلمات رنگینش گلگونه رخسار شاهد سخن ... از اینجا می توان دانست که محمد رفیع واعظ که شهر بند ادراک ذاتش
خط: نستعلیق به شیوه هندی، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی رنگ، جلد: تیماج قرمز، 639ص، 17 سطر (16×25/5)، قطع: رحلی اندازه: 32×23/5 سم [ف: 15]
būstān-e sa'dī
سعدی، مصلح بن عبدالله، -691 ؟ قمری
sa'dī, mosleh ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1293)
تاریخ تأليف: 655ق
مثنوی بسیار معروف و یکی از بهترین نمونه شعر اخلاقی فارسی در قرن هفتم در بحر تقارب در 4023 بیت که در ده «باب» سروده شده: 1. عدل و تدبیر؛ 2. احسان؛ 3. عشق و دلباختگی؛ 4. فروتنی؛ 5. رضا؛ 6. قناعت؛ 7. تربیت؛ 8 شکر؛ 4. توبه؛ 10. مناجات. تاریخ سرودن بوستان را سعدی در این بیت به سال 655 آورده: «از هجرت فزون بود پنجاه و پنج *** که پرور شد این نام بردار گنج»
آغاز: به نام خداوند جان آفرین*** حکیم سخن بر زبان آفرین انجام: بضاعت نیاوردم الا امید ***خدایا ز عفوم مکن نا امید چاپ: مشار فارسی 794/1 (نشانی 55 چاپ)؛ تهران، سنگی،
ص: 132
1322ق، رحلی، 75ص (کلیات سعدی: صص 76-150)؛ بمبئی، سنگی، 1323، وزیری بزرگ، 90ص
[دنا 535/2 (218 نسخه)؛ الذريعة 445/9 و 155/3 ؛ نسخه های منزوی 1861/3 ؛ فهرست مشترک پاکستان
262/7 -286؛ الأوقاف العامة موصل 154/4 ؛ فهرستواره منزوی 309/10 ]
شرح و حواشی:
1- شرح بوستان؛ سروری، مصطفی بن شعبان (897-969)
2- شرح بوستان؛ عبدالصمد بن كمال الدين (-11)
3- شرح بوستان؛ سودی، محمد (-1000)
4- شرح بوستان؛ شمعی برزینی، مصطفی (-1000)
5- فرهنگ لغات بوستان سعدی
6- شرح بوستان؛ هانسوی، عبد الواسع
7- بوستان سعدی (منتخب)
8- شرح بوستان
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2571/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: متن سمرقندی، حاشیه ترمه اصفهانی، جلد: میشن سیاه، ترنج و سرترنج و لچکی سوخت گل و پرنده الوان، 203گ (209-411)، 21 سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 8-286]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2570/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: سمرقندی سوراخ سوراخ شده، جلد: تیماج قهوه ای، 154گ (144-297)، 27 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 8-282]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11709
عکسی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 [ مختصر ف: 111]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4185/2 -ف
نسخه اصل: بنیاد مارتین بودمر Boedemer در ژنو؛ خط: نسخ، كان عبدالصمد بن محمد بن محمود بن خليفة بن عبد السلام بیضاوی، تا: صفر 720ق [فیلمها ف: 3-28]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 67-عکسی
نسخه اصل: از کتابخانه دیوان هند؛ بی کا، تا: 721ق (نشریه: 2-271]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 66-عکسی
نسخه اصل: از کتابخانه دیوان هند؛ بی کا، تا: 728ق (نشریه: 2-271]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10246
خط: نستعلیق، کا: میر علی، تا: قرن 9 [الفبائی: 90]
8. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1206/26
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه ایاصوفيا، استانبول ترکیه 4792؛ خط: نسخ، کا: اسعد بن علی بن محمد کاتب، تا: قرن وق؛ 180ص (132 -311 در حاشیه) [عکسی ف: 4-25)
9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4700
خط: نستعلیق، كا: سلطان علی مشهدی، تا: قرن 9، مجدول به طلا؛ کاغذ: کاغذ متن ترمه حاشیه خطایی رنگارنگ، جلد: روغنی تشعیر با پشت معرق، 127گ، 12 سطر، اندازه: 23/2×16/1 سم ف: 2-59]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 944
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، كا: سلطان محمد نور، تا: محتملا قرن 19 مجدول، مذهب، با سرلوح؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 53گ، 19 سطر (11×17)، اندازه: 17/5 × 24/5سم [ف: 2-485]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8167/19
آغاز: شنیدم که در وقت نزع روان***بهرمز چنین گفت نوشیروان / که خاطر نگهدار درویش باش***نه در بند آسایش خویش باش؛ انجام: . خدا را که مانند و انباز و جفت ×× ندارد شنیدی که ترسا جگفت [= چه گفت ]/ رهایی نیابد کس از دست کس ×× گرفتار را چراه صبرست و بس
این منتخب شامل حکایاتی از ابواب مختلف کتاب است که بدون اشاره به عنوان یا موضوع ابواب به دنبال هم آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه نخست قرن 9؛ دارای کتیبه ای مرصع و مذهب، دارای گل و بوته ها و اسلیمی های زرین؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه گل دوزی شده ماشینی دارای عطف و لبه های تیماج سبز سیر با جدول گرهی ضربی، 4گ (118ر-121ر)، اندازه: 21/3×14سم [ف: 27/1 -306]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2572/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 805ق؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن زرشکی با ترنج و سرترنج منگنه، 220گ (150-369)، 19 سطر، اندازه: 14/5×8 سم [ف: 8-291]
13. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 883/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق متوسط، كا: عبدالله كاتب اصفهانی، تا: 862ق، جان اصفهان موضع جورتان؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای ابره میشن تیماج مشکی متن و یک حاشیه کتیبه ای ضربی طلاپوش گل برجسته، قطع: نیم ورقی، اندازه: 31×21سم [ف: 4-1028]
14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2702-ف
نسخه اصل: در الكتب المصريه ش 22 ادب فارسی؛ خط: نستعلیق، كا: سلطان على كاتب هروی، تا: اواخر رجب 893ق؛ آراسته به نقش های هندسی رنگارنگ، با سرلوح زرین و رنگین زیبا، مجدول، با شش مینیاتور از کمال الدین بهزاد هروی مورخ 893 -894 با رقم «عمل العبد بهزاد» در چهار تای آنها، تذهیب از یاری هروی است، در پایان در یک برگ از شعرها خمسه نظامی گنجوی است نوشته محمد کاتب کرمانی؛ مهر: شاه عباس؛
ص: 133
55گ، 23 سطر (21×17) [فيلمها ف: 1-23]
15. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 20
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: کشوری، تا: 896ق؛ كاتب از شعرای قرن نهم و صاحب ترجمه است. [نشریه: 1-10]
16. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 24
آغاز و انجام: برابر
به ضمیمه گلستان؛ خط: نسخ، کا:شمس الدین شیرازی، تا: نیمه دوم قرن 10؛ قسمت الحاقی به خط منعم الدین اوحدی (نشریه: 1-10]
17. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5618
خط: نستعلیق خوش، كا: امیر کاتب شیرازی، تا: قرن 10؛ با یک سرلوح طلا، دو صفحه تذهیب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: ضربی و داخل معرق طلاپوش لبه دار، 166گ، 12 سطر، اندازه: 22/7×14سم [ف: 2-59]
18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4859
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، دو مجلس تصویر رنگین دار، با دو سرلوح زرین؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 143 گ، 15 سطر (16×8)، اندازه: 23×15سم [ف: 14-3881]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1298
خط: نستعلیق، كا: عبدی بن شیخ مرشد کاتب (نیشابوری)، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح، دارای نه مجلس تصویر
کاغذ: متن سفید، جلد: سوخت قهوه ای منقوش، درون تیماج آلبالویی زرکوب، 180 گ، 12 سطر (10×4)، اندازه: 18×10 سم [سنا: في: 215-2 ]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4456
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق دودانگ استادانه، كا: عمادالحسنی، تا: اواخر قرن 10؛ مجدول، دارای سرلوح زیبا، پشت سرلوح چنین نوشته است: این کتاب که پنجاه و دو ورقست، سوای یک ورق از خطوط خوب قبلة الكتاب عماد الحسنی است. العبد عليمحمد لواسانی 1261»، و این شخص میرزا علیمحمد صفای لواسانی است، یادداشت میرزا لطفعلی صدرالافاضل شیرازی متخلص به دانش و متوفی 1350 ق در تعریف نسخه به تاریخ 1335؛ واقف: نایینی؛
کاغذ: ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 50گ، 21 سطر چهار ستونی (21×11/5 )، اندازه: 22×35سم [ف: 7-219]
21. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3259
آغاز: اتابک محمد شه نیک بخت ×× خداوند تاج وخداوند تخت / جوان و جوان بخت روشن ضمیر *** بدولت جوان و بتدبير پیر؛ انجام: نگویم بزرگی وجاههم ببخش*** فرومانده گی و ... ببخش / اگر باری اندک زلل داندم *** بنا بخردی شهره گرداندم خط: نستعلیق کهنه، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز (دو برگ)؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر مجدول گرهی، 149گ، 149 سطر، اندازه:21×13سم [ف مخ: 1-279]
22. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 459
گزیده ای است از بوستان سعدی؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 10؛ در حاشیه آراسته با گل و بوته، با یک سرلوح؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: تیماج سبز مقوایی ضربی زرکوب، 23گ، 11 سطر (8×4)، اندازه: 23×15سم [ف: 5-658]
23. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7881- 39/261
آغاز: جوانمرد شاطر زمین بوسه داد*** ملک را ثنا گفت و تمکین نهاد / بدو گفت ای شاه با داد و هوش *** از این در سخنهای حاتم بنوش؛ انجام: زن بیخرد بر در و بام و کوی ***همی کرد فریاد و می گفت شوی / بدو گفت مرد ای زن تلخ روی***تو گفتی که آزار ایشان مجوي
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 104، 15 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-631]
24. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9227
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ با پیشانی زرین و لاجوردی، مجدول؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر ترنج زرکوب، 146گ، 15 سطر (12×6/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 11×17 سم [ف: 17-325]
25. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9280
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول زر و لاجورد، با پیشانی زرین و رنگین، از آن سلیم در 1201؛ وقف مدرسه سيف الله از غازی حاج آوريوس بک؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی با لولا، 143 گ، 15 سطر (13×6)، قطع: ربعی، اندازه: 23×14سم [ف: 17-339]
26. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 637
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 905ق؛ تملك: حاج حافظ افندی؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 128گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 16/5سم [ف: 292-2 ]
27. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2164
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق زیبا و استوار، كا: میرعلی سلطانی، تا: 907ق، جا: هرات؛ پنج مجلس مینیاتور آب و رنگ بسیار خوب، دارای کتیبه، به خط ثلث بسیار عالی رقم رفته: «به رسم کتابخانه خاقان العادل الاكرم الاعظم عبدالله بهادر خان في 970»، دارای تصاویر به عنوان اشعار بوستان، مجدول، بعضی از صفحات چند لچکی مذهب میناسازی برای تفکیک ابیات؛ کاغذ: ختائی غبار زرافشان، 364ص، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 25×17سم [ف: 3-504]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5939
خط: نستعلیق، كا: سلطانعلی مشهدی، تا: یک شنبه 10 رجب 914ق؛ دو صفحه اول مذهب، مجدول، عناوین روی زمینه طلا؛
ص: 134
تملک: لطف علی بن محمد کاظم صدرالافاضل مورخ 1311؛ کاغذ: کاغذ ترمه، ، جلد: میشن سیاه ضربی، 146گ، 15 سطر، اندازه: 24/6×16/8
سم [ف: 2-60] 29. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4268
خط: نستعلیق، کا: حاجی عزالدین، تا: 917ق؛ با سرلوح زر و لاجورد و شنگرف، مجدول، کاغذ: سمرقندی، جلد: روغنی زرین ترنجی مقوایی درون قهوه ای، 124گ، 14 سطر (13×6)، اندازه: 21×12سم [ف: 13-3238]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 268
خط: نستعلیق، كا: سلطان محمد خندان، تا: 920ق؛ مجدول زر و لاجورد، با یک مجلس تصویر آبرنگ مینیاتور کار هرات، دو صفحه آغاز متن و حاشیه مذهب و مرصع بسیار زیبا کار هرات با گل و بوته و جدول زر و لاجورد و دو صفحه آخر آراسته؛ مهر: حبیب الله؛ نسخه مهدی بیانی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی ضربی مقوایی نو، 150گ، 15 سطر (15×7)، اندازه: 24×15سم [سنا: ف: 1-130]
تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 21
همان نسخه بالا [نشریه: 1-10]
31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15953
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالرشید دیلمی، تا: ربيع الثانی 920ق؛ مجدول، دارای سرلوح مزدوج شرفه دار پر کار، دو صفحه اول تشعیر سازی با گل و برگ طلائی، محشی به حواشی و تفسیر و معانی اشعار؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ نباتی، جلد: تیماج زرشکی ضربی، 143 گ، 15 سطر، اندازه: 23/8×14/3 سم [ف: 17-32]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16080
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 920ق؛ مجدول به زر تحریردار و سیاهی، دارای سرلوح منقش و مذهب؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: حنایی، جلد: میشن دار چینی، 180 گ، 12 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 17-34]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4109
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كان محمد القوام کاتب، تا: 921ق؛ با یک سرلوح زرین، محشی به زبان ترکی که برخی لغات را ترجمه کرده؛ مهر: «الراجی علی اصغر»، «محمد قاسم»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 131گ، اندازه: 18×12 سم [ف: 11-104]
34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 190
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: شاه محمود نیشابوری (زنده در 972 تا 989)، تا: 923ق (نزدیک به بیست سالگی)؛ مجدول زر و لاجورد، دارای حاشیه سازی و بوته اندازی زرین و آراسته و مرصع کاغذ: سفید، متن سمرقندی و حاشیه دولت آبادی، جلد: میشن عنابی با ترنج و سرترنج، گوشه و کناره سوخت، زمینه فیروزه ای، 46گ، 14 سطر (13×6)، اندازه: 24×14سم [سنا: ف: 92-1 ]
تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)، شماره نسخه: 22
همان نسخه بالا [نشریه: 1-10]
35. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 106
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كا: عطار شیرازی، که گویا به مرشد عطار شیرازی نامبردار بوده و از صوفیان بنام سده دهم است، تا: 930ق؛ با سرلوح بسیار خوب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: سوخته سیاه طلاکوب، 180 گ، 12 سطر (15×7)، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 2-10]
36. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1032/4 -ف
نسخه اصل: بادلیان اوزلی 125 (1619 و 2249 و 1960 و 728 و 1609 و 986)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 936ق، جان سبزوار؛ [فیلمها ف: 1-559]
37. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2211/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 143ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: مخمل بنفش، 15 سطر (19×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 9-889]
38. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2281
آغاز: برابر؛ انجام: جزين كاعتمادم بیاری تست*** امیدم بامرز گاری تست
خط: نستعلیق، كا: عبدالله، تا: 951ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج، تریاکی، ترنج و نیم ترنج، کوبیده، مقوایی، 151گ، 14 سطر (13×6/5 )، اندازه: 22×13سم [ف: 5-400]
39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1067
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 951ق؛ افتادگی: آغاز؛ در زیر بعضی از اشعار ترجمه لغات به ترکی شده؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی سوخت ضربی و مقوایی زرکوب با لولا، 100گ، 17 سطر (15×6)، اندازه: 23×12سم [سنا: ف: 2-112]
40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8107
خط: نستعلیق، کا: حيدر حسینی سبزواری، تا: 951ق؛ مجدول مذهب، حاشیه سازی شده به زر؛ تملك: احمد بن میر محمد على در ذیحجه 1252؛ مهر: علی خان بهادر در 1216؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مخمل به زر آراسته گرداگرد و عطف تيماج قهوه ای زرکوب مقوایی، 175 گ، 12 سطر ( 13/5×8 )، قطع: ربعی، اندازه: 24×15سم [ف: 17-32]
41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5072
آغاز و انجام: برابر
گویا گزیده ای است از آن؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: شاه محمود خوشنویس، تا: 952ق؛ با یک سرلوح زیبا، مجدول؛ کاغذ:
ص: 135
سپاهانی، جلد: ترمه و مغزی تیماج قهوه ای، 20 گ، 12 سطر (13×6)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 15-32]
42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10282
آغاز و انجام: برابر
دویست و پنجاه بيت است از بوستان؛ خط: نستعلیق خوش، کا: محمود بن سلطانعلی، تا: 954ق؛ دارای سرلوح مذهب مرصع کتیبه دار، مجدول به زر و لاجورد، دارای کتیبه بازوبندی، سه صفحه آخر دارای لچکی های متناظر و مختلف النقش؛ کاغذ: متن خانبالغ نخودی و الوان آهار مهره، حاشيه الوان، جلد: تیماج عنابی با ترنج زری، 25گ، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 9-87]
43. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2362
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: احمد بن اسحق، تا: 156ق، جا: قسطنطنیه؛ سرلوحه مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج مقوایی، 141گ، 15 سطر (12×6)، اندازه: 18×10/5 سم [ف: 5-484]
44. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1381
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 957ق، تذهیب محمود مذهب هروی در 957 در مکه، مجدول زر و لاجورد و شنگرف؛ مهر: منصور السلطنه؛ کاغذ: سفید، جلد: روغنی بوته قلمکار، عطف و دور تیماج، 147گ، 13 سطر (13×7)، اندازه: 12×20سم [سنا: ف: 240-2 ]
45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10294/2
آغاز و انجام: برابر
چهارصد و هشتاد و نه بیت است از بوستان سعدی؛ خط: نستعلیق، كا: محمد بهرام، تا: 958ق؛ کاغذ: نخودی رنگ ضخیم، جلد: ضربی زری، 11 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 9-326]
مشهد، صحت، رضا (دکتر)؛ شماره نسخه: بدون شماره/2
همان نسخه بالا [نشریه: 7-560]
46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10469
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: صفر 959ق؛ با سرلوح زرین مرصع، مجدول مذهب؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن ضربی برجسته زرکوب مزین به ترنج و گل و برگ های اسلیمی دارای بالک (پاکتی)، 153گ، 14 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 88-9 ]
47. قم، گلپایگانی، شماره نسخه: 676- 4/146
آغاز: برابر، انجام: بضاعت نیاوردم الا امید***خدایا ز عفوم مکن نا امید / الهی گناه مرا از کرم***ببخشی به الطاف از بیش و کم
خط: تعليق، كا: ولی بن فرهاد، تا: 959ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح مرصع، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج وسرترنج، 135 گ، 15 سطر، اندازه: 12×19/5سم [ف: 2-630]
48. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2197
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: میر حسین حسینی کاتب سلطانی، تا: 961ق؛ چهار مجلس مینیاتور آب و رنگ بسیار عالی، مجدول زرین، دو صفحه اول متن و حاشیه مذهب مرصع ممتاز سبک کار هرات، این نسخه در ضبط کتابخانه سلاطین تیموری هندوستان بوده و نشان امهار چند کتابدار ذکر با سنوات مختلف نمایان است، دارای یادداشتی از جهانگیر شاه به خط خود او «الله اکبر صبح پانزدهم بهمن ماه سنه 1 موافق بیست و هفتم رمضان سنه 1014 داخل کتابخانه این نیازمند درگاه الهی شد. محرره نور الدين جهانگیر بن اکبر پادشاه غازی». (حرره صاحب قران ثانی)، در سنوات 1282 و 1322 داخل کتابخانه مبار که و از عرض گذشته است؛ کاغذ: سمرقندی نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی وسط ترنج و دو سرترنج و چهار گوشه زمینه چهره ای رنگ ضربی گل واسلیمی برجسته طلایی، 314ص، 14 سطر، قطع: وزیری متوسط، اندازه: 23/4×14سم [ف: 3-508]
49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 261
این نسخه در فهرست با عنوان کلیات سعدی معرفی شده است؛ خط: نستعلیق، كان شاه محمود کاتب، تا: 1 ذیقعده 963ق؛ مجدول، با طلااندازی و مرصع؛ با یادداشت خریداری 1349 و یادداشت شادروان بیانی در وصف نسخه است، با مهر مهدی، «1366»؛ کاغذ: سفید بخارایی، جلد: تیماج مشکی، عطف و گوشه و درون تیماج تریاکی یک لایی، 162، 17 سطر (15×8)، اندازه: 25×15سم [سنا: ف: 1-128]
تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)، شماره نسخه: 23
همان نسخه بالا [نشریه: 1-10]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10297/1
آغاز: یکی غله مرداد مه توده کرد***زتیمار دی خاطر آسوده کرد؛ انجام: کمال همنشین در من اثر کرد***و گرنه من همان خاکم که هستم
منتخب؛ خط: نستعلیق ممتاز، كا: كمال الدین حسین حسینی هروی، تا: رجب 966ق؛ مجدول بزر و لاجورد و تحریر؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج، اندازه: 16×26/5 سم [ف: 9-324]
51. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 674
آغاز و انجام: برابر
منتخبی است از بوستان ؛ خط: نستعلیق، كا: علی، تا: شعبان 968ق؛ مجدول زرین، دارای 23 سرفصل مذهب مرصع ممتاز، 20 لچکی مذهب مرصع ممتاز، یک سرلوح مذهب مرصع مزدوج ممتاز،؛ تملک: محمد ولی میرزا ابن فتحعلیشاه قاجار در سال 1235ق و مهر وی به نام «محمد ولی»؛ مهر: کتابخانه دولت عليه ایران 1329؛ کاغذ: متن نخودی رنگ زرافشان حواشی الوان افشان، جلد: مقوای روکش میشن مشکی ترنج سازی و حاشیه کتیبه سازی ضربی طلاپوش بند رومی، 46ص، 11 سطر، قطع:
ص: 136
وزیری متوسط، اندازه: 24×15/9 سم [ف: 3-524]
52. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 902
خط: نستعلیق، کا: محیی، تا: رمضان 970ق؛ مجدول، حاشیه رنگارنگ زرپاشی شده، حاشیه با گل و بوته، با سرلوح زرین؛ 22گ، قطع: ربعی آنشریه: 7-108]
53. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14095
آغاز: برابر؛ انجام: حقیقت سراییست آراسته***هوا و هوس گرد برخاسته / نبینی که جایی که برخاست گرد*** نه بیند نظر گرچه بیناست مرد
گزیده ای از بوستان؛ كا: میرعلی، تا: ذیقعده 970ق؛ دارای یک سرلوح مرصع زیبا، آغاز هر مثنوی در کتیبه های مذهب و مرصع، مجدول، دارای کمند کشی؛ مهر: «علی بن محمد آقاسی» (بیضی)؛ تملک: عباسقلی خان سردار، مهدی بیانی در احوال و آثار خوش نویسان آخرین تاریخی را که برای درگذشت میر علی هروی آورده سال 976ق می باشد و صحیح تر را 951ق می داند لذا احتمال اینکه کاتب میرعلی هروی معروف باشد به نظر نمی رسد؛ کاغذ: شرقی، نوع جلد: تیماج مشکی مجدول با ترنج طلایی در وسط و سرترنج عطف و حاشیه ها تیماج قهوه ای، 24گ، 10 سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 18×11سم [ف: 35-605]
54. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19033
کا: محمد بن علاء الدين، تا: 975ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 14/3 × 22/1 سم [رایانه]
55. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2491
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كان على الكاتب، تا: 977ق، جا: هراة؛ صفحات اول و دوم تمام صفحه مذهب، مجدول؛ کاغذ: خطائی، جلد: روغنی، بوم تریاکی، گل و بوته نقاشی مقوایی، 171 گ، 12سطر کامل (14×8)، اندازه: 17/5 × 27/5سم [ف: 5-664]
56. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2394
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 986ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 155گ، 12 سطر (13×7)، اندازه: 20×12سم [ف: 5-510]
57. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2246
آغاز: کریم السخایا جميل الشيم***بنى الورايا شفيع الأمم / امام رسل پیشوای سبیل***امین خدا مهبط جبرئیل؛ انجام: جز این کاعتمادم بیاری تست*** امیدم بآمرزکاری تست / بضاعت نیاوردم الا اميد***خدایا زعفوم مکن نا امید كان محمد ابو الوفای مشهدی، تا: سلخ محرم 986ق؛ افتادگی: آغاز (یکی دو برگ)؛ مجدول سبز و زر و سیاه؛ مهر: «عبده محمد بن ابوالحسن» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر لچکی و مجدول، 123، 14 سطر، اندازه: 21×12سم [ف مخ: 1-278]
58. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 390
آغاز و انجام: برابر
منتخبی از اشعار بوستان سعدی؛ خط: نستعلیق عالی، کا: شاه قاسم کاتب، تا: رمضان 996ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح به طرح محرابی مذهب مرصع خوب، یادداشت معمول زمان ورود به کتابخانه شاهنشاهی فتحعلیشاه قاجار در تاریخ 1222، یادداشت معمول از عرض گذشتی به حضور ناصرالدین شاه قاجار به تاریخ 1282؛ مهر: «لا اله الا الله الملك و الحق المبين ابو الحسن 1190)، «قوام الدين محمد بن محمد على الحسینی 1145»، «مشیر السلطنة 1322»، «ناصرالدین شاه قاجار 1274»؛ کاغذ: متن و حاشیه قطعه سازی الوان غبار زرافشان، جلد: مقوای روکش زرین گجراتی گلدار گل بهی رنگ حاشیه سجاف چرم لاکی، 38ص، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 26×16/8 سم [سلطنتی ف: 3-526]
59. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5961/3
خط: نستعلیق خوش، كا: عبد الوهاب بن ابو المكارم حجازی، تا: محرم 999ق؛ کاغذ: ختائی، جلد: میشن سبز، 14 سطر[ف: 9-112]
60. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4153
آغاز: برابر؛ انجام: هزاران درود و هزاران سلام***ز ما بر محمد عليه السلام. (تمت الكتاب على يد عبدالواحد المشهدی)؛ آغاز کتابتم بانجام رسید***جان از غم و اندیشه بارام رسید / این نامه که نام صاحبش باقی باد***المنة لله که با تمام رسید خط: نستعلیق زیبا، كا: عبد الواحد مشهدی، تا: قرن 11؛ با یک سرلوح، مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج زرد طلاکوب، 306گ، 14 سطر (13×6/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 11-156]
61. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2664/5
آغاز: که نتواند از پادشه عذر خواست.؛ انجام: برابر خط: نستعلیق کتابتی، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول کمند زر و سیاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ترنج و سر ترنج منگنه، 185گ (261-445)، 30نیم سطر (20×11)، اندازه: 17×28/5سم [ف: 8-416]
62. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8593- 58/43
آغاز: برابر
کامل؛ خط: تعليق، بی کا، تا: قرن 11؛ 147گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-631]
63. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6364
خط شکسته نستعلیق، کا:محمد شفیع حسینی، تا: قرن 11؛ مجدول، با کمند زر و مشکی؛ کاغذ: کاغذ متن ترمه اصفهانی، جلد: سبز جدید، 101گ، 17 سطر، اندازه: 17/4×11 سم [ف: 2-60]
64. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 810/3 - 5/100
آغاز شد ستم چون دهانت ناپدیدار*** بفرما یک ... قلم بر نامه چون دید اشکبارش***کمر بست از برای انجام: یکی گفت از نیان ملک را نهان***که ای حلقه در گوش حکمت جهان / پسندیدگان در بزرگی رسند***زما بندگات چه آمد پسند
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول
ص: 137
مذهب؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی مجدول طاقدار، 38، 12 -14 سطر، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 2-631]
65. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12013
آغاز: کریم السخايا (كذا) جمیل الشيم نبي البرايا شفيع الأمم؛ انجام: برابر؛ هزاران درود و هزاران سلام زما بر محمد عليه السلام تمت.
خط: نستعلیق خوش، کا: میر محمد على كاتب، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (5 صفحه)؛ مجدول، دارای کمند، با یک سرلوح منقش و مذهب؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: حنایی کمرنگ، جلد: تیماج عنابی روغنی ضربی دارای یک ترنج و دو سر ترنج زرین جدول بندی به طلا، 177گ، 12 سطر، اندازه: 23/3×14/5 سم [ف: 17-33]
66. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4457
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق
خوش، بی کا، تا: اوایل قرن 11؛ دارای سرلوح متوسط، دو صفحه اول بين السطور طلااندازی دندان موشی، مجدول؛ واقف: نایینی. [رقم و تاریخ آخر نسخه نونویس و ساختگی است با عبارت ذیل: «در مشهد انور حسب الامر الاقدس الاعلى خلدالله السلطنة السنيه سمت تحریر یافت، بقلم داعی دولت كاتب الحضرة سلطان على المشهدي في الرابع و العشرين من شوال المکرم سنة اربعین و الف من الهجرة الميمونه». و در ذیل رقم مزبور این دو بیت با شنگرف و به خط نستعلیق خوش از همان جاعل رقم ساز مسطورست که: «حضور تو ای صدرشاه جهان***علی اصغر قدس پاک جان / شهنشه سلیمان و تو آصفش***صفا مورو این بوستان ارمغان. و مراد از علی اصغر قدسی میرزا علی اصغر خان اتابک متخلص به قدسی مقتول در 1327 ق است و صفا که ناظم قطعه و جاعل رقم است میرزا علیمحمد صفای لواسانی خطاط مشهور نیمه دوم قرن سیزدهم در گذشته به سال 1299 ق و مدفون در جوار مرقد حر بن یزید ریاحی است که بوستان نوشته دیگری را با جعل رقم سلطانعلی مشهدی به اتابک اهداء کرده و از شتابزدگی یا بی اطلاعی تاریخ کتابت بوستان را 1040 یعنی یکصد و بیست و یکسال پس از زمان سلطانعلی گذارده. چه سلطانعلی مشهدی به ضبط حبيب السير و سایر تواریخ و تذکرهای عصری در 919 هجری وفات یافته است ، کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج عنابی، 138 ، 14 سطر ( 19/7×9)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 7-218]
67. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8118
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول زر و لاجورد، با سرلوح؛ کاغذ: هندی، جلد: گالینگور، 154گ، 14 سطر (9×4)، اندازه: 14×8/5 سم [ف: 17-34]
68. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10021
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام ؛کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز تیره لایی، بغلی، 129گ، 14 سطر (12×7)، اندازه: 12×17 سم [ف: 17-526]
69. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 40
گزیده؛ خط: نستعلیق، كا: بابا شاه سپاهانی (گویا)، تا: 15 ربیع الاول 1000ق (نشریه: 2-64]
70. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 622
بی کا، تا: قرن 11؛ با سرلوح زرین؛ سطر، قطع: رقعي [اهدائی ف: 67]
71. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 388
آغاز: برابر؛ انجام: عجب داری ار شرم آید زمن*** که شرمم همی آید از خویشتن / بخندان که یوسف بلا دید و بند***چو حکمتش قوی گشت و قدرش بلند
خط: نستعلیق ممتاز، بی کا، تا: احتمالا قرن 11ق؛ افتادگی: انجام (چند ورق)؛ مجدول، مذهب، کمنددار زرین، یک سرلوح مذهب مرصع عالی، بین اشعار مذهب به گل و پیچکهای ریسه ای زرین، کتیبه های بازوبندی دو طرف مذهب مرصع ؛ یادداشت معموله زمان ورود به کتابخانه شاهنشاهی فتحعلیشاه قاجار به تاریخ 1232؛ مهر: «عبده عبد الوهاب الموسوی»، «ليس بكاف عبده عبدالوهاب الموسوی»، «ناصرالدین شاه قاجار 1274»، حسین بن هدایت الله» «محمد رضا الحسینی» «مشير السلطنه 1322»؛ کاغذ: خانبالغ نخودی رنگ، جلد: (فقط یک پاره) مقوای روکش چرم ساغری مشکی حاشیه زنجیره طلائی. اندرون: تیماج عنابی حاشیه کتیبه ای بازوبندی بند رومی سوخت تحریر گل و بوته مشکی)، 339، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 17×26/5سم [ف: 3-512]
72. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 177/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، نسخه در زمانی که افغانها محاصره کرده بودند در 1067 خوانده شده ؛ قطع: رحلی بزرگ [نشریه: 4-407]
73. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8934
خط: نستعلیق هندی، كا: ابوالقاسم بن محمد بن قاسم، تا: 7 شعبان 1001ق، جان جونپور در دارالكتب يوسف آلای بگی؛ افتادگی: آغاز؛ سه ستونی در پهنای صفحه کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی لایی با لولا، بغلی کلفت، 419گ، ابعاد متن: 9×6، اندازه: 15×9سم [ف: 17-254]
74. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7766
خط: نستعلیق خوش، کا: خوش نظر علی خان فاریضی، تا: دهه سوم محرم 1010ق؛ با سرلوح زرین و رنگارنگ، مجدول زرو لاجورد و شنگرف کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 55گ، 23 سطر (19×11)، قطع: وزیری، اندازه: 19×3 سم [ف: 16-693]
75. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1138/8
آغاز: کریما ببخشای بر حال ما*** که هستیم اسیر کمند بلا؛ انجام: منه دل بر این دیر نا پایدار ***ز سعدی همین یک سخن گوشدار
بی کا، تا: 1010ق، 84ص (85-168) [ف: 3-397]
ص: 138
76. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 399
آغاز و انجام: برابر؛ در کتابخانه نواب کامیاب خانی عالیشاهی منبع الاحسانی صورت تحریر یافت غره شهر صفر 1014. كتبه شاه قاسم غفر ذنوبه و ستر عيوبه.
قسمت اول کتاب از اول تا صفحه 119 نونویس و تزئینات آن جدیدتر از اصل کتاب است؛ خط: نستعلیق جلی ممتاز، کا: شاه قاسم، تا: صفر 1014ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، صفحه اول یک سرلوح مذهب مرصع بسیار خوب؛ مهر: «ناصرالدین شاه قاجار» «مشير السلطنه 1322»، «محمد رضا الحسینی»، «حسین بن هدایت الله» ؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روغنی بوم طلائی گل وبو ته میناسازی. یک حاشیه زمینه مشکی زنجیره طلائی. (اندرون: گلی رنگ ساده)، 296ص، 13 سطر، قطع: نیم ورقی، اندازه: 29×18/5 سم [ف: 3-516]
77. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15831
آغاز: و گر در دهد یک صلای کرم***عزازیل گوید نصیبی برم؛ انجام: برابر خط: نستعلیق ممتاز، كا: سلطان محمد نور، تا: 1022ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت دورو، 202گ، 10 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 44-89]
78. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2016/22 -ف
انجام: برابر
نسخه اصل: آغاز و انجام چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی؛ بی کا، تا: رجب بن موسی 1028ق [فیلمها ف: 1-637]
79. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24294
آغاز: دگر بنده چابک نیاید بکار***عزیزش ندارد خداوندگار؛
انجام: برابر
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 10 رمضان 1034ق؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج، 13 سطر (14×8/8 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×16سم [رایانه ]
80. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2466/3
(گزیده است)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ربیع الاول 1045ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی زرکوب مقوایی با الولا، 87ص (47-133)، ابعاد متن: 24×14، اندازه: 32×19سم [ف: 1234-9 ]
81. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 19858
آغاز: بسمله بنام جهاندار جان آفرین
خط: نستعلیق، کا: محمد على بن زرین رقم، تا: 29 رمضان 1049ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور، 201گ، 11 سطر (12×7)، اندازه: 18×11 سم [رایانه]
82. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2086
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق نازیبا، كا: حسین بن ابراهیم، تا: 1052ق، جان شهر سرای» مدرسه خسروبیک؛ مجدول، محشى؛ جلد: مقوا با روکش اسلیمی با عطف تیماج سیاه، 130 گ، 17 سطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 1-278]
83. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 235/9
خط: نستعلیق، کا: مقصود علی شیرازی، تا: 1070ق؛ نقاشی آب و رنگ، در حواشی کتیبه ای مذهب، اشعاری از صبا در مدیح فتحعلیشاه قاجار: جمشید تاجبخش شهنشاه کامکار ×× عنوان
فرخجسته و دیوان احتشام / ... / فرمود تا مصوری از سلک بندگان*** بنگارد این دو جلد بدان کلک نغز کار / افکنده سر بمحفلشان زد صبا رقم*** زیبنده مجلس شعرای بزرگوار؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روغنی که در هر پاره مجلد مجلس تصویری از شعرا و عرفان جامی، سنائی، مولانا سعدی، حافظ، انوری ابیوردی، کمال اسمعیل، نظامی، فردوسی، خاقانی، مولانا ملای روم، شیخ سعدی، قطع: وزیری، اندازه:19×31/5سم [ف: 572-3]
84. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1427/2
خط: نستعلیق، كا: امام قلی ایمان غلام، تا: محرم 1074ق، خط شريف. مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: سپاهانی متن و حاشیه، جلد: تیماج تریاک ضربی زرکوب مقوایی، 50گی (37ر -86ر)، 20 سطر (24×14)، اندازه: 22×18سم [ف: 8-100]
85. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4633- 23/153
آغاز: به امرش وجود از عدم نقش بست***که بازش چنین کردی از نیست هست / اگر ره به كتم عدم در نبرد*** از آنجا به صحرای محشر ببرد؛ انجام: در خاتمت كتاب گوید بیا تا بر آریم کامی ز دل ... که جرم آید از بندگان در وجود. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 138، 14 سطر، اندازه: 14×19 سم [ف: 2-631]
86. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4860
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: کاغذ ترمه هندی، جلد: میشن آلبالویی سیر ضربی، 118گ، 15 سطر، اندازه: 20×11/7 سم [ف: 2-59]
87. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 140 - ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی متن و حاشیه، جلد: روغنی مقوایی عطف تیماج مشکی، 133گ، 15 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 13×21/5سم [ف: 1-47]
88. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، اندازه: 14×10/5 سم (نشریه: 7-724]
89. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4353/2 - 22/73
آغاز: برابر؛ انجام: برابر؛ الهی گناه مرا از کرم ×× بخشی به الطاف از بیش و کم
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 173گ، 12 سطر، اندازه: 2014سم [ف: 2-631]
90. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9205
ص: 139
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول به زر و مشکی، دارای سر لوح مختصر؛ جلد: مقوایی عطف و حاشیه ها تیماج قهوه ای، 145گ، 15 سطر، اندازه: 14/5×10سم [ف: 24-7]
91. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20030
آغاز: برابر، انجام و اجعل قدره و ضاعف درجه بحق الحق و النبي المطلق خط: نستعلیق، کا: محمد بن هدایت الله لاهوری، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 15 سطر (16×7)، اندازه: 20×9سم [رایانه ]
92. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 71/3 -5948
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با ده تصویر انسانی و جز آن به زر آراسته؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، با جدول زرین، 130گ، 15 سطر، قطع: وزيري [ آستانه قم:-84]
93. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2998
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول شنگرف و زر و لاجورد، سرلوح زرین و آراسته رنگارنگی کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: روغنی با گل و بوته بسیار زیبا درون سرخ، 118گ، 11 سطر (1578)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 10-1920]
94. تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 916
گزیده است؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ جدول زر و لاجورد، با پیشانی زرین؛ 129 گ، قطع: ربعی [نشریه: 7-108]
95. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 270
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن يوسف، تا: ذیحجه 1127ق؛ محشی با نشان «س» که سودی می باشد؛ جلد: مقوا عطف پلاستیک، 202گ، مختلف السطر، اندازه: 22×16سم [ف مخ: 1-278]
96. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4947/2
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1169ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: روغنی گل و بوته زمینه زرد، 11 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 8-141]
97. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2051
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 197گ، 11 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 14/5 × 17/5 سم [ف: 5- 430]
98. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 49
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 111 ، 12سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 53]
99. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1714/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: مقوای روغنی بوم حنایی طلایی منقش به گل و برگ های تزئینی الوان در حاشیه باریک بوم مشکی دانه تسبیحی زرین بینهما یک حاشیه زمینه عنابی ریسه گل مینا، قطع: وزیری، اندازه: 15×24/5سم [ف: 3-598]
100. تهران؛ سلطنتی، شماره نسخه: 384/10
خط: شکسته نستعلیق خفی خوش، كا: میر محمد محسن اصفهانی ابن محمد محسن حسنی، تا: قرن 13
کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روغنی بوم مرغشی قهوه ای سوخته منقش و مذهب به گل و برگ های الوان، قطع: وزیری، اندازه: 15×25/5 سم [ف: 3-538]
101. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6172
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ترنجی مقوایی، 154گی، 12 سطر (1468)، قطع: ربعی، اندازه: 21×13سم [ف: 16-211]
102. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 3346- 17/226
آغاز: ای نفس خرم باد صبا***از بریار آمده ای مرحبا / قافله شب چوشنیدی زروز***مرغ سلیمان چه خبر از سنا؛ انجام: بامدادان تا به شب رویت نپوش***تا بپوشانی جمال آفتاب / سعدیا گر دربرش خواهی چو چنگ***گوشمالت خورد باید چون رباب
بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 125گ، 8 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 1767 سم [ف: 632-2 ]
103. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5471
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 71گ، 15 سطر، اندازه: 26/6×17/8 سم [ف: 2-59]
104. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15212
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1200ق؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: میشن زرشکی، 80گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 17-34]
105. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10670
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ چهار ستونی، دارای سرلوح مذهب مرصع عمل مذهبان شیراز، حواشی دو صفحه اول و دوم دارای گل و بوته به شیوه اسلیمی، مجدول بزر، دارای تحریر و کمند؛ جلد: روغنی دو رو، 74گ، 13 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 30×20سم [ف: 9-90]
106. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10896/8
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول به زر و لاجورد و شنگرف؛ جلد: روغنی دورو، با ترنج و سرترنج و لچکی و جدول، با کتیبه بازوبندی دور تا دور آن، درون کتیبه غزلی از حافظ نوشته شده با تاریخ: «در يوم چهارشنبه هشتم شهر جمادی الاخرى مطابق اودئيل في سنة 1257» در هر دو دفه جلد. در دفه اول این غزل حافظ نوشته شده: سرو بالا بلند خوش رفتار *** دلبر نازنین دل رخسار. و در دفه دوم این غزل: دل شوق لبت مدام
ص: 140
دارد*** یا رب ز لبت چه کام دارد، عطف تیماج تریاکی، 57گ ( 105-49 ر)، مختلف السطر، اندازه: 28/5×16 سم [ف: 20-472]
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1093
همان نسخه بالا [نشریه: 7-108]
107. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10928/1
آغاز: برابر؛ انجام: حکایت در معنی تواضع نیکمردان. شنیدم که فرزانه ای حق پرست به گریبان گرفتش یکی رند مست / از آن تیره دل مرد صافی درون*** قفا خورد و سر بر نکرد از نگون» خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: وسط و انجام؛ مجدول به زر و مشکی، باسر لوح مزدوج مذهب مرصع زیبا، دو صفحه اول حاشیه ها با نقش های گل و بوته اسلیمی؛ 21گ، 11 سطر (12×6/5 )، اندازه: 17/5×10 سم [ف: 20-505]
108. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10392/6
مقالات منتخب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعی بزرگ [میراث شهاب: س 8ش 4-61]
109. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2314/2
آغاز: برابر؛ انجام: گر عاقل هشیاری و ز دل خبرداری*** تا آدمیت گویم ورنه کم از انعامی.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصدر است به: 1- منشآت شامل: نامه نگاری عرفانی و پاسخ آن، تهنیت نامه و جواب آن در رد استهزای میرزا محمد علی، 2- اشعار پراکنده اخلاقی درباره عاقبت هرکار، در ظهور رشد در کتمان راز، در ریاضت و غیره، آغاز موجود: «بدریا در منافع بیشمار است ***اگر خواهی سلامت بر کنار است»، 3- حکایات و لطائف، 4- مطالب متفرقه کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، رویه گالینگور، عطف و گوشه تیماج قهوه ای سوخت، اندازه: 5×13/ 20 سم [ف: 5-675]
110. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 52
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1215ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 11گ، 12سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 54]
111. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 144/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 17 ذیقعده 1217ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 91گ (1ر-91پ)، 11 سطر (11×7/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 246]
112. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 912/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: 1219ق؛ مجدول؛ جلد: مقوایی تازه ساز قهوه ای زرکوب، 141گی (گی ار-141پ)، 15سطر (16×8)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-29)
113. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18696
بی کا، تا: 1224ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 154گ، اندازه: 15/7 × 21/7 سم [رایانه]
114. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26641
آغاز: نه گردنکشان را بگیرد به فور؛ انجام: عیب مکن ... بنویس به یادگار و بگذار
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1227ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: شکری، جلد: تیماج برون تیماج مشکی، 15 سطر (18×12/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 13/5 × 19/5 سم [رایانه]
115. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 70/2
آغاز: طمع کرد در مال بازرگان ×× بلا ریخت بر جان بیچارگان .. (حکایت) یکی بر سر شاخه بن می برید ×× خداوند بستان نگه کرد و دید؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، كان محمد صالح بن ملا عبدالله سیاوشانی قمی، تا: 1228ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور قهوه ای عطف تیماج، 70گ، 15 سطر، اندازه: 20/5×15سم [ف مخ:-22]
116. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 178/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 21 شعبان 1229ق؛ در حاشیه کتاب؛ جلد: گالینگور، دارای سرلوحه رنگین، فواصل و گوشه ها تزیینی [ف: 1-197]
117. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 340
خط: شکسته نستعلیق درشت، بی کا، تا: 17 جمادی الثانی 1230ق، برای عباس بیک؛ مجدول، با یک سرلوح، صفحه پایان حاشیه سازی شده؛ کاغذ: فرنگی کلفت، جلد: روغنی گل و بوته، زمینه سرخ، درون روغنی گل و بوته زمینه قهوه ای، 175 گ، 12 سطر، اندازه: 29×19سم [ف: 3-260]
118. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 17318
کا: سید محمد على، تا: 1231ق؛ خریداری از محمد مهدی ابراهیمی؛ اندازه: 20×12/6 سم [رایانه ]
119. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4808/2
خط شکسته نستعلیق خوش، کا:سید محمد صادق، تا: 1233ق؛ در حاشیه ؛ کاغذ:فرنگی آهار مهره، جلد: ساغری سیاه ضربی ترنجدار گل و بوته الوان، 14 سطر، اندازه: 19/9 × 31/6سم [ف: 8-99]
120. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18250
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، كا: عبدالغفار بن عبدالوهاب تفرشی، تا: 1234ق؛ مجدول؛ واقف: آية الله دادمهر، تیرماه 1371؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 82گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 17-35]
121. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1725/10
خط: شکسته نستعلیق و ثلث، كا: اسمعیل، تا: 1235ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی، قطع: وزیری، اندازه: 15/5 × 24/5 سم [ف: 3-600]
122. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 633
بوستان؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 1237ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، 141 گ، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 5×15/ 20سم [نشریه: 13-28]
ص: 141
123. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3672
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1237ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح مذهب و زیبا؛ چند فقره یادداشت تاریخ تولد به تاریخ های 1241 و 1246 و 1250؛ مهر: «عبده حسن الحسینی»، «یا حسین مظلوم ادر کنی»؛ جلد: روغنی گل و بوته اعلا، 163گ، 12سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 1-134]
124. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 259ب
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1241ق، قطع: نیم خشتی باریک رشت و همدان: [ف: 1095]
125. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14206/2
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: شوال 1241ق؛ حواشی چلیپایی؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: تیماج قهوه ای، 144گ، 15 سطر، اندازه: 20/8×14/3 سم [ف: 17-363]
126. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 239/4
خط: نستعلیق ممتاز، کا: زین العابدین ابن حاج محمد جعفر شیرازی، تا: 1242ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش
چرم ساغری مشکی، قطع: وزیری، اندازه: 26×16سم [ف: 3-584]
127. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10527/7
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1245ق؛ جلد: مقوایی ضربی عطف تیماج قرمز، 67گ (246-312پ)، 19 سطر، اندازه:
16/5 × 29/5سم [ف: 27-20]
128. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5067/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم بن آقا عبدالرضای قزوینی، تا: 1247ق، جان دار العلم شیراز من محلات حیدری خانه؛ کاغذ: فستقی آبی، جلد: میشن سبز رنگ رفته، 147گ (1پ -147پ)، 23 سطر، اندازه: 32/3×19/3 سم [ف: 8-182]
129. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 3/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كا: ابن مرحوم ابوالحسن، تا: شنبه 22 ذیحجه 1247ق، جا: اصفهان؛ جلد: روغنی با زمینه زرین، گل های الوان و جداول زرین، 70گ (41پ -110ر متن و حاشیه)، 10سطر، اندازه: 18×5/ 30سم [ف: 1-11] 130
. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29167
آغاز: کسی ره سوی گنج قارون نبرد*** و گر ره برد باز بیرون نبرد خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: 1247ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 11 سطر ( 13/5×7/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14×20/5سم [رایانه]
131. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2750
آغاز: وگر خشم گیرد بکردار زشت*** چه باز آمدی ماجری در نوشت؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1250ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 176گ، 12سطر کامل (12×7/5 )، اندازه: 11/1 × 17/8 سم [ف: 6-361]
132. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4541
خط: نستعلیق، کا: محمد على گونابادی (جنابدی)، تا: رمضان 1251ق، در برگهای 1 و 2 و آخرین تاریخ کتابت آمده، خط در برگ های دیگر کهن تر و از قرن 9 و 10 شاید باشد، مجدول، با سرلوح زیبا؛ کاغذ: سپاهانی متن نخودی حاشیه زرد، جلد: روغنی زمینه قهوه ای و آراسته بگل و بوته زرین درون سرخ، 150گ، 14 سطر (14×7)، اندازه: 21×12سم [ف: 13-3487]
133. قم؛ مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 730
آغاز: بگفت آنچه بشنید از سر گذشت***بنفرت ز دیگر کسان در گذشت / در اندیشه دل با ملک رای زد ***که دستور ملک اینچنین را نبرد؛ انجام: هزاران درود و هزاران سلام ×× ز ما بر محمد عليه السلام / هزاران درود و هزاران هزار*** زما بر علی صاحب ذوالفقار .شامل حکایات، نصایح، مواعظ، و مناجات؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 21 رجب 1252ق، برای عادل آقا علی بابا؛ افتادگی: آغاز (33 صفحه)؛ فاقد جلد، 66گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-20]
134. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 733
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 9 جمادی الاول 1253ق؛ اصل نسخه از قرن دهم می باشد و برخی از برگ های آن به این تاریخ بازنویسی شده، بخش قدیمی نسخه متن و حاشیه شده با برگ های الوان و برخی از آنها با نقش گل و بوته اسلیمی در حاشیه، صفحات قدیمی مجدول به آبی و زر و مشکی و شنگرف و فیروزه ای، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 133گ، 15سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 2-560]
135. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 460
خط: نستعلیق، كان على محمد شیرازی، تا: رجب 1253ق، جان شیراز؛ صفحات چهار ستونی و چلیپا؛ کاغذ: فرنگی سرخ، جلد: ترمه یک لا درون تیماج مشکی، 70گ، 13 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 3-260]
136. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8634- 58/84
آغاز: برابر خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ 132گ، 15 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-631]
137. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: فیلم
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته زیبا، بی کا، تا: 24 ربيع الأول 1257ق؛ یادداشت سلطانی که «این خط آقا میرزا محمود خلیلی است ... که به
ص: 142
تصدیق استادان بهتر از درویش نوشته»، در کلیات (برگ 35پ۔ 113پ) متن و سپس هامش. [ف: 1-36]
138. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 23680
آغاز: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: عباس علی بن سید میسر، تا: 11 ذیقعده 1257ق، جا: بلده قمر نکر؛ دارای یک سرلوح زرین، در حواشی دو صفحه اول گل و بوته اندازی شده، مجدول، کمند مشکی؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف و گوشه میشن مشکی با خط کشی زرین، 147گ، 15 سطر (6/5×17/5)، اندازه: 15/5× 23/5سم [ف: 3-967]
139. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18837
بخشهایی از بوستان؛ كا: میر علی کاتب، تا: 1258ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 21×12/9 سم [رایانه]
140. خوانسار؛ فاضل، شماره نسخه: 408
خط: نستعلیق، کا: مهدی بن ملا عبدالشکور، تا: جمادی الاول 1259ق؛ مهر: «یا علی» (بیضوی)؛ جلد:تیماج مشکی عطف پارچه ای مشکی، 69گ، 16 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 2-86]
141. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5547
خط: شکسته، نستعلیق، کا: محمد باقر یزدی، تا: 1260ق، جا: يزد؛ مجدول مذهب، دارای یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه جلد: میشن قهوه ای، 140 گ، 14 سطر، اندازه: 14/2 × 21/5سم [ف: 2-59]
142. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 383/10
خط: شکسته نستعلیق خفی خوش، كا: سید علی شیرازی، تا: 1261ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش چرم ساغری قهوه ای با گل ترنج و لچک ترنج و حاشیه مذهب، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 18/5 ×28سم [ف: 3-535]
143. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1431
آغاز: دو کونش یکی قطره در بحر علم ×× گنه بیند و پرده پوشد بحلم
خط: نستعلیق، كا: على محمد، تا: چهارشنبه رجب 1263ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: وزیری؛ جلد: مقوایی کاغذ ابری، 184گ، 11 سطر (5/5×10)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 3-958]
144. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3380/2
آغاز پیش ما رسم شکستن نبود عهد و وفا را؛ انجام: صد جای دگر میوه شیرینی بر رسیده است
خط: نستعليق تحریری، كا: محمد جعفر بن محمد هادی، تا: 1264ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 28 ص (49-76)، 18 سطر (15×8)، اندازه: 13/5 × 21/5 سم [ف: 5-1633]
145. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 562
خط: نستعلیق شکسته، كا: آقا خان، تا: چهارشنبه 8 شوال 1267ق، برای شیخ محمد جعفر بحرینی؛ تملک: شریف الدوله عبدالحسین بن محمد جعفر بن محمد حسن بن محمد بن بهاء الدين بحرینی؛ 90گ، اندازه: 31×20سم [ف: 3-13]
146. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 385/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روغنی بوم گل ماشی منقش به گل و غنچه و پروانه و بلبل و سنبل یک حاشیه زمینه لاکی نقطه نشان سفیداب حاشیه دیگر زمینه مشکی ریسه برگ پرطاووسی زرین، 20 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 25×16سم [ف: 3-541]
147. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 25 بخش یکم
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 11 جمادی الثانی 1271ق؛ مهر: «عبده ابراهیم» (بیضی)، «الله» (چهارگوش)؛ واقف: مرحوم على اکبر ادیب؛ کاغذ: لیمویی، جلد: تیماج قهوه ای با لایه مقوا، 73گ، مختلف السطر، قطع: وزیری، اندازه: 23×15سم [ف: 65]
148. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 85
خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره جمادی الثانی 1271ق؛ در اوراق پایانی کتاب اشعار مفصلی از سعدی و بعضا از حافظ، نور على شاه، کمال الدين اسماعيل ملقب به خلاق المعانی، مولوی، و مغربی و تاریخ تولدی به سال 1285؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 182گ، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 1-89]
149. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 345/10
از اول چند برگی بیش ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با یادداشت مورخ 1272ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 6گ (92-97)، 17 سطر ( 17/5×8/5 )، اندازه: 24×15سم [ف: 1-286]
150. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 17673
کا: آقا میرزا سید محمد، تا: 1273ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 104گ، اندازه: 21/8×12/3
سم [رایانه]
151. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 4458
آغاز: بنام خداوند جان آفرین.؛ انجام: خدایا بعفوم مکن ناامید. خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 2 شعبان 1274ق؛ دارای سرلوح متوسط، مجدول و زر افشان، دو صفحه اول بين السطور طلااندازی؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج عنابی، 148گ، 12 سطر ( 14/8×6/5 )، اندازه: 13/5 ×21/27 سم [ف: 7-220]
152. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 69
آغاز: کریم السخایا جميل الشيم** نبي الوری یا شفيع الأمم؛
انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: کربلایی احمد مراغی، تا: 1275ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا با روکش پارچه، 76گ، 9 سطر، اندازه: 15×19 سم [ف: 17]
153. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18795
بی کا، تا: 1276ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 381ص، اندازه: 20/4×12 سم [رایانه ]
ص: 143
154. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1008/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن میرزا محمد تفرشی، تا: چهارشنبه 8 رمضان 1277ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 143گ (1پ۔ 143پ)، 15سطر، اندازه: 22×17سم [مؤيد: 3-24]
155. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1148
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 24 رجب 1278ق؛ محشی؛ قطع: رحلی نشریه: 7-108]
156. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 11472
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1294ق؛ دارای سرلوح مرصع مذهب، سه کتیبه بازوبندی، دو صفحه اول و دوم مذهب متناظر، مجدول، مذهب، حاشیه گل و بوته به شیوه اسلیمی، دارای تحریر و کمند؛ واقف: عبدالحسین کشکولی؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: میشن ضربی، 165گ، 13 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 9-91]
157. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 729
خط: شکسته نستعلیق، كا: علی قلی شریف اردکانی، تا: پنج شنبه 16 صفر 1297ق، جهت ملا محمد جعفر بن حاجی محمد اردکانی؛ دارای سرلوح رنگین با حاشیه سازی گل و بوته به نقش اسلیمی، مجدول، محشی، در برگ پایانی یک بیت شعر فارسی به خط حیدر علی شیرازی به سال 1335؛ جلد: مقوایی با نقش ترنج و لچکی، عطف تیماج قهوه ای، 165گ، 13 سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 2-557]
158. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8173/19
آغاز: یکی ماه رخسار با فر و جاه ***تنفر نمود از غلامی سیاه / کناره نمود آن بت بوالعجب*** بمانند روز از سیاهی شب؛ انجام: . من و تو سیاه و اگر روشنیم ***همه از گلستان یک گلشنیم
حکایت = قطعه شعر مثنوی. در عنوانش نوشته: «حکایت گویا از شیخ باشد»؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: صحبت الله خان ملقب به دبیر همایون، تا: آغاز قرن 14؛ راسته و چلیپا، دارای رکابه؛ کاغذ: نازک کاهی شکننده، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 2ص (38- 39)، اندازه: 21×13/4 سم [ف: 27/1 -323]
159. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 8862
(گزیده است)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: وزیری، 32گ، 19 سطر (20×7/5 )، قطع: وزیری، اندازه: 25×13سم [ف: 17-237]
160. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 57/9
فیروز اشعار پراکنده از بوستان؛ خط: نستعلیق، کا: میر سید علی تفرشی الشكرنویس ملقب به موثق لشکر، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 2ص (127-128)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 ×20/5سم [ف: 21-204]
161. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6839
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: هاشم قراگوزلو، تا: 2 جمادی الاول 1324ق؛ واقف: درة السلطنه ملكزاده کوثر، آبان 1326؛ کاغذ: سفید فرنگی با افشان اکلیل، جلد: تیماج قهوه ای، 183 گ، 14 سطر (16×9)، اندازه: 22/8×16سم [ف: 7-220]
162. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 3060- 16/70
آغاز: تولای مردان این پاکی بوم*** بر انگیختم خاطر از شام و روم / دریغ آمدم زین همه بوستان*** تهی دست رفتن بسوی دوستان؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: كاتب بخش نونویس سید هاشم حکیم ابن حاجی سید محمد، تا: قرن 13؛ دو صفحه آخر نونویس در صفر 1324ق؛ مجدول مذهب؛ جلد: مقوا، 92گ، 15 سطر،اندازه:22×13سم [ف: 2-631]
163. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2690
آغاز: کریما ببخشای بر حال ما ×× که هستیم اسیر کمند بلاي انجام: منه دل بر این دیر نا پایدار ××ز سعدی همین یک سخن گوشدار خط: نستعلیق، كا: على نقی شریف شیرازی، تا: 1327ق؛ امضاء تقی دانش ضياء لشکر پشت برگ اول، مجدول، مذهب، کمند زر و لاجورد، با سرلوح مذهب مرصع کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: ترمه سفید عطف و حاشیه تیماج قرمز، 23ص، 10 سطر (12×6/5 )، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 8-460]
164. تهران: دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گر کانی؛ شماره نسخه: 129/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 6 محرم 1330ق؛ قطع: ربعی نشریه: 5-643]
165. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2263
آغاز و انجام: برابر؛ هو الاول و الاخر و الظاهر والباطن. چون همواره بندگان ثریا مکان مهر سپهر عقل و کیاست بدر منیر فهم و فراست ... میرزا ابراهیم خان قوام الملک پنجم ادام الله تعالی ... باین بنده قليل البضاعه ... على نقى الشريف البن المرحوم میرزا يوسف مذهب باشی اطاب الله ثراه اشارتی فرمود تا باستنساخ
این نامه نامی و نسخه گرانی خامه گشایم و اتمامش را از خدای جهان مسئلت نمایم لهذا انگشت قبول بردیده هشتم و در مدت هفت ماهش نوشتم الحمدلله على الاختتام ... فيشهر جمادى الأولى سینه 1341
خط: نستعلیق عالی، كا: على نقي الشريف ابن میرزا یوسف مذهب باشی، تا: 1341ق؛ مذهب (محمود مذهب باشی 1342)، تاریخ ورود به کتابخانه سلطنتی تیر ماه 1350، دو صفحه اول دارای حواشی گلکاری زرین با تحریر مشکی و مذهب و مرصع است با ترنجهای بسیار زیبای الوان، بین السطور این دو صفحه طلااندازی است، با سرلوح مذهب مرصع ممتاز سبک کار شیراز؛ کاغذ: ترمه آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم مشکی مذهب به شاخه و پیچک و گل و برگهای طلایی خوشه انگور وسط ترنج
ص: 144
و چهار گوشه زمینه تریاکی منقش و مذهب به گل و بوته و مرغ (اندرون: بوم مشکی وسط یک شاخه گل زنبق زرین در زیر ساقه گل به رنگ آبی و به خط نستعلیق چنین رقم رفته است «حسب الأمر حضرت مستطاب اجل اشرف آقای قوام الملک ابد ظله تعالی» و در همین موضع در پاره دوم چنین رقم رفته است «رقم احقر داعیان محمود مذهب باشی سنه 1342»)، 318ص، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 16×25/5 سم [ف: 3-510]
166. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14587
خط: نستعلیق زیبا، كا: علی نقی شریف سعدی شیرازی، تا: 1345ق؛ مجدول، مذهب؛ جلد: روغنی ممتاز حاشیه دار و قاب سازی شده به نقوش گیاهی، درون روغنی ساده با جدول طلایی، عطف تیماج قهوه ای، 161گ، 14سطر، اندازه: 23/3×16/4 سم [ف: 41-64]
167. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8166/3
آغاز: در آن روز گر قول گویند و فعل*** اولوالعزم را جان بیارد بدل / بجایی که دهشت خورند انبیاء (كذا)***ز عذر گناهان چه داری بیا؛ انجام: برابر از بوستان، اوراق پراکنده ای در این نسخه موجود است که جابجا شده است. فهرست بخش های موجود: چهار صفحه از باب نهم (11ر-12پ)، سه صفحه از پایان باب هفتم با سرآغاز: مبین دلفریبش چو حور بهشت / کزان روی دیگر چو دیوست زشت ( 16-113 ر)، باب هشتم در شکر حق (16ر)، باب هفتم در توبه و استغفار (23ر)، حديث سيد المرسلین و خاتم النبيين محمد (29ر)، سبب تأليف كتاب (29پ)، فهرست كتاب بنظم ( 630ر)، در مدح اتابک (31)، باب اول در عدل و انصاف و تدبیر جهانداری (132)، باب دوم در احسان (142)، چند برگ پراکنده از باب عشق و جوانی، باب چهارم اندر تواضع بود (65پ)، باب هفتم اندر گزارش تربیت (8ر)، باب دهم در مناجات (97ر) تا پایان برگ 99پ به این خاتمه: «کس از من سیه نامه تر دیده نیست» که مصرع دوم آن در برگ ار دیده می شود: «که هیچم فعال پسندیده نیست»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان؛ افتادگی: آغاز؛ 90گ (1ر و 11ر - 99پ)، 21 سطر، اندازه: 19×11/8 سم [ف: 27/1 -296]
168. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 139/9 بخش3 و 138/9 بخش 3
نسخه اصل: دانشگاه بمبئی؛ بی کا، بی تا [ف: 111]
169. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 389
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خفی خوش، بی کا، بی تا، به خطی خوش و با تزئینات زیبا، یادداشتی است بدین شرح «کتاب بوستان سعدی خط شکسته به خط درویش عبدالمجید یا خط میرزا کوچک شیرازی در عرض کتابخانه مبار که گذشت ملاحظه شد»، مجدول، مذهب، کمند کشی، حواشی مذهب به گل و بوته های زرین با دندان موشی، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز به طرح محراب، در هر صفحه سه لچک مذهب مرصع ؛ مهر: «ناصرالدین شاه قاجار 1274»، مشيرالسلطنه 1322؛ کاغذ: فرنگی الوان آهار مهره، جلد: تیماج دولا عنابی سجاف حاشیه مشکی، 184 ص، 13 سطر در متن و 22 نیم سطر در حواشی، قطع: ربعی، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 3-514]
170. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2189
آغاز و انجام: برابر؛ آغاز ترجمه ترکی کلمات حضرت امیر المومنین علیه السلام. غضبك عن الحق مقحة ... دایم تیلاكان عیش و طرب ناخوشتور***نوش ایلاماكان رنج و تعب ناخوشتورا ایمن اويوبان بوعالم پرشرار***قيل خوابکهنکنی بخشی راق پستر ارا
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا این نسخه بسیار زیبا و خوش خط و نگار، با شش مجلس مینیاتور ممتاز، 16 صفحه از کلمات علی بن ابیطالب با ترجمه منظوم ترکی به خط نستعلیق و قدیم تر از خط متن بوستان، متن صفحات حلکاری زرین و حواشی تشعیر سازی و مذهب بسیار عالی، مجدول، حواشی تماما تشعیر سازی و حلکاری و مذهب، دارای کتیبه های دو طرف مذهب مرصع، در میان هر صفحه شش سطر از آغاز بوستان نگارش یافته، در صفحات آخر بوستان بین ابیات در چند موضع لچکی های مذهب مرصع بسیار زیبا و ممتاز نقش، به سال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض کتابخانه ناصری و مظفری گذشته؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: مقوای روغنی بوم تریاکی رنگ زرک منقش و مذهب به گل و بوته الوان وسط ترنج و دو سر ترنج تصویر نقاشی آب و رنگ نیم تنه یک زن جوان و در میان دو سر ترنج تصویر نقاشی پرنده در حاشیه زمینه تریاکی دانه تسبیحی زرین و بينهما یک حاشیه زمینه مشکی ریسه گل و برگ منقش و مذهب، 337ص، 12 سطر، قطع: وزیری حجیم، اندازه: 30×20/1 سم [ف: 3-501]
171. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2167
آغاز: برابر؛ انجام: سراینده خود می نگردد خموش ***وليكن نه هر وقت باز است گوش / نه مرد سماست شهوت پرست ***کز آواز خوش خفته خیزد نه مست
كتبه العبد شاه محمود النيشابوری غفر الله ذنوبه. تم
منتخبی است از بوستان؛ خط: نستعلیق، كا: شاه محمود نیشابوری، بی تا؛ مجدول زرین، با سرلوح، یک سرفصل مذهب مرصع ممتاز کار هرات، دارای سه مجلس مینیاتور آب و رنگ ممتاز منقش و مزین است به سبک کار هرات و به شیوه عمل بهزاد، به سال های 1232 و 1282 و 1322 به ترتیب از عرض کتابخانه مبارکه فتحعلیشاه، ناصر الدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار گذشته، نشان نام و القاب فتحعلیشاه در ترنج تزئینی؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار، میرزا مهدیخان نادری؛ کاغذ: بخارائی نخودی رنگ، جلد: مقوای ابره زری پشت گلی، 20 ، 10 سطر، قطع: نیم ربعی، اندازه: 16×10/2 سم [ف: 3-506]
ص: 145
172. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2174/10
خط: نستعلیق زیبا ، كا: عبدالله بن شیخ رشید کاتب شیرازی، بی تا 17 سطر به راست و 12 نیم سطر به طریق مورب كتابت شده؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی الولادار ضربی طلاپوش گل برجسته، قطع: وزیری حجیم، اندازه: 25×15/8 سم [ف: 3-556]
173. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2172/10
خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی وسط سه گل ترنج و حاشیه مذهب، قطع : وزیری متوسط حجیم، اندازه: 14×24/5 سم [ف: 3-593]
174. شیراز؛ بغایری، عبدالرزاق؛ شماره نسخه: بدون شماره /3
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-575]
175. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19123
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 12/4 × 21/7 سم [رایانه ]
176. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19020
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 14/5 × 22/5 سم[ رایانه ]
177. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17932
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 22/8×139 سم (رایانه ]
178. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1636/5
منتخب بوستان سعدی؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، اندازه: 18×11 سم [نسخه پژوهی: 3-157]
179. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19110
كا: مالك، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 24/3×15 سم [رایانه]
180. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 18913
بخشی از بوستان سعدی؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 106گ، اندازه: 12/1
× 17/5 سم [رایانه]
181. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19809
بخشی از بوستان؛ بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی [رایانه ]
182. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25597
بی کا، بی تا، خریداری از امان الله (رایانه ]
183. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15763
آغاز: گرفتم که خود خدمتی کرده نه پیوسته اقطاع او خورده؛ انجام: چه حکمت ضرورت بود کاب روی *** بریزند باری برین خاک کوی بخشی از بوستان سعدی؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای تیره یک لا، 21گ (1پ -21)، 12-13 سطر (12×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم [رایانه]
184. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 16852
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 144گ، اندازه: 23/3×14/3 سم [رایانه]
185. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 585
آغاز: ز مغرور دنیا ره دین مخواه ***خدا بینی از خویشتن بین مخواه / گرت جاه باید مکن چون خسان ***به چشم حقارت نگه در کسان؛ انجام: قیامت که بازار مینو نهند***منازل به اعمال نیکو دهند / بضاعات چندان که آری بری ***و گر مفلسی شرمساری بری. از اواسط باب اول تا آغاز باب دهم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن محمد جواد كمال، بی تا؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ به خط جدید تاریخ چهارشنبه 3 شعبان 1207 درج شده است، مجدول ، مصحح، در ابتدای نسخه چند برگی از مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری درج شده؛ جلد: گالینگور آبی، 102گ، 12 سطر، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 1-76]
186. تهران، ملی، شماره نسخه: 18760
کا: میر محمد، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 130گ، اندازه:24/1×15 سم [رایانه]
187. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 60ب
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ خط: نستعلیق تازه؛
جلد: مقوا، 137گ، 14 سطر (15×8)، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [رشت و همدان: ف: 1095]
188. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1709
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، ناقص؛ سطر، قطع: خشتی کوچک رشت و همدان: ف: 1244]
189. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18834
تمام مجدول به طلا، نسبتا کهنه، خوش خط؛ بی کا، بیتا (د.ث. مجلس]
190. تهران، مجلس، شماره نسخه: 17567
خط: نستعلیق ریز، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای یک سرلوح [د.ث. مجلس ]
191. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19005
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 14/7 × 23/5 سم [رایانه]
192. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/24 - فيروز
بی کا، بی تا؛ نسخه ای ناتمام کاغذ: مختلف آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 32ص (666-697)، قطع: رحلی، اندازه: 35×22سم [ف: 21-278]
193. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3921/8
بخشی است از بوستان سعدی با این عنوان «در گوشه نشینی از ایذاء خلق»؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری و سفید، جلد: تیماج مشکی، 3ص (70-72)، قطع: رقعی، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 1972-10]
ص: 146
194. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 83 فرخ
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، مجدول، مذهب، ستون بندی و کمند کشی، دارای سرلوح مرصع زمینه طلا، بین کمند و جدول صفحات اول و دوم گل و بوته اندازی شده با طلا؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج عنابی با جدول و حاشیه طلا، 127گ، 14 سطر (16×6/5 )، قطع: پستی، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 15]
195. بشرویه؛ امیر المؤمنین؛ شماره نسخه: 154
آغاز: که را ماند سیم و زر و گنج و مال *** بس از وی بچندی نشد پایمال / وز آن کس که خیری بماند روان ***دمادم رسد رحمتش بر روان؛ انجام: که آن هر دو فعل زمیمند و زشت*** بود دور از آن هردو فرخ سرشت /و گر شرمست از دیده ناظر ست*** نه بی بصر غیب دان حاضر ست
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مذهب؛ جلد: مقوای لایی با عطف پارچه، 93، 14 سطر، اندازه: 20×12سم [ف مخ]
196. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 337/2
بی کا، بی تا، یک سرلوح زر و شنگرف و لاجورد؛ 120گ (94پ -13 2ر) [ف: 3-260]
197. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3036
آغاز: برابر؛ انجام: آخرین حکایت از باب دوم «شنیدم که مستی زتاب نبید ..... الخ» خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، مذهب، دارای سرلوح مذهب و زیبا؛ جلد: چرمی سرخ زرکوب، 118گ، 18 سطر، اندازه: 14×10 سم [ف: 1-133]
198. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7891/2
آغاز: برابر؛ انجام: گرفتار در دست آن کینه توز***همین گفت با خود بزاری و سوز خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ بی کا، بی تا، مجدول مذهب؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 66گ (72پ -137پ)، 17 سطر، اندازه: 16/5 × 25/5سم [ف: 26-371]
199. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14199/5
منتخب؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بی کا، بی تا، جلد: مقوایی، قهوه ای، عطف پارچه، 2گ (64ر -65ر)، اندازه: 24×13/5 سم [ف: 38-273]
200. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13959/2
بخشی از کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج دورو قهوه ای سوخت ترنج با سر مذهب مجدول گرهی، 44گ (حواشی برگهای 39ر-82ر) [ف: 37-557]
201. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1606/2 -ف
بی کا، بی تا؛ درهامش و پایان نسخه [فيلمها ف: 1-615]
202. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2816/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 22گ (38-59)، 37 سطر (20×35)، اندازه: 41×24سم [ف: 4- 1439]
203. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3226/2
انجام: تهیدست و امیدوار آمدم.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: اصفهانی کبود، جلد: کاغذ قرمز، 80گ (56-135)، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 5-1579]
204. کاشان، فرهنگ و ارشاد؛ شماره نسخه: 31
بی کا، بیتا؛ افتادگی: انجام؛ 86گ، 14 سطر، اندازه: 14/5×21/5سم [ف: 41]
205. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2743
آغاز و انجام: برابر
دارای مقدمه و تعدادی از حکایات آن است؛ خط: نستعلیق، كا: محتماً میر عماد حسینی (خوشنویس معروف)، بی تا؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: متن دولت آبادی حاشیه فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز سجاف تیماج تریاکی یک لا، 18گ، 12سطر، اندازه: 23×14 سم [ف: 6-353]
206. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 399/3
بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای سوخت زر کوب مقوایی، 61گ (62پ - 122پ)، 14 سطر، اندازه: 26×18 سم [ف: 260-3 ]
207. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3998
آغاز: خجل باز گردیدن آغاز کرد*** که شرم آمدش بحث آن باز کرد / شنید از درون عارف آواز پای ***بلا گفت بر درچه پایی در آی؛ انجام: نوشتم ندارم زحالم خبر*** که عمرم چه باشد چه آید به سر / الهی هر آن کس که این خط نوشت*** تو او را رسانی به باغ بهشت از باب چهارم تا پایان؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 68، 17 سطر، اندازه: 22×14سم [ف مخ: 1-279]
208. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3848
آغاز: وگر ره به كتم عدم در برد***و ز آنجا به صحرای محشر برد / جهان متفق بر اللهيتش ***فرو مانده در کنه ماهیتش؛ انجام: جز آن اعتمادم به یاری تست*** امیدم به آمرزگاری تست / بضاعت نیاوردم الا امید***خدایا زعفوم مکن نا امید خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، 113گ، 16 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ: 1-279]
209. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1177
آغاز و انجام: برابر
قسمتی از بوستان؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالله حسینی، بی تا، جلد: تیماج زرد بدون مقوا، مجدول، 79گ، 12 سطر، اندازه: 21×12سم آف مخ: 1-278]
210. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11473
آغاز: برابر؛ انجام: تو دانی ضمیر نهان بستگان*** تو مرهم نهی بر
ص: 147
دل خستگان
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام (48 بیت از آخر افتادگی دارد)؛ دارای سرلوح مذهب، دو صفحه اول و دوم طلا اندازی دندان موشی، حاشیه دو صفحه مزبور دارای گل و بوته به شیوه اسلیمی، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: نباتی خوش قلم آهار مهره، جلد: پارچه ای، 162گ، 13 سطر، اندازه: 13×12/5 سم [ف: 9-89]
211. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10569
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد قوام شیرازی، بی تا، سرلوح مذهب مرصع بسیار عالی، دو صفحه اول و دوم دارای تشعیر، دارای کتیبه با زمینه زرین، مجدول؛ کاغذ: آهار مهره زرافشان، جلد: دو روی ضربی بوم طلا، 170گ، قطع: وزیری، اندازه: 234×14سم [ف: 90-9]
212. تهران: مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 41
آغاز: برابر؛ انجام: دلم می دهد وقت وقت این امید*** که حق شرم دارد زموی سفید خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی مایل به حنایی، جلد: کاغذی، 144گ، 15 سطر (1468)، اندازه: 18/5×13/5 سم [ف: 40]
213. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7773/2
آغاز: و گر ره به كتم عدم در برد***و ز آنجا به صحرای محشر برد / جهان متفق بر اللهيتش***فرو مانده در کنه ماهیتش؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ [ف: 26-257]
214. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2345/2
آغاز: و گر ره به كتم عدم در برد***و ز آنجا به صحرای محشر برد/ جهان متفق بر اللهيتش***فرو مانده در کنه ماهیتش؛ انجام برابر
منتخب؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسین، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ [ف: 8-57]
215. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13934/31
بخشی از آن؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، بی تا؛ 4گ (83-86پ) [ف: 37-523]
216. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 297/1
آغاز و انجام: برابر؛ تمت الكتاب بعون الله حرره ... محمود الكاتب 952
بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ در حاشیه گلستان آمده [ف: 2-172]
217. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1721
آغاز: آغاز بوستان: بنام خداوند جان آفرین***حکیم سخن در زبان آفرین ... آغاز تحفة الملوک: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله. اما بعد این رساله مشتمل است بر آنکه حکما از کتب قدما اختیار کرده اند و فواید بسیار در ضمن هر حرفی معلوم می شود ... آغاز مناجات خواجه عبدالله انصاری: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله اجمعين. بعد از حمد باری و نعت سید المرسلين ندیم حضرت باری خواجه عبدالله انصاری نور قبره می فرماید؛ انجام: پایان بوستان: بضاعت نیاوردم الا امید خدایا زعفوم مکن ناامید. پایان نسخه: در آنکه چهار چیز اصل سعادت دو جهانی و مراد ادب جاودانی است فرمان بردن خدا و رسول خشنودی پدر و مادر خدمت علما شفقت بر خلق خدا ...
منتخبی از بوستان سعدی و مناجات خواجه عبدالله انصاری و تحفة الملوک؛ خط: نستعلیق عالی، بی کا، بی تا؛ مجدول زرین و رنگین، 57 سه سرلوح مذهب مرصع مزدوج بسیار خوب، به سال های 1232 و 1282 به ترتیب از عرض کتابخانه مبارکه فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار گذشته؛ مهر ناصرالدین شاه قاجار و نام و القاب فتحعلیشاه قاجار؛ کاغذ: قطعه متن و حاشیه. متن نخودی غبار زرافشان. حواشی نی، جلد: مقوای روغنی بوم مشکی مذهب به شاخه و برگ مو وسط ترنج و دو سرترنج زمینه عنابی منقش به گل و برگ های الوان، 70ص، 5- 12 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 23/5×15سم [ف: 3-528]
218. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1934
آغاز و انجام: برابر
کامل و پاکیزه؛ خط شکسته نستعلیق خوب، بی کا، بی تاب مجدول، مذهب، کمند کشی زرین، دو صفحه اول دارای حواشی مذهب منقش به اسلیمی و پیچک و گل های زرین و الوان، یک سرلوح مذهب مرصع مزدوج بسیار خوب، به سنوات 1282 و 1322 به ترتیب از عرض کتابخانه مبارکه گذشته؛ مهر: ناصر الدین شاه؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم آهار مهره کشیده، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی وسط ترنج دو سر ترنج و چهار لچکی ضربی طلایی گل برجسته، 275 ص، 14 سطر، قطع: وزیری متوسط، اندازه: 14/5 × 23/5سم [ف: 3-518]
219. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 400
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ مجدول، بعضی از صفحات منقش به گل و برگ و طیور، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز، در سال 1235 به ضبط کتابخانه محمود میرزا فرزند فتحعلیشاه قاجار در آمده، خط ناصرالدین شاه قاجار: «شب دوشنبه این کتاب را آقا محراب خواجه آورده و به قیمت پانزده تومان خریده شد في شهر صفر المظفر سنه 1267 در دارالخلافه طهران؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار، «حسین بن هدایت الله»، «رضا الحسینی»، مشير السلطنه»؛ کاغذ: متن سمرقندی زرافشان حاشیه قطعه الوان منقش، جلد: مقوای روغنی بوم قهوه ای مرغشی منقش به گل و برگهای الوان تزئینی با دو حاشیه زمینه مشکی دانه تسبیحی زرین، 254ص، 12 سطر، قطع: وزیری حجیم، اندازه: 28×17سم [ف: 3-520]
ص: 148
220. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 395
آغاز و انجام: برابر
منتخب؛ خط: نستعلیق خوب، كا: شاه محمود نیشابوری، تا: ربيع الاول؛ مجدول، یک سرلوح مزدوج مذهب مرصع بسیار خوب؛ فاقد صفحات 96 و 97 و 154 و 155 می باشد و به جای آنها چهار صفحه مجدول زرین بیاض
است، در سال 1322 از عرض کتابخانه گذشته به سجع مهر «مشير السلطنة»، در آن آمده: «هو المالك بالاستحقاق. کتاب بوستان شیخ سعدی علیه الرحمه بخط شاه محمود نیشابوری در دارالخلافه طهران به مبلغ سی تومان اشرفی محمد شاهی ابتیاع گردید و داخل کتابخانه شد بتاریخ دوم شهر ذي الحجه 1264 حرره الداعي. سجع مهر فخر الأطباء»؛ کاغذ: متن کاغذ سمرقندی. حاشیه دولت آبادی الوان، جلد: مقوای روکش تیماج حنایی رنگ وسط ترنج دو سرترنج چهار لچک ترنج کاغذ طلائی ضربی، 354ص، 12 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 14×22 سم [ف: 3-522]
221. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 134/18
آغاز: برابر
افزون بر 320 بیت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: لیمویی، جلد: مقوا با رویه نایلون صورتی، 16ص (321-336)، اندازه: 19×10 سم [ف: 1-153]
222. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 134/23
آغاز: سپاس و حمد بی پایان خدا را*** که صنعش در وجود آورد ما را اشعاری از بوستان؛ بی کا، بی تا، کاغذ: لیموئی، جلد: مقوا با رویه نایلون صورتی، 27ص (متن و حاشیه 496-522)، اندازه: 19×10 سم [ف: 1-155]
223. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28606
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا، دارای کتیبه و سرلوح مرصع و مزدوج، مجدول، دارای کمند به لاجورد؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زرکوب مزین به حاشیه گلبرگی زرکوب، 13 سطر ( 26/2×14)، قطع: رحلی کوچک، اندازه: 22×٣6/2 سم [رایانه]
224. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27767
آغاز: برابر؛ انجام گرفتم که دزدان طهور کنند ببازوی مردی شکم پر کنم
خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: مشمع، 12 سطر ( 13/5×7)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [رایانه]
225. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26327
آغاز: برابر؛ انجام: امیدم به آمرزگاری تست خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، تملك: امیر زاهدی علی محمد بن محمد بن اسماعیل؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج زرکوب عنابی دارای ترنج و سرترنج، مختلف السطر، قطع:
وزیری، اندازه: 17/5 25×سم [رایانه]
būstān-e sa'dī (t.)
وابسته به: بوستان سعدی، سعدی، مصلح بن عبدالله (-691ق)
ترجمه ترکی یکی از دانشمندان ترک.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19063
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 18/2×10/8 سم [رایانه]
būstān-e sa'dī (mn.)
ذوالقدر، خلیل، ق 11 قمری
Z0-l-qadr, Xalil - 17c)
وابسته به: بوستان سعدی؛ سعدی، مصلح بن عبدالله (-691ق)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8948/69
آغاز: به نام خداوند جان آفرین × حکیم سخن در زبان آفرین / خداوند بخشنده دستگیر ×× کریم خطابخش پوزش پذیر؛ انجام: محال است گر سر برین در نهی ×× که باز آیدت دست حاجت تهی خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: 1054ق، جا: احمد آباد گجرات؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، اندازه جدول: 10/5 × 23/5، 8گ (356پ - 363پ)، اندازه: 26/4×14/4 سم [ف: 29/1-445]
būstān-os sanāye“ = basātīn-ol xāqān
شهره قاجار، علیرضا بن فتحعلیشاه، 1418ق 13 قمری
šohre qājār, ‘alī-rezā ebn-e fath-‘alī-šāh (1804-190)
بخشی از تذکره مفصل «بساتين الخاقانيه» است که در پنج بخش تأليف شده و مشتمل بر احوال و آثار شاعران قصیده سرا قدیم و جدید تا عصر مؤلف می باشد. عناوین هر یک از بخش های پنج گانه «بساتين الخاقانيه» چنین است: 1. بستان العشاق، در ذکر غزل سرایان؛ 2. بستان البدایع، در ذکر قطعه گویان؛ 3. بستان الفضائل، در ذکر قصیده سرایان؛ 4. بستان المعارف، در ذکر مثنوی سرایان؛ 5. بستان الصنایع، در ذکر رباعی سرایان.
در این بخش شرح حال یکصد و سی تن از قصیده سرایان قدیم و جدید به ترتیب حروف آغاز نام یا شهرت آنان آمده پس از آن قصاید آنان به ترتیب حروف قوافی نقل می شود.
آغاز: بسمله، سخن آفرینی را سپاس درخور است که از آفرینش یک سخن بدو حرف چهارده دفتر ارض و سما
ص: 149
انجام: در هستی خویش گر نمانی جزوی×× خود را همه جا نظر کنی کل کردی
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 59
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق بد، بی کا، تا: دوشنبه ربيع الثانی 1250ق، جا؛ تهران؛آخر نسخه :«تمام شد جلد بوستان السنایع (کذا)جلد دوم بساطین (كذا) الخاقان بعون الله الملك المنان در روز دوشنبه دوازدهم شهر ربيع الثانی سنه 1250»، با سرلوح؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: روغنی، نقاشی گل و بوته، مجدول زر، بوم سیاه، مقوایی، 218گ، 12 سطر (21×11/5 )، اندازه: 20×29/5سم [ف: 1-50]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1851-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-23]
2. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 498
آغاز: باب الألف، افسر -نام شریفش محمدرضا میرزا بطن و صلية مهین برادر و سرور حقیر است
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ از عصر مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 560گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 2-165]
← بوستان قاسمی ← نیستان
būse-ye ‘azrā = kašf-ol asrār va xasf-ol ašrār = bot-e rūyīn
حائری صدرالمعالی، حسین بن رضا، - 1336 قمری
hā’erī sadr-ol-ma‘ālī, hoseyn ebn-e rezā (- 1918)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار (1264-1313 ق) و میرزا على اصغر امین السلطان صدر اعظم (1275-1325)
این داستان (رمان) به قلم دانشمند انگلیسی «مسيو رنلدز» می باشد، زندگانی اشرافی و سیاسی بعضی از مناطق اروپا تشریح شده، و در هند به واسطه اداره روزنامه «امپریال پاپیه» به هندی ترجمه شده و از آن لغت به فارسی برگردانده شده است. در دو جلد می باشد، اول در پنجاه و سه باب، دوم در پنجاه و سه فصل. مترجم در ابتدا می نویسد: «و از صنف نگارنده های مشار اليهم است مسیور نلدز انگلیسی ... و از مآثر انيقه و مسطورات بديعه او یکی حکایتی است که به عنوان بت روئین یا بوسه عذرا نگاشته است. این حکایت ... در هندوستان در اداره روزنامه امپریال پاپیه که متعلق است به سید رجبعلی شاه از انگلیسی به هندی ترجمه شده داعی دولت ابد آیت قاهره سید حسین شیرازی مترجم روزنامجات و کتب هندوستان که به شرف عضویت دارالترجمه خاصه همایونی مفتخر است آن را از هندی به فارسی ترجمه کرد تا تقدیم آستان ... ناصرالدین شاه قاجار خلدالله ملکه و دولته نماید. امید که نزدیکان آن بارگاه ... خاصه شخص اول ایشان ... میرزا علی اصغر خان امین السلطان وزیر اعظم مدظله العالی به عین رضا و عنایت در آن بیند. چه مالکان کرامت و مردمان خیر خواه نیک بینند. این کتاب چهار جلد است و جلد اول آن مشتمل بر بیست و هفت باب ..»
آغاز: بعد از ادای ستایش و ثنا و عرض نیایش و دعا محرر این سطور معروض ... باب اول در جنگل، داستان ما از ماه ژوئیه سال هزار و چهارصد و سی و پنج.
چاپ: و به نام «بوسه عذرا» مکرر در ایران چاپ شده است
[نسخه های منزوی 3737/5 ؛ مشار فارسی 798/1 ؛ فهرستواره منزوی 459/1 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13189
آغاز: برابر؛ انجام: كلوريا و انجيلا هم مهمیز بر مرکب زدند و در همین حال باز كلوريا آهی از دل بر کشیده گفت او از آن من است مال من است مراست
جلد اول و شامل پنجاه و سه باب است. در ابتدای آن مقدمه ای به قلم مترجم در چهار صفحه و پس از آن فهرست مطالب جلد اول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: شوال 1307ق؛ با سرلوح زیبای مرصع مذهب با نقش گل و بوته، مجدول مذهب مرصع محرر، دارای چنین تصویر؛ جلد: تیماج مشکی، شمسه مجدول مذهب،
266 گ، 19 سطر چهار ستونی، اندازه: 34←21سم [ف: 36-276]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6016
آغاز: برابر
جلد اول و مشتمل بر پنجاه و سه باب؛ خط: نستعلیق زیبا، كان محمد بن حاجی محمد قلی قزوینی آشوری، تا: ذیحجه 1311ق؛ مجدول، با سر لوحه های زیبا؛ جلد: تیماج مشکی، 245گ، 18 سطر، اندازه: 21×34/5 سم [ف: 16-15]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6017
جلد دوم دارای پنجاه و سه فصل؛ خط: نستعلیق زیبا، کا: محمد حسین ادیب اصفهانی ملقب به ذکاء الملک، تا: ذیحجه 1312ق؛ مجدول، دارای سرلوح زیبا؛ جلد: تیماج مشکی، 251گ، 18 سطر، اندازه: 21× 34/5 سم [ف: 16-16]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 791
آغاز: جلد دوم: فصل اول در باب مهمانخانه، چون خسرو خاور یعنی آفتاب ضیا کستر آهنگ باختر کرده جلد دوم؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 6 ربيع الأول 1315ق؛ مجدول، دارای سر لوح رنگین، چند تصویر قلمی از نسخه چاپی اصل انگلیسی، روی برگ اول کتاب را به آقای روحی بتاريخ سوم آذر 1312 تقدیم داشته اند؛ جلد: تیماج مشکی ضربی نفیس، 253گ، 19 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 2-449]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13190
آغاز: فصل اول در باب مهمانخانه، چون خسرو خاور یعنی آفتاب ضیا گستر آهنگ باختر کرده در تپه های مغربی میل افول نمود
ص: 150
سواران نیز به مهمانخانه؛ انجام: كتات تمام شد و مشک ناب او را ختام گشت گوینده لب بست و خاموش نشست. أبعد سلیمی
مطلب و مرام***و غیر هواها لوعة و غرام خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، در پایان نسخه ابراهیم نوری اظهار نظر نموده که این نسخه به خط میرزا رضای کلهر است و به سرعت کتابت نموده، با سرلوح مزدوج مذهب مرصع با گل های الوان، دو صفحه اول طلااندازی دندان موشی و گل های مذهب، مجدول مذهب مرصع محرر، دارای چند تصویر؛ جلد: تیماج مشکی شمسه مجدول مذهب، 258 گ، 18 سطر، اندازه: 34×20سم [ف: 36-276]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10867/15
آغاز: بعد از ادای ستایش و ثنا بر بلغای سخن سرا که جمال قصص و روایات را به زیور مضامین رنگین و عبارات شیرین آرایش می دهند
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 24گ، مختلف السطر، اندازه: 23×36/5سم [ف: 20-443]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7973
آغاز: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای سرلوح؛ جلد: تیماج مشکی، 293گ، 19 سطر، اندازه: 21×34سم [ف: 20-300]
būkālīsīs
يوحنا، ق 1 میلادی
yūhannā (- 1c)
مقاله ای از یکی از حواریان حضرت عیسی (عليه السلام) درباره وقایع آینده است که از مطبوعات فرنگ نقل شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 146/5
آغاز: جليان يسوع المسيح الذي اعطاء الله ليعلم عبيده مالذي يحب ان يكون سريعا اوسمه وارسله على يدي ملکه لعبده يوحنا الذي شهد بكلمة الله؛ انجام: هذه النبوة يسقط الله نصيبه من سفر الحياة ومن المدينة المقدسة ومن المكتوب في هذا السفر يقول الشاهد بهذه نعم انی آتی سریعا تعالی یا رب يسوع نعمه ربنا يسوع المسيح معكم جميعكم امین
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ فائده ای در فهرست تورات و ملحقات آن در ص 68؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ، 26 سطر، اندازه: 28×20سم آف مخ: 1-281]
←بول ← پاسخ طوسی درباره سخن حنین و ابن سینا درباره نضج و بول
← البول ← المسائل
← البول← تفسیر کتاب البول
← البول ← القارورة
al-bawl
حنين بن اسحاق، 194- 260 قمری
honayn ebn-e eshāq (811-875)
حنين بن اسحق مترجم معروف دوران ترجمه از کتب بقراط و جالینوس مطالبی چند درباره بول فراهم آورده و به صورت سؤال و جواب در این کتاب گرد هم عرضه کرده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1142/3
آغاز: بسمله و رب يسر، معانی استخرجها حنين بن اسحق؛ انجام على ما ذا يدل البول الغليظ الذي يرسب.
خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 19 کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی، رویه کاغذی فرنگی، گل و بوته دار، سجاف کاغذ طلایی، عطف چرمی، 5ص (121-125)، 27 سطر (19×12/5 )، اندازه: 18×25سم [ف: 9-133]
al-bawl
ابن سینا، حسین بن عبد الله، 370؟ -428 قمری
ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e 'abd-ol-lāh (981-1038)
تهران؛ سعید نفیسی؛ شماره نسخه: 22/8
بی کا، بی تا [نشریه: 7-687]
al-bawl
داستان جالینوس است به عیسی و سخن او پس از نگارش منافع الاعضاء.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 692/6
آغاز: اعلم أن البول الطبيعي الا ترجی و ربما زادت صفر ته قليلا او خفت و مالت الى البياض؛ انجام: فان خرج رقيقا و بقي على حاله دل على ضعف الطبيعة و قو، الفصل والله اعلم
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: دولت آبادی، جلد: قهوه ای ضربی لبه دار، کگ (162پ -163ر)، اندازه:
16/9×8/6 سم [ف: 153-5]
bowl va qāyet (faslī dar šenāxtan-e)
شامل مباحثی کوتاه درباره ضمادها و طلایی ها و سفوف و ... بخشی از کتابی می ماند.
ص: 151
ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 181
آغاز: بسمله بول و غابط بدان که بر دو گونه است و بر دو گواه طبيب است؛ انجام: و حب سازند مقداری نخودی نخود
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بدون جلد؛ کاغذ: آهار مهره، 8گ، 13 سطر ( 15/579 )، اندازه: 21615سم [ف: 139]
bahā'-ot tavārīx
قاجار، محمد ولی بن فتحعلی، ق13 قمری
qājār, mohammad valī ebn-e fath-alī (- 19c)
اهدا به: ناصر الدین شاه
تاريخ تأليف: 1275ق
تألیفی مبتنی بر کتب تاریخ و تفسیر عربی و فارسی است. آغاز: جلد 1: أن خير كلمة يبتدأ بها الكلام ... اما بعد بر اصحاب بینش و ارباب دانش پوشیده نیست ...
جلد 2: ذكر بعضی از معایب و مثالب معاویه و عمرو عاص..، و قرب پنج هزار آدمی را در زیر گرفت .... بالصواب جلد 3: السنة الاولى این سال را سنة الهجرية گویند ...
جلد 5: چهره آرای افکار ابکار اولوالابصار .. حمد خداوندی است ...
[فهرستواره منزوی 568/1 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4152
آغاز: برابر 5: انجام: دشمنانت را به بالین خاره و در پای خار.
جلد پنجم (قسمتی)؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 8 محرم 1276ق، «در سنه ناقصه هجريه غرنو در ضحووی شهر 5 تحریر به اینجا رسید»، ؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای
روشن، 212 گی، 30 سطر، اندازه: 38×23/1 سم [ف: 2-61]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4153
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای روشن، 380گ، 29 سطر، اندازه: 22/6 ×35/1سم [ف: 2-61]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4178
از ابتدا تا فصل هشتم و در وصایای افلاطون؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: ساغری سبز ضربی، 407گ، 31 سطر، اندازه: 21/1 × 34/5سم [ف: 2-61]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4151
آغاز: برابر 3؛ انجام: و به حسب ارث حکم دیه خنثی نیز چنین است ... و به نستعین.
جلد سوم؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالله فراهانی، تا: 1272ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی، مجدول، 247گ، 27 سطر، اندازه: 34/8×22/3 سم [ف: 2-60]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4149
آغاز: برابر 1؛ انجام: حریص گرداناد، انه لطيف مجيب.
جلد اول؛ خط: نسخ، كا: آقا بابا بن ملا مهدی شهمیرزادی، تا: دوشنبه 8 محرم 1276 ق، به دستور بهاءالدوله؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن نارنجی سیر مجدول، 527گ، 31 سطر، اندازه: 35/5×23سم [ف: 2-60]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4150
آغاز: برابر 2
جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: آقا بابا شهمیرزادی، تا: 21 جمادی الاول 1276ق؛ تملک: بهاء الدوله؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن نارنجی سیر، 568گ، 31 سطر، اندازه: 22/2 × 34/7سم [ف: 1-60]
bahā'īyat
؟ بهاء الله، حسینعلی بن میرزا بزرگ، 1233-1309 قمری
bahā’-ol-lāh, hoseyn- alī ebn-e mīrzā bozorg (1818 1892)
1. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2025/3
آغاز: بسم ربنا العلى الاعلى. ای مؤمن مهاجر عطش و ظمأغفلت را از سلسبيل قدس
بندهایی به فارسی بابی کا، بی تابه 32گی، اندازه: 13×8 سم [ف: 3-169]
2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 2025/4
آغاز: بسم ربنا المقتدر على ما كان و ما يكون. جوهر جواهر حمد و حقیقت
بندی به فارسی؛ بی کا، بی تا، 6گ، اندازه: 13×8 سم [ف: 3-169]
bahā'īyat
ظاهرة غير همانند: 1. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 313
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد حسن بن محمد صادق جرفاد قانی، تا: رمضان 1267ق؛ مجدول؛ فاقد
جلد، 168گ، مختلف السطر، اندازه: 17×11سم [ف: 1-279]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2510- 13/190
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، جلد: مقوا با روکش پارچه
مخمل، 60گ، مختلف السطر، اندازه: 16×9سم [ف: 6-3297]
٣. تهران؛ فیاض: شماره نسخه: 111
بهائی (رساله) (ابن ذئب)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1319ق (نشريه: [697-7 ]
ص: 152
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2107- 11/207
بی کا، بی تا؛ 47گ، 12-14 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 6-3297]
5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7357- 37/147
آغاز: بسمله في جواب من سئل عن تفسير سورة الحمد الحمد لله المتقدس عن نعت الموجودات؛ انجام: وما هو بظلام للعباد و کفی به وليا انه على كل شيء قديرا ... و الحمدلله رب العالمين
خط: نسخ، بی کا، تا: 1308ق، جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 191گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 6-3297]
6. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 126
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي بامره تجلجلت اللاهوتيات بكينونیاتها بها اليها فاجتمعت المجتمعات و افترقت المفترقات؛ انجام: سبیل الله في حقه بان شئت قلته على صراط مستقیم.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ كم نقطه؛ جلد: تیماج سرخ، 235 گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 190]
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17151
ادعیه بهائیت؛ بی کا، بی تا، خریداری از امرالله صفری؛ سطر، اندازه: 15× 21/9 سم [رایانه] 8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6627- 33/177
آغاز: هو الله تعالی شانه الذکر و البيان الحمدلله الذي انزل الايات و اظهر البينات و انطق ام الکتاب؛ انجام: انه معه و يؤيده بالحق و انه على كل شيء قدير و البهاء عليكم.
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ جلد: تیماج مشکی، 110گ، 13 سطر، اندازه: 13710 سم [ف: 6-3297]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6948
آغاز: هو الله تعالی شانه العزیز در خصوص شخص معروف به باب و حقیقت احوال این طایفه روایات مختلفه و تفاصيل متبانیه در السن و افواه ناس و صحايف تاریخ و اوراق حوادث ایران و؛ انجام: با وجود این شهرت میان خلق به چنین نقمتی کشه شدند لكن حال مدتی است که عدالت پادشاهی رادع و مانع است و کسی جسارت چنین تعديات عظيم نتواند. انجامه: «بنده فانی و محتاج فضل و عنایت حضرت رحمانی علی اکبر روحانی میلانی باستنساخ این کتاب مبارکه سیا سیه نائل آمد سنه 1326 شمسی»
مقاله شخصی سیاح که در تفصيل قضیه باب نوشته؛ خط: شکسته نستعلیق تحریری خوش، كا: علی اکبر روحانی، تا: 1326ق، حسب خواهش فرزند کاتب (فواد روحانی 1286-1382)؛ مصحح، خریداری از جعفر خادم؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی مقوایی، در عطف جداول و عنوان اثر به زر، ضربی، 71گ، 14 سطر (9×4/2 )، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [رایانه]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6119/3
آغاز: هو الله تعالی. نسئل الله بان يبعث احدا من عباده و ينقطعه عن الامكان و يزين قلبه بطراز القوة ... و يمشي مسرعا الى مقر السلطان و اذ اورد مقر سريره ينزل في الخان و لايعاشر مع احد. و اذ ظهرت طلايع السلطنة يرفع الكتاب. و يقول قد ارسل من لدي المسجون ... و يسرع الى مقر الفداء؛ انجام: و نسئل الله أن يجعلك ناصرا لامره. و تختار لهم ما تختاره لنفسك انه لهو المقتدر المتعالي المهيمن القيوم
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی رنگارنگ، جلد: میشن قهوه ای، 23گ (21پ -43پ)، اندازه: 12/6 ×20سم [ف: 9-179]
11. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 6121/7
آغاز: بنام خداوند یکتا عز توحيده قلم اعلى لازال سراسم احبای خود متحرک و جاری است؛ انجام: حرکت لسان الله الملك العزيز العليم لتسكن في نفسک و تفرج في ذاتك و تكون من الصابرين و المتوکلین
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، کا: حبیب الله ازغندی، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی سفید و صورتی و سبز و آبی، جلد: میشن قرمز، 12گ (102پ -113پ)، 15 سطر، اندازه: 13/4 21/2×سم [ف: 9 -182]
12. تهران؛ خاکپور، اسدالله (خاندان)؛ شماره نسخه: 39
بی کا، بی تا [ نشریه: 7-567]
13. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3647
آغاز: اوست ظاهر و هویدا-جميع عالم بظهور حق جل جلاله موعود بوده اند و کتب قبل بر این مطلب بلند اعلى شاهد و گواه؛ انجام: الا انهم من الراسخين الحمدلله رب العالمين
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 215گ، 14 سطر (5/5×11)، اندازه: 14×9سم [ف: 5-1735]
bahā'īyat va ‘adad-e nūzdah
رساله ای راجع به مسلمانان، توبه نامه باب و عدد نوزده. مؤلف که احتمالا گرد آورنده این مجموعه است در این رساله راجع به مسلمانان، توبه نامه، باب و عدد نوزده که عدد مقدس بهائیان است بحث نموده و از مسلمانان به زشتی یاد کرده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6573
آغاز: راجع به مسلمان حضرت محمد باقر میفرماید: ارتد الناس بعد رسول الله الا ثلاثه او اربعه یعنی که انجام: و زمام امور بکلی بکف میرزا تقی خان امیر کبیر افتاد و آن ملعون بالاخره حکم قتل حضرت را داد
خط: نسخ، بی کا، تا: 1320ق؛ منتخب کتاب ایقان «جواهر الاسرار في معارج الأسفار» حسینعلی بن میرزا بزرگ بهاء الله ؛ کاغذ: کاغذی دفتری خطدار، جلد: مقوایی با روکش کاغذی نقشدار نارنجی تیره و روشن، عطف پارچه مشکی، 141گ، 23 سطر (18×14/5 )، اندازه: 17×21/5 سم [رایانه]
bahā'īgarī
ص: 153
کسروی، احمد، 1269-1324 شمس
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاریخ تأليف: 1323 شمسی
چاپ: مشار فارسی 801/1 (4 چاپ)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/10 -4754-ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-99]
← بهادر شاه نامه← جنگ نامه
← بهادر شاه نامه ← تاریخ بهادرشاهی
bahār-e aqvān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2946/1 -ف
نسخه اصل: بادلیان 2666، 27Pers (فهرست 46/3 )؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-743]
bahār-e badaxšān
حسینی بدخشی، عبدالکریم خان بن ایشان، ق14 قمری
hoseynī badaxšī, “abd-ol-karīm xān ebn-e īšān (- 20c)
تاریخ تأليف: 1302ق
تذکره شعراء است به ترتیب تهجی از امیر تا واصف.
[ تاریخ تذکره های فارسی 126]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6559
آغاز: تحائف نیازاتی که ارجاعش به جز درگاه الطاف دستگاه جناب بی نیازی مرجع دیگری نیست؛ انجام: واصف، میسزد درین درباه خدمتی نکردم لیک / اجر بی شمارم داد.
نیمه تمام خط: نستعليق هندی، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف پارچه، 200گ، 16 سطر (16×7)، قطع: خشتی، اندازه: 21×7سم [ف: 16-297]
bahār-e bī xazān = tazkere-ye bahār-e bī xazān
کاکوری، احمد حسين بن عبدالحسیب، 1285؟ قمری
kākūrī , ahmad hoseyn ben ‘abd-ol-hasīb (- 1869)
تذکره شعرای ریخته گوی شبه قاره است، در دیباچه می گوید: «... احمد حسین متخلص به سحر در مذاق شعر طبع پریشان ساخته و خاطر شکفته و خندان را به حسن پرستی های گلر خان معنی تازه افروخته ... اکنون که جرعه کشی های صهبای این مذاق ... می خواست که کتابی بطور تذکره شعرای ریخته گویان ترتیب داده دلی خالی کند، فرصت وقت دست نمی داد و بتألیفات تذکره فارسی همت مصروف داشت، چون صورت اختامش حسب دلخواه جلوه گر شد این تذکره لطیف را که همچو اشعار رنگین خود روکش عبارات بهار بی خزان نام نهاده به تألیفش پرداخت و هر قدر اشعار شعرا که دم تحریر تذکره بیاد داشت داخل تذکره ساخت و فصلی جداگانه در خاتمه کتاب برای ذکر اشعار شعرای باقی ماندگان که نام و تخلص ایشان بلا ترتیب حروف تهجی باشد افزود ...»
چاپ: این تذکره در سالهای 1388 و 1389 ق به چاپ رسیده است و در آن چهارده بیت غزل مؤلف به زبان اردو به یادگار مانده است.
[دانشنامه ادب فارسی 1360/4 ؛ فهرستواره منزوی 1857/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1750
آغاز: بسمله. تجلی افروزیهای طور سینای خیال به ثنای اعجاز پروازیست که دمسازان سرو نفس از یمن افضالش با صبح صفا پرست دعوی دلگرمی دارند
نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لكهنو، هند، شماره 11 (ردیف 103). بخشی از ابتدای نسخه را در بر دارد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13: مجدول؛ 15ص، 10-15 سطر [عکسی ف: 1965]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1751
آغاز: ای بیمروت تو نهين آتاغش آجاتاهی اکثر
نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لكهنو، هند، شماره 11 (ردیف 103). این تصویر ادامه تصویر شماره 1750 است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ مجدول، متن خط خوردگی دارد؛ 80ص، 15 سطر [عکسی ف: 5-198]
bahār-e jāvīd = jāvīd-e bahār
منیر لاهوری، منیر بن عبد المجيد، 1019-1054 قمری
monīr-e lāhūrī, monīr ebn-e 'abd-ol-majīd (1611-1645)
مثنوی است در وصف کشمیر و بهار کشمیر، در آن شاه پور میرزا اعتقاد خان (د 1060 ق / 1650م) فرزند میرزا غیاث بیگ اعتماد الدوله را ستایش کرده است. با این گونه سربندها: مناجات، نعت، سبب تأليف، وصف کشمیر، وصف شهر، وصف نگار بازدار، وصف کمانگر ماهرو، وصف بت نجار، بت بزاز، ساربان، نگار مرده شوی، بت سقا، مناظره کشمیر و سبزان کشمیر، سرمای کشمیر، خانه های چوبین کشمیر، مناظره باد و باران، آلات ساز و آهنگ، هوای کشمیر، زمین کشمیر، کوه پیر پنجال، کوه ماران و بسیار موضوع های دیگر از کشمیر.
چاپ: در «شعرای کشمیر» چاپ شده است.
[مشترک پاکستان 40/7 (2نسخه)؛ شعرای کشمیر 1465/3 -1546]
ص: 154
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 313/5 -عکسی
آغاز: الهی بلبل گلشن پرستم*** گل گلزار نغمه، ده به دستم؛ انجام: سخن راز و شکفته روی امید ***«بهار» ش نام کردم ليك «جاوید»
نسخه اصل: گنج بخش، ش 1123 (گنج 1552/3 )؛ خط: نستعلیق خوش، كا: قاضی صدرالدین محمد، تا: قرن 11؛ در «کلیات» او؛ 43گ (52-94) [عکسی ف: 2-42]
bahār-e dāneš
کنبو لاهوری، عنایت الله، 1017-1082 قمری
kambū lāhūrī, 'enāyat-ol-lāh (1609-1672)
اهدا به: شهاب الدين محمد ثانی شاه جهان پادشاه گورکانی هند تاريخ تأليف: 1061ق
داستانی است عاشقانه و ادبی با نثری پر از استعاره و کنایه و تقریبا مسجع. موضوع آن معاشقه جهاندار شاه و بهره ور (مهرور) بانو بر اساس حکایات قدیم هندی می باشد که به تقلید از عیار دانش که تحریری از کلیله و دمنه است. ترتیب داده شده، مؤلف در حین سیر طبیعی داستان، افسانه های متعددی در پند و اندرزهایی از قبیل «بیوفایی زنان، کارهای سترگ را بی خوض آزمودن خطاست، دشمن را حقیر نتوان شمرد ...» نقل کرده است. رساله به دیباچه مولانا محمد صالح برادر و شاگرد مؤلف ابتدا می شود. چنانکه می گوید: «بر آن سر است که تحریر دیباچه این سواد اعظم قبول اقبال که خرد معنی پرور به بهار دانش موسوم ساخته ... پرورده حسن اعتقاد خاک راه آل محمد صالح که با آن جوهر پاک نسبت هم گوهری و شاگردی دارد. به زبان انگلیسی و آلمانی و فرانسوی ترجمه شده و حسنعلی عزت در زمان تیپو صاحب، آن را به رشته نظم کشیده است.
آغاز: دبیا چه: بسمله فاتحه کتاب مستطاب آفرینش که پیرایه صحیفه ذاتش وبینش حمد خداوند خرد بخش سخن آفرین صورت برای معنی ایجاد و تکوین است ... متن: پیرایه ده دیباچه سخن، حمد حکیمی است که ملک معنی را به وساطت تیغ ناطقه مسخر معشر بشر گردانید ...
انجام: سیه کاری مکن چون خامه خویش*** بشنو از چشم پر خون نامه خویش / زبان را گوشمال خاموشی ده ***که هست از برده کوی خاموشی به
چاپ: در هند به سال 1261 و پس از آن بارها چاپ شده است؛ کانپور، سنگی، وزیری، 450ص؛ بمبئی، 1293ق، 288ص
[نسخه های منزوی 3533/5 ؛ فهرست مشترک پاکستان 1007/7 و 1007/6 ؛ الذريعة 158/3 ؛ مشار فارسی
803/1 ؛ فهرستواره منزوی 292/1 ]
١. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 137
آغاز: همه از صنع تو مکان و مکین همه در امر تو زمان و زمین خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 903ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول 206گی، 18 سطر، اندازه: 28617سم [ف: 1-116]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21207 بی کا، تا: قرن 11؛ خریداری از مصطفی حسینی[رایانه]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7693
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1091ق؛ مجدول، دارای سر لوح رنگین؛ جلد: تیماج قهوه ای، 206گ، 19 سطر، اندازه: 28/5×15/5 سم [ف: 20-75]
4. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 16075
آغاز: کیفیت شرایف صفات چنان گرهی بر زبان نیفتاده که شرح انجام: در همه کوی و مملکت آوازه در افتاد مرد و زن اهل برزن.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام (از اواسط حدود 35 صفحه و از انتها یک سوم کتاب ساقط شده)؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی، 179گ، 14 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 17-36]
5. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 458
آغاز: برابر؛ انجام: خار و خاشاک، ز بد کف ...
خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرنهای 11-12؛ با واژه نامه ای در پایان، آغاز موجود: «... حیرت فرو رفته به صنعتهای رنگارنگ صانع »؛ جلد: مقوا، عطف پارچه، 223 گ، 15 سطر (19×17)، اندازه: 24×15سم [ف: 1-36]
6. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 42
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، به شیوه هندی؛ 191، 16 و 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-23]
٧. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4175
آغاز: برابر؛ انجام: جهان فضل و هنر بهنگام آرایش ابن نوآیین پیکر از مفلسی نقد معانی بمنزله. (ده سطر از خاتمه نسخه ما افتاده است). خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: کاهی، جلد: چرمی قهوه ای، 171 ، 23 سطر (12/5 × 27/5)، اندازه: 34×18/5 سم [ف: 7-23]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3991
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز و انجام (از پایان سه عنوان کم دارد)؛ مجدول؛ یادداشت 12 ذیقعده 129 (1209) و 24 ربيع الثانی 1303 با مهر مصطفی 115؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 240گ، 21 سطر (21×10)، اندازه: 26×15سم [ف: 12-2984]
9. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 29/1355795
آغاز: بیت: هیچ کس از مبدء فیاض بی قسمت نماند***از در صاحب سخا سائل نگردد بی نصیب. تمثيل: شدم روزی ز بهر سیر
ص: 155
در باغ*** گلی دیدم شگفته در گلستان؛ انجام: نوشیروان در غضب شد و گفت نه پنداری که من او را در حالتی که متشکل به اشکال مختلفه می گردید نمی شناختم و حقیقت شعبده بازی او بر من ظاهر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: مقوا، 32گ، 15 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 2-634]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1973
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 (سنه 160 جلوس)؛ تملك: على اصغر حسینی در 1299؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: عطف و گوشه میشن سیاه رویه ابری فرنگی، 279 گ، 19 سطر، اندازه: 26/8×16/3 سم [ف: 2-61]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10235
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: شنبه 2 محرم 1115 ق؛ مجدول دارای کمند، دارای سرلوح، صفحات اول و دوم تمام مرصع و بين السطور طلااندازی، اطراف تصاویر پر کار، با شانزده تصویر رنگی زیبا به سبک هندی؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: میشن عنابی ضربی دو رویه مزین به شمسه و لچک ترنج های زرین زمینه مشکی عطف: تیماج عنابی، 359 گ، 14 سطر، اندازه: 29×16سم [ف: 9-92]
12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3997
خط: نستعلیق، كا: غلام رسول پسر حافظ عبدالرحیم، تا: 2 رجب 1120ق، زمان محمد شاه غاری؛ مجدول، سه عنوان «نقش بستن بهر و ربانو ...» و «بسر آمدن جام عمر جهاندار ...» و «فاتحه کتاب معنی ...» افزوده دارد؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 261گ، 17 سطر (19×9)، اندازه: 24×15سم [ف: 12۔ 2988 ]
13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7900
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: شیخ غلام محی الدین ساکن حیدرآباد، تا: 11 رمضان 1176ق؛ تملك: محمد کریم بن علی اکبر بن فضل الله سلطان بن محمد سلطان، اهداء نسخه توسط کاتب به ابوالقاسم به تاریخ 1177؛ جلد: تیماج سرخ، سوخت، 162گ، 15 سطر، اندازه: 24×13/5
سم [ف: 26-379]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12316
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج خرمایی سیر، 226گ، 15 سطر، اندازه: 20×29/5سم [ف: 17-35]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16462
آغاز: برابر؛ انجام: در انجمن سامی یار دانسته اسباب نعمت و آلات را مشگری فراهم. خط شکسته نستعلیق به شیوه هندی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام (حدود یک سوم کتاب از انتها ساقط شده)؛ مجدول؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: حنایی موریانه خورده شدید، جلد: مقوایی، 240گ، 13 سطر، اندازه: 23/5×13سم [ف: 17-36]
16. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6832- 35/12
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای تملکی به تاریخ 1287 ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول با ترنج و سرترنج، 140 گ، 19 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 2-633]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17005
کا: محمد نصیر الدین بن شیخ محمود ابن عبد الواحد صدیقی، تا: قرن 13؛ خریداری از بیژن پاینده آزاد؛ اندازه: 17/6 × 31/5سم [رایانه ]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35476
انجام: آغاز تحرک سلسله شناسای صورت بهره ... اگر سلطان کشور گشای دل و سپهدار
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای سوخته مجدول زر کوب، 269گی، 16 سطر، اندازه: 16×24/5سم [اهدائی رهبر: 8-487]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35054
آغاز و انجام: برابر
خط نستعلیق، بی کا، تا: 10 ربیع الثانی 1206ق؛ مجدول، با سرلوح مزدوج مذهب؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای روشن مجدول زرکوب، 353گ، 16 سطر، اندازه: 11/5 ×25سم[ اهدائی رهبر: 8-486]
20. تهران، مجلس، شماره نسخه: 7849
آغاز: برابر متن؛ انجام: برابر فاقد دیباچه؛ خط: نستعلیق، کا: بيده کس چند مشهور به همل، تا: شنبه 30 ذیقعده 1217ق، جا: پیشاور؛ جلد: تیماج قهوه ای، 370 گ، 15 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 26-331]
21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15016/7
آغاز: برابر؛ انجام: دو چیز حاصل عمر است نام نیک و ثواب ***ازین دو ورگذاری کل من عليها فان
خط: نستعلیق، كا: عبد الصمد بن حاجی علی شیروانی، تا: 22 رمضان 1227ق، محشی، مصحح، دارای مثنوی میرزا عبداللطيف اصفهانی در هجو میرزا آقای دفتر و مدت پادشاهی پادشاهان در انجام؛ مهر: «عبده الراجی محمد» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، 166گ ( 295-130 )، 19-17 سطر، اندازه: 16×12سم [ف: 38-52]
22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6844
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، کا: محمد علی بن محمد مهدی هاشمی سمنانی، تا: 1232ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج
ص: 156
یشمی، مقوایی، دارای ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته، مجدول، میان جداول بوته های ریسه ای ضربی، 218گ، 17سطر (21×12)، اندازه: 21× 30/7 سم [رایانه ]
23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12642
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: یحیی حسینی تفرشي الاصل گیلانی المسکن، تا: دوشنبه 14 ذیقعده 1246ق؛ مجدول محرر؛ جلد: ساغری، مشکی، 103گ، 25 سطر، اندازه: 23×19/5 سم [ف: 36-204)
24. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 1699- 10/9
آغاز و انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالوهاب شبیه ساز تهرانی متخلص به عزیز، ابن ابو طالب بن کربلائی اسماعیل بن محب على تهرانی، تا: 1249ق؛ جلد: تیماج قهوه ای سیر، 149گ، 21 سطر، اندازه: 21/5 × 34/5 سم [ف: 2-633]
25. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3104
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 28 شوال 1261ق، جان شیراز؛ سرلوح بزرگ و ممتاز، مجدول؛ جلد: تیماج سرخ مجدول گرهی، 263گ، 17 سطر، اندازه: 20×29سم [ف مخ :1-281]
26. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4798- 24/98
آغاز: برابر؛ انجام: لطف کلامش دلپذیر و حلاوت معانی اش دامن گیر لاجرم به نگارش آن پرداخته بعون الله و توفيقه در احسن زمان و اسعد اوان سمت اختتام یافت. خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن حاجی محمد جعفر تاجر کاشانی، تا: جمعه 28 ذیحجه 1270ق، جان کاشان؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی مجدول گرهی مذهب، 283گ، 15 سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 2-634]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2225
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری معمول هندوستان، بی کا، تا: 6 ذیقعده 1281ق؛ کاغذ: هندی نازک و کلفت شکری آهار مهره معمول هندوستان، جلد: تیماج سبز داغ کرده، 596ص، 17سطر، اندازه: 25×16سم [ف: 6-182]
28. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز و انجام: برابر؛ تمت تمام شد شمشیر جان فرسای ؟ کاتب الكتاب مسمی بهار دانش عنایت محمد ناصر صدر امین گذر على آبادی کوتوالی بلده فرخنده ساز حرآباد (حدآباد؟) در عهد او بتاریخ بیست و هفتم ماه ربیع الثانی سنه 1283 بروز پنج شنبه بوقت سه بهر ساعت سعید تشرف اتمام رسانید.
خط: شکسته نستعلیق هندی، كا: عنایت محمد ناصر صدر امینی، تا: پنج شنبه 27 ربیع الثانی 1283ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز[ نشریه: 7-724]
29. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7607
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد ناصر صدر امین، تا: 1284ق؛ محشی؛ مهر: «حسن عاطفی»؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوایی، روکش تیماج سبز، مجدول، 3برگ (36، 33، 293)، 11، 13، 14 و 18 سطر (10/5 × 17/5 )، اندازه: 22/8×14/5 سم [رایانه]
30. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27217
بی کا، بی تا، خریداری از رضا میدانی [رایانه]
31. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27185
بی کا، بی تاب خریداری از رضا میدانی [رایانه]
32. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27197
بی کا، بی تا، خریداری از رضا میدانی [رایانه ]
33. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6108
آغاز: برابر؛ انجام: آن كل گرفته بی تحمل لا جرعه در پای ریخت آن طناز زمزمه ساز بباده ناز غارت که ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: هندی نخودی و فرنگی نخودی، 77گ، 18 و 20 سطر (21813 و 19612/5 و 21613)، اندازه: 23615سم [رایانه]
34. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 41
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 70گ، مختلف السطر، اندازه: 25×17سم [ف: 1-23]
35. تهران؛ وزارت امور خارجه، شماره نسخه: 2-18
بی کا، بی تا؛ خطی به خط دستنویس ناخوش «عبدالرزاق بن شیخ عبدالله قریشی» در «سنه احمد شاهی» تحریر شده؛ جلد: مقوایی سبز، 627ص، اندازه: 29×17سم [ف: 131]
36. تهران؛ وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 2-20
بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی قرمز شطرنجی، اندازه:19× 30سم [ف: 132]
37. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17868
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 82گ، اندازه: 13/1 × 1/7 2سم [رایانه]
38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28619
آغاز: آنست که ازین و ادعیه سر نهی کتی بل تقدیری که از گروه نسوان باشد پیرامونش نکرد زیرا که اهل؛ انجام: وقع و وقار است و نادانه او وسیله عزت و اعتبار
خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، 17 سطر ( 17/7×8)، قطع: وزیری، اندازه: 19/2 × 26/5سم [رایانه ]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9604
آغاز: برابر؛ انجام: سر اطاعت بر خط تسلیم نهاده چون سایه به دنبال شاه شد سیل صلح را پذیره گشت و بقیه عمر از میکده مراد و خم خانه امید باده پیمای.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام چند صفحه)؛ محشی؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 289گ، 17 سطر، اندازه: 23×13سم
ص: 157
[ف: 9-91]
40. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2798/3 - 15/38
آغاز: برابر؛ انجام: [عنوان:] رسیدن سنگ تفرقه از این آبگون حصار بر آبگینه جمعیت آن دو بیدل ... و از آن بی دل پرسید که بدین شکل و شمایل که در چاه زنخدانت یوسف کنعانی با آرزو زندانی می شود و در پیش
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا سرخ، عطف و گوشه پارچه، 86گ (70ر-155پ)، 15 سطر، اندازه: 23×16سم [ف: 2-634]
41. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6195/3 -ف
نسخه اصل: ش 315 کتابخانه گنج بخش؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 209-3]
42. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 676
آغاز: دیباج پیرایه ده دیباچه سخن حمد حکیمی است که ملک معنی را بوساطت تیغ ناطقه مسخر معشر بشر گردانیده
خط: نستعلیق درشت خط، كان محمد اسحق متوطن بلخ، بی تا؛ دارای یک سرلوح؛ 630گ، 11 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×22سم [ف: 2-428]
bahār-e dāneš
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 990-ف
نسخه اصل: بادلیان از نسخه های فارسی موسسه هندوستان شماره 14 در اکسفورد، فهرست بادلیان ج 3ش 2835. باب دهم از بهار دانش در احوال شعرا؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-23]
bahārestān
جامی، عبدالرحمن بن احمد، 817-898 قمری
jami, abd-or-rahman ebn-e ahmad (1415-1493)
اهدا به: برای فرزندش ضیاء الدین یوسف و به نام سلطان حسین میرزای بایقرا
تاریخ تأليف: 892ق
اثر مشهور ادبی است که به اسلوب گلستان سعدی، برای فرزندش ضیاء الدین یوسف و به نام سلطان حسین میرزای بایقرا نوشته. عبدالرحمان جامی می گوید چون به فرزندم ضياء الدين یوسف زبان و ادب فارسی می آموختم کتاب گلستان مورد بحث ما بود این کتاب دلکش آنچنان بر ما اثر گذاشت که به خاطر رسید: تبرکا بانفاسه الشريفه و تبعا لاشعاره اللطيفه ورقی چند بر آن اسلوب ساخته شده و جزوی چند بر آن منوال پرداخته گردد لذا این بهارستان را به دوره سلطان حسین تیموری در هشت روضه پرداختم.» فهرست «روضه»های کتاب چنین
است: 1. نثر ریاحین جیده از بساتين دور بینان راه هدایت و صدرنشینان بارگاه ولایت؛ 2. تشریح شقایق دقایق حكم؛ 3. بیان شکفتن شکوفه های باغستان حکومت و ایالت که متضمن میوه های نصفت و عدالتست؛ 4. وصف میوه بخشی درختان باغستان جود و کرم، 5. تقرير رقت حال بلبلان چمن عشق و محبت؛ 6. وزیدن نسائم ملاطفات و روایح مطایبات که غنچه البها را بخنداند؛ 7. داستان مرغان قافیه سنج سرابستان سخنوری و طوطيان غزل سرای شکرستان نظم گستری؛ 8 حکایتی چند از زبان احوال بی زبانان که خردمندان و نکته سنجان امثال آن وضع کرده اند. گزارش ترکی آن به نام «هداية العرفان» در سال 1252 ق در استانبول به چاپ رسیده است.
آغاز: چو مرغ ذی بالی ز آغاز*** نه از نیروی حمد آید بپرواز ... اما بعد، نموده می شود چون در این وقت دلپسند فرزند ارجمند ضياء الدين يوسف ...
انجام: بوقتی شد آخر که تاریخ هجرت*** شود نهصد از هشت بروی فزایی
چاپ: مشار فارسی، ج 1، صص804-805؛ دهلی، سنگی، 1327ق/1909م، وزیری، 108ص؛ گانپور، 1321 ق./1903م، چاپ دوم)، وزیری، 124+2صص؛ طهران، سنگی، 1311 چاپ اول)، رقعی، 14+171صص
[دنا 545/2 (50 نسخه)؛ مثنوی هفت اورنگ جامی مقدمه از مرتضی مدرس گیلانی؛ نسخه های منزوی 3535/5 ؛ الذريعة 188/9 ، 110/26 ؛ هدية العارفين 534/1 ؛ فهرستواره منزوی 1857/3 ]
شرح و حواشی: 1- شرح بهارستان؛ شمعی برزینی، مصطفی (-1000)
2- دیباچه در وصف بهارستان؛ جامی آشتیانی، علی اصغر (-14)
3- شرح بهارستان
1. تهران، ملک، شماره نسخه: 4795/24
آغاز: برابر؛ انجام: و بر این به مهر تازه بدل شده است، و دشمنی قدیم بدوستی جدید ...
نسخه در روضه هشتم افتاده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 895ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن قهوه ای روشن، 21گ (419پ439پ)، 31 سطر، اندازه: 34×25/2 سم [ف: 8-98]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 439
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پخته، كا: حسن بن حاجی صالح الجورلوی، تا: قرن 10؛ مجدول، بخشی به ترکی، یادداشت هایی از مرگ سلطان محمود خان (16 ربیع الثانی
1255) و تخت نشینی سلطان عبدالحمید خان بن سلطان محمد خان (1255ق) که نشان می دهد در این تاریخ نسخه در عثمانی بوده است؛ مهر: «بنده خدا حسین»( دایره)؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای تند سوخته با ضرب
ص: 158
طلایی، 73گ، 17سطر (6×11/5)، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 1-36)
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2805
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا:محتملا قرن 10؛ مجدول؛ در پشت صفحه اول آمد: «واقعه ناظمه و هو الفقير الجامی»؛ کاغذ: متن بخارائی، حاشیه فرنگی، جلد: مقوایی، رویه قلمدانی ریخته، عطف تیماج قهوه ای، 98گ، 17 سطر (12×7/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 6-423]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27620
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق جلی ممتاز، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح ساده؛ تملك: وصی بنده خواجه محمد؛ کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج ضربی با ترنج و سرترنج و حاشیه زنجیره ای، 13 سطر (15×8/5 )، قطع: وزیری، اندازه: 24/7×16 سم (رایانه)
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7120
آغاز: برابر؛ انجام: چو به بینی ز آشنا عیبی*** گربه بیگانگان نگوئی به خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مجدول به زر و مشکی و لاجورد، دارای سرلوح بی ارزش؛ جلد: تیماج قهوه ای، 106گ، 12 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 18-274]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4795/24
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 21گ (419پ - 439پ)، 31 سطر، اندازه: 34×25/2 سم [ف: 3-633]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5997/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای سیر ضربی پشت معرق، 27 سطر [ف: 3-634]
8. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 313/18
خط: نستعلیق، کا: خواجه خواوند بن میرک، تا: قرن 10؛ مجدول دارای یک شمسه مذهب مرصع ممتاز، دارای 16 سرلوح مذهب مرصع بسیار عالی، یازده 11 ترنج پروانه ای و سروی شکل مذهب مرصع بسیار عالی، دو صفحه مذهب مرصع بسیار، هفت صفحه از آغاز این کلیات شامل فهرست و اعلام کتاب نفحات الانس و نام عرفا و صوفیانی که در این کتاب از احوالات آنان بحث رفته است و همچنین نام 34 نفر از زنان عارفه و شاعره از جمله رابعه عدويه - فاطمه بنت المثنی فاطمه نیشابوریه و ..، یادداشتی است به خط مرتضی قاجار ولد اسکندر میرزا ابن نائب السلطنة عباس میرزا که درباره حادثه وحشتناک زلزله شهر اسلامبول در ششم محرم الحرام سال 1312 شرح وافی نوشته اظهار می دارد که از تعداد سی هزار نفوس ایرانی مقیم شهر اسلامبول فقط یک طفل هنگام رفتن به مکتب بر اثر فرو ریختن دیوار کشته شده و بقیه سالم هستند. نویسنده برای اثبات یادداشت خود عین عبارات روزنامه اختر چاپ اسلامبول را نقل و می نویسد (روز سه شنبه پیش طرف ظهری در این شهر پایتخت بزرگی زلزله بسیار سخت و هولناکی بوقوع رسیده موجب بسی خرابیها شد ... اصناف بازار از کسبه و تجار تماما از هول جان دكان و مکازه های خودشان را باز گذاشته فرار کردند حتی صرافان مملکت نیز نقود موجوده خودشان را بی صاحب گذاشته گریختند ... ) تحريرا في شانزدهم شهر صفر المظفر 1312 كتبه الاحقير مرتضی کتابدار بندگان حضرت اقدس ارفع والا ولیعهد سلطان مظفر الدین میرزا ارواحنا فدا بتاریخ فوق تحریر شد التماس دعا دارم؛ مهر: وليعهدی مظفرالدین شاه قاجار «بر ملكت ناصری ولیعهد بر رایت نصر حق مظفر -1282 نقش شیر و خورشید و شمشیر»، «بروز قیامت بلرزد جسد - محمد بفرياد جعفر رسد 1165»؛ کاغذ: بخارائی نباتی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج زیتونی مجدول منگنهای زرین، قطع: رحلی، 23 و 19 سطر، اندازه: 43×35سم [ف: 3-235]
9. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 315/14
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ دارای شرحی است به این مضمون که به موجب دستور فتحعلیشاه قاجار میرزا محمد شفیع صدر اعظم مربی و معلم شاهزاده محمود میرزا کتاب حاضر را به جهت شاهزاده مزبور در تاریخ ذیحجه 1230 ضبط نموده با سجع مهر محمود میرزا ... «چون طالع خسروی است مسعود / محمود آمد صفات محمود 1217»، دو صفحه مذهب، و در وسط هر یک ترنج خورشیدی مذهب مرصع عالی، مجدول، مذهب، سرآغاز رساله ها و مثنوی ها روی هم 20 سرلوح مذهب مرصع عالی؛ مهر: مشير السلطنه 1322»، ناصر الدین شاه قاجار 1274؛ کاغذ: بخارائی شکری رنگ، جلد: مقوای روکش میشن تریاکی که متن و حاشیه تمامی ضربی گل برجسته طلایی، 25 و 27 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 25×35/5سم [ف: 3-240]
10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4597/3 -ف
نسخه اصل: آلمان 3459
0r Oct؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 ذیحجه قرن 10 فیلمها ف: 3-76]
11. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 585
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ مجدول زر و لاجورد؛ قطع: اربعی. [نشریه: 7-108]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 16995
بی کا، تا: 908ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 10گ، اندازه: 12×20سم [رایانه]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3307
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 18 شعبان 918ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی زرکوب ترنجی، 91گ، 13 سطر (7/5×11/5)، اندازه: 11×17 سم [ف: 11-2293]
14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4862
خط: نستعلیق، کا: عل بن عیسی معروف به قنبرعلی یانیه وی، تا: صفر 972ق؛ تملک احمد بن مصطفی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 94، 15 سطر (11×7)، اندازه: 15×10 سم [ف: 14-3883]
15. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1687- 9/237
ص: 159
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه اواسط ربیع الثانی 980ق؛ مجدول مصحح؛ جلد: تیماج قهوهای مجدول با ترنج وسر ترنج، 139 گ، 11 سطر، اندازه: 12/5×8/5 سم [ف: 2-635]
16. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 572
خط: نستعلیق، کا: محمد بن عثمان، تا: 10 صفر 986ق؛ دارای سرلوح، ؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن لایی قهوه ای، 110گ، 13 سطر، اندازه: 10/3 ×17 سم [ف: 2-61]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4796-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-107]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15978
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: افضل، تا: 987ق؛ مجدول، دارای سرلوح مذهب مزدوج؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: حنایی کمرنگ، جلد: تیماج، 103گ، 12 سطر، اندازه: 17×9/4 سم [ف: 17-37]
18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9955
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 94گ، 17 سطر، اندازه: 10×17/5 سم [ف: 25-231]
19. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 663
انجام: در انبان و زبانش در طلب نان یک شبه جنبان
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی فرسوده عطف و دور تیماج قهوه ای، 120گ، 15 سطر، اندازه: 18×10سم [ف: 2-514]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14334
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: رضوان بن عبد الله، تا: 1004ق؛ مذيل است به ترجیع بندهایی ناقص از شاعران متعدد بدین شرح: منسوب به حافظ (نامش چند مورد آمده است با این مطلع: «ای داده بباد دوستداری»، شیخ سعدی: «ای سرو بلند قامت دوست»، امیر قاسم: الا ای عشق عالم سوز بی غم»، «ای ذروه لامكان مكانت»، «ای زمینت آسمان عالم بالا شد»، «ما مریدان کوی خماریم»، «ماییم کشیده داغ شاهی»، مولانا جلال الدین رومی: «محرمی کن که راه بگذارم*** پرده از روی کار بر دارم»، شیخ فضل الله: «داریم نشان بی نشانی *** دانیم زبان بی زبانی»، او حدی: «در خرابات عاشقان کوییست»، «تا بكنون پرده نشین بود یار»، «در میکده با حریف قلاش»، ابدال: «این کیست که در میان جانست». آغاز ترجیع بندها: «ای داده بباد دوستداری*** اینست وفا و عهد و یاری»، انجام موجود: «بگشا ز دلم انا الحق عشق 88 تا کشته شوم بدار منصور»؛ 108گی مربوط به بهارستان + 73 گ مربوط به ترجيع بندها؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوایی
با عطف و گوشه میشن، 181 گی، 11 سطر، اندازه: 18×12/6 سم [ف: 17-38]
21. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 119
كا: شاه محمد بن فخر الدين على شهابی، تا: 1004ق، مجدول، مذهب، با سرلوح مذهب کوچک؛ اهدایی: مرحوم حاجی محمد على بادامچی. [ف: 149]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4459
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعليق ترک، كان على بن منصور، تا: جمادی الثانی 1007ق؛ لغات در حواشی به ترکی، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: شکری، جلد: پارچه ای عطف و گوشه چرمی، 131گ، 13 سطر ( 11/3×5/3 )، اندازه: 11/2 × 17/5 سم [ف: 7-220]
23. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 372
خط: نستعلیق، كا: مصطفی بن حسين محرم، تا: 1010ق؛ مصحح، محشی، چند بیت شعر از «کمال یاشارزاده افندی»؛ مهر: «عبده حسام الدين» (بیضوی)؛ جلد: مقوایی، 80گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 2-63]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3100/2
آغاز: برابر؛ انجام: محمد و آله البررة الكرام.
خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: 1020ق؛ با سرلوح ضربی از طلا و لاجورد و زنگار و برنج؛ کاغذ: امیری شکری آهار مهره، جلد: میشن سیاه داغ دار، 84ص (117-200)، 23 سطر، قطع: خشتی اندازه: 11×18/5 سم [ف: 10-651]
25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12757
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق عالی، کا: حسن بن محمد يكشهری، تا: 1030ق؛ به خط استاد حسن بن محمد یکشهری، دارای سر لوح مرصع عالی، بازوبندی و کنگره ای شکل در بالای آن، مجدول مذهب، با خطوط مزدوج، صفحات زرافشان، صفحه پایانی دارای تذهیب روی زمینه طلایی و لاجورد با خطوط اسلیمی، به نظر می رسد این نسخه در ترکیه و با دست خوشنویسی ترک، منسوب به «یکی شهر» کتابت و تذهیب شده؛ کاغذ: شرقی، جلد: دو رو، برون تیماج زرشکی با ترنج و سر ترنج و لچک طلائی، مجدول، عطف و لبه ها تیماج مشکی، 98گ، 13 سطر، اندازه: 17×13/5 سم [ف: 1 427-32 ]
26. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2016/50 -ف
نسخه اصل: آغاز و انجام چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی؛ کا: سليمان حسن سوخته، تا: نیمه های شوال 1031ق، جا: شهر سرای در قهوه قولاغوز [فیلمها ف: 1-640]
27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1342416
آغاز: سید الطایفه جنید قدس الله سره میگوید حکايات المشایخ جند من جنود الله
منتخب؛ خط: نستعلیق و شکسته و نسخ و تعليق، بی کا، تا: 1071 1077؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 12ص (104-92)، اندازه: 27/6×15سم [ف: 17-408]
ص: 160
28. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 45
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-885]
29. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 276/4 - عکسی
نسخه اصل: گنج بخش، ش 5398 (گنج 1256/3 )؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1120ق؛ 70گ (82-151) [عکسی ف: 2-43]
30. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 136- 1/136
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول، 76گ، 15 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 2-634]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9381/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج مشکی، 83گ (1پ -83پ)، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 30-101]
32. تهران، دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گر کانی؛ شماره نسخه: 94
خط: نستعلیق، کا: مرتضی قلی، تا:1214ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-619]
33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4614/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: شكر الله اردلانی سنندجی، تا: 1231ق، برای میرزا معصوم طبیب اصفهانی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: چرمی ضربی روشن قهوه ای، ابعاد متن: 23×11/5 ، اندازه: 21/5 × 31/2 سم [ف: 7-671]
34. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 269/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 رجب 1240ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج تریاکی، قطع: ربعی [نشریه: 3-405]
35. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2722
خط: نسخ، بی کا، تا: 1283ق؛ مالك: اعتضاد 1283ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج یک لا ضربی، 70گ، 18 سطر (15×7)، اندازه: 22×14سم [ف: 3-261]
36. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 197/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1288ق؛ کاغذ: فرنگی و کاهی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 48گ (17پ -64ر)، 17 سطر (14×9)، اندازه: 14×22سم [ف: 180]
37. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2047
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1297ق؛ مجدول؛ جلد: گل مرغ، برگها آبی رنگ، 117گ، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 13-3]
38. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 237/2 - ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1356ق؛ 78گ (22پ -99پ)؛ کاغذ: فرنگی، 17 سطر (17×8/5 ) [ف: 1-47]
39. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قريب گرکانی؛ شماره نسخه: 108/1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: ربعی [نشریه: 5-640]
40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 677
آغاز: برابر
خط: نستعلیق ریز، بی کا، بی تا، 62گ، 19 سطر، قطع: وزیری اندازه: 15/5 ×22 سم [ف: 2-428]
41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13646/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سرخ، 39گ (127پ - 165پ)، 23 سطر، اندازه: 14/5 × 24/5سم [ف: 37-175]
42. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2950/3
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 68گ (1270 -337پ)، 19 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 261-3 ]
43. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1214- 7/114
آغاز: برابر؛ انجام: مطایبه: شاعری پیش طبیب رفت و گفت چیزی در دل من ... وخنکی آن به بیرون سرایت می کرد و چون از دل خود بیرون دادی خلاص یافتی (قطعه) چه شعر هست آنکه نامشی چون زنادان
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 28گ، 18-20 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-635]
44. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8303- 56/153
آغاز: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 80، 15 سطر، اندازه: 19×11 سم [ف: 2-635]
45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4493/56
الروضة الخامس في تقرير رقة الحال . در دنبال آن روضه ششم کتاب؛ کا: محمد جعفر شیرازی، بی تا، کاغذ: الوان، جلد: چرمی ماشی ضربی معرق، 21ص (873-893)، اندازه: 14/5 × 23/5سم [ف: 7-597]
46. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20059
بی کا، بی تا، خریداری از مهر دخت همایی [رایانه ]
47. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 20061
بی کا، بی تا، خریداری از مهردخت همایی [رایانه ]
48. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1955
آغاز: برابر؛ انجام: امید بکارم اخلاق مطالعه کنندگان آنکه بر خللی مطلع شوند بذیل عفو و اغماز بپوشند. چون به بینی ز آشنا عیبی***گر به بیگانگان نگوئی به / زانکه در کیش آخر اندیشان***عیب پوشی ز عیب جوئی به. مشقه الفقير الحقير حسن بیچاره.
خط: نستعلیق متوسط، كا: حسن بیچاره، تا: بنظر می رسد که احتمالا در اوائل قرن دهم هجری قمری کتابت انجام گرفته؛ جلد ساز ملا بابائی به سال 1210 هجری قمری، مجدول زرین، یک کتیبه مذهب کار هرات؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوای روکش تیماج گل ماشی وسط یک گل ترنج و دو سر ترنج ضربی زمینه آلبالوئی رنگ، اندرون کاغذ زیتونی رنگ، 121 ، 15 سطر،
ص: 161
قطع : وزیری، اندازه: 17×24/7سم [ف: 7-153]
49. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 314/26
خط: نستعلیق، کا:ظهوری، بی تا؛ کاغذ: بخارائی شکری رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج لاکی وسط ترنج دو سرترنج و چهار لچک منگنهای، قطع: رحلی حجیم، اندازه: 36×26سم [ف: 3-249]
bahārestan
کشمیری، ذوالفقار، ق13 قمری
kešmīrī, zolfaqār (- 19c)
مؤلف پس از آنکه نامه ای را که روز بیستم جمادی الثانی مطابق با هیجدهم اردیبهشت ماه به رضاقلی خان نامی که گویا همان رضا قلی خان هدایت امير الشعراء باشد نوشته نقل کرده است (و از آن نامه چنین بر می آید که در نیمه دوم قرن سیزدهم می زیسته است) کتاب خود را در پنج قسمت درباره زردشت و مزدک و مانی و بانو سجاح و مسلمه کاست کار (در نسخه: مسیله) و پس از آن خاتمه ای درباره ام تمیم نوشته و به جز عبارات عربی که نقل کرده همه کتاب را به فارسی سره پرداخته است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2789/1
آغاز: ستایش بهینه بیرون از؛ انجام: گذشته از بیش هیچ دم نزد.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملک: مرحوم فرهاد میرزا معتمد الدوله؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره کرده، جلد: میشن سیاه داغ کرده، 59ص (59-1 )، 13 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×17سم [ف: 39-10]
bahārestān
قائم مقام فراهانی، علی اکبر بن علی، 1269-1329 قمری
qā'em maqām-e farāhānī, “alī akbar ebn-e ‘alī (1853 1911)
کتابی مانند گلستان سعدی است ولی داستان هایی از حوادث زمان خود مؤلف در آن آمده است؛ دارای چهار فصل»: 1. محافل پادشاهان؛ 2. فضل درویشان، 3. محامد اخلاق و عواید حکمت؛ 4. لوازم تربیت و مراسم صحبت
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2524
آغاز: بمزيد امعان و شرط تانق نظری باید که حق سبحانه و تعالی بحسن صنع و یمن قدرت بساط افلاک بر آورد؛ انجام: خاتمة الكتاب بشكر و منت باری ... و در چشم دشمنان خار نماید عربيه فالحمد
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ اصل مؤلف و خط خوردگی دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 103گ، 12 سطر (14×8)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 9-1323]
bahārestān
قائم مقام فراهانی، علی اکبر بن علی، 1269-1329 قمری
qā'em maqām-e farāhānī, ‘alī akbar ebn-e ‘alī (1853 1911)
منتخباتی است از کتاب های عربی و فارسی در چند فصل» که آنچه به نظر مؤلف جالب و مفید بوده جمع کرده با عین عبارت های آنها. در یکی از نظمها تاریخ 1275 دیده می شود و عناوین فصول چنین است: فصل: في بدايع التفاسير و ما يتعلق بذلك؛ فصل: في الملتقطات من الرواشح السماوية؛ فصل: في الأخبار و الأحاديث؛ فصل: في الأدعية و المأثورة؛ فصل: في المنشورات البلغية الفائقة؛ فصل: في اللغة العربية و الفارسية؛ فصل: في ابيات المعاني و الألغاز و الأحاجی؛ فصل: في مسائل متفرقة من علوم مختلفة؛ فصل: في المحاضرات و الأجوبة الحسنة؛ فصل: في اشعار فارسية و عربية مستحسنة؛ فصل: فيما ترجم من الأشعار العربية بالفارسية؛ فصل: في نوادر تاريخية و فوائد
جغرافية.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7556
آغاز: الحمدلله على نواله و الصلاة على محمد و آله، و بعد فهذه نبذة من اللباب احتويتها مما رويتها عن افاضل الأصحاب
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، در حاشیه مطالبی افزوده شده و بعضی از آنها به خط دیگران؛ جلد: تیماج قرمز، 279 گ، مختلف السطر، اندازه: 21×14سم [ف: 19-362]
bahārestān
آیتی قائنی، شیخ محمد حسین، 1310-1397 قمری
āyatī qā'enī, šeyx mohammad hoseyn (1893-1977)
تذکره شعرای قاین است که اشعار 37 شاعر قاینی را در آن آورده است. این کتاب به نام بهارستان چاپ شده ولی در این نسخه از این نام نشانی نیست. نام، اشعار و سرگذشت این شعراء آمده: بوذرجمهر قاینی، ابوبکر قهپایی، کوشککی قاینی، حکیم ابو نصر محمد قاینی، هلال قاینی، نزاری قهستانی، حکیم شیونی، جلال الدین یوسف، ولی دشت بیاضی، سید علی واعظ قاینی، نورالله اسفراینی، سید محمد نوربخش، سید جعفر قاینی ، ابن حسام، شاه اسحق ولی، خواجه آصفی، ملا بلال شاخنی عبد اللطيف بیرجندی، منشی بمرودی، زرین قلم بمرودی،
ص: 162
صبوحی بیرجندی، اشراق بیرجندی، دانش بمرودی، درویش قاینی، فروغ بیرجندی، طوفان بیرجندی، شهاب سیستانی، سید ابو تراب، شیخ محمد هادی، سید اسماعیل سید دانی قاینی، وحشی بیرجندی، شیخ عبدالحسین واعظ، راغب بیرجندی، خیام بیرجندی، مؤلف، میرزا حبیب الله خراسانی، محمد باقر پدر مؤلف.
آغاز: رب يسر ولا تعسر. تذکره شعرای قائنات درخشنده تر دری که از صدف بلاغت سفته ... گردد سپاس حکیمی است ... که خرد و عقل را در ممالک وجود بسلطنت و جهانداری برگماشته
چاپ: تهران، 1327ش، 393ص به نام بهارستان
[دنا 546/2 ؛ مشار 238؛ فهرستواره منزوی 1857/3 و 2031/3 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3012
آغاز: لناسخ النسخة. ز آب زر هر چند استيفا کنی*** حق وصفش کی تو استقصا کنی / زنگ قاین را نموده بر طرف***منبع فیض است و کانی از شرف . للشيخ عبد الحسين دام مجده: این تذکره مجموعه فضل و هنر است*** گنجی است که پر ز در و لعل و گهر است / ابنای وطن سزد بدو فخر کنند*** اما صدف حیف موجز و مختصر است. رب يسر ولا تعسر. تذکره شعرای قائنات درخشنده تر دری که از صدف بلاغت سفته ... گردد سپاس حکیمی است ... که خرد و عقل را در ممالک وجود بسلطنت و جهانداری برگماشته؛ انجام: قامتش خم بمثل چون پر کار آمد (لقد صار هذا آخرما اورد و افاد جناب المستطاب المؤلف ... و زلل از خویش دلریش مدفوع نکرده ... والسلام).
خط: نسخ، كا: موسی بن کربلایی میرزا عبدالجواد چهکندولی، تا: 24 جمادی الاول 1331ق؛ نسخه دومی است که او نوشته است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 51گ، 20 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 10-1949]
bahārestān
عبدالغني بن فیض الله
‘abd-ol-qanī ebn-e feyz-ol-lāh
وابسته به: گلستان سعدی؛ سعدی، مصلح بن عبدالله (-691) اهداء به: میر نور الدين
شرحی است بر لغات مشکله دیباچه و هشت باب «گلستان» شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی که نخست عبارتی از آن را آورده سپس به شرح هر یک از واژه ها پرداخته است و در آن از کتاب قاموس، صراح، تاج، موید الفضلاء، کشف اللغات، کنز اللغات، الطايف اللغات، مدار الافاضل، فرهنگ شیخ ابراهیم فاروقی، دستور الاخوان، رشیدی، تحفة السعادات و غیره بهره برده است. این شرح به خواهش برخی از عزیزان نگاشته شده است.
[دنا 546/2 ؛ فهرست مشترک 107/14 -108؛ فهرست گنج بخش 1294/3 ؛ الذریعه 158/3 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2023/1
آغاز : سپاس و ستایش مر مالک ملکی را که بنان لطفش گلستان چرخ نیلوفری را به ریاحین و ازهار و سیارات بیاراست نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش - پاکستان 1419؛ خط: نستعلیق، كان محمد عظیم بن غلام خليل قوم نجار، تا: پنج شنبه 15 محرم 1272ق؛ 88ص (5-92) [عکسی ف: 6-40]
bahārestan
کلهر کرمانشاهی، محمد یوسف
kalhor-e kermānšāhī, mohammad yūsof
در دیباچه نام کتاب و مؤلف یاد شده و دارد «رساله نشأت مسمی به بهارستان» در چهار «خیابان» است: 1. خطبه های عید، تسخیر سلیمانیه و کوی، ایان عاشورا، دیباچه بحر الالفاظ میرزا صادق، دیباچه نکاح منه؛ 2. انهزام علی پاشا وزير بغداد، عريضه فتح نامه مشهد، مقدس، عریضه نایب الثانی در پاسخ فتحنامه، عریضه همودر وصل خلعت سلطانی، نیز او در پاسخ فتحنامه قلعه، عریضه بنواب شاهزاده محمود، دو عريبضه بحسن خان نواب، رقمی در فرستادن قشون بجناب وزیر بغداد؛ 3. در مکاتیب که نخست چندین دیباچه است سپس در باب یکی از شعرای عبدالرحمن پاشا در فتح حرمین شریفین بوزير بغداد، در فتح روسیه، به برادر گرامی میرزا نامی، به مخدوم آقا محمد اسماعیل، به میرزا محمد تقی؛ 4. رقعات به میرزا محمد تقی و محمد على خن و میرزا رضای دبیر و حسن خان بابا خان و معتمد الدوله، درباره شکستن دست حصرت باز نوشه شد، رقعه میرزا عبدالرسول، به میرزا محمد رضا، بملاعلی نوری، بوالی کردستان، محمد ولیخان، به صدراعظم، به محمد حسین خان، بخ محمد جعفر نواب، و شش نامه دیگر که دیوانی است و مخاطب در نسخه سفید مانده، سپس چهل نامه دیگر و اشعار فارسی است برخی با تخلص نشاط و گویا دنباله این رساله است و همه نامه ها به فارسی.
تهران، ادبیات، شماره نسخه: 31- د
آغاز: نامه آغاز نسخه: این لآلی چند است بدستیاری غواص خامه از عمان فکر بر کنار آمد (گویا دیباچه مانندی بر این رساله است). آغاز رساله: بسمله. دیباچه دیوان بیاض فصاحت طبعان نکته سنج و کلید زبان نکته سنجانی ازلی گنج سخن یافته رنج مطلع رنگین ستایش باد و آفرین ناظم منظومه آسمان و زمین است
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 137، 14 سطر (15×79)، اندازه:
ص: 163
21×13/5 سم [ف: 1-48)
Bahārestān
در زمان مؤلف «اخلاق محسنی» کاشفی بسیار رونق داشته، مؤلف به دستور شاه عباس مشغول ترتيب آن بوده که بنای شاه بر آن می شود تا بابی در عشق و عاشقی بر آن بیفزاید، لذا مؤلف رساله حاضر را در این موضوع نگاشته و در آن به حکایات و اشعاری از قدما و معاصرین خود هم چون: نظیری، فیضی، صائب، عرفی، سحابی و اشعاری از خود با تخلص «راضی» استشهاد نموده است. نام کتاب به دست نیامد.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8765
آغاز: حمد بی حد خالق افلاک را ***آنکه عشق آموخت مشتی خاک را. بر بیدار دلان خبردار و دقیقه شناسان هشیار پوشیده نخواهد بود که سلاطين نامدار که بدایع و دایع عاطفت کردگار و سایه لطف و مرحمت خالق لیل و نهارند؛ انجام: آفتاب معرفت را نقل نیست*** مشرق او غیر جان عقل نیست / خاصه خورشید کمالی کان سرست*** روز و شب کردار او روشنگر است
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، دارای سرلوح؛ مهر: «حسن علی خان بهادر جنگ ...» (مربع بزرگ)؛ جلد: گالینگور قرمز، 73گ، 14سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 28-248]
← بهارستان تهماسبی ← تاریخ بهارستان تهماسبی
bahārestān-e soxan
اورنگ آبادی، میر عبدالرزاق، 1111-1171 قمری
owrangābādī, mīr 'abd-or-razzāq (1700-1758)
تاریخ تأليف: 1160ق تذکره یک صد و بیست و دو تن از شعرای بزرگ فارسی زبان است با نمونه هایی از اشعار برگزیده آنان؛ این کتاب پس از کتاب دیگر مؤلف «موائد الفواید» تألیف شده است. دارای 1 «مقدمه» در 12
«فصل» در کلام منظوم و عروض و قافیه و بلاغت و خط و املا و دستور لغت فارسی، فصل 12 در احوال سرایندگان است که به 5 «طبقه» و 1 «خاتمه» بخشبندی شده است: طبقه 1. از فردوسی تا خواجو، 18 تن، 2. از سلمان ساوجی تا نظام استر آبادی، 17 تن، 3. از بنائی تا نوعی خبوشانی، 22 تن، 4. میرزا جعفر آصفخان تا سلیم تهرانی، 23 تن، 5. از حکم سرمدی کاشانی تا محمد نعیم نصرت، 41 تن؛ خاتمه، در سرایندگان دکن همروز گار نگارنده. آن را در 1160 ق به پایان برد و پس از مرگش فرزندان او میر عبدالحی خان صمصام الملك متخلص به صارم در آن دست برد و کامل ساخت و تاریخ انجام کار فرزند 1192ق بوده است.
آغاز: طراوت بهارستان سخن به آبیاری ستایش حرف آفرینی است که عندلیب ناطقه را به ترانه خوشنوائی سخن مترنم ساخت انجام: راحت بیجا سراسر رنج بود ×× پائی چون خوابید صاحب بستر است
چاپ: مدراس، 1958م، با مقدمه فارسی و انگلیسی چاپ شده [دنا 546/2 ؛ فهرستواره منزوی 1858/3]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4026
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: غوث محيي الدين بن احمد ابو تراب بن محمد حسین ابن نجم الدين حسن بن مولوی محمد حسین قادری، تا: پنج شنبه 2 جمادی الاول 1248ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور قهوه ای، 130 گ، 21 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 11-30]
bahārestān-e 'olūm
طالقانی، محمد تقی قطب، ق 12 قمری
tāleqānī, mohammad taqī qotb (- 180)
اهداء به: میرزا محمد باقر حسنی حسینی
کتابی است در کلیات علوم شامل سه «باب» در صرف و نحو و منطق و یک «خاتمه» در اشياء متفرقه. مؤلف تصریح می کند که این کتاب را در زمان شاه سلطان حسین به نام میرزا محمد باقر حسنی حسینی که از علمای روحانی زمان بوده است پرداخته است. مؤلف در این کتاب برخی از اشعار فارسی خود را آورده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2187
آغاز: الحمدلله الذي خلق ماسواه بقدرته الكامله؛ انجام: بهارستان علمش نام دادم.
خط: نسخ تعليق، كاتب = مؤلف، تا: 1117ق؛ پایان آن رقم کرده: قد فرغ ... مؤلفها الفقير ... محمد تقي الطالقانی ... سنه 1117 .. کاغذ: امیری شکری آهار مهره، جلد: میشن تریاکی، 211ص، 15سطر، اندازه: 12×18/5 سم آف: 6-151]
← بهارستان معتمدی ← مدایح معتمدیه
bahār-e soxan
کنبو لاهوری، محمد صالح، ق 11 قمری
kanbū lāhūrī, mohammad sāleh (- 17c)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2619/7
ص: 164
آغاز: گویند مولاناء سوادی که سواد سخنش سرمه دیده اولی الابصار است از سواد احمد آباد خاسته؛ انجام: باین گویی وفا نکند
دو بند نثر است از آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 8 جمادی الاول 1140ق، جان دولت خانه میرزا عیسی خان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 3ص(467-469)، 20 سطر (17×7)، اندازه: 24×13سم [ف: 9-1489]
bahār-e 'ajam
بهار، پیک چند، ق 12 قمری
bahār, peyk čand (- 180)
تاریخ تأليف: «یادگار حقیر فقیر بهار» = 1149ق
در این فرهنگ که به ترتیب آغاز لغات در دو جلد تنظیم شده، واژه ها و الفاظ فارسی با شواهد شعری نسبتا زیاد از شاعران فصيح فارسی قدیم و متأخر، گزارش داده شده است. مؤلف هنگامی که 53 سال از عمرش گذشته بود، به نگارش این فرهنگ پرداخت و از شیخ علی حزین گیلانی در سر آغاز آن با تجلیل به عنوان استادی یاد نموده است.
آغاز: سپاس و ستایش داننده را که هر یکی از افراد انسان را باندازه استعداد بتشریف دانش و فرهنگ شرف اختصاص بخشید چاپ: کانپور، سنگی، 1316ق/1898م، چاپ اول، وزیری بزرگ، 406ص
[دنا 546/2 ؛ مشار فارسی، ج 2، ص 1901]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1472-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا .259Or؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 11 رمضان 1251ق؛ 14اگ [فیلمها ف: 1-23]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5063
آغاز: برابر؛ انجام: دیل زبان دیلمز نمیدانی دلر چشمش حذر کنند
جلد اول کتاب و تا حرف دال می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 562گ، 19 سطر، اندازه: 35×22سم [ف: 13- 259]
bahār-e ma‘nī
اندرجیت منشی، ق 12 قمری
andarjīt-e monšī (- 18c)
مکاتیب و منشآت اندرجیت دهر هندی متوطن قصبه بكودر که مدتی در لاهور سمت منشیگری محمد عالم خان را داشته و در اصل این نسخه را ضمیمه غزلیات خود کرده بوده است.
[دنا 546/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7133
آغاز: بسمله، جوهر تيغ زبانهای نغمه طرازان انجمن صورت و فروغ آینه دلهای پرده شناسان خلوتکده معنی؛ انجام: بدستیاری خامه اعجاز رقم از گلستان تفکر چیده برشته عبارت دلاویز و استعارت لطافت.
فقط شامل منشآت؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای، 83گ، 13 سطر (14×8)، اندازه: 18/4×11/8 سم [ف: 7-221]
bahār-nāme
وصاف الحضره، عبدالله بن فضل الله، 663-730؟ قمری
vassāf-ol-hazra, “abd-ol-lāh ebn-e fazl-ol-lāh (1265 1330)
آغاز: الحمد لله الذي يعيد الخضرة في العود اليابس من بعد فوتها و بآثار رحمته يحيى الأرض بعد موتها يزين عرصات العالم بانوار انوار الربيع و يهيج البلابل من لواعج اشواق الورد البديع ... اما بعد بر عاقله عقلای عالم پوشیده نماند که هر موجودی وحدانیت موجد را بنیتی وافی و مقیاسی کافی و دلیلی قاطع و برهانی ساطع است
چاپ: با تحقیق عليرضا قوجه زاده، در میراث بهارستان، دفتر دوم، صص 121-154، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1388 ش
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 112/5 -ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2620؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 874ق؛ 27گ (64-90)، 12 سطر [فيلمها ف: 1-411]
← بهار و خزان ← پیر و جوان
bahār va xazān
مجتهد بروجردی، اسدالله بن زین العابدین، ق13 قمری
ebn-e zayn-ol mojtahed-e borūjerdī, asad-ol-lāh abedin (- 19c)
منظومه ای است در 99 بیت
آغاز: دلا برخیز کا یام بهار است***ترشحهای ابر از هر کنار است اصلا زن ای صبا یوسف رخان را *** صلای عام زن پیر و جوان را
انجام: خزان بگذشت سالک لب فروبند***دل عشاق را بگذار خورسند
[دنا 547/2 ؛ فهرستواره 376/10 ]
ص: 165
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15577/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: جمادی الثانی 1294ق؛ جلد: چرم قهوه ای روشن ضربی ترنج و سر ترنج دار، 4 گ (9ر - 12ر)، 15 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 43-171]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6196/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: فضل الله بن آخوند ملازین العابدین بروجردی ملقب به شمس العلماء، تا: جمادی الاول 1314ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لایی، اگ (8پور)، 25 سطر، اندازه: 10/8 ×17/7 سم [ف: 9-245]
bahār va xazān
خوانساری، احمد بن محمد رضا، -1323 قمری
xānsārī, ahmad ebn-e mohammad rezā (- 1905)
در سوگواری و منقبت خاندان پیامبر آمیخته با داستان یوسف و زلیخا. در آغاز نسخه ما آمده: «المجلد الثالث من مجلدات تذکره المصائب في المناقب و المصائب من آل ابی طالب و هو الموسوم بافارسیه بهار و خزان من مؤلفات و المتملکات اقل الذرات احمد بن محمد رضا الخوانساري المتخلص بمنظور» آغاز: حمد بيحمد مرخدا ای را سزاست ×× کویری از صفات ناسزا است / خالقی کز کاف و نون کرده عیان ×× سطح ارض و طارم هفت آسمان
انجام: فرس (؟) بود سازم بیان آن داستان ×× از برای عاشقان صادقان
[ دنا 547/2 ؛ فهرستواره منزوی 1563/3 و 377/10 ؛ الذریعه 1111/9 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2841
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مجدول؛ تاریخ تولد 1283 و 1286 در صفحه عنوان کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 48گ، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 13×20/5سم [ف: 10-1685]
bahār-e hejrān
اختر هو گلوی، محمد صادق خان، ق13 قمری
axtar hūglavy, mohammad sādeq xān (- 19c)
از «مخزن الجواهر» و انشائی به نام «هفت اختر» و «نور الانشاء» و آفتاب عالم تاب» او یاد شده است. در آغاز نام مؤلف و عنوان سوگ جنگ متخلص به حسین شاه جهان نوری و شاه غلام اعظم محمدی افل پسر شاه اجمل الله آبادی ستایش شده است. در دو تقریظ و ستایش که از آن کرده اند (نسخه ما) دو ماده تاریخ دیده می شود: 1. دیدمش چو بهار هجران گفت حسین سال تصنيف «ماه اوج اختر» (1357)؛ 2. گزیی تاریخ ترتیبش رقم كن افضلا***ای بود قایم بهار هجران صادقی
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8012
آغاز: بسمله، چیدن گل خیر از بهارستان و ثنای نخل بند حديقه کون و مکان که ذاتش چون بوی گل در پرده نمک نهان به صفاتش گلشن طراز میر مکی بزم امکان انجام: امید از فیض و امتنان نخل بند حدایق امکان آنست که گلستان باطن ارباب ذوق ازین بهار هجران قضاوت پذیرد و بوستان دل اصحاب شوق از نسیم فرح افزایش طراوت گیر باد بحرمة سيدنا محمد الذي نور وجهه تجليات الجمال و الحمدلله العزيز المتعال.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور عطف تیماج قهوه ای زرکوب نو، 51گ، 15 سطر (18×8/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 20×12سم [ف: 17-7]
← بهاریات ← مشابهات
← بهاریه ← پیر و جوان
bahārīye
مختاری غزنوی، عثمان بن عمر، 474-554 ؟ قمری
moxtārī qaznavī, ‘osmān ebn-e ‘omar (1082-1160)
آغاز: بهار آمد و گل ز گلبن دمید*** دگر تا به بلبل چه خواهد رسید انجام: مبر نام من گفتی ای نامور*** بیادم نماندست حرفی دگر
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10921/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق ریز متوسط، كا: فرج الله، تا: 1292ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: دو رویه، رو گل و بوته رنگ و روغنی، داخل گل و برگهای اسلیمی بر روی زمینه لاکی، 12 سطر، اندازه: 12× 8 سم [9-259]
bahārīye = xazān va bahār
ظهوری ترشیزی، نورالدین محمد، -1026؟ قمری
zohūrī toršīzī, nūr-od-dīn mohammad (- 1617)
آغاز: شوق هر کس را که در راه طلب سر می دهد***گر در آید اول از پا آخرش سر می دهد
انجام: (ظهوری) زحد می برد گفتگو*** موفق با تمام گفتار باد/ بیا ساقی ای تلخ شیرین زبان***بخال لبم مهر نه بر دهان / که
ص: 166
گردد بحرفت سخنها تمام***چو در آخر نامه از و السلام
[دنا 547/2 ؛ فهرستواره منزوی 379/10 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5167
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1081ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سیاه، 107گ، 19 سطر (19×6/5 )، اندازه: 11/5 × 23/5سم [ف: 304-15 ]
٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10921/8
آغاز: بهار است و بی میحرامست زیست*** بر احوال زهاد باید گریست؛ انجام: اگر چشم زاهد نمی بود شور***بمیخانه می بردم او را بزور
خط: نستعلیق ریز متوسط، كا: فرج الله، تا: 1292ق، کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: دو رویه، رو گل و بوته رنگ و روغنی، 12 سطر، اندازه: 12×8سم [ف: 9-260]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3814/6
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 18ص (169-186)، 14 سطر (17×9)، اندازه: 22×17سم [ف: 12 2795 ]
bahārīye
محقق خوانساری، حسین بن محمد، 1016-1099 قمری
mohaqqeq-e xānsārī, hoseyn ebn-e mohammad (1608 1688)
فقره ای چند در تعریف بهار. آغاز: باز این چه جوانی و جمال است جهان را *** زین حال که نو گشت زمین را و زمان را. الحمدلله و المنة که این جان غمدیده سرد و گرم روزگار کشیده ... که مدتی مدید ... از بیداد شحنه دی چله نشین زاویه محنت و زندانی تنگنای مشقت گردیده بودند ... درین ایام سعادت فرجام که مرغان صبا ... آوازه نزول اجلال نوروز سلطانی در شش جهت در افکندند.
انجام: با عطر فروشی شاخ نسرین اگر کسی از عود قماری دم زند باخته است و در هوای فرح بخش این چنین هر کز باده خواری پرهیز نماید ساخته است. بیت: حاشا که من بموسم گل ترک می میکنم *** من لاف عقل میزنم این کار کی کنم (تم)
[دنا 547/2 (3 نسخه)؛ نسخه های منزوی 3538/5 که مؤلف آقا حسينا ذكر- شده؛ محقق خوانساری شرح حال و آثار ص 148-152]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13443/56
آغاز: برابر بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول مذهب؛ جلد: گالینگور، سرخ عطف
تیماج، 3ص (309-311)، اندازه: 32820سم [ف: 36-384]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8982/10
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ سطور چلیپا؛ کاغذ: نخودی آهار مهره نازک، جلد: تیماج دو رو، بیرون قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج سجاف مشکی عطف میشن قهوه ای، 3گ (170ر 172پ)، اندازه: 22/2×13 سم [ف: 29/1 -550]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8908/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج هشت ضلعی در وسط و جدول یک لا با مهر صحاف درون ترنج به نقش: «الهی بحق نبی و ولی / نظر کن سوی محمد على 1171»، 5 ص (42-46)، سطور چلیپا (2066)، قطع: بياضی، اندازه: 24/5×9سم [ف: 29/1 -294]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/30
خط: نستعلیق، کا: نصیر الدین محمد رضوی، تا: بین سال های 1064 تا 1096ق؛ 3ص (148-150)[ف: 16- 339]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1356/28
ض نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-176]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9609 ض
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مورب سطر، اندازه: 23×15/5 سم [ف: 31-12]
6 . تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2454/13
در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: تحسين، تا: 24 جمادی الاول 1101ق، جان دارابگرد شیراز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی گرد مشکی، 2ص (126-127)، 25 سطر (10/5 × 21/5)، اندازه: 14×24/5سم [ف: 9-1189]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5865/9
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: ترمه، 15 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 14/5×7/5 سم [ف: 9-84]
8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2465/2/10
بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج روغنی زرین با گل و بوته گرد، 4 ص (106-109)، 29 سطر ( 20/5×9/5 )، اندازه: 32×18/5 سم [ف: 9-1215]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1997/16
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا عطف میشن، 2گ (75ر76پ)، 15 سطر (17×9/5 )، اندازه: 24/5×15سم [ف: 8-609]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/9
آغاز: برابر
قسمتهای این نوشته پس و پیش است. در فهرست بدون نام مؤلف و با عنوان «منشآت» آمده؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج یک لا قرمز، 15ص (13-27)، قطع: بیاضی، اندازه: 33×15/5 سم [ف:
ص: 167
1336-10]
bahārīye
بیدل دهلوی، عبدالقادر بن عبد الخالق، 1054-1133 قمری
bīdel-e dehlavī, 'abd-ol-qāder ebn-e 'abd-ol-xāleq (1645-1721)
آغاز: بیار باده که در صید گاه عالم هوش***بهار می رسد از موج گل کمند بدوش
دنا 547/2 ؛ فهرستواره منزوی 379/10 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14209/208
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 11؛ جلد: پارچه ای، سرخ، اص (534)، 21 سطر، اندازه: 34821سم [ف: 38-303)
bahārīye = mosammat dar madh-e ‘abbās afandī
نعیم سدهی، محمد، 1272-1334 قمری
na‘īm-e sadehī, mohammad (1856-1916)
در این «مسمط مخمس» 41 بندی ابیاتی در وصف فصل بهار و دوران شکوفایی مجدد درختان و گیاهان آمده و در ادامه به مدح عبدالبهاء عباس افندی فرزند ارشد میرزا حسینعلی ملقب به بهاء الله رهبر فرقه بهائیان پرداخته است. سراینده خود یکی از بهائیان بوده است.
چاپ: دیوان سراینده در 1345 ق در بمبئی هند به چاپ رسیده[ نسخه های منزوی 1756/2 ؛ مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی: 636/6 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13805/10
آغاز: فر جوانی گرفت طفل رضيع بهار ***لب ز لبن شست باز شکوفه شیر خوار / باز درختان شدند بارور و باردار***سر نهان هر چه داشت کرد عیان روزگار - تو کوئی امروز شد سر خدا آشکار؛ انجام: نعیم وصف حبیب برای احباب گفت ×× چو بین الاحباب بود تسقط الآداب گفت / ولی بتوصيف حق هر چه ز هر باب گفت ×× بعجز ما للتراب ورب الأرباب گفت بنده کجا پی برد بذات پروردگار
خط: شکسته نستعلیق، كا: سيد الحكماء ابن حاجی میرزا علیمحمد حسینی لاریجانی، تا: غره صفر 1323ق، جا: طهران؛ در آغاز نسخه چنین آمده «بهاریه مسمط میرزا نعیم در مدح عباس افندی گفته همچه مسموع گردید»، پس از پایان مسمط در برگی عبارتی در مدح مدیر مالیه ورامین به خط کاتب نسخه (سيد الحكماء لاریجانی )
در 18 ربیع الثانی 1328 و نیز عبارتی از کلام وثوق الدین درباره معتضدالملک در باغ شمران که «بفرموده آقا میر سید حسن خان و در حضور ... ماليه ورامین، افخم الملک آقا میرزا غلام رضا خان در 26 حوت 1336 ق در شهر ورامین» از سوی کاتب (سيد الحكماء لاریجانی) آمده، همچنین پنج بیت از رشیدالدین وطواط با این مطلع آمده است: «درین برف و سرما دو چیز است لايق*** شراب مروق رفیق موافق»؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (70ر-72پ)، 21 سطر، اندازه: 15×7/5 سم [ف: 35-38 ]
bahārīye
در ذکر اشیاء خداوند، عالمیان را.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10921/6
آغاز: بازم اندر سر هوایی دیگر است***بازنایم را نوای دیگر است؛ انجام: ذات حق خود را صفاتش دور نیست***دور آن چشمی کورا نور نیست
خط: نستعلیق ریز متوسط، كا: فرج الله، تا: 1292ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: دو رویه، رو گل و بوته رنگ و روغنی، 12 سطر، اندازه: 12×8سم [ف: 9-259]
bahārīye
این شعر هم که قصیده ای در وصف بهار است، گویا از همان سراینده منظومه قبلی [لیلی و مجنون که ناشناس است) باشد، زیرا در عنوان آن نوشته: «و له بهاریه، مجهول القائله». اشعار دیگری نیز از همو در ادامه آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8173/99
آغاز: بهار آمد که از گلبن همی بانگ هزار آید***بهر ساعت خروش مرغ زار از مرغزار آید
خط: شکسته نستعلیق، كا: صحبت الله خان ملقب به دبیر همایون، تا: آغاز قرن 14؛ راسته و چلیپا، دارای رکابه؛ کاغذ: نازک کاهی شکننده، جلد: تیماج قهوه ای دارای دو ردیف جدول ساده در اطراف، 2ص (265-266)، اندازه: 21×13/4 سم [ف: 27/1 -346]
bahāgūtrā (t.)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24702
آغاز: بسمله هنگامیکه راجه مرجهت نه دفتر از جمله؛ انجام: به اتمام رسید. نویسنده را نیست فردا امید
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: نخودی سرخی، جلد: تیماج فرنگی، سطور چلیپایی تلفیقی (18×8/5 )، قطع:
ص: 168
وزیری کوچک، اندازه: 21×13/3
سم [رایانه]
bahā gūt gītā
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27766
آغاز: گفت که ای راجه ... بخاطر آوردند که او تار برای دور کردن ... زمین نمودیم؛ انجام: کماندار خواهند بود دنیا و ظفر و حکومت جاوید و عدل آنجا خواهد بود ... او یکتا دکایتری و کو بند خاطر باشد
خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 16 سطر (20×11)، قطع: وزیری، اندازه:15×22/5 سم [رایانه]
← البهبهانية ← اجوبة مسائل البهبهانی
← بهجات الارواح و فرحات الاشباح ← بهجة الارواح و فرحة الاشباح
al-bahja
عراقی، محمد
‘erāqī, mohammad
کتابی است مختصر در فقه که به صورت منظوم آورده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1230
آغاز: فصل في العقد و مقدماته: يندب للمحتاج ذي التأهب*** ان ينكح الولود ذات النسب؛ انجام: قلت وعن حجة الاسلام روی ***لايحصل العتق بدون آن نوی.
از باب نکاح تا عتق؛ خط: نسخ، كا: على، تا: 1298ق؛ مهر: محمد حسن 1286» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 79گ، 12 سطر، اندازه: 23×14سم [ف مخ: 1-281]
al-bahja
از: صالح. منظومه ای است در دویست و نه بیت و دارای غلط های ادبی و وزنی، در قواعد کلی علم منطق.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 230/1
آغاز: الحمدلله على نعمائه***و الشكر لله على آلائه / ثم الصلاة على احمد المختار*** و آله المنتخب الأبرار؛ انجام: ثم نصلی بالرسول المصطفى *** و آله الاثني عشر و المرتضی خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره محرم 1218ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 36گ (8پ -ر43)، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-181]
bahjat-ol ahbāb
خاموش یزدی، میرزا علیخان، 1379 قمری
xāmūš-e yazdī, mīrzā 'alī-xan (- 1960)
مشتمل بر قصایدی است که اغلب مختوم به ماده تاریخ می باشد.
[دنا 547/2 ؛ فهرستواره منزوی 380/10 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9564
آغاز: منت و حمد و سپاس ایزد یکتا*** داور دانای بی معاون و همتا؛ انجام: خاموش به یادگار تاریخ سرود***آرامگهش مینوی بادرگاه است خط شکسته نستعلیق، تحریری، كاتب = مؤلف، تا: 1377ق؛ واقف: میرزا علی خاموش، مرداد 1345ش؛ جلد: مقوایی با عطف تیماج قهوه ای، 134گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 93-9 ]
bahjat-ol ahbāb va sorūr-ol ashāb = bahjat-ol qolūb
ثقفی، علی بن محمد، ق13 قمری
saqafi , ‘alī ebn-e mohammad (- 19c)
ترجمه و شرحی است بر منظومه غدیریه امیر محمد تقی حسینی که در اثبات امامت حضرت علی(عليه السلام) سروده است. اصل این منظومه به عربی است و شارح با آوردن یک بیت به ترجمه فارسی آن می پردازد و در اندک مواردی شرح مختصر نیز می دهد. این شرح را شارح در حال حیات ناظم نوشته است. وی در آغاز گوید: «امر فرمود استاد معظم و مولای مفخم ... امیر محمد تقی الحسینی ... که این ذره بیمقدار علی بن محمد تقی ... ترجمه نموده شود منظومه موسومه به مبار که به زبان فارسی که تا هر فارسی زبانی نیز از او بهره ور گردد و چون این نسخه شریف در نزد احباب محبوب و مزید سرور و مبهج قلوب ایشان گردیده بود لهذا مسمی به بهجة القلوب گردیده».
آغاز: قصيده: الحمد لله و لا سواه*** فلا اله مطلقا الاهو .. شرح: الحمد الله و الصلوة ... و بعد چنین گوید احوج ... بسوی پروردگار خفی علی بن محمد ثقفی ... بنام خداوند بخشاینده وجود بهمه اشیاء
انجام: انکاره انتقال سید الرسل*** وقوله يهذو و يهجر الرجل. انکار نمود موت پیغمبر را تا اینکه ... و نسبت حجر و هذیان داد به پیغمبر
[دنا 547/2 ؛ مجلس 102/9 با عنوان «بهجة القلوب» که تحریر دیگری است از رساله با اندکی تغییراتی در بعضی موارد؛ فهرستواره منزوی 155/9 و 381/10 ]
ص: 169
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13882/2
آغاز: آغاز منظومه: الحمد لله ولا سواه***قلا اله مطلقا الا هو / اخترع الاعالم بانتظام*** منظمة باكمل النظام. آغاز: الحمد لله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفی اما بعد امر فرمود استاد اعظم و مولای افخم نحریر علما و صنديد فضلا شيخ جليل امیر محمد تقی الحسینی ادام الله افضاله بالنبي والوصی به ذره بی مقدار و فقیر خاکسار ... که ترجمه نموده منظومه مرسومه مبارکه را که رشحه ای از فیوضات خامه مشكين ختامه آن جناب بود؛ انجام: انجام منظومه: بلمحة من الولايات ختم***حق حقایق الهدايات وتم / و انما اودعت في الكتاب***هدی و ذکری لاولی الباب. انجام: و هذا بصائر من ربكم و هدی و رحمة لقوم يؤمنون الحمد لله مصليا على رسول الله و آله الى الله ولا حول ولا قوة الا بالله العلى العظيم
خط: نسخ، كا: ابو تراب حسینی، تا: چهارشنبه 24 ربیع الثانی 1257ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 30گ (72پ-101پ) [ف: 37-458]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2745/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: گوناگون، جلد: تیماج عنابی مقوایی، 16ص (201-216)، قطع: خشتی، اندازه:18×22/5سم [ف: 9-102]
bahjat-ul adīb wa muhjat-ul arīb
در دو «باب»: 1. منثورات، 2. منظومات، هریک در چندین «فصل». جز «بهجة الاريب في الكتاب العزيز الغريب» علاء الدين ابوالحسن علی بن عثمان بن ابراهيم ماردینی ( - 750ق) است.
[بروکلمان 64/2 ، ذیل 68/2؛ دنا 548/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5479
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي انزل الكتاب و علمنا الحكم و الاداب حمدا يوصل الى المرام ... اما بعد فلما كان في الأدب فائقا على سایر المطالب واقعا منها موقع البدر من الكواكب؛ انجام: و لو لا کونكم في الناس كانوا هذاء كالكلام بلا مغار.
خط: نسخ، كا: احمد وقار فرزند وصال شیرازی، تا: ذیحجه 1277ق؛ با کمند و جدول، با سرلوح زرین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه روغنی ترنج دار با گل و بوته درون گل نرگس، 375گ، 19 سطر، اندازه: 21/4×13سم [ف: 1-74]
← بهجة الأرواح ← بهجت الروح و قوت الأرواح
bahjat-ul arwāḥ
بحرانی، محمد بن عبدالله، ق 12 قمری
bahrānī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 180)
اخباری است در میلاد امام حسین(عليه السلام) و مختصری در شجره طيبه ایشان و ذكر بعضی کرامات و معجزات و فضایل ایشان با حذف بیشتر سلسله اسانید و در عنوان «قال صاحب الحديث» و قال الراوی» با ذکر اشعاری در مدح حضرت در جای جای مطالب کتاب. نام مؤلف در کتاب نیامده، لكن به قرینه شباهت سبک نگارش کتاب به نظر می رسد مؤلف کتاب همان ابو العزيز محمد خطی نویسنده دو نسخه دیگر این مجموعه باشد. نام این کتاب در منابع ذکر نشده است لکن در ذیل کتب محمد خطی کتابی با موضوعی یکسان به نام «مولد الحسين (عليه السلام) آمده است که شاید همین نسخه حاضر باشد، لكن آغاز این نسخه در الذریعه (2: 209) علیرغم مشابهت در بعضی کلمات با آغاز این نسخه تفاوت دارد. صاحب الذریعه در طبقات (ق. 12، ص. 666) و (الذریعه 23: 275) به نسخه ای تحریر 1194 و 1195ق. اشاره می کند که در آن کتاب های «مولد الزهرا» و «مولد الحسین» و مولد الحسن» یا «منيته الطالب» و «مولد الحجة» یا «الذخيرة» از همین مؤلف و احادیث دیگری همچون حدیث «معراج النبی» آمده است. همچنین از کتاب «مولد الامیر» نوشته همین مؤلف در کتابخانه اردوبادی نام می برد.
[دنا 548/2 ؛ الذریعه 209/2 و 275/23 ؛ طبقات اعلام الشيعه (ق. 13ص. 666)؛ معجم ما كتب عن الرسول (98/8 )]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6209
آغاز: هذا مولد الامام الطاهر ... الحسين بن على ابی طالب ... بسمله. الحمدلله القديم فلا يقال منی كان العظيم فلا يحويه مكان المنزه عن الحدوث و الامکان احمد حمدا يملاء الميزان و صلی الله؛ انجام: و هذا خرما و ردناه و اردنا اثباته ... على التمام و الكمال و نستغفر الله عن الزيادة و النقصان و السهو و الغلط و النسيان انه غفور منان ... و صلی الله على محمد و آله الطيبين الطاهرين الى يوم الجزاء و الدين و قد وقف ...
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مقوایی، روکش کاغذی منقوش، 39گ (120-158پ)، 12 14سطر (13/5×15/5 )، اندازه: 16/5 × 20/5سم [رایانه]
bahjat-ul arwāḥ wa farḥat-ul ašbāh = bahajāt-ul arwāḥ wa faraḥāt-ul ašbāh
نصیر الاسلام، محمد علی بن حسین، ق 14 قمری
nsīr-ol-eslām, mohammad ‘alī ebn-e hoseyn (- 20c)
تاریخ تأليف: 22 جمادی الثانی 1346ق (جلد دوم)
جنگی است منبری که به هنگام روضه خوانی و وعظ به کار
ص: 170
می رفته مطالب در مواعظ و نصایح و احادیث و مرثیه و اشعاری از خود او به صورت جدا. بعضی از آنها تحت عنوان «بهجة الأرواح» و عده ای تحت عنوان «فرحة الأشباح».
[دنا 548/2 ؛ فهرستواره منزوی 155/9 ]
مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1133
آغاز: چنانچه حضرت صادق در مکالمه با زندیق می فرماید ... آغاز: بسمله حمدله و بعد چون بعون الله الملك العلام از تأليف جلد اول بهجات الارواح و فرحات الاشباح فراغت حاصل آمد شروع رفت در تأليف جلد ثانی؛ انجام: و دیگر آیات از این قبیل والحمدلله رب العالمين تمام شد.
جلد دوم؛ خط: نستعلیق پست، کاتب = مؤلف، تا: 22 جمادی الثانی 1346ق؛ افتادگی: آغاز؛ بیاضی شکل؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 19-20 سطر (11/5 × 16/5)، قطع: بياض رقعی، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 3-1575]
مشهد، گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1033
آغاز: بسمله حماله بعد چنین گوید روسیاه بنده ملک علام میرزا محمد على الشهير بنصیر الاسلام؛ انجام: بهمین علامت آن گوسفند نتاج میدهد.
جلد اول؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1307ق؛ یادداشت صورت حساب نصیر الاسلام با حبیب الله بلوریان طبسی مورخ 28 رمضان 1346ق الى اول 1307 شمسی، با مهر «بلوریان طبسی» (بادامی)؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج عنابی لایه ای دوستون 25 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 21×18سم [ف: 3-1413]
bahjat-ul asrār wa ma`dan-ul anwār
ابن جهضم، علی بن یوسف، 644؟ -713قمری
ebn-e jahzam, ‘alī-e bn-e yūsof (644-713)
در مناقب گروهی از اقطاب و بزرگان صوفیه به روش روایتی با سلسله اسناد، مشتمل بر چهل و یک «باب» که باب اول آن در مناقب شیخ عبدالقادر گیلانی است که بیش از نیمی از کتاب را در بر گرفته و باب آخر در مناقب امام احمد بن حنبل می باشد. این کتاب بنا بگفته کشف الظنون 256/1 نزدیک سال 660 تألیف شده است.
آغاز: بسمله. الحمدلله و بالله التفتح، باب العون بابداء محامد الله كلها ... و بعد سئلت ان اجمع ما وقع لي من قول شیخنا شیخ الاسلام ... عبد القادر الجیلی ... رسميته بهجة الاسرار و معدن الانوار
چاپ: مصر، 1301 ق و 238ص، 1304 ق.
[دنا 548/2 (2 نسخه)؛ چلبی 204/1 ])
1. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 43-ج
آغاز: برابر؛ انجام: و هو کتاب بهجة الاسرار و معدن الأنوار في مناقب سیدى الابرار ... محیی عبدالقادر الجیلی ... جمع ... على بن حریز بن معضاد بن فضل الشافعي .. و لهم اجمعین تم الكتاب بعون الوهاب ... آمین
سرگذشت جیلی است که فصل نخستین آن باید باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، با سرلوح ؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی با برگردان، 225گ، 17سطر(17×9/5 )، اندازه: 25×15سم [ف: 280]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7238
آغاز: برابر؛ انجام: ثم قال و الشيخ عبدالقادر حسرة لمن لم يره رضي الله عنه و أرضاه.
خط: نسخ، کا: حبیب الله بن نصر الله قاضی، تا: پنج شنبه از جمادی الاول 1002ق؛ مجدول جلد: تیماج قهوه ای، 331گ، 19 سطر، اندازه: 16×24/5سم [ف: 19-39]
bahjat-ul asrār (t.)
ادرنوی، حسین بن حسن، ق 11 قمری
adernavī, hoseyn ebn-e hasan (- 170)
وابسته به: بهجة الاسرار و معدن الأنوار؛ ابن جهضم، على بن یوسف (644-713ق) اهداء به: سلطان محمد خان بن مراد خان عثمانی و وزیرش حسن پاشا
بیوگرافی و مناقب شیخ عبدالقادر گیلانی، گرفته شده از کتاب بهجة الاسرار» با افزودگی های لازم از مترجم. این کتاب مشتمل بر یازده فصل» است: فصل: في ذكر نسب الشيخ و ولادته وصفاته؛ فصل: في ذكر بدئه؛ فصل: في أخذه الخرقة؛ فصل: في ذكر خلواته و تقیده و مجاهداته؛ فصل: في ذكر اخبار المشايخ عنه؛ فصل: في ذكر من حنا رأسه من المشايخ؛ فصل: في ذکر تعظيم الأولياء له؛ فصل: في ذكر طريق الشيخ؛ فصل: في ذکر اولاده و مشایخ عصره؛ فصل: في ذكر نساء عارفات؛ فصل: في ذكر كلمات أخبر بها الشيخ.
[ دنا 548/2 ؛ فهرستواره منزوی 142/7 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2859
آغاز: بحرینک بر قطره سیله عصاة مؤمنین مغفور او لمشدر و دخی آل عظام و اولاد و اصحاب؛ انجام: قل لهم اتبعوني أهدكم سبيل الرشاد اتصل ثم انقطع ثم اتصل ثم انقطع ثم أوصل خط: نسخ معرب، كا: عمر وصفی خلوتی ازمیری، تا: رمضان 1276ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، پس از کتاب چند برگ در فضائل و عروج شیخ عبدالقادر؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 297گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 8-62]
ص: 171
bahjat-afzā
جربادقانی، محمد مهدی
jorbādqānī, mohammad mahdī
داستان عاشقی بدیع الزمان نیشابوری و پری زاد دختر پادشاه چین است. آغاز: طلوع صبح عبارات حکایات بهجة افزای نشاط ...
[فهرستواره منزوی 293/1 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2903
آغاز: طلوع صبح عبارات حكايات بهجة افزای نشاط؛ انجام: مصاحبان مشکل به شکل اصلی گشته در اطراف ... خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن لایی سیاه، 65گ، 19 سطر، اندازه: 20/8×10/7 سم [ف: 2-62]
bahjat-ul albab fi ilm-il usturlab
؟ ابراهیم افندی،
ebrāhīm afandī
گویا از ابراهیم افندی یا عبدالحليم قيساری سلیمان زاده در یک مقدمه و هیجده «باب» و «خاتمه».
[ بروکلمان ذیل 487/2 و 1017/2 و 1021/40 ]
شرح و حواشی:
1- نضرة اللباب فی شرح بهجة الالباب في علم الاسطرلاب؛ حمیدی، محمد بن علی
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1577/3
خط: نستعلیق، کا:عبدالله بن ابی الخیر، تا: با تاریخ 1277 و 1278ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی سیاه، 19 سطر [ف: 5-298]
bahjat-ol amān
در دعاهایی کوتاه که در کتاب های معتبر آمده و بعضی از تعقیبات نمازهای پنج گانه و اوراد و ختوماتی که برای رفع گرفتاری ها انجام داده می شوند در بیست و هفت «وسیله» و یک خاتمه): 1. بعضی ادعیه به جهت قضا حوائج؛ 2. بعضی ادعیه به جهت توسعه رزق؛ 3. بعضی ادعیه به جهت قضای دین و قرض؛ 4. استكشاف هموم و غموم و کروب؛ 5. توبه و رد مظالم عباد؛ 6. طلب عافیت؛ 7. دفع اعادی و ظالمين؛ 8 دفع خوف از اعداء و گرفتاری ها؛ 9. دفع شر سلاطین؛ 10. استخلاص مسجون و محبوس؛ 11. استعاذه از شر شیاطین و جن؛ 12. اصابت عين؛ 13. دفع ضرر و ابطال اثر سحر؛ 14. حفظ و حراست و استكفاء؛ 15.
دفع سباع و هوام و حشرات موذیه؛ 16. ادعيه شبها و هنگام خواب و نوافل شب؛ 17. ادعیه صبح و شام و ساعت های روز؛ 18. تعقیبات مشتر که نمازهای یومیه؛ 19. سجده شکر و تعقیبات نماز صبح؛ 20. تعقيبات فريضه ظهر؛ 21. تعقيبات فريضه عصر؛ 22. تعقيبات فريضه مغرب؛ 23. تعقيبات فريضه عشا؛ 24. اسماء حسنی و زیارات ائمه هدی؛ 25. استشفا به تربت و ادعیه مرضی؛ 26. طريقه و ادعیه استخاره؛ 27. خاتمه: در ادعیه و فوائد متفرقه.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10588/4
آغاز: الحمدلله و الصلاة على عباده الذين اصطفی و بعد این رساله ایست مسمى ببهجة الأمان در ایراد بعضی از ادعیه
از این کتاب فقط چهار برگ اول در این نسخه آمده؛ بی کا، تا: 1266ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 4گ (113پ -116پ)، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 27-62]
bahjat-ul anwār min haqīqat-il asrār
سقسینی، سلیمان بن داود، ق6 قمری
saqsīnī, soleymān ebn-e dāvūd (- 12c)
عنوان «مجلس و حکایه» دارد و در مجلس ها از ابوالعلاء حامد بن ادریس قاضی بلغاری از میمون بن محمد بن معتمد مکحولی نسفی و از ابوبکر محمد بن عبدالله سرخستکی روایت شده است، مجلس های وعظ عارفانه است و آیات هم در آن تفسیر شده و پر است از اخبار، نام کتاب در دیباچه دیده می شود و در پایان بدان نام «زهرة الرياض» داده شده است. به عربی است و در آن عبارت فارسی از «فقیه» دیده می شود.
شرح و حواشی:
١- زهرة الرياض و نزهة القلوب المراض؛ سقسینی، سلیمان بن داود ( -6)
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6823/1
خط: نسخ، كان حسن بن محمد طالقانی، تا: چهارشنبه پایان جمادی الاول 1028ق، جان بندر مچلی پتن؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 23 سطر (17×8)، قطع: ربعی، اندازه: 14×25 سم [ف: 16- 370]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12673
آغاز: بسمله نقل من كتاب بهجة الانوار من خفياه الاسرار؛ انجام: من الظالمين ببعيد ... میرزا بابای انجدانی ...
خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق؛ کاغذ: الوان، جلد: میشن، 16 سطر (12×15)، اندازه: 20×16سم [رایانه]
bahjat-ul owlīyā'
ص: 172
الماسی، محمد تقی بن کاظم، 1089-1159 قمری
almāsī, mohammad taqī ebn-e kāzem (1678-1746)
شرح دیدار شرفیاب شدگان به محضر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در یک «مقدمه» و سه «باب» و یک «خاتمه» برگزار نموده است.
آغاز: الحمدلله الذي وفق بعض عباده الاضاء الشرف لقاء خاتم الاوصیاء و بقية خلفاء سيد الأنبياء وحجة الله و نوره في الارض و السماء و اظهر على بعضهم من معجزاته و ایاته
انجام: چون نضله نزد سعد بن ابی وقاص آمد کیفیت حال را باز گفت سعدبه آن کوه رفت هر چند جست و جوی و تک و پوی نمود و بانکی نماز گفت دیگر از زریب خبری نشیند و اثری ندید
[الذريعة 160/3 ؛ فهرستواره منزوی 2032/3 و 155/9 ؛ ریحانة الادب 168/1 ]
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 637
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، خط خوردگی دارد، مصحح؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 145 گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 1-282]
bahjat-ul bahiyya fi-1 lugat-it turkiyya
لغت نامه ای است که مؤلف به سبک «فقه اللغة» ثعالبی در یک مقدمه» و ده «باب» و «خاتمه» ای گرد آورده و در هر باب اسماء اصناف را ذکر کرده و در زیر آن به ترکی ترجمه نموده است: المقدمة: في ذكر اسماء الله تعالى و الانبياء و الملائکه و ما يناسب ذلك في الوجودات و المعادن و غیر ذلک؛ باب 1. اسماء الآدميين و الاقارب و الاعضاء؛ باب 2. المآكل و المشارب و الفواکه و غير ذلك؛ 3. اسماء الملابس الموافقة للرجال و النساء؛ 4. اسماء اله البيت و اله البحر و ما يناسب ذلك؛ 5. اسماء الحيوانات من المركوب و الوحوش و الهموم و غير ذلك؛ 6. اسماء الالوان و الصفات؛7. اسماء الطيور الأهلية و البرية؛ 8 اسماء العدد و ترتيبه في الكلام؛ 9. الافعال الماضية و المضارعة و الامر و الفاظ التي تدخل في الكلام و يحتاج المتكلم اليها؛ 10. اسماء ارباب الوظايف و الصفاع و الاسماء المتقاربة في الألفاظ المختلفة في المعنى و الكلام المركب الخاتمة: في الأسماء المتر كبة بين اللسان العربي و اللسان التركي و هي الاسماء المشهورة.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7963/1
آغاز: الحمدلله الذي خلق الخلق على غير مثال و جعل على الوان المختلفة و الاشكال و افهم اهل كل لسان بمقال ... و بعد فهذه ترجمان قد عنيت لجمعه في اللغة التركية؛ انجام: على هذا القياس ... في ساير الأسماء الصنایع تذكر اسم صنفه و تزيد عليه الجيم و الياء في جميع الأسماء.
خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور قهوه ای عطف تیماج، 63، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 26-442]
bahjat-ot tavārīx
زکی، شکرالله بن احمد، -894 قمری
zakī, šokr-ol-lāh ebn-e ahmad (- 1489)
اهدا به: سلطان محمد بن مراد خان عثمانی
تاریخ تأليف: 841 یا 861 یا 852ق
تاریخ عمومی است آمیخته به مطالبی از دانش های مختلف، مشتمل بر سیزده «باب» و بعضی از آنها دارای چند «فصل: باب .. بیان آفرینش جهان، در 2 «گفتار»، یکم به گفته اهل تفسیر و حدیث، دوم از گفتار حكماء در چهارده «فصل» و دوازده مقالت» در جهان شناسی و جغرافیا و مردم شناسی؛ باب 2. تواريخ بعضی مشاهیر انبیا؛ 3. نسب پیامبر گرامی اسلام؛ 4. میلاد و احوال آن حضرت در هفت فصل»؛ 5. ازواج و خویشان آن حضرت؛ 6. حالات عشره مبشره؛ 7. حالات بعضی از صحابه؛ 8 حالات ائمه مذاهب و بعضی امامان دیگر؛ 9. مشاهير مشایخ طبقات؛ 10. تاریخ مشاهير حكما يونان و سایر ادیان؛ 11. تواریخ پادشاهان پیش از اسلام؛ 12. تاریخ خلفای بنی امیه و عباسیه و علویه؛ 13. تواریخ سلاطين آل عثمان.
آغاز: 1. الحمدلله الذي برأ كل شيء ثم ارعاه و ذرأ كل حي ثم افناه ... اما بعد عرضه می دارد بنده ضعيف فقیر ... شكرالله بن الامام الاعز الأكرم شهاب الدین احمد ...
2: بسمله، این کتابرا از تفاسیر کلام رب العالمین جل جلاله و عم نواله و از کتب سته احادیث نبوی ...
[دنا 548/2 (12 نسخه)؛ نسخه های منزوی 4098/6 -4099 (8 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 568/1 ؛ کشف الظنون 257/1 ؛ مشترک پاکستان 1349/11 ؛ استوری 91/1 ، 1168؛ بر گل، فارسی 519/2 ؛ حاجی خلیفه
257/1 ؛ بودلیان 23/1 ش 34؛ ازبکستان، تاشکند 22/6 (2 نسخه)؛ مغنيسا 413؛ توپکاپی 39/1 (2 نسخه)]
1. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 240-عکسی
آغاز: برابر 1؛ انجام: خطا و خلل ظاهر گردد به ذیل عقو پوشند، و در آنچ قابل اصلاح است به اصلاح کوشند ... نسخه اصل: بودلیان، ش 628 (مارش) (بودليان 26/1 ش 34)؛ خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 227گ، 17 سطر عکسی ف: 2-43]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1005-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-24]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1643
ص: 173
آغاز: برابر1
نسخه اصل: کتابخانه شخصی ایران؛ خط: نستعلیق، بی کا، تان 861ق (آن گونه که در آغاز کتاب ثبت شده ولی تاریخ پایان نسخه به علت سیاه بودن کاغذ واضح نیست)؛ مجدول؛ 627ص عکسی ف: 5-86]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3487ع و 3488-6 و 3767-ف
نسخه اصل: موزه آسیایی آکادمی علوم شوروی، لنینگراد OrC785 (رزن 9)؛ خط: نسخ، كا: فرهاد بن شیر مرد خواجه، تا: پنجشنبه 13 ربیع الثانی 938ق؛ 220گی [فیلمها ف: 1-24 و 2-245]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: عکسی بدون شماره
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [نشریه: 3-100]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3862-ف
نسخه اصل: ترکیه با شماره 115؛ خط: نستعلیق، كا: حاجی یحیی بن ولی بن تلميذ حاجی حسین بن عبدالحی، تا: محرم 939ق فیلمها ف: 2-272]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 376
آغاز: برابر 2؛ انجام: و هر آنچه قليل صلاح است باصلاح کوشند و الحمد لوليه و الصلوة على نبيه
خط: نستعلیق، كا: فضل الله بن سفر بلغرادی، تا: شوال 964ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای و دور آن تیماج سبز، مقوایی با ترنج کوبیده، 183 ، 17 سطر (15×10)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 1-364]
6 . تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3862
آغاز: برابر 2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قرمز مغزی میشن سبز، 370گ، 15 سطر، اندازه: 22×15/3 سم [ف: 2-62]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7289
آغاز: برابر 1؛ انجام: المخصوص بعناية الملك الرحمن سلطان محمد خان بن مراد خان اقدام نمود بر آن ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، نزدیک به عصر مؤلف، مجدول، دارای دو تقریظ بر کتاب؛ جلد: تیماج قهوه ای، 313گ، 13 سطر، اندازه: 12/5 × 17/5 سم [ف: 19-76]
bahjat-ul julasā' fi taʻrīf-il xamsat-i 'ahl-il kasā'
موصلی، خضر بن عطاء الله، -1007 قمری
mūselī, xezr ebn-e 'atā’-ol-lāh (- 1599)
اهداء به : حسن بن محمد ابی نمی
تاریخ تأليف: یک شنبه 13 شوال 996ق
از جوزه ای است بیش از 1150 بیت در فضایل و مناقب پنج تن اهل کساء (پیامبر اکرم، فاطمه زهرا، امیر مؤمنان، امام حسن و حضرت سید الشهداء عليهم صلوات الله).
آغاز: الحمدلله الذي اجتبانی***بحب اهل البيت و اصطفانی / لان اكون مادحاً و خادماً ×× لهم و فيهم ناثرة و ناظم
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 358/1
آغاز: برابر
نسخه اصلی: کتابخانه سید محمد على روضاتی اصفهان؛ خط: نسخ، كا: احتمالأ على عصامی، بی تا، دارای تقریظ منظوم قاضی على بن جارالله ظهیری حنفی در 60 بیت به تاریخ شوال 996، تقریظ على عصامی (؟) در 12 بیت، شیخ محمد نهنسی مصری شافعی نقشبندی به تاریخ دوشنبه 19 شوال 996 در 65 بیت؛ 102ص (4-105) [عکسی ف: 1-416]
bahjat-ul jamāl wa maħajjat-ul kamāl fi-mā yajib-u ‘ala-l 'a'immat-i wa-l ‘ummāl
بهران، محمد بن یحیی، 888-957 قمری
bahrān, mohammad ebn-e yahyā (1484-1550)
کتابی اخلاقی مشتمل بر ذکر آیات و اخباری در تشويق واليان به رعایت آن و دارای هشت «باب»: 1. ذكر آيات من محكم القرآن؛ 2. بعض ما ورد من الأحاديث النبوية؛ 3. الاخلاق و الآداب التي لها مزید اختصاص باهل الولايات؛ 4. طرف من احوال الرسول و کریم اخلاقه؛ 5. طرف من اخبار الخلفاء الراشدين؛ 6. طرف من مقامات العلماء و الحكماء عند الخلفاء و الامراء؛ 7. ذكر قصص و حكم و آداب متنوعة؛ 8 بعض ما ورد في حق الامام على الرعية
[دنا 549/2 ؛ مؤلفات الزيدية 220/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية ص 1019]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1612/2
آغاز: الحمدلله الذي جعل ائمة الحق لدين الاسلام قوامة و الفرائد قلائد الاحکام و مصالح الانام نظام نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1159؛ خط: نسخ، كا: هادی بن عبدالله بن داود بن محمد بن صلاح بن داود (كاتب تمامی نسب خود را تا امام هادى الى الحق يحیی بن الحسین آورده است،) تا: با تاریخ 1047ق؛ 57ص (101-157)
[عکسی ف: 5-27]
bahjat-ul ḥadā’iq fī š.-i kalamāt-i kalām-il lāh-in nāțiq
گلستانه اصفهانی، محمد بن ابی تراب، - 1110 قمری
golestāne esfahānī, mohammad ebn-e abī torāb ( 1699)
ص: 174
وابسته به: نهج البلاغة؛ شریف الرضی، محمد بن حسین (359 -406 )
تاریخ تأليف: 28 رمضان 1092ق
مؤلف دو شرح بر «نهج البلاغه» دارد: کبیر، موسوم به «حدائق الحقایق» و صغير به نام «بهجة الحدائق». کتاب حدائق را تا «في ذم البصرة و اهلها» به طور مفصل پیش برد، احساس کرد که این شرح مورد استفاده همگان نیست لذا این شرح را به طور اختصار نگاشت. نویسنده ابتدا بندی از متن را با عناوین «اصل» آورده و سپس با عناوین «شرح» به توضیح و بیان مطالب مهم آن پرداخته است.
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي ابلج نهج البلاغة مناهج البلاغ ليكون للمستبصرین ... اما بعد فيقول المرتجی صنع ربه و غفرانه علاء الدين محمد بن ابی تراب
[دنا 549/2 نسخه ها با حدائق الحقایق او که شرح مفصل اوست متاسفانه خلط شده؛ الذريعة 161/3 ؛ مكتبة امير المؤمنين 427/2 ]
1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 77
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ نسخه از فخر الدین نزد صدرالمحققين امانت بوده است؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج
سرخ مقوایی، 23 سطر (11×17/5) [ف: 752]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6139
آغاز: برابر، انجام: و لعل الأول اظهر لفظ و الشفق بالتحريک الخوف، و ارعدت الأسماع لزبره الداعي إلى فصل الخطاب و مقايضة الجزاء و النكال و العقاب و نوال الثواب .
خط: نسخ، بی کا، تا: 1111ق؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری مشکی، 195، 14 سطر، اندازه: 24/2×16/3 سم [ف: 1-74]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2379
آغاز: برابر، انجام: تم الشطر الأول من كتاب بهجة الحدائق في شرح کلمات کلام الله الناطق ... یا ارحم الراحمين فقط «شطر اول» را که در 19 ربیع الاول 1092 تأليف شده؛ خط: نسخ، كا: ملا حاجی محمد بن ملا على حسن، تا: رجب 1136ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی تریاکی، 220گ، 24 سطر، اندازه: 23/9×17/8 سم [ف: 1-74]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2200
آغاز: برابر؛ انجام: قبح الله المصقله فعل فعل الساده وفرفر العبيد تم الشطر الأول من كتاب ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12ق؛ مصحح، محشی با عنوان الراقمه جعفر»؛ تملکی بدون نام با مهر «مرتضی بن آصف الحسینی» (بیضوی)؛ 231، 22 سطر، اندازه: 18×25 سم محدث ارموی مخ: ف:1-261]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19715
آغاز: باب المختار من کتب امیر المومنین علیه السلام و رسائله الى اعدائه و امراء بلاده؛ انجام: و المراد الفصح و الشذوذ النفر و المراد عدم الاطلاع عليه قد اتفق الفراغ من تأليف كتاب بهجة الحدائق ... و تعاقبت الشهور و الاعوام خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ جلد: بیرون و درون میشن قهوه ای لبه دار، 130گ، 23 سطر، اندازه: 24×17 سم. [ف: 26 - 140]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13762
آغاز: برابر؛ انجام: قد ذكرها الشارح عبد الحميد بن ابی الحدید فيشرح قوله (علیه السلام) قبح الله مصقلة فعل فعل السادة و فر فرار العبيد تم الشطر الأول من كتاب بهجة الحدائق از آغاز کتاب تا خطبه «ومن كلام له و قد ارسل رجلا ن اصحابه يعلم له علم قوم منجند الكوفه ... فقال بعد لهم كما بعدت ثمود» را شامل است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 16 جمادی الاول 1288ق؛ مهر: «محمد حسین گلستانه» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سرخ سوخت ترنج با سر با نقش گل مجدول گرهی، 241گ، 23 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 37-301]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6005
بخش اول؛ خط: نسخ، كا: اسماعیل بن ابراهيم عامری سبزواری چشمی، بی تا؛ روی برگ اول وقفنامه کتاب و اینکه بانی صحافی آن محمد باقر بن محمد حسن بیرجندی به تاریخ رجب 1351 بوده، دیده می شود؛ جلد: تیماج سبز، 256 گ، 25 سطر، اندازه: 18×23/5سم [ف: 16-7]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9137
آغاز: احصاؤها بثمن میسور قریب التناول لا يعدمه احد لعمومه الوارد مع قلة العوائق عن الوصول الى واحد من أفراده خط: نسخ، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، کار مقابله آن توسط علاء الدين محمد بن سلیمان بسطامی به سال 1102 پایان یافته؛ جلد: تیماج مشکی، 229، 29 سطر، اندازه: 19/5 × 29/5 سم [ف: 23-271]
9. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [نشریه: 7-532]
10. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 5312
آغاز: الحمدلله ولى الألاء و كاشف الضراء ... اما بعد فهذه الجزء الثاني من كتاب بهجة الحدائق؛ انجام: و الشذود النفرر المراد عدم الاطلاع عليهت قد اتفق الفراغ من تأليف كتاب بهجة الحدائق
جزء دوم، خط: نسخ، كان محمد صادق بن محمد على كاتب، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی نازک، جلد: تیماج دو رنگ، 491ص، 23 سطر (17×11)، اندازه: 19×25 سم [ف: 1-192]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1089
آغاز: برابر؛ انجام: و بها سمیت شرط السلطان لانهم جعلوا الانفسهم علامات يعرفون بها كذا قال أبو عبيد و حکی عن بعض.
قسمت اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ تملك: محمد ابن رضی الدین هروی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز،
ص: 175
270 گ، 26 سطر، اندازه: 28×19سم [ف: 3-266]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1847
قسم اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 237 گ، 25 سطر، اندازه: 24×18/5 سم [ف: 5-232]
bahjat-ul xatir wa nuzhat-un nazir
بحرانی، یحیی بن حسین، ق10 قمری
bahrānī, yahyā ebn-e hoseyn (- 160)
تاریخ تأليف: ربيع الأول 967ق
رساله ای است مختصر در فرق بین کلماتی که در معنی ظاهرة مترادف اند ولی با یکدیگر متفاوت اند و ممکن است مورد اشتباه واقع گردند. پاره ای از فرقها که در این رساله ذکر شده فرق های اصطلاحی است نه لغوی، و مجموع واژه های ذکر شده در این رساله چهار صد واژه می باشد. این رساله را «الفرق بين الكلمتين» و «الفروق اللغوية» نیز نامیده اند.
آغاز: بسمله حمدله ... فهذه رسالة في الفرق بين الكلمتين المتقاربتين في المعنى و المشتبهتين فيه معنی و ضعتها ... فيقول و بالله التوفيق الفرق بين التسمية و البسملة أن البسملة علم على ... الفرق بين الحمد و الشكر و الشكر ان الحمد لا يكون الا باللسان [دنا 550/2 (6 نسخه)]
1. قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: نامعلوم
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: ربيع الأول 967ق؛ 30گ، 21 سطر، اندازه: 20×15سم [صد و شصت نسخه: 8
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1463/13
آغاز: برابر؛ انجام: الفرق بين الاسف و الغضب ان الاسف اشد الغضب، قال تعالى فلما آسفونا انتقمنا ..
خط: نستعلیق، كا: علاء الدين محمد بن حسین حافظ قاری، تا: شعبان 965ق؛ جلد: تیماج سبز، 8گ (94-101پ)، اندازه: 17×8/5 سم [ف: 4-297]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7831
آغاز: برابر؛ انجام: و يرفع ماضيه الجمله اربعمائه فرق و الحمدلله رب العالمين.
در فهرست به نام الفرق بين الكلمتين آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: غره جمادی الاول 1085ق؛ کاغذ: حنایی سمرقندی، جلد: چرمی ضربی، 24گ، 17 سطر ( 11/7×5)، اندازه: 18/2×10/6 سم [ف: 13-59]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 243
نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عكسي ف: 1-277]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3050/6
آغاز: برابر؛ انجام: و منذ تجر ما مضى من الزمان و مذ تجر حاضر الزمان و يرفع ماضيه
در فهرست با عنوان «الفرق اللغوية» و ناشناس؛ خط: نسخ، بی کا، تان 1131ق؛ 23گ(71ر-93پ)، 17 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 8-270]
5. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 232/6
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-263]
6. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 252/2
آغاز: الفرق بين المحال بالضم والمحال بالفتح ان المحال بالضم هو المستعمل في الكتب وبالفتح بعمنی لاشک؛ انجام: هو سؤال عن الشخص تمام شد ایاک ابوک ابیک لالولی یعنی نه صاحب من.
در فهرست ناشناس، خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1215ق؛ مصحح، جلد: تیماج مشکی عطف پارچه ای، 4 گ،
اندازه:21×16سم [ف مخ: 141]
7. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5184/2
آغاز: برابر؛ انجام: و الفرق بين مذومند آن مذمبني على السكون ... و منذ جر ما مضى من الزمان و حاضره (و مذ) تجر الزمان الحاضر و يرفع ماضيه .. الجملة اربعمأة مأة فرق . و الحمدلله رب ... المعصومين فقد تم هذه الفرق على ید کلاب (؟) ائمة المعصومین حسین بن حیدر ... في شهر محرم الحرام 1132.
در فهرست ناشناس و با عنوان فروق اللغوية؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1132ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 18گ، ( 271-253 )، 21 سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 5-368]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2796/6
آغاز: برابر؛ انجام: الفرق بين آن و أن فالأولى تعرف بنصب الفعل المضارع و الثانية بجزمه.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 29گ (143پ-171 ر)، اندازه: 19×12سم [ف: 7-363]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 235/6
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-267]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17538ض
در فهرست ناشناس، بی کا، بیتا (د.ث]
bahjat-ud dārayn fi-l amr bayn-al amrayn
قمی، محمد طاهر بن محمد حسین، -1098 قمری
qomī, mohammad tāher ebn-e mohammad hoseyn ( 1687)
تاریخ تأليف: ذیقعده 1055ق؛ محل تألیف: قم
پیرامون جبر و تفویض و دو شبهه مشكل فلسفی ترجیح بلامرجح و تخلف معلول از علت تامه، در یک «مقدمه» و دو «فصل» و یک «خاتمه»، با نقل بسیاری از گفته های فلاسفه و دانشمندان علم کلام. آغاز: الحمدلله الذي هدانا بمنه سواء سبيل اليقين و دلنا بلطفه على
ص: 176
أوضح طرق الدين و عصمنا من اتباع آراء المجادلين ... اما بعد، فهذا رسالة وجيزه في ابطال الجبر و التفويض و اثبات الأمر بین الأمرين ... صنفها .. محمد طاهر بن محمد حسین و سماها بهجة الدارين في الأمر بين الأمرين ... انجام: و لا ريب في أنها متواترة تواترة معنوية فيما ادعيناه و دلالتها صريحة فيما اخترناه، الحمدلله رب العالمين.
[دنا 550/2 (5 نسخه)؛ الذريعه 162/3 ؛ فهرستواره 2610/4 «اوزان شرعيه» ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6290/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد علی، تا: پنج شنبه اواسط جمادی الاول 1072ق، جان ابهر؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (آپ -24پ)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 16-262]
2. مشهد؛ مرتضوی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر کا: محمد شفیع بن ناد على قمی، تا: جمادی الثانی 1086ق؛ 78ص (214-291) [ف مخ:-37]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2578/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-168]
3. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 277/15
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد کاظم حمامی پسر استاد میرزای اصفهانی، تا: سه شنبه 27 ذیحجه 1111ق؛ 82ص (379-460، 17 سطر، اندازه: 18×12 سم (نشریه: 3-354]
4. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 1980/1 -عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: شنبه 27 صفر 1316ق؛ 88ص (2-89) عکسی ف: 1-54]
bahjat-ur rā’iqa fi š.-iz zuhrat-il bāriqa
امام الحرمین همدانی، محمد بن عبدالوهاب،-1303 ؟ قمری
emām-ol-harameyn-e hamedānī, mohammad ebn-e
abd-ol-vahhab (- 1886)
وابسته به: الزهرة البارقة؛ أمام الحرمین همدانی، محمد بن عبدالوهاب (-1303)
گزارش ارجوزه خود اوست در لغت عربی که در 1281ق سروده بود. این ارجوزه در 1 «مقدمه» و 7 «باب» و هر باب در چند «فصل» است: مقدمه در حد لغت و لفظ و جز آن؛ باب 1. وضع اركانه؛ 2. المعارف الراجعة الى اللغة من حيث الاسناد؛ 3. المعارف الراجعة الى اللغة من حيث الالفاظ؛ 4. المعارف الراجعة الى اللغة من حيث المعنى؛ 5. المعارف الراجعة إلى اللغة من حيث لطائفها؛ 6. فيما يرجع الى حفظ اللغة و ضبط مفاريدها؛ 7. فيما يرجع الى رجال اللغة.
[الذریعه 73/12 «الزهرة البارقة»؛ دنا 550/2 ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 2019/2 -عکسی
آغاز: آغاز مقدمه: اللفظ عرفا صوت احتوى على ... الحمدلله الذي علمنا حقایق اللغات و الهمنا دقايق البلاغات، و الصلاة ... اما بعد، فيقول الفقير إلى رحمة ربه الودود محمد بن تاج الحاج عبدالوهاب الهمداني المعروف بين أصحابه به ابن داود؛ انجام: مما سیتلی علیک مفصلا انشاء الله. فهذه مقاصد هي مسايل هذا العلم.
خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: 13 یا آغاز 14ق؛ افتادگی: انجام؛ 62ص (32-93) [عکسی ف: 1-54]
bahjat-ur ragib ilas.-i buggyat-it talib
ربیعی نجفی، محمد بن يونس
rabī'ī najafī, mohammad ebn-e yūnos
وابسته به: بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب؛ کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (1154-1228)
شرحی مزجی و استدلالی بر کتاب «بغية الطالب في معرفة المفروض و الواجب» شیخ جعفر کاشف الغطاء است. این شرح با عناوین «قال قال» برگزار گردیده و در زمان حیات کاشف الغطاء نگاشته شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7416
آغاز: الحمدلله الذي جعل الكتاب حجة للانام و مرجعا للخاص و العام، انجام: قال المنصف فالمتصل بالكر بمجرد زوال التغير لانه متى زال التغير حكمت المادة.
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا، تقریظ مرحوم کاشف الغطاء تقریظی به این عبارت: «لقد اجاد و افاد و جاء بما فوق المراد السالك اوضح سبيل الرشاد الموفق لتأييد و السداد الطاهر المطهر صاحب المحل الازهر و المقام الأنور في شرحه لرسالة الاقل الاحقر الجنيجاوي المسمى لصغر قدره بجعفر فيا له من شرح قد اوضح مبهماتها و ابرز غوامض مشكلاتها مع لفظ كالدر النضيد و جواهر معان وقعت موقع القلادة من الجيد نفع الله به الطالبین و عم نفعه بجيمع المؤمنین آمین»؛ جلد: مقوا، 41گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم آف: 25-397]
bahjat-or rūh
روحی نیشابوری
rūhī neyšābūrī
ص: 177
فصلی (در اخلاق و آداب معاشرت) از آن کتاب.
تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 868/11
آغاز: فصلی چند از کتاب بهجة الروح مولانا روحی نیشابوری مرقوم می شود. فصل اول در بیان سلوک بزرگی بی حسب و نسب و خودبینی و خودپسند و مقید به صدرنشینی؛ انجام: به غاية الغاية كریه و رکیک می باشد. زنهار بدان سلوک اندر عالم*** تا ننشینی در پس زانوی ندم / زنهار سلوک آن چنان کن که به دهر*** فارغ باشی زمحنت و غصه و غم
خط: نستعلیق، كا: حيدر بن على بن اسماعیل کر کی، تا: قرن 11؛ پس از برگ 13 برگ یا برگهایی از دفتر افتاده و در برگ 14 چند حدیث و چند بیت از سید حمیری است که گردآورنده این جنگ می گوید از خط جد خویش شیخ علی نقل کرده، قطعه ای از حکیم رکنا و نیز یک صفحه از یکی از منشآت است با این آغاز: بارقه توفیق ازلی و شعشعه هدایت لم یزلی که چراغ افروز خاطر قدسی مناظر است»؛ کاغذ: اصفهانی آبی و زرد، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج گل و بوته دار و آب طلایی، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14×23/5 سم (نشریه: 13-246]
bahjat-or rūh va qovvat-ol arvāh = bahjat-ol arvāh
جرجانی ، عبد المؤمن بن صفی الدین، ق 5 قمری؟
jorjānī, ‘abd-ol-mo’men ebn-e safī-od-dīn (-11c)
نگارنده آن در دیباچه «عبد المؤمن بن صفي الدين بن اعز الدين بن محي الدين بن نعمة بن قابوس بن وشمگیر جرجانی» یاد شده که این نامه را برای محمود غزنوی (388-421) به نام «بهجة الأرواح» نوشته است. از خود نامه گذشته، از سبک پیداست که پس از آن روزگار نگاشته شده چه در آن از عطار نیشابوری (- 617) یاد می شود و از «منطق الطیر» او می آورد و از شیخ العارفين نجم الدین صاحب فصوص روحانی نام می برد. نگارنده از امام فخر الدين طاوس هروی و کتابش به نام «تهجی موسیقی» و از فرزند خود ضياء الدين محمد يوسف و سعد الدين محيي آبادی و شمس الدین کازرونی و میر فخر الدين و اسحاق موصلی و سید حسین اخلاطی یاد کرده و همه را از استادان این هنر دانسته و همچنین از شيخ رئیس و غلام سلطان ملکشاه یاد کرده و در خاتمه بیتی به عربی از ارزقی شاعر آورده است و می گوید که باید این هنر را از بازاریان و پیشه وران و نادان ها و فقیهان و واعظان و زنان و غلامان درم خریده و احمقان مخنث و قرآن خوانان بد و مکاریان و قاضيان دور داشت و در پایان می گوید که این دانشمندان افزار موسیقی و طرب بساختند: افلاطون و ارسطو و جالینوس و بوعلی و اسحاق موصلی و ابن طائی و محمد امین طاوس. پیداست که نامه از صفي الدين عبد المؤمن بن يوسف بن فاخر بلخی ارموی آذربایگانی (613-693) نیست. (دانش پژوه)
دکتر خانلری در پیشگفتار چاپی این کتاب می نویسد: «روزگار نگارش آن شناخته نیست، شاید از سده 10 یا 11 ق باشد. نام نگارنده و ممدوح آن هر دو ساختگی است» و سپس پیوندی میان این رساله و «رساله موسیقی خواجه عبدالرحمان غزنوی از سده دهم نشان می دهد. در تأیید مطلب چند نکته اهمیت دارد: 1. تاریخ فوت قابوس (-403ق) و تاریخ فوت سلطان محمود (422ق) است و اینکه عقب پنجم قابوس
قبل از سال 422 ق دست به تأليف كتاب بزند، غیر قابل قبول است؛ 2. نثر فارسی متن کتاب، به هیچ وجه با نثر فارسی رایج در زمان غزنویان و بلکه بعد از آن، مطابقت ندارد؛ 3. جو اجتماعی زمان در عصر صفویه، احتمالا مؤلف را بر آن داشته تا تصنیف این کتاب را، مانند گناهی، به گذشتگان نسبت دهد! این کتاب ظاهرا از زبان عربی و یونانی به فارسی برگردانیده شده است. رساله ای است در علم موسیقی و دارای یک «مقدمه» و 10 «باب» و «خاتمه»: مقدمه : در آنکه هر مقامی از چه استخراج کرده اند؛ باب 1. مبداء این علم؛ 2. اقاويل بعضی از حکماء؛ 3. نسبت این علم به وجود انسان؛ 4. نسبت این علم به كواكب سبعه؛ 5. بخور اصول حرکات؛ 6. بیان این علم في النظم؛ 7. ترکیب پرده به حسب میر عطارد؛ 8 مناسبت هر چه که نغمه گوید؛ 9. بیان اینکه هر پرده چند با تکه بود؛ 10. سلوک صاحب این علم با عامه؛ خاتمه: در نسبت پرده ها به کواکب و عناصر و فصول اربعه.
آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه مظهر لطف حقه محمد و آله الطاهرين أما بعد فهذه رسالة شريفة و جيزة الباهرة في العلوم الأدوار من قول الحكماء الفلسفة بدلايل المرضية المطبوعة یعنی این رساله ایست بزرگ قليل اللفظ كثير المعنى متبهر در علم موسیقی از کلام حکماء يونان ... اما بعد قال العبد الفقير ... عبد المؤمن بن صفي الدين بن عزالدين بن قابوس و شمگیر
چاپ: به تصحیح و مقدمه هل. رابینو دی برگو ماله، تهران، سلسله انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1346
[دنا 550/2 (26 نسخه)؛ الذريعة 162/3 ]
1. تهران: مجلس شورا؛ شماره نسخه: 4854/2
آغاز: برابر؛ انجام: باب در بیان ادوات و آلات طرب که هر کس از حکما کدام آلت طرب ساخته ...... في غرة شهر ربيع الثانی سنة ستة و اربعین و الف.
خط: نستعلیق، كا: عين على، تا: 1046ق؛ دارای 6 شكل و یک جدول از انتها، مقام های موسیقی را در این اشعار شرح داده است و در پایان نام 12 مقام از مقام های موسیقی ذکر گردیده است؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 24ص (60-84 )، 14سطر (12×6/5 )، اندازه: 18×12سم [ف: 13-292]
ص: 178
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11507
آغاز: برابر؛ انجام: بی زمزمه عشق نخواهم بودن ×× تا دم زدن نفس مرا خواهد بود
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1079ق؛ مصحح، دو شکل نجومی مدور، خانه خانه و مجدول، بعد از برگهای 15 و 18 افتادگی دارد؛ مهر: «يا شفيع ... محشر» (بیضی)، «عمل دست محمد صالح» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 24گ، 11 سطر ( 12/5×9) ، قطع: ، اندازه: 18×13سم [ف: 29-145]
3. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 1515/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز ضربی و مقوایی، 44ص (1-44)، 17 سطر [سنا: ف: 2-311]
4. تهران؛ مجلس شورا، شماره نسخه:93/3
سرود خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق (نشریه: 13-432]
5. تهران؛ ملی ایران، شماره نسخه: 2712/1
آغاز: برابر؛ انجام: شش آواز و بیست و چهار بحر اصول است خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 29گ، 11 سطر (15×8)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 6- 320]
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1259ق؛ کاغذ: ، کاغذ فستقی، جلد: لایی پارچه، 14 برگ، 20 سطر، اندازه: 20×15/2 سم [ف: 2-63]
7. مشهد؛ آستان قدس رضوی؛ شماره نسخه: 10941/1
آغاز: برابر؛ انجام: این دایره از قول حکما در بیان دوازده مقام و بیست و چهار شعبه و چهل و هشت گوشه و شش آوازه و بیست چهار بحر اصول است.
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1270ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی روشن، جلد: تیماج خرمایی، 15 سطر ، قطع: ، اندازه: 16×25سم [ف: 18-114]
8. مشهد: آستان قدس رضوی؛ شماره نسخه: 12271
آغاز: برابر؛ انجام: تاقوت دم زدن مرا خواهد بود ... ذیحجه الحرام سنه 1297 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1279ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 12 سطر (1679) ، قطع: ، اندازه: 14×20سم (الفبائی: 91]
9. تهران؛ ملی ایران؛ شماره نسخه: 2148/1
آغاز: برابر؛ انجام: این دایره از قول حکماء در بیان دوازده مقام و بیست و چهار شعبه و چهل و هشت گوشه شش او از بیست و چهار بحر اصول است خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1279ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رویه کاغذی عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 43ص، 12 سطر (15×9)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 5-202]
10. تهران؛ ملی ایران، شماره نسخه:2307/4
آغاز: برابر؛ انجام: مخالف مغلوب مرکب و بیات همایون و نهفت نوروز عرب نوروز عجم خط: نسخ و نستعلیق، كا: كا: زین العابدين ابن احمد تبریزی، تا: 1282ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مقوایی، 34ص، 14 سطر( 15/5×9)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 5-428]
11. تهران، دانشگاه تهران؛ شماره نسخه:199/3
آغاز: برابر ؛ انجام: بوسلیک، حسینی، حجاز، نوا، کوچک، بزرک، رهاوی. تمت الرسالة بعون الملک الوهاب. ؛ خط: نستعلیق، كا: كا: محمد علی، تا: 1287ق؛ در پایان دارد این دائره از قول حکما در بیان دوازده مقام و بیست و چهار شعبه و هشت گوشه و شش اداره و بیست و چهار بحر اصول»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد مقوایی تازه، 78گ، 12 سطر (14×7/5 )، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 4-839]
12. تهران؛ سپهسالار( شهید مطهری)؛ شماره نسخه:698
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1295ق؛ تصویر چند آلت موسیقی و یک دائرة مقام های موسیقی؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج، 29گ (2پ - 30ر)، 14 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 3-262]
13. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 378/1
خط: نسخ، كا: رابینودی گوماله، تا: قرن 14؛ در دو مجلد که برای چاپ آماده کرده بوده است؛ کاغذ: آبی خط دار، جلد: گالینگور، 38برگ، ، 23 سطر 16×27 سطر ، قطع: ، اندازه: 31719سم [سنا: ف: 1-216]
تهران؛ دانشگاه تهران شماره نسخه: 6011-عکس
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-237]
تهران؛ کتابخانه (پژوهشگاه) مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 6 و 7
همان نسخه بالا [فهرستواره مینوی: 163]
14. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 494/5
آغاز: و بعد چنین گوید (نام مؤلف) که چون طبع سلطان السلاطین سلطان محمود غزنوی را راغب و مایل بعلم شریف موسیقی دید؛ انجام: و هر گاه استادان خواسته باشند آزمایش کنند و قوت و قدرت یکدیگر معلوم کنند از آن معلوم کنند و السلام علی من اتبع الهدی
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن مشکی، 38ص (239-277)، 19 سطر، اندازه:
21/6×14 سم [ف: 5-45]
تهران؛ دانشگاه تهران، شماره نسخه: 3011/5 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-781]
15. مشهد؛ آستان قدس رضوی؛ شماره نسخه: 12243/4
آغاز: برابر ؛ انجام: و بیست و چهار بحر اصول است
خط: نسخ و نستعلیق مخلوط به شکسته، کا: اسدالله منجم دودانگه هزار جریبی، تا: رجب 1306ق، جان تهران واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 24ص (85-108)، 17 سطر، اندازه: 21/5 × 14/5 سم [ف: 17-479]
16. تهران، دانشگاه تهران؛ شماره نسخه: 5869/1
خط: نستعلیق، كا: كا: معز سجادی، تا: 1314ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 10 سطر (16×11)، قطع: ربعی
[ف: 16-115]
ص: 179
17. تهران؛ مجلس شورا؛ شماره نسخه: 3455/302
آغاز: برابر؛ انجام: نوروز عرب نوروز عجم ... تمت الرساله 16جمادی الاول سنه 1139 بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج یک لا قرمز، 2گ (439-440)، قطع: بیاضی، اندازه: 33×15/5 سم [ف: 10-1381]
18. تهران؛ باقر رقت (ترقی)؛ شماره نسخه:بدون شماره/1
بی کا، بی تا؛ از زبان تازی و یونانی به لفظ مسلسل فارسی نقل کردم ... و به ده باب و مقدمه و خاتمه پرداختم (میراث اسلامی: 5-625]
19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6193/12
آغاز: برابر؛ انجام: و چهل و هشت گوشه و شش آوازه و بیست و چهار بحر اصول است (سپس یک دایره)
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ:فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 17گ (188پ 205پ) ، 17 سطر ، اندازه: 17/3×12 سم [ف: 9-241]
20. تهران؛ سپهسالار شهید مطهری)؛ شماره نسخه:2869/5
آغاز: برابر؛ انجام: نوروز عرب. نوروز عجم. شهناز. بی زمزمه عشق نخواهم بودن ×× تا دمزدن نفس مرا خواهد بود در فهرست ناشناس آمده؛ بی کا، بی تا؛ در حاشیه صفحه نخستین اعتضاد السلطنه درباره ساختگی بودن این کتاب سخنانی دارد؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 22گ ( 179-158 پ)، 12 سطر، اندازه: 22×15 سم [ف: 3-261]
21. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 833/1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای نو، 22گ (1پ -23پ)، 12 سطر، اندازه: 15/6 × 21/7سم [ف: 5-204]
bahjat-or rūh (t.)
جرجانی، عبد المؤمن بن صفی الدین، ق 5 قمری
jorjānī, ‘abd-ol-mo’men ebn-e safī-od-dīn (- 11c)
مترجم: رابینو ، یاسنت لویی 1877- 1950 میلادی
وابسته به: بهجت الروح و قوت الأرواح = بهجة الأرواح جرجانی، عبدالمؤمن بن صفي الدين (قرن 5 قمری) از رابینو در 1943
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 378/2
خط: نسخ، كا: رابینودی گوماله، بی تا؛ دیباچه آن در آغاز چاپ تهران ترجمه شده است؛ کاغذ سفید، جلد: مخمل قهوه ای مقوایی، 75گ، 36 سطر (31×18)، اندازه: 33×20سم [سنا: ف: 1-216]
bahjat-or ro'asā' dar ‘alāj-e amrāz-e nesā’
باید ترجمه باشد از بهجة الرؤساء في علاج امراض النساء احمد افندي بن حسن بن علی رشیدی حکیم مصری (-1282 ق) که در بولاق در 1260 به چاپ رسیده است؛ مشتمل است بر: فصل اول، در بیان امراض فرج، مشتمل بر پنج مقاله: مقاله 1. امراض شفرين كبيرين در ده مبحث»: 1) عدم شفرين كبيرين، 2) التصاق شفرين كبيرين، 3) جروح شفرين كبيرين، 4) کوبیده شدن شفرین کبیرین، 5) التهاب شفرین کبیرین، 6) ادویماء شفرین کبیرین (قسمتی از استسقاء موضعی)، 8) اكياس شفرين کبیرین، 9) اورام ليفيه شفرين كبيرين، 10) دوالی شفرين کبیرین؛ مقاله 2. امراض شفرين صغرين در چهار «مبحث»: 1) طول مفرط شفرين صغرين، 2) التصاق شفرين صغرين، 3) التهاب شفرين صغرين، 4) اورام فطریه در شفرين صغرين؛ مقاله ٣. امراض بظر، در سه «مبحث»؛ 1) طول بظر بافراط، 2) التهاب بظر، 3) سرطان بظر؛ مقاله 4. امراض مجرای بول در دو «مبحث»: 1) انسداد مجرای بول، 2) سرطان ابتدای مجرای بول؛ مقاله 5. امراض عامه بر جميع اجزاء فرج در چهار «مبحث»: 1) حمره فرج، 2) حکه فرج، 3) قروح اکاله زهریه در فرج، 4) تولدات زهریه در فرج؛ فصل ثانی در بیان امراض مهبل در نه مقاله: مقاله 1. عیوب متكونه در مهبل در پنج «مبحث»: 1) ضيق مهبل خلقا و یا بر سبيل عرض (بقیه را ناقص است).
تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 54
آغاز: چون تما شد جمع نمودن و نوشتن این کتاب و تصحیح و پاکیزگی آن نامیده شد ببهجة الروسا در علاج امراض النسا؛ انجام: جدول است و آخرین کلمه آن: «سمیت و تریاقیست» می باشد.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ بیست و هشت کتاب در جدول طلا و آبی؛ 264 ص، 23 سطر، اندازه: 32×20سم [نشریه: 3-303]
bahjat-us sanīyya fī š.-i da'wat-il juljulwtīyih
اخلاطی، حسین بن علی، ق 9 قمری
axlātī, hoseyn ebn-e 'alī (- 15c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16148
آغاز: بسمله هذه البهجة السنيه في شرح دعوه الجلجلوتية؛ انجام: هذا بيان الدعوه مع شرح كل بيت على حدته بشرحه و منافعه
خط: نسخ، كان محمد وسیم، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی، اندازه: 2013سم [رایانه]
bahjat-oš šoʻarā'
اسرار تبریزی، محمد کاظم بن محمد، 1265-1315 قمری
ص: 180
asrār-e tabrīzī, mohammad kāzem ebn-e mohammad (1849-1898)
تاریخ تأليف: بین سالهای 1294-1299ق.
شرح اشعار و زندگی سرایندگان بذله گو و شوخ طبعان آذربایجان که به پیروی از «تذكره يخچالیه) میرزا محمد على ندیم اصفهانی تألیف شده است. با آن که بیشتر این شعرا اشعار فارسی هم دارند اما «نگارنده این کتاب مبارک بنای این مجموعه را بر ترکی نهاده است. مؤلف بر آن بوده که از شعرای معاصر خود یاد کند: «و مخفی نماند هر شاعری که نگارنده کتاب در این مجموعه مبارک نام برده از شعرای معاصرین ماست. بدین معنی که همه اینها در عهد دولت قاجاریه ظهور نموده اند و شعرایی که در عهد ماضيه هم تخلص شعرای معاصرین ماست خواهم نمود». از این رو مؤلف بسیاری از کسانی که از آنها یاد کرده را دیده و سروده هایشان را از خودشان گرفته است. مثلا در شرح حال راغب می نویسد: «در حقيقة الأمر نگارنده این کتاب مبارک که عمرم به مرحله سی چهار رسیده و با بسیار از صاحبان ذوق ملاقات و مباحثه نموده ام». نام شعرای این تذکره چنین است: آتشی مراغه ای؟ ارشاد، کربلائی علی؛ اسماعیل؛ افسر اردوبادی، میرزا عبدالله ؛ اعمى؛ اشکریز، کربلائی حسینی؛ باقر دلاک؛ بلبل، کربلائی تقی دلال؛ پروانه، آخوند ملا تقی؛ بینوا؛ پرغم، میرزا احمد تبریزی؛ تالاندی مرندی؛ توپچی؛ ثاقب اهری؛ جودی، آخوند ملا ستار روضه خوان؛ جرتاب، صادق؛ حلیم هروی خلخالی، غفار؛ حسن سرابی؛ حقیر مرندی، حاجی میرزا عبدالغفار ماهوت فروش؛ خلیفه سرابی، محمد؛ خادم عطار؛ خیام ثانی؛ دلسوز تبریزی، کربلائی محمد امین؛ درویش بلبل؛ دلریش، کربلائی عسکر جورابچی؛ دلگیر، کربلائی محمد عطار؛ ذکری، کربلائی نجف بازار چی؛ راجی، حاجی ابوالحسن متوفی؛ ربیعی، میرزا عبدالعلی میانه ایی؛ راغب اهری، میرزا موسی اهری؛ رضا صراف؛ زهدی، کربلائی نوروز سبزی فروش؛ سرمست، آقا میرزا باقر کفری؛ سمطوری، سنتوری؛ سید نقاش، سید محسن سلطان؛ ساقی قصه خوان؛ سروری، کربلائی شکرالله؛ شکری، کربلائی کریم حكم آبادی؛ ساعی، میرزا ابوالقاسم؛ شاهد کودوشچی، کربلائی حسین بابا؛ شکوهی، کربلائی مهدی آینه ساز؛ شیدا، لطف الله؛ شاکر تبریزی ؛ شیخ علی اکبر؛ شايق ذاکر؛ شهباز تبریزی؛ صابری؛ صبوری، آقا میر عباس متوفی 1293ق؛ صفا، سید حسن؛ ضياء، کربلائی آقا عرقچین فروش پسر ملا محمد على؛طغرا، مشهدی حسین پسر محمد علی جورابچی؛ طلوعی، میرزا عبدالرسل؛ طالب محزون، ابوطالب؛ ظهوری، علی شهیر به عطار؛ عبقری، کربلائی رحیم امیر خیزی؛ عاجز مرندی، حاجی میرزا یوسف؛ غمدل دلمقانی؛ غشی چایچی؛ فدوی، ملا مهر على؛ فنای خویی، میرزا عبدالرسول؛ فارغ؛ فاخر، مشهدی احمد آقا بزاز؛ فایض؛ قدسی، ملا محمد تقی مکتبدار؛ قصير؛ قمری، میرزا محمد تقی؛ گلشن، حسین آقا ارموی؛ گنجی خویی، میرزا محمد صادق؛ كاشف؛ لعلى، آقا على ایروانی تبریزی؛ لاطف، مشهدی عسکر؛ مظطر، آقا میر یحیی؛ میر خویی فرزند میرزا عبدالرسول فنا؛ موبد، کربلایی اسماعيل عرقچین فروش؛ مهجور، کربلایی عبدالعی آهنگر؛ مجمر، میرزا محمد على؛ ملا کریم میرزا جبار؛ مظلوم، کربلائی ابراهیم؛ نباتی؛ ناجی؛ ناطق؛ هوشین؛ واقف، مشهدی محمد علی مینا گر؛ یوسف پالوده پز [ تاريخ تذکره های فارسی، ج 1، ص 130 - 136 (همین نسخه را دیده است)]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9174
آغاز: سعادت ابدی و دیباجه کرامات سرمدی پادشاهی راست که طوطی ناطقه انسانی را در محاذات تكلم به ادای انمن البيان السحرة؛ انجام: زهر بادی چو کاهی گر بورزی ×× اگر کوهی به کاهی در نیرزی / سخن این بود دیگر جمله تزوير ×× تو خواهی رد کن خواهی که در گیر.
خط: نستعلیق، کا: حسن حسینی، تا: 10 صفر 1299ق، جا: طهران؛ نسخه مغلوط است، مطالبی از کتاب به خط جعفر سلطان القرایی و چند سطر به لاتین، مصحح، این نوشته ها گاهی استحسانی و ذوقی در رد و قبول برخی ابیات است و گاهی اضافاتی درباره مطالب متن، در مواردی هم اشتباهات مؤلف بر شمرده شده است (مثلا در وجه تسمیه تخلص عبقری در ص 126 یا ص 9 و 19)، نویسنده این یادداشت ها مشخص نیست اما در یک جا تاریخ 1301 ق را پای نوشته های خود گذارده است (ص 17 و 21)؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: صنعتی شکری، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول عطف چرمی، 102گ، 12سطر ( 15/5×9)، اندازه: 22×16/7 سم [ف: 29/2
-835]
bahjat-oš šo‘arā' = gol-hā-ye rangārang گزیده سروده هایی، بیشتر از فردوسی و نظامی گنجوی، سنایی و سعدی، سپس مجموعه سروده های تذکره گونه، کاری به مانند تذکره اسحاق بیگ عذری بیگدلی (مشترک 1065/1 ) و بوستان خیال فخری هروی (مشترک 2056/12 ).
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 171
آغاز: بسمله، حمدله، صلات. اما بعد، به موجب حکم همایون ... به داد و به دانش به تاج و به تخت *** به فر و به مهر و به رای و به بخت؛ انجام: ای سنگدل صياد من تا چند بر یاد قفس*** سر زیر بال خود کشم در گوشه گلزارها
در دیباچه ای الحاقی و به خامه دیگر که به اصالت و درستی آن نمی توان اعتماد کرد، آمده که این مجموعه را علی اصغر متخلص به ملک الشعراء، به دستور شاه عباس صفوی، از کتاب ها برگزیده، بهجت الشعراء و گلهای رنگارنگ نامیده است؛ خط:
ص: 181
نستعلیق تحریری، کا: دوم داعی تبریزی، تا: پنج شنبه 2 رمضان 1240ق؛ با یادداشتی مورخ 1244 ق که نشان می دهد دارنده نسخه در خدمت فریدون میرزا و بهمن میرزا شاهزادگان قاجار بوده؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوا ابری، گوشه و عطف تیماج قهوه ای، 124گ، 15 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 14/5 ×5/ 20سم [ف: 1-37)
bahjat-us Sla fi nusrat-it tariqat-il bahiyya
اصول دین پنج گانه را با استدلال مختصر و استفاده از آیات و احادیث رابا استدلال مختصر و استفاده از آیات و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) نگاشته و بحث امامت را با تفصیل بیشتری بررسی کرده و در این بحث فقط از احادیث اهل سنت روایاتی آورده تا حجت بر همه مسلمانان تمام باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6415
آغاز: انموذجا لذلك العلم و احترز عن الاطناب بئلا يمل الاحباب سوی مبحث الولاية؛ انجام: و ما فيها من انواع النعمة و النقمة و غير ذلك و يجب الاعتقاد.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، گویا نسخه ای که در درست بوده افتادگی هایی داشته که در نسخه ها سرایت کرده است؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوهای، 106گ، 21 سطر، اندازه: 20/5×13 سم [ف: 17-22]
bahjat-uş Şafa
محمد هادي بن محمد مهدی، قمری
mohammad hādī ebn-e mohammad mahdī
وابسته به: كتاب من لایحضره الفقيه = من لا يحضره الفقیه شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)
شرح مزجی است بر کتاب «من لا يحضره الفقیه » شیخ صدوق.
تبریز؛ خادم حسینی؛ شماره نسخه: 23
آغاز: الحمدلله المتعالی عن صفات المخلوقين المنزه عن نعوت الناعتين؛ انجام: اربعة اشهر لم اصل نافلة فقال ليس علیک قضا أن المريض ليس كالصحيح كلما غلب الله عليه فالله اولى بالعذر فيه جلد اول تا نیمه کتاب صلوة، از انجام ناتمام مانده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 190گ، 19 سطر، اندازه: 29×13سم [اوراق عتیق: 1-90)
bahjat-ot tālebīn = š.-e al-kobrā fe-l manteq
حسینی یزدی، محمد بن محمود
hoseynī-ye yazdī, mohammad ebn-e mahmūd
وابسته به: کبری در منطق – الرسالة الكبرى في المنطق؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)
شرح مختصری است با عناوین «قوله - قوله» بر رساله «کبری» میر سید شریف گرگانی که به خواهش بعضی از دوستانش تألیف شده و توضیحی با نقل اختلاف نظرها در بعضی از مسائل و ذكر شقوق و انواع آنچه را که مؤلف از مطالب بدانها اشارت دارد آغاز: بسمله الحمدلله الذي جعل المنطق آلة لابراز ما يعلم و صیر العقل ... این کلمات کلماتی است متعلق به رساله کبری به خواهش بعضی ... سميته بالبهجة الطالبين ... قوله بدانکه آدمی
انجام: و اما از وضع احد الجزئين لازم نمی آید رفع دیگری زیرا که اجتماع هر دو با هم صحیح است
چاپ: در هامش كبرى في المنطق در سال 1317 چاپ سنگی شده.
[دنا 552/2 (22 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1493/2 ]
١. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1384/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی نرم، 45گ، ابعاد متن: 1086، اندازه: 14×10 سم [ف: 3-944]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1808/1
آغاز: برابر خط: نسخ، كا: حسین بن محمد تبریزی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 24گ (1پ -24پ)، 17 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 5-227]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1706
خط: نستعلیق، كا: عبد المجيد، تا: 1235ق؛ کاغذ: کاغذ فستقی آبی، جلد: میشن سیاه لایی، 46 گ، 11 سطر، اندازه: 16/6×10/6 سم [ف: 2-63]
4. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3320/2
كا: سید ابوالقاسم فرزند سید سامع نصر آبادی یزدی، تا: 1243ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 32 (26-57)، اندازه: 13×9 سم [ف: 5-1614]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5559
خط: نسخ، بی کا، تا: 27 جمادی الاول 1244ق؛ کاغذ: کبود، جلد: تیماج مشکی، 86گ، 12 سطر (11×6)، قطع: بغلی، اندازه: 15×9 سم (ف: 16-35)
4 . یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1469/3
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: ابراهیم شریف پسر حاج محمد علی یزدی، تا: 1257ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 40ص (113-
ص: 182
152، 16 سطر (11×6)، اندازه: 14/5×10 سم [ف: 3-967]
7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7577- 38/197
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: میرزا رفیع بن محمد جعفر، تا: چهارشنبه جمادی الاول 1262ق؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 43گ، 16 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-635]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7297/3
خط: نسخ، كا: زین العابدين بن قربانعلی بروجنی قهفر چی، تا: شنبه 17 رجب 1273ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 44گ (141پ۔ 184ر)، اندازه: 11×17 سم [ف: 19-89]
9. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 450/1
آغاز: برابر؛ انجام: و از وضع تالی رفع مقدم از وضع تالی وضع مقدم
خط: نستعلیق پخته، کا: محمد تقی بن ملا ملک قاضی عسکر، تا: 1280ق؛ 40گ (1پ -40پ) [ف: 1-37]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6808
انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1281ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی یک لا مجدول میان جداول بوته های ریسه ای، 93گ (33-125)، 8 سطر (115)، اندازه: 15×10 سم [رایانه]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2813/5
آغاز و انجام بر ابر
خط: نستعلیق، کا: عبدالرزاق بن عبدالرحیم خلخالی، تا: دوشنبه محرم 1287ق، جان زنجان مدرسه سید؛ جلد: تیماج قهوه ای، 23گ (105-127ر)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 8-16]
12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1317
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حیران، تا: ربيع الثانی 1296ق؛ جلد: تیماج سبز، 69گ، 9 سطر (11×6)، اندازه: 17×11 سم [ف: 3-926]
13. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان، شماره نسخه: 134/1
خط: نسخ، كا: محمد مهدي بن ملامقدس بن محمد حسن بن عبدالنعيم زهانی، تا: پنج شنبه ذیقعده 1306ق، جا: قائن، مدرسه جعفریه؛ جلد: گالینگور مشکی، 34گ (3پ - 36پ)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 103]
14. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 198
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كا: على اكبر، تا: 27 شعبان 1318ق؛ 40گ، قطع: بیاض رقعی (چند نسخه -ف: 345]
15. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 166/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: دبیر اعلم، تا: 27 رمضان 1341ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 24گ، 25 سطر، اندازه: 11× 17/5 سم [ف: 1-235]
16. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4048/1
بی کا، بی تا [ نشریه: 13-358]
17. تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره
كا: محمد حسینی یزدی، بی تا [میراث اسلامی: 5-596]
18. تهران؛ شهشهانی، حسین، شماره نسخه: بدون شماره
كان محمد حسینی یزدی، بی تا [میراث اسلامی: 5-596]
19. تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-606]
20. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 49/2
خط: نسخ، کا: محمد حسین بن ابوالحسن مجومردی، بی تا؛
18گ (71پ-88پ)، اندازه: 22×17سم [ف: 1-46]
21. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 508/3
بی کا، بی تا، قطع: خشتی (مروي: في: 283]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1136
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: نائینی؛ 31 گ، 19 سطر، اندازه: 24×13سم [ف: 4-368]
bahjat-ol ‘ālam
مهارت اصفهانی، 1124 قمری
mahārat-e esfahānī (- 1712)
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1020/1
خط: نستعلیق، كا: غلام علی بیک امیر بیک، بی تا، کاغذ: ترمه جلد: میشن آلبالویی [ف: 5-223]
2. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: 69عکسی
خط: نستعلیق روشن، کا: محمد امین بک، بی تا؛ 248گ [جنگ: 4451 ]
bahjat-ul fatāwā
افندی یكیشهری، عبدالله
afandī-ye yekīšahrī, 'abd-ol-lāh
تاريخ تأليف: گویا فراهم آمده 1130 تا 1134
کتابی فتوایی به صورت سوال و جواب است. مؤلف ابتدا به سؤالات اعتقادی و سپس به مسائل فقهی به ترتیب ابواب فقه عامه پاسخ داده است از زین الدین صدر العلماء ناصر الشريعة ابوالفضل عبدالله افندی یکیشهری مفتی عثمانیه، تحریر و ترتیب محمد فقهی عینی از اعتقادات تا میراث. (دانش پژوه)
آغاز: الحمدلله الذي احكم احكام الشرع على احسن الترتيب و النظام و جعل علماء الشريعة
[دنا 552/2 (3 نسخه)؛ ایضاح المکنون: ج 1ص 202؛ قرطای 310؛ الأوقاف
ص: 183
العامة بغداد 566/1 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38530
آغاز: برابر؛ انجام: ایتمد کلرینی آخره تفويضدن عمر وی منعه قاسور اولومی جواب: اولماز
خط: نستعلیق، کا: حسن بن مصطفی روسجقی، تا: جمعه اواخر ربيع الثانی 1164ق، صفحه نخست مجدول به زر و تحریر، در حاشیه مصادر مطلب را با عبارت عربی نوشته؛ علامت وقف و مهر «محمد حسین» (بیضوی)؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 271گ، 35سطر، اندازه: 18×16/5 سم [اهدائی رهبر: 3-113]
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1504
همان نسخه بالا [مؤید: 3-404]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9120
خط: نستعليق ترک، بی کا، تا: 21 ربیع الاول 1206ق، جا: کوی مدينة العشاق؛ تملک: سید مصطفی پسر ولی الدین ایجی ایلی در رمضان 1256؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 341گ، 21 سطر ( 15/5×7)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14سم [ف: 17-298]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9127
خط: نستعلیق ترک، کا: سيف الله بن على بن ابراهيم بن على کمال ار کری روم ایلی نایب شهر خعيله، تا: 10 محرم 1218ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، محشی؛ تملک: عبدالرحمن راتب در 1222؛ کاغذ: استانبولی، فاقد جلد، 319، 25 سطر (9/5× 17/5 )، اندازه: 29×15سم [ف: 17-299]
bahjat-ul fatāwā
تاريخ تأليف: 1166ق
تصحيحها و ارجاع مسائلها الى مآخذها و تعیین اسامی الكتب المرجوع اليها مع بيان ابوابها و فصولها كما فعله شیخ الاسلام و مفتی الانام عبدالله المفتي بمساعدة فقهاء جهبذة كانه فهرست مطالبها. نام آن در آغاز فهرست آمده است و در دیباچه، متن در 1166 به بیاض آمده است، در دیباچه آمده است: «اردت ان ارد المسائل الى مآخذها و اعین اسامی الكتب مع ابوابها و فصولها».. ممکن است متن عربی کار عبدالله افندی باشد که در بالا معرفی شد.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9449
خط: نسخ، كا: سید محمد امین بن سید عمر ایوبی، تا: 25 جمادی الاول 1182ق؛ مجدول، با پیشانی زرین و رنگین؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب ترنجی مقوایی با لولا، 165گی، 23 سطر ( 15/5×7/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 20×13سم [ف: 371 -17]
al-bahja fi-1 mantiq
ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370؟ -428 قمری
ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e “abd-ol-lāh (981-1038)
یا چنانکه بر حاشیه صفحه نوشته شده است البهجة الظالة» خلاصه ای کوتاه در 9 «باب» منطق است. مهدوی آن را ندیده و تنها از ارگین و قنواتی نقل کرده است. در منابع قدیمی معرفی آثار شیخ نیامده است.
آغاز: بسملة. خير المبادي مازين بالحمد لواهب القوة على حمده، و الصلاة على نبيه محمد و آله. الكلام في هذا الكتاب يشتمل على معرفة المنطق ... و اقسامه تسعة: ايساغوجی، قاطیغو رياس ... الشعر
انجام: يقول الخطيب في التعظيم: هو اول من فعل و ما اکثر ما فعل ... يقول كأني بعت يوسف بثمن بخس، و دللت على المسيح بثلاثين درهما. و قد ذكرنا كليات الكتب السبعة (التسعة) فلنختم الكتاب
[دنا 570/2 ؛ مهدوی ص53ش 41]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2441/9
خط: نستعلیق، كان عبد الرشید، تا: چهارشنبه 14 صفر 1052ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی زرکوب بیرون و درون، 14ص (106-119)، 25 سطر (18×8/5 )، اندازه: 24/5×15 سم [ف: 9-1120]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2222/6
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: سه شنبه 19 ذیحجه 1310ق، کاغذ: فرنگی، زرد، 14گ (پ 42-29 پ)، 17سطر [ف: 11-580]
←بهجة القلوب← بهجة الاحباب و سرور الأصحاب
bahjat-ol qolūb
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15937/10
آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة و السلام الاتمان علی محمد و آله الطاهرين اما بعد انا ذكرنا لك المطلب في كشف الاسرار؛ انجام: ان تجرية الاكسير من اليسير الى الكثير لا بالعكس فانه امر عسير و الله يصير كل عسير يسير.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ ركابه دارد؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 31ص (539-569)، 17سطر، اندازه: 14×22/5سم [ف: 44-144]
ص: 184
bahjat-ol qolūb
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17193
بی کا، بی تا، خریداری از رسول فروزان کیا؛ اندازه: 22/2817/2 سم (رایانه ]
bahjat-ol qolūb va sorūr-ol fo’ād
حسینی، محمد اسماعيل بن محمد باقر، ق13 قمری
hoseynī, mohammad esmāʻīl ebn-e mohammad bāqer (- 19c)
تاریخ تأليف: 15 رجب 1233ق
کتابی مفصل است در مورد انتقال پیکر مردگان به اماکن و مشاهد مقدسه، و بنا به تقاضای برخی از مؤمنین، دوستان و طلاب نگاشته شده. وی در مقدمه چنین آورده است: «هر چند این اقل سادات از روی احتیاط راه ترجیح مسائل عليه دينيه را بر خود مسدود ساخته و طریقه تقلید را پیش نهاد خود گردانیده اما چون مسئول ایشان مد الله عمر هم بسر حد کمال رسیده لازم دانسته که در این مسئله جلیله و بعضی از متفرعات جزیله آن به قدر الوسع جد و جهد نموده آنچه راحج آمده در سلک تحریر در آورده تا آنکه همگی آنام از خاص و عام از آن بهره مند گردند ...». این رساله در 6 «فصل» و «خاتمه» ساخته شده: فصل 1. بدانکه علامه حلی رحمه الله در منتهی فرموده اند ... 2. آنکه اخبارات و حکایات چند از ثقات بما رسیده .... 3. آنکه در سلف و خلف متقدمین و متأخرین دین مبین .... 4. آنکه حدیثی که از حضرت رسول(صلی الله علیه وآله وسلم) .... 5. باید دانسته شود آنکه از جمله اموری که .... 6. آنکه از جمله چیزهایی که منشأ دارد ...؟ خاتمه: چون در دیباچه این رساله عرض شد که ... .وی در پایان نسخه، فهرست كتاب ها و منابعی را که از آنها سود جسته و نیز فهرست نام عالمان را آورده و از تمام آنها با عبارت «اعلى الله مقاماتهم و نور الله ضرایحم» یاد کرده، چون: علامه مجلسی ( 1110ق)، میرزا ابوالقاسم قمی «میرزای قمی» (- 1231ق)، ملا مهدی نراقی (-1209ق)، شهید ثالث، مسودات والد علامه اش، میر محمد اسماعیل جد علامه اش، میر محمد صادق برادر بزرگش (البته از او در متن با عبارت «دام عزه و عمره» یاد کرده) و دیگران. وی شعر نیز می سروده است. نامی از او و کتابش در منابع موجود یافت نگردید.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15097
آغاز: الحمدلله الذي ارشدنا طريق الرشاد و هدانا سبيل الإرشاد ... اما بعد، پس بدرستی که بعضی از مؤمنین و برخی از مسلمین ... از این بنده خاکسار ... خواهش نمودند که چون درباره نقل نعش اموات بسوى مشاهد مقدسه و امکنه متبرکه بين الأنام من الخواص و لعوام سخنها مذکور گردیده؛ انجام: بعد حمد خدا و شکر جلی*** بر محمد درود لم يزلی / نعت بی حد و مدح بی پایان*** بر علی و آل پاک علی.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 15 رجب 1233ق؛ محشی با نشان منه و منه عفى عنه»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی ضربی با ترنج و لچک، 92، 14-15 سطر (12×6)، اندازه: 11/5×18/5 سم [ف: 38-260]
bahjat-ol qolūb va qovvat-ol arvāh
شیرازی، عبدالحسين بن مهدی
šīrāzī, ‘abd-ol-hoseyn ebn-e mahdī
گرفته از رساله ساختگی به نام صفی الدین در موسیقی. دنا 553/2
؛ نسخه های منزوی 3888]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ مهر: محمد ابراهیم حسینی؛ محشی؛ کاغذ: سفید و آبی، جلد: تیماج حنایی یک لایی، 82ص ( 113-32 )، 16 سطر (15×8)، اندازه: 20×16سم [سنا: ف: 1-3]
bahjat-ul qamar fī madh-i xayr-il bašar
مقری، احمد بن اسماعیل، ق8 قمری
maqarrī, ahmad ebn-e esmāʻīl (- 14c)
این دیوان با تخلص «المقری» مشتمل بر چند مخمس و مسدس و قصاید و دوبیتی می باشد در مدح حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و چند شعری در فضائل اهل بیت (علیه السلام). در زندگینامه ابن المقری گفته اند که دیوانی در مدح حضرت رسول دارد و باید تحقیق شود که این مجموعه دیوان همو است یا مقری دیگری است. این دیوان دارای دیباچه منشوری است.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 409
آغاز: قلبي بحب رسول الله مجبول*** و خاطرى بمديح فيه مجبول / مولی به نالنا عزو تفضيل*** مدح الرسول لنا تاج و اکلیل*** و حبنا نهجه السامي هو السول خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ فقط نیم صفحه آخر دیباچه منثور آن موجود است؛ جلد: تیماج مشکی، 100گ، 12 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 2-11]
bahjat-ul lugāt fi talxış-i lahjat-il lugāt
ص: 185
شیخ الاسلام رومی، محمد اسعد بن اسماعیل، -1166 قمری
šayx-ol-eslām rūmī, mohammad as'ad ebn-e esmāʻīl ( 1753)
اهداء به: محمود خان بن مصطفى بن محمد (1143-1168) تلخیصی است از لهجة اللغات مؤلف که آن را به جهت سلطان محمود خان تألیف کرده و شامل منتخبی از لغات و معانی الفاظ فارسی و ترکی و عربی به ترتیب حروف تهجی است.
آغاز: بسمله سبحان من انطق مستحل السن اللمس ...
چاپ: استانبول، 1216
[ بلوشه 1352S؛ قرطای 2104 تا 2110؛ عثمانلی مؤلفاری 1: 238؛ ایضاح المكنون 222/1 ؛ دنا 553/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8218
آغاز: برابر؛ انجام: ناظرا فيه يخرج الطيبات من فيه بعون الاله.
خط: نسخ به شیوه ترکی عثمانی، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول تملك: احمد صادق زیور کاتب حالت افندی به تاریخ 1229ق، عبدالحليم بن احمد بن محمود؛ جلد: تیماج يشمی، سوخت، ترنج، 318گ، 13 سطر، اندازه: 16/5 × 27/5 سم [ف: 27/2 -16]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 135
در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نسخ به شیوه ترکی، كا: عثمان بن احمد، بی تا؛ مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع به سبک ترکی، به سال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض
کتابخانه مبارکه گذشته؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ تملک: سليمان سالم افندی به تاریخ 1189ق، يوسف
پاشا در 1200؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روغنی بوم قهوه ای سوخته زرک منقش به گل و بته الوان در حاشیه زمینه مشکی دانه تسبیحی زرین، 637ص، 19 سطر، قطع : وزیری متوسط، اندازه: 26×17سم [ف: 7-155]
← بهجة اللغة ← لغت اتراكيه
bahjat-ul mabāhij fī talxīş-i mabāhij-il muhaj fi manāhij-il þujaj
شیعی سبزواری، حسن بن حسین، 795 قمری
šīʻī sabzevārī, hasan ebn-e hoseyn (- 1393)
وابسته به مباهج المهج في مناهج الحجج؛ بیهقی نیشابوری کیدری، محمد بن حسین (6-)
اهدا به: خواجه نظام الدین یحیی بن شمس الدین حیدر کرانی (753-759)
این کتاب ترجمه و خلاصه «مباهج المهج» قطب الدین کیدری و در سیره و مناقب و غزوات و معجزات پیغمبر اکرم و خاندان عصمت(علیهم السلام)است و مترجم بر آن اخبار و مطالبی افزوده است. کتاب مرتب بر 44 «فصل» است: فصل اول: «في ولادة النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)روایت است از امام محمد باقر عليه السلم خازن علم نبوی و مبین حقایق دینی از پدرش و از جدش صلى الله عليه و آله فرمود من و برادرم على علیه السلم از یک نوریم در حضرت عنایت الهى الخ»؛ فصل آخر کتاب راجع به حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه) است: «فصل الرابع و الأربعون في ذكر طرف من صفاته و منازله روایت کرد محمد بن عبدالله الجعفري الحمیری از پدرش الخ».
مؤلف خود در مقدمه گوید که مدتی بخاطر داشته که در فضایل ائمه(علیهم السلام) کتابی گرد آورد و چون به کتاب «مناهج المهج» تأليف قطب الدين ...... بن حسین کندری پی برده، کتاب خود را بنا بر آن ترتیب داده است. نام این کتاب، در کشف الحجب و الاستار (ص 90 و ص 557) «مناهج المنهج» ضبط شده ولی چون مؤلف، کتاب خود را به پیروی از آن کتاب اصل بهجة المباهج» نامیده است پیداست که ضبط «مباهج المهج» درست است و مؤلف كشف الحجب و الاستار به شبهه رفته است. در نام مؤلف «مباهج المهج» اینکه مؤلف آن کتاب، قطب الدین کیدری است یا کندری، صاحب روضات الجنات» سخنی مبسوط دارد و پس از نقل ادله هر دو نظر، خود کیدری( با یاء) را ترجیح داده و اقرب به صواب دانسته است. نسخه های بهجة المباهج در آغاز و انجام، تعداد فصل ها و حتی تعبیرات و کلمات، بسیار مختلف و متفاوت اند.
آغاز: بسمله. و به نستعين حمد بی حد و ثنای بی عد آن خدای را که رواق معلق آسمان برافراشته و برداشته حکمت او است و این بسيط هامون و بساط نیلگون باز کشیده و آرمیده صنعت اوست ... مدتی بود که در خاطر این ضعيف ابو سعید حسن بن حسين شیعی سبزواری ... میگوید که در فضائل و معجزات سید الانبیاء و اهل بیتش ع کتابی جمع کند و کثرت عیال و اشغال مانع میشد که اتفاق افتاد که مطلع شد بر کتابی درین فن که مشتمل بود بر عذر (؟) فواید که شيخ الإمام علامه علماء الكرام قطب الدین و الاسلام محمد بن الحسين بن الحسن الكندري ... تصنیف کرده بود و آنرا مباهج المهج نام کرده از خدای توفیق خواست تا آنچه خلاصه آن بود از آن جمله که شبهه را مجال در وی محال بود اختیار کرد و از مکررات اجتناب نمود الا آنچه غرض از تکرار وی اظهار آن بود و این کتاب را بهجة المباهج نام نهاد و مفصل گردانید. آغاز منظوم: الهی از دل من بند بردار ×× مرا در بند چون و چند مگذار / الهی ساز آسان مشکلم را*** نما راهی به ملک جام دلم را
انجام: ویرا بنواخت و آن نسخه در جهان فاش شد و الحمدلله رب العالمين.
[الذريعة 163/3 و 46/19 ؛ روضات الجنات, ص 170 و 171 این کتاب را به
ص: 186
نام بهجة المناهج في تلخيص كتاب مناهج البهج ضبط کرده است؛ نسخه های منزوی 4420/6 ؛ ادبیات فارسی بر مبنای تأليف استوری، بریگل 553/1 ؛ فهرستواره منزوی 1563/3 ؛ معجم التراث الكلامی 93/2 ؛ دنا 553/2 -554 (با دو عنوان)]
شرح و حواشی:
١- کتیب معجزات = نظم بهجة المباهج، حیرتی تونی (-962)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12208/2
آغاز: برابر؛ انجام: چون همه حاضر شدند، بالشی از برای رضا (عليه السلام ) گذاشتند و او بر آن نشست آنگه فرمود. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ در حاشیه کتاب خلاصة الأخبار (نسخه قبلی) نوشته شد و در اوایل نسخه، افتادگی بسیار دارد ولی از حيث متن، بسیار دقیق و صحیح تر از نسخه های موجود می باشد؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 137گ (1-137)، 50 سطر (31×16)، اندازه: 37×22/5 سم [ف: 20-31 ]
2. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 269
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ هبه این نسخه توسط محمد باقر بن محمد حسینی به خواهرش، همراه با یک مهر به تاریخ 1231 آمده؛ 368گ، اندازه: 19/5 × 24/5سم ف: 1-14]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14911
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 [مختصر ف: 112]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 558
خط: نستعلیق، کا: محمدرضا بن شمس الدين على مداح تونی، تا: سه شنبه نیمه ذیقعده 903ق؛ مجدول، مذهب، با سرلوح، در آن آمده: «از بابت اموال آقا محرم که بتاريخ 26 شهر ربيع الثانی سنه 1105 داخل عرض شده؛ مهر محمد على مورخ 1030»؛ کاغذ: سفید دولت آبادی، جلد: تیماج سبز مقوایی نو، 213گ، 23 سطر (17×9)، اندازه: 26×16سم [سنا: ف: 1-352]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 968
آغاز: زده بودند درو جمع کرد این کتابرا بهجة المباهج نام نهاد و مفصل گردید و ما توفیقی الا بالله عليه؛ انجام: برابر خط: نسخ خوش، کا: امین بن حسن بن امین شعرانی، تا: 20 رمضان 935ق؛ افتادگی: آغاز (برابر با گی ار ش 603 و نزدیک به یک صفحه از دیباچه را ندارد)؛ مجدول زرین؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 99گ، 24 سطر (19× 5)، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-1192]
6. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 773
آغاز: فهرست کتاب بهجت المناهج و هو خمس و اربعون فصلا انجام: تمام شد کتاب بجهت المناهج در فضائل و معجزات سید الانبياء و اهل بیتش علیه و عليهم ... في يوم الاحد بیست و هفتم شهر جمادی الاول سنه احدی و خمسین و تسعمائه على يد العبد الضعيف .... جمال الدين المشهور بحسين الفخار
خط: نسخ خوش، كا: جمال الدین مشهور به حسين الفخار، تا: 27 جمادی الاول 951ق؛ مجدول مذهب، دو صفحه تماما مذهب مرصع ممتاز، دو ترنج لوزی دور کنگره مذهب، یادداشت:« بتاریخ شهر ربيع الاول سنه 1963 در دارالسلطنه اصفهان کمترین خلایق بديع الزمان تركمان این کتاب را ابيتاع نمود»؛ مهر: المذنب بدیع الزمان»،
«کتابخانه دولت علیه ایران 1329 شمسی»؛ کاغذ: بغدادی نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج گلی رنگ ساده وسط گل هشت پر و طرفین و چهار گوشه جلد شش گل کوچک منگنهای زراندود با یک حاشیه، 986ص، 17 سطر،
قطع : وزیری، اندازه: 30×19سم [ف: 1-89]
7. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 435
آغاز: برابر
كا: غیاث الدین بن علاء الدين بن شمس الدين، تا: 973ق؛ 388گ، قطع: وزيري [ف: 80]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7449
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام (در فصل 45 افتاده)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ترنجی مقوایی، 783ص، 17 سطر (16×11)، قطع: خشتی، اندازه: 17/5 × 23/5 سم [ف: 16-575]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7177/5
بندی از آن؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج زرد ضربی لایی، 8گ (40-47پ)،
اندازه: 10×17 سم [ف: 16-475]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9423
انجام: و علی بن موسی بده خرگواران بر کنار آن مدفونست.
خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 217گ، 21 سطر، اندازه: 18×27/5 سم [ف: 24-193]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9836
آغاز: برابر؛ انجام: و زنان به سیرت مردان شوند و زنا و ربا آشکارا شود و دانشمندان دروغ زن
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن قهوه ای، 272 گی، 19 سطر، اندازه: 24816سم [ف: 141-26 ]
12. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1848
آغاز: خادمان خانه را چیزی دادم تا تمکین آن دادند که جائی باشم که می بینم آن را که حجر بر جای خود نهد
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج قهوهای، 304گ، 19 سطر، اندازه: ×16 30سم [ف: 5-254]
13. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 170
خط: نستعلیق، کا: کوچهر روحی کسوری، تا: قرن 11 و 12؛
ص: 187
کاغذ: سپاهانی (نشریه: 2-64]
14. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8864/6
آغاز: من بهجة المباهج. ابوالفضل شبانی (كذا) روایت کرد که از عمار یاسر و ابورافع شنیدم که گفتند چون رسول می خواست که هجرت کند؛ انجام: و ترا بهشت بود خالص. گفتم بهشت بهتر است پس دست بر چشمم بود همچنان شد که بودم. تمت والسلام
بخش کوتاهی از کتاب است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول یک لا، 5گ (8پ -12ر)، ابعاد متن: 17/3×8/6 ، اندازه: 27/9×15/6 سم [ف: 29/1 -168]
15. تهران: ملک، شماره نسخه: 1395
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن گنابادی، تا: 1028ق؛ با سرلوح، مجدول به طلا کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 308، 20 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 2-63]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4443
آغاز: رسول در زیر درختی فرود آمد و موزه بکشید و چون خواست که موزه در پوشید؛ انجام: برابر
خط: نسخ، كا: بهبود على بن عطاء الله خبر شانی، تا: 7 محرم 1047ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 326گ، 17 سطر، اندازه: 18/5 × 22/5سم [ف: 12-37]
17. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2336
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، كا: علی اکبر حسینی، تا: 1 جمادی الثانی 1051ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و حاشیه زنجیره ای زرین [ف: 5-690]
18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5656
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد، تا: 1057ق؛ در سه برگ اضافی قبل از آغاز نوشته هایی است و از جمله یکی از کلبعلی نوری است مورخ 1099؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج عنابی قهوه ای با سجاف عطف، 860ص، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 13/5× 20/57سم [ف: 17-112]
19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14843/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد قلی صفوی موسوی حسینی، تا: شنبه 3 ذیحجه 1090ق، جا: اردبیل؛ مصحح؛ مهر بیضی در پشت برگ آغازین با عبارت «چون حک و اصلاح بی شمار درین نسخه واقع شده بود، دوباره نسخه مذکوره قلم زده شده به تاریخ شب دوشنبه سنة 1099 به اتمام رسید و آزار و مشقت بسیار کشید تا واضح شد» [ف: 37-452]
20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5327
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 303، 19 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 3-262]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14066
آغاز: گوسفندان وی می گردید و ایشان را همی چرانید.؛ انجام: مامال را تسلیم نکنیم مگر بنشانهای (كذا) می شناخته ایم از سیدنا حسن (علیه السلام). خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز (20 ورق) و انجام (6 ورق)؛ یک چهارم نیز کسر نویسی شده؛ واقف: فاضل خان، 1065؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 214گ، 19 سطر، اندازه: 22×17/2 سم [ف: 14-121]
22. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 394
آغاز: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج لایه ای مشکی، 55گ، 17 سطر (17×8)، اندازه: 23×13سم [ف: 1-326]
23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8010
آغاز: برابر؛ انجام: و باشارت و فرمان الهی ... [وصالی شده کند انشاء الله تعالی. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب و صلى الله على خیر خلقه محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين برحمتک یا ارحم الراحمين.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ دارای رکابه، یکی از مالکان نسخه به خط جدید روی صفحه عنوان نوشته: «چون اسم این کتاب مجهول بود و من نمی دانستم بصلاح خود اسم این کتاب را مفتاح المناقب على بن على طالب عليه الصلوة و السلام نهادم»؛ جلد: تیماج مقوایی با عطف چرم قهوه ای، 261گ، 19 سطر، اندازه: 23/8×17/2 سم [ف: 27/1 -26]
24. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 411
بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: انجام [اوراق عتیق: 1-242]
25. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 18867
آغاز: برابر؛ انجام: و چون از مواقعه فارغ شد من نور فاطمه را در شکم خود یافتم و اما کیفیت ولادت آنحضرت و معجزاتی که در آن وقت ظاهر شد در ابواب دیگر احوال و معجزات آنحضرت بیان خواهد شد ...
خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن خسرو، تا: محرم 1101ق؛ نسخه حاضر از آغاز تا ولادت حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) را دارد و پس از آن تفسير بعضی از سوره های کوچک قرآن کریم آمده است که از تفسیر خلاصة المنهج نقل شده است وسیله ابراهیم بن خسرو متخلص به راقم در محرم 1101ق، یادداشت مورخ 12 رمضان 1145ق؛ جلد: سوخته ضربی عطف میشن قهوه ای، 122گ ( 218+97 )، 17 و 22 و 25 سطر، اندازه: 18×26/5 سم [ف: 2-276]
26. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: با تاریخ 1170ق؛ افتادگی: انجام؛ دارای یادداشت هایی
ص: 188
که قدیمی ترین آنها تاریخ یکشنبه 19 ذیحجه 1170 را دارد [دليل المخطوطات: 1-220]
27. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 7
آغاز: حضرة الهی پیش از آنکه آدم را آفرید بچهارده هزار سال چون حق تعالی آدم را بیافرید ... فصل في ذكر من آیاته و دلايله (ص) روایت است از آمنه بنت ابی سعد السهمی که گفت چون ابوطالب؛ انجام: ظهور کند انشاء الله تعالی و تقدس». تمت الكتاب
خط: نسخ، كا: طاهر بن میر حاج بن علاء الدين بن امیر ... بن فصیح الدين بن علاء الدین حسینی ابهری جی اصفهان، تا: چهارشنبه 8 صفر 1176ق، جا: جی اصفهان؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر ترنج، عطف پارچه، 220گ، 19 سطر، اندازه: 24×17/5 سم [ف: 24]
28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6002- 30/72
آغاز: هو غنى لا يفتقر ... فصل في ذكر طرف من آیاته و دلائله دوائیست از آمنه بنت ابی سعید السهمی که گفت جرف ابوطالب در نوبت نخستین که از شام باز آمد، انجام: فصل في ولادت امام الثاني عشر حجة الله خلقه ... آواز داد و گفت یا عمه ویرا فرا گیر و به نزد پدرش بر بس او را پیش وی بردم و بردست از «فصل في ذكر طرف من آیاته و دلائله» تا «فصل في ولادت الامام الثاني عشر حجة الله على خلقه كلمة الباقية لديه و الموعود باستخلافه في ارضه»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور، سرخ، عطف طوسی، 249گ، 19 سطر، اندازه: 23×17سم [ف: 2-636]
29. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 208
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ دارای یک سرلوح کمکار؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فستقی و حنایی، جلد: مقوا با روکش مشمع سرخ عطف و گوشه پارچه قهوه ای، 332گ، 18 20 سطر (12/5 × 20/5)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 1-179]
30. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1461
آغاز: آغاز کلام از آفريدن حضرت محمد(صلی الله علیه وآله وسلم)عندلیبان بوستان غرائب حکایات؛ انجام: چونکه بدین پایه رساندی کلام ×× به که کنم ختم سخن و السلام. تم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 12 جمادی الثانی 1237ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف پارچه مشکی، 23 سطر ( 15/5×9/5 )، اندازه: 16×22 سم [ف: 4-2032]
31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6213
خط: نستعلیق، كان محمد حسین بن محمد تفلیسی، تا: شوال 1238ق، بخواهش ملک محمد سلطان ولد خداداد سلطان؛ تملك: ریحان الله بن جعفر موسوی به تاریخ دوم ذیحجه 1320 با مهر «العبد ريحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 223، 22 سطر، اندازه: 19×5/30سم [ف: 16-208]
32. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 603
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ درشت، بی کا، بی تا؛ مجدول، با سرلوح زیبا؛ تملك: معتمد الملک پسر محمد قاسمخان قاجار در تهران به سال 1254؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج زرد مقوایی، 413گ، 18 سطر (16×29/5)، اندازه: 23×37/5سم [ف: 11915]
33. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 180
آغاز: برابر؛ انجام: که امام بر حق را باور نکند پس آن مرد عمانی عمود جهل من بر دست وی گوید معجز داود می خواهم فراری نماید گوید جادویی
خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام (چند برگ)؛ واقف: عبدالجبار بن حاجی علی محمد خوئی، غره رجب 1254؛ جلد: تیماج، مشکی، ضربی، مجدول گرهی، 429گ، 21 سطر، اندازه: 25×15سم [ف: 1-150]
34. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1241
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1258ق؛ از میان چند برگ کسر دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 24 سطر (13/5× 21/5 )، اندازه: 30×21سم [ف: 4-1870]
35. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1940
آغاز: بسمله. و امت تو برخیزد گفتم چه نامی گفت محمود گفتم بچه کار آمده گفت بتزويج النور گفت آمده ام تا نوری را بنوری دهی؛ انجام: قایم قیام کند دست بر سر بندگان نهد ... پرسید که برج آسمان چند است گفت دوازده، گفت به حقیقت می دانستم .. تمام شد کتاب مناقب ائمه علیهم السلام.
در فهرست جدید به خطا «مباهج المهج» کیدری دانسته شده؛ خط: تحریری، بی کا، تا: یک شنبه غره ذیقعده 1271ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، رکابه دار؛ جلد: تیماج مشکی عطف زرشکی ترنج و سر مجدول، 56ص، 16 سطر، اندازه: 21×17سم [ف مخ: 4 1678]
قم، مرعشی؛ شماره نسخه: 1608
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 15-5]
36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1934
آغاز: برابر؛ انجام: سلم تسليما دائما ابدا خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ واقف: نائینی، مرداد 1311؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 274گ، 19 سطر، اندازه: 15/5×24/5سم [ف: 5-61]
37. مشهد؛ اصغر زاده؛ شماره نسخه: 4
بی کا، بی تا [نشریه: 7-769]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2271
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ مصحح، در صحیفه اول تذهيب ممتازی از طلا و لاجورد و شنگرف، مجدول، مذهب؛ کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج سرمه ای طلا کوبی، 588ص، 23
ص: 189
سطر، اندازه: 17/5 × 26/5 سم [ف: 6-226]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 862
نسخه اصلی: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-51]
39. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1155-ف
نسخه اصل: بادلیان 21 و ينفيلد، خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 321، 19 سطر [فیلمها ف: 1-24]
←بهجة المجالس و نزهة المجالس ← دیوان ارجانی
bahjat-ul maḥāfil fi-s sayr wa-l mu'jizāt wa-š šamā'il
عامری، یحیی بن ابی بکر، 816-893 قمری
‘āmerī, yahyā ebn-e abī-bakr (1414-1488)
تاریخ تأليف: 14 شعبان 855ق
کتاب مختصری است مشتمل بر سیره، و شمایل و فضایل پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم). در سه «قسم» و هر قسم دارای چند «باب»: قسم 1. تلخيص سيرته(صلی الله علیه وآله وسلم)...، در شش باب؛ قسم 2. اسمائه الكريمة ... و معجزاته و با هر آیاته، در چهار باب؛ قسم 3. شمايله و فضائله و اقوال و افعاله في جميع احواله، در سه باب.
آغاز: الحمدلله الواحد البر الرحيم الفاطر الصمد العليم الذي بعث محمدا(صلی الله علیه وآله وسلم)بالحنفية السمحة والدين القويم ... و بعد فان من اجل ما ينبغي معرفته و تعريفه و ...
چاپ: السعودية، دار المنهاج، تحقیق انور بن ابی بکر الشيخی، الطبعة الأولى، 1430
[دنا 554/2 (2 نسخه)؛ کشف الظنون 258/1 ؛ بروکلمان، ذیل 225/2 ؛ مخطوطات المصورة کویت، احمد سعید 260/1 ؛ سرکیس 1261/2 با عنوان بهجة المحافل و بغية الأماثل في تلخيص السير و المعجزات و الشمائل» ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 700عکسی
آغاز: الواحد البر التواب، و صلی الله على سيدنا محمد الذي ... و ابصر به بعد العمی؛ انجام: قال المؤلف كان الله له: وهنا ... الكلام على الوجه الذي شرطناة ... انه هو الرب المعبود لا رب سواه ولا معبود الا اياه.
نسخه اصل: چستربیتی، ش 4382 (اربری، فهرست خطی عربی 119/5 ). تمام کتاب، الا اینکه مختصری از خطبه آن افتاده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ 301گ، 19 سطر [عکسی ف: 2-184]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14126
آغاز: برابر؛ انجام: انه هو الرب المعبود و الاله المقصود لأرب سواه و لا معبود الا اياه و هو حسبی و نعم الوكيل نعم المولی و نعم النصير ولا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم. خط: نستعلیق، کا: محمد برکت الله لكهنوی فرنگی محلی، بی تا؛ بعضی از عبارات خط خورده؛ جلد: تیماج، قهوه ای، عطف گالینگور، 277گی، 19 سطر، اندازه: 16/5
× 25/5سم [ف: 38-161]
←البهجة المرتضوية في شرح الدرة البهية← شرح الدرة البهية
← بهجة المصطفی ← اشرف الانشاء
al-bahjat-ul mardiyya = manzumat-un fi usul-i fiqh
آرانی کاشانی، علی بن حسن
ārānī kāšānī, “alī ebn-e hasan
منظومه ای در اصول فقه و شامل بر 521 بیت است که در مقدمه البهجة المرضية» نامیده اش. در الذریعه گفته که نامش «الدرة البهية» است و خود او با نام «الغرة الجلية» آن را شرح کرده است و محتملا نام آن را از این شعر او برداشت کرده: «و بعد هذه درة بهيه ***للطالبين بهجة مرضية». ولی به قرینه نهایت آن باید نامش «البهجة المرضية» باشد.
آغاز: يقول راجي الرب ذى الاحسان***علی بن الحسن الآرانی
[ الذریعه 459/1 ؛ مكتبة امير المومنین 84/1 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18378 ض
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]
مالک = شرح الخلاصة في النحو / نحو /عربی
al-bahjat-ul mardīyya fī š.-il alfiya = š.-u alfīyyat-i ibn i mālik = š.-u al-xulāșa fi-n naḥw
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
وابسته به: الخلاصة في النحو = الفية ابن مالک = الألفية في النحو؛ ابن مالک، محمد بن عبدالله (600-672)
شرح مزجی مختصر مشهوری است بر «الفية ابن مالك محمد بن عبدالله جیانی طائی است. این شرح را مؤلف خود «البهجة المرضية في شرح الألفيه» نامیده و میان طلاب و دانشجویان به مناسبت اشتهار مؤلف و شارح، به نام «سیوطی» مشهور گردیده و از شروح مزجی بسیار مفید می باشد و از بدو تأليف تاکنون تدریس و تعلیم آن معمول و بر آن حواشی متعدد نوشته شده است.
آغاز: بسمله، احمد اللهم على نعمك و الائک و اصلی و اسلم على محمد خاتم انبیائك و على آله و صحبه و التابعين الى يوم لقائك ... اما بعد، فهذا شرح لطيف مزجته بالفية ابن مالک انجام: وقد قال ابن عباس رضي الله عنه ما اوتی عالم علما الاو هو شاب فالحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله
ص: 190
... اللهم صل على سيدنا محمد عبدك و رسولك النبي الأمي وعلى آله ... كما باركت على ابراهيم و على آل ابراهيم في العالمين انک حمید مجید و اختم لنا و اصلح لنا شأننا كله و افعل باخواننا و سائر المسلمين و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله اجمعین.
چاپ: مکرر در ایران و مصر و هندوستان چاپ شده است؛ تبریز، سنگی، 1292ق، وزیری، 255ص؛ 1311ق، 271ص؛ ایران، 1293ق، ایران، بی ناشر، 1286ق، 257ص؛ 1304ق، رحلی؛ 1287ق؛ تهران، 1264ق، خشتی
[دنا 554/2 (580 نسخه)؛ کشف الظنون 151/1 -155 و 259/1 ؛ مشار عربی 134؛ ریحانة الادب 149/3 -151؛ معجم المطبوعات 1076]
شرح و حواشی:
١- شرح شواهد البهجة المرضية؛ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی با (911-849)
2- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ قزوینی، محمد بن مبارک (966-)
٣- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية = التعليقات الصالحية على شرح الألفية؛ احسائی، محمد صالح بن ابراهیم (-11)
4- شرح شواهد البهجة المرضية = شواهد سیوطی؛ اردبیلی، نظام الدين بن احمد (-12)
5- میزان الأدب في قواعد العرب؛ قزوینی، محمد يحيى بن محمد شفيع (-12)
6- شرح شواهد البهجة المرضية = شرح شواهد السيوطی؛ طبسی، محمود بن غلام علی (-12)
7- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ جیلانی، محمد رفیع بن فرج (-1160)
8- شرح شواهد البهجة المرضية في شرح الألفية = الشواهد الضيائية بفرویی؛ یزدی، محمد باقر بن محمد حسين (13-)
9- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ حسینی تنکابنی، محمد هاشم بن محمد حسين (13-)
10- واضح المشكلات؛ سبزواری، محمد رضا (13-)
11- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ يزدی، محمد صادق بن محمد (-13)
12- شرح شواهد البهجة المرضية = شواهد السيوطی؛ کرمانی، ابراهیم بن ابراهیم (-13)
13- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ قزوینی، میرزا یحیی ( -13 )
14- سر الصناعة؛ ابوالمخلد محمد بن يحيی (13-)
15- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ يزدی، علی اکبر بن عبدالكريم (-13)
16- شرح الفية ابن مالك؛ لاهیجانی، ابو تراب بن محمد (13-)
17- اللطائف الأبهية في شرح الألفية؛ لاهیجانی، ابو تراب بن محمد ( -13 )
18- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ کرمانشاهی، ابوالحسن بن حسین (13-)
19- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سمیع (-1223)
20- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ ابوطالب اصفهانی (- 1237 )
21- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ هرندی، محمد بن محمد على (-1243)
22- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ جیلانی، محمد رفیع بن رفيع (-1245)
23- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ شفتی بید آبادی، محمد باقر بن محمد نقی (1175-1260)
24 - الحلية اللامعة للبهجة المرضية = شرح بهجة المرضة؛ شفتی بید آبادی، محمد باقر بن محمد نقی (1175-1260)
25- شرح البهجة المرضية في شرح الألفية؛ بناء یزدی، علی اکبر بن عبدالكریم (1285-)
26- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ سبزواری، هادی بن مهدی (1212-1289)
27- جامع الشواهد؛ مجتهد، عبد الحسين بن اصغر (-14)
28- شواهد البهجة المرضية؛ رضوی همدانی، حسین بن عبد الصمد (-14)
29- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ هرندی، عبدالعلی (1306-1222)
30- المختصر النكت في شرح البهجة المرضية؛ فاضل گروسی، عبد الحسين (1259-1374)
31- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر (1277-1333)
32- شرح البهجة المرضية في شرح الألفية؛ بهبهانی ارگانی، محمود بن احمد (-15)
33- شرح سیوطی
34- شرح شواهد البهجة المرضية = شرح شواهد السيوطي
35- شرح البهجة المرضية في شرح الألفية
36- شرح شواهد البهجة المرضية
37-شرح شواهد البهجة المرضية
38- شرح البهجة المرضية في شرح الألفية؛ محمد بن الحاج
39- حاشية بهجة المرضية
40- حاشية حكيم على السيوطي
41- حاشية ابو طالب على السيوطي
62- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية
43- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ سید ابوالقاسم
44- حاشية البهجة المرضية في شرح الألفية؛ سامنی ملایری، قاسم
45- البهجة المرضية في شرح الألفية = سیوطی (ترجمه)
46- تعليقات بهجة المرضية
ص: 191
47- تعليقة على البهجة المرضية في شرح الألفية
48- شواهد البهجة المرضية
1. قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 61
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، محشی، برگ انجام نونویس علی اکبر ولد آخوند ملاحمد خطیب تونی است در 21 صفر 1337؛ یادداشت وقف بر مدرسه بلده تون مورخ 1180؛ 120گ، 22 سطر، قطع: ربعی [چند نسخه -ف: 12]
2. مشهد؛ مدرسه سلیمانیه؛ شماره نسخه: 124
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: خشتی چهار کتابخانه مشهدف: 6]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 31
آغاز: احدها ... اسهل من حذف كل الثاني هي اخر العقل؛ انجام: و عدم تعرضه لتخصصها بالاوزان و المختصه بها عند تفصيل الاوزان
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، تیماج مشکی، 30گ، 19سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 7-33]
4. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1273
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج عنابی، 155گ، ابعاد متن: 13×9، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-913]
5. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 195
آغاز: قصی ای الا بعد من غوامض المسائل فیصر واضحا بلفظ موجز
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 170، 14 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [کتابخانه های قائن: ف: 168]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15585
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 137 گ، 15 سطر، اندازه: 18/3×12 سم [ف: 12-32]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15578
آغاز: اتصاله بها قد كاد من طول البلا ان يمسحا؛ انجام: ای علامة من علاماته اما وزنه او زیاد ته کتبع مثال نخلي من البيع اصله.
از اواخر قسم سوم از نواسخ تا اواسط باب ابدال؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشي منقول از ابن مصنف و شواهد سیوطی؛ کاغذ: حنایی و شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 98 گ، 15 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 12-32]
8. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 3184
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ مهر: «عبده محمد سنجر الحسینی» (بادامی)، «عبده سنجر الحسینی 1106» (مربع)؛ واقف: از سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 135ص، 15 سطر، قطع: اربعی، اندازه: 11× 15/5 سم [ف: 2-339]
9. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1036
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با حواشی «ابن المصنف» و دیگران؛
16 سطر، قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهدف: 230]
10. مشهد، گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1861
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 19 سطر، قطع: وزیری [چهار کتابخانه مشهدف: 230]
11. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2036
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد مؤمن حسینی از غدی، تا: قرن 11؛ محشی؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج سوخت قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، 150گ، 14 و 16 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 5-416]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7475
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1021ق؛ محشی به زبان فارسی و عربی؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج مشکی ساده گوشه چرم، 152گ، 15سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 12-24]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15655
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: محرم 1027ق؛ محشي منقول از میرزا ابوطالب و ترکیب خالد و شواهد عینی؛ واقف: محمد مطهر، دی 1366؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 252گ، 12 سطر (11×5)،اندازه:21/2 ×14سم [ف: 12-31]
14. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 679
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان شاه هارون بن میر شاه حسین حسینی، تا: شوال 1061ق، جا: مدرسه مهر خواسقان؛ جلد: تیماج زرشکی، 148 گ، اندازه: 19×12سم [ف مخ: 1-283]
15. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 223
آغاز: قال في شرح الكافية والمراد سکوت المتكلم وقيل السامع ... وخرج به مالا يفيد كان قام مثلا؛ انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد کاظم بن حسين هزار جریبی، تا: ذیقعده 1063ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 154گ، 12 سطر، اندازه: 19612 سم [ف مخ: 1-76]
16. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه: 174
خط: نسخ نازیبا، کا: موسی بن عبد الله بن خميس بن داود جزایری، تا: 20 ربیع الثانی 1069ق؛ 17 سطر، اندازه:
19×11/5 سم [ف: 119]
17. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 295
خط: نسخ، بی کا، تا: 1070ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج دورو، رو قهوه ای ضربی سوخته، 152، 16 سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 2-41]
ص: 192
18. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 129
بی کا، تا: 24 شوال 1080ق (نشریه: 5-210]
19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3620
خط: نسخ، كا: محمد هاشم، تا: 1082ق، جان مشهد مقدس؛ مصحح، محشی با نشانه های «شواهد»، «ابن عقیل»، «مکودی»، شرح التسهيل»، «ابن المصنف»، «خالد»؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج مقوایی، 139گ، 16 سطر، ابعاد متن: 6/5× 12/5، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 16-203]
20. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4311/1 - 22/31
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 8 جمادی الثانی 1083ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 89گ، 23 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 2-638]
21. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5529- 27/199
آغاز: وخرج به ما لايفيد كان قام مثلا و استثنى منه في شرح التسهيل نقلا عن سيبويه و غيره؛ انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد تقی طبسی، تا: ذیحجه 1086ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی به نقل از ترکیب خالد و التصريح؛ جلد: مقوا، 120 گ، 15 سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 2-642]
22. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 735
خط: نسخ، كا: قاضی سلطان محمد تقي ازغدی، تا: 7 صفر 1086ق؛ اندازه: 11/5 × 17/5 سم (نسخه پژوهی: 2-119]
23. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 668/1
بی کا، تا: 1092ق؛ قطع: خشتی [ف: 291]
24. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 582
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1095ق [ف: 39]
25. مشهد؛ مدرسه میرزا جعفر؛ شماره نسخه: 82/1
بی کا، تا: قرن 12؛ قطع: خشتی [چهار کتابخانه مشهدف: 40]
26. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 158
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 19 سطر (16×7) [ف: 752]
27. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 396
آغاز: برابر؛ انجام: في قوله انه ليس بمبنى لعدم الشبه ولا معرب لعدم تغيير حركته.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول مذهب، محشی؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 98گ، 13 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 1-78]
28. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 446
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، ؛ محشی با نشان «تصریح، مطول، خالد، شرح مواقف، شرح رضی، شواهد، زکریا، فوائد، ابن ناظم، ابن عقیل، شرح موصل، شیخ زین العابدین، شیخ الاسلام، شرح صد، شواهد عینی، ابی طالب، صمدیه، متوسط، توضيح»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 118، 17 سطر (7×11/5)، اندازه: 21×15سم [ف: 477]
29. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1784
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: محمد جواد علميه؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، 180 گ، 13 سطر (14×9) [ف: 3-1054]
30. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7771- 39/151
آغاز: وقال في حديث رواه الطبرانی ان الله اختار خلقه ... المستكملين الشرفا بفتح الشين بانتسابهم اليه؛ انجام: فقل فيه معدی بخلاف المبنى من المكسورها كمرضى و المعتل اللام
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوای سفید عطف گالینگور، 128گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-644]
31. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4744-24/44
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 91گ، 19 سطر، اندازه: 26×16سم [ف: 2-638]
32. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 6709- 34/79
آغاز: برابر؛ انجام: قبل اربعة اصول کبیصور فاصلان و هكذا همزة ميم يكونان زائدی آن سبقا ثلثة فقط خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ محشی منقول از «شرح التسهيل» و دیگر شروح؛ جلد: تیماج مشکی، 100گ، 13 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-641]
33. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 187
آغاز: الدین محمد بن عبدالله بن مالك الطائي الاندلسي الجيانی الشافعی؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ مصحح، محشى؛ تملک: عبدالحسین» به سال 1123؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 155گ، مختلف السطر، اندازه: 19×12 سم [ف مخ: 24]
34. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 272 صدر
آغاز: الرحمن الرحيم و زيد وصه بمعنی طلب سكوت ما و مسلمات و حينئذ و كل و جوار. وقف صدر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 115گ، 19 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 3-262]
35. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 6638/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 88گ (47پ -134)، 21 سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 3-266]
36. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 6724/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ 68گ (129-196پ) [ف: 3-266]
37. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 407
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مشمع لاجوردی عطف و گوشه پارچه، 180 گ، 18 سطر (6/5×15/5)، اندازه: 12/5 × 22/5سم
ص: 193
[ف: 2-516]
38. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 989
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، توسط محمد حسن بن ملاحسین سبزواری کسر نویسی شده؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 14 سطر (6/5× 12/5)، اندازه: 18×12 سم [ف: 3-1356]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14441
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج مشکی، 123گ، 16 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 12-31]
40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3941
آغاز: مالک ای اصفه بالجميل تعظيما له؛ انجام و ماضيين او مضارعین تلفيهما اى الشرط و جزاءه و محل الماضي.. از حدود سطر هفتم از ابتدای کتاب تا اواخر فصل مربوط به عوامل جزم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام تاریخ وقف: فروردین 1395؛ کاغذ: فستقی و حنایی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ساده، 111گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف: 12-28]
41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15699
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج، 270 گ، 8 سطر، اندازه: 14/2 ×27سم [ف: 12-32]
42. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 601
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 168گ، 20 سطر (1577)، اندازه: 22×13سم[ف: 2-233]
43. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 225
آغاز: او هنا بفتح الهاء و تشديد النون؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1100ق؛ افتادگی: آغاز (از مبحث موصولات شروع می شود)؛ محشی؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: تیماج خرمایی خوب، 103ص (1-103)، 18 سطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 47]
44. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 919
آغاز: برابر؛ انجام: على خير نبی ارسله، ای ارسله الى الناس اليدعوهم ... خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملك: «مرتضی موسوی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 175 گ، 15 سطر (19×15)، اندازه: 15×20/5 سم [ف: 2-756]
45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6263
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمدباقر، تا اواخر قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج، 111، 17 سطر، اندازه: 21/2×15سم [ف: 12-25]
46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10326
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ محشي منقول از شرح تصریح و شرح جامی و شرح ابن عقیل و میرشاهین شاه و غیره؛ واقف: حاذقی، آبان 1349؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه، 189گ، 14سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 12-25]
47. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6627
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ محشي منقول از شیخ بهائی و شرح تصریح و خفری و جامی و ابن عقیل و شرح شرح جامی؛ واقف: میر سیف الدین ترابی، آذر 1323؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی، 117گ، 17 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 12-24]
48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9995
آغاز: برابر؛ انجام: و في القسم الاول بحث هل يلحق بما
تا اوایل باب اماله؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ واقف: دکتر شمس الدين جزائري. تاريخ وقف: شهریور 1348؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا عطف و گوشه چرم، 90گ، 20 سطر، اندازه: 23×12سم [ف: 12-26]
49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11882
آغاز: متفقي اللفظ بزيادة الف او ياء و نون في آخره؛ انجام: و كان السابق أو السكون عارض کرویه مخفف رؤيه و قوی مخفف. خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تاریخ وقف: بهمن 1359، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج یک لا، 103گ، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 12-27]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14750
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی بسیار، 87گ، 20 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 12-29]
51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14964
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 143گ، 13 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 12-29]
52. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2062
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 12؛ افتادگی: وسط؛ مصحح، محشی؛ تملک: «ملک عبدالله العرج العقیدی»؛ کاغذ: نخودی، اصفهانی، جلد: مقوایی، با رویه کاغذ آبی و ته گالینگور، 92گ، 23 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 11-217]
53. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7993
ص: 194
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی با نشان «منه، خالد، توضیح، شواهد»؛ کاغذ: سپاهانی، فاقد جلد، 136گ، 15 سطر (7×11/5)، قطع: ربعی، اندازه: 14/5×2/5 سم [ف: 16-758]
54. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 1138/2
انجام: ملفوظ به او مقدر، لا لم ابتداء ... خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ 32گ (18ر-49پ) [ف: 2-30]
55. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 143
آغاز: بقوله يعين المسمى و هو فصل يخرج النكرات؛ انجام: فصل طا مفعول ثان تا افتعال مفعول اول اقوى رد بمعنی
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشى؛ بدون جلد؛ کاغذ: آهار مهره، 315 ص، 15 سطر (14×6)، اندازه: 14×6/5 سم [ف: 113]
56. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 64
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف در فهرست ذکر نشده که به استناد آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 113گ، 16 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 72]
57. قم؛ دارالحدیث؛ شماره نسخه: 248
آغاز: و منفصل فأشار إلى الأول بقوله و ذو اتصال منه ما كان غير مستقل بنفسه و هو الذي لا يصلح لأن يبتدأ به و لا يصلح لأن يلی أي وقع بعد؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 9 شوال 1100ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی با امضاهای «ابن عقیل»، «من الدرة المضيئة»، «قاضی زکریا»، مکودی»، «من الرضی»، «محمد حسین قاری» و «ابن نظام»؛ جلد: گالینگور، 115گ، 17سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 137]
58. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 25
خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن محمد صالح، تا: 14 جمادی الثانی 1104ق؛ واقف: ملا مراد علی، شوال 1304؛ 7 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 13×7 سم (تراثنا: س ش 1-77]
59. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16991
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن محمد صالح، تا: 1104ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 16 سطر (13×6)، اندازه: 19×12سم [رایانه]
60. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 231
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد علی بن امر على قوزبن نظام قوز، تان چهارشنبه 7 شوال 1107ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 305گ، 14 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ: 24]
61. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22949
آغاز: برابر
خط: نسخ، کا: محب علی قاینی، تا: 1108ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 15 سطر (13×6)، اندازه: 18×11 سم [رایانه]
62. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4475
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابن خلیفه محمد بن محمد مقیم اهری، تا: 1114ق؛ مصحح، محشی با امضای «12، خالد، محمد جعفر، ابن المصنف و ..»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی مجدول ضربی، 130گ، 17 سطر (14×7)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 19-90]
63. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22514
خط: نسخ، كا: علی اصغر بن محمد حسین سبزواری، تا: 1116ق؛ افتادگی: انجام؛ تملک: حسن بن کربلائی محمد شریف سبزواری در ربيع الثانی 1156ق؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 18 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 21×13سم [ف: 2-711]
64. مشهد؛ مدیر شانه چی؛ شماره نسخه: 14
خط: نسخ زیبا، كا: علی اصغر بن حسین سبزواری، تا: 1116ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-591]
65. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 94
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن محمد يعقوب، تا: 17 محرم 1119ق؛ واقف: حاج میرزا یوسف (حكیم باشی آستان قدس رضوی)، 1312ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 124گ، 18 سطر (16×8)، اندازه: 24×15سم [ف: 100]
66. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 188/1
خط: نسخ، كا: حسن بن محمد تقی بن مقدمی، تا: صفر 1120ق؛ محشی با نشانه شواهد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 122گ (1پ -122پ)، 17 سطر (14×7/5 )، اندازه: 14/5 ×19 سم [ف: 725]
67. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 11
خط: نسخ، بی کا، تا: 1122ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده محمد» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95 گی، 17 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 17]
68. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6704
خط: نسخ، كا: محمد جعفر طالقانی، تا: 1122ق، جا: بلده سید محله از محال تنکابن؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی آبی و نخودی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا مجدول ضربی، 115گ، ابعاد متن: 17×13، اندازه: 18×21/5 سم [رایانه]
69. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6857
خط: نسخ، كا: اسماعیل بن ابراهيم عامری سبزواری چشمی، تا: ذیحجه 1123ق، محمد سلیم خادم آن را مقابلت نمود، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی کناره، 134، 16 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 3-266]
70. تهران، ملی؛ شماره نسخه: 4692
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی اصغر بن ملا حسن سبزواری، تا: 1123ق؛
ص: 195
مهر: احمد علوی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی با ترنج و سر ترنج، 140گ، 16 سطر (14×8)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 19-362]
71. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3366
خط: نسخ، بی کا، تا: 1126ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی مجدول، 183 گ ،13 سطر ( 13/5×8/5 )، اندازه: 22×16سم [ف: 15-176]
72. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4383/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كان يحیی بن ملاعلی اکبر لاهیجانی، تا: 1127ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن، مقوایی، دارای ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته مجدول، 73ص (حاشیه 4-76)، اندازه: 26×16سم [ف: 18-358]
73. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11604
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: معصوم بن جعفر حسینی، تا: چهارشنبه 29 رمضان 1127ق، جا: قريه جوارده؛ مصحح، محشی از تصریح و «ابن مصنف»؛ واقف: اشکوری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 194، 120 سطر (12×6)، اندازه: 21×15سم [ف: 34-10]
74. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2561/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سلطان احمد بن حاجی محمد بقمچی، تا: 19 ذیقعده 1131ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: «ملا حسین بن ابو تراب) به سال 1255؛ یادداشتی در سال 1258 در مدرسه آقا بابا خان با مهر «عبده عبدالوهاب» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی مجدول 93گ (1پ-93پ)، 19 سطر، اندازه: 18×12 سم [محدث ارموی مخ: 1-262]
75. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 202
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: مهدیقلی، تا: 1131ق؛ محشی؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج عنابی، 108گ، 18 سطر (20×8)، اندازه: 26×13سم [ف: 1-172]
76. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8250
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلی، كا: قاسم بن فتاح، تا: 1131ق؛ کاغذ: حنایی روشن، جلد: پارچه، 133گ، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 12-27]
77. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 338
آغاز: بتبليغه فان أمر بذلک فرسول أيضا و لفظه بالتشديد من النبوة؛ انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالرحيم بن ملا على محمد، تا: 2 ذیحجه 1159ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی به نقل از شرح ابن ناظم و ابن عقيل؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 119 ، 18 سطر، اندازه: 13/5×18 سم [ف: 1-77]
78. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره
کا: عبد على بن محمد بن حسن بن رمضان العطار، تا: 11 شعبان 1172ق [دليل المخطوطات: 1-220]
79. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 584
كان محمد علی بن محمد يوسف مازندرانی، تا: 1176ق؛ قطع: خشتی [ف: 80]
80. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2503/1
خط: نستعلیق، كا: على محمد بن محمد عقیل فومنی، تا: 1178ق؛ افتادگی: وسط؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 39گ (1پ -39)، اندازه: 22×17سم [ف: 12- 366 ]
81. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1251
خط: نستعلیق، كان عبد الله بن حسین شریف، تا: 1183ق؛ قطع: ربعي [رشت و همدان: ف: 1291]
82. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5871- 29/211
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: لطف الله بن زین العابدین شریف نیریزی، تا: جمعه 27 رمضان 1188ق، 125 گ، 13 سطر، اندازه: 14×10سم [ف: 2-638]
83. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4676- 23/196
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابن عبدالله، تا: غره ربیع الاول 1193ق، جا:هرات؛ جلد: تیماج مشکی، 181گ، 13 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 2-640]
84. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3848
آغاز: أصفه بالجميل تعظيما له؛ انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق زیبا، كان محمد صالح بن امیر ابوطالب حسینی، تا: 1193ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ محشی با نشان ابن المنصف، شرح و بی نشان؛ تاریخ وفات سید محمد ابراهیم شب سه شنبه 19 جمادی الثانی 1267؛ کاغذ: نخودی اصفهانی، جلد: مقوا، رویه شومیز قهوه ای، ته تیماج سرخ، 167گ، 12 سطر (5/5×10/5)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 17-84]
85. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 62
خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه از ذیحجه 1193ق؛ افتادگی: آغاز؛ 104گ، 17 سطر (13×7)، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 1-15]
86. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 157
خط: نسخ، کا: محمد حسین بن نظر علی همدانی، تا:1193ق [ف: 39]
87. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6271
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، کا: نادعلی مازندرانی، تا: 1193ق، جان اصفهان، مدرسه نواب مستطاب حاجی محمد خان؛ مصحح، محشی با نشان های «شرح، تصریح، شواهد، منه، خالد، صحاح»؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور مشکی، مقوایی، 84گ، 17 سطر (14×8)، اندازه: 13/5 × 20/5 سم [رایانه]
ص: 196
88. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 142
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1194ق؛ مصحح، محشی با امضای «لمحرره حسن بن علی» و از دیگر شروح الفيه؛ واقف: على حمیدی، 1338/3/5 ؛ جلد: تیماج مصنوعی قهوه ای ترنجدار، 126 ، 13 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-78]
89. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 5س
خط: نسخ خوش، کا: محمد جعفر بن محمد تنکابنی، تا: 1194ق؛ اندازه: 17×21/5سم [رشت و همدان: ف: 1095]
90. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 608/2
خط: نسخ جلى، كا: ابوالقاسم بن شیخ صدر الدين بن ابی علی تنکابنی، تا: رمضان 1196ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 307]
91. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 592/2
انجام: برابر
خط: نسخ پخته، كا: حسن بن نقد على، تا: شعبان 1196ق؛ افتادگی: آغاز؛ آغاز در دیباچه افتاده: «يهدي من يشاء إلى صراط مستقیم»؛ فاقد جلد، 101گ (84پ -184پ)، 18 سطر (14×17/5)، اندازه: 22×16سم [ف: 2-30]
92. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 339
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 24 صفر 1197ق؛ مجدول مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 103گ، 18سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 1-245]
93. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 610
بی کا، بی تا؛ مهر: «عبده عبد العالي الموسوی 1178» (مربع)؛ جلد: تيماج [ف: 42]
94. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1600
خط: نستعلیق، كا: لطفعلی بن محمد مازندرانی، تا: 1199ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی از شریف حسینی و چلبی و جز آنها؛ کاغذ: سپاهانی زرد، جلد: تیماج مشکی، 129، 16 سطر (5/5×11/5)، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 8-197]
95. قائن، فرهنگ و ارشاد اسلامی قائن، شماره نسخه: 12
آغاز: قيل انه لاسف له في ذلك كالشبه الوضع بان يكون الاسم؛ انجام: ای بغير مرة يحصل لبعضهم و ذلك لا يحصل الا بما فعل خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشى؛ جلد: مقوایی، 130 گ، 15 سطر، اندازه: 21×12سم [كتابخانه های قائن: ف: 219]
96. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 212 - ج
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ضربی مقوایی، 167گ، 13 سطر (10×5)، اندازه: 15×21سم [ف: 1-48]
97. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 861
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12-13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آبی البهجة المرضية 197 رنگی ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 82گ، 18 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×17سم [نشریه: 13-228]
98. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4009
آغاز: مضافه الى غير ياء المتكلم بالو او و الالف؛ انجام: هل حروف الشرط آن ولو و اما لها صدر الكلام
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا، رویه ابری گلگون، 103گ (7ر -101پ)، 5 سطر (9×7)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 17-304]
99. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3484
خط: نسخ، بی کا، تا: 1200ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، یک لا، ضربی، مجدول، 109گ، 16 سطر ( 13/5×8/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 15-292]
100. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4579- 23/99
آغاز: برابر؛ انجام: والعلم احكينه من بعد من وحذفها -ان عريت من عاطف بها اقترن فقد لمن قال جاء زيد من زيد ولمن قال رأيت.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوای سبز و کرم عطف تیماج مشکی، 103گ، 15 سطر، اندازه: 21×18سم [ف: 2-641]
101. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7754- 39/134
آغاز: الساكنين و كانت فتحة للخفة ... و الرفع و النصب اجعلن اعرابا لاسم نحوان زید قائم و فعل مضارع نحو يقوم و لن اهابا؛ انجام: فان كان فيها لابنصرف فبان يكون قبلهما اكثر من حرفين فان كان قبلهما حرفان ثانيها
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: مقوای سفید عطف گالینگور، 96گ، 14 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-643]
102. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2106- 11/206
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قهوه ای، 111گ، 15 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-640]
103. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7280/1 - 37/70
آغاز: برابر، انجام: او خبرة مسندة لذى خبر نحو زید ضارب عمرو كان فلیس محبا ... آن زید مکرم عمرو خط: نسخ، كا: محمد علی حسینی، تا: قرن 13؛ محش؛ مهر: کاتب عبده محمد علی الحسینی 1260» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 80گ، 13 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 2-640]
104. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7310/1 - 37/100
آغاز: برابر؛ انجام: از تشکر وزاد في التسهيل اسم فعل الأمر کنزال وابو حيان في الارتشاف اسم فعل
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 15گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-641]
ص: 197
105. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 4180- 21/100
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی عطف گالینگور قهوه ای، 184گ، 11 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-637]
106. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 6706- 34/76
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 104 ، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-638]
107. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 168
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی ضربی بدون مقوا، 165گ، 19 سطر، اندازه: 21×11/5 سم [ف مخ: 24]
108. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 218
آغاز: وهو مبنى لشبهه بالحرف في الوضع على حرف واحد ونا ایضا إسم لانه يسند اليه؛ انجام: أن لاتلحقه تاء التأنيث لا ماتلحقه من الصفات كارمل و هو الفقير ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشي بعضا از محمد على وفقه الله ؛ از موقوفات «شیخ محمدرضا خدایی»؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای ترمیم شده، 148 گ، مختلف السطر، اندازه: 14×5/ 20سم [ف مخ: 24]
109. سمنان؛ مدرسه صادقیه؛ شماره نسخه: 8
آغاز: برابر؛ انجام: هذا ما ظهر لي في شرح هذا البيت ولم ار من يتعرض لذلك فاحمد الله و اشكره.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 107گی، 16سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف مخ]
110. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 154
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: ملا اسحاق رباطی، 1288؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 78گ، مختلف السطر، اندازه: 21×16سم [ف مخ: 23]
111. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4206/1 - 21/126
آغاز: برابر ؛ انجام: كذلك الهاء من خليته ونحوه في اتضال ... اتضالا اختار تبعا لجماعة منهم الريانی اذا خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14گ، 21 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-640]
112. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6017- 30/87
آغاز: برابر؛ انجام: هذا باب جمع التكسير و هو كما يؤخذ من الطافيه ما ظهر ... مع فاعل بكسرة نحو کاهل و کواهل و فاعل صفة المؤنث نحو حایض و حوایض و صفة مالايعقل نحو.
از اول تا باب جمع تكسير؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی به امضاء «كاتب» و «محمد باقر» به تاریخ 1317؛ 109گ، 17 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-641]
113. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6009/1 - 30/79
آغاز: سیبویه لانه طالب له و قیل بالابتداء لانه اقتضاهما فعمل فيهما ... و الخبر هو الجزء المتم الفائدة مع مبتداء غير الوصف كالله؛ انجام: و الالف المبدلة محذوفة لالتقاء الساكنين بخلاف الساكن الالف كغلبان و نزوان واليا المشدده كغنوی و علوی و صح عین و مصدر على فعل بفتح العين.
از بحث «مبتدا و خبر» تا «اعلال»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قسمت های مشکل در بین سطور ترجمه و شرح شده؛ جلد: مقوا، عطف گالینگور قهوه ای، 90گ، 17 سطر، اندازه: 23×18سم [ف: 2-643]
114. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2146- 12/36
آغاز: بالجميل تعظيما له واداء لبعض ما يحسب له والمراد ایجاده الالاخبار انه سيوجد مصليا بعد الحمد ای داعيا بالصلوة أي الرحمة على النبي هو انسان؛ انجام: و شذ فيما استوفي شروط الادغام مثل ... و اذا كان المثلان یاء ین لازما تحریک ثانيهما نحو حيى فاياه افکک و ادغم ای يجوز ذلك خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 185، 14 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 2-643]
115. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 7896- 53/106
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 133گ، 14 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-639]
116. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 40ب
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ اندازه: 20×14سم رشت و همدان: ف: 1095]
117. تهران، عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 209
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مرتضی قلی بن محمد زنوزی، تا: قرن 13؛ محشی؛ جلد: گالینگور مشکی مجدول با ترنج و لچکی ضربی، 91گ، 17 سطر، اندازه: 20×29/5سم [ف: 1-79]
118. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 417
آغاز: برابر؛ انجام: فحذفت اللام قلنا و ابنم هو ابن فزيدت.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ واقف: شیخ هادی اسکویی حائری، جلد: تیماج مشکی، 128 گ، 16 سطر، اندازه: 12/5 × 21/5سم [ف: 1-79]
119. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1077
نسخه کامل؛ خط: نسخ، كا: على بن عبدالعظیم، تا: قرن 13؛ محشى؛ مهر تملک: «یا ابا عبدالله»، «عبده میرزا عبدالله»، «غلام على ابراهيم»، «محمد و علی ادرکنی»؛ اهدایی: على رضا وثوق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 151گ، 11 سطر (15×9)، اندازه: 21×16سم [ف: 3-846]
120. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1209
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: اخوان مصلایی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 105گ، 18 سطر (15×9)،
ص: 198
اندازه: 18×13 سم [ف: 3-896]
121. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2729/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای سیر، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 6-104]
122. کاشان؛ فرهنگ و ارشاد؛ شماره نسخه: 96
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای متفرقات به تاریخ 1202؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 87گ، مختلف السطر، اندازه: 20×15سم [ف: 91]
123. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1874
آغاز: عدتها الف بيت اوالفان بناء على انه كل سطر بیت؛ انجام: و افتح وضم و اکسر من فعل ثلاثي مع فتح اوله نحو ضرب
خط: نسخ، بی کا، تا قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام ؛ اهدایی: حاج غلام حسین صالح زاده؛ کاغذ: کبود آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی، 147گ، 21 سطر (16×9/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 3-1081]
124. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2929/3
تا نزدیک به پایان کنایات؛ خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: پسته ای، جلد: مشکی لایی، 96گ (33پ۔ 128پ)، 16 سطر، اندازه: 22/6×15سم [ف: 6-166]
125. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 415/2
بی کا، تا: قرن 13 [ف: 106]
126. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 297
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 149گ، 15 سطر، اندازه: 14× 21/5 سم [ف: 2-44]
127. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25485
آغاز: و الملحق به بعكس ذاك ای بعكس نون الجمع؛ انجام: متجر با اواخر العبارة و خير ما قل و دل ...
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: شکری سرخی، جلد: تیماج يكلا، 13 سطر (14×9)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [رایانه]
128. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25793
آغاز: الموصولات الحرقية و ضعيفه في الكافية؛ انجام: بعد القلب في الياء الاخرى ...
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوا، 14 سطر (14×6/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14سم [رایانه]
129. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19135
آغاز: برابر؛ انجام: انك انت الغفور الرحيم .... و احسن اليهما و اليه
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج ضربی، 13 سطر (14×8/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه]
130. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27188
آغاز: برابر؛ انجام: مخمس و عشار و معشر و اجاز الكوفين و الزجاج قياسا ... و سباع و مسیح و ثمان
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی قهوه ای و دارای ترنج و دو سرترنج با نقش گل و بوته، 17 سطر (10/5 × 15/5)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×15سم [رایانه]
131. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13248
از اوائل باب نکره و معرفه تا اواسط مبحث مفعول مطلق؛ خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه، 62گ، 12 سطر، اندازه: 16×9/8 سم [ف: 12-28]
132. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9715
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ محشی؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 138، 14 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 12-26]
133. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11694
آغاز: برابر، انجام: ظلت بفتح الظاء فظلت بكسرها في ظللت بفتحها و کسرلام الاولى الماضي.
خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ واقف: سید کاظم عصار، دی 1354، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 111گ، مختلف السطر، اندازه: 20×14سم [ف: 12-26]
134. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14589
آغاز: برابر؛ انجام: وليكن زوجك او منصوبا نحو والذين.
خط: نسخ جلی، بی کا، تا: نیمه قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری و حنایی، جلد: مقوا، 92، 15 سطر، اندازه: 5×15/ 20سم [ف: 12-23]
135. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 136
انجام: كما في الصحاح قال الاسم
از اول تا باب ادغام و ابدال؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فستقی آهار مهره فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج خرمایی و گوشه ها مشکی، 217گ، 11 سطر، اندازه: 5×15/ 20سم [ف: 48]
136. کرمانشاه؛ مدرسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 52
آغاز: ای غير ما ذكر معرفته و هي مضمر کهم و اسم اشارة نحو ذی و علم نحو دهند.؛
خط: نستعلیق، كا: عبدالنبي، تا: دوشنبه 30 ذیقعده قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی بعضی از آنها به تاریخ 1225؛ 160گ، 11 سطر، اندازه: 17×22/5 سم [ف: 44]
137. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 701
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ فاقد جلد، 82گ، 15 سطر (14×7)، اندازه: 21×12سم [ف: 2-343]
138. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14495
آغاز: برابر ؛ انجام: فلا تقل فيه بصاری تمتنع العرب في استعمالهم و
ص: 199
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 110، 17 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 12-30]
139. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 110
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ مهر: «الواثق بالله عبده عطاء الله» (بیضوی)، جلد: تیماج مشکی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 113گ، 14 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 71]
140. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 101
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ در برگ آخر مناجاتی از امام علی (علیه السلام) به خط «معصوم بن رضی حسینی» در 23 شعبان 1333 با مهر وی «معصوم بن رضی الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 173گ، 10 سطر، اندازه: 22×15سم [كتابخانه های قائن: ف: ]
141. قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 127
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ وقف کتاب از« عبدالله ساقدری»، در جمادی الاول 1292 و وقف کتاب از «سید محمد علی صدیقی» و تاریخ تولدی به سال 1340، دربرگ آخر مناظره ى رأس الجالوت با امام رضا عليه السلام به خط «محمد على بن میرزا مصطفی بن میرزا صادق خان نوربخش قائنی خراسانی» به امر ملا محمد حسین در سال 1257؛ جلد: تیماج مشکی، 133گ، 14 سطر، اندازه:21×16/5 سم [كتابخانه های قائن: ف:]
142. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 312
آغاز: الرحمن الرحيم قال محمد هو الشيخ الامام ابو عبدالله جمال الدین محمد ابن عبدالله ابن مالک الطائي الاندلسي الجيانی الشافعی؛ انجام: قال اختاره الله تعالى يقال فلان خیره الله من خلقه وقدس الله كمال هذا الشرح المجرد موشحا من التحف و التنقيح بالوشی
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی از «التصريح»؛ جلد: تیماج قهوه ای، با روکش
کاغذ آبی، 134گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-76]
143. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6854
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 166گ، 14 سطر، اندازه:
22×16/5 سم [ف: 3-266]
144. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6855
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی فرسوده مقوایی، 140 گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-266]
145. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2494
آغاز: برابر؛ انجام: الأول فان كان خارجة بان كان الاستثناء من موجب فما بعده كذلك ...
بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 65گ، 15 سطر، اندازه:21×13سم [ف مخ: 1-284]
146. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2222
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سبز، 121گ، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف مخ: 1-284]
147. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 344
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: بدون جلد، 161گ، 14 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-248]
148. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 775
بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: خشتی [ف: 80]
149. تهران: مروی؛ شماره نسخه: 795
بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: خشتی [ف: 80]
150. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 482/1
کر آغاز: برابر؛ انجام: تتمة: تبدل الجملة من الجملة نحو أمد كم ... انتم تقتلون و هل يقاس عليه أو يفتقر على السماع البصريون و المصنف على الثاني و الكوفيون عن الأول و أما من يمنعه سماعة و قياسا ... على ذلك لأنه ... خط: نسخ مایل به ثلث، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی با نشانهای «ترکيب خالد، حاجی سید محمد باقر رشتی الاصل اصفهانی المسکن و ..»؛ تملك: «محمد حسین» با تاریخ 1289ق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 40گ (آپ - 40پ)، 15 سطر ( 11/5×8)، قطع: خشتی، اندازه: 22×16سم [ف: 2/ 40-281 ]
151. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23928
آغاز: برابر؛ انجام: برحمتك يا ارحم الراحمين و اغفرلنا یا رب
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 14
سطر (1367)، اندازه: 21614سم (رایانه)
152. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18131
آغاز: برابر؛ انجام: موحشا من التحقيق و القبيح ... هذا الفن بعون
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 15 سطر (15×8)، اندازه: 22×14سم [رایانه]
153. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21013
آغاز: برابر، انجام: و صلى الله على محمد و على آله و صحبه و سلم
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور، 20 سطر (15×8)، اندازه: 20×14سم [رایانه]
154. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2134
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ جلد: میشن یک لای قهوه ای [ف: 5-516]
155. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27267
ص: 200
آغاز: برابر؛ انجام: الدوايق استعملنا الكفر فيما اذ ما الليل ... و قد قال ابن عباس ما ارنی عالم العلماء ... على سيدنا محمد (صلی الله علیه وآله وسلم)
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [رایانه ]
156. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 565
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سپاهانی (نشریه: 11-885)
157. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 74
خط: نسخ، كا: ابو القاسم بن علی نقی حسینی، تا: قرن 13؛ فاقد جلد، 155گ، 11سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 74]
158. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 21
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 فاقد جلد، 53گ، 21 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 27]
159. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار، شماره نسخه: 770
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی بعضا با عناوین « حرره عبد الوهاب 1289»، یادداشتی حدیثی در فضیلت عید غدیر به خط عبد الوهاب بن محمد مهدی موسوی به سال 1288 و یک رباعی به سال 1263، یادداشتی حدیثی به سال 1291 و یک بیت شعر فارسی به خط زین العابدين بن عبد الوهاب موسوی به سال 1303؛ مهر: «عبدالوهاب بن محمد مهدی الموسوی» (بیضوی)؛ اهدایی: سید علی نجف آبادی؛ جلد: بدون جلد، 93 ، 20 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 3-574]
160. تهران؛ مدرسه قنبر علی خان (حضرت ولی عصر)؛ شماره نسخه:32
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كان عبد الرحيم، تا قرن 13؛ مصحح، محشی، یادداشت درباره فرق بین صفت و نعت، حدیثی به نقل از فاضل مترجم مازندرانی رحمة الله، و بندی درباره فعل مضارع چند بیت عربی، چندین یادداشت امانت وسایل و صورت آنها مربوط به روزهای مختلف سال های 1265 و 1264 ق به خط سیاق؛ تملک: میرزا کلبعلی خلف مرحوم میرزا نظر على با مهر: «کلبعلی» بیضوی)؛ مهر: «عبده الراجي فضل الله 1234» (بیضوی)؛ واقف: شیخ حسن علمی زنجانی، جلد: تیماج قهوه ای، جدول دار، 109گ، 17 سطر [ف: 54]
161. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 123
آغاز: صفة و صلة و حالا و خبرا تقول ركب رجل جاء نی هذا الذي ركب
كا: كاتب ابن طالب، تا: جمعه 25 شعبان 1200ق؛ افتادگی: آغاز؛ 167گ، 16 سطر، اندازه: 15×11سم [ف: 81]
162. تهران؛ حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 68
انجام: اذا وقع خامسا عزل بمعنی حذف كقولك في المعتدي
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ 94گ، 12سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 18]
163. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 72
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مهر: «عبده ابو تراب
الحسنی الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 40گ، 14 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 18]
164. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 113
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی، 240 ص، 15 سطر (16×10)، اندازه: 22×16سم [ف: 92]
165. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7639/2
بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 27گ (27-53)، 12 سطر (11×15)، اندازه: 17×22/5 سم [ف: 662-16 ]
166. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8514
آغاز: منهم بنی هاشم ثم اختار بنی هاشم فاختارنی فلم ازل خيارة من خیار و على آله ای أقاربه المؤمنين من بنی هاشم و المطلب؛ انجام: مصلية و مسلما على محمد خير نبی ارسلا ای ارسله الى الناس ليدعوهم إلى
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف: 28-80]
167. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 681
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 80گ، مختلف السطر، اندازه: 20×33/5سم [ف: 2-500]
168. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 25
آغاز: شرح الكلام ما يتألف منه و هو الكلم الثلاث كلامنا معاشر النحويين؛ انجام: و ربما نقصت حرف أو زدت حرفا فحسبه الغبي اخلاط ..
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، عطف تیماج قرمز، 124گ، 14سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-27]
169. قم: مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 592
آغاز: اعرابا و بناء و ما يعرف به ذواتها صحة و اعتلالا
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 102گی، 11 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 373-2 ]
170. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 361/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشى؛ 147گ (1ر-147ر)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 3-101]
171. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 490
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی ؛ 193گ، اندازه: 14/5 × 24/5سم [ف: 3-14]
172. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 505
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 154گ، اندازه: 14×20سم [ف: 3-14]
173. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 1969
ص: 201
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اندازه: 21×16/5 سم [ف: 3-14]
174. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3197
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: حیدر علی، تا: 1201ق؛ محشی از میرزا ابوطالب و کتاب تصريح و جامع الشواهد و ابن عقیل و چلبی و بدون امضاء؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 127، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 2-338]
175. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 57
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: حسینعلی بن لطفعلی مازندرانی نوری، تا: 1203ق، جان شیراز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 128گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ]
176. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 536/2
خط: نسخ و نستعلیق، کا: رمضانعلی ملقب به اسحاق، تا: با تاریخ 1203، جلد: تیماج مشکی، 55گ (54-108پ)، اندازه: 20/5×16سم [ف: 2-411]
177. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 25-الف/245
انجام: قد فرغت هذا الكتاب تراب اقدام المومنین ابن محمد علی تبریزی صادق في شهر ربيع الثانی سنه 1205 خط: نسخ، كان صادق ابن محمد علی تبریزی، تا: ربيع الثانی 1205ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی کلفت سفید، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای، 112، 16 سطر (13×8)، اندازه: 20×15سم [ف: 1-220]
178. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22786
آغاز: مالک الطائي الاندلسي الجبانی الشافعی؛ انجام: الطيبين الطاهرين في شهر رمضان المعظم سنه 1205
خط: نسخ، بی کا، تا: 1205ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 13 سطر (15×10)، اندازه: 20×15سم [رایانه]
179. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27108
آغاز: برابر؛ انجام: و من العلم العمل و جعلنا الله و اياكم من الراسخين في الامرين ... بنبيه خير البريه اجمعين و اله و عترته الطاهرين تمت 1206
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1206ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 16 سطر (8×13/5)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه]
180. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2368
خط: نسخ، کا: محمد بن محمد رضا، تا: رجب 1206ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 122گ، 19 سطر (16×6)، اندازه: 9/5×18/5 سم [ف: 4-1266]
181. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 816
خط: نسخ، بی کا، تا: 1207ق؛ 107گ، 17سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 1-34]
182. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3196
آغاز: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد بن محمد شریف، تا: 1207ق؛ محشي از جامع الشواهد؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: تیماج، 182ص، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 2-338]
183. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3170
آغاز: قال في شرح الكافية و المراد سکوت المتكلم و قيل السامع ... و خرج به ما لا يفيد كان قام مثلا؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1208ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ جلد: تیماج تریاکی سوخته یک لا دارای جدول و منگنه ضربی، 216گ، 10 12 سطر (12×7)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 14-285)
184. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 207
آغاز: سبقت الى وضع كتابه وتدم عصره حائز أي جامع تفضيلا التفضيل السابق شرعاً وعرفاً
خط: نسخ، بی کا، تا: غره ربيع الثانی 1208ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ استكتاب شخصی است با مهر «عبده ابوالحسن» (مربع)، محشی؛ 123 گ، 19 سطر، اندازه: 22×15سم [ف مخ: 24]
185. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 382
آغاز: الاليت مبطل اعمالا لزوال اختصاصها بالاسماء كقوله تعالی انما الله اله واحد
خط: نسخ خوانا، بی کا، تا: چهارشنبه 12 جمادی الثانی 1209ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشى؛ فاقد جلد؛ 71گ، 19 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 1-329]
186. قم؛ دارالحدیث؛ شماره نسخه: 386
انجام: في وصف لمذكر عاقل على فاعل معتل اللام نحو رام و قاص ذو اطراد فعله بضمة ففتحة کرماة
خط: نسخ، بی کا، تا: 1209ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج عنابی سوخت، با ترنج با سر، مجدول گرهی، 180 گ، 12 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 138]
187. یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: برابر، انجام: و صلی علی محمد و آله اجمعین آمین.
خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: سه شنبه 17 جمادی الثانی 1210ق؛ جلد: ضربی ساده، 14گ، 18 سطر (14×7)، اندازه: 14×12سم میراث اسلامی: 8-434]
188. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 5-شا56
انجام: تمت هذه الرساله الموسومه بشرح سیوطی ...
خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالصمد حسینی، تا: یکشنبه 27 صفر 1210ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 148گ، 13 سطر ( 10/5×6/5 )، اندازه: 20×15سم [ف: 1-52]
189. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1205
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن محمد، تا: سه شنبه 29 رجب 1210ق، جان خوی، مدرسه فخریه؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و
ص: 202
سر، مجدول،198گ، 14 سطر، اندازه: 20×14سم [ف مخ: 1-283]
190. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2024
خط: نسخ خوب، كان موسی الرضا بن ملا احمد، تا: سه شنبه 17 ربیع الاول 1211ق؛ محشی با نشانهای «تصريح»، «ض»، «ص»؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 118گ، 17سطر ( 16/5×9 )، اندازه: 30×20سم [ف: 11-103]
191. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 164
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: زین العابدین بن تقی کدو غندی، تا: 28 صفر 1211ق، جان تربت حیدریه؛ جلد: تیماج مشکی، 104گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف مخ: 23]
192. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4300
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1212ق؛ مصحح، محشی با امضای «شواهد، نظام الدین و ...»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی سفید که روی آن مطالبی نوشته شده، عطف پارچه ای سرمه ای، 172گ، 13 سطر (7×12/5)، اندازه: 15/5 × 20/5سم [ف: 264-18 ]
193. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 528
آغاز: بتاء الفاعل سواء كانت المتكلم ام مخاطب ام مخاطبة نحو فعلت و بتاء التأنيث الساكنة نحوانت؛ انجام: برابر خط ثلث، كا: حسین بن صفر، تا: 1212ق؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: «عبده الراجی محمد کاظم الموسوی» (بیضوی)، «المتوكل على الله عبده ابوالقاسم» (بیضوی)، «هو العلي الاكبر» (بیضوی)، «محمد حسین» (مربع)؛ تملك: محمد حسن بن ابو القاسم؛ جلد: تیماج مشکی، 219گ، مختلف السطر (13×8/5 )، اندازه: 19×14/5 سم [ف: 2-146]
194. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18180
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهیم عقیلی، تا: 1212ق؛ کاغذ: فستقی، 15 سطر (15×10) [رایانه ]
195. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 229/1
خط: نسخ، كان محمد طاهر بن ملا علی اکبر سیری، تا: سه شنبه 8 ربیع الاول 1213 ق [ف: 3-36]
196. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 848/1 خط نستعلیق، بی کا، تا:1214ق؛ اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 3-117]
197. قم؛ دارالحدیث؛ شماره نسخه: 202/1
خط: نسخ، كا: رحیم بن عبدالکریم بن عبدالرحیم، تا: سه شنبه 11 ذیقعده 1214ق، جا:رشت؛ 184گ(1پ -184)، 14 سطر [ف: 138]
198. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18075
آغاز: برابر؛ انجام: تجاوز الله تعالی عن زلامه .. عليه و آله و سلم
خط: نسخ، بی کا، تا: 1215ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 15 سطر (13×7)، اندازه: 20×13سم [رایانه]
199. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3846
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن دوست محمد، تا: محرم 1215ق؛ محشي اكثر منقول از شرح تصریح و شرح ابن ناظم؛ واقف: حاج سید محمد، 1309، کاغذ: نخودی، جلد: پارچه، 134گ، 12 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5 سم [ف: 12-24]
200. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 45/1
آغاز: و مختص و هو على قسمين مختص بالاسماء نحو في و مختص بالافعال نحو لم و الفعل ينقسم الى ثلثة اقسام ماض و مضارع و امر و ذكر المصنف علاماتها مقدمة المضارع؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: اسماعيل بن محمد صادق، تا: 1216ق؛ افتادگی: آغاز؛ 138گ(1-138ر)، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف مخ]
201. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 355
خط: نسخ، بی کا، تا: 1216 ق [ف: 39]
202. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19113
آغاز: برابر؛ انجام: و الفا مفتوحة فيها جمعا فعلا اسما كان او صفته خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1217ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: فستقی، جلد: تیماج ضربی، 17 سطر ( 15/5×9/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 15×21/5سم [رایانه]
203. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 208
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على اكبر بن کربلا على عسكرده ملائی، تا: غره ذیقعده 1217ق، جان استر آباد، مدرسه دارالشفاء؛ محشی؛ تملك: ملا محمد تقی بن کربلایی آقا بابا دامغانی» در رجب 1314؛ 113گ، 15 سطر، اندازه: 21×17سم [ف مخ: 24]
204. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 79/6
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1217ق؛ جلد: گالینگور سرخ با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 76گ، اندازه: 21×15سم [ف مخ]
205. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2/ 600
خط: نسخ، كا: باقر بن محمد تونی، تا: 1217ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج قهوه ای، 101گ (21-121)، 15 سطر (14×9)، اندازه: 21×16سم [ف: 2-718]
206. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14907
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: يوسف بن محمد شریف، تا: محرم 1217ق؛ محشی؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: حنایی، 108گ، 20 سطر، اندازه: 15/8 × 27/5سم [ف: 12-25]
207. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 70/1
آغاز و انجام: برابر
ص: 203
خط: نسخ، كا: عز الدين بن مشهدی قربانعلی دارده کاشفی، تا: 24 رمضان 1217ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 200گ (1ر-200پ)، 13 سطر، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 17]
208. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 527/1
آغاز: بالفعل من وجهين و علله ابن الحاجب في أماليه بان السبه الواحد بالحرف؛ انجام: برابر
خط: نسخ، كا: معصوم میمندی، تا: جمادی الاول 1217ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فستقی، فاقد جلد، 92گ، 15 سطر (15×10)، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 435]
209. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27258
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن محمد قلی، تا: 1218 ق [رایانه ]
210. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27128
بی کا، تا: 1218ق؛ خریداری از آزیتا نامجو [رایانه]
211. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 755/2
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 19 ذیقعده 1218ق؛ محشی؛ کاغذ: آبی و نخودی رنگ، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 18 سطر (7×14/5 )، اندازه: 20/5×15سم [ف: 2-864]
212. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2-س/578
خط: نسخ، كا: عبد الله بن غلامعلی، تا: پنج شنبه 22 شعبان 1218ق، جا: اصطهبانات، مدرسه ملا على شاه؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 150گ، 14 سطر ( 10/5×7/5 )، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-166]
213. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 628
خط: نستعلیق، كا: ابو تراب محمد بن صدرالدین فیضی مدعو به محمد فیضی، تا: پنج شنبه غره ذیقعده 1219ق؛ مصحح؛ جلد: عادی، 139، 11 سطر، اندازه: 15×22 سم (مؤید: 1382]
214. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18167
بی کا، تا: 1219ق؛ محشی با نشان «شيخ رفيع» و غیره [د.ث. مجلس ]
215. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 613
خط: نسخ خوب، بی کا، تان ربيع الثانی 1220ق؛ دارای علامات بلاغ، مصحح؛ مهر: «یا ارفع من كل رفيع» (بیضی)؛ جلد: مقوا، عطف و حاشیه تیماج، 130 گ، 16سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 521-1 ]
216. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 43
خط: نسخ، كا: ملاحسين جيغانی، تا: ربيع الاول 1220ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95گ، 16 سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 1-24]
217. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11788
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محسن فرزند عبدالرحیم، تا: 1220ق؛ مصحح، محشى؛ مهر: «الراجی علی بن حسین بن محمد الحسینی» (بیضی)، یا علی بن الحسين» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 102گی، 19 سطر (14×8)، اندازه: 20×15سم [ف: 29-595]
218. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2645
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1221ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن سیاه لایی، 154گ، 16 سطر، اندازه: 15/5 × 20/7سم [ف: 1-75]
219. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 260/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1221ق [ف: 102]
220. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8309
آغاز: برابر؛ انجام: لقد جاء کم رسل ربنا بالحق ... كثر كثيرا
خط: نسخ و نستعلیق، کا: یحیی بن محمد کازرونی، تا: 1221ق؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج مشکی سوخت، ترنج با سر، مجدول، 114، 16 سطر، اندازه: 21815/5 سم [ف: 27/2 -59]
221. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3414
خط: نسخ، كا: محمد علی بن عبدالكريم، تا: 1222ق؛ مصحح تملک: محمد جواد بن میر زین العابدین؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی لبه ها تیماج زرشکی ضربی ترنج و سر ترنج لچک عطف تیماج سبز، 169گ، 15 سطر (11×6)، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 15-227]
222. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8182- 56/32
آغاز: برابر از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد قلی بن حسین، تا: 25 محرم 1222ق، 133گ، 17 سطر، اندازه: 15×27سم [ف: 2- 639]
223. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 224/1
آغاز: محمد بن عبدالله بن مالك الطائي الاندلسي الجياني الشافعي أحمد ربي الله خير مالك؛ انجام: خبر مؤخر وجوبا عن الذي حال كونه مبتدأ قبل استقر وسوغ ذلك.
تا اخبار به الذي وفروعه؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر بن ملا قربانعلی هزار جریبی ساکن چهار دانگه، تا: شنبه 27 ذیقعده 1223ق، جا: مدرسه سعید آباد؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: «یا امام محمد باقر» (بیضی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 120گ، اندازه: 21×15/5 سم [ف مخ: 25]
224. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3364
خط: نسخ، كا: صفر على بن ناد على فتح آبادی، تا: 1223ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی، 146گ، 15 سطر (7×12/5 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 174-15 ]
225. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 113/1
انجام: تم هذا الشرح المسمى البهجة المرضيه کا المشهور بالسيوطي ...
خط: نسخ، كا: قاسم، تا: جمعه آخر ربیع الاول 1223ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نازک سفید، 106گ، 19 سطر، اندازه: 14×7/5 سم [ف: 1-98]
226. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 510
ص: 204
خط: نسخ، كا: شرف الدین علی ابن مرحوم محمد حسن جهرمی، تا: دوشنبه 23 جمادی الثانی 1223ق؛ محشی؛ 132 گ، اندازه: 15/5 ×19/5 سم [ف: 3-14]
227. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3193
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1224ق؛ افتادگی: انجام، اصل این نسخه ظاهرا در قرن یازدهم نگارش یافته، چند ورق از اول و آخر آن افتاده به سال 1224 آن را نوشته اند، محشی از شرح تسهیل و ابن ناظم و ابن عقیل و ابوطالب و انموذج و کشاف و رضی و تصریح و اشباه و نظائر و غیر از اینها؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: میشن، 136 ص، 15 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 16×12سم [ف: 340-2 ]
228. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14467
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1224ق؛ محشی؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا، 147گ، 14 و 15 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 12 - 30]
229. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1942/3
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1225ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 245ص (132-376)، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×15سم [ف: 9- 660]
230. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5289/1 - 26/169
آغاز: قد خصص الفعل بان ينجز ما فلايجزم الاسم لامتناع دخول عامله علیه فارفع بضم وانصبن فتحا وجرا؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 7 جمادی الثانی 1225ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوای لایی عطف پارچه ای، 136، 16 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-642]
231. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 4998/1 - 25/88
آغاز: کلامنا لفظ مفید کاستقم *** واسم وفعل ثم حرف الكلم. مالیس بلفظ من الدوال الأربع کالاشارة والخط و غیره؛ انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه از ذیقعده 1225ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی جدول دار، 114گ، 16 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-642]
232. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 828
خط: نستعلیق، کا: محمد نبی بن مشهدی ربیع اشتهاردی، تا: 1225ق، 104 ، 16 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-34]
233. قم، گلپایگانی شماره نسخه: 2231- 12/121
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه دهه سوم ربیع الاول 1226ق؛ با علامت بلاغ؛ جلد: مقوا عطف تیماج سبز، 231 گ، 11 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-637]
234. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5691- 29/31
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن عبدعلی هزار جریبی ساکن قریه کلیم، تا: 1226ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 114، 20 سطر، اندازه: 27×13سم [ف: 2-638]
235. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16985
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1226ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 19 سطر (15×7)، اندازه: 14×20سم [رایانه]
236. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 107-ش/413
انجام: برابر خط: نسخ، كان محسن بن عبدالرحیم لاری، تا: 1226؛ جا: شیراز قریه دشتک از محال ابرج؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 114، 17 سطر ( 12/5×6/5 )، اندازه:
13/5×19/5 سم [ف: 2-12]
237. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7334
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1227ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: نو، 75، 14 سطر (14×10)، قطع: خشتی، اندازه:
22×17سم [ف: 16-515]
238. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 75/3/4 -5944
خط: نسخ، كا: محمد بن صادق خرو کی فاروجی، تا: 1227ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی عطف تریاکی، 19 سطر، قطع: ربعی [ آستانه قم: 196]
239. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26649
آغاز: برابر؛ انجام: ابن المرحوم المغفور محمد المنشي الكرمانی خط: نسخ خفی، کا: ابن محمد منشی کرمانی، تا: 1227ق، کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (16×20/5)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×16سم [رایانه]
240. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 267
کامل؛ خط: نسخ، كا: حیدر علی بن ملا سبز على، تا: 1 ذیقعده 1227ق؛ جلد: مقوا، 151گ، 17 سطر [ف: 1-47] 241. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 108
خط: نسخ، بی کا، تا: 8 جمادی الاول 1227ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 121گ، 13 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 71]
242. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 215
کامل؛ خط: نسخ، كا: احمد بن صالح، تا: محرم 1228ق، جا: قریه کله زرده مدرسه «افضل الفضلاء و اعلم العلماء شیخ الشيوخی شیخ عبد الصمد»؛ محشی؛ جلد: تیماج با مقوا، 120گ، 12 سطر [ف: 1-47]
243. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28631
آغاز: برابر؛ انجام: فليس بالسائن شيئا له فقداتی المصنف في ...
ص: 205
آمین یا رب العالمين
خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: 1228ق؛ وقف حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السصلام) کتابخانه شخصی احمد شاهد؛ کاغذ: فستقی جلد: تیماج، 17 سطر ( 14/2×9×6)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14/5 ×19 سم [رایانه]
244. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3009/1
خط: نسخ، بی کا، تا: 1228ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-188]
245. تهران، عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 657/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 1228ق، جا: قزوین، مدرسه پیغمبریه؛ 113گ، 15 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 1-78]
246. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 102
خط: نسخ، كا: عبدالحی بن سید عبدالرحمن، تا: 3 رجب 1229ق؛ محشی با نشانه «محمد علی، تصریح، شواهد نظام الدین، مطول»؛ مهر: كاتب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه یی ضربی مقوایی، 17 سطر (14×7/5 ) [ف: 752]
247. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 131
خط: نسخ، كا: حسینعلی دلازیانی پسر کربلائی مراغ، تا: 1229ق، جا: مدرسه صادق خان سمنانی؛ کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر ( 12/5×8) [ف: 752]
248. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3454
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن على اكبر بواناتی سوریه ای، تا: 1229ق؛ مجدول؛ مهر تملک: نجفعلی حسینی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی جداول و منگنه، 99گ، 19 سطر (13×7)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 15-168]
249. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 366
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابو طالب بن ملا محمد قری، تا: یکشنبه 24 ربیع الثانی 1229ق، جا: شیراز، مدرسه بابلیه؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 130گ، 18 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-477]
250. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 3845
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1229ق؛ محشی؛ واقف: تاج ماه بیگم، 1262ق؛ کاغذ: شکری، جلد: پارچه، 110گ، 15 سطر (6/2×12/5)، اندازه: 20/5×13/5 سم [ف: 12-22 ]
251. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 768
آغاز: برابر؛ انجام: و صلی الله على محمد و آله اجمعین آمین یا رب العالمين
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن ابراهیم خان رودی، تا: 20 جمادی الثانی 1229ق، کاغذ نخودی؛ جلد: تیماج لایه ای مشکی، 141، 16 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 1-23]
252. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 739
خط: نسخ، كا: ابن محمد کنگی، تا: رجب 1229ق؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی لایه ای، 20 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 2014سم [ف: 851-2 ]
253. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 620/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الثانی 1229ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 136 (25-160)، 12 سطر ( 13/5×9/5 )، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 2-734]
254. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2314
انجام: برابر
خط: نسخ، كا: میر اسمعيل بن میر علی حسینی ابرند آبادی، تان شوال 1230ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ مصحح، محشی؛ مهر: کاتب «عبده الراجی محمد اسمعيل الحسینی» (بیضی)، «عبده المذنب محمد باقر» (مربع)، «جعفر قلی خان» (بیضی)؛ 164گ، 16 سطر، اندازه: 20×14سم [ف مخ: 1-283]
255. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12648
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، کا: سید محمد قیری، تا: پنج شنبه 9 جمادی الاول 1230ق، جان شیراز، مدرسه خانیه؛ محشی؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 117گ، 19 سطر، اندازه: 14×20/5سم [ف: 12-23]
256. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15221
آغاز: بمعنى ظن نحو ضعيف النكاية اعداءه يخال الفرار.. انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن ضربی، 148 گ، 17 سطر، اندازه: 10/17× 20/7سم [ف: 12-31]
257. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4351/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی سوخته یک لا، 80گی (1پ -80پ)، 21 و 23 سطر (15×9/5 و 15/5×9/5 )، اندازه: 15×20/5سم [ف: 321-18]
258. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 257
خط: نسخ، كا: خلیل بن سبز على دماوندی، تا: 1230ق [ف: 39]
259. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 158
خط: نسخ، بی کا، تا: 1230ق [ف: 39]
260. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 252/1
خط: نسخ، كا: محمد على بن شیر علی، تا: جمعه 12 رمضان 1230ق؛ مصحح، محشی برخی با عنوان «محمد حسین شیرازی»؛ جلد: تیماج قرمز، 131گ (2پ -132 پ)، اندازه:
ص: 206
15/5× 21/5سم [ف: 1-192]
261. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 458/1
خط: نسخ، كا: محمد علی پسر شیر علی، تا: 12 رمضان 1230ق، برای فرزندش علی محمد؛ کاغذ: فرنگی[ نشریه: 11-948]
262. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 103/2
خط: نسخ، كا: ابراهیم بن حسن جلیانی، تا: یکشنبه 8 محرم 1231ق، جا: مشهد، مدرسه نواب؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 105گ (94-198پ)، 17 سطر، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 83]
263. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 625/1
خط: نستعلیق، کا: عبد الله بن مهدی نوری دونایی، تا: 1231ق؛ محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 22×15سم [ف: 303]
264. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1024
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی (آبی)، جلد: مقوایی، کاغذی، عطف تیماج زرد، 110گ، 16سطر کامل (14×9)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 9-24]
265. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2028/1
آغاز: لغيره كجملة الصلة و الجزاء و اسم و فعل حرف الكلم التي يتالف منها الكلام
خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: شیخ محمد طاهری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 78گ (78-1 )، 18 سطر (14×9)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 4-1133]
266. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 53
خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق (چند نسخه -ف: 314]
267. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 829
خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق؛ 131 گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 1-34]
268. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5394
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن عبدالباقی حسینی اصفهانی، تا: پنج شنبه 5 محرم 1231ق؛ محشی از ابو طالب در عصر وی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 165 گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 14-183]
269. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 859
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: ابن كهف حاجی محمد علی زین العابدین، تا: 1232ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 80گ، 18 سطر (16×9/5 ) [ف: 2-719]
270. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1426
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: جمعه 25 رجب 1232ق؛ قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1291]
271. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3634/3
خط: نسخ، كان عبد الوهاب، تا: 1232ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سیاه ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته یک لا، 113گی (11پ -123)، 15 و 16 سطر ( 12/5×8 )، اندازه: 14/5 ×5/ 20سم [ف: 16-224]
272. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4334- 22/54
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: ملک محمد بن کربلائی محمد علی ساکن تفرش، تا: سه شنبه از ذیعقده 1232ق؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی مجدول 169گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-638]
273. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16986
آغاز: بسمله قال محمد هو الشيخ الامام ابو عبدالله جمال الدين؛ انجام: جرها الف سلام و تحیته في ... سنه 1232 خط: نسخ، كا: محمد على تودرواری، تا: 1232ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 15 سطر (15×9)، اندازه: 2014سم [رایانه]
274. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4196- 21/116
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسن بن نصیر سمیرانی (سمیرمی)، تا: 19 رجب 1233ق، جا: دار السطنه اصفهان؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 206گ، 12 سطر، اندازه: 21×14سم (ف: 2-637]
275. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4010
آغاز: لرفعه رتبه النبي على غيره من الخلق؛ انجام: اتفق الفراغ من تحريره للعبد المحتاج إلى رحمة ربه ...
خط: نسخ، كان محمد باقر موسوی، تا: 1233ق؛ محشی با نشان ها آب، محمود موسوی، ابن عقيل؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: جلد سمت راست: چرم عنابی سمت چپ: تیماج قهوه ای ته چرم سیاه، 131گ، 17سطر (6/7×13/5)، اندازه: 19×13سم [ف: 17-305]
276. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2061
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1233ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج زرشکی، 162گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-284]
277. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13372
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 1234ق؛ محشی؛ واقف: شیخ محمد معصومی، آذر 1362؛ کاغذ: الوان فستقی، جلد: تیماج، 100گ، 16سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 12-28]
278. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 97/1
خط: نسخ، كان محمد رحيم بن محمد مراغی، تا: 23 ربيع الأول 1234ق؛ محشی؛ تملک: رضا الموسوی به تاریخ نهم محرم 1299؛ جلد: تیماج مشکی، 101گ (1پ - 101ر)، اندازه: 18/5 × 26/5سم [ف: 77]
279. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 419
خط: نسخ، كا: سید هادی بن میر محمد صادق حسینی رامشه، تا: 10 جمادی الاول 1234ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 97گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-342]
ص: 207
280. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 337
کا: محمد اسماعيل نوری، تا: 1234ق، جا: ساكن قریه یالورود؛ [ف: 42]
281. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28673
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق [رایانه ]
282. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان، شماره نسخه: 133/2
خط: نسخ، كا: عبدالله بن ملاحسن قائنی سرایانی، تا: 19 شوال 1235ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 63گ (64پ -126پ)، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 103]
283. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17680
آغاز: برابر؛؛ انجام: در روز 5شنبه در مدرسه امام حسن عسکری در حجره ملامحمد حیدر فرائی سنه 1235 تمام کننده را خط: نستعلیق، كا: محمد حسن بن مهدی افرائی، تا: 1235ق؛ کاغذ: الوان، جلد: اسقاطی، 15 سطر (13×8)، اندازه: 21×16سم [رایانه ]
284. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8097
خط: نسخ، كا: على رضا بن ملا عبدالله، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی مقوا، 89گ، ابعاد متن (17×6/5 )، اندازه: 14/5 ×27سم [ف: 3-267]
285. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8435- 57/105
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1235ق، 150گ، 14 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-640]
286. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8225- 56/75
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 5 صفر 1235ق، 135 گ، 17-15 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 2-639]
287. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15656/3
تا اوائل باب ابدال را بیشتر ندارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1236ق؛ محشی؛ اندازه: 21×16/5 سم [ف: 12-423]
288. تهران؛ وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 1-4
خط: نسخ خوش، كان أبو الحسن ابن علیرضا شهر بابکی (که به قول خود طلبه بوده)، بی تا، صفحه اول و دوم با حاشیه مذهب جدول بندی شده، محشی، با خط دستنویس به سال 1236ق؛ تملك: مرتضی فرزند محمد حسن در 1297ق؛رکن الدین آشتیانی آن را به کتابخانه وزارت امور خارجه اهداء کرده؛ جلد: چرمی به رنگ سیاه [ف: 45 ]
289. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 403
خط: نستعلیق، کا: ملک محمد نوری ابن محمد کیا، تا: پنج شنبه از ذیحجه 1236ق؛ فاقد جلد؛ 75گ، مختلف السطر، اندازه: 20×16سم [ف: 1-340]
290. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 688
خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن حاج محمد على نخجوانی، تا: 18 صفر 1236ق؛ محشى؛ 97گ، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 3-14]
291. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 46
آغاز: أي أصفه بالجميل تعظيمة له واداء لبعض ما يجب له
خط: نستعلیق، کا: سید عبد العاصي هاشمی، تا: محرم 1236ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ تملکی با مهر «محمدرضا» (مربع) و مهر «یا امام زین العابدین» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، عطف تیماج قرمز، 156گ، 15 سطر، اندازه: 22615سم [ف: 1-44]
292. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10014/1
خط: نستعلیق ریز، کا: محمد علی بن محمد جعفر، تا: پنج شنبه پایان رمضان 1236ق، جا: مدرسه سید احمد کزازی؛ کاغذ: فرنگی، فاقد جلد، ربعی، 19 سطر (16×9)، قطع: ربعی، اندازه: 20×15سم [ف: 17-525]
293. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27339
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: غلامحسین الویری، تا: 1236ق. [رایانه ]
294. تهران؛ حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 57/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: احمد بن محمد رفیع نویسی، تا: محرم 1236ق، جان همدان؛ مصحح، محشی به نقل از «شرح شواهد» «عبدالحكيم» و ... جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 98گ (1پ-98پ)، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 18]
295. تهران، وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 5731
انجام: قد اتفق الفراغ عن تسويد هذه الرساله الوافية بحل مشكلات الألفية في صبح يوم الاثنين العشرين من شهر محرم الحرام من شهور سنة ست و ثلاثين و مأتین بعد الألف المصطفوية عليه الف الثناء و التحية في سنة 1236 على يد الاضعف الاحقر إلى رحمة الله الملك المنان اقل الطلاب تراب نعال المحصلين بل لاشيء في الحقيقة ابوالحسن ابن علیرضا الشهر بابکی خط: نسخ، کا: ابو الحسن بن علیرضا شهر بابکی، تا: دوشنبه 20 محرم 1236ق؛ محشی منقوله از ملا جلال و شواهد عینی و غیره؛ جلد: تیماج مشکی، 162گ، 14 سطر، اندازه: 20×14/5
سم [نشریه: 1-7]
296. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 26
خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1237ق؛ کاغذ: فرنگی، 15 سطر (14×9) (تراثنا: س ش 1-77)
297. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16988
آغاز: برابر؛ انجام: لأشجر نیست ... لاشجر ... تمت الكتاب بعون الملك الوهاب.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 16 سطر (15×10)، اندازه: 21×17سم [رایانه]
298. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 147
آغاز و انجام: برابر
ص: 208
خط: نسخ، كا: عبدالرحيم بن مشهدی جعفر مراغی، تا: 1237ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 118گ، 21 سطر، اندازه: 19×28سم [ف: 18]
299. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 564 طباطبائی
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: احمد بن حاجی علی، تا: 1237ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 138، 14سطر، اندازه: 20/5×15 سم [ف: 24-359]
300. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16989
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج، 15 سطر (14×8)، اندازه: 14×20سم[ رایانه ]
301. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 418
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق؛ محشی از شرح ابن عقيل؛ جلد: مقوا با روکش کاغذی قرمز عطف تیماج قهوه ای، 107گ، 20 سطر، اندازه: 29×17سم [ف مخ: 1-75]
302. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2054
آغاز: برابر؛ انجام: هذا الذي فاق نظام الدر و الجوهر لاتعد حرفا منه او كلمة و للجياب بل أظهرو روض الذهن اذا شكل يبدوا بافكار لاتبدر فليس بالشاين شيئا ... و حسبنا الله ونعم الوكيل و لاحول ولاقوة الا بالله العلى العظيم خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد امین وزوانی، تا: جمادی الثانی 1237ق؛ مصحح، محشی؛ یادداشتی از علی اکبر بن آقا حسین در 1278ق؛ جلد: تیماج سرخ، 117گی، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف مخ: 1-284]
303. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3194
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن میر ذوالفقار کرمی، تا: 1238ق؛ کاغذ نسخه ساخت سال 1815م می باشد؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: تیماج، 96ص، 18 سطر، قطع: خشتی اندازه: 12×16/5 سم [ف: 2-339]
304. خوانسار، فاضل؛ شماره نسخه: 375
خط: چاپی، كا: على بن احمد موسوی، تا: 1238ق؛ مصحح، محشي با عبارت «باستعانة استادی ملا رمضان حفظه الله»؛ جلد: تیماج مشکی عطف پارچه ای، 172گ، 14 سطر، اندازه: 16×20/5سم [ف: 2-65]
305. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14468
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان غفار ابن سلطان احمد، تا: 1238ق، ؛ محشی؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا، 158گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 30-12 ]
306. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3011
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: میر علی اصغر موسوی، تا: 1238ق؛ مصحح، محشی با امضای حکیم؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، یک لا ضربی مجدول، عطف تیماج مشکی، 81گ، 20 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 14/7 × 20/7سم [ف: 14-120]
307. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 962
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: ابن محمد علی محمد باقر، تا: دوشنبه 28 رمضان 1238ق، جا: یکی حجره های مدرسه فاضلخان؛ محشی؛ کاغذ: فستقی سفید و آبی، جلد: تیماج مشکی مجدول یک لای 162، 17سطر (10/5 × 14/5)، اندازه: 21×16سم [ف: 2-30]
308. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 7346
خط: نسخ، كا: ملا محمد حسین بن آقا محمد باقر بن حاجی قاسم، تا: 13 رجب 1238ق، برای محمد مهدی بن استاد زمان مسکر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 137 گ، 14 سطر (14×9)، قطع: خشتی، اندازه: 18× 21/5 سم [ف: 16-516]
309. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7240
خط: نسخ، كا: اسماعيل بن کربلایی ابراهیم زیاتی، تا: سه شنبه 28 ربيع الثانی 1239ق، جا: استر آباد؛ با یادداشت 27 ذیحجه 1279؛ کاغذ: فرنگی، جلد: نو، 88گ، 14 سطر (13×6)، قطع: ربعی، اندازه: 22×16سم [ف: 16-496)
310. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7653
خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 85گ، 13 سطر (1489)، اندازه: 21×16سم [ف: 16-666]
311. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8138/1 - 55/108
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: بهرامعلی بن احمد على قزنچاهی، تا: جمادی الثانی 1239ق؛ 114گ، 15 و 21 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-639]
312. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7771- 52/111
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد جعفر ولد مرحوم ملا عیسی افشار ساکن بلده هرات، تا: 27 شوال 1240ق؛ 105گ، 18-20-21 سطر، اندازه: 14×20 سم [ف: 2-639]
313. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 192
آغاز: ص قال محمد هو ابن مالک*** احمد ربي الله خير مالک ... ش الكلام المصطلح عليه عند النحويين عبارة عن اللفظ المفيد فائدة يحسن السكوت عليها فاللفظ جنس يشتمل؛ انجام: فاحمد الله مصليا على*** محمد خير نبی ارسلا / و آله الغر الكرام البررة ×× و صحبه المنتجبين الخيرة
کامل؛ خط: نستعلیق، کا: سید صادق بن محمد کاشانی، تا: 20 ربيع الثانی 1240ق، جا: کاشان، مدرسه حاجی میرزا جانی؛ مصحح،
ص: 209
محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول ضربی، 225 گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ]
314. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1447
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: ابراهيم بن سید کریم موسوی، تا: 1240ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی روشن، مقوایی با ترنج و نیم ترنج کوبیده، 142 گ، 16سطر کامل (13×7)، اندازه: 20/5×15سم [ف: 9-478]
315. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 16
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابن میر اسدالله مراغی، تا: پنج شنبه 29 جمادی الثانی 1240ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «عبده حسن 1263» (بیضی)؛ تملک: شهاب الدین بن رضى الحسینی الخلخالی که این نسخه را همراه با کتاب جامی که در مجلد واحد بوده در دوشنبه 24 ربيع الثانی 1297 به چهارده شاهی سفید در تبریز خریداری کرده؛ جلد: تیماج، قهوه ای، مجدول، 80گ، 20 سطر، اندازه: 19×29سم [ف: 1-24]
316. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8847/2 - 59/67
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد همدانی، تا: جمعه 29 ذیقعده 1240ق، جان کرمانشاهان، مدرسه شاهزاده والا؛ 96گ ( 145-50 )، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-640]
317. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 671
بی کا، تا: 1240ق، قطع: خشتی [ف: 80]
318. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 104
خط: نسخ، کا: محمد علی بن محمود، تا: 10 رجب 1241ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «افوض امرى الى الله عبده محمد تقی» (بیضی)؛ جلد: تیماج مشکی، 90گ، 19 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 1-79]
319. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17257
آغاز: فدل على انها نزع منها ذالك ... البته وفي؛ انجام: اولو الالباب لما له ... صلى الله على محمد و آله اجمعین انك انت الغفور الرحيم خط: نسخ، بی کا، تا: 1241ق؛ کاغذ: ابی، جلد: تیماج ضربی، اندازه: 2015سم [رایانه]
320. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 436
خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن علی اصغر، تا: 1241ق، 107گ، 18سطر، اندازه: 14×27سم [ف: 1-34]
321. اردکان یزد؛ امام صادق شماره نسخه: 204
خط: نسخ، كا:علی بن غلامرضا احمد آبادی، تا: 23 رجب 1242ق؛ مصحح، محشی؛ یادداشت متفرقه به سال 1282؛ جلد: تیماج مشکی، 113گ، 15 سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 1-198]
322. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 236
کامل؛ خط: نسخ، كا: اسدالله بن زین العابدین، تا: 3 ربیع الاول 1242ق، جان قزوین، مدرسه جدید دار السلطنه؛ فاقد جلد، 120گ، 16 سطر [ف: 1-47]
323. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 167
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد مقیم بن مشهدی زین العابدین، تا: صفر 1242ق؛ جلد: تیماج سوخت،13 سطر، اندازه: 16×12سم [ف: 116]
324. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27381
آغاز: برابر، انجام و رزقنا بفضله وجوده سعاده الدارين بحق محمد خير البريه و اله اجمعین و عترت الطاهرين خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن استاد على تقی خیاط، تا: 1242ق [رایانه ]
325. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1772-عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: يلوح الخط في القرطاس دهرة. و کاتبه رميم في الترابی. محمد مهدی غفر ذنوبه و ستر عيوبه سنة 1242 في شهر جمادی الثانی (مهر).
خط: نسخ ثلث، كا: محمد مهدی، تا: جمادی الثانی 1242ق؛ تملك: محمد صادق 139، 331ص، 16 سطر (17×11)، اندازه: 30×21سم [عکسی ف: 1-54]
326. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 621
بی کا، تا: 1242ق؛ جلد: تيماج [ف: 42]
327. چالوس؛ امام صادق: شماره نسخه: 619
كا: عزيز الله بن محمد، تا: 1242ق؛ جلد: تیماج [ف: 42]
328. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 613
كا: شفيع بن محمد، تا: 1243ق؛ جلد: تيماج [ف: 42]
329. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 621
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ملاصادق نیشابوری، تا: 1243ق؛ کاغذ: فستقی جلد: تیماج مشکی، 132گ، 15 سطر (9×14/5 )، اندازه: 9/5×14/5 سم [ف: 500]
330. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11275
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد سلیم بن احمد تنکابنی، تا: 1243ق؛ جلد: گالینور قهوه ای، 46 گ، 15 سطر، اندازه: 23×16سم [ف: 33/2 -59]
331. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1044
بی کا، تا: 1243ق، قطع: خشتی اهدائی ف: 67]
332. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21459
آغاز: برابر؛ انجام: في شهر ذي الحجه الحرام في سنه 1243 في البوات
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1243ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 17 سطر (11×7)، اندازه: 14×20سم [رایانه] 333. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1056/2
خط: نستعلیق تحریری، كا: حسن بن محمد محسن، تا: 25 ذیقعده
ص: 210
1243ق؛ با یادداشت صاحب الذریعه که نسخه به خامه عمویش محمد حسن بن حاج محسن تهرانی (د 1250ق) می باشد؛ اهدایی: علینقی منزوی؛ 118گ (54پ - 171پ) [ف: 2-30 ]
334. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 14853
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1243ق؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 86گ، 19سطر، اندازه: 16×29/5 سم [ف: 12-29]
335. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 674/2
آغاز و انجام: برابر
خط نستعلیق، کا:عسکر، تا: شنبه 3 جمادی الثانی 1243ق؛ مصحح، محشی؛ 124گ، 14 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 1-78]
336. مشهد؛ مدرسه خیرات خان، شماره نسخه: بدون شماره
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ملا صادق ولد حسین علی نیشابوری، تا: 1243ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی، 130 گ، 15 سطر ( 14/5×8/5 )، قطع: خشتی، اندازه: 21×15سم [رشت و همدان: ف: 1724]
337. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1789
آغاز: برابر؛ انجام: في ابان الشباب و تميز عند صدور الوالألباب (كذا في النسخه).
خط: نسخ، بی کا، تا: 1243ق، جان مسجد امام حسن عسکری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی میشن تریاکی با ترنج و نیم ترنج، 172گ، 14 سطر (13×7)، اندازه: 20×14سم [ف: 10-372]
338. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5603- 28/23
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمدعلی سیچانی ابن محمد شفیع آقاجانی، تان غره رجب 1243ق؛ جلد: تیماج عطف تیماج مشکی ترنج و سرترنج و لچکی سوخت مجدول گرهی، 85گ، 21 سطر، اندازه: 34×20سم [ف: 2-638]
339. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4973/2 - 25/63
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن کربلائی هاشم بروجنی، تا: دوشنبه 11 ذیقعده 1243ق؛ جلد: مقوای لائی، 113گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-638]
340. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 709/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: سید حسن برزون آبادی، تا: 1244ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ 91گی (7پ-197)، 14 سطر، اندازه: 21×17/5 سم [ف: 1-78]
341. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1210
کامل؛ خط: نسخ، كان محمد على بندر آبادی، تا: 22 جمادی الاول 1244ق؛ محشی؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 123، 15 سطر (13×9)، اندازه: 20×13سم [ف: 3-896 ]
342. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 100
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: فتحعلی بن علی عسکر، تا: 1244ق؛ تملك: محمد حسين جلیلی در 1329؛ کاغذ: شکری آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 130 گ، 15سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 46]
343. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3195
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كا: علی بن حسین کزازی، تا: 1244ق؛ محشی از ابن عقيل و ابن ناظم و خالد ازهری و جامی و بدون امضاء؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، 99ص، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-339]
344. خوانسار؛ مدرسه علوی، شماره نسخه: بدون شماره
خط: نسخ درشت، كا: ابن محمد تقی، علی اکبر، تا: 1244ق؛ 117گ، 13 و 18 سطر، اندازه: 14×20سم [آینه پژوهش: سال 4ش 22-99]
345. خوی؛ نمازی: شماره نسخه: 877
خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1245ق؛ جلد: تیماج مشکی، 158گ، 11 سطر، اندازه: 18/5 × 28/5 سم [میراث اسلامی: دفتر دهم -762]
346. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه: 57
خط: نسخ، كا: احمد بن حاجی اسماعیل خراسانی قائنی، تا: شوال 1245ق، جا؛ تهران، مدرسه مادرشاه؛ وقفنامه کتاب از کاتب به سال 1248؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 131 ، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 47]
347. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 370
خط: نسخ، كا: محمد بن شهباز بروجردی، تا: 11 ذیقعده 1245ق؛ مصحح، یادداشتی نحوی و خط محمد باقر بن ابو طالب همدانی به تاریخ 1256؛ جلد: تیماج قهوه ای، 119گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-222]
348. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12711/4
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1245ق؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: مقوا، 21 سطر، اندازه: 20/5×15
سم [ف: 12-350]
349. مشهد؛ مدرسه سلیمانیه؛ شماره نسخه: 67
خط: نسخ، بی کا، تا: 1245ق؛ قطع: خشتی [چهار کتابخانه مشهد - ف: 6]
350. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 2469
خط: نسخ، كا: محمد هادی، تا: 7 محرم 1246ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ اندازه: 20×14/5 سم [ف: 3-14]
351. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 295/2
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمدرضا کجوری، تا: 1247ق؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 21×17سم [ف: 206]
352. قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 80
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 10 ربیع الثانی 1247ق؛ محشی؛
ص: 211
جلد: تیماج قهوه ای، 199گ، مختلف السطر، اندازه: 11/5×17/5 سم [ف: 68]
353. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25490
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خفی، کا: محمد بن محمد رضائی روغنی، تا: 1247ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 14 سطر (14×8)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه ]
354. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29442
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلی خوش، بی کا، تا: 1247ق؛ اهدایی: حاج شیخ محمد باقر سروقد رضوی؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج مزین به جداول خط کشی، 13 سطر (15×10/4 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14/6 ×20سم [رایانه]
355. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3628
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1247ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «یا علی» (خشتی)، دبیرستان ملی محمدیه قم؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی ضربی جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای یک لا، 120گ، 15 سطر (13×7/5 )، اندازه: 15×20/5سم [ف: 16-216]
356. قائن، مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه: 73
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن میرزا حسن، تا: 1247ق؛ مصحح، محشى؛ تملک: «محمد باقر بن ملا عبدالنبي روضه خوان» در سال 1250، «محمدرضا بن میرزا ابوالقاسم طباطبائی» با مهر «محمد رضا الطباطبائی» (بیضی)؛ واقف: محمد ابراهیم بن حاجی ملا محمد حسن واقعی، 5 رجب 1361، بر طلاب مدرسه؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قرمز، 122گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [کتابخانه های قائن: ف: ]
357. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 195
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، در صفحه اول سؤال و جوابی به نظم از رضاعی تونی در باره شعر خواجه حافظ که می گوید: «کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز» و چند بیت شعر عربی و فارسی دیگر، نوشته ای از على الدامغانی به تاریخ 1247؛ مهر: «و رفعناه مكانا عليا» (مربع)؛ جلد: تیماج، قهوه ای، سوخت، ترنج با سر، با نقش گل و بوته، مجدول گرهی، 167گ، 14 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-165]
358. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 910/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن علی عسکر، تا: یک شنبه جمادی الثانی 1248ق؛ مجدول؛ مهر: «محمد حسین بن علی عسکر» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول گره ای، 161گ، اندازه: 20×11سم آف مخ: 1-283]
359. بشرویه؛ امیرالمؤمنین؛ شماره نسخه: 61
آغاز: من الاعراب المحلي هو الكلمة بتمامها كانا و انت ... البيان لرب لكونه اوضح من المتبوع او بدل ... تقدم عليهم اعرب بحسب العوامل؛ انجام: و هذا آخر ما ارادنا في هذا المختصر و الحمدالله وكفى و صورة مؤلفة فتح الله ... وافق الفراغ منه
خط: نسخ، كا: على بن ملا عبدالله نیگنانی، تا: 6 رمضان 1248ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: کربلایی سید حسن خوشخوان بر مدرسه بشرویه، در 12 جمادی الاول 1390 ق جلد: تیماج حنایی، 145گ، 22 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف مخ]
360. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4261
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: محمد حسن تبریزی، تا: 1248ق، جا شیراز، مدرسه منصوریه؛ مصحح، محشی با امضای سید محمد باقر، سید علیخان، ابن ناظم و ... کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی دارای ترنج و دو سر ترنج با نقش گل و بوته و جدول و منگنه ضربی، 219گ، 15 سطر (15×6)، اندازه: 22×15سم [ف: 18-221]
361. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2686- 14/136
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، کا: محمدبن محمد حسن بروجنی، تا: 8 محرم 1248ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و سرترنج و جدول گرهی، 114، 14-15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-637]
362. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 372
خط: نسخ، كان محمد رضا بن میر زین العابدین موسوی، تا: چهارشنبه 3 ربیع الاول 1248ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «عبده محمد حسين الطباطبائی» (بیضوی)، «عبده محمد حسین» (شکل مرغ)، «عبده محمد علی»؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 147گ، 17 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 2-265]
363. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 6946
خط: نسخ، كان آخوند ملا على زرند کی، تا: 1248ق؛ محشی؛ مهر: محمد تقی بن محمد باقر شریف یزدی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 168گ، 15 سطر (14×8)، قطع: ربعی، اندازه: 22×10سم [ف: 16-407]
364. شیراز؛ ثامنی، محمد رضا؛ شماره نسخه: 8
خط: نسخ، بی کا، تا: یک شنبه 18 صفر 1249ق؛ افتادگی: آغاز؛ تملك: میرزا بابا موسوی حسنی طباطبائی ابن سید محمد شفیع با مهر «میرزا بابا الموسوی» (بیضی) در ذیقعده 1298 ق در حسینیه حاجی قوام الملک؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، قطع: رقعي [اوراق عتیق: 1-268]
365. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 106
آغاز: الدين محمد بن عبدالله بن مالک الطائي الاندلسي الجيانی الشافعی؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد تقی بن کربلائی محمد حسین بن حاجی محمد، تا: 1249ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ 140گ، 14 سطر، اندازه: 15×5/ 20سم إف مخ: 24]
ص: 212
366. شیراز؛علامه طباطبائی؛شماره نسخه:737
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن محمد کاظم بواناتی، تا: 15 ربیع الثانی 1249ق؛ محشی؛ اندازه: 15×20سم (نسخه پژوهی: 2-119]
367. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 28
خط: نسخ، كا: رجبعلی بن صفر شیرازی، تا: ذیحجه 1250ق؛ محشی، این نسخه را کاتب برای مطالعه خودش نوشته؛ 159گ، 13 سطر (6/5× 12/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 1-14]
368. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 6س خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق؛ اندازه: 15/5 × 21/5سم [رشت و همدان: ف: 1095]
369. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6839- 35/19
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن موسوی، تا: پنج شنبه جمادی الثانی 1250ق؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 105گ، 13 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 2- 639]
370. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 606/1
خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1250ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج سیاه، 17 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 315]
371. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3723
خط: نسخ، کا: حسن بن محمد قدیم ایروانی، تا: 1251ق؛ مصحح، محشی با نشانه های «ابن عقیل، ابن الحاج، میرزا رفیع، ابن ناظم، ملا محسن، جامی، عصام، قاسم و شواهد»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج با گل و بوته جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای مقوایی، 126 گ، 15سطر (15×8)، اندازه: 23×17سم [ف: 16-338)
372. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2305
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد طاهر بن محمد حسین، تا: 1251ق؛ مهر: «صح محمد حسین» (قطره ای شکل)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر مجدول گرهی، 175گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-283]
373. قم: گلپایگانی شماره نسخه: 8567- 58/17
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1251ق، 127گ، 14 سطر، اندازه: 17×27سم [ف: 2-640]
374. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 678
خط ثلث، كا: على اكبر بن کربلائی یحیی، تا: 16 رمضان 1251ق؛ محشی؛ مهر: «هو العلي الاكبر» (بیضوی)، «محمد الشريف» (مربع)؛ تملک: علی اکبر بن محمد صادق 1297؛ جلد: تیماج مشکی، 94گی، 15 سطر (1578)، اندازه: 21×15سم [ف: 319-2 ]
375. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26280
آغاز: اول بگوید الحمدلله الذي لا يبقى ... اصلي على هذا الميت اوجوبه قربة إلى الله. انجام: و سل ربنا بالحق اللهم و صلى الله على محمد و آله اجمعين و الحمدلله رب العالمين سنه 1252 خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1252ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فستقی جلد: تیماج مشکی، 14 سطر (18×13)، قطع: وزیری، اندازه: 5×16/ 20سم [رایانه]
376. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 41
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 1 ربیع الاول 1252ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 150گ، 12سطر، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف: 18]
377. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 145
آغاز: برابر
انجام: من صلصال کالفخار ... بلطفه الرضية. خط: نسخ، كا: علی اکبر بن ملا عبدالله ابوالمکارم هونجانی، تا: 7 ربیع الثانی 1252ق، کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج زرد مقوایی، 552ص، 16 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 1-165]
378. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 864
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، بی کا، تا: غره ذیحجه 1253ق؛ محشی؛ کاغذ: آبی و مغز پسته ای، جلد: روغنی، 107گ، 14 سطر (16×11)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 2-30]
379. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7674
خط: نسخ، كا: على رضا بن ملا رستم على ساو شکلایی دو دانگهای در ساو شکلا، تا: 1253ق، جا: ساو شکلا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 132، 15 سطر (11×7)، قطع: ربعی، اندازه: 20×15سم [ف: 16-668]
380. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2296
خط: نسخ، بی کا، تا: 1253ق، جا: نو آباد عشق آباد؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن آلبالویی، 104گ، 22 سطر، اندازه:
20/9×15سم [ف: 1-75]
381. بشرویه؛ امیر المؤمنین، شماره نسخه: 44
آغاز: برابر؛ انجام: و الجوهر لا تعد صرفا مه او كلمة و للخبيثات به اظهر و روض الذهن انا مشکل و بالانکار خط: نسخ، كا: ملا حمزه بن کربلایی ابوالحسن بن ملا محمد اسماعیل بشرویی، تا: جمعه 28 ذیحجه 1254ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوای لایی با لبه تیماج قهوه ای، 16 ، 17 سطر، اندازه: 21×17سم [ف مخ]
382. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7889
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 17 ربیع الثانی 1254ق، بی کا کاتب برای فرزندش میرزا محمد نوشته؛ جلد: تیماج قهوه ای، 93گ، 20 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 26-370]
383. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3130
خط: نسخ، كا: حسن بن ابوطالب خراسانی، تا: 1255ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی سوخته مقوایی عطف پارچه ای سرخابی، 128گ، 17سطر (7×13/5)، اندازه:
ص: 213
23/5×15 سم [ف: 14-246]
384. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7283- 37/73
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 6 ذیحجه 1255ق؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج زرین، 176، 16 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 2-639]
385. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3273
خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1255ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش تیماج تریاکی عطف تیماج زرد، 183، 12 سطر (1166/5 )، اندازه: 19×13 سم [ف: 5-1596]
386. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 406
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن محمد قاسم خوانساری، تا: 1255ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «میرزا آقا بن محمد رضا» (بیضوی)، «الواثق بالله الغني عبده مبين» (بیضوی)؛ یادگاری محمد علی بن محمود رضوی خوانساری» و مهر «لا حول ولا قوة إل بالله استغفر الله» (مربع بزرگ)؛ تملک: «ملا محمد باقر بن ملا حسین خوانساری»؛ جلد: تیماج قرمز جگری، 82گ، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف]
387. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 70
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان عزیز الله بن اسمعیل بیک خرقانی رودکی، تا: جمادی الاول 1255ق؛ جلد: روغنی و سوخت با ترنج وسط، 112گ، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 18]
388. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 284
کامل ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 صفر 1256ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 120گ، 13 سطر [ف: 1-47]
389. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 743
انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1256ق؛ محشی؛ جلد: مقوا با کاغذ ساغری، 138گ، 14 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-329]
390. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5972
خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج میرزا آقاسی، تا: 1256ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 290ص، 12 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×16سم [ف: 17-353]
391. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7484
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: میرزا آقا ولد میرزا احمد قراباغی، تا: 1257ق؛ جلد: تیماج قرمز، 154گ، 13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 25-454]
392. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2614- 14/64
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد علی بن میرزا مصطفی بن میرزا صادق، تا: دوشنبه 15 ربیع الثانی 1257ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 111گ، 14 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 2-640]
393. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1056
خط: نسخ، كا: على بن محمد بروجنی اصفهانی، تا: غره صفر 1257 ق تا رجب 1258، جا: اصفهان، مدرسه چهار باغ؛ مصحح، محشی بعضی آنها از شیخ رفیع گیلانی، چند یادداشت با مهر عبده علی مردان» (بیضوی) و «حسن بن ... على» (بیضوی)، جلد: تیماج مشکی، 250گ، 11 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-288]
394. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16828
آغاز: و المفرد الجامد فارغ و ان يشتق؛ انجام: اللهم اغفرلی و لوالدي و لجميع المومنین ... رمضانعلی محمد على شهير باقابابا ساکن فروشان من ق
خط: نسخ، کا: محمد على بن رمضانعلی آقا بابا، تا: 1257ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 14 سطر (15×9)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
395. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 157
خط: نسخ، كا: سید عبد الحميد بن سید حسین بن سید نقی، تا: 1257ق، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی، 169گ، 13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 153]
396. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24979
آغاز: برابر؛ انجام: یعنی میان الف و همزه ... سنه 1258 خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1258ق؛ المكتبة الخاصة للسيد كمال الدين الموسوی المرتضوی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج، 19 سطر (16×10)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه ]
397. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2888/1
خط: نسخ، كان محمد ابراهیم خوانساری، تا: 1259ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای ضربی مقوایی، 158گی (18پ۔ 175ر)، 28 سطر، اندازه: 11/7× 21/5سم [ف: 6-158]
398. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2245
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 10 ربیع الاول 1259ق؛ محشی با نشان عقیل»، «ابن عقیل»، «عبدالغفار» «شواهد»، «المحرره 1262 و 1263»، «محمود الكرمائی 1263»؛ مهر: «ابن حسن الموسوی» (چهار گوش)؛ کاغذ: فرنگی سپید شکری، جلد: تیماج زرد یک لا با جدول ضربی، 147گی، 16سطر [ف: 11-633]
399. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1031
خط: نسخ، كا: ابوالحسن بن آقا میرزا علی رضا، تا: 1259ق؛ افتادگی: آغاز؛ سه برگ پایان از شواهد اشعار سیوطی تأليف نظام الدين بن احمد اردبیلی دیده می شود؛ اهدائی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی تیماج تریاکی، 173گ، 15 سطر (14×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-828]
400. همدان؛ همراه، رضا، شماره نسخه: 5
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 1259ق؛ مهر: علی اکبر»؛ کاغذ: فرنگی، اندازه: 21×15سم [رشت و همدان: ف: 1688]
ص: 214
401. سمنان؛ مدرسه صادقیه؛ شماره نسخه: 23
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عباسعلی بن محمد، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج مشکی با روکش پلاستیک، 101گ، 14 سطر، قطع: خشتی اندازه: 17×21/5سم [ف مخ]
402. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 297/2
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 6 جمادی الثانی 1259ق؛ محشی؛ 108گ (18-125پ)، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 1-211]
403. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم، شماره نسخه: 63
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن محمد باقر حسنی حسینی، تا: پنج شنبه 6 محرم 1260ق؛ چند تاریخ مربوط به حکومت قاجاریان ثبت شده از جمله وفات عباس میرزا در مشهد به سال یازدهم جمادی الاولی 1249 و صدارت میرزا آقا خان در 25 محرم 1269، وفات محمد خان امیر نظام در 26 رمضان 1257 و ...) جلد: تیماج مشکی مجدول با ترنج و سرترنج، 79گ، 18سطر، اندازه: 19×31سم [ف: 18]
404. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 198
خط: نستعلیق، کا: محمد على سولدهی، تا: 1260ق، واقف: اسدالله مازندرانی نوری، غره شعبان 1262ق؛ جلد: تیماج تيماج قهوه ای، 14 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 137]
405. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1378
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محمد، تا: ربيع الثانی 1260ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 171گ، 15 سطر (5×7/5)، اندازه: 14×9سم [ف: 3-943]
406. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24045
آغاز: برابر؛ انجام: باری بیادگار بماند خط سیاه خط: نسخ، كا: ابراهيم بن هاشم ادراکی، تا: 1261ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 15 سطر (1767)، اندازه: 22×17سم [رایانه]
407. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3104
خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1261ق؛ محشی با نشانه «زکریا» و مرادی» و «میرزا ابوطالب» و «از هری» و «سید علی خان»؛ مهر تملك «محمد باقر»؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوایی با تیماج مشکی درون کاغذ چهره ای، 120گ، 15 سطر ( 13/5×9 )، اندازه: 22×17سم (ف: 5-1533]
408. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 40
خط: نسخ، كا: گماشته سر کار آقا غلامرضا، تا: دوشنبه 1261ق؛ تملک: میرزا علی با مهر سیف الله الحسینی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 167گ، 15 سطر (15×8)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 477]
409. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2822
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، کا: محمد تقی دزفولی، تا: 1261ق؛ جلد: چرمی ضربی نرم، 72گ، 19سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 2-844]
410. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4205/1 - 21/125
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمدرضا بن حاجی قاسم خوانساری، تا: دوشنبه و ذیقعده 1261ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی جدولدار، 70گ، 19 سطر، اندازه: ×15 20سم [ف: 2-638]
411. تهران: حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 42
خط: نسخ، كا: محمد قدیر بن ملا عبدالرحیم سولقانی، تا: جمادی الاول 1261ق؛ محشی به نقل از شروح الفيه؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 195 گ، 12 سطر، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 18]
412. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 339/1
خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: 1261ق؛ محشی؛ جلد: تیماج سیاه، 14سطر، اندازه: 21×18سم [ف: 220]
413. قم؛ ارگانی بهبهانی؛ شماره نسخه: 4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1261ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «محمد باقر» (بیضوی)، «محمد علی الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: قهوه ای با ترنج و سرترنج ضربی، 146 گ، 19 سطر، اندازه: 15/5×21/5سم [ف: 28]
414. قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1261ق [تراثنا: س13ش 1-138]
415. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 69
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهیم، تا: 1261ق، جا: بار فروشی مدرسه گلشن؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 99گ، 17 سطر (15×9)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 80]
416. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 824
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: مرتضی بین مصطفى بن على اكبر بن حاجی عسکر بن صاروخان خویی، تا: دوشنبه 25 محرم 1261ق؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 156گ، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم میراث اسلامی: دفتر نهم -85]
417. خوانسار؛ مدرسه علوی؛ شماره نسخه: بدون شماره
خط: نسخ درشت، کا: ابن حسین، محمد موسوی، تا: 1262ق؛ 118گ، 15 سطر، اندازه: 20/5×15 سم [ آینه پژوهش: سال 4ش 22-99]
418. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2227/1 - 12/117
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: رمضانعلی بن محمد مهدي (كاتب قسمتی از نسخه)، تا: پنج شنبه 19 ربيع الثانی 1262ق، 210گ، 12 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-637]
419. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2350- 13/30
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: محمد حسن بن حسن حسینی، تا: رمضان 1262ق؛
ص: 215
غزلی از حاج میرزا عبدالرحیم ششدهی فسائی حسینی متخلص به عشرت، تاریخ فوت ملا احمد اردبیلی و آقا سید ابراهیم بهبهانی در 1262 از مرض وبا، قطعه ای در جلوی فتحعلی شاه قاجار از فتحعلی صبا، قطعه ای در تاریخ فوت حاجی علی اکبر نایب الصدر؛ جلد: طبله رو تیماج مجدول گرهی ضربی طبله پشت مقوا عطف مشمای قهوه ای، 154 گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 637-2 ]
420. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2736
خط: نسخ، كا: میرزا محمد ابراهيم محمود کردار، تا: 1262ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: گالینگور مقوایی عطف تیماج سرمه ای، 199، 14 سطر (16×7)، اندازه: 26×15سم [ف: 200-13]
421. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18291
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: شعبان على سلطان آبادی، تا: 1262ق؛ کاغذ: شکری، 14 سطر (15×9) [رایانه ]
422. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 159
خط: نسخ، بی کا، تا: 1262ق [ف: 39]
423. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2504
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: میرزا محمد حسینی، تا: محرم 1262ق؛ جلد:
تیماج سیاه، 174 گ، 14 سطر، اندازه: 20×15سم [ف مخ: 1-283]
424. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8425/1 - 57/95
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن عباس کازرونی، تا: جمادی الاول 1262ق، 90گ (1-90)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-639]
425. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29312
آغاز: برابر؛ انجام: من الالف کبويع و باء الساكنة مفردة في غير جميع كموس ...
خط: نستعلیق جلی ممتاز، بی کا، تا: 1263ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ الوان، جلد: گالینگور مزین به عطف و گوشه قهوهای سوخته، 21 سطر (10×16/7)، قطع: وزیری، اندازه: 23×19سم [رایانه ]
426. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 12816
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ صفحه آخر نونویس و به خط نسخ و مورخ به سال 1263؛ محشی؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 134 گ، 17 سطر، اندازه: 18/5×11 سم [ف: 12-23]
427. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 461
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1263ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: یا علی ادرکنی» (بیضوی)، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا و فرسوده، 104گ، 17 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-368]
428. دزفول؛ نبوی، سید محمد؛ شماره نسخه: بدون شماره
کا: یوسف بن احمد لکانی، تا: 1263 ق [مخطوطات دزفول:-11]
429. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11606
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی بن محمد قاسم خوانساری، تا: جمادی الثانی 1264ق، مجدول، مصحح، محشی با امضای
«تصریح»؛ تملک 17 شعبان 1289ق؛ واقف: اشکوری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مجدول با ترنج و سرترنج و لچک، 96گ، 20 سطر (14×8)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 34-12]
430. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18163
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد نبی بن کل محمد استرآبادی، تا: 1264ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 11 سطر (14×8)، اندازه: 23×17سم [رایانه ]
431. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1919
کامل؛ خط: نسخ، كا: على بن ابوالحسن یزدی، تا: محرم 1264ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 153، 16 سطر (13×6/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 3-1095]
432. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3821
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1264ق؛ اهدایی: میرزا على شریعتی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 167گ، مختلف السطر، اندازه: 21×16سم [ف: 5-1809]
433. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3432/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1264ق؛ محشي از ابوطالب اصفهانی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی با ترنج و سرترنج مجدول، 110گ، 15 سطر (17×9/5 )، اندازه:
21×31/5سم [ف: 15-247]
434. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3910/1 ]
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 1264ق؛ محشی با نشان «شواهد»، اندکی به صورت نقاشی طغرا و سروی، گل و بوته دارد؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد:مقوا رویه تیماج سرخ، 66گی (3ر -68پ)، 17 سطر ( 19/2×10/7 )، اندازه: 18/5 × 26/5سم [ف: 17-161]
435. شیراز؛ مدرسه حکیم؛ شماره نسخه: بدون شماره
خط: نسخ، كا: آقا بابا موسوی، تا: 7 ربيع الاول 1264ق؛ اندازه: 21×15سم [نسخه پژوهی: 1-44]
436. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 5068- 25/158
آغاز: اقتضى تعجبا سواء كان بصيغة ما افعله وافعل به ام لاميز ناصب“ کا کرم؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: چهار شنبه 10 شعبان 1264ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 111گ، 14 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-642]
437. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 811
ص: 216
آغاز : کجد كل الجد و بعض كما في الكافية نحو ضربته بعض الضرب؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1264ق؛ افتادگی: آغاز ؛ اهدایی: اخوان مصلایی؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی عطف پارچه آبی کمرنگ لفاف کاغذ سفید، 151گ، 12 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-689]
438. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 822
آغاز: برابر؛ انجام: و آله الكرام البررة و صحبه المنتخبين الخيرة.
خط: نسخ، كا: غلامحسین بن حاج ملا کریم، تا: 1265ق؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: تیماج ماشی مقوایی عطف تیماج قرمز و مشکی، 166گ، 12 سطر (10×15) [ف: 2-698]
439. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4176- 21/96
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمدباقر بن اسدالله حسینی، تا: شنبه 10 صفر 1265ق، جان قریه وزيا مخواست از توابع لنجان؛ جلد: تیماج سرخ ضربی سوخت مجدول گرهی با ترنج و سرترنج عطف پارچه مشکی، 122گ، 15 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-637]
440. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1861/2
خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1265ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن تریاکی نو، 96گ (62ر -157 پ)، 17 سطر، اندازه: 23×18سم [ف: 5-390]
441. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 159
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد على بن فرج، تا: 1265ق؛ جلد: تیماج سیاه، 127، 17 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 18)
442. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 335
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: على بن مختار، تا: 1265 ق [ف: 42]
443. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 556/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 1266ق؛ محشی؛ 155گ (1پ -155پ)، اندازه: 21×16سم [ف: 2-30]
444. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2706
خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: 1266ق؛ محشی؛ مهر: «و افوض امرى الى الله عبده ابو القاسم»؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 140گ، 16 سطر ( 15/5×8/5 )،
اندازه: 17×21/5سم [ف: 4-1397]
445. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 1-س/39
آغاز: برابر
خط: نسخ، كان محمد رضا بن محمد رونیزی، تا: پنج شنبه 27 شوال 1266ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 164گ، 14 سطر (12×6/5 )، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1- 39]
446. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 286-ج
خط: نسخ، كا: محمد رضا بن ابی القاسم گلپایگانی، تا: 1 جمادی الثانی 1266ق، جان سپاهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 123 ، 16 سطر (13×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 281]
447. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11164/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: يعقوب بن حاج ابراهیم، بروجردی، تا: 28 محرم 1266ق؛ مصحح، محشی؛ 69 (1-69)، 20 سطر، اندازه: 9×13/5 سم [ف: 28-233]
448. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 154
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1266ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 138، 16 سطر [ف: 1-46]
449. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8459
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد رضا کرکی (منسوب به کرکر از محال مرند)، تا: 1266ق؛ محشی؛ واقف: شیخ غلامعلی فالقی، آذر 1332، کاغذ: حنایی و مقداری ، جلد: تیماج دار چینی، 150گ، 15 سطر، اندازه: 21/4×16/5
سم [ف: 12-27]
450. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 337
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمدبن محمد خان موسوی هزار جریبی، تا: 1266ق، جا: بارفروش مدرسه حاجی ابراهیم تفلیسی؛ مصحح؛ مهر: «عبده الراجي محمد الموسوي 1265» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، ترنج باسر، مجدول گره ای، 125گ، مختلف السطر، اندازه: 23×18سم [ف مخ: 1-282]
451. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 313/2
خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن محمد علی مازندرانی ساکن شوبکلا ملقب به لقب کیل، تا: 1266ق؛ محشی از ملا ولی الله مازندرانی؛ جلد: تیماج، 14 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 223]
452. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2300
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: لطفعلی بن محمد کریم، تا: 1267ق، جا: قزوین مدرسه جدید؛ مهر: كاتب «لطف نظر الهى لطف علی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 109گ، مختلف السطر، اندازه: 22×15سم [ف مخ: 1-283]
453. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5654- 28/74
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على محمد بن حاجی احمد اشتهاردی، تا: غره محرم 1267ق؛ جلد: مقوایی لایی مشکی، 104گی، 17 سطر، اندازه: 17×22سم [ف: 2-638]
454. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 30003
آغاز: برابر؛ انجام: و السلام علی من اتبع الهدی ... بحق محمد و علی و فاطمه و الحسن و الحسین
خط: نسخ، بی کا، تا: 1267 ق [رایانه ]
ص: 217
455. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 746
خط: نسخ، بی کا، تا: یک شنبه 22 محرم 1267ق؛ مصحح، محشى؛ تملک: شیخ علی اصغر؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 176 گ، 13 سطر، اندازه: 15× 21/5 سم [ف: 2-568]
456. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 623
کا: رجب علی بن محمد صادق، تا: 1267ق؛ جلد: تیماج [ف: 42]
457. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 620
کا: محمد ولی ملقب به نور، تا: 1267ق، جا: قریه پیمط؛ جلد: تيماج [ف: 42]
458. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 27
خط: نسخ، كا: حسن بن ملا محمد خانی، تا: رجب 1268ق؛ واقف: محمد حسین صدر الحفاظ، ذیحجه 1285ق؛ 16سطر (15×10) [تراثنا: س ش 1-77]
459. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28142
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، کا: ملا میرزاخان، تا: 1268ق [رایانه]
460. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 132/1
آغاز: الدين محمد بن عبدالله بن مالک الطائي الاندلسي الجيانی الشافعی؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: سلخ ذیقعده 1268ق، برای ملا علی اکبر بن کربلایی قاسم دامغانی؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته، 102گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف مخ: 23]
461. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 210
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن کربلایی ابراهیم یزدی، تا: پنج شنبه 23 ربيع الثانی 1269ق، جا: مدرسه حاجی ابراهیم بارفروش؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی، 169گ، مختلف السطر، اندازه: 18×22/5سم [ف مخ: 24]
462. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1456
خط: نسخ، كا: رضا حسینی، تا: 1269ق؛ افتادگی: آغاز؛ 160گ، 14سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 1-35]
463. تهران؛ حوزه آستان حضرت عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 75/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1269ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 88گ (81پ -168ر)، 15 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 19]
464. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20829
بی کا، تا: 1269ق؛ خریداری از محمد حسن نخعی مازندرانی [رایانه ]
465. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 622
كان محمد نبی بن ملا مهدیی رودکی الاصل، تا: 1271ق، جان تنکابن، مدرسه سلیمانیه؛ جلد: تيماج [ف: 42]
466. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 299
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 3 ذیقعده 1271ق؛ مصحح، محشی، مقداری از رساله کبری در منطق به خط زین العابدین بن کربلایی عزیز خندایی به سال 1271 آمده؛ کاغذ: الوان، فاقد جلد، 224گ، 20 سطر، اندازه: 16×20/5سم [ف: 2-24]
467. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 242
خط: نسخ، بی کا، تا: 1271 ق [ف: 39]
468. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 338
بی کا، بی تا؛ واقف: عبدالمناف بن يونس ساکن الیت کلارستاق، در 1271ق؛ مهر: «عبده الراجی عبدالجبار» (بیضوی)؛ جلد: تیماج [ف: 42]
469. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4262
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد صادق بن حاجی علی اکبر شاهرودی، تا: 1271ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی نخودی ساده، عطف تیماج مشکی، 137گ، اندازه: 22×18سم [ف: 18- 222]
470. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8848/1 - 59/68
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1271ق؛ 84گ (1-84)، 17 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 2-640]
471. قم، مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 563/2
خط: نسخ، كا: عباس بن حسن دامغانی، تا: شعبان 1272ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر با نقش گل و بوته مجدول 91گ (47پ -137 پ)، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 1-483]
472. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2351- 13/31
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و ثلث، كا: محمد بن حسن حسینی اصفهانی، تا: شوال 1272ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول خطی و گرهی و ترنج و سرترنج ضربی، 116، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-637]
473. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3148
خط: نسخ، كا: محمد بن على، تا: 1272ق؛ اهدایی: رسولیان؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 155گ، 14 سطر (12×6/5 )، اندازه: 19×14 سم [ف: 5-1550]
474. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11615
آغاز: برابر؛ انجام: فان التنوين اذا انفتح ما قبل ما تقلب الفا و اذا ظهر و انكسر تحذف نحو اصبت خيرا او اصابنی خیرا و ختموا الخير
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 21 شوال 1274ق؛ مصحح، محشی؛ واقف: اشکوری، 1371 ش؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، با ترنج و سرترنج و لچک و مجدول، 296گ، 18 سطر ( 13/5×8 )، اندازه: 22×16سم [ف: 34-17]
475. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8006- 54/96
آغاز: برابر
ص: 218
خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه محرم 1275ق؛ محشی؛ 132گ، 17-14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-639]
476. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2174
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد بن ابوالقاسم حسینی قزوینی، تا: 25 ربیع الثانی 1275ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول 115گ، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف مخ: 1-284]
477. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3971
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مهدی قلی بن محمد تقی نوری، تا: 7 شعبان 1277ق، جان خرم آباد فیلی؛ محشی با نشان
«محمد، ابن الحاج، عبدالله»، دارای شعری فارسی در ستایش نور علیشاه و شعری عربی از جرجانی در ستایش الفيه؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: جلد مقوا، رویه تیماج مشکی با جدول ضربی، 236 گ، 9-10 سطر ( 13/5×7/5 و 15×7/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 17-257]
478. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8566
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج مشکی مقوایی فرسوده، 173گ، 14 سطر (14×8)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14سم [ف: 17-162]
479. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 226
بی کا، تا: 1277ق [ف: 42]
480. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6708- 34/78
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابوالصلاح محمد تقی بن مولانا محمدرضا گلپایگانی، تا: جمعه 13 رمضان 1278ق؛ مصحح، محشی با امضای «محمد تقی عفى عنه» و «ط و ه» و حواشی دیگر؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 142 گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-639]
481. سمنان؛ مدرسه صادقیه؛ شماره نسخه: 18
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن محمد اسماعيل مازندرانی، تا غره محرم 1279ق؛ جلد: تیماج مشکی، با روکش پلاستیک، 95گ، 16 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف مخ]
482. فردوس؛ مکتب مفید؛ شماره نسخه: 7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: احمد بن میرزا عبدالکریم تونی، تا: 28 ذیقعده 1279ق؛ در برگ اول کتاب نوشته شده این کتاب مستطاب حق و مال آقا شیخ علی اصغر وقف مدرسه حبیبیه تون»؛ جلد: تیماج مشکی، 157گ، 17 سطر، اندازه: 12/5 × 22/5سم [ف مخ]
483. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2220/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد حسن بن على اكبر، تا: پنج شنبه رجب 1279ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 128گ، 12- 14 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 5-593]
484. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 61
آغاز: برابر؛ انجام: بل خصاصة ای بغیر فقر يحصل لبعضهم و ذلك لا يحصل
خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی:انجام ؛ مصحح، محشی؛ تملك محمد حسین تهرانی در 1280 ق؛ مهر: «عبدالرزاق بن عبد اللطيف ...» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سیاه، جدول دار، 117گ، 21سطر [ف: 67]
485. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 287
خط: نسخ، كا: محمد على بن قدرة على، تا: ذیقعده 1281ق، جان سمنان؛ 13 و 14 سطر (16×15)، اندازه: 21×16سم [تراثنا: س ش 3-117]
486. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4585- 23/105
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن علی حسینی، تا: 23 ذیقعده 1282ق؛ جلد: تیماج مشکی، 126، 17 سطر، اندازه:
21×15سم [ف: 2-638]
487. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 368
خط: نسخ، كا: عبد الحسين بن ملا محمد حسن هزار جریبی المسكن من قریه چرکست، تا: پنج شنبه 1283ق، جا: مدرسه مطلب خان؛ محشی؛ فاقد جلد؛ 125گ، 15 سطر، اندازه:
22617سم [ف: 1-319] 488. فردوس؛ مدرسه حبيبيه؛ شماره نسخه: 46
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد جعفر، تا: ربيع الثاني 1283ق، جا: بلده تون؛ جلد: تیماج مشکی مجدول گرهی، 205گ، 19 21 سطر، اندازه: 22×12سم [ف مخ]
489. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 617
کا: محمد هادی نوری، تا: 1283ق؛ جلد: تيماج [ف: 42]
490. تهران، ملک، شماره نسخه: 2270/1
خط: نستعلیق، کا: غلامرضا بن میرزا عبدالنبی، تا: 1289ق، جا: مدرسه زهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه لایی، 14 سطر [ف: 456-5 ]
491. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 193/2
خط: نسخ، كا: ابوالقاسم بن علی اصغر گلپایگانی، تا: 27 جمادی الثانی 1290ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 61گ (45پ- 105ر)، اندازه: 22×18سم [ف: 1-223]
492. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 618
کا: حسن بن حسین کلارنکائی، تا: 1292ق؛ جلد: تيماج [ف: 42]
493. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9074/1
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن حیدر دهنوی، تا: قرن 14؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 109گ (اپ- 109پ)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 23-227]
494. دامغان؛ صادقیه، شماره نسخه: 221
ص: 219
آغاز: من بنی هاشم وقال في حديث رواه الطبرانی ان الله اختار خله فاختار منهم؛ انجام: رساله الزيدان الذين بلغت من الزيدين اليهم رسالة العمرون التي
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 یا 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: آقا میر حسین طباطبائی حسن آبادی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 87گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 25]
495. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1763
خط: نسخ، كا: ابو طالب بن ملا عبدالحمید، تا: 19 ربیع الاول 1306ق؛ مهر تملك: «الراجي ابو طالب بن عبدالحمید»؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی با تیماج مشکی ضربی، 191گ، 14 سطر (6×10/5)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-1047]
496. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18514
آغاز: بسمله الحمدلله على انعما و علم الانسان ما لم يعلما؛ انجام: و لم احد فيه دلالا وافيا و مدعي الاجماع ليس كافيا خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد تقی آل عصفور، تا: 1324ق؛ افتادگی: انجام؛ ابعاد متن: 15×10؛ کاغذ: فرنگی [رایانه]
497. اصفهان، دانشگاه، شماره نسخه: 264
خط: نسخ، بی کا، تا: 1325ق؛ کاغذ: آبی [نشريه: 11-885]
498. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6856/1
خط: نسخ، كا: باقر بن امام قلی نهاوندی، تا: 22 صفر 1327ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 108گ (2ر-109پ)، 18 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-266]
499. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9002- 59/222
آغاز: برابر خط: نسخ، كا: محمود موسوی، تا: 1328ق (تاریخ کتابت دو برگ جدیدتر آخر)؛ 225گ، 10 و 12 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 2-640]
500. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4174- 21/94
آغاز: والمراد سکوت المتكلم وقيل السامع وقيل كليهما وخرج به مالا يفيد كان تام مثلا واستثنى منه في شرح التسهيل نقلا عن سیبویه؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1334ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول گرهی، 166گ، 11 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 642-2 ]
501. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 253
خط: نسخ، كا: میرزا ابراهيم بن محمد حسین اردکانی، تا: جمعه 25 جمادی الثانی 1342ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: کاتب به سال 1343؛ اهدایی: ورثه امام زاده؛ جلد: تیماج مشکی، 132 ، 18 سطر، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 2-6]
502. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2667
انجام: اللهم صل على سيدنا محمد عبد .
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، فاقد جلد، 140گ، 13 سطر (1489)، اندازه: 20×13سم [ف: 4-1383]
503. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2629
نسخه کامل؛ خط: نسخ، كا: میرزا محمد بن ملا محمد قاسم، بی تا؛ محشى؛ مهر: «بسم الله الرحمن الرحیم»؛ اهدایی: حسین مصباحی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: بدون جلد، 100گ، 20 سطر (15×10)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 4-1369]
504. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2610/5
بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ عنابی ابری عطف تیماج عنابی، اندازه: 23×18سم [ف: 4-1363]
505. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2997/1
آغاز: و ایها مبتداء اول؛ انجام: آن وثوب و ثياب.
بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ سبز عطف تیماج قرمز، 31گ (1-31)، 17 سطر ( 13/5×7 )، اندازه: 21×15سم [ف: 4-1499]
506. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25464
آغاز: برابر؛ انجام: فیکره اجتماع الأمثال ففعل به ما ذکر ... خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری، جلد: شومیز، 20 سطر (5×12/5)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×15سم [رایانه]
507. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28838
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی، جلد: ندارد، 15 سطر ( 14/7×10/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×16/5 سم (رایانه ]
508. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16992
آغاز: ای عطايا من فضله و فسره ای زائده؛ انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد تقی بن محمد عامری فیروزابادی، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 16 سطر (12×5)، اندازه: 16×9سم [رایانه]
509. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3722
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کالنگور تریاکی عطف تیماج قرمز درون کاغذ زرد، 156گ، 13 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 22×16سم [ف: 5-1763]
510. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1694
خط: نسخ، كا: محمد ابراهيم بن رجبعلی، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ جلد: مقوایی، 122گ، 15 سطر (1378)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 3-1023]
511. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3632
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 123، 14 سطر (14×9)، اندازه: 20×15سم [ف: 1730-5 ]
512. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2396
آغاز: ما كان عاجله.؛ انجام: موجودك فيجوز اسکان.
ص: 220
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، دارای کمند؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی روکش کاغذ قهوه ای عطف تیماج عنابی، 128 گ، 12 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 15×5/ 20سم [ف: 4-1278]
513. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2441
انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ رنگین عطف تیماج تریاکی، 133گ، 17 سطر (12×6/5 )، اندازه: 15×9/5 سم [ف: 4-1295]
514. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3358
آغاز: اوياء و نون مکسوره في آخره؛ انجام: من لفظ افتعل و الحال واو سلمت
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف پارچه سفید، 199، 11 سطر (13×8)، اندازه: 19×13سم [ف: 5-1626]
515. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3376
آغاز: برابر؛ انجام: نحو ثلثها حجما
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 145گ، 12 سطر (11×8)، اندازه: 20×15سم [ف: 5-1632]
516. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3178
آغاز: في التسهيل لكن لا مطلقابل؛ انجام: و تصحب اللام الواسط بین الاسم
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی از میرزا ابوطالب وشمنی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 53گ، 12 سطر (5/5×10/5)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 5-1561]
517. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 394
بی کا، بی تا [ف: 39]
518. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 580
بی کا، بی تا [ف: 39]
519. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3794
آغاز: ابن مالک الطائي الاندلسي الجياني الشافعی احمد ربي الله خير مالک، ای اصفه بالجميل تعظيما له؛ انجام: اذا صغرته نحو قضى في تصغير قذا و هو ما يسقط في.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: دفه رویی: تیماج سیاه ضربی مقوایی دفه پشتی: مقوا با روکش پارچه ای زیتونی، 156گ، 15سطر (5/5×14/5)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 16-448]
520. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 311
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ 125 گ، 16-17 سطر، قطع: قطع: ربعی، اندازه: 14×8سم [ف: 2-182]
521. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4220
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی با امضای «علی ره، عقیل سنه 1221، سید محمد، ابن عقیل و ...)؛ یادداشتی مبنی بر وقف کتاب از طرف احمد بن مصطفى بن مشهدی مهدی و به تاریخ 1270 ق ... ؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، مقوایی، دارای ترنج و شش سرترنج با نقش گل و بوته و جدول و منگنه، 155گ، 16سطر (14×6/5 )، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 18- 171]
522. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3732/4
آغاز: برابر؛ انجام: و قد يجاوز سبعا بناء كفر عبد انه و قال بعضهم و لغيرها لقولهم كزید بان.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی مقوایی، 115گ (101پ -215پ)، 16سطر (16×)،اندازه:21×16سم [ف: 16-353]
523. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1708
خط: نسخ، بی کا، بی تا، 146گ، 16 سطر، اندازه: 19×10 سم [ف: 35-1 ]
524. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 155
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: بياض رقعی [رشت و همدان: ف: 1291]
525. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 54
خط: نسخ، بی کا، بی تا [ چند نسخه سف: 314]
526. قم؛ مدرسه رضویه، شماره نسخه: 48/4
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: الوان، وگ ( 180-72 )، 14 سطر، قطع: ربعی[ چند نسخه -ف: 48]
527. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1262
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1291]
528. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 815
بی کا، بی تا [ف: 1-34]
529. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 819
بی کا، بی تا [ف: 1-34]
530. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 826
بی کا، بی تا [ف: 1-34]
531. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 827
بی کا، بی تا [ف: 1-34]
532. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 891
بی کا، بی تا [ف: 1-35]
533. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 940
بی کا، بی تا [ف: 1-35]
534. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 946
بی کا، بی تا [ف: 1-35]
535. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1305
ص: 221
خط: نسخ، بی کا، بی تا، 101گ، 18 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 35-1 ]
536. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1306
خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم بن رجبعلی، بی تا، 116گ، 14سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 1-34]
537. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1307
بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ سطر [ف: 1-35]
538. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2220- 12/110
آغاز: اذا صار با دخال همزة التعدية عليهما ارى واعلما نحو اذ پریکهم الله في منامك قليلا و لو اریکهم كثيرة لفشلتم و اعلم؛ انجام: يا سيدا طالع هذا الذي فاق نظام الدر و الجوهر لاتعد حرفا منه ... و روض الذهن اذا مشكل يبدو و بالانكار لابتدر فليس بالشائن ...
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 100گ، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-643]
539. قم، گلپایگانی، شماره نسخه: 8017- 54/107
آغاز: من النباء اي الخبر، لأن النبي مخبر عن الله تعالى و المراد به نبينا محمد صلی الله عليه و آله المصطفی المختار از اول کتاب تا شرح «ومثله برة للمبرة ×× كذا فجار علم للفجرة»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 114گ، 16 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-644]
540. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 308
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج مشکی حاشیه تیماج قهوه ای، 144 گی، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف مخ]
541. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1786- 10/96
آغاز: اذا دعا بدء نفسه وله في درجات الاخرة ... هذا باب شرح الكلام وشرح ما يتألف منه الكلام وهو الكلم الثلاث. كلامنا ای معاشر النحويين لفظ؛ انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ محشی از «ابوطالب»، «حکیم» و دیگران؛ جلد: تیماج قهوه ای مایل به مشکی، شمسه، مجدول گرهی، 108گ، 17 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 2-642]
542. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7883- 53/93
آغاز: و المطلب «المستكملين شرفا» بفتح الشين بانتسابهم اليه
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 5 ذیقعده، في حين فوت سلطان الايران محمد شاه قاجار؛ افتادگی: آغاز، 73گ، 20-25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-643]
543. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4018/2 - 20/138
آغاز: برابر؛ انجام: ولم ار من تعرض لذلك فاحمد الله واشكره ... على محمد خير نبی ارسلا ای ارسله الله ... غير من يستثنى من الصحابة بمنزلة الفرس.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مجدول گرهی، 75گ، 24 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-640]
544. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 7031/2 - 36/31
آغاز: برابر؛ انجام: و كذا مطلق فاء الى مفتوحها و مکسورها مع الفتح العين فعلاء اخذ انحو جفناء وظرفاء و نفساء خط: نسخ خفی، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ به صورت چلیپایی در حاشیه؛ محشی؛ جلد: گالینگور مشکی،
56گ، اندازه: 30×19سم [ف: 2-641]
545. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 380
آغاز: و شبه ذین و به عشرونا ×× الواو عالمون عليونا؛ انجام: اعتلت نحو عين فهو عاین و عور فهو عاور و الاعلال اعطاء الكلمة حكمها
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ فاقد جلد؛ 93گ، 15سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 1-328]
546. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 10321
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اندازه: 21×13سم [رشت و همدان: ف: 1606]
547. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 162
آغاز: نسخه: قد ركب زيد كما تقول رجل يركب جاءني الى اخره و كانت فتحه؛ انجام: نسخه: نحو زال الشمس و لايلى العامل بالنصب اي لا يقع بعده معمول الخبر سواء تقدم الخبر على الاسم
خط: نستعلیق، شکسته نستعلیق، تحریری، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی به امضاء «حاجی محمد على سلمه الله»؛
76گ، 18سطر، اندازه: 28×17سم [ف: 1-133]
548. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 631
خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا، فاقد جلد، 134 گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-537]
549. مشهد؛ مدرسه خیرات خان؛ شماره نسخه: 5
آغاز: رب فجرت مضمرة بعد بل و هو قليل نحو بل بلد ملا الا
کام؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی و فستقی 71گ، 17 سطر، قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1724]
550. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 527
بخشی از باب مضاف و مضاف اليه تا باب تحذیر؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی قهوه ای ضربی مجدول، 33گ، 18سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-453]
551. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3216
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر تملك: «ابوالقاسم ارحى الحسینی»؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی روشن مقوایی ضربی ترنج و دو سرترنج مذهب جداول و منگنه دارد، 117گ، 15 سطر (13×8/5 )، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 15-23]
552. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4032
آغاز: برابر؛ انجام: و لقد جاءت رسل ربنا (افتاده برگ 168پ)
ص: 222
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی با نشان: «مکروی، شرح، شواهد، نظام»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا ته چرم قهوه ای، 169گ، 15 سطر (7/5×14/5)، اندازه: 5×14/ 20سم (ف: 17-327)
553. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4260
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق و نسخ خوش؛ مصحح، محشی با امضای عبدالله، ابن ناظم، شرح جامی و ... کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، مقوایی، 183، 15 سطر (14×6)، اندازه: 15×20/5سم [ف: 18-220]
554. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 4106
آغاز و تقدم عصره حائزای جامع تفضيلا لتفضيل السابق شرعا و عرفا و هو ايض هو مستوجب لجميلا عليه لانتفاعی بما الفه و اقتدائی به؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی دارای ترنج و سرترنج و بوته های ریسه ای ضربی، 161گ، 16 سطر (14×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 18-12]
555. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4107
آغاز: فاختار منهم بنی آدم ثم اختار بنی آدم فاختار منهم العرب ثم اختار العرب فاختار منهم قريش ثم اختار قريشا، انجام: فربما خالفت الشراح في بيان حكم او تاویل او تعليل فحسبه من لا اطلاع له و لا فهم سهوا او عدولا عن سبیل و ما درای آنا فعلنا ذلك عمدا لامر مهم جليل
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 96گ، 19 سطر (16×7/5 )، اندازه: 20/3×13/5 سم [ف: 18-13]
556. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3352/1
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی ضربی دارای ترنج و دو سر ترنج لچک و جداول، 154، 16 سطر (14×10)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 163-15 ]
557. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3112
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا جداول، 101گ، 18 سطر (2087/5 )، اندازه: 14×20سم [ف: 14-236]
558. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3445
آغاز: کسرا على اصل التقاء الساكنين و ذو الضم نحو حيث و انما ضم تشبيها لها؛ انجام: كما هو بوبو لطابر و وعوعا بمعنی صوت او تصدرت الو او بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی، روکش کالینگور قهوه ای، عطف تیماج قرمز، 121 گ، 14 سطر (14×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 15-259]
559. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3482
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، محشی با امضای «عقیل»؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج قهوه ای روشن یک لا، 135 گ، 15 سطر (14×7/5 )، اندازه: 20×16سم [ف: 15-290]
560. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3457
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی با ترنج و سر ترنج جداول، 149گ، 15 سطر (985)، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 15- 270]
561. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3460
خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی، مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 162گ، 15 سطر (13×7)، اندازه: 18×12 سم [ف: 15-272]
562. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2453
آغاز: برابر؛ انجام: فصل في الحذف فامرا و مضارع من معتل الفاء ... في ظللت بفتحها و کسر اللام الأولى.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، محشی از میرزا ابوطالب اصفهانی و برخی با امضای «ملا محسن، رضی الدین، محمد غفر الله له، و برخی دیگر بنقل از «حاشیه» خطایی و «تصريح» از هری»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: بدون جلد، عطف تیماج مشکی، 185 گ، 12 سطر کامل (11×6)، اندازه: 15×20سم [ف: 271-12 ]
563. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3018/1
كان محمد بن عباس، بی تا، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی ضربی با ترنج و نیم ترنج و منگنه، 101ص (3 -103)، اندازه: 24×12/5 سم [ف: 14-129]
564. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8817- 59/37
آغاز: أن تخاطب باسمها و اخرن ذا اي اللقب آن سواه صحبا و المراد به الاسم كما وجد في بعض النسخ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 126 گ، 15 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 2-644]
565. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8278/4 - 56/128
آغاز: برابر
از اول تا شرح «بالباء استعن وعد عوض الصق ×× و مثل مع و من وعن بها انطق»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 80گ ( 138-59 )، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-641]
566. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8248- 56/98
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام یک برگ)؛ 110گ، 19 سطر، اندازه: 21×11سم [ف: 2-641]
567. بابل؛ خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 168
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 16 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 117]
568. بابل، خاتم الانبیاء؛ شماره نسخه: 186/6
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، مختلف السطر،
ص: 223
اندازه: 20×13سم [ف: 129]
569. مشهد؛ الهيات، شماره نسخه: 44
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 183 گ، 14 و 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 1-24]
570. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 45
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 145گ، 13 سطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 1-24]
571. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 66
آغاز: كانت في الأصل مبتدا و خبرة و فع و فاعلا فتحكی كزید منطلق و تابط شرا و منه ما بمزج ركبا بان اخذ اسمان و جعلا اسما واحدة و نزل ثانيهما من الأول منزلة تاء؛ انجام: ثم قال ملتفتا من التكلم الى الغيبه احصی هو فعل بمعنی جمع مختصرة يكسر الصاد من الكافيه الشافيه خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ 121گ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف مخ]
572. قوچان مدرسه عوضیه؛ شماره نسخه: 48/1
آغاز: برابر؛ انجام: و وزن فعلی بفتحتين اسما كان نحو بردپی شهر بد بدمشق او مصدر
از اول کتاب تا بحث باب عدد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 103گ (1پ -103ر)، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ]
573. فردوس؛ قائم؛ شماره نسخه: 13/1
آغاز: برابر؛ انجام: يعود الضمير على متاخر لانه متقدم في الرتبة و ذلك نحو خاف ربه عمر و شذ تقديم الفاعل اذ اتصل به خط: نسخ، بی کا، بی تا، مصحح؛ جلد: مقوای لایی با روکش پلاستیک آبی، 83گ(1-83)، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف مخ ]
574. تبریز؛ مدرسه ولیعصر تبریز؛ شماره نسخه: 12
آغاز: يقضي بهبات ای عطایا من فضله وافرة ای زائده؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 209گ، 10 سطر، اندازه: 31×16/5 سم [ف: ]
575. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 310/2
آغاز: بسمله احمد اللهم على نعمك و آلائك واصلی و اسلم على محمد خاتم انبیائك وعلى آله ... و بعد فهذا شرح لطيف مزجته بالفية ابن مالك؛ انجام: الخيرة بفتح اليا و يجوز التسكين كما في الصحاح قال ... وقدمن الله تعالی ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشي از ابن عقیل و «التصريح»؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج وسر ترنج سوخت، 154گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-75]
576. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1411
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، ترنج با سر، 129 ، 16 سطر، اندازه: 17×8/5 سم [ف مخ: 1-283]
577. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3192
آغاز: برابر
شرح کلمه و آله الغر تا جمله و «يجوز أن يكون»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 196ص، 13 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 2-340]
578. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3191
آغاز: بما ذکر و قيد التسهيل الحم و هو قريب الزوج؛ انجام: اذا ما الليل جن متحرية او جز العباره
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 106ص، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 2-340]
579. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3190
آغاز: برابر؛ انجام: مع ما ضاها هما ككوز و کیزان و تاج و تیجان و قل في غيرهما كغزال و غزلان و فعلان بفتحة فسكون
تا اواخر مبحث جمع تكثير؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی به امضاء سید محمد و از این ناظم و جامی و غیره؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 64ص، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 23×17سم [ف: 2-340]
580. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 272 صدر
آغاز: الرحمن الرحيم وزید وصه بمعنی طلب سکوت ما و مسلمات و حينئذ و كل و جوار
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، 114، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 341-2 ]
581. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4054
آغاز: برابر؛ انجام: فقل فيه معدی بخلاف المبنى من فعل مکسورها كمرضى و المعتل اللام بالياء کمر می كذاک ذا وجهين التصحيح والاعلال.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی،124 گ، 17 سطر،اندازه:22×18سم [ف مخ: 1-284]
582. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 135
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ ؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 107گ، 16 سطر، اندازه: 14/5 ×5/ 20سم [ف: 1-155]
583. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8632- 58/82
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام( یک برگ)، 136 گ، 14 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-641]
584. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 45 فیاض
خط: نسخ، كا: عبدالواحد بن غلام على جزایری، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 23 سطر (18×7)، اندازه: 12/5 × 24/5سم [ف: 16]
585. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 217
ص: 224
خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا؛ 147گ، 12سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 135]
586. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 72
انجام: و الواحد اذكرنا سبأ للجمع إن لم يشابه واحدة.
خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 176گ، 15سطر، اندازه: 15×21سم [ف: 55]
587. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15460
آغاز: في الكافيه لان القول جنس قریب؛ انجام: و هو الفصل المضارع قل
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 21 سطر (13×4)، اندازه: 22×16سم [الفبائی: 624]
588. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 40
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج وسط لچکی و لولادار، 121 گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 18]
589. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 135
آغاز: برابر؛ انجام: الى يوم الدين برحمتك يا أرحم الراحمين.
خط: نستعلیق، کا: حسین، تا: شنبه 10 رجب؛ محشی؛ جلد: چرم مشکی، 114، 15 سطر، اندازه: 16×21/5سم (مؤید: 1-131]
590. تهران؛ وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 2-72
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد علی تبریزی، بی تا، در ابتدای کتاب دستنوشته ای از سال 1271 هجری قمری موجود است که مالكيت كتاب را از آن «میرزا انور» اعلام می کند؛ مهر: «عبده میرزا انور»، «زین العابدين بن محمد علی»؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای منقوش، 84گ، اندازه: 19×12سم [ف: 56]
591. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12808
آغاز: برابر؛ انجام: لقد جاءت رسل ربنا بالحق و صلی الله على سیدنا محمد و آله و صحبه و سلم تسليما كثيرا
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 16 سطر (16×8)، اندازه: 20×13سم [الفبائی: 91]
592. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 571
آغاز: احمد اللهم على نعمك و آلائک؛ انجام: هو نهو عن المنكر فصل و واو ياء محركة.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: ایرانی، جلد: مقوایی، 240ص، 16 سطر، اندازه: 12×19/5سم [ف: 2-221]
593. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 499
آغاز: برابر؛ انجام: الخبر المقدم على المبتدء و هو مالها ..... التأنيث من حذف و قلب.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج تریاکی، مقوایی، 326ص، 12سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 171-2]
594. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 316
آغاز: قريشا و اصطفى عن قريش بني هاشم؛ انجام: بتضعيف الباء هذا باب الاماله.
آغاز خطبه افتاده و تا باب اماله را دارد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 171ص، 21سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 2-55]
595. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28679
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا [رایانه ]
596. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16990
آغاز: برابر؛ انجام: اسم منادی ليخلص ... او يعين ولا مشقه خفضا اعرابا
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 سطر (15×10)، اندازه: 21×16سم [رایانه]
597. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24034
آغاز: برابر؛ انجام: من العرب سما الجاء بالعصر ... للنقل
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 15×10، اندازه: 21×17سم [رایانه]
598. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16326
آغاز: برابر؛ انجام: و أن لا يكون الكلمه على اوزان
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام کاغذ: نخو دی، جلد: میشن، 15 سطر (15×7)، اندازه: 21×12سم [رایانه]
599. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15958
آغاز: برابر؛ انجام: و صلی الله على محمد و آله الطيبين ... برحمتك يا ارحم الراحمين
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 19 سطر (15×9)، اندازه: 20×15سم [رایانه]
600. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16987
آغاز: الكلام و ما يتالف منه كلامنا لفظ مفید؛ انجام: او حديثا ... انما يكون اذا غير
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 19 سطر (18×13)، اندازه: 22×16سم [رایانه]
401. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16900
آغاز: بعد الحمد ای راعنا بالصلوه ای الرحمه؛ انجام: اذا ذكرت فلاجبذ اهيا و اول ذا
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: الوان، 14 سطر (12×6) [رایانه ]
602. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15579
آغاز: اتصاله بها قد كاد من طول البلاء؛ انجام: اما وزنه او زيادته ... من البيع اصله تبيع
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 15 سطر (15×7)، اندازه: ×15 20سم[رایانه]
603. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16893
آغاز: و انا قمت و لا يقدح في ذاك وجودما؛ انجام: على محمد صل على خير نبی ارسلا ای لمن ارسله
ص: 225
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 سطر (13×8)، اندازه: 21×15سم [رایانه]
404. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 109/3
آغاز: برابر؛ انجام: و ما تعريف لما اخبر عنه ههنا قد حتما فلا يخبر عما لا يقبل.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی و نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 90گ (59-148)، 14 سطر، اندازه: 17×20/5 سم [ف: 110]
605. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 614
بی کا، بی تا، جلد: تيماج [ف: 42]
606. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 615
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج [ف: 42]
607. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 616
بی کا، بی تا؛ جلد: تيماج [ف: 42]
608. قم، دار الحديث؛ شماره نسخه: 240
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد مهدی بهاء الدین موسوی اصفهانی، بی تا؛ جلد: گالینگور، 120گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 138]
609. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 611
بی کا، بی تا؛ جلد: تيماج [ف: 42]
610. چالوس؛ امام صادق، شماره نسخه: 612
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج [ف: 42]
611. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 624
كان محمد قاسم بن هاشم خاری آدد کلائی من محال جلال از رک، بی تا؛ جلد: تيماج [ف: 42]
612. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 626
بی کا، بی تا؛ جلد: تيماج [ف: 42]
613. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 28
خط: نسخ، کا: محمد تقی ابن ملا محمد عامری فیروزآبادی،
بی تا؛ کاغذ: فرنگی، 16 سطر (12×5/5 )، اندازه: 17×10 سم (تراثنا: س ش 1-78]
614. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 29
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 15 سطر [ تراثنا: س ش 1-78]
615. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20830
بی کا، بی تا، خریداری از محمد حسن نخعی مازندرانی[رایانه ]
616. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27126
بی کا، بی تا؛ خریداری از آزیتا نامجو[ رایانه]
617, چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 277/1
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، اندازه: 21×15سم [ف: 200]
618. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7103
آغاز: برابر؛ انجام: لبعضهم ان الوقف عليها با النون و هو الذي احيل اليه ...
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ در انتهای این نسخه 8 برگ از شرح شواهد البهجة المرضیه از نظام الدین بن احمد اردبیلی آمده: (انجام رساله دوم): «و این نیز نوعست از مبتداء سر بنا و نجم قد افناء فمن»؛ خریداری از صفر پور؛ کاغذ: فرنگی، فستقی الوان، 113گ، 15 سطر (14×8)، اندازه: 15×21/5سم [رایانه]
619. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4855
آغاز: أنه خير معين. قال الناظم. بسمله، قال محمد هو ... احمد ربی الله خير مالک ای اصفه بالجميل تعظيما له و اداء لبعض ما يجب اله؛ انجام: اذا كان افعل مفضلا به کون في الحال ای کون في الحال ... مفردا انفع من عمر و معا.
تا اوایل باب الحال؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لایی ضربی مجدول میان جداول با بوته های ریسه ای، 76گ (1 -76پ)، 11-15 سطر (7/5-15×8-16)، اندازه: 21×15سم (رایانه)
620. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25815
بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان[ رایانه ]
621. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 25945
بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه ]
622. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25949
بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه ]
623. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19679
كا: ابن شمس الدین، بی تا، خریداری از محمد حسین علوی [رایانه ]
624. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6821
آغاز: برابر؛ انجام: و في جزم ای مجزوم من المضارع و شبه الجزم و هو الامر تخير بين الفلك و الادغام ..
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی قهوه ای، عطف و سجاف تیماج زرشکی، 130، 18 و 19سطر (13×7)، اندازه: 22×15/5 سم [رایانه]
625. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26262
بی کا، بی تا؛ مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی؛ خریداری از منصوره تالهی معین الدین [رایانه ]
626. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25692
بی کا، بی تا؛ خریداری از توحید صفر پورقادی [رایانه ]
627. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6067
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی با نشانهای خالد، تصریح، عقیل، ابن الناظم، شمنی، جرجانی، شواهد، حاشیه، جامی، مغنی» و جز آن، یادداشت ها و فوائد و اشعاری با عنوان «مخاطبا للنفس لمحرره»؛ مهر: «... الله الغني عبده حسنعلی» (بیضوی)، «.. صاحب طاهر على» (خشتی)؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی ضربی دارای ترنج و سرترنج
ص: 226
با نقش گل و بوته و جداول حاشیه ای با بوته های ریسه ای، 136، 14 و 15 سطر (14×8/5 و 761)، اندازه: 22×17سم [رایانه ]
628. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17213
بی کا، بی تا، خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]
629. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20824
بی کا، بی تا، خریداری از هادی معرفت [رایانه]
630. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 598/2
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ جلد: تیماج سیاه، اندازه: 22×18سم [ف: 319]
al-bahjat-ul mardiyya fi S.-il alfiya = suyuti (t.)
وابسته به: البهجة المرضية في شرح الألفية = شرح الفية ابن مالک = شرح الخلاصة في النحو؛ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بكر (849-911)
ترجمه ای است تحت اللفظی بر «البهجة المرضية» جلال الدين سیوطی
قم، ارگانی بهبهانی؛ شماره نسخه: 14/1
آغاز: أحمد اللهم على نعمك و آلائك و أصلى و أسلم على محمد خاتم أنبيائك ... چونکه در حدیث نبوی وارد شده است؛ انجام: بكت عيني اليسرى فلما زجرتها.. یعنی گریست چشم چپ من زمانی که زجر دادم من آن چشم را از جهل.
خط: نسخ مغلوط، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 10×15 سم [ف: 38]
al-bahjat-ul mardīyya fī š.-il alfiya=suyūtī (t.)
وابسته به: البهجة المرضية في شرح الألفية = شرح الفية ابن مالك = شرح الخلاصة في النحو؛ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر (911-849)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15569/6
آغاز: بسمله احمد اللهم على نعمك والائک ... یعنی حمد میکنم من تو را بار پروردگارا بر نعمت های ظاهری دنیوی تو و بر نعمت های باطنی اخروی تو؛ انجام: از جمله جاهائیکه حذف خبر واجب است در وقتیکه واقع بشود بعد از واو بتحقيق معین بکند.
خط: نستعلیق شکسته، کا: ملا عبدالكريم بن ملا على محمد قزوینی، تا: 1314ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: حنایی فرنگی، جلد: مقوا، 29گ (118-146)، اندازه: 21/7×17/5 سم [ف: 12-418]
bahjat-ol mo'menīn
سيف الله بن کربلائی حاجی آقا
sayf-ol-lāh ebn-e karbalais hājī āgā
کتاب مشتمل بر پنج «باب» است: 1. وصف پیغمبر و آفرینش نور آن بزرگوار و ...؛ 2. شناختن نفس و آنچه برای تربیت او لازم است؛ 3. بیان علم و عمل به آن؛ 4. آداب نماز و اطاعت؛ 5. ذکر علامت های آخر زمانه و قيامت. مؤلف درباره هر یک از موضوعات از آیات و روایات سود برده و ترجمه روایات و آیات را با نثری ادبی و روان برگزار کرده است.
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 529
آغاز: الحمدلله الذي من علينا بكرامته و اصطفينا لدينه و أمانته و احمده على آلائه؛ انجام: اما اهل بهشت در تنعم و ناز و نعمت و حور غلمان جاویدان باشند جهت پنج روز زحمت عبادت و بچنان فيض بی نهایت فایز
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج با سر، مجدول، 137، 17 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-454]
bahjat-ol mo’menīn
نائینی، عبدالرحيم
nāʻīnī, ‘abd-or-rahīm (-)
منظومه مفصلی است در تاریخ مختار و وقایع و جنگ های وی و چگونگی انتقام مختار از قاتلان حضرت سیدالشهداء (علیه السلام). آغاز: بنام خداوند حی قدیر*** حکیم و علیم و سمیع و بصیر / سبب ساز خلاق جان آفرین***زمین آفرین آسمان آفرین انجام: پس از جنگ بسیار آن کینه ور*** شد از رزم عبد الملک در سقر / پس از کشتن مصعب نابکار ***حجاج بن يوسف سگ کین شعار
[فهرستواره منزوی 1563/3 ؛ که همین نسخه را معرفی نموده است]
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5592- 28/12
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، ضربی جدول دار، 97، 20 سطر چهار ستونی، اندازه: 34×22سم [ف: 2-644]
bahjat-ul muhaj fi-s salat ala-1 hujaj
ص: 227
علم الهدی، محمد بن محسن، 1039-1115 قمری
‘alam-ol-hodā, mohammad ebn-e mohsen (1630-1704)
آغاز: اللهم يامن حسرت عن ادراک سبحات جماله طروف عيون الناظرين.
[دنا 570/2 ]
شرح و حواشی:
١- بهجة المهج (منتخب)؛ علم الهدی، محمد بن محسن (1039 -1115 )
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7028/3
آغاز: برابر؛ انجام: و في كل طرفة عين و رجعة بصر وفي كل حين محمد المدعو علم الهدی ... ببلدة قاسان المعروفة بدار المؤمنین سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلين و الحمدلله رب العالمین
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج مشکی، 67ص (66-132)، 15 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 25-37]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2720/1
آغاز: برابر؛ انجام: سبحان ربک رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلين و الحمد لله رب العالمين.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مؤلف چنین نوشته: «کتاب بهجة المهج في الصلوة على الحجج من املاء الفقير إلى الله في كل موطن و كل منهج محمد المدعو علم الهدی عصمه الله من الزلل و الزلج و عجل له الفرج باقامه العوج و سلامة الفلج»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی دارای عطف دامن، 61ص (1-61)، 15 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 9-44]
bahjat-ul muhaj (mn.)
علم الهدی، محمد بن محسن، 1039-1115 قمری
‘alam-ol-hodā, mohammad ebn-e mohsen (1630-1704)
وابسته به: بهجة المهج في الصلوة على الحجج، علم الهدی، محمد بن محسن (1039-1115)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2596/10
آغاز: مما التقطه في بعض تأليفاته تجاوز الله عن سيئاته و رجح كفة حسناته، بسمله، اللهم يا اجود من رفعت اليه ايدى السائلین و یا اکرم؛ انجام: و سلام على المرسلین، و الحمدلله رب العالمین
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز زرکوب مقوایی، 4گ (67ر - 70ر)، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 6-66]
bahjat-un nāçirīn
کرمانشاهی، محمد حسین بن محمد محسن، ق13 قمری
kermānšāhī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad mohsen (- 19c)
تاریخ تأليف: 7 جمادی الثانی 1260ق
احادیث و روایات متفرقه ای است، بیشتر در پند و اندرز که بدون ترتیب مخصوص گرد آوری شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3907
آغاز: من ألفاظ رسول الله صلى الله عليه و آله الوجيزة التي لم يسبق اليها، اليد العليا خير من اليد السفلي؛ انجام: الرابع جرأتک على المعاصي بقدر صبرك على النار، قد فرغت من تسوید هذه الرسالة ...
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ محشى؛ تملك: حاج ضياء الدين بن محمد مهدی بن محمد تقی بن محمد مهدی بن ملا محمد محسن بن ملا سمیع بن ملا حسین بن علم الهدی بن ملا محسن فیض کاشانی به تاریخ 20 ذیحجه 1362؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 155گ، مختلف السطر، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [ف: 10-286]
bahjat-un nāçirīn
خوئی، مصطفی بن مرتضی، 1295- 1370 قمری
xūli, mostafā ben mortezā (1878-1951)
تاریخ تأليف: 20 جمادی الاول 1339ق جلد سوم از کتاب مفصل مؤلف است در فضائل اهل بیت (علیه السلام)، این کتاب در فضائل حضرت امیر(علیه السلام)و مشتمل بر یک «مقدمه» و «خاتمه» و پنج «باب» است. مؤلف در این کتاب با استفاده از منابع شیعه و عامه، افضیلت حضرت امیر(علیه السلام)را در موارد مختلف به اثبات رسانیده است.
قم، دار الحديث، شماره نسخه: 204
آغاز: الحمدلله الذي عرف نفسه لعباده بآثار و ملا بأسباب معرفته أقطار أرضه وسمائة و قطع عذر الجاحدين لتوحيده ... و بعد میگوید اقل عبادالله؛ انجام: سعدی گفته: مجلس تمام گشت و بآخر رسید عمر ×× ما همچنان در اول وصف تو مانده ایم
مجلد سوم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 20 جمادی الاول 1339ق؛ جلد: تیماج مشکی، 268گ، 17سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 105]
bahjat-un nāzirīn wa āyāt-ul mustadillīn
ص: 228
کرمی، مرعي بن يوسف، -1033 قمری
karamī, marʻī ebn-e yūsof (- 1624)
گزیده مرعي بن يوسف مقدسی حنبلی، با انداختن حکایت ها و روایت ها، در دیباچه آمده «زبدة كتاب المسمى بسير الشام» و در ص ع آمده «الرقية من العين و النظرة و فوائد في الطب و منافع الأصناف العطرية باسانید صحيحة عن رسول الله». عويذها است با مطالب طبی خبری نبوی با اسناد.
[دنا 570/2 ؛ ایضاح المكنون 1: 203؛ برو کلمن 2: 103 و 369 و ذیل 2: 457 و496 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1279
آغاز: بعد بسمله و حمد ... و بعد فيقول احقر الوری و اذل الفقراء مرعي بن يوسف المقدسي الحنبلی اعلم ان من اجل العلوم في القدر و الشان و اعظمها في السر و البرهان علم النظر و الاستدلال و التفكر في قدر الكبير؛ انجام: و أن يفتح به اعينا ..... و قلوبا غلفا و اذا ناصحا امین و الحمدلله رب العالمين.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: چهارشنبه شعبان 1022ق، جان جامع از هر؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ و مقوایی، 275گ، 21سطر (14×9)، اندازه: 21×14سم [سنا: في: 2-208]
bahjat-nāme
شعری اصفهانی، طاهر بن زین الدین، 1214-1274 ؟ قمری
šeʻrī ye-esfahānī, tāher ebn-e reyn-od-dīn (1800-1858)
منظومه مذهبی در شش دفتر اثر میرزا طاهر اصفهانی متخلص به شعری که آخرش در تعزیت ناصرالدین شاه و شرح سفر نور و کجور سراینده است. آغاز: سپاس گویمت ای خالق زمین و زمان ***بود ز رنج دو کون از تو ام امید امان انجام: شعری اگر بر آینه شعرت رقم کنند *** زیبد اگر نهند به لوح زر آینه
[دنا 571/2 ؛ فهرستواره منزوی 1563/3 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4685
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1303ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد، 146گ، 48 سطر، اندازه: 17/5 × 25/5سم [ف: 2-64]
bahjat-nāme
kāšānī, asad-ol-lāh ebn-e mahdī (- 19c)
دفتر سوم بهجت نامه شعرا می باشد. مثنوی است که درباره ازدواج خانم النبيين(صلی الله علیه وآله وسلم) با ام المومنین صديقه صغری و خدیجه کبری سروده شده است. ابتداء آن در حمد خدا و نعت پیغمبر و مدح علی بن ابی طالب و بعد ساقی نامه و از صفحه 7 به بعد آغاز داستان خدیجه کبری است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1917
آغاز: بنام خداوند لیل و نهار*** که چشمه زخارا گل آرد زخار؛ انجام: سخن با تو ماندار چه ام نا تمام***ولی قصه کوته کنم و السلام
دفتر سوم؛ خط: نستعلیق، کا: ابن ناظم محمود کاشانی، تا: 1298ق، حاجی میرزا شفیع؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 89گ، 15سطر (15×7/5 )، اندازه: 22×15سم [ف: 4-369]
al-bahjat-un naçar fi itbāt-il wasīyya wa-l imāma li-1 a'immat-il itnā ‘ašar
بحرانی، هاشم بن سليمان، -1107 ؟ قمری
bahrānī, hāšem ebn-e soleymān (- 1696)
اهداء به: ابوالمظفر محمد اميناء نامی تاریخ تأليف: 11 جمادی الاول 1099 ق
کتابی در کلام و در بيان نصوص وارده در امامت ائمه هدی (علیه السلام) است و مختصر و مأخوذ از کتاب «حليه الابرار» و بر آن احادیث و مطالبی افزوده. مشتمل بر شانزده «فصل»: 1. «في نص الله جل جلاله على الأيمة(عليه السلام)امام بعد امام»؛ 2. في نص الله جل جلاله على الايمة (عليهم السلام)على أن يودی کل سابق الى لاحقه الوصایه و الامامة»؛ 3. «في النص من رسول الله صلى الله عليه و آله علا الايمة الاثني عشر(عليهم السلام)بالوصاية و الامامة من طريق الخاصة و العامه»؛ 4. «في نص رسول الله صلى الله عليه و آله على على ابن ابی طالب امیر المؤمنين بالوصاية و الامامة»؛ 5. «في نص امیر المومنین(عليه السلام)على ابنه الحسن(عليه السلام) بالوصاية و الامامة»؛ 6. «في نص الحسن(عليه السلام)على اخيه الحسین(عليه السلام)بالوصاية و الامامة»؛ 7. «في نص الحسين(عليه السلام)على ابنه على بن الحسین زین العابدین(عليه السلام)بالوصاية و الامامة»؛ 8 «في نص زین العابدین علی ابنه محمد بن على الباقر بالوصاية و الامامة»؛ 9. «في نص الباقر(عليه السلام)على ابنه جعفر الصادق(عليه السلام) بالوصاية و الامامة» ؛ 10. «في نص الصادق (عليه السلام)على ابنه موسى الكاظم(عليه السلام) بالوصاية و الامامة»: 11. «في نص الكاظم(عليه السلام)على ابنه على بن موسى الرضا(عليه السلام) بالوصاية و الامامة»؛ 12. «في نص الرضا(عليه السلام)على ابنه محمد بن على الجواد بالوصاية و الامامة»؛ 13. «في نص الجواد على ابنه على بن محمد الهادي(عليه السلام)بالوصاية و الامامة»؛ 14. «في نص الهادی(عليه السلام)على ابنه الحسن بن
ص: 229
على العسکری(عليه السلام)بالوصاية و الامامة»؛ 15. «في نص الحسن العسكري على ابنه محمد بن الحسن القائم المهدي المنتظر بالوصاية و الامامة»؛ 16. «في نص
رسول الله صلى الله عليه و آله على القائم المهدی(عجل الله تعالی علیه) آخر الزمان امام هدى العصر و الأوان و البشارة به من رسول الله ص من طرق العامة».
[روضات الجنات و ناقلین از آن این کتاب را به نام بهجة المرضيه ضبط کرده اند]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6748
آغاز: الحمدلله الذي جعل الأئمة الاثني عشرا وصياء الرسول؛ انجام: و قد عملت كتابا في جملة فيمن راى القايم
(عجل الله تعالی علیه)و سميته بتبصرة الولي فيمن راى القايم المهدي(عليه السلام)
خط: نسخ، كا: محمد بن يوسف بن احمد بن صالح نجيل جمبرى بحرانی، تا: ذیحجه 1011ق؛ مجدول، شیخ علی بن سليمان بحرینی این نسخه را با نسخه اصل مقابله نموده و گاهی مقابله و تصحیح در حضور مؤلف بوده در تاریخ: 7 جمادی الثانی 1102؛ واقف: نائینی، 1311؛ کاغذ: آهار مهره نباتی فرنگی، جلد: مقوا با روکش پارچه، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 52گ، 23 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 5-62]
2. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 112/3
آغاز: الحمد لله الذي من اعتصم به فقد هدى الى صراط مستقیم و امنه من الزلل؛ انجام: الرابع و الأربعون و الخامس و الاربعون تقدمت في الخطبه في اول الكتاب
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: پارچه، 27 ص (93-119)، قطع: رحلی [رشت و همدان: ف: 1375]
al-bahjat-ul wardīyya
ابن وردی، عمر بن مظفر، 691-749 قمری
ebn-e vardī, 'omar ebn-e mozaffar (1293-1349)
وابسته به: الحاوی؛ قزوینی، عبدالغفار بن عبدالكریم (665) تاريخ تأليف: 730ق
کتاب حاوي الصغير نجم الدین قزوینی را در بیشتر از 5000 بیت به مناسبت خوابی که پیغمبر را در آن دیده به نظم آورده است.
چاپ: قاهره، مطبعة ابي زيد الحجرية، 236ص، 1311ق؛ دار احياء الكتب العربية، 235 ص، 1351ق.
[دنا 570/2 ؛ معجم المطبوعات 283/1 ؛ الاعلام زرکلی 67/5]
شرح و حواشی:
1- النهجة المرضية في شرح البهجة الوردية؛ ابن عراقی، احمد بن عبدالرحیم (762-826)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8800
آغاز: قال الفقير عمر بن الوردی *** الحمدلله اتم الحمد؛ انجام: و الآل و الصحب بهذا اختم*** نظمي و الله تعالی اعلم
خط: نسخ معرب، كا: محمد بن احمد بن سليمان انصاری مشهور به خطيب داریا، تا: چهارشنبه 10 شوال 768ق؛ مصحح، امضای تصحیح و مقابله کتاب از کاتب به اتفاق شیخ شمس الدين طرابلسی با نسخه مؤلف، دو امضای بلاغ به سال 860 و 861ق، محشی به نقل از نسخه مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف و دور تیماج مشکی، 228، 12سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 28- 274]
al-bahjat-ul wafiyya fī š.-il alfīya
غزی عامری، محمد بن محمد، 904-984 قمری
qazzī "āmerī, mohammad ebn-e mohammad (1499 1577)
وابسته به: الخلاصة في النحو = الفية ابن مالک = الألفية في النحو؛ ابن مالک، محمد بن عبدالله (600-672) شرح منظوم مزجی است بر ارجوزه (الفية ابن مالک با همان بحر جز در حدود ده هزار بیت. در کشف الظنون (153/1 ) می گوید که شارح سه شرح بر الفيه نگاشته شرحی به نثر و دو شرح به نظم و گمان می رود که شرح حاضر، شرح مفصل منظوم وی باشد.
آغاز: قال محمد هو ابن الغزى *** مرتجى الرضوان من ذي العز / الحمدلله الذي وفق من***نحی به نحو الخلاصة و من
[دنا 570/2 ؛ الأوقاف العامة الموصلی 178/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2578
آغاز: برابر؛ انجام: لعدم الورود و المبرد*** يقيسه و ثالث اذ يرد / فهو بمعنی ذی كذا و هو طعم *** و لبن و نهر منه نظم
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ یادداشت های مختلف و تاریخ تولدهای 1175-1179؛ جلد: تیماج قهوه ای، 177گ، 25 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 7-168]
al-bahjat-ul wafiyya li-hujjat-il masā'il-il fiqhīyya
آل عصفور، محمد علی بن محمد نقی، 1289-1350 قمری
āl-e 'osfūr, mohammad Salī ebn-e mohammad naqī (1872-1932)
منظومه مختصری در عمده مباحث اصول و برخی عناوین آن عبارت است از: «الكلام في موضوع الاصول، في مبحث الألفاظ، القول في المبادى اللغوية، في المشتر ک و احكامه، الكلام في الحقيقة و المجاز، الكلام في حجيته الكتاب و عدم حجيته ظواهره، الكلام في تحريف الكتاب و عدمه، القول في الاجماع، في أن العقل يحكم بالانشاء و الامضاء، في العمل بالخبر
ص: 230
الضعيف، في الخاص، في جواز التقليد». ناظم در مقدمه درباره کتاب نگاشته است: «فهذه ارجوزة الاصول - و غاية المقصود و المامول؛ تكشف عن بدايع المعانی - بابلغ التوضيح و البيان؛ موفيا بالجمع و المحصول ... مستوفيا مقاصد الاصول». کتاب ناتمام و در مرحله اولیه تألیف مانده است.
[دنا 570/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18514
آغاز: بسمله، الحمدلله على ما انعما- و علم الانسان ما لم يعلما؛ انجام: نسخه: و لم اجد فيه دليلا وافيا - و مدعى الاجماع ليس كافيا
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1324ق؛ واقف: توسط سازمان حج و اوقاف از موقوفه آل عصفور، آبان 1369؛ کاغذ: فرنگی حنایی، 18گ، 10 سطر، اندازه: 20/8×16/5 سم [ف: 16-56]
← بهداشت ← حمیات
behdāšt
می گویند که مأمون به بختیشوع طبيب نوشت و از او خواست تا مختصری در امهات امور صحی برای او مطلب نویسد. بختیشوع در جواب این رساله را پرداخت و در مقدمه آن مأمون را از کثرت در چهار امر منع کرد: كثرة نوم؛ كثرة اكل، كثرة كلام، كثرة جماع و سپس اطعمه و اشربه و ادویه مضره را بیان می دارد و بعد اعمال غیر بهداشتی را برشمرد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1603/4
آغاز: بسمله ذکرو او الله اعمل و احكم أن المأمون كتب الى بختیشوع؛ انجام: من لحم الجمل مع البصل مغميعليه يزيد في الباه فافهم ذلك و الله اعلم خط: نسخ، كا: احمد بن حمدان جزائری، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 2ص (109-110)، 18 سطر ( 14/5×9)، اندازه: 14×20سم [ف: 10-140]
behdāšt
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16528
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس ]
behdāst
در حفظ صحت و بهداشت و خواص خوردنی ها و نیمه دوم رساله در نسخه ما که خاتمه است و در بیان طبیعت و منفعت و مضرت و دفع مضرت از طعام ها و شرابها و بوی ها و لباس ها و آنچه بدان محتاج است در جدول است و بسیار لطيف.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2893/3
آغاز: در موضعی معین حرارت زیاد شود که هوا کند یا مخالف مزاج فصل بود؛ انجام: قولنج آرد ... بعسل خورند
خط: نستعلیق، كا: عباسعلی بن مشهدی زین العابدین صدقیانی، تا: 13 شعبان 1242ق؛ افتادگی: آغاز؛ تاریخ روز چهارشنبه ذیقعده 1242 در میانه رساله پیش از جدول ها دیده می شود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 50گ (234-283)، 12 سطر (14×6/5 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 10- 1738]
behdāst
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11925
آغاز: حفظا لصحه علمی است که بوسیله اجرای قوانین؛ انجام: نتایج بسیار خوبی داده است جزوه درسی در طب؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: مریم میرهادی، تا: 1358ق، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، 17 سطر (17×11)، اندازه: 20×16سم [الفبائی: 91]
behdīnān-e sanjān-e fārsī
داستان زردشتیان است که از ایران به هند آمده اند. به نظم فارسی.
[فهرستواره منزوی 831/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1393/1 -ف و 1291/1 -ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا .24413Add (ریو 50)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1179ق، 13 سطر [فیلمها ف: 1-598 و 590]
behdīn-e bahman-e esfandīyār
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17586
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 68گ، اندازه: 19/5 × 30/6 سم [رایانه ]
bahr-on nesāb
ص: 231
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1341
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین توپچی افشار بن شهریار خان، تا: 16 صفر 1316ق؛ توضیح اینکه کتاب را در این نسخه به نام «کنز الانساب و بحر المصاب» نامیده است و ظاهرا اسم صحيح همین است زیرا اسم معروف معنی نمی دهد. در آخر این نسخه چند برگ به عنوان ملحقات ضمیمه شده است، که درباره سادات آمروهه هندوستان است، در آخر نسخه کتاب را به سید مرتضی علم الهدی منسوب می داند، مجدول؛ مهر: «محمد حسین 1309» بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 90گ، 13 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [مؤيد: 3-280]
bahrām-šāhīye = salātīye = tohfat-ol molūk
همدانی، علی بن محمد، 714-786 قمری
hamadānī, ‘alī ebn-e mohammad (1315-1385)
گفتاری است عرفانی به نثر آمیخته به نظم، نخست منازل شش گانه سفر انسان را بر می شمارد: صلب پدر، رحم مادر، دنیا، الحد، عرصات، بهشت یا دوزخ، سپس دو اصل «التعظيم لأمر الله و الشفقة على خلق الله» را گزارش می کند. آن گاه اسرار نماز و تأویل عرفانی از آیه های سوره فاتحه و پند و اندرز با عناوین «ای عزیز». آن را به بزرگی که نام وی در متن نیامده است نوشته و در پاسخ درخواست وی. جز آنکه از یادداشت هایی که در سرآغاز و یا در کناره های نسخه ها آمده به دست می آید، وی بهرام بدخشانی یا شیخ محمد شاه فرزند سلطان خان (بدخشان) می باشد و ما می دانیم بهرام شاه حاکم بلخ و بدخشان بوده است و همدانی «ذخيرة الملوک» و «واردات خود را برای او نگاشته است و نامه هایی برای او نوشته است. (احمد منزوی)
آغاز: بسمله. رب انعمت فزد انك على كل شئ قدير. تا مهندسان کارگاه تقدیر نقوش صور الوان بر صفحات الواح وجود می نگارند، و خازنان خزانه ... ای عزیز بدان که ایزد تعالی نوع انسان را را سفری سفری بینهایت وراهی خطر ناک بی غایت تعیین کرده
انجام: و فرودتر از این مقام به هیچ مقامی نیست مگر مقام اهل دوزخ أعاذنا الله منه بفضله و رحمته انه قريب مجيب و الحمد لله وحده و السلام علی من اتبع الهدی.
چاپ: به کوشش محمد ریاض، در مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران (سال 21، شماره 1، تیر 1353، ص 51-44
[دنا 571/2 (20 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1065/2 و ج 2/1 ص 1014 (13 نسخه)؛ احوال میر سید علی همدانی /128-129؛ مكتبة امير المؤمنین 103/1 ؛ فهرستواره منزوی 156/7 ؛ مشترک پاکستان 1323/1 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8253/4
خط: نستعلیق، كا: على بن فخر الدين بن علی حسینی سبزواری خراسانی، تا: اواسط ذیقعده 868ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ (77پ -84ر)، اندازه: 18×13 سم [ف: 21-211]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4250/23
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: ابوذر بن عبدالله سبزواری، تا: 107ق، جان مشهد؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، 7گ (360ر -366ر)، 21 سطر، اندازه: 24/8×17 سم [ف: 7-300 ]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6276/4
آغاز و انجام: برابر در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، کا: رکن الدین بن سید علی مشهدیان حسینی، تا: 974ق؛ کاغذ: ترمه ختائی، جلد: میشن قهوه ای، 7گ (46-52پ)، 18 سطر [ف: 9-303]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4274/19
آغاز: برابر؛ انجام: دیگر نیست مگر مقام اهل دوزخ ... على من اتبع الهدی. چند جمله از میانه و از انجام بزیر وصالی رفته.
در خطرات سفر انسانی، و منازل شش گانه آن؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سرخ تیره ضربی، 25 سطر، اندازه: 14/7 × 25/5سم [ف: 7-319]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7426/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 14گ (1-14)، 15 سطر (11×7)، قطع: بغلی، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 16-557]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7410/21
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حسینی، تا: 1044ق، جا: اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (96ر -99پ)، اندازه: 24614سم [ف: 19-223]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5180/33
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ 65ص (327-391) [ف:15-335]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11619/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد نصیر فرزند ملا حسن، بالانکابی جیلانی، تا: قرن 12؛ مصحح، افزودگی هایی شامل حدیث و اشعار منقول از کشکول شیخ بهایی و جامع الأخبار و کتاب شواهد و غيره؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (53-57)، 22 سطر، اندازه: 15×6سم [ف: 29-369]
9. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3597/11
آغاز: برابر؛ انجام: و أخرجنا من تيه الحيرة و ظلمات الغفلة بفضله و رحمته انه قريب مجيب
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ 5گ (163پ -167پ)، 16 سطر، اندازه: 19/5×14سم [محدث ارموی مخ: 1-262]
ص: 232
10. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1623/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، 11گ (127پ -137ر) [نسخه پژوهی: 3-155]
11. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 210/6 - عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: گنج بخش، 5417 (گنج 660/2 )؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ 22ص (187-208)
[ عكسي ف: 2-43]
12. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4412/14
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، مگ ( 209-206 ر)، 20 سطر، اندازه: 5×21/5سم [محدث ارموی مخ: 263-1 ]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 631/8
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: الوان، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 12×20/5سم [ف: 2-392]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5944
آغاز: برابر؛ انجام: و نحمد الله وحده و السلام علی من اتبع الهدی.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 28 ذیحجه 1304ق؛ پس از این ضمن چهار برگ نیز نگارشی است از وی در پند و موعظت که کاتب تمام نکرده است، آغاز آن: «حمد و سپاس پروردگاری را که حقایق اثمار ارواح قدسی را در اشجار اشباع انس بکمال رسانید»؛ واقف: نائینی؛ 11گ، 15 سطر [ف: 6-427]
15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7724/14
کا: مهدی، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 5گ (202ر - 206ر)، اندازه: 32×21سم [ف: 20-115]
16. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4195/3
آغاز: برابر؛ انجام: راضی باش و الا صابر باش. كان محمد شفیع بن حاج محمد سعید قراگوزلو، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 10گ (22-31)، 16 سطر (16×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 13-3164 ]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5881/1
آغاز: برابر؛ انجام: و اخرجنا من تيه الحيرة و الظلمات الغفلة و رحمة (كذ) انه قريب مجيب و الحمدلله وحده.
نام مؤلف به قرینه آغاز ذکر شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب؛ واقف:نائینی؛ 5گ، 23 سطر، اندازه: 43×26سم [ف: 6-422]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2253/6 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-658]
18. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1396/3
خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سرخ [ف: 5-262]
19. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 964/4
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 16ص (323-338) [عکسی ف: 3-191]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 928
آغاز: برابر؛ انجام: و اخرجنا من تيه الحیرت
در فهرست با عنوان «مکتوب برای شیخ محمد شاه فرزند سلطان» ثبت شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب؛ واقف: نائینی؛ 8 گ، 25 سطر، اندازه: 24×14سم [ف: 6-474]
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4736/67
آغاز: برابر؛ انجام: و اخرجنا من تيه الظلمة و الحيرة بفضله و رحمته انه قريب مجيب برحمتك يا ارحم الراحمين.
بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، عص (331-337)، چلیپا سطر (23×9)، اندازه: 26×13سم [ف: 3699-14 ]
22. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7902/7
آغاز: برابر؛ انجام: حضرت صمدیت ... توفيق طاعات و خیرات رفيق حال همگنان کناد بلطفه و کرمه انه قريب مجيب و الحمدلله وحده و السلام علی من اتبع الهدی
در فهرست «مشارب الأذواق» معرفی شده ولی آغاز و انجام با بهرامشاهيه هماهنگ است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد فاضل روضه ای، بی تاب کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی غضربی مقوایی با پوشه مخمل، 10گ (151-160پ)، 12 سطر (6×12/5)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 16-729]
23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10528/1
آغاز: برابر؛ انجام: مثل العالم بامر الله كمثل السراج يحرق نفسه و يضيء لغيره نقل من آداب المتعلمين.
در فهرست مؤلف به اشتباه عزیز الدین نسفی دانسته شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، خطوط چلیپا؛ جلد: تیماج سیاه ساده، 14گ ( 26-113 پ)، اندازه: 17×12سم (ف: 33/1 -78]
bahrām-e gūr
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25576
بی کا، بی تا [رایانه]
←بهرام نامه← هفت پیکر
← بهرام نامه ← آسمان هشتم
bahrām-nāme
شهاب ترشیزی، میرزا عبد الله خان، 1215 ؟ قمری
šahāb-e toršīzī, mīrzā “abd-ol-lāh xān (- 1801)
در دیباچه دیوان او (نسخه 321 مجلس) ضمن فهرستی از نگارشات خود نام بهرام نامه را آورده است. داستان باز آمدن بهرام است از یمن و پادشاهی او و عشق کنیزک چینی با دختر
ص: 233
پادشاه فرنگ. آغاز در دیباچه و انجام در خاتمت كتاب و تاریخ نظم آن افتاده است. نسخه حدود 2350 بیت دارد.
[الذريعة 553/9 ؛ دنا 572/2 ؛ فهرستواره منزوی 384/10 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4709/1 آغاز: (به زیر وصالی رفته است) ...***که عاجز بود پیش موری ضعیف؛ انجام: ترا بر ... از جای خواب *** برندت بسوى لحد با شتاب
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 80گ (1ر-80پ)، اندازه: 26/2×17/2 سم [ف: 8-59]
bahrām-nāme = bahrām va golandām
تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه:
58/2 خط: نستعلیق بد، بی کا، تا: قرن 11 نشریه: 1-16]
bahram-name
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7619/3
آغاز: گوهر افروز گنج خانه راز***گنچ گوهر چنين گشاید باز / کاسمان را ترازوی دو سر است***در یکی سنگ در یکی گهر است؛ انجام: گفت بر سر خواجه ای دارم کریم ×× هستم از انعام او غرق نعیم / خوان پر از نام خانه اش پر گندم است ×× قحط نان از خانمان او کم است خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسین بن کربلائی حاجی محمد جامعی، تا: 1242ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 43گ (111-153)، 20 سطر (14×25)، قطع: رحلی، اندازه: 33×21سم [ف: 16-656]
bahram va behruz = baq-e eram
سنایی، مجدود بن آدم، 473؟ -525 ؟ قمری
sanā'ī, majdūd ebn-e ādam (1081-1132)
همان که منسوب به سنایی غزنوی شده و یکی از مثنوی های «ستهای او به حساب آمده است ولی استاد مدرس رضوی آن را از امامی هروی دانسته و می نویسد: شاید برای این به سنایی نسبت داده شده، که در آن تضمینی از «حديقه» او آورده شده است، که در آن نام سنایی آمده است: «با بدان کم کن آشنایی را به گوش کن گفته ی سنایی را». نفیسی آن را از علی شیر بنایی هروی، از قرن نهم می داند، که نخست خیالی و سپس بنایی
تخلص کرده است. که آن را به نام سلطان يعقوب آن قوینلو ساخته است و می افزاید هنگامی آن را سروده که هنوز «حالی» تخلص می کرده است و به علت شباهت تخلص منسوب به سنایی شده است. مثنوی ست فلسفی، در داستان بهرام و بهروز که در آن «بهروز» نماینده نیکی و «بهرام» نماینده بدی است به نام «باغ ارم» که به نام «بهرام و بهروز» شهرت یافته: «نام او شد نهال باغ ارم*** تا که روشن کند چراغ ارم». (احمد منزوی) آغاز: 1. ای وجود تو اصل كل وجود*** هستی و بوده ای و خواهی بود / ملك الملك جل سلطانه***خالق الخلق عم برهانه ٢. اینچنین گفت راوی همه دان*** که بعهد قدیم در همدان
[دنا 572/2 ؛ فهرستواره منزوی 385/10 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3036/2
آغاز: برابر 2
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج مشکی ساده، 29گ (19-47)، 15 سطر (15×6/5 )، اندازه: 21×11/5 سم [ف: 6-834]
2. همدان؛ آرامگاه بوعلی؛ شماره نسخه: بدون شماره
سنائی (؟)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1073ق؛ با سرلوح، مجدول زرین، با هفت مجلس تصویر[ نشریه: 5-328]
bahrām va behrūz=bāq-e eram
بنائی، کمال الدین بن محمد، -918 قمری
banā'ī, kamāl-od-dīn ebn-e mohammad (- 1513)
این مثنوی شامل مسائل اخلاقی و تربیتی بوده اخلاق حمیده و کردار نیک را ستایش و خلق بد و رفتار ناشایسته را مذمت و محکوم می نماید.
چاپ: چاپ سنگی تاشکند
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5188/1 -ف
نسخه اصل: چاپ سنگی تاشکند؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالمنان حاجی بن عبدالوهاب، تا: 1326ق [فیلمها ف: 3-141]
bahrām va behrūz
مجموعه حکایات و داستان هایی به شیوه داستان در داستان و سبک قصه پردازی کلیله و دمنه است. یا عناوین «حکایت - حکایت».
[ منزوی 3662/5 -3689؛ مشترک پاکستان 1318/6 ؛ دنا 572/2 -573 (که چند روایت دیگر از این داستان معرفی شده)]
ص: 234
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8864/8
آغاز: هو العليم. در کتب اصحاب تواریخ مسطور است و در صحايف ارباب حکایات منقول که وقتی در حدود طبرستان دو برادر بودند مشهور به کیاست و مذکور به فراست و موصوف به کثرت مال و معروف به بسیاری ملک؛ انجام می گفتی کع چون بهوزارت رسی و مرا پای دار بینی باید که در استخلاص من سعی ننمائی. اکنون يقين دانستی که ثمره علم و در این منصبی ارجمند است و نتیجه جهل و غوایت دار بلند. والسلام علی من اتبع الهدی و ترک اللالة و القوی.
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ پس از آن فایده ای درباره بهترین علم (24ر)، و من مضحکات عبید زاکانی (24ر)، اشعار مرحوم میرزا عبدالوهاب علیه الرحمه (25ر حاشیه)؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: میشن عنابی مجدول یک لا، 8گ (16پ -23ر)، ابعاد متن: 17/3×8/6 ، اندازه: 27/9×15/6 سم [ف: 29/1-168]
bahrām va behrūz
در آخر جلد اول تاریخ روضة الصفا آمده است که دو برادر به حدود طبرستان بودند در کمال عقل و بینش برادر بزرگتر را دختری بود جوهر نام و برادر کهتر را دو پسر بود یکی صالح و دیگری طالح؛ طالح را نام بهروز بود و طالح را نام بهرام. بهروز با پاکان نشستی و بهرام با ناپاکان در آمیختی این دو برادر را سر آن که با دختر عموی خود جوهر ازدواج کنند. این ازدواج داستانش به درازا کشید و آن در روضة الصفا مفصل آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2087/3
آغاز: در کتب اصحاب تواریخ مسطور است؛ انجام: ببراهين قاطعه در مقابله سابقه اثبات نموده اید، انشاء الله تعالی خط: نسخ، كا: محمد سعید قاجار آغچه قوینلو، تا: محتملا قرن 12، جا: قلعه ایروان کاغذ:فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 15ص، 35 سطر کامل (12/5 × 23/5)، اندازه: 32×21سم (ف: 5-101]
bahrām va behrūz
وقار.
شیراز، وصال (دکتر)؛ شماره نسخه: 4
وقار؛ بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 5-290]
bahrām va behrūz
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19006
بی کا، بی تاب انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 21×13/5سم [رایانه]
← بهرام و گلندام ← بهرام نامه
bahrām va golandām
کاتبی ترشیزی، محمد بن عبد الله، -838؟ قمری
kātebī toršīzī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 1435)
یکی دیگر از مثنوی های عاشقانه و ادیبانه کاتبی است بر وزن خسرو شیرین نظامی در 2450 بیت مشتمل بر یک «مقدمه) منظوم در سبب تألیف و نظم اشعار و مختصری در شرح احوال شاعر که چگونه پیری را در خواب دیده و طوماری که داستان بهرام و گلندام بر آن نوشته شده بوده، بدو داده است این مقدمه 68 بیت است. موضوع داستان، بهرام پسر کشور پادشاه روم است که در شکار گلندام دختر پادشاه چین را می بیند و بدو دل می بازد و در راه رسیدن به او با بهزاد پسر پادشاه بلغار می جنگد و بالاخره پس از سالها به سر بردن با گلندام در چین، به روم برمی گردد و پادشاه روم می شود.
آغاز: 1. ابتدا کردم به نام آن الهی 2. چو سلطان گوش بر تدبیر او کرد 88 هزاران آفرین بر آن نکو کرد
[دنا 572/2 (12 نسخه)؛ الذريعة 165/3 و 130/19 ؛ کشف الظنون 256/1 ؛ نسخه های منزوی 2672/4 ؛فهرست مشترک پاکستان 498/7 ؛ مشار فارسی 824/1 ؛ فهرستواره منزوی 392/10 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 304/2
خط: نستعلیق
چلیپا، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: تیماج مشکی مقوایی گرد تریاکی، 12ص (46-57)، 16 سطر 4
ستونی (2073)، اندازه: 25×13سم [سنا: ف: 1-152]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2617 آغاز: بملک روم شاهی بود باداد 88 در ایامش
دل اهل جهان شاد، انجام: بتاریخ عرب گشتست مشهور ×× که شد از کعبه خطم روئی دور (كذا) 2350 بیت؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ بدون مقدمه منظوم و از پایان ناقص کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه، 281 ص، 14 سطر (11×16/5)، اندازه: 21×17سم [ف: 360-8 ]
٣. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 437
آغاز: بجست از جای خود آن شیر خونریز***چه باد آشفته شد چون آتش تیز؛ انجام: بزد یکدست دیگر بر کمربند***بخواند از جان و دل نام خداوند خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح
ص: 235
جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 63گ، 15 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-122]
4. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 868/2
خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ قطع: خشتی [نشریه: 7-260]
5. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 352
آغاز: سپر چون تیزی شه یافت 67 چه ابر از باد سر تا پای بشکافت؛ انجام: در آرایش فراز بام سنجاب*** شهنشه دیده وقت صبح در خواب. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ فاقد جلد، 64گ، 11 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 1-253]
6. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 175/2
آغاز: الا ای آفتاب راه دانش***؛ انجام: گهی با لشگر روم و مهندس ×× بروح افزا نهاده بزم مجلس خط: نستعلیق، کا: ملا رضا بن ملا ابو طالب رشتی نزیل کو مین از قرای دار السلطنه قزوین، تا: 20 جمادی الثانی 1260ق؛ جلد: تیماج، 82گ، 15 سطر [ف: 1-333]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2616
آغاز: برابر 2؛ انجام: زیاد مرگ ایشانرا خبر نیست*** حکایت را بپایان بسر نیست / بکردم نام در دفتر مجدد*** امین الدین لقب نامم محمد
خط: شکسته نستعلیق بدخط، كا: محمد حسین سیل سپر، تا: ربيع الثانی 1276ق؛ یادداشت ملک الشعرا بهار روی برگ اول؛ مهر: احمد حسینی، محمد حسین ناصح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، ترنج و سر ترنج منگنه، 140ص، 17-22 سطر (15×9)، اندازه: 11×17 سم [ف: 8-358]
8. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 420
آغاز: برون آورد یک گوهر ز درجی ×× درخشان گشت رخسار چه برجی خط: نستعلیق نازیبا، بی کا، تا: شنبه غره جمادی الثانی 1282ق، برای ملک محسن؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج مشکی، 134، 10 سطر، اندازه: 15×9/5 سم [ف: 2-109]
9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4587
آغاز: ... بود با داد ***در ایامش دل خلق جهان شاد؛ انجام: دماغم را به معنی تازه داری ×× حدیثم را بلند آوازه داری ... چهار سرور*** علی و فاطمه شبیر و شبر خط: نستعلیق، كان اسماعیل بن ابراهیم، تا: ذیحجه 1293ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن سیاه، 105گ، 12 سطر، اندازه: 18/3×11/3 سم (ف: 2-64)
10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6034
خط: نستعلیق، كا: اسلام بن حاجی حبیب الله، تا: دوشنبه 1311ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 125گ، 13 سطر (15× 10)، قطع: خشتی، اندازه: 20×15سم [ف: 16-184]
11. تهران؛ خاکپور، اسد الله (خاندان)؛ شماره نسخه: 3
بی کا، بی تا [نشریه: 7-566] 12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2438- 13/118
آغاز: مشرف شد به نطق آدم به افلاک***و گرنه هست حیوان نیست از خاک / سخن بالاتر از عرش مجید است*** در گنج معانی را کلید است؛ انجام چنین گفتا به او كان شاه سرور***که عهدم بود از دادار داور/ که گر بینم دگر دیدار بهرام*** نگیرم یک زمان بر تخت آرام خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی، با نقش گل و بوته، 92، 15 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-645]
bahrām va golandām
داستان به شکار رفتن آن دو و بی اعتنایی گلندام به بهرام و خشم بهرام و دوباره بخشیدن و شادمانی ایشان.
[فهرستواره منزوی 295/1 ]
رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 811/3 م
بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: في: 1231]
bahrām va golandām (qesse-ye šāh)
تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه: 5
بی کا، تا: قرن 11 و 12، ش 1736 نشریه: 4-338]
← بهرامیه ← هشت بهشت
behrūz va behzād
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9168/3 - 60/108
آغاز: بوسوزیله واری قبرستانه اول *** زاری قیلور اونده قالدى دللول / انه سسی تیرن قوجوين دلفکار*** اغلرایدی حسرتیله زار
منظومه مفصلی است در داستان بهروز و بهزاد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 25گ (26-50)، 15 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 2-645]
behešt-nāme = naql-e jannat
نقل جنت و دوزخ و صراط و میزان بیان آمد به شعر ترکی از
ص: 236
خطایی
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9010/3
آغاز: یوردی کهنه در بو کهنه دوردن ***کاه سرفرازا به درگاه سرنگون؛ انجام: اولدی تمام جنگ على شباب*** دیدی کیم و الله اعلم بالصواب
خط: نستعلیق، كا: قاسم پسر سوندوک اقاقيناق اوجاق اوغلی، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی لایی، 43گ (37ر - 79ر)، 14 سطر ( 14/5×6)، قطع: ربعی [ف: 17-273]
← بهشت ← دوزخ جنت و نار
behešt va dūzax
نسفی، عزیزالدين بن محمد، ق 7 قمری
nasafī, 'azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)
در بیان حقیقت بهشت و دروزخ و خوشی و ناخوشی و بهشت آدم و حوا به روش عرفانی با عناوین «ای درویش» در 6 (5) فصل: 1. بهشت و دوزخ حالی آدم و حوای حالی؛ 2. درهای دوزخ و درهای بهشت؛ 3. مراتب دوزخ و بهشت؛ 4. آدم و حوا؛ 5. در بیان درخت؛ 6. بهشت نهم که بعضی خبر می دهند و ما از آن بی خبریم.
آغاز: بسمله، حمدله، صلات. چنین گوید اضعف ضعفا ... که جماعت درویشان ... از این بیچاره درخواست کردند که می باید که در بهشت و دوزح رساله ای جمع کنید و بیان کنید که حقیقت بهشت و دوزخ چیست و حقیقبت خوشی و ناخوشی چیست
انجام: که موافق مصلحت و ناموافق مصلحت وی بود؟ «عسی ان تكرهوا شيئا ... و هو شر لكم». و الحمد لله رب العالمين
چاپ: در کتاب الانسان الكامل، به تحقيق ماریژان موله (تهران، طهوری: 1379 (چاپ پنجم)
[ دنا 573/2 (11 نسخه)؛ فهرست مشترک پاکستان 1323/3 ؛ نسخه های منزوی 1066/2 ؛ فهرستواره منزوی 157/7 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 762/9
آغاز: برابر؛ انجام: أن الله يرزق من يشاء بغير حساب اینست بهشت نهم.
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ترنج و نیم ترنج مقوایی لولادار، 8ص (466 -473)، 17 سطر (13×9)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 2-287]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 538/8
آغاز: برابر؛ انجام: از برکت صحبت دانا یافت. تمام شد منزل چهارم اهل تصوف ...
بهرام و گلندام - بهشت و دوزخ 237 خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ گزیده مطالب چاپ شده
است؛ اگ (44پ - 50پ) [ف: 1-92]
3. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1344/3
انجام: و بندگان محتاج خود عنایت فرماید و ارزانی دارد. خط: نسخ، بی کا، تا: 1070ق؛ این نسخه اندکی جدایی دارد؛ 10ص (262-272) [ف: 5-]
4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:
1316/24 آغاز: برابر؛ انجام: و چون دانش بیشتر است باین سبب است.
خط: نسخ، كا: حیدر علی، تا: شوال 1280ق، جان تهران؛ با این که تصحیح شده پر است از غلط؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوایی، 5گ (223-227)، 15 سطر (15×8)، اندازه: 22/5×15سم [ف: 5-52]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1316/4
آغاز: برابر؛ انجام: مواخذ باشد. حسنات الابرار سيئات المقربين و صلی الله على محمد وآله.
خط: نسخ، كا: حیدر علی، تا: شوال 1280ق، جا: تهران؛ سه فصل است و انجام آن چنین است: «و بندگان محتاج خود عنایت فرماید و ارزانی دارد»؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: مقوایی، 6گ (43-پ48ر)، 15 سطر (15×8)، اندازه: 15×22/5سم [ف: 5-48]
6 . تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 405/10
آغاز: برابر، انجام: تمام شد منزل چهارم و اصل تصوف در این منزل اند و الله اعلم بالصواب خط: تعليق، كا: احمد بن عبدالعلی بیک بیوک آبادی همدانی، تا: زمستان 1283ق، 6گ (106-111ر) [ف: 3-445]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8013/4
آغاز: برابر؛ انجام: یا یک حرکت نه از سر حضور کرده اید مؤاخذه باشد حسنات ابرار سيئات المقربين
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: ربيع الثانی 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5گ (32-36پ)، 13 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5سم ف: 21-14]
8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4949/22
آغاز: برابر؛ انجام: ایدرویش هر بهشت که آخر تراست دانش آن بهشت بیشتر است و الحمدلله رب العالمين
این گفتار با دگرگونی هایی در (ص 293-309) همان مجموعه چاپی آمده؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد جواد بن محمد حسین طبيب طهرانی (نجم الحكماء)، تا: 1314ق؛ کاتب در مقدمه رساله می نویسد که در رساله در بیان بهشت و دوزخ در مسوده اوراق دیده که مطالبشان با هم متفاوت بوده است لهذا هر دو رساله را نوشته است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 3گ (76ر -78ر)، 15 سطر ( 15/5×9 )، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 221-14]
9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4949/23
ص: 237
آغاز: برابر؛ انجام: زیرا که حسنات الابرار سیآت المقربین است. قد تمت ... محمد جواد بن محمد حسين الطهراني في دارالخلافه طهران في سنة 1314.
این تحریر دیگری است از رساله قبل (22) با تغییراتی در متن و فصول که در (ص 293-309) مجموعه چاپی آمده؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: محمد جواد بن محمد حسین طبيب طهرانی( نجم الحكماء)، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 3گ (78ر-80ر)، 15 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 14-221]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 994/24 -طباطبائی
خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب از صفحه 146 تا آخر خطبه کوتاه رساله ها؛ کاغذ: فرنگی، 3ص (145-147)، قطع: وزیری، اندازه: 13/5 × 21/5 سم [ف: 23-289]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 994/4 -طباطبائی
آغاز: برابر؛ انجام: تا به جایی میرسد که همیشه حاضر باید بود و یک نفس غایب نباید باشد و اگر یک طرفة العين غائب گردد ... مؤاخذ باشد. حسنات الابرار سیآت المقربين.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، 5ص (31-35)، قطع: وزیری، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 23-281]
=
behešt va dūzax in ‘ālam ast = ta’dīb-or rejāl
گرجی، والی بن سهراب، ق13 قمری
gorjī, vālī ebn-e sohrāb (- 19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه. نویسنده می گوید در این روزگار که زمام شاهی به کف ناصر الدین شاه و وزارت در ید امین السلطان است برای آنکه باقیات صالحاتی از خود به جا گذارده باشم تا هر که بعد از من بر آن نظر افکند آن را نیکو یابد این کتاب را در حکایتی از جهنم و بهشت و زحمت و راحت به رشته تحریر کشیدم و امید است که صاحبان عقول را نیز مفید افتد. او سپس به تعریف و خواص بهشت و جهنم می پردازد. نویسنده، که ظاهرا از ریزه خوران دربار بوده است، در این رساله قصد آن دارد که بگوید بهشت و دوزخ مشهور بین مردمان نعمت و نکبتی است که در این عالم روی می نماید. اگر بدین جهان غرق در نکبت بودی به دوزخی و اگر مستغرق در نعمت بودی به بهشتی. او این نوشته را وسیله گدایی خود قرار می دهد و به اواخر کتاب از فقر خود می نالد و از شاه وقت تقاضای احسان و پاداش می کند.
آغاز: بسمله، محبوبی را سپاس که طایر قیاس بر مطلع جمالش نپرد انجام: خداوند جان همه را تصدیق وجود مبارک فرماید بحق محمد و اله محمد(صلی الله علیه وآله وسلم)امین رب العالمين
[دنا 573/2 ؛ فهرستواره منزوی 299/1 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 448
آغاز: برابر؛ انجام: بحق نبی مطلق خداوند وجود مبارک قبله عالم را محافظت فرمایند
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: اواخر قرن 13، جان محتملا تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 34گ، 8 سطر کامل (13×7)، اندازه: 22×14سم [ف: 1-435]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2773
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: گرجی، والی بن سهراب، تا: قرن 13، جان طهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا تریاکی، 38گ، 8سطر کامل (13×7/5 )، اندازه: 20×12سم [ف: 6-395]
behest va dūzax va asmā'-e darakāt-e ān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/104
خط: شکسته نستعلیق، كا: ابوالقاسم وفا، تا: قرن 13؛ 2ص (193 194 در هامش) [ف: 6-137]
behagwata pūrān = sekanda behagwata pūrān = serī behāgwata = serī behagwata gītā
فیضی، ابو الفيض بن مبارک، 954-1004 قمری
feyzī, ab-ol-feyz ebn-e mobārak (1548-1596)
ترجمه فارسی ابوالفيض بن مبارک فیضی از افسانه های هندی چاپ: دیوان هند چاپ جیپو در 1908
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1215- ف
نسخه اصل: بادلیان 74d؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 315، 15 سطر [فیلمها ف: 1-24]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1766ف
نسخه اصل: دیوان هند چاپ جیو در 1908؛ بی کا، بی تا، 36گ [فیلمها ف: 1-24]
بهاگوت = سری بهگوت گیتا / داستان / فارسی
behagwata pūrān = sekanda behagwata pūrān = serī behāgwata = serī behagwata gītā
علامی، ابو الفضل بن مبارک، 958؟ -1011؟ قمری
ص: 238
‘allāmī, ab-ol-fazl ebn-e mobārak (1551-1603)
از افسانه های هندویی، از متون دینی هندوان، درباره مترجم آن از سانسکریت سخن است: از ابوالفضل علامی (د 1011ق/ 1603م) با داراشکوه (1024-1069ق) نک: پیشگفتار چاپ او پانیشاد. تار چند: 251 «بهگود گیتا» که می گوید بدون تردید از علامی می باشد. در چند «اسکندد» و بخش های کوچکتر. (احمد منزوی)
چاپ: چاپ شده
[نسخه های منزوی 3662/5 «بهگوت پوران»؛ مشترک پاکستان 2/ 2139 بخگوت گیتا» همانجا 2164 «سری بهاگوت: بهکواد کیتا» همانجا، 1318 بخگوت پوران» 2139 «بخگوت گیتا»، همانجا 46/5 علامی و منشآت او، همانجا 802/1 داراشکوه؛ صفا 1585/3 ، 1768، 2080 داراشکوه ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 45/1 - عکسی
آغاز: سری کرشن حبوسها، اسكنده یازدهم، از «سری بهاگوت» روزی سری کرشن حبو بخاطر آوردند که او تار برای درو کردن بار زمینه انجام: راجه بر بجهت از آن روز که سری کرشن حبو رفتند دهرم دست بماند. تمام شد اسکنده اکادس. نسخه اصل: بودلیان، ش 1317 (بودليان 813) نسخه در دست اسکنده 11 می باشد؛ خط: نستعلیق تحریری آمیخته به شکسته به شیوه هندوستان، بی کا، تا: قرن 12؛ 37گ (2ر -38پ) [عکسی ف: 2-44] تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1229/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-582]
← بهگود گیتا ← مهابهارت
bahman māh
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
در 1323.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/12 -4754- ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-99]
و لولو / شعر، تاریخ ایران / فارسی
bahman-nāme = dāstān-e bahman pesar-e esfandīyār va katāyān va lūlū
ایرانشاه بن ابي الخير، ق 5 قمری
īrān-šāh ebn-e ab-el-xayr (- 11c)
اهدا به: محمد بن ملک شاه
تاریخ تأليف: 995ق
در داستان پادشاهی بهمن پسر اسفندیار و کتایون و لولو و مرگ رستم و کینه کشی بهمن از خاندان او.
آغاز: چنین گفت دهقان موبد نژاد*** که بر ما در داستان برگشاد
انجام چنین است رسم سرای کهن***که بهمن شد و ماندش ایدر سخن
چاپ: بمبئی، 1325ق، بدون نام سراینده
[دنا 573/2 (6 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 831/2 و 395/10 ]
1. اراک؛ بیات، عبدالحسین؛ شماره نسخه: 4/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 885ق؛ جلد: روغنی کم کار متوسط، قطع: رحلي نشریه: 6-66]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 739-ف
نسخه اصل: پاریس 500 . S. P ؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 354گ، 15 سطر فيلمها ف: 1-24]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 746-ف
نسخه اصل: پاریس 377 .P؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 135 گ، 21 سطر [فیلمها ف: 1-24]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1591-ف
نسخه اصل: چاپ سنگی بمبئی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در مطبع فیض رسان به کوشش رستم پور بهرام سروش تفتی و رستم پور شاوير خسرو تفتی و موبد خدابخش خسرو مهربان از روی نسخه بندر سورت مورخ 1085 (240 سال پیش از چاپ) و نسخه ای که در ایران بوده است در روز سروش ایزد بهمن ماه 1276 یزدگردی برابر با 15 جمادی الاول 1325 هجری و 27 جون 1907 م، 522ص، قطع: وزیری [فیلمها ف: 1-24]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2414 و 2086-ف
آغاز: در خانه را بند کردند باز*** بیامد پس آن دختر دلنواز / بباغ و سرای پدر بزمگاه ***بیار است مانند آن جایگاه انجام: ببخشد گناهش بخواهشگری *** کز و مهتری آید و سروری / اگر روز بهمن بما تم نشست***یکی هفته با سوک رستم نشست خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 224گ، 17 سطر (20×9)، اندازه: 26×15سم [ف: 9-1044] و [فیلمها ف: 1-25]
bahman-nāme
آذری طوسی، حمزة بن علی، 784-866 قمری
āzarī tūsī, hamzat-ebn-e 'alī (1383-1462)
در تاریخ پادشاهان بهمنی به نظم و تا داستان همایون را سروده و پس از او نظیری که جز نظیری نیشابوری است و از مردمان
ص: 239
مشهد بوده (زنده 865ق)، «بهمن نامه» او را دنبال کرده (نفیسی 798/2 )، و پس از او سانعی که از سرایندگان دربار محمد شاه بهمنی دکن بود بخشی از بهمن نامه را سروده است. (احمد منزوی، احمد)
مقدمه نویسان بر تصحیح دیوان آذری معتقدند که این اشعار از آذری اسفراینی نیست و نسخه ای تا به حال از بهمن نامه او معرفی نشده است. آغاز: سپاس از خدا ایزد رهنمای ×× که از کاف و نون کرد گیتی به پای یکی کش نه یار و نها انبار بود ...
[فهرستواره منزوی 1148/2 و 395/10 ؛ مقدمه دیوان آذری اسفراینی ص شصت و دو تا شصت و سه دنا 574/2 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1879/3
ف نسخه اصل: موزه بریتانیا 2780 .Or؟ کا: محمد بن سعيد بن سعد حافظ قاری، تا: صفر 800ق [فیلمها ف: 1-738]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1213/3
نسخه اصل: بادلیان 2544، 26 .C؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-581]
bahman-nāme
انوشیروان پوران مرزبان، ق 11 قمری
anošīravān pūrān-e marzbān (- 170)
تاریخ تأليف: 1036ق منظومه ای است در عقاید زرتشتیان که شاعر برای بهمن نامی که در هند ساکن بوده است سروده است. آغاز: بپرسید زرتشت از غیبدان*** که ای دادگستر خدای جهان انجام: انوشیروان کرد این را به نظم*** که خلقان بخوانند و یا بند بزم دنا 574/2 ؛ فهرستواره
395/10 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13842/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1036ق؛ جلد: مقوایی ابی عطف پارچه، 4گ (آپ -4ر)، 18 سطر [ف: 37-403]
bahman va farāmarz
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9951/3
آغاز: بنام خدایی که جز آن خدا *** پرستیدن کس نباشد روا؛ خط: نستعليق ناخوانا، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ (21ر-28)، 15 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 31-147]
bahman va farāmaz
کندوله ای، اسماس
خان، ق13 قمری
kandule11, esmas xan (- 19c)
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 267
آغاز: سرداران واتن بنده فرمانیم*** تو قصاب قصد ایمه قربانیم؛ انجام: هر چه موا چون اطاعت کرین***بلكم مالتان و دست باورین خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور سبز، 48گ، 11 سطر، اندازه: 12/5 × 20/5سم (ف: 2-20]
al-bahīmat-ul mawțū’a
بارفروشی مازندرانی، حمزه، ق13 قمری
bārforūšī māzandarānī, hamze (- 19c)
تاريخ تأليف: دهه اول رمضان 1280ق، محل تأليف: نجف اشرف
رساله فقهی و استدلالی مشتمل بر احکام متعلق به حیوانات حلال گوشت که انسانی آنها را وطی می کند، در دو «مقام»: اول موضوع مسئلة، و دوم آحکام آن.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5379/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... أما بعد فهذه رسالة في مسألة البهيمة الموطوءة كتبها أقل الطلاب منزلا، انجام: و الصلاة و السلام على محمد و آله ما تهب الرياح من الشمال الجنوب
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز، 26گ ( 541-516 ر)، اندازه: 14×20سم [ف: 14-168]
be-yād-e xodā va rūz-e jazā
کجوری، شمس الدين بن مهدی
kajūrī, šams-od dīn ben mahdī
مؤلف معتقد است که در قرن حاضر عدم اعتقاد به مبدأ و معاد سبب تمامی فسادها و تبه کاری و ستمگری و خونریزی ها است، لذا کتاب حاضر را در این موضوع نگاشته و آن را در سه« مطلب» تنظیم نموده است: 1. امور مربوط به ذات حق و صفات آن، مشتمل بر 25 «فصل»؛ 2. امور مربوط به نبوت عامه و خاصه، مشتمل بر 8
«فصل»؛ 3. اثبات معاد جسمانی و روحانی، مشتمل بر 14 «فصل».
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2764
آغاز: خداوند را ستایش سزاست که جان آفرید و کام جهان و
ص: 240
جهانیان را از جان آغاز فرمود و سراسر جهان و جهانیان را از شکوفه های رنگارنگ ماهیت به گل هستی آرایش داد نسخه اصل: کتابخانه خاندان مؤلف -چالوس؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ 198ص [عکسی ف: 7-357]
← بياض ← اشعار
← بياض ← جنگی
← بیاض← دخل و خرج (رساله)
←بياض ← سفينه نظم و نثر
← البياض ← السفينة
←بیاض ← غزلیات صائب (منتخب)
bayāz
انصاری، عبدالله بن محمد، 396-481 قمری
ansārī, ‘abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1006-1089)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7200
آغاز: هو الله بموقف عرض تقدس تلامذه حضور ما هر النور؛ انجام: از اینکه نقش بتی در جهان نکو شبعد خط: نستعلیق شکسته، كا: دبیر محمد حسین (ظاهرا)، بی تا؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج [رایانه]
bayāz
تاج الدین وزیر، احمد بن محمد، ق 8 قمری
tāj-od-dīn vazīr, ahmad ebn-e mohammad (- 14c)
منشآت و شعرهای بزرگان است و خط بسیاری از دانشمندان همزمان او که در آن صاحب اعظم خوانده شده است در آن هست و به خواهش و مطالبی در آن نوشته اند. این جنگ در شیراز گردآوری شده است.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 587
کاتب = مؤلف، تا: 782ق؛ به چندین خط، خط ساعد بن محمد بن ساعد مورخ 20 رمضان 782 و حسن حسینی آملی مورخ شعبان 782 در آن هست و همه مجموعه به خط نستعلیق از همین تاریخ هاست، عنوان جمع: معین الدین جنید واعظ، سید شریف جرجانی و قطب الدین محمد فالی و غیاث الدین لطف الله ابرقوهی و غیاث الدین منصور مهدی و شرف الدین زاهد قیری و عمادالدین قزوینی و دیگران در آن هست و یکی از رسائل آن غرائب الاخبار و نوادر الآثار منشی الممالك جمال الدین حاجی است، این مجموعه سود مند یکی از شاهکارهای زبان فارسی در آن است. منشآت جلال الدین فریدون عكاشه و رساله ربیعیه او در ستایش جلال الدین مسعود اینجوی و فتح نامه اصفهان مورخ 17 ذیحجه 768 از جمال الدین حاجی منشی الممالک و ملمع ناصرالدین به خطیب در ستایش سلطان شبلی و شعرهای ابوسعید بهادر و عميد الملك و عزالدین مطهر و شاه شجاع و خواجه حافظ. خط شهاب الدین بن شمس الدین محمد شهاب در آن هست. دکتر قاسم غنی سوادی از این جنگ برداشته و در بحث در آثار و افکار و احوال حافظ جلد یکم ص يز، لد ریال سح 9، 2 و ... مطالبی از آن آورده است؛ قطع: وزيري نشریه: 11-885]
اصفهان، شهرداری؛ شماره نسخه: 3
همان نسخه بالا [نشریه: 4-470]
bayāz
محتشم، علی بن احمد، 996 قمری
mohtašam, ‘alī ebn-e ahmad (- 1588)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7476
آغاز: بسمله باز این چه شورش است که در خلق عالم است؛ انجام: رضای جد من رضای اوست میدانم
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، ابعاد متن : 181، اندازه: 8×6سم [رایانه]
bayāz
واعظ قزوینی، محمد رفیع بن فتح الله، 1027-1089 قمری
vā ez-e qazvīnī, mohammad rafi' ebn-e fath-ol-lāh (1618-1678)
اهواز؛ دانشگاه اهواز؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-588]
bayāz
حسینی خاتون آبادی، محمد باقر بن اسماعیل، 1070 1127 قمری
hoseynī xātūn-ābādī, mohammad bāqer ebn-e esmāʻīl (1660-1715)
مجموعه ای است حاوی پنج بند از دوازده بند محتشم کاشانی و دیوان مقبل و زیارت عاشورا و ادعیه متفرقه.
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3263
آغاز: هر جا که بود آهوئی از دشت پا کشید ×× هر جا که بود
ص: 241
طایری از آشیان فتاد؛ انجام: این مختصری بود از تعقیبات مختصره مشترکه و مخصوصه که مطابق فرمان همایون اشرف اعلی سمت تحریر یافت و الحمدلله و الصلوة على رسول الله و آله حجج الله فرغ من تحريره مؤلفه الراجي عفو ربه الغني الغافر ابن میر اسمعيل الحسینی الخاتون آبادی محمد باقر حشر هما الله تعالی مع ائمتها ليلة الجمعة عاشر شهر الله المبارک سنة خمس عشر و مأثة بعد الالف الهجرية على مهاجرها و آله الف صلوة و تحية
خط: نسخ تعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1115ق؛ مجدول، مذهب، مؤلف در مقدمه تعقیبات گوید: «و بعد چون امر اشرف اعلى و فرمان عالم مطيع جهان پیما شرف صدور یافت که داعی دوام دولت قاهره محمد باقر بن اسمعیل الحسینی الخاتون آبادی ...»؛ جلد: چرمی تریاکی، 147گ، 14سطر، اندازه: 10/5 × 20/5سم [ف: 1-140]
bayāz
مراد آبادی، محمد انور بن محمد خان،-1151 قمری
morād-ābādī, mohammad anvar ebn-e mohammad xān (- 1739)
به نثر و نظم فارسی، گویا همان یک دل مراد آبادی محمد انور الدین پسر شیخ محمد خان در گذشته 1151 است. [الذريعة 1315/9 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4052/2 -ف
نسخه اصل: از پاکستان؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-9]
bayāz
بید آبادی، محمد بن محمد رفیع،-1197 قمری
bīd-ābādī, mohammad ebn-e mohammad rafi' (- 1783)
اهواز، دانشگاه اهواز؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-588]
bayāz
لواسانی، ابوطالب، ق 12 قمری
lavāsānī, abū-tāleb (- 180)
مشتمل بر نسخه های پزشکی و ادعیه وارده در این باب، حکایات، اشعاری از: میرزا همت، وحشی، محتشم، نظام استر آبادی، اشرف، کلیم، زلالی، جامی، سعدی، عراقی، قدسی، ملای روم، ابو سعید ابوالخير، امیر خسرو دهلوی، مهری عرب، نظیری، عارض اصفهانی، رفیق، عاشق، مجنون جندقی، مختصری از تحفة الملوک در طب، طریقه ختم دعای یا من يحل به عقد المكاره، فصلی در محاوره و شرایط آن و حکایاتی درباره آن، منشئاتی از مؤلف و دیگران، نصایحی از مؤلف که به مطایبه بیان نموده، چندین معما، شرح دعای اعظم، فصلی در بیان اویه ای که مخصوص مو (شعر) و لطافت پوست بدن و صورت و رفع برص و ...
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 430
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، سه برگ پایانی به خط عبدالوهاب حسینی به سال 1260 نگاشته شده، مؤلف در برخی از مطالب اشاره کرده است که آغاز تحصیل را در تبریز بوده و سپس به اصفهان رفته و در برخی از مطالب به سال 1130 اشاره دارد؛ فاقد جلد، 191گ، مختلف السطر، اندازه: 21×10سم [ف: 349-2 ]
bayāz
ساقی خراسانی، محمد زمان بن کلبعلی خان، 1286 قمری
saqi xorasani, mohammad zaman ebn-e kalb-ali xan ( - 1870)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4483
آغاز: من درین شیوه از وی افزونم؛ انجام: و دو عالم بگسل پیوندش ... وی باشد و وی باشد وی
خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ کاغذ: ابی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 1468، اندازه: 1879 سم [رایانه]
bayāz
هدایت، رضا قلی بن محمد هادی، 1215-1288 قمری
hedāyat, rezā qolī ebn-e mohammad hādī (1801-1871)
کتاب شامل مطالب مختلف از جمله فواید گوناگون درباره خط و شعر و احجار و حیوانات، فصلی از مثنوی بحر الحقائق هدایت، اشعاری از مسعود سعد سلمان، عماد غزنوی، هدایت و ... مثنویات هدایت در وصف شیراز، منشورات هدایت به شیوه نشاط اصفهانی و غیره می باشد.
تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 3
آغاز: بسمله عليه يتوكل و به نستعين رساله موسوم به انیس العاشقين ای عشق تو چون محيط و كل فلک؛ انجام: و از عقاید داهيه قوم کتاب خود را انباشته توضیح این معنی کتابی خواهد جداگانه این مایه تنبیه اینجا کافی است
ص: 242
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، تملك: «لطفعلی بن محمد کاظم تبریزی» با تاریخ رجب 1322 با مهر وی «عبده الراجی لطفعلی»؛ مهر: «رضا قلی» (بیضوی)؛ کاغذ: فرنگی حنایی و نخودی، جلد: تیماج یک لایی قهوه ای روشن، 148گ، اندازه: 10/5×19/5 سم [ف: 2 ]
bayāz
پزشک سپاهانی، محمد رضا بن رجبعلی، ق13 قمری
pezešk-e sepāhānī, mohammad rezā ebn-e rajab-'alī ( 19c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15754
خط: نستعلیق تحریری، كا: محمدرضا بن رجبعلی، تا: 1205ق؛ جلد: تیماج فرنگی، 119گ، مختلف السطر، اندازه:
22×14/5 سم [ف: 44-45]
bayāz
دهقی، محمد علی بن ابراهیم، ق13 قمری
dehaqī, mohammad ‘alī ebn-e ebrāhīm (- 19c)
مشتمل بر: چندین زیارت امیر المؤمنين(عليه السلام)، فضیلت مسجد کوفه و اعمال آن، فضیلت مسجد سهله و اعمال آن، زیارات سید الشهداء(عليه السلام)، زیارت حضرت عباس (ع)، زیارت عاشوراء، زیارت اربعین، کیفیت زیارت امام حسین (عليه السلام)در ماههای رجب و شعبان و رمضان، زیارت کاظمین(عليه السلام)، زیارت امام رضا(عليه السلام)، زیارت امام علی النقی و امام حسن عسکری(عليه السلام)، زیارت صاحب الزمان(عليه السلام)، زیارت جامعه. مؤلف این بیاض را از «تحفة الزائر» مرحوم مجلسی انتخاب نموده است.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 697
خط: نسخ معرب، کاتب = مؤلف، تا: 1261ق؛ دارای سرلوح زرین، مجدول به اکلیل و مشکی؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی بدون مقوا، 192 گ، 6 سطر، اندازه: 15×7 سم [ف: 2-537]
bayāz
طالقانی قزوینی، محمد جعفر بن محمد حسن، ق13 قمری
tāleqānī qazvīnī, mohammad ja'far ebn-e mohammad hasan (- 19c)
مشتمل بر: سوره انعام، سوره نبأ، سوره فتح، سوره واقعه، سوره ملک، سوره الرحمن، سوره جمعه، دعای کمیل، دعای جوشن كبير، برخی از دعاهای صحیفه سجادیه، دوازده امام خواجه، دعای صباح، دعای عديله كبير، عديله صغيره، دعاهای شبها و روزهای ماه مبارک رمضان، دعای توبه و اعمال آن، دعای نماز میت، دعای قاموس، آداب نماز عیدین.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 696
خط: نسخ معرب، كان محمد جعفر بن محمد حسن طالقانی قزوینی، تا: 22 رجب 1249ق، جا: منزل شیخ علی رضا؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 163 گی، 12 سطر، اندازه: 18×7/5 سم [ف: 2-537]
bayāz
گریان شهرابی، محمد حسین بن عبدالله، ق13 قمری
geryān-e šahrābī, mohammad hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 19c)
شامل: 1. دیوان اشعار گریان: مدح و منقبت و مرثیه معصومین. ستایشنامه هایی از بزرگان هم عصر خود به خصوص مصطفی قلی خان سهام السلطنه؛ 2. چند مجلس روضه، اشعاری از شعرای مختلف؛ 3. غزلها و شعرهایی از محتشم (12 بند و مرثیه او ندارد)
تهران؛ رجائی زفره ای، محمد حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا میراث اسلامی: 10-748]
bayāz
رضوی خوانساری، زین العابدين بن حسن
razavī xānsārī, zayn-ol-‘ābedīn ebn-e hasan
مجالس پراکنده ای است در موضوعات مختلف دینی و در ضمن آن رساله «شهاب الأخبار» قاضی قضاعی آمده است.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 473
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 27 ذیقعده 1293ق؛ توسط مؤلف تصحیح شده است؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج مشکی، 228گ، مختلف السطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 2-375]
bayāz =jong-e šeyx fazl-ol-lāh
نوری، فضل الله بن عباس، 1259-1327 قمری
nuri, fazl-ol-lah ebn-e abbas (1843-1909)
بیاضی است که در آن داستان ها و کراماتی که از علمای بزرگ شنیده، گرد آورده است. بیشتر حکایات این دفتر مربوط به
ص: 243
ملافتحعلی سلطان آبادی و بحر العلوم است که در سال های 1288 و 1289 و 1299 در نجف شنیده است و به مناسبت خلسه میرداماد و داستانی درباره ملامحمد تقی مجلسی را به نقل از «مرآة العقول» علامه مجلسی آورده است و داستان هایی نیز درباره سید محمد باقر قزوینی و علی شوشتری دارد. این مجموعه از جهت این که جامعش شیخ فضل الله نوری است و داستان ها و کرامات مطرح شده در آن صبغه معنوی جذابی دارد، قابل توجه و ارزشمند است. چاپ: به صورت عکسی در پیام بهارستان ش 4 به چاپ رسیده.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9377
آغاز: بسمله. الحمد لمن ازاح عن ابصار احبائه غشاوة الظلمة و تجلی لعارفیه بانواره القدسية؛ انجام: اللهم العن عمر ثم ابابکر عمر ثم عثمان و عمر لعن الله عمر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرائی؛ جلد: تیماج سرخ، 65گ، مختلف السطر، اندازه: 19×9/5 سم [ف: 30-99]
bayāz
اصطهباناتی، محمد رضا بن ابو الحسن، قی 14 قمری
estahbānātī, mohammad rezā ebn-e ab-ol-hasan (- 20c)
مشتمل بر: ترجمه قصیده فرزدق به نظم، اشعاری در وقایع کربلا، یادداشتی منثور در فضیلت امام حسن مجتبی
(عليه السلام) به خط مؤلف به سال 1348، گفتگوی علامه دربندی با اهل تسنن به خط مؤلف سال 1348، یادداشتی در اخلاط اربعه، تقسیم خواب به شیطان و رحمانی، در خلقت جماد و نبات و حیوان و انسان، اشعاری عربی از امام حسین(عليه السلام)با ترجمه فارسی آن، مقداری از خطبه حضرت زهراء سلام الله علیها با ترجمه فارسی، نکاتی تفسیری، مطالبی به نقل از عدد السنة در ذکر سلطنت طالوت و قتل جالوت و تابوت سکینه به خط زین العابدين بن حاج حسن باقرزاده جهرمی کویتی به سال 1351، حکایت غدیر خم و فضیلت این روز، زندان مختار و اقسام زندان ها، حکایات و یادداشت های اخلاقی با استفاده از برخی سوره ها و آیات قرآنی، رباعیات بابا طاهر كتابت سال 1346، القاب ائمه(عليهم السلام)، چندین خطبه پراکنده به خط سید حسن موسوی نائینی به سال 1352، حکایت حضرت خديجه، چندین دعای متفرقه.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 740
خط: نسخ و نستعلیق، کاتب =مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 308گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-565]
احتمالا به سفارش یا برای خوش آمد عبدالرضا خان شامل
گلچینی از اشعار محمد حسن خان فرزند نصر الله خان، قضایی، سعدی، جلالی، عرفی، عاشق، اختر، محرم، عطار، مولانا راهوری که در مواردی اشعار غير مشهور اما جالبی انتخاب شده است. به عنوان نمونه در صدر صفحه 113 آمده: «خواجه آورد از برای اهل مجلس خربزه ***تلخ بود و ترش بود و سست بود و بی مزه / تلخ چون شام فراق و ترش چون روی رقیب*** سست چون عهد بنان»، چون پند ناصح بي مزه. در صفحه چهارده آمده: «حسب الفرموده عاليجاه ... عبدالرضا خان تحریر شد». همچنین در صفحه 23 یک رباعی در مدح وی آمده است: «آنی تو که پیوسته در این توده خاک*** آنی تو که همواره در اوج افلاک / از نعل سمندت بفغان است سمک*** وز بیم سنانت بگریز است سماک). دیگر مطالب در این جنگ: نسخه برای درمان عقرب گزیدگی؛ نسخه برای در خواب دیدن افراد و پرسیدن سؤال و پاسخ دریافت کردن (در ذیل این نسخه بر تجربه کردن و دروغ بودن آن تأکید شده است.)؛ پیر و جوان اثر میرزا نصیر پزشکی اصفهانی؛ یادداشتی توهین آمیزی نیز نسبت به افراد نامرد با تاریخ 21 جمادی الثانی سال 1338.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16915
آغاز: از حوت چون رود بحمل جرم آفتاب باید کشید از رخ بنت العنب نقاب. انجام: ز هجر یار بدانگونه زار بگرستم که نی بناله درافتاد و چنگ شد بخروش.
خط: شکسته، بی کا، تا: شعبان 1292ق؛ بیشتر این بیاض به خط شکسته خفی با عیار عالی و در مواضعی ممتاز کتابت شده و در آن نمونه های خطوط دیگر هم وجود دارد، مجدول؛ مهر: «این علی اکبر محمد صادق» (بیضی)؛ جلد: چرمی، 8 سطر (11×5)، اندازه: 14×7/5 سم [ف: 47/1 -28]
bayāz
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23729
بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: تیماج ضربی، ابعاد متن: 14×7، اندازه: 18×10 سم [رایانه]
bayāz
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14711
آغاز: تعجیم که عروسان چرا کنند فغان؛ انجام: کم کو رسید رقیامه ... طویه کنما فی ترک ایدروی
ص: 244
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، اندازه: 21×11سم [رایانه]
al-bayād = as-safīna
دارای بندهایی بیشتر به نثر عربی و اندکی فارسی و نظم های عربی و اندکی فارسی. چنین است بندهایی که به خط تازه تری در آن آمده: 1-نثر اللئالی؛ طبرسی، فضل بن حسن؛ 2-القصيدة؛ ابن فارض، عمر بن علی؛ 3-قصیده میمیه؛ نصیر اصفهانی، محمد بن عبدالله؛ 4- قصيده لامیه؛ نصیر اصفهانی، محمد بن عبدالله؛ 5 سه بیت به قافیه؛ نصیر اصفهانی، محمد بن عبدالله، 6-قصيده نونيه؛ نصیر اصفهانی، محمد بن عبد الله؛ 7-قصیده یائیه؛ نصیر اصفهانی، محمد بن عبدالله. پس از این بندهای منثور است به خط کهن 754 بدین گونه: الطواسين (18ر)، فصول لابن العميد البعض اهل نیشابور، ما يجري مجرى الامثال من کلام شمس المعالی قابوس الوشمگیر، مارای عبدالملک بن مروان في قبة عظيمة مما كتب عليها و على القبر من نظم و نثر من كلمات مسجعة مقفاة تشتمل على الحكم و الآداب بترتيب الحروف، کلمات قصار من الزهاد و العلماء و المتصوفة و الحكماء اليونانيين و الرسول، کلام عشرة من الحكماء اجتمعوا عهد الاسكندر، کتب بعض البلغا و خطبهم، کلام ابی العلاء الحسين بن سهلویه الكاتب، الجاحظ، ابو حيان، وصية ارسطو للاسکندر، امیروس الشاعر، وصية لأفلاطون في تأديب الأحداث، کلام رسول ارسطاطالیس عند الاسكندر، آداب ابن المقفع و وصاياه، کلام ابي نصر الفارابی، وصايا العامري و آدابه، خبر و دعاء، كلمات الموبذ و الحكماء و الجاحظ و العامري و السجستانی، و غيرهم، مستخرج من كتاب برء الساعة لمحمد بن زکریا، فوائد ملتقطات من كلام الحكماء الأربعة المتقدمین: فیثاغورث و سقراط و افلاطون و ارسطوطاليس، اربعون اسما من اسماء الله تعالی و لكل اسم منها خاصية، نسخة كتاب للشيخ ابی سعید بن ابی الخير الى الشيخ الرئيس ابی علی بن سينا في السلوك، كلام الشيخ رئيس ابی علی بن سینا حين شرب الشراب قال مناجاة وقت ضحوة: اللهم ليس شریک ...، فوائد من كتاب الأحياء، کلام بطلميوس، رسالة لابن سينا الى الكليا ابي جعفر محمد بن الحسين بن محمد بن المرزبان، آداب العزلة من احیاء العلوم، مختارات من كتاب نثر الدرر تصنيف الامام منصور بن الحسين الآبي، نكت و نوادر للفلاسفة، نوادر للفرس، مواعظ للزهاد، رسالة عرفانية في فصول: بسمك اللهم لا اله غيرك عز ثناؤك و تبارک کبریاؤ ک ... فهذه سوانح غيبية و مواهب عينية سخت من موهبة الكمال على مذاق الوقت و الحال تذكرة لأهل العيان تبصرة لأهل البيان ... فصل الحقيقه رؤية لأروية عیان کشف لا کشف مشاهدة الامواضعة (به خط نسخ کهن ریزتر در دو صفحه)، المختارات من ربيع الابرار، من دعوات افلاطن، من ربيع الابرار، مختارات من نوادر الفلاسفة، الخطبة الموقنة على برواية على بن محمد بن ابي الحسن علی بن عبدالصمد بن محمد التميمي السبزواری عن ابيه عن أبيه عن أبي البركات على بن الحسين الخوزی عن ابی جعفر محمد بن على بن بابويه القمي عن الجلودي عن محمد بن زكريا الجوهری، من کلام فخر الدين الرازي في التفسير، ما كتب الرازي الى السيد صدرالدین علی بن ناصر الحسینی السرخسی المقيم بنیشابور، خطبة افلاطون الحكيم الالهي التي ذكرها ابوبشر النوفلي في نوادر الحكماء اليونانيين، فصول لابی منصور الحلاج، وصیت نامه حکیمی که پسر خود را گفت، من وصايا افلاطون، مواعظ مشتملة على تزكية النفس و تحذيرها من الأخلاق الردية مستخرجة من كلام الحكيم افلاطون كلها على طريق مخاطبة مع نفسه (معاذلة النفس هر مس نیمه فصل 2)، اثنی عشرة كلمة من التورية كتبها كعب الأحبار و علقها من عنقه و كان ينظر كل يوم فيها ثلث مرات، النمط التاسع في مقامات العارفين مع شرح الطوسی، ایضا مع شرح الرازی، سئوال و جواب في المزاج للكاتبی و الطوسی، رسالة الشيخ ابي على ابن سينا في النفس و المعاد في سبعة فصول، فائدة من كتاب شرح عيون الحكمة، رسالة للشيخ الرئيس ابی علی ابن سینا قدس الله ضريحه الى بعض اخوانه ينصحه «لو طرق للعاقل إلى صروف المعروف عن المعارف ... (فيه حجج عشرة) .. بفضله و احسانه» (مهدوی ش 43)، قال دلربا حواردستانی (؟) سمعت هذا الدعاء من رتن ابن فیروز الهندى الاصل الساكن بهرسه (؟) سر نديب، في منزل العسكر للشيخ الرئيس، دعاء الصباح لعلی (عليه السلام)، العهد لابن سینا (مهدوی ش 92/1 )، فصل وجد بخط الرئيس: «ليس يصح أن يقال لما تشاكلت الأجسام في الجسيمة و اقترنت بانها تتحرک بالارادة أولا تتحرك فلها اختلف بمبدء هو النفس ... »، القول في النفس المختصر من کتاب ارسطو و فلاطن و سائر الفلاسفة لابی سف يعقوب بن اسحق الكندي، رسالة العشق لابن سینا (نوشته فتح الله کاتبی قزوینی در قلعه «قلاة البندر» در 754) معاذلة النفس هرمس المثلث بالحكمظ و الفضيلة يعني انه يعرف الاشياء و يعرف ما يعرف به الأشياء و يعرف أنه يعرفها (13 فصل)، من فوائد الشيخ الرئيس رحمه الله «و بعد فان اكمل الناس عقلا و اصوبهم را یا ... من سحن نظره لنفسه و عمل لمثواه في رمسه ... و لاحكم النافعة و المعارف الناصعة و الحمدلله رب العالمين» (یک صفحه)، عهد بخط المأمون بن هارون لعلی بن موسی بن جعف رولی عهده يوم الاثنين لسبع خلون من شهر رمضان سنة احدی و مأتین، خط الرضا (عليه السلام)في جوابه في رمضان سنة احدی و مأتن مع شهادة الشهود، دعاء لعلى(عليه السلام)، ندبة لزين العابدین برواية محمد بن على بن دقاق، فصل اخذ من جاویدان خرد، فوائد من تاريخ الكماء، تفسير سورة الدهر (به عربی و ادبی و کلامی از آیه 17 تا آیه 21 و آغاز و انجام افتاده) شعرهای این سرایندگان در آن هست به خط کهن: ابو جعفر، ابو العتاهية، يحیی بن معاذ، حسین بن منصور حلاج، احمد بن
ص: 245
خلف، معنید الدین ابوالمحاسن، على (عليه السلام)، ابن المعتز، القسم، ابولاحسن علی بن عبد العزيز گرگانی، ابن سعید رستمی، ابن عباس ضبی، ابودلف خزرجی، ابوالفياض سعد بن احمد الطبری، الشريف ابن الحسن الموسوی، ابن محمد بن احمد الخازن، المعری، ابوالفرج الساوی، ابوبکر بن شوذونه الفارسی، ابوبکر هبة الله بن الحسن الشيرازي المعروف بابن العلاف، القاضی ابوالحسن علی بن عبدالعزيز، صديق لابن خلاد القاضی الرامهرمزي في رثاه، القاضی ابو الحسن علی بن عبدالعزيز، ابوهاشم العلوى الطبری، ابوتمام، البحتری، المأمون، ابوالفتح البستی، انشاء الرضا عليه السلام اللمأمون، بشر بن حازم، الأفوه الازدی، اسود بن يعفر، حاتم الطائي، افيون التفليسی، لبید، کعب بن زهیر حسان بن ثابت، الشماخ، الحاسر، ابن مباله، ابونواس، مسلم بن الوليد، العيسای، محمود الوراق، الباهلی، ابوسعد المخزومی، دعبل الخزاعی، علی بن الجهم، اشيح السلمی، ابن ابی فتن، یزید بن محمد المهلبی، ابن طباطبا العلوي، منصور العقيه، ابن بسام، کشاجم، ابو اسحق الصلدی، ابن نباتة، ابوطالب المأمونی، ابوبكر الخوارزمی، ابن لنگک البصری، ابو اسحق السلامي، السيد الرضی، جمال الدین یاقوت الكاتب، الجوهری، المبرد، افضل الدين الماهابادی، الملک فنا خسرو، الوزير المغربی، شهاب الدين المقتول، ابن نوح النصرانی، ابن هرمة، قصيدة وجدت في خزانة المأمون سميت باليتيمة الحكمية، ابوالحسن علی بن محمد التهامی، ابو فراس، دعاء عن الصادق، فرعون التمیمی، موسی بن عبد الله، مالک بن دینار، ابن الرومی، افضل الدين، الامام الكبير العلامة زين العابدین سید الائمة محمد بن ابی نصر في مرضه الذي توفي فيه في التوسل بالائمة الاثنی عشر و المناجاة، الشيخ كما لالدين البحرانی، ابن المبارک، السيد كمال الدين ابو الحسن علی بن محمد، علی بن محمد، علی بن ابی منصور الفراهانی البرزابادي، الكاظم(عليه السلام)، ابراهيم الخواص، الامام السعيد قطب الدين الراوندی، الشافعی، محمد بن علی ابن ] الحسن بن علی بن ابی طالب، المفيد القاشانی، ابن نباتة السعدي، الباخرزی، الحلاج، الحبشی، حمید الدین البلخی، ابوبکر الخباز الامی، ابو اسحق الصابی، ابوفراس، حميد الدين البلخی، السيد مجدالدين، السرى الكندي الرفاء، کامل الدين اللنبانی، بکر النطاح التهامی، شهاب الدين ابو الشرف الجربادقانی، العباس بن الأحنف، ابوبكر الشبلي، الخشیشی، ابن دوست، المكالی، الميكالی، علی بن ابی منصور الفراهانی، احمد الغزالی، ابونصر الفارابی، ابی عبدالله محمد بن الخفيف، الجنيد البغدادي، قاضی نظام الدین، ابن سینا، ابن سمكة القمي و ابن العميد و مفاوضتهما، عزالدولة ابن کمونه، ابوعلى الرودباری، محمد الجنيد، ابو یزید البسطامی، ابو محمد عبدالله الخوارزمی، فاطمه(عليه السلام)، عائشه، مجنون العامري، ابو على بن الرشید، عزالدين الكاشی، ابن المقبل، مؤید بن امیل، ابی حنیفه، محيي الدين ابن العربی، ابو سعید المخزومي، العباس البكري، القاضي عبدالعزيز الجرجانی، عمرو بن معدی کرب، بندار رازی: بشهر ری بمنبر بر یکی روج ×× همی گت واعظی زین هرزه لایی / که هفت اعضای مردم روز محشر ×× ده بر کردهای خود گوایی / زنی بر بانه می زد دست و میگفت ×× و سه ژاژا که ته آن روج خایی؛ الحاجری، يونس بن خليل، ابن سنائ الملک (ایندو بخط نستعلیق ریز تازه)، مولی جلال الدین، اوحد الدين الكرمانی، خواجه افضل الدين کاشی، جارالله العالمه، لمولاي فخر الدين، الصاحب، بیتان للحكیم ابي العباس اللوكری و قد أمر أن يكتب على قبره، حسین بن علی بن ابی طالب، ابو احمد عبيد الله بن عبدالله بن طاهر (به خط نستعلق ریز تازه)، بهاء زهير (به نسخ دیگر و تازه تر)، الشيخ الكامل جمال الدین الگیلی و جوابه (شعر عربی)، شمس المعالی قابوس الوشمگیر، عین القضاة، المهبلی، بشار، ابن حمامه، احمد، القاضي، ابو عينيه، عبيد الله، الباخرزی، الصالح، ابن طباطبا، الشيخ العارف نجم الدین اسرائيل بن خضر بن اسرائيل الشيبانی، الصاحب شمس الدين الى ابنه بهاء الدين (شعر فارسی)، خواجه بهاء الدين (سعدی)، المرتضی، ابوالشبل البغدادی، یزید بن معاوية، ابوالحسن الاخفش النحوي (این چهار تا به خط نستعلیق ریز تازه تر)، زهير المصري، مرتضی بن احمد المکی، القاضي الأرجاني، الكافي العماني، ابي الحسن البلخی، الاستاد اسماعیل، السری، ابوالفرج الببغاء ابن الفارض، احمد القاینی، ابو على العثماني، عمر بن عبدالله بن ابی ربیعه، حسین بن ضحاک، الجنيد، رشيد الدين الوطواط، الصابی، ابي الحسن علی بن حمزة الاندلسي الضرير، ابو سعد بن يرقم، الاستاذ ابوغالب القمی، المتنبی، عمر بن ابی ربیعه، ابی وردی، البهاء السنجاری، ابی جعفر الفيروز آبادی، اثير الدين الأبهري، السيد عماد الدين، لو کری دعویدار. (دانش پژوه)
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 591
خط: نسخ، كا: فتح الله کاتبی قزوینی، تا: 754ق، جا: قلاة بندر؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ نستعلیق قرن 12؛ با یادداشت روز یک شنبه شوال 1282؛ کاغذ: فرنگی و سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 295گ، قطع: بياضي [نشریه: 2-139]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1542-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-291]
Bayāz
مشتمل بر دعای جوشن کبیر و جوشن صغیر .
اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 732
خط: نسخ معرب زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سرلوح زرین و رنگین با حاشیه سازی گل و بوته به نقش اسلیمی، مجدول؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 54 گ، 11سطر، اندازه: 12×21/5 سم
ص: 246
[ف: 2-559]
bayāz
غیر همانند:
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6825
در این بیاض مطالبی بدین عناوین آمده است: اشعاری از: ابن السكيت، صلاح الدين صفدي، عنترة بن شداد عبسی، غزی، فرزدق، منازی، ابن سینا، کعب بن زهير، ابوبکر، عبدالله بن زیعری سهمی، عمرو بن حارث بن مضاض جرهمی، مهلهل، شریف رضی، عمارة اليمن، ابوالعباس تغلب، نجدی، زین العابدین بکری، ابوالحسن علی بن محمد تهامی، سید سلیمان کاتب حموی، شیخ صادق خراط، محيي الدين عربی، شیخ عبد الغني، قاضی محیی الدين بن كمال الدين، ابن المعتز، احمد عنایانی، نجم الدين ابوالغنائم محمد بن على بن المعلم، احمد بن أبي القاسم خلوف، تلعفری، ابراهیم چلبی سفر جلانی، مبرد، شیخ عبدالسلام، منجک پاشا، وزیر ابواسحاق ابراهيم بن ابی الفتح بن خفاجه، باحرانی، ابوالبحر، حجازی، مضريه المعلمی، ابواحمد بن ابی بکر کاتب، بنت العرندس، ابوعبدالله شمس الدين محمد بن احمد بن جابر اندلسی، قاضی ناصر الدين، ابن الوردی، ابن زقاعه، شیخ برهان الدين قيراطی، ابن لولو ذهبی، فیومی، ابوعباده بحتری، نصرالله بن الخازن، ابن منصور، ابو عثمان الناظم، ابو نواس، على بن الهجم، دیک الجن، ابو عبدالله خليع شامی، امیه بن ابی الصلت اندلسی، ابوبکر عطار، عمرو بن كلثوم، عمرو بن معدیکرب، کمال الدين شهرزوری، ابن الهباريه، ابن وكيع، جریر بن عبد المسيح، ابن قزل، ظافر الحداد، شهاب الدين محمود، محمد بن تمیم، ابوعط سندی، محبو که طغرائی، سيف الدين بن المشد، صابی، ابو عبدالله حسین بن احمد بن حجاج، ابن سودان، ابی العلاء معری، ابومدين، ابن الدمينه، لبید بن ابی ربیعه بن عامر بن مالك بن جعفر بن کلاب بن ربیعه، نواجی، ابن ادهم، ابن جابر اندلسی، عبدالقادر گیلانی، اصبغ بن محمد قرطبی، ابوالهيفا، ابن النقيب. و نیز مطالب و فوائد پراکنده ای به نثر از ابوالعباس مبرد، ارسطو، یحیی بن خالد برمکی، کتاب روض الانف، احمد ابن الجوزی و نامه ای از محمد طيلونی مصری به قاضی عمر مغربی و فوائدی پزشکی آمده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ تملک: جعفر السلطان القرائی؛ مهر: کتابخانه «سلطان القرائی»؛ جلد: تیماج
مشکی بدون مقوا، 25 سطر [ف: 20-287]
2. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 423
در بر گیرنده ادعيه متفرقه مشهوره؛ بی کا، تا: قرن 11 و 13 [اوراق عتیق: 1- 242]
٣. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1493
شامل تفسیر قرآن، حدیث و ادعیه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 123 گ، اندازه: 18×12/5 سم (نسخه پژوهی: 2-120]
4. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 375
مجموعه ای از اشعار، مطالب دینی و تاریخی به عربی، جامع آن ظاهرة از علمای عامه است. این جنگ در خور تأمل و وارسی بیشتر است؟ بی کا، بی تا [اوراق عتیق: 1-242]
bayāz
غیر همانند:
1. تهران: مجلس، شماره نسخه: 15866
آغاز: جعفر عن قول الله سيطوقون ما بخلوا به يوم القيمة قال ما من عبد يمنع زکوة؛ انجام: و این هر دو بهم جمع شوند اینست که ما نه دین نه دنیا داریم ...
کشکولی است بیاضی شكل شامل فواید پراکنده در موضوعات مختلف بیشتر به نثر عربی و گاهی به فارسی و اندکی به نظم فارسی یا عربی. عناوین برخی از مندرجات: نقل از خط شهید اول که در آخرش آمده: «و كتب الفقير إلى عفو ربه الغني محمد باقر بن محمد تقی عفی الله عن جرائمهما بمحمد و آله». تفسیر آیه
ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الآخرة حسنة وقنا عذاب النار، زیارت کاظمين(عليه السلام)، زیارت عسکریین، زیارت رجبیه، زیارت امام حسین(عليه السلام)در شب و روز عرفه، زیارت العلماء، زیارت حضرت معصومه (عليها السلام)، به نقل از تحفة الزائر، زیارت هفتم امام حسین(عليه السلام)، نقلی از مصباح الشریعه، نقلی از کشکول ابیاتی از محتشم، ابیاتی با امضای «لمحرره احمد» روایات و حکایات مختلف، كلمات حكما، ابیاتی از شیخ بهایی، ابیاتی از ملا نظام استر آبادی، نامه غزالی به نظام الملک، فایده ای با عنوان «من خط جدی رحمه الله» نقلی از التلويحات، ابیاتی از قاضی میر حسین یزدی، نقلی از کتاب ورام، ابیاتی از دیوان منسوب به امیرالمؤمنین، ابیاتی از امیر خسرو، نقلی از مکارم الاخلاق، ابیاتی از سعدی و عطار و حسن دهلوی و مولوی و درویش على؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج فرنگی، 167گ، 18 سطر، اندازه: 19×9 سم [ف: 44-105]
٢. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 433
مشتمل بر دعاهایی بدین عناوین: دعای مجیر، دعای بزوبند اما حسن(عليه السلام)، شرح دعای مجیر، دوازده امام خواجه، طریقه نماز خسوف و کسوف و نماز میت، احکام ستاره سکزیولدوز از ماه های ترکی، طريقه ذبح گوسفند برای بیمار و عقیقه، دعای گندم، دعای تربت امام حسین(عليه السلام)، دفع شر جن و انس، برخی از دعاها جهت بیماری، چند طلسم پراکنده، دعای عدلیه، ادعيه شبهای ماه رمضان، آداب قربانی نمودن، اعمال نوروز، دعاهای ایام هفته، تعقیبات نمازها، رؤیت هلال، اسناد مهر نبوت، دعای نادعلی، شرح دعای ماه مبارک رمضان، شرح دعای قدح، حرز
ص: 247
امام رضا(عليه السلام)دعای طیر اخضر و متفرقاتی دیگر، خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 125گ، مختلف السطر، اندازه: 7×17 سم [ف: 2-350]
٣. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 432
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 28 صفر 1263ق، جهت سید حسینعلی بن عیدی بابا حیدری؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 160گ، 9 سطر، اندازه: 16×7سم [ف: 2-350]
4. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 134
آغاز: 1- ادعیه بالاحسان إلى الفقراء ذکرکم بالجنة الماوي. 2 رمل -باب رمل مقدار صد بیست (كذا) عدد سنگ یا نخود یا هر چه باشد در کیسه کند.؛ انجام: 1- ادعیه علی ابن موسی الرضا عليه السلام و رحمة الله و بركاته؛ 2- رمل -که در نوشتن این دو اسم بخواند با سلام دائم و السلام.
شامل: 1- دعاهای مختلف 2- خطبة البيان حضرت امیر المؤمنین(عليه السلام) 3- زیارت نامه 4- مطالبی در علم رمل؛ خط: نسخ و نستعلیق؛ جلد: مقوا با کاغذ لاکی، 91 بگ، عدد سطور و اندازه نوشته مختلف، اندازه: 21811سم [ف: 1-260]
5. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 138
آغاز: بسمله - يس و القرآن الحكيم این بیاض کوچک که برگهایش نامرتب صحافی شده شامل سوره یسن و مقداری اشعار فارسی و تعدادی دعا و طلسم است و چون بدون ترتیب صحافی شده آخر آن معلوم نشد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ چند جدول طلسمی؛ کاغذ: آبی، جلد: مقوا با کاغذ آبی، 256ص، مختلف السطر، اندازه:
11/5×8 سم [ف: 1-260]
6. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 139
آغاز: هو الله تعالى شأنه العزيز - نسخه جات ملاعبدا (كذا) بسمله - قانون مداومت این ختم این چنین است: ؛ انجام: س ع ف ص ق ر ش ت ث خ.
این بیاض شامل مقداری ادعیه و طلسمات و جداول است برای بر آمدن حاجات و دفع بلیات. مقداری هم اشعار فارسی دارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با پارچه سبز، 96گ، عدد سطور و اندازه نوشته مختلف، اندازه: 21/5×10سم [ف: 1-261]
7. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 179 آغاز: 1- صلوات الله عليه و آله فرمود. 2- لطائف الله في اسمائه اجتمعت.؛ انجام: 1- بر او اعتماد کلی داشته و امیر المؤمنين. 2 یکی از دوائر است.
شامل چند حرز است با نه دائره و مقداری اشعار عربی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید مهره خورده، جلد: مقوا با پارچه سبز، 8گ، مختلف السطر، اندازه: 19/5×10 سم [ف: 1-267]
8. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 153
شامل دعاهای گوناگون است با مقداری اشعار فارسی و مطالب دیگر؛ خط: نستعلیق بد و نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفيد كثيف، جلد: مقوا با کاغذ لاکی، 76گ، مختلف السطر، اندازه: 12×8سم [ف: 1-266]
9. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 685
آغاز: بسمله يا لال اله الا الله انت رب العالمين؛ انجام: وليكن ایستادن او بر جنابت تاثیر نمی کند پادشاه و نه رعیت. گویا جامع این بیاض سید ابوالقاسم حسینی باشد، شامل دعاها، اگر کسی را کار بسته باشد و تدبیر آن نداند ... پیدا کردن جواب مجهول از طریق جفر، رساله در صناعت کوریه، صفت حلال نافع جهت جراحت، من کلام هرمس، من اعمال میرزا محمد صالح بن میرزا محمد مقیم اصفهانی سلمه الله. تدابیری چند، رساله روسم الى او ثاسیه، از محمد زکریا، شیخ مصری. رساله از سید بن طاووس در استخاره کردن از قرآن، در فال گیری، صفت تكلیس جسد، صفت آب زاج، اکسیر، صفت ماء الحاد، در تخمیر روح، وصیت پیرامون اکسیر، صفت ماء الحيوة، ماء الشب، عمل روغن ... جدول استخراج حروف اسامی به عمل رمل خواجه نصیر، بندی منقول از شیخ بهایی، در کیمیا به نظم و نثر. عمل استاد حسن حداد اصفهانی، عمل میرزا دروغگو کرمانی، رساله در علم معید فارسی، دستور شنگرف، کبریت احمر و ...؛ خط: نستعلیق راسته و چلیپا، بی کا، تا: قرن 12؛ تملك: محمد بن حسن کرمانی در جمعه 17 رجب 1231ق؛ فاقد جلد، 111گ، اندازه: 22×11سم [ف: 541]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11711
آغاز: ذكر عن سيدي العربي الفشتالی؛ انجام: بينهما تشابها كثيرا و الله اعلم خط: نسخ شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 23 سطر (21×11)، اندازه: 11×22سم (الفبائی: 92]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16913
شامل: 1- گلچینی از اشعار سعدی (ص 1-4) و (24-27پ). کتابت خفی در هر صفحه حدود چهل تا شصت بیت؛ 2- شق القمر از ترکه اصفهانی؛ 3- معنی ساعت از ترکه اصفهانی؛ 4- در خواص حروف و کلمات؛ 5- ديوان ابو تراب بیک کاشانی؛ 6 دیوان بابا افضل کاشانی از بابا افضل کاشانی؛ 7- ديوان انوری ابیوردی؛ 8- دیوان سعدی شیرازی؛ 9- دیوان حکیم شفائی اصفهانی؛ 11- معنی «انا نقطة التي تحت الماء = شرح حدیث نقطه» از ترکه اصفهانی؛ 12 فایده در حواس و ادراک با اشاره به نظرات صائن الدين على ترکه اصفهانی (23 پ)؛ 13- اشعار؛ 14 السير الى الله؛ 15الاعتقادات = مختصر في علم الكلام از محقق حلى؛ 16- قواعد العقاید از نصیر الدین طوسی؛ 17- رساله اعتقادات خواجه نصیر (41پ)؛ 18- لغزی به اسم قمر (42 ر)؛ 19- مطالب پراکنده اعتقادی ادبی فلسفی و عرفانی بصورت جنگی (42 پ -45ر)؛ 20- قضا و قدر (رساله در تفسير) (45 پ)؛ 21- حکایتی از یک مدینه فاضله (46 ر)؛ 22- عرفانی (رساله)؛ 23- خطبه ای از نهج البلاغه (48 پ)؛ 24- فایده در تعریف
ص: 248
تصوف (48 پ)؛ 25- مطالب متفرقه عرفانی از جمله مطلبی منقول از جامع الاسرار سیر حیدر آملی (49 ر)؛ 26- عرفانی (رساله)؛ 27- فصل في رسوم العشق و حدوده (50پ)؛ 28- في المطایبات و الاجوبه المسكته (جواب های دندان شکن) (51 ر 55ر)؛ 29- روش پیدا کردن دزد (55ر)؛ 30- چند حدیث منقول از کتب فقهی (55 پ)؛ 31- مطایباتی منقول از اصمعی و دیگر اعراب (56پ -58 پ)؛ 32- گفتارهای عرفانی (59 ر-65 پ)؛ 33- گفتارهای کلامی عقیدتی (66پ -67 پ)؛ 34- گفتارهای عرفانی منقول از بابا افضل کاشانی (68 ر)؛ 35- گفتاری کلامی از خواجه نصیر (68 ر)؛ 36- گفتاری درباره عبادت منقول از المفاحص صاین الدین ترکه اصفهانی (68 پ)؛ 37- گفتارهایی از این الدین ترکه اصفهانی در موضوع دانش و ... (69 ر 69پ)؛ 38- ترجمه فارسی وصایای ذهبیه از فیثاغورس (70 ر که در 115 پ نیز تکرار شده) (شاید همان ترانه زرین فیثاغورس باشد که در فهرستواره مجموعه مشکوه جلد 1 صفحه 303 طی شماره ( 15/1035 ) مجموعه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران معرفی شده است)؛ 39- داستانها، حکمت ها، احادیث، و فوایدی در کیمیا عقاید و مطالب پراکنده دیگر (70 ر-74 ر)؛ 40- اشعاری عربی از این منجم واعظ (74 پ)؛ 41 بخشی از نصيحه الملوک غزالی (75 ر-79 پ)؛ 42- بخشی از کتاب السلوک (80 ر-81 ر)؛ 43- ترجمه حدیثی مفصل از حضر رسول در خصوص آنچه مسلمانان در زندگانی روزمره باید رعایت کنند. (81پ)؛ 44-وجه تخلف مخالفین از بیعت حضرت امیر المؤمنین (82 پ)؛ 45- منقولاتی از فتوحات ابن عربی در معجزات پیامبران و وحدت وجود (82 پ)؛ 46- فصلی در اهمیت محبت و جماعت (84 ر-84 پ)؛ 47- گزیده ای از جواهر التفسير ملا حسین کاشفی (85 ر-86 پ)؛ 48- حدیثی از حضرت رسول (87 ر)؛ 49- کلمات قصار و دیگر احادیث از امیر المؤمنین (87 پ)؛ 50- شرح الأربعين (احتمالا از بهایی) (88 ر-96 پ)؛ 51- گفتارهای فلسفی و عرفانی و اعتقادی (97ر -113 پ)؛ 52- سؤالاتی که شخصی در هرات از این الدین ترکه نموده و او جواب فرموده (114 ر-114پ)؛ 53- ترجمه فارسی وصایای ذهبیه از فیثاغورس (115 پ که در 70 ر نیز پیشتر آمده بود)؛ 54- فصل در حب يحبهم ويحبونه (116 ر)؛ 55 فایده در نفخ و نفخت من روحی (116 پ)؛ 56- بخشی از تلويحات شهاب الدین سهروردی (117 ر-118ر)؛ 57- المراشد؛ 58- معنی احسان (رساله در)؛ 59-روایاتی از امیر المؤمنين (ع) و پیامبر اکرم (ص) (119پ - 120ر)؛ 60- جبر و اختیار از حسینی دشتکی؛ 60- گزیده هایی از آثار غزالی از جمله کتاب الاربعين (در مورد تصقيل و تنوير و تعديل قلب)، و ... (121 ر-121 پ)؛ 61- اصول الدین از علی بن موسی (ع) امام هشتم؛ 62- انواع علوم ادبیه (برگرفته از نفایس الفنون) (123ر)؛ 63-الكلام في الطبيعة الأطعمة والأشربة و الروائح و الالبسة و منافعها و مضارها و دفع المضار على الاجمال (123ر125ر)؛ 64- اصطلاحات الطب (فصل في)(131پ -125ر)؛ 65- اصطلاحات علم النجوم (فصل في) (131
- 133 پ)؛ 66- لمعه في ... علم الخط العربی (134 ر-136پ)؛ 67- مصطلحات علم الكلام (137 ر-139 پ)؛ 68 معرفت ایام و اسابيع (140 پ - 140ر)؛ 69- احادیث امامیه (141 ر-141پ)؛ 70- الامامة = النصيرية في الامامة از نصیر الدین طوسی؛ 71- القطب و المنطقة از صدرالدین شیرازی؛ 72- الجمع بين كلام النبي و قول الوصی و بین آیتین از علامه حلی، حسن بن يوسف؛ 73- روایاتی منقول از ربيع الشيعه سید بن طاوس و دیگر منابع (148 ر)؛ 74- تحریم النظر (قاعدة في)؛ 75- نکته درباره شش همسر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) منقول از تفسیر کشاف زمخشری (148 پ)؛ 76- احقاق الحق و اذهان الباطل از شوشتری، نورالله بن شرف الدین؛ 77- چند حدیث نبوی (153ر)؛ 78- حدیث علوی منقول از قوت القلوب في خلقه مثوبات و عقوبات (153)؛ 79 الأحاديث القدسية منسوب به علی بن ابی طالب (ع)، امام اول؛ 80- مناجاتی از حضرت امیر منقول از جواهر (153 پ)؛ 81 گلچینی از احادیث اماميه منقول از کشف الغمه اربلی، کتاب المعيشه، من لا يحضر، محاضرات راغب اصفهانی، ارشاد شیخ مفید، زیارات سید بن طاوس (154 ر-155پ)؛ 82- کلمات قصار امير المؤمنین (157 ر-161پ)؛ 83- منتخبی از صحیفه سجادیه (162 ر)؛ 84- چند گلاک حکیمانه منقول از سقراط، افلاطون و دیگران (162 ر)؛ 85- الأدب الوجيز للولد الصغير (ترجمه) از نصیرالدین طوسی؛ 87- تقديم العقل على النفس از ترکه اصفهانی؛ 88-شرح رساله تجلی ذاتی از ترکه اصفهانی؛ 89 خصائص عدد الاربعین از ترکه اصفهانی؛ 90-مهر النبوة (رساله في) از ترکه اصفهانی؛ 91- الرسالة الانزالية از ترکه اصفهانی؛ 92- البائية (رساله ...) از ترکه اصفهانی؛ 93- مبداء و معاد (رساله) از ترکه اصفهانی؛ 94- احادیث؛ 95-وصاياء الرسول (222ر -224 ر)؛ 96-اشعار؛ بی کا، بی تا، 227گ، اندازه: ×17 30سم [ف: انت 19-47/1 ]
12. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 258
مشتمل بر: معراج نامه پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) به نثر، دوازده بند محتشم، ادعیه و طلسمات مختلف. اشعاری از سعدی، هاتف، جامی، صاحب خان، و دیگران؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد اسماعیل، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 102گ، مختلف و چلیپا سطر، اندازه: 16/5×9/5 سم [ف: 1-224]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6572
مشتمل بر فوائد پراکنده ای در پزشکی با استفاده از کتاب های این فن. نام این اشخاص در آن دیده می شود: حکیم عمادالدین محمود، قلانسی، میرزا شریف طبیب، احمد بن حکیم سلمان، میرزا عبدالله طبیب، میرزا على نقل، میرزا عبدالمطلب برادر زاده شیخ الاسلام ورامینی، ابوالفتح شیرازی، میرزا نعمت الله، حکیم محمد رضا، محمد صادق طبیب، حکیم سلمان جد مؤلف، محمد
ص: 249
محسن، ابو مسلم، حکیم محمد باقر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ق 12 یا اوائل قرن 13 سطرها چلیپا و راسته؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 32گ، مختلف السطر، اندازه: 22×12/5 سم [ف: 20-133]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15944
آغاز: ولی حضرت یزدان امیر عالم امکان *** فلک جاه و ملک دربان خدم چرخ و حشم اختربیاضی است شامل مطالب گوناگون به نظم و نثر فارسی و عربی، از جمله: ابیاتی در معما، مناجات منظوم منسوب به امام سجاد(عليه السلام)، متنی به نظم و نثر فارسی آمیخته با آیات قرآنی که طرفین آن افتاده و ناقص است، خواص سوره ها، دوازده بند محتشم کاشانی در مرثیه امام حسین (عليه السلام)، فایده ای عربی در طریق حق در ریاضت از شیخ ادام الله ظله (احتمالا شیخ احمد احسای)؟ (تاریخ کتابت این فایده، پنج شنبه 19 رجب 1244 ه در قم) احادیث و ادعیه شیعی، قصیده عربی ملا جامی، خطبه نکاح، جواب مکتوب میرزا بوطالب، مرثیه معروف دعبل خزاعی، مرثیه عربی از سید مهدی نجفی، صلوات بر چهارده معصوم(عليهم السلام)، بیات فارسی در مدح حضرت امیر(عليه السلام) و ... ، خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1244ق، جا: قم؛ مهر: «احمد بن محمد» (بادامی)، «عبدالغفور 1220»( مضلع)، «یا تی من بعدي اسمه احمد» (مربع)؛ جلد: تیماج فرنگی، 71گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5 × 21/5سم [ف: 44-149]
15. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 778
چند شعر عربی و فارسی، تعدادی نامه و عریضه و چند حدیث؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 7 شوال 1286ق؛ 33گ، اندازه: 18×11سم [ف: 3-14]
16. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 305
مشتمل بر مطالب تاریخی، اشعار فارسی و عربی، روایات مختلف، مصائب ائمه (عليهم السلام)و نقل قضایایی از کاتب نسخه، ادعیه متفرقه مطالب تفسیری و متفرقاتی دیگر؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ در پشت جلد رو نام «روضه خوان ملا احمد بن ملا غلامرضا» آمده که شاید جامع بياض باشد؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا، 94گ، مختلف و چلیپا سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 2-27]
17. اهواز؛ شوشتری، محمد؛ شماره نسخه: بدون شماره
بیاض مجدول در دعا؛ بی کا، بی تا [نشریه: 7-796]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11390
آغاز: بسمله دخل المسجد قريبا من الصبح؛ انجام: در بزمگاه قتل عجیب آرمیده
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: شکری، جلد: میشن، ابعاد متن: 16×8؛ اندازه: 18×11 سم [رایانه]
bayāz
غیر همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/42 -فیروز
آغاز: بسمله. در دشت نامه مقطرات جویبار خامه گل کاری تحریر حمد بهار آفرین
سفینه منشآت و منقولات پراکنده است با دیباچه ای متكلفانه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: مختلف آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 32 (1155-1186)، قطع: رحلی، اندازه: 22×35سم [ف: 21-282]
٢. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 501
مشتمل بر اشعاری از: سعدی، میرزا نصر، آذر، محرم، محتشم، سائل، عاشق، جامی، ندیم، مشتاق، وحشی، مخدوم، قاضی شریف، نظیری، حکم قاآنی، وصال؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ مجدول؛ جلد: تیماج دورو مجدول بدون مقوا، 126گ، چلیپا و راسته سطر، اندازه: 19×10 سم [ف: 2-391]
٣. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 231
در شرح وقایع کربلا و شهادت حضرت سید الشهداء(عليه السلام) ؛ بی کا، تا: قرن 12 [اوراق عتیق: 1-242]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10557
آغاز: از گیل قابضتر و لذیذتر از کویج [كذا، کریج است و درجه دویم سرد و خشک است و به جهت اقسام اسهال خصوصا اسهال صفراوی نافع و بطي الهضم و نفاخ و بعد از هضم شدن مقوی معده». آغاز یکی از فصول: «فصل در ادویه مفرده مشهوره مستعمله. آبار. سرب سوخته است و طریق احراق آن آن است که آن را بزده کرده به آب نمک دو سه مرتبه بجوشانند و در کفچه آهنین بر آتش بگذارند؛ انجام: در درجه اول گرم و خشک و آن چه از درخت بلوط به هم رسد سرد و خشک و مجموع با قوت قابضه و محلله و ملينه و مفتح سده رحم و مدر حیض و مثوم فوی خصوصا با شراب و مقوی باه و مفرح
از: میرزا معز. كتاب مختصری است در فواید پزشکی خوردنی ها و دواها. با این فصول: [فصل در میوه ها )، فصل در بقول و حبوب (23ر)، فصل در منافع و امزجه و خواص گوشتها (50)، فصل در امزجه و خواص شیرها (51ر)، فصل در ادویه مفرده مشهوره مستعمله (54ر). آن چه به عنوان نام کتاب و مؤلف آمد بر گرفته از یادداشت ابتدای نسخه در گوشه بالای سمت چپ صفحه عنوان است که نوشته اند: «بیاضی کتاب میرزا معز»، و همچنین در عطف آمده است: «کتاب میرزا معز در طب». ولی به يقين نمی توان آن را درست دانست چه در مطالعه کتاب از نام و نشان مؤلف اطلاعی به دست نیامد. فقط می دانیم که خود طبابت می کرده و برخی از تجربیاتش را جا به جا ذکر کرده است (برای نمونه 59پ) از کتاب تذکره (14) ابن رضوان (18پ) و بغدادی (69ر) نام برده و در 44ر هم نام «بستانی» را به ترکی و اصفهانی نوشته است: «بستانی صعب تر است و کوهی او را به ترکی ککلیک و در اصفهان اویشم گویند»؛ خط: نستعلیق، بی کا تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: دکتر حافظ
ص: 250
فرمانفرمائیان، دی 1369؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و لچکی ضربی مجدول زرین، 105گ، 12 سطر (21×12/5 ) ، اندازه: 27×18سم [ف: 20-18]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15754
جنگی مطالب متفرقه است. (تاریخی، شعر، علوم غریبه)؛ خط:
تحریری، بی کا، تا: قرن 12 [مختصر ف: 242]
6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15404
آغاز: واقعه اهل بیت کرام رفتن از شام به مدينه: روایتست که گشتند اهل بیت کرام ***بسان خیل کواکب روانه چون از شام / قد خمیده و پای پیاده زین عباد*** هلال وار بسوی مدینه روی نهاد، انجام: در آن مقام شود نزد حضرت قادر*** برای داد ز جلباب نور پس ظاهر بياض اشعار مراثی؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: احتمالا قرن 12 اشعار مراثی و وقایع جانسوز کربلا و اسارت زنان حرم و رفتن آنها از شام به مدینه؛ جلد: چرم قهوه ای روشن ضربی ترنج و سر ترنج دار، 71گ، 12 سطر، اندازه: 23/3×12/3 سم [ف: 43-72]
7. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3421
بیاضی است با جلد چرمی تریاکی شامل صورت حسابهای روانه و تاریخ تولدها از تاریخ 1192ق الى 1239ق و چند زایچه تولد؛ بی کا، بی تا؛ مهر: «افوض امرى الى الله الجلي عبده ایاز على 1163» [ف: 1-138]
8. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 611
مشتمل بر اشعاری از: هلالی، قوامی، نقلی از حکما در انواع مصیبت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 ذیحجه 1179ق، به فرموده موسی سلطان (پایان اشعار قوامی)، 4 گ، چلیپا سطر، اندازه: 18/5×9 سم [ف: 2-474]
9. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 732
طلسمات و اشعار فارسی از جمله اشترنامه جناب قدوة العارفین مرحوم حاج محمد حسین که احتمالا حاج محمد حسین ذوالریاستین متخلص به حسینی و مؤلف خمسه حسینی است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13، 75گی، اندازه: 21×12سم [ف: 3-14]
10. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 112
مشتمل بر اشعاری از قصاب کاشی، دعای روزهای هفته از صحیفه سجادیه، دعای جوشن صغیر و برخی از ادعیه روزهای ماه مبارک رمضان؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 34گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5×8 سم [ف: 98]
11. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 431
خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: الوان، فاقد جلد، 131گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11سم [ف: 2-349]
12. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 480
مشتمل بر اشعاری در مدایح و مراثی ائمه معصومین (عليهم السلام)خصوصا وقایع کربلا و اهل بیت امام حسین
(عليه السلام)معنی برخی از اشعار حافظ، حل برخی از معميات، نکات تاریخی و تفسیری و شرح برخی از احادیث، اشعاری از انوری، عطار، دعبل خزاعی، لسان الملک، سعدی و نجمی، مجالس پراکنده، برخی از خطبه ها از انشای مؤلف، برخی از ادعیه متفرقه و ...؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ فاقد جلد، 142گ، راسته و چلیپا سطر، اندازه: 22×12سم [ف: 2-379]
13. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 482
مشتمل بر سوره يس و ملک و اخلاص، اعمال رجب و شعبان و رمضان که خلاصه ای از زادالمعاد مرحوم مجلسی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، لته پشت افتاده، 102گ، 11 سطر، اندازه: 20×9/5 سم [ف: 2-380]
14. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 126
مشتمل بر ادعيه متفرقه و طلسمات و اشعاری از: مترجم، اوحدی، ضیغم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ اشعار ضيغم به خط ناظم؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 101گ، مختلف السطر، اندازه: 12/5×7 سم [ف: 109]
15. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1037
آغاز: ز عشقت دیده نمناک دیرم***ز هجرت سینه غمناک دیرم از میرزا مهدی که نامش در (گ 4ر) آمده؛ دارای: «رباعيت نوریه به سیاق باباطاهر»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ به خامه محمد امین مازندرانی 1230ق (گ اپ -4ر) نسخه های پزشکی، طلسمات، عزایم، سیماب، دعا، خواص جانوران (گ 34پ - 47پ) درمان گزیدگی، مجربات جناب کوثر علی شاه همدانی (گ 58ر) فائده از جناب حاجی محمد جعفر همدانی (گ 71ر) مرثیه کربلا؛ با یادداشت 1230 و 1252 ق؛ مهر: «اللهم صل على محمد و آل محمد» (چهار گوش)؛ جلد: تیماج قهوای یک لا، مجدول، 98گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5×7 سم [ف: 2-30]
16. اصفهان؛ ابوالبرکات، رضا، شماره نسخه: 75
شامل مطالبی در علم اعداد و حروف و جفر و خواص آیات و سوره قرآن کریم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در یکی از صفحات تاریخ وفات «شریعتمدار مقتدى الانام ملاذ الاسلام، عمدة العلماء العاملين، سند الفقهاء الراشدين، زین العارفین و نور حديقة اهل اليقين، كاشف الرسوم، و الرموز آقای بحر العلوم فروشانی در شب جمعه ليله ثالث شهر رمضان المبارک 1309» ذکر شده؛ جلد: مقوایی، 47گ، مختلف السطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 75]
17. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 150
شامل برخی احادیث و اشعار مصیبت و غیره؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، 126 گ، 16 سطر، اندازه: 11/5×21/5سم [ف: 148]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8452
مشتمل بر: مثنوی چاه وصال سند، قضا و قدر محمد قلی سلیمی خلد برین وحشی، قضا و قدر کلیم، قضا و قدر حکیم رکنا،
ص: 251
نرجس دان ذبیحی، اشعاری از حافظ، جامی، محتشم، برهمن، مشتاق، نظیری نیشابوری؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد على بن محمد رحیم، تا: 25 جمادی الثانی 1200ق، سطرها چلیپا و راسته، مصحح؛ مهر: «زد دست به دامان محمد، حسین» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 66گ، مختلف السطر، اندازه: 22×11/5 سم [ف: 28-51]
19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6923
آغاز: این نسخه از تجربیات حکمای قدیم است که منتخب شده است که صاحبان ادراک ناخوشی را بشناسد و دوا را در این نسخه پیدا کرده علاج کنند؛ انجام: خاکسترش را گرفته سیر را بکوبد در سرکه ممزوج کرده مثل حنا خمیر کرده در سر بندد نزله را ساکت کند مجرب است در صفت گیاهان و طریق علاج بیماری ها بدان با استفاده از تجربیات حکمای قدیم، در چندین باب و فصل بدون شماره؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مشکی، 93گ، 12 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 20-346]
20. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 374
مجموعه ای از اشعار، ادعیه و به جز آن؛ بی کا، تا: قرن 13 [اوراق عتیق: 1- 242]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15835
آغاز: در مدح و منقبت حضرت علی بن موسی الرضا عليه السلام؛ انجام: جوانان ساز پند پیر دانا را
بیاض در مدایح معصومین(عليهم السلام)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، اندازه: 22×11سم [رایانه]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15894
آغاز: حضرت فرمود ای سكينه فاطمه بیمار است و سفر کربلا مشقت بسیار دارد ای سکینه بهتر که ندانی ماندن فاطمه در مدینه بهتر است؛ انجام: کسی بجز تو غم بیکسی نمی خواند ×× بلی غریب که درد غریب می داند بیاضی است از نوع آنکه مداحان و مرثیه خوانان برای مجالس روضه خوانی گرد می آوردند. شامل مصائب و مراثی ائمه اطهار (عليهم السلام) به خصوص سیدالشهداء به نظم و نثر فارسی. این نسخه در قرن 13ق گرد آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج قهوه ای، 116گ، 22 سطر، اندازه: 12×21/5سم [ف: 44-119]
23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11424
مجموعه ای از اشعار، سرودها و منظومات معروف فارسی (از جمله مثنوی ایاز محمود) به همراه برخی بیانات کوتاه نثر مانند: در بیان اخکام فصد، معرفت تقویم، طالع نامه و برخی ادعیه و حرزهای ماثوره است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ سطور چلیپا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 180 گ [ف: 33/2 -122]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11551
آغاز: دیباچه؛ سبحان الله این چه ساحر است که جمله (؟) جادو نگاه مسخر اویند و چه سخن گستر است که تمامی سخنوران فصیح زبان با او در گفتگو مجموعه ای از مرسلات، اشعار و منظومات از شاعران معاصر و غیر آن که در یک دفتر گردآوری شده است. عناوین برخی قطعات: مراسله به یکی از احباب، دیباچه نکاح نواب حسین قلیخان قاجار، قصیده مدح علی(عليه السلام) و امام رضا(عليه السلام) و امام حسن(عليه السلام) از صباحی، قصیده مدح على(عليه السلام)انوری، قصیده مدح على(عليه السلام)از شکوهی، ماده تاریخ ضریح امیرالمومنین(عليه السلام)از صباحی، چند فرمان از شاه، صورت استشهاد میرزا اسماعیل در خصوص اسب، نحو نگارش قباله جات شرعی، مدح رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)از میرزا طوفان، ماده تاریخ زفاف میرزا ابوالفتح خان و ...) خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1215ق، سطور چلیپا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 127گ، اندازه: 22×11سم [ف: 33/2 -176]
25. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1500/2
آغاز: نام پیغمبران این است یا [...] محمدبن عبدالله بن المطلب؛ انجام: و رهنمایی از جانب خدای تعالی لازم است که در میان خلق باشد خط: نستعلیق، بی کا، تا: 23 جمادی الاول 1256ق، جان خانه عباسعلی؛ خطوط سیاه؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، اگ، 12 سطر، اندازه: 17×8/5 سم [ف مخ: 1-286]
26. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 226
آغاز: اسباب کدخدایی و جو کندن و عمارت و زراعت کردن و درخت نشاندن؛ انجام: اگر پا برهنه میان ..... پایین بکشد خوب شود انشاء الله تعالی مشتمل بر نسخه های طبی، طلسمات، اختیارات ایام و متفرقاتی دیگر؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ 65گ، مختلف السطر، اندازه: 17×8 سم [ف مخ: 26 ]
27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16214
آغاز: از سخنان عباس سیلاب اشک از دیدهای مبارک روان کرد؛ انجام: این کرب بلا یک پسری بود مرا. نسخه ای است مشتمل بر نوحه و مرثیه و شرح وقایع عاشورا و داستان هایی در پند و اندرز از صدر اسلام؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریورماه 1367؛ کاغذ: نخودی و آبی، جلد: اسقاطی، 135 گ، مختلف السطر، اندازه: 5×9/5/ 20سم [ف: 17-60]
28. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 35
بیشتر حساب و کتاب های شخصی است به روش سیاقی و اکثر اوراق آن سفید مانده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 178گ، مختلف السطر، اندازه: 21×16/5 سم کتابخانه های گلپایگان: ف: 147]
29. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 422
شامل اشعار فارسی، فواید سور قرآنی، ادعیه و به جز اینها؛ بی کا، تا: قرن 13 و 14 [اوراق عتیق: 1- 242]
ص: 252
30. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 424
شامل اشعار فارسی، نسخه ناتمام؛ بی کا، تا: قرن 14 [اوراق عتیق: 242-1 ]
31. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 425
در مراثی حضرت سید الشهداء(عليه السلام)و شامل اشعار و اخبار متفرقه؛ بی کا، تا: قرن 14 [اوراق عتیق: 1-242]
32. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 688
آغاز: الملك القديم الحميد ذو العرش المجيد، انجام: و الحق حروف ابجد ... نسخه ای است بدون اول و آخر که گویا متعلق به افسونگری بوده شامل ختم ها و عمل ملاحیدر و غیره، برخی طلسم ها؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، 115 ، 13 سطر (12×6) [ف: 542]
33. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 97
مشتمل بر چندین انشاء با عناوین: عریضه، تغزیت نامه، وصیت نامه، مصالحه، نامچه، وکالت نامه به سال 1242، مصالحه نامهای به سال 1250، اقرار نامه، اجاره دادن گوسفند، مهر نامه، قباله مزرعه و آب، استفتاءات، شراکت نامه، چندین مهر نامه و دیگر عقود و ایقاعات شرعی، طریقه ختم سوره يس و متفرقاتی دیگر؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: از سال 1226 تا 1327ق؛ چلیپا یا راسته؛ جلد: آبی رنگ، 52گ، مختلف السطر، اندازه: 21×10/5 سم [ف: 81]
34. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 24
مشتمل بر متفرقاتی بدین عناوین: دعای قرثيا و طریقه خواندن آن، ساعات خوب و بد و احکام طوالع، برخی از طلسمات و نسخه های پزشکی در دفع برخی از حشرات و گزندگان، خواص برخی از آیات و ادعیه خواص سوره های قرآن و ...؛ خط: نسخ، كان محمد جعفر بن محمد مهدی بن محمد جعفر کاشانی، تا: دوشنبه 4 جمادی الاول 1327ق؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 210گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 28]
35. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 649
مشتمل بر اشعاری از: انوری، خاقانی، عنصری، فتحعلی شاه، حافظ، عبدالوهاب خان معتمدالدوله، نشاط، قاآنی، فروغی، سعدی، حیرت؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 13 شوال 1334ق، جا: منزل حسن خان، به اتفاق امان الله (برگ 35)، احمد (برگ 47) اسدالله لنکرانی (برگ 62)؛ دارای سرلوح رنگین، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 63گ، چلیپا سطر، اندازه: 12/5×8/5 سم [ف: 2-499]
36. کاشان، عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 83
مشتمل بر اسامی شاگردان مدرسه سرداریه، اشعاری فارسی از حداد به سال 1338، سرباز، بیدل، جوهری، وصال، کوثر، مبکی، ادیب، جودی، ملامحمود نراقی به سال 1339، ذاکر به سال 1340 و 1341، چندین مجلس
پراکنده و چند نامه و مراسله و متفرقاتی دیگر؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1341ق؛ برخی از اشعار به خط على بن جعفر، به سال 1338 تا 1341؛ راسته یا چلیپا؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 27گ، مختلف
السطر، اندازه: 20/5×16/5 سم [ف: 73]
37. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 150
شامل: 1- مقداری دستورهای طبی است در ساختن داروها و معجونها، 2- مقداری اشعار فارسی، 3- دعاها و طلسمات؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب کاغذ: آبی و نخودی، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 144ص، مختلف السطر، اندازه: 21×11سم [ف: 1-265]
38. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 154
این بیاضی است که اوراق آن نامرتب و پس و پیش صحافی شده و شامل قسمتی از یک رساله طبی است به ضمیمه ادعیه و طلسماتی برای دفع امراض و بر آمدن حاجات؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: آبی کثیف، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 56ص، مختلف السطر، اندازه: 21×11/5 سم [ف: 1-266]
39. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 160
این بیاض شامل مقداری ادعیه و طلسمات و مطالب مختلف دیگر است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 26گ، مختلف السطر، اندازه: 21×11/5 سم [ف: 1-267]
40. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 217
در بعضی از صفحات آن ادعیه و مطالب متفرقه و طلسم با مرکب و جوهر و مداد نوشته شده؛ خط: مختلف، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید کثیف، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 228گ، عدد سطور و اندازه نوشته مختلف، اندازه: 14×8 سم [ف: 1-267]
41. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 284
این بیاض شامل خواص بعضی ادویه و تعدادی ادعیه و طلسمات است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، نوع خط: نستعلیق معمولی؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با کاغذ سبز، 115ص، مختلف السطر، اندازه: 15/5×8/5 سم [ف: 1-268]
42. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 49
صورت حساب و کتابهای شخصی است به سال 1298 تا 1320؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب مهر: محمد ناصح» (گلابی شکل)؟ کاغذ الوان، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 210گ، مختلف السطر [ف: 49]
43. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8625
حکمت و عرفان؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 92]
44. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 18882
خط نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به طور چلیپا؛ جلد: تیماج لایه ای عنابی، 206گ، 12 سطر (12×8)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-293]
45. تهران؛ رجائی زفره ای، محمد حسن شماره نسخه: بدون شماره
زیارت نامه، مرثیه هایی از شایق، شبان، کفاش، محمر، جودی ... مقام موسیقی چند بانگ است: عقدنامه، چند مرثیه دیگر. چند نفر
ص: 253
در سال 1278 قمری و اندکی قبل و سالهای بعد ان مطالبی دارند و به خصوص ملامحمد علي بن حاج محمد اسماعيل زفره ای (فوت 1346 یا 1350 قمری)؛ بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 10-749]
46. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3446
آغاز: و اهل المغفره؛ انجام: مادر چرا گلویت وای
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ مشکی عطف تیماج قرمز، 76گ، مختلف السطر، اندازه: 6/5× 15/5 سم [ف: 5-1657]
47. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3493
مشتمل بر دعا و طلسمات و طالعنامه و احکام سال های ترکی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «عبده میرزا حسین»؛ اهدایی: استاد محمد حسین جعفری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 229گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 5-1673]
48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13697
آغاز: على محمد و آله اجمعین مخترع این حکایت؛ انجام: بهر چه مقدور باشد
خط: نسخ شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی، جلد: تیماج، اندازه: 19×10 سم [رایانه]
49. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13707
آغاز: میرزا شاه حسین نبود گریز از یکدگر؛ انجام: و كذلك ننجي المومنین
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 1566، اندازه: 17×7 سم [رایانه]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13750
آغاز: حين فطر السموات و الارض؛ انجام: برحمتك يا ارحم الراحمين
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 13×6، اندازه: 17×7 سم [رایانه]
51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13749
آغاز: مرویست که چون اهل بیت را انجام: حرمت جسده على النار بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، مختلف السطر، اندازه: 20×9سم [رایانه]
52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6548
آغاز: سبحانک یا لا اله الا انت كل شي؛ انجام: کجاست منزل اصلی و در کجاست مقر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: الوان، جلد: پارچه ای، : ابعاد متن: 18×12؛ اندازه: 16×22 سم [رایانه]
53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4516
آغاز: صاحب احسانا خدایت صاحب احسان کند؛ انجام: (صفحه ماقبل آخر) قول غزل به ساز
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، اندازه: 15×11 سم [رایانه]
54. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12439
آغاز: خانه امیر کبیر گردید در بین راه سائله، انجام: آخر ای کافر بر تو مهمانیم بی کا، بی تا؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج، مختلف السطر (19×9)، اندازه: 21×11سم [رایانه]
55. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13197
آغاز: مه نیسان شبیخون کرد گوئی برمه کانون؛ انجام: ز آتش فكرت جز ز زر خرد را مگداز
ناظم: ناصر خسرو و مجدود بن آدم سنایی؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: میشن، 24 سطر (12×5)، اندازه: 14×7 سم [رایانه]
56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10396
آغاز: گوزنی بس قوی بنیاد باید؛ انجام: که برخورد ارباد از زندگی بياض اشعار؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن، ابعاد متن: 11×8؛ اندازه: 16×6 سم [رایانه]
57. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26531
آغاز: حسین حسین شهید کربلا حسین؛ انجام: دل کاتب از این معنی خراب است
شامل مراثی و نوحه؛ خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، فاقد جلد، مختلف السطر، قطع: رقعی، اندازه: 11/3 × 18/2 سم [رایانه]
58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15941
آغاز: شام شد خورشید خاور طیلسان بر سر کشید ×× زهره در خنیاگری از چهره برقع بر کشید؛ انجام: در آستان تو هر کس رسید مطلب یافت ×× کی رواست که من نا امید بر گردم بیاضی است شامل اشعاری در مدایح و مراثی حضرات معصومین (علیهم السلام) از شعرای مختلف همچون محتشم، جوهری و دیگران به مانند آنچه روضه خوانان برای مجالس خود تهیه می کنند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 117گ، چلیپایی سطر، اندازه: 16/5×8 سم [ف: 44-148]
59. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28518
آغاز: شیر خدا و صفدر میدان و بحر جود؛ انجام: که اگر قصبه اطلس ... منستبان من چه ... شد
بیاض نظم و نثر؛ خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، مختلف السطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 11/2 × 26/5 سم [رایانه]
40. تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه: 128 عکسی
بیاض تاریخی شامل قراردادها و عهدنامه های دولت ایران و انگلستان در مورد طایفه افغان، صنایع کشتی سازی در سواحل خلیج فارسی، نکاتی در مورد اکراد ایرانی که به روم می رفتند
ص: 254
وا بی کا، بی تا (جنگ: 1-445]
bayāz
غیر همانند:
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9387
آغاز پیش واقعه من كلام مشفق، نرچکمش کوردن عالمده بنت مرتضا زینب
بیاضی است که روضه خوانی برای مجالس مرثیه و عزاداری سید الشهداء گرد آورده است. در ابتدا وقایع و مصایب را به نثر بیان می کند و سپس اشعار مناسب با آن را می آورد. اشعار ترکی نوعا از سروده های این چند شاعر است: مشفق، میرفتاح مراغی، تائب و محزون خویی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1227ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 93گی، مختلف السطر، اندازه: 21×10سم [ف: 30-105]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10882
آغاز: الصداع هرگاه در مقدم سر و طرف پیشانی بوده باشد از زیادتی خون است. علاج آن است که دفع خون نمایند به حجامت؛ انجام: بر راه رفتن باشد به شرطی که سایر اعضا را سوای از پا تا زانو نشوید بياض اشعار و طلسمات و ادعیه و نسخه های پزشکی است که بدون ترتیب خاصی کتابت شده اند. برگ های 43ر -44ر منتخباتی از «برء الساعه» محمد بن زکریای رازی به فارسی، برگ های 44ر -53ر بخش هایی از بخیه دوم و سوم کتاب خرقه مرتضی قلی خان شاملو. با این شعر در وصف آن: طبی که لباس جان بیمارانست ×× آن خرقه مرتضی قلی سلطان است. آغاز: «صف فرزجه. کندر گلنار جاد شیر مرمی زاج سفید، از هر یکی کوفته با آب برگ». انجام: «جهت اعاده شهوت بی عدیل است. نخود سیاه قوی تر از سفید است. اشعار به فارسی و ترکی و از این شعر است: شاه عباس، صایبا، عرفی، نسیمی، خلیل بیگی شروانی، قصاب، فایض، شاهدا، ظهوری، نواب مستطاب علیقلی خان سلمه الله، نظیری، ترجیع بند میرزا قلی میلی، میرزا کافی، عادلی، افسری ملامیر حسین واعظ، حافظ، شاه نعمت الله؛ خط: نستعلیق و تحریری، کا: حسین خان لايق، تا: قرن 13؛ سطور معمولی و چلیپا، مجدول، یادداشت های تولد در 1292 و 1294 و 1330ق و تاریخ وفات در 1293 ق و تاریخ سفر گیلان در 1293ق؛ مهر: «عبده محمد تقی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، بیاض، 56گ، مختلف السطر، اندازه: 19×9سم [ف: 20-458]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2415
آغاز: نوحه، کربلا یا کربلا یا کربلا.. انجام: این نعمت بی پایان از ما به تو ارزانیست. شامل اشعار ترکی و فارسی در مصائب آل عباء (علیهم السلام)؛ خط: نستعلیق تحریری زشت، بی کا، تا: قرن 14؛ نسخه نامرتب و بی آغاز و انجام است؛ کاغذ: نخودی بیاضی، جلد: میشن یک لای قهوه ای، 85 گ، مختلف السطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 5-743]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15843
آغاز: نوحه؛ یا کربلا هل تنظري، هذا حسين هذا حسین؛ انجام: اولیدیم دیرنده جان قرداش کیم اکلشوب یاشین اوسته. مجموعه ای است به نظم و نثر به زبان ترکی و فارسی و عربی مشتمل بر مصایب از زبان حال ائمه(علیهم السلام) و وقایع کوتاه به نثر از جمله: واقعه ابراهیم، واقعه سلمان و یهودی، واقعه پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم)و یهودی، واقعه خواب دیدن اعرابی، واقعه امام زین العابدین(علیهم السلام)که مؤلف آن معلوم نشد. منتهی در یک رباعی نام «حسن» ذکر گردیده است که احتمال دارد ناظم چندی از اشعار باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: نخودی، 83گ، مختلف السطر، اندازه: 10/8 × 17/5 سم [ف: 17-60]
bayāz-e ebrāhīm
رازی، ابراهیم، ق 11 قمری
rāzī, ebrāhīm (- 17c)
مجموعه ای است شامل مطالب و رسائل مختلف اغلب فلسفی و عرفانی که به درخواست محمد ابراهیم رازی نوشته شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10029
خط: نستعلیق، کا: مختلف، تا: قرن 11، جلد: تیماج جگری، ترنج و سر ترنج طلایی، 215گ، مختلف السطر [ف: 32-36]
bayāz-e ebrāhīmī= safīnat-un nijāt
ابراهیم خان بن علی مراد خان، ق 12 قمری
ebrāhīm xān ben ‘alī morād xān (- 18c)
احادیثی که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) در حق امير المؤمنين(عليه السلام) و اهل بیت ایشان در صحاح سته اهل سنت آمده، در این کتاب گرد شده است. مجموع گفته های شیخ آقا بزرگ تهرانی و سید اعجاز حسین در موارد این کتاب چنین است که: امیر ابراهیم خان بن علی مرادخان، والی کشمیر از طرف اورنگ زیب عالمگیر شاه سلطان هند (1118ق یا کمی پیش از آن)، در سال 1116 ق گروهی از علما را نزد خود فراخواند تا آنها از 30/000 کتابی که وی گرد کرده، مجموعه بزرگی در مناقب اهل بیت تأليف کنند. از میان این گروه جز یک نفری که سید اعجاز حسین از او یاد کرده کسی را نمی شناسیم: عبدالحمید سامانی که «حسن الخط و جيد الضبط» بوده و بياض جداگانه ای برگزیده از صحیح بخاری و مسلم و شفا در مناقب از آن او
ص: 255
کتابخانه پدر سید اعجاز به خط خودش موجود بوده است. همچنین وی نسخه ای از احقاق الحق را با نشان تصحیح و مقابله و حواشی این عبد الحمید سامانی در خزانه کتب آیت الله في العالمين (؟) رؤیت کرده بود. بنا به نقل کتابی در امامت، که پیش از 1257 ق به فارسی از بیاض ابراهیم گزیده شده است، کار تأليف
5 جلد تا سال 1133 ق پایان گرفت. و از آن به بعد ادامه کار به واسطه فتنه بزرگی که در همان سال در کشمیر روی داد، و در پی آن 1670 تن از شیعیان کشته شدند و کتاب های بسیاری از آنها سوزانده شد، متوقف ماند.
ولی صاحب کشف الحجب و الاستار تعداد مجلدات تدوین شده را 7 جلد نقل می کند، بدین ترتیب: 1- در آن چه که به ابوبکر تعلق دارد. با آغاز: «قد كفر الروافض و الخوارج بوجوه»؛ 2- در آن چه که به عمر تعلق دارد. با آغاز: «الحديث الثانی و الثلاثون. اخرج الخطيب عن انس ان النبي صل الله عليه و آله قال عنوان صحيفة المؤمن حب علی بن ابی طالب»؛ 3- در آن چه که به عثمان تعلق دارد، با آغاز: «قد كفر الروافض و الخوارج بوجوه»؛ 4- در آن چه که به عایشه تعلق دارد. با آغاز: «فائدة: قال ابن أبي شيبة و البخاری و ابن مردويه عن زيد بن وهب في قوله تعالى فقاتلوا ائمة الكفر»؛ 5- در آن چه که به معاویه تعلق دارد. با آغاز: «قال البيهقي في كتابه دلائل النبوة في باب ما روی في اخباره»؛ 6- در آن چه که به امیرالمؤمنین و امامت و فضائلش و حسن و حسین و دیگر ائمه علیهم السلام تعلق دارد، با آغاز: «الحمدلله الذي هدانا صراطه المستقيم و نجانا بسفينته عن الهلاك العظیم». که نسخه حاضر ما همین جلد است. آقا بزرگ احتمال داده این قسمت جلد اول بوده باشد؛ 7- در آن چه که به فروع دین تعلق دارد. با آغاز: «يجوز القنوت في الصلاة مطلقا».
نسخه هایی هم که آقا بزرگ از آنها اطلاع یافته، چنین اند:1 -کتابخانه راجه سید محمد مهدی در فیض آباد؛
2- کتابخانه شيخ علی اکبر نهاوندی در مشهد. بر روی آن آمده جلد هفتم کتاب است و با حديث أمر النبي صل الله عليه و آله بقتل ذي الثدية آغاز می شود. به خط محمد عباس در سه شنبه 27 جمادی الثانی 1235ق؛ 3- کتابخانه آستان قدس رضوی، جلد دوم کتاب مطابق آن چه کشف الحجب آورده. با مقدمه مفصلی از عبدالرحيم بن حسن خراسانی در وصف كتاب، وقفی در 1207 ق. علاوه بر اینها دو گزیده نیز از این اثر تحریر شده: یکی کتابی در امامت، تأليف پس از 1257 ق که در بالا از آن یاد کردیم (برای اطلاعات بیشتر رک: الذريعة: 166/3
و 111/11 )؛ و دیگری از سید محمد عباس بن علی اکبر موسوی شوشتری (1306 ق) که مطالب مربوط به آتش زدن مصاحف به دست عثمان را با عنوان «الشعلة الجوالة» گزیده کرده است. (محمد حسین حكيم)
[ الذريعة: 166/3 -168 و 199/12 ؛ کشف الحجب و الاستار: 90-91؛ اعيان الشيعة: 196/2 ؛ فهرستواره منزوی
156/9 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18667
آغاز: بسمله الحديث الثاني و الثلثون اخرج الخطيب عن انس؛ انجام: ما تقول انت في ذلك قال غداء و عشاء فاخذ بذلک عمر جلد 2-3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا [رایانه ]
2. تهران؛ مدرسه معمارباشی؛ شماره نسخه: 83
آغاز: الحمدلله الذي هدانا صراطه المستقيم و نجانا بسفينته عن هلاك العظيم و اتم علينا نعمته ... اما بعد فاعلم ايها الاخ في الدين ارشد ک الله تعالى طريق الصالحين؛ انجام: انها لا توجد الا في اکابر العارفين الأئمة الوارثين فهؤلاء هم شیعته على أهل بيته.
اسم کتاب به این صورت آمده است: «الجزء الأول مودة القربی من ...... السن التقوی»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 7 ربيع الثانی 1144ق؛ مصحح، محشی، محمد هاشم نسخه را به قدر طاقت مقابله کرده؛ تملك: محمد بن عبدالنبی نیشابوری؛ مهر: «صلى على محمد» بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش پارچه ای قرمز، 255 گ، 17سطر [ف: 93]
٣. مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 22332
آغاز: روضه الاحباب لجمال الدين المحدث؛ انجام: و انکحتک یا حسين الرباب بنت امرء القيس تمت
جلد 2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی، 22 سطر (21×10)، اندازه: 28×17سم [رایانه ]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19046
آغاز: بياض ابراهیم جلد ثالث مطاعی عثمان بن عفان ... بسمله. قد کفروا الروافض و الخوارج؛ انجام: انفسهم في سبيل الله اولئک هم الصادقون.
جلد 3؛ خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 13 سطر ( 17/5×9)، قطع: خشتی اندازه: 25×19سم [رایانه]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22342
آغاز: بسمله قد كفر الروافض و الخوارج بوجوه الاول؛ انجام: بغیر مدح سرائیم مدعا نبود خالق السواد و البياض من وزير على خط: نستعلیق، كان وزیر علی، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، ابعاد متن: 21×23؛ اندازه:33×20سم [رایانه]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22296
آغاز: قد كفر الروافض و الخوارج بوجوه الاول؛ انجام: في فضل انقياد الحيوانات لامیرالمومنین علیه الصلوة و السلام خط: نسخ، بی کا، تا: 1263ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 22 سطر (18×10)، اندازه: 26×16 سم [رایانه]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18541
آغاز: بسمله، قد كفر الروافض و الخوارج بوجوه الأول أن القدح في اكابر الصحابة الذين يشهد بهم القران؛ انجام: فخرج من مرو الى نیشابور و نظام الملک بها يومنذ فاكرمه و عظمته ثم عاد إلى
ص: 256
مرو مستقرا على مذهب الشافعی و صنف كتابا كثيرة تمت تمام شد ... سنه 1270
خط: نستعلیق، كا: وزیر علی، تا: 1270ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تيماج [رایانه]
08 مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28592
آغاز: قال البيهقي في كتابه دلائل النبوة في باب ماروی في اخباره صلعم الرجل الذي وصف بالا جهاد، انجام: يذكرونه بارجلهم و يقولون باين الحيض اطمعت ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زرکوب [رایانه]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24592
آغاز: حدیث امر نمودن ... قال البيهقي في كتابه دلائل النبوه؛ انجام: و هي نازلة في حق المشركين ... في ضرب المثل. تمت بالخير
خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا، مقابله شده به تاریخ 20 جمادی الاول 1130 از روی نسخه میرزا محمد احسان؛ کاغذ: نباتی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج. برون مقوای ماشی با عطف و گوشه تیماج خرمایی، 26 سطر (11×12/5)، قطع: وزیری، اندازه: 26/7×18/5 سم [رایانه ]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24470
آغاز: مقاصد جامع الأصول فرع اول از فصل خامس؛ انجام: و يقولون باين الحيضص ... في رؤية. خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ کتابخانه ناصریه الكنو قسم اول کتب وقف کرده ...... بهادر محمد قلیخان؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا منقش رنگی با عطف و گوشه تیماج، 15-16 سطر (22×12)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 31×21سم [رایانه]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24468
آغاز: بسمله قال الشيخ الامام الزاهد الكبير قوام الدین نظام الاسلام؛ انجام: فقال أخبرني عن عمر فقال انه افضل من ... لانه یزانی رفيقا. جلد 1 (مطاعن ابی بکر)؛ خط: نسخ و نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ واقف: میر سید علی؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوای پشمی با عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 16 سطر (10/5 ×22)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 31×17سم [رایانه]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28482
آغاز: بسمله، الحديث الثاني و الثلاثون اخرج الخطيب و قال الشيخ محمد یعقوب صرفي في الأربعين؛ انجام: صفر بند کردن صفده ای او ثقه و شدة 12 صراح
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا [رایانه ]
13. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 28425
آغاز: بسمله الحمدلله الذي هدانا لتصديق نبيه الكريم و ارشدنا الى اتباع دينه القويم و الصلوة و السلام على سيد المرسلين ... المطهرة الصادقة المصدقة؛ انجام: عن يوم المقادير يوم ... بربكم و قد سمعتك يقول خبنه اشهد ان لا اله الا الله و أن محمد رسول الله
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج [رایانه]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28065
آغاز: اليه لترك كثيرا مما هو عليه و قد رحمه انا غضب على رجل ارائی الرضا عنه؛ انجام: عنه ای اخی من سقاك فقال و ما تريد اليه اتريد ان تقتله قال نعم قال لئن كان خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج [رایانه]
bayāz-e ebrāhīmī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25317
آغاز: بسمله حدیث امر نمودن حضرت صلی الله عليه و آله؛ انجام: في حق المشركين من كتاب الأسل في ضرب المثل (كذا) خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج[ رایانه]
← بیاض ادبی← جنگ شعر و نثر
← بياض ادعيه ← ادعيه
←بیاض اشعار ← اشعار
bayāz-e al-lāh-vīradī = jong
گل احمد بن محمد، ق 11 قمری
gol ahmad ebn-e mohammad (- 17c)
تاريخ تأليف: 1075ق این کتاب را گل احمد بن محمد بامر الله ویردی بن کدخدا امام وردی گرد آورده است و شامل اشعاری از عرفی، حافظ، صائب و ... و چند مثنوی و ساقی نامه، رساله در طب، رساله حسنیه، اشعاری در انوری و ... است.
مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 180 فرخ
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 240گ، 21سطر ( 18×10)، قطع:مصری، اندازه: 25×17سم (ف: 37)
bayāz-e xotūt
سلطان العلماء، محمد بن دلدار علی، 1199-1284 قمری
soltān-ol-'olamā', mohammad ebn-e deldār ‘alī (1785 1868)
ص: 257
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28412
آغاز: زبوق الأحباب الكرام نخبة الأصدقاء الفخام الالجعی اللودعی سلحه الله تعالی بعد سلام؛ انجام: تا خال برون اجازات يحه بر چنین امور مطلع نساخته
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج زر کوب، مختلف السطر (5×10/5 / 30)، قطع: بیاضی، اندازه: ٣6/3×17/4 سم[ رایانه]
bayāz-e xošbūyī
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5828/1 -ف
نسخه اصل: از دیوان هند. در هفده «فصل»؛ کا: خاکسار محمد اعظم، تا: 6 شعبان 1109ق [فیلمها ف: 3-184]
←بیاض در طب فارسی← طبی
bayāz-e rīyāz= rīyāz-e tab“
تاریخ تأليف: 1090ق
از بنده هوادار اسکندر. مشتمل بر منشئات و اشعار بزرگان و جمع شده از آثار بزرگان ادب و دارای بخشی از اکبر نامه ابوالفضل بن مبارک و مکاتبات صغير وي. آداب کتابت و نامه نگاری با سرآغاز: «اما بعد بدانکه کاتب باید که تعریف هر کس مناسب حال او ایراد کند» و مشتمل بر هشت «قسم»، منتخباتی از بدايع الانشاء، انتخاب انوار سهیلی، منتخباتی از معارج النبوة في مدارج الفتوة از مسکین فراهی، مکتوبات شیخ یحیی منیری و متفرقاتی دیگر.
یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 34
آغاز: دیباچه بیاض ریاض طبع*** چون گشت نو شد این بیاضی چو ریاض / کرده قلمم سجده شکر فیاض***از لطف ریاض طبع نامش کردم؛ انجام: و این دو گانه على حده که یادگار این گداست وظیفه خود سازد و بعد از نماز خفتن پیش از وتر بگزارد از بنده هوادار اسکندر.
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ خطوط چلیپا و راسته؛ جلد: گالینگور قهو ای، 227گ، مختلف السطر، اندازه: 17×29/5سم [ف: 1-45]
← بياض شعر← مجمع العرفان
← بیاض شعر ←اشعار
←بیاض علامه مجلسی← الخطب للجمعة
bayāz-e kalān
کنتوری، حامد حسین بن محمد قلی، 1246-1306 قمری
kantūrī, hāmed hoseyn ebn-e mohammad qolī (1831 1889)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28085
آغاز: روز دوشنبه 17 ذی حجه سنه اثنی و سبعين ... وفات خواجه نصیر بود؛ انجام: و انما تزوج(صلی الله علیه وآله وسلم)عائشه بمکه و قال ... هذا الحديث كذب خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، مختلف السطر(14×27/5)، قطع: سلطانی، اندازه: 28/8×26/5 سم [رایانه]
bayāz-e montaxab-e marsīye hāyeri
حائری حسینی، ق14 قمری
hā’erī hoseynī (- 20c)
مرثیه هایی در مصیبت حضرت رسول، امام علی، حضرت زهرا، امام حسن، امام سجاد، امام صادق، امام کاظم، حضرت رضا و اهل بیت و یاران امام حسین (عليه السلام) از مرثیه سرایان مختلف از جمله ذاکر، شیدا، ریاض، عاصی، صالحی، خائف، صامت، سرخوش، عائذ، صامت، احمد ، نادب، سماك، فائق، مذنب، محبی، سراج، مجرم، خادم
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17014
آغاز: يوم دوشنبه شروع شد يوم 10 ذالقعده الحرام 1341. التماس دعا که انشاء الله عاقبت بخیر باشیم و ممات بر حسب آل محمد(صلی الله علیه وآله وسلم) باشد. در هر حال بنده را فراموش نخواهید کرد وقت ذکر مصیبت خامس آل عبا. راقم حایری. (ص 216) (البته گرچه این آغازه را نوشته اما در ص 239 نیز به تاریخ قدیمی تر 1340 به قلم حایری بر می خوریم. مادرش لیلا با علی گفتا ... زین سفر بگذری.؛ انجام: مرثیه حضرت رسول: شورشی اندر جهان بر پاست شور محشر است. کاتب = مؤلف، تا: 1338-1341ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در صفحات 216، 239، 271، 318 و 326 به نام كاتب اصلی بر می خوریم. هم چنین به خط کاتب دیگر مراثی معدودی در این جنگ نوشته شده که یکی از آن ها تاریخ سوم جمادی الثانی 1339 و نهم جمادی الثانی 1340 را دارد و کاتب سومی به نام علی اصغر بلور فروش در تاریخ 1338 از خوانندگان التماس دعا نموده است که حایری بیاض را به سفارش او نوشته است. بخش عمده این بیاض و تمام سه بیاض بعدی معرفی شده در این
ص: 258
فهرست به خط خاصی ما بین نسخ و کوفی مغربی نوشته شده که دارای ویژگی های خاصی است که در کمتر نمونه ای دیده شده و آن را از نظر رسم الخطی جالب توجه می کند از جمله سرکش های کاف به صورت نیم دایره کوچکی است، و دوایر حروف حالت شکسته و مثلثی شکل دارد، نقطه های دو تایی به شکل هفت کوچکی است و حرف «ر» شبیه «ی» و حرف «ز» شبیه «ذ» و در پایان کلمات «ت» به صورت «5» نوشته شده است، الف ها و لام ها از حد معمول بلندتر نوشته شده، همچنین یای نشانه اضافه در اکثر موارد به کلمه بعدی وصل شده است و برخی دندانه ها به الف و یا لام شباهت دارد، مد الف ها با یک نقطه مشخص شده و تصحیف در نقطه گذاری حروف آن فراوان دیده می شود، و او عطف نیز در بسیاری از مواضع حذف گردیده است. غلط در املای کلمات هم کم نیست، گویی کاتب به زبان فارسی تسلط کافی نداشته و از روی نسخه هم نمی نوشته یعنی از شنیده به
کاغذ منتقل می نموده یا شاید هم تعمد داشته در مواضعی رمز گونه بنویسد؛ مالك: احتمالا حایری این بیاض را مثل نسخه بعدی برای میرزا علی اصغر بلورفروش -که به خط او نیز چند مرثیه در این بیاض موجود است - نوشته است؛ جلد: چرم قهوه ای سوخته، 388ص، اندازه: 10×17 سم [ف: 47/1 -143]
bayāz-e montaxab-e marsīye hāyerī
حائری حسینی، ق 14 قمری
hā'erī hoseynī (- 20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17015
آغاز: بگفت زینب چنین *** بصد نوا یا على / بجانب کربلا نظر نما یا على؛ انجام: وای بر من که این حسین من است *** چاک چاک ز تیغ تمام تن است.
كاتب = مؤلف، تا: 1335ق؛ با امضای کاتب با نشان «اقل الخاطی»، شبیه جنگی قبلی با سروده های برخی از همان مرثیه سراها و دیگرانی چون: ناظم، آغازه: «بسم الله. كيف اقول ملکی، و الملك لله الواحد القهار. غرض از این تحریر این بیاض مخصوص میرزا علی اصغر بلورفروش بتاریخ سیم شهر ذالقعده الحرام سنه 1225 [یا احتمالا 1335] بنظاره این اقل دعا گویان خادم الحرمين اقل الخاطی»؛ انجامه ها: ص 89 که در پایان مرثیه احتمالا خطاب به سفارش دهنده یا مالک نسخه نوشته: «آ شیخ قدر این بیاض را بدان» و در صفحه 108 هم تکرار کرده «.. قدر بدان بار دوم عرض شد» در ص168 نوشته «جناب آ شیخ با دقت بخوانید التماس دعا دارمو اقل الخاطی». در ص 176 نوشته:« التماس دعا دارم از شما. دعا بفرما. و السلام علیکم. اقل الخاطی». صفحه 266: «عزیز من قدر بدان. گفتم رفتم»؛ مالك: میرزا علی اصغر بلور فروش؛ جلد: چرم قهوه ای، 276 ص، اندازه: 16×10سم بیاض [ف: 47/1 -145]
bayāz-e montaxab-e marsīye hāyer
حائری حسینی، ق14 قمری
hā’erī hoseynī (- 20c)
برخی از مرثیه سراهای این بیاض: شوقی (که بیشتر مراثی این دفتر از اوست)، ذاکر، گلرخ، نادب، خادم، سراج، ناظم، صامت.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17016
آغاز: قاسم ای نو گل گلزار حسن يابن أخی؛ انجام: انجامه ها: التماس دعا دارم. حایری (ص 16)؛ «تمت يوم 7 ج 2 (جمادی الثانی) سنه 1334. حایری» (27)؛ «تمت بعون الله الملک الوهاب، اقل الخاطی حایری» (ص 51)؛ «يوم 22 ج 2 سنه 1334، کاتب اقل الخاطى الحایری مقیم طهران» (ص 91)؛ «حایری قلمی گردید» (ص 103) کاتب = مؤلف، تا: 1334ق، جا: تهران؛ یادداشت تملک: «بسمه تعالی. كيف اقول ملکی و الملك الله الواحد القهار. اما بعد تصريحا عرضه میدارم این یک جلد بیاض شیشم که مشتمل بر مراثیه خاص آل عبا، المسمات بمنتخب از مال خاص خالص این دعی می باشد بتاريخ يوم غره شهر جمادی الثانی سنه 1334 در دارالخلافه طهران و انه الجاني اقل الذاکرین خادم الحرمین الحایری» ؛ جلد: چرم قهوه ای، 378ص، اندازه: 12×20سم [ف:145-47/1]
bayāz-e montaxab-e marsīye hāyerī
حائری حسینی، ق 14 قمری
hā'erī-ye hoseynī (- 20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17017
آغاز: بسر شوری ز سودای بلای کربلا دارم ×× بدل داغی ز مرگ قاسم نو کدخدا دارم؛ انجام: انجامه: «التماس دعا دارم در حياه و در ماه در هر وقت ... الحقير اقل الخاطی حایری» (ص 33)؛ «التماس دعا دارم سنه سنه 1346» (ص 177) بی کا، تا: 1346ق؛ یادداشت و تملیک: «بسمه تعالی. كيف اقول ملکی و الملک الله الواحد القهار. مختفی نماید این یک جلد بیاض مسماه به جنگ راجع حاجی علی اصغر بلور فروش در تحت نظر یاه این جانب می باشد. بتاريخ يوم 17 ج 2 سنه 1346 اقل الخاطی حایری»؛ جلد: چرم قهوه ای، 378ص، اندازه: 17×10سم [ف: 47/1 -146]
ص: 259
bayāz-e mosavvar
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19613
بی کا، بی تا؛ خریداری از محمد حسین علوی [رایانه]
←بیاض مکالمه شاه تهماسب ← مقالات
bayāz-e monša’āt
کاشانی، شهاب الدين على، 11ق 12 قمری
kāšānī, šahāb-od dīn 'alī (170-180)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16814
آغاز: بتاریخ سند 1030 مولانا حسن حكم باخراج مرحوم؛ انجام: نظیر قمصر سازند زیاده تصدیع نمی دهد و السلام عليكم و قلبی یدیکم
خط: مختلف، کاتب = مؤلف، تا: 1260ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج [رایانه ]
al-bayād wa-s sawād min xaşā’iş-i hukm-il ‘ibād fi na't-il murīd wa-l murād
سیرجانی، علی بن حسن
sīrjānī, ‘alī ebn-e hasan
کتاب در هفتاد و سه «باب» تنظیم شده و از آنچه که راجع به تصوف و عرفان است بحث می کند، و حالات و مراتب و اخلاق و آداب و عقاید و صفات پسندیده صوفیان را می آورد، و چگونگی خرقه و مشاهده و سماع و وجد و دیگر چیزها که از خصائص اهل عرفان است توصیف می نماید.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 117
آغاز: الحمدلله الذي منه بدو الكل و قیامها و عليه كفايتها و اليه مصيرها ... جميع في هذا الكتاب أبواب من حكم قوم قل في الناس
عددها؛ انجام: ما نفوس نعوتها نعت روح*** طهرت بالمجاهدات الشديد / أفتني هذه مسائل قوم***كل عبد أحبهم فسعید
خط: نسخ، كا: ابو محمد علی بن محمد بن محمد بن على ملقب بعماد و خطیب در سیرجان (نوه مؤلف)، تا: عید شوال 746ق، به جهت نقیب محمود بن محمود حسینی؛ با خط مؤلف مقابله شده؛ تملک: ابوالمعالی علاء الدين حسين بن محمد شریف، ابوالحسن به تاریخ 1077، عبدالرحمن بن محمود؛ مهر: «العبد رضي الله عن المؤمنین» (بیضوی)، «اللهم صل على محمد و آل محمد» (بیضوی)، «لا اله الا الله الملک الحق المبين محسن» بیضوی)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 141گی، 23 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 1-141]
← بیان ← علم بیان
← البيان ← البيان و التبيان
al-bayan
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
در کیمیا که در آن از ترتیب کتاب های خود یاد نموده و بیان های گوناگون را می آورد. در این کتاب معانی گوناگون واژه «بیان» از نظر دستوری، منطقی و فقهی آمده است. غیر از کتابی است با همین نام از او که در کتاب السبعون او قرار دارد. چاپ: ضمن مجموعه رساله های یازده گانه او، بمبئی، 1892م
آغاز: الحمدلله الذي ببيانه اهتدى المهتدون و بعد له نجا المؤمنون وصلى الله على نبيه ... اعلم انه لابد لنا في ترتيب هذه الكتاب كما بينا، أن ندرج الى كل واحد منها تدریجا
انجام: في قران القوس، فاعلم ذلک و قد اتینا على ما في البيان. فليكن آخر الكتاب انشاء الله تعالی. تم كتاب البيان بحمدالله و عونه و حسن توفيقه و صلواته على سيدنا محمد و آله و صحبه و سلم تسليما كثير
[ دنا 481/8 (کتاب البيان)؛ الذريعة 175/3 ؛ معجم المؤلفين 105/3 ؛ريحانة الأدب 108/5]
1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1988/13 - عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1054ق؛ 7ص (141-147) [عکسی ف: 1-55]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6206/18
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، مص (355-358)، 23 سطر، اندازه: 29×18سم [ف: 9-259]
٣. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 10884/15
آغاز: برابر؛ انجام: و استوفينا وجوه الكلم في الحجر بحسب ما قصدنا اليه هو لايق بكتابنا خط: نستعلیق خفی شکسته، كا: على اكبر، تا: 1266ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 16 سطر (17×13)، قطع: خشتی اندازه: 17×22 سم [رایانه]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 491/27
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جا: حیدراباد؛ در 149پ -151پ سخنانی
ص: 260
است از جابر و محمد بن زکریا و بقراط و طغرائی در کیمیا، با آغاز: «قال جابر ... اعلم أن تكليس الفضة على وجوه كثيره» و انجام «هذا اسهل التدابير في الرصاص»؛ 3گ (147پ -149پ) [ف: 4-1033]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17246
بی کا، بی تا، خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]
al-bayān
باب، على محمد بن محمد رضا، 21236-1266 قمری
bāb, “alī mohammad ebn-e mohammad rezā (1821 1850)
با عنوان «الواحد الاول یا هو ... الواحد الحادی من بعد العشره).
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7159/5
آغاز: الواحد الاول یا هو بسم الله الأمنع الأقدس انا الله لا اله الا اناوان مادونی خلقی قل آن یا خلقی ایای فاعبدون؛ انجام: يوم القيمه عند الله لتنجون. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج عنابی لایی، 16 سطر (5/5× 10/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 15×10سم [ف: 16-469]
bayān
باب، على محمد بن محمد رضا، 1236؟ -1266 قمری
bāb, “alī mohammad ebn-e mohammad rezā (1821 1850)
محل تأليف: ماكو در عقاید بابیه در 9 واحد که هر واحد شامل ابوابي است؛ و تفسیری است از «بیان» عربی که با بیان آن را کتاب آسمانی می پندارند.
آغاز: بسم الله الا منع الاقدس، تسبیح و تقدیس بساط قدس عز مجد سلطانی را لایق که لم يزل ولا يزال بوجود کینونیت ذات خود بوده و هست
انجام: و اگر در آن روز هستی خواهی دید که کل ماهیان بحر بیان به آن ماء زنده ولی از آن محتجب و لتطهرن انفسكم على حق ما انتم عليه مقتدرون
چاپ: چاپ شده.
[دنا 578/2 (10 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1753/2 ؛ فهرستواره منزوی 158/7 ]
شرح و حواشی:
1- شرح بیان
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8858
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 18 سطر (1186)، اندازه: 17611 سم (الفبائی: 92]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6117
آغاز و بسم الله الأمنع الاقدس؛ انجام: ما انتم عليه مقتدون. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: کاغذ آبی فرنگی، جلد: میشن تریاکی، 233، 19 سطر، اندازه: 13/2 × 20/5سم [ف: 2-64]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14621
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ دارای سرلوح زیبای مرصع، با زمینه طلا و لاجورد، حواشی در برگ آغازین مرصع و رنگین، بین سطور با طلا دندان موشی شده، مجدول مذهب، با کمند طلائی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قرمز ضربی مجدول مطلا، 207گ، 18 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 20×13سم (ف: 37-43]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22656
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری، جلد: اسقاطی، 28 سطر (19×8)، اندازه: 27×16سم [رایانه]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 910
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: دکتر عطاء الله ؛ کاغذ: سفید، جلد: گالینگور، عطف تیماج مشکی ضربی زرکوب، 245 گ، 19 سطر (14×7)، اندازه: 14×10سم آسنا: في:
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 558ط
آغاز: بسم السبحان المنيع اللميع بديعا الهی انت؛ انجام: و تقدس آثارک عما انت ... و انک صادق بصير . بخش الواح و مناجات؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: مطرز الرضوان، تا: 9 ربیع الاول 1272ق؛ در روی برگ اول آمده: «هذه كلمات ناجی بها عبد الله لاهل البيان مطرز الرضوان في سنه 1272»؛ مهر: مطرز الرضوان» ؛ جلد: تیماج سرمه ای یک لا، 333ص، 12-13 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 24/3 -25]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3778/1 ف
پاریس 1070 .S. P (بلوشه 129/1 ش 164 و 204/4 ش 2255)؛
بی کا، تا: 1279ق، 284گ (1-284پ) [فيلمها ف: 2-247]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6750
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1289ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 19 سطر (15×7)، اندازه: 22×13سم [الفبائی: 92]
9. تهران، دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گر کانی؛ شماره نسخه: 4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ قطع: ربعی (نشریه: 5-619]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5710
آغاز: الباب المذكور في بيان أن العباد ... جوهر این باب آنکه
ص: 261
سالكين سبل ایمان. انجام: نغمة الورقاء في سدرة المنتهى فسبحان ربنا الأعلى. بخشی است از بیان (نسخه مفصل)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ در فهرست رایانه ای مؤلف را میرزا حسینعلی نوری دانسته؛ کاغذ: فرنگی نباتی، جلد: تیماج سرخ ضربی عطف قهوه ای، 224ص، 13 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19×12سم [ف: 17-165]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23674
آغاز: برابر؛ انجام: بلقاء الله توزقون و لدييه عفرون ... 1317 خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1317ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تيماج، 19 سطر (18×8)، اندازه: 20×12سم [رایانه]
12. همدان؛ اعتماد الدوله؛ شماره نسخه: 96
بی کا، تا: 1320ق [نشریه: 5-341]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23386
آغاز: برابر؛ انجام: في يوم چهارشنبه سیزدهم شهر جمادى الأول سنه 1346
خط: نسخ، بی کا، تا: 1346ق، کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 20 سطر (17×11)، اندازه: 20×16سم (رایانه)
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23682
آغاز: بسمله الله الأمنع الاقدس تسبح و تقدس؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 18 سطر (12×6)، اندازه: 17×10 سم [رایانه]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18383/3
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ اندازه: 21×13سم [رایانه]
16. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 23256
آغاز: بسمله الأمنع الاقدس تسبیح و تقدیس بساط؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه ای، 20 سطر (16×11)، اندازه: 20×18سم [رایانه]
17. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 71
آغاز: اوست اول ... يظهره الله و اوست اول من آمن بمن ظهر و اوست شيء واحد ... و بعد مخفی نباشد بر ناظر این کلمات که خداوند خلق قرآن را عبور فرمود؛ انجام: و اگر در آنروز هستی خواهی دید که کل مامیان بحربیان بان ماء زنده ولی از آن محتجب و لتظهرن انفسكم على حق ما انتم عليه مقتدرون
خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی مایل به حنایی، جلد: مقوایی رو کش تیماج تریاکی، 146، 17 سطر
( 14/5×9/5 )، اندازه: 15×20/5سم [ف: 65]
18. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3733/2
آغاز: قیامت آن چه کرده باطل نگردانی به زیارت نفوس ایشان تأثیر نکرده باطل می شود آن چه کرده ای و همچنین در قرآن مبین و اخذ ثمره و حکم کن و محتجب مشو از مبدء الوجود؛ انجام: در هر حال باید مراقب باشد که اگر ابتهاج نیاورد نفس را هم محزون نگردند و اگر نفسی نفسی را قدر ذکر شیئی حایل شود بر آن حدود الهیه [...] می آید زیرا که هیج عمل مثل این نبوده و نیست نزد خداوند در شدت
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا، 27گ، مختلف السطر، اندازه: 22×18سم [ف مخ: 1-289]
19. یزد؛ فرهمند، محمد على؛ شماره نسخه: 2
کا: غلامعلی رئیس شیرازی، بی تا [نشریه: 4-463]
11
al-bayān = bunyān-ul bayān bi-hidāyat-ir raḥmān
رستمی، ابوبکر، ق13 قمری
rostamī, ābū-bakr (- 19c)
کتاب مختصری است در بیان اصول علم بیان و موضوعات اربعه آن از تشبیه و مجاز و کنایه و تعریض. سپس اقسام هر یک از این چهار موضوع به خصوص تشبیه را بیان نموده است.
آغاز: الحمد لمن ليس ابتداء الهيته آیسا و الشكر لمن آيس انتهاء الوهيته ليسا و الصلاة و السلام على من عمت بعثته جن و انس علم البيان اصول و قواعد تتعلق باظهار المراد و بیان للمعنى الواحد بتراکیب بعضها اوضح دلالة عليه من بعض انجام: كقولك لمن أذاک -: اذ تاتینی فستعرف جزاء الايذاء، و انت تريد المخاطب و غيره لكن المخاطب مراد من نفس اللفظ، و غيره من سوقه و خارج من الكلام.
[دنا 578/2 (6 نسخه)]
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1053/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 11گ (1پ-11ر)، اسطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 3-286]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2191/2
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به استناد نسخه مرکز احیاء جلد 286/3 تعیین شد؛ کا محمد شریف سنندجی، تا: 1223ق، جا: قريه اكری تاس (من قرى قصبه ساوج بلاغ)؛ محشی با امضای «عبدالحکیم، منه، حق چلبی، عبدالرحیم زیارتی، میراز جان»؛ جلد: تیماج زرشکی با گوشه و با عطف پارچه، گ، 14 سطر، اندازه: 22×17سم [ف مخ: 1-287]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17176
خط: نسخ، بی کا، تا: 1291 ق [د.ث. مجلس ]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16051/3
آغاز و انجام: برابر
نام کتاب در فهرست «الاستعارة في علم البيان» است که همراه نام مؤلف به استناد نسخه مرکز احیاء میراث جلد
286/3 تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: موسی بن عیسی، تا: 1320ق، جا: مسجد احمر در بلده ساوجبلاغ ؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، عطف و گوشه چرم، 13گ، 10 سطر، اندازه: 22/1×15/8 سم [ف: 12-500]
ص: 262
5. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 114/2
آغاز و انجام: برابر
نام کتاب در فهرست «بنیان البيان بهداية الرحمن» آمده که همراه نام مؤلف به استناد نسخه مرکز احیاء میراث جلد 286/3 تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی ضربی دارای ترنج، 3گ (3ر -5پ)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 1-138]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3831/7
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به استناد نسخه مرکز احیاء میراث جلد 286/3 تعیین شد؛ خط: نسخ، كان محمد صادق، بی تا؛ محشی با نشان «من تقرير الاستاد لكاتبه الحقير الفقیر محمد صادق، منه ص، محمد صادق، عبدالحکیم، مطول» و در پایان بیشتر آنها جمله «آه من الموت و حالاته و عذابه» دارد؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، 10گ (46پ۔ 55ر)، 11 سطر (6×12/5)، اندازه: 21×15سم [ف: 17-64]
bayān (r. dar ‘elm-e)
تهرانی، جواد، ق14 قمری
tehrānī, javād (- 20c)
تاریخ تأليف: 5 محرم 1343ق مؤلف محصل كلاس سوم علوم سیاسی است که در مدت پنج روز این جزوه را نوشته است.
تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 775
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 5 محرم 1343ق؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 65گ، 14 سطر (13×7)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 17)
bayān (manzūme dar)
ملا محمد على
mollā mohammad ‘alī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17417 ض
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس ]
al-bayān
مؤلف این کتاب بدان عقیده است که باید علم بیان را آموخت تا بتوان به استدلال صحیح و احتجاج با دیگران پرداخت، چه اینکه شناخت مقدمات استدلالی متوقف است به شناخت دقائق ادبی استدلال کننده تا بتوان حق را از ناحق تشخیص داد. در این بخش کتاب، علم معانی و بدیع بررسی شده با نکاتی کلامی و عقلی و گویا بخشی از «مفتاح العلوم» سکاکی است.
قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 112
آغاز: الكلام في تكملة علم المعاني و هي تتبع خواص تراكيب الكلام في الاستدلال .. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 مصحح، روی برگ اول کتاب را از علامه حلی دانسته اند و باید تحقیق دقیق شود؛ تملک: جمال الدين کربلائی و فرزندش علاء الدين على بن جمال الدين کربلائی؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن، 58گ، 19 سطر، اندازه: 23/5×16سم [ف: 1-74]
al-bayan
شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 297/3
فقط مبحث ارث است؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عزالدين بن عبد على بن اسماعيل جزائری، تا: 1097ق، مصحح؛ 16گ (138 -153)، اندازه: 13/5 23/5× سم [نسخه پژوهی: 3-89]
و بیان آداب المبتدی / عرفان و تصوف / فارسی
bayān-e ādāb-el mobtadī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26320
آغاز: بسمله. حمد له، الذي ... دقائق العرفان؛ انجام: چو شمع ز آتش عشق تو جان گدازانند.
خط: نستعليق خفی، بی کا، بی تا؛ من متكلمات العبد الاقل امیر الزاهدی ... من متكلمات العبد الأقل الراجي عفو ربه الصمد على محمد بن محمد بن اسماعیل عفى عنهم؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی زرکوب دارای ترنج و سرترنج، 25 سطر ( 18/3×11)، قطع : وزیری، اندازه: 25×17/5 سم [رایانه]
bayān-e āsīyā
رساله ای است در بیان آسیا و طریق گردش و استعمال آن.
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1982/1
آغاز: حمد خداوندی را جلت عظمته ... اما بعد مختصری است در بیان آسيا
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 3گ، 23 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 159-3]
bayān-e ān-ke hāzer būdan beh az qāyeb šodan (r. dar)
ص: 263
جمالی اردستانی، جمال الدین محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/25
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 2 ص ( 642-641 ) [مختصر ف: 114]
bayān an-ke dar qīyāmat anbīyā nafasī nafasī gūyand (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883 ؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/29
خط: نستعلیق، كا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 1ص (647) [مختصر ف: 114]
bayān-ul āyāt-in nāsixa
قاجار، علی اصغر بن سنجر،-1377 قمری
qājār, ‘alī asqar ebn-e sanjar (- 1958)
آیات ناسخ و منسوخ را در دو «قسم» جمع کرده است: 1. آنچه در احادیث شیعه آمده؛ 2. آنچه در احادیث اهل سنت آمده. در ابتدا در مقدمه ای معنای نسخ را بیان می کند، سپس آیات در قسم اول و پس از آن آیات در قسم دوم را می آورد، و به دنبال هر آیه احادیث دال بر آن موضوع را با تحقیقاتی از خودش با عنوان «اقول» می آورد. این رساله گرچه مختصر است جامع است.
کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
آغاز: فيه تعريف النسخ و امکان وقوعه في أحكام الله تعالی و بیان الآيات الناسخة، فائدة النسخ رفع الحكم الثابت في الزمان السابق و از الته کاتب = مؤلف، بی تا [ تراثنا: س ش 4-26]
bayān-e abnīye
در این رساله ابتدا وقف نامه شاهزاده حسام السلطنه محمد تقی شاه قاجار هشتمین پسر فتحعلی شاه و فرمانروای دارالسرور بروجرد است. در روضة الصفای ناصری (پایان جلد 9) در آنجا که از شاهزادگان یاد می شود نام او به میان می آید. از این رساله بر می آید که او سودای پادشاهی در سر می پخت و از این رو است که مؤلف او را شاه می خواند، پس از وقف نامه ساختمان های شاهانه که این شاهزاده در بروجرد ساخته است در آن یاد شده بدین گونه: میدان، تالار، دیوان خانه، دفتر خانه، باغ جنت، برج اسد، تالار بهشت ایین، تالار خلدبرین، شمس العماره، قصورحور، عمارت دلگشا، عمارت فرح بخش خلوت قدیم، زین خانه خاصه، خفوت سمت شاه نشین، تالار دیوان خانه، خلوت سمت شمالی، عمارت خواجه سرایان، ناظر خانه و شربت خانه و آشپزخانه، حمام قدیم، حمام جدید، چار حوض، چاه منبع، انبار غله و غیره، جته خانه، قورخانه، باغات و عمارات دارالسرور، قصر خقان تپه غربی باغ شاه، بیدستان غربی تپه، عمارت نشاط قلعه بحرین. در آن از لطایف المدایح رساله که به نام شاه و در وصف عمارتها و باغ ها نوشته شده یاد می شود. در صفحه عنوان نسخه ما کتاب به نام بالا خوانده شده است.
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 153 -ج
آغاز: الحمد لله الذي وقف على خلوص بعض الضمائر ... بسمله شاهد کلامی که مشاطه کلک فصاحتش در افاده معنی بدیعه هر هفت گروه؛ انجام: و رعایا و برایا گوار باد برب العباد ... تحریر في شهر ربيع الاول 1237 خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1237ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی گرداگرد و عطف تیماج سبز، 44گ، 10 سطر (13×7/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 1-49]
← بیانات ← رسالة البيان
al-bayānāt
اسعد، عبدالله، ق 10 قمری
as ad, 'abd-ol-lāh (- 16c)
تاريخ تأليف: سه شنبه شوال 945؛ محل تأليف: رشت رسالهای فلسفی است در بیان وجود و اقسام آن و با اشاره به اثبات واجب تعالی با دلايل فلسفی.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1641- 9/191
آغاز: في بساط عدالته الى يوم اراد ... و يأمر بقرائته حتى يتبين تفاوت آراء العلماء و تهافت انظار نقص الحکماء ... آن كتابي هذا يسمى بالبيانات ... و اعلم ان مفهوم الوجود المطلق ليس معنی مصدرية يرادف الكون و الحصول؛ انجام: کالاجسام العنصرية خاصية الافاضة من غير ايضا وبها ولنكن مختصرين بهذا القدر من بيان الاحوال الأخروية في هذا المختصر حامدين لله و مصلين على
ص: 264
نبيه ووليه افضل البشر و آله ... فان الحق احق بان يتبع و اليق بان ينصح و انا المؤلف عبدالله المشهور باسعد ... خط: نستعلیق، كا: عزالدين محمد حسن بن محمد علی استر آبادی نجفی حائری انصاری، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 61گ، 16 سطر، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 2-653]
bayānāt-e ahl-e šarī‘at
مختصری است مشتمل بر چند «فصل» و «مقدمه» از بیانات و سخنان اهل شریعت و اهل حكمت و اهل وحدت در شناسایی عالم کبیر و مبدء و معاد و ارواح و مقامات آن ها و جز آن.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 745/7
آغاز: بدان که مرکب چهار آمدند و تهجی بیست هشت و کلمه سه دور این هیچ سخن نیست که مفردات ملک و ملكوت بیست هشت می باشد؛ انجام: لايزال عبدي يتقرب إلي بالنوافل حتى احببته فاذا احببته كنت سمعه الذي يسمع به وبصره الذي يبصر به و يده التي يبطش بها و رجله التي يمشي بها و مؤید این حدیث نیز این حدیث مبارک است العبودية جوهرة كنهها الربوبية
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، فوائدی در کلمات لطیفه در توحید، طريقه حکمت، در شناختن نفس، قوای نفسانی؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 14گ، 23 سطر، اندازه: 21×13سم [ف مخ: 1-286]
bayānāt-e šeybānī
کاشانی، فتح الله بن محمد کاظم، ق 14 قمری
kāšānī, fath-ol-lāh ebn-e mohammad kāzem (- 20c)
به دستور: مظفر الدین شاه قاجار خطابه های ادبی است که مؤلف به سبک «مقامات حمیدی» و
حریری» در دوازده «مقامه» انشاء و ایراد نموده مقامه 1. تطبيق این عصر مبارک به عهد ملك عادل کسری بن قباد در بیان برخی کلمات انبیا و حکما؛ 2. بیان برخی کلمات تورات به روشی که بعضی از ائمه اسلام (ع) تفسیر فرموده؛ 3. مقالات پیر فرزانه معتکف آستان قدس مرتضوی؛ 4. مقالات درویش معتكف مسجد سهله؛ 5. مقالات پیر مرد ملاح کنار دریای نجف؛ 6. مقالات مجوس نو مسلمان؛ 7. مقالات مرد مدنی؛ 8 مقالات ساربان شوشتری؛ 9. ذكر اکرام و احسان خسرو صاحبقران خلد الله ملکه به توسط وزیر دربار امین سلطان دام اجلاله؛ 10. نصیحت فرزند خود نورعلی؛ 11. مکارم اخلاق شاهنشاه؛ 12. ختم عنوان. مؤلف از تألیفات دیگر خود بدین ترتیب نام برده است: خطاب فرخ، مقالات، جواهر مخزون، لآلی مکنون، درج درر، گنج گوهر، فتح و ظفر، مسعود نامه،
کامرانیه، زبدة الآثار، یوسفیه، نصایح منظومه، شرف الملوک و دیوان اشعار. آغاز: عنوان کتاب بيانات شیبانی. هو الله تعالی. بسمله، حمد و سپاس بی قیاس و ثنا و ستایش بی آلایش و درود نامعدود آفریننده را سزا است که بن و بود او را چنانکه اوست نتوان دانست. سر وحدت در نیابد هیچ کس***حیرت آمد حاصل دانا و بس. انجام: تا سخن پارسی در میان است در زبانها جاری و در زمانها ساری بلکه از لغتی به لغتی دیگر ترجمه ها خواهد شد. [دنا 579/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 480
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (ظاهرة)، تا: قرن 13؛ با سرلوح زر و آبی، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: ابره تافته سبز مقوایی، 188 گ، 15 سطر ( 15/5×8 )، اندازه: 13/5×22سم [ف: 462-1 ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7689
آغاز و انجام: برابر خط نستعلیق شکسته، بی کا، بی تاب بی کا، بی تا؛ مجدول مذهب؛ جلد: پارچه قرمز، 163گ، 15 سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 26-184]
bayānāt-e šeyx fazl-ol-lāh darbāre-ye mašrūtīyat
نوری، فضل الله بن عباس، 1259-1327 قمری
nuri, fazl-ol-lah ebn-e abbas (1843-1909)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17794
نسخه چاپی منحصر به فرد؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
bayān-ul ijmā“ alā man“-il ijtimā’ ‘alā bid'at-il ġinā’ wa-s samā
بقاعی، ابراهیم بن عمر، 809؟ -885 قمری
beqā'ī, ebrāhīm ebn-e ‘omar (1407-1481)
دارای چند «فصل» و «باب». مؤلف مطالب خود را ذیل عنوان «مطالب» به طریق سؤال مطرح و پاسخ داده است.
[دنا 579/2 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: در 3464
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم و به ثقتی، الحمدلله الذي جعل
ص: 265
اولیاء يستمعون القول فيبتعون أحسنه و خذل اعداه فتتبعوا السواد فكانت طريقتهم اقبح شیئی و احسنه و اشهد ان لا اله الا الله؛ انجام: و حسبنا الله و نعم الوکیل، هذا آخر ما اوردته من كتاب الاجماع على منع الاجتماع في بدعة الغنا و السماع، قد تم و لله الحمد قال ذلك جامعه سیدنا و مولانا الشيخ الإمام العالم العلامة الحافظ المتقن ناصر السنة و قامع البدعة ابي الحسن الشيخ برهان الدين البقاعي الشافعي رحمه الله تعالى رحمة واسعة و اعاد من برکاته علينا و على المسلمين آمين بمحمد و آله آمین و كان الفراغ من نسخ هذا الكتاب المبارك في نهار الخميس ثالث عشری شهر رجب الفرد الاصب المبارک من شهور سنة سبعة و اربعین و الف من الهجرة النبوية على صاحبها افضل الصلوة و از کی السلام و لله الحمد والمنة خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1047ق؛ جلد: مقوا با ته چرمی، 64گ، 25 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-143]
bayān-ol ehsān le-ahl-el ‘erfān
علاء الدوله سمنانی، احمد بن محمد، 659-736 ؟ قمری
‘alāʻ-od dowle-ye semnānī, ahmad ebn-e mohammad (1262-1336)
تاریخ تألیف: شب دوشنبه 19 رمضان 713ق در یک شنبه 13 ذیقعده 712 ق در شهر مدینه به او الهام شده است که آن را برای فرزند خود محسن الدين بنگارد و به این نام بنامد. دارای چهار فصل» است. 1. آلهی؛ 2. نبوت؛ 3. ولایت؛ 4. وضع الرسالة.
آغاز: سپاس نامتناهی پادشاهی را که به علم ازلی کل لطيف انانیت دارد. اما بعد چون به حکم قد علم كل اناس ... فرزند عزيز ابوالمواهب محسن الدين محمد را از راه تعارف در ترکستان روحا با این بیچاره
[دنا 579/2 ؛ الذريعة 175/3 ؛ فهرستواره منزوی 158/7 ]
1. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2844/7
آغاز: برابر؛ انجام: بفضله العظيم غير الممنون ... و جعله من العلماء صورة خط الشيخ ... و تعین نکند و الله الموفق ... بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 52گ (270-321پ)، 15 سطر، اندازه: 17×9 سم [ف: 3-268]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5525/1 -ف
بی کا، بی تا، 52ص (78-129) [فیلمها ف: 3-165]
← بیان احکام الاخره ← مسئله في احكام الاخره
bayān-e ahvāl-e vahhābeeyān
قدسی، عباسقلی بن میرزا محمد ثانی، ق13 قمری
qodsī, ‘abbās-qolī ebn-e mīrzā mohammad-e sānī ( 19c)
تاريخ تأليف: 1253ق؛ محل تأليف: تفلیس ترجمه بخش وهابیان از جلد نهم کتاب لغات الفنون است. در ابتدا آورده است: «در مجلد نهم کتاب لغات الفنون روسی که بهترین مصنفات این طایفه به اهتمام مشترک حالا تأليف می سازند، بیان احوال وهابیان را خواندم که بسیاری از سیاحان انگلیس و فرنگی در مصر و عربستان فراهم آورده اند، چون این مقدمه غریبه بیان مجملی از اوضاع عربستان و اظهار بعضی از عقاید اسلام به سیاق تحریر آورد، پی می کند و هم چند گاهی پیش از این در مجلس شریف خدایگانی مورد فيوض ربانی
جامع فضایل انسانی اخ العلوم و ابوالمعاني المجتهد عبد الفتاح الطباطبائی مد الله ظله العالی صحبتی رفته بود، فلهذا نوشته مذکوره را به زبان فارسی ترجمه نمودم که اهالی دیار ما نیز به احوال و عقاید آن طایفه اطلاعی بهم رسانند. امید از اهل کمال و اصحاب مقال آنکه اگر در سیاق ترجمه و بط عبارت نقصانی ملاحظه کنند، آن را به قلت استعداد و ضيق مجال حقیر حمل نموده، اصلاح فرمایند. بیت: پوشیدن عیب دگرن خصلت خوبست *** وین خلعت فاخر همه را ستر عيوبست. در 21 ذی حجه سنه 1253 مطابق 6 مارت سنه 1838 مسیحیه در دارالسرور تفلیس ترجمه نمود عباسقلی بن میرزا محمد خان باکویی مذهب وهابی را که چند گاهی پیش از این، انقلابات دینیه در میان اعراب و آوازه شهرت در اکثر اقلیم افکنده بود».
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1585 عکسی
آغاز: در مجلد نهم کتاب لغات الفنون روسی ... بیان احوال وهابیان ... شیخ محمد در سنه 1691 مسیحیه؛ انجام: حالا مذهب وهابی در دیار یمن و عمان مجددا قوت می یابد، چنان که بسیاری از سپاه محمد علی پاشا را در سال گذشته در یمن و حجاز ایشان تلف کرده اند. نسخه اصل: آکادمی علوم جمهوری آذربایجان، باکو، شماره 2482-b؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 25ص، 15 سطر عکسی[ ف: 4-537]
bayān-ol adyān
رازی علوی، محمد بن حسین، ق5 قمری
rāzī aʻlavī, mohammad ebn-e hoseyn (- 11c)
تاریخ تأليف: 485ق
متن کوتاهی است در شرح ادیان و مذاهب اسلامی و کهن ترین کتاب فارسی در زمینه ملل و نحل است که اکنون در دسترس
ص: 266
می باشد، مؤلف آن را در پنج «باب» نگاشته: 1. اعتقاد اکثر خلق به صانع عزوجل؛ 2. بیان مذهب هایی که پیش از اسلام داشته اند؛ ٣. بیان حدیث حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)؛ 4. باین مذهب های اسلامی؛ 5. یاد کردن حکایات و نوادر گروهی که دعوی های باطل کرده اند.
آغاز: سپاس و ستایش آفرید کاری راست، جلت قدرته که ما را بذات خویش شناس کرد و راه معرفت و شناخت خویش بر دلهای ما پیدا کردانید.
انجام: و این ملحدان فاسق و فاجر و كذاب و دشمن خدا و حضرات ائمه اند و در کفر ایشان شکی نیست، و الله اعلم
چاپ: به کوشش عباس اقبال از روی چاپ شفر، که از روی نسخه پاریس بوده و باب پنجم را نداشته چاپ شده، سپس باب پنجم آن را آقای دانش پژوه از روی نسخه آقای مهدوی در فرهنگ ایران زمین چاپ کرده اند؛ هاشم رضی با توجه به چاپ اقبال و افزوده هایی در سال 1342 ش آن را چاپ کرد.
[دنا 580/2 (9 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1722؛ فهرستواره منزوی 2033/3 و 156/9 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9286
آغاز: برابر؛ انجام: هر گاه که من بر «جولا مكان بر گذشتی فرا بیکدیگر بودند و گفتندی.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: انجام؛ تملك: اسماعيل با مهر «بنده آل محمد اسماعيل» (بیضوی)؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 70گ، 13 سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 24-72)
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 849/7
نسخه اصل: پاریس 1356 .S. P؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 877ق؛ 17 سطر [فیلمها ف: 1-542]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13037/1
آغاز: برابر؛ انجام: و اکنون از ایزد تعالی می خواهیم تا ما را براه راست نگاهدارد و از خذلالن معصوم دارد، فانه جواد کریم، تم الباب الرابع من کتاب بيان الاديان. شامل چهار باب است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: «محمد ابراهیم» (بیضی)، «العبد المذنب محمد 1230 (بیضی)، «المهدي من هديت» (مربع)؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، 37گ، 5 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5سم اف: 33-77]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10137/6
آغاز: برابر؛ انجام: و با مردم به شمشیر می گفت.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: «الواثق بالله الغني علاء الدین بن منصور الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج کرم رنگ با عطف و گوشه تیماج مشکی، عص (127-132)، اندازه: 13/5×20/5 سم [ف: 32-175]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7108/2
تا سبعيه و در پایان آمده که «نسخه همین بود ان شاء الله توفیق رفیق شود بدست آورده تمام کنیم»؛ خط: نستعلیق، کا: نورالدين محمد بن محمد تقی همدانی، تا: یک شنبه صفر 15(=1005)ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ لایی، 19ص، 16 سطر (863/5
و 7×17)، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 16-456]
6. يزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 35/4
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: محمد مؤمن الخطيب، تا: 1040ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (40-48پ)، 14 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 28]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3525/4 - ف
نسخه اصل: نسخه آقای بنی آدم. با باب پنجم و کامل ولی دیباچه ای ندارد. با آنچه چاپ شده مختلف است از جمله نامی از احسن الكبار در آن نیست ولی به جای آن مطالب بیشتری دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 28 ربیع الثانی 1063ق، قطع: رحلی [فیلمها ف: 2-161]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23739
آغاز: بیان الاديان 485 هجریه ... کتاب بيان الأديان؛ انجام: تمام شد در شهر صفر 1376 اصغر الموسوی غفر له خط: نستعلیق تحریری، كا: اصغر موسوی، تا: قرن 14؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا [رایانه ]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1/10510
خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، قطع: وزيري [میراث شهاب: س 8ش 4-49]
10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3935/2 -ف
نسخه اصل: مجلس؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-284]
bayān-ol asrār = š.-e mesbāh-oš šarī“a
زاهدی، حسین بن ابدال، ق 11 قمری
zāhedī, hoseyn ebn-e abdāl (- 17c)
وابسته به مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة؛ جعفر بن محمد(عليه السلام)، امام ششم (80-148)
تاریخ تأليف: 1058ق
چهل باب از کتاب «مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقه» که منسوب به امام صادق(عليه السلام)و مشتمل بر صد باب در موضوعات مختلف اخلاقی و اعتقادی می باشد را انتخاب و ترجمه و شرح کرده است. وی «مصباح الشریعه» را از سخنان امام صادق(عليه السلام)و گرد آوری شهید ثانی معرفی نموده و در این مورد چنین می نگارد: «اما بعد بر سالکان عارف و عارفان موحد پوشیده نماناد که مضمون حديث الشريعة اقوالي و الطريقة افعالی و الحقيقة احوالی بر عالميان ظاهر است بناء على هذا حضرت امام الناطق ... جعفر الصادق عليه السلام در صدد و تبیین وی در آمده معانی او را به عبارات مختلفه و اشارات لايقه بیان فرموده ... و شیخ زین الدين المشهور بشهید ثاني توفيق تأليف آن یافته به
ص: 267
مصباح الشریعه و مفتاح الحقيقه موسوم گردانیده اند و کمترین بی بضاعت شیخ حسین زاهدی ... چهل باب از ابواب که به سرحد انات رسیده است و محتاج اليه سالکان است ابراز نموده به عبارات فارسی و الفاظ قریب به فهم شرح نماید و در ذیل هر باب آنچه از مشایخ عظام بالاصالة و يا بالمشافهة معلوم او شده باشد بنابر مصلحت وقت معروض نموده آید ...». ابواب آن عبارت است از: معرفت، رضا، افتتاح الصلوة، صوم، حج ، جهاد و ریاضت، اقتدا، توبه، ذکر، عزلت، صمت، نوم، زهد، تقوی، صدق، ورع، اخلاص، توکل، تفویض، یقین، حب الله، شوق، راحت، حسن خلق، غض البصر، تکلیف، اخذ و عطايا، حزن، بر الو الدین، آفة العلما، معرفة الجميل، مدح و ثناء، طمع، فساد، وسوسه، صفة الدين، حسد، خوف و رجاء و حقيقة العبودية. وي نخست تمام متن یک باب را نقل می کند و با عنوان شرح به ترجمه آن و سپس با عنوان «بیان» به تفسیر و توضیح و نقل سخنان دیگران و روایات دیگر می پردازد. پس از پایان شرح و بیان چهل باب خاتمه ای در بیان مبدأ و معاد نهاده که ناقص است و ظاهرا بیش از این تألیف نشده است. آغاز: حمد و ثنای که مقربان ملاء اعلى و منشیان عالم بالا و خلوت نشینان خطه غبرا نسخه ای از ادای آن عاجز آیند ... اما بعد سالكان و عارفان موحد پوشیده نماند که مضمون حديث الشريعة اقوالي و الطريقه احوالى و الحقيقه حالی بر عالميان ظاهر است بناء على هذا حضرت امام ناطق ... جعفر الصادق(عليه السلام) در صدد تبیین وی در آمده و معانی او را با عبارات مختلفه و اشارات لايحه بیان فرموده اند و فتح الباب خزائن او نموده و اعظم الموحدین و قطب المجتهدین شیخ زين الدين المشهور شهید ثاني توفيق تألیف یافته ...
[دنا 580/2 (11نسخه)؛ نسخه های منزوی 1066؛ رجوع شود به مقدمه آقای محدث بر شرح عبد الرزاق گیلانی بر مصباح الشریعه که با کوشش و تعليقات ایشان چاپ شده و نیز لغت نامه دهخدا: زاهدی -شیخ حسین؛ الذریعه 115/26 ؛ فهرستواره منزوی 158/7 ]
1. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 295
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1016ق؛ یادداشتی درباره کتاب و مؤلف که مؤلف مصباح الشریعه را شهید ثانی دانسته، در برگی پایانی یادداشتی در باره تاریخ کتابت از محمد در رمضان 1339؛ جلد: تیماج قرمز، 140گ، 15 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 1-216]
٢. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 430
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1016ق؛ کاغذ: سپاهانی (نشریه: 11-905]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8650
آغاز: برابر؛ انجام: اگر چه هست عیان از فروع او ذرات ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: سید علی اصغر اصغر زاده موسوی، اردیبهشت 1338، کاغذ: نباتی آهاری، جلد: تیماج مشگی ضربی با ترنج و سرترنج، 134 گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 14-122]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4093
آغاز: افتاده در دیباچه: و لكن الله رمی و مشار اليه و ما ينطق ... و معتمد عليه ابن هو الا وحی یوحی ... شاهابجها ... ( پاره شده) وز معجزه جان دشمنان را خستی؛ انجام: بحق الحق و النبي المطلق. یا رب بكرم فعل بدم پنهان کن ×× رنج سکرات بر تنم آسان کن (دیباچه و پایان) و شعر او هم در آن هست (ص 28)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 136، 14 سطر (14×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 3071-13 ]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2083/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1249ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 18سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 5-420]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3043/1
آغاز: برابر؛ آغاز خاتمه: خاتمه در بیان مبدأ و معاد انسان موافق مذهب اهل شریعت و طریقت؛ انجام پایان شرح: خواجه على صفوی: دین میطلبی ز راه حق دور مشو*** وز بهر جهان غافل و مغرور مشو / نور دو جهان طلب ز طاعت میكن*** در راه تو ظلمت است بی نور مشو. پایان نسخه: و شکی نیست هر که ذات واحد را محیط شناسد بمجموع مظاهره
خط: نستعلیق تحریری، كا: ابراهیم بن زین العابدین اصفهانی نعمة اللهی، تا: 1290ق؛ کاتب در دنباله خاتمه بدون اشاره به تمام شدن و یا نشدن کتاب شرحی جالب توجه و مشتمل بر نکات تاریخی نوشته که عینا (با اغلاطی که دارد) نقل کرده می شود: «گر بهم بر زده بینی خط من عيب مکن*** که مرا محنت ایام بهم بر زده است. در حالت بیحالی و افسردگی (..!) تمام از ناملایمات ایام بخصوص از باب بليه عام که درین سال میشود (!) کم نام بر تمام اهل ایران واقع گردید و قحط عظیم رخ نمود که هیچ بییندهای نبیند انشاء الله تعالی که نصف ممالک ایران از درد جوع مردند و نصف از نصف دیگر که ربع باشد بممالک فرنگستان و اروپا و انگلستان و روم و روس و افغانستان و طایفه ترکمانیه رفتند و بسیار دیگر بمرض حسبه (!) که اشد از طاعون بود مردند و در دارالخلافه طهران که مقر سلطنت عظما (!) بود در کوچه و بازار از مرده پشته ها و در خارج شهر قبرستان کوه و تلها و مناره ها بلند شده بود از بی کفایتی صدراعظم جدید ایران که میرزا حسین خان و مشیرالدوله قزوینی اصل است لیکن تمام ناس بقدر قوه هر یک نگاه داری و دفن و کفن اموات کردند بخصوص از رجال دولت و گرانی جنس در دارالخلافه بحدی شد که گندم خرواری پنجاه تومان و جو خرواری چل تومان شد لاكن (!) قلیل ایامی که گندم و آردیکه از آهک و گچ و زرت و بعضی چیزهای دیگر در آن بود از حاجی ترخان و سایر ممالک روسیه آوردند همین قدر بود که هر کس از آن نان خورد جان بدر نبرد و مرد بخصوص فقرائی که از بلاد متعدده بدربار معدلت مدار پناه
ص: 268
آورده بودند و از جانب دولت نگاهداری میکردند و از تمام تجار و متمولین پوله اعانت هواله (!) بودند بقدر صد هزار تومان پول اعانت فرستادند ليكن از این آرد و نان و آش در تمام مهمان خانه های دولتی روزی اقلا یکهزار نفر جان از ورطه دنیا بصاحل (!) آخرت میبرد و در سایر ولایات از قبیل خراسان و اصفهان و قم و کاشان و همدان کار مردم از گوشت حیوانات گذشت و بخوردن گوشت اطفال و اموات کشانید باری دریچه (!) حالتی با آنکه الله الحمد اسباب معیشت و گذران آماده و دلخاه (!) بود از افسردگی (!) ابنای جنس مشغول به تحریر این رساله شدم و شبها را اوقات صرف نویساندن یکهزار و دویست و نود هجری رخ نمود و گرانی بارزانی مبدل شد بقسمی که هیچکس تصور نمیکرد که باند که زمان این نعمت حاصل شود بلکه در چند سال دیگر محال میدانستند و الحال گندم خرواری چهار تومان و جو دو تومان و سایر حبوبات بهمین قیاس است و اینک پادشاه جمجاه ناصرالدین شاه روانه تماشا خانه های فرنگستان و اصلامبول(!) باشد و در بیست و دوم شهر حال که صفر المظفر 1290 میباشد نقل مکان بقريه کند (!) و در چهاردهم شعر ربيع الاول اخبار دولتی نموده اند که در انزلی گیلان وارد کشتی بخار شده از سمت آرسیه مهمان دولتین میباشند و باعتماد خود ششماه صفر (!) دو ساله میکنند تا چه مقدر شده باشد حرره اقل سادات حسینی ابراهیم بن زین العابدین اصفهانی (!) نعمت اللهي في ليل سه شنبه شانزدهم شهر مذکور من شهور 1290»؛ کاغذ: فرنگی رگه دار و چهار خانه، جلد: مخملی بنفش داغ کرده، 359ص (1 359)، مختلف السطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 5×13/ 20سم (ف: 483-10 ]
7. ساری؛ عمومی؛ شماره نسخه: 132
آغاز: و من جزا می دهم به روزه، پس روزه داشتن؛ انجام: پس بر شما باد دوری از منافق صوری و همواره.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی رنگ، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابری عطف مشمع، 16 سطر (18×8)، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 107]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7180
آغاز: برابر؛ انجام: من آن كرم كز من مسکین آمد ×× آنچه از کرم و فضل تو آید آن کن خط: نسخ، كان محمد رضا ویشلقی، تا: 29 ربیع الثانی 1310ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 112 گ، 17 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 18-317]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9275
آغاز: برابر؛ انجام: اگر چه هست عیان از فروغ او ذرات ... ملتمس دعای خیر است في سنه 1318
خط: نستعلیق شکسته، کا: محمد رضا، تا: 1318ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای، 18 سطر (15×7) [الفبائی: 92]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 14781
آغاز: برابر؛ انجام: واو است از عبادت نمودن تو و دعای تو و بدرستی که خوانده است ترا
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی: 524]
11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/103
آغاز: برابر؛ انجام: و این آواره بیدای سرگردانی را باخلاص بارشاد فرمایند . زبان حقایق ترجمان بطعن ورد او نگشایند خط: شکسته نستعلیق، كا: حاج محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، بی تا، کاغذ: قورخانه، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 15گ (175ر-189ر)، اندازه: 19×23/5سم [ف: 7-192]
bayān-ul asrār
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17723 ض
بی کا، بی تا (د.ث. مجلس
الاسرار للطالبين / عرفان و تصوف / عربی
bayān-u asrār-it țālibīn bi-tawfīq-i rabb-il ‘ālamīn = bayan-ul asrar li-t-talibin
؟ کورانی، یوسف بن عبدالله، -768 قمری
kūrānī, yūsof ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 1367)
همان که برخی از محمد بن احمد مرسی (-460ق) دانسته اند. در تشویق به تصفيه باطن تا انسان به مقام حقیقت بتواند رسیدن و بیان اعمال و عبادات ظاهر شریعتی و باطن حقیقتی و بعضی آداب مخصوص اهل حق و حقیقت به روش اهل تصوف و عرفان همراه با نقل بعضی از روایات و گفته های بزرگان عرفا در بیست و چهار فصل» به عدد حروف «لا اله الا الله محمد رسول الله» و ساعت های شبانه روز: فصل 1. بيان رجوع الانسان الى وطنه الاصلی؛ 2. رد الانسان الى اسفل السافلين؛ 3. حوانیت الأرواح في الجسد؛ 4. بیان عدد العلوم؛ 5. بيان التوبة و التلقين؛ 6. بیان اهل التصوف؛ 7. بیان الاذکار؛ 8 شرائط الذكر؛ 9. روية الله تعالی؛ 10. الحجب الظلمانية و النورانية؛ 11. بيان السعادة و الشقاوة؛ 12. الفقر و التسمية بالصوفية؛ 13. الطهارة الباطنة و الظاهرة؛ 14. صلاة الشريعة و الطريقة؛ 15. طهارة المعرفة في عالم التجريد؛ 16. زكاة الشريعة و الطريقة؛ 17. صوم الشريعة و الطريقة؛ 18. حج الشريعة و الطريقة: 19. الوجد و الصفاء؛ 20. الخلوة و العزلة؛ 21. اوراد الخلوات؛ 22. الواقعات في المنام و السنة؛ 23. بیان اهل التصوف (فرقهم)؛ 24. الخاتمة. آغاز: بسمله. الحمد لله القادر العليم الفاطر الحكيم الجواد الكريم الرب الرحيم منزل الذكر الحكيم و بعده فالعلم أن العلم اشرف منقلبة و اجل مرتبة و ابهی مفخرة و اربح متجرة به يتوسل إلى توحید رب العالمين
ص: 269
انجام: علمک کاف عن المقال و کرمک کاف عن السؤال صل على سيد المرسلین و آله اجمعين و اغفر لنا و لوالدينا و للمسلمين تمت الرسالة الشريفة بتوفيق الله و سمیت بیان الاسرار و الاسماء التسعة و هذا اصول الاسماء و لا نهاية لفروعها و الله اعلم
[دنا 580/2 (5 نسخه)؛ الأوقاف العامة موصل 104/2 ]
1. تهران: ملک، شماره نسخه: 4194/1
آغاز: برابر
انجام: بالنبي العربی و آله الاخیار. يوم الجمعة الأخر من شهر ذي القعدة في سنة تاريخ ثمان و ثمانین بعد الالف بی کا، تا: آخر ذیقعده 1088ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن یک لا يشمی، 60گ (آپ -60پ)، 14 سطر، اندازه: 16/2×10/1 سم [ف: 7-253]
2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1623/1
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 58گ (1-58) [نسخه پژوهی: 3-154]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 195/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: یک شنبه صفر 1127ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 24گ (57پ - 80پ)، 21 سطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 226-1 ]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10872/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد قزقز عجلونی، تا: جمعه 25 شعبان 1274ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 32گ (ور-40پ)، 21 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 27-293]
5. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 750
آغاز: بسمله. قوله تعالى ثم اورثنا الكتاب الذين اصطفينا من عبادنا فمنهم ظالم لنفسه و منهم مقتصد ... اما بعد فلما خلق الله تعالی روح محمد عليه السلام اولا من نوره كما قال الله تعالى خلقت روح محمد صلی الله عليه وسلم من نوری؛ انجام: برابر
نسخه حاضر خطبه کتاب را ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ فاقد جلد، 30گ، 16 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 2-31]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11711/3
آغاز: برابر
در فهرست با دو عنوان «رساله در عرفان» و «بيان الاسرار» آمده و ناشناس و آنچه از آغاز رساله اول و انجام رساله دوم نقل کرده، آغاز و انجام این رساله است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ واقف: یحیی معرفت، 1365، 35گ (15- 49ر)، 23 سطر، اندازه: 15×8سم [ف: 34-51]
← بيان الاسرار للطالبين ← بیان اسرار الطالبين بتوفيق رب العالمين
bayān-ul asrār li-t-tālibīn
رساله عرفانی کوتاهی است در چند «فصل»: 1. بیان اهل تصوف که 12 گروه اند؛ 2. صفاتی که شایسته است سالک متصف بدان باشد.
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 678/2
آغاز: فصل في بيان أهل التصوف و هم اثنی عشر نفرة أحدهم سنيون وهم الذين أفعالهم و أقوالهم موافقة للشريعة و الطريقة و هم أهل السنة و الجماعة؛ انجام: يا راحم المذنبین علمک کاف عن المقال و کرمک کاف عن السؤال و صلی الله على سيدنا محمد و آله أجمعين فاغفر لنا و لوالدينا و للمسلمين أجمعين. تمت الرسالة الشريفة بتوفيق الله و سمیت بیان الأسرار للطالبين.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1270ق؛ 4گ (5ر -18)، 14 سطر، اندازه: 13/5 ×21سم [ف: 1-80 ]
← بیان الاسرار للطالبين و الأسماء التسعة للتصفية ← بیان اسرار الطالبين بتوفيق رب العالمين
bayān-ul asfār-il arbaʻa
قمشه ای، محمد رضا بن ابوالقاسم، 1241-1306 قمری
qomše-7, mohammad rezā ebn-e ab-ol-qāsem (1826 1889)
وابسته به: الحكمة المتعالية في الأسفار الأربعة العقلية = اسفار اربعه صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (979-1050) رساله عرفانی فلسفی درباره معنی اسفار اربعه، که هنگام تدریس «اسفار» ملاصدرا نگاشته است.
آغاز: الحمد لمن ليس في الوجود الا هو السبحان المنزه عن النقص و الشين حمدا مقسدا عن المين و الرين
انجام: هذا ما استفدت من ملاحظة كلمات القوم و تتبع مباحث الكتاب
[ دنا 580/2 ]
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1490/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا بن فرج الله زنجانی، تا: 1319-1344ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 3گ (53ر -55ر)، اندازه: 18×11 سم [ف: 4-336]
2. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 3مجموعه بدون شماره
آغاز: اعلم أن السفر هو الحركة عن الموطن او الموقف متوجها الى المقصد بطي المراحل و قطع المنازل؛ انجام: برابر کا: محمود بن أبي الفضائل الحسینی، تا: دوشنبه 23 ربیع الثانی
ص: 270
1347ق، جا: نجف [دليل المخطوطات: 1-154]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5759/3
آغاز: هذا ما كتبه الاستاد ... محمد رضا الأصفهانی بداية شروعه مباحثة الاسفار. بسمله. السفر هو الحركة من الموطن او الموقف متوجها الى المقصد؛ انجام: برابر خط: نستعلیق ریز، کا: محمود بن ملاصالح بروجردی شاگرد آقا محمد رضای قمشه ای، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن لیمویی ضربی، 21 سطر، اندازه: 21/8×13/6
سم [ف: 9-23]
bayān-ul asfār-il arba a
زنجانی، احمد بن محمد رضا، ق 14 قمری
zanjānī, ahmad ebn-e mohammad rezā (- 20c)
وابسته به: الحكمة المتعالية في الأسفار الأربعة العقلية = اسفار اربعه ؛ صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (979-1050) مانند رساله سابق به گونه دیگر که زنجانی از استاد خود شنیده و به عنوان تعلیق بر «اسفار» ملا صدرا نگاشته شده است.
[دنا 581/2 ]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1490/8
آغاز: في بيان الأسفار الأربعة كما سمعتها من الاستاد و اضبطها، السفر الأول من الخلق إلى الحق؛ انجام: و فقنا الله و اياك للسير في بعض مراتب الأسفار التي يمكن لأمثالنا السير فيها
خط: نسخ و نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا بن فرج الله زنجانی، تا: 1319-1344ق، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 2گ ( 55ر -56ر)، اندازه: 18611سم [ف: 4-336]
bayān-ul iškal fi-mā hakā 'an-il mahdī min-al aqwāl
قاسمی، حميدان بن یحیی، ق6 قمری
qāsemī, hamīdān ebn-e yahyā (- 12c)
پاسخی است از نسبت هایی که به الامام المهدي لدين الله حسین بن القاسم عیانی داده اند. در این رساله بعضی از گفته های وی را نقل کرده و طی فصولی چند در آنها بحث می کند و همه گونه نسبتها را با آوردن اقوال وی رد می کند.
[دنا 581/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7407/10
آغاز: أما بعد حمدالله تعالى على جزيل آلائه و صلواته على النبي محمد خاتم أنبيائه و على السابقين و المقتصدين من أبنائه؛ انجام: فان الله سبحانه لم يجعل حججه خبرة فاسدة و كتابة مفردة ليس معه من ذرية الرسول معين.
خط: نسخ، كا: حسين بن قاسم بن حسين الداعی، تا: 1336ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 7گ (150-156ر)، اندازه: 25×17سم [ف: 19-207]
←بیان اعتقاد ←اعتقادات
← بیان اعتقادات اهل سنت ← عقائد النسفی (ترجمه)
bayān-ul i'tiqād fi mā yakțir ilay-h iḥtīyāj-ul ‘ibād
عامری، یحیی بن ابی بکر، 816-893 قمری
‘āmerī, yahyā ebn-e abī-bakr (1414-1488)
مصنف بعد از آنکه رساله ای به فارسی در بیان اعتقاد تأليف کرده بود به خواهش جمعی کتاب حاضر را در بیان عقاید به عربی جهت سهولت حفظ برای مبتدئين پرداخته و بیشتر آن گرفته شده از آثار ابوحنیفه و اصحاب وی بدون اظهار نظری از خود مؤلف است و آن را در سه «باب» قرار داده: 1. مسائل الاعتقاد سی و دو فصل؛ 2. مسائل الفاظ الكفر و كلمات الارتداد ده فصل؛ 3. مسائل کتاب الاستحسان مما يكثر اليها احتیاج العباد شش فصل. آغاز: الحمدلله المتوحد بازلى الوجود والذات و المتفرد بقدم النعوت و الصفات ذاته منزه عن التغير و اختلاف الحالات. [دنا 581/2 (3 نسخه)]
١. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 612/2
آغاز: برابر؛ انجام: آن نقش خاتم رسول الله كان ثلثة اسطر الاول محمد و الثانی رسول و الثالث الله و كان نقش خاتم علی بن ابی طالب رضي الله عنه الملك لله تم المختصر في بيان الاعتقاد.
خط: نسخ، بی کا، تا: 886ق؛ مهر: «محمد امین صلاحی» (کروی)؛ تملک: حسين الأديب اغريبوزی با مهر «عبده حسین» (مکعبی)؛ از موقوفات رمضانيه واقف: آقا ابراهیم، 1230؛ جلد: تیماج روغنی، پشت جلد اسلیمی، 35 گ، 19 سطر، اندازه: 18×13 سم [ف: 324]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 442/2
عکسی نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-393)
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 895/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-94]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8416
آغاز: برابر؛ انجام: و من أنكر آية من آيات القرآن أو استهزأ بها.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 8گ، اندازه: 22×16سم [ف: 22-15]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18276 ض
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
ص: 271
bayān-e a‘dād
در بیان اعداد و وفق وروش آنها و نهادن الواح به طریقی که استادان این فن گفته اند، به طوریکه همه بتوانند از این علم استفاده کنند نه به روش رمز و اشاره چنانچه معمول استادان سابق بوده، با عناوین «ضابطه - ضابطه»..
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3780/10 - 19/110
آغاز: بسمله، الحمدلله لم يزل و لایزال ولايتغير عن الحال الى الحال ... این رساله ایست در بیان اعداد و وفق و روش آن ونهادن الواح به طریقی که استادان این علم فرموده اند؛ انجام: واگر سه باشد در خانه یازدهم و اگر دو باشد در خانه شانزدهم و اگر یک باشد در خانه بیست و یکم و صورت شکل این است والله اعلم بالصواب. خط: نسخ، بی کا، تا: 24 ذیقعده 1288ق؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 5گ، 20 سطر، اندازه: 21×13/5
سم [ف: 2-649]
← بیان افعال الحرارة و البرودة و خواصها و كيفية تولد البياض و السواد و سائر الالوان←مکاتبات الكاتبی و الطوسي (الحرار و البرودة)
bayān-u aqsām-il qadīyyat-il maḥşūra
آمدی، محمد
āmedī, mohammad
رساله ای است، در بیان اقسام قضیه محصوره از مباحث منطق، مؤلف ضمن نقل نظریات دیگران، به شرح آن پرداخته است. آغاز: بسمله، يقول الفقير محمد الآمدی: ان القضية أما على ثلاثة اقسام: حقيقية و خارجية و ذهنية، كما ذهب سيد المحققين منهم الشريف الجرجانی، او على قسمين، بان يكون الحقيقة أعم منها و لا يوجد بها قسم آخر.
[دنا 581/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14638/13
آغاز: برابر؛ انجام: و أن الخارجية سواء كانت كلية او جزئية موجبة أو سالبة أعم من وجه من الذهنية سواء كانت كلية او جزئية موجبة أو سالبة، هذه جدوله ... خط: نسخ، كا: اسماعیل حلبی، تا: نیمه دوم قرن 12؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره زده، 6گ (87ر-92ر)، 27 سطر، اندازه: 1687 سم [ف: 81-37 ]
←بيان اقطاب ← قطبيه
bayān-e alfāz-e kofr va mūhem-e xatar
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 152/4 -ف
نسخه اصل: حسین چلبی ش 1184؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 756ق [فیلمها ف: 1-420]
bayān-ul amr bayn-al amrayn ‘alā mā huwa 'alay-h fi-1 bayn
مراغی، حسن بن عبدالرحيم، -1300 قمری
marāqī, hasan ebn-e ‘abd-or-rahīm (-1883)
رساله ای در موضوع جبر و تفویض که مفصل تر از رساله دیگر مؤلف می باشد که چند سطر از آغاز هر دو رساله یکی است. آغاز: بسمله، الحمد لله الواحد بالتوحيد الحاجز بين البحرين و الرب العادل بالامر بين الأمرين. اقول لابد في بيان المراد بحيث يطمئن الفؤاد ... منها ما ورد عن ابی الحسن علی بن محمد العسكري عليهما السلام في تفسير الجبر و التفويض ... انجام: فقال عليه السلام لو قلت غير هذا الضربت الذي فيه عيناك و لقد كتبنا في بيان سر الخلقة و كشف ستر الخليفة ما يثبت به حقيقة سر الحكمة و سريره المعرفة فمن اراد ذلك فلير جع اليه فانه ام العلوم و الأسرار ... كتبه بالتائيد والسديد من الأئمة الأطهار ... و انا العبد ...
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5159/1
آغاز و انجام: برابر
در فهرست با عنوان جبر و اختیار آمده است که به استناد فهرست مرعشی 418/38 تغییر یافت؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1259ق، 10گ (1پ-10ر)، 14 سطر (16×8) [ف: 15- 240]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15136/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 6گ (19-24)، 20 سطر، اندازه: 16×8سم [ف: 38-418]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2027/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: رستم بن بیجن، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 10گ (27پ -136)، 15 سطر، اندازه: 13/5 × 20سم [ف: 6-33]
bayān-ol awrād
نوری برزنجی، احمد، -1325 قمری
ص: 272
nūrī barzanjī, ahmad (- 1907)
در فضیلت و فواید بعضی از سور و آیات قرآنی و بعضی از اوراد کوتاه.
آغاز: بسم الله و الحمد لله و الصلاة و السلام على رسول الله، برادران نزد صوفيه و فخر رازی حدیث هست. انجام: لهذا بسیار می خواهند برای حفظ از آن آلام بيغایت عقبی مشقتها بکشیم.[دنا 581/2 , فهرستواره منزوی 159/7 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9348/4
آغاز: بسم الله و الحمد لله و الصلاة و السلام على رسول الله، برادران نزد صوفیه و فخر رازی حدیث هست.؛ انجام: لهذا بسیار می خواهند برای حفظ از آن آلام بيغایت عقبی مشقتها بکشیم.
خط: نسخ معرب و نستعلیق، كا: ابراهیم بن حاج فیض الله سنندجی، تا: شنبه 8 ذیقعده 1312ق؛ جلد: مقوایی عطف و حواشی تیماج قهوه ای، 17گ (77ر-93پ)، 15 سطر، اندازه: 16/5× 5/20سم [ف: 24-1389]
← بیان اوزان شرعی ← اوزان شرعيه
bayān-ol īmān
تأليف میر نعمت الله در تطبيق احکام شریعت به آداب طریقت.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 67/9
انجام: چنگ در گفته یزدان و پیامبر زن و رو*** کانچه قرآن نبود جمله فسونست و هوس / اول و آخر قرآن ز چه با آمد و سین*** يعنى اندر ره دین رهبر تو قرآن و بس. ... تمت الرساله بتاریخ شهر ذيقعده الحرام 1083 در قصبه طیبه بهشت نشان ماهان حسب الامر ملازمان ذی شان نواب مستطاب فكلجناب مرتضوی انتساب مستغنی الالقاب مرتضی ممالک اسلام و مقتدای طوایف انام قطب فلک سیادت و نجابت و مهر سپهر هدایت و نقابت الشريف بتشريفات الطاف اله ثمره شجره سید نورالدین نعمت الله میرزای خدایگانی میرزا شاه ابوالمهدی اید الله ظلاله العالی مرقوم گردید. بنده زاده دولتخواه محمد هادی. خط: شکسته نستعلیق عالی، كا: محمد هادی بن محمد صادق ماهانی، تا: ذیقعده 1083ق، جان ماهان؛ کاغذ: ترمه بسیار نازک و ظریف اصفهانی، جلد: تیماج یک لا تریاکی، 12 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 18×10/5 سم [ف: 7-493]
← بیان اینکه انسان مرکب است از ده لطیفه ← ده لطيفه
bayān-e īn-ke dalīl farz ast (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/32
خط: نستعلیق، كا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 2ص ( 649-648 ) [مختصر ف: 115]
bayān-ol badī“
فندرسکی استر آبادی، ابوطالب بن میرزا بیگ، -1100 قمری
fendereskī estarābādī, abū-tāleb ebn-e mīrzā beyg ( 1689)
کتاب در علم بیان و بدیع شامل یک «مقدمه» و دو «مقاله» و یک «خاتمه »: مقدمه: در تعریف علم بیان و علم بدیع؛ مقاله 1. تشبیه و استعاره و کنایه دارای چند فصل؛ مقاله 2. محسنات کلام (فن بدیع)؛ خاتمه: در سرقات شعری و مسائل نزدیک به این. آغاز: بسمله، افتتاح بیان بدیع روشان ... چراغ دودمان امامت ... سلطان سلیمان پادشاه الصفوي الموسوی ... اما بعد چنین گوید ... ابو طالب بن میرزا بیک الموسوي الفندرسکی که این رسالهای است مختصر موسوم به «بیان بديع» در بیان اقسام تشبیه و استعاره و کنایه و آنچه کلام را به حسب معنی حسن بخشد که محسنات معنوی گویند و آنچه به حسب لفظ حسن بخشد که محسنات لفظی گویند. در ضمن یک مقدمه و دو مقاله و یک خاتمه.. .
[ الذريعة 178/3 ؛ دنا 581/2 ؛ ریحانة الادب 232/3 ؛ روضات الجنات 114؛ کنی و القاب 31]
1. تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 1685
آغاز: برابر؛ انجام: در مصنفات خویش گوید ... اللهم كما جعلت ... فانک الاول و انت المنتهی.
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1099ق؛ با سرلوح، مجدول مذهب، دارای یادداشت عرض 1105، 18 شوال 1127 و 16 ربیع الثانی 1115؛ تملک: سید مرتضی موسوی؛ کاغذ: کاغذ ترمه سمرقندی، جلد: پارچه قهوه ای، 170 ، 11 سطر، اندازه: 19×12/4 سم [ف: 2-65]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5980/1
آغاز: برابر؛ انجام: عن تشبیب الضلال بالرشاد و اختم عاقبة أمورنا بالحسنی فانک الاول و انت المنتهی ... تحریرا بتاريخ ... سنه 1114، بگوید که با رحم الراحمین بیامرز ذنب نویسنده
خط: نستعلیق خوش، كان ابو طالب بن ملک جابر انصاری غوریانی، تا: 1113ق، کاغذ: اصفهانی شکری در دو نوع جلد:
ص: 273
تیماج سرخ ضربی، 144ص (2-145)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 17-356]
al-bayān-ul badī“ fī ibn-i bazī
صدر، حسن بن هادی، 1272-1354 قمری
sadr, hasan ebn-e hādī (1856-1935)
تاريخ تأليف: 15 صفر 1338ق؛ محل تألیف: کاظمین این رساله در این است که محمد بن اسماعیل که در صدر پاره ای از روایت های کافی آمده محمد بن بزیع می باشد نه برمکی پابندقی. رساله پس از هشت «مقدمه کوتاه دارای دو «مقام» است: (دلیل اینکه این شخص ابن بزیع می باشد، دلیل اینکه کس دیگر نیست). دو وجه الحاقی بر این رساله از مؤلف برای شیخ علی زاهد قمی فرستاده شده و وی آنها را در پایان این نسخه افزوده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10109/2
آغاز: الحمدلله الهادي لما اختلف فيه من الحق و الصلاة على خير الخلق محمد و آله ائمة الحق اما بعد فيقول العبد الراجی فضل ربه؛ انجام: في بلد الكاظمين على مشرفها من الصلاة و السلام ما يملأ الخافقين و يقربه العالمين
خط: نسخ، كان محمد کاظم بن احمد بن محمد جعفر موسوی جزائری، تا: 1360ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 42گ (17پ-58)، اندازه: 31×10سم [ف: 26-76)
bayān-e bešārāt-e kotob-e sābeqe bar payāmbar-e
eslām
ابوالحسن بن مهدی
ab-ol-hasan ben mahdī
تاریخ تأليف: 1301 ق
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20792
آغاز: بسم الله و به ثقتی سبحان الذي اسرى بعبده ليلا؛ انجام: شب سه شنبه از شهر رجب عام 1301 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 13 سطر (15×7)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
bayān-e baʻzī hālāt-e farangestān ke natīje-ye ān monjar be jang šod
ملكم، 1249-1326 قمری
malkam (1834-1908)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13545/2
آغاز: بیان حالاتی که سبب جنگ فرانسه و پروس شد. سابقا پوليطيك دول متفقه آلمانی؛ انجام: تفصيل آن به کتابچه علا حده لازم دارد و خارج از مقصود بود معروض نگردید خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج يشمی مجدول، 12گ (56پ -67پ)، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 37-42]
bayān-ul bayān fī š.-il isti'āra
ممودی، محمود، ق13 قمری
mamūdī, mahmūd (- 19)
شرح مختصر و مزجی است بر «رسالة الاستعارة» ملا ابوبکر میر روستمی هواری (قرن 13 ق). آغاز: بسمله اللهم يسر لنا ما نريد من نظم هذا الشرح في سلك الاختتمام و انعم علينا بنعمة التوفيق على الإتمام، الحمدلله الذي رشح كلامه بر رائع لطائف البيان انجام: و المعنى المعرض المقصود من اللفظ سياقا فهو نفی الاسلام عن الموذي المعين و هذا آخر ما يسر الله تعالی بمنه و لطفه
[دنا 582/2 ؛ مخطوطات مكتبة الاوقاف المركزية في السليمانية 181/5 و 182]
قم، مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 686/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تحریری، کا: حسن لاجل (عنایت گیان) سروری کاکه عناية، تا: ربيع الأول 1339ق؛ جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج سرخ، 27گ(1پ -27پ)، 15 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 1-585]
← بیان بیماریها←علاج الامراض
←بیان التبيان و احتجاج موازین← دیوان
bayān-ut tadkira wa tibyān-ut tabșira = š.-ut tadkirat-in nașīrīyya
وابسته به: التذكرة النصيرية = تذکره نصیریه؛ نصیرالدین طوسی،
محمد بن محمد (597-672) شرح مزجی نسبتا مفصلی است بر کتاب «التذكرة» خواجه نصیر الدین محمد بن حسن طوسی (672) که چون شارح دانشجویان و
ص: 274
آموزگاران را مشغول به حل معضلات و مشکلات این کتاب دیده و نیز بعضی از وى شرحی بر این کتاب خواسته بودند، تصمیم گرفته شرحی با حذف اغلب برهان های هندسی که در مجسطی مذکور است با لفظی آسان و بدون تطویل بیان کند و آن را به همان ترتیب اصل کتاب در چهار «باب» که هر یک دارای «فصولی» است مرتب گردانیده و شرح نموده است. این شرح با هیچیک از شروح تذکره مانند شرح عبدالعلی بیرجندی و شرح شمس الدين محمد خفری موسوم به تكملة تطبيق نمی کند. ولی محتمل است مؤلف آن نظام اعرج نیشابوری ( 730ق) باشد.
آغاز: الحمد لله الذي خلق السماء متحركة على القطب و المحور و الارض ساكنة على شكل الكرة المدورة و صير نور القمر مستفادة من ضوء الشمس الأزهر.
[دنا 582/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1514
آغاز: برابر؛ انجام: قطعت كلامي على ذلك حامدا لله و مصلیا على. تا ... سنة ثمان و عشرین و سبعمائة هجريه. خط: نسخ کهن، كا: زین الدین یوسف بن حمزه، تا: 819ق؛ کاغذ: ایرانی ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 231 ص، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 21×12سم [ف: 4-223]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1064
آغاز: برابر نسخه اصلی: کتابخانه شخصی قم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، در صفحه اول نام کتاب با عنوان «شرح تذکرة خواجه نصیر الدین طوسی» و امانت «سید علی محمد» نزد عبد الله حسینی»؛ 261ص [عکسی ف: 3-323]
bayān-ot tanzīl
نسفی، عزیزالدین بن محمد، ق7 قمری
nasafī, azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)
در دیباچه می نویسد: دوستان از من خواستند که کتابی جمع کنی که بزرگ تر از کتاب تنزيل باشد و خردتر از کشف الحقایق که تنزيل بسیار مختصر و معانی وی را در نمی توانیم یافتن و کشف الحقایق به غایت مطول و من این کتاب را در ده اصل ساختم و نام بيان التنزيل نهادم: 1. معرفت خدا؛ 2. معرفت عالم اصل؛ 3. معرفت ملک؛ 4. معرفت انسان؛ 5. معرفت نبی و ولی؛ 6. معرفت شریعت و صاحب طریقت و حقیقت این شش اصل را در ولایت ماوراء النهر در شهر نسف که ولایت مؤلف است نگاشته)؛ 7. معرفت معجزه و کرامت؛ 8 معرفت وحی و الهام؛ 9. معرفت حيات؛ 10. معرفت معاد؛ 11. معرفت شریعت و طریقت و حقیقت و ایمان و اسلام و احسان؛ 12. معرفت عبارت (عبادت) و شرایط آن و ارکان آن (این اصل بدون شرح است)؛ 13. معرفت معاملات و شرایط و ارکان آن مؤلف گوید: این دو اصل را بعد از ما برادر ما نویسد و سبب نوشتن و نانوشتن آنست که علم من علم وی است و اخلاق من اخلاق وی ... ؛ 14. معرفت سلوک و شرایط و ارکان آن؛ 15. معرفت خدمت و عزلت و صحبت؛ 16. معرفت بالغ و حر؛ 17. معرفت تقوی؛ 18. معرفت شکر و صبر و رضا؛ 19. معرفت قضا و قدر؛ 20. بیان آنکه مقصود ازین توجه اصل چه بود. در آخر کتاب آمده است این ده اصل در خراسان در ولایت بخیر آباد بر سر تربت شیخ سعدي الدين حموی تمام ..... چنانکه معلوم گردید در آغاز و در آخر اشاره به ده اصل کرده است و عملا دارای 20 اصل است که در هر اصل چند فصل می باشد.
آغاز: بنام خدائی که بود و هست و خواهد بود. حمد و سپاس بیغایت خدایر است جل جلاله و تعالی کبریا ... چون کتاب تنزيل بر اصحاب عرض کرده اند گفتند ما را کتاب تنزيل تمام نمیشود از جهت آنکه الفاظ وی اندک و معانی وی بسیار باین سبب این کتاب نوشته شد تا کتاب تنزیل را شرح باشد و این کتاب را بيان التنزيل نام نهاده آمده انجام: چون به مبداء خود رسید بازگشت او به مبداء عام خواهد بود.
چاپ: چاپ شده
[ دنا 582/2 (10 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 159/7 ]
1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4196/2
آغاز: برابر؛ انجام: کار سالک آنست که از خلق کران گیرد و عزلت احتیار کند که در چنین وقت ...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1017ق؛ کاغذ: ترمه بیاضی، جلد: رویه میشن یک لا آلبالوئی، 26گ (16ر-41ر)، 25 سطر، اندازه: 14/6 × 25/7سم [ف: 7-255]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10039/3
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: مقصود مسعود فشار ترکمان، تا: 1256 -1257ق؛ جلد: تیماج ضربی با ترنج با سر مجدول، 63ص (141 -203)، اندازه: 21/5×15 سم [ف: 32-54]
٣. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1152-ف
نسخه اصل: بادلیان 35e؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 13 محرم 1265ق؛ 99، 15 سطر [فیلمهای دانشگاه تهران-ف: 1-25]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4136/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 59گ (201پ-259)، 15 سطر(12×17/5)، اندازه: 29×18سم [ف: 11-134]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10304/3
ص: 275
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 44ص ( 125-82 )، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 32-311]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10367/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 34ص (65-98)، 16سطر، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 32-347]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 405/2
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی ضربی، 17 سطر (12×7/5 )، اندازه: 17×11 سم [ف: 3-416]
8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4050-ف نسخه اصل: ابراهیم دوزن ولى الدين 1767؛ بی کا، بی تا [فيلمها
ف: 3-8]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5529/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی لایی، 64گ (164ر-227)، 19 سطر (146)، اندازه: 20×14سم [ف: 16-29]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4010/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز، 15 سطر، اندازه: 20/7×13 سم [ف: 7-145]
11. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1342/9
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 32گ، اندازه: 20×15سم [ف: 84-3 ]
12. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 21972
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 87گ، 17 سطر(8/5×16/5)، اندازه: 23/5×14سم [ف: 2- 639]
bayān-ut tawārīx wa-l kabā’is
محمد حسن بن محمد علی، ق13 قمری
mohammad hasan ebn-e mohammad ‘alī (- 19)
[دنا 582/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 79/3
کاتب = مؤلف، تا: سه شنبه 5 صفر 1227ق؛ فیلم آن در دانشگاه تهران به شماره 3370 موجود است؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی، 15ص (26-40)، 21-25 سطر (159)، اندازه: 25×16سم [سنا: ف: 1-41]
←بیان توحید ← اسرار التوحيد
bayān-e seql-e akbar va asqar
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22044
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فيقول؛ انجام: و لعنة الله على اعدائهم اجمعين خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 21 سطر (15×10)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
bayān-ut tawq fi-l jawāhir-il hayūlāʻī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23806
آغاز: بسمله و به نستعین اما بعد فاني لحفاظتي على الأدب مع؛ انجام: فهذا ... مضاعف الكمالات العقليه خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: حنایی، جلد: اسقاطی، 19 سطر (13×8)، اندازه: 19×13سم [رایانه]
bayān-ul ja‘farīyya
تهرانی، محمد جواد
tehrānī, mohammad javād
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره
کاتب = مؤلف، بی تا [میراث شهاب: س ش 3و 4-149]
← بیان جوهر الثمين← جواهر الاجسام السماوية
bayan-u hal-il kafi (r. fi)
آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، 1293-1389 قمری
āqa-bozorg-e tehrānī, mohammad mohsen (1876-1969)
وابسته به: الكافی؛ کلینی، محمد بن يعقوب (-329ق) تاريخ تأليف: شنبه 25 ذیقعده 1374ق؛ محل تأليف: نجف
اشرف (در منزلش) شیخ عباسقلی واعظ چرندابی نامه ای به مؤلف نوشته و از وی پرسیده که آیا در کتاب کافی روایات ضعیف وجود دارد یا خیر؟ و در صورت وجود، چرا کلینی کتاب را به سفراء اربعه، که معاصر وی بودند نشان نداده تا روایات ضعیف را بیرون آورند؟ مؤلف با استفاده از خاتمه مستدرک استادش نوری که
ص: 276
فایده چهارم از فواید دوازده گانه آن به بیان حال کافی اختصاص دارد، در مقام پاسخ بر آمده است.
تهران؛ مجلس، شماره نسخه: 15818/2
آغاز: بسمله. و به ثقتی و اعتصامي الحمد لوليه و الصلاة على سیدنا محمد نبيه و على المعصومين الاثني عشر اوصیاء نبیه و بعد فقد كتب الى العالم الفاضل الخطيب البارع؛ انجام: هذا ما خطر في نظري القاصر عاجلا عصمنا الله من الزلل و الحمدلله أولا و آخرة و كتبه في السبت الخامس و العشرين من ذي القعدة ... آقا بزرگ الطهرانی عفی الله عنه.
نسخه حاضر با ماشین تایپ شده است؛ خط: نستعلیق، كان محسن بن علی مشهور به آقا بزرگ طهرانی، تا: 1327 و 1328ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4 گ (137 - 40ر)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 80-44 ]
← بیان حجية الشهرة (رسالة في)← حجية الشهرة
bayān-u hadīt-i at-tīna (r.-un fi)
ایروانی، مصطفی رساله ای در کیفیت جمع بين احادیث طینت و مسأله اختيار در آدمی.
īravānī, mostafa
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 829/3
آغاز: الحمدلله الملك المختار و الصلاة و السلام على سيدنا محمد و آله الاطهار؛ انجام: فالالتماس منك دعوة الخير في حق ذلك الغير فانه قريب مجيب والسلام
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: چرم مشکی، 5گ (73پ -77پ)، مختلف السطر، اندازه: 15×10 سم (مؤيد: 2-271)
bayān-u hadīt-i «inna-n nazar ila-1 ka'ba ‘ibāda»
خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری
xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6475/5
خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن ابی الحسن حسینی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 10گ (91-100)، 15 سطر (10×6)، قطع: جیبی، اندازه: 15×10سم [ف: 16-273]
bayān-u hadīt-i «xalaʻ-a naʻlay mūsā»
خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسین، -1173 قمری
xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)
از کتاب کمال الدین و تمام النعمة ابی بابویه.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6475/1
خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم بن ابی الحسن حسینی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 4گ (1-4)، 15 سطر (10×6)، قطع: جیبی، اندازه: 15×10سم [ف: 16-273]
bayān-e hadīs-e manqūl az safi-yod-dīn
خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری
xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)
توضیح حدیثی است که از ملامحمدباقر مجلسی درباره شیخ صفی نقل شده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6475/2
خط: نستعلیق، كان ابو القاسم بن ابی الحسن حسینی، تا: ذیحجه 1268 قبا کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 42گ(48-7 )، 15 سطر (1086)، قطع: جیبی، اندازه: 15×10 سم [ف: 273-16 ]
bayān-e harekat noqāt az mīzān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10684/13
آغاز: بباید دانست که نقاط چون از میزان حرکت کند به کجا می رود دست راست یا دست چپ تا محلی که منتهی شود و این چنان است که؛ انجام: هر نقطه که به آن جا رسد سرنگون می شود در آن جا می شود خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، اگ (32ر)، 21-15 سطر (12×15/5)، اندازه: 5×17/ 20سم (ف: 20-188]
← بیان الحروف ← المقدمة في بيان الحروف
bayān-ul ḥaqq
خبوشانی، محمد بن محمد، ق8 قمری
xabūšānī, mohammad ebn-e mohammad (- 14c)
تاریخ تأليف: سه شنبه 13 صفر 778ق؛ محل تأليف: یزد اثری از محمد بن محمد خبوشانی مشتهر به شمس خراسانی به نام «بيان الحق» «ليطابق اسمه مسماه». با سربندهای «باب» و
ص: 277
«فصل»هایی: 1. مقدمات الإيمان؛ 2. الحقيقة؛ 3. متعلقاته. باب یکم در 4 «فصل»: فصل 1. در معنای لغوی ایمان ... 4. در اقسام تصديق. در انجامه نگارنده تاریخ به پایان رسیدن سه شنبه 13 صفر 778 (ثمان و سبعین و سبعمائة) در شهر یزد آمده است. پس طبیعی است که نگارنده جز حاج محمد خبوشانی نوربخشی قرن 9ق (نفیسی
610/1 ) می باشد.
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2005/2 -عکسی
آغاز: الحمدلله الذي يسبح له السماوات السبع و الارض و من فيهن بافصح لسان ... و بعد، فان اضعف عباد الله و احوجهم إلى غفرانه محمد بن محمد الخبوشانی اصلح الله شانه؛ انجام: ما ذكرنا في باب المومن به. و الحمدلله رب العالمین و الصلاة و السلام على خیر الانام محمد و آله الطيبين و عترته الطاهرین و اصحابه المنتجبين ... وقع الفراغ من تأليف الكتاب ... على يدي اضعف عباد الله ... محمد بن محمد الخبوشاني المشتهر بشمس الخراسانی، ضمن يوم الثلاثاء الثالث من صفر ختم بالخير و الظفر لسنة ثمان و سبعين و سبعمائة بمدينة يزد. و فرغت من كتابته بعده بخمسة ايام. و سلم تسليما كثيرا ...
خط: تحریری شکسته، بی کا، تا: قرن 9 یا قرن 10؛ 76ص (125 200) [عکسی ف: 1-55]
bayān-ul haqq
حسینی علوی ، محمد اشرف بن عبد الحسیب 1145ق
hoseynī aʻlavī cmohammad ašraf ebn-e ‘abd-ol-hasīb
در یک «مقدمه» و یک «بیان» در پاسخ پرسش مولانا علی نقی از شیراز درباره لعن بر ابوحنیفه و نمازی که او ساخته است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5894/5
آغاز: بسمله. بعد حمد الله على جزيل آلاله و نعمائه ... چنین گوید ... احمد بن زین العابدین عاملی که بعضی از اخوان الصفاء و خلان الوفاء ... مولانا عليا نقيا مفاوضه گرامی باین مخلص نوشته؛ انجام: و بیم ضرر بسیار است که ان الثمرة تنبلی عن الشجرة و الحمد الله حق حمده و الصلاة على و أهله.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوایی، غص، 24 سطر (15×8)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-136]
bayan-ul haqq
شیخ الاسلام اصطهباناتی، احمد، -1254 قمری
šayx-ol-eslām estahbānātī, ahmad (- 1838)
این کتاب دارای دو «مقصد» است: در مقصد اول قصیده میمیه محي الدين بن عربی را شرح داده و گفته این شرح را جناب آقای ذوالریاستین از من خواسته و از نامه او یاد می کند آنگاه گوید که این قصیده در کتاب «ینابيع المودة» از عنقای مغرب شیخ عربی درباره حضرت مهدی نقل شده و ما از آن کتاب نقل می کنیم. در مقصد دوم به اثبات مهدویت خاصه پرداخته و بر سخنان بابیان و بهائیان اعتراض و خورده گیری بسیار نموده است. آغاز: عینان عينان لم يكتبهما قلم ... هم كلمة الحمد
[دنا 583/2 ؛ الذریعه 179/3 ]
1. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 134
آغاز: برابر؛ انجام: الاقي به الرحمان عند وفاتی.
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1342ق؛ تقریظ مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی مرجع شیعیان به خط و مهر او؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 470ص، 12 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 1-159]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7477
آغاز: برابر؛ انجام: و اللعنه على اعدائهم اعداء ... في ذى الحجه الحرام 1345
خط: نسخ، كا:محمد موسوی اصفهانی، تا: 1345ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 22 سطر (17×9)، اندازه: 21×13سم [الفبائی: 93]
3. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 43/3
آغاز: برابر؛ انجام: و انها قالت ... و غير ذلك هذا في اوائل الحال و اما في الحال فلا تسئل عن الحال و بالجملة. کا: ذوالریاستین، عبدالحسین، بیتا؛ افتادگی: انجام؛ تقریظی از مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی مرجع شیعیان آن زمان درباره این کتاب در تاریخ جمادی الثانی 1347؛ کاغذ: فرنگی شطرنجی سفید، جلد: مقوایی، 164ص (280-443)، اندازه: 22×17سم [ف: و 54-1 ]
bayan-ul haqq
فارسی، محمد علی بن عبدعلی، ق13 قمری
fārsī, mohammad ‘alī ebn-e 'abd-e--alī (- 19c)
تاريخ تأليف: 16 جمادی الاول 1269ق
کتاب «الشيخيه» تأليف عبد الصاحب الدوانی (-1263 ق) که در پاسخ سؤالات شیخ عبدالرحيم و بیان مسائل مهم کلامی و اعتقادی شیخیه نگاشته شده است. مترجم رساله حاضر را در ترجمه آن برای استفاده فارسی زبانان نگاشت. آغاز: بسمله الحمدلله الذي ازاح العلل في التكليف و سوی التوفيق بين الضعيف و الشريف مكن اداء المامور و سهل سبيل اجتناب المحظور و الصلاة و السلام على وسائط الكائنات و علل الممكنات
انجام: و العن أعدائهم و مخالفيهم و غاصبی حقوقهم و موالی
ص: 278
اعدائهم و معادی اولیاء هم ابد الابدين و دهر الداهرين و السلام خير ختام و افضل کلام
[دنا 583/2 ؛ فهرستواره منزوی 157/9 ]
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2408
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 16 جمادی الاول 1269ق؛ دارای خط خوردگی و قلم زدگی است؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 128گ، 24 سطر، اندازه: 22×16سم [ف مخ: 1-287]
bayān-ul haqq
تهرانی، محمد جواد
tehrānī, mohammad javā
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره جلد او 2؛ كاتب = مؤلف، بی تا [میراث شهاب: س 5ش 3و 4-149]
bayān-ol haqāyeq
رشیدالدین فضل الله همدانی، 648؟ -718 قمری
rašīd-od-dīn fazl-ol-lāh-e hamadānī (1251-1319)
رشید همدانی فهرست جامع تصنیفات خود را با ذکر ابواب و فصول پرداخته است که به انضمام برخی نسخ خطی آثار او دیده می شود. (از جمله رجوع کنید به لطایف الحقایق، نسخه ملک،
که آقای غلامرضا طاهر آن را به هنگام چاپ آن کتاب در مجلد دوم صص 4-21 گذاشته است. یکی از نگارش های او که در آن فهرست نام برده و جزئیات آن را شرح داده، بیان الحقایق است مشتمل بر هفده رساله بدین شرح: 1. سؤال سلطان؛ ٢. نصیحت سلطان؛ 3. سؤالات علماء؛ 4. تفسیر آیه «ولو شئنا الأتينا»؛ 5. تفسير «و لو علم الله فيهم خيرا»؛ 6. تفسیر سوره انا انزلناه؛ 7. حقیقت الوان و تفسیر آیه الله نور السموات و الأرض؛ 8 حروف و تحقیق مباحث آن؛ 9. فواید زیارت تربت بزرگان؛ 10. نصیحت اخوان؛ 11. تحقیق سبب جدری؛ 12. بیان حرارت و انواع آن؛ 13. دوام خلود در بهشت و دوزخ؛ 14. بیان حقیقت خرقه و مناسبت نسبت به امیر المؤمنين كرم الله وجهه؛ 15. شرح حديث أنا مدينة العلم و على بابها؛ 16. شرح معقول و منقول؛ 17. ناسخ و منسوخ. این فهرست بر اساس نوشته خود رشیدالدین همدانی است در فهرست «کتاب جامع التصانیف رشیدی» به آن توجه داده شده است. از بيان الحق جز این نسخه که از محتوای آن گزارشی نیامده، نسخه دیگری معرفی نشده جز آنچه مربوط به رساله نهم این رساله بوده و آقای مایل هروی آن را در« مجموعه رسائل خطی فارسی» دفتر دوم به چاپ رسانده است.
حجم این تنها نسخه که فیلم آن در دانشگاه تهران است نشان می دهد که نسبتا مفصل است و ممکن است همه مباحث را در بر گیرد. چاپ: بخشی از آن که رساله نهم این رساله است در «مجموعه رسائل خطی فارسی» دفتر دوم، زمستان 1368، با تحقیق مایل هروی چاپ شده است. ارک: مقدمه مایل هروی بر تصحیح قسمتی از این رساله در مجموعه رسائل خطی فارسی»، دفتر دوم، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، بهار 1368ش]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 568-ف
نسخه اصل: قليج علی پاشا ش 853؛ خط: نسخ، كا: محمد بن سید اسفراینی، تا: چهارشنبه 24 ربيع الاول 711ق؛ 524ص، 21 سطر فيلمها ف: 1-292]
bayan-u haqayiq-i ahwal-al-mustafa
جمالی اردستانی، جمال الدین محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
دارای: رسائل منثور و منظوم جمالی اردستانی در 7 بخش، مصباح الأرواح، احكام المحبين، نهاية الحكمة، بداية المحبة هداية المعرفة، فتح الأبواب، شرح الواصلین، مهر قلوب، سپس قدرت نامه، نصرت نامه و فرصت نامه و مراة الحبيب است و چند رساله دیگر و رباعی عرفانی، سپس رباعیاتی در شرح شعری از افضل الدین کاشانی به نام صفوة اهل التحقيق و رباعیات و قصیده و یک مثنوی در شرح آثار اردستانی. چاپ: عمده این رسائل جدا جدا در ضمن رسائل پیر جمال اردستانی چاپ شده است.
[دنا 583/2 ؛ فهرستواره 304/10 ]
شرح و حواشی:
1- فتح الابواب و حقيقة الاداب؛ جمالی اردستانی، جمال الدین محمد (814-883)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1321-ف
نسخه اصل: پاریس 813 . S. P
(بلوشه 1757)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 853گ، 21 سطر [فیلمها ف: 1-594]
bayan-ul haqq bi-diman-is sidq
الو کری، فضل بن محمد، -464 قمری
lawkarī, fazl ebn-e mohammad (- 1072)
اهدا به: آستان صدراعظم روزگار خویش این کتاب مانند شفای ابوعلی سینا موسوعه ای فلسفی است که
ص: 279
مؤلف آن را به آستان صدر اعظم روزگار خویش ارمغان داد. بیشتر مطالب آن بر گرفته از متون فارابی، ابن سینا و بهمنیار است. گاهی فصلی یا فصولی از متون ابن سینا یا فیلسوفی دیگر را گرفته و آن را بدون این که شرح یا تلخیص کند - با همان عنوان - فصلی از کتاب خود قرار داده است. وی در ایجاد ارتباط و انسجام بين مطالب تلفیقی از خود آن چنان مهارتی نشان می دهد که فقط از راه تسلط تضلع بر آثار ابن سینا می توان عبارت های وی را تجزیه و تحلیل کرد و مآخذ و منبع اصلی هر یک را مشخص ساخت؛ از باب مثال در موضعی دو سطر از
کتاب النجاة و پنج سطر از کتاب الاشارات و التنبيهات و بیست سطر از کتاب منطق المشرقین و نیم صفحه از کتاب الشفاء و قسمتی از التحصیل را در یک موضوع نقل و مرتب کرده و از آنها فصلی ساخته است و از این قبیل نقل و اقتباس در کار الو کری و کتاب «بيان الحق» او بسیار است. مرحوم دانش پژوه در معرفی «بيان الحق» آن را در پنج بخش دانسته است بدین ترتیب: 1. منطق، در نه فن و 38 مقاله و درست برابر شفا است مگر در برخی جاها؛ 2. طبیعی، که مانند منطق دراز تر از بخش های دیگر و در هشت فن و 35 مقاله و گزیده ای است از شفا و به روش آن؛ 3. الهی، در یک فن و ده مقاله و 54 فصل. در دیباچه آن می گوید که الهی دو بخش است یکی مابعد الطبیعه و علم کلی و دیگر علم الربوبية و اثالوجيا؛ 4 خداشناسی که در آن از دانایی و توانایی و بخشایش خدا و یکی بودن آفریده او الواحد لا يصدر عنه الا الواحد) و از روان شناسی عقلی و رستاخیز گفتگو نموده و چنانکه خود در آغاز گفته است در اینجا رازها را آشکار بداشت و این بخش را به نام «الرسالة الملحقة بعلم الربوبية» خوانده است؛ 5. الفصول المنتخبة من رسالة الأخلاق، که در آن گزیده ای از اخلاق و تدبير منزل و سیاست را در پنج باب آورده است. اما استاد عبدالحسین حایری در معرفی بیان الحق می نویسد: «دارای سه بخش (جزء) است: منطق، طبیعی، الهی و جزء سوم خود دارای چهار بخش است (دو جزء و دو ملحق) بدن ترتیب: بخش اول: الهیات یا مابعدالطبيعة بالمعنى الاعم، این بخش دارای هفت مقاله است در 41 فصل و مؤلف خود فهرست فصل های این بخش را در آغاز یاد می کند؛ بخش دوم: کتاب الربوبية المسمی اثالوجيا – الهي بالمعنى الأخص، این بخش سه مقاله است در 21 فصل و فهرست فصل ها را مؤلف در آغاز این بخش آورده است؛ بخش سوم: الرسالة الملحقة بعلم الربوبية، دارای چهار باب و هر باب دارای چند فصل: باب 1. صفات باری در یازده فصل، 2. عقول در نه فصل، 3. نفوس در هشت فصل، 4. ولايت و نبوت دارای چهارده فصل؛ بخش چهارم: رسالة ملحقة في الأخلاق = فصول منتخبة من رسالة الأخلاق، دارای پنج باب و هر باب در چند فصل. (حافظیان)
آغاز: الحمدلله رب العالمين. عليه اتو کل و به استعين و من وجوده استمد. الصلوة و السلام على خير خلقه سید الانبياء و المرسلين و على آله و أصحابه الأكرمين صلوة دائمة. و بعد فان افضل العلوم ما يمكن منه تحصيل اليقين و الاعتماد فيه على الحجج و البراهين و هي العلوم الحكمية الالهية وصفها الله تعالی بقوله ... و الله الهادي إلى الصواب و الوافي من الشك والارتياب و سميته بيان الحق و لسان الصدق و رتبته على الطرفين. الطرف الأول في المنطق و يترتب على ابواب: الباب الأول في المقدمات و هي ثلثة المقدمة الأولى في الحاجة الى المنطق
انجام: و استقصائها على اللسان و اما متعين و هو المستعار و المشبه به و الرتبة لا ترکيب على حروفها بل بما يقترن به من ... و لما كان صرف العناية الى العلوم الحقيقية أولي اقتصر من القول في الشعر على هذا القدر و الله الموفق و الحمدلله رب العالمين و صلى الله على سيدنا محمد خاتم النبيين و آله و صحبه اجمعين. چاپ: تهران، محقق: ابراهیم دیباجی، المعهد العالي العالمی للفكر و الحضارة الإسلامية، مجموعة الفكر الاسلامی (2)، 464ص بهم وص، 1414ق. [دنا 583/2 (6 نسخه)]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 250 و 2078ف و 2331_ف
آغاز: بسمله هذه جمل و فصول منتخبة من علم الاخلاق يشتمل على اكتساب فضائل النفس الإنسانية و الاجتناب عن رذائلها؛ انجام: آنچه که در نسخه ما خوانده میشود در مبحث دل و محبت: «في ثلثة احدها في المبدء و في المنتهى و فيما بينهما و اتفاق الرأى في المبدأ خط: نسخ خوش، كا: عثمان بن محمد بن عثمان شهر آبادی، تا: نیمه ربيع الثانی 601ق، جان اصفهان؛ مصحح؛ در دو جا (87ر و 171پ) از تاریخ های (15ع 2) و (روز پنج شنبه 28 رمضان) همین سال یاد می کند؛ تملك: هبة الله یزدان بخش فرزند بدرالدین پسر آدم به سال 831، فضل الله پسر محمد حسینی در 987، عبدالله پسر شیخ محمد اردکانی یزدی در 1017 با مهر؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: تیماج ضربی، 223گ، 29 سطر (26×15)، اندازه: 31×19/5 سم [ف: 3-162] و [فیلمها ف: 1-292]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1862
بخش منطق؛ نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-280]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1863
بخش فلسفه؛ نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-283]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 695
آغاز و انجام: برابر؛ فرغ من تتمة تعليقه عبده يعقوب النحيف الراجي الى رحمة الله تعالی ابن شیخ عثمان ساكن قصبه سوده اللهم اغفر لقارئه و لكاتبه و لمن نظر فيه و لجميع المؤمنين و المؤمنات و المسلمين و المسلمات الاحياء و الأموات و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المأب تم في التاريخ الخامس العشرة من شهر جمیدی الاولى في سنة خمس و تسعون و تسعماة
ص: 280
از آغاز الهيات تا آخر کتاب اخلاق بند 58 فصول مدنیه در عنوان فصل العدل اذ لا يكون في تسمية الخيرات ... » و می رسد به عبارت «و الجور هو أن يخرج عن يده قسمة من» و دو نیمه بند از نسخه دانشگاه بیشتر دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشي با نشان «ش»؛ تملک: فاضل تونی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، 86گ، 21 سطر (8/5×13/5)، اندازه: 14×19/5سم [ف: 477]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2824-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-292]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3941/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی مهره مشکری، جلد: تیماج قرمز، 79ص (1-79)، 13-19 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 20×13سم [ف: 10-2069]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5683/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-176]
bayān-ol haqq fi sīrat-e āyat-el-lāh-el motlaq va karāmāt-e-h
محمد بن حمزه، ق14 قمری
mohammad ebn-e hamze (- 20c)
رساله ای است در احوال آية الله فقید مرحوم آقا سید ابوالحسن اصفهانی تألیف شیخ محمد بن حمزه که آخوند بیسوادی بوده و خیلی بد نوشته است. آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على افضل الانبياء. انجام: و اگر چیز دیگر هم بنظرم رسید بعدها خواهم ذکر کرد. [دنا 583/2 ؛ فهرستواره منزوی 2033/3 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7478
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على افضل الانبياء؛ انجام: و اگر چیز دیگر هم بنظرم رسید بعدها خواهم ذکر کرد.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 17 ذیقعده 1352ق، کاغذ: سفید فرنگی، جلد: مقوایی، وگ، مختلف السطر (12×16/5)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 7-24]
bayān-ol haqq va-s sidq-el motlaq
فخرالاسلام، محمد صادق، - 1330 ؟ قمری
faxr-ol-eslām, mohammad sādeq (- 1912)
در حقانیت دین اسلام و قرآن و رد یهود و نصاری. کتاب در ده مجلدست و مجلدات اول و چهارم طبع شده است.
چاپ: طهران، سنگی، بی ناشر، 1322ق، وزیری، 346ص؛ تهران، سنگی، 1324، 6+ 670صص
[الذريعة 3/ 180؛ دنا 583/2 ؛ فهرستواره منزوی 157/9 ؛ مشار فارسی، ج 1، ص 833 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 635
جلد دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1320ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه کاغذ ابری فرنگی، 201گ، 16 سطر، اندازه: 21/3×14سم [ف: 2-65]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 636
دنباله جلد دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1321ق، کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه کاغذ ابری فرنگی، 446گ، 16 سطر، اندازه: 21/3× 13/8 سم [ف: 2-65]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1102
جلد چهارم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1323ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی مغز پسته ای، جلد: ساغری عطف و گوشه میشن، 455 گ، 16 سطر، اندازه: 13/7 ×21/2سم [ف: 2-65]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18872 ض
بی کا، بیتا (د.ث. مجلس]
bayān-ul haqq wa tibyān-uş şidq
علوی عاملی، احمد بن زین العابدین،-1054 قمری
‘alavī āmelī, ahmad ebn-e zayn-ol-‘ābedīn (- 1645)
رساله ای است در بیان انواع وقف و اقسام موقوف عليهم و بیان حكم وقف با انقراض موقوف عليهم. بحث در این است که اگر کسی اموال خویش را به اولاد ذكور نسلا بعد نسل وقف نماید و به اولاد اناث چیزی ندهد بعد از انقراض اولاد ذکور، اموال به اناث صلبی واقف، تعلق خواهد گرفت و پس از انقراض آنان اولاد ذكوری که با واقف نزدیکترند نسبت به اموال وقفی حق اولویت پیدا می کنند. منظور از اقرب اولاد ذكور به واقف نوه های دختری او هستند که از اولاد ذكور برادر نزدیکترند و با وجود آنها نوبت به دیگران نمی رسد و اگر اولاد ذكور اناث منقرض شوند اموال، از آن اقرب اناث خواهد بود. (براتعلی غلامی مقدم)
[دنا 583/2 ؛ الذريعة 179/3 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2259
آغاز: بسمله، بالحكيم العليم صدر كتاب النظام حمدالله الملک العلام؛ انجام: فما لكم كيف تجهلون تمت الرسالة الموسومة بيان الحق و تبيان الصدق ... خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛
ص: 281
کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، رویه پارچه، 76گ، 12 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 21/1 -197]
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 3358/1
في نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-129]
2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1961
آغاز: صدر كتاب النظام حمد الله الملك العلام و الصلوة على سودة الا نام محمد و عترته مصابيح؛ انجام: انتهت الصورة الوقفية بعينها و الله يحق الحق و يهدي للسبيل. خط: نسخ، كان محمد محسن بن میر محمد سعید حسینی، تا: 1048ق؛ گی، 15 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 1-36]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 988/2 -طباطبائی
آغاز: في رساله بيان الحق و تبيان الصدق الاجل السيد احمد ... صهر السيد الداماد وضعها لبيان حكم مسئله متعلقه بالوقف ... ورد عن الشعبي قال كنت عند الحجاج فاتی یحیی بن يعمر فقیه خراسان من بلخ مكبلا بالحديد؛ انجام پایان: فتحير الرجل فسئل الحسن (عليه السلام)... عن فقال شفع ... و هو الفرد هو الذي لاشریک له خط: نستعلیق متوسط، كا: سید محمد صادق طباطبائی، بی تا؛ کاتب نیای اهداء کننده این مجموعه اهدائی است، که نسخه به وسیله نوه او سید محمد صادق طباطبائی رئیس مجلس شورای ملی به کتابخانه مجلس اهداء شد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 3ص (29-31)، قطع: رقعی، اندازه: 18×11 سم [ف: 23-264]
bayān-ul ḥaqq wa lisān-uş şidq
سراج الدين ارموی، محمود بن ابی بکر، 594-682 قمری
serāj-od-dīn-e ormavī, mahmūd ebn-e abī-bakr (1198 1284)
[دنا 583/2 ؛ فهرس معهد المخطوطات 202/1 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2843
خط: نسخ، كا: يعقوب بن عثمان، تا: جمادی الاول 195ق، جان قصبه سو دره؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سرخ، 197گ، 23 سطر، اندازه: 14/11× 21/6سم [ف: 1-75]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2828-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-292]
2. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/40
مقدمه پنجم در موضوع علم منطق؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 يا 11، با سرلوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 2گ (201 پ 202)، 24 سطر (10×20)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1473]
bayān-u ņaqiqat-it taklīf wa tibyān-u xuṣūṣīyyat-in min šaraf-i bi-hāda-t tašrīf
مراغی، حسن بن عبدالرحيم، -1300 قمری
marāqī, hasan ebn-e 'abd-or-rahīm (- 1883)
تاریخ تألیف: 1259ق در این کتاب تكليف را به دو قسم تکوینی و تشریعی تقسیم نموده و از دید فلسفی در آنها بحث می کند و تمام موجودات را در تکلیف تكوینی شریک دانسته و انسان را به تکلیف تکوینی مخصوص می داند و در این موضوع از گفته های ابن سینا استفاده نموده است. آغاز: الحمدلله الذي خلق العباد و اقدرهم على طاعته و أتم لهم الحجج بالعقول ... اما بعد، فينبغي أن يعلم أن لا ريب فيان كلما يدرک فهو شيء و الالم يدرک ... انجام: و الشرع ظهور النبوة و عيانها و الكون ظهور الولاية و بیانها فصلى الله على الأول بیانة و الاخر عيانة و الباطن سلطان و سائر اولی الامر و الحكم نصة و تبيان
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15136/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 5گ (11-15)، 20 سطر، اندازه: 16×8سم [ف: 38-415]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2027/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كان رستم بن بیجن، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 8گ (12 -19ر)، 15 سطر، اندازه: 20×13/5سم [ف: 6- 32]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 884/3 این نسخه در فهرست معرفی نشده است و به استناد جلد 415/38 ذکر شد؛ بی کا، بی تا؛ 3ص (79-81) [ف: 3-76]
←بیان حواس← حواس
bayān-e xolūd-e ahl-e jannat va nār
احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 ؟ قمری
ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22047
آغاز: بسمله اعلم انه قد ثبت كما قررنا في بعض؛ انجام: و دهر الداهرين بسم الله الرحمن الرحيم خط: نسخ، كا: عبدالله خراسانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخ، جلد:
ص: 282
مقوا، 21 سطر (18×12)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
←بیان خودش ←بیان حواس
bayān-e dozd
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10684/10
آغاز: فایده در بیان دزد. بدان ای عزیز من که عاقل کامل به گرد پیدا کردن دزد نگردد چرا که چون دانستی که فلان دزد است؛ انجام: و شکل دزد را از اول سر او باشد و 2 گردن تا آخر که پای اوست. و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، 2گ (30پ - 31ر)،15-21سطر (12×15/5)، اندازه: 17×20/5سم [ف: 20-187]
bayān-u da'wī-yi ‘alī ibn-i abī-ţālib al-imāma wa
Zuhūr-al mu'jiza 'alā yad-ih
در معجزات حضرت علی.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6101/23
آغاز: قال و دعواه الإمامة و ظهور المعجزه ... و دفع الصخرة و قلع باب الخيبر و کلام الحيتان؛ انجام: بسمله. هذا حديث يونس النبي(عليه السلام) مع اهل نينوى. و اول الانبياء آدم(عليه السلام)و قد خلقه الله من طين خط: نسخ، كا: محمد قاسم بن شجاع الدین نجفی، بی تا، جان اصفهان؛ جلد: میشن زرد لایی، 33 سطر [ف: 9- 160]
bayān-e zekr
مظفر علیشاه الهی، 1207-1300 قمری
mozaffar ‘alī-šāh-e elāhī (1793-1883)
تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 171/7
بی کا، بیتا [ف: 17]
bayān-ud dikr
رساله ای در بیان ذکر و مراتب حال، بیان وخامت الانكار و مضرت الانکار، در چگونگی منکرات، بيان حكم تكلم به شطحيات المشایخ، بیان مراتب الذكر شامة الإنكار على الأولياء، بیان رقص الصوفية، بیان شرائط صحة الفناء، بیان ذکر و مواجيد المرید، بیان کتب ابن العربی، اثبات کرامات، تاویل قول حلاج، اذکار، کرامات شیوخ با ذکر نام آنها، پس از آن شطحیات.
همدان؛ جواهری، حبیب؛ شماره نسخه: 27/7
بی کا، بی تا؛ کاغذ: استانبولی، قطع: رقعی (رشت و همدان: ف: 1683]
bayān-e zekr-e selsele-ye ne'mat-ol-lāhī
مظفر علیشاه کرمانی، محمد تقی بن محمد کاظم، 1215-1150
قمری
mozaffar-alī-šāh-e kermānī, mohammad taqī ebn-e mohammad kāzem (1738-1801)
صورت اجازه على شاه به حاج محمد حسین شیخ رکن الدین است.
تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 171/7
خط: نستعلیق، كان جمال الدين بن حاج محمد هادی شهیر به حاجی بابا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، اص (195)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 253]
←بیان رموز حي يقظان ← شرح قصة حي بن يقظان
←بیان رموز حي يقظان ←خاصیت آحاد اشکال در اعداد اوفاق
bayān-e zīyārat-e 'āšūrā
محلاتی، عبدالحسین بن علی، 1270-1323 قمری
mahallātī, 'abd-ol-hoseyn ebn-e 'alī (1854-1905)
رساله ای است در بیان خصوصیات و فضیلت زیارت عاشورا. مؤلف هر دو روایت «علقمه» و «صفوان» را از نقطه نظرهای مختلف مورد بررسی قرار داده و نسخه های گوناگون را بررسی نموده و راه اصلی را بیان می کند و آنگاه کیفیت صحیح این زیارت را مطرح می سازد. [دنا 584/2 ؛ فهرستواره 565/7 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11546
آغاز: مختصری است در بیان زیارت عاشورا، چون این عمل شریف چنانکه از نص؛ انجام: در این مختصر مجال تفصيل آنها نیست هر که خواهد رجوع کند به رساله فاضل. خط: شکسته نستعلیق و نسخ، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح، کاغذ: فرنگی کلاسیک، جلد: تیماج زرشکی ضربی مجدول یک لا، گ، 17 سطر ( 15/5×7/5 )، اندازه: 18×11سم [ف: 29-220]
ص: 283
bayān-u sirr-il xilqa wa kašf-u sirr-il xalīqa
مراغی، حسن بن عبدالرحيم، -1300 قمری
marāqī, hasan ebn-e 'abd-or-rahīm (- 1883)
اهدا به: مؤيد الدوله
گفتار کوتاه فلسفی است در بیان سر خلقت خلق و حقیقت نقطه علم و راز نور معرفت.
آغاز: الحمدلله الذي لامن شیء كان ولا من شيء خلق الامكان ... اما بعد، فقد اشار الى الامير الاجل الافخم الاعظم ... ان ابين من سر الخلقة ما يجوز بيانه انجام: فيجفل عنه الأبدال اجفال الغنم و الحيوان لكنه يمدهم و يوفقهم للقبول و الاذعان صلی الله عليه و آبائه و ابنائه و شیعته و اتباعه مادام العلم و الامكان و الهياكل و الأعيان.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 476/2
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی با نشان «منه، منه ایده الله»؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی یک
لایی، 14ص (171 -184)، 16 سطر (14×8)، اندازه: 20×13سم [سنا: ف: 1-277]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 780/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسن بن عبدالرحیم مراغی، تا: 1259ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، عص (95-100)، 19 سطر (18×8)، اندازه: 15/5 × 26/5سم [ف: 8-282]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2027/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، کا: رستم بن بیجن، تا: 1259ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 11گ (1پ-11پ)، 15 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 6-32]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15136/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 6گ (6-11)، 20 سطر، اندازه: 16×8سم [ف: 413-38]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10189/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان رستم بن بیجن؟ مراغی، بی تا؛ مصحح، محشی با نشان «منه»؛ جلد: تیماج مشکی، مجدول، 15ص (105-119)، 16سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 32-228]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 884/3
آغاز: برابر؛ انجام: فصلى الله على الأول بيانا و الاخر عيانة و سلم على الظاهر کیانا و الباطن سلطان و سائر أولي الأمر و الحكم نصا و تبیان .
نام کتاب در فهرست «مختصر سرالخلقة» آمده که به استناد جلد 414/38
تصحیح شد؛ خط: نستعلیق، كان محمد على بن احمد قراچه داغی، بی تا، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 6گ (76پ - 81پ)، 16 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 3-76]
bayān-us s‘āda fi maqāmāt-il ‘ibāda
سلطانعلیشاه، سلطانمحمد بن حیدر، 1251-1327 قمری
soltān-'alī-šāh, soltān-mohammad ebn-e heydar (1836 1909)
تاريخ تأليف: 14 صفر 1311ق
تفسير مزجی عرفانی مختصری است و بنا به گفته مؤلف متضمن الطايف اشارات کتاب مقدس و تلويحات اخبار حضرات معصومین علیهم السلام که در هیچ کتاب و تألیفی نیامده است با چهارده فصل در آغاز کتاب درباره علم و جهل و شرافت علم و خساست جهل و فضیلت قرآن کریم و آداب تلاوت آن و چگونگی تفسیر و دارندگان این علم و کیفیت نزول قرآن کریم و جز اینها. راجع به این تفسیر و انتساب آن به گنابادی به الذريعه (181/3 ) و مقدمه چاپ حروفی بیان السعادة» رجوع کنید.
آغاز: الحمدلله الذي أنزل على عبده الكتاب و لم يجعله عوجا ... الذي تجلى على ذاته بذاته فتنزه عن مجانسة مخلوقاته.
چاپ: چهار جلد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران: 1385ق؛ (ج 2): [تهران]، سنگی، 1314،رحلی،451+330+6صص[ الذريعة 181/3 ؛ نسخه های منزوی 8/1؛ دنا 584/2 ]
شرح و حواشی:
1- حاشية بيان السعادة؛ کیوان قزوینی، عباسعلی (1240-1317)
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 313 و عکسی 933
آغاز: برابر؛ انجام: الحمدلله على توفيقه للتدبر في كتابه و التفكر في احادیث خلفائه.
خط: چاپ سنگی، كا: عبدالخالق بن میرزا رضا لنجانی، تا: 1314ق؛ در چاپخانه سید رضا چاپ شده است، محشی از مؤلف و بخط وی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 394گ، 37 سطر، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 1-417] و [عکسی ف: 3-140]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 604
آغاز: برابر؛ انجام: افتتح بالم هو ذلك الكتاب اخبرت به موسی عليه السلام ومن بعده من الأنبياء و هم اخبروا بنی اسرائیل انی سأنزل علیک یا محمد باعتبار ان القران هو الكتاب الجامع لصور جميع شئون تلك الحقايق و هذا الخبر يدل على جعل ذلك الكتاب خبر الالم و قد سبق مقدمه تا آیه اول سوره بقره را دارد؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تاب؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 76 ، 14 سطر، اندازه: 21×13سم [ف مخ: 1-288]
ص: 284
bayān-us sulūk
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
[دنا 2/584]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5874/1
خط: نسخ، كا: غلام علی کرمانی، تا: 4 صفر 1263ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 14 سطر (1576)، قطع: ربعی، اندازه: 21×16سم [ف: 16-117]
bayān-os solūk
سرهندی، محمد اعظم بن سيف الدين
sarhendī, mohammad aʻzam ben sayf-od-dīn
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14307/5
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بدان ارشد ک الله تعالی که ابتدا، معامله این بد (كذا) بزرگواران بذکر قلب و طریق ذکر آنست که طالب را باید که چشم بسته؛ انجام: و مولای حضرت محمد اعظم بن حضرت سيف الدين سرهندی قدسنا الله سرهما العزيز»
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (104 -106)، 13 سطر، اندازه: 11×7سم [ف: 36-148]
bayan-us suluk-it tariqa ila-1 lah ta'ala
رساله مختصر عرفانی است در بیان طريق سير الى الله از نظر عرفانی.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13149/9
آغاز: اعلم ان الطريق إلى الله تعالى الذين سلكت عليهالخاصة من المؤمنين الطالبين نجاتهم و من العامة اللذين شغلوا انفسهم؛ انجام: و إذا غلبت القوى الروحانية بظهور محبة العقبي نزل خاطر الملک في صورة طاعة بمصاحبة محبة الآخرة، تمت.
خط: نسخ، كا: محمد بن حصار بک «لکی»، تا: 855ق، جا: فلک آباد؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، اگ (46پ -47ر)، مجموعة 33 سطر، اندازه: 14×9/5 سم [ف: 33-287]
al-bayān-uš šāfi fi ħall-i aḥādīt-i k.-il kāfi
شرح كتاب عقل و جهل و توحید و حجت الكافی شیخ کلینی است. گويا توضیحات و تعلیقات استادش علی خان تبریزی هندی است. نیاز به بررسی بیشتری دارد.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10357
جلد 1؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 ذیحجه 1138ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی دارای ترنج با سر، عطف و حاشیه تیماج قرمز، 416گ، 23 سطر، اندازه: 21×34سم [ف: 32-339]
al-bayan-us safi wa-d durr-us safi al-muntaza min-al burhān-il kāfi
حمدی، یحیی بن احمد، -875 قمری
hamdī, yahyā ebn-e ahmad (- 1471)
فقه استدلالی مفصلی است با عناوین «فرع مسالة» و در هر مساله، آراء ائمه زیدیه را به نحو اختصار مطرح کرده و سپس اجتهادات و نظرات خود را ضمیمه نموده است. این کتاب مشتمل بر دو مجلد بوده و مورد اعتماد علمای زیدیه است.
آغاز: جلد اول: الحمدلله رب العالمين فاطر السموات و الارضين و رازق الخلق اجمعين الذي خضع لعزته المتكبرون ... اما بعد فان طلب العلم اشرف المطالب و کسبه المكاسب ... فجمعت هذا الكتاب ... و سميته «البيان الشافي المنتزع من البرهان الكافي». ثم اني اقدم مسائل محتاج إلى معرفتها في بيان حال المجتهد و المقلد وما يتعلق بها مسئلة، المجتهد هو ...
آغاز جلد دوم: كتاب الشرکه، هي بكسر الشين اسم للحالة التي تقع الشركة عليها كشركة العنان و نحوها
[ مؤلفات الزيدية 224/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية ص 705؛ دنا 584/2 ]
1. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 5312
آغاز: برابر 1؛ انجام: مسئلة، و اربعة لايبرون و لو شرطو اليه و هم الطيب المتعاطي كما هو و البايع من ضمان المبيع قبل تسليمه و البايع من العيوب حمله عند الهادی کمامر و المرتهن رهنا صحيحة فلا يصح ابرانه من ضمان الرهن آن ابری من عينه صار امانة، نجز الجزء الأول من كتاب البيان و الحمدلله رب العالمين.
جزء اول، از ابتدای مسائل اجتهاد و تقلید تا آخر کتاب الاجارات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 صورت اجازه نامه علی بن زید بن حسن برای شمس الدین احمد بن علی بن عثمان السامی جهت نقل کتاب مزبور و همچنین «تذكرة الفقه» و «کواکب النيره» که این دو کتاب نیز از تألیفات ابن المظفر می باشد نوشته شده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: چرمی سیاه ضربی، 540ص، 27 سطر (21×13/5 )، اندازه: ×20 30سم [ف: 1-195]
2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1578
آغاز: برابر 2
نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 970. جلد دوم؛ خط: نسخ، كان عوض بن صالح بن سعيد آنسی سلفی ملاحی زیدی، تا: 13 رمضان 1062ق؛ محشی، کاتب به عنایت محمد بن عبد السلام بن
ص: 285
محمد بن عز الدين بن على سلفی نوشته، و همو محمد بن عبد السلام با نسخه ای صحیح و قدیمی مقابله کرده به تاریخ پنج شنبه از محرم 1064، همو در پایان سماعی نگاشته بدین عبارت: «تم سماع هذا الكتاب المبارك على سيدي السند العلامة شرف الاسلام الحسين بن محمد التهامى ... بتاریخ جمادی الاخرى سنة است و ستین و الف (1066)، كتبه الفقير الى كرم الله تعالی محمد بن عبد السلام بن محمد السفلى»، یادداشت متفرقه و نام کتاب و مؤلف ابیاتی در مدح کتاب به سال 1062؛ تملك: «محمد بن عبد السلام بن محمد سلفی»، «علی بن محمد احمد بن عبد الرحمن بن احمد بن اسماعیل بن ابراهيم بن مهدی محمد بن مهدی احمد بن حسین بن امیر المومنين المنصور بالله قاسم بن محمد، 408ص[ عکسی ف: 4-433]
←بیان الشريعة و الحقيقة ← الفرق بين علم الشريعة و الحقيقة
bayān-e šahr-e vojūd
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10941/7
بی کا، تا: اواخر قرن 12، جا: ترکیه عثمانی؛ قطع: رقعي [میراث شهاب: س وش 2-41]
bayān-os sanā‘āt
تفلیسی، حبیش بن ابراهیم، ق7 قمری
taflīsī, hobayš ebn-e ebrāhīm (- 13c)
آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم سپاس و شکر خدایرا که بیافرید هر دو عالم و اختیار کرد از همه جانوران مردم را و از خرد و دانش وی را بهره داد چاپ: با تصحيح ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، 5: ص 279 -457
[دنا 584/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: بدون شماره اب
خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 9 [میراث شهاب: س ش 1 38-2 ]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 403-ف و 24-عکس
نسخه اصل: ایا صوفيا ش 3574؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 884ق، جا: قسطنطنیه؛ 102گ، 13 سطر [فیلمها ف: 1-25] و [فیلمها ف: 3-219]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1329 و 2773-ف
آغاز: برابر؛ انجام: اگر ریوند چینی را بکوبند و در آب ریزند و سرش را مهر کنند چون روز دیگر شود سرش را بگشایند و اندر کوزه دیکر ریزند همچون شرابی صاف بیرون آید اگر مردار سنگ را کوفته در سر که ریزند در حال شراب شود.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: وسط وانجام؛ مجدول زرین؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 21گ، 15 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 8-6] و [فیلمها ف: 1-25]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29874
آغاز: برابر
انجام: و بعضی گفته اند که بحروفی این سه در سه را پر کند که مجربست و آزموده است و الله اعلم بالصواب و الله المرجع و الماب. سنه 1086 خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: 1086ق، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 24 سطر ( 16/8×6/5 )، قطع: بياضي، اندازه: 21×9/6 سم [رایانه]
bayān-os sanā‘āt (mn.)
گزیده ای است از فواید کتاب بيان الصناعات در کیمیا.
[دنا 585/2 ؛ هدية العارفین: 263/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12683/2
آغاز فصل بدانک اصل علم صناعت في نفس اامر مشکل و نایافت است و کسانی که می کنند اکثر آنها تلويح باشد یا ترکیب.؛ انجام: مقداری سرب با قلعی بگدازند نرمی و سبکی از وی بید و گران و سخت گردد.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه قرن 10؛ مصحح، محشی، رکابه دار، 3 برگ مطالبی در کیمیا به نقل از جابر بن حیان و دیگران در انجام آمده؛ کاغذ: شرقی، 5ص (14-18)، 24 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 32-251]
bayān-uş Șawāb
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karām 1871)
رساله ای است که مؤلف در آن طریق حق را در علم کیمیا با رمز، بیان نموده است. او بنا داشته کتابش را در چند باب تنظیم نماید ولی موفق به تألیف بیش از چند فصل از باب اول نگردیده، عنوان این فصل ها عبارتند از: در بیان تدابیر: ذهب، فضه، نحاس، حدید، رصاص، قلعی، خار صینی و نفوس.
آغاز: بسمله. الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی. و بعد، يقول العبد الأثيم کریم بن ابراهيم أن هذه رسالة شريفة و عجالة لطيفة في العلم المکنون
انجام: و جميع ما سواه تمثیلات و تشبیهات لهذه الطريقة المستقيمة و الله يهدي من يشاء إلى صراط المستقيم
ص: 286
[دنا 585/2 ؛ فهرست کتب مشایخ عظام 237/2 ]
1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 5/6
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: پایان قرن 13، 26گ (54پ - 79ر) [ف: 37-1 ]
2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1468/3
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 11گ (129- 139)، اندازه: 18/5 × 29/5 سم [نسخه پژوهی: 3-149]
3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، كا: يوسف شیرازی، تا: شنبه 16 ربیع الاول 1281ق؛ 36 (100-135ر) [ف: 1-37]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض10729
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم، تا: 1283ق، به نام شیخ حسنعلی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه و عطف و گوشه تیماج، 18 سطر ( 15/5×8)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 20/5×13سم [الفبائی: 93]
5. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 190/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، زیتونی، 38گ (14ر 51ر)، 12سطر، اندازه: 24×15سم [ف: 1-158]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3301/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 20گ(178پ -197پ)، 16 سطر، اندازه:21×14سم [ف: 6-364]
bayān-uş şawāb
بهاء الدين، محمد بن سعيد، ق 14 قمری
bahā-od-dīn, mohammad ebn-e saʻīd (- 20c)
نویسنده می گوید: «غرض از ترتیب این کلمات و تنمق این عبارات آن است که در این ایام محنت فرجام به نظر رسید کتابی غیر مستطاب از فضائل مآب آقای میرزا محمد تنکابنی ختم الله له بالخير که در تاریخ احوال علمای قدیم و جدید نگاشته و آن را قصص العلماء موسوم ساخته و در طی آن کتاب شرحی از احوال مشایخ ما (= مقصود مشایخ شیخیه) اجل الله شانهم و انار برهانيهم و شید اركانهم مندرج گردانده و به خبرهای اراجیف و اکاذیب چندی که هیچ محل قبول ارباب عقل ورزانت و محط نظر صاحبان علم و متانت نیست در آنجا مذکور ساخت و نسبت های رکیک و نهايات سوء آداب را در آن تأليف ابراز داشت ..»، من چون چنین دیدم خورد و خواب را بر خود حرام یافتم و بر آن شدم که جواب او گویم. پس او در ضمن یک «مقدمه» و چند «فصل» جواب او را می دهد.
[دنا 585/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2938/2
بآخر نسخه از 186 تا ظهر برگ 192 شرح عبارت «حسنات الابرار سيئات المقربين» می آید؛ كا: آقا مرتضی، تا: اواخر 1306ق؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: تیماج مشکی مقوایی عطف تیماج مشکی، 75ص (112-186)، 16سطر (7×13/5 )، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 6-686]
← بیان طاعات و عبادات ← موعظت
bayān-ot tebb
تفلیسی، حبیش بن ابراهیم، ق7 قمری
taflīsī, hobayš ebn-e ebrāhīm (- 13c)
مؤلف آن را پس از بیان الصناعات» در بیست «باب» نگاشته. علت تأليف را سه چیز بیان می کند: 1. بهر آنکه مردمان از او منفعت و راحت یابند؛ 2. آنکه توشه جام و روان بود به امر باری تعالی؛ 3. آنکه از من یادگار بماند. آغاز: بسمله شکر و سپاس مر خدایرا که آفریننده زمین و آسمان است ... چنین گوید ... که چون از تصنیف کتاب بيان الصناعات انجام: وباب بسریشد و حب کند و هنگام حاجت دو درم بکار دارد و از طعام های سرد پرهیز کند و به شیرینی رغبت نماید طب علمی و عملی است.[ نسخه های منزوی 483/1 ؛ دنا 585/2 ؛ فهرستواره منزوی 3323/5 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6920
آغاز: قول پیغمبر است صلی الله عليه و سلم العلم علمان علم الابدان و علم الادیان فرمود علم دو است؛ انجام: و در بستری سبز نگاه دارد و سر وقت ... به ناشتا بخور نافع بود نسخه سوزنجان خراسانی ... از هر یک مثقالی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مصحح، تملکی با مهر مربع که کتاب را از میرزا محمد على اصفهانی ساکن دهکرد خریده؛ جلد: مقوایی با روکش ابر و باد، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای سوخته، 168، 17 سطر، اندازه: 26×17/5 سم [ف: 20-345]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2883/1 - 15/123
آغاز: بسمله بدانکه دانستن علم طب از ضروریات است که مداوا برای حفظ صحت بدن از جمله ملزومات است که طاعت بتوان به جای آوردن؛ انجام: خوردن ابرو صنم - سببش چون بنک بود
ص: 287
علامتش سخت گران شود ... وغذا شور بای چرب خورد تا شفا یابد. خوردن خطبه کتاب تحریر نشده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 50گ، 16-15
سطر، اندازه: 21616سم [ف: 2-650]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5235/1 - 26/115
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 13، جلد: تیماج قهوه ای سوخت با ترنج
با سر، مجدول، 121 گ، 15 سطر، اندازه: 21×18سم [ف: 2-650]
4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 826
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1275ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی یک لا ضربی، 231 گ، 10 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 269-3 ]
bayān-u ţawā’if-il ladīn-a i'taqadū bi-ana-na fi-1 masīḥ tabiat-an wahida Wa ixtilaf-i-him bi-ha
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7570/3
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 6گ (99-104)، 13 سطر ( 10/5×6 )، قطع: ربعی، اندازه: 14/5×9/5 سم [ف: 126-632]
bayān-e zohūr-e 'anāsor ke be-aflāk ‘orāj mī-konand (r. dar)
رساله عرفانی است در این که از ظهور عناصر انسان کامل به ظهور می آید.
تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 571/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 11گ (18پ -28ر)، 16 سطر (5/5×10)، اندازه: 19×9/5 سم [ف: 333]
bayān-ul ‘ilm
حکیم ترمذی، محمد بن على، - 320 ؟ قمری
hakīm-e termezī, mohammad ebn-e ‘alī (- 933)
وی متهم به مخالفت با فقیهان و علوم رسمی روزگار و معتقد به کشف بوده است و به این اتهام از شهر خود ترمذ رانده شده است. رساله در دست در دفاع از علم و اندیشه های خود اوست آغاز: رب اعني برحمتك. حمد له. صلاة. قال ابو عبدالله محمد بن على الترمذی (رحمه الله علیه). اما بعد فانك ذكرت اقواما نسبوا الى رفض العلم و تضييعه و ذكرت أن العلم انما هو هذا الفقه و به يطاع الله ...
انجام: و لهم في الآخرة عذاب عظيم فكيف بقطاع طريق الآخرة و مسلبهم أديانهم نجز کتاب بيان العلم بحمد الله و عونه.
[ ازرکلی 272/6 چند تاریخ برای زندگی او و نام چند کارش؛ معجم المؤلفين 315/10 ؛ سرکیس، معجم 633/1 که او را از قرن 13 دانسته؛ دنا 585/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 293/2 -ف
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: راشد افندی ش 1571؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 593ق؛ در مجموعه رساله های او 1. رياضة النفس، 2. بيان العلم، 3. مسایل في النية و غيرها، 4. جواب کتاب من ری، 5. الاكياس و المغترین، 6. اجوبة المسائل، 7. الفرق بين الآيات و الكرمات؛ 13گ (12ر 24ر)، 19 سطر [فيلمها ف: 1-451]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 124/2 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا
bayan-u ilm-it tariqa
قراچه داغی، محمد علی بن احمد، - 1310 قمری
qarāče-dāqī, mohammad ‘alī ebn-e ahmad (- 1893)
رساله ای کوتاه در اصول عقاید دینی به روش عرفان شیعی که در یک «مقدمه) و رکن توحید نبوت امامت و معاد تدوین شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10709/4
آغاز: بسمله و بعد فقد قال تعالى و ما خلقت الجن و الانس الا اليعبدون ما ایرد منهم في رزق و ما اريد ان يطعمون؛ انجام: فكذلك صورة الصوم و الصلاة فتأمل.
كاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج، 78ص (152-229)، مختلف السطر، اندازه: 17×22سم [ف: 33/1 -186]
al-bayān 'an-il farq bayn-al mu'jizāt wa-l karāmāt wa-l hīyal wa-l kahāna wa-s siḥr wa-n nāranjāt
باقلانی، محمد بن طیب، 338-403 قمری
bāqellānī, mohammad ebn-e tayyeb (950-1013)
چاپ: منشورات جامعة الحكمة في بغداد، طبع في بيروت بالكانوليكية، 1958، نشره رتشرد يوسف مكارثی، مقدمة 12-36
ص: 288
+ النص 1-108ص، تعليقات اضافية 109-136 + الفهارس 137 180، مع مقدمة انكليزية
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5494/2 -ف
نسخه اصل: دانشگاه توبینگن 93 MaVI؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 161-3 ]
bayān-e ‘avālem-e hes
نوربخش خراسانی، محمد بن محمد، 795-869 قمری
nūrbaxd-e xorāsānī, mohammad ebn-e mohammad (1393-1465)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/155
خط: شکسته نستعلیق، كان محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، تا: قرن 13؛ اص (293 ر) [ف: 7-196]
و بیان عوالم غيب / عرفان و تصوف / ترکی
bayān-e ‘avālem-e qeyb
صبوحی، احمد بن محمد، -1057
sabūhī, ahmad ebn-e mohammad (- 1057)
رساله مختصری در بیان عوالم غیب، یعنی عالم ملکوت و عالم ناسوت است. این اثر در نسخه به «صبوحی دده» نسبت داده شده است، در کتب تراجم، تنها فرد مذکور به «صبوحی دده» مشهور است که ثبت گردید، ليكن در میان آثار وی، اثری با عنوان یاد شده گزارش نشده است؛ ممکن است بخشی از اختیارات مثنوی باشد که در شرح مثنوی معنوی ملای روم نوشته شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 510/16
آغاز: بیان عوالم غیب که آکه حضرات خمس الهیه دیرلر که مبدأ انواع انسان و مصدر جمیع کون و مکاندر یعنی حضرت عندية که مبدأ تقينات و مرجع مكوناتدر بو مرتبه؛ انجام: ناسوته اول اماکن اصليه دن سیر نزول ایلروینه اول حضراته طوعا و یاکرها عروج ایئر فطوبى لمن رجع بمحبة و اختیار قبل الرجوع الاضطراري لأن حب الوطن من الإيمان
خط: نسخ تحریری نزدیک به نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13؛ محشی به عربی و ترکی با لهجه عثمانی با نشان های كذا قال شیخی حجابی افندی، تذکره صدر قنوی» در شرایط نقشبندیه و جز آن؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، 2گ (47پ - 48ر)، 20 سطر، اندازه: 16/5×9/5 سم [ف: 40/2 -347]
bayān-e qorāb
رجبعلی بیک بن فاضل بیک، ق13 قمری
rajab-“alī beyk ebn-e fāzel beyk (- 19c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28000
آغاز: بسمه حمد بیحد و ثنای بیعد مر خالقی را رواست که از قدرت کامله او زمین و آسمان و جن و انسان و طيور؛ انجام: ار سه داد بلا مسكين گفت های نوجوان جان داد در مرض طحال
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج [رایانه ]
←بیان الغيب عن لسان الغيب ← لسان الغيب عن لسان الغيب
← بیان الفرقة الناجية← الفرقة الناجية
al-bayan fi axbar-i sahib-iz zaman
کنجی، محمد بن يوسف، -658 قمری
kanjī, mohammad ebn-e yūsof (- 1261)
اهداء به: غیاث الدوله (رضی امیر المؤمنين) روایات و احادیثی که درباره حضرت مهدی موعود (عجل الله تعالی) از
طريق اهل سنت وارد شده مشتمل بر بیست و پنج «باب: الباب الأول في ذكر خروجه في الآخر الزمان ..، الباب الخامس و العشرون في الدلالة على جواز بقاء المهدي عليه السلام مذ غيبته ولا امتناع في بقائه بدلیل عیسی و الياس و خضر.
آغاز: أما بعد حمدالله الذي هو فاتحة كل كتاب و خاتمة كل خطاب
انجام: و اذا كان بقاء الدجال ممكنا على الوجه المذكور من غير أحد يقوم بطعامه وشرابه فكذلک المهدی صلوات الله و سلامه عليه هذا آخر ابواب الكتاب.
چاپ: تبریز، سنگی، 1323-1324، خشتی، 47ص؛ دارالسلطنه اصفهان، سنگی، 1352، رحلی، 15ص؛ و اخیرا به تحقیق حسینی جلالی در قم چاپ شده.
[ دنا 585/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7042/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1284ق؛ جلد: تیماج مشکی، 19 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 25-49]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 33201
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد خليل بن محمد هاشم شیرازی، تا: 20 ذیحجه 1307ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1384؛ کاغذ: آهار مهره نباتی، جلد: میشن عنابی، 22گ، 21 سطر، اندازه: 21815/2 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-176]
ص: 289
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2553/3
آغاز: برابر؛ انجام: و اذا كان بقاء الدجال ممكنا على الوجه المذكور من غير أحد يقوم بطعامه وشرابه فما المانع من بقاء المهدی.
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد جعفر همدانی بهاری، تا: رجب 1308ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 18گ (122ر - 139)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 7-136)
al-bayān fi asrār-it tibb li-1-'iyān
حموی، محمد بن احمد، ق9 قمری
hemavī, mohammad ebn-e ahmad (- 15c)
اهدا به: ابو المنصور يوسف بن عمر بن على بن الرسول
تاريخ تألیف: شنبه 11 ذیقعده 808ق
در پنج « مقاله» ساخته و هر مقاله دارای چند «فصل» می باشد. آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم، و به نستعين و صلواته على سيدنا محمد خير البشر، قال العبد الفقير الى رحمة ربه محمد بن احمد بن على الحموي المتطبب الحمدلله الأول بلا بداية و الآخر بلا نهاية
[برو کلمان 2: 1030ش29]
١. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3610
آغاز: برابر؛ انجام: فيكون من افراط الأسباب المذكورة لفساد الحضم
آخر کتاب ناقص و تا اواسط مقاله چهارم می باشد؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا؛ به قرار اظهار خود مؤلف در مقدمه ظاهرة برای خزانه ملک مظفر ثانی، تقي الدين محمود از ملوک ایوبی حماة تحریر یافته؛ جلد: چرمی تریاکی، 188 ، 29-27 سطر، اندازه: 25×19سم [ف: 1-144]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ مقابله شده با نسخه اصل؛ تملك: عثمان ابن الشيخ ابراهيم الحلوى القحطاني الشافعی، احمد بن یحیی بن اسمعیل بن العباس بن علی ابن داود بن يوسف بن عمر بن علی، ابن حاج احمد طبیب، قاسم بن محمد علی در 1111؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج زرد مقوایی، 337گ، 25 29سطر (19×12)، اندازه: 25×18سم [سنا: ف: 1-9]
3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4547
آغاز: برابر، انجام و شربة الى مثقالین بماء الصول و الله اعلم تمت المقالة الخامسة و بتمامها تم الكتاب. خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن طافر غسانی، تا: شنبه 24 صفر 996ق؛ مقابله شده؛ کاغذ: فستقی استانبولی، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 302گ، 33 سطر، اندازه: 29/4×19/7 سم [ف: 1-76]
4. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 4
کا: احمد بن عبدالرحيم بن عبدالله بکیکی، تا: چهارشنبه 22 ذیحجه 1127ق، برای محی الدین بن حسین بن علی مجاهد [نشریه: 5-271]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22317
آغاز: برابر؛ انجام: الأصول و الله تعالی اعلم و احكم ... آمین
خط: نسخ، بی کا، تا: 1209ق؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 29 سطر (24×16)، اندازه: 21×30سم (رایانه)
al-bayan fi usul-il fiqh
بهلولی یمانی، جعفر بن احمد، -573 قمری
bohlūlī yamānī, ja'far ebn-e ahmad (- 1178)
شرحی مفصلی است بر ادله کتاب «عيون المسائل» حاکم جمشی با تفصیل بیشتر.
[دنا 586/2 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1224/2
آغاز: الحمد الله القاهر سلطانه الباهر برهانه و صلاته على محمد نبيه الذي هو من الشرف عنوانه و من الدين سيفه و سنانه نسخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 1165؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: چهارشنبه آخر رجب 564ق، جا: مسجد سباع؛ مصحح 257ص (31559) [عکسی ف: 4-49]
al-bayān fi-1 fiqh
شهید اول، محمد بن مکی، 734-786 قمری
šahīd-e avval, mohammad ebn-e makkī (1334-1385)
از کتب معتبر فقهی شیعی است که مؤلف موفق به اتمام آن نگردیده است. جناب آقای رضا مختاری در کتاب الشهيد الاول حياته و آثاره (145-147) درباره این اثر چنین آورده است:
«البيان، هو كتاب في الفقه مختصر خال من الاستدلال، مشتمل على كثير من الأقوال جمع فيه من بين سهولة العبارة و متانتها و خرج منه كتب الطهارة و الصلاة و الزكاة و الخمس و شیء يسير من الصوم؛ و استشهد الشهيد قدس سره قبل إتمامه، و نسخه الموجودة كلها ناقصة ... و اعلم أن الشيخ محمد رضا شمس الدين قال: "فرغ منه مؤلفه في غرة الشعبان 763 ه_ "؛ و لم أقف على مستنده و الظاهر أنه سهو، فان الشهيد كان حية إلى عام 786 هو من المستبعد جدا أن يترك الشهيد إتمام مصنفه لمدة تربو على ثلاثة و عشرين عاما، بل يترك فصلا شرع فيه دون أن يتمها هذا بالاضافة إلى قرائن إخرى منها عدم ذكره في إجازته لابن نجدة، الصادرة عام 770 هو عدم ذكره أيضا في إجازته لا بن الخازن، الصادرة عام 786 هو منها أن الشهيد أشار في البيان إلى كتابه الذكرى مرارة كما تقدم، و من المعلوم أنه ألف الذكري في
ص: 290
أواخر عمره الشريف».
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين حمدا يستدرا خلاف کرمه و يستمطر شابيب نعمه حمدا يكون لنا في الاخرة نهجا صنيعا الى اممه وفي الدنيا حصنا منيعا من نعمه ... اما بعد فان الأدلة العقلية و النقلية متطابقة على شرف العلوم ...
انجام: الفصل الثاني في الامساك و فيه مطالب الأول فيما يمسك عنه و هو اقسام الاول الابتلاء يجب (هذا آخر ما وجدناه بخط المصنف)
چاپ: این کتاب نخستین بار به سال 1319 ق در تهران و بار دیگر همراه برخی تعلیقات و حواشی در سال 1322 ق به صورت سنگی و نیز با تحقیق محقق فرزانه محمد الحسون به سال 1411ق همراه فهرست های متعدد و مقدمه در 406 ص در قم به چاپ رسیده است.
[ دنا 586/2 (78نسخه)؛ الذريعة 174/3 و 128/13 ؛ کشف الحجب: 91؛ معجم المطبوعات العربية في ايران 472] شرح و حواشی:
١- رمز کاربردی نام برخی کتب فقه؛ منعل قمی، علی بن علی (-10)
2- حاشية البيان؛ آملی، عطاء الله بن مسیح (-10)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13358
آغاز: هدية معه و الدعاله و يرغبهفى التوبة و يذكرهن بالوصية في التوبة ... الحكم الثاني التغسيل و اول الناس به اولادهم؛ انجام: و يجوز البناء الا مع الخروج عن الموالاة و لوارتد في اثنائه فكذلک و في المبسوط يستأنف و لوارتد ... ناتمام. خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای، 34گ، 17 سطر (12×8)، اندازه: 18×13 سم [ف: 33-622]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15082
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 [مختصر ف: 114]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2750/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ کهن، بی کا، تا: سه شنبه 29 ربیع الاول 122ق، در پایان رساله دفتر تاریخ کتابت را 722 نوشته و سپس روی شماره 700 خط کشیده و پس از آن شماره 800 را نوشته است؛ کاغذ: سفید کهنه، جلد: مقوایی با عطف تيماج، 224ص (2-225)، 20 و 21 سطر، اندازه: 18×14سم [ف: 9-124]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14245
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن على، تا: چهارشنبه 16 ذیحجه 835ق؛ از روی نسخه اصل که بیشتر آن توسط شیخ زین الدین بر مصنف قرائت شده، مصحح، اختلافات کتاب دروس با این کتاب در حاشیه تذکر داده شده، با حواشی از فخر الدين و شیخ حسن و مؤلف؛ در حاشیه مقصد ثانی از کتاب الزكاة چنین آمده: «حاشية من منقولة من مقروة عليه هكذا، الى هنا انتهي قرائة الشيخ زين الدين على المصنف رحمهما الله .......؟ تملك: اسمعيل الموسوي البهبهانی در نجف اشرف در 1273؛ جلد: تیماج، مشکی، ضربی، ترنج باسر، مجدول گرهی، 105گ، 19 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 38-356]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 67/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: علی بن محمد بن حر عاملی، تا: 18 صفر 143ق؛ محشی؛ اجازه قرائتی که احمد بن محمد بن على بن خاتون به تاریخ روز یک شنبه 12 ذیقعده 907 نوشته؛ جلد: تیماج قهوه ای، 143گ(28پ - 170ر)، اندازه: 18×13سم [ف: 1-78]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 2547
آغاز: برابر، انجام: الا مع رخاوة الارض فالشق افضل و وصفه على الأرض
از ابتدای طهارت تا دفن میت؛ خط: نسخ، كا: ابراهیم بن علی بن احمد کشدیش، تا: 149ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای سوخت، 20گ، 17 سطر، اندازه: 18×13 سم [ف: 21/1 -195]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12608
آغاز: كالمعمامة و الخف الا لضرورة و لا يضر روالها و التقية مسوغة و لو دارت التقية بين المسح على الخف و غسل الرجلين وجب الغسل؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على بن عزالدين جرجانی، تا: 860ق، جان کرک، واقع در لبنان؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، مقابله شده همزمان با سال کتابت نسخه با عبارت: «تمت قرائة مقابلته بعون الله تعالی و تبارک في اواسط شهر رمضان المبارک سنة ستين فثمانمأة في بلدة المعروفة ...)؛ وقف نامه نسخه به خط برادران حسین موسوی میرزائی و ابوطالب موسوی میرزائی به سال 1359ق؛ تملك: افضل حسینی و شیخ محمد علی به سال 1292ق، ملا محمد جعفر؛ کاغذ: شرقی، جلد: مقوای عطف تیماج قهوه ای لبه ها تیماج قهوه ای و مشکی، 137گ، 15 سطر (12×9)، اندازه: 18×13 سم [ف: 32-24]
8. تهران، مجلس؛ شماره نسخه: 7114
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عماد بن على استر آبادی، تا: سه شنبه 5 شعبان 861ق؛ تملک: محمد رضا حسینی کاشانی بن امیر محمد صفی با مهر مربع، سید محمد بن جمال الدین حسینی مازندرانی، محمد صادق بن ملا حسین گیلانی؛ جلد: تیماج مشکی، 49گ، 27 سطر، اندازه: 17/5 × 26/5سم [ف: 25-126]
9. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2766
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، محشی، چند یادداشت متفرقه در خرید و فروش بعضی از املاک بعضا به خط «على بن
ص: 291
محمد بن الحرث» به سال 991 و «مرشد بن ماحد خيقانی» به سال 1012 و شهادت «اسماعیل بن محمد» و «حسن بن علی» و «محمود بن جمعه صیمری» و «علی بن محمد آل ابو حسام» و «محمد بن حاجی حمد بن صالح» و«خسیس بن فرج الله صیمری» و «علی بن عبدالله بن ذیاب» به این معامله؛ تملک: عبدالکریم بن محمد الحسینی»، «حیدر بن جمال الدین»، «غیاث الدین محمد سلمانی خادم عزی»، «علی بن محمد ثقفی»؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 159گ، 18 سطر، اندازه: 14×21/5سم [محدث ارموی مخ: 1-263]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6549- 33/99
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، با علامت بلاغ قرائت، محشی؛ دارای اطلاعاتی درباره خاندان عبدالقادر بن حسين على بن رزی مربوط به قرن 12، در آخر نسخه فوایدی از جمله به نقل از خط خواجہ شمس الدین محمدبن معلی دام ظله؛ جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای لولا دار، 135 گ، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-652]
11. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه: 479
آغاز: برابر؛ انجام: و عدم الفائدة في ذلك اختصاصه لهذين النوعين و أما المعادل الظاهرة و الباطنة فاشتبها من الأنفال بعض الاصحاب و الوجه انه للمسلمين، کتاب الصوم.
از کتاب الطهارة تا ابتدای کتاب الصوم؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ واقف: حاج ملا عبد الوهاب قزوینی، در شوال 1242ق؛ مصحح، محشى؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر و مجدول، 195، 15 سطر [ف: 1-48]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 127
انجام: و لو قال يا يحيى خذ الكتاب بقوة و قصد القراءة مع الافهام جاز.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ محشی، روی برگ اول سه تملک است بی نام و به تاریخ 1016 و 1199 و 1229؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 97گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-149]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5354
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، مقابله شده با نسخه مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 144گ، مختلف السطر، اندازه: 13×17/5 سم [ف: 14-137]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2256
آغاز: هذه الأسباب بنية الوجوب او الندب؛ انجام: كان جایزة بشرط اجتماع صفات الحكم فيهم و يستحب توفير بنی فاطمة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 102گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 21/1 -196]
15. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 13853
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: شهاب بن کلیب نسبی نجفی، تا: قرن 10؛ واقف: فاضل خان، 1065؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن مشکی، 79گ، مختلف السطر، اندازه: 20/6×15/2 سم [ف: 21/1 -194]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9613
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ دارای دو نوع بلاغ؛ واقف: خان بابا مشار، اردیبهشت 1346؛ کاغذ: متن حنایی و حواشی شکری، جلد: میشن مشکی، 198گی، 13-16 سطر، اندازه: 15/3 × 20/7سم [ف: 21/1 -191]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31731
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: محمد بن سلق، تا: پنج شنبه 2 ذیحجه 912ق؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای سوخت، 91گ، 24 سطر، اندازه: 14/5 ×25سم اهدائی [رهبر: 3-113]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21473
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: شمس بن شیخ علی مشهور به معلم، تا: جمعه 6 صفر 913ق؛ مذیل به مبحث مواریث از حبل المتین شیخ بهایی در چهار برگ؛ تملک: شجاع بن علی حسینی؛ وقف نامه حاج محمد حسن خراسانی؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن قهوه ای، 112گ، 19 سطر، اندازه: 24×16/5 سم [اهدائی رهبر: 3-114]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23602
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن محمد کمانگر استر آبادی، تا: چهارشنبه اواسط رجب 919ق؛ کاتب نسخه را دوبار با دو شخصیت از فحول فقها تصحیح و مقابله نموده و آنهاء مبارک آنان در پایان نسخه مشهود است. یکی از جناب شیخ حسن بن ابی جامع عاملی در یک شنبه هفدهم محرم 921 که شیخ حر عاملی درباره ایشان فرموده است: «كان فاض؟ فقيها صالحة صدوقة معاصرة للشهيد الثانی»، و دیگری از محقق عالی قدر شیخ علی بن عبدالعالی کر کی معروف به محقق ثانی در پنجم محرم 923 که مرحوم شیخ حر نیز او را چنین می ستاید: «الشيخ الجليل على بن عبدالعالی العاملي الكر کی أمره في الثقة و العلم و الفضل و جلالة القدر و عظم الشأن و كثرة التحقيق أشهر من أن يذكر و مصنفاته كثيرة مشهورة ... روى عنه فضلاء عصره و منهم الشيخ علي بن عبدالعالی العاملي الميسی، و رأیت إجازته له، و كان حسن الخط»، محشی، مذیل به «رساله لمعه» در تجوید؛ واقف: شکرالله فقیه نیا، آذر 1375 کاغذ: نخودی آهار مهره، 121 گ، 19 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 21/1 -190]
20. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3055
خط: نسخ کهن، كا: صالح بن عبدالله بن شیخ احمد سعدی، تا:
ص: 292
924ق؛ محشی با امضاء «م ها»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: چرمی ضربی سوخته قرمز، 332ص، 15 سطر (12×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-194]
21. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1800
خط: نسخ، كا: شیخ على منشار، تا: یک شنبه 28 ربیع الاول 131ق؛ مقابله و تصحیح شده در روز دوشنبه 26 جمادی الثانی 932، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی با لولا، 162گ، 17 سطر (12×9)، اندازه: 19×14سم [ف: 8-372]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 20/10070
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عطاء الله بن مسیح آملی (شاگرد محقق کر کی)، تا: شوال 933ق؛ 8لاص (256پ - 333ر)، اندازه: 16×12سم [ف: 32-94]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1677
خط: نستعلیق، کا: محمد صالح بن محروم بن یوسف اوالی، تا: 140ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 123، 19 سطر، اندازه: 16×12سم [ف: 5-72]
24. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 787
آغاز و انجام: برابر؛ الى هنا انتهى خطه قدس روحه و فرغ من تعليقة لنفسه في غرة شهر شعبان المعظم احد شهور سنة ثلاث و ستین و تسعمائة من الهجرة النبوية على مشرفها افضل الصلوة و اكمل التحيات.
خط: نسخ، كان محمد صالح بن احمد بن جلال الدین محمد پیشوا، تا: 17 ربیع الثانی 952ق؛ در گ ار دارد: «الواثق بالله الغني عبده یحیی» و نیز: «من منن ذي المنن ... بن مقبل بن حسن في النجف الأشرف في الرابع و العشرين من رجب الفرد سنة 1188» یک کلمه خوانده نمیشود) و «بیان شهید اول قیمت 5 قروش» و
کتاب بیان في فقه الامامية من مصنفات سیدنا و سندنا شيخ الشيعة محمد بن مکی الشهيد رحمه الله تعالی» و «بسم الله خير الأسماء قد صارفی ملکی حرره الاقل في سنة 1320»؛ مهر: صدرالدین عفی عنه» (گرد)، «عبده یحیی بن محمود 1296»، «بنصر الله القديم لم یزل دخل في نوبة شيخ العراقين ...» (زمینه سرخ) با شماره 1082،
موروثی قدیم» (چهارگوش)، «یحیی 1310»؛ تملک: کاتب در 953، حسین بن حیدر حسینی کرکی در سپاهان، سليمان بن احمد بن جلال الدين محمد بن شریف رکن الدین علی بن جلال الدين محمد ... شفروه سپاهانی با مهر کوچک و گرد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 178گ، 14 سطر (7×10/5)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 5-1792]
25. قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه: 79
کان ابوالقاسم بن سلطان محمد بن محمد بن حاجی محمد اصفهانی، تا: جمعه 10 شوال 956ق؛ مقابله شده با نسخه ای درست از آغاز تا انجام وسیله اقل العباد محمد علي بن حاجی محمد تبریزی (یادداشت پایان نسخه) گویا در قرن 11 و 12، 14 ، 15 سطر، قطع: ربعی چند نسخه ف: 13]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 457/2
خط: نسخ نازیبا، كا: نصر الله بن برقع طرفی، تا: غره شعبان 963ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قرمز، 95گ (108پ-202پ)، 23 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 2-60]
27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14173
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: ابراهیم مهدی، تا: چهارشنبه 18 ربیع الثانی 1963ق؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 165 برگ، ، 14 سطر، اندازه: 13×19/2 سم [ف: 21/1 -189]
28. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6676/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن محمد بن يوسف بن سعید اوالی مقشاعی، تا: 963ق؛ جلد: تیماج قهوای، 135گ (2پ-136پ)، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 17-238]
29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26134
آغاز: برابر؛ انجام: الى هيهنا انتهى كلام المصنف روح الله روحه ... سنه 967
خط: نستعلیق ممتاز، كا: بهلول بن تاج الدین، تا: 967ق؛ تملک: مسیح بن احمد رضوی؛ کاغذ: حنایی آهاری، جلد: تیماج، 15 سطر (11×7)، قطع: رقعی، اندازه: 19×12/5 سم [رایانه]
30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2255
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سید هاشم بن سلیمان بن علی حسینی بحرانی، تا: 2 ذیقعده 967ق؛ محشی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، 188 گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 21/1-193]
31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8431/2
خط: نستعلیق، كا: نورالدين محمد بن لطف الله مشهور به شاه ملا حافظ قاری، تا: 17 شعبان 968ق، جا: اصفهانی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 54گ (82پ -135 ر)، 27 سطر، اندازه: 18×24/5سم [ف: 22-25]
32. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1324
خط: نسخ، كا: خضر بن هاشم بن محمد بن منصور بن احمد بن باقر بن حاتم بن شهاب سعدی معروف به مشورب، تا: 15 رمضان 969ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن قهوه ای، 73گ، 31 سطر، اندازه: 30/3×21/5 سم [ف: 1-75]
33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9415/1
خط: نستعلیق، کا: محمود بن صدر الدين محمد سمنانی، تا: یک شنبه 23 رجب 973 ق، جا: مشهد مقدس؛ جلد: تیماج قهوه ای، 55گ (1پ-55ر)، اندازه: 18×24/5 سم [ف: 24-187]
34. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2258
آغاز و انجام: برابر
ص: 293
خط: نسخ، كا: حسن بن حسین حسینی، تا: 16 رمضان 974ق؛ محشی؛ واقف: خواجه شیر احمد؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 199گی، 15 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 193-21/1]
35. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6051
خط: نسخ، كا: حسین بن مراد علی بن یادگار رازی، تا: چهارشنبه 23 ربيع الاول 974ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی با نشان «ذکری» و عد»؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 168گ، 16 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 3-268]
36. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2773
خط: نستعلیق، کا: ابراهيم بن عبد الحسين حصری، تا: سه شنبه از ربيع الثانی 976ق؛ مصحح؛ تملك: «حسن بن ... حاج على کاظمی» به سال 1223، «حسن بن سید محسن»، «حسین بن حسن عاملی»؛ مهر: «یا رفيع الدرجات» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی بدون مقوا عطف تیماج مشکی، 121 گ، مختلف السطر ،
اندازه: 21×15سم [محدث ارموی مخ:-263]
37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29744
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عبدالله بن حسن بن علی بن محفوظ حسینی، تا: 977ق؛ ضميمه نسخه ش 17158، انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در مهر 1368؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج و لچکی، 215گ، 27 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 21/1 -195]
38. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 949/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مراد بن ناصر بن حسین، تا: محرم 977ق؛ اهدایی: شیخ احمد شریعت عقدایی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی عطف و دوره تیماج تریاکی، 138، 17 سطر (14×9)، اندازه: 19×14سم [ف: 2-779]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14413
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان شاه علی حسینی، تا: چهارشنبه آخر ذیقعده 978ق؛ مذيل است به «الخلل في الصلاة» ظاهرا از محقق کرکی، محشي با رمز «علم»، مصحح؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نخودی، جلد: قهوه ای روشن، 127گ، 20 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 21/1 -191]
40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7713
آغاز و انجام: برابر از اول تا کتاب الصوم الفصل الثاني في الامساک»؛ خط: نسخ،
کا: زین العابدين بن امیر، تا: پنج شنبه 23 ذیقعده 980ق؛ تملک: علی اصغر موسوی به تاریخ 1285 با مهر وی؛ مهر: «افوض امری الى الله الغني رفیع الدین محمد موسوی حسینی 1300» (کروی)؛ جلد: تیماج دو رو قرمز ضربی با ترنج با سر با نقش گل و بوته، مجدول لولادار، 118گ، 17 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 26-203]
41. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 715/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن علی بن حسین بن خزعل حسینی بحرانی نجفی، تا: جمعه 9 جمادی الثانی 988ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ 100گ، 19 سطر، اندازه: 18/5 × 25/5سم [ف: 79-1 ]
42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2257
آغاز: برابر؛ انجام: و منع ابن ادريس من المساواة و لو تقدم المأموم بطلت ایتمامه
خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ واقف: امیر جبرئیل، 1037؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای سوخت، 119گ، 15 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 21/1 -196]
43. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15192
آغاز: برابر؛ انجام: لرواية زرارة عن الباقر عليه السلام و يحمل علی
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ محشی با رمز «ح ع مدظله العالی»؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1369 کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش گالینگور، 61گ، 21 سطر، اندازه: 13/1×21/5سم [ف: 21/1-194]
44. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15780
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی اغلب با رمز «خل»؛ واقف: استاد محمود شهابی، آبان 1366؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج روشن، 162گ، 12 سطر، اندازه: 21/2×16 سم [ف: 21/1 -195]
45. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10925
انجام: و لو تعینا وجوب السورة جاز أن يقرا ماعدا السجدة و لو جهر ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، با نشان بلاغ، وقف نامه کتاب به خط ملا محمد تقی مجلسی اصفهانی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 82گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 27-336]
46. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10647
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی؛ تملک: محمد جعفر بن محمد باقر بن علی اکبر حسینی استر آبادی؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 130گ، 15 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 27-104]
47. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 681- 4/151
آغاز و انجام: برابر
شامل کتاب های طهارت، صلاة، زکوة، خمس و مقداری از صوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 166گ، 15 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-652]
48. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 776/2
آغاز: الطهارة و هي تطلق على النزاهة من الادناس و على رفع
ص: 294
الخبث و على كل واحد من الوضوء و الغسل و التيمم؛ انجام: و لو فعله الانسان لم يأثم به غير انه ليس من فضيلة الاذان خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ 80گ (18ر-97پ)، اندازه: 20×14سم [ف: 3-580]
49. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1011
آغاز: برابر؛ انجام: و من حصول شرط الصحة و زوال المانع بالغسل. قال الشيخ في المبسوط النية.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ تملك: محمد شفیع موسوی با مهر او «الواثق بالله القوى محمد شفيع الموسوی» (چهار گوشه)؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی دار لولایی، 14 سطر ( 11/5×8)، اندازه: 18×13 سم [ف: 3-1381]
50. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4447
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ نسخه را از ابوالقاسم موسوی در روز شنبه 13 ربیع الاول 1277 خریده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 155گ، 19 سطر (11×5)، اندازه: 18×10سم [ف: 13-3406]
51. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1219
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ از روی نسخه سال 784 که به خط اسماعيل بن حسن بن على بن راشد بن محمد هجری بوده کتابت شده، مصحح؛ تملك: عبدالواسع بن میرزا عبدالکریم حسینی؛ اندازه: 24×12سم [نسخه پژوهی: 2-120]
52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20747
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن محمد بن حسین بن سلیمان، تا: 16 شعبان 1003ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای دو نوع بلاغ، محشی سید ماجد بحرانی با جمله دعایی «دام ظله»، احتمالا یکی از بلاغها متعلق به ایشان باشد؛ تملك: صالح بن عبدالكریم بحرانی مورخ 1039؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا، عطف و گوشه تیماج قرمز، 202گ، 21 سطر، اندازه: 15×20/5 سم [اهدائی رهبر: 3-114]
53. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1968/2
خط: نسخ، کا: محمد رضا بن حسین، تا: چهارشنبه 5 شعبان 1023ق؛ 166گ (20-185)، 19 سطر، اندازه: 20×10سم [ف: 3-157]
54. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: بدون شماره
كان عبد الله بن صفی الدین محمد بن عبد الله نوری، تا: 1023ق دليل المخطوطات: 1-96]
55. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3483/3
خط: نسخ، كا: عبد المهدي بن حسين بن عبدالحسین بن ابی سميط سمیطی بحرینی شیرازی، تا: 19 جمادی الثانی 1035ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 102گ (143پ -244ر)، اندازه: 25/5×19 سم [ف: 9-281]
56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11701
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالمجيد بن مظفر بن حسن بن محمد بن مخزوم کوری، تا: چهارشنبه 9 رجب 1037ق؛ دارای بلاغ، معلق به حواشی شیخ یوسف بحرانی؛ واقف: سید کاظم عصار، دی 1354؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج عنابی، 210 گ، 13 سطر، اندازه: 19×15/2 سم [ف: 21/1 -192]
57. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 98
آغاز: برابر؛ انجام: محتدا يوم خامس عشرین شهر ذي القعده المبارک سنه و سبعین و ثمائماته. خط: نسخ، كا: محمد على بن مهر علی، تا: 1041ق، جا: قريه السين؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز لولادار مقوایی، 170گ، 12 سطر (7×11/5)، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 7-89]
58. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1178
خط: نسخ، كا: محمد قاسم، تا: 1045ق؛ تملک: پروانه بن الله قلی در 21039؛ 197گ، 12 سطر، اندازه: 19×15 سم [ف: 1-35]
59. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 223
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 17 جمادی الثانی 1049ق؛ محشی؛ کاغذ: شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 161گ، 17 سطر (7×14/5)، اندازه: 14×25سم [ف: 1-192]
60. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 3050
خط: نسخ، كان محمد بن علی حسینی، تا: 23 ذیقعده 1060ق؛ کاغذ: فرنگی ضخیم، جلد: تیماج سیاه، 263، 18 سطر (14×9)، اندازه: 14×20سم [ف: 1-194]
61. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 859
آغاز: و ترک الكسوفين عمدا مع الاستيعاب و المولود حين ولادته و الاستقساء از آغاز کتاب تا بحث معادن الخمس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: یک شنبه از رجب 1070ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، تملک: شیخ قاسم بن صالح به سال 1091؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قرمز، 126گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-645]
62. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3474
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوب، كا: محمد طالب بن محمد تقی جوقانی قهپایی، تا: 1072ق؛ مجدول، یادداشتی از محمد حسن بن عبدالغفار؛ تملک: تقی حسینی روندی مورخ 1074؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز حواشی تیماج مشکی، 248ص، 19 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 22×12/5 سم [ف: 10-1433]
63. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3697
خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1081ق؛ تملك: «عبدالله بن حاجی اسماعیل حاجی نجفی»، «عبد العال بن محمد مقیم فریدنی خوانساری»، «شاهرخ استر آبادی» با مهر «عبده الراجی شاهرخ» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 66گ، 23 سطر، اندازه:
ص: 295
25/5×17سم [محدث ارموی مخ:-264]
64. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7892- 53/102
آغاز: و بالعكس و روى تحويله بعد صعود المنبر و قال جماعة يحوله ثلث مرات تفألا ... المقصد الثالث في الجماعة و فصوله ثلثة الأولى يستحب في الفرایض موکد؛ از «صلاة الاستسقاء» تا الفصل الثاني في الامساک از کتاب الصوم؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 1 صفر 1085ق؛ افتادگی: آغاز؛ 27گ، 25 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 2-653]
65. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1566
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: محمد بن صفر كمال هرجی، تا: جمعه 14 رجب 1098ق، جا: حله ابی اصیبع از حلات بحرین؛ مهر: «ابراهيم بن عبدالله الموسوی» (چهار گوش)؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 15 سطر (13×8)، اندازه: 14×20سم [ف: 4-2119]
66. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 119- 1/119
آغاز: علما الخاصة و النظر في اطراف خمسة. الطرف الأول في ما تشرع له لا ريب في توقؤ استباحة الصلوة وان كانت ندبة و الطواف الواجب خاصة؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ تملک: حسین بن حسن حسینی حسنی؛ جلد: تیماج، قهوه ای، ضربی، مجدول 171گ، 13-15 سطر، اندازه: 20/5×15/5 سم [ف: 2-652]
67. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4578- 23/98
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی لولادار، 151گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-652]
68. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13801
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: شیخ اسماعيل بن عبدالوهاب بن سعید خراسانی هندی، تا: قرن 12، جا: برهانپور در هند؛ مصحح، محشی، از روی نسخه ای که کاتب آن «اسکندر بن عابد بن خليفه رومی» بوده، کتابت گردیده؛ تملك: «محمد رسول بن عبدالعزیز» در ذیحجه سال 1234 ق با مهر «محمد رسول الله»، «محمد ...»، همراه «أفوض أمري إلى الله عبده محمد جعفر 1116»؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج زرشکی با روکش لاکی و ترنج گل و بوته، عطف و حاشیه تیماج مشکی مجدول به زرد، 170، 19 سطر (13×5)، اندازه: 10×18/5سم [ف: 35-11]
69. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1029
آغاز: الخلاف ثم الرمان ثم شجر رطب طول كل واحدة قدر عظم الذراع؛ انجام: ففي وجوب اخراج فطرته على الوارث و جهان مبنيان على انتقال. خط: نسخ، بی کا، تا قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تيماج قرمز، 212 گ، 14 سطر (12×7/5 )، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 3-827]
70. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 692/2
آغاز: وافعال الحج الباقية والمذي والمدى التقبيل بشهوة ومس الفرج ومع الاغسال المستحبة والخروج بلل مشتبه بعد الاستنجاء للمتوضی قبله؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 28 رجب 1219ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای ترنج و سر، مجدول گرهی، 132 گ، اندازه: 19×14 سم [ف مخ: 1-289]
71. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10098/5
خط: نسخ، كا: احمد بن على بن عباس کرز کانی بحرانی، تا: 1282ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، قطع: وزیری (میراث شهاب: س ش 2-22]
72. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11692
آغاز: الكثيرة الدم على الغسل و كذا دخول المساجد و قراءة العزايم و الجوار في المسجدين الاعظمين و التيمم بدلا من الوضوء و الغسل؛ انجام: برابر شامل: طهارت، صلاة، زکات، خمس و بخشی از صوم؛ خط: نسخ، كا: على بن ابراهیم، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، مصحح، با علامت بلاغ، کاغذ: آبدیده، جلد: تیماج مشکی، 153گ، 17 سطر (14×8/5 )، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 34-44 ]
73. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1288- 7/188
آغاز: کتاب الطهارة وهي تطلق على النزاهة من الادناس، وعلى رفع الخبث وعلى كل واحد من الوضوء والغسل و التيمم ... الطرف الأول فيما يشرع له؛ انجام: کتاب الصوم و هو لغة: الامساك المطلق وشرعا: إما الامساک ... از کتاب الطهاره تا اول کتاب الصوم، خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، جلد: روغنی، سرخ ضربی با ترنج با سر و مزین به گلهای الوان با حواشی تیماج مشکی و ضربی گرهی، عطف سرخ، 217 گ، 12-15 سطر، اندازه:14×17/5 سم (ف: 2-653]
74. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4588
خط: نسخ، كا: على بن عبد الله جزائری، تا: 6 رجب، جا: قریه اسفته از توابع اصفهان؛ مصحح؛ تملك: محمد مهدی حسنی حسینی و مهر «الواثق بالله الغني محمد مهدي الحسني الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 83گ، 23 سطر، اندازه: 19×25/5سم [ف: 12-159]
75. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2973
آغاز: برابر؛ انجام: و لوعين آخر شعبان لنذر مثلا ظهرانه من رمضان وحب هنا فيه التعيين لرمضان ليتميز منه. مشتمل بر کتب طهارت، صلات، زکات، خمس و روزها خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی دولایی مجدول با ترنج و دو سر ترنج زر و شنگرف، 159گ، 17 سطر (12×6)، اندازه: 19×11/5 سم [ف: 14-83]
76. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3335
آغاز: برابر؛ انجام: و لو عين آخر شعبان لنذر مثلا ثم ظهر انه من
ص: 296
رمضان وجب هنا فيه التعيين ليتميز منه از کتاب طهارت تا پایان صوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی جداول و منگنه، 163گ، 16 سطر ( 12/5×7/5 )، اندازه:
14/5 × 20/5سم [ف: 15-146]
77. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 405/1 -طباطبائی
انجام: او عاملتك او سلمتك هذه البستان لتعمل فيه مدة كذا. بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار شده، جلد: مقوای سفید عطف و گوشه میشن مشکی، 174گ (1ر-174پ)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15×20سم [ف: 22-158]
78. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7403
از ابتدا کتاب تا بحث «الركن الثاني في الامساک» از کتاب الصوم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جزو کتابخانه شیخ فضل الله نوری با مهر کتابخانه وی؛ تملك: محمد جعفر بن صفر خان قراگوزلو در اصفهان به تاریخ 1201؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخت، ترنج با سر لولا دار، 129گ، 19 سطر، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 25-384]
al-bayān fī bayān-ir rūḥ wa-l abdān
؟ ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370؟ -428 قمری
ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)
رساله ای در روح متعلق به بدن؛ منسوب به ابن سینا.
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 168/13
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، [نشریه: 7-226]
al-bayān fī bayān-er rūh va-līmān
در این رساله سه نظریه درباره روح را یاد می کند: جسم، جسمانی، نه جسم و نه جسمانی. در پایان نسخه دارد، «من رساله البيان في بيان الروح و ایمان» که تعبیری درست نیست گویا بخشی از رساله ای بدین نام بوده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3936/16 آغاز: بسمله، در بیان روحی که متعلق است به بدن و تعریف حقیقت آن بباید دانست؛ انجام: و نقل صریح بر آن دلالت ندارد، تم بالخير رسالة البيان في بيان الروح و الايمان خط: نسخ تحریری، كا: مهدی بن احمد لاهجی، بی تا، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: مقوا، رویه تیماج سرخ، اطرافش گل بوته فشاری با دو جدول، 2گ (143ر - 144ر)، 17 سطر (15×7/5 )، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 17-210]
قمری، محمد، ق 5 قمری
al-bayān fī š.-it tibyān
qomrī, mohammad (- 11c)
در اکسیر و دارای سه «مقدمه».
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3191/1
آغاز: بسمله، الحمدلله خالق السبحان و اله الدیان، ذوالمن و الاحسان و الصلوة و السلام ... اما بعد اعلم ايها الاخ لما قال الله تعالى في محكم كتابه و منزل خطابه الذين يكنزون الذهب و الفضة؛ انجام: فاحتفظ بما القيت اليك من هذه الوصايا و حسبنا الله و نعم الوكيل لا رب غيره و هو رب العرش العظيم و صلى الله على خير خلقه محمد و آله الطاهرين
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز، 48گ (آپ-48پ)، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 6-280]
al-bayān fi ‘idd-i āy-il qur'ān (mn.)
دانی، عثمان بن سعید، 371-444 ؟ قمری
dānī, ‘osmān ebn-e sa‘īd (982-1053)
رساله ای است بسیار مفصل مشتمل بر چندین «باب» در شمارش سوره ها، آیات، کلمات، حروف و اجزای قرآن و نظائر سورهها و آیات و سوره های مدنی و مکی و نیز اخبار وارده در شمارش آیات. گزیده ای است از کتاب «البيان» دانی که شامل چند «باب» می باشد: 1. باب ذكر المنزل من القرآن بمكة و المدينة؛ 2. باب ذكر عدد سور القرآن و آیه و حروفه و خموسه و عشوره على عدد اهل المدينة؛ 3. باب ذكر عدد آي كل سورة في العددين المذكورين؛ 4. باب النظائر من السور في العددين و في احدهما دون الآخر؛ 5. باب ذكر اجزاء القرآن (الانصاف، الاثلاث، الأرباع، الأخماس ... اعشار)؛ 6. باب ذکر اجزاء سبعة و عشرين؛ 7. باب ذکر اجزاء ستين. (نسخه کامل این کتاب به شماره 22279 مورخ 847ق در مكتبه الازهر و میکروفیلم آن در آستان قدس رضوی به شماره 26380 موجود است) چاپ: رساله به تحقيق غانم قدوری حمد ناصری در مرکز مخطوطات و تراث کویت (1414ق.) و نیز در مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی (1386ش.) به چاپ رسیده است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 40084/5
آغاز: باب ذکر منزل من القرآن بمكه و المنزل منه بالمدينة حدثنا احمد قال؛ انجام: و جزء خمسة عشرين رأس كل اربعة اجزاء منها فاعلمه و بالله التوفيق ... العلى العظيم.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: نخودی آهار مهره لمينه شده، جلد: تیماج سبز فرنگی با حواشی
ص: 297
زرکوب زاهدائی رهبر: (علوم قرآن -335)
al-bayān fi ‘ilm-ir raml
رساله ای با عنوان های «فصل»، «باب» و برخی از باب ها با خطبه ای جداگانه آغاز می شود.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6375
آغاز: بسمله، و له التوفيق و العون و صلی الله على محمد و آله. الحمدلله و صلواته على سيدنا محمد و آله و صحبه. كتاب البيان في علم الرمل سأل من اوامره كالعروض الدينية جمع فيما بين العلم و النبه؛ انجام: فهو لديه. و الله اعلم و احكم و صلى الله على سیدنا محمد و على آله و سلم و لا حول و لا قوة الا بالله العلى
العظيم.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1054ق؛ گویا نوشته دارنده نسخه محمد قاسم ابو کری در 14 رجب 1054؛ کاغذ: فستقی جلد: میشن قهوه ای، 148گ، 22 سطر، اندازه: 21/8×15/8 سم [ف: 1- 76]
al-bayān fī nuzūl-il qur'ān
نسوی، محمد بن على
nasavī, mohammad ebn-e ‘alī
کتابی برگرفته از تفسیر اسماعيل بن زیاد شامی، با عناوین «قوله - قوله»، در اسباب نزول آیات قرآن به ترتیب سوره ها، با اشاره به عدد سوره ها و کلمات و حروف آنها و بیان ناسخ و منسوخ و داستان های کوتاه و نقل بعضی از اخبار غريبه.
آغاز: الحمدلله الخالق البديع البصير السميع ذي العز المنيع و الطول الوسيع و المجد الرفيع و غافر الذنب القطيع
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2608
آغاز: برابر، انجام: فبرأ النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)عند ذلک من وجعه و قام كأنما نشط من عقال و نزلت خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ تملك: علی بن محمد على الحافظ، محمد الحبشى القادری، محمد مسیح بن محمد باقر الطبيب، ابی بکر بن محمد بن محمد بن فهد بن عبدالله، ابوبکر عبدالله بن احمد ابن الحسن بن على الخالدي الاقلیدی؛
جلد: تیماج قهوه ای، 145گ، 34سطر، اندازه:25×17سم [ف: 7-190]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 687
نسخه اصل: همان نسخه [عکسی ف: 2-316]
تهران، دانشگاه شماره نسخه: 5215-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-143]
bayān-u qā'idat-i «ajma‘at-il ‘işāba ‘alā tashīḥ-i mā yaşihh-a 'an-hum>> wa ta'yīn-i ašxāş-i-him (r.-un fi)
آرانی کاشانی، محمد علی بن محمد حسن، 1177 1244 قمری
ārānī kāšānī, mohammad ‘alī ebn-e mohammad hasan (1764-1829)
رسالهای تحقیقی است درباره قول کشی درباره جماعتی از راویان اخبار: «اجمعت العصابة على تصحيح ما يصح عنهم» و بیان اختلاف و نظرات علماء در این باره. آغاز: بسم الله ... فيقول الغريق ... أن من المهمات عطف عنان الهمة نحو تحقيق قول
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 225/14
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 27 شعبان 1207ق؛ جلد: تیماج قرمز ضربی ترنج و سرترنج دار با لچکی، عطف تیماج شتری، 21گ (113-133)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-182]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 567/15
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-159]
←بیان القافيه←ترجمان القوافي
bayān-ul kusūr
دارندی، محمد بن عمر،-1152 قمری
dārandī, mohammad ebn-e ‘omar (- 1740)
رساله ای است در بحث کسور دارای یک «مقدمه» و «مقصد»: المقدمة: در سه فصل»، 1) اقسام الكسور، 2) بیان مخارج الكسور، 3) معرفة بسط الكسور؛ المقصد: في معرفة ضرب الكسور. سال درگذشت مؤلف در برخی منابع 1140ق آمده که نادرست است، زیرا در پایان همین رساله، شاگرد وی به تاریخ دقیق درگذشت استاد خویش (1152ق) تصریح نموده است. زدنا 589/2 ؛ هدية العارفین 342/2
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14638/11
آغاز: قال الشيخ ... في توضيح بحث الكسور: هذه مشتملة على مقدمة و مقصد و في المقدمة، ثلاث فصول، فصل في اقسام الكسر، اعلم ان الكسر اما؛ انجام: و أقسم الأول على الثاني يخرج واحد و سبعة أثمان و هو ... اعني حاصل ضرب اثنين و ربع في نصف و ثلث و قس على ذلك ما شئت من امثاله ...
خط: نسخ، كا: اسماعیل حلبی، تا: نیمه دوم قرن 12؛ ترقيمه: «و قد
ص: 298
مات مؤلف هذه الأوراق و هو استاذنا و استاذ الكل، مولانا محمد الدرندی رحمه الله تعالی و جعل الجنة مثواه، في الساعة الثانية و الربع من الليلة الخامسة و العشرين، من ذي القعدة و هي ليلة و هي ليلة الثلاثا، التي هي من الرابع عشر من شباط من السنة التي هي من سنی اثنین و خمسين بعد المائة و الف، على يد اسماعيل الحلبی ...) کاغذ: فرنگی آهار مهره، 4گ (70پ -73ر)، 27 سطر، اندازه: 1687 سم [ف: 37-79]
الفقهية / اصول فقه / عربی
bayān-u kašf-il alfāz = al-istilāḥāt-ul uşūlīya wa-l
fiqhīya
آبذی، احمد بن محمد، 800-860 قمری
ābzī, ahmad ebn-e mohammad (1398-1456)
رساله مختصری در بیان معانی الفاظ مستعمله در متون فقهی است که فقها از آن الفاظ در بیان احکام شرعی استفاده می نمایند. مؤلف این رساله در فهرست نسخه های خطی کتابخانه ظاهریه، شناخته نشده، از سوی دیگر در فهرست اوقاف سلیمانیه عراق، از حسن بن عمار شرنبلانی (- 1069ه_) دانسته شده، البته این انتساب به دلیل تاریخ کتابت نسخه مرعشی (حدود 960ق) نمی تواند صحیح باشد. آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين، و العاقبة للمتقين و الصلاة و السلام على رسوله محمد و آله اجمعين، لابد للفقيه من معرفة الألفاظ المستعملة التي تجري على السن الفقهاء انجام: و خبر الآحاد و هو نقل واحد عن واحد و هو لم يدخل في حد الاشتهار، و حكمه يوجب العمل دون العلم و لهذا، لا يكون حجة في المسائل الاعتقادية، و الحمدلله ...
[فهرس المخطوطات المصورة الموجودة بمكتبة المخطوطات بجامعة الكويت 271/1 ؛ فهرس مخطوطات مكتبة الاوقاف المركزية في السليمانية 233/1 ؛ معجم المؤلفين 150/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14643/7
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: شرقی، 4گ (57پ -60ر)، 25 سطر، اندازه: 13/5 × 18/5 سم [ف: 37-92]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36396
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن شیخ سعید، تا: 1083ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا با حواشی زنجیره ای ضربی، 6گ، 15 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [اهدائی رهبر: 3-69]
٣. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 427/2
آغاز و انجام: برابر
در فهرست ناشناس آمده؛ بی کا، بی تا؛ جلد: چرم مشکی، 6گ (71پ -76پ)، 19 سطر، اندازه: 14×19/5 سم (مؤید: 1-345)
bayān-u «kun fi-d dunyā ka-anna-ka garīb» (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/37
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 2ص ( 655-654 ) [مختصر ف: 115]
bayān-e kavākeb-e savābet
رمال، حيدر بن محمد، ق7 قمری
rammāl, heydar ebn-e mohammad (- 13c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2632/5
آغاز: در بيا كواكب ثوابت بدان که 1022 برصد یافته اند؛ انجام: شصت و نه هزار و جهارصد ... شانزده و الله اعلم خط: نسخ، بی کا، تا: 680ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی رایانه ]
← بيان كيفية القياس و كيفية الاستدلال ← انالوطيقا الأولى (مختصر)
bayān-e kayfīyyat-i ru’yat-ul lāh (r. F7)
وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 1205 قمری
ebn-e
vahid-e behbahani, mohammad baqer mohammad akmal (1707-1791)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18510
آغاز: بسمله و به ثقتي الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله الطاهرین؛ انجام: فنسئل الهدایه و العصمه .. الحمدلله اولا و آخرا تمت الرساله الشريفه خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: آبی، جلد: تیماج، 27 سطر (16×13)، اندازه: 21×16سم [رایانه]
ص: 299
bayān-e lā elāh-a ella-1 lāh
علاء الدوله سمنانی، احمد بن محمد، 659-736 ؟ قمری
‘alāʻ-od dowle-ye semnānī, ahmad ebn-e mohammad (1262-1336)
منقول از کتاب فتح المبين او.
مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 694/10
آغاز: بسمله حضرت عارف حقانی کمال الملة والدين شيخ علاء الدولة السمنانی در رساله فتح المبين چنین فرموده اند که شرط پنجم دوام ذكر لا اله الا الله است؛ انجام: که نمی خواهم هیچ چیز را مگر خدای را جل جلاله
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، 2گ، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 1-536]
bayān-un li-tawașşul-il mațālib ‘alā țarīq-il lub-i wa-l qišr
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10841/4
آغاز: التوصل الى المطالب النظرية و المعارف الأصولية اما بطريق الفكر و هو مسلک المتکلمین و المشائين او بالرياضة و هو طريق الصوفية و الاشراقین. مثل الفريقيين كمثل الاعمى و الأصم و البصير و السميع هل يستويان؛ انجام: و لذلك وقع فيه الاختلاف العظيم. و لقد در العارف الرومي بحيث يقول: پای استدلالیان چوبین بود***پای چوبین سخت بی تمکین بود اگر کسی از عقل با تمکین بدی***فخر رازی رازدار دین بدی. و لله در الفخر الرازي
حيث يقول: نهاية اقدام العقول عقال*** وغاية سعی العالمين ضلال / لم يستفد يحثنا طول عمرنا*** سوى أن جمعنا فيه قیل و قال
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی یک لا ضربی، با ترنج و سرترنج، عطف تیماج قهوه ای، اص (5ر)، ابعاد متن: 2079، قطع: بياضي، اندازه: 12×24/5سم [ف: 20-377]
al-bayān li-ḥaqīqat-il īmān
بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1277 1333 قمری
bahārī hamadānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1861-1915)
رساله ای در بیان حقیقت ایمان است دارای «مقدمه» و 8 «فصل» و یک «خاتمه»: فصل 1. معنى الايمان لغة، و فيه مقامان؛ 2. الايمان الشرعی؛ 3. جملة من حجج بعض هذه الأقوال و بعضها فيها على وجه الاختصار؛ 4. امور لها مزید ارتباط على المذهب المختار و بیان المراد من التصديق القلبي المعتبر فيه او في غيره؛ .. ان الايمان بعد الايقاف به حيث يدخل العبد في المؤمنين هل يقبل الزيادة و النقصان ام لا ؛ 6. بيان الكفر نعوذ بالله منه؛ 7. في انه هل يكفر المؤمن ام لا؛ 8 بیان معنى الاسلام خاتمه: فيها امور.
[دنا 589/2 ؛ الذريعة 173/3 ؛ معجم المؤلفين 92/9]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12326
آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان و علمه البيان و هداه الى حقيقة الايمان و الصلاة و السلام على المبعوث بخير الأديان؛ انجام: ينبغي التنبيه عليها و ایضاحها الا انه يمنعنا عنها الشواغل و المشاغل خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: نیمه جمادی الاول 1310ق، جان نجف اشرف
کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی، 75گ، 19 سطر (10×15/5)، اندازه: 22×17سم [ف: 31-205]
← بیان لطائف آية الكرسي← تفسير آية الكرسي
bayān-o mā axfā-ho sāheb-el moktasab (fasl-on fi)
آنچه را که صاحب كتاب «المكتسب في زراعة الذهب» شیخ ابوالقاسم محمد سیماوی عراقی در کتاب خود نیاورده مؤلف به گونه ای مجمل در این فصل گرد آورده است.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 936/17
آغاز: فصل في بيان ما اخفاه صاحب المكتسب از آنجمله آن است که صاحب مکتسب اظهار کرده است جزوی از هیولی مقوم صورت اکسیر و اخفا کرده است بقیه اجزا را
نسخه اصل: کتابخانه نمازی خوی 546
[در فهرست نمازی این قسمت فهرست نشده ؛ خط: نستعلیق، کا: محمد رحيم بن حاجی رضی خوئی، بی تا؛ 13ص (338-350) [عکسی ف: 3-151]
bayan-u ma lam yutbit fi-hi hadit-un sahih-un min-al abwāb
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، 729-817 قمری
firuzabadi, mohammad ebn-e yaqub (1329-1415)
احادیثی را که از نظر مؤلف جعلی یا منسوب به روایان است یا نیاز به توضیح دارد تحت عناوین «باب باب» آورده است. ابواب آن عبارتند از: باب الایمان، باب کلام الله، باب خلق الملائکه،
ص: 300
باب طلب العلم، باب فضائل الصديق ابوبکر، باب فضائل على ... آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين والصلوة والسلام على خير خلقه محمد خاتم النبيين وعلى آله وأصحابه أجمعين. هذه اشارة الى ابواب روى فيها أحاديث و لم يصح شيء عند جهابذة علماء الحديث في غاية الاختصار لكنها تشتمل على علوم شتى في نهاية الاكثار باب الايمان ما اشتهر فيه كالايمان قول و عمل.
انجام: و مذمة العلماء الذين يمشون الى السلطان و مسامحة العلماء و زيارة الملائكة قبور العلماء لم يثبت في ذلك شيء و الله اعلم وصلى الله على محمد و آله وسلم.
1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1032/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا، 5گ، 19 سطر، اندازه: 21×12/5 سم [ف مخ: 1-290]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1386/12 عکسی
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه اسکوریال در اسپانیا، ش 1702؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول، رکابه دار؛ 5 ص (272-276)[ عکسی ف: 4-179]
← بیان المحمود ← بیان محمود
bayān-e mahmūd = bayān-ol mahmūd
محمود میرزا قاجار، 1214- 1271 قمری
mahmūd mīrzā qājār (1800-1855)
اهدا به: فتح علی شاه قاجار
تاریخ تأليف: 1240ق
تذکره گونه ای است شامل یک «مقدمه» و دو «قسمت»: مقدمه در ذکر مؤلف و سبب تأليف و مدح شاهنشاه؛ قسمت اول در ذكر احوال سیصد تن از شعرای معاصر و به ترتیب حروف تهجي؛ قسمت دوم انتخاب ابیات غزلی شعرای مذکور در فهرست کتاب با منظور داشتن حروف اول و آخر به طریقی که جوانان را در مشاعره به کار آید، و این قسمت مشتمل است بر یکصد و هشتاد «باب»: 1. باب الف از ردیف الف: اشک را قاصد کویش
کنم ای ناله بمان*** زانکه صد بار برفتی اثری نیست ترا؛ 2. باب با از ردیف الف: بیک نگاه تو دادیم هر چه باد اباد***جهان فانی و عقبای جاودانی را؛ و به همین ترتیب است تا باب یاء ردیف یاء: يکبار نخواندند و گفتند کجایی*** تا چند توان رفتن ناخوانده بجایی. در صدر هر باب اول شعر پدر خود «خاقان» را آورده و بعد ترتیب حروف را رعایت کرده است. نخستین شاعر مندرج در فهرست الفبایی احمد على میرزا» برادر مؤلف است، و آخرین شاعر «یوسف گرجی». در فهرست مزبور بعضی از شعرا را فقط به نام و تخلص و مولد و موطن مذکور داشته است و برخی را تا حدود بیست سطر شرح حال نگاشته است. (گلچین معانی) محمود میرزا تمام آثار خود را در یک مجلد به نام «مجمع محمودی» جمع کرده و نسخه آن شامل سفينه محمود، منتخب محمود، گلشن محمود، مخزن محمود، نقل مجلس، سنبلستان، پرورده خیال، مقصود جهان، تذكرة السلاطين، محمود نامه، رساله در رؤیای صادقه، نصائح المسعود، درر المحمود و بیان محمود می باشد.
آغاز: بیان محمود در ستایش خداوند معبود سبحان التحديد و الحدود و ستایش شایان بر واجب الوجود اقدس عن وصف التكثر و الشهود از ممکن محال خواهد بود.
انجام: زد به تاریخش رقم كلک همایون سپهر*** کاین بیان از هر زبان محمود چون چارم کتاب / در جهان چندان بماند شاه کز غیبی سروش***هر زمان آید ندای ذلك يوم الحساب چاپ: مشار فارسی: 3038
[الذريعة: 42/20 و 177/26 ؛ دنا 589/2 (8 نسخه)؛ تاریخ تذکره های فارسی ص 137؛ فهرستواره منزوی 1858/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12833
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک با این عبارت:
کتاب مستطاب جنگ اشعار ملک مخصوص این بنده درگاه آسمان جاه غلامحسین خان کاشانی نسخه ای است خاصه اعلیحضرت ناصر الدین شاه قاجار خلد الله ملکه و دولته، تحریرة في دوشنبه 23 شهر صفر المظفر 1298 در جاجرود که یکی از شکار گاه های مخصوص همایونی است، هزار و دویست و نود و هشت» با مهر «عبده غلام حسین بن هاشم الغفاری» (بیضی) و مهر «أفوض أمري إلى الله عبده غلام حسين الغفاری» (مربع) و مهر «أمان الله» (مربع کوچک)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی با گل و برگ با زمینه طلایی و مجدول به طلایی مشکی عطف: تیماج قهوه ای، 112گ، 20 سطر ( 20/5×9/5 )، اندازه: 26/5×15 سم [ف: 584-32 ]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4460
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، در پایان قطعه ای است از میرزا محمد تقی لسان الملک کاشی متخلص به سپهر صاحب کتاب عظیم ناسخ التواريخ متضمن ماده تاریخ که این است: «زد بتاریخش رقم کلکی همایون سپهر*** کاین بیان از هر زبان محمود چون چارم کتاب». علیرضا میرزای شهره (برادر مؤلف) در تذکره بستان العشاق که جلد اول از مجلدات خمسه بساتین الخاقانيه است، در ترجمه میرزا ابوالحسن خان اميد نهاوندی می نویسند: چندی در خدمت مطاع مكرم محمود میرزا بمنصب ندیمی مفتخر، تذکره بیان محمود را ایشان جمع نموده و ترتیب
ص: 301
داده اند».
واقف: نایینی؛ کاغذ:نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: چرمی ضربی، 191گ، 12 سطر (18×10)، اندازه: 18×29/5سم [ف: 7-24]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4461
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن محمد کاظم، تا: 5 شوال 1244ق؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: روغنی زمینه مشکی و در وسط ترنج اکلیلی، 199، 16 سطر (157)، اندازه: 13/2 21/8× سم [ف: 7-26]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10377
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1244ق؛ دارای یک سرلوح مذهب، کتیبه دار ، مجدول، دارای تحریر و کمند؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوایی با روکش مشمایی و عطف چرمی، 135گ، 16 سطر، اندازه: 17/5 × 26/5سم [ف: 9-47]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6098
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1245ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تریاکی ضربی لایی، 262گ، 16 سطر (1578)، قطع: ربعی، اندازه: 20×13سم [ف: 16-197]
6. تبریز؛ ادبیات، شماره نسخه: 2
بی کا، تا: 2142ق [نشریه: 4-323]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 895
آغاز: برابر
خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ با سرلوح کوچک، اطراف دو صفحه اول نسخه تذهیب، مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: روغنی دو رو گل و بوته و نرگس، 143گ، 15 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 3-138]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3665
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره، جلد: روغنی زمینه نارنجی و گل و بوته، 176گ، 13 سطر، اندازه: 19/4×12/1 سم [ف: 2-66]
bayān-ul muxtașar fī š.-i muxtașar-i muntaha-1 wuṣūl wa-l amal fi ‘ilmay-il usūl wa-l jadal
اصفهانی، محمود بن عبدالرحمن، 674-749 قمری
esfahānī, mahmūd ebn-e ‘abd-or-rahmān (1276-1349)
وابسته به: مختصر المنتهی = مختصر الاصول = مختصر ابن حاجب؛ ابن حاجب، عثمان بن عمر (570-646)
شرحی است با عناوین «قال اقول» (که با دو حرف ص -ش متمایز شده است) بر «مختصر منتهى السول و الأمل في علم الاصول و الجدل» ابن حاجب. شارح بعد از خطبه می نویسد: «فتصدیت کان اشرحه شرحا تبين حقایقه و توضح دقايقه و بذلك من اللفظ صعابه و يكشف عن وجه المعانی نقابه مقتصدا غير مختصر اختصارا يودى الى الاخلال و لا مطنبا اطنابا يفضی الى الاملال ساعيا في حل مشكلاته و فتح معضلاته و تقریر معاقده و تحرير قواعده و ادفع الشبهات الوارده على مقاصده». این شرح، یکی از هفت شرح است که کرمانی در شرح خویش بر مختصر (= النقود و الردود) از آن بهره برده و در مقدمه آن کتاب از آن یاد می کند. در شرح مبادی منطقی به تفصیل گراییده و مسائل قضایا و انواع قیاس تا مغالطات را به ترتیب و مشروح آورده و از اشارات شیخ یاد می کند در پاره ای از مسائل اصولی به عقاید علماء شیعه اشارت دارد. اصفهانی در دیباجه تصریح می کند به اینکه این شرح را «بيان المختصر» نام نهاده و به دستور وقت رشید الدین (که با تکریم بسیار از او یاد می کند) تقدیم داشته است. بروکلمان از شرح اصفهانی بر مختصر تنها یک نسخه (نسخه جامع زیتونه تونس) یاد می کند.
آغاز: الحمدلله الذي اظهر بدایع مصنوعاته على أحسن النظام ... اما بعد فقد تطابق قاضي العقل و هو لا يبدل و لا يعزل ... على ان ارجح المطالب ... هو العلم لانه عمل القلب .. و بما ضعف فيه من الكتب ... مختصر منتهى الوصول و الأمل في علمي الأول و الجدل ... فتصدیت لان اشرحه شرحا يبين حقاتقه و يوضح دقائقه. غير مختصر اختصارة تودي الى الاخلال ... ساعيا في حل مشکلاته ... و تقریر ماقده و تحرير قواعده ... و اسمیه بیان المختصر و اخدم به خزانة من خصه الله بالسعادات المتظافره. و هو المولى الصاحب المعظم ... سلطان وزراء العالم ... رشيد الحق و الدنيا والدين ... و ارجوان يلاحظه بعين الرضا ... وها انا اشرع في المقصود ... قوله و ينحصر. ای المختصر لا الصول لان هذه القسمة قسمة للكل الى اجزائه و المبادي على الوجه الذي ذكره لا يكون باقسامها من أجزاء الأصول. انجام: و فيما ذكرنا من الجهات المفردة ارشاد لما يتركب منها و الحمدلله الذي وفقنا لاتمامه حمدا يوازی مزید افضاله و انعامه.
[فهرس المخطوطات المصورة 242/1 ؛ بروکلمان: ذیل یکم: 537؛ کشف الظنون: 1855 و 1857؛ دنا 589/2 (7 نسخه)]
1. قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: 16787
آغاز: العلوم الخارج عن العلم و لم احدان الحكم؛ انجام: أن يكون الحكم خارجا عن التصديق لان ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 25 سطر (19×13)، اندازه: 18×27سم [رایانه]
2. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 648
انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز [ف: 39]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3983
آغاز و انجام: برابر
ص: 302
خط: نسخ و تعلیق و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 18 این نسخه ظاهرا در زندگی مؤلف کتابت شده و شاید اصلاحات و قلم خوردگی های موجود در پاره ای از صفحات با دست و یا نظر خود او انجام یافته، در چند حاشیه - که به قلم کهن و شاید به خط كاتب متن است - چنین آمده «قال الشارح دام ظله» و در یکی از دو یادداشت موجود بر یک برگ اضافی اول نسخه چنین آمده: «قال افضل المحققین مولا عضد الدين أطال الله بقاه لابد من مستلزم للمطلوب و الالم ينتقل الذهن منه اليه ..» (بنابر این یادداشت این نسخه پیش از سال 756 که سال در گذشت عضد الدین است نوشته شده)، محشی از شرح علامه حلی با نشان «حلی» و از شروح دیگری با نشان: «عض»، «قب» (یا ق ق ب) و جز اینها که برخی از آنها از نجم الدین سعید سعدی است که او از صدرالدین حدیثی نقل می کند، در یکی از این حواشی از امالی مصنف (ابن حاجب) یاد شده؛ تملک: سید محمد هاشم موسوی خوانساری؛ کاغذ: ضخیم شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 410ص، 29 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 16×15سم [ف: 10-2149]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13979
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابوالفضل بن ابی علی بن هارون خشکرودی، تا: سه شنبه 7 محرم 741ق، جان مدرسه مستنصريه بغداد؛ محشی به حواشی شارح و دیگران با رموز «ق. هخ» و حواشی تصحیحی، و در آخر رمضان همان سال در مدرسه صادقيه شرقي بغداد توسط كاتب تصحیح شده، در برگ ضمیمه صدر نسخه ابیاتی از ابوالاسود دئلی «یعیبونها عندی و لا عيب عندها سوى أن في العنيين بعض التأخير ..» و ابو حفص شطرنجی مولا مهدی با آغاز: «حمدت الهى اذ بلیت بحبها على حول يغني عن النظر الشزر نظرت اليها و الرقيب مخالفي نظرت اليه فاسترحت من العذر» و حسین بن داود جعفری: «حرام علی عینی اصابت مقاتلي باسمهما من مهجتی ما استحلت ...» و ابیاتی درباره ظهور ابومسلم در خراسان از نصر بن سیار لیثی امیر خراسان به مروان بن محمد و بیان منازعه امیر خراسان با جديع بن على الازدی الکرمانی و حبس نمودن وی و شمه ای از ترجمه جديع کرمانی؛ تملك: جلال بن عبدالله تمیمی انصاری در ذیقعده 978؛ واقف: فاضل خان، در 1363 به کتابخانه رسیده؛ کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 189، 29 سطر، اندازه: 24×16سم [ف: 16-56]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2486
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ نزدیک به تعلیق، كا: على بن محمد بن حسن بسطامی شافعی، تا: جمعه 18 ربیع الثانی 759ق؛ محشی؛ تملك: عیسی بن على بن سيف صیمری، مسعود بن يوسف بن محمد بحرانی؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای لبه دار، 289گ، 28 سطر، اندازه: 17/2 × 25/5سم [ف: 1-77]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2907
آغاز: و متعلق العلم اما ان يكون قائما بذاته؛ انجام: اما اذا كان حليا يجوز توافق
این نسخه قبلا در جلد دوم فهرست آستان قدس با عنوان «شرح مختصر» بدون نام شارح معرفی شده، کاتب چند برگ اول کتاب را استنساخ ننموده و تا اواسط مبحث اجماع را نگاشته؛ خط: نستعلیق خوانا، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ واقف: ملا موسی گیلانی؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، 112 گ، 19 سطر، اندازه: 17×27/5سم [ف: 16-58]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1199
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: او حد بن امیر احمد، بی تا؛ مصحح، دارای علامت بلاغ و مقابله با نسخه اصل، اجازه ای که مؤلف به جهت شخصی به تاریخ 24 ربیع الثانی 724 نوشته؛ تملك: احمد ابن محتشم الحسینی به تاریخ 1253 در ارزنة الروم با مهر «عبده الراجی احمد الحسینی» (بیضوی)، یحیی بن نورالدین محمد لاهیجی، محمد حسین بن محمد صالح الحسيني المحسني الخسروشاهی به تاريخ رجب 95؟، امانت حاج میرزا احمد ساوجی نزد محمد رضا؛ جلد: دو رو تیماج قهوه ای ضربی، 223گ، 27 سطر، اندازه: 24×16سم [ف: 3-365]
bayān-ul maddāt
پیر سروی، حسین بن حامد
pīr sarvī, hoseyn ebn-e hāmed
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 303/13
به نظم و نثر؛ خط: نسخ، کا: محمد بن محمود نصیر طوسی، تا: قرن 8[ف: 5-15]
bayān-ul madāhib
نسفی، عمر بن محمد، 461-537 قمری
nasafī, 'omar ebn-e mohammad (1070-1143)
رساله ای است در باب فرق و مذاهب گوناگون اسلامی برگرفته از حدیث نبوی معروف که فرموده اند: یهود به هفتاد و یک فرقه تبدیل شدن و نصارا بر هفتاد و دو فرقه و مسلمانان بر هفتاد و سه فرقه تقسیم خواهند شد، مؤلف با شمارش این فرقه ها و توضیح اندکی در خصوص عقاید برخی از آنان به بحث پرداخته است. جز آن است که در فرهنگ ایران زمین (4: 159) آمده است.
آغاز: روى عن ابي هريرة و عايشة و جماعة من الصحابة رضی الله عنهم عن النبي (صلی الله علیه وآله وسلم) انه قال افترقت اليهود على احدی و سبعين فرقة كلهم في النار الا واحدة و ستفترق أمتي على ثلث و سبعين فرقة
ص: 303
[نسخه های منزوی 1298؛ دنا 2/ 590]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1267/3
آغاز: برابر؛ انجام: فان اردت الدلايل فعليك بكتاب الملكل و النحل فهذا اقسام المليبين و اما غير المليبين فكثيرة منال الله تعالی الوفاة على الاسلام و ان يحشرنا مع اهل الكرام بحرمة ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و دور تیماج تریاکی، 4ص (17-20)، 23 سطر [سنا: ف: 2-198]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13154/2
آغاز: برابر؛ انجام: و اما المباح فاستوي طرفاه يخير بين فعله و ترکه و اما الحرام ما في فعله عتاب و عقاب و اما المكروه ما ترکه اولی من اتيانه و اما الادب ما فعله ثواب و ليس في ترکه عتاب هكذا نقل من شمس الدين
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (17 و 18)، 18 سطر، اندازه: 6/5×13/5 سم [ف: 33-293]
bayān-ul madāhib
شیخ الاسلام دامغانی، محمد بن حسین، ق13 قمری
šayx-ol-eslām dāmqānī, mohammad ebn-e hoseyn ( 19c)
در بیان ملل و نحل و فرق مختلف اسلامی که به درخواست کسی آن را در یک مقدمه و هشت «باب» و «خاتمه) جمع آوری نموده است.
دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 200/1
آغاز: الحمدلله الهادي للعباد إلى سبل السلام و مبلغهم بارسال الرسل الى غايته المرام و الصلاة و السلام على مبلغ أحكامه؛ انجام: و النائله في المروة الى ان كسرها النبي في عام الفتح للمكة وختم الله عواقب امورنا بالخير و السعادة أنه خير موفق و معین خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح؛ واقف: شیخ الاسلام دامغانی، 1271ق؛ جلد: تیماج کرمی بدون مقوا، 22گ، مختلف السطر، اندازه: 17×11سم [ف مخ: 27]
bayān-u marātib-i kamālāt-i insānī wa bayān-i țarīq-it tahsīl li-l-kamālāt
ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370؟ -428 قمری
ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)
آغاز: حمدله. صلاة. و بعد، آن حقيقة الانسان متحصلة من جوهرین احدهما كثيف جسمانی و هو الهيكل الانسانی[ فهرست مصنفات ابن سینا، مهدوی: 262؛ دنا 2/ 590]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5283/77
و آغاز: برابر
خط نستعلیق، بی کا، تا: 1094ق؛ 2گ (202ر -203ر) [ف: 16-201]
2. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 293/55
آغاز: برابر؛ انجام: فاجتهد ان تصير اهل ذلك خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 3گ (169پ -171ر)، 24 سطر (12/5 × 18/5 )، اندازه: 24×18/5 سم [ف: 202]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4655/15
آغاز: برابر
انجام: و لاتشرحها العبارة. فاجتهد ان تصير اهل ذلك خط: نستعلیق، کا: کرمعلی خراسانی، تا: قرن 13 ؛ کاغذ: فستقی آبی، 3گ (119-121ر)، 22 سطر، اندازه: 14/6 × 18/5 سم [ف: 457-7]
bayān-u murād-il aḥsā'ī
قزوینی، عبدالوهاب بن محمد على، ق13 قمری
qazvīnī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e mohammad ‘alī (- 19c)
مؤلف می گوید: وقتی رساله منسوب به شیخ احمد احسائی در شرح حديث مربوط به پوسیده شدن بدن اموات در زیر زمین بعد از دفن منتشر شد بسیاری از طلاب و اهل علم از آن معنایی فهمیدند که با مبانی و عقاید وی سازگار نبود ولی من چون مبانی وی را می شناختم رساله را با آن منافی ندیدم پس این رساله را در توضیح آن نگاشتم.
قزوین، امام صادق؛ شماره نسخه: 10/ 480
آغاز: بسمله نحمد اللهم یحیی و یمیت و یحیی ... و بعد فيقول ... انه لما ظهر الرسلة المنسوبة إلى الشيخ الاعظم و المولى الأكرم ... في جواب السوال عن حقيقة معنى الحديث الذي رواه
کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: گالینگور سیاه، 10گ [ف: 1-392]
bayān-e maraz-e nāšī az xordan-e gūšt-e xūk va jarrāhī-ye nezāmī
طبيب، باقر، ق 14 قمری
tabīb, bāqer (- 20c)
اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار
تاریخ تأليف: 1300ق
از میرزا سید باقر طبیب و دکتر آلبو. قسمت اول کتاب که از مرض «طر شین» بحث می کند، یعنی مرضی که از خوردن گوشت خوک پیدا می شود، در دو فصل به وسیله میرزا سید باقر
ص: 304
طبیب به رشته تحریر کشیده شده است. قسمت دوم در جراحی نظامی است و حاوی جراحی اندام های انسانی و کمک به مجروحین نظامی و جراحی های فوری در مواقع غیر عادی است که به قلم دکتر البو و میرزا سید باقر می باشد. این کتاب در دوشنبه 5 ربیع الاول 1305 ق در میدان مشق، روزسان، به ناصرالدین شاه تقدیم گردیده است. (انوار)
آغاز: بسمله، آن احق ما يفتح به الكلام حمدالله الملك العلام الذي اشرقت بانوار قدسه خواطر اولی الفكر و اضائت بمصالح الله بصائر اولی العبر صانعی که بقلم قدرت بر لوح فطرت نسخه وجود نقوش موجودات بنگاشت
انجام: که در تمام مدتی که جهت خروج آن قطعات لازم است یعنی دو سه ماه و گاهی بیشتر در سطح حلمه باقی مانند
[دنا 2/ 590؛ فهرستواره منزوی 3399/5 و 3561/5 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 313
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمود عراقی، تا: ظاهرة 1305ق، جا: طهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل سبز، گل و بوته ضربی، مقوایی، 113گ، 12 سطر کامل (125×7)، اندازه: 14/5 × 22/5سم [ف: 1-304)
bayān-ol moškelāt
حسینی قاری، محمد علی بن محمد اسماعیل، ق13 قمری
hoseynī qārī, mohammad ‘alī ebn-e mohammad esma'il (- 19c)
در بیان واژه های مغلق و دشوار قرآن، به ترتیب سوره های قرآن از «بقرة» تا پایین. آغاز: بسمله. الحمدلله الذي سهل لنا اداء الحروف من المخرج ... و بعد نظر بخواهش بعضی ... محمد علی بن محمد اسمعيل الحسيني المشتهر بالقاری ... چند کلمه از قرائت و قواعد آن بطريق اختصار نوشته شده بود مسمى بتحفة القراء ... لهذا بذکر و بیان آنها که اشكل و اصعب ... بود پرداختم ... و مسمی نمودم آن را به بیان المشكلات ...
انجام: بکسر میم قرات می شود. و الحمدلله اولا و آخرا و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد ...
[دنا 2/ 590]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2611/15
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: پنج شنبه 9 محرم 1286ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 10ص (341-350)، 19 سطر (6/5× 13/5 )، اندازه: 18×11سم [ف: 9-1472]
2. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 809/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1310-1291ق، 8گ (114ر 121) [ف: 2-31]
bayān-ul muškilāt ‘ala-l mubtadi'īn min jahat-it tajwid
fi-l qur'ān-il mubīn
بوری نکده وی، محمد بن حسن، ق 12 قمری
būrī nakde-vī, mohammad ebn-e hasan (- 180)
رساله ای در بیان احکام نون ساکنه و تنوین و قواعد متعلق به آن، همراه شواهدی از آیات و امثله است که در چند فصل نگارش یافته است. از این اثر نسخه هایی در کتابخانه راشد افندی در قیصری، دارالکتب ظاهریه در دمشق، کتابخانه ملی از میر، کتابخانه رمضان اوغلو (ضمن کتابخانه ملی آدانا) کتابخانه دولتی (سلطنتی) برلین، مكتبة الاوقاف العامه موصل و غیر آنها موجود است. باید افزود که رساله ای با عنوان «مرشدة المشتغلين في أحكام النون الساكنة و التنوين» تأليف محمد بن سالم طبلاوى ازهری (- 966ق) هست که علاوه بر اتحاد موضوع در آغاز نسخه نیز با اثر مورد بحث تشابه دارد.
آغاز: بسملة، الحمدلله الذي جعلنا من التالين بكتابة الذي أورثه من اصطفاه من عباده و احبابه نسئله بفضله و منه جزیل ثوابه و صلاته و سلامه على خير خلقه محمد و آله و أصحابه أجمعين، و بعد فقد شرعت في كتابة نكات يسيرات في بيان معرفة الممدودات و المقصورات التي في كتاب الله ذي المتين و الانعامات و أضيف إليها إنشاء الله تعالی فوائد مهمات أمرنی به بعض الأعزة على المترددين إلى فأجبته مستعينا بالملک العليم ... وسميته ببيان المشكلات على المبتدئين من جهة التجويد في القرآن المبين ... أقول معتصم بالله تعالی
انجام: هذا اعتقاد باطل نعوذ بالله من ذلك فنبغي لهذا القائل ... انتهى و الحمدلله على الإتمام و الصلوة و السلام على رسوله خیر الأنام
[الأوقاف العامة 186/1 از ملا حسین اسکندر رومی متوفی حدود 1084 دانسته شده]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 418/6 کر
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه در صفر قرن 12؛ مصحح، در انجام در برگی فوائدی همچون: نوح عليه السلام نخستین ناسخ شرایع است و قبل از وی تزویج خالات و اخوات و عمات حرام نبوده، لطيفه ای در مناظره ابوحنیفه با یک معتزلی به نقل از شرح وصية
ص: 305
الامام الاعظم، نیز مناقب ابوحنیفه به نقل از ابوسماک که گوید در پیشانی، دست راست، دست چپ و شکم آیاتی دیدم نوشته شده به نقل از شرح الأخبار، ابیاتی به عربی با مطلع: «سلام من الرحمن بحق جنابكم*** فإن سلامي لايليق ببالكم»، نیز حدیثی منسوب به حضرت امیر المؤمنين (علیه السلام) آمده که نویسنده بخش هایی از آن را به غلط نوشته است: «قال علی کرم الله وجهه: طوبى لمن كان عيشه ككلب لأن للكلب عشرة خصال، الأول ليس له قدر عند الناس و الثاني فقير ليس له مال و الثالث الأرض كلها له بساط و الرابع أكثر أوقاته جائعة و الخامس ... [إذا ]ضرب صاحبه ..... لايترك صاحبه و السادس حفض ! صاحبه و يأخذه عدوه و السابع ... لا ينام في الليل و الثامن أكثر عمره السكوة! و التاسع راض بما يدفع صاحبه من الأطعمة و العاشر إذا مات لم يترك شيئا ... فالمؤمن أحق بهذا الحال ..»، در پایان یک برگ الحاق شده که در واقع برگ نخست رسالهای ترکی با لهجه عثمانی با عنوان ترتیب کتاب سؤال بنا از مؤلفی ناشناخته با آغاز «بسملة س: باب الغنده نیه دیرلر قویه دیرلر؛ س: اصطلاحده كتابك مشتمل اولدیغی بر طائفه الفاظه دیرلر، س: صرف لغنده نیه دیرلر؛ ج: تغييره دیرلر یعنی بر شیئی بوزمغه دیرلر ..) کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، 16گی (150-165پ)، 17 سطر، اندازه: 15×7/5 سم ف: 40/2 -70]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3762
آغاز: برابر؛ انجام: و في هذا الكلام ما يغني عن التطويل انتهى و الحمدلله على التمام و الصلوة و السلام على رسوله خير الأنام و آله وصحبه اجمعين.
در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 19گ، 17 سطر (13×7)، اندازه: 16×16سم [ف: 12-2753]
bayan-e mesqale-ye qalb
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2818/7
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-119]
bayān-ul mi'raj-ul jismānī
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22055
آغاز: بسمله الحمدلله ... فيقول العبد الجاني و الاسير الفانی؛ انجام و المرجع الى الله ..... و دهر الداهرين تمت
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 21 سطر
(18×12)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
← بیان معنى الغناء و اللهو (رسالة في) ← الغناء و اللهو
فارسی
bayān-ol maqāsed men 'aqlīyat-e atrāb-el qasā'ed
حسین بن عثمان، ق 10 قمری
hoseyn ebn-e ‘osmān (- 16c)
اختصاری است از کتاب «عقد الفرائد في شرح عقلية اتراب القصائد» خود او که شرح بر قصیده شاطبیه می باشد، در این شرح یک یا چند بیت از قصیده با عناوین «قوله» آورده شده و به اختصار گزارش می شود.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10196/2
آغاز: الحمدلله الذي جعل محمد المصطفى عقلية كل قبائل ... اما بعد بدان ای سالک طریق صواب رزقك الله حسن المعاش و الماب؛ انجام: یعنی اصل آن است که هر آنچه بسر خود کلمه ایست آنرا پیوسته بماقبل .. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 48گی
(278پ -325پ)، اندازه:
12×20/5سم [ف: 26-161]
← بیان مقدار السنة و تعيين الايام الالهية ← السنة السرمدية و الايام الربوبية
muqaddamatayn-a muhmalatay-il bayān bayān-u ista‘mala-hā iblūnīyūs fī awāxir-il maqālat-il ulā min al maxrūtāt
عقیلی، موسی بن يونس، 551-639 قمری
‘aqīlī, mūsā ben yūnos (1157-1242)
وابسته به: مخروطات؛ ابلونیوس نجار
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 670/17 -ف
نسخه اصل: مانیسا گنل ش 1706؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 699ق، جا: تبریز؛ 2گ (255ر -256ر)، 18 سطر [فيلمها ف: 1-522]
bayān-e mokāšefātī ke dar mazār-e rūzbehān rox dāde
(r. dar)
ص: 306
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883 ؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/18
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سبز با ترنج و سرترنج زرین، 21 سطر [ف: 30-74]
bayān-o menhaj-el bayān va-l yaqīn
عبدالبهاء، عباس بن حسینعلی، 1260-1340 قمری
‘abd-ol-bahā”, “abbās ebn-e hoseyn--alī (1844-1922)
در این اثر افکار و عقاید بهائیان در نه واحد نوشته شده که هر واحد نیز مشتمل بر چند «باب» می باشد این کتاب در پشت صفحه آغازین آن به عباس افندی معروف به عبدالبهاء پسر ارشد حسینعلی بهاء نسبت داده شده ولی در ذیل آثار وی در کتاب های تراجم احوال و نیز در منابع دیگر نشانی از این اثر نیافتیم.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6574
آغاز: بسم الله ... تسبیح و تقدیس بساط قدس عز محد سلطانی را لایق مه لم يزل و لايزال بوجود کینو نیست ذات خود بوده؛ انجام: چنانچه در ظهور بیان دیدی و اگر در آن روز هستی خواهی دید که کل ماهیان بحر بیان به آن ماء زتنده ولی از آن محتجب و لنطران انفسكم على حق ما انتم عليه مقتدرون خط: شکسته نستعلیق خوش، كا: على محمد بن محمد حسین اصفهانی، بی تا؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن، مقوایی، 138 ، 19 سطر (14×8)، اندازه: 20/3×15 سم [رایانه]
bayān-un nujām
تفلیسی، حبیش بن ابراهیم، ق7 قمری
taflīsī, hobayš ebn-e ebrāhīm (- 13c)
مؤلف آورده است: «چون از تصنيف كتاب تلخیص علل قرآن پرداختم نگاه کردم به کتاب هایی که به پارسی در علم نجوم هر کسی ساخته اند. کتابی ندیدم که اندرو علم هيئة افلاک زمن و صفت بروج و منازل و معرفت احوال ستارگان ثابته و متحیره و دلیل های دایره افق و استخراج موالية و سهام و دانستن علم اصطرلاب ازین جمله به طريق اختصار درو جمع باشد چنانکه آموزیده را اندرین علم کفایت بود و به کتاب های دیگر محتاج نباشد پس چون بدین طریق که گفتیم کتاب ها بپارسی نیافتیم صواب دیدم که کتابی بسازم مختصر در علم نجوم از هر چیزی که یاد کرده شد بر طريق اعجاز اند و جمع کنم چنانکه هر که آن را بخواند و فهم کند از خواندن بسیار کتاب های بزرگ مستغنی شود و فایدها ازو بحاصل آید». کتاب حاضر در نه «باب» و فصل های بی شمار به شرح زیر آمده است: باب 1. اندر دانستن هياة افلاک و دایره معدل النهار؛ 2. اندر دانستن احوال هيئة زمین و دریاها و منازل؛ 3. اندر دانستن احوال بروج و دلیل ها؛ 4. اندر احوال بروج و ستارگان و دلیل ها، 5. اندر احوال ستارگان متحيره؛ 6. اندر احوال فلک و دلیل ها؛ 7. اندر طالع مولودها گرفتن؛ 8 اندر سهام و دلیل هایش؛ 9. معرفت اسطرلاب. سایر تألیفات مؤلف بدین قرار است: القوافی، تقویم الأدوية المفرده، تلخیص علل القرآن، صحة الابدان، قانون الأدب في ضبط كلمات العرب فارسی، کامل التعبير، مدخل إلى علم النجوم، ملحمة دانيال و ....
[دنا 2/ 590؛ کشف الظنون (1: 262)، فهرستواره (4: 2828)، هدية العارفين (263 :1)]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7042
آغاز: بسمله رب تمم بالخير سپاس خدای را که یگانگی صفت و جمله مصنوعات مسخر قدرت اوست ... بدانکه علم نجوم علمی شریفست و بزرگوار است و دانش این علم نزد فضلا؛ انجام: چیزی افزون آید بحساب هر پنج درج را ثلث ساعت گیرد و دو درج و نیم را سدس ساعت ان شاالله تعالى و هو حسبی و کفی. انجامه: «و فرغ من نسخ هذا الكتاب في يوم الاحد سادس من شهر ذوالقعد سنه خمسة و خمسين سبعمائه من يد الضعيف المذنب الخيف سليمان بن محمد بن احمد المعروف بصايع الغريب في المدينة دارالملک اقسراء گلستان المعروف ...
خط: نسخ کهن، كان سليمان بن محمد بن احمد معروف به صايع، تا: یک شنبه 6 ذیقعده 755ق، جا: اقسراء گلستان؛ محشی، در پشت اولین برگ نام کتاب و نام تعدادی از گیاهان دارویی و نیز مطلبی از چند تن از علما همچون سلطان العارفین بایزید بسطامی و ... به ترکی، در ادامه این رساله از پشت برگ 106 رساله هایی با عناوین مؤامره تقویم کید بزیج معتبر سنجری، تقویم کید بزیج علائی، طريق عمل منازل بدین جدول، استخراج ساعات روز بروز، استخراج ارتفاعات روز بروز، فصل در دیدن ماه نو، اتصالات کواکب، معرفة منازل قمر، روز بروز، فصل در دیدن ماه نو، اتصالات کواکب، معرفة منازل قمر، اسماء تعلق آتش، اسماء تعلق خاک، اسماء تعلق هوا، اسماء تعلق آب، باب در آتشی در بیان طبیعت، باب در بیان طبیعت خاکی، باب در بیان طبیعت باد، باب در بیان طبیعت آب تا برگ 111 آمده؛ کاغذ: بخارائی آهار و مهره، جلد: مقوایی روکش کاغذ کرم رنگ دارای حاشیه تیماج سیاه رنگ، ترنج منقوش، عطف تیماج قهوه ای، 106گ، 23 سطر (15×10)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
ص: 307
bayān-e nazarāt-e raml
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10684/4
آغاز: بدان که نظرات بر پنج نوع است: 1. تثلیت که تمام دوستی است 2. تسدیس که نیم دوستی است 3. تربیع که نیم دشمنی است؛ انجام: و میان 1 و 4 تربیع ایمن است و بیان 1 و 10 ایسر. این است بیان نظرات رمل
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، اص (24پ)، 21-15سطر (12×15/5)، اندازه: 17×5/ 20سم [ف: 20-186]
bayān-e nazar-hā-ye ‘ešq (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883 ؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/34
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ اص (650- همان) [مختصر ف: 116]
←بیان نفس← نفس
←بیان نقطة التوحيد و بیان خطة التفرية ← التوحيد
bayān-e ney
با اقتباس از مثنوی به همین وزن.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6115/2
آغاز: بشنو از نی مشنو از نی گفته اند***گوهر بحر معانی سفته اند؛ انجام: در طريق
عاشقان جان فشان *** گفته ام من آشکارا و نهان
بی کا، بی تا، کاغذ: كبود سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 22گ (26ر -47ر)، 12 سطر (13×6)، قطع: جیبی، اندازه: 18×11سم [ف: 16-200]
bayan-ul wadih-il mashud min fadayih-in nasara wa-1 yahūd
صالح بن حسين
sāleh ebn-e hoseyn
کتابی در ده «مسئله» در بیان ابطال اعتقادات یهود و نصاری و اثبات نبوت خاتم الانبیاء (صلی الله علیه وآله وسلم) به نقل فرازهایی از کتاب های آنان، گرفته شده از کتابش «تخجيل من حرف التوراة و الانجيل» که به دستور یکی از امامان (گویا امامان اسماعیلیه) تألیف شده است. عناوین مسائل: 1. اثبات عبودية المسيح بنص الانجيل الصريح؛ 2. اثبات نبوته بنصوص كتابه؛ 3. تأويل الظواهر التي غلط به الكافر؛ 4. تناقض الاناجيل المؤدية بالتحريف و التبديل؛ .. في أن المسيح ما قتل و ما صلب؛ 6. أجوبة مسكتة عن اسئلة مبهتة؛ 7. ابطال الاتحاد الذي يدعيه أهل الإلحاد؛ 8 الإبانة عن تناقض الامانة؛ 09 بیان فضايح النصارى و اليهود؛ 10. البشائر الالهية بالتسمية المحمدية.
[دنا 591/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5945
آغاز: الحمدلله الموجود الذي لا يسبقه وجود المعبود الذي لا يقلقه جحود الواحد الذي لا يندرج في معدود؛ انجام: و المشیء على الماء المغرق و دخول النار المحرق و الأخذ من الغيب ...
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه نوروز از ربيع الأول 1026ق، جان حیدر آباد؛ وقف نامه کتاب با مهر «پیرو آل على عاقبتش محمود است» (بیضوی) و «الواثق بعناية الملک الودود عبده عبدالرحيم بن داود» (بیضوی) و «المتمسک بربه الودود کلب عتبة آل النبي محمود» (بیضوی) و «المتوكل على الله الغني جبرئيل الحسینی» (دایره)؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 83گ، 15 سطر، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 15-328]
bayān-ol vāqe“ = ma‘ādīye
شریف شیرازی، ق9 قمری
šarīf šīrāzī (- 15c)
اهدا به: وزیر زین الدین شیخ على
رساله مبسوطی است در معاد و اثبات جسمانی بودن آن، بر اساس عقل و نقل. در این رساله، عقاید و افکار بسیاری از حکما و فلاسفه نقد و بررسی شده و مناقشاتی با محيي الدين عربی دارد. در این رساله از آثار فضل الله حروفی مقتول مانند جاودان نامه، محبت نامه و غیر اینها بسیار نقل شده است و در لابه لای کتاب از سید نعمة الله ولی، استاد خالو سراج (مقیم شیراز و رفیق مؤلف)، سید نظام الدین احمد شیرازی و از استادش مولانا ابوبکر طبیب نام برده شده و در صلوات بر پیامبر همانند اهل سنت عمل کرده است؛ همچنین روایت زیادی از طرفین، اهل سنت و شیعه و اشعار عرفانی، از خود مؤلف و از «فضل الله» که« نعیمی» تخلص می کرده آورده شده است. در اثنای آن از کتاب ها، سخنان و اشعار بزرگانی چون شیخ مفید، ناصر خسرو، افضل الدین کاشی، شهاب الدين سهروردی، خواجه نصیر
ص: 308
طوسی، قونوی و ... استشهاد کرده است. از نام کامل مؤلف، آگاهی نیافتیم، مگر تخلص شعری و و موطن و روزگار زندگی او که معاصر با سید محمد بن میر سید شریف جرجانی بوده و از او نقل می کند: «روزی امیر محمد سيد شریف الرحمة در حلقه درس، در شیراز نقلی از سید شریف ...»، «بر آر آه جگر سوز آتشین چو «شریف» ×× که سوزد آنچه حجابست از حمل تا «حوت». بخشی از عناوین موجود عبارت است: هذه مقدمة في تعداد المذاهب في المعاد الجسمانی؛ هذه رسيلة لصورة تنوعاتهم و وسيلة في الاحاطة لمخترعاتهم؛ هذه اختلافات المقالات في المسالة المنامات؛ هذه مبدا الانتقال الى عالم المعاد و البحث عنه بحكم العود؛ هذه صورة نفس الاختلاف في النفس بين الاختلاف و الاسلاف؛ هذه صورة الافادة في مسالة الإعادة؛ هذه مسطورة مستورة عن فهم كثير من الرجال على قول من قال: أن المنام حضرة الخيال؛ هذه نية حكمية في تاسيس قواعد العقائد النبوية في مسالة المعاد و تعيين المعاد؛ هذه بقية من المسالة (...) في بيان الكلمة على الروح بالمطابقة؛ هذه خاتمة لفذلكة المباحث الماضية التي ذكرت في بيان النفوس الغاضية و الأرواح المتنعمة في العشية الراضية.
حروفيان در آثار موجود در باره آنان اعم از کتب ویژه مقالات دائرة المعارف ها و هنگام یاد آثار آنان، در فهرست ها به همان عنوان روزگار تیمور لنگ، و به تعبیر بهتر، با همان اتهام بی دینی، الحاد، غلو، اباحه محارم و تاویل معتقدات بر اساس دانش ویژه ای از حروف که «فضل الله» بدعت آن را نهاده است، معرفی شده و می شوند؛ لكن، آثار موجود از حروفيان، خصوصا این کتاب، چنین اتهامات را تأیید نمی کند، بلکه گرایش بیشتر مؤلف را در امر معاد، به ظاهر آیات و احادیث نسبت به آرا و عقاید حکما نشان می دهد. با این حساب، این فرقه مخترع تأويل بر اساس حروف هستند و نه پدید آوران تعبيرات عرفانی و شطحیات، بلکه ویژگی اینان، در تعرض به حکومت است، آن هم حکومت تیمور و اعوان او و سوء استفاده آنهایی که خصومت دیرینه ای با شیعه از سویی و با صوفیه و عرفا، از سوی دیگر داشته اند، باعث آن شده که این گروه، پیوسته با نشانی هایی از کفر و زندقه به مردم معرفی شوند.
آغاز: بسمله و به نستعين حمد حميد و شكر مجيد مرآن مبدی معید را که مبدء و معاد سالكان مسالک معرفت مولی و سایران طریق مدارک ممالک معنی را مخصوص بصورت منصوص نفخت فيه من روحي
انجام: از برای خروج از ورطه قهر قادر علام و دخول در حظیره الطف مالک دار السلام. بلبل گلزار و حدت گشت همچو گل شکفت ***هر که این اوراق همچون برگ گل خندان کرد/ هر که را زین گونه نبود اعتقاد اندر معاد***گر همه خود بو على سیناست بی شک خبط کرد. تمت الكتاب معادية.
[ فهرست متون حروفيه ص 80 و 105؛ نسخه های منزوی 1068/2 ؛ لغت نامه دهخدا، «حروفيان»: العراق بين الاحتلالين 246/2 ؛ کشف الظنون 650/1 651؛ فهرستواره منزوی
87/6 و 160/7 بدون نام مؤلف؛ دنا 591/2 (6 نسخه)]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11096
آغاز: منجم آنست که اجساد محشور نمی شوند گفتیم مر ایشان هر دو را که اگر قول شما خواست من هیچ خاسر نیستم؛ انجام: چنان که یازده که می گوئی یکیست پس اضافه یکی ده کردی و دوازده اضافه دواست باده
خط: نستعلیق و ثلث، بی کا، تا: قرن 9، جان شرقی؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، حواشی موجود غالبا رساله هایی هستند که به علت پراکندگی برگ ها، قابل شناسائی نیست ولی احتمالا از حروفیه می باشند؛ کاغذ: شرقی، جلد: روغنی و لاکی گل بوته دار، عطف تیماج قهوه ای، 82گ، 15 سطر (7/5× 11/5)، اندازه: 18×13 سم [ف: 28-146]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2985 آغاز: ای بسا کافر شده از عقل خویش ×× هیچ دیدی کافر از دیوانگی. قال الله تعالى ويحسبون انهم يحسنون صنعا و آدم وانبياء می باید که واضع ادیان وملل بوده باشند؛ انجام: برابر نام مؤلف به قرینه انجام نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: درویش علی دوست بن مقصود خویی، تا: 23 ربیع الثانی 971ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سیاه ترنج و با سر لچکی، 129گ، 14 سطر، اندازه: 16×12سم [ف مخ: 1-291]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10142
آغاز: در تشخیص پیکر زیبای ... خود ساخت که من احب؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: شاید محمد صالح، تا: رجب 971ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشی ؛ مهر «عبده محمد صالح» (بیضوی)؛ جلد: تیماج زیتونی مجدول، 126، 16 سطر، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 32-176]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4596/2
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 979ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: ساغرى کاغذی آلبالویی، 21 سطر، اندازه: 19/3×12/4 سم [ف: 7-438]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7553/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1072ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 110گ
(11ر-120ر)، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 19-357]
6. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1636- 9/186
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: مشهدی علی، تا: جمعه 3 رمضان 1209 یا
1259؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 119گ، 15 سطر، اندازه: 10/5×15/5 سم [ف: 2-651]
bayan-e vaqe
ص: 309
کشمیری، عبدالکریم بن عاقبت محمود
kešmīrī, 'abd-ol-karīm ebn-e āqebat mahmūd
مشهد رضوی؛ شماره نسخه: 24701
آغاز: بسمله الحمدلله الذي علم الانسان ما لم يعلم ... و بعد بنده حقیر سراپا ... بواسطه توطن؛ انجام: روی توجه سمعت دارالسلطنة لاهور آورد.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج [رایانه]
← بیان واقعه ← الواقعة الحقانية
← بیان واقعه امیر تیمور ← واقعه امیر تیمور
← البيان و الانشاء ← اساس الاقتباس
al-bayān wa-t tibyān
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
مقاله هفتادم از کتاب «السبعون» اوست. این کتاب غیر از کتاب «البيان» او می باشد که در ضمن مجموعه رساله های یازده گانه او چاپ شده است.
آغاز: الحمد لله رب العالمین و صلی الله على سيدنا محمد و آله اجمعین قد سبق لنا هذا تسعة و ستون كتابة كل كتاب منها في فن من فنون الصناعة و نحن نذكر في كتابنا هذا و هو السبعون و هو تمام کتبنا هذه الأشياء من تفاسير التدابير المذكورة في كتابنا هذه فنبدء من ذلك بالحيوان
[دنا 481/8 (کتاب البیان)؛ سزگین، تاریخ نگارشهای عربی 4: 282]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3467/53
آغاز: برابر؛ انجام: اضفنا اليه امر الجنس الأخيرين ليستكمل
خط: نستعلیق
چلیپا، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یک لا قرمز، 3گ (78ر-80ر)، اندازه: 23/2×15/6 سم [ف: 452-6 ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/67
آغاز: برابر؛ انجام: فعلى من هو اعلم منه بحفظ ما فيها من معنی م اعمل بما فيها فوالله لقد قربت ما فيها تقريبا كثيرة و ينبغي ان استاده بدرسة لها النصب بها بدرسه ما يجب ان شاء الله عزوجل. انجامه: تمت المقالة السبعون بحمدالله و نعمه و هي آخرها و صلی الله على سیدنا محمد نبيه و على آله و سلم تسليما كثيرا دائما ابدا في شهر صفر من سنة 1288. لعمرک آن جابر غير واو ***باقول تبرهن للعقول /و اعمال مشرفة غوال***مصححة الرواية و النقول / فلم ينكر جلالتها لبله***سوی ذی ظلمة سفه جهول / و كيف يسوع دفع ضعيف رأى***و سبان الانام مع الكهول / نقول بان جابر نعم واو*** لما ملا الجبال مع السهول
خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 3گ ( 153-151 ر)، 19 سطر (8/5×14/5)، اندازه: 22/3×13/7 سم [ف: 29/2 -620]
al-bayān wa-t tabyīn
جاحظ، عمرو بن بحر، 150-255 قمری
jāhez, ‘amr ebn-e bahr (768-780)
چاپ: طبع مع شرح غریب الفاظه لحسن الفاكهاني والشيخ الزهرى الغمراوی، جزء1، المطبوعات العلميه، 1311ق، وجزء 2، 1312 و 1313ق. الأوقاف العامة موصل 238/2
]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 551-في
نسخه اصل: اسعد افندی ش 3883؛ خط: نسخ، كا: حيدرة حسن دمشقی سراج، تا: ربيع الثانی 453ق؛ 127گ، 15 سطر [فیلمها ف: نادا 292-1]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8932/27
منتخب البيان و التبيين. شامل ابیاتی که عبدالله بن کثیر سهمی و خالد بن عبدالله قسری از امیر المؤمنین شنیده بودند؛ خط: نسخ تحریری، كا: محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: شنبه 18 شوال 852ق؛ در حاشیه آن نوشته شده: «بخط ابن مکی حاشية»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن بنفش، اص (74)، اندازه: 18/2 ×28سم [ف: 29/1 -385]
al-bayān wa-t tabyīn = ħall-u šukūk-ir rāzī ‘alā kutub-i jālīnūs
زهر الايادی، زهر بن عبدالملک، 525 قمری
zahr-ol-ayādī, zahr ebn-e 'abd-ol-malek (- 1132)
وابسته به: الشكوك على جالینوس؛ رازی، محمد بن زکریا (313251ق)
در میان تألیفات عدیده محمد بن زکریا رازی کتابی وجود دارد موسوم به «شکوک»، که موضوع آن اساس، اختصاص دارد به ذکر خطاها و تناقضات اقوال و آراء جالینوس طبیب در خصوص مباحث و مسائل مربوط به طب و فلسفه و الهیات و علوم طبیعی که بعدها یکی از مشاهیر علما و اطبای اندلس دفع و حل همه این شکوک را بر کتب جالينوس به عهده گرفت و کتاب خاص مستقلی در رد آن تأليف کرد که معروف است به حل شکوک رازی. در مقدمه این کتاب ابوالعلا می گوید که من مصنفات رازی را که همگی حاکی از وفور علم و قوت فهم و
ص: 310
کثرت مطالعه او در خصوص مسائل و مباحث فلسفی و علمی است دیده ام اما این کتاب را که سراسر مملو از افک و سفسطه و قول زور است ابدا گمان نمی کنم ریخته قلم او باشد و ظن غالب من آن است که به قلم یکی از سوفسطائیه است که خواسته است با انتساب آن به رازی او را در بین مردم بی اعتبار کند (به همین جهت اقوال او را در همه مواضيع با «قال السوفسطائی» نقل می کند) و مؤید بر صحت ظن من همانا اظهار شکر و قدردانی او نسبت به جالینوس است در مفتتح کتاب که با سایر مطالب آن که همگی طعن و اعتراض و رد بر او و تخطئه اوست ابدا نمی سازد و به فرض قبول صحت انتساب آن به رازی باید چنین فرض کرد که او لابد این کتاب را یا تألیف کرده که هنوز به غور مطالب کتب جالينوس و دقائق و رموز علم منطق که في الواقع میزان معانی و ممیز متقاصر از متناصر است نرسیده و یا این که موقعی دست به تأليف آن زده که از علم طب به صناعت کیمیا توجه نموده و به سبب تأثير روایح زرنیخ و کبریت و این قبیل مواد در مغز و دماغ او فسادی و خللی راه یافته بوده است و پس از تمهید این مقدمه منتهی قدری مفصل تر شروع می کند به شرح و بسط تمام به نقل یکایک اقوال سوفسطائی معترض تحت عنوان «مسئله» و رد و نقض و نقد آنها ذیل عبارت «قال ابو العلا بن زهر» در دو سفر به قرار تفصیل ذیل: سفر اول مشتمل بر شکوک کتاب البرهان در دوازده مسئله، منافع الاعضا ایضا در دوازده مسئله، آراء بقراط و افلاطون در پنج مسئله، القوى الطبيعية در هشت مسئله، الأسطقسات و طبيعة الانسان در دو مسئله، کتاب المزاج در دو مسئله؛ سفر دوم شامل شکوک ادویه مفرده در پانزده مسئله، کتاب الميامر در دو مسئله، کتاب قاطاجانس در یک مسئله، کتاب حيلة البرء در دو مسئله، کتاب اعضاء الالمة در بیست و یک مسئله، کتاب العلل و الاعراض در یک مسئله، کتاب البحران در دو مسئله، کتاب الصناعة الصغيرة در یک مسئله، کتاب تدبير الأصحاء در دو مسئله، کتاب اغلوقن در سه مسئله، کتاب الذبول در چهار مسئله، کتاب المرة السودا در یک مسئله، کتاب حركات العضل در یک مسئله، كتاب في أن قوى النفس تابعة لمزاج البدن در سه مسئله، کتاب المنی در چهار مسئله، کتاب الاغذية در یک مسئله، کتاب الفصول در 3 مسئله. (غلامعلی عرفانیان)
[دنا 591/2 ؛ بروکلمان 486/1 و ذیل 889/1 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13997
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 6 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی دورو با ترنج و حاشیه ضربی، 79گ، 29 سطر، اندازه: 24×16سم [ف: 19-167]
٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13998
آغاز: بسمله الحمدلله الذي أتقن كل شئی؛ انجام: و احسانا الينا خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 29 سطر (12×19)، اندازه: 24×16سم [الفبائی: 93]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3269-ف
نسخه اصل: نواب ش 7 طب (فاضليه ص 238)؛ خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، در ص ع آمده: «شرح شکوک الرازي على السته عشر لجالینوس تصنیف ابوالعلاء ابن رهر» و «كتاب الانتصار الجالینوس تصنیف ابوالعلاء بن زهر على ما أخذ عليه في جميع كتبه» و «داخل عرض كتابخانه مدرسه فاضل خان شد به تاریخ شهر شوال 1273»، «به تاریخ دهم شهر ذی قعده سنة 1087 عرض دیده شد»؛ مهر: صديق الملک، جبرئیل 1053، محمد عقیلی، عبدالمنعم بن عبد القاهر بن ابی الاسرائيلي المتطبب يبق بالله عزوجل»؛ تملك: محمد بن على متطبب در شیراز، عرض سال 12 با مهر محمد تقی و نام شرف متطبب و اینکه کتاب از حکیم جبرئیل بوده و تحویل شاه محمد شده و در 28 رمضان 38؛ کاغذ: سفید، جلد داخل سختیان سیاه، 79گ، 29 سطر، قطع: وزیری
[فيلمها ف: 2-111]
bayān va badī
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18531
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 31/2×18/5 سم [رایانه]
bayān-e vojūd
قمشه ای، محمد رضا بن ابوالقاسم، 1241-1306 قمری
qomše-ī, mohammad rezā ebn-e ab-ol-qāsem (1826 1889)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2986/25 ف
نسخه اصل: نسخه آقای شیخ آقا بزرگ تهرانی؛ بی کا، تا: با تاریخ 1350ق؛ 2 ص (200-201)، قطع: ربعی [فیلمها ف: 1-752]
bayān va ‘ayān
مشتمل بر پنج «لوح» در معرفت حق تعالی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 631/15
آغاز: سپاس بی قیاس معبود مطلق راست خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: الوان، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 12×20/5سم [ف: 2-393]
ص: 311
← البيان الهادي الى حال المهدی (مختصر) ← رسالة البيان الهادي الى حال المهدی
(مختصر)
bayānī darbāre-ye šeyx ‘abd-ol-qaffar
اشقری، تاج الدین محمود
ašqarī, tāj-od-dīn mahmūd
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/67
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، تا: قرن 13 [ف: 7-188]
bayānīye
کرمانی، محمد حسین بن محمد صادق، ق13 قمری
kermānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad sādeq (- 19c)
تاریخ تأليف: 1279ق
نام رساله و نگارنده (بی نسبت) و تاریخ نگارش در انجامه آمده است. در دیباچه می گوید: در مجلس حاج میرزا قاسم خان، در کرمان، مسأله دشواری به میان آمد، چون وقت تنگ بود، بر این شدیم که پاسخ آن را در یک گفتاری بنویسم. نخست پرسش را می آورد و سپس با 1 «مقدمه» و 2 «فصل» به آن پاسخ می دهد. مسأله چنین است «شخص کوچک و پست چگونه معرفت پیدا می کند به حال شخصی عالی و بزرگ»: شناخت سلطان و بزرگان و خداوند و ارزش یابی شناخت. (احمد منزوی)
آغاز: حمد مخصوص خداوندی ست که پرورنده عالميان است، و درود غير محدود شایسته پیغمبری ست.. بعد، چون سوال فرمود از این ضعيف ...
انجام: و کتابی مفصل تر در مطالب حکمتی و میزان هر چیز در شرع و دین بحول الله نوشته ام و حاضر است و این رساله مسمی است به بیانیه وصلى الله على محمد و آله الطاهرين. قد كتبه و صنفه العاصي محمد حسین بن محمد صادق 1297
[دنا 1/2 59؛ فهرستواره منزوی 88/6]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1987/1 -عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته خوش، کاتب = مؤلف، تا: 1297ق؛ این رساله همراه است با «مناقب النساء» در یک مجموعه؛ 70ص (2-71) [عکسی ف: 1-55]
bayānīye-hā va šab-nāme-ye sīyāsī va joz ān
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7060-عکس
نسخه اصل: مجلس شماره دفتر 6501/267 ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-276]
bī bī fāteme
داستانی است که برای پرورش دینی و فضایل اخلاقی نگاشته شده است.
[مشترک پاکستان 1080/6 (4 نسخه)، 1319 و 1399/8 (2نسخه) و 350/10 ، 351 و 1659/12 ؛ فهرستواره 297/1 «بی بی فاطمه» ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 202/15 -عکسی
آغاز: رساله حضرت بی بی فاطمه زهرا (رض). در خبر است که فردای قیامت، آمنا و صدقنا، جمله از خلایق از گور بیرون آیند، بعده فرمان حضرت عزت در رسد که ای جبرئیل که کسی در قبر مانده است یا نه ... جبرئیل گوید؛ انجام: رسول فرماید که رضای من این است که از سر خون پسران خود باز آی و بدل خون ایشان امر امتان بخواه. فاطمه گوید ... تمت ...
نسخه اصل: گنج بخش، ش 745 (گنج 2088/4 )؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ عص (215-220) [عکسی ف: 44-2 ]
bī-bī fāteme
داستانی فرح بخش و دینی. اشعاری است در بیان داستان عروسی حضرت فاطمه زهرا (س). در فهرست دانشگاه تهران شماره 9596 (ضمن مجموعه است) از بیدلی یا آذر بیگدلی دانسته شده است. همین سرآغاز در نسخه ای در کتابخانه گلپایگانی به شماره 170/59
هست که در ضمن مجموعه اشعاری است.
آغاز: آمدن زنان قریش خدمت پیغمبر و بردن فاطمه به عروسی باز بطرف چمن از سرنوبهار***آنچه به دل غنچه داشت کرد همه آشکار انجام: هست امید گدا آنکه به روز جزا***دست بگیرد مرا حیدر دلدل سوار
[فهرست مشترک پاکستان 1389/8 ؛ فهرست دانشگاه تهران 418/17 ؛ فهرستواره منزوی
297/1 ؛ فهرست گلپایگانی 1238/3 ]
قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 668/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 12 جمادی الاول 1351ق؛ اگ، 13 سطر، اندازه: 10×19 سم [ف مخ: 1-88]
ص: 312
beyt-ol ahzan
بروجردی طهرانی، محمد حسین، ق13 قمری
borūjerdī tehrānī, mohammad hoseyn (- 19c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27194
آغاز: بسمله حمدله چون تراب اقدام علماء و مومنین و تبعیان ائمه طاهرین و خادم شرعيت؛ انجام: و میگفت کاش بزرگان بنی امیه حاضر میبودند و میدیدند که من انتقام ایشانرا
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ در انتهای نسخه 20 برگ به نام تعبیر نامه با چاپ سنگی آمده است؛ کاغذ: آبی، جلد: میشن، 18 سطر (15×10/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 16/5 × 20/5 سم [رایانه]
beyt-ol ahzān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16284
بی کا، تا: 1267ق، قطع: وزیری (د.ث. مجلس]
bayt-ul ahzan fi masa'ib-is sadat-iz zaman-il xamsat-it
țāhira min wuld-i ‘adnān
یزدی، عبدالخالق بن عبد الرحيم، -1268 قمری
yazdī, “abd-ol-xāleq ebn-e ‘abd-or-rahīm (- 1852)
تاریخ تأليف: نیمه دوم قرن 13 مؤلف بعد از آن که مقتل عربی خود موسوم به «مصائب المعصومین» را نگاشت برای استفاده فارسی زبان ها این کتاب را تأليف نمود و آن را در پنج عزاخانه در مصائب خمسة النجبا تنظیم کرده است. هر عزاخانه مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «مجلس» است: عزاخانه 1. شهادت سید انبیاء(صلی الله علیه وآله وسلم)؛ 2. بیان احوال شهادت سیده نساء عالمیان حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها)؛ 3. بیان امیر مؤمنان(عليه السلام)؛ 4. بیان احوال قرة العين مصطفی حضرت امام حسن مجتبی(عليه السلام)؛ 5. بیان احوال حضرت امام حسین (علیه السلام).
در الذریعه نام کتاب حاضر چنین درج گردیده است: «بیت الاحزان في مصایب سادات الزمان الخمسة الطاهرة من ولد عدنان». (حافظیان)
آغاز: الحمدلله الذي اعظم بلايا الانبياء و المرسلين و احسن رزايا الأوصياء المكرمين ... و بعد، چنین گوید بنده عاصی ... عبدالخالق
انجام: و بشارت باد ترا که چیزی چند مخصوص تو و شیعیان تو و دوستان تو گردانیده که به هیچ کس نداده، امیر المؤمنین این بشارت شنید بسجده در آمد و شکر الهی را بجا آورد. چاپ: تبریز، 1275ق، سنگی؛ دارالخلافه طهران، سنگی، 1286، 1+410صص
[دنا 592/2 (9 نسخه)؛ الذريعة 185/3 ؛ ریحانة الأدب 389/6 ؛ مشار فارسی 838/1 و 247؛ مشترک پاکستان 338/10 : نشانی 3 نسخه؛ فهرستواره منزوی 1564/3]
١. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 345
آغاز: برابر؛ انجام: بید مصنف عاصی بانجام رسید اللهم اجعله خالصا لوجهك الكريم ...
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1264ق، جا: مشهد مقدس؛ مصحح، مقابله شده در 1269ق؛ مهر: كاتب«عبده الواثق عبد الخالق»(بیضی) و «عبدالخالق»(چهارگوش)؛ واقف: یزدی، عبدالخالق بن عبدالرحیم، جمادی الثانی 1263ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج قهوه ای، 348، 25 سطر (17×8/5 )، اندازه: 15×27سم [ف: 290]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27593
آغاز: برابر، انجام: از دشمن کشیدن و سخنان درشت از سنگدلان شنیدن بیشتر از آن آه که خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی قهوه ای و دارای ترنج و دو سر ترج با نقش گل و بوته و حاشیه زنجیره ای، 28 سطر (19×9)، قطع: وزیری، اندازه: 24×14سم [رایانه]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14661
آغاز: بسمله و در جمله خدمات دیگر ملائکه این بود؛ انجام: الحمدلله رب العالمين ... عطا فرمود سنه 1266
مؤلف از رایانه آستان قدس؛ خط: نسخ، كا: سید علی عربشاهی، تا: 1266ق، جان هرات؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج، 19 سطر (16×11)، اندازه: 21×16سم [الفبائی: 93]
4. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 72
آغاز: بسمله ... السلام عليكم يا امة محمد صلی الله عليه و آله و رحمة الله و بركاته .. سبحان الذي اسماؤه لاتعد و آلاؤه لاتحصى پاک و منزه است خداوندی که اسامی مقدسه او را نتوان احصاء نمود؛ انجام می فرمود ای پسر برادر کاش مرده بودم و تو را به این حل مشاهده نمی کردم و ما الله بغافل عما يعمل الظالمون.
شامل پنجاه مجلس از کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ نام کتاب و مؤلف در صفحه عنوان نسخه چنین آمده است: «مصباح النجاة، ملا اسماعیل خاجویی»، با علامت بلاغ مقابله؛ جلد: تیماج سرخ مجدول گرهی با ترنج و سرترنج، 246گ، 19 سطر، اندازه:
22×15سم [ف: 117]
5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1950/2 -11/50
آغاز: مقدمه در فهرست آیات و احادیث و مطالب در مجالس آن نوشته ام تا هر کس که خواهد که بر آنها مطلع شود؛ انجام: مؤلف
ص: 313
گوید نمیدانم چگونه شد ناله ها و زاری های ملائکه در آن وقتی که در روز عاشورا ... فقال يا محمد بشر الزائرين له بعد مماته پس جبرئیل عرض کرد ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی ضربی، 93گ، 24 سطر، اندازه: 25×614سم [ف: 654-2 ]
6. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 616
آغاز: برابر؛ انجام: ای حر دل خوش دار که ما هم از عقب سر می رسیم به جهت این کلام خروش ...
خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا تیماج قهوه ای پوشانده عطف تیماج مشکی، 164گ، 25 سطر (24×12)، اندازه: 34×20سم [ف: 2-31]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1/12150
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، 106گ (1 -106)، 22 سطر، اندازه:
15/5×9/5 سم [ف: 30-630]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17019
آغاز: مجلس اول در احتضار رسول خدا صلی الله علیه و آله. السلام علیکم یا امه محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) ... و بعد سبحان الذي؛ انجام: و بهمراه سایرین اسیران بردند. ولا تحسبن الله غافلا عما يعمل الظالمون
نسخه بدون طلیعه و دیباچه و تحمیدیه، مستقیما با مجلس اول شروع می شود و مجلس مجلس ادامه می یابد تا مجلس چهل و نهم. این نسخه با نسخه چاپ شده این اثر تفاوت هایی دارد و گویا تحریر نخستین آن باشد چرا که اثر چاپ شده از عبدالخالق یزدی «بیت الاحزان في مصائب سادات الزمان الخمسه الطاهره من ولد عدنان» مفصل تر و تا هشتاد و دو مجلس ادامه می یابد. عبارت های مجالس متناظر نیز با هم اندکی تفاوت دارد؛ خط: نسخ خوب، كا: ابراهيم بن ملا صفر، تا: 10 ربیع الثانی 1264ق، برای حاج محمد رضا؛ دارای چند یادداشت و حاشیه: حاشیه مفصل بر مطالبی در مورد حضرت ابا عبدالله الحسين که در صفحات 216-285 این نسخه نوشته شده، به قلم مالک نسخه حاج میرزا ابوطالب رهبری زنجانی که از علما و شخصیت های صدر مشروطه بوده و خط و قلم خوشی داشته است، یادداشت خرید نسخه از حاجی محمد کاظم صراف به تاریخ 1332 با امضای ابوطالب زنجانی، یادداشت تقدیم نسخه از سوی میرزا ابوطالب رهبری به حاجی میرزا احمد که از علمای وقت بوده به تاریخ 1331/9/12 ، یادداشتی با تاریخ 1317/6/14 در خصوص عقاید شریعت سنگلجی در خصوص انکار معاد و رد آن از سوی ابوطالب رهبری زنجانی با استناد به عقاید دیروزیان و امروزیان از تمدن باستانی تا دانشمندان علوم نوین با ذکر نام، یادداشت دیگری به تاریخ 1343 با امضای ابوطالب رهبری زنجانی در خصوص حضور عده ای از علمای زنجان در مجلس مؤسسان برای دادن رأی به پادشاهی رضاخان، و ابراز نگرانی نگارنده از این اتفاق، درج دو رباعی از شیخ نجم الدین کبری و یک رباعی عرفانی از خود نویسنده (ابوطالب رهبری زنجانی به تاریخ 1336 به این شرح: «ای من بفدای آن که محبوب من است ×× وز دیده ندانم ز چه محجوب من است نی نی دائم حسن جمالش پیداست ×× محجوبی او ز چشم معیوب من است»، ابیاتی فارسی از احزن اردبیلی؛ تملك: ابوطالب زنجانی با تاریخ 1333؛ جلد: 150-47/1]
9. مشهد؛ امام هادی؛ شماره نسخه: 4
خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 190گ، 21 سطر، اندازه: 29×17/5 سم [ف: 6]
10. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 230
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ برگها در هم و نسخه ناتمام است؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 205گ، 23 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 122]
11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2240- 12/130
آغاز: برابر انجام: و دختران و عیال اشکبار بعد از اسیری کوفه و شام روانه مدينه طیبه شدند و سيعلم الذين ظلموا أي منقلب ينقلبون. مجلس دویم درشهید کردن آن حضرت است به زهر.
خط: نستعلیق شکسته وثلث، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: ساغری مشکی مجدول ضربی (خطی و گرهی)، 119، 19-20 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-654]
bayt-ul ahzan fi masa'ib-i sayyidat-in niswan
قمی، عباس بن محمد رضا، 1254-1319 شمسی
qomī, “abbās ebn-e mohammad rezā (1875-1940)
رساله ای کوتاه در احوالات و برخی از مناقب و مصائب فاطمه زهر است و آنچه پس از رحلت پدر بر او گذشته است، مستند به احادیث اهل بیت و مصادر تاریخی است، شامل چهار «باب» و یک «خاتمه»: 1. ولادتها و اسمائها و کناها؛ 2. فضلها و جلالتها؛ ٣. اخبار السقيفه؛ 4. كثرة حزنها و بكائها على ابيها؛ خاتمه: في وفاتها عليه السلام.
آغاز: بسمله، الحمد لله ناصر المظلومين .. و بعد فيقول ... هذه رسالة مختصرة في ذكر احوال سيدة نساء العالمين و بضعة خاتم النبيين و ام الائمة الطاهرين اطهر النساء
انجام: و مرضت مرضا شديدا و لم تدع احدا من آذاها يدخل عليها الخ. تم الكتاب.
چاپ: با تحقیق باقر قربانی زرین، تهران، مؤسسه نبأ، 1314ق؛ طهران، سنگی، 1363ق، خشتی، 86ص
ص: 314
[دنا 592/2 (8 نسخه)؛ الذريعة 185/3 ؛ ریحانة الادب 318/3 ؛ رجال ایران 215/2 ؛ مشار عربی، ص 138]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14916/2
آغاز: برابر؛ انجام: و صل على البتول الطاهرة، إلى قوله فاطمة بنت رسولک و بضعة لحمه و صمیم قلبه و فلذة كبده و التحية منک له و التحفة و في هذا الاعتزال
باب نخست کتاب ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمع شطرنجی قهوه ای، 3گ (22پ -24)، 19 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 23×16 سم [ف: 37-559]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36042
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی از مؤلف، اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: میشن قهوه ای با مهر «صحافی مروی مشهد» روی طبله اول مجدول، 91گ، 18 سطر، اندازه: 14× 21/5 سم [اهدائی رهبر: 8-171]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5830- 29/170
آغاز: برابر، انجام: قال لما استوثق الأمر الأبي بكر و نزل من السقيفة على الصفة التي نزلها تكلم عمرو بن العاص ... و يستره من بعضهم في رسول الله صلى الله عليه و آله.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: کاغذی، 35گ، 13 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 2-655]
4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1979
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ یادداشت مؤلف با این عبارت: «از کتب احقر عباس قمی است بدست آقای آقا مصطفى قمی» و قبل از آن نیز این یادداشت است: «از کتب احقر عباس قمی است نزد احقر على القمی»؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: میشن یک لا قهوه ای، 51 گ، 20 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 5-362]
5. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1915
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محسن بن ابو القاسم سبزواری، تا: سه شنبه 4 محرم 1351ق؛ واقف: ظاهرة اشرف زاده سبزواری، 1351، کاغذ: فرنگی خط دار، 33گ، 17- 28 سطر، قطع: خشتی کوچک، اندازه: 17/5 ×22 سم [ف: 5-302]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6161
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبد الله موسوی اشتهاردی، تا: سلخ ربيع الأول 1352ق؛ افتادگی: انجام؛ تقریضی شعری از میرزا فضل الله آل داود معروف به بدايع نگار بخط کاتب نسخه؛ جلد: تیماج قهوه ای، 89گ، 16 سطر، اندازه: 23616/5 سم [ف: 16-158]
7. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 7678
خط: نسخ، كا: محمد بن عبد الله نقوي فامنینی، تا: 27 ربیع الثانی 1359ق؛ افتادگی: انجام؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: في: 1291]
8. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 291
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: چرم قرمز، 91گ، 18 سطر، اندازه: 14×21/5سم [مؤيد: 1-258]
9. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 163/4 -5824
خط: نسخ، كا: مصطفی بن احمد حسینی تهرانی مشهدی، تا: 27 رمضان؛ با تقریظ میرزا فضل الله آل بدایع نگار، با اجازه مؤلف به نویسنده نسخه در 1346، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 233گ، 12 سطر، قطع: جيبي [ آستانه قم:-84]
← بیت الشرف ← مسالك النهج في مناسك الحج
bayt-uş șiddīq
بکری، محمد توفيق، 1870- 1932 میلادی
bakrī, mohammad towfīq (1870-1932)
شرح زندگانی اولاد و احفاد ابو بکر است که در مصر و جاهای دیگر سکونت داشته اند، در نه «باب»: 1. توصیف خاندان بکری در مصر؛ 2. نسب نامه آنها؛ 3. احوال آنان تا ابوبکر؛ 4. احوال آنانکه در مصر هستند؛ 5. احوال اجداد مؤلف تا حضرت امام حسن (علیه السلام)؛ 6. احوال اجداد مؤلف تا عمر بن الخطاب؛ 7. وظائف رسمی که به خاندان بکری تعلق دارد؛ 8 تکیه ها و خانقاه های منسوب به بکریها؛ 9. برنامه های دینی که تعلق به این خاندان دارد. چاپ: مطبوعات المؤيد، 416ص، 1323 ق.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1022
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فهذا كتاب جمعنا منظومه و نظمنا منثوره من كتب كثيرة و أسفار عديدة؛ انجام: و أعزالله حرمة الاسلام بجاهه المنيع عليه الصلاة و السلام و آله و صحبه بدور التمام. خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: پارچه سبز، 218گ، 19 سطر، اندازه: 19×27سم [ف: 3-217]
← بيت القصيد و در الفرید← مجموعه اشعار
← بیت المال ← احوال بیت المال
beyt-ol ma‘mūr
مشهدی، محمد اشرف بن پیر محمد،
mashadī, mohammad ašraf ebn-e pīr mohammad
ص: 315
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 620
آغاز: پس بپرستید مرا و فرمود که بخواهند مرا تا اجابت شما نمایم؛ انجام: نماز فاطمه(عليه السلام)مفضل بن عمر از حضرت صادق(عليه السلام)روایت کرده که خط: مختلف، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: حنایی اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 322گ، 15 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 14/5×23/5 سم [ف: 2-528]
← بیت المقدس ← بنای مکه و بیت المقدس
رشیدی، عطاء الله بن احمد، ق 11 قمری
rašīdī, ‘atā'-ol-lāh ebn-e ahmad (- 17c)
در جبر و مقابله.
[ نسخه های منزوی 151]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5129ف
نسخه اصل: مونیخ 345؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-135]
← بیخ چینی ← چوب چینی
bīx-e čīnī= čūb-e čīnī
عماد الدین شیرازی، محمود بن مسعود، -984؟ قمری
“emād-od-dīn-e šīrāzī, mahmūd ebn-e mas‘ūd (- 1577)
اهداء به: شاه سلیمان الزمانی
تاريخ تأليف: 954ق؛ محل تأليف: هندوستان
رساله ای مختصر در خواص و آثار چوب چینی، دارای یک« مقدمه» و چند «فصل» و
«تنبیه» (فصل ها در نسخه ها یکسان نیست و ممکن است چند تحریر باشد): مقدمه: در پیدایش بیخ چینی؛ فصل 1. تحقیق طبیعت او؛ 2. منافع او؛ 3. شرایط خوردن او؛ 4. مقدمات خوردن؛ 5. ترتیب خوردن؛ 6. استعمال این بیخ بغیر طریق مذکور.
آغاز: 1. بسمله الحمدلله على نعمائه .. و بعد این رساله ای است مختصر و مقاله ای است معتبر در امور متعلقه به بیخ چینی که حسب الامر نواب جهانبانی
2: سپاس و ستایش
آفریدگاری را که انسان را به شرف نطق ... انجام: مهارت حاصل نیاید و الله الموفق للصواب.
[دنا 593/2 (21 نسخه)؛ الذريعة 310/5 و 2231/3 ؛ نسخه های منزوی 415/1 (6 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 3826/5 «چوب چینی»؛ مشترک پاکستان 395/1 ، 419 (1 نسخه) 655؛ استوری، پزشکی 242 «رساله در بیان خواص و منفعات چوب چینی» در 9 «باب»، همانجا 243«رساله بیخ چینی» در«مقدمه» و 6 «فصل» همانجا 102 «رساله بیخ چینی»]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8246/6
انجام: فصل در استعمال این بیخ به غير طريق مذکور ... «سطر پنجم» و تسدید آن کمتر دیگر یافتند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 10گ (77پ -86پ)، 19 سطر (5/5×11)، اندازه: 14×8/5 سم [ف: 17-86]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6307/2
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر کا: پزشک علی رضا بن حسن بن مسعود طبيب (برادر زاده عمادالدین مؤلف رساله)، تا: 977ق؛ کاغذ: دولت آبادی شکری رنگ، جلد: مقوا با روکش
کاغذ موجی با زمینه آبی، 84ص ( 132-49 )، 15 سطر، قطع: خشتی کوچک، اندازه:
13/5× 20/5 سم [ف: 19-289]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5138/119
آغاز: برابر 1؛ انجام: و بدترین اوقات آن زمانی است که برودة هوا کشف مسلم نماید و شاید که ظاهر عقلی مقتضی آنست که اسنان بی کا، تا: قرن 11، 3گ (476-478) [ف: 15-189]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3887/13
آغاز: از خز از بیرون آوردند زیرا که دوای امراض بیخ چینی و این دردمند بی نوا آرزو داشتم که طبیبی ... خبر رسانید که جوانی ... از طرف فرنگی آمده؛ انجام: بازخورد و شربت میانه روز و غذا به دستور
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج یک لا مشکی، جلد کوتاهتر از کتاب است، دور آن گل بوته فشاری، 2گ (71ر-72پ)، 12 سطر، اندازه: 13/7 ×19/2 سم [ف: 17-140]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6710/23
آغاز: بسمله. الحمد الله الذي اودع الشفاء في الدواء ... اما بعد این رساله ایست معتبر در امور متعلقه به بیخ چینی
خط: نستعلیق ریز، كا: نصیر الدین محمد رضوی شاگرد آقا حسین خوانساری، تا: بین سال های 1064 الی 1096؛ مصحح، محشی کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی درون سرخ با لولا، 3گ (69پ -71پ)، 42 سطر (23×13)، قطع: رحلی، اندازه: 31×20سم [ف: 16- 339]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1356/22
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-174]
6. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2451/4
آغاز: برابر 1؛ انجام: و بقول و نمک و آب و غیر از نان بی نمک و برنج و مرغ بی نمک بخورند و شربت
ص: 316
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 19 گ، 12 سطر، اندازه: 22×10سم آف مخ: 2-653]
7. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه:
197/13 بی کا، تا جمعه 23 صفر 1007ق؛ 6گ (167ر-172ر) [نشریه: 3-15]
8. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 576/3
بی کا، تا: با تاریخ 1010؛ جلد: تیماج مشکی، 11گ (49پ - 59پ)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 2-445]
9. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 287/3
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: صفر 1027ق؛ 39ص (209 -247)، 14 سطر، اندازه: 16×10 سم [نشریه: 3-361]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2563/1
خط: نستعلیق زیبا، كا: محمد تقی بن جمال الدین کرمانی، تا: 1037ق؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین زیبا؛ جلد: تیماج مشکی، 109گ (1پ-19ر)، 15 سطر، اندازه: 19×11/5
سم [ف: 7-147]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11867/4
آغاز: أما بعد چنین گوید محرر این رساله و مقرر این مقاله خادم الحکما ... باید نوشت که قریب؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 2 رمضان 1038ق؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، 11گ (98-108)، 18 سطر، اندازه: 16/5×8 سم [ف: 30-137] 12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24138
آغاز: بسمله الحمدلله على انعامه العميم و الصلوها انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1059ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، اندازه: 18×11 سم [رایانه]
13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6678/3
خط: نستعلیق، كا: تقي الدين محمد موسوی، تا: پنج شنبه 22 جمادی الاول 1089ق، زمانی که به اتفاق میرزا شاه ابوالمهدی عازم عتبات بوده در کرمانشاهان کتابت شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (69-79پ)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 20-197]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5093
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 12؛ مذیل است به ادعیه ایام هفته منقول از صحیفه سجادیه در سه ورق، منتخباتی در نه اصل به زبان فارسی در قلع آثاری که بر لباس و کاغذ مانده منقول از رساله ای که کندی در این خصوص نوشته بوده در یک ورق، رساله فارسی بلافاصله بعد از آن در مبحث وجود از کمال الدين عبدالرزاق کاشی ایضا در یک ورق، آغاز رساله اخیر: بدان که وجود واجب وجود مطلق است اعني وجود من حيث هو»، انجام: «پس هیچ چیز از عدم بوجود نیاید و وجود بعدم نشود»؛ واقف: آقا زین العابدین، 1166؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه، 8 گ، 17 سطر، اندازه: 19/8×12سم [ف: 19-220]
15. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 115/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ یادداشتی درباره کتاب به سال 1105؛ 21گ (30-50ر)، 15 سطر، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 1-110]
16. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 431/6 -عکسی
آغاز: بسمله. پوشیده نماند که این بیخ چینی که در این تاریخ مردم بدان اطلاع یافته اند نسخه اصل: موزه بریتانیا، ش 19619 ؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا،
تا: 21 جمادی الثانی 1103ق، 31ص (491-521)، 15 سطر [عکسی ف: 2-90]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 694/6 -ف
همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-524]
17. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5217/4
در یک مقدمه و چند فصل و تنبیه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1114ق؛ با عنوان «لراقمه زاهد» مورخ 1114؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی ساده، 9گ (7ر -15پ)، قطع: ربعی، اندازه: 22×15سم [ف: 15-4157]
18. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2760/2
آغاز: فصل در شرایط خوردن چوب چینی است، اما شروط منقسم است بدو قسم یکی آنکه متعلق است به نفس این بیخ، دویم آنکه متعلق است باستعمال آن؛ انجام: استعمال چند چیز باید کرد که موافق صحت و غرض مطلوب باشد و رافع این چنین غائلها کند تنها بخشی از رساله؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 5گ، 18 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 2-653]
19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4453/10
آغاز: طریقه آشامیدن بیخ چینی از حکیم محمد باقر قمی. چنین است که هر روز دو مثقال خط: نستعلیق، كا: حسین بن علیمحمد رشتی، تا: 1226ق، جان طهران؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 3گ (98-100ر)، اندازه: 14/6 × 21/7سم [ف: 7-408]
20. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 299/3
خط: نستعلیق، كان مرتضی بن میرزا جعفر، تا: 1287-1288ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 18گ (108پ -125پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 163]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6536/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا، رو قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار، 7گ (68پ -74)، اندازه: 12×21/5سم [ف: 20-110]
22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7565/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 27گ (38-64)، 18 سطر ( 13/5×4/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 18/568 سم [ف: 16-630]
23. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 197/13
ص: 317
بی کا، بی تا [نشریه: 3-6]
bīx-e čīnī= čūb-e čīnī= favā'ed-e čūb
علاء طبیب، نورالله، ق10 قمری
‘alā -e tabīb, nūr-ol-lāh (- 16c)
تاریخ تأليف: 944ق مؤلف در مقدمه می گوید: نزدیک بیست سال در هند بودم و با دانشمندان آنجا درباره بیخ چینی گفتگوها کرده ام. تا اینکه پزشکی ارسطو نام که از فرنگ آمده بود، در این باره سخنانی گفت که در اینجا می آورم. شاید مؤلف حکیم علاء تبریزی، پزشک روزگار شاه طهماسب صفوی (930-984 ق) باشد. این رساله را سروری به ترکی ترجمه کرده است.
آغاز: بسم الله. اما بعد چنین گوید محرر این رساله و مقرر این مقاله خادم الحكماء نور الله المشهور بعلا که قریب بیست سال در هند گذرانیدم و با حكماء آنجا در قواعد بیخ چینی می گفتم حکماء روشن ضمیر و محققان صاحب تجربه
انجام: و در اثنای وداع گفت باید که خورنده چوب چینی در آن ایام از یاد حق غافل نشود و صلوات بسیار بر پیغمبر و آل فرستد و در اذکار و تقوی و طهارت کوشد تا ببر کت آن الله تعالی شفاء تمام کرامت فرماید و صلی الله على محمد و آله الطاهرين اجمعين
[دنا 593/2 (21 نسخه)؛ الذريعة 330/16 و 309/5 -310؛ نسخه های منزوی 400/1 ؛ فهرستواره منزوی: 3828/5 ؛ مشترک پاکستان 419/1 ]
1. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 216/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 10؛ 3گ (340پ - 342ر)، 27 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 1-81]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/120
آغاز: فصل در استعمال این بیخ بغیر از طریق مذکور که بعضی چوب چینی را جوشانده خشک میکنند و میکوبند و داخل حلوایی از دو روغن میکنند و میخورند؛ انجام: تا يكمن و نیم آب بماند هر شب بهمان وزن نیمه بسوزانند و دیک را فرو گیرند و بعد از نماز صبح سه پیاله قهوه آب گرم آنرا بطريق قهوه بیاشامند
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11[ف: 15-190]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6225
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ ضمیمه رساله، نسخه های نادر پزشکی است از پزشکان بزرگ قدیم تا عهد صفوی (ص 11 158)؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی یک لا سجاف قهوه ای، 158ص، مختلف السطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×13سم [ف: 19-201]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 172/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوهای یک لا، 3 ص (283-285)، 12 سطر (13×7)، اندازه: 14×19 سم [سنا: ف: 1-85]
5. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 239/5
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين اما بعد چنین گوید مفسر این رساله؛ انجام: شفا یابد انشاء الله
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 11، 3ص (86-88)، 22-30 سطر، اندازه: 19×24/5
سم (نشریه: 3-333]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19385
آغاز: چنین گوید محرر این رساله و مقرر این مقاله، انجام: انشاالله تعالی بسن شباب خواهد رسید و یکبار دیگر جوانی از سر گرفته بعیش و عشرت مشغول
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نباتی، جلد: پارچه ای [رایانه ]
7. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 15/2 ل
آغاز: برابر؛ انجام: اینها ادوات و مسائل ظاهری بیش نیستند تمت الرسالة في رجب عشر و الف 1010)
خط: نستعلیق، كا: على بن فتح الله خالسری، تا: رجب 1010ق؛ قطع: وزیری (رشت و همدان: ف: 1188]
8. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 6954
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 1040ق؛ مصحح، محشی؛ خریداری از مشیری؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی دامن دار، دارای ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته مجدول ضربی عطف تیماج مشکی، 4گ (176-179 پ)، 17 سطر (1385)، اندازه: 10×19 سم [رایانه ]
9. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 9457/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی الایی، 68گ (3پ - 70ر)، 17 سطر (16×9)، قطع: ربعی، اندازه: 24×17سم [ف: 17-373]
10. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 336/3
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [نشریه: 7-233]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3977/1
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 12؛ پیش
از این رساله یادداشت های طبی است و در پایان دارد: » تمت الرساله الدهنيه - یا - ذهبيه) و بندی در پزشکی نجومی هست: فصد یا دارو خوردن در ایام هفته و سپس لغات طبی هست؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: جلد مقوا رویه تیماج سبز تیره، 2گ (3پ -4ر)، چليبا سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 17-264]
12. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 707/2
ص: 318
آغاز: برابر؛ انجام: باید که خورنده بیخ چینی در آن ایام از یاد حضرت پروردگار جل جلاله غافل نشود و صلوات بسیار بر حضرت رسالت (عليه السلام)فرستد و در اوراد و اذکار و تقوا و طارت دین کوشند تا به برکت انشائ الله تعالی شفای تمام یابند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ این رساله در میان نسخه اختیارات بدیعی درج شده؛ 3گ (174پ - 176 ر)، چلیپایی سطر، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 1-81]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 694/7 -ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش .19619Add (ریو 843)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1103ق؛ 3گ (1262-264)، 15 سطر
[فیلمها ف: 1-524]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4444/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 4ص [ف: 7-402]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6645/19
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، در حاشیه به چلیپا کتابت شده؛ جلد: تیماج تریاکی ترنج و سرترنج دار ضربی، 6گ حاشیه 196-201)، 18 سطر، اندازه: 21×14سم [[ف: 20-173]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1563/4 و عکسی 1148/5
آغاز: اما بعد ... قریب بیست سال در هند بودم و با حکمای آنجا در هر باب سخن در منافع چوب چینی در ظلمات؛ انجام: با نیم سیر شیر خام و از ترشی و باید پرهیز کند.
خط: نستعلیق، کا: میرزا حبیب الله علوی، تا: چهارشنبه 22 صفر 1340ق، جان حیدر آباد؛ از روی نسخه مورخ جمادی الاول 1085؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 15گ (135 - 49پ)، اندازه: 23×19سم [ف: 4-374] و [عکسی ف: 3-312]
17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 460/6
آغاز: برابر خط: نستعلیق ریز، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 178گ، 21سطر
[ف: 4-725] 18. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4186/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 4گ (59ر -62ر هامش)، 22 سطر (14810)، اندازه:19×15 سم [ف: 13-3154]
19. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 152/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در حاشیه نگاشته شده؛ جلد: تیماج مشکی ترنج و سر، 4گ، اندازه: 19×29 سم [ف مخ: 1-292]
20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7936/7
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 2گ (215پ -216پ)، اندازه: 20×31/5سم [ف: 20-269]
21. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15731
آغاز: برابر؛ انجام: جوشیده است ضبط نماید و چون بیست روز بیخ چینی 319 بگذرد در بیست روز دیگر آن تلف را بکار ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: میشن قهوه ای تیره مقوایی، دور جلد زنجیره ای به زر، 2ص (32-33)، 24 سطر (12/5 × 20/5 )، اندازه: 23×14/5 سم [رایانه]
22. تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 328/1
خط: نستعلیق
چلیپا، بی کا، بی تا [نشریه: 7-233]
bīx-e čīnī
مسعود بن عبدالله
mas“ūd ebn-e ‘abd-ol-lāh
رساله مختصری است در بیان خواص و فواید چوپ چینی که در یک «مقدمه»، هفت
«فصل» و یک «خاتمه»: فصل 1. خاصیت بیخ چینی؛ 2. کیفیت و کمیت بیخ چینی؛ 3. کیفیت پختن بیخ چینی؛ 4. استعمال و خوردن دارو؛ 5. اوقات خوردن دارو؛ 6. غذا و شربت؛ 7. شناختن دارو. آغاز: بسمله، شکر و سپاس خالقی را که از بیخ گیاهی سوختگان آتش سوزان را شفا می دهد و از شاخ و برگ درختان دوای دردمندان ببلای امراض ... بنده کمترین مظفر الدین مسعود بن معز الدين عبدالله قريب نه سال ببلای آتشک گرفتار بود [نسخه های منزوی 400/1 ؛ دنا 594/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6954
آغاز: برابر؛ انجام: اگر گوشت فربه با مرغ فربه باشد چربی آن بس است و اگر احتیاج به روغن باشد مسکه ناگداخته کنند که گداخته نمک در رود و اگر شربتی میل شود ...
تا اواسط فصل ششم؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: 1040ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ خریداری از مشیری؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی دامن دار، دارای ترنج و سرترنج با نقش گل و بوته مجدول ضربی، 5گ (179پ - 183پ)، 17 سطر (13×5)، اندازه: 19×10 سم [رایانه]
2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 152/4
آغاز: برابر؛ انجام: و یک حصه از چهار حصه يكدرم و چون وزن درهم و مثقال طبی ظاهر شد وزن رطل و من باقی اوزان طبی ظاهر می شود
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در حاشیه نگاشته شده؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر، 9گ، اندازه: 29×19سم [ف مخ: 1-292]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4186/2
آغاز: برابر؛ انجام: شربتی از شفاخانه الهی نصیب او شده و الله اعلم. خط: نسخ، بی کا، بی تا، در متن نسخه (57پ - 60پ) هفت فصل است و باید از همین رساله بیخ چینی باشد، در هامش گ 59ر هم آمده «قبل از این آنچه در مقدمه چوب چینی بر حاشیه نوشته شده
ص: 319
موخر است بر آنچه در ذیل نوشته می شود»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 3گ (57پ -59ر هامش)، 22 سطر (15×9)، اندازه: 21×15سم [ف: 13-3154]
bīx-e čīnī= čūb-e čīnī
رساله ای در خواص چوب چینی و روش مصرف آن در درمان بیماری های گوناگون از مقدمه رساله بر می آید که مؤلف از پزشکان عصر صفوی بوده است؛ در دیباچه می گوید: چون در باره بیخ چینی کتابی کامل نبود ... و نیز داستان فالج حرم شاه اسماعیل را آورده و در فصل 2 از رساله «افيون» خود نام می برد. در باره گیاه بیخ چینی است از پزشکی و طبیعی در 8 «فصل»: 1. طبیعت آن؛ 2. منافع آن؛ 3. موارد استعمال آن؛ 4. شرایط خوردن آن؛ 5. بیان مزاجها در خوردن آن؛ 6. مقدمات خوردن آن؛ 7. ترتیب زدون زیان آن؛ 8 چگونگی استعمال آن جز آنچه گذشت. (منزوی، احمد)
آغاز: بسمله در خواص بیخی که معروف است به چوب چینی و طريق معالجه و استعمال آن بدانکه چوب چینی تا چند وقت پیش از این معروف نبود و در کتب طبی ذکر آن نشده و در اوائل طلوع آفتاب منیر ... سلاطین صفوی مردم را اطلاع بر آن حاصل گردید
انجام: ودو دفعه طنج چینیرا بقدر یک فنجان تخمین یک مثقال او را جوشانیده باید داد و لهذا تعيين مدت استعمال آن نمی توان کرد.
[ دنا 594/2 ؛ فهرستواره منزوی 3797/5 ]
همانند: 1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6161/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: علی اکبر اسکندر همدانی، تا: 1250ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 10ص (235-244)، 17سطر، قطع: رحلی، اندازه: 31×20/5 سم [ف: 19-155]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12935/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1261ق؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی سورمه ای با مقوا، عطف: تیماج سورمه ای، 4گ (147ر-150ر)، سطور چلیپا ( 15/5×7/5 )، اندازه:
22/5×16سم [ف: 32-813]
bīx-e čīnī= čūb-e čīnī
غیر همانند:
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/24
آداب بیخ چینی خوردن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 4ص ( 193-190 هامش) [ف: 5-42]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1/10210
آغاز: این مختصری است در فواید بیخ چینی از برای صحت دردمندان و مستمندان و عاجزان منقول از حکما؛ انجام: و انار شیرین و به شیرینی میل نماید اندکی شاید
بیست فائده از فواید بیخ چینی را شمرده پس از آن آداب جلاب خوردن را در دو دهه بیان می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوایی عطف تیماج سبز، 2گ (2ر -3ر)، 20 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 26-175]
3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 667/1
آغاز: الحمدلله على نعمائه.. اما بعد مقدمه پوشیده نماند که این بیخ در این تاریخ مردم بر آن اطلاع و از استعمال آن انتفاع یافته اند، انجام: و اگر تمام منافع نیابد بعضی از آنها لا محاله
حاصل شود انشاء الله تعالی
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1103ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ (3پ -27ر)، اندازه: 17×11سم [ف: 2-260]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 47/5
سرود خط: نسخ، كا: رضا قلی بن کربلائی اوجاق قلی، تا: با تاریخ 1240 ق [نشریه: 13- 420]
5. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4722/4
آغاز: فصل اول طبیعت بیخ چینی در ... حکمای فرنگی مذکور نیست اما بنا بر آنکه حضرت مغفور مسرور جالینوس زمانه حکیم عماد الدين بن محمود طبیب در رساله خود آورده ... و از جالینوس زمانه حکیم کمال الدین حسین شیرازی هم نقل می فرمود که طبیعتا گرم است؛ انجام: پس از نضج ماده و لطيف شدن خون فصد باید کرد اگر بدن بسیار ضعیف باشد و تاب مسهل نداشته باشد یا آنکه ماده فرض بسیار نباشد احتیاج نیست بمسهل.
در یازده «فصل»: فصل اول: طبیعت بیخ چینی در ... حکمای فرنگی مذکور نیست، فصل دوم: بدان که چوب چینی را رطوبت فضل بسیار است، فصل سوم: منفعت بیخ چینی در مرض آتشک کهنه ... خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: ربعی[ رشت و همدان: ف: 1534]
bīx-e čīnī, qahve va čāy
رساله ای در سه «باب» .
شیراز؛ عینی (دکتر)؛ شماره نسخه: 15/2
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [ نشریه: 5-276]
ص: 320
bīdel
بیدل رودباری، قربان بن رمضان، ق13 قمری
bīdel-e rūdbārī, qorbān ebn-e ramazān (- 19c)
کتابی متوسط در احوال و تاریخ و مصائب اهل بیت عصمت(عليه السلام)که در قصص العلماء برای مؤلف به جهت آن کتاب کرامتی نقل نموده است. در فهرستواره منزوی از این اثر «کتاب بیدل» و فهرست مجلس به «سی مجلس» یاد شده ولی آغاز آن با این رساله سازگار نیست ولی در الذریعه که از آن به «بیدل» یاد کرده آغازش همین گونه است که در اینجا آمده است، استوری نیز آن را «ماتمکده» شمرده در حالی که ماتمکده آغازش با آغاز فهرستواره یکسان است. (طيار مراغی)
چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 91
آغاز: نحمدک یا من نور قلوبنا بنور الايمان و شرح صدورنا بمحبة من نزل عليه الفرقان و طهر جناننا بولاية اوليائه .. نظم: بی مهر حسین بن مقصد دل نرسی؛ انجام: ایشان را بثوابهای جزیل تسلی بخشید و از روضهای مقدسه بیرون آورد و بهمراه خود بخانه برد و مشغول عزاداری گردید و بعد از آن کسی خانواده پیغمبر را خرم و شادان ندید
خط: نستعلیق نازیبا، بی کا، تا: 1280ق؛ مهر: «عبده علی اصغر» بیضی)؛ واقف: واقف
حسنعلی، 1209؛ جلد: گالینگور آبی، 125گ، 29 سطر، اندازه: 33×22سم [ف: 43]
← البئر ← احکام ماء البئر
← البئر ← احکام البئر
al-bayzara
فاطمی، بازیار عزیز بالله، ق4 قمری
fātemī, bāzyār ‘azīz-on-be-l-lāh (- 10c)
علم بیزرة، علمی است که درباره پرندگان گوشتخوار و راه نگاهداری و نیرو و ضعف آنها بر صید و تیمار داری آن گفتگو می کند (دهخدا، لغتنامه 518/10 ). در قدیم الایام شکار با این گونه پرندگان رایج بوده مخصوصا در دربار سلاطین و خلفا از اهمیت بر خوردار بوده است، تا آنجا که اشخاصی که در این علم تبحر داشتند دارای منزلت خاصی در دربار می شدند. این گونه اشخاص را «بازیار» می نامیدند. از جمله آنان بازیار العزيز بالله خليفه فاطمی بوده، که به نوشته «محمد کرد علی» احتمالا نام وی «ابی عبدالله الحسن بن الحسن بن الحسین» بوده که این کتاب را برای خلیفه فاطمی تألیف نموده است.
چاپ: با تحقیقات «محمد کرد علی» در 1371 ه_ توسط مجمع اللغة العربية در دمشق چاپ شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1967 عکسی
آغاز: الحمدلله الذي له في كل لطيف من قدرته معجز يتفكر فيه، و خفى من صنعه يتنبه و يدل عليه؛ انجام: و قد وصينا بما فيه الصلاح لمن انتهى اليه و عمل به و بالله نستعين و عليه نتوكل، تم الكتاب ... وسلم تسليما. نسخه اصل: چستربیتی، ش 3831 (اربری، فهرست خطی عربی 24/4)؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: احتمالا قرن 14؛ تملک: حاج محمد بن احمد مغربی به تاریخ 1208ق؛ بعد از کتاب فوائدی در زمینه مطالب کتاب که شاید از مؤلف باشد در چهار برگ؛ 154گ، 13 سطر [عکسی ف: 2-448]
bīžan-nāme
[فهرستواره منزوی 832/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1500/1 و 2581-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا .2946Or؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا
[فیلمها ف: 1-607] و [فیلمها ف: 1-25]
bīžan-nāme
[فهرستواره منزوی 832/2 ]
تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1209ف
نسخه اصل: بادلیان .14e؛ بی کا، بی تا[ فیلمها ف: 1-25]
← بیست باب ← اسطرلاب کروی
← بیست باب ← الاسطرلاب
←بیست باب ← الربع المجيب
bīst bāb dar estexrāj-e zamīr
در استخراج طالع و بروج، و آن از روی مسائل قصرانی باید ساخته شده باشد (منزوی 248) بدین گونه: 1. وجه خطا در مسائل؛ 2. اندیشه کردن؛ 3. پاپیدن و بقاء دليل مسأله؛ 4. از یک
طالع چند کس را سخن شاید گفتن؛ 5. بیرون آوردن مستولی به رساله؛ 6. جودت و ردائت و روا گشتن حاجات؛ 7. استخراج وقت بر آمدن؛ 8 حکم راندن از طالع؛ 9. برج دوم؛ 10. برج سوم در سه فصل؛ 11. برج چهارم دو فصل؛ 12. برج پنجم سه فصل؛ 13. برج ششم سه فصل؛ 14. برج هفتم هفت فصل؛ 15. برج هشتم دو فصل؛ 16. برج نهم سه فصل؛ 17. برج دهم سه فصل؛ 18. برج یازدهم دو فصل؛ 19. برج دوازدهم دو فصل؛ 20. خبی سه فصل. در باب دوم می گوید: «خواجه ابوریحان این
ص: 321
را تار کست»، در باب چهارم: «و هرمس گفته است که بر نسق توالی بروج سخن باید گفتن»، در باب پنجم می گوید: «و این آن است که بطلیموس فرمود و استادان برین بیشتر اعتماد کنند»، در باب ششم می گوید: «استادان استاد محض (كذا) ابوالحسن على السفری رساله کرده است در استخراج ضمير بغایت اختصار و آنچه بکار باید بجای آوردن ضمیر اندرو نهاده، پس فصلی دو از آنچه او گفته بعينه درین گفتیم»
آغاز: بسمله، این عمل سخت نیکو طرفه است، و اندرین نوع کتاب وافر تصنیف کرده اند، از همه مشبع مسایل قصرانی است که هر چه بافت جمع کرد، و هر فصلی از چند وجه بگوید، اما من هم برین اقتصار و سبکی بروم، چه این کتاب قصرانی مقصود او ضمیر است مفرد. ازین کتاب بجملگی فروتر بود. و بضرورت آن بر اقتصار نتوانم گفت، و بدانکه خواص و عوام را بدین صنعت میل بسیار بود، که چون از نهاد دل و اندیشه خبر دهد شوقی خیزد عجب مانند، و چون از طالع ولادت در مانند بضرورت رجوع ضمیر کنند، و آنرا به بیست باب نهادم
انجام: اینست دلیلهاء برج و طالع و الله اعلم بالصواب
[دنا 594/2 ]
همانند:
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8279
آغاز و انجام: برابر
خطبه و دیباچه ندارد. مؤلف كتاب را در بیست باب آورده و بعضی از ابواب به دو یا سه فصل تفصیل یافته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوایی، 14گ، 16 سطر (14×7)، اندازه: 20/8×13/3 سم [ف: 8-51]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 428/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1222ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (2عر -71ر)، 21 سطر (14×8)، اندازه: 20×14سم [ف: 298]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1674/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1278ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای لایی، 10گ (134پ -143ر)، 21 سطر، اندازه: 25×14سم [ف: 5-331]
bīst bāb = ahvāl-e arz va samā’ (r. dar)
رساله ای است در اخترشناسی که در بیست باب از سوی فردی ناشناخته نگاشته شده است على رغم بررسی فراوان در منابع و مصادر موجود به نام نویسنده آن دسترسی نیافتیم مرحوم «میرزا عبدالله افندی» صاحب ریاض العلماء در برگ نخست همین نسخه چنین نگاشته شده است علی رغم بررسی فراوان در منابع و مصادر موجود به نام نویسنده دسترسی حاصل نشد. مرحوم میرزا عبدالله افندی» صاحب ریاض العلماء در برگ نخست همین نسخه چنین نگاشته است: «شاید تأليف بعضی از علمای عصر ملوک خوارزم» و نیز ادبیات به کار رفته و سبک دستور زبان آن این نظر را تایید می نمایید البته نیاز به بررسی بیشتر دارد نیز همو در آغاز اثر آورده که نسخه ای از این رساله نیز در مدرسه فاضل خان مشهد (فاضلیه) ضمن مجموعه ای موجود می باشد لیکن در فهرست منتشر شده و دست نوشته مدرسه فاضلیه چنین نسخه ای یافت نگردید البته مجموعه ای در آنجا موجود است که نسخه ای از رساله بیست باب را نیز دارد ليكن مؤلف آن خواجه نصیر الدین طوسی
(رحمه الله علیه) است. ابواب این رساله چنین است: 1. اندر پدید کردن برهان آنکه فلک مدور است نه مسطح و نه مثلث و نه مربع ... 2. اندر پدید کردن آنکه زمین مدور است .... 3. اندر پدید کردن چند بخش کردن فلک؛ 4. اندر پدید کردن آنکه فلك معدل النهار و فلک البروج .. 5. اندر پدید کردن شمار و ستارهای فلک؛ 6. اندر پدید کردن مساحت زمین؛ 7. اندر پدید کردن صورت زمین و اقلیم ها؛ 8 اندر پدید کردن شهرها که اندر هر اقلیم افتاده است؛ 9. اندر پدید کردن شهرها که چرا بهری سردسیر است و بهری گرم سیر ... 10. اندر پدید کردن صورت هر فلکی ... 11. اندر پدید کردن روش همه سیاره ها سایره و ثابته که هر روز یا هر ساعتی یا هر ماهی یا هر سالی چند درجه بروند ... 12. اندر پدید کردن آنکه روی زمین تا آفتاب و ماه ... چند میل است .... 13. اندر پدید کردن دایره فلک همه ستاره ها که چند میل است .... 14. اندر پدید کردن مساحت آفتاب و ماه همه ستارها که هر یکی چندند ... 15. اندر پدید کردن آنکه چرا ماه هرگاه بآفتاب نزدیکتر باشد روشنایی او کمتر پیدا بود .... 16. اندر پدید کردن هر گاه که ارتفاع آفتاب نگریم چگونه کنیم تا بدانیم که بکدام شهر هنوز روز بر نیامده و بکدام شهر ارتفاع چند بوده باشد؛ 17. اندر پدید کردن آنکه چگونه است که آفتاب منكسف شود .. 18. اندر پدید کردن آنکه سبب جسوف ماه چیست و چگونه .... 19. اندر پدید کردن آنکه چرا گاه بود که ماه مقابله آفتاب بود ... 20. اندر پدید کردن رجعت و استقامت همه ستاره ها و علت آن ....
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13813/1
آغاز: الحمدلله مستحق الحمد و وليه و صلى الله على محمد عبده و نبيه: آغاز کردیم بفرخی و فیروزی و بختیاری و روزگار گزیده و اختر خجسته ... و بنیاد این نامه بر بیست باب نهادیم؛ انجام: و علت این از آن پدید کردیم تا چنان دانیم هرگز هیچ ستاره ایستاده نباشد و راجع نبود ولیکن بدیدار جسم همی چنین نماید و الله أعلم بالصواب.
ص: 322
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، بر برگ آغازین نسخه دستخط مرحوم میرزا عبدالله افندي إبن عیسی تبریزی اصفهانی (در گذشته بعد 1120 ه_) صاحب کتاب ریاض العلماء و حياض الفضلاء چنین آمده است: «رساله فارسی در احوال ارض و سما و ميائل جلیله در علم هیأت مشتمله بر بیست باب و مؤلف آن معلوم نیست و شاید تأليف بعضی علمای عصر ملوک خوارزم باشد فلاحظ و نسخه مغلوط است و یک نسخه سقيمه از این رساله در مجموعه ای هست که در کتابخانه مدرسه فاضلخان در مشهد مقدس می باشد»، در زیر عبارات مذکور دستخط مرحوم آیت الله مرعشی نجفی (رحمه الله علیه) چنین آمده است «هذا خط ملينا الميرزا عبدالله أفندی صاحب ریاض العلماء» و نیز دستخط ایشان «أرسلت إلى صاحب الذريعة»؛ کاغذ: شرقی، 39گ (1پ -39پ)، 17 سطر، اندازه:14×8سم [ف: 35-71]
bīst bāb
تهران؛ شهشهانی، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1230 ق [میراث اسلامی: 5-596]
← بیست باب تشريح ← تشریح
bīst bāb-e taqvīm
قائنی، محمد بن سلطان
qa'eni, mohammad ebn-e soltan
رساله مختصری است در معرفت تقویم مشتمل بر «مقدمه» و بیست «باب»: مقدمه در حساب جمل؛ باب 1. ارقام ایام هفته؛ 2. تاریخ عربی و اسم ماه های ایشان؛ 3. تاریخ رومی؛ 4. تاریخ فارسی؛ 5. تاریخ ملکی؛ 6. معرفت کواکب؛ ... 18. بیان و احوال روزها؛ 19. معرفت اصول که در اختیارات ضروریست؛ 20. اشیاء متفرقه.
آغاز: الحمدلله الذي خلق الفلك الدوار و الكواكب السيار ..... اما بعد این مختصری است در معرفت تقویم و مدخلی است در صناعت تنجيم، تأليف اقل ... قطب الدین ابن سلطان محمد قائنی، مشتمل بر مقدمه و بیست باب
انجام: و کوکب در حد خود و در وجه خود بقوت بود و جدول وجوه
[دنا 595/2 ؛ الذريعة 188/3 ؛ نسخه های منزوی 274/1 ؛ فهرستواره منزوی 2835/4]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 525/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1025ق؛ کاغذ: اصفهانی زرد، جلد: تیماج سرخ مقوایی ضربی زرکوب، 22گ (103-124ر)، 17 سطر، اندازه: 19×9 سم [ف: 3-271]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9729/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد علی بن آقا على رایانی، تا: 1084ق؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 13گ (107-119ر)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 25-82]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15886
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، کا: محمد حسین، تا: پنج شنبه 10 جمادی الأول 1198ق؛ انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ 16گ، 15-17 سطر (11/3 × 16/5)، اندازه: 19614سم [رایانه ]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 17456
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
← بیست باب در اسطرلاب ← اسطرلاب
← بیست باب در اسطرلاب ← اسطرلاب شمالی و جنوبی
bīst bāb dar ostorlāb
جعفر اسطرلابی
ja‘far-e ostorlābī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6114
آغاز: بسمله الحمدلله حق حمده و الصلوه على نبيه محمد و آله؛ انجام: که خط قبله راست باشد و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 مجدول، دارای سرترنج و کتیبه، پیشانی مذهب؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 17 سطر (11×5)، اندازه: 15←10 سم (الفبائی: 94]
bīst bāb dar ostorlāb
همانندی نامعلوم:
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5436
آغاز: معدل النهار گویند و صغری را مدار رأس السرطان خوانند؛ انجام: و این قدر که نوشته شد درین مختصر کفایت بود، و کسی را که طبع مستقيم و خاطری سلیم بود و برین اطلاع یابد، بر حل اعمال بسیار که درین مختصر ذکر نکرده ام مطلع شود، و باید باضعاف آن فایده نیابد، والله اعلم، و قد نقله الفقير إلى الله الغني محمد بن سديد الطبيب الكازروني في اواخر شعبان سنه ثلث و
ص: 323
سبعين و سبعمائة عن خط مؤلفه طاب مثواه
در آن آمده است که: «و آنج بعد ازو بود، اول وقت عصر بود بمذهب امام اعظم شافعی رضی الله عنه، و سوم آخر وقت اختیار عصر باشد، و بروی نوشته بود آخر اوقات العصر، و آن از بهر اول وقت نماز عصر بود بمذهب امام اعظم ابی حنیفه رحمه الله ... و انواع دیگر اسطرلاب مثل هلالی و صدفی و زورقی و کری و صلیبی و غیرها در بعضی رسوم و خطوط و شکل مخالف این باشد که گفته آمد، حاليا آنها را ترک کرده شد، بسبب آن که میان مردم مشهور و مستعمل نیست، اگر باری سبحانه و تعالی توفیق دهد معرفتی دیگر نوشته آید که مشتمل بود بر جميع انواع، انه الموفق والمعين»؛ خط: نسخ تحریری، کا: محمد بن سديد کازرونی، تا: اواخر شعبان 773ق؛ افتادگی: آغاز؛ در آخر سی و یک سطر به عربی در معرفت قبله به خط همان کاتب که آغاز و انجامش این است: آغاز: «ايضا منقول من خطه: في معرفت سمت القبله من الكتاب الكبير في معرفة الاصطرلاب لابي الحسين عبدالرحمن بن عمر المعروف بالصوفي، اذا اردت ذلك فخذ فصل مابين طول بلد کک و طول مکه»، انجام: «فلما كان طول و عرض تبريز اكثر من طول و عرض مکه قسمت مکه فیما بین خط نصف النهار و المغرب هذا المعدله، وبالله التوفيق»؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه ای، 8گ، 27 سطر (1977)، قطع: بیاض رقعی، اندازه: 9/4× 21/5سم [ف: 8-53]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 916/1 -ف
نسخه اصل: پاریس 169 .P (بلوشه 772)؛ خط: نستعلیق، بی کا بی تا؛ 20 سطر [فیلمها ف: 1-548]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6492/3
آغاز: گذشته از روز و اگر چیزی باقی ماند که کمتر از پانزده باشد در چهار ضرب کند آنچه بر آید دقایق باشد ضم کند با ساعات که آن ساعات و دقایق باشد گذشته از روز؛ انجام: و کسی را که طبع مستقیم و خاطر سلیم باشد و برین اطلاع یابد بر حل اعمال بسیار که در این مختصر ذکر نکرده ام مطلع گردد و به اضعاف آن فواید.
بیست باب و یک خاتمه مختصر است. در اسطرلاب که این عناوین در آن دیده می شود: 5. معرفت قوس النهار و قوس الليل، 6. معرفت ساعات از طالع و طالع از ساعات، 7. معرفت طالع تحویل سال آینده، 8 تسوية البيوت، 9. معرفت آنچه گذشته باشد از ساعات روز، 10. معرفت طلوع کواکب و غروبشان، 11. معرفت مطالع بروج در خط استوا و بلدان مایله، 12. معرفت اجزای بروج از مطالع؛ 13. معرفت میل آفتاب از معدل النهار، 14. معرفت عرض بلد و طولش، 15، معرفت خط نصف النهار و سمت قبله، 16. معرفت وقت نماز ظهر و عصر، 17. دانستن طلوع صبح روز به روز، 18. دانستن عرض نهری یا مسافتی بر زمین که مانعی مساحت او و میان ماسح حایل باشد، 19. معرفت عمق چاه، 20. معرفت طول مناره یا دیواری یا عمود کوهی، خاتمه: در امتحان اسطرلاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مصحح جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار ضربی، 5گ (123ر-127پ)، اندازه: 18×23/5سم [ف: 20-70]
bīst bāb dar taqvīm
بیرجندی، عبدالعلی بن محمد، -934 قمری
bīrjandī, ‘abd-ol-‘alī ebn-e mohammad (- 1528)
تاریخ تأليف: جمادی الاول 83ق
رساله ای در تقویم در بیست «باب»: 1. معرفت حساب جمل؛ 2. معرفت ایام و اسابيع و تواريخ مشهوره؛ 3. معرفت بروج و کواکب؛ 4. معرفت مسیرات کواکب؛ 5. معرفت میل آفتاب؛ 6. معرفت ساعات و غایت ارتفاع؛ 7. معرفت نظر و تناظر؛ 8 معرفت شرف و هبوط کواکب؛ 9. معرفت طالع اجتماع و استقبال؛ 10. نطاقات و ظهور نطاقات و ظهور و خفاء؛ 11. معرفت انتقال قمر؛ 12. معرفت منازل قمر و ساعات شب؛ 13. معرفت اوقات صلوات و ارتفاع سمت قبله؛ 14. معرفت تاریخ خطائیان؛ 15. معرفت زوایدی که در تقویم بیارند؛ 16. معرفت احوال بروج؛ 17. معرفت خطوط کواکب؛ 18. معرفت بيوت دوازده گانه؛ 19. معرفت احوال انظار و آنچه بدان ماند؛ 20. معرفت اصولی که در اختیارات به کار آید.
آغاز: بسمله اما بعد این مختصریست در معرفت تقویم تام مشتمل بر بیست باب باب اول در معرفت حساب جمل و نجوم ایشان اعداد را از جهت سهولت به ارقام حروف بیست و هشت گانه که به ترتیب ابجد است
انجام این قدر در معرفت اختیارات اینجا و زیادت از این به تطويل مقتضی است. تمت الرسالة
چاپ: کتاب مکرر چاپ شده است
[دنا 595/2 (57 نسخه)؛ نسخه های منزوی 247/1 ؛ الذريعة 188/3 ؛ مشار فارسی 843/1 : نشانی 5 چاپ؛ مشترک پاکستان 247/1 ؛ فهرستواره منزوی 2833/4 ]
شرح و حواشی:
1- شرح بیست باب در معرفت تقويم = شرح بیست باب = شرح بیست باب؛ بیرجندی گنابادی، مظفر بن محمد قاسم (970-1031)
2- معرفت تقویم؛ بسطامی، حسین بن اسماعیل (-13)
٣- شرح بیست باب (منتخب)؛ بسطامی، اسماعیل
1. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 32/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (احتمالا)، تا: صفر 954ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش
قرمز پارچه ای، 16گ (58پ -73ر)، 19سطر، اندازه: 18×11 سم (مؤید: 3-576]
2. قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: 18668
ص: 324
آغاز: برابر؛ انجام: سال مفروض و مدخل آن سال را به تواریخ مشهور و تاریخ خطا بیارند خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: حنایی، 15 سطر (11×7)، اندازه: 20×14سم
[رایانه]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5247
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سرکه ای، جلد: پارچه ای، 16گ، 20 سطر (13×9)، اندازه: 17/8×12/3 سم [ف: 50-8 ]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12856
آغاز: و نون مفرد را بدین صورت انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز (صفحه اول)؛ گواهی نامه کمال الدین حسین واعظ کاشفی بر درستی جام ساعتی اختراعی محمد حافظ مخترع اصفهانی (صاحب کتاب نتيجة الدولة). این نامه ناقص است، پنج نامه از محمد حافظ مخترع اصفهانی (اولین نامه ناقص الأول است)، نامه تقریظی واعظ کاشفی بر آثار علمی محمد حافظ مخترع اصفهانی، تقریظ نامه امیر اختيار الدين بن غياث الدين العريضي قاضی هرات بر رساله حل متشابهات تألیفی محمد حافظ مخترع اصفهانی؛ واقف: حسین کی استوانه کاغذ: حنایی روشن، جلد: مقوا عطف پارچه، 28گ، 17 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم (ف: 18-23]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 688/14
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن یشمی، 15گ (203پ -217ر)، اندازه: 18/4×12/8 سم [ف: 5-150]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2633/1
آغاز: همیشه منقوط سازند و با وجيم و زوایا را نقطه ننهند؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 148ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: بخارائی و اصفهانی، جلد: تیماج، قهوه ای یک لا، 43ص (431)، 12 و 20 سطر کامل (13×7/5 )، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 6-189]
٧. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5242/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 27 ربیع الثانی 971ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 18ص (65-82)، 20 سطر (12/2 × 16/5 )، اندازه: 24/2×16/9 سم [ف: 8-372]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5252/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 971ق؛ کاغذ: حنایی آهاری، جلد: مقوا رویه پارچه، 20 سطر (12/2 × 16/5)، قطع: وزیری اندازه: 24/2×16/9 سم [رایانه]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5245
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد مومن، تا: 975ق، جا: قائن؛ کاغذ: نخودی، 1 سطر (17×12)، اندازه: 24×17سم [الفبائی: 94]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16094
آغاز و طلوع مرکز آفتاب و بساعات شفق زمان ما بين غروب مراکز آفتاب .. باب چهاردهم در معرفت تاریخ خطائیان حکماء خطا شبانروز را بدوازده؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ تملک: موسی به علی در روز پنج شنبه 10 رجب 1128ق با مهر «بحق النبي و الولي الطف بموسى بن على 1127» (مضلع)؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 8، 20 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 44-246]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 16/12680
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ محشي با نشان «منه»، رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 14گی (144-157)، 17 سطر، اندازه: 13×7سم [ف: 32-242]
12. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 199/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: كمال الدين بن محمد افضل یزدی، تا: یک شنبه دوم شوال قرن 11؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا، 17گ (32ر - 48پ)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 1-290]
13. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1083/5
آغاز: برابر؛ انجام: بارقام هندسی و در جدول دوم
تا مقداری از باب چهاردهم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی با نشان «منه»؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج لایه ای سبز، 10گ (79-88)، 23 سطر (13×5/5 )، اندازه: 17/5×10 سم [ف: 3-1495]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 791/1
خط: نستعلیق، کا: ابوالحسن بن علاءالدوله شریف رازی، تا: یک شنبه 9 صفر 1006ق؛ تملك: محمد طاهر بن محمد طبیب در 20 ربیع الثانی 1132؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی و مقوایی با ترنج، 38ص (1-38)، 61 سطر (13×5)، اندازه: 18×10سم [سنا: ف: 2-61]
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 406/1
همان نسخه بالا [نشریه: 7-238]
15. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1260/2
خط: نستعلیق، كا: جلال الدین محمد بن همایون شاه طالقانی، تا: 24 رمضان 1023ق؛ اندازه: 15/5×9سم [نسخه پژوهی: 3-143]
16. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 525/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1025ق؛ با تاریخ 1027 و 1025، دارای اشکال؛ کاغذ: اصفهانی زرد رنگ، جلد: تیماج سرخ مقوایی ضربی زرکوب، 34گ (66-99ر)، 17 سطر، اندازه: 19×9 سم [ف: 3-272]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14704/12
ص: 325
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: میرزا جان بن امام قلی مروی، تا: ربيع الأول 1052ق؛ محشی؛ مجدول، افزودگی هایی در تقویم، معرفت سمت قبله، صور اقالیم سبعه، با اشکال هندسی و جداول حروف و حساب سیاق؛ کاغذ: شرقی، 16گ (146-161ر)، 21 سطر، اندازه: 8/5×18/5
سم [ف: 37-227]
18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1637/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حيدر بن على بن اسماعيل بن عبدالعالی، تا: 1058ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیما تریاکی مجدول کوبیده یک لای 49ص (82-130)، 14 سطر (6×12/5)، اندازه: 12/5 × 19/5سم [ف: 10-211]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6809/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1077ق، جا: برهانپور، دارای اشکال هندسی، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی ترنج و سرترنج و لچکیدار، 17گ (130 - 146پ)، 17 سطر، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 20-274]
20. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1475
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1084ق؛ جلد: تیماج مشکی، 182گ، 16 سطر، اندازه:
10/5 × 19/5 سم (مؤید: 3-385)
21. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 302/1 -ج
خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن محمد باقر فندرسکی، تا: چهارشنبه 8 جمادی الثانی 1084ق؛ دارای اشعاری به فارسی درباره منازل ماه: «شر طین زن بمیر هم در آن سال ... هر آنچه یاد کرده در نوایح» گویا از طوسی باشد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 35گ (1پ-35)، ابعاد متن: 14×7/5 ، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 23]
22. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 549/2
خط: نسخ، كا: على رضا، تا: 1087ق، اندازه: 10×14/5 سم (نسخه پژوهی: 3-106]
23. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 789/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سلخ ذیقعده 1091ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 14گ، 18 سطر (7×13/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 18×13 سم [ف: 1-413]
24. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 5/3
در فهرست گویا از طوسی؟؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: شميز، 17 سطر (13×7)، اندازه: 19×12سم [نشریه: 3-216]
25. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2836/2
آغاز: برابر، انجام: پس اگر ظهور یا خفا مشرقی باشد بر بالای آن ق نویسند و اگر مغربی باشد و در بعضی تقاويم ظهور و خفا بعضی ثوابت مشهوره را نویسند و به جای ظهور و خفا طلوع و سقوط نویسند اما رویت هلال تا اواسط دهم را در بردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی:انجام؛ 12گ، 13 سطر، اندازه: 16×11سم [ف مخ: 1-293]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5435
آغاز و انجام:برابر
خط شکسته نستعلیق، کا: محمود طهرانی، تا: قرن 12؛ محشی؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سرکه ای آهار مهره، جلد: پارچه ای، 10گ، 19 سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 8-51]
27. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6942/1
خط: نستعلیق، کا: مرتضی قلی، تا: 1157ق؛ مجدول؛ اشکال هندسی، محشی؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 25گ (1پ -25ر)، اندازه: 24/5×13 سم [ف: 20-356]
28. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1950/1
آغاز: برابر؛ انجام: باید که قمر در برج ارض باشد متصل به کو کبه که در شرف باشد یا در برج هواء و زحل باید که توی حال باشد این قدر در معرفت اختیارات اینجا کافی است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه شوال 1199ق؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 16، 17 سطر، اندازه: 23×16سم [ف مخ: 1-293]
29. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 162/6
آغاز: بسمله. اما بعد، این مختصری است در معرفت تقویم نام مشتمل بر بیست باب. باب اول در معرفت حساب جمل اهل حساب نجوم؛ انجام: در معرفت اختیارات اینجا کافی است و زیاده بر این موجب تطويل. تم بالخير.
خط: نستعلیق تحریری مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ 17گ (369پ 385پ) [ف: 1-38]
30. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2307/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 20گ (2پ -21ر)، 19 سطر (10×5)، اندازه: 11×15/5 سم [ف: 9-942]
31. قائن؛ امام، سید حسن؛ شماره نسخه: 21
آغاز و در عقرب بیست و نه روز و ده ساعت و در قوس بیست و نه روز و دوازده ساعت تقريبا و در جدی بیست و نه روز و دوازده ساعت؛ انجام: یا در عاشر یا شرق خود بود و باید که زحل صالح الحال باشد و حذر باید کرد از اتصال زحل به کوکبی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای اشکال هندسی، مجدول، مصحح، با تاریخ تولدهایی به سال 1206، 1212، 1214 آمده؛ جلد: تیماج قرمز، رو افتاده، 125گ، 14 سطر، اندازه: 20/5×15 سم [کتابخانه های قائن: ف: 196]
32. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2492/2 - 13/172
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج مشکی عطف گالینگور قهوه ای، 68، 7 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-657]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18422 ض
ص: 326
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]
34. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1602/4
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 1219ق؛ کاغذ: فرنگی (الوان)، جلد: تیماج مشکی یک لا حاشیه منگنه ضربی مجدول ضربی، 33ص (142-174)، 20 سطر کامل (11×14/5 )، اندازه: 14/5 × 20/5
سم [ف: 10-134]
35. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 396/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: عباس ابن محمد ازغدی، تا: 1220ق؛ 36گ، 11 سطر، اندازه: 12×6/5
سم [ف: 1-372]
36. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2177/3
انجام و در بعض ظهور و خفا بعض ثوابت مشهوره را بنویسند و بجای
خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد تقی بن ملا سلطان محمد، تا: ذیحجه 1231ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: مختلف، جلد: مقوایی روکش کاغذ سبز عطف پارچه سبز، 9گ (64-72)، اندازه: 20×10سم [ف: 4-1192]
37. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 287/1
ب خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق؛ دارای اشکال؛ جلد: چرمی سوخته، 11 سطر (6×10/5)، اندازه: 33×18سم [رشت و همدان: ف: 1215]
38. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 643/3
آغاز: برابر؛ انجام: باید که قمر در برج ارضی باشد متصل بکو کبی که در شرف باشد یا در برج هوائی و زحل باید که قوی حال باشد
خط: نستعلیق نازیبا، كا: تقی، تا: سه شنبه 26 جمادی الاول 1237ق؛ کاغذ: برنگ آبی، جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 37گ (47ر -83ر)، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-242]
39. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4768
خط: نستعلیق، کا: کریم بن محمد، تا: 15 ربیع الثانی 1240ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی ترنجی، 38گ، 12 سطر (12×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 14-3816]
40. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 737/5
خط: نسخ، كا: محمد بن حسین خراسانی قرمیسینی، تا: 29 صفر 1241ق؛ جلد: تیماج سبز، 20گ (123پ -142پ)، اندازه: 21×14سم [ف: 2-333]
41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6839/1 خط: نستعلیق، كا: ابوالقامس تويسرگانی، تا: شنبه 24 ذیقعده 1254ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 18گ (اپ-18 ر) [ف: 32-18 ]
42. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 619/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی بن ملامحمد علی ارومجی، تا: 13 محرم 1259ق؛ محشی؛ جلد: چرم زرد، 29گ (33-61پ)، 11 سطر، اندازه: 15×21/5سم (مؤید: 2-129]
43. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1044/1
آغاز: ایاز، حریران، تموز، آب، ايلول، ؛ انجام: و اگر صلاح حال قمر نشود
خط: نستعلیق، كا: احمد، تا: 1265ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف چرم قرمز، 29گ (1-29)، 17 سطر (4/5×14/5)، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 3-832]
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7841/2
خط: نستعلیق، کا: محمد یوسف، تا: جمادی الاول 1269ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ (53پ -67ر)، اندازه: 13×21/5سم [ف: 188-20]
45. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 26
آغاز: هوز حطي كلمن ... وضع کرده اند و طريق وضع آن چنان است که از الف تا ط را به ترتیب ارقام آحاد گیرند؛ انجام: بعلامت روز یا شب پس علامات ساعات و دقایق گذشته از اول روز یا اول شب.
خط: نسخ، كا: سید حسن بن محمد نجف آبادی اصفهانی، تا: غره جمادی الثانی 1285ق، جان نجف آباد (در دکان)؛ افتادگی: آغاز؛ فاقد جلد، 84گ، 8 سطر، اندازه: 13×7/5 سم [ف: 1-33]
46. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 799/2
آغاز: باب دوم در احکام نظرات كواكب سبعه سیاره
تنها باب دوم است مشتمل بر هفت فصل؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نخودی رنگ، جلد: گالینگور قرمز، 8گ (63-70)، 26 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×17سم
[نشریه: 13-175]
47. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 289/2
خط: نستعلیق، كا: على بن کربلائی قارداشخان صفی آبادی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، 14 سطر (5/5×9/5)، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [تراثنا: اس عش3-118]
48. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 28/2
آغاز: این مختصریست در معرفت مشتمل بر بیست باب، باب اول: در معرفت حساب جمل، اهل نجوم اعداد را جهت سهولت به ارقام حروف بیست و هشتگانه لغت عرب؛ انجام: و همچنین اگر دو کو کب بكوكب ثالث متصل بمنزله اتصال کو کب اول باشد. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ فاقد ندارد، 27گ (26پ-52ر)، اندازه: 11/5 × 16/5سم [ف: 1-43]
49. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9248/1
آغاز: از روزهای هفته نام اول هر ماهی بر جانب دست راست آنجا که اول ماه بود بنویسد خط: نستعلیق، بی کا، تا: نزدیک عصر مؤلف؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 12گ (1ر -12پ)، 19 سطر، اندازه: 17/5×10سم [ف: 24-43]
ص: 327
50. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1069/7 - 6/159
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای فایده ای است در معرفت ستاره ای چند از ثوابت که بر اسطرلاب ها ثبت کنند؛ 26گ، 16 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 2-657]
51. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2854/2 - 15/114
آغاز: کوکب دیگر از آن تاریکتر همه از قدر ثالث بر این صورت. عين النور و بعضی آن را تشبیه کرده اند به صورت هفت از ارقام؛ انجام: زیرا که این وضع علامت قتل عام باشد و نعوذ بالله من هذا پس این مقولات بر دعا ختم کردیم
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا با روکش پارچه عطف تیماج قهوه ای، 65گ، 21 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 2-657]
52. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:3/ 12949
آغاز: و پنج شنبه و جمعه، انجام: احتیاج چندان بدان نیست والله اعلم بالصواب.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ تاریخ تحریر: 123 (كذا)؛ کاغذ: فستقی فرنگی، جلد: مقوا عطف و گوشه ها قهوه ای تند، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 18-141]
53. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2570/3
آغاز: برابر؛ انجام: اما رسیدن بدلایل اصلی چنان بود که چون ... بدلایل چند که در زایچه بوده باشد و در تقویم طلوع منازل را در صفحه یمنی در میان اتصالات
تا پایان دوازدهم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 14گ، 15 سطر، اندازه: 15×10سم [ف مخ: 1-293]
54. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 7 فرخ
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 24گ، 16 سطر (5/5×12)، قطع: جيبي، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 18]
55. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6040/2
آغاز: برابر؛ انجام: بعلامت روز یا شب پس علامات ساعات و دقایق گذشته از اول روز یا اول شب.
خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، بی تا، دارای اشکال نجومی و هندسی؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی یک لا، 31ص (128-158)، 9 سطر، قطع: رقعی، اندازه:
10/5 × 14/5سم [ف: 19-31]
56. تبریز؛ محقق (آقاي)؛ شماره نسخه: 11/1
در فهرست ناشناس آمده؛ بی کا، بی تا [آنشریه: 4-332]
57. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3072/1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 16 سطر، اندازه: 19611سم [ف: 6-199]
58. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3152/1
آغاز و انجام: برابر
در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نستعلیق و شکسته
نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی آلبالویی سیر، 10 و 19 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 6-247]
59. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3-س/486/2
آغاز: برابر، انجام: بهمان ترتیب که مذکور شد و لامحه در آن ماه که بعد از آن باشد باز چنان شود که مبدء.
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ این نسخه تقریبا تکرار نسخه شماره 396 ف ملی می باشد منتهی مفصل تر است و اضافاتی دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 78ص، 17 سطر ( 15/5×7/5 )، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 2-82]
60. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 660/3
آغاز: سیوم تاریخ فرس قدیمست و آن را تاریخ یزدجردی نیز گویند ... باب سیوم در معرفت بروج و کواکب و تقاویم ایشان دور فلک را دوازده؛ انجام: باب بیستم در معرفت اصولی در اختیارات به کار آید ... قمر در برج قامت باشد بغیر از عقرب یا در یکی از خانهای عطارد. شامل باب سوم تا بیستم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مصحح، محشی؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی، 16گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 1-83]
bīst bāb dar maʻrefat-e ostorlāb
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
یکی از کتاب های مشهور و مختصر در این فن در شناخت اسطرلاب و چگونگی عمل به آن، که گزیده ای از صد باب مؤلف است. مؤلف نامی بر آن ننهاده و چون این رساله بر بیست«باب» مرتب شده، بدین نام مشهور گشته است. 1. القاب و خطوط و دایره اسطرلاب؛ 2. معرفت ارتفاع گرفتن از آفتاب و ستارگان؛ 3. معرفت طالع از ارتفاع درجه آفتاب را از منطقه طلب باید کرد؛ 4. معرفت ارتفاع از طالع این باب عکس باب پیشین است؛ 5. معرفت دایره و ساعات مستوى و معوج؛ 6. معرفت میل آفتاب و غایت ارتفاع؛ 7. معرفت مطالع بروج به خط استواء؛ 8 معرفت خانه های دوازده گانه؛ 9. معرفت ساعات صبح و شفق؛ 10. معرفت استخراج ظل از ارتفاع و ارتفاع از ظل؛ 11. معرفت طالع سال مستقبل از طالع سال ماضی چون طالع سال ماضی علوم بود؛ 12. معرفت عرض بلد و تحقیق آن؛ 13. معرفت طالع وقت در شهری که آن را صفحه جداگانه نبود؛ 14. معرفت ارتفاع قطب فلک البروج؛ 15. معرفت سمت از ارتفاع و ارتفاع از سمت اسطرلاب؛ 16. معرفت تقویم: 17. معرفت بالای اشخاص مرتفع از زمین و پهنای رودهای؛ 18. معرفت عمل کردن بر صحیفه آفاقی؛ 19. معرفت امتحان خطوط اسطرلاب؛ 20. معرفت ستارگان چند از ثوابت که بر اسطلاب ها ثبت کنند
ص: 328
از جهت ارتفاع گرفتن به شب.
آغاز: الحمد لله حمد الشاکرین و صلوته ... بسمله ... و بعد این مختصری است در معرفت اسطرلاب مشتمل بر بیست باب. باب اول در القاب آلات و خطوط و دوایر اسطرلاب آنچه علاقه دروی است حلقه بود و آنچه حلقه در ويست عروه، و آن بلندی که عروه برو بود آنرا کرسی خوانند و آنچه کرسی وی بود و بر صفایح و غیر آن مشتمل باشد آن را حجره و ام خوانند و صفحها در حجره بود و بر روی صفيحها صفيحه مشبک بود و آن را عنکبوت و شبکه خوانند و دائره که بر روی حجره بود بسیصد و شصت قسمت کنند و ابتدا از خطی کنند که بر کرسی بگذرد
انجام: و بر بیشتر اصطرلابها این کواکب نقش کنند و هر که اینها را بشناسد چنان که در آن اشتباه نیفتد او را در این باب کفایت باشد این است تمامی سخن در معرفت اسطرلاب. و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب.
چاپ: این کتاب به کوشش آقای مدرس رضوی به سال 1335 شمسی به چاپ رسیده است؛ تهران، 1316، خشتی، 19ص، صص 148-173)؛ تهران، سنگی، 1319، خشتی، 18ص
[دنا 597/2 (242 نسخه)؛ الذريعة 187/3 ؛ کشف الظنون: 264/1 ؛ فهرستواره منزوی: 2829/4 ؛ مشترک پاکستان 243/1 ؛ آثار و احوال خواجه، چاپ دوم، ص 414؛ الاسطرلاب گورگیس عواد: 160؛ نسخه های منزوی 1: 244؛ مشار فارسی، ج 1، صص 842-843O شرح و حواشی:
١- مطلع الانوار = شرح بیست باب؛ نظامی بسطامی، فصيح بن عبدالكريم (-9)
٢- مفتاح بیست باب؛ کیاء جرجانی، شمس المعالي محمد (-9)
3- شرح بیست باب در اسطرلاب؛ حسینی، امیر نظام الدين بن حبيب الله (9-)
4- شرح بیست باب در اسطرلاب؛ کوبنانی، ابواسحاق (886-)
5- شرح بیست باب؛ بیرجندی، عبدالعلی بن محمد (-934)
6- شرح بیست باب در اسطرلاب؛ الهی اردبیلی، حسین بن عبد الحق (950-870)
7- شرح بیست باب
8- شرح بیست باب؛ کرمانی، علاء الدين بن محمود
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3219/2
از باب چهارم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 20 ربیع الثانی 786ق، جا: حله؛ با اجازه قرائت و روایت از عبدالمهدی بن ابی عبدالله محمد بن شكر الله به بدیع الدین محمد بن شیخ حاجی هندو بن محمد بن محمود ضحاکی خراسانی هروی در 18 جمادی الثانی 786، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن سبز، 11 سطر، اندازه: 16×8 سم [ف: 6-306]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12615/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مصحح، رکابه دار؛ کاغذ: شرقی نخودی، 20گ (13-32)، 21 سطر، اندازه: 11×5سم [ف: 32-33]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1200/4
انجام: برابر
کا: حسن بن محمد بن حسن او مینی، تا: ربيع الثانی 813ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 20 گ، ابعاد متن: 14×7، اندازه: 12×10سم [ف: 3-894]
یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 172/4
همان نسخه بالا [نشریه: 4-406]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1278/1
خط: نستعلیق، كا: احمد، تا: جمعه 9 ج 817ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی و مقوایی با ترنج زرکوب، 50ص (1-50)، 17 سطر [سنا: ف: 2-207]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8021/3
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد بن حسن جرجانی، تا: شنبه 12 ذیحجه 827 ق، جان یزد، مدرسه حافظیه؛ کاغذ: شرقی نخودی نازک، جلد: تیماج قهوه ای، 28گ (48پ -75ر)، 15 سطر،
اندازه: 17×10سم [ف: 21-33]
6 . تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3261/1
خط: نسخ، كا: غیاث الدین ابو سعيد المتطبب، تا: 144ق؛ مصحح، مدرس رضوی این نسخه را برای تصحیح خود برگزیده؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سبز یشمی، 21 سطر، اندازه:
23/5×15 سم [ف: 339-6 ]
7. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 452
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 855ق؛ افتادگی: آغاز [نشریه: 7-109]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 112/1 ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2620؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 874ق؛ 23گ (2-24)، 12 سطر [فيلمها ف: 1-410]
9. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 305/4
خط: نستعلیق، كان جمال الدين بن جلال الدین سروی، تا: یک شنبه 11 رمضان 875ق؛ جلد: تیماج مشکی ضبی، پشت افتاده، 16گ (85-100ر)، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 2-49]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14114
آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلواته على محمد و آله اجمعين این مختصریست در معرفت اسطرلاب از استاذ الدنيا علامة العالم نصیرالدین طوسی؛ انجام: قامت خویش بران افرابند ارتفاع شخص بود ... و الله اعلم بالصواب.
دارای دیباچه مختصر از کاتب است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ ضمیمه: «فصلی در معرفت بالاء اشخاص مرتفع از زمین بی اصطرلاب»، مجدول، دارای کتیبه بازوبندی کوچک نقش آن:
ص: 329
« بسم الله تيمنا بذكره»؛ واقف: فاضل خان کاغذ: حنایی، جلد: میشن مشکی، 17 سطر [ف: 18-21]
11. مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 47
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9-10؛ کاغذ: ترمه و فرنگی، جلد: تیماج لایه ای قهوه ای، 41گ، 14 سطر (11×4)، قطع: ربعی، اندازه: 16/5×8 سم [ف: 1-25]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9016/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: سلیمان موسوی، تا: قرن 10؛ کاغذ: شرقی سمرقندی) نخودی، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 20گ (1پ -20پ)، 15 سطر، اندازه: 3/20×12/5 سم [ف: 23-170]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12021/1
آغاز: برابر؛ انجام: و قامت خویش بران افزایند ارتفاع شخص بود و الله اعلم بالصواب واليه المرجع والمآب
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 902ق؛ یادداشتی است از عبدالرحمن بن علی بن موید بن الشیخ پیر علی بن سیاوش در روز جمعه یازدهم ربیع الثانی 902 به محروسه قسطنطنیه؛ کاغذ: حنایی بغدادی، جلد: تیماج مشکی، 16-17 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 10-194]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 766/1 -طباطبائی
آغاز: قسم کرده باشند آنرا اجزاء ارتفاع خوانند و باشد که هر دو ربع را قسمت کرده باشند و بر ربعی از دو ربع که در شیب بود اجزاء رطل نقش کرده باشند
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 906ق؛ افتادگی: آغاز (مقدمه و بخشی از باب اول افتاده)، کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج نیلی دارای ترنج و نیم ترنج ضربی، 17ص (1-17)، 15 و 28 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 23-49]
15. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1363
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 934ق؛ با یادداشت مولانا خلیل الله منجم؛ تملك: محمد رضوی در 1174؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی و مقوایی نو، 20گ، 19سطر (11×7)، اندازه: 19×12سم [سنا: ف: 2-236]
تهران؛ مفتاح، شماره نسخه: 412
همان نسخه بالا [نشریه: 7-109]
16. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 32/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: درویش على بن درویش محمود، تا: 15 جمادی الثانی 156ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با روکش قرمز پارچه ای، 18گ (16پ -33ر)، 19 سطر، اندازه: 18×11 سم (مؤید: 574-3 ]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13215/1
آغاز: بسیار بود از آن جمله سر دایره متوازی بود که مرکز هر سه مرکز صفيحه بود آنچه در میان باشد مدار أس الحمل و الميزان؛ انجام: و آن دایره بود که به نقطه تقاطع افق مشرق و مدار رأس الحمل گذشته باشد، اگر مطالع آفتاب ...
نام مؤلف به استناد کتاب شناسی شیخ بهائی 648 تغییر یافت؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: لطف الله بن أنوشروان، تا: 970ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، کاغذ: شرقی، اگ (1ر-7پ)، 17 سطر، اندازه: 14/5×8 سم [ف: 33-401]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5242/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، كا: جلال الدین محمد، تا: 15 ربیع الاول 971ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: پارچه یی، 18ص (1-18)، 20 سطر (12/2 × 16/5 )، اندازه: 24/2×16/9
سم [ف: 8-371]
19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13106/2
آغاز: اجزای ساعات شب بود و بر وجهی دیگر نظیر درجه آفتاب را یعنی درجه مقابل او بر خطی نهند از خطوط ساعات؛ انجام: برابر
از باب به بعد آغاز می گردد؛ خط: نستعلیق، کا: محمدی بن حسینی مازندرانی، تا: رجب 995ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی، عطف تیماج قهوه ای، 15گ (38پ -52پ)، 18 سطر، اندازه: 5/5×11/5سم [ف: 33-212]
20. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 4/1
آغاز: برابر؛ انجام: بر بیشتر اسطرلابهای این کواکب را نقش کنند خط نستعلیق پخته، بی کا، تا: 996ق؛ 23گ (آپ -23 ر) [ف: 1-38]
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2788/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 36ص (143-178) [ف: 10-1640]
22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3437/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سبز، 22گ (95-116ر)، 18 و 23 سطر، اندازه: 18×14سم [ف: 416-6 ]
23. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1566/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن زرد لایی، 2ص، 14 سطر [ف: 5-292]
24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1413
آغاز: این مختصریست در معرفت اسطر لاب از تضایف مولانا سلطان الحكماء؛ انجام: بالا آن شخص بودیم تم الكتاب في علم الاسطرلاب. خط: نستعلیق، کا: محمد بديع بن محمد اکبر الجويمندی، تا: قرن 11؛ دارای جداول نجومی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز،
یک لا، 66گ، 12 سطر (11×6)، اندازه: 18×12سم [ف: 3-470]
25. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3176/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی قرمز، 34گ (16پ-49پ)، 12 سطر، اندازه: 29×13سم [ف: 6-257]
ص: 330
26. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 242/4
خط: نستعلیق،بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 16گ (127پ - 142ر)، 21 سطر (14×7)، اندازه: 12/5 ×19/5سم [ف: 264]
27. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8299/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: قاسم بن محمد حسين رشتی، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: دو رو تیماج رو قهوه ای پشت مشکی، 22گ (116پ -137پ)، 15 سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 21-260]
28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/12740
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: آهار مهره نخودی، جلد: میشنی دار چینی کم رنگ، اندازه: 13/4 × 22/5سم [ف: 18-134]
29. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1083/3
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ محشی، مصحح؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج لایه ای سبز، 23گ (49-71)، 17 سطر (12×6/5 )، اندازه:
17/5×10 سم [ف: 3-1494]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5391/10
آغاز: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10-11؛ محشی با نشانه «1 ه ع»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوایی، 18گ (17پ -34ر)، 18 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 16-298]
31. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 2490/2 - 13/170
آغاز: برابر؛ انجام: که کمتر از سی مانده باشد اگر مانده باشد در چهار ضرب کنی و مبلغ را بر آن عدد و رقم افزائیم که نگاه داشته ایم و هفت
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج مشکی سوخت با ترنج با سر، 22گ، 15 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 2-656]
32. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2398
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی با امضای «محمد باقر»؛ تملك: سید اسدالله موسوی طبرسی در 1310 ق با مهر «اسدالله الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سیاه، 21گ، 18 سطر، اندازه: 19×10 سم [ف مخ: 1-294]
33. تهران، ملک، شماره نسخه: 3110
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز لایی، 20، 18 سطر، اندازه:
19/3×12/9 سم [ف: 2-66]
34. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 237/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11[ نشریه: 7-237]
35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10934/2
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 11؛ قطع: جانمازی
میراث شهاب: س وش 2-39 36. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 65/2
بی کا، تا: قرن دهم یا قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته بدون مقوا، 10گ (27پ -36ر)، اندازه: 18612/5 سم [ف: 1-58]
37. تهران، مجلس؛ شماره نسخه: 6797/5
آغاز: و ذنب الدجاجة خوانند و بعد از حجره چند ستاره در روشنی به یکدیگر نزدیک
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ دارای اشکال هندسی، مصحح، جلد: تیماج مشکی، 27گ (137پ -163پ)، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 20-266]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6529/30
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا عطف، 30گی (22-1 5ر)، اندازه: 8/5×16/5 سم [ف: 104-20 ]
39. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 496/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره رمضان 1007ق؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه ها تیماج مشکی، 29گ (65پ -93ر)، اندازه: 18×10سم [ف: 2-114]
40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12984
کا: مبارک
جونپوری، تا: 1011ق [الفبائی: 93]
41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1354/3
ط آغاز: بسمله. باب در معرفت ستاره چند که در اصطرلاب نقش کنند از جهة ارتفاع گرفتن شب؛ انجام: برابر
فقط باب بیست آن است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: معزالدین محمد بن مظفر حسین امامی، تا: 1016ق؛ جلد: تیماج عنابی با ترنج با سر، ضربی مجدول لولادار، 2ص (87-88)، 19 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 24/3 -85]
42. مشهد؛ فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه: الف -12
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1018ق، اهدایی: آقایان محمد و حسینعلی الهی؛ کاغذ کاهی صیقلی سفید تیره، جلد: مقوای ساغری مشکی، 42ص، 22 سطر (12×4/5 )، اندازه: 19×10سم [ف: 64]
43. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10195/8
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد باقر بن کامران تبریزی، تا: 1020ق؛ جلد: تیماج مشکی، 12گ (52ر63ر)، اندازه: 20×13 سم [ف: 26-158]
44. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1260/3
خط: نستعلیق، كا: جلال الدین محمد بن همایون شاه طالقانی، تا: 24 رمضان 1023ق؛ اندازه: 15/5×9 سم (نسخه پژوهی: 3-143]
45. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7112/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1023ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد:
ص: 331
تیماج لایی، 19گ (2پ -20ر)، 19-21 سطر (13×8)، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 × 18/5
سم [ف: 16-457]
46. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 246/2
خط: نستعلیق، کا: نظام الدين بن احمد بفروئی، تا: اوایل رمضان 1033ق؛ جلد: تیماج زرشکی ضربی لبه دار، 18گ (37ر-54ر)، اندازه: 20×13سم [ف: 1-231]
47. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 272
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته، نستعلیق، کا: محمد طاهر طباطبائی، تا: 16 ذیحجه 1038ق، برای خودش [ف: 3-12]
48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5241
آغاز: برابر؛ انجام: او را درینباب کفایت باشد خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: جمادی الاول 1041ق، جان مشهد؛ به طرز چلیپا؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی، آگ، 24 سطر (20×11/3 )، اندازه: 25/2×17 سم [ف: 8-50]
49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 769/4 - طباطبائی
خط: نستعلیق، کا: محمد صادق بن حاجی محمدرضا تاجر اصفهانی، تا: 1043ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 34ص ( 116-83 )، 18 سطر، قطع: رقعی باریک و بلند، اندازه: 17×8سم [ف: 23-56]
50. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 33-ش/504/2
انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 18 ربیع الثانی 1050ق؛ کاغذ: نخودی قدیمی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 39گ، 11 سطر (6/5× 11/5 )، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 2-102]
51. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 696/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد محسن بن محمد حسین سلیمی مازندرانی تا: 1055ق، کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 32گ (81پ -112پ)، 15 سطر، اندازه: 16×8سم [ف: 2-291]
52. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 494/2
خط: نستعلیق زیبا، کا: شمس الدین محمد بن محمد حسین، تا: سه شنبه غره جمادی الثانی 1063ق، جان مدرسه شیخ الاسلام؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته ضربی، 31گ (23پ -53پ)، اندازه: 17×11/5 سم [ف: 2-359]
53. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 392/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1065ق؛ مجدول؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج عنابی و لبه میشن قهوه ای، 23گ (1-23)، 19 سطر ( 16/5×4/5 ) [ف: 1-324]
54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15726/1
آغاز: برابر؛ انجام: آنچه برون آید بالای آن تشخیص مجهول باشد.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1066ق؛ محشی با امضای«عبد»، یادداشت« لطفعلی صدرالافاضل» که نام رساله های این مجموعه را نوشته و فائده ای در اسامی دانشمندانی که پسوند «زاده» دارند آورده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 21گ(3پ -23پ)، 18 سطر، اندازه:
19/5×13سم [ف: 44-27]
55. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27240
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1068ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: میشن، 15 سطر ( 14/5×6)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 12×21/5 سم [رایانه ]
56. زنجان؛ اخوان زنجانی -جلیل؛ شماره نسخه: بدون شماره
کا:نورا، تا: 1070ق، به دستور میرزا اسماعیل [میراث اسلامی: 5-618]
57. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 874/4
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1073ق، جا: حیدر آباد؛ مهر: محمد بن محمد ... و الحسینی» (چهار گوش)؛ 22گ (گ 51پ -72پ)، 17سطر، اندازه: 13/5×7 سم [ف: 2-31]
58. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4781
انجام: برابر
خط: نستعلیق بد، کا: محمود بن علی حاجی حسن طبسی، تا: اواسط صفر 1074ق؛ محشی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 38گ، 12-16 سطر (12×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 13-176]
59. همدان؛ کمالی؛ شماره نسخه: 7/2
كا: لاریجانی، تا: چهارشنبه 1076ق، جا: اشرف [نشریه: 5-386]
60. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3024/2
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: شماخی (ماوراء ارس)، تا: 1084ق؛ دارای اشکال نجومی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی میشن عنابی نوسازی، 24ص (39-62)، 13 سطر (14×8)، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 6-802]
61. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 93/2 - د
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 1086ق، 47گ (75-121ر) [ف: 1-50]
62. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 734
خط: نسخ خوش، كا: ابن امیر عبدالكريم محمد محسن حسینی، تا: 25 جمادی الثانی 1086ق؛ محشی؛ مهر: «صراط على حق نمسکه» (بیضی)؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 19گ، 17 سطر (15×7)، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-31
63. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 700/1
خط: نستعلیق درشت خط، كا: حسین بن موسی، تا: 1086ق، جان کاستل بروسه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 18گ (3پ -20پ)، 25 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 3-270]
64. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 425/2
خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1088ق؛ با اشکال هندسی؛ جلد:
ص: 332
تیماج مشکی ساده، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 213]
65. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1333/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد نصیر، تا: ربيع الاول 1091ق؛ از موقوفات حاج محمد رمضانی؛ مهر: «صراط على حق نمسکه» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 24گ، 15 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف مخ: 1-293]
66. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3511/2
بی کا، تا: 1091ق، جان آستارا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 27ص (22-48)، 21 سطر (5×11)، اندازه: 16×10سم [ف: 12-2516]
67. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3186/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابوالقاسم حسینی تبریزی، تا: محرم 1091ق؛ تملک: روح الامین حسین بن سید محمد بن روح الامین بن شمس الدین محمد حسینی مختاری؛ کاغذ: اصفهانی دو نوع، جلد: تیماج زرد، 13ص (1-13)، 13-14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×12 سم [ف: 10-768]
68. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18257
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد صادق بن محمد رازی، تا: 1092ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 20 سطر (12×5)، اندازه: 19×10 سم [رایانه]
69. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 1202/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: محمد جعفر بن محمد طبسی، تا: 1094ق؛ با جدول؛ جلد: چرمی، ابعاد متن: 1387، اندازه: 19612 سم [رشت و همدان: ف: 1234]
70. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29095
آغاز: و بر ظهر اسطرلاب یعنی پشت حجره دو خط مستقیم متقاطع بزوايا قايمه کشیده باشند یکی؛ انجام: برابر
خط: نسخ جلی، بی کا، تا: 1095ق؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: احتجاب السلطنه، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مزین به ترنج و حواشی زنجیره ای ضربی، 15 سطر ( 13/5×7)، قطع: رقعی، اندازه: 18/8×12/5 سم [رایانه]
71. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2976/2
آغاز: برابر؛ انجام: کف الخضیب بر بیشتر اسطرلابها این کواکب نقش کنند هر که اینها را شناسد چنانکه در آن اشتباه نیفتد او را این باب.
خط: نستعلیق، كان ملایوسف پسر ملاحسن زاهدانی گیلانی، تا: 1096ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 11سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 10-424]
72. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1296/3 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی، 13گ (160-172)، 19 سطر (16×9)، اندازه: 20/5×13سم [ف: 920-3]
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 2514/3 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-708]
73. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2634/1
آغاز: آنرا فرس گویند و حلقه کنه در زیر فرس بود تا فرس از سطح عنکبوت مرتفع شده باشد. انجام: در کمال سهولت و آسانی است و این رساله بر لفظ سهولت و آسانی سمت اختتام یافت. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب
نام مؤلف به استناد کتاب شناسی شیخ بهائی 648 تغییر یافت؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ حاوی اشکال نجومی و هندسی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 55ص (1–55)، 12 سطر (11×6/5 )، اندازه: 11/5 ×17سم [ف: 6-192]
74. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3143/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی سیاه، 17 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 6-244]
75. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3959/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی گرد سبز، 16گ (51پ -66ر با حواشی)، 10 سطر (15×7)، اندازه: 21×14سم [ف: 12-2956]
76. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9219/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 33گ (آپ -33)، قطع: ربعی [ف: 17-324]
77. يزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 156/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-400]
78. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8570
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: پارچه ای، 23گ، 12-13 سطر (10×12/5)، اندازه: 21/4×15/3 سم [ف: 8-49]
79. اصفهان، دانشگاه، شماره نسخه: 96/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11–925]
80. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2339/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی؛ 15گ، 17 سطر، اندازه: 20×14سم [ف مخ: 1-294]
81. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 933/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد کاظم بن شیخ عبد اللطيف، تا: قرن 12؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 26گ (43-68)، 18 سطر (5×12/5)، اندازه: 18/5×10 سم [ف: 3-1279]
82. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2381/2
ص: 333
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، 40 گ، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 1-294]
83. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7386/1
خط: نسخ، كان ملا محمد طاهر، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 27گ (3پ 29ر)، اندازه: 11×15سم [ف: 271-3 ]
84. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5437
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: پارچه یی، 16گ، مختلف السطر، اندازه: 24/7×12/7 سم [ف: 8-48]
85. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5438
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: عماد فهرستی؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: پارچه ای، 7، 15 سطر (14×8/5 )، اندازه: 18/8×13/2 سم [ف: 8-48]
86. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5439
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: حاج وزیر وظایف؛ کاغذ: کاغذ شکری آهار مهره، جلد: پارچه ای، 18گ، مختلف السطر، اندازه: 17/3×9/5 سم [ف: 8-49]
87. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 440/1
آغاز: برابر؛ انجام: میان طلوع صبح و طلوع شمس همچنین نظير درجه آفتاب از اول تا اواسط باب نهم؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 12؛ 10ص (1-10)، 17 سطر [ف: 271]
88. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 387/2
خط: نسخ، بی کا، تا:17 ربیع الاول 1101ق، جا: نجف [نشریه: 7-236]
89. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 710/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1101ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 24گ (155-178)، 15 سطر (16×8)، اندازه: 20/5×15سم [ف: 369]
90. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 888/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن حبیب، تا: 1104ق؛ 16گ (1پ - 16پ) [ف: 4-841]
91. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 3594/2
خط: نسخ، كا: محمد رضا بن محمد سعید، تا: شوال 1108ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش تیماج مشکی ضربی عطف تیماج قرمز، 25ص (20-44)، 16 سطر (12×7)، اندازه:
12/5 × 18/5 سم [ف: 5-1713]
92. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1358/6 - 8/68
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: جبرئیل، تا: 1109ق، جا: تون؛ محشی از یزدی و بیرجندی و دیگران؛ جلد: تیماج مشکی، 26گ، 21 سطر، اندازه: 12×25سم [ف: 2-656]
93. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 503/3
آغاز: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: اسماعيل بن محمد رفیع دیهو کی طبسی گیلکی، تا: سلخ صفر 1115ق، جا: اصفهان؛ وقف شهید؛ جلد: تیماج قهوه ای ساده، 38ص، اندازه: 18×12سم [ف: 259]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 893/3
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-88]
94. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3384/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1117ق؛ مصحح، محشى؛ تملك: محمدنقی حسینی خلیفه در سلخ ذیحجه 1117؛ مهر: «الراجی محمد صادق الحسینی» (مربع)؛ 38 گ، 12 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-294]
95. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 520/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 10 ربیع الثانی 1118ق؛ دارای ضمیمه ای به فارسی در یک صفحه راجع به تعیین افق اصفهان با مهر «عبده احمد الطبيب»؛ تملك: احمد بن عبد القادر طبیب در جمعه 23 ذیقعده 1150 با مهری از او؛ کاغذ: اصفهانی و فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر ( 12/5×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 17×11 سم [ف: 1-459]
96. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12208/3
آغاز و انجام: برابر؛ تمت كتاب بیست باب اسطرلاب ... و چون بیست ستاره دیگر مولانا عبد العلي البيرجندی در شرح علاوه نموده که در اکثر اوقات احتياج باو می شود بنابراین هر چهل ستاره را با مواضع شان و عروض و غیره در جدول درج نموده شد.
خط شکسته نستعلیق، کا: شریف رشتی، تا: 1118ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج يشمی، اندازه: 23×17/2 سم [ف: 10-100]
97. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2480/1 ف
بی کا، تا: 1123ق [فيلمها ف: 1-701]
98. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 399
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 1 شعبان 1124ق، جا: اصفهان؛ قطع: ربعي [نشریه: 7-108] 99. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2518/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1126ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 39 ص (129-167)، 21سطر کامل (15×8)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 6-22]
100. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 436/1
ص: 334
خط: نستعلیق، کا: حکیم باشی، تا: شنبه ربيع الاول 1132ق؛ قطع: ربعي [نشریه: 7-239] 101. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6076/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 1155ق؛ کاغذ: اصفهانی سفید آهار دار، جلد: گالینگور مشکی عطف تیماج قهوه ای، 39ص (102 140)، 14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 19-62]
102. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1143/1
خط: نستعلیق خوش، كا: علی اصغر تفريشی، تا: 1157ق، برای ملا محمود خراسانی؛ 11 سطر، قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهد - ف: 74]
103. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6342/1
خط: نستعلیق، کا: تاری وردی، تا: 1167ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: يماج قرمز بدون مقوا، 15 سطر [ف: 19–366]
104. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6342/3
آغاز: بسمله انتخاب چند بابی از علم اسطرلاب از کتاب خواجه نصیر طوسی ... کرده میشود باب در معرفت دائره؛ انجام: بباید گردانید و تأمل کردن تا کدام جزء بر علامت افتد درجه تقویم آفتاب بود در آن روز.
شش باب است گزیده از رساله بیست باب، بدین ترتیب: 1. در معرفت دائره و ساعات مستوى و معوجه (در اصل: باب 3)، 2. مطالع البروج (در اصل: باب 15)، 3. معرفت عرض
بلد و تحقیقات آن (در اصل: 8)، 4. طالع وقت در شهری که او را صفيحه نباشد، 5. معرفت سمت از ارتفاع، 6. معرفت تقویم آفتاب؛ خط: نستعلیق، کا: تاری وردی، تا: 1167ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 11ص (48-58)، 15 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 19-366]
105. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3761/1
خط: نسخ، کا: محمد بن حاج طالب
طاهر آبادی، تا: 1182ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد یک لا، 69ص (2-70)، 17
سطر، قطع: رقعی، اندازه: 17×9 سم [ف: 10-1743]
106. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15852
آغاز: النقطتين تعریف کرده اما مصنف در تحریر خود چنین فرموده که هر نقطه برو فرض کنند؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ تملک: محمد صادق الامامی سنه 1189؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: ساغری قهوه ای یک لا، 76گ، 23 سطر (13×4/8 )، اندازه: 18×9/3 سم [رایانه ]
107. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 490/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 17 شوال 1191ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 54گ (19پ -72پ)، 15 سطر (7×14/5 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 312]
108. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1192؛ شیخ محمد باقرا رونقی در مدرسه سلطانیه
(چهارباغ) در اصفهان در 27 صفر 1994 آن را تصحیح و مقابله کرده. [نشریه: 7-532] 109. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1/ 12709
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: دوشنبه 27 صفر 1196ق؛ کاغذ: آهاری شکری، اندازه:
14/5×9/5 سم [ف: 18- 130]
110. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22984
آغاز و انجام برابر
خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: حاج سید عبدالباقی آیت اللهی شیرازی، اسفند 1374، کاغذ: فرنگی آهاری نخودی، جلد: تیماج خرمایی، 28گی، 14 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 18-22]
111. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه: 41/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد بن حسام الدين، تا: قرن 13؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج ضربی خرمایی، 21ص (1 -21)، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 227]
112. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5246
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: تاجماه بیگم، 1262 ق کاغذ سفید فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 19 ، 17 سطر ( 13/3×6 )، اندازه: 21/3×14/8 سم [ف: 8-50]
113. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 136
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 30گ، 17 سطر، اندازه: 18×10سم [ف: 90]
114. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 361/3 - 2/181
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ 24گ، 15 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-656]
115. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 41/3
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 جلد: کاغذی، قطع: ربعي [نشریه: 3-35]
116. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 405/8
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 نشریه: 7-238]
117. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14724/16
آغاز: حمد بی حد و ثنای بی عد، حضرت واجب الوجودی را که ذهن انسان و عقل ایشان را قوت داد ... و بعد بدان ای عزیز عارف، این مختصری است در علم اسطرلاب، مشتمل بر بیست باب؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ مصحح، محشی با نشان
ع رحمه الله، عبدالعلی، س»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 10گ (273پ -282ر)، 25 سطر، اندازه: 14×9 سم [ف: 37-283]
ص: 335
118. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13/2
سرود خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، قطع: رقعی (نشریه: 13-408]
119. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3707/4
بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 45ص (175-219)، 6 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 16×11سم [ف: 1680-10 ]
120. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 539/4 -طباطبائی
خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: قرن 13؛ به جای سجع مهر مالک مجموعه محمد بن صادق الحسینی الطباطبائی (که در همه نسخ مجموعه طباطبائی به چشم می خورد) این بیت نوشته شده: «هذا الكتاب مال عبد مذنب***بالسم النبي المصطفی قد سمیا»؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار دار، جلد: تیماج قرمز، 11گ (84ر-94ر)، قطع: رقعی بزرگ، اندازه: 21×15سم [ف: 22-250]
121. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 162/2
آغاز: ... ربع که در شیب بود، اجزاء ظل؛ انجام: ضرب کنند و قامت خویش بر آن افزایند. تم بالخير و السعادة خط: نستعلیق تحریری مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ 18گ (330ر-347پ) [ف: 1-38]
122. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5077/18
آغاز: برابر؛ انجام: چون سرخ شد شنجرف مزبور را میان آن ریخته بهم بزنند و بدمد تا خوب قرمز رنگ شقایق نعمان خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 14گ (81پ۔
94ر) [ف: 15-44]
123. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1453/1
آغاز: بسمله و به نستعین بدان ای حافظ که این مختصریست در بیان؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، یک لا، 46ص، 17سطر (5×10/5 )، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 3-510]
124. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4567
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ محشی از شرح بیرجندی و جز آن؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 20گ، سطور چلیپا (14×9)، اندازه: 21×15سم [ف: 13-3505 ]
125. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 317
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قرمز، 28گ، 12 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 2-37]
126. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2103
آغاز: برابر؛ انجام: پس اگر کسی زیاده ازین خواهد با کتب این علم رجوع کند و السلام علی من اتبع الهدی
خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 90گ، 12 سطر (104)، اندازه: 16×9سم [ف: 116-5 ]
127. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1369/3
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج تریاکی، 14 سطر (5/5×10/5)، اندازه: 15×10 سم [ف: 3-940]
128. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3118/1
خط: نسخ، كا: محمد تقی بن حاج عبدالرضا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی پشمی، 15گ (1پ -15پ)، 19 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 6-231]
129. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1727/2
خط: نستعلیق شکسته، كا: محمد صادق بن محمد کاظم خوینی، تا: شوال 1212ق؛ اندازه:
14/5×10 سم (نسخه پژوهی: 3-174]
130. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6553/2
خط: نستعلیق، کا: محمد زمان، تا: شنبه 15 صفر 1216ق، جهت نصرالله خانا نوری خواجه؛ جلد: تیماج مشکی، 18گ(39ر - 56پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 20-124]
131. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 207/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1218ق [ف: 3-12]
132. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6099/1
خط: نستعلیق، كان محمد صادق بن حاجی حسنعلی کابلی، تا: جمعه 22 ذیحجه 1222ق؛ در میانه باب یکم افتاده؛ دارای جدول های نجومی؛ جلد: میشن سیاه لایی، 23گ (1ر-123)، 14 سطر، اندازه: 13×9سم [ف: 9-150]
133. تهران؛ الهیات، شماره نسخه: 190/3
خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی حسینی، تا: محرم 1224ق، جان مشهد، مدرسه نواب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 14گ (52پ -65ر)، 19 سطر( 15/5×8/5 )، اندازه: 15/5×22/5سم [ف: 177]
134. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3470/2
آغاز و انجام: برابر
شامل هشت باب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1225ق؛ کاغذ: فرنگی نیلی، جلد: چرمی ضربی، 62گ، 11 سطر، اندازه: 5/ 20× 16/5 سم [ف: 2-773]
135. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3877/3
خط: نستعلیق، کا: حسن بن ابی جعفر طبرسی، تا: 1225ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 3گ (24-26پ)، اندازه: 22×11سم [ف: 3-271]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5034/3 ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-125]
136. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 957/5
بی کا، تا: 1227ق، 15گ (105-119پ) [ف: 3-271]
137. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1084/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1233ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی، بوم سبز، مقوایی، 207گ، 19 سطر ( 13/5×8 )، اندازه: 14/5× 21سم [ف: 3-102]
ص: 336
138. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12408/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد، تا: 1234ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: ساغری قهوه ای، ضربی مجدول، 69گ (67 -135)، 9 سطر، اندازه: 10/5 ×15 سم [ف: 31-366]
139. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 43/2
خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بن ابوالقاسم بن على اشرف بن قاسم بن صالح اثنا عشری اصفهانی یزدی، تا: پنج شنبه 26 شعبان 1235ق؛ جلد: گالینگور سرمه ای، عطف تیماج قرمز، 13گ (116پ-128پ)، اندازه: 21×14سم [ف: 1-43]
140. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1709/2
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 1236ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 21ص (147-167)، 21 سطر (15×9)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 301-10 ]
141. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 359/1
خط: نسخ، كا: محمد رضا، تا: 15 ربیع الاول 1237 ق [ف: 3-58]
142. مشهد: رضوی، شماره نسخه: 12023/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق، کاغذ: نباتی، جلد: تیماج یک لا، اندازه: 15×21سم [ف: 10-192]
143. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض12033
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1238ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج، 15 سطر (16×10)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×15سم [الفبائی: 93]
144. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1774/2
آغاز: بسمله، حمد له أما بعد بدان که این مختصری است در معرفت اسطرلاب از تصانیف محقق الحقایق؛ انجام: و مکان شطایای کواکب بطریقی که مشهور است ثبت نمایند.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 10 رمضان 1239ق؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332، کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج یک لا مشکی، قطع: جیبی، اندازه: 14/5×9/5
سم [ف: 5-194]
145. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5718/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: نصر الله نوری، تا: 1243ق؛ جلد: میشن سیاه، 27گ (85پ -11ر)،14سطر، اندازه: 15/3 × 21/5سم [ف: 8-480]
146. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5001/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: اب المصطفوی بن احمد بن عبد الله بن محمد فسوى، تا: دوشنبه ذیقعده 1243ق؛ دارای کمند زرین و مشکی، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی با حاشیه زرین، اگ (195-پ189ر)، 28 سطر (10×16/5)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 297-14 ]
147. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:10938/2
آغاز و انجام:برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1245ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 14 سطر [ف: 18-113]
148. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28249
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1245ق؛ واقف: حاج آقا محمد ایرانی، 1350، کاغذ: نباتی فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 14 سطر (15×10)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه]
149. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2962/5
خط: نسخ، بی کا، تا: 1246ق؛ کاغذ: پسته ای و آبی، جلد: میشن لایی پشمی، 16گ (110پ -125پ)، اندازه: 21×16سم [ف: 6-173]
150. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 559/2
آغاز: بسمله حمدله اما بعد این مختصریست در معرفت اسطرلاب از تصانیف استاد علامه خط: نسخ، كان أبو القاسم بن محمد محسن کاخکی گنابادی، تا: شنبه 21 شعبان 1247ق؛ افتادگی: انجام؛ ناقص الآخر که بوسیله حسن بن محمد بن عبدالغنی طبسی متطبب معروف به مجد الأطباء در ربيع الأول 1340 هق. كسر نویسی شده؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی لایه ای، 28گ ( 76-49 )، 14 سطر (14×8)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-668]
151. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 300
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 8 ربیع الثانی 1247ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی یک لا، 59ص، 13 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-37]
152. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 10629
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حیدر قلی، تا: سه شنبه 19 شعبان 1249ق؛ 64گ (54پ -117ر)، 9 سطر (11×6)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 93-20 ]
153. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 412/2
خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق؛ 12گ (13پ -124)، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-102]
154. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10403/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالرحيم بن محمد کریم بغایری، تا: 15 جمادی الثانی 1250ق؛ کاغذ: مختلف، جلد: چرمی ضربی، 44 ص (1-44)، اندازه: 10/5 × 15/5سم [ف: 8-423]
155. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 558/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1253ق، جا: مشهد؛ جلد: تیماج مشکی، 18 سطر (
14/5×8 )، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 1-380]
ص: 337
156. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4/ 14889
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج گل و بوته، 21گ (81پ -101ر)، 14 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 14/5
× 21/5سم [ف: 526-37 ]
157. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24495
آغاز: بسمله ... بعد فيقول مختصری است در معرفت اسطرلاب؛ انجام: برابر خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1255ق؛ ضمیمه نسخه ش 14494؛ کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور سبز با عطف و گوشه تیماج سبز تیره دارای خطوط زرین زنجیره ای، 19 سطر (20×9/8 )، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 17/9 × 27/5 سم [رایانه]
158. تهران، عبد العظيم؛ شماره نسخه: 692/4
آغاز: برابر؛ انجام: و اگر زمان ساختن او قریب باشد شناختن باین طریق در کمال سهولت است و الله عالم بحقایق الاشياء و فاعل ما يشاء. خط: نستعلیق، بی کا، تا: سلخ صفر 1256ق؛ 23گ، 15 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 1-82]
159. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9042/1
خط: نسخ، كان تبریزی، تا: شنبه 11 صفر 1257ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 19گ (1ر-19ر)، 15 سطر (15×9)، قطع: ربعی، اندازه: 15×22 سم [ف: 17-280]
160. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 577/10
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: رجبعلی بن کربلائی ابی عبدالله نقنه ای، تا: جمعه 5 شعبان 1259ق؛ محشى؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 15گ (92-106)، 23 سطر (15×9)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 2-686]
161. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 368/8
آغاز: برابر؛ انجام: ربعی از آن شرقی شمالی و ربعی غربی جنوبی و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب خط: نستعلیق، كا: محمود کر کانی قمی، تا: سه شنبه 1260ق، جان بروجرد، مدرسه صوفيان؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ سوخت مجدول با ترنج عطف تیماج سرخ لولادار، 13، 19 سطر، اندازه: 22×15سم [ف مخ: 1-88]
162. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 6566/5 - 33/116
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1261ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی مجدول با ترنج و سرترنج، 17گ، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-656]
163. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 416/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد جعفر بن مشهدی ابوالقاسم تبریزی، تان 1263ق؛ جلد: تیماج سوخت قهوه ای مجدول با ترنج با سر، 15گ (171پ -185ر)، 15- 17 سطر (14/5×9/5
)، اندازه: 21/5×15/5 سم [ف: 2-28]
164. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1213/2 - 7/113
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 19 ربيع الثاني 1263ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ، 27 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 656-2]
165. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9517/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: جواد بن صادق یزدی، تا: ذیقعده 1265ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 30گ (آپ - 30پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 24-271]
166. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1/8
آغاز: برابر؛ انجام: بر بیشتر اسطرلابهای این کواکب را نقش کنند خط: نسخ پخته، بی کا، تا: ذیحجه 1268ق؛ 16گ (117پ - 132 پ) [ف: 1-38]
167. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11716/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1269ق؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی سرمه ای و عطف پارچه ای سبز، 75گ (65ر - 139ر)، 14 سطر (14×7)، اندازه: 17×22سم [ف: 34-54]
168. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15923
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على بن میرزا ولی تفرشی، تا: جمعه شعبان 1270ق، به خواهش میرزا حسن حکیم؛ محشی با نشان «منه»، انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 17گ، 5-19 سطر (17×11/5 )، اندازه: 17/5 × 21/5سم [رایانه ]
169. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11336/10
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه جمادی الثانی 1271ق؛ محشى؛ کاغذ: فرنگی آبی، مورخ 1853 میلادی، 14گ (64- 78)، 19 سطر، اندازه: 16×9/5 سم [ف: 28-552]
170. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 5676/3
خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: 1275ق؛ بدیع الملک در عصر روز یکشنبه 6 صفر 1276 نزد میرزا محمد جعفر صفاهانی خوانده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج گلی لایی، 11 سطر (965)، قطع: ربعی، اندازه: 14×20سم [ف: 16-64]
171. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5918/2
خط: نسخ، كا: محمد کریم بن حاجی محمد ابراهیم قمی، تا: چهارشنبه 29 رجب 1276ق، جان اصفهان، مدرسه جده کوچک؛
ص: 338
کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 16 سطر
(1386)، قطع: جیبی، اندازه: 16811 سم [ف: 16-152]
172. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3117/7
خط شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: سلخ شعبان 1277ق؛ کاغذ: فرنگی آهار و مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 20گ (42پ -61ر)، 16 سطر، اندازه: 17×22سم [ف: 6-229]
173. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6983
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1279ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن یک لا مجدول ضربی، 20گ (45پ -64پ)، 13 سطر ( 13/5×8)، اندازه: 21×6/3 سم [رایانه ]
174. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1015/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن محمد باقر کاشانی، تا: 1279ق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (2پ -15پ)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 3-207]
175. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5440
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حاجی محمد همدانی، تا: 15 ذیقعده 1279ق؛ واقف: حاج عماد فهرستی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 30گ، 15 سطر (5×11/5)، اندازه:
17/8×11 سم [ف: 49-8 ]
176. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1103/10
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پست، بی کا، تا: 1281ق؛ مهر: کتابخانه مجدالدین؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 18گ (98-115)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-1523]
177. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12167/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق تحریری، کا: صالح حسینی، تا: 1284ق، جان مدرسه صادق خان کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی، اندازه: 17/2×10/3 سم [ف: 10-89]
178. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 751/1
انجام: برابر هفده باب آن برابر «بیست باب» طوسی است، سپس باب 19. در معرفت طالع وقت، 21. در تسوية البيوت، 22. در معرفت کجی و راستی اسطرلاب 23. در بیان ستاره ای
چند از ثوابت؛ خط: نستعلیق تحریری، كا: عبدالوهاب نراقی، تا: 1284ق؛ 7گ (12ر 18) [ف: 2-31]
179. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5584/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1284ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی یک لا ضربی، 37ص (2-38)، 14 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 16×21/5سم [ف: 17-43]
180. تهران، ملک، شماره نسخه: 1592/3
خط: نستعلیق، كا: عبدالشکور مرندی، تا: 12 جمادی الاول 1284ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 17 سطر [ف: 300-5]
181. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 148/11
آغاز: برابر
كا: علی حسینی یزدی میبدی، تا: 1283-1287، جا: کرمانشاه؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 13گ (170ر-182ر)، اندازه: 14/5 × 19/5 سم [ف: 111]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2305/11
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-352]
182. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6270/3 - 31/150
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1298ق؛ جلد: تیماج مشکی سوخت ترنج با سر، 36گ، 15 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-656]
183. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10732/3
آغاز و انجام: برابر
خط: مختلف، كا: محمد علی بن حسن بن حاج عبدالقادر تبریزی، تا: دهه سوم صفر 1303ق؛ کاغذ: فرنگی آهاری حنایی، جلد: تیماج سبز، اندازه: 21/5×15/5 سم [ف: 11-367]
184. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: 282/25
خط: نسخ، كان محمد طاهر بن ولی محمد طبيب مشهدی، تا: 1309ق، کاغذ: ترمه، 12ص (199-210) [نشریه: 2-106]
185. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12297/16
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: محمدطاهر مشهدی، تا: 1309ق، جان مشهد؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی زرکوب ترنج دار، 18ص (184-201)، 31 سطر، اندازه: 33/1×20/2 سم [ف: 247-10 ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 486/17 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا
186. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 3/6
آغاز: برابر؛ انجام: بر بیشتر اسطرلابهای این کواکب را نقش کنند خط: نستعلیق تحریری مخلوط به شکسته، كا: میرزا محمد بن شیخ الاسلام بهبهانی (سلطانی)، تا: جمادی الاول 1309ق، جان شیراز؛ 8گ (262ر -269ر) [ف: 1-38]
187. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 121/2 حکمت
خط: نسخ، كان محمد حسن بن شیخ صادق لاهیجانی، تا: یکشنبه 18 شوال 1309ق؛ جلد: تیماج سرخ ضربی منگنه مقوایی، قطع: ربعی [ف: 2-42]
188. تهران: نوربخش: شماره نسخه: 610/4
ص: 339
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: میرزا احمد بن میر فتاح خادمباشی، تا: 1312ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج نارنجی، یک لا، 41ص (88 -128)، 14 و 16 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 2-257]
189. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 222/4
خط: نسخ عالی، بی کا، تا: 1313ق؛ 14گ، 24 سطر، اندازه: 26/5×15 سم [ف: 138] 190. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4026
خط شکسته نستعلیق، کا: محمد حسن تبریزی، تا: جمادی الثانی 1316ق؛ با سرلوح، مجدول؛ تملک: هادي بن مهدی موسوی در 1337، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی درون بنفش، 27 ، 11 سطر (15×9)، اندازه: 23×15سم [ف: 13-3016]
191. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18310
بی کا، تا: 1325ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 24گ، اندازه: 20/5 ×30/5 سم [رایانه ]
192. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 99/4
خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن فتحعلی بن حاج محمد باقر ارغندی ترشیزی، تا: 1339ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 21گ(140پ - 160ر)، 17 سطر( 16/5×9/5 )، اندازه: 15×23/5سم [ف: 154]
193. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2040/3
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، اصفهانی، جلد: مقوایی، رویه تیماج مشکی، 21گ (106-126 پ)، 19 سطر (5×13/5)، اندازه: 18×9سم [ف: 11-143]
194. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3080/4
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن مقوایی، دامن دار ضربی مجدول ترنج و دو سرترنج، 23گ ( 92-70 )، ابعاد متن: 15×8، اندازه: 23/5×17سم [ف: 14-203]
195. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2576/1
آغاز: برابر؛ انجام و یکی از آن کو کب روشن تر بود و آن را نرفکه گویند و چون فکه بمیان آسمان رسد. بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای سوخته، عطف تیماج تریاکی روشن یک لا، 19گ (1پ-19پ)، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 12-514]
196. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1233/9
بی کا، بی تا؛ 41ص (273-313) [ف: 5-498]
197. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4059/3
خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن قربانعلی مازندرانی بارفروشی، بی تا؛ جان: تهران؛ در زمان فتحعلی شاه ؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 36 (95- 130)، 14 سطر (1286)، اندازه: 18×11سم (ف: 13-3043)
198. بیرجند؛ دیانی؛ شماره نسخه: 166/3
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 25 جمادی الثانی، 18گ (68ر - 85پ)، اندازه: 15×10 سم [ف: 126]
199. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3086/5
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی عطف سرخ، 32گ (193-224)، 21 سطر (16×9)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 11-2032]
200. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 775/1 -ف
نسخه اصل: پاریس 169 .P (بلوشه 722)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 22 سطر [فیلمها ف: 1-538]
201. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 1006/3 -ف
نسخه اصل: با دلیان 683 .Marsh (1507)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 553-1 ]
202. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7362/3
آغاز: مدار رأس الحمل و الميزان باشد و آنچه بیرون بود مدار رأس الجدی و آنچه در اندرون بود؛ انجام: باب بیستم در معرفت سیاره ای چند ثابت که بر اسطرلاب ها ثبت کنند.
خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج آبی، 16گ (242ر -257پ) [ف: 25-348]
203. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 372/2
آغاز: برابر؛ انجام: دو ستاره دیگر باریکتر بر مثال خط مستقيم باشد و عوام آنرا شاهین ترازو خوانند آن ستاره روش نسر طاير بود و کوکبی دیگر از جانب مشرق کا: احتمالا نواب (بسمل)، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 18 گ، 14 سطر، اندازه: 11×7سم [ف: 1-352]
204. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 148/2 - 1/148
آغاز: وسط السماء خوانند و خط دیگر را خط مشرق و مغرب و دایره ای که بر کشیده باشند بدین خطها به چهار قسم متساوی شود و ربعی را از دو؛ انجام: برابر از ما قبل «باب دوم در معرفت ارتفاع گرفتن از آفتاب و ستاره» تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح: 34گ، 15 سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 2-656]
205. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 336/2 - 2/156
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مصحح: 20گ، 14-17 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-655]
206. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1892/5 - 10/202
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مصحح؛ 29گ، 10 سطر، اندازه: 17×11 سم [ف: 2-656] 207. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2215/3 - 12/105
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: ساغری مشکی عطف
ص: 340
تیماج، 15گ، 19 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-656]
208. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1079/3 - 6/169
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای علامات بلاغ، مصحح؛ دارای جداول نجومی؛ 18گ، 19 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 2-656]
209. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3072/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 16 سطر، اندازه: 19×11 سم [ف: 6-200]
210. تهران: ملک، شماره نسخه: 3093/3
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی تریاکی، 29گ (58پ -86پ)، 12 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 210-6 ]
211. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1056/3
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی تیماج آلبالویی، 14 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 3-837]
212. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1232/1
بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 23گ (1-23)، 17 سطر (6×13/5)، اندازه: 17×10سم [ف: 3-901]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2464/1 ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-698]
213. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3208/1
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن تریاکی، 18 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 6-300]
214. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3214/1
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: دولت آبادی، جلد: رویه کاغذ مغزی میشن قهوه ای، 15 سطر، اندازه: 16×15سم [ف: 6-302]
215. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 65/4
خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای اشکال هندسی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 34گ (80پ -113ر)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 1-56]
216. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3402/4
خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی بن محمد ربيع سمنانی، بی تا؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سیاه ضربی مجدول، 13گ (77پ -89پ) [ف: 6-397]
217. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3382/3
خط: نسخ، بی کا، بی تا، مهر «الله، محمد، علی» (بیضی)؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای تازه، 15گ (15 پ-29ر)، 16 سطر، اندازه: 20×26سم [ف: 6-388]
218. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 685/13
بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف و گوشه تیماج مشکی، 15ص (319-333) [سنا: ف: 2-30]
219. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 206/7
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 16 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14×20سم [ف: 2-116]
220. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25676
بی کا، بی تا، خریداری از احمد اقبالیان [رایانه]
221. اصفهان: شهرداری اصفهان، شماره نسخه: 18/2
بی کا، بیتا (نشریه: 5-310)
222. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 63/2
سرود خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری رنگ، قطع: وزیری[نشریه: 13-425]
223. تهران؛ مدرسه قنبر علی خان (حضرت ولی عصر)؛ شماره نسخه: 38/4
آغاز و انجام: برابر
كان محمد کاظم بن ملا محمد حسین خویینی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف مشکی، 14گ (91پ -104پ) [ف: 67]
224. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 257/1
آغاز: برابر، انجام آن را اسطرلاب مسمت خوانند. تا باب هفتم را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 20ص (2-21)، 14
و 16 سطر، اندازه: 19610سم [ف: 2-8]
225. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8670
خط: نستعلیق، كا: غلام رضا، بی تا [الفبائی: 94]
226. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض 12802
بی کا، بی تا [الفبائی: 94]
227. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5864/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آلبالویی ضربی لایی، 12 سطر (12×7)، قطع: بغلی، اندازه: 15×10سم [ف: 113-16 ]
228. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6221/2
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 18 سطر (15×11)، قطع: ربعی، اندازه: 19×22 سم [ف: 221-16 ]
229. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9460/1
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 16گ (1پ -16ر)، 21 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 21×12سم [ف: 17-374]
230. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 883
آغاز: و اگر مرکز کو کب تحت الارض بود قوسی را که میان او اوفق واقع شود انحطاط او گویند؛ انجام: و کواکب طاير آنچه داخل صورت است هفتده اند و آنچه خارجست دو و بعد از آن بر مجره چند کو کب در روشنی به یکدیگر نزدیک برمی آید بر صورت شتری خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی به امضای «منه مد ظله»؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول فاقد طبله دوم، 97گ، 17 سطر، اندازه: 12×17/5سم [ف: 2-145]
ص: 341
231. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 462/1
خط: نستعلیق، کا:علی بن محمد بن محمد رضا، بی تا [نشریه: 2-118]
232. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه: 41/3
بی کا، بی تا [نشریه: 3-6]
233. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11981/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ابن ابوالمعالی علم الهدی حسنی حسینی انجویی، بیتا؛ 24گ، 17-18 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 218-10 ]
234. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 659/3
خط: نسخ، كا: محمد تقی بن عبدالرحیم خان حسینی، بی تا، جلد: تیماج سوخت با نقش ترنج با سر، لچکی و نقش گل و بوته مذهب داخل آنها، 32گ (35ر - 66پ)، اندازه: 17×11سم [ف: 295-2 ]
235. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11507/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: میشنی خرمایی، 14 سطر، اندازه: 20/3×13/5سم [ف: 18- 122]
236. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3772/10
آغاز: بسمله. حمداله ... این نسخه مشتمل است بر بیست باب، باب اول در القاب آلات و خطوط و دوایر اسطرلاب آنچه علامة دروی است حلقه بود؛ انجام: پس با این تعریفات بیست و یک کو کب وصف کرده ... و آن عين الثور است، عيوق، يد الجوز اليمني، رجل الجوز اليسرى شعر الصور اليمانيه، شعر الشامیه، الغميضا، رأس التوام المقدم، رأس التوام المؤخر، قلب الاسد، فرد، صرفه ... ردف، کف الخضیب
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 7گ، 20 سطر، اندازه: 26×22سم [ف مخ: 1-294]
237. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2925/6
بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 32ص (85-116)، 20 سطر، اندازه: 18×25/5سم [ف: 3-271]
238. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 698/2
بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج، 28گ (31پ۔ 58پ)، 14 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 3-270)
239. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 659/3
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 24گ (103پ -126پ)، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-322]
240. مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 452/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج لایه ای مشکی، 19 سطر (16×10)، اندازه: 22×18سم [ف: 1-405]
241. تهران: مجلس، شماره نسخه: 6823/3
خط: نسخ نازیبا، كا: ابراهيم بن سلمان حسینی، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج عنابی ضربی ترنج و سرترنج دار، عطف تیماج قرمز، 20گ (74پ -93پ)، اندازه: 19×12 سم [ف: 20-286]
242. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6750/5
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، عطف و گوشه ها تیماج قهوه ای، 12گ(181-192ر)، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 20-236]
243. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6590/4
انجام: و اسطرلاب می گردانند چنانکه پهلوی اسطرلاب به آفتاب بود تا سایه. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ دارای اشکال هندسی؛ جلد: تیماج مشکی، 10گی (71-80پ)، 15 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 20-141]
244. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 864/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 22گ (آپ 22)، 19 سطر، اندازه:
12/5 × 17/5 سم (میراث اسلامی: دفتر دهم - 759]
245. قم؛ استادی، رضا، شماره نسخه: 9156
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق جلی، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: شومیز، 12 سطر 15/5×9/5 ، قطع: وزیری، اندازه: 23×15/2 سم [رایانه]
246. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24827
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ ضمیمه نسخه ش 24826؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 13 سطر (13×7)، قطع: رقعی، اندازه: 20×12سم [رایانه]
bīst bāb-e manzūm
وابسته به: بیست باب در معرفت اسطرلاب؛ نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (597-672ق) تاریخ تأليف: 1104ق؛ محل تأليف: اصفهان مؤلف بیست باب اسطرلاب خواجه نصیر طوسی به نظم در آورده است. سراینده پس از نخستین ابیات خطبه و دیباچه چنین گوید: «بعد حمد خدا و نعت رسول *** میشود عرض نزد اهل قبول / کز برای معونت طلاب***نظم کردم به فن اسطرلاب / بیست باب محقق طوسی***خواجه فيلسوف قدوسی / ... در صفاهان مقام اهل کمال***بهزار و چهار صد از سال / نظمش آمد ز اتفاق صواب ×× بعدد (بیست باب اسطرلاب)/ حفظش آسان بر آن پسنديده***که ببندد ز عیب آن دیده.» (عبدالحسین حائری) آغاز: بسم الله الرحمان الرحيم***عروه و ثقای کتاب کریم / حمد مرصانع توانا را***مهر و ماه آفرین دانا را ... رفع سمكها فسواها***اخرج ماءها و مرعاها / تا کند حسن بی مثال ظهور***ساخت آینه دل پر نور / ساخت در سینه دل چو اسطرلاب
ص: 342
*** تا شود صاحبش دقایق یاب
انجام: این کواکب همین کنند اثبات***خاصه در اکثر سطرلابات / هر که اینرا شناخت از تحقیق***هست کافی و بالله التوفيق
همانند:
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 766/11 - طباطبائی
انجام: برابر
بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج نیلی دارای ترنج و نیم ترنج ضربی، 119ص (85-203- حاشیه)، 15 و 28 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×12/5 سم
[ف: 23-54]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3761/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن حاج طالب طاهر آبادی، تا: 1182ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد یک لا، 45ص (77-121)، 17 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 17×9سم [ف: 10-1743]
← بیست فصل ← معرفت تقویم
← بیست فصل ← دین کابچاو
bīst fasl
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3086/2
آغاز: مانند سی فصل طوسی؛ انجام: وحكم همه خانه ها در سعادت ونحوست موافق آنست که ذکر شد و الله اعلم بالصواب. خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی مقوایی عطف سرخ، 10گ (36-45)، 21 سطر (16×9)، اندازه: 21/5×16سم [ف: 11-2032]
bīst kalame
رساله مختصری است «مبنی بر بیست کلمه که سلاطین عدالت آئین را از مطالعه آن فوائد کلی است و در خاتمه مواعظ خواجه عبدالله انصاری به نظام الملک آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/15980
آغاز: بسمله. حضرت حکیمی را حمد و رواست که نفوس ناطقه را بزیور عقل آراست و از آن بعد بندگی خواست و تحیات لايعد و لا يحصى بر خلاصه موجودات که ایجاد عالم طفيل ذات فایض البرکات و آل اطهار اوست صلوات الله علیه و علیهم اجمعین. اما بعد بدانکه این مختصر محتويست بر ... کلمه اول آنکه هر که را از چاکران خود انجام: پانزدهم معاهدت بی مناقضت شانزدهم مراودت بغیر کلفت.
خط: نستعلیق خوش، كا: سيد بهاء الدین حسین ولد مقرب الخاقان آقا میرزا سید رضی مستوفی، تا: 27 ربیع الثانی 1312ق، جا: قريه جهره از توابع بلوک خنج از محال فارس؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 8گ (13پ -20ر)، 11 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 44-169]
bīst nāme va sanad
شامل: 1-7. هفت طغرانامه درباره میرزا محمد حکیم باشی در 1198 و میرزا احمد على مستوفی؛ 8-10. سه صورت تلگراف؛ 11. صورت جمع و خرج مالیات ئیلان ئیل میرزا محمد حکیم باشی در 1299، با مهر جلال الدوله در یک برگ؛ 12-18. هشت
طغرانامه از وزارت مالیه و به آن در 1309، 19. مصالحه نامه خیرالله پیراشکفتی پسر حاجی فتح الله و حاجی میرزا محمد حکیم باشی همه روستای پیراشکفت را با دویست و هشت تومان در 1295؛ 20. رونوشت سند مالكيت و تصرف میرزا محمد حکیم باشی و پسرانش میرزا احمد علی خان حشمة الممالک و حاج میرزا احمد علی خان حشمة الممالك و حاج میرزا ابراهیم اعتماد الاسلام چند روستا را در 1318 با سیاهه آنها.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9177/4
بی کا، بی تا [ف: 17-310]
bīst va panj bāb
مؤلف در مقدمه می گوید که در عصر یزدگرد ساسانی چهل کتاب در نجوم از علمای شرق و غرب به فارسی ترجمه شد و امهات آنها در بیست و پنج باب محور گرد آوری شد که در این رساله در بیست و پنج «باب» تنظیم شده است: باب اول اندر صفت نهاد جهان وافی پیش از خلق.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2457/3
آغاز: برای حکمتی آفرید، هیچ چیزی بی حکمت نیست و خدای عز وجل را منزه دانی و بچیزی مشغول ندانی و معلوم گردانی که اندر آفرینش آسمانها و زمین ها خدای را حکمتی بود؛ انجام: چون مریخ اندر برج بادی بود دلیل کند بر بادهای آشفته و آفت درختان و گرمی و تباهیتا باب شانزدهم را دربردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ دارای جداول نجومی؛ 34گ، 22 سطر، اندازه: 20×14سم [ف مخ: 1-296]
← بیست و پنج میدان ← صحت الفرس
ص: 343
bīst-o čahār majles
تبریزی، زمان
tabrīzī, zamān
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18259
آغاز: که آنحضرت وداع حیات و قطع زندگی خود، انجام: من الشاهدين و الشاکرین ... این کتاب ششم ماه صفر ... سنه 1158 بی کا، تا: 1158ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: حنایی، جلد: اسقاطی [رایانه ]
bīst va se pand
بزرگمهر
bozorgmehr
در این رساله بیست و سه پند از بوذرجمهر منقول است که به قول نویسنده انوشیروان آنها را به زر نوشته و در صندوق زرین نهاده و قفل زرین بر آن زده است. این بیست و سه اندرز بیشتر در آداب و روش تهذیب نفس انسانی است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 574/4
آغاز: بسمله، أما بعد چنین روایت کرده اند دانایان اخبار که اهل روزگار پیشین را رسم و قاعده چنان بودی که هیچ امری را؛ انجام: و با بیمروت آمیزش منمایید که هر که مروت ندارد ایمان ندارد. خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ کاغذ: فرنگی (فستقی)، جلد: ابره پارچه مشکی مقوایی، 9ص، 15 سطر (7×13/5)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 2-72]
bīst -o šeš mas’ale
26 مسئله که واجب است اهل تسنن آن را بدانند عبارتند از: اصول دین 5 تا، فروع 5، ارکان اسلام 5 تا، ارکان ایمان 6 تا و احکام اسلام 5 تا است و همگی به اختصار توضیح داده شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 7602
آغاز: بسمله. بیست و شش مسئله که در مذهب اهل تسنن واجب است همه کس آنها را بداند و به اهل و عیال و همسایه خود بگوید اینست که اصل دین پنجست و فرع دین نیز پنجست؛ انجام: پنج احکام اسلام واجب و حرام و سنت مکروه و مباحست ... تمت شد در حالت عجز و پریشانی روز کار آه صد آه از موت.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1302 یا 1032ق؛ کاغذ: نخود فرنگی، جلد: تیماج یک لا، عص (142-147)، 12-14 سطر (15×10)، اندازه: 17×11سم [رایانه]
← بیست و نه باب ← ادویه مفرده
bīst va nuh kalame = t.-ye manzūm-e kalamāt-e qesār-e
alī
اسدی
asadī
متن از جاحظ، ترجمه منظوم بیست و نه کلمه از کلمات قصار حضرت على(علیه السلام) است به ترتیب حروف تهجی. در هر حرف یک سخن و هر یک سخن با دو بیت گزارش شده است. آغاز: قال علی(علیه السلام) بهترین سخن ز من بشنو*** هست نام خدای عزوجل / آن که بی نام تو نخواهد شد***مشکل کارت ای برادر حل ... اشرف العبادة الاخلاص و الشهادة / همچو خورشید اگر شرف خواهی*** آن شرف در عبادت خاص است / چون زبانت شود شهادت گوی*** پس دلت را کمال اخلاص است انجام: اسدی توبه کن که ناظر تو*** مطلع بر گناه خواهد بود / بر بدو نیک تو بروز حساب *** بی تردد گواه خواهد بود
[دنا 603/2 (7 نسخه)؛ الذريعه 71/9؛ نسخه های منزوی 14/2؛ فهرستگان حدیث 134/3
-135]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9048/8
آغاز و انجام: برابر
مقدمه آغاز کتاب را ندارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 935ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی؛ 4گ (239پ۔ 242ر)، 17سطر (12×7/5 )، اندازه: 12/2 × 18/6 سم [ف: 29/2 -669]
2. تهران، ملک، شماره نسخه: 4275/18
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كان محمد سعيد بن محمد تقی خاتون آبادی، تا: 1081ق؛ با یک سرلوح و دو پیشانی، جدول و کمند به زر؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه روغنی گل و بوته زمینه قهوه ای، 2گ( 88-87 پ، هامش)، 19 سطر، اندازه: 24/7×16/8 سم [ف: 7-326]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2188/36
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: معز الدين محمد بن سلطان محمد قاری نیریزی، تا: 1085ق؛ صفحه اول ديوان الحسين (علیه السلام)، دارای سرلوح مزدوج مذهب مرصع، با یک سرلوح کوچک، دارای کمند؛ واقف: محمد حسام واعظی، 1397 کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: بیرون تیماج ساده و درون تیماج با حاشیه عنابی مزین به
ص: 344
شاخه های گل زرین، اندازه: 27×17سم [ف: 5655]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 164/6
کا: محمد افضل پسر قيصر على تفرشی، تا: ربيع الثانی 1098ق؛ کاغذ: آهار مهره سفید، جلد: تیماج قهوه یک لا، 25 سطر (14×5)، اندازه: 18×10 سم [ف: 2-230]
5. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 133/5
آغاز: برابر؛ انجام: تشنگی مال سخت تر است از تشنگی آب.
کا: اسماعيل بن هلال، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 51ص (178-228)، اندازه: 20/5×13/5 سم [ف: 157-1]
6. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4379/27
آغاز و انجام: برابر
كان محمد تقی بن حسین خاتون آبادی اصفهانی، بی تا؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری سیاه ضربی، 3گ (92پ -94ر، هامش)، اندازه: 35/2×21/1 سم [ف: 7-373]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2398/35
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی درون سرخ زرکوب، ص (410-416)، 20 سطر (12×20)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 9-1009]
8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2192/3 - 12/82
آغاز: برابر؛ انجام: زدن چشم و زشتی گفتار*** راندن شهوت و خطای زبان / یا الها بی رضایت گر زبان و چشم و دل *** زشت گوید یا ببیند یا رود جای مهل خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای با جدول و ترنج و سرترنج ضربی، 17گ، 13 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 2784-5 ]
9. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 565
آغاز: برابر؛ انجام: این گناهان که یاد خواهم کرد ***یا رب از ما به فضل در گذران / زدن چشم و زشتی گفتار*** راندن شهوت و خطای زبان بی کا، بی تا؛ مجدول زر و لاجورد و شنگرف؛ قطع: ربعی [نشریه: 120-7 ]
bīst va hašt bāb
در اسب شناسی و فرس نامه.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:
3015/12 آغاز: بسمله. حمدله. این نسخه ایست از گفتار ارستطالیس حکیم که جمع کرده است در وصف اسبان و نیک و بد و هنرها و الوان و علامات هر یک و دردها و بیماریها و درمانهای ایشان این نسخه را تألیف کرده از برای ذوالقرنین که اسکندر رومی خوانند و از
دست یکی از نزدیکان پادشاه بدست من افتاد ... و این موسومست به «بیست و هشت باب»؛ انجام: و بسیار رنجها حاصل شود والله اعلم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 89گ (202-290)، 18 سطر (19×7/5
)، اندازه: 21810/5 سم [ف: 10-1955]
به بیست و هشت کلمه » وصیت حکما
bī-sar-nāme
عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ -627؟ قمری
‘attār, mohammad ebn-e ebrāhīm (1143-1230)
در انتساب این رساله به عطار نیشابوری تردید وجود دارد و برخی این را به عطار تونی نسبت داده اند. ترجیع بندی است در نه بند حدود دویست بیت در مناجات به درگاه خداوند متعال و توحید به طریق عرفان و تصوف. بند ترجيع آن این است: «من خدایم من خدایم من خدا ×× فارغم از کبر و کینه وز هوا / سر بی سرنامه را پیدا کنم ×× عاشقان را در جهان شیدا کنم».
آغاز: من به غیر تو نبینم در جهان***قادرا پروردگارا جاودان / من تو را دانم تو را دانم تو را***خود تو را کی غیر باشد ای خدا
انجام: هر که او خود را فنا کلی شناخت [/ساخت / نساخت ]***اندر آن جائی بقائی کل بساخت [/ یافت / نیافت] چاپ: تهران، 1352ق، باهتمام میر کمالی خوانساری، رقعی،
54ص، با کتاب ارواح شاه نعمت الله در یک جلد؛ در لکهنو و کانپور به صورت سنگی؛ به تصحیح احمد خوشنویس (عماد)، با چند اثر دیگر از عطار، تهران، انتشارات سنائی، 1362 [دنا 604/2 ؛ فهرستواره منزوی 408/10 که معتقد است از عطار تونی است؛ الذریعه131/19 «مثنوی بیسر نامه» از عطار نیشابوری دانسته؛ اعلام 1468/2 عطار تونی؛ نسخه های منزوی 2675/4 : «بیسر نامه» از نیشابوری دانسته (نشانی 14 نسخه)؛ مشترک پاکستان
609/7 : از تونی دانسته (36 نسخه)؛ مشار 849/1 از نیشابوری دانسته نشانی 5 چاپ ]
1. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 575/3
خط نستعلیق، بی کا، تا:قرن 10؛ مجدول زر و لاجورد [نشریه: 7-211]
2. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 196/2
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ 5 ص (664-668)، 23 سطر، اندازه: 24/5×16سم (نشریه: 3-329]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10392/23
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ قطع: رقعي بزرگ [ میراث شهاب: س ش 4-61]
ص: 345
4. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1017/4
آغاز: برابر، انجام: نه هیچ دیده بدیده، نه هیچ گوش شنیده.
در فهرست به عطار تونی نسبت داده ؛ خط نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 7گ (113پ -119پ) [ف: 2-31]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4604/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 10ص (35-44)، 15 سطر (14×8)، اندازه: 22×15سم [ف: 14-3536]
6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2708/6
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1213ق؛ اهدایی: نواب؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 8گ (100-107)، اندازه: 14×10/5 سم [ف: 4-1399]
7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9686/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعليق ترک، کا: سید عبدالصمد عصمت فرزند سید ولی زاده سلیم، تا: شوال 1250ق؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب مقوایی با لولا، بغلی، 6گ (2پ -7پ)، 19 سطر (13×7)، اندازه: 17×11 سم [ف: 17-451]
8. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 22/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن عبدالباقی، تا: 1255ق؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج زرد مقوایی، 16ص (288-303)، 15 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 1-30]
9. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 502/6
آغاز: من خدایم من خدایم من خدا؛ انجام: عاشقان را در فغان شیدا کنم خط: نستعلیق هندی، کا: سید عبد الجبار قادری، تا: 1269ق؛ مجدول، کمنددار مشکی؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 10گ، 13 سطر (15×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 1-462]
10. تهران؛ مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه: 25/2
آغاز: برابر؛ انجام: من خدایم من خدایم من خدا***فارغم از كبر و کینه وز ریا خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1296ق؛ مجدول؛ کاغذ: زرد آهار زرده، جلد: گالینگور ضربی، 35گ (3پ -37ر)، 15 سطر (18×8/3 )، اندازه: 23×12/5 سم [ف: 23]
11. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 30/1
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 5-376]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4806
آغاز: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: یک شنبه 5 صفر 1313ق؛ تملک: حسین حسینی نعمت اللهی به تاریخ ذیقعده 1349؛ اهدائی: سالک طریقت سر کار مصطفی خان؛ کاغذ: سبز رنگ، جلد: مقوا عطف پارچه قهوه ای، 9گ، 13 سطر، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 13-7]
13. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8325/3 - 56/175
آغاز: برابر1 خط شکسته، بی کا، بی تا، اگ (149-155)، 17 سطر، اندازه: 19×11سم [ف: 2-667]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 443/6
آغاز: برابر 1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 50 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×21سم [ف: 2-260)
bayda-un nazirin fi tahqiq-i usul-i foru-id din
[دنا 604/2 ]
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1336
آغاز: القول في العموم و الخصوص و فيه مقدمة و مطالب؛ انجام: المطلب الثالث عشر في ترك الا ستفصال ...
المطلب الرابع عشر از میرزای قمی نام می برد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ 77گ، 18 سطر، اندازه: 15×12 سم [ف: 1-36]
al-baydā’ fi ħāšīyat-iz zahrā’
شرحی است بر منظومه مسمی به الزهراء که عبارت باشد از یک قصيده لامیه مطول مفصل هشتصد و اند بیتی در بحر طویل (قافيه متدارک) که قائل در آن کافيه ابن حاجب را در نحو به رشته نظم در آورده است و آن که در حدود نیم قرنی پس از ابن حاجب یعنی بعد از سال 646 که سال وفات اوست سروده شده پس از «وافيه في نظم الكافيه» هر دو از ابن حاجب ظاهرة بل قطعة قدیم ترین منظومه ای است (آن هم به صورت قصیده) که از کافیه صورت گرفته است. اینک برای نمونه چند بیت از آن: بدأت بحمدلله ذي الجود والالی 78 و شكر العطايا السابغات على الولا. و منها: و سميتها الزهراء فاسلك بنورها***ليهدي في وادی الجهالة مشعلا عليك بها يا طالب العلم إنها***نسايم روض فاح مسك و مندلا. ومنها: ولا تک ممن يحسد الفضل أهله***و يكرم جهاً و يحرم فضلا / ولا تعترض من غير فكر معاندا***فتغوى من الفهم السقيم و تغفلا / و یارب وفقني على العمل الذي***تحب و ترضى كنت مرجی و موئلا / و لا تحزني فيما تعاطيت نظمه***وحرک لسانی بالصواب تفضلا / ولا تخذلني یا الهی و سیدی***إليك رجائی مستعينا مؤملا. و منها: وصل على المهدي إلى الخق داعية***لناظمها بالعفو ينحو من الصلا / ثمانمات عدها مع نيف*** و ان كان سهو فاعف عنه و افضلا.
ص: 346
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3787
آغاز: و قال عليه السلام رحم الله امرا اصلح من لسانه و روى عن شیخین لبعض اعراب القرآن احب ... من تعليم بعضه ... و کتب الى ابي موسى الأشعري خذ ... بالعربية فانها تزيد في العقل و تنبت بالمروة؛ انجام: فاني الفتها على سبيل السرعة من غير ان اطالع جمة غفيرة من الكتب النحوية و العفو عند كرام الناس مأمول.
خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن نصر الله بن عبدالصمد، تا: شنبه 21 جمادی الثانی 720ق؛ افتادگی: آغاز (سه ورق)؛ این ابیات از اواخر نسخه است: «معما: خليلان ممنوعان من كل لذة ***يبيتان طول الدهر يعتنقان / اذا اعتنقا كانا على الاهل حارسا***و عند طلوع الفجر يفترقان. معما: ثلاثة أحرف سلبت فوادی***و سلبن السهادي على الرقاد / فاول حاتم و تمام يمن***و اوسطهن حرف من سعاد / سلام الله كل صباح يوم***على من عنده قلبی و روحی / و أن لقاء الميمون عندي ***فتوح في فتوح في فتوح / العلم تاج للفتی***العقل طوق من ذهب / الصدق نور واضح***و الكذب نار ملتهب / جمال الفتی علم و حلم و حكمة***و ما حازها الا النفوس الكوامل»؛ واقف: ابن خاتون، 1067ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 208گ، 21 سطر، قطع: بياض رقعی، اندازه: 16×11/53 سم [ف: 12-33 ]
li-n-nāzirīn fī tadkirat-il wāʻizīn wa-d
baydā’-un dākirīn
منتجبی زنجانی، محمد تقی بن اسدالله، 1388 قمری
montajabī zanjānī, mohammad taqī ebn-e asad-ol-lāh ( 1968)
کتابی است فراهم آمده برای اهل وعظ و منبر، مشتمل بر مواعظ و بیان آداب و سنن اسلامی و تاریخ معصومین (علیهم السلام) در پنج جلد و هر جلد دارای چندین «مجلس» که با ذکر مصایب امام حسین (علیه السلام) و شهادت آن حضرت ختم می شود: جلد 1. فضائل و مناقب حضرات معصومین و بعضی از غزوات؛ 2. ولادت و شهادت چهارده معصوم و پاره ای از حالات و معجزات آنها و تاریخ بعضی انبیا و اصحاب کبار؛ 3. بعضي خطب امیر المومنین و دعاهای سید الساجدین و مواعظ و نصایح دیگر و فضائل نماز و زکات و عقاب تارک آنها؛ 4. خروج حضرت سید الشهداء از مدینه منوره تا ورود اهل بیت به آنجا؛ 5. مواعظ و فضایل. این تقسیم که در آغاز جلد دوم کتاب آمده با دقت در تمام مجلدات رعایت نشده و بیشتر مجلدات در 114 مجلس به شماره سوره های قرآن می باشد.
[دنا 604/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10578
جلد اول و شب عید اضحی 1350 به پایان رسیده؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1350، تقریظی از سید مرتضی حسینی جعفری به تاریخ 9 محرم 1365؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 492گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13سم [ف: 56-27]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10579
جلد دوم در پانزدهم ربیع الاول 1352 آغاز و سوم شعبان 1363 به پایان رسیده؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1363؛ تقریظی از سید مرتضی حسینی جعفري بتاريخ 9 محرم 1365؛ جلد: تیماج قهوه ای، 543گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13سم [ف: 27-57]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10580
جلد چهارم و در پایان خاتمه ای بر آن افزوده شده است در پاره ای از ادعیه و نمازهای مستحبی و اشعار عربی و فارسی و ترکی؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، تقریظی از سید مرتضی حسینی جعفری به تاریخ 9 محرم 1365؛ جلد: تیماج قهوه ای، 614گ، 16 سطر، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 27-58]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10581
جلد پنجم ؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، تقریظی از سید مرتضی حسینی جعفری به تاریخ 9 محرم 1365؛ جلد: تیماج قهوه ای، 461گ، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 27-58]
baydat-ul islām = muxtașar-u kunūz-il ‘ibādāt wa-t tāʻāt wa rumūz-il wājibāt wa-l muhimmāt
زین العابدين بن محمد على
zayn-ol-‘ābedīn ebn-e mohammad ‘alī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18458
بی کا، تا: 1307 ق [دث. مجلس]
baydat-ul bayda"
بافقی، محمد حکیم بن عبد الله، ق 11 قمری
bāfqī, mohammad hakām ebn-e 'abd-ol-lāh (- 17c)
رساله ای مختصر و فلسفی در اصول دین و اثبات بعضی از مسائل اعتقادی دیگر چون حدوث و قدم و حسن و قبح و جبر و اختیار و جز اینها.
[دنا 605/2]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3966/2
آغاز: بيضة البيضاء للعقل الحکیم ... الحمدلله الحق المعبود على
ص: 347
أعلى غاية الكمال و نهاية أقصى الجمال، انجام: اختيار المتقابلين في وقت واحد بالشرطين على السواء بحكم عقل تمام ذى الاراء خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 3گ (18ر-20پ)، 17 سطر، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 10-348]
← بیطار نامه ← معرفة الخيل
baytār-nāme
بیگدلی، عباسقلی، ق 11 قمری
bīgdelī, “abbās-qolī (- 17c)
اهدا به: شاه عباس ثانی صفوی (1043-1078ق) تاریخ تأليف: رمضان 1070ق کتابی در بیان اوصاف اسب و بيطاری و علامات امراض و کیفیت و طرق علاج آنها، که از متنی ترکی ترجمه نموده؛ دارای یک «دیباچه» و چهار «باب» و یک «خاتمه»: باب اول: در وصف اسبان و چگونه بودن رنگ و نگاه داشتن ایشان به طریق متقدمان، در ده «فصل»: 1) در باب اسبان، 2) لون اسب که چگونه به کار آید، 3) نگاه داشتن اسب، 4) حفظ اسبان از رهگذر جو و کاه و علف، 5) نگاه داشتن اسب در فصل زمستان، 6) محافظت کردن پشت اسب که ریش نشود و کوفت نیابد، 7) فربه کردن اسب، 8) هرگاه خواهند اسب را از خامی به در آرند، 9) بدان که هرگاه سپاهی در روز مصاف، 10) سواری کردن و تازیانه زدن؛ باب دوم: در اسباب علت و امراض و علاج ایشان؛ باب سیم: در شناختن بدی و عیب و هنر اسبان، مشتمل بر هشت فصل»: 1) شناختن نیکی و بدی اسب، 2) شناختن خجستگی اسب، 3) شناختن شبکوری، 4) شناختن اسب اعمش، 5) شناختن اصمی و ابکمی اسب، 6) شناختن چپ دستی اسب، 7) شناختن اسب ارجل، 8) سیاه کردن سفیدی دست و پای اسب؛ باب چهارم: در خاصیت دماغ و دل و غیره اعضای اسب و استعمال نمودن آن به طريق حکمت؛ خاتمه: در نصایح استعمال و به موقع رسانیدن آن.
آغاز: سپاس بی قیاس لایق خالقی است که محبان آگاه و مخلصان درگاه را به اشاره بشارت اولئك هم المقربون بنوازد و به آرایش در خور قاهری است که طاغیان گمراه و بنده تباه را به آتش تقيد يلعنهم الله بگدازد و کریمی که طلعت هر موجود از آثار اوست. ستایش کی شود یارا میسر***چرا احصی ثنا گوید پیمبر
انجام: و از همه سرمایه جز نابود و ذخیره دربار ندارد پرده پوشی با همه بینائی کار دیده دوربین حقیقت گزین است. پرده های چشم خود بر خویش می پوشم که نیست xx عيب پوش مردمان جز دیده بینای من
چاپ: ضمن گنجینه بهارستان، علوم و فنون -3، فرسنامه -1 مسلسل 16، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1387ش، با تصحيح سپیده کوتی
[دنا 605/2 (10 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 3805/5 ]
1. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 15
آغاز: برابر
خط نسخ، بی کا، تا:شعبان 1111ق؛ 62ص ؛ قطع: ربعی [نشریه: 6-639]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2781
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-371]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18080 ض
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 47/3
سرود خط: نسخ، كا: رضا قلی بن کربلائی اوجاق قلی، تا: با تاریخ 1240 ق (نشریه: 13- 420]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6280/1
خط: شکسته، بی کا، تا: 1257ق، جا: صحرای مال امیر بختیاری؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 99ص (2-100)، وسطر، قطع: خشتی، اندازه: 14×22 سم [ف: 19-258]
5. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 30/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: رمضان 1258ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی روشن، یک لا لبه منگنه دار، ابعاد متن: 12×6/5 ، 156ص (1-156) اندازه: 11×17 سم [ف: 61]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3574/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-190]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10937/2
آغاز: برابر؛ انجام: بپاشند خون بایستد و الله اعلم
خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره رمضان 1266ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 39، 15 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 19-619]
٧. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18082
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
baytār-nāme
مؤلف در مقدمه نام خود را نیاورده و همین قدر گوید که در زمان اسکندر ذو القرنین در اسبان وی، وبا افتاد و ارسطاطالیس حکیم در آنجا حاضر بود و چون خبر طاعون به او رسید این کتاب را تصنیف کرد و به خدمت اسکندر فرستاد. به نظر این کتاب از روی کتاب دیگری که از زمان های قدیم رایج بوده است تألیف شده و شاید ترجمه باشد و سبک انشاء به قرن نهم می ماند.
[فهرستواره منزوی 3798/5 ]
ص: 348
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2163
آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين؛ انجام: و اگر صحت یافت فنعم المراد انشاء الله تعالی. خط: تحریری متوسط، بی کا، تا: 1225ق؛ كاتب در آغاز نسخه نوشته: «کتاب بیطار نامه من تصانیف حکیم اعظم ارسطاطالیس رحمة الله عليه»؛ کاغذ: فرنگی آسمانی کلفت آهار مهره، جلد: میشن زرشکی پر رنگ داغ دار، 103ص، 10- 11سطر، اندازه: 23×18/5
سم [ف: 6-131]
baytārī-ye asb
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2831/4
بندی از بیطاری اسب؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (82ر-83ر) [ف: 6- 130]
al-baytara
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/124 ف
نسخه اصل: حمديه ش 1447. با عنوان «باب»؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش [فیلمها ف: 1-430]
al-baytara
در شناسایی و درمان اسبان و دیگر چهارپایان و در آغاز آمده که از منابع فارسی گرفته شده است.
آغاز: بسمله. عونک یا معين على اتمام هذه الرسالة المنقولة عن كتب علماء فارس في ذكر علاجات الداب مع سائر الحيوانات من الإبل و البقرة و الغنم يسمونه بالبيطرة. صفة الدابة التي الايستبين.
انجام: للداية الذي متوفيها و اذا رأيت انشاه فان دل على شويها. و بالله التوفيق و المستعان، و عليه توكلی
[دنا 605/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5276/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 69 8گ (168-ر175ر)، 30 سطر (20×12) [ف: 16-96]
←بیطره ← فرسنامه
← بیطره ← اسب نامه
baytare
همانندی نامعلوم:
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 2160
آغاز: في علم البيطرة. بسمله. این مختصریست در علم بیطره یعنی علم بیماریهای چهارپایان و درین نه بیماری ستوران یاد خواهیم کرد؛ انجام: و افسوس این است: یاسا سما ... الاخسارا
در نه «فصل»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی ضربی زرکوب مقوایی، 3گ (107ر-109ر)، 5 سطر (9×7)، اندازه: 14×9/5 سم [ف: 9-852]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 24/20-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 27261 .Add؛ مختصر در علم بيطار؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 [فیلمها ف: 1-402]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 254/5 -في
نسخه اصل: اونیورسیته ش 1418؛ بی کا، تا: چهارشنبه 17 صفر 814ق؛ در هامش [فيلمها ف: 1-444]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 481/4
آغاز: سپاس و ستایش پادشاهی را سزاست ... و بعد این رسالهای است مختصر در بیان محامد و دمایم و معالجات امراض اسب و این مشتمل است بر شش فصل. خط حاجی ابراهیم کندی
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد مومن، تا: شنبه ربيع الثانی 1216ق، جا: قریه رنگ سار گسکر گیلان در منزل حاج ابراهیم وزیر کاغذ: فستقی آبی، جلد: میشن لایی مشکی، 11 سطر [ف: 35-5 ]
5. تهران علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 250/8
آغاز: در معالجات امراض چهار پایان انجام و باید آن رشته به قدر محکم باشد که در کشیدن گسیخته نشود و اگر اسب
گویا بندیست از کتابی و عنوان «باب چهارم در معالجه امراض باطنی، باب ششم در معالجه جوشش و خارش و سکته، باب دوم در معالجه امراض ختن و سینه» هم دارد؛ خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 12ص (415-426)، 19-21 سطر
(12/5 × 13/5 )، اندازه: 21×16/5 سم [نشریه: 3-339]
← البيع ← احکام البيع
al-bay“
حسینی نائینی، محمد بن محمد باقر، 1080؟ -1140 ؟ قمری
hoseynī nāʻīnī, mohammad ebn-e mohammad bāqer (1670-1728)
تاریخ تألیف: شب 28 ربیع الاول 1128؛ محل تأليف: جعفر آباد
ص: 349
اصفهان رساله ای در تعارض حق مشتری و بایع، دارای دو «عين» و چهار «تنبيه». نام رساله مشخص نیست (شاید نام این رساله «عین التحقيق» باشد).
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3382/1
آغاز: غیره و قد علم بذلك أن حصر السببية لضرر البائع في نفسه كما في الروضة و المسالك مستدرک ضائع؛ انجام: إلى أن سقانا الله رحيق الحق من عين التحقيق و هدانا إلى الصدق المحقق بنور التوفيق خط: نستعلیق، کا: مختاری، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی پارچه، 7گ (1ر-7ر)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 9-158]
bey'
آباده ای، محمد جعفر بن محمد صفی، 1280 قمری
abadell, mohammad jafar ebn-e mohammad safi ( 1864)
رساله ای در مسائل بیع و تجارت، تحت عناوین «مسألة، مسألة» به شکل فتوایی و با اشاره مختصر به دلائل آورده است مؤلف شاگرد حجة الاسلام شفتی است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3846
آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد غريق لجه معصیت و خاسر دنیا و آخرت ... عرض می نماید خدمت برادران ایمانی؛ انجام: و هم چنین شرط نشده باشد در حین عقد ايصال به مشتری و ظاهر این است که فرق نیست میان آن که ضمیمه متاع باشد یا نقد و میان آن که آن ضمیمه متحد باشد یا متعدد و میان آن که قصد بایع یا مشتری یا هر دو تعلق به ضمیمه فقط گرفته باشد یا به آبق و ضمیمه یا بلاقصد از هر دو خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، 72، 20 سطر، اندازه: 21←16سم [ف مخ: 1-296]
al-bay
عرب خوانساری، محمود، ق13 قمری
‘arab xānsārī, mahmūd (- 19c)
تاریخ تأليف: شنبه 28 ربیع الاول 1260ق
تقریرات درس فقه مرحوم حجت است.
قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 30
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم ... في البيع، مقدمة في تعريفه اعلم ان الاعلام (قدهم) قد ذكروا له
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح [ف: 35]
al-bay“
gīlānī qazvīnī, ‘abd-ol-karīm (- 19c)
گیلانی قزوینی، عبدالکریم، ق13 قمری کتاب فقهی استدلالی متوسطی است با نقل اقوال بعضی از فقها با عناوین «مسئلة مسئلة». نام مؤلف از وقف نامه ای است که بر
فراز برگ اول فرزندش سید جمال الدين قزوینی نوشته است. احتمال می رود که قزوینی تمام یا بعضی از ابواب فقهی دیگر را نیز نوشته باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2045
آغاز: كتاب البيع و هو على ما يستفاد من كلام كثير من الفقهاء نقل عین مملوكة من شخص إلى غيره بعوض معين؛ انجام: و منها آن مالا مالية له كحبة الحنطة أو شعير أو نحو هما فالظاهر تعلق حق الاختصاص به.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ وقف نامه کتاب به تاریخ پنجم شعبان 1309؛ مهر: «جمال الدين ابن عبد الكريم الرضوی» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 74گ، 22 سطر، اندازه: 21←17سم [ف: 6-55]
al-bayʻ = š.-u šarāyi'-il islām
نجم آبادی، حسن بن ابراهيم، ق13 قمری
najm-ābādī, hasan ebn-e ebrāhīm (- 19c)
وابسته به شرایع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام؛ محقق حلی، جعفر بن حسن (676602) گزارشی بر کتاب بيع «شرايع» (فصل دوم تجارت تا فصل پنجم در احکام) است.
[الذریعه 191/3 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8289
آغاز: الفصل الثاني مما مر عليه كتاب التجارة في عقد البيع و شروطه و آدابه؛ انجام: و منها ما نقل عن المجلس قدس روحه نام کتاب و مؤلف به استناد فهرست مختصر مجلس 642 ذکر شده است. به انضمام خلل الصلاة و فروع صوم؛ خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: احتمالا قرن 12-13؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 201گ، مختلف السطر، اندازه: 23×17سم [ف: 27/2 -52]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 726
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين .. قال ره (الفصل الثاني) مما بني عليه كتاب التجارة (في عقد البيع و شروطه و آدابه. أما العقد
ص: 350
فهو اللفظ الدال على انشاء نقل الملك من مالك الى آخر بعوض معلوم ... و يقوم مقام اللفظ الاشارة مع العذر) شرح هذا المقام يحتاج الى الكلام في جهات؛ انجام: (و اما القول في اقسام العيوب ...) يعلم زواله سريعا ... فلو فرض أن مقتضی خلقه شئی او ينتفع به مقدارا معلوما فنقصان منفعة فردمنه عن ذلك عليه سواء كان ذلک الأمر داخل او لأمر خارجی -هذا اخرما وجد من تصنيف المرحوم ... آقا حسن الطهراني النجم آبادی ... و قد وقع الفراغ من نسخه و تنميقه ليلة الخميس لثمان بقين من جمادى الأولى ليلة تحویل الشمس الى الحمل في المشهد المشرف المرتضوی حامدا مصليا راجيا من الناظرين فيه أن يدعو الى بالخير من شهور سنة 1301. خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه (نوروز) 22 جمادى الأول 1301 ق، جا: نجف؛ فضل الله نوری که نسخه را داشته بود در ار نوشته که این کتاب البيع» از آقا حسن طهرانی نجم آبادی می باشد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 121 گ، 25 سطر (17×10)، اندازه: 22×12/5 سم [ف: 5-1938]
al-bay
چابلقی بروجردی، رضا بن علی محمد، - 1310 شمسی
čābalaqī borūjerdī, rezā ebn-e ‘alī mohammad (- 1931)
کتابی در بیع و احکام مربوط به آن و مرتب شده در چند «فصل» با عناوین «قول»: الفصل الأول: له من بیان انواع التجارة و اقسامها و ما يتعلق بها، الفصل الثاني: و شرایط و آدابه العقد هو اللفظ الدال على نقل الملك من مالك الى آخر بعوض معلوم.
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 163
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على اشرف بريته محمد و آله الطيبة الطاهرين، القول في البيع و احكامه قال؛ انجام: الوكالة موقوف على بقاء الأذن و انه لايبقى وكالة بعد ارتفاع الاذن بالعزل ... جلد دوم؛ خط: نسخ خوش، كا: میرزا احمد بدیعی، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ دارای تعلیقاتی از کاتب، دارای نشان «بلاغ»؛ از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: وزیری، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 293، 18سطر، قطع: وزیری، اندازه: 23×15سم [ف: 1-212]
al-bay' = š.-u šarāyi'-il islām
تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین، -1321 قمری
tehrānī najafi, hādī ebn-e mohammad amīn (- 1903)
وابسته به شرایع الاسلام في مسائل الحلال و الحرام؛ محقق حلی، جعفر بن حسن (602- 676) شرح مبسوطی است بر کتاب بيع «شرائع الاسلام» که ناتمام مانده است از آغاز كتاب البيع است تا مسئله مقبوض به عقد فاسد. دور نیست این کتاب یکی از بخش های کتاب «ودائع النبوة» یا «ذخائر النبوة» مؤلف باشد. آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله الطاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعین ابد الأبدین و بعد فيقول المسكين المستكين محمد هادی ابن محمد امین حشرهما الله مع الأئمة المعصومين سلام الله عليهم أن هذه جملة مما خطر بالبال في كشف الغطا عما اشار اليه الاساطين قدس الله اسرارهم انجام: قال فما تريد من الرجل قال اريد کرانتی فقد حبسه على خمسة يوما فقال لي ما صنعت بالبغلة قلت رجعته تسليما چاپ: تهران، سنگی، بی ناشر، 1320ق، وزیری، 167+1صص
[ دنا 606/2 ، الذريعة 131/13 ؛ مشار عربی، ص 988]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1950/2
آغاز و انجام: برابر
كتاب التجاره؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با عطف از تیماج قرمز، 79ص (306- 384)، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 9-661]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2717/2
آغاز و انجام: برابر
تجارت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مشکی تیماج، 201ص (226-426)، 19 سطر، قطع: خشتی اندازه: 20×15سم [ف: 9-38]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3047- 16/57
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، کا: محمود بن اسماعیل اصفهانی، تا: قرن 13؛ مصحح؛ تملك: عبدالستار ایروانی؛ جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج با سر و جدول، 84گ، 23-25 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 2600-5 ]
4. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 7744
آغاز: بسمله، في أمور الدنيا و الدين انه خير معين ... و بعد فيقول المسكين؛ انجام: برابر مشتمل بر «الفصل الثاني في عقد البيع و شروطه و آدابه» از کتاب التجاره؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج عنابی ضربی مزین به ترنج و سرترنج، 62 گ، 24 سطر، اندازه: 21×10سم [ف: 20-285]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9138/1
آغاز و انجام: برابر
ابواب المعاملات؛ خط: نسخ، كا: احمد حرائی عراقی، تا: شعبان 1315ق؛ مصحح، با علامت بلغ، محشی به امضای «منه دام ظله»؛ ابتدای نسخه مهر کتابخانه پیمان در خیابان خواجه نصیر در مراغه 1310؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: میشن عنابی ضربی، با ترنج و سرترنج زرین مجدول، 69گ (3پ -71 ر)، 25 سطر (21×11/5 )،
ص: 351
اندازه: 31/9×20/6 سم [ف: 29/2 -797]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14898/1
آغاز: بسمله، الفصل الثاني في ما يبنى عليه كتاب التجاة في بيان العقد، هو البيع و شروطه و آدابه و اعلم ان العقد عبارة عن جعل الشييع اذا عقد؛ انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کا: حسن بن عباس آقا، تا: محرم 1315ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 75گ، 21 سطر، اندازه: 16/5×8/5 سم [ف: 37-536]
7. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2205/1
آغاز و انجام: برابر
بخش تجارة؛ خط: نسخ، كا: محمود بروجردی، تا: 1316ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و با سر مجدول، 106گ، 19 سطر، اندازه: 22×16سم [ف مخ: 3-1215]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17276 ض
بی کا، بیتا [د.ث. مجلس]
9. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 278/1
آغاز: برابر؛ انجام: لمطلق الشروط يحتمل عدم صلوح الصلح الجعلها لما فيه من الاستقلال والحمدلله تعالی عز اسمه.
كتاب البيع؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، محشی از مؤلف به لفظ «منه ادام اله ظله»؛ واقف: ساجدی؛ جلد: تیماج سرخ ضربی با ترنج با سر، 21 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 140]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2753/2
آغاز: برابر؛ انجام: و قدروى الشيخ قدس سره في الصحيح عن ابی و لاد قال اكتریت بغلا الى قصر بنی هبيرة ذاهبا و جائيا بكذا و كذا الخبر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی کنار و عطف آن چرم مشکی، 85ص (83-167)، 19 سطر، قطع: خشتی اندازه: 21/3×15/5 سم [ف: 9-138]
al-bay'
تبریزی، صادق بن محمد، - 1351 قمری
tabrīzī, sādeq ebn-e mohammad (- 1933)
گویا قطعه ای از کتاب باشد که در این نسخه آمده و مشتمل بر احكام شرائط عوضین و غرر می باشد و مخصوصا پیرامون نظریات شیخ مرتضی انصاری در کتاب مکاسب وی گفتگو می نماید.
مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 53/2
آغاز: ومن شرائط العوضين العلم بهما والمراد به حالة العوضين لاالشخصين
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 32گ (39پ - 70ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 33]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1524/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-342]
al-bay“
خوانساری نجفی، موسی بن محمد، - 1322 شمسی
xānsārī-ye najafī, mūsā ben mohammad (- 1943)
تقریرات بحث بیع قسمت خیارات استادش مرحوم نائینی را به رشته تحریر آورده است و مرحوم سید محمد حجت در صفحه اول کتاب به این مطلب اشاره کرده است.
قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 32
خط: نسخ، بی کا، بی تا، استكتاب سید محمد حجت؛ افتادگی: آغاز و انجام [ف: 36]
bey
میلانی، محمد هادی، 1274-1353 شمسی
mīlānī, mohammad hādī (1895-1974)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10198/1
کا: آیت الله میرزا فتاح شهیدی تبریزی، تا: 1354ق؛ مصحح و بسیار نفیس، مطالب قلم خوردگی دارد، برگها پراکندگی دارد. [میراث شهاب: س ش 4-65]
al-bay
خمینی، مصطفی بن روح الله، 1309-1356 شمسی
xomeynī, mostafā ebn-e rūh-ol-lāh (1930-1977)
از جمله تأليفات فقهی مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی، دورهای در فقه است که جلدهایی از آن به نام تحریرات في الفقه به چاپ رسیده است: 1. طهارت، 2. الواجبات في الصلاة، 3. الخلل في الصلاة، 4. الصوم، 5. كتاب البيع، از ابتداء تا مبحث تعاقب الايدی در دو جلد، 6. كتاب الخيارات، جلدهای سوم و چهارم. همچنین بخشی از کتاب البيع به عنوان ولاية الفقيه به چاپ رسیده است و المكاسب المحترمة و تتمه کتاب البيع و جلد اول و دوم از کتاب الخيارات از این دوره، مفقود شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1231 عکسی
آغاز: نسخه: ثالثها ما استظهره العلامة المحشي اليزدي (قدس سره) فقل أن الوجه في جواز رجوع السابق إلى اللاحق انه السبب في ضمانه؛ انجام: و قد تقرر في محله ان الحق هو المراجعة الى العام مطلقا فليتدبر جدا.
ص: 352
نسخه اصل: در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی موجود است. در نسخه بخشی از کتاب البيع را در بر دارد و برخی از مباحث موجود در آن، چنین است: في رجوع السابق إلى اللاحق، حول ما اذا رجعت العين قهقرى الى اليد الأولى، حول بعض مسائل تعاقب الايادى، حول شبهات مسألة بيع المملوك مع ملك غيره، حول شبهة تخلف العقد عن القصد، حول اثبات عدم الفرق بين ما يملک و ما لا يملک، صور مسألة من باع نصف الدار، حول مقتضى القاعدة في ولاية الأب و الجد، حول مسألة ضمان الآباء و الأجداد، حول كيفية حكومة الاسلام و انحائها، حول المقدمة اللازمة لمسألة ولاية الفقيه، حول الأصل اللازم رعايته في مسألة ولاية الفقيه، حول عويصة في مسألة جعل الولاية العامة عقلا، حول الاخبار المستدل بها على ولاية الفقيه، حول الاخبار المستدل بها الحكومة الاسلام، حول التوقيع الرفيع و بعض الاخبار الاخر، حول الآيات المستدل بها لحكومة الاسلام، حول التوقيع الرفيع و بعض الاخبار الاخر، حول الآيات المستدل بها على حكومة الفقيه، حول اسناد بعض ما يستدل به على ولاية الفقيه، شبهة على الحكومة الاسلامية و حلها، ملخص البحث و ثمرة مسألة الولاية، حول مسألة مزاحمة فقيه لفقيه آخر، حول وجه بطلان بيع ما لايصح التكسب به شرعا، حول حقيقة البيع و ما يتوجه الى القوم، حول اقسام الارضین و احکامها، حول مالكية الامام الانفال و الأراضي الموات، حکم التصرف في العامرة و التملک بالحيازة، احياء الارض المعطله و حكمه، حكم الأرض الخراجية و ... . چنانکه گفتیم کتاب البيع ایشان که به همت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، در سال 1376 ش، در دو جلد به چاپ رسیده، از ابتدای بيع تا بخشی از مبحث تعاقب الأيدی را در بردارد و در پایان آن آمده است: «هذا آخر ما عثرنا عليه مما سطره پراع العلامة المحقق الشهيد طاب ثراه» و در مقدمه تحريرات في الأصول مطرح شده که تتمه کتاب البيع مفقود است، این در حالی است که نسخه حاضر دقيقا ادامه بخش چاپ شده از کتاب البيع است و مباحث آن تا حکم اراضی خراجیه ادامه دارد. البته چنانکه آوردیم بحث ولایت فقیه از همین بخش، به صورت کتابی مستقل به چاپ رسیده است؛ کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ متن خط خوردگی دارد، مطابق شماره گذاری مؤلف، این نسخه از صفحه 521 شروع و به صفحه 840 ختم می شود؛ 320ص، 13 سطر [عکسی ف: 3-526]
al-bay
حسینی اصفهانی، حسین بن رضا، ق 14 قمری
hoseynī esfahānī, hoseyn ebn-e rezā (- 20c)
وابسته به: المكاسب = المتاجر؛ انصاری، مرتضی بن محمد امین (1281-1214)
مباحث استدلالی مفصل و پراکنده ای است از احکام بیع که بیشتر آنها ناتمام مانده است. پاره ای از این مباحث به عنوان حاشیه بر کتاب مکاسب شیخ مرتضی انصاری می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5469/1
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... كتاب البيع و الكلام فيه يقع تارة في ماهيته و تارة في شرائطه خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: روز نوروز از ذیحجه 1320ق؛ جلد: مقوایی عطف
تیماج قهوه ای، 195گ (اپ-195پ)، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 14-254]
al-bay'
خوئی، صادق، ق 14 قمری
xl'i, sadeq - 20c)
تقریرات فقهی درس مرحوم سید محمد حجت (قد) است از ابتدای «بيع» تا «في الاندار للظروف و تحقيق المطلب في».
قم، حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 29
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم ... كتاب البيع قد عرفه الاعلام (رضوان الله تعالی علیه) بتعريف كثيرة حيث عرفه بعض بأنه مبادلة مال بمال خط: نستعلیق، کا: محمد تبریزی قراچه داغی، تا: 25 ربیع الاول 1360ق؛ مصحح، در صفحه چهلم تاریخ 5 شعبان 1357 مشهود است [ف: 35]
al-bay
زنجانی، احمد بن محمد رضا، ق14 قمری
zanjānī, ahmad ebn-e mohammad rezā (- 20c)
تاريخ تأليف: 23 شعبان 1319ق تقریرات درس استادش میرزا عبد الله (هنگامی که استاد یک سال در زنجان اقامت داشت و به تدریس اشتغال می ورزید) است در معنی بیع و معاطاة يا عناوین «فائدة - قاعدة» و گویا تقریر یازده جلسه بحث استاد باشد و درسها ناتمام مانده است.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1490/1
آغاز: الحمدلله الذي أمرنا بالعلم و العمل الصالح .. و بعد الكلام في المتاجر، الملك عبارة عما يحصل من تبديل المال بالمال خط: نسخ و نستعلیق، كا: احمد بن محمد رضا بن فرج الله زنجانی، تا: 1319-1344ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 22گ (2پ -23پ)، اندازه: 18×11 سم (ف: 4-332]
al-bay* (taqrīrāt-e sayyid muḥammad-e hojjat)
فاضل همدانی، یحیی بن علی اکبر، ق 14 قمری
ص: 353
fāzel-e hamedānī, yahyā ben ‘alī akbar (- 20c)
تقریرات درس فقه استادش مرحوم سید محمد حجت (قدس سره) است.
1. قم؛ حجت کوه کمری؛ شماره نسخه: 33
ظاهرة جلد اول کتاب البيع وی باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا [ف: 36]
2. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 49/2
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا [ف: 49]
٣. قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 31
جلد دوم و از بحث «شروط متعاقدین» تا بيع «مایملک وما لايملک»؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح [ف: 36]
al-bay
غیر همانند:
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3525
آغاز: الفصل الثاني مما بني عليه التجارة في بيان عقد هو البيع و شروطه و آدابه و اعلم ان العقد؛ انجام: قال فما تريد من الرجل قال اريد كراسي فقد حبسه على خمسة عشر يوما
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ با خط خوردگی و اضافات؛ جلد: تیماج قرمز، 234، 9 سطر، اندازه: 15×21/5سم [محدث ارموی مخ: 3-1124]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1795
آغاز: في عقد البيع و آدابه، البيع لغة عبارة عن مبادلة مال بمال كما عن الفيومي في المصباح المنير؛ انجام: و آن اختل احد القيود لزمت و هل يدخلها خيار الشرط الأقرب ذلک و اما الكلام في العقود الجائزة فلايبعد.
فقه استدلالی مفصلی است از احکام بیع تا خیارات، ولی پاره ای از مباحث ناتمام و صفحه ها سفید مانده است. گویا این کتاب تقریرات درس شیخ مرتضی انصاری باشد، زیرا در برگ اول جمله «نظرت فيه» و مهر ایشان دیده می شود؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، در صفحه اول خط شیخ انصاری دیده می شود؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 209گ، مختلف السطر، اندازه: 18/5×15 سم [ف: 5-181]
٣. رامسر: فرید تنکابنی، عبدالوهاب؛ شماره نسخه: 49
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا على المصالح و المفاسد الاصلاح امورنا في الدينا و الاخرة و الصلاة على من أرشدنا على الاعمال الصحيحة المورثة للتجارة النافعة و السعادة الأبدية و على آله اهل الشرف و الكرام. كتاب البيع و اعلم ان المسائل المبحوث؛ انجام: و الاجماعات المحكية عن جماعة من الماهرين المتقنين و الحمدلله اولا و آخرا و انه لا اله الا الله اللهم بحق من حقه علیک عظیم ان تغفر الخطاء و التقصير وان تجعله ذخيرة لمؤلفه الفقر و نصيبه فيما سياتی فانک خیر معین و نصير و صلی الله على محمد و آله الطاهرین.
البيع و لواحقه. بعد از مؤلف ریاض است چه او از ریاض نقل قول می کند؛ خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، بی تا؛ با حواشی زیادی به خط مؤلف و قلم زدگی در کتاب، دو صفحه اخیر درباره اراضی موات؛ کاغذ: نستعلیق شکسته، جلد: مقوایی ته چرم، 439گ، 21 سطر (11/5 ×18/5)، اندازه: 12/5 ×16/5سم [نشریه: 7-788]
4. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 59/6
فیاض شرحی است تحت عنوان «قوله»؛ بی کا، تا: 18 ذیقعده 1090ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، مقابله شده؛ جلد: تیماج مشکی، اندازه: 18×12سم [ف: 194]
5. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2299/1
آغاز: الحمدلله ... اما بعد فقد التمس مني قرة الناظر و سرور الخاطر ... السيد هادی ان اكتب رسالة مشتملة على بيان احكام البيع لتمييز صحيحه من فاسده و لازمه من جایزه ... و رتبتها على مقامات الأول، في عقد البيع؛ انجام: رابعها: لا يسقط خيار الرد بالتصرف في الثمن قطعة لابتناء الخيار على التصرف في الثمن وثبوت الرد له في المدة المعينه اذا رده او رد مثله
در احكام بيع و متاجر که به صورت استدلالی و به خواهش سیدهادی تألیف و تنظیم شده است. تا پایان بحث خیار (مقام هجدهم) را دربردارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و با سر و مجدول گرهی، 18گ، 23 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-296]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3861/3
آغاز: کتاب البيع و هو في الأصل، كما في المصباح مبادله مال بمال؛ انجام: البحث الثاني في المعاطات في الايقاعات و الحق عدم جریانه لوجوه مذكوره في كتب القوم
تقریر یکی از شاگردان شیخ مرتضی انصاری است که بخشی از آن به دستور مؤلف جداگانه نوشته شده است و باقی را خود مؤلف با خط بد خود نوشته است. در حاشیه برگ 100پ نوشته شده است: «و شيخنا المرتضی»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا، رویه تیماج مشکی، در میان ترنج با دو نیم ترنج بالا و پائین کناره گل و بوته منگنه ضربی، 8گ (139 - 46پ)، 18 سطر چلیپا (14×7/5 )، اندازه:
21×15سم [ف: 17-97]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10993/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رقعی (میراث شهاب: س وش 2-34]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10993/5
القول فيما يدخل في البيع ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س وش 2-34]
9. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 504/1
ص: 354
بی کا، تا: 1292ق؛ قطع: وزيري [ف: 282]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13487
آغاز: بسمله، حمدله، کتاب البيع فليعلم أولا أن الفقهاء قد قسموا الفقه الی عبادات و غیر عبادات ثم العبادات قد يفسر بما يتوقف صحتها على قصد القربة؛ انجام: مما يكون في نظر العرف من الآلات المتعارفة لانشاء المعنى العقدی به
در این کتاب به آراء بزرگانی چون شیخ طوسی، شهیدین، محقق کرکی، شیخ جعفر کاشف الغطاء، شیخ مرتضی، صاحب جواهر، سیدنا الاستاد و شیخ الاستاد استناد می نماید. منظور از دو نفر اخیر احتمالا مرحوم سید کاظم یزدی و آخوند خراسانی(رحمه الله) باشند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن زرشکی، 72، 18 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 21/1 -198]
11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6210/2 - 31/90
آغاز: بسمله و به نستعين و نتوسل بمحمد و آله ... و هو يشتمل على مقدمة و مسائل في تعريف البيع اعلم ان العقد بحسب اللغة جعل الشي ذا عقدة و عقد الجعل جعله كذلك؛ انجام: بحسب اللغة بل غرضه تفسير المعاطات المتداولة في ايدي الناس الذين يعتقدون كونها بيعة و قال تمت.
احتمالا بخشی از «ودايع النبوة» ملا هادی طهرانی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ مجدول با ترنج وسرترنج، 28گ، 19 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 2-658]
12. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6164/1 -31/44
آغاز: بسمله في بيان عقد البيع و شرائطه و آدابه و فيه ثلاثة أقوال الأول في عقد البيع الذي ليس المراد به ههنا معناه المصدرى الذى هو؛ انجام: أحدها في ثمن رقبتها مع اعسار مولاها ... ثانيها اذا خبت على غير مولاها. الى هنا وجد من شرحها بخطه ثم جف قلمه فاغفر اللهم له و احشره مع محمد و آله الاخبار علیه و عليهم صلوات الله الملك الجبار.
شرح مزجی است بر متنی در فقه امامیه، به صورت استدلالی و با نقل ادله و اقوال و بررسی آنها، این شرح ناقص مانده و ناسخ در پایان آورد است: «الى هنا وجد من شرحها بخطه ثم جف قلمه»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، 43گ، 19 سطر، اندازه:
21×17سم [ف: 2-658]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9248/2
آغاز: مسألة. اذا تعدد سبب الناقل للعين و المنفعة مدة معينة؛ انجام: و حققناه بين الاسباب فاضبط و اغتنم.
من تحریرات میرزا علی رضا در بیع -در حاشیه -: (22 ص) تاریخ تحریر 1276ق؛ خط: نسخ، كا: عبدالوهاب تربتی، تا: 1253ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 22، 21 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 20-208]
14. مشهد؛ مدرسه خیرات خان؛ شماره نسخه: 31/2
آغاز: قاعدة اعلم أن كون المملوكية شرط في المبيع بلا خلاف فيه و عليه الاجماع؛ انجام: من جانب ذلك الباقی القاعده في المجلس باختياره. گویا شرح یا حاشیه ای باشد بر یکی از متون فقهی، عنوان در هامش چنین است «في بيان صحة بيع بيوت مكة» و در متن آمده:
قوله وفي بيوت مكة تردد و المروى المنع اختلف کلمات الاصحاب في صحة بيع بيوت مكة»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی، 66گ، 23 سطر (15×9)، قطع: خشتی، اندازه: 21×15سم [رشت و همدان: في: 1781]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18467
كتاب البيع و ...؛ بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 143گ، اندازه:
17/2 × 21/5 سم [رایانه ]
16. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 9861/1
آغاز: الحمد لله رب العالمين الصلوة و السلام على خير خلقه محمد ... اما بعد فاعلم أن تحقيق الكلام في تنقيح ما هو المرام و المقصود في كتاب البيع؛ انجام: و الوديعة و العين المستاجره و الشيىء الغايب و المغصوب اذا كان البايع قادرا على انتزاعه فما لا يظهر له مانع مع وجود ... في المقام تامل جدا.
تقریرات؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اندازه: 22×17سم [رشت و همدان: ف: 1581]
bey“
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1819/7
تکه ای است در بیع؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1342 ق [ف: 5-374]
bī-ārān-e pārīs (t.)
ترجمه ای به است از رمان «بی عاران پاریس» يوفسون دو ترای است. [الذريعة 194/3 ؛ مشار فارسی 561/1 ]
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3864
آغاز: پس از آن که کنت دومرانژی در زیر زمین قصر روشن نوار محبوس گردید و یک روز تمام با دهان روزه دار سرتاسر آن ظلمتکده هولناک بسر برد؛ انجام: شهود قرار گذاشتند که فاصله بین دو حریف رزم آزماسی قدم باشد و در پیش آمدن چند قدم نیز آزاد باشند به اشاره و اجازه رئیس شهود آقای دو گسکین دو قدم جلو آمده وسط دو ابروی باکسیم را نشان کرده آتش داد خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 56گ، 19 سطر، اندازه: 22×17سم [ف مخ: 1-402]
ص: 355
al-bay' bi-sart-il xīyār
تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری
tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)
تاريخ تأليف: 7 ربيع الثانی 1283ق؛ محل تأليف: تهران
رساله استدلالی است، در این که اگر فروشنده ای شرط خیار نماید تا مدت معینی در حالی که خریدار در آن مدت مقداری از قیمت فروخته شده را برگرداند، آیا این شرط صحیح است یا فاسد؟
آغاز: نحمد الله و نشهد ان لا اله الا هو و ان خاتم السفراء محمد بن عبدالله حبيبه و نجیبه و صفیه و نصلی و نسلم على ذلك السفير.
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1013/2 و عکسی 2536/2
آغاز: برابر؛ انجام: هذا آخر الكلام فيما يتعلق بالمرام كتبتها على وجه الاستعجال مع كسالة البال و اغتشاش الحال.
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ (هر - 10ر)، اندازه: 13/5
× 21/5سم [ف: 3-236] و [عکسی ف: 7-128]
al-bay bi-sart-il xiyar
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/11310
آغاز: بسمله الحمدلله و الصلوة عليهم محمد و آله اللهم اهدنا لما اختلف فيه من الحق؛ انجام: و عدم التضلع من اصوله ولا حول و لا قوة و ههنا نجس عنان البراعة حامدين لله مصلين على رسوله
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 10؛ اهدایی: کتابخانه آیت الله شیخ محمد صالح علامه حائری، تیر 1351؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (11×6/5 )، قطع: خشتی، اندازه: 17×11 سم [رایانه]
bey'at-ol afāxem = š.-e ahd-nāme-ye mālek-e aštar
رشتی، علی بن محمد، ق13 قمری
raštī, ‘alī ebn-e mohammad (- 19c)
وابسته به عهد نامه مالک اشتر؛ منسوب به علی بن ابی طالب (عليه السلام)، امام اول
(-40)
اهدا به: فتحعلی شاه قاجار و برای محمد میرزا شاه والی رشت تاریخ تأليف: 1234 ق [مطابق «بیان عهود امیر کل تمام شده» ] شرح مفصلی است بر عهدنامه حضرت علی
(عليه السلام) به مالک اشتر. آغاز: حمد و شکر و مدح بی قیاسی که شاهباز بلند پرواز عقول عالیه ... اما بعد چون حکمت بالغه الوهیت و غایت موهبت ربوبیت اقتضای افاضه جود
انجام: عليهم صلوات المصلين ابدالآبدين و اذ قد بلغ الكلام الى الله و الهيم فلا معدل و لامتجاوز فلنقطع الكلام عليه حامدین و مصلین و مسلمين قد تمت ... دست افتاده گیر
[دنا 609/2 ؛ نسخه های منزوی 1551/2 ؛ فهرستواره منزوی 346/6 نام مؤلف على فرزند میرزا احمد)
1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 230رف
آغاز: برابر؛ انجام: لابراز ملابسة و مخالطه ارباب ظلمت و اهل حجابست و در آن انعکاس ظلمت في الجمله بر حدود حقیقت نازله عابد.
خط: نسخ خوش، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا: طهران؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 414گ، 18 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 25×16سم [ف: 1-236]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13542
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن محمد باقر اصفهانی، تا: پنج شنبه 12 جمادی الثانی 1227ق؛ مصحح، محشی به امضاء «منه عفی عنها»؛ جلد: روغنی زمینه مشکی ترنج با سر با نقش گل و پرنده و زمینه زرین، جدول زرین، 395گ، 17سطر، اندازه: 29×18سم [ف: 37-39]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 137 سرود
خط: نسخ، کا: محمد ابراهیم بن حاج محمد خلیل استر آبادی، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره نخودی، جلد: تیماج مشکی، قطع: رحلي [نشریه: 13-443]
bey-at-nāme
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
[دنا 2/609؛ فهرستواره منزوی 161/7 ]
تهران؛ مجلس؛ شاره نسخه: 149/26
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، اص (165)، 20 سطر (13×7)، اندازه: 18×11سم [سنا: ف: 1-75]
al-bay-ul xiyārī
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1290/17
بی کا، بی تا؛ 15گ، اندازه: 21×14سم [ف: 3-76 ]
ص: 356
bey'-e šartī pas az zamān-e xiyār
زواره ای اصفهانی، حسین بن مرتضی، ق13 قمری
zavvāre-ī esfahānī, hoseyn ebn-e morteza (- 19c)
تاریخ تأليف: 20 ذیقعده 1270ق پاسخ استدلالی است در سه «مقام» همراه با نقل بعضی از گفته های فقها.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10855/2
آغاز: الحمد لله الذي جعل الحكومة لخيار العباد ... سوال هر گاه زید ملکی یا خانه را بعمرو بفروشد بمبایعه شرطیه؛ انجام و تم بفكري الناقص مع قلة الاسباب و الصلاة و السلام على محمد و آله الانجاب
خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 3گ( 9ر-12پ)، اندازه: 19×11/5 سم [ف: 27-270]
al-bay-ul fudull
آقامحمد علی کرمانشاهی، 1144-1216 قمری
āqā-mohammad ‘alī kermānšāhī (1732-1802)
رساله فقهی و استدلالی است در بیع فضولی در دو «فصل»: 1. در بحث از اصل مسئله؛ 2. در فروع متعلقه به بیع فضولی.
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على اشرف الأنبياء و المرسلين و عترته الغر الميامين و بعد فهذه الرسالة عويصة تتعلق بمسئلة البيع الفضولی افردتها بالذكر لكثرة ما فيها من الفروع الغامضه و عظیم ما يترتب عليها من الأحكام المعضلة و قد بسطت الكلام في استدلال فيها اثباتا و نفيا بما لا مزيد عليه و قد خلت مصنفات أصحابنا رضوان الله عليهم ... من معظمها
1. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 19299/2
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: محمد علی بن میرزا احمد اصفهانی مشهور به عقدائی، تا: دوشنبه 17 شعبان 1273ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی، 31گ، 21 سطر( 13/5×8/5 )، اندازه: 20/5×15سم [ف: 2-366]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3192/3
آغاز: برابر؛ انجام: و بيعه الا خير يدل على عدم الرضا بالاول فتدبر، هذا آخر ما أوردناه من مسائل الفضولی
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 42گ (234ر -275ر)، 18 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 8-414]
al-bayʻ-ul fudūlī
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، 1151-1231 قمری
mīrzā-ye qomī, ab-ol-qāsem ebn-e mohammad hasan (1739-1816)
رساله مختصر و کوتاهی است در بیع فضولی دارای چند«مقصد» و «مطلب». چاپ: دارالخلافه طهران، سنگی، بی ناشر، 1319ق، رحلی، 23ص (جوامع الرسائل: صص 538-560) ريحانة الأدب: 71/6 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13238/5
آغاز: الفصل الثاني في البيع و فيه مقاصد الأول في حقيقته و شرائطه و فيه مطالب، الاول البيع، هو النقل المعهود لا خصوص الايجاب و القبول؛ انجام: و لا كنهم اشترطوا في ذلك شرطين اولهما عدم علمه بالقيمة حين البيع سواء تمكن من معرفتها بالتوفيق أم لاوسواء كان البائع ايضا جاهلا به او عالما.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی، مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، 15گ (154ر -168پ)، 29 سطر، اندازه: 10/5 ×15/5 سم [ف: 33-452]
2. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 646/20
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه جمادی الثانی 1214ق؛ 22 ص ( 540-519 )، قطع: ربعی رشت و همدان: ف: 1427]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9290/1
آغاز: سؤال هل يصح بيع الفضولی ام لا ... جواب استقصاء الكلام في هذا المرام لا يسعه المجال لكن نذكر كثيرة من أحكام الفضولی؛ انجام: و هو في الحقيقة في قوة وصية جديدة إلى كل لفظ دل عليه و الامضاء من جهتها و لا ينحصر في لفظ مخصوص و هو كما ذكره. خط: نسخ، كا: محمد حسن پودئی سمیرمی، تا: از عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 29گ (اپ-29پ)، 21 سطر، اندازه: 5×21/5سم [ف: 24-75]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9305/1
خط: نسخ، بی کا، تا: از عصر مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 26گ (1پ-26ر)، 21 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 24-99)
al-bay'-ul fudūlī
عسکری، محمد حسن بن هدایت الله، 1211-1280 قمری
‘askarī, mohammad hasan ebn-e hedāyat-ol-lāh (1797 1864)
به دستور: حجة الاسلام رشتی
از سید میرزا عسکری، محمد حسن بن میرزا هدایت الله بن میرزا
ص: 357
محمد مهدی شهید حسینی مشهدی.
آغاز: بسمله حمدله و بعد فيقول الفقير الى ربه الغني ابن هداية الله الحسینی محمد حسن المدعو بالعسكرى ان هذه رسالة في آن الفعل يكفي في اللفظ في اجازة البيع الفضولی ام لا و هذه ما وعدنا ها في اول رسالة قرائة خلف الامام التي التمس منی بهما السيد السند و المأثر و المفاخر مولينا حاجی سید محمد باقر مدظله و كثيرا ما احببت ان احرر مسئلة بيع المعاطاة و الفضولی اولا و احرر هذه ثانيا لكثرة الارتباط بينها و بينهما لكن لما طال الزمان في تأخير ما التمس منی بسبب العوائق التي حررتها في رسالة قرائة خلف الامام لا ينبغي ان اشتغل الى تحرير هما فيزداد طولا إلى طول.
.. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 158/2
كان محمود بن حسين هروی، تا: یک شنبه 28 شوال 1260ق، جا: مشهد [نشریه: 6-349] 2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 23687/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كان عبد المطلب، تا: محرم 1261ق، جا: مشهد مقدس؛ کاغذ: فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 14گ (64 -77)، 17 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 3-973]
al-bay-ul fudūlī
قمی، محمد صادق، ق13 قمری
qomī, mohammad sādeq (- 19c)
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6745/13 - 34/115
آغاز: بحث الفضولی مفتاح لابد في كل من البايع او المشتري أن يكون مالكا او ولي اجبارية كالاب و الجد له او اختياري) کالوصی و الوكيل و المأذون؛ انجام: و يمكن الجواب عنه اولا بضعف السند مع عدم الجابر له كيف و الاجماع كما سمعت على خلافه اذ لم اظفر في جواز الرجوع الى الفضولي في غير ما حصل في مقابله نفع للمشترى غير المستدل المزبور
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1261ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، با حواشی «منه»؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 10گ، 24 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-659]
al-bay-ul fudull
بروجردی، محمد رحيم بن محمد، 1309 قمری
borūjerdī, mohammad rahīm ebn-e mohammad(- 1892)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5849
آغاز: پس از خطبه: أما بعد فقد التمسنی بعض اعاظم اصحابی في تصنيفي رسالة مبسوطة في بيع الفضولی و كان ذلك عند قرائته مع جماعة من الفضلاء عندى تلك المسئلة؛ انجام: و استفادة ذلك من كلام ابن عباس لا يخلو عن نظر بل منع خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ واقف: منتجب الدین رحیمی، 1317ش؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 12گ، 22 سطر، اندازه: 21×17/5 سم [ف: 5-497]
al-bay-ul mu'atat
رضوی، محمد علی بن صادق، 1239-1311 قمری
razavī, mohammad ‘alī ebn-e sādeq (1824-1894)
آغاز: بسمله، بيع المعاطات قد اختلف الاصحاب في المعاطات بقصد البيع فقال بعضهم انه بیع صحیح.
مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 6739
آغاز: برابر؛ انجام: و على هذا لاثمرة للنزاع في انها بيع جایز و اباحة محضة.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: شکری،
جلد: مقوا با روکش پارچه، 49گ، 23 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 20-65] و [ف: 5-497]
bey' nāme
غیر همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8890/3
چند نمونه بیع نامه؛ بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، با ترنج و سرترنج زیتونی، مجدول گرهی، اگ (7ر-7پ)، ابعاد متن: 10/5 × 17/5 ، اندازه: 23/3614/6 سم [ف: 29/1 -244]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8903/2
مورخ 10 محرم 1256ق برای خرید چهار راس اسب مادیان با قلون و یک عدد قنلج؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 10 محرم 1256ق؛ مهر: «الواثق الله الغني عبده نقی 124» (مستطیل)؛ کاغذ: فرنگی نخودی و حنایی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ساده یک لا، اص (8)، اندازه: 20/1×14/3 سم [ف: 29/1 -272]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8968/42
مربوط به خرید و فروش مزرعه خانیه در آشتیان از توابع دارالمؤمنین قم در 1255ق؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: نخودی فرنگی و فستقی، جلد: چرم قهوه ای ضربی با ترنج منقش به گل و مرغ؛ اص (373)، اندازه:
ص: 358
21/8×12/6 سم [ف: 29/1-497]
bey'-nāme-ye forūš-e qarye-ye barazdjerd-e qohpāye
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11743
خریدار: مولی عبدالوهاب بن عالیجناب. فروشنده: مولی عبدالصمد زاهدی؛ خط: نسخ، كا: شیخ علی بن اشرف بن شیخ علی، تا: 5 ذیحجه 897ق؛ اگ، اندازه: 93×16سم [ف: 34-59]
bey' name moʻāmelāt-e rūstāye āšenā xor
1. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 73
آغاز: آغاز: بسمله - منظور از نگارش این اوراق شرح معاملات قریه آشنا خور؛ انجام پایان کتاب: كتبه العبد الحقير الجانی ... في الخامس من شهر شعبان المعظم من شهور سنة ثمان و سبعین و ما تين بعد الف.
در این نسخه شرح انتقالات شرعی این املاک آمده و از صفحه 1 تا اوایل صفحه 15 شرح معاملات و بعد از اوایل صفحه 15 تا 30 محاسبات قریه مزبور با اعداد سیاقی ثبت شده است همچنین در سه صفحه پایان کتاب سه شخص: آخوند ملا زین العابدين و آقا میرزا محمدرضا و سومی با مهر ابوالقاسم، صحت این معاملات را تصدیق کرده اند؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: ابوالقاسم، تا: 1278ق؛ بخش محاسبات به خط سیاق، با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج تریاکی روشن، یک لایی، 33ص، 8 سطر (16/5×9/5 )، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 114]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3585-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-191]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11302
آغاز: منظور از نگارش این اوراق، شرح معالمات قریه اشنا خور، من قرى و بلوک سر لک بختیاری است؛ انجام: و قبالجات انها در نهایت اعتبار و صحت است و حقیر هم مهر نموده ام و صورت آنها در همین کتابخانه ثبت است
شرح مسير توارث و معامله روستای «آشنا خور» از روستاهای سر لک بختیاری که به تایید تنی چند از شخصیت های وقت رسیده است؛ خط: شکسته و سیاق، بی کا، تا: 5 شعبان 1278ق؛ مجدول دارای کمند، چند تقریظ از: آخوند ملا زین العابدین گلپایگانی، میرزا محمد رضا گلپایگانی، میرزا ابوالقاسم گلپایگانی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج شکلاتی یک لا، 16گ، 12 سطر (15×8)، اندازه: 5813/ 20سم [ف: 28-457]
al-bay' wa-l xiyārāt (at-taqrīrāt)
همدانی، رضا بن محمد هادی، 1241-1322 قمری
hamadānī, rezā ebn-e mohammad hādī (1826-1904)
تقریرات بيع مرحوم آیت الله میرزا محمد حسن شیرازی ( 1312 ق) است که از سوی مرحوم آیت الله حاج آقا رضا همدانی، مؤلف مصباح الفقيه تحریر شده است.
آغاز: بسمله الحمد لله رب العالمين ... كتاب البيع قبل الشروع في المقصود لابد من بيان معنى البيع و انه هل للشارع او المتشرعه فيه اصطلاح خاص ... فنقول الظاهر انه مستعمل عند الشارع و المتشرعه في معناء العرفي و لا اصطلاح لهما فيه
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14928/4
آغاز: بسمله، الكلام في شروط المتعاقدين منها البلوغ و اعتباره في صحة العقد، مما لا اشکال فيه بل لا خلاف، كما صرح به بعضهم فیبطل بيع الصبی و سایر عقوده؛ انجام: و توهم جریان استصحاب الجواز في صورة الشك، مدفوع بعدم احراز موضوع المستصحب،
الاحتمال اختصاصه بالصورة المذكورة، كما لا يخفى ... ناتمام.
بخش اندکی از آن است؛ خط شکسته نستعلیق، كا: عبدالكريم بن مهدی گزی اصفهانی، تا: اواخر قرن 13، جان نجف اشرف؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج دارچینی ضربی با ترنج گل و بوته، 14گ (1376 -389ر)، 20 سطر، اندازه: 21×15/5
سم [ف: 37-580]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15228
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 298]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15194
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13 وقرن 14 [مختصر ف: 194]
4. مشهد، رضوی؛ شماره نسخه: 8855
آغاز: برابر؛ انجام: ولكن المسألة بعد محتاجة إلى مزيد تأمل فليتأمل.
از ابتدای کتاب بيع تا انتهای مبحث خيارات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ واقف: آقای حاج قطب المحدثین، بهمن 1338؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن زرشکی، 210گ، 19 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 20-168]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 403/3 -طباطبائی
آغاز: برابر؛ انجام: ثم ان جعل التصرف في البيع ايضا كاشفا عن الرضا ء بالمعيوب لايخلو عن نظر و لو لبعد العلم بالعيب ايضا لو لم يعلم عدم جواز الارش فتامل انشاء الله تعالی. کاتبه عبد المجيد الحسینی.
ترتیب مطالب کتاب از این قرار است: تعریف بیع، معاطات، لزوم تقدم ایجاب، لزوم تنجیز در عقد، قاعده ضمان، الكلام في شروط المتعاقدين، عقد فضولی (که بسیار مفصل است) .. خيارات تا خیار عیب؛ خط: نسخ، كا: سید محمد طباطبائی و عبد المجيد
ص: 359
حسینی، بی تا، دارای حواشی مؤلف که کاتب در بسیاری از موارد آن را در متن داخل کرده و خود این کار را توضیح داده است، چند برگ از اوایل کتاب به قلم سید محمد طباطبائی (پدر اهداء کننده مجموعه است و او خود در ذیل صفحه 158 می نویسد: «و الحمد لله كما هو اهله و مستحقه ... فرغ من تسویده العبد ... محمد بن صادق الحسینی الطباطبائي في بلدة سامراء ... 28 شعبان 1390 و النسخة المنقول عنها كان غير مقرو غلطا اسئل الاغماض من الناظرين و الاستغفار لي و لوالدي و لمن يتعلق بی»؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 244گ (59ر - 302)، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 14/5 × 21/5سم
[ف: 22-157]
al-bay' wa-l xiyārāt
قم؛ حجت کوهکمری؛ شماره نسخه: 34
و نیز در آخر کتاب مزارعه و کتاب قضاء و حدود و شهادات بتاريخ اول رجب 1333 مکتوب است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 22 صفر 1334ق؛ در چند برگ آخر بحث منجزات مریض به خط مرحوم سید محمد حجت ناقص آمده، در صفحه اول مرحوم حجت چنین تعبیر کرده اند: بيع و الخيارات من مصنفات بعض الأجلاء و در همان صفحه توضیحاتی از مرحوم سید حسن حجت درباره کتاب و مؤلف آن مشهود است، محشی، و نیز در آخر کتاب مزارعه و کتاب قضاء و حدود و شهادات به تاریخ اول
رجب 1333 مکتوب است [ف: 37]
al-bay wa-r rahn
شرح کتابی است با عناوین «قوله اقول» و پاره ای از مباحث با عنوان شرح نیست. قطعه هایی از این کتاب ناتمام مانده و در نسخه با کلمه «ساقط» بدین نکته اشاره شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7938/2
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... كتاب البيع قبل الشروع في المقصود لابد من بيان معنى البيع
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 22 شوال، جلد: تیماج قهوه ای، 136گ (10ر145ر)، اندازه: 21×31سم [ف: 20-278]
al-bay waal qada
تاریخ تأليف: 17 جمادی الاول 1389ق دو بحث استدلالی است در تعریف و بعضی مسائل بیع، قضاء.
قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 89
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 17 جمادی الاول 1389ق؛ 22گ، مختلف السطر، اندازه: 22×18سم [ف: 73]
bay'-ul waqf
قزوینی، حسین بن محمد ابراهیم، 21126-1208 قمری
qazvīnī, hoseyn ebn-e mohammad ebrāhīm (1714 1794)
اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 789/2
آغاز: الحمدلله الذي وقف عقول العقلاء عن معرفة حقيقة ذاته و كماله و حبس احلام الازكيا، عن نيل حقائق صفات جلاله و جهاله؛ انجام: و على القول الآخر فلاريب في حجره فيحمل على عدم تحصيل الاذن من سيده و الله تعالى يعلم حقائق الاحكام و حججه علیهم السلام. خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن عبد الحمید حسینی، بی تا؛ مصحح 15گی (14پ-28ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-590]
bay'-ul waqf
صافی گلپایگانی، محمد جواد بن عباس، -1378 قمری
safi golpaygani, mohammad javad ebn-e abbas ( 1959)
رساله ای است در جواز بيع وقف و عدم جواز آن با استفاده از دروس و اقوال اساتیدش و ذکر اموری چند در مقدمه و پارهای از روایات.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1011/7
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... في بيع الوقف و قبل الشروع في اصل المقصود ينبغی تمهید امور الاول انه لا اشکال في أن مقتضی الأصل عدم جواز بيع الوقف؛ نسخه اصل کتابخانه شيخ لطف الله صافی قم؛ خط: نستعلیق، كاتب = مؤلف، تا: با تاریخ 1315ق، 23 ص (175-197) [عکسی ف: 3-263]
bay-ul waqf
صافی گلپایگانی، ابو القاسم بن عباس، ق14 قمری
sāfi-ye golpāygānī, ab-ol-qāsem ebn-e “abbās (- 20c)
تاريخ تأليف: 28 جمادی الثانی 1317ق رساله ای است در جو از بيع وقف و عدم آن و بررسی اقوال در مسأله و آوردن نظرات اساتیدش در این بحث با اشاره به ادله هر یک و رد و ایراد بسیار.
ص: 360
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1014/1
آغاز: في بيع الوقف اختلفوا في انه هل يجوز بيع الوقف ام لا على اقوال يرتقي الى اربعین قولا و عد بعضهم الأقوال في المسألة اثنی عشر قوة نسخه اصل: شیخ لطف الله صافی - قم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14، 51ص (1-51) [عکسی ف: 3-266]
al-biyqūnīyya fi mustalaḥ-il ḥadīt
بيقونی، طه بن محمد، - 1080 قمری
beyqūnī, tāhā ebn-e mohammad (- 1670)
منظومه ای است در 34 بیت در مصطلحات علم حدیث. آغاز: ابدا بالحمد مصليا على***محمد خير نبی ارسلا / و ذی من اقسام الحديث عده***وكل واحد اتی وحده انجام: و قد أتت كالجوهر المكنون*** سميتها منظومة البيقونی / فوق الثلاثين بأربع اتت*** اقسامها تمت بخیر ختمت چاپ: مصر، 1273 و 1276 و 1297 و 1302 و 1306 و 1322ق؛ سنگی، 1281ق، رقعی، 3ص (صص 70-72)
[دنا 609/2 ؛ دلیل مؤلفات الحديث الشريف المطبوعة 41/1 ؛ الفهرس الشامل للتراث العربي الاسلامي المخطوط، الحديث النبوی و علومه 314/1 ؛ الأوقاف العامة بغداد 309/1 ؛ بروکلمان ذیل 419/2 ؛ مشار عربی، ص 922]
شرح و حواشی:
1- تلقيح الفكر بشرح منظومة؛ الاثر حموی، احمد بن محمد (-1098)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1248/11
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: یحیی بن صالح بن حسین بن علی سراجی صنعایی
ایمنی، تا: 5 جمادی الثانی 1395ق، 2ص (80-81)، 13 سطر [عکسی ف: 3-556]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13877/3
آغاز و انجام: برابر خط: مغربی، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، عطف تیماج سرخ، 2گ (53پ -54پ)، 19سطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 37-450]
bīmār-nāme
در بیان دریافت کردن حال بیمار با حساب کردن عدد نام بیمار و مادرش به ابجد کبير و عدد روزهای هفته.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7914/15
خط: نستعلیق راسته و چلیپا، كا: غلام حیدر، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور مشکی مقوایی عطف و گوشه تیماج سرخ، اگ ( 267-1267 پ)، 14 سطر (12×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 16-736]
bīmār-nāme
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7914/16
نقش مکرم که در گلوی بیمار می اندازند؛ خط: نستعلیق راسته و چلیپا، كا: غلام حیدر، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور مشکی مقوایی عطف و گوشه تیماج سرخ، اص (هامش 1267)، 14 سطر (12×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 16-736]
bīmār-nāme
شامل بیمارنامه و طالع نامه است که غالبا با ادعيه و طلسمات همراه می باشد.
شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 226/1
آغاز: ثور ماده جوزا نر بود سرطان ماده اسد نر بود؛ انجام: انما امره اذا ارادله شيئا أن يقول له.
خط: نستعلیق بد، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ به نظر می رسد که از سه رساله جداگانه بوده ولی در اینجا با هم صحافی شده اند؛ جلد: مقوا با کاغذ سبز، 32ص، اندازه:
11/5 × 18/5 سم [ف: 1-250]
bīmār-nāme-ye dānīyāl-e nabī
در طالع بینی بیماران، چه روزی بیمار شده و سرنوشت آن چه خواهد شد؛ در دوازده «باب».
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1008/1
آغاز: بسمله، بدانکه این رساله ای است در دانستن حال بیمار که آن بیمار چه روز بیمار شده است؛ انجام: اگر پنج بماند بیم بود و اگر شش بماند تقویت باید کرد و اگر هفت ماند بیم بود و الله يعلم.
خط: نستعلیق، كا: اسماعيل همدانی، تا: 1042ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول، 19گ (1پ-19پ)، 11 سطر، اندازه: 16×8سم [ف: 2-267]
←بیمار و طبیب ← داستان شبلی در بغداد
ص: 361
bīmār va tabīb = monāzere-ye bīmār va tabīb = qasīde ye bīmār va tabīb = masnavī-ye bīmār va tabīb
قاضی شریف آملی، 956 ؟ قمری
qāzī šarīf-e āmolī (- 1550)
مثنوی عاشقانه بیمار و طبیب در حدود 90 بیت با تخلص «شريف» است. نام سراینده در فهرست ها به صورت های «قاضی شریف، سلیم شریف، ملا محمد شریف، قاضی شریف تبریزی، ملا محمد شریف آملی، جامی، وحشی بافقی، شریف آملی، شریف اصفهانی و ... » آمده است. استاد منزوی در فهرستواره کتابهای فارسی (ج 10، ص 414) درباره سراینده می گوید: «وی بایستی همان شريف ثانی، سید علی پس دختر میر سید شریف جرجانی باشد که قاضی بوده و در جنگ چالدران کشته شده است؛ وی پدر شریفی شیرازی بوده که به هند رفته و در 944ق در گذشته است». (حسین متقی)
آغاز سوی ویرانه ام آمد سحری جلوه کنان*** بهر پرسیدن بیمار خود آن سرو روان / زلف و خالش زپی مرغ دلم دانه و دام***ابرو و غمزه به صید افکنی ام تیر و کمان / جیب تا دامنش از زلف پر از مشک و ختن*** گوش تا گردنش آویزه پر از لعل چکان
انجام: سخت سودای من و یار گره گشته «شريف»***من گران جانم و ابروی کجش سخت کمان چاپ: با تصحیح نیکی ایوبی زاده، ضمن گنجینه بهارستان، ادبیات فارسی-2 (شعر)، مسلسل 9، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلام، بهار 1384ش
[دنا 610/2 (21 نسخه)؛ الذریعه 519/9 -520؛ مشترک پاکستان 681/7 ؛ نسخه های منزوی 2675/4 ؛ ادبیات 63/2 ، که نادرست از جامی دانسته؛ فهرستواره منزوی 414/10 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 390/22
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سفید، اندازه: 21×12سم [سنا: ف: 1-231]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4719/36
آغاز و انجام:
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، 2گ (46ر -47ر)، اندازه: 28/2×17/2 سم [ف: 8-71]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5014/7
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: پسته ای، جلد: پارچه مشکی مغزی میشن قهوه ای، اص (43)، 15 سطر، اندازه: 20/5×15/6 سم [ف: 8-167]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2666/8
90 بيت؛ خط: شکسته خوش، كا: فضل الله، تا: 1171ق؛ در چهار ستون چلیپا، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: تیماج عنابی، اگ (420-426)، ابعاد متن: 16×9، اندازه: 14×22 سم [ف: 8-426]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14181/47
خط: نستعلیق، کا: زین العابدین بن محمد، تا: 14 صفر 1192ق، جان شیراز، آستانه شاهچراغ؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 3گ (172ر -174 پ)، قطع: بياضي، اندازه: 20×10سم [ف: 38-238]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 432/18
کر آغاز: برابر؛ انجام: ای تو سر دفتر حلقه جویا جهان***سو چون فاخته در حلقه زلفت حیران خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: نیمه قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مذهب، کمند کشی؛ کاغذ: ترمه ناز ک سبز مغز پسته ای، 4گ (95ر -98پ)، 12 سطر، اندازه:
13/5×8 سم [ف: 2/ 40-137]
٧. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4974/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 8-152]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4676/9
آغاز: برابر؛ انجام: خواندم این تازه غزل را بنوایی در باغ ×× چاک زد غنچه گریبان و گل آمد بفغان خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن زرد سیر مجدول، 4گ (141پ -144پ)، 15 سطر، اندازه: 16/5×16 سم [ف: 8-20]
9. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 172/20
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای غزلهایی از: شرر، عاشق، هاتف، فیض کاشانی، جامی، مجمر، میرزا ابوالحسن يغمای جندقی، قانع، رباعیات یغما، غزل های حافظ، قابل، فتحعلی شاه، بلاک (؟)، آقا محمد زرگر، وفا، کاغذ: فرنگی، جلد: مینا کاری با گل و بوته های سبز و شنگرف و زرین و مشکی و عطف میشن، 2گ (183پ -184پ)، 15 سطر (
14/5×8/5 )، اندازه: 18/5×29/5 سم [ف: 138]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5091/11
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 جمادی الثانی 1233ق؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: روغنی گل و بوته درون گل نرگس، 8 سطر، اندازه: 13/6 20/8× سم [ف: 8-203]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9467/109
خط: نستعلیق، کا: محمد بن جمشید مراغی، تا: 1241ق؛ 20گ (201ر - 220ر) [مختصر ف: 713]
12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10057/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1246ق؛ 4ص (52-55)، 13 سطر، اندازه: 20×15/5 سم [ف: 32-77]
13. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 791/3
ص: 362
خط: نستعلیق، کا: سرخوش هروی، تا: 1262ق؛ 4گ (10پ۔ 13پ)؛ 4گ (10پ -13پ) [ف: 2-32]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4899/9
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، جا: یزد؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: میشن آلبالویی، 4گ (69ر -72پ)، 12 سطر، اندازه: 19/2×11/9 سم [ف: 8-117]
15. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 187/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پخته، كا: محمد باقر منشی مشهور به ندیم، تا: 1273ق؛ 3گ (197پ-199پ) [ف: 1-38]
16. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 349/7
حکمت در فهرست از جامی دانسته شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 صفر 1289ق؛ جلد: تیماج مشکی، قطع: ربعی اف: 2-63]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8173/160
آغاز: برابر؛ انجام: گفت گفتی تو که عیار نیم پس این چیست*** که چنین وقت بدادت به چنین حیله نشان
خط: شکسته نستعلیق، كا: صحبت الله خان ملقب به دبیر همایون، تا: آغاز قرن 14؛ راسته و چلیپا، رکابه دار؛ کاغذ: نازک کاهی شکننده، جلد: تیماج قهوه ای دارای دو ردیف جدول ساده، 3ص ( 578-576 )، اندازه: 21×13/4 سم [ف: 27/1 -363]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18523 ض
منظومه؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7878/4
خط: نستعلیق، کا: محمد یحیی سیستانی، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 15 سطر (15×8)، قطع: ربعی، اندازه: 26/5×16 سم [ف: 16-723]
20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13463/63 حاشیه
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بی کاتب؛ جلد: تیماج، مشکی سوخت ترنج با سر و لچکی زرین لولادار، ص (397-403)، اندازه: 16×27/5سم [ف: 36-415]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14183/19
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول زرین و محرر؛ جلد: تیماج دورو مشکی عطف و حاشیه تیماج قهوه ای، کگی (55پ - 56پ)، سطور چلیپا، قطع: بياضی، اندازه: 22×11سم [ف: 38-243]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2675/18
آغاز و انجام: برابر 95 بیت؛ كا: محمد علی شیرازی، بی تا، مجدول الوان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (662-665)، ابعاد متن: 29×17، اندازه: 21/5 × 33/5 سم [ف: 8-440]
23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2329/66
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: میشن قهوه ای ترنج و نیم ترنج و سر ترنج ضربی، 3گ (688-690)، 16 سطر (14×7)، اندازه: 21/5×13/5 سم [ف: 8-33]
bīmārī-ye badan
رساله در بیماریها و آفت های اندام ها از سر تا به پا. گرفته شده از ذخیره خوارزمشاهی.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/25
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: رویه میشن ضربی قرمز، پشت معرق قدیمی، 40ص (194-233 هامش)، 18 سطر، اندازه: 12/2 × 20/7سم [ف: 5-42]
bīmārī-ye pūst
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11920
آغاز: امراض جلدی از روی معرفت؛ انجام: هر چه زودتر بایستی اقدام شود
جزوه درسی؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: مریم میرهادی، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، ابعاد متن: 1379 اندازه: 17×10سم[ الفبائی: 94]
← بیماری وبا← معالجه مرض وبا (رساله)
bīmārī-ye vabā
رساله بسیار مختصری است در پزشکی عمومی است برای جلوگیری از طاعون و وبا، آمیخته به مطالبی عرفانی.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7424/3
آغاز: اللهم لا تشمت اعدائي بدائی و اجعل القرآن العظيم شفائی ... چون دأب و عادت فقرا یعنی کافه اطباء انجام: شراب و مفرح تسلیم آن مفرح که اولیا سازند، و صلی الله على السيد السند الشفيع في يوم المحشر.
كا: سید محمد حسینی نوربخشی، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 2گ (368پ -369پ)، اندازه: 25×17/5 سم (ف: 19-236]
bīmārī-hā va dārū-hā
همانندی نامعلوم:
ص: 363
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18654
بی کا، بیتا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 94گ، اندازه: 17×22/5 سم
[رایانه]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18106
نسخه ای ناقص؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 12/3
× 19 سم [رایانه ]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18124
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 8/6× 19/8 سم [رایانه]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18828
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 199گ، اندازه: 15×10/5 سم [رایانه]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18987
در بیماریها و درمان به نظم و نثر؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 77گ، اندازه: 18/1×11/8 سم [رایانه]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18888
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 100گ، اندازه: 24/1×18/8
سم [رایانه]
7. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 18085
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 15×9/5 سم [رایانه]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18866
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 24گ، اندازه: 20/7×13/2
سم [رایانه]
bīmārī-hā va ‘alāj-e ān
نفیسی، علی اکبر بن محمد حسن، 1263-1343 قمری
nafīsī, ‘alī akbar ebn-e mohammad hasan (1847-1925)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18423
کاتب = مؤلف، تا: 1307ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 349گ، اندازه: 17دسم [رایانه]
bīmārī-hā-ye parandegān
[فهرستواره منزوی 3794/5 با عنوان «بازنامه» ]
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1760/2
آغاز: پوشیده نماند که علمای این صنعت و فضلای این علم بسیار قلیلند خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ وگ (78-86)، اندازه: 16×10سم [ف: 129-3 ]
←بیماریهای چشم و درمان آنها ← امراض چشم
bīmārī-hā-ye češm va darmān-e ānhā
شاید از مقاله نهم «نور العيون» یا از «الأغراض» یا «ذخیره» گرفته شده باشد.
تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 250/6
بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ 16ص (365-380) [نشریه: 3-339]
← بیماریهای زنان ← امراض نساء
bīmārī-hā-ye sīne va šekam
گویا از کتاب های شاگردان دارالفنون باشد در بیماری های سینه و شکم و کیفیت علاج آنها را بنابر قواعد پزشکی جدید؛ در دو «مقاله» دارای فصول: مقاله اول: در اجزاء قواعد در انسان صحيح؛ مقاله دوم: در بیان اجزاء عمل اسكل.
آغاز: الحمدلله رب العالمين ..اما بعد این رساله ایست در بیان قواعد جدید که اهل فرنگستان در امراض صدری و بطنی اختراع نموده اند انجام: و به چه وضع در رحم قرار دارد و به چه طریق متولد خواهد شد
[دنا 611/2 ؛ فهرستواره منزوی 3325/5 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3/10180
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، اگ(115پ - 121ر)، اندازه:13×21/5 سم [ف: 26-144]
bīmārī-hā-ye gūš va galū va bīnī
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11930
آغاز: بینی عضو مهمی است در مرض شناسی؛ انجام: (لاتین) جزوات درسی؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: مریم میر هادی، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: میشن ضربی، 15 سطر (12×9)، اندازه: 16×9سم [الفبائی: 94]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11932
آغاز: گلو یا حلق، حنجره، لوزتين؛ انجام: اگر تو مر روی ... باشد جزوات درسی؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: مریم میر هادی، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 18 سطر (12×17)، اندازه: 21×13سم
ص: 364
[الفبائی: 94]
bīmārī-hā-ye mafāsel va darmān-e ānhā
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3337/10
آغاز: اضمده اوجاع مفاصل حلبه در سرکه و عسل بجوشانند تا مهرا شود.؛ انجام: بر آن ورم مینهند یا می مالند نافع آید. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 5گ (184-188)، 27 سطر ( 14/5×9)، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 2322-11]
bīm va omīd
شهابی، محمود، 1282-1365 شمسی
šahābī, mahmūd (1903-1986)
1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 25444
نوشته های پراکنده (17)؛ كاتب = مؤلف، بی تا، خریداری از کیومرث محمودی [رایانه ]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25443
رساله بیم و امید؛ کاتب = مؤلف، بی تا، خریداری از کیومرث محمودی [رایانه]
←البينات في تحرير المواريث← التبيينيات في الارث و التوريثات
←البينات في علم المواريث ←التبينيات في الارث و التوريثات
bayn-us sayyidayn
زنجانی، احمد بن عنایت الله، 1308-1393 قمری
zanjānī, ahmad ebn-e ‘enāyat-ol-lāh (1891-1973)
کتابی است در نقل موارد اختلاف در نظر و فتوا میان دو فقیه مشهور مرحوم سید محمد کاظم یزدی در عروه و مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی در حاشیه آن. مؤلف ضمن نقل دلایل طرفین، حق در مسأله به نظر خود بیان کرده است. کتاب در دو جزء است که هر دو در یک مجلد گذارده شده است. جزء نخست از آغاز تا پایان حج در آغاز رجب 1380 و جزء دوم تا پایان در عید قربان 1388 پایان یافته است.
قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 130
آغاز: بسمله. حمدله. و بعد لما كان كتاب العروة الوثقی کتابا شریفا و سفرا منيفا لم يعمل في الفقه مثله في الجامعية و سهولة العبارة الفه السيد السند العلامة التي انتهت اليه رئاسة الفرقة المحقة مولانا السيد محمد کاظم اليزدي اعلى الله مقامه لعمل مقلدیه به و حيث انه احسن تأليف لهذا الغرض استحسنه الفقهاء الذين صاروا مرجعا بعده و علقوا عليه حواشی فیما خالف انظاهم الشريفة نظره الشريف ليعمل به من يقلدهم مع مراعات الحواشی، و ممن علق
عليه مولانا العلامة الذي انتهت اليه ايضا رئاسة الفرقة المحقة السيد ابو الحسن الأصفهانی قدس سره فاجبت أن اجمع موارد اختلاف) انظارهما في اوراق خاصة مشيرا الى دليل كل منهما مع بيان ما هو الحق في نظري القاصر لعله ينتفع به بعض طلبة العلم و لذا نقلت عبارتهما و لكن عبارة المتن نقلتها بالمعنى ملخصا لها مقتصرا على محال الحاجة منها و اما عبارة الحاشية نقلتها بعين العبارة التي برزت من قلمه الشريف فصار هذا هو ما بین یدیک آن شئت سمه بين السيدين ... الحمدلله على نعمه
خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا؛ قطع: وزيري [ چند نسخه سف: 244]
bīneš-e qaraz-e āfarīneš
فاضل هندی، محمد بن حسن، 1062-1137 قمری
fāzel-e hendī, mohammad ebn-e hasan (1652-1725)
سند اهداء به: شاه سلطان حسین صفوی تاريخ تأليف: یک شنبه 7 شعبان 1115ق رساله مختصری است به صورت «سئوال جواب»، در اصول اعتقادات مشتمل بر توحيد و مختصری در نبوت و معاد و امامت و نقض بر عامه. آغاز: حمد و سپاس بی قیاس حکیمی را سزاست که قطره ای از بحر وجودش مجموع کونین است و دو مصراع يک باب از قدرتش همگی نشأتين. انجام و چگونه حکم به اجماع بر مسأله می کنید با مخالفت ایشان و السلام علی من اتبع الهدی. چاپ: دو بار چاپ شده: نخست به کوشش سید جواد مدرس یزدی و بار دیگر از سوی رسول جعفریان به ضمیمه زندگینامه مؤلف به سال 1374 شمسی در اصفهان
[دنا 611/2 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 49
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد هادی ابن محمد زمان گلپایگانی، تا: 19 ذیحجة 1116ق؛ مجدول؛ واقف: نادرشاه افشار، 1145ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی یک لا، 58گ، 12 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 1-55]
2. یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه: بدون شماره1
آغاز: برابر؛ انجام: لعنة الله على من امتطى الجمل و غوی و اقتعد غارب الهوى.
ص: 365
خط شکسته نستعلیق، کا: محمد سامع ابن محمد نصیر، تا: 6 ذیحجه 1136ق؛ جلد: تیماج تریاکی، 15گ (151)، 21 سطر (18×11)، قطع: بياضی، اندازه: 21×11/5 سم (میراث اسلامی: 8-457]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14881/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1150ق، مجدول، مذهب؛ کاغذ:شرقی، 26گ (129ر-154ر)، سطور چلیپا، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 37-514]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10647/3
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1217ق؛ کاغذ: آهار مهره شکری، جلد: تیماج خرمایی، 22 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 11-330]
5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4063/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ یادداشت از جمال الدين موسوی در اصفهان و تاریخ 11 رجب 1234؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 41گ (اپ-41پ)، 15 سطر، اندازه: 15×10 سم [محدث ارموی مخ: 1-264]
← بی نظیر و بدر منیر ← بدر منیر و بی نظیر
← بینوایان← داستان ژان والژان
bīnavāyān (t.)
تهران، مجلس، شماره نسخه: 16877
چاپ نشده؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس ]
bīnavāyān (t.)
مترجم: شیخ ابراهیم زنجانی، ق14 قمری
šeyx ebrāhīm-e zanjānī (-20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17365
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
al-bayyina
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm 1871)
تاریخ تألیف: شب شنبه 25 جمادی الثانی 1278ق کتابی در چند «فصل» در توحید و نبوت و چگونگی اجتهاد و استنباط احکام از آیات و روایات
آغاز: الحمدلله الذي هدانا للاسلام و أكرمنا بالايمان و عرفنا الحق الذي عنه يؤفكون و النبأ العظيم الذي هم فيه مختلفون انجام: و ان أردت التفضيل فعليك بسائر كتبنا الأصولية ففيها غنية و کفاية و بلاغ اریحانة الادب 51/5]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1330 8/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ مصحح، در پایان دو صفحه مطالبی از کاظم بن قاسم حسینی رشتی «سید کاظم رشتی معروف» متوفی به سال 1259 ق در رابطه با مصنفات حاج کریم خان بن ابراهیم خان کرمانی آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول با ترنج و سرترنج، 6گ (299-334)، 17 سطر (14×8)، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 28-541]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 45/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1290ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 57گ (17-73ر)، 14 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 1-57]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1413/4
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 42گ ( 78-37 )، ابعاد متن: 12×6، اندازه: 17×10سم [ف: 3-953]
bayyene
احمد بن محمد رضا، ق13 قمری
ahmad ebn-e mohammad rezā (- 19c)
تاریخ تأليف: 1250ق؛ محل تأليف: مشهد مقدس مطالب مختلفی است در پنج «مقاله» در اخلاق، اقوال عرفا و حکما، اصل و نسب خلفای ثلاثه مقاله ای از کتاب شرح الزيارة در کفر و فسق خلفای ثلاثه که مراسله علمای ماوراء النهر به مشهد مقدس وجواب آن و نیز مکتوب غزالی در پاسخ به عين القضاة نیز در آن آمده است و مقاله در مبدأ و معاد و وحدت وجود می باشد. مؤلف می گوید: در اوقاتی که در آستانه علی بن موسى الرضا بودم می دیدم که مردمان چه ناله ها می کنند و چه دعاها می نمایند که اگر خیلی کمتر از آن را از انسانی بخواهند آنا دعای آنها مستجاب می شود در حالی که خدا بالاتر است ولی به هیچ یک جواب نمی دهد و همین طور سایر اعمال مذهبی که می نمایند هیچکدام حاصلی ندارد و در این سرگردان بودم و علت عدم استجابت را پرسا تا آنکه دانستم دعای واقعی از دل ما برنمی آید و ما را به دعای واقعی دسترسی نیست پس بر آن شدم که ببینم چگونه می توان به حق دست یافت و او را بندگی نمود. او بعد از این قول مباحثی در معرفت حق و بندگی و جبر و تفویض و نفس اماره و طبیعت و ارسال رسل و مقام
ص: 366
یقین و اظهار مرتبه یقین و بروز کرامات و سبب آنها و نیز در ارشاد پیر و مرید و در ارادت بر پیر و اطاعت از پیرو فرق میان اثر حق و باطل و در احتياج به مرشد و در حقیقت طریقت و در ظهور نور در قلب و در احوالات پیرو علما ودر علم و عالم و در اینکه علم عبارت از چیست و در اوصاف علمای ظار و در مذمت دنیا می گوید.
آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله الطاهرين ... در اوقاتی که در آستانه مبار که علی بن موسى الرضا عليه التحيه و الثناء معتکف و مجاور بودم شبی از شبها به خیالم رسید
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1615/3
آغاز: برابر؛ انجام: که ایشان چگونه بندگی نموده اند و بچه مقامات و کرامات رسیده اند. کا: احمد مهندس، تا: 1263ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج، 70ص (203- 272)، 24 سطر (7×13/5)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 10-159]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 934
آغاز: برابر، انجام: ليكن با تربیت و ریاضت ترقی حاصل می شود و نطق هم کرامت دیگر است که در حیوان نیست پس وجود همان یک وجود است تجلی به صفت فعل از باطن به ظاهر و از غیب به شهادت دارد وحدت به کثرت دارد خط: نستعلیق، کا: محمد کاظم سعدی، تا: 1 ذیحجه؛ تملك: شمس الدین فدائی؛ جلد: گالینگور مشکی عطف پارچه مشکی، 176گ، 14 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف مخ: 1-297]
buyūtāt-uš šī‘a
قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 581/2
آغاز: من ارفع بيوت الشيعة بنيانا ... ابو رافع مولى رسول الله خط: نسخ، كا: حاج احمد بن علی اکبر خادمی بروجردی، تا: پنج شنبه 19 ربیع الاول 1352ق، جلد: تیماج زرد، 46گ ( 174-129 ر)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 2-364]
al-buyūtāt-ul “alawīyya
قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 581/3
آغاز: الحمد لله الذي خلق من الماء بشرا خط: نسخ، كا: حاج احمد بن علی اکبر خادمی بروجردی، تا: 5 شوال 1352ق؛ جلد: تیماج زرد، 96گ (175پ-270ر)، اندازه: 22×17/5
سم [ف: 2-364]
←من بيوت الرمل← الرمل
al-buyūt
کاظمی نجفی، محمد ابراهيم بن قاسم
kāzemī najafi, mohammad ebrāhīm ebn-e qāsem
مؤلف می گوید پس از آنکه از تحریر ابواب «کتاب طهارة و کتاب صلاة و كتاب زکوة و كتاب صیام و کتاب حج و کتاب مزار و کتاب جهاد و کتاب دیون و کتاب شهادات و کتاب قضايا و الاحکام» فراغت یافتم زمان آن رسید که به کتاب مکاسب و کتاب بيوع بپردازم. مؤلف که در آخر قاسم بن محمد کاظمی معرفی شده می گوید کتاب نکاح دنبال این مجلد خواهد آمد.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4436
آغاز: بسمله و به نستعين. الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد و آله و بعد فيقول المتوسل بالخمسة و بينهم ... محمد بن القاسم الكاظمي الشهير بمحمد ابراهیم؛ انجام: تم كتاب البيوع الذي عقد الشيخ ... على يد جامعه اقل الاقلين القاسم بن محمد الكاظمي نزيل النجف على مشرفه صلوات و يتلوه كتاب النكاح كما ذكره الشيخ. خط: نسخ، كا: خلف بارمانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی ماشی، 297گ، 25 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 121-12 ]
bī-vafā'ī-ye donyā = pand-e xosro parvīz
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9425/22
خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر بن محمد علی خواجوئی، تا: 1216ق؛ اگ (772) [مختصر ف: 632]
bīogrāfi-ye atebbā’ va pezeškān-e ardestān
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق14 شمسی
šafīʻī ardestānī, morteza ebn-e ahmad (- 20c)
شرح حال گروهی از طبیبان و پزشکان اردستان از قرن هشتم تا عصر مؤلف در پنج «بخش»: 1. اطبای قدیمی؛ 2. اردستانی هایی که از دارالفنون و دانشگاه تهران و خارج کشور تا سال 1330ش فارغ التحصیل شده اند؛ 3. بانوان پیشگام در تحصیل علوم پزشکی؛ 4. دانشجوی ممتاز پزشکی؛ 5. طبیبان سنتی. در پایان یاد خیری است از چند پزشک.
ص: 367
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10554
این نسخه بخش اول کتاب و در تهران به تاریخ خرداد ماه 1373 تحریر شده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: خرداد 1373ش، جا؛ تهران؛ جلد: گالینگور سبز، 71گ، مختلف السطر، اندازه: 21×30سم [ف: 27-39 ]
←بیولوژی ← معرفة الحياة
pāperīye dar mūjezī az aqvāl-e nahvīye be-zabān-e pārsīye (r.)
طوسی، علی بن محمد تقی
tūsī, ‘alī ebn-e mohammad taqi
اهداء به: مظفر الدین ولی عهد در یک «مقدمه» و پنج «باب» به روش پرسش و پاسخ و به فارسی بسیار بد و عرب منش .
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3246
آغاز: بسمله. حمد منزه از ادراک و قياس ملیک غربی مثالی را سزاست؛ انجام: تا از نوشندگان سلسبيل و العافين عن الناس شمرده شوند بفضل الله وجوده على عباده تم بالخير في شهر ذي الحجه سنة 1292 خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1292ق؛ مجدول، خط مورخ شعبان 1304؛ مهر: یحیی خان مشیر الدوله وزیر امور خارجه دولت ایران که می نویسد به فرزندم میرزا حسین آقا محمد الملک بخشیدم؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 40گ، 12 سطر (12×6/5 )، اندازه: 17×11سم [ف: 11-2205]
pāto-bīoloží
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25472
بی کا، بی تا؛ خریداری از سهیلا چاره دار [رایانه ]
← پاتولوژی ← شفائیه
← پاتولوژی ← علم الأمراض
pātoložī= xamse-ye nāserī
طبيب قوچانی، میرزا نصرت، ق 14 قمری
tabīb-e qūčānī, mīrzā nosrat (- 20c)
اهدا به: ناصر الدین شاه
در اصول علم و عمل طب جدید در یک «مقدمه» و شش مقاله: مقدمه در فضیلت علم طب و تشریح و معالجات و نکات لازم؛ مقاله 1. علم انساج و تولید جنین، در دو فصل؛ فقره 2. تشریح بدن انسانی، شامل هشت فصل؛ فقره 3. فیزیولوژی؛ فقره 4. معالجه امراض مشتمل بر دوازده فصل که دو فصل آن بدون شماره گذاری است. چنین معلوم می شود که ترجمه گونه است زیرا در اواخر فصل هفتم از فقره چهارم آمده: «مترجم در مریضخانه دولتی ایران چندین نفر مریض حمره چشم را دیده ام که بکلی کور شده اند ..» آغاز: حمد بی پایان و ثنای فراوان سزاوار حکیمی است جلت و عظمت شانه که دست حکمتش تن موجودات را به تشریف وجود آراسته ... [دنا 616/2 ؛ فهرستواره منزوی 3326/5 ]
1. همدان، دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 144
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 12 جمادی الثانی 1316ق؛ قبل از کتاب فهرست و بیوگرافی مؤلف آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 335گ، 20 سطر، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 74]
2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 406
آغاز: کرمش از دوا مستغنی اند و رنجوران بیمارستان رحمتش از شفا بی نیاز ... کمترین در عهد جوانی ترک وطن مألوف نموده در این خطه مینو نشان مسکن گرفتم به بینوای ساختم و با بی برگی بسر بردم، مدت سی سال در این مدرسه خالی از وسوسه تحصیل نمودم ... در این اواخر بخیال افتادم که نسخه از ماحصل تحصیلهای خود از طب جدید که معمول به اطبای بزرگوار این روزگار است
خط: نسخ، كان صادق طبيب دامغانی الاصل تهراني المسكن، تا: 1314ق، فقره دوم در شنبه 12 ربیع الاول 1314 ق در عهد مظفرالدین شاه و فقره چهارم در 1316ق؛ یادداشتی به خط مؤلف که کاتب نسخه سید صادق حافظ الصحه تمام آن را بر مؤلف خوانده و مؤلف به او اجازه طبابت داده است مورخ 14 جمادی الأول 1317ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج قهوه ای، 274گ، 19 سطر(10×18/5)، اندازه: 22×15سم[ف: 2- 514]
pātoložī= al-'elal va-l amrāz=k.-e amrāz
کریزل، 1811-1872 میلادی
kerizel (1811-1872)
مترجم: علی آبادی ، میرزا رضا ق 14 قمری
تاریخ تأليف: 1318ق
ص: 368
چند ترجمه از کار کریزل فرانسوی معرفی شده که ترجمه على آبادی و تنکابنی معروف است و از کسان دیگری به صورت نامشخص نامبرده شده که بیشتر باید از دانش آموختگان دارالفنون باشند. نسخه ها نیز به جهت شباهت سر آغاز ها اختلاط دارد. کتابی است در بیان تقسیم و اسباب و علامات و رفتار و دوام و نکس و عود امراض مشتمل بر ده «کتاب»: در حمیات، در امراض حاصله از تغییرات ترکیب خون، در اورام، در اقسام نزف الدم، در ترشحات مرضی، در امراض حاصله از سموم، در امراض حاصله از تغییر تغذیه است، در امراض حاصله از تغییر الات و حصول اشياء غیر طبیعی در بدن، در امراض عصبانی، در امراض مخصوصه به هر آلت و هر عضو.
آغاز 1: بسمله. اما بعد بدانکه علم بطبایع امراض
علمی است که شناخته می شود از او اعمال بدن انسانی در حالت مرض، چنانکه علم باعمال بدن حیوان علمی است که شناخته می شود
آغاز 2: بسمله پاتولوژی علمی است که در او گفتگو می شود از حال بدن انسان از حیث مرض همینکه در فیزیولوژی گفتگو می شود از احوالات بدن انسان و حالت صحت
[دنا 615/2 (16 نسخه)؛ نسخه های منزوی 485/1 ؛ فهرستواره منزوی: 3326/5 و 3591/5 ؛ کتاب شناسی نسخ خطی پزشکی ایران: 42؛ مكتبة امير المؤمنین 131/1]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9578
آغاز: برابر1
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه به دست آمد؛ خط: نستعلیق، كان على اكبر متطبب علی آبادی، تا: 19 جمادی الاول 1033ق [این تاریخ نباید صحیح باشد چون با تاریخ ترجمه ناهماهنگ است؛ در انجام نسخه می رسد به نضج پری کارد یعنی غشاء مجلل قلب،
کتاب 1 قسم اول از اقسام امراض در حمیات تا پایان مجلد پنجم است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، خشتی، 465گ، 16 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 16/5 × 21/5سم [ف: 17-413]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6134
جلد یکم کتاب؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید کار، جلد: تیماج قهوه ای، 717ص، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22/5×16 سم [ف: 19-126]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2777
آغاز: برابر 1؛ انجام: ولی از تجربه معلوم گشته است که یک طريق مخصوص جهت امراض علمی است. در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا اواخر قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 333گ، 20سطر کامل ( 16/5×9/5 )، اندازه:21×13/5
سم [ف: 6-398]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5203
آغاز: برابر 1؛ انجام: سبب اصلی او را یافت خواهد نمود و چون از جميع تغییرات دم کم شدن.
خط: نستعلیق مخلوط بشکسته کم اعجام، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: حاج قائم مقام، بهمن 1396، کاغذ: نخودی فرنگی آهاری، جلد: تیماج، 362گ، 17 سطر، اندازه: 24×17/4
سم [ف: 69-19 ]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4111
آغاز: برابر 1؛ انجام: بخودی خود جذب شود. قد تم المجلد الأول من كتاب العلل و الأمراض في يوم الاثنين (18 رجب 1291 بید ... این کتاب شانزده هزار و دویست و پنجاه الی چهار صد بیت کتابت دارد)
جلد یکم؛ خط: نستعلیق، كان عبد الوهاب بن میرزا محمد حسن وقایع نگار شیرازی، تا: دوشنبه 18 رجب 1291ق؛ دو فهرست یکی به فرانسه و دیگری به فارسی در آغاز دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 404گ، 18 سطر (15×9)، اندازه: 22×16سم [ف: 11-107]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7479
آغاز: برابر 1؛ انجام: مثال دویم بعکس می باشد
خط: نسخ، كا: ابراهیم اصفهانی، تا: 5 ربیع الاول 1293ق؛ کاغذ: شکری آهاری، جلد: تیماج قهوه ای، 435گ، 15 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 19-68]
6 . قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3338
آغاز: برابر 1؛ انجام: زیرا که از افتادن اسکار مورث بروز نرف الدم شود و چون اغلب این مرض بلغمی مزاج ... و مبتلی گردند استعمال مقویه و اغذیه مقویه و شراب کهنه کهنه و غیره نافعست خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 ربيع الاول 1297ق، حسب فرمایش آقا میرزا علی آقا حكیم باشی حضرت ولیعهد؛ مصحح، یادداشتی از على نقی بن حسن بن رحیم بن رضی متطبب در 1297 ق با مهر عبده علی»(بیضوی)؛ مهر: «الراجی علی بن علینقی»(بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج بزرگ زیبا مجدول، 378گ، 14 و 15 سطر، اندازه: 22×17سم [ف مخ: 1-298]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7642
آغاز: برابر 1؛ انجام: مورث اختناق گردد و خطر زیاد است و چون هنو موتراکس
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1297ق، (پایان کتاب سوم)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 255گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 44-20 ]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10449/1
خط: نستعلیق، كا: تقی بن ملا کاظم لاهیجانی، تا: سه شنبه غره ذیحجه 1298 ق، برای مقرب الخاقان حاج میرزا حبیب الله حکیم باشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 458گ (1پ-458ر)، 14 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 26-369]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 8230
آغاز: بسمله، الكتاب السادس من كتب العشره من كتاب العلل و المراض في الأمراض الحاصله من السموم امراض سمی امراضی
ص: 369
هستند که منتج شوند بواسطه دخول چیزی در بدن از هر یک از مجازی؛ انجام: و استحمام در ماء فاتر و قلیایی و گوگردی نمایند و نیز نافع است حمام بخار و دوش
در نسخه نامی از مترجم نیامده و به علت عدم دسترسی به نسخه ای کامل از این کتاب، معلوم نشد ترجمه میرزا رضا پزشک فرانسوی مسلمان شده است یا سید حسن تنکابنی؛ کتاب ششم مشتمل بر امراض حاصله از سموم می باشد؛ خط: نستعلیق تحریری، كا: يوسف بن محمود، تا: یکشنبه 17 جمادی الاول 1298ق؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی مجدول ضربی، 83گ (3-86)، 18 سطر (11×15/5)، اندازه: 17/5 × 22/5 سم [رایانه]
11. تهران: عبد العظيم؛ شماره نسخه: 661/7
آغاز: برابر 2 انجام: بعض این علامات میل دارند که با یکدیگر بروز نمایند بواسط این ...
بخش اندکی از کتاب را در بردارد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 8گ، 22 سطر، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 1-85 ]
12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5844/2 - 29/184
آغاز: برابر 2؛ انجام: بروز این حمی درسن و دو سالگی تا 45 سال به ندرت عارض می شود ... وليكن نوشته اند که پسرها با استعداد این مرض بر دختران وامزجه قویه بیشتر مستعدند اما خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج
قهوه ای، 17گ، 24 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-661]
13. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 483
آغاز: برابر 2؛ انجام: گاهی دیگر چندین سال طول می کشد ولی اغلب از 9 الی 15 ماه طول مرض است چنین مینماید که مرگ منتهى اليه اوست خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: از اوایل قرن 14؛ اهدایی: دکتر معتمد ریاضی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی،
481گ، 20 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 1-423]
14. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: نامعلوم
آغاز: این جلد مشتمل بر پنج مقاله. مقاله اول که عبارت از مقاله ششم از مقالات عشره هر دو جلد است، دران پوازن ها یعنی معالجه سمومات و امراض سمیه، و مشتمل است بر مقدمه و چهار باب اما مقدمه در تعریف عمومی مسموم؛ انجام: مرض سیفلیس مزاجی است که در آلات تناسل به صورت و سیر آبله بروز می نماید و مخصوص است به یکی از بلاد اروپ و ارض جدید و لهذا در اینجا ایراد آن را ننمودیم. نیمه دوم است؛ خط: نستعلیق، كا: عباس قلی خان قاجار قزوینی طبيب، تا: 16 ذیقعده 1303ق؛ جلد: چرمی، 241ص، 24 سطر (12×9)، اندازه: 17/5 × 22/5سم (رشت و همدان: ف: 1095]
15. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8589- 58/39
آغاز: فهرست: جنس ششم از امراض در امراض حاصله از اثر سمومات. سموم و تعریف آن. آغاز: بسمله، جنس ششم از امراض در امراض از اثر سمومات. امراض حاصله از اثر سموم امراضی هستند که عارض شوند به واسطه دخول اجزاء؛ از اول جنس ششم تا آخر جنس هشتم
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق، 166گ، 19 سطر، اندازه: 17×22 سم [ف: 2-660]
16. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 277
جلد دوم ؛ خط: نستعلیق، كا: على محمد حسینی، تا: 1308 ق، به درخواست سید احمد حکیم باشی؛ تملکی بدون نام به تاریخ 1300؛ جلد: تیماج مشکی، 307گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5×16سم [ف: 1-159]
17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1279
آغاز: در حمیات. پاتولوژی ترجمه میرزا علی رضا. بسمله پات لژی patologie علمی است که در او گفتگو می کنند از احوال بدن انسان در حالت مرض مثل اینکه در فیزیولوژی گفتگو می کنند از حالت بدن انسان در حالت صحت؛ انجام: ذات الجنب مزمن. خارج نمودن نفس که رطوبت خارج می شود ... که زودتر علاج گردد. این کتاب در كمال عجله و اختلال حواس در حین درس خواندن قلمی شد. روز پنج شنبه چهاردهم شهر ذيحجه این اعمال يدي ذات الجنب مزمن را در خدمت میرزا سید حسین خان نظام الحكما و جمعی از شاگردان بودیم که این اعمال يدی را کردند چونکه مریض ضعيف طاقت نداشت آن روز بقدر سه چار ک ریم آمد. حرر عبدالله طبیب 1318 خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1318ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد مقوایی، 188گ، 15 سطر (20×11)، اندازه: 21×27سم [ف: 7-2622]
18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4112
آغاز: برابر 1؛ انجام: و ذات الجنب مرکب با ذات الریه است، باید در صدد رفع آنها کوشید. که کار بخودی خود جذب شود
جلد 1؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13-14؛ در آخر فهرستی دیگر به زبان و خط فرانسه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 524گ، 17 سطر (16×9)، اندازه: 16/5 × 21/5سم [ف: 11-108]
19. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2523
آغاز: نوع پنجم از امراض در تفسیر ترشحات طبیعی، در ترشحات مرض: این امراض عبارتند از عللی که موصوف بودند به یکی از رطوبات طبیعی یا از بروز ترشحی اتفاقی بدون اینکه هیچ علتی در آلت مترشحه نمودار گردند؛ انجام: اشتباهی در تشخیص بهم رسد باید صبر نمود تا از وسایط دیگر بلکه تمیز دهند [...] تمیز داده نشوند که آنها ثبوراتی هستند دانه ای و مملو، على العجاله تمام شد بعون الملک المنان
نوع پنجم تا هشتم؛ خط: نستعلیق شکسته، کا: محمود، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج عالی و بزرگ مجدول گرهی، 317گ، 15 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 1-298]
20. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10450
ص: 370
جلد دوم ؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، مهر: «بهمن رهنما» (بیضوی)؛ جلد: تیماج نیلی، 315گ، 17 سطر، اندازه: 15× 21/5 سم [ف مخ: 370-26 ]
pātoložī = al-‘elal va-l amrāz = k.-e amrāz
کریزل، 1811-1872 میلادی
kerizel (1811-1872)
مترجم: تنکابنی، حسن بن ابی الحسن ق13 قمری
ترجمه کتابی از کریزل فرانسوی به قلم سید حسن تنکابنی، کتابی جامع است در شناخت امراض انسان (پاتولوژی) با شیوهای نو و مؤلف بر خلاف پزشکان پیشین که بیماری ها را به ترتیب حروف الفبا و یا به ترتیب اندام بیان می کردند، تمام را به ده جنس، بخش
کرده بدین ترتیب: 1. تبها، 2. بیماری های ناشی از تغيير (اختلال) خون، 3. اورام، 4. نزف الدم، 5. ترشحات، 6. مسمومیتها، 7. بیماریهای ناشی از تغییر تغذیه به اعضا، 8 تغییر پذیرفتن آلات (اختلالات در اعضاء داخلی بدن)، 9. امراض عصبانی، 10. بیماری های خاص هر یک از اندام و اعضاء بدن. این کتاب در دوران ناصر الدین شاه قاجار دوبار ترجمه شده: یک بار به دست دکتر رضا (ظاهرا همان مسیو ریشارد ژول فرانسوی (1816-1891) که در خدمت دربار محمد شاه و ناصر الدین شاه بوده و پس از پذیرفتن کیش اسلام، میرزا رضا خان نام یافت). بار دیگر به دست سید حسن بن ابی الحسن تنکابنی یکی از پزشکان عصر قاجار. ترجمه دکتر رضا در 1318 انجام شده اما تاریخ دقیق ترجمه تنکابنی و تقدم و تأخر هر یک از دیگری دانسته نیست.
آغاز: بسمله. الحمدلله و الصلاة على رسول الله وعلى آله آل الله. اما بعد علم بطبايع أمراض علمی است که شناخته میشود از او احوال بدن انسان در حالت مرض ...
[نسخه های منزوی 568/1 ؛ فهرستواره منزوی 3592/5 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1519
آغاز: برابر؛ انجام: رنج و ایذاهای مریض از بخار.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با مهر و امضای مؤلف (ص 639) و با فهرست در آغاز، در پایان یادداشتی است از حسن طبيب (مؤلف) که در دو ساعت به ظهر روز پنج شنبه 28 محرم 1293 در بند دیلم کنار نزد «جناب آقا» افسرده نشسته بود چون چهارماهی بود که از تهران آگاهی نداشته است. همچنین می نویسد که در 13 رمضان 1298 در بروجرد و در 2 ذیقعده 1312 در کردستان بوده ام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 247گ،18سطر (159)، اندازه: 22×16/5 سم [ف: 8-153]
2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2819- 15/59
آغاز: برابر؛ انجام: و مریض باید ادرار در مثانه نگاه ندارد که مثانه متسع شود و اگر منع در خروج ادرار باشد چندین دفعه در او میل زنند و وقتی که فقط در حفظ صحت رفع مرض ... و نطرون و تربانیین استعمال نماید
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 310 گ، 15 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 5-2920]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1971
آغاز: برابر؛ انجام: باید در علاج این امراض کوشید که بخار بخودی خود جذب شود. خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1291ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 372گ، 17 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 5-356]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7603/1 - 38/223
آغاز: برابر؛ انجام: واز برای اسهال ادويه اخیونی خواه از دهان وخواه اماله به کار برند با تدبير قافات تمام شد کتاب حميات جلد اول، خط: نستعلیق، كا: موسی، تا: غره ربیع الاول 1294ق؛ جلد: مقوای عطف گالینگور، 90 گ، 13 سطر، اندازه: 14×10سم [ف: 2-661]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6298
شامل جنس 6-8 (سموم، امراض تغيير اغذیه - تبدل انساج)؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسین تفرشی، تا: 1295ق؛ نام فرانسوی بیماری ها نیز گاه ثبت شده مقاله 4 ناقص است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 494ص، 17 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×17سم [ف: 19-277]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 325-فیروز
بخش دوم است از ترجمه کتاب علل و امراض شامل جنس 6-8
خط: نستعلیق شکسته، كا: عبدالکریم اشکوری گیلانی، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی رنگین، جلد: تیماج يشمی با عطف و گوشه، 410ص، 19 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21/46×18/5
سم [ف: 21-20]
7. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 233 جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1296ق؛ مالک کتاب خود را لعنت می کند اگر به کسی کتاب به عاریت دهد و این لعنت نامه را در تاریخ ربیع الاول 1302 نوشته؛ جلد: تیماج سبز، 177، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 123]
8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1792- 10/102
آغاز: برابر؛ انجام: و چون زیاده از خوصله مریضه خون خارج شود بواسطه معالجات مذکوره در کتاب چهارم در مبحث نزف الدم و حمی او را مسدود نمایند.
خط: نسخ، كان محمد کاظم کرمانشاهی حسب الامر آقا میرزا اسماعیل حافظ الصحة، تا: شنبه 16 جمادی الثانی 1296ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 104گ، 15 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 5-2919]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6297
ص: 371
جلد اول شامل چهار جنس (یا مقاله) 1. حمیات، 2. تغییر ترکیبات خون، 3. اورام، 4. نزف الدم (و مقاله آخر ناقص است)؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن قرن 14 یا اواخر 13؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 432ص، قطع: خشتی اندازه: 17/5 × 22/5سم [ف: 19-275]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2904- 15/144
آغاز: بسمله در ناخویشهای مخصوص به آلات هاضمه در نبت اسنان و عوارضی که بروز می نماید در این وقت. خروج دندان در اطفال از پنج الی دوازده ماه بعد از تولد؛ انجام: واكتفا به استعمال آبهای گوگردی از داخل و در مدت هفته دو سه حمام گوگردی به کار برده و گاه گاهی مسهل برفقی تجویز نموده اند تمت الكتاب بعون الملک الوهاب.
جنس دهم از امراض مخصوصه به آلات هاضمه تا امراض مخصوصه به جلد؛ خط: نستعلیق، کا: زین العابدین، تا: جمعه 17 ذیقعده 1302ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول ضربی، 70گ، 17 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-661]
11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7554- 51/14
آغاز: جلد دوم از پاتولوژی موسیو کریزل، مقاله سادسه در امراض حاصل از سموم جلد دوم، مقاله سادسه و سابعه؛ خط: تحریری، بی کا، بی تاب 234، 22 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 36×22سم [ف: 2-660]
pātoložī = pātoložī (t.)
از سیدرضا، به نام ناصرالدین شاه (1264-1313ق/1848 - 1895م) و مظفر الدین میرزا ولیعهد، از زبان فرانسوی به فارسی در آورده است. در دیباچه از نگارنده متن نام نبرده است. «از تصرفاتی که مترجم در این رساله نموده» سخن رفته است. با سربندهای «فصل»: 1. در امراض عمومی، 2. حمیات، 3. امراض مجاری تنفسی، 4. امراض مجاری تغذیه، 5. امراض دماغ و اعصاب، 6. امراض جلدی، 7. فن ترکیب ادویه.
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 767
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي جعلنا من أمة محمد خير المرسلين و شيعة على ... اما بعد در این اعصار خجسته آثار که ممالک محروسه ایران؛ انجام: رفع جرب بلکه در اکزیمای مزمن و حادهم مجرب است. تمام شد پاطولوژی مختصر روز جمعه (6 محرم 1316ق). خط: نستعلیق شکسته تحریری، كا: جليل طبيب، تا: 6 محرم 1316ق، کاغذ: فرنگی صورتی، جلد: مقوایی تیماج قهوه ای روشن پوشانیده مجدول، 226گ، 14 سطر ( 15/5×8 )، اندازه:
12/5×20/5سم [ف: 2-33]
pātološī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18503
نسخه نادر؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس ]
pātoložī
ترجمه هایی است که مترجم آن مشخص نشده است و ممکن است یکی از ترجمه های شناخته شده باشد و یا جز اینها.
1. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 22
آغاز: علم به طبالع و معالجه، پاتولوژی علمی است که شناخته می شود از احوال بدن انسان خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام (دو سه برگ) نشریه: 11-885] 2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2028- 11/128
آغاز: الحمدلله رب العالمين والصلوة والسلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين ... این رساله ای است در تقسیم امراض. بدانکه قسمت امراض را اگر چه به دلخواهی که منظور است نتوان نمود؛ انجام: شک نیست علاوه بر آنکه اهل آن بلد علامات مخصوص دارند که دلیل از برای آنها نیست مگر تاثیر هوای آن بلد
رساله پزشکی است ترجمه شده از زبان خارج به فارسی در دو «مقاله» و هر مقاله چند «باب»؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1274ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول خطی و گرهی ضربی، 204گ، 19 سطر، اندازه: 21817سم [ف: 2-659]
٣. تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 4603/1
آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد این رساله ایست در علم امراض بطور عموم که بزبان فرانسه «پات الژي ژن رال» نامند و مشتمل است بر مقدمه و سه باب؛ انجام: که بفرانسه پرویز گویند تمام شد در روز شنبه ششم ربيع المولود سنه 1277.
گویا تقریر درس با ترجمه کتابی است از «حکیم پولاک»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی، 41ص (1-41)، 19 سطر (15×6)، اندازه: 11×22 سم [ف: 14-3535]
4. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 174
جلد اول، خط: نستعلیق، کا: نصرت خراسانی (نصرت الملک قوچانی)، تا: شعبان 1286ق؛ جلد: تیماج سبز، 213گ، 19 سطر، اندازه: 14/5 ×21سم [ف: 87]
5. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 157
جلد دوم و گویا خمسه ناصری باشد؛ خط: نستعلیق، كان نصرت طبيب قوچانی «نصرت الملک»، تا: سه شنبه 16 ربیع الاول 1293ق؛ جلد: تیماج سبز، 216گ، 20 سطر، اندازه:
21×15/5 سم
ص: 372
[ف: 79]
همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 201
خط: نستعلیق، کا: نصر طبیب (نصرت الملک)، تا: 1294ق؛ جلد: تیماج سبز، 261گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 105]
6. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 119
آغاز: علم به طبایع و معالجه امراض پاتولوژی علمی است که شناخته می شود از احوال بدن انسان در حالت مرض؛ انجام: بواسطه مجذوب شدن رطوبت غشاء لحمانی اغشيه لحمانی جمیع بدن هزال یابد جميع ترشحات بدن چه طبیعی و چه طبیعی کم یا بکی
ظاهرا یکی از ترجمه های کتاب کریزل فرانسوی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 441گ، 17 سطر، اندازه: 16/5 × 22/5سم [ف: 1-90]
7. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 144/4 -8354
در دستورات طبی احوال بدن انسان، از کتابهای دارالفنون باید باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 578گ، 17 سطر، قطع: خشتی [ آستانه قم:-84]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27274
آغاز: دهم در امراض مخصوصه هر آلت و عضوی، جنس اول در جسمیات اگرچه بعضی از انجام: که عفونت رطوبت را برده و تغییری در آلت داده بقسمی که زودتر علاج گردد ... سنه 1311
خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: 1311ق؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا باع طف و گوشه پارچه، 15 سطر (15×7/5 )، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 13×20/5سم [رایانه]
9. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 191
جلد دوم کتاب است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 10 صفر (پایان کتاب سوم)؛ هر بخشی از این جلد دارای فهرست جداگانه می باشد؛ جلد: تیماج سبز، 312، 15 سطر، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 98]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18245
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 16/5 × 20/5
سم [رایانه]
11. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه: بدون شماره 6
بی کا، بی تا [نشریه: 7-520]
← پادزهر ← فادزهر
pādzahr
عماد الدین شیرازی، محمود بن مسعود، -984؟ قمری
‘emād-od-dīn-e šīrāzī, mahmūd ebn-e masóūd (- 1577)
گویا نسخه ها با هم جدایی دارند. در نسخه دایرة المعارف آمده: پادزهر جسمی است کانی و از ایران (فارس) می آورند و فادزهر گاو از ولایت تلنگانه (هند) می آورند». چند جا از نورس شاهی» یاد می کند که در پزشکی است و خواص دارویی سنگ های گرانبها و برخی خوراکی ها را در بر دارد. در آن آمده: «اقل العباد محمود گوید». (منزوی، احمد) آغاز: رساله فادزهر، بسمله و سلام على عباده الذين اصطفی، در معالجات بقراطی آورده که از فارس چیزی می آورند که آن را حجر التيس می نامند.
[ فهرستواره منزوی 3327/5 ؛ استوری، پزشکی 243 «رساله در پادزهر»]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8246/3
آغاز: برابر؛ انجام: و گویند به وزن آن موم و به وزن آن زیت بود و الله اعلم و احكم
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 3گ (62پ -64پ)، 19 سطر (5/5×11)، اندازه: 14×8/5 سم [ف: 17-86]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6112/9
بخشی از آن رساله است منقول از خط عمادالدین؛ بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی آهار و مهره، جلد: تیماج قرمز یک لا، 5ص ( 587-583 )، قطع:نیم خشتی، اندازه: 12/5 × 21/5سم [ف: 19-103]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 694/8 -ف
آغاز: برابر، انجام: و گویند به وزن آن موم و به وزن آن زیت بود و الله اعلم و احكم.
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش .19619Add (ریو 843)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1103ق؛ 17گ (264پ -280)، 15 سطر [فیلمها ف: 1-525]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 431/8 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-46]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7565/5
آغاز طریق خوردن فادزهر و شناختن آن منقول از خط حكيم کمال الدین حسین قدس الله روحه بدانکه بهتر فادزهر شبانکاره است و فادزهر هیدی خوب نیست؛ انجام: و بعد از فراغ آن حرارت و اضطراب عظیم پیدا شد و الله اعلم بالصواب. خط: نستعلیق، کا: کمال الدین حسین، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 5گ (65-69)، 18 سطر
(4/5×13/5)، قطع: بغلی، اندازه: 18/5×8 سم [ف: 16-630]
pādzahr (r. dar bayān)
جیلانی، حسن
jīlānī, hasan
رساله در یک «مقدمه» و سه مقاله» و یک «خاتمه»: مقدمه: در بیان شرافة اعلم طب؛ مقاله 1. بيان شرافت پادزهر و خواص آن؛ مقاله 2. منافع و مضار پادزهر؛ مقاله 3. بيان طرق شرب آن؛
ص: 373
خاتمه: در بیان ورد آن فصول اربعه و شب و روز.
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصوة و السلام على محمد و اله اجمعين قال النبي(صلی الله علیه وآله وسلم) أن الحكمه لتنزل من السماء.
انجام: بهذ العبارة ایشان شاکر و کمتر
[دنا 617/2 ؛ فهرستواره منزوی 3327/5 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2769/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: سید محمد حسینی، تا: 1050ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا تریاکی، 23 ص (1-23)، 17سطر کامل (14×9)، اندازه: 18×11سم [ف: 6-382]
pādzahr
در فواید پزشکی پادزهر و چگونگی به دست آوردن و استعمال آن، در پنج «فصل»: 1. بيان ماهیت آن؛ 2. کیفیت امتحان آن؛ 3. منافع آن؛ 4. کیفیت استعمال آن؛ 5. ذکر نسخ فادزهر.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7936/8
آغاز: باب در اموری که متعلق بفادزهر است که حجر التيس نامند و در او پنج فصل است؛ انجام و در سه صباح بپوشند که نافع است. بی کا، بی تا، اگ (216پ -217پ)، اندازه: 20×31/5سم [ف: 269-20]
← پادزهر نامه ← تحفه خانیه
pādzahr-nāme-ye gozīn
کاشانی، محمد تقی بن محمد هاشم، 1256-1319 قمری
kāšānī, mohammad taqī ebn-e mohammad hāšem (1840-1902)
اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار (1264-1313ق) نویسنده در مقدمه می گوید: این کتاب از پادزهر نامه مهین خلاصه شده است. شامل: 1. لغت های غیر مشهور در این رساله؛ 2. بخش زهرها. در بخش لغت های غیر مشهور، لغات مندرج در رساله بر حسب حروف الفباء مرتب شده است. در بخش زهرها انواع زهرها و نشانه های آنها و پادزهرهای لازم در مقابل هر زهر آمده است. (عبدالله انوار)
آغاز: بسمله، حمدة لمن ليس لاوليته ابتداء و لا لأزليته انتهاء و الصلوة والسلام على اشرف الانبياء و على عمه سيد الأوصياء و على آله و عترته افضل النقباء و الأصفياء و بعد چنین گوید: بنده در گاه عرض اكتناه حضرت اقدس همایون شاهنشاهی ناصر الدین غازی روحی و روح العالمين فداه لا زال سيفه قاطعا و امره نافذا ابن محمد هاشم بن محمد حسين الانصاری محمد تقى الطبيب الكاشي مترجم مجمع الصحه دار الخلافه طهران که دار الشورای حفظ صحت مملکت ایران است چون چندی گذشت که مشغول به تصنیف و تالیف کتاب پادزهر نامه مهین بود و هر مرضی را که سبب بروز آن یکی از اقسام شرنگها بود بر وجه اكمل در آنجا یاد کردم شایسته چنان دیدم که مختصری از آن کتاب بیرون آورده رساله جداگانه شود که هر کس بتواند آن را فهمید و همه مردمان از آن توانند بهره مند شد لهذا این مختصر رساله را مرتب نموده امراض و زهرهای غیر مشهور و علاجهای مختلفه را که در پادزهر نامه مهین گفته شده بود ترک کردم و آن را پاد زهر نامه گزین نامیدم و برخی از لغتهایی که معروف همه کس نبود پس از دیباچه یاد نمودم تا فهمیدن عبارات این رساله آسان شود و الله الموفق و المعين.
انجام: باید آن بخش را پس از گذاردن مرهم با پارچه پیچید تا آنکه از کژی و بدشکلی دور ماند.
[دنا 2/61621؛ فهرستواره منزوی 3328/5 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 597
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، شکری، جلد: تیماج آبی، گل و بوته زر، کوبیده مقوایی، 82گ، 11 سطر (13×8)، اندازه: 22/5×15سم [ف: 2-105]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 151-فیروز
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: آهار مهره شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای روشن، 86ص، 11 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 43×15سم [ف: 21-21]
pādešāhān-e dehlī
درباره پادشاهان دهلی از شهاب الدین غوری تا بابر و کرسی نامه صاحب قران امیر تیمور گورکان و نام پادشاهان و پیغمبر از آدم تابو بیان و نام پادشاهان مغول و افغان.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1338/41 -ف
نسخه اصل: بادلیان 69Add اوزلی (ش 1241)؛ بی کا، بی تا
[فیلمها ف: 1-585]
pādešāh-e mesr va pesar-e āhangar
شعله گلپایگانی، محمد، ق 12 قمری
ص: 374
šoʻle-ye golpāygānī, mohammad (- 180)
مثنوی کوتاهی است در داستان پادشاه مصر و حکایت پسر آهنگر. در پایان نسخه حاضر، تاریخ تأليف كتاب 10 جمادی الثانی 988 ذکر شده است.
[دنا 617/2 ]
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4724/3 - 24/24
آغاز: به نام آنکه جان را زندگی داد*** بقا را سرخط پایندگی داد / خداوندی که جانها داده اوست***بلندی ها همه افتاده اوست؛ انجام: به حمد الله که بر مطلب رسیدم *** گل باغ وصال هر دو چیدم / خداوندا جميع شیعیان را*** محبان علی وخاندان را خط: تحریری، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز عطف و گوشه تیماج نارنجی، 5گ، 25 سطر، اندازه:29×20سم [ف: 2-662]
←پادشاه نامه ← جنگ نامه
← پادشاه نامه ← ظفرنامه شاه جهانی
pādešāh-nāme = šāh-jahān-name
کلیم کاشانی، -1061 ؟ قمری
kalīm-e kāšānī (- 1651)
منظومه ای قریب پانزده هزار بیت در فتوحات شاه جهان پادشاه هند است. دنباله «ظفرنامه شاهجهانی» استادش قدسی مشهدی است و در بر گیرنده ده سال نخستین پادشاهی اوست و بیشتر پادشاه نامه» امینای قزوینی که به نثر بوده، مایه این مثنوی است.
شهنشاه نامه» نیز گفته شده (مقدمه دیوان کلیم چاپ حسین پرتو
بیضائی، تهران، 1336). (احمد منزوی) آغاز: به نام خدایی که از شوق جود ×× دو عالم عطا کرد وسایل نبود [فهرستواره منزوی 1282/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4701
آغاز: به خود یک دم ار وا گذارد ترا*** ... دود از جان بر آرد ترا؛ انجام: خبر هم ز اموال آن تیره روز*** گرفتی بماندی اگر چند روز
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول مذهب ؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 421گ، 17 سطر، اندازه: 21×17/5 سم [ف: 2-68]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4699-ف
نسخه اصل: دیوان هند 1367؛ خط: نستعلیق، کا: سید قاسم، تا: سه شنبه 24 رمضان 1082ق [فیلمها ف: 3-89]
pādešāh-nāme
قزوینی، محمد امین بن ابوالحسن، ق 11 قمری
qazvīnī, mohammad amīn ebn-e ab-ol-hasan (- 17c)
کتابی در تاریخ ده ساله نخستین شاهی شاهجهان پادشاه (1037 1068 ق) است که در بیستمین سال پادشاهی او، در یک «مقدمه) و یک «مقاله» و یک «خاتمه» نگاشته است. مقدمه در زایش و شاهزادگی او، مقاله در تاجگذاری و ده ساله نخستین پادشاهی او، خاتمه در مشایخ و دانشمندان و سرایندگان روزگار او. (احمد منزوی)
آغاز: طراوت چمن الفاظ و تازگی گلشن معانی به شبنم حمد بهار پیرایی ست
[دنا 617/2 ؛ نسخه های منزوی 4590؛ تاریخ تذکره های فارسی 489/2 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض27876
آغاز: برابر، انجام: وب قله قدرت بر صفحه حال آن حضرت که بهترین شاه شاهان را قطعه بود کلک يد اللهی را
فقط دو برگ اول کتاب است که به اشتباه در آغاز عالم آرای عباسی صحافی شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 24 جمادی الثانی 1202ق، جا: لاهور، حسب فرمایش بهادر خان والد صفدر خان؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی سرخ مجدول زر کوب، 2گ (1پ - آپ)، 17 سطر، اندازه: 19/5×10 سم
[اهدائی رهبر: 8-364]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6224-ف
نسخه اصل: کتابخانه عمومی پنجاب 235؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1256ق [فيلمها ف: 3-211]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15560
آغاز: وقایع راجع کرده به ترتیب جلد دوم پردازد، فرد: من هم انگشت هادم بقبولش بر چشم ×× دیده چون شمع هنوزم بسر انگشت نگر؛ انجام: توبه نمودن حضرت شاه بلند اقبلا از شرب خمر ... افعال حسنه و اعمال صالحه فرصت جود در فهرست تفصیلی ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ کاهی، جلد: چرم قهوه ای روشن ضربی ترنج دار، 192گ، 19 سطر، اندازه: 19×26سم [ف: 163-43 ]
pādešāh-nāme
علاء الملك فاضل خان
‘alāʻ-ol-molk fāzel xān
نویسنده، معاصر شاه جهان پادشاه هندوستان بوده و وقایع آن روزگار را نوشته است.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: بدون شماره عکسی
ص: 375
بی کا، بی تا، 222گ [جنگ: 1-445]
pādešāh-nāme
کتابی دارای سه «گفتار» و یک «فصل». در آخر دیباچه در سبب تأليف آورده است: «و از گفتارها گفتار صدق و سودمند را گزیده تر یافتم از سخن دروغ و گفتار ناسودمند و از سخن سودمند آن شریفتر بود که سودش به شریفترین مردم رسد از آن سخن سودمند که سودش به فرومایگان مردم رسد و شریفترین مردم سروران و شاهان بودند و چون این مراتب را بشناختیم
خواستیم که یادگاری سازیم از بهترین سخن راست و گفتار سودمند برای بهترین صنفی از اصناف مردم ... و دستوری ساختیم سر جمله مکارم اخلاق که شاهان را بکارست تا صورت نامه را برابر دیده دارند).
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 621/14
آغاز: آغاز گفتاران کنیم که آغاز و انجام هر کردار از و بدوست و ستاینده باشیم وی را چون از وی نیکوئی شناس شدیم مشتمل بر سه گفتار و یک فصل؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ قطع: رحلی، اندازه: 31×19سم [ف: 2-378 ]
pādešāh-nāme-ye lāhūrī = šāh-jahān-nāme
لاهوری، عبدالحمید، 1065 قمری
lāhūrī, “abd-ol-hamīd (- 1655)
تاریخ تألیف: 1058ق
مؤلف از «پادشاه نامه نگاران تیموریان هند است که پس ازمحمدامین «امینا»ی قزوینی به این کار گماشته شده است. در تاریخ و سرگذشت ابوالمظفر شهاب الدین محمد شاهجهان ( 1067-1037 ق)، از آغاز پادشاهی او در 1037 ق تا 20 سال پادشاهی او، در 2 «دور»: ده ساله نخستین و ده ساله دومین. با مقدمه ای کوتاه در پدران شاه و دنباله ای در سرگذشت پیران و دانشمندان و پزشکان و سرایندگان دربار شاهجهان در 1058 جلالی به انجام رسیده است. در این کتاب رویدادهای روزگار شاهزادگی و ده ساله نخست پادشاهی او از «پادشاهنامه» امینای قزوینی گرفته شده است و چون عبدالحمید لاهوری در 1065ق در گذشت، شاگرد او محمد وارث جای او را گرفت و ده ساله واپسین شاهجهان را این یکی به روش استاد خود ساخت. (احمد منزوی)
آغاز دوره 1: نگارین کلامی که گزارش آن دامن سامعه را جواهر آگین کند
دوره 2: سپاس والا اساس دادار کار ساز و کردگار بی نیاز
انجام: بر مفارق جهانیان مبسوط و ممدود باد
چاپ: در کلکته در سه جلد به سال های 1866-1873
[دنا 617/2 (4 نسخه)؛ استوری 6/1-575؛ فهرستواره منزوی 1152/2 ؛ الذریعه 14/13 «شاهجهان نامه»؛ نسخه های منزوی 4590/6 (21 نسخه)؛ مشترک پاکستان 440/10 (14 نسخه)؛ تاریخ تذکره ها 490/2 ]
1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 153-عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: گنج بخش ش 486 (گنج 2027/4 )؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ منقش، با چاپ بنگاله 1867م جدایی هایی دارد و کمی مفصل تر است، در دو مجلد: 1- گ 1-281، 2- 562-282 ؛ 562گ [عکسی ف: 2-46]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6194/2 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-208]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4101
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد صالح، تا: اواخر قرن 11؛ دارای یک سرلوح مذهب، ؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای سیر مغزی دار، 423گ، 15 سطر، اندازه: 28/1×16/8
سم [ف: 2-67]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7774
از «ذکر سطوع نیر جاہ و جلال و طلوع کو کب دولت و اقبال یعنی ولادت ... چراغ افروز دومان گورکانی شاه جوان بخت» تا سرگذشت شیدا؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: هندی، جلد: تازه، 174 گ، 25 سطر (29×14)، قطع: رحلی، اندازه: 37×20سم [ف: 16-695]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1919-ف
نسخه اصل: دیوان هند ش 317 اته 325؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 25-1 ]
← پادشاه و حیات ← حکایت پادشاه و گزیدن لب حیات، همسرش
pādešāhī-ye toqā teymūr ebn-e sūdā-ye kāvan ebn-e bābā kāvan
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله، 763؟ -834؟ قمری
hāfez abrū, “abd-ol-lāh ebn-e lotf-ol-lāh (1362-1431)
بخش بندی نشده، با سربندهای «ذکر»: ذکر کشته شدن پادشاه
طغا تيمور، پادشاهی امیر ولی هندو، محاربه امیر ولی با سلطان اویس، جنگ امیر ولی با سید عماد و عاقبت کار او ... واپسین سربند: ذکر وفات صاحبقرانی.
[فهرستواره منزوی 833/2 «پادشاهی ... »؛ مشار فارسی 948/1 «پنج رساله تاریخی» که نخستین آنها همین رساله است.]
ص: 376
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 440/5 -عکسی
آغاز: بعد از وفات سلطان سعيد ابوسعید انارالله برهانه، و در ایام هرج و مرج در هر گوشه ای متغلبی رایت استبداد بر افراشت؛ انجام: و راستکاری سبب رستکاری دانند. ایزد تعالی جله را توفیق رفیق گرداند. بحمد و آله الطاهرين اجمعين. تمت
نسخه اصل: ملک ش 4164 (ملک 222/7 ) [رساله های این مجموعه در فهرست اصل و این فهرست عکسی به صورت متفاوت فهرست شده اند؛ خط: نسخ پخته، كا: ابن محمد مهدی آقا بابا شهمیرزادی، تا: رمضان 1271ق؛ 52ص (223-274)[ عکسی ف: 2-46]
pārsī-nāme
ساغر اصفهانی، محمد ابراهيم بن محمد اسماعیل، 1302 قمری
ebn-e ebrāhīm sāqar-e esfahānī, mohammad mohammad esmāʻīl (- 1885)
دستور زبان فارسی را به طور مختصر در چند بخش بیان نموده است. فهرست مطالب: آغاز اول: در عذر به هم آمیختن سخنان و الفاظ پارسی و تازی است؛ آغاز دوم: در پیدایش زبان پارسی و زمان آن است؛ آغاز سوم: در گزارش جا به جا شدن و پیوستن حرف های پارسی است به یکدیگر؛ آغاز چهارم: در بیان اصل سخن و نام اصل سخن است که در زبان تازی مصدر و اسم مصدر است؛ گفتار 1. در نگارش سخنان گذشته است که عرب آن را ماضی گوید؛ گفتار 2. در آینده است که عرب آن را مستقبل و مضارع گوید؛ گفتار 3. در بیان کننده است که آن را اسم فاعل گویند؛ گفتار 4. در کرده شده است که آن را اسم مفعول نامند؛ گفتار 5. در فرمودن است که امر باشد؛ گفتار 6 در باز داشتن است کسی را از کاری که عرب آن را نمی گوید؛ گفتار 7. در نیست کردن است که نفی گویند؛ گفتار 8 در انکار کردن است و آن را جحد گویند؛ گفتار 9. در طلب آگاهی و فهمیدن است که به زبان عرب آن را استفهام گویند؛ مطلب اول: در قواعد صرف؛ مطلب دوم: در قانون نحو.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13171/1
آغاز: رب اشرح لي صدري و يسر لي ... نخستین آغاز نگارش این سخن و آرایش گذارش نو و کهن در هر زبان و در هر زمان سپاس و ستایش و پرستش و نیایش؛ انجام: و خطایی اگر رفته عفو نمایند که فنون علوم به مرور و دهور و تدریج زمان محکم و مضبوط و بی عیب و مبسوط شده است و الله المستعان و رجائی منه الغفران.
خط: نسخ، كان محمد جعفر بن میرزا احمد عقدائی، تا: پنج شنبه 15 ربیع الاول 1297ق؛ جلد: تیماج مشکی، 59گ (1پ -59پ)، 13 سطر [ف: 36-261]
pāre-ī az masā'el-e 'ārefān
اصفهانی، نصرالله بن محمد رضا، ق 14 قمری
esfahānī, nasr-ol-lāh ebn-e mohammad rezā (- 20c)
تاریخ تأليف: 1301 ق نویسنده از عارفان و صوفیان بوده است پس از حمد خدا و نعت پیغمبر پاره ای از عقاید صوفیان را چون «شناخت پیر» و «رؤیت حق به چشم دل» را پیش کشیده و با استفاده از آیات قرآنی و احادیث تعبیرات دینی برای آنها کرده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2432
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و اله و أصحابه اجمعين هذا الكتاب؛ انجام: و هو السميع البصير نعم المولی و نعم النصير اغفرانک ربنا و اليك المصير خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1301ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، مقوایی، 122گ، 16 سطر (10× 15/5 )، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 5-572]
←پازند ← متون پازند
← پاس انفاس ← طریق خواجگان
pās-e anfās
دهلوی، فریدالدین مسعود بن سلمان، 665 ؟ قمری
dehlavī, farīd-od-dīn mas-ūd ebn-e salmān (- 1267)
رساله ای است در بیان تحولات قلب و عرفان و معرفت آن.
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1375/2
آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلاة و السلام؛ انجام: استاد تو عشق است چو آنجا برسی *** او خود بزبان حال گوید چه کسی خط: نستعلیق، كا: محمد سلطان بابری قادری پیشاوری، تا: 19 شعبان 1279ق؛ جلد: معمولی، 7گ (19ر25ر)، 13 سطر، اندازه: 23×14/5 سم [مؤيد: 3-311]
pāsox
کمال اصفهانی، اسماعیل بن محمد، 568؟ -635 قمری
kamāl-e esfahānī, esmāʻīl ebn-e mohammad (1173 1238)
پاسخ کمال اصفهانی به یکی از صواحب عظام.
ص: 377
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/20 -ف
نسخه اصل: حمیدیه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 775ق [فیلمها ف: 1-423]
pāsox-e ebn-e sīnā
ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370؟ -428 قمری
ebn-e sīnā, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-lāh (981-1038)
توضیحی از آن گزارش نشده است.
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/17
آغاز: وصل كتاب الشيخ اطال الله بقائه و ادام تاییده و تمهیده و نعمته دالا على سلامته و على ما خلص اليه من البهجة؛ انجام: و مجالا فيما بعد ذلك غير ضيق و معرفة بما لا اعرفه بلغه و الله اعلم و احكم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سر لوح های زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 2گ (105پ - 106)، 24 سطر (10×20)، اندازه: 27×17سم [رشت و همدان: ف: 1469]
pāsox-e ab-os-soʻūd-e čalabī
چلبی، ابو السعود، ق10 قمری
čalabī , ab-os-soʻūd (- 16c)
درباره اهل طریقت و تعریف شریعت در زمان سلطان مرادخان در 986.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3774/11 -ف و 3773/11 -ف
نسخه اصل: پاریس . 1769S. P (بلوشه 106/4 ش 2149).
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 986ق [فیلمها ف: 2-247]
←پاسخ ارسطو به اسکندر← الحدود
← پاسخ استرابادی به عاملی ←جواب مسائل ظهیری
pāsox-e esteftā
دزفولی، محمد طاهر، -1315 قمری
dezfūlī, mohammad tāher (- 1898)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1245/2
آغاز: مسئلة استفتاها بعض طلب العلوم من جناب استاذن الاكرم ... الشيخ محمد طاهر صوره السئوال ما يقول العلماء رضوان الله عليهم في المسافر ... هل له الخروج في اول العشرات؛ انجام: اذ لا اقامة بعد الوصول ولا قصد مع الذهول ولكن بعد في ذلك للنظر
مجال وللشعر مقال والله العالم بحقايق الاحوال
بی کا، بی تا؛ 2ص (34-35) [سنا: ف: 2-180]
pāsox-e amīr-al-moʻmenīn 'alī be in soāl: kayfa dafa'a kum ‘an hāda-l maqām
نقل از شرح ابن ابی الحدید در شرح این قطعه از نهج البلاغه «و من كلام له لبعض اصحابه و قد سئله كيف دفعكم عن هذا المقام و قد كنتم احق بها». در این بخش زوجات و فرزندان آن حضرت را به شرح یاد می کند.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1131/3 -طباطبائی
بی کا، بی تا، 2ص (17-18) [ف: 23-575]
pāsox-e amīn-od-dīn-e tabrīzī
حاج بله تبریزی، امین الدین، - 720 قمری
hāj bale tabrīzī, amīn-od-dīn (- 1321)
پاسخ دیگری است به سؤال عضد الدین ایجی از امین الدین تبریزی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/47 - طباطبائی
آغاز: أن قيل ما وجه تخصیص الضمير بالعبد على تقدير تعلق من مثله بفاتوا مع تجویز کونه له و للمنزل على تقدير تعلقه بالسوره قلنا الجواب يقتضي مقدمتين؛ انجام: فيكون القسم الرابع فاسدا على الوجهين و الله اعلم و احكم
خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، اص (130)، قطع: وزیری، اندازه: 26×19سم [ف: 23-832]
pāsox-e badxāhān
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاريخ تأليف: 1323
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/30 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pāsox-e baʻzī axbār-e moškele
چنین می نمایاند که سؤال کننده برخی از اخبار مشكله ای
که
ص: 378
سید کاظم رشتی (-1259ق)، در آثارش آورده ندانسته است و از یکی از شاگردان سید در زمان حیات سید از معنی آنها پرسیده و او جواب داده است. در برگ ششم آمده: «قال سلمه الله ما معنی کلام مولینا جناب الحاج السيد كاظم سلمه الله في رسالة السلوک و الان انت بيده محفوظ المراتب في كل العوالم ... اقول المراد من الدرة البيضاء.»
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 22729
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ فرنگی آهار مهره؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، 30گ، 14 سطر (5/5×11)، اندازه: 15×11 سم [ف: 3-864]
← پاسخ به اعتراضات ← الاعتقادية
← پاسخ به پادری ← اثبات نبوت خاصه
pāsox be pāsox-e ādā-ye jahāndār‘ozv-e hezb-e tūde ye īrān
آزاد، ق13 قمری
azad (- 19c)
تهران؛ دانشگاه: شماره نسخه: 4752/5 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-102]
pāsox be porseš-e šeyx šaraf-od-dīn-e qūnavī
شیخ صدرالدین
šayx sadr-od-dīn
پرسش از شیخ شرف الدین قونوی پاسخ از شیخ صدرالدین، درباره اینکه از کجا آمده ایم و به کجا می رویم و ما الحاصل؟
آغاز: گویند شیخ شرف الدین قونيوی از شیخ صدر الدین قدس سرهما پرسید که من این الى اين و ما الحاصل في البين یعنی درین که موجودیم اول کجا بودیم انجام: که چنین انتظار استعداد او را نیز باطل کند و امت را محقق و زاد و توشه را نیست گرداند ... و انه ولى الخيرات و مفيض السعادات [فهرستواره منزوی 91/6]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4942/32
آغاز: گویند شیخ شرف الدین قونيوی از شیخ صدرالدین قدس سرهما پرسید که من این الى اين و ما الحاصل في البين یعنی درین که موجودیم اول کجا بودیم؛ انجام: که چنین انتظار استعداد او را نیز باطل کند و امت را محقق و زاد و توشه را نیست گرداند ... و انه ولي الخيرات و مفيض السعادات خط: شکسته نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج کبود، 2گ (96-97)، ابعاد متن: 22×12، اندازه: 24×14سم [ف: 14-186]
←پاسخ به پرسش عبد الوهاب (نشاط) ← رد صوفیان
pāsox be porseš-hā-ye kalāmī
نوری، علی بن جمشید، 1246 قمری
nūrī, ‘alī ebn-e jamšīd (- 1831)
پاسخ به 35 پرسش
گوناگون است که به مباحث گوناگون کلامی و فلسفی می پردازد. در الذریعه از این رساله با نام های گوناگون یاد کرده در جلد دوم (ص 85) با نام «الاسئلة السلطانية» آمده که پرسش ها را از فتحعلی شاه و پاسخ ها را از حکیم نوری دانسته است؛ در جلد 5 ص
210) با عنوان جوابات سلطان آقا محمد خان» که پرسش ها را از آقا محمد خان قاجار فرض نموده است؛ در جلد 12 ص 246) با عنوان سؤال و جواب» که در حاشیه کشف الفوائد علامه حلی چاپ شده که تقریبا یک سوم از این نگاشته است. برخی پرسش ها را از میرزای قمی دانسته اند که با توجه به مضمون عامیانه برخی پرسش ها این انتساب بسیار بعید است. پرسش ها عبارت است از : 1. تجرد نفس؛ 2. جایگاه روح نسبت به بدن؛ 3. چگونگی ورود حضرت ادریس و عیسی به بهشت با بدن جسمانی یا غیر آن؛ 4. چگونگی بدن میت و صدق و کذب اخبار میت؛ 5. فنای بهشت و دوزخ؛ 6. سبب تسميه حواریون حضرت عیسی؛ 7. حقیقت خواب؛ 8 خلقت بالفعل بهشت و دوزخ؛ 9. خوردن و آشامیدن و ازدواج بهشتیان؛ 10. مرا از قالب مثالی و .... 11. جبر و اختیار؛ 12. دلیل بر نبوت خاصه در مناظره با نصارا؛ 13. خلقت روح و علم بدان؛ 14. جایگاه بهشت دنیا؛ 15. عذاب قبر؛ 16. صدقه و دعا رافع اجل محتوم است؟؛ 17. ملائکه و بیان ذکوریت و انانیت آنها؛ 18. علت سرخی آسمان و .... 190 تجرد روح؛ 20. ارتباط روح و بدن؛ 21. قالب مثالی و پرسش از معراج جسمانی؛ 22. جایگاه بهشت و دوزخ حقیقی؛ 23. چگونگی حضور پیامبر و ائمه در نزد محتضر؛ 24. خلقت روح و تفضيل ائمه بر یکدیگر؛ 25. تاثیر لعن بر اشقیاء و صلوات بر اولیاء؛ 26. شرح فقره ای از دعای کمیل؛ 27. رجعت، سؤال قبر، لوح محفوظ و محو و اثبات؛ 28. قضای الهی؛ 29. علم حق در عالم ذر؛ 30. فوت پیامبران و اولیاء؛ 31. حقیقت خواب و اخبار میت؛ 32. جبر و اختیار؛ 33. پرسش از حدیث قرب نوافل و انتساب تردد به خداوند؛ 34. تأويل ابیاتی از شیخ بهائی و ملای روم؛ 35. علم
ص: 379
امام و تنافی آن با وقوع در تهلکه بویژه در اخبار حضرت رضا و حضرت علی علیه السلام. آغاز: سوال علمای امامیه و فقهای اثنی عشریه رضي الله عنهم چه میفرمایند در این مسئله شرعیه که آیا روح انسانی مجرد است یا مادی برای او فانی شدن هست یا نه اگر بفرمایند مجرد است و فانی نمیشود چه میفرمایند در خصوص آیه شریفه كل شي هالك الاوجه انجام: بحلاوت بچشم زهر که شاهد ساقی است ×× به ارادت بکشم درد که درمان هم از اوست. تا پا از دائره قسمت سراسر رحمت پر حکمت حق بیرون ننهادیر خودسری و خود رائیکه محض و بال است برزخ خود نگشاده باشند. در دائره قسمت ما نقطه تسلیمیم لطف آنچه تو اندیشی حکم آنچه تو فرمائی. در باب بلا نسبت ببعض لا تلقوا فرمودند و نسبت ببعض دیگر در سارعوا بر رخ تمنای ایشان گشودند در حق او مدح در حق تو ذم و در حق او شهد و در حق تو سم فافهم. رضا بداده بده وز جبین گره بگشا ×× که بر من و تو در اختیار نگشاد است. مجمل و ملخص سخن اینست که عصمت مانع از ارتکاب معاصی است و السلام
چاپ: به کوشش حامد ناجی اصفهانی، در گنجینه بهارستان، حکمت (1) (تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی: 1379)
[دنا 618/2 ؛ فهرستواره منزوی 93/6 و 160/6 با عنوان «روح» ]
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4213/3
آغاز: برابر؛ انجام: و خلافت حضرت رسالت بعد از رحلت آن حضرت منحصر به حضرت علی بن ابی طالب است پس خلافت حقه بلافصل خاصه وحق اوست.
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، كان فضلعلی بن درویش محمد تقی نوری، تا: رمضان 1211ق، جان اصفهان؛ مصحح؛ مهر: کاتب «عبده الراجی فضلعلی» (بیضوی)، العبد المذنب فضلعلی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 19گ (55پ -73ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-43]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3783/9
آغاز: سئوال در احادیث هست که وقت سکرات موت پیغمبر ... و ائمه هدی و جبرئیل ... بنزد میت حاضر میشوند؛ انجام: عصمت مانع از ارتکاب مناهی است و السلام و الاكرام.
از سؤال 23 تا آخر؛ خط: نستعلیق، کا: میرزا محمد بن میرزا مهدی نوری، تا: 1243ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی، 30ص (93-122)، 18 سطر (12×7)، اندازه: 10×17 سم [ف: 12-2771]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 899/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حاج محمد خلیل فرزند محمد حسین قاینی، تا: ربيع الثانی 1277ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی کاغذ ابری عطف پارچه مشکی، 28گ، 16 سطر (15×9)، اندازه: 23×13سم [ف: 2-742]
4. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 19283/1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به طور چلیپا؛ جلد: مشمع مشکی، 47گ، 13 و 14 سطر (12×7)، اندازه: 10×17 سم [ف: 2-347]
5. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1143/3
آغاز: برابر نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد. تا سؤال و جواب دوازدهم؛ بی کا، بی تا؛ 8گ، اندازه: 15×10 سم [ف: 3-59]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1719/16
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، کاغذ: نازک اصفهانی، جلد: تیماج قرمز سیر، 26ص (343-368)، قطع: خشتی، اندازه: 15/5 ×22سم [ف: 9-262]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 909/15
آغاز: لک الحمد اللهم ملهم الصواب و علی نبیک الأواب الصلاة المستجاب و السلام المستطاب و على اتباعه من الآل و الاصحاب نسخه اصل: همان نسخه بالا؛ تذکر 1: در فهرست این شماره بازیابی آمده است اما عکس حاضر مطابق با نسخه شمار 1719 مجلس است. تذکر 2: این نسخه در فهرست که با عنوان «اجوبة المسائل» معرفی شده است در واقع در ابتدای خود رساله دیگری را دارد از جلال الدين دوانی در شرح بیت حافظ «پیر ما گفت خطا ...» و آغازی که فهرست نگار ذکر کرده است آغاز همان رساله دوانی است. لازم به تذکر است این تفکیک در فهرست مجلس (9: 262) که اصل نسخه در آنجا معرفی شده است به درستی انجام شده است.) [عکسی ف: 3-115]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2871/1
آغاز: برابر؛ انجام: ویکفیک لبیان اوصافه لقبه بالنوری (چهاردهم شهر جمادى الثاني يوم الاحدسنة 1247)
خط: نستعلیق، کا: محمد محسن بن آقا میرزا محمد حسین پسر میرزا عبدالغنی طبیب کرمانی، بی تا، کاغذ: فرنگی کبود و سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 24گ (2پ -25ر) [ف: 10-1715]
pāsox be porseš-hā-ye harāskānī
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667 ؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
منتخب یا منتخب الدین هر اسکانی که از شاگردان و پیروان بابا افضل کاشانی بوده است چون از استاد دور شده بود یازده پرسش در عرفان و اخلاق از استاد کرد و پاسخ خواست و این باز پسین سخنانی بود که بابا به نگارش در آورد تا اینکه در گذشت و از مرق برای هر اسکانی فرستادند و گفتگوی 7 و 8
ص: 380
آن درباره گفته های غزالی است در کیمیای سعادت که در آنجا آمده که خدا در این جهان دانستنی و در آن جهان دیدنی ولی نه با دیدار این جهانی و همین را مردم نپسندیدند و گوینده را بدکیش خواندند. هر اسکانی از استاد که کیمیای سعادت را گزین نموده بود می خواهد روشنش سازد. در همین جا است که هراسکانی از استاد تفسیر چند آیه و خبری را می خواهد و او می گوید سخنی را که بر زبان من نرفته تفسیر گفتن گزاف است مگر اینکه من آنچه از این سخنان دریافتم بر گویم. (دانش پژوه) آغاز: سؤال: آدمی چون از مادر می زاید طالع او همی گیرند و بران حساب هست و سعد و نحس و رنج و راحت بیرون می آورند انجام: و هر چه از حاجت وقت بر گذشت جمله ناسزا و ناشایست شمر و دران سعی کردن ضایع کردن عمر خود دان. این جوابها آخر سخن خواجه بود. چون به جوار رحمت حق پیوست از مرق به منتجب الدين هراسکانی فرستادند که سائل بود.
چاپ: در مصنفات افضل الدین محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم) (صص 728-717)
[فهرستواره منزوی 6: 93]
1. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 145/15
حکمت خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع: وزیری [ف: 2-43]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3456/8
آغاز: منتخب اشکالی چند که ازو شخصی سئوال کرد و او جواب آنها نوشت و این سخنهای اخر سخن او بود تا بجوار ایزدی پیوست. سؤال نماید؛ انجام: جواب به سؤال 3: همچنین نفس بهیمی و سبعی تا سحر نفس انسانی باشد نباشد و هیچ سبع بد بیند مردم بهيمه طبع و سبع خواهد بود.
پس از سؤال سه در دفتر حاضر سؤال 10 و با نسخه چاپی متفاوت است. اینک آغاز سؤال 10 (که در این دفتر شماره 4 هست): رقعه از آن او دعاگوی مولانا روز و شب مرید و هواخواه است اما عاجز و بیخبر بازمانده است از آنکه هوی بر خرد مستولی شد و پای ... سؤال آخر در این دفتر همان هفتم مجموعه مصنفات است در معنی روح؛ انجام سؤال 7: تلك أمة قد خلت لها ما كسبت و لكم ما كسبتم و لاتسالون عما كانوا يعملون
بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی نباتی رنگ، جلد: مقوایی آبی رنگ با عطف گالینگور قهوه ای و گوشه های مشکی، 15ص ( 189-175 )، قطع: نیم خشتی، اندازه: 23×13سم [ف: 10-1388]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3982/13
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ با نسخه چاپ شده در مجموعه مصنفات اختلافات بسیار دارد؛ کاغذ: اصفهان شکری آهار مهره، پاسخ به پرسشها 381 جلد: تیماج قرمز، 21ص (291-311)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10×19 سم [ف: 10-2146]
4. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4191/18
آغاز: برابر؛ انجام: و فایده بار ندهد. تلك أمة قد حلت لها ما کسبت در نسخه هشت پرسش و پاسخ دیده شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، 6گ (173-178پ)، 17 سطر، اندازه: 18/8×10/6 سم [ف: 7-247]
5. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 242/53
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، وگ
(227-235ر)، 24- 33 سطر (12×22)، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 147]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2581/6
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: شیخ علی بن محمود کاتب، تا: دوشنبه 26 شوال 1062ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آبی ضربی مقوایی، 18ص (209-226)، 14 سطر (5/5× 12/5 )، اندازه: 17/5×10 سم [ف: 9-1382]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5180/23
آغاز: برابر، انجام: و چون خرد غالب شد ارزوهای تن و کام و مراد وی کم شوند و مغلوب کردند تنها 5 پرسش و پاسخ است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ 3گ (271-273) [ف: 15-329]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 428/2
آغاز: برابر، انجام: و از جهان نام گذشتگان بردن خاصه جز پند و فائده بار ندهد تلك أمة قد خلت ... عما كانوا يعملون
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1083ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج زرد ساده، 4گی (10ب تا 14ب)، 17 سطر (5×12/5)، اندازه: 12×17 سم [ف: 3-192]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3030/3
آغاز: منتخب اشکالی چند که از او شخصی سوال؛ انجام: چنانکه روشن شده است بر علماء و مردم بگفته بنموده تمام شد سخن در میان خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن امیر محمد قاسم حسینی، تا: 1153ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، عطف میشن مشکی، عص (38-43)، 16 سطر کامل (13×6/5 )، اندازه: 11/5 × 16/5سم [ف: 6-813]
10. تهران: حقوق؛ شماره نسخه: 72/10 -ب
به ترتیب چاپی نیست؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن حاجی ملا عبدالغني تفرشی، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 4گ (131ر-134ر)، 19 سطر (19×10/5
)، اندازه: 18/5×29/5سم [ف: 23]
11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 431/7
ص: 381
خط: تعليق، كان محمد على، تا: 1302ق، جان تهران، مدرسه سپهسالار تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، وگی ( 132-124 )، 14 سطر ( 12/5×6 )، اندازه:18×10/5 سم [ف: 193-3]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2454/6/11
خط شکسته نستعلیق، کا: محمد خان، تا: 1333ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 16 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 5965]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5031/22
آغاز: برابر؛ انجام: لمع المحسنين. این جوابها آخر سخن خواجه بود چون بجوار رحمت حق پیوست از مرق بمنتجب الدین هر اسکانی فرستادند، که سؤال کرده بود.
و السلام على اهل السلام خط: نسخ خوب، كا: محمد على متخلص بعبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 13ص (62-70پ)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 14-345]
14. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/28
آغاز: برابر؛ انجام: از مجاهدت مبارک تر نیست. و الذين جاهدوا ... المحسنين (برابر ص
721 مصنفات) این جوابها آخر سخن خواهد بود. چون به جوار حق پیوست. از مرق به منتجب الدين هر اسکانی فرستادند که سایل بود (ص 728 مصنفات)
بی کا، بی تاب ترتیب پرسش و پاسخها در نسخه ما مانند دیگر نسخه ها با چاپی یکی نیست؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 2گ (137ر-138 پ)، 30 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 3-284]
15. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 24/7
آغاز: برابر؛ انجام: و بگریزید و دور شوید از هر چه به خود بد می شناسید که از مجاهده مبارک ترین است قال تعالى و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا ... و این جوابها آخر سخن خواجه بود چون به جوار حق پیوست
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول عطف تیماج زرشکی مذهب، 8گ، 27 سطر، اندازه: 28×18سم [ف مخ: 299-1]
16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2267/7/3
بندها در این نامه در مقایسه با چاپی بدین ترتیب آمده است: 1، 2، 9، 7، 8، 5، 10، 4، خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، 4گ (19پ - 22پ)، اندازه:
18/5 × 28/5 سم [ف: 9-919]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1919/4
آغاز: سئوال چون خواهند که خرد بر هوا مستولی باشد چه عمل باید کرد و بر چه طریق زندگانی باید کرد پیوسته. جواب هوا آرزوی کارهای ناپاینده بود و چون بسیار شوند؛ انجام: و چون خرد غالب شد آرزوهای تن و کام و مراد وی کم و شود و مغلوب گردد.
سوال دهم چاپی را دارد؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهان نخودی، جلد: مقوای مشکی با عطف از کالینگور آبی، اص (40)، چیلپا سطر، قطع: بياضي، اندازه: 25×13/6 سم [ف: 9-618]
18. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 851/11
بی کا، بی تا؛ قطع: رقعي [ف: 315]
19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3903/10
تا نیمه پرسش و پاسخ هشتم همان شماره پنجم چاپی در 1721 خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: پارچه ترمه ای مقوایی، 7ص (28-34)، 17 سطر (14×8)، اندازه: 20×13سم [ف: 12-2892]
20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4805/11
آغاز: برابر؛ انجام و دور شوید از هر چه بخود بد میشناسید ... جوابها از سخن خواجه بود چون بجوار حق پیوست.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، ص ( 48-46 )، اندازه: 29×16سم [ف: 13-207]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5974/3
آغاز: و من مکاتبه کلماتی چند از اقلام مبارک آن خلاصه احباء عصر نو باوه بوستان خرد و اتاه من فضله؛ انجام: ساعات شب روز خویشتن را به مجاهده مستغرق گرداند تا بر جاده که از ازل سوی ابد است مستقیم گرددد انشاء الله تعالى و الذين جاهده اقينا النهدينهم سبلنا و أن الله لمع المحسنين.
در مجموعه مختصریست شامل بر تعدادی از افادات بابا افضل کاشانی: 1- پاسخ به نامه شیخ شمس الدین (به شماره 5974 ثبت شده) 2- گفتاری در توحید 3- پرسش و پاسخ از طالع مواليد 4 باز پرسش و پاسخ از طالع مواليد 5- پاسخ و پرسش از هوای نفس 6- در بقاء روح 7- غلبه بر هوای نفس 8- گفتاری حکمتی در تقسیم موجودات 9- گفتاری در نفس. که از شماره سه تا هفت به پاسخ پرسشهای هراسکانی مربوط می شود و شماره نه مربوط به فایده جدائی روح از تن است؛ خط: نستعلیق متوسط، بی کا، بی تا، در فهرست با شماره 5975 آمده است. بطور چلیپا؛ مجدول به طلا و تحریر؛ واقف: نائینی؛ اگ، اندازه: 43×26سم [ف: 6-404]
pāsox be pezeškī
نوربخش خراسانی، محمد بن محمد، 795-869 قمری
nūrbaxs-e xorāsānī, mohammad ebn-e mohammad (1393-1465)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 413/24 -ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4795؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 855ق؛ 4گ ( 233-230 )، 14 سطر [فیلمها ف: 1-413]
ص: 382
pāsox be jamʻī az afāzel-e abhar
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهيم، 979-1050 قمری
sadr-od-dīn-e šīrāzī, mohammad ebn-e ebrāhīm (1572 1641)
این رساله ، پاسخی است که ملاصدرا به جمعی از افاضل ابهر در خصوص یک مسئله حکمتی داده است. اصل جواب به عربی است ولی بعد از آن شرحی به فارسی در توضیح مطلب داده شده است.
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 54-الف/492/2
آغاز: بسمله - كتب بعض الأفاضل من سكان الأبهر الی جدی العارف العلامة رفع الله قدره و اعلی مقامه ليسأله عن هذه المسئله؛ انجام: و هو يوم لقاء الله و كان في هذا المعنى ما قاله العارف الشيرازی این جان عاریت که به «حافظ» سپرده دوست. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا با تیماج سرخ، 4ص، 17 سطر (16×9)، اندازه: 22×15سم [ف: 2-90]
pāsox be cand so'āl
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
تاریخ تأليف: دوشنبه 23 محرم 1278ق
رساله کوتاهی است در پاسخ به چند سؤال اعتقادی از جمله: 1. معنی اینکه حضرات ائمه علل اربع هستند؛ 2. معبود حضرات چه چیز است مخاطب در قرائت حضرات ایاک نعبد کیست؛ 3. ایشان با خداوند عالم متحدند یا مغایر هستند؛ 4. معرفت امام زمان که از اصول مذهب است چیست مراد از امام زمان؛ 5. علل اربع مرکب اند یا بسيط.
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 602/17
آغاز: حمدله ... و بعد این چند کلمه ای است در جواب چند مسئله که بعضی سؤال کرده بودند ... سؤال معنی این که حضرات ائمه علل اربع هستند چه چیز است ؟؛ انجام و همچنین در سایر اسباب و مسببات آن ها و ذات مقدس او رطوبت و چربی و گرمی و سایر اسباب و آلات نیست. و السلام علی من اتبع الهدی۔ خط: نسخ، كا: احمد بن أبي القاسم مازندرانی، تا: 1298ق؛ 6گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-85]
pāsox be hākem-e lāhījān
شیخ بهائی، محمد بن حسین، 953-1030 قمری
šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)
تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، تا: 1098ق [میراث اسلامی: 5-603]
pāsox be do porseš
تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین،-1321 قمری
tehrānī najafī, hādī ebn-e mohammad amīn (- 1903)
پاسخ به دو پرسش است که شخصی درباره دو شبهه از شبهات شیخیه از مؤلف پرسیده و وی آنها را پاسخ گفته است: 1. المعرفة فرع ادراکی المعروف؛ 2- کلام کرمانی در ارشاد که امام غائب به کار مردم نمی خورد و احتیاج به امام حي حاضر معصوم دارند.
آغاز: حجة الاسلاما ... چه می فرمائید در جواب این دو شبهه که بعضی از اشخاص در ذهن بعضی از عوام مرکوز نموده اند انجام این مجملی است از احوال دشمنان دین و تفصیل را در رساله بیان کردیم
1. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4265/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (178پ -187ر)، 23 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-264 2]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4307
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: اكبر بن فیض الله بدررنجبر، تا: 11 جمادی الاول 1314ق، جا: کربلا؛ از روی نسخه عبدالعلی آقا برادر میرزا صادق شاگرد مؤلف به تاریخ دوشنبه 11 جمادی الاول 1314 در کربلا نگاشته، 20/4/4 جهت کتابخانه محدث؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه ای، 12گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-265]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3135/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی بن حسین غروی، تا: چهارشنبه 16 ربیع الثانی 1322ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز، 10گ (152پ -161ر)، 22 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 8-364]
pāsox be dūstī ...
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
ص: 383
(1810 ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 81/3 - د
پاسخ به دوستی درباره گرفتاری قوم لوط و رهیدن خاندان او در آن شهر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 18گ (28پ -45پ)، 14 سطر
( 12/5×6/5 ) [ف: 293-1 ]
pāsox be r.-ye farāmūš-xāne
وابسته به: فراموشخانه = اسرار فراموش خانه؛ ملكم (1249- 1326ق) گویا از علی منشی تبریزی در خرده گیری از آن رساله.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3257/6
آغاز: جوابی است که يکنفر از اهل تبریز بكتابچه فراموشخانه نوشته است بسم الله و الحمد الله و الصلوة على محمد و آله در این تاریخ کتابچه ای از میرزا ملکم در باب فراموشخانه بنظر رسید که بیکی از علماء نوشته.؛ انجام: و تخلف از قول او را بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، وگ (172-180)، 13 سطر( 16/5×9)، اندازه: 22/5×15سم [ف: 11-2214]
pāsox be so’ālāt-e ahālī-ye rašt
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
تاریخ تأليف: 15 ذیحجه 1298ق
پاسخ به چند سؤال است درباره عقاید شیخیه و اظهاراتی که همدانی در مجالس درس نموده و مورد سؤال عده ای از اهالی رشت واقع شده است.
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 602/19
آغاز: الحمد لله و سلام على الذين اصطفى و اللعنة على من سلک سبيل الروي و بعد چون بعضی از برادران دینی ... از محال رشت بعضی سؤالات فرموده بودند. سؤال در یکی از مجالس درس فرموده اید که انداختن سنگ به هوا؛ انجام: اما از برای غیر علقا که اعتنایی نیست و از برای آن ها خود را به زحمت نمی اندازیم و الحمد لله رب العالمين.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، 4 گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-87]
pāsox be so’ālāt-e 'abbās-qolī mīrzā
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāger ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
تاریخ تأليف: پنج شنبه 7 ذیحجه 1297ق شاهزاده عباسقلی میرزا سؤالی نموده درباره آیه شریفه «ان الذين آمنوا و الذين هادوا والنصارى و الصائبين من آمن بالله و اليوم الآخر و عمل صالحا فلهم أجرهم عند ربهم ... » و اینکه خلفای مسیحی جلفای اصفهان ادعا کرده اند که: طبق آیه مذکور، ما ایمان به خدا داریم و از اهل فلاح هستیم شما چرا ما را کافر و مخلد در نار می دانید؛ ، مؤلف در این رساله به این شبهه پاسخ داده است.
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 602/11
آغاز: الحمد لله و سلام على الذين اصطفی و بعد ون سر کار نواب مستطاب اشرف امجد والا شاهزاده عباس قلی میرزا ... مرا امر فرموده بودند به جواب مختصری به زبان فارسی از برای فرمایشی.؛ انجام: شما نمی توانید او را بشناسید و تکلیف ما لا يطاق از برای احدی نیست والسلام عليكم و رحمة الله .. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، با علامت بلاغ؛ 10گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-87]
pāsox be so’āl-e hāj āqā mohammad-e qavānīnī darbāre-ye mo’allef-e jāmeʻ-ol ahādīs
طباطبائی بروجردی، محمد حسین، 1253-1340 شمسی
tabātabā'ī borūjerdī, mohammad hoseyn (1874-1961)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: ض21135
کا: سید مصطفی صفائی خوانساری، تا: 1368ق؛ اص، قطع: وزیری اهدائی ف: 336]
←پاسخ به سؤال حسین بن عبدالقادر بحرانی درباره فناء في الله ← البحرانية
←پاسخ به سوال درباره معلول ← اجوبة مسائل محمد مهدی بن شفیع استر آبادی
ص: 384
←پاسخ به سؤال ملا علی اصغر ← شرح خطبة البيان
pāsox be so’ālī az eslāmbool darbāre-ye tāle -e aqrab
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9043/17
خط: نستعلیق شکسته تحریری، كا: جامع، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج و جدول گرهی یک لا، 2گ (64-65ر)، اندازه: 15/9×10/6 سم [ف: 29/2 -659]
pāsox be so’ālī darbāre-ye ‘amal be fatāvā-ye kotob-e feqhī
حر عاملی، محمد بن حسن، 1033-1104 قمری
horr-e ‘āmelī, mohammad ebn-e hasan (1624-1693)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9671/2
آغاز: بسمله. الحمدلله على افضاله و الصلوة و السلام على محمد و آله و بعد فقد سأل بعض فضلاء الصلحاء عمن له معرفة بالعربية هل يجوز له أن يعمل بما يفهمه من فتاوى الكتب الفقهية ام يجب عليه أن يعمل بما يفهمه من احادیث الكتب الأربعة و نحوها من الكتب المعتمدة و الجواب و بالله التوفيق انه ينبغي للانسان؛ انجام: بكتاب واحد معتمد لكن يعمل بما فيه من الحديث الصريح و الله ولی التوفيق خط: نستعلیق، كا: عبدالرحمان، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، اگ (31ر - 31پ)، 25 سطر، اندازه: 12/5 ×26سم [ف: 31-44]
pāsox be šobahāt-e salmān az samā’ rahmān nāzel
بهاء الله، حسینعلی بن میرزا بزرگ، 1233-1309 قمری
bahā’-ol-lāh, hoseyn-alī ebn-e mīrzā bozorg (1818 1892)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14567/2
آغاز: السلمان از شهر جان بنسايم قدس رحمن بر اهل اکوان و امکان مرور نما و بقدم استقامت؛ انجام: و البهاء علیک یا سلمان و على الذين ما باعوا كلمات الله بتوهمات مردود. خط: نستعلیق ریز، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج يشمی، وگ ( 51-43 پ)، 18 سطر، اندازه: 21×13/3 سم [ف: 41-52]
←پاسخ به شبهات نبوت ← رساله کلامی
pāsox be šobhe-ī darbāre-ye radd-e šams
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
تاريخ تأليف: شنبه 13 ذیقعده 1290ق؛ محل تألیف: کربلا مؤلف گوید: چون بعضی از اکابر دولت ایران معاشرت دارند با بعضی از منافقین که ظاهرا اظهار تشیع می کنند و باطنا از نصاری بدترند و ایشان به خیال خودشان ایرادی وارد آورده اند بر رد شمس از برای حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام)، و آن جناب عبارات ایشان را فرستاده و جوابی خواسته اند، پس آن عبارات را ذکر می کنم و جواب آن را عرض می کنم.
آغاز: حمدله. وصلى الله على محمد و آله الطاهرين ... و بعد چنین گوید بنده خاکسار خاسر ابن محمد جعفر، محمد باقر ... که چون بعضی از اکابر دولت ایران معاشرت دارند با بعضی از منافقین.
انجام: و همین قدر بیان از برای صاحبان شعور و متدینان بی غرض و منظور کافی است و صلى الله ... و چون در سفر کتاب همراه نبود از ذکر کردن اصل حديث و بعضی از واقعات این قضیه محروم شدم تمام شد.
[فهرستواره منزوی 366/9 ]
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 602/8
آغاز: حمدله. و صلی الله على محمد و آله الطاهرين ... و بعد چنین گوید بنده خاکسار خاسر ابن محمد جعفر، محمد باقر ... که چون بعضی از اکابر دولت ایران معاشرت دارند با بعضی از منافقین؛ انجام: و همین قدر بیان از برای صاحبان شعور و متدینان بی غرض و منظور کافی است و صلی الله ... و چون در سفر کتاب همراه نبود از ذکر کردن اصل حديث و بعضی از واقعات این قضیه محروم شدم تمام شد. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ با علامت بلاغ؛ 6 گ، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-89]
pāsox be šobhe-ye qā'elīn be vahdat-e vojūd
تنکابنی، محمد بن عبد الفتاح، 1040-1124 ؟ قمری
tonekābonī, mohammad ebn-e 'abd-ol-fattāh (1631
ص: 385
1712)
در نظریه قائلان به وحدت وجود، قول به وحدت از آنجا ناشی می شود که وجود ممکنات را با اعتباری می گرفت یا اصیل در اعتباری. اعتباری مخالف در بداهت می شد و در شق ثانی اثبات وحدت می گشت. محمد بن عبد الفتاح بر این قول ایراد گرفته است که فرق است بین امور اختراعی و امور اعتباری. در اختراعی این قول صحیح است ولی در اعتباری لازم نیست که وجود اعتبار صرف باشد بلکه از آنچه منشاء انتزاع دارد اگر وجودی اخذ و اعتبار شود بدون آنکه آن امر صرف اختراع ذهن باشد باز اعتباری است پس با این قید دیگر مسأله اعتباری مخالف با بداهت نیست. نویسنده پس از این ایراد خود به پاسخ برمی خیزد و مسأله امکان را در وجود با امکان در ماهیت فرق می گذارد و سپس به سایر مسائل می پردازد. (انوار)
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمد لله رب العالمين و الصلوه على سیدنا و افضل الانبياء المرسلين محمد و آله الطيبين الطاهرين قوله.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1889/12
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمد لله رب العالمین و الصلوه على سیدنا و افضل الانبياء المرسلین محمد و آله الطيبين الطاهرين قوله؛ انجام: على العوارض الاعتباريه النفس الامريه يصدق
خط: نستعلیق، کا: نورالدين محمد شفیع، تا: 1121ق، جان اصفهان، خاتون آباد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 29ص (167- 195)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 10-540]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19517
بی کا، بی تا؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]
pāsox be šeyxīye
رساله ای است در جواب یکی از پیروان فرقه شیخیه که مدعی بود کامل ناطق در هر عصری باید یکی باشد و همه باید از او پیروی کنند، اما مؤلف معتقد است که در هر عصری ممکن است یک نفر باشد یا متعدد باشد و با مقدمه کوتاهی در اثبات نبوت پیامبر و امامت حضرت علی (ع) و یازده امام بعد از ایشان، بحث را خطاب به شیعیان اثنی عشری ادامه می دهد که متأسفانه از اینجا به بعد از انجام افتادگی دارد که بدین ترتیب معلوم نشد مؤلف از علمای شیخیه است که در این رابطه نظری دیگر دارد یا از مخالفان شیخیه.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6956
آغاز: بسمله و صلى الله على محمد و آله الطاهرين و لعنة الله على اعدائهم اجمعین چون در این شبها در مجلسی اتفاق افتاد حاضر بودم شخصی مدعی این بود که کامل ناطق در هر عصری باید منحصر بفرد باشد و زیاده از یک نفر جایز نیست و استدلالش این بود که ضرورت مذهب شیخیه این است که انجام: پس احتیاج به ابطال فرقی که غیر که غیر از اثنا عشری عستند نیست چرا که خداوند باطل کرده باینکه حق نیستند و عجالة حال هم روی سخن با آن جماعت هم نیست روی سخن با شیعه اثنی عشری است
خط: نستعلیق تحریری بد و ناخوش، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ خریداری از مشیری؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای یک لا مجدول میان جداول بوته های ریسه ای ضربی، 4گی (104پ -107پ)، 20 سطر (16×7)، اندازه: 17/8×11 سم [رایانه]
pāsox be 'āref
سبزواری، هادی بن مهدی، 1212-1289 قمری
sabzevārī, hādī ebn-e mahdī (1798-1872)
اسماعیل متخلص به عارف از استاد خویش ملا هادی (گویا حاج ملا هادی سبزواری) درباره زندگی کنونی صاحب الزمان و مطالب دیگر پرسیده و وی بدان پاسخ گفته است و در آن از فیض یاد می کند.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2992/1
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي هدانا لهذا و ما کنا ... و بعد فيقول اسماعيل المتخلص بعارف ملتمسا عن الاستاد ... مولانا الهادی؛ انجام: فمن رفعه يلزم وضعه ... خط: نستعلیق، کا: حسن بن نصر الله، بی تا، کاتب گویا شاگرد ملا هادی سبزواری است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 27گ (آپ - 27ر)، 17 سطر، اندازه: 22×11/5 سم [ف: 3-279]
pāsox be kasravīyān
دعوتی، میر ابوالفتح، ق14 قمری
da'vatī, mīr ab-ol-fath (- 20c)
از میر ابوالفتح دعوتی با مقدمه ناصر مکارم شیرازی.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/12 -4754-ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-102]
pasox be mohammad safi ebn-e mohammad moqim-e kāšānī
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری
ص: 386
feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)
رساله ای است بسیار کوتاه، در پاسخ پرسش میرزا محمد شفیع بن محمد مقیم کاشانی، از نجاست و حرمت عصير عنبی و تمری. این رساله، ظاهرا در آثار فیض، ثبت نشده است. میرزا محمد شفیع، شاگرد فیض و نوه ملاصدرا و صاحب کتاب انیس الأسفار و جلیس الابرار است و نخبه فيض را، در همین مجموعه، در سال 1081ق مقابله و تصحیح کرده. وی تا سال 1120ق در قید حیات بوده است.
[الذريعة 452/2 ؛ ریحانة الادب 369/4 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13429/2
آغاز: رقیمه کریمه قرة العینی میرزا محمد شفيع وفقه الله لما يحب و یرضی رسید و بر مضمون آن مطلع گردید از نجاست و حرمت عصير عنبی و تمری سؤال نموده بودند، انجام: تا محتاج به تحلیل شود بكم آمدن و العلم عند الله
خط: نستعلیق، كا: ظاهرة: محمد شفیع بن محمد مقیم، کاشانی، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی مشکی، عطف: تیماج مشکی، اگ (120)، 19 سطر (13×8)، اندازه: 11×9سم [ف: 34-76]
pāsox be mohammad qāsem-e xorāsānī
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری
feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)
تاریخ تأليف: رجب 1087ق پاسخ به نامه یکی از دوستان خراسانی مسأله مولانا محمد قاسم درباره مسئله اشتراک لفظی یا معنوی و وجود و صفات.
[الذریعه 193/5 ]
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 364/16
كا: على بن احمد رشتی، بی تا، جان یزد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 19 سطر، قطع: جيبي [نشریه: 2-179]
pāsox be masā'el
شیخ بهائی، محمد بن حسین، 953- 1030 قمری
šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)
جواب مسائلی که به نظر بندگان اشرف به دفعات از مجتهد عصر شیخ بهاء الدين عليه الرحمة سؤال فرموده نزدیک به آنچه که در نسخه سپهسالار (276/3 ش 3/ 8150، با عنوان: اجوبة مسائل شاه عباس) آمده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7013/11
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی الایی، 3گ (41پ -43پ)، 21 سطر (15×9)، قطع: ربعی، اندازه: 20×14سم [ف: 16-429]
pāsox be mollā jalāl-e davvānī
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4171/31
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11[ف: 7-226]
pāsox be mohazzab-od-dīn
عزیز الدين عدیل
‘azīz-od-dīn 'odayl
پاسخ عزیز الدين عدیل به مهذب الدين فهرجي.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/25 ف
نسخه اصل: حمیدیه ش
1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق [فیلمها ف: 1-423]
pāsox be nāme-ye amīr xosro dehlavī
باوردی، شعبان، ق8 قمری
bāvardī, šaobān (- 140)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/120
خط: نستعلیق، کا: نظام الدین احمد بن خواجه محمد علی اخی مازندرانی، تا 24 ذیحجه 1039ق، 5 ص (250-254) [مختصر ف: 119]
pāsox be nāme-ye hāj mohammad ‘alī ebn-e ācā “abd ol-vāhed-e yazdī emām jom'e
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2815/22
آغاز: صورت کتابتی که مخدوم مطاع حاج محمد على خلف المرحوم آقا عبدالواحد الیزدی امام جمعه ... آغاز پاسخ: بسمله و الحمدلله و سلام على عباده ... که طالب صادق ... منال پیدا کرد؛ انجام: و الاعتساف في الأمور الدنيا و الدين بحق آل طه و پس سلام الله عليهم اجمعین آمین خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن لایی سیاه، 6گ (143پ-148پ)، 21 سطر، اندازه:21×15سم [ف: 6-116]
ص: 387
pāsox be nāme-ye kāšānī
علاء الدوله سمنانی، احمد بن محمد، 659-736؟ قمری
‘alāʻ-od dowle-ye semnānī, ahmad ebn-e mohammad (1262-1336)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3654/17
خط: نسخ، كا: علی عسکر بن مؤمن تولمی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی ترنجی مقوایی، 3گ (47پ149)، 29 سطر (23×12) [ف: 12-2664]
pāsox be haft porses
تبریزی، عبدالرحيم بن ولی محمد
tabrīzī, ‘abd-or-rahīm ebn-e valī mohammad
تاريخ تأليف: 1258ق
یکی از اهالی قراباغ در باب برخی مسائل اعتقادی از آخوند ملامحمد ممقانی سؤالاتی نموده که ایشان به جهت اشتغال به تدارک سفر و سایر مشاغل پاسخ به این سؤالات را به مؤلف محول کرده است.
آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد بنده خاکسار عبد الرحيم بن ولی محمد التبریزی بر صفحه ضمایر صافيه برادران صافی طویت می نگارد که یکی از طالبان عرفان از ... زنجان ... مسائل چند ... عنوان کرده و حل آنها را از جناب ... الآخوند الملا محمد الممقانی ...... در خواسته بود و آنجناب ... بعهده این خاکسار واگذار فرمودند
[فهرستواره منزوی 160/9 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10298/4
آغاز: برابر؛ انجام: و این فقیر در شرح کتاب مشارق الانوار ... ربيع المولود سنه 1258
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1258ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، مجدول، 47ص (153-199)، 16-28 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 32-308]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3072/6
آغاز: برابر؛ انجام: و آنچه ذکر شد برای اهل معرفت و بصیرت کافی است و السلام ... و الحمد الله رب العالمين[ العالمين]
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: سپاهانی و فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 23گ (200-222)، 17 سطر (125×7)، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 11-2017]
pāsox be haft so'āl
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
مؤلف مسائل مزبور را یکایک طرح کرده و پاسخ گفته موضوع این سوالات نیز عقائد شیخیه است.
آغاز: چنین گوید این خاکسار تبه روز گار محمد باقر عفالله عنه که در این اوان محنت اقتران مسائلی چند رسید از بعضی از اعاظم و اعیان که پایه شرافت ظاهر و باطن ایشان بیش از آن بود که در بیان آید پس مبادرت در امتثال فرمایش ایشان نمودم هر یکی از مسائل را مصدر ساخته جواب را تلو آن عرض میکنم
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2769/6
آغاز: برابر؛ انجام: كتبه تراب اقدام المومنین اقل العباد المكرمين صلوات الله عليهم أجمعين في يوم اتب أحد عشر شهر رمضان المبارک من شهور سنه 1296. انا لله و انا اليه راجعون و لعنة الله على اعدائهم اجمعین و صلی الله على محمد و آله الطاهرين
خط: نستعلیق، کا: ابراهيم بن علی اصغر، تا: 1297ق؛ کاغذ: فرنگی آهاردار، جلد: تیماج قهوه ایی کمرنگی، 33 (193 -225)، 16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×10 سم [ف: 9-193]
٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29598
آغاز: برابر؛ انجام: واري القلوب عن الحجه في العمل و لقد عجبت ... و السلام علی من اتبع الهدی
در فهرست با نام «جواب مسائل و شبهات». نام کتاب با توجه به آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق تحریری، كان ابوالقاسم، تا: 1297ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی مزین به جداول خط کشی و حواشی زنجیره ای ضربی، 57گ، 12-13 سطر ، اندازه: 16/3×10/3
سم [رایانه]
pāsox be yek īrānī
جهاندار، ق14 قمری
jahāndār (- 20c)
از جهاندار عضو حزب توده ایران، 1324.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/6 -4754ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-102]
pāsox be yek nāme
نویسنده پاسخ یکی از صاحب منصبان حکومت (گویا) قاجاریه است. این نامه پاسخی است به نامه درخواست پاداش برای کتابی که مسائل عرضه کرده است. نویسنده این نامه در پاسخ
ص: 388
درخواست آن شخص در ضمن نامه خود چنین نوشته است: حضرت صاحب رقعه که خود را در عقل و ادراک از اوج افلاک برتر شمارد همان بهتر که از کتاب خود به جواب حقیر کفایت کند و مکتوب مرسل را مکتوم و مهمل گذارد تا ارباب نظر از مطالعه آن به معاتبه برنخیزند و هر دو از لوم لاوم در امان مانیم سبحان الله اگر این مرد عزیز را عقل و تمیز بودی چگونه از چون من که ارجح فلسي على نفسي و حسي على قلبی و عینی و فضتي على مهجتی آمل کرم می شد و سائل درم می گشت و العجب ثم العجب ... بنده حقیر که در جرکه عمال ممالک محسوبم و در حضرت نائب السلطنت بجای عمل منسوب است
که از دربار والا به درگاه اعلى مامور گشته سهام چند در عمده الأنام دارم که ضروری چند نمره فرق جواب فرستم یا بر رقعه مجهولی صره معلوم فشانم ...»
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1783/11
آغاز: جاء الكتاب نجائل روح و ریحان و مراحته مما حوبل نكت البراعه و البلاغة و الفصاحه جمعت صحيفتك الشريفة بالكتابه بين اللطافة و الظرافة؛ انجام: و حالتكم و عرفت مکنون مقالتكم و الله خير ختام خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسین بن اسماعيل بن حسین تفرشی، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 2ص (612-613)، 19 سطر ، قطع: خشتی، اندازه: 16×12سم [ف: 9-286]
pāsox-e porseš-e ahl-e mūltān = javāb-e porseš-e ahl-e mūltān
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1006-1091 قمری
feyz-e kāšānī, mohammad ebn-e šāh morteza (1598 1680)
پاسخ پرسش صوفیان اهل مولتان است که می پرسند از دلیل بر حقیقت مذهب شیعه و جواز سب بعض صحابه چیست. این پرسش توسط عبدالسلام تاجر اصفهانی به فیض تقدیم شده است.
آغاز: اما بعد غرض از این نوشته بیان آنست که طایفه ای از صوفیان شهر مولتان که از خانواده مشایخ کبار آن بلاد بودند مکتوبی به شخصی از قوم خودشان عبد السلام نام که در شهر اصفهان بتجارت مشغول بود فرستاده بودند ... الحمد لله و سلام على عباده ... اما بعد طالبان راه حق باید بدانند که براهین عقلیه انجام: و این سخنان را بمشافهه بیان توان نمود و بنوشتن بیش از این نتوان و العلم عند الله
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 82/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: حدود قرن 11؛ برای محمد هادی بن شاه مرتضی ثاني ابن محمد مؤمن کاشانی نوه برادر فیض کاشانی و در حیات فیض کتابت شده و دستخط وی در آغاز مجموعه آمده، مصحح، کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی، 4گ (38پ - 41پ)، 18 سطر، اندازه: 10×19 سم [ف: 1-101]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21237
آغاز: برابر؛ انجام: و الصلوة على رسول الله و اهل بیت رسول الله صلی الله علیه و آله
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1340ق، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا [رایانه ]
pāsox-e porseš-e bahādor-xān
اسلمی هندی، محمد سعید، ق13 قمری
aslamī hendī, mohammad saʻid (- 19c)
پاسخ پرسشی است در موضوع شفاعت پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)، این پرسش در اطراف گفته های خود اسلمی در کتاب «سفينة النجاة» می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 650/2
آغاز: سؤال نواب مستطاب سراج الامراء عظيم جاه بهادر ادام الله اقباله و أحسن الله حاله و مآله؛ انجام: وامعان نظر ضروری است و آن عزيز الوجود است، و الله يقول الحق وهو يهدي السبيل
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 7 ذیحجه 1255ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15گ (هر -19ر)، 11 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 2-247]
pāsox-e porses-e hāj mollā-hoseyn ebn-e mollā- alī
yazdī
تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 604/3
خط: نسخ، كا: حسين بن عبدالحسین ماهانی، تا: 18 رمضان 1272ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 33گ (54پ -86پ)، 18 سطر (14×9/5 )، اندازه: 16×21/5سم [ف: 553]
←پاسخ پرسشهای آقا رضا شش انگشتی ← پاسخ پرسشهای اعتقادی
ص: 389
pāsox-e porseš-hā-ye orūmī
ارومی، محمد بن فضعلی، ق13 قمری
orūmī, mohammad ebn-e faz-alī (- 19c)
تاريخ تأليف: شنبه غره رمضان 1273ق
پاسخ های استدلالی است با شواهدی از آیات و احادیث بر پرسش های آخوند ملا عباسقلی امجد ارومی که به صورت متن و شرح نگاشته شده درباره: صفات الهی، معنی تفویض، تفسیر آیه «الخبيثات للخبيثين» و آیه «و لا يجعل الله للكافرين على المومنین سبيلا» سعادت و شقاوت. بعضی فرازهای پاسخ عربی است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10983/1
آغاز: احمد کی یا من يستجيب لدعوة الداعين و يجيب لمسئلة السائلین و اصلی و اسلم على نبيه و رسوله محمد الذي جعله رحمة للعالمين؛ انجام: و اذکر بدعاء الخير حین مطالعتها و الله خليفتی و هو خالقی و رازقی و حمیتی و محیی و بیده حشری ونشری خط: نستعلیق، کا: ارومی، بی تا، مجدول؛ جلد: مقوایی عطف و حواشی تیماج مشکی، 28گ (2پ-29پ)، اندازه: 21×13سم [ف: 27-394]
pāsox-e porseš-hā-ye aslān xān
کرمانی، محمد بن محمد کریم، 1263-1324 قمری
kermānī, mohammad ebn-e mohammad karīm (1847
1906)
پنج پرسش است از امیر اصلان خان همدانی درباره روح و بدن انسان پس از مرگ وی، و نظر حاج کریم خان و آنچه در کتاب ارشاد العوام» خود درباره این موضوع گفته است. پاسخ ها در این رساله نسبتا مختصر و مؤلف گفته های پدر را تأیید و تثبیت می کند.
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... عالیجاه سعادت همراه مخدوم مکرم و مطاع مفخم مقرب الحضرة العلية وصاحب المكارم السنية انجام: بلکه دهنه آتش کشیده است تا به این دنیا و هر کس در حد خود می ایستد و همین قدر در جواب کافی است..
[فهرستواره منزوی 249/9 ]
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 202/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد سنقری، تا: رمضان 1302ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 80گ، 16 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 293-1]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 850/1
خط: نستعلیق، كان محمد بن جواد قزوینی طهرانی، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 20گ(1پ-20ر)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-62]
pāsox-e porseš-hā-ye e'teqādī= ajvebat-ol as'ela
میرزا بابا شیرازی، ابوالقاسم بن عبد النبي، 1212؟ - 1286 قمری
mīrzā bābā šīrāzī, ab-ol-qāsem ebn-e ‘abd-on-nabī (1798-1870)
مشتمل بر دوازده پرسش و پاسخ در معارف و اعتقادات: صلوات بر خاندان عصمت مکمل آن ذوات قدسیه است یا مکمل صلوات فرستنده؛ معنی حدیث قصر صلوة؛ ابدان عنصری حجج الهيه؛ وجه تسمیه امام هشتم به قبله هفتم؛ تهالك سالک؛ معنی
حدیث «کنت کنزا مخفیا» اخوت پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم)با امیر مؤمنان و اخوت دادن اصحاب با یکدیگر اختلاف نظر عرفاء با شیخ احمد احسائی در علت العلل اشیاء؛ آخرین مقام صاحب ولایت جزئیه؛ ادوار در لسان شریعت و عرفاء؛ معنی حدیث شریف «انا و على ابو هذه الأمة» و هم منظومه عربی در مسئله «ربط حادث به قدیم» که پنداشته نام آن «منهاج الهدی» باشد. در آن از قوائم الانوار و طوالع الاسرار و تباشير الحکمه یا تحفه ناصریه او یاد شده است.
آغاز: الحمد لوليه مبدأ خلقه و منشأ لواء رحمته و آخر دعوی اهل حبه و الصلوة ... اما بعد فاعلم ايها الولد الحنان البار الشفيق المستمسك بزمام التوفيق
انجام: بقوله صلى الله عليه و آله علماء امتی کانبیاء بنی اسرائیل او کافضل و تفصیل این مطلب شريف را در کتاب مذکور طلب فرمایند تمت اجوبة الاسؤلة بتوفيق الله.
[دنا 621/2 ؛ فهرستواره منزوی 39/7 (1 نسخه) و 160/9 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9405
آغاز: برابر؛ انجام: و سموها بمنهاج الهدى للعلم تکميلا تذکر: نام مؤلف به قرينه اغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: ذیحجه 1282ق؛ واقف: شمس الدین پرویزی؛ کاغذ: فستقی، 34گ، 16 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 11-10]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11024
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 1284ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 11 سطر (10×5)، اندازه: 10×17 سم [الفبائی: 21]
٣. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 531/3
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: ربیع الاول 1284ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 27گ [ف: 277]
ص: 390
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1818
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 14، در پایان این نسخه قصیده ای از جلال الدين و چکامه ای از عشقی افزوده شده، گویا در مدح میرزا ابوالقاسم ذهبی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 49گ، 15 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 5-237]
5. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 618/8
آغاز و انجام: برابر
مؤلف در فهرست شناسایی نشده که با توجه به آغاز آن تعیین گردید؛ خط: شکسته نستعلیق خوب، كا: اسماعیل راثی، تا: 1310ق، کاغذ: آبی و خاکستری، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای،
51ص، 19 سطر (17×9)، اندازه: 21×13سم [ف: 2-319]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10634/2
آغاز: برابر؛ انجام: علما امتی کانبیاء بنی اسرائیل او افضل، تفصیل این مطلب شريف عزیز را در کتاب قوائم الانوار طلب فرمایید.
خط: نستعلیق، کا: محمدرضا ويشتعلی، تا: 25 محرم 1319ق؛ جلد: مقوا، 45ص (73-117)، اندازه: 21×12سم [ف: 33/1 -140]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7354/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حاج محسن مدرس خوشنویس بن ملا حسنعلی اردبیلی ملقب به عماد الفقراء، تا: 1362ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ (18ر35پ)، 19 سطر، اندازه: 15×22سم [ف: 19-154]
8. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1476/1
آغاز: برابر؛ انجام: زیرا که در ظهور ایشان از این دو نور مبارک با این امت مرحومه مساوق و همدوشند پس انبیا و رسل نیز دو پدر هستند.. .
خط: نستعلیق، كا: عبدالله بن ملا محمد مازندرانی، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 33گ (1پ -33پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 4-312 ]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3887/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محسن موسوی سپاهانی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 39گ (123پ - 161)، 14 سطر (13×9)، اندازه: 21×13سم [ف: 12-2874]
pāsox-e porseš-hā-ye eʻteqādī
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810 -1871)
تاريخ تأليف: اواسط صفر 1293ق مؤلف که خود را منتسب به طباطبا معرفی می کند، می گوید:« بعضی از اکابر سؤالاتی برای جناب قبلگاه فرستاد و چون ایشان فرصت پاسخگویی بدانها را نداشت، من از زبان ایشان جواب عرض می کنم» و این مختصر مشتمل بر سؤالات رسیده و پاسخ های طباطبایی است و در موضوعات مختلف عقاید شیخیه در آن بیان شده است. (حافظیان)
آغاز: آغاز: حمدله. و صلی الله على محمد و آله الطاهرین و رهطه المخلصين و لعنة الله على اعدائهم اجمعین. و بعد چنین گوید العبد المنتمي الى الطباطبا من آل عبا که جناب قبلگاه بعض الحواج و المعتمرین فرمایش فرمودند که بعضی از اکابر ...
چاپ: تبریز، سنگی، 1335، خشتی، 18ص
1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 908/1 - 5/198
آغاز: برابر؛ انجام: هر کافر و منافقی والانصاف افضل الاوصاف کائنة ما كانت وبالغته ما بلغت تمام شد جواب این سؤالات نام مؤلف به قرینه آغاز و کتاب شناسی ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كان صادق نراقی سلطانی، تا: شنبه 4 ربیع الثانی 1293ق؛ مصحح؛ جلد: پارچه، قهوه ای، ضربی، مجدول، 26گ، 14 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 4-2335]
2. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 277/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: ملا على مؤذن، تا: 1294ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 17گ (9-25ر)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 146]
٣. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 602/9
آغاز: برابر؛ انجام: و به بی انصافی کافر و منافق شده و می شود هر کافر و منافقی و الانصاف افضل الاوصاف کائنة ما كانت و بالغة ما بلغت.
تمام شد جواب این سؤالات ... نام مؤلف در فهرست محمد طباطبائی آمده است؛ خط: نسخ، كان محمد بن احمد مازندرانی، تا: 13 محرم 1298ق، علامت بلاغ دارد؛ 21گ (71ر91ر)، 15 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-86]
4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2967/3
آغاز: برابر؛ انجام: کافر و منافق شده هر کافر و منافقی و الانصاف افضل الاوصاف کائنة ما كانت و بالغة ما بلغت تمام شد جواب این سئولات.
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد رضا نائینی، تا: 1304ق؛ 21گی، 14 سطر، اندازه: 18×10 سم [ف مخ: 3-1118]
5. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 200/4
آغاز: برابر
در فهرست به نام «پاسخ پرسشهای آقا رضا شش انگشتی» آمده است؛ كا: عبدالحسين بن عزيز بن حسن بن منصور همدانی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای ساغری، 17گ (70پ -86پ)، اندازه: 18×11سم [ف: 1-148]
ص: 391
pāsox-e porseš-hā-ye ahl-e qafqāz
مامقانی، حسین بن محمد، ق13 قمری
māmaqānī, hoseyn ebn-e mohammad (- 19c)
پاسخ های استدلالی بر نه پرسش است درباره: آیا نبوت مقارن خلقت حضرت پیامبر بود، خبث در ابتدای خلقت بوده یا بعد قبول شده، سگ و خنزیر از آغاز خلقت نجس بوده اند، مشیت با چه چیز خلق شده، معنی امام حاضر است و ناظر، وجود حضرت امیر در جاهای مختلف در یک وقت، حضرت جبرئیل و سوال از امیر(عليه السلام)، علم حضرت امیر به این که سائل خاتم جبرئیل است، بخشایش گناهان عزاداران امام حسین(عليه السلام).
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 357/5
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... بعضی از طالبين حق و یقین و جمعی از محبین و موالین از اهل قفقازیه در باب چند مسئله دینیه.؛ انجام: و در زمره اصحاب آنجناب محشور فرموده در دار رضوان خود ساکن گرداند، اللهم ارزقنی شفاعة الحسين عليه السلام. خط: نستعلیق، کا:محمد جعفر قراچه داغی، تا: 1290ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 62گ (59پ - 120پ)، اندازه: 19×12 سم [ف: 1-467]
pāsox-e porseš-hā-ye termezī
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
در آغاز از صد و پنج پرسش او و پاسخ ابن العربی (مقدمه ختم الاولیاء چاپ عثمان يحيی) یاد شده آنگاه به چند پرسش: منازل اولیاء، ختم الأولياء، مقام الأولياء، وحی، خلق الله في الظلمة، صفة آدم، پاسخ داده شده است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4262/12
خط: نستعلیق، كا: میر غلام محی الدین، تا: 4 شوال 1109ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، 6گ (91ر-96ر)، اندازه: 25×17سم [ف: 4-672]
pāsox-e porseš-hā-ye hoseyn-xān-e qonsül
کرمانی، محمد بن محمد کریم، 1263-1324 قمری
kermānī, mohammad ebn-e mohammad karīm (1847 1906)
تاریخ تأليف: یک شنبه 26 ربيع الثاني 1309ق دو پرسش است از حاج میرزا حسین خان قونسول ایران درباره
اینکه: با وجود ثبوت لوح محفوظ مقصود از «انشاءالله» چیست بساط قدیم چگونه بلوث حدوث ملطخ می شود؟ کرمانی به تفصيل به روش مخصوص شیخیه پاسخ گفته است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8767/4
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی ... چندی پیش از این رقیمه کریمه عنبر شمیمه زیارت شد؛ انجام: و همین قدرها هم در جواب این مسئله کافی است انشاء الله. خط: نسخ، كان محمود بن غلامعلی اصفهانی، تا: 1309ق، جان کرمان، مدرسه ابراهیم خان؛ جلد: تیماج قرمز، 13 (184ر - 196پ)، اندازه: 5×15/ 20سم [ف: 22-302]
pāsox-e porseš-hā-ye šāh-e boxārā
دهلوی، عبدالعزیز بن احمد، 1159- 1239 قمری
dehlavī, ‘abd-ol-“azīz ebn-e ahmad (1746-1824)
پاسخ ده پرسش پادشاه بخارا است که غالبا فقهی و عقیدتی می باشد. اما مسائل: 1. طريق اسلام فرقه امامیه، 2- قصاص قتل آنکه سب صحابه کند، 3- تفضيل الشيخين، 4- امامت تفضيليه، 5- سب مروان و معاویه، 6- رفع یدین، 7- تحصیل علم منطق و زبان، 8- استماع غنا، 9- نکاح خنثی، 10- تحقیق حدیث متعه.
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... سؤال اول آنکه فرقه امامیه که في زماننا مذهب ایشان مروج است چاپ: با عنوان «جوابات سؤالات عشره شاه بخارا» همراه «وسيلة النجات» مؤلف چاپ شده است.
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34929
آغاز: برابر؛ انجام: مطلقا ممنوع نیست زیرا که آلة عذاب قوم نوح عليه السلام آب طوفان بود در نسخه حاضر به جای سؤال دهم چنین آمده: «كل دخان حرام»
حديث نیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1231ق؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی فرنگی، وگ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [اهدائی رهبر: 3-190]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 524/1
آغاز: برابر؛ انجام: گفت که پیغمبر خدا ما را امر کردند که امام را جواب سلام بدهیم و با همدیگر محبت داریم و یکی بر دیگری سلام گوید خط: نستعلیق، كا: عبدالرحمن، تا: 27 محرم 1273ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 13گ (1پ -13ر)، 11 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 2-127]
pāsox-e porseš-hā-ye 'abbād
ص: 392
پاسخ چند پرسش است که عبدالرحمان بن عبدالله عباد تقدیم نموده است، این پاسخ ها عرفانی و در موضوع معنی «لا اله الا الله» و معنی حضور و کشف و حالات سماع و علم بچیزی و رؤيا و جز اینها بحث می کند، این پاسخ ها در چند «فصل» تنظیم شده و دارای مقدمه ای است در فائده پرسش، در آخر قصيده الاميه ابن عيد روس را شرح مینماید. گمان می رود که این کتاب از ابو محمد عبدالله علوی حسنی باشد.
آغاز: الحمد لله الذي لا يخيب من أمله و لا يرد من سأله و لا يقطع من وصله و لا يبخس من عامله و لا يسلب من شكره
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 455/3
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 23گ (58 -80ر)، مختلف السطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-58]
pāsox-e porseš-hā-ye 'erfānī
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 3875/5
آغاز: بسمله. الحمدلله حمد الشاکرین ... سألت رحمک الله و ایانا، هذه الاسئلة و نحن انشاء الله نجيب عن بعضها ... ما الفرق بين الفترة و الوقعة ... (جواب سفید) و بالله التوفيق و الفترة في الأعمال؛ انجام: عن شأن الشيخ و حقيقة تحت الأجوبة. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، کناره حنایی، 4گ (47ر - 50پ)، 16 سطر، اندازه: 12/5
× 18/5 سم [ف: 278-3 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1603/5 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-614]
←پاسخ پرسشهای کاشی ← تشکیک در ذاتی
pāsox-e porseš-hā-ye mohammad mahdī mīrzā = qeybat
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
به خواهش: نواب والا محمد مهدی میرزا
چهار پرسش است راجع به احکام غیبت نمودن بدین قرار: چند حدیث راجع به غیبت، معنی غیبت، در غیبت عنوان واجب و مستحب و مکروه و مباح و حرام می آید یا نه، کفاره غیبت. در گلپایگانی تعداد پرسش ها 5 و در مجلس 6 پرسش دانسته شده است. مؤلف پاسخ این پرسش ها را ضمن «فصل» نوشته است. این رساله در نسخه مرعشی و دانشگاه تهران از محمد کریم بن ابراهیم کرمانی (1225-1288 ق) دانسته شده است. همچنین در نسخه مجلس و گلپایگانی موضوع آن غیبت ولی عصر دانسته شده است نه غیبت به معنای اخلاقی. قراین دلالت بر آن دارد که این رساله در سال 1290 ق نگاشته شده است و نسخهای پیش از این تاریخ از آن موجود نیست که اگر این تاریخ تأليف درست باشد انتساب آن به کرمانی منتفی است. آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد چون در این اوان سعادت اقتران رقیمه کریمه بجهت افتخار این خاکسار از مصدر جلال و جمال و منبع فوال ... محمد مهدی میرزا لازال محمدا کاسمه محمود كصفته صادر گشته فرمایشات ایشان را مصدر و مقدم داشته و جواب آن را متأخر نگاشت آغاز نام محمد مهدی میرزا: بسمله حمد و سپاس بی قیاس خداوندی را سزاست که پیغمبر عربی ... و بعد چون دوستدار اولیاء آغاز مطالب رساله: عرض می شود که چون از برای این مسئله شئون و شعب است ... فصل در معنی غیبت است انجام: و بهمین قدر در این مختصر اکتفا می کنم چرا که از برای طالبان حق کافی است.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 45/3
آغاز و انجام: برابر
در فهرست از محمد کریم بن ابراهیم کرمانی دانسته شده است. چهار پرسش؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1290ق، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 18گ (75پ - 92ر)، 14 سطر، اندازه: 17×10سم [ف: 1-57]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2769/4
آغاز و انجام: برابر، و فارغ شدم از نوشتن پنجشنبه بیست و هشتم شهر جمادی الاخره از شهور سنه 1290 حامد مصلية مستغفرة تمت.
پاسخ به شش سؤال در شش فصل؛ خط: نستعلیق، كا: ابراهيم بن علی اصغر، تا: 1297ق؛ کاغذ: فرنگی آهاری، جلد: تیماج قهوه ای، 32ص (113-145)، 16 سطر، اندازه: 18×10سم [ف: 9-191]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3572/1
آغاز: برابر؛ انجام: و فارغ شد از نوشتن آن بتاريخ يوم سه شنبه بیست و هفتم شعبان ... 1295 ... مستغفرا. در فهرست از محمد کریم بن ابراهیم کرمانی دانسته شده است؛ خط: نستعلیق، کا: میر علی اکبر کاشانی لاجوردی، تا: 1313ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 38ص (1 -38)، 15 سطر (13×6)، اندازه: 18×11 سم [ف: 12-2588 ]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1043/14 - 6/133
آغاز و انجام: برابر
ص: 393
در 5 فصل؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، 17، 16 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 4-2109]
←پاسخ پرسشهای ملا خليل قزوینی ← طریق حقه
pāsox-e porseš-hā-ye mollā zayn-ol-'ābedīn-e kermānī
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
بیست و نه پرسش و جواب ها بسیار کوتاه می باشد، درباره مسائل اعتقادی و بعضی از مطالب متعلق به روابط بین همدانی و حاج کریم خان.
همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 277/4
آغاز: سؤالات آخوند ملا زین العابدین ...... بعرض اقدس عالی می رساند ... که از عتبات عالیات آمده ام بهمدان
خط: نستعلیق، کا: يوسف بن حیدر، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 13گ (133-145 ر)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 147]
pāsox-e porseš-hā-ye mīrzā eshāq xān
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
تاریخ تأليف: چهارشنبه اواسط جمادی الاول 1295ق پاسخ به سؤالات میرزا اسحاق خان است با عناوین «قال سلمه الله اقول» در موضوعات مذهبی. پاسخ ها مفصل و در تثبیت مبانی شیخیها و مخصوصا رکن رابع می باشد که میرزا اسحاق یزدی از یزد فرستاده و همدانی به آنها جواب می گوید.
آغاز: الحمد لله الذي هدانا للاسلام و وفقنا بالوصول الى دلائله بالتمام باقامة الدليل و انارة البرهان ... اما بعد فقد جائنا کتاب کریم و خطاب جسيم من بعض الاعاظم .. الميرزا اسحق خان
انجام: در یک بلد یک مطلب را بگویند و اگر احیانا در بلادی متباعده واقع شدند و باید چیزی گفت خواهند گفت و صلى الله على محمد و آله الطيبين و اولیائهم المكرمين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين و قد تم.
1. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه: 97/2
آغاز: برابر
نام مؤلف به قرینه همخوانی آغاز نسخه با نسخه دانشگاه بوعلی تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: بياض رقعی (چند نسخه -ف: 232]
2. تهران، عبد العظيم؛ شماره نسخه: 601/2
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به قرینه همخوانی آغاز نسخه با نسخه دانشگاه بوعلی تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه اواسط جمادی الاول 1265ق؛ 74گ، 16 سطر، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 1-185]
٣. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 277/6
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كا: يوسف بن حیدر، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 75گ (163پ -237پ)، اندازه: 10/5 ×17سم [ف: 148]
4. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 39/1
آغاز: برابر
نام مؤلف به قرینه همخوانی آغاز نسخه با نسخه دانشگاه بوعلی ص 148 تعیین شد؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: ابراهیم بن علی اصغر، تا: محرم 1296ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 79گ (1پ-79ر)، 16 سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 122]
pāsox-e porseš-hā-ye mīrzā karīm
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 -1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad jafar (1824-1902)
تاريخ تأليف: جمعه 5 جمادی الثانی 1292ق
بیشتر این پرسش ها که چهارده پرسش است مربوط به سلوک شخص همدانی و اعتراض بر بعضی از خصوصیات دینی و اخلاقی وی می باشد.
همدان؛ دانشگاه بوعلی، شماره نسخه: 277/5
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... در این اوان محنت اقتران تعليقهای از کرمان از بعضی اخوان رسید خط: نستعلیق، کا: يوسف بن حیدر، تا: 1295ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 17گ(145ر-161ر)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 148]
pāsox-e porseš-hā-ye nazr ‘alī = tarjīh-e be-la-morajjeh = ar-r.-ol qommīya = al-qommīya = javāb-ol masā’el el qommīya
ص: 394
قزوینی، خلیل بن غازی، 1001-1089 قمری
qazvīnī, xalīl ebn-e qāzī (1593-1678)
تاریخ تأليف: قرن 11
پاسخ به چند پرسش شخصی به نام نذر على است و ایشان به اختصار جواب آنها را گفته که سه سؤال پرسیده: ترجیح بی مرجح و تخلف معلول از علت و توقف علم بر فكر حتی در انبیا و اولیاء. مؤلف بیشتر به توضیح «ترجیح بلا مرجح» پرداخته و قائل به جواز آن شده و همچنین «تخلف معلول از علت» را قبول کرده است و جایز می داند.
آغاز: بسمله عرضه داشت کمترین نذر على بر لوح عرض مینگارد که بنده را قوت مطالعه حاشیه عده که عاليحضرت مخدومی نوشته اند نیست استدعا آنکه شفقت نموده در تحت مسایل معروضه ذيل شرح فارسی که فهم کمترین دریابد قلمی نماید اول آنکه جمعی مذکور می سازند که خدا ترجیح بلا مرجح را جایز می دانند ... الثقة بالله وحده تبارک و تعالی بدای ای برادر اید ک الله تعالی که توضیح این بمقدمه و مسأله می شود انجام: و در کافی مذکور است و ما در شافی ذکر کرده ایم شرح آنها را و دفع کرده ایم خیالات مخالف آنها را لايعلم الغيب الا الله تمت
[ريحانة الأدب 450/4 ؛ الذريعة 5/ 230 «جوابات المسائل القمية» و 144/11 ؛ دنا 622/2 ، دنا 1032/3 «1 نسخه با عنوان جواب المسائل»؛ فهرستواره منزوی 158/6 و 160/9 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 206/6 -طباطبائی
آغاز: از فضیلت پناه ملا خلیل قزوینی پرسیدند آن که خدام قائلند به تخلف معلول از علت تامه توجه نموده حقیقت آن را توضیح نمایند الثقة بالله و حده و جل قدرته بدان ای برادر توضیح این مقدمه در دو مقدمه و یک مسئله می شود مقدمه اولی در بیان معنی تخلف معلول از علت؛ انجام: ما در کتاب شافی در شرح باب بداء تفصیل این را ذکر کرده ایم می فهمد آن را کسی که خواهد.
بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قهوه ای سیر عطف و حاشیه تیماج قرمز، 5گ (30ر -34پ)، قطع: رقعی، اندازه: 22×13سم [ف: 22-74]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6/11520
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالعظیم فرزند عاشور، تبریزی، تا: قرن 11؛ مصحح؛ مهر: «عبده أروج» (مربع)، «محمد میثم شرع 1217» (مربع)؛ کاغذ: شرقی، 8گ (116-123)، 17 سطر، اندازه: 1467 سم [ف: 29-166]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10708/6
آغاز: از فضیلت پناه ملا خلیل قزوینی پرسیدند آن که خدام قائلند به تخلف معلول از علت تامه توجه نموده حقیقت آن را توضیح نمایند. الثقة بالله وحده و جل قدرته بدان ای برادر، توضیح این مقدمه در دو مقدمه و یک مسئله می شود مقدمه اولی در بیان معنی تخلف معلول از علت؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8ص
( 115-108 )، اندازه: 12×20سم [ف: 33/1 -183]
4. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 6543/13
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: كرم الله بن عطاء، تا: دوشنبه 18 شوال 1083ق، جا: مکه؛ جلد: تیماج قرمز عطف و حاشیه تیماج سبز، 3گ (80پ -182)، اندازه: 23×36/5 سم [ف: 17-126]
5. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 592/18
خط: نسخ، كا: محمد اسمعيل بن عبدالنبي نصيری، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، لاگ (223-229پ)، قطع: خشتی [نشریه: 2-126]
6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 22- 35/33
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1102ق؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج دورو، 5گ، 25 سطر، اندازه: 29×15/5 سم [ف: 4-2027]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4076/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد رضا بن محمد هاشم منجردین جی، تا: 25 ذیحجه 1124ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 8گ (2پور)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 11-81]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23480
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1126ق [رایانه]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15432
آغاز و انجام: برابر
مشتمل بر پنج مساله؛ خط: نستعلیق، کا: نصیر، تا: قرن 13؛ مصحح، با امضای «بلغ المقابلة»؛ جلد: تیماج يشمی، 18، 12 سطر، اندازه: 10/7 × 21/4 سم [ف: 43-87]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9562/2
خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی بن محمد رضا اصفهانی مشهور به ارباب، تا: 1257ق؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 7گ ( 181-75 )، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 24-304]
11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5865/3
خط: نستعلیق، كا: على بن اسد بیک فراش خلوت ناصر الدین شاه، تا: 19 صفر 1287ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 15گ (67-81)، 15 سطر (14×6)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14سم [ف: 16-113]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23456
آغاز: تحقیق معنی ترجیح بلا مرجع؛ انجام: لا يعلم الغيب الا هو.
خط: نسخ، بی کا، بی تا
[رایانه ]
ص: 395
13. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4668/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب مقوایی با لولا، 20ص (440-459)، 19 سطر (11×4)، اندازه: 17×9سم [ف: 14-3618]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9516/4
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد رضا بن میر عبدالله حسینی دریاباری، بی تا؛
جلد: تیماج قهوه ای، وگ (155ر -163پ)، 23 سطر، اندازه: 14×19/5سم [ف: 30-188] 15. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 766/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج زرشکی، 14 گ، 17 سطر، اندازه: 19×10سم [ف مخ: 4-1533]
16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه:749/15
بی کا، بی تا، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 6گ (168ر-173ر)، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 380]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1207/5
آغاز: سئوال در جواز ترجیح بلامرجح جواب بدان ای برادر اید ک الله تعالی توضیح؛ انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ 9ص (38-46) [ف: 5-501]
18. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2799/22
بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 5ص (160-164)، 21-34 سطر و برخی چلیپا، اندازه: 38×24سم اف: 3-283]
pāsox-e porsešī az towhīd
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm 1871)
پاسخ پرسش یکی از اعیان نظام است درباره جمله «من سأل عن التوحيد فهو جاهل و من اجاب فهو مشرک و من يعرف فهو ملحد و من لا يعرف فهو كافر»..
اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 200/7
آغاز: الحمدلله ...... و بعد این کلمه ای چند در جواب یکی از برادران دینی که به اشاره یکی از اعیان عظام سؤال نموده عرض می کنم
کا: عبد الحسين بن عزيز بن حسن بن منصور همدانی، تا: 10 رجب 1304ق؛ جلد: تیماج قهوه ای ساغری، 5گ (180ر-184ر)، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-149]
pāsox-e porseš-e yekī az bozorgān
عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، -736 ؟ قمری
‘abd-or-razzāq-e kāšī, 'abd-or-razzāq ebn-e ahmad ( 1336)
به درخواست: مولانا محمود فضل آغاز: بسمله، حق - تعالى - بالهام تحقيق حجاب تقلید از ضمایر همگان مرفوع گرداناد و بانعام توفيق غطاء تلبيس از بصائر سالكان مكشوف ... موجب تحریر این کلمات آن بود که در بعضی از محاورات یاران و دوستان ثابت قدم سلسله اطناب سخن بدان کشید که بزرگی از بزرگان روزگار انجام: این امانت جز بأهل آن نسپاری و این سر از عوام نگه داری. إن الله يأمركم أن تؤدوا الأمانات إلى أهلها الله نعما يعظكم به إن الله كان سميعا بصيرا چاپ: در مجموعه رسائل و مصنفات کاشانی (تهران، میراث مکتوب)
تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 14/6
آغاز: برابر؛ انجام: و از غوغای عوام و جهال نگهداری و الله اعلم بالصواب آغاز شباهت تامی به رساله يوحناییه دارد؛ خط: نسخ، كا: محمد عرب، تا: 3 ذیحجه 1037ق، برای آخوندی خود در قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مقوایی، 4گ (381پ -384ر)،
اندازه: 27/5×13 سم [ف: 152]
pāsox-e peskovīč be nāyeb-os-sāltane
تهران، ملک، شماره نسخه: 3682/6
خط: شکسته نستعلیق ریز، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-23 ]
pāsox-e tehrānī be dāmād
شیخ العراقين، عبد الحسين بن على، -1286 قمری
šayx-ol-'erāqayn, 'abd-ol-hoseyn ebn-e ‘alī (- 1870)
آقا میرزا سید صالح داماد عرب تهرانی (- 1330) از شیخ العراقين، سؤالی از وکالت در طلاق ضمن عقد لازم پرسیده و او پاسخ داده است.
[دنا 623/2 ؛ مستدرک 30877؛ ریحانة الادب 2: 401 و 75]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 770/1
آغاز: بسمله. السئوال: هل القائل بان وقوع الوكالة في ضمن العقد اللازم يوجب عدم انعزال الوكيل بالعزم و عدم صحة العزل يقول
ص: 396
بالتفصيل ... الجواب: بسم الله تعالی. نعم يمكن الفرق بين الطلاق و غيره؛ انجام: اذ لاتعقل النيابة عن الميت. فتأمل. انتهى كلامه اطال الله بقائه. خط: نسخ ریز و درشت، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 3گ (گ کب -5ب )، 21 سطر (16×9)، اندازه: 22×16سم [ف: 5-1798]
pāsox-e tīreh soxanān
بروجردی، بيان الحق، ق 14 قمری
borūjerdī, bayān-ol haqq (- 20c)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25806
آغاز: بسمله. در پاسخ از خورده گیریهای این مرد بی خرد (كذا)؛ انجام: با خلافت اسلامی می کردند و پاسخ آن 191
جلد 2؛ خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1324ق، کاغذ: شکری، جلد: مقوا (رایانه) 2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25749
آغاز: بسمله. د. گفتار است گفتار نخستین در رنگهائیکه بعد از پیغمبر؛ انجام: آشتی بدهد و بیان هوده آن
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: مشقی، جلد: گالینگور با عطف و گوشه تیماج
[رایانه]
pāsox-e cand porseš
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبدالله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e ‘abd-ol-lāh (1330-1431)
شامل 12 سؤال که در مسائل مختلف تصوف از او کرده اند و وی پاسخ نوشته است. آغاز: سؤال ما الانسان الجواب طائفه گفته اند که مسمای انسان لطيفه ایست ربانی .. انجام: قبول عارفان و عاشقان باد، بمحمد و آله الامجاد.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3067/87
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 5ص ( 412-408 )، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 23/5سم [ف: 610-10 ]
2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 18/15
آغاز و انجام: برابر
کا: دکتر جواد نوربخش، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، وص ( 496-488 )، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف: 1-26]
pāsox-e čand porses
کرمانی، محمد قاسم بن کریم، ق14 قمری
kermānī, mohammad qāsem ebn-e karīm (- 20c)
تاریخ تأليف: عصر سه شنبه 22 شوال 1294ق پاسخ چند پرسش اعتقادی است پیرامون مرام شیخیها و اعتقاد آنها نسبت به رکن رابع و مشایخ خود که بعضی از برادران ایمانی از حاج کریم خان پرسیده و وی پاسخ را به فرزندش واگذار کرده است.
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 202/1
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی ... چون یکی از دوستان ایقانی و برادران ایمانی سوالی چند نموده بود؛ انجام: و از این جهت ما فارغ البال تقلید می کنیم و همین قدر در این مقام کافی است
خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد ابراهیم، تا: ذیحجه 1296ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 39گ (2پ-40ر)، اندازه:11×17/5 سم [ف: 1-292]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2/ 850
خط: نستعلیق، کا: محمد بن جواد قزوینی طهرانی، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 29گ (21-149)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-62]
pāsox-e cand mas’ale
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
در معنی قاب قوسین و جز آن.
تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 559/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی حاشیه سبز، 16گ (20پ -35ر)، 15 سطر (12×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 328]
pāsox-e hājī baktāš valī
hājī baktāš valī
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 199/3 بخش3 و 200/3 بخش 3
بی کا، بی تا [ف: 124]
ص: 397
pāsox-e haqīqat
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
گویا گفتاری از پیمان چاپ 1 در 1323 و چاپ 2 در 1342.چاپ: چاپ 2 در 1342.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/31 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pāsox darbāre-ye kasī ke eddeśā-ye vekālat-e sāheb-oz zamān rā mī-konad
احسائی، احمد بن زین الدین، 1166-1241 قمری
ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه:1018616
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اندازه: 21×13سم [رشت و همدان: في: 1593]
pāsox-e davāzdah porseš
تابنده، سلطان حسین، 1293- 1371 شمسی
tābande, soltān hoseyn (1914-1992)
پرسش های دانشجویی کرمانشاهی است درباره بعضی آیات و روایات و عقیده و روش صوفیان و پاسخ ها بسیار کوتاه و گذرا می باشد و راجع به آیات به تفاسير حوالت شده است.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 487
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، گویا به خط تابنده، در این نسخه مقدمه ای از جناب میبدی
(مؤسس کتابخانه) و عکس تابنده و عکس حاج شیخ مرتضی اردکانی افزوده شده است؛ جلد:کالینگور مشکی، 12 ، مکی، 12گ، مختلف السطر، اندازه: 21× 29/5 سم [ف: 2-158]
pāsox-e davvānī be torke
دوانی، محمد بن اسعد، 830-908؟ قمری
davvānī, mohammad ebn-e as‘ad (1427-1503)
مؤلف به شبهه ای که جمال الدین ترکه درباره حاشیه مطول تفتازانی یاد کرده است پاسخ می دهد.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2919/9
آغاز: بسمله. ربنا افتح بيننا ... ذکر خاتمة المحققين ...... التفتازانی .....آن اختصاص جنس الحمد بالله تعالى يستلزم اختصاص جميع المحامد
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی کناره مشکی، 11گ (22ر -32پ)، 29 سطر، اندازه: 35×24سم [ف: 3-278]
pāsox-e do so'āl
احسائی، احمد بن زین الدین، 1966-1241 قمری
ahsāʻī, ahmad ebn-e zayn-od-dīn (1753-1826)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26619
آغاز: بسمله ... حمد له ... اما بعد فيقول انه قد ارسل الى بعض الاخوان؛ انجام: لانه قال محدث غیر مخلوق و غیر ازلی مع الله تعالى ذكره ، انجامه: 26619 و الضيق الوقت
خط: نسخ، كا: موسوی، یحیی بن محسن، تا: قرن 13؛ وقف مؤبد و حبس مخلد نمودند، جمادی الثانی سنه 1319؛ جلد: تیماج برون جلد تیماج خرمایی، 14 سطر (16×6/5 )، قطع: رقعی، اندازه: 16×10/5 سم [رایانه]
pāsox-e r.-ye darbandī
استر آبادی، محمد ابراهيم بن محمد خلیل، ق13 قمری
ebn-e mohammad
estarābādī, mohammad ebrāhīm xalil (- 19c)
مؤلف می گوید در بندی رساله ای درباره تقویت کیش نصرانیان نوشته و به گیلان فرستاده بود که دانشمندان گیلانی اگر بتوانند آن را پاسخ گویند ولی دانشمندان آن دیار به جهت كمال وضوح بطلان آن کیش درصدد پاسخ گویی برنیامدند و مردم مسلمان ولایت حاجی طرخان خواستار پاسخ رساله شدند لذا این بنده به نوشتن پاسخ آن پرداختم و برادر ایمانی من آمیرزا مهدی مقدس نوری مرا در اینکار تشویق و ترغیب نمودند. وی نیز گوید کتابی که من در پاسخ دربندی تهیه نمودم مفصل بود ولی به راهنمایی همین نوری مذکور آن را مختصر نمود که به نظر ناصرالدین شاه برسانند و سپس به چاپ آن اقدام نمایند. وی در مقدمه از میرزا آقاخان صدراعظم یاد می کند.
[فهرستواره منزوی 159/9 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2905/5
آغاز: بعد از حمد و ثنا و سپاس یگانه بی همتا و درود بی نهایت بر روان پاک انبیا و اولیاء بر صاحبان عقول صافيه و ادراکات عاليه مخفی و مستور نماند که چون در زمان ... ناصرالدین شاه ... جماعت اسلامیان که در ولایت حاجی طرخان سکنی دارند رساله
ص: 398
را که مرتد منفر دربندی در تقویت طریقه نصاری نوشته است بمت ولایت گیلان ارسال نموده که جوابی نوشته؛ انجام: و سابقا مذکور شد که در تورات مذکور است که از بنی اسرائیل پیغمبری مثل موسی نخواهد آمد و ایضا عیسی فرموده است که رئیس جهان خواهد آمد و مانند آنها از آنچه مذکور شد سابقا و انصا در کتابهای انبیای سلف مذکور است که آن پیغمبر موعود دوازده امیر از او حاصل شود و از عیسی فرزندی حاصل نشد که امیر یاغیر امیر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی یک لا، 33ص (444-476)، 15سطر، قطع: رقعی، اندازه: 19/6×12 سم [ف: 10-302]
pāsox-e raštī
رشتی، علی بن محمد، ق13 قمری
raštī, ‘alī ebn-e mohammad (- 19c)
مؤلف در آغاز این با روش عرفان شیخی از صوفیان نکوهیده و دشنام ها به آنها داده سپس به این پرسش پاسخ می دهد که اگر دختر را برای صغیری در نود و نه سال عقد ببندند و دختر پس از آن پسر را نپسندد آیا می توان با رعایت صرفه پسر مدت را بخشید یا نه؟ این را حاج محمد حسن معروف از میرزا ابوالقاسم هم پرسیده بود و پاسخ گرفت. مولی محمد تقی هم بدان پاسخی داده است. رشتی در این میانه می خواهد داوری کند و از آن بر می آید که محمد جعفر نجفی می گوید که می توان مدت را بخشید ولی حاجی محمد ابراهیم کرباسی این بخشش را ناروا می داند. رشتی در آغاز آن می گوید که من در نگارش هایم تصوف را تباه ساختم به ویژه در گزارشی که در 15 هزار بیت برای سفارش نامه امیر مؤمنان برای اشتر نوشته ام و نیز در رشحات علویه درباره شبهه آکل و مأكول و در منتخب الرشحات و در فاتحة الكتاب که گزارشی است بر نامه شیخ احمد احسائی به خود من. این نامه از گی 13پ نسخه ما فارسی می شود و پیش از آن به تازی است نام رشتی هم در آن یاد شده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 865
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوة على محمد و آله الطيبين الطاهرين لا سيما وزیره و اخيه ... على امير المؤمنين الذي هو منه كالضوء من الضوء؛ انجام: و يبدلوا السيئات بالحسنات و الصلوة و السلام على محمد و علی و آلهما وقد بلغ الى هنا بميسور النظر ظاهرا اولا و آخرا (كتبه العبد ... محمد حسین ابن عبدالله بامر صاحب المعظم اللهم وفقه ... بجاه محمد و عترته الطاهرة).
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن عبدالله، بی تا، به دستور صاحب المعظم»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 63گ (آپ-60ر)، 18 سطر (6×9/5)، اندازه:
14/5×10 سم [ف: 5-1799]
pāsox-e soltān mohammad be šāh “abbās
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/7
آغاز: عاليحضرت گردون سطوت، خورشید طلعت، جمشید فطنت که همراه ذوالفقار خان فرستاده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 7-93]
pāsox-e sanā'ī be soltān sanjar = hekāyat-e soltān sanjar va hakām sanā'ī
سنایی، مجدود بن آدم، 473؟ -525 ؟ قمری
sanā'ī, majdūd ebn-e ādam (1081-1132)
قصیده است در پرسش از مذهب حق و پاسخ سنایی
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6053/60
آغاز: کار عاشق نیست از دل مهر دل بر داشتن خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی زرد سیر، 100گ (65ر -164پ)، اندازه:
24/2×10 سم [ف: 9-128]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14689/5
آغاز: کار عاقل نیست در دل مهر دلبر داشتن ×× جان نگین مهر مهر شاخ بی بر داشتن یا می گوید: گر همی خواهی که مهرت را بود مهر قبول ×× مهر حیدر بایدت با جان برابر داشتن خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: شب یک شنبه 30 جمادی الثانی 1310ق، جا: دارالسلطنه قزوین؛ کاغذ: خط دار، جلد: تیماج قهوه ای روشن ضربی، 3گی (96ر -98ر)، 15 سطر، اندازه: 13/5× 20/7سم [ف: 16041]
pāsox-e so’ālāt
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2004/3
آغاز: دیگر را فلک اسمش گویند و آسمان دیگر را فلک الزهره و آسمان دیگر را فلک العطارد؛ انجام: و آسمان دیگر را فلک المريخ گویند. در جواب سؤالات متفرقه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری
ص: 399
عطف تیماج قرمز، 16گ، اندازه: 14×20سم [ف: 4-1124]
←پاسخ سؤال درباره امر به معروف و نهی از منکر← اجوبة مسائل محمد مهدی بن شفيع استر آبادی
←پاسخ سؤال سید حسین بن سید عبدالقادر بحرانی← البحرانية
pāsox-e so’āl-e nezām-ol-molk
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
پاسخ کوتاهی است از غزالی به نظام الملک که در این پاسخ وعظ گونه، غزالی مردم دنیا را به سه گروه تقسیم می کند:1. العوام: الذين قصروا نظرهم على العاجل من الدنيا؛ 2.الخواص: المرجحون الآخرة؛ 3. الأخص: هم الذين علموا أن كل شيء فوقه شیء.
[هدية العارفين 79/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12589/20
آغاز: هذا الجواب من الغزالي من طوس إلى الوزير السعيد نظام الملك لكل وجهة هو موليها فاستبقوا الخيرات، اعلم أن الخلق في توجههم إلى ما هو قبلتهم ثلاث طوائف إحديها العوام؛ انجام: و الطريق إلى الله تعالى من بغداد و من طوس و من كل الواضع واحد ليس بعضها أقرب من بعض و أسأل الله تعالى أن يوقظ من نوم الغفلة لينظر في يومه لغده قبل أن يخرج الأمر من يده، و السلام خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، اگ (59ر)، سطور چلیپا، اندازه: 14×10/5 سم [ف: 31-690]
pāsox-e se porseš
نخست شرحی است درباره آیه «و ما انزل على الملكين» دومی در تفسیر آیه «ربنا انی اسکنت ذرينی بواد غیر ذی ذرع في بيتك المحرم» در شرح بیتک المحرم، سومی آیه افک.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2182/16
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 3گ (155پ -157ر) [ف: 5-444]
pāsox-e se nāme
تهران؛ الهيات، شماره نسخه: 32/2
١-نامه محمد صادق خان، 2 – پاسخ ملا محمد جواد اردبیلی، 3 پاسخ به همین اردبیلی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ در برگ 28ر اشعار فارسی در مصایب اهل بیت از آخوند ملا اسماعیل؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، گ (24ر - 30ر)، 16 سطر (16×7/5 )، اندازه: 12/5 × 22/5سم [ف: 221]
pāsox-e seyyed-e dāmād dar īn masale ke zenā haqq-e xodāst yā xalq
میرداماد، محمد باقر بن محمد، -1041؟ قمری
mīrdāmād, mohammad bāger ebn-e mohammad ( 1632)
تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 7550/14
خط: نستعلیق چلیپا، كا: محمد بن أبي الفتح تنکابنی، تا: قرن 11؛ راسته و چلیپا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، اص (48)، 28 سطر (10/5 × 20/5 )، قطع: وزیری، اندازه: 28×16/5 سم [ف: 16-624]
pāsox-e seyyed mohammad kāzem-e raštī
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1261/10
خط: نستعلیق، كا: على بن احمد همدانی، تا: دوشنبه 15 شوال 1268ق، در تابستان در خانه ملک آرای یک سال و نیم گذشته از فرمان روایی سیف الله میرزا؛ قطع: ربعی آنشریه: 7-274]
pāsox-e šāgerd-aš
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه: بدون شماره/2
رساله غزالی در پاسخ شاگردش؛ بی کا، بی تا [نشریه: 7-539]
pāsox-e šāh be pādešāh-e torkestān
تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4318/16
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-341)
ص: 400
pāsox-e šāh be mahmūd-xan xāndegār-e rūm
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4318/15
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-341]
pāsox-e šāh be mahmūd-šāh-e afqān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4318/21
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-341]
pāsox-e šāh tahmāsb be ‘obeyd-ol-lāh-xān-e ozbak
طهماسب صفوی اول، شاه ایران، 919-984 قمری
tahmāsb-e safavī-ye avval, šāh-e īrān (1514-1577)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/13
آغاز: مکتوب بدایع املای، غرایب انشائ که از قلم شکسته رقم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 4گ( 50ر -53پ)، 22 سطر، اندازه:
24/4×13سم [ف: 7-94]
←پاسخ شبهات پادری ← رد پادری
pāsox-e šeyx mahmūd afandī
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2818/2
آغاز: بسمله، بعد السلام انها اولنوب اعلام اولنوب که طریق حق اعز طرق و اشرف سبل او لمغين برسالک؛ انجام: بودر بوندن غیری حقیقته یول اولماز، و الله اعلم بالصواب خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: کاغذ ساغری سیاه فرنگی، 3گ (105ر -107پ)، 19 سطر، اندازه: 18×13 سم [ف: 6-118]
pāsox-e šīrāzīyān be porseš-e kermānīyān
درباره ایمان، و از رهگذر فلسفی در آن گفتگو شده است.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2919/7
آغاز: علماء اسلام و فضلاء انام چه فرمایند در این مناظره که درویشی سؤال کرد که ایمان موجود است یا معدوم
خط: نسخ، بی کا، بی تا، از روی خط دوانی نوشته شده؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ ضربی، مقوایی کناره مشکی، کگی (20پ - 21پ)، 29 سطر، اندازه: 35×24سم [ف: 3-280]
pāsox-e tūsī be porseš-e šams-ol-eslām
نصير الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
چاپ: در سال 1335 خ در سه گفتار خواجه طوسی (296 انتشارات دانشگاه) چاپ شده
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:
1257/31 کا: ساروی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی ته آن گلی، 39گ (129ر - 167ر)، 26 سطر (15×9)، اندازه: 20×14سم [ف: 7-2675]
pāsox-e tūsī be porseš-e kīšī
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
شمس الدین محمد کیشی از معاصران خواجه و خواجه نصیر مراسلاتی به فارسی دارد و این یکی از نامه های اوست که از اصفهان به خواجه نگاشته است. از مفاد دیباچه نامه کیشی بر می آید که مواصلات و مراسلات وی با خواجه با این نامه آغاز شده، زیرا که پیش از ذكر سؤال نخستین گوید «سه مسئله القاء میفتد تا ابتداء مواصلت از استفاده علمی عاطل نماند». کیشی پاسخ سه مسئله را که در این نامه مفصل نوشته از خواجه خواسته: 1. شيخ رئيس روح رمسه ... فرق میان موجبه معدوله و سالبه بسيطه بیان کرده .... 2. شیخ به برهان ثابت کرده است که صور نوعی بسائط نزد امتزاج باقی اند، پس لازم آید که مواد ایشان همچنان که در حالت انفراد متحصل الوجود بوده اند به صورت نوعی در حالت امتزاج متقوم الوجود باشند ... ؛ 3. وجود خاص که حاصل است مر جوهر مفارق را که بدان وجود موجود است در عین خود همان است که خود بدان معقول است ... و این شک را بزيادت ملاحظه مخصوص نمایند. خواجه پس از نقل سؤالات کیشی یکایک آنها را پاسخ گفته است. آغاز: كتبه الاستاد ... شمس الملة و الدين .. الكيشی ... حين كان باسفهان إلى ... الطوسی ...... پرتو خورشید ضمیر منیر مخدوم ... که سبب اهتداء سالکان طریقت.. است ... بواسطه دریچهای حواس بر محبوسان چهار دیوار طبایع فایض باد ... سه مسئله القا میافتد تا ابتدا مواصلت از غایت ا نکه استفادت علمی است
ص: 401
عاطل نماند ...
(آغاز پاسخ خواجه به سؤال کیشی:) تا ذكر مناقب و فضائل ذات شریف و نفس نفیس خداوند ملک الحكماء و العلماء سید الاكابر ... مفخر ایران ادام ميامن ایامه و حصل جوامع مرامه بمسامع دعاگوی مخلص او محمد الطوسی رسیده است مرید صادق بل محب و عاشق شده است ... سؤال اول فرموده است: که شيخ رئيس فرق میان موجبه معدوله و سالبه بسيطه آن کرده است
انجام: (انجام نامه کیشی به خواجه:) از کمال فضل و تمام افضال مخدومی بدیع نباشد. توقع آن است که این تصدیع را تحمل فرماید و خادم داعی را از جمله مستفیدان شمرد و مجامع خاطر را ملازم حضرت عليا زاده الله علاء داند حق تعالی از همه مکاره حارس و در همه مطالب معین باد بمنه و سعة لطفه و جوده.
( انجام پاسخ خواجه:) اینست آنچه برین سئوالها در خاطر آمد انشاالله که پسندیده باشد و اگر بمعاودت محتاج باشد توقع است که اعلام فرماید ... فيما بعد اگر خدای تعالی فراغتی کرامت کند آن خدمت بجای آورده شود ان شاء الله و هو ولي التوفيق و ملهم التحقيق. کامرانی و شادمانی و حصول امانی میسر باد با بقاء جاودانی و صلواته على سيدنا محمد و آله .. الطاهرين
چاپ: در احوال و آثار خواجه مدرس رضوی؛ نیز در اجوبة المسائل النصيرية (تهران، پژهشگاه علوم انسانی: 1383)، به اهتمام عبدالله نورانی
[دنا 624/2 (8 نسخه)]
شرح و حواشی:
١- نامه کیشی به خواجه؛ کیشی، شمس الدین محمد بن احمد (615 -695 )
١. یزد: وزیری؛ شماره نسخه: 2377/8
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 965ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رو کش کاغذ عنابی عطف تیماج قرمز، 4گ (104-108)، اندازه:
19×13 سم [ف: 4-1269]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4681/15
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد قاسم بن بهزاد، تا: قرن 11 کاغذ: نوعی ترمه، جلد: میشن زرد سیر، 2گ (42ر -43پ)، اندازه: 25/2×16/6 سم [ف: 8-25]
٣. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1187/52
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 یا 11؛ با سرلوحهای زرین؛ کاغذ: اصفهانی نازک، 4گ (234-237)، 24 سطر (10×20)، اندازه: 17×27سم [رشت و همدان: ف: 1476]
4. شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه: 17/18
بی کا، تا: 1056ق، جا: اصفهان [نشریه: 5-273]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 286/18
آغاز: جواب له: تا ذكر مناقب و فضایل ذات شریف و نفس نفیس خدام ملك الحكماء و العلماء سيد الأكابر و الفضلاء قدوة المبرزين و المحققين كاشف أسرار المتقدمين و المتأخرين شمس الملة و الدين أفضل و مفخر ایران، أدام الله ميامن أيامه و حصل جوامع مرامه بمسامع، دعاگوی مخلص او محمد الطوسی رسیده است؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: شاه مراد بن نقد على فراهانی ورامینی، تا: 1072ق؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: دورو تیماج، برون مشکی، درون زرشکی، 3گ (52پ -54ر)، 27 سطر، اندازه: 18×27/5سم
[میراث شهاب: 42-122]
6 . تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1035/26
آغاز و انجام: برابر
خط: تعليق، كا: شهاب الدين على حسنی حسینی دیباجی، تا: با تاریخ 1099ق، جان کرمان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی طلاکوب، 4ص (239- 242)، سطور چلیپا (20×11/4 )، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 3-189]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1830/27
آغاز: تا ذكر مناقب و فضائل ذات شریف و نفس نفیس خداوند ملک الحكماء و العلماء سید الاكابر ... مفخر ایران ادام میامن ایامه و حصل جوامع مرامه بمسامع دعاگوی مخلص او محمد الطوسی رسیده است مرید صادق بل محبت و عاشق شده است ... سؤال اول فرموده است: که شيخ رئيس فرق میان موجبه معدوله و سالبه بسيطه آن کرده است؛ انجام: برابر این نسخه فقط قسمت پاسخ خواجه طوسی است؛ كا: محمد میر حسین استرابادی، بی تا، متن سؤال های کیشی را که خواجه نقل کرده با آنچه ما در نامه کیشی می بینیم متفاوت است و نیز نسخه ما با نسخه ای که استاد مدرس رضوی هر سه سؤال را نقل کرده اند، به طوری که از ذیل سخنان ایشان پیداست مرجع ایشان در این باب یکی جنگی است حاوی رسائل متفرقه و این دو نامه متعلق به کتابخانه ملک (تهران) و دیگری مجموعه ای در کتابخانه مجلس جزء کتب مرحوم تنکابنی، نسخه حاضر نیز جزء مجموعه ای است از کتب تنکابنی بنابراین با ایشان سئوالات را از نسخه ملک نقل کرده اند یا در کتب تنکابنی نسخه متعدد است و نگارنده هنوز از آن اطلاع ندارد؛ 7ص (156-162) [ف: 9-466]
8. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 364/26
كان على بن احمد رشتی، بی تا، جان یزد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 19 سطر، قطع: جيبي [نشريه: 2-179]
← پاسخ طوسی در باره تنفس ← الاسئلة والأجوبة (امین الدوله)
ص: 402
pāsox-e tūsī darbāre-ye soxan-e honayn va ebn-e sīnā darbāre-ye nazj va bowl
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
پرسیده اند که چرا شیخ رئیس در قانون درباره بول سخنی گفت که با گفتار حنین در کتاب المسائل نمی سازد و گویا خواجه طوسی است که بدان پاسخ گفته است.
آغاز: قال حنين في المسائل «ان النضج يفعل في صبغ البول او الاثم في قوامه» و قال الشيخ الرئيس في الفصل الثالث من التعليم الثالث في قام البول « ... يعلم أن صبغا ليس عن نضج» ... كيف يرى الراي العالي في دفع هذا الاشكال ... و لرأيه مزيد السمو ... الجواب اقول كل واحد من الصبغ و القوام قد يكونان طبیعين.
انجام: و ليس بين الكلامین تناقض فهذا ما عندي فيه. و الله اعلم چاپ: در ضمن اجوبة المسائل النصيرية، به اهتمام عبدالله نورانی، 1383ش، چاپ شده است.
[دنا 625/2 ]
تهران دانشگاه؛ شماره نسخه: 1079/8
آغاز و انجام: برابر
طوسی در اینجا مانند گفتار دیگر خود (ش 1079/12 ) درباره علت ها و معلولها به روش ریاضی گفتگو نمود. پیش از این در همین دفتر (1079) پاسخی است از طوسی درباره گفتار شیخ (1079/7 ) و همه اینها می رساند که پاسخ دهنده باید همو باشد به ویژه آنکه شماره های 1 تا 4 همین دفتر هم سخنان خواجه می باشد. گویا اینها همان گفتگوهای دبیران و طوسی است که شیرازی از آنها بهره برده و در دیباچه شرح کلیات یاد نمود. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2ص (20-21) [ف: 4-725]
pāsox-e tūsī darbāre-ye mezāj-e andām-hā
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
شيخ رئیس در فصل 2 تعلیم 3 در مزاج اندام ها از قانون چهار دلیل برای خشکتری بودن مو از استخوان آورد و دانشمندی (گویا دبیران کاتبی) این را از خواجه می پرسد و او پاسخ می دهد و می خواهد که او بدان بنگرد و اندیشه خویش را بر گوید. آغاز: سئوال بعض الأفاضل من ... الطوسی ... استدل الشيخ الرئيس ... في الفصل الثاني من التعليم الثالث في امزجة الاعضاء ... أن ينعم بيان هذه الشبه ... پاسخ طوسی: وقف الداعی و المخلص على هذا السئوال و اجاب عنه.. أما في الاستدلال فمعلوم أن الدم السودائی انجام: فهذا ما حضرني فيه و لينعم النظر في ذلك و يخبر بما يخطر بباله على ذلك انشاالله و هو ولي التوفيق. چاپ: ضمن اجوبة المسائل النصيرية، عبدالله نورانی، 1383ش
[ دنا 625/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1079/2
آغاز و انجام: برابر
خط: تعليق، بی کا، بی تابه در دنبال آن گفتاری است درباره «نشف» که در سخن شیخ در اینجا آمده و آنهم پرسش و پاسخ گونه
است و نیز درباره «مخ» ص 6؛ 3 ص (4-6) [ف: 3-185)
pāsox-e ‘āmelī be porseš-e tūsī az Xosrošāhī
علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، -1054 قمری
‘alavī āmelī, ahmad ebn-e zayn-ol-‘ābedīn (- 1645)
مؤلف شاگرد و شوهر دختر میرداماد است که به دستور محمد صالح کرامی به سه پرسشی که خواجه طوسی از خسروشاهی کرده بود پاسخ گفت و در آن از شرح اشارت طوسی (نمط 5 فصل زمان) و مقاله 2 الهی شفا (بحث عقل و نفس) و تعليقات ابن سینا و تعلیقات خود بر جواهر و اعراض تجرید یاد نموده است.
[دنا 625/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1079/29
آغاز: بسمله الحمدلله على الائه ... فيقول ... احمد بن زین العابدین (بریده شده) انه لما صدر عن منبع زلال الافاضل ... مولانا محمد الصالح الكرامی.. مخلصه الداعي يتصدى للجواب عن الأسئلة التي ارسلها نصير ... (بریده شده) إلى ... شمس الدین[ ابو]محمد الخسروشاهی.. الأولى لما امتنع وجود حركة من غير أن يكون على حد معين من السرعة و البطوء؛ انجام: فان الفاعل الواحد قد يفعل بسبب اختلاف امور عقلیه او عدميه افعالا كثيرة. خط: تعليق، بی کا، بی تا، (ص 178-181). [ف: 3-189]
pāsox-e 'abd-ol-mo'men xān be šāh 'abbās
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/15
آغاز: نامه محبت فزون و مراسله مودت نمون که مبنی بر اصلاح جانبين خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (54ر -55پ)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13 سم [ف: 7-94]
ص: 403
pāsox-e 'abd-ol-mo’men xān be šāh 'abbās
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/16
آغاز: عالیجناب، سلطنت پناه
همراه امامقلی بیک؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (55-56ر)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 7-94]
pāsox-e ‘obeyd-ol-lāh xān be šāh tahmāsb
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/12
آغاز: نامه نامی و صحیفه گرامی که از جانب سلطنت و نصفت خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 10گ (41-50ر)، 22 سطر، اندازه:
24/4×13 سم [ف: 94-7]
pāsox-e 'azl-nāme
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5996/28
از قاضی قیر به مولانا علی نقی؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1098 یا 1100ق؛ 3ص (104-106) [ف: 17-373]
pāsox-e 'azīz-od-dīn be sīyāvaš
نسفی، عزیز الدین بن محمد، ق7 قمری
nasafī, ‘azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)
فردی به نام سیاوش، پرسش هایی عرفانی از سید عزیزالدين نموده و او پاسخ گفته است. آغاز سؤال: آیا داننده رمز معانی ×× که در سر حقیقی راز دانی انجام جواب: سیاوش از درت دریوزه دارد ×× کرم فرما بلفظ درفشانی آنجام سؤال: آیا داننده سر معانی ×× بگویم با تو من اسرار جانی انجام جواب: بیان از سید عزت پدید است ×× همه دم می کند این درفشانی
[دنا 625/2 ؛ فهرستواره منزوی 134/7 ]
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6553/9
بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ حنایی یک لا، اگ (57 ر-58 ر)، 17 سطر، اندازه: 23/5×12سم [ف: 3-282]
pāsox-e ‘azod-od-dīn
عضد الدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد، 700؟ -756 قمری
‘azod-od-dīn-e ījī, 'abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1301 1356)
پاسخ به اعتراضی است که خود او طرح کرده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/48 -طباطبائی
آغاز: هذا الجواب لعضد الدین حشره الله مع من احبه اذا كان الضمير عايدة الى المزل و من صلة فاتوا
خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای تیره، اص (131ر)، قطع: وزیری، اندازه: 26×19سم [ف: 23-833]
pāsox-e 'azod-od-dīn be jārbardī
عضدالدین ایجی، عبدالرحمن بن احمد، 700؟ -756 قمری
‘azod-od-dīn-e ījī, 'abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1301 1356)
مؤلف اعتراض جاربردی را با ده وجه پاسخ گفته است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1231/44 -طباطبائی
آغاز: ثم كتبه عضدالدين على الجواب للجاربردی اقول و اعوذ بالله من الخطاء و الخطل ... الكلام على هذا الجواب من وجوه عشره الاول انه كلام يمجه الاسماع و ينفر عنه الطباع ككلمات المبرسم غير منظوم و کهن يان المحموم ليس له مفهوم؛ انجام: فاقبل النصيحه و اتق الفضيحه ولا ترجع بعد إلى مثل هذا فانه عارفي الاعقاب و نار يوم الحساب خط: نسخ، كا: شیخ محمد علی بن محمود تبریز، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج قهوه ای، 2گ ( 129-128 پ)، قطع: وزیری، اندازه: 26×19سم [ف: 23-831]
← پاسخ علوی به استر آبادی ← نجاست خمر
pāsox-e qazzālī be porseš-hā-ye peyrovān-e sonnat
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
در سال 503 تنی چند از پیروان ابو حنيفه و مالک و شافعی چون دیدند غزالی (405-505) در «المنخول» از ابوحنیفه بد گفت و به
ص: 404
پیروی صوفیان و فیلسوفان سخنانی بیاورد گردهم آمده و از « مشكوة الانوار» و «کیمیای سعادت» این گفتارها: «لا اله الا الله توحيد العوام» و «لا اله الا هو توحيد الخواص» و
«الله هو النور» و« روان مردمی در اینجهان بیگانه استو شیفته جهان بالا» و «افشاء سر الربوبية كفر» را در آورده و گفته اند از اینجا چه می خواهی، و در اینکه خدا را به روشنی مانند ساختی مجوس شدی و درباره روان آنچه گفتی به ترسایان و فیلسوفان نزدیک گشتی. آنها این سخنان را به شاه (محمد سلجوقی 498-511) رساندند غزالی که در این هنگام پنجاه و سه سال داشت و گوشه گزیده بود به دستور او ناگزیر به لشگر گاه طوس رفته و به همه خرده گیری ها | پاسخ داد و به دانشمندان طوس گفت که در معقولات تنها برهان می پذیرم و در شرعیات پیرو کسی نیستم و قرآن را به کار می بندم. شاه همین که پندهای غزالی را بشنود و سخنان او را استوار بدید نواز شش نمود و به دشمنانش ارجى ننهاد.
چاپ: این گفتگو در «فضائل الأنام من رسائل حجة الاسلام» چاپ هند دیده می شود.
[دنا 625/2 ؛ فهرستواره منزوی 89/6]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 340/2
خط: تعليق، بی کا، تا: 1260ق؛ تملک و مهر: محمد باقر پسر ابراهیم حسینی لواسانی رازی تهرانی، شیخ العراقين؛ کاغذ: ترمه سمرقندی رنگارنگ، جلد: تیماج ضربی، 11گ (گ 27ب 37ب )، 15 سطر (14×7)، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 3-190]
pāsox-e qazzālī be sadr-ol-eslām
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
به صدرالاسلام در نپذیرفتن تدریس در نظاميه
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1430/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 [نشریه: 7-280]
pāsox-e farāhānī be fath-‘alī šāh
قائم مقام، ابوالقاسم بن عیسی، 1193-1251 قمری
qā'em-maqām, ab-ol-qāsem ebn-e ‘īsā (1779-1836)
تاریخ تأليف: 1227ق پاسخ ابوالقاسم قائم مقام فراهانی است به فتحعلیشاه در چهار فصل» آغاز: بسمله و حمدله، داعی بی ریب ریا و سعادت جوی نشأتين اولی و اخرى انجام: والمطاع امره الاعلى و السلام عليكم و رحمة الله بركاته
تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 110/2 - د
آغاز: بسمله و حمدله، داعی بی ریب ریا و سعادت جوی نشأتين اولی و اخرى؛ انجام: والمطاع امره الاعلى و السلام عليكم و رحمة الله بركاته خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ (31پ -53پ) [ف: 1-51]
pāsox-e qāzī šaraf-od-dīn
مجدالدین بغدادی، محمد، 544؟ -607 قمری
majd-od-dīn-e baqdādī, mohammad (1150-1211)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 462/32 (آ) - 463/32 (ب)-ف
نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: با تاریخ 754ق؛ اگ (418ر -418پ) [فیلمها ف: 1-481]
pāsox-e qāzī mahmūd be šeyx ‘alī naqī
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4671/60
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11]ف: 8-9]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
انوری، محمد بن محمد، 585 ؟ قمری
anvarī, mohammad ebn-e mohammad (- 1190) an
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 9596/8
آغاز: صبح زر افشان چو دید درج عقيق يمن***ریخت ز صندوق رخ شده در عدن بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
خواجوی کرمانی، محمود بن علی، 689-753 قمری
xājū-ye kermānī, mahmūd ebn-e ‘alī (1291-1353)
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/5
آغاز: قرطه زر چاک زد لعبت سیمین بدن***اشک ملمع فشاند شمع مرصع لگن
ص: 405
بی کا، بی تا [ف: 17-416]
ابیوردی، سودایی، 853- قمری
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa'
abīvardī, sowdā’ī (- 1450)
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/6
بی کا، بی تا [ف: 17-416)
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
ابن حسام، محمد بن حسام الدین، 875؟ قمری
ebn-e hosām, mohammad ebn-e hosām-od-dīn (- 1471)
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/7
بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
هلالی جغتایی، بدر الدين، -935؟ قمری
helālī joqatāyī, badr-od-dīn (- 1529)
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال ابوالمفاخر (6)
مرصع؛ فاخر رازی،
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/9
آغاز: تخت مرصع گرفت شاه ملمع بدن ***جیب مرقع درید شاهد گل پیرهن
بی کا، بی تا [ف: 17-416)
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa“
اطحمه، نظام الدین احمد
athame, nezām-od-dīn ahmad
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی،
ابو المفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/14
آغاز: قلیه شامی کشید صبح ملمع بدن*** هاون زرینه گرفت مطبخی سیم تن بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
خاوری قزوینی، آقا معصوم
xavari qazvini, aqa masum
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 9596/11
آغاز: خسرو خاور چو کند جوشن زرین زتن***گشته پلگینه پوش سحنه دیر کهن بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa'
شوقی نراقی
šowqī narāqī
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع؛ فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/10
آغاز: مشعب گیتی فروز صبح چو شد شعله زن***داد جهان را فروغ شمع لكن؟ بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qasīde-ye bāl-e morassa
کاشی، رسول
kāšī, rasul
وابسته به: قصیده نونيه = قصيده بال مرصع فاخر رازی، ابوالمفاخر (6)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9596/12
آغاز: رفت و در آشیان طوطی شکر شکن***جلو گه زاغ شد عرضه این نه چمن بی کا، بی تا [ف: 17-416]
pāsox-e qanbar be so'āl
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/62 -طباطبائی
ص: 406
آغاز: در کتاب رجال کشی مسطور است از قنبر پرسیدند که مولی و غلام کیستی در جواب گفت: انا مولی من ضرب بسيفين خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ اص (59ر) [ف: 23-733]
←پاسخ قونوی به طوسی ← الرسالة الهادية
pāsox-e kāmrān beyk be šāh-e gīlān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/22
آغاز: مکتوب شریف اعليحضرت سلطنت پناهی عالیجاهی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (63ر – 64ر)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13 سم [ف: 7-95]
← پاسخ کسروی ← مفتاح بیان
pāsox-e mohammad sādeqā be nāme-ye mīrzā ‘alī beyk darbāre-ye ja‘l-e falsafī
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1631/9 -ف
نسخه اصل: مجلس 12909 (221)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-624]
pāsox-e mostafā'alī šāh
پاسخ به نامه آقا میرزا هادی قدرت علی شاہ صدر ثانی هر دو به
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5056/5
خط: نستعلیق، كا: غلامحسین عباداللهی، تا: سه شنبه 1 محرم 1342ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 6گ (160ر - 165پ)، 17 سطر (7/5×15/5)، قطع: ربعی، اندازه: 22×13/5 سم[ ف: 15-4099]
pāsox-e maqābī
مقابی بحرانی، محمد بن على، ق 12 قمری
maqābī bahrānī, mohammad ebn-e ‘alī (- 18c)
پاسخ سؤالی است در باره عذاب قبر.
[دنا 626/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 695/2
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... فيقول شيخنا الشيخ محمد بن على البحراني أنه قد وردت على من بعض منکری عذاب القبر مسئلة اراد الجواب عنها فلما وردت عليه هذه الرسالة استحسنها فاذعن بالحق بعد الانكار؛ انجام: کالكفار يخدلهم خدالی النار التي خلقها الله في المشرق و فيها كمل كفاية و الله ولی الهداية. و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، كا: بازیاری، تا: نزدیک 1169ق؛ دنبال آن (در گی 372پ -1377) رساله ای است در سرگذشت چهارده معصوم در 14 «باب»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی کهنه ضربی مقوایی، وگی (364پ - 372پ)، 17 سطر (17×11)، اندازه: 21×19سم [ف: 3-546]
←پاسخ ملا علی نوری ← مسائل احتياط
pāsox-e malek-šāh be 'arīze-ye xāje nezām-ol-molk
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/138
بی کا، بی تا [ف: 10-1349]
pāsox-e mowlānā 'abd-ol-lāh darbāre-ye vozū gereftan bā āb-e qasbī
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1424/7
به پرسشی که نویسنده نسخه از او شنیده بود؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن مقصود على طالقانی، بی تاب محشی؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-279]
کرمانی، میرزا تقی، ق13 قمری
pāsox-e mīrzā taqī-ye kermānī m X-e kermānī, mīrzā taqi (- 19c)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1481/12
كان محمد رفیع طبسی، بی تا، در 280ر تا 281پ تعریف عشق و ایمان است و سرگذشت پادشاهان روزگار پیامبر به فارسی [ف: 273-5 ]
pāsox-e mīrzā zayn-ol-‘ābedīn-e tabīb
ص: 407
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
تاريخ تأليف: 20 جمادی الثانی 1265ق در شرح عبارات قانون «ان في النبض طبيعة موسیقاریه»، در پاسخ سؤال میرزا زین العابدین طبيب.
[فهرست مشایخ ص 502؛ دنا 626/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 28/2
سرود خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1264ق (نشریه: 13-414]
pāsox-e nāme
علاء الدوله سمنانی، احمد بن محمد، 659-736 ؟ قمری
‘alāʻ-od dowle-ye semnānī, ahmad ebn-e mohammad (1262-1336)
در آن به شیخ محيي الدين عربی تاخته است.
[ نسخه های منزوی 1431؛ دنا 626/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4190/14
آغاز: بزرگان دین و روندگان راه یقین باتفاق گفته اند از معرفت خود برخورداری کسی یابد که دارای طیب لقمه و صدق لهجه ... باشد، چون هر دو مفقود است از این طامات و ترهات چه مقصود؛ انجام: دريغ باشد که در این قیال و قال که مثمر جدال است با زمانی، و السلام علی من اتبع الهدی. كان محمد بن غياث الدين النوربخشی، تا: 876ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یشمی لایی، 4گ (115پ -118پ)، 15 سطر، اندازه: 17/6×13/2 سم [ف: 7-241]
pāsox-e nāme
عصار، محمد بن محمود، 21264-1356 ؟ قمری
‘assār, mohammad ebn-e mahmūd (1848-1937)
تاریخ تألیف: شب 7 ربيع الثانی 1233ق در بیان 21 مسئله از مسائل دینی و اعتقادی است که در پاسخ پرسش از آنها تأليف نموده است.
[دنا 626/2 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 362
آغاز: فدایت شوم رقیمه کریمه و رسيله جميله؛ انجام: يارب دعای خسته دلان مستجاب کن خط: نستعلیق و شکسته، کاتب = مؤلف، تا: شب 7 ربیع الثانی 1333ق؛ واقف: محمد عصار؛ 163گ، مختلف السطر، اندازه: 23×18سم [ف: 4-37]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11691
آغاز: بسمله فدایت شوم رقیمه کریمه و رسيله جميله؛ انجام: نبرده از من آشفته ضعیف سبق خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 22 سطر (21×12)، اندازه: 27×7سم [الفبائی: 95]
pāsox-e nāme
پاسخ آن بسیار دراز و مفصل، در فهرست (ص 81) آمده است: رساله ملازین العابدین نجف آبادی و جواب آن).
تهران دانشگاه؛ شماره نسخه: 3989/2 -ف
نسخه اصل: دانشگاه کمبریج .64f) 7)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2 290 ]
pāsox-e nāme-ye amīr teymūr-e gūrgān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4341/21
خط: نستعلیق، كا: میر علی اکبر ولد میر محمد محسن زکی حسینی، تا: قرن 13، جان محمد آباد بیدر [ف: 7-361]
pāsox-e nāme-ye bāb
باب، على محمد بن محمد رضا، 1236؟ -1266 قمری
bāb, “alī mohammad ebn-e mohammad rezā (1821 1850)
در پاسخ اینکه چرا از برادر بزرگ خود میرزا یحیی صبح ازل که سرور گروه بهائیان بوده است برگشتید و همه در اسلامبول انجمن کردید و او را عزل نمودید و حروف عليين به سجين مبدل شد. نکات بسیاری درباره این گروه دارد و پیداست که نزاع رهبران آنها بر سر ریاست بوده است. نام آن در فهارس گوناگون آمده است. آغاز: هو المجيب. نامه آن جناب بین یدی العرش حاضر و بر مقر انه لا يعرف بما سواه و ما فيه بلحاظ الله ملحوظ آمد
[نسخه های منزوی 1733]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4230 و 4994-ف
آغاز: برابر؛ انجام: الناظر الكريم بتاريخ سلخ شهر شعبان المعظم قلمی شد سنه 1297
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف؛ مذهب؛ کاغذ: فرنگی،
ص: 408
جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 128 گ، 12 سطر (10×5)، اندازه: 17×11سم [ف: 13-3204] و [فیلمها ف: 3-121]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4989
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-120]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14567/1
آغاز: برابر، انجام: و انك انت الغفور الرحيم المعطى العزيز الباذل الناصر الكريم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج يشمی، 43گ (1پ -43پ)، 18 سطر، اندازه:
21×13/3 سم [ف: 41-52]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 672
آغاز: برابر؛ انجام: و انك انت الغفور الرحیم المعطي العزيز الباذل الناصر الكريم. خط: نسخ، كان محمد کاظم بن ملا محمد باقر، تا: جمعه 21 شعبان 1291ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 92گ، 15 سطر کامل (5/5×12)، اندازه: 17×11سم [ف: 2-173]
pāsox-e nāme-ye šāh jahān az taraf-e šāh ‘abbās
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4341/27
خط: نستعلیق، کا: میر علی اکبر ولد میر محمد محسن زکی حسینی، تا: قرن 13، جان محمد آباد بیدر [ف: 7-361]
pāsox-e nāme-ye šāh ‘abbās be “abd-ol-mo’men xān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9571/3
بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سیاه لایی، ربعی، 5گ (86ر-90پ)، 15 سطر (12×8)، اندازه: 18×14سم [ف: 17 - 409 ]
pāsox-e nāme-ye šeyx mohammad be nevīsande
نامه ای است در پاسخ نامه ای از شیخ محمد بن نویسنده در الطايف و نكات عرفانی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12062/2
آغاز: مخلص نوازی و پرسش حالات و اظهار دلبستگی و موالات که حضرت ملاذ مخدوم محب الدنيا و الدین شیخ محمد حماه الله لحفظه
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، مشکی، 4ص (10-13)، 14سطر، اندازه: 10/5
× 16/5سم [ف: 35-74]
pāsox-e nāme-ye ‘abd-ol-mo’men xān
عباس صفوی، شاه ایران، 978-1038 قمری
‘abbās-e safavī, šāh-e īrān (1571-1629)
که همراه امامقلی بیک فرستاده است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/17
آغاز: بسمله، و من يتوكل على الله فهو حسبه ... خطاب عتاب آمیز و صحیفه شور انگیز خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (6هر -57ر)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 7-94]
pāsox-e nāme-ye ‘abd-ol-mo'men-xan-e ozbak
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4341/19
اسکندر بیگ منشی در مجلس پادشاه ایستاده مسوده نمود؛ خط: نستعلیق، کا: میر علی اکبر ولد میر محمد محسن زکی حسینی، تا: قرن 13، جان محمد آباد بیدر [ف: 7-361]
←پاسخ نامه ملا عبدالخالق ← جواب مسائل الملا عبدالخالق الیزدی
pāsox-e nāme-ye mollā 'abd-ol-xāleq
؟ کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
(1810 -ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
پاسخ نامه ملا عبدالخالق که بابی شده و دونامه به نگارنده این پاسخ که گویا همان حاج کریم خان باشد نوشته بود و او نامه نخست را در چهار هزار بیت پاسخ داده و این که در نسخه ماست پاسخ نامه دوم است. پاسخ گو، وی را از پیروی باب برحذر می دارد و به گفته خود این نامه را به منظور «اتمام حجت» برای وی می نگارد.
قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 337/5
خط: نسخ، بی کا، تا: 1262ق، جا: ماهان کرمان؛ سطر، قطع: خشتی [ف: 105]
ص: 409
pāsox-e nāme-ye mīrzā barārī
در تاریخ نامه میرزا براری (محمد براری امی پسر محمد ...) که کتاب عشره و کتاب مجمل مفصل از تألیفات خویش را برای نویسنده این نامه فرستاده است. دنباله نامه از این مجموعه افتاده و نام نویسنده را ندارد. در این نامه آمده است: «کتاب مستطابی که مسمی به عقول عشره گردیده صادریست نادر ... جلد دوم که موسوم به مجمل مفصل شد مفصل مجمل این مجمل است». این دو بیت را که می گوید «مناسب مقام به خاطر مستهام رسیده بود» درباره کتاب عشره آورده است: از تو آباد شد جهان سخن***به سر معنی و به جان سخن / زاده طبع عیسوی نفست***خلف الصدق خاندان سخن / جز خیال تو در صف معنی*** که تواند کشد کمان سخن
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 328/4 -فیروز
آغاز: نامه: حواب نامه میرزا براری بعد از تمهيد قوافل اخلاص ... گرامی نامه عطوفت شمامه با دو جلد کتاب حکمت آمیز تقریظ کتاب عقول عشره و مجمل مفصل؛ كا: سید علی، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه یک لا، 1گ (17)، قطع: بياض رقعی، اندازه: 24×12سم [ف: 21-295)
pāsox-e nāme-ye mīrzā seyyed ‘alī-ye borūjerdi
درویش شیرازی، محمد هاشم بن اسماعیل، 1110؟ - 1199 قمری
darvīš-e šīrāzī, mohammad hāšem ebn-e esmāʻīl (1699 1785)
درباره درویشی
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:930/6
آغاز: جواب مراسله میرزا سید علی بروجردی که ... آقا محمد هاشم درویش ... نوشته اند: سلام علیک أی نژاد رسول ... الحمدلله الذي انزل الكتاب ... سلامی که روایح عنبرین فوایح آن؛ انجام: به صفت درویشان حقیقت نشان متصف سازد، درویشی به صفات است نه قول، السلام عليكم و علی من اتبع الهدی بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 12گ (183ر-194ر در متن و هامش)، اندازه: 21×15سم [ف: 5-217]
pāsox-e nāme-ye najāšī
منسوب به علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، - 40 قمری
(mansüb be) ‘alī ebn-e abī tāleb, emām-e avval (- 661)
توسط امیر المؤمنین(عليه السلام) به امر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم).
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/73
خط: نسخ، كا: شمس الدين محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: قرن 9 [ف: 5-110]
pāsox-e nāme vālī baqdād be hazrat-e vālā
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5056/10
مورخ محرم 1246؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 2گ (ور -10ر)، 16 سطر، اندازه: 20/1 × 30/7سم [ف: 8-179]
pāsox-e nāme-ye yazdī
اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232 ؟ قمری
axbārī, mohammad ebn-e ‘abd-on-nabī (1765-1817)
از مقدمه رساله معلوم می شود که حاج محمد علی بن عبدالواحد یزدی امام جمعه یزد این نامه را برای کسی یا از طرف کسی که از او خواسته است را به میرزا محمد اخباری نوشته و از او خواسته است تا دلیل حکم به لزوم جهر در تسبیحات اربعه (در رکعات 3 و 4 از نمازهای یومیه) را که خلاف مشهور و روش علماء و مجتهدان است، بیان دارد. نویسنده نامه (حاج محمدعلی) ادله قائلان بوجوب اخفات را نیز نقل کرده و خواسته است اخباری درباره آنها نیز نظر بدهد. میرزا محمد اخباری که در آن زمان در سفر بافق بوده در جواب پیش از این که به رد دلیل های او و اثبات مقصود خود بپردازد، می گوید: اگر با پاسخ هایی که در این نامه داده شده موافقت دارید، زهی وفاق و اگر آنها را کافی نمی دانید، پس از باز گشت از سفر، به ملاقات من بیایند تا بتفصيل سخن بگوییم. عین عبارت اوست: «اگر منظور استیفاء کلام در این مرام باشد حقیر عنقریب عازم تخفیف تصد یعات دوستان بافق است، از باب الحكمة ضالة المؤمن اگر در ضمن صله اخوت ایمانی و خلت روحانی طلب ضاله خود فرمایند، دور از شیوه مرضیه نخواهد بود. نشان گم شده خود بجوز خرد و بزرگ ×× سراغ یوسف خود کن زبنده و آزاد. و گویا حقیر بیست و هفتم روانه باشم بشرط الاستخاره و له الحكم.» (عبدالحسین حائری)
انجام: آتش بشکوه در دل اندوهگین مزن*** حسنت سرشته نفس آتشین مزن / ترسم که نازنین دلت اندوهگین شود***پس بر غباز خاطر ما آتشین مزن
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2797/4
آغاز: نامه سؤال: بذروه عرض مقدس عالم میرساند احقر داعی
ص: 410
محمدعلی که در این اوان مذکور شد که ملازمان سامی، بنایشان در رکعت آخر مغرب و دو رکعت آخر عشاء در تسبیحات آنها اخفات است و چون مخلص حقیر میخواهد که در عملیات بدون دلیل و برهان اقدام نکرده باشد ... آغاز پاسخ: بسمله، الحمدلله و سلام على عباده، گر طالب صادقی ز نایاب منال پیدا گردد و آن عقده که بسته است و هست و با خیال هم و اگر «... مخدما: سئوالی کن زمن امروز تا غوغا بشهر افتد*** که اعجاز فلانی کرد گویا بی زبانی را در خصوص جهر تسبیحات استفسار دلیل فرموده اند ... حقير اول آنچه در خصوص ادله سر کار در نظر داشت عرض میکند و آخر آنچه در این خصوص دیده و بر آن اعتماد است؛ انجام: برابر خط: نسخ متوسط، کا: محمد ابراهیم طبسی خراسانی، تا: 1223ق؛ در صدر نسخه نوشته شده: «صورت کتابتیکه مخدوم مطاع حاجی محمد على خلف المرحوم آقا عبدالواحد الیزدی امام جمعه و جماعة خاکسار نوشته»؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: میشن خرمایی بی مقوا، وص (155-163)، 23 سطر، قطع: خشتی اندازه: 21×15سم [ف: 10-70]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7156/4
آغاز: الحمدلله و سلام على عباده الذين اصطفی، گر طالب صادق ز نایاب منال پیدا گردد؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12گ (58پ - 69پ)، اندازه: 21×14سم [ف: 18-299]
pāsox va porseš
چشتی، عبدالرحيم
čaštī, ‘abd-or-rahīm
گویا از: شه عبدالرحیم چشتی مرید امین الدین، محمد حسینی، علی میران باشد. در مقدمه چنین آمده: الوف دعوات و صنوف تحيات از شاه عبدالرحیم که خاک آستانه محمد حسینی، امین الدین علی میران قدس الله سره است به کرم قبول فرماید.
[دنا 627/2 ؛ فهرستواره منزوی 164/7 ]
تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 304/4
آغاز: مکتوب چهارم. خود را شناسد و خدا را شناسد؛ انجام: همت مردان دل همین است که بیعت نفس را کردن. خط: مختلف، كا: نصیر الدین محمد، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترکی، جلد: تیماج سرخ مقوایی دارای حاشیه و ترنج، 11ص (192-202)، اندازه: 25×15سم [ف: 2-47]
pāsox va porseš
آقامحمد علی کرمانشاهی، 1144-1216 قمری
āqā-mohammad ‘alī kermānšāhī (1732-1802)
پاسخ پرسش هایی است که از او کرده اند.
[ فهرستواره 398/7 ]
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6558/2
آغاز: بسمله. حمدله ... سؤال در معنی قول رسول خدای حسین منی و انا من حسین؛ انجام: بقوة و كن من الشاکرین.
خط: نسخ، كا: محمد رضای شیرازی، تا: 20 رجب 1258ق، 6گ ( 40-35 ر) [ف: 5-19]
pāsox va porseš
کوثر همدانی، علی نقی بن محمد رضا،-1296 ؟ قمری
kosar-e hamedānī, ‘alī naqī ebn-e mohammad rezā ( 1879)
سؤال و جواب از مسائل متفرقه است و در مجلسی که به دستور عزالدوله عبدالصمد میرزا و با حضور حاج محمد کریم خان کرمانی تشکیل شده بود تقریر یافته است.
تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 66
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد معروض میدارد؛ انجام: غیر این منطق لبی بگشا دمی. خط: نستعلیق، كا: ابوالقاسم، بی تا، کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج پشمی یک لا، 100، 10 سطر، اندازه: 16×21/5 سم [ف: 1-98]
pāsox va rad bar kasravī
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/7 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-102]
pāsox va goftār-e sabzevārī
سبزواری، هادی بن مهدی، 1212-1289 قمری
sabzevārī, hādī ebn-e mahdī (1798-1872)
در این گفتار پاسخها و سخنانی است از فیلسوف سبزواری درباره ازل، جهان مثالی، هستی، حدیث طینت و حدیث های دیگر که نویسنده نسخه (فیروز کوهی) آورده و چنین بر می آید که از شاگردان او بوده و در زندگی استاد این سخنان را گرد آورده است. در بند آخرین شعرهای فارسی دیده می شود و بند پیش از آن به فارسی است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 324/3
ص: 411
آغاز: قال الشارح ره في شرح رسالة العلم للعلامة الكاشی ... و قال استادنا ... زبدة متالهة الاسلام الهادي الى دار السلام؛ انجام: و بین القلة و الكثرة المدلول عليها بلفظ قديما فعل كما بين الادبار خط: تعليق و نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ وگ (120 ر 129پ). [ف: 3-178]
pāsox-hā-ye seyyed kāzem-e raštī (mn.)
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
گزیده ای است از پاسخ های سید کاظم رشتی
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 184/5 -ج
آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد فهذه خمسة مسائل انتخبها من اجوبة مسائل ..... السيد كاظم الرشتی سلمه الله تعالی؛ انجام: مع اني ما تركت شيئا منها و السلام کا: مهدی بن زین العابدین، بی تا، 6گ (54ر - 59پ) [ف: 352]
←پاسخهای کرکی← اجوبة المسائل
pāsox-hā-ye hamadānī
همدانی شیخی، محمد باقر بن محمد جعفر، 1239 1319 قمری
hamadānī šayxī, mohammad bāqer ebn-e mohammad ja'far (1824-1902)
پاسخ در برابر پرسشی است که پیروان کتاب کرده و از قرآن و غیبت امام خرده گرفته بودند.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 932
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چنین گوید این بنده خاکسار محمد باقر ... که در این اوان محنت اقتران سئوالاتی چند رسید از بعضی از اشکالات که رفع آنها را خواسته پس عنوان سئولات را سئوال و عنوان جوابها را جواب قرار داده؛ انجام: و رد شمس و شق قمر هدایت نکردند فما تغن الآيات و النذر عن قوم لايؤمنون ... و لعنة الله على اعدائهم اجمعين قد تم في الثاني عشر من شهر ذي القعدة الحرام من شهور سنة 1299 حامد مصلية مستغفرا ( تمت)
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1299ق؛ همانند نسخه اصل است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد تازه، 22گ، 6 سطر (14×6)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 6-2151]
←پاسخ همدانی برازی قزوینی← الواحد لا يصدر عنه الا الواحد
pāsoxī az soltan mohammad pādešāh-e rūm be šāh
abbas
تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 975/8
آغاز: منت خدای را که به تایید ذو المنن
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لایی، 3گ (42پ -44ر)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 93-7]
← پاطولوژی (ترجمه) ← پاتولوژی
pākat-hā-ye xālī-ye sanad-hā-ye amīr-xān sardār
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9138
بی کا، بی تا [ف: 17-301]
pākjū’i-ye kasravī
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/8 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-102]
pākxū’ī
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/13 -4754ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-99]
pāk-kardan-e rang-hā
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/20 -طباطبائی
آغاز: في قلع الاصباغ يقلع السواد بغسله بماء الأترج؛ قلع آثار دستور علمی و تجربی پاک کردن انواع رنگها و لکه ها؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 32گ [ف: 23-721]
ص: 412
pākī
رساله در پاکی به روش پرسش و پاسخ.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9298/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی لایی، 42گ (175-216پ)، 10 سطر (5/5×10/5)، قطع: بغلی، اندازه: 14/5×9 سم [ف: 17- 342]
pānzdah solh-nāme va ejāre-nāme va bey'-nāme
شامل: 1- صلح نامه (1310ق) (1308ق) دو صلح نامه است که به یکدیگر منضم شده است؛ 2- بیع نامه (1288 ق)؛ 3- دو بیع نامه منضم به هم (1301 ق) (1300 ق)؛ 4- بیع نامه (1310 ق)؛ 5- بیع نامه (1246 ق)؛ 6- بیع نامه (1313ق)؛ 7- صلح نامه (1317 ق)؛ 8- اجاره نامه (1208 ق)؛ 9- بیع نامه (1313 ق)؛ 10 اجاره نامه (1310 ق)؛ 11- بیع نامه (1312 ق)؛ 12- صلح نامه (1249 ق)؛ 13- بیع نامه (1315 ق)؛ 14- بیع نامه (1313 ق)؛ 15 صلح نامه (1283ق).
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11781
بی کا، بی تا؛ 15گ [ف: 31-66]
←پانصد رباعی (سفینه تبریز) ← خلاصة الاشعار
pāyān-nāme-ye doktorī
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5184-ف
دور سوم سیما کوبان حافظی چاپ 1975 پاریس به نام yazd face a la modernisation بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-141]
pāydārī-ye ravān pas az marg = hāl-e nofūs-e jozvī bad az fesād-e tan-hā
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
در اینکه نفس درک کننده کلیات و جزئیات است و از آنجا که درک کلیات به وسیله آلتی صورت نمی پذیرد، از بین رفتن تن یابندگی کلی از بین نمی رود، در حالی که درک جزئیات با آلت جزئی و محسوس ممکن می شود و لذا با از بین رفتن جسم این گونه ادراک نیز از بین می رود. آغاز: موجودات یا کلی اند یا جزوی؛ و نفس یا متصرف امور کلی بود بهمگی خود، یا متصرف امور جزوی بجملگی انجام: که نیز آسیب هیچ تغیری بوی نپیوندد و زوال و فساد نپذیرد. تلك الجنة التي نورث من عبادنا كان تقيا في مقعد صدق عند مليك مقتدر. چاپ: در مصنفات افضل الدین محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم) (ص 641-643)
[دنا 628/2 (11 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 89/6 ]
1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 145/17
حکمت خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع: وزیری [ف: 2-43)
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1215/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 2 ص (80-81) [ف: 5-461]
3. تهران، ملک، شماره نسخه: 4191/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: ترمه، 2گ (31پ- 32پ)، 17 سطر، اندازه: 18/8×10/6 سم [ف: 7-243]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/16/3
خط: نستعلیق، كا: رضا بن موسی کشمیری، تا قرن 11، جان طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی ضربی زرکوب مقوایی، 28 سطر (13/5 ×19/5)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 9-1015]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2401/19/2
خط: نستعلیق، کا: رضا بن موسی کشمیری، تا قرن 11، جان طوس؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج عنابی، 28 سطر (13/5× 19/5)، اندازه: 18×24/5 سم [ف: 9-1015]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4942/33
آغاز: برابر؛ انجام: که وجود ضروری و ذاتی اوست باقیماند و این یافت مستدام گردد و تمام نشود ... که نیز آسیبی بوی راه نیاید و السلام
خط: شکسته نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج کبود، اص
(97ر)، ابعاد متن: 21×12، اندازه: 24×14سم [ف: 14-186]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5180/24
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1069ق؛ 2گ (273-274) [ف: 15-330]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 428/1
آغاز و انجام: برابر
خط: تعلیق، بی کا، تا: 1083ق؛ 2گ (2ر -3ر) [ف: 3-327]
9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4868/7
آغاز و انجام: برابر
ص: 413
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج مقوایی مشکی، 34گ، 27 سطر، اندازه: 14×25/5سم [ف: 13-309]
10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 431/6
خط: تعليق، كا: محمد على، تا: 1302ق؛ 2گ (122-123پ) [ف: 3-327]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2454/6/3
خط شکسته نستعلیق، كان محمد خان، تا: 1333ق، جا؛ تهران؛ کاغذ:
فرنگی، جلد: مقوایی، 16 سطر، اندازه: 18×11 سم (ف: 5-596]
12. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5031/2
آغاز: برابر؛ انجام: عند ملک مقتدر ... شخص جزوی بحقیقت کلی وجود آرد و داننده معنی ... و حکم کننده مرصدق این گفتار خط: نسخ خوب، كان محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: دوشنبه ذیقعده 1347ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 3ص (53)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 337-14 ]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2267/6/4
شماره 17 چاپی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، اندازه: 18/5 × 28/5سم [ف: 9-918]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4805/13
آغاز: برابر؛ انجام: شخص کلی بحقیقت کلی وجود دارد و داننده معنی این کلمه نه شخص جزئی بود بلکه حقیقت کلیست داننده این و حکم کننده بر صدق این گفتار خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، اگ ( 49-49 )، اندازه: 29×16سم [ف: 13-208]
15. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/36
بی کا، بی تا، اگ (140پ) [ف: 5- 460]
16. تهران: نوربخش: شماره نسخه: 573/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج تریاکی، مقوایی، 3ص (268-270)، 17 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 2 -224 ]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 29 /3456
آغاز: برابر؛ انجام: آخرین: و سخاوت تبع شجاعت و جواز داشتن دنیا اینست اصول سیاست و اخلاق که گفته شد و السلام و الحمدلله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله الطاهرين بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی نباتی رنگ، جلد: مقوایی آبی رنگ با عطف گالینگور قهوه ای و گوشه های مشکی، 3ص (246 -248)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 23×13سم [ف: 10-1392]
petīt būfan
کتابی در شناخت انواع حیوانات اهلی و وحشی و خصایص و ویژگی های زندگی هر یک از آنها، فراهم آمده برای مبتدیان و آنان که می خواهند کلیاتی از این علم بدانند، ترجمه شده از کتاب های اروپایی است؛ مشتمل بر 12 طبقه» و هر طبقه دارای ابواب و فصول و شعب: طبقه 1. پستانداران، دارای دوازده باب؛ ٢. انواع طیور، دارای شش باب؛ 3. حيوانات فقری، دارای سه باب؛ 4. حيوانات باتراسين، دارای چهار طبقه؛ 5. انواع ماهیها، دارای ده شعبه؛ 6. حيوانات ذو مفاصل، دارای دو شعبه؛ 7. حيوانات وحشی، دارای دو شعبه؛ 8. حیوانات ریه دار، دارای دو شعبه؛ 9. حشرات ذره بینی، دارای پنج شعبه؛ 10. حيوانات بدون استخوان، دارای چهار شعبه؛ 11. حیوانات نباتی، دارای چهار شعبه؛ 12. حیوانات آبی ذره بینی.
[دنا 628/2 ؛ فهرستواره منزوی 3799/5 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5668
آغاز: بعد از آنکه تلاميذ ما مشغول به تحصیل و مطالعه تاریخ طبیعی شوند از وضع تكوين حيوانات و وظایف اعمال آنها؛ انجام: و انسان را بانفراد که امر به ستایش و بندگی خالق یکتا و معبود حقیقی شده است. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 173گ، 17 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 15-67]
poxtan-e halvā
تهران؛ ملک، شماره نسخه: 492/32
آغاز: حمدله ... این رساله ایست در بیان پختن حلواها که مصالح آن بوزن در آمده و در پختن تجربه نموده؛ انجام: و در ظرفی پهن کنند تا خشک شود خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: رویه میشن ضربی قرمز، پشت معرق قدیمی، 22ص (364-385 هامش)، 18 سطر، اندازه: 12/2 × 20/7سم [ف: 5-43]
poxtan-e halvā
روش تهیه چند نوع حلوا در رساله حاضر گرد آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6645/9
آغاز: الحمدالله رب العالمين ... اما بعد این رساله ای است در پختن حلواها که مصالح آن به وزن در آمده و تجربه نموده اند؛ انجام: و مغز پسته و مغز بادام مقشر بر آن ریزند و بر هم زنند و در ظرفی پهن کنند تا خشک شود. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13: مجدول؛ جلد: تیماج تریاکی ترنج و سرترنج دار ضربی، 6گ (144پ -149پ)، 18
ص: 414
سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 20-171]
poxtan-e šīrīnī = tahīye-ye anvā‘-e morabbā-hā va halvā-hā
چند فصل است از کتابی (شاید فصل 7 و 8 و 9 و 10) در تهیه مرباها و حلواها و پروده ها ... مانند: (در فصل هفتم): مرباء بالنگ، پروردن نارنج و آلوی بخارا و تمرهندی، مربای انار، مربای هلیله کابلی، مربای زنجبیل، پروردن سیر در عسل و زعفران؛ (در فصل هشتم: حلوای صابونی، حلوای عنبر، حلوای کلاج و لوزینه؛ (در فصل نهم): انواع حلوای عسل؛ (در فصل دهم): حلوای دوشابی، زلوبیا، حلوای سوهانی، حلوای ارده، حلوای ترک، چاپ: به کوشش مهبانو علیزاده، در میراث بهارستان، دفتر دوم، صص 787- 824، تهران، 1388ش، کتابخانه مجلس شورای اسلامی
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 838/6 -طباطبائی
آغاز: فصل در مرباها و آن انواع است. نوع اول در پروردن بالنگ؛ انجام: حلوای حلبه دوشاب دومن و حلبه شیرین کرده برو ریزد و پخته سازد ... و به آب صافی نشوید و به ظرفی کند و بنهد و دستمال نم کرده بر وی اندازد تا برود و بکار برد
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام
کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 15ص (358- 372)، 19سطر، قطع: وزیری، اندازه: 29×16/5 سم [ف: 23-133]
poxtan-e ta'ām
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/31
انجام: و بیرون آرند و با عسل بخورند [تمام شد] کتاب طباخ نامه خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: رویه میشن ضربی قرمز، پشت معرق قدیمی، 15ص (349-363 هامش)، 18 سطر، اندازه: 12/2 × 20/7سم [ف: 5-43]
padmāvat (d.-e ašʻār)
جایسی، ملک محمد، 906-996 قمری
jāīsī, malek mohammad (1501-1588)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24672
آغاز: بسمله، آوا یک کرتارو جهنه جنود سه (كذا)؛ انجام: کاری رام جوادی ... کی کهنی مارهی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [رایانه ]
padomāvat
جایسی، ملک محمد، 906-996 قمری
jāīsī, malek mohammad (1501-1588)
داستان راجه های هند است. در این منظومه داستان پدماوت از راجه های هند به تفصیل توصیف شده است.
[ مشترک پاکستان 2144/4 ؛ موزه سالار 706/3 ؛ فهرستواره 418/10 ]
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1964- 11/64
آغاز: بسمله. در توحید باری تعالی عز اسمه: سنورون آدایک کر تارو*** جن جيو دينهه کينهه سنسارو؛ انجام: سیت بند کیلاس سمیرو*** گیون الکه پور جهان کبیر و / پتن پور گهر گهرنه هیر پهری سینسار*** هیرت کهون نه پیوملا نا کوئی ملا انهار خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با سرلوح مزدوج مرصع جلد: مقوا قرمز و مشکی عطف پارچه، 251گ، 13 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 2-663]
parākande-ye owlīyā’
اولیاء، حسین بن اسماعيل، 1265-1311 شمسی
owliya', hoseyn ebn-e esma'il (1886-1932)
مجموعه ای است متفرقه در پنج جلد.
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7290
آغاز: ستایش و پرستش مرذات خالقی را انجام و حشرنا في زمرته و تحت لوائه آمین یا رب العالمين ... رجب المرجب 1347/ق جلد 1؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1349-1347ق، کاغذ: فرنگی، جلد: ساغری، ابعاد متن: 13×25، اندازه: 20×32سم [الفبائی: 95]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7291
آغاز: الحمدلله رب العالمين؛ انجام: انعام را در مطلق مواشی استعمال میکند ... شهر صفر المضفر سنه 1349 جلد 2؛ خط: نسخ، كاتب مؤلف، تا: 1349 - 1351ق، کاغذ: شکری،
جلد: میشن، ابعاد متن: 26815، اندازه: 22×35سم [الفبائی: 95]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7292
آغاز: الحمدلله رب العالمين؛ انجام: که باو ایمان نیاورده است ... رمضان المبارک سنه 1349
ص: 415
جلد 3؛ خط: نسخ، كاتب =مؤلف، تا: 1349-1351ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، ابعاد متن: 15 25×، اندازه: 34×22سم (الفبائی: 95]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7293
آغاز: الحمدلله رب العالمين، انجام: و بحر العلم المتلاطم . چنین بود 1013 جلد 4، خط: نسخ، كاتب =مؤلف، تا: 1349 - 1350ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 23814، اندازه: 22×35سم [الفبائی: 95]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7294
آغاز: الحمدلله رب العالمين؛ انجام: بملاقات نجس نجس میشود جلد5؛ خط: نسخ، كاتب مؤلف، تا: 1349-1351ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 24×14، اندازه: 34×22سم (الفبائی: 95]
← پراکنده ها ← متفرقات
parākande-hā-ī dar ‘elm-e kīmīyā va vasīyyat-e jaldakī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6792/6
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1104ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ در جلد: تیماج مشکی، 2گ( 141 - 42ر)، اندازه: 15×21/5سم (ف: 20-261]
partow-e andīše
قطعات شعرهای اوست با عنوان های گوناگون
baqa'i na ini, jalal (1908 -)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5714-ف
نسخه اصل: نسخه خود او؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-177]
partow-e anvār
گیلانی، حسین بن محمد بشیر، ق13 قمری
gīlānī, hoseyn mohammad (- 19c)
تاريخ تأليف: 11 محرم 1221ق؛ محل تألیف: کربلا کتابی است کلامی مرتب بر پنج «لمعه»: 1. اشاره به فرط ظهور نور هستی حق و عدم خفای جناب واجب مطلق الا من حيث النقص و القصور من الخلق؛ 2. اثبات صفات و بیان بودن صفات کمالیه عین ذات؛ 3. بیان احتیاج به سفرا و امنای حضرت اله و اثبات نبوت جناب رسالت و ختمی پناه؛ 4. بیان احتیاج به وجود امام برای نوع انسان از خواص و عوام ... 5. اثبات معاد و حشر نفوس و اجساد و ... آغاز: سبحانك يا الهى لا احصی ثناء عليك ... در آغاز حمد تو ای ذوالجلال، جواهر حمد و سپاس و ظواهر
[دنا 629/2 ؛ فهرستواره منزوی 164/7 ]
١. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 571/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1233ق؛ 113گ (1-113)، اندازه: 17×22 سم [ف: 3-110]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2895/1
آغاز: برابر؛ انجام: و تحية حامد مصلية و السلام خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن تریاکی، 17 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 6-159]
٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1578
آغاز: لمعات انوارش کوه هستی فرو ریخته، ساکنان صوامع قدس از شهود اشعه لوامع جمال باکمالش پیوسته بی هوشند ... اما بعد بر صفحه توصیف چنین نگارش می دهد فرسوده بادیه عجز ونادانی، حسین بن محمد جیلانی؛ انجام: یا عیب و نقص آن را به آستین عفو و اغماض پوشند که انسان مساوق سهو و نسیان و غبار آلود حدوث و امکان است و قد وقع الفراغ من تأليفه في مشهد سید الشهداء عليه و على آبائه الف الف تحية و سلام. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 11 محرم 1321ق، جان کربلا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج سیاه بدون مقوا، 98گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف مخ: 1-298]
4. همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 2558
آغاز: تا نه نظر بر قدش انداختند*** قائمه عرش نیفراختند / قامت طوبی ز قدش سایه ایست *** سدره ز کاخ شرفش پایه ایست ... و سلام نا معدود بر آل طاهرین و عترت طیبین او باد ... اما بعد بر صفحه ترصیف چنین نگارش می دهد فرسوده بادیه عجز و نادانی حسین بن محمد بشیر جیلانی بشر هما الله الرحمن بالمغفرة ... لهذا آن را مرسوم بر پرتو انوار ساخت و مطالب آن در سلک پنج المعه انسلاک و انتظام یافت؛ انجام: بلکه کلام کلیم مشتمل است بر معانی ظاهره و باطنه و باطن آن نیز مشتمل است بر بطون بسیار كما ورد في الأخبار و الاثار و الحمد لله العلي الغفار على ختم الرسالة المرسومة به پرتو انوار و الصلوة و السلام
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بیتا؛ قطع: بیاضی رشت و همدان: ف: 1244]
partow-nāme
؟ سهروردی، یحیی بن حبش، 549؟ -587 ؟ قمری
sohravardī, yahyā ebn-e hebaš (1155-1192)
اهدا به: رکن الدین سلیمانشاه بن عز الدين قلیج ارسلان بن مسعود
به شهاب الدین یحیی سهروردی نسبت داده شده. مؤلف
ص: 416
می گوید: آن را به حکم ملک عادل عالم مؤید رکن الدین سلیمانشاه بن سلطان عزالدنيا و الدین قلج ارسلان بن مسعود ساختم و نامش، پرتو نامه سليمانشاهی کرده آمد. ركن الدين سليمانشاه از 597 تا 600 ق سلطنت کرده است (لین پول، 137) پس بایستی این کتاب، میان همان سال ها تأليف شده باشد، بنابراین نسبت آن به شهاب الدين يحيی سهروردی (549 587ق) دچار تردید می شود. البته در دو چاپ انجام شده از آن نام این پادشاه نیامده است. ساخته شده در 10 «فصل»: 1. شرح بعضی اصطلاحات و تعريف جسم و بعضی احوال او؛ 2. نهایت محدود و مکان و اشارتی به کون و فاسد؛ 3. استبصار؛ 4. قوای نفس؛ 5. ذات واجب الوجود و صفاتش؛ 6. فعل واجب الوجود؛ 7. غایت ترتیب وجود؛ 8 اسباب حوادث، خیر و شر، و قضا و قدر؛ 9. بقای نفس و سعادت و شقاوت و مانند آن؛ 10. نبوات و مقامات و مانند آن.
آغاز: بدانکه این مختصریست که ساخته شده بحكم اشارت بعضی از محبان فضیلت و نامش پر تو نامه» کرده آمد. و بعضی مواضع که اصطلاحات علماء مشائین در آنجا صعوبتی داشت تا مفضی بود بتطويل اصطلاحی نزدیکتر کردیم. انجام: و أجعل الفتوه حلیتنا و الأشراق سبیلنا. والحمد لله أولا و آخرا و ظاهرا و باطنا و صل علی نبیک محمد و آله و صحبه اجمعین.
چاپ: مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم، تصحیح و تحشیه و مقدمه سید حسین نصر (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 1380 (چاپ سوم)
[دنا 629/2 ؛ فهرستواره منزوی 89/6 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8225/6
خط: نسخ، کا: صدرالدین محمد بن ابراهيم بن یحیی شیرازی، تا: شوال 1006ق، جا: قزوین؛ کاغذ: سپاهانی، فاقد جلد، 40ص (142پ-181ر)، 15 سطر (10×4/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 17×9/5 سم [ف: 17-61]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 55/4
آغاز: برابر؛ انجام: و خواب و الهام او به کمال رسد. و الله اعلم و من الله التوفيق ... در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق پخته، كا: عبدالغنی حسینی تفرشی، تا: 1006ق، جا: دارالسلطنه قزوین؛ 19گ (29پ -47ر) [ف: 1- 39]
٣. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 6616/17
خط: نسخ، كا: احمد سروی، تا: 1071ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 16گ (47پ۔ 62پ)، 27 سطر (21×10)، قطع: رحلی، اندازه: 31×18سم [ف: 310-16 ]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5865/5
خط: نستعلیق، كا: على بن اسد بیگ فراش خلوت ناصر الدین شاه، تا: صفر 1287ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 65گ (120-184)، 15 سطر (14×6)، قطع: ربعی، اندازه: 21×14سم [ف: 16-113]
5. یزد؛ سریزدی؛ شماره نسخه: 91/6
آغاز: این مختصری است که ساخته شد به حکم اشارت ملک عادل عالم مؤيد الدين رکن الدین سلیمانشاه خط: نستعلیق، کا: شاه محمد بن محمد زمان میبدی، بیتا؛ مصحح؛ جلد: تیماج دو رو بدون مقوا رو قهوه ای ضربی، پشت و دور قرمز، 27گ (120پ -146ر)، 18سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 1-76]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1257/36
آغاز: برابر؛ انجام: و جماعتی از حکیمان روشن روان ... و نور عالم در نیمه فصل نهم پایان می یابد؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی به آن گلی، 14گ (190ر-203پ)، 26 سطر (20×14)، اندازه: 9×15 سم [ف: 2676-7 ]
parčam
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/14 -4754-ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-99]
parde bar-andāxt va pardegī šenāxt
عین القضاة، عبد الله بن محمد، 492-525 قمری
‘ayn-ol-qozāt, ‘abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1100 1132)
رساله عرفانی مختصری است در اصول طریقت و تقسیم علم به دو قسم اعتقادی و عملی که هر کدام در ضمن چندین «فصل» توضیح داده شده اند.
[مشترک پاکستان 1328/3 ؛ فهرستواره منزوی 164/7 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2013
آغاز: اقرب طرق طريق توحید است هر که از ابتداء علم توحید را رفیق خود ساخت شیطان که تعمیر عالم کفر و جحود یاد فرموده نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه کراچی پاکستان 2134؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 49ص [عکسی ف: 6-29]
ص: 417
parde-ye hejāb
انصاری، عبدالله بن محمد، 396-481 قمری
ansārī, ‘abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1006-1089)
به نظم و نثر.
آغاز: الحمد لله رب العالمين و الصلوة على خير خلقه محمد و
آله اجمعین. اما بعد این مختصریست از مقولات قدوة المحققين ... خواجه عبدالله انصاری ... بدانکه خدای تعالی این جهان را محل اسرار گردانیده و ودیعت هر سری به مکنونات رسانیده
انجام: الهی به لطف ما را دستگیر و پایدار و دل در قرب گرم و جان در انتظار و در پیش حجاب بسیار الهی حجابها از راه بردار و ما را به ما مگذار برحمتك يا عزيز يا غفار.
چاپ: در مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری، ج2 (تهران، انتشارات توس، 1377 (چاپ دوم))، با تحقیق محمد سرور مولایی
[فهرستواره منزوی 165/7 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 617/4 -ف
نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1383؛ كا: درویش حیدر قلی، تا: 906ق ؛ با شعر فارسی؛ 2گ (117-118)، 11سطر [فیلمها ف: 1-513]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/127
آغاز و انجام: برابر
با عنوان «مقولات». نام رساله با توجه به آغاز آن تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اگ (507) [ف: 15-194]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 64/1 - فيروز
آغاز: برابر؛ انجام: عذر بسیار خواستن بی مروتی است عذر ناقبول کردن بی فتوتی است تمام شد رساله ندیم حضرت باری خواجه انصاری الموسوم به پرده حجاب در دار السلطنه اصفهان. كتبه ابو الحسن ابن سید محمد الحسینی. سنه 1134
در فهرست با عنوان «مقولات». نام رساله با توجه به آغاز آن تعیین شد؛ خط: نستعلیق، كا: ابو الحسن بن سید محمد، تا: 1134ق، جان اصفهان؛ فقراتی از الهی نامه خواجه نیز در اواخر این نسخه دیده می شود. تفاوت های دیگر نیز با نسخه چاپ وحید دارد، کاتب نسخه در رقم خویش از این رساله با نام پرده حجاب یاد می کند، در حواشی صفحات یک فقره حاشیه است از کاتب نسخه و شعری به خط محمد على؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج قرمز یک لا، 41ص (2-43)، 9 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 20713سم [ف: 21-216]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/14190
آغاز و انجام: برابر
نام رساله با توجه به آغاز و انجام آن تعیین شد؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، بی کا، تا: رجب 1272ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن خرمایی ضربی، 17 سطر، اندازه: 21/3x16سم [ف: 17-87]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4102/4 -ف
نسخه اصل: دانشگاه بمبئی بی کا، بیتا [فیلمها ف: 3-15]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 139/4بخش3 و 138/4 بخش3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا، 12گ (59-70) [ف: 111]
← پرسپکتیو ← مفتاح الناظرين
parastārī va xāharān-e parastār
شروین، محمود، 1289 شمسی
šervīn, mahmūd (1910-)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11274
حروفچینی؛ بی کا، تا: قرن 14 [مختصر ف: 119]
← پرسش از خواجه طوسی ← اسئلة قاضي القضاة هرات
porseš az xāje nasīr
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
بندی بدین گونه «از خواجه نصیر طوسی رحمه الله پرسیدند که چه فرمایی در حق دنیا؟ گفت: چگویم در حق چیزی که با محنت بدست آرند ... در خانه اگر کس است یک حرف بس است)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7043/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 3 ص، 71 سطر (12×4)، قطع: بياضي، اندازه: 19×9 سم [ف: 16-437]
porseš az sa'dī va pāsox-e ū
سعد الدين نطنزی، ق7 قمری
sa'd-od-dīn-e natanzī (- 13c)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/152 -ف
نسخه اصل: حمديه ش 1447. پرسش او از ملک الحكماء سعدی شیرازی و پاسخ او؛ بی کا، تا: با تاریخ 755ق؛ در هامش است. [فیلمها ف: 1-432]
ص: 418
porseš-e amīr morteza az seyyed ne'mat-ol-lāh-e kermānī va pāsox-e ū
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e “abd-ol-lāh (1330-1431)
پرسش امیر مرتضی از سید نعمت الله [کرمانی و پاسخ او هر دو به نظم فارسی در نه بیت است.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 531/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سفید ترمه، جلد: مشکی مقوایی عطف تيماج قهوه ای، اص (90پ)، 23 سطر (9×6)، اندازه: 17×26/5سم [سنا: ف: 1-335]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3497/2 - ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-153]
2. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4262/70
خط: نستعلیق، كا: میر غلام محی الدین، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای ضربی، اگ (363پ)، اندازه: 25×17سم [ف 677-4 ]
porseš-e būzarjomehr az ostād-aš
بزرگمهر
bozorgmehr
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/176
به نقل از نگارستان معین الدین جوینی؛ خط: نستعلیق، كا: نظام الدین احمد طبيب غفاری مازندرانی، تا: صفر 1040ق؛ اص (372 - همان) [مختصر ف: 119]
porseš-e zartošt
پرسش زرتشت از جهت یوزد اثر کر و برشنوم و پاسخ یزدان از فر کرد نهم از روایت بهمن پونجيه
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13741/3
آغاز: بپرسید زرتشت از غیبدان*** که ای دادگستر خدای جهان / بخواهم که دانم همه رازها***یکایک بگویم همه خلق را؛ انجام: اگر نام کاتب بخواهی بدان ***انوشیروان پوران مرزبان / انوشیروان کرد این را به نظم*** که خلقان بخوانند یا بند بزم خط: نسخ، كا: فریدون بن مرزبان، تا: 11 بهمن ماه الهی 996 یزدجرد بن شهریار سنه 1036ق؛ جلد: پارچه ای (برزنت) مشکی عطف و گوشته تیماج، 6گ (131ر -1316) [ف: 37-272]
porseš-e šeyx abū- alī
پرسشی است که شیخ ابو علی پرسیده و پاسخی در اینجا دیده نمی شود: «صورة ما استفتاء عنى الحبر الوفي الشيخ ابو على وفقه الله تعالى: هو الحكم العدل. ما قول مدعية الاقتصار على العمل بالاخبار في الخبر الوارد عن الصادق ع في امرة ليس لها الأقمیص و لها مولود فيبول عليها و قوله .. تغسل القميص في اليوم مرة فهل يقتصرون على امرءة ام يعمون الحكم ... و مع فقده يجب الوقوف على ظاهره انتهى صورة الخط».
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 922/18
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی مقوایی، 2گ (154پ -155ر)، 17 سطر (14×9)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 5-1692]
porses-e erfani
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 472/6
-ف نسخه اصل: ملت افندی علی امیری ش 1017؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 855ق؛ 2گی (27ر -28پ) [فیلمها ف: 1-487]
porses-e kasrā va pāsox-e arastā
از ناشناسی که پس از دیباچه کوتاه آن می گوید: این رساله در پرسش شاه کسری و پاسخ ارسطو در بر گیرنده شرایطی چند که بزرگان را بدان حاجت و منفعت می یابند. (احمد منزوی)
فهرستواره منزوی 421/10 ]
رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 126/2
خ آغاز: بسمله تبارک و تعالی. بدانکه این رساله ایست که پادشاه کسری سوال کرد از حکیم ارسطو در باب شرایطی چند که بزرگان را بدان حاجت و منفعت می یابند بنابراین نظم شد تا بفهم نزدیک تر آید. بدان ای هنرمند نیکوسیر 88 که ... خیری رسانی از شر / که در دوری کسری که او شاه بود***زهر نیک و بد جانش آگاه بود / مر اورا اگر زحمتی رخ نمود*** که آسان طریق علاجش نبود؛ انجام: زنی کر نزاید ز فرزند هیچ*** مر او را مبين آرزو به هیچ / بشوره زمین تخم آدم مکار***که شوره زمین ناورد هیچ بار
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [رشت و همدان: ف: 1204]
ص: 419
porseš-e ma’mūn az barādarān-e banī mūsā darbāre-ye
gardeš-e kore zamīn
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8825/26
خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبایی طبیب یزدی، تا: با تاریخ 1286ق، جا: درالخلافه تهران؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهارمهره، جلد: میشین قهوه ای مجدول، اگ (104ر)، اندازه:
35/3×22سم [ف: 29/1 -60]
porseš-e mohammad valī mīrzā
پرسش محمد ولی میرزا و پاسخ او از آقا ابو محمد مشهدی، پسر شیخ حسین عاملی. نام پرسش کننده در نسخه سفید مانده است. هفت نامه است و در هریک چند پرسش و پاسخ
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3240/12
آغاز: بسمله، در بیان سئوالاتی که سر کار نواب مستطاب ... از جناب آقا ابو محمد مشهدی فرموده اند ... سئوال چه می فرمایند آیا طالع جلوس ولایت را هم طالع تحویل می باشد، که شمس وقتی که برسد بموضع وقت جلوس؛ انجام: بر موضع کسوف و خسوف و غیره. تمت، هو المستعان خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، وگ (208ر -216پ)، 21 سطر، اندازه: 15/4×21/5سم [ف: 6-323]
←پرسش و پاسخ ← اسکندریه
← پرسش و پاسخ ← لعان
←پرسش و پاسخ ← فالنامه
←پرسش و پاسخ ← اجوبة المسائل
←پرسش و پاسخ ← علت آفرینش
← پرسش و پاسخ ← مناظره میرزا یوسف علی
porseš va pāsox
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
نامه از پادشاهی به حجة الاسلام غزالی که از او طلب نصیحت می کند و چون این نامه به حضرت رسید حسب الالتماس این چند اوراق را نوشته بدو فرستاد. با عنوان های «ای عزیز» و «فصل».
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5893/3
آغاز: بسمله. دو کلمه یکی از ملوک جهان بحضرت خواجه انام محمد غزالی نوشته و از او طلب نصیحت کرده آغاز نامه دوم: بسمله. حمدله.
والصلاة و السلام على محمد وآله اجمعین، اما بعد بدان و آگاه باش ای عزیز روزگار حال تو از دو وجه بیرون نیست. یا اینست که از زمره گرویدگان و معتقدان؛ انجام: کای عزیز روزگار و ای گزیده پروردگار، التماس که از ما کردی اگر از سر صدق و رغبت است زینهار الف زینهار که از هفته یک روز ... بندگی خدای کنی ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1103ق، کاغذ: فستقی، جلد: کاغذ ابری فرنگی عطف و گوشه میشن قهوه ای، 13 سطر [ف: 9-91]
porseš va pāsox
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667 ؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22496
آغاز: لفظ توحید را چون مترجم کنند به لغت؛ انجام: عندملیک مقتدر من فوائده قدس سره خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]
porseš va pāsox
؟ مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری
majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī
(1628–1699)
رساله ای است فقهی به شیوه سؤال و جواب، منسوب به ملا محمد باقر مجلسی.
[الذريعة 187/5 ؛ نسخه های منزوی 901/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4903/20
آغاز: بسمله. هذه اسئلة ينسب الى بعض الأذكياء و اجوبة ينسب الى مولینا محمد باقر بن محمد تقی سؤال: آب چاه بملاقات نجاست نجس میشود یا نه؟ جواب: نجس میشود؛ انجام: موجب کفر نمیشود اما جز ایت بر خدای و ائمه هدی علیهم السلام است. تمت تحریرة في شهر ذيقعدة سنة مائة و تسع بعد الألف من الهجرة النبوية خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن علینقی باکی، تا: ذیقعده 1109ق، جا: اصفهان؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ یک لای 5گ (188ر-192پ)، 48 سطر (23×9)، اندازه: 30×14/5 سم [ف: 14-127]
ص: 420
porseš va pāsox
دهلوی، عبد العزیز بن احمد، 1159-1239 قمری
dehlavī, 'abd-ol-“azīz ebn-e ahmad (1746-1824)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 524/2
آغاز: سؤال اول چه میفرمایند علمای اهل سنت كثرهم الله تعالی در باب تعزیه داری و ساختن قبور و ضرایح؛ انجام: و ذلك في اليوم السابع أو الرابع عشر أو الحادي و العشرون و يحلق رأس المولود و يتصدق بوزنه ورقاً
بیست و نه پرسش و پاسخ کوتاه است در موضوعات فقهی و اعتقادی و فلسفی که دهلوی بجهت شخصی نگاشته است، و در آخر متفرقاتی است که گویا کاتب نسخه اضافه نموده است؛ خط: نستعلیق، کا: عبدالرحمن، تا: 27 محرم 1273ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 63گ (13-75ر)، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 2-128]
2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1375/1
آغاز: بعد حمد رب العالمين و نعت سید المرسلینی صلوات الله علیه و آله؛ انجام: ملکت کونین و مکان بر درت ذلک فضل الله يؤتيه من يشاء و الله اعلم بالصواب
سؤال و جوابهایی در امور فقهی است که در سال 1229 شخصی از اطراف بنارس هند به شاه جهان آباد آمده و این سؤالات را از عبد العزیز دهلوی نموده است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد سلطان بابری قادری پیشاوری، تا: 19 شعبان 1279ق؛ جلد: معمولی، 19گ (1پ-19ر)، 13 سطر، اندازه: 23×14/5 سم (مؤید: 3-310)
porseš va pāsox-e (so’āl va javāb)
انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214-1281 قمری
ansārī, morteza ebn-e mohammad amīn (1800-1865)
رساله صورت سئوالات و جواب های شیخ است در مسائل عملیه مبتلا به مکلف که توسط محمد یوسف استر آبادی گردآوری شده است. چاپ: دارالخلافه طهران، سنگی، 1271، خشتی، بدون شماره صفحه
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37634
آغاز: بسمله. حمدله چنین گوید احقر عبادالله فقير مضطر ... محمد یوسف استر آبادی حائری ... که علاوه بر اجابت التماس جمعی از اخلاء؛ انجام: تا این ناخوشی از او بر طرف شود و الله العالم تمام شد کتاب رساله حاج شیخ مرتضی
خط: نستعلیق خوش، کا: محمدرضا بن محمد علی شیرازی، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386 کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج، 142، 10 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم
[زاهدائی رهبر: 3-114]
porseš va pāsox
حائری، محمد بن محمد ابراهیم، ق13 قمری
hā'erī, mohammad ebn-e mohammad ebrāhīm (- 19c)
پرسش و پاسخ هایی است فقهی پراکنده به فارسی یا عربی بعضی به طور مختصر و بعضی به طور استدلالی مفصل.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 174
آغاز: مسئله ربا حرام است یعنی معامله نمودن در مکيل و موزون با زیاداتی از یک طرف حرام است؛ انجام: و يلزم ايضا الحكم بفسق كل من الاشخاص العاصین و عدم جواز الاقتداء بهم و عدم جواز قبول شهادتهم.
خط: نستعلیق نازیبا، بی کا، بی تا، 122گ، مختلف السطر، اندازه: 21×17سم [ف: 1-190]
porseš va pāsox
تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری
tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)
رساله مختصری در پاسخ سؤالاتی است که «سید محمد هاشم تنکابنی» از دارالخلافه طهران برای وی فرستاده است.
چالوس؛ امام صادق، شماره نسخه: 426/3
آغاز: ستایش و سپاس بی قیاس سزای حکیم علیم علام عالم است که مبدع و خالق عالم است و درود غير معدود بر روان احمد و امام معصوم مسعود باد و بعد؛ انجام: چه این تکلیف نماز خواننده بترسد یا نه و اگر این شخص بترسد و غالب مردمان نترسند نماز برای آن لازم نیست بی کا، تا: جمادی الاول 1301ق؛ جلد: تیماج، اندازه: 17×11سم [ف: 239]
porseš va pāsox
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
در سال 1324
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/15 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-99]
ص: 421
porseš va pāsox
شیخ الاسلام رشتی، حسن بن مرتضی، ق 14 قمری
šeyx-ol-eslām-e raštī, hasan ebn-e morteza (- 20c)
غیر همانند:
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 159/2
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد این بنده راجی رحمة ربه حسن بن مغفور مبرور حاج شیخ مرتضی حلی معروف برشتی؛ انجام: و در خاطر و خیال خود این گونه حرفهای بی معنی راه نده و السلام.
پاسخ از پرسش هایی است راجع به بعضی از مسائل اعتقادی که از مؤلف نموده اند و بنا به گفته الذریعه 31/13 به نام ركن الدين محمد تقی میرزا برادر ناصرالدین شاه قاجار در ایام حكومتش در مشهد مقدس به سال 1299 نوشته است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ جلد: تیماج سبز، 28گ (236پ -263ر)، 20 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 1-179]
٢. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 20/1
آغاز: الحمدلله الذي خلق العقل ابتداء نقطة للامكان و خط منه تمام ما في الأزمنة و الدهور و الاكوان؛ انجام: و بیان این کلیه دلیل از برای صدق آن مثال سنگ و چقماق است.
پاسخ پرسشی است در چگونگی عقل بالتفاوت نزد اشخاص؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 10 شوال 1308ق؛ جلد: مقوایی ابر و باد، عطف تیماج قهوهای، وگ (آپوپ)، 11 سطر، اندازه:
15×10 سم [ف: 1-28]
٣. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 20/2
آغاز: الحمدلله على اهداء عباده و اولیائه ... اما بعد این مطالب سؤال شده را از بادکوبه خدمت جناب معارف آداب حقایق نصاب؛ انجام: ربنا اغفرلنا و اسرافنا في أمرنا و ثبت اقدامنا و انصرنا على القوم الكافرين.
پاسخ پرسشی است که اهالی بادکوبه از حاج محمد جعفر بادکوبه ای نموده اند و وی پاسخ آن را به مؤلف سپرده است. سؤال در مورد پیامبر و ائمه (علیهم السلام) می باشد که زمان شروع پیامبری و علامت پیغمبری و بیان معجزه ای از آن حضرات و تفصیل آنان بر سائر پیامبران و خواب و حیات آنان بعد از فوت می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه 8 شوال 1308ق؛ جلد: مقوایی ابر و باد، عطف تیماج قهوه ای، 10گ (10پ-19پ)، 11سطر، اندازه: 15×10 سم (ف: 1-28)
porseš va pāsox
درباره روح و مراتب ائمه و روز الست و جز اینها.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1814/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای، 20 سطر [ف: 5-373]
porseš va pāsox
غیر همانند:
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 457/1
آغاز: الثلاثة فهو المطلوب و هو الذي نسميه بالروح؛ انجام: و أما ذلك الموجود و ماهيته لا يعلمه الا الله سبحانه و تعالی
پرسش و پاسخ های پراکنده ای است در موضوعات مختلف فقهی و گاهی اعتقادی که از علامه حلی و فرزندش فخر المحققين شده است، پاسخ ها نسبتا مفصل و استدلالی می باشد؛ خط: نسخ نازیبا، كان نصر الله بن برقع طرفی، تا: غره شعبان 963ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قرمز، 105گ (1ر105پ)، 23 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 2-59]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6115/5
آغاز: سئل أحد من الطلاب من مسئلة استفهامات القرآن. بسمله. الحمدلله الذي ابدع جوهريات ذوات اهل انشاء ... و بعد لما سئل احد من الطلاب؛ انجام: سبحان الله رب العرش عما يصفون، و السلام على المرسلین، و الحمدلله رب العالمين خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشن قهوه ای، 44گ (20ر63ر)، 19 سطر [ف: 9-171]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2865
پرسش این کمونه از طوسی و پاسخ او؛ بی کا، بی تاب؛ 3گ (39پ - 41پ) [سنا: ف: 1-146]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 770/44 - طباطبائی
آغاز: ان قلت ما اسم ام موسى عليه السلام قلت الروايات في ذلك مختلفه درباره چند حدیث مشکل. چند پرسش است و از آن جمله از حديث «الحمام يوم و يوم لا ... » با عنوان سؤال و جواب و یا آن قلت و قلت؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 210گ (حاشیه)، 19، 20 و 27 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 21×10سم [ف: 23-71]
porseš va pāsox
غیر همانند:
1. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4236
آغاز: زیر سایه شاخها همی نشینند چون بید و زیتون و نی و ماننده آن زیرا که ایشانرا فرموده آمد که نشینید زیر بامهای خانه و سایه شاخ را دارید تا یادگار باشد از سایه ایزدی؛ انجام: و صواب
ص: 422
آنست که اندر جدول نهیم همچنانکه بروج را و کواکب را کردیم و جنس از جنس جدا تا یافتن آن بجستن و اندر یافتنش بدانستن آسانتر باشد ان شاء الله تعالی.
پرسش هایی است در مسائل نجومی با پاسخ آنها و در آن مفصل به تشریح اسطرلاب پرداخته و جدولهای بسیاری درباره نجوم و اختیارات ایام آورده و در آغاز مفصلا به اعیاد پارسیان و ایام سال ایشان پرداخته و متن آن از پارسی سده ششم یا هفتم می باشد که چون آغاز و انجام کتاب افتاده معلوم نشد که چیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام؛ دارای اشکال هندسی، مصحح؛ تملک با مهر «یاعلی الاعلی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 63، 18 سطر، اندازه: 13×18/5 سم
[محدث ارموی مخ: 1-266]
2. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 107/1
پرسش و پاسخ میان مردی صاحب دل و چنگ و اجزای چنگ؛ خط: نسخ، كا: شیخ محمود، تا: 864ق، جا: شیراز؛ برای ابوالفتح پسر بوداق بهادر خان پسر جهانشاه پسر قره يوسف ترکمان قرقوینلو نقل شده است. گردآورنده حسام محمد رشید خوارزمی است از قرن 8 و 9. از روی نسخه ش 134 چستر بیتی (64/2) [نشریه: 6-681]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13842/33
آغاز: مشرفه مهرداد و شريف سلاطغ لطيف خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1036ق؛ جلد: مقوایی آبی عطف پارچه، 4گ (228ر -231پ)، 18 سطر [ف: 37-407]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2950/82
آغاز: شرطين.
سئوال کردی از برآمدن کار بدان عدد صفحات و سطور بشمار نیست کردی از جای بجای نقل کردن بشارت باد که مبار کست؛ انجام: نیست کردی از بهر شرکت عاقبت خیر و خوبی بابی.
درباره 24 منزل ماه. برای هر منزلی پنج سطر در ده بند که بند یکم سطر یکم «سئوال کردی ... بشمار» است و آغاز دیگر بندها نیست کردی»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی ضربی مقوایی، 5گ (477-481)، ابعاد متن: 22×11، اندازه:
26/5×15/5 سم [ف: 10-1844]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1597/3
درباره خبر «لو علم ابوذر .»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 [ف:
6. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2032/3
آغاز: ما قول الأئمة رحمهم الله تعالی در اینکه مسلمین دیار هند و بنگاله ظرف های پر از اطعمه و فواکه گوناگون را در ایام معدوده نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش - پاکستان 3148. بعضی از اهل هند و بنگاله بر ظروف غذا و میوه فاتحه و دیگر آیات قرآنی خوانده و ثوابش را بر اموات می بخشند. سپس صدقه داده آن ماكولات را می خورند، آیا این کار جائز است؟ و نیز سؤالاتی از این قبیل و نیز جواز روغن مالیدن بر بدن به چه صورت است؟ شخصی به روش اهل سنت بدین سؤالها پاسخ گفته و عده ای نیز آن را تایید کرده اند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 ذیقعده 1256ق؛ وص (174-182) [عکسی ف: 6-50]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4061
آغاز: این مختصر رساله ایست در سئوال و جواب که انتخاب شده است از عقاید عملیات دین عیسویان و مبتنی است بر پانزده فصل؛ انجام: و بدینواسطه با وجود عنایت الهی حیات جاودانی را دریابند. تاریخ فراغت از تحرير مطابق سنه مسیحی سال 1846 بود در بیان عقاید و عملیات عيسويان (جماعت کاتولیک). از کشیش استپانوس کاتلیک بن آراطون بن کشیش یوحنا، ساکن جولاهه دارالسلطنه اصفهان، که آن را برای کودکانه در مدرسه وی تحصیل می کرده اند نگاشته، و در 1846 میلادی به پایان برده است: دارای 15 «فصل» که 5 فصل افزوده شده، در بیان: 1. نشان عیسویان، 2. آنچه لازمست بر عیسویان که بدانند، 3. معنی اسرار، 4. دین، باقی معنى اسرار دین، 5. عملیات و بیان ده حكم الهی، 6. احکام کلیسا، 7. مناجاتیات، 8 دعایی که آنرا سلام ملائکتی می گویند، 9. توجه بحباب مریم و عزت صورتها، 10. هفت اسرار مقدس متعارف در کلیسیای مقدس، 11. فضایل نیکو ئیها، 12. عطایای روح القدس و سعادتمنديها، 13. کارهای رحمت، 14. گناههای کبیره و معالجه آنها، 15. چهار چیز واپسین (افزوده شده): عمل اعتقاد، عمل امید، عمل محبت، عمل پشیمانی، عمل توبه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ با سرلوح که تصویر کشیشی است در محراب که کتابی را می نمایاند، سؤال و جوابها «س» و «ج»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج نخودی، 116گ، 9 سطر (13×6)، اندازه: 17×11سم [ف: 11-59]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 869/1
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... قد ارسل الى جناب العالم ... الشيخ محمد بن المرحوم الشيخ امام الدين الكردستانی ... بمسائل معضلة و قد امرنی ... ان اجيب عنها بلسان الفرس؛ انجام: و در اینجا بهمین قدر اکتفا میشود. در این که نمی شود بهشت و دوزخ همیشگی و نامتناهی باشند و آن را محمد بن شیخ امام الدین کردستانی پرسیده و پاسخ گرفت؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ربیع الثانی 1272ق، 34گ (1پ -34ر) [ف: 3-546]
9. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 872
آغاز: فرموده بودند و جواب آن في هذه الرساله على سبيل الاقتصار عرض شد ... بسمله. التقديس لجلالك اللهم يا قدوس یا بارى العقول و النفوس ... از آنجا که قلب منیر انور خاطر خطير اطهر شاهنشاه جمجاه؛ انجام: مظهر قدوس اشرف است. و الله عالم بسراير الامور. هذا ما كتبته على ما أمرت به واسئل الله أن يجعله مقبولا في حضرته ...
پاسخی است درباره تأویل آیه شریفه «خلق السماوات و الأرض
ص: 423
في ستة ايام» و آیه «و وعدنا موسى ثلاثين ليلة و اتمناها بعشر ...» و اینکه چگونه جهان را در شش روز آفرید و افاضه تورات بر موسی را در چهل روز. از نگاشته های روزگار ناصری (1264 1313ق). پاسخی عرفانی، به شیوه کهن آن روزی؛ خط: ثلث، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ فاقد جلد، 20 ، 11سطر (16×10/5 )، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-33]
10. مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 14865/13
آغاز: بسمله تيمنا و تبرکا این جواب و سئوال که در زمان دولت شاه درویش خصال شاه عباس صفوی موسوی حسینی در وقتی که عبدالمؤمن خان ... سلطان ماوراء النهر و ترکستان مشهد مقدس را محاصره داشت ...
همانست که در مجالس المؤمنین قاضی نورالله چاپ شده است.؛ خط: شکسته، نستعلیق، كا: احمد بن آقا حیدر خوانساری، بی تا؛ جلد: تیماج ضربی نیلی، 15 سطر (15×8)، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 2-172]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 151
این مجموعه دارای دو قسمت است که به دو خط روی دو نوع کاغذ نوشته شده و در صحافی با هم جلد شده است. در قسمت اول پرسش هایی است بیشتر فقهی که از گروهی از دانشمندان شده و به نام آنها تصریح می کند، و پس از آن پاسخی که داده شده عینا می آورد، و بنا به عقیده حضرت آية الله مرعشی مؤلف از دانشمندان بزرگ و از شاگردان حاج سید محمد باقر گیلانی می باشد. نام پاسخگویان به قسمت اول: سید محمد مجاهد طباطبائی، ملا محمد تقی برغانی، ملا محمد صالح برغانی، میرزا ابوطالب قمی، میرزا علی رضا طاهری قمی، آقا محمود پسر صاحب مقامع، سيد نصر الله استر آبادی، ملا ابو الحسن طهرانی، ملا محمد کاظم مازندرانی هزار جریبی، ملا محمد تقی مازندرانی حاج ملا حسین یزدی، شريف العلماء مازندرانی، ملا محمد جعفر استر آبادی، ملا اسماعیل کاشی معروف به عرب، ملا محمد بن ملا احمد نراقی، شیخ علی بن جعفر کاشف الغطاء، شیخ عبدالله مامقانی، ملا احمد تجریشی، حاج ملا رفیع گیلانی، حاج میرزا مهدی رشتی، آقا محمد مهدی کرباسی، حاج سید تقی قزوینی، سید صدرالدین عاملی اصفهانی، سید اسماعیل بهبهانی طهرانی. در قسمت دوم بیشتر پرسش ها از معنی پاره ای از روایت هاست. پرسش ها در متن نوشته شده و پاسخ ها در حاشیه، و بسیاری از پرسش ها بدون پاسخ مانده است، و بنا به عقیده آية الله مرعشی پرسش ها از بعضی معاصرین شیخ احمد بن اسماعيل جزائري صاحب آیات الاحکام می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب تملك: ريحان الله بن جعفر موسوی و تاریخ 13 شعبان 1322 و مهر «العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ در حاشیه برگ 62 گواهی است به اجتهاد میرزا محمد تقی نوری با مهر «جلال الدین الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 211گ، مختلف السطر، اندازه: 21×14سم [ف: 1-172]
12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 869/2
آغاز: بسمهل. الحمدلله رب العالمين ... انه قد ارسل الى ... جناب الشيخ يوسف بن الشيخ محمد حسن الكردی ... بمسائل مشكله؛ انجام: و بدا در آن راهبر نیست و ممتنع است وقوع بدا در آن.
در این که «ام الكتاب» چیست و پرسش شيخ يوسف بن شیخ محمد حسن کردی در کرمان این پاسخ به نگارش در آمد و نگارنده در دومی و سومی و چهارمی این پاسخ ها می گوید که به درخواست پر سندگان به پارسی نوشتم و گرنه مطلب های علمی را به پارسی دشوار توان نوشت؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 14گ (35پ -48پ) [ف: 3-547]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 869/3
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... چنین ...... (سفید است که در ساعتی میمون و زمانی برکت مشحون که در گوشه انزوا غنوده بودم.؛ انجام: تعليقه سامی در ششم ماه ذی حجه بحقير رسید ... و اینک صبح هشتم است که با وجود اشتغال بمشاغل عدیده انجام یافت بقلم مصنفش در سه هزار و دویست و هفتاد هجری حامد او لاقوة الا بالله العلي العظيم درباره چند مسئله از کلام و فقه و پرسش امان الله خان دوم فرمانروای کردستان که در 1270 پاسخ داده شد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 25گ (49پ -73پ) [ف: 3-547]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 869/4
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... چنین گوید بنده ... (سفید است که در بهترین از منه و خوشترین آونه وارد شد؛ انجام: فارغ شدم از تحریر این اجوبه در شب ششم شهر ربيع الثانی سنه 1272 هزار و دویست و هفتاد و دو هجری حامدا مصليا مستغفرا.
در کلام؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، دو برگ بریده است؛ 26گ (74پ-99ر) [ف: 3-547] 15. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 869/5
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... انه قد اتانی جناب الحاج المعظم ... الحاج محمد صادق بمسائل من اصبهان؛ انجام: فارغ شد از تسوید این اوراق مصنفش ... (سفید است) ابراهیم در عصر يوم الثلثا هشتم شهر شوال سنه هزار و دویست و هفتاد هجری حامدا مصليا مستغفرا. در پاسخ پرسش سپاهانیان درباره قرآن که حاج محمد صادق آورده بود؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 29گ (100-128پ) [ف: 547-3 ]
va hakām ‘ādel anūšīravān porseš va pāsox-e abūzarjomehr
بزرگمهر
bozorgmehr
ص: 424
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8852/28
خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل رجب 1098ق، جا: قريه دوزال قراجه داغ؛ کاغذ: نخودی آهار مهر؛ جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول، اص (219)، اندازه: 27/8× 16/1 سم [ف: 29/1-127]
porseš va pāsox-e pādešāh-e rūm va doxtar-e qeysar bā pādešāh-e rūm
چهار پرسش پادشاه روم است و پرسش دختر قیصر و بحث آنها با پادشاه عراق به تفصیل با چند پرسش و پاسخ دیگر و همه ریاضی است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5186/2
آغاز: سؤال اول که پادشاه روم از پادشاه عراق نمود. سلطان جلال دولت و دین شاه شرق و غرب ***پیوسته باد دولت و جاه و جلال تو؛ انجام: و آنکه ده و دو روز آمد وزن خطير خط: نستعلیق، بی کا، تا: 935ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 8گ (4پ -11ر)، 15 سطر ( 12/5×8/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 13×18/5 سم [ف: 15-4141]
porseš va pāsox (t.-ye panj)
رساله حاوی پنج پرسشی است که در راه میان مکه و مدینه از تاج الدین اسنوی شده و او پاسخ داده. در نسخه نام صریحی از مترجم نیست فقط در دیباچه خود را از مریدان عبدالسلام کاموسی معرفی نموده و هم به مترجمی کتاب عوارف المعارف سهرودی شناسانیده. کشف الظنون مترجمین فارسی آن کتاب را یکی به نام ظهير الدين عبدالرحمن بن علی شیرازی و دیگری را به اسم شیخ عزالدين محمود بن علی کاشانی نطنزی یاد کرده و در آخر نسخه هم مسطور است: «تمام شد این رساله على يد العبد الفقير احمد بن محمد حاجی کاموسى في تاريخ محرم سنه سبعمائه» پنج پرسش این است: 1. تعريف و ماهیت نفس؛ 2. تعریف دل و حقیقت او؛ 3. حد سر چیست؛ 4. فرق نفس و روح و دل؛ 5. رتبت سر و روح
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5916
آغاز: پس از تسمیه و تحمید: بدانک این ضعيف لهيف اسيف بنده خدا و محب رسول و اهل بیت رسول؛ انجام: از بهر قصور ادراک آفریدگان و نیز از بهر استبقاء ایمان اهل زمان و الحمدلله رب العالمين
خط: نسخ، كا: كاموسی، احمد بن محمد، تا: محرم 700ق؛ کاغذ:نخودی، 19 و 20 سطر، اندازه: 20×10سم [ف: 4-44]
porseš va pāsox dar towhīd
کورانی، یوسف بن عبد الله، -768 قمری
kūrānī, yūsof ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1367)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3773/5 ف و 3774/5 ف
نسخه اصل: پاریس .1769S. P (بلوشه 106/4 ش 2149)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 986ق [فيلمها ف: 2-247]
porseš va pāsox-e feqhī
خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسین، -1173 قمری
xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (- 1760)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1606/30
خط: نسخ، كان محمد کاظم پسر میرزا محمد، تا: 1274ق، جان اصفهان، مدرسه جده؛ 3گ (298ر -300ر) [ف: 5-306]
porseš va pāsox mīyān-e mard-e sāhebdel bā čang
كمال الدين مراغی
kamāl-od-dīn-e marāqī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6471/4
آغاز: اصحاب حقیقت و فراست و ارباب طریقت و کیاست آورده اند که وقتی صاحبدلی بی حاصلی را دید که از بهر رونق بزم معاشران چنگی می ساخت؛ انجام: مرد صاحب دل چون این مقالت استماع کرد با دیده پر آب و جگر از غم کباب قصد وداع کرد و برفت و از این درد هم چون داغ بتفت. خط: نستعلیق، كا: لطف الله، بی تا، مجدول؛ در کتاب شکل حیوانات و گیاهان و حبوبات ترسیم شده و از این جهت حائز اهمیت است؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سرترنج دار با لچکی، 3گ (1302-304ر)، 27 سطر، اندازه: 25/5 × 35/5سم ف: 20-49]
porseš va pāsox-e nūšīrvān va yūnān
به نظم فارسی.
ص: 425
تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 1391/7 -ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش .24413Add؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 12 ذیقعده -15 خرداد 1179ق، به دستور میجر مالكم [فیلمها ف: 1-590]
← پرسش و پاسخهای اعتقادی ← عقائد
← پرسش و جواب ← سؤال و جواب
porseš-hā va eškālāt
طواری یزدی، عباس بن محمد، ق 15 قمری
tavārī yazdī, “abbās-e bn-e mohammad (- 21c)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3994
بی کا، بیتا (نشریه: 13-353]
porseš-hā va pāsox-hā
تعدادی پرسش و پاسخ در موضوعات مختلف از جمله راجع به فصل ها و کواکب، حیوانات، مسائل دینی و مذهبی، تولد و وفات پیامبران و امامان و ... با عناوین «اگر پرسند» می باشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 5610
آغاز: بسمله. اگر پرسند که فایده این چهار فصل چیست بگو که فایده هر یک از این چهار فصل بسیار است؛ انجام: بمقدار گناه عذاب کشند و آنگاه از جهنم نجات یافته به بهشت داخل شوند خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، روکش کاغذ، عطف پارچه، 86ص (47-132)، 16 سطر (15×9)، اندازه: 21×16سم [رایانه]
← پرسشها و پاسخها از بزرگمهر← ظفرنامه
porseš-hā-ye amīr hoseynī
شبستری، محمود بن عبدالكریم، 687- 720 ؟ قمری
šabestarī, mahmūd ebn-e 'abd-ol-karīm (1289-1321)
17 پرسش عرفانی امیر حسین بن عالم هروی (زنده در 729ق) از شیخ محمود شبستری است که شبستری چند بیتی در پاسخ او سرود و پس از مدتی به دستور بهاء الدين يعقوب تبریزی بر تعداد ابيات افزود و منظومه گلشن راز را ساخت. این قسمت سؤال و جواب های اولیه این دو نفر است. (حکیم)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8841/32
آغاز: آغاز سؤال: زاهل دانش و ارباب معنی*** سؤالی دارم اندر باب معنی از اسرار حقیقت مشکلی چند ***بگویم در حضور هر خردمندی ... آغاز جواب: جواب ابیات سید حسنی سادات که شیخ محمود شبسترى عليمها الرحمة: بزرگی از بزرگان خراسان*** زمان پرسید مشکلهای آسان؛ انجام: که صاحب دولتی راهی نماید***به همت بندها را برگشاید / جوابی گفته شد نی بیش و نی کم***سخن را ختم كن و الله اعلم. انجام سؤال: سخنهای حسینی حسب حالست*** زبهر امتحانش این سؤال است. انجامه: به تاریخ دهم شعبان المعظم سنه 1108 روز دوشنبه به خط جمال الدین محمد در قندهار اتمام یافت و الحمدلله حق حمده کتاب ... (بقیه در وصالی و پارگی از بین رفته است)» خط: نسخ و نستعلیق، كا: جمال الدين محمد حسنی، تا: 10 شعبان 1108ق، جا: قندهار، کاغذ: چند نوع بیشتر شرقی نخودی آهار مهره، جلد: میشین مشکی ساده عطف چرم قهوه ای، اص (227)، اندازه: 22/3 × 34/9سم [ف: 29/1 -91]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5124/7
آغاز: ز اهل دانش و ارباب معنی***سؤالی دارم اندر باب معنی؛ انجام: جوابی گفته شد نه بیش و نه کم*** بدينجا ختم شد و الله اعلم در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 محرم 1252ق، جان کاشان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 4گ (144ر -147پ)، ابعاد متن: ( 15/5×8)، اندازه: 21×13سم [ف: 15-4120]
porseš-hā-ye soleymān va pāsox bedū
در حکمت از حکماء و پرسش های سلیمان و پاسخ بدو درباره سترونی زن.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7565/8
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی ضربی مقوایی، 3گ (76-78)، 18 سطر (4/5× 13/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 18/5×8 سم [ف: 16-630]
porseš-hā-ī dar tarīqe-ye ‘alīm-ol-lāhī
اسلمی هندی، محمد سعید، ق13 قمری
aslamī hendī, mohammad saʻid (- 19c)
چهل و هفت پرسش است راجع به طریقه میر احمد شاه عليم اللهی؛ در این پرسش های عرفانی گویا اسلمی می خواهد طريقه علیم اللهی را رد کند و نادرست شمرد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3/ 650
ص: 426
آغاز: حامد الله تعالی و مصلية على رسوله ... أما بعد این سؤالاتیست چند از شبهات ناپسند؛ انجام: شفیع اهل الكبائر و الاثام و على آله و أصحابه أولى الفضل و الاحترام خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 7 ذیحجه 1255ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 19گ (21ر - 39ر)، 11سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 2-248]
درباره برتری علی ع بر دیگر پیامبران / کلام و اعتقادات
porsešī az faxr-ol-mohaqqeqīn mohammad-e hellī va pāsox-e ū darbāre-ye bartarī-ye ‘alī" bar dīgar payāmbarān
فخر المحققين، محمد بن حسن، 682-771 قمری
faxr-ol-mohaqqeqīn, mohammad ebn-e hasan (1284 -1370)
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 135/6
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 نشریه: 7- 230]
parkār-ut tām
ابوسهل کوهی، ویجن بن رستم، 405 ؟ قمری
abū-sahl-e kūlī, vayjan ebn-e rostam (- 1015)
مشتمل است بر دو «مقاله» و 25 شکل هندسی: 1. البرهان على انه يمكن بهذا البرکار رسم الخطوط القياسة؛ 2. علم رسم احمد الخطوط التي ذكرناها على وضع معلوم». . آغاز: بسمله، قال ابوسهل ... بن رستم القوهي هذا كتاب في الالة التي سميناها البركار التام وهو مقالتان چاپ: مجلة معهد المخطوطات، محقق: احمد سعيد الدمرداش، جلد 22، جزء 1، ص 321-343، 1395ق. التراث العربي العلمي از قدری طوغان 249-251؛ ابن القفطی 130]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11521/10
آغاز: پس از بسمله: المقالة الأولى منها في البرهان على انه يمكن بهذا البر کار رسم الخطوط القياسية اعني المستقيمة؛ انجام: و خط ترتیبه مساوية لزاوية المعلومة و ذلك ما أردنا أن نبين.
تمت المقالة الثانية من كتاب ابی سهل القوهي في الپرکار التام وهي آخر الكتاب و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: آهارمهره حنایی، جلد: ساغری مشکی ضربی دارای ترنج و دو سر ترنج و چهار ابرو و حاشیه قلمدانی، اندازه: 19×12سم [ف: 18-129]
2. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 805/1
آغاز: برابر
کا: میرزا عبدالله منجم، تا: قرن 13؛ 22گ، قطع: رقعي [ف: 310]
3. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 117/9
بی کا، تا: دهه سوم ذیحجه 1263ق، جان اصفهان، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 17 سطر (13×7/5 )، اندازه: 21×15سم (نشریه: 3-228]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6092/6
آغاز: برابر؛ انجام: و هو آخر الكتاب.
پایان رقم کا: بدون تغییر در عبارت بعبارت فارسی مسطور شد ... در دارالخلافه تهران باتمام رسید. خط: نسخ، كا: اسدالله منجم مازندرانی هزار جریبی، تا: 1310ق؛ کاغذ: فرنگی نباتی تیره ضخیم، جلد: تیماج عنابی ضربی، 119ص (10-128)، 16 سطر، اندازه:
22/5×15سم [ف: 19-75]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12087/5
آغاز: برابر؛ انجام: خطوط فصول مشتركة للسطح المخروطی وای سطح كان
خط: شکسته، کا: میرزا عبدالله طبری، بی تا، دارای اشکال نجومی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج، اندازه: 21/2×15سم[ف:163-10 ]
parkār-ul quțū' (r.-un min)
اثير الدين ابهری، مفضل بن عمر، - 660؟ قمری
asīr-od-dīn-e abharī, mofazzal ebn-e ‘omar (- 1262)
اثير الدین ابهری آن را از حاصل بحثی که حین قرائت «رسالة الپرکار التام» بر شيخ كمال الدين بن يونس پیش آمد نگاشته است.
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 670/12 -ف
نسخه اصل: مانیسا گنل ش 1706؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 699ق، جا: تبریز؛ 5گ (234-238ر)، 18 سطر [فیلمها ف: 1-522]
2. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 68/6
بخش 2
خط: تعليق، كا: قطب الدین محمود بن مصلح متطبب، بی تا [ف: 81]
pargār=r. dar maʼrefat-e sāxtan-e pargār
یزدی، محمد رضا بن محمد هاشم، ق13 قمری
yazdi, mohammad reza ebn-e mohammad_hasem ( - 19c)
دارای یک «مقدمه» و ده «فصل». . آغاز: الحمدلله الذي خلق السموات و الارضین. و الصلوة و السلام على موازين القسط محمد و عترته الطاهرین. سيما الأربعة المتناسبة اصحاب الأحياء و خير الموازین و بعد میگوید احقر عباد الله الهادی محمد رضا بن محمد هاشم الیزدی که این رساله
ص: 427
ایست در معرفت ساختن پر کار متناسبه انجام: خط اظلال را و آنرا با پر کار متعارف بصد و بیست قسم متساوی کنیم. تم الكتاب بعون الملک الوهاب
[فهرستواره منزوی 2619/4 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3210/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1262ق، کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی، 13گ، 19سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 2-760]
←پرگار اربعه متناسبه ← رفيعيه
← پرگار متناسبه ← تشریح الاعمال
pargār-e motanāsebe = tarz-e sāxtan va mavāred-e este ́māl-e pargār
طبيب، خليل
tabīb, xalīl
ترجمه از فرانسه به فارسی توسط میرزا خلیل که در طهران معلم طب و ریاضی بوده، ترجمه شده است. شامل دو «فصل»: 1. طرز ساختن پر کار؛ 2. قواعد اعمال پر کار متناسبه.
آغاز: رساله در طرز ساختن ...... پر کار متناسبه یکی از اسباب و آلات ریاضی است. انجام: وزن مواد مختلفه را در یک قدم و یک ابهام مکعب آوردیم.
[فهرستواره منزوی 2619/4 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4388
آغاز: رساله در طرز ساختن ...... پر کار متناسبه یکی از اسباب و آلات ریاضی است؛ انجام: وزن مواد مختلفه را در یک قدم و یک ابهام مکعب آوردیم.
خط: نسخ، كا: اسد الله منجم (شاگرد مترجم)، تا: سه شنبه 9 جمادی الثانی 1308ق، جا: طهران؛ جلد: تیماج قهوه ای، 76گ، 18 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 11-389]
pargār-e motanāsebe
مختصری است در طریقه ساختن پرگار متناسبه و موارد استعمال آن.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12233/3
آغاز: پرگار متناسبه یکی از آلات ریاضی است و وجه تسمیه آن اینست که بجهت تعیین نسبت و مقادیر متحد الأجناس بکار میرود؛ انجام: که وزن آن چنانچه سوال شده بود 15 لیور است
خط: نسخ، کا: اسدالله منجم دودانگه هزار جریبی، تا: 1319ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: تیماج، 52ص (77-128)، 18 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 10-98]
peranses dokontī (t.)
مترجم: حشمت السلطان، محمد على بن ركن الدوله، -1334 قمری
hešmat-os-soltān, mohammad ‘alī ebn-e rokn-od-dowle
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18407
كاتب = مترجم، بی تا [د.ث. مجلس]
parvānče be xāje amīr beyk
طهماسب صفوی اول، شاه ایران، 919-984 قمری
tahmāsb-e safavī-ye avval, šāh-e īrān (1514-1577)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/116
آغاز: فرمان همایون شد آنکه خواجه امیر بیک بداند که جمعی از مردم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (104ر105ر)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 105-7]
parvānče-ye xāndegār-e rūm ke be ‘osmān pāšā be šīrvān nevešte ast
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/38
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لایی، 2گ (86پ -87پ)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13 سم [ف: 7-96]
parvānče-ye šāhrox-e pādešāh
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/107
آغاز: ملک سلطان عزیز به همه جهت بداند که ملک سلطان محمود عرضه داشت به پایه سریر اعلی فرستاد
ص: 428
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لایی، 2گ (194پ -195پ)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 7-104]
abd-ol-lah-e xull baraye_molla parvanee-ye qazi mohsen-e mazahheb
تهران؛ ملکی؛ شماره نسخه: 975/40
آغاز: چون لوح پرداز صفايح ابداع و صفحه طراز صحایف ایجاد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، 2گ (89ر-90ر)، 22 سطر، اندازه:
24/4×13 سم [ف: 7-97]
parvānče-ye kelīd-dārī-ye āstāne-ye razavī barāye amīr nezām-od-dīn qāzī ‘abd-ol-lāh
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 975/117
آغاز: فرمان همایون شرف نفاذ یافت آنکه چون حضرت خداوند کریم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، رویه میشن قهوه ای یک لا، اگ (105ر-105پ)، 22 سطر، اندازه: 24/4×13سم [ف: 106-7 ]
porotokol-e saraxs
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/38
آغاز: بنا بعهدنامه منقعده فيما بين دولتين.. روسیه و ایران در 27 ماه ... مطابق 23 ذیقعده 1310؛ انجام: امضاء محمد صادق قاجار امین نظام در چهار فصل، مورخ 27 ذیحجه 1311؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، اگ (132ر-133ر)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-352]
protokol-e šomāre-ye 4
تهران، ملک، شماره نسخه: 4326/39
آغاز: بنا بر تعليقات مطابقة موصوله بموكل؛ انجام: تا اوایل جوزا طول میکشد.
در دو فصل، مورخ 2 محرم 1312؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياقه؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سبز، اص (233ر)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-352]
protokol-e qānūn-nāme dar bāb-e haqq-e tamallok dar mamālek-e 'osmānī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9452/87
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14، 5ص (1941 – 1945) مختصر[ ف: 119]
parvarde-ye xīyāl
محمود میرزا قاجار، 1214- 1271 ؟ قمری
mahmūd mīrzā qājār (1800-1855)
اهدا به: تاج الدوله از بانوان درباری تاریخ تأليف: 1241ق نویسنده می گوید روزی یکی از زنهای فتحعلی شاه که از فاضلان زمان بود از من خواست که رسالهای تألیف نمایم و «در وی جمع باشد چندین نامه که همه نوشتجات و مراسلات عاشقانه و معشوقانه باشد». من هم قلم به دست گرفتم و این رساله پرداختم. رساله ای است به نظم و نثر شامل یک «مقدمه» و ده «باب»، که نه باب آن هر یک مشتمل است بر پنج نامه از عاشق به معشوق در حالات مختلف و باب دهم در خاتمه کتاب است. فهرست باب های آن: 1. عشق و اشتداد محبت در پنج «نامه»: اشتعال نایره فراق، شبان تنهایی، بی تابی در محبت، غمخواری و بیکسی، طلب مرگ از کثرت اندوه؛ 2. مهاجرت مطلوب در پنج «نامه»: سرزنش رقیبان، شرح حال خود با معشوق، فغان و زاری و حسرت و بی قراری، اینکه هرگز خبری و پیکی از تو نرسید، شرح حال خود به باد صبا؛ 3. گله گزاری از معشوق در پنج «نامه»: اینکه چرا مرا به شکار نبردی، اینکه چرا جواب نامه ام ننوشتی، چرا فلاطون را نوازش کردی و مرا] نوازش نکردی و بر من ننگریدی، چرا احوال مرا نپرسیدی، چرا به تماشای باغ رفتی و مرا نبردی؛ 4. تعریف ایام وصل و تأسف از آن روزها در پنج «نامه»: راز گزاری های خود به معشوق در آن روزها، اینکه با هم به باغ و بستان می رفتیم، از گفته من بیرون نبودی، چرا مرا دیدی که چنین و چنانم چرا مفارقت کردی، حسرت که خوشا وقتی که چنین و چنان بودیم؛ 5. بیماری معشوق، در پنج «نامه»: رسیدن خبر بیماری و مغموم شدن، اینکه خدا درد تو را نصیب من کناد، چرا از عناب لب و بنفشه سر زلف مرا دوا نمیکنی، مناجات می کنم با خدا از برای طلب
ص: 429
شفای تو، شکر گزاری که معشوق شفا یافته؛ 6. رسیدن خبر بیماری عاشق، در پنج نامه: اینکه ترا گفتند فلان بیمار است احوال نپرسیدی، اینکه بر زیردستان رحم کن، در وصیت ها که من ازین رنج جان نبرم و بعد از من چنین و چنان کن؛ 7. در اینکه شب ها به کوی تو پنهان می آیم، در پنج «نامه»: اینکه غیر از من شکایت می کرد و تو گوش میدادی، راز مرا از برای دیگری می گفتی، با فلان در عیش بودی و از من غافل بودی، چیزی به تو داده بودم دیدم که به غیر می نمودی، مرا در بزم خواندی و التفات نکردی؛ 8 یار تازه گرفتن معشوق، در پنج نامه: اینکه یار نوت مبارک باد، شکایت از بیوفائی، اینکه خدمت دیرین مرا فراموش کردی، در حضور من با یار نو نوازش های لطف آمیز کردی، در انعام و بخشش با یار نو؛ 9. نوازش عاشق، در پنج نامه: در شکر گزاری از رأفت ها و احوال پرسی، شکر گزاری که مدعی را خوار کردم، فردا به باغ می روم تو هم بیا، 10- در خاتمه کتاب و بیان اینکه به این سیاق مامور بودم.
آغاز: پرورده خیال نازک خیالان و نتیجه نکته دانیهای خردمندان حمد و مدح قادر بیچو نیست.
انجام: همچنانکه نعمت دنیا را برو تمام کرد، نعمت آخرت را برو تمام نماید.
[دنا 634/2 ]
١. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 4462
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 16 محرم 1241ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 40گ، 14 سطر (15×8)، اندازه: 5×14/ 20سم [ف: 7-227]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2705
آغاز: برابر؛ انجام: که هستی را نمی بینم بقائی. خط: شکسته نستعلیق، كا: نجفعلی نهاوندی، تا: 1243ق، جا: خرم آباد؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، قرمز، یک لائی،
54گ، 11سطر (9×5)، اندازه: 9×15 سم [ف: 6-286]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2684/2
آغاز: برابر؛ انجام: و گرنه مرا بتماشای گل و لاله احتیاج نیست. تا آخر باب نهم دارد؛ بی کا، تا: 1246ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج قهوه ای ترنج و سر ترنج و گوشه ضربی، 48گ (208-255)، 15-17 سطر (15×7)، اندازه: 21×15سم [ف: 8-452]
4. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 245/2
حکمت خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1288ق؛ جلد: تیماج سرخ مجدول مقوایی، قطع: بياض رقعی [ف: 2-53]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4700
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق، کا:غلامحسین سالک، تا: ربيع الاول 1299ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی مقوایی گرد و عطف قهوه ای، 83گ، 7 سطر (8×4)، اندازه: 14×8سم [ف: 14-3644]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6680
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج يشمی یک لا مجدول، ضربی، 21گ (5-25پ)، 22-28 سطر (10×20 و 21×11)، اندازه: 11/5
× 21/5 سم [رایانه]
parvareš-e dabīr va mo‘allem dar engelestān va īrān
قاضی، قاسم
qāzī, qāsem
پایان نامه است به انگلیسی به نام:
The Training and Supply of Teachers in England and Iran with Special Reference to Primary School Education.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3166ف
نسخه اصل: از روی اصل؛ بی کا، بی تا؛ 310ص [فيلمها ف: 2-88
parvareš-e notfe
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1059/8 -ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-562]
porogrām-e madrese-ye mobārake-ye sanāye'
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1033
آغاز: پروگرام مطالب و طبقات عملی مدرسه مبارکه صنایع پروگرام عملی صافی خانه؛ انجام: ممتاز باید بسازد. تأليف: 1299 شمسی. در این کتاب برنامه کامل مدرسه صنایع آمده است: 1. عمل صافی خانه، 2. عمل آهنگر خانه، 3. عمل ریختن خانه، 4. عمل صنایعخانه خشبيه، 5. شعبه خاتم سازی، 6. شعبه خراطی، 7. شعبه منبت کاری؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1299ش، جا: طهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه ای مقوایی قرمز، گ، 14 سطر (17×14)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 3-40]
parhīzgārī az dīdgāh-e qor’ān
طواری یزدی، عباس بن محمد، ق 15 قمری
ص: 430
tavārī yazdī, 'abbās-e bn-e mohammad (-21c)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4229
كاتب = مؤلف، تا: 1409ق [نشریه: 13-378]
parī-xāne
طغرای مشهدی،-1100 قمری
toqrā-ye mashadī (- 1689)
در وصف شاه عباس دوم (1052-1077 ق) به نثر آمیخته به نظم. آغاز: پریخانه طغرا. چون بنام خدیو ایران زمین تازگی رقم بنا گردید در قصر شهر سبابه جهت بلقيس ... ای راقم فرد رزق چه صبح و چه شام ×× طراح وجود خلق چه خاص و چه عام ...
[دنا 634/2 (6 نسخه)؛ نسخه های منزوی 3539/5 (4 نسخه)؛ مشترک پاکستان 161/5 (6 نسخه)؛ شعرای کشمیر 746/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3679/9
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه نازک، جلد: میشن سیاه لایی، 15 سطر [ف: 4-661]
2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 769/16
آغاز: برابر؛ انجام: ای تازه مرقعی سراپا زینت ×× از چشم بد کسان میساد گزند خط: نستعلیق پخته تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 14گ (132پ۔ 145ر) [ف: 2-34]
3. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 200/25 -عکسی
نسخه اصل: گنج، ش 2086 در فهرست نیامده است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12 [عکسی ف: 2-47 ]
4. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 5861/27 -ف
نسخه اصل: دانشگاه پنجاب در لاهور شماره 874/9 فارسی؛ کا؛ ظهیرای تفرشی، تا: چهارشنبه 1245ق [فیلمها ف: 3-188]
5. تهران: بانکی پور؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-627]
6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 110/1
آغاز: برابر؛ انجام آن تازه مرقع سرا پا زینت *** از چشم بد کسان مبیناد گزند حدود 240 بیت نوشته دارد و نسخه مجلس آن را ندارد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج سرخ مقوایی زرکوب کهنه، 15 سطر (10×19/5)، اندازه:18×29/5سم [ف: 2-196]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3215/12
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، با سرلوح، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 10ص (116-125)، 32 سطر (27×9)، اندازه: 16×32/5سم [ف: 10-795]
parīšān = golestān-e qāānī
قاآنی، حبیب الله بن محمد علی، 1223-1270 ؟ قمری
qā’ānī, habīb-ol-lāh ebn-e mohammad ‘ali (1808-1854)
اهداء به محمد شاه قاجار( 1250-1264)
تاريخ تأليف: 20 رجب 1252
به روش «گلستان» سعدی، دارای نثری روان و شیرین آمیخته با نظمی شیوا. در انشاء، پیرو سبک گلستان سعدی است ولی رعایت فصول و ابواب در آن نشده و تابع نظم و ترتیبی نیست چنان که می گوید: در این کتاب پریشان نبینی از ترتيب ×× عجب مدار که چون نام خود، پریشان است.
آغاز: توانا خدایی که بیخودان بزم محبت، گاهی مست قدرت اویند و گاهی هست رحمت او ... بیت: جنبش مژگان دلیل جنبش جان است*** جنبش جان چیست، پیک قدرت یزدان انجام: هر که از این غم بدلش پرتویست *** در نظرش ملک دو عالم یکی است / یارب از اینغم دل من شاد کن*** وزغم دنیا دلم آزاد کن
چاپ: تهران، 8-1327 شمسی؛ هند، سنگی، 1288، وزیری بزرگ، 12208صص؛ طهران، سنگی، 1271، جیبی، 1+180صص
[نسخه های منزوی 3540/5 ؛ الذريعة 197/3 ؛ دنا 634/2 (27 نسخه)]
١. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 404
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 60گ، 12 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 2-84]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2609/2
آغاز: برابر؛ انجام: چو روستایی خر کز برای صره زر ×× رود بمسجد و بر سقف ديده وقف کند خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: تیماج سیاه، 49گ (430-478)، 20 سطر متن (14 نیم سطر حاشیه سطر)، اندازه: 22×13سم [ف: 8-346]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14978
آغاز: برابر؛ انجام: که امردی از آمارد که در معصیت و نافرمانی تالی شیطان مارد بود. خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ واقف: سید محمد باقر مولوی عربشاهی سبزواری، 1405 هق؛ کاغذ: حنایی کمرنگ، جلد: میشن دار چینی، 90، 10-12 سطر، اندازه: 10/3 × 16/6 سم [ف: 17-61]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10760
آغاز: برابر؛ انجام: تیره و تفته، همچو ساک شود، لاجرم هر چه در جهان. خط: نستعلیق شکسته خوش، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ افتادگی: انجام (حدود 100 برگ)؛ واقف: مرحوم حاج آقا محمد ایرانی
ص: 431
مجرد، بهمن 1350؛ کاغذ: الوان، جلد: پارچه ای خاکی، 45گ، 15 سطر، اندازه: 12×20/5سم [ف: 17-62]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13281/3
آغاز: حکمتش نهانست و از هر غنچه هزار گلشن ابداعش عیان، در هر قطره هزار نیل رحمتش نهفته و در پشه هزار پیل غضبش خفته، برهر وجودی قاهر است. انجام: ولی صد شکر یزدان را که ترسند *** خداوندان دولت از زبانت / تو خود از کس مکن پروا که نبود *** زیانت تا بسر آید زمانت
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مجدول با ترنج و سر ترنج گل و بوته، 31گ (136پ - 166پ)، 25 سطر (22×13)، اندازه: 20×5/ 30سم [ف: 33-503]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5944/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی لایی، 15 سطر (1378)، قطع: ربعی، اندازه: 21815سم [ف: 16-163]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4704/1
آغاز: برابر؛ انجام: هر که از این غم بدلش پرتویست ×× در نظرش ملک دو عالم جویست خط: نستعلیق، كا: ابن محمد محمد کاظم، تا: 1262ق؛ تاریخ فوت میرزا محمد على مشیر الملک 1261 به شعر؛ یادداشت تملک به تاریخ 1273؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 57ص (1-57)، 14 سطر (16×8)، اندازه: 29×18/5 سم [ف: 13-86]
8. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 75/1
فرخ منتخبی از دیوان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 محرم 1264ق؛ کاغذ فرنگی آهار مهره؛ جلد: تیماج سبز، 17 سطر (13×7)، قطع: پستی، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 198]
9. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 334/3
آغاز: برابر؛ انجام: تن تو پوست است و جان تو مغز ×× مغزت ار آرزوست بفکن پوست
خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1271ق؛ 55گ (84پ -138 ر) [ف: 39-1]
10. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 373/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على رشتی، تا: 12 صفر 1275ق؛ در نظم ابیات حروف آخر به ترتیب حروف الفبا رعایت شده؛ جلد: تیماج قهوه ای روشن روغنی ضربی، 30گ (1پ - 30ر)، 21 سطر متن (42 سطر حاشیه)، اندازه: 22×14سم [ف: 1-354]
11. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 848/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، كا: حاج احمد شریف شیرازی (که به جای نام احمد رقم 53 نهاده)، تا: 1283ق، کاغذ: فرنگی آبی و زرد و سفید، جلد: تیماج قرمز روشن، 51گ (1-51)، قطع: خشتی، اندازه: 14×20 سم (نشریه: 13-214]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 16846
كان على اكبر کرکانی، تا: 1286ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 298گ، اندازه: 22/3×16/5 سم [رایانه]
13. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قريب گرکانی؛ شماره نسخه: 89/3
خط: نستعلیق، كا: احمد، تا: چهارشنبه 19 ربیع الاول 1286ق؛ قطع: بغلی [نشریه: 5-639] 14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6001
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ با سرلوح زرین، مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 108گ، 12 سطر (13×8)، قطع: ربعی، اندازه: 12×20سم [ف: 16-176]
15. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 799/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 7-212]
16. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3118/3
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج سرخ، 26گ (164-189)، 20 سطر (16×8)، اندازه: 19×27سم [ف: 11-2072]
17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5733/2 - 29/73
آغاز: برابر؛ انجام: ديده حق شناس اگر دارید لب ببندید یا اولوا الابصار فتبارک الله احسن الخالقين که به امری این همه خلق کرد که به عمری تحریرش ندانند
خط: نستعلیق چلیپایی در حاشیه، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ 47گ، 9 سطر، اندازه: 24×19سم [ف: 2-663]
18. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 130
خط: نستعلیق زیبا، كا: محمدرضا بن محمد مهدی ضرابی تهرانی مشهور به میرزا آقا، تا: 21 ربیع الثانی 1307ق؛ دارای سرلوح رنگین ضعیف، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 43گ، 19سطر، اندازه: 21×33/5 سم [ف: 1-95]
19. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7
خط: نستعلیق، كا: میرزا آقامحمد رضا پسر آقا محمد مهدی ضرابی تهرانی، تا: 21 ربیع الثانی 1307ق، کاغذ: سپاهانی [نشریه: 885-11 ]
20. شیراز؛ ثامنی، محمد رضا؛ شماره نسخه: 9
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ قطع: وزیری [اوراق عتیق: 1-268]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17546 ض
قسمتی از آن؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18579
نسخه خوش خط ؛ بی کا، بیتا [د.ث. مجلس ]
23. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25652
ص: 432
بی کا، بی تا، همراه با قطعات، خریداری از عبد المجيد فرائی [رایانه ]
24. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1101/4
آغاز: برابر؛ انجام: حکایت علوی زاده را یاد دارم که که ظلمتی داشت گلگون ... با قدحی باده بیالین علوی زاده رفتم ساق و ساعدش مالش دادم تا سر از بالش برداشت.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 54گ (101پ -154پ) [ف: 6-2152]
25. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2624/1
بی کا، بی تا؛ 32گ (1-32) [ف: 1- 351]
26. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 160
خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ دنبال آن نامه ای از نواب وزیر علوم است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب، 54گ (4پ -57 ر)، 18 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 288-3 ]
27. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 66
آغاز: برابر؛ انجام: کلیه فتح الباب القصه روزی باده و قلاش در بستند و به عشرت نشستند لختی نگذشت که ... با كمال عجز و
خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ دارای تفریظی به خط همدانی متخلص به ریاضی ، کاغذ: فرنگی مایل به حنایی، جلد: تیماج ضربی مجدول قهوه ای، 40گ، 18 سطر (16×8)، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 61]
28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1402/1 - 8/112
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 110گ، 14 سطر، اندازه: 14/5 × 22/5سم [ف: 2-663]
← پریشان نامه ← دیوان ملا پریشان
← پریشان نامه ← رمل
parīšān-nāme
؟ پریشان قراگزلو، مرتضی قلی بیک، ق13 قمری
parīšān qarāgozlū, morteza qolī beyk (- 19c)
منظومه ای است در اعتقادات به شیوه سیر و سلوک که به بحر مختصر سروده شده است.
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 18
آغاز: من ز بسم الله من ز بسم الله***ابتداء حكم من ز بسم الله؛ انجام: کس باعث قتل امامل*** [جای مصراع خالی است]
بی کا، تا: احتمالا قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ اشعار دوستونی، از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگان؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوای نازک، 16، 12 سطر، قطع: نیمه رقعی، اندازه: 11×17 سم [ف: 31-1 ]
parīšān-nāme
ملائی، یوسف
mollā'ī, yūsof
منظومه ای است در معارف دینی و اخلاق و عرفان اسلامی و فضائل و مناقب اهل بیت مخصوصا حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام).
آغاز: من ز بسم الله من ز بسم الله*** ابتدا میکنم من ز بسم الله / پریشان نامه ذکر تكم الله *** نه آراء هر کس پی فنا فی الله
[دنا 635/2 ]
1. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 82 - ج
آغاز: برابر؛ انجام: بسا پی تنبیه هر صاحب شعور على إلى الله تصير الامور خط: نستعلیق، كا: یحیی، تا: 23 صفر 1316ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف پارچه، 21 گ، 16 سطر (16×7)، اندازه: 17×22/5سم [ف: 1-52]
٢. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه: بدون شماره
كان نصر الله سعدوند، تا: 12 ربیع الثانی 1344 ق، به طلب من میرزا رحیم مساح باشی [ تراثنا: س کش 4-26]
٣. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه: بدون شماره
بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-220]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9799/1
آغاز: دست ید قدرت قلم پیغمبر***سوى الله مطلق خطوط و دفتر انجام: پس معنای آیه چنش و قیاس ***الكاظمين الغيظ و العافين عن الناس
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 33گ (1ر-33ر)، اندازه: 21×13سم [ف: 25-129]
parīšān-nāme
نامه ای است طنز آمیز که بعضی از حروف كلمات آن را تبدیل به حروف دیگر نموده چون کلمه وصول که تبدیل به «وئول» شده و انگیزه نگارش این بند نامه ای است که مریضی تحریر نموده و به جای «قربانت شوم» غربانت شوم نوشته بود احتمالا این پریشان گویی ها نیز از حجة الاسلام نیر است.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 495/2
آغاز: احوالات است که یک نفر ناخوش صاحب کمال حرف قاف را با غین نوشته بود یعنی لفظ قربانت شوم غربانت شوم برشته تحریر آورده بود خط: نستعلیق، كا: على آقا بن علی اکبر شعار تبریزی مشهور به
ص: 433
مسگر اوف، تا: ذیحجه 1321ق؛ 4گ (31پ -134)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 2-113]
parī-name
قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه: 963/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا سفید عطف پارچه، 13 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 2-228]
pezešk-nāme
قصیده ای است در 70 بیت که شاعري خراسانی مسکن به
تعریض مردم زمان و خطاب به پزشکان شاه در تهران می کند. آغاز: ای طبیبان پیشگاه حضور*** ای بدانش علاج هر رنجور انجام: از تن و جان خسته مردم به این بلا را خدا نماید کم
[فهرستواره منزوی 3328/5 ]
مشهد: الهیات، شماره نسخه: 552/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر (5/5×12)، قطع: ربعی، اندازه: 17/5×10 سم [ف: 1-501]
←پزشکی ← طبی
←پزشکی ← منظومه طبي
← پزشکی ← مجربات
←پزشکی ←کفایه منصوری
← پزشکی تازه کیمیائی ← کیمیای طبی
← پزشکی تازه کیمیائی← طب جدید کیمیاوی
pezeškī-nāme (mn.)
گزیده هایی است از کتاب «پزشکی نامه» ناظم الاطبا علی اکبر خان نفیسی. در آغازین این اثر مقدمه مختصری در مورد مؤلف
و زمان تأليف آن نیز نوشته شده است. چاپ: متن کامل این کتاب به سال 1317 ق در تهران به چاپ سنگی رسیده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6805
آغاز: پزشکی نامه در علم دواسازی ادویه قدیمیه و جدیده و ماهیت و خواص و ترکیبات و مقادیر شربت و مصالح و طریق استعمال آنها در امراض ذکر نموده؛ انجام: همین قدرها کافی است مختصر دانستن اوزان زیاده بر این باید رجوع به کتاب های
طبيو دواسازی بشود خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی، وگ (244-252پ)، 10 سطر (9×6)، اندازه: 11/4×9/2 سم [رایانه]
pezeškī va do‘ā
همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه: 7702/11
آغاز: در علاج کوفت این دوا مجرب است طوطيا هندی، هلیله سیاه، مویز بی دانه اینها کوفته حب نموده؛ انجام: به عرض می رساند که مخلص را چیزی ضرور شده که رنگی او چون خال بتان است چهره از آن دلبران است محرم بزم خوبان است ... نام نامیش ارزان است باقی ایام بکام دوستان است، نه طاقت وصلت مرا تاب در هجران تو ...بسی خوشنودی آمد بسویم قاصدش گویا***که غیر از نامه حرفی از زبان یار هم دارد / نگذاشتمت که پای بر خاک نهی*** خاک قدمت بدیده برداشتمی پزشکی و دعا؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: ربعی [رشت و همدان: ف: 1576]
pezeškī va kīmīyāyī
رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 651ر
آغاز: آهنین بگدازند و با گوگرد بیامیزند پس بندقی سازند سرکه با خود دارد عجایب بیند و اگر پیه او در خود مانند دد و دام نزدیک وی نتوانند شد و اگر بر دست و پای مالند سر ما بار دارد .. باب اول اندر موامره کتاب و دلايل مزاجها بدانکه آن کسانی که درین باب قوی تر باشند و درین کار حریص تر مردمی باشند که گندم گون و به سرخی زند و گوشت اندامهای ایشان تازه باشد؛ انجام: اگر در زیر آب رود علاج زن کنند که خطا از زن است دامی را بدانند وانگه تجربه به او دیه کنند و السلام تمت هذه النسخة الشريفة. خط: نستعلیق، بی کا، تا: گویا در رجب 1072ق؛ افتادگی: آغاز؛ 74گ، قطع: نیم خشتی باریک [رشت و همدان: ف: 1125]
pežvāk-e ebtezāl
مایل هروی، نجیب، 1329 - شمسی
māyel heravī, najīb (1950 -)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11916
آغاز: بنام خدا ... در جهان کمند ملتهایی که انجام: 1359
ص: 434
هجری شمسی در مشهد رضوی خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1359ش، جا: مشهد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور، ابعاد متن: 17×14؛ اندازه: 22×16سم (الفبائی: 95]
pažūhešī dar emāmzāde sahl ebn-e ‘alī
عباسی، حجت الله، ق14 قمری
‘abbāsī, hojjat-ol-lāh (- 20c)
تاریخ تأليف: شهریور 1374ش رساله مختصری است همانند پایان نامه های دانشجویی که در آن تحقیقاتی درباره زیارتگاه سهل بن على ارائه شده است. زیارتگاه سهل واقع در شهر آستانه، از توابع شهرستان سربند در 40 کیلومتری جنوب غربی اراک، مدفن چهار تن از امامزادگان است: 1. سهل بن علی، 2. طالب بن على، 3. جعفر بن على، 4. فضل بن جعفر. درباره آستانه امامزاده سهل بن علی پیش از این نیز رساله هایی نگاشته اند، همچون رساله ای از افضل الملك غلام حسین شیرازی (- 1348ق) که نسخه ای از آن به شماره «9452» در کتابخانه مجلس موجود است و رسالهای دیگر از سید محمد صادق فراهانی که به شماره «9450» در همان
کتابخانه نگهداری می شود. مهندس عباسی در این رساله با استفاده از منابع تاریخی، کتاب های انساب و اطلاعات محلی و افواهی، دیدگاه های مختلف درباره شجره نسب سهل بن علی را مورد بررسی قرار داده و گزارشی از بنای امامزاده و بازسازی آن در دوره های مختلف ارائه داده است. همچنین درباره بناهای وابسته به زیارتگاه سهل، همچون بقعه طالب بن على، جعفر بن على، فضل بن جعفر، پیر اسماعیل، طرغان ترک و آقا پیر، مطالبی آورده است. کرامت های امامزاده های آستانه و مراسم های مذهبی، ملی و منطقه ای، بازارهای اطراف زیارتگاه، وضعیت صنایع و اقتصاد مردم منطقه، از دیگر مباحث این رساله است. کمیسیون پژوهشی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی که این رساله تایپ شده را تکثیر کرده، پیش گفتاری بر رساله نوشته است. تنظیم این اثر در شهریور 1374 به انجام رسیده و فهرست مطالب در ابتدای آن درج شده و پانوشت ها در آخر رساله آمده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1284 عکسی
آغاز: زیارتگاه سهل بن علی(عليه السلام)و سایر زیارتگاه های شهر آستانه على رغم سابقه دیرینه و کهن مذهبی و تاریخی؛ انجام: کارکردهای مهم زیارتگاه مقدس سهل بن علی(عليه السلام) در توسعه بخش های مختلف شهر آستانه توجه به این موارد ضروری است. بی کا، بی تا، جزوه تایپ شده است که اداره ارشاد استان مرکزی در شهریور 1374 آن را تکثیر کرده؛ 46، 27 سطر [عکسی ف: پری نامه - پلتیک 435 638-3
pas az bīst sāl
دوما، آلكساندر، 1802-1870 میلادی
dūmā, aleksānder (1802-1870)
مترجم: محمد طاهر قاجار 1250-1317 قمری تاريخ تأليف: 1306 ه.ق این کتاب همان کتاب «بیست سال بعد» است که محمد طاهر میرزا در جلد دوم سه تفنگدار نوید ترجمه آن را داد و در آن وقایع قرن هفدهم میلادی فرانسه به صورت داستان آمده است.
1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1625
آغاز: بسمله، قسمت اول از کتاب پس از بیست سال، فصل اول ... ریشلیو کاردینال. در یکی از اطاقهای کاردینال؛ انجام: و حال آنکه تقصیر او از شماها کمتر نبود پس از گفتن این سخنان از اطاق بیرون آمد خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق، جا: دارالسلطنه تبریز (محتملا )؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با گل و بوته زر مقوایی، 94گ، 19 سطر (24×13)، اندازه: 35×22سم [ف: 4-108]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1626
آغاز: بیرون رفت و از پله ها در کمال آرامی پائین آمد ... که حاضر و آماده است؛ انجام: از برای من داشته باش زیرا کسی چه می داند که آخر چه خواهد شد
جلد دوم، حاوی بقیه کتاب «پس از بیست سال است که الكساندر دوما آن را نوشته و در حقیقت جلد چهارم کتاب سه تفنگدار می باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 19 رمضان 1307ق، جا: دارالسلطنه تبریز؛ کاغذ: فرنگی، 194، 19سطر (24×13)، اندازه: 22×35سم [ف: 4-109]
← پسر نامه ← پندنامه
← پسند الاحرار ← کلیات میر مختوم نیشابوری
petr-e kabīr
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19793
بی کا، بی تا؛ خریداری از مریم ادریس پور [رایانه ]
poletīk-e engelīs
در این کشورهای کتاب سیاست بازی های دولت انگلیس با دیگر خارجی از جمله آلمان، فرانسه، افغانستان، مراکش،
ص: 435
مصر، جزیره هاتی، سودان، هند و ترکیه را در دوازده «فصل» توضیح می دهد. در پایان کتاب نگارنده بنا به درخواست ظل السلطان تاریخچه مقداری از مدارس علمیه اصفهان را در 18 «باب» توضیح می دهد.
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)، شماره نسخه: 1074
آغاز: به تحقیق تحفه فرستاده است به ستودن و ثنا؛ انجام: میرزا باقر از اعیان شهر بوده است
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ اهدایی: اكبر مسعود، 1344ش؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج قهوه ای ضربی، 86ص، 17 سطر، اندازه: 30×12سم [ف: 166]
panj āhang
غالب دهلوی، اسدالله بن عبد الله، 1212-1286 قمری
qāleb-e dehlavī, asad-ol-lāh ebn-e ‘abd-ol-lāh (1798 1870)
منشآتی است که به مناسبت های گوناگون ساخته و میرزا على بخش خان رنجور فرزند الهی بخش خان آنها را به اضافه دستور نامه نگاری در پنج « آهنگ» گرد آورده است: 1. القاب و آداب و مراتب متعلقه آن؛ 2. مصادر و مصطلحات و لغات فارسی؛ 3. اشعار مکتوبی منتخب از دیوان غالب؛ 4. خطب و کتب و تقاريظ و عبارات متفرقه؛ 5. مکاتبات. چاپ: حیدر آباد دکن، 1328ق، سنگی، رقعی، 152ص
[ دنا 636/2 ؛ مشار فارسی 124/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3185
آغاز: بعد تقدیم نیایش داد جهان آفرین و تمهید ستایش حضرت سید المرسلين. افتاده: آمدند و آن گرم و سرد روزگار نادیده و بی سعی و تلاش بدولت رسیده را برنگ خود آوردند؛ انجام: و هر ساز آهنگ دیگر دارد از دیده و دانست دیگران چشم پوشند و در افزون آگاهی خویش کوشند خط: نستعلیق، كا: سرفراز علی، تا: 24 رجب 1278ق، جان مقام بنارس؛ به دستور میرزا محمد سعيد الله صاحب؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 187گ، 13 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 8-407]
panjātantarā
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 366بخش3 و 367 بخش 3
تأثیر آن در ادب و فلکلر از بنفی Benfey ترجمه .Dean S Fasnsler. چاپ 1859 عکس نسخه ماشینی)؛ بی کا، بی تا [ف: 154]
← پنجاه باب در اسطرلاب ← ارشاد در علم اسطرلاب
panjāh bāb-e soltānī
رکن الدین آملی، ركن الدين بن اشرف، 800-ق9 قمری
rokn-o-dīn-e āmolī, rokn-o-dīn ebn-e ašraf (1398-15c)
اهدا به: ابوالقاسم بابر بهادر بن بایسنقر بن شاهرخ بن تيمور گوركان تاریخ تأليف: 6 ربيع الثانی 140ق؛ محل تأليف: دار السلطنه هرات در دو «مقالت» و 50 «باب»، در اسطرلاب و استخراج تقويم. مؤلف در دیباچه از چند کار پیشینیان در اسطرلاب نام می برد و می نویسد که خود چند اسطرلاب تمام و غیر تمام جهت امرا و سلاطین ساخت و کره فلک را با اسطرلاب کری و ربع مجيب و مقنطرات و اسطرلاب مسطح به طريقة اختراع ... نوشت و زیج مفتاح الاعمال را به رصد مراغه و افق شیراز تصنیف کرد ... و مدت بیست سال است که رساله کره مرکب و زیج مذکور به اتمام رسیده است. سپس از سفر خود به هند و اینکه از محنت آباد رهایی یافته و آنگاه از سفر به کرمان و دولت آباد هرات یاد می کند. فهرست مقالات و بابها: مقالت یکم، در ذکر مسائل و اعمال اسطرلاب بر صفايح بلاد، در سی و هشت «باب»: 1. تعريف القاب آلات و خطوط و دوایر اسطرلاب، ... 5. معرفت ارتفاع کواکب از طالع وقت، ... 10. استخراج تقویم قمر و زحل و مشتری، ... 15. معرفت تسییرات، ... 20. بیان ساعات مستوى و معوج و اجزای آن، ... 25. معرفت درجات طلوع و غروب و مطالع کواکب به بلد، ... 30. معرفت ارتفاع قطب فلک البروج و جهات آن، ... 35. معرفت خط نصف النهار و سمت قبله و مساحت آن، ... 38. معرفت پهنای رود و خندق؛ مقالت دوم، در ذکر مسائل و اعمال گذشته بر صحیفه آفاقی، در دوازده «باب»: .. سبب وضع صحيفه آفاقی، ... 5. معرفت طالع از دایره ساعات، .. 10. معرفت طلوع و غروب معکوس و مقدمات آن، ... 12. معرفت بعضی از کواکب ثابته از جهت ارتفاع گرفتن. (احمد منزوی) آغاز: بسمله، و به ثقتی است و ثنای بی عد حضرت واجب التعظیمی راجل جلاله که آسمان ... اما بعد چنین گوید محرر این رساله و مقرر این مقاله افقر عباد الله الولي ركن الدين بن شرف الدين الحسيني الآملی. انجام: هم توان شناخت چنانکه در اشتباه نیفتد و جدول اینست و الله اعلم بحقايق الموجودات.
[ الذريعة 198/3 ؛ نسخه های منزوی 249/1 (13 نسخه)؛ مشترک پاکستان 251/1 ؛ فهرستواره منزوی 2837/4 ؛ دنا 636/2 (32 نسخه)]
ص: 436
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3228/3
خط: نسخ، كا: احمد بن محمود بن مجدالدین حسینی، بی تا، جا: هرات؛ آغاز تازه نویس و پایان مورخ شنبه 12 رجب 1861 جلد: میشن لایی قهوه ای، 14 سطر، اندازه: 20/3×12/3 سم [ف: 6-310]
2. تهران: باقر رقت (ترقی)؛ شماره نسخه: بدون شماره/1
بی کا، تا: قرن 9 [میراث اسلامی: 5-625]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9016/3
خط: نستعلیق، کا: سليمان موسوی، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج مشکی، 54گ (77ر-130پ)، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 23-170]
4 . تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 766/5 - طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: اصفهانی نخودی رنگ، جلد: تیماج نیلی دارای ترنج و نیم ترنج ضربی، 26ص (109-134)، 15 و 28 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 23-51]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6042
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 یا اوایل 11ق؛ کاغذ: شکری ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 17 سطر، اندازه: 29×13سم [ف: 19]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1395
آغاز: اسطرلاب و بلندی اشخاص مرتفع که بمسقط الحجر آن توان رسیدن بی اسطرلاب و آفتاب، مقاله دوم: انجام: برابر دارای مقاله دوم است که دوازده باب می باشد؛ خط: نستعلیق، كان سالک الدین محمد بن مؤيد حموی، تا: شنبه 6 شعبان 982ق؛ افتادگی: آغاز؛ از روی نسخه ای که از نسخه اصل نوشته شده بود؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 65گ، 17 سطر، اندازه: 11/5×16 سم [ف: 4-168]
7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3082
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن آلبالویی، 102گ، 17 سطر، اندازه: 19/2×13 سم [ف: 68-2 ]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5248
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ تملک: محمد امین بن محمد على استرابادی در ذیقعده 1097؛ از 1196 تا 1289 هشت نوبت داخل عرض شده است؛ واقف: نادرشاه افشار، 1145؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: پارچه یی، 51، 16 سطر (7×13/5)، اندازه: 15/9 × 24/5سم [ف: 8-54]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5427/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج یک لا آلبالویی، 17سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 16-332]
10. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 566
پنج آهنگ - پنجاه باب 437
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 116 گ، اندازه: 17/5×13سم [نسخه پژوهی: 2-120] 11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5441
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1058ق، در آغاز نه صفحه تتمه رساله ای است در تقویم کواکب مشتمل بر دوازده جلوه، آغاز موجود: «متحيره متحركست و حرکت او در اعلى بخلاف توالی اسرع از حرکت حامل نیست»، انجام: «و از وسط هر اقلیمی تا طرفش ربع الاول اول و آخر آخر»، و از صفحه دهم پنجاه باب سلطانی شروع می شود؛ واقف: حاج عماد فهرستی، تیر 1310؛ کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای، 84گی*، 15 سطر (
14/4×7)، اندازه: 20/7×13سم [ف: 8-56]
12. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 83
خط: نستعلیق خوب، کا: محسن صوفی تبریزی، تا: 1072ق [ف: 216]
13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5748/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، کا: اسدالله مشهور بامير بيک بن مرتضی حسینی سلامی عریضی، تا: چهارشنبه 9 شعبان 1076ق، جان کازرون؛ دارای جدول نجومی؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن لایی تریاکی، 16 سطر [ف: 9-18]
14. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4437/2 - 22/157
آغاز: برابر؛ انجام: معلوم شد که از چه علت صبح کاذب بر این وجه ظاهر می شود و سبب استطالت نیز از آنجا معلوم شد ... عرض تراكم ظلمت زيادت شود والله اعلم خط: نستعلیق، بی کا، تا: 17 رمضان 1079ق؛ جلد: مقوای کرم عطف پارچه، 81گ، 15 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 2-665]
15. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 843/1
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، كان محمد حسن بن رفیع الدین عسگری رضوی، تا: 1088ق؛ دارای جداول نجومی؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 17 سطر (15×8)، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 3-1144]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12709/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: آهاری شکری، اندازه: 9/5× 14/5
سم [ف: 18-131]
17. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3959/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با حواشی وابکنوی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی گرد سبز، 49گ (2ر -50ر)، 10 سطر (15×7)، اندازه: 21×14سم [ف: 12-2956]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12208/4
آغاز: بسمله، حمدله، أما بعد چون پاره اعمال محتاج اليه را مولانا نصیر الدین طوسی در بیست باب بیان فرموده بود؛ انجام: و طلوع
ص: 437
و غروب کواکب بحر کت خاصه باشد نه بحرکت یومی والسلام على من اتبع الهدی
این رساله که قسمتی از آنست فقط آن فقراتی را شامل است که ملا عبدالعلی بیرجندی در شرح خود بر بیست باب خواجه متعرض ذکر آنها شده و بشرح آنها پرداخته است؛ خط: نستعلیق شکسته، كان شريف رشتی، تا: 1118ق، کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج پشمی، اندازه: 23×17/2 سم [ف: 10-100]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12208/3
آغاز: بسمله. حمدله، أما بعد چون پاره اعمال محتاج اليه را مولانا نصیر الدین طوسی در بیست باب بیان فرموده بود؛ انجام: و طلوع و غروب کواکب به حرکت خاصه باشد نه به حرکت یومی و السلام علی من اتبع الهدی.
خط: نستعلیق شکسته، كا: رشتی، شریف، تا: 1118ق، متن: خفی؛ ممتاز، نستعلیق شکسته؛ برخی اشکال نجومی به شنگرف، ضمیمه نسخه شماره 12208؛ کاغذ: شکری، فرنگی، جلد: گالینگور، 19 سطر ( 15/5×8/5 )، اندازه: 23×17/2 سم [رایانه]
20. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 225/2
خط: نسخ، كا: محمد شفیع هروی، تا: 10 رمضان 1137ق؛ جلد: تیماج قرمز ضربی عطف قهوه ای، 32گ (171ر-202ر)، اندازه: 29×19/5 سم [ف: 1-175]
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 321/2
همان نسخه بالا (نشریه: 11-940]
21. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 1-پ/408/1
آغاز: مثل استيعاب ابوریحان و کامل فرغانی و مطولات که مولانا شمس الدین مصنف زیج سلطانی در اعمال اسطرلاب نوشته است مطالعه کرده؛ انجام: هم توان شناخت چنانچه در اشتباه نیفتد و آن جدول این است تمت الرساله في يوم الأربعاء سادس شهر محرم الحرام سنه 1163. المذنب محمد امین این مرحوم حاجی فرج الله شوشتری.
خط: نستعلیق، کا: محمد امین ابن حاجی فرج الله شوشتری، تا: چهارشنبه 6 محرم 1163ق، جان هرات؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ دارای جدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 34ص، 23 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 19×14/5
سم [ف: 2-6]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1663
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-110]
22. شیراز؛ وصال (دکتر)؛ شماره نسخه: 6
بی کا، تا: ربيع الأول 1180ق (نشریه: 5-290]
23. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6679/5
آغاز: باب هجدهم در معرفت مطالع البروج ببلد و به خط استواء و به فلک مستقیم محسوب من اول الجدي
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی، عطف پارچه ای خاکستری، 40گ (8هر -97ر)، اندازه: 12×20/5سم [ف: 20-198]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6483/1
آغاز: تمسک به این آیه کرده ان في خلق السموات ... و مقرر است که ثمره این علوم بعد از وسیله به معرفت الله احکام و معرفت اوقات است .
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 یا 13؛ افتادگی: آغاز؛ دارای اشکال هندسی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج زرشکی، 58گ (2ر - 59ر)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 20-58]
25. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2215/4 - 12/105
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سید محمد معبر کرمانی، تا: 14 جمادی الثانی 1231ق؛ جلد: ساغری مشکی عطف تیماج، 57گ، 19 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-665]
26. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 51/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری مخلوط به شکسته، كان محمد نقی بن محمد مهدی قزوینی، تا: 27 شعبان 1236ق؛ 54گ (62پ - 115پ) [ف: 1-40]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 776/2 - طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان محمد تقی بن محمد هاشم بن محمد حسین کاشانی (پزشک عصر ناصری)، تا: 29 شعبان 1272ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 26ص (14- 39)، 13 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 22×16سم [ف: 23-83]
28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 642/8
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1283ق؛ قطع: رحلی، اندازه: 19×27سم [ف: 2-409]
29. تهران، ملک، شماره نسخه: 3375/2
خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الاول 1293 ق، برای میرزا رحمت الله؛ کاغذ: ترمه سپاهانی، جلد: میشن قهوه ای ضربی، 19 سطر، اندازه: 23×13سم [ف: 6-387]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5445/5
آغاز: باب سی و پنجم در معرفت خط النهار؛ انجام: از سبب اختلاف ذراع و اصابع است چنانچه در معينه مذکور است و الله اعلم
باب سی و پنجم از پنجاه باب اوست؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن علی گنجوی تبریزی، بی تا، دارای صورت دایره جهت یابی بنا بر افق مکه، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، 2گ (126-127)، اندازه: 21×15سم [ف: 16-347]
31. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3382/5
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن قهوه ای تازه، 44گ (31پ -74پ)، 16 سطر، اندازه: 26×20 سم [ف: 6-389]
ص: 438
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12021/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ؛ لواحق آن عبارت است: الف-نکاتی چند از شخصی عطاء الله نام در مباحث نجومی در چهار صفحه، بسواد مكتوب مولانا عبدالرحمن جامی در عزانامه مرحوم خواجه قطب الدین که چون مختصر است عينا نقل می شود: باسمه سبحانه. رفت آنکه یگانه بود در عالم خویش***گاه از غم او گریم و گاه از غم خویش / شد یاد ده ماتم من ماتم او ***هم ماتم او دارم و هم ماتم خویش. هر عزیزی کی ازین نشیمن فنا رخت بندد و برفتگان عالم بقا پیوندد وظیفه آگاهان آنست که از حاوی وی عبرتی گیرند و پیش از موت طبیعی بموت داترای بیمرند چه از مرگ بمرگ توان رسد و از فنا ببقا توان پیوست. سرمایه راه عشق در دست ای دل***خوش آنکه بدرد رده نور دست ای دل / مردی کن و از هستی خود پاک بمیر*** تا مرد نمردست نه مردست ای دل. معلوم نیست که مدت حیات چند خواهد بود و از آن ترا چه پسند خواهند نمود هر روز را روز آخر شمار و روز آخر چنان دار که بنا بايست نیامیزی که چنانچه روی برخیزی. کم شود زامل فراخ میدان ***هر دم که رسد دم پسین دان / دل پاک کن از وجود محدث***زیرا که کما تموت تبعث / روی همه در ره بقا باد***وز هر چه خدا نه، دل جدا باد. والسلام والاكرام، جبحثی در باب حروف و خواص آن در یک صفحه منقول از فتوحات مکیه؛ کاغذ: حنایی بغدادی، جلد: تیماج مشکی، 16-17 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 10-194]
33. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 503/1
خط: نستعلیق ترک، بی کا، بی تا آنشریه: 2-120]
panjāh xāsīyat-e kīmīyā-ye saʻādat
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9807
به روایت از پیامبر، دعا است و افسون و جادو؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، در پایان طریق حاجات شیخ معروف کرخی است که سلطان الاولیاء شیخ نظام الدین آزموده است؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا، 56ص، 10 سطر (11×6)، قطع: بغلی، اندازه: 15×9سم [ف: 17-487]
panjāh sāl naft-e īrān
فاتح، مصطفی
fateh, mostafa
[مشار 953]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4097-ف
نسخه اصل: چاپ شرکت سهامی چهره در 1335، ج 1، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-14]
panjāh farz
لطفی، ق8 قمری
lotfi (- 14c)
تاريخ تأليف: 747ق مثنوی کوتاهی است در بیان پنجاه فریضه ای که بر هر مسلمان واجب و لازم است. در آخر گوید: هفتصد و چل رفته بود و هفت سال*** او وفات سید صاحب کمال / نا که شد منظوم این عقده گهر*** معنی بسیار و لفظ مختصر
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13835/6
آغاز: بعد حمد خالق و نعت رسول***بشنو از لطفی و از جان کن قبول / هست بر هر مؤمنی پنجاه فرض*** جمله را حالی نمایم بر تو عرض؛ انجام: بر همه رحمت کن و بر بنده هم***زانکه غفاری و بخشاینده هم / هر که سازد بر من مسکین دعا *** رحم کن بر وی تو در روز جزا خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوهای مجدول، 3گ ( 65-63 ر)، 15 سطر [ف: 37-393]
panjāh mo‘eze az towrāt va enjīl
منسوب به علی بن ابی طالب (علیه السلام)، امام اول، - 40 قمری
(mansūb be) ‘alī ebn-e abī tāleb, emām-e avval (- 661)
پنجاه موعظه بروایت امیر المومنین(علیه السلام) از تورات و انجیل است
که گفته شده آن حضرت انتخاب و به عربی نقل کرده است. رساله حاضر ترجمه فارسی آن است که مترجمان آن شناخته نشده است. آغاز: بسمله. پنجاه موعظه که حضرت امیر از تورية و انجیل جمع نموده. حمدله أما بعد بدانکه از کلام امیر المؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) که از تورات و انجیل آنحضرت جمع نموده و این پنجاه موعظه است که حق تعالی بفرزند آدم نموده است. موعظه اول: عجب دارم از کسیکه يقين داند مردن را پس چگونه ...
[دنا 637/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2202/2
آغاز: برابر؛ انجام: بر عذاب ایشان بر بالای عذاب، و الله اعلم بالصواب.
خط: نسخ، كا: ابوالحسن حسینی، تا: با تاریخ 1190ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 27 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 5-445]
2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1582/1
ص: 439
آغاز: بسمله حمدله اما بعد بدانکه این رساله ایست از کلام معجز نظام حضرت امیر المؤمنین ... که از تورات و انجیل جمع نموده ... موعظه اول پروردگار عالم می فرماید که ای فرزند آدم؛ انجام: داستان حاتم اصم است .و اوجاع روحانی خلاصی یابی بعون الله تعالی.
فارسی همان احادیث قدسی معروف است که چاپ شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 18گ (1-18)، 22 سطر (16×9)، اندازه: ×15 20 سم [ف: 4-2131]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 790/2
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1249ق؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 29گ (28-56)، 13 سطر (14×7)، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 2-900]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6457/4
خط: شکسته، بی کا، تا: چهارشنبه آخر رجب 1284ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز، 23گ (19ر-41پ)، 12 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 9-404]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1243/3
حدیث قدسی (ترجمه)، پنجاه موعظه است از تورات و انجیل و گردآوری علی(عليه السلام) به فارسی؛ خط: نسخ، كا: اسمعيل الدزفولی، تا: 1304ق؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، عطف تیماج سبز تیره، 101ص (128-228) [سنا: ف: 2-179]
6. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2047/3
آغاز: بسمله، یا ارحم الراحمين الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين ... بدان که رساله ای است از کلام حضرت ... این پنجاه موعظه را از تورات و انجیل ضبط نمودند که مؤمنان و شفيعان آن سرور مستفیض شوند؛ انجام: اول آن که گناه تو پوشیده است از مردمان. موجودی تا فصل سی و هفتم می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، 12 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 5-426]
panjāh müqef
مجلسی، محمد تقی بن مقصود علی، 1003؟ - 1070 قمری
majlesī, mohammad taqī ebn-e maqsūd ‘alī (1595 1660)
ترجمه و شرح دو حدیث است که مرحوم کلینی در کافی شریف به نقل از امام صادق(عليه السلام) درباره مواقف قیامت روایت کرده است. آغاز: بسمله ثقة الاسلام و رئیس المحدثين محمد بن يعقوب کلینی رضی الله عنه روایت کرده است بسندی که معتبر است از حضرت جعفر صادق عليه السلام که آن حضرت فرمودند که هر که خواهد که چنین شود که آنچه از جناب اقدس الهی انجام: بطمع دوزخ بجای آورد مزدوری کرده باشد چنانکه گفته اند: تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن***که دوست خود روش بنده پروری داند. تمت ترجمه الحديث
[ دنا 637/2 -638؛ فهرستگان حديث 468/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8912/4
آغاز: و روایت کرده است در صحیح از حضرت امام محمد باقر صلوات الله عليه که فرمودند که از حضرت سید المرسلین صلی الله عليه و اله سوال کردند از تفسیر آیه کریمه ... يوم نحشر المتقين إلى الرحمن و فدا؛ انجام: ولیکن حدیثی بدین جمعیت ندیده ام. می باید که عرب عربی را حفظ کند و عجم این شرح را تا سبب ازدیاد شوق ایشان گردد به بهشت و همچنین حديث سابق را که در پنجاه موقفست می باید که حفظ نمایند تا سبب خوف ایشان باشد از عقوبات الهى و في نفسه خوف و رجا مطلویست هر چند مطلوب نیست که بنده عبادات و طاعات را از جهة خوف جهنم و طمع بهشت به جا آورد. تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن ×× که دوست خود روش بنده پروری داند. مترجم هذين الحديثين الشرفين العالم الفاضل الصالح قدوة المحدثین المغفور مولانا محمد تقی المجلسي تغمده الله بغفرانه. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ چلیپا و معمولی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: زیتونی مقوایی ضربی با ترنج و سرترنج مجدول عطف چرم قهوه ای، 9ص
(173-181)، اندازه: 14/3×8/9 سم [ف: 29/1 -309 ]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2915/5
آغاز و انجام: برابر
در فهرست با عنوان «رساله اعتقاد» آمده؛ بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: مقوایی، تیماج مشکی، ترنج و نیم ترنج کوبیده، 7ص (158-164)، 21سطر کامل (18×7/5 )، اندازه: 24×12/5 سم [ف: 6-638]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 537/3
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد رضا، تا: 7 رجب 1235ق، بخواهش برادرش محمد ظاهر شاطر خباز، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی عطف میشن سرخ، 15 سطر (9/5×15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-643]
4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1138/2
آغاز: بسمله حمدله بدانکه محمد بن یعقوب کلینی رضی روایت کرده است؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1250ق؛ مهر: حاج سید سعید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایه ای، 12 سطر (13×7)، اندازه:
ص: 440
11/5 ×17 سم [ف: 3-1582]
5. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 430/5
آغاز و انجام: برابر
در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، ضربی، مجدول گرهی، 6گ، 20 سطر، اندازه: 12/5×5/ 20سم [ف مخ: 1-114]
← پنج باب ← صحیفه عدلیه
panj beyt az abū-hanīfe
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15948/4
خط: نسخ، بی کا، تا: ق 12 و 13؛ جلد: مقوا عطف پارچه، اگ (13ر)، 14 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 44-151]
panj tafzīh
اهدا به: نصیر الدین حیدر سلیمانجاه تاریخ تأليف: 1253ق یکی از عامه در اثر ریاضات بعضی مردم را اغوا می کرده و اخباراتی می نموده است و به کمک آن به ترویج مذهب سنی می پرداخته است. مصنف این کتاب را به پنج قسمت تقسیم نموده و در هر قسمت یکی از اصول دین پنج گانه را طبق عقیده عامه بیان نموده و بطلان آن را روشن کرده است. هر یک از پنج تفضيح» به چند تذلیل قسمت شده است.
مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1180
آغاز: الحمدلله الملك الجبر القهار خالق الجنة و النار محرک الارض و السماء؛ انجام: و على المرتضى و الائمة الطاهرين من آله و لعن الله اعدائهم اجمعين الى يوم الدين خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1253ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 59گ، 11سطر، اندازه: 21×13سم (مؤید: 3-153]
panj taqrīr
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 16/4
خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل حسینی، تا پایان ذیحجه 1391ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 6-673]
panj tan (jadval)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 378/8 -طباطبائی
جدولی است از هر طرف ده خانه دارد و در آن نام پنج تن (= خمسه آل عباع) پر شده است؛ کا: زین العابدین بن حاج علیرضا، تا: 1076ق؛ افزودگی: خواص
بعضی آیات، آزادنامه
قنبر؛ تملك: كاتب؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سیاه، اگ (13ر)، قطع: رقعی، اندازه: 13×18/5 سم آف: 22-132]
panj-e roq'e
واضح ساوجی، مبارک الله بن اسحاق، -1128 قمری
vāzeh-e sāvajī, mobārak-ol-lāh ebn-e eshāq (- 1716)
مجموعه رقعات و منشأتی است از واضح ساوجی که به غلط به ظهوری ترشیزی نسبت داده اند. شامل شش «نامه»: 1. شهید تبسم ایست عشوه خون بها، 2. فرقنامه یا آب از فرق گذشته، 3. زیبا عروس دولت را از روز .... 4. قربانی چشم بسته عید قربان ... 5. پشت بدیوار شش کدورت، 6. در اظهار مسکنت چشم افکنده نگاه آشنا. در بعضی از نسخ پنج رقعه می باشد که بدین نام مشهور شده است. پنج رقعه ای است که مؤلف برای نشان دادن توانایی نویسندگی خود نوشته است. در فهرست مشار جلد اول صفحه 949 هشت چاپ از آن معرفی کرده که شش چاپ آن را زیر این نام و دو چاپ را به نام ظهوری آورده است. چاپ: مشار فارسی؛ ج 1، ص 9149-950 گانپور؛ سنگی؛ 1889م (چاپ یازدهم)؛ وزیری؛ ص 48
[مشترک پاکستان 282/5 ؛ نسخه های منزوی 5/ 3540]
1. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 7045
آغاز: شهید تبمس ايست عشوه ی خون بها، مقتول رنگین مطلب شیرین مدعا؛ انجام: در خیال وصال آن تو نگر کنج حسن محو تماشاست، نگاه گرسنه چشمم سر خیل یکجهان نادیده گذاشت. خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 دارای سرلوح، مجدول یادداشت مالکیت کتاب بدین مضمون «هذا الكتاب جهانگشای خاقانی و در اوست انشاءات و رقعه جات و معروف و مشتمل است بر هفت داستان و بسمه تعالی من عوارى الدهر لدى الجانی عبدالرزاق بن علیرضا اصفهانی الحایی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: روکش تیماج سیاه رنگ نقوش لوزی جدول حاشیه ای، 31گ، 14 سطر (16×9)، اندازه: 20×13/6 سم [رایانه]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6152/2 _ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-203]
ص: 441
panj ša’n
باب، على محمد بن محمد رضا، 1236؟ - 1266 قمری
bāb, ‘alī mohammad ebn-e mohammad rezā (1821 1850)
آغاز: بسم الله الأعلم الأعلم. تسبیح و تقدیس ذات قيوم لم یزلی را سزاوار بوده و هست که لم يزل به استجلال استقلال ذات مقدس خود بوده چاپ: چاپ شده
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10786/5
آغاز: برابر؛ انجام: از معرفت حروف حي و كل ما يتفرع على الدين في البيان و الله يختص بفضلك من يشاء انه هو الوهاب الکریم
بخش هایی از کتاب پنج شأن است که در حاشیه جای آنها در نسخه چاپی مشخص شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14، جلد: تیماج عنابی مجدول، 23گ (64پ -86پ)، 19 سطر (
14/5×8)، اندازه: 22×13سم [ف: 20-326]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10786/10
آغاز: برابر؛ انجام: و مستغنی از هر شیء و كل مفتقر بوده اند بر او و خواهند بود و اوست غنی متعال بخشهایی از کتاب پنج شأن است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج عنابی مجدول، 11گی (96ر-106پ)، 19 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 22×13سم [ف: 20-328]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23673
آغاز: بسمله الله اله الا الله اني انا الله لا الا الا انا الاله؛ انجام: طوبی الهم وللذين هم بمثلهم يستحکيون خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1336ق، کاغذ: فرنگی، 17 سطر (16×11)، اندازه: 20617سم [رایانه]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23669
آغاز: بسمله، أنا الله اله الا انا الا له بسم الله؛ انجام: رب العزة عما يصفون و سلام على المرسلین
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: شکری، 19 سطر (14×7)، اندازه: 21×13سم [رایانه]
panj qazal dar madh-e farrox-xān hākem-e kāšān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 11047/1
آغاز: به جز خدای که یکتا شده است و بی همتا*** هر آن چه همت مر او را بود دویی دوره انجام: بگو چو رفت ز هجر نبی دو ششصد و شصت*** فتاد ظل ظليل تو بر سر کاشان / هزار سال بمانی به جاه و دولت و مال *** ولی دقیقه هر سال تو هزاران سال
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ اگ، 58 سطر (9×60/5)، اندازه: 12×82/5سم [ف: 20-593]
panj fasl = bohrānīye
شفائی، محمود بن محمد، ق 11 قمری
šafā'ī, mahmūd ebn-e mohammad (- 17c)
در 5 «فصل»: 1. سبب ایام بحران و تحقیق ادوار آن ... 2. ترسیم دوایر و انقسام فلک و ...3. تحقیق ایام واقع في الواسط؛ 4. شدت و ضعف بحران؛ 5. تحقیق ابتدای بیماری.
[فهرستواره منزوی 3329/5 ]
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 14857/2
آغاز: بسمله بدان ایدک الله بعلم الابدان که آدمی را صحت بدن که اتم نعم الهیست ... (پس از تمام شدن 5 فصل) که این رساله هم تمام میشود رساله دیگری در 6 برگ ضمیمه دارد که مکمل پنج فصل میباشد ... آغاز ضمیمه: يا وهاب چون دأب اطبا آنست که مباحث نکس و نقاهت را بعد از مبحث بحران تحقیق و تبیین مینمایند از این جهت چند کلمه در تنقیح هر یک از آنها خط: نستعلیق خوش، كا: اسماعيل بن محمد مهدی جرفاد قانی، تا: قرن 11؛ مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج عنابی، 18گ، 12 سطر (12×4/5 )، اندازه: 19×11سم [ف: 2-160]
panj kestī
تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 200
آغاز: جواهر سنج عمان عنایت ***کهن مشاطه بزم روایت؛ اشعاری است در بیان برخی از معجزات امیر مومنان علی (علیه السلام)؛
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1297ق، 22گ، قطع: بياض رقعی [چند نسخه -ف: 346]
←پنج گنج ← اشعار
←پنج گنج←نظامی گنجوی
←پنج گنج ←اکسیر اعظم
←پنج گنج← خمسه حسینی
←پنج گنج ←خمسه خواجو
←پنج گنج ←خمسه (خسرو دهلوی)
panj ganj
حسینی هروی، امیر حسین بن امیر عالم، 671-717 ؟ قمری
ص: 442
hoseynī heravī, amīr hoseyn ebn-e amīr ‘ālam (1273 1318)
تاریخ تأليف: 707ق پنج قصیده است در موضوعات مختلف اعتقادی
آغاز: 1-مرا ز عالم توفیق مژده می رسد اهلا *** برانم زورق تحقيق بسم الله مجريها؛ 2- رفت روز نشاط و عیش و سرور*** وقت عذر آمد ایها المغرور؛ 3-طلب ای سالکان راه وفا ×× طرب ای ساکنان ملک بقا؛ 4-چو تقدیر و قسمت خدا می کند***مگو آن چه کرد این چرا می کند؛ 5-ای ترا از روز فطرت با بنی آدم خطاب*** چند باشی همچو حیوان در هوای خورد و خواب
[شرح حال و آثار امیر حسینی غوری هروی از مایل هروی ص 53؛ فهرستواره 457/10 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8167/17
آغاز: برابر، انجام: جز بیان راه معنی هر چه یاد آری خطاست***جز برای قوت دین هر چه گویی ناصواب / هان حسینی، نیمه مست عمر خود را دم مده*** شرط نبود کاهلی چون می کند همره شتاب
خط: نستعلیق، بی کا، تا: نیمه نخست قرن 9؛ دارای کتیبه ای مرصع و مذهب، جلد: مقوایی با روکش پارچه گل دوزی شده ماشینی عطف و لبه های تیماج سبز سیر با جدول گرهی ضربی، 6گ (102پ -107ر)، اندازه: 21/3×14سم [ف: 27/1-305]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1/2-عکس
آغاز: برابر نسخه اصل: ایا صوفيا، ش 4792؛ خط: نسخ، كا: اسعد بن احمد بن محمد کاتب، تا: 816ق، جان شیراز [فیلمها ف: 3-215]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1206/1
نسخه اصل:همان نسخه اصل بالا؛ 11ص (1-12)[عکسی ف: 4-15]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1164/2
آغاز: برابر
از آخر یک یا دو برگی افتاده و ایتک در حدود 270 بیت است؛ خط نستعلیق، بی کا، تا: 824ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: بالغ، 17ص ( 97-81 )، 17 سطر، قطع: بغلی، اندازه: 9×15 سم [ف: 3-443]
4. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 220/6
حکمت خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج سرخ مقوایی، قطع: ربعی [ف: 2-52] 5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 574/2
از گنج دوم دارد تا پنجم (11ر- 16پ)؛ بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی زرکوب با ترنج، 11ص (22-32)، 21 سطر (16×6)، اندازه: 21×12سم [سنا: ف: 1-364]
panj ganj
اودهی، سراج الدین عثمان، -773 قمری
owdehī , serāj-od dīn ‘osmān (- 1372)
رساله ای است در صرف شامل پنج «باب» و هر باب دارای پنج
فصل»: (تنها دو باب در نسخه دیده می شود) باب 1. در شناختن مجاری صرف افعال و اسماء؛ باب 2. در شناختن اجناس افعال و اسماء و حروف آن. چاپ: این رساله در کانپور به چاپ رسیده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15705/1
آغاز: بسمله. الحمدلله على ما خلق الانسان و انطق له اللسان بكلمات موتلفة من لغات مختلفة ... بدانکه این کتابی است مبوب و مفصل در تصريف سخن عرب که جمله وی پنج باب است و مضمون هر باب بر پنج فصل است و نام وی پنج گنج است و؛ انجام: و صبب الكلب و قطط الشعر، تمام شد نسخه پنج گنج عرف تصريف
خط: نستعلیق، كا: غلام معین الحق انصاری چشتی قدوسی، بی تا؛ رکابه دار؛ جلد: مقوا رویه کاغذ عطف تیماج، 37گ (آپ 37پ)، 15 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 44-12]
panj ganj = xamse
جامی، عبدالرحمن بن احمد، 817-898 قمری
jāmī, “abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1415-1493)
پنج مثنوی از هفت مثنوی موسوم به «هفت اورنگ» جامی که برخی از نویسندگان، این پنج مثنوی را جداگانه نوشته اند و به نام
پنج گنج» موسوم گردیده است و آنها عبارتند از: تحفة الأحرار، سبحة الأبرار، يوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری. جامی دو مثنوی دیگر دارد به نامهای سلسلة الذهب و سلامان و ابسال که با این پنج به نام «هفت اورنگ» شناخته می شود. آغاز: 1- تحفه الاحرار؛ آغاز دیباچه: بسمله حامدة لمن جعل جنان كل عارف ... آغاز مثنوی: بسم الله الرحمن الرحيم***هست صلای سر خوان کریم؛ 2- سبحة الابرار: آغاز دیباچه: المنة الله که بخون گر خفتم به یک چند چو غنچه عاقبت بشکفتم؛ آغاز مثنوی: ابتدای بسم الله الرحمن ***الرحيم المتوالی الاحسان؛ 3- یوسف و زلیخا: الهی غنچه امید بگشای*** گلی از روضه جاوید بنمای؛ 4- لیلی و مجنون: ای خاک تو تاج سربلندان***مجنون تو عقل هوشمندان؛ 5- خردنامه اسکندری: الهي كمال الهی تراست *** جمال جهان پادشاهی تراست انجام: 1- مهر نه خاتمه این خطاب*** شد رقم خاتم تم الكتاب؛ 2- انجام: ختم الله لنا بالحسنی***و هو مولانا نعم المولی؛ 3 زبان را گوشمال خامشی ده*** که هست از هر چه گویی
ص: 443
خامشی به ؛ 4- پاکان به نیاز صبحگاهان***آمرزشی از خدای خواهان؛ 5- که تا پنبه از گوش دل بر کشیم 88 همه گوش گردیم و دم در کشیم
چاپ: مکرر چاپ شده است.
[دنا 638/2 ؛ فهرستواره منزوی 428/10 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 322
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر 1؛ بسر حد اتمام رسیده شد و در رشته انتظام کشیده آمد این مهرهای خراشیده از صدف و خذف تراشیده هر چند چون عقد لولو آبدار گردن بند سروران و گوشوار هنرپروران را نشاید امید است که سبحه وار دست آویز از پای افتادگان و انشگت نمای سررشته از دست دادگان با تمام و انتظام این سبحه در ماه تسبیح و شهر تراویح منتظم در سلک شهور سنه ست و ثمانين و ثمانمائه لازال مبار کا على كل فيه اتفاق افتاد و الحمدلله الكريم الجواد و صلوات على محمد و آله خير العباد و السلم تسليما كثيرا
مرکب است از پنج مثنوی عبدالرحمن جامی بدین شرح: مثنوی سبحة الابرار با مقدمه منثور ، يوسف و زلیخا ، لیلی و مجنون، اسکندرنامه، تحفة الأحرار با مقدمه منثور که خارج از متن در حاشیه نوشته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 886ق؛ مجدول با 5 سرلوح کتیبه ای مرصع سبک هرات، مجدول مذهب؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران 1329، «وفي الكتاب له اسمعیل 1118»؛ کاغذ: سمرقندی نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج قهوه ای لولادار وسط ترنج دو نیم ترنج چهار لچک ترنج ضربی، 422ص، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 24×17سم [ف: 3-178]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 323
آغاز و انجام: برابر شامل تحفة الأحرار، سبحة الأبرار، يوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری؛ خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 10ق؛ مجدول، به دارای 5 سرلوح کتیبه ای مذهب مرصع ممتاز به سبک هرات؛ این نسخه نفیس و یگانه که جامع نمونه های بسیار عالی و ارزنده خط، مینیاتور، تجلید، تذهیب از استادان بنام اوایل قرن دهم هجری است؛ مهر: حسین بن هدایت الله، محمد رضا الحسینی، مشير السلطنه 1322، ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: بخارائی، جلد: مقوای روکش تیماج سرمه ای حاشیه مذهب گل دار، 379، 21 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 24×16سم [ف: 176-3 ]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 269
بابا شاه اصفهانی پاره ای از این مثنوی ها را برگزیده و در این دفتر نوشته؛ خط: نستعلیق، كا: بابا شاه اصفهانی، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح؛ مهر: «یا مهدی لمن هديت» از محمد مهدی استر آبادی منشی نادر شاه؛ خریداری میرزا محمد علی پسر حکیم یوسف قزوینی در 25 ذیقعده 1145؛ کاغذ: سفید دولت آبادی افشان حاشیه کشمیری نارنجی، جلد: ساغری مشکی دایره زرکوب زنجیره طلاکاری ضربی مقوایی با ترنج و نیم ترنج با لولا، 11گ، 8 سطر (8×4)، اندازه: 11×17 سم [سنا: ف: 1-130]
4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 709
آغاز: قبله همت خدای شناس***هست بر نعمت خدای سپاس / خاصه بر نعمتی که دیر بقاست***در جهان تا جهان بجاست بجاست ... اما بعد این پنج مثنوی است نمودار پنج گنج. نی نی پنجه ای است از گنجهای اسرار گوهر سنج اول تحفة الاحرار که چون انگشت ابهام از آن پنجه سرحلقه افتاده ... دوم سبحة الابرار که سبحه وار بنکتهای وحدت اشارت نمایست ... سوم يوسف و زلیخا که چون انگشت وسطی از همه سربلند تر است ... چهارم لیلی و مجنون که چون بن صر از میان برکنار است ... پنجم خردنامه اسکندری که چون خنصر عقد پنجم را مقحتستم است؛ انجام: برابر پنج گنج شامل: تحفة الأحرار، سبحة الأبرار، یوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری؛ خط: نستعلیق رقاع عالی، كا: على حسینی هروی، تا: 928ق؛ افتادگی: آغاز؛ این نسخه نفیس و یگانه که جامع نمونه های بسیار عالی و ارزنده خط، مینیاتور، تجلید، تذهیب از استادان بنام اوایل قرن دهم هجری است، سلطان محمد شاهی، حیدر على خواهرزاده استاد بهزاد، قاسم علی چهره گشای، مظفر علی برادرزاده استاد بهزاد، مقصود شاگرد استاد بهزاد، ضمن مثنوی های مزبور در مواضع مناسب اشعار را با طرح و نقش مینیاتورهای بسیار زیبا صد چندان گویا تر جلوه داده اند. این نسخه به امر سلطان حسین بایقرا به وسیله استادان وقت تهیه و تنظیم گردیده، مجدول و کمند کشی زرین و فیروزه ای، حواشی تماما مذهب و تشعیر سازی، دارای چهار کتیبه مذهب مرصع مزدوج به خط رقاع، دارای 4 سرلوح مذهب مرصع مزدوج ممتاز، دارای ده مجلس مینیاتور ممتاز؛ کاغذ: متن و حاشیه. متن بخارائی نخودی غبار زرافشان، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی قابسازی وسط ترنج دو سرترنج و لچکی هایی در گوشه و متن سوخت تحریر طلاپوش با گل و برگها و اسلیمی های بند رومی برجسته، 405، 20 سطر در دو بیت کتابت شده است، قطع: نیم ورقی حجیم، اندازه: 23/5 × 34/2سم [ف: 3-172]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3097
شامل: تحفة الأحرار، سبحة الابرار، يوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری؛ خط: نستعلیق، کا: محمود بن نظام، تا: 137ق، مجدول، مذهب، دارای 4 سرلوح مذهب؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج با ترنج و چلیپای مذهب، 382ص، 21 سطر (در 4 ستون)، قطع: وزیری، اندازه: 28×18سم [ف: 10/2 - 648]
6. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1411
شامل: تحفة الأحرار، سبحة الأبرار، يوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد على، تا: 11 رجب 1229ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج ضربی دار قهوه ای،
ص: 444
17 سطر (11×15)، اندازه: 22×17سم [ف: 4-1992]
7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 459ف
نسخه اصل: فاتح ش 3744. شامل: تحفة الأحرار، سبحة الابرار، يوسف و زلیخا، لیلی و مجنون و خردنامه اسکندری؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 182گ، 20 سطر [فيلمها ف: 1-25]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18949
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 213گ، اندازه: 22×15/7
سم [رایانه]
panj ganj = xamse
روح الامین، محمد امین، 971-1047 قمری
rūh-ol-amīn, mohammad amīn (1564-1638)
اهداء به محمد قلی قطب شاه (989-1002ق) پنج مثنوی به تقلید از خمسه نظامی: 1. خسرو و شیرین، 2. مطمح الانظار؛ 3. لیلی و مجنون، 4. آسمان هشتم (بهرام نامه)، 5-جواهر نامه که دیده نشده است. آغاز: آغاز 1: ای روان آفرین دل آرای*** وی خرد را به
خویش راهنمای آغاز 2: ای روان آفرین گردون ساز *** وی غنی از شریک و از انباز
[فهرستواره منزوی 436/1 ]
1. تهران؛ دانشسرای
عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب
گرکانی؛ شماره نسخه: 116
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ با سرلوح، مجدول؛ هر یکی با مقدمه ای به نثر؛ گویا پنجمی را نسروده است؛ قطع: رحلی [نشریه: 5-619]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3222-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-102]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9182
آغاز: مطمح الانظار: مقدمه منثور: ای از تو چراغ آفرینش روشن*** وز خرمن تو چرخ بود یک ... (پارگی) / با روح امین قرين شده آتش عشق***خواهم که زند بدان جمالت دامن / مشرق زبان را به نور خورشید حمد خدای بی زوال***چون رشک خاور ساختم ندای و اذكروا الله». آغاز منظومه: بسم الله الرحمن الرحيم***مطلع آیات کلام حکیم / فاتح گنج سخن آمد نخست*** هر چه نه با اوست نباشد درست. خسرو و شیرین: مقدمه: ای
بسته به دست جود تو قطب کمر***وای مکرمنت نهاده تاجش بر سر ... خطيب زبان را بر منبر دهان عصای بیان به دست***دادم و خود در پای منبر ذاکرانه نشسته به او گفتم». منظومه: خداوندنا به عشقم راه بنمای*** دری بر رویم از تأیید بگشای / زبانم را شهادت گوی خود کن***رخم را از دو عالم سوی خود کن.
لیلی و مجنون: ای قادر بی شریک و انباز ***خاک از تو شده سپهر اعجاز / ای نام تو مطلع هر امید ***سرلوح کتاب تست خورشید. آسمان هشتم (بهرامنامه): ای روان آفرین دل آرای*** وی خرد را بخویش راهنمای / ای سبب ساز و کار ساز همه*** وی روانبخش و دلنواز همه؛ انجام: مطمح الأنظار: بار خدایا زره عدل و داد *** خاطر ناظم کن از عشق شاد/ عفو کنش جرم که شرمنده است*** مرده به تن لیک به دل زنده است. خسرو و شیرین: منظومه: درود از حد برون آن پاک بنیاد به اولاد عظامش هم فرستاد-بزد بر مخزن اسرار پس چنگ***چو باطن ظاهرش گردید یکرنگ. لیلی و مجنون: غم را ز دلم جدا مینداز***در بر رخ من ز شوق کن باز / بفشان به سرم ز ذوق گردی*** بر درد دلم فزای دردی . آسمان هشتم (بهرامنامه): بار الها به حق چار کتاب***که کلام توشان شدست خطاب / که کتاب مرا عزیز نما*** به سر دست شه نمایش جا / مكنش خار پیش ناکس و
*کس***سخن این جا رسید و کردم بس
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مذهب و نفیس، با کتیبه های زرین، مجدول، با 6 سرلوح مذهب و مرصع نفیس، رکابه دار، جزوها برگی؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی در آذر 1348ش؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: روغنی با نقوش گل و بوته در متن و حاشیه با زمینه سبز مجدول عطف تیماج مشکی، 306گ، 23 سطر ( 17/8×9)، اندازه: 28/2×15 سم [ف: 29/2 -844]
3. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قريب
گرکانی؛ شماره نسخه: 116/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: رحلی [نشریه: 5-619]
panj ganj
منزوی، سدید الدین، 1107ق - 12 قمری
monzavī, sadīd-od-dīn (1696-180)
پنج منظومه در ستاره شناسی و به قول خود ناظم پنج گنج است در پنج مطلب: «بود گنج اول بدانش بهار***ز احوال مولود آئینه وار دوم گنج این نسخه دل نشین *** بود نقش راز نفس را نگین / سیم گنج معیار دانش عيار*** ز علم قیافه بود راز دار / بود چارمی گنج دانش نورد***ز اسرار خط کف دست مرد / بود گنج پنجم باسلوب پنج*** ز احکام دانشوری راز سنج آغاز: پنج گنج، حمد، بسم الله الرحمن الرحیم: کنم حمد رب السموات را به نماینده نور و ظلمات را
انجام: الهی بپاكان درگاه تو*** بمردان رو کرده در راه تو / باین نسخه زیوری از قبول *** باعزاز آل کرام رسول
[فهرستواره منزوی 2837/4 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3426
ص: 445
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1157ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 31گ، 15 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 1-151]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3084/2 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-62]
panj ganj
نامی اصفهانی، محمد صادق،-1204 قمری
nāmī esfahānī, mohammad sādeq (- 1790)
چهار مثنوی به تقلید و اوزان پنج گنج نظامی شامل: خسرو شیرین، لیلی و مجنون، درج گهر، وامق و عذراء سروده و ظاهرة به نظم پنجمی موفق نگردیده و چهارمی نیز ناقص مانده است. [دنا 639/2 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3594
خط: نسخ تعلیق، كا: ظاهرة خود شاعر، بی تا، تملك: غلامحسین بن محمد حسنخان به تاریخ 1313ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سوخته 25×16، 214گ، متن 12 (حاشیه 11 سطر)، اندازه: 25×16سم [ف: 1-154]
panj ganj
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6176/3 -ف
ش 178، گنج بخش. نام حق یا مقدمة الصلاة یافته منظوم: شرف بخارایی، کریما یا نصيحة الملوک سعدی، پندنامه عطار، رساله فقهی قاضی قطب (منزوی 365 و 1833)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 205-3 ]
panj ganj
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10991/1
آغاز: بسمله. حمد بیحد و ثنای بیعد مر قیومی را که عجز عقول در باب آدم از ادراک کنه؛ انجام: یکی بر سیصد دیگر طرح شود عمل المعمول شد تمت الكتاب باب اول از حمید الدین فاکوری و باب دوم از کیان ناتهه جو کی و باب سوم از شیخ سليمان و باب چهارم از میران سید هاشم و باب پنجم از میران سید طبیب اودهی می باشد ضمنا در آغاز رساله به این نکته اشاره شده که این رساله به پنج احباب و پنج احباب و پنج طبقه مشهور است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضميمه نسخه ش 10991؛ اهدائی: مرحوم حاج آقا محمد ایرانی، 1350، کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 10 سطر (12×6/5 )، قطع: بیاضی، اندازه: 10×16/5 سم [رایانه]
panj ganj
تاریخ تأليف: احتمالا قرن 8 احتمالا از سراج الدين عثمان (سراج الدين بن عثمان اودهی اودلوی (-773ق). صفي الدين بن نصیر الدین دهلوی، در دیباچه دستور المبتدی خود که در 819 ق نوشته است، از این کتاب که به فرزندش ابو المكارم اسماعيل آموخته، یاد می کند. این سابقه کابرد درسی این کتاب را نشان می دهد، در 5 «باب» و هر باب در 5 «فصل».
[مشترک پاکستان 2575/13 : نشانی و نسخه، 2577/13 : تكمله و شرح؛ مشار فارسی 951/1 : نشانی 6چ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:49/1
آغاز: بسمله. الحمدلله على ما خلق الانسان و انطق له اللسان بكلمات مؤتلفة ... این کتاب است تصریف سخن عرب و جمله وی پنج باب است و مضمون هر باب پنج فصل است و نام وی پنج گنج است؛ انجام: اعتور و اجتور ... و استصوب ... و صیب البلد. تمت الكتاب پنج گنج خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1056ق؛ 77گ (1پ-49ر و 127-1120 ر) [ف: 1-40]
panj ganj (gozīde)
اهلی شیرازی، محمد بن يوسف، 858-942 قمری
ahlī šīrāzī, mohammad ebn-e yūsof (1454-1536)
وابسته به: خمسه نظامی گنجوی = پنج گنج؛ نظامی، الیاس بن يوسف (530-614) با دیباجه ای به نثر که می نویسد سی چهل سال است از شعرهای خوب برمی گزینم و اینک از خمسه نظامی 1400 بیت برگزیدم.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 31/ 2950
بی کا، تا: نیمه های ربیع الثانی 1058ق، جان سرخه سمنان [ف: 10 1837]
panj ganj (mn.)
وابسته به: خمسه نظامی گنجوی = پنج گنج نظامی، الیاس بن یوسف (530-614) پنج گنج نظامی گنجوی در هزار بیت.
ص: 446
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2466/16
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی زرکوب مقوایی با لولا، 11ص (541-551)، ابعاد متن: 24×14، اندازه: 19×32سم [ف: 9-1234]
panj manzel-e 'ārefān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2571/36
آغاز: گوش
کن آب عارف صاحب کمال*** پنج منزل از زبان اهل حال
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 6-53]
panj-nāme
محمد شاه قاجار
mohammad šāh-e qājār
از محمد شاه قاجار به تاج الدوله طاوس خانم اصفهانی همسر فتح علی شاه قاجار درباره سیف الدوله سلطان محمد میرزا فرزند او که محمدشاه در آن وی را به احترام «والده مهربان» خوانده است چون همسر نیای او بوده است یکی از آنها مورخ 9 ذیحجه 1253 و یکی مورخ 1 محرم 1254 و یکی مورخ رجب 1254 و یکی مورخ ربيع الأول 1254، با مهر محمد شاه در برخی از آنها. راهنمای کتاب 9: 705 تا 708 و 924]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9554
کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، 5گ [ف: 17-404]
panje-ye āstāb-e 'ālam-tāb = panje-ye xoršīd
بافقی، محمد حکیم بن عبد الله، ق 11 قمری
bāfqī, mohammad hakām ebn-e 'abd-ol-lāh (- 17c)
اهدا به: میرزا بديعا محمد رضوی متولی روضه مطهره رضوی تاريخ تأليف: نوروز 1090ق در بیان پنج مسئله اختلافی عقلی است: 1. دانستن کنه ذات انسان؛ 2. دانستن حدوث کنه ذات و طبیعت عالم امکان؛ 3. دانستن کمال قدرت و اختیار؛ 4. دانستن حسن و قبح اشیاء؛ 5. دانستن وحدت وجود و مسئله فقهیه نماز جمعه در عصر غیبت و خاتمه در بیان اسرار آفرینش است. تمام عبارت و جملات کتاب به روی و قافيه حرف «الف» انشاء شده است. آغاز: 1: بسمله پنجه خورشید کمال عليم ... امل بعد استدعای نماید ذره خاکسار و بنده کم مقدار از علماء خدام و فضلاء کبار که در افاده بیان نمایند ...
2: لوح عطایای علی عظیم - فیض هدایای علیم و حکیم الحمدلله الواهب للعطايا العليم العظيم
انجام: حقه دل سر بمهر پنجه مهر علی است / پنجه خورشید حق حلال مشکل می شود
[دنا 2/ 639؛ فهرستواره منزوی 94/6]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 514
آغاز: برابر 2؛ انجام: بنوعی باشد مستلزم اجماع جمع علماء خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: رمضان 1088ق؛ پس از این ضمن 26 صفحه مطالبی است راجع به عقاید و غیره از مؤلف
که آن را ملحق به رساله نموده است، مجدول، مذهب، دارای دو سرلوح مذهب؛ واقف: نادرشاه، 1145، 71گ، 14 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 4-37]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18333
آغاز: بسمله، خیر اساسی ز اصول علیم؛ انجام: صلوات الله و سلامه عليهم في درجة العليا. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1088ق؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، ابعاد متن: 1378، اندازه: 12×20سم [رایانه]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10125/1
آغاز: برابر
1؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1082ق؛ جلد: تیماج زرد، ترنج با سر زرین، طبله دار، 50ص (1-50)، 17 سطر، اندازه:13× 19/5 سم [ف: 32-158]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17300 ض
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس ]
← پنجه خورشید ← پنجه آفتاب عالمتاب
pand
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2457/9 - في
نسخه اصل: کتابخانه وزیری جامع یزد، ش 5293. نیمه دوم آن؛
بی کا، تا: پنج شنبه 27 ربیع الثانی 982ق [فیلمها ف: 1-697]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2457/11 -ف
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا. نیمه دوم آن، مانند رساله شماره و همین مجموعه فیلمها ف: 1-697]
pand
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4734/3
ص: 447
منظومه بدیهه يمينه در پند است؛ کا: محمد احمد کرخی، تا: 1290ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی زمینه سبز با گل و بوته سرخ و زرد و زرین و عطف تیماج سرخ، 13ص (257-269)، 11 سطر (11×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 14-3688]
pand-e arastū va bozorgmehr be farzand-e xod
ارسطو، 384-322؟ قبل میلاد
arasti (-384-322)
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 541/3
خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالعلی نشریه: 2-121]
کرمانی، تا: شوال 1301 ق
pendār-hā
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
در 1322.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/16 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-99]
pand-e aflātūn be eskandar
افلاطون، 427؟ -347 ؟ قبل میلاد
aflatin (-427-347)
خطبه افلاطون خطاب به اسکندر است و نکوهش پادشاهان فارسی به عربی، باید همان باشد که به ارسطو نسبت داده اند. چاپ: مشار فارسی، ج 5، ص 5221؛ دارالسلطنه تبریز، سنگی، 1302ق، وزیری؛ 1318ق، ص
صص 336-342)؛ 1327ق، خشتی، 11ص (صص 140-150)، در هامش شرح نهج البلاغة قاضی تبریزی
1. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 541/2 خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالعلی
کرمانی، تا: شوال 1301ق
نشریه: 2-121] 2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 807/6
بی کا، بی تا؛ 2گ (61پ -62ر) [ف: 5-188]
← پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش← جواهر العقول في مناظرة الفار و السنور
pand-e bozorgmehr
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4116/5
آغاز: ابوذر جمهر حکیم فرموده است: از استاد خود شنیدم که از خدا چه بخواهم که همه نیکیها خواسته باشم؟ گفت: تندرستی و ایمان؛ انجام: گفتم: عاقبت را چه بهتر؟ گفت: خوشنودی خدای. خط نستعلیق، بی کام، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 3گ (130پ۔ 132 پ)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 13-3095]
pand be farzand
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1396/26
آغاز: حمد و سپاس بی قیاس و درود بی حد و نهایت ... این رساله ای است که این فقیر حقیر به جهت فرزند در سلک تحریر آورده ... ای فرزند غرض ازین نوشته این است که معلوم تو شود که در حیات عالیه است ... ای فرزند بدان که پیش از این که پا به عرصه این بساط بگذاری خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا [ف: 5-263]
pand-e payāmbar be ommat
بندی به فارسی در پند پیامبر به امت که در خواب و بیداری او بدو گفته بود بدین گونه: «این نامه از مدينه مصطفی است (صلی الله علیه وآله وسلم)به جمله مسلمانان ... باید که این نامه را به شهرهای مسلمانان ببرند تا هر کس سواید بگیرند . این نامه را بدیدم بر کف دست من نهاده ... این نامه نوشته شد در روز آدینه وقت الضحى في عشر جمیدى الأولى سنة ستين وستمائه على يد ... على بن محمد بن على الغجدوانی غفر الله له ... الراحمين.»
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1501/5
خط: نسخ، بی کا، تا: 710ق؛ کاغذ: سفید سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای و مقوایی زرکوب با لولا، 2ص (62-63) [سنا: ف: 2-303]
← پند خسرو پرویز ← بی وفائی دنیا
pand-e ‘erfānī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8870/6
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد صادق امام جمعه بروجرد، تا: 1271ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی مهره کشی شده، جلد:
ص: 448
تیماج قهوه ای مجدول، اگ (47پ)، 13-19 سطر (14×7)، اندازه: 18×11/3 سم [ف: 29/1-191]
pand-e farzāne be farzand
در این گفتار فرزانه ای به فرزند خود اندرز می دهد و باید از متاخران باشد. آغاز: این وصیت نامه حکیمی است که پسر خود را گفت: بدان ای فرزند که خالقی است که ترا و همه خلق را مرجع با او است. انجام: مرگ را باید آر و در هر چه باشی خدایرا فرو مگذار. تمت الوصية و الحمدلله اولا و آخرا.
[دنا 640/2 ؛ فهرستواره منزوی 352/6 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1035/17
آغاز و انجام: برابر
خط: تعليق، كا: ناصر الدین حسین بن نورالدین محمد کرمانی، تا: 1097ق، جان کرمان؛ در دنبال 5 بیت است از فارابی: نظرت بنور العقل (الله) اول نظرة***فغبت عن الاكوان و ارتفع اللبس او ما زال قلبی لائذا بجالكم 88 و حضرتكم حتى فنت فیکم النفس زيتونة الفكر الصحيح اصولها *** مباركة أوراقها الصدق و القدس / فروحی زیتی و الخال زجاجتی *** و عقلی مصباحی و مشكاته الحس / فصار بکم لیلی نهارا و ظلمتی***ضياء و لاحت من ***جنابكم (خیامکم) الشمس، و شش بیت از حسین منصور حلاج ره: قل لاخوانی روانی میتا *** فرثونی و بكوالی حزنا / اتخالونی بانی میت *** لست ذاک الميت و الله انا / انا في الصورة هذا بدنی *** كان لبسی و قمیصی زمنا / انا کنز و حجابی طلسم*** من تراب فتنحى للفنا / أنا عصفور و هذا قفصي*** كان سجنا فالفت السجنا / اشكر الله الذي سرحنی***و بنی لي في المعاد و لنا؛ و سه بیت از شيخ رئيس ره: لو كنت تعلم كلما علم الوری 77 حقا لكنت صديق كل العالم / لكن جهلت فصار عند كل من*** يهوى خلاف هواک ليس بعالم / و العقل اضحي ضاحكا متعجبا *** مما تقول و انت شبه النائم، و دو بیت از ابی العباس لو کری که دستور داده بر سنگ آرامگاهش بنویسند: الجسم يبلی اذاطال الزمان به***و النفس تبقى و هذا غاية الناس لاتیسأسن عن النفس التي بقيت *** أن كنت عن جسمك البالي على باس؛ و دو بیت از عضدالدوله: و قالوا افق عن لذة اللهو و الصبی 87 و قد لاح شیب في دجاک عجیب / فقلت اخلائی درونی و لذتی*** فان الكري عند الصباح بطيب، و دو بیت از گمنام: «لغيره في هذا المعنی»، و قائلة خل التصابي لاهله*** فان الصبا بعد المشيب جنون / فقلت لها كفي عن اللوم و اقصرى ***لذيذ الكري عند الصباح يكون؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی طلاکوب، 1ص (163)، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 3-653]
← پند نامه ← سیف الملوک و بدیع الجمال
← پندنامه ←نصایح
←پندنامه ← کتاب شاه نوشیروان عادل
←پندنامه ← وصیت
←پند نامه ← کلیات سعدی
← پندنامه ← پند فرزانه به فرزند
← پندنامه ← نصیحت نامه
← پند نامه ← دستور الوزاره
← پندنامه ← نصایح و موعظه و پند
← پندنامه ← داستان دخمه نوشیروان
← پندنامه← کریما
pand-nāme = sad pand = nasāyeh-e loqmān = andarz nāme
لقمان
loqmãn
پندهایی منسوب به لقمان حکیم که به فرزندش با عناوین «ای پسر داده است. نسخه های آن از جهت آغاز و اندازه و محتوا با هم دگرگونی دارد.
آغاز: بسمله این پند و نصایح لقمان حکیم است که پسر خود را ... ای فرزند خدای عزوجل را بشناس و هر چه از پند و اندرز و نصیحت گویی نخست خود بدان کار کن
انجام و کاری که بخواهی کردن مگو چون وعده کنی زود وفا کن. هیچ کس را مترسان تا ایمن شوي ان شاء الله.
چاپ: این رساله به دو نام «صد پند» و «نصایح لقمان» به چاپ رسیده است؛ کانپور، سنگی، 1275، وزیری بزرگ، عص، صص 7-12)؛ کانپور، سنگی، 1323، وزیری، 5 ص (صص 84 88)؛ ایران، سنگی، 1315، جیبی، 5ص (صص 91-95)؛ ایران، سنگی، 1302، جیبی، 6+1صص (با احادیث قدسی: صص( 90 -95)
[نسخه های منزوی 1641/2 ؛ الذريعة 26/15 ، 470/3 : به عنوان تحفة الملوک و 26/15 ؛ مشترک پاکستان 2374/4 ؛ فهرستواره منزوی 515/6 ؛ در دنا پراکنده شده 644/2 (17 نسخه) با عنوان «پندنامه» و 109/7 (6 نسخه) با عنوان «صد پند» و 706/10 (15 نسخه) با عنوان «نصایح لقمان»؛ مشار فارسی، ج 3، صص 3378-3377 ]
شرح و حواشی:
1- تحفة الأمراء؛ مقبول طفیلی (13)
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2654/11
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ اص (73پ) [ف: 6-86]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9004/22
ص: 449
آغاز: در اخبار آمده است که لقمان حکیم بپسر خود را بدین چند کلمه پند میداد که یاد گیرد و بدان کار کند و خردمند و زیرک گردد؛ انجام: بر دوستی زنان اعتماد مکن. ناشمرده بکار مبر. از غیبت کسان یاد مکن.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج مجدول 1گ (238ر -238ر)، ابعاد متن: 2079/5 ، اندازه:
13/2 23/18 سم [ف: 29/2 -601]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 740/13 -ف
نسخه اصل: پاریس .125S. P (بلوشه 151)؛ خط: نستعليق هندی، بی کا، تا: 1052-1057ق [فيلمها ف: 1-533]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8948/13
خط: نستعلیق شکسته، کا: خليل ذوالقدر، تا: با تاریخ 1053ق، جان احمد آباد گجرات؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 1گ (113ر)، ابعاد متن:
10/5 × 23/5، اندازه: 26/4×14/4 سم [ف: 29/1-439]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9457
آغاز: برابر؛ انجام: بقضای الهی رضا ده بتعظيم سلطان غره مشو
خط: نستعلیق، كا: علی حسینی، تا: 1097ق؛ مجدول مذهب، دارای سرلوح مذهب مرصع، دارای سه تصویر مینیاتوری، رکابه دار؛ جلد: تیماج مشکی ترنج دار، 5گ، 8 سطر، اندازه:
21×14سم [ف: 30-146]
6. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8852/29
خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل رجب 1098ق، جا: قريه دوزال قراجه داغ؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج و جدول، اص (221)، اندازه: 27/8×16/1 سم [ف: 29/1 -127]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4341/2
آغاز: بدان که این چند پند سودمند است که لقمان حیکم به پسر خود وصیت کرده، و فرموده که هر که این سخنان را یاد گیرد ... ای پسر خدای عزوجل را بشناس بوحدانیت؛ انجام: اسراف در هیچ کار مکن تا ذلیل و خوار نگردی. انشاء الله تعالی ... خط: نستعلیق، کا: میر علی اکبر ولد میر محمد محسن زکی حسینی، تا: 91-119، جان محمد آباد بیدر؛ جدول و کمند بندی شده، محشی؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالوئی، اگ (25ر -25پ متن و سپس هامش)، 13 سطر، اندازه: 34×22/3 سم [ف: 7-357]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 34/2 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-183]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11069/4
آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد این صد پند دلبند سودمند لقمان حکیم است؛ انجام: با صالحان صحبت داشتن پیوسته با وضو بودن خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، ضميمه نسخه ش 11069؛ کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: میشن [رایانه ]
9. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 1090/2
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-267]
10. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 867/15
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای کرم رنگ عطف تیماج قرمز، 3گ (71ر-73ر)، قطع: جیبی اندازه: 19/5×9 سم (نشریه: 13-241]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16144 ض
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس]
12. تهران، ملک، شماره نسخه: 5396/5
آغاز: برابر، انجام: 99 فروتن باش، 100 زندگانی کن بخدای عزوجل بصدق. بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سبز، 3گ (82پ۔ 84پ)، 9 سطر، اندازه: 10/8 × 17/8 سم [ف: 8-329]
13. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2167/3
آغاز: بسمله، الحمدلله ... این چند پند سودمند دلپسند است؛ انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان اصفهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 2ص، 11 سطر (
14/5×9 )، اندازه: 21×15سم [ف: 5-237]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 508/2 -طباطبائی
بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز یک لای
1گ (9در-60ر)، قطع: رقعی، اندازه: 16×8سم [ف: 22-204]
15. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7144/1 - 36/144
آغاز: برابر؛ انجام: دل گفت مرا علم لدنی هوس است ×× بر کوی به من اگر تو را دست رس است / گفتم که الف گفت دگر هیج مگوی ×× در خانه اگر کس است یک حرف بس است خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن حسینی تبریزی، تا: شنبه 15 جمادی الأول 1215ق؛ جلد: تیماج مشکی، 4 گ، 12 سطر، اندازه: 20×17سم [ف: 2-666]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 476/3
ط خط: نسخ، بی کا، تا: 1231ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 2ص (198-199)، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 24/3 -19]
17. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 29412
آغاز: بسمله، أما بعد این صد پند دلبند سودمند است که لقمان حکیم پسر خود را وصیت کرده و فرموده؛ انجام: لقمه خود را بردار و نیک بجای و فرو بر و السلام علی من اتبع الهدی. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1237ق؛ ضمیمه نسخه ش 16098؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی مزین به جدول خط کشی و حواشی زنجیره ای [رایانه ]
18. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1872/3
انجام: کسی که علم را بخود می بندد عالم نیست
ص: 450
خط: نسخ، كا: محمد حسین، تا: ربيع الأول 1253ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 11ص (25-35)، اندازه: 20×16سم [ف: 3-1080]
19. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4890/1 - 24/190
آغاز: بسمله بسند معتبر از حضرت صادق (علیه السلام) منقولست که فرمود بخدا قسم خدا حکمت را بلقمان نداد برای انجام: آنچه نمی دانی از علما بادگیر و آنچه دانستی بمردم یاد ده. قدری از نصایح لقمان تمت
خط: تحریری، كا: على نقی موسی آبادی، تا: 1267ق؛ جلد: تیماج مشکی، 23گ، 11 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 8-4795]
20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1236/2
آغاز: پندیات لقمان، بسمله، الحمد لله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة عليخير خلقه و مظهر حقه و معدن سره محمد و اله و عترته و أصحابه اجمعین ! اما بعد این چند دلپسند است؛ انجام: در خانه اگر کس است یک حرف بس است.
حاوی نصایح چندی است از لقمان حکیم به فرزند خود. معروف است که «لقمان حکیم فرزند خود را وصیت کرده فرموده است که هر که این سخنان را یاد گیرد و بدان عمل نماید خردمند و زیرک گردد.»؛ خط: نستعلیق بسیار خوش، كا: حکیم شیرازی بن وصال شیرازی، تا: 1269ق؛ کاغذ: متن دولت آبادی، حاشیه فرنگی آهار مهره، جلد: رنگ و رغن، بوم سیاه، ترنج داخل گل و بوته زر و شنجرف و لاجورد و سبز، 9 سطر، اندازه: 22×14سم
[ف: 3-289]
21. تهران، ملک، شماره نسخه: 526/3
آغاز: بسمله. حمدله. اما بعد بدانکه این صد پندی است که لقمان حکیم با پسر خود کرده است و فرموده است؛ انجام: طعام گرم بنفس سرد مکن، دست در کاسه میفشان.
خط: نستعلیق، کا: سید حسن حسینی متخلص به ثریا، تا: 1271ق؛ کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 7ص (43-49)، 15 سطر، اندازه: 17/3×11/1 سم [ف: 5-59]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 26/3 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-183]
22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1970/2
آغاز: صد پند لقمان. بسمله. حمدله. این صد پند سودمند که حضرت لقمان پسر خود را ... وصیت کرده قبلة الكتاب ملامیر على ... صورت کتابت آن باین ترتیب بجهت یادگار نوشته. ای پسر خدای ... را بشناس.؛ انجام: و نجات بخشنده هر بنده (كتبه ... هدایت الله شیرازی في شهر رجب 1285).
خط: نستعلیق، کا: هدایت الله شیرازی، تا: رجب 1285ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 4 گ (140پ -143پ)، 9 سطر (10×5)، اندازه: 11×17 سم [ف: 8-583]
23. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 478/3
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این پند دلپسند لقمان حکیم است که مر پسر خود وصیت فرموده؛ انجام: بدانکه میان فرق آدمیان و بهایم بدین ادب است، سخن بسیار است ليكن در خانه اگر کسی است یک حرف بس است.
خط: نستعلیق، کا: اسد الله تنکابنی، تا: 27 صفر 1286ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی، لاگ (66-72پ)، 11 سطر (13×6)، اندازه: 18×11 سم [ف: 2-86]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8899/5
آغاز: در اخبار آمده است که لقمان حکیم مر پسر خود را وصیت کرده است بدین کلمات که هر که این کلمات را یاد گیرد؛
انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: سيف الدين بن شمس الدين، تا: 21 شعبان 1291ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مجدول 4گی (79ر -82ر)، 12 سطر (
14/4×9/6 )، اندازه: 19/3×12/9 سم [ف: 29/1-265]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 298/5 - فيروز
آغاز: برابر
خط شکسته نستعلیق، کا: محمد ابراهيم بن زین العابدین اصفهانی، تا: 1294ق؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: مخمل بنفش با ترنج، 4ص (289-292)، 12 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 21-285]
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15614/8
آغاز: برابر؛ انجام: سعادت دنیا و آخرت در صحبت دانا شناس از نادان دامن درکش
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1295؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج ضربی ساده پسته ای، 7ص (219-225)، اندازه: 11/4 × 18/2 سم [ف: 43-192]
27. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 707/2
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این است صد پند دلبند سودمند که حضرت لقمان حکیم فرزند خود را وصیت؛ انجام: طعام بسیار مخور که دل سیاه کند و از عبادت باز دارد تمت ... حرره ... رضاقلی ادیب شیرازی
خط: نستعلیق، كا: رضاقلی ادیب شیرازی، تا: 1296ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا با روکش قرمز مجدول با کاغذ طلایی عطف پارچه سبز، 8گ (7-14)، 6 سطر، قطع: رقعی، اندازه:
10×16/5 سم (نشریه: 13-81]
28. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 334
آغاز: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: محسن، تا: یکشنبه 25 شعبان 1300ق؛ مجدول، مذهب، دارای سرلوح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4، 8 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 1-437]
27. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 541/1 خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالعلی کرمانی، تا: شوال 1301 ق
[نشریه: 2-121]
ص: 451
29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 57/17 -فیروز
کا: میر سید علی تفرشی لشکر نويس ملقب به موثق لشکر، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 2ص (138-1390)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 × 20/5 سم [ف: 21-206]
30. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه: 610/3
آغاز: در اخبار آمده است که لقمان حکیم مر پسر خود را وصیت کرده بدین کلمات که هر که این کلمات را یاد گیرد و بدین کار کند خردمند و زیرک گردد، ای پسر خدای عزوجل را بشناس؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ پس از رساله قطعه ای از «نصایح الملوک» درج شده؛ مگ (19پ - 22ر)، 11سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-647]
31. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13848/2
آغاز: الحمد لله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله اجمعين این صد پند سودمند که حضرت لقمان پسر خود را بارتكاب آن وصیت کرده؛ انجام: و اوست رستگاری دهنده و نجات بخشنده
هر بنده. خط: نستعلیق زیبا، كا: محمد تقی بن محمد حسن شیرازی، تا: 24 ذیقعده 1307ق؛ کاغذ: فرنگی، نوع جلد: تیماج زرشکی مجدول ضربی، اص (81ر 82 پ)، 12 سطر (6/5×13/5)، اندازه: 18611/5 سم [ف: 35-195]
32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8995/6
آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين و الصلوة و السلام على خبر خلقه محمد و آله اجمعین. اما بعد این چند کلمه ای است به غایت مفید و سودمند که لقمان حکیم پر خود را وصیت فرموده است در باب پند و نصیحت ...
اول آن که ای پسر خدای عز وجل را بشناس؛ انجام: برابر شامل صد نصیحت؛ خط: نستعلیق خوب، کا: محمد بن حاجی محمد قلی قزوینی اشوری، تا: با تاریخ 1311ق؛ کاغذ: فرنگی نازک حنایی و نخودی آهار مهره، جلد: گالینگور مشکی، عطف چرم با نقوش زرین طلاکوب. آستر بدرقه کاغذ ابر و باد مرمری. قطر: 4/4، 4ص (730 - 733)، 18 سطر (12/5 × 23/5 )، اندازه: 32/3×20/23 سم [ف: 29/1 -580]
33. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره/7
خط: نستعلیق خوش، كا: حسین بن ابي تراب حسینی، بی تا؛ 16ص [نشریه: 7-754]
34. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3889/1
آغاز: الحمدلله رب العالمين والسلام على سيد الأنبياء و المرسلين محمد و آله اجمعين اما بعد در اخبار آمده است که لقمان حکیم پسر خود را وصیت می کرد به این کلمات؛ انجام: طعام تنها مخور که بدترین خلق باشی آب بسیار در میان طعام مخور سخن بسیار است در خانه کس است یک حرف بس است خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان، جلد: مقوا، آپ -80ر، 8گ، 7 سطر، اندازه: 19×13سم [ف مخ: 5-2278]
35. تهران، ملک، شماره نسخه: 5083/2
آغاز: بسمله. حمدله. و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين ... این صد پند سودمندیست که لقمان حکیم پسر خود را وصیت فرموده؛ انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ جلد: میشن قهوه ای روشن ضربی، 5گ (16ر-20پ)، 14 سطر، اندازه:
28/3×18/2 سم [ف: 189-8]
36. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 19- فيروز
آغاز: بسمله، الحمد لله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد؛ انجام: و تنها مخور که بدترین مردم باشی کتبه العبد الحقير الفقير عبدالکریم. خط: نستعلیق، كا: عبدالكریم، بی تا، دارای کتیبه مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی شکری روشن، جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 22ص، 6 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 10×17 سم [ف: 21-133]
37. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4116/4 و 2720-ف
آغاز: بعضی از نصایح لقمان حکیم است که پسر خود را وصیت فرموده است. ای فرزند خدای ... را بشناس؛ انجام: و هر چه بکار نیاید نیاموز.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 4 گ (127 - 130ر)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 13 3094] و [فیلمها ف: 1-136]
38. تهران، حقوق، شماره نسخه: 111/26 -ب
خط: نستعلیق ریز و چلیپا؛ بی کا، بی تا؛ 2گ(341ر-342پ) [ف: 24]
39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4607/5
آغاز: پندیات لقمان عليه الرحمة. بسمله. این صد پندیست که لقمان حکیم علیه الرحمه پسر خود را وصیت فرمود؛ انجام: و توکل بخود تا در دست عارضه عصیان در نمانی.
خط: نستعلیق، كا: تقی حسینی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لایی خط کشی شده زرد، 4 گ (76 - 79ر وپ)، 17 سطر، اندازه: 22614/3 سم [ف: 12-319]
40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1338/44 و 1236/44 ف
نسخه اصل: بادلیان 69 .Add اوزلی (ش -1241)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-585]
41. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 11/26 -ب
بی کا، بی تا؛ 2گ (1341 - 342) [ف: 449]
pand-nāme
مارکوس اورلیوس، 121-180 میلادی
mārkūs orelīūs (121-180)
مترجم: طالبوف ، عبدالرحيم بن ابو طالب 1250-1329 قمری
ص: 452
تاریخ تأليف: آغاز 25 شعبان 1310ق
از مارکوس اورلیوس قیصر و امپراطور روم است و طالب اف میرزا عبدالرحيم بن ابی طالب نجار زاده تبریزی برای ولیعهد از روسی به فارسی در آورده و دوازده فصل در آن هست هر یک چند بند.
آغاز: افاده مخصوصه مخفی نماند که تاثیر وقوف کلام تنها مایه فصاحت و بلاغت آن نیست ... چاپ: در تهران دوبار چاپ شده؛ استانبول، 1310ق مشار 278؛ الذريعة 199/3 ؛ [دنا 640/2 ؛ فهرستواره منزوی 355/6 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5006
آغاز: برابر؛ انجام: مملو از رحمت و برکات است. تمام شد پندنامه قيصر. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 89گ، 12 سطر (16×10/5 )، قطع: خشتی، اندازه: 22×17سم [ف: 4083-15 ]
2. شیراز؛ شاهچراغ، شماره نسخه: 649
بی کا، تا: سه شنبه 22 صفر 1328ق (شروع كتابت)؛ نسخه به آقای محمد مهدی تقدیم شده؛ 68گ، اندازه: 16×21/5سم [ف: 3-15]
pand-nāme
محمود غزنوی، شاه ایران، 360؟ -421 قمری
mahmūd-e qaznavī, šāh-e īrān (972-1031)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 888/6 -ف
خط: نستعلیق، کا: زمان رضا قلی خان بهار، بی تا، 15 سطر [فيلمها ف: 1-545]
pand-nāme = nasīhat-nāme = nasāyeh-e xāje ‘abd-ol lāh-e ansārī be xāje nezām-ol-molk-e tūsī
انصاری، عبد الله بن محمد، 396-481 قمری
ansārī, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1006-1089)
از نصیحت های خواجه عبدالله انصاری به خواجه نظام الملک طوسی می باشد. نسخه های این نصیحت نامه در آغاز و بندها گوناگون است.
آغاز: در رعایت دلها کوش و عذر بنيوش و عیب مردم بپوش و دین بدنيا مفروش یا نظام هر که ده خصلت شعار خود سازد در دنیا و آخرت کار خود سازد. با خدای خود به صدق، با خلق به انصاف، با نفس خود به قهر، با درویشان به لطف، با بزرگان به خدمت، با خردان به شفقت با دوستان به نصیحت، با دشمنان به حلم، با جاهلان به خاموشی، با عالمان به تواضع ... الى آخر. دنا 641/2 (34 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 670/6 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 441/7 -ف
نسخه اصل: نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش 1819؛ بی کا، تا: قرن 9؛ افتادگی: انجام؛ اگ (48) [فيلمها ف: 1-473]
2. تهران، ذکاء، یحیی؛ شماره نسخه: 24
آغاز: نصیحت پیر هرات نور قبره مر نظام الملک طوسی را. هر که ده خصلت شعار خود سازد؛ انجام: الهی اگر خارم از بوستانم اگر گلم در نظر دوستانم
خط: نستعلیق خوش، کا: محمد محسن هروی خوشنویس، تا: قرن 10؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: سمرقندی متن و حاشیه، جلد: تیماج مشکی سوخت با لچک و ترنج (نشریه: 3-140]
٣. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 492/34
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ 96 (334-429 هامش) [ف: 43-5 ]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11573/4
آغاز: برابر؛ انجام: الهی بحق آنکه ترا حاجت نیست رحمت کن بر آنکه او را حجت نیست.
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ با سر لوح زیبای مذهب، کتیبه مکتب خراسان، مجدول، وقف نامه «محمد علی» که این نسخه را بر فرزندش خواجه عبدالله وقف کرده است به سال 1235 ق همراه مهر «عبده الراجی محمد علی» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، 6گ (34-39)، 15 سطر، اندازه: 12×7سم [ف: 29-273]
5. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1822
آغاز: برابر، انجام: سعادت دنیا و آخرت در دست دانا دان از نادان دامن در کش انشاء الله توفیق رفیق باشد.
آغاز نسخه با پندنامه خواجه عبدالله انصاری مطابقت دارد بنابراین آنچه در فهرست به نام نصایح لقمان آمده صحیح نیست، حاوی بعضی از سخنان و نصایح و مواعظ اخلاقی از خواجه نظام الملک طوسی است؛ خط: نستعلیق ممتاز، كا: علی سلطانی، تا: 135ق، جان بخارا؛ مجدول، با کتیبه مذهب زمینه لاجوردی بسیار عالی طرح کار هرات؛ مهر: علی اکبر بن الحسینی، محمد رضا الحسینی، منشی الممالک، حسین بن هدایت الله، مشير السلطنه؛
کاغذ: متن و حاشیه شده متن خانبالغ نخودی رنگ حواشی اصفهان، جلد: مقوای روکش چرم مشکی ساغری مجدول کمند دار زرین، 18، 7 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 764-7 ]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 547/4
آغاز: فرزند با حق بصدق باشد با خلق بانتصاف با نفس خود؛ انجام: و کار دنیا من در مسجد آب دهن مینداز
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای
ص: 453
مقوایی، 4ص (98-101)، اندازه: 18/7×9/8 سم [ف: 5-66]
٧. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2596/3
آغاز: برابر؛ انجام: از نادان دامن در کش ان شاء الله تعالى حق سبحانه و تعالی توفیق رفیق گرداند بحرمة محمد و آله الامجاد
خط: نستعلیق، كا: عنایت الله، تا: 1086ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 3ص (278-280)، 15 سطر (17×8)، اندازه: 24×12/5 سم [ف: 9-1440]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 603/3 -ف
نسخه اصل: نافذ پاشا ش 1059؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: ربیع الاول 1087ق، 2گ (180ر-181) [فيلمها ف: 1-509]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7598/4
خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: 1092ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 2گ (19 20)، 17 سطر (11×18/5)، قطع: ربعی، اندازه: 24×19/5
سم [ف: 647-16 ]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8841/116
آغاز: خواجه عبدالله انصاری رحمة الله علیه می فرماید که عاشق خدا باش نه بسته هوا. نقل است که روز جزا پرسیده شوند هر چه مستوجب آن باشند
از سخنان خواجه عبدالله انصاری؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: جمال الدین محمد حسنی، تا: پنج شنبه 20 شوال 1117ق، جا: مشهد مقدس؛ کاغذ: چند نوع بیشتر شرقی نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی عطف جرم قهوه ای، اص (702)، اندازه: 34/9×22/3 سم [ف: 29/1 -105]
11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7534/11
خط: نستعلیق، کا: قزوینی كلوسجودی، محمد معصوم، تا: 1164ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب ترنجی سوخت مقوایی، 13 سطر (13×6)، قطع: بغلی، اندازه: 16×9سم [ف: 16-613]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1399
آغاز: برابر؛ انجام: من سگ صفت و سنگدل از همت تو×× نومیدنیم که سنگ و سگ را باراست. خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: ناصر الدین شاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 14گ، 10 سطر (6×10/5)، اندازه: 19×12سم [ف: 3-458]
13. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 798/1
آغاز: برابر؛ انجام: گذشتن از خود رسیدن به حق دان
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگی آهار مهره، جلد: تیماج سبز، 4گی (1-4ر)، 6 و 16 سطر، قطع: جيبي، اندازه: 15× 21/5 سم [نشریه: 13-173]
14. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2212/1
بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز زرکوب مقوایی، 5گ (2پوپ)، اندازه: 13×12 سم (ف: 9-889)
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16417
آغاز: برابر؛ انجام: خجل و شرمسار کردی توفیق و رفیق باد. خط: نستعلیق و شکسته خوش، كا: معصوم بن محمد گرمرودی، تا 1240ق؛ اوراق دارای کمند، مجدول؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی یک لا جدول بندی به زر، 46گ [ف: 17-527]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5795/6
آغاز: دنیا همه تلخ است بسان زهره*** خصمی است که در جگر نشاند دهره خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن حاجی تراب شیرازی، تا: 1239 1240؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 14گ (134ر-147ر)، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 15-182]
17. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4482/1
آغاز: نصایح عبدالله انصاری. بسمله. و به نستعین، این چند کلمه ایست از نصایح و اشعار ندیم بارگاه حضرت جباری خواجه عبدالله انصاری ... رباعی: ای ز دردت خستگان را بوی درمان آمده*** یاد تو مر عاشقان را مونس جان آمده ... الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم و جانی ده که کار آن جهان سازیم؛ انجام: فرقه بی گبر و فرو و زمره دل ساده اند. این نسخه سخنهای خوش دلخواه است، پیوسته نصیب آگاه است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: دو شنبه 18 جمادی الاول 1242ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 14گ (1پ -14ر)، 12 سطر (13×7)، اندازه: 21×15سم [ف: 13- 3430]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13868/2
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد پیر هراتی عبدالله انصاری قدس سره میفرماید هر که این ده خصلت را شعار خود سازد در دنیا و آخرت کار خود سازد؛ انجام: الهی عمر بر باد کردم و بر تن خود بیداد کردم الهی تو عمر طویل بده قائم آل محمد صلی الله عليه و آله ظهور فرماید آمین یا رب العالمين تم
خط: نسخ، بی کا، تا: 11 رجب 1251ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 4گ (69پ -73پ) [ف: 37-435]
19. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 11343/12
آغاز: نصایح عبدالله انصاری. بسمله. و به نستعین، این چند کلمه ایست از نصایح و اشعار ندیم بارگاه حضرت جباری خواجه عبدالله انصاری ... رباعی: ای ز دردت خستگان را بوی درمان آمده****یاد تو مر عاشقان را مونس جان آمده ... الهی دلی ده که در کار تو جان بازیم و جانی ده که کار آن جهان سازیم؛ انجام: فرقه بی گبر و فرو و زمره دل ساده اند. این نسخه سخنهای خوش دلخواه است، پیوسته نصیب آگاه است.
نصایح و رباعیات؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه محرم 1255ق، گ (47 ر- 49پ) [مختصر ف: 860]
20. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1070/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة على نبيه محمد صلی الله
ص: 454
علیه و آله؛ انجام: فرقه ای بی کبر و فر و فرقه ای دل ساده اند خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم بن احمد کتابفروش، تا: 1269ق، جان مدرسه اکبریه لاهیجان؛ جلد: تیماج قهوه ای، 9گ (45-53ر)، اندازه: 16/5 × 22/5 سم [مؤيد: 3-74]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13738
آغاز: برابر؛ انجام: بتعظيم سلطان غره مشو بد کس پیش او مگوی بقضا رضا ده. خط: نستعلیق خوش جلی، كا: عبدالله حسینی، تا: 1286ق؛ مصدر به ترجمه چهل حدیث جامی (817-898ق) مجدول، دارای سرلوح منقش و مذهب، دارای کمند؛ واقف: محمود قهرمانی، تیر 1363؛ 7گ، اندازه: 21/3×14سم [ف: 17-63]
22. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5917/2
خط: نستعلیق، كا: رضای قاجار، تا: 10 رجب 1298ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، عطف تیماج تریاکی، 12 سطر (12×7)، قطع: جیبی، اندازه: 12×16سم [ف: 16-152]
23. همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 40/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [نشریه: 5-377]
24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 23705
آغاز: بیک چشم از تو قانع نیستم؛ انجام: ما در خاک تیره و شما در خواب غفلت
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2785/7
آغاز: الهی چون توانستم ندانستم و چون دانستم نتوانستم ای اهل جاه ببازار و بمسجد بی گاه انجام این مذهب خواجه عبدالله انصاریست دنیا را اگر دوست میداری بده تا بماند و اگر دشمنم میداری بده تا نماند.
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج خرمائی طلاکوب، 3ص (59-61)، 23 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 10-28]
26. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 483/10
-ف آغاز: اذا دخل عنده قال: دل کوش و عیب پوش خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مراد ملا ش 1796، 9گ (245-253) فیلمها ف: 1-491]
27. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1146/3 ف
نسخه اصل: بادلیان 2691) e37 و 268 و 2681)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-570]
28. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1236/39 ف و 1338/39 -ف
نسخه اصل: بادلیان 69 .Add اوزلی (ش 1241)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-585]
29. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 361/2
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این سخنانیست که حضرت قطب الأوتاد الشيخ الكبير ... در هر بابی فرموده اند تا هر کس از سخنی در خور مشرب خود بهره گیرد في حق أهل الدنيا و احوالنا، رباعی: دنيا همه تلخست بسان زهره*** خصمسیت که در جگر نشانده دهره / آنکس که ازو گرفت امروز نصيب*** فردا ز بتول حق ندارد بهره. ای درویش بدانکه دنیان جهان غرورست و شهرستان شرور است عنا آن غر پیشه است؛ انجام: بنهجي سؤال کردند که درویشی کدامست فرموده درویشی خاکیست پخته آبکی برو ریخته نه کف پا را از و دردی ونه پشت پا را از او گردی. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج سیاه، 25گ، 14 سطر، اندازه: 14×9 سم [ف مخ]
30. مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 694/79
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، 3ص، اندازه:
13/5 × 22/5سم [ف: 1-549]
31. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2523/5
آغاز: برابر؛ انجام: از نادان دامن درکش خط: نسخ، كا: مذنب شاعر، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 3ص (51-53)، 10 سطر (10/5 × 15/5)، اندازه:
15/5 ×22 سم [ف: 9-1320]
32. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 887/10
آغاز: نسخه: بسمله، شيخ بنظام الملک نوشته است: که ای عزیز زندگی تو وقتی از مرگ به بود که تا به یازده خصلت مخصوص گردی.. انجام: علم آن بود که حق سبحانه و تعالی در دل بنده مومن ریزد.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 6گ (95ر -100)، 17 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 2-151]
33. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 13875/7
آغاز: اذا دخل عنده قال: دل کوش و عیب پوش
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (36پ -37ر) [ف: 37-443]
34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7566/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، اص (34)، 15 سطر (15×8/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 18×10/5 سم [ف: 16-631]
pand-nāme = nasāyeh = valad-nāme = pesar-nāme
عطار، محمد بن ابراهیم، 537؟ -627؟ قمری
‘attār, mohammad ebn-e ebrāhīm (1143-1230)
منظومه اخلاقی است بر وزن مثنوی مولانا اثر مشهور شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری که در حدود 850 بیت است و بیش از هر کتاب دیگر عطار به طبع رسیده و به عربی و ترکی و هندی نیز ترجمه شده است. نام این منظومه در برخی نسخه ها «ولدنامه» است، ولی به این نام معروف نیست، امین احمد رازی نیز در تذکره هفت اقلیم «ولدنامه» ذکر کرده و حاجی خلیفه در کشف الظنون «پسر نامه» نوشته است. اختیار این نام از آنجاست
ص: 455
که در این مثنوی ابیات زیادی خطاب به پسر وجود دارد و عطار هم در سایر منظومات خویش از آن نامی نبرده است. از این رو بعضی «ولدنامه» نوشته اند و برخی «پسر نامه» ولی آنچه معروف است «پندنامه» است. در این مثنوی هم عطار مانند سایر مثنوی های خود به مدح خلفای سه گانه و ستایش ابو حنيفه و شافعی پرداخته و تسنن خود را ثابت کرده است، ولی ناشران به منظور این که وی را شیعه وانمود سازند ابیات مزبور را حذف کرده اند. ابيات محذوفه این است که در دنبال نعت سید المرسلین آمده است: آنکه شد یارش ابابکر و عمر***از سر انگشت او شق شد قمر / آن یکی او را رفیق غار بود*** و آندگر لشکر کش ابرار بود / صاحبش بودند عثمان و على ***بهر او گشتند در عالم ولی / آن یکی كان حيا و حلم بود***و آندگر باب مدینه علم بود / آن رسول حق که خير الناس بود*** عم پاکش حمزه و عباس بود. در مناقب ائمه دین رضوان الله عليهم اجمعین: آن امامانیکه کردند اجتهاد***رحمت حق بر روان جمله باد / بوحنيفه بود امام اصفيا *** آن سراج امتان مصطفی / باد فضل حق قرین جان او*** شاد بادا روح شاگردان او / صاحبش بویوسف القاضی شده***وز محمد ذوالمنن راضی شده / شافعی ادریس و مالک با زفر*** یافت زیشان دین احمد زیب و فر / روحشان در صدر جنت شاد باد*** قصر دین از علمشان آباد باد. در فصل تفريد و تجرید تخلص خود را تلویح چنین آورده است: هر که گرد کوره انگشت گشت***جامه از دودش سیاه و زشت گشت / وانکه با عطار می گردد قریب***او همی یابد ز بوی خوش نصیب. (گلچین معانی)
عنوان های آن عبارتند از: در منقبت ائمه، در عذر گناه، در مذمت نفس اماره، در سبب نجات، در بیان فضیلت ذکر، در بیان سلوک با مردم، در بیان علامات مدبری، در بیان احتراز کردن از چهار چیز.
آغاز 1: حمد بیحد مر خدای پاک را ***آنکه ایمان داد مشت خاک را / آنکه در آدم دمید او روح را *** داد از طوفان نجات او نوح را
٢. ابتدا کردم بنام کردگار***خالق خلق از صغار وكبار انجام: 1. گر بخوانی ور برای بنده ایم***هر چه حکم تست از آن خرسنده ایم / رحمت حق باد بر روح آن کسی*** کین نصایح را بخواند او بسی
2. هر که اینها را بداند عاقل است ***و آنکه اینها کار بندد کامل است / در جوار انبيا دار السلام***همنشین اولیا باشد مدام چون ندارم در دو عالم جز تو کس***هم تو میباشی مرا فریاد رس
چاپ: ایران، سنگی، بدون تاریخ، وزیری، صص147-184)؛ کانپور، سنگی، 1323، وزیری، 84ص (صص 1-84)
[ نسخه های منزوی 2697/4 و 3277 و 270؛ الذريعة 200/3 ؛فهرستواره منزوی 463/10]
شرح و حواشی:
١- سعادت نامه؛ شمعی برزینی، مصطفی (-1000) 2- پندنامه (ترجمه)
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1004/21 ف
نسخه اصل:بادلیان 224 .Land Or؛ خط: نسخ، كا: درويش حسن، تا: جمعه پایان ربيع الثانی 886ق؛ 15 سطر [فیلمها ف: 1-553]
2. تهران، مفتاح؛ شماره نسخه: 575/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول [نشریه: 7-211]
3. تهران؛ بیانی، مهدی (دکتر)؛ شماره نسخه: 55/2
خط: تعليق، كا: أمر الله بن حاج شیخ اویس نخجوانی، تا: 901ق [نشریه: 1-15]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2599/7
آغاز: برابر 2؛ انجام: هر که آرد این وصیتها بجای***در دو عالم راحتش بخشد خدایا خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: روغنی بوم نارنجی با گل کوکب الوان، 18گ (739-756)، 25 سطر، اندازه: 21812/5 سم [ف: 8-336]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9282/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: استانبولی، جلد: مقوا عطف پارچه، 46گ (12پ -57پ)، 9 سطر (8×4/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 14×10سم [ف: 17-339]
6 . تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2613/2
آغاز: گر بهر چوبی کنی دندان خلال ×× بینوا گردی و افتی در و بالا انجام: هر که آرد این وصیتها بجای ×× در دو عالم راحتش بخشد خدای
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ کنار و عطف تریاکی درون تریاکی، 47ص (1-47)، 11 سطر (13×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 9-1474]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5972
خط: نستعلیق بسیار خوش، بی کا، تا: 1048ق؛ که عماد الكتاب در سال 1342 آن را از میر عماد نشناخته است و یادداشت دیگری را باطل کرده، به علت آنکه بیست سال پس از میر عماد کتابت شده، مجدول، با یک سرلوح مذهب؛ تملک: آقا میرزا محمد گلپایگانی با مهر «محمد البهائی مورخ 1295» (بیضی)؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن قرمز، 31گ، 10 سطر، اندازه: 26×17/4 سم [ف: 2-68]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9805
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنجی مقوایی، 40گ، 11 سطر (5/5×11)، قطع: بغلی، اندازه: 17×10سم [ف: 17-486]
9. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 16/4
آغاز: برابر 1
ص: 456
در فهرست نام مؤلف نیامده و به استناد آغاز آن تعیین گردید؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ در آغاز آمده: «کتاب نصايح الولد مولانای روحی علیه الرحمه)؛ 29گ (43-71پ)، اندازه: 28/5×15/5 سم [ف: 33]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1149/5
آغاز: برابر 2
در حدود هشصد بیت می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1126ق؛ 17ص (275-291) [ف: 3-405]
11. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 685/2
آغاز: برابر1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: مرحوم ذوالریاستین مورخ 1355ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 36گ (31-66پ)، قطع: رقعی، اندازه: 18×11 سم (نشریه: 13-65]
12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9665
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: استانبولی، فاقد جلد، 23گ، 24 سطر (10×16/5)، قطع: ربعی، اندازه: 23×16سم [ف: 17-447]
13. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6395
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، با سرلوح مذهب؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن سیاه، 32گ، 14 سطر، اندازه: 21/3×13سم [ف: 2-69]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5396/4
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2
بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سبز، 44گ (39ر 82ر)، 9 سطر، اندازه:
17/8×10/8 سم [ف: 8-328 ]
15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9628/6
خط: نستعلیق، كا: ملا شریف پسر محمد کریم مزاری، تا: 18 جمادی الاول 1223ق، جا: هند هزاری بلخ؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا، 20گ (64پ -83پ)، 13 سطر (16×7/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 24814سم [ف: 17- 439]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4561
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر1
خط: نستعلیق، کا: احمد حامد مشهور به نظیف زاده، تا: اواسط کاتب و تاریخ وفات او که 1248 بوده آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه مشکی مقوایی، 27، 18 سطر (14×6)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 12-252]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2580/9
انجام: پند گیرند این نصیحت را بجان***در دو عالم راحتی بخشد بدان / ور نیاری این نصیحت را بجای*** دور مانی بیکشی نو از خدای خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ کاغذ: فرنگی پوسیده، جلد: تیماج، مشکی، مقوایی، 47ص (177-223)، 17 سطر کامل (14×7)، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 6-109]
18. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1335
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر1
خط: نسخ، كا: سید احمد معروف به خواجه موسی نکاتی، تا: 1242ق، جا: قصبه يوزغادی؛ مجدول؛ محشی؛ جلد: معمولی، 33گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم (مؤید: 3-276]
19. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9686/2
خط: نستعلیق ترک، کا: سید عبدالصمد عصمت فرزند سید ولی زاده سلیم، تا: چهارشنبه 23 شوال 1250ق؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب مقوایی با لولا، 22گ (11پ -32پ)، 19 سطر (13×7)، قطع: بغلی، اندازه: 17×11سم [ف: 17-451]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5022
آغاز: آنکه در آدم دمید او روح را*** داد از طوفان نجات او نوح را انجام: هر که آرد این وصیت ها بجای***در دو عالم راحتش بخشد خدایا خط: شکسته نستعلیق، كا: لاجوردی، شکرالله بن حسن، تا: غره جمادی الاول 1271ق، جا: تهران؛ افتادگی: آغاز (بیت اول) و انجام (سیزده بیت)؛ مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی الوان و آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 36گ، 12 سطر ( 12/4×6 )، اندازه: 19/7×11/30 سم [ف: 7-228]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14706/1
آغاز: برابر1
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1295ق؛ با سرلوح ظریف و زیبا، مذهب، مجدول مذهب؛ جلد: تیماج سبز یشمی، 53گ، 11 سطر، اندازه: 19/8×12/3 سم [ف: 16841]
22. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5271
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر1
خط: نستعلیق، کا: محمد جواد، تا: 27 شوال 1297ق؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قرمز لایی و مجدول، 42گ، 11 سطر، اندازه: 22/4×14/7
سم [ف: 2-68]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16423
آغاز: برابر 1؛ انجام: الهی عاقبت محمود گردان خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1298ق؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج ضربی، 11 سطر (12×7)، اندازه: 21×13سم [رایانه ]
24. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2975/7 - 15/215
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون ندارم در دو عالم جز تو بس*** هم تو می باشی مرا فریاد رس / هر که خواند دعا طمع دارم ***زانکه من بنده گنه کارم خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: 28 رمضان 1303ق؛ جلد: مقوا مشکی روغنی با ترنج و سرترنج با جدول زر، 8، 19 سطر،
اندازه: 11×17 سم [ف: 2-667]
25. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4170
خط: نستعلیق، كان درویش محمد ابراهیم بهلول ذهبی پسر آقا
ص: 457
آقا کربلایی علی صحاف تبریزی؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، 65گ، 7 سطر (11×7)، اندازه: 17×11سم [ف: 13-3137]
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/15980
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 2
خط: نستعلیق خوش، كا: سيد بهاء الدین حسین ولد مقرب الخاقان آقا میرزا سید رضی مستوفی، تا: 27 ربيع الثانی 1312ق، جا: قريه جهره از توابع بلوک خنج از محال فارس؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 45گ (21پ -65پ)، 11 سطر، اندازه: 18×11سم [ف:44-169]
27. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 5892/4
آغاز: برابر 1؛ انجام: این مبارک نامه را کردم تمام***بعد از آن دیگر نگویم، والسلام / هر که آرد این وصیتها بجای 78 در دو عالم رحمتش بخشد خدایا خط: نستعلیق، كا: میرزا محمد نجار التجار، تا: 1316ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: کاغذ سبز ضربی، 18 سطر [ف: 9-90]
28. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2607/2
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابرا 650 بیت؛ خط: نستعلیق، کا: محسن فرزند ملا حسینعلی خوشنویس، تا: 1335ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، ترنج و سرترنج و لچکی منگنه، 70گی (97-166)، 12 سطر، اندازه: 6/5×12/5سم [ف: 8-344]
29. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 484/2
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تاب راسته و چلیپا؛ قطع: خشتی [ف: 110]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13835/19
آغاز: برابر 1؛ انجام: هر که این نسخه کند تکرار*** با دل و جان در آورد از کار
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 29گ (86پ -114ر)، 16سطر [ف: 37-395]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13389/2
آغاز: برابر 1؛ انجام: شاد گر داری درون خسته را***باز یابی جست درب بسته را / هر که دارد این وصیت ها بجای*** در دو عالم راحتش بخشد خدای ا خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی، قهوه ای، عطف تیماج، 30گ (75ر-104ر)، 15 سطر [ف: 36-323]
32. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 819/4
آغاز: برابر 2؛ انجام: آنکه در آدم دمید او روح را *** داد از طوفان نجات او نوح را خط: نسخ، كا: یحیی، بی تا؛ یادداشتی از یحیی حسینی قندهاری مورخ 18 محرم 0033؛ اهدایی: وزیری؛ جلد: مقوایی با تیماج قرمز، 21گ (89-109)، اندازه: 22×17سم [ف: 2-696]
33. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 680/1 - 4/150
خط نستعلیق، بی کا، بی تاب 34گ (1پ -34ر)، 13 سطر [ف: 2-667]
34. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 8265
آغاز: مطابق نسخه 8262 ملی؛ انجام: منزلت دور است و بارت بس گران ×× کوششی کن پس نمان از دیگران در تطبیق با نسخه چاپ سنگی شماره 6-6714 ابیات برگ آخر این اثر مربوط به بند «در بیان فقر» است که در نیمه اول نسخه آمده؛ خط: نستعلیق بد، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی سبز، عطف تیماج سرمه ای، 8گ (18-25پ)، 13 و 14 سطر (19810- 18)، اندازه: 22/8×15/5 سم [رایانه]
35. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17553
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 34گ، اندازه: 20/1×10/4
سم [رایانه]
36. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 8262
آغاز: برابر 1؛ انجام: کین همه درها به نظم آورده است***غوطه ها در بحر معنی خورده است. انجامه: تمام شد نسخه شیخ عطار بروز جمعه بوقت چاشت در قریه رامور. خط: نستعلیق بد، بی کا، بی تا، جا: قریه را مور؛ خریداری از بهزاد زارع؛ كاغذ: هندی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی سبز، عطف پارچه سرمه ای، 29گ (22-50)، 15سطر(10×19/5) اندازه: 13/5 238سم [رایانه]
37. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 63/2
آغاز: بسمله ذکر شیخ فریدالدین عطار عليه الرحمه و هو محمد؛ انجام: برابر1
در آغاز دارای مقدمه ای است در احوال شیخ فریدالدین به نثر (از صفحه 69 مجموعه تا اوایل صفحه 78)، بعد از آن پندنامه عطار می آید؛ كا: علی اکبر، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی رویه کاغذی الوان عطف تیماج تریاکی، 91ص (159-69)، 11 سطر (14×8)، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 103]
38. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8325/2 - 56/175
آغاز: برابر1
خط: شکسته، بی کا، بی تا؛ 29گ (120-148)، 17 سطر، اندازه: 19×11 سم [ف: 2-667]
39. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 26/3
كا: على اكبر، بی تا [ نشریه: 7-3]
40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3/ 7331
بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: نو، 33گ (32ز -64پ)، 16 سطر (15×8)، قطع: بغلی، اندازه: 19×12 سم [ف: 16-514]
pand-nāme
عبید زاکانی، عبيد الله، -772 قمری
‘obeyd-e zākānī, 'obeyd-ol-lāh (- 1371)
در 7 «باب»
ص: 458
آغاز: شکر و سپاس خالقی را که کثرت مخلوقات بر وحدانیت او دلیلی واضح و برهانی ساطع است.
[فهرستواره منزوی 349/6 آغاز از آنجا ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 129/26 -ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4795؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 855ق؛ 2گ ( 242-241 )، 14 سطر [فیلمها ف: 1-413]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 542/2
خط: نستعلیق، كا: حاج سید احمد لاهیجانی، تا: 1315ق، جان همدان؛ کاغذ: فرنگی سفید و کبود و نخودی، جلد: تیماج کرمی زرکوب مقوایی، 4گ (17ر-20ر)، 17 سطر (13×6/5
)، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 321]
pand-nāme
شاشی، یحیی بن حسین، ق8 قمری
šāšī, yahyā ben hoseyn (- 14c)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4595/2 -ف
نسخه اصل: آلمان 2132
Or Quart؛ كاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه
10 جمادی الثانی 736ق؛ 25گ [فیلمها ف: 3-76]
pand-nāme = nasīhat-nāme
جامی، عبدالرحمن بن احمد، 817-898 قمری
jāmī, 'abd-or-rahmān ebn-e ahmad (1415-1493)
قطعه ای است شامل 94 بيت و برخی نسخه ها 98 بیت در اندرز به فرزند خود که در پایان «یوسف و زلیخا»ی اوست.
آغاز: بسمله تولا الله ای فرزانه فرزند*** نگهدار تو باد از بد خداوند / زهر پندت دهاد آن بهره مندی***که وقت حاجت آن را کار بندی / مرا هفتاد شد سال و ترا هفت***ترا اقبال می آید مرارت
انجام: همان به کاندرین دیر مجازی*** کند فضل خدایت کارسازی
[دنا 644/2 ؛ فهرستواره 462/10 ]
1. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 5978
خط: نستعلیق خوش، كا: میر عماد، تا: 1008ق، راسته چلیپا به صورت مرقع، با سرلوح مذهب و مجدول و هامش زرافشان؛ جلد: معرق طلا پوش ممتاز، 13گ، اندازه: 21/9×13سم [ف: 2-69]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2203
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با سرلوح، مجدول، مذهب؛ کاغذ: متن کاغذ خان بالغ شکری آهار مهره، جلد: میشن خرمایی تیره، 11ص، 10 سطر، اندازه: 16×24/5سم [ف: 6-163]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2557
آغاز و انجام: برابر
98 بیت؛ خط: نستعلیق، کا: محمد باقر خان قاجار، تا: قرن 13؛ مجدول، مذهب، با سرلوح مذهب مرصع؛ یادداشت نصر الملک مبنی بر اینکه نسخه متعلق به کامران میرزا نایب السلطنه بوده، به تاریخ 1340، کاغذ، مقوای فرنگی متن سفید و حاشیه آبی زرفشان، جلد: روغنی بوم زرشکی با گل کوکب و پرنده، 101ص، 10 سطر (14×7/5 )، اندازه: 20×12سم [ف: 8-261]
4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 500
آغاز و انجام: برابر؛ مشق کرد از روی خط استاد الكل في الكل میر عماد الحسنی خانه زاد حقیقی علینقی 1270
خط: نستعلیق بسیار خوب، كا: علینقی، تا: 1270ق؛ مجدول مذهب، کمنددار زرین، یک سرلوح مذهب مرصع مزدوج ممتاز؛ مهر: حسین بن هدایت الله، رضا الحسینی، مشيرالسلطنه 1322؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره دولا، جلد: مقوای دولا روکش تیماج گلی رنگ مجدول کمنددار با ترنج و دو سر ترنج و چهار لچکی مذهب، وص، 12 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 26×15/9 سم [ف: 3-260]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2202
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعليق، كا: محمد باقر خان ولد مرحوم حاجی بیگلر بیکی، بی تا؛ مجدول، مذهب، با سرلوح متوسط؛ یادداشت مالک در تاریخ 7 صفر 1285؛ کاغذ: متن کاغذ فرنگی آبی و حاشیه کاغذ فرنگی پشت گلی آهار، جلد: میشن آلبالویی داغ دار، وص، 11 سطر، اندازه:
19/5813 سم [ف: 6-163]
6. تهران، ملک، شماره نسخه: 5365
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد باقر خان قاجار، تا: 1304ق؛ با یک سرلوح مذهب، مجدول با کمند؛ کاغذ: کاغذ متن ترمه و حاشیه ترمه ختایی، جلد: میشن قهوه ای مغزی یشمی، 7گ، 9 سطر، اندازه: 23/5×16/2 سم [ف: 2-69]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7977
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كان محمد باقر قاجار، تا: 1321ق؛ با سرلوح، مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 4 گ، 10 سطر ( 15/5×9/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 16-753]
8. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 962/2
آغاز: برابر؛ انجام: بحمد الله که بر رغم زمانه***به پایان آمد این دلکش فسانه
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین محمد شفیع، بی تا؛ 5ص، 15سطر،
ص: 459
اندازه: 22×14سم [ف: 3-44]
pand-nāme
نابی رهاوی، يوسف بن عبدالله، -1124 قمری
nābī rahāvī, yūsof ebn-e ‘abd-ol-lāh (- 1712)
با آن که متن اصلی به زبان ترکی است سرفصل ها و مطلع هر فصل در این نسخه معمولا به زبان فارسی آمده است، ابیات فارسی همه حالت خطابی دارد و به نظر می رسد این منظومه را خطاب به فرزند خود سروده است. نمونه: ای چراغ طرب افروز امل *** هبه حضرت حق عزوجل / ای سهی سرو خیابان شهود*** نو خرامنده بستان وجود / ای نهال چمن افروز ادب*** ای فرح بخش دل و دیده آب. مؤلف که متولد روهای ترکیه است و مدتی را در ادرنه استانبول سپری نموده به شرح احوال خویش در این منظومه اشاره می کند و سپس مضامین دینی و اخلاقی می پردازد با این سرفصل ها: شكرنامه نابی افندی با خدای متعال جل شانه بدادن پسر، دعانامه و مدح برای پسر خویش و تعریف حسب حال، تعریف پنج ارکان اسلام و فضایلش بالتمام، اولا تعریف فضائل كلمه شهادت، ثانيا تعریف فضائل وضوء و شروط صلاه، ... در بیان فضیلت زكوه اموال، در بیان فضیلت علم شریف، در بیان صفت علم شریف، در بیان مح استنبول، در بیان ستایش نظر احسن الوجه بچشم اعتبار، در بیان مذمت سؤال، در بیان ترهیت هزل و فرح، در بیان حق نوازش همسایگان، در بیان حسن اخلاق، در بیان ترهيب من الحيل، در بیان تحريز از رمل، در بیان تحريز شرب خمر می، در بیان تحریز آرایش، در بیام تحريز از اعیان، در بیان تحريز من الذنب، در بیان ترغیب تماشای صنع باری، در بیان في حق نظم و اشعار، در بیان ستایش صبر و تأنی، در بیان ستایش زاعت و منع، در مذمت اسراف و مدح اعتدال، در بیان تحریر قسام نائبی، در مذمت لعب ولهو، در بیان ترهيب از قضا در، در بیان مذمت کیمیا بدبخت، حکایت شوت، در مذمت سخن چین، در بیان طبیب حاذق، در بیان دعا و ختم کتاب.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16918
آغاز: دو شنوب عالمه قالیچه خاک*** اوستنه دوند تپ قباب افلاکی؛ انجام: چون ابو الخير تونلدی نامک*** خیر ایده حضرت حق انجامک.
خط: نسخ و نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: ذیحجه 1137ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای، 75گ، ابعاد متن: 11×7، اندازه: 17×10سم [ف: 47/1
-31]
pand-nāme
رشتی، کاظم بن قاسم، 1212-1259 قمری
raštī, kāzem ebn-e qāsem (1798-1843)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9965/9
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی، 19 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 11-365]
pand-nāme
جهانگیر میرزا، 21222-1269 قمری
jahāngīr mīrzā (1807-1853)
مجموعه ای است از مواعظ و نصایح اخلاقی و حکیمانه در دوازده «پند» که هر پندی شامل یک حکایت می باشد. آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوة على خير خلقه
است چند که بقلم شکسته بسته بطریق نصیحت و پند در سلک تحریر کشیده شده امید آنکه مطالعه نمایندگان را بهجتی افزاید و بصیرتی روی نماید و طلب مغفرتی برای مؤلف حاصل آید
[دنا 644/2 ]
1. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 1937/2
آغاز: برابر خط: نستعلیق، کا: حاج اقا سر کشیک آستانه قم، تا: 1289ق؛ یادداشت از علی اکبر فيض بر برگ آغاز: «این رساله پندنامه از نواب امیر زاده جهانگیر میرزای اعمى خلف مرحوم شاهزاده مینو و ساده عباس میرزای نایب السلطنه برادر پادشاه جنت آرامگاه محمد شاه که هم آن پادشاه چشم عالم بین او را حدقه بر کنده بود در ایام توقف در دار الايمان قم بر نگاشته بودند. چون خالی از مزه نبود آن را به خط مرحوم مبرور حاجی آقا سر کشیک سر کار فیض آثار نویسانیدم و انا العبد الاقل آلائم الخاسر علی اکبر متولی مزار خاقان خلد مكان فتحعلیشاه في شهر رجب 128»؛ 56گ، اندازه: 17×11سم [ف: 3-152]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 887
آغاز: برابر؛ انجام: پند دوازدهم در موعظه و نصیحت و نظر نمودن بمأل احوال خود چون ادیب فاضل بديع الزمان همدانی را در مقامات خود درین باب مقاله مذکور بود و بسیار پسندیده آمد لهذا بطريق ترجمه ... بآن اکتفا نمودیم ... الى آخر. خط: شکسته نستعلیق خفی خوش، كا: علیمحمد متحلص بحکیم، تا: رجب 1290ق، جا: قم، کاغذ: فرنگی لبه طلائی، جلد: تیماج دولا سورمه ای و لاکی، 136، 10 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 22/8×15سم [ف: 7-181]
ص: 460
pand-nāme
قاری، عبدالرحمن، ق13 قمری
qārī, 'abd-or-rahmān (- 19c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 29555
آغاز: در بیان پند و نصیحت یکی بینی که او مست غرورست یکی مست جوانی پست دو روز پست؛ انجام: بکاهی نگران است از آن سبب زرد است
خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ ضمیمه نسخه ش 16276؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج مزین به ترنج و دو سرترنج و حواشی زنجیره ای ضربی، [رایانه ]
pand-nāme = masnavī-ye ‘erfānī
مدهوش گلپایگانی، محمد صادق بن فتحعلی، ق13 قمری
madhūš-e golpāygānī, mohammad sādeq ebn-e fath
ali (- 19c)
مثنوی عرفانی، در چهار «باب»: 1. المتقابلات؛ 2. التنبيهات؛ 3. مراتب العشق؛ 4. الصفات المحمودة. آغاز: بسمله آغاز همه کارها *** بلکه کلید همه اسرارها / چون در رحمت برخم باز به ***زان پسم از حمله آغاز به
[دنا 644/2 ؛ نسخه های منزوی 3134/4 ؛ فهرستواره منزوی 489/10 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5056/30
آغاز: برابر، انجام: چون خود بطمع در احتیاجند***پیوسته بخلق در لجاجند
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1248ق؛ کاغذ: فستقی جلد: میشن قهوه ای، 30گ (109پ -138)، 16 سطر، اندازه: 20/1 × 30/7سم [ف: 8-181]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7174/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1264ق، بی کاتب؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ (30-ر53پ)، 20 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 25-179]
pand-nāme
افسر، محمد هاشم بن نورالله، 1257-1319 شمسی
afsar, mohammad hāšem (1878-1940)
آغاز: پند نامه افسر. انتخاب دوست: بروزگار جوانی بیازمای کسان *** ببین فرشته خصالند یا که دیو و ددند
[دنا 645/2 ؛ فهرستواره منزوی 461/10 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5104
آغاز: برابر؛ انجام: تا هست این خرافات بر عقل حکم فرما*** افسر بساحت حق کی میتوان رسیدن قطعات اوست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، کاغذ: فرنگی سبز، جلد: مقوا ابره مخمل سبز، 15ص، 18 سطر (16×8)، قطع: ربعی، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 15-4113]
2. مشهد؛ فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه: الف-10
آغاز: برابر؛ انجام: جز آب تمیز بهر شستن مپسند***خواهی تو اگر خوب در آئی از آب
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در مقدمه نسخه شرح احوال شاهزاده افسر میرزا نقل از تذکره عبرت نوشته شده است و متن آن پندنامه و منظوم است و گویا آخر آن ناقص باشد. در ظهر صفحه عنوان نوشته شده است «بسمله تعالى حسب الامر حضرت اقدس و الا شاهزاده افسر دام اقباله برای استفاده عموم از طرف حضرت معظم له تقديم قرائتخانه نادری گردید بتاريخ نیمه رجب المرجب 1350 امضاء 10/9/4 »؛ کاغذ کاهی صیقلی سفید تیره، جلد: مقوای ساغری، 15، 20 سطر (12×7)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 81]
pand-nāme
آصف بن برخيا
āsef ebn-e barxīyā
از آصف بن برخیا مر فرزند خویش را.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7902/11
آغاز: بسمله. چنین آورده اند که آصف ابن برخيا مر فرزند خویش را پند میداد و نصیحت می کرد؛ انجام: و بهر چیز از دوستان حاجت می خواهد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی غضربی مقوایی با پوشه، 3گ (191-193ر)، 12 سطر (6×12/5)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 16-730)
pand-nāme
امان الله
amān-ol-lāh
منظومه ای است از وصایای انوشیروان خسرو ایران همان که بوذرجمهر حکیم وزیر بود را در 23 کنگره گرد آورده است. آغاز: یکی پادشه بودنوشیروان***جهان دار ودانا روشن روان / یکی تاج بودش عجب شاهوار***نمودی به خلق جهان روزبار انجام نمودم به تو جمنی بدها*** ده تا در نمای تو دربد ما
ص: 461
بدین پندنامه نگه کن مدام ***بدو کار کن روز وشب والسلام
[نسخه های منزوی 2696/4 ؛ الذريعة 199/3 ؛ دنا 645/2 ؛ فهرستواره 461/10 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1390/2
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 1672 (فهرست ریو 776/2 )؛ خط: نستعلیق، کا: محمد ادیب القاضي، تا: 25 شوال 1185ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 22گ (21پ -42ر)، 11 سطر، اندازه: 16×10/5 سم [ف: 4-164]
2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3777/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: پارچه، 10 گ، 13 سطر، اندازه: 19713 سم [ف مخ: 1-301]
3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 288/2 -ف
نسخه اصل: راشد افندی ش 1281؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 12 سطر [فیلمها ف: 1-450]
pand-nāme
ملافیروز فروغ دهر تاسپان دستور داراب
mollā fīrūz forūq-e dahr tāspān dastūr-e dārāb
حکایت شاه نظام و مسأله نظام و مماله دین، به کوشش سیروس آذرمی فرزند تیرانداز خدا مراد حسینی سلطانی، به نظم فارسی. چاپ: چاپ چاپخانه بمبئی.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4147-ف
نسخه اصل: چاپ چاپخانه بمبئی؛ بی کا، تا: اورمزد شهریور 1388 یا 1 ژانویه 194 ؛ 258ص [فیلمها ف: 3-21]
pand-nāme
چهار رشته نگارشی است در موعظه و سلوک: اول نامه ای است عربی که حجة الاسلام ابو حامد محمد غزالی به شیخ ابوالفتح احمد بن سلامة لدممی نگاشته و با نام «و عظیه» دارای چند نسخه است و ضمن رسائل غزالی چاپ شده، آغاز آن: «قال الشيخ رحمه الله لقد بلغني على لسان من اثق با من حسن سيرة الشيخ الامام الزاهد حرس الله توفيقه و تشميره في مهم دينه ما قوی رغبتي في مواخاته في الله رجاء لما وعدالله عباده «المتحابين فيه»، انجام آن «و انا على هذالاعتقاد عليه احيی و عليه اموت و عليه ابعث حيا انشاء الله تعالى و الحمد لوليه و الصلوة على نبيه محمد و آله و أصحابه اجمعین»؛ دوم مقالی است عربی در فقر و مکاید و غرور نفس از شهاب الدین سهروردی، که نسخه از آن با عنوان العرفان» در مدرسه سپهسالار است و به شیخ اشراق نسبت داده شده، آغاز مقال: «قال الشيخ الشيوخ شهاب الحق والدین السهروردی رضی الله عنه سالنی بعض اصدقائي وفقهم الله عزوجل عن شرح الفقر و مکاید النفس و غرورها فقلت طفت بعض الدنيا و جربت الأمور و ركبت العظام و صحبت الرجال» انجام: «و المواخاة مع ابناء الدنيا و كثرة المريدين و زیارت النسوان»؛ سوم گفتاری است عربی در آثار بد مناظره. جملات آغاز آن: «اعلم أن المناظرة الموضوعة لقصد الغلبة و اظهار الفضل و التشرف عند الناس و قصد المباهاة و للماراة و استمالة وجوه الناس هي منبع الأخلاق المذمومة» در آخر این مقال نوشته شده: «نقل هذا من خط نقل من خط ملک العلماء عمادالدین میان (كذ) سعدالله»؛ چهارم رساله ای در آداب سلوک از عبدالرحمان جامی عارف و شاعر نامی که با نام های «طريق خواجگان = نوریه = سررشته = پاس انفاس = طریق صوفيان = طریق توجه خواجه ها = شرایط ذکر = نقشبنديه = طریق واجب در معنی حضور» نسخه بسیار دارد. آغاز آن: «سر رشته دولت ای برادر بکف آر × وین عمر گرامی بخسارت مگذار».
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3514
آغاز: قال الشيخ رحمه الله لقد بلغني على لسان من اثق به من حسن سيرة الشيخ الامام الزاهد حرس الله توفيقه و تشميره في مهم دينه ما قوي رغبتي في مواخاته في الله رجاء لما وعد الله عباده المتحابين فيه»؛ انجام: و وجدان حلاوت عظيمه بر آن مرتب.
خط: نستعلیق، كا: عبد الحكيم (دو مقاله اول)، بی تا؛ واقف: خواجه شیراحمد؛ 8گ، مختلف السطر، اندازه: 24×14سم [ف: 6-395]
pand-nāme
غیر همانند:
1. تهران؛ علوم پزشکی؛ شماره نسخه: 268/3
آغاز: در پندنامه خواجه نصیرالدین طوسی علیه الرحمه می فرماید که خود را بشناس و خدای خود را بشناس؛ انجام: هر که دو درم زعفران بخورد چندان بخندد که بیهوش شود
همان که در پایان اخلاق ناصری دیده می شود؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13، 8ص (132- 139)، 13 سطر (9×8/5 )، اندازه: 21×15سم (نشریه: 3-347]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/10790
آغاز: داور داد آفرین کسری را زرین افسری بود بسنگ پنجاه من گوهر آذین ده پهلوی و بر هر پهلوی آن بند؛ انجام: آن جهان را بدین جهان مفروشید
ده (پهلوی) است دارای پندها و اندرزهای اخلاقی کوتاه منسوب به یکی از افسران کسری انوشیروان و بیشتر آنها درباره چگونگی مردم داری و نگهبانی اجتماع به کار آید؛ خط: نستعلیق خوش، کا: صدر الشعراء، تا: دوشنبه 25 جمادی الاول 1290ق؛ مجدول به
ص: 462
زر و شنگرف و لاجورد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (10پ - 13پ)، اندازه: 22× 34/5
سم [ف: 27-206]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5083/10
آغاز: نصيحتی که یکی از اکابر بفرزند خود کرده است. بسمله. ای فرزند خدای را بشناس، و از خدا بترس و سخن باندازه
خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ سپس بندهایی است به نظم و نثر در همین زمینه از کتاب هایی گوناگون؛ جلد: میشن قهوه ای روشن ضربی، 10گ (51پ - 60پ)، 14 سطر، اندازه: 18/2 28/3×سم [ف: 8-191]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20965
بی کا، بی تا، خریداری از امرالله صفری [رایانه]
5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3866
آغاز: و عليه السلام ظاهر شد؛ انجام: آنحضرت صبر نمود تا آنکه خلافت مشتمل بر چهل اشراق. در تمام عناوین مجالس، آیه «و استعينوا بالصبر و الصلاة» دارد؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر «یا امام حسین»؛ اهدایی: حاج شیخ على اكبر مهریزی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 154گ، 11 سطر (15×11/5
)، اندازه: 22×17سم [ف: 5-1826]
6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3804/7
آغاز: همی خواهم که من از نوک خامه ×× نگارم صورت این پندنامه خط: نسخ مایل به نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف و گوشه ها تیماج قرمز، 8ص ( 76-69 )، ابعاد متن: 10×15، اندازه: 21×17سم [ف: 5-1802]
7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 867/21
پندهایی عارفانه؛ بی کا، بی تا، کاغذ: آبی رنگ، 3ص (268- 270)، 14 سطر (12×6/5 )، اندازه: ×5 17/10 سم [ف: 2-728]
8. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 887/8
آغاز: بسمله، حمد له فرموده است که رستگاری آدم در آن است که به اندرون بیدار باشید و به بیرون نیکو کار؛ انجام: فرمود که رحم مبرید و حق به مستحق رسانید و همت بر کسب آخرت موصوف دارید. پندهای اخلاقی و فلسفی آمیخته به عرفان است برای طی طریق عبودیت و کمال؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، گ (89ر-94ر)، 17 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 2-150]
pand-nāme-ye anūšīravān = rāhat-ol-ensān badī‘-e balxī (- 10c)
بدیع بلخی، ق4 قمری
به گفته هدایت در «مجمع الفصح» از محمد فرزند محمود بدایعی بلخی (قرن 4ق) و به نوشته نفیسی در مجله مهر نمی تواند از وی باشد زیرا سراینده، سرودهای از عنصری (سده 5 ق) را در کار خود آورده است. در هشتاد بند با سربندهای: مرگ را فراموش نکنید، دنیا را به نادانی مگذرانید، با اندوه کسان شاد مشوید، بر ریخته و سوخته غم مخورید، از بلای کسان عبرت گیرید، در کارها مدارا کنید، با کسی ستیزه و لجاج مکنید و ... و هر عنوان با 4 بیت همراه است.
چاپ: تهران، 1312 خورشیدی، سربی. در پاریس 1883 میلادی، شارل شفر آن را به نام «راحة الانسان» چاپ کرده است. این چاپ مقدمه ای به نثر دارد که در آن سراینده نام خود را «شریف» یاد کرده است. به گفته نفیسی، شاید «شریف مجلدی گرگانی» باشد.
[فهرستواره 492/10 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 710/15 -ف
آغاز: دیباچه: شکر و سپاس آفریدگار هر دو جهان را به اضعاف ریگ بیابان و قطره های باران ... گفته آمد این کتاب ره توفيق خداوند اندر شرف مردمان و لفظ حکیمان و کتاب بزرگان و وصيت دانایان ... آغاز: سپاس از خداوند چرخ بلند ×× که در دل نگنجد ازو چون و چند / جهان آفرین کردگار سپهر***فروزنده پیکر ماه و مهر
[نسخه اصل: موزه بریتانیا 5321 .Or. نام مؤلف به استناد فهرستواره منزوی 492/10 تعیین شد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 801ق، جان ابرقوه؛ 20 سطر فیلمها ف: 1-526]
pand-nāme-ye anūšīravān
[فهرستواره منزوی 348/6 ]
همانند: 1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 137/14590
آغاز: چنین گویند کی نوشروان عادل را تاجی بود خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 25 جمادی الثانی 721ق؛ جلد: تیماج کرم قهوه ای، 3ص (624-626)، 41 سطر، اندازه:
32×]19سم [ف: 41-99
2. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2343/5
آغاز: چنین گوید که کسری انوشیروان عادل را تاجی بود و دوازده کنگره داشت و بر هر یکی پندی و نصيحتی بنبشته و هر هفته آن تاج بر سر نهادی نسخه اصل: کتابخانه ملی بریتانیا لندن 5321. در 12 کنگره؛ بی کا، تا: 101ق، جان ابرقوه؛ مجدول؛ مصحح؛ 6ص (172-177) [عکسی ف: 6-442]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7902/10
آغاز: پندنامه انوشیروان عادل، بسمله، خداوند اخبار چنین گوید
ص: 463
که انوشیروان عادل را تاجی بود از زر سرخ مكلل کرده به جواهر قیمتی و آن تاج را بیست و دو گوشه بود، بر هر گوشه ای چند کلمه ای از حکمت نوشته؛ انجام: و هیچ توانگری نیست چون خود سندي و الله اعلم بالصواب
خط: نستعلیق، کا: محمد فاضل روضه ای، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی غضربی مقوایی با پوشه مخمل، 8گ ( 192-185 ر)، 12 سطر (6×12/5)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 730-16 ]
pand-nāme-ye anūšīravān
این کتاب در لابه لای خواب نامه واقع شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13522/3
آغاز: در روزگار انوشیروان عادل هیچ چیز عزیزتر از حکمت نبود و هیچکس بزرگتر از حکیمان؛ انجام: کار به اخلاص کن و حيلت و قلب و دغل رها کن تا رستگار شوی خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول شنگرف؛ جلد: تیماج آبی، 7گ (8ر-14ر)، 17 سطر، اندازه: 19×23/5 سم [ف: 37-23]
← پندنامه بزرگمهر ← ظفرنامه
pand-nāme be mahāzar farrūx barādar-e salmān
محمد (ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل هجرت
mohammad, payāmbar-e eslām (570 -)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5090/5
بی کا، بی تا؛ 3ص (27ر -29ر) [ف: 15-55]
pand-nāme-ye jahāngīrī
شاید از میر اشرف جهانگیری سمنانی (-808ق) و یا برگرفته از کارهای او باشد. که عبارات آغاز نسخه این گمان را تقویت می کند. برای نمونه و نشانی: با خداوندان نعمت کینه مورزید، از سلطان بر حذر باشید، با پادشاهان اگر چه نزدیک باشید دوری نماییدد، هر که پادشاه نیست کامران نیست، هر که را فرزند نیست دل خوش نیست، هر که این هر سه نیست، هیچ غم نیست. در پایان «لطائف اشرفی» که حالات و گفته های همان جهانگیری سمنانی را در بردارد (مشترک 3/1834) چند اثر کوتاه او آمده است. یکی هم به نام «حجة الذاکرین» معروف به «نصیحت نامه » و نسخه ما می تواند تحریری از همین کار سمنانی باشد. (احمد منزوی)
[الذریعه 270/23 «موعظه جهانگیری»؛ نسخه های منزوی 1696/2 «موعظه جهانگیری»؛ مشترک پاکستان 2660/4 «پندنامه جهانگیری»، همانجا 1834/3« لطائف اشرفی»؛ نشریه
190/8 نسخه بنیاد خاورشناسی فرهنگستان تفلیس، که در آنجا نیز نام مؤلف نیامده است؛ فهرستواره منزوی 353/6 ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 749/2
آغاز: پندنامه جهانگیری، شرح دستخط خاص شریف مبارک به مریدان بر آن لطف نمودیم که فرزندان کامکار و مریدان اخلاص شعار راجو کی بر آن لطف نمودیم که فرزندان کامکار و مریدان اخلاص شعار راجو کی به جو کی رسانند، که مضمون این را دستور العمل روزگار خود ساخته سرمایه سعادت جاوید داند. اینت بدانید که هر کسی ناپایدار است؛ انجام: سوگند دروغ نخورید این جهانرا. خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 12، 2گ (73ر -74ر) [ف: 2-34)
←پندنامه داذبه← الأدب الوجيز للولد الصغير (ترجمه)
pand-nāme-ye qazzālī barāye šāh
غزالی، محمد بن محمد، 450-505 قمری
qazzālī, mohammad ebn-e mohammad (1059-1112)
چاپ: در 1311 شمسی در تهران در 46 ص بغلی به چاپ رسید.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2166/7
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف میشن، 10گ (144ر -153ر)، اندازه:
5×15/ 20سم [ف: 9-863]
←پند نامه لقمان ← صد پند
←پندنامه منظوم ← نصیحت حكماء
← پند نامه یحیوی ← اندرز نامه
pand va osūl-e dīn va “erfān
در پند و اصول دین و عرفان.
همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه: 38/2
بندهایی از چند رساله فارسی؛ بی کا، بی تا [نشریه: 5-377]
pand va andarz
تبریزی فراهانی، محمد بن ابراهیم، ق 12 قمری
tabrīzī farāhānī, mohammad ebn-e ebrāhīm (- 20c)
تاریخ تأليف: جمعه 22 ربیع الثانی 1175ق
ص: 464
قطعه ای به نثر در پند و اندرز از محمد بن ابراهیم تبریزی فراهانی که به درخواست میرزا سید محمد نوشته است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14148/30
كاتب = مؤلف، تا: 22 ربیع الثانی 1175ق؛ 5گ (108ر -112ر)؛ افتادگی: انجام [ف: 38-186]
pand va andarz
اصفهانی، محمد شريف بن عبدالحسین
esfahānī, mohammad šarīf ebn-e 'abd-ol-hoseyn
رساله ای در آداب دینی و پند و اندرز، گرفته شده از آیات و احادیث اهل بیت علیهم السلام و حکایات تاریخی با اشعاری مناسب موضوعات. در چند «باب» است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8924/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این رساله ایست در باب پند و نصیحت و موعظه و اشعار ملوک و حکایات و روایات چند؛ انجام: عواقب امور جميع مسلمین را بر وفق رضای خود گرداند بمحمد و آله الامجاد.
خط: نستعلیق، كا: احمد بن فتاح ایروانی قزوینی، تا: 1267ق، به دستور ولی اسدالله خان بن نجفقلی خان ایروانی؛ جلد: تیماج مشکی، 26گی* (65ر-90پ)، 21 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 100-23 ]
pand va andarz
غیر همانند:
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7598/21
پندی از علی (علیه السلام) به فارسی و پندی از حکیمی و سخنی از انوشیروان و گفتار صوفیان درباره جن به عربی و نقلی از کشکول بهایی و از تفسیر کبیر؛ خط: نستعلیق
چلیپا، بی کا، تا: 1092ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 3گ (96 -98)، 17 سطر (11×18/5)، قطع: ربعی، اندازه: 24×19/5 سم [ف: 648-16 ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15408/5
آغاز: از لقمان حکیم برسیدند که از آدمیان داناتر کیست گفت: انکی از مخالفت روزگار دلتنگ نشود؛ انجام: بایزید بسطامی فرمود که تفسیر قرآن جهار جیز است ... و مادر و بدر را خشنود کردن
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: احتمالا قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی ترنج و سر ترنج دار، 4گ (46پ۔ 49پ)، 13 و 15 سطر، اندازه: 17/7×13 سم [ف: 43-75]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 901/31 -طباطبائی
آغاز: من كلام بعض العرفاء. تقوی آنست که در قیامت هیچکس دامن تو نگیرد و جوانمردی آن که تو دامن هیچ کس نگیری مضمون رساله بیان این نکته است که: فریب دنیا خود فریبی و از خود فریب خوردن است. نویسنده این شعر را از ظهوری در تأیید گفتار خود آورده و نیز سخنی از بابا افضل کاشی می آورد. شعر ظهوری این است: چه رحم است بر حال آن ناشکیب***که می بایدش خوردن از خود فریب؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج طلایی و با نقاشی گل و بوته، 233 گ، قطع: وزیری، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 23-213]
4. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1769/2
آغاز: و من عمره الله ستين سنة فقد اعذر اليه في عمره، اگر نه آنستی که سینه عمر آن خلاصه عصر عمره الله بألطافه؛ انجام: و الطاف هر روز بر فزون بمنه وفضله.
پند و اندرزهای اخلاقی و عرفانی است که برای بزرگی نگاشته شده با تضمین بعضی آیات و احادیث کوتاه، به نثر ادبی و ابیاتی فارسی و عربی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره محرم 1089ق؛ افتادگی: آغاز، جلد: تیماج قهوه ای، 10گ (54ر-63پ)، اندازه: 18×12سم [ف: 5-183]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5341/7
سخنان نصیحت آمیز است. نامبوب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 9 شوال 1182ق؛ کاغذ: فرنگی [ف: 16-253]
6. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 46پ
آغاز: بسمله، کردگاری را بنده و پروردگاری را پرستنده ایم که از آشکاری و ظهور از دیده ها ناپدید و مستور است و از زیاد نزدیکی این همه دور است؛ انجام: معلوم گردد گاهی زمانه را
چنین جوانهای با دانش و تیرهای در ترکش بوده است.
در آن این بیت ها آمده است: سحر گهان چو غراب شب شبه پیکر*** ز روی بیضه بیضا به باختر زد پر از در در آمد ماهی به جلوه طاوس*** به خنده مهر فزا و به غمزه جان پرور ... / چنانکه شادی جانها بود به خلعت جود*** شوند حافظ جانش همی شبیر و شبر. نظم: از دست فتاده در خلایق همه شور*** درویش و توانگر در پیشش عور؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، مجدول، مذهب، با سر لوح؛ کاغذ: آهار مهره، قطع: ربعی[ رشت
او همدان: ف: 1096]
7. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 67/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 13 سطر (13×7/5 )، اندازه: 12×18/5 سم (نشریه: 3-223]
8. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 574/18
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ جلد: تیماج عنابی، 9ص، 21 سطر (10/5 × 21/5)، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 1-522]
ص: 465
9. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 54/7
آغاز: نصایحی که تمیم ... بدانکه تمیم گفت از مصطفی(صلی الله علیه وآله وسلم) شنیدم؛ انجام و طعام که به جهت ایشان می فرستند بدیشان می رسد و بدان فرح و شادی می کنند.
در آغاز این رساله که دارای 26 عنوان پند می باشد نام تیمم بن حبیب یاد شده و رساله را بدو نسبت داده است که وی از پیامبر شنیده و نقل نموده است؛ بی کا، تا: 1265ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 6ص (358-363)، 15 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 1-80]
10. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 985/3 -طباطبائی
آغاز: شخصی پسر خود را پند گفت که هیچ از سخنان رنگین و دلاویز ناصحان در تو اثر نمیکند؛ انجام پایان: لابد باید یکی حکیمی حاذق***مملکتی را که شد مزاج پریشان
پند و حکایتی است برداشته شده از سخنان سعدی در گلستان و شعر و نثری از ابن یمین و غیره بر آن افزوده شده است؛ بی کا، تا: 1333ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره شکری، جلد: تیماج قهوه ای رنگی، 3ص (15-17)، قطع: رقعی، اندازه: 17×11سم [ف: 259-23 ]
11. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه: جنگ 482
بی کا، بیتا (نشریه: 2-79]
12. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: ف 392/2
آغاز: بدانکه این چند سودمند دلبند است که لقمان حکیم به پسر خود وصیت کرد؛ انجام: پس اگر صورت را بدبیند باید که سیرت را بد نکند تا دوبدی در او جمع نشود-تمام شد شامل چند اندرز و روایت است؛ بی کا، بی تا، 14، 16 سطر [ف: 1-369]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15576
آغاز: بسمله. درس اول. روزی بود که روز نبود جز روز آفرین احدی نبود؛ انجام: اگر من عالم بشوم برای پدرم رحمت ایدی هم و اگر جاهل نمایم ... ایدی هم
شامل نود و نه درس که احتمالا صد درس بوده که آخرین درس افتاده و هر درس شامل ده پند می باشد که مؤلف آنها را خطاب به خودش نوشته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، نسخه فاقد جلد می باشد و اوراق ابتدا و انتها نسخه جدا شده است؛ کاغذ: فرنگی شکری، 51گ، 11 سطر ( 16/5×8/5 )، اندازه: 21×17سم [رایانه]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13662
خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی: 96]
15. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1343/2
رساله در نقل و گفتگویی به عنوان پند و اندرز، بین اویس قرنی و راهبی از رهبانان؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید - آبی، جلد: میشن مشگی و مقوا، قطع: خشتی، اندازه: 21×16/5
سم [فهرست عراقی: 447-1 ]
16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17919
کتابی در پند و حکمت؛ بی کا، بی تا، انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه:
21/9×14/7 سم (رایانه)
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18132
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 157گ، اندازه: 21×14/5
سم [رایانه]
pand va do‘ā
ابتدا در این قسمت پندی است به فارسی و در آن خطاب است به اینکه جز در محل صدق در محل دیگر نباید نظر کرد و عاشقانه باید کوشید بعد دعایی به عربی است که از خداوند نصرت و یاری می جوید چه دنیا را پر فتنه می بیند.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1545/40
آغاز: اول سخن دوست این است ای بلبل معنوی، انجام: وانک على كل شيء رقیبا. بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، رویه کاغذی گل و بوته رنگی، عطف تیماج مشکی، 2ص (397-398)، 19 سطر کامل (14×8)، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 10-66]
← پند و موعظه ← اخلاق
pand va moʻeze = hedāyat-nāme
نورعلیشاه، محمد علی بن عبدالحسین، 1160؟ -1212 قمری
alī ebn-e 'abd-ol-hoseyn
nūr-'alī-šāh, mohammad (1747-1798)
گفتاری کوتاه در پند و اندرز. شاید هدایت نامه نامیده شده باشد. در آن آمده است: «این هدایت نامه ای است از کلب آستان
[فهرستواره منزوی 351/6 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1158/7
خط: نسخ، كا: محمد علی بن سید عرب حسینی، تا: 1231ق؛ 11ص (312-322) [ف: 3- 432)
pand-hā-ye axlāqī = hekāyāt
حکایات و داستانهایی از زندگی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و اولیای دین همراه با آیات و روایات .
مشهد، گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2421
ص: 466
آغاز: چون از جهت ایمان بر همه کس سابق بود سبقتكم بالاسلام لا جرم ولايتش بر همه كس واجب گرداند؛ انجام فاطمه عرض کرد که ابتا مرد اعرابی بر در خانه ایستاده.
مؤلف و عنوان نسخه نامعلوم است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فستقی، جلد: مقوا، 87گ، 11-13 سطر، اندازه: 19/6×15 سم [ف: 5-747]
pand-hā-ye arastū= andarz-nāme-ye arastā
ارسطو، 384-322 ؟ قبل میلاد
arastu (-384-322)
[نسخه های منزوی 1552/5 ؛ که در آن دو نسخه در مجلس معرفی شده است ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13777/9
كان محمد کاظم، تا: 20 ربیع الاول 1114ق، چلیپایی؛ مجدول زرین و مشکی؛ جلد: گالینگور مشکی، 3ص (43-45) [ف: 37-315]
← پندهای پنج گنج ← خلاصه خمسه نظامی
pandīyāt-e šāh ‘abd-os-salām
از «شاه عبدالسلام شاه مستنصر بالله امام زمان صلوات الله عليه)
که بایستی اسماعیلی باشد. پندهای است با دید اسماعیلی، بخشبندی نشده.
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 18/8 -عکسی
آغاز: اللهم يا مولانا ... پندیات شاه عبدالسلام شاه مستنصر بالله امام زمان صلوات الله عليه. خداوند زمین و زمان حضرت مولانا می فرمایند، که مؤمن آن است که حال واجبات را رسانید، رزق و روزی او را؛ انجام: و خنده کم کند، دایم خدایرا یاد. نسخه اصل: نزد شادروان استاد محمد تقی مدرس رضوی بوده؛
خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ 4ص (149-152) [عکسی ف: 2-47]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2835/7
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 1-735]
← پوران سری بها كوت ←سری (شری) بها كوت
pūr-nāmeh
تفرشی خسروی، محمد علی بن اسماعيل، ق 14 قمری
tafrešī xosravī, mohammad ‘alī ebn-e esmāʻīl (- 200)
کتاب ویژه ای در توصیه های اخلاقی و عرفانی است با عناوین «ای پورمن» و «ای یگانه پورمن» و «ای فرزند». در نوشتن کتاب املای مخصوصی به کار رفته و فاصله گذاری های خاصی هم بين جملات و کلمات لحاظ شده است. وی در کتاب خود ادعاهای عجیب و گاه گزافی می کند و از رسیدن خود به حقیقت محمدی و عرش سخن می گوید. (حکیم، محمد حسین)
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10921
آغاز: مقدس اس گوهر فروزاننده. ای آگاهی بخش دلهای روشن رو آوردم و توسل جستم در وسعت رحمانیت و حفظ ستر تو پس پناه ده مرا از تنگی و کسالت خلق؛ انجام: گوش فرا ده که از مطلب دور افتادیم. ای فرزند صاحب سر باش تا معدن وحی گردی. لب فرو بند و دم نگاهدار
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ در ابتدای نسخه چنین نوشته اند: این کتاب پورنامه است فرموده سیدنا و مولانا و حبيبنا و قرة عيوننا روحی و روح العالمين فداه جناب حاجی علوی صلوتنا و سلامه و علیک متوالية. على العجاله بر حسب جزو پانزده جزو می باشد في 138»؛ جلد: گالینگور توسی، عطف تیماج مشکی، 128گ، 9 سطر (7×11/5)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 20-498]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10941
آغاز: که مرکز آب است و مدتی هم در آن جا صبر و دوام لازم است تا خميره نضج یابد پس می خرامی به سوی حیوان غير ناطق که انسان است؛ انجام: دنیا را آب گرفت من و تو هنوز خشک لب و تشنه جگر ماندیم و به این واسطه نه ثمری از درخت عمر و نه نباتی از ارض وجود می روید
ترتیب صفحات به هم خورده مثلا برگ اول کتاب به جای برگ 25 قرار گرفته و برگ های قسمت های پایانی مربوط به ابتدای نسخه است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با خط خوردگی و افزودگی فراوان در متن و حاشیه. احتمالا به خط مؤلف این نسخه پیش نویس کتاب است، بالای برخی صفحات نوشته اند: «صحیح است»؛ 27گ، 18 سطر ( 16/5×9)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 20-529]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10945
آغاز: مقدس است گوهر فروزاننده. مفرح و منزه باد هواهای هياكل نورانی و قوائم زبر جدی پس از آن که فرمان رسید این بود که چه بسیار عالی و بلند است غرفات فردوس و چه بسیار صاف و روشن و روح پرور است هواهای آن؛ انجام: و قدرت و اختیاری بر کام و نفس خود نداده ام احدی را جز بر کام و نفس ایمنی یافتگان با درایت
این شماره شامل دو نسخه پیش نویس و پاکنویس کتاب است که با هم آمیخته شده اند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ خط خوردگی و افزودگی در متن و حاشیه دارد؛ 255گی، 9 سطر (7×11/5)، اندازه: 18×11سم [ف: 20-521]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10946
آغاز: خوشا شمار یافتگان به عدالت قدسی. خوشا حال کسانی
ص: 467
که یافتند بخشش و عطایای قدس عظیم را اگر چه بوده باشد کفی آب یا قرصی نان؛ انجام: بی شرمانه ژاژ و یاوه آغازیدند حتی رنگ نمودند دست و صورت خود را از خون حضرتی می فرمایند آیا چه گرفته است ای قوم
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در حاشیه بعضی صفحات نوشته اند: «مقابله شد» یا «تا اینجا مقابله شد» ؛ 40گ، 11سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه:22×13/5
سم [ف: 20-531]
5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10945/12
آغاز: زیرا هوا گرفته ای از بحرهای سبز و دریاهای روشنتند. ابرهای اردی رحمت بلند گردیده و رعدها و برقهای متواتر جهان را ملمع؛ انجام: چگونه اختیار می نمایند بازرگانان خدمت و خربندگی ستوران را از ورود در غرفات امن و بالش آسایش همانا
بخش کوتاهی از کتاب است. جدا شده از نسخه هایی که پیشتر ذکرشان گذشت؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 6گی (32ر-37پ) [ف: 20-541] |*
puzes-name = daru-ye puzes
رضوی، حسن، ق14 قمری
razavī, hasan (- 20c)
مؤلف که از عالمان هندی ساکن قم بوده در رساله حاضر اعتقادات و مسایل دینی را به زبان ساده بیان نموده است. او در این رساله از مشکلات مسلمانان و ضعف اعتقادات دینی گله می کند و رساله حاضر را در جبران آن ضعفها نگاشته و به همین دلیل نام آن را پوزش نامه نهاده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3055- 16/65
آغاز: بسمله. بار الها سپاس و ستایش تو را سزد که هر ممکن را از نیستی به هستی وهر هستی را به لباس رسایش آراستی و درود بی پایان ... و پیشوایان دوازده گانه؛ انجام: و ما از اشاره به آنها جهت اختصار خود داری نمودیم تا ملال خواطر خواننده نباشد و السلام على من اتبع الهدی.
خط: نسخ و نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: گالینگور سرخ (دفتر سیمی)، 64 گ، 19 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 4-1784]
pūšīdan-e jāme
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8653/3
آغاز: به حکمت چون رقم کردم به جامه***نوشتم حکمتی از بهر جامه؛ انجام: که تا آن جامه نو در برت هست*** بباشی شاد و زیبایی دهد دست منظومه ای در 11 بیت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 10 شعبان 1295ق؛ جلد: مقوا، اص (109پ)، قطع: ربعی اف: 17-187]
pūšīdan-e lebās-e mozzhab
نوری تهرانی، محمد رضا بن محمد اسماعيل
nūrī tehrānī, mohammad rezā ben mohammad esmāʻīl
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24855
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي تذهب الممکنات بتذهيب الوجود؛ انجام: و السلام علی من اتبع الهدی. تمام شد. کامل؛ خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، کتابخانه: یا حفیظ کتابخانه ناصریه لکهنو ... قسم دوم كتب وقف کرده علامه حامد حسین صاحب کاغذ: نخودی فرنگی، جلد: مقوا، 17 سطر ( 14/5×7 )، قطع: رقعی، اندازه: 18×11/5 سم [رایانه]
pūl, arz va e'tebārāt
داد بخش، محمد، ق 14 قمری
dādbaxš, mohammad (- 20c)
تاریخ تأليف: 1348ق در این کتاب مباحث مختلفی در علم اقتصاد با استفاده از درس دکتر مشكوة مورد بررسی قرار گرفته است، مطالب بدین شرح است: 1. پول و ارز و اعتبار؛ 2. قیمت؛ 3. حسابداری؛ 4. نظامها و بنیانهای اقتصادی؛ 5. اقتصاد خاور میانه با 6. اقتصاد اجتماعی؛ 7. حقوق جزای عمومی.
[دنا 647/2 ]
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 433
آغاز: پول یک نهاد تاریخی است که نقش اساسی آن همیشه یکی بوده و ليكن با گذشت زمان تحت اشکال گوناگون نمایان شده است ...
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، دارای جداول و نقشه های مختلف؛ کاغذ: خط دار معمولی، جلد: مقوایی، 156گ، مختلف السطر، اندازه: 28×20سم [ف: 2-100]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1154
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 3- 439)
← پولتیک ایران ← پولتیکهای دولتی
poletīk-e īrān dar ‘erāqayn
ص: 468
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن على، 1259-1313 قمری
e'temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e “alī (1843–1896)
تاریخ تأليف: محرم 1309ق شامل مطالب: لزوم انتظامات مقتضيه در اعطای تذکره مرور به مسافرین در نقاط سرحدیه عرایض و اخطارات متنوعه راجعه به وجوب اعطای نظم و قراری به جهة حجاج و زوار انتظامات بحریه و نهریه در خلیج فارس و توابع.
[دنا 647/2 ؛ فهرستواره منزوی 355/6 ]
تهران: وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 6289
آغاز: یکی از اعمال مفیده و اجراآت نافعه برای دولت علیه ایران التزام یک مسلک و پولیتیک مخصوص است که در اقطار حجاز و عراق عرب مجری گردد، انجام و این حسن حال و سعادات جاویدی را حائز و دارا شدند. فدوی محمد حسن خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، بی تا؛ جلد: مخمل سبز، 14گ، قطع: خشتی آنشریه: 2-259]
poletīk-e xosravān va farmāndehān va sanāye'-e ānān dar laškardārī va kešvar-gīrī
خلج، محمود، ق13 قمری
xalaj, mahmūd (- 19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار تاريخ تأليف: 1287ق نویسنده که از محصلین ایرانی در فرانسه بوده با مساعدت وزیر مختار ایران از امپراطور فرانسه اجازه تحصیل در رشته نظام می گیرد و شش سال در این قسمت تحصیل می کند. او چون به ایران می آید این کتاب را که حاوی آداب مملکت داری و حفظ قشون و شیوه فرمانروایان اروپایی، به خصوص شیوه لشگر کشی ناپلئون است به رشته تحریر در می آورد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 636
آغاز: این صنعت بر دو قسمت منقسم است که در آن دو قسمت كتب متعدد نوشته شده است؛ انجام: با پولیتیک و نیرنگهای سایر دول بتفصيل بعرض خواهد رساند کتاب پنجم پولتیک خسروان و صفت فرماندهان كل. خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا:1287ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز یک لا، 48گ، 13 سطر(11/5 × 16/5)، اندازه: 21×17سم [ف: 2-144]
poletīk-e rūs dar īrān
ملكم، 1249-1326 قمری
malkam (1834-1908)
گفتاری است در مورد رقابت های دول روس تزاری و انگلیس در ایران و هند.
[دنا 647/2 ؛ فهرستواره منزوی 355/6 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5154/15
آغاز: در مذاکره و تحقیق پولتیک روس و انگلیس در ایران بیکی از مسائل لطیفه بین المللی نزدیک میشویم؛ انجام: و قدرتی داده باشد بر اینکه بتوانند کوشش قوی دلیرانه برای رفع ظلم و تحصيل حریت و آزادی بنمایند خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا 7گ (173-179پ) [ف: 229-15 ]
poletīk-e rūs va engelīs
ملكم، 1249-1326 قمری
malkam (1834-1908)
[نسخه های منزوی 1555/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13604/6
خط شکسته نستعلیق، کا: ابوالقاسم، تا: شوال 1306ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول
گرهی، 3گ (93ر-95پ)، 15 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 37-119 ]
poletīk-hā-ye dowlatī
ملكم، 1249-1326 قمری
malkam (1834-1908)
از رسائل مؤثر و معروف میرزا ملکم خان ناظم الدوله ارمنی، از رجال مشهور عصر ناصری است.
آغاز: پولتیک ایران چیست؟ کشتی دولت کجا می رود؟ در این دریای حوادث از برای ما خطری هست یا نیست؟ اگر هست تدارک ما چیست؟
انجام: ولی می ترسم پولتیک دول بخصوص کفایت بعضی از وزرای ما مرا مهلت ندهد و آخر الأمر مجبور بشوم که طرح خود را در آرزوی اعتبارات مذکوره دفن کنم.
چاپ: در کلیات او در بمبئی، صص 148-200
[دنا 647/2 با عنوان پولتیک ایران و 648/2 با عنوان « پولتیکهای دولتی»؛ نسخه های منزوی 1556/2 ؛ اصول تمدن 125؛ مشار فارسی 1277؛ کلیات ملکم 125؛ فهرستواره منزوی 355/6 ]
ص: 469
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 867/3
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن لایی قهوه ای نو، 14 سطر [ف: 5-212]
2. تهران؛ مجلس: شماره نسخه: 8080/5
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 14 محرم 1290ق، جان قونسولگری تفلیس؛ جلد: مقوایی محکم با روکش تیماج عنابی دارای ترنج ضربی با طرح گل و مرغ و سرترنج مجدول عطف نسخه تیماج قهوه ای، 40گ (100-139 ر)، 13 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم[ ف: 27/1 -144]
3. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 932
خط: نستعلیق، كا: علی قلی گماشته، تا: 1297ق، که توسط میرزا یوسف خان مستشار الوزاره به یار محمد خان ایلخانی بجنورد تقدیم شده؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 43گ، 14 سطر، اندازه: 15/5×22/7سم [ف: 2-70]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2998/1
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1297 ق [ف: 1866]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3784/2
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد على منشی کوچک تفرشی، تا: 1297ق [ف: 7-38]
6 . تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1539/4
تذکر: در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14 [ف: 5-286]
7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8230/6
انجام: با وصف این اولیای دولت بقیه دارد
خط: نستعلیق، کا: میرزا هادی خان، تا: قرن 14؛ این عبارت آمده: کلیه این اوراق خط فرزندی میرزا هادی خان است جز چند صفحه بتاريخ 23 ذیقعده الحرام 1323»، مصحح؛ جلد: گالینگور قرمز و عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 9گ (96-104)، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 22/5 سم [ف: 27/2 -20]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 149/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته خوش، كا: ابو تراب طباطبائی، تا: 1301 ق، جا: تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، مقوایی ضربی، 45ص (103- 147)، 16 سطر (18×9/5 )، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 1-147]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5154/6
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 18 شوال 1304ق؛ 21گ (52پ -72پ) [ف: 15-225]
10. اصفهان؛ جابری انصاری: شماره نسخه: 3/1
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق [نشریه: 6-593]
11. اصفهان؛ جابری انصاری: شماره نسخه: 3/5
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1306 ق [نشریه: 6-593]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13604/1
آغاز: برابر
خط: شکسته، نستعلیق، كا: ابوالقاسم، تا: 5 جمادی الثانی 1306ق؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول گرهی، 39گ (1پ -39پ)، 15 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 37-118]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10849/2
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، تحریری، بی کا، تا: 29 صفر 1318ق، جان گنبد قابوس؛ جلد: تیماج قهوه ای، جدول دار، 21گ (55پ- 75ر)، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 20-416]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2455/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1323ق [ف: 6-19]
15. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 13/6 بخش یکم
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: مرتضی ابن مرحوم میرزا صادق، تا: جمعه صفر 1328ق؛ کاغذ: خارجی، 33گ (96-128 پ)، قطع: خشتی اندازه: 33×18سم [ف: 42]
16. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3257/7
بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 62گ (181-242)، 13 سطر (
16/5×9 )، اندازه: 22/5×15سم [ف: 2214-11 ]
17. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2643
3 آغاز: برابر، انجام: اولیای دولت انگلیس بر اینحالت ایران کاملا واقف هستند و در باطن بهتر از همه کس میدانند که توسل ما باسباب خارجه حاصلی نخواهد داشت مگر تعجيل قصد روس، بعد از وزرای ما از این خط: شکسته، بی کا، بی تا، هیچ نوع آرایش و یادداشت ندارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 59گ، 14-15 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 2-487]
18. تبریز؛ ملی، شماره نسخه: 3563/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید و سبز، جلد: مقوا، 18گ [ف: 3-1232]
19. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 246/4
م خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جان رشت؛ جلد: مقوایی، 91گ ( 246-156 )، 14 سطر
( 17/5×9)، اندازه: 22×13سم [رشت و همدان: ف: 1215]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28586
آغاز: بسمله، کهاهي ده منهه لادن حس سی ابنی خدای صادق و عادل کی حمد و ستایش کردن او کهانسی اتنی؛ انجام: مباحثه کی متعلق تiین کیا لکهون زیاده نیاز محرره 22 تمت.
ص: 470
خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: 1292ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف و گوشه پارچه، 16 سطر ( 23/3×12)، قطع: وزیری بزرگ، اندازه: 31/3×19/8 سم [رایانه]
← پهلوی ← لغة البهلوي
←پهلوی نامه ← شاه نامه نوبخت
← پهلوی نامه ناصری ← تاریخ سلاطین عجم
pīyāde-nezām
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8373/1
چاپ سنگی 1268 با تصاویر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 52ص، 28 سطر (24×11)، قطع: رحلي [ف: 124-17]
pīyāle-hā-ye davāzdah-gāne-ye foqarā
در باره قدرت نور، آسمان، زمین، عشق، عقل، شریعت، طریقت، حقیقت، عهد، مرشد، با گواه آوردن آیتی از قرآن برای هر یک.
[فهرستواره منزوی 167/7 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4666/12
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ گزیده ای از کیمیای سعادت غزالی در (167- 171)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سبز ضربی ترنجی، 297ص (171- 467)، 21 سطر (20×8)، اندازه: 22×10سم [ف: 14-3614]
← پیامبر ← اخبار مولد النبي (صلی الله علیه وآله وسلم)
← پیامبر ← احوال حضرت رسول (صلی الله علیه وآله وسلم) (منتخب)
← پیامبر← اخبار نبوی
← پیامبر ← تاریخ النبي (صلی الله علیه وآله وسلم)
←پیامبر ←احوالات پیامبر
← پیامبر اکرم ← احوال پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)
payāmbarān-e olo-1-azm
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8825/14
پیامبران اولوا العزم و اختلاف آرا در ذکر اسامیشان؛ خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبایی طبیب یزدی، تا: با تاریخ 1301ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشین قهوه ای مجدول، 2گ (62-63ر)، اندازه: 35/3×22سم [ف: 29/1-85]
payambaran-e olo-1-azm
این رساله در معرفی و مشخصات پیامبران اولوالعزم با کتب آسمانی آنان با روایاتی از آن كتب.
اراک، دهگان، شماره نسخه: 135/15
آغاز: بسمله، بدانکه خداوند عالم و پادشاه بنی آدم کتابها که فرستاده است از جهت پیغمبران؛ انجام: صد و بیست و چهار نقطه نبوت را دریافته باشد .... و هو الموفق المعين خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: نخودی آسمانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 3گ (540ر -542ر)، قطع: وزیری، اندازه: 22×15سم [ف: 1- 159]
payāmbarān va emāmān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1626/2
خط: نسخ، بی کا، تا: 856ق [ف: 5-312]
payāmbar va emāmān
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17712
درباره پیامبر و ائمه؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 219گ، اندازه: 21/7 × 32/8 سم [رایانه]
payāmbarī va pīšvā'ī
نسفی، عزیزالدین بن محمد، ق7 قمری
nasafī, ‘azīz-od-dīn ebn-e mohammad (- 13c)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5/5 40
آغاز: بسمله و حمد اما بعد چنین گوید شیخ عزیز بن محمد نسفی طاب ثراه که جماعت درویشان از این بیچاره التماس کردند که در نبوت و ولایت و وحی و الهام و خواب راست رساله جمع کن؛ انجام: اگر قدر نعمت بدانی توانی که آن نعمت را بغنیمت داری و الحمدلله رب العالمين. خط: تعليق، كا: احمد بن عبدالعلی بیک بیوک آبادی همدانی، تا: زمستان 1283ق؛ 4گ (88ر-91پ) [ف: 3-444]
ص: 471
peydā šodan-e horūf va xavas-e ān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6469/9
آغاز: مقالات ارسطو در پیدا شدن حروف و در خواص او، و بليناس حکیم گوید از اجتماع انقلاب در مواضع مخصوص متولد شد روحانیات مدبرات سالم که ایشان را احداث و معطيات گویند؛ انجام: و در تکثیر و شمار در می آید زیرا که اگر آن را تکثیر کنند حروف مکرر شود و معلوم نگردد که از نام طالبست یا مطلوب و الله اعلم بالصواب
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: مقوایی با روکش ابر و باد و سر طبل دار، عطف و دور تیماج قهوه ای، وگ (61-69پ)، اندازه: 14/5 × 24/5سم [ف: 20-47]
peydā kardan-e sahām az zāyčhe = sahām-os saʻāda
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 409/1 -طباطبائی
آغاز: بسمله طریق پیدا کردن سهام آن است که نظر کنند در صورت زایجه تحویل سال یا طالع موجود بخشی از کتابی (ظاهرا) در احکام نجوم درباره طريق استخراج سهم السعاده و سهم الغيب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی زرد و آبی، جلد: تیماج سرمه ای، 2گ (2پ -3پ)، 14 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 21×16سم [ف: 22-163]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6919/5
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول ضربی، کگی (36-37پ)، اندازه: 21×13سم [ف: 20-344)
peydāyes-e āmrīkā
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاریخ تأليف: 1324.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/17 -4754-ف
بی کا، بی تا فیلمها [ف: 3-99]
peydāyes-e pezeškī va tahqīq dar elhām va lezzat-e 'aqlī
نظام الدین گیلانی، احمد بن محمد، -1059 قمری
nezām-od-dīn-e gīlānī, ahmad ebn-e mohammad ( 1649)
دارای سه «فصل». در پایان آمده «چنانکه امیر کل امیر در کتاب مستطاب نهج البلاغه که فقیر آن را ترجمه به فارسی کرده و شرح عربی نموده است».
[فهرستواره منزوی 3329/5 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3223/5
خط: نستعلیق
خوش، بی کا، تا: آغاز قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوایی آراسته عطف تیماج مشکی، لاگ (56-62)، 18 سطر (14×6/5 )، اندازه: 19×12سم [ف: 11-2183 ]
peydāyes-e dīvan va berahmanān
از افسانه های هند است.
[ فهرستواره منزوی 410/1 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2597/1
آغاز: بدانکه چون تقدیر خدای تعالی نوبت دیوان در عالم رسانید و دیوان را پدید آورد اول دیو که آفریده شد مارج نام بود؛ انجام ایشان این نوع در مذهب خویش درست گرفته و روا داشته اند و آن باطل است
خط: نستعلیق، کا: محمود بن خضر حسینی بخاری، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی گرد و عطف سرخ، 17ص (4-20)، 25 سطر (15×6)، اندازه: 18×9سم [ف: 9-1444]
peydāyes-e mūsīqi
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4583/3
آغاز: بدانکه در پیدا شدن علم موسیقی اختلافاست؛ انجام: راست للمفارج، تمت الكتاب. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سبز لائی، 15 سطر، اندازه:
21/2×13/8 سم [ف: 7-434]
← پیدایش ینگی دنیا ← کشف امریکا
pīrāmūn-e adabīyāt
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاريخ تأليف: 1323ق
ص: 472
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/32 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e eslām
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
در سال های: 1320 و 1323 و 1332.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/33 -4754-ف
بی کا، بیتا (فیلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e eslāhāt
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/34 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e jānevarān
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی تاریخ تأليف: 1324
kasravī, ahmad (1890-1945)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/35 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e xerad
، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاریخ تأليف: 1322.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/36 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e romān
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/37 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e ravān
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاريخ تأليف: 1324.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/38 -4754-ف
بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-100]
pīrāmūn-e šeʻr va šā‘erī
کسروی، احمد، 1269-1324 شمسی
kasravī, ahmad (1890-1945)
تاریخ تأليف: 1325
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4752/39 -4754-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-100]
pīr morteza 'alī ardestānī
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی
šafīʻī ardestānī, morteza ebn-e ahmad (- 20c)
تاریخ تأليف: 17 شوال 1423ق؛ محل تأليف: تهران رساله کوتاهی است در شرح زندگانی پیر مرتضی علی اردستانی که یکی از عارفان قرن نهم هجری بوده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3/15290
آغاز: دوران حیات پیر مرتضی علی با قسمتی از زمان امیر تیمور گورکانی «ف-807ق» و با سلطنت امیر شاهرخ میرزا تیمور « 850-807 - ق» و جانشیانان او مقارن بوده است؛ انجام: در پایان، توفیق روز افزون برادرم مهدی شفیعی اردستانی و فرزندم مهندس محمود رضا شفیعی اردستانی را که داوطلبانه هزینه های تایپ و تکثیر این شرح حال را تقبل نموده اند از خداوند بزرگ خواهانم. بار دیگر فرصت را غنیمت می شمارم و از محققان و پژوهشگران ارجمند استدعا دارم که برای پربار شدن این شرح حال، نگارنده را از مراحم و ألطاف خویش محروم نکنند و با ارسال مطالب تحقیقی خود درباره پیر مرتضی علی، این
خدمتگذار کوچک و دوستدار فرهنگی اردستان را جهت كمال بخشیدن به کاری که کرده است یاری فرمایند.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1423ق؛ ترقيمه: «اول دی ماه
ص: 473
سال یکهزار و سیصد و هشتاد و یک خورشیدی برابر با هفدهم شوال یکهزار و چهار صد و بیست و سه هجری قمری، تهران، کوی نصر، خیابان 15، پلاک 51، طبقه اول، کد پستی 14476، مرتضی شفیعی اردستانی»؛ مجدول مشکی؛ کاغذ: جدید، گ ( 36-30)،
23-21 سطر، اندازه: 29×19سم [ف: 38-810]
pīr-nāme
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
آغاز: ای سالک راه حق تو را هرگاه این درد دین و محبت پیدا شود انجام: که هفتاد دو فرقه امت محمد صلی ا... شده اند همه باطل است.
[دنا 649/2 ؛ فهرستواره 167/7 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 149/25
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 3ص (163-165)، 20 سطر (13×7)، اندازه: 18×11سم [سنا: ف: 1-75]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16591/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: اسماعيل بن محمد جعفر، تا: 1237ق؛ کاغذ: آبی و شکری فرنگی، جلد: مقوایی، 5ص (9-13)، اندازه: 20/7×13/5 سم [ف: 17-432]
pīr va javān= bahār va xazān = bahārīye
نصير اصفهانی، محمد بن عبد الله، -1191 قمری
nasīr-e esfahānī, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh (- 1777)
یکی از مثنویات مشهور میرزا نصیر در 202 بیت است که آن را بهار و خزان» نیز گفته اند. از وصف بهار آغاز می شود. ظاهرة دوبار تحریر شده است. آغاز: شبی با نوجوانی گفت پیری ***کهن دردی کشی صافی ضمیری / چو خم صاحبدلی روشن روانی*** درین دیر کهن پیر مغانی انجام: اگر دست على دست خدا نیست*** چرا دست دگر مشکل گشا نیست / به حق جویان حق را رهنما اوست*** ز کار اهل دل مشکل گشا اوست چاپ: بمبئی، سنگی، 1318، رقعی، 15ص؛ تهران، سنگی، 1338، جیبی، 34ص؛ ایران، سنگی، 1325، جیبی، 27ص (صص 8-34)؛ به کوشش مهدی ولائی، نامه آستان قدس، ج ٢ ش 2: 59-62.
[دنا 649/2 (62 نسخه)؛ نسخه های منزوی 2700/4 ؛ مشترک پاکستان 11398؛ مشار 239/1 ؛ فرهنگ سخنوران 355، الذريعة 158/3 و 1197/9 و 132/19 ؛ فهرستواره منزوی 497/10 و 497/9 -500]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4932/11
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: روغنی، 6گ (133ر -138پ)، اندازه:
22/8×15/6 سم [ف: 8-134]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16652/3
آغاز: برابر؛ انجام: ز ویرانیش ویران است ایران. خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کشمیر، نخودی و آبی و حنایی، جلد: میشن دار چینی، 15-17 سطر، اندازه: 20/3×10/3 سم [ف: 17-68]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16652/4
آغاز: برابر؛ انجام: هزاران رحمت حق بر سلامش*** برو باد [و] بر اصحاب کرامش خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کشمیر، نخودی و آبی و حنایی، جلد: میشن دار چینی، 15-17 سطر، اندازه: 3×10/3 / 20سم [ف: 17-68]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4719/37
آغاز: برابر؛ انجام: کتابش معجز روشن بیان را*** وصیش حاکم مطلق جهان را
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، حسب الخواهش دوست معنوی برسم یادگار قلمی شد 1207؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، 2گ (65پ -66پ)، اندازه: 28/2×17/2 سم [ف: 8-71]
5. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 566/2
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1190ق [نشریه: 7-247]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14181/31
خط: نستعلیق، کا: زین العابدين بن محمد، تا: 14 صفر 1192ق، جان شیراز، آستانه شاهچراغ؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 5گ (103ر -107پ)، قطع: بياضی، اندازه: 20×10سم [ف: 38-236]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13399/6
آغاز: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، اگ (15پ -21ر) [ف: 36-334]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3512/4
آغاز: برابر
كا: سید محمد رضوی قمی، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج يشمی، 6ص (28-33)، قطع: خشتی، اندازه: 15×21/5 سم
ص: 474
[ف: 10-1464]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1230/2
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خوش، کا: محتملا از اولاد وصال، تا: قرن 13، جان شیراز؛ کاغذ: فرنگی، الوان، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 22 سطر (5×14/5)، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 3-280]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5130/1
آغاز: برابر؛ انجام: کتابش معجز .. بیان را (!)*** وصیش حاکم مطلق جهان را
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای لایی، 10گ (اپ-10ر)، 12 سطر، اندازه: 10/8 ×17 سم [ف: 8-221]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9102/2
آغاز: برابر؛ انجام: عیان نور خدایی از جبینش***برون دست خدا از آستینش خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی یک لا مجدول 8گ (132 - 39پ)، 11 سطر (12×6/5 )، اندازه: 16/2×10/4
سم [ف: 29/2 -761]
12. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 866/6
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول زر و لاجورد، قطع: بیاضی ربعی[نشریه: 1357]
13. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه: 65/5
آغاز: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كان محمد کاظم بن محمد متخلص به ناظم، تا: قرن 13، 7گ (106ر-112پ)، اندازه: 14×20سم [ف: 88 ]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4581/2
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13
کاغذ: پسته ای، جلد: میشن تریاکی لایی، 15 سطر، اندازه: 20/6×14/8 سم [ف: 7-434]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8012/2
خط: شکسته نستعلیق بد خط، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، دارای رکابه؛ مهر: «کتابخانه باقر ترقی»؛ جلد: مقوایی ساده بدون روکش با عطف تیماج قهوه ای، 8گ (1ر-8پ
هامش)، اندازه: 30/1×19/9 سم [ف: 27/1 -33]
16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 591
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: رمضان قرن 13؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ زرکوب، 22گ، ابعاد متن: 5/5×10، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 121]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 43/10
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول زر؛ کاغذ: سفید و زرد و آبی و صورتی، جلد: تیماج قهوه ای، گرد تیماج زرد، 11ص ( 254-244 )، 20-10 سطر (9×4)، قطع: بياضي، اندازه: 15×7 سم [سنا: ف: 1-24]
18. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 3077/2
آغاز: برابر؛ انجام: که در علم نبی دانای هر راز ×× ربانش راز حق را نکته پرداز خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، با سرلوح، مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج مشکی، 37گ (91-127)، 10 سطر (8×4)، اندازه: 17×12سم (ف: 6-875)
19. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5992/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 14 سطر (1266)، قطع: بغلی، اندازه: 11×17 سم [ف: 16-175]
20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4988/4
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1202ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن، 6گ (62-67)، 12 سطر، اندازه: 13/8 × 21/5سم [ف: 8-154]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3/13410
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: میرزا محمد ملازم، تا: ذیحجه 1219ق، جان قزوین؛ مجدول؛ جلد: پارچه، پشت جلد و عطف تیماج قهوه ای، گ (89پ -94پ)، 16 سطر [ف: 36-348]
22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4808/4
خط شکسته نستعلیق خوش، کا:سید محمد صادق، تا: 1233ق؛ در حاشیه کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد:ساغری سیاه ضربی ترنجدار گل و بوته الوان، 14 سطر، اندازه: 19/9 × 31/6سم [ف: 8-99]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19066
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خفي، كا: علی محمد نوری، تا: 1233ق؛ دارای سرلوح مزدوج مذهب؛ کاغذ: نخودی، جلد: مشمع، 11 سطر (18×10)، قطع: وزیری، اندازه: 25×16سم [رایانه]
24. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1243/1
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1235ق؛ در متن و هامش، مجدول [نشریه: 7-273]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13158/19
آغاز: برابر
خط: شکسته نستعلیق چلیپا، كا: محمد ولی، تا: 1235ق؛ مجدول مذهب مرصع ؛ جلد: تیماج قرمز، 17گ (153-169ر) [ف: 36 ]
26. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 9467/108
خط: نستعلیق، کا: محمد بن جمشید مراغی، تا: 1241ق؛ 5گ (197پ- 201) [مختصر ف: 713]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8990/19
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 13 ذیقعده 1243ق؛ کاغذ: فرنگی
ص: 475
نخودی آهار مهره، جلد: مخملی بنفش با نقوش فرنگی و جدول درون کاغذ ابرو باد، 16ص
(25-40حاشیه)، سطور چلیپا (19×11/5 )، اندازه: 13/9 × 21/5 سم [ف: 29/1 -571]
28. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 456/6
آغاز: برابر انجام: چنان زد بر بساطش پشت پایی***که هر خاشاک او افتاد جایی
خط شکسته خوش، بی کا، تا: 1250ق؛ 3گ (68پ - 70پ) [ف:1-40]
29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8978
آغاز: برابر؛ انجام: خموشی به در این سربسته دار است***سخن کوتاه کن احسان دراز است.
خط: شکسته نستعلیق عالی، کا: میرزا سید علی نیاز شیرازی، تا: 6 جمادی الاول 1254ق؛ سطور چلیپا، مذهب؛ دارای 34 قطعه (به شکل مرقع صحافی شده)؛ واقف: علی اصغر حکمت، مهر 1340؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوای ماشی جدول بندی به زر، ابعاد متن: 675، اندازه: 19/7×13 سم [ف: 17-64]
30. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 732/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 14 جمادی الثانی 1254ق. با چهار سرلوح با یک ترنج مجدول زر و لاجورد؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-255]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9061/4
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، كا: مهدی بن محمد شیرازی متخلص به صابر برای مهر علی خان نوری، تا: با تاریخ 1256ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهارمهره، جلد: تیماج مشکی، 6گ (160پ -165پ)، 21 سطر ( 15/9×7/3 )، اندازه: 20/7×11/9 سم [ف: 29/2 -687]
32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 90/5
خط: نستعلیق، كان محمد کاظم ابن محمد، تا: 1256ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز مقوایی، 13ص (161-173)، 18 سطر (15×8)، اندازه: 20×15سم [سنا: ف: 1-49]
33. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: 11/3
آغاز: برابر
خط: شکسته نستعلیق بدخط، بی کا، تا: 1257ق (نشریه: 11-953]
34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5364/2
آغاز: برابر، انجام: چه خوش گفت این سخن را نكته دانی*** سخن گو عارفی شیرین زبانی بی کا، تا: ذیقعده 1259ق؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: ترمه مغزی میشن قهوه ای، 10گ
(103پ -112پ)، 14 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 8-312]
35. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4899/8
آغاز: برابر
حدود 230 بیت، گویا نسبت به برخی از نسخه ها افزودگی هایی دارد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، جان یزد؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: میشن آلبالویی، وگ (60ر -68پ)، 12 سطر، اندازه: 19/2×11/9 سم [ف: 8-117]
36. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1601/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، کا: محمد رضا بن ضياء الدين، تا: شعبان 1266ق؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: دو رو روغنی دارای نقاشی 11گ (55ر -65ر)، 10 سطر، اندازه: 16/5×10
سم [ف: 5-6]
37. همدان؛ دانشگاه بوعلی، شماره نسخه: 336/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 7 رمضان 1278ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 5گ (131 - 35پ)، 16 سطر [ف: 180]
38. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4716/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: صادق شیرازی، تا: 1281ق؛ مجدول زر و شنگرف
کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 26ص (97 -122)، 9 سطر (9×5)، اندازه: 16×10سم [ف: 14-3663]
39. شیراز؛ میر (دکتر)؛ شماره نسخه: 22/4
بی کا، تا: 1282ق؛ با تتمه وصال [نشریه: 5-284]
40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16915ض بی کا، تا: شعبان 1292ق، 8 سطر (11×5)، اندازه: 14×7/5 سم [ف: 28-47/1 ]
41. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3366- 17/146
آغاز: برابر؛ انجام: چراغ افروز راه اهل بینش *** محمد شمع بزم آفرینش کتابش معجز روشن بیان را *** وصیتش حاکم مطلق جهان را
خط: شکسته نستعلیق، كا: فضل الله بن يوسف مذهب باشی شیرازی، تا: شعبان 1292ق؛ مجدول مذهب؛ جلد: مقوا طلایی با عطف تیماج قرمز، 10، 11 سطر، اندازه: 14×10سم
[ف: 2-668]
42. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10921/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق ریز متوسط، كا: فرج الله، تا: 1292ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: دو رویه، رو گل و بوته رنگ و روغنی، 12 سطر، اندازه: 12×8سم [ف: 9-259]
43. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15577/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1294ق؛ جلد: چرم قهوه ای روشن ضربی ترنج و سرترنج دار، 8گ (1ر- 8پ)، 15 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 43-170]
44. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2762
آغاز: برابر؛ انجام: بتاریخ شهر ذي الحجه الحرام سنه توشقان ئیل حاجی خان 1300 خط: نستعلیق، كا: احمد کنک بن نجفعلی، تا: ذیحجه 1300ق؛ مجدول لاجورد و قرمز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی پارچه آبی، 15گ، 8 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 6- 370]
45. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8173/1
ص: 476
انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: صحبت الله خان ملقب به دبیر همایون، تا: آغاز قرن 14؛ راسته و چلیپا، دارای رکابه؛ کاغذ: نازک کاهی، جلد: تیماج قهوه ای، 8ص (1-8)، اندازه: 21×13/4 سم [ف: 317-27/1 ]
46. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5177
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ سطور چلیپا، صفحات زرین؛ کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: میشن قرمز لایی، 13گ، 8 سطر، اندازه: 5/4×9/1سم [ف: 2-70]
47. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5118
خط: شکسته، نستعلیق، کا: صادق شیرازی، تا: سلخ صفر 1313ق؛ مجدول با کمند اکلیل؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن پشمی، 11 گ، 12 سطر، اندازه: 18/2×11/2
سم [ف: 2-70]
48. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6196/4
آغاز: برابر؛ انجام: عیان نور خدایی از جبین اش***از او روشن جهان آفرینش
خط: شکسته نستعلیق، كا: فضل الله بن آخوند ملازین العابدین بروجردی ملقب به شمس
العلماء، تا: محرم 1315ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: قهوه ای لایی، 3گ (9-پ11ر)، 25 سطر، اندازه: 10/8 × 17/7سم [ف: 9-245]
49. مشهد، رضوی؛ شماره نسخه: 12246
آغاز: برابر؛ انجام: هزاران رحمت حق*** بر او باد و بر اولاد کرامش
خط: شکسته نستعلیق خوش، كا: عبدالله حسینی، تا: ربيع الأول 1319ق؛ مجدول، دارای سرلوح مزدوج مذهب، دارای کمند؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی سبز ماشی با عطف و گوشه میشن، 19گ، 8 سطر، اندازه: 5/5×11/5سم [ف: 17-63]
50. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 27
خط: نستعلیق خوش، كان محمد حسن، تا: رجب 1319ق؛ مجدول به زر و مشکی؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 16گ، 10 سطر، اندازه: 5×14/5 / 20سم [ف: 21]
51. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5606/1
حدود 200 بیت؛ خط: نستعلیق، کا: محمود بن محمد على، تا: 1321ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه ضربی، 10گ، 11 سطر، اندازه: 18×22/5 سم [ف: 8-433]
52. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5179
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: شوال 1324ق، برای تقدیم به خبير الدوله، رئیس تلگرافخانه؛ با سرلوح، مذهب، مجدول با کمند؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز ضربی، 17گ، 10 سطر، اندازه: 16/5×10سم [ف: 2-70]
53. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4501/1 آغاز: برابر، انجام: زما نتواند او را كس ثنا گفت ×× که در تعریف او حق لافتی گفت / هزاران رحمت حق با سلامش*** بر او بادا بر اولاد گرامش خط: شکسته نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: رمضان 1329ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 13گ (1-13)، 11 سطر (11×6)، اندازه: 17×11سم [ف: 13-3450]
54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13463/39 حاشیه
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی سوخت ترنج با سر و لچکی زرین لولادار، 18ص (290-307)، اندازه: 27/5×16سم [ف: 36-413]
55. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4307/5
آغاز: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی قهوه ای عطف تيماج سرخ، 6گ (33ر -38ر)، 16سطر، اندازه: 25×17/5 سم [ف: 38-434]
56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14309/11
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج، قهوه ای، 8گ (49ر - 56ر)، 15 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 38-440]
57. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 993/5 - 6/83
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 7، 18 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 2-668]
58. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 872/5
آغاز: برابر؛ انجام: کلید گنج حق در پرده اوست *** قضا بازو قدر سرپنجه اوست / عیان نور خدائی از جنابش*** برون دست خدا از آستینش خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در ادامه، مثنوی دیگری در 172 بیت با مطلع «آتشی می بینم ای یاران زدور ...» و نیز چند غزل و رباعی از نشاط اصفهانی، در این نسخه از مثنوی طبیب با عنوان «بهاريات» یاد شده؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، مجدول گرهی، 3گ، 26 سطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 4-1685]
59. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8344/3
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، چلیپا و دو ستونی؛ کاغذ: فرنگی الوان و آهار مهره، جلد: تیماج یک لا، 8 سطر ( 9/8×5)، اندازه: 14×7/8 سم [ف: 7-223]
60. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1402/2 - 8/112
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 8گ، اندازه: 14/5 × 22/5 سم [ف: 2-668]
61. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 493/3 - 3/113
آغاز و انجام: برابر
خط نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 5گ (109ر-113ر)، 13 سطر [ف: 2-668]
ص: 477
62. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5085/37
آغاز: برابر
خط: نستعلیق ، بی کا، بی تا؛ جلد: میشن سیاه ضربی، 3گ (133 - 35ر) متن و هامش دوم)، 16 سطر، اندازه: 28/6×17/3 سم [ف: 8-196]
63. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2675/12
آغاز و انجام: برابر
183 بیت؛ كا: محمد علی شیرازی، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 7گ (634-640)، اندازه متن: 29×17، اندازه: 21/5 × 33/5 سم [ف: 8- 440]
64. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 807م
آغاز: برابر
خط: شکسته خوش، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور، 27، 8 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 11/5 ×18/5 سم [رشت و همدان: ف: 1096]
65. شیراز؛ عینی (دکتر)؛ شماره نسخه: 2
آغاز: برابر
بی کا، بی تا؛ قطع: بياضي[ نشریه: 2755]
66. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7719/7
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 15 سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 26-210]
67. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 515/2
بی کا، بی تا؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی[ نشریه: 11-949]
68. کاشان؛ عاطفی، حسن؛ شماره نسخه: بدون شماره/1
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، مجدول مذهب، قطعه آذر در عروسی ابوالفتح خان، اشعاری از جامی و سعدی، چندین غزل از محتشم، بحر طویل سید علی مهری عرب، قصیده موشح از عبد اللطيف بن علی واعظ، زیارت نامه و اشعار و مطالب متفرقه، نویسنده قسمتی «رافع» نامی است که قصیده ای نیز سروده؛ جلد: گالینگور آبی، اندازه: 19/5×10 سم (نشریه: 7-755)
pīr va javān
فقیر اصطهباناتی، علی، 1256؟ -1310 شمسی
faqīr-e estahbānātī, “alī (1877-1931)
[دنا 651/2 ؛ فهرستواره 497/10 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8227 آغاز: ای به جوانی شده پیر از جهان*** گوش کن افسانه پیر و جوان / ای شده از پیر و جوان فقیر*** در پی علم و هنر از پند پیر / از تو جهان تا ابد آباد باد***جان فقیر از هنرت شاد باد؛ انجام: طبع وی از کلک چو شهپر زاغ ***سر بردار منگر طاوس باغ خط: نستعلیق، كا: على محمد معینی فرزند معین الشريعة
اصطهبانانی، تا: 1347ق؛ مجدول سرخ؛ در پایان آن آمده است
اصل آن در رمضان 1349 به طبع رسیده و کمیاب است مطابق بهمن ماه 1309
«خورشیدی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 32گ، 10 سطر (13×9)، قطع: جیبی، اندازه: 11/5
× 17/5 سم [ف: 17-62]
pīr va javān
ناصر الدين قاجار، شاه ایران، 1247-1313 قمری
nāser-od-dīn-e qājār, šāh-e īrān (1832-1896)
تاریخ تأليف: 1289 ق ناصرالدین شاه بر اثر خواندن رمان های فرنگی بر آن می شود تا خود رمانی بنویسد و در این نسخه او رمانی به طرز رمان نویسان فرنگی در مدح بهار و توصیف فصول دیگر می نویسد و ضمنا حکایتی راجع به پیر و جوان می آورد که حاکی از علاقه مندی او به خواندن رمان های فرنگی است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 492
آغاز: هو الله تعالی. تفصیلی است در درک بهار نوشته می شود با اینکه طبایع ناس مختلف است و هریک بوضع و طور و قسمی درک بهار می کنند؛ انجام: پیر گفت همین جا مسکن بلکه مدفن من است بزیر آرید مرا با مستحفظ کمک کرده پیر را بزمین گذاشته وداع کرده رفتم بمنزل خود خط: نستعلیق خوش، كا: عبدالكريم منشی طهرانی، تا: 4 ربيع الثانی 1289ق، جا: طهران؛ با سرلوح، مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی، لب طلائی، جلد: مخمل بنفش با گل و بته ضربی مقوایی، با شیر و خورشید و تاج فلزی ملحق به آن، 35گ، 9 سطر (11×6)، اندازه: 21×14سم [ف: 1-472]
← پیروز نامه ← ظفرنامه
← پیروزی نامه ← ظفر نامه
pīrūzī v maqāle novrūzī
نجاتی نیشابوری، محمود بن عمر، -728 قمری
nejātī neyšābūrī, mahmūd ebn-e ‘omar (- 1328)
وابسته به: صنایع الاسحار في بدايع الاشعار = القصيدة المصنوعة = بدایع الاسحار في صنايع الاشعار = بدیعیه منظوم = قصيده قوامیه؛ قوامی گنجوی (576) رساله شرح قصيده بديعيه قوامی گنجوی است و ظاهرا از محمود نجاتی نیشابوری. آقای بهروز ایمانی در مقدمه ای که بر تصحیح این رساله نگاشته، نسبت آن، به نجاتی نیشابوری را نفی می کند. چاپ: چاپ شده
ص: 478
[الذریعه 89/15 ؛ فهرستواره منزوی 500/10 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6102/2
آغاز: این قصیده است که افصح المتكلمين ... جمال المله و الدين قوامی گنجه ای گفته و آنرا صنایع الاسحار ... نام کرده. ترجيع: ای فلک راهوای قدر تو بار ×× وی ملک را ثنای صدر تو کار؛
انجام: چنانکه صاحب قصيده ادا کرد و این حواشی از کتب متقدمان و متأخران استنباط نمود بازای هر بیت مسطور گردانید. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی با سجاف عطف و حواشی با تیماج قهوه ای، 36ص (40 -75)، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 19-86]
pīzarī-ye ardestānī
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی
šafi'i ardestānī, morteza ebn-e ahmad (- 20c)
تاریخ تأليف: 25 دی 1383ش؛ محل تأليف: تهران
رساله کوتاهی است در شرح حال حسن بن حسين بن عسكر اردستانی متخلص به پیزری. آقای شفیعی در کتاب سخنوران اردستان نیز از وی نام برده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15290/10
آغاز: حسن بن حسين بن عسكر از مردم محله راه میان شهر اردستان است که از اواخر سلطنت محمد شاه تا اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در آن محله می زیسته؛ انجام: پیزری در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه فوت نموده و در قبرستان محله راه میان اردستان به خاک سپرده شده است.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جا: تهران؛ ترقيمه: «تهران، کوی نصر..، مرتضی شفیعی اردستانی، 1382/10/25 خورشیدی» ؛ کاغذ: جدید، 2گ (65-66)، 22 سطر، اندازه: 28×19سم [ف: 815-38 ]
pīšāhang-e sāheb-oz-zamān
بنارش، یوسف
banāraš, yūsof
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11725
آغاز: اعوذبالله بسمله. الحمدلله رب العالمين؛ انجام: زندگانی خود را خوش و خرم سازد ... باید در راه خدا. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 20 سطر (18×16)، اندازه: 21×17سم [الفبائی: 96]
pīšgū’ī
بزرگمهر
bozorgmehr
در پیشگویی و اختربینی به درخواست انوشیروان.
[فهرستواره 2844/4 -2845]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9049/5
آغاز: شکر و سپاس بی قیاس حضرت پادشاهی را که ذات انسانی را مدرک جمیع علوم و مصرعات گردانیده ... این کلمات عجایب از برای قرار بدن نوشیروان عادل ابوذرجمهر انشاء فرموده بو و معنی آن که مردم هر چه در دست یا در دل نشان کنند از روی کواکب پیدا کرده است. فلک اعظم: آهن برنج روی ارزیر مسی سیم سرب زر؛ انجام: ای ز روی تو نور برده قمر 88 چه نهان می کنی بگویم پسر یر/ ای مه عيد عالم ابرویت*** در کف دست هست دارویت خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج منقش و جدول؛ 6گ (79پ -84پ)، 12 سطر ( 13/5×6/5 )، اندازه: 19×11/9 سم [ف: 29/2 -671]
pīšgū’ī
غیر همانند:
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2653/2
آغاز و السادس و الثاني عشر يحصل من السابع و الثامن و الثالث عشر و الرابع عشر، انجام: فيه شكل نحس فاحكم على سوء عقيدته
یک سلسله مطالب نجومی آمده مطالبی که برای پیش گویی حوادث آتی و اطلاع بر خفایای امور لازم است به قول نویسنده با این کتاب و استفادت از این مسائل نجومی ما می توانیم پی به بسیاری از مطالب خفیه بریم و از حال مردمان و امور مخفيه آگاهی یابیم؛ خط: نسخ، كان محمد طاهرین مرحوم بن علی اکبر تبریزی، تا: محتملا قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 80ص (285-365)، 21سطر (19×9)، اندازه: 16×26/5 سم [ف: 6-216]
2. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 99/9
آغاز: هرگاه خواهند که از وفق از اوفاق سال بر حال خود یا کسی اطلاع یابد که در این سال؛ انجام: و بما جرى به القلم من عند الله و بلا حول ولا قوة الا بالله
خط: نستعلیق، کا: محمد باقر بن فتحعلی بن حاج محمد باقر ارغندی ترشیزی، تا: 1339ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز
ص: 479
مقوایی، 4گ (201ر-204ر)، 17 سطر ( 16/5×9/5 )، اندازه: 23/5×15 سم [ف: 155]
٣. تهران، مجلس؛ شماره نسخه: 9049/6
آغاز: اول: ای زلف سیاه تو چو زنجير*** لعل لب تو چو شکر شیر / شیرینی شکر تو دارد *** در دست گرفته تو انجیر؛ انجام: سی و یکم: دل از سر سوز درد بلبل*** می گفت به باغ از غم گل / پر شد چمن از فغان بلبل*** در دست گرفته ای تو سنبل
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج منقش و جدول، 5گ (84-88پ)، 12 سطر (6/5×13/5)، اندازه: 11/9 ×19 سم [ف: 29/2 -672]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17978
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 21/6×14/5 سم [رایانه]
pīšgū’ī-hā-ye šāh ne'mat-ol-lāh-e valī
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
پیش گویی حوادث است در بیش از 50 بیت فارسی آغاز: قدرت کردگار می بینم ×× حالت روزگار می بینم انجام: نعمة الله نشسته در کنجی*** از همه بر کنار می بینم
1. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه: 4779/3 -24/79
آغاز: ای عزیزان شور و غوغا در جهان خواهد گرفت***کلفت و غم در دل پیر و جوان خواهد گرفت / شرم ناموس از خلایق خواهد شدن***پس نفاقی در میان مردمان خوهد گرفت؛ انجام: خوش گلستان خرم خندان*** همه درفصل چار می بینم / ای خوشا حال دوستانش را***که در آن روزگار می بینم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: کاغذ کرمی، 3گ، اندازه: 23×17سم [ف: 2-669]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14190/5
بی کا، تا: قرن 12؛ 2گ (19ر-20ر) [ف: 38-252]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4724/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: شميز قهوه ای عطف پارچه سبز، 3ص (47-49)، 15 سطر (15×9)، اندازه: 22×15سم [ف: 14-3670]
4. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 15/2
آغاز: قدرت کردگار می بینم***حالت روزگار می بینم. جنگ: ملهمه شاه نعمت الله : ای عزیزان شور و غوغا در جهان خواهد گرفت***فتنه و غم از زمین تا آسمان خواهد گرفت؛ انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا، عطف تیماج سرخ، اگ(93ر-93پ)، اندازه: 22×14سم [ف: 34]
pīš-nevīs-e yek nāme az qarn-ell
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9480/17
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ اص (113 همان) [مختصر ف: 121]
pīšnahād-e komīsīyon-e motāle‘āt-e nezām
طرح آئین نامه تشکیلات نظامی ایران است پیشنهاد شده به وسیله انجمنی انگلیسی و ایرانی. این انجمن با ریاست عباس میرزا سالار لشکر و عضویت: عبدالحمید خان غفاری سردار منصور، عباس قلی خان مدحت الممالک سردار، کلنل فضل الله خان منشی، کلنل عزیز الله خان ژاندارمری، دکتر مهدی خان ملک زاده، زمان خان از نظميه، ژنرال دیکسن، ژنرال هادویس، ژنرال لامنت، کلنل فوريسكتو، کلنل فریزر، کلنل دیسکام، کلنل هواپیما تشکیل شد. در مقدمه (پیش از ذکر اسامی اعضاء کمیسیون) چنین آمده: «کمیسیون مطالعات نظام جهت تدوین را پرت خود، بدوا اوضاع کنونی ایران را در مد نظر گذرانیده و نظرات خود را در پنج فصل» به قرار ذیل شرح نموده است: مخاطرات داخلی و خارجی ایران. قوای نظامی موجود. قوانین و تشکیلات وسائل ارتباطیه و محصولات مملکت. وضعیت مالی در قسمتی که به قوای نظامی مربوط است. در فصل 6 کمیسیون نقشه ای برای تشکیلات قشون ایران موافق احتياجات نظامی مطرح نموده در فصل هفتم عملیاتی را که باید شروع نمود تا نایل به تشکیلات موافق فصل 6 بشود پیشنهاد می شود.». در این دفتر نام شاه قاجار و تاریخ تشکیل انجمن و انجام یافتن مطالعات و تدوین این دفتر یاد نشده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 295-فیروز
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 13 یا اوایل قرن 14؛ درجات نظامی و تقسیماتی در آن نوشته شده، کاغذ: فرنگی خط دار سفید، جلد: شميز، 148ص، 27 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21×33/5سم [ف: 21-22]
pīšvāyān-e čāhār-gāne-ye ahl-e sonnat
شهابی، محمود، 1282-1365 شمسی
ص: 480
šahābī, mahmūd (1903-1986)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25420
نوشته های پراکنده (3)؛ كاتب = مؤلف، بی تا؛ خریداری از
کیومرث محمودی[ رایانه ]
pīšvā-ye bozorgvār emām-e nohom
تهیه شده توسط صندوق پس انداز بانک ملی ایران.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12446
آغاز: بسمله، قال تاسع الائمه علیه آلاف الثناء و التحيه ... نهمین پیشوای دین مبین؛ انجام: وصلى الله على محمد و آله الطاهرين، بخطا حمد نجفی زنجانی خط: نسخ و نستعلیق، کا: حسین امیرخانی و احمد زنجانی، تا: 1353ق، جا: تهران، کاغذ: فرنگی، جلد: مشمع، 16 سطر (43×30)، اندازه: 49×34سم [الفبائی: 96]
pīše-varān dar īrān-e bāstān
پورداود، ابراهیم، 1264-1347 شمسی
pārdāvūd, ebrāhīm dāvod (1885-1968)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 19195
کا: ابراهیم پورداود، بی تا، 6گ، اندازه: 33×21سم [رایانه]
pīšī-ye čīz bar hast = vojūd va māhīyat
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
در باب تفاوت معنای الفاظ «چیز» («شیء») و «هست » («موجود») و اینکه معنی لفظ چیز عامتر از معنی لفظ موجود است.
آغاز: بدانکه نخست لفظی که معنی وی بر همه معانی عام بود لفظ چیز و هست و موجود است. انجام: و نخست ترین چیزی که نادانستها را بوی توان یافت معنی لفظ شیء بود، و چون نخستین معلوم نبود باز پسین را نتوان دانست. و السلام. چاپ: در مصنفات افضل الدین محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم)) (صص 652-647) [نسخه های منزوی 863]
1. تهران، ملک، شماره نسخه: 4191/21
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، 3گ (181ر - 183پ)، 17 سطر، اندازه: 18/8×10/6 سم [ف: 7-249]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5031/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوب، کا: محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: دوشنبه 13 ذیقعده 1347ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 5ص (12-16)، 18 سطر (16×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 340-14 ]
3. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 2267/6/11
شماره 22 چاپی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ در هامش جایی بین اپور، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، اندازه: 18/5 ×28/5سم [ف: 9-918]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 428
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ 3گ (8ر10ر) [ف: 3-328]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2912/47
بی کا، بی تا؛ اگ (144ر) [ف: 5-461
peykare-ye ro’asā-ye madrese-ye sīyāsī va dāneškade ye hoqūq-e dānešgāh-e tehrān
عبارت از: 1- عبدالحسین شیبانی رئیس مدرسه علوم سیاسی (1299- 1290)؛ 2- محمد علی فروغی ذکاء الملك رئيس مدرسه سیاسی (1287-1289)؛ 3- علی پرتو اعظم رئيس مدرسه عالی علوم سیاسی (1289-1290)؛ 4- مصطفی عدل منصور السلطنه (1320-1321)؛ 5- میرزا عبدالكریم محقق الدوله؛ 6۔ دکتر قاسم زاده (10 آذر 1321 خ -1323 خ)؛ 7- عبدالحمید زنگنه (1325-1329)؛ 8- علی اکبر دهخدا (1299-1320)؛ 9 محمد مظاهر صدیق حضرت (چند روزی در 1321)؛ 10- حسن افشار (1342 - 1342)؛ 11- موسی عمید (1330- 1342)؛ 12 حسن پیرنیا رئیس مدرسه سیاسی (آذر 1278-1283)؛ 13 حسین پیرنیا (1283-1287)؛ 14- محمد علی هدایتی (1345خ 1347)؛ 15- عکس دسته جمعی یازده نفر: مخبر الدوله و ممتاز الدوله و دیگران.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6928-عکس
بی کا، بیتا (فیلمها ف: 3-265]
pīl va paše
ص: 481
کشوری
kešvarī
قصیده ای است نونيه در62 بیت در مدح امیر مؤمنان حضرت علی بن ابیطالب(علیه السلام) با عنوان «پیل و پشه» و در واقع، آن حضرت وصفات بزرگ او را به پیل و مابقی را به پشه نموده. در بیشترین مصرعها، کلمه پیل و پشه به کار رفته، «علی پیل مهابت که پشه غضبش***چو پای شکسته است پیل را گردن / بمدحت تو شها پیل و پشه گویانند ×× منم که مانده چو پیل و چه پشه ام الكن / تو زنده پیلی و من بنده کشوری پشه ×× چو پیل پشه بر این سایه ضعیف افکن». در فرهنگ سخنوران از فردی به نام کشوری اردوبادی یا رودباری قزوینی از شاعران قرن دهم هجری و نعمت الله کشوری دیلمقانی یاد شده است. [الذريعة 911/9 و 912؛ فرهنگ سخنوران 485؛ نسخه های منزوی 2491/3 و 2492 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13499/12
آغاز: تنم چو پشه ضعیف است و پیل مرگ دمن***چون پیل کرده بدین ... ضعف بدن؛ انجام: تو زنده پیلی و من بنده کشوری پشه*** چو پیل پشه بر این سایه ضعیف افكن خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد معین بن عبدالرزاق کاشانی، تا: نیمه نخست قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، 3گ (44-46)، 12 سطر، اندازه: 17×7 سم [ف: 34-246]
peymān-e bāzargānī
سندهای 1908 تا 1715 و سندهای سال 1808، با فهرست آنها، در آن تاریخ 1323 دیده می شود.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4519-ف
نسخه اصل: مونیخ 234 (فهرست اومر 3/1 ص 82)؛ بی کا، بی تا؛ 55گ [فیلمها ف: 3-67]
← پیمان بازرگانی درباره ورشکستگی اتباع ایران و روس← عهدنامه ایران و روس (قرارنامه افلاس)
← پیمان بازرگانی میان ایران و روس ← عهدنامه ایران و روس
← پیمان ترکمانچای ← عهدنامه ترکمانچای
←پیمان تشریفات سفیران ایران و روس← عهدنامه ایران و روس (تشريفات)
← پیمان چین با انگلیس و فرانسه ← عهدنامه چین با انگلیس و فرانسه
←پیمان گلستان ← عهدنامه گلستان
←پیمان نادرشاه و سلطان محمود عثمانی← عهدنامه ایران و عثمانی (میان نادرشاه و سلطان محمود)
← پیمان نامه پلژیک در استانبول ← عهدنامه بلژیک در استانبول
peyvastan-e qamar dar borūj-e esnā ‘ašarīye
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3223/3
خط: نسخ، بی کا، تا: 1110ق [ف: 6-308)
peyvastan-e moštarī be zohal
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 850/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 7ص
(64-70)، ابعاد متن: 11×7، اندازه: 18×13 سم [سنا: ف: 2-75]
peyvastan-e vojūd-e jesmānī be vojūd-e rowhānī
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667؟ قمری
bābā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (- 1269)
گفتاری کوتاه در باب اینکه چگونه موجود با طی مراتب جسم، طبع، نفس و عقل به وجود روحانی می پیوندد. آغاز: موجود یا آگه بود یا نه. آنچه نه آگه بود پایه جسم است و مرتبه طبع انجام: وجود جسمانی پوشیده برخیزد و بوجود روحانی روشن پیوندد و پیدا شود. و السلام علی من اتبع الهدی. چاپ: در مصنفات افضل الدین محمد مرقی کاشانی، به تصحیح مجتبی مینوی و یحیی مهدوی (تهران، خوارزمی: 1366 (چاپ دوم) (ص 638)
[دنا 652/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2267/6/13
شماره 14 چاپی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی گرد، در هامش جایی بین 11پ -14ر، اندازه: 1875× 28/5سم [ف: 9-918]
peyvand
فلاح، حسن
fallāh, hasan
از میرزا حسن فلاح است، وی آن را در فرانسه به خواهش باغبان های ایرانی نگاشته است. او از پیوند و اقسام آن مفصل
ص: 482
بحث می کند و ضمن ارائه تصاویری از انواع مختلف پیوند آنها را نشان می دهد. آغاز: شاخ بی بر اگر همه طوبی است***به بریدش به میوه پیوندید. حمد بی حد احدی را سزا است که ریاحین بدن را ...
انجام: چنانچه اغلب اوقات اتفاق می افتد
[دنا 652/2 ؛ فهرستواره منزوی 3800/5 ]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2857
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: شوال 1284ق؛ تملك: اعتضادالسلطنه در 1284 ق، کاغذ: فرنگی نازک رنگارنگ، جلد: مقوا، 17گ، 19 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 3-289]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2858/8
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 157گ (15ر-171 پ)، 21 سطر، اندازه: 26×17سم [ف: 289-3]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1553/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ حاوی پیکره های از تنه درختان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز با گل و بوته زر کوبیده مقوایی، 19ص (268-286)، 23 سطر کامل (23×12)، اندازه:
34/5×21/5 سم [ف: 4-50]
peyvand-e horūf bā setāregān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 807/6
در جدول؛ بی کا، بی تا [ف: 5-188]
ص: 483
ص: 484
ص: 485
ص: 486
te'ātr
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8738/3
حاجی آقا و فریدون پسر بزرگ او و جمشید پسر کوچک او و نوروز سیاه و نوکر او و فروردین و گل چهره و ناصر خان ارباب گل چهره؛ خط: نستعلیق، کا: گویا خط نفیسی، تا: قرن 14؛ شش صفحه به انگلیسی نوشته شده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 10گ، 22 سطر (18×14)، قطع: خشتی، اندازه: 17×21/5سم [ف: 208 - 17]
te'ātr-e kātrīn havārd
مترجم: اعتصامی، یوسف، 1253 - 1316 شمسی
eftesāmī, yūsof
در پنج پرده یا فصل با ترجمه شعرهای انگلیسی آن به شعر فارسی، داستان مربوط به دربار هانری هشتم است در سال 1542.
[دنا 655/2 ؛ رجال ایران 493/4 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:7530
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 73گ، 16 سطر (15×9/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 21×13سم [ف: 16 - 612]
te'ātr-e karīm šīre
نمایش نامه ای است انتقادی از وضع دولت وقت. در عهد ناصرالدین شاه نوشته شده است. [دنا 655/2 ؛ فهرستواره منزوی 298/1 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3019
آغاز: بسمله، شرحی از بدبختی اهالی ایران و مجمعی از سختی و زبونی این ممالک ویران بجهة عبرت و اطلاع مطالعه کنندگان در لباس قصه و طرز طیاطر فرنگیان در چند مجلس قلمی گردید، اسامی اجزای مجلس شاه وزیر مخصوص، امین الدوله، انجام: به بینید ایران چگونه ویران و ایرانیان چه قسم پریشان و بی سامان نگاه بکنند و از این صدر اعظم بازیها را یاد بگیرند. گر ملکی این است در این روزگار من بتو ویرانه دهم صد هزار، في شهر جمادی الاول سنه 1310
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1310ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سرخ، 54گ، 10 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1 - 310]
te’ātr-e goftogū-ye šeyx šarī at bā mīrzā xalīl-ol-lāh
داستان گفتگویی است که بین شیخ محمد تقلی ملقب به شیخ شریعت با میرزا خلیل طلبه در مدرسه اتفاق افتاده و به صورت که در فرنگستان به عنوان تئاتر معروف است، تنظیم شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9654
آغاز: حکما و دانایان فرنگستان چون خواهند حکایتی را بیان نمایند که در طبایع انزجاری حاصل نشده آن مطلب هم چنانچه بایست بررسی منکشف شود؛ انجام: تا وقتی که بخواهند بحقيقت رسیدگی شود. این زمان بگذار تا وقت دگر خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 77گ، 12 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 31 - 35]
te'odrix
ص: 487
1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:2909
آغاز: فصل بیست و سوم چندین روز به طول انجامید تا اینکه ملکه ما تا سوین تا قادر گردید که از زیر بار حزيان واز خوابهای بدی که در بین بی هوشی در جلو نظرش؛ انجام: طوطيا نالان می گفت: برادر شجاع و قوی پنجه ام را به تزویر کشتند خوب تعریف کن که واقعه از چه قرار بود از فصل 23 تا 29؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ عناوین سیاه؛ جلد: مشمای سرمه ای، 48گ، 18 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1- 317]
2. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:2936
آغاز فصل پنجم: پر واضح است برای تسریع [...] خیال باطنیش ( سه ته گوس ) در دربار ( مرادنا ) بودنش وشهر ( رخ) را عجالتا ترک نمودنش واجب تر واصلح تر بود؛ انجام: ملکه گفت پس از این قرار می خواهید مرا سلطنت فولاتا نشناسید ... فراموش نموده و انکار داری که من دختر ولی نعمتت ( ته اوردیخ ) می باشم. از فصل تا دهم جلد دوم و از فصل اول تا سوم جلد سوم کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ خط خوردگی و قلم زدگی در صفحات؛ جلد: مشمای آبی، 73گ، مختلف السطر، اندازه: 10×17 سم [ف مخ: 1- 317]
at-tā’āt wa-l yā’āt wa-l wāwāt wa-l hamazāt min-al kalamāt-il qur'ānīya
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7458/1
مانند نعمت و کلمت، أخشونی و اتبعونی و ... ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی زرکوب ترنجی مقوایی، 11گ (1-11، 15 سطر (9×4/5 )، قطع: بغلی، اندازه: 15×9سم [ف: 16 - 577]
at-tā' fi qawl-i-nā «dāt-ul qadīm»
علم الهدی، علی بن حسین، 355 - 436 قمری
‘alam-ol-hodā, ‘alī ebn-e hoseyn (967 - 1045)
در مورد « تا » در کلمه ذات باری جل اسمه از نظر ادبی بحث می کند و می گوید که این «تا» در جميع حالات اعم از مذکر و مؤنث و معدومات و اعراض به کار می رود و برای تأنيث نیست. آغاز: سئل رضی الله تعالی» عن التاء في قولنا ذات القديم تعالی في قولهم صفات الذات الباری، فقيل هل التاء في ذات للتأنيث كقولنا جائني امرأة ذات جمال. انجام: فلو لم تكن للتأنيث لما اختلفت مع التذكير ولا تخالف المذكر و المؤنث في الوصف بانه ذات على ما بيناه و الله أعلم بالصواب. چاپ: ضمن مسائل المرتضی، در بیروت به چاپ رسیده است.
[دنا 655/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12923/29
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: شرقی، 2گ (77-پ78ر)، 13 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 32 - 764]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 24/11340
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: شرقی آهار مهره، 2گ (176 و 177)، 12 سطر، اندازه: 12×16/5سم [ف: 28 - 574]
←التائية في التصوف ← القصيده التائية
tāblo-ye do‘ā-ye jowšan kabīr
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:8432/3
تابلوی دعای جوشن کبیر در صد فصل به نسخ مشکی و شنگرف و لاجورد و زعفرانی و اکلیل در روی پوست با قاب 5747، در جدول با چهار دائره و خانه های دارای رقم؛ بی کا، بی تا [ف: 17 -134 ]
tāblo-ye naqqāš7-ye šāh 'abbās-e bozorg
تابلوی نقاشی شاه عباس بزرگ، از روی قصر چهل ستون، کارخاچاطوریان.
اصفهان؛ موزه کلیسای ارمنیان در جلفا؛ شماره نسخه:3
بی کا، بی تا [نشریه: 5 - 323]
tābīyat-ol kāteb
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225 - 1288 قمری
(1810 - ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15159
آغاز: بسمله، ستایش خدایرا سزاست که پروردگار جهانیان است؛ انجام: و از برای او در نزد پروردگار جلوه نور. خط: نسخ، كا: محمدهادی بن محمد تقی کوسوی، تا: 1260ق
ص: 488
[رایانه ]
= al-fatāwa-t tātārxānīya = zād-ul at-tātārxānīya musāfir
عالم بن علاء حنفی اندریتی، ق8 قمری
‘ālam-e-bn-e ‘alāʻ hanafi-ye andarītī ( - 14c)
کتابی است مبسوط شامل تمامی مباحث فقهی در چندین جلد بزرگ که مسائل فقهی را به روش ابواب هدایه به طور بسیار مفصل با ذكر اقوال مؤلفان فقه گرد آورده است. مطالب آن برگرفته از کتاب مسايل «المحيط البرهاني في الفقه النعمانی» و الذخيرة البرهانية» تألیف برهان الدين محمود بن احمد بخاری حنفی (-616 هق.) و «الفتاوى الظهيرية» نوشته ظهيرالدين ابوبکر محمد بن احمد قاضی بخاری حنفی (-619 ه.ق.) و الفتاوى الخانية» را و ... است و مؤلف برای هر کدام رمزی قرار داده و در مآخذ دیگر عنوان آنها را آورده است. آغاز: نحمد ربنا على ما أسبغ علينا من العطاء و أسبل من الغطاء و هدانا الى منهج السواء و دعانا الى المحجة البيضاء.
[دنا 655/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 170/2 ؛ الاوقاف العامة بغداد 497/1 خزانه مفتی 51/5 و 91/5]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13995
آغاز: برابر
انجام: القعدة الأخيرة في حقهما و منک هذه الصلوة يصير ... بالعلم يهتدي و الله اعلم بالصواب ... و يتلوه کتاب الزكوة. از اول کتاب الطهارة تا کتاب الصلوة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ مصحح، مجدول؛ کاغذ: شرقی، نوع جلد: تیماج زرشکی مجدول با ترنج و سرترنج و لچک، 500 گی، 25 سطر (21× 11)، اندازه: 15/5 × 27/5 سم [ف: 35 - 454]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18870
آغاز: بسمله، کتاب المزارعة و المعاملة هذا الكتاب يشتمل على ستة و عشرين فصلا انجام: و أن تبين انه انثي يوحد منه (كذا) ما يتان و خمسون و الله اعلم از ابتدای کتاب المزارعة و المعاملة» تا انتهای کتاب الخنثی»؛ خط: نسخ، كا: ابوالبركات بن يعقوب بن ابراهیم، تا: دوشنبه 22 ربیع الاول 974ق؛ مجدول، مصحح؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 384گ، 29 سطر، اندازه: 31× 22سم [ف: 21/1 - 199)
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1416
آغاز: برابر؛ انجام: و قال الشيخ الامام الفقيه ... هذا على احدی الروايتين عن علمائنا فأما على الرواية الأخرى السجدتان للثانية.
جلد اول، تا احکام نماز جمعه؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا؛ التائات - التأثير 489 افتادگی: انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 401گ، 23 سطر، اندازه: 27× 17سم [ف: 4 - 202]
ta’assor-ol axyār
اسیری، حاج على
asīrī, hāj ‘alī
کتابی در مقتل حضرت ابا عبدالله الحسین (علیه السلام) و شهادت اهل بیت و یاران آن حضرت، بیشتر آن گرفته شده از مقتل ابو مخنف و لهوف سید ابن طاوس (که در کتاب مصرع طاوسی نامیده شده) و روضة الشهدای کاشفی و بعضی از تواریخ و تفاسیر معتبر دیگر با نکات مختصری که خود مؤلف استفاده کرده است. در آغاز آن نه «باب» در مصایب بعضی انبیاء از حضرت آدم تا خاتم(علیه السلام) افزوده شده و اشعاری از خود مؤلف با تخلص «اسیر» دارد.
[دنا 656/2 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1051
آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان في أحسن تقویم ... و ثنای لايعد ولا يحصى اول معبود واجب الوجود بارگاهش سزاوار جلد اول کتاب و دارای نه باب آغاز و چند فصل در شهادت عبيدة بن حارث و حمزه و جعفر طیار و ابراهیم فرزند پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)؛ خط: رقعی، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مهر: مؤلف «علی» (دائري)؛ جلد: مقوائی عطف
تیماج مشکی، 74گ، 13 سطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 3 - 284]
at-ta’tīr
جابر بن حیان، 120 - 198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739 - 814)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9011/44
آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلی الله ... للمتقین و سلم. قد تقدم لنا قبل كتابي هذا ثلاثة كتب في التفسير لما مضى من كتب هذه السبعين و قد سرحت في هذه الثلاثة المتقدمة شيئا من امر الماء و الدهن و انا اتمم باقی ما يحتاج اليه الماء و الدهن من التدبير فاعمل به انجام: و يؤخذ الوصل فيما بين القرعة و بين القضبان و يحكم ثم يقطر كذلك. خط: نسخ، بی کا، تا: صفر 1288ق؛ افتادگی: انجام؛ مقاله 45 نوشته نشده؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 3گ (109-111ر)، 19 سطر (14/5×8/5 )، اندازه: 22/3×13/7 سم [ف: 29/2 -617]
ص: 489
ta'sīrāt-e horūf-e jomal vaqt-e holūl-e qamar be manāzel (maqālī dar)
مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:246/4
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: حاج سید سعید؛ این مقاله در هامش رساله سوم آمده؛ جلد: تیماج عنابی، اص، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 1-214]
ta’tīr-ul ism-il aʼzam wa tasxīr-ul kawākib wa-l arwāḥ wa-l ‘ulwīyāt
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7477/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی لایی، 40گ (141-180)، 14 سطر (12×6/5 )، قطع: ربعی، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 16-585]
ala tartib-il kawakib ta'sir-ud du'a
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19258
آغاز: بسمله. قال هذا اسعد الله من المسایل ... . على الروحانيين؛ انجام: و الحمد لله رب العالمين و الصلاة على رسوله محمد و آله الطيبين الطاهرين. کامل؛ خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 12؛ ضميمه نسخه ش 5504؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا با رویه پارچه، 14 سطر ( 18/5×7/5 )، قطع: رقعی، اندازه: 19×12/5 سم [رایانه]
← تأثير كسوف ← احکام کسوف
at-tāj
جاحظ، عمرو بن بحر، 150-255 قمری
jāhez, ‘amr ebn-e bahr (768-870)
اهداء به: امیر فتح بن خاقان مولی امیر المؤمنين
این کتاب به نام «التاج في أخلاق الملوک» نیز خوانده شده و در آن وجوب تعظیم ملوک و شاهان و طریقه برخورد مردم با ملوک و نیز طریق برخورد با پادشاهان با مردم آمده است. مؤلف آن را بعد از کتابی که در «اخلاق الفتيان و فضایل اهل البطالة» نوشته بوده تنظیم کرده است. دارای چهار «باب» که در هر باب حکایات مناسب با آن آورده شده است.
آغاز: الحمد لله الذي له ما في السماوات وما في الأرض وله الحمد في الآخرة و هو الحكيم الخبير احمده على تتابع الآية و تواتر نعمائه و ترادف مننه.
چاپ: مصر، محقق: علامه احمد زکی باشا، جزئ 1، رقم 520.
[دنا 656/2 ؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 432/1 )
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1031/3
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه احمد ثالث، ترکیه ش 2417؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 158ص [عکسی ف: 3-289]
2. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:269/4 بخش 3 و 73/3بخش 2
نسخه اصل: در موزه طوپقیو سرای (قرطای 8219)؛ بی کا، بی تا [ف: 134 و 82]
tāj-ol axbār va serāj-ol āsār
شیرازی، محمد حسین بن علیرضا، ق13 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn-e-bn-e ‘alī-rezā (-190)
اهدا به: فتح علی شاه قاجار
در تاریخ عمومی ایران از پیامبران تا سال 1245 ق است، در 1 «فاتحه) و 2 «مقاله» و 33 «فصل» و 1 «خاتمه» ساخته شده است. آغاز: فهرست صحايف کتب و اسفار و عنوان مکاتیب سیر و اخبار حمد و ثنای پروردگاری است
[دنا 656/2 ؛ فهرستواره منزوی 569/1 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4083
آغاز: برابر؛ انجام: سنه 1245 ... است بسمت سردار آباد نزول نموده بودند ... (نانوشته)
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن مشکی، 287گ، 17 سطر، اندازه: 23/2×17سم [ف: 2-71)
← تاج الاسامی ← تهذيب الأسماء
← تاج الاسامی ← تاج المصادر
← تاج الاشعار ← سلوة الشيعة
tāj-ut tarājem
ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، 802-879 قمری
ebn-o qotlūbaqā, qāsem-e-bn-e qotlūbaqā (1400-1475)
برگزیده «طبقات الحنفية» مقریزی در شرح حال علمای حنفی مذهبی است که تألیفی داشته اند. آن را در زمان حیات مقریزی
ص: 490
(845ق) نوشته همان گونه که خود در مقدمه اشاره کرده است: لما وقفت على تذكرة شيخنا الامام ... شهاب الدین احمد بن على عبد القادر بن محمد المقریزی امتع الله بحياته ... رأيت ما كتبه من تراجم الأئمة الحنفية فاحببت ان الحق بكل اسم ما تيسر الى من تراجم من يسمی به منهم على نحو ما قصد من الاقتصار على ما ذكر من له تصنيف حيا لاتباعه و صبرا لقصر باعی». در این کتاب شرح حال حدود 330 تن از علمای حنفی آمده است. چاپ: بغداد، مكتبة المثنی، 1962م، نقلت عن الطبعة الأروبية؛ دمشق، دار القلم، تحقيق محمد رمضان يوسف، 1992م
[الأوقاف العامة موصل 211/2 ؛ کشف الظنون 269/1 ؛ فهرست المخطوطات المصورة، قاهره، جزء 2، قسم 4، ص 72؛ فهرس دار الكتب قاهره 116/1 ؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 482/4 ؛ فهرست ظاهریه، تاریخ، 92/2 -93 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34770
آغاز: الحمد لله تعالی و سلام على عباده الذين اصطفی و بعد فيقول الامام العالم الحافظ العلامة ابو الفضل قاسم بن؛ انجام الهاشمي عبد المطلب. الوالجی عبد الرشید. الیزدی مسعود بن الحسين.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: کشمیری حنایی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای مجدول زرکوب، 46گ (56-101پ)، 17 سطر، اندازه: 20×11/5 سم [اهدائی رهبر: 8-172]
tāj-ot tarājem fi tafsīr-el qor’ān le-l-a‘ājem = tafsīr-e esfarāyenī
اسفراینی، شهنور بن طاهر، - 471 قمری
esfarāyenī, šahfūr-e-bn-e tāher (-1079)
ترجمه و تفسیری است به نثر فارسی کهن که در آغاز هر سوره به مکی و مدنی بودن سوره، تعداد آیات، كلمات، حروف و اختلاف قرائت آن اشاره نموده و سپس حدیثی در ثواب قرائت سوره آورده است. مفسر در این در تفسیر، بیشتر بر اخبار تکیه می کند و در برخی موارد حکایات تاریخی نیز بدان افزوده است. پیش از آغاز به تفسیر 4 «فصل» دارد: 1. فضیلت ترجمه کردن قرآن و وجوب آن در برخی از احوال؛ 2. اعتقاد اهل سنت و جماعت در اصول دیانت؛ 3. معاني اسمای خدای؛ 4. بیان ترجمه برخی از صفات وی. در بعضی از قسمت ها مطالب را در حدود دو یا چندین برابر آیات تفسير و شرح کرده اند و از ذكر اخبار عامی و کیفیت عبارات و مطالب تأیید می شود که مؤلف از علماء عامه است.
آغاز: الحمد لله الذي خلق السموات و الأرض ... سپاس و ستایش مر خدای را که آن خدای جل جلاله بیافرید
انجام: و الجن و از هر دو به خداوند سبحانه و تعالی باید گروید و استعانت بوی کردن والله تعالی ولی الصواب والعصمة من كل بلاء و بدعه و الحمدلله رب العالمين
چاپ: با تصحیح نجیب مایل هروی و علی اکبر الهی خراسانی در سال 1374، میراث مکتوب
[کشف الظنون 268/1 ؛ هدية العارفین 430/1 ؛ استوری (1) 1190/3 ؛ نسخه های منزوی
9/1 (7نسخه)؛ دنا 656/2 (43 نسخه)؛ مشترک پاکستان 12/1 (1 نسخه)]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1056ف و 1057-ف
نسخه اصل: فاتح. نیمه دوم، از سوره 28 تا سوره 114؛ خط: نسخ، كا: ابو منصور مظفر بن احمد بن حمدان، تا: 20 ذیحجه 506ق؛ 127گ (1-127) [فيلمها ف: 1-27]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1651-ف
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: کتابخانه غازی خسرو بیک در سرای (سراویو) در یوگسلاوی ش 389
(فهرست کتابخانه غازی خسرو بیک در سرای از قاسم دوبراچا، ص 229 شماره 389). جلد 3 و در پایان آن آمده «يتلوها الرابعة»؛ خط: نسخ درشت، كا: ابراهیم بن عثمان نلهيجی سکلی، تا: پنج شنبه پایان ربيع الثانی 579ق؛ 547گ [فیلمها ف: 1-27]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 102 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-49]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:14 و 15 بخش3
نسخه اصل:همان نسخه اصل بالا. از آیه 102سوره اعراف [ف: 93]
3. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 229- عکسی
نسخه اصل: گنج بخش ش 525 (گنج 8/1). در چهار مجلد، تا میانه های سوره یوسف را دارد؛ خط: ثلث، بی کا، تا: قرن 6 و 7 افتادگی: آغاز؛ 564گ [عکسی ف: 2-49]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:333
از میانه قرآن است و آشفته؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 6 و 7؛ با ترجمه فارسی زیر متن به نستعلیق، کاغذ: سفید، جلد: روغنی با گل و بوته رنگارنگ زمینه سرخ، 148 گ، 21-16 سطر (23×13)، اندازه: 30×20سم [سنا: ف: 1-169]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3277-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا .11018Or. از سوره ق تا نصر؛ بی کا، تا: قرن 7، 426ص
[فیلمها ف: 2-113]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:21 و 22 و 23بخش3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا گویا از سده ششم (فهرست و مردیت اونس ص 2) [ف: 94]
6. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 151-عکسی
آغاز: من الناس فمن تبعني فانه منی؛ انجام: خدای عز و جل ... نسخه اصل: گنج بخش ش 13809 هنوز فهرست نشده. در دو
ص: 491
مجلد، از آیه 36 سوره 14 (ابراهیم) تا آیه 21 سوره 23 (المؤمنون)؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: قرن 7 و 8 478گ [عکسی ف: 2-49)
7. تهران؛ دانشگاه شماره نسخه:77-ف
نسخه اصل: موزه قونیه ش 232. از حجرات تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 748ق؛ با یادداشت عروسی خواهر عزیزه ستيره مسعوده خاتون در روز دوشنبه رجب 777؛ تملک: امین الدین ... ابي الرشید مسعود بن ابی بکر دویی کتابگو؛ وقف جماعت خانه درویشان حضرت مولانا؛ 560ص [فيلمها ف: 1-26]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:25 تا 28 بخش3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 94]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14017
آغاز: ولا توتوا السفهاء چنانچه یاد کردیم و بدانگه مردی که ویرا رفاعة خواندندی فرمان یافت اندر وقت مصطفی صلی الله عليه و سلم؛ انجام: مقاتل گویذ فریشتگان خدای عزوجل بر صراط بیستند و با ایشان ... آتشین و نگذرند که کافران بر صراط گذر کنند این است که همی گوید «إن ربک لبالمرصاد»
آغاز آن چند آیه از سوره نساء و بعد سوره لقمان تا نمل و بعد از سوره مائده تا سوره نور و سپس از سوره عبس تا بخشی از سوره فجر را دارد؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی شاید پشتو با نشان های «12»، «حسینی» و «مولانا
حسين»، مجدول طلایی، در بیشتر برگها شمسه های طلایی و الاجوردی؛ کاغذ: شرقی؛ نوع جلد: تیماج زیتونی با ترنج و سرترنج طلایی، عطف: تیماج زرشکی، 495گ، ابعاد متن: 21×15/5 ، مختلف السطر، اندازه: 23×33/5سم [ف: 35-482]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2578-ف
نسخه اصل: نسخه آقای دکتر مهدی بیانی ش 45. از میانه قرآن است و نسخه آشفته ای است از مقابله با نسخه ش 232 موزه قونیه (فیلم 77ع 7-2095) دریافتم که این کتاب است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 8 و 9 [فیلمها ف: 1-27]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:18 بخش3 نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 93]
10. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:2019
آغاز: جلد الثاني من تفسير الاسفرائینی. این سوره مکی است و نود و هشت آیت است مگر در عدد اسمعیل که نود و هفت است و کلماتش هزار و صد و شصت و دو است؛ انجام: برابر جلد دوم، مشتمل بر تفسیر از سوره مریم تا آخر قرآن؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، دارای یک سرلوح خیلی خوب و نود و شش سر سوره ظریف می باشد که اسامی سور بر آنها نوشته شده، مجدول به طلا و زنگار و شنگرف؛ تملك: اعتضادالسلطنه، 1273؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: ساغری ضربی طلایی، 366ص، 23 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×22سم [ف: 1-79]
11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 745-ف
نسخه اصل: پاریس 12 .p (بلوشه ش 26). آخر سوره 9 و 10 تا 13 و آغاز سوره 14؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، تاریخ وقف: 906ق [فیلمها ف: 1-26]
12. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:17 بخش3
نسخه اصل: قونیه. از مریم تا پایان قرآن؛ کا: حبیب الله اصفهانی،
تا: 143ق، جا: بغداد [ف: 93]
13. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1002ف
نسخه اصل: بادلیان 169 Marsh (اوری شماره 20). چنان که استوری می نویسد نسخه با دلیان نیمه دوم قرآن است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 947ق؛ 547گ، 23 سطر [فيلمها ف: 1-27]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:864-ف
نسخه اصل: بادلیان 168 Marsh. جلد 2، از سوره 19 تا پایان؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: حبیب الله بن جمال الدین اصفهانی، تا: 947ق؛ 633ص، 23 سطر [فیلمها ف: 1-27 ]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 20 بخش3
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 94]
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ع 184 تا 187
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 163]
15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:1001-ف
نسخه اصل: بادلیان 168 Marsh. جلد 1 (اوری ش 19)؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: حبیب الله بن جمال الدین اصفهانی، تا: محرم 148ق، جا: بغداد؛ 708ص، 23 سطر [فیلمها ف: 1-27]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:19 بخش3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 94] تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ع 184 تا 187 نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 163]
16. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ش3
از حجر تا حج. هفت یک چهارم؛ خط: نستعلیق ریز، بی کا، تا: قرن 11، 117گ، 23 سطر، قطع: وزيري [ف: 189]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18858
از سوره مریم تا صافات؛ بی کا، بی تا؛ نسبتا کهنه [د.ث. مجلس]
18. تهران، دانشگاه شماره نسخه:347-ف
نسخه اصل: احمد پاشا در افيون قره حصار Abyon Ged. Ahm ش 133. از انعام تا یونس؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ ؛ 227گ، 16 سطر [فيلمها ف: 1-26]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:16 بخش 3 و 24 بخش3
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 93 و 94]
19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3278-ف
نسخه اصل: ملافیض الله ش 61. از انفال تا آخر؛ بی کا، بی تاب وقف شیخ الاسلام فيض الله افندی در 1112 [فيلمها ف: 2-113]
20. تهران، مینوی، شماره نسخه:29 تا 34 بخش 3
نسخه اصل: فيض الله ملت 61 (1622) در شش بخش؛ بی کا، بیتا؛ برگ های 652 و 654 و 956 و 658 و 660 و 662 و 664 از
ص: 492
پایان یوسف و آغاز رعد افتاده است؛ 1624گ [ف: 95 ]
21. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:173-عکسی
نسخه اصل: پاکستان، پیشاور میرداد خان افغان در دو مجلد، از سوره «مریم» آغاز می شود؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، بی تا؛ با رسم الخط کهن (چ=ج، گی =ک ..)، ترجمه ها چلیپا؛ 471گ [عکسی ف: 2-49]
22. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 171-عکسی
نسخه اصل: در پیشاور پاکستان میر داد خان افغان. دنباله شماره پیشین تا «الناس»، در دو مجلد؛ خط: نسخ و ثلث، بی کا، بی تا؟ 515ص (472-986) [عکسی ف: 2-49]
23. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:63-ف
نسخه اصل: موزه قونیه ش 115. از انعام تا حجرات؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 524ص [فيلمها ف: 1-26]
24. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:35 بخش 3
نسخه اصل: گوتا. آیه 20 مریم (19) تا میان 27 زمر (39) با افتادگی آیه 95 طه (20) تا آیه 68 انبيا (21) و آیه 12 تا 39 سبا (34)؛ بی کا، بی تا، 366گ (1-366) [ف: 95]
tāj-ot tavārīx = xāje tārīxī = tārīx-e xāje
سعدالدين، محمد بن حسن، 2943-1008 قمری
sa'd-od-dīn, mohammad ebn-e hasan (1537-1600)
وابسته به: مرآة الادوار و مرقاة الاخیار، لاری انصاری، محمد بن صلاح (-979) تاج التواریخ که به «تاریخ خواجه» و «خواجه تاریخی» مشهور شده، تلخیصی از کتاب دهم از کتاب «مرآة الأدوار و مرقات الأخبار» مصلح الدین لاری است، باب های یکم تا نهم آن را هم او ترجمه کرده و کتابی است جدا. این کتاب تاریخ عثمانی هاست از ابتدای دولت شان تا آخر عصر سلطان سلیم (926ق). حاجی خلیفه در «کشف الظنون» می نویسد: «هو تاریخ ترکی مشهور لخص فيه تواريخ آل عثمان بانشاء لطیف و کتب من أول الدولة إلى آخر عصر السلطان سليم القديم و روی ممن انتمى اليه انه سوده الى زمانه لكنه لم يخرج سوى ما هو المتداول» به نوشته عثمانلی مؤلفاری، مؤلف در این کتاب، ضمن نگارش وقایع اتفاقیه عصر هر پادشاه، به شرح حال علما و مشایخ هر عصر نیز توجه کرده و ترجمه آنان را آورده است. نسخه های متعددی از تاج التواریخ در آذربایجان، ترکیه و مصر موجود است. این کتاب به زبان ایتالیایی ترجمه شده و در سالهای 1646م و 1652 م در وین و مادرید به چاپ رسیده است.
چاپ: استانبول، 1279 و 1280ق
[عثمانلی مؤلفلری: 66/3 -67؛ فهرس المخطوطات التركية العثمانية: 90/1- 91: فهرس المطبوعات التركية العثمانية: 348/2 ؛ فهرست نسخه های خطی تاریخ و جغرافی در کتابخانه های استانبول: 242-251؛ فهرست نسخه های خطی تر کی کتابخانه موزه طوپ قاپی سرای استانبول: 211/1 -212؛ کشف الظنون: 269/1 ؛ هدية العارفين: 264/2 ؛ دنا 658/2 ؛ فهرستواره منزوی 569/1 ]
١. همدان؛ اعتماد الدوله؛ شماره نسخه:238
کا: درویش احمد کاتب، تا: نیمه های جمادی الثانی 1013ق، جا؛ مصر؛ مجدول زر و لاجورد [نشریه: 5-342]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1187 عکسی و 1624 عکسی
آغاز: بیان کیفیت لطلوع آل عثمان و بیان اصو و فروع این شجره طیبه سلطنت جهانبانی و ذکر مأثر و مفاخر صدرنشینان بخت سلطانی آبدالله هذه الدولة بمراسم سلامی؛ انجام: و گزیده علمای روم و مربی ارباب فهوم مولانا لطفی بر تاریخ لطیفی دمشدر تاریخ: هست تاریخ بهترین او را*** نورالله قبره نورا 86
نسخه اصل: کتابخانه آکادمی علوم آذربایجان، باکو، شم 236C فهرست کتابهای خطی شرقی در آکادمی علوم آذربایجان: 33/1 )؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ 604ص، 21سطر [عکسی ف: 3-448 و ف: 365]
tāj-ot tavārīx = tārīx-e 'osmānī
افندی، محمد راشد، ق 12 قمری
afandī, mohammad rāšed (-18c)
اهداء به: سلطان احمد بن سلطان محمد خان غازی تاریخ سلطان احمد خان بن سلطان محمد خان غازی از سلاطين آل عثمان تأليف محمد راشد افندی است به ترتیب سنوات به نام سلطان مذکور و شامل وقایع سال هزار و صد و شانزده هجری قمری تا وقایع و حوادث سال هزار و صد و سی و چهار می باشد.
[دنا 658/2 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1793
آغاز: آغاز فهرست: نشر مراسله های دعوت-جلوس احمد خان علیه الرحمه و الغفران. آغاز تاریخ: ای خامه مهمساز سر مصلحت اول***مدحتگر کارخانه منقبت اول ... سخن نقص علیک احسن القصص منوالی او زره دیباح باف دیباچه تحقیقی اولوب محرم اسرار اخبار؛ انجام: همان خداوند کار ساز حضر تلری بویله بر پادشاه عظمت پناه قدر آگاه دام محفوظة ... تمت بالخير قلم اینجا بشکست.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، بی تا؛ پشت صفحه اول نوشته شده: تاریخ رومی ترکی عثمانی پیشکش نواب اسمعیل میرزا امیر اخور در کرج بتاریخ جمادی الثانی 1296»، مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع کار عثمانی؛ کاغذ: ترکی، جلد: مقوای روکش چرم قهوه ای با ترنج و سرترنج و گل و برگ برجسته، 1273ص، 31 سطر، قطع: وزیری باریک، اندازه: 32×18سم [ف: 5-292]
ص: 493
tāj-ol hekma le-ekmāl-en ne'ma
در آن از ملامحراب گیلانی در اصفهان و سید محمد مهدی بحر العلوم بروجردی و شیخ جعفر نجفی و شیخ احمد احسائی و آقا محمد هاشمای شیرازی و شیخ عبیدالله کرد و پیشگویی قطب و میرزا فضل الله منشی خاوری و میرزا شفیع نوری و صدراعظم فتح علی شاه ...... یاد شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:475
آغاز: بسمله. به ثقتی. چون همواره حق تعالی از بدو خلقت آدمی و عالم واقعی و اشياء المكانية جهت معرفت و شناسائی خود؛ انجام: نام نهادم او را به مقدمه تام الحكمة لاكمال النعمة، وفقني الله و اياكم بالثبات في الصراط المستقیم بحوله و قوته.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 33 گ، 21 سطر (14×8)، اندازه: 5×21سم [سنا: ف: 276-1 ]
tāj-ud durra fī š.-i qaşīdat-il burda
رومی، محمود بن احمد، ق 9 قمری
rūmī, mahmūd-e-bn-e ahmad (-15c)
وابسته به: الكواكب الدرية في مدرح خير البرية = قصيدة البردة = برده میمیه؛ بوصیری، محمد بن سعيد (608-696ق) اهدا به: شمس الدین علی بن مختار حسینی
سال تأليف: 837ق
در شرح قصیده برده. در کشف الظنون و ذیل آن و فهرست بروکلمان و الذریعه از چنین شرحی یاد نشده است. در آن این عنوانها به چشم می خورد: «اللغة»، «الصرف»، «الاعراب» و «المعنی». شارح در پایان سیزده بیتی را که در برخی از شروح آمده است آورده و شرح کرده با اینکه آنها را از ملحقات دانسته است نه از ناظم قصیده برده.
آغاز: بسمله. نحمد الله كما حمد لذاته بالمحامد المتكاثرة المتوافرة و نوحده كما شهد لنفسه بالوحدانية الظاهرة القاهرة .. و بعد فيقول ... محمود بن احمد بن مصطفى بن ابراهيم الصوفي المدعو ببدر الدين الرومي ... لما دعانی داعی الوداد الى التلقي بسعادة الانقياد بامتثال أمر ... شمس الحق والدین علی ابن المختار الحسینی ... في اوان اشتغاله بمطالعة القصيدة المعروفة بالبردة ... بان املي لها شرحا ... و سميته بتاج الدرة في شرح قصيدة البردة.
انجام: و ليقبل معذرتی آخرا كما سبق اولا الحمدالله على الاتمام و على رسوله افضل التحية و السلام و آله الكرام. و لست اری كسب الدراهم نافعی×× اذا لم يكن لي في المكارم مکسب / ولی همة لاتطلب المال للغنى***و لكنها من المودة تطلب
[ دنا 658/2 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 3538/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: امیر محمد بن نصر الله بن حسين مزینانی، تا: صفر 843ق؛ از روی نسخه مؤلف، تمام آن بر مؤلف قرائت شده و قرائت در رمضان همان سال پایان پذیرفته؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ، اص (82)، 15 سطر (11×7)، اندازه: 18×12سم [ف: 12-2557]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5149
آغاز: در دیباچه: على الصرف و النحو مشيرا الى بعض مزايا علم البلاغة مع ذكر حاصل معنى البيت ... و سميته بتاج الدرة في شرح قصيدة البردة؛ انجام: برابر؛ قد فرغ المصنف من تجريد هذا الشرح في شهور سنة سبع و ثلثين و ثمانمائة. و قد فرغ الكاتب ... مجدالدین بن شرف الدين الأصفهاني عن تحرير هذه النسخة الشريفة المنقولة عن نسخة هي منقولة عن نسخة المصنف رحمه و قرات على المصنف من اولها الى آخرها في شهر صفر سنة سبع و اربعین تسعمائة (تراشیدند و «سبعمائه کردند).
خط: نسخ ریز، کا: مجدالدین بن شرف الدین اصفهانی، تا: صفر 947ق؛ افتادگی: آغاز؛ با یک واسطه از روی نسخه مؤلف نگاشته شده، محشی با نشان«م، ص، ش»؛ در دارالسلطنه اصفهان خریداری شده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای، 71گ، 19 سطر (14×10)، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 15-4126]
٣. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 205/1
آغاز: لها شرحا يوضح ما فيها من حقائق معاني اللغة و دقائق علم الصرف و النحو مشيرا الى بعض مزايا علم البلاغة
خط: نسخ، كا: ی، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، عطف تیماج قرمز، رو افتاده، 90گ (1ر-90ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-189]
tāj-e davāzdah tarak
برای هر یک از دوازده ترک کلاه درویشان تأویلی کرده است.
[دنا 658/2 ؛ فهرستواره منزوی 168/7 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4006/4
آغاز: بسمله. اما بعد، در بیان تاج دوازده ترک، بدان ای درویش که تاج دوازده ترک را طلب 999 دوازده ترک است و دوازده طلب في المثل در آسمان بروج دوازده است؛ انجام: تاج سرما بر سر فارغ شود، از دردسر هر دو سر. تم بالخير و السلام. بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی و آهار مهره و فستقی، 3گ (88پ۔ 90ر)، اندازه: 3×13/5 /20سم [ف: 7-142]
tāj-or ro’ūs va ez-on nofūs
ص: 494
بقال قیصری، احمد بن اسحاق، ق7 قمری
baqqāl-e qeysarī, ahmad-e-bn-e eshāq (-13c)
فرهنگ فارسی است در پنج «باب»: باب نخستین در اسماء ذوات است و دیگر باب ها باید در افعال و حروف و متصرفات آنها باشد. مؤلف می گوید چون دیدم که کسی قواعدی برای زبان های جز عربی نهاد شده است من این کتاب را نوشتم و قواعدی بهتر و خوب تر از آنچه که برای عربی نهاده شده است در آن آورده ام.
[دنا 658/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2016/10 -ف
نسخه اصل: آغاز و انجام چند نسخه از کتابخانه های یوگسلاوی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-636]
tājer va qolām
ذوالریاستین، عبدالحسین، 1251-1332 شمسی
zo-r-rīyāsatayn, “abd-ol-hoseyn (1872-1953)
سال تالیف: 1348ق مثنوی تاجر و غلام، وی داستانی از تاجری با غلامش مطابق اوضاع و احوال روزگار خود به شعر ساخته است.
[فهرستواره منزوی 502/10 ]
تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه:74
آغاز: دارم از دور زمان یک قصه ای؛ انجام: زامر حق مونس بگفت این سرگذشت. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 22ص، 14 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 1-104]
tāj-ul ‘urūs-il ḥāwī li-tahdīb-in nufūs
ابن عطاء الله اسکندری، احمد بن محمد، -709 قمری
ebn-e ahmad eskandarī, “atā’-ol-lāh-e ebn-e mohammad (-1310)
پند و اندرزهایی است عرفانی با شواهدی از آیات قرآنی و احادیث نبوی و گفته های اقطاب و بزرگان عرفا و اساتید مولف. آغاز: الحمد لله رب العالمين ... ايها العبد اطلب التوبة من الله في كل وقت فان الله قد ندبک اليها. چاپ: مطبوعات شرف، 1304ق؛ مطبوعات عثمان عبد الرازق، مصر، 47ص، 1305ق. کشف الظنون 269/1 ؛ معجم المطبوعات 184/1 ؛ الاعلام 222/1 ؛ الأوقاف العامة موصل 289/2 ]
تاج الحكمة - تاج العقائد 495
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3222/4
و عکسی آغاز: برابر؛ انجام: فتحققت عظمة الاسرار كيف تخفى و انت الظاهر كيف تغيب و أنت الرقيب الحاضر. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ 39گ (72ر - 110پ)، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ محدث ارموی مخ: 1-269] و [عکسی ف: 213-6 ]
← تاج العروس و قمع النفوس ← تاج العروس الحاوی لتهذيب النفوس
tāj-ul ‘urūs wa muhallil-ul ku‘ūb (t.)
رساله ای است در شرایط و مسائل عقد ازدواج که اصل عربی آن از شیخ موسی بن حیدر علی بن ولی بن فیروز اردبیلی است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11694/2
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... این مختصریست از ترجمه تاج العروس و محلل الكعوب و آن مشتمل است بر یک مقدمه و چند فصل ام مقدمه بدانکه اجراء عقد بی معرفت انشاء باطل است؛ انجام: امیر المومنین در وقت تزویج نمودن یکی از زنان بنی عبدالمطلب این خطبه را انشاء فرمودند الحمدلله العزيز الجبار ... ثم اوصيكم بتقوى الله فانها وصية الله في الماضين و الغابرين خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، در حاشیه شرح شده، اوراق کتاب به هم ریخته است؛ 71گ، 15 سطر، اندازه: 14/5×9 سم [ف: 34-45]
tāj-ul ‘aqā'id wa ma`dan-ul fawā’id
قرشی، علی بن محمد بن الوليد، -612 قمری
qorašī, ‘alī ebn-e mohammad ebn-el valīd (-1216)
کتابی در اعتقادات به روش مذهب باطنی اسماعیلی، در توحید و نبوت و امامت با بحث های مربوط به امور اعتقادی از معاد و آجال و جز اینها، این کتاب به درخواست شخصی که نامش نیامده، ساخته شده است.
[دنا 658/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6845
آغاز: الحمدلله الذي كحل بأثمد محبته مقل العارفين و أبصر بنور هدایته نواظر المهتدين؛ انجام: و قلع جرثومة الشيطان و سلم تسليما و حسبنا الله و نعم الوكيل نعم المولی و نعم النصير
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 182گ، مختلف السطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 18- 40]
ص: 495
tāj-e farroxī
نواب، محمد یوسف، -1281 قمری
navvāb, mohammad yūsof (-1865)
مجموعه دیوان اشعار نواب محمد يوسف علی خان صاحب بهادر است و نام دیوان تاریخ تدوین و کتابت آن است.
آغاز: نباشد چون منی در ملک هستی کامل و یکتا*** ذلیق و ارشد و از كن طليق و عاقل و دانا
چاپ: به همین نام دیوانی از کلبعلی خان فرخی تاجی قزوینی در 1323 ق در تهران چاپ شده است.
[دنا 658/2 ؛ فهرستواره 503/10 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4797
آغاز: برابر؛ انجام: تا بود اتصال جسم و روان*** نشود رنج و کلفت هجران
خط: نستعلیق جلی، كا: محمد کریم الله، تا: 1294ق؛ دارای دو سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: مشمع قرمز، 124گ، 9 سطر، اندازه: 24/3 × 35/2سم [ف: 2-72]
taj-ul qasa'd
عالی شیرازی، محمد، -1121 قمری
‘ālī-ye šīrāzī, mohammad (-1710)
قصیده ای است در 80 بیت، در ستایش حضرت على(عليه السلام). در پایان آن گوید: «و این همه حسن و بیان، دارم از الطاف «خان» ... تا وطن آنجناب شیراز شد.» (احمد منزوی)
چاپ: بمبئی، سنگی، 1287ق، رحلی (مطارح الانظار: صص 294-297)
[ مشترک پاکستان 254/5 نعمتخان و نام کارهایش به تفصیل، همانجا 1003/8 «دیوان عالی»؛ فهرستواره منزوی 1446/2 نعمت خان؛ مشار فارسی 2383/2 دیوان نعمتخان عالی» (نشانی 3 چاپ)]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4341/30
آغاز: سینه من گلشنی است، خاک خیابان او***هر الفي در فراق، سرو نمایان او؛ انجام: تا که فضای جهان عرصه جولان بود*** باد فلک همچو گوی در خم چوگان او
قصیده ای است از او؛ خط: نستعلیق، كا: میر علی اکبر ولد میر محمد محسن زکی حسینی، تا: 1219ق، جان محمد آباد بیدر؛ مگ (137پ-140 پ) [ف: 7-361]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 34/21 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-49]
tāj-ol qesas = anīs-ol morīdīn va rawzat-ol mohebbīn
ارفنجی بخارائی، محمود بن حسن، ق 5 قمری
arfanjī boxārāli, mahmūd ebn-e hasan (-11c)
سال تأليف: 475ق؛ محل تأليف: بلخ متن اصلی آن از ابوالقاسم محمود فرزند حسن جیهانی است که در شهر بلخ به سال 475ق، داستان یوسف را در 40 «مجلس» برای شاگردان خود ساخته است. این متن را شاگردش ابونصر ارفنجی تحریر و «مطول تر و مشبع تر» کرده است و در جای تاریخی خود، در «تاج القصص» که داستان های سرتاسری قرآن است جای داده است. نسخه های «تاج القصص» معمولا حاوی این داستان نیز هستند. (منزوی، احمد)
نام مؤلف در منابع و بالاخص در فهرستواره منزوی مشوش ضبط شده در جلد 1556/3 «جیهانی، ابوالقاسم محمود ارفنجی» ابو نصر (زنده 685ق /1082) که که محتملا همان 475ق است» و در جلد 298/1 «ابو نصر احمد بن محمد بن نصر بخارائی ارفنجی» و استاد او را «ابوالقاسم محمود جیهانی» دانسته است. نام کتاب و موضوع آن با کتابی دیگر به نام «انیس المریدین و شمس المجالسين» تشابه دارد که برخی آن را از خواجه عبدالله انصاری دانسته اند با این که اشعاری از سعدی در آن است ولی نیازمند تطبيق کامل است. در فهرست فیلم ها (532/1 ) کتابی به نام «تنبيه المریدین» بدون هیچ توضیحی معرفی شده و مؤلف را ابونصر احمد بن محمد حدادی دانسته که به نظر می رسد همین مؤلف است گرچه درباره کتاب و موضوع آن هیچ نیامده ولی محتمل است که کتاب هم همین باشد. در همین فهرست (154/1 ) در معرفی «تاج القصص» که از همین مؤلف دانسته شده، نام او امام محمد مراد بن نصر بخاری ثبت شده است.
[ نسخه های منزوی 10/1 و 4422/6 ، کتاب نامه بزرگ قرآن کریم 1187/4 ؛ بر گل 109/1 ؛ استوری 159/1 ؛ فهرستواره منزوی 298/1 و 1566/3 (از بخارائی ارفنجی- جیهانی - محمود بن حسن دانسته)، 283/1 (از ابوالقاسم محمود جیهانی دانسته است)؛ دنا 658/2 ]
1. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 180-عکسی
آغاز: الحمدلله الذي توحد بالملكوت و تعزز بالجبروت و هو الذي لا يموت ... سپاس و ستایش براستی آفرین بتمامی مر خداوند جهان آفرین
نسخه اصل: گنج بخش ش 8073 (مشترک، 14/1)؛ خط: نسخ خوش، كا: عبدالكريم، تا: 24 ربيع الثانی 991ق؛ در دو مجلد؛ 511ص [عکسی ف: 2-50]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 170-عکسی
نسخه اصل: گنج بخش ش 8074 (مشترک 14/1)؛ خط: نسخ خوش، كا: عبدالکریم، تا: 24 ربیع الثانی 991ق؛ در دو مجلد؛ 530ص (512-1042) [عکسی ف: 2-50]
ص: 496
٣. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 190-عکسی
نسخه اصل: گنج بخش ش 9434 (مشترک، 926/6 ). آغاز در آفرینش و پایان در خاتمه چند سطری افتاده؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ در دو مجلد؛ 712ص [عکسی ف: 2-50]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9779
آغاز: قال الشيخ الامام ... شاگردان از من درخواستند تا ایشان را در قصه يوسف عليه السلام تصنیفی سازم؛ انجام: اینجا گفت آن الله اشتري من المؤمنين
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی بدون مقوا، 151گ، 23 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 25-117]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1254-ف
بادليان 193 اوزلی (342)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ ؛ 288گ، 23 سطر (فیلمها ف: 1-27] تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 21-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-50]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:877-ف
نسخه اصل: بادلیان 649 Bodl Or. به نام تاج القصص امام محمد مراد بن نصر بخاری؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ؛ 120گ، 18 سطر [فيلمها ف: 1-154]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14227
آغاز: صلوة الله و سلامه عليهم اجمعین بدان که هیچ درجتی و منزلتی و رتبتی نیست چنان که نیکو درجه آدم صفی را برد عليه السلام چنان که خدای تعالی فرمود؛ انجام:معجزه- روزی رسول .. باهلی در آمد سنگی بر رسول عليه السلام سلام گفت و گفت ... حالی مرا از سنگ های دوزخ نگرداند رسول عليه السلام بر وی دعا ...
دیباچه مصنف را فاقد است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی عطف گالینگور، 367گ، 26 سطر، اندازه: 27×16سم [ف: 38-336]
← تاج اللغة وصحاح العربية ← صحاح اللغة
taj-ul ma'atir
نظامی نیشابوری، حسن بن محمد، -626 ؟ قمری
nezāmī neyšābūrī, hasan ebn-e mohammad (-1230)
اهدا به: محمد بن حسام و ایبک سلطانی تاریخ تأليف: اندکی پیش از 602 این اثر به جهت موقعیت نویسنده در دربار شاهان هند و دسترسی وی به اطلاعات صحيح، منبعی در خور اعتبار از دوره شاهان دهلی به شمار می آید. «تاج المآثر» در میان آثار کهن از جهت اشتمال بر سروده های عربی و فارسی، به ویژه از سرایندگان برجسته پیش از قرن هشتم هجری، مانند عنصری، مسعود سعد سلمان، سنایی، منوچهری، خاقانی، فخر گرگانی و رابعه بلخی، کم مانند و ارزشمند است و مورد استفاده مؤلفان تاريخ الفي، طبقات اکبری، منتخب التواریخ، آئین اکبری و تاریخ فرشته قرار گرفته است. مرحوم ملک الشعرای بهار در کتاب «سبک شناسی» خود (ج ٣ ص 107-111) راجع به شیوه نثر آن بحثی مستوفا دارد. عباسقلی سپهر این کتاب را تحریر و تلخیص کرده است. فهرستی از مهم ترین عناوین آن: حضور تاج الدین در کرمان؛ مراجعت تاريخ الدين به دهلی؛ حرکت او به قلعه کول و بنارس در سنه 590ق؛ استخلاص حصن کول؛ جنگ بنارس؛ حرکت به طرف کول و تفويض ولايت آنجا به حسام آغابیک؛ فتح اجمیر، دفعه دوم، سنه 589ق؛ فتح نهنگر؛ تفویض ایالت نهنگر، به بهاء الدین طغرل فتح كاليور؛ جنگ بهرواله سنه 591 ق؛ فتح كالينجر؛ ذکر نام شمس الدين؛ تفویض قلعه کالنجر به هژیر الدین حسین ارنب؛ ذكر مراجعت سلطان السلاطين از خوارزم سنه 600 ق؛ ذكر شهادت معز الدين محمد بن سام؛ ذكر مرتب شدن امرای اطراف و مسلم شدن ممالک هند و سند؛ ذکر وفات سلطان سعید قطب الدین؛ جلوس شمس الدین ( بخاری قطب الدین ) سنه 607 ق؛ شکست حشم غزنین و گرفتار آمدن تاج الدین کرمانی؛ جنگ انهزام ناصر الدين و فتح کو پیور؛ ذکر ایالت لاهور باسم خداوند زاده ناصر الدين سنه 612 ق؛ ذكر توقیر و تبجيل سادات و استدلال به آیه تطهیر و مدح ائمه؛ فصل، در محاسن این کتاب.
آغاز: حمد و سپاس بی قیاس کی قدم شهسوار عقل دو اسبه بسر حمد عد و احصاء آن نرسد و چشم و هم دروبین صورت حصر و شمار آن در آئینه خیال بخواب نه بیند ...
انجام: يريد المرء أن يعطی مناه***و یابی الله الا ما يشأ
[دنا 659/2 - 660 (50 نسخه)؛ الذريعة 207/3 و 216/7 و 131/3 ؛ نسخه های منزوی 4593/6 ؛ استوری 494/1 و 1310/1 ؛ کشف الظنون 269/1 و ص 211؛ سبک شناسی، بهار 283/2 ؛ فهرستواره منزوی 1155/2 -1156]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 169-ف
نسخه اصل: فيض الله افندی ش
1402؛ خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 694ق؛ 320گ، 21 سطر [ فیلمها ف: 1-27]
2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:2002/2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 8 و 9؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 72گ ( 162-91 )، 15 سطر، اندازه: 11×7 سم [ف: 3-164]
3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:114ف و 115ف
نسخه اصل: ایاصوفيا 2747 و 2748؛ خط: نسخ، كا: عبدالصمد بن جلال جمالی، تا: 716ق؛ 254گ، 23 سطر [فيلمها ف: 1-27]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:235
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق هندی، کا: محمد داود فلکی، تا: 1 شعبان 726ق؛ مصحح، واژه های دشوار در کرانه گزارش شده؛ تملک: حسین
ص: 497
پسر علی پسر الیاس حسینی (مجدالدین استر آبادی)، پسر هندو پسر محمود شاه پسر عبدالله پسر محمد بافقی در محرم 818 نورالله بن محمد شریف الحمدی در 983؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج حنایی، 222گ، 26 سطر (17×11)، اندازه: 17×23/5 سم [ف: 2-514]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 271
خط: نسخ تحریری، کا: محمد علی بن احمد جوینی، تا: 10 شوال 729ق، جان کرمان؛ در ص ع سه بیت شعر فارسی خواجه طوسی؛ در پایان چند بیت فارسی است یکی به خط عمادالدین محمد بن احمد الشهيد، با یادداشت 27 شوال 857 در مرغزار ... به خط محمد بن نظام الدین شهیدی و دیگری مورخ روز چهارشنبه 5 ربيع الأول 858؛ تملک: محمد بن مبارک شاه منشی شوشتری، ابوالوفاء حسن جوینی؛ مهر: مصطفی، بیان السلطنه، کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج و نیم ترنج.، 291گ، 21 سطر (20×13)، اندازه: 26×18سم [سنا: ف: 1-131]
6. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:484
آغاز: برابر، انجام: و الحمدالله على افضاله و نواله و حسنا الله و نعم الوكيل. كتبه العبد احقر عبد العبد الحسين ... في 4 رمضان 748.
خط: نسخ، كا: عبدالحسین، تا: 4 رمضان 748ق؛ در 1297 از ورثه مرحوم طهماسب میرزا موید الدوله خریداری شده و داخل کتابخانه موزه سر کاری گشته و در سال 1322 از عرض
گذشته است؛ کاغذ: کشمیری نخودی رنگ، جلد: مقوای روکش چرم قهوه ای با ترنج ضربی، 641ص، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 23/5×16سم [ف: 5-39]
٧. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3897
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 754ق؛ محشی، مجدول، مذهب، یادداشت علی بن محمد بخاری در صفر 763؛ تملك: محمود بن احمد بن حیدر، یادداشت تملک در رمضان 824 در شیراز؛ کاغذ: کاغذ ختایی، جلد: میشن آلبالویی، 183 ، 25 سطر، اندازه: 32/4×15/9 سم [ف: 2-72]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2020
آغاز: برابر؛ انجام: و جواب من با هر غرابی که از آن جانب آمده است یا ویلتا اعجزت أن أكفر مثل هذا الغراب و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب و اليه التفويض انه لبصير بالعباد.
خط: نسخ، بی کا، تا: محتم قرن 9، تملک: ام الکتاب بنت مولانا قریب در 1006ق، کاغذ: بخارایی، جلد: مقوایی عطف تیماج سیاه، 217 گ، 18 سطر (14/5 ×20/5)، اندازه: 19/1 ×27/5سم [ف: 5-19]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8556
خط: نستعلیق، كان نظام بن رضی نقاشی، تا: دوشنبه 10 رجب 828ق؛ مجدول، دارای سرلوح مرصع و مذهب، دارای کتیبه ای مرصع، دو مجلس نقاشی آبرنگ زرین سبک تیموری، یادداشتی از مهدوی که به سال 1301 ق مخبر الدوله کتاب را به وی هدیه
داده، در هفت برگ پایانی انشای ادیبانه ای به نام ضياء القلوب با اشعاری از کاتب با تخلص «نظام» در چگونگی کتابت کتاب و اهدای آن به غیاث الدین و پدرش نورالدین آمده، یادداشتی از رضا قلی هدایت به سال 1270ق؛ مهر: «هو العلى عبده رضا قلی» (مربع)، «رضا قلی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 828گ، 21 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 28-113]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8557
خط: نسخ مایل به نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ مصحح، محشی، مجدول، دارای سرلوح مذهب مرصع؛ تملک: عبدالحسين بن محمد بن حسن؛ مهر: «المتوكل على الله الغني عبده محمد زمان الصفوی 994» (دائرى)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 371گ، 19 سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 113-28]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5823
آغاز: يكاد يصيب الشئی من قبل رميه و يمسكه في سهمه المرسل الرد و ينفذه في العقد وهو اضيق من الشعرة السوداء في الليلة السوداء؛ انجام: و داغ حسرت بر دل نقاشان روم و صورتگران چین مینهاد زعم القبيح انه كعذاره حسنا ... من قفاء لسانه
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج زرد ضربی، 360، 21 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 17 - 240]
12. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:86 - ج
انجام: بسادانا کزین سرمایه سازید ×× عروس طبع را پیرایه سازند / نگاری گردد آن بر روی ایام ×× که از جیبش خجل گردند ایام .و الحمد لله على افضاله و نوراله ... و السلام علی من اتبع الهدی خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10؛ یادداشت مورخ 1264 فرهاد میرزا در تهران؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 405گ، 17 سطر (16×12)، اندازه: 22×18سم [ف: 1-55]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7882
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، با سرلوح مختصر؛ جلد: تیماج قرمز، 282گ، 19 سطر، اندازه: 23×14/5 سم [ف: 20-217]
14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1070
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: ابوسعید بن حسن حسینی، تا: 1000ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج ضربی، 331 گ، 15 سطر (1889)، اندازه: 19×31/5سم [ف: 3-88]
15. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3620
خط: نستعليق و نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مجدول؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ گرد مشکی، 178، 22 سطر (20×9)، اندازه: 24×14سم [ف: 12-2622]
ص: 498
16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2530
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 145گ، 25 سطر، اندازه: 24×15سم [ف: 6-38]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8869/18
آغاز: برابر
تنها دیباچه کتاب که از انجام ناقص است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، اص (368)، اندازه: 13/1× 24/3سم [ف: 29/1 -186]
18. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:236
خط: نستعلیق ترک، کا: سید شرف الدین بن سید طاهر حسینی الالوی، تا: آغاز ربيع الثانی 1010ق، جا: دمشق؛ کاغذ: بغدادی [نشریه: 2-65]
19. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 501
آغاز: برابر؛ انجام: در بهترین زمانی و خوشترین اوانی تمام شد کتابت کتاب تاج المأثر على يدا ضعف العباد و احقر العباد الواثق بلطفه الصمدي محمد بن احمد التونی در روز شنبه نهم رجب المرجب سنه اثنی عشر و الف من هجرة البنویه و الحمد لوليه و الصلوة على نبيه محمد و وصية على و آله اجمعين الطيبين الطاهرين المعصومين.
خط: نسخ، كا: محمود بن احمد تونی، تا: 1012ق؛ مجدول، یک سرلوح مذهب سبک اصفهان؛ مهر: «عیسی ربک مقاما محمودا»، ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش چرم تریاکی با طرح گل و بوته و انواع حیوانات به طرز مشبک کاری درون جلد، 434ص، 24 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 5-40]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4176
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: غیاث الدین محمود، تا: پنج شنبه 26 ذیقعده 1019ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ کاهی، جلد: تیماج بنفش، 211 ، 22 سطر (19×8/5 )، اندازه: 30/2×17
سم [ف: 7-27]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 220
آغاز: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1041ق؛ 213، 20 سطر، قطع: رحلی اندازه: 25×14سم [ف: 2-124]
22. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1506
خط: نستعلیق، كان محمد مقيم بن عزیز بیگ سرور رشتی، تا: 1057ق، برای محمد شریف؛ مجدول، با یک سرلوح کوچک تملك: اعتضاد 1273ق. واقف: سپهسالار، 1297؛ کاغذ: سپاهانی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 156گ، 21 سطر، اندازه: 31×19سم [ف: 3-290]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1625
آغاز: برابر؛ انجام: بسا دانا کزین سرمایه سازد*** عروس طبع را پروانه سازد
نسخه اصل: انستیتوی نسخ خطی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان در باکو، نسخه شماره 252-M؛ خط: نستعلیق شکسته، كان محمد مقیم بن عزیز بیک سردار، تا: 1075ق؛ از روی نسخه مورخ 803ق، مجدول، یک سرلوح مزدوج مذهب، مصحح؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: ساغری، 307ص، 20 سطر [عکسی ف: 365]
24. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:8603
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 169گ، 25 سطر (19×9)، اندازه: 24×15سم [ف: 17-173]
25. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4779
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 151گ، 12 سطر (10×6)، اندازه: 17×10سم [ف: 14-3824]
26. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8462
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 (نیمه نخستین)؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج مشکی لایی، 144 گ، 19 سطر (17×8)، اندازه: 23×13سم [ف: 17-140]
27. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه:12
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13 جلد: تیماج سرخ، 114گ، 21 سطر (11/5 × 19/5)، اندازه: 28×18/5 سم [ف: 29]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4127
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، محشی؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: ساغری سیاه ضربی طلائی، 239، 15 سطر، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 2-72]
29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8314
آغاز: برابر
انجام: و خوندر تجاويف ... لبان شیره خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: احتمالا قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 142گ، 17 سطر، اندازه: 25/5×15سم [ف: 61-27/2]
30. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3864
خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالرزاق، تا: یکشنبه 1 رمضان 1207ق؛ کاغذ: کاغذ قورخانه ای، جلد: پارچه مغزی میشن پشمی، 200گ، 16 سطر، اندازه: 21/9×14/4 سم [ف: 2-72)
31. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3292
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: آخر ربيع الثانی 1232ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 207گ، 16 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 1-159]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4177
آغاز و انجام: برابر
ص: 499
خط: نسخ، كا: محمد بن سبز على اصفهانی، تا: 15 محرم 1235ق؛ واقف:نائینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج بنفش، 200گ، 20 سطر ( 14/5×6)، اندازه: 21/3×16سم [ف: 7-27]
33. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1119
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمدلله على افضاله و نواله و صلى اله على نبينا محمد و اله و حسبنا الله و نعم الوکیل
خط: نسخ، كا: ابن محمد باقر خوسکاراتی، تا: رمضان 1235ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم مشکی با ترنج و نیم ترنج و گل بوته نقاشی، 216گ، 23 سطر (21×11)، اندازه: 20 ×30سم [ف: 3-139]
34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:214- فيروز
خط: نسخ و نستعلیق، كا: موسی بهشتی، تا: 1255ق؛ مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم و لچکی مذهب، 492ص، 21 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 27/5×16سم [ف: 21-23]
35. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8212
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: عبد الحسين بن عبدالوهاب، تا: چهارشنبه 28 رمضان 1261 ق، به درخواست میرزا ابوالحسن خان؛ جلد: تیماج مشکی،315گ، 17 سطر، اندازه: 29×19سم
[ف: 27/2 -14]
36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11055
آغاز: شکم کوه پر پشم است و پشت دشت پر مرمر، لبس الشتاء من الجليد جلودا؛ انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كا: نظر علی بن محمد تقی زهرائی، تا: رمضان 1264ق، حسب امر نایب الصدر؛ افتادگی: آغاز محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 207گ، 15 سطر (11×22/5)، اندازه: 21×32سم [ف: 28-80]
37. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8319
آغاز: شکسته و هماء روحانیت در پرتو خورشید الوهیت؛ انجام: برابر
خط: نسخ چلیپا، بی کا، تا: 1266ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 178گ، 17 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 27/2 -63]
38. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5071
خط: نسخ و نستعلیق، كا: موسی بن علی بن سلیمان بهشتی، تا: پایان جمادی الاول 1266ق؛ در دیباچه آن قصیده عینیه ابن سینا را گذارده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 234 ، 15 سطر (10×18/5)، قطع: وزیری، اندازه: 18/5× 28سم [ف: 15-4103]
39. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه:192
خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ربیع الثانی 1266ق؛ جلد: تیماج کبود ضربی مقوایی، رحلی
[نشریه: 3-7]
40. تهران، ملک؛ شماره نسخه:3817
خط: شکسته، نستعلیق، کا: جلال الدین قزوینی، تا: ربيع الأول 1271ق، جا: قريه ورگیل رودبار قزوین؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی پشمی، 169گ، 19 سطر، اندازه: 16/2 ×21/7سم [ف: 2-72]
41. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:108 -ب
آغاز و انجام: برابر خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1282ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرکوب، 168، 17 سطر (20×12)، اندازه: 19×27سم [ف: 1-55]
42. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1323/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن ابراهیم، تا: 1282ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 383ص، 25 سطر (10/5 × 22/5 )، اندازه: 720 32/5 سم [ف: 3-385]
43. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 8463
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 8 ربیع الثانی 1285ق (نیمه دوم)؛ کاغذ: فرنگی رنگارنگی آهار مهره، جلد: تیماج سرخ ضربی ترنجی مقوایی، 271گ، 11 سطر (12×7)، قطع: ربعی [ف: 17-140]
44. اصفهان؛ جابری انصاری: شماره نسخه:15
خط: نستعلیق، كا: میرزا صادق خان مشار دیوان، تا: 1285ق؛ با تصحیحات و تفاسیر لغات از حاجی میرزا علی ولد یادداشت کننده: میرزا حسن انصاری، مورخ 1324، یادداشت صلح کتب به اولاد و مهر صدر الأدباء [نشریه: 6-594]
45. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1911
آغاز: برابر
خط شکسته نستعلیق و نسخ، كا: امین الله المحرر، تا: شنبه 22 شوال 1287ق؛ مجدول، دو کتیبه، یک نیم ترنج لچکی مذهب مختصر به سبک
هند، این نسخه به سال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض گذشته؛ مهر: میرزا محمود، ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ، 510ص، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 31×17سم [ف: 5-42]
46. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1815
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1310ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر، مجدول، 167گ، 19 سطر، اندازه: 27×18سم [ف مخ: 1-301]
47. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3201/15
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: تفرشی، بیتا؛ در حاشیه و متن، راسته و چلیپا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با عطف تیماج زرشکی، 99 ص (206-304)، قطع: رحلی، اندازه: 41×30سم (ف: 10-784]
48. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:205-ف
نسخه اصل: رئيس الكتاب ش 601؛ بی کا، بی تا؛ 210گ [فيلمها ف: 1-27]
49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13875/18
ص: 500
بخش هایی منتخب از این کتاب، با این موضوعات: في صفت، الليل، گرما، سحابو رعد و برق و مطر، الصيف و الحرارة، المغنی، الصبح، طلوع شمس، الربيع والرياحين و الازهار، خریف، روضه، رمح، القمه، عطارد، شمس، زهره، مریخ، مشتری، در بیان محاسن کتاب تاج المآثر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف و گوشه تیماج قهوه ای، 20گ (72پ-91ر) [ف: 37-445]
50. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:483
آغاز: نه دست مهندس فکر و نظر بد لعن کبریا و علا آوردند و نه پای طلب سیاح وهم و خیال بساحت عز و جلال او راه یابند؛ انجام: و روی آینه مقرون از زنگ و غبار خطر سیاه و تاریک دید و راه خلاص و نجاة ضيق من بياض الميم و صدر البيبم یافت و ببديهة رای بی اعمال فکرت دانست که در میدان جنگ تاب مقاومت ندارد ... از ابتدا و انتهای نسخه صفحاتی ساقط است.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، یک نیم ترنج لچکی مذهب مختصر به سبک هند، بسال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض گذشته؛ مهر: میرزا محمود، ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: کشمیری ضخیم نخودی، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی با ترنج و سرترنج و شاخ و برگ زرین، 465ص، 20 سطر، قطع: وزیری کوچک، اندازه: 23616سم [ف: 36-5 ]
51. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1303/1
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا [ف: 24/2 -201)
52. تهران؛ خاکپور، اسدالله (خاندان)؛ شماره نسخه:5
بی کا، بی تا [نشریه: 7-566]
taj-ul ma'atir (muxtasar)
سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی، 1268-1342 قمری
sepehr-e kāšānī, “abbās-qolī ebn-e mohammad taqī (1852-1924)
وابسته به: تاج المآثر؛ نظامی نیشابوری، حسن بن محمد (-626) اهدا به: مظفرالدین شاه تاريخ تأليف: 1314ق
مؤلف پس از تلخیص تاریخ اکبری در 1312، بر حسب فرمان مظفر الدین به تحریر تاج المآثر حسن نظامی (تاریخ سلسله غوریان) پرداخت و در مدت هیجده روز آن را به پایان رسانید و (مانند کتاب سابق) انگشتری برلیان دیگری پاداش گرفت. در آغاز این تلخيص، تاریخچه کوتاه و مختصری از حالات فرمانروایان غور به نقل از مراصد الاطلاع یاقوت حموی ثبت کرده است. سپهر پیش از آغاز در پیشگفتار تحریر تاج المآثر گفتاری به مناسبت تلخیص این کتاب و کتاب اکبر نامه دارد و در این گفتار شیوه خود را در تلخيص تاج المآثر و نیز ارزش ادبی آن کتاب را باز می کند. اینک بخشی از سخن او: «بفرمود کتاب ... تاج المآثر را که از تأليفات ... ادیب جامع ... شیخ حسن نظامی نیشابوری و محتوی بر مجاری ایام ... بعضی از سلاطین غور است که در پاره ای از صفحات هندوستان ... بوده و در سال شش صد و دوازده هجری نگارش آن شروع شده و در مراسم عدل و داد ... و رموز مملکت داری و رعیت نوازی و رسوم رزم و بزم ... و طرق معرفت و توحید ... و بلاغت و انشاء پردازی و سخن سازی را نمودار ساخته و سخن خود را در آن اندراج داده بعباراتی روشن و آشکار در حیز تحریر و اختصار ... و از اشعار فصاحت آثار مسطوره اش نیز آنچه شاهد مطلوب ... رقم بدارد تا مطالب تاریخی آن که در بحار درر الفاظ بديعه ... و تلفيقات انيقه و تنميقات رشيقه مستغرق افتاده چون گوهر از صدف و لعل از كان بیرون آرد تا اهل مطالعت را بدون زحمت و تعطیل وقت و ذهاب فرصت بچنگ آید ... در مدت هیجده روز ... فراغت یافت».
آغاز: آغاز مقدمه: بسمله بیان عزیمت ابوالمظفر معز الدين محمد بن سام ... به فتح ممالک هندوستان بنده خداوند ماه و مهر چاکر شاهنشاه تابنده چهر عباسقلی سپهر که حسب الامر به.. خلاصه ... کتاب مستطاب. تاج المآثر مامور و مفاخر است از نخست به مختصری از حالات فرمانگذاران غور اشارت می نهد.
آغاز تلخیص: اکنون بخواست خدای قادر به خلاصه تاج المآثر شروع میشود بیان حرکت موكب معزالدین ابوالمظفر محمد بن سام بن حسين بعز و اجمیر جهانیان به مشاهدت و معاینت دریافته اند که تا ممالک جهان بعز سلطنت سلطان السلاطين ... ناصر امیر المؤمنین زیب و آیین بگرفته ملک و ملت را پایه جاه و جلال و عز و اقبال بر تارک کیوان جای داده. [دنا 660/2 ؛ فهرستواره منزوی 835/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5759/2
آغاز: برابر؛ انجام: فلک خواند مديح او چو گیرد جام در مجلس ×× ملک سوزد سپند او چو بازد گوی در میدان آگهی از مشتری بازد بدولت گوی و چوگان را ×× گهی از ماه نو سازد بهمت گوی را چوگان. لله الحمد و المنه که در نیمه روز جمعه بیست و پنجم شهر شعبان سال یکهزار و سیصد و چهارده ... که چهل و هشت روز بعید نوروز ... امانده است این کمتر بنده ... عباسقلی سپهر بر حسب فرمان ... مظفر الدین پادشاه قاجار ... از نگارش خلاصه کتاب المآثر فراغت یافت و چنین کتابی بلاغت آیت را ... به آنطور که از مصدر سلطنت اشارت یافت در چنین مدتی قلیل که اغلب اوقاتش به دیگر مشاغل ... میگذشت در حیز اختصار در آورد بیشتر اشعار شاهوارش را که از فصحای شعراء عجم است ... و پاره ای مضامین ... مؤلف را مرقوم ... نمود.
خط شکسته تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی
ص: 501
شکری، جلد: تیماج سبز ضربی، 89ص (296-384)، 25 سطر، اندازه: 22×35سم
[ف: 17-197]
← تاج محل ← تاریخ روضه تاج محل
tāj mahal = ahvāl-e tāj bī bī beygom momtāz mahal
زندگی نامه بانوی ایرانی شاهجهان و تاریخ ساختمان خاکجایش که نام خود او «تاج محل» نامیده شد، و اینکه مصالح ساختمان از کجا آورده شد، هزینه آن و معماران: امانت خان طغرانویس شیرازی، محمد حنیف، استاد عیسی محمد شریف، اسماعيل خان گنبدساز ساکن روم، محمد خان خوشنویس ساکن بغداد، موهن لال ساکن روم، منون لال ساکن لاهور و ناموران دیگر و هزینه های ساختمان. (احمد منزوی)
[ نسخه های منزوی 3637/6 -3938؛ فهرستواره منزوی 175/1 -176؛ مشترک پاکستان
39/10 و 1235/11 ]
1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 314/2 -عکسی
آغاز: بسمله. خلاصه احوال بانو بیگم مخاطب به ممتار محل عرف تاج بی بی، اهلیت شاهجهان پادشاه غازی و بنت نواب آصف خان وزیر و پسر زاده نواب اعتماد الدوله بودند. و احوال سکندره و قلعه اکبر آباد و دیگر موتی مسجد که در قلعه آگره است؛ انجام: و کرایه های هر یک رقم سنگ که از هر ملک آمده بود (شمار سیاقی). تمت. تمام شد.
نسخه اصل: گنج بخش، ش 373 (مشترک 39/6)؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 12، 54گ عکسی [ف: 2-50]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24458
آغاز: آورده اند که شاه جهان بادشاہ غازی کشور ستانی عالیجاه بلند آرام گاه فیاض زمانی غریب پرور مستمندان ... از بیک مصاحب چهار پسر داشتند یکی داراشکوه پسر کلان ولی عهد سلطان دویم شاه شجاع فرزند دلبند جگر پیوند؛ انجام: میزان کل مبلغهای مصروفه روضه منوره (اعداد به سیاق)
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 شوال 1251ق (= 3 فوریه 1836م)؛ پیش از شروع کتاب این عبارت نوشته شده: «خلاصه احوال بانو بیگم عرف تاج بی بی مخاطب به ممتاز محل بنت نواب آصف خان ولد نواب اعتماد الدوله برادر زاده نور بیگم اهليه شاه جهان بادشاه غازی بن جهانگیر شاه بن اكبر شاه»؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابر و باد، 89گ، 9 سطر، اندازه: 15/5 × 29/5سم
[اهدائی رهبر: 8-365]
tāj-ul madāxil
حکیم شریفی، محمد بن عبدالله، ق7 قمری
hakīm-e šarīfī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (-130)
اهدا به: تاج الدین سپهسالار معتزين طاهر
کتابی است در علم نجوم که اقول علمای اوایل را در سه «مقاله» و هر مقاله در 18 «باب» مجموعة 54 باب آورده است. به نام مؤلف و کتاب در مقدمه تصریح شده است و در آغاز فهرست ابواب کتاب را آورده است: مقاله اولی باب اول في تحمید علم النجوم و بیان الرخصة في تعليمه؛ باب هجدهم في معرفة خواص الكواكب السيارة؛ مقاله ثانيه باب اول في معرفة سبب وضع البيوت و مواضع الشرف و الهبوط؛ باب هجدهم في معرفة ارباب الايام و الساعات؛ مقاله ثالثه باب اول في معرفة الطوالع و الاوتاد و دلالات البيوت؛ باب هجدهم في معرفة شرایط السائل و المسئول .... گویا شریفی کتاب را به فارسی نگاشته و فرد دیگری آن را تعریب کرده است. تعریب این اثر توسط غیاثی نامی در سال 879 یاد شده که ممکن همین نسخه باشد.
[ مخطوطات الفلك و التنجيم في المتحف العراقی ص 26]
قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 6813/1 - 34/183
آغاز: بسمله الحمدلله الملک الجبار العزيز الغفار الكريم الستار ... وبعد قال الشيخ الحكيم ابو جعفر محمدبن عبدالله الشریفی ... و جعلنا بناء هذا الكتاب على ثلاث مقالات كل مقالة ثمانية عشر بابا ... و سميناها تاج المداخل؛ انجام: فهو خمسة فكان سبعة فوافق المحفوظ الاول فعلمنا أن العمل صحيح و الله اعلم بالغيب و احكم. خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 21 جمادی الثانی 1259ق؛ مصحح؛ مهر: الواثق بالله عبدالرزاق بن علیرضا بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوهای، 119گ، 14 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف: 2-673]
tāj-ol madāyeh
طغرای مشهدی،-1100 قمری
toqrā-ye mashadī (-1689)
نثر آمیخته به نظم در ستایش شاهزاده مراد بخش (م 1657/1068 ) پسر شاه جهان است. (احمد منزوی)
آغاز: چون این نسخه زيب لوایح شده - مخاطب به تاج المدايح شده ... سرخی روی قلم به نگارش ثنای شهنشاهی است که تاجداران
انجام: رو بهر جانب که آرد در بهارستان ... صد هزارش بلبل طغرا لقب همراه باد.
چاپ: در چاپ نولکشور 1885م از مجموعه رسايل او ص 74 89 جای دارد؛ گانپور، سنگی، 1266ق، وزیری بزرگ، 16ص (رسائل طغرا: صص 74-89)؛ لكهنو، سنگی، 1281، وزیری بزرگ، 16ص
ص: 502
[دنا 660/2 (9 نسخه)؛ نسخه های منزوی 3541/5 (12 نسخه)؛ مشترک پاکستان 162/5 ( 20 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 2035/3 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10171/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1039ق؛ 12ص
(185-196)، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [ف: 32-204]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2/ 750
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 12؛ 9گ(18پ -26پ)[ف: 36-2]
٣. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:769/3
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 14گ (27-40پ) [ف: 2-36]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3679/5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: ترمه نازک، جلد: میشن سیاه لایی، 15 سطر [ف: 4-661]
5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:200/3 -عکسی
نسخه اصل: گنج بخش، ش 2086 (گنج، 1257/3 )؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 19ص (50-68) [عکسی ف: 2-50]
6. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:258/2 -عکسی
نسخه اصل: کتابخانه شخصی میرداد خان افغان در پیشاور پاکستان؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 12، 9گ (12-20) [عکسی ف: 2-50]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:15114/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، 17گ (33-49)، 12 سطر، اندازه: 12×6سم [ف: 38-319]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15274/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، 7گ (41 -47)، 19 سطر، اندازه:
17/5×10 سم [ف: 38-779]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3296/5/1
آغاز: برابر؛ انجام: از طفیل نسبت نامش نشان را مژده باد. خط شکسته نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: هندی شکری، جلد: مقوای چینی با عطف از تیماج مشکی، 84ص ( 192-109 )، 13 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 943-10 ]
10. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2/ 5861-ف
نسخه اصل: دانشگاه پنجاب در لاهور شماره 9/874 فارسی؛ کا ظهیرای تفرشی، تا: چهارشنبه 1245ق [فیلمها ف: 3-187]
11. تهران: بانکی پور؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-627]
12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 110/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج سرخ زرکوب، (9-پ)، 15 سطر ( 19/5×10)، اندازه: 18×29/5سم [ف: 2-196]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3215/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، با سرلوح، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی یک لا، 3 ص (34-36)، 32 سطر (27×9)، اندازه: 32/5×16سم [ف: 10-794]
tāj-e morassa
تنكلو شاه کبیر تبریزی
tanaklū šāh kabīr-e tabrīzī
نسخه در دست تنها یک برگ آن را دارد: باب در عمل کمر زر.
[دنا 660/2 ؛ فهرستواره منزوی 3943/5 ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:198/3
آغاز: بسمله. و به نستعین. این است تنقیه زیبق با نوشادر و تصعيد کردن زيبق با نوشادر و جسد زر و جدا کردن دو روح از هم ... در شمس و قمر.
یک عمل در شمس و یک عمل در قمر؛ انجام: و نوری و لطافتی و صفایی در وی ... خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 1271ق؛ اگ (71ر-71پ) [ف: 1-41]
tāj-ul maşādir = tahdīb-ul asmā’ = tāj-ul asāmī
بیهقی، احمد بن على، 470؟ -544 قمری
beyhaqī, ahmad ebn-e ‘alī (1078-1150)
واژه نامه ای است شامل مصادر زبان عربی و معانی فارسی آن در دو بخش: 1. مصادر ثلاثی مجرد، در شش «باب»؛ 2. مصادر ثلاثی مزید. در هر باب نخست به ذکر مصادر صحیح و سالم سپس مصادر مضاعف و معلول پرداخته و همه کلمات بر حسب ترتیب تهجی از حرف آخر مصادر نگاشته شده است. تحریر کامل شده مصادر ابو عبدالله حسین بن احمد زوزنی (- 486ق) است. بیهقی بدون این که از مصادر زوزنی نام برد، مطالب بسیاری بر آن افزوده است.
آغاز: الحمدلله رب العالمين حمدا يفوق حمد الشاكرين نحمده على السراء والضراء و نشكره ... اما بعد فان هذه مصادر هذبت فارسيتها و عرضت على اللكتب الائمة عربيتها
انجام: و الصحيح أن الطمأنينة اسم اقيم مقام المصدر الأقبئنان الاكبثنان الاقستنان سخت تاریک شدن شب و اقسأن الرجل كبر و عسا الاكبئنان واهم آمدن.
ص: 503
چاپ: بمبئی، سنگی، 1301-1302، رقعی، 229+3صص؛ به تصحیح و با پیش گفتاری از هادی عالم زاده (تهران، 1366 ش)، 2 جلد، 118ص
[دنا 660/2 (47 نسخه)؛ الذريعة 207/3 ؛ نسخه های منزوی 1965/3 (22 نسخه)؛ عالم زاده، پیش گفتار تاج المصادر؛ فرهنگنامه ها 48-49؛ کشف الظنون 1: 269؛ لغت نامه دهخدا 7/3؛ مجمل فصیحی 242/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2344-ف
نسخه اصل: لالا اسماعیل ش 643 (یا 443)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه شوال 536ق؛ 272گ [فيلمها ف: 1-28]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:57بخش3
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 97]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:209 ط
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 [مختصر ف: 123]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:209- طباطبائی
آغاز: الغابر يجلب. الحلب چیزی با خویشتن؛ انجام: في الحديث ما از لجف ما تنحي و ما تباعد
خط: نسخ کهن، بی کا، تا: قرن 7؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: خانبالغ، جلد: تیماج مشکی، 171 ، 23 سطر، قطع: وزیری اندازه: 22/5×15سم [ف: 24-150]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:3649
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: حدود اوایل قرن 7؛ واقف: خواجه شیر احمد تونی، اواسط قرن 12؛ کاغذ: حنایی سمرقندی، جلد: چرمی، 332گ، 19 سطر (22×12/7 )، اندازه: 31/1×20سم اف: 13-17]
5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 52
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، كا: شمس الدين محمد بن على كاشغری، تا: صفر 603ق؛ تملك: على بن حسن ابن جبريل ... ملقب به شمس در 615ق، محمد على بن عمر بن محمود ... الملقب به سیف خطیب در 692ق، جمال الدين بن پیر محمد اردستانی در 1047ق، محمد رشید مازندرانی در 1052 ق با نشان مهر او، محمد علی بن محمد نصیر اردستانی در 1069 ق؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الغني عزالدين بن ... الحسینی» (دایره)؛ کاغذ: حنایی ضخیم، جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 191گ، 25 سطر (14/5 × 23/5 )، اندازه: 30×23سم
[ف: 1-41]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6859-عکس
نسخه اصل: بادلیان 1835 (283 اوسلی)؛ خط: نستعلیق، کا: محمود بن مسعود، تا: 15 رجب 661ق؛ از روی اصل مصنف، مقابله شده؛ خریداری روز یکشنبه 24 شوال 692، 199
، 30 سطر (فیلمها ف: 3-263]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:329بخش3 نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [ف: 143]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:12 بخش 2
نسخه اصل: الأزهر 191 در فهرست چنین آمده اما مشخصات آن با همان نسخه اصل بالا مطابقت دارد] [ف: 64]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:627-ف
نسخه اصل: طرخان والده ش 312؛ خط: نسخ، كا: مسعود بن محمد بن عمر ملقب به برهان اند کانی، تا: 27 شوال 663ق، جان خجند؛ 199گ، 28 سطر [فيلمها ف: 1-26]
8. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8767
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: انجام کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 175گ، 16 سطر (23×13)، اندازه: 23×27سم [ف: 217-17 ]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3689
آغاز: بسمله، باب الأفعال، هو مما زيدت الهمزه في اوله، ب، الأتراب توانگر شدن؛ انجام: الا كويلال، کوتاه شدن.
نیمه دوم کتابست ازباب افعال تا آخر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: حدود اواخر قرن 68 واقف: نادرشاه افشار، 1145ق، کاغذ: حنایی سمرقندی، جلد: چرمی، 82گ، 23 سطر (20×13)، اندازه: 25×18/7 سم [ف: 13-17]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1105
خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 7 و 8 تملک: محمد على اسلامی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی یک لا، 227گ، 25سطر (21×12)، اندازه: 26×15سم [سنا: ف: 2-119]
11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:8518
خط: تعليق، بی کا، تا: قرن 7 و 8 افتادگی: انجام؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی ترنجی، 54گ، 17 سطر (15×11)، اندازه: 25×17سم [ف: 17-151]
12. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 401
آغاز: يفعل و يفعل العتبان بر سه قوائم رفتن اشتر و به یک پای جستن مردم ... العذب باز داشتن از کاری خط: نسخ، كا: على بن محمد الشيخ، تا: شنبه 8 شوال 705ق، جان مشهد؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: «عالما بحالی علیک نکالی و انا الفقير مسعود بن عبدالله الحسنی» (بیضوی)؛ 250گ، 20 سطر، اندازه: 18×26/5سم [ف: 2-286]
13. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:482-ف
نسخه اصل: مرادملا ش 1724؛ خط: نسخ، كا: صالح بن يعقوب، تا: پنج شنبه 18 ذیحجه 708ق، جا: جامع مطربی؛ 145گ، 27 سطر [فیلمها ف: 1-28]
14. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:348
بی کا، تا: 751ق، جان هرات [اوراق عتیق: 1-242]
15. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:177
خط: نسخ، كا: محمد پسر عمر پسر محمد پسر عمر حافظ، تا: جمعه 1 شعبان 847ق؛ مصحح، مقابله شده در رمضان همان سال، محشي با نشان «خ»، محمد رضا یزدی فهرستی در شوال 1244ق
ص: 504
بر آن نوشته؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج حنایی، 172گ، 23 سطر (21×12)، اندازه:
26×17/5 سم [ف: 2-335]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 849
خط: نسخ، كا: محمد بن محمد صوفی، تا: 848ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 212 گ، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 27/1×17سم [ف: 3-81]
17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6697 و 2466ف
خط: نسخ، كا: عبدالرحيم بن خليفه بن يونس، تا: 3 ذیقعده 849ق؛ مقابله کرده عبدالعلی بن محمد بن حسین بیرجندی ) در ربیع الاول 904، مصحح، بندی به عربی به خط نسخ از عبدالحق بن بهاء الدين جعفر قاینی که در روستای پژد بیرجند در روز سه شنبه 7 شوال 895 نوشته؛ تملک: عقیلی 1089؛ مهر: محمد على؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 181 گ، 21 سطر (19×11)، قطع: وزیری، اندازه: 25×16سم [ف: 16-335] و [فيلمها ف: 1-28]
یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه:9
همان نسخه بالا [نشریه: 4-437]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8666
خط: نسخ، كا: نورالله بن نعمة الله حسینی، تا: سه شنبه 24 ربیع الثانی 911ق، جان هرات؛ مصحح، محشی از بهار در 1316ق، یادداشت های پراکنده لغوی و صرف و اشعاری فارسی و عربی از سعدی و امام زین العابدین و خواجه يوسف بخاری و ابوحامد غزالی و ماده تاریخ وفات ملا حسنعلی، وقف نامه کتاب از محمد اسماعيل بن شمس الدين محمد حسینی متطبب در 1276ق، تاریخ وفات ملامحمد مؤمن بن زین العابدین بن ملک عزالدين بن عبد المؤمن؛ تملك: عبدالوهاب با مهر «پیرو دین نبی عبدالوهاب 1142» (مربع)، ابن الله قلی (که نام وی پاک شده) که کتاب را خواجه محبتا به وی هبه نموده به سال 1036ق؛ مهر: المتوكل على الله عبده محمد على 1184» (مربع)، «العبد محمد اسماعيل الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 187 گ، 25 سطر، اندازه: 17×23/5
سم [ف: 28-195]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:275-بهار
همان نسخه بالا نشریه: 5-659]
19. یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه:10
خط: نسخ، بی کا، تا: میانه های ربیع الاول 957ق؛ قطع : وزیری [نشریه: 4-437]
20. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 188/1
خط: نستعلیق، کا: شکرالله بن ظهیر الاسلام شیرازی، تا: یک شنبه 2 رمضان 970ق؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 242گ (3-244)، 25 سطر، اندازه: 15×24/5سم [ف: 1-178]
21. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 7480
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج عنابی، 221گ، 17 و 18 سطر ( 14/4×10 )، اندازه: 20/9×15سم [ف: 13-16]
22. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 289
انجام: و منه الحديث لتغلقه ای لتوجبه. وفي حديث آخر ...
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 11؛ تملك: حیدر قلی بن محمد خان کابلی 17 ربیع الاول 1339 (که همان سردار کابلی است)؛ مهر: «عبده ... کاظم رضا» (بیضی)؛ کاغذ: حنایی روشن، جلد: تیماج عنابی یک لا، 111گ، 22 سطر ( 17/5×7/5 )، اندازه: 23×14 سم [ف: 1-41]
23. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه:647
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: «غلام حسین»؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا تیماج مشکی پوشانیده مجدول، 178گ، 21سطر (19×11/5 )، اندازه: 27×16سم [ف: 2-36]
24. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:18805
بی کا، تا: 1005ق [د.ث. مجلس]
25. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5212/2
ف کا: شیخ محمود پتنهای، تا: 22 جمادی الاول 1040ق؛ 230 ص ( 416-187 ) [فيلمها ف: 3-142]
26. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:3465
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1051ق؛ تملک: شريف الپژوالی در 1249؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 182گ، 22 سطر (18×7/5 )، اندازه: 25×13سم [ف: 15-276]
27. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 313/1
خط: نستعلیق، کا: غیاث الدین محمد رزه، تا: 1 شعبان 1072ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: عطف و گوشه میشن رویه ساغری فرنگی، 18 سطر، اندازه: 19/5 × 24/5سم [ف: 5-17]
28. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1969- 11/69
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد شريف بن ابو الحسن ساوجبلاغی، تا: سه شنبه 15 ذیقعده 1079ق؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج وسرترنج ضربی، 221گ، 21 سطر، اندازه: 20×24سم [ف: 2-674]
29. تهران؛ خاکپور، اسد الله (خاندان)؛ شماره نسخه:6
بی کا، تا: 1084ق [نشریه: 7-566]
30. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه:227
آغاز: برابر؛ انجام: الأصمیلال سخت شدن و بهم درشدن ... تم الكتاب
خط: نسخ، كا: رفیع الدین علی بن محمد سعید جنابذی، تا: قرن 12؛ جلد: روغنی با ترنج و سرترنج و نقش گل و بوته، 274گ، 14 سطر، اندازه: 17×10سم [ف مخ: 1- 89]
31. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1445/2 -ف
نسخه اصل: پاریس 1763 .S. P (بلوشه 342/4 ش 2416)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-21]
32. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:4297-ف
ص: 505
نسخه اصل: پاریس 1764 .S. P (بلوشه 342/4 ش 2416)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-43]
33. تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه:146
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سبز تیره ضربی [نشریه: 3-7]
34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:462
آغاز: الحمدلله المحمود بجميع الاوصاف و الاسماء الممدوح در فهرست ناشناس؛ بی کا، بی تا؛ مجدول، 308گ، 19 سطر، اندازه: 26×16/5 سم [سنا ف:2-272]
35. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7934
آغاز: دوختن (الشطور) دور شدن (الشطر) به دو نیم کردن الشطارة) در بدی دور در شدن و فعل لغة فيها و (شطر بصر الرجل شطرا و شطورا) و هو الذي كانه ينظر اليك و الى آخر؛ انجام: و بهم در انجمن نشستن (التهادی) ... رفتن یکدیگر، هدیه فرستادن
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا بنفش، 252گ، 23 سطر، اندازه: 12/5 × 24/5سم [ف: 26-414]
36. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2828
آغاز: الأخذ، گرفتن؛ انجام: المسبوت الميت لمسحوت الجايع.
خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف تیماج عنابی، 38، 15 سطر (15/5)، اندازه:24×13سم [ف: 4-1443]
37. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 327-ف
نسخه اصل: يوسف آغا ش 4078؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 179 ، 15 سطر [فيلمها ف: 1-28]
38. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2353-ف
نسخه اصل: کتابخانه ملی آنکارا، ش دفتر 2-4708/1 ش ترتیب 156؛ بی کا، بی تا، 412ص [فیلمها ف: 1-28]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7480
آغاز: بسمله، و به افتتح الحمدلله رب العالمين.؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 18 سطر (14×10)، اندازه: 21×14سم [رایانه]
40. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه: 42
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ امضای عاریه کتاب به سال 1031؛ وقف کتاب به تاریخ 1285؛ 204گ، 20 سطر [ف: 39]
41. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2273
آغاز: منها يطمس معا العطاس ؛ انجام: الشتی زمستان.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 143، 15 سطر ( 12/5×8 )، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 4-1227]
42. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 417/1
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، چند برگی نونویس علی بن کربلائی عبدالله تورانی؛ اشعار فارسی کلیم همدانی و جامی و سید احمد هاتف اصفهانی و طفیلی لاهیجی و شعرای دیگر؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی مشکی، 120گ، 18 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 255]
43. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4998-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-121]
44. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17042
بی کا، بی تا، خریداری از عبدالله مسعودی؛ اندازه: 23/6×17سم [رایانه ]
45. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 3649
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، ابعاد متن: 22×13، اندازه: 31×19سم ([رایانه]
tāj-ul mașādir
تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه:6
بی کا، تا: 1120ق؛ ش 213. [ نشریه: 4-338]
اعتقادات، فضائل و مناقب، تاریخ معصومین / فارسی
tāj-ol manāqeb fi fazāyel-el a'emmat-el esnā 'ašar
الهی اردبیلی، حسین بن عبد الحق، 870-950 ؟ قمری
elāhī ardabīlī, hoseyn ebn-e ‘abd-ol-haqq (1466-1544)
اهدا به: شاه اسماعیل صفوی (905-930ق)
کتابی است در شرح مناقب و وصف مراتب و بیان کرامات و ذكر معجزات و مقامات و فضایل حسبی و شمایل نسبی دوازده امام علیهم السلام در 12 «جوهر».
. آغاز: بسمله -پاکا پروردگاری که نقاب رخسار کمال او نیست مگر کثرت نور و حبذا کردگاری که حجاب انوار حسن و جمال او نیست بغیر از شدت ظهور رباعی ای گشته بذات خود هویدا چون نور
انجام: هریک از شما هشت پاره خورده باشید پس مهمان از نه پاره تو یک پاره خورده باشد از پانزده پاره هفت پاره پس او را هفت درهم باشد و ترا یکی
[ دنا 662/2 (4 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 1566/3 ]
1. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 20/13
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: معین شیرازی، تا: 909ق، جا: تبریز؛ جلد: تیماج
مشکی مجدول، 66گ (509پ -574ر)، اندازه: 25×18سم [ف مخ
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4275/29
آغاز و انجام: برابر
ص: 506
خط: نستعلیق، کا: محمد سعيد بن محمد تقی خاتون آبادی، تا: 1081ق؛ با یک سرلوح و دو پیشانی، مجدول، کمند به زر؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه روغنی گل و بوته زمینه قهوه ای، 56گ ( 161-106 ر)، 19 سطر، اندازه: 24/7×16/8 سم [ف: 7-328]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2188/43
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: معزالدین محمد بن سلطان محمد قاری نیریزی، تا: 1085ق؛ دارای سرلوح مزدوج مذهب مرصع، یک کتیبه منقش، مجدول؛ واقف: محمد حسام واعظی، 1397؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ساده، 24 سطر، اندازه: 17×27سم
[ف: 5-567]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4379/42
آغاز و انجام: برابر
کا: محمد تقی بن حسین خاتون آبادی اصفهانی، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: ساغری سیاه ضربی، 83گ (178پ - 260ر)، متن و هامش، سطر، اندازه: 21/1 × 35/2سم [ف: 7-377]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2398/5
آغاز: برابر؛ انجام: آنچه تکذیب کرده اند از حالت ارباب رشاد و اصحاب سداد و الله اعلم بحقيقة احوال العباد و الختم بالصلوات على محمد و آله و عترته الى يوم التناد (در پایان حل مسئله ریاضی است از علی در چند سطر بفارسی)
بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 84ص ( 218-135 )، 20سطر (2012)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 9-1000]
tāj-ul mawālīd
طبرسی، فضل بن حسن، 2468-548 ؟ قمری
tabarsī, fazl ebn-e hasan (1076-1154)
این کتاب به دو نفر نسبت داده شده است: طبرسی، فضل بن حسن صاحب مجمع البيان و طبرسی، احمد بن علی (- 620 ؟) صاحب كتاب الاحتجاج. مرحوم شیخ آغا بزرگ انتساب به فضل بن حسن را ترجیح می دهد (الذريعة 208/3 و 209). فهرستن گار مرعشی انتساب به فضل بن حسن را نادرست می داند. تاریخ زندگی و انساب ائمه طاهرین است در یک
مقدمه» و چهارده «باب»، هر باب به نام مبارک یکی از چهارده معصوم و هر بابی در پنج فصل» آمده است: 1. الاسماء و الألقاب؛ 2. وقت الولادة؛ 3. مبلغ العمر و بیان مقدار ما صحب بعضهم بعضا؛ 4. وقت الوفاة و الاشارة الى سببها و تعیین مواضع القبور؛ 5. ذكر عدد الاولاد و امهاتم.
آغاز: الحمد لله حق حمده و الصلاة على خير خلقه محمد و اهل بيته الطيبين الاخبار الذين أذهب الله عنهم الرجس و طهر هم تطهيرة و بعد: لما رأيت رغبات جماعية من اخواننا حاظهم الله الى عمل مختصر في ذكر مولد النبي و مواليد الائمة
چاپ: قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1406ق، به صورت تصویری؛ بیروت، دار القاری»، 1422ق، ضمن مجموعه نفیسه في تاريخ الائمة
[دنا 662/2 با انتساب به دو نفر]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22663
آغاز: برابر؛ انجام: برحمتك يا ارحم الراحمين خط: نسخ، بی کا، تا: 804ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 11 سطر (16×10)، اندازه: 25×16سم [رایانه]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3/12890
آغاز: برابر؛ انجام: الفصل الخامس في ذكر ولد و اما الولد الصاحب الزمان فقد وردت الروايات عنهم بانه يولد له الأولاد و غیر ممتنع أن يكون له في الوقت اهل و ولد و جایز أن يكون ذلک بعد خروجه و في ايام دولته و لا قطع على أحد الأمرين و اللهاعلم ... و هو حسبنا و نعم الوكيل.
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1392ق؛ مقابله شده «قد قابلت مع النسخة التي كانت عندي بقدر الامكان و الطاقة الا ما زاغ عند النظر و حنا عنه البصر في يوم عاشوراء سنة 1088 ثمان و ثمانين بعد الألف في قصبة قرمیسین المعروف بکرمانشاهان صانها الله من الحدثان و أنا الاقل ابن جابر محمد غفر الله ذنوبهما»؛ کاغذ: فرنگی زرد، 40گ (43پ -82ر)، 12 سطر، اندازه: 9/5×6سم [ف: 688-32 ]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13369
آغاز: برابر؛ انجام: قد وفينا بما وعدنا في اول هذا المختصر من تضمين كل فصل ما يليق به و الاشارة الى شيء من النكت و الطرف على وجه الاجمال و تجنبنا في ذلك الاهمال و لم نأت بشيء من الأسانيد فيه طلبا للاختصار ... تمت.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مقابله شده با عبارت «قد قابلیت مع النسخة التي كانت عندي بقدر الامكان و الطاقة الا ما زاغ عنه و خسأ عنه البصر في يوم عاشورا سنة ثمان و ثمانين بعد الألف في قصبة قرمیسین المعروف بکرمانشاهان صانها الله من الحدثان و أنا اقل الاقلين ابن جابر محمد»، نسخه موجود با نسخه دیگر مرعشی در یک زمان و از سوی یک فرد در کرمانشاه مقابله شده؛ کاغذ: شرقی، جلد: میشن نخودی ضربی مجدول، 94، 9 سطر (11×4/5 )، اندازه: 16×9/5 سم [ف: 33-640]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 48/1
آغاز: برابر؛ انجام: من أهل بيته و الحمد لله وحده و صلوه على سیدنا محمد و آله قد تم بالخير. خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم تریاکی با گل و بوته، 57ص (1-57)، 16سطر (12×6/5 )، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 7-47]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5889/1
آغاز: برابر
ص: 507
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن حاج ابراهیم، تا: شنبه 15 ذیحجه 1254ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ترنجی زرکوب مقوایی، 27گ (2پ-28ر)، 15 سطر (14×6)، قطع: بغلی، اندازه: 21×15سم [ف: 16-132]
tāj-nāme
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
گفتاری است در خصوص دوازده ترک کلاه درویشان. آغاز: الحمدلله على كل حال و الصلوة و السلام ... على احسن مقال. بیت: تاج سر عارفان آگاه ×× فرزند رسول نعمة الله انجام: هر که او گشت نعمة اللهی.
[دنا 662/2 ؛ فهرستواره منزوی 168/7 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10119/88
خط: نسخ ریز، كا: عباس بن محمد شیرازی الاصل همدانی المسكن، تا: 1264ق؛ 2ص
(485-486)، 29 سطر، اندازه: 32×19/5 سم [ف: 32-150]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض530
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: عباس بن حاجی محمد شیرازی همدانی، تا: سلخ رمضان 1264ق؛ جلد: گالینور مشکی، 2گ (239-240)، 29 سطر، اندازه: 28/5 ×40سم [الفبائی: 97]
مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه: 40/86 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1317]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3067/85
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1265ق، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی نازک شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 2ص ( 404-403 )، 25 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 14/5 × 23/5سم [ف: 609-10]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 372/84
خط: نستعلیق، کا: محمد مظفر بن محمد حکیم، بی تا؛ 33 سطر (20×9)، اندازه: 24×13سم [سنا: في: 1-212]
tāj-nāme-ye payāmbar
تاج نامه پیامبر و همه آفریدگان که هر که با خود دارد از همه آسیب ها به دور باشد.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 842/2
خط: نسخ، بی کا، تا: حدود 960ق؛ 2گ [ف: 5-203]
at-tāj wa xilqat-ul mawlūd
قبطی، مارية بنت ساما، ق3 میلادی
qebtī, mārīya bent-e sāmā (-3c)
کیفیت خلق و زاد و ولد از دید کیمیاگران در این رساله توسط ماریه برای شاگردانش توضیح داده شده است.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2007/11
آغاز: قالت مارية لتلاميذها: اعلموا أن الأب والأم هما علة كل منتوج فالاب يولد ما جعل في طبعه و الام تقبل ذلك نسخه اصل:کتابخانه دانشگاه کراچی پاکستان 19991؛ خط: نسخ، كا: محمود حمدی، بی تا؛ 4ص (158-161) [عکسی ف: 6-18]
tāj va hāj-e tārak-e dādār
نائینی، محمد هادی بن محمد شریف، 1250
nāʻīnī, mohammad hādī ebn-e mohammad šarīf (1250-)
رساله ای است در شرح حالات محمد شاه قاجار به انشائی مقید و مصنوع منظوم و منثور. مؤلف تاریخ جلوس محمد شاه قاجار را که در سال 1250ق که با حساب ابجد مطابق کلمه (ظهور الحق) بوده است با اسم «تاج و هاج تارک دادار» مطابقت داده و رساله مورد بحث را که در مدح و ذکر احوال محمد شاه است به همین نام نامیده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1854
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي بعث محمد ارحمته للعالمين ... و بعد تحریر کشان رسائل قضا و قدر صفايح صفحات و سطور طروس هفت دفتر را بذكر ماثر فاخره و مفاخر ظاهره و مدایح لايحه و مناقب واضحه خسرو نامدار و شهریار کیهان مدار بدین دستور بلیغ بیاراسته مشتری بلاغت بیان بر هفتم پایه منبر آسمان بافشای انشای مدایحش بر خواسته است ... بنده وضيع ضعيف ابن محمد هادی النائيني محمد الشريف هداه الله تعالی ... بر طبق تارخی که ظهور الحق مطابق یافته است تاج و هاج تارک دادار مسماست بسطر شطری و شرح بسرخی وسعت سعی بر افراخت؛ انجام المحرره فحكم العدل قد عادا وای الجود قدبا داو صار الدهر مطواعة و هذعانا و مشقادا.
خط: نستعلیق جلی و خفی، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند، دارای یک سرلوح مذهب مرصع، محشی؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: ترمه آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم گل ماشی منقش به گل و بوته، 132، 10 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 7-185]
ص: 508
ta’jīj-u niyarān-il aḥzān = jāmi“-ul aḥzān = mu’ajjaj-ul ahzān fī wafāt-i garīb-i xurāsān
اوالی، عبدالرضا بن محمد، ق 12 قمری
avālī, 'abd-or-rezā ebn-e mohammad (-18c)
رساله مختصری است در تاریخ وفات حضرت امام علی بن موسی الرضا(عليه السلام)که به درخواست یکی از دوستانش نگاشته است. وی در دیباچه توضیح می دهد که بعد از جستجو در کتب و اقوال گذشتگان، روایات و احادیث پراکنده در کتاب های گوناگون را به صورت این تألیف کنار هم گرد آورده است. مؤلف در این کتاب به وقایع بعد از وفات امام موسی کاظم(عليه السلام)و به امامت رسیدن امام رضا(عليه السلام)و مرگ هارون الرشید و حرکت امام به طوس و کیفیت برخورد مأمون با ایشان و داستان اقامه نماز عید قربان و چگونگی مسمومیت و شهادت امام به دست مأمون و به اشعار ابونواس و قصیده تائیه دعبل خزاعی و اشعاری دیگر اشاره کرده است.
آغاز: بسمله الحمدلله الذي زين اقطار ابوع السماوات والارضين بمصابيح انوار الائمة الطاهرين ... وبعد فقد سألني بعض اخوانی ... اؤلف كتاب يتضمن وفات سیدنا ... الامام علی بن موسی الرضا ... وانا عبده عبدالرضا ناصر بن محمد الاولی نسل محمد الموالي .. المسومة بتاجيح نيران الاحزان
انجام: و ما الله بغافل عما يعمل الظالمون و هذا ما انتهى الينا من خبر وفات سیدنا و مولانا و امامنا على ابن موسی الرضا(عليه السلام) على التمام و الكمال و نستغفر الله عن الزيادة و النقصان و السهو و الغلط و النسيان انه غفور منان و الحمدلله حق حمده و الصلوة و السلام على من نبي بعده محمد و آله الطاهرين.
[دنا 662/2 (7 نسخه)؛ الذريعة 209/3 و 247/23 : نام دوم؛ اعلام 1332/2 ؛ مكتبة امير المؤمنين 444/4 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 15025/2
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ 56گ (170پ - 226ر) [مختصر ف: 123]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2421
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و اله اجمعين و لعنة الله على اعدائهم و مخالفيهم؛ انجام: سيعلم الذين ظلموا ای منقلب ينقلبون و الحمدلله رب العالمين خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی یک لا، 60 گ، 11 سطر (5/5×10)، اندازه: 15×10 سم [ف: 5-563]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17941
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلی، بی کا، تا: شعبان 1244ق؛ واگذاری سازمان حج تاجنامه - تأخیر 509 و اوقاف در آبان 1369؛ کاغذ: حنایی، 81گ، 12 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5 سم [ف: 14-587]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:6207
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1325ق؛ تملک: بی بی خدیجه؛ کاغذ: فرنگی شکری، 37گ (66-102پ)، 19-21 سطر (18×11/5 و 12×18/5)، اندازه: 23/7×18 سم [رایانه]
5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1621/2 - عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: السلام علیک یا من قتل بالسم ظلما و اعتدی. السلام علیک یا من لم يخالط الدناسة و الردي. اشهد يا مولاي.
خط: نسخ پخته، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 118ص (119-236) [عکسی ف: 1-385]
6 . تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17168
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
7. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه:469/4
آغاز: برابر؛ انجام: دعبل وبعد ذلك تقدم على جدي رسول الله صلى الله عليه و آله داية ثالثة بيضاء مشرقة وجوههم بالنور تحتها رجال بيض الوجوه
خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ 17گ، 14 سطر، اندازه: 15/5×21/5سم [ف مخ: 1-92]
tājīye
عثمانی، تاج الدین بن زکریا، - 1050 قمری
‘osmānī, tāj-od-dīn ebn-e zakaryžā (-1641)
مشهد، الهیات، شماره نسخه: 14822/4
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على سيدنا محمد و على آله و صحبه اجمعين اعلم وفقنا الله تعالی و ایاک آن معتقد السادة النقشبنديه قدس الله تعالی، ارواحهم هو معتقد ... فصل طريق الوصول الى الله
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج عنابی لولایی، وگ، 19 سطر، قطع: پستی [ف: 2-123]
tājīye
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 149/13
سید عزت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 2 ص (75-76)، 20 سطر (13×7)، اندازه: 18×11سم [سنا: ف: 1-74]
ص: 509
ta’xīr-u bayān-il ḥāja
مدرس یزدی، محمد بن مرتضی، -1323 قمری
modarres-e yazdī, mohammad ebn-e mortazā (-1905)
وابسته به: معالم الأصول = معالم الدين و ملاذ المجتهدين؛ عاملی، حسن بن زين الدين (959-1011)
شرح نسبتا مفصلی است با عناوین «قال اقول» بر عبارت مرحوم صاحب معالم: «انا لا نتصور مانعة من التأخير سوى ما تخيله الخصم من قبح الخطاب معه ..»
آغاز: بسمله. الحمدالله و صلی الله على محمد و آله الطاهرين قوله رحمه الله أنا لا نتصور مانعا ... اقول و كأن صاحب المعالم عليه الرحمه تمسك في جواز تدخیر بیان المجمل عن وقت الخطاب انجام: الى ان يحصل لنا مجال لتحقيقه و الحمد الله اولا و آخرا.
[دنا 663/2 ]
یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه:بدون شماره /3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13ق؛ جلد: مقوایی، وگ (102-110)، 24 سطر (15×9)، اندازه: 18×11سم [ میراث اسلامی: 8-456]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1940/3
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-367]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1758/3
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-213]
ta'dib-ol atfal
مازندرانی، محمود بن يوسف، ق13 قمری
mazandarani, mahmud ebn-e yusof (-19c)
حکایت های اخلاقی است. گویا جر «تعليم الاطفال» اوست. آغاز: بر آیینه ضمیر هوشمندان روزگار ظاهر و آشکارست که خواطر اطفال. انجام و همیشه مادر خودش را راضی نگاه میدارد. چاپ: تهران، 1293ق، سنگی.
[ دنا 663/2 ؛ فهرستواره منزوی 299/1 و 356/6 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8140/5
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، كا: عليمحمد کرمانی، تا: 2 جمادی الثانی 1270ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 22ص، اندازه: 17/3×11 سم [ف: 7-786]
2. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3412
آغاز: برابر؛ انجام: «و در دست شستن سبقت نکند بر دیگران» و بعد بعضی از نصایح لقمان حکیم را آورده و با عبارات «... تمام شد کتاب تأديب الأطفال و ملحقات آن بعون الله تعالی و حسن توفيقه في شهر رجب المرجب سنه 1317 محمود منشی رموز» کتاب خود را خاتمه داده است
خط: نسخ، كا: محمد باقر شیرازی، تا: رجب 1317ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سرخ، 103گ، 12سطر، اندازه: 18×11سم ف: 1-187]
ta’dīb-ol banāt
کتاب درسی سال چهارم و پنجم مدارس دخترانه بوده در 35 (یا 98) درس که به اختصار برگزار شده است.
آغاز: بسمله. 1- تأديب البنات از اهم ضروریات است 2- تأدیب البنات یعنی تربیت کردن دختران به آدابی که در خور وشأن است 3- دختران هر ملت را باید تربیت نمود به آداب آن ملت انجام: دختر که با رخت چرکین به مدرسه نمی رود چگونه با کتاب کهنه و مندرس به مدرسه می رود. اعتبار دختر در این است که گر همه لباسهایش مندرس است اسباب درسش نظيف است [فهرستواره منزوی 356/6 ]
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3962
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، بی کا، بی تا، 19گ، 12 سطر، اندازه: 17×11سم [ف مخ: 1-302]
← تأديب الرجال ← بهشت و دوزخ این عالم است
ta'dīb-e zanān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3970/3
بندی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی مقوایی، 12ص (193-204)، 14 سطر (15×9)، اندازه: 22×14سم[ف: 12-2968]
'ta’dīb-on nesā
جوپاری، محمد علی بن علینقی، ق14 قمری
jūpārī, mohammad ‘alī ebn-e ‘alī-naqī (-20c)
رساله ای است در آداب و رفتار زنان توام با طنز مشتمل بر یک مقدمه» و ده «فصل» و یک «خاتمه»: مقدمه در سبب تالیف کتاب؛ فصل 1. سلوک زن و رفتار زن؛ 2. حفظ زبان؛ 3. گله کردن؛ 4. قهر کردن؛ 5. راه رفتن؛ 6. آداب غذا خوردن؛ 7. پاکیزه داشتن تمام بدن و استعمال بعضی عطریات؛ 8 آداب
ص: 510
لباس پوشیدن؛ 9. اداب خوابیدن؛ 10. آداب صبح از خواب بیدار شدن؛ خاتمه در خطبه نکاح على السبيل المزاح. مؤلف در مقدمه می گوید میرزا محمد حسن بن مهدیقلی بن عباس میرزا اوراقی چند در مسوده داشت و به من داد و من با حکایاتی مناسب فصول و تصرفاتی این رساله را تالیف نمودم وی در لابه لای کتاب اشعاری با عنوان لمؤلفه سروده و آن را نگاشته است. عناوین فصول آن شباهت تام به رساله «تاديب النسوان» عبید زاکانی دارد و باید تطبیق شود که همان است یا خیر.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14165
آغاز: یارب به سنای خود سخن سازم کن ... حمد و سپاس معبودی را سزاست که قامت قابلیت انسان را به کسوت بشریت آراست؛ انجام: ای داد ای بیداد که نمی رفتم از یاد ... ملتفت باشی که ... خوب خورد شد تمت. كان محمد ... طباطبایی، تا: پنج شنبه 20 رجب 1304ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی مجدول ضربی، 60، 12 سطر (14×7/5 )، اندازه: 21×13سم [ف: 35-741]
ta'dīb-on nesvān
عبید زاکانی، عبيد الله، -772 قمری
‘obeyd-e zākānī, obeyd-ol-lāh (-1371)
از کتب ظریفانه و طنز گونه در آداب و اخلاق زنان، در ده « صل»: 1. سلوک زن و رفتار زن؛ 2. حفظ زبان؛ 3. گله کردن؛ 4. قهر کردن؛ 5. راه رفتن و حرکات در محبت؛ 6. آداب غذا خوردن، 7. پاکیزه داشتن بدن و استعمال بعضی از عطریات؛ 8 آداب لباس پوشیدن؛ 9. آداب خوابیدن؛ 10. آداب صبح از خواب بیدار شدن. (حکیم)
آغاز: معشوق را سپاس در خور که بی شائبه غرض او بی احتمال مقصود محض پدید آوری ...
انجام: من آنچه شرط بلاغست با تو میگویم ×× تو خواه از سخنم پند گیر و خواه ملال چاپ: گویا در 1309 ش چاپ سنگی شده است.
[ نسخه های منزوی 1881؛ فهرستواره منزوی 356/6 ؛ الذريعة 311/3 ؛ دنا 663/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8826
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ خریداری از اسماعیل قوام شهیدی؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی عطف میشن زیتونی، 27، 12 سطر (10×18/5)، اندازه: 24×17/2 سم [ف: 64-29/1 ]
2. تهران، ملک شماره نسخه:585
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، كا: آسیه دختر حسین حسینی، تا: 2 شعبان 1313ق؛ مهر: عفت السلطنه؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 41گ، 10 سطر، اندازه: 13/9× 21/2سم [ف: 2-73]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2812/12
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 25 خرداد 1317ش؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 61ص (217-277)، 14 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 10-101]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5634/12 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-172]
ta'dīb-ul walad-il ‘āq
سموقی، علی بن احمد، ق 5 قمری
sammūqī, ‘alī ebn-e ahmad (-11c)
نصایحی است دینی اخلاقی که مؤلف به فرزند گمراه خود نموده و او را به سلوك طريق موحدین ترغیب می نماید.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:782/8
آغاز: بسم الإله العالم بسراير الخلق الفاضح لضمير من دلس على اهل الحق من الوالد الحنين الشفيق
نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 912؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12؛ 10گ (99-108) [عکسی ف: 2-466]
at-tārīx
ابوزرعه، عبدالرحمن بن عمرو، -280 ؟ قمری
abū-zoría, “abd-or-rahmān ebn-e ‘amr (-894)
مشتمل بر حوادثی از تاریخ اسلام در قرن های اول و دوم هجری است. ابوزرعه در این کتاب از سیره پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)آغاز کرده و از تاریخ زندگی خلفا و شرح وقایع زمان آنان به تفصیل سخن گفته و از دوره خلافت امام علی(عليه السلام)، تنها به شرح جنگهای جمل و صفین بسنده کرده و آن گاه به ذکر نام خلفای بنی امیه با قید تاریخ خلافت هر یک و به اختصار به بعضی حوادث زمان آنان و نام خلفای بنی عباس تا زمان هارون الرشید پرداخته است. (حافظیان)
چاپ: در دو جلد، به کوشش شکرالله بن نعمت الله قوچانی، دمشق، 1400ق؛ بخش مربوط به قضات دمشق آن، ذیل کتاب قضاة دمشق ابن طولون، به کوشش صلاح الدين منجد منتشر شده است.
[معجم المؤلفين 163/5 ؛ مجلة معهد المخطوطات 65/2 تا 67، الأعلام 320/3 تاریخ نگارش های عربی 429/1 -430؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 491/5 -
ص: 511
492؛ دلیل مؤلفات الحديث الشريف المطبوعة 158/1 ؛ سير أعلام النبلاء 316-311/13 ؛ فهرس مخطوطات كلية الآداب في جامعة بغداد 154؛ الفهرس الشامل للتراث العربي الاسلامي المخطوط، الحديث النبوي 705/2 و 1451/3 ؛ نوادر المخطوطات العربية في مكتبات تركيا 241/1 -242]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1634
آغاز: لا اله الا الله عدة للقاء الله الرحمن الرحيم لا حول و لا قوة الا بالله العظيم، أول كتاب التاريخ ذكر مولد النبي صلى الله عليه أخبرنا أبو محمد عبدالله بن محمد بن سعيد البزاز قال أخبرنا أبو الميمون عبدالرحمن بن عبدالله بن عمر بن راشد الجبلي فيما قرى عليه و أنا أسمع، قال: حدثنا أبوزرعه عبدالرحمن بن عبدالله بن عمر و بن عبدالله بن صفوان النصري ... عن أبي اسحق عن سعيد بن جبير عن ابن عباس قال ولد النبي صلى الله عليه و سلم یوم الفيل؛ انجام: سمع على بن الحسن بن شقيق يقول اسم أبي حمزة السكری محمد بن میمون، آخر الجزء الأول من أجزاء أبی زرعة و يتلوا هذا أول الجزء الثاني من أجزاء آبی زرعة و أوله من أخبار عبد الله بن ....
نسخه اصل: کتابخانه بایزید در ترکیه، شماره 1047. جزء اول؛ خط: نسخ کهن، كا: عبدالله بن احمد بن حسن نیشابوری، تا: قبل از 401ق؛ دارای چند یادداشت سماع در آخر نسخه از جمله: سمع كتاب التاريخ لأبي زرعه عبدالرحمن بن عمر و وهو عشره أجزاء ابو عبدالله احمد بن علی ...... و أبو الحسن و ابواسحق على بن ابراهيم النيسابوران بقراء محمد بن محمد بن عبدالله الشاشی و كان الفراغ في ذي القعده سنة احدي و أربع مائه و كتب عبد الله بن محمد بن سعيد بيده في تاريخه و الحمدالله»، «سمع الجزء الأول من التاريخ و هو تاريخ أبو زرعة من الشيخ ابو محمد عبدالعزيز بن أحمد ... الصوفي أصحاب هذا الجز وهم عبدالله أبو الحسن و عبدالرحمن ... بقراء الشيخ علا في مسجد الجامع و ذلك في ذوالحجه من سنه ست و خمسين و أربعمائة ...»، «سمع الجزء الأول من التاريخ و هو تاريخ أبي زرعة على الشيخ أبي الحسن عبدالرحمن بن الحسن محمد الحفای (؟) رضي الله عنه ابنه ابوالبیان موسی و ابو الحسن علی بن الحسن الكفانی ... کاتب الأسماء عبدالرحمن بن احمد بن على بن صابر السلمي في يوم الجمعة و يوم السبت النصف من شهر ربيع الآخر من سنة أربع و تسعين و أربع مائة في المسجد الجامع بدمشق ..»، «سمع الجزء الأول من التاريخ و هو تاريخ أبي زرعة على الشيخ الأمين الفقيه جمالأمناء أبي محمد هبة الله بن أحمد بن محمد الاكفانی رضی الله عنه مع المعارضة بكتابه الذي كان نسخه أبي محمد عبد العزيز بن أحمد الكنانی (؟) فيه ذكر سماعه منه ... أحدهما في ذي القعده سنة تسع و خمسين و أربعمائة و الأخرى في شعبان من سنة ثلث و ستین و اربعمائة الشيوخ أبو المكارم عبدالواحد بن محمد بن المسلم بن هلال و ... كاتب الأسماء عبدالرحمن بن أحمد في ذي القعده سنة تسع ئ خمسمائة و سمع جميع هذا الجزء مع الجماعة الشيخ أبو المفضل محمد بن محمد بن المسلم بن هلال في التاريخ»؛ 39ص، 19 سطر [عکسی ف: 5-54]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4257-ف
نسخه اصل: استانبول فاتح 4210 (فهرست ص 241). جزو یکم، در ده جزو و 25 مطلب؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-38]
tārīx
سماهیجی، عبدالله بن صالح، 21076-1135 قمری
samāhījī, 'abd-ol-lāh ebn-e sāleh (1666-1723)
مؤلف احتمالا عبدالله بن صالح سماهیجی می باشد. کتاب در بیان عجایب و غرایبی است که در میان ملت های گذشته اتفاق افتاده و دارای یک «مقدمه» و شش «فصل» می باشد.
[دنا 663/2 ]
شیراز؛ امام عصر شماره نسخه: 392/1
آغاز: الحمد لله القديم الملک العظیم ابتدع الأشياء ... هذه كلمات قد جمعتها فيما وقفت عليه من الاخبار من الأمم السالفة و القرون الماضية قد تضمنت العجائب و نطقت بالغرایب خط: نسخ، كان محمد صالح بن اسماعيل طباطبائی، تا: 1240ق؛ 16گ (1-16ر)، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 1-123]
tārix
تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 72
از «حديث الهبوط» تا «خروج یاجوج و ماجوج»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 21 سطر (22×13)، اندازه: 28×20/5 سم [ نشریه: 3-158]
tārīx
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1162/24
ف نسخه اصل: كتابخانه آقای شیخ آقا بزرگ تهرانی. مجموعة المسائل المتفرقه في تواریخ؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 20 سطر
[فیلمها ف: 1-575]
tārīx
غیر همانند:
١. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 693
آغاز: موجود: من بر مدار عزرائیل گفت به آن خدای که تو مرا
ص: 512
بدو سوگند ... .و یک قبضه خاک بر گرفت ... انی اعلم ما لا تعلمون؛ انجام: و در آن منزل دیری بود محکم رای ایشان بر آن قرار گرفت که دیر را پناه خود سازند که اگر کسی
مؤلف نا شناخته (نظیر تاریخ گزیده یا لب التواریخ)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با پارچه آبی، 20 سطر
(18×14)، اندازه: 19×24/5سم [ف: 2-591]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/149
آغاز: بتاریخ روز جمعه دوم ماه ربیع الاول سنه ثلاث وستين و تسعمائة در ظاهر فصبه کلانور از اعمال لاهور به اتفاق بیرام خان خانان و امرا و اعیان که در ملازمات ایشان حسب الحكم همایون پادشاه متوجه دفع اسكندر افغان شده بودند بر تخت سلطنت جلوس نموده؛ انجام: بتاریخ یکهزار و هفت کسری روز چهارشنبه دوازدهم شهر جمادى الثاني هزار و چهارده اکبر شاه در اگر بجوار رحمت ایزدی پیوست و در شكندره دو کروهی اکنده مدفون گردید. تمت تمام شد
ذکر مجملی از وقایع جلوس اكبر شاه تا زمان مرگ او از تاریخ منتخب میرزا حسن خاکی نامبوب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11، 13گ (614-626) [ف: 15-207]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14178
آغاز: اسکانی نیست اردشیری است فرزند اردشیر را نیاید کشتن و هم در زمان آلت خود را برید و در حقه کرد؛ انجام: و اقبال او را دست داده بود و می گفت ای مقربان ملاء اعلی بدانید که من از اهل بیت محمدم مرویست ...
تاریخ کوتاهی است همچون تاریخ حبیب السیر خواند میر که در آن به تاریخ پادشاهان ایران (اردشیر، شاپور، هرمز، بهرام و فيروز)، ملوک يمن (اصحاب اخدود، دوس بن ثعلبان، اصحاب رس، اصحاب کهف و سیف ذي يزن) پرداخته سپس تاریخ پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) با عناوین «فصل - فصل»: فصل 1. نسب پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)، فصل 2. فرزندان عبدالمطلب، فصل 3. تزویج آمنه ... و در انجام تاریخ خلفا و برخی از صحابه را آورده است. مؤلف در آغاز کتاب از سیره ابن اسحق بسیار نقل نموده و به سير الملوک نظام الملک، کتاب فقيه، مفتاح الجنان و ابوالقاسم نصر آبادی اشاره نموده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ کاغذ: شرقی، نوع جلد: مقوایی سبز با ترنج و سرترنج، 269گ، 15 سطر (17×10)، اندازه: 16×23/5سم [ف: 753-35 ]
4. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3728/4
آغاز: موجود: مدت سلطنت سنه 8ماه وفات سنه 742؛ انجام: سلطان سليم بن سلطان سليمان جلوسش بر تخت سنه 926
خط: نستعلیق، کا: محمود بن هدایت الله الشريف، تا: محرم 1016ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ چهره عطف پارچه مشکی، 12ص (20-32)، اندازه: 23×16سم [ف: 5-1766]
5. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه:19
آغاز: حمد و ثنا مرحضرت واجب الوجودی را که وجود با نهایت از عدم هر چه هست تاحد پادشاهی اوست؛ انجام: تیمور در خزانه بگشاد و با عیان لشکر داد هر یکی را ده چندان داد و فرمود بیرون شکار نکنند چنان کردند و خطبه و سکه بنام خود و بعدد تمام در مغرب تا روم بگرفت و تمامت ملک هندوستان را در ضبط آورد و پادشاه صاحب قران گشت و الله اعلم احكم.
از تاریخی عمومی انبیاء(عليه السلام)شروع و سپس به گزارش اجمالی پادشاهان پرداخته و تا سال 565 قمری را گزارش کرده است. ظاهرا عنوان اصلی کتاب «قسم» و عنوان فرعی «باب» است: باب دوم از قسم اول: در معجزات انبیاء، باب سوم از قسم اول: در ذکر اولیاء و انبیاء قدس ارواحهم، باب چهارم: در ذکر ملوک عجم و عرب و سایر در تواریخ دولتشان. نویسنده از اهل سنت و شیعیان را روافض خوانده است؛ خط: نستعلیق، کا: جهجو ولد مولانا محمد قریشی سمنانی، تا: رجب 1027ق؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 142گ، 19 سطر (19×9/5 )، اندازه: 26×16سم [ف: 34]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4903/5
آغاز: بسمله. بچرخ تا اثر مهر و ماه بود *** نگین سلیمان بدست شاه بود از راستی بجبين هر که نام شه ننوشت *** رخش چو مهر خراشیده و سیاه بود / سجع نگین. پادشاه قلمرو بنیان نام خداوندی سزاست که فرمانروایی ملک سلیمان ... و بعد بر جواهر شناسان عين اليقين؛ انجام: و ستاره طالع ارجمند این زیبای مسند سروری و دارای مملکت ذره پروری از توفیقات حضرت ذوالجلال و توجهات پادشاه بیهمال در فلکی کامیابی در این سپهر مقضی المرامی نشأتين ..
به نام شاه سلطان حسین صفوی و وزیر آصف رأي ارسطو تدبیر او. منشآتی است به نظم و نثر با این عنوانها: تاریخ میرزا ابراهیم مجلس نویس، تاریخ میرزا وزیر، تاریخ میرزا ربيع، در تعریف مستوفی خاصة، در تعریف عمارت محمد قلیخان تفنگچی، در خرابی سیلاب (نوشته شده در سال 1110) تاریخ فوت مولانا محمد باقر (1110)، و جز آنها؛ خط: نستعلیق، کا: محمد مؤمن بن علینقی باکی، تا: قرن 12، جان اصفهان؛ افتادگی: انجام؛ یادداشت و ماده تاریخ مرگ محمد باقر مجلسی در 1110 [از جهان رفت رهنمای جهان 1110] جالب توجه است؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ یک لا، 18ص (43-60ر)، 48 سطر (23×9)، اندازه: 30×14/5 سم [ف: 14-118]
7. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:259
در تاریخ و در بر گیرنده حکایات؛ بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام [اوراق عتیق: 1-249]
8. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1624
آغاز: جلوس امنافیس در مملکت مصر، سه هزار و نهصد و سی و یک سال بعد از هبوط آدم بود، امنا فیس پسر رمسس میامم است
ص: 513
مبدا را هبوط آدم (ع) قرار داده و وقایع را به اعتبار وقوعشان بعد از هبوط آدم(عليه السلام) ذکر کرده و بیشتر زمان جلوس پادشاهان را گفته است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اندازه: 17×21/5سم [ نسخه پژوهی: 2-120]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3144
آغاز: جلد دویم تاریخ جنگ چین و قشون ... فصل اول در باب محاصره شهر پکن اخبار غیر صحیح زیاد طبع و نشر شده؛ انجام: دیدم ایام تابستان من ضایع نشد جنگ فیما بین چین و قشون متحده را تماشا کردم تمام شد جلد دویم تاریخ جنگ چین و قشون ملل متحد بخش دوم کتاب تاریخ جنگ چین و ملل متحد در 1900 میلادی برابر با 1318ق این بخش دارای 67 «فصل» است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی پسته ای، جلد: ماهوتی مقوایی، 180ص، 16 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 29×17/5 سم[ف:716-10 ]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 27029
آغاز: بسمله، أما بعد در کتاب استظهار چنین روایت میکند؛ انجام: بعذاب حريق گرفتار نمود جماع ثانی را بر ایشان خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1235ق، کاغذ: فستقی، جلد:
اسقاطی، 14 سطر (6×12/5 ) [رایانه ]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11220
خط: نستعلیق تحریری، کا: گویا عبدالحسین هژیر، تا: قرن 14 [مختصر ف: 124]
12. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3552/1
آغاز: حالت سواری اشاره کردند؛ انجام: بر روی تخت خود نشسته بود و عروسی داشت
خط: نستعلیق، کا: محمدرحیم، تا: 1308ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 91 ص (1-91)، ابعاد متن: 15×8، اندازه: 18×11سم [ف: 5-1694]
13. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 270/2
از نویسنده شیعی؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی و اصفهانی، 100گی (99ر -198پ)، 16 سطر (13×7)، اندازه: 20×13سم [ف: 270]
14. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 201
شاید قطعه ای از تاریخ وصاف باشد؛ بی کا، بی تا [چند نسخه -ف: 346 ]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17030
جزوه تاریخ - کتاب درسی، بی کا، بی تا، خریداری از بیژن پاینده آزاد [رایانه ]
16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25514
بی کا، بی تا؛ خریداری از میرداد خان [رایانه ]
17. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2867/5
آغاز: و این باد بی نیازی هیچ چیز ما را برقرار خود نمی گذارد؛ انجام: درماندگان کنون ز که خواهند یاوری.
بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ قهوه ای عطف تیماج عنابی، 28گ (78-105)، اندازه: 36×23سم [ف: 4-1455]
18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18930
كان محمد حسن، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی -مجموعه نوازی؛ اندازه: 28×19سم
[رایانه]
19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18766
نسخه ای در تاریخ؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 19×12/5 سم [رایانه]
20. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 19319/4
آغاز: ذكر اول مخلوقات الهی و بیان توفيق ميان احادیث رسالت پناهی متون كتب سير مشحونست باین خبر که جابر انصاری رضي الله عنه روزی
تاریخ جامع و گزینه ای است که کاتب آن را به آخر نرسانده است و بدون دیباچه می باشد، در شش «مقاله»: 1. ذکر مخلوقات الهی و آفرینش آسمانها و زمین ها و تاریخ پیامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم، 2. ذكر حكما، 3. نانویس، 4. ذكر حالات و غزوات حضرت رسول(صلی الله علیه وآله وسلم)که در این مقاله اشاره اجمالی به غدیر خم می کند، 5. ذكر خلفاء راشدین و ائمه اثنی عشر(عليه السلام) و جنگهای صفین، خوارج، شهادت امام حسین (عليه السلام)، خروج مختار و ... می کند، 6. ذكر خلفاء بنی امیه و گفتار در بیان حکومت معاوية بن ابی سفیان تا ذكر سلطنت هشام بن عبدالملک را دارد. در این تاریخ از کتابهای روضة الصفاء و روضة الاحباب، تاریخ جعفری، تاریخ حافظ ابرو، تاریخ گزیده یاد شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: حنایی و فستقی و نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 30 -33 سطر (17×6)، اندازه: 9×19/5 سم [ف: 2-385]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5434/14
منقولاتی از تاریخ ابن هلال که بنام شاه شجاع آل مظفر نوشته اند و دنبالش فوائدی از سعدی و جواب ملا محمد رستمداری به دانشمندان ماوراء النهر؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای یک لای
5گ (225-229ر)، اندازه: 21815سم [ف: 16-337]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24296
آغاز: در اصفهان بودند و باز روی به سبزوار نهادند و مردمان سبزوار آن را رعایت بسیار کردند؛ انجام: از دنیا سفر کرد و به
جوار حق پیوست بعد از پانصد ... خط: نستعلیق خفی، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فستقی، جلد: اسقاطی، 14-16 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 18×21/5 سم [رایانه]
23. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:22803
آغاز:اما بعد چنین گوید راوی حکایات گذشته انجام: زهی وجود تو بر صنع کردگار گواه
ص: 514
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 17 سطر (16×9)، اندازه: 24×15سم [رایانه]
24. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه: 22420
آغاز: باب احتیاج نهم، رعایت قربا و فقرا؛ انجام: خداوند تعالی میان من و آن کار حایل پدید آورد.
تاریخ = سلطانها و خلفاء ؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: اسقاطی، 23 سطر (22×13)، اندازه: 27×14سم [رایانه]
25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4151
آغاز: ذكر مجملی از وقایع پادشاهی داراب؛ انجام: و چون حسن دلبران (ناقص)
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: شکری، جلد: پارچه ای، 15 سطر (15×9)، اندازه: 20×15سم [رایانه]
tārīx-e ādaversūs pāgnūs
آدورسوس پاگنوس (Adaversus Pagnus) از پاولوس اوروسیوس یا هر وشيوش (Paulus Orosius) مورخ اسپانیایی زنده در قرن 4 و 5 میلادی ترجمه از لاتین به عربی (دیباچه طبقات الأطباء و الحكماء ابن جلجل ص کط).
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1371 -ف
نسخه اصل: دانشگاه کلمبیا در نیویورک ش 712H1898 X893؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 259 گ، 26 سطر [فیلمها ف: 1-292]
tārīx-e āstāne-ye ‘arāq
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری
‘alī ebn-e eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan (1843-1896)
اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار
تاريخ تأليف: 1305 ق.
رساله ای مفصل در جغرافیای آستانه (= فعلا از دهستان های اراک است) و تاریخ آن بحث می شود و نیز از اقوال دیگران درباره این دهکده شرح مجملی می آید. ظاهرا نگارنده آن محمد حسن خان اعتماد السلطنه رئیس دارالترجمه ناصری است که به امر ناصرالدین شاه دست به تحریر آن زده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:279
آغاز: بسمه تبارک و تعالی. چون امر جهانمطاع همایون اعلیحضرت قویشوکت شاهنشاه صاحبقران روحنا و روح العالمين فداه شرف صدور یافت؛ انجام: این آب تا ده پانزده روز بهمین شدت جریان داشته بعد کم کم رو بانتقاص می گذارد و بیک سنگ و نیم سنگ میرسد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1305ق، جا: تهران؛ آخر نسخه: «خانه زاد بی مقدار محمد حسن مترجم رجب 1305ق»؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فلفل نمکی، جلد: کاغذی قرمز مذهب، 12گ، 10 سطر (11/5 × 16/5 )، اندازه: 26/5×18سم [ف: 1-272]
tārīx-e āsīyā-ye vostā (t.)
؟ آشتیانی، محمد حسن بن یوسف، ق 14 قمری و سرتیپ میرزا احمد خان ق 14 قمری
āštīyānī, mohammad hasan ebn-e yūsof (-20c)
تاريخ تأليف: 1321ق کتاب تأليف فرنسیس هنری اسکرین و ادوارد دنیس راس معلمین زبان فارسی درالعلوم لندن (اصل کتاب به زبان انگلیسی در سال 1899م مطابق با 1317 قمری طبع شده)، مشتمل بر جلد اول و دوم. ترجمه جلد اول این کتاب توسط محمد حسن بن یوسف آشتیانی (پیشخدمت سرکاری و یاور توپخانه) به امر ظل السلطان در ربیع الثانی 1321 انجام شده (صفحه 143 کتاب) و جلد دوم آن نیز به امر ظل السلطان به وسیله میرزا احمد خان سرتیپ متر جم مخصوص وی در ذیحجه 1320 ترجمه گشته است (صفحه 239 کتاب). در جلد اول از تاریخ ترکستان روسیه و سلسله خان های آسیای وسطی از زمان باستان بحث می شود و در بیست و نه «فصل» خاتمه می یابد و در جلد دوم از تاریخ و شرح احوال بلاد و ممالک آسیای مرکزی در ضمن یازده « فصل» و دو «لاحقه» گفتگو می شود.
آغاز: جلد اول: فصل اول زمانهای سلف تاموت اسکندر تاریخ آسیای وسطی تاریخ اصل آدمیان است
جلد دوم: فصل اول ایجاد روسیه در از منه سالفه و در تمادی قرون و سنواتی که احوال و وقایع آن در صفحات تاریخ عالم پوشیده و نامرئی است
انجام: جلد دوم: هنگام فتح فرعانه ریاست قراولان پیش رو با من بود و در هشتاد و یک به ریاست دسته قشون از ترکستان به معاونت جنرال اسکوبلف رفته
[دنا 665/2 ؛ فهرستواره منزوی 835/2 ]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 919
آغاز: برابر جلد دوم؛ انجام: برابر جلد دوم
جلد دوم و سه فصل از جلد اول. مترجم علاوه بر ترجمه جلد دوم سه فصل از جلد اول را (26-29) نیز ترجمه کرده و بدین لحاظ عبارات فصول سه گانه این شماره با جملات جلد اول مذکور مختصر اختلافی دارد؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: میرزا احمد خان سرتیپ (محتملا مترجم)، تا: ذیحجه 1320ق؛ کاغذ: فرنگی
ص: 515
نازک، جلد: مقوائی با روکش کاغذ الوان، عطف تیماج قرمز، 242ص، 15 سطر (14×20)، اندازه: 22×17سم [ف: 54]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:918
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: دیگر چیزی که داریم این است به منشأ سلطنتی که مقدر شد باول درجه اشتهار در تاریخ آسیای وسطی گوید بزند
جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: آشتیانی، محمد حسن بن يوسف (مترجم)، تا: ربيع الثانی 1321ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ الوان، 158ص، 12 سطر، اندازه:
19×14سم [ف: 53]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:917
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: برابر جلد دوم
خط: نستعلیق، کا: عبدالجواد حسینی، تا: 1321ق (جلد اول) و محرم 1323 (جلد دوم)؛ دارای سرلوح مذهب بسیار عالی؛ کاغذ: فرنگی شمعی نخودی، جلد: مقوایی با روکش تیماج قرمز با ترنج و سر ترنج، 339ص، 17 سطر (19×10)، اندازه: 23×18سم اف: 52]
tārīx-e āl-e barāmakeh
نام چهار سلسله پادشاهی که او مدعی است از تبار برامکه اند چنین است: طبقه 1. تا قباد برمک، ایشان چهار نفرند؛ طبقه 2. اخشیدیه، در تاریخ جهان نما دولت اخشیدی را به معنی ملک الملوک مرقوم کرده اند. ایشان هشت نفر پشت بر پشت به سلطنت مصر و شام و کردستانات یزدان پرستان را داشتند. یکصد و پنجاه سال حکمران بوده به آل ایوب دیالمه معاصر بوده اند. بعد باز به شام و درزی را نصرت داشته تا در سال پانصد و شانزده برقرار بوده اند. بعد از آن به دیار بکر آمدند به قلعه پرودین ادر سکنا کرده اند. سلاطین پرویان مشهور است تا به ارض آذربایجان حکمرانی کرده اند؛ طبقه 3. پرویان می باشد که نژاد جعفر شمس الملک ابن ملک عیسی پدر او ملقب به ابابکر کرد که سلطان صلاح الدين باشد. ایشان را شمسکانلو اردشیر گویند. سیزده نفر می باشند. مدت ملک ایشان دویست و چهارده سال بود در کردستانات و آذربا جان و دیار بکر و بعضی از ارمن حکمران بوده اند. به جهت مأمن قلعه دنبال بوده و به قلعه پرو سکنا داشتند و ایل اکراد دنبلی منسوب به ایشان است؛ طبقه 4. از برمکیان دولت اخشید مشهور شمسگاه نلو و پرویان دنبلیان امیرانلو که از ملک امیر احمد ملقب به عزالدين این طرف امرای اکراد دنبلی مشهور شدند به جهت فخریت و زیادتی قبایل ... این طبقه امرای دنبلیان دوازده نفر پشت بر پشت به جای پدران خود ... در تمامی کردستانات و آذربایجان و بعضی از ارمن منصب سرداری و سپهداری و بیگلربیگی گری و والی گری داشته اند. مدت ملک ایشان سیصد و پنجاه و دو سال تمام بود. آخرین امیری که از و یاد شده امیر حسین خان است که هفتاد هزار تومان خرج عمارت عسکریین نمود و پس از 14 سال حکمرانی در سن 35 سالگی در 1211 ق وفات یافت.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10956/4
آغاز: خلاصه تاریخ پادشاهان عجم، در ذكر آل برامکه که بعد از دولت اسلام سلطنت کرده و وزارت و حکمرانی نموده از ابتدای خلیفه ثاني إلى تاريخ چنانچه گفته اند. این سلسله برامکه چهار طبقه می باشند چهل پشت در مدت هزار و دویست و دو عام؛ انجام: و بعد از آن امیر پسرش شریف بک همان تیولات را مالک شده. بعد آقا محمد پسر شریف بک، بعد جناب فتحعلی خان ملک الشعرا، حال سرکار محمود خان مالک می باشند. سلسله عظیمی شده اند و السلام
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ یک یا دو برگی از این رساله بين برگهای 50 و 51 افتاده است. برگ 48 هم اضافی است و ارتباطی بدان ندارد؛ 34گ (18پ-39
و 44ر -5هر)،
ابعاد متن: 14×8/5 ، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 20-546]
←تاریخ آل برمک ← اخبار برمکیان
← تاریخ آل سبکتکین ← تاریخ بیهقی
← تاریخ آل سلجوق ← العراضة في الحكاية السلجوقية
tārīx-e āl-e saljūq
یازیجی زاده، علی، ق9 قمری
yāzījī-zāde, ‘alī (-15c)
تاریخ تأليف: 827 ق در روزگار سلطان مراد (834-855) آن را «آغوزنامه» یا «مغول نامه» یا «سلجوق نامه» هم خوانده اند . [فهرست فلمینگ 77/1 ش 101]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5849ف
نسخه اصل: روان کو شکوه 1390 (قرطای 616)؛ بی کا، بی تا؛ مانند ف 5846. [فیلمها ف: 3-186]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5846 نسخه اصل: روان کوشکو 1391 (قرطای 615)؛ بی کا، بی تا [فیلمهای دانشگاه تهران-ف: 3-186]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5850ف
نسخه اصل: توبینگن 1823 Or Quart؛ بی کا، بی تا، مانند ف 5849 [فیلمها ف: 3-187]
tārīx-e āl-e saljūq
اهدا به: علاء الدین کیقباد (696-700)
ص: 516
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1069ف
نسخه اصل: پاریس .1556S. P. در تاریخ سلجوقیان روم بسیار کوتاه و کوچک؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 39گ، 26 سطر [فیلمها ف: 1-28]
tārīx-e āl-e saljūq
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:658ف
گویا کتابخانه سی، شماره آن باید 31 باشد. گویا گزیده ای است از الاوامر العلائيه في الأوامر العلائية ابن بیبی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با یادداشت 1120؛ 82گ، 15 سطر [فیلمها ف: 1-28]
tārīx-e āl-e 'abā
مصطفی بن محمد على
mostafā ben mohammad ‘alī
در زندگانی حضرت پیامبر اکرم و حضرت زهرا و امیر المؤمنین و امام حسن و امام حسین (عليه السلام) را در پنج «مطلب» و هر کدام دارای «مقدمه» و چهار «باب» و «خاتمه». بیشتر روایت ها با متن عربی آنها آورده شده است.
[دنا 665/2 ؛ فهرستواره منزوی 1567/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2324
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... این مختصری است و منتخب از کتب معتبره در فضائل و مناقب خمسة النجباء النقباء؛ انجام نسیبک من آسي يناجيک طيفه*** و ليس لمن تحت التراب نصيب.
مقداری از حالات امام حسن و تمام حالات امام حسین در این نسخه نیامده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 192، 15 سطر، اندازه:22×17سم [ف: 6-303]
woman
tārīx-e āl-e 'osmān
رمضان زاده، محمد توقیعی، 979 قمری
ramazān-zāde, mohammad tawqīrī (-1572)
اهداء به: سلطان سلیمان
سال نامه و کرونولژی فرمان روایان عثمانی است با یاد کردن فرزندان و وزیران و کارهای آنان. از سر گذشت پیامبران آغاز می شود و می رسد به 15 ربیع الاول 974؛ به نام تاریخ کچوک نشانچی و نشانچی تاریخی و جریده جدید و تواريخ رمضان زاده هم خوانده می شود و او از خود به نام کمینه یاد می کند. در آغاز آن تاریخ پیامبران است.
[دنا 665/2 ؛ فهرست کتابخانه بنیاد مردم آسیا در مسکو ش 8 تا 11 و 1397/1 قرطای 2889/3 - فلوگل 20207-بلوشه 59S]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:614
از فصل سابع در احوال و لید بن یزید تا فصل 27 در احوال ملک صالح، جلد سوم؛ خط: نستعلیق ترک، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی ضربی با ترنج، 81گ، 31 سطر (23×14)، اندازه: 20×29سم [سنا: ف: 1-397]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 611
آغاز: مالک الملک لاشریک لک وحده لا اله الا هو خط: نستعلیق ترک، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ یادداشت محمد درویش المشتهر به تفنگچی باشی؛ مهر: محمد حسین بن سلیمان؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی با ترنج، 180گ، 17 سطر (13×7)، اندازه: 21×12سم [سنا: ف: 1-396]
tārīx-e āl-e 'osmān
اسدالله، ق 10 قمری
asad-ol-lah (-16c)
هنگامی که مؤلف در روم به اجبار اقامت داشت، تاریخی برای سلاطین عثمانی ها دید که با عباراتی سست نگاشته شده بود، بر آن شد که این تاریخ را با عبارت های نیگو بنگارد. این تاریخ بسیار مختصر و تا حالات سلطان سلیم خان عثمانی را دارد.( احمد اشکوری)
آغاز: بسمله، حمد و سپاس و ستایش پادشاهی را سزاست که سلاطین جهان
انجام: در سرای سرور با عظمت موفور و شوکت غير محصور نزول اجلال فرموده. الله أعلم.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2010/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد حسین ابن آقا جمال الدین حسینی شیرازی، تا: 1030ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: ساغری سیاه، 64ص، 17 سطر (17×9)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 5-11]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5281/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: شیخ امین الدین نصیر الدین محمد خفر کی، بی تا سطرها چلیپا، مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 11گ(51ر - 61ر)، اندازه: 30×19سم [ف: 14-66]
tārīx-e āl-e ‘osmān = fath-nāme
ص: 517
منشی، علی بن ملوک
monšī, ‘alī ebn-e molūk
برای محمد فاتح درباره فتوحات محمد (چهارم) بن مراد.
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:124 بخش 3
نسخه اصل: دار الكتب المصرية 38-م تاریخ فارسی. در فهرست طرازی (1653) به نام فتح نامه یا ظفرنامه (فیلمها 28/1 به نام تاریخ آل عثمان)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 48، 9 سطر [ف: 109]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:6876/4 -عکس و 98ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-263 و ف: 1-28]
tārīx-e āl-e 'osmān
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:923عکسی
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد: فهذا كلام اجمالی في تواریخ السلاطين العثمانية المتحلين بالعدالة العمرية. انجام: قلت هذا الفتحه تاریخ ابد الله عمر فاتحها
نسخه اصل: امانت خزینه سی (طوپ قاپی) ش .1586H (فهرست خطی عربی طوپ قاپی
475/3 ). تاریخ کوتاهی است درباره سلسله سلاطین عثمانی از آغاز مهاجرت این طایفه به سرزمین آناتولی تا حوادث سال 884ق به طور بسیار مختصر؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سلخ شوال 962ق؛ 28گ، 11 سطر [عکسی ف: 2-404]
← تاریخ آل محمد ← تشریح و محاکمه در تاریخ آل محمد عليهم السلام
tārīx-e āl-e mohammad
فاضل، سید یوسف
fāzel, seyyed yūsof
تاریخ مفصل حضرات معصومین علیهم السلام را که بیشتر مورخین مهمل داشته در این کتاب بازگو نموده و در آغاز فضائل و مناقب اهل بیت را از کتابهای علمای اهل سنت نقل کرده تا منزلت آنان آشکار گردد. باید در چند مجلد باشد. آغاز: بر عموم واضح و معلوم است که محبت و مودت خانواده عصمت و طهارت کما آنکه بافراد امت فرض و واجب است.
[ دنا 666/2 ؛ فهرستواره منزوی 1567/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7598
آغاز: برابر این دفتر جزء اول کتاب و مشتمل بر پاره ای از فضائل می باشد؛
خط: نستعلیق و نسخ، بی کا، بی تا؛ شاید بخط مؤلف؛ برگها یک رو نوشته شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 116گ، 21 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 19-410]
← تاریخ آل مظفر ← مواهب الهی
tārīx-e āl-e mozaffar
حافظ ابرو، عبد الله بن لطف الله، 763؟ -834؟ قمری
hāfez abrū, “abd-ol-lāh ebn-e lotf-ol-lāh (1362-1431)
بایستی بخشی از «مجمع التواریخ» او باشد. در دنیا چه نسخه ملک می گوید: این اوراق مشتمل است بر احوال و اوضاع آل مظفر که مدت شش سال در فارس و بعض عراق و کرمان فرمانروایی کردند. در دیباچه از شاه روز گار که بایستی شاهرخ باشد- و تاریخ نگارش یادی نکرده است. نامبوب، با سربندهای «ذکر»: ذکر نسب آل مظفر، ذکر توجه محمد مظفر به اردوی اولجایتو، منازعت عضدالدین یزدی و میر محمد مظفر ... «منزوی، احمد» آغاز: شکر و سپاس صانعی را که به کرم عمیم و نعم جسیم از خزانه ... اما بعد چنین گوید ... عبدالله بن لطف الله المدعو به حافظ ابرو ...
[دنا 666/2 ؛ فهرستواره منزوی 837/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4164/3
آغاز: برابر؛ انجام: تا چشم زدیم بر هم، آثار نماند. آنچه از اخبار و آثار آل مظفر بتقرير ناقلان معتبر و راویان معتمد معلوم و مفهوم گشت به عبارتی که خاطر عقيم و طبع سقيم. خط: نسخ، كا: آقا بابا شهمیرزادی، تا: 18 شعبان 1271ق؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: ساغری سیاه، 27 ص (170-196)، 43 سطر، اندازه: 26/5 × 41/9سم [ف: 7-222] تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:440/3 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-50]
کتبی، محمود، ق9 قمری
tārīx-e āl-e mozaffar
kotobī, mahmūd (-15c)
وابسته به مواهب الهی = تاريخ آل مظفر = تاریخ مظفری = تاریخ معینی؛ معین الدین یزدی، علی بن محمد (-789) تاریخ تأليف: 823ق گزیده ای است از مواهب الهی معین الدین یزدی و کتبی آن را میان کتاب 4 و 5 تاریخ گزیده مستوفی قزوینی گذارده است. آغاز: بسمله. و به نستعین در ذکر پادشاهان آل مظفر هفت تن بودند ... مولانا افضل سعید مغفور مولانا معین الدین یزدی ...
ص: 518
بعضی از تاریخ ایشان تألیف فرموده ... در تاریخ شهور سنه ثلث و عشرین و ثمانمائة که بنده ... محمود کتبی ... بر حسب اشاره عليه بسعادت کتاب تاریخ گزیده که ... حمدالله مستوفی ساخته و پرداخته مشرف شد ... تاريخ آل مظفر را ... داخل این نسخه میباید گردانید.
انجام: ملک خداست ثابت و باقی و بعد از ان *** آثار خیر و نام نکو و دگر هبا است. بعد ازین تتمه تاریخ گزیده قزوینی است که در قلم میآمد ... و عليه التكلان
چاپ: در دنبال تاریخ گزیده، لندن، 1910، ص613-755؛ تهران، 1335، 126
[دنا 666/2 ؛ فهرستواره منزوی 837/2 ]
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:135-ج
آغاز و انجام: برابر
دیباچه نسخه ما در چاپ لندن نیامده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 12 صفر 1325ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 84گ، 19 سطر (15×8/5 )، اندازه: 23×14/5
سم [ف: 24]
← تاریخ الائمة ← الهداية به تاریخ ائمه به تاریخ چهارده معصوم
tārīx-ul a'imma
ابن ابی الثلج، محمد بن احمد، -325 قمری
ebn-e abe-s-salj, mohammad ebn-e ahmad (-938)
تاریخ مختصر رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)و ائمه طاهرین و اولاد شریف آن بزرگواران است که در ضمن آن اسامی مادران ائمه و القاب آنان و ابواب رسول الله و ائمه طاهرین بیان شده است.
آغاز: أخبرنا الامام الفاضل العلامة محب الدين ابو عبدالله محمد بن محمود بن الحسن بن النجار البغدادي المحدث بالمدرسة الشريفة المستنصرية قال: أخبرنا المشايخ الثلاثة ابو عبدالله محمد بن عبد الواحد بن الفاخر القرشی
چاپ: قم، انتشارات بصیرتی، ضمن مجموعه نفیسه؛ تبریز، توسط شهید محمد علی قاضی طباطبائی؛ ضمن مجموعه به صورت تصویری از سوی کتابخانه آیت الله المرعشی؛ بیروت، 1422ق
[الذريعة: 218/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1/12890
آغاز: برابر؛ انجام: قتل العباس و عثمان و جعفر و عبدالله الاكبر مع الحسين و قتل يوم المختار ليلة الدار و كان مع مصعب بن الزبير فقال مصعب یا له فتح لو لا قتل و ليس بشيء تم الكتاب بحول الله و قوته.
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: شعبان 1393ق؛ محشی با علامت «ع، م، ق»؛ کاغذ: فرنگی زرد، 18گ (5پ - 22ر)، 12 سطر، اندازه: 19/5×6 سم [ف: 32-686]
2. تبریز؛ قاضی طباطبائی؛ شماره نسخه:بدون شماره /2
بی کا، بی تا [نشریه: 7-521]
tārīx-ol a'emme = hālāt va kerāmāt-e čahārdah ma‘sūm
علوی، محمد بن تقی، ق 11 قمری
‘alavī, mohammad ebn-e taqi (-17c)
اهدا به: شاه طهماسب (930-984ق)
در چهارده یا سیزده «باب».
آغاز: بسمله، الحمد لمن فضل العالمين بمحبة نبيه محمد ... بیت: حمدی و شکری تا ابد مر خالق لوح و قلم ...
انجام: بر تو و احباب تو باد اتمام، خلصنا الله تعالى من نوائب الزمن ... بعون الملک العلام. [فهرستواره منزوی 1567/3 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3731
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 998ق؛ مجدول، با سر لوح دارد؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 112گ، 12 سطر، اندازه: 20/8×12/6 سم [ف: 2-205]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:7531/3
آغاز: برابر؛ انجام: و خطوب الاعوام بحرمة محمد ... بعون الملك العلام سنه 998. بی کا، بی تا؛ از روی نسخه 998ق نوشته شده؛ 76گ (345پ۔ 420پ) [ف: 3-292]
tārīx-e a'emme
خراسکانی، محمد شفیع، ق13 قمری
xarāskānī, mohammad šafi' (-190)
رساله مفصلی است در تاریخ ائمه مشتمل بر چند «فصل» و هر فصل در چند «مجلس»؛ احوال سیدالشهدا (عليه السلام) مفصل است و پس از آن شهادت امام سجاد و امام باقر و امام صادق و امام موسی بن جعفر(عليه السلام) بیان شده پس از آن مجلسی در وفات حضرت معصومه (عليه السلام) در قم و در پایان کیفیت شفاعت حضرت فاطمه در قیامت بیان شده است. مؤلف در اثنای کتاب اشعار زیادی در نوحه و مرثیه می آورد که گویا سروده خود اوست.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:5393- 27/63
آغاز: تاخت و گفت من بهشت را اختیار کردم ودست
ص: 519
بر سر گذاشت و گفت اللهم اليك تبت فتبت على فقد ارعب؛ انجام: ایاشمر حسین من کو، عابد بیمار در تب آزار، باغل وزنجیر، یاران، خفته به بستر، ایاشمر حسین من کو. تمت خط: نسخ، كا: کریم بن قاسم سبحانی برای سید محمدباقر کلیشادی، تا: 1243ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 315 گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-676]
tārīx-e a’emme
به نقل از برخی منابع چون: النصوص، کتاب سلیم بن قیس هلالی، کشف الغمه و سير الائمه(عليهم السلام)، به تاریخ زندگی، به امامت رسیدن و معجزات ائمه اطهار (عليهم السلام) پرداخته است، به علت افتادگی برگهای آغاز و انجام، به نام کتاب و مؤلف آن دست نیامد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14724/32
آغاز: قد روی منقذ بن ابتع الاسدی، کنت واحدا من الليالي في
خدمة على (عليه السلام) و نصف شعبان، و قد ركب على بغل و كان ذاهبا بحسب مهم؛ انجام: و من معجزاته (عليه السلام) في بعض كتب المعتبرة، قد روى ابو حمزة الثمالي قال: كنت في طرق ما بين المكة و المدينة في خدمته (عليه السلام) فاذا رایت كلبا مسارعا اليه ... فاذا رايت الكلب طائرا الى السماء. گزیده ای از تاریخ ائمه طاهرین (عليه السلام) است که با نقل احادیث از طريق شیعه و اهل سنت. از زندگی امیر المومنین علی(عليه السلام) آغاز و تا حضرت امام صادق(عليه السلام) پایان می گیرد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 15گ (1355 - 369پ)، 25 سطر، اندازه: 14×9 سم [ف: 37-294]
tārīx-e a’emme
غیر همانند: ١. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 516/2
آغاز: واعقاب اولاد ایشان و مقابر و مشاهد هریک در این اوراق؛ انجام: نام او منصور بن عبدالرحمان بن قاسم بن اسحاق بن عبدالله بن موسی بن جعفر الصادق عليهما السلام رساله ای در بیان تاریخ معصومین(عليه السلام) و اولادشان، در ابتدای آن ذکر شده است مطالب آن منقول از نسخه ای است که در مسجد الاقصی به خط موسی بن جعفر بن ابی جعفر بن هارون وجود داشت و در سال 339 از روی نسخه ای در دارالنقابة در مدینه به خط شریف بن جعفر بن محمد بن حسن بن ابی البرکات مدنی تألیف کرده است؛ خط: نستعلیق، كا: أمة الفاطمة شهربانو دخت ملاخدابخش، تا: 1030ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: چرم زرد، 14گ (131 - 44ر)، اندازه: 10×17/5 سم [ مؤيد: 2-18]
2. شیراز؛ مدرسه منصوریه؛ شماره نسخه:بدون شماره
شامل: باب 2. جفای قریش و سایر کفر با حضرت سید ابرار، 3. وفات حضرت سید مرسلین (صلی الله علیه وآله وسلم)، 4. بعضی حالات حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) از ولادت تا زمان وفات، 5. طرفی از اخبار حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (عليه السلام) از زمان ولادت تا هنگام شهادت، 6. فضائل حضرت امام حسن (عليه السلام) و بعضی احوالات وی از ولادت تا شهادت، 7. مناقب امیر المؤمنين (؟) حسین(عليه السلام) ...، 8 شهادت مسلم بن عقیل بن ابی طالب و شهادت بعضی از فرزندان او..، 9.رسیدن امیر المؤمنین حسین( عليه السلام) (؟) به کربلا و محاربه کردن ...؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 170گ، اندازه: 23×14سم [ نسخه پژوهی: 1-50]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:27154
آغاز: آن مور و دوسداران نخود و طلع آن منضود و آنحضرت جميع فرموده میان اشتات؛ انجام: از صفات دانستيم على الجمله که کراین آیات را وجوه صحیحه است بخلاف ... خط: نستعلیق خفی، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج، 21 سطر (23×12/5 )، اندازه: 16/7 × 27/5 سم [رایانه]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:4612- 23/132
آغاز: نهروان گویند نزول کردند و چون خبر خارجیان و آمدن لشکر نهروان معلوم امیر المؤمنین شد در حال پای مبارک در ركاب ... نقل است که عاصم از وی بر مرکب تیز گام کوه اندام؛ انجام: یک بار به عنف در آمدند سردابه ای بود در آنجا پر از آب و بر کنار آن ... در کمال خوبی در آن صفه به نماز مشغول بود و اصلا التفات نشده ... و به قدرت الهی در آب فرو رفت ... از این اندیشه در گذشتیم و گفتیم بخشی از کتابی است در تاریخ، این بخش در تاریخ ائمه دوازده گانه امامیه است. مؤلف ابتدا توضیح کوتاهی درباره تاریخ ائمه آورده و پس از آن معجزات ائمه را با عنوان «و از آن جمله است» می آورد. مؤلف تصریح می کند که مقصود وی از تألیف این کتاب ذکر کرامات و خوارق عادات ائمه (عليه السلام) است. در آن از خواجه محمد پارسا مطلبی را نقل نموده است. عنوان بخش های آن چنین است: ذكر اخبار حیدر کرار از زمان ولادت تا هنگام شهادت، ذکر امام حسن (عليه السلام)، ذکر امام حسین (عليه السلام)، ذکر آدم آعبا پسر سید الشهدا علی بن الحسین زین العابدين عليه الصلوة و السلام، ذکر امام محمد باقر، ذکر امام دین و مدار و مقتداء مغارب و مشارق حضرت امام جعفر صادق(عليه السلام)، ذکر امام موسی کاظم، ذکر سید ثقلین و مقتداء مشرقین علی بن موسی الرضا (عليه السلام)، ذکر امام محمد تقی، ذکر امام تمام علی نقی(عليه السلام)، ذکر امام حسن عسکری، ذکر امام مهدی. این کتاب در قرن دهم تأليف شده و مؤلف از عارفان ماوراء النهر می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 51گ، 17 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 2-677]
5. قم: مرکز مطالعات، شماره نسخه:454/7
ص: 520
تاریخ ائمه (جدول)؛ خط: نسخ، كان على بن صالح بن يوسف بحرانی، تا: 14 جمادی الثانی 1223ق؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (205ر-208ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-381]
6. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:6616
مختصری است در ذکر نام و سال ولادت و وفات و نام اولاد و ... خط: نسخ، كا: عليمراد بن على محمد، تا: 1225ق؛ اندازه: 15×10 سم [ نسخه پژوهی: 3-74]
٧. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14481/3
آغاز: سپاس متواتر خدایرا که هر یک از آحاد موجودات و افراد مخلوقات ... بدانکه اگر چه حضرت خير البشر و ائمه اثنا عشر در عالم ظاهر از انبیای سابق مؤخرند؛ انجام: چه صلوات بر محمد و آل محمد در حجاب نمیماند و در معرض قبول می افتد ... ببخشی بديع جمع حضار یا رب ×× تو بر عاصیان گنه کار یکسر / الهی ببخشی به بیچاره جامی ×× تو بر بندگان دگر روز محشر. رساله مفصلی است در تاریخ، فضایل، معجزات و شرح حالات ائمه (عليه السلام) که مؤلف به شیوه پند و اندرز و خطابه تحریر و از ذکر منابع و مآخذ خودداری نموده است؛ خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: چهارشنبه 26 شوال 1242ق، جان کرمانشاهان؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 78گ (146پ -223ر)، 22 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 38-634]
8. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:3177- 16/187
آغاز: بسمله ابن بابویه روایت کرده است از عبدالله بن مسعود و کلینی در کتاب طرف و شیخ ابوالحسن بکری در کتاب انوار که در تاریخ ولادت سید ابرار؛ انجام: در کشف الغمه از صادق (عليه السلام) روایت کرده اند که عمر آن جناب پنجاه و هفت سال بود و بعد از پدر بزرگوارش پنجاه و پنج سال زندگانی کرد و الله اعلم بیاضی است که در آن تاریخ ائمه
(عليهم السلام) به صورت منبری تحریر شده است؛ خط: تحریری، کا: سید طبیب و بعد سید محمد حسن حسینی مطالبی را اضافه نموده است، تا: 1264ق؛ جلد: تیماج مشکی، 146، 25-27 سطر، اندازه: 23×12سم [ف: 2-674]
9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4600- 23/120
آغاز: به ضرب تیغ آبدار شهید شود و در وقت رفتن رخساره مبارکش از خون او سرخ خواهد شد ... بسمله نحمدک یا من اعظم مصيبتنا بمصيبة صاحب الاحزان و الاشجان و سید ولد عدنان؛ انجام: و آل رسول الله تسبی نساؤهم و من حولهن استر يهتك و الخدر زنان اهل بیت پیغمبر را اسیر کردند و پرده های ایشان را دریدند و خیمه های ایشان را آتش. مقتلی است به نظم و نثر در مراثی ائمه(عليهم السلام) مشتمل بر چند « مجلس» که نسخه حاضر تا مجلس هشتم را دارد، مؤلف در اول هر مجلس خطبه ای ایراد می کند. اوراق نسخه در صحافی جابجا شده و عنوان مجالس موجود چنین است: 1. وفات حضرت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، 2. وفات خير النساء فاطمه زهراء(عليه السلام)، 3. ذكر شهادت سید اوصیاء، 4. شهادت امام حسن مجتبی، 5. رفتن خامس آل تاریخ ائمه 521 عبا جناب سید الشهداء از مدینه به مکه و ...؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا:قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد:مقوا با روکش پارچه کرم، 111، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-678]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2704- 14/154
آغاز: از مسجد بیرون آمده به انتقام ابو جهل روان شد چون به در خانه ابوجهل رسید آن ملعون نشسته بود و جمعی از اشراف عرب باوی بودند و کمانی دردست حمزه بود؛ انجام: و نیزه از دست اسد بیفتاد و خواست که تیغ برکشد و دستش کار نکرد و بعد از آن ازرق بنی هاشم در آمد و به یک ضربت تیغ کار اسد تمام کرد اما عبد الله. رساله مفصلی است در تاریخ آل کسا ( پیامبر، فاطمه، علی، حسن و حسین علیهم السلام) بدون فصول و ابوابی، مؤلف مطالب را به صورت داستانی و مناسب عامه مردم آورده و از ذكر مآخذ خودداری نموده است. او در اثنا ابیاتی به فارسی می آورد که گویا سروده خود وی هستند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج با سر، 177گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-676]
11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4342- 22/62
آغاز: گریستن بر حسین و اهل او نقل می گردد و در آنروز ماتمی بر پاشد که بیان کردنی نیست آری ثواب گریستن بر حسين عليه السلام. مجلس دوازدهم در شهادت حضرت عباس(عليه السلام) بسمله الحمدلله الذي اعظم؛ انجام: به زیارت پیغمبر آمد و او را تهنیت داد و خبر کشته شدن حسين (عليه السلام)را در کربلا باو دادند و او را تعزیت دادند و قدری از خاک کربلا مجالسی است در مقتل و تاریخ ائمه، خصوصا حضرت سید الشهداء(عليه السلام) به نظم و نثر که در نسخه حاضر هیجده «مجلس» آن درج شده است. در آغاز هر مجلس مؤلف خطبه ای می آورد و پس از آورد مطالب را ذکر می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 95، 20 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-678]
12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5881- 29/221
آغاز: که حجت نزد کسی نماند و جمعی را همراه کرد که بدرقه باشند تا بمأمنی برسند و چون دعبل، انجام: انیس به کسی اش بود ناله های سحر*** به غیر ناله نباشد کس آشنای غریب / به درد جوهری خسته مرگ درمان است***به مرگ چاره شود درد بی دوای غریب. بیاضی است که در آن داستان هایی در مورد ائمه(عليه السلام) به نقل از مصادر مختلف که نامشان در اول هر داستان ذکر گردیده جمع آوری و تحریر شده است در آن داستان هایی درباره کسانی که امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) را ملاقات نموده اند به نقل از ماخذ آمده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا با عطف گالینگور قهوه ای، 156گ، 14 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-675]
13. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 4762- 24/62
ص: 521
آغاز: شدم یک نیمه از آن بریده بودند و ستون چرخ چاهی کرده بودند بعد از آن یکی آمد که امیرزا می خواند یعنی عبدالله زیاد لعنة الله عليه چون به نزدیک در کوشک رسیدم ... روایت است از ابن عباس که رسول(صلی الله علیه وآله وسلم)؛ انجام: وهم بدین اسناد از ابی عبدالله البلخی از محمد بن صالح بن علی بن محمد بن قنبر الكبير مولاء الرضا(عليه السلام) که گفت صاحب الامر بیرون آمد بر جعفر الكذوب از موضعی که وی ندانست آنگاه که وی در میراث منازعت
رساله مفصلی است در تاریخ ائمه(عليهم السلام)، مشتمل بر چند «باب» (12 یا 14) و هر باب در چند «فصل»، مؤلف در هر باب ابتدا تولد هر امام را ذکر و سپس معجزات، ازدواج، اولاد، مدت حیات و امامت، زیارت و وداع را ذکر نموده است. این کتاب غیر از تذكرة الائمة، جلاء العيون و راحة الأرواح شیعی سبزواری است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 209گ، 17 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 2-677]
14. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه:203
آغاز: خود معزول می ساختند و تمکین پیغمبری ایشان نمی نمودند و نقصی به پیغمبری ایشان نداشت و نقصانی به مرتبه و حال ایشان نمی رسید؛ انجام: پس ناچار است که امت متفرق شوند به فرق مختلفه و از همه البته ناجی و رستگار یک فرقه ...
در شرح حال مختصری از معصومین(عليهم السلام)با استفاده از کتب عامه و خاصه. نسخه حاضر از امام نهم تا امام دوازدهم عليهم السلام را دارا است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 120گ، 15 سطر، اندازه: 15×13سم [ف: 1-143]
15. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3202- 16/212
آغاز: سینه اش شکافته شد در آن وقت فریاد برآورد ادرکنی پابن رسول الله روایت صدوق آن حضرت خود به زودی به بالین آن بزرگوار رسانید در حالتی که خون از انجام: مروی است در بحار حدیثی که خلاصه اش این است که در مدینه زلزله در قبرستان بقیع رسید در عهد عمر بن خطاب ... و دعا کردند که آن زلزله ساکن شود زیادتر می شد تا آنکه
بیاضی است متفرقه از آن یکی از واعظان که در آن مطالبی در تاریخ ائمه (عليهم السلام)و حکایاتی در پند و اندرز تحریر نموده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 86گ، 17-18 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 2-675]
16. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5759- 29/99
آغاز: و مرا چنین پدرزنی نیست و زوجه مثل دخترم فاطمه بتو داده و مرا چنین زنی نیست ... معجزه در کتاب روضة الواعظین مسطور که پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و آله فرمود حلقه در بهشت از طلاست؛ انجام: از طرایف امور آنکه اهل سنت را عقیده آن است که اولی الامری که حق تعالی کافه عباد را ... و پادشاه اوزبک و سایر خلفای جورند بارك الله آفرین بر علمای اسلام ... ولم يعرف امام زمانه مات ميتة جاهلية و چون
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام جلد: مقوای سفید عطف گالینگور قهوه ای، 119گ، 19 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-675]
17. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2082- 11/182
آغاز: بستردنی است آنچه بنکاشته ایم *** بفکندنی است آنچه بر داشته ایم / سودا بوده است آنچه پنداشته ایم *** دردا که به هرزه عمر بگذاشته ایم؛ انجام: با سوز دل سینه سوزان رفتند*** مانند گل از صحن گلستان رفتند / رفتند رفيقان همه از جا بر خیز*** ... بیاضی است متعلق به یکی از مداحان و ذاکرین اهل بیت(عليهم السلام) او در این جنگ مطالبی را به نظم و نثر در تاریخ و مرثیه و مدح ائمه(عليهم السلام)تحریر نموده است؛ خط: نسخ و نستعلیق و تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: ساغری سرخ مجدول ضربی، 96گ، 20-22 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 2-647]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2937/1
آغاز: الحمدلله على نواله و الصلوة على محمد و آله و بعد فهذا مختصر يشتمل على ذكر معرفة اسماء الائمة الاثني عشر و اسماء آبائهم و امهاتهم و تاریخ مواليدهم و مبلغ اعمارهم ... الامام الاول اسمه على كنيته ابوالحسن و ابو تراب اسم اليه ابوطالب؛ انجام: الامام الثاني عشر اسمه محمد كنيته ابوالقاسم الحجة المهدي القائم ... نقش خاتمه العلم عند الله لا يعلم الغيب الا الله قبره حيث الله تعالی تمت.
در بیان اجمالی از تاریخ و مشخصات هر یک از ائمه دوازده گانه در کنار آن حاشیه هایی با نشان «من اخرى» نوشته شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 3ص (64)، 12 سطر، اندازه: 25/5×19 سم [ف: 10-346]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14441
آغاز: که ناکثین و قاسطین و مارقین اند چنانچه آنحضرت خود فرمودند که آنا دابة الأرض یعنی همچنانکه دابة الأرض باعث امتیاز مسلمانانست از کفار؛ انجام: گفت این پسر آن امام رافضیان حسن بن علیست که بابن الرضا مشهور است ... از اهل مجلس کسی گفت حال او.
رساله مفصلی است در تاریخ امامان دوازده گانه (عليه السلام). نسخه حاضر از زندگانی حضرت علی(عليه السلام)تا زندگانی امام حسن عسکری(عليه السلام) را شامل است. مؤلف شرح حال هر امام را با عنوان «ذکر امام ...» آورده و در تاریخ حضرت امیر(عليه السلام)آیات و روایات وارده در فضایل آن حضرت را از منابع اهل سنت به طور مفصل نقل نموده است. هم چنین در اثنای مطالب، اشعاری از شاعران فارسی زبان بدون ذکر نام شاعر می آورد. مؤلف عبارت های عربی متن را با لفظ «یعنی» به فارسی ترجمه کرده است. در آن مطالبی از «فصل الخطاب» خواجه پارسا، «تاریخ الخلفا» سیوطی، «مجالس المؤمنین» قاضی نورالله شوشتری با لفظ «نورالله مرقده» و شعری از شیخ آذری نقل شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی الوان، عطف گالینگور قهوه ای،
ص: 522
203گ، 21 سطر، اندازه: 22×36سم [ف: 38-580]
20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12324/7
آغاز: شکر و سپاس و حمد بی قیاس مر آن خدای را عزوجل که انبیاء را واسطه گردانید ... و بعد این رساله ای است مشتمل بر احوال حضرت رسالت پناه عليه افضل الصلوات و اكمال التحيات و احوال هر یک از ائمه دین
در فهرست با عنوان «رساله ای در امامت» آمده است. رساله مختصری است در تاریخ ائمه اطهار(عليه السلام)مشتمل بر چهارده «باب» و هر باب مشتمل بر شش فصل»، نسخه حاضر فقط سه باب اول آن را شامل است: 1. احوال پیغمبر ما(صلی الله علیه وآله وسلم)، 2. احوال فاطمه زهرا (سلام الله علیه)، 3. احوال امير المؤمنین(عليه السلام)؛ خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 14ص (229-242)، 17 سطر، اندازه: 19×9/5 سم [ف: 35-285]
21. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7762- 39/142
آغاز: یا جابر آن که اول بانگی کرد شکایت کرد از جفت خود که سه روز بود که او غایب بود گفتم جفت خود را حاضر کن رفت و آورد گفتم؛ انجام: دوستی من و تولای من و سخن آن مرد شنیدم چون بدان رسیدی لب بجنباندی و دیدم آنچه قطعه ای از کتابی است در تاریخ معصومین (عليهم السلام)این بند شامل شرح حال و معجزات امام حسن مجتبی (عليه السلام) تا امام صادق(عليه السلام) است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 33گ، 14 سطر، اندازه: 21×11سم [ف: 2-683]
22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25630
بی کا، بی تا؛ خریداری از امان الله [رایانه ]
tārīx-ul a'imma ‘alay-him-us-salām = al-mawālīd wa-1 wafayāt li-l-a’imat-il ma‘şūmīn 'alay-him-us-salām
تاریخ تأليف: 1092ق
کتابی است در بیان تواریخ و مواليد اهل البيت (عليه السلام) در 12 «نجم» و هر نجم در 5 «فصل». در آغاز نسخه به خطی جدید نوشته شده النجم اللامع و در انجام (هامش) نیز به خطی نسبتا جدید نوشته شده «المؤلف الفاضل الكانل المحقق میرزا محمد الاخباري الخراساني النيسابوری و هذه الرسالة المسمى بنجم اللامع بخط يده الشريفة المباركة رضي الله تعالی عنه» که به هیچ وجه نمی تواند صحیح باشد زیرا قتل میرزا محمد اخباری در سال 1232 ق رخ داده است و جالب اینکه جاعلی سال 1092ق را در انجام نسخه با قلم جدیدتر دست برده و 1192ق کرده است غافل از اینکه متن درون نسخه بر تاریخ 1092ق گواهی دارد و تردیدی در آن وجود ندارد. در این کتاب از آثاری چون الكافی کلینی، مجموع الرائق سید هبة الله موسوی، کتاب المواليد ابن الخشاب، الارشاد مفید، صفوة الصفوة، کشف الغمه
و نیز از سرور اهل الإيمان في علائم ظهور صاحب الزمان سید بهاء الدین نیلی نجفی
(استاد ابن فهد حلی) که از مصادر بحار الانوار بوده است و کسان دیگر چون ابن طلحه شافعی (7 الف ) سود جسته است. عناوین دوازده گانه این اثر عبارتند از: نجم 1. ذكر الإمام أمير المؤمنین صلوات الله عليه؛ 2. ذكر الامام الثانی(عليه السلام) .... 12. ذكر الامام الثاني عشر .... بخش مربوط به حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) به تفصیل آمده و در آن به علائم ظهور بیشتر پرداخته و در ادامه خطبه حجة الوداع و خطبه البيان نیز آمده است. متأسفانه علی رغم بررسی بسیار در مصادر به آگاهی های بیشتری دسترسی نیافتیم.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13838/1
آغاز: خلیل الله على نبينا و عليهما السلام و أئمة آمنه بنت وهب ... (2ر) النجم تا أول في ذكر الإمام الأول أمیر المومنین صلوات الله عليه جمسة فصول الفصل الاول في اسمه و کنیته و لقبه ... هو أول ائمة المومنین و؛ انجام: و أنذر الناس يوم يأتيهم العذاب و العذاب
ظهور قائمنا المتغيب لأنه عذاب على الكفارین و شفاء و رحمة للمومنین و يظهر وله من العمر أربعون عاما و يمكث في القوم ثمانون عاما و قيل لهم سلام سلام تم على يد مؤلفه حامد لله و مصلي على رسوله و آله.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1092ق؛ افتادگی: آغاز (یک یا دو برگ)؛ احتمال این که نسخه خط مؤلف باشد بسیار است، مصحح، 18 بیت از اشعار بابا فغانی آمده با مطلع: «چمن شکفت و جهان پر ز سوسن و سمن است***بصد هزار زبان روزگار در سخن است»، در انجام قصیده ای یائیه به عربی در مدح اهل البيت(عليهم السلام)آمده با این مطلع: «سلام بالبكور و بالعشى*** على ترع حوی قبر النبي»؛ کاغذ: فرنگی، 30گ (2ر -31ر)، 18 سطر، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 35-150]
tārīx-e a’emme ma‘sūmīn
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:29215
آغاز: و یا آنکه بر دیگری همچنان یکی ره بنفرین کشاید نهان؛ انجام: بدانچه آن مرا هست درشر همی یکی از باب موسی بن جعفر همی ... خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، 23 سطر (17×14)[ رایانه ]
tārīx-ul a'immat-il ma‘şūmīn 'alay-him-us-salām
طباطبائی بروجردی، محمد بن عبد الكريم، ق 12 قمری
ص: 523
tabātabā’ī borūjerdī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-karīm (-18c)
تاریخ تألیف: شوال 1126ق
رساله در تاریخ وفات، مواليد و همچنین انساب پیامبر و اهل بیت که مورخین در آنها اختلاف بسیار دارند و چگونگی جمع بين آنها و تمییز صحیح و نا صحیح از نقل ها و گفته ها با اشاره به مجملی از احوال آن حضرات.
آغاز: اعلم أرشد الله تعالى إلى طريق الحق أنه لابد في كمال المعرفة بحال النبي و الأوصياء من بعده معرفة أنسابهم و مواليدهم و تواریخ وفاتهم ...
[الذريعة 218/3 و 2108/16 ؛ دنا 667/2 ؛ طبقات اعلام الشيعة (قرن 12ق): 645 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12997/3
آغاز: برابر؛ انجام: كما يظهر لمن راجع الرواية ثم يقول القيامة القيامة فيحدث فيها ما يحدث عصمنا الله و سایر المؤمنين من أهوالها ..... آخر ما أردنا إيراده في هذه الرسالة الوجيزة.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1279ق؛ مصحح، محشی با نشان «منه عفيعنه»، «منه طاب ثراه» که از خود مؤلف نقل گردیده (استثناث یک مورد در «برگ 82ر» در حاشیه عبارت «... يذكر المصنف دام ظله» آمده که قطعا منقول از عبارت نسخه مؤلف می باشد چه آنکه این نسخه به طور قطع و یقین بعد از درگذشت مؤلف که متوفای قبل از سال 1168ق است، نگاشته شده، در آغاز یک فائده مختصر در شرح حديث «إن الله تعالى قسم الشهوة عشر اجزاء، تسعة في النساء و واحدة في الرجال و لولا ما جعل الله فيهن من الحياء لكان لكل رجل تسعة نسوة ...» آمده، در انجام دو برگ « 95-پ94پ» فوائدی در فضائل حضرت فاطمه به نقل از من لايحضره الفقیه شیخ صدوق توضیحی درباره حديث معروف: «آن شره رمضان لا ينقصي أبدا ...» و نیز تفسیری مختصر از آیه شریفه فانطلقا حتى إذا أتيا اهل قرية ..» از سوره کهف، همچنین مطلبی درباره حدیث «من مات يوم الخميس بعد زوال الشمس إلى يوم الجمعة ...» آمده؛ کاغذ: فرنگی، 22گ (73پ -94ر)، 17 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 13×21/5 سم [ف: 32-969]
2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 164/2
آغاز: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: موسی بن محمد خوانساری، تا: 1323ق؛ مصحح، محشی با عبارت «منه ره»؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، 26گ (76-101)، اندازه: 22×16سم [ف: 1-142]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 707/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-347]
٣. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:99/2
آغاز: برابر؛ انجام: ثم تقوم القيامة فيحدث فيها ما يحدث، عصمنا الله و سائر المومنین من أهوالها و خطراتها ...
خط: نسخ، كا: احمد بن علی اکبر بروجردی (حاج احمد خادمی)، تا: 1351ق، به دستور آية الله حاج آقا حسین طباطبائی بروجردی؛ جلد: تیماج مشکی، 19گ (55پ -73ر)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 1-65]
← تاریخ ابراهیمی ← تحفة التواريخ
← تاریخ ابن اسفندیار ← تاریخ طبرستان
← تاریخ ابن حیان ← ثقات
tārīx-e ebn-e xallekān
ابن خلکان، احمد بن محمد، 608-681؟ قمری
ebn-e xallekān, ahmad ebn-e mohammad (1212-1283)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5273
آغاز: قالو و قد شنو عليه غارة أصلاب جودام قضاء دیون؛ انجام من متزع اعضايه المير الصافي انشاء الله
خط: نسخ، كا: محمد بن ... سليمان، تا: سه شنبه محرم 756ق؛ با یک ابرو زرین؛ 146گی [ف: 16-93]
tārīx-e ebn-el forāt
ابن الفرات، محمد بن عبدالرحیم، 735-807 قمری في
ebn-ol forāt, mohammad ebn-e ‘abd-or-rahīm (1335 1405)
تاریخ مفصل خلفا و پادشاهان است در شش جلد و به ترتیب سال ها، و در آن به شرح حال افراد نیز می پردازد.
چاپ: البصرة، دار الطباعة الحديثة، تحقیق حسين محمد الشماع، 1969-1970م
[ كشف الطنون 279/1 ؛ فهرست کتابهای عربی واتیکان 69/1؛ اعلام 200/6 201؛ ذخائر التراث العربی 202/1 -203؛ دنا 668/2 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1255
آغاز: و الوجه القلبی و ذلك في يوم الجمعة عاشر شهر ربيع الخر من هذه السنة كتب السلطان الملك صالح
نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 726. جلد دوم از حوادث سال 639 تا 659 می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز؛ مصحح، از صفحه 305 تا آخر نسخه دیگری به همین کتابت بوده که در کتابخانه واتیکان به یک شماره تبدیل شده اند، لذا انتهای صفحه 304 ناقص است؛ 584ص [عکسی ف: 4-80]
tārīx-e ab-ol-xayr-e xānī
ص: 524
کوهستانی، مسعود بن عثمان، ق10 قمری
kūhestānī, mas‘ūd ebn-e ‘osmān (-160)
اهدا به: ابوالغازی عبد اللطيف بهادر خان اوزبک (947-959ق) ابوالخیر خان پسر دولت شیخ اوغلان فرزند ابراهيم سلطان از نوادگان جوجی فرزند چنگیز مغول است، که کتاب به روزگار او پایان می یابد. کتاب بخشبندی درستی ندارد: از تاریخ پیامبران و آدم آغاز می شود، سپس پیامبر اسلام، آنگاه طبقه یکم در چهار خليفه و دوازده امام، طبقه دوم خاندان امویان، سوم عباسیان، پادشاهان ایران باستان از کیومرث تا یزدگرد، صفاریان، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، چنگیز .... (احمد منزوی)
آغاز: جواهر حمد و سپاس بیقیاس که شهسوار عقل به سر حد
[استوری 110/1 ؛ فهرستواره منزوی 570/1 ؛ بر گل، فارسی 570/2 ؛ نسخه های منزوی 4100/6 (5 نسخه)؛ مشترک پاکستان 1350/11 ؛ دنا 668/2 )
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 71- عکسی
آغاز: برابر
نسخه اصل: موزه بریتانیا 26188؛ خط: نستعلیق پخته، کا: محمد شریف، تا: قرن 11، جا: دهلی؛ در 4 مجلد: 1-(گ 1-90)، 2 (گ 91-180)، آغاز: «و طراوت ها ابری نماند»، 3-(گ 181- 270)، آغاز: «آزرده با کلید خزاین به نواب»، 4-(گ 271-365)، آغاز: «کین شیری بود غران» (عکس)؛ 365گ، 18 سطر [عکسی ف: 2-51]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1399 -ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-29]
tārīx-e ab-ol-xayr-e xānī
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:925
آغاز: نائره جنگ و جدال را به امر ملک متعال بر افروختند؛ انجام: کاشغر نسبت بدشت قبچاق و قلمان و مغولستان شباهتی به شهرها دارد و کم حاصل اما اهل قناعت و خداوندان سامان را مامنی است
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: خاندان مسعود میرزا (صارم الدوله) در سال 1344؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذ الوان و عطف تیماج زرد، 163گ، 12 سطر، اندازه: 23×18سم [ف: 58]
به تاریخ ابو الفداء » المختصر في تاريخ اخبار البشر
tārīx-u abī-muslim-i margzī min š.-i šaraf-id-dīn 'ala-t tibyan
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 462/53 (آ) - 463/53
(ب)ف نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: با تاریخ 754ق؛ در هامش، 2گ (101پ -102 پ) [فیلمها ف: 1-483]
tārīx-e ahmad šāh-e dorrānī
حائری صدرالمعالی، حسین بن رضا، -1336 قمری
hā’erī sadr-ol-maʻālī, hoseyn ebn-e rezā (-1918)
اهدا به: ناصر الدین شاه تاریخ تأليف: 1303 ق ترجمه از هندی، او در دارالترجمه خاصه همایونی بود و دیده بود که این کتاب را از هندی به فارسی در آورده اند ولی به هندی ماننده تر است و او دوباره آن را به فارسی ترجمه کرده است. در وقایع سلطنت احمد شاه صد و زائی درانی پادشاه افغانستان تا سلطنت شاه شجاع بن تيمور شاه و مجملی در
جغرافيا و اسامی منازل و معابر مملکت افغان و احوال ترکستان.
آغاز: بسمله، افغان ز قضا کم کن گر شد پله در آنی*** هم سلطنت افغان هم دولت درانی / در کار که امکان چون کار به تقدیر است***صد حشمت درانی گردد بله در آنی اگر مملکت هند است در ناحیه افغان*** ایمن نتوان بودن از لطمه ویرانی ... تاریخ احمد شاہ درانی بسمله تبالك و تعالی آنچه از اخبار اسلاف و سير متقدمین معلوم می شود قیس عبدالرشید نامی بوده
[دنا 668/2 ؛ فهرستواره منزوی 837/2 ]
1. تهران: ملک، شماره نسخه:4157
آغاز: برابر؛ انجام: همه صاحب حسن و جمال می شوند.
خط: نستعلیق خوش، كان هدایت الله منشی، تا: قرن 14؛ کاغذ: کاغذ فرنگی فلفل نمکی و آبی، جلد: میشن قرمز با دو سرلوح مذهب، 136، 14 سطر، اندازه: 32/4×20/2 سم [ف: 2-73]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 62/1
آغاز: برابر؛ انجام: و گاهگاه که فراغتی بافته نظم می سرود ابکار افکار و اشعار آبدارش با اساتید سلف همسری داشت
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد صادق تویسرکانی، تا: دوشنبه 28 ذیحجه 1303ق، جا: تهران، با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل آبی ضربی، 195 گ، 15 سطر (18×10/2 )، اندازه: 30×19 سم [ف: 1-52]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1849-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-29]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6574
آغاز: برابر؛ انجام: و زنان آنها بر خلاف مردان ایشان همه صاحب حسن و جمال می شوند. خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاجی محمد قلی قزوینی عاشوری،
ص: 525
تا: جمعه غدیر 1303ق، جا: دارالترجمه خاصه همایونی؛ تقدیم به موتمن السلطان میرزا اسماعیل خان امین الملک در شوال 1303، مجدول، با سرلوح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ با گل و بوته، 409ص، 14 سطر (20×11)، اندازه: 31×21سم [ف: 16-300]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3927
آغاز: برابر؛ انجام: همه صاحب حسن و جمال می شوند.
خط: نستعلیق، كان محمد صادق تویسرکانی، تا: 1 محرم 1304ق، در «دارالترجمه خاصه»، مجدول به اکلیل؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قرمز با سرلوح تذهیب، 195 گ، 15 سطر، اندازه: 18/9 × 29/5 سم [ف: 2-73]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 221
آغاز: افغان ز قضا کم کن گر شد پله درآنی هم سلطنت افغان هم دولت درانی
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1305ق؛ 190گ، 15 سطر، اندازه: 28×16سم [ف: 2-124]
6. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2295
آغاز: برابر؛ انجام: فتحعلی خان و جعفر عليخان در قندوز و حصار کولاب و غیره بسیار بودند ... تمت بعون الله بیداقل الكتاب محمد بن حاج محمد قلى القزويني الاشوري في غره شهر شوال المكرم سنه 1319.
حاوی نسب خانواده احمد شاه درانی، در بیان تسخیر خراسان بوسیله نادرشاه آغاز سلطنت احمد شاه درانی، ذکر توجه احمد درانی بطرف هندوستان، ذکر مختصری در احوال ترکستان و مطالبی راجع به شهرها و بلاد مشرق ایران است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج محمد قلی قزوینی آشوری، تا: 1319ق؛ مجدول زرین، با دو سرلوح مذهب منقش کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوای روکش مخمل گلی رنگی، 285ص، 9 سطر، اندازه: 35/3×21/5
سم [ف: 5-6]
٧. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13410
آغاز: برابر؛ انجام: خود را محفوظ میداشتند ... محرم الحرام سنه 1320 هجری قمری
خط: نستعلیق، کا: محمد قزوینی، تا: 1320ق، کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 17 سطر (24×13)، اندازه: 31×20سم [ الفبائی:-97]
tārīx-e ahmad šāh-e dorrānī
شرح حال احمد شاه درانی، از قوم افغان که نادرشاه افشار پس از فتح قندهار و دهلی او را به مازندران تبعید کرد و او پس از قتل نادر به قندهار بازگشت و به سلطنت رسید.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه:9 عکسی
بی کا، بی تا؛ 75گ [جنگ: 1-445]
← تاریخ احمد شاهی ← احمد شاه نامه
← تاریخ احمد کوفی ← تاریخ فتوح ابن اعثم کوفی (ترجمه)
← تاریخ احمد کوفی ← تاریخ قرون وسطی
tārīx-e ahvāl-e valī‘ahd nāyeb-os-sāltane
انصاری، مسعود بن عبدالرحیم، 1205-1265 قمری
ansārī, mas ūd ebn-e ‘abd-or-rahīm (1791-1849)
تاریخ جنگ های ایران و روس است، مؤلف بعد از قتل الكساندر سرگیویچ گریبایدوف سفير فوق العاده دولت روسیه در ایران به همراه هیئتی برای عذرخواهی عازم دربار روسیه گردید این سفر ده ماه و پانزده روز به طول انجامید. رساله حاضر گویا بخشی از یادداشت های آن سفر است. در آغاز رساله آمده: « در ذکر خصومتی که فيما بين دولت ... در ایام سفارت چنانکه سبق ذکر یافت». از این عبارت استفاده می شود که این رساله جزئی از کتاب بزرگ تری بوده و همچنین مؤلف نیز مدتی عنوان سفیر داشته است. در این رساله وقایع جنگ های ایران روس از آغاز حرکت علما از عراق و شروع جنگ تا سال های 1260ق ذکر شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13984/1
آغاز: در ذکر خصومتی که فیمابین دولت ابد مدت قاهره و دولت بهیه روس اتفاق افتاده يرملوف که از جانب دولت روسیه به حکومت گرجستان؛ انجام: نواب امیرزاده عزم معاودت کرد پسکویچ و دیگر بزرگان روسیه نواب را تا منزل مشایعت کردند انواع حلويات و مربیات و انحای فواکه
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 121ص (2-122) [ف: 37-579]
tārīx-e axbārī va osūlī
مدرس گیلانی، مرتضی بن شعبان، ق14 قمری
modarres-e gīlānī, morteza ebn-e ša‘bān (-20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16647
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-e adab-e 'arabī
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, “abbās (1897-1955)
وجیزه ای است در تاریخ ادبیات عرب که ظاهرا تقریرات درسی بوده است و از بحث ریشه تاریخ و ادب و خصایص لغت عرب
ص: 526
و شعرای دوره جاهلیت شروع و به تقسیم قبائل عرب به اسماعیلیه و غساسنه و مناذره و آل کنده ختم می شود. به نظر می رسد که از تألیفات عباس اقبال آشتیانی باشد.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13402
آغاز: قبل از تحصیل و تعلم هر فنی باید آنرا شناخت؛ انجام: اهمیت غساسنه و مناذره را ندارند آخرین پادشاه سلسله ایشان امرء القیس معروف است. تاریخ متوسط تأليف عباسقلیخان اقبال.
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ واقف: میرزا اسدالله فاضلی موسوی سبزواری، تیر 1362؛ کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای قهوه ای، 43گ، 19-21 سطر، اندازه: 17/3×10/5 سم [ف: 17-64]
tārīx-e adabīyāt
تدین، محمد حسین، ق14 قمری
tadayyon, mohammad hoseyn (-20c)
تاریخ متوسطی است در ادبیات فارسی و درس های استاد بدیع الزمان فروزانفر در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران سال سوم که مؤلف آنها را جمع آوری کرده و چهار دوره ادبیات را مورد بحث و بررسی قرار می دهد: دوره 1، دوره عرب و علوم اسلامی؛ 2. از صفاریان تا عصر غزنوی؛ 3. سلجوقیان؛ 4. مغول.
[دنا 668/2 ]
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 328
آغاز: تعريفات ادبیات لفظی است مجعول که قدما آنرا بهیچ وجه استعمال نکرده اند و این کلمه هم از جهت لفظ غلط است و هم از حیث معنی
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: مقوایی مشکی ضربی، عطف پارچه ای قهوه ای، 148گ، 20 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 2-37]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:347
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-407]
tārīx-e adabīyāt
میرهادی، مریم، 1295 میلادی
mīrhādī, maryam (1295-)
جزوه درسی در تاریخ ادبیات فارسی
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11923
آغاز: فصل اول تعريف ادب و ادبیات قبل از شروع به تاریخ ایران لازم است؛ انجام: به شهریاری و فیروزی ارچمیدبچر تاریخ احمد شاه - تاریخ ادبیات 527 خط: شکسته نستعلیق، كا: مریم میرهادی، بی تا، جلد: میشن، 19 سطر (12×8)، اندازه: 20×13سم [ الفبائی: 97]
tārīx-e adabīyāt-e īrān = tārīx-e šoʻarā’
امیر خیزی، اسماعیل بن محمد تقی، 1255-1344 شمسی
amīr-xīzī, esmāʻīl ebn-e mohammad taqī (1876-1965)
یک دوره تاریخ ادبیات و به خصوص شعر ایران است در چند مجلد، مؤلف از نظر تاریخی چند دوره برای ادبیات ایران تعریف کرده و در هر دوره، مقدمه ای کوتاه و سپس اسامی شاعران و شمه ای از شرح حال و نمونه ای از اشعارشان را می آورد. بخش های شش گانه کتاب: 1. ادبیات دوره سامانی، در پنج فصل؛ 2. ادبیات در دوره غزنوی، در چهار فصل؛ 3. احوال ادبیات فارسی در دوره سلجوقی و خوارزمشاهی، در پنج فصل؛ 4. ادبیات ایران در دوره مغول، در چهار فصل؛ 5. احوال ادبیات ایران در دوره صفوی، در چهار فصل؛ 6- ادبیات ایران در دوره افشاریه و زندیه و قاجاریه و مشروطیت، در چهار فصل. گویا امیر خیزی این مطالب را برای تدریس در دوره متوسطه آماده کرده است.
آغاز: بسم الله تعالی تاریخ ادبیات ایران. برای اینکه بتوانیم بطور تحقیق از کیفیت تاریخ ادبی ایران مطلع باشیم لازم است که نخست در خصوص زبان هایی که تا امروز در ایران با آنها تكلم شده آشنایی پیدا کنیم
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:9844
آغاز: پنجم دوره صفویه و زندیه تا ابتدای تاسیس دولت قاجاریه ( 1210-905 ) ابتلای چند صد ساله چنگیزیان و تیموریان اثرات خود را راجع؛ انجام: هر چند بجهد لاغرش میدارم ×× از یک سخن فضول فربه گردد.
دوره پنجم (صفویه و زندیه تا ابتدای تاسیس دولت قاجاریه 905 1210)؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج
مشکی، 171گ، 20 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 31-110]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9846
آغاز: ناصر خسرو حکیم ناصر بن خسرو بن حارث القبادیانی البلخی مکنا به ابومعين
و از ناصر خسرو تا جعفر برمکی و در نیمه دوم نسخه، یادداشت های پراکنده امیر خیزی است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 45گ، مختلف السطر، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف: 31-111]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9847
آغاز: عصر صفاریان و سامانیان تا زمان غزنویان. این دوره شروع می شود از سال 253 یعنی از زمان جلوس يعقوب بن لیث صفاری
ص: 527
و منتهی می شود به ابتدای تاسیس دولت غزنوی 366؛ انجام: هر یک اطلاع صحیح درست نیست بهمین قدر قناعت شد
عصر صفاریان و سامانیان تا زمان غزنویان؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 20گ، 19 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 31-111]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9848
آغاز: قسمت هشتم، ادبیات ایران در دوره خوارزمشاهیان. در سنه 490 امیر داد بگی انجام: کمتر نیست و شیخ سعدی را در غزلیات خود بدانها نظر بوده است. قسمت هشتم
(خوارزمشاهیان) است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ تملک: حسینعلی سلطان زاده پسیان؛ مهر:« حاجی اسماعیل امیرخیزی»؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 44گ،
19 سطر، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف: 31-111]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9849
آغاز: برابر؛ انجام: آن صافی که چون بكف دست برنهی ×× کف از قدح ندانی نی از قدح نبید. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 78گ، 20 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 31-111]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9850
آغاز: تاریخ ادبیات ایران در عهد مغول. احوال مملکت ایران هنگام حمله مغول مملکت ایران و عموم ممالک اسلامی حال خوشی نداشت؛ انجام: بیان می کند چنان که بعد از این می گوییم اكثر طرق تمثیلات را برای
عهد مغول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 100گ، 20 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 112-31 ]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9851
آغاز: مقدمه، تاریخ ادبیات ایران را از سالهای گذشته از قدیم ترین ادوار تاریخی تا دوره مغول خوانده و از چگونگی اوضاع و احوال ادبا در این ادوار آگاهی یافته ایم؛ انجام: خطرهای بزرگی هستند که هر کدام به تنهایی برای ناچیز و فاسد کردن زبان ملی کافی می باشند
خط: نسخ و نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 20گ، 19 سطر، اندازه: 13/5 ×5/ 20سم [ف: 31-112]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9852
آغاز: تاریخ شعراء 3- عصر غزنویان و سلجوقیان تا غلبه مغول 617-366
ادبیات ایران در دوره سلطنت سامانیان نضج و جریان یافته در زمان سلاطين غزنوی بالخاصه در زمان حکمرانی سلطان محمود یمین الدوله
از عصر غزنویان و سلجوقیان تا غلبه مغول (366-617)؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ در چند صفحه آخر نسخه به انگلیسی مطالبی درج شده، متن خط خوردگی دارد؛ جلد: تیماج مشکی، 51، 20 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 31-112]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9853
آغاز: بسمله. تاریخ شعراء. ابن یمین فریومدی: امیر فخرالدین محمود معروف به ابن یمین بن امیر یمین الدین طغرائی یکی از چراغهای فروزانی است که در دوره تاریک استیلای مغول روشن شده است
از ابن یمین فریومدی تا جامی و پس از آن دوره صفویه و افشاریه و زندیه تا ابتدای قاجاریه را در بردارد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ ركابه دار؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 54گ، 19 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 31-113]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9855
آغاز: برابر
بخشی از مقدمه کتاب؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 48گ، 23 سطر، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 31-113]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9856
آغاز: برابر؛ انجام: تمام شد جزوه تاریخ شعرای سال چهارم ادبی بخشی از مقدمه کتاب را شامل است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 58گ، 19 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 31-113]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9860
آغاز قرن دویم و سیم ابایزید بسطامی طیفور بن عيسى بن سروشان القوسي البسطامی یکی از عرفای عالیمقدار بود
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج مشک فرنگی، 323گ، 21 سطر، اندازه: 19×25سم [ف: 31-115]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9858
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 5 بهمن 1389ش؛ متن خط خوردگی دارد؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 253، 16 سطر، اندازه: 20×15/5 سم [ف: 31-114]
tārīx-e adabīyāt-e īrān
نفیسی، سعید، 1274-1345 شمسی
nafisl, said (1895-1966)
برای سال پنجم دبیرستان از سعید نفیسی، گزیده نثر و نظم فارسی است (ملحقات).
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:9117
خط: شکسته نستعلیق اصل، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تازه، 125گ، 22 سطر (19×25)، اندازه: 21×27سم [ف: 17-297]
tārīx-e adabīyāt-e īrān
کتابی است در تاریخ ادبیات ایران که ابتدا درباره کلمه تاریخ،
ص: 528
ادب، تقسیم ادب و تاریخ عرب و عربستان توضیح می دهد و بعد از آن اصل کتاب شروع می شود که شامل مقدمه و تقسیم تاریخ ادبی ایران به دو قسمت، قسمت اول دور قبل از اسلام که شامل خط هخامنشی، زبان، خط، معماری، نقاشی، موسیقی، شعر، کتب و علوم دوره ساسانیان و قسمت دوم دوره بعد از اسلام که شامل سقوط دولت ساسانی و تشکیل سلسله های ایران و تشکیل خط و زبان جدید فارسی است و همچنین علما و دانشمندان دوره اول تا قرن 4ق را معرفی کرده و بعد از آن به سلسله صفویه و افشاریه می پردازد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15769
آغاز: بنام ایزد یکتا. تاریخ ادبیات ایران بعد از اسلام. کلمه تاریخ قبل از شروع در مقصود بر خواننده لازم است که معنی؛ انجام: که در حفظ استقلال خراسان بکوشد و با شاهرخ در دفع دشمنان او یاری کند. خاتمه.
خط: شکسته نستعلیق، كا: حسنعلی رفیعا، تا: قرن 14؛ اهدایی: خانواده رفیعا، 1376؛ کاغذ: دفتری خط دار، جلد: مقوایی رو کش کاغذ مشکی، 60، 25 سطر (16/3 × 22/5 )، اندازه:
26/3×21 سم [رایانه]
tarix-e adabiyat-e iran
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18285
دستنوشته ای در تاریخ ادبیات ایران؛ بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 104گ، اندازه: 29/2×21سم رایانه
tārīx-e adabīyāt-e īrān
ادبیات طاهریان و صفاریان تا سامانیان را مشتمل است. جزوه درسی یکی از دانشجویان ادبیات فارسی است.
قم، مسجد اعظم، شماره نسخه:4076/3
آغاز: مؤسس این سلسله طاهر بن حسین ... که در 159 هجری متولد گردید و در سنه 207 وفات یافت. ظاهرا اصلا ایرانی بود؛ انجام: اسد بن سامان چهار پسر داشت: نوح واحمد ويحیی والياس. چون فتنه رافع بن لیث در خراسان به پا شد ومأمون با پدرش هارون به خراسان آمد.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 18گ (75ر-92پ)، اندازه: 22×18 سم [ف مخ: 1-302]
tārīx-e adabīyāt-e īrān-e berawn (t.)
حکمت، علی اصغر، 1271-1359 شمسی
hekmat, ‘alī asqar (1892-1980)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9130
جلد سوم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور، 57ص، اندازه: 36×22سم [ف: 17-300]
tārīx-e adabīyāt-e zabān-e fārsī
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, “abbās (1897-1955)
تاريخ تأليف: 1338ق از عباس بن محمد على اقبال آشتیانی است که در 1338ش بدان می پرداخت و می خواست در سه جلد آن را بنویسد.
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:93 -ج
نسخه ما جلد نخستین و از زمان کهن است تا 431 و در پایان از غضایری رازی یاد کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، با حواشی خود اقبال، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 469گ، 13 سطر ( 15/5×9/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 1-56]
tārīx-e adabīyāt-e ‘arab
با مقدمه ای در صنعت شعر و اصطلاحات آن آغاز می شود.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1274
آغاز: بدء الشعر الصحيح -وشعری که روایتش صحیح است؛ انجام: وقتی خلیفه شد او را کاتب خود کرد خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور مشکی، 80گ، مختلف السطر، اندازه: 15×22/5سم (ف مخ: 1-302]
tārīx-e advār-e mašrūtīyat dar īrān (mx.)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:7034-عکس
چاپ کاوه در برلین در 1337؛ بی کا، بی تا؛ 95ص [فيلمها ف: 3-274]
tārīx-ol adyān
دانیال خان، ق13 قمری
ص: 529
daniyal xan (-19c)
تاریخ ملل و نحل قبل از اسلام است، شامل دو جلد. نسخه حاضر جلد دوم کتاب است در چند «فصل». فهرست فصول آن چنین است: 1. تاریخ زرتشت؛ 2. تاریخ برهما؛ 3. تاریخ بودا؛ 4. تاریخ خونک فوتسو پا کنفوسیوس شارع چینی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7775
آغاز: دین زرتشت پاکیش مازدیسنی، بنام یزدان مهربان، زردشت یا زرتشت اسم پیشوای پارسیان است که هم یزدان پرست و زردشتی نام دارند؛ انجام: و عدد اهل چین را چهار صد میلیون نفوس گفته اند از این جمله 259 میلیون تابع کنفوسیوس اند.
خط: نسخ، کا: حبیب الله خان، تا: ربيع الاول 1331ق؛ برای احتشام الدوله سردار؛ با چهار تصویر سیاه قلم از بودا و برهما و کنفوسیوس و زردشت؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 107گ، 24 سطر، اندازه: 22×35/5سم [ف: 26-259]
tārīx-e adyān va mazāheb qabl va ba'd az eslām (r. dar)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25563
آغاز: بسمله. تاریخ ادیان و مذاهب قبل از اسلام و بعد از اسلام؛ انجام: ما همجنان در اول وصف تو مانده ایم
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، صورت خط اجازه نامه اجتهاد به واقف در پایان آمده؛ کاغذ: شکری؛ مشقی، جلد: مشمع، 12 سطر ( 12/3×8/5 )، قطع: خشتی، اندازه: 15/5×9/5 سم [رایانه]
tārīx-u arbil = nabāhat-ul balad-il xāmil bi-man warada-hu min-al amātil
ابن مستوفی، مبارک بن احمد، 564-637 قمری
ebn-e mostawfi, mobārak ebn-e ahmad (1169-1240)
کتاب نسبت مفصلی است در چهار جزء در شرح احوال بزرگان و اخبار و صلحاء و محدثین که به اربل وارد شده اند به ترتیب اسماء.
چاپ: بغداد، محقق: سامی الصفار، وزارة الثقافة و الاعلام و بیروت، المركز العربي للطباعة و النشر، 1980م.
[بروکلمان، ذیل 496/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:778عکسی
آغاز: الفصل الثاني في ذكر الأخيار الصلحاء و المحدثین و المنتسبين بهم، انا ذاكر في هذا الباب المنقطعين إلى الزهادة و الموسومین بالعدالة و المعروفين بالرواية؛ انجام: ابن المكبر ابوالحسن على ... المقدسي البغدادي ... ورد اربل غير مرة و آخرها في رجب من سنة ثمان و عشرین و ستمایه و سافر فيه ثم وردها في رجب من سنة ثلاثين و ستمایه لما هو عليه. نسخه اصل: چستربیتی، ش 4098 (اربری، فهرست خطی عربی 31/5 ). جزء دوم کتاب، با شرح حال زهاد و عرفا آغاز می شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 641ق؛ مصحح؛ 231گ، 19سطر [عکسی ف: 2-256]
tārīx-e ardestān
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق 14 شمسی
šafīʻī ardestānī, morteza ebn-e ahmad (-20c)
تاريخ تأليف: 1365 ش؛ محل تالیف: تهران شامل اوضاع جغرافیایی و اماکن باستانی و شرح حال امامزادگان و عرفا و حکما و فلاسفه و اطبا و وزرا و معاریف و ریاضیدانان اردستان و حومه آن شهر.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6775
آغاز: سبحان خالقی که صفاتش ز کبریا *** بر خاک عجز میفکند عقل انبيا خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 99گ، مختلف السطر، اندازه: 20/5 ×29سم [ف:17-319]
tārīx-e orūpā
در تاریخ کشورهای اروپایی و روابط فیمابین در قرن هفدهم میلادی.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1970
آغاز: تشکیل حکومت مقتدر در فرانسه: (1660-1603) از مرگ الیزابت ملکه انگلستان 1603 تا صلح میرنه 1660 یعنی کمتر از 60 سال سیاست اروپا بلکه سیاست جهان؛ انجام: با تمام این تفاصيل انگلیس در تمام مراحل مستعمراتی و بازرگانی از آنهایی که در میان هلندیها ... استفاده کرده اساس را بر روی آن بنا نموده بازرگانان انگلیسی تقلید از هلندیها در صورت امکان جلو افتادن از آنها بود
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: تیماج زرشکی عطف پارچه مجدول، 101گ، 18 سطر، اندازه: 22×18سم [ف مخ: 1-314]
tārīx-e orūpā dar qarn-e nūzdahum m.
ص: 530
مشتمل بر چهار «باب»: 1. مشتمل بر چند «فصل»: 1) حاوی جنگ ایران و روس در فتحعلی شاه، 2) رابطه عثمانی با همسایه و روابط دول بزرگ همسایه عثمانی، 3) رابطه عثمانی با روسیه در اواخر قرن نوزدهم میلادی، 4) بقیه روابط عثمانی با دول همسایه؛ 2. در چهار فصل»: 1) اوضاع روسیه در قرن نوزدهم، 2) مسأله شرقی، 3) وضع انگلیس و روسیه و اطریش و مجارستان و فرانسه، 4) وضع عثمانی و دول همسایه در اواسط قرن نوزدهم؛ 3. در سه فصل»: 1) (در متن به دست نیامد)، 2) درباره تصمیمات روسیه درباره بابعالی و عکس العمل دول بزرگ درباره این تصمیمات، 3) جنگ روسیه و عثمانی؛ 4 فصل اول حاوی جنگی روسیه و عثمانی و عملیات فرانسویان و انگلیس ها.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2330
آغاز: بسمله، اجمال مطالب جلوس نیکلا عصيان عسکریه؛ انجام: و اروپا بعد از چهل سال صلح عمومی دوباره مبتلا ببلای عظیمی گردید
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: طهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ماشی مقوایی، 161گ، 17سطر (15×9)، اندازه: 22×17سم [ف: 5-450
tārīx-e orūpā va rūsīye
شرخ مختصری درباره کشورهای اروپایی و روسیه و چگونگی تشکیل آن کشورها
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:1241
آغاز: بسم الله تعالی. در شرح مملکت فرانسه و کیفیت آن. لفظ فرانسه مشتق است از فرانک انجام: خط تلگراف 500 فرسنگ. 1 متر نقدورن وطول وغيره مثل فرانسه است ولی به عوض فرانک، (حلی ) معروف است
خط: نستعلیق و تحریری، بی کا، بی تا، مطلب ناتمام؛ جلد: مقوا، 123گ، مختلف السطر، اندازه: 20×12سم [ف مخ: 1-303)
tārīx-e orūpā va hendūstān
گزیده ای است از ترجمه تاریخ اروپا و اندکی از تاریخ هند، اصل تاریخ به زبان انگلیسی بوده و کاپیتان جوناتان (جونا تهان) اسکوت بهادر آن را به زبان فارسی برگردانده، مؤلف رساله
حاضر گزیده ای از آن را آورده است، شامل احوال خليفه پاپا، نورالدین محمد جهانگیر، محمد اورنگ زیب و دیگران و به سال 1198ق در سفر بنگاله در منزل راج محل بنا به فرمایش مستر جان به پایان برده است در آغاز نسخه با خطی غیر خط متن به عنوان (تاریخ سکهان) یا سیکها آمده و ظاهرة ارتباطی با این موضوع ندارد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13664/1
آغاز: بحمد و تصلی و تسلم، اما بعد، بر مطالعه کنندگان این رساله که ترجمه کتب تاریخ انگریزیست و اهل صاحب ترجیمه صاحب و الأمناقب ... کپتان جونانهان اسکوت بهادر دام اقباله است که در فارسی نموده و محرر این سطور از آن ترجیمه نقل کرده پوشیده نماند که بعضی از آن؛ انجام: قدم جرأت پیش نهادند چنانچه نیز ظاهر است و احتیاج بیان ندارد
خط: نستعلیق، کا: دیال سنگه (سکه)، تا: 26 جمادی الاول 1233ق، جا: کانپور هند؛ مصحح، دارای سرلوح، مجدول، ظاهرة مقابله شده؛ تاریخ تملکی به سال 1271؛ کاغذ: شرقی، 38گ (1- 38)، 13 سطر، اندازه: 17×9 سم [ف: 34-559]
tārīx-e orūpā-ye hāzer
مختصری است در تاریخ معاصر اروپا از انقلاب فرانسه تا شکست ناپلئون و قضایای دیگر.
قم، مسجد اعظم، شماره نسخه: 747/12
آغاز: در اثر تبلیغات مذهبی و تفسیر عقاید از استبداد اطاعت به پاپ ملاحظه نمودیم که وسائل ترویج ... فراهم گردد؛ انجام: اولین ملاقات در روی رودخانه، 25 ژوئن در ... 20 روز ملاقات دوستانه ... شاه پروس را ... رفتار شاه پروس را به طور واضح نفهمیده اند خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، عطف تیماج زرشکی، 62گ، اندازه: 2016سم [ف مخ: 1-303]
tarix az adam ta sal-e 958 be-towr-e sal-Somari
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1236/4 و 1338/4 -ف
نسخه اصل: بادلیان .69Add اوزلی (ش 1241)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-582]
tārīx-e azmane-ye qadīme-ye šarq va yūnān va rūm
یک دوره تاریخ مفصل مصر کلده و آشور و بنی اسرائیل و جغرافیای آن نواحی را به دست می دهد و در آن از جغرافيا و تاریخ یونان و روم نیز به تفصیل سخن رفته و علاوه بر آن حاوی
ص: 531
مباحثی چند از اوضاع اجتماعی این کشورهاست.
آغاز: از منه قديمه شرق-یونان-روم، فصل اور مصریها و مذهب آنها، مصر و نیل. مصر در زاویه شمال شرقی افریقا واقع و مجاور است. [فهرستواره منزوی 571/1 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1027
آغاز: برابر؛ انجام: در پول، نوموس ارئوس (طلا)، 26057. كا: نستعلیق نسبة خوش، تا: قرن 14؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذ قرمز عطف پارچه سیاه، 298گ، 15سطر(10×17/5)، اندازه: 22×17سم [ف: 3-32]
tārīx-e espānīyā va porteqāl
گروسی، عیسی، ق13 قمری
garrūsī, ‘īsā (-19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه
تاریخ تأليف: 1301 ق تاریخ و جغرافیای اسپانیا و پرتقال است و در آن نویسنده بعد از بحث در مطالب جغرافیایی این دو ناحیه به تاریخ شاهان این دو ناحیه می پردازد و پادشاهان آن دو کشور را شرح می دهد تا به سلطنت شارل چهارم (حدود قرن نوزدهم) می رسد. این کتاب در دو جلد تدوین شده است: 1. از ابتدای کتاب تا سلطنت شارل دوم؛ 2. از اواسط سلطنت شارل دوم تا شاهی شارل چهارم
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1777
آغاز: جلد اول قدیمی ها در زمان قدیم مکان این دو مملکت را شبه جزیره؛ انجام: (جلد دوم) و نقشه آمالش را نقطه مرکزیه از همینجا قرار بدهد جلد اول و دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1310ق؛ با سرلوح گل و بوته زر، مجدول، در صفحه اول به خط ناصرالدین شاه آمده: «تماما ملاحظه شده»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز، 58گ، 15 سطر (11×22)، اندازه: 33×21سم اف: 4-235]
tārīx-e ostorālīyā (t.)
شرح و توصیفی است از وضعیت جغرافیایی و تاریخی استرالیا و و تفصیل شناسایی و مهاجرت و تصرف آن سرزمین به وسیله هلندی ها، پرتقالی ها و انگلیس ها از سال 1601 تا سال 1888 میلادی که در شانزده فصل» نگاشته شده است. این کتاب از زبان اصلی انگلیسی به فارسی ترجمه شده نام مترجم و مصنف و كاتب مشخص نیست.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2261
آغاز: هو الله تعالى بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدالله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین. اما بعد در بیان انکشاف اوسترالی و معموریت آنجا. فصل اول. در بیان وضع اوسترالی و امتداد وسعت آن مملکت و فرق این اقلیم با سایر اقالیم کره ارض و آب و هوای آنجا؛ انجام: لهذا بر حسب ظاهر اوسترالی باز هم مدتی مهاجر انگلیسی باقی خواهد ماند و السلم قد تمت خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ، 213ص، 20 سطر، اندازه: 33×20/8 سم [ف: 5-12]
tārīx-e eskandar
حکیم بالک حکیم باشی
hakīm bālak hakīm-bāší
اهدا به: ناصرالدین شاه قاجار ترجمه تاریخ اسکندر و شرح فتوحات اوست که به دستور ناصرالدین شاه قاجار از کتاب تاریخ مسيو (زالن) یونانی به فارسی ترجمه و کتابت شده است. آغاز: فصل اول در بیان تولد اسکندر و آتش گرفتن بقعه خدای دیانا) در (افزوز) در روز تولدی وی و قابلیت و استعداد و کیاست او از بچگی در هر چیز و در بیان معلم شدن حکیم ارسطو بجهة تربیت او آرام نمودن اسکندر اسبی را که (بربو كفالوس) موسوم بود ... اسکندر سیصد و پنجاه و شش سال پیش از تولد حضرت عیسی علیه السلام متولد شد انجام: بالجمله بعد از مرگ اسکندر نزاع و جدال بزرگی میان رجال دولت و ارکان ملت و سران سپاه و سرکردگان واقع گردید که کرا ولیعهد نمایند و منازعه که درین باب اتفاق افتاده است در کتاب دیگر برشته تحریر و تأليف خواهد آمد ... بتاريخ پنجم شهر ربيع اول 1273. [فهرستواره منزوی 2/ 840]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:922
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: رضا قلی تاریخ نویس، تا: 5 ربیع الاول 1273ق؛ به سال های 1282 و 1322 به ترتیب از عرض کتابخانه مبارکه گذشته؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: مقوای روغنی مشکی منقش به گل و بوته الوان، 209ص، 15 سطر، اندازه: 26×18سم [ف: 5-16]
ص: 532
tārīx-e eskandar-e rūmī (t.)
حسین بن نظام السلطنة
hoseyn ebn-e nezām-os-saltane
جز آنچه که در فهرست مشار (295) آمده است، ترجمه ای هم در تهران در 1282ق به چاپ رسیده است. آغاز: تاریخ اسکندر، طفولیت اسکندر، تمام عالم میدانند اسکندر سلطان ماسدوان یکی از فاتحین برزگ زمان قدیم بوده است. انجام: اسکندر کسی است که فواید و نیکیهایش بر ضرر و بدیهایش تفاوت دارد. انتها. استوری 171/1 و 430؛ فهرستواره منزوی 2/ 840]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5654
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 ربيع الأول 1313ق؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی زرکوب و مقوایی، 63ص، 9 سطر (13×6)، اندازه: 10×17 سم [ف: 16-59]
tārīx-e eskandar-e maqdūnī
کمل، جیمز
kamel, jeymz
به امر: عباس میرزای نایب السلطنه تاریخ تأليف: 1228ق تاریخی است به ترجمه جمز کمل انگلیسی از نزدیکان شاهزاده عباس میرزا که در مقدمه می نویسد: «غرض از تسوید این اوراق آن است که در تاریخ هزار و هشتصد و سیزده عیسوی مطابق سال هزار و دویست و بیست و هشت هجری اوقا تیکه صحنه آذربایجان در فر وجود میمنت نشان نواب مستطاب ... شاهزاده جوانبخت در دریای خسروی عباس ... همیشه خاطر ملكوت ناظر اقدسش متعلق بر این بود که در اوضاع و اطوار گذشته و آینده روز گار مستحضر دارد. وقایعی که اتفاق افتاده باشد مطلع باشند. این بنده کمترین جمز و کمل انگلیسی که از جمله خاکساران سرکار و در سلک جان نثاران شاهزاده اعظم الشأن ... بود و تاریخی که مشتمل بر احوال و اوضاع اسکندر بود بعضی دیگر بلغت انگلیسی مرقوم و در میان اهل ایران متداول نبود، بر آن گردید که تاریخ مزبور را بلغت فارسی ترجمه و بنظر فيض منظر گماشته، باعث اطلاع و استحضار خاطر مبارک گردیده شود. چون تاریخ مبسوطی که مبنی بر گزارش مفصل احوال اسکندر بوده باشد در دست نبود. در نوشتن وقایع همه جا رسم ایجاز و اختصار را مرعی داشته». (مایل هروی)
آغاز: کتاب فتوحات اسکندر مشهور به ذي القرنين: الحمدالله
تاریخ اسپانیا - تاریخ اسکندر 533 رب العالمین و الصلوة و السلام على محمد و اله اجمعين و بعد غرض
انجام: والی مدتهای مدید هیچ تزلزلی در عقیده هیچ یک از رعایا و برایا بظهور نرسید
چاپ: تهران، سنگی، 1263ق؛ ایران، سنگی، 1315، جیبی 119ص
[مشترک پاکستان 1448/11 ؛ دنا 670/2 (7 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 839/2و 1040/2 ؛ مشار 1029/1 (4 چاپ)]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:10534
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: الوان آبی فرنگی، جلد: میشن یک لا، 52گ، اندازه: 32820سم [ف: 9-14]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1234/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن محمد ابراهیم کاشانی، تا: غره محرم 1260ق، جا: طهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی ترنج و نیم ترنج، 15 سطر (14×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 3-286]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3679/3 -19/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على بن نصر الله خان مشهور به سیف الله خان خوانساری، تا: پنج شنبه 24 ربیع الاول 1266ق، بنا به درخواست اسدالله خان؛ مجدول مشکی؛ جلد: تیماج مشکی، 32گ، 25 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 2-679]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 282/1 -فیروز
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 43ص (2-44)، 25 سطر، اندازه: 21× 34/5 سم [ف: 21-270]
5. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:103/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، كا: فضل الله بن عبدالله خراسانی، تا: چهارشنبه 23 رجب 1303ق؛ 61گ (224پ -284ر) [ف: 1-41]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1/ 1680
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: خلیل الله قرگوزلو، تا: 1309ق؛ مجدول، با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی (فلفل نمکی)، جلد: تیماج مشکی با گل و بوته، 35ص (1-35)، 25 سطر (13/5 × 24/5 )، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 4-155]
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2278/3
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج مشکی، 89ص، 200 سطر ( 15/5×7/5 )، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 5-398]
ص: 533
tārīx-ul islām
آنقره وی، عثمان دده، - 1200 قمری
ānqarah vī, ‘osmān dada (-1786)
تاریخ عام مختصری است از عصر حضرت پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) تا دولت سلطان مراد خان عثمانی تاریخ صدر الاسلام را مفصل تر و تاریخ عصور متأخره را بسیار مختصر می آورد. در نام کتاب و انتساب آن به عثمان دده تردید است و این دو موضوع را حضرت آیت الله مرعشی روی برگ اول کتاب مرقوم فرموده اند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:956
آغاز: فأدر کوهم و ركبوهم و اردفوهم على خيلهم و ردوالابل و الم ... واحدة من لقاحه صلى الله عليه و سلم؛ انجام: و توفي اثنتين و ثمانین و تسعمائة و تولی ولده السلطان مراد خان نصره الله في التاريخ و الله أعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب
خط: رقعی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوایی کالینگور، 256گی، 26 سطر، اندازه: 14×5/ 20سم [ف: 3-144]
tārīx-e eslām
مؤیدالدوله، عبد الصمد بن طهماسب میرزا، ق14 قمری
mo'ayyed-od-dowle, 'abd-os-samad ebn-e tahmāsb mīrzā (-20c)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10008
بخش سوم؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: یک شنبه 18 شوال 1330ق؛ این نسخه را ظاهرا برای چاپ سنگی در همان سال آماده کرده بودند؛ قطع: رقعی [میراث شهاب: س ش 2-18]
tārīx-e eslām
طباطبائی، محمد صادق
tabātabā'ī, mohammad sādeq
ترجمه سید محمد صادق طباطبائی به فارسی از ترکی از آلمانی.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:9607
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف پارچه، 34گ، 18 سطر (19×11)، اندازه: 20×13سم [ف: 17-434]
tārīx-e eslām
غیر همانند: 1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:208
آغاز: و انا كذلك قالت فما يمنعك من ذلك قال اخاف ان تمنع؛ انجام: و ليس للمغاربه من طبقه لا من ... و لا من متاخريهم بل هو الشعر.
این کتاب که صدر و ذیل آن افتاده از خلافت الواثق بن المعتصم شروع می شود و تا حوادث حدود چهارصد بعد از هجرت می آید و در آن به غیر از تاریخ خلفا شرح حال بزرگان و وزیران و ادیبان و نویسندگان عالم اسلام همگی آمده است و نیز از اقوام و شاهانی که بر بغداد دست یافته اند ذکری رفته است و علاوه بر آن در آن از شکل اقامه عدالت و رعایت حقوق مردمان به زمان خلفاء و وزیران آنها وصف زیادی شده است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی ابره کاغذی سفید، 200گ، 20 سطر (11×18/5 )، اندازه: 14/5 ×21/5سم [ف: 7-178]
2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:1664
آغاز: الموطن العاشر ... من قدوم عدی بن حاتم و بعث ابی موسی الاشعری و معاذ بن جبل الى اليمن
تاریخ زندگی پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم)و خلفاء بعد از ایشان، ظاهرة مرتب بر 11 «موطن» و یک «خاتمه»: الموطن العاشر: في حوادث السنة العاشرة، الموطن الحادي عشر: في وقائع السنة الحادية عشر، الخاتمة: و بها فصلان، الفصل الأول: من رفقائه(صلی الله علیه وآله وسلم) و حرسه و خدمه و من كان يضرب الأعناق بين يديه و ...، الفصل الثاني: في ذكر الخلفاء الراشدين و خلفاء بني امية و العباسين. در پایان ذکر خلافت امیر المومنین علی(عليه السلام) آمده: «ذكر الائمة الاثني عشر من اولاده على طريق الاختصار، اولهم على بن ابی طالب (رضی الله عنه) و قد سبق ذكره، الثانی حسن ...» و پس از ذکر نام دوازده امام و بیان بسیار مختصری از حیاتشان روایات مختلفی از اهل سنت در مورد ظهور امام زمان (عجل الله تعالی علیه) بیان کرده است و در انجام آمده: «و في سنة اثنتين وعشرين و تسعمائة انتقل ملك مصر الى ملوک بنی عثمان فاول من ملكهم منهم و هو عاشرهم السلطان سلیم بن سلطان ابا یزید بن السلطان محمد ... آخرین سلطانی که نام برده، سلطان مراد خان پسر سلطان سلیم (-982ق) است؛ خط: نسخ، كان محمد رزق شبولی شافعی، تا: یک شنبه 29 شعبان 1062ق؛ افتادگی: آغاز؛ اندازه: 21×30سم
[ نسخه پژوهی: 2-120]
٣. تهران، دانشگاه شماره نسخه: 1199ف
نسخه اصل: برلین 3361 . Or. Oct از سرگذشت آدم تا گشوده شدن مصر به دست عمر خطاب با جغرافیای کشورها و پاره ای از عجایب و غرایب دریاها و جزیره ها و جز آنها؛ خط: نسخ، بی کا، بیتا؛ 170 ، 16 سطر [فيلمها ف: 1-293]
tārīx-e eslām
ص: 534
غیر همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 529/11
تاریخ پیامبر و خلفاء و ائمه شیعه تا عضدالدوله. رساله مانندی است. در آن آمده در خلافت فاروق اعظم به مرتبه ای قوت و شوکت اسلام شده گویند سی و شش هزار شهر و قصبه مفتوح شد و چهار هزار کنشت خراب گشت و بجای آن مسجد و منابر بنا شد. مؤلف آن باید از سنیان دوازده امامی باشد؛ بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی ضربی مقوایی با ترنج، 10ص (227-236)، ابعاد متن: 13×8، اندازه: 23×15سم [سنا: ف:
328-1 ]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4150
آغاز: که پاره ای از پیغمبر باشند و خدای عزوجل؛ انجام: نباید این سخن معزالدوله را معقول قطعه ای در تاریخ ائمه و خلفای عصر ایشان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز [الفبائی: 97]
٣. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:464
نخستین عنوان آن «ذکر شعیب» است و می رسد به عنوان «جلال الدين منكبرنی» و در همین جا از جنگ سیف الدین و ملک هرات در رجب 918 یاد می شود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سمرقندی[نشریه: 11-885]
4. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه:19
آغاز: راویان اخبار هدایت آثار چنین روایت کرده اند که روزی سید عالم پیشوای بنی آدم محمد مصطفی ... باصحابه كبار در مسجد نشسته وعظ می فرمودند؛ انجام: که این سوار که بود که اکنون آمد؟ امیر گفت: پیغمبر است.
در آن از جنگ ها و دلاوری های حضرت علی و دیگر سرداران صدر اسلام یاد شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج مشکی یک لا، 64ص، 16 سطر، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 1-27]
5. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1822
برخی از فهرست مطالب پس از اسامی و معرفی آباء و اجداد نبی اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)چنین است: گفتار در بیان بشارت کتب آسمانی و اشارت سعادتمندان در جهانی به لغت و وصف حضرت خاتم الأنبياء عليه التحية و السلام، ذکر رسیدن تبع به مکه مشرفه و مدینه محترمه و فایز شدن او به دولت ایمان قبل از بعثت سال های فراوان، ذكر ابو عامر راهب و استماع نمودن آواز جنیان اقوال وهن و کاذب، ذکر صور انبیاء عليهم السلام، ذكر بعضی حکایات و روایات که قبل از تولد محفل نشین قافله سالار انبياء عليهم الصلوات و السلام به ثبوت پیوسته، گفتار در میلاد با صفای آن شفیع روز معاد و بیان بعضی حوادث که در آن شب دست داد، شمه ای از غرائب که آمنه و غیر او در شب ولادت مشاهده کردند، گفتار در معنی تسوية البيوت و تصور از آنچه طالع همایون آن محبوب حضرت حي لا يموت ...، ذکر کفایت شر مستهزئان و رسیدن مهم ایشان به خسران و زیان، ذکر وفات ابوطالب و موت خدیجه کبری رضی الله عنها، ذکر رفتن حضرت نبوی صلوات الله وسلامه عليه به طائف ...، ذکر عروج حضرت مقدس نبوی بر معارج قدس ...؛ خط: نستعلیق عالی، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول دارای کمند؛ واقف: سید سعید طباطبایی، 1332، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه گالینگور دار چینی، 163گ، 30 سطر، اندازه: 41×26/5 سم [ف: 5-234]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4719/61
آغاز: لمعه اول. در احوال حضرت خاتم الأنبياء عليه التحية و الثنا. نسب شریفش بدین موجب است: محمد بن عبدالله؛ انجام: و این اول غیبت کبری است.
گفتاری کوتاه است در دو «لمعه»: لمعه یکم نسب و سرگذشت پیامبر از جنگ هایش تا وفات، لمعه دوم در سرگذشت امامان تا غیبت کبری؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق، جان طهران، مدرسه صدر اعظم کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه، 2گی (158ر159پ)، اندازه: 28/2×17/2 سم [ف: 8-75]
7. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2026- 11/126
آغاز: به سند معتبر از جناب صادق (عليه السلام) روایت شده است که چون حضرت رسول خدا از آمنه متولد شد؛ انجام: ناگهان چشم فکندند به آن صحن سرا***هر دو دیدند که شد نور محمد پیدا / مضطرب گشته دویدند بزورید و کد *** تا رسیدند بر فاطمه بنت اسد تاریخ عمومی است از صدر اسلام شامل داستان هایی از زندگی حضرت علی (عليه السلام) و حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و دیگر امامان که بدون سند و مآخذ برای استفاده عامه مردم تحریر شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 24 ذیحجه 1262ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در دو برگ اشعاری از حاج سلیمان صباحی کاشی تحریر شده؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 164گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-679]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11391
آغاز و در حوالی شهر سوس جنگی دیگری کرده باز غالب شد؛ انجام: سنه سیصد و پنجاه فوت عبد الرحمن الناصر لدين الله اموی خلیفه اسپانیول مختصری است در تاریخ اسلام از سال 62 تا سال 350ق بر اسلوب تاریخ نویسانی همچون طبری، احتمال می رود که از آثار زمان قاجار باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج شکلاتی، 35 گ، 13 سطر (16×12)، اندازه: 22/5×17 سم [ف: 28-656]
9. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 495
تازگی ها به نگارش در آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نشریه: 11-885]
10. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:525
تازه است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی[ نشریه:
ص: 535
885-11 ]
11. اصفهان، دانشگاه، شماره نسخه:526
در آن از قمقام فرهاد میرزا و مجمع النورین و جز اینها آورده شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14[ نشریه: 11-885]
12. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 513/2
تازه است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی [نشريه: 949-11 ]
13. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:129/4 - 1/129
آغاز: شکایت می کنم غم و اندوه خود را به خدای ما این ضحاک اگر نه این بودی به اندک زمانی پریشان می ساختم جمع شما را ونرم می کردم گردنهای شما را ابوبکر، انجام: اگر نه چنین بودی نمی گذاشتم احدی را از اعدای رسول و آنان که منافق بودند به رسول خدای ونمی گذاشتم یکی از منکران ولاية خود را و هر آینه بخشی از کتابی است که به تاریخ اسلام اختصاص داشته، در این بخش وقایع بعد از ارتحال نبی اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و جریان انتخاب خلیفه و تهاجم به بیت حضرت امیر (عليه السلام) درج شده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 21گ، 17 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-680]
14. اصفهان؛ شهرداری اصفهان، شماره نسخه:2
آغاز: نخستین عنوان: فرستادن آن جناب بار دیگر جمعی از اصحاب را به رفاقت جعفر طیار ... و از آن جمله بد جعفر نامور*** از انش فرستاد خير البشر؛ انجام: باز پسین عنوان: آخرین وداع سید انبیاء اهل بیت را و سپردن اسرار ربانی به شاه اولیاء و رحلت فرمودن از عالم فانی بسردای جاودانی. پس آل عبا را به حسن خطاب*** طلب کرد بهر وداع آن جناب. مثنوی است؛ بی کا، بی تا [نشریه: 5-308]
15. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه:358
آغاز: گذشت امام تفصيل مأثر ایشان این است که والد خجسته آثار فرخنده اطوار محمد؛ انجام: واجب بود که دست به آمین برآورند. کتابی است با عناوین «ذکرذکر» و در آن سرگذشت بزرگان اسلام از روز تولد تا هنگام وفات آمده است. پایان نسخه افتاده و تا در گذشت حضرت علی(عليه السلام) را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج يشمی با ترنج، 918، 14 سطر، اندازه: 18×29سم [ف: 2-85]
16. تهران؛ ملی، شماره نسخه: 19940
بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20777
به نظم؛ بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17907
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 24/4×15/8 سم [رایانه]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2885/6
آغاز: و میانه حرب خبر وفات ابوبکر و خلافت عمر خطاب و عزل خالد ولید رسید و امارت ابوعبیده جراح پوشیده داشتند تا لشکر اسلام مظفر شد و رومیان بعد از قتل بسیار منهزم شدند بعد از فتح، خبر آشکارا کردند لشکر بفرمان عمر خطاب و در امر ابو عبیده جراح در آمدند؛ انجام: و از جانب حضرت امیر المؤمنین على(عليه السلام)عبدالله عباس، شامیان راضی نشدند و گفتند او عمزاده تست و بقرابت نگرد ابو موسی اشعری قرار افتاد چون او حاضر نبود تا مدت ششماه وعده حکمین معین شد و از همدیگر بر گشتند مرتضی علی بكوفه رفت و معاویه بشام چون وعده منقضی شد عمر و عاص و ابوموسی اشعری ... بخشی است از تاریخ خلفای اسلام و در آن قسمتی از تاریخ روزگار ابوبکر تا حضرت على (عليه السلام)یاد شده است؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی؛ گوناگون، جلد: تیماج مشکی یک لا، 18ص (51-68)، قطع: وزیری، اندازه: 12/5 ×22سم [ف: 10-272]
20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18019
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی مجموعه نوازی؛ 104گ، اندازه: 3×16/ 20سم [رایانه]
21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5753
آغاز: و بقولی این واقعه عظمی در اوایل ربيع الاول سنه مزبوره و بعقیده حمدالله در صفر سنه 49 روی داده انجام: سید علی شوشتری ولد میر اسدالله شوشتری بود که چندین سال در خدمت شاه ...
تاریخ مختصری است از دولت ها و رویدادهای کشورهای اسلامی با ذکر بعضی از بزرگان دولتی و علمی. در حالات سلطان مراد خان عثمان حالت تحریر کتاب را سال 1095 ثبت کرده است. این کتاب بنا به نوشته رضا قلی خان هدایت روی برگ اول نسخه از یکی از سادات مرعشی مازندران است. فهرست اجمالی کتاب جز حالات ائمه(عليه السلام) که در آغاز آن آمده، چنین است: ذکر مجملی از احوالات و حکومت و ایام سلطنت بنی امیه، بیان وقایع زمان خلافت بنی عباس، شرفا و حکام مکه معظمه، بعضی از سلاطین معاصر بني العباس، ذكر مجملی از اخبار سلاطین ولایت ملتستان، مجملی از احوالات سلاطین کجرات، مجملی از احوال سلاطين مالوه و ماند، مجملی از احوالات سلاطین دکن، مجملی از ذکر سلاطین جونپور، مجملی از احوال ملوک دیلم، مجملی از احوالات سلاطین سلاجقه، ظهور اقاصره آل عثمان؛ اسامی جمعی از ولات موصل، بعضی از حكام مصر طولونيه اند، فرمانفرمایان طبقه اسماعیلیه، ابتداء دولت حسن الصباح الحمیری، سلاطين جبل که مشهورند بگاو پاره، مجملی از ملوک مازندران، ذكر بعضی از سلاطین اندلس، ذكر بعضی از حکام و ولات افریقیه، ذكر حکام و ولات مصر از آل ایوب، ذكر بعضی از حکام سیستان و نیمروز، در مبادی احوال ملوک خوارزم،
ص: 536
مختاری از احوال ترک و تاتار، مختاری از ملوک طوایف، مجملی از احوال ملوک قراقوینلو و آق قوینلو، مختاری از احوالات سلاطین نامدار صفویه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ چند یادداشت از رضا قلی خان هدایت به تاریخ 1276 با مهر «رضا قلی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 255گ، 17 سطر، اندازه: 27×16سم [ف: 15-144]
22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3830/2 -ف
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-254]
23. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 281/1
بخشی از یک کتاب تاریخ. یکی از عناوینش این است: «فصل ثانی در بیان کیفیت خلافت و حالات واقعات و حروب و غزوات حضرت امیر المومنین با حزب ناکثین و قاسطین و مارقین ...»؛ بی کا، بی تا[ چند نسخه -ف: 370]
24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2997/2
آغاز: فرمود که در ذیل آنچه نوشته شده؛ انجام: که آری ای عزیزان این خود چه باشد. مشتمل است بر احوالات عمر و عثمان و حضرت علی (عليه السلام)؛ بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ سبز، ابعاد متن: 15×9، اندازه: 21×15سم [ف: 4-1499]
25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:27084
آغاز: جامع از اسماع آن لذت دیگر یابد و هر چند پیگر دلکش موزون در لباس پاکیزه ... جلوه گر آید؛ انجام: گفت که همان لحظه بگفتن این کلمات مشغول شدم ... هرگز از من زابل نشد از او پرسیدند که در ليلة الهر ترک آن نکردی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف پارچه، 25 سطر (24×15)، قطع: سلطانی، اندازه: 23/5 × 33/5 سم [رایانه]
← تاریخ الاسلام للذهبی ← تاریخ الاسلام و طبقات مشاهير الأعلام
tārīx-e eslām (mx.)
تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه:225
آغاز: عربستان شبه جزیزه بزرگی است به مساحت تقریبا
تاریخ اسلام نگارش دکتر فیاض را بانو هاشمیان نژاد کوتاه کرده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 40گ، قطع: ربعی[ چند نسخه -ف: 354]
tārīx-e eslām (mx.)
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 645/2
آغاز: جزيرة العرب یا عربستان فلاتی است مسطح؛ انجام: مروان که آخرین خلفای بنی امیه است ملقب به حمار می باشد خلاصه ای از تاریخ اسلام تا پایان حکومت بنی امیه؛ بی کا، بی تا؛ 20گ، 17سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 3-15]
tārīx-e eslām va īrān
غیر همانند:
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7733- 39/113
آغاز: جوار و دوستی که پدرش با اونگ خان او را اعزار و احترام نموده فرزند می خواند و چند مرتبه او را بر سر مخالفا فرستاده ظفر یافت؛ انجام: شنبه 4 شعبان داخل مشهد شدند و خیابان ..... و آب میان خیابان مشهد وصحن آستانه کتابی است در تاریخ صدر اسلام و پس از آن احوال سلاطين ایران تا اواخر قرن 11 هجری، در ابتدای شرح حال هر یک از سلاطین یا بیان حوادث تاريخ حادثه را درج می کند و مباحث موجود در نسخه از حوادث سال 35 ق تا 1061ق را شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ برگهای نسخه جابجا شده؛ جلد: مقوا عطف گالینگور قهوه ای، 111گ، 15 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-681
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7474- 38/94
آغاز: الغرض چون این امر بسعی مالک اشتر و سر کردگی اشعث بن قیس شد بعضی از اهل کوفه ... مخفی نیست که در ابتدا و انتها جنگ صفین اختلاف است که چند وقت بود عبدالله در حبیب السير آورده که؛ انجام: وروس بسیار اسیر وقتیل و سالهای دراز وقرنها گذشت که روسیه یاد ایران زمین و تسخیر آن نکردند لقد كان في قصصهم عبرة لأولى الباب کتاب مفصلی است در تاریخ اسلام و ایران تألیف یکی از مورخین قرن 13 هجری، به دلیل افتادگی آغاز نسخه نام مؤلف به دست نیامد، نسخه حاضر از جنگ صفین را در بردارد، در بیان تاریخ خلفا و سلاطین به مسائل اجتماعی و حوادث عجیبی که در آن اعصار اتفاق افتاده اشاره می کند و شمه ای از صفات سلاطین را بیان می نماید تاریخ ایران را تا اوایل قرن یازدهم و سلطنت شاه عباس می آورد و در اواخر کتاب متن مصالحه نامچه ای را که به تاریخ 1247 نگاشته آورده است مصالحه مذکور فیمابین حشمت الدوله و آقا محمد جعفر مجتهد است در مورد مزارع دار الدولة کرمانشاهان. مؤلف از روضة الصفا و حبيب السير مطالبی نقل می کند؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول با ترنج و سرترنج، 367گ، 19 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-680]
٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4173/1
آغاز: عربستان شبه جزیره ای است که از جنوب به خلیج عدن و
ص: 537
تنگه باب المندب و اقیانوس هند و از مشرق به بحر عمان؛ انجام: اشرف افغان در این موقع با کمال درایت و زیر کی کارها را انجام داد و قبل از هر چیز مدعیان خود را از قبیل الیاس که یکی از دوستان محمود بود.
احتمالا یکی از دست نوشته های دانشجویان است که مختصرة تاریخ اسلام و ورود آن به ایران و ایران اسلامی را بررسی کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 119گ (1ر-119پ)، 25 سطر، اندازه: 27×20سم [ف مخ: 1-303)
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7507/13
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی کبود و سفید، جلد: مقوا عطف تریاکی، 2گ (73-74)، 18 سطر (10×25)، قطع: خشتی اندازه: 15×22 سم [ف: 16-600]
5. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7507/13
با عنوان باب دوم بیان احوال خاقان اوزبک و مغول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی کبود و سفید، جلد: مقوا عطف تریاکی، 2گ (73-74)، 18 سطر (10×25)، اندازه: 22×15سم [ف: 16-600]
tārīx-ul islām wa tabaqāt-u mašāhīr-il aʻlām = tārīx-ul islām li-d-dahabī= tārīx-i dahabī
ذهبی، محمد بن احمد، 673-748 قمری
zahabī, mohammad ebn-e ahmad (1275-1348)
کتاب مفصلی است در تاریخ اسلام، به ترتیب سنوات از سال اول هجری تا آخر سال 700ق. مؤلف کتاب را به 70 طبقه تقسیم کرده و هر طبقه را در 10 سال قرار داده است و اسامی هر طبقه را به ترتیب حروف هجاء مرتب کرده است. مؤلف چند بار این کتاب را مختصر کرده است. تجزیه کتاب به حسب نسخ موجود آن متفاوت است. حاجی خلیفه آن را در دوازده مجلد و کحاله آن را در بیست و یک مجلد نوشته است. پس از وی دیگران کار او را دنبال کرده ذیل هایی برای آن ساخته اند.
چاپ: قاهرة، مكتبة القدسی، 1954م، الجزء الخامس، نشره: حسام الدین القدسی، 352ص
[دنا 672/2 (10 نسخه)؛ کشف الظنون 295/1 ؛ معجم المؤلفين 289/8 ؛ معجم المطبوعات 901/1 «دول الاسلام»؛ پیشگفتار چ «تهذيب الكمال في اسماء الرجال» از بشار عواد معروف ]
شرح و حواشی:
1- تاریخ دول الاسلام على الولاء و خلفاء الامة و ملوکها و اعلامها؛ ذهبی، محمد بن احمد (673-748)
2- غربال الزمان المفتتح بسيد ولد؛ عدنان عامری، عبدالله
1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:67- عکسی
آغاز: المجلد الثاني عشر من کتاب تاریخ الاسلام تاليف محمد بن احمد بن عثمان الذهبي. من هذه الطبقة (3صفحه بعد). بسمله الطبقة السادسة و الثلاثون. سنة احدی و خمسین و ثلاثمائة. احمد بن محمد بن خليج البغدادی نزیل مصر، و واپسین کس: محمد بن ابی موسی عیسی بن احمد بن موسی بن محمد بن ابراهيم ... الشريف واپسین عنوان (کس): محمد بن ابی موسی عیسی بن احمد بن موسی بن محمد بن ابراهيم ... الهاشمي است نسخه اصل: ایاصوفيا، ش 2008. جلد 12، طبقه 36، از سال 35 ق؛ خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 18 در 3 مجلد عکس؛ 279 گ، 19 سطر [عکسی ف: 2-51]
تهران، دانشگاه شماره نسخه: 422-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-292]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 624عکسی و 625عکسی
آغاز: الطبقة الحادية و الأربعون، ذکر سنة احدی و أربعمایه و من توفي فيها. احمد بن عبدالملک بن هاشم ... الاشبیلی المالکی؛ انجام: اسماعيل ... ابو غالب الاسكافي النحوي نسخه اصل: ایاصوفيا - استانبول، ش 3009. مشتمل است بر ذکر حوادث و وفیات از ابتدای سال 401 تا مقداری از سال 450ق؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف (ظاهرة)، بی تا، افتادگی: انجام؛ روی صفحه عنوان «المجلد الحادی عشر» ثبت شده، مصحح، محشی؛ 247گ، مختلف السطر [عکسی ف: 2-108 و 109]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9521
آغاز: بسمله. حوادث سنة احدی و خمسین و خمسمائة قدم في اواخر سنة خمسين الى بغداد السلطان سلیمن شاه بن محمد بن ملکشاه؛ انجام: مات قبل الستمائة آخر الطبقة و لله الحمد اولا و آخرا
مجلد دوم از سال 551 تا 586 سپس طبقه 59 از احمد تا قاضی خان و طبقه 6 از احمد تا یوسف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 4 شوال 1061ق؛ مجدول، رکابه دار، دارای چند یادداشت تملک به تاریخ های 1100 و 1127 و 1240، چند یادداشت تاریخ تولد به تاریخ های 1339-1344؛ جلد: مقوای رویه پارچه سبز عطف تیماج آبی، 237گ، 25 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 30-192]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:7004-عکس
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-271]
4. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1051/2 -عکسی و 1052/2 -عکسی
آغاز: واشتهروا حج معادلا للنفي احمد العز مكان يمشي كثيرا لطلب السماع في الاماكن؛ انجام: محمد الشيخ جمال الدين الساوجی الزاهد شيخ الطائفة القلندرية قدم دمشق و ... ثم أن الساوجی حلق وجهه و راسه فابطل على ذلك حاله.
بخش بسیار کوتاهی از تاریخ الاسلام از سال 555 به بعد تا سال 592ق؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: آقای
حاج محمد کلاهی؛ جلد: گالینگور مشکی، 9گ (6-14)، 25 سطر، اندازه:
ص: 538
23×18سم [ف: 2-301]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3799-ف
نسخه اصل: پاریس 1214 . A. F ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-250]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:698-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 23280 .Add؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 190گ، 23 سطر
[فيلمها ف: 1-293]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 700-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 250 .Or. از سال 451-490 (این هم باید از ذهبی باشد)؛ خط: نسخ، كا: محمد بن ابراهيم بن محمد نیلی، بی تا؛ افتادگی: انجام [فیلمها ف: 1-293]
tārīx-e aškānīyān
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 27381
بی کا، بی تا؛ انتقالی از مبادلات در تاریخ 87/3/25 [رایانه]
← تاریخ اصفهان ← محاسن اصفهان
tārīx-e esfahān= t.-ye mahāsen-e esfahān
آوی، حسین بن محمد، ق 8 قمری
āvī, hoseyn ebn-e mohammad (-14c)
وابسته به محاسن اصفهان = تاریخ اصفهان؛ مافروخی، مفضل بن سعد (5-) اهدا به: وزیر غیاث الدین محمد بن رشید الدین فضل الله تاريخ تأليف: 729ق؛ محل تأليف: اصفهان ترجمه ای است با افزودگی هایی، در 8 «ذکر»: 1. وصف اصفهان به اجمال؛ 2. وصف اصفهان و نواحی به تفصيل؛ 3. حدیث گاو خانی و نوادر نواحی اصفهان؛ 4. محاسن داخلی و خارجی شهر؛ 5. بزرگانی که از آن شهر بیرون آمده اند؛ 6. وصف اصفهان و اهل آن؛ 7. صفت فصول آن شهر؛ 8 وصف مصلی و کوهچه و نام ابدال و بزرگان آن سامان. ( احمد منزوی) آغاز: شکر این غم خوارگی بهر دعای دولتت***نسخه دارد زهی از طرز حسان يافته / گر اجازت باشد از حضرت فرو خواند دعا*** رسم آمین در پیش از لطف یزدان یافته انجام: مبارزان طریقت که نفس بشکستند *** بزور بازوی تقوی و للحروب رجال. چاپ: تهران، به کوشش عباس اقبال آشتیانی، 1338ش، 168+5 ص.
[دنا 672/2 ؛ فهرستواره منزوی 930/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5023ف
نسخه اصل: انجمن آسیایی همایونی 180 .P ؛ بی کا، تا: 884ق [فیلمها ف: 3-124]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11505
آغاز: عرب را که تو دیدی بر ما دوش*** امروز همانست عجم وار بر آمد؛ انجام: فمل حل جيليس يثني رحالها*** و أنسی ..
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كا: ظهير جرادقانی (گلپایگانی)، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح با رمز 12 و 25 مهر: عبده صادق 1178» (مربع)؛ کاغذ: سمرقندی تحریری، جلد: تیماج قهوه ای یک لا، 81گ، 18 سطر (13×6)، اندازه: 17×10سم [ف: 29-143]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12205
آغاز: اما بعد چنین گوید محرر این کلمات و مقرر این ملكات؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد باقر، تا: شوال 1279ق، جا؛ تهران؛ افتادگی: آغاز [الفبائی:-499]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:1749
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ از زمان مترجم و تا س اس 145 چاپی را دارد و یک صفحه نونویس است؛ کاغذ: سمرقندی، 170، 15 سطر (7/5×14/5)، اندازه: 23×14سم [ف: 8-272]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1543
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قرمز ضربی طلایی، 134
، 12 سطر، اندازه: 14×21سم [ف: 4-345]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2267
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 71گ، 20 سطر،اندازه: 19×12/5 سم [ف: 6-252]
tārīx-e esfahān
طرفه اصفهانی، فرج الله، ق13 قمری
torfe-ye esfahānī, faraj-ol-lāh (-19c)
تاريخ تأليف: 1266ق تاریخ رویداد شورش اصفهان در سال 1266 ق است که همان سال نگاشته است و سفرنامه مانندی است به اصفهان که برای بررسی شورش آن از سوی سپهدار از تهران رفته بود و از 14 رمضان 1266 ق تا 18 محرم را دارد. (احمد منزوی) آغاز: پس از بدرود سر کار سپهدار كثير الاقتدار از دارالخلافه طهران و ورود فین کاشان اعيان دارالسلطنه اصفهان کم و بیش ... روان آمدند ... انجام: بتاریخ 1266 صورت اتمام پذیرفت.
[دنا 672/2 ؛ فهرستواره منزوی 840/2 ]
ص: 539
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3726
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1266ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 46 گ، 9 سطر، اندازه: 17/6×11/2 سم [ف: 74-2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5081ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-131]
tārīx-e esfahān
ارباب اصفهانی، محمد مهدی بن محمد رضا، 1234 1314 قمری
arbāb-e esfahānī, mohammad mahdī ebn-e mohammad reza (1819-1897)
شیراز؛ بغایری، عبدالرزاق: شماره نسخه:بدون شماره
خط: شکسته، كا: علی اکبر حسینی تفرشی، تا: رمضان 1330ق میراث اسلامی: 5-567]
tārīx-e esfahān
جابری انصاری، حسن بن علی، 1287-1376 قمری
jāberī ansārī, hasan ebn-e ‘alī (1870-1957)
چاپ: اصفهان، سنگی، 1333ق، خشتی، 2+163صص
[دنا 673/2 ؛ فهرستواره منزوی 2/ 840]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6705
خط: نسخ، بی کا، بی تا، نسخه چاپ سنگی کتاب است که مؤلف به تاریخ ذیحجه 1337 به شیخ محمد على (معلم) حبیب آبادی اهداء نموده و او حواشی نیکویی به خط خود بر آن نوشته و در دوازدهم ذیقعده 1353 نسخه را به کار گذاردن کتابخانه میرزا عبد الرزاق خان سر تیپ مهندس بخشیده است. صفحه ها در دو بخش بالا تاریخ اصفهان و پائین تاریخ عمومی سنواتی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 107گ، 19 سطر، اندازه: 16/5 ×21/5سم [ف: 17-263]
tārīx-e esfahān
فخرالادباء اصفهانی، حیدر علی بن محمد مهدی، ق14 قمری
faxr-ol-odabā' esfahānī, heydar ‘alī ebn-e mohammad mahdī (-20c)
اهداء به: صارم الدوله و فرزند ظل السلطان
تاریخی مختصر و کلی است در باب اصفهان که در قرن چهاردهم تألیف شده است. تاریخ تالیف آن را 1342 (ملک) و 1353 (فرهنگ ایران زمین) هم نوشته اند.
آغاز: بسمله، الحمد و الصلوة در سال 1345 هجری این بنده بیمقدار حیدر علی بن محمد مهدی اصفهانی ملقب به ندیم الملك رساله مختصری در تاریخ شهر اصفهان که از بلاد اصفهانی ملقب به نديم الملك رساله مختصری در تاریخ شهر اصفهان که از بلاد معظم قدیمه ایران است نوشته مشتمل بر اصول و مهمات تاریخی و شرح ابنیه قدیمه ایران است
انجام: ولی نهایت مورد تکریم و احترام سلسله صفویه است و متعلق است به هشت قرن قبل
چاپ: به کوشش ایرج افشار، در فرهنگ ایران زمین، 12: 145 -173
[دنا 673/2 ؛ فهرستواره منزوی 840/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18543
کاتب = مؤلف، تا: قرن 14 [د.ث. مجلس]
2. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11465
کاتب = مؤلف، تا: جمادی الثانی 1340ق [ نشریه: 3155]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15949
آغاز: برابر؛ انجام و اینک از صاحبان خط در اصفهان کسی باقی نیست.
و السلام علی من اتبع الهدی.
خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1344ق؛ ركابه دار؛ جلد: مقوا رویه مخمل بنفش 10/5 × 17/5 سم [ف: 44-151]
4. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:990
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1345ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ الوان، 66ص، 11 سطر (13×7)، اندازه: 11×17 سم [ف: 110]
5. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه:203
آغاز: این بنده بی مقدار حیدر علی بن محمد مهدی اصفهانی تاریخ مختصری در شرح اصفهان که از بلاد مهمه قدیمه ایران است نوشته، مشتمل بر مطالب عمده تاریخی و ابنیه قدیمی مهمه بطور ایجاز و اختصار و رعایت مدرک، امید است نزد ارباب خرد مقبول افتد خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ با یادداشت اهداء نسخه به ابوالقاسم خان سعید از مؤلف؛ 27گ، قطع: ربعی [ چند نسخه سف: 346 ]
6. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3713
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: شميز، 32گ، 15 سطر، اندازه: 17/9×11/4 سم [ف: 2-74]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2028ف
ص: 540
نسخه اصل: کتابخانه حسین ثقفی اعزاز پسر دکتر خلیل خان اعلم الدوله؛ كا: حسین مرندی، تا: 10 مهر 1314ش، به دستور صور اسرافیل فرمانروای سپاهان؛ از روی خط مؤلف؛ 62ص [فیلمها في 29-1]
← تاریخ الاصمعی ← نهاية الأرب في أخبار الفرس و العرب
tārīx-ul aţibbā'
حنين بن اسحاق، 194- 260 قمری
honayn ebn-e eshāq (811-875)
گویا از حنین.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3649/6 -ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-210]
← تاریخ اعظمی← واقعات کشمیر
← تاریخ اعظمی ← وقایع شورش شیخ عبيد الله
← تاریخ افضل ← المضاف الى بدايع الأزمان في وقایع کرمان
اعتضادالسلطنه، علیقلی بن فتحعلی، 1234-1298؟ قمری
tārīx-e afqānestān
e tezād-os-saltane, 'alī-qolī ebn-e fath-‘ali (1819-1881)
نویسنده که ناظر حوادث هرات در زمان صدارت میرزا آقا خان نوری بوده و جدا شدن هرات از ایران را دیده این کتاب را نوشته است.
چاپ: تهران، 1273ق، چاپ سنگی؛ به کوشش هاشم محدث، تهران، 1365ش، تحت نام «تاریخ وقایع و سوانح افغانستان»
[دنا 673/2 ؛ فهرستواره منزوی 841/2 و 915/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1277/5
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ 23 سطر [ف: 5-254]
2. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه: 25 عکسی
نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه علیگر هند؛ بی کا، بی تا؛ 75گ
[جنگی: 1-448]
tārīx-e afqānestān
بارکزائی، عبدالرحمان بن محمد افضل، ق13 قمری
bārkazā'ī, abd-or-rahmān ebn-e mohammad afzal ( 19c) نویسنده که از شاهان افغانستان و پسر محمد افضل خان و پدر حبیب الله می باشد، این کتاب را (یعنی جلد دوم تاریخ افغانستان را می پردازد و با مسأله تعیین ولیعهد و جانشین خود آغاز سخن می کند و بعد به مسائل داخلی و ترقیاتی که افغانستان باید بکند می پردازد و از کارخانه ها و وسایل تمدنی که باید افغانها در مملکت خود ایجاد کنند صحبت می نماید سپس از روابط خارجی افغانستان و قشون های انگلیس و روس سخن می گوید. در بین قسمت های این تاریخ فصلی است راجع به وضع زندگانی خود امیر عبدالرحمن خان که بسیار جالب توجه است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2981
آغاز: فصل اول: در باب جانشین امیر افغانستان بتخت کابل؛ انجام: و فتح با انگلیسها خواهد بود چنانچه همیشه در هر جنگ بزرگی که دولت انگلیس با دولت روس و فرانسه با سایر دشمنان نموده است فتح با مشار اليها بوده است.
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد ملقب به نبیل خانی، تا: 1321ق، جا: تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی میشن تریاکی، 178گ، 14سطر (15×12)، اندازه: 21×17سم [ف: 6-733]
tārīx-e afqānestān
غیر همانند: 1. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه:1465
آغاز: بسمله. افغانستان مملکتی است وسيع و با تحديد مردم یوروپ طول آن از سوی مشرق به طرف مغرب هزار میل مسافت است؛ انجام: از قبل امیر دوست محمد خان به حضرت دارالخلافه آمد، و شاهنشاه امیر. (ناقص است)
تاریخ این کشور را پس از آمدن انگلیس ها و گریختن دوست محمد خان و رسیدن کهن دل خان به تهران. ترجمه ای است از انگلیسی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی نازک آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 36گ، 17 سطر، اندازه: 25×33/5سم [ف: 3-292]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:19915
بی کا، تا: 1331ق؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 622/1
در ذکر سلطنت احمدشاه و تیمور شاه و شاه زمان و شاه محمود و غیره؛ بی کا، بی تا؛ اندازه: 16×21/5سم [ف: 2-381]
← تاریخ افغانی ← بدايع الاخبار
tārīx-e akbar-šāh
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 551
ص: 541
آغاز: سخن تازه سازم بنام خدای***که نامش به معنی بود رهنمای؛ انجام: نظام سخن از کلام تو باد*** طراز معانی به نام تو باد
از سال 17 تا 47 پادشاهی اوست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، با سرلوح زرین؛ کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-885]
tārīx-e akbar-šāh
تاریخچه ای است در زندگی جلال الدین محمد اکبرشاه هندی نوه بابر شاه از دودمان امیر تیمور کورگانی که در اوایل قرن یازدهم هجری قمری در هندوستان سلطنت می کرده است. شرح سوانح زندگی و وقایع و حوادث سلطنت اکبرشاه است از بدو طفولیت تا فتح
(قلعه سورت) که مفصلا به توصیف آمده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2253
آغاز: آنان آرامی شعف دست فکرت از دامن هودج کبریا کوتاه داشته تشنه لب و آبله پای هزاران جوش و خروش فرو خروده مهر خاموشی بر لب نهاده اند ... آسمان جلوه زمین و نگین*** صاحب عقل کل جلال الدين / نور خورشید ذات و ظل اله*** گوهر تاج و بخت اكبر شاه؛ انجام: آنچه بر زبان قلم میاید و بر صفحه بيان رقم می پذیرد روز بروز بسمع همایون میرسد دست آویز آفرین روز افزون و نوازش گوناگون میگردد و سعادتمند بنده که خدمت او پسند شاهنشاه افتد ... بتاریخ شهر جمادى الأول سال یکهزار و دویست و سی هشت هجری نبوی صلی الله عليه و اله و سلم مطابق یونت ئیل خیریت دلیل در دارالخلافه طهران صانها اله من طوارق الحدثان ...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1238ق؛ افتادگی: آغاز (صفحه اول)؛ مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع بسیار خوب، دارای دوازده مجلس نقاشی آب و رنگی شیوه کار هند، نام نقاشان: لعل، هند کوالیاری، هم حپو چهره نامی مسکین، سینگر، کریمدد افغان، طرح جكن عمل السير، طرح بساول عمل چهتره. از کتب مسروقه و اکتشافی است که نظمیه وقت کشف دوباره کتابخانه عودت داده؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران 1329؛ کاغذ: ختایی ضخیم حنایی، جلد: مقوای روکش چرمی تریاکی با ترنج و حواشی طرح کتبیه ای، 666ص، 25 سطر، قطع: تیموری حجیم، اندازه: 26/5×36/5سم [ف: 5-22]
← تاریخ اکبر شاهی ← تاریخ اکبری
← تاریخ اکبر شاهی ← مرآت الصرف
← تاریخ اکبری ← تاريخ الفي
tārīx-e akbarī = mahmadat-nāme-ye izadī = akbar nāme = tārīx-e akbar-šāhī=āyīn-e akbarī
علامی، ابوالفضل بن مبارک، 958؟ -1011؟ قمری
‘allāmī, ab-ol-fazl ebn-e mobārak (1551-1603)
تاریخ تأليف: 1004ق
مؤلف برادر ابو الفیض فیضی شاعر است. تاریخ مفصل و سال شمار دوران سلطنت جلال الدین اکبر شاه بابری گورکانی ( 1014-963
ق) است، در یک «مقدمه» و سه «دفتر»: 1. ولادت اکبر شاه و زایچه و طالع او و ذکر دایگان وی و نیز تاریخ اجداد او؛ 2. تاریخ اکبر شاه از جلوس (936ق) تا اواسط سال هفدهم پادشاهی (979ق)؛ 3. تاریخ وقایع از سال 980ق تا سال 47 پادشاهی اکبر شاه (1010ق). تأليف كتاب در 982ق آغاز و جلد دوم آن در شعبان 1004ق پایان یافته است. پس از آن مؤلف تا سال 1010 ق به تحریر جلد سوم اشتغال داشت اما در این زمان با قتل او کار نگارش کتاب ناتمام می ماند. برخی از محققان آیین اکبری را جلد آخر اکبرنامه دانسته اند. ولی این نظر درست نیست و آیین اکبری اثر مستقل و جداگانه و دائرة المعارف گونه ای است که ابوالفضل علامی آن را در شرح نهادها و آیین های دوران اکبر شاه و دربار او در 1006ق تأليف کرده است. (حافظیان و حکیم)
آغاز: بسمله، الله اكبر این چه دریائیست ژرف و شناختنی شگرف که حقیقت پذیران دقیقه رس و روشن ضمیران صبح نفس که باریک بینان جدول آفرینش و پرگار کشان لوحه دانش و بینشند
[ آغاز قسمت دوم: جلوس مقدس حضرت شاهنشاهی بر اورنک فرماندهی جهانبانی سلسله انتظام کارگاه آفرینش که مظاهر حقیقت نمای شهود شواهد قدرت واجب الوجود است وابسته بفرمانروایی بزرگ نهادی باید که بار عالم و عالمیان را ببازوی تأييد الهی بر سر تواند گرفت] انجام: قسمت اول: الحمدلله که ذکر این سلسله رفيعه ... انتظام یافت و بنگارش این فهرست رفعت و عنوان دولت ذره هوا سرشت ابوالفضل سعادت پذیر شد. کلکم که سرش زبان غیب است***گنجینه گشای کان غیب است / زانکس که نگه کند بتمكين *** انصاف طلب کنم نه تحسين / این نامه سزای آفرین باد *** انشاء الله که اینچنین باد. قسمت دوم: باین جنبش کلک گردون خرام***به پایان برم این گرامی کلام.
چاپ: -کلکته، 1877 تا 1886م، سربی، وزیری؛ لكنهو، 1310ق، سنگی؛ لكنهو، 1331ق، سنگی؛ دهلی، به اهتمام میر سید احمد خان بهادر، 1272ق، قطع بزرگ؛ لكهنو، 1882م
[دنا 673/2 (49 نسخه)؛ الذريعة 276/2 ؛ نسخه های منزوی 4570/6 ؛ فهرستواره منزوی
1131/2 -1133؛ مشترک پاکستان 402/10 ؛ دائرة المعارف ]
ص: 542
بزرگ اسلامی، ج 9، ص 720-722؛ دانشنامه ادب فارسی، ج 4، ص 242]
شرح و حواشی:
1- دیباچه تاریخ اکبری = دیباجه اکبر نامه؛ علامی، ابوالفضل بن مبارک (958-1011) 2- مختصر مظفری = تحریر و تلخیص تاریخ اکبری؛ سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی (1268-1342)
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1490
آغاز: درین هنگام که عشرت ابتسام، که موکب مقدس شاهنشاهی؛ انجام: تمام شد دفتر تاریخ اکبر نامه در سنه 40 جلوس والا. نظام سخن از کلام تو باد×× طراز معانسی بنام تو باد جلد سوم و چهارم، از سال سیزدهم الهی آغاز و به سال 47= 1010ق آن پایان می یابد؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، یک سرلوح؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1293ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 343گ، 25 سطر، اندازه: 34×20سم [ف: 3-294]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3952
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قهوه ای، 333گ، 19 سطر، اندازه: 28/3×16/6 سم [ف: 2-74]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8527
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ یادداشتی از عباس قلی سپهر که کتاب را از فرزندش لسان السلطنه به سال 1325 ق در تهران خریده؛ مهر: «مشیر افخم» (بیضوی)، «هو مشیر افخم وزیر تألیفات»، «بنده آل محمد اسماعيل» (بیضوی)، «از جان و دل هستم غلام علی» (بیضوی)، «عبده محمد علی» (مربع)، «به روز قیامت بلرزد جسد محمد بفریاد حسن رسد» (مربع)، «عبده الراجی غلام علی» (بیضوی)، «بنده آل محمد يوسف» (مربع)، «منتظر لطف الهى يوسف» (مربع)، «شرف یافت نامم ز نام محمد» (مربع)؛ جلد: تیماج سبز ضربی با ترنج و سرترنج، 283گ، 21 سطر، اندازه: 23×13سم [ف: 28-85]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8628
آغاز: و بالجمله بعد فراغ از مراسم سپاس گذاری این عطیه کبری روز اسفندار پنجم بهر ماه الهی موافق چهارشنبه نهم جمادی الاولی نهضت موكب شاهنشاهی شد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: کتابخانه سعید نفیسی؛ مهر: «ابوالقاسم» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 520، 21 سطر، اندازه: 15/5 ×27سم [ف: 28-171]
5. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگی؛ شماره نسخه: 830 الف
جلد 2؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 261گ، 21 سطر، اندازه: 19×9/4 سم [ رشت و همدان: ف: 1092]
6 . تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:11
تاریخ اکبر شاه - تاریخ اکبرشاهی 543 آغاز: (نسخه از تولد همایون آغاز می شود): ... بدایع حضرت جهانبانی؛ انجام: در سال دهم جلوس اكبر افتاده است): ...
سطوت موكب والا روی به فرار آورده ... خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج يشمی، 235 گ، 22 سطر (19×10)، اندازه: 28×18/5 سم [ف: 1-24]
7. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:288
تا سال 48 الهی را داراست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، دارای سرلوح؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 222گ، 29سطر، اندازه: 21/5 × 26/5
سم [ف: 1-211 ]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 10262
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: احتمالا قرن 11؛ چند تاریخ تملک، منجمله: «تاریخ اکبری در اصفهان ابتیاع گردید و ملحق به کتابخانه سرکار نواب مستطاب اشرف امجد والا احتشام الدوله شد.» و «هو. دخل في نوبتی و انا العبد العاصی فرهاد بن ولیعهد طاب ثراه بالبيع الشرعي في 18 شهر جمادى الآخره سنه 1279 هجری»؛ کاغذ: حنایی سمرقندی، جلد: میشن عنابی ضربی عطف خرمایی، 379گ، 22 سطر، اندازه: 34×23سم [ف: 9-8]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14280
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت اول خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: شرقی، جلد: چرم مشکی، 174 گ، 21 سطر (14/5 ×25)، اندازه: 33×22سم [ف: 109-36]
10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2038
خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 9 جمادی الثانی 1016ق؛ تملك: صفی قلی فرمانروای پیشین ایروان در جمادی الاول 1086؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی، 293گ، 23 سطر (11×19/5 )، اندازه: 23×19سم [ف: 8-656]
11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 121
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق، كا: امین الدین محمد پسر نظام الدین احمد پسر ضیاء الدین خلیل الله، تا: 1020ق، جان هند؛ مجدول، چند زایجه مانند زایجه محمد هاشم در 26 جمادی الاول 1176 و نیز چند برادر او در تاریخ های بعد از او؛ تملك: محمد هاشم پسر میر محمد رضی؛ کاغذ: ترمه نخدی، جلد: تیماج مشکی، 335گ، 23 سطر (20×10)، اندازه: 16×27سم [ف: 2-517]
12. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه:110ت
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: رجب 1021ق؛ مجدول؛ جلد: مقوایی، 789ص، 25 سطر (12×20)، قطع: وزیری، اندازه: 27×18سم [رشت و همدان: ف: 1092]
13. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:217
آغاز: برابر
ص: 543
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1023ق؛ 413 ، 25 سطر، اندازه: 23×12/5 سم [ف: 2-122]
14. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1581
آغاز: سر اعظم و خدمت زحل و وجه در سبحان مریخ و نه مشتری و آذرجان و مست بعد مریخ و اثنا عشر با قمر؛ انجام: برابر قسمت دوم
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، كا: حاجی قطب الدین، تا: چهارشنبه 3 ذیحجه 1025ق، جان اصفهان؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر، 904گ، 20 سطر، اندازه: 30×18سم [ف مخ: 1-196]
15. تهران: ادبیات، شماره نسخه:138 - ب
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن سید محمد شاه حسینی شوشتری، تا: پنج شنبه شعبان 1032ق؛ خط حاج زین العابدین بن اسكندر شیروانی سیاح مورخ 1225 در پایان هست (به گواهی قزوینی)؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: پارچه ای عطف تیماج سرخ، 324گ، 23
سطر (21×10)، اندازه: 33×19/5 سم [ف: 1-57]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4172
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت اول جلد اول؛ خط: نسخ، كا: امین الدین محمد کرمانی، تا: رجب 1034ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: کاهی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 250 گ، 19 سطر (17×11)، اندازه: 18×25/5 سم [ف: 7-10]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3553
آغاز: خواب سعادت احتجاب که خلوتخانه غیب عبارت از آنست مشاهده فرمودند که حق سبحانه و تعالی خلقی؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق، كا: میر حبیب بن میر حاتم گیلانی لاهیجی، تا: ربيع الاول 1037ق؛ افتادگی: آغاز؛ یادداشت از استاد جلال الدین همایی؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج نارنجی، 594ص، 24 سطر، اندازه: 29×18 سم [ف: 10-1513]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11251
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1041ق؛ مجدول؛ واقف: علامه حائری؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن ضربی، 607گ، 16 سطر، اندازه: 17×26/5سم [ف: 9-9]
19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:124
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق، کا: صدرای بن ملا خليل لاهیجی، تا: یک شنبه 4 ذیحجه 1042ق؛ توضیح: در دفاتر اموالی کتابخانه ملی این نسخه به اشتباه محامد ایزدی» ثبت شده است؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی، 525 گی*، 15 سطر (11×17/5 )، اندازه:
29×18سم [ف: 1-116]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1959ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا (فیلمها ف: 1-16]
20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1488
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1048ق؛ یک سرلوح، مجدول؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 387گ، 21 سطر، اندازه: 31×18سم [ف: 3-293]
21. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 159
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1054ق، کاغذ: متن کاغذ اصفهانی و مقدمه کاغذ فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 522گ، 17 سطر (17×9)، اندازه: 24×16/5 سم [ف: 1-164]
22. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4377
خط: نستعلیق، كا: قوام الدین بن خلیفه کازرونی، تا: ذیحجه 1056ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز طلاکوب، 351 گ، 25 سطر، اندازه: 20×5/ 30سم [ف: 2-74]
23. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه:12
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق خوش، كا: مرتضی قلیخان درانی، تا: رمضان 1077ق، به خواهش امیر زاده اعظم افخم اکرم؛ کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور ضربی، 384گ، 25 سطر ( 21/5×9/5 )، اندازه: 17×31/5سم [ف: 1-24]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8945/38
آغاز: برابر؛ انجام: از رموز نکات عالی اشارات این اسم بدیع خبر دار گشته از فيض سعادت و کرامات مسمی بهره مند گردند.
مقدمه کتاب؛ خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 20 شعبان 1085ق، جا: قزوین؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: گالینگور بنفش، 12ص (307-318)، اندازه: 27/8×15/6 سم [ف: 29/1-427]
25. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1488 مکرر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 6 ذیحجه 1095ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: ترمه سفید سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 347گ، 23 سطر، اندازه: 18×27سم [ف: 3-294]
26. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 58 - ب
خط: نسخ، کا: محمد بن اسد الله، تا: چهارشنبه 17 محرم 1098ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 340گ، 22 سطر (2010)، اندازه: 31×18سم [ف: 1-56]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:247- فيروز
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ دارای نوشته ای از محمد مومن ایشک آقاسی محتوى نقل رویای عجیب مورخ یکهزار و سیصد و اندی؛ کاغذ: فرنگی ضخیم، جلد: تیماج قرمز ترنج دار، 654ص، 23 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 29×18سم [ف: 21-12]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4328
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 330گ، 25 سطر، اندازه: 32/3×20/7 سم [ف: 2-74]
29. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 170
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
ص: 544
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 476گ، 20 سطر (18×9)، قطع: رحلی اندازه: 29×17/5 سم [ف: 19]
30. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2706
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: هندی، جلد: تیماج حنایی، 176گ، 20 سطر (2011)، اندازه: 17/5 ×27/5سم [ف: 10-1585]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9470
آغاز: در اختیار این طالع سعادت مطالع بدایع لطايف ملحوظ شده؛ انجام: از گلخن بیم و بستانچه امید و تا پشگاه بستگی و نزهت جای
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 233گ، 23 سطر، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 30-158]
32. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3942
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ فستقی سفید، جلد: میشن قهوه ای، 280گ، 21 سطر، اندازه: 29/1×16 سم [ف: 2-74]
33. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه:28285
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، مجدول؛ اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای مجدول زرکوب، 501گ، 23 سطر، اندازه: 16/5 × 33/5 سم [اهدائی رهبر: 8-259]
34. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 35364
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ جلد: تیماج فرنگی قهوه ای مجدول زرکوب، 486گ، 19 سطر، اندازه: 32×16/5
سم [اهدائی رهبر: 8-360]
35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:35358
آغاز: چون حقیقت حال به مسامع اقبال رسید بر خلاف فهم های ناقص زمانیان؛ انجام: مسافران ابد را سبيل قافله چیست ×× اگر جنازه آن رهنمای کل بگذشت جلد سوم. ادامه نسخه 35364؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 جمادی الاول قرن 12؛ مجدول؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای مجدول زرکوب، 492گ، 18 سطر، اندازه: 15/5 × 31/5سم [ اهدائی رهبر: 8-361)
36. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه:136
آغاز: بعد از دو سال و چهار ماه تعبیر رویای صدق پیرای بظهور پیوست تبارک الله و هي اسم سامی و طلسم گرامی؛ انجام: پایه دولت در رکاب سعادت آورده توسن شیر صد آهو خرا مرا در نخجیر گاه جلوه دادند.
تاریخ اکبرشاهی 545 تاریخ هند و سلسله گورکانیان هند پرداخته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مقوایی با ترنج و نیم ترنج، 378ص، 27 سطر (25×15)، اندازه: 24×36/5 سم [ف: 170]
37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16220
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم خط: نستعلیق، کا: محمد زمان بن محمد اکبر جنابذی، تا: قرن 12 [رایانه ]
38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4074
آغاز: چون مرکز این خانه این جور است و صاحبش در دوم ... به تدبیراتی که در مال؛ انجام: و قلاوز مقصود پدیدار آمد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه ]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:28439
آغاز: اگرچه در قوس است اما به حست تسوية البيوت به خانه ششم نثار سعادت جاوید می کند؛ انجام: و بر بالای ساباط منازل دلگشا ساخته شد و آن حضرت پیش از اتمام آن دوست دیگر در همان جا بوده خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1381؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی زرشکی با نقش گل و بوته، 274گ، 16 سطر، اندازه: 22×13سم [ اهدائی رهبر: 8-361]
40. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31755
آغاز: برابر؛ انجام: و به دست خود تیشه بر پای خود می زد این جا بزرگان دینی را بسیار خطا می افتد.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ با سرلوح مزدوج و مرصع، مجدول، دارای دو رباعی از خواجه میر درد و میر حسین؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای زرکوب، 161گ، 25 سطر، اندازه: 19/5 ×27سم
[اهدائی رهبر: 8- 361]
41. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14841
آغاز: برابر؛ انجام: بیست و دویم ذی قعدة سنة سبع و تسعین و تسعمائة كابل محل نزول رایات جلال گشت حکیم همام و میر صدر جهان که به ایلچی گری به ماوراء النهر ...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: حدود قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمع قهوه ای عطف تیماج قهوه ای، 253گ، 21 سطر (11×23/5)، اندازه: 28×16/5 سم [ف: 37-450]
42. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 20
خط: نستعلیق، كا: محمد جعفر بن ملا محمد حسين دماوندی، تا: دهه سوم 1107ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: سپاهانی آهار مهره [نشریه: 11-886]
43. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 82
آغاز: بدر آسمان قدر پایه عزت این سلسله از حضيض افلاک تصاعد نموده دیگر از راست کیشان درست اندیش معلوم شده
ص: 545
خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر بن ملا محمد حسين دماوندی، تان دهه آخر ربیع الاول 1107ق، جهت احمد بیگ غلام سرکار عالی؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 408گ، 18سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 1-69]
44. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:8299
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 11 ذیقعده 1117ق، پنجاه و یکمین سال اورنگ زیب؛ مجدول؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 487 گ، 21 سطر، اندازه: 29×17سم [ف: 3-181]
45. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:3159
آغاز: صورت زایچه طالع جلوس اقدس نقش پذیر پر کار صدق و رقم آرای خامه سداد ساختن از لوازم وقت است تا بينا دلانرا مستوجب مزید روشنائی کرد و کوتاه بینانرا چشم دوربین؛ انجام مرا چون هاتف دل دیده دمساز ×× برآورد از زبان همت آواز / بهار نوبر آر از چشمه نوش ×× سخن را ... تازه در گوش.
از ابتدا تا پایان دفتر دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1117ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 240گ، 16 سطر، اندازه: 25×16سم [ف مخ: 1-196]
46. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7293
آغاز: سلسله انتظام کارگاه آفرینش که مظاهر حقیقت نمایی شهود و شواهد قدرت واجب الوجود است؛ انجام: برابر قسمت دوم
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: غلام محی الدین، تا: 15 ذیقعده 1153ق؛ تملک: شیخ محمد حسین؛ جلد: تیماج مشکی، 365 گ، 18 سطر، اندازه: 26×13سم [ف: 25-285]
47. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4378
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 341گ، 23 سطر، اندازه: 33720/5 سم [ف: 2-74]
48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28399
آغاز: چهلم سال الهی دو هزار و هفتصد و سی و هفت قصبه از صد و پنج سر کار در فلم رو بود چون جمع ده ساله قرار گفت ... آن را دوازده بخش بر ساخت و هر یک را صوبه نام نهاد؛ انجام: و از الیاس قبض و از خضر بسط خوانند
بخش جغرافیای آن (دفتر سوم و مفصلترین بخش کتاب )شامل معرفی این دوازده صوبه هند (بخش) است: الله آباد، آگره، اوده، اجمیر، احمد آباد، بهار، بنگاله، دهلی، کابل، لاهور، ملتان و مالوه؛ خط: نستعلیق، کا: سید نجف على غلام جناب پاک مرتضی علی، تا: 1239ق؛ اهدایی: رهبری، تیر 1381؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه مشمع آبی عطف تیماج سرخ، 103گ، 17 سطر، اندازه: 23/5×15 سم[اهدائی رهبر: 355-8 ]
49. یزد؛ آصف پور؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا؛ جلد اول از آخر ناقص و دوم و سیم از اول و آخر ناقص است؛ مجدول
[نشريه: 7-711]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:27937
آغاز: بادشاه باشد که نواب بیرم خان بهادرلو خود را از آن سلسله می گوید و حیدر سلطان شیبانی مع فرزندان انجام و میان کرباسی طبسی و بالا مثقالی اصفهانی که درین ایام اتمام داده عرض نمود ترتیب دهند و ملاحظه.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی زرشکی زرکوب، 157 گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 23/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-362]
51. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20907
بی کا، بی تا؛ خریداری از علی اکبر سلطانی [رایانه]
52. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:27266
بی کا، بی تا، خریداری از رضا میدانی [رایانه]
53. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:4045
آغاز: نیکوست حال ما به هوای خیال کل. از آن باز که افراد انسانی در بازار حدوث وچارسوی کون پیکار آر شده اند ارباب عقیدت که باطن ایشان به نیات خیر آراسته؛ انجام: نیک بسیجی وخوب کرداری را به جستجوی بخت ویاوری اقبال از آشوب خود بینی و ورطه ریا بر کناره دارند.
جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 69گ، 20 سطر، اندازه: 24×13سم [ف مخ: 1-196]
54. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:7466
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
دو جلد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول مذهب مرصع، با سرلوح مزدوج مذهب مرصع جلد: تیماج دورو سوخت شمسه، 342گ، 23 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 25-439]
55. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 28
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 21 سطر (12/5 ×22)، اندازه: 31×18سم [ نشریه: 3-149]
56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13636
آغاز: برابر؛ انجام: حضرت به دولت و سعادت از خانه زین فرود آمده روی باز بر زمین جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ با سرلوح مزدوج مذهب مرصع با گل های الوان، مجدول مذهب؛ جلد: تیماج سرخ، 433گ، 17سطر، اندازه: 15×24/5 سم [ف: 37-162]
57. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3706
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت اول تاریخ پادشاهان هند مشتمل بر دو قسمت. نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، 401گ، 22 سطر (19×11) [ف: 5-1756]
58. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3707
آغاز: گرفت در هر کس؛ انجام: گروه گروه مردم کامیاب
ص: 546
آمدند و نثارها بر افشاندند
جلد سوم کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ افتادگی: آغاز و انجام، مجدول؛ کاغذ: اصفهانی حنایی، جلد: مقوایی با تیماج قرمز، 392گ، 19 سطر (12×25)، اندازه: 29×15سم [ف: 5-1757]
59. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5283
آغاز: برابر؛ انجام: برابر قسمت دوم
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملک: میر عبدالله کشمیری؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 348گ، 25 سطر، اندازه: 28×16سم [ف: 14-70]
tārīx-e ektešāf-e āmrīkā
فلك المعالی، محمد حسین، ق14 قمری
falak-ol- ma‘ālī, mohammad hoseyn (-20c)
به امر: میرزا فتح الله خان بیگلر بیکی (امیر تومان)
تاریخ تأليف: 1313؛ محل تأليف: رشت
ترجمه از متن عربی پطرس افندى الياس شحاده لبنانی در زمان ناصرالدین شاه قاجار، در یک «مقدمه» و یازده فصل».
[دنا 675/2 ؛ استوری 428 و 1160]
تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 422
آغاز: بسمله. تذکره ستایش بی منتهی و تأدیه نیایش لا تحصى حضرت واجب الوجودی را سزاست که کتابخانه ممکنات؛ انجام: در بدبختی و حرف و خطر و عدم مساعدت اهل زمان با او این است عاقبت کار هر شخص (انتهی)
خط: نستعلیق خوش، كا: عیسی بن جواد، تا: جمعه 7 ربيع الثانی 1313ق، جان رشت؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 114گ، 13 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 20]
tārīx-e ektešāf
مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:15913
آغاز: بسمله کره ارض که مادر آن مسكون هستیم؛ انجام: و هو وليهم بما كانوا يعلمون و هو الله لا اله الا هو
خط: نستعلیق تحریری، کا: بهاء الدين، تا: 1349ق؛ کاغذ: مشقی، جلد: تیماج، 20 سطر (17×9)، اندازه: 21813سم [رایانه]
tārīx-e akrād
تاریخ تأليف: غره ربيع الأول 1299ق؛ محل تالیف: تبریز
از: نظیری؛ تاریخ مختصری از شورش شیخ عبیدالله کرد و جنگ دو ساله او با اهالی ارومیه و بناب و اطراف زنجان و ساوجبلاغ و میان دو آب اطراف مراغه، می باشد که مؤلف از جمله محصورین در این جنگ بوده و نظیری تخلص دارد (عهد كل را از نظیری بشنوید).
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9777
آغاز: حمد و ثنا خداوندی را سزاوار است که آفرینش كل ممکنات در ید قدرت اوست و شکر بیحد از قیاس خالقی را سزاوار است؛ انجام: و این تاریخ اکراد را بنده درگاه علی در دارالسلطنه تبریز
از: نظیری؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 75گ، 10 سطر، اندازه: 16/5×20/5 سم [ف: 25-115]
←تاریخ اکراد اردلان و بابان ← سير الاكراد
← تاریخ الاكراد ← شرفنامه
tārīx-e alfī = tārīx-e akbarī
تتوی، احمد بن نصر الله، 996؟ قمری
tatavī, ahmad ebn-e nasr-ol-lāh (-1588)
تاریخ تأليف: از 993ق
کار گروهی از دانشمندان روزگار اکبرشاه. اكبر شاه (963 1014 ق) در سال 993ق به گروهی دستور می دهد که تاریخ عمومی از اسلام تا سال 1000ق را بنگارند. نقیب خان، میرغیاث علی فرزند عبداللطيف قزوینی (-1023ق) و قاضی احمد تتوي کشته در لاهور به سال 996ق /1588م) و میر شاه فتح الله شیرازی (-997ق/1589م)، تاریخ دو ساله نخستین پس از مرگ پیامبر را نوشتند. حکیم همام فرزند عبدالرزاق گیلانی ( 1004ق/1596م) و حاجی ابراهیم سرهندی (-994ق/1586م) و خواجه میرزا نظام الدین احمد نگارنده «طبقات اکبر شاهی» و عبدالقادر بدوانی و جز آنان تاریخ 3 تا 35 پس از مرگ پیامبر را نگاشتند. قاضی زاده احمد تتوی (996ق) از سال 36 تا غازان خان را در دو جلد به تنهایی نگاشت و از غازان خان تا سال 997ق را آصف خان میرزا قوام الدین جعفر بیگ قزوینی (1021ق/1612م) نگاشت. (احمد منزوی)
ثبت نسخه ها به نام احمد تتوی از باب کثرت نقش او نسبت به دیگران است.
آغاز: 1. بسمله. تمامترین نعمتهای یزدانی و بهترین عنایتهای سبحانی مر بندگانرا نهادن زمام اختیار ایشان را در قبضه اقتدار پادشاهی عادل عاقل با انصاف است ... حکم کرده شد که رؤس مسائل عقلی مذاهب و ملل مختلفه را ارباب لغات بزبان یکدیگر ترجمه کنند و گلستان مسائل نقلی را ... از خار دست نشان متعصبان پاک سازند . بعد از جمع ما يحتاج فن تاریخ از کتب معتبره ... بفضیلت دستگاه مرحوم حکیم احمد حكم شده که
ص: 547
تاریخی از ابتداء رحلت ... مشتمل بر تحقیق احوال جميع اطراف و اکناف عالم لغایت حال در قلم آورده بموجب فرمان در عرض سه سال تاریخی مبسوط لغایت احوال غازان خان نوشته بود و بحسب تقدير حکیم مذکور بر دست یکی از امر ازادگان ایل و الوس در شب پانزدهم صفر 996 هجری زخم خورده قاتل خود را شناخت کشنده خود را کشته دید جان فدای عدالت عادل حقیقی کرده در گذشت و بنده درگاه از خاک برداشته این درگاه باین خدمت مأمور شد و توفيق اتمام از ملک علام میکنند انشا الله اثر اجابت بزودی ظاهر شود. 2. بسمله، آغاز کتاب در بیان اموریکه واقع شد در سال اول رحلت خاتم النبین (صلی الله علیه وآله وسلم) نقل است که چون حضرت خاتم النبین رحلت فرمودند اهل بیت آغاز گریه و زاری کردند و مردمی که در مسجد بودند چون او از اهل بیت شنیدند اضطراب و افغان در میان ایشان افتاد و سراسیمه و حیران شدند و گویا اجسادی بودند بی ارواح و عقول ایشان بر طرف شده بود و بعضی از سخن گفتن باز ماندند مثل عثمان عفان و بعضی بفساد گرفتار شدند انجام: وقایع سال نهصد و هشتاد و چهارم از هجرت پیغمبر صلی الله عليه و اله موافق سال بیست و دوم الهى آنچه در ایران در این سال سانح شده اینست که در اوائل صفر این سال شاه طهماسب پهلو بر بستر ناتوانی نهاد و در ایام بی حضوری هم چنان به سرانجام امور ملک و مال مشغول مینمود و چون بواسطه مرور شهور و سنین در عيار زر رایج ایران نقصان پیدا شده بود در این ایام اکثر اکابر و اعیان ممالک ایران را به مجلس حاضر میساخت و در باب زرهای تا تمام عیار و شکستن بنوعی که به تجار و ... نقصانی عاید نشود مشورت میکرد ... سید عبدالله خان بخان جهان فرستادند که سبب خوشحالی و تحرک او بر جنگ گردد و در وقت رخصت سید عبدالله خان بر زبان الهام بیان گذشت که خبر فتح ولایت بنگاله باینجا خواهی آورد و همچنان شد و بعد از رفتن سید عبدالله خان دیگر باره خبر رسید که چون مظفر خان عازم بنگاله شد ... نوازش بسیار یافت و فرحت خان و فرهنگ خان پسرش و قراطاق خان که جا گیر داران حدود بودند با کجر جنگ بی صرفه کرده کشته شدند و در آن صوبه فتنه بلند شد ...
[ تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی تا پایان قرن دهم هجری از سعید نفیسی، ص 356-357؛ الذريعة 288/1 ؛ دنا 675/2 (33 نسخه)؛ نسخه های منزوی 4100/6 -4102 (37 نسخه)؛ مشترک پاکستان 115/10 (2 نسخه دیگر)؛ فهرستواره منزوی 571/1
«تاريخ الفي» ]
شرح و حواشی:
1- احسن القصص؛ تتوی، احمد بن نصرالله (-996)
2- احسن القصص و دافع الغصص = حشمت شاهی؛ شریف حائری،
احمد بن ابوالفتح (13)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:356 - فيروز
جلد اول است، از حوادث روز دهم جنگ صفین تا سال 588 از رحلت پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی نازک، جلد: تیماج زرد، 1294ص، 30 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 36×23سم [ف: 21-23
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9445
آغاز: بسمله. وقایع سال ششصد و يكم از رحلت حضرت خیر البشر صلوات الله عليه و آله در اوایل این سال چنگیز خان ساجوقه بهادرا با یکتومان لشکر مفعول؛ انجام: از پشت اسب برداشته پیش زین خرد بنشانید
از وقایع سال ششصد و يكم از رحلت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) تا وقایع سال ششصد و نود و نهم از رحلت پیامبر؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، کمند کشی شده، دارای سرلوح مذهب، رکابه دار؛ جلد: مقوا با رویه مشمع مشکی عطف تیماج مشکی، 263، 17 سطر، اندازه: 33×22سم [ مختصر ف: 30-133]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5854
آغاز: برابر
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ در چهار جلد: 1) 539گ، از 573 تا 984، آغاز افتاده، 2) 277گ، از 288 تا 550، 3) 450 گ، از 1 تا 287، 4) 535، از 1 تا 571؛ جلد 1 و 2 گالینگور مشکی زرکوب، جلد 3 و 4 تیماج سرخ ضربی ترنجی، قطع: رحلي [ف: 16-107]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:7-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-51]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8967
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ ركابه دار، با این یادداشت ها: یادداشت معرفی مؤلفان کتاب بدین صورت: «یا هو، مولانا احمد قاضی زاده تتوی تاريخ الفی را که ابتدای او رحلت حضرت رسول است تا سنه 684 نوشت و به دست یکی از امر ازادگان مقتول گردید و بعد از قتل او اكبر شاه هندی اتمام این تاریخ را در عهده اهتمام آصف خان هندی که از ملازمان شاه مذکور بود گذاشت و او تا سنه 987 نوشت»، یادداشتی از عزالدوله عبدالصمد خان در 4 شعبان 1345 ق که نوشته: «بسیار خوب تاریخی است»، یادداشت دیگری از او در شعبان 1307 ق در طهران؛ مهر: «طرازنده بارگاه قضا» (مستطیل بزرگ)، مهر برج شاهی محمدرضا که در سال 1246 ضبط کتابخانه مبارکه گردید؛ خریداری از احتشام نصیری؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 486 گ، 50 سطر (34×18/5 )، اندازه: 42/3×25سم [ف: 29/1 -493]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4702
آغاز: نسخه ایست از کلمات اکابر دین و بعضی از ملوک و سلاطین که از تواريخ الفيه اکبری نوشته شده. بسمله در سنه سی و نه از رحلت جناب رسول ... که حضرت امام حسن ... بدرجه
ص: 548
رفيعه شهادت رسیدند و وجه شهادت آن جناب را چنین تصریح نموده اند، انجام: صد و سی نهم از رحلت سید بشر در این سال
عباس بن محمد ... بعد از فوت ابو عمر عیسی آن بخشی را. حوادث سال های 39 و 135 است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام
کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ گرد و عطف قهوه ای، 425گ، 17 سطر (13×9)، اندازه: 17×11سم [ف: 3647-14]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8220
جلد سوم، از سال 701 تا 994؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 479گ، 21 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 21-186]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8221
جلد دوم، سال های 401 تا 700؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج مشکی، 343گ، 21 سطر، اندازه: 33721سم [ف: 187-21 ]
8. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 5/1
از رحلت تا 55 هجری؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 با سرلوح با گل و بوته زرین؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج کبود ضربی مقوایی، 543گ، 30 سطر (14/5 × 25/5 )، اندازه:
35×21سم [ف: 20]
9. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 5/2
سال 552 تا 984ق؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج
کبود ضربی، 527 گ، 30 سطر (14/5 × 25/5)، اندازه: 21×35/5 سم [ف: 20]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4375
جلد اول تا سال 500 هجری؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد حسن بروجنی، تا: قرن 13، برای سلطان حسن میرزا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 334، 38 سطر، اندازه: 36822/3 سم [ف: 2-75]
11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4376
جلد دوم از سال 501 تا سلطنت شاه اسمعیل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن سیاه ضربی، 701گ، 34 سطر، اندازه: 18×5/ 30سم [ف: 2-75]
12. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 221
آغاز: برابر 2؛ انجام پایان سال 398 در تاریخ ابن کثير آورده که بعد از فوت حاجب سعید جماعتی. بر سر قبر او رفته ... و چون شب بمنزل آمدند عجوزه که نوحه خوان بود در خواب دید که شخصی ... از قبر حاجب سعید بیرون آمده ... و گرز بآن پیره زن حواله کرد. زن ... از خواب بیدار شد و دیگر از نوحه گری توبه کرد. (و در سال سیصد و نود و نهم) از رحلت فقط یک سوم کتاب را در بر دارد یعنی از سال یکم مرگ پیغمبر تا سال سیصد و نود و نیم، دیباچه را ندارد، از سال یکم آغاز شده، پایان نیز ندارد و سیزده سطر از سال 399 را نوشته و باقیمانده را که در صفحه پسین بوده در این جلد جا نداده است؛
خط: نسخ، بی کا، تا: گویا 1238ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ سفید آهار مهره فرنگی، جلد: روغنی زرد و سرخ، 413گ، 31 سطر (25×14)، اندازه: 20×32سم [ف: 2-520]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 40- عکسی و 413-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-52]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4079
آغاز: بسمله جلد ثانی از کتاب تاريخ الفی در ذکر وقایع سال پانصد و یکم از رحلت خیر البشر عليه؛ انجام: داود افغان را جميعه تما با خود جمع کرده تا ده
خط: نسخ، كا: احمد، تا: 1238ق، جان کرمانشاهان؛ افتادگی: انجام [الفبائی: 64]
14. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4078
آغاز: برابر 2؛ انجام: بعضی از آمرا خود مقرر نمود تمام شد ... ثانی عشر شعبان المعظم من شهور سنه 1238
خط: نسخ، كا: احمد، تا: 1238ق، جان کرمانشاهان [الفبائی: 64]
15. تهران؛ مجلس: شماره نسخه:222
آغاز: برابر 2
جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1244ق؛ 609گ، 34 سطر، اندازه: 12×25سم [ف: 2-125] 16. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1740
آغاز: برابر 2؛ انجام: آن کوهستانرا بجا گیر بعضی امراء خود داد و السلام من فضله العميم و لطفه الجسيم
جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: احمد بن ابوالفتح شريف حائری اصفهانی، تا: 1245ق، جان کرمان؛ مهر: ناصرالدین شاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 34 سطر (23×10)، اندازه: 31×18سم [ف: 4-201]
17. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:904
آغاز: برابر
2؛ انجام: شاه قصد فارس کند از بغداد به اصفهان آمد و از وقایع ایشان انکه یحیی بن عثم بن مغربی جلد اول؛ خط: نسخ، كا: احمد بن ابوالفتح اصفهانی، تا: 1246ق، جان کرمانشاه؛ 1252ص، 28 سطر (12×22)، اندازه: 31×19سم [ف: 42]
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 1379
همان نسخه بالا [نشریه: 5-316]
18. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:905
آغاز: بسمله، وقایع سال پانصد و يكم از رحلت سید بشر عليه و آله التحية من الملك الاكبر؛ انجام: برابر جلد دوم، خط: نسخ، كا: احمد بن ابوالفتح اصفهانی، تا: جمادی الثانی 1246ق، جان کرمانشاه؛ 1406ص، 34 سطر (23×10)،
اندازه: 31×18سم [عمومی اصفهان (فرهنگ سابق): في: 1-19]
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 1280
همان نسخه بالا [نشریه: 5-316]
19. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:10929
ص: 549
آغاز: بسمله. ذکر وقایع سال پانصد و يكم از رحلت سید بشر عليه و آله التحية من الملك الأكبر. در اوایل اینسال سلطان سنجر لشکرهای خراسان را جمع آورده بخاطر بهرام شاه بن مسعود شاه غزنوی متوجه غزنه شد؛ انجام: برابر
جلد 2، از سال 501 رحلت یعنی از عزم سلطان سنجر برای حمله به غزنین و جنگ با ارسلانشاه را تا سال 982 هجری مطابق با 972 رحلت مقارن با پنجاه و چهارمین سال سلطنت شاه طهماسب صفوی (930-984)؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1261ق؛ قبل از آغاز کتاب آمده است: «در روز سه شنبه پانزدهم شهر جمادی الاول یکهزار و دویست و نود و چهار هجری مطابق سال خیریت مال او دئیل سر کار مستطاب اشرف والا شاهزاده بهمن میرزا این جلد دوم کتاب تاريخ الفی را بنواب غلام شاه میرزا بخشیدند که ملک مخصوص او باشد و على الدوام مطالعه و مذاکره نماید والسلام 1294». در پایان آمده است: «حسب الحكم نواب اشرف ارفع والا صاحب اختیار كل ممالک آذربایجان بهمن میرزا حرسه الله که ولیعهد مغفور نایب السلطنه العليه عباس میرزا ابن سلطان فتحعلیشاه قاجار طاب الله ثراه را بهمین فرزند و پادشاه جمجاه انجم سپاه محمد شاه غازی خلد الله ملکه را کهین برادر است بتاريخ سنه هزار و دویست و شصت و یک هجری که در دارالسلطنه تبریز تشریف داشتند استنساخ جلد ثانی این نسخه شریفه که موسوم بتاريخ الفي است انجام پذیرفت و بتصحيح جمعی از فضلاء بقدر وسع بصحت پیوسته داخل کتابخانه مبارکه گردید والسلام»، دارای کمند، مجدول؛ واقف: محمد بریمانی، خرداد 1351؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی، 496گ، 33 سطر، اندازه: 33×20سم [ف: 9-16]
20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1550
جلد اول، از آغاز مرگ پیامبر تا سرگذشت طغتكين؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1266ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 511گ، 30 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 3-293]
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1233
آغاز: برابر 1؛ انجام: (سال 784) چنانکه دو روز دکان و بازارها بسته ماند و روز سیم سلطان فرمود تا منادی کردند که مردم بحال خود باشند (بتاریخ شهر محرم الحرام پیچی ئیل سنه 1314 بجهت تقدیم کتابخانه بندگان جناب مستطاب اجل اكرم افخم آقای (پاک کردند) مد ظله العالی بید اقل بندگان میرزا حیدر علی بن مرحوم آقا میرزا زین العابدین علی آبادی طاب ثراه تحریر شد.
از آغاز تا رویدادهای 722 (سلطان ابوسعید)؛ خط: نستعلیق خوش، کا: میرزا حیدر على بن آقا میرزا زین العابدین علی آبادی، تا: 1314 ق، برای تقدیم به کتابخانه جناب مستطاب اجل اکرم (پاک کرده اند). با سرلوح و جدولبندی چند راه؛ مجدول، یک سرلوح آراسته و رنگارنگ؛ کاغذ: ترمه آهار مهره، جلد: مقوای مشکی ته میشن، 270 گ، 15 سطر (22×14/5 )، اندازه: ×22 30سم [ف: 6-2446]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:5-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ عکسی ف: 2-52]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3589
آغاز: بسمله، جلد ثانی از تاریخ الفى وقايع سنه 401 از رحلت حضرت خیر البشر(صلی الله علیه وآله وسلم) که در اوایل این سال سلطان سنجر بن سلطان ملک شاہ سلجوقی؛ انجام: چون خزانه را تسلیم چنگیز خان کرد از نزد وی مرخص شد و بملازمت التاخان رفت. جهة تقدیم کتاب خانه مبار که حضرت مستطاب اجل اكرم افخم آقای سعد الملک روحنا فداه بيد اقل العباد بهاء الدین علی آبادی اتمام پذیرفت في شهر صفر المظفر سنه 1313.
جلد دوم، شامل وقایع تاریخی سال های 501 تا 601ق؛ خط: نستعلیق خوب، كا: بهاء الدین علی آبادی، تا: 1331ق؛ این نسخه را برای کتابخانه سعدالملک نوشته، یک سرلوح مذهب، با نقاشی با آب طلا و لاجورد، مجدول؛ کاغذ: شکری رنگ فرنگی نازک، جلد: گالینگور مشکی عطف تیماج، 412ص، 15 سطر، اندازه: 22×29/5سم [ف: 10-1558]
23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:223
جلد دوم، در اخبار و سوانح دوره سلاطين مغول تا ایام سلطنت شاه طهماسب صفوی، از سال 687 تا سال 936 رحلت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 475، 25 سطر، اندازه: 11×22/5سم [ف: 2-125]
24. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:594
آغاز: برابر 2؛ انجام: سال چهار صد و نود و نهم از رحلت سید بشر عليه واله التحيه من الملك الاكبر از جمله وقایع اینسال آنکه چون سلطان محمد از یاغی شدن ایلغاری و اتابک طغتكين و اتفاق ایشان با فرنگ خبر یافت صاحب همدان امیر بر سق بن برسق راه سپهسالار لشگر گردانیده بجنگ ایلغاری و اتابک طغتكين فرستاد ... و از جمله وقایع اینسال آنکه فرنگیان شهر دفینه که از شهرهای ولایت شام بود از دست عمال و نواب اتابک طغتكين گرفته بواسطه ... از سال اول رحلت تا سال نهصد و هشتاد و سه بعد از رحلت است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ از کتب مرحومه مهد علیاست و به سال 1322 ق از عرض
کتابخانه مبار که گذشته، مجدول، مذهب، یک سرلوح مذهب مرصع کاغذ: ترمه اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم طلائی منقش به گل و بوته الوان با تزیینات، 687ص، 41 سطر، اندازه: 29/5 × 42/5 سم [ف: 5-25]
25. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:595
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، یک سرلوح مذهب مرصع کاغذ: ترمه اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوای وکش چرم پشت گلی رنگ، 1407ص، 41 سطر، اندازه:
28/7×42/5سم [ف: 5-28]
26. تهران؛ سلطنتی، شماره نسخه:596
ص: 550
آغاز: وقایع سال چهارصد و نود و نهم از رحلت سید البشر(صلی الله علیه وآله وسلم) من ملك الاكبر از جمله وقایع این سال آنکه چون سلطان محمد از یاغی شدن ایلغاری و اتابک طغتكين و اتفاق ایشان با فرنگ
خبر یافت؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، یک سرلوح مذهب مرصع کاغذ: ترمه اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم طلائی منقش به گل و بوته الوان با تزیینات، 787ص، 42 سطر، اندازه: 42×30سم [ف: 5-30]
27. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1229
آغاز: و گفت از رسول خدا ... شنیده که فرمود والی این امر قریش اند سعد گفت آری زید بن ثابت انصاری برخاست (سال يكم)؛ انجام: پس امام حسين عليه السلام فرمود سبحان الله بنده مؤمن پیش حضرت حق ... عزیزتر است از آنکه روح او را در حوصله مرغ سبز کند ای يونس هر گاه قبض روح مؤمن شد خدای تعالی او را در قالبی از سال وفات، سال 11 هجری تا 49 هجری؛ خط: نستعلیق، بی کا بی تا؛ کاغذ: فرنگی کلفت، جلد: تیماج سرخ ضربی، 370گی، 11 سطر (17×11)، اندازه: 25×19/5 سم [ف: 6-2442]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 1-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ عکسی ف: 2-52]
28. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1230
آغاز: در قالبی مثل این قالب در می آورد پس میخورند و مینوشند
(دنباله شماره پیش، درباره سال 26)؛ انجام: ذکر وقایع سال چهل و یکم از رحلت ... و وظیفه آنکه بقول جمعی سفها که طالب فتنه اند عمل ننمایند و السلام امام حسین علیه السلام در جواب نوشت. جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب 344گ، 11 سطر (17×11)، اندازه: 25×19/5 سم [ف: 6-2445]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2-عکسی و 382-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ عکسی ف: 2-52]
29. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:1231
آغاز: و خصومت افتد تا او فارغ البال باشد مروان گفت والله يا سعید که تو بهتری از من پس مروان از سعید عذر خواسته باز گشت (سال 43)؛ انجام: و علی بن عیسی را که قبل از این بمدتی مدید از ایالت دیار خراسان عزل شده باز بامارت آن دیار نصب فرمود و از آنجا باز بجانب بغداد مراجعت نمود و چون (سرگذشت رشید)
درون جلد دارد که آغاز این جلد دنباله سرگذشت معاویه است و صحاف جابجا کرده و باید به جلد رحلت تا 39 پیوست شود و سپس تا سال 77 را ندارد و از 78 دارد تا پایان خلافت هرون؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 320گ، 11 سطر (17×11)، اندازه: 25×19/5
سم [ف: 6-2445]
30. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1232
آغاز: و برای او استمالت نامه فرستد و او را بموقف خلافت طلب دارد باین عنوان که باو نویسد که ای برادر بوجود توجهت تمشیت مهات خلافت و انتظام امور مملکت ... احتیاج تمام است (داستان امین و مأمون)؛ انجام: ذکر سلطنت منصور بن نوح بن نصر بن احمد سامانی ...... و البتكین در غزنین مستقل گشت و در محرم اینسال (سال 340 مرگ پیامبر).
از دنباله سرگذشت معاویه آغاز می شود تا پایان کار هارون الرشید؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 364گ، 11 سطر (18×11)، اندازه: 24×19/5 سم [ف: 6-2445]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:3- عکسی و 4-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ عکسی ف: 2-52]
31. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1234
آغاز: وقایع سنه هشتصد از رحلت خير البشر .. صاحبقران گیتی استان در دوازدهم محرم از آب سند عبور نمود؛ انجام: از رحلت حضرت خير البشر ... میرزا سلطان ابوسعید پادشاه ایران امیر احمد برلاس را بفارس در گزین و امیر فرمان شیخ را بیزد و امیر حاجی يساولرا بابر قوه و اسکندر رکابدار را بقم تعیین نمود ... و پسران امیر علی شکر با او نیز بیوفائی کرده در همدان او را بقتل آوردند را میرزاده حسین علی (بجهت تقدیم کتابخانه حضرت مستطاب اجل اكرم افخم آقای ... (پاک شده) روحی فداه بیداقل چاکران عباس بن ابو الحسن منشی باشی علی آبادی سمت تحریر یافت في شهر شعبان سنه 1313) خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، با سرلوح آراسته با کاغذ: فرنگی کلفت، جلد: تیماج سرخ ضربی گرد آن مشکی و مقوائی، 232 گ، 15 سطر (22×14/5 )، اندازه: 30×22سم [ف: 6-2446]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 6-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ عکسی ف: 2-52]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4330ف
نسخه اصل: نسخه های بالا (دانشگاه 1229-1234) [فيلمها ف: 3-46]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:414-عکسی
نسخه اصل: نسخه های بالا [عکسی ف: 2-52]
tārīx-e aleksānder-e avval emperātūr-e rūs
مترجم: ماردروس ق 19 میلادی ترجمه: 8 ذیقعده 1283 ق در زمان ناصرالدین شاه قاجار یک دوره تاریخ روسیه به فارسی ترجمه شد که جلد چهارم آن این کتاب است. در این کتاب به طور مفصل شرح حال الكساندر اول امپراطور معروف روسیه از زمان خردسالی تا آخرین روزهای زندگی او آمده است. ترجمه آن سلیس و خالی از اغلاق می باشد ولی متن فارسی آن از اغلاط املایی بر کنار نیست.
ص: 551
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:474
آغاز: تاریخ جدید. باب پنجم، شرح حال الكساندر اول. ذکر خدمات الكسندر اول، نمره 96 در روز دوازدهم ماه مارت في سنه 1801 هنگامی که الكسندر به تخت روسیه برقرار گردید؛ انجام: که تدبیر عظیم پطر کبیر و مساعی کاطارینای دویم و الكسندر بحد تکمیل رسد
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: جمعه 8 ذیقعده 1283ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی لب طلایی، جلد: تیماج سیاه با گل و بته زر، 224گ، 11 سطر (14×8)، اندازه: 22×15سم [ف: 1-458]
tārīx-e emāmān va šāhān va filsūfān
در دو «باب»:
1. دوازده امام، 2. پادشاهان و فیلسوفان. پادشاهان هند را از تاريخ أكبری نقل کرده است.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1525
آغاز: بسمله. بر دقیقه شناسان دفاتر معرفت کردگار ... پوشیده نماناد که در اول این کتاب سمت گزارش یافته که دنیا مقر طوایف؛ انجام: محمد خان رابع بن ابراهیم خان به تاریخ سنه 1058 به سلطنت رسیده و مدت سلطنت و ارتحال او و سلاطین بعد چون معلوم نتوانست نمود، لذا به همین اکتفا نمود. در سلخ ذیقعده 1122 به اتمام رسید. و موقع است که ... یاد بنمائید.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 1 ربیع الثانی 1228ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی یک لا، 159گ، 19 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 3-294]
tārīx-e emām hasan-e mojtabā
رساله مختصری در شرح زندگانی امام ابو محمد حسن بن على(عليه السلام)شامل صلح آن حضرت تا شهادت است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11617/10
آغاز: شافيه بيان حسب و نسب و جلالت خود فرمود و در ضمن آن مفاخرتها گفت؛ انجام: بر پشت جنازه آنحضرت پای برهنه می آمدند و میكریستند و روایت کرده است. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: مقوایی سفید، 28گ (49-76)، 17 سطر (9/5×15/5)، اندازه: 20/5×15/5 سم [ف: 29-362]
tārīx-e emām hoseyn
غیر همانند:
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:26027
بی کا، بی تا، خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه ]
2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:3217- 16/227
آغاز: برو بریز زمرگم به فرق خاک سیاه *** اجل رسید ان لا اله الا الله / همان امین خداوند مهربان است این*** یقین بدان ملک الموت قبض جان است این؛ انجام: پرسید یکی ز من که تصدیق تو چیست *** این هست علی و آن عمر حق با کیست / گفتم به جواب من يقين دانم و بس***این شیر خداست عمر ندانم .... کیست به نقل از عين البكاء بروجردی و محرق القلوب نراقی و دیگران به نظم و نثر؛ خط: نسخ، كا: براتعلی بن نوروز علی، تا: پنج شنبه 27 جمادی الثانی 1255ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج مشکی، 165گ، 15 سطر، اندازه: 22×10سم [ف: 2-691]
٣. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه:253
آغاز: حضرت فاطمه فرمود تا حسین و حسن عليهما السلام را بخواند و گفت ای جانان مادر؛ انجام: مرا هست جانی که کردم فدا*** در این را برای رضای خدا متفرقاتی است در تاریخ امام حسین(عليه السلام) و وقایع کربلا و دارای اشعار بسیار؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 59گ، مختلف السطر، اندازه: 16/5 × 21/5 سم [ف مخ: 169]
4.؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2829- 15/69
آغاز: حضرت رسالت پناه (صلی الله علیه وآله وسلم)فرمود که حق تعالی را ملکی هست که دردائیل می گویند و او ... ده هزار بال داشت و از میان هر بالی تا بال دیگر؛ انجام: فصل در بیان آنچه از غرائب معجزات بعد از شهادت آن حضرت به ظهور آمد ... حضرت صادق عليه السلام عرض کردم که من حاضر می شدم در مانند جلاء العيون علامه مجلسی ولی غیر از آن، مؤلف این رساله را در چند« فصل» قرار داده که در نسخه ها تا فصل شانزدهم موجود است. مؤلف در این رساله وقایع کربلا و عاشورا را به تفصیل بیان نموده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج مجدول، 116گ، 21 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-683]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13759/6
آغاز: حمد و ثناء مخصوص شاهنشاهی است که در دار دنیا و دوستانش مقهور؛ انجام: غبار سرخی پیدا شد ... عذاب الهی بر زمین نازل می شود آه واویلا مؤلف برای منبرهای خود تهیه نموده است؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 19گ (45ر -63ر) [ف: 37-294]
. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14375
آغاز: هیچ قربتی در سفر و همنشینی در حضر برابر ذکر و شکر او نیست دوم اذا وقعت في بلية فاستعن بالله اگر ببلایی درمانی و عافیت از تو کناره گیرد؛ انجام: در کنز الغرایب آورده که مهتر و
ص: 552
بهتر و بزرگتر همه یاران دوزخ مایست او را شدید گویند ... محاربان کوفه و شام که در آن معرکه حاضر بوده اند. مقتلی است در شرح حال و وقایع اهل بیت (عليهم السلام) خصوصا وقایع جان گداز کربلا. مؤلف کتابش را در چند باب ترتیب داده و در آغاز آن، از ابتلائات پیامبران قبل از اسلام شمه ای بیان نموده و بعد از آن اندکی از مصایب حضرت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام)ذکر نموده و پس از آن وقایع کربلا را مفصل به صورت مقتل، بدون ذکر مأخذ بیان نموده است. مؤلف در اثنای کتاب مکرر اشعاری به فارسی از شاعران ذکر می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 218گ، 16 سطر، اندازه: 23×19 سم [ف: 38-505]
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17579
واقعات و حالات شهادت امام حسن؛ بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 33719/9 سم [رایانه]
tārīx-e emām rezā
مؤلف می گوید: محمد حسین خان اظهار نمود که همیشه در سویدای خاطر برادرم مرحوم علی رضا خان بود که به سعی وی کتابی به لغت فارسی در ذکر احوال و معجزات و مدت عمر و کیفیت شهادت و محل دفن امام رضا(عليه السلام) به نحوی که در اخبار و آثار معتبره وارد شده، تألیف شود تا آنکه آن مرحوم داعی حق را لبیک گفت و خان از من خواست تا کتاب مذکور را بنگارم و من این کتاب را در 15 «فصل» نگاشتم. غالبا از قدما چون ابن شهر آشوب، مفید، اربلی، راوندی ... و كتب آنان نقل می کند و در موارد اندکی با عنوان «مؤلف گوید» توضیحی مختصر می آورد. عنوان «فصل»ها چنین است: 1. احوال والده آن حضرت و کیفیت ولادت و اسم و لقب و کنیت و نقش خاتم آن جناب؛ 2. نصوصی که بر امامت آن حضرت به خصوص وارد شده است؛ 3. معجزات و غرایب حالاتی که از آن سرور اهل سعادت مشاهده شده است در دو بیان؛ 4. محاسن اوصاف و مکارم اخلاق و جوامع سنن و آداب و خصال آن برگزیده خداوند متعال؛ 5. مجملی از احوال آن حضرت از وقت ولادت تا زمان شهادت و مدت عمر؛ 6. احوال آن حضرت در زمان هارون؛ 7. معجزات و احوالی که در حال رفتن آن حضرت به جانب خراسان اتفاق افتاد؛ 8 ورود آن حضرت به مرو و ملاقات با مأمون و تکلیف نمودن مأمون آن جناب را به قبول ولایت عهد؛ 9. آنچه در میان آن حضرت و مأمون بعد از ولایت عهد واقع شد؛ 10. احتجاجاتی که مأمون خود برای تقرب به آن حضرت با مخالفان می کرد؛ 11. خروج آن حضرت به نماز عید و طلب باران و غیر آن به خواهش مأمون؛ 12. اموری چند که ذکر آن در این مقام مناسب است؟ 13. اخباریکه از رسول خدا(صلی الله علیه وآله وسلم)و ائمه طاهرین (عليه السلام)در خصوص شهید شدن آن حضرت تاریخ امامان - تاریخ امپراطور 553 وارد شده است؛ 14. کیفیت شهادت آن حضرت؛ 15. ذکر ازواج و اولاد و اخوان و اصحاب و اقارب آن جناب؛ خاتمه در ذكر معجزات و کراماتی که در نزد ضریح مقدس به ظهور رسیده است.
قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 684
آغاز: مخادیم لازم التكريم يعنی ثمره شجره رفعت وعظمت ونور حديقه مردمی ومکرمت.. محمد حسین خان ... اظهار نمود که همیشه در سویدای ... تألیف این کتاب بهمان نحو که در خاطر غفران مآب مخمر و مصور بوده است نمود و مشتمل است بر پانزده فصل؛ انجام: قلنق تاش می گفتند و او با جمع دیگر در آنجا بودند و آن کیسه را کسی از من دزدید و من ملتفت نبودم و چون خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز ( یک صفحه) و انجام؛ مصحح، خط خوردگی دارد؛ 122گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-90]
tārīx-e emperātūrān-e ālmān va pāp-hā-ye rom
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو 1694-1778 میلادی
volter, ferānswā mārī āro’e do (1694-1778)
ترجمه ای از فرانسوی به فارسی از کتاب ولتر، نویسنده و شاعر معروف فرانسه، است. این ترجمه تا وقایع سال 1964 میلادی رسیده و ناتمام مانده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:224
آغاز: پس از سپاس و ستایش خداوند جهان و جهانیان و درود خاتم پیغمبران خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 108گ، 108 سطر، قطع: رحلی اندازه: 26×15/5 سم [ف: 2-126]
tārīx-e emperātūr nīkolā va vaqāye‘-e sī sāl saltanat-e ū
مترجم: ریشار خان ، یوسف 1868-1935 میلادی تاریخ ترجمه: 1275ق مترجم: موسیو ریشار خان فرانسوی با تصحيح دوستعلی خان معير الممالک. این کتاب قسمتی از تاریخ روسیه است، در چند فصل»: 1. از تولد گران دوک نیکولا تا مکتوب او به خلیفه مسکو؛ 2. از تفصيل حالات و امپراطوری الكسندر تا بروز اغتشاش در مسکو؛ 3. از رسیدن میشل به شهر پطر تا توبه و اطاعت سربازان یاغی؛ 4. از گرفتن پرنس ترويد سکائی تا گرفتن بزرگان اغتشاش در ولایات؛ 5. از حرمت داشتن اهالی سفارتخانه تا انتقال جنازه امپراطور؛ 6. از آمدن دوک ولين تان
ص: 553
به شهر پطر تا اخراج بلد شدن مفسدین، 7. از آمدن چند نفر متشخصین به شهر پطر تا تهیه و تدارک جنگ؛ 8 از اعاده جنگ ایران تا صدور دستخط؛ 9. از اعلام جنگ به دولت عثمانلو تا فتح لشکر فرانسه در ولایت پلاستر؛ 10. از اعاده جنگ تا ناخوش شدن امپراطور؛ 11. از رفتن سفیر روم به پطر تا وفات یافتن گران دوک قسطنطن؛ 12. از نزول بلا در ولایت ورشو تا بستن عهد نامه پنهانی دولت عثمانلو با دولت روس؛ 13. از اغتشاش جدید در مملکت له تا سفر نیکولا بدول خارجه؛ 14. از پیدا شدن بلای هولناک تا ظلم دولت روس به ملت کاتوليک؛ 15. از امور شرقی تا کم کردن لشکر؛ 16. از جواب و سؤال دولت روس با پاپ تا توجه امپراطور بامپراطریس؛ 17. از اغتشاش ماه فوریه در پاریس تا سال بیست و پنجم جلوس امپراطور؛ 18. از ایام بخت برگشتگی امپراطور نیکولا تا اعلام نامه چهار دولت و نامه كنت نسل ورد جواب دولت انگلیس؛ 19. از دورویی دولت روس تا جنگ در شهر الم؛ 20. از غروب کردن کوکب بخت امپراطور نیکولا تا وفات یافتن امپراطور نیکولا؛ 21. در اوصاف امپراطور نیکولا. در این کتاب بیش از بیست و یک فصل دیده نشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:145
آغاز: پس از فهرست فصل اول: مورخ می گوید بتاریخ سیزدهم ماه دسامبر 1553 عیسوی مطابق سنه 1961 انجام: مختصر گویم مردان بزرگ نمی میرند تمت (تم) الكتاب بعون الملک الوهاب سنه 1275
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1275ق، جا: تهران؛ محشی، به خط ناصرالدین شاه چنین آمده: «ترجمه تاریخ نیکولای امپراطور روس مرحوم است که داده بودیم موسیو ریشار فرانسوی ملقب به میرزا رضا ترجمه کند به توسط دوستعلی خان معير الممالک روز چهارشنبه 14 شهر جمادی الثانی (الثانية) بحضور آوردند یونت ئیل سنه 1275 در طهران»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز مجدول زر ضربی، 401گ، 17 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 24/3×17سم [ف: 1-139]
tārīx-e amīr-al-mo’menīn ‘alī
جمال حسینی، عطاء الله بن فضل الله، - 930؟ قمری
jamāl hoseynī, ‘atā’-ol-lāh ebn-e fazl-ol-lāh (-1524)
تاریخ مختصری است در زندگانی امیر مؤمنان علی(عليه السلام) با استفاده از کتب تاریخی نظیر فتوح ابن اعثم و مستقصی.
اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه:717/4
آغاز: فرموده از این خطب جليل از ایشان هر دو لابد است پس مالک اشتر و حکیم بن جبله به نزد هر دو رفتند و گفتند؛ انجام: التقى المنتجب الولي المعرب سليل عبد المطلب و سيد العجم و العرب صلی الله عليه و سلم كثيرا پس از ... فرود آمد و امر خط: نسخ، كا: امیر محمد معصوم بن میر ابوالخان حسینی کر مرودی، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ 75گ (121ر 195پ)، اندازه: 30720سم [ف: 3-533]
← تاریخ امیر تیمور گورکان← سعادت نامه
← تاریخ امیری ← کاخ کیوانی
tārīx-ul amīr yašbak az-zāhirī wa raḥla min-al qāhira ilā āsīyā aş-Şuğrā
مؤمنی، محمد بن بهادر، ق 9 قمری
mo’menī, mohammad ebn-e bahādor (-15c)
[فهرس المخطوطات المصورة (معهد المخطوطات العربية)، التاریخ 1/76]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1227/2
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي نصر عباده المؤمنين و أيدهم بكلمة التقوى و جعلهم .. أما بعد فلما كان نهار الاثنين العاشر من شهور شوال سنة خمس و سبعین و ثمان مائة توجه المقر الأشرف الكريم العالي الأميري الكبيری ... يشبک الظاهري ثم الأشرفي؛ انجام: و جمع بعض المتأخرين سيرته في مجلد كبير الى آخر أيام ولده شاه رخ الذي طال مدته الى سنة 850 اللهم اختم لنا بخير و للمسلمين آمین و الحمد لله وحده ...
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 107ص (107-213)، 12 سطر [عکسی ف: 522-3 ]
tārīx-e amīn va ma'mūn
قاجار، عبدالحسين بن مؤيد الدوله
qājār, 'abd-ol-hoseyn ebn-e mo’ayyed-od-dowle
اهداء به: به نام میرزا عبدالوهاب خان جلال الملک
تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه: 31
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، قطع: خشتی [نشریه: 5-619]
tārīx-ul ’anbīyā’-il akābir wa bayān-u uli-1-azm-i min hum
ابن وزیر، عبدالباسط بن خليل، 844-920 قمری
ص: 554
ebn-e vazīr, 'abdolbāset ebn-e xalīl (1441-1515)
رساله مختصری است در تاریخ پیامبران، در مقدمه گوید: «هذه لطيفة مختصرة ظريفة مباركة شريفة تشتمل على تاريخ ما بين الأنبياء الأكابر من المدد و السنين و الأعوام و بیان اولی العزم منهم ... جمعتها من كلام العلماء الأعلام و الائمة في هذا الشأن من آدم الى نبينا محمد عليهما الصلاة و السلام». . دکتر محمد کمال الدين عزالدین این رساله را تحقیق و آماده چاپ کرده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1249/2
آغاز: بسمله. قال العبد الفقير إلى الله تعالى الحفی عبدالباسط بن خليل الحنفى عنه عفى أما بعد حمدالله تعالى على جزيل نواله ... آدم صفی الله (علیه السلام)، هو أبو البشر و یکنی أبو محمد و أبو صالح أيضا؛ انجام: الكريم من النقص هذا آخر ما فتح الله تعالی به من الكلام في هذا المقام و السلام خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ ؛ 17ص (29-45)، 9 سطر [عکسی ف: 3-560]
tārīx-e anbīyā
امیر علیشیر نوائی، علیشیر بن کيچکنه، 844-906؟ قمری
amīr 'alī-šīr-e navā'ī, ‘alī-šīr ebn-e kīčakne (1441 1501)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4088
آغاز: بسمله کنون وقت است کز کلک سخن گوی؛ انجام: شيوه
خفيه تقدير دن مستبعد خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 23 سطر
(15×7)، اندازه: 23×14سم [ الفبائی:-98]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض11923
خط: شکسته نستعلیق، کا: مریم میرهادی، بی تا [الفبائی: 98]
٣. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3582/17
آغاز: بسمله. آدم صلوات الله عليه خلقتی آدم نینک کنیتی ابوالبشر در انجام: نو شیروان عادلین وزیری ایردی آنینک سوزلرلاریدین دور ... چون انبیا علیه السلام سوزی و عباد و حکما تاریخی على الاجمال مذکور بولدی ایمدی عجم ملوک ذکریکا شروع قیلای ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: ابریشمی و ترمه، جلد: چرمی سیاه و باسمه منقش، 25گ، اندازه: 34×23/5 سم [ف: 3-1111]
tārīx-e anbīyā
تاریخ امیرالمؤمنین - تاریخ انبیاء شیرازی، محمد حسین بن فخر الدین، ق 14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
گزیده ای از تاریخ پیامبران از حضرت آدم تا وقایع سال 35 بعد از هجرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) ظاهرا بر گرفته از ناسخ التواریخ.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:105
آغاز: تشخيص مساحت زمین و قسمت ارض ربع مسكون فسحت زمین از کران تا کران صد و نود و شش ملیان میل در میل بود خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ از کتاب های عبدالحسین سپنتا؛ جلد: تیماج سبز بدون مقوا.، 248گ، مختلف السطر، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 1- 82]
tārīx-e anbīyā
همانندی نامعلوم 1. تهران: ملی؛ شماره نسخه:25863
بی کا، بی تا؛ خریداری از حوزه علمیه ولی عصر کرمان [رایانه ]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20721
بی کا، بی تا، خریداری از پروین محمودیان [رایانه]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17463
تاریخ انبیاء؛ بی کا، بی تا؛ خریداری از مصطفی حسینی؛ اندازه: 21/4×13/2 سم [رایانه]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20814
بی کا، بی تا، خریداری از قربان بالازاده [رایانه ]
tārīx-e anbīyā'
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:17873
آغاز: الحمد الله الذي انبت الخلق نباتا وجعلهم حياء؛ انجام: يدفن الى جنب قبر نبينا محمد برحمتک یا ارحك الراحمیم احادیث خلف عنوان شناسه)، تا احوال ذوالقرنین؛ خط: نسخ، كا: عبدالوهاب بن ابراهیم، تا: 1259ق؛ کاغذ: شکری، جلد: اسقاطی، 14 سطر (17×10)، اندازه: 23×15 سم [رایانه]
← تاریخ انبیاء و اوصياء و ملوک ایران ← تاریخ انبیاء و سلاطین
tārīx-e anbīyā' va a'emme
نسائی، حسن بن حسن، 1237-1316 قمری
fasā’ī, hasan ebn-e hasan (1822-1899)
ص: 555
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16993
آغاز: بوحدانیتک عما يليق بذاتك مما؛ انجام: البته که تو را خواهد کشت اما آنکه
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج، 25 سطر (22×12)، اندازه: 30×18سم [رایانه]
tārīx-e anbīyā' va a'emme
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:29179
آغاز: بسمله، حمد له، بدان ای فرزند صالح که آنکه حضرت عزت جل و جلاله و عظم نواله وقع شانه فرمود: انجام: امام دوازدهم محمد بن حسن العسكر کنیت او مولانا ابوالقاسم المهدی مولو سامره.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با عطف پارچه ابعاد متن: 15/5×7/5 ، اندازه: 20/8×13 سم [رایانه]
← تاریخ انبیاء و پادشاهان← تحفه سلیمانی
tārīx-e anbīyā' va salātīn
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 492/22
آغاز: حمدله ... اما بعد این کتابیست در ذکر مجملی از احوال پیغمبران که نام ایشان در قرآن و حدیث صریحا آمده است؛ انجام: طبقه آق قوینلو بنهایت انجامید
تاریخ عمومی ایران است و تا شاه اسمعیل می رسد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 10؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن قرمز، 125ص (128-4 هامش)، 18 سطر، اندازه: 12/2 × 20/7 سم [ف: 5-42]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5746
آغاز: که گفت رب لاتذر على الأرض ... طوفان فرستاد و نوح با این هشتاد تن در کشتی نشستند؛ انجام: پادشاه مغفور ابوسعید ... در حال حیات ارپاخان را ولی عهد خود گردانند و الله اعلم بالصواب.
زمان سلطان محمد خدابنده و سلطان ابوسعید گورگانی، قسم دوم آن در ملوک فرس و مشاهير انبیاء است، در چند طبقه تا می رسد به طایفه هشتم مغول از قسم چهارم در ذکر سلاطین معاصر بنی عباس؛ خط: نستعلیق، کا: کمترین مریدان حضرت شاه محیی الدين بنده الدين (؟)، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز کاغذ: سپاهانی، جلد: گالینگور، 38گ، 15 سطر (16×6)، قطع: بغلی، اندازه: 18×11سم [ف: 16-82]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4178
آغاز: حضرت ابو البشر عليه السلام، ابوالبشر لقب شریفش صفی الله است؛ انجام: پاکویه از اقلیم پنجم است هوایش بگرمی مایل است.
در این کتاب فاتحه و خاتمه ای وجود ندارد و از آخر هم دنباله مطلب ناتمام مانده است، به همین جهت مؤلف شناخته نمی شود. تاریخی است مختصر که از احوال آدم ابوالبشر آغاز شده و به وقایع زمان شاه عباس ثانی تا سال 1067ق پایان می پذیرد، و در آخر لاحقه ای دارد مشتمل بر جغرافیای ربع مسکون در سه صفحه با یک صفحه نقشه اقالیم سبعه که در اصل کروی بوده. مؤلف این کتاب تاریخ صفویه و بالاخص تاریخ شاه عباس ثانی را که
خود معاصر وی بوده است به تفصیل بیشتر نوشته و وقایع سنواتی زمان او را از شب جمعه شانزدهم صفر 1052 که در کاشان جلوس کرده است تا ربيع الأول 1067 به قلم آورده، نیمی از آن پاره شده و از میان رفته است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 11؛ تملك: مرحوم تقی دانش تهرانی (مستشار اعظم) که در 1347 ق، مالک این نسخه بوده نوشته است که خط شفيعاست. و خطاست چه کاتب این نسخه را نمی توان در شمار خوشنویسان آورد تا به شفيعا چه رسد؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج خرمایی، 42گ، مختلف السطر، اندازه: 37×24/8 سم [ف: 7-28]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6645/17
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد این کتابی است در ذکر مجملی از احوال پیغمبران که نام ایشان در قرآن و حدیث صریحا آمده است؛ انجام و در سنه عشرین و تسعمائة بار دیگر آمده آنجا به دست لشکر ظفر اثر به قتل رسید و دولت طبقه آق قوینلو به نهایت انجامید. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، در حاشیه به چلیپا؛ جلد: تیماج تریاکی با ترنج و سرترنج، 130ص (حاشیه 1-130)،
18 سطر، اندازه: 21614سم [ف: 20-173]
5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3126
آغاز: و همین عين جبر است. جواب گوئیم که جبر نیست بلکه عین اختیار است؛ انجام: و اما احوال بعضی از پادشاهان عرب و اهل جاهلیت انشاء الله تعالی در کتاب احوال رسول خدا محمد مصطفی مذکور خواهد شد
تأليف 1258 قمری؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1259ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری 295گ، 19 سطر (10×15/5)، اندازه: 21×15سم [ف: 5-1541]
6. اصفهان: شهرداری اصفهان، شماره نسخه:3
در ذکر شمه ای از اخبار سید المرسلین است و می رسد به تاریخ اهل بیت و امویان و عباسیان و سپس ذکر ملوک و سلاطین که در زمان خلفای بنی عباس در ممالک اسلام سلطنت می نمودند، عنوان «ذکر شعب» دارد و می رسد به عنوان «جلال الدين منكبرنی» و «حکومت آل صفویه در میان اكراد»؛ بی کا، بی تا
ص: 556
[نشریه: 5-308]
tārīx-e enteqādī
رساله که ابتدایی ناقص دارد با انتقاد به شیوه حکومتی شاه
ظاهرة تمامی شاهان قاجار تا زمان نویسنده شروع می شود که اکثرا از او با عنوان «ریاست کلیه» یاد می کند. عمده انتقادات نویسنده به جز شخص شاه متوجه متولیان امور اقتصادی از جمله مستوفیان است. وی به توصیف جامعه ای می پردازد که مردمش از تفاوت عمل و شاریط نابسامان اقتصادی که ظلم عمال دولت ناشی می شد به جان آمده اند. اما از آنجا که شخص شاه یا همان ریاست کلیه واکنشی از خود نشان نمی دهد، او را هم شریک می دانند. او همچنین به دو گروه به شدت حمله می کند که عبارت از عمال ظالم و مستبد دولتی به همراه علمای درباری هستند که هر دو یکسره در خدمت منافع شاه و دربار قدم بر می دارند. این رساله یکی از رساله های مهم انتقادی عصر قاجار است که می تواند از جمله آثاری تلقی شود که باعث پیدایش اندیشه مشروطه خواهانه در ایران گردید.
آغاز: که اگر در رفع ظلم و بدعت جدید که ضرر آن به ملت و دولت ایران می رسد خلق را ناچار می کند که برای اموال و واولاد خود غارتی ها به وصایت انتخاب کنند
انجام: وجود این جانورها اختیار را از ید قدرت پادشاه بیرون برده اطمینان مالی و جانی را از جمیع خلق ایران سلب کرده است.
چاپ: با تصحیح دکتر میترا مهر آبادی، گنجینه بهارستان، تاریخ 2 (قاجار)، مسلسل 12، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1384ش
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 781
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: آبی خط دار، جلد: تیماج قهوه ای، 62، 9 سطر (19×4)، اندازه: 18×12سم [سنا: ف: 2-59]
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 511
همان نسخه بالا [نشریه: 7-109]
tārīx-e enteqāl-e šohūr-e owlīyā-ye kerām
نجیب خان، محمد
najīb xān, mohammad
تصنیف محمد نجیب خان (آغاز نسخه) در ص آمده «کتاب فاتحه از آدم ع تا ختم الانبیاء حضرت رسول (ص س) و همه اولياء الله و اصفياء الله و اتقياء الله و جميع شهیدان و عارفان و اصلان و عالمان و زاهدان زمان که تصنیف محمد نجيب ... مرحوم ...). در آن کسانی که در روزهای ماه های عربی از 1 ربیع الاول سال 1 (محمد) تا 30 صفر سال 30 (شیخ احمد کابلی و مسور) در گذشته اند بر شمرده شده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8041
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ مهر: «میرزا بیک اسیر ولد میرزا اکرم»؛ کاغذ: هندی، 72، 15 سطر (14×6)، اندازه: 18×10 سم [ف: 17-14]
tārīx-e antākīye
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3630/5
خط: نسخ، كا: قاسم عبدالله، بی تا [ف: 7-7]
tārīx-e enqerāz-e safavīye
ابراهيم بن عليرضا
ebrāhīm ebn-e ‘alī-rezā
اصل کتاب تألیف یک سیاح مسیحی است که از عصر سلطان سلیمان تا ورود اشرف افغان به اصفهان بیست و شش سال در اصفهان بوده است. کتاب او به استانبول می رسد و از زبان انگلیسی به ترکی ترجمه می شود و به نام نصرت نامه چاپ می شود. بعد در ایران در سال 1274 توسط عبدالرزاق بن نجفعلی از ترکی به فارسی ترجمه می شود. در نهایت سید ابراهیم آن ترجمه را بازنویسی می کند و به فارسی فصيح برگردانده می شود.
مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1098
آغاز: حمد و سپاس بیرون از ادراک و هم و قیاس سزای ذات مقدس خداوندی است؛ انجام: عمارت اشرف باره اشرف گویند این باره را شش ماه با تمام رسانیده است
خط: نسخ، بی کا، تا: 1134ق؛ تملك: سید ریحان الله بن جعفر موسوی در 1323 با مهر «العبد ريحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: سید محمد باقر بروجردی؛ در آخر نوشته ای به تاریخ 1321؛ جلد: تیماج گلی، 110گ، 15 سطر، اندازه: 16/5 × 25/5 سم [مؤيد: 96-3 ]
tārīx-e enqelāb-e īrān
تاریخ نیکویی است درباره بیداری ایرانیان و نهضت ملی آنان در سال های اخیر و بیان علل و عواملی که این جنبش را به وجود
ص: 557
آورد، با بعضی از اسناد و مدارک مربوط به عصر ناصری و پس از آن. ترجمه ای است از کتابی خارجی و در بسیاری از فرازها به مانند مقدمه کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» ناظم الاسلام محمد بن علی کرمانی (1337) می باشد، مشتمل بر ده «فصل»: 1. سید جمال الدین نخستین هواخواه اتحاد اسلام؛ 2. امتیاز تنباکو و نتایج آن؛ 3. کشته شدن ناصر الدین شاه؛ 4. مظفر الدین شاه و اعطای مشروطیت؛ 5. محمد علی شاه و قانون اساسی؛ 6. معاهده دولتين روس و انگلیس؛ 7. به هم خوردن مجلس اول؛ 8 وقایع تبریز؛ 9. سقوط تبریز و هیجان ایالات؛ 10. غلبه بیت و خلع محمد علی
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8860
آغاز: فصل اول سید جمال الدين ... مؤلف
گوید در تابستان 1902 میلادی زمانی که دارالعلم كمبريج بقدوم هیئت هواخواهان توسعه مدارس
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور مشکی، 149 گ، مختلف السطر، اندازه: 22×14سم [ف: 23-45]
tārīx-e enqelāb-e tabrīz
ويجویه، محمد باقر
veyjūye, mohammad bāqer
خلاصه ای است از تاریخ انقلاب تبریز و مبارزه مشروطه طلبان سردار ملی، سالار ملی) با مستبدين، مربوط به 1325-1326، به گفته نویسنده: در طول این چهار ماه جنگ و آشوب، سیصد هزار تومان مخارج دعوا شده و چهار هزار و سیصد و دو توپ شلیک گردیده و تحقیق چهار هزار نفر از طرفین کشته شدند و علاوه گرسنگی و گرانی و ... سرانجام قصیه به پیروزی مشروطه طلبان و مردم در ذیحجه 1326 خاتمه یافت، نویسنده که شاهد وقایع و حوادث حساس و پر آشوب بوده با نگارش ساده و روان خود تصویر صحیح و دقیقی از انقلاب مردم ارائه داده است، به ویژه حقایقی از شجاعت، اتحاد، میهن پرستی، وحدت و یکپارچگی مسلمین و آیات عظام و دیگر طبقات را در آن ولایت روشن ساخته است.
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 99
آغاز: همه روزه خیالشان فاسد و مملکت ایران را بکلی نا امن نمودند؛ انجام: الفاظ غير مرغوب را درجه قبول نخواهند گذاشت و نکته نخواهند گرفت
خط: تحریری، بی کا، تا: احتمالا قرن 14؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ از کتاب های مرحوم ابراهیم دهگانه کاغذ سفید خط دار، جلد: مقوایی با رویه نایلون صورتی، 126گ، مختلف السطر، اندازه: 24×15سم [ف: 1-110]
tārīx-e enqelāb-e mašrūtīyat-e īrān
محیط مافی، هاشم، ق 14 قمری
mohīt-e māfi, hāšem (-20c)
تاریخ مفصلی است با تکیه بر کتاب های تاریخی و اسناد و یادداشت های تاریخی برخی از افراد در زمامداری سلاطين قاجار و چگونگی سقوط و علل آن و اوضاع سیاسی دوران قاجاریه و بیان عهدنامه ها و جنگ های واقعه در آن ایام و بررسی اوضاع کلی مملکت ایران و آنچه موجب انقلاب مشروطه شد. این کتاب در چند فصل مفصل تنظیم شده که عناوین آنها در آغاز هر جلد آمده است.
[دنا 678/2 ؛ فهرستواره منزوی 902/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8710
جلد اول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح، با افزودگی ها در حاشیه؛ جلد: تیماج قهوه ای، 306گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 28-218]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8711
جلد دوم، از فصل هفتم تا فصل دهم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای، 329گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 28-218]
3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8712
جلد سوم، از فصل 11 تا فصل 18؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج قهوه ای، 367گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 28-218]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8709
جلد چهارم، از سال 1293 تا 1332ق و کودتای ایران؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14، جلد: تیماج قهوه ای، 348گ، مختلف السطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 28-218]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8713
جلد پنجم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ در چند برگ آغازین مقدمه مؤلف که باید در جلد اول باشد؛ جلد: تیماج قهوه ای، 351 گ، اندازه: 21/5 ×35سم (ف: 28-219]
tārīx-e enkešāfāt va exterā‘āt
منوچهر، ق13 قمری
manūčehr (-19c)
اهدا به: ناصر الدین شاه (1264-1313ق)
در این کتاب به تفصیل از اختراعات زمان نویسنده سخن رفته که از جمله آن اختراع بالون به سال 1781م و ساختن ویولون است. علاوه بر اختراعات، این کتاب حاوی انکشافات جغرافیایی متعدد و اطلاعات زیادی در کشاورزی مدرن است و مجموعة
ص: 558
کتابی است حاوی اطلاعات جالب توجهی درباره مطالب علمی و مفید زمان نگارش آن. در این کتاب اسماء فرانسوی اختراعات مقابل نام کلمه فارسی آنها آمده است.
[دنا 678/2 ؛ فهرستواره منزوی 3800/5 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:465
آغاز: هو الله تعالى شأنه. این کتاب موسوم بتاريخ انکشافات و اختراعات که بفرانسه ... موسوم است ترجمه خانه زاد دولت جاوید آیت قاهره منوچهر است؛ انجام: و در قرن هجدهم متداول شد این ساز غالبا در تماشا خانها استعمال میشد. تمت بالخير و السعادة
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا: تهران؛ سرفصل ها با لاتین؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز، 48گ، 18 سطر (13×8)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 1-450
tārīx-e enkešāf-e ostorālī va ma'mūrīyat-e ānjā
تاریخ تأليف: 1306ق/1989م
ترجمه «کمترین غلام جان نثار، انتوان». نام کتاب و نگارنده و تاریخ در صفحه عنوان به خامه کاتب آمده است. از کارهای روزگار ناصری است. در 16 «فصل»: 1. بیان وضع و امتداد و وسعت آن کشور و فرق میان این اقلیم با دیگر اقلیم ها؛ 2. بیان انکشاف اول استرالیا؛ 3. بیان انتظام سیدنی؛ 4. بیان زمستان اول که در سیدنی ملاحظه شد؛ 5. بیان تأخیر در رسیدن مدد و آذوقه از اروپا ...10. بیان کار کنی و دولتمندی مهاجران ... ؛ 16. بیان حالت اهالی مملکت استرالیا از جمله بومی ها و مقصران نفی بلد.
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:100
آغاز: هو الله تعالی، انکشاف اوسترالی و معموریت آنجا. فصل اول. در بیان وضع اوسترالی؛ انجام: اوسترالی باز هم مدتی مهاجر انگلیس باقی خواهد ماند
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 1306ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج قرمز مجدول، 158گ، 15 سطر (24×12)، اندازه: 33×721سم [ف: 1-42]
tārīx-e enkešāf-e čāy va masraf ān dar farang
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9453/17
برگی از یک روزنامه ابی کا، بی تا؛ اص (2839) [مختصر ف: 124]
تاریخ انقلاب - تاریخ انگلیس
tārīx-e engelestān (t.)
صحافباشی، اسماعیل بن ابراهیم، ق13 قمری
sahhāfbāšī, esmāʻīl ebn-e ebrāhīm (-190)
تأليف لئونهارد اسکمیز، ترجمه میرزا اسماعیل پسر ابراهیم صحاف باشی شاگرد دارالفنون، از آغاز تا پادشاهی ملکه ویکتوریا در دوازده فصل» و یک «خاتمه»: 1. برتان در ابوابجمعی نورمان؛ 2. زمان هتپار کی تا زمان ایجاد انگلستان در تحت سلطنت اكبرت؛ 3. از جلوس اكبرت تا زمان تسخیر نورمان؛ 4. زمان سلاطين نورمان؛ 5. زمان سلاطین پلانتا جنست؛ 6. زمان سلاطین پلانتا جنست؛ 7. زمان سلاطين لانكاستر؛ 8 زمان سلسله یورک؛ 9. زمان سلسله استوارت؛ 10. زمان سلسله استوارت؛ 11. ايضا زمان سلسله استوارت؛ 12. زمان سلسله هانور؛ این کتاب به زمان ملکه ویکتوریا از انگلیسی به فارسی ترجمه شده است.
[استوری 429/1 ؛ دنا 678/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 72
آغاز: بسمله، طراز عنوان هر دفتر و دیوان حمد يزدان پاکی است جلت قدرته که نه او را آغاز است و نه انجام و آغاز صحیفه هر بیان شكر پادشاهی علت كلمته؛ انجام: در عهد سلطنت ویکتوریا گینا موقوف شد فلورین نقره که دو شیلنگی باشد با پول سه پنی رایج گردید و بجای پنی و نیم پنیهای مسی قدیمی و زین پول مفرق (=مفرغ) قشنگتر و سبکتر رواج یافت.
خط: نستعلیق شکسته خوش، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل سبز، 174، 18 سطر ( 20/3×11)، اندازه: 30×20سم [ف: 62-1 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1905ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-29]
tārīx-e engelīs (t.)
شیخ رضا اخوی حاج محسن خان، ق13 قمری
šeyx rezā axavī-ye hāj mohsen xān (-196)
تاریخ دولت انگلیس و حوادث ایام آن دولت از زمان تسلط رومیها تا سال 1815م که سال شکست ناپلئون بناپارت می باشد. گرچه حوادث موجود در آن به نحو مختصر آمده ولی همین حوادث مختصر از مطالب مهم تاریخ انگلیس است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 300
آغاز: ترجمه: هو الله الملك المنان. حمد بیحد و ثنای بیعد مر خداوندیرا سزاست که از صنع قدرتش جهانی فانی و عالمی باقی و از قلم همت و مشیتش بمجرد صفحه؛ انجام: بامیدی چند از
ص: 559
آنجا که بر حسب عنایات و ترقیات هریک از آنها که پیوسته باعمال و ضایعات مرتكب و متحمل بوده و منتهای عنایات را مرعی دارد
خط: نستعلیق، کا: شیخ رضا اخوی حاج حسن خان، تا: قرن 13، جان محتملا" تهران، با سرلوح مذهب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی، لب طلایی، جلد: تیماج بنفش، گل و بته زر، 89گ، 12 سطر (14×8)، اندازه: 22/5×16سم [ف: 1-293]
tārīx-e ūde
تاریخ منطقه اوده در شمال شبه قاره هندوستان و نوابان آن منطقه است که به دو زبان فارسی و اردو نوشته شده و نام مؤلف آن به دست نیامد.
[دنا 678/2 ؛ فهرستواره منزوی 1160/2 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 418-417/10 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:27834
آغاز: سزاوار حمد و ثنا خالق ارض و سما جل و اعلى صانع بیچون و چرا خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری، دی 1380، کاغذ: حنایی، 160گ، 15 سطر، اندازه: 20/5 ×29سم [اهدائی رهبر: 8-366]
tārīx-e owrang zīb
نخستین عنوان «متوجه شدن اورنگ زیب سمت دکن جهت تنبه مخالفان درین ضمن هرج و مرج واقع شدن در بنگاله» و باز پسین عنوان «مسلط شد مهابت جنگ بر صوبه بنگاله و بهار ... است.
[دنا 678/2 ؛ فهرستواره منزوی 1160/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5410
آغاز: حاتم جود مسیح اخلاق داور انجم سپاه اسپهبد آسمان خرگاه هلاکت رکاب مشتری طلعت بدر قباب بهرام صولت فلک جاه؛ انجام: و خان مذکور را به نیابت آنجا مقرر ساخت و از مهم فارغ البال شده به سیر و شکار پرداخت و در سنه یک هزار و یک صد و شصت و دو هجری به مرض استسقاء رحلت نمود و سراج الدوله به مسند نظامت جانشین او شد به تاریخ بیست و دوم شهر شوال سنه 1200 مطابق سی و دوم ماه ساتون سنه 1229 ... بنگاله تحریر یافت.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی سبز، جلد: تیماج، 90 گ، 15 سطر (8/5×16/5)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 16-3]
tarix-ol awsiya'
فراهانی، مهدی، ق13 قمری
farāhānī, mahdī (-19c)
نویسنده که از منشیان دربار فتحعلی شاه قاجار است چون به دربار محمد شاه راه می یابد این کتاب را به امر محمد شاه قاجار در اخلاق در پنج «صحیفه» نگاشته است: 1. حكمت، مشتمل بر یک «مقدمه» و چهار «باب»: مقدمه: در مناجات، باب اول: در سیر و عادات پیغمبر اسلام، باب دوم: در ذکر احوال و اعمال صالحه جمعی از صحابه، باب سیم: در ذکر قصص و حکایات جمعی که علو منزلت آنها بواسطه دانش بوده است، باب چهارم: در ذکر احوال وزراء و خاصان درگاه حضرت ظل اللهی؛ 2. شجاعت؛ 3. عفت؛ 4. عدالت؛ 5. حکایات ظریف و تمثیلات
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1866
آغاز: بسمله، سپاس و ستایش آنرا که بستودن سزاست و بر بخشش و بخشودن توانا؛ انجام: بر درش خسروان خراج گذار***همه افرنج و روم باج گذار خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا: طهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ مهر: ناصرالدین شاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 231 ، 17سطر (23×12)، اندازه: 33/5×20 سم [ف: 4-327]
←تاریخ الاولاد الحضرة المصطفوی← تاریخ محمدی
tārīx-e oljāytā
؟ کاشانی، عبدالله بن على، -738 قمری
kāšānī, ‘abd-ol-lāh ebn-e ‘alī (-1338)
تاریخ تأليف: 703-716ق تاریخ اولجاتیو غیاث الدین سلطان محمد خدابنده .
[دنا 678/2 ؛ استوری 267/1 و 1272؛ بلوشه ش 450]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:117/3
ف نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3019؛ خط: نستعلیق، کا: احمد بن حسین ساناق هروی، تا: 752ق؛ 67ص (68-134)، 25 سطر [فيلمها ف: 411-1 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:عکسی بدون شماره
همان نسخه بالا [نشریه: 3-100]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:763-ف
نسخه اصل: پاریس 1419 .
S. P؛ خط: نستعلیق، کا: محمد یوسف بن حضرت قلی تبریزی، تا: 1 جمادی الاول؛ 162گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-29]
ص: 560
tārīx-u 'ahl-i bayt ‘alay-him-us-salām
جهضمي، نصر بن على، -250 قمری
jahzamī, nasr ebn-e ‘alī (-865)
روایاتی است در تاریخ ولادت و وفات و انساب و اسماء و کناء و القاب و قبور ائمه(عليه السلام)که نصر بن على جهضمی از امام رضا(عليه السلام)پرسیده و آن حضرت به طور مختصر بدان پاسخ گفته اند. به روایت: محب الدین محمد بن محمود بن حسن بن نجار بغدادی. آغاز: بسمله: أخبرنا الامام الفاضل العلامة محب الدين ابو عبد الله محمد بن محمود بن الحسن بن النجار البغدادي المحدث بالمدرسة الشريفة المستنصرية قال أخبرنا المشايخ الثلثة ابوعبدالله محمد بن عبدالواحد ابن الفاخر القرشی و ابوماجد محمد بن حامد بن عبدالمنعم بن عزيز الواعظ و ابو محمد اسعد بن احمد ابن حامد الثقفي اجازة قالوا جميعا اخبرنا ابو منصور عبد الرحيم بن محمد بن احمد بن الشرابي الشيرازي اذنا قال أخبرنا ابومسعود احمد بن محمد بن عبدالعزيز بن شاذان الجبلي بخطه قال أخبرنی ابو علی احمد بن محمد بن على العمادي النسوي بنساء قرائة عليه اخبرنا ابوالعباس احمد بن ابراهيم بن على الكندى بمكة سنة خمسين و ثلاثمائة أخبرنا ابوبکر محمد بن احمد بن محمد بن عبدالله بن اسمعیل المعروف بابن ابی الثلج حدثنی عتبة بن سعد بن کنانه عن احمد بن محمد الفار ثاني عن نصر بن على الجهظمي قال سئلت أبا الحسن علی بن موسی الرضا انجام: و هي الكلمة التي الزمها الله فمن احبه فقد احبنی و من ابغضه فقد ابغضني فبشره بذلك.
چاپ کتاب در قم ضمن مجموعه نفیسه» و در تبریز توسط شهید محمد علی قاضی طباطبائی چاپ شده، با تحقیق استاد سید محمد رضا حسینی جلالی، ضمن سلسلة مصادر بحارالانوار چاپ شده
[دنا 678/2 (1 نسخه)]
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3372/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح از عبدالله بن محمود شوشتری؛ 3گ (92-94پ)، 27 سطر، اندازه: 18/5 × 24/5سم [محدث ارموی مخ: 1-269]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1143/1
آغاز: برابر؛ انجام: ثم بطل الباب. ولد أمير المؤمنین (عليه السلام) ... و في رواية قتل يوم صفين و ليس بشئ. تم الكتاب.
خط: نسخ، كان على بن عبدالله جزایری، تا: پنج شنبه 17 صفر 1026ق، جا: قريه طيب آباد در زمان شاه عباس حسینی؛ 6ص (1 -6)، 27 سطر [عکسی ف: 3-298]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24864
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1283ق؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1386؛ کاغذ: نخودی فرنگی آهار مهره، جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 7گ، 17 سطر، اندازه: 15×10 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار1-176]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2119/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان حسن، تا: 6 ربيع الاول 1319ق؛ از روی نسخه حاجی نوری مورخ 8 شوال 1279؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی عطف قهوه ای، 4گ (5ر-ر)، 23 سطر (19/5×10)، اندازه: 18×25/5سم [ف: 8-758]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15716/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 9گ (21پ - 29ر)، 14 سطر، اندازه: 16×11 سم [ف: 44-19]
←تاریخ ایام مسار الشيعه و عمالها من القرب في الشريعة ← مسار الشيعة في التواريخ الشرعية عن الأئمة المهدية
←تاریخ ایران ← تاریخ سلاطین عجم
← تاریخ ایران ← تاریخ پادشاهان ایران
tārīx-e īrān
بر کشاطی، محمود بن آقاخان، ق 12 قمری
barksati, mahmud ebn-e aqaxan (-18c)
از محمود شیرازی نقاش پسر آقا خان بر کشاطی بهارلو است در وقایع زمان خود او با تصویر معاصران تصویر خود او هم در این نسخه که به خط او است هست پدرش نوکر فرمانفرمای فارس بوده است. پاسخ شاه سلیم به شاه عباس دوم در ربيع الأول 1170 در آن دیده می شود.
[فهرستواره منزوی 846/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2517
آغاز: حضرت امام رضا ... بجلوه ظهور بطور ظاهر آمد؛ انجام: مدرسه سید میرزا محمد بست نشسته بودند با 49 تصویر کار خود او؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 139گ، 12 سطر (18×12)، اندازه: 17×21/5سم [ف: 9-1309]
tārīx-e īrān
هروی، عبدالرحيم بن حسینعلی، 1286 قمری
heravī, ‘abd-or-rahīm ebn-e hoseyn--alī (-1870)
تاريخ تأليف: 1283- 1284ق جلد یکم در تاریخ ایران پیش از اسلام بر حسب طبقات و
ص: 561
سال های پس از هبوط آدم و تاریخ اسلام تا عروج پیامبر. مؤلف در آن از «ناسخ التواریخ» خرده گیری نموده است، او مؤلف طرائف الحكمه» است. وعده داده که جلد دوم پس از هجرت را بیاورد.
آغاز: بسمله. ذکر عقیده متقدمین مورخین در امتداد زمان و مدار ستاره گان آسمان. مردم عجم که در مملکت ایران زمین از این پیش سکون داشته اند
[دنا 679/2 ؛ فهرستواره منزوی 846/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2729
آغاز: برابر انجام: وقایع بعد از هجرت را در جلد ثانی باختصار نگارش خواهد شد انشاء الله تعالى هذا آخر المجلد الأول (قد تمت بيد مؤلفه ... ابن حسینعلی عبدالرحيم في حادی عشر شهر ربيع من شهور سنة 1284)
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، محشی از خود مؤلف؛ خط حسین قلی بن دیوان بیگی در برگ 177ر هست؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 200گی، 27 سطر (14× 21/5 )، اندازه: 5×20/ 30سم [ف: 10-1602]
tārīx-e īrān
دولت آبادی، یحیی، 1241-1318 شمسی
dowlat-ābādī, yahyā (1862-1939)
مقدمه: سابقه احوال ایرانیان، اخلاق و عادات ایرانیان.
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:14 بخش 2
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1328ق؛ 23ص [ف: 86]
tārīx-e īrān
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, “abbās (1897-1955)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5434
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی شطرنجی جلد: گالینگور، 263گ، اندازه: 22×28/5سم [ف: 16-8]
tārīx-e īrān
عرب باغی، حسین بن نصر الله، 1294-1369 قمری
'arab bāqī, hoseyn (1877-1950)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16620
آغاز: درس اول بسمله و به نستعين، تاریخ چه گونه چیزیست؛
انجام: سه روز و سه شب کشید و سردار ایران کشته و درفش گاویان بدست اعراب افتاد خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1357ق؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 14 سطر (13×7)، اندازه: 10×17 سم [رایانه]
tārīx-e īrān
حکیم، میرزا تقی، ق 14 قمری
hakīm, mīrzā taqī (-20c)
تاریخ تأليف: 1306ق تاریخ مختصر ایران از آفرینش تا کشته شدن الب ارسلان سلجوقی. آغاز: به نام جهاندار کل جهان *** بنام خداوند کون و مکان انجام: بسی شاعران گفته شعر و غزل*** به هر رنگ و هر بوی و ز هر محل
[دنا 679/2 ؛ فهرستواره منزوی 845/2 و 505/10 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4791
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1306ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن زرد سیر، 119گ، 30 سطر، اندازه: 35/6×21/8 سم [ف: 2-76]
tārīx-e īrān
شریف صفوی، زین العابدين بن فتحعلی، ق 14 قمری
šarīf-e safavī, zayn-ol-"ābedīn ebn-e fath-‘alī (-20c)
رساله در تاریخ و نسب دودمان صفوی است.
[دنا 679/2 ؛ فهرستواره منزوی 846/2 ]
تهران، ادبیات، شماره نسخه:207-ج
آغاز: بسمله، مختصر تاریخی است که نگاشت آن را بنده ... زین العابدين الشريف الرضوی؛ انجام: و تاریخ کشته شدنش: «نادر بدرک رفت» خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: امیر فیروز کوهی در 1317؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 28گ، 14 سطر (14×7)، اندازه: 20×13سم [ف: 1-57]
tārīx-e īrān
شیرازی، محمد حسین بن فخر الدین، ق14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
تاریخ مختصر پادشاهی ایران است از سلسله پیشدادیان تا قبل از
ص: 562
اسلام.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:101
آغاز: ایران حدود آن از جانب جنوب به خلیج فارس و دریای هند و از سمت مشرق و شمال و مشرق به آب سند و رود جیحون منتهی می شود
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ از کتاب های عبدالحسین سپنتا؛ جلد: تیماج قرمز، 158گ، مختلف السطر، اندازه: 16×10سم [ف: 1-80]
tārīx-e īrān
غیر همانند: 1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:54 - ج
آغاز: يزدجرد یعنی پسر و بعضی برادر بهرام گفته اند؛ انجام: صبح روز دوشنبه دوازدهم شهر صفر در دار المؤمنین مذکور (مشهد) به جوار رحمت ایزدی پیوست نعش آن پادشاه ... بدار المؤمين قم برده در جوار معصومه گذاشته عمارت عالی ساختند و موقوفات مقرر شدند همه روز آب و آش بمستحقین داده میشود امید که عمر بدولت این پادشاه عالم پناه در تزاید باد
برب العباد. تم تم تم
از یزدگرد آغاز و می رسد به ولادت شاه صفی بن صفی میرزا بن شاه عباس و جلوس وی و در پایان کامل است و خندانهای شاهان ایران را تا 1051 دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 39گ، سطور چلیپا (18×9/5 )، اندازه: 23×13/5 سم [ف: 1-58]
2. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:7/3
در زمان صفویان ساخته شده و به نثر و نظم تا اندازه ای شیوا؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول زرین [نشریه: 3-32]
٢. میبد؛ مخطوطات و اسناد میبد؛ شماره نسخه:17
آغاز: از تأثیر تیغ عالم گیر از پیش مردم دیده و دیده مردم نهان کرده
از تواریخ مربوط به دوران صفویه است که در آن از شیخ زاهد و شیخ صفی الدین کتاب صفوة الصفا نام برده شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ 224گ، 12 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 25]
4. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 352
تأليف 1018 ( 193روپ 164پ) در این سه جا این کتاب «مجمل» خوانده شده: «2پ 164 193پ» مؤلف پس از دیباچه ای در آفرینش و تاریخ و سالشماری می گوید که «این بی مقدار در اول سال تألیف این مجمل از زیج الغ بیکی برسم کتابخانه ... محمد قلی قطب شاه والی تلنگانه در مکه معظمه تقویم تامی بافق حیدر آباد گلکنده استخراج نمود که نوروز سلطانی در شنبه چهاردهم ذي الحجة الحرام سنه 1017 اتفاق افتاده ..»، کتاب در هفت فصل» است: 1. سرگذشت پیامبران، 2. سرگذشت محمد و امامان، 3. پادشاهان ایران پیش از اسلام، 4. امویان، 5. عباسیان، 6. پادشاهان معاصر عباسیان، 7-صفویان؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام [نشریه: 2-65]
5. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه: 148/1
آغاز: از ماورالنهر و ترکستان باتفاق یکدیگر قصد خراسان کردند؛ انجام: سپهر بفرمان جهانش به کام*** دعا کوی اوانس و جان و السلام رحمت الله ابن عبدالله نوسی شامل مطالب تاریخی در مورد ایران است و سلسله های پادشاهی آن شامل ابواب و فصول مختلف که که آغاز آن افتاده است از تاریخ غزنویان را دارا می باشد ذکر غزنویان و عدد ایشان، ذکر غوریان، آل بویه، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، اتابکیان، اسمعیلیان، و ... ؛ خط: نستعلیق خوب، كان رحمت الله ابن عبدالله نویسی، تا: محرم 1038ق؛ افتادگی: آغاز؛ تملک: محمد علی فرزند آقای علی اکبر نصر آبادی؛ کاغذ: اصفهانی و فرنگی حنایی، جلد: مقوایی روکش تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 88ص (ار 88ر)، 17 سطر (11×16/5)، اندازه: 17×24/5سم [ف: 136]
6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7689- 39/69
آغاز: تربیت کشیده بلکه آنچه مطلوب است از کتب معتبره این فن چون تاریخ طبری محمد بن جریره بترجمه ابو على محمد بیغمی وزیر آل عباسیان ... دیگر روضة الصفای محمد بن امیر خاونده شاه خارزمی دیگر حبیب اسیر ... و غيرهم منشرح ومنبسط است؛ انجام: تا تاریخ تألیف این مختصر که شهر رمضان المبارک سنة تسع وخمسين وتسعه مائة صد و هشتاد و هشت سال و از ایشان تا غایت بیست و یک تن سلطنت رسیده آمد اول امیر تیمور گورکان ... بیستم میرزا همایون بن میرزا بابر که الحال در هند بپادشاهی ممکن است ... سلطان احمد جلایر ...
کتاب مختصری است در بیان تاریخ ایران از صدر اسلام تا اواسط قرن ده با عنوان «حکایت - حکایت» که به سال 959 ق تأليف شده و در آغاز منابعی را که از آنها نقل نموده اسم می برد تاریخ طبری با ترجمه ابوعلی محمد بیغمی، تاریخ مروج الذهب مسعودی، و تاریخ فتوح کوفی با ترجمه احمد بن محمد مستوفی تاریخ منتظم ابن جوزی، تاریخ آل عباس با ترجمه یحیی جرپادگانی کشف الغمة على بن عیسی اربلی، جامع الحکایت عوفی، مرات الجنان عبدالله نافعی یمنی، جامع التواریخ خواجه رشید، تاریخ قوام الملکی قاضی ابرقی، طبقات ناصری منهاج من سراج جورجانی، تاریخ فخرالدين داود، مجمع النوادر احمد نظامی تاریخ وصاف شیرازی، ظفرنامه یزدی، جهانگشای جوینی، مطلع السعدين سمرقندی، روضة الصفا، حبیب السير، تذكرة الشعرا، دولت شاهی و مجالس النفایس امیر علیشیر و ...؛ خط:
ص: 563
نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: مقوا عطف
گالینگور قهوه ای، 112گ، 19 سطر، اندازه: 12/5 × 23/5 سم [ف: 2-684]
٧. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5078
آغاز: کیومرث لفظی است سریانی و معنی وی زنده گویا باشد؛ انجام: وقتست که کمیت خوشخرام قلم بذکر ملوک انعطاف نماید ... و مامول از عنایت کردگار.
سرگذشت پادشاهان ایران و پیامبر است و نسخه از کیومرث است تا خالد بن سنان و در پایان آن از «امیر مؤید جوانبخت» و مخدومی حقایق پناهی طيب الله صدر العارفین» یاد شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی زرد، جلد: تیماج حنایی ترنجی، 365گ، 19 سطر (10×21/5)، اندازه: 30×17سم [ف: 15-4106]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1171/5
آغاز: اول پادشاه که بهم رسید کیومرث برادر شیث بود.؛ انجام: از وسطام اثری نیست شهر زرو از اقلیم چهارم است.
یک دوره تاریخ ایران از زمان کیومرت تا پادشاهی شیرویه بنا بر مدار کی داستانی و حماسه فردوسی و سایر تاریخ نویسان گذشته گرد آوری شده است و در آخر آن یک صفحه در مطالب جغرافیایی آمده است؛ خط: نستعلیق، کا: قوام الدین محمد بن الحاجی مولانا عبدالاحد همدانی، تا: 1171ق، جا: بلده نجنكر من بلدو کج؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج سیاه با ترنج و نیم ترنج، 120گ، 17 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 12/5 × 21/5سم [ف: 3-203]
9. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7238- 37/28
آغاز: رسیدن شکست اشرف بموجب اعلام او و معتبرین بلد را که در میانه ارک کنار شهر احداث کرده بودند جمع ... در بیان محاربه سردره خار و کسر رایت شوکت افغانی بعنايت سبحانی؛ انجام: وقایع تنکورئیل موافق سال هزار و صد و پنجاه و شش هجری شبی که بیست و چهارم ماه محرم الحرام بود ... و هر کس که باین جماعت اظهار عداوت نماید خارج از دین و محروم از شفاعت حضرت خاتم النبيين ...
بندی از کتابی است در تاریخ ایران در عصر نادرشاه، بین سال های 1144 تا 1156 در نسخه حاضر موجود است و بیشتر به جنگهای افغانه با ایران پرداخته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 91گ، 23 سطر، اندازه: 28×20سم [ف: 2-684]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4241
آغاز: بسمله. باب اول در بیان حدود کوهستان و کمیر (کویر) و جنگل و رودخانه ها و هوای دولت علیه ایران است
تاریخ عمومی ایران است، در آخر افتادگی دارد، شیوه کتابت و ذکر حدود ایران نشان می دهد که مؤلف معاصر است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا اواخر قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 114، 14 سطر [ف: 11-257]
11. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:69 - ب
آغاز: ذکر باقی حالات و واقعات تنگوزئيل سنه سته و تسعين و تسعماة سال اول جلوس سعادت مأنوس حضرت اعلی شاهی و بیان فتنه ای که در گاه معلی میانه امرا وقوع یافته جمعی از اعاظم امرا بقتل رسیده اند چون خطه اعلى شاهي ظل الهی د راوان طفولیت در دارالسلطنه هرات نزد علیقلی خان الله و طایفه شاملو نشوو نما یافته؛ انجام: در نسخه ما افتاده و با عنوان «ستة و ثمانین و ثمانمأة» را دارد
در این نسخه عنوان دوم تاریخ شاه عباس و وقایع سیچقان سال 997» است سپس درباره «توجه موکب همایونی بصوب خراسان»، عنوان چهارم در «ذکر گرفتاری علی خان لیلی» و «فتح قلعه اولاد مازندران» سپس «سوانح ایام 1007» پس از این قضایای ماوراء النهر واحوال عبدالله خان و سلاطین اوزبک» است سپس از مرگ عبدالله خان و فرمانروایی و به تخت نشستن عبدالرحمان خان و مرگ او و بتخت نشستن پیر محمد خاندر بخارا و عبد الامين خان در بلخ یاد می شود پس ازین تاریخ خراسان است و از تخت نشستن دین محمد خان در هرات یاد می گردد و آغاز داستان گشودن خراسان و جنگ با دین محمد خان اوزبک است. در نیمه دوم نسخه داستان نخستین گشودن قسطنطنیه است و حوادث تاریخی از سال 875 آغاز می گردد خاتمه آن در اخبار و آثار جهانبانی خسرو سلاطین روزگار» است و آخرین تاریخ سال 886 می باشد و رویهم 22 داستان دارد. عنوان «خاتمه کتیبه» در پایان هست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آبی، 188 گ، 15 سطر (21×12)، اندازه: 20/5 × 30/5سم [ف: 1-58]
12. تهران، فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)، شماره نسخه:بدون شماره
جنرال سایکس، ترجمه فارسی، در بیست «فصل»؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج تریاکی، مقوایی، رحلی [نشریه: 7-544]
13. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 561/2
آغاز: لآلی ثنا می زند مخزن دارا و فزون از مخزن دریا گزارشی از لشکر کشی فتحعلی شاه در سال 1225 در حدود آذربایجان؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: میرزا قاسم بن کربلائی محمد باقر شیرازی، تا: 29 شوال 1272ق؛ مجدول؛ 6گ (8پ - 13ر)، اندازه: 20/5 × 29/5 سم [ف: 3-107]
14. اصفهان، ادبیات، شماره نسخه:3
آغاز: پیرایه رخسار نیکو عذار معانی و الفاظ دلفریب و حليه گرانبهای سراپای عروسان زیبا روی و حوراو شان مشكين موی؛ انجام: جهانرا بانصاف آباد کن.
ساخته زمان ناصرالدین شاه «از روی تاریخ پادشاهان عجم» از پیشدادیان تا یزدگرد؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: فضل الله بن عبد الله، تا: شنبه 15 رمضان 1276ق، در زمان ناصرالدین شاه؛
ص: 564
مجدول؛ قطع: ربعی [نشریه: 4-475]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2543-ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-30]
15. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1814
آغاز: پس از استیلای عرب و انقراض سلسله ساسانی مملکت ایران طرف تعرض اقوام وحشی و بدوی متعدد قرار گرفت و در نتیجه صدمات کلی یافت و بسیاری از بلاد؛ انجام: مجلس مؤسسان بعد از آنکه کار خود را به آخر رسانید و استدعایش مورد توجه شخص شاهنشاه واقع شد منحل و از این تاریخ بود که سلطنت رسمی اعليحضرت همایون شاهنشاه رضا پهلوی سردودمان پهلوی آغاز می شود.
تاریخ ایران به اختصار از انقراض حکومت افاغنه تا مشروطه ( 1324-1142 ) را در یازده «فصل» نوشته است. ظاهرة دروس تحصیلات متوسطه است که در سال 1317 شمسی در دفتر کلاسور نوشته شده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: 1317ق؛ مجدول؛ جلد: مقوا، 118گی، 25 سطر، اندازه: 20×27سم [ف مخ :1-305]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11927
آغاز: پس الرشید خلیفه عباسی؛ انجام: به بهشت و به ثواب و به فراوان کردار
جزوات درسی؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: مریم میرهادی، تا 1323ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن ضربی، 21 سطر (16×12)، اندازه: 20×16 سم [ الفبائی:-98]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25681
بی کا، تا: 1324ق، خریداری از رضا غیبی [رایانه]
18. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 747/11
آغاز: نادر با آن وقایعی که البته ... جاده را صاف کرد و کاملا آسوده خیال گردید به خیال سلطنت افتاد چون امراء و قشون؛ انجام: دست یافتن روس و تفلیس به تبریز - عباس میرزا در خوی بود ... بعضی از اکابر اساسا از صحت عمل و ممانعت عباس میراز ناراضی بودند ... مختصری است در تاریخ دوره نادری و پس از او تا جنگ های ایران و روس؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول لاجوردی؛ جلد: مقوا عطف تیماج زرشکی، 36 گ، اندازه: 20×16سم [ف مخ: 1-305]
19. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1168/1
آغاز: ابتدا با عثمان پاشا ایرانیها جنگ کردند وعمال پاشا فرار کرده اند؛ انجام: مستعمرات انگلیس در آمریکا عبارت است از کانادا و در اقیانوسیه، تمام استرالیا و چند جزیره بزرگ دیگر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور با عطف پارچه ای، 173گ، اندازه: 21×17سم [ف مخ: 1-304]
20. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4033/2
آغاز: از قصد او ایمنی نداشت راه کرنر پیش گرفت و ترکستان رفت و بلاش بغایت عدل گستر و رعیت پرور بود و در انواع هنر بصیرتی کامل و در فنون آداب ذهنی صافی داشت؛ انجام: و بهرام در قفای ایشان می باخته و بنه و اثقال و امتعه و احمال به تاراج می داد تا به کلی چون هبا از مهب صبا متفرق و اداره شدند و از حدود خوارزم مراجعت کرد با نجح مرام و پیروزی نادر با کان
تاریخ پیشدادیان و کیان ایران زمین است. از مثنوی هایی شبیه «شاهنامه» یاری گرفته است و عبارات عربی نسبتا فراوان و در برخی مواضع، آیات مبارکه قرآن مجید به چشم می خورد. از این ابی مقفع، ابوعلی مسکویه و کتابش «آداب العرب و الفرس» یاد کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 97گ (25ر -121پ)،16 سطر، اندازه: 21×34سم [ف مخ: 1-304]
21. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1548ف
نسخه اصل: کتابخانه دکتر اصغر مهدوی ش 352. تاریخ ایران = مجمل؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 228، 19 سطر [فیلمها ف: 1-30]
22. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1695 و 1718ف
نسخه اصل: کتابخانه دولت علیه ایران ش 1170 (کتابخانه ملی 246) به نام ترجمه تاریخ مملكتی ایران. مارکهام (مارخام)
CI. R. Markham: A. General Sketch of the history of Persia
تاریخ دولت شاهنشاهی ایران است از پیشدادیان تا سال 25 سلطنت شاهنشاهی که به دستور او به فارسی ترجمه شده است؛ بی کا، بی تا [ فیلمها ف: 1-30]
23. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5439
صفاریان و سامانیان و غزنویان و زندیان؛ خط: نستعلیق خوش بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی کبود، جلد: گالینگور قهوه ای، 87گ، 11 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 16-9]
24. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:7/3
بی کا، بی تا [ نشریه: 3-7]
25. فردوس؛ قائم؛ شماره نسخه: 2
آغاز: سرخای را مسدود ساخت و چون سرخاي لكزی در جمعیت از حاجی داود پیش و بحسب قوت در پیش بود شیروان را به فرمان قیصری متصرف شد؛ انجام: و علیشاه را کور ساخت امیر اصلان خان از انجام کار علیشاه با جمعیت خود روانه تبریز و ابراهیم خان روانه همدان شد چون امیر اصلان
کتابی است در تاریخ که از بیان وقایع برخی حمله ها به اصفهان در سال 1133 شروع و به بیان وقایع سال 1159 پایان می یابد. برخی عناوین آن چنین است: در بیان احوال محمود غلجه و آمدن او بر سر کرمان و اصفهان، در بیان آمدن روسیه به گیلان و وقایع آن زمان، در بیان چند نفری که در زمان فطرت ایران به ادعای شاهزادگی اظهار خودسری و آزادگی کردند، در بیان نسب و مولد حضرت ظل اللهی، در بیان آغاز محاربه ظل سبحانی با ملک محمود سیستانی، در بیان نصب رضا قلی خان از دربار
ص: 565
شاهی به امر سرداری، در بیان سرداری محمد خان تركمان، در بیان محاصره قلعه قوزغان و تنبیه تاتار مرد، در بیان ورود کو کبه والا به اصفهان و خلع سلطنت از شاه طهماسب، در بیان آمدن عثمان پاشای سر عسکر به جانب قرا تپه، انقلاب اوضاع در بند و شیروان و توجه موکب شاهزاده نصرالله میرزا به عزم تسکین فتنه آن دیار، خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: فاتحی؛ جلد: مقوای لایی با روکش آبی، 140گ، 19
سطر، اندازه: 20×31/5سم [ف مخ]
26. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:36
آغاز: ناله و زاری خطاب آمد زچرخ*** کای خداوندان جاه الاعتبار
تاریخی است مختصر در ذکر پادشاهان و دانشمندان و عرفا و شاعران ایران از اوایل قرن هشتم تا اواسط قرن یازدهم. مؤلف بیشتر به تاریخ ولادت و وفات آنان نظر داشته و اشعار و ماده تاریخ های فراوانی در اثناء از خود یا شاعران ذکر می کند. نسخه حاضر از پادشاهی سلطان ابوسعید و در گذشت او به سال 736 و جانشینی ملوک طوایف (فرزندان هلاکو خان و تولی خان) شروع شده و به وفات حضرت عالم شیخ عزیزان از عرفای سده یازدهم) پایان می یابد؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ 500ص [عکسی ف: 1-50]
← تاریخ ایران از زمان بسیار قدیم تا انقراض دولت ساسانی ← ایران باستان
tārīx-e īrān-e bāstān
تاریخ پادشاهان ایران قبل از اسلام است از پادشاهی هوشنگ تا نیمه پادشاهی یزدجرد بن بهرام، مؤلف در اثنا مثال های عربی به نثر و نظم و همچنین اشعاری به فارسی می آورد. آغاز به دانش کیومرث را ثانی است*** حقیقت سزاوار سلطانی است. ذکر پادشاهی هوشنگ و کیفیت سلطنت او
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 9132- 60/72
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ 111گ، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-685]
tārīx-e īrān-e bāstān va eskandar
در تاریخ باستان است از ذکر ملوک و جنگ های ایشان همراه با ذکر فتوحات اسکندر و جانشینان وی. از مروج الذهب و تاریخ ملكم انگلیسی نام برده است.
قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه:4057/3
آغاز: پس از داراب پسر بزرگش اردشیر ثانی که یونانیان او را از راس گویند و منسو مون لقب داده اند به تخت نشست چون بسی با هوش و درایت و خیلی فطن بود؛ انجام: و بنا بر قول فردوسی غباد پسر پیروز داخل آسرا بود که سوخزا با لشکری گران از زابل آمده او را رها کرد و سلطنت پیروز بیست سال طول کشید.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 54گ (184-137پ)، 18 سطر، اندازه: 23×17سم [ف مخ: 1-305]
tārīx-e īrān (t.)
ملكم، جان، 1769-1833 میلادی
malkom, jan (1769-1833)
مترجم: حيرت، اسماعيل بن محمد على -1287 ؟ قمری ترجمه فارسی اثر سرجان ملکم سفیر فرمانروای انگلیس در هند نزد فتحعلی شاه در دو جلد از پیشدادیان تا قاجاریان. ترجمه دیگری از آن را شیخ محمد اصفهانی دارد. چاپ: چند بار چاپ شده است
[فهرستواره منزوی 845/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4814
جلد اول؛ خط: نستعلیق، كا: میرزا محمد علی شیرازی، تا: 1287ق، به دستور محمد نبی خان شیرازی؛ تملک: یوسف خان مستشارالدوله که در 1293 آن را به میرزا محمد مستوفی بخشیده؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن آلبالویی سیر، 197گ، 19 سطر، اندازه:
32/9×24/8 سم [ف: 2-75 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4354
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1287ق؛ اهدایی یوسف مستشار الدوله به میرزا محمد مستوفی در 1292؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن آلبالویی طلا کوب، 201گ، 19 سطر، اندازه: 33/2×24/8 سم [ف: 2-75]
tārīx-e īrān moʻīnā-ye ordobādī
تاريخ تأليف: 1075ق از آغاز اسلام تا زمان شاه عباس دوم و سال 1075 که فهرست خوبی است از شاهان ایران و سال ها به سیاق است
[دنا 681/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2591/7
آغاز: بسمله: احوال سلاطین زمان و خواتین دوران که از زمان هجرت پیغمبر که الحال یکهزار و هفتاد و پنج سال است، سلاطین
ص: 566
هر کدام چند سال سلطنت کرده اند؛ انجام: سلاطین صفوی ... (سياق است)
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 12ص (800-811)، سطور چلیپا (14/5 ×25)، اندازه: 27×18سم اف: 9- 1420]
tārīx-e īrān va īrānīyān (t.)
خواجه نوریان، ابوتراب، 1237-1306 شمسی
xāje nūrīān, abū-torāb (1858-1927)
به دستور: حاج علیقلی خان سردار اسعد بختیاری ترجمه است از کتاب ژورف آرتور گوبینو در تاریخ ایران. چاپ: فهرست فارسی مشار 1/1043
[دنا 681/2 ؛ فهرستواره منزوی 849/2 ]
1. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:306
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی تفرشی، تا: چهارشنبه 12 صفر 1333 (پایان جلد دوم)؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی.، 368گ، 12 سطر، اندازه: 22/5×18سم [ف: 1-226] و [نشریه 11-886]
2. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:307
جلد سوم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی تفرشی، تا: ربيع الثانی 1333ق؛ جلد: تیماج مشکی، 296گ، 12 سطر، اندازه: 22/5×18سم [ف: 1-226]
tārīx-e īrān va jahan
تاریخ جدیدی است در پادشاهان ایرانی و ارتباط آنان با ممالک دیگر و نیز تاریخ اسلام. از شخصی به نام «سید جمال الدين» با عنوان «استادنا» یاد کرده است. از شیوه تاریخ نویسی ایرانی انتقاد و تاریخ نویسان یونانی را ستوده است. عناوین آن «گفتار» و «مجلس» است.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:4066/5
آغاز: زاماسب همین که به تخت نشست سال (496) از میلاد گذشته بود با بزرگان ایران در باب کار قباد گنکاش نمودن
گرفت؛ انجام: در یازدهم شهر ربيع الاول که ارتحال آن حضرت به دار بقاء به وقوع پیوست به محض استماع این خبر لشکر اسامة بن زید از راه برگشته در مسجد مدینه مشغول سوگواری حضرت سید المرسلین گشتند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 43گ (135 -177ر)، 18 سطر، اندازه: 22×17سم [ف مخ: 1-306]
تاریخ ایران - تاریخ بابر شاه
tārīx-e īrān va xolafā
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15951/5
تا معتصم و فتح بغداد به دست هلاکو؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب مجدول محرر، کمند کشی شده، رکابه دار؛ جلد: تیماج مشکی، 116ص (213-328)، 21 سطر، اندازه: 13×23/5
سم [ف: 44-152]
tārīx-e īrān va ‘arabestān va rūm
ترجمه از یکی از زبان های فرانسه یا انگلیسی است و تاریخ مختصر ایران و عربستان و روم را قبل از اسلام بیان می کند.
[دنا 681/2 ؛ فهرستواره منزوی 849/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:6408
آغاز: بسمله، بطوری که در تاریخ ایران دیده ایم بعد از اسکندر ایران و شام و آسیای صغیر؛ انجام: ظهور حضرت مسیح. بطوری که گفتیم مذهب قدیم رومی دارای جنبه اخلاقی و روحانی ... (پس از دو صفحه و نیم) و کسی که از تمام دارائی خود صرف نظر نکند پیرو و شاگرد دینی نیست. خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: مقوای رویه ابری، 57گ، 18 سطر، اندازه: 21×13/4 سم [ف: 2-76]
tarix-e 1l-e baxtiyari
اهدا به: حاج علی قلی خان سردار اسعد در چگونگی پیدایش این ایل از زمان قدیم که بنا به گفته مؤلف اینان اصل ایرانیان اند و اقوام دیگر به این سرزمین کوچ کرده اند. این جزوه را یکی از ملازمان حاج علی قلی خان سردار اسعد نگاشته و به وی تقدیم نموده است.
[دنا 681/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:8344
آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان علمه البيان ... بر ارباب خرد و بینش و صاحبان بصیرت و دانش واضح و مبرهن است؛ انجام: ما بقى امم یا ترکند یا عرب يهود هم از فصيله اعراب قدیم است خط: نستعلیق، كا: عاحش، تا: ربيع الثانی 1328ق؛ جلد: تیماج سبز، 22گ، 11 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 21-304]
←تاریخ ایلچی نظامشاه ← خلاصة التواريخ
ص: 567
tārīx-e bāber-šāh
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:بدون شماره
عکس نسخه کتابخانه سلطنتی بی فیلم و هنوز هم شماره گذاری نشده است. از آغاز پادشاهی او در ماه رمضان 899 تا 935، متن ترکی با ترجمه فارسی؛ بی کا، بی تا فیلمها [ف: 1-30]
tārīx-e bābīyān
در آغاز این تاریخ مختصر، گفتاری از اتحاد وحدت و نهضت آمده پس از آن رویدادهای آغاز ظهور بابیان و مخصوصا آزارهایی که به اتباع این مسلک وارد شده گزارش شده و مؤلف خود را یکی از خارجیان غیر ایرانی معرفی کند که طالب اصلاح و ترقی مملکت است.
[دنا 681/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9259
آغاز: خرده بینان خردمند بفر فراست دریافت کنند و دانشمندان بصير بعين اليقين ببینند و هوشمندان خبیر بنور کیاست و دانش دانند؛ انجام: قبر اخوی مرحوم علی بسته اند. خط: نستعلیق، کا: نور محمد بن محمد، تا: 4 رجب 1340ق؛ تملک: جواد حسین زاده دانشوری نژاد؛ جلد: مقوائی عطف پارچه، 241گ، 12 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 24-53]
tārīx-e bāfq
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18086
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 150گ، اندازه: 29/3×19/8
سم [رایانه]
tārīx-e bānk
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9451/31
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ ص (1340-1346) مختصر [ف: 125]
tārīx-e bāyazīd xāndegār-e rūm
[دنا 682/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3677 و 3678عکس
نسخه اصل: موزه آسیایی آکادمی علوم شوروی CCC. II ؛ خط: نستعلیق، كا: على رضا عباسی، تا: 1010ق؛ واقف: شاه عباس برای آستانه شاه صفی؛ 145گ [فیلمها ف: 1-30]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:عکسی بدون شماره
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [نشریه: 3-100]
tārīx-e bajavī
ابراهیم افندی
ebrāhīm afandi
تاریخ مفصل عصر سلطان سلیمان خان عثمانی است که مؤلف از افراد مورد اعتماد شنیده و درباره گفته ها بررسی کرده و در این کتاب تدوین نموده است. در آغاز این کتاب خاندان سلاطین عثمانی با اختصار پس از آن صدر اعظم های سلیمان خان و وزرای او رجال درباری و مشاهير علما و فضلا و مشایخ آن عصر نگارش یافته پس از آن از سال 926 تا سال 1049 تاریخ سنواتی است با فواید تاریخی متفرقه ای که به مناسبت مطالب اضافه شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6688
آغاز: حمدا لرب من عبد ذليل ... اما بعد خلال صفا و اخوان با وفاية خفی و پوشیده اولميه؛ انجام: بلکه لطف و احسانیکه معامله ایدوب طريق عدلیه کتميه بمنه و لطفه خط: نسخ، بی کا، بی تا، تملك: عثمان كاتب مصرف به تاریخ 14 ربیع الاول 1168، سید مصطفی مسعود سر اطبا خاصه به تاریخ 1227؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 502گ، 15 سطر، اندازه: 2014/5 سم [ف: 17-249]
tārīx-e bahr-ol ansāb dar š.-e hāl-e šeyx ahmad-e jām
حکیم جامی نامقی، محمد
hakīm jāmī nāmedī, mohammad
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:17827
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-ul bahrayn wa tarājim-u aʻlām-ih
آل عصفور، محمد علی بن محمد نقی، 1289-1350 قمری
āl-e ‘osfūr, mohammad 'alī ebn-e mohammad naqi
ص: 568
(1872-1932)
تاريخ تأليف: جمعه 12 شعبان 1319ق
تاریخ بحرین و بیان وضعیت جغرافیایی این منطقه و شرح حال علمای بحرین است در یازده «باب»: 1. مشتمل على عدد قریها و أساميها و غير ذلك من المطالب؛ 2. أقسام فواكها و رطبها و تمرها؛ 3. عيونها؛ 4. ذکر ملوك البحرين و ما وقع عليها؛ 5. ما وقع عليها بعد ظهور الاسلام؛ 6. ذكر مشایخ آل مذکور؛ 7. نبذة
من مكاتبات السلاطين مع مشايخ آل مذکور، فصل في أسماک البحرين و حوتها، فصل في ذكر تكون الؤلؤة؛ 8 ذکر مواضع البحرين التي ضبطها صاحب القاموس؛ 9. ذكر الوقعات البحرين و ما صدر عليها من كلام على (علیه السلام)؛ 10. قصة الوزير مع أهل البحرين بالرمانة؛ 11. ذكر محاسن أهل البحرين و شعرائها. مفصل ترین بخش کتاب به شرح حال علمای بحرین اختصاص دارد و در این باب ترجمه جمعی از علمای آل عصفور نیز درج شده و در خاتمه، شرح حال و آثار مؤلف به عنوان «حالات مؤلف الكتاب» آمده است و از تألیفات خود نام برده است از آن جمله: جلاء الضمير في حل مشکلات آية التطهير؛ جلاء الضمایر في انتصار ابن عامر؛ تحف الخواص في شرح سورة الاخلاص؛ طبقات النحاة؛ حاشية على الألفية؛ دقایق الحقايق في انتصار صابح الحدائق؛ الفوائد الجميلة في الرسائل الجليلة.
آغاز: الحمدلله الذي فاوت بين العباد و فضل بعض خلقه على بعض حتى في الأمكنة و البلاد
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18549
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي خلق كره الأرض على وفق؛ انجام: جهة الشمال 20 دقیقه و طوله 50 درجه 20 دقیقه جهة الشرق.
خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14 [رایانه]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1389 عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: انما شهرة العالم بمصنفاته و مؤلفاته و كان ذلك في يوم الجمعة ... نسخه اصل: کتابخانه سید هادی آل باليل موسوی دروقی در قم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمعه 12 شعبان 1319ق؛ تملک: هادی بن سید یاسین آل باليل موسوی در شعبان 1409 و مهر مكتبه وی؛ 278ص، 15سطر [عکسی ف: 4-182]
٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 340
آغاز: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ 145 ص [عکسی ف: 1-399]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 17939
آغاز: برابر؛ انجام: و انما شهره العالم بصنفاته و مؤلفاته سنه 1319
خط: نسخ شکسته، بی کا، تا: 1319ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 7 سطر (16×12)، اندازه: 20×16سم [رایانه]
tārīx-e boxārā (t.)
ابونصر بخاری، احمد بن محمد، ق6 قمری
abū-nasr-e boxārī, ahmad ebn-e mohammad (-12c)
تاریخ تأليف: 522ق کتاب تأليف ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی (286-348) است که به نام ابو محمد نوح بن نصر بن أحمد سامانی (332) ساخته و این کتاب را ابو نصر احمد بن محمد بن نصر قباوی از عربی به فارسی ترجمه کرده است. آغاز: چنین گوید ابونصر بن احمد چاپ: ترجمه فارسی این کتاب توسط مسيو «شارل شفر» مستشرق فرانسوی در 1892 در پاریس چاپ شده است؛ مدرس رضوی در سال 1317ش در تهران چاپ کرد. [استوری 370 و 1300؛ دنا 682/2 ؛ فهرستواره منزوی 849/2 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 642-ف
نسخه اصل: بغدادلی وهبی ش 1130؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، 111 [فیلمها ف: 1-31]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1642/2
خط: نستعلیق، كا: سناء الملة بن ضیاء الحق بن حاج مولوی، تا: 1235ق؛ 74گ (37پ -110ر) [ف: 3-296]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 225/2
آغاز: برابر خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1301 ق، کاغذ: فرنگی مخطط، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 9×16/5 سم [ف: 2-126]
4. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2626-ف
نسخه اصل: پاریس شماره 1513 فارسی؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 31-1 ]
5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2627-ف
نسخه اصل: پاریس ش 1522 فارسی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-31]
tārīx-e boxārā (talxīs)
محمد بن زفر، ق6 قمری
mohammad ebn-e zofar (-12c)
وابسته به: تاریخ بخارا (ترجمه)؛ ابونصر بخاری، احمد بن محمد (قرن 6) تاریخ تأليف: 574ق تاریخ بخارا به عربی تأليف ابوبکر محمد بن جعفر نرشخی ( 347-286
) می باشد ترجمه آن به فارسی از ابونصر احمد بن محمد بن نصر قباوی است. تلخيص ترجمه از محمد بن زفر بن
عمر می باشد که همین کتاب است. چاپ: ترجمه فارسی این کتاب به توسط مسيو «شارل شفر» مستشرق فرانسوی در 1892 در پاریس چاپ شده است.
ص: 569
[دنا 682/2 ؛ فهرستواره منزوی 849/2 ]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:959
آغاز: بسمله، سپاس و ستایش خدای تعالی جل جلاله که آفریننده جهان است و داننده نهان است و روزی دهنده؛ انجام: و زمین و آسمان را یک معبودی علیحده است اما معبود آسمان در دیگران بزرگتر است
در این نسخه علاوه از ترجمه تاریخ بخارا از صفحه 86 به بعد قسمت هایی از کتاب مجمل التواریخ و تاريخ گزیده در ذکر امراء آن دیار و سپهسالار تاش و آمدن بفراخان به بخارا و ذکر ابوالقاسم سیمجور و امیر عبدالملک بن رضی بن نوح و وقایع فيما بین اسمعیل بن نوح و ایلک خان و تعریف شهر بخارا و سمرقند و فاریاب و دیگر شهرهای آن سامان اضافه شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، 255، 18 سطر (149)، اندازه: 21×16سم [ف: 87]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:1075
خط: نستعلیق، کا: مسیح، تا: 8 رجب 1292ق؛ 138، 15 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 167]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:883
آغاز: بسمله، چنین گوید ابو نصر احمد بن محمد بن النصر القبادی که ابوبکر محمد بن جعفر النرشخی کتابی تالیف کرده است.
باهتمام امیر احمد بن نوح بن نصر بن اسماعيل اشرافی؛ انجام: او را در سرخس بند کردند و ملک آن سامان از دست ایشان بیرون رفت خط: نستعلیق خوش، كا: محمد بن حاجی محمد قلی، تا: 1310ق؛ 146، 13 سطر (14×25)، اندازه: 34×21سم [ف: 25]
tārīx-e boxārā = mazārāt-e boxārā = tārīx-e mollā-zāde
ملازاده هروی، احمد بن محمود، ق8 قمری
mollā-zāde-ye heravī, ahmad ebn-e mahmūd (-14c)
تاریخ تأليف: 21 رمضان 824ق؛ محل تأليف: بخارا در ذکر مشاهد و مزارات و اسامی علماء و مشایخ بخارا که در آن بلد وفات یافته اند. در دو «قسم»: 1. ذكر اکابری که در نفس شهر و در فناء شهر مدفونند تا مقدار نیم فرسنگی؛ 2. ذکر عزیزانی که در حوالی شهرند، ورای حد مذکور، پس از خطبه می گوید: اینان گروهی از متقدمان و متأخران هستند که من خود گور آنان را بررسی کردم و آثارشان را دیدم. سپس در فضیلت شهر بخارا و تاریخ گشودن آن در 54ق سخن می گوید و در اینجا از ربيع الابرار کشاف، تاریخ بجعیگیر نامه، جهانگشا و انساب فرشجی نقل می کند.
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي تفرد بالبقاء و تو حد بالعز و الكبرياء ... اما بعد هذا ذكر طائفه من اهل بخارا و نواحيها من العلماء و الكبراء ... بدانکه تقرب بارواح طیبه و مشاهد مقدسه علمای دین و مشایخ روی زمین ... هر آینه سبب مزید بركات است ...
چاپ: به کوشش احمد گلچین معانی به نام «تاریخ ملازاده»، تهران، 1339 ش
[دنا 682/2 ؛ ؛ فهرستواره منزوی 177/1 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1650ف
نسخه اصل: موزه آسیایی آکادمی علوم شوروی 223 .A؛ بی کا، تا: جمادی الثانی 973ق [فيلمها ف: 1-193]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1642/1
آغاز: برابر؛ انجام: و وفات او در 21 رمضان 814 بوده است. یا ربنا بلغ منك تحية و سلامة الى ارواحهم.
خط: نستعلیق، كا: سناء الملة بن ضیاء الحق بن حاج مولوی، تا: شعبان 1106ق، مجدول؛ از روی نسخه خط محمد شفیع بن ملا نظر محمد در شعبان 1106 نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: روغنی زرد مقوایی، 36گ (1پ -36پ)، 16 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 3-295]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1570ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-31
3. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4330/26
خط: نسخ، بی کا، تا: 1292 ق [ف: 7-356]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 225/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1301ق، کاغذ: فرنگی مخطط، 72گ، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 9×16/5 سم [ف: 2-126]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1646/1 ف
نسخه اصل: موزه آسیایی آکادمی علوم شوروی .2307B؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-624]
6. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه:374/6
آغاز: برابر
در فهرست تصور شده که ملازاده کاتب این رساله است و این رساله بدون نام مؤلف آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سبز ضربی، 24ص (156-179ر)، اندازه: 26×15سم [ف: 2-81]
tārīx-e boxārā (t.)
وامبری، آرمین، 1832-1913 میلادی
vāmberī, ārmīn (1832-1913)
اصل کتاب به زبان انگلیسی است و در سال 1873 م در لندن چاپ شده و از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه گردیده و شامل دوره قبل از اسلام تا 1873م می باشد. آغاز: بسمله، فصل دوره قبل از اسلام، بنام خداوند جان آفرین
ص: 570
... در موقعی که با اهمیت ترین زمینهای (آسیا) پنهان کرده اند انجام: حالا تمام شد تاریخ بخارائی من وقتیکه بیدق روسها را علم نمودند در روی قلعه سمرقند و باز گمان میتوان برد که اگر چه امروز نمیشود ولی روزی بیاید
[دنا 682/2 ؛ فهرستواره منزوی 849/2 ]
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)، شماره نسخه:908
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق، كا: چاکر خانه زاد امیر، تا: 14 ذیحجه 1322ق؛ 307، 15 سطر (18×14)، اندازه: 21×27/5سم [ف: 45]
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11383
همان نسخه بالا [نشریه: 5-316]
tārīx-e boxārā (t.)
تاریخ تأليف: 14 صفر 1321ق ترجمه حیدر خان سرتیپ و مترجم روسی و حاجی حسن خان یاور معلم محرر و روزنامه روسی از روسی به فارسی برای ظل السلطان، اصل تاریخ حکم رانان بخارا و کاشغر و خوقند است ساخته میرزا شریف (شمس) بخارایی در ربيع الثانی 1286.
تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه:185
از امیر میر حیدر و پسر امیر شاه مراد گرفته تا می رسد به جهانگیر خواجه کاشغری؛ خط: نستعلیق، کا: حاجی حسن خان اور معلم، تا: 14 صفر 1321ق، قطع: ربعی [نشریه: 5-619]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3158ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-86]
tārīx-e boxārā (t.)
بخشی از تاریخ بخاراست که از روسی ترجمه شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4079/1
آغاز: ابتدای تواریخ عمده ممالك آسيا قبل از بعثت حضرت پیغمبر (صلی الله عليه و آله) به طریق حکایت و افسانه بوده. لهذا بخارا هم شروع می کند تاریخ حال سلطنتی خود را انجام: و این موانع برای خیالات وی کافی است ناچار به دربار اوکتای قاآن پادشاه با قدرت ترکان که در کوه های (التائی) یا به ساحل جیحون مقام داشت ملتجی شد.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سبز، 21×13سم [ف مخ: 1-403]
/ تاریخ پادشاهان / فارسی
tārīx-e barāmake = axbār-e barāmake = t.-ye tārīx-e barāmake
هروی، محمد بن حسین، ق 5 قمری
heravī, mohammad ebn-e hoseyn (-11c)
کتاب تاریخی است به نثر فارسی بسیار خوب که گویا ترجمه ای باشد از اصل عربی، نوشته ابوالقاسم بن غسان که مترجم به پیروی از سبک انشای او چنین نگاشته. حکایاتی است به نقل از ابو القاسم بن غسان درباره برمکیان و از آمدن برمک به دمشق نزد سلیمان بن عبد الملک خلیفه اموی آغاز می گردد.
آغاز: بسمله، و به نستعين الحمد لله رب العالمين و الصلاة على خیر خلقه محمد و آله الطاهرین روایت کرد ابو القاسم بن غسان گرد آورنده اخبار آل برمک گفت برمک مردی بود از فرزندان وزرای ملوک اکاسره
انجام: غلام از پیش او فرار نمود، خليفه بطلب غلام کس فرستاد و او را گرفته بیاوردند و خلیفه گفت ای عبد صاحب تو کیست و چرا از پیش من فرار نمودی و غلام همین جواب داد. گویند غلام را بکشت. تمت و الله اعلم و احكم بالحق و الحمد لله رب العالمين
چاپ: تهران، به کوشش میرزا عبدالعظیم قريب، 1313ش؛ به کوشش رضا مایل هروی، خراسان، 2 (1361) ش 2.
[ دنا 683/2 ؛ فهرستواره منزوی 851/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5138/82
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به استناد نسخه ش 82 ادبیات مشهد ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اگ (255) [ف: 15-169]
2. مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 82 فرخ
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، از صفحه 149 به بعد با حواشی و تعليقاتی از مرحوم قریب به خط ابراهیم شاملو در اردیبهشت 1344ش؛ کاغذ: مشقی، جلد: پلاستیک، 77گ، 9 سطر (6×10/5)، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 19]
tārīx-e bozorgān-e ‘arab
شرح حال بزرگان عرب از معاویه بن ابی سفیان تا سلطان الغرب مولاي رشيد بن على الملك المويد الشريف الحسینی را با احراز مدارک تاریخی و کتب رجال می آورد ... ابتدا نام شخصی را ذکر می کند و سپس سال تولد او را بیان می دارد و بعد پاره ای از حوادث مهم ایام او را ذکر می کند. در این مجموعه تواریخ بیشتر تکیه بر خلفای اموی و عباسی شده و مستند نویسنده نیز
ص: 571
بیشتر نوشته های ابن خلکان است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 81
آغاز: معاویه بن ابی سفیان صخر بن حرب ابن امیه بن عبد الشمس؛ انجام: واستنام في السلطنه سبع سنوات و توفي في سنه ثمان و ثمانین ... بعض المغاربه ....
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: ناصر الدین شاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز یک لا، 239 گ، 27 سطر (14×8)، اندازه: 11/5 ×19 سم [ف: 7-78]
tārīx-u ba'd-an nabī
تاریخ تألیف: قرن ششم تاریخ مختصری است به ترتیب سنوات، مؤلف، کتاب را با ولادت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)شروع نموده و تا سال 526ق یعنی تا زمان خودش ادامه داده است. فهرست نگار طوپ قاپی، نام کتاب را «حوادث السنين» ثبت کرده، ليكن روی برگ عنوان چنین آمده «تاریخ بعد النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)الى تمام الخلفاء العباسیه»، که شاید این هر دو نیز نام اصلی کتاب نباشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 852عکسی
آغاز: الحمدلله رب العالمين ...... اما بعد فهذه نبذة من التاريخ الخصتها و جمعتها على سنین الهجرة النبوية ... الى ما انتها اليه زماننا؛ انجام: سنة ست و عشرین و خمس ماية ... و قد تم ما اردناه من هذا التاريخ المبارک ... و حسبنا الله و نعم الوکیل
نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2981 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی
5/3-344)؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: احتمالا قرن 7؛ مصحح؛ 169گ، 17سطر [عکسی ف: 2-329]
tarix-e balade-ye nur
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری
e'temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e ‘alī (1843–1896)
تاريخ تألیف: در سال های 1303 و 1304ق این کتاب از تالیفات محمد حسن خان صنیع الدوله وزیر علوم و انطباعات دوره ناصری می باشد. آغاز: بعد الحمد الله خالق الظلمات و النور و جاعل الظل و الحرور انجام: چون بتوفيق رفيع موشح و مطلع گردند اعتماد نمایند و انحراف نجویند بر این جوانب نروند تا به مجدت و ارتضا معروف گردند.
[دنا 683/2 ؛ فهرستواره منزوی 851/2 ]
ساری، طاهری شهاب؛ شماره نسخه: 189
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج، 22 ، 19 سطر (21617) [نشریه: 6-613]
tārīx-e bal'amī= t.-ye tārīx-e tabarī= tārīx-nāme
بلعمی، محمد بن محمد، -363 قمری
balʻamī, mohammad ebn-e mohammad (-974)
وابسته به تاریخ طبری؛ طبری، محمد بن جریر (224-310) به دستور: منصور به نوح سامانی (366 ق)
تاریخ عمومی است از آغاز جهان تا روز نگارش. کار بلعمی با اصل کتاب تفاوت های بسیار دارد و ترجمه ای متصرفانه است. او زنجیره اسناد را انداخته و مطالبی درباره روزگار پیش از چیرگی اسلام بر آن افزوده است و مطالب را به گونه دیگر در «باب» «فصل»ها مرتب کرده است. این ترجمه به دستور منصور به نوح سامانی (366 ق) انجام یافته است.
آغاز: 1: سپاس و آفرین مر خدای کامکار کامران ... اما بعد بدانکه این تاریخ نامه بزرگ است. گرد آورده ابو جعفر محمد 2: شکر و سپاس حضرت خالقی را که انوار دقایق حکمت او از هر ذره از ذرات
چاپ: جلد اول، به تصحیح مرحوم ملک الشعراء بهار و اهتمام آقای پروین گنابادی، اداره کل نگارش وزرات فرهنگ، 1341ش، 1232 صفحه، قطع وزیری، طبع سربی؛ گانپور، سنگی، 1334ق/1916م. (چاپ پنجم)، وزیری بزرگ، 2+ 800ص
[کشف الظنون 297/1 ؛ فهرستواره منزوی 579/1 ؛ تاریخ ادبیات در ایران 619/1
، نیز رک به مقدمه مرحوم پروین گنابادی بر تاریخ بلعمی چاپ تهران؛ رک: مجله دانشکده ادبیات مشهد ش 3 سال دوازدهم ص 550؛ ریحانة الادب 280/1 ، الذریعه 86/4
و 222/3 ؛ دنا 683/2 (69 نسخه)]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7481
آغاز: بقية من فتح حاضریه و قرنسرین - گفتا و خالد سیف الله روی بقر نسرین نهاد بس مردمان قر نسرین بسیار کار زار کردند؛ انجام: و علم و جامه سبین کردند تا سفاح را از آنجا لشکر بایست فرستادن تا همه را بکشد. والله اعلم بالصواب.
جزء دوم از جلد دوم. و مشتمل بر وقایع دوران خلافت عمرست تا کشته شدن مروان یعنی حوادث سال های 15 تا 132 هجری با تشویش و سقطی در اوراق چنانکه استاد مجتبی مینوی در مقدمه چاپ عکسی آن که از طرف بنیاد فرهنگ ایران در سال 1344 شمسی نشر یافته است توضیح داده اند؛ خط: نسخ، كا: اسحق بن محمد بن عمر بن محمد شروانی، تا: محرم 586ق، جان زنجان؛ در ستون آخر فهرست به خطی همزمان نسخه و شاید اندکی پس از
ص: 572
آن چنین مسطورست: «الله المعين، لخزانة كتب الملك العالم العادل المؤيد المظفر المنصور المجاهد المرابط محيى العدل فخر الدنيا و الدين عز الاسلام و المسلمین شاه غازی ابوالمظفر بهرامشاه بن داود نصیر امیر المؤمنین مدالله ظله»، به همان خط نوشته شده است: «یاد گار بنده مخلص اسمعیل بن ابی القاسم المستوفی المعروف بضياء الدين تغمده الله برحمته)؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: تیماج ضربی مشکی، 244گ، 21 سطر (15×20)، اندازه: 25×17/5 سم [ف: 7-32]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1403ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-38]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8656
آغاز: خدای عز و جل کس نداند اما آنک محمد بن جریر گوید ما از پس این یاد کنیم اگر خدای توفیق دهد ان شاء الله در پیدا کردن خدای تعالی این خلق را از پی چه آفریده است؛ انجام: آن روز آیت فرستاد اليوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دينا پس خلق را بدرود کرد و بگفت که من ...
جلد اول؛ خط: نسخ ريحان، بی کا، تا: قرن 6؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول، محشی با عناوین «مسعود بن ابراهيم عفى عنهما» و« م بهار»؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 367گ، 19سطر، اندازه: 21×28/5سم [ف: 28-188]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11505
آغاز: خدای عزوجل با بندگان خویش عتاب کند؛ انجام: پیغامبر او را پرسید
خط: نسخ، بی کا، تا: در اواخر قرن 6 یا اوایل قرن 7؛ افتادگی: انجام این نسخه با تاریخ بلعمی چاپ تهران تفاوتهایی دارد که عبارت است از: (1) صفحه اول و دوم حاوی سؤالاتی است که از پیامبر اکرم کرده اند، و ظاهرا مربوط به تاریخ بلعمی نیست، (2) پس از صفحه دوم، اوراقی از نسخه ما افتاده است که تقریبا برابر با 30 صفحه تاریخ بلعمی طبع تهران است، (3) هم بعد از صفحه 168 نسخه حاضر افتادگی دارد که برابر است با صفحه 401 نسخه چاپی، (4) نیز نسخه حاضر از صفحه 346 افتادگی دارد که برابر است با صفحات 851 تا 906 نسخه چاپی، (5) آغاز «اخبار پیغامبر ما محمد مصطفی علیه السلام» که در نسخه ما عنوان قرار گرفته و مطالبی به دنبال دارد، برابر است با پایان تاریخ بلعمی چاپ تهران؛ مجدول؛ واقف: علی اکبر عبد الحسینی؛ کاغذ: دولت آبادی خوش قلم آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 328گ، 21 سطر، اندازه: 26×32سم [ف: 9-19]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:307-بهار
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6 و 7؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول [نشریه: 5-659]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:186-بهار
از سر گذشت محمد تا المهتدی؛ خط: نسخ درشت، بی کا، تا: قرن 7؛ با تملک 12 ربیع الثانی 956 در سبزوار و تملک 1086؛ قطع: رحلی بزرگ [نشریه: 5-659]
6 . تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 868-ف
نسخه اصل: موزه انجمن همایونی آسیایی لندن RAs ش 22؛ خط: نسخ، كان محمد شاه بن علی بن محمود شاد بخت حافظ اصفهانی، تا: شنبه 18 شوال 701ق؛ 373گ، 33 سطر [فیلمها ف: 37-1]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1535ف
نسخه اصل: فاتح ش 4285. در هفت مجلد؛ كا: احمد بن نجم خطاط اخلاطی، تا: یکشنبه 1 شوال 702ق؛ 368گ [فیلمها ف: 38-1 ]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 79-ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3050؛ خط: نسخ، كا: عثمان بن احمد بن ابی بکر معروف به خالویه، تا: رجب 713ق؛ فتح الله بن نظام الدین شیروانی 27 رمضان 6802 447گ [فیلمها ف: 1-37 ]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 80-ف
نسخه اصل: ایاصوفیه ش 3051؛ خط: نسخ، كا: محمود بن محمد ابن ابی بکر بن احمد معروف به خالویه، تا: اواخر ذیقعده 718ق؛ 330 گ، 35 سطر [فیلمها ف: 1-37]
10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 869ف و 3272-ف
نسخه اصل: فاتح ش 4281؛ خط: نسخ، كا: عبدالله بن سعد الله بن ابی غالب اصفهانی، تا: پنج شنبه 21 ربیع الاول 725ق، جا: فیروزان در خانه دارنده نسخه امیر نظام رکن الدین امیر غازان؛ واقف: سلطان محمود غازی [فیلمها ف: 1-38 و 2-113]
11. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:846ف و 1076ف
نسخه اصل: پاریس 63 .P؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الأول 727ق؛ 396گ، 37 سطر [فيلمها ف: 1-37 و 38]
12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 831ف
نسخه اصل: بادلیان 376 الیوت eliot؛ خط: نسخ، كا: اسمعیل بن محمود بن محمد بن مسعود بن محمد انسی جبریانی، تا: چهارشنبه 15 صفر 744ق؛ 388، 27 سطر [فیلمها ف: 1-37]
13. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:473
آغاز: برابر 1؛ انجام: که این کتاب تمام کند که فرمان یافت از آغاز بعثت تا کشته شدن متوكل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9؛ با حاشیه هایی از زین العابدین حسنی عفى عنه؛ 295گ، 23 سطر، اندازه: 33×15سم [ف: 2-30]
14. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1552
هر دو جلد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: سپاهانی و فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 635گ، 21 سطر، اندازه: 33×19سم [ف: 3-402]
15. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 481
آغاز: تاریخ طبری - بسمله شکر و سپاس بی حد و قیاس آفریننده زمین و آسمان را آنکس که نه ممتاز و نه انباز و نه دستور و نه یار
ص: 573
و نه زن و نه فرزند همیشه بوده همیشه باشد و بر هست او نشانهای آفرینش او پیداست آسمان و زمین و شب و روز و آنچه در آن اندر است؛ انجام: خلافة مستظهر بالله. بعد از مقتدی خلیفه مستظهر بود و نام وي احمد بود و کنیت وی ابو العباس بود و مدت عمر وی چهل و یکسال و شش ماه و شش روز بود و بیست و پنج سال و سه ماه و یازده روز خليفتی کرد ... تمام شد کتاب تواریخ روزگار عالم از احد آدم و احیا پیغمبران و ملکان و تازیان و پارسیان و گردش روزگار ایشان .... و این کتاب که گرد آورده ابو جعفر بن محمد بن جریر بن یزید بن خالد الطبری رحمة الله عليه (مقداری از سطور در اثر وصالی از بین رفته است و در زمان منصور بن اسمعیل سامانی در این موضع هم جملات محو شده است) روز پنج شنبه ششم ماه (محو شده) اول سنه احد عشرین و ثمانمائه 821 کاتب (محو شده) محمود بن محمد ...
خط: نسخ و نستعلیق، كان محمود بن محمد، تا: 821ق؛ در آن نوشته شده «ابتياعی از ورثه مرحوم طهماسب میرزا مؤید الدوله بتاریخ شهر محرم الحرام 1297 داخل کتابخانه مبارکه موزه سرکاری شد»؛ مهر: «الحاج مصطفی صدقی»؛ کاغذ: بخارایی نخودی، جلد: مقوای روکش چرم سبز، 866ص، 23 سطر، اندازه: 34/2×26/8 سم [ف: 5-251]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5575
آغاز: برابر 1؛ انجام: و لجميع الخلايق بفضل رحمتک الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطيبين الطاهرین. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 824ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: شکری نازک سمرقندی، جلد: تیماج فیلی تیره ضربی، 1118ص، 24
سطر، قطع: رحلی، اندازه: 26×17سم [ف: 17-38]
17. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:189
آغاز: برابر 1؛ انجام: و مدت خلافت المتقدر بالله بیست و چهار سال و یازده ماه بود. و السلام. تم کتاب محمدی .. خط: نسخ و نستعلیق، كا: تاج الدين احمد (نیمه دوم)، تا: بخش آغازین از قرنهای 7 و 8 ق و نیمه دوم اواسط صفر 838؛ شیوه نوشتن کهن (ذ = د، ج = چ، ک = گ، ...)، با یادداشت سعید نفیسی؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 450گ، مختلف السطر (16/5 × 23/5)، اندازه: 32×23سم [ف: 1-42]
18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:78-ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3049؛ خط: نسخ، كا: يعقوب بن حسين مهاجری، تا: دوشنبه 23 صفر 146ق، جا: اصفان، مسجد جامع؛ 486گ [فیلمها ف: 1-37]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8221
آغاز: برابر1
خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ذیقعده 848ق؛ مجدول زر و لاجورد، دارای کتیبه های مذهب و مرصع؛ تملك: رضا قلی هدایت مورخ 1262ق؛ مهر: «الفقير عبدالحميد» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 4446گ، 25 سطر، اندازه: 19×27سم [ف: 27/2 -17]
20. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 872
با جدول صور اقالیم سبعه و طبقات ملوک در 12 گی تا ملحدان الموت، خط عباسقلی سپهر پسر میرزا محمد تقی لسان الملک کاشانی مورخ 1 صفر 1311 ئیلان ئیل در ص ع هست؛ خط: نسخ، كا: شهاب احمد بن محمد بن يعقوب بن احمد بن الحاج علی دهقلی، تا: 9 محرم 852ق، 16 شعبان 852 در نیمه 2؛ مجدول زر و لاجورد، با سرلوح؛ کاغذ: ترمه، 414گ، 29 سطر (21×15/5 )، اندازه: 22/5 × 27/5سم [ نشریه: 2-176]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1590ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-38]
21. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3318
آغاز: برابر 1؛ انجام: و ملك آل سلجوق در روم هنوز باقیست اما طبقه ملاحده و خوارزمیان در تاریخ جوینی مذکور است تم التاريخ الموسوم بتاريخ الطبري في 5 محرم الحرام سنه اثنی و خمسين و ثمانمائة هجريه ...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 852ق؛ مجدول؛ تملك: عنایت الله احمد افندی به تاریخ 1198ق با مهر «عنایت الله 1147»؛ جلد: چرمی ضربی، 310گ، 27 سطر، اندازه: 23/5 × 31/5
سم [ف: 1-247]
22. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 482
آغاز: ما يشاء و بيت الا اربعه اشيا الرزق و الاجل و السعادة بس جهودان گفتند ای محمد بتورته اندر همچنین نوشته است؛ انجام: في تاريخ غره رجب المرجب سنة تسع ثمانين و ثمانمایه الهجريه آمرزیده باد که از برای نویسنده این کتاب فقیر گناه کار ... سعدالدین بن تاج الدين بن علی بن محمد بن نجيب الكازرونی سوره فاتحة الكتاب بخواند و دعاء آمرزش از حضرة الله سبحانه و تعالی طلب کند .... على خير خلقه محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرین و سلم تسلم دائما ابدا كثيرا.
از آغاز خلقت تا خلافت المستظهر بالله. مطالب مندرجه مانند نسخه شماره دفتر 481 می باشد؛ خط: نسخ، كا: سعد الدين بن تاج الدين بن على بن محمد بن نجیب کازرونی، تا: 889ق؛ افتادگی: آغاز (یک صفحه)؛ پشت صفحه اول نوشته شده «ابتياعی از ورثه مرحوم طهماسب میرزا مؤیدالدوله بتاريخ شهر محرم الحرام 1297 داخل موزه کتابخانه اقدس ظل اللهی شد»، یک یادداشت در مورد وبای هولناک سال 1267 ق نوشته شده که از کشتار این مرض پناه بر خداوند عالمیان برده و بکر مش امیدوار شده اند، یادداشت دیگری از زلزله مهیب شهر شیراز به سال 1269ق نوشته شده که دوازده هزار کس بهر رسم و اسم از دارفانی بسرای بقا شتافتند -بامضای فتح الله شیرازی؛ مجدول؛ کاغذ: سمرقندی
نخودی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ، 998ص، 27 سطر، اندازه: 17/3 × 24/5
سم [ف: 5-481]
23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 3160
آغاز: مکه در رودخانه ای افتاده است و آنجا زرع نمیباشد و او را
ص: 574
بکه نیز گویند و بارو دارد و هر که نوبت اول بكعبه رسید البته بخندد از غایت خرمی؛ انجام: که چگونه کشته شد و ملک عجم از دست وی برفت ابتدای آن از انساب پیغامبر صلی الله عليه و سلم.
بخشی است از آغاز همین ترجمه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول، رقم کاتب در پایان نسخه: «تمام شد نصف اول از تاریخ محمد بن جریر بن یزید الطبري عليه الرحمة ... و صحبه اجمعين»، یادداشت هایی از ملک الشعراء، چند جمله ای را میر محمد باقر در رمضان 1181 از باب سیاهه مشق نوشته؛ تملك: علی اصغر بن محمد ابراهیم در 1292 با مهر بیضی شکل او؛ کاغذ: اصفهانی مایل به زردی، جلد: تیماج سبز، 410ص، 27 سطر، اندازه: 25×17/5 سم [ف: 10-743]
24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2570
آغاز: برابر 1 انجام: کیست آن جز خدای در دو سرای ×× کامتره بود ز سهو و خطای
خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 10؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج مشکی، 778گ، 21 سطر (18×7/5 )، اندازه: 24×12سم [ف: 6-89]
25. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3814
از آغاز کتاب تا تاریخ خلافت المسترشد بالله عباسی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول به زر و مشکی، مصحح، دارای سرلوح رنگین مختصر؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی،
460گ، 25 سطر، اندازه: 20×28/5سم [ف: 10-192]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3006
آغاز: برابر 1؛ انجام: وصیت می کنم شما را که فرمان بريد آنرا که امیر شماست و خیانت مکنید و آن غنیمت مدزدید ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 392گ، 23 سطر، اندازه: 33×23سم [ف: 8-179]
27. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4154
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 10؛ افتادگی: آغاز (ورق اول)؛ تملك: مرتضی قلی در 1295؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: مرغش آلبالویی، 503گ، 27 سطر، اندازه: 31/2×19/8 سم [ف: 2-77]
28. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:5613
خط: نستعلیق، كا: برهان بن وحيد الدين بن نورالدين هروی، تا: 933ق؛ با یک سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهاردار شکری، جلد: روغنی تیره رنگ با ترنج و نیم ترنج دور خط کشی، 928ص، 25 سطر، اندازه: 34×22/5 سم [ف: 17-67]
29. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3906
خط: نستعلیق، کا: احمد بن محمد بن احمد کاتب افزری جهرمی، تا: 12 صفر 941ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 506گ، 23 سطر، اندازه: 30/2×19 سم [ف: 2-76]
30. مشهد؛ فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه:ج-1
آغاز: بسمله و به نستعين آغاز جلد دوم از تاریخ ابو جعفر بن محمد بن جریر الطبری رحمة الله عليه که در اول بزبان تازی بود؛ انجام: و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین و سلم تسليما دائما حمدا كثيرا تمام شد کتاب طبری بعون الله تعالی. جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: میرزا علی بن مظفر بن محمود خاتون آبادی، تا: 999ق؛ بعضی از صفحات را آقای محمد ملک زاده با نسخه دیگری مقابله و تصحیح کرده اند، مرحوم ملک الشعرای بهار این نسخه را تصحیح کرده و در حواشی بعضی از صفحات توضیحاتی داده اند، در حاشیه صفحه اول این کتاب آقای محمد ملک زاده نوشته اند: «هنگامیکه مرحوم ملک الشعرا از طرف وزارت فرهنگ مامور اصلاح و تصحیح ترجمه تاریخ طبری بود و نسخ خطی را نزد خود جمع نموده بود این نسخه نیز از طرف فرهنگی خراسان نزد آن مرحوم فرستاده شد و چندین ماه مورد مطالعه و استفاده آن مرحوم قرار گرفت و یادداشت هایی بخط خود در حواشی این نسخه مرقوم داشت این خود یادگاری است از مرحوم ملک الشعرا بهار که در کتابخانه فرهنگ خراسان نگاهداری می شود روز یک شنبه 26 اردیبهشت یادداشت شد 1333 امضاء محمد ملک زاده؛ اهدایی: دکتر سید موسی خان حجازی به کتابخانه کاغذ کاهی صیقلی زرد، جلد: مقوای ساغری مشکی، 724ص، مختلف السطر (10×15/5)، اندازه:
23×17سم [ف: 105]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2162-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-38]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/218
درباره شامل احوالات حکمای طبرستان؛ خط: نستعلیق، کا: حسن اسفندیار، تا: قرن 11؛ اص (472) [مختصر ف: 920]
32. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:178
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ جلد: تیماج مشکی، قطع: رحلی [نشریه: 3-7]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2291
آغاز: الحمدلله العلى الاعلى الولي الأولى؛ انجام: آله اجمعين الطيبين الطاهرين. خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ آغاز این نسخه با آغاز چاپ لكنهو و نسخه خطی دیگری که به شماره 231 در این کتابخانه هست اختلاف دارد. بدینگونه که در آغاز این نسخه خطبه و دیباچه ای به زبان عربی هست که تا سطر 8 صحیفه 2 می رسد و بجای آن در دو نسخه دیگر مقدمه ای به زبان فارسی آمده که در بیشتر از نسخه های معتبر هم هست و تنها پس از آن مقدمه عربی که مطابق سطر 15 صحیفه 5 نسخه چاپی است، این نسخه با دو نسخه دیگر تطبیق می شود. در این مقدمه عربی که اندکی از آن پاره شده و وصالی کرده اند نام پادشاهی که به فرمان او این کتاب ترجمه شده «امير السيد الملك المظفر ابی صالح منصور ابن احمد بن اسماعیل بن احمد بن سامان بن ... (پارگی) الرازي الأصفهد المرزبان» آمده و پیداست که این نسبت به
ص: 575
هیچ وجه درست نیست. سپس در این مقدمه گفته شده که فایق الخاصه در سال 261 به ترجمه این کتاب فرمان داده است و حال آنکه فایق امیر ترک معروف به فایق الخاصه از امرای معروف دربار نوح بن منصور (365-387) بوده و اگر به فرمان او این کتاب ترجمه شده است می بایست لااقل در 361 باشد نه 261 احدی و ستین و مأتین) که در این نسخه نوشته شده. منصور نام در میان پادشاهان سامانی دو تن بوده اند یکی منصور بن نوح بن نصر بن احمد بن اسماعیل بن احمد که از 350 تا 65 سلطنت کرده و دیگر منصور بن نوح بن منصور بن نوح بن نصر بن احمد که از 387 تا 389 سلطنت کرد و منصور بن احمد نامی که کنیه او ابوصالح بوده باشد در میان سامانیان نبوده و ابوصالح کنیه همان منصور بن نوح اول است. لذا مطالب این مقدمه عربی به کلی نادرست و ساختگی است و معلوم نیست به چه اندیشه آن را ساخته اند؛ کاغذ: امیری شکری آهار مهره، جلد: روغنی، 1133ص، 25 سطر، اندازه: 18/5 ×5/ 30سم [ف: 6-244]
34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:9226
خط: نسخ، كا: عبدل اول پسر مولانا لطف الله، تا: قرن 11؛ مهر: امیر سیف الدین گویا مورخ 1106؛ واقف: احمد والی رقه؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ترنجی، 27گی، 23 سطر (19×10)، اندازه: 818 30سم [ف: 17-325]
35. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:190
آغاز: (برابر ص 69 چاپی) گریید بی مادر و پاشنه پای بر زمین مالید چنانکه رسم کودکان بود؛ انجام: (در «خبر الوقعة ببغداد و خلع الأمين و مقتل حسین بن علی بن عیسی» افتاده است): ... و چون به رقه رسید بیمار شد و حسین بن علی ...
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز، از مرگ هاجر و آوردن اسماعیل آغاز می گردد؛ کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور قهوه ای، 260گ، 31 سطر (26×17)، اندازه: 23×35سم [ف: 1- 42]
36. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3936
از داستان تعبیه عرب و حرب کردن خالد بن ولید با ایشان تا المستظهر بالله؛ خط: نستعلیق، کا: محمد شریف، تا: اواخر جمادی الثانی 1014ق؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن یشمی طلاکوب، 432گ، 15 سطر، اندازه:
25/3×18/4 سم [ف: 2-76]
37. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4072
نسخه منتخب؛ خط: نستعلیق، کا: نجف قلی بن میر اشرف، تا: شنبه 11 جمادی الاول 1049ق، کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن نارنجی، 265 ، 20 سطر، اندازه: 25/3×18/4 سم [ف: 2-77]
38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4207
آغاز: بدانکه این تاریخنامه بزرگست؛ انجام: و در دویست و نود و چهار سمت اتمام پذیرفت خط: نستعلیق، كا: محمد قاسمین استادی، تا: 15 شعبان 1054ق، جا: دژ پنجده؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: چرمی، 414گ، 25 سطر (26×14/5 )، اندازه:23×37/5سم [ف: 7-33]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2241-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا[ فيلمها ف: 1-38]
39. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:88
آغاز: چنین گوید وهب بن منبه که از پیغامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم که فرمود: انجام: دیدند که ایشان حرب را ساخته بودند پس حرب اندر گرفتند
خط: نسخ، كا: زین العابدين بن حسين جرمغانی، تا: پنج شنبه 18 رجب 1061ق؛ مجدول، با سرلوح مذهب؛ تملک: فرهاد میرزا بن ولیعهد در 1302، و نیز تملک به بیع از کتب حسام السلطنة از حاج بابا کتابفروش؛ جلد: تیماج مشکی، 441گ، 25 سطر، اندازه: 31×19سم [ مؤید: 3-469]
40. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1142
آغاز: برابر 1؛ انجام: و آن کسی که از پس این زمان ما باشد بی این تاریخ خلفا و سلاطین خود می نویسند تم الكتاب بحمد الله تعالی و حن توفيقه. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 27 صفر 1093ق؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 549گ، 21 سطر
(24×13)، اندازه: 20×32/5 سم [ف: 3-165]
41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22246
آغاز: هر جایی طلب کسی همی کردند این خبر یزدجرد بن شهریار شد ... آغاز اخبار پیغامبر محمد مصطفی؛ انجام: خبر خلافت المستظهر بالله ... اندر پهلوی پدر خویش دفن کردند رحمة الله و الحمدلله.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛ کاغذ: کشمیری نباتی، جلد: مقوا با روکش کاغذی عطف گالینگور سبز، 189 گ، 25 سطر، اندازه:
28×16/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-387]
42. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1551
آغاز: برابر 1؛ انجام: و محمد جریر الطبری خواست که این کتاب تمام کند فرمان یافت.
هر دو جلد ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی با ترنج، 20 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 3-402]
43. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3314
آغاز: بسمله روایت کند محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بخاری ... و سلم نشسته بودم جابر بن عبدالله انصاری در آمد و بنشست؛ انجام: برگ نونویس: ... گفت روزی پیش حضرت رسول صلی الله عليه و على آله و اولاده الطيبين الطاهرين و سلم نسخه: ... و دوشنبه از مکه بمدينه هجرت کرد و اندر روز دوشنبه وفات یافت تمت الكتاب بعون الله ... الوهاب ... قسمتی از ترجمه تاریخ طبری؛ خط: نستعلیق، کا: مامد ابن محمد بیگ، تا: 1185ق؛ مجدول؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی نخودی، جلد: چرمی، 176، 18 سطر، اندازه: 20×13/5
سم [ف:3-1021]
ص: 576
44. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3739
آغاز: برابر 1؛ انجام: اندر این آیت زیرا که اگر پیغمبر راسهو افتاد تانماز ازوقت شدی ...
از آغاز کتاب تا اواخر قصه حضرت سلیمان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ یادداشت تاریخ فوت به سال های 1291 و 1293 و 1331 آمده؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج مشکی ضربی، 177گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5سم محدث ارموی مخ: 1-270]
45. قم: فیضیه؛ شماره نسخه: 171
آغاز: برابر 1؛ انجام: که این کتاب تمام کند که فرمان یافت خط: تحریری، کا: محمد على بن محمد حسین حسینی قزوینی، تا 1240ق؛ 425، 19سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 2-30]
46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37250
آغاز: چنین گوید وهب بن منبه که از پیغامبر صلی الله عليه و سلم شنیدم که فرمود: خدای عزوجل زودتر چیزی که بیافرید از خلقان دیوان آفرید؛ انجام: چون به مسلمانان رسیدند دیدند که ایشان حرب را ساخته بودند پس حرب اندر گرفتند
از آغاز تا خلافت امیر المؤمنین (علیه السلام) بدون مقدمه؛ خط: نسخ، كا: زین العابدین بن حسین چرمغانی، تا: پنج شنبه 18 رجب 1261ق؛ مجدول، با سرلوح و کتیبه کم کار؛ تملک: فرهاد میرزا به تاریخ چهارشنبه 9 شوال 1302؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 443گ، 25 سطر، اندازه: 19/5 ×5/ 30سم [اهدائی رهبر: 8-388]
47. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19334
آغاز: رس سجود کنند و گویند یا رب زینهار به گناه خلق (كذا)؛ انجام: چهار سال و یازده ماه بود و الله اعلم ... محمد بن جریر الطبری. خط: نستعلیق خوش، كا: قزوینی، محمد حسن، تا: 1263ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا با عطف و گوشه تیماج، 23 سطر (12/5 × 24/5 )، اندازه: 34×20/5 سم [رایانه]
48. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6257
خط: نستعلیق، كان محمد رحيم بن محمد حسن کوهبنی تفرشی، تا: دوشنبه 25 رجب 1310ق، برای میرزا احمد خان کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 393گ، 22 سطر (12×22)، اندازه: 21×35سم [ف: 16-228]
49. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 106/2
مستخرجات و گزیده هایی از تاریخ طبری ترجمه بلعمی از روی نسخه موزه بریتانیا 7524 .Or؟ کا: مجتبی مینوی، بی تا [نشریه: 6-681]
50. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 231
آغاز: سپاس و آفرین مر خدای جهانیان و آفریننده زمین و زمان آنکس نه همتا و نه انبار و نه دستور و نه یار و نه زن و نه فرزند و همیشه بود و همیشه باشد
مجلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای سرلوح ممتار، اطراف دو صفحه اول تذهیب و ترصيع قدیمی اعلی؛ کاغذ: نباتی و حاشیه کاغذ زرد و سرخ، 293گ، 19 سطر، اندازه: 24×15سم [ف: 2-129]
51. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه: 190
بی کا، بی تا [ف: 191]
52. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5863ف
نسخه اصل: کتابخانه ملی ونیز LXXXIIGod CXXXXLL or 128؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام [فیلمها ف: 3-188]
53. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:17ف
نسخه اصل: ونیز کتابخانه ملی سن مار کو ونیسیا، نسخه خطی شرقی ش 128 پرو ونینزا، مانی ژیا کومو، ش 77 کلکسیون ش 171 نسخ در 724 گ (در دو قسمت عکس شده: بخش نخستین 3723-3715 ، نیمه دوم 1479-1385)؛ بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز
و انجام [فیلمها ف: 1-37]
54. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 68
آغاز : سپاس و آفرین مر خدای کامکار و کامران و آفریننده زمین و آسمان و آنکس نه همتا و نه انباز و نه دستور و نه یارو و نه زن و نه فرزند؛ انجام: ذکر خلافت الناصر لدين الله ابوالعباس احمد بن المستضى بامر الله غره ذي القعدة سنة خمس وسبعين و خمسماة بخلافت بنشست.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ مهر: «محمد علی 1259» (شش ضلعی)؛ جلد: تیماج زرد مایل به حنایی ضربی، 590گ، 27 سطر، اندازه: 17×29سم [ف: 1-86]
55. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:1354ف
نسخه اصل: دیوان هند 3315 اته 8؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 722گ، 21 سطر [فيلمها ف: 1-38]
56. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1355 -ف
نسخه اصل: دیوان هند 1938 اته 19 خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 18اگ [فیلمها ف: 1-38]
57. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:1356 -ف
نسخ اصل: دیوان هند 2669 اته 2؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-38]
58. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3583
آغاز: خداوندی است که بیافرید پس خدای تعالی طبع توحید و معرفت خود در دل او پیدا کرد بی آن که کاری کرد یا کسی او را بیاموخت و حکما ایدون گویند که مثل ابراهیم اندر آن وقت چنان بود؛ انجام: چون کیخسرو از جایگاه خویش با این لشکر بیامد آن دایه بیامد نام او سومهار و همه اهل بیت خویش را گرد کرد و پیش کیخسرو آمد و دستوری خواست که ایشان را بدان جنگ بیرون برد تا (نگین) سیاوش بخواهد کیخسرو آن زن را نیز برد پس آن خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: گالینگور سیاه، 111گ، 19سطر، اندازه: 36623سم [ف مخ: 1-403]
59. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:867ف
ص: 577
نسخه اصل: بادلیان 323 Land Or؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 611گ، 31 سطر [فيلمها ف: 1-37]
60. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1073-ف
نسخه اصل: مونیخ ش
203 فارسی؛ بی کا، بی تا، 415گ [فیلمها ف: 1-38]
61. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:715-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 7324 .Or؟ بی کا، بی تا؛ 141گ، 20 سطر [فيلمها ف: 1-37]
62. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 795-ف
نسخه اصل: کتابخانه ملی وین Cod Mict بی کا، بی تا، 306گ، 27 سطر [فیلمها ف: 1-37]
63. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17852
آغاز: برابر 2؛ انجام: قبل از این آنحضرت چند درجه از مدارج عمر طی کرده بود که وحی نازل شد ... / در وفات حضرت نبی اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) ...
انجامه: .... زاد آنجمان از دنیا به نیکو کاری بردارید، گوشه گیر از جهان مجاز توشه آنجمان درین میاز.
ترجمه بخشی از تاریخ طبری است؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: ایراندوه صفویه، تا: قرن 12؛ با سرلوح مذهب ناتمام، کتیبه رنگه نویسی، مجدول، از معدود نسخه های خطی ترجمه تاریخ طبری اثر ابپ عداله صالح بن محمد که به تصریح مقدمه و خطبه کتاب و با توجه به بررسی منابع و مآخذ، نسخه نادر است، انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ کاغذ: سپاهانی فرنگی نخودی، جلد: فرنگی الحاقی یکپارچه مقوایی با رویه تیماج، 246گ، 20سطر اندازه سطور: 90، اندازه: 30/6×15 م [رایانه]
tārīx-e belqerād
به نثر و نظم ترکی از منیف افندی.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9695/3 خط: نستعليق ترک، کا: محمد سعید، تا: قرن 13
کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج مشکی زرکوب مقوایی، 2گ (73پ۔ 74ر)، 29 سطر (17×7/5
)، اندازه: 23×13سم [ف: 17-453]
tārīx-e balvā-ye esfahān
منشی، عبدالحسين بن محمود، 1250-1336 شمسی
monšī, 'abd-ol-hoseyn ebn-e mahmūd (1871-1957)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18337 ض
بی کا، تا: 1277 ق [د.ث. مجلس]
tārīx-e banāder-e xalīj-e fārs
کازرونی، ابراهیم بن اسماعیل، 1175-1260 ؟ قمری
kāzerūnī, ebrāhīm ebn-e esmāʻīl (1762-1844)
تاریخ تأليف: 1253ق نویسنده این کتاب از شاعران، عارفان، پزشکان و ادیبان عصر قاجار است که به «نادری» تخلص می کرده است. وی که در میانسالی سفری به هند کرده و از آن ثروتی به دست آورده بود، پس از بازگشت به شیراز به سبب آگاهی از اوضاع جنوب کشور، از طرف محمد شاه قاجار (1250ق) مأمور به نگارش کتابی در شناخت بنادر و جزایر خلیج فارسی می شود. در آن آمده: «حکم محکم جهان مطاع ... رف صدور پذیرفته؛ مشعر بر این که شخصی کارآگاه را مأمور به سیاحت مساحت ساحت بنادر و جزایر بحر العجم و خليج دریای فارس فرمایند که عرض و طول و فراسخ و جبال و جنوب و مال صبا و دبور و خراب و معمور و کثرت و قلت و پریشانی جمعیت و مرب و ملل و عامل و عمل و مبذر و بساتین و مذهب و آیین و میاه و آبار و فرضات و بازار و مزرعه و انهار از کم و بسیار بنادر و جزایر دریابار اطلاع کلی حاصل نمود [5] در کتابچه مفصل و مشروح نگاشته به درگاه جهانیان امید گاه منظور نظر انوار اولیا ... سازد. امتثالا الفرمان واجب الاذعان ... این هیچ کس هیچ مدان محمد ابراهیم الشهير بكازروني المتخلص بنادری را منظور نظر آفتاب اثر هیچمدانش از یک نظر مرحمت اثر همه دان و رخام خام وجود نابود را جلوه مهر درخشان و فروغ گوهر رخان ارزانی داشت اگر چه به نحوی که از غم مرحوم و والد مغفور این سراپا قصور مشهود ... گردیده که آباء و اسلاف ایشان از نژاد مرحوم مغفور میرزا اشرف بن ... میرزا حفیظ ... بن میرزا اشرف بن ... میرزا حسیب بن ... میرزا محمد اشرف بن میرزا احمد ابن عم و داماد سلطان المحققين ... استاد میر محمد باقر داماد المتخلص به اشراق بوده اند. سپس به صورت مفصل شرح حال خاندان و مهاجرت آنها به هند و باز گشتشان را نقل کرده است. سر آخر هم از پدرش میرزا اسماعیل می گوید که در قصبه گازران فارس اقامت می گزیند و مؤلف نیز در همان جا می ماند. تنظیم شده در دو «باب»: 1. حقیقت و چگونگی بنادر واقعه در سواحل دریای فارس از بندر محمره که در کنار شط کاران واقع به فاصله سه فرسخ به دریا مانده بندر مذکور وقوع یافته؛ 2. چگونگی و حقایق جزایری که در خلیج بحر فارس واقع است و ذکر هر جزیره را در مقابل هر بندر که واقع است متعرض می گردد، و هر یک از این دو باب تقسیم می شوند به فصول متعدد به قدر آبادی و خرابی و جمعیت و پریشانی آن بندر و جزیره؛ از آن که بندر محمره از سمت شمال تقدیم دات بر جميع بنادر و بندر مینا و از جانب جنوب و داعی دولت قاهره از طرف مال حسب الأمر متوجه دم از این جهت ابتداء به بندر محمره نموده و ابواب
ص: 578
حقایق و چگونگی آن را بر چهره ناظر این کتاب گشود. با مقدمه ای دراز دامن در توصیف محمد شاه قاجار و گزیده ای از تاریخچه قاجاریه از رساله ملوک الكلام. با عناوین «حقایق نگاری فلان هر» و «حقایق نگاری فلان جزیره».
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي خص محمدا ابا السلطنة الكبرى و سلطه سلطانا على بسيط ... و جعله مبعوثا على كافة الدنيا و تلاطم في لجج معرفته ... و بعد پس از حمد خداوند که ناخدای هستی قدرت بالغه اش فلک فلک دوار را به بادبان اراده چاپ: تاريخ بنادر و جزایر خلیج فارس در زمان محمد شاه قاجار، محمد ابراهیم کازرونی متخلص به نادری، با تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده، تهران، موسسه فرهنگی جهانگیری، چاپ اول، 1367، 177ص + یازده ص.
[دنا 685/2 ؛ فهرستواره منزوی 1: 177؛ نسخه های منزوی 6: 4235]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8140
آغاز: برابر؛ انجام: و جميع فراسخی که در کنار دریا از سامان بندر محمره تا هنگامی که به بندر مشعور می رسد که اول بنادریست که در کنار دریا واقعست بیست و دو فرسنگ راه است و از بندر مشعور تا مینا و مضافات آن، آنچه بحساب آمده صد و چهل و هشت فرسنگ که تمامی آنها چهارصد و هفتاد فرسنگ با مضافات مینا تحریر یافت.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ رکابه دار، مصحح، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی با ترنج و سرترنج، 92، 13 سطر، اندازه: 20/8×14/8 سم [ف: 27/1 -263]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9152
آغاز: برابر انجام و از بندر معشور تا مینا و مضافات آن آن چه به حساب آمده چهار صد و چهل و هشت فرسنگ که تمامی آنها چهارصد و هفتاد فرسنگ با مضافات مینا و تحریر یافت که بر خواننده مجهول نماند. خط: نستعلیق، کا: محمد علی حسینی، تا: ربيع الثانی 1255ق؛ با سرلوح مذهب و مرصع با کتیبه قلمدانی زرپوش، مجدول، مذهب، کمند کشی شده، رکابه دار؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: روغنی نفیس عطف تیماج قهوه ای، اگ، 15 سطر (6/3× 12/5 )، اندازه: 16/9×9/3 سم [ف: 29/2 -811]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4273-ف و 4725-ع
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 3-40 و ف: 1-31]
←تاریخ بناکتی ←روضة أولي الألباب في معرفة التواريخ و الانساب
tārīx-e banāketī va tārīx-e gz.-ye mostawfi
تاریخ بلغراد - تاریخ بنای 579 وابسته به: تاریخ گزیده = شرفنامه؛ حمدالله مستوفی، حمدالله بن ابی بکر (-750) روضة اولي الألباب في معرفة التواريخ و الأنساب = تاریخ بناکتی؛ بناکتی، داود بن محمد (-730)
تهران؛ صنعتی زاده، همایون شماره نسخه:بدون شماره
منتخب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 [نشریه: 7-799]
tārīx-e banā-ye ātašgāh va rahrām
تاريخ تأليف: 1200ق
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2577/6
سروده سال 1200 در 105 بیت؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 8ص (441-448)، 15 سطر (14×8/5 )، اندازه: 12×20/5 سم [ف: 9-1379]
tārīx-e banā-ye xāneqāh-e soltān alb
منظومه ای است فارسی و ترکی در تاریخ بنای خانقاه سلطان الب که مطابق شعر «مثال باغ جنان» سال تاریخ آن می شود. در این نسخه 20 بیت از اشعار موجود است.
قم؛ طبسی، شماره نسخه: 535/2
آغاز: زهی خجسته مکانی منزل پاكان *** مطاف اهل جهان جای مرشد کامل / ایماس عجیب دیسام قبله بنی آدم *** مزار عارف کامل طواف کعبه دل؛ انجام: دلی بگفت حزد وف ثانهان اینجا *** کدام دیده بدیده چنین مکان شریف زهی بنای امین بیک عالیشان اینجا. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، اگ، 19 سطر، اندازه: 24×11سم [ف مخ: 1-90]
tārīx-e banā-ye qal'e-ye sāleh-ābād
داعی دزفولی، عبدالله بن محمد باقر، 1158-1256 ؟ قمری
dāʻī dezfūlī, “abd-ol-lāh ebn-e mohammad bāger (1745-1840)
پنجاه و پنج بيت شعر فارسی است درباره تاریخ قريه صالح آباد دزفول که صالح خان در سال 1236 ق بنا نموده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12117/2
آغاز: باز از مکرمت خسرو خورشید نگین ×× صاحب افسر و
ص: 579
اورنگی و سلیمان امین / شاه بن شاه شهنشاه نشان *** حامی بیضه اسلام و همه کشور دین؛ انجام: خواستم ماده تاريخ من از پیر خرد*** تا دهم دفتر ایام بذکرش تزیین / زد رقم خامه داعی ز پی تاریخش***صالح آباد بود طعنه زن خلد برین»
خط: نسخ، بی کا، تا: 1236ق؛ جلد: تیماج، قهوه ای ترنج با سر، کص (267-268)، 22 سطر، اندازه: 18/5
× 29/5سم [ف: 35-122]
tārīx-e bangāle
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1228/5
ف نسخه اصل: بادلیان 378 اوزلی (ش تا: 1067ق [فيلمها ف: 1-581]
280)؛ خط: نستعلیق، بی کا،
tārīx-e būšehr
سعادت، محمد حسین بن محمد علی، ق14 قمری
saʻādat, mohammad hoseyn ebn-e mohammad ‘alī ( 20c)
تاریخ تأليف: 1340ق تاریخ بوشهر و بندرهای جنوبی ایران است.
آغاز: حمد له. بر ارباب بصیرت و دانش مستور و پوشیده نیست که امروزه شناختن علم تاریخ و دانستن فن جغرافيا
[دنا 686/2 ؛ فهرستواره منزوی 851/2 ]
1. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:95 حکمت
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج تریاکی، قطع: خشتی [ف: 2-5]
2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:95 حکمت
بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، قطع: رحلي [ف: 2-6]
tārīx-e bahādor-šāhī
عالی شیرازی، محمد، -1121 قمری
‘ālī-ye šīrāzī, mohammad (-1710)
واقعات عالم گیری: عالی، در آن آمده است: «بیا ای ساقی میخانه عالی ×× یکی از درد نوشان زلالی». مربوط به قطب الدین شاه عالم بهادر شاه (1119-1124) که در شب پنج شنبه پایان رجب 21 مهرماه الهی در برهان پور از مادر زاده است و چنانکه در متن آمده است در 1119 با این ماده تاریخ «در عام رحمت عالم آمده» بر تخت شاهی نشسته است. باز در آن آمده: «ازين عهد بهادر شاه غازی*** به فعل آید هوسهای هواخواه». درباره دو سال نخستین پادشاهی بهادرشاه است. (دانش پژوه)
آغاز: هو الله الكريم. بسم الله الرحمن الرحیم دست بر آورد به جود کریم. ناز و نعیم دو جهان در کفش *** خلق ازل تا به ابد مصرفش. افسر سلطان سخن حمد مالک الملکی است که سریر شاهنشاهیش به جواهر کلمات معجز آیات فتعالى الله الملک الحق ... الكريم ترصيع پذیرفته انجام: و جمعی کثیر از بندگان عاطفت خلقت و اضافه و خدمت به مراد رسيد الحمدلله رب العالمين و الصلاة على سید المرسلین محمد و آله و سلم.
[فهرستواره منزوی 1163/2 ]
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 8007/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج سرخ ضربی، 96گی (3ر-98ر)، 9 سطر (15×7/5 )، اندازه: 22×12سم [ف: 17-6]
tārīx-e bahārestān-e tahmāsbī= jahāngošā-ye nāderī
وقایع نگار، عبدالعلی، ق13 قمری
vaqāye'-negār, ‘abd-ol-'alī (-190)
تاریخ سقوط صفویه و استیلای افشاریه از زمان جلوس شاه سلطان حسین صفوی در میانه سال های 1126 و 1135ق و تا سرگذشت فرزندان رضا قلی میرزا و ایلچی گوی می رسد. نسخه از سال 1960 ق به بعد در خاتمه کار خاقان مغفور و کیفیت قتل اولاد و احفاد آورده شده که به نظر می رسد از الحاقات قاجاریه باشد. این کتاب با جهانگشای نادری، تألیف میرزا مهدیخان منشی الممالک، «منشی دربار نادرشاه» مطابقت زیادی دارد که اگر اختلافات اندک در کلمات و عبارات را در نظر نیاوریم، می توانیم بگوییم که این همان کتاب جهانگشای نادری است و غیر از این هم نیست. مؤلف فهرست کتب خطی فارسی مدعی شده است که کتابی به نام تاریخ بهارستان وجود ندارد و کسی که خطبه کتاب جهانگشای نادری را تعویض نموده، خواسته است که تأليف آن را به خود نسبت بدهد .... به نظر ما این احتمال وجود دارد که نام مؤلف اصلی همان عبدالعلی وقایع نگار باشد که زحمت ملازمت پیوسته رجال سیاست و رزم را بر خود هموار نموده و به عنوان کارگزار «میرزا مهدی منشی استر آبادی» کار می کرده و میرزا مهدی به دلیل شهرت منشی گری خود استفاده را می برده است و نظیر این امر بسیار اتفاق افتاده است که عموم از آن بی اطلاع می باشند ولی به عنوان مثال کتاب «الماثر و الاثار» تأليف اعتماد السلطنه که در اصل، تالیف ملا عبدالوهاب قزوینی، پدر شادروان علامه محمد قزوینی است و اعتماد السلطنه خود در منتظم ناصری بدان
ص: 580
اعتراف نموده، و از شیوه نگارش او انتقاد کرده است. (سید محمود مرعشی) آغاز: بسلمه سپاس خداوند برا سزاست که پروردگار جهانست ... .و بعد چنین گوید ... عبدالعلی و قایع نگار در سنه تنگوزئيل یکهزار و صد و بیست و شش پس از رحلت شهنشاه سعید و جلوس ... شاه سلطان حسین بهادرخان
[دنا 686/2 ؛ نسخه های منزوی 4224/6 ؛ فهرستواره منزوی 831/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2773
آغاز: برابر؛ انجام: علی شاه میرزا تمامی نقود و اسباب (افتاده در دنبال عنوان:اولاد شاهزاده نصرالله میرزا)
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد:
روغنی، 128گ، 20سطر (21×12)، اندازه:19×29سم [ف: 10-1629]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11205
آغاز: هنگام صبح اهل مشهد بر مخالف ملک اتفاق کرده دروازها را گشوده؛ انجام: علی شاه میرزا در روز بقصاص خون شاهزادگان با دیده نابینا سر در زیر با دیده پی روان از عقب برادران دوان شد
خط: شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ در آن نام ملا محمد رفیعای گیلانی آمده؛ کاغذ: سمزقندی، جلد: چرم مشکی، عطف: چرم قهوه ای، 124گ، 21 سطر (13×27)، اندازه: 20×32/5سم [ف: 28-293]
tārīx-e bahrām mīrzā safavī
بافقی، محمد مفيد بن محمود، ق 11 قمری
bāfqi, mohammad mofīd ebn-e mahmūd (-170)
تاريخ تأليف: 1075ق زندگانی و احوال بهرام میرزا پسر شاه اسماعیل صفوی و فرزندان آن شاهزاده است. جد مؤلف همراه بهرام میرزا بوده و بعضی از وقایع و احوالات زندگی او را به رشته تحریر در آورده بود که مؤلف آن نوشته ها را به همراه اطلاعات دیگری در این کتاب تدوین کرده است. تحریر نهایی کتاب هم زمانی که مؤلف عازم هندوستان بود به دستور شاه عباس ثانی در 1075ق به انجام رسید. از کتابی با نام تاریخ بهرام میرزا در زمره تألیفات محمد مفيد مستوفی یاد نشده است. اما از او کتاب دیگری با نام جامع مفیدی در تاریخ یزد در 3 جلد می شناسیم: جلد اول: تاریخ یزد از عهد اسکندر تا امیر تیمور گورکان؛ جلد دوم: تاریخ یزد پس از آن دوران تا شاه سلیمان صفوی که معاصر مؤلف بوده است؛ جلد سوم: شرح احوال رجال و وصف نواحی یزد.
با قراینی که در کتاب دیده می شود به احتمال فراوان نسخه ما بخشی از پایان جلد دوم کتاب است. متأسفانه متن کامل این جلد هنوز به دست نیامده و فقط بخش هایی از آن در دو کتابخانه سالار جنگ هندوستان و موزه بریتانیا موجود است. بنا بر این امکان مقابله برای اطمینان بیشتر فراهم نشد.
جلد اول و سوم جامع مفیدی به کوشش ایرج افشار چاپ شده است. (در تهران، کتابفروشی اسدی، 1340-1342ش، و تجدید چاپ آن در تهران، اساطیر، 1385ش) جامع مفیدی بین سال های 1090-1082 ق. در مولتان هند تحریر شده و مؤلف در پایان کتاب شرح حال مفصلی از خود آورده است.
[فهرستواره منزوی 939938/ ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:28401
آغاز: تزئین این صحفه بلاغت آئین به ذکر بعضی از صادرات افعال و واردات احوال شاهزاده بلند قدر عالی تبار، انجام: شرح حالات و کیفیت فتوحات آن حضرت ولایت مرتبت و شاهزادگان کیوان منزلت بر سبیل تفصيل و تبيين به امداد ... سحاب قلم فیروزی رقم در مجلد دیگر نگارش یابد ان شاء الله تعالى وحده العزيز
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1162ق، در برگ اول نوشته شده: «تاریخ بهرام میرزا و سلطنت قندهار، 86 ورق» با فهرست مطالب کتاب در اول نسخه، ابتدای فهرست نوشته شده: «فهرست مطالب تاریخ پادشاهان بهرام میرزا برادر اعیانی پادشاه شاه طهماسب تصنيف محد مفید مستوفی»، در پایان فهرست هم تاریخ کتابت آن ذکر شده است: «اتمام در 12 ربیع الاول روز یک شنبه سنه احمد احمد شاه»؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1381؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه کاغذ ابر و باد، 84گ، 17 سطر، اندازه: 15×21/5 سم [هدائی رهبر: 8-367]
←تاریخ بیت المقدس و ذکر بناه ← فضائل القدس
tārīx-e bī-dorūq = mājarā-ye qatl-e nāser-ed-dīn šāh
ظهیرالدوله، علی بن محمد ناصر، 1281-1342 قمری
zahīr-od-dowle, “alī ebn-e mohammad nāser (1865 1924)
مؤلف که از دراویش و درباریان ناصرالدین شاه قاجار و داماد وی شوهر فروغ الدوله ملکه ایران بوده، در کتاب حاضر کیفیت قتل ناصر الدین شاه را با ذکر جزئیات دقیق حادثه گزارش نموده است. در 7 «فصل»: 1. جشن قرن سال پنجاهم، 2. میرزا رضا کرمانی، 3. سوء اتفاق، 4. روز دوم، به خاک سپاری، 5. تخت نشینی مظفرالدین شاه، 6. قصاص، 7. تا چند توان وضع مکرر دیدن عزلی، نصبی، قیامتی، آشوبی آغاز: فصل اول - جشن قرن سال پنجاهم سلطنت ناصرالدین شاه
ص: 581
قاجار دهم ماه ذیقعده 1313 هجری محمدی (صلی الله علیه وآله وسلم) با جمعی از احباب و رفقا به رسم همه سال رفتیم به باغ قصر قاجار.
انجام: و تقریبا به نظر غیر ممکن می آید بلاتردید قبول و يقين کردم و در این تاریخ مختصر یادداشت نمودم و عنان قلم را در کشیدم.
[رجال بامداد 367/2 -370؛ دنا 686/2 ؛ فهرستواره منزوی 852/2 ، الذریعه 22/25 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:10400
آغاز و انجام: برابر
خط شکسته نستعلیق، کا: ظهيرالدوله، تا: 1314ق [الفبائی: 598]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7960/15
آغاز و انجام: برابر
خط: تحریری، كا: وحید اشراقی، تا: آخر جمادی الثانی 1314ق؛ جلد: مقوا عطف تیماج، 60ص (414-473)، اندازه: 19/5×13سم [ف: 26-440]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3329/4 -ف
نسخه اصل: ملکی آقای عبدالله انتظام؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 24 ذیحجه 1324ق
[فيلمها ف: 2-125]
tārīx-e bīzmārk
بارن نرمان، ق13 قمری
bāron normān (-19c)
از: دکتر موریتس بوش؛ مترجم: بارون نورمان؛ سال ترجمه: 1298ق
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1885
آغاز: ترجمه: جلد دوم تاریخ کنت دو بیزمارک و همراهانش در اوقات جنگ فرانسه با پروس؛ انجام: در این مدت آنچه که ممکن بود بشود شده و بانجام رسیده است
این نسخه جلد دوم تاریخ بیزمارک است و از فصل پانزدهم متن اصلی شروع میشود و تا آخر کتاب می آید. در این نسخه وقایع آلمان و جنگ های پروس و فرانسه و سایر وقایع اتفاقیه این دوره بیان می شود. این نسخه از زبان آلمانی ترجمه شده است؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمود بن رشيد مدرس عراقی، تا: 1298ق، جا: تهران؛ مجدول؛ به خط ناصر الدین آمده: «تماما ملاحظه شد اما حقیقت بی مزه و بی معنی نوشته بود نه تاریخ است نه حکایت نه روزنامه هیچ نمیدانم مرد که بنگ خورده بوده است که اینطورها نوشته است تمام شد»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 236 گ، 11سطر (17×10)، اندازه: 32×21سم [ف: 342-4 ]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1872
آغاز: مقدمه، وقایعی که بیست سال قبل ازین در اولین و آخرین؛ انجام: که ظاهرا ما به صاحب آن بهیچوجه اذیتی نرسانده بودیم جلد اول، در جنک 1870 و 1871 میلادی؛ خط: شکسته نستعلیق، كان محمود بن رشيد مدرس عراقی، تا: 1298ق، جان تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول، به خط ناصرالدين شاه آمده «تماما ملاحظه شد اما جلد آخر را هم خاندیم (خواندیم) بی معنی نوشته شد» با کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 149گ، 11سطر (17×10)، اندازه: 19/5 ×32/5سم [ف: 4-332]
tārīx-e bīst sāle-ye naft-e īrān
مکی، حسین، 1290 شمسی
makkī, hoseyn (1911-)
چاپ: چاپ 1323 خ در 272 و 382 در دو جلد.
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:4096-ف
نسخه اصل: چاپ محمد علی علمی در 4-1323، ج 1 و 2؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-14]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4652-ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-84]
tārīx-e bīst va šeš sāl hokūmat-e aleksānder-e doyyom
(t.)
آوانس
āvāns
اهداء به:مظفر الدین میرزای ولیعهد سال ترجمه: 1312ق الكساندر دویم پادشاه معروف روسیه مدت بیست و شش سال سلطنت کرد و از سلسله تسارها بود. در این کتاب شرح حال او می آید. ابتداء مقدمه ای در شرح حال نیکلای اول است و بعد شرح حال الكساندر دوم می آید. اصل کتاب به زبان فرانسوی بوده و از آن زبان به فارسی برگردانده شده است
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1832
آغاز: مقدمه تاریخی نیکلای اول از سنه 1825 تا سنه 1855؛ انجام: چند صد نفر اسیر ... و عثمان پاشا مجروح و دستگیر شد خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1312ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج ماشی با گل و بوته زر، 206گ، 13 سطر (23×11/5 )، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 280-4 ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:226
ص: 582
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1312 و 1313ق؛ دارای سرلوح مذهب؛ 502گ، 13 سطر، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 2-127]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 227
خط: تایپی، بی کا، تا: 1312 و 1313ق؛ دارای سرلوح مذهب؛ 502گ، 13 سطر، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 2-127]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:228
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1312 و 1313ق؛ دارای سرلوح مذهب؛ 502گ، 13 سطر، اندازه: 21/5 ×34سم [ف: 2-127]
tārīx-e beyhaq
بیهقی، علی بن زید، 499-565 قمری
beyhaqī, ‘alī ebn-e zeyd (1106-1170)
تاریخ خراسان بزرگ، طاهریان، سامانیان، غزنویان و سلجوقیان. در آن از سال های 561 و 561 یاد شده است.
چاپ: چاپ بهمنیار در تهران به سال 1317 با دیباچه قزوینی
[معالم العلما ش 334؛ بیست مقاله قزوینی 76/2 -86؛ سبک شناسی 365/2 ؛ استوری 354/1 -1295؛ دنا 686/2 ؛ فهرستواره منزوی 852/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:55-عکسی
نسخه اصل: نسخه لندن؛ بی کا، تا: 835ق آنشریه: 2-271]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:53-عکسی
نسخه اصل: نسخه برلین؛ بی کا، تا: 1265 ق [ نشریه: 2-271]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:56- عکسی
نسخه اصل: موزه بریتانیا؛ بی کا، بی تا [نشریه: 2-271]
4. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:10 عکسی
نسخه اصل: لندن 3585 .Or؛ بی کا، بی تا 180گی [ف: 1-529]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 52-عکسی
نسخه اصل: کتابخانه دولتی برلین شماره 737 با مقدمه محمد قزوینی؛ بی کا، بیتا (نشریه: 2-271]
āl-e tārīx-e = nāserī tārīx-e tārīx-e beyhaqī = saboktakīn = tārīx-e mas‘ūdī
بیهقی، محمد بن حسین، 385-470 قمری
beyhaqī, mohammad ebn-e hoseyn (996-1078)
در میان سال های 450-451 نگاشته است، رویدادهای روزگار سلطان مسعود پسر محمود سبکتکین غزنوی است. میرخواند گوید: در 30 جلد بوده که «تاریخ بیهقی» بخشی از آن است که باقیمانده که سال های 421-432 را دارد؛ یعنی از به تخت نشستن سلطان مسعود تا شکست او از سلجوقیان. آغاز: 1: بسمله، الحمدلله رب العالمين. اما بعد چنین گوید
گوینده داستان باستان ابوالفضل بیهقی که چون سلطان محمود 2:گوینده تاریخ ابو الفضل بیهقی گوید: که چون سلطان غازی محمود بن سبکتکین رحمه الله علیه در غزنی گذشته شد ... انجام: و خردمندان را د راین باب عبرت بسیار است و چون از این فارغ شدیم بابی دیگر پیش گیریم تا آنچه وعده کرده ایم به اتمام رسانیم انشاء الله تعالی چاپ: طهران، سنگی، 1307 ق.، وزیری، 30690صص؛ تهران، دانشگاه تهران، تصحيح سعید نفیسی، 1319- 1322ش، 3ج؛ مشهد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد، تصحیح علی اکبر فیاض، 1350ش، 1090ص [فهرستواره منزوی 852/2 ، الذريعة 3: نسخه های منزوی
4236/6 (29 نسخه)؛مشترک پاکستان 1459/11 ؛ استوری 253, 1281؛ مشار فارسی
1049/1 (5 چاپ)؛ اعلام زرکلی: ج 6 ص 100؛ دنا 686/2 -687 (36 نسخه)]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6569
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: وسط؛ با سرلوح، مجدول زر و لاجورد و زنگار؛ با تاریخ تملک 7 شوال 14 (1004)؛ نسخه در لاهور بوده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج روغنی سبز، 326 گ، 18 سطر (19×9)، اندازه: 17×27سم [ف: 16-299]
2. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:115
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول زرین؛ جلد: گالینگور (نشریه: 3-7]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8502
انجام:. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، محشی؛ مهر: «عبده عبدالكريم الموسوی» (بیضوی)، «المتوكل على الله عبده محمود» (مربع)؛ جلد: تیماج سرمه ای، 356، 19سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 28-74]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2783ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-32]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5933
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با تکمیل نفیسی؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 221 ، 20 سطر (16×10)، اندازه: 25×18 سم [ف: 16-161]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3827-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-254]
.. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37189
آغاز: زندگانی خداوند عالم سلطان اعظم ولي النعم دراز باد؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 رمضان 1207ق؛ مصحح، تملك: محمد علی ناصح به تاریخ 1345؛ جلد: تیماج قهوه ای، 207گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 ×27سم [ اهدائی رهبر: 8-368]
مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1109
ص: 583
همان نسخه بالا [ مؤید: 3-104]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8222
آغاز: بسمله زندگانی خداوند عالمان سلطان اعظم ولي النعم؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبدالله بن میرزا محمد رضا اصفهانی، تا: شوال 1208ق؛ جلد: روغنی با نقش گل و بوته، 375گ، 17 سطر، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 27/2 -17]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5590
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كان عبد الوهاب، تا: 1209ق؛ دارای یک سرلوح مذهب، مجدول، مذهب، دارای کمند؛ کاغذ: فرنگی آبی کمرنگ خیلی نازک، جلد: تیماج قهوه ای، 502ص، 21 سطر، اندازه: 26/5×17 سم [ف: 17-48]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7566
آغاز: گوینده این داستان بوالفضل بیهقی ... زندگانی خداوند عالم سلطان اعظم ولى النعم دراز باد؛ انجام: برابر قطعه ای از آن تاریخ می باشد شامل احوال سلطان محمود؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 4 رمضان 1259ق؛ تملکی بدون نام به تاریخ 1287 در دارالسلطنه تبریز؛ جلد: تیماج ضربی مشکی، 213گ، 19 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 19- 371]
9. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1341
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: دوشنبه 16 جمادی الثانی 1260ق؛ اندازه: 26×16سم [ نسخه پژوهی: 2-121]
10. خوی؛ نمازی،شماره نسخه: 880
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 11 شعبان 1264ق؛ جلد: تیماج نارنجی، 263گ، 21 سطر، اندازه: 17×25/5 سم [میراث اسلامی: دفتر دهم -763]
11. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:229
آغاز: برابر 2
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1265ق؛ کاغذ: الوان، 214گ، 21 سطر، اندازه: 22×12سم [ف: 2-127]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1663
آغاز: چون سلطان محمود در غزنین گذشته شد پسر بزرگ ولیعهد او؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1270ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 258گ، 21سطر (10/5 × 18/5)، اندازه: 31×20/5 سم [ف: 4-139]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:3073
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرين اما بعد؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1272ق؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی مخمل عنابی، 171، 25سطر (22×14)، اندازه: 22×32سم [ف: 6-870]
14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2582-ف
نسخه اصل: پاریس.1054S.P ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 5 ربيع الثانی 1274ق، به فرمایش وزیر مختار فرانسه [فیلمها ف: 1-31]
15. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:878
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط ثلث، بی کا، تا: چهارشنبه 12 جمادی الاول 1274ق؛ جلد: مقوایی تیماج مشکی پوشانیده، 163گ، 25 سطر (23×14)، اندازه: 21×34/5سم [ف: 2-36]
16. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه:350
آغاز: زندگانی خداوند عالم سلطان ولي النعم دراز باد و در بزرگی و دولت پادشاهی و نصرت و رسیدن؛ انجام: برابر از آغاز آمدن برادر حاجب على تا جنگ شاه ملک خط: نستعلیق، كا: فتحعلی شیرازی پسر خان جان، تا: شوال 1284ق، حسب الامر حاجی میرزا محمد خان مجد الملك متولی باشی آستان قدس رضوی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی،
490ص، 23 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 2-81]
17. اصفهان: جابری انصاری: شماره نسخه:45
خط: نستعلیق، كا: میرزا صادق خان مشار دیوان، تا: 1286ق [نشریه: 6-597]
18. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 7672
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 27 ذیقعده 1288ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 263گ، 18 سطر (18×9)، اندازه: 17×27سم [ف: 16-668]
19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1120
آغاز: برابر 1؛ انجام: و اگر هریكرا شرح دهم على حده کتابی است از خبر راستی بیرون نباشم و خردمندان را در این باب عبرت بسیار است اگر مطالعه کنند. خط: نستعلیق خوش، كا: صادق بن کاظم شیرازی، تا: پنج شنبه 9 محرم 1291ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آبی با گل و بوته، 366گ، 18 سطر (19×9)، اندازه: 28×18سم [ف: 3-140]
20. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7024- 36/24
آغاز: چنانکه چون لشکر سوی هرات کشید باز به شراب در آمد ... نویسند چون بوسعد نام سلطان بگفت همگان پیاده شدند و باز برنشستند؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1292ق؛ افتادگی: آغاز؛ یادداشتی از ابوالحسن قاجار شیخ الرئیس که این نسخه را استكتاب نموده و به امیر حسن خان اهداء کرده با مهر وی؛ جلد: تیماج سرخ، 326گ، 19 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 2-685]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14105
آغاز: بسمله الحمدالله رب العالمين؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: سید محمد، تا: 1296ق؛ توسط داود همدانی کسر نویسی شده؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 23 سطر
ص: 584
(10×22)، اندازه: 31×18سم [ الفبائی: 98]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3139
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: داود، تا: جمادی الثانی 1296ق، جا: مشهد مقدس؛ افتادگی: آغاز؛ كاتب فرزند میرزا محمد تقی همدانی، که بر حسب فرمایش سید محمد لشکر نویس باشی خراسان نوشته، این نسخه را ملک الشعراء بهار در سوم فروردین 1316ش خریده، آن را خوانده و تصحیح نموده و در کنار برگها تصحیحات خود را نوشته؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، 630ص، 23 سطر، اندازه: 34×21سم [ف: 10-709]
23. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1587
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 7 ذیحجه 1297ق، جا؛ تهران؛ جلد: تیماج قهوه ای، 236گ، 23 سطر، اندازه: ×19 30سم [ف مخ: 1-306]
24. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2983
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 رجب 1299ق، مجدول، با سرلوح زرین و آراسته؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 283گ، 21 سطر (11×22)، اندازه: 32×18/5
سم [ف: 10-1896]
25. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3865
خط: نستعلیق، کا: میرزا علی بن محمد هادی استرابادی، تان چهارشنبه 20 رجب 1339ق، جا: قم، برای میرزا مهدی خان اعتضاد الدوله، متن و هامش؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 369گ، 9 سطر، اندازه: 21/1×16/8 سم [ف: 2-77]
26. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2187ف
نسخه اصل: مدرسه نواب ش
831؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-31]
27. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2620-ف و 2621-في
نسخه اصل: دیوان هند ش 3736؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-31]
28. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2630ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 1925 Or؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-31]
29. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3631ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 1926 Or بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-31]
30. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2632في
نسخه اصل: موزه بریتانیا 1927 Or؟ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-31]
31. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2619-ف و 2635-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 1928 .Or؟ بی کا، بی تا فیلمها ف: 1-32]
32. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2618-في
نسخه اصل: موزه بریتانیا 45576 Or؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-32)
33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15972
آغاز: بسمله الحمدالله رب العالمین و الصلوه و السلام خير خلقه محمد و آله اجمعين؛ انجام: و عجائب این باب خوارزمشاه بپایان آمد
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 21 سطر (20×13)، اندازه: 21×30سم [رایانه]
← تاریخ پادشاهان ← تاریخ سلاطين
tarix-e padesahan = taqvim-e tarix
تاریخ پادشاهان ایران باستان و پس از اسلام است به شيوه تقویم التواریخ چلبی و با جداول مرتب. در آغاز، تاریخ و احوال پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) است با خلفاء راشدین تا امام حسین بن علی (عليه السلام) و پس از آن فهرست: پیشدادیان، کیانیان، طبقه اسکندر رومی (که به گفته مؤلف از بین طبقات پادشاهان افتاده)، اشکانیان، ساسانیان، سامانیان، آل بویه، سبکتکینیان، سلجوقیان، خوارزمشاهان، ملاحده و در آخر طبقه بنی امیه و بنی عباس. نویسنده در آغاز پادشاهان نخست فهرست اجمالی طبقات آنها را یاد می کند. در جداول برای هر یک از افراد طبقات، این عناوین یاد شده: کنیت ها، نام ها، پدران، مادران، توقیعات، لقب ها، مدت عمر، مدت پادشاهی (یا خلافت). این عناوین گاه در طول جداول است و گاه در عرض آنها.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:6363/7
خط: نستعلیق، كان محمد اسماعیل بن محمد صادق شیرازی، تا: 1251ق، جا: بغداد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 18ص ( 224-207 )، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 19-422]
tārīx-e pādešāhān-e engelestān
قاجار، اسماعیل میرزا بن فتحعلی، 1279 قمری
qājār, esmāʻīl mīrzā ben fath-“alī (-1863)
در حالات پادشاهان انگلستان از ادوارد اول تا ملکه ویکتوریا و مهمترین رویدادهای تاریخ آنان و آنچه تعلق به خاندان های سلطنتی دارد، ترجمه شده از فرانسوی.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10308
آغاز: وقتی که هنری سیم بدبخت مرد پسر ارشدش ادوارد بود در خارج و جنگ می کرد در شام خط: نستعلیق، کا: محمد على منشی آشتیانی، تا: ذیحجه 1319ق؛ بیست و هفت عکس از نسخه ای چاپی الصاق شده؛ جلد: تیماج قرمز، 50گ، 17 سطر، اندازه: 25×19سم [ف: 26-246]
← تاریخ پادشاهان ایران← تاریخ سیاقی
←تاریخ پادشاهان ایران← تاریخ سلاطین ایران
←تاریخ پادشاهان ایران← مجمل التواریخ
ص: 585
tārīx-e pādešāhān-e īrān = tārīx-e īrān = xolāsat-ot tavārīx
ادیب کاشانی، احمد بن ابوالحسن، ق13 قمری
adīb kāšānī, ahmad ebn-e ab-ol-hasan (-19c)
اهدا به: ناصرالدین شاه تاريخ تأليف: 1265ق نام پادشاهان ایران و توران و عثمانی و هند و مدت فرمانروایی آنها را به سیاق آورده است. منابع او در دیباچه یاد شده و از آنها است دساتیر و تاريخ الفي. تاريخ اجمالی سلاطین عجم که در ملک اسلام حکومت کرده اند، از پادشاهان قبل از اسلام پشدادیان شروع و به شاه سلیمان صفوی (1077-1105) ختم می کند، اول نام پادشاه را می آورد بعد سال جلوس و وقایع مهم دروه سلطنت وی را به طور فهرست وار و بعد وفات را با حساب سياق ذکر و در آخر آثار باقیمانده از دوره هر پادشاه را فهرست گونه می آورد به ضمیمه جدولی در کنی و القاب و اعقاب ائمه اطهار علیهم السلام. آغاز: بسمله. احمد اللهم مالک الملک ... و بعد چون علم تاریخ و اطلاع بر احوال سلاطين سالفه و اوضاع ماضيه علمی است شريف ... بخاطر این بنده ... احمد الاديب الكاشانی رسید که خلاصه ای از کتب تواریخ ... از سلاطین ایران و توران و روم و هند را ... از ... کیومرث الى يومنا هذا که یکهزار و دویست و شصت و پنج است که زمان دولت شهنشاه اعظم افخم [است] ذکر نمایم. انجام: ناصر الدین شاه بن محمد چهارده سال.
[ دنا 687/2 -688؛ فهرستواره منزوی 844/2 و 853]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 740
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، جا: تهران؛ با سرلوح، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 34گ، 14 سطر (1166)، اندازه: 18×11سم [ف: 2-261]
2. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:317/5
خط: نسخ، كا: اسماعيل بن محمد حسن حسینی زنوزی خویی، تا: 1243ق، واقف: شهید؛ جلد: تیماج ضربی با ترنج، اندازه: 21×15سم [ف: 158]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3115
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول، یادداشت های تاریخی 1264 و 1313 و 1329ق و 1299 و 1304ش در پایان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ زرکوب عطف و درون سبز، 47گ، 12 سطر (5/5×9/5)، اندازه: 15/5×9سم [ف: 11-2070]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7340/3
آغاز: برابر؛ انجام: سلطان العصر محمد شاه قاجار انشاء الله تعالی بعمر طبیعی برسد.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سبز عطف تیماج مشکی، 16گ (44پ59پ)، اندازه:
20/5×15سم [ف: 19-133]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5519/1
خط: نسخ، كا: ابن ملا محمد مهدی آقا بابا شهمیرزادی، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره، 18گ (1پ-18ر)، 19 سطر (14×7)، اندازه: 21×14سم [ف: 16-27]
tārīx-e pādešāhān-e īrān
غیر همانند: 1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1481/8
تاریخ پادشاهان روزگار عباسی از طاهریان تا مغولان؛ بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: آهار مهره قورخانه ای، جلد: میشن یشمی، 5گ (252ر -256ر)، اندازه: 31×21سم [ف: 5-273]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1481/9
تاریخ پادشاهان ایران پیش از يورش از سامانیان و اشکانیان و کیان؛ بی کا، تا: قرن 13؛ در 262پ سرگذشت فریدون و ضحاک و جمشید است؛ کاغذ: آهار مهره قورخانه ای، جلد: میشن یشمی، 1گ (256-262پ)، اندازه: 31×21سم [ف: 5-273]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7952/1
آغاز: بعد از تقدیم حمد و ثنای، نظم پادشاهی که پادشاهان را ×× پادشاهی بمحض قدرت اوست؛ انجام: درود از فضل حق بادا مکرر ×× بر او و اولاد او تا روز محشر تاریخ مختصری است از پادشاهان پیشدادیان و کیانیان و اکشانیان و ساسانیان و ملوک تابع خاندان اخير قبل از ظهور اسلام. این قطعه بخش دوم از کتابی است بزرگی که به بخش چهارم آن نیز حوالت داده شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 ربیع الثانی 1268ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 66گ (اپ-66پ)، 17 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 20-287]
4. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1408
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ روی برگ اول یادداشتی است به تاریخ جمعه هشتم ذیقعده 1264؛ جلد: تیماج آبی، 121 گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 4-242]
5. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1054
آغاز: از آغاز جهانگیری چنگیز خان و تاخت و تاز لشکر مغول تا انجام شهر پاری زندیان که پانصد و شصت و نه سال است؛ انجام پس از این داستان کیخسرو خان بخونخواهی برادرش گماشته شده او نیز کشته گردید پس از آن محمد زمان خان. تاریخ نسبتا مختصر و نیکویی است از پادشاهان و حکمفرمایانی که در ایران حکومت داشته اند از آغاز پادشاهی مغولیان (سال 636) تا حکومت زندیان (سال 1205)، که مجموعا، بنا به نوشته
ص: 586
مؤلف این کتاب شانزده گروه می باشند. در هر گروه پادشاهان و حکمرانان آنها به ترتیب تاریخی ذکر می شوند و رویدادهای عصر هر یک را می آورد و بزرگان و علمای آن روزگار را برمی شمارد. این نسخه تا آغاز گروه نهمین (افغانان) را دارد؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ یادداشتی روی برگ اول به تاریخ چهارشنبه یازدهم شعبان 1320 می نویسد که کتاب را در مقابل اجاره اطاقی نوشته است؛ جلد: گالینگور سبز، 177گ، 10 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 3-287]
←تاریخ پادشاهان عجم← تاریخ سیاقی
← تاریخ پادشاهان عجم← مجمل التواريخ
tārīx-e pādešāhān-e ‘ajam = mojmal-ot tavārīx
محمد ابراهيم بن اسماعیل، ق 11 قمری
mohammad ebrāhīm ebn-e esmāʻīl (-17c)
مجمل تواریخ پادشاهان ایران است از کیومرث تا شاه صفی اعداد و رقم ها به سیاق است. نویسنده این تاریخ ریزه کاری های
جالب و نکته های تاریخی سودمند در این کتاب خود گنجانیده و نیز روشی خاص و غریب دارد. از عنوانها چنین فهمیده می شود که کتاب دارای هفتاد «مجمل»، پنجاه و هفت «حرف» و چند «دفعه است». مؤلف در ذیل تاریخ شاه اسماعیل اول، فهرست اسامی سادات، فضلا و شعرای معاصر آن پادشاه را یاد می کند و القاب «مولانا» «قاضی» یا «امیر» را بالای نام ها چنان می نویسد که در نظر اول شبیه به اعداد سياق است. اینک آن فهرست: سادات عظام و فضلاء کرام و شعرا که معاصر آن حضرت بوده اند: صدرالدین محمد، غیاث الدین منصور، جلال دوانی، نورالدین سعید، ابو یزید، شرف الدین علی، عبدالله، اهلی شیرازی، نعمة الله ثانی، تاج الدین کرمانی، میر حسین یزدی، غیاث الدین محمد، توانا اصفهانی، قوام الدین حسین، معز الدين محمد، نورالدین، اسمعیل شنب غازانی، عبدالوهاب، صفي الله، مسافر، مسیح، بغدادی، عبدالصمد، بیک قناد، علاء الدين، حسین، ابراهیم علی، محمد، زين الدين على نعمة الله حلی، ضياء الدين، نور الدين عبد الله، دهکی، شهیدی، شمس الدين محمد، جعفر، قاسم نور علی، قوام الدین شمس الله بن على، بهاء الدوله، امیری، رکن الدین محمد، قاسم نجفی، سلطان حسین، شمس الدین علی سبزواری، ابوالقاسم، جعفر، زاده محمد، على اکبر، غیاث الدین محمد، محمد مولوی، نظام الدين على استر آبادی، علاءالدوله ثانی، ابوالحسن رازی، کمال الدين حسین، عبدالحسین مصری، سید احمد قاسم، محمد مؤمن، عبد المؤمن، خاطر واعظ، نظام الدین بیک، نظام الدین احمد جیلانی.
[استوری 1271/1 ؛ فهرستواره منزوی 854/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:5698
آغاز: از تاریخ پادشاهان عجم که در مملکت ایران سلطنت کرده اند از ابتداء سلطنت کیومرث ... الى جلوس شاه عباس (گویا منظور شاه عباس ثانی است که پس از شاه صفی جلوس کرده است).؛ انجام: در لوى ئیل سنه 1049 ییلاق و غشلاق در دارالسلطنه اصفهان واقع شد ... و در سنه 1050 نواب رضوان جایگاه همایون بعزم يورش دار القرار قندهار ... در... کاشان مریض شد بتاريخ ... 18 صفر ... انتقال فرمودند. مدت سلطنتش بیست و دو عام (بسیاق) و 7 ماه.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر: «عبده محمد ابراهيم بن اسماعيل» (بیضی) و به نظر می رسد نویسنده کتاب او باشد؛ مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 144ص، مختلف السطر، قطع: وزیری، اندازه: 27×16سم [ف: 17-153]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14831
آغاز: مجمل از تاریخ پادشاهان عجم که در مملکت ایران سلطنت کرده اند از ابتداء سلطنت کیومرث تا شاه صفی از کیومرث تا حوادث سال 1050 و ذکر فوت شاه صفی صفوی؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج قهوه ای، 71گ، مختلف السطر، اندازه:
23/3×14/5 سم [ف: 23541]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:984
آغاز: بسمله، مجمل التاريخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتدا کیومرث که بعضی او را آدم عليه السلام؛ انجام: منوچهر خان حاکم مشهد مقدس شد بمدافعه او رفته ابوالغازی گرفتار شد و سیچقان ئیل و اودئیل 1046 اردوی معلی در اصفهان نزول اجلال داشته در فهرست ناشناس است. از کیومرث تا قسمتی از شاه عباس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج سبز، 172ص، 13 سطر (15×8)، اندازه: 14×20سم [ف: 105]
tārīx-e pādešāhān-e 'ajam
1. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه:14
آغاز: اول احوال پادشاهان که قبل از ظهور اسلام پادشاهی کرده اند، دفعه اول احوال پیشدادیان و آثار و اختراع ایشان تاریخ بسیار مختصری است از پادشاهانی که بر ایران حکمرانی کرده اند، از پیشدادیان تا صفویان ( شاه صفی)، تاریخ ها سیاق و در آن بعضی از خصوصیات جغرافیائی ایران نیز آمده است؛ خط: نستعلیق، کا: محمد محسن بن مرتضی ساکن اشرف مازندران، تا: 28 شعبان 1078ق، جا: دارالفتح اوجین، به دستور مرتضی قلی
ص: 587
خان بیک؛ 39گ، مختلف السطر (34×18) [ف: 14]
٢. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:319
همان تاریخ سیاقی است؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 83گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-46]
٣. تهران؛ موزه ملی؛ شماره نسخه:17
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 نشریه: 3-119]
4. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 10/150-عکسی
آغاز: مختصری از پادشاهی ملوک عجم. بدانکه پادشاهان کیان چهار (طبقه) کرده اند. اول پیشدادیان بوده اند؛ انجام: و کسی نام دین کیان نتوانستی بردن، که در حال او را بکشتندي، و السلام و الاكرام. تاریخ ایران باستان است، در چهار طبقه: پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و چهارم ساسانیان. که می رسد به توراندخت و بر افتادن ساسانیان؛ خط: نستعلیق آمیخته به شکسته، بی کا، تا: 2 صفر 1218ق؛ 10ص (338-347) [عکسی ف: 2-53]
5. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:1119
آغاز: بایسته بود همیشه، هست بی شد يسه ودادار را در آغاز هر کار یاد کردن هنر است که فر فروزه گانش اروند پاک گوهر است؛ انجام: وهر سال صدهزار خائیه زرین از روم به ایران می فرستاد، چون ناهید را دهان بوی بد میداد داراب را
تاریخ مختصری در شرح حال و چگونگی حکومت یافتن پادشاهان عجم. نام کتاب با توجه به مطالب کتاب در عنوان آورده شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ بعضی لغات در حاشیه توضیح داده شده؛ جلد: تیماج و عطف تیماج مشکی، 290گ، 12 سطر، اندازه: 19/5 × 25/5سم [ف مخ: 1-307]
6. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه:204
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 39گ [چند نسخه -ف: 347]
7. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3269
آغاز: (بعد از دو برگی فهرست و ضبط آغاز و مدت عمر و سلطنت کیومرث با سیاق) کیومرث بن أنوش بن شيث بن آدم نخستین سلاطين جهان اولین ملوک پیشدادیان است؛ انجام: و بعد از گیرودار بسیار او را منهزم و پیر قلیخان قاجار را مأمور بمجادله مصطفی خان شیروانی نموده معاودت به تبریز نموده و در برگ آخر «تاریخ پادشاهان عجم، از ابتدای سلطنت کیومرث الى انتهای دولت فتحعلی شاه قاجار، سلاطینی که بعد از ظهور اسلام سلطنت کرده اند، از خلافت خلفای بنی امیه الى قاجاریه، فتحعلی شاه قاجار» و پشت این برگ «در دوم شهر ذي حجة الحرام بعد از کشته شدن مرحوم آقا محمد خان الى 19 محرم الحرام 1212 که يوم ورود آنحضرت بطهران و جلوس اوست ...»
تاریخی است جدولی و سیاقی از اول تاریخ اساطیری ایران سلطنت کیومرث) تا حوادث سال 2119ق اواسط سلطنت
فتحعلی شاه قاجار؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 101گ، 13-26 سطر، اندازه: 21×34/5 سم [ف: 1-160]
8. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3297
آغاز: بعد از جدول و تاریخ بطرز سیاق «اول احوال پادشاهان که قبل از ظهور اسلام پادشاهی کرده اند مشتمل بر چهار دفعه؛ انجام: در لوی پیل سنه 1037 امام قلیخان اراده تسخیر بصره نموده و نواب همیون را عارضه روی داده مدبر طبیعت دست از قوای نامیه بدن برداشت و در شب پنج شنبه 24 شهر جمادى الأول 1037 هنگام طلوع صبح مرغ روحش بریاض رضوان خرامید انا الله و انا اليه راجعون مدت سلطنت آن یگانه سلاطین ایام ... و اختراعات او زیاده از آن است که تحریر توان نمود و این مجمل را گنجایش آن نیست لهذا قليلی از آن ... میشود، عباس آباد اصفهان، جامع اصفهان که از عجایب روزگار است، زاینده رود ... که مشهور به پل و رود مصیب خان، فرح آباد مازندران، شرف آباد، شارع مازندران.
از ابتدای تاریخ اساطیری ایران (سلطنت کیومرث) تا حوادث سال 1037ق و واقعه وفات شاه عباس کبیر، تاریخی است جدولی و سیاقی؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: چرمی سیاه، 55 گ، 17-13 سطر، اندازه: 15×20/5سم [ف: 1-161]
9. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1178
آغاز: کیومرث بن قينان بن أنوش بن ... سلاطین جهان اولین ملوک در ایران؛ انجام: آن حضرت را مسخر و مسلم، و توضیح این مقال على سبيل الايجاز و الاجمال آنکه
تاریخ پادشاهان عجم را از زمان کیومرث تا محمد شاه قاجار نوشته و هر کدام را به طور مختصر بیان کرده و سال سلطنت آنها را گفته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 90گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5سم [ مؤيد: ]155-3
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:19076
تاریخ پادشاهان عجم؛ بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 3×11/ 20سم [رایانه]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17146 بی کا، بی تا، خریداری از امرالله صفری؛ اندازه:
17/2×10/3 سم [رایانه ]
tārīx-e pādešāhān-e ‘ajam be sīyāq
از کیومرث تا فتحعلی شاه قاجار. در آغاز، فهرست طبقات سلاطین ایران پیش از اسلام را آورده اند. در این نسخه آغاز سلسله قاجايه و سلطنت آقا محمد خان و فتحعلی شاه با تفصلی بیشتر یاد شده. این کتاب را به «سياق التواریخ» هم نام برده اند و نسخ آن از حیث انجام با هم اختلاف ها دارد.
ص: 588
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3722
انجام: (ذیل فتح علی شاه) و در سال پیچی ئیل 1215 والده آن حضرت عازم عتبه بوس ... شده ... به غارت رفت و طالب آنان شدند. تا وقایع سال 1215؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لاجوردی لایی، 98 گ، 20 سطر، اندازه: 21/9×14/4 سم [ف: 2-77 ]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3912
تا وقایع سال 1220؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن یشمی مغزی قرمز، 72گ، مختلف السطر، اندازه: 27/4 × 38/2 سم [ف: 2-77]
٣. تهران، ملک، شماره نسخه: 3932
تا وقایع سال 1220؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سیاه ضربی، 78گ، مختلف السطر، اندازه: 20/4 × 32/4سم [ف: 2-77]
4. تهران: ملک؛ شماره نسخه:4175
تا وقایع سال 1212؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن لایی پشمی مغزی دار، 96گ، مختلف السطر، اندازه: 20/8 × 29/9سم [ف: 2-78]
5. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:318
از پیشدادیان تا قاجاریه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين محمد بن جعفر» (مربع)؛ جلد: تیماج زرشکی، 74گ، مختلف السطر، اندازه: 33×21/5 سم [ف: 1-232]
6. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 804/1
بر خلاف برخی از نسخ، دانشمندان و فضلا و عصر آن پادشاه یاد نشده؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، مختلف السطر، اندازه: 12×22 سم [ نشریه: 13- 180]
7. تهران؛ صنعتی زاده، همایون؛ شماره نسخه:بدون شماره
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1212ق (نشریه: 7-799]
8. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 42
تا پایان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 62گ، اندازه: 21×34سم [ف: 2-17]
9. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:666 تا پایان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ این نسخه با نسخه شماره 42 مدرسه فیضیه تفاوتهایی دارد ولی با نسخه ای که در سال 1262 چاپ شده برابر است؛ 172گ، اندازه: 22×14سم [ف: 2-17]
tārīx-e pādešāhān-e ‘ajam (mx.)
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:1144
رساله ای است به قاعده و قانون اهل سیاق مشتمل بر خلاصه تاریخ پادشاهان عجم پیش از اسلام و پس از آن، از پیشدادیان تا فتح علی شاه قاجار مبتنی بر آثار و ابنیه و اختراعات غريبه و وقایع اتفاقیه زمان هر یک از ایشان، شماره و تواریخ به خط سیاق؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز ضربی و مقوایی، 85گ، 18-29 سطر (14×8)، اندازه: 23×14سم [سنا: ف: 2-133]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:250
به ترتیب علم سياق از زمان پیشدادیان تا دوره فتحعلی شاه و هنگام محاربه دولت ایران با روسیه (12×18)؛ خط: شکسته تحریری، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ 87گ، 20 سطر، اندازه: 14×22/5سم [ف: 2-139 ]
tārīx-e pādešāhān va omarā’
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/90
خط نستعلیق، بی کا، تا:شعبان 1041ق؛ اص (194) [مختصر ف: 125]
tārīx-e pādešāhī-ye tahmāsb-e yekom
افسانه وار و داستان مانند.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2990-ف
نسخه اصل: مجلس. افسانه وار و داستان مانند؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛افتادگی:آغاز
tārīx-e pačavī
به ترکی عثمانی چاپ: چاپ استانبول در مطبعه عامره در 1283.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3765-ف
ج 1 و 2؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-245]
tārīx-e porteqāl
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11448
از 1092 تا 1862؛ بی کا، بی تا [نشریه: 3165]
tārīx-e porteqāl (t.)
گروسی، عیسی، ق13 قمری
ص: 589
garrūsī, ‘īsā (-190)
ترجمه عیسی مترجم مخصوص ظل السلطان، از جنگ اوریک إلى يومنا هذا به طور خلاصه.
1. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:888
آغاز: در سنه هزار و نود و دو مسیحی که شهرها و بلوکات تورنتانی در تصرف خلفای ملوک کرد و بود و فقط چند بلده و بلوکی که عبارت از منهو وتر الشمت و قسمتی از بعيره باشد در بد تمالك عیسویان باقی مانده بود، انجام: بواسطه این وصلت و سرپرست شخص خودش تعهد کرد که بسیره برادرش رفتار نماید و یکی از حافظ و نگاه داران قویم استقلالات و ایمنهای مملکتش باشد
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: ربيع الثانی 1302ق، دارای جداول متداخل؛ 65ص، 12سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 29]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:973
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 58ص، 12 سطر (19×9)، اندازه: 22×13/5
سم [ف: 98]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:903/3
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 14؛ 34ص (240-273)، 19 سطر (19×11)، اندازه: 19×29سم [ف: 41]
4. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:901/3
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن طباطبائی محرر نائینی، تا: قرن 14؛ 34ص (236-269)، 17 سطر (19×10)، اندازه: 30×19سم [ف: 39)
tārīx-e pasandīde
الاری شیرازی، روح الله، ق 10 قمری
lārī šīrāzī, rūh-ol lāh (-16c)
وابسته به: ظفرنامه تیموری = فتح نامه صاحبقرانی؛ شرف الدين علی یزدی (-858) گزیده ای است از «تاریخ تیموری» شرف الدین علی یزدی آغاز: بسمله. حمد و ستایش بی آلایش بر پادشاهی که پادشاهان جهان سر بر خط بندگی و فرمان او دارند ... خاک راه بندگان درگاه عالم پناه روح الله منشی از تاریخ تیموری تأليف ... شرف الدین علی یزدی ... و ابیات عربيه ... بیرون کرده ... آن را «تاریخ پسندیده» نام نهاد انجام: بعدلش جهان یکسر آراسته ***ز عالم رسوم بدی کاسته / خلایق مرفه ز احسان او*** زمین و زمان زیر فرمان او (تمت)
[ دنا 688/2 ؛ فهرستواره منزوی 855/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4092
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12-11؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ:
سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 251 گ، 19 سطر
(13×12/5 )، اندازه: 21/5 × 35/5سم [ف: 11-87]
tārīx-e peter-e kabīr
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو 1694-1778 میلادی
volter, ferānswā mārī āro'e do (1694-1778)
ولتر می گوید پس از تدوین کتاب شارل دوازدهم دست به تحریر شرح حال پطر کبیر زدم چه پطر کبیر از چهره های درخشان زمان خود بود و در قیاس با شارل دوازدهم، که پادشاهی مشهور و بر اثر جنگ های متعدد خود شهرت بسزایی یافته بود، بسیار برتر آمد زیرا پطر کبیر از آنجا که منجی ملت روس و نشان دهنده زندگی نو به آنها بود کارهایی کرد که کمتر پادشاهی می کند و در حقیقت یکی از پادشاهان بزرگی عالم است. در این کتاب ولتر با قلم موشکاف خود نکات تاریک زندگی پطر را روشن می کند و اعمال او را یک یک شرح می دهد. مترجم در ترجمه رعایت سادگی نکرده و با اخلاق و تكلف نثر بعد از دوره صفوی این مطالب را ترجمه نموده است. جلد اول این کتاب دارای هیجده «فصل» و بیشتر جنبه تاریخ شخصی پطر را دارد و جلد دوم دارای سیزده« فصل» و بیشتر جنبه تاریخ عمومی روسیه را دارد.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:476
آغاز: هو الله الموفق المعين. ترجمه تاریخ پطر کبیر که در عهد سلطنت کترین مشهور بخورشید کلاه حکیم والتر مشهور نوشته . حکیم والتر می گوید؛ انجام: در سنه 1138 کترین را به پادشاهی اختیار کرده زمام مهام دولت بكف اقتدار و ذمه اهتمام او سپردند خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان محتملا تهران؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز با گل و بته و منگنه زر، 120گ، 21 سطر ( 15/5×7/5 )، اندازه: 13/5 ×22 سم [ف: 1-459]
2. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 3679/1 -19/9
آغاز: بسمله، حکیم والتر می گوید که صد و پنجاه سال قبل از این اهل اروپ بر این بودند که در میان سلاطين اهل مشرق کسیکه در امور لشکر کشی و مهام کشور گشائی مهارت تام؛ انجام: در سنه 1138 کترین را بپادشاهی اختیار کرده زمام مهام بكف اقتدار او سپردند. در حاشیه صفحه اول این نسخه احتمال داده شده که این تاریخ میان سال های 1183-1184 تأليف شده باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1266ق، مجدول مشکی؛ جلد: تیماج مشکی، 65گ، 25 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 2-686]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4071
آغاز: بسمله. از قرار تحریر مؤرخین سوید چنین مفهوم می شود که باعث قتال؛ انجام: بعد از آنکه مردم با دل دردناک و گریبان
ص: 590
چاک پطر را دفن کردند در سنه 1138 کترین را بپادشاهی اختیار کرده زمام مهام بكف اقتدار او سپردند جلد دوم. در سیزده فصل. فصل اول در بیان جنگ دولت عثمانیه با دولت روسیه و احوالات لوئی دوازدهم و تفصيل احوالات قترین زن پطر؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 44گ، 15 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 26/5×18 سم [ف: 11-68]
tārīx-e peter-e kabīr
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 2483/10
آغاز: فصل پنجم در خصوص سلطنت الكسی، الكسی بعد از پطر بزرگ يكسال در سلطنت پدر خود میشل گذشته بنای عروس گذاشت و دختر یکی از نجبای روسیه را بعقد خود در آورد؛ انجام: مکرر اسمش مذکور شد و او باعث جنگ سویه گشته بود از اوضاع پادشاه نویسند مایوس شده نزد پطر کبیر آمد خدمت و ملازمت ... تاریخ مفصل و داستان وار پطر کبیر امپراطور تزاری روسیه و سرزمین روس و نقل جریانات و حوادث بسیار که در چند فصل تنظیم شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام تمام کتاب در هامش و لابه لای سطور رساله ها نگاشته شده و چندان قابل استفاده نیست؛ 157 گ، چلیپا سطر، اندازه: 21×12سم [ف مخ: 1-307]
← تاریخ پنجاب ← تاریخ هندوستان
tārīx-e panj soltān-e ‘osmānī
از: هانری ماتیه؛ مترجم: زکی. مترجم می گوید دهامر (مقصود هامر آلمانی نویسنده معروف تاریخ سلاطین عثمانی است) تاریخ مفصل شاهان آل عثمان را از آغاز تا سلطنت سلطان حمید اول تألیف کرده است و من آن را ترجمه نموده ام ولی وقایع ایام پنج سلطان دیگر را یعنی: عبدالحميد اول، سلطان سليم ثالث، سلطان مصطفی رابع، سلطان محمود ثانی و سلطان عبدالمجيد اول را ذکر نکرده است لذا من برای تکمیل کار او و رفع نقص به ترجمه حال این پنج سلطان از کتاب هانری ماتیه پرداختم گر چه کار هانری ماتیه مختصرتر از کار دهامر است ولی برای رفع نقص چاره ای جز این ترجمه نبود خاصه آنکه ماتیه نیز معظم کار این پنج سلطان را آورده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1547
آغاز: بسمله تبارک و تعالی شانه العزيز: چون دهامر صاحب منصب
تاریخ پسندیده - تاریخ پیامبر 591 معروف آلمان؛ انجام: یک دولت بزرگی حاضر و ناظریم خداوند متعال صلح عمومی برهم نزند خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 48گ، 20 سطر (14×26/5)، اندازه: 34×21/5
سم [ف: 4-39]
tārīx-e payāmbar
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4122
آغاز: الكهنه عن علمهم وفي تلك الليل تساقطت الأصنام؛ انجام: و احمد و اخوه و ابوالحسن و من اصفهان خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: میشن، 9 سطر (12×6)، اندازه: 18×11سم [ الفبائی:-98]
tārīx-e payāmbar = sīrat-ol mostafā
رساله مفصلی است در تاریخ حضرت پیامبر (ص) مشتمل بر
چندین «باب» و هر باب در چندین «فصل»، در نسخه حاضر 26 باب کتاب موجود است: 1 و 2. ندارد؛ 3. تعاقب ولات به خانه کعبه وترتبت ولایت از یشان؛ 4. ظاهر شدن چاه زمزم؛ 5. ذبح عبدالله پدر پیغمبر(عليه السلام)؛ 6. مولود پیغمبر(عليه السلام)؛ 7. رضاع حضرت پیغمبر(عليه السلام)؛ 8 کفایت ابوطالب سید را عليه السلام؛ 9. اوصاف و اخلاق پیغمبر(عليه السلام)؛ 10. تقدیم داشتن قریش سید را عليه السلام از مبعث تا حجر الاسود؛ 11. خبر دادن یهود و نصاری و کهنه عرب از مبعث حضرت پیغمبر(عليه السلام)؛ 12. مبعث پیغمبر (عليه السلام)؛ 13. اسلام حمزه عبدالمطلب كرم الله وجهه؛ 14. ماجراء میان پیغمبر(عليه السلام) و قریش رفت؛ 15. عنوانش خالی مانده است؛ 16. معراج پیغمبر(عليه السلام)؛ 17. ندارد؛ 18. رفتن پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به سوی طائف؛ 19. عرض دادن پیغمبر خود را در موسم حاج به قبیله عرب؛ 20. بیعت کردن انصار با پیغمبر(عليه السلام)؛ 21. هجرت صحابه به مدینه؛ 22. هجرت پیغمبر (عليه السلام)؛ 23 تا 25. عنوانش خالی مانده است؛ 26. غزاهای پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم). در اول باب دوازدهم آمده که المجلد الثاني من جملة السيرة المصطفى(عليه السلام)» و گویا نام کتاب سيرة المصطفی است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:4943- 25/33
آغاز: و پوشانیدن وی جامه در کعبه چنین گویند که نخست
کسی که جامه در خانه کعبه پوشید تبع بود و تبع دو بودند یکی؛ انجام یکی را از قوم خزاعه بکشتند و قوم بنی خزاعه هم عهد پیغمبر صلوات الله عليه بودند و قریش بیاری بنوبکر رفتند و بنی خزاعه.
ص: 591
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 134گ، 20 سطر، اندازه: 25×18سم [ف: 2-691]
tārīx-e payāmbar
ظاهرة غير همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8864/25
آغاز: فصل ششم در بیان ملاقات عبدالمطلب با بوئک شوم من الابرهة الأشرم در وقت آمدن او بقصد تخریب خانه کعبه و درین فصل چند از قضیه مبین می گردد .. وهب این منية (كذا) روایت می کند که چون ذونواس ملک یمن بود و کیش یهودی را نصرت می کرد؛ انجام: فصل دهم در بیان ذکر عبدالله ابن عبد المطلب و واقعات او و تزویج آمنه خاتون و حمل او به حضرت سید المرسلین ... که در جمال و کنال یگانه روز گار بود و در استحضار صحائف آسمانی نشان داشت و در.
بخشی از کتابی است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: میشن عنابی، 5گ (79ر -83پ متن و حاشیه)، ابعاد متن:
17/3×8/6 ، اندازه: 15/6×27/9سم [ف: 29/1-170]
tārīx-e payāmbar
1. قم، دار الحدیث، شماره نسخه:129
جلد دوم کتاب است و در آن تاریخ حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) در شش «جهت» بیان شده، با این عنوانها: جهت 1. ظهور نور وجود مقدس آن حضرت، در دوازده «فائده»، 2. طلوع آفتاب عالمتاب سرور کائنات، 3. بيان لفظ و معنای نبی و رسول و اولوالعزم در ده «فائده»، 4. بيان بعثت و رسالت حضرت سید المرسلین، 5. بیان اسامی، القاب، شمایل و ... 6. بیان احوال باقی انبیا و رسل که در سلسله نسب آن حضرت داخل نیستند؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، جلد: گالینگور، 225 گ، 27 سطر، اندازه: 21×37سم [ف: 106]
2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 761
زندگی پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم). باب دوم: در بیان بشاراتی است که انبیاء و اوصياء و غیر ایشان برای بعثت و ولادت پیغمبر آخر الزمان داده اند ... باب پنجاه و نهم: در بیان فضائل سنيه و اخلاق عليه و رفعت شأن و سایر احوال حضرت سلمان رضي الله عنه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 465گ، اندازه: 20×28/5سم [ف: 3-15]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:4369- 22/89
آغاز: بسلمه، اعوذ بالله ... وقل رب ادخلنی ... نصیر. در مکه معظمه چون کار بر پیغمبر تنگی شد یعنی به قسمی که این چهار نفری که اسلام آورده بودند از دست کفار قریش نمی توانستند؛ انجام: من بات وفي يده غمر فعرض له عارض ... یعنی کسیکه با دست نشسته بخوابد ... اتته امرءة فقال ألك بعل قال نعم قال كيف انت له قالت ما آلوه قال هو جنتك ونارك قال أن الله عز وجل يبغض الشيخ الغريب. رساله مفصلی است در تاریخ حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و وقایع صدر اسلام که از کتاب های ناسخ التواريخ و حیات القلوب انتخاب و نقل شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: میر محمد حسین بن محمد اسماعیل اصفهانی، تا: یک شنبه 29 جمادی الاول 1305ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 459 گ، مختلف السطر، اندازه: 23×18سم [ف: 2-690]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25589
بی کا، بی تا؛ خریداری از امان الله [رایانه]
5. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:216
آغاز: نکشم طعام بگذاشت و گمان برداشت و بطلب محمد پیروز آمد آنحضرة را دید پیش خانه کعبه که بصد فکر و اندیشه؟ انجام: اگر شیر نر بود از پنجه مردی می دریدند و اگر پلنگ ... بزور بازو سرش از تن جدا می گردانید مؤلف در این کتاب وقایع و تاریخ حضرت پیامبر را به ترتیب سال ها بیان نموده است.
مؤلف از ذکر مصادر و منابع خودداری نموده و در دو مورد از کتاب سیر مولی جمال الدین حسین (حسن) خوارزمی مطالبی را نقل نموده است. این کتاب غیر از روضة الصفا و حبیب السیر است، در نسخه حاضر وقایع از پناه بردن مسلمانان به شعب ابی طالب شروع و تا وقایع سال هفتم از هجرت را شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مهر: «یا شفیع المذنبین» (بیضوی)؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 143، 16 سطر، اندازه: 15×24سم [ف: 1-185]
5. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1096
آغاز: بود مرا گفت ترا سوگند میدهم بخدای تعالی ای ابوبکر؛ انجام: پدر و مادرت مسلمان شده اند می خواهی که ترا کتابی است در تاریخ پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)که به حسب سال های حیات آن حضرت تنظیم شده و عناوین آن فصل است و در هر فصلی واقعه هایی ذکر کرده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ تملک: «سید ریحان الله موسوی در 1312 با مهر« العبد ریحان الله الموسوی» (بیضوی)؛ مهر: سید محمد باقر بروجردی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 225، 25 سطر، اندازه: 26/5×16 سم [ مؤید: 3-95]
tarix-e payambar va a'emme
ظاهرة غير همانند:
ص: 592
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:243- 2/63
آغاز: از حضرت اله دستوری خواست چون دستوری یافت دست برداشت و دعا کرد خدای تعالی ماه به دو نیمه کرد؛ انجام: به امر الهی غایب شد وحی و موجود است و به اشارت و فرمان الهی جل جلاله ظهور کند ان شاء الله تعالى وحده العزيز تمت الكتاب بعون الله. کتابی است در تاریخ پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و بیان فضائل آن حضرت و تاریخ اسلام پس از رحلت آن حضرت و تاریخ ائمه اطهار تا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و بیان فضائل و معجزات معصومین (علیهم السلام)دارای فصول، که برای پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و امام علی(علیه السلام)فصول متعددی را اختصاص داده اما درباره هر یک از امامان بعد از علی(علیه السلام)تا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)یک فصل اختصاص داده در ولادت و بخشی از معجزات و فضائل و وفات آن حضرات. شباهت دارد به «احسن الكبار» ورامینی [نک: فهرستواره کتابهای فارسی، منزوی 1536/3 و 1749) و یا «لوامع الانوار» زواره ای که تلخيص «احسن الكبار» است. از «فصل في ذكر مغازى النبي صلى الله عليه و آله» تا آخر کتاب؛ خط: نستعلیق، کا: شاه علی بن عماد الدین شیعی زوارئی، تا: چهارشنبه 1 ربیع الاول 984ق، جان قریه محمدی از قراء نائين؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ مجدول؛ جلد: مقوا با عطف پارچه ای، 187، 21-19 سطر، اندازه: 23×17سم [ف: 2-687]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7972/1
آغاز: بسمله حمد و ثنای واجب الوجودی را سزاست که غواص فکرت را از دریای حیرت در کف اندیشه در آرد حکیمی که به موجب حکمت تامه و به مقتضای مصلحت عامه رساله ای است مشتمل بر احوال حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و احوال هر یک از ائمه دین صلوات الله وسلامه عليهم از مولود و اعمار و وفات و موضع قبور و فضل زیارت و کیفیت زیارت روضات مقدسه ایشان، مشتمل بر چهارده «باب» و هر باب در چند فصل». مؤلف در فصل دوم از باب چهاردهم در عمر حضرت صاحب الزمان عليه السلام گوید: «عمر آن حضرت در حین تحریر این رساله که از تاریخ هجرت نهصد و بیست سال گذشته بود و در روز ولادت حضرت صاحب الزمان محمد بن حسن صلوات الله عليه از هجرت دویست و پنجاه و پنج سال رفته پس عمر آن حضرت از روز ولادت تا حین تحریر این رساله ششصد و هفتاد و چهار سال باشد. بنابراین توضیح تألیف کتاب در سال 920ق صورت گرفته است. در آن از شیخ طوسی و شیخ صدوق و ابن طاووس نقل قول نموده است؛ خط: نستعلیق، کا: شرف الدین، تا: 1040ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 31گ (1-31پ)، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف: 26-451]
٣. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:2576- 14/26
آغاز و برادر او على بن ابی طالب که هیچ پیغمبری را چنین معجزه نبود ... فصل دوم در بیان کیفیت معراج و آن را به روایات مختلفه؛ انجام: و روایت به اسناد از مولی نبی ... از ابی جعفر (علیه السلام) که گفت چون قائم ... کند دست خود را بر سر بندگان نهد پس عقلشان .... و در کتاب مونس الحزين آورده که روایت کرده اند که چون قائم ... رساله مفصلی است در تاریخ حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و دوازده امام مانند حیات القلوب علامه مجلسی ولی غیر از آن، مؤلف در اغلب موارد مصادر خود را ذکر نکرده و روایات را با حذف سند و با ترجمه فارسی آورده است. او کتابش را در چهل «فصل» قرار داده که عنوان برخی از آنها چنین است: فصل 1. ندارد، 2. کیفیت معراج، 3. ذکر خواب کردن امیر المؤمنین علی (علیه السلام)در مقام پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)، 4. معجزات شامل 53 معجزه از حضرت، 5. ذكر مغازی، غزوه بدر، 6. احد، 13. بيان نصوصی که در بیان ائمه اثنی عشر واقع است، 14. ذکر ولادت حضرت امیر، 15. معجزات حضرت علی، چهل معجزه، 16. ذكر بعضی از قضایای حضرت امیر، چهل قضیه، 17. ذكر بعضی مناقب حضرت امیر، 18. ذکر خبر سقیفه؛ 29. ذکر ولادت حضرت ابی جعفر محمد باقر؛ 34. ولادت امام علی النقی(علیه السلام)؛ 35. ولادت امام محمد ابي الحسن. مؤلف در آن از شیخ صدوق با تعبیر ابو جعفر قمی مطالب زیادی نقل نموده است. همچنین در آن از کتاب مونس الحزين شيخ صدوق نیز مطالبی را نقل نموده است. این کتاب غیر از شواهد النبوه جامی، معارج النبوه مسکین فراهی، حياة القلوب مجلسی، حديقة الشيعه مقدس اردبیلی و مجمع الهدی زوارهای است؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالقادر بن ملا علی لنگرودی، تا: 1060ق، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 245گ، 22 سطر، اندازه: 28×17سم [ف: 2-686]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:23989
آغاز: و نه بودند و از زنان دوازده کس بودند؛ انجام: و اعتماد
کلی بر عصمت حق تعالی بوده ... در این نسخه که صدرا و ذیلا ناقص و مؤلف آن اهل تسنن است حالات نبی اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و زوجات و فرزندان بلافصل آن حضرت و ائمه اطهار و معجزات آنها را از منابع اهل سنت نقل کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 36گ، 15 سطر، اندازه: 20×11سم [ف: 26-141]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13330
آغاز: الحمدلله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله الطاهرين اما بعد، رشحه اول، در بیان نسب و ولادت و رضا ع حضرت خاتم النبیین صلی الله علیه و آله؛ انجام: آنچه برایشان لازم است گفت خلافت و پادشاهی را بعد از خود برای من قرار ده حضرت فرمود که این به دست من. تاریخ مفصلی است در شرح حالات چهاردهمعصوم (علیه السلام). مؤلف آن را از کتاب های شیعیان از جمله «بحارالانوار» و «حیات القلوب» علامه مجلسی جمع آوری نموده و از علامه مجلسی با دعای «رحمه الله» یاد می کند. او کتابش را در دو «لجه» و هر لجه را در ده «موج» و هر موج را در ده «رشحه تنظیم نموده است.
ص: 593
نسخه حاضر که نسخه مؤلف است ترتیب فصول و ابواب آن نامنظم و این مطالب و فصول را شامل است: لجه اول: در حالات اصحاب کسا شامل ده موج با این عناوین: موج 1 و 2. حالات حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)، 3 و 4. حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام)، 5 و 6. حضرت امام علی(علیه السلام)، 7 و 8 امام حسن(علیه السلام)، 9 و 10. امام حسین(علیه السلام). لجه ثانی: در غزوات حضرت پیامبر، شامل ده موج: موج اول غزوه بدر و احد. بعد از آن فهرست ابواب و فصول نامرتب و بدین صورت است: باب 33. غزوه حمراء ثلاثل اسد، باب 34. بیان وقایعی که در ما بين جنگ احد و غزوہ احزاب واقع شد، شامل چند فصل، 35. بیان جنگ خندق که آن را غزوه احزاب می نامند، 36. غزوه بنی قریظه، 37. بیان غزوات و وقایعی که در ما بين غزوه احزاب و غزوه حديبيه واقع شده، شامل چند فصل، 38. غزوه حديبيه، 39. بیان فتح خبير و قدوم جعفر طیار از حبشه، 40. بیان عمره قضا و نوشتن نامه ها به پادشاهان و سایر وقایع تا غزوه موته، 41. بيان غزوه موته است، 42. بیان غزوه ذات السلاسل است، 43. بیان فتح مکه معظمه، 44. بیان غزوہ حنین و سایر وقایع که پیش از آن و بعد از آن به وقوع پیوسته، 45. بیان غزوه تبوک و قصه عقبه و مسجد ضرار، 46. بيان نزول سوره برائت، 47. بیان مباهله؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج سرخ، 426گ، 25 سطر، اندازه:
29×20سم [ف: 36-288]
6. سمنان؛ مسجد اعظم شهمیرزاد؛ شماره نسخه:23
آغاز: رسول الله من بعد از این مرا دشمن دارد رسول ص از دست وی فراستد و در چشمش نهاد ... السادس و الثلثون روایت کردند از عبدالله بریده که گفت؛ انجام: روایت کرد مخزوی که گفت ابوالحسن موسی کسی فرستاد و موالی و شیعه را جمع کرد و گفت میدانید که شما راه مرا جمع کردم ... که گفت ابو جعفر علی بن موسی را گفتم بدرستی که قومی کتابی است در تاریخ پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و امامان(علیهم السلام)شامل چند فصل». فصول موجود در نسخه: معجزات پیامبر اکرم شامل 60 معجزه، فصل في ذكر مغاذي النبي (صلی الله علیه وآله وسلم)، فصل في غزوة الرقاع، فصلى في غزوة الخيبر ... فصل في ذكر طرف نص النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)على امامة اثنی عشر من عترته و ذريته ... فصل في ذكر خبر السقيفة ... فصل في ذكر جمع آمدن خوارج بنهروان ... سپس ولادتها و وفيات ائمه را می آورد و از کتب مختلفی چون كفاية الاثر و روضة الصالحين و ... نقل می کند. این کتاب حیات القلوب مجلسی نیست، از معجزات پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)تا وفات امام موسی(علیه السلام)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 180 گ، 15 سطر، اندازه: 19/5 × 23/5سم [ف مخ]
7. تهران؛ چهل ستون؛ شماره نسخه: 202
اوراقی از آن است و اشعار فارسی زیاد دارد؛ بی کا، بی تا چند [نسخه -ف: 346]
8. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه:17
آغاز: آنحضرت فرمود ای عزرائیل میخواهم بملاقات پروردگار خود فایض شوم؛ انجام: که وقت شامی بود که سکینه بر در خیمه ایستاده بود و میدید که مردم بسیار از آنجا عبور می کنند از زینب خاتون پرسید مجالسي است در ذکر ولادت و شهادت و وفیات معصومین عليهم السلام دارای ابواب و فصول متعدد، مؤلف از اشعار سروده خود بسیار استفاده می کند با عنوان «لمؤلفه» شرح حال امام حسین(علیه السلام)، و جریان عاشورا مفصلترین بخش کتاب را تشکیل می دهد از تحفة المجالس» و کتب دیگر نقل می کند. تاریخ فاطمه
(سلام الله علیها) تا پایان نهضت حسینی(علیه السلام)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 152گ، 25 سطر، اندازه: 33×20سم [ف مخ: 1-91]
←تاریخ پیامبر اکرم ← تاریخ النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)
am tārīx-e payāmbarān va eslām
رساله مفصلی است تألیف شده در اواخر قرن سیزدهم، مؤلف در آن تاریخ پیامبران را به صورت مختصر و پس از آن تاریخ حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و غزوات آن حضرت و تاریخ فاطمه زهرا و پس از آن وقایع دوران خلافت سه خلیفه را ذکر نموده است. او از علامه مجلسی و کتاب بحر المصائب در موارد متعدد مطالبی را نقل کرده است. این کتاب به سبک منبر تألیف گردیده و مؤلف اغلب از ذکر مصادر و مآخذ خودداری نموده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2991- 16/1
آغاز: و کیفیت حضرت یونس بدين قسم است که آن پیامبر در سن سی سالگی مبعوث شد و مدت سی سال قوم خود را دعوت نمود. در آن مدت دو نفر متابعت او نمودند؛ انجام: اما بدن عزیز زهرا را عمدا بیرون خاک گذاشت و منظور آن حرامزاده این بود که درندگان صحرا بیایند آن ابدان مقدسه را پاره پاره نمایند و آثاری از آن ابدان باقی نماند. خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج زرد، 277گ، 17-18 سطر، اندازه: 36×22سم [ف: 2-687]
tārīx-e payāmbarān va salātīn
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 291/11 - فيروز
بخش از نفائس الفنون آملی؛ بی کا، بی تا، کاغذ: مختلف آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 31ص (274-304)، اندازه: 22×35سم
ص: 594
[ف: 21-274]
tārīx-e peydā šodan-e sīb-zamīnī
مستشار الدوله، يوسف بن كاظم، 1313 قمری
mostašār-od-dowle, yūsof ebn-e kāzem (-1896)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18638 ض
ترجمه از فرانسه به فارسی، نسخه بسیار نادر؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس ]
tārīx-e peydāyeš-e mašrūtīyat-e īrān = enqelāb-e tūs
ادیب هروی، محمد حسن بن محمد تقی، 1302ق 14 قمری
adīb-e heravī, mohammad hasan ebn-e mohammad taqī (1885-20c)
شامل سه جلد و هر سه جلد تأليف محمد حسن ادیب هروی خراسانی است که خلاصه آن را به نام انقلاب طوس به سال 1336 و تمام آن را به عنوان تاریخ پیدایش مشروطیت ایران به سال 1372 ق، به طبع رسانیده و پس از چاپ نسخه دستنویس خود را وقف کتابخانه آستان قدس کرده است.
آغاز: بسمله. و تحسبونه هينا و هو عند الله عظيم. چنین گوید نگارنده این اوراق احقر عباد محمد حسن بن محمد تقی خراسانی اقل خدام دربار فیض آثار چون واقعه توپ بستن روس باستان عرش بنیان [دنا 690/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15772
آغاز: برابر، انجام: اللهم عجل فرج ولیک المنتظر الامام الثاني عشر. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: چهارشنبه 8 محرم 1338ق، جان مشهد، مدرسه فاضلیه؛ در ابتدای نسخه تصویر مؤلف آمده؛ مهر: مؤلف: جلد: تیماج، 78گ، 18 سطر، اندازه: 23×17سم إف: 44 -56]
٢. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8486
آغاز: بسر نیامده عمر عزیز جهدی کن ×× که چون قلم ز تو در هر قدم اثر ماند؛ انجام: در قصر سلطنتی ایران، رجوع شود بكتاب اختناق ایران مصور ص 401.
جلد اول است با 87 قطعه عکس که بیشتر آنها از روزنامه ها بریده شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: چرمی، 122گ، 17 سطر (16×10/5 )، اندازه: 17/7 ×23/5سم [ف: 7-16]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8487
آغاز: فهرست مندرجات متن: در دوره دوم مجلس شورای ملی؛ انجام: محرر این سطور در جلد متمم این نسخه موجوده ایراد نموده است و الحمدلله على ما ختم.
جلد دوم. دارای 58 قطعه عکس؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: چرمی، 273 گی، 17 سطر (16×10/5 )، اندازه: 23/5×18سم اف: 7-16]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8488
آغاز: فهرست مندرجات متمم جلد دوم: مقبره مرحوم شیخ بهائی؛ انجام: امیدست پس از طبع این دو جلد در آتیه نزدیکی بجمع و تأليف مجلد 3 نیز موفق شویم.
جلد سوم یا متمم جلد دوم است با نوزده قطعه عکس؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا؛ واقف: مؤلف، آبان 1335؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: چرمی، 130گ، 17 سطر (16×10/5
)، اندازه: 24×19سم [ف: 7-17]
5. مشهد؛ فرهنگ و هنر؛ شماره نسخه:الف-55
آغاز: برابر؛ انجام: الحمد لله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله قد وقع الفراغ عن تسوید ...
خط: مختلف، بی کا، تا: 1339ق؛ اهدایی: آقای شمس الدين طباطبائی؛ مهر: مؤلف به نام «محمد حسن»؛ کاغذ: فرنگی وسط سفید تیره خط دار، جلد: مقوای چاپی، 240 ص، مختلف السطر (13×6)، اندازه: 11×17 سم [ف: 104]
tārīx-e pīš az hobūt-e ādam
امیر علی، 1849-1928 میلادی
amir ali (1849-1928)
کتابی است در تاریخ پیش از هبوط آدم و انبیاء در پنج «باب» و «خاتمه »: باب 1. که عنوانش مشخص نیست در تاریخ هبوط آدم است؛ 2. ذكر نسب حضرت پیغمبر و حضرت ائمه اطهار و عدد اولاد و مدت اعمار ایشان؛ 3. بیان غزوات سید کائنات و باعث ایجاد موجودات است؛ 4. ذكر خلفا؛ 5. معرفت کیفیت طرق و مذاهب و ملل خلق است؛ خاتمه در بیان مواعظ و نصایح مجمله که في الجمله مورث تنبیه برادران دینی است. مؤلف کتابی در
تاریخ اسلام» به زبان انگلیسی تألیف کرده که در الذریعه معرفی شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15670
آغاز: بسمله. بعد از حمد و ثنا حضرت ... و درود نامعدود بر خاتم الانبيا ... چون این نسخه مختصری از احوالات جان و خلقت انسان؛ انجام: هزار حیله توان ساخت وز همه آن به که هم ز صلح و هم از چنگش احتراز کنی. تمت الكتاب ... سنه 1221 هجری
ص: 595
نبوي في مجهلی بندر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 57گ، 19 سطر (8/3×15/5)، اندازه: 20/5×15 سم [رایانه]
tārīx-e te’ātr
سیما، حسین، ق14 قمری
sīmā, hoseyn (-20c)
کتاب مختصری است در تاریخ تأتر اروپا و برخی از نمایشنامه نویسان آن.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:717
آغاز: در سال 1400 میلادی یعنی اواخر قرن چهارم فلور آنس دارای یک جمهوری بود بسیار علامانه و با سیاست کامل و مقتدر مردم هم کاری و با صنعت بودند، انجام و در اغلب آنها نیز تأثیرات آثار کرنی ورامین به خوبی معلوم است ولی از طرف دیگر بدون اینکه خود او متوجه شود تجددهایی در تراژدی آورد که حیات تراژدی را کاملا به خطر انداخته است
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1328ش؛ قلم خوردگی؛ جلد: مقوا، 12گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-308]
←تاریخ تاج محل← احوال بانو بیگم (مختصر)
tārīx-e tāj mahal
تاریخ عمارت مقبره تاج محل (1000-1040 ق) دختر نواب آصف
خان و همسر شاه جهان پادشاه (1037-1067 ق) و گزارش ساخت مقبره و هزینه به کار رفته و مهندسان ساختمان است.
[ فهرستواره منزوی 175/1 -176 و 1167/2 ؛ نسخه های منزوی 3937/6 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1761
آغاز: طاقچه 12 بابت باله تتمه گلدسته؛ انجام: مبلغهای کلیه میزان کلی
نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لكهنو، هند، شماره 10 (ردیف 34)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ تصویر حاضر از صفحه 80 تا 98 نسخه اصل را دربردارد؛ 38ص، 8 سطر [عکسی ف: 5-209]
tārīx-e tāzī
رصاصی، علی بن صلاح، ق 11 قمری
rasāsī, 'alī ebn-e salāh (-17c)
این کتاب که قسمت اول آن در این نسخه افتاده و نام تاریخ عربی بر حسب ثبت پشت جلد گرفته است تاریخ ولاتی است که بر یمن حکم رانده و مذهب زیدیه داشته اند. در ابتدا سلاطين چرکس و ترک می آیند و سپس وقایع به شكل وقايع السنين تا 1055ق ثبت می شود.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1569
آغاز: فاصلحه کله و اتقن عمله و عم ما في صحن المسجد؛ انجام: لاستفتاح تهامه الكره الثانيه.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1069ق؛ افتادگی: آغاز؛ صفحه اول امضاء و خط فرهاد بن ولیعهد (شاهزاده فرهاد میرزای معتمد الدوله)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 246گ، 31 سطر (22×15)، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 10-97]
tārīx-e tabbat = mosāferat-nāme
صحافباشی، اسماعیل بن ابراهیم، ق13 قمری
sahhafbasi, esma'il ebn-e ebrahim (-19c)
از پطرزبورغ تا هند تا چین تا تبت در پنجاه «فصل»، ترجمه از انگلیسی به فارسی از متن سوبج هنری لاندور.
آغاز: ترجمه: بسمه تعالی شأنه العزيز. بر حسب امر اعليحضرت قدر قدرت اقدس همایون شهریاری ابوالمظفر و المنصور مظفرالدین شاه قاجار خلدالله ملکه و دولته و حشمته و جلاله و قدرته بسیاحت نامه
[دنا 691/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:188- بهار
نام مترجم به استناد فهرستواره منزوی 151/1 ذکر شد. جلد 1؛ خط: نستعلیق، كا: عزیز الله، تا: 16 ذیقعده 1322ق؛ قطع: وزیری [نشریه: 5-659]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:276
آغاز: برابر؛ انجام: اجزائی که بنا شده همراه من بیایند منحصر شده به چهار نفر متعهد شدند باتفاق من تا تنگه مسيوم بیایند. آخر نسخه: تمام شد جلد اول مسافرت نامه سویچ هنری لاندور ترجمه غلام خانه زاد لسان السلطان پسر مرحوم صحاف باشي في شهر رجب المرجب سنه یکهزار و سیصد و بیست و دو هجری 1322.
جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: رجب 1322ق، جان تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل آبی با گل و بته، 125 گ، 14 سطر (15×10)، اندازه: 26×17سم [ف: 1-270]
tārīx-e tabrīz
ثریا قاجار، نادر میرزا بن میرزا صاحب اختیار،
ص: 596
1244ق-13 قمری
sorayyā dājār, nāder mīrzā ebn-e mīrzā sāheb-e extīyār (1829-19c)
تاريخ تأليف: آغاز 1299ق و انجام 1302ق مجموعه ای است پراکنده از مطالب تاریخی و شرح جامعی است در خصوص شهر تبریز با ذکر اسامی مساجد و ابنیه تاریخی و اماکن قدیمی و جدید آن زمان اسامی قنوات و همچنین نام مشاهیر و بزرگان و شعرا و عرفای تبریز و شمه ای در احوال حکمرانان و امیرانی که در تبریز حکومت داشته اند و خلاصه ای از عهدنامه و شرح جنگ ها و مبارزات بین ایران، روس و عثمانی با ذکر تاریخ و نیز شرحی راجع به حفر کانال سوئز با قید و ذکر تاریخ و صورت مخارج و معائدات مربوطه بین سعید پاشا از کشور مصر و ناپلئون از کشور فرانسه و چگونگی احوال مسيو لسپس مهندس و رئیس کمپانی حفر کانال سوئز به اضافه اینکه مؤلف این کتاب تاریخچه ای از دوران نادرشاه افشار، کریم خان زند و اوایل سلطنت سلسله قاجاریه و شرح مبسوطی از حالات نیاکان و احوالات خویش را به رشته تحریر کشیده است. در انتها فصلی درباره عشیره دنبلی و فصلی در شورش بابک خرم دین اختصاص داده شده است. در 1299 بدان آغاز و در 1302 ق به پایان رسانده است. تاریخ آغاز در الذریعه 1302 ق به نام میرزا کاظم طباطبائی تبریزی و انجام آن 22 محرم 1314 ق ذکر شده است.
آغاز: آغاز مقدمه: بسمله به نستعين: بسی نامه خواندم بسی رنج بردم*** ز گفتار تازی و هم پهلوانی / بچندین هنر شصت دو سال بودم***که توشه برم ز آشکار و نهانی / بجز حسرت و جز و بال گناهان *** ندارم کنون از جوانی نشانی. ایدوست آنگاهم بنواختی و کار فرمودی که پیر دریافته است و دیده از کردار مانده و موی سپید و از جهان نا امید ... ای دوست آن گاه هم بنواختی و کار فرمودی که پیری دریافته است انجام: این فصل بیاوردم که به تاریخ های پارسی بدین شرح نبود. چاپ: تهران، سنگی، 1323ق.، رحلی، 397ص
[دنا 691/2 ؛ الذریعه 245/3 ؛ فهرستواره منزوی 914/2 «تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز» ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15109
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 [مختصر ف: 125]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:288
آغاز: تبریز -اکنون مصر اعظم ایران و قاعده آذربایجان و متبحر این اقلیم است و این شهر بنائی است که پس از بعثت پیغمبر صلوات الله و سلامه عليه نهاده اند و بتحقيق ندانیم که بانی کیست و بكدام روزگار آباد شده اکنون سزاوار است که سخن های کوتاه از گفتار مورخین بیاوریم تا آیندگان نه پندارند که با آن یادداشت ها نه دیده و نه دانسته ایم في بناء التبريز و باینها و الاختلاف بين المورخین؛ انجام: یکی از اکراد عثمانی از شیخ مفارقت کرده میخواهد بخاک عثمانی عبور کند در آنجا دستگیر شده محافظین سرش را بریده مالش را ضبط میکنند. قد تم بعون الله الملک المنان.
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1302 ق ؟؟ کاغذ: اصفهانی آهار مهره، جلد: مقوای روکش چرم لاکی، 460ص، 17 سطر، اندازه: 22×34/5سم [ف: 5-43]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3720
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1314ق، جا: تبریز؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آبی، جلد: میشن قرمز، 107گی*، 16 سطر، اندازه: 21×15/2 سم [ف: 2-78]
tārīx-e tabrīz
فیلسوف الدوله، عبدالحسين بن محمد حسن، 1277 1360 قمری
filsūf-od-dowle, ‘abd-ol-hoseyn ebn-e mohammad hasan (1861-1941)
رساله کوتاهی است در تاریخ شهر تبریز، و شامل: وجه تسمیه تبریز، محصول و صنایع آن، آب و هوا، تعداد جمعیت، آداب و رسوم، آثار عتیقه، اخلاق و طرز معاشرت، مذاهب، شعرا و فضلای معروف، مقابر، مزارات متبرکه و محلات معروف شهر، که به صورت گزیده، به معرفی آنها پرداخته شده است.
آغاز: در وجه تسمیه تبریز ما بين مورخین اختلاف است، به عقیده حمد الله مستوفی زبیده زن هارون الرشید، در سال يکصد و هفتاد و پنج هجری، بنای این شهر نموده. انجام: مسافت از تبریز تا نقاط دیگر آذربایجان، بنا به قول مرآت البلدان، تا او جان 8 فرسخ، اردبیل 30 ... مراغه 18، میاندوآب 20، ساوجبلاغ 30
[دنا 691/2 ؛ ریحانة الأدب: 384/4 -385]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13003/1
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالله موسوی اشتهاردی، تا: 1358ق، جا: قم؛ مصحح، کتابت این نسخه به دستور آیت الله مرعشی نجفی صورت گرفته؛ کاغذ: فرنگی خط دفتری، 8گ (آپار)، 17 سطر، اندازه: 10/5 × 15/5 سم [ف: 33-14]
tarix-e tabriz = zelzele-ha-ye tarixi-ye tabriz
ص: 597
تاریخچه تبریز است. در آن از بنیاد تبریز به دست وهسودان پس از ویرانی بزرگی که از زلزله رخ داد و از اینکه به دعوت وهسودان چهار تن از مشایخ هر یک در یکی از چهار گوشه شهر، سنگی و نیز از این که پیش بینی کردند که محال است دیگر تبریز به زلزله یا سیل خراب گردد، یاد شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 114/14590
آغاز: بنیاد تبریز در زمان خلافت هرون الرشید زن او زیبده خاتون فرمود خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 27 ربيع الأول 723ق، جلد: تیماج کرم قهوه ای، اص(439)، 41 سطر، اندازه: 32×19سم [ف: 41–93]
← تاریخ تحریم تنباکو ← تحریم تنباکو
tārīx-e tahavvolāt-e eqtesādī-ye īrān
دادبخش، محمد، ق14 قمری
dādbaxs, mohammad (-20c)
در تحولات اقتصادی ایران از زمان صفویه تا دوران ملی شدن صنعت نفت با استفاده از درس دکتر رشیدی. مؤلف از سال 1350 شروع به تأليف آن نموده است.
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 431
آغاز مسائلی که باید برای آن گزارش تهیه شود: 1نقش دولت و سازمانهای دولتی در تحولات اقتصادی ایران خط: نستعلیق، كاتب = مؤلف، بی تا، در پایان کتاب تئوری اقتصاد ضمیمه شده است؛ کاغذ: کاهی خط دار، جلد: مقوایی، 150گ، مختلف السطر، اندازه: 30×24/5 سم [ف: 2-99]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1149
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-434]
tarix-e tork
علی آبادی مازندرانی، زکی بن مقيم، ق14 قمری
‘alī-ābādī māzandarānī, zakī ebn-e moqīm (-20c)
ترجمه ای است از فرانسه. مترجم گویا میرزا زکی خان سرهنگ است که تاریخ گل را به فارسی گردانیده است.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1497/2
آغاز: طائفه ترگ از طوایف قدیم اند و از آن منشعب شده است سلاطین عثمانلو؛ انجام: و قلعه را که مسخر شده بود آتش زده ویران نمود (ناقص مانده). بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سبز تیره، 80گ (61پ-140)، 27 سطر، اندازه: 34×20سم [ف: 296-3 ]
tārīx-e torkestān
ترجمه ای از یک متن روسی در تاریخ ترکستان در زمان قاجار.
تهران مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه:93عکسی بی کا، تا: 1263ق [جنگ: 1-446]
tārīx-e torkamānīye
نیشابوری، محمود بن عبدالله، ق 11 قمری
neyšābūrī, mahmūd ebn-e ‘abd-ol-lāh (-17c)
اهدا به: امیر قرا محمد ترکمان در دودمان قراقوینلو: قرامحمد پایه گذار دودمان (-792ق) و پسر او قرایوسف (-823ق) و در پایان سلطان قلی قطب الملك پایه گذار قطبشاهان هند. [دنا 691/2 ؛ فهرستواره منزوی 855/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1886-ف
نسخه اصل: دیوان هند ش 3022 (اته 573)؛ كا: منشی میرزایی بیک، تا: 19 جنوری 1230ق، جا: کلکته، به دستور کرنل مکانر صاحب بهادر [فیلمها ف: 1-32]
tārīx-e torkī (t.)
سلانیکی، مصطفی افندی،-1010 قمری
salānīkī, mostafā afandī (-1602)
تاريخ تأليف: 1282ق تاریخ و حوادث روزگار و واقعات دوران سلطنت سلطان سلیمان عثمانی است که به امر ناصرالدین شاه قاجار به فارسی ترجمه شده است و به نظر می رسد که کاتب همان مترجم نسخه است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:728
آغاز: آغاز مقدمه: بسم الله الرحمن الرحيم الحمد الله الذي لم يورخ قدم ذاته و لم ينسخ عظم صفاته ... اما بعد در این اوان.. ناصرالدین شاه قاجار ... حسب الامر اقدس اعلى ... این جان نثار ... حسن ابن علی را فرمان داد که این تاریخ ترکی العباره بعبارت فارسی ... ترجمه نماید ... الى آخر.
آغاز متن تاریخ: بسمله -دفتر حوادث روزگار و واقعات دوران که در زمان سلطنت سلطان سلیمان خان خلدالله خلافته واقع شده در
ص: 598
این پریشان اوراق ثبت نموده ... حرره في أوائل شهر صفر 971 در تاریخ سلخ محرم الحرام و غره صفر المظفر نهصد و هفتاد و یک؛ انجام: چاپ کننده تاریخ یغما با تفصيل محرر است از طبع باقی دیگر صرف نظر گردید ... تمة الكتاب بعون الله الملک الوهاب في پانزدهم شهر رمضان المبارک 1282.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1282ق؛ مجدول، مذهب، کمنددار، سه سرلوح، دارای تذهیب و ترصيع ممتاز؛ کاغذ: فرنگی نخودی رنگ آهار مهره، جلد: مقوای روکش چرم مشکی، 321ص، 17 سطر، اندازه: 36×22/5 سم [ف: 5-49]
← تاریخ تقویمی ← تاریخ سیاقی
← تاریخ تقویمی ← تقويم التواریخ (ترجمه)
← تاریخ تقویمی ←مجمل التواريخ
tārīx-e tamaddon
ایمن، ایرج
īman, īraj
یادداشت هایی است از درس جناب آقای رهنما برای ششم ادبی دبیرستان فیروز بهرام سال 1324 1325 شمسی
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:3854
آغاز: بطوری که آگاهیم بیداری افکار در اروپا خیلی زودتر از سایر نقاط عالم شروع گردیده و در نتیجه پیدایش صنایع و کارخانه جات جدید تحولاتی تازه در اوضاع اجتماعی دول روی داده؛ انجام: در همین دوره به تدریج قبائل مختلف به داد و ستد پرداختند و همچنین دهات و قصبات کوچکی بنا نهادند که مرحله شهرنشینی دنباله همان تمدن کشاورزی است که در این دوره بشر برای رفت و آمد و استفاده از افکار
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 1324-1325ش؛ جلد: مقوا، 52گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17سم إف مخ: 1-308]
tārīx-e tamaddon-e jadīd-e orūpā va īrān
جزوه درسی یکی از دانش جویان که در زمینه تمدن جدید، آزادی افکار، سرمایه داری و مسائل مربوط به پول و بانک و انجمن ها و مجلات علمی اروپا، بحران های سیاسی و اقتصادی دنیا و تاریخ معاصر ایران نگاشته شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:2320
آغاز: تاریخ تمدن: تعریف تاریخ: تاریخ عبارتست از شرح وقایع گذشته و اتفاقاتی که برای نوع بشر رخ داده؛ انجام: قابل خواندن نیست جزوه درسی؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1327ق؛ جلد: مقوا آبی با عطف پارچه سیاه، 260گ، 14 سطر، اندازه: 22×17سم إف مخ: 1-309]
tārīx-e tanbākū = tārīx-e tahrīm-e tanbākū = tārīx-od doxānīye
کربلائی، حسن، - 1320 ؟ قمری
karbalā'ī, hasan (-1902)
تاريخ تأليف: 1310ق؛ محل تأليف: سامره گزارشی از جریان امتیاز تنباکو دادن ناصرالدین شاه قاجار در سال 1309 به انگلیس ها و تحریم نمودن میرزا محمد حسن مجدد شیرازی استعمال دخانیات را که منجر به لغو امتیاز گردید. این کتاب اسناد و مدارک مهمی از این قضیه در بردارد و شایان تحقیق و بررسی تاریخی می باشد. آغاز: یا مبتدئا بالنعم قبل استحقاقها لك الحمد كثيرا ... ای خدای بخشنده مهربان چون من نادان و ناتوانی را کجا سرزد پیرامون ستایش و ثنای تو گردد انجام: انجام رساله را نیز بنقل يک چند آیت و روایت مسکی الختام گردانیم ... چاپ: چاپ دهکان، 1333ش؛ به کوشش رسول جعفریان، سده
تحریم تنباکو، تهران، 1373: ص 1-229 (قسمت دوم از کتاب)
[دنا 691/2 ؛ فهرستواره منزوی 856/2 و 864]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7530
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن محمد رضا طباطبائی تبریزی، تا: شعبان 1346ق، جا: نجف اشرف؛ جلد: تیماج زرد بدون مقوا، 124گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 19-336]
2. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:408
آغاز: برابر خط: نسخ، كان شريف الكتاب على رضوی قمی، تا: یک شنبه هفته دوم ذیحجه 1347 ق، به دستور حاج میرزا عبدالحسین صاحب الداری)؛ مجدول؛ تملك: عبد الحسين بن علی بن محمد على بروجردی صاحب الداری عراقی؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 117گ، 16 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-258]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10905
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: جمال الدین بن محمد حسن نجفی نائینی، تا: چهارشنبه 26 صفر 1356ق؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 81گ، 21 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 27-322]
ص: 599
tārīx-e tanazzol va xarābī-ye dowlat-e rūm
مهندس تبریزی، محمد رضا، 1299 قمری
mohandes-e tabrīzī, mohammad rezā (-1882)
تاریخ تأليف: 1247ق از: گیبان (= گیبون). این کتاب که از معروف ترین تاریخ های راجع به روم قدیم است با تشریح وضع جغرافیایی روم آغاز می گردد و پس از شرح مفصلی از تاریخ آن کشور به ذکر قحطی ای که در آن سرزمین اتفاق افتاده می پردازد و با ذکر آن نسخه انجام می پذیرد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:66
آغاز: جلد اول تاریخ تنزل دولت روم مشتمل است بر ده فصل فصل اول در بیان وسعت و لشکر مملکت روم در عهد سلطنت این دو سلطان عادل؛ انجام: خلاصه کلام باین طریق دولت و مملکت روم روز بروز روی در تنزل نهاده بود. آخر نسخه: جلد اول بعون ملک ازل و ابد در دويم شهر رمضان المبارک من شهور سنه هزار و دویست و چهل و هفت هجری در دارالصفای خوی با تمام رسید. جلد اول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 2 رمضان 1247ق، جان خوی؛ قبل از فهرست یک صفحه وجود دارد که می رساند صفحه قبل آن افتاده است و در این صفحه مترجم سبب آشنایی خود را با عباس میرزا ذکر می کند و می گوید: «من بنده و خدمتگزار شاهزاده جهانگیر میرزا بوده ام و در زمان حکومت جهانگیر میرزا در خوی این کتاب از انگلیسی ترجمه شد و بصحابت محمد حسن بیک بخراسان نزد ولیعهد فرستاده شد»؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج قرمز، 267 گ، 16 سطر (21×13)، اندازه: 29/2×19/2 سم [ف: 1-56]
tārīx-e tavallod
غیر همانند: 1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6955/2
تاریخ تولد شیخ بهائی در غروب آفتاب روز چهارشنبه 27 ذیحجه 953 به نقل از روی خط پدر او و تاریخ مرگ او در 11 شوال 1030 و تاریخ تولد شهید ثانی در 911 و مرگش در 965 به نقل از خط پدر بهائی و تاریخ تولد پدر بهائی در روز 1 محرم 918 و مرگش پس از 66 سال و دو ماه و هفت روز در 18 ربیع الاول 984 از روی خط شیخ بهائی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج آلبالویی مقوایی عطف مشکی، 15
سطر (12×6)، اندازه: 24×14سم [ف: 16-409]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8971/20
سه تاریخ تولد، مربوط به سه فرزند محمد رحیم خان بن حاجی اسمعیل خان قاجار به نام های محمود و محمد حسن و محمد محسن در سال های 1246 و 1248 و 1254ق، با شرح و توضیح احوال اجرام آسمانی و زندگی اجتماعی خودش. نوشته شده در شنبه 5 صفر و 18 شوال 1255 ق به خط محمدرحیم خان؛ خط : نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، اگ (ر43)، 23 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه:
26/1×16/2 سم [ف: 29/1 -503]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1045/11 -طباطبائی
تاریخ تولد نور چشمی زهرا بیگم ملقب به سلطنت بیگم؛ کا: سید محمد بن صادق طباطبائی (سنگلجی)، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 1ص (31)، اندازه: 17×11سم [ف: 23-346)
tārīx-e tavallod-e omm-ol a’emme
تولد سيدة نساء العالمين زهرای بتول عليها السلام را با استفاده از روایات و کتب بیان کرده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3787/3
آغاز: در تولد ام الائمة النقباء النجباء فاطمة الزهراء وصاحب کتاب عدد رحمه الله روایت کرده است که پنج سال بعد از بعثت حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله حضرت فاطمه سلام الله عليها از خدیجه متولد شد؛ انجام: دیدم که احدی را دوست تر از علی بن ابیطالب نمی داری با این سبب تكلم نمودم به لغت على بن ابیطالب عليه السلام تا موجب زیادتی محبت تو وقلع هموم وغموم تو شده خط: نسخ، كا: محمد حسین لنگرودی، تا: رجب 1295ق؛ فائده در مجلس روضه امام حسین(عليه السلام)؛ جلد: مقوا، 12گ، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف مخ: 1-513]
tārīx-e tehrān
مشكور، علاء الدین بن محمد حسن، ق 14 قمری
maškūr, ‘alā’-od-dīn ebn-e mohammad hasan (-20c)
تاريخ تأليف: 1343ق کتابی در رویدادها و تاریخ و جغرافیای ری و تهران و زندگی نامه گروهی از بزرگان معاصر مؤلف در تهران و ذکر چهل تن علاء الدین نام( به مناسبت نام مؤلف که علاءالدین می باشد). مشتمل بر یک «مقدمه» و سه «مقاله» و یک «خاتمه»: مقدمه: در معنی تاریخ و لفظ «طهران» و جغرافیای آن؛ مقاله 1. تاریخ طهران قبل از اسلام؛ مقاله 2. تاریخ ری از زمان فتح تا خرابی آن؛ مقاله 3. تاریخ طهران تا اوان مشروطیت؛ خاتمه: در ذکر گروهی از بزرگان معاصر.
ص: 600
[دنا 692/2 ؛ فهرستواره منزوی 856/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3197
آغاز: سپاس بی قیاس حضرت لم يزل ولا يزالی را سزاست که از جمله آثار قدرتش تغییر و تبدیل در این عالم ناسوت ثابت و برقرار است خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ یادداشت های درهم است و به دفترهای دیگر احالت می دهد که ظاهرا در آنها تحقیقات مؤلف نگاشته شده؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 57گ، مختلف السطر، اندازه: 21×17سم [ف: 8-420]
tārīx-e teymūr
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, ‘abbās (1897-1955)
از ظهور او در سال 736 آغاز می شود.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5440
آغاز: اوضاع ایران مقارن استيلاء تيمور؛ انجام: تمام تابستان سال 787 را در سمرقند و زمستان در بخارا بسر برد. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور قهوه ای، 116گ، 10 سطر، اندازه: 16×11سم [ف:16-9]
tārīx-e teymūr
شرح حال تیمور گورکان.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8971/21
آغاز: تیمور خان گورکان پسر طراغای از نسل قراجارنویان بود و ایام عمرش چون به بیست رسد دغدغه جهانگیری بر مزاج مبارکش راه یافت و در آن زمان امیر حسین از نسل چنگیز خان پادشاه بلخ بود؛ انجام: تا خود را به ترکستان رسانید و اراده کرد که به جانب خطا رود چون ابتداء یراق سفر کردند و لشکری را فرمود تا اختیار وازق راه نمایند تب کرده فوت شد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، 8گ (43-50پ)، 23 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 26/1×16/2 سم [ف: 29/1-503]
tārīx-e teymūrī
تاریخ روزگار و رویدادهای عصر سلطان حسین بایقرا، با انشائی ادبی نیکو ولی پر تملق در چند گفتار که به نسب وی شروع شده و با ذکر اولادش ختم می گردد، نگاشته شده است.
تاریخ تنزل - تاریخ تیموری 601
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7953
آغاز: مشاطه رخسار ابكار سخن و پیرایه بند عذار حکایات نوو کهن جواهر اخبار خاقان منصور ظهور می آورد؛ انجام: هست درر ار کفش ابروار نیست ولی چون کفش ابر بهار خط: نستعلیق، کا: اسماعیل، تا: 1233ق؛ نشانی تعارف ملا آقای شهمیرزادی با مهر «محمد هادي بن محمد ابراهیم» (مربع)؛ تملك: زین العابدین بن میرزا اخوی اشتهاردی اصفهان با مهر الواثق بالله الغني عبده زين العابدین» (مربع)، تملکی بدون نام به تاريخ رمضان 1292 با مهر «عبده علی اصغر بن محمد ابرهيم» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سبز، 127گ، 20 سطر، اندازه: 20×29سم [ف: 20-288]
tārīx-e teymūrīyān va moqol
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1253-ف
نسخه اصل: بادلیان ش 188 اوزلی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 203گ، 13 سطر فيلمها [ف: 1-32]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1253-ف
نسخه اصل: بادلیان ش 189؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 203گ، 13 سطر (فیلمها ف: 1-32]
tārīx-e teymūrī (jahāngīrī)
شرح احوال و بیان حسب و نسب خاندان امیر تیمور کورگان است با ذکر و توصیفی از جنگ ها و فتوحاتش و شمه ای از محاسن و خصایص آن امیر آغاز: بسمله بیام خدایی که از نام اوست *** که ما را توانائی و گفت و گوست ... گفتار در خصایص این تأليف و ذکر مزیتی چند که بدان مفردست در بیان اشباه و نظایر تاریخ مفاخر و مأثر حضرت صاحبقرانی بروجهی که مسوده آن مکمل شده و بی تغیری در آن بزیادتی و نقصان به بیاض خواهد رفت انجام: خاتمه مقاله در ذكر خصایصی که صاحب قران ...... الى آخر ... قد فرغ عن تحرير الكتاب في شرح الشباب لكني عن توارد الا حزان و الا لم لم قريب عن المشيب و الهرم.
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 761
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ انتقالی از قصر بلور؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مرصع مذهب منقش خوب؛ مهر: دولت عليه ایران 1329؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای روکش جرم ساغری مشکی، 610ص، 25 سطر، قطع: وزيري [ف: 5-54]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 762
ص: 601
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: حسین بن لقمان مختاری کوبنانی، تا: 863ق؛ این نسخه در سال 1299 هجری متعلق به فرهاد میرزا معتمدالدوله بوده و سپس به سال 1322 هجری داخل کتابخانه موزه سر کار شده؛ مجدول، با یک سرلوح کتیبه ای سبک کار هرات، یک سرلوح مرصع مذهب منقش خوب؛ کاغذ: ختایی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی با ترنج، 798ص، 13 سطر، اندازه: 17/5×24/5سم [ف: 5-58]
← تاریخ الثقيفة ← سقیفه بنی ساعده
tārīx-e sawrat-e najaf-e ašraf
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی،-1367 ؟ قمری
emām jom'e xūll, mohammad amīn ebn-e yahyā ( 1948)
تاریخ روزانه حرکت و جنگ نجفی هاست ضد انگلیس ها به سال 1336ق و چگونگی حصار نجف و مقاومت اهالی، با پاره ای از تلگراف و نامه هایی که بین دو طرف رد و بدل شده است. آن گونه که در مقدمه نسخه چاپی آن آمده با توجه به اینکه کار مرحوم صدر الاسلام امام جمعه خوئی فراتر از یک استنساخ صرف می باشد و ضمنا چند بار نیز در متن کتاب نامش آمده و خودش نیز در واقعه مذکور در نجف حضور داشته و از سوئی اگر شخص، اندکی تأمل کند، در سه نسخه ای از این رساله به خط آن مرحوم موجود است، متوجه می شود که نسخه ها اندکی با یکدیگر متفاوت است و بر اساس «خاطرات ذهنی» نگاشته شده است و کامل ترین نسخه همان نسخه شماره 9322 می باشد که چاپ شده است. با توجه به این دلائل خدشه ناپذیر، به احتمال قوی این تاریخ مختصر، از جمله تألیفات خود مرحوم صدرالاسلام، امام جمعه خوئی است، چنانچه در نسخه چاپ شده این رساله هم در مقدمه اش آن را ترجیحا از آن مرحوم دانسته اند «و الله العالم» ضمنا در یکی (از کتاب های خود آثار و تألیفات خوئی) صریح در ضمن تأليفات نام این کتاب را آورده است.
آغاز: روز سه شنبه ششم جمادی الاخری که دو روز به تحویل شمس و عید سلطانی مانده بود سنه هزار و سیصد و سی و شش هجری (1336) اول فجر جماعتی از اهالی
انجام: انسان با حشرات و حیوانات نباید این معامله را بکند فضلا از نوع خود
چاپ: به کوشش احمد حسینی اشکوری، میراث اسلامی 3 .310-257 :(1375)
[دنا 692/2 ؛ معجم المؤلفين 81/9]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12259/1
آغاز: شب سه شنبه 6 جمادی الثانية است 1336 هجری قمری مطابق 29 حوت 1266 شمسی نزدیک فجر دفعة صدای تیر و تفنگها در فضای نجف بلند شد و غلطیدن گرفت؛ انجام: و بعضی را عقیده بر آنست که نظر سیاسی بوده و این اقدام در نتیجه روابطی بوده که در بین اعراب نجف و عجمی
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، نسبت به نسخه شماره 9322 اختلافات جزئی و جابجایی جملات و کلمات دیده می شود؛ کاغذ: مشکی، 9گ (91)، 20 سطر، اندازه: 16/5×9/5 سم [ف: 31-100]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12259/2
آغاز: شب سه شنبه 6 جمادی الثانية است 1336 هجری قمری مطابق 29 حود 1296 شمسی نزدیک فجر دفعة صدای تیر و تفنگها در فضای نجف بلند شد احدی انتظار این صدا را نداشت؛ انجام: نسبت به قضایای آتیه تاریخ و جغرافی دار الحكومة حاليه نجف را نیز مقدمه بطور خیلی اختصار به عرض ایشان برسانم خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: تیماج عسلی با ترنج گل و بوته، 4گ (10-13)، 20 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 21×13/5 سم (ف: 31-101)
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9322
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ 30گ، 20 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 24-113]
tārīx-e jāhelīyat
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:27473
بی کا، بی تا؛ اهدایی: مهدی سراج انصاری [رایانه]
tārīx-e jā’es
جائسی، عبد القادر خان، ق13 قمری
ja'esi, abd-ol-qaderxan (-19c)
عبد القادر از علاقمندان به تصوف و از مریدان شیخ غفور اشرف اشرفی جائسی بود و در این اثر شرح حال بزرگان صوفیه در جائس را به تفصیل آورده است. مؤلف برای کتاب نام خاصی انتخاب نکرده است ولی در فهرست کتابخانه ندوة العلماء به عنوان «تاریخ جائس» معرفی شده است. نسخه منحصر به فرد تاریخ جائس در کتابخانه ندوة العلماء در لکهنو نگهداری می شود.
[دانشنامه ادب فارسی 1891/4 -1892؛ فهرستواره منزوی 1169/2 ]
ص: 602
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1728
آغاز: بسمله. حمدله. و الصلوة و السلام على رسوله محمد و آله و اصحابه أجمعين، أما بعد در اوائل ورود مسعود که قصبه جایس بقدوم کرامت لزوم جناب سیادت مآب قطب الاقطاب غوث الصمدانی ... میر سید اشرف جهانگیر سمنانی قدس الله سره العزيز رونق پذیر گشت، شرفا و اکابر خیلداران که عبارت از منصب داران صاحب؛ انجام: بیان حضرت مرشدی بواسطه میان منگری مرحوم شنیده ام می نویسم فقط، تمت. نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لكهنو، هند، شماره 11 (ردیف 106)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ مصحح؛ انجامه کاتب: «تمت تمام شد - کار من نظام شد، از رساله مولوی شیخ عبدالقادر خان صاحب بنارسی مدفن جایسی موطن، تحریر شد»؛ 110ص، 14 سطر [عکسی ف: 5-166]
tārīx (jadval)
یک دوره تاریخ عالم است که از ابتدای هبوط آدم شروع و تا حوادث سال 1175ق وقایع عالم على التوالی می آید و در ضمن تعدادی از این وقایع که وابسته به دوران سلاطین عثمانی می باشد به زبان ترکی آمده است. حوادث مندرج در آن ضمن جداولی بیان که به ابتدای آن جداول سال مورد بحث نیز ذکر شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2072
آغاز: ظاهر میگردد از آن کیفیت تعلیم و امیدوار است از کاملين و مطلعين؛ انجام: ال کیومرث ... و طبرستان سنه 957
خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 24 سطر (19×9/5 )، اندازه: 19×29سم [ف: 5-81]
tārīx-e jadīd
همدانی، میرزا حسین،-1299 قمری
hamadānī, mīrzā hoseyn (-1882)
تاریخ باب و بهاست. چون مؤلف تقلید در مذهب و دین را جائز نمی دانسته در سفری که به ایران آمده وقایع اتفاقیه خود را آورده تا عبرتی برای دیگران باشد، مؤلف پس از سیاحت در جميع فرنگستان و اروپا و هندوستان و بررسی ملل و ادیان این ممالک، به ایران رسیده و قصد ماندگاری نداشته، ولی پس از اقامت با طایفه بابی ها ارتباط برقرار کرده و نسبتا مفصل به حالات و عقاید و شرح حال علمای آنان پرداخته است.
مؤلف این کتاب که خود را سیاح فرانسوی معرفی کرده است تألیف خود را در دو دفتر تنظیم نموده است: دفتر اول: در تاریخ این فرقه؛ دفتر دوم: در بیان عقائد این فرقه. (سید جعفر حسینی) برون آن را به انگلیسی برگردانده است (چاپ کیمبریج در 1893 )
آغاز: خورده بینان به فر فراست دریافت کنند و دانشمندان بصیر به عین الیقین بینند و هوشمندان خبير به نور کیاست و دانش دانند
[ نسخه های منزوی ص 1736؛ فهرست نیکولسون ص 77؛ ذیل ریو ش 15؛ فهرستواره منزوی 857/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3350-ف
خط: نسخ، بی کا، تا: 6 ذیقعده 1329ق [فيلمها ف: 2-128]
2. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان، شماره نسخه:126
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه از ذیحجه 1331ق؛ دو برگ آخر لوح جابر در فضائل فاطمه زهراء (سلام الله علیها)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 215گ، 19 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 98]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4046/1 -ف
نسخه اصل: کیمبریج (9) F56(7), F55 ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3 ]
tārīx-e jadīd
معتمد الملک
moʻtamed-ol-molk
تاریخ جدید اروپا را در سه «قسمت» گزارش کرده است: کیفیت تأسیس یا تشکیل دول امروزه اروپا، کشف اراضی جدید و نتایج حاصله آن، اختراعات مهمه و ترقی مادی و معنوی اورپ. آغاز: تاریخ عمومی و خصوصی هر ملتی را بمناسبت وقایع عمومی و خصوصی هر ملتی تقسیم و تنظیم می توان کرد.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:460/3
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمود خان دانشجوی کلاس چهارم مدرسه سیاسی، بی تا، جلد: گالینگور سبز، 283گ (139پ-421ر)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-139]
tārīx-e jadīd (t.)
ماردروس، ق19 میلادی
mārdrūs (-19c)
معتمد الملک تاریخ تأليف: 15 محرم 1287ق از: لامه فلوریه، مترجم: ماردروس داود خانف و معتمد الملك.
ص: 603
شامل تاریخ اروپا و وقایع کشورهای اروپایی تا سال 1774م است مترجم با کمک معتمد الملک آن را به سبک خاصی از فرانسه به فارسی برگردانده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 220
آغاز: تاریخ جدید که مختصرة نقل شده. مستدعی از دوستان چنانم که اگر نقشه جغرافیایی اروپا حاضر داشته باشند کمال ملاحظه و دقت را در سمت شمالی آن نقشه نمایند. انجام: فهرست وقایع تاریخ فرانسه که مقارن این گزارشات مشروح می باشد در سنه 1774 فوت لوى پانزدهم و جلوس لوی شانزدهم بر تخت سلطنت فرانسه
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 15 محرم 1287ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ در صفحه دوم نوشته شده: «تماما ملاحظه شد»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه با گل و بته زر، 168گ، 12 سطر (16×10)، اندازه: 19×26/5سم [ف: 1-213]
tārīx-e jadīd
تاریخ قرن جدید است که در مدرسه سیاسی قدیم خوانده می شده است.
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:84-د
آغاز: بسمله. تاریخ جدید 1453-1789، تاریخ عمومی و خصوصی را هر ملتی ... تنظیم میتواند کرد؛ انجام: کار را منجر بانقلاب تغییر حکومتی فرانسه مینماید خط: نستعلیق، کا: حسین بن علی بن عبدالجلیل، تا: پنج شنبه 13 قوس اول ربیع الاول 1337/1297
، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 395گ، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 11×18/5 سم [ف:25)
tārīx-e jadīd-e yazd
کاتب یزدی، احمد بن حسین، ق9 قمری
kāteb-e yazdī, ahmad ebn-e hoseyn (-15c)
اهدا به: جهانشاه قره قویونلو (839-872ق) تاریخ تألیف: 881ق؛ محل تأليف: یزد کتاب در 881 ق به انجام رسیده، در آغاز کتاب از تاریخ 850 یاد شده است پس کتاب میان این دو تاریخ ساخته شده است. در دوازده مقاله: 1. سلطنت اسکندر فيلفوس؛ 2. ملوک فرس از اردشیر بابکان تا یزدگرد بزه کار و ساختن كثه و بیده و عقدا؛ 3. عمارت هایی که در یزد شده در اسلام؛ 4. آمدن جلال الدين شاه سلجوقی به سپاهان و علاءالدوله بیرد؛ 5. اتابکان یزد پس از با کالنجار تا سلغرشاه؛ 6. بنی مظفر؛ 7. عمارت ها که در یزد شده از زمان تیمور گورکان تا زمان مؤلف؛ 8 مساجد و مدارس و مزارت و مقابر و سرگذشت برخی از مشایخ و تاریخ مرگ آنها؛ . باغستان و محلات آن و باغ های اهرستان و کثنویه و مریا باد و یعقوبی و سلفر آباد و آسیاهای اهرستان؛ 10. آبها و کاریز ها و چاه های یزد؛ 11. مرک خاقان معینی شاهرخی و سلطنت سلطان محمد؛ 12. سلطنت جهان شاه تا سال 762. (دانش پژوه) آغاز: 1: بسمله، برفت رسم تمیز و نماند عرض و وقار نه عزت فقرا و نه حرمت مهمان 2: بسمله، حمد و ثنا و سپاس سزاوار پروردگار یست که عالم و آدم را آفریده و آسمان و زمین اثری از آثار کبریا و عظمت و جلال اوست ... چنین گویند مؤلف این رساله ... احمد بن حسین بن على الكاتب ... بدان ای عزیز من که این رساله ایست موسوم بتاریخ جدید منسوب بتاريخ ... يزد چاپ: مشار 1064/1 (3 چاپ)
[دنا 693/2 ؛ دیباچه تاریخ یزد آیتی چاپ 1317 در یزد ص17؛ مشار 310؛ تاریخ یزد جعفری ص 171؛ نسخه های منزوی 4240/6 ؛ فهرستواره منزوی 858/2]
1. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3876
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: وسط؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 140گ، 18 سطر، اندازه: 21/7×13/2 سم [ف: 2-79]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8281
آغاز: بسمله هست در چارسوی کون و فساد، انجام: که چون بر خواند این گوید دعائی خط: نستعلیق، بی کا، تا: احتمالا قرن 11؛ از ص 280 تا 295 گویا نونویس و به خط محمد ابراهيم سنه 1228؛ مصحح؛ جلد: رونی
گل و بوته، 295ص، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 27/2-49]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2274
آغاز: هست در جار سوی کون و فساد؛ انجام: و برنج زرد و سفید و فالوده زعفرانی خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی بی مقوا، 327ص، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 6-229]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4721- عکس و 4787- عکس و 4788-عکس
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-231 و 232]
4. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1709
آغاز: برابر 1؛ انجام: که چون بر خواند این گوید دعا. تمام شد کتاب تاریخ جدید.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 3 رجب 1098ق؛ اهدایی: عباس جواهری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی کاغذ رنگین عطف تیماج تریاکی، 110گ، اندازه: 16×12سم [ف: 3-1033]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3757
آغاز: در خطبه است؛ انجام: به نیم دانگ سیاه به کس طمع
ص: 604
نکرده و رعایت رعایا واجب شناختی اما خرابی خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قهوه ای سیر، 208 ، 13 سطر، اندازه: 10/3 × 14/6 سم [ف: 2-79]
6. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 3780
خط: نسخ، كا: عبد الحي بن محمد معز عبدالحسنی ، تا: 14 رجب 1179ق؛ قسمت افتاده در خطبه توسط آقای حاج حسین ملک واقف کتابخانه در اوراق جداگانه کامل شده؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: ساغری کاغذی فرنگی، 148 گ، 16 سطر، اندازه: 19/6×139سم [ف: 2-79]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2651-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1- 39]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13374
آغاز: برخیز من برخاستم آن فالج از من برفت شيخ صالح از طرف کرد رو بر در مسجد مقیم بود در آن شب که سید وفات کرد گفت دیدم؛ انجام: و مجوسیان بسیار از آن ... و باغها و کشخوان ها ساختند و به غایت باغستانی خرم روح.
قسم نهم: ذکر باغستانها» و یک صفحه از قسم دهم: ذکر مياه و کاریزها؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشین سرمه ای، گ، 16 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 36- 320]
8. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1312
آغاز: برابر
2؛ انجام: و مفصل تر ازین نسخه تاریخ جدید نسخه دیگر را نیافتم تحرير في ... خط: نسخ، كا: حسن حسینی، تا: 1330ق، اهدایی: وزیری؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 213گ، 17 سطر (125×7)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 3-925]
یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه:12
همان نسخه بالا [نشریه: 4-375]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2595-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1- 39]
9. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 84/2 - د
آغاز: نقل از تاریخ مختصر جعفری چنین گوید مؤلف این رساله ... جعفر بن محمد بن حسن يعرف بجفری ... این رساله موسوم بتاریخ یزد در زمان ... ابوالمظفر شاهرخ بهارد خان تأليف نموده م در ده قسم قرارداد (هامش آغاز) بدان ای عزیز که این رساله مبتنی بر دوازه مقاله است ده مقاله از احوال و اوضاع قدیم و دو مقاله مشتمل بر تاریخ جدید از زمان وفات خاقانی متصل شاهرخی و آنچه از صادرات و واردات در بلاد واقع شدى مجملا و آنچه در یزد واقع شدی مفصلا؛ انجام: و بذیل عفو و مرحمت بپوشانند ... بآمرزش رساد آن آشنایی ***که چون بر خواند این گوید دعایی از دیباچه یک صفحه و نیمی پیش از نام جهانشاه بهادر خان را دارد و می رسد تا به دو صفحه ای از مقاله 11 درباره صادرات و واردات
یزد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز؛ در هامش آغاز آمده که نسخه نزدیک 1312 نوشته شده؛ 85ص (44ر -129ر)، 15 سطر ( 13/5×7/5 ) [ف: 1-63]
10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2198/2 -ف و 2199/2 ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-649]
tārīx-e jorjān
جرجانی، حمزه بن يوسف، 340-427 قمری
jorjānī, hamze ebn-e yūsof (952-1037)
در شناخت علمای جرجان و تاریخ و اخبار ایشان بر اساس حروف معجم. چاپ: در بادلیان آکسفورد چاپ شده؛ حیدر آباد دکن، 1950م
1. تهران، مینوی؛ شماره نسخه:282بخش3
نسخه اصل:بادلیان آکسفورد، لاود276lavd؛ بی کا، بی تا [ف: 136]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:114- عکسی
نسخه اصل: از کتابخانه بادلیان اسکفورد 176-58؛ بی کا، بی تا [نشریه: 2-271]
tārīx-e jazarī
ابن جزری، محمد بن محمد، 751-833؟ قمری
ebn-e jazarī, mohammad ebn-e mohammad (1351 1430)
نویسنده پس از آنکه به تفصیل از فوائد تاریخ سخن می گوید و بیان می دارد که تاریخ چه اثری در تحول افکار دارد بر آن می شود که حوادث مهم زمان را بر حسب تاريخ وقوع آنها بنگارد. وی ابتداء چهار مبداء تاریخ را شرح می دهد یعنی «تاریخ سکندری» و «تاریخ دقلطیانوس» و «تاریخ هجره النبي» و «تاریخ یزدجردی» و سپس یکایک حوادث زمان را از زمان پیغمبر شرح می دهد تا واقعه سال هفتصد هجری و بدین ترتیب نخستین واقعه ذکر شده بعثت عم رسول (حمزه سید الشهداء) است برای جنگ و آخرین واقعه آمدن غازان خان است با قشونش به طرف فرات و قصد حلب کردن. (انوار)
[دنا 693/2 ؛ ریحانة الادب: 265/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4585/2
آغاز: بسمله. قال شيخنا و سیدنا اما الائمة ... الجزری ... و بعد فهذا شهر مولد سيد الأنبياء و خیر رسل الله؛ انجام: یا رب من فتنة الذبح و درک الشقاء وسوء القضاء و اعف عنا واغفر لنا و تكرم انت مولی الوری الجزیل العطاء و قد تم
خط: نسخ، كا: احمد بن علی بن عبدالرشید اصفهانی، تا: 143ق،
ص: 605
جا؛ ابرقوه؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج زرد، 45گ (41پ - 85ر)، 21 سطر،اندازه : 22 ×14سم [ف: 12-281]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:469
آغاز: قال العبد الفقير محمد بن محمد بن محمد بن الجزري عفا الله عنه و رحمه و لطف به. الحمد لله الذي جعل الحوادث؛ انجام: و هذا آخر ما لخصه من تاريخ حافظ الاسلام ابی عبد الله محمد بن عثمان الذي رحمه الله و فرغت منه في يوم الجمعه رابع عشر شهر رجب ثمان و تسعين و سبعمائه بمدينة انطاکیه حرس الله ثغرها و ذلك ... و الرومیه المحروسه نصرا لله تعالى ملكها العادل السلطان أبا يزيد خان بن مراد خان بن اور خان بن عثمان بن اردکرل ... خط: نسخ، كا: عبد القادر بن احمد فقیه، تا: 910ق، جان ادرنه؛ مجدول، با یک واسطه منقول از خط مصنف است؛ کاغذ: خانبالغ، جلد: میشن قهوه ای با ترنج، 208گ، 21 سطر (19×12)، اندازه: 26×17سم [ف: 7-391)
tārīx-e jazīre-ye qešm
، محمد حسن، 1368 قمری
rahīmī kāšānī, mohammad hasan (-1949)
رساله کوتاهی است در تاریخ و جغرافیایی جزیره قشم از جزایر ایران در خلیج فارس، مؤلف در این رساله به بیان مذهب، محصول، تجارت، صنعت، رسوم و عادات مرمان این جزیره پرداخته است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14763
آغاز: بسمله، مذهب عموم سکنه جزیره، در عداد اهل سنت و طريقه شافعی دارند، و شیعه آنجا انگشت شمار است، صنعت جولا بافی است، منسوجات پنبه بافند، از قبیل؛ انجام: عده رجال آنجا به ششصد و هفتاد نفر، و کشتی غوص به هفتاد و سه فروند خانه هائی که از گل و سنگ نباشد، به دویست و پانزده باب رسیده است.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1368ق؛ کاغذ: خط دار دفتری، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 14گ، 18 سطر (22×18/5 )، اندازه: 27×22سم [ف: 37-356]
← تاریخ جعفری ← تاریخ یزد
tarix-e jafari
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:107 بخش 3
آغاز: نخستین عنوان پس از افتادگی: ذكر ابتداء سلطنت عالی
حضرت سلطان اعظم غیاث الحق و السلطنة والدین سلطان محمد بهادر. نسخه اصل: گویا از لنینگراد (دیباچه تاریخ یزد چاپ افشار ص 195-یزدنامه او 53- 60). تاریخ خلفا را هم دارد و می رسد به قسم چهارم ذکر سلاطین زمان بنی عباس؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ در دو نیمه با یادداشت های تاریخ 19 رمضان 1240، 14 ذیقعده 1258، سیچقان ئیل شعبان 1219، 16 ذیقعده 218، 1221/24 ، 1240، با یادداشت های ترکی مورخ 241، 1218، 1221 [ف: 106]
tārīx-e jalāl-od-dīn xārazm-šāh (t.)
اصل از نامق پاشا دانشمند عثمانی در 16 «فصل» و مترجم فارسی آن دانسته نشده کیست
[فهرستواره منزوی 858/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2644
آغاز: هو الفتاح العليم. بسمله. و به نستعین. الحمد لله رب العالمين ... بهتر آن است قبل از شروع به تحریر کتاب اسامی سلاطين
خارزمی را بقارئین محترم معرفی نموده؛ انجام: جان را بجان آفرین تسلیم نمود فسبحان الذي من لايموت خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن غلامعلی، تا: 17 جمادی الاول 1342ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 104گ، 29 سطر (29×13/5 )، اندازه: 22/5 × 35/5سم [ف: 10-1519]
tārīx-e jolūs-e salātīn
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3680/5
به نظم؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا حسن کرمانی، تا: قرن 12 [ف: 7-19]
tārīx-e jang-e ālmān va farānse
ترجمه تاریخ جنگ آلمان و فرانسه در سال 1870 میلادی است که مختصر به زبان فارسی نگاشته شده بدون ذکر نام مترجم و کاتب و دارای 24 قطعه عکس چاپی فرنگی است از مناظر مختلف مربوط به این تاریخ که از تابلوهای اصل نقاشی عکس گرفته شده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 912
آغاز: صورت اول ورود پادشاه پروس به برلین در پانزدهم ژولیه
ص: 606
1870 یعنی 15 ربیع الثانی 1287. بر اشخاص با ادراک پوشیده نماند که رافت و مرحمت خداوندی در حق ملت پروس و پادشاهان اندائمی بوده است چنانچه از تاریخ این سنوات مجددا معلوم کردند. پس از آنکه اهالی قدیم رومن طایفه شاهزادگان هوهن اشتوفن را مضمحل نموده و مملکت آلمانی را ویران نمودند باز رعایای این مملکت بزیر سایه طایفه شاهزادگان هوهن سولرن روز گاری گذرانیدند؛ انجام: تا شب صورت فردریک از اطفال احاطه بود و احسنت احسنت نسبت بپادشاه و بخصوص بعيال او على الدوام بلند میگشت. خوشی قلب و مهربانی ملکه اکوستا و امداد او در هر چیزیکه باعث آبادانی ملت است و معرفت او باختراعات در صنایع و در علوم در هزار و هزار قلوب ابدالمدت یاد خواهد ماند ... خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران 1329؛ کاغذ: فرنگی کبود رنگ، جلد: مقوای روکش میشن سرمه ای با ترنج، 15، 16 سطر، اندازه: 15×21/5سم [ف: 5-90)
tārīx-e jang-e āsterīyā
مشتمل بر وقایع جنگی که در سال 1705 م مطابق با 1220 قمری فيما بین دولت فرانسه و نمسه (وین) و روس در استريا (اطریش) واقع شده و به فارسی ترجمه شده است.
اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:983
آغاز: بسمله، ترجمه بیان از جانب جناب ناپلئون امپراطور فرانسه باهل مجلس سناست که مجلس؛ انجام: اگر آرام نگیرند زیاده از آن تأدیب خواهیم کرد و ین کیفیت را باهل عالم ظاهر خواهیم ساخت. خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج عنابی با ترنج و سرترنج مذهب، 141ص، 14 سطر (8/5× 14/5)، اندازه: 20713سم [ف: 105]
tārīx-e jang-e īrān va tork
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4158-ف
در 1576-1586 از جوتو مازومينادوي از مردمرودی و پزشکی چاپ 1588 ش 88 همان فهرست)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-23]
tārīx-e jang-e balūčestān
تاریخ نفیس و با ارزشی برای محققان و پژوهشگران منطقه بلوچستان، می باشد، این کتاب صورت گزارش یکی از صاحب منصبان دولتی است در خصوص جنگهای سال 1307 |
تاریخ جزیره - تاریخ جنگ 607
شمسی به بعد که از ناحیه طایفه «باران زائی» و سایر طوائف محلی بلوچستان با دولت مرکزی صورت گرفته است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12257
آغاز: سالهای متمادی است که منطقه بلوچستان از تحت سلطه و نفوذ حکومت شاهنشاهی بکنار آمده؛ انجام: دوست محمد خان قبول ننموده روز چهارشنبه در میان هزاران مرد و زن که عموما جدا از حرکت او ممانعت داشته اند حرکت مینماید
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ خط مرحوم صدر الاسلام محمد امین بن میرزا یحیی امام جمعه خوئی در آغاز نسخه در سال 1312 شمسی آمده؛ کاغذ: معمولی خط دار، جلد: تیماج مشکی با ترنج گل و مرغ و گوزن، 61گ، 61 سطر (13×15/5)، اندازه: 16×21/5سم [ف: 31-98]
tārīx-e jang-e čīn va qošūn-e mottahede-ye melal-e orūpā
صحافباشی، اسماعیل بن ابراهیم، ق13 قمری
sahhāfbāšī, esmāʻīl ebn-e ebrāhīm (-19c)
تاریخ ترجمه: جمادی الاول 1321 ق اصل از: هنری سوج لاندر. مترجم: اسمعيل پسر مرحوم صحاف باشی. در این کتاب ابتداء از اقوام چینی معروف به بوکسور» (=مشت زن) بحث می شود و سپس از جنگی که ممالک متحده اروپا در 1900 میلادی با چین کرده اند که سرانجام به شکست چین و از بین رفتن امپراطوری آن کشور می کشد به طور مفصل سخن به میان آید.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:226
آغاز: تاریخ جنگ چین و قشون متحده ملل اروپ سال 1900 میلادی مطابق سال هزار و سیصد و هیجده هجری. فصل اول: در مملکت چین از قدیم، انجام: برویم به بینیم در ضمنی که ما بطرف پکن هجوم می بریم برای استخلاص سفارات چه حادثه در سفارات محصور رخ نمود ؟. آخر نسخه: تمام شد جلد اول تاریخ جنگ چین و سیاحت نامه هنری سوج لاندر ترجمه غلام خانه زاد اسمعیل پسر مرحوم صحاف باشی مترجم مخصوص همایونی روحی فداه في شهر جمادی الاولی 1321.
جلد اول؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: جمادی الاول 1321ق، جا: تهران؛ مجدول، مذهب، با سرلوح مذهب، به خط مظفر الدین شاه نوشته شده: «هو الله تعالى شأنه امروز که روز جمعه 15 شهر جمادی الاولی است در قصر صاحب قرانيه هستم ناخوشی وبا هست این کتاب که جلد اول تاریخ جنگ چین با دول اروپا است با حضور فخر الملک و سیف السلطان و نظام السلطان و ناصر خان
ص: 607
و بصير السلطنه و حکیم الملک، دکتر خلیل خان که از حکمای مخصوص خودمان است در حضور در وقت ظهر تمام کرد 1332»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل آبی، 142گی، 15 سطر (10×16/5)، اندازه: 18×27سم [ف: 1-233]
tārīx-e jang-e rūs va ‘osmānī
کتابی مفصل و شرح کاملی است از عملیات نظامی که از جانب سپاه امپراطوری روسیه در جنگ سال 1877 میلادی با دولت عثمانی شده است. ظاهرا از یکی از زبان های اروپایی ترجمه شده و بیشتر بدان می ماند که از روی اسناد نظامی روسی ترجمه کرده اند. نام مؤلف و مترجم معلوم نیست و چون خط و کاغذ آن خط از اوایل قرن حاضر است پیداست که در اواخر قرن سیزدهم یا اوایل قرن چهاردهم ترجمه کرده و نسخه برداشته اند.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2275
آغاز: فصل نهم - فهرست جنگ آسیا. حرکت چهارستون از سپاه روس؛ انجام: جنگ در قراطاغ بمتار که انجامید و زمین آزاد شد. ظاهرة مجلد دوم از کتاب است و از فصل نهم تا فصل هیجدهم را در بر دارد و به وقایع یازدهم سپتامبر 1877 منتهی می شود؛ خط: نسخ تعليق، كا: محمد علی حسینی تفریشی، بی تا، کاغذ: آبی فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 574ص، 12سطر، اندازه: 17/5×21/5سم [ف: 6-230]
tārīx-e jang-e rūs va ‘osmānī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2276
آغاز: جلد سیم. مشرق زمینی؛ انجام: وضع جدیدی بظهور رسید. خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 17 ربیع الثانی؛ کاغذ: آبی فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 704ص، 13 سطر، اندازه: 17/5 × 21/5 سم [ف: 6-231]
tārīx-e jang-e rūs va Rosmānī (t.)
محلاتی، محمد کاظم بن احمد، 1250-1313 قمری
mahallātī, mohammad kāzem ebn-e ahmad (1835 1896)
از مسیو آمدلفر (لوفر)؛ سال ترجمه: 1298ق
در قرن سیزدهم دو جنگی مهم فرانسه و آلمان به سال 1287 ق و روس و عثمانی به سال 1294 ق در گرفته و مسیو آمدلفر فرانسوی تاریخ این دو جنگ را نگاشته است، ناصرالدین شاه قاجار به مخبرالدوله دستور ترجمه این کتاب را در مدرسه دارالفنون داده
و مترجم آن را در دو جلد ترجمه کرده است. مترجم که معلم طبیعی مدرسه دارالفنون است این کتاب را که شامل جنگهای دولتين عثمانی و روس و مجملی از جغرافیای عثمانی و تاریخ و جغرافیای قره طاغ و قشون آن ولایت و نیز تاریخ و جغرافيا و قشون سرب است از زبان فرانسوی به فارسی بر می گرداند.
آغاز: بسمله، فصل اول: فهرست دولتين عثمانی و روس مجملی از تاریخ جنگهای این دو دولت
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1481/4
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 30گ (51ر-80پ) [ف: 272-5]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1667
آغاز: برابر، انجام: با کمال مشقت و شدت مواظبت دیده بودند مانعی باقی نماند جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1298ق، جا: طهران؛ با سر لوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج قرمز، 184گ، 17سطر (23×13)، اندازه: 33×21سم [ف: 4-144]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1542
آغاز: برابر؛ انجام: برای تدارکات زیادی که روسها با کمال مشقت و شدت مواظبت دیده بودند مانعی باقی نماند
جلد اول؛ خط: نستعلیق، کا: اسدالله محلاتی، تا: 1298ق؛ مجدول؛ خط ناصرالدین شاه: «جلد اول تاریخ جنگ عثمانی و روس تماما ملاحظه شد»؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج ماشی با گل و بوته، 187 گ، 15 سطر (12×24/5)، اندازه: 34×21سم [ف: 4-35]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1544
آغاز: بسمله، فصل نهم. فهرست. جنگ آسیا. حرکت چهار ستون سپاه روس؛ انجام: جنگ در قراطاغ بمتار که انجامید و زمین آن آزاد شد
جلد دوم از فصل نهم کتاب اصلی شروع می شود و شامل: جنگ روس ها و ترکها در آسیا، جنگ جلو باطوم، حمله و تسخیر اردهان، استحضارات جنگی از قارص، تسخیر بایزید و قراکلیسا، جنگ اطراف قارص، حرکت ژنرال ترکو کاشف، اماکن ساخلوی عثمانیان، شورش قفقاز و سوخوم قلعه؛ خط: نستعلیق، كا: محتملا اسداله محلاتی، تا: 1299ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ خط ناصر الدین شاه: «تماما ملاحظه شد»؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج قرمز با گل و بوته، 267 گی، 15سطر (12×24/5)، اندازه: 21×33/6سم [ف: 4-36]
5. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 890
آغاز: برابر؛ انجام: و شهر مزبور معظم ترین ولاينست که از سمت گرجستان در دهنه ارمنیان متعلق بروس واقع است
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد کاظم بن احمد محلاتی، تا: رمضان 1299ق؛ 332ص، 17 سطر (23×12)، اندازه: 33×21سم [ف: 31]
ص: 608
6. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:894
آغاز: برابر؛ انجام: در پانزدهم ماه ژون آب رودخانه دانوب شروع به تنزل سریع نمود و پس از چند روز دیگر برای تدارکات زیادی.. .
جلد اول، خط: نسخ عالی، بی کا، تا: اوایل قرن 14، 245 گ، 24 سطر (22×13)، اندازه: 22×35سم [ف: 33]
7. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 891
آغاز: بسمله، فصل اول، فهرست وضع سپاه در آسیا دستور العمل مختار پاشا؛ انجام: جنگ سخت تری که برای ممالک اروپا اهمیت و اعتبار نامه داشت باید عما قريب شروع شود و يحتمل بعدها سوانح آنجنگ را ما در رشته تحریر در آوردیم
جلد دوم: مشتمل بر وقایع مذکور در سال 1877 ال 1878 شامل 15 «فصل» و هر فصلی محتوی چند مطلب؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: فرج الله تفرشی محرر تلگرافخانه، تا: 14 صفر 1301ق؛ دارای سرلوح مذهب، جداول متداخل، دارای انجامه گل و بوته به زر؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی با روکش تیماج سبز، 747ص، 17 سطر (14×25)، اندازه: 33×21سم (ف: 32]
8. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه:485
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... چون در این قرن اخیر در بسیاری از نقاط معتبره کره زمین جنگهای مهمه عظيمه رویداد و در وضع ممالک تغییرات کلیه پدید آمد
خط: نستعلیق، کا: محمد رضا پیشخدمت سرکار حضرت اشرف، تا: جمعه 23 ذیقعده 1302ق، به دستور شاهزاده عبدالله میرزا حشمت الدوله؛ جلد: تیماج سبز ضربی، 454 گ، 16 سطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 2-177]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:654
آغاز: برابر؛ انجام: و شهر مزبور معظم ترین ولایتیست که از سمت گرجستان در دهنه ارمنیان متعلق بروس واقع است. تذکر: در فهرست با عنوان ظاهر، نام کاتب به عنوان مترجم آمده است؛ در این کتاب از جنگ سال 1877م. که بین دو دولت روس و عثمانی اتفاق افتاده و از عهدنامه ای که پس از پایان این جنگ میان طرفین منعقد گردیده است بحث می شود؛ خط: نسخ، كا: محمد على، تا: 1304ق، جان محتملا تهران؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 160گ، 12 سطر ( 13/5×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 2-158]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1837
آغاز: بسمله، فصل نهم. فهرست. جنگ آسيا. حرکت چهار ستون؛ انجام: جنگ در قراطاغ بمتار که انجامید و زمین آن آزاد شد
جلد دوم؛ خط: شکسته نستعلیق خوش، كا: عبدالغفار همدانی، تا: 1305ق، کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج، قرمز، 255گ، 17سطر (12/5 ×23/5)، اندازه: 21×32/5سم [ف: 4-287]
11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3911
آغاز: بسمله، حمدله ... چون در این قرن اخیر در بسیاری از نقاط معتبره کره زمین جنگهای مهمه عظيمه روی داد؛ انجام: می گوئیم جنگ مشرق زمین تمام شد. جلد دوم؛ خط: شکسته، نستعلیق، كا: سید جواد کاشانی، تا: فطر 1307ق، کاغذ: کاغذ فلفل نمکی آبی فرنگی، جلد: میشن قرمز، 265گ، 16 سطر، اندازه: 21×27/2 سم [ف: 2-189]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5601
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... چون در این قرن اخیر در بسیاری از نقاط؛ انجام: با مصالحه نامه به انجام رسید و میگویم جنگ مشرق زمین تمام شد، تمام شد جلد دوم جنگ مشرق زمین 1300- ه_
جلد دوم و اواخر جنگ روس و عثمانی است با ذکر كامل وقایع؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالكريم بن میرزا محمد علی گیلانی، تا: 1311 ق، به امر شاهزاده امیر بیک ملقب به حشمت الدوله؛ كاتب متذکر شده که نسخه را در نهایت دقت مقابله و تصحیح کرده است؛ کاغذ: فرنگی نازک آهاردار شکری، جلد: تیماج سرخ، 622، 17 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 17-57]
13. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:308
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... چون در این قرن اخیر در بسیاری از نقاط معتبر کره زمین جنگهای مهمه عظيمه رو داد؛ انجام: و يتحمل بعدها سوانح آن جنگ را ما در رشته تحریر در آوریم ولی کوشش ما امروز با مصالحه تامه بانجام رسیده. جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: محمد حسن، تا: پنج شنبه 18 صفر 1319ق، برای شاهزاده عبدالله میرزا حشمت الدوله؛ کتاب را غلامحسین بختیار به تاریخ 12 مرداد 1327 به فرزندش یحیی خان بخشیده؛ جلد: تیماج مشکی، 313گ، 20 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 1-414]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:7823
خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ برای محمد ابراهیم خان پیش خدمت خاصه و پسر فرخ خان امین الدوله در 6 شوال 1301 در دو جلد؛ اهدایی: آقا حسن علی غفاری معاون الدوله کاشانی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 260گ، 29 سطر (23×15)، اندازه: 34×22سم [ف: 16-715]
15. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:893
آغاز: بسمله، فصل اول فهرست، وضع سپاه در آسیا دستور العمل مختار پاشا؛ انجام: جنگ سخت تری که برای ممالک اروپا اهمیت و اعتبار نامه داشت باید عما قريب شروع شود جلد دوم؛ خط: نسخ عالی، بی کا، بی تا؛ 632، 24 سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 33]
tārīx-e jang-e sūdān
مجیر شیبانی، علی محمد، 1229-1307 شمسی
ص: 609
mojīr-e šeybānī, ‘alī-mohammad (1850-1928)
تاریخ ترجمه: 1308ق
به درخواست: اعتماد السلطنه
اهدا به: ناصر الدین شاه قاجار (1264-1313ق) تاریخ جنگ های مصریان و انگلیسی ها با شورشیان سودان و تاریخچه سودان از ابتدای استیلای خانواده محمد علی پاشا و احوال محمد احمد سودانی معروف به متمهدی از سال 1819 تا 1885م است که از مجله اللطائف قاهره ترجمه شده است. مترجم که نایب وزارت انطباعات بوده می نویسد: «واقع شده با مقدمه مختصری در تاریخ سودان از ابتداء استيلاء خانواده محمد علی پاشا بر سودان إلى يومنا هذا که از جریده عربيه موس. م به اللطائف منطبعه قاهره مصر ترجمه و نقل و نگارش می شود». مشتمل بر سیزده فصل»: 1. غلبه و استيلاء خانواده محد على پاشا بر مملکت سودان؛ 2. جغرافیای بلاد و احوال عباد سودان؛ 3. خلاصه احوال گردون پاشا؛ 4. ذکر حکومت رؤوف پاشا در سودان و قیام متمهدی؛ 5. حکومت عبدالقادر پاشا در سودان؛ 6. جنرال هكس؛ 7. وقایع احوال شورشیان و هل عصیان در سواكن؛ 8 اعاده جنرال کردون از انگلیس به طرف سودان؛ 9. حمله انگلیس بر سواكن؛ 10. حرکت عساکر انگلیس از سواكن؛ 11. وقایع احوال قشون جنرال هربرت استورت؛ 12. احوال سپاه جنرال ارک و بیرون کشیدن سپاه انگلیس از خاک سودان؛ 13. واقعه جنس. (حافظیان و حکيم)
آغاز: بعد بسمله. این تاریخ مشتمل است بر تفصیل معارک و حروبی که میان مصریان و انگلیسیان با شورشیان سودان واقع شده، با مقدمه مختصری در تاریخ سودان از ابتداء استيلاء خانواده محمد علی پاشابر سودان إلى يومنا هذا که از جيده عربيه موسوم به اللطایف منطبعه قاهره مصر ترجمه و نقل و نگارش می شود ... فهرست تاریخ و سفرنامه سلطنتی ص 92-93]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1215
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف ، تا: شب صفر 1308ق؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج حنایی ضربی و مقوایی، 109گ، 11سطر (13×9)، اندازه: 21×13سم [سنا: ف: 2-170]
2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 41
آغاز: برابر؛ انجام: و از هفوات آن اغماض فرمایند. فسبحان من تفرد بالعصمة و الكمال
خط: نستعلیق، كا:علی کاشانی، تا: پنج شنبه 28 ربیع الاول 1307ق؛ اهدایی: سید عبد الوهاب مهدوی اصفهانی، 1307ش؛ جلد: تیماج زرد، 400گ، 9 سطر، اندازه: 20×12/5
سم [مؤید: 3-587]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37145
آغاز: برابر؛ انجام: حسن شیم خویش اقالت کنند و از هفوات آن اغماض فرمایند فسبحان من تفرد بالعصمة و الكمال
خط: نستعلیق شکسته، كا: علی کاشانی، تا: پنج شنبه 28 ربیع الاول 1307ق؛ یادداشت سید عبدالوهاب مهدوی اصفهانی در 13 مرداد 1307؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی مجدول، 196 گ، و سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ اهدائی رهبر: 8-369 ]
4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1771
آغاز: بسمله، تاریخ حروب سودان و ترجمه حال محمد احمد سودانی معروف بمتمهدی که از روی اسناد صحيحه در جراید عربيه منطبعه مصر در ظرف چند سال بطبع و انتشار رسانیده اند این بنده درگاه جهان پناه علیمحمد مستوفی خادم وزارت انطباعات و اداره روزنامجات بر حسب اشارت جناب جلالتماب اعتماد السلطنه وزیر انطباعات و دارالترجمه دولتی و مترجم مخصوص حضور همایونی از عربی فارسی ترجمه نموده و نسخه از آنرا بامید اینکه در پیشگاه آستان مبارک شرف قبول یافته ... تقدیم خاکپای همایون داشت؛ انجام: با این حالت حکومت مصر پلتیک حزم پیش گرفته برای خاموش کردن آتش فتنه و شورش سودان بتدبير صواب پرداخت ... و فواید اینکار در تسکین حرکات و اسکات نعره و فریاد اهل شورش ... روزبروز ظاهرتر و بیشتر میگردد. و انه على كل شيئ قدير. تم تحرير في شهر شعبان المعظم بارس ئیل سنه 1308.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1308ق؛ مجدول مذهب، دو کتیبه منقش مذهب؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مقوای روکش مخمل زنگاری، 320ص، 11 سطر، اندازه: 33×22سم [ف: 5-92]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:2277
آغاز: برابر؛ انجام: از هفوات آن اغماض فرمایند فسبحان من تفرد بالعصمة و الكمال انتهی. خط: نسخ تعلیق، کا: اسدالله بن هاشم ملایری، تا: 1309ق؛ دارای 2 تذهیب بسیار متوسط از طلای بدل، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج خرمایی، 337ص، 11 سطر، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 6-231]
6. تهران: ملی؛ شماره نسخه:1858
آغاز: هو الله تعالی دیباچه کتاب تاریخ سودان بسمله و به نستعين الحمدلله المدرک الغيب و الشهود؛ انجام: با رعایت شرائط استقصاء و استكمال در مجلدی دیگر بپردازد و محقر هدیتی تقدیم آستان اعلى سازد خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1325ق، جان تهران؛ با سرلوحه مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل بنفش با گل و بوته، 112گ، 15 سطر (23×13)، اندازه: 33×22سم [ف: 4-321]
tārīx-e jang-e šarq-e aqsā
ص: 610
ثمر انصاری، حسین بن محمد علی، 1284-1344 قمری
samar-e ansārī, hoseyn ebn-e mohammad ‘alā (1868
1926)
به دستور: میرزا فضل الله خان لواء الملك رئيس قشون اصفهان تاریخ تأليف: از 1328ق تاریخ مفصل جنگ های ژاپن و روس می باشد که طی فصول در چند جلد نگارش یافته و گویا ترجمه از کتابی به روسی باشد.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7975
جلد دوم کتاب و فصل های 13-20؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ شاید به خط مؤلف؛ جلد: مخمل قرمز، 208گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 20-301]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4057/1
آغاز: در اوایل ماه ژویه با وجود فتوحات جزئيه ساخلو و اقدامات مجدانه فرمانده قلعه وضع پرت آرتور ظاهرا رو به نومیدی می رود؛ انجام: صورت کشتی های مضمحل شده و نابود شده از این قرار است: بوردنیو، اسکندر سیم، کیناز سوارف ارل جنگی منچوری را دربردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 46گ (1پ-46ر)، 14 سطر، اندازه: 23×17سم [ف مخ: 1-309]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7976
جلد چهارم، مشتمل بر فصل های 24-28؛ خط: نستعلیق، بی کا،
بی تا؛ 224گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 20-302]
tārīx-e jang-e mašreq zamīn
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3825
آغاز: طرح جنگهای روس بعد از تسخیر پلونا. اعمال جنگی ژنرال کور کو؛ انجام: می گوئیم جنگی مشرق زمین تمام شد، ترجمه جلد اول جنگ مشرق زمین. قسمتی از جلد اول؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی حسینی تفرشی، تا: دوشنبه 27 رمضان 1305ق، کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 200گ، 12 سطر، اندازه: 21/6×17/1 سم [ف: 2-189]
tārīx-e jang-hā-ye īrān va rūs
شرح بخشی از جنگ های ایران و روس به زبان فارسی و ترکی است که بیشتر راجع به جنگ آوری های علیمردان خان سرهنگ فوج گروس از سرداران عباس میرزا (نایب السلطنه) و جعفر قلی خان صحبت می کند.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:15924
آغاز: بنده بر حسن خان گفتم که من بر سردار آباد می روم بنده هشت ساعت از شب؛ انجام: كتور بالازانی صابور بالا قازانی*** يمان قون شوید قوهوم باش بلاقازانی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ انتقالی از سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی؛ کاغذ: فرنگی فستقی و نخودی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابر و باد، 50ص (16-65)، 14 سطر (10/5 × 15/5)، اندازه: 17/5×22/5سم [رایانه]
tārīx-e javāherāt dar īrān
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, ‘abbās (1897-1955)
از یادداشت های اقبال آشتیانی با سیاهه جواهرات آستان قدس رضوی در پایان.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5432/10
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف ، بی تا، ماشین شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور مقوایی، 35گ (169-203)، قطع: رحلی، اندازه: 29×23سم [ف: 16-7]
tārīx-e jawdat = tārīx-e 'osmānī
ارونقی، محمد حسین بن سلطان محمد، ق13 قمری
arūnaqī, mohammad hoseyn ebn-e soltān mohammad (-19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار تاریخ تأليف: 1274ق این کتاب تاریخ دودمان عثمانی است تا کریمخان زند. مترجم آن را از کتاب احمد جودت افندی (-1283 ق) از ترکی به فارسی برگردانده است. او می نویسد که من سی و دو جلد تاریخ خير الله افندی را به فارسی در آوردم. احمد جودت به فرموده عبدالمجید خان این کتاب را ساخته و در آن یک «مقدمه» و دوازده «مقاله» گذارده و از وقایع سال 1988 آغاز نموده است.
آغاز: بسمله، حمد و سپاس بیقياس سزاوار معبود بحق شایسته مالك الملك مطلقی است جلت عظمته و عظمت قدرته ...
1. تهران: ملی؛ شماره نسخه:558
آغاز: سپس سپاس خالق بیچون تالی حمد بیقیاس قادر کن فیکون تعالى شأنه؛ انجام: و از تجار ایشان در ممالک عثمانیه گمرک و باج و سایر رسومات معاف باشد. جلد سوم؛ خط: نستعلیق خوش، كاتب = مؤلف (احتمالا)، تا: قرن 13، جا: تهران، با سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 136، 15 سطر (14×10)،
ص: 611
اندازه: 23×17سم [ف: 2-47]
2. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 4368
آغاز: برابر؛ انجام: باعث ریختن خون بیگناه خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 88گ، 21 سطر (20×8)، اندازه: 24×11سم [ف: 13-3337]
٣. تهران، ملی، شماره نسخه:557
آغاز: برابر؛ انجام: و اوراق رسميه و مجلدات سایره و معلومات و ذوات معارف سمات بختام رسید.
جلد اول؛ خط: نستعلیق خوش، کا: محمد حسین مترجم خوئی، تا: 1274ق، جا؛ تهران؛ مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج قرمز، 250گ، 15 سطر (14×10)، اندازه: 23×16سم [ف: 46-2 ]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2280
آغاز: مجلد اول (ص 4-95): «بعد از حمد و سپاس بی قیاس جناب رب العزه ...)، مجلد دوم (ص 96-160): «پس از حمد و سپاس بی قیاس خالق بی همتا ...»، مجلد سوم (162-241): «حمد لا يعد ولا يحصى مختص خداوند بی همتا ...)، مجلد چهارم (ص 319-243
): حمد و شکر بی عد و شمار سزاوار کردگار لا يزالی است ..)، مجلد پنجم (ص 323-1388): «حمد و سپاس فزون از قیاس مختص ذات بی همتای معبود مطلق ...)، مجلد ششم (ص 474-391 ): «حمد بی نهایت سزاوار شهنشاه قلمرو حکومت ...» یا انجام: مجلد اول: «استقلال کلیسیای شرق را ادعا میکردند.
مجلد دوم: «مدت چهل و پنج اتفاق افتاده بود در این مجلد دوم درج نمود.»، مجلد سوم: «مشتمل است بر غزوات و فتوحات خداوندگار او رخان غازي و السلام»، مجلد چهارم: «بقيه وقایع و احوالات حواله بجلد خامس کرده بتتمیم پرداخت.»، مجلد پنجم: ... توقف اناطولی بلاموجب دانسته عود کرد.»، مجلد ششم: «چنانکه تفصیلش در جلد هفتم و هشتم مسطور خواهد شد». شامل شش مجلد از کتاب است از آغاز تاریخ عثمانی تا پایان سلطنت سلطان محمد خان در سال 824؛ خط: تحریری، بی کا، بی تاب این نسخه جزو کتابخانه صنيع الدوله محمد حسن خان بوده؛ کاغذ: فرنگی سفید شکری آهار مهره، جلد: میشن حنایی، 474ص، 21 سطر، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 6-233]
tārīx-e jok = harboneš-nāme
فیض محمد، 1862- 1930 میلادی
feyz mohammad (1862-1930)
تاریخ ترجمه: 985ق؛ محل تالیف: كلكته ترجمه کتاب «تاریخ جوک» است. اصل کتاب به زبان است. رمانی است که قصه هربنس یکی از برهمن های هندی را بیان می کند. در اول آن چنین آمده است: «و می گویم وقتی در نیم
کهار سونک نام برهمنی بود بزرگی از پرسوت پرسید و گفت شما با من سخنان شیرین داستانهای اولاد بهرت و قصه های دیوتها و دانو و کند هرت و مارد دراجهس و دیلت و سده و کشجک گفتید درس اعما ایشان نیز به تفصیل فرمودید و ابتدای خلقت کوران از شما شنیدم ولیکن از پیدا شدن خانواده جاودنان بمن نگفته اید بگوئید بعد از آن پسر سرت گفت که چندان ثواب که درصد جک اسمیده و صد جک راج سوى و قصد جک باج پی است هر کس این کتاب هربنس را بشنود یا بخواند یا بنویسید ...... و این کتاب را چنانچه بی سیتا بن باراخه ختمچه گفته بود من با تو می گویم بشنو ...» و بعد از آن تاریخ آنان را به صورت رمان افسانه ای مفصل تا آخر کتاب آورده است. عبدالحسین حائری)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7168
آغاز: اول نویس دارالعيار معانی حقیقت نگار که میزان پر کار محاسبه حواس را که صاحب توجه دفتر خانه وجود نمود کریمی که ارباب مناصب عرفان را هر روزه؛ انجام: و هر کس خیراتی که در هربنس گفته شد بدهد ثواب جک اسمید بیاید این سخن را بپاس گفته است تمت. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 985ق، جا: كلكلته؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با، 258گ، 18 سطر، اندازه:28×17سم [ف: 25-174]
tārīx-e jok
از: پادهری زیرونیمو شویر. نویسنده می گوید کتابهای بسیار در اخلاق و آیین ملکداری خوانده ام و معرفت بسیار در این زمینه آموخته ام لذا بر آن شدم که عصاره خوانده های خود را بنگارم و به خدمت شاه وقت عرضه دارم و «چون پادشاه این ضروریات را رعایت فرمود مقتضيات سلطنت را به خوبترین وجهی به تقدیم رسانید». دارای چهار فصل» و یک «خاتمه» است: فصل 1. بیان عزت که پادشاه بخدا خواهد داد و مشتمل است به عجز و نیاز و عزت که به الله و به چیزهای الهی بجا خواهد آورد؛ 2. بیان اصلاح پادشاه بنفس نفیس
خود؛ 3. بیان تعلیم عهده داران؛ 4. محبت رعایا و پناه گرفتن ایشان را؛ خاتمه: در سخنان مسینس حکیم که به او گوستو قیصر گفته است. این کتاب در هند نوشته است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1998
خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج آبی مقوایی، 259گ، 19 سطر (17×7)، اندازه: 24×14سم [ف: 4-503]
ص: 612
tārīx-e jonpūr
زیدی جونپوری، غلامحسن
zeydī jonpūrī, qolām-hoseyn
تاریخ کوتاه جونپور است با گزارش بیشتر درباره سلاطين شرقی در دو «فصل» و یک «تتمه». تتمه آن در سرگذشت دانشمندان جونپور است. مؤلف در مقدمه گوید: «چون به خدمت منشی گری ... مستر چارلس جیزم صاحب بهادر دام دولته که صاحب رجستر بلده جونپور بود سرفراز شد روزی صاحب ممدوح ازین راقم فرمود که احوال جونپور و عمارت این شهر و کیفیت سلاطين شرقيه آنچه راستی و دوستی باشد به عبارت مختصر برنگار ... فصل اول در بیان بناء جونپور و احوال سلاطين شرقيه که در جونپور سلطنت کردند، فصل دوم در عمارت شهر و تتمه در بیان احوال بزرگان جونپور ... نام مؤلف در برخی منابع، غلام حسین جونپوری ثبت شده، ولی در نسخه حاضر غلامحسن» آمده است. مؤلف از استادان خود، «محمد عسکری» را نام برده که در سال 1189ق وفات یافته است.
[فهرستواره منزوی 1169/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1145/1
آغاز: بسمله. بر صاحبان دانش مخفی نماند که راقم این اوراق یعنی سید غلام حسن جونپوری ... فصل اول در بیان بناء جونپور و احوال سلاطين گذشته. در تاریخ جهان آرا می نویسد که آغاز بناء جونپور از سلطان فیروزشاه است؛ انجام: در همه علوم قدرت داشته باشد در جونپور نیست، الله تعالی آن جناب را تا دیر سلامت دارد.
خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 20ص (1-20) [عکسی ف: 3-303]
tārīx-e jahān
دردی اصفهانی، اسمعیل، ق14 قمری
dordī esfahānī, esmāʻīl (-20c)
تاریخ تأليف: 1305ق تاريخ اجمالی است از اوضاع جهان در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی، و مخصوصا به هند و ایران عنایت بیشتر داشته و اوضاع اجتماعی و اقتصادی این دو کشور را با تفصیل زیادتری بیان می کند، ضمنا تصریح می کند که این جلد اول عنوان مقدمه را دارد و اصل مطلب مقصود در جلد دوم بیان می شود. در این کتاب از روزنامه ها و اطلاعات خبرگزاری ها استفاده بسیار شده و گاهی بعضی از فرازهای مهم و سندهای تاریخی را با همان لغت انگلیسی نقل کرده و به فارسی ترجمه می کند و از این رهگذر بر اهمیت نوشته های خود می افزاید. برق ترقی روس و جرمن و انگلیس چشم مؤلف را پر کرده و از فعالیتها و اصلاحات انگلیس ها در هند تمجید می نماید و آرزو می کند
هموطنان عزیزش (ایرانیان) همان راه را بپیمایند و جدا مانند آنان خودسازی کنند. ولی در عین حال از سیاست انگلیس نکوهش کرده و جابجا از آنها خرده گیری می کند. مؤلف از مردم اصفهان است و بیست و پنج سال قبل از تألیف این کتاب به هند (ظاهرا حیدر آباد) مهاجرت کرده و در فقر و فلاکت می زیسته و از این جهت در پاره ای مطالب اظهار ناراحتی می کند و دو کتاب «امراض مسلمانان» و «رساله در تغییر رسم الخط مسلمانان» را از خود یاد آوری می کند. به وطن خویش ایران علاقه فراوان دارد و آرزوی جشن بسیار مفصل پنجاهمین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار را در دل خود می پروراند و به وسیله انتقاد شدید می خواهد اسباب ترقی و تعالی کشورش را فراهم سازد. در این کتاب برای بار دوم تجدید نظر شده و تاریخ ماه رمضان 1305 در صفحه 580 به همین منظور دیده می شود، و صفحه های آخر را با خبری به تاریخ پنجم ذیقعده 1305 به پایان برده است. عناوین مهم کتاب: حالات استریا و هنگاری؛ حالت فرانس؛ حالت جرمن؛ حالت ملک ایتالیا؛ حالت انگلستان؛ حالت یونیتد استیتس در آمریکا؛ حالت ملک هندوستان؛ فقرات و کیفیات مختلفه؛ حالت چین؛ حالت چیان؛ حالت ملک عثمانی؛ حالت ایران ویران ما؛ حالت حیدر آباد؛ حالت ملک هند قدیم و جدید؛ فقرات مختلفه؛ شرح حال پارسیان (زردشتیان) هند؛ قونسل جنرال ایران و پارسیان؛ نکته چینی و ملاحظه این کیفیت؛ تحريف الفبای مسلمانان؛ معاملات ایران و دول خارجه.
[دنا 695/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2439
آغاز: حالت استریا و هنگاری، 1 در علم، تا در این سنوات اخیر حالت علم و تربیت بسیار بد بود؛ انجام: خدایا به پاکان درگاهت اثری بخش میوه این محن خالصانه ارادت مندانه مصنف را. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ شاید به خط مؤلف؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 298گ، 19 سطر، اندازه: 32×20/5 سم [ف: 7- 36]
tārīx-e jahān
تاریخ اسلام و اروپا است از استیلای قوم بربر تا پادشاهی هانری سوم.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4825
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ جزوه درسی مدرسه ای را می ماند؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 183 گ، 20 سطر (17×12)، اندازه: 22×17سم [ف: 14-3852]
ص: 613
tārīx-e jahān
تاریخ عمومی اتفاقاتی است که از عصر پادشاهی سلطان حسین میرزا بایقرا گورکانی (875-911ق) تا اواخر سلطنت اكبر شاه ( 1014-963 ق) در هندوستان رخ داده است. مؤلف ضمن بیان تاریخ هجری به وقایع آن سال پرداخته و جزئیاتی از تاریخ زندگانی پادشاهان را آورده است، نام کتاب و مؤلف را نیافتیم.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13296
آغاز: و امیرزاده حسینعلی درینوقت بموجب حکم در تبریز بود و حال لشکر پادشاه دگرگون شد و بواسطه صلح امیر غیاث الدین محمد پادشاه زاده ساری را به اردوی امیر حسن بیگی فرستاده؛ انجام: تا مجموع لشکرهای آن حدود را بی توقف به مدد خان جهان روانه شوند و با نسیک و اصفخان با لشکری کی بدفع رانا تعیین یافته بود تا حدود کو کند بی توقف رفتند.
خط: نستعلیق زیبا، كا: يوسف بن ابوالحسن منشی باشی علی آبادی، تا: شعبان 1313ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، دارای سرلوح زیبای مرصع با زمینه طلا و طرحهای اسلیمی با رنگ های گوناگون، مجدول به طلا، کاغذ: شرقی، جلد: مشمعی مشکی عطف تیماج مشکی، 259گ، 15 سطر (14×21/5)، اندازه: 22/5× 30سم [ف: 33-522]
tārīx-e jahān-ārā
تهرانی، ابوبکر، ق9 قمری
tehrānī, ābū-bakr (-150)
این تاریخ در شرح حال و نسب شاه اسماعیل اول صفوی و کیفیت جلوس او براریکه سلطنت و فتوحات و کشورگشایی های آن سلطان است و سپس مختصری به دوران شاه طهماسب اول می پردازد و بعد با دعای خیر درباره او کتاب به پایان می رود. از آنجا که نویسنده به دوره شاه اسماعیل بوده است، کتاب او حاوی مباحث جالبی از اوضاع دربار شاه اسماعیل صفوی است.
در ابتدای صفحه اول کتاب نویسنده ملا ابوبکر طهرانی ذکر شده، اگر این ملا ابوبكر طهرانی همان مؤلف تاریخ دیار بکریه باشد که معاصر اوزن حسن است چنین شخصی ممکن نیست که بتواند نویسنده این کتاب باشد و اگر ملا ابوبکر طهرانی جز او باشد آن هم بعید می نماید که به دوره شاه اسماعیل، با گرمی بازار تشیع، ابوبکر نامی نویسنده تاریخ شاه متعصب شیعه باشد بی شک نویسنده کس دیگر است و انتساب کتاب به ابوبکر طهرانی از سهوهای کتاب یا اغلاط عمدی است شاید از قاضی احمد غفاری باشد. (عبدالله انوار)
مسلم از احمد غفاری نیست.
آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على اشرف الانبياء و المرسلين.
انجام: که ویرا هیج امید عافیت نیست ... ظلم بر مظلوم.
[فهرستواره منزوی 944/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1499
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: ابوالحسن بن نور، تا: 1099ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، مشکی با ترنج و نیم ترنج، 335، 17 سطر (21×12)، اندازه: 30×18سم [ف: 3-548]
tārīx-e jahān-ārā = ratb-ol lesān
همای مروزی، محمد صادق، ق13 قمری
homā-ye marvazī, mohammad sādeq (-19c)
اهدا به: فتحعلی شاه قاجار (1212-1250ق) تاریخ بیست ساله نخست سلطنت فتحعلی شاه قاجار را (1212 1233) از ابتدای جلوس او تا سال 1232ق با انشایی ادبی نگاشته است. این تاریخ در دو جلد تأليف شده: 1. در وقایع ده ساله اول حکومت فتحعلی شاه قاجار؛ 2. اختصاص بوقايع ده ساله دوم فتحعلی شاه دارد و در آن از وقایع مربوط به جنگ های ایران و روس مفصل سخن می رود.
آغاز: جلد اول: نحمد اللهم يا من لك الامر و لک الملک ... حمد خداوندی را رواست که خاک تیره را منبت لاله و گل گردانیده ...
جلد دوم: بسمله الحمدلله رب العالمين حمد و سپاس و ثنا و ستایش مر خداوندیرا رواست که ما سوی خود بابداع و اختراع از عدم بوجود آورد و از روی رحمت بمحض قدرت عالم و آدم موجود نمود ... آغاز بهار آرائی یازدهم سال جلوس میمنت مأنوس موافق یکهزار و دویست و بیست و دو هجری مطابق سال فرخ فال توشقان ئیل خیریت دلیل ترکی
انجام: منت خدایرا که بمیامن بخت فیروز اعليحضرت خلافت پناهی وقایع عشره ثانیه دولت ابد آیت .. اتمام و انجام پذیرفته ... یا رب اندر دهن روح الامین آمین باد. اللهم ابد دولته العليه و خلد خلافته البهيه بمحمد و آله خير البرية، الحمدلله اولا و آخر و ظاهر و باطن و الصلوة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعین و سلم تسليما كثيرا كثيرا
چاپ: با نام تاریخ جنگهای ایران و روس: یادداشتهای میرزا محمد صادق وقایع نگار هما مروزی، گرد آورنده: حسین آذری به تصحيح امیر هوشنگ آذر، ناشر: مصحح، تهران، 1386ش
[دنا 695/2 (27 نسخه)؛ نسخه های منزوی ج 4305/6 ؛ ریحانة الادب ج 321/4 ؛ الذریعه
247/2 و 298/5 ؛ فهرستواره منزوی 944/2 و 973/2 ]
1. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه:596
ص: 614
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی[ نشریه: 2-72]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7240
آغاز: برابر؛ انجام: تا جه کند شاه و چه گوید قضاء ×× یا چه بود حكم وچه سازد قدر فقط تاریخ قاجار را در بر دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی، 244گ، 17 سطر (11×19/5)، اندازه: 26×16/5 سم [ف: 4- 130]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3907
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: رویه کاغذی ساغری قرمز فرنگی، 274گ، 15 سطر، اندازه: 28/2×19/1 سم [ف: 2-197]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4126
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با یک سرلوح مذهب؛ کاغذ:
کاغذ فستقی، ، جلد: روغنی گل و بوته زمینه طلایی، 369گ، 15 سطر، اندازه: 19/9 × 20/6سم [ف: 2-197]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4299
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن
قرمز، 364گ، 15 سطر، اندازه: 28/2×18/5 سم [ف: 2-197]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1500
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: طهران؛ مجدول، با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم سبز با گل و بوته، 166گ، 15 سطر (12×18/5)، اندازه: 30×20سم [ف: 3-549]
٧. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:15
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر جلد دوم، حاوی وقایع ده ساله دوم سلطنت فتحعلیشاه قاجار و آخرین فصل آن در «تتميم ذكر ركضت شاهزاده آزاده بولایت تربت و خاتمه کار محمد خان قرائی»؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا؛ تهران؛ مجدول، با سرلوح؛ کاغذ: فستقی جلد: روغنی مقوایی با گل و بوته، 170، 14 سطر (19×12)،
اندازه: 30×20سم [ف: 1-10]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1792ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-32]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:44
آغاز و در عین عزت ذليل آرد جز حریم بار گاهش کسی را پناهی نیست و در آن بارگاه احدی را بگستاخی راهی؛ انجام: و خاطر ارادت ذخایر همای شکسته بال از عنایات گوناگون شاهنشاهی خرم و مسرور. تا چه کند شاه و چه گوید قضا ×× تا چه بود حکم و چه سازد قدر تاریخ ده ساله اول سلطنت فتحعلی شاه است و ابتدا از نسب طائفه قاجار آغاز سخن می کند و پس از بحث در حوادث ایام ده ساله اول سلطنت فتحعلی شاه سخن را در «ذکر عمارت سپهر برین که تاریخ جهان آرا 615 در چمن سلطانیه بحكم سلطانی معمور آمده» به پایان می برد؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 224گ، 16 سطر (20×12)، اندازه: 19×29سم [ف: 1-32 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1816ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-32]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2259
آغاز: برابر؛ انجام: همای شکسته بال از عنایات گوناگون شاهنشاهی خرم و مسرور خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 335گ، 19سطر (11×20/5)، اندازه: 20×18/5 سم [ف: 5-379]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2262/2
آغاز: برابر، انجام: باغوای خالد پاشا بابان قدم از مرز خویش فراتر نهاد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی با ترنج و نیم ترنج، 163ص، 15 سطر (20×12)، اندازه: 20×29/5 سم [ف: 5-382]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20481
آغاز: چون سر کوز اوزلی ایلچی دولت انگلیس در چمن سلطانیه به استدعا و تمنای رویش جوف سردار روس از حضرت خلافت رخصت انصراف به دارالسلطنه تبریز حاصل نموده با جناب قائم مقام میرزا ابوالحسن خان سفير دولت عليه وارد تبریز گردید؛ انجام: شاهنشاه اسلام پناه بر گشاد مکارم خسروانه به اقتضای مروت شاهانه از خونش در گذشته
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مجدول، به خطی جدید در ابتدا نام آن را این چنین نوشته اند: چهان گشای فتحعلیشاه قاجار المتوفی 1250 و مؤلف آن وقایع نگار می باشد که از رجال دولت بوده و ادیب بوده و این کتاب نسخه دره نادری می باشد که کتابی ادبی است»؛ تملك: «سید مصطفی صفایی خوانساری» به تاریخ رمضان 1402ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی نباتی، جلد: تیماج مشکی،
141گ، 15 سطر، اندازه: 29×19سم [ اهدائی رهبر: 8-395]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8623
انجام و اکنون شروع به ترتیب وقایع عشره ثانيه کرده شود و شواهد معانی از پرده فکرت به بهترین صورتی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، دارای سرلوح مرصع مذهب، مجدول؛ تملک: محمد حسين جلیلی کرمانشاهی به سال 132ق؛ جلد: روغنی با ترنج و سرترنج، 273 گ، 15 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 28-168]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8171
آغاز: برابر جلد اول؛ خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی، تا: شنبه 20 صفر
ص: 615
1226ق؛ جلد: تیماج مشکی، 154گ، 20 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 21-153]
14. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:721
آغاز: برابر
جلد 2؛ انجام: ذکر محاصره خبوشان و انجام مهام رضا قلیخان ... این کتاب مستطاب مسمى بجهان آرا در مدت ده روز بخامه ارادت ختامه کاتب حضرت سلطانی محمد مهدی حسینی فراهانی صورت تحریر پذیرفت بتاریخ روز چهارشنبه هفتم شهر رجب المرجب سنه 1233. خط: نستعلیق، كا: محمد مهدی حسینی فراهانی ملک الكتاب کاتب حضرت سلطانی، تا: چهارشنبه 7 رجب 1233ق؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم سرنجی رنگ منقش به گل و برگ، 356ص، 14 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 29/8×20/9 سم [ف: 5-317]
15. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 720
آغاز: بسمله تاریخ جهان آرا مشتمل بر فتوحات و وقایع سی ساله دولت عليه صاحب قران گیتی ستان خلدالله ملکه؛ انجام: ذکر عمارت سپهر برین که در چمن سلطانیه بحكم سلطانی معمور آمده ... این کتاب مستطاب که روزنامه مأثر حضرت صاحبقران گیتی سنان وقایع سی ساله دولت ابد نشانست به تصنيف و انشای بنده وقایع نگار دولت علیه شاهنشاه قاجار محمد صادق مروزی و اهتمام در استكتاب عالیجاه مقرب الخاقان عمده السادات العظام ملک الكتاب میرزا مهدی فراهانی در روز شنبه بیست و دویم شهر ذي حجة الحرام یکهزار و دویست و چهل و دو صورت اتمام و سمت انجام پذیرفت امید که مستحسن خاطر آفتاب مظاهر شاهنشاه اسلام پناه افتاده از راه مرحمت گستری و ذره پروری بقبول آن ابواب اعتبار و افتخار بر چهره فدویان دولت ابد آیت گشاده آید اللهم ابد دولته العليه و خلد خلافته البهيه بمحمد و آله خير البرية.
وقایع سی ساله سلطنت فتحعلیشاه قاجار است؛ خط: نستعلیق، كان میرزا مهدی فراهانی ملک الكتاب، تا: شنبه 22 ذیحجه 1242ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: ترمه فرنگی، جلد: مقوای روغنی بوم سبز چمنی مذهب به اسلیمی و گل و برگ زرین، 532ص، 21 سطر، اندازه: 42×25/5 سم [ف: 5-326]
16. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8203
آغاز: برابر، انجام: از عنایات گواگون شاهنشاهی خرم و مسرور خط: نستعلیق، کا: میرزا مهدی حسینی فراهانی، تا: شنبه 22 ذیحجه 1243ق؛ با سرلوح مذهب منقش زیبا، مجدول، مذهب؛ جلد: مقوای روغنی منقش به گل و برگ الوان، 499 ، 21 سطر، اندازه:
42×26/5 سم [ف: 27/2 -10]
17. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2353
آغاز: برابر؛ انجام: ذکر عمارت سپهر برین که در چمن سلطانیه بحكم سلطانی معمور آمده ... این کتاب مستطاب که روزنامه مأثر حضرت صاحبقران گیتی سنان ... به تصنیف و انشای بنده وقایع نگار ...... در استكتاب عالیجاه مقرب الخاقان ... میرزا مهدی الحسینی الفراهانی بتاریخ روز شنبه بیست و دوم شهر ذیحجة الحرام 1243 صورت اتمام و سمت انجام پذیرفت ...
خط: نستعلیق، کا: میرزا مهدی حسینی فراهانی ملک الكتاب، تا: شنبه 22 ذیحجه 1243ق؛ مجدول، کمنددار زرین، یک سرلوح مذهب مرصع، یک سرلوح مختصر اکلیلی؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روغنی بوم قهوه ای منقش به سه دسته گل الوان با تزیینات بسیار دیگر، 594ص، 21 سطر، اندازه: 42/4×26/7 سم [ف: 5-329]
18. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1749
آغاز: برابر
جلد 2؛ انجام: ذکر محاصره خبوشان و انجام مهام رضا قلیخان ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند کشی زرین، و رنگین، یک سرلوح مذهب مرصع منقش؛ 306ص، 15 سطر، اندازه: 39/8×20/5 سم [ف: 5-328]
19. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1052
آغاز: دریغا که از دور گردون فتاد ×× چنان سلک جمعیتی ز انتظام؛ انجام: زماه رجب تا به سلخ صيام ×× مرین نامه نامور شد تمام ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 136، 9 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-45]
20. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:719
آغاز: برابر؛ انجام: منت خدایرا از یمن اقبال بیزوال خسرو عدیم المثال وقایع و آثار ده ساله خلافت کبری ...... انجام پذیرفته آمد ... . اکنون شروع به ترتیب وقایع عشره ثانيه کرده شود ... امید ... که از عنایت گوناگون شاهنشاهی خرم و مسرور. تا چند کند شاه و
چه گوید قضا*** یا چه بود حكم و چه سازد قدر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به سالهای 1282 و 1322 به ترتیب از عرض گذشته، یادداشتی راجع به تألیف این تاریخ به امضای عباسقلی سپهر، مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مختصر؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم گلی رنگ منقش به گل و برگ های مختلف الوان و تزیینات بسیار دیگر، 569ص، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 20/8 ×5/ 30سم [ف: 5-323]
21. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1761
آغاز: برابر، انجام: منت خدایرا از یمن اقبال بیزوال خسرو عدیم المثال وقایع و آثار ده ساله خلافت کبری ... انجام پذیرفته آمد .... اکنون شروع به ترتیب وقایع عشره ثانيه کرده شود ... امید ... که از عنایت گوناگون شاهنشاهی خرم و مسرور. تا چند کند شاه و چه گوید قضا *** یا چه بود حكم و چه سازد قدر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار، مشير السلطنه 1322ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روغنی بوم
ص: 616
گلی رنگ منقش به گل و برگ های با تزیینات بسیار دیگر، 616ص، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 3×20/ 30سم [ف: 5-325]
22. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1750
آغاز: برابر جلد 2، انجام: ذکر محاصره خبوشان و انجام مهام رضا قلیخان ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای یادداشت: «جلد ثانی تاریخ جهان آرا که در سنه 1234 هجری با تمام رسیده بنظر اشرف شاهنشاه عالم پناه روحی رسیده است»، یادداشت دیگر «این دو جلد کتاب را مرحوم میرزا محمد صادق وقایع نگار که از قاجار مرو شاهجهان هستند تألیف کرده اند. غلام زاده عباسقلی سپهر ثانی»، مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب منقش کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد:مقوای روغنی بوم سرنجی رنگ با تزیینات بسیار، 234 ، 15 سطر، اندازه: 29/8×20/9 سم [ف: 5-319]
23. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1825
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: ذکر محاصره خبوشان و انجام مهام رضا قلیخان
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم سرنجی رنگ منقش به گل و برگ الوان و تزیینات دیگر، اندازه: 29/3×20/5 سم [ف: 5-322]
24. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1762
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: ذکر محاصره خبوشان و انجام مهام رضا قلیخان
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روغنی بوم سرنجی رنگ منقش به گل و برگ با تزیینات بسیار، 330ص، 15 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 29/5×20/8 سم [ف: 5-320 ]
25. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1803
آغاز: برابر جلد 2؛
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فستقی، اندازه: 3/ 20×29/5 سم [ف: 5-321]
tārīx-e jahān-gošā = tārīx-e jahāngošāy = jahāngošā-ye joveynī
؟ جوینی، عطا ملک بن محمد، 623-681؟ قمری
joveynī, ‘atā malek ebn-e mohammad (1227-1283)
تاریخ تأليف: 658ق
در تاریخ مغول و سلاطین خوارزمشاهیه و دیگر وقایع تا سال
655 و تا گشودن بغداد در 656ق، در سه جلد. شامل اخبار و وقایع دروان چنگیز و هلاکو خان مغول به زبان فارسی که لغات مغولی و ایغوری بسیار در آن به کار رفته ولی دارای انشائی منشیانه و نثری قابل توجه است به اضافه آنکه کم و کیف اتفاقات و رویدادهای آن زمان بخوبی نمایان است.
آغاز: بسمله. سپاس و ثنا معبودی را که واجب الوجودست بسجودی کی وجود او واهب انوار عقل وجود است ... چنین گوید چون در شهور سنة خمسین و ستمائه بخت مطاوعت نمود و سعادت مساعدت کرد ... مع هذا چون بچند نوبت دیار ماوراء النهر و ترکستان تا سر حد ماچین و اقصی چین که مقر سریر مملکت ... چنگیز خان است و واسطه عقد ملک ایشان مطالعه افتاد و بعضی احوال معاینه رفت و از معتبران و مقبول قولان وقایع گذشته را استماع افتاد از التزام اشارت دوستان ... مقرر و محقق گشت در قید کتابت کشید و مجموعه این حکایات را بتاریخ جهانگشای جوینی موسوم گردانید ...
چاپ: تهران، به کوشش علامه قزوینی و ادوارد براون، 1355ق؛ تهران، به کوشش سید جلال الدین تهرانی، 1312ش [دنا 696/2 (45 نسخه)؛ الذريعة 247/3 و 248 و 300/5
؛ فهرستواره منزوی 945/2 و 946؛ نسخه های منزوی 4306/6 ؛ مشار 17 1068]
شرح و حواشی:
1- فرهنگ لغات ترکی جغتایی جهانگشای جوینی
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 182-ف
نسخه اصل: عمجه حسین پاشا ش 359؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا:
یک شنبه 14 شعبان 698ق [فیلمها ف: 1-33]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4025/1 -ف
نسخه اصل: کتابخانه مجتبی مینوی 77؛ خط: نسخ، كان محمد شاه بن علی بن محمود بن شاد بخت شیخ حافظ اصفهانی کرانی، تا: 698ق [فيلمها ف: 3-4]
٣. تهران: مینوی؛ شماره نسخه: 77/1
هر سه بخش؛ خط: نسخ، كا: محمد شاه بن على بن محمود بن شاد بخت معروف به شیخ حافظ اصفهانی، تا: نیمه ذیقعده 698ق، جان محله کران؛ جلد: تیماج عنابی مقوایی (نشریه: 6-679]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16427
بی کا، تا: 814ق؛ قطع: وزیری [د.ث. مجلس]
5. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 67/1
هر سه جلد در متن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 149ق، کاغذ: سپاهانی [نشریه: 2-95]
. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 231 صدر
کمی از دیباچه افتاده. از چنگیز خان شروع شده.
پس از پایان جلد اول هشت برگی از «مشارب التجارب» بیهقی و «جوامع العلوم» رازی در سرگذشت بلكاتكين به فارسی هست و پس از آن اندکی از جلد سوم است که فقط هفت برگ اول آن باقی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ با یک سرلوح، مجدول؛ واقف: محمد تقی تهرانی، وصی حکمی، در 1343ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 76گ، 23 سطر (24×12)، اندازه: 21/5 ×34سم [ف: 4-131]
ص: 617
7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1805
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 289گ، 14 سطر، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 225-5 ]
8. تهران: لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:108
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1011ق، تاریخ پایان جلد دوم جمادی الثانی 11 (گویا 1011 یا 1001)؛ جلد: تیماج مشکی یک لا، قطع: خشتی [نشریه: 3-7]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4222
انجام: و نوروز عالم افروز ازین کار بازیب و تزیین فقطع دابر القوم الذين ظلموا.
نیمه دوم از جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: نایینی، کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 232گ، 16 سطر (21×8)، اندازه: 23×14/6 سم [ف: 7-29]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 276 - فیروز
خط: نسخ، كا: غلامحسین ابو القاسم گلپایگانی، تا: 1208ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قرمز، 420ص، 32 سطر، اندازه: 33×21/5 سم [ف: 21-61]
11. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2096
آغاز: برابر، انجام: ازین فتح مبین است و نوروز عالم افروز ازین کار بازیب و تزیین فقطع دابر القوم الذين ظلموا.
خط: نستعلیق، كا: احمد اصفهانی، تا: 1211ق، برای یکی از سلاطین؛ مصحح، مجدول، دارای سرلوح رنگین، در برگ آخر تاریخ جلوس بعضی از سلاطین عثمانی و مدت سلطنت آنان آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 217گ، 18 سطر، اندازه: 28×19سم [ محدث [رموی مخ: 1-270]
12. قم؛ مدرسه رضویه؛ شماره نسخه:9
خط: نستعلیق، كا: عبدالمطلب شیرازی، تا: دهه دوم ربیع الثانی 1223ق؛ تملك: «افوض امرى الى اله عبده محمد صالح»؛ جلد: سوخته زرکوب، 162گ، قطع: رحلی [چند نسخه ف: 5 ]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:533
آغاز: برابر
انجام: غریق رحمت یزدان کسی باد***که کاتب را بالحمدی که ...
جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1230ق، جان محتملا تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ساغری سیاه، زر و سیاه، 229گ، 19 سطر (18×15/5 )، اندازه:
13/5 23× سم [ف: 2-27]
14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2053
آغاز: برابر؛ انجام: در مضیق زندان از ترس ایشان پیمانه بود که بسر آمد و باری که بسته شد و ذلك ذكرى للذاکرین.
خط: نستعلیق، كان محمد مومن جابر می گرایلی، تا: 1230ق، جا: خراسان؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز یک لا، 197 ، 21 سطر (22×12)، اندازه: 29×19/5 سم [ف: 5-52]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2988
آغاز: برابر؛ انجام: و نور عالم افروز ازین کار با زیب و تزیین
خط: نسخ، بی کا، تا: 1233ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تمام میشن تریاکی، 178، 20 سطر ( 22/5×13/5 )، اندازه: 29/5×20سم [ف: 6-742]
16. تهران: مفتاح، شماره نسخه:527
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: 17 رمضان 1237ق؛ با سرلوح زرین، مجدول [نشریه: 7-110]
17. تهران، ملک، شماره نسخه:4118
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 21 ربیع الثانی 1239ق؛ دارای یک سرلوح مذهب، یادداشت محمد بن كاظم بروجردی در 1323؛ کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: میشن سیاه ضربی، 198 گ، 19 سطر، اندازه: 17/7 × 28/5سم [ف: 2-199]
18. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:7
آغاز: برابر؛ انجام: و تشویق در دل تمامت خلق عالم تا به چه حد کشیده و از مخاصمت ایشان شب و روز در مضیق زندان از ترس کارد زنان ایشان. تاریخ جهانگشا تمام شد تاریخ جهانگشای جوینی بتاريخ يوم الخميس في خامس عشرین ذي القعده الحرام سنه خمس و اربعین و مأتین بعد الألف، كاتب الحروف الاثم الجانی محمد تقی ابن محمد کاظم الهمدانی، امید اگر سهوی یا خطائی باشد در اصلاح او کوشند سه جلد در یک مجلد؛ خط: نسخ خوش، كا: محمد تقی بن محمد کاظم همدانی، تا: پنج شنبه 25 ذیقعده 1245ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مقوایی، 199، 22 سطر (20×10)، اندازه:
18/5 ×28سم [ف: 1-4]
19. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه:1541
هر سه جزء در یک جلد؛ خط: نستعلیق، كا: ابوطالب، تا: 21 جمادی الاول 1249ق، برای
کتابخانه شهریاری؛ یک سرلوح؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج زرد، 24 سطر (23×12)، اندازه: 31×19/5 سم [ف: 4-131]
20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4082
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 24 شعبان 1252ق، برای عزالدوله حاکم همدان؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن قهوه ای، 279گ، 20 سطر، اندازه: 25/1×15/2 سم [ف: 2-199]
21. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2024
آغاز: برابر؛ انجام: سپاهیان و تركان بعضی بگریختند و بعضی کشته شدند و بهری ایل گشتند و بكوفه و بصره نرفته ایل شدند و السلام.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 141گ، 21سطر (
18/5×8/5 )، اندازه: 17×27/5سم [ف: 5-22]
22. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2616
جلد اول؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1254ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 77گ، 24 سطر (12×22/5)، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 9-1476]
ص: 618
23. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8339
جلد او 2؛ خط: نستعلیق، كا: سید حسن تحیت پسر آقا میر عبدالمجيد واعظ اصفهانی، تا: دهه یکم جمادی الاول 1267ق، برای اتابک میرزا میرزا آقا؛ با حواشی قزوینی؛ تملك: عباس اقبال در 28/10/27 ، خریداری قزوینی از او؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 156گ، 18 سطر (12×10)، اندازه: 28×18سم [ف: 17-113]
24. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10915
خط: نستعلیق ممتاز، کا: محمد حسین بن علی علیبادی، تا: 18 ذیحجه 1273ق؛ نسخه هنری، مجدول، دارای سرلوح مرصع؛ قطع: رقعی کوچک (میراث شهاب: س وش 2-5]
25. اصفهان؛ جابری انصاری؛ شماره نسخه:29
خط: نستعلیق، کا: حاجی میرزا علی انصاری، تا: 1274ق [نشریه: 596-6 ]
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5701
آغاز: برابر؛ انجام: و نوروز عالم افروز ازین کار با زیب و تزیین بيقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، بی کا، تا: 1275ق، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: روغنی زمینه طلائی حاشیه سرخ و سبز و مشکی، 226ص، 26 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 21/5 ×34سم [ف: 17-157]
27. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه:122
خط: نسخ خوب، بی کا، تا: 1280ق، جان همدان، به دستور عزالدوله عبدالصمد میرزا، دارای سرلوح دقیق، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قرمز، 275 گ، 20 سطر، اندازه: 20/5 × 33/5سم [ف: 101]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3948
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1280ق، جا: اصفهان؛ به فرمان نظام الملک نوری؛ مجدول؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن زرد، 171گ، 21 سطر، اندازه:
28/4×17/8 سم [ف: 2-199 ]
29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 892 ط
آغاز: برابر؛ انجام: تو چنان زی که بمیری برهی ×× نه چنان زی که بمیری برهند ... نوروز عالم افروز ازین کار با زیب و تزئین فقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمدلله رب العالمین و صلی ...
خط: نستعلیق، كا: حسن بن عبدالمجید حسینی واعظ اصفهانی، تان 1280ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره زر افشان، جلد: تیماج عسلی با ترنج، 208گ، 19 سطر، اندازه: 18×28/5سم [ف: 24/2-59]
30. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1058
آغاز: برابر؛ انجام: و سپاهیان و تركان بعضی بگریختند و بعضی کشته شدند و بهری ایل گشتند و بكوفه و بصره نرفته ایل شدند. از ورق 1 تا 136 جلد اول، از ورق 137 تا 289 جلد دوم، از ورزق 289 تا 386 جلد سوم، از 387 تا 399 شرح فرستادن ایلچی به بغداد از طرف هلاکو برای سر کوبی ملاحده؛ خط: نستعلیق خوش، كا: میر علی شیرازی، تا: 1288ق، جا: محتملا طهران؛ با سرلوح زر، مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی،
391گ، 14 سطر (12×25/5)، اندازه: 21×35/5سم [ف: 3-76)
31. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1729
آغاز: برابر؛ انجام: ... ذكر تتمه احوال ركن الدين و انتهاء کار ایشان ... نمقه الداعی ... محمود بن الغفور الحاج محمد خوئی الاصل تبریزی الوصل في شهر ذیقعدة الحرام من شهور سنه ست و تسعين بعد ما تين و الف من الهجرة ... خط: نستعلیق، کا: محمود بن حاج محمد خوئی، تا: 1296ق؛ مهر: کتابخانه علیه دولت ایران 1329؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ، جلد: مقوای روکش تیماج قهوه ای، 534ص، 19 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 19/5 × 26/5سم [ف: 5-97]
32. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 148/1 - ج
سه جلد جهانگشای جوینی است با گفتار خواجه طوسی درباره گشودن بغداد؛ کا: اسدالله بن میرزا عیسی تفرشی، تا: دوشنبه 15 صفر 1303ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی ضربی، 307گ، 16 سطر ( 15/5×8/5 )، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 1-61]
33. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 238/1 - ج
از سر گذشت منكوقا آن است تا پایان کار نزاریان؛ خط: نستعلیق، کا: مجتبی مینوی، تا فروردین 1303ق؛ از روی نسخه نوشته سید اسدالله بن میرزا عیسی حسینی تفرشی در 1303 قمری از روی نسخه مورخ 15 ذیقعده 698 نوشته شیخ حافظ محمد شاه بن على بن محمود بن شاهد بخت کرانی سپاهانی از روی نسخه صاحب دیوان کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور مقوایی، 85 گ، 21 سطر (17×11)، اندازه: 24×17سم [ف: 1-61]
34. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 520/1
آغاز: برابر؛ انجام: پیمانه ای بود که بسر آمد و بادی که می وزید بسته شد.
خط: نستعلیق، کا: اسماعيل بن میرزا احمد مستوفی تفرشی، تا: 22 شوال 1305ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 725ص (2- 726)، 16 سطر، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 2-182]
35. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه:520/3
آغاز: وان يمسسك الله بضر ... به حکم آنکه به هر وقتی و زمانی؛ انجام: و امانی عزیزان و دوستان را زندگانی باد و السلام.
خلاصه تاریخ جهان گشا؛ خط: نستعلیق، کا: اسماعيل بن میرزا احمد مستوفی تفرشی، تا: 2 ذیقعده 1305ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 33ص (732-764)، 16سطر، اندازه:
23×16/5 سم [ف: 2-183]
36. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9311
آغاز: برابر، انجام: بسر آمد و بادی می نمود که نشسته شد ذلك ذكرى للذاکرین و کذلک الله يفعل بالظالمين
خط: نسخ، كا: محمد بن حسین تبریزی، تا: 1307ق؛ مصحح، رکابه دار، فرهنگ لغات ترکی به کار رفته در کتاب ضمیمه نسخه؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 262گ، 19 سطر، اندازه:
ص: 619
28/5×13سم [ف: 30-68]
37. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:249 - ج
از جهانگشای چنگیز خان است تا پایان کتاب؛ خط: نستعلیق، كان محمد بركات الله بهوپالی هندی، تا: 1319ق، جا: لندن، برای ادوارد برون؛ از روی نسخه مورخ 658/14
و مقابله شده با نسخه های موزه بریتانیا ش 155 Or (ریو صفحه 160) و دیوان هند؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج سبز، 374، 22 سطر (21×11)، اندازه: 26×20سم [ف: 1-61]
38. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 141/2 - ب
جلد دوم ؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبد الوهاب قزوینی، تا: 23 جمادی الثانی 1325ق؛ 155ص [ف: 1-61]
39. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 141/1 - ب
جلد یکم؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تا: 12 ذیقعده 1334ق، برای چاپ آماده کرده بود و دیباچه و حواشی او را دارد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 83+143ص، 38 سطر (30×15)، اندازه: 27×37سم [ف: 1-60]
40. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:141/3 - ب
جلد سوم؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تا: 5 ذیحجه 1351ق؛ 228ص (301046- 435+47) [ف: 1-61]
41. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخہ:753
آغاز: برابر؛ انجام: ذکر تتمه احوال ركن الدين و انتهای کار ایشان ... و از مخاصمت ایشان شب و روز در مضیق زندان ... پیمانه بود که بسر آمد و بادی می نمود که نشسته شد ... خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: بغدادی، جلد: مقوای روکش میشن مشکی، اندازه: 19×26سم [ف: 5-94]
42. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:755
آغاز: برابر؛ انجام: و جمال الدين تفرسی که یکی از اکابر عراق جمعی معارضان او سبب حد یا از روی حقیقت او را بشنامت قدم موسوم کردند ...
خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا؛ نسخه متعلق به کتابخانه سلاطين تیموری هندوستان بوده و در حواشی اغلب صفحات حکایات
کوتاه و اشعار و احادیثی به قلم های مختلف یادداشت شده به سنوات 1148-1155ق، دارای دو سرلوح مذهب مرصع کار کشمیر، مجدول؛ کاغذ: کشمیری، فاقد جلد، 439گ، 19 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 23×14/7 سم [ف: 5-96]
43. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 71
هر سه جلد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 48 [8]؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی نشریه: 2-65]
44. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:14189
آغاز: برابر؛ انجام: تشویش در دل تمامت خلق تا به چه حد کشیده و از مخاصمت ایشان شب و روز در مضیق زندان از ترس کار دزدان ایشان تم.
از اول کتاب تا وقایع سال 655ق؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام؛ مجدول زرین و لاجوردی و محرر؛ تملک: بهمن میرزا فرزند عباس میرزا نایب السلطنه با دو مهر «یگانه گوهر دریای خسروی بهمن 1241» (مربع) و «بهمن بن نایب السلطنه عباس
میرزای قاجار 1251» (مربع)؛ یادداشتی از محمد کبیر موسوی مبنی بر هدیه نسخ از طرف فرزند بهمن میرزا به وی با مهر «محمد کبیر الموسوي 1309»؛ جلد: تیماج مشکی، 140 گی، 25 سطر، اندازه: 15×25/5سم [ف: 38-250]
←تاریخ جهانگشای ← تاریخ جهان گشا
← تاریخ جهانگشای نادری ← جهانگشای نادری
← تاریخ جهانگشای نادری← وقایع الایام و ...
tārīx-e jahāngošā-ye nāderī (mn.)
وابسته به: جهانگشای نادری = تاریخ جهانگشای نادری = تاریخ نادری = وقایع نادری؛ استر آبادی، محمد مهدی بن محمد نصیر (1180-1100)
ظاهرا غیر همانند:
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12144/2
آغاز: در روز فلان، خسرو سیارگان رخت به شهرستان حمل کشید شاهد گل پیرهن بهار در شبستان چمن و دامن جویبار آغاز جلوه گری کرد؛ انجام: متقبل مال و خراج گردید و ساحت گلزار از رستن گلهای لاله عباسی بندر عباس شده . ناتمام. بیشتر بخش های ادبی تاریخ جهانگشای نادری در این نسخه انتخاب شده است. از وقایع سال 1143ق ورود نادر به مشهد رضوی تا وقایع سال 1147ق را شامل است؛ خط: شکسته خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام برخی از نامه ها و منشآت نگارنده ظاهرا در حاشیه آمده؛ کاغذ: فرنگی کلاسیک آهار مهره، 9گ (135)، 12 سطر، اندازه: 15×7 سم [ف: 30-604]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1745
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ با نسخه 1744 اندکی جدایی دارد، یادداشت محمد علی بن عباس بن یحیی بن يعقوب مورخ 1256 در پایان
کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 128گ، 23 سطر (21×11/5 )، اندازه: 19/5 × 29/5
سم [ف: 8-269]
٣. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 962/1
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین محمد شفیع، تا: 1229ق؛ 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 3-44]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1744
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 ربیع الاول 1244ق، جا: طوس؛ مجدول سرخ و لاجورد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 122گ، 21 سطر (23×14)، اندازه: 20/5 × 23/5 سم [ف: 8-269]
ص: 620
tārīx-e jahāngīr = moqaddame-ye zafar-nāme-ye
teymūrī
شرف الدین علی یزدی، 858 قمری
šaraf-od-dīn ‘alī-ye yazdī (-1454)
اهدا به: شاهرخ میرزا (807-805ق)
تاریخ تأليف: 822ق
مقدمه بر ظفرنامه اوست در آفرینش جهان و تاریخ انبیاء و پادشاهان مغول.
آغاز: افتتاح تاریخ جهانداری و ابتدای نامه ظفر و بختیاری سپاس حضرت
انجام: هنگام آن آمد که در اصل تاریخ حضرت صاحبقرانی شروع کرده شود و هذا آخر مقدمة.
[دنا 697/2 (5 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 859/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10382
بی کا، تا: نیمه دوم قرن 10؛ مجدول [میراث شهاب: س 8ش 4-57]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1342
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 935ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 45گ، 21 سطر (159)، اندازه: 25×17سم [ف: 3-405]
3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:6575
آغاز: برابر؛ انجام: در جنب مسجد جامع واقع است تا معلوم باشد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11 کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 51گ، 25 سطر (16×5)، اندازه: 34×23سم [ف: 16-301]
4. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 269- عکسی
آغاز: برابر نسخه اصل: گنج بخش، ش 330 (مشترک 10/161 ). تنها مقدمه است؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 11؛ 78گ (1-78) عکسی [ف: 2-191]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1505
آغاز: برابر
انجام و نسب قبان ناله آدم ... سبق ذکر یافته. (ناقص، در سرگذشت خانهای توران ). تذکر: نام مؤلف به قرینه آغاز تعیین شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، یک سرلوح؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج حنایی، 83گ، 21 سطر، اندازه:
13/5 24/5× سم [ف: 3-297]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14195
آغاز: بی منتهای اوست طاوس بوستان؛ انجام: که نسبت خرقه اش
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 17 سطر (13×6)، اندازه: 22×14سم [ الفبائی:-98]
farhang-e badī'-e loqāt-e
jahāngīr-šāhī = tārīx-e jahāngīrī
خواجه زاده ولی سرهندی، ق 11 قمری
xāje-zāde valī sarhendī (-17c)
اهداء به: نورالدين محمد جهانگیر
تاریخ تالیف: 1013ق
در یک «مقدمه و فهرست و یک «مقاله» به نام نورالدين محمد جهانگیر، ساخته در چهل سالگی در 1013، در پایان نسخه آمده: المنتخب فرهنگ بدیع اللغات جهانگیری» نام دیگر آن تواريخ جهانگیر شاهی است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1143-ف
نسخه اصل: بادلیان 231 23 Seld Sup؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ چند صفحه در پایان شعر است در قصیده و لغز به خط چلیپا؛ 45گ، 17 سطر (فیلمها ف: 1-147] و [فیلمها ف: 1-33]
tārīx-e jahāngīrī = nosxe-ye zībā-ye jahāngīr
مطربی اصم سمرقندی، ق 11 قمری
motrebī asam-e samarqandī (-17c)
اهداء به: جهانگیر پادشاه بابری هند (1014-1037ق) تاریخ تالیف: آغاز: رجب 1034ق، پایان: جمادی الثانی 1036ق؛ محل تالیف: هند کتابی است درباره پادشاهان جغتایی و ازبک و شعرا و دانشمندان عهد ایشان و نیز شاهانی که با ایشان پیوستگی داشتند. مؤلف در این تذکر شرح احوال شعرایی را که از ماوراء النهر به هند رفته اند و تا 1034 با آنها ملاقات کرده، آورده است. کتاب در یک «مقدمه»، دو «سلسله» و یک «خاتمه» است: سلسله اول در ذکر سلاطین چغتای و شعرای بلاغت شعاری که در زمان ایشان خلعت ظهور و اشتهار پوشیده اند و دیوان اشعار ایشان در ماوراء النهر رواج داشته است؛ سلسله دوم در ذکر سلاطین اوزبکیه و افاضلی که در ایام دولت ایشان خلعت اشتهار پوشیده اند، و این سلسله مشتمل بر دو «طبقه» است: طبقه اول در ذکر سلاطینی که نسبت پیوستگی به این خاندان عالی شان دارند و افاضلی که در ایام دولت به ایشان بوده اند، طبقه دوم در ذکر سلاطینی که نسبت ایشان به پادشاه چنگیز خان می رسد و افاضلی که در ایام ایشان خلعت اشتهار پوشیده اند؛ خاتمه در
ص: 621
ذكر ملازمت خلیفه الهی ضل اللهی و وقایع وارده در ایام ملازمت و لیالی. مطربی در آن شرح ملاقات های خود با جهانگیر را به نسخه منضم ساخته است. نام کتاب در منابع تاریخ جهانگیری» ضبط شده است ولی به نام «نسخه زیبای جهانگیر» به چاپ رسیده است؛ چون مؤلف ماده تاریخ تأليف این اثر را «نسخه زیبای جهانگیر» سروده است.
چاپ: این کتاب به کوشش اسماعیل بیگ جانوف و سید علی موجانی در سال 1377 ه.ش، به اهتمام کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ره به چاپ رسیده است. [ تاریخ تذکره های فارسی 526/2 -530؛ دانشنامه ادب فارسی 255/1 و 269 و 822 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1681
آغاز: ای نام تو افتتاح هر دیوانی *** وز نام تو آرایش هر عنوانی
/ در کنه کمال تو کی تندیشه رسد *** در راه تو عقل کل بود حیرانی.
بعد از تذکره حمد الهی تعالی و تعظیم و پس از تبصره نعمت رسالت پناهی ... بنده کمتر از هر کم مطربي الأصم؛ انجام: و در اختتام این رباعی ذو فاقتین گفته شد، رباعی: صد شکر که این نامه با تمام رسید *** و آغاز کتاب ما بانجام رسید / نقشی که مراد مطربی بود بدهر *** آمد زپس پرده ایام پدید، تمت.
نسخه اصل: ایندیا آفیس لندن، شماره 3023؛ خط: نستعلیق، کا: محمد امین حسینی، تا: سه شنبه 23 ربیع الاول (برابر با 20 اسفند) 1075ق، هنگامی که بندگان حضرت خلافت پناهی ابی الظفر محی الدین اورنگ زیب بهادر عالم گیر پادشاه غازی فروغ بخش اورنگ شاه جهان آباد بودند؛ مصحح؛ 481ص، 15 سطر [عکسی ف: 5-101]
←تاریخ چرا کسه ← بدائع الزهور في وقائع الدهور
←تاریخ چغتایی ← تاریخ نادر شاهی
tārīx-e čalabī
چلبی زاده، اسماعیل عاصم، ق 12 قمری
čalabī zāde, esmāʻīl ‘āsem (-180)
وابسته به: تاریخ؛ راشد افندی، محمد (-1148ق) اهدا به: سلطان احمد خان غازی بن سلطان محمد خان بن سلطان ابراهیم خان عثمانی ذیلی است بر تاریخ راشد افندی تأليف اسمعیل عاصم چلبی زاده شامل وقایع و سوانح سنواتی از 1135 تا 1141 هجری.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4179
آغاز: حمدی که بنور قدس آراسته اند *** حمدی که چو بزم قدس پیراسته اند
/ حمدی که بدان حمد تقرب جویند *** آنها که زهر دو کون برخاسته اند؛
انجام: اوامر جهان مطاع ارسال اولندی. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ شیوه عثمانی، با یک سرلوح کوچک، مجدول؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی مشکی در وسط ترنج طلایی، 236 گ، 29 سطر ( 22/2×10/2 )، اندازه: 26/8×15سم [ف: 7-29]
tārīx-e čalabī-ye borhān-od-dīn dar fath-e qal'e-ye «man
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:
573/38
ف نسخه اصل: لالا اسماعیل ش 487ر؛ بی کا، تا: صفر 792ق؛ اگ (282) [فيلمها ف: 1-504]
tārīxčhe = tārīx-e 'omūmī
مختصری است در تعیین تواریخ انبیا و بزرگان و پادشاهان وقایع و حوادث تا قرن 10 که نویسنده خود زندگی می کرده و مؤلف تاریخ بسیاری از وقایع قرن 9 و 10 و وفیات معاریف را بسیار دقیق یاد کرده است. به هنگام نوشتن این رساله از ولادت پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) 934 سال می گذشته است.
[دنا 699/2 ؛ فهرستواره منزوی 575/1 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2785/5
آغاز: بسمله، تواریخ انبیا و اولیا و الملوک و السلاطين و الحوادث الواقعة في العالم. ابتداء آفرینش عالم چنانچه در تواریخ ... مشهور است و بزرگان اعتبار کنند؛ انجام: وفات میر اعظم ملك الأمراء المعظم امیر نظام الدین اشرف بیک ولد يار علی بیک ... در قزوین في شهر ربيع الاول سنه مذکوره، وفات امیر اعظم ابو الفتح ولد سلطان حسین بایندر فروردین ماه جلالی در حوالی شیراز و کشته شدن امیر اعظم شیخ علی بیک ولد يار بیک ... في يوم الاثنين 19 ذي القعدة الحرام سنة 988 هجريه. تمت الرساله بعون الملک الوهاب.
بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی شکری رنگ، جلد: تیماج خرمایی طلاکوب، لاص (49-55)، 23 سطر، قطع: نیم خشتی، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 10-26]
←تاریخچه احوالات پسرهای خاقان← تاریخ ملكزادگان تخمه خاقان مغفور
tārīxčhe-ye ahvāl-e ‘olamā' va mašāhīr
ص: 622
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:17749
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس
← تاریخ چهارده معصوم ← تاریخ معصومین(عليهم السلام)
← تاریخ چهارده معصوم ← زندگی نامه معصومین(عليهم السلام)
tārīx-e čahārdah ma‘sūm
خیر آبادی، امان الله، ق13 قمری
xarābādī, amān-ol-lāh (-19c)
تاریخ تأليف: 1222ق رساله ای است مختصر در احوالات چهارده معصوم (عليهم السلام)که در ذیل نام شریف هر یک از معصومین(عليهم السلام) این مطالب به صورت اختصار آورده شده است: اسماء شریفه، کنیه، القاب، مكان ولادت، روز و ماه و سال ولادت، نام پدر و مادر، نقش نگین، تعداد دختران و پسران و همسران، تاریخ وفات و شهادت و سبب شهادت، محل وفات و شهادت، مكان مرقد مطهر، نام سلطان زمان وی، نام نائب و وصی و نام دربان درگاه
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:5995/4 -30/65
آغاز: بسمله، از کتاب مستطاب مسمى بالسفينه اینست که ..... و جلاء العيون و از بعضی کتب معتبره دیگر غلام درگاه آل رسول سید امان الله خیر آبادی برای تسهیل مرام محبان خاندان على؛ انجام: معصوم چهاردهم اسم شریف امام محمد بن حسن (عليه السلام)
کنیت شریف ابوالقاسم ... نام دربان درگاه عثمان بن سعید نام اوصیاء العلم عند الله تمام شد.
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در آخر نسخه در دو صفحه انواع خبر «متواتر، آحاد، صحیح، حسن، موثق، ضعیف، مقبول، مشهور، مضمر و ...» توضیح داده شده؛ جلد: مقوای سفید، عطف گالینگور، 13، 24 سطر، اندازه: 18×25سم [ف: 2-689]
tārīx-e čahārdah ma‘sūm
خوانساری، ولى الدين على
xānsārī, valī-od-dīn 'alī
رساله ای است در شناختن القاب و انساب و مبدء نشو و نما و عدد اولاد ازدواج و مدت عمر ائمه(عليه السلام)، مشتمل بر 14 «نور». آغاز: حمد خداوندی را سزاست که سمند خیال را در بیابان بی پایان تصورات به جلوه ظهور در آورده و شکر معبودی را سزد
[دنا 698/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:38118
آغاز: برابر؛ انجام: در دانستن بعضی از عبارات ضروریه. خدا یکی را از شر شیطان و دیو نفس اماره نجات دهد بحق محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق؛ مجدول؛ مهر: «الراجی محمد باقر بن محمد حسن» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 22گ (آپ۔ 22پ)، 20 سطر، اندازه: 14/5×10 سم [ اهدائی رهبر: 8-173]
مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1483/1
همان نسخه بالا [ مؤید: 3-390]
tārīx-e čahārdah ma‘sūm
تاریخچه مواليد و وفيات و زندگی پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان(عليهم السلام)است مستخرج از مقنعه شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (م 413). نویسنده در پایان این تاریخچه از رجال میرزا محمد استر آبادی یاد کرده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1805/42
آغاز: تاریخ ولادت رسول الله و الائمه علیهم السلام و وفاتهم و موضع و فاتهم و مدة عمر هم على ما ذكره المفيده في المقنعه، محمد بن عبد الله (صلی الله علیه وآله وسلم)و لدبمكة يوم الجمعه السابع عشر من شهر ربیع الاول في عام الفيل؛ انجام: يرمى فقال لله امر هو بالغه و مات رحمه الله سنة تسع و عشرین و ثلاثمايه قوقعت الغيه الكبرى رجال میرزا محمد خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1079ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز ضربی، 4ص (304-307)، 25 سطر، اندازه: 34×21سم [ف: 9-363]
tārīx-e čahārdah ma‘sūm
غیر همانند: ١. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1233
آغاز: آنحضرت است، بدانکه اشهر میان علمای امامیه آنست که؛ انجام: و باطل را به او سرنگون سازم و دینت حق برای من خالص باشد، باینجا ختم کردم این عجاله کتابی است در تاریخ چهارده معصوم(عليهم السلام)است که بر 14 «باب» مرتب است و هر بابی دارای فصولی است. تاریخ تأليف 6 محرم 1089 است. از تاریخ امام حسين(عليه السلام)شروع می شود؛ خط: نسخ، كان ملا ربيعا بن محمد صادق، تا: چهارشنبه 5 جمادی الثانی 1115ق؛ افتادگی: آغاز؛ کتابت از روی خط مصنف ظاهرة مصحح، با علامت بلاغ؛ مهر: «المذنب عنایت الله» (بیضوی)؛ جلد: معمولی، 253گ، 21 سطر، اندازه: 16/5 × 24/5سم [ مؤيد: 3-198]
2. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه:157
آغاز: افکند برای نثار ولادت آن حضرت و شیعیان را به زنجیر
ص: 623
بستند و چهل روز در قلعه ای محبوس کردند؛ انجام: و يرقان است بر بنی آدم و علت گرفتن محصولات و اشجار و طاعون عظیم است در روم مکرر و خرابی اکثر امصار کتابی است مختصر در حالات چهارده معصوم در چهارده «باب»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: ورثه امام زاده؛ کاغذ: الوان، جلد: پارچه ای چهار خانه، 70گ، مختلف السطر، اندازه: 23×14سم [ف: 1-140]
٣. تهران: نوربخش؛ شماره نسخه: 774/2
جدول «معرفت احوال» چهارده معصوم است با تشجير؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی، 8گ (73-80)، 18 سطر، قطع: خشتی، اندازه: 20×15/5 سم [ نشریه: 13-158]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 94/1 - فيروز
جدولی است با 21 خصوصیت برای هر یک از 14 معصوم؛ خط: نستعلیق، كا: علی پناه سالکی، تا: 1239ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 2 ص (1-2)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 21-230]
5. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه:405
آغاز: و تلقای نفس خود چیزی نمی گفت فائده جبرئیل و میکائیل دو اسم عجمی اند که ... کرده اند جبر در لغت سریانی به معنی عبد است؛ انجام: و كفرها که از ایشان صادر شده و تا حال بحمدالله جمعی از ایشان شیعه و مومن شدند و الله يهدي من يشاء الی صراط المستقيم
احوالات و تاریخ زندگانی چهارده معصوم را به گونه ای بسیار مختصر گزارش کرده و در تاریخ حضرت حجت به تفصیل پرداخته و چون از آغاز نسخه افتادگی دارد نام کتاب و مؤلف باید تحقیق شود؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن سید مهدی اردستانی طباطبائی، تا: ربيع الثانی 1260ق، جا: اردستان؛ افتادگی: آغاز؛ 105گ، 19 سطر، اندازه: 20×16/5
سم [ف: 2-129)
6. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7878/2 - 53/88
آغاز: رفتند که حقیقت واقعه را معلوم کنند ایشان را به تیرهای شهاب زدند برای دلالت پیغمبری آنحضرت بخشی از کتابی است در تاریخ ائمه. در نسخه حاضر تاریخ حضرت پیامبر و حضرت على(عليه السلام) موجود است. گویا بخشی از کتاب حيوة القلوب علامه مجلسی است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ 38 گ، 18 سطر، اندازه: 21×16سم [ف:
[688-2 ]
7. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2129
آغاز: الاسم رجب المرجب بعد عام الفيل بسی سال گویند؛ انجام: و جوانی را دید نیکو روی گندم گون با دو ذوابه. کتابی مشتمل بر تاریخ چهارده معصوم(عليه السلام)و بعض از معجزات؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی روکش کاغذ مشکی، 212 گ، 15 سطر (12×7)، اندازه: 19×13 سم [ف: 4-21173]
8. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 4074
بی کا، بی تا [نشریه: 13-362]
tārīxčhe-ye estefāde az čāy va šekar dar īrān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8968/38
آغاز: چای اگر چه قبل از ظهور این دولت وارد ایران گردیده است اما مثل اغلب طیبات و مواد تنعم خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: چرم قهوه ای با ترنج منقش به گل و مرغ، کص (368-369)، اندازه:
21/8×12/6 سم [ف: 29/1-496]
tārīxche afkār-e sīyāsī
میر حسینی، یدالله، ق 14
mīrhoseynī, yad-ol-lāh (-14c)
تاريخ تأليف: 1320-1321ش پژوهشی است فلسفی تاریخی درباره افکار سیاسی و چگونگی تشکیل دولت ها از دید فلاسفه يونان و رم، در دو بخش (فصل)، و نوشته ک. ر ماریس و ماری ماریس که میرحسینی در سال تحصیلی 1320-1321 ش آن را به فارسی برگردانده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4167
آغاز: فصل اول یونانیان جمهوری افلاطون، زمانی که یونانی جهان را از نظر می گذراند می دید که قابل فهم و ادراک است؛ انجام: و دنیا ناچار بود جریمه آنرا بصورت هفتصد سال جهل جهل و تاریکی بپردازد.
خط: نستعلیق زیبا، كا: میرحسینی، یدالله، بی تا؛ نسخه را متر جم به آقای دکتر صورتگر تقدیم داشته؛ جلد: گالینگور سبز، 40 گ، 20 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 11-179]
tārīxche-ye almās-hā-ye bozorg
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری
ebn-e ‘alī
eftemād-os-saltane, mohammad hasan (1843–1896)
تاریخچه هجده قطعه از الماس های بزرگ و مشهور جهان است که از روزنامه انگلیسی ترجمه شده و مترجم على الظاهر محمد حسنخان اعتماد السلطنه است.
[دنا 699/2 ؛ فهرستواره منزوی 3800/5 ]
ص: 624
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4187
آغاز: ترجمه روزنامه انگلیسی است که در باب الماسهای بزرگ نوشته اند؛ انجام: خوبست که کتاب او را گرفته و بفرصت مطالعه نمایند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ با سرلوح گل و بوته اسلیمی زرین، مجدول؛ واقف: اشرف السلطنه همسر اعتماد السلطنه، سوم شعبان 1334؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: پارچه ای، 13 گ، 10 سطر (16×9/8 )، اندازه: 15/8 ×21/5سم [ف: 7-30]
به تاریخچه بنی شیبان » طایفه شیبانی
tārīxčhe-ye jang-e arāmane va mosalmānān-e qafqāz
نبیل خانی تبریزی، محمد بن على
mohammad-e bn-e “alī nabīl xānī tabrīzī
تاریخچه جنگ ارامنه و مسلمانان قفقاز در 1905 از اردوبادی، محمد سعید، ترجمه فارسی از محمد بن علی نبیل خانی تبریزی. از روی نسخه چاپی بادکوبه.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3743/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1334ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روی ابری فرنگی، 154ص (1-154)، 14 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 34-7 ]
tārīxčhe-ye xorāsān
سیفی، عبدالحسين بن ملا علی جان، ق14 قمری
seyfī, abd-ol-hoseyn ebn-e mollā ‘alī jān (-20c)
جغرافیای شهر مشهد و تاریخ روضه مطهره حضرت امام رضا
(عليه السلام) را از کتاب «زندگانی حضرت رضا» تأليف ابوالقاسم سحاب انتخاب کرده با افزودگی هایی در ماده تاریخ های بعضی از وقایع و شخصیت ها، به اضافه فرازی از ناشر جریده «تمدن اسلام» سید علی رضا حسینی شهرستانی که به مناسبت فجایع مشهد درباره زناشویی و حجاب نگاشته بود.
[دنا 699/2 ؛ فهرستواره منزوی 860/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6255
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد چنین گوید حقیر بی بضاعت خادم در گاه حضرت ابی عبد الله خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، مجدول؛ جلد: تیماج قرمز ضربی، 71گ، مختلف السطر، اندازه: 14×23/5 سم [ف: 16-238]
tārīxčhe-ye xorūj-e čarākese
عبد الآوی
‘abd-ol-āvī
رساله ای است در تاریخ حمله دولت عثمانی به بلاد شام و خروج چراكسه شام علیه آنان و بیرون راندن آنها توسط سلطان سلیم خان بن بایزید خان عثمانی که مؤلف از او در مقدمه به احترام یاد نموده است. آغاز: بسمله، الحمد لمن تنزه سلطان عزه عن سمات الزوال و تقدس کرباء ملكه عن شرابب الانتقال الذي قصم بسيف نقمته رقاب الجائرين ... اما بعد فانه كان في التفكر في سير الامم الماضية. التدبر في قصص القرون الخاليه
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2882/13
آغاز: برابر؛ انجام: في كل ما اقول و اعمل و كيف لاونعتی عجز و فتور و صفتی نقص و قصور وان لم يتفق الأمر كما هو المرام فليس هذا اول قارورة كسرت في الاسلام و السلام خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 857ق؛ کاغذ: ترکی ضخیم، جلد: تیماج قهوه ای، 23ص (717-739)، 13، 15، 19 سطر، اندازه: 14×41/5سم [ف: 10-264]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1925/13
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-385]
tārīxčhe-ye dūdmān-e qājār
شرح دودمان قاجاریه و چگونگی سلطنت آقا محمد خان و فتحعلیشاه قاجار در پنج فصل» گزارش شده؛ به اضافه پنج مقاله در بیان وضع جغرافیای خلیخ فارس و حكمرانان مملکت عمان؛ وضع جغرافیای ممالک وسط آسيا و خيوق و بخارا و افغانستان؛ صورت عهدنامه ای که ما بین دولت علیه ایرانش و دولت بهیه انگلیس منعقد شده است؛ صورت عهدنامه ای که مابین دولت علیه ایران و دولت بهیه روس انعقاد یافته؛ اسامی سفرای کبار و وزرای مختار دولت انگلیس و دولت روس و دولت فرانسه که به دربار دولت علیه ایران مأمور شده اند. [دنا 699/2 ؛ فهرستواره منزوی 860/2 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2314
آغاز: مصنف تاریخ پادشاهان هوشنگ نشان سلسله جلیله را به پنج قسمت منقسم ساخته و هر قسمتی را در تلو فصلی مندرج نموده و بعضی مطالب را که راجع بتاريخ مملکت ایران و سلطنت سلسله جليله میباشد در پنج مقاله بیان نموده ... جلوس آقا محمدشاه غازي بتخت سلطنت در سنه يكهزار و دویست و ده هجری نبوی ... مطابق سنه یکهزار و هفتصد و نود و پنج عیسوی
ص: 625
واقع شد؛ انجام: اسامی سفرا و وزرای مختار دولت روس مأمور دربار دولت علیه ایران جنرال بر مول اوف در 1233 هجری مطابق 1817 مسیحی ... موسیوبل شارژ دفر در 1289 هجری مطابق 1871 مسیحی ... خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی چهرهای رنگ، جلد: مقوای روکش مخمل آبی، 473ص، 12 سطر، اندازه: 21×14/9 سم [ف: 5-331]
←تاریخچه زوجات خاقان ← تاریخ عضدی
←تاریخچه کشف آمریکا← کشف الغرايب
tārīxčhe-ye mālīye-ye īrān
جزوه ای است در تاریخچه مالیه ایران در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه تا اوایل سلطنت پهلوی و مقایسه اوضاع مالی انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا در دوازده فصل» که نسخه حاضر تا آخر فصل هفتم را دارد. برخی از عناوین بدین تفصیل می باشد: فصل 1. تاریخچه مالیه ایران از ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه تا سلطنت پهلوی؛ 2. خالصجات دولتی و خالصجات انتقالی؛ 3. مالیاتهای مستقیم؛ 4. مالیات مستقیم بر عایدات؛ 5. مالیات غیر مستقیم گمرکات و عوایدی را که این اداره وصول می کند ...
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15673
آغاز: مقدمه: چون دروه اول سال درس علوم مالیه اصول و قواعد کلی این علم را دیدیم حال لازمست وضعیت مالی؛ انجام: 9 گذرنامه -2000000 ریال 10- عایدات متفرقه و غیر مترقبه - 15000000ریال
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: دفتری خط دار، جلد: مقوا روکش کاغذ زرشکی عطف پارچه سرمه ای، 93گ، 19 سطر (18×14)، اندازه: 22×17سم [رایانه ]
tārīxčhe-ye madrese-ye dār-ol-fonūn
مهندس، آقاخان، 1274-1356 قمری
mohandes, āqā-xān (1858-1937)
همراه با شرح حال مختصری از جمع آورنده کتاب.
[دنا 699/2 ؛ فهرستواره منزوی 861/2 ]
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:3873
آغاز: در موضوع مدرسه دارالفنون اگر بخواهم شرحی بنویسم باید مقدمه مختصری از حال مرحوم مغفور رضا قلیخان أمير الشعرا متخلص بهدایت رحمة الله شروع نمایم؛ انجام: حالا دیگر بواسطه
ضعف قوا گوشه انزوا اختیار کرده حتی المقدور کمتر رفت و آمد دارم و منتظرم که چه وقت این جان نا قابل را تسلیم کنم و بگذرم خداوند انشاء الله عاقبت را خیر کند. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی، 15، 13 سطر (14×7)، اندازه: 18×11 سم [عمومی اصفهان (فرهنگ سابق): في: 1-46]
tārīxche-ye mašrūtīyat
تویسرکانی، ضیاء الدین بن حاجی آقاسی، ق 14 قمری
toyserkānī, zīyā-od-dīn ebn-e hājī ādāsī (-20c)
[فهرستواره منزوی 861/2 با عنوان «تاریخچه مشروطیت»]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3460
در فهرست با عنوان «جنگ». گرد آورده ضياء الدين تویسرکانی به نظم و نثر خود او و پدرش حاجی محمد نبی و تاریخ مشروطیت است به فارسی و عربی بدینگونه: 1. بلوای تهران در 1323 و تحصن بازرگانان و پیشه وران در سفارت انگلیس و شعرهایی که آنها در جلو چادرهای خود نوشته بودند (93)، 2. مرگ مظفرالدین شاه و پادشاهی محمد علی شاه (101)، 3. حوادث نهاوند و تویسرکان در 1326 و داستان شیخ فضل الله نوری و ملا محمد آملی و دیگران در برابر مشروطه خواهان (107)، 4. حوادث پس از رفتن محمد علی میرزا بفرنگستان در 1329 در ایران (118)، 5. تاریخ در گذشت دانشمندان و بزرگان (3 و 150-151 و 193)، 6. شورش سالار الدوله و آشوبهای ولايات ثلاث (169)، 7. شورش دودمان سکوند در تویسرکان و ریشه کن ساختن آنها در 1313 (180)، 8 شورش رجبعلی سرابی در تویسرکان در 1320 (196). در پایان نسخه یادداشت 1316 و 1317 از خود گردآورنده هست و در ص 191 یادداشت 1326 دارد. چنین است نام سرایندگانی که شعر آنها در این جنگ آمده است: رباعی روی سنگ قبر ابن سینا که نگار خانم دختر عباس میرزا نایب السلطنه در ربيع الثانی 1316 تعمیر کرده بود گویا از خود او، شعر: هلالی، ضیاء الدین تویسرکانی، ملا نقی کرهرودی، قاضی میر حسین یزدی، ناصر خسرو، میر فندرسکی، جمال الدين محمد اردستانی، آقا حسین خوانساری، خلیفه سلطان، سنایی، آگهی یزدی، اوحدی مراغه ای، خواجه نصیر طوسی، ذهنی کاشانی، ابن یمین فریومدی، میرزا یوسف مرندی، عشرت تویسرکانی، کیوان تویسرکانی، بحر العلوم، ابی الفتح برهانی، جامی، شیخ بهائی، حاجی آقا نبی تویسرکانی، میرزا اشرف، ناصرالدین شاه قاجار، میرداماد، علیقلی میرزای اعتضاد السلطنة، شیخ آذری، قاضی میر حسین میبدی؛ خط: نستعلیق، كاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز ضربی مقوایی، 102گ، 14 سطر (15×9)، اندازه: 10×17 سم [ف: 11-2468]
ص: 626
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3406
گرد آورده ضياء الدين بن حاجی آقاسی تویسرکانی زنده در 1309 و گذشته از نكات تاریخی و ادبی شعر عشرت تویسرکانی، خرم تویسرکانی، خود ضياء الدين تویسرکانی، مصور تویسرکانی و مجنون تویسرکانی حاج حسین قاری در آن هست و در آن یاد شده از: 1. نزاع متشرعه و شیخیه در همدان در 1315، 2. پیدا شدن خشت کاشی در رود آور تویسرکان در 1292 که در آن شعری بوده است، 3. سفر ناصرالدین شاه به تویسرکان و برخورد مؤلف با او با علما در 1309، 4. سجع مهر چند پادشاه و تاریخ جلوس و مرگ
آنها، 5. واقعه امتیاز و انحصار تنباکو به انگلیسیها و شورش مردم در شهرها در 1309، 6. سفر ناصرالدین شاه به عتبات در 1309؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: آغاز قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد ضربی، 90، 18 سطر (15×7)، اندازه: 11×17 سم [ف: 11-2413]
tārīxčhe-ye makke
سؤال و جوابی درباره تاریخ مکه.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:32/8 خوئی
خط: نسخ تحریری، كا: شاه رضا حیدر کهنموئی، تا: قرن 10 [ف: 287-7 ]
←تاریخچه منظوم← تاریخ مشروطیت
tārīxčhe-ye manzūm-e 'arūs7-ye šāh bā fūzīye
تجلی سبزواری، رجبعلی، 1261-1319 شمسی
tajallī sabzevārī, rajab--alī (1882-1940)
مثنویی است که شاعر در تهنیت ازدواج محمد رضا پهلوی با فوزیه سروده و در آن مفصلا هیئت اعزامی ایران به مصر و عراق و سایر اموراتی را که در مراسم ازدواج صورت گرفته تعریف و مدح نموده است. تخلص شاعر تجلی می باشد از همین شاعر کتاب «تجددنامه» به چاپ رسیده است.[ الذريعة 167/9 ؛ فرهنگی سخنوران 111]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7650
آغاز: ساقی گلچهر من ای رشک مه *** ای به دو رخ ماه شب چارده؛ انجام:
هر دو رسد نصر تشان از خدا *** از حق اجابت ز تجلی دعا
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، بی تا؛ مجدول محرر؛ جلد: گالینگور آبی عطف
تیماج، 22گ، 17 سطر، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 26-146]
tārīxčhe-ye mīrzā kočak-xān
موسوی برغانی، محمد بن هبة الله، ق 14 قمری
mūsavī baraqānī, mohammad ebn-e hebat-ol-lāh (-20c)
تاریخ تأليف: 25 ربيع الثانی 1370ق در تاریخچه میرزا کوچک خان جنگلی پسر میرزا بزرگ فرزند میرزا یونس، کیفیت قدرت یافتن میرزا کوچک و جنگها یا سازهاش وی را با بعضی از حوادث مربوط به روس ها و بالشویکها نقل کرده است. مؤلف دل خوشی از میرزا ندارد و می گوید: آنچه نقل می کنم یا خود شاهد بوده ام یا از مدارک معتبره به زحمت به دست آورده ام و بدون مرض و اعمال غرض ثبت می نمایم.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15 155
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... تاریخچه میرزا کوچک خان، سوم ربیع الاول در این روز از سال یکهزار و سیصد و چهل (ه_) سر میرزا کوچک خان از تن جدا گردید؛ انجام: و اعمال غرض ثبت نمود تا مغرضین چه بگویند و چه بنگارند. خط: نستعلیق زیبا، کاتب = مؤلف، تا: 25 ربیع الثانی 1370ق؛ جلد: چرم قهوه ای، 15گ، 18 سطر، اندازه: 23/3×19 سم [ف: 135-43]
tārīxčhe-ye nāder-šāh
مینورسکی، ولادیمیر فئودوروویچ، میلادی
1877–1966
mīnorskī, velādīmīr fe’odorovīč (1877-1966)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11223
خط: تحریری، کا:رشید یاسمی، تا: 20 آبان 1313ش [ مختصر ف: 126]
و تاریخچه وهابیها از روزنامه تجدد / تاریخ
tārīxčhe-ye vahhābī-hā az rūznāme-ye tajaddod
تاریخچه وهابیها از روزنامه تجدد، ش 157 و 159 مورخ 21 و
29 مرداد.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:9377/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف گالینگور، 28 ص (1-28)، 17 سطر ( 16/5×10)، اندازه: 20×12سم [ف: 17-358 ]
tārīx-e čīn
ص: 627
ندیم السلطان شیرازی، محمد خليل بن محمد هاشم، قی14 قمری
nadīm-os-soltān-e šīrāzī, mohammad xalīlebn-e mohammad hāšem (-20c)
از: محمد خليل بن محمد هاشم و محمد هادی دامغانی؛ زمان تأليف: 1322ق محمد هادی دامغانی می گوید به سال 1322 ق در کربلا بودم و در آنجا به حاجی میرزا خلیل نام برخوردم که ایرانی بود و به زبان های هندی و عربی و انگلیسی آشنایی داشت. او روزی به من می گفت که در هند کتابی یافته ام که حاوی اطلاعات جامع و مانعی در تاریخ چین است و من آن را از زبان اردو به فارسی برگردانده ام. دامغانی می گوید من این کتاب را دیدم و کتابی بسیار پریشان یافتم که فقط شامل یک سلسله مطالب تاریخی چین بود چون مترجم را چنین دیدم که قصد چاپ آن را دارد دریغ آمدم که به تنقیح آن دست نیازم پس منقحش کردم و به آن ملحقاتی از وقایع کشور چین تا سال 1330 ق به اضافه جنگ ژاپون و روس افزودم و چون از کربلا به تهران آمدم نسخه را برای چاپ آماده کردم. این نسخه در سال 1324 ق به نام تاریخ چین و ماچین به مترجمی ندیم السلطان محمد خليل بن محمدهاشم شیرازی به چاپ رسیده است. توضيح: تاریخ چاپ یعنی 1324ق با تاریخ 1330 ق که وقایع چین تا آن تاریخ می آید قابل تطبيق نیست. در دو جلد: جلد دوم حاوی سه «دفتر» می باشد: 1. مشتمل بر یک «مقدمه» و هفده «باب» و یک
خاتمه» و یک «تكمله» که از نسب اهل چین شروع می شود تا تأسیس جمهوریت؛ 2. دارای یک «مقدمه» و هفده «باب» است که در این مقدمه و ابواب از تجارت چین صحبت می شود؛ 3. دارای یک «مقدمه» و پنج «باب» و یک «خاتمه» است و در آن از اوضاع ترکستان و حکومت آن صحبت می شود؛ جزء دوم: در شش «باب»: که در این باب ها از: جزیره فارموسا، مملکت کورتا، چین، تبت، ملکی حامی، جزایر لوچو و انقلابی که بعد از جمهوریت روی نموده است، سخن می گوید. (عبدالله انوار)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1926
آغاز: بسمه تعالی شأنه العزيز، جلد دوم از کتاب تاریخ چین و آن مشتمل است بر سه دفتر؛ انجام: آلمان و اطریش و ايطاليا که مدتی است مذاکره می کند تعجیل نماید جلد دوم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1330ق، جا: تهران؛ در صفحه 559 باب ششم جزء دوم دفتر سیم خاتمه می پذیرد بعد از صفحه 560 تا 565 به خط نستعلیق وضع جمهوريت چین و حوادث بعد آن می آید؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 283گ، 18 سطر (16×10)، اندازه: 22×16سم [ف: 4-384]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1918
خط: نسخ، كا: محتملا محمد هادی دامغانی، تا: قرن 14، جان کربلا کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با گل و بوته، 151گ، ابعاد متن: 16×10، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 4- 370]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1787
آغاز: جلد دویم از کتاب تاریخ چین، احوالات کنک تسو
کنفسیوس؛ انجام: و اسم تسی خانواده خود داد جلد دوم، در احوال کنفسیوس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1324ق، جا: تهران؛ با سرلوح گل و بوته زر، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل آبی با ترنج و نیم ترنج، 160گ، 16 سطر (25×13/5 )، اندازه: 22×35سم [ف: 4-244]
tārīx-e čīn
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16436
کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: خشتی [د.ث. مجلس]
tārīx-e čīn
تأليف اليس که توسط ادوارد برجیس با همکاری میرزا صادق برای بهمن میرزا ترجمه شده است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3814
خط: نستعلیق، کا: میرزا صادق، تا: 6 شعبان 1263ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 70گ، 12 سطر، اندازه: 14/6 × 21/5سم [ف: 2-79]
tārīx-e čīn
این کتاب ترجمه گونه ای است از تاریخ باستان چین و وقایع قبل از میلاد مسیح آن دیار به ابتدای خود شمه ای از جغرافیای آن مرز و بوم را نیز حاوی است. در آن بزرگان و شاهان باستانی چین آمده و سرانجام با ذکر کنفوسیوس کتاب به پایان می رود.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1684
آغاز: بسمله، بهترین آثار تاریخی که مایه دقت و توجه انسان و موجب کشف؛ انجام: آنحقایق و افتخارات همیشه پایمال عيب و فساد می گردد خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1322ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 124گ، 19 سطر (26×14)، اندازه: 22×35/5سم [ف: 4-158]
ص: 628
tārīx-e čīn
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:195-بهار
تاریخ چین و قشون ملل اروپ در 1900؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ به همان خط سفرنامه یا تاریخ سیاست تبت. [نشریه: 5-659]
←تاریخ حافظ ابرو ← مجمع الفنون
← تاریخ حافظ ابرو ← تاریخ شاهرخ
←تاریخ حافظ ابرو← مجمع التواريخ السلطانيه
←تاریخ حب الوطن ← حب الوطن (مثنوی)
tārīx-e hajjāj-a bn-e yūsof
میر سیادت علی خان
mīr-sīyādat ‘alī xān
تاریخ حکومت حجاج بن يوسف (95ق) والی عراق و خراسان در زمان عبدالملک بن مروان است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:34714
آغاز: واقعات بیان تو کئی جاتی هین لیکن اس طریقی پر که معلوم هوتاهی که حجاج هی زیادہ بری خصلت اور بری؛ انجام: خراج دیتی آرهی تهی اس لئی ان کی لئی به کوهی نی بات تهین تهی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج فرنگی مشکی، 167گ، 18 سطر، اندازه: 21×16سم [اهدائی رهبر: 8-369]
←تاریخ حزین ← تذکره انطاکی
← تاریخ حزین ←تذكرة الاحوال
tārīx-e hasan beyk-e torkamān
مقیمی ترکمان، حسن بیگ،-1009؟ قمری
moqīmī torkamān, hasan beyg (-1601)
نویسنده این تاریخ یعنی حسن بیک از نبائر امیر سلطان روملوست او این کتاب را به نام یکی از شاهزادگان نوشته و در آن حوادث بین اوایل قرن دهم هجری تا اواسط همان زمان را به رشته تحریر کشیده است و آن حاوی وقایع زمان شاه اسماعیل اول صفوی و شاه طهماسب اول و شاه اسماعیل دوم است و در این وقایع جنگ های شاه اسماعیل اول بسیار جالب توجه می باشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2005
آغاز: بسمه و به سقتي (=ثقتی، كذا في الأصل ) حمد و سپاس و شکر بیحد و قیاس سلطانی را سزاست که؛ انجام: آنحضرت از غایت .... سخن دان تر و ایشان فرستاده ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: بخارائی، جلد: روغنی بوم تریاکی با گل و بوته، 326 گ، 15سطر (17×9)، اندازه: 16×15سم [ف: 5-5]
tārīx-e hazrat-e ādam
قادری، محمد عثمان بن محمد، ق13 قمری
qāderī, mohammad ‘osmān ebn-e mohammad (-19c)
تاریخ تأليف: 1242ق شاعر در این منظومه مفصل تاریخ حضرت آدم(عليه السلام)را از اخراج از بهشت، توبه و وقایع بعدی تا درگذشت حضرت آدم و وصیت وی بیان نموده است. در پایان نسخه محمد گیسو دراز دو بیت در ماده تاريخ تأليف كتاب (1242 ق) سروده:
«چو آن سالک راه خير الأنام *** بیان ساخته حال آدم تمام / خردسال تأليف و تصنیف او *** بگفت ذکر آدم عليه السلام»
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2802/1 -15/42
آغاز: ای کلید باب علم آن علیم 88 هست بسم الله الرحمن الرحیم / هست بسم الله کلید گنج هو*** گنج هوراکی رسی بی عشق او؛ انجام: با ثنای حق ونعت مصطفى *** منتظم شد ذکر آدم هم حوا / ربنا هر دم رسان از ما سلام *** بر محمد آل وصحبش تاقیام خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 75گ، 15 سطر، اندازه: 23×16سم[ ف: 2-690]
tārīx-e hazrat-e ādam va payāmbar-e akram
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2236
آغاز: بتقديم رسانیدند؛ انجام: و چند گاو و گوسفند. اشعاری از مؤلف دارد که تخلص او
«واعظ» است.
(صاحب ابواب الجنان؟)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 108گ، 12 سطر (12×7)، اندازه: 12×17 سم [ف: 4-1213]
va a'emme-ye
tārīx-e hazrat-e seyyed-ol-morsalīn ma‘sūmīn
ص: 629
عبداللطيف
‘abd-ol-latīf
مشتمل بر دو « فصل»:
1. ذکر پیغمبر اکرم؛ 2. ذكر ائمه معصومین.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:7134/3
آغاز: شکر و سپاس مر خدای را که سلاطین جهان بر آستانه عظمتش؛ انجام: در ماه صفر بیمار شدند و بدو از دهم ربیع الاول. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، افتادگی: انجام؛ کاغذ: سرکه یی، جلد: پارچه ای، 13، 15سطر ( 15/5×8/5 )، اندازه:
12/5 ×18/6 سم [ف: 7-164]
←تاریخ حفیظ الله خانی← شرفنامه
←تاريخ الحكماء ← نزهة الأرواح و روضة الافراح
←تاریخ حکماء ← خلاصة الحيات في أحوال الحكماء و الاعيان
← تاریخ حکماء ← خلاصة الخمسة
axbār-ul ‘ulamā' bi-axbār-il
tārīx-ul hukamā' = hukama'
قفطی، علی بن يوسف، 568-646 قمری
qeftī, “alī ebn-e yūsof (1173-1249)
شرح حال فلاسفه و حکما و پزشکان پیش از اسلام و دانشمندان معروف اسلامی است، به ترتیب حروف آغاز نام آنها با ذکر آثار تألیفی و امتیازات علمی هر کدام و در پایان معروفین به کنیه را نیز آورده است. این کتاب در فن خود بسیار مشهور و آخرین شخصی که در آن شرح حالش بازگو شده ابن رضوان متوفای سال 460 می باشد. (سید احمد اشکوری)
آغاز: الحمدلله خالق الكل و عالم ما قل و جل و واهب العقل و باعث مخلوقاته يوم الفصل و صلی الله على أنبيائه الاکرمین چاپ: مصر، مطبوعات السعاده، 288ص، 1326ق.
[دنا 700/2 ]
شرح و حواشی:
1- تاريخ الحكماء (ترجمه)؛ زوزنی، محمد بن على (-7) 2- تاريخ الحكماء (ترجمه)
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:9308
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 970ق؛ در پایان سرگذشت ابن سینا است از تتمة صوان الحكمة بیهقی و سرگذشت خود قفطی از تاریخ ذهنی از گفته برادرش که در حلب در 648 نوشته؛ تملك: میرزا محسن منشی، احمد بن محمد مدرس یکی از مدارس هشت گانه قسطنطنیه، محمد بن محمد شاهی، یحیی بن محمد؛ کاغذ: استانبولی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 121 گ، 23 سطر (18×9)، اندازه: 24×16سم [ف: 17-343]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:8015
آغاز: برابر؛ انجام: و كان الفراغ منها في يوم الجمعة النصف من شعبان سنة 422 للهجرة النبوية صلى الله على مهاجرها
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ تملک: محمدطاهر بن محمد باقر حسینی طبیب خورزنی عرشی افطسی به تاریخ 1139، مصطفی کاشانی به تاریخ 1290 در اصفهان؛ جلد: تیماج سبز، 218گ، 17 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 21-24]
3. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3480
دیباچه مختصر في ذكر بعض الحكماء اليونانيين و المليين؛ خط: نسخ، كا: محمد حسين بن طالب ابهری اصفهانی، تا: شنبه 3 جمادی الاول 1089ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 205گ، 17 سطر، اندازه: 21×13/2 سم [ف: 1-19]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1817
آغاز: برابر؛ انجام: و كتب في آخره و كتبه على بن رضوان بن على بن جعفر الطبيب لنفسه. خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 9 شعبان 1293ق؛ در برگی سید محمد باقر حسینی موسوی فاطمی به تفصیل تاریخ تولد خود را می نویسد و روی برگ اول تملک وی به تاریخ 1395؛ جلد: تیماج قهوه ای، 158گ، 19سطر، اندازه: 16/5 × 21/5سم [ف: 2365]
5. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 42
آغاز: بسمله-رب وفق ويسر- المنتخبات الملتقطات من كتاب تاريخ الحكماء تالیف الوزير جمال الدين ابن الفقطی وزیر السلطان بحلب و هو على الأحياء الى سنه سته و اربعین و ستمائه هجريه الحمد الله خالق الكل عالم؛ انجام: و آخره و کتب ... على بن جعفر الطبيب ... و كان الفراغ منها في يوم الجمعه هذا.
( منتخبات)؛ خط: نسخ شکسته، كا: على بن جعفر طیب، بی تا؛ کاغذ: كلفت نخودی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 165گ، 23 سطر (18×10/5 )، اندازه: 24×16سم [ف: 1-41]
tarix-ul hukama'
رساله ای است در تاریخ حکمای یونان و اسلام. در آغاز خواب دیدن مأمون ارسطو را می آورد، که پس از بیداری به دنبال کتاب های او در شهرهای روم و اسلام به جستجو می پردازد، تا اینکه به راهبی بر می خورد و جای نگارشات ارسطو را به مأمون نشان می دهد و او پنج بار شتر از آن کتاب ها را حمل می کند و مترجمین را به ترجمه آنها وا می دارد. سپس دهریون و طبیعيون و الهيون و رياضيون و منطقیون را یاد می کند. سپس سرگذشت هایی است برگزیده از نزهة الأرواح شهر زوری همچون: ابر خیس شاعر یونانی (اخوان الصفا و خلان الوفاء)،
ص: 630
جبرائیل بن بختیشوع، جعفر بن المكتفي، الحكم بن ابی الحكم دمشقي الطبيب، ذیمقراطیس، دیوجانس الكلامی، رزق الله المنجم، النحاس المصري، سنان ثابت بن قرة الحرانی، صالح بن بهلة الهندي، عبدالله بن ابی سهل بن نوبخت المنجم، عبيد الله بن الحسن المعروف بغلام زحل المنجم، غراب الخطيب الصقلی. آغاز: من تاريخ الحكماء في ترجمه ارسطو طاليس حكي محمد بن اسحق النديم في كتابه أن المامون راى في منامه كان رجلا ابيض مشربا حمرة واسع انجام: اذا قد نشات تلميذة يستظهر على معلمه، فقال من حضر بيض ردی الغراب ردی ای تلميذ نكد و معلم نكد
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1805/46
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1079ق، کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 2ص (321-322)، 25 سطر، اندازه: 21×34سم [ف: 367-9 ]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 4900/62
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 1079ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، اگ (166-172ر)، 25 سطر (29×15)، اندازه: 23×35سم [ف: 14-81]
tarix-ul hukama'
شرح حال بزرگانی چون: جالینوس، جعفر بن عمر بلخی، ابراهیم بن سیار بصری نظام، بطلیموس ثانی، حارث بن کلده، حنین بن اسحاق طبيب عبادی، بقراط، فیثاغورس، اسحاق بن ماهان موصلی، محمد بن زکریا رازی، خواجه نصیرالدین طوسی، بختيشوع بن جبرئیل طبيب، علی بن عیسی طبیب، ابوالهذيل علاف، على بن احمد غزالی مغربی و عمرو بن عبید در این اثر آمده است. ظاهرة، جدیدترین تاریخی که در این کتاب بیان شده، تاریخ درگذشت قطب الدین محمود بن مسعود شیرازی (710 ق) است. عناوین کتاب به صورت «الحكيم» آمده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13442/4
آغاز: كلنا و قلنا دونه و تفسير بقراط ضابط الخيل ... الحكيم جالينوس، هو آخر الحكماء المشهورين و يسمى خاتم المعلمين؛ انجام: الحكيم الزاهد عمرو بن عبيد ابن باب الزاهد المشهور ... لو كان هذا الدهر ابقی صالحا *** ابقى لنا عمرو بن عثمان شاید بخشی از کتابی است در تراجم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اوایل قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشى؛ مهر: آية الله مرعشی نجفی؛ واقف: محمد مکی بن محمد ضیاء الدین مکی عاملی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج سبز مجدول، 16گ (141 -631 )تاریخ حفيظ - تاريخ الحکماء 156)، 15 سطر (13×6)، اندازه: 18×11سم [ف: 34-117]
tārīx-ul hukamā'
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:221/4 - فيروز
آغاز: اعلم ان ایجاد الحكمه نشات اولا من آدم صفی الله بخشی است از تاریخ حکماء؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج زرد، 4ص (121-124)، اندازه: 39×21سم [ف: 21-268]
tārīx-e hokamā
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/268
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم حكيم هرمس العظيم المحمودة آثاره المرضية اقواله الذي يعد من الأنبياء الكبار و يقال له ادريس؛ انجام: انه لائقة بشئ من امر الدنيا القى منها ما منه بدو اقتصر على ما لابد منه و عمل يما يوثق به بابلغ ما قدر عليه. سرگذشت و آراء عقاید و سخنان جمعی از حکمای قبل از اسلام يونان است در آغاز هرمس و در پایان ذیمقراطیس یاد شده؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 8ص (374-381)، اندازه: 33×15/5 سم [ف: 10-1372]
tarix-ul hukama
غیر همانند: 1. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:6665- 34/35
آغاز: کتاب مستطاب تاريخ الحکما را ... و این مجموعه ان شاء الله به مقدمه و چند باب خاتمه صورت تمامت خواهد پذیرفت مقدمه اول در تعریف علم و مذمت جهل و به جهت همین؛ انجام: الامام فخر الدين محمد بن على الرازی تصانیف بسیار دارد و در اکثر علوم روز ... گفت صاحب کتابی است در حکمت و تاریخ حكما شامل «مقدمه» و چند «باب» و «خاتمه»: مقدمه اول در تعریف علم و مذمت جهل ... مقدمه سوم در دیدن ماهها، مقدمه چهارم در دوستی و دشمنی ... مقدمه ششم در بیان سخنی چند که در سلوک با دوست و دشمن بکار آید ... مقدمه یازدهم در صبر و پس از آن شرح حال حکمای متقدم همچون سقراط و افلاطون و فیثاغورث و ارسطو و لقمان و جالینوس و سپس شرح حال حکمای متاخر چون اسحاق بن حسین و یعقوب بن سفيد دمشقی و ابونصر فارابی و در نسخه تا شرح حال امام فخر رازی موجود است. مؤلف گوید چون جنگی نگاشته بود مناسب دید که کلمات اکابر را از مکارم
ص: 631
الاخلاق و احیاء العلوم و کشف الغمه و ربيع الابرار و اخوان الصفا و دیگر کتابها انتخاب نموده و تاریخ حكما را بیاورید. این رساله به میر محمد سعيد حمدة الملک تقدیم شده است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول محرر مذهب مشکی؛ جلد: مقوایی، 110، 17 سطر، اندازه: 14×13سم [ف: 2-682]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1861
آغاز: الحمدلله الأول و الآخر و الظاهر و الباطن ... و بعد پوشیده نماند که این کلمات چند است از احوال حكماء انجام: و پیش بعضی چیزی خوانده که بعضی را شاگرد و بعضی را مصاحب و آشنا بود
در تاریخ و بیوگرافی گروهی از حکما و فلاسفه اسلامی و پیش از اسلام، بدون مراعات ترتیب مخصوص و بیشتر شرح حالها بسیار کوتاه می باشد و در سال 1050 نگارش یافته است؛ خط: نستعلیق، کا: سید علی حسینی، تا: رجب 1087 ق، به جهت میرزا محمد رفیع؛ جلد: تیماج قرمز، 2گ (2پ-چپ)، اندازه: 15×25/5سم [ف: 5-278]
3. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8891/7
آغاز: فيثاغورس حکیم فرماید: و از سخنان اوست که بالای علام طبیعت عالم نورانی است که عقل؛ انجام: و این همه آثار از مبدء که به مؤثر خود دارند برگردان ... باشند.
شامل شرح حال و سخنان این کسان: فيثاغورس، جاماسب، زردشت، انكساغورس، سقراط، اسقلینوس، سولون، افلاطون، هرقل، ارسطاطالیس، برقلس، اقلیدس، دیو جانس، افلاطن، فرفوریوس، ثامسطيوس، نیقوماخس، ابلونيوس، افيقورسف ذیمقراطیس، ثاليس، از شرح حال فرفوریوس به بعد (صصفحه 489 تا پایان) متن بسیار مختصر می شود. کتابت این صفحات چلیپا است و آن را بعدا به متن اصلی افزوده اند؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی نخودی و شکری آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج، 114ص (379-492)، 17-15 سطر (16×9)، اندازه: 22/4×14سم [ف: 29/1 -248]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1822/25
آغاز: بقراط شاگرد اسقليوس ثانی است و از فرزندان اسقلیوس اول است
تاریخچه اجمالی چند تن از اطباء و فیلسوفان یونان و شاید خود فقره ای از کتاب انتخاب طبری مزبور باشد؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، کص (191-192)، 20 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 9-428]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:328/6 - فيروز
بخشی است از کتابی در تاریخ که در آن در ذیل تاریخ اسکندر ترجمه عده ای از حکما و فیلسوفان باستانی آمده است و مؤلف در پایان شرح حال اسکندر می گوید: «بر ضمائر ارباب بصائر پوشیده نماند که جامع این کلمات پریشان و متردد می بود که حالات اصحاب حکمت را در چه محل از این اوراق ثبت نماید تا در نظر مقیمان خطه بلاغت نامناسب ننماید ... صورت حال برای آفتاب ... معروض گردانید بر زبان گوهر افشانش جریان یافت که چون اكثر ... حكما مثل افلاطون و ارسطو و غيرهما معاصر اسکندر بودند و بعضی از ایشان نیز ملازمت او می نمودند .... در ذیل قضایای این سعادتمند شمه ای از صادرات اقوال و افعال ایشان در سلکی تحریر در آید شاید ... قلم مشکین رقم بر موجب اشارت در آن باب شروع نمود و از روی جرت بر ایراد دو بیتی که از نتایج فکر این بنده کم بضاعت است ... اقدام نمود. در سکه گر چه نیست ولی نقش نام تو *** بر لوح خاطر همه چون سکه بر زر است / ذکر جمیل تست بر اطراف بر و بحر *** بی منت خطيب که بر چوب منبر است»، این فیلسوفان شرح حالشان در این نسخه یاد شده است: سقراط، دیو جانس، فلاطون، بقراط، ارسطو، سلیوس، بطلميوس، جالینوس؛ كا: سید علی، بی تا؛ جلد: تیماج سیاه، 16گ (38-پ 46 و 110پ-116)، اندازه: 24×12سم [ف: 21-296]
6. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1526/2
آغاز: این طایفه جليل الشان به دیده بصیرت اسرار آفرینش را مشاهده فرموده و بر وحدت آفریدگار و سرکار واقف گشته خود را به هدایت دیگری محتاج نداستند و مقلد دینی نگشتند؛ انجام: سزاوار بزرگی به فروتنی است که خدای تعالی او را عزیز گردانیده است او را بر عالمیان دراز کرده ذکر پادشاهی بهمن بن اسفندیار مختصری در تاریخ حکیمان از لقمان و فیثاغورث و ... و نیز پادشاهان ایران که به قلمی شیوا نگاشته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج مشکی، وگ، اندازه: 17 ×20سم [ف مخ: 1-310]
7. قم؛ گلپایگانی، شماره نسخه:20
بخشی از تاریخ الحكماء؛ بی کا، بی تا [ف: 2-682]
tārīx-ol hokamā’ (t.)
وابسته به: تاريخ الحكماء = اخبار العلماء باخبار الحكماء؛ قفطی، على بن يوسف (568-646) اهداء به: شاه سلیمان صفوی (1077-1105ق)
تاريخ تأليف: 4 جمادی الاول 1099
در اخبار مشاهير حکماء و اطباء متقدمین و متأخرین از یونانی و ایرانی و عرب و اسامی تصانیف آنان. این کتاب تأليف جمال الدين ابو الحسن علی بن يوسف قفطی مصری وزیر و موسوم به اخبار العلما باخبار الحكما»ست، محمد بن على خطیبی زوزنی (قرن 7) يكسال پس از وفات ابن قفطی در 647 با عنوان المنتخبات الملتقطات من كتاب اخبار العلماء باخبار الحكماء» آن را مختصر کرده و به «تاريخ الحكماء» مشهور گردیده؛ این
ص: 632
گزیده زوزنی را کسی به دستور میرزا محمد ابراهيم مستوفی به پیشنهاد برخی از بزرگان در روزگار بهادر خان شاه سلیمان صفوی حسینی (1077-1105) به فارسی در آورد که کتاب
حاضر است. آغاز: قیمتی تر گوهر سخنی که غواص قوت نطق و بیان از تک عمان تعمق و امعان در صدف کن جستجو و بر ساحل لب گفتگو آرد نثار در آمد حمد و ثنای یگانه ایزد قدیم ... مصنف بعد بعد از حمد و ثنا میگوید علما را اختلاف است در آنکه کی است اول کسیکه در حکمت نظری .... سخن کرد انجام: خطی واضح بود و در آخر آن به عبارت نوشته کتب على بن رضوان بن على بن جعفر لنفسه و الحمدالله وقع بتيسير الله تعالی ولی کل حول قوة الفراغ عن اخراج تلك الترجمة من السواد الى البياض على يد مترجمها ليلة الأحد الرابع من شهر جمادی الاولی سنه تسع و تسعين بعد الف فالحمدالله حمدا كثيرا والصلوة على محمد و اله و تسليما شایعا متسطيرا چاپ: به همت دکتر بهمن دارائی، تهران، دانشگاه تهران، 1347ش [دنا 701/2 (در آن جا به نادرست نویسنده کتاب محمد بن على زوزنی مترجم دانسته شده است)]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:536
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1099ق؛ 69گ، 27 سطر، قطع: رحلی اندازه: 35/5×22/5
سم [ف: 2-317]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:424 و 2643-ف
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول، مقابله شده با دو نسخ؛ جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 171 ، 19 سطر (16×9/5 )، اندازه: 23/5×15 سم [ف: 4-693] و [فیلمها ف: 1-33]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:535
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ 273 گ، 14 سطر، اندازه: 22×13/5 سم اف: 2-316]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:185-طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جزء کتابخانه سارو خان قورچی باشی بوده. بر پشت برگ آغاز؛ یادداشتی درباره این کتاب به قلم سید جلال الدين طهرانی، دارای کتیبه ای است مذهب، دارای سرلوح و کتیبه مذهب و مرصع، مجدول، در پایان نسخه، ترجمه شرف الدین اسماعیل جرجانی به خط نستعلیق ممتاز که الحاقی است؛ تملک: شجاع الدین ولد ساروخان قورچی باشی مورخ 14 ربیع الاول 1105ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج زرد با ترنج و نیم ترنج، 196گ، 19 سطر، اندازه: 24/5×15سم [ف: 24-134]
5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7068- 36/68
آغاز و انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: آقا بابا بن ملامحمد هادی شاهمیرزایی؟، تا: چهارشنبه 16 ذیقعده 1099ق، حسب الامر ساروخان قورچی باشی برای کتابخانه وی؛ از روی مسوده مترجم، مجدول زرین، در پایان نسخه شرح حال اسماعيل جرجانی صاحب ذخیره خوارزمشاهی درج شده؛ جلد: تیماج زیتونی سوخت، با ترنج و سرترنج، 242گ، 20 سطر، اندازه: 23×14سم [ف: 2-878]
6. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه:1559
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، در پایان سرگذشت سید اسماعیل گرگانی نگارنده «ذخیره خوارزمشاهی» نوشته شده؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج زرد، 223گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×22 سم [ف: 3-401]
7. تهران، ملک، شماره نسخه:3895
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ دارای چهار یادداشت عرض قرن دوازدهم؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 204گ، 20 سطر، اندازه: 24/9×14/8 سم [ف: 2-129]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2870ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-33]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8887
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوب، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، با بلاغ مقابله، رکابه دار؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 184ص، 19 سطر (15×8/5 )، اندازه: 23/9×14/6 سم [ف: 239-29/1 ]
9. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1896/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 130گ (1پ۔ 130ر)، 27 سطر، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 5-323]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4082
آغاز: برابر؛ انجام: في طرف و تسلم و تدق و لاشد في شوال المکرم سنه 1296 خط: نستعلیق، کا: سید ولی، تا: شوال 1296ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 سطر (23×14)، اندازه: 33×21سم [ الفبائی:-98]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2871ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-33]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7526
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ برای امیر ساروخان قورچی باشی ایران؛ مجدول؛ جلد: تیماج قرمز، 217گ، 20 سطر، اندازه: 21×13/5سم [ف: 19-333]
ص: 633
tārīx-e hokamā va ‘olamā
شیرازی، محمد حسین بن فخرالدین، ق 14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
خلاصه ای است در شرح حال حکمای بعد از هبوط آدم و پس از هجرت و ترجمه شعرای سبعه معلقه و برخی از راویان و بزرگان علما در علوم مختلف و برخی از خوشنویسان.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:106
آغاز: آمون حکیم ظهور او 1694 سال بعد از هبوط آدم این لفظ لقب اوست اسم وی ثيلو خس از شاگردان ادریس حضرت ادریس او را به یک ربع زمین حکومت داد خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ تملک: عبدالحسین سپنتا؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 101گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11سم [ف: 1-83]
tārīx-e hokamā-ye tabarestān
مختصری است در بیان سلاطین ولایت طبرستان و وقایع دوران حکمرانی آنها و چگونگی به حکومت رسیدن و فوت آنان و ...
دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه: 251/2
آغاز: اما بعد در کتاب استفسار چنین روایت کرده اند که حاکم بن عزيز بن مغير بن منصور بن قاسم بن مهدی که از خلفای بنی اسماعیل؛ انجام: و فاطمه خاتون مادر خواجه معزالدین ملک حسین هم بود و زبیده خاتون زن خواجه عمادالدین ملک است که مادر امیر نظام است . خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 8 شوال 1221ق؛ 17گ، مختلف السطر، اندازه: 17×5/ 20سم [ف مخ: 27]
tārīx-e hokmrānān-e ardalān
در این رساله که در دو بخش تدوین شده، تاریخ وقایع حکمرانان اردلان بیان شده است. در بخش اول حکمرانان این منطقه از آغاز صفویه تا سال 1228 به ترتیب تاریخی با ذکر مختصری از جنگ ها و وقایع هر سال بیان شده است. این حاکمان اغلب در سنندج بوده و اغلب آنان با حکومت های عصر خود همکاری داشته اند و در جنگ های ایران با سایر کشورها نقش داشتند که در این تاریخ به صورت مختصر بیان شده است. در این تاریخ اغلب وقایع حکمرانی خان احمد خان و فرزندش خسروخان بیان شده است؛ در بخش دوم احکام و منشآتی که از طرف این حاکمان صادر گردیده تحریر شده است. ماه شرف خانم مستوره کردستانی را کتابی است در همین موضوع که با عنوان «تاریخ اردلان» با مقدمه آقای ناصر آزاد پور، در کرمانشاه سال 1332ش در 225 صفحه به قطع رقعی، منتشر گردیده و بخش هایی از آن در گفتار بیست و هفتم «امرای اردلان» کتاب تاریخ مشاهیر کرد بابا مردوخ کردستانی بخش دوم (جلد سوم) ص 230-300 به چاپ رسیده، رساله
حاضر گویا همان تاریخ اردلان مستوره کردستانی است.
[نسخه های منزوی 839/2 ؛ مشار فارسی 1026/1 ]
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:2156- 12/46
آغاز: طهماسب برادرش ساخت سرخاب بک نیز عریضه به خدمت شاه طهماسب نوشت گزارش القاضی میرزا آنچه گذشته بود تفضلا عرض واستدعای عفو او را کرد؛ انجام: نظر وقال ولا تنظر الى من قال رشته ای و مرا به همه جهت درهای معانی باز است، ليكن اطالت كلام موجب ملال است باقی ایام ولایت به کام باد برب العباد.
خط: نستعلیق شکسته، كا: صوفی محمد ويس محمدی بن محمد زمان، تا: جمعه 17 ربيع الأول 1287ق، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 141، 17 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 2-692]
tārīx-e hokūmat-e tātār-hā dar qoraym
زمان تأليف: 1293ق پس از انحلال دولت چنگیزیان طایفه هایی از تاتارها به سوی قریم (کریمه کنونی) روی آوردند و سلسله ای بدانجا تشکیل دادند که در تاریخ به نام خان های قریم معروف اند (رجوع به طبقات سلاطین اسلام لین پول شود). چون عهدنامه روسیه و عثمانی در قینارجه امضاء شد روس ها روی به کریمه نهادند و خاندان تاتاری را از هم پاشیدند و سرزمین آنها را در قلمرو خود آوردند. این کتاب حاوی تاریخ حکمرانی این تاتارها بر قريم است با انتقاداتی بر عثمانیان بواسطه مصالحه قینار جه.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1227/3
آغاز: در بیان کیفیت مملکت قریم و انقراض دولت سلسله چنگیزیه؛ انجام: درین دو سه سال جنگهای عظیم در ما بين .. که عبارتند از سلطان مرحوم و امپراطور فرانسه و پادشاه انگلیس باشد در آن مملکت واقع شده. خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالستار گرگانی، تا: 1300ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 50ص (518- 567)، 16 سطر (16×7/5 )، اندازه: 14×22 سم [ف: 3-273]
2. تهران، ملک؛ شماره نسخه:3961/3
نگارش دیگری از مجموعه 1227 کتابخانه ملی. شماره های 2، 3 و 4 مجموعه حاضر مطابق با شماره 3 مجموعه کتابخانه ملی می باشند که در مجموعه حاضر تفکیک شده اند و در مجموعه ملی تفکیک نشده اند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1306ق؛
ص: 634
کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: میشن زرد، 17 و 18 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 7-112]
← تاريخ حلب ← بغية الطلب في تاريخ حلب
tārīx-e hamle-ye moqol be īrān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16878
بی کا، تا: 1334ق [دث. مجلس ]
tārīx-e hamīdī = t.-ye š.-e hāl-e soltan abd-ol-hamīd-e sānī
سردار اسعد بختیاری، علیقلی بن حسینقلی، 1274 1336 قمری
sardār as ad-e baxtīyārī, “alī-qolī ebn-e hoseyn-qolī (1858-1918)
مؤلف این اثر ژرژ دوریس یونانی الاصل است که به زبان فرانسه آن را نگاشته و پیر کی لارد (یا کییارد) بر چاپ پاریس این اثر دیباچه ای نوشته است. این اثر در سال 1317 ق = 1278 در طهران از سوی مطبعه مبارکه شاهنشاهی تحت سرپرستی عبدالله قاجار با عنوان «تاریخ زندگانی سلطان عبدالحمید پادشاه عثمانی» با مقدمه آرشاک خان آجودان همایون و به صورت چاپی سربی منتشر شده است و در آن مترجم را به اشتباه همان مقدمه نویس دانسته اند در صورتی که در دیباچه به صراحت نام مؤلف آمده است. همچنین پشت کتاب چاپی مزبور و نیز در توضیحاتی که از سوی نوادگان مترجم و پرویز صدیقی روی برگ نخست نسخه آمده این اثر با عنوان «تاریخ حمیدی» معرفی شده است. بیشتر این کتاب شرح بیدادگریها و خونخواری های سلطان عبدالحمید عثمانی است و شرح بیماری های جنون آمیز روانی او در مراقبت از خود در برابر خطرات موهوم و ترس و نگرانی از اطرافیان.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:17005
آغاز: دیباچه کتاب شرح حالات سلطان عبدالحمید پادشاه عثمانی. مورخین آینده پریشان خاطر خواهند بود برای آن که انتخاب نمایند یکی از القاب مختلفه را که برای سلطان عبدالحمید مذکور شد.؛ انجام: و ظلم های او را ملتعثمانی هرگز فراموش نخواهند کرد و در تواریخ او را سلطان خونریز باید نوشت.
انجامه: کتاب شرح حالات سلطان عبدالحمید پادشاه مملکت عثمانی که بزبان فرانسه در پاریس بطبع رسیده بود. در جوشقان چهارمحال، اواسط شهر ذی قعده الحرام شروع بترجمه آن نموده الحمدلله بدون علت مزاج در ششم شهر محرم الحرام هزار و سیصد و بیست و یک (1321) فراغت حاصل شد. کامل؛ خط: نسخ ممتاز، كا: به احتمال عین الملک منشی مترجم، تا: 6 محرم 1321ق، جا: جوشقان چهارمحال؛ تملك: ابوالقاسم اسعد بختیاری نواده مترجم؛ جلد: چرم یشمی، 357ص، 10 سطر (20×11)، اندازه: 27×18سم [ف: 47/1
-125]
tārīx-e hayā
سی و شش ماده تاریخ منظوم فارسی است سروده حيا گویا همان شیورام حيای اکبر آبادی از مردم کایتهه و شاگرد بیدل و سراینده گلگشت بهار ارم و در گذشته 1144: 1. تاریخ عطای شمشیر و علم از جناب رسول الله (1203)؛ 2. تاريخ رحلت مسكين (1186)؛ 3. تاریخ گنبد متولی مسکین (1203)؛ 4. تاریخ رحلت مکه مان صاحبه (1996)؛ 5. تاریخ ثانی مکه مان صاحبه (1195)؛ 6. تاریخ رحلت میر امام (1201)؛ 7. تاریخ نسبت پسر اکمل شاه (1201)؛ 8 تاريخ كتخدایی شاه محمد خلف اكمل شاه (1203)؛ 9. تاريخ كتخدایی انورخان (1203)؛ 10. تاریخ کتخدایی قاردخان (1203)؛ 11. تاریخ تولد پسر معزالدین خان (12039؛ 12. تاريخ عمارت محمد نو احداث معمور خان (1203)؛ 13. تاریخ خطاب صدر جنگ (1191)، 14. تاریخ رحلت عبدالولی عزلت (1989)؛ 15. تاریخ عنایت پالکی به حكيم قطب الدین خان از پیش کار محمد رنمست خان بهادر ساکن، گرنول عرف قمرنگر (1201)؛ 16. تاریخ تولد برخوردار خواجہ غلام حیدر (1190)؛ 17. تاریخ تولد خواجه ابراهیم (1203)؛ 18. تاریخ ثانی (1203)؛ 19. تاریخ فتح نرمل (1997)؛ 20. تاريخ رحلت احمد علی خان خلف محمد ندوله خان بهادر (1201)؛ 21. تاريخ رحلت میرزاخان (1175)؛ 22. تاریخ ثانی (1175)؛ 23. تاریخ خدمت قضای قاضی معین الدین (1999)؛ 24. تاريخ رحلت والد مرحوم (1997)؛ 25. تاریخ ثانی (1997)؛ 26. تاریخ مردن کهتامل بریت (1202)؛ 27. تاریخ حوض دیوان خانه رنمست خان بهادر (1999)؛ 28. تاريخ عمارت نواب مشير الملك بهادر (1998)؛ 29. تاریخ قلعه عمارت پاکتور که امین خان عرب نموده (1201)؛ 30. تاریخ ثانی (1201)؛ 31. تاریخ فرزند میرزا بقابیک (1202)؛ 32. تاريخ رحلت والده مرحومه (1199)؛ 33. تاريخ رحلت برخوردار خواجه فتح الله (1200)؛ 34. تاریخ نسبت شادی اسماعیل خان بهادر (1203)؛ 35. تاریخ تولد صبیه حیدر خان (1203)؛ 36. تاريخ رحلت ابراهیم صاحب (1203).
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8038
آغاز: رب يسر و تمم بالخير، بسمله. تاریخ عطای شمشیر و علم از
ص: 635
جناب رسول الله ص.
خديو دو جهان رنمست خان را *** مدارجهای علیا از کرم داد /
قبول بارگاه مصطفی کرد *** علو دین و دنیا را بهم داد /
لوای حمزه و صمصام پر دم *** برای كثرت فوج و حشم داد /
به فراشی روضه کرد ممتاز *** باین خدمت شكوه محترم را
انجام: تاریخ رحلت ابراهیم صاحب مرحوم.
پیر آگاه دل خلیل الله *** بود اسم مبارک ابراهیم /
کرد او را ندای ایتونی *** از جهان فضا خدای کریم /
کرد رحلت ز صدمه اش يكسر *** گشت دلها برنگ پسته دو نیم/
جوش دریای غم تلاطم کرد *** بهر سالش حيا به قلب سلیم /
از بکا گفت ملهم فیاض *** جای آسودنش ریاض نعیم.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: هندی رنگارنگ، 26ص، 11 سطر (13×8)، اندازه: 5×13/5 / 20سم (ف: 17-12]
tārīx-e hayāt-e lord kelīv
ملكم، جان، 1769-1833 میلادی
malkom, jan (1769-1833)
مترجم: صحافباشی ، اسماعیل بن ابراهیم، قرن 13ق
هند گردید. این تاریخ به وسیله ارال آف پویس از روی روزنامه های داخلی تدوین و توسط سرجان ملکم تأليف گردیده و ماکولی در سال 1386 ق آن را حک و اصلاح نموده است. این تاریخ به صورت رمان برگزار شده و توسط اسماعیل فرزند صحاف باشی دولت علیه ایران به فارسی ترجمه شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7690
آغاز: تاریخ حیات لرد کلیو را که سبب استیلای انگلیس شد بر هند ارال آف پویس از روی روزنامجات داخله تدوین و سرجان ملكم تأليف و ماكولى سنه 1386 حک
و اصلاح نموده، می نگارد؛ انجام: که فرانسویان به ترکت می گذارد بوی ارزانی دارد و هم حصه از آن عزت و حرمت که آخرین سلسله هنود به تمثال لرد ویلیام بنتیک می نمودند بوی بکنند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز مذهب، 114گ، 11 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 26-185]
tārīx-e hayāt va mamāt-e pādešāhān-e safavīye
ذوالقدر، خلیل، ق 11 قمری
Z0-1-qadr, Xalil (-17c)
لیست کوتاهی از سال ولادت و جلوس و وفات پادشاهان صفوی است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8948/20
خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: حدود 1054ق، جا: احمد آباد گجرات؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 2گ (256پ - 257ر)، اندازه:
26/4×14/4 سم [ف: 29/1 -441]
← تاریخ حیدری← زبدة التواریخ
tārīx-e heydarī = zobdat-ut tavārīx = majma'-ot tavārīx
رازی، میر حیدر بن علی، ق 11 قمری
rāzī, mīrheydar ebn-e 'alī (-170)
تاریخ تأليف: آغاز 1020ق (در بیست و پنج سالگی مؤلف) و انجام 1028ق
تاریخ عمومی از آغاز تا روزگار نگارش. جلد دوم آن در سرگذشت فرزانگان و سرایندگان است و در 5 «باب» است: 1. جهان عرب، 2. ایرانیان، 3. آسیای مرکزی و خاوری، 4. غرب (اروپا)، 5-هند. (احمد منزوی)
[فهرستواره منزوی 646/1 ؛ تاریخ تذکره های فارسی 769/2 -772؛ نسخه های منزوی 4194/6 ؛ دنا 702/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8839
آغاز: باب دویم ذکر ملوک عجم و سلطنت کیامرث. پوشیده نماند که مؤیدان عجم را گمان آن است که مدتی مدید و عهدی بعيد عالم از فرمان فرمای خالی بود. آخر مردم کیامرث را بر خود پادشاه ساختند؛ انجام: بعد از هفت سال که حکومت کرد خوارزم شاهیان بر خراسان مستولی شدند و دولت از آن سلطنت بیرون رفت. ذکر حکومت هلاکو خان و اولادش در ایران باب دوم (سلسه های ایرانی)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول به شنگرف و لاجورد، کمنددار، مصحح؛ کاغذ: فرنگی نازک نخودی آهار مهره، جلد: روغنی زمینه مشکی با ترنج و سرترنج، 212 گ، 35سطر ( 24/5×13 )، اندازه: 34/1×21/8 سم [ف: 29/1 -84]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5842
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کامل کرده سعید نفیسی از روی نسخه مجلس و با فهرست او؛ کاغذ: مقوایی، جلد: تیماج مشکی، 716گ، 25 سطر (19×20)، اندازه: 19×27سم [ف: 16-104]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:6573
خط: نسخ، بی کا، تا: 9 ربيع الاول 1271ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور، 149گ، 36 سطر (25×13)، اندازه: 34×32سم [ف: 16-300]
4. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 2770-ف
ص: 636
بی کا، بی تا؛ کتابخانه سعید نفیسی ش
344 [فيلمها ف: 1-33]
←تاریخ خاجهانی و مخزن افغانی ← مرآت الافاغنه
tarix-e xandan-e hekmat
جابری انصاری، حسن بن على، 1287-1376 قمری
jāberī ansārī, hasan ebn-e ‘alī (1870-1957)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8925
آغاز: بنام بخشنده مهربان، مجملی از ماثر خاندان تیمسار هنرپرور جناب اکرم افخم؛ انجام: بتفصيل حالش را بنگارم خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا:1314ق، جا:اصفهان، کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، ابعاد متن: 1779، اندازه: 26×18سم [الفبائی: 98]
تاریخ خاندان صفویه / تاریخ پادشاهان / فارسی
tārīx-e xāndān-e safavīye
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 882
آغاز: بکاخ دماغ راه داده دیگری را بنظر در نمی آورد، و شاه دین ... در باب مهم او آغاز می شود فرمود در آن اثنا ... عطر فشانی خامه مشکين سواد در گلزار اخبار شیخ صدر الدين موسی و اولاد:شیخ صدر الملة و الدین پس از انتقال شیخ صفی الدین به بهشت برین در آن زاویه عرش پیرایه به تمهید بساط هدایت و ارشاد پرداخت ...
بگسترد شیخ معارف پناه *** بساط بزرگانه در خانقاه؛
انجام: و آن حضرت از جمله سادات مختاریه است و علوی نسب و سمو حسب نبی مختار ... تاریخ اعقاب صفویه است. شاید مختصر «عالم آراء» باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی با ترنج، 269گ، 19 سطر ( 15/5×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 2-732]
← تاریخ خاندان طاهری ← جستجوی تاریخی درباره خاندان طاهری
tārīx-e xāndān-e marʻašī-ye māzandaran = mošajjar sādāt-e mar‘ašī
فهرست مختصری شامل: گفتار در خبردار شدن میر عبد الكريم و مردم مازندران و جمعیت ایشان و امداد درویشان؛ گفتار در آمدن میر مقل ترکمان با خیل و حشم به مازندران و نهیب و غارت نمودن؛ گفتار در ذکر خروج درویشان و آوردن سید عبد الكريم و سید ابراهیم آملی نوبت دیگر؛ گفتار در حکومت میر زین العابدین و قضیه سانحه او و جلوس میر شمس الدين به مسند سلطنت در شهور سنه اربع و تسعين و ثمانمائه؛ گفتار در بیان سلطنت میر سمي الدين و وقایع زمان حکومت او؛ گفتار در وقایعی که از زمان میر شمس الدین سانح گردید و آمدن میر عبد الكريم نوبت دیگر به مازندران ...
چاپ: چاپ بنیاد فرهنگ
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 642/1
آغاز: بسمله و به ثقتی، شاداب ترین گلی که در چمن فصاحت و بیان و خوشاب ترین لؤلؤي که در بحر بلاغت و تبیان؛ انجام: پدر چون قرض بسیار و کلفت بسیار داشت و مدار خود را در اردوی معلی به لیت و لعل می گذرانید و قادر بر چیزی نبود لمحه سر در پیش انداخته و به دریای. خط: نستعلیق، کا: ابو تراب بن تيمور ابن ...، تا: قرن 12؛ انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج تریاکی، 182گ (182-1 )، 18 سطر (11/5 × 19/5)، اندازه: 19×27سم [ف: 2-547]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4601/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-77]
tārīx-e xānī
الاهجی، علی بن شمس الدين، ق 10 قمری
lāhejī, ‘alī ebn-e šams-od-dīn (-160)
اهدا به: سلطان احمد خان تاریخ تأليف: از محرم 921 ق تا 15 صفر 922ق به نام احمد خان حسینی آخرین پادشاه گیلان که یک بار از 943 تا 975ق و بار دیگر از 985 تا 1001ق پادشاهی کرده است. در تاریخ گیلان و مرعشیان مازندران و دانشمندان آن سرزمین. در سه «باب». .
[دنا 703/2 ؛ نسخه های منزوی 4242.؛ فهرستواره منزوی 862/2 ]
1. تهران، مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 89
نسخه اصل: خاورشناسی لنینگراد 94D عکس نسخه پاریس (بلوشه 306/1 ش 499) ( 239Sp)؛ بی کا، تا: 8 ربیع الاول 978ق [ف: 164]
تهران؛ بنیاد فرهنگ ایران؛ شماره نسخه:ف 89
همان نسخه بالا [نشریه: 11-992]
2. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 90
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 491C، از محرم 921 تا نیمه صفر 922 نوشته شده است. دارای یادداشت روز شنبه 21 ذیقعده 1199 و 3 رجب 1250 [ف: 164]
تهران؛ بنیاد فرهنگ ایران، شماره نسخه:ف 90
ص: 637
همان نسخه بالا [نشریه: 11-992]
به تاریخ خرابی دهلی به وقایع خرابی دهلی
tārīx-e xorāsān
مشهد رضوی؛ شماره نسخه:15850
آغاز: و (بغلان) و (والحج) و بدخشان؛ انجام: در ماه رجب به مشهد معاودت نمود ناقص؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: معارق (احتمالا)، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز کاغذ: کاهی، اندازه: 21×28سم [رایانه ]
←تاریخ خسروی ← زبدة التواریخ
← تاریخ خط و نقاشی ← قلميه
tārīx-e xelāfat-e amīr-al-mo'menīn
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 560
آغاز: بسمله، خلافت حضرت امیر المومنین علی بن ابی طالب رضي الله عنه ... چون عثمان را بکشتند مردمان؛ انجام: ترا خاطری دراک و بلاغتی کامل و عبارتی بارع و فصاحتى شامل خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 966ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوایی کاغذ آبی، 240گ، 19 سطر (21×10/5 )، اندازه: 20×29سم [ف: 2-478]
tārīx-e xolafā
ابرقوهی، اسماعیل، ق 7 قمری
abarqūlī, esmāʻīl (-13c)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3192/2 -ف
نسخه اصل: مجلس؛ خط: نستعلیق، کا: محمد كاتب سجستانی، بی تاب جا: سجستان [فیلمها ف: 2-96]
tārīx-ul xulafā'
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
F soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
کتابی است مشهور در شرح حال خلفا از دوران ابوبکر تا زمان مؤلف که به شرح حال المتوكل على الله أبوالعز عبدالعزيز بن يعقوب (819-903ق) پایان می پذیرد.
سیوطی ضمن یاد کرد از هر یک از خلفا چکیده ای از وقایع مهم دوران آنها و زندگی بزرگان دین و دانش معاصرشان را ذکر کرده است. در پایان هم منابع تألیف و ارجوزه ای در نام خلفا و تاریخ وفاتشان آمده است.
آغاز: أما بعد حمد الله الذي وعد فوفي و اوعد فعفا ... فهذا تاریخ لطیف ترجمت فيه الخلفا امرا المؤمنين القائمين بأمر الأمة من عهد أبي بكر الصديق رضي الله عنه إلى عهدنا هذا على ترتيب زمانهم الأول فالأول و ذكرت في ترجمة كل منهم ما وقع في أيامه من الحوادث المستغربة و من كان في أيامه من أئمة الدين و أعلام الأمة. چاپ: القاهرة، المكتبة التجارية، تحقيق محمد محيي الدين عبد الحميد، الطبعة الثالثة، 1964، 535ص؛ السعودية، دار المنهاج، الطبعة الأولى، 1430ق، 700 صحيفة
[دنا 703/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 212/2 ؛ کشف الظنون 293/2 ؛ دلیل مخطوطات السيوطي ص 2221-222]
شرح و حواشی:
1- میزان الدين في معرفة اليقين ؛ سپهر، عبدالحسين (1250-1312)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18694
آغاز: برابر؛ انجام: فتنة التتار علی اعظمها و اسئل الله ان يقضينا الى رحمته الواسعة قبل وقوع فتنة المأة التاسعة بجاه نبيه محمد (صلى الله عليه وآله و سلم)
خط: نسخ، بی کا، تا: 1 محرم 990ق؛ از روی نسخه مورخ 8 جمادی الاول 987ق، مجدول، با سرلوح زرین و مرصع نفیس، با کتیبه؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1372؛ کاغذ: سمرقندی حنایی آهار مهره، جلد: مقوا رویه کاغذی عطف میشن قهوه ای، 203گ، 21 سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ اهدائی رهبر: 8-374]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9223
آغاز: برابر؛ انجام: لا تعدوه فصرفت عنه الى عثمان فلما قتل.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ دارای یک سرلوح؛ کاغذ: نخودی، جلد: چرمی ضربی، 98گ، 19 سطر ( 13/5×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 7-30)
3. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 531
بی کا، تا: قرن 11؛ قطع: خشتی [ف: 80
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:279 فیروز
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 602ص، 18 سطر، اندازه:
33/5×31 سم [ف: 21-33]
5. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 101ت
خط: نسخ خوش، كا: محمد بن محمد حسین حسینی رشتی، تا: 1236ق؛ تملک: دولت شاه محمد على قاجار پسر فتح علی شاه؛ 499گ [رشت و همدان: ف: 1097]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1544/2 عکسی
ص: 638
آغاز: برابر؛ انجام: إلى رحمته الواسعة قبل وقوع فتنة الماية التاسعة بجاه محمد (صلی الله على و سلم و آله )و أصحابه تم التاريخ المبارک بحمد الله و منه و عونه وحسن توفيقه والحمد لله رب العالمين.
نسخه اصل: کتابخانه روان کوشکی در ترکیه، شماره 1552؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، مجدول، با سرلوح مذهب؛ 199ص (37-235)، 25 سطر [عکسی ف: 4-466]
tārīx-ul xulafā'
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 388/1
از ابوبکر تا المعتصم، مؤلف معاصر قلاون باید باشد؛ بی کا، تان قرن 13 [ف: 3-60]
tārīx-ul xulafā'
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3630/1
كتاب فيه تواريخ ذكر الخلفاء و الملوک و سيرهم و احوالهم و ما كانوا عليه؛ خط: نسخ، كا: قاسم عبدالله، بی تا [ف: 7-7]
tārīx-e xolafā'
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2377/2
آغاز شده و به او عود می کند خون شهدا تمام در گردن اوست و چه خوب گفته اند.؛ انجام: خاشاک کفر و شرک زبرق غضب بسوخت *** لبریز کن ز گلبن دین دامن و بغل در تاریخ خلفای بعد از پیامبر اکرم (صلی الله عليه و آله )از مصادر شیعه و اهل سنت.
و چون این کتاب از آغاز و اواسط و آخر افتاده دارد معلوم نشد که چیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام و وسط؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 168گ (194ر -361پ)، اندازه: 14×20سم [ف: 6- 360]
tārīx-ul xulafā' wa-l a'imma
وابسته به: الصواعق المحرقة على اهل الرفض و الزندقة؛ ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد (909-973ق) از روی کتاب اصواعق محرقه « ابن حجر در پنج «باب» گرد کرده است.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2527/2
تاریخ خرابی - تاریخ خلفای 639 آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد فهذه رسالة جمعت فيها ما ذكره ابن الحجر في صواعقه من احوال الخلفاء و الائمة؛ انجام: ولا يصح الاعتقاد بمجرد الامكان. تمت الرسالة في يوم الاثنين في بلدة
كاظمين في ج 2-1235 ق. بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، وگ (34ر-42پ) [ف: 3-298]
tārīx-e xolafā-ye esmāʻīlī-ye mesr va qīrvān
چهارده تن بوده اند 65 سال در رفاده و قیروان و دویست سال در مصر فرمان رانده اند که روی هم می شود 270 سال.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1482/12
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 4گ ( 1130 - 133 ر) [ف: 2755]
tārīx-e xolafā-ye banī-omayye
سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی، 1268-1342 قمری
sepehr-e kāšānī, 'abbās-qolī ebn-e mohammad taqī (1852-1924)
اهدا به: مظفر الدین شاه
سپهر در مقدمه گوید در روز سه شنبه دوم ذیقعده 1319 که شرفیاب حضور شدم شاه به نگارش تاریخ سلاطین اسلامیه امر مقرر فرمود. آغاز: سپاس خداوندی را که اخبار مردم بر گذشته روزگاران را موجب بصیرت و عبرت دانشمندان حال و هوشیاران استقبال
گردانید ... بنده درگاه الله و چاکر پیشگاه جهان پناه عباسقلی سپهر وزیر تألیفات و دار الشورای کبری معروض میدارد بر دانایان بصیر و بینایات خبير معلوم باد ...
[دنا 703/2 ؛ فهرستواره منزوی 1571/3 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3109
آغاز: برابر؛ انجام: چون معاویه بهوش آمد و یزید را بدید گفت ای پسرک من چه کردی گفت بمسجد شدم و خطبه بخواندم و مردمان با کمال رغبت با من بیعت کردند و خرسند بازگشتند و بمنازل خود باز شدند و بعضی مکالمات او با او خط: نستعلیق، کا: محمد تقی خان كمال السلطنه، تا: 1321ق؛ یادداشت به خط مؤلف (عباسقلی سپهر): «این چند حرف خط فرزندی میرزا محمد تقی خان كمال السلطنه پیشخدمت حضور مهر ظهور همایونی است. حرره العبد الجاني عباسقلی سپهر کاشانی في سنة 1321»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی با عطف
ص: 639
تیماج نارنجی، 72ص، 12 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 10-668]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1619
آغاز: بسمله، بیان پاره حکایات و مکالمات عبدالملک بن مروان با ادبای زمان؛ انجام: و بتوفيق کردگار لم يزل بنگارش جلد پنجم شروع میشود جلد چهارم شامل التواریخ؛ خط: نستعلیق، کا: محمود نوری، تا: 1323ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل قرمز با گل و بوته، 243گ، 17 سطر (11×21/5 )، اندازه: 20/5 × 31/5 سم [ف: 4-102]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1620
آغاز: برابر؛ انجام: و انشاء الله تعالى بعون خدا و توجه خدا بنگارش جلد دوم که بدولت بنی مروان بدایت و نهایت می گردد شروع میشود جلد اول شامل التواریخ؛ خط: نستعلیق، کا: حاجی محمد رضا متخلص به صفا و ملقب به سلطان الكتاب لشکر نویس محلاتی، تا: جمعه 7 رجب 1329ق، جا: تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل قرمز با گل و بوته، 415گ، 17 سطر (11×21/5)، اندازه: 32×20سم [ف: 4-103]
← تاریخ الخليقة ← التاريخ العبرانی
←تاریخ الخمیس ← الخميس في احوال نفس النفيس
←تاریخ خواجه ← تاج التواريخ
tārīx-e xārazm
عباسی خوارزمی، محمود بن محمد
‘abbāsī xārazmī, mahmūd ebn-e mohammad
آغاز: تاریخ خوارزم شاه. بسمله من تاريخه خوارزم للحافظ الرجال محمود بن محب ابن عباس بن ارسلان الخوارزمی من مجلد کتاب نقل عليه من أوله إلى آخره ساق ثلثة احادیث باطلة في فضل خوارزم علقتها في فضائل البلدان. اخبرنا شیخ القضاة ابوعلی ابن اسماعیل بن احمد بن الحسين البيهقى انا ابي الى ابو عبد الله الحافظ انجام: بعث اليها اثنين من الخوارزميين تم تاریخ خوارزم بالتمام و الكمال بعون الملک الوهاب ليراجع عند الاحتياج اليه برسم مولانا قاضي القضاة قدری افندى الحاكم الشرعي بفوه (؟) دامت فضائله
[دنا 703/2 ؛ فهرستواره منزوی 863/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:29-ع
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، درهامش بندی است از احیاء غزالی و محاضرات راغب اصفهانی ابوالقاسم حسين بن محمد. در پایان تفسير سورة فاتحة الكتاب است از «الجلالین»؛ 4گ (94-97)، 20 سطر [فيلمها ف: 1-293]
tārīx-e xūzestān
شوشتری جزایری، نورالدین بن محمد، 1316-1364 قمری
šūštarī jazāyerī, nūr-od-dīn ebn-e mohammad (1899 1945)
در 3 مجلد؛ 1. جغرافيا، 2. تاریخ سیاسی و امیران، 3. زندگی نامه.
[دنا 704/2 ؛ فهرستواره منزوی 863/2 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13461
آغاز: مقدمه تاریخ و منابع آن، کاوشها و اعصار قديمه؛ انجام: عضو اداره کل فلاحت و تجارت خاتمه به کمک او آمدند خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، ابعاد متن: 18×14، اندازه: 21×18سم (الفبائی: 99]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13432
آغاز: ذكر خروج قلندرد رکوه کیلویه؛ انجام: بطرف روسیه پرواز می کنند
بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 7 سطر (77)، اندازه: 35×21سم [الفبائی: 99]
tārīx-e xūzestān-e mozher-od-dowle
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5096/2 ف
نسخه اصل: دانشگاه لوس آنجلس1182M؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-133]
tārīx-e xoy
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی، 1367 ؟ قمری
emām jom'e xū’ī, mohammad amīn ebn-e yahyā ( 1948)
گزیده ای از تاریخ شهر خوی است که علاوه بر تسميه شهر خوی و اوضاع تاریخی آن، به موقعیت جغرافیایی آن نیز پرداخته، عناوین رساله بدین شرح است: 1. مقدمه: در سبب تأليف كتاب؛ 2. وجه تسمیه کلمه خوی؛ 3. وضعيفت تاریخی شهر خوی.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13333/5
ص: 640
آغاز: تابستان سال پیش ( 1315 ه_ ) یکی شبی در دربند شمیران که هوا در نهایت صافی و اعتدال بوده و قرص عالم ارای قمر نور پر ابتهاج و ذرات اشعه مهیجه خود انجام: فاصله آن با نهر ارس که حد فاصل ما بين خاک ایران فعلی و بلاد قفقازیه روس است مطابق تعیین نقشه مرسومه ... کیلومتر است خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1315ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: دفتری خط دار، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج گل و بوته، 15گ (45پ59ر)، 18 سطر (17×13/5 )، اندازه: 20×17سم [ف: 33-573]
tārīx-e xoy
خوئی، ابوالقاسم بن اسدالله، 1277 ق 14 قمری
xū’ī, ab-ol-qāsem ebn-e asadollāh (1861-20c)
تاریخ و جغرافیای شهر خوی و آثار مهم تاریخی آن شهر و بیشتر به شرح حال خود مؤلف که هدف اصلی از تألیف این تاریخ بوده می پردازد و ضمنا وقایع بسیاری از رویدادهای عصر خویش را آورده و از جنبه تاریخی اهمیت دارد. دنا 704/2 ؛ سخنوران آذربایجان 825/2
؛ تاریخ خوی (آقاسی) 484]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8530
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد این مختصری است. در بیان حسب و نسب حود و شرح گزارشات و وقایع عمر و زندگانی؛ انجام: و هی می گفته است که این حاجی حیدر خان است. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح جلد: تیماج قرمز، 228گ، 17 سطر، اندازه: 15/5 ×20سم [ف: 111-22 ]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12260
آغاز: الحمدلله المتفرد بالعز و البقاء المتنزه بصفات القدس و الكبرياء .. و بعد این صحیفه نیفه (كذا) خود مختصری است؛ انجام: و بهر طلبه که قرض میداند اگر نداشت طلب خود را از میرزا میگرفتند خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ در تطبیق با نسخه 8530 این نسخه، جز چند برگ آغازین، موجود نیست و مقدار قابل توجهی از آن افتاده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج گل و بوته، 30گ، 18 سطر (15×10/5 )، اندازه: 16×21/5سم [ف: 31-102]
tārīx-e xayrāt = asahh-ot tavārīx = ahsan-ot tavārīx
موسوی خراسانی، محمد بن امیر کبیر، ق 9 قمری
mūsavī xorāsānī, mohammad ebn-e amīr kabīr (-150)
تاریخ خليقة - تاریخ دار الايمان 641
اهدا به: شاهرخ (807-850ق) تاریخ ایران است از آفرینش تا مرگ تیمور 807 و رویدادها را تا 850 نیز بر آن افزوده است. در 1 «مقاله» و 3 «قسم» و1«خاتمه»: قسم اول از کیومرث تا یزدگرد، در 4 طبقه» (باب)؛ دوم از شیث تا المعتصم 8 «طبقه»؛ سوم پادشاهان روزگار عباسیان، 13 (12) «طبقه». در آن از 49 کتاب بهره برده، از آن میان از «تاریخ حافظ ابرو» و «تاریخ وصاف» نیز یاد کرده است. (احمد منزوی)
آغاز: حمد بی حد و ثنای بی عد حکیمی را ... که گوهر وجود انسان را ... به صحرای وجود آورد انجام: و در دهم رمضان سنة خمس و عشرین و ثمان مأة براه آمدند و الله اعلم بالصواب
[دنا 704/2 ؛ استوری 89/1 و 1326؛ ذیل ریوش 423؛ فهرستواره منزوی 575/1]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 872-ف
نسخه اصل:بادليان ش 2 الیوتاته 32؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: نیمه های ذیحجه 843ق؛ 436گ، 35 سطر [فيلمها ف: 1-34]
2. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 61. ب
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا:1243ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای،
174 گ، 21 سطر (13×21/5)، اندازه: 21×30سم [ف: 1-64]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5576
خط: نستعلیق، كا: علی اصغر رودباری، تا: 1267ق؛ با یادداشت 11 ذیحجه 1268 که نسخه را اسحاق میرزا پسر رئيس الدوله از قزوین برای نویسنده یادداشت فرستاده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره ضربی مقوایی، 156گ، 26 سطر (22×12)، قطع: رحلی، اندازه: 31×21سم [ف: 16-38]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2771ف و 2796-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-34]
tārīx-e dār-ol-īmān qom
ارباب، محمد تقی بیک بن حسنعلی بیک
arbāb, mohammad taqī beyk-e bn-e hasan--alī beyk
اهدا به: میر سید مهدی موتمن السلطان حکمران قم بعد از تصمیم امنای دولت، بر تأليف كتاب «مرآت البلدان في احوالات بلاد ایران» از حکام ولایات خواسته می شود که از اشخاص خبير و بصیر هر ولایت بخواهند تا احوالات آن ولایت را تحریر و تألیف نماید. لذا مؤلف به خواسته «میر سید مهدی موتمن السلطان» حکمران قم این تاریخ را تألیف نموده است در یک «مقدمه» و چند «باب». عنوان مطالب:در ذكر قم، در ذکر عدد نفوس اشراف و اعیان و علما و سادات قم، اماکن و
ص: 641
عمارات عالی درجات که اول به قم آمدند، در ذکر باره بلده قم و انهار و رباغات و مستقلات و مساجد و مدارس در دوباره قم و محلات شهر، در ذکر اصناف بازار قم و مالیات قدیم و جدید، در ذکر دهات و مزارع. آغاز: بعد بسمله و حمد. و بعد چون رأى بيضا ضیای امنای دولت قاهره و اولیای سلطنت باهره بر تألیف و تصنیف کتاب مرآت البلدان في احوالات بلاد الايران ... قرار گرفته بود که در شهری بصیری و چیزی از اهل ولایت باشد احوالات آن ولایت را بقدر قوه دانش خود بنگارد و اتمام این عمل را در دارالايمان قم از بندگان ... میرزا سید مهدی حکمران این ولایت خواسته ... بعهده این بنده گذارده ... چاپ: به کوشش حسین مدرسی طباطبائی، فرهنگ ایران زمین، مجلد 22، 1356ش، 17-66
[دنا 704/2 ؛ فهرستواره منزوی 863/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1334
آغاز: برابر؛ انجام: دیگر کوه و برادران است که دو کوه لمعي هم است ... انشاء الله بنظر بینش قبول ارباب دانش شود حرره و صنفه چاکر جان نثار دربار معدلت مدار محمد تقی بیک ولد حسین علی بیک قمی میر آب قنات ناصری ... خط: نستعلیق، كا: عبدالرحیم تفرشی، تا: محرم 1295ق؛ کاغذ: رنگارنگ، جلد: ساغری سبز، 102گ، وسطر (12×7)، اندازه: 18×11سم [سنا: ف: 2-225]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:454عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-403]
←تاریخ دارالمؤمنین قم ← تاریخ قم (ترجمه)
← تاریخ داغستان ← گلستان ارم
tārīx-e dānešmandān-e gomnām
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی، -1367 ؟ قمری
emām jom'e xū’ī, mohammad amīn ebn-e yahyā ( 1948)
زندگی نامه 34 تن از علما و دانشمندان و مفاخر علمی و ادبی خوی می باشد که در استدراکی بر کتاب «دانشمندان آذربایجان» تأليف محمد على تربيت» نگاشته شده است و ضمن آن از تاریخ و جغرافیای منطقه خوی نیز سخن به میان آمده است. این کتاب برای پژوهشگران تاریخ خوی اثر بدیع و در خور توجه می باشد. مؤلف، در مقدمه آن گوید: «زحمتی که نگارنده برای تألیف این وجیزه بر خود هموار کرده ام خیلی پیش از آن ست که قطر این وجیزه آن را نشان می دهد.»
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12274/1
آغاز: چندی پیش یک شبی در دربند شمیران در کنار بوستان حلقه از دوستان در هوای صاف و مهتاب؛ انجام: ابو عمران مظفر بن الحسين بن المهند السلماسی الخوئی خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی خط دار، 36گ (1-36)، 20 سطر، اندازه: 14×19 سم [ف: 31-119]
tārīx-dānī
قراچه داغی، محمد علی بن احمد، -1310 قمری
qarāče-dāqī, mohammad ‘alī ebn-e ahmad (-1893)
در چگونگی پیدایش تاریخ آمری رمضانی و تاریخ هجری و تاریخ سلطانی است و پیروی از شاهان مخصوصا شاه عصر خود، ناصرالدین شاه قاجار را لازم می داند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 884/15
آغاز: الحمدلله الفرد البديع الملك المنيع ذي العرش الرفيع الذي دل على احدية ذاته بواحدية صفاته؛ انجام: از فروغ عارضش خرم بهار ملک باد باغ گیتی تا بود خرم زفصل نوبهار خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن احمد قراچه داغی، تا: سه شنبه 26 شعبان 1284ق؛ جلد: تیماج مشکی، 4گ (135 - 138 پ)، 16 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 3-81]
←تاریخ دخانيه ← دخانیه
← تاريخ الدخانیه← تاریخ تنباکو
tārīx-e dakan
تنها بخشی از یک کتاب تاریخ است. با سربند: باب سیم در احوال نواب آصف الدوله امير الممالك صلابت جنگ. مشتمل بر سه فصل: 1. در احوال مشمول رحمت الله از ابتدا تا ارتقا به معارج جاه با تمکین بر مسند ریاست و آنچه بعد از آن تا رحلت؛ 2. در بیان واقعه ای
که بعد از فوت امیر الامرا فيروز جنگ، در عهد امير الممالک آصف الدوله به معرض وقوع در آمد .... در آن از 12 محرم 1165ق یاد شده که بایستی پس از این تاریخ نگاشته شده باشد. [فهرستواره 1175/2 -1176]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 231/1 - عکسی
نسخه اصل: گنج بخش، ش 7848 (گنج 2030/4 )؛ خط: نستعلیق شکسته آمیز، بی کا، تا: قرن 12، 16گ (1-16) [عکسی ف: 2-53]
ص: 642
tārīx-e dakan-e hend
احمدی خیشکی خورجوی، عبدالعليم نصر الله
ahmadī xīšakī xūrjavī, ‘abd-ol-‘alīm nasr-ol-lāh
تاریخ مفصل پادشاهان دکن هند است شامل تاریخ سلسله های: عادلشاهیان، قطب شاهیان، بريد شاهیان، نظام شاهیان، عماد شاهیان و در پایان ذکر مزارات مشایخ دکن. آغاز: سپاس خداوند صمد راست که سفر را وسیله ظفر گردانید درود فرسته آخر زمان محمد (ص) راست ... الحمد لمن هو محمود في كل شأن و الصلوة على رسوله.
چاپ: چند بار در هند به چاپ رسیده است.
[فهرستواره, منزوی 1176/2 ؛ مشار فارسی 1076/1 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14154
آغاز: برابر؛ انجام: و دهم مزار حضرت مولانا شاه سعد الله صاحب مجددی مظهری نقشبندی است ... سر ما خاک ره پیر مغان
خواهد بود الحمدلله ...... بر احوال بزرگان طریقت ختم گردید رحمهم الله. بس کن ز حدیث عشق بس کن *** ای سوخته ترک این نفس کن. خط: نستعلیق، کا: میر کریم الدین تلمیذ سید محمد حسین بن حسن بن سعيد علوی هراروی نقشبندی قادری، تا: جمعه 7 جمادی الثانی 1285ق؛ مجدول؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 195 گ، 17 سطر، اندازه: 32×24سم [ف: 38-195]
← تاریخ دلگشای شمشیر خانی ← تاریخ شمشیر خانی
← تاریخ دمشق ← تاریخ مدينة دمشق
tarix-e damesq
بدر العینی، محمود بن احمد، 762-855 قمری
badr-ol-‘eynī, mahmūd ebn-e ahmad (1361-1452)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:696-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 22360 .Add. از سال 717 تا 798؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا (فيلمها ف: 1-293)
tārīx-e damešq (mx.)
ابن منظور، محمد بن مکرم، 630-711 قمری
ebn-o manzūr, mohammad ebn-e mokarram (1233 1312)
وابسته به: تاريخ مدينة دمشق؛ ابن عساکر، علی بن حسن (499 -571 )
تاریخ دارالمؤمنین - تاریخ دمشق 643 کتاب «تاریخ دمشق الكبير » حافظ أبو القاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی، معروف به ابن عساکر را در حدود سی جزء مختصر نموده است. چاپ: دمشق، محقق:روحية النحاس، و ریاض عبد الحميد، و محمد مطیع الحافظ، دار الفكر، مطبعة العلمية، مجلد 1-29، 1404 و 1409ق.
[دنا 704/2 ؛ کشف الظنون 294/1 ؛ معجم المؤلفين 46/12]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 570عکسی
آغاز: ناخوانا: باب اشتقاق اسم للتاريخ و الفايدة بالعناية به؛ انجام: ثم قضى من ساعته، نجز الجزء الأول و يتلو في الثاني ... باب صفة خلقه و معرفة خلقه (صلى الله عليه وآله و سلم).
نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/1 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی 2/3. 541). جزء اول؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا:شنبه 22 صفر 690ق؛ 151گ، 21 سطر [عکسی ف: 2-62]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 571عکسی
آغاز: من اسم ابيه على حرف الالف: احمد بن احمد بن ورکشین و يقال بر کشین؛ انجام: نجز الجزء الثالث و يتلوه في الرابع ان شاء الله تعالی: ابراهیم بن احمد بن الحسن ابو اسحق القرمسینی المقری الصوفي. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/3 A
(فهرست عربی طوپ قاپی 452/3 ). جزء سوم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سه شنبه 28 جمادی الاول 690ق؛ 162گ، 21سطر [عکسی ف: 63-2 )
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:572عکسی
آغاز: اشعث بن جبير و يعرف بابن ام حميدة.؛ انجام: كان ممن اهدر رسول الله(صلى الله عليه وآله و سلم)دمه يوم فتح مکه و كان ... لله و رسله. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/5 A. جزء پنجم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 6 رمضان 690ق؛ مصحح 176گ، 21 سطر [عکسی ف: 2-64]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:573عکسی
آغاز: جبیر بن مطعم بن على بن نوفل ابن عبد مناف بن قصی؛ انجام: الحسن بن على بن شبيب ابو على المعمري البغدادی ... نجز الجزء السادس من مختصر تاریخ دمشق، ويتلوه في السابع آن شاء الله عزوجل الحسن بن علی بن ابی طالب. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/6 A (فهرست عربی طوپ قاپی 452/3 ).
جزء ششم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 21 محرم 691ق؛ مصحح؛ 159گ، 21سطر [عکسی ف: 2-65]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:574عکسی
آغاز: الحسن بن على بن ابی طالب ابو محمد سبط سيدنا رسول الله (صلى الله عليه وآله و سلم)و ريحانته واحد سیدی شباب اهل الجنة.؛ انجام: خالد بن المهاجر بن خالد ... نجز الجزء السابع من مختصر تاریخ دمشق
ص: 643
و يتلوه في الجزء الثامن انشاء الله عز وجل، (خالد بن الوليد سيف الله)
عربی طوپ قاپی 453/3 ). جزء هفتم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: شب 1 ربیع الاول 691ق؛ مصحح: 165گ، 21سطر (عکسی ف: 65-2 )
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:575عکسی
آغاز: خالد بن الوليد بن المغيرة بن عبد الله؛ انجام: الزبير بن الاروح التميمي عراقي من التابعين ... نجز الجزء الثامن و يتلوه في التاسع ان شاء الله عزوجل، الزبير بن جعفر بن محمد بن هرون بن محمد بن عبدالله بن المعتز بالله. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/8 .A (فهرست عربی طوپ قاپی 453/3 ).
جزء هشتم ؛ خط: نسخ، كاتب =مؤلف، تا: جمادی الاول 691ق؛ مصحح؛ 167، 21سطر [عکسی ف: 2-66]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 576عکسی
آغاز: الزبير بن جعفر بن محمد بن هرون بن محمد بن عبدالله؛ انجام: وصوابه: ابن غنيم بغين معجمه و نون، و الله اعلم، نجز الجزء التاسع و يتلوه في العاشر ان شاء الله عزوجل سعيد بن الفضل. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/9 .A (فهرست عربی طوپ قاپی 453/3 ). جزء نهم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سه شنبه 7 رجب 691ق؛ مصحح؛ 159گ، 21سطر [عکسی ف: 67-2 ]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 577 عکسی
آغاز: عبدالله بن محمد بن ابی یزید ... القاضي، ول قضاء الكرخ ببغداد و قيل: ول قضاء دمشق؛ انجام: عبد الرحمن بن الغاز بن ربيعة الحرشی من اهل دمشق ... نجز الجزء الرابع عشر من مختصر تاریخ دمشق بحمد الله وعونه. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/14 A فهرست عربی طوپ قاپی 454/3 ). جزء چهاردهم؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: شب اول رمضان 692ق؛ مصحح: 156گ، 21سطر [عکسی ف: 2-67]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:578عکسی
آغاز: عروة بن الزبير بن العوام بن خویلد ... الاسدي القرشی الفقيه.؛ انجام: فقال أبو بكر انا هويا رسول الله، قال: لا... نجز الجزء السابع عشر من مختصر تاریخ دمشق ويتلوه في الجزء الثامن عشر ان شاء الله تعالى بقية ترجمة على بن ابی طالب (علیه السلام) ... نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش ( 2888/17 A) فهرست عربی طوپ قاپی 454/3 ). جزء هفدهم؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: نیمه جمادی الثانی 693ق؛ مصحح؛ 155گ،
21سطر [عکسی ف: 2-68]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:579عکسی
آغاز: عون بن عبد الله بن عتبة بن مسعود ... الهذلی؛ انجام: فتيلة بنت واثلة ... تم الجزء العشرون من مختصر تاریخ دمشق ويتلوه آن نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش
2888/20 A فهرست عربی طوپ قاپی 454/3 ). جزء بیستم؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، تا: یکشنبه 22 محرم 694ق؛ مصحح؛ 157گ، 21سطر [عکسی ف: 2-69]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 580 عکسی
آغاز: محمد بن عبد الرحمن ابن اشعث بن نافع ابن عبدالله العجلی امام جامع دمشق؛ انجام: مالک بن ادهم بن محرز ... نجز الجزء الثالث و العشرون من تاريخ دمشق و يتلوه في الرابع و العشرين أن شاء الله عزوجل، مالک بن اسما بن خارجة. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/23 A فهرست عربی طوپ قاپی 454٫3 ). جزء بیست و سوم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 20 رجب 694ق، مصحح: 156گ، 21سطر [عکسی ف: 2-70]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 581عکسی
آغاز: هارون الرشید ابن محمد المهدي بن عبدالله المنصور بن محمد بن علی؛ انجام: یزید بن القعقاع ابو جعفر المخزومی ... نجز الجزء السابع و العشرون من مختصر تاریخ دمشق ويتلوه في الجزء الثامن و العشرين ان شاء الله ... نسخه اصل: سلطان احمد ثالث، استانبول، ش 2888/27 A جزء بیست و هفتم؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمعه 5 ربیع الاول 695ق (فهرست عربی طوپ قاپی 455/3 )؛ مصحح: 156گ، 21 سطر [عکسی ف: 2-70]
tārīx-e danābele
دنبلی، بهاء الدين
donbalī, bahā'-od-dīn
بی کا، بی تا [نشریه: 4-338]
tārīx-e donbalī
دنبلی، ابن حسین قلی
donbalī, ebn-e hoseyn-qolī
نویسنده شیعه، شرح حال قبيله دنبلی را که از اکراد بوده و در آذربایجان و شمال عراق می زیسته اند، نگاشته است.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه:45 عکسی
خط: نسخ روشن، کا: محمد حسین بیجانی، تا: 12 جمادی الاول 1286ق؛ 461گ [جنگ: 1-446]
ص: 644
tārīx-e donbolīyān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10956/9
پراکنده هایی است درباره تاریخ دنبلیان که همه آن به یک خط است ولی صحافی آنها منظم نیست؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ 20گ (41پ -43ر و 48 ر-48پ و 58پ - 61پ و 68ر -79پ)، ابعاد متن: 14×8/5 ، اندازه: 18×11/5 سم
[ف: 20-548]
tārīx-e donyā-ye qadīm az āqāz-e xelqat
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 63/1
سرود ناقص؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا نشریه: 13-424]
←تاریخ دوازده امام ← تاریخ محمدی
tārīx-e dūdmān-e donbalī
مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی، 1176-1243
قمری
maftūn-e donbalī, 'abd-or-razzāq ebn-e najaf-qolī (1763-1828)
نخست تاریخ و آئین ایران است (1-93) سپس شرح فرمانروایی دنبلیها (95-210) و در پایان زایجه رستم خان پسر احمد خان دنبلی است مورخ روز دوشنبه 1 رجب 1266 در خوی در ص 104 از تاریخ ریاض
الجنة نقل شده است و در ص 154 آمده: در تاریخ آقای عبدالرزاق بیگ ابن نجفقلی خان بیگلر بیگی» با اینکه در ص 59 آغاز بخش دوم آمده: «يقول حاوى الاوراق ... ابن نجفقلى الدنبلی عبد الرزاق عفي الله تعالی» در ص 120 و 124 آن از تاریخ سلاطین اگراد نقل شده است. پیداست که کسی این کتاب را در باره این دودمان نوشته و از ریاض الجنة بهره برده و این کتاب را گویا پس از مرگ مفتون و پس از 1266 ساخته است.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3210
آغاز: بسمله. و به نستعين. ذکر طبقه سلاطین پیش دادیان کیومرث ... نخستین سلاطین جهان.؛ انجام: چنانکه گفت از نم آن بحر آب بهم رسید قد تم بالخير و السعادة (سپس زایجه است) خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، با سرلوح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره، 106گ، 19 سطر (18×11)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 11-2166]
tārīx-u duwal-il islām ‘ala-1 wilā' wa xulafā'-il umma wa mulūk-i-hā wa aʻlām-i-hā
ذهبی، محمد بن احمد، 673-748 قمری
zahabī, mohammad ebn-e ahmad (1275-1348)
وابسته به: تاريخ الاسلام و طبقات مشاهير الأعلام = تاریخ الاسلام للذهبي = تاریخ ذهبی؛ ذهبی، محمد بن احمد (673 -748 )
گزیده التاريخ الكبير خود اوست از آغاز تا سال 715 با ذیلی از گمنام که تاریخ را تا به سال 744 رسانده است. چاپ: قاهره، الهيئة المصرية العامة، محقق: فهیم محمد شلتوت و محمد مصطفی ابراهیم، چاپ جدید، دو جزء، 1393ق. [آربری 94 بروکلمان 47/2 و ذیل 45/2
؛ فهرست المخطوطات المصورة التاريخ ش 662 و 1047]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5308
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ از روی نسخه نوشته محمد بن على الكتب انصاری سخاوی عصفور در 27 رمضان 755 كاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 226، 19 سطر (23×12)، اندازه: 33×21سم [ف: 15- 4199]
tārīx-e dowlat-e rūm = tārīx-e qayāsere = tārīx-e qeysar
شیرازی، محمد ابراهیم، ق13 قمری
šīrāzī, mohammad ebrāhīm (-19c)
مؤلف بنا بر خواهش دوستان خویش تاریخ رم را از هفتصد سال پیش از میلاد مسیح تا ششصد سال پس از ظهور اسلام در این کتاب نگاشته و سیزده سال به تأليف مشغول بوده است. ترجمه محمد ابراهیم شیرازی و میرزا رضا مهندس باشی. آغاز: خدایا خالقا پرورده گارا اصح تواریخ کلام و کتاب مجید تو و اصدق و افصح مورخین حبیب و پیغمبر برگزیده تو است
[دنا 705/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3877
آغاز: که در شهر گذشته بوده بدیشان رسانیدند؛ انجام: به دام عشق خود در آورده در فهرست با عنوان «ژوليوس قيصر» آمده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ تملک: فرهاد میرزا در ذیقعده 1276؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن یشمی مغزی دار، 629گ، 13 سطر ( 22/3×16/6 ) [ف: 3-443]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4162
ص: 645
آغاز: برابر، انجام: چنانچه بعد از این به تفصیل مرقوم خواهد شد. و الله اعلم جلد اول ؛ خط: نسخ، كا: آقا بابا شهمیرزادی، تا: 7 شوال 1274ق، برای بهاء الدوله؛ تملک: بهاء الدوله در 1274، آجودان مخصوص در 1309، مهدی خان غفاری در 1288؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن نارنجی سیر، 220گ، 31 سطر، اندازه: 21/8 × 35/2 سم [ف: 2-89]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:887
آغاز: برابر؛ انجام: ذکر طاعون و قحط که در ولایت روم اتفاق افتاد ... و بعد از آن نوشته اند در مملکت روم مخلوق خدا بحدی کم شد که ...
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1310ق، جان اصفهان، به دستور ظل السلطان فرماندار اصفهان؛ خطوط مختلف جلد اول سید علی 1309 و جلد دوم محمد على منشی محرم الحرام 1310، دارای جداول متداخل نیلی و قرمز، مصحح، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی با روکش تیماج عنابی، 423ص، 24 سطر (28×16)، اندازه: 22×35سم [ف: 28]
4. تهران، مجلس؛ شماره نسخه:230
آغاز: برابر تا معاشقه آنتوان با کلئوپاتر ملکه مصر رسیده و در اینجا ناتمام مانده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 61، 27 سطر، اندازه: 31×17سم [ف: 2-128]
tārīx-e dowlat-e ‘osmānī = tārīx-e salātīn-e 'osmānī = soltān-ot tavārīx
علی آبادی مازندرانی، زکی بن مقیم، ق 14 قمری
‘alī-ābādī māzandarānī, zakī ebn-e moqīm (-20c)
از هامر پورگشتال (1856-1774) (Hammer Furgstal) ترجمه مسيو دوشز (Dochez) فرانسوی از آلمانی به فرانسه، ترجمه میرزا محمد زکی خان پسر حاج میرزا مقيم مستوفی علی آبادی مازندرانی طبری یاور و سرهنگ و سر تیب توپخانه و ژنرال آجودان مخصوص همایونی که از شاگردان اعزامی زمان محمد شاه قاجار به اروپا بوده و پس از باز شدن دارالفنون مترجم کریشیش اطریشی شده بود و سپس سرهنگ یکی از فوج های تهران. برادرش میرزا رضا دکتر در پاریس درس خوانده و زنی فرانسوی داشته به نام مارگریت که معلم ظل السلطان بوده است
(گفته آقای حسین محبوبی اردکانی از تاریخ مسعودی و جز آن) از فرانسه به فارسی به دستور ناصرالدین شاه در سال های 1313-1277 در تهران با افزودن ترجمه فارسی تاريخ هانری ماتیه، روی هم 7 مجلد. شامل یک دوره تاریخ عثمانی است. مترجم در مقدمه ترجمه خود گوید: «در این کتاب مستطاب که تاریخ دولت سلاطين جلالت آئین عثمانی است مسیو دوهامر دانشمند معروف آلمان پس از آنکه سال های بسیار زحمت کشید و در حقیقت عمر خود را صرف مطالعه تواریخ سلاطین ممالک شرقيه نمود از روی دویست مجلد کتاب تواریخ ایران و ترک و عرب و به علاوه تواریخ دول اروپا و راپورت های وزرای مقیم دربار عثمانی که به دولت های خودشان نوشته بودند تتبع نموده این تاریخ مفصل و مبسوط را در احوالات سلسله جليله عثمانی و وقایع اتفاقیه دولت آنها تألیف کرد، مسيو دوشز فاضل فرانسوی آن را از زبان آلمانی به فرانسه ترجمه نمود و این بنده بی مقدار ... بر حسب امر .. شاهنشاه ... آن را از فرانسه به فارسی ترجمه نمود ... انا العبد الأقل الاحقر زکی الطبري العلي آبادی»
[دنا 705/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4168
آغاز: جلد اول ترجمه تاریخ دولت عثمانی که سلطان التواريخ طوایف ترک. طایفه ترک از طوایف قديمه اند و از آن منشعب شده است شعبه سلاطین عثمانلو و ترکی که عثمانلوها اصل خود را بدو منسوب میدارند؛ انجام: از برخوردن به برج و باره وین درهم شکستند. تمام شد جلد اول تاریخ دولت عثمانی بتاريخ مهر صفر 1300 ترجمه بنده در گاه میرزا زکی
خان سرتیپ على آبادی. جلد یکم و در 26 باب (مانند س 2281)؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1300ق، کاغذ: فستقی، جلد: میشن سبز، 468گ، 20 سطر، اندازه: 22/2
× 33/7سم [ف: 3-474]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4349
آغاز: ترجمه جلد دوم تاریخ دولت عثمانی موسوم به سلطان التواريخ. باب بیست و هفتم. فرستادن مأمور به دولت وندیک؛ انجام: در این وقت عنان اختیار دولت به دست رذل ترین و بی رتبه ترین موجود است که خواجه های سفید و سیاه باشند در افتاده و نتایج و عواقب امور و اعمال آنها در جلد سیم ان شاء الله تعالی مذکور خواهد شد. جلد دوم از باب بیست و هفتم تا باب پنجاه و یکم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: صفر 1307ق؛ کاغذ: فرنگی آبی و سفید، جلد: میشن پرتقالی، 657گ، 19 سطر، اندازه: 34/9×23/7 سم [ف: 3-474]
٣. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 7071
آغاز: طایفه ترک از طوایف قديمه اند و از آن منشعب شده است شعبه سلاطین عثمانلو و ترکی که عثمانلوها اصل خود را بدو منسوب میدارند؛ انجام: آنچه از این قبیل اخبار بار میر سید جميعا را در دفاتر خود یادداشت میکرد و در نقشهائی که در پیش چشمش على الدوام حاضر بودند نشان میگذاشت.
ص: 646
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، بی کا؛ جلد: تیماج بنفش، 80گ، 21 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 25-81]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2186
آغاز: ترجمه؛ بسمله حمد و سپاس فزون از قیاس؛ انجام: دیگر توقف آناطولی را بلا موجب دانسته بنا را بعودت گذاشت جلد پنجم تاریخ دولت عثمانی یعنی وقایع کشور عثمانی از سال 791ق تا سال 805ق می آید، در این مدت سلطان کشور عثمانی ایلدرم بایزید خان است و این جلد به طور دقیق و مفصل حوادث ایام او را از زمان جلوس او یعنی سال 791ق مورد گفتگو قرار می دهد و تا زمان محاربه با امیر تیمور و شکست او از امیر تیمور و علاوه بر آن در این تاریخ محاربه قوصوه بوجه کامل آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی رویه کاغذی مشکی، 89گ، 11 سطر ( 15/5×9/5 )، اندازه:
15/5 ×22سم [ف: 5-268]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1630
آغاز: بسمله تبارک و تعالی شأنه العزيز، جلد سیم، تاریخ دولت عثمانی، باب پنجاه دویم، عزل سیاوش پاشای صدر اعظم؛ انجام: اقبال روسیه از بالا بزیر منحد رشد و هرچه در معبر آن واقع باشد در محل خطر است جلد سوم؛ خط: نستعلیق، كا: على ابن هدایت اله بن نصير الملک علی آبادی مازندرانی، تا: 1213ق؛ کاغذ: فرنگی (فلفل نمکی)، جلد: تیماج قرمز، 779گ، 21 سطر (26×13)، اندازه: 22×35سم [ف: 4-113]
6. تهران، ملک؛ شماره نسخه:4148
آغاز: باب اول در ذکر انساب اتراک و بیان اجداد ابن طایفه و مجملی از حالات سلاطين آل عثمان. طایفه ترک از طوایف قديمه اند و از آن منشعب شده است شعبه سلاطین عثمانلو؛ انجام: از شدت نومیدی چنان دست از جان شیرین شستند که به دست خود خانه ها را آتش زدند دست عيال و اطفال خود را گرفتند و زنده در میان آتش رفتند ... قلعه را آتش زده ویران نمودند. جلد 1: در هفت «باب» از باب یکم و آغاز کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: فرنگی آبی آهار مهره، جلد: کاغذ ساغری سیاه، 79گ، 23 سطر، اندازه:
35/9×22سم [ف: 3-473]
7. تهران، ملک، شماره نسخه: 4169
جلد سوم تا پنجم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: آغاز قرن 14؛ در پایان آن مانند نسخه متن 2285 مجلس 91 صفحه از تاریخ هازی ماتیه در احوالات پنج سلطانی عثمانی اخیر را افزوده اند؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی آبی، 901گ، 20 سطر، اندازه: 23/9 ×35سم [ف: 3-474]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2281
آغاز: طایفه ترک از طوایف قديمه اند و از آن منشعب شده است؛ انجام: از برخوردن برج و باره وین در هم شکستند. ترجمه قسمتی از مجلد اول از آغاز تاریخ عثمانی تا پایان باب
بیست و ششم در سلطنت سلیمان اول و محاصره شهر وینه؛ خط: نسخ، شکسته، بی کا، تا: 1300ق؛ گاهی متر جم یادداشت هایی در توضیح مطالب متن در حاشیه نوشته، از صحیفه 504 تا 599 را شماره گذاشته و اشتباه از 508 تا 614 شماره کرده اند و سپس از 814 تا 862 را نیز اشتباها 887 تا 899 شماره گذاشته اند؛ کاغذ: روسی سفید، جلد: تیماج سرخ، 883ص، 19سطر، اندازه: 22/5 ×35سم [ف: 6-235]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1622
آغاز: ترجمه: در اصل و نسب اتراک و تاریخ از غوزها و ترکمانان و سلاجقه روم و ایران، بسمله، باب اول در اصل؛ انجام که هوای فرو برون مملکت المان را بر سر داشتند از برخوردن ببرج و باره وین درهم شکستند
جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1303ق، جا: طهران؛ دارای دو صفحه مقدمه در اول کتاب کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 475گ، 20سطر ( 26/4×14)، اندازه: 22×35/5سم [ف: 4-105]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2282
آغاز: در باب گذشته اشارتی شد بر اینکه پولتیک سلیمان و صدراعظم او چگونه ببذل انعامات انجام: که کردستان باشد داشتند و در جزيرة العرب. مجلد دوم و شامل باب بیست و هفتم تا قسمتی از باب چهلم، در صحیفه 2 نوشته شده: «صفر المظفر سنه 1307»؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 1307ق؛ از ص 580 تا 621 را اشتباه در اصل از 611 تا 652 شماره گذاشته اند، گاهی یادداشت هایی از جانب مترجم در حاشیه نوشته شده؛ کاغذ: روسی سفید، جلد: میشن زرشکی، 621ص، 19 سطر، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 6-237]
11. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2291
آغاز: فرستادن مأمور بدولت وندیک عیش ختنه سوران شاهزاده ها - آمدن سفرای فردیناند و زاپولیا و لهستان و روسیه و فرانسه - محاصره گونس و مراجعت از مملکت اسیتری - یورش پنجم گورون-طالب صلح شدن فردیناند از باب عالی - وقوع مصالحه اول فيما بين اطریش و دولت عثمانی؛ انجام: در این وقت عنان اختیار دولت بدست رزل ترین و بی رتبه ترین موجودات که خواجه های سفید و سیاه باشند در افتاد بتاریخ و عواقب امور و اعمال آنها در جلد سیم انشاء الله تعالی مذکور خواهد شد. تمت یزدان يکتا و خداوند بی همتا را سپاس که ترجمه جلد ثانی تاریخ سلاطین ... آل عثمان که بر حسب امر قدر اعليحضرت ... ناصرالدین شاه قاجار ... در چهاردهم شهر صفر المظفر 1307 تقریبا سه هفته قبل از ورود موکب همایون در مراجعت از سفر سیم فرنگستان بدارالخلافه باهره طهران به اتمام رسانیدم و انا العبد الفقير ... زکی ابن الحاجی میرزا مقيم العلی آبادی المازندرانی ... كتبه الفقير ... على ابن مرحوم میرزا هدایت اله مستوفي على آبادی مازندری 1307. خط: نستعلیق، كا: على ابن مرحوم میرزا هدایت الله مستوفي على
ص: 647
آبادی مازندری، تا: 1307ق؛ مهر: اعتماد حضور، علی اکبر بن حسین الحسینی؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی رنگ، جلد: مقوای روکش چرم گلی رنگ، 1456ص، 17 سطر، اندازه: 21/5 × 33/8 سم [ف: 5-294]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2285/1
آغاز: مجلس ديوان روز یک شنبه میخواست ختم شود خبر فوت سلطان احمد ثانی را بصدر اعظم رساندند؛ انجام: از بالا بزیر منحدر شد و هر چه در معبر آن واقع باشد در محل خطر است جلد پنجم (ص 1-903) از آغاز باب شصتم که در مجلد پیشین نیز کاتب نوشته تا پایان کتاب. در پایان کتاب (ص 902) نوشته شده: «از وقتی که مامور این خدمت شدم تا این زمان که به پایان آمد سالهای دراز طول کشید اولا بزرگ بودن کار و کوچک بودن کارگر یک سبب بود ثانیا موانع روحانی و جسمانی زیاده از اندازه تاب و توانائی این بنده موجود بودند ثالثا معین و یاوری در ترجمه این تاریخ که تقریبا صد هزار بیت می شود نداشتم مترجم و منشی و نسخه نویس و پاکنویس خودم بودم و مهما امكن بعبارت فارسی ساده روان نوشتم ...... در ترجمه بخلاصه و اختصار نکوشیدم و بهر تفصیلی که مؤلف نوشته بود ترجمه کردم ... في الواقع این تاریخ از برای ادبای ایران در این وقت گوهر یک دانه است و نظیر و شبیه ندارد ... انا العبد ... زکی بن المقيم العلى آبادی المازندرانی ژنرال آجودان مخصوص همایونی غره ربيع المولود 1313»؛
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 1313ق؛ با آنکه مترجم تصریح کرده که نسخه نویس و پاکنویس وی بوده است این نسخه که به خطوط مختلف است ظاهرة بخط او نیست و چند
کاتب آن را نوشته زیرا که در بالای صحايف 493 و 496 به خط زیر نوشته شده «خط سید جعفر شیرازی»؛ 903ص (1-903) [ف: 238-6 ]
13. مشهد: دانشکده ادبیات مشهد؛ شماره نسخه:173 فرخ
خط: نستعلیق، كا: على بن هدایت الله بن نصير الملک علی آبادی، تا: ربيع الأول 1313ق، کاغذ فستقی؛ جلد: تیماج خرمایی، 763گ، 21 سطر (12/5 ×25)، اندازه: 31×20سم [ف: 19)
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2283
آغاز: بصره و بغداد ورقه و موصل و دیار بکر را متصرف بودند؛ انجام اعمال آنها در جلد سیم انشاء الله تعالی مذکور خواهد شد. جلد سوم، شامل قسمتی از باب چهلم تا پایان باب پنجاه و یکم؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا، در اصل از ص 1 تا 118 [ف:6-237]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2284
آغاز: دوستی آغا سلیمان خواجه با سیاوش پاشای صدر اعظم طولی نکشید؛ انجام: تاریخ عثمانی را بحوادث و تقديرات اروپا ثابت مینماید.
جلد چهارم از آغاز باب پنجاه و دویم تا پایان باب ششم؛ خط: نسخ تعليق، بی کا، بی تا، از صحیفه 1 تا 55 را در اصل شماره گذاشته اند و سپس از صحیفه 100 تا 155 را اشتباه از 104 تا 159 و از ص 156 تا 163 را از 60 تا 67 و از ص 164 تا 219 را از 167 تا 222 و از ص 274 تا 425 را از 277 تا 428 و از 426 تا 660 را از 428 تا 662 شماره گذاشته اند، گاهی یادداشت هایی از جانب مترجم در حاشیه نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی آسمانی رنگ، جلد: میشن سیاه، 660ص، 21 سطر، اندازه: 21×33/5 سم [ف: 6-238]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2285/2
آغاز: عبدالحمید آخرین پسر احمد سیم وقتی که به تخت سلطنت جلوس کرد؛ انجام: ليكن به نظر من چنان می آید که به حالت سکرات یک دولت بزرگی حاضر و ناظریم خداوند متعال صلح عمومی را برهم نزند خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، در پایان نسخه نوشته شده: «تمام شد تاریخ هانری ماتیه چاکر بی مقدار زکی»، یادداشت هایی از جانب مترجم در حاشیه نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی آسمانی رنگ، جلد: میشن عنابی، 89 ص (908-996)، 21 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 6- 239]
←تاریخ دولت علیه عثمانی ← تاریخ عثمانی (ترجمه)
← تاریخ دیار بکر ← تاریخ سلاطین ترکمان
tārīx-e zo-l-qarnayn = tārīx-nāme-ye xāqān = r.-ye sāheb-qerānī
خاوری شیرازی، فضل الله بن عبد النبي، 1190-1267 قمری
xāvarī šīrāzī, fazl-ol-lāh ebn-e ‘abd-on-nabī (1776 1851)
تاریخ تأليف: 6 ربيع الثانی 1249 و 13 ربیع الثانی 1263ق نویسنده که در ابتداء متولی شاهچراغ بوده و در این شغل عمر می گذرانده ولی بعد به خدمت فتحعلی شاه قاجار می رسد و به منشی گری او برگزیده می شود. روزی فتحعلی شاه به او می گوید از تو تاریخی خواهم که وقایع ایام حکومت من در آن مضبوط باشد بدون حشو و زواید یا عبارت پردازی های سست و بارد. پس او این امر را می شنود و در پی نگارش این تاریخ می رود و آن را در دو جلد و یک «خاتمه» می پردازد: جلد 1. در وقایع قرن اول از دولت ابد مدت خسروانی موسوم به «نامه خاقان»؛ جلد 2. در ایراد اوضاع قرن ثانی از شوکت جاوید مبانی موسوم به «رساله صاحبقرانی»؛ خاتمه: در ذکر شمائل و مآثر و تعداد اولاد امجاد و نبایر و نتایج حضرت صاحبقرانی. (عبدالله انوار)
آغاز: جلد 1: فتح الباب نامه خاقانی و فصل الخطاب رساله صاحب قرانی سپاس افزون از قیاس شاهنشاهی راست که ساعات فتح المناجات خداوندیش بری از حوادث زوال است.
ص: 648
جلد 2: عنوان رساله صاحب قران حمد خداوند ذوالجلال است جل شانه که فرمان خلافت سلاطین صاحب قران را به طغرای غرای التفات بی کران موشح داشت ... آغاز خاتمه: روزنامچه همایون: خاتمه هر کلام صد ملک علامی است که سلطنتش را بدایتی نیست و مملکتش را نهایتی
انجام: 1: شکر مرخدای را که جلد اول این روزنامه همایون که مسمی به نامه خاقان و حاکم بر جميع وقایع یک قرن از دولت جاوید ارکان است ... به انجام رسید و این گوهر آبدار آویزه گوش مشممان روزگار گردید. امید چنانکه .. وقایع قرن ثانی نیز به آسانی بر ورق تحریر کشیده آید و بر رای مشکل پسند شهریار جهان پسندیده گردد تحرير في پنج شنبه ششم شهر ربيع الثانی 1249 (نسخه مهدوی نوشته سه شنبه 8 ذوق 1252 در تهران). انجام 2: نسخه مهدوی: این بنده مدحت گزار بعد از اوقات آن خسرو عالی تبار ... به ... اصفهان شتافتیم هفت ماهه وقايع هذه السنة يونت ئیل یا در آن دیار ... شرح دارم و این روزنامه با شرح و بسط را در روزگار بیاد گار نهادم. انجام 2: نسخه مجلس: و خارستان روزگار را از آبیاری ابر همت سرشار رشک گلستان ارم گردانید ... قصيده طريقت ملک جاوید بعون الله و توفيقه به اتمام رسیدن این کتاب
[استوری 337/1 و 1285؛ فارس نامه ناصری 40/2 ؛ منتظم ناصری 112/3 ؛ مهدوی ش 244 اصل و ناتمام (نشریه 65/2 )؛ فهرست نیکولسون ص 116 ش 12H) 11 مورخ 10 شعبان 1257 و اصل و دارای دو جلد و خاتمه)؛ فهرست ریو 292/1 ش .1361Or نزدیک 1855 دارای تنها خاتمه؛ دانشگاه لنینگراد 1164 ص 4 فهرست رماسکویچ؛ فهرست طاهر جانوف ص 201 همان ش 1164 در دو جلد و خاتمه ج 1 نامه خاقان (1-137) تاریخ 1241-249 ج 2 رساله صاحب قران (138) تاریخ 1242؛ بریگل 952؛ فهرستواره منزوی 864/2 و 911/2 ، الذریعه 44/10 «ذوالقرنین»، همانجا 288/9 «دیوان خاوری» ؛ اعلام 768/1 خاوری شیرازی؛ نسخه های منزوی 4242/6 (10 نسخه)؛ مشترک پاکستان 1468/11 ؛ دنا 706/2 ]
1. تهران: ملک؛ شماره نسخه:4302
آغاز و انجام: برابر جلد اول در 3 مجلد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1262ق، جان شیراز؛ با وقف نامه او در ص 1 با تولیت میرزا آقا بابای راز ذهبي در جمادی الاول 1262؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 438گ، 23 سطر، اندازه: 21/3 × 30/7سم [ف: 2-389]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:283-عکس
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-54]
2. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:244
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ ناتمام (نشريه: 2-65]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3733-ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-234]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3208
آغاز و انجام: برابر جلد 2
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ کاغذ: فرنگی
برنگی شکری، جلد: پلاستیک مقوادار به رنگ سبز تیره، 20 سطر، اندازه: 36×23سم [ف: 10-788)
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2241
آغاز: برابر جلد 1، انجام دهم اللهوردی خان یازدهم ذوالفقار خان دوازدهم بهرام خان
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 222، 30سطر (24813)، اندازه: 34621سم [ف: 5-364]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2644 آغاز: برابر جلد 1؛ انجام: امامقلی خان دهم اللهوریردی خان خان یازدهم ذوالفقار خان دوازدهم بهرام خان از صفحه یک تا 266 جلد اول و از 267 تا 453 جلد دوم؛ خط : نسخ، بی کا، تا: 1255ق؛ مجدول، با نسخه خط مصنف مقابله شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشي با ترنج و نیم ترنج، 227گ، 27 سطر (12/5 × 20/5 )، اندازه: 31×21سم [ف: 6-205]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1771
آغاز: برابر جلد 1؛ انجام: شاید شنود یا رو بیاید بهوا*** زن نای تو در راه صبا ای نائی خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، جان شیراز، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی با ترنج و نیم ترنج، 443گ، 23سطر (21611)، اندازه: 21/5 × 30/5 سم [ف: 4-229]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5519/2
شرح نسب و حسب و شمایل و اولاد فتح علی شاه؛ خط: نسخ، كان ابن ملا محمد مهدی آقا بابا شهمیرزادی، تا: 1266ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره، 98گ (23-120ر)، 19 سطر (14×7)، اندازه: 21×14سم [ف: 16-27]
8. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:703
آغاز: بسمله خاتمه هر کلام حمد ملک غلامیست که سلطنتش را بدایتی نیست و مملکتش را نهایتی نه بنبوت حقه را بخاتمیت جناب خاتم پیغمبران ختم ساخت و از ظهور شاهنشاهی عادل و ظل اللهی باذل بختم سلطنت پرداخت لمؤلفه. محمد شه نبیره خسرو دوران که میباشد *** فلک طیش و ملک جیش و قضا حكم و قدر فرمان اما بعد چنین گوید بنده احقر فضل الله الحسيني الشيرازی متخلص بخاوری که از قرار یکه بكرات در روزنامچه دولت روز افزون تحریر یافته این بنده ... بر حسب امر صاحبقران ... مأمور بود که خاتمه بر آن روزنامچه همایون افزاید و این کتاب مستطاب را بذکر ... ایام دولت شاهنشاه مغفرت مرار نورالله مضجعه آراید؛ انجام: حسینقلی خان ... اکنون نیز در دارالخلافه طهران مقیم است و سبب افراط در استعمال شراب
ص: 649
ناب پیوسته سقيم اللهم اصلح اموره چهارم محمد کاظم خان پنجم فضلعلی خان مردی صاحب ذوق ... دوازدهم بهرام خان. تم الكتاب في شهر رجب سنه 1291.
خط: نستعلیق عالی، بی کا، تا: رجب 1291ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح کتیبه ای مذهب منقش کاغذ: فرنگی کبود رنگ، جلد: مقوای روکش چرم سرمه ای، 190ص، 14 سطر، اندازه: 13/7×3 /20سم [ سلطنتی ف: 5-352]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3207
آغاز: برابر
جلد 1؛ انجام: به انجام رسید و این گوهر آبدار ... تا اینجا صورت خط مؤلف طاب ثراه بود و این نسخه از کتابی که بخط خود مؤلف مرحوم مبرور ... میرزا فضل الله خاوری بود استنساخ شد و در شهر ذي حجة الحرام سنه 1325 يکهزار 1325 اختتام یافت اللهم اجعل عواقب امورنا خيرا بمحمد و آله الأطهار خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1325ق؛ درباره این کتاب شرحی به تاریخ 1326 به خط عناية الله دست غیب نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی زرد، جلد: تیماج قرمز، 398، 20 سطر، اندازه: 36×22/5 سم [ف: 10-788]
10. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:722
آغاز: برابر جلد 1؛ انجام: گفتار در خاتمه کار شاهنشاه صاحبقران و رحلت آنحضرت در دارالسلطنه اصفهان ... روز پنج شنبه نوزدهم شهر جمادی الثانی سنه يكهزار و دویست و پنجاه مطابق با سال نكبت مأل يونت ئیل سه ساعت بغروب مانده در عمارت قزل اوطاق هفت دست سعادت آباد واقعه در خارج شهر اصفهان از جامه خواب استراحت برخاست و پس از صرف غذای شوربا و ادای فریضه بدرگاه ایزد بیهمتا تا بجهت اطمینان خلق بسرا پرده همایون خرامید قامت قيامت علامت را بجامه خلافت بیاراست در هنگامیکه ایستاده بند قبا را می بست ضعفی بر مزاج همایونش مستولی گشته بی اختیار بر زمین نشست آغا بهرام قراباغی را که یکی از خواجه سرایان محرم بود طلب کرد و از فرط ضعف و بیحالی باو تكيه فرمود و نفسی چند گسیخته کشیده و طایر روح پر فتوحش بر شاخسار درخت طوبی آشیان نمود ... تاریخ تولدی که در صدر كتاب ذکر شده فرمایشی است و اعتباری ندارد مدت سلطنتش سی و هفت سال و نیم شمسی و عمر مبارک آن حضرت هفتاد سال بود ... این بنده مدحت گزار بعد از وفات بجهات بی شمار قدرت همراهی با اردو را نیافتم ... بدار السلطنه اصفهان شتافتم و هفت ماهه وقايع هذه السنة يونت ئیل را در آن دیار شرح دادم و این روزنامچه با شرح و بسط را در روزگار بیاد گار نهادم تحریرة في التاريخ يوم الاثنين پانزدهم شهر رجب المرجب سنه خمسین و ماتان بعد الألف. تمت تمام شد.
خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ با امضای سیدعلی مستوفی، محمدرضا الحسینی، حسین بن هدایت الله؛ یادداشتی بدین شرح: این کتاب از اول تا آخر خانده شد ابتدا ز عراق شد بروجرد و توسرکان تا مراجعت سلطنت آباد فرمودند در شب بیست و هفتم شهر صفر المظفر سنه 1310 لوی ئیل در حضور مبارک حضرت اقدس شهریاری فاطمه سلطان كتابخوان باتمام رساند»، مجدول مذهب، کمند کشی، یک سرلوح؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ با ترنج، 440، 25 سطر، اندازه: 33×27/2 سم [ف: 5-347]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17763
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 35/3×21/7 سم [رایانه]
←تاریخ ذهبی ← تاریخ الاسلام و طبقات مشاهير الأعلام
tārīx-e rāje-hā-ye hendī
علی ابراهیم خان،-1208 قمری
‘alī ebrāhīm xãn (-1794)
مؤلف در این رساله بخشی از تاریخ راجه های هند را برای کورنر جنرل چارسی ارل کارن باجی راو، جمع آوری نموده و از حکمرانی ساموجی از قوم هوسله وباجی راد شروع و راجه های بعد از وی را ذکر نموده است.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2051/4 - 11/151
آغاز: الحمد لله على نعمائه و الصلاة على نبيه و اوصيائه این وقائع بدائع، بدائع آثار عبرت نامه اولی ... که در عهد حكومت امیر والاجاه فلک بارگاه مرکز دائره اقبال نکو خواه؛ انجام: اگر چشم حقیقت بین گشاده و آئینه انصاف از ظلمت ... این نکته روشن تر از آفتاب است که چرخ ستیزه کام به جرم بد اندیشی اولاد
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، 56گ، 13-12 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-692]
tārīx-e rāšed
ملطيوی، محمد بن مصطفی
malatyavī, mohammad ebn-e mostafā
ثالث) تاریخی بسیار مفصل به زبان ترکی که به دستور سلطان احمد بن محمد غازی (سلطان احمد سوم / ثالث) در تاریخ پادشاهان عثمانی از 1071 تا 1134ق نگاشته است. مؤلف در پایان، فصلی مختصر نیز در احوالات خود دارد. به جز نسخه ای که از آن در موزه بریتانیا به شماره 23585 .Add موجود است.
چاپ: نخستین بار در سه جلد به سال 1153ق در قسطنطنیه و سپس در 1282 ق در همانجا (استانبول) و این بار در پنج جلد
چاپ شده است.
ص: 650
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8157
آغاز: بسمله حمد اول مبدع کارگاه ایجاد و تکوین جنابنه که متتبعان صفحات تواریخ و ازمان وقوف زمان ازل عنوان وجودنده حیران و متصفحات طبقات حوادث و اکوان ... اما بعد، بو پی سپر منزل رسان مناهج و مراشد ابو المكارم محمد المدعو براشد لنک و لوک وادی عریض البوادی نظم و انشایه؛ انجام: بو عبد فقیر کبی پخه بیچارگان بیسیر و سامانی مکار مبذوله لریله پی در پی مسروز و شادکام ایلیه. امین. [رقم:] تمت.
خط: نسخ ترکی، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول، با سرلوح مذهب، مصحح، محشی با علامت «ط» و «5»، با علامت «بلغ»، نسخه در برگ 275ر به پایان کتاب اول (جلد اول) می رسد و پس از دو صفحه سفید، کتاب دوم شروع می شود. در برگ 484پ کتاب دوم پایان می یابد و از برگ 486پ پس از سه صفحه سفید، کتاب سوم آغاز می شود. اوراق 534 تا 543 وارونه صحافی شده؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج آبی، 573گ، 27 سطر، اندازه: 19/3 × 30/7سم [ف: 27/1 -285]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5917
آغاز: این خامه مهمساز سر مصلحت اول *** مدحتگر کارخانه منقبت اول. نحن نقص احسن القصص؛ انجام: و بوعبد فقیر کی ... مکارم مبذوله ایله پی در پی مسرور و شادکام ایله آمین
در فهرست از حسن بن راشد دانسته شده، از آغاز کتاب دوم را دارد؛ خط: نسخ بشيوه ترکی، بی کا، تا: قرن 12؛ دارای یک سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: ترکی، جلد: گالینگور عنابی، 994ص، 28 سطر، اندازه: 718 30سم [ف: 17-305]
tārīx-e rāqem = tārīx-e rāqemī = tārīx-e seyyed rāqem
= tavārīx-e mīr seyyed-e = tārīx-nāme-ye rāqem rāqemī
راقم سمرقندی، میر شرف الدین شریف بن نورالدین، ق12 قمری
rāqem-e samarqandī, mīr šaraf-od-dīn šarīf ebn-e nūr od-din (-18c)
تاريخ تأليف: 1113ق این کتاب تاریخ کوتاهی است در شرح رویدادهای تاریخی پادشاهان شیبانی و خانان ازبک ماوراء النهر و شرح جنگهای آنان با تیموریان و صفویان و نیز تاریخ درگذشت بسیاری از دانشمندان، ادیبان، شاعران، امیران، وزیران، پادشاهان و دیگر نامداران ایران و ماوراء النهر به ترتیب سال با شرح کوتاه احوال هر یک از آنان. در آن شرح رویدادها از تولد امیر تیمور (736ق) تا شاهی عبدالعزيز بن ندر محمد خان از جانیان استراخان بخارا در سال 1054 گزارش شده است. مشابهت فراوان میان این اثر و تاریخ ترکستان محمد امین بخارایی سبب گردیده که برخی پژوهشگران گمان برند که یکی از این دو کتاب مطالبش را از دیگری گرفته است. این کتاب به نام تاریخ راقمی و تاریخ نامه راقم و تواریخ میر سید شریف راقم و تاریخ تیمور و چنگیز میر شریف راقم و تاریخ نامه کثیره هم خوانده می شود. آغاز: بر ضمایر ارباب دانش و خاطر اصحاب بینش واضح و لايح است که در تواريخ حوادثات ایام علمای عظام و فضلای کرام لئالی نظم و جواهر نثر وانموده اند انجام: رفت یوسف زبده يعقوب تارخی تأليف تاریخ نامه راقم تاریخ: هزار و صد گذشته سیزده هم *** ز سال هجرت سلطان عالم / بنوک خامه اش راقم رقم کرد *** تواریخ چنین خوب و مکرم. انجام 2: که در عالم فقر و فنا غم را براحتی و الم را..
چاپ: تاشکند، 1332ق، در حاشیه «تحفة الاحباب في تذكرة الاصحاب» قاری رحمت الله واضح بخارایی، چاپ سنگی
[فهرستواره منزوی 864/2 ]
1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 122 - ب
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف
تیماج آبی، 228گ، 15 سطر (17×8)، اندازه: 27/5×15/5 سم [ف: 1-65]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7912/1
خط: نستعلیق، کا: میرزا ابوالحسن قورتی، تا: جمعه 22 ذیقعده 1308ق، جان کابل؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 15 سطر (7×13/5)، اندازه: 20×11/5 سم [ف: 16-734]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5174/2 ف
نسخه اصل: چاپ سنگی طاشكند؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالمنان حاجی بن عبدالوهاب، تا: 1332ق [فيلمها ف: 3-140]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14429
آغاز: ناله و زاری خطاب آمد ز چرخ *** کای خداوندان جاه الاعتبار. و ابن یمین نیز در فوت سلطان گوید: چون گذشت از سال هجرت هفتصد با سی و شش *** وز ربيع الآخرين هم سیزده بگذشته بود، انجام: تاریخ وفات حضرت عالم شیخ عزیزان قدس سره قدوه علمای زمان مرجع مشایخ اهل عرفان ... شهاب الدين سهروردی صدیقی قدس سرهما تمت. از وقایع سال 736 (سال فوت سلطان ابوسعید) تا وقایع سال 1045؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ بی کا، بی تا؛ مجدول زرین؛ جلد: مقوایی قهوه ای، عطف گالینگور قهوه ای، 250گ، 13 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 38-567]
ص: 651
← تاریخ راقمی ← تاریخ راقم
tārīx-e rāh-āhan
بارن نرمان، ق13 قمری
baron norman (-19c)
مترجم: میرزا هارتون مترجم ق13 قمری ترجمه ای است از میرزا هارتون مترجم از کتاب:
Historique des chemins de fer, application de chemins de fer
از بارون نورمان مهندس مخصوص دولت ایران.
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 41 - ب
آغاز: تاریخ مخترعات راه آهن مشعر است بر تتبعات طرق و شوارعی که راه آهن کار کرده میشود؛ انجام: فارسی: خوشوقتی و خورسندی داریم در نسخه ما متن فرانسه و ترجمه فارسی هر دو هست و نقشه هم دارد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1296ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل قرمز، 14 سطر (23×14)، اندازه: 32/5×20سم [ف: 1-66]
← تاریخ رستم ← داستانهای شاهنامه
tarix-e rostam xan va asr-eu
بیجن، ق 12 قمری
bījan (-18c)
تاريخ تأليف: 17 ربیع الاول 1181ق تاریخ صفوی خان؛ به نام رستم خان پسر قراخان و پسرش سلیمان زمان سپهسالار و بیگلر بیگی آذربایجان، از آنچه بیجن بیژن) از زبان خان شنیده بود. در 3 «فصل» و «خاتمه». بیجن گویا همان نگارنده «تاریخ شاه اسماعیل» باشد.
[دنا 706/2 ؛ استوری 318/1 و 304 و 1279؛ فهرستواره منزوی 865/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3927-ف
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، موزه بریتانیا .7655Add؛ در ص ع عبارت «کتاب جلوس شاه صفی» و نام «محمد رحیم بک» با تاریخ 4 رمضان 1188 و تاریخ 7 ذیقعده 1188، همچنین عبارت «آقاجعفر خراسانی خانه اش به شماعی خانه حضرت پیوسته» و «سپه سالاری رستم خان 17 شعبان 1040 و شهادت او 1051» [فيلمها ف: 2-283]
tārīx-ur rusul wa-l mulūk
طبری، محمد بن جریر، 224؟ -310 قمری
tabarī, mohammad ebn-e jarīr (840-923)
نمونه: ثم دخئت سنة ثلث و ثلثين في هذه السنة كانت عزاه معاویه حصن المراء من ارض الروم بناحيه ملطبة و فيها كانت غزاه عبدالله بن سعد. چاپ: قاهره، دار المعارف، 1960، اعاد نشره: محمد ابوالفضل ابراهیم،
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5503ف
آغاز: بسمله ذكر قصة صاحب شعیا مین ملوک بنی اسرائیل و سنحاريب ... ذکر من كان على ثغر العرب من ملوک الحيرة عمر بن هند ... يتلوه في الذي بعد ذكر نسب رسول الله و ذكر بعض اخبار آبائه و اجداده با عبارت» قال أبو جعفر در جای جای آن؛ بی کا، بی تا
[فیلمها ف: 3-163]
← تاریخ رشیدی ← تاریخ محمدی
tārīx-e rashidi (t.)
گورکان، محمد حیدر بن محمد، 905-958 قمری
gūrkān, mohammad heydar ebn-e mohammad (1500 1551)
مترجم: سر تیپ ، میرزا احمد خان -1315 قمری
اهدا به: عبدالرشید خان پسر ابوالفتح سلطان سعید خان تاریخ مغولستان و کاشغر است از روزگار تغلق تیمور (748 764ق) تا بابر (933-937ق). در اصل «بابرنامه» است که آن را تحریر تازه کرده و بر آن افزوده. زندگی نامه دانشمندان و سرایندگان و موسیقیدانان و مذهبان را نیز دارد. بر اساس آنچه در آغاز نسخه شماره 8043 مجلس شورا آمده اصل این کتاب به فارسی و بعضا ترکی بوده که توسط مستر الیاس با همکاری مستر راس به انگلیسی ترجمه و منتشر شده و به جهت کمی نسخه، مجددا با دستور ظل السلطان توسط میرزا احمد خان سرتیپ از انگلیسی به فارسی ترجمه می شود. نسخه های داخل ایران اکثرا ترجمه از انگلیسی است. آغاز: دیباچه مترجم: بسمله و به نستعين بعد الحمد و الصلوة، این کتاب مستطاب ابتدا به لسان فارسی و ترکی نگاشته شده بواسطه مرور دهور نسخه آن بکلی در صفحات ایران و ترکستان معدوم و مفقود الاثر می شود. سپس از روی یک نسخه که در کتاب خانه دولتی انگلیس ضبط بود مستر الیاس، جنرال قونسول دولت معظم اليها، مقيم خراسان و سیستان از دولت متبوعه خود تحصیل اجازه نموده به معاونت و دستیاری مستر دنیزن راس که از دانشمندان معروف است آن را از زبان فارسی بزبان انگلیسی ترجمه می نماید و در سال 1895 میلادی بحليه طبع میرسد.
ص: 652
چون تحصیل نسخه فارسی غیر ممکن بود لهذا بر حسب امر وارده سنیه بندگان حضرت مستطاب اشرف اسعد امجد ارفع والا شاهنشاه زاده اعظم افخم «ظل السلطان» روحنا فداه، این چاکر بی مقدار میرزا احمد خان سرتیپ، مترجم مخصوص سرکاری که از خانزادان آستان ملایک پاسبان است با عدم لیاقت و قابلیت، اقدام به ترجمه و تالیف نسخه انگلیسی نموده به لسان ساده فارسی نگارش کرد ترجمه متن: پس از حمد و ستایش حضرت رب العزه، بر رای منیر ارباب خرد و دانش مخفی و پوشیده نیست که یکی از علوم مهمه که تحصيل آن برای بنی نوع انسان فرض و لازمست همانا علم شریف تاریخ می باشد ... لهذا این اقل عباد الله محمد حیدر ابن محمد کورکان با قلت دانش و ... آغاز در فهرستواره منزوی: افتتاح تاریخ جهانداری و ابتدای نامه ظفر و بختیاری ... انجام: ترجمه متن: مولانا یوسف، خطیب کشمیر بملاحظه آنکه این مرتبه دوم بود که برای ما در کشمیر فتح و ظفر دست داده بود «فتح مکرر» را تاریخ این واقعه دانست. از خوانندگان محترم ملتمسیم که از نواقص و خطاهای مسطوره غمض عین فرموده بر نگارنده خورده نگیرند. تمت.
چاپ: تاریخ رشیدی، محمد حیدر میرزا دوغلات، تصحیح دکتر عباسقلی غفاری فرد، میراث مکتوب، چاپ اول، 1384، 1080ص
[فهرستواره منزوی 865/2 ؛ استوری 274/1 و 1273؛ دنا 707/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8673
از میانه کتاب، نخستین عنوان «ذکر ملاقات سلطان سعید خان با منصورخان بار دویم» بازیسین عنوان «ذکر توجه مؤلف کتاب از تبت به جانب بدخشان» در میانه آمده (13ب) «فرار نمودن پدرم محمد حسین گور كان انارالله برهانه از پیش شاهی بی خان به خراسان و تذکره چند» سرگذشت هنرمندان را دارد همانها که محمد شفیع در مجله مدرسه خاوری چاپ کرده است و میان برگهای 15 و 16 هم افتاده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: بخارایی، فاقد جلد، 34گ، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 12/5 × 20/5سم [ف: 17-191]
2. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب
گرکانی؛ شماره نسخه:33
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ قطع: ربعی[ نشریه: 5-620]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3218-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-102]
3. تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه: 43عکسی
جزء سوم کتاب، شامل گروهی از عرفا، ادبا، امرا و کلماتی از
آنان؛ كا: بهاء الدين، تا: 1272ق؛ 56گ [جنگ: 1-446]
4. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:909
آغاز: برابر؛ انجام: فراونه به لغت قدیم مغول به معنای تیرانداز است و بمعنی شکم پرست هم آمده از توجيهات مهمه آنکه این طایفه هم اکنون وجود دارند
خط: نسخ، كا: عنایت الله اصفهانی، تا: سه شنبه 29 شعبان 1322ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 435ص، 21سطر (20×13)، اندازه: 28×21سم [ف: 45]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8043/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: سید احمد چالشتری، تا: پنج شنبه 17 ذیقعده 1345ق، مطابق با 28 برج ثور توشقان ئیل؛ ترجمه حاضر از روی ترجمه انگلیسی راس انجام شده که شرح آن را در «آغاز» نقل شده. پس از دیباچه مترجم، فهرست مندرجات آمده و پس از آن ترجمه مقدمه انگلیسی را در حدود پنجاه برگ است و ارزش دارد که جدا نشر نشود. پس از آن، از برگ 58 تا 220 ترجمه فارسی متن از روی ترجمه انگلیسی است. بخش آخر، ترجمه لاحقه ای است از «راجرز»، دارای رکابه، در حواشی مطالبی با عنوان «مترجم گوید» آمده که به نظر می رسد آنها را بعدا افزوده است و این شاید نشانگر این باشد که نسخه در محیطی کتابت شده که مترجم نیز در آن حضور داشته و می توانسته بعد این حواشی را بنگارد. نام کتاب در برگ دوم به خط همان کاتب چنین است: «مجلد تاریخ رشیدی در تعریف احوال مغولان آسیای وسطی»؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه ای مخمل به رنگ بنفش سیر، 21 سطر، اندازه: 27/2×20/4 سم [ف: 27/1-84]
tārīx-e razavī
میر عوض بن یوسف خان بن احمد، ق 11 قمری
mīr-'avaz ebn-e yūsof xān ebn-e ahmad (-170)
تاریخ خاندان خود اوست به ترتیب سنواتی. نگارنده در دیباچه بلند خود آغاز می کند از زایش میرزا یوسف خان در 130 ق در مشهد خراسان، و این که در 32 (چنین در 968ق (چنین) پدرش میرزا احمد درمی گذرد. در این هنگام زیستن وی در مشهد دشوار شده به قصبه «اخلوبد» (اخلوبد، دهی ست در راه مشهد - قوچان. معین) پناه می برد، دلتنگی رفع نشده به سفر هندوستان می پردازد و در ملتان که آن روز در حکومت قاسم خان نیشاپوری بود فرود می آید. در 12 شعبان 968ق به قريب دارالخلافه می رسد. اکبر به پیشواز او می فرستد و از آنجا فتوحات میرزا یوسف آغاز می گردد. نام نگارنده که تبار خود را به موسی مبرقع و حضرت جواد می رساند، در دیباچه آمده است. همانجا دو بار از کتاب به «شکرف نامه» تعبیر می کند ولی خود آن را صراحتا «تاریخ رضوی» می نامد. در ص 676 از درویش محمد امن آبادی (نک: قامع الأمراض؛ طب اورنگی
ص: 653
شاهی، مشترک 622/1 ) یاد می کند که کتاب «مفتاح الحكمت» (مشترک 740/1 ) را سروده به وی داه است. در ص 464 آمده: « دفتر دوم از تاریخ رضوی در ذکر احوال خير مآل نواب صف شکن خان می پردازیم» و اینجا سفارش پدرش را به نگارش «تایخ رضوی» یاد می کند.
آغاز: تاريخ رضوی. بسمله. وله الكبرياء في السماوات و الارض و هو العزيز الحكيم. ابیات: لله الحمد قبل كل کلام به صفات الجلال و الاكرام - حمد او تاج تارک هر سخن است ... (88 سطر بعد): قطعه. سپهر دانش و بینش یگانه اكبر شاه - که همچو صبح بروی جهان گشاده جبین شهی که دیده ز آموزگار دل تعليم -شهی که یافتم از مرشد خرد تلقين. اما بعد، مؤلف این اصول و مصنف این فصول ... میر عوض بن میرزا یوسف خان بن میرزا احمد بن میرزا بیگ.
انجام: در این وقت ساجده ماجده قبله و کعبه بیگم آنچه خانم بدیدن راقم تشرف ارزانی فرمودند و بگونه مهربانی و عنایت مراسم طبابت به تقدیم رسانیدند، از آزار و بیماری بنده بسیار دلگیر شدند و در باب طلب حکیم تاکید فرمودند لهذا معتمد نور محمد را روز پنج شنبه برای آوردن حکیم کدا کمبلاسکی جیم فرستاد.
[ دنا 707/2 ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:2055- عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه از زایش میرزا یوسف خان و مرگ پدرش و کوچ او به هندوستان آغاز می شود و به جنگ های دارا شکوه و غره محرم 1069ق و بیماری نگارنده می رسد، و بی انجامه ای به پایان می رسد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ چند صفحه پایانی با دستی لرزان نوشته شده، با خط خوردگیها که می تواند نسخه به خامه نگارنده و از روزهای واپسین او باشد، یادداشت هایی از 1153 و غره رجب 1229ق؛ 698ص (1-698)، 22سطر(12×21/5)، اندازه: 21×30سم [ عکسی ف: 1-57]
tārīx-e raffati
افشار، يوسف بن خداداد، ق14 قمری
afšār, yūsof ebn-e xodādād (-20c)
تاریخ و جغرافیای مختصر جهان است با انشایی زیبا و روان در 14 «باب» که هر باب به اقتضای مقام دارای چند فصل است با تطبيق تواریخ هجری قمری با تواریخ میلادی، و به سال 1320 بدان اشتغال داشته است. فهرست ابواب کتاب: 1. حکمت عملیه و سیاست مدنيه و اندرز پادشاهان ایران؛ 2. جغرافيا و شناسائی سطح کره زمین؛ 3. حالات پادشاهان ایران؛ 4. ذکر ممالک فرنگ؛ 5. اسامی ملوک و رؤساء تمام کره زمین؛ 6. حالات
سکندر و سایر قیاصر روم؛ 7. حالات بعضی از مردان کاردان جهان؛ 8 شرح اکشاف ینگی دنیا؛ 9. حوادث غريبه عالم؛ 10. شرح مملک ژاپون و تعریف پادشاهان آنجا؛ 11. ذكر پادشاهان ایران؛ 12. شرح حالات بعضی از نسوان بزرگ؛ 13. شرح انکشاف قطب شمال؛ 14. حالات اساتید خط اساتید خط و مکاتیب سلاطين. آغاز: حمد بیحد مالک الملکی را سزد که شاه باز بلند پرواز اندیشه بساحت فضای کبریائی او طيران نتوان نمود انجام: و با قباد ساسانی و انوشیروان معاصر بود و در پانصد و شصت و پنج وفات یافت
[فهرستواره منزوی 576/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3277
آغاز و انجام: برابر خط: نستعليق نازیبا، کاتب = مؤلف (شاید)، بی تا؛ مصحح، شخصی کتاب را خوانده و چند یادداشت در آغاز نسخه نوشته؛ جلد: تیماج قرمز، 180 گ، 18 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 9-62]
tārīx-ur raqqa 1x-u
قشیری، محمد بن سعيد، -334 قمری
qošayrī, mohammad ebn-e sa‘īd (-946)
تاریخ مختصری است از شهر رقه و کسانی که از اصحاب رسول خدا (ص) و تابعین و فقهاء و محدثین در آنجا زیسته اند، مؤلف آنها را در سه جزء جمع آوری نموده و ابو احمد محمد بن عبدالله بن احمد بن قاسم بن جامع دهان آن را از قشیری روایت نموده است.
چاپ: سورية، طبع بحماة، 1960م، نشره: طاهر النعسانی [کشف الظنون 295/1 ]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 612/1
آغاز: أخبرنا الشيخ الجليل ... الأصل بدرالدین احمد ... بن يوسف بن هبة الدين نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية (مدرسه عمریه)، دمشق 3771؛ كا: محمد بن داود، بی تا؛ با سماعی از وی، در ابتدای هر رساله نام آن و مؤلف و کسانی که از مؤلف روایت کرده اند آمده، ابتدای هر جزء از رساله اول علامت سماعی از «احمد بن محمد بن ...» که کتاب را نزد «بدرالدین ابوالقاسم عبدالرحيم بن یوسف دمشقی» به همراهی کاتب در سال 631 خوانده، و نیز صورت سماع «ابوطاهر احمد بن محمد بن احمد سلفی اصفهانی» در سال 573 در اسکندریه و نیز سماعی به سال 719 مندرج است؛ 80گ (2-81) [عکسی ف: 2-220]
ص: 654
tārīx-e rom
قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 645/1
آغاز: فصل شانزدهم جنگ دوم پونیک از 218 تا 201 (پیش از میلاد)؛ انجام: و اثر جزئی که در دولت باقی مانده بود معدوم ساخت. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1324ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 70گ، 17 سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 3-15]
tārīx-e ravābet-e beyn-e īrān va venīz
موسیو لوکو مادر کیوم برشه
tārīx-e ravābet-e beyn-e īrān va venīz
مترجم: ریشار خان ، یوسف 1868-1935 میلادی این کتاب ترجمه تاریخ و روابط بین ایران و ونیز است که از زبان ایتالیایی به توسط دکتر کاستالدى به زبان فرانسه ترجمه شده و ریشارد خان مؤدب الملک آن را جهت مظفرالدین شاه قاجار در سفر فرنگستان در شهر ونیز به سال 1902 میلادی به زبان فارسی ترجمه نموده است که محتوی مطالب تاریخی و روابط بین دولت ایران و ونیز است در زمان سلطان اوزون حسن آق قوانلو تا انقراض سلسله صفویه.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:814
آغاز: بسمله، در سنه 1902 موقع تشریف فرمائی اعليحضرت ... مظفرالدین شاه بشهر ونیز در قصر (وژها ) و در قصر ( سن ماز) و نظر بالتفات و افتخار نسبت باین جانب فرمودند که کتاب مسيو (لوکو مادر کیوم برشه) مصنف که مشتمل بر روابط سلاطين قدیم ایران و جمهوری ونیز است برای اعليحضرت همایونی ترجمه نمایم ... فصل اول. اسم مملکت ایران در عهد خلفا 1258-652 تقریبا معدوم شده بود و بعد مدتی هم بتصرف اعراب و مغولها و تاتار و ترکمانها افتاد و در مائه پانزدهم عیسوی اوزون حسن نامی مملکت اجدادی کیانیان و ساسانیان را دو مرتبه باسم ایرانی خود پایدار نمود؛ انجام: اهالی ونیز همیشه در ایران محترم بودند بهمان قسم که ایرانیها در ونیز محترم و معزز هستند. شهر میلان 3 مارس 1904. مترجم دکتر (كاستالدى) قنسول اعليحضرت اقدس شهریاری نویسنده میر مجتبی.
خط: نستعلیق خوش، كا: میر مجتبی، تا: اوایل قرن 14؛ مجدول زرین، سرلوح مذهب منقش مرصع، در صفحات 42 و 44 عکس دو نامه از شاه سلطان حسین به فرمانفرمای ونیز به زبان ترکی و فارسی است که حاوی الطاف و اظهار دوستی فیمابین است، در صفحات 41-43 دو عکس چاپی یکی از کاسه فیروزه ای است که سلطان اوزون حسن برای رئیس جمهوری ونیز فرستاده و دیگر از مجلس معارفه سفير فوق العاده ایران است به نام فتحی بیک که به حکم رئیس جمهور ونیز نقاش معروف ایطالیائی به نام کابریل کالاری به تاریخ پنجم مارس 1603 نقاشی کرده؛ مهر: شاه سلطان حسین صفوی «وارث ملک سلیمان جهان سلطان حسین»؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره.، جلد: مقوای روکش مخمل، 44ص، 16 سطر، اندازه: 36×22/5 سم [ف: 5-167]
tarix-e ravabet-e siyasi-ye afqanestan
فرخ، مهدی، 1265-1352 میلادی
farrox, mahdi (1265-1352)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17799
بی کا، تا: 1314ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 29/3×22/1
سم [رایانه]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه:18475
بی کا، تا: 1317ق؛ 176گ، اندازه: 18× 22/5 سم [رایانه]
tārīx-e rūsīye
ابکاریوس، اسکندر بن يعقوب،-1303 میلادی
ābkārīyās, eskandar ebn-e ya‘qūb (-1303)
مترجم: میرزا آبکار ارمنی با تصحیح محمد على متخلص به مسکین. میرزا آبکار خان مترجم که در جولاهه اصفهان دیده به دنیا می گشاید و در مدرسه الازروف مسکو زبان روسی فرا می گیرد، چون به ایران بر می گردد عهده دار ترجمه این کتاب و کتب دیگر می شود. در ترجمه این کتاب محمد على مسكين علاوه بر کتابت دست به عبارات نیز می برد و به زیبایی لفظی آنها توجه می کند منتهی از این بابت، چنانکه در کتاب نیز آمده، توفیق چندانی نمی یابد. این کتاب حاوی وضع سیاسی روسیه از سال 862 م تا 1540م است و در آن از سلاطین متعدد و شهرهای مختلف روسیه شرح مفصلی آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:146
آغاز: باب اول در ذکر بنیان طائفه روسیه از سنه 862 الى سنه 1540 اصل بنای سلطنت آنها از چند طائفه می شود که آن بمرور دهور؛ انجام: ذکر اجتماع فلر نطنیسک ذکر مطرا پلید ویلنا ذکر حالات جمعیت لیوانیا و السلام خير الحتام
جلد اول؛ خط: نستعلیق، كان محمد على مسكين، تا: 1 ذیقعده 1282ق، جان اصفهان؛ کاغذ: فرنگی فستقی لب طلایی، جلد: تیماج قهوه ای با گل و بته، 165گ، 12 سطر (15×17/5)، اندازه: 24×15سم [ف: 1-141]
ص: 655
tārīx-e rūsīye
سالاويوف، ولادیمیر سرگی یویچ، 1853-1900 میلادی
sālāvyūf, velādīmīr sergīyevīč (1853-1900)
مترجم: ماردروس ق19 میلادی زمان ترجمه: 1282ق؛ اهداء به:ناصرالدین شاه در این کتاب تاریخ روسیه از سال 862 میلادی شروع می شود و تا سال 1825 میلادی وقایع مهم آن می آید. سال شروع تاریخ زمانی است که هنوز روسیه متدین به دین مسیحی نبوده و مردم صحرانشين و بت پرست داشته است و سال 1825 میلادی زمانی است که دولت نیکلا بر روسیه حکمفرما بوده است گرچه ترجمه به وسیله مادروس خان به عمل آمده ولی عبدالرحیم افسر عبارات فارسی آنرا تصحیح کرده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1716
آغاز: هو الله تعالی شانه، دیباچه ترجمه کتاب بهیه روسیه. تاریخ دولت؛ انجام: و آن کتاب را با کمال تدقیق و تحقیق در اول قرن نوزدهم است کتاب و چاپ کرد خط: نستعلیق، کا: شاید عبدالرحیم افسر، تا: محتملا 1282ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، لب طلایی، جلد: تیماج قرمز با گل و بوته، 403گ، 16 سطر (24×11)، اندازه: 31×19سم [ف: 4-184]
tārīx-e rūsīye
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:516
خط: نستعلیق ترک، بی کا، تا: قرن 13؛ با یک رحلی بزرگ [نشریه: 2-65]
نقشه به اندازه
tārīx-e rūsīye
ظاهرا غیر همانند: 1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4340
آغاز: اجمال مطالب جلوس نیکولا ... صلح ترکمان چای، تسلط و نفوذ دولت روس در طهران. الكساندر اول اكبر اولاد ذكور امپراطور پل در 13 ماه دسامبر سنه 1825 میلادی در شهر ... فوت کرد؛ انجام: بعد از چهل سال صلح عمومی دوباره مبتلی به بلای عظیم گردید. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آبی، جلد: میشن نارنجی سیر، 286گ، 13 سطر، اندازه: 33/4×21/2 سم [ف: 80-2]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2/ 7340
آغاز: بیان مجملی از کیفیت اوضاع ممالک روسیه ... طایفه روسیه که مشهور به بنی الاصفر و مملکت ایشان؛ انجام: و طهمورث میرزا پسر او از گرجستان گریخته و روی نیاز بدرگاه شاهنشاه مظلوم نواز آوردند و خانمان چندین ساله. تاریخ مختصری است از پادشاهی روسیه با اشاره به رویدادهای آنکشور و چگونگی مداخله آنها در گرجستان؛ خط: نسخ، بی کا بیتا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سبز عطف تیماج مشکی، 5گ (12پ -16پ)، اندازه: 20/5×15سم [ف: 19-132]
٣. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:1597
آغاز: در اثنای تدارکات جنگ در یک قسمت فرنگی تغیرات بی حد نسبت به روسیه ظاهر گردیده بود و مخصوصا شخص امپراطور نیکلا طرف عداوت و تهمت های آنها واقع شده و سبب این جنگ؛ انجام: مملکت مغشوشی که استقلال خود را از دست داده و به واسطه ضعف خود اسباب دست اندازی همسایه های خود گردیده است زندگی کند. از فصل دوم تا فصل شانزدهم را در بر دارد و خود فصل شانزدهم دارای چند باب است که این نسخه تا باب نهم آن را دارد پس باب هیجدهم آن که در تاریخ عصیان لهستان است آمده که دارای هشت فصل» می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و وسط؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 345 گ، 13 سطر، اندازه: 33×20سم [ف مخ: 1-310]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11219
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 [مختصر ف: 158]
tārīx-e rūsīye barāye atfāl-e dabestān (t.)
محمود میرزا بن بهمن میرزا، ق 14 قمری
mahmūd mīrzā ben bahman mīrzā (-20c)
از: سالاويوف، ولادیمیر سرگی یویچ، ترجمه محمود میرزا فرزند بهمن میرزا به مراقبت و جمع آوری و نگارش على محمد بن محمود متخلص به طغرل و ملقب به شمس الشعرا. نگارنده کتاب را به امر ظل السلطان جمع آوری و به نگارش در آورده مشتمل بر: «مقدمه» و دو «بخش» و «متفرعات» دیگر: مقدمه: در بیان نگارش و تألیف و ترجمه کتاب؛ بخش اول: تاریخ روس برای اطفال دبستان؛ بخش دوم: شرح حل و تاریخ نیکلای اول از سنه 1825-1855م؛ متفرعات: شامل مطالب متفرقه دیگری است در تاریخ روس جهت بصیرت خواننده.
1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:947
آغاز: قوشن روس که امروز عالم را متزلزل و قانون نظام و انتظامشان اهل کره رامات و حیران دارد یکی از طوایف و قوام
ص: 656
تاجگذاران تاتاران شمالی بوده اند، انجام: و فایده از آمدن من به بلاد هند حضور تو بوده و این فایده تمام دارد مشتمل بر نظام لشکر روسیه و غیره؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ به مراقبت و نگارش علی محمد شمس الشعرا از صفحه اول تا اواسط ص
72 این کتاب برابری می کند با ص 432 تا 463 کتاب شماره 21، از اواسط صفحه 72 تا پایان کتاب وصايا و نصایا و حکایات از تاریخ روضة الصفا نقل شده؛ 129ص، 15 سطر (11×15)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 74] و [عمومی اصفهان (فرهنگ سابق): ف: 1- 352]
2. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:892
آغاز: بخش اول: تاریخ روس برای اطفال دبستان که در سال 1880 در مطبع مدرسه م كاتكوف طبع شد؛ انجام: دولت روس از چهار طرف اقدام بکار کرد یکی از طرف ایرانی یکی از طرف آسیایی مرکزی دیگری از طرف بیر و چچین دیگری از طرف قفقاز
خط: نسخ خوب، بی کا، تا: آغاز قرن 14؛ على محمد بن محمود ملقب به شمس الشعراء متخلص به طغرل؛ 787ص، 24 سطر (21×12)، اندازه: 34×21/5 سم [ف: 32]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:948
آغاز: فصل دوم فهرست مطالب ...... در اثنای تدارکات جنگ در یک قسمت فرنگی تغییرات بیحد نسبت به روسیه ظاهر گردید؛ انجام: با اینکه دائما در یک مملکت مغشوش که استقلال خود را از دست داده و به واسطه ضعف خود اسباب دست اندازی همسایه های خود گردیده است زندگی کند.
جلد دوم از ابتدای فصل دوم باب چهارم تا فصل شانزدهم و فصل شانزدهم (در آزادی دهاقین) مبوب بر نه باب است پس از پایان ابواب نه گانه باب هجدهم متضمن هشت فصل؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14، 538ص، 17 سطر، اندازه:
22×17سم [ف: 75] و [عمومی اصفهان فرهنگی سابق): [ف: 1-33]
4. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:895
آغاز: امپراطور بعد از کلمات مزبوره اظهار مینمود ما به خوبی می دانیم اجرای قوانین جدید چقدر اشکالات خواهد داشت؛ انجام: دولت روس از چهار طرف اقدام بکار کرد یکی از طرف ایران یکی از طرف آسیای مرکزی دیگری از طرف سپر و چین دیگری از طرف قفقاز از اواخر باب هفتم فصل شانزدهم شروع و تا آخر فصل اول باب بیست و سیم خاتمه پیدا می کند (مطالب از فصول و ابواب متفرق نوشته شده)؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 14؛ 312ص، 14 سطر، اندازه: 22×34/5 سم [ف: 34]
5. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:898
آغاز: اصل ولایت روس نشین یعنی وطن اصلی روسها چنان که در نقشه مملک روس دیده می شود؛ انجام: با سی هزار قشون و یکصد و بیست ارابه توپ تسلیم ژنرال روس (رد کر) گردید
بخش اول: تاریخ روس برای اطفال دبستان؛ خط: نسخ عالی، بی کا، تا: اوایل قرن 14، 628ص، 15 سطر (19613/5 )، اندازه: 21×27سم [ف: 36]
6 . اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 11420
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم مقدمه تاریخی نیکلای اول از سنه 1825 الى سنه 1800 عیسوی، باب اول فصل اول ... آلكساندر اول ارشد اولاد ذكور امپراطور پل؛ انجام: از قرار این اصول برای تنظیم وضع آینده رعایای مملوکی و نوکر و حقوق و تکالیف مالک و مملوک و فرایض ذمه رعایا نسبت بدولت و ملاکین از روی دقت قوانین مفصله تاسیس شده است. باب اول تا قسمتی از باب ششم فصل شانزدهم (آ زادی دهاقین)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14
کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 279 ص، 27 سطر (18×22/5)، اندازه: 20×25/5سم عمومی اصفهان (فرهنگ سابق):[ ف: 1-32]
7. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:946
آغاز: بسمله، اجمالی مطالب جلوی نیکلا عصيان عسکریه در سنت پطرز پورغ بظهور رسید؛ انجام: و اظهار تألف نمود خلاصه بديع وضع ها جنگ اعلان شد و اروپا بعد از چهل سال صلح عمومی دوباره مبتلا بر بلای عظیمی گردید. مشتمل بر چهار باب و هر باب دارای چند فصل است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ 322ص، 17 سطر (
9/15)، اندازه: 21×17سم [ف: 73]
8. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 11425/1
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1309ق، کاغذ: فرنگی، جلد: ساغری قرمز ضربی گل و بوته دار، 13 سطر (10×15)، اندازه: 22618سم عمومی اصفهان (فرهنگ سابق):[ في: 1-353]
به تاریخ روسیه (کاترین دوم) » تاریخ قترینه به تاریخ روسیه و احوال کاترین دوم به شرح حال کاترین دوم
tārīx-e rowzat-os safā' (mn.)
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 1/14820
بخش های اخلاقی آن گزیده شده؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: میشن مشکی، 15 سطر (متن و حاشیه)، قطع: پستی [ف: 2-119]
tārīx-e rowze-ye tāj mahal
[نسخه های منزوی 1932]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6213/2 ف
ص: 657
نسخه اصل: کتابخانه گنج بخش؛ بی کا، بی تا (فیلمها ف: 3-210)
tārīx-e rūm
در تاریخ روم است از وضع اداری و حکومت امپراطور آقسس آغاز و پس از بحث مفصل درباره سپاه روم و آداب و سنت رومیان و ذکر نام شاهان بعد از اقسس و پیدایی کانسل در حکومت رومی و جنگ های رومیان با ایرانیان و اسارت والرین امپراطور روم با ذکر طاعون و قحطی در روم کتاب بپایان می رود. ظاهرا این کتاب باید ترجمه تاریخ روم گیبون (=تنزل و خرابی دولت روم) باشد که در زمان عباس میرزا از انگلیسی به فارسی ترجمه شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1666
آغاز: بسمله در تنزل و خرابی دولت روم و آن مشتمل است بر چند فصل؛ انجام: چنانچه بعد ازین بتفصيل مرقوم خواهد شد و الله اعلم تمت جلد اول جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان محتملا تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی با ترنج و نیم ترنج، 350 گ، 16 سطر (11×21/5)، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 4-143]
tārīx-e rūm mīrzā ebrāhīm tabrīzī
تبریزی، میرزا ابراهیم
ترجمه میرزا ابراهیم تبریزی به دستور محمد شاه از روی متن انگلیسی.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3771
آغاز: فصل اول در بیان اصل و نسب رومیان و وجه تسمیه شهر روم؛ انجام: که در شهر گذشته بود به ایشان رسانیدند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: فرهاد میرزا در ذیقعده 1276؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذ ابری فرنگی، 168گ، 13 سطر، اندازه: 16/8 ×5/ 20سم [ف: 2-80 ]
tārīx-e rūm
زیرک زاده، غلامحسین
zīrak zāde, qolām-hoseyn
اصل کتاب از آلبر ماله و ژول ایزاک.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11225
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، بی تا [ مختصر ف: 126]
tārīx-e rūm va šahrīyārān-e ān marz va būm
محمد حسن میرزا مهندس، ق13 قمری
mohammad hasan mīrzā mohandes (-19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار در شرح سلاطین عثمانی که توسط حاج میرزا مهندس به نام ناصرالدین شاه در زمان محمد خان سپهسالار وزیر جنگ از فرانسه ترجمه شده است. مؤلف از پدرش محمود میرزا نام می برد.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 700
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 16 ربیع الاول 1280ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن لایی پشمی، 49گ، 15 سطر، اندازه: 17/3×11/4 سم [ف: 2-80 ]
tārīx-e rūm va qayāsere
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2272
آغاز: فهرست جلد اول از مجلدات تاریخ روم و قیاصره. عهد اول. ذکر سلاطین باستان روم و بدو تشکیل نژاد رومیان از سنه هفتصد و پنجاه و سه الی پانصد و ده قبل از میلاد مسیح عليه السلام؛ انجام: زیرا که فتح زاما هنوز جنگ ثانی رم و کرج را تمام نکرده بود بلکه فتح جهان در اینوقت آغاز مییافت. کتاب حاضر جلد اول از تاریخ قیاصره رمية الكری (ایتالیا) است با ذکر نام سلاطین باستان روم و بدو تشکیل نژاد رومیان از هفتصد و پنجاه و سه الی سال پانصد و ده قبل از میلاد مسیح که در بیست و پنج «فصل» به تفصیل آمده است؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح؛ کاغذ: فرنگی بخور رنگ، جلد: مقوای روکش مخمل گلی رنگ با ترنج، 703ص، 20 سطر، اندازه: 35/5×32سم [ف: 5-365]
← تاریخ رویان ← تاریخ طبرستان
tārīx-e rūyan
اولیاء الله آملی قرن 8 قمری
owlīyā’ lāh āmolī
به دستور شهریار ابوالمعالی فخرالدوله شاه غازی پسر زیار پسر کیخسرو اسپهبد طبرستان (761-780ق). در 763-780ق در یک «مقدمه» و ده «باب» (هشت باب ]:
1. ابتدای عنارت رویان، 2. ملوک استندار، 3. حکام بیگانه در رویان، 4. تصحيح نسب پادشاهان استندار، 5. پادشاهان گذشته، 6. پادشاهان صد سال
ص: 658
نزدیک به او، 7. باقی ملوک، 8 در ذکر واقعه مازندران. از ترجمه آلمانی و انگلیسی و فرانسوی آن یاد شده است. آغاز: بسمله و به نستعين، محامدی که محدود اوهام بشر نگردد و مدایحی که معدود افهام ارباب فکر و نظر نشود حضرت واجب الوجود على الاطلاق و مالک الملک بالاستحقاق را چاپ: تهران، 1313 شمسی، به کوشش عباس خلیلی؛ تهران،
1348 شمسی، با تحقیق و پیشگفتار منوچهر ستوده
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:4075
آغاز و انجام: برابر
در یک مقدمه و هشت باب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی آبی عطف و گوشه تیماج، 50گ، 25 سطر (22×14)، اندازه: 34×23سم [ف: 11-71]
2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:94 - ج خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ نسخه در پاریس در 1328/10/27 نزد اقبال بوده است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 72گ، 17 سطر (19×11)، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 1-67]
tārīx-e zardošt va qesmatī az zand
در مقدمه مختصری از تاریخ زندگی زردشت آمده و سپس قسمتی از زند و پازند نقل و همراه آن شرح آنها به فارسی آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:724
آغاز: بنام ایزد بخشاینده بخشایشگر مهربان، عرضه داشت اینکه چون سی سال بر پادشاهی شاه گشتاسب گذشت پیغمبری پدید آمد زراتشت نام که عرب او را ابراهیم خوانند؛ انجام: آگاه دهید انجمنیان نران و مادگان بزم امشا سفندان چه نرايشان ده اند مادعج ایشان ده. خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج یک لا، 25گ، 11 سطر (11×7)، اندازه: 15×10سم [ف: 2-229]
tārīx-e zefre
رجایی زفره ای، محمد حسن، 1310 شمسی
rajāyī zefre-ī, mohammad hasan (1931-)
مؤلف خلاصه تاریخ زفره را به ضمیمه نمونه اشعار رجاء زفرهای در 1345ش به چاپ رسانده و در کتاب حاضر مفصل تاریخ زفره و از قلم افتاده ها را آورده است. وی مطلبی درباره وضعیت جغرافیایی زفره و فرهنگ مردم آن و شرح حال عده ای از بزرگان آن دیار آورده و در پایان فهرستی از کتاب های خطی و چاپی کتابخانه خود به دست داده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9478
آغاز: زفره جزو بخش کوهپایه اصفهان و دارای هوائی سالم و آبی گواراست؛ انجام: فهرست کتابخانه دانشکده الهیات تهران که به جای شماره اول سال 8 مجله همان دانشکده منتشر شده خط: نستعلیق تحریری، کاتب =مؤلف، تا: 1345ق؛ جلد: مقوا عطف پارچه، 55 گ، 15 سطر، اندازه: 17/5 × 21/5سم [ف: 30-160]
tārīx-uz zamān wa sabab-u tafarruq-in nās fi-l buldān
كبسی، محمد بن اسماعیل، -1308 قمری
kabasī, mohammad ebn-e esmāʻīl (-1891)
سبب متفرق شدن مردم بعد از طوفان حضرت نوح (علیه السلام) در بلاد مختلف و پادشاهان حمیری، ساسانی، رومی، عربی، غربی و شرقی قبل از اسلام تا اوایل اسلام در این کتاب با ذکر اشعاری به مناسبت های مختلف جمع آوری شده، به درخواست والی و مشیر آن بلاد (یمن) محمد عزه که کتابی در این باره می خواسته و چون کتابی موجود نبوده خود به تألیف این کتاب همت گماشته و تاریخ ملک یمن را در زمان اسلام به کتاب دیگر خویش که در ایام مشیر سابق مصطفی عاصم نوشته ارجاع داده است.
[مؤلفات الزيدية 234/1 ]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:333
آغاز: الحمدلله الملك الكريم المعبود الصمد المقصود الرؤوف الرحيم المحمود الكثير الانعام الوافد الجود نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لینچی رم 3 358Ansaldi؛ خط: نسخ، كا: یحیی بن علی بن احمد (یا حميد) آنسی زیدی عدلی، تا: یک شنبه 19 رجب 1350ق؛ 142 ص [عکسی ف: 1-393]
tārīx-e zamīn
تاریخ ترجمه: رمضان 1292ق از: بر تیر، لئون، مترجم: کرمانشهانی. در تاریخ احوالات کره زمین و مشتمل بر یک «مقدمه» و دو مبحث» و «خاتمه» می باشد و هر مبحث شامل چند «فصل».
تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه:84/3
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد این رساله ای است در تاریخ احوالات زمین؛ انجام: تکميل جنس انسان را از موهبت و فيوضات خود را در او خواهد نمود به تکمیل قسمت با افتخار وی خط: شکسته نستعلیق خوب، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی حنایی و مایل به حنایی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مجدول، 80ص
ص: 659
(233ر -1312)، اندازه: 21814سم [ف: 79]
tārīx-e zendegānī-ye payāmbar-e eslām va a'emme-ye ma'sūmīn 'alay-hem-os-salām
تاريخ تأليف: 1303 تاریخ زندگانی پیامبر اسلام و ائمه معصومین است. مؤلف، در پایان زندگانی حضرت امام حسین بن علی چنین نوشته: «بتاريخ سلخ ماه شوال در طهران در مدرسه مرحوم جنبت مكان [حجة الاسلام آقای آقا سید صادق، در روز یکشنبه این چند کلمه تحریر گردید، و كان ذلك في تاريخ سنة 1303» وی اشعاری به فارسی نیز سروده و در چند مورد از کتاب «کشف الغمة» نقل کرده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15191/3
آغاز: در اخلاق حضرت رسول (صلی الله عليه و آله) و سنتهای آنحضرت که مشترکست در میانه آنحضرت و سایر ائمه. اخلاقه. سخن نمیگفت در جایی که بکار آید؛ انجام: يوم زيارته. روز جمعه تعلق بحضرت صاحب الامر( صلوات الله علیه) دارد ... السام علیک یا مولای یا صاحب الزمان أنا مولی لک. خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، جا؛ تهران؛ مصحح، محشی، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، 12گ، اندازه: 20×14سم [ف: 38-567]
tārīx-e zendegānī-ye fobelās (t.) = t.-ye hayāt-e fobelās
علی بخش میرزا قاجار، 1254 ق۔
‘alī baxš mīrzā qājār (1838-)
مترجم می گوید: در سال 1292 ق به مشهد رفتم و پس از بازگشت به تهران دو جلد کتاب به نام های: تشریح الابدان و کتاب لیوردور که را از زبان فرانسه بر گرداندم و آن را به خدمت شاه تقدیم کردم. پس از احسان شاهانه قصد ترجمه کتبی در جراحی داشتم که مرا به ترجمه حیات فوبلاس تشویق کردند. من هم با وجود آنکه سنم از ترجمه این گونه کتب گذشته بود دست به ترجمه این کتاب زدم در این کتاب از رفتار و کردار و هوسرانی های فوبلاس بحث شده است. آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله رب العالمين و جاعل الانسان من طين جلد دوم: بسمله. جلد دویم واقعات شش هفته از تاریخ حیات شوالی و فوبلاس. بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم *** فلک را سقف بشکافیم و طرح نو براندازیم
***انجام: صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی بر نخواست *** عندلیبان را چه پیش آمد هزاران را چه شد. سبحان من هو حي لا يموت و الصلوة على محمد و آله الطيبين الطاهرين. [دنا 709/2 (15 نسخه)]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:207
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: 22 صفر 1296ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی، 225 گ، 16 سطر (17×10)، اندازه: 17/5 × 25/5سم [ف: 1-204]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1846
آغاز: برابر، انجام: علامت سوال است که متکلم از مستمع سوال نمود خط: نسخ، بی کا، تا: 1294ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 201گ، 20 سطر ( 22/6×11 )، اندازه: 33×20سم [ف: 4-302]
٣. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 868
آغاز: برابر؛ انجام: اگر چه اول ادعا نمود که حسود نیست اما الى در مضیف مادام لین پول ما را ترک نکرد و با ما آمد.
جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1294ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج زرد مقوایی، 421گ، 13 کامل سطر (15×8/5 )، اندازه: 13×20/5 سم [ف: 2-402]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:7855
آغاز: این کتاب ترجمه تاریخ و روزنامه موسیو شوالی دو فبلاس است که یکی از نجباء فرانسه و بسیار خوشگل بود برای حاصل نمودن تجربه مطالعه کنندگان خوب است که عبرت گیرند و بدانند که هرزگی چه مفسده های عظیم دارد و حاصلش جز بدنامه و تلف کردن عمر چیزی نست؛ انجام: برابر جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، برای عبدالحسين بن سردار محمد حسن خان در هشت ماه نوشته شده؛ تملك: عبد الحسين بن سردار محمد خان 20 صفر 1296؛ جلد: مقوا، عطف تیماج، 187، 17 سطر، اندازه: 16/5
× 21/5سم [ف: 26-335]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9306
آغاز: برابر
جلد 2؛ انجام: و شمشیر خود را از نیام کشید من نعره زده گفتم آه این شمشیر ... همان خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرائی؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 282گ، 14 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 30-66]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 222
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: جمادی الاول 1301ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج دار، 251گ، 17 سطر(11×19/5)، اندازه: 19/5 ×27سم [ف: 1-215]
ص: 660
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25
آغاز: برابر؛ انجام: اللهم اغفرلی و لمن طالع کتابی بحق محمد و آله عليهم السلام، في شهر صفر المظفر من شهور سنه 1301 جلد اول، از ص 1 تا 3 سبب ترجمه کتاب و نام کتب دیگری که مترجم آن را ترجمه کرده یاد شده است و از 3 تا 461 شرح حال فوبلاس و نشیب و فرازهای ایام او آمده؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: صفر 1301ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قرمز، 230گ، 17 سطر (20×11)، اندازه: 18×27/5 سم [ف: 1-18]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2418
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد چون در سنه 1292 به آستان بوسی حضرت ثامن ضامن عليه السلام؛ انجام: و هر جا (؟) این نشان هست علامت سؤال است که متکلم از مستمع سؤال نموده.
جلد اول؛ خط: نسخ، كا: علی اکبر (میرزا علی اکبر خان شاعر)، تا: 6 شعبان 1305ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 216گ، 20 سطر، اندازه: 21×34سم [ف: 7-17]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1675
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: على اكبر، تا: 1306ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور عطف تیماج مشکی، 113، 20سطر (11×23/5)، اندازه: 33×21سم [ف: 4-151]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7056
آغاز: ترجمه تاریخ فوبلاس به طریق زبان فرانسه، اتفاقاتی که در مدت یک سال به فوبلاس روی داده است. به من گفته که اجداد تو در وطن خود همیشه با عزت و نعمت بوده اند؛ انجام: و هر جا که این نشا است علامت سؤال است که متکلم از مستمع سؤال نموده؛ اللهم اغفر لي و لمن طالع کتابی بحق محمد و آله. خط: نستعلیق شکسته، كا: ظاهر به خط مترجم، تا: 1306ق؛ جلد: تیماج، قهوه ای ترنج با سر با نقش گل و بوته مذهب، 239 گ، 18 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف: 25-67]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1371
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر
جلد دوم؛ خط: نسخ، كا: محمد علی، تا: 1306ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 562گ، 13 سطر (15×8/5 )، اندازه: 13/5×20/5سم [ف: 3-429]
12. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:458
آغاز: بسمله ترجمه تاریخ حیات (فوبلاس) بطریق زبان فرانسه اتفاقاتی که در مدت یکسال رویداده است؛ انجام: و هر جا (؟) این نشان هست علامت سوال است که متکلم از مستمع سوال نموده جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد حسن يوسف آشتیانی، تا: ذیحجه 1309 ق، برای ظل السلطان؛ 458ص، 14 سطر (21×14)، اندازه: 20×27سم [ف: 54]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1191
آغاز: برابر؛ انجام: اما الى در مضیف (مادام لین پول) ترک نگردد با ما آمد.
جلد اول؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: ذیحجه 1311ق، جان دارالسلطنه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 306گ، 17 سطر ( 14/5×9)، اندازه: 21×14سم [ف: 3-225]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2419
آغاز: که صندوقی چرمین در عقب کالسکه بنهادند جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد علی حسینی فراهانی قائم مقامی، تا: غره رمضان 1331ق؛ افتادگی: آغاز، به دستور حضرت اشرف سردار اسعد؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 451گ، 14 سطر، اندازه: 21×32/5سم [ف: 7-18]
15. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ )اصفهان، شماره نسخه: 921
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: برابر
جلد دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: محمد حسن آشتیانی، بی تا؛ 1060ص، 13 سطر (1378)، اندازه: 18613سم [ف: 55]
←تاریخ زندگی پیامبر (ص) ← تاریخ پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)
← تاریخ زندگی شاه طهماسب ← شاه نامه قاسمی
tārīx-e zendegī va maqāsed-e arāmane
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3743/2
از روی جریده «آچیق سوز» چاپ بادکوبه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1334ق [ف: 7-34]
←تاریخ زندیه ←تاریخ لطفعلی خان زند
←تاریخ زندیه ← ذیل تاریخ گیتی گشای
tārīx-e žerman va rom (t.) an
قاجار، حسینعلی بن ناصرالدین شاه، ق14 قمری
qājār, hoseyn-'alī ebn-e nāser-od-dīn šāh (-20c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15001
ترجمه از اصل کتاب اثر فليکس و آن؛ خط: تحریری، بی کا، تا: 14 صفر 1340ق [مختصر ف: 158]
tārīx-e sāxtan-e boq‘e-ye emām rezā dar sanābād-e tūs
تاريخ تأليف: 1312ق دارای مطالب تاریخی مهم از آنها است تخریب و ویران کاری میرزا فضل الله وزير متولی و برادر میرزا آقا خان نوری صدر اعظم
ص: 661
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7535/56
خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 14، نستعلیق راسته و چلیپا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل آبی، 14 سطر (16×7)، اندازه: 21/5×13سم [ف: 16-617]
tārīx-e sepah
جاوید، حسن
jāvīd, hasan
تاریخ تأليف: 1342ق در تاریخ عمومی ملل و دولت های روی زمین از آغاز ظهور تا سال تأليف (1342)، مشتمل بر سه جلد که اکثر آنها ترجمه ای است از مصادر تاریخ خارجی و داخلی که نظرات خود را نیز بدان افزوده است. این کتاب دارای مقدمه ای است در اهمیت علم تاریخ و قوانین ویرایشی که در زمان تأليف كتاب در کشورهای اروپایی مرسوم بوده و مؤلف آنها را در کتاب حاضر رعایت نموده است.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:456
آغاز: حکمت على الاطلاق و وجود هستی بخش دائمی و سرمدي في ازل الآزال الى ابد الآباد سزاوار ذات قادر متعال حکیم مطلق و علیم اعلم خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح؛ برگ های پایانی به خط مؤلف، ظاهر جهت چاپ سنگی آماده شده؛ 301گ، مختلف السطر، اندازه: 34×21سم [ف: 2-364]
tārīx-e sarhaddāt-e torkīye va īrān
اعتلاء الملك، نصر الله، ق 14 قمری
eftelā-ol-molk, nasr-ol-lāh (-20c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16534
آغاز: آغاز به لاتین؛ انجام: انجام به لاتین ج 1، کا: اعتلاء الملک نصر الله، تا: 1329ق، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 131، 25 سطر (14×14)، اندازه: 23×18سم [رایانه]
tārīx-e sargozašt-e mas‘ūdī= tārīx-e mas‘ūdī
ظل السلطان، مسعود میرزا بن ناصر، 1266-1336 قمری
zel-os-soltān, masʻūd mīrzā ben nāser (1850-1918)
اهدا به: بدرخواست فرزندش اسماعیل میرزا تاریخ تأليف: 1323ق؛ محل تأليف: ییلاق قمشلو سرگذشت پنجاه و هشت ساله ظل السلطان است که به درخواست فرزندش اسماعیل میرزا هنگام اقامتش در ییلاق خود (قمشلو) به سال 1323 تنظیم کرده و در آن مخصوصا به سفرهای خود پرداخته و پاره ای از حوادث عصر خود را نیز افزوده و در پایان ضمایمی بر آن اضافه کرده است. این کتاب دارای شش «باب» است: 1. مختصر تاریخ خودم؛ 2. سفرنامه مازندران و استر آباد؛ 3. سفر فارس؛ 4. سفر اصفهان؛ 5. سفر عراق؛ 6. سفر لرستان و بروجرد. آغاز: بتاريخ هزار و سیصد و بیست و سه در برج اسد که در ییلاق خودم قمشلو بودم و یادداشت سفرهای خودم را ترتیب میدادم چاپ: تهران، سنگی، 1325ق
[فهرستواره منزوی 869/2 ، الذریعه 286/3 « تاریخ مسعودی» ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10096
آغاز: بتاریخ هزار و سیصد و بیست و سه در برج اسد که در ییلاق خودم قمشلو بودم و یادداشت سفرهای خودم را ترتیب میدادم خط: نستعلیق، کا: محمد علی آشتیانی منشی خلوت، تا: صفر 1324ق؛ مجدول، کاتب نسخه و فتحعلی آشتیانی سرتیپ توپخانه و محمد حسن سرتیپ توپخانه کتاب را مقابله کرده اند، دارای عکس ظل السلطان؛ جلد: مخمل قرمز، 373گ، مختلف السطر، اندازه: 21×35سم [ف: 26-65]
tārīx-e sezār (t.)
محسن بن حاج شیخ کاظم، ق13 قمری
mohsen ebn-e hāj šeyx kāzem (-19c)
شرح فتوحات ژول سزار، سردار و سلطان معروف روم، در سرزمین گل (= فرانسه کنونی) است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:899
آغاز: بسمله، حمد و ستایش بی حد و حصر و شکر و نیایش خالی از آلایش نقص و کسر مر خداوندیرا شاید و کردگاری را باید که؛ انجام: در آنسرزمین بفراغت و رفاهیت احوال بحکمرانی اشتغال نمود. تم بالخير و السعاده و الاقبال. خط: نستعلیق، کا: محتملا مترجم، تا: قرن 13، جا: محتملا طهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ابره کاغذی، 67گ، 11 سطر (13×7)، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 2-435]
← تاریخ سعيد علاء الدين محمد بن تکش بن ایل ارسلان و
ص: 662
جلال الدین مینكبرنی← سیرت جلال الدین مینکبرنی
← تاریخ سلاطین ← خلاصة التواریخ
tārīx-e salātīn
فهرستواره ای است از خاندان های سلاطین عجم و خلفای اسلام و مدت حکمفرمایی هریک از آنها، بدین ترتیب: فرع بنی امیه، آل عباس، ملوک صفاریه، آل سامان، آل سبکتکین، سلاطين غور، آل بویه، سلاجقه، خوارزمشاهی، آل اسماعیلیه، سلاطين ایلکانیه، فرقه چوپانیه، آل مظفر، ملوک کرت، سلاطين کورکانیه، سلاطین قراقویونلو، سلاطين آق قویونلو
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9023/2
آغاز: فرع فراعنه بنی امیه چهارده نفر بوده اند بدین موجب ... بودند از سگان امیه چهارده ***بگرفته اند عرصه آفاق سر بسر؛ انجام: پنجم سلطان مراد بن يعقوب بیگ پانزده سال. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1318ق؛ جلد: تیماج قرمز، 18گ (54پ -71ر)، 16 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 23-176]
tārīx-e salātīn-e eslāmī dar hend
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12348
آغاز: دو رکعت نماز گذاردم؛ انجام: رمضان سنه 984 بفتحپور سیکری رسیدند خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 15 سطر (18×9)، اندازه: 24×14سم [الفبائی: 99]
tārīx-e salātīn-e īrān
احسان الله خان، محمد
ehsān-ol-lāh xān, mohammad
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10606
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح؛ قطع: وزیری کوچک آمیراث شهاب: س وش 2-5]
tārīx-e salātīn-e īrān
غیر همانند:
1. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:644
آغاز: وی بوده و درباره او چکامه ها گفته است بیست و شش سال پادشاهی کرد؛ انجام: تیزهوشی وی چنین بود که ده دوازده چکامه را به یک بار شنیدن یاد می گرفت خواجه حافظ روزگار تاریخ بسیار مختصر خاندان های سلطنتی و حکمفرمایان ایران می باشد و در این نسخه بدون آغاز و انجام از «آل مظفر» تا زندیه آمده است. خاندان ها جدا از یکدیگر ذکر شده و رویدادهای عصر هر یک از آنها را می آورد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 107گ، 16 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 2-304]
٢. اصفهان؛ مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه:26
آغاز کردند گویند از پادشاهان ترک اول کسی که از فرات عبور کرده او بود؛ انجام: قبول فرزندی یافته، سیم ابراهیم، چهارم میرزا بديع الزمان. نام کتاب و نام مؤلف معلوم نیست ولی معلوم می شود که تاریخ سلاطین ایران بوده تا زمان شاه طهماسب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1227ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 107گ، 20 سطر، اندازه: 12×10سم [ف: 31]
٣. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3344- 17/124
آغاز: تواريخ متعلقه به جبل يامدی یاعراق وعجم مقدمه مخفی نماند که در کتب تواریخ وسیر عرب وعجم از طبقات سلاطین که قبل از طبقه ساسانیان؛ انجام این بود عقیده واقوال مورخین قدیم یونان درباره مدی یا جبل یا عراق عجم تا زمان غلبه کیخسرو بر مد و قرار دادن مد و پارس را تحت سلطنت واحده تاریخ مفصلی است از شاهان ایران در قبل از ساسانیان، مؤلف در اثنای رساله به اشعار شاهنامه نیز استناد کرده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14، جلد: مقوای سرخ با عطف و گوشه پارچه، 59گ، 11-12 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 2-693]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 219- 2/39
آغاز: بیست و نه سال ونیم. بیستم و طايع بن مطيع هفده سال و دو ماه. بیست و یکم قادر بن اسحاق بن مقتدر چهل و یک سال و چهار ماه ... و من بدايع الاتفاقات. ابوسعید بن کلثوم بن ثابت نقل کرد که من در زمان مأمون صاحب برید خراسان بودم و ... تمثيل. مشهور است که چو ارسلان سلجوقی در منتصف جمادی الاخر سنه احدی و سبعین و خمسمائة در گذشت.؛ انجام: و من البدايع شاه شجاع چون بعد از فوت سلطان .. و فرمان فرمای سلطانیه است قصدی به خاطر آوردم لاجرم.
کتابی است شامل حکایات و وقایع تاریخی با عنوانهای: من بدایع الاتفاقات، تمثیل، نظم، من النوادر، من التدابير، القصه، من مکارم الأخلاق، نکته، حکمت، من مأثر الاقبال، من الغرايب، من السوانح، من مأتر التقوی، طبقات سلاطین سلجوقی و خوارزمشاهی و اتابکان و آل عبد المؤمن و خلافت اسماعیلیه و ... را آورده و از روضة الصفا نقل می کند و گاهی به مناسبت احادیثی را می آورد که نشانگر شیعه بودن مؤلف است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سرخ،
ص: 663
ضربی، 104گ، 22 سطر، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 2-693]
tārīx-e salātīn-e torkamān=dīyār bakrīye
تهرانی، ابوبکر، ق 9 قمری
tehrānī, ābū-bakr (-15c)
اهدا به: ابوالنصر غياث السلطنه تاریخ تأليف: 875 یا 876ق تاریخ دودمان آق قوینلو است. گویا همان «تاریخ احوال سلاطین ترکمان» باشد که در عالم آرای عباسی (ص 19 چاپ دوم) از آن یاد شده است. چاپ: آنقره، 1962، دو جلد، 634ص [فهرستواره منزوی 967]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2659-ف
نسخه اصل: نزد محمد احمد خان بهادر المحامی در بصره است؛ كا: عدنان ارزی، تا: 1363ق (1944م)، برای مکرمین خلیل اینانج استانبولی با نسخه بدل ص 1-413 (نیز نسخه دکتر والتر هینتس W. Hinz در گوتینگن) [فيلمها ف: 1-87]
2. تهران، ادبیات، شماره نسخه:24 عکسی حکمت
عکس نسخهای تازه ای است (شاید همان نسخه بالا)؛ بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی به خط فرنگی، در پایان نامه اوزن حسن است به سلطان محمد از مجموعه کتبخانه اسعد افندی ش 3369 ص 281-283 گویا از قرن 9، 415ص (1-415) [ف: 2-16]
tārīx-e salātīn-e rūsīye
محمود، ق14 قمری
mahmūd (-20c)
از: سیرقی سالادیف، مترجم: محمود؛ این کتاب شامل 53 «باب» است و در این ابواب از وضع سرحدات روسیه گفتگو می شود و نیز تاریخ روسیه، از قرن نهم بعد از میلاد تا پادشاهی امپراطوری نیکولای پاولوویچ (=سنه 1850م) می آید.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:295
آغاز: ترجمه: كتاب تعلیم تاریخ روس انشاء سير قی-سالادیف کتاب هشتمین است مسکو در چاپخانه مدرسه (م كات كوف) سنه 1880 باب اول بعد البسمله وضع اطراف که حالا معلوم است با اسم روس الى به نصف قرن 9 بعد از تولد حضرت عیسی ع نگاه کنیم بنقشه روسیه این است؛ انجام: تسلیم شد به جنرال روس رد قربا 30000 نفر قشون و 120 عراده توپ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 15 رجب 1300ق؛
کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 327، 13 سطر (10×16/5)، اندازه: 22×18سم [ف: 1-289]
tārīx-e salātīn-e rūm
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4766/1 ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-104]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:4766/3 -ف
ترجمه از فرانسه شاید از سلطان التواریخ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 104-3]
tārīx-e salātīn-e rūm (t.)
به دستور: محمد خان امیر کبیر تاریخچه سلاطین عثمانی از سال 723 عثمان خان اول تا سال 1198 سلطان عبدالحمید خان و سپس سلطان مصطفی خان رابع ذکر شده است. اصل این کتاب به زبان فرانسوی بوده است. اصل فرانسوی کتاب در کتابخانه محمد خان است. آغاز: بسمله، حمدی که مقبول پیشگاه ساکنان ملاء اعلى و مطبوع مقيمان بارگاه عالم بالا باشد انجام: سلطان متغیر شد او را محبوس کرده و بسبب اغتشاش .... او را در حبس گشتند تمام شد.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1241
آغاز و انجام: برابر خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج
سیاه، 37، 15 سطر (14×7)، اندازه: 19×12 سم [ف: 3-293]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38172
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق زیبا، كا: رضا قلی سرابی، تا: 1253ق، به امر محمد قلی خان؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 50گ، 12 سطر، اندازه: 22×14سم [اهدائی رهبر: 8-375]
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1015
همان نسخه بالا [مؤید: 3-29]
٣. تهران: ملک، شماره نسخه: 4094/2
آغاز و انجام: برابر
از عثمان خان است تا مصطفی چهارم در 1231، به دستور میرزا احمد خان امیر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 شعبان 1255ق؛ کاغذ: فستقی اسلامبولی، جلد: میشن آلبالوئی ضربی، 25 سطر، اندازه: 27/6×18/3 سم [ف: 7-209]
ص: 664
tārīx-e salātīn-e safavīye
رساله ای است مختصر در تاریخ پادشاهان صفوی که از شاه اسماعیل تا سلطان حسین و آغاز دوره نادری را داراست.
اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 483/1
آغاز: شاه اسماعیل اول پادشاه است از سلسله صفویه پسر سلطان حیدر نواده شیخ صفی الدین که از اولاد حمزه بن موسی کاظم عليه السلام است؛ انجام: و در مقام قلع و قمع افاغنه بر آمد و آنها را مغلوب و مطرود کرد و پس از فتوحات بسیار طهماسب را هم از سلطنت خلع و خودش مستقل گردید. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: غره ذیقعده 1340ق، جلد: تیماج قهوه ای، 14گ (2پ 15پ)، اندازه: 17/5×11 سم [ف: 2-347]
←تاریخ سلاطین عثمانی← تاریخ دولت عثمانی
tārīx-e salātīn-e ‘osmānī
سلطانی کرمانشاهی، حسینقلی بن مصطفی، 1247 1303 قمری
soltānī kermānšāhī, hoseyn-qolī ebn-e mostafā (1832 1886)
تاریخ تأليف: 1286ق از احوال عثمان بن ارطغرل تا سلطان سلیم خان سوم را شرح داده؛ و از ترکی ترجمه شده است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3774
آغاز: گفتار در تأسیس مبانی پادشاهی دوره عثمانی. بدان که مورخین را در تأصيل نسب آل عثمان اختلاف است، بجهة آنکه طبقه مرقومه قديم العهدند و در بلاد بعیده نشو و نما یافته اند. پس برخی این طایفه را بسلاله؛ انجام: قرار گرفت ولی در اجرای حکم خویش ضعف بهم رسانید. تا این مقام نسخه اصل عربیه نزد نگارنده بود ... هنوز نسخه منحصر به همین مجلد است بجهة تعدد تا کنون کتابی دیگر از آن نگاشته نشده تا مقام فرصت خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 17 ربیع الاول 1293ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد سیر، 174گ، 21 سطر، اندازه: 21/1×3/5 سم [ف: 2-82]
tārīx-e salātīn-e ‘osmānī
غیر همانند:
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:708
آغاز: تاریخ اصل ملت ترک روم از بدو دولت آنها. شرح سلطنت سلطان عثمان. سلطان عثمانی را مدقق و محققا ... ملاحظه کرده اند که در آغاز کار و رئیس قبیله كثيره بی شماری از اهل سواحل شرقی بحر خزر می بود؛ انجام: آنها را متعاقب نموده این چنین در بحر جنگ می نمایند و همچنین اهل سوئد در کشتی تیراندازان خوب دارند که غفلت از جلو کشتی از کمین در می آیند و محاربه می نمایند و بعد نزدیک بر سفاین دشمن می شوند، از برای اطلاع حرکت آنها و خبر دادن از اوضاع آنها ...
ظاهرا ترجمه از کتابهای فرانسوی است؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 234، 12 سطر، اندازه: 18/2×11/5
سم [ف: 2-81]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1076/2
آغاز: هو، بسمله، حمدیکه مقبول پیشگاه ساکنان ملاء اعلى و مطبوع طبع؛ انجام: او را محبوس کرد و بسببب اغتشاشی او را در حبس کشتند.
در شرح حال و گزارش ایام سلاطین عثمانی است و شامل وقایع سالهای هفتصد و بیست و سه هجری تا هزار و دویست و سی و هشت هجری یعنی از وقایع سلطنت عثمان خان اول تا سلطان محمود خان غازی ثانی می باشد؛ خط: نستعلیق، کا: شكر الله على آبادی، تا: ربيع الأول 1274ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 185گ، 23 سطر (12×22)، اندازه: 32×19سم [ف: 3-96]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 440
آغاز: تفصيل حالات و وقایع سلاطین عثمانی که نسلا بعد نسل سلطنت کرده اند خصوصا در خاتمه و مال سلطنت و عاقبت هریک از آنها از عثمان اول؛ انجام: ابتدای این اقامت و نقل باین مقر سلطنت در سنه 1453 مسیحی مطابق سنه 807 هجری بوده است در این رساله اسامی شاهان عثمانی، از عثمان اول که به سال 1259م (=658ق) به دنیا آمده تا خلع سلطان عبدالعزيز خان و به سلطنت رسیدن سلطان مراد خان پنجم که در اواخر قرن سیزدهم هجری قمری اتفاق افتاده است، می آید و نویسنده برای هر پادشاه با عبارت مختصر، مطالبی که حاوی اهم وقایع عهد اوست، می آورد؛ خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: رجب 1293ق، جا: تهران؛ آخر نسخه: «ترجمه خانه زاد دولت روز افزون محمد حسن مترجم رجب 1293»؛ کاغذ: فرنگی لب طلائی، جلد: مقوایی تیماج سیاه، آگ، 15 سطر (16×9)، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 1-429]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:622/3
آغاز: حمدی که مقبول پیشگاه ساکنان ملاء اعلى از سلطان عثمان خان اول (723) تا سلطان مصطفی خان رابع (1231). ترجمه از فرانسوی و انگلیسی؛ بی کا، بی تاب اندازه:
16×21/5سم [ف: 2-381]
5. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 1482/11
با یادداشت از تاریخ هشت بهشت و از عثمان بیگ پایان 567،
ص: 665
سالی که آنها پادشاهی کردند؛ خط نستعلیق، بی کا، بی تا[ف:5-275)
tārīx-e salātīn-e ‘ajam = tārīx-e īrān = pahlavī-nāme-ye nāserī
وقار شیرازی، احمد بن محمد شفیع، 1232-1298 قمری
vaqār-e šīrāzī, ahmad ebn-e mohammad safi" (1817 1881)
اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار تاریخ تأليف: 1281ق تاریخ ایران باستان از پیشدادیان تا پایان ساسانیان، آغاز آن درست برابر «تاریخ ایران» اوست. نویسنده که از خاندان فضل و علم شیراز بوده می گوید سالها سر آن داشتم که نامه شگفت به زبان پهلوی برنگارم که «اندر آن نامه نغز از گفتار تازی هیچ نشان نبود و هیچگونه سخن نرود و در خور چنان دیدم که این نامه پهلوی را روزنامه خسروان پارس سازم تا در جهان یادگاری گذارم». متأسفانه حوادث ایام به او فرصت نمیدهد و بدین جهت او در مقدمه پوزش ازین ناکامی می خواهد گرچه مناقبی از کتاب خود بر می شمارد. آغاز: بسمله، سپاس بی کران و ستایش بی پایان خداوندی را سزاست چاپ: به اهتمام دکتر محمد علی صادقیان، شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز، 1357
[ دنا 711/2 ؛ فرهنگ سخنوران 652؛ ملی 50/4؛ فهرستواره منزوی 834/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1554
آغاز: هو الله کتاب پهلوی نامه ناصری که بپارسی صرف نوشته شده و گفتار سلاطین عجم بنظم آمده من تأليف السعيد وقار شیرازی؛ انجام: امید که روزگار پادشاه آئين پناه بانجام نرسد و کارهای نیکو بانجام رساند خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جان شیراز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 89گ، 29سطر (24×10/5 )، اندازه: 39×19سم [ف: 4-50]
2. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:24 حکمت
؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، جلد: تیماج سرخ
مقوایی، سطر، قطع: ربعی [ف: 2-5]
٣. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:14 حکمت
تاریخ کیانیان است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ:
فرنگی کبود، جلد: تیماج سرخ مقوایی، سطر، قطع: ربعی [ف:2-5]
4. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:25 حکمت
تاریخ کیانیان است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، قطع: ربعی [ف: 2-5]
5. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 63 حکمت
تاریخ پادشاهان اشکانی و ساسانی است، گویا از وقار، خط: نستعلیق، کا: يوسف فسائی بفرمایش آقا میرزا محمد باقر، تا: جمادی الثانی 1327ق؛ جلد: تیماج سرخ مقوایی، سطر، قطع: ربعی [ف: 2-5]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1211
آغاز: برابر؛ انجام: بپارس. بدخمه پادشاهان فرستاد و روزگار ساسانیان نیز سر آمده و نامه انجام رسید. خط: نستعلیق، کا: محمد حسین، تا: 1331ق، جا: شیراز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی سیاه عطف تیماج سیاه، 305گ، 15 سطر ( 13/5×7)، اندازه: 16×20/5سم [ف: 3-245]
←تاریخ سلاطین کرمان ← سمط العلى للحضرة العليا
tārīx-e salātīn-e gojarāt
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18408
بی کا، تا: 1255ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 409ص، اندازه: 17×27سم [رایانه]
←تاریخ سلاطين گورکانی← اکبر نامه
tārīx-e salātīn-e mesr
تهران؛ ملک، شماره نسخه:3828
آغاز: در زمان خلیفه ثانی دیار مصر و بلاد شام بدست عمر و عاص مفتوح شد؛ انجام: و عموشان قطب الدین موسی احدی از اولاد او را نگذاشت که مستبد به امر باشند. اخبار سال 559 (رفتن شیر کوه به مصر) تا وفات ملک فضل الدین پسر صلاح الدين در 622 را در بردارد؛ خط: نسخ، كان محمد باقر، تا: دوشنبه 17 ربیع الاول 1304ق؛ دارای یک سرلوح، مجدول به طلا؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سیاه ضربی، 190گ، 21 سطر، اندازه: 17/1 × 22/5سم [ف: 2-82]
tārīx-e salātīn-e hend (mx.)
خلاصه ای از تاریخ سلاطين مغول که در هند حکومت کرده اند تا عهد نادرشاه و سپس شمه ای از تاریخ نادر شاه را آورده است. در دیباچه مصادر و مدارک خود را ذکر می کند.
مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1386
ص: 666
آغاز: از آنجا که این قبیل تصنیفات همیشه مطبوع عامه است؛ انجام: نسخه ای از این تاریخ صحیح که بقدر ذره ای به این اتفاقات که قلمی گردید پس و پیش ندارد تحریر شد که تاریخ صحیحی در دست باشد خط: نستعلیق، كا: احمد تفرشی، تا: ذیقعده 1320ق، به امر ناظم السلطان در عهد مظفر الدین شاه؛ مجدول، نام محمد علی ناصح دیده می شود؛ جلد: تیماج سرخ، 87گ، 12 سطر، اندازه: 22×14/5 سم [ مؤيد: 3-317]
tārīx-e salātīn-e hend va afqān
کتابی است در تاریخ سلاطین هند و افغانستان و داستان جنگ ها و حوادث تاریخی آنان که به جهت افتادگی طرفین نسخه نام دقیق کتاب و مؤلف به دست نیامد. شروع نسخه با حکایت شورش میرزا کامران است در قرن دهم هجری، سپس به تفصیل وقایع سال اول سلطنت تا سال چهاردهم سلطنت یکی از پادشاهان را آورده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6122- 32/32
آغاز: این حرام نمک را از دروازه آهنین کابل بیاویزند که موجب عبرت خودسران نفاق پیشه گردد؛ انجام: امید ایشان بجواهر مکارم گران شد و خلعت عفو پوشیده کامیاب آمال پیش پدر شتافتند. از اختصاص یافتن خرج بحضرت شاهشناهی تا آغاز سال چهاردهم از جلوس شاهنشاه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا عطف و گوشه گالینگور قهوه ای، 214گ، 21 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 2-694]
tārīx-e salānīkī= tārīx-e soltān soleymān xān
سلانیکی، مصطفی افندی، -1010 قمری
salānīkī, mostafā afandī (-1602)
وقایع و حوادث روزگار سلطنت سلیمان خان و سلاطین عثمانی پس از او است و حوادث سال های 971 تا 1001 ق ( یا 1008ق) را دربر می گیرد. این تاریخ به زبان ترکی است و مؤلف آن مصطفی افندی سلانیکی کاتب دربار و سپاه عثمانی است. مؤلف در برخی موارد، اشعار فارسی و ترکی نقل کرده است. چاپ: در سال 1281 ق در مطبعه عامره استانبول، در 351 صفحه
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1535 عکسی
آغاز: دفتر حوادث روزگار و واقعات دوران که در زمان سلطنت حضرت سلطان سلیمان خان جوزی -بالرحمة و الرضوان واقع شده در این پریشان اوراق را ثبت نموده شد، اگر به مرور ایام به نظر آید، امید که سبب دعا شود و بالله التوفيق. تاریخ هجرت نبویه نك على صاحبها افضل التحية سنه احدی و سبعین و تسع مائة، ده واقع سلخ محرم الحرام و غره صفر المظفر کی دوشنبه کوننده سحردن حضرت پادشاه دین پناه اید الله و قواه؛ انجام: اواخر شهر بيع الآخر در دیار برک بیکلر بکیسی دیوانه ابراهیم پاشا عزل اولنوب. نسخه اصل: در کتابخانه اسعد افندی به شماره 2144، منتقل شده به کتابخانه سلیمانیه در استانبول؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، با سرلوح؛ تملک: سید محمد شریف صاحب الحاج خزه حامد پاشازاده؛ 296، 25 سطر [عکسی ف: 4-455]
←تاریخ سلجوقیان ← ذکر سلاطين آل سلجوق
tārīx-e saljūqīyān-e kermān = tārīx-e kermān
خبیصی، محمد ابراهیم، ق 11 قمری
xabīsī, mohammad ebrāhīm (-17c)
تاریخ سلجوقیان کرمان و کمی درباره سلجوقیان عراق تا روی
کار آمدن قره ختائیان در 619ق است. چاپ: به کوشش هو تسمان، لیدن، 1886م؛ سپس استاد پاریزی، تهران، 1343ش
[فهرستواره 871/2 «تاریخ سلجوقیان کرمان»؛ نسخه های منزوی 4246/6 ؛ استوری 358/1 «تاریخ سلجوقیان کرمان»؛ بر گل، روسی، 2059/2 ؛ پیشگفتار چ پاریزی؛ نفیسی
118/1 ؛ مشار 1016/1 «تاریخ آل سلجوق كرمان»؛ دائرة المعارف اسلامی 57/1 ]
تهران، دائرة المعارف، شماره نسخه:1794/1 -عکسی
آغاز: بسمله. دادار جهان اگر دو بودی نه یکی -دادار بودی لشکرستان دکی. و با بهرام قومی دیلم بودند؛ انجام: در سنه 619 از تملک زوزن گرفته بر مسند ایالت متمکن شد، و چون احوال قتلغ سلطان در کتب تواریخ مذکور است عنان قلم ... خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز (گویا بسیار)؛ گویا از روی نسخه چاپ فرنگستان؛ 131ص (2-132) [عکسی ف: 1-57]
tārīx-e soltān = qesas-ol anbīyā“
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:28669
آغاز: بسمله، افتتاح سخن آن به کند اهل کمال ثنای ملک الملک خدای متعال پادشاهی که انجام: بر چهار مذهب شوند مذهب
ص: 667
شیعه امامیه از اول تا بحال برقرار خود است الحمد ... رب العالمين.
کامل؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1268ق؛ واقف: کتابخانه شخصی احمد شاهد؛ کاغذ: نباتی سرخی، جلد: تیماج، 20 سطر (15×9/3 )، اندازه: 21/4×15 سم [رایانه]
tārīx-e soltān ebrāhīm
ملا عزیز الله، ق 10 قمری
mollā ‘azīz-ol-lāh (-160)
سرگذشت و جنگهای سلطان ابراهیم فرمانروای عثمانی و عزل و کشته شدن او است و از عنوان «ذكر لشکر کشیدن روم بجزیره جریده و کیفیت آن» (تاریخ 1059) آغاز می شود و شعرهای فارسی بسیاری در آن آمده است. آغاز: بر ضمایر واقفان آثار امم و عارفان اخبار عالم روشن است که طراوت شجره دولت از آبیاری سحاب عدالت خسروان معدلت آثار است و نضارت بوستان مملکت بدهقانی شفقت و انصاف سلاطین نصف شعار اقامت معالم شریعت مثمر استقامت احوال عباد است و اضاعت مراسم دین و ملت منتج تخزیب بلاد.
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4838
آغاز: برابر؛ انجام: زمزمه سنجی مرغان روحانی بر سر .. فصاحت بر گلبن ... ( پاره شده). خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 21گ، سطور چلیپا (1979)، اندازه: 23×14 سم [ف: 14-3857]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:487/4
آغاز: برابر؛ انجام: سر بصحر او جنگل نهاده در رفتند فقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمدلله رب العالمين خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: مقوایی، 30گ (53پ - 82پ)، اندازه: 18×12 سم [ف: 2-97]
tārīx-e soltān hoseyn mīrzā bāyqarā
شرح مجملی است از اوصاف و احوال سلطان حسین میرزا بایقرا از ابتدای ولادتش
که در ماه محرم 842 در دارالسلطنه هرات اتفاق افتاد و تاریخچه ای است از روزگار نوجوانی و آغاز جهانگیری و سلطنت و مبارزاتش و همچنین ذکر شمه ای از احوالات اولاد و امجاد آن سلطان و نیز شرح احوال بعضی از علما و فضلا و شعرا و سادات و مشایخ معاصر آن زمان با انشائی تفننی ضمن ابیاتی چند به رشته تحریر در آمده است. ابو الغازی سلطان حسین بایقرا از نوادگان امیر تیمور (842-911ق) بوده است.
مشاراليه بعداز مبارزات و کشمکش های طولانی که با ابوسعید داشت بالاخره در سال 872ق به پادشاهی قسمتی از خراسان بزرگ رسید و شهر هرات را پایتخت خویش قرار داد. سلطان حسین بایقرا پادشاهی ادیب و فاضل و ادب پرور و شیفته هنر بود و در شعر به (حسینی) تخلص می کرد. در بار این پادشاه مامن و ماوای جمع کثیری از فضلا و دانشمندان و خوشنویسان و نگارگران بنام از جمله امیر علیشیر نوائی وزیر دانشمند، استاد کمال الدین بهزاد، سلطان علی مشهدی کاتب السلطانی بوده که به خلق آثار علمی و ادبی و هنری می پرداختند که هم اکنون بقایای این آثار بدیع و نفیس زینت بخش بعضی از موزه ها و کتابخانه های جهان می باشد. آغاز: ذكر مجملی از اوصاف و احوال خاقان منصور مظفر معزالسلطنة و الخلافه ابو الغازی سلطان حسین میرزا. مشاطه آبکار سخن و پیرایه بند غدار حکایات نو و کهن جواهر مأثر خاقان منصور برین منوال بر منصه ظهور می آورد که آن سالک طریق پادشاهی مؤید بود بتائیدات الهی و موافق بتوفیقات نامتنهای در سپهر جود و سخا ... در هفته دو نوبت بروز شنبه و پنج شنبه قضاة و علما را به مجلس اشرف اعلی طلبیدی و مهمی که روی نمودی بمقتضای فتوى ائمه دین بفيصل رسانیدی و بصحبت درویشان و گوشه نشینان و مجالس وعظ بسیار تشریف بردی ... .ذكر مجملی از اوصاف و احوال خاقان منصور مظفر معزالسلطنة و الخلافه ابوالغازی سلطان حسین میرزا. مشاطه آبکار سخن و پیرایه بند غدار حکایات نو و کهن جواهر مأثر خاقان منصور برین منوال بر منصه ظهور می آورد که آن سالک طریق پادشاهی مؤید بود بتائیدات الهی و موافق بتوفیقات نامتنهای در سپهر جود و سخا ... در هفته دو نوبت بروز شنبه و پنج شنبه قضاة و علما را به مجلس اشرف اعلی طلبیدی و مهمی که روی نمودی بمقتضای فتوی ائمه دین بفيصل رسانیدی و بصحبت درویشان و گوشه نشینان و مجالس وعظ بسیار تشریف بردی انجام: سير فلک باد بکامش مدام*** نامه امید بنامش تمام. پایان ... امید آنکه بمساعدت بخت بیدار و معاضدت عنایت آصف جم اقتدار از خط زلل مصون مانده کیفیت فتوحات شاه اسکندر صفات را در حسن مدارات و ایمن استعارات بمسامع دور و نزدیک و ترک و تاریک رساند. مثنوی .... چون بعنایات خداوندگار*** بخت موافق شد و توفیق یار / ... سیر فلک
باد بکامش مدام ***نامه امید بنامش تمام. تمة الكتاب بعون الملک الوهاب.
[ فهرستواره منزوی 871/2 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:605
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: بخارائی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی، 229، 23 سطر،
ص: 668
اندازه: 33×21/7 سم [ف: 5-235]
tārīx-e soltan hoseyn mīrzā bāyqarā
به نثر و نظم آغاز: حضرت با نصرت پادشاه اسلام ظل الملك العلام
[فهرستواره منزوی 932/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4137/44
آغاز: حضرت با نصرت پادشاه اسلام ظل الملك العلام خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: رویه میشن یشمی ضربی، اص (65ر)، اندازه: 15/9 × 29/5سم [ف: 7-215]
← تاریخ سلطان سلیمان خان ← تاریخ سلانیکی
tārīx-e soltān--alī ebn-e emām bāqer ‘alay-he-e-salām
در حکایت نامه نگاشتن جمعی از اهالی چهل حصار فین کاشان به امام محمد باقر (ع) که یکی از پسران خود را بر ایشان پیشوا نماید و رفتن قاصد به مدینه و آمدن آن شاهزاده به کاشان و شهادت وی.
١. کاشان، عاطفی، افشین: شماره نسخه: 79/1
آغاز: کنم حمد خدای حی یکتا *** کنم مدح نبی ای حی دانا. راویان اخبار چنین کرده اند که جمعی از شیعیان چهل حصاران فين خصوصا سعید بن جلال الدین فینی و على بن قوام الدين چهل حصاری خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر بن محمد مهدی، تا: قرن 14، جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 15گ (1پ-15ر)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 67]
٢. کاشان، عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 80
خط: نسخ، كا: محمد، تا: 1300ق، فاقد جلد، 20 گی، مختلف السطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 68]
tārīx-e soltān mohammad qotb-šāh
در یک «مقدمه» (سرگذشت قرایوسف تركمان) و چهار مقاله» و یک «خاتمه» تألیف شده است: مقاله 1. احوال شاهزاده سلطان قلی قطب الملک (918-940ق)، 2. جمشید قطب الملک (940 957ق) و پس او سبحانقلی (957-957ق)، 3. ابراهیم قطبشاه ( 989-957
ق)، 4. محمد قلی قطب شاه (989-1020ق).
[فهرستواره منزوی 1181/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3885
آغاز: از مهر ولای آن حضرت والاست ... اما بعد بر ضمیر مهر تنویر ارباب درک و دانش که گلدسته باغ آفرینش اند مستور نماند؛ انجام: امیر فصیح الدین محمد سرخیل قطب شاه ... دولته و حشمته و اقباله الى يوم الدين بحرمة سيد المرسلین و عترته الطاهرین. خط: نستعلیق، کا نظام بن عبدالله شیرازی، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول، دارای سرلوح؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن یشمی، 234 گ، 18 سطر، اندازه: 24/9×14/1 سم [ف: 2-83]
←تاریخ سلطانی← تاریخ قاجاریه
tārīx-e soltānī
حسینی استر آبادی، حسن بن مرتضی، ق 12 قمری
hoseynī estarābādī, hasan ebn-e morteza (-18c)
اهدا به: سلطان حسین صفوی تاریخ تأليف: 1115ق تاریخ عمومی است از بدو خلقت تا عصر صفویه در سه «باب»: 1. تاریخ جهان قبل از آدم تا حضرت خاتم؛ 2. تاریخ انبیا و پادشاهان و سلاطین؛ 3. تاریخ خاندان صفوی. آغاز: افتتاح سخن آن به که کند اهل کمال **بثنای ملک الملک خدای متعال. صحايف حمدی که مستوفیان خیال در استیفای آن عاجز آیند
[دنا 712/2 ؛ فهرستواره منزوی 576/1 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2413
آغاز: برابر، انجام: دگر بشاه رسل مصطفی رسول الله *** دگر بحیدر صفدر علی ولی الله. خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن محمد ابراهیم اصفهانی، تا: پنج شنبه 20 رجب 1222ق، جا: اصفهان؛ تملک: محمد بن هادی حسینی ساکن قریه اسفيه واجان و مهر «محمد بن هادي الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 258گ، 23 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 7-12]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3243
خط: نسخ، كا: حاجی محمد نجف آبادی، تا: جمعه 4 رجب 1255ق، جلد: تیماج مشکی، 378گ، 24 سطر، اندازه: 30×20/5 سم [ف: 9-37]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3180
مشتمل بر تتمه باب دوم در احوال معصومین (عليه السلام)می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: سلخ ذیقعده 1255ق؛ مجدول؛ تملك: سید علی بن ابراهیم و مهر «حسین الحسینی» (بیضوی)، محمد حسین بن محمد سمیع؛ مهر: «هو الله الخالق عبده محمد صادق» (مربع)؛
ص: 669
جلد: تیماج قهوه ای، 248گ، 16 سطر، اندازه:24×17سم [ف: 8-403]
tārīx-e soltānī = tārīx-e qājārīyān
صاحب مازندرانی، محمد تقی بن محمد زکی،-1256 قمری
sāheb-e māzandarānī, mohammad taqī ebn-e mohammad zakī (-1840)
[فهرستواره منزوی 891/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 243
آغاز: بعد البسمله، خاقان هو البحر من اى النواحي اتيته، فلجته المعروف و البر ساحله، تراه اذا ما جئته مستهلا، كانک تعطيه الذي انت سائله؛ انجام: خطا و ربط استاد زمانست قولا وفعلا استاد اقران از جواهر منظومه و در آری منثوره کتاب مستطابش بعضی را زیور این کتاب ساخت و بالله التوفيق خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: 1234ق، اهداء به فتحعلی شاه کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج سیاه، 25گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 1-245]
tārīx-e soltānī
؟ سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی، 1268-1342 قمری
sepehr-e kāšānī, “abbās-qolī ebn-e mohammad taqī (1852-1924)
استوری از آن یاد نکرده و در فهرست فارسی مشار هم نام آن نیامده است. در فهرست مؤلفين و الذریعه نیز یادی از آن نیست. در چند جلد: جلد 1: در سرگذشت پیامبر و امامان، انساب و قبایل سادات، پادشاهان ایران از کیومرث تا یزدگرد، سرگذشت حکما و سخنان پند آمیز ایشان (از یونانیان)، گاه شماری انساب گورگانیان تا اکبر شاه، پادشاه عثمانی تا سلطان محمد چهارم. آغاز: همه باب اول از تاریخ سلطانی فائده در ذکر احوال حضرات مطهرات سدره مرتبات عرش درجات ائمه اثنا عشر صلوات بسم الله الرحمن الرحیم بر وثيقه شناسان دفاتر معرفت کردگار و حق گزینان افراد جمع و خرج روزگار پوشیده نماناد
[فهرستواره منزوی 576/1 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:83
آغاز: برابر؛ انجام: بعد چون معلوم نتوانست نمود بهمین اکتفا نموده و الله الموفق و المعين در فهرست ناشناس آمده ولی در معرفی نسخه عکسی آن از سپهر دانسته شده، جلد اول، خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1240ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 95گ، 23 سطر (13×21/5)، اندازه: 21×30سم [ف: 1- 71]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1904ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-34]
tārīx-e soltānī
سلطان نواز خان بهادر قاهر جنگ
soltān navāz xān bahādor qāher jang
از شاه اسماعيل تا شاه صفی. استوری (1282/1 ) از تاریخ سلطانی یاد می کند که در تاریخ صفویان است تا تاریخ 1163 اليس 59 مورخ 1205) و نیز (134/1 ) از یک تاریخ سلطانی دیگر.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3249-ف
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-107]
← تاریخ سلطنت سلسله قاجاریه ← تاریخ قاجاریه
tārīx-e saltanat-e mozaffar-ed-dīn-šāh-e qājār
قراجه داغی، علی بن حسین، ق14 قمری
qarāje dāqī, “alī ebn-e hoseyn (-20c)
اهدا به: مظفرالدین شاه نویسنده، که ظاهرا از متملقان درباری بوده، پس از ذکر نام سلاطین سابق بر مظفرالدین شاه به طور خلاصه، شروع به ذکر تاریخ مظفرالدین شاه می کند و با ستایش های مشمئز کننده ای از او، چنین می نماید که او با این تاریخ نگاری ملتمس پاداش و احسانی از شاه بوده است. [فهرستواره منزوی 872/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:436
آغاز: بسمله. در بیان ابتدای ظهور سلطنت در سلسه قاجار جلالت و جلادت شعار اول سلطان مقتدر این طائفه آقا محمد خان است؛ انجام: تا بود ممكن عروج حمد بر اوج فلک ***باد یا رب آفتاب سلطنتشان بی زوال. و صلی الله على محمد و اهل بیته الطيبين الطاهرين المعصومین خط: نسخ بدخط، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی قهوه ای، 10گ، 12 سطر (8/5×15/5 )، اندازه: 17×21/5سم [ف: 1-427]
ص: 670
tārīx-e samarqand
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:937-ف
نسخه اصل: پاریس ش 6284 عربی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-293]
tārīx-e send = tārīx-e ma‘sūmī
ترمذی سمرقندی، محمد معصوم، 944-1019 قمری
termezī samarqandī, mohammad ma‘sām (1583-1611)
اهدا به: اکبر پادشاه (963 - 1014ق)
در یک «مقدمه» و چهار «جزء»: 1. گشودن سند به روزگار وليد پسر عبدالملک، گماشتگان امویان و عباسیان؛ 2. پادشاهان هند که پس از عباسیان بر سند فرمانروایی
کردند؛ 3. ارغونیان و جنگهایشان و در اینجا دو «فصل» در زندگینامه سادات و پیران و قاضیان و سرایندگان؛ 4. انتقال فرمانروایی سند از سلطان محمود به تیموریان و اکبر پادشاه (963-1014 ق) و احوال حاکمان ایالت بهکر تا روزگار نگارش. (احمد منزوی) آغاز: بر ضمایر صافیه کارآگاهان عالم بی اساس و خواطر زکیه هوشمندان سخن شناس چاپ: در چهار جزء در بمبئی بسال 1938 با دیباچه ای در سرگذشت او بچاپ رسیده است
[دنا 713/2 ؛ مشار 341؛ ش 2907؛ آربری 271؛ استوری 652/1 و 1324؛ فهرستواره منزوی 1182/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2907
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: هندی، جلد: تیماج سرخ ضربی زرکوب، 180 گ، 15 سطر (17×8/5 )، اندازه: 23×12/5 سم [ف: 10-1753]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 5341
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ مجدول زر و لاجورد، با سرلوح آراسته [ف: 15-4209]
←تاریخ سنواتی ← تاریخ سیاقی
←تاریخ سنواتی← تقويم التواریخ (ترجمه)
tārīx-e sanavātī= tārīx-e manzūm
مدحت، محمد بن احمد، ق13 قمری
medhat, mohammad ebn-e ahmad (-19c)
تاریخ سنواتی منظوم است، با ماده تاریخ. نام و تاریخ او «ریاض النور» است؛ از درگذشت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)تا روزگار نگارنده (قرن 13ق) و نه آن چنان مرتب. بخش پایانی آن ارزشمند است: تاریخ رحلت حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)، ابوبکر، عمر، عباس، عثمان، على(عليه السلام)، حسن(عليه السلام)، حسین(عليه السلام)، یزید پلید: شد ز دنیا یزید شیطان خوی *** سال مرگش ز لفظ جانی جوی. حسن بصری حبیب عجمی ... ابو حنفیه، مال و می رسد به: غلام قدر رسول نگر 1291، غلام احمد سکنه کولو واله 1283، احمد الدين ساکن مکه شریف 1262، مولوي على محمد صاحب مكهد 1253، شیخ احمد مجدد الف ثانی 1033 و ناتمام. آغاز: الحمدلله محيي المميت الخالق الذي خلق الليل و النهار لتعلموا عدد السنين ... اما بعد، بنده قليل البضاعة.. اجير الدين محمد المتخلص به مدعت بن المرحوم ظهيرالدین احمد.
[مشترک 1044/11 ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2/ 231-عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: اكتب لعام رحلته «وارث الرسوم». نسخه اصل: گنج بخش ش 9950؛ خط: نستعلیق پخته، كا: شیخ احمد، تا: 1312ق؛ 64گ (17-80) [عکسی ف: 2-55]
tārīx-e sanavātī
غیر همانند:
1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 202/10 -عکسی
آغاز: تاریخ ششم در تاریخ ابتداء عالم و غیره. حکما چنان نوشته اند که از ابتدای آفرینش عالم تا سال اول که صكر خان به پادشاهی بنشست هشتهزار و هشتصد و شصت و سه.؛ انجام: روز شنبه 8 ربیع الاول 1023 و کور شدن حضرت امامقلی خان در سنه ایلائیل و جلوس حضرت نذر محمد خان بر تخت سلطنت ماوراء النهر در سنه اسب و نشستن حضرت خلافت مرتبت بر تخت سلطنت حضرت عبدالعزيز بهادر خان در ماوراء النهر در سنه 1051ق هجری و آن سال حمدونه بود. والله اعلم نسخه اصل: گنج بخش ش 745؛ که بایستی ستاره شناسی از مردمان فرارود باشد. که به دنبال جدول هایی در ستاره شناسی با
مقدمه ای در بیان تواریخ ششگانه» پرداخته، تاریخ سنواتی را از آفرینش آغاز می کند، و می رسد به 1051 ق بخش های واپسین آنها برای تاریخ فرارود ارزشمند است؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11 و 12، 13 (161-173) [عکسی ف: 2-55]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:162/4
آغاز: بسمله، این چند کلمه است در معرفت تواریخ افلاک و انجم و بعضی از حوادث ایام؛ انجام: رفتن حکام لاهیجان به جانب فومن و قتل که کد خليفه و رستم سپهسالار ... رویدادهای بزرگ جهان به ویژه ایران و گیلان و مازندران در آن آمده است که 950 از هجرت گذشته است. مؤلف به خاندان کیا در مازندران و صفویان توجه ویژه داشته است؛ خط: نستعلیق تحریری مخلوط به شکسته، بی کا، تا: قرن 13، 4گ (363پ -
ص: 671
366ر) [ف: 1-42]
٣. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:497
آغاز: آغاز کتاب در بیان اموری که واقع شده در سال اول رحلت
خاتم النبيين، نقل است که چون حضرت خاتم النبيين از سال اول در گذشت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم)تا سال اول جلالی ملکشاهی. گاهی وقایعی در این نسخه ناتمام مانده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای نشانی عرض به تاریخ 1237؛ مهر: «عبده الراجی کیومرث» (بیضوی)، «افوض امرى الى الله عبد الرحیم» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 437، 31سطر، اندازه: 34×21سم [ف: 2-165]
tārīx-e sanavātī-ye eslām
از سال اول هجرت تا سال 736ق و در پایان فهرست مطالب به صورت سنواتی آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8788/1
آغاز: هجرت جناب پیغمبر صلی الله عليه و آله بود از مکه به مدينه که چون آیه و اذا يمكر ... نازل شد و خدای تعالی حضرت پیغمبر را از مکر و حیله کفار که در دار الندوه اختیار کرده بودند اخبار فرمود: انجام: در قراباغ از سر سلطان اعظم بوسعید دست تقدیر الهی افسر شاهی ربود، و دولت مغول به آخر رسید.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، عطف تیماج قرمز، 71گ (آپ -71ر)، اندازه: 33/5×20/5 سم [ف: 28-262]
tārīx-u senī-yi mulūk-il ard wa-l anbīyā
حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن، 280؟ - 360 ؟ قمری
hamze-ye esfahānī, hamze bn-e hasan (894-972)
کتابی تاریخی است و اصل آن مشتمل بر ده «باب» است. چاپ: لیبسک، 1844 و 1848م؛ کلکته، 212ص، 1866م؛ برلین، 1340ق.
[دنا 713/2 ]
شرح و حواشی:
1- سنی ملوک الارض و الانبیاء (ترجمه)؛ المعی نژاد، علی (-14)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 139 -عکسی
نسخه اصل: از ترکیه نسخه انقره 28517؛ بی کا، تا: قرن 6 [نشریه: 272-2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3784-ف
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [فيلمها ف: 2-248]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3428- ف
نسخه اصل: ليدن 767 وارن 767Warn. از آغاز تا فصل 10 باب 10؛ خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا، تملك: محمد بن محمود خوارزمی قرافی شادلی در 831 و خوانده شده در این سال (146/2 ش 753) [فیلمها ف: 2-140]
٣. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:345بخش 3
نسخه اصل: موزه، گویا شماره 787؛ كا: ابوبکر بن شاو گیر بن عبدالله فقیهی، تا: شنبه 20 ذیقعده؛ با تملك 1078 [ف: 147]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 671-ف
نسخه اصل: اسماعیل صایب؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-294]
5. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 50-ت/566
آغاز: بسمله و به نستعين الحمد لله رب العالمين و العاقبة للمتقین و الصلوة على نبيه و حبيبه محمد و آله اجمعين و هذا کتاب اودعته تواریخ سنی ملوک الارض؛ انجام: يوم الاحد التاسع من رجب سنه اثنتين وستين و ماتین ماه اسفند مذروزدین و لما ورد محمد بن طاهر بغداد ( كذا) اعاد المعتمد الى يده عمل الشرطه. تا باب هشتم بیشتر ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 80گ، 17 سطر (11×6)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 2-156]
←تاریخ سوادکوه ← التدوين في احوال جبال شروین
tārīx-e sūdān
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:19794
بی کا، بی تا، خریداری از مریم ادریس پور [رایانه ]
tārīx-e sayyāh
متفرقه، ابراهیم بن عبد الله، - 1160 قمری
motefarreqe, ebrāhīm ebn-e 'abd-ol-lāh (-1746)
تاريخ تأليف: 1141ق در ظهور اغوانیان و سبب انهدام دولت شاهان که ابراهیم متفرقه در 1141 آن را از لاتینی به ترکی برگردانده است. در این کتاب تاریخ صوفیان از شاه اسماعیل اردبیلی تا شاه سلطان حسین و تاریخ تهماسب قلی یا نادرشاه هم هست و نیز یورش افغانها بر ایران و پادشاهی میراویس و محمود. اصل لاتینی از Pere Judasz Tadeusz Krusiski است که به عنوان سیاح در زمان شاه سلطان حسین به اصفهان سفر کرده است و نزدیک 26 سال در آن شهر مانده است و اوضاع زمان خود و مشاهدات خود در استیلای افغانها را به زبان لاتین نوشته است. از روی این ترکی به نام «عبرت نامه» یا «بصیرت نامه» به فارسی
ص: 672
ترجمه شده است. ژان ویکتور شوکه (Jean Victor Choquet) آن را از ترکی به فرانسه برگردانده و در استانبول در صفر 1142
چاپ شده است. از دیباچه نسخه حاضر بر می آید که دو بار آن را از لاتینی به ترکی ترجمه کرده اند و نویسندگان عثمانی چون آن را درست دیدند از آن خرده ای نگرفتند. چاپ: استانبول، 1142
[ دنا 713/2 ؛ استوری 335/1 ]
شروح و حواشی:
١- بصیرت نامه = عبرت نامه = نصرت نامه؛ مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی (1176-1243)
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 188/1 -ف
نسخه اصل: اسعد افندی 2178 (فهرست ترکی بلوشه 2: 82 و 162 ش 877 و 1095 مورخ شعبان 1193)؛ خط: نسخ، كا: شیح احمد بن حاج محمد نشاطی، بیتا (فیلمها ف: 2-1]
tārīx-e sīyāsī-ye orūpā
ارنست لادیس (گویا).
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11221
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14 [مختصر ف: 127]
tārīx-e sīyāsī-ye īrān
شوستر، ویلیام مورگان، 1877- 1960 میلادی
šūster, vīlīyām morgān (1877-1960)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16297
آغاز: اگر بخواهیم شرح مفصل وقایع سیاسی ایران را انجام: تا در کار خود موفق شویم باقی مطالب زیادی است خاتمه خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: نباتی، جلد: مخمل، 18 سطر (22615)، اندازه: 21×27سم [رایانه]
tārīx-e sīyāsī-ye dowre-ye rezā-xān
مجموعه ای است شامل مطالبی، مربوط به دوره رضاخان پهلوی بدین ترتیب: 1- مذاکرات مجلس در تصویب لایحه خلع سلطنت قاجاریه، در این جلسه این افراد در موافقت و مخالفت، صحبت کرده اند: تقی زاده (مخالف لايحه)، سید یعقوب (موافق لايحه و در جواب سید حسن تقی زاده)، علائی (مخالف لايحه)، یاسائی (موافق و در جواب علائی)، مصدق (موافق)، داور، نائب رئيس. که متن مذاکرات هر کدام از آنها در این مجموعه درج شده است؛ 2. مذاکرات مجلس در جلسه 29 شهریور 1305 درباره قرار داده 1919 که متن قرارداد نیز در پایان این بخش آمده است؛ 3. صلح دو کارنو به قلم مشفق کاظمی؛ 4. تعلیمات مدنيه شامل تعریف دولت و فرق بین دولت مشروطه و مستبده قانون اساسی، مدت انتخابات وکلای مجلس شورای ملی و عده آنها، وظایف مجلس وظایف مجلس سنا، وظایف هیئت وزراء، انجمن ولایتی، وظایف وزیر امور خارجه، وزیر مالیه، عدلیه، وزیر علوم و اوقاف، وزیر پست و تلگراف، تعريف خانواده ملی (ملت)؛ 5. افتراحات و انتقادات تعريف انتقاد و افتراح، نویسنده در آن گوید که از مطلبی که در مجله آینده منتشر کرده عده ای انتقاد کرده اند و او در اینجا به آن انتقاد پاسخ داده است؛ 6. مقاله ای از حسن کاظم زاده ایران شهر؛ 7. علمای معروف دوره تمدن اسلامی.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8222- 56/72 آ
غاز: لايحه خلغ سلطنت، مقام محترم مجلس مقدس شورای ملی نظر به این که عدم رضایت از سلطنت سلسله قاجاریه و شکایاتی که از این خانواده می شود بدرجه رسیده خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: وسط؛ 32گ، 22 و 23 سطر، اندازه: 20713سم [ف: 2-695]
← تاریخ سیاقی ← تاریخ سیاقی
← تاریخ سیاقی ← مجمل التواریخ
← تاریخ سیاقی←زبدة التواريخ
tārīx-e sīyāqī=sīyāq-ot tavārīx = tārīx-e pādešāhān īrān
شیخ محمد ابراهيم
šeyx mohammad ebrāhīm
از محمد ابراهیم که به خواهش محمد امین خان از صورت سیاقی به طریق واضحی در رشته تحریر کشیده است. از کیومرث است تا شاه عباس دوم در دو مقدمه. صد و شصت و شش نفر در 5035 سال پادشاه شده اند با فهرستی از امیران قزلباش در آخر.
[ استوری 1271/1 ؛ منزوی 4107]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4107
آغاز: لثالی حمد بی منتها و ثنای لا يحصى نثار بارگاه کبریای مالک الملکی است؛ انجام: مدت سلطنت او سیزده سال و شش ماه است (سال 1051).
ص: 673
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه ختایی، جلد: میشن آلبالویی، 206گ، 11 سطر، اندازه: 3/ 20×26/8سم [ف: 3-481]
tārīx-e sīyāqī = tārīx-e pādešāhān-e ‘ajam = xolāsat-ot tavārīx
سمنانی، مهدی، ق13 قمری
semnānī, mahdī (-19c)
تاریخ کوتاه جهان و ایران است از پادشاهی کیومرث (برخی از آدم) که پایان آن بنا به اختلاف نسخ متفاوت است و این نسخه تا روزگار محمدشاه قاجار ادامه یافته است. عناوین و اعداد به خط سیاق و مطالب به شیوه دفاتر مستوفیان عهد قاجار نگاشته شده است. در نسخ گوناگون نامی از مؤلف كتاب به میان نیامده ولی در نسخه مورد سخن که تا روزگار محمد شاه قاجار را به صورت ناتمام دربر دارد در ذیل احوال محمدشاه، نام مهدی سمنانی دیده می شود که به ظاهر مؤلف کتاب است، عبارت او چنین است: «چنانچه فقیر حقیر مهدی سمنانی که قدمت خدمتم وسیله اعتبار آمده زیاده از توقع و چشم داشت خود مورد تفقد شاهانه ... گشته». در بخش مربوط به احوال فتحعلی شاه چندین برگ و در بخش محمد شاه یک برگ که برگ پایانی است نانوشته رها شده و چون عنوان مطالب در بالای برگهای یاد شده وجود دارد پیدا است که نویسنده قصد ادامه مطالب را داشته است.
[الذريعة 7:216؛ منزوی 4107:6 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:530-طباطبائی
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند؛ انجام: توضیح این مقال على سبيل الايجاز و الاجمال آنکه چون مرحوم فتح علیشاه در سنه 1249 بعزم سفر اصفهان از دارالخلافه نهضت و وارد اصفهان خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ در حاشیه صفحه 160، یادداشت مغرضانه ای در باب امیر کبیر و پایان کار او دیده می شود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 82گ، اندازه: 21×31/5سم
[ف: 24-343]
tārīx-e sīyāqi = sīyāq-ot tavārīx = tārīx-e pādešāhān īrān = tārīx-e pādešāhān-e ‘ajam = tārīx-e mojadval = tārīx-e sanavātī= mojmal-ot tavārīx = tārīx-e taqvīmī=
taqvīm-ot tavārīx
نسخه های این کتاب متفاوت است و نام های آن نیز متفاوت ثبت شده و شاید تحریرهای گوناگون باشند از نگارندگان مختلف. تاریخ کوتاهی است از ابتدای آفرینش تا روزگار گردآورندگان. مؤلف تصمیم گرفته حالات و مدت سلطنت هر یک از پادشاهانی را که بر ایران حکمرانی کرده و آثاری خیری به یادگار گذاشته اند به طریق سیاق به رشته تحریر در آورد. نسخه ای از آن به عنوان تاریخ پادشاهان عجم که از کیومرث آغاز شده و تا پایان روزگار فتحعلی شاه قاجار به انجام رسیده، در سال 1262 ق در تهران به چاپ رسیده است. آغاز: 1. بسمله، تاریخ پادشاهان عجم و غیره که در ملک ایران سلطنت کرده اند در ذکر پادشاهانی که قبل از ظهور اسلام سلطنت کرده اند ٢. کیومرث اول پیشدادیان است و آن پادشاهی را در جهان گذاشت قبل از او هیچیک از فرزندان آدم(عليه السلام)بر مسند سلطنت متمکن نشده بودند
[دنا 714/2 (68 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 854/2 و 873-874؛ کشف الظنون 473/1 ؛ الذریعه 70/6 و 192 و 202 و 214]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4428
از پیش از سلام تا عصر محمد شاه قاجار؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (ظاهرة)، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 106گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 12-25]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 56/1
آغاز: بسمله، مجمل التاريخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتداء سلطنت کیومرث که بعضی او را آدم عليه السلام؛ انجام: يونت ئیل 1051 نواب همیون بعزم يورش قندهار از اصفهان بیرون آمده در دار المؤمنین کاشان مریض و در شب چهارشنبه 18 شهر صفر بعالم جاودانی انتقال نمود. انا لله و انا اليه الراجعون (=راجعون) مدت سلطنت او سیزده عام و ششماه بود مشتمل بر وقایع تاریخی عالم از عهد کیومرث تا سال 1051ق است. مطالب بسیار مختصر و فهرست وار آمده و در ذکر حوادث فقط قناعت به نام حوادث و تاریخ آن شده است. در ذکر حوادث تاریخی ما قبل اسلام ایران تکیه بر شاهنامه و تاریخ گزیده گردیده و از مطالعه کتاب برمی آید که مؤلف آن مذهب شیعه داشته است؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1091ق، جا: اصفهان؛ آخر نسخه: «مجمل التاريخ که متضمن حصول علم بر تعداد و افراد پادشاهان عجم است و سیاق کیفیت آن موافق صيغ علم سیاق وضع و در موازی (کلمه ای لا یقرء) حسب الفرموده عالی حضر [؟] میرزائی از روی افراد مذکور نقل شد که بقرينه فصول علم آن معلوم و وصول بادراک لذت اخبار ماضيه مفهوم گردد. بتاریخ شهر ربيع الاول 1091 مرقوم قلم شکسته رقم اقل عباد الله
ص: 674
الغنی میرزا محمد الحسینی البروجردی گردید»؛ مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، 68، 17 سطر ، اندازه: 7×17 سم [ف: 1-42]
٣. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2087/1
آغاز: بسمله و به نستعين، حمد و ثنائی که غایتی مراورا نیست بر پروردگاری؛ انجام: هرگاه مطالعه آن نمائی احوال سلف ... بر تو واضح ولايح خواهد شد و الحمدلله رب العالمين در بلده طيبه اجمیر در سنه 1091 هجری مطابق سنه 24 جلوس میمنت مأنوس اورنگ زیب پادشاه در هنگامی که لشکر بر سر رایا کشیده بود فراهم آورنده این کتاب به سال 1075ق وارد بغداد شده در آنجا کتابی مختصر در تاریخ از یکی از نویسندگان استانبول می بیند که
او وقایع عالم را از هبوط آدم تا سال 1060ق على التوالی به شکل تقویم ضبط کرده است بر آن می شود که آن را در ابتداء از ترکی به عربی ترجمه و سپس به فارسی برگرداند تا منفعت آن هم عرب را در بر گیرد هم عجم را، نام مترجم در متن نیامده ولی در صفحه 114 از شخصی به نام ایگنجی خلیفه ملقب به مصطفی نام برده می شود که خود را مسود این اوراق معرفی می کند ظاهرا این شخص بایستی نویسنده فهرست ها و جدول باشد. در آخر کتاب محل تسوید را بلده اجمیر و سال آنرا 1091ق می آورد باری در این کتاب حوادث فهرست وار آمده و دنباله حوادث از 1060 تا 1091 نیز از آن مترجم باید باشد؛ خط: نسخ، كا: محمد سعید قاجار آغچه قوينلو، تا: محتملا قرن 12، جا: قلعه ایروان؛ کاغذ: فرنگی،
جلد: تیماج قرمز مقوایی، 114، 35 سطر (12/5 × 23/5 )، اندازه: 32×21سم [ف: 5-99]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2789
آغاز: تشخیص فراسخ عالم نقل است از سلمان فارسی عليه الرحمه که حضرت امیر المومنین؛ انجام: بتاريخ شب چهارشنبه هجدهم شهر صفر بعالم بقا و جنت المأوی و فردوس اعلى انتقال فرمودند انالله و انا اليه راجعون در این نسخه یک دوره تاریخ ایران از کیومرث تا حوادث 1051 ق آمده است. طرز تحریر مطالب چون نگارش سياق است؛ خط:
نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج
مقوایی تریاکی ضربی، 43گ، 30 سطر (22×12/5 )، اندازه: 27×16سم [ف: 6-410]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2846
آغاز: برابر 1؛ انجام: و از سراسب بزیر آمده او را گرفته نزد آقا محمد خان بردند اولا کور و آخر بقتل رسید. به صورت مختصر و بر طريق سياق نویسان تنظیم یافته یک دوره تاریخ داستانی و باستانی ایران را از کیومرث تا اوضاع ایران بعد از لطفعلی خان زند را آورده است. آن به ابتدا در یک صفحه فهرست و از خلفای سلسله آل عثمان را از عثمان اول تا سلطان عبدالمجید خان پسر سلطان محمود خان که سی و یک تن بوده اند بر شمارد و مدت عمر و سلطنت و تاریخ ولادت و جلوس آنها را ذکر می کند و سپس به تاریخ می پردازد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: تیماج مشکی، 63گ، 35 سطر (23×12)، اندازه: 32×20سم [ف: 6-497]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:8517
می رسد تا سال 940خط: نستعلیق سیاق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 35گ، 22 سطر (24×13)، اندازه: 34×20سم [ف: 17-151]
٧. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 39
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: فرنگی نشریه: 11-902]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2143
آغاز: زمان هبوط آدم الى هجرت پیغمبر صلی الله عليه و اله که بحسب احادیث؛ انجام: جزیره خارک 56، جزیره الان 8 جزیره، ایروال 7، جزیره قیش 7 از هبوط آدم تا وقایع سال 1178ق را شامل است و علاوه بر آن در خاتمه نیز یک دوره جغرافیای سیاسی شهرهای ایران را آن هم به صورت سیاقی واجد است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 178گ، 28 سطر (19×11)، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 5-197]
9. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:607
آغاز: برابر 1 از پادشاهی کیومرث نخستین شاه پیشدادی تا فتحعلی شاه قاجار، و در بخش تاریخ سلاطین ایران بعد از اسلام پس از یزدگرد به احوال خاتم پیامبران و خلفای راشدین و امامان دوازده گانه شیعه و خلفای اموی و عباسی نیز پرداخته پس از آن به سلاطین ایران؛ خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مهر: حاج سعید کاغذ: فرنگی، جلد: مشمع لاجوردی عطف پارچه
سرخ، 90گ،18 سطر ( 17/5×9/5 )، اندازه: 14×12سم [ف: 2-724]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4245
آغاز: برابر 1؛ انجام: او را گرفته نزد آقا محمد خان بردند، اولا کور و آخر بقتل رسید، مدت حکومت در شیراز دو عام. از پیشدادیان تا قاجاریه، و چون فاقد مقدمه است مؤلف آن معلوم نیست ولی با اینکه بر صدر تمام صفحات نوشته شده است: «تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند» بعد از یزدگرد بن خسرو پرویز احوال خاتم الانبياء و خلفای راشدین و ائمه اثنا عشر و خلفای اموی و عباسی نیز در آن مسطورست؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ نسخه ما تا احوال مصطفی خان بن جعفر خان زند بیشتر ندارد و صفحه آخر آن که خلاصه ای است از احوال قاجاریه تا ذکر سلطنت ناصرالدین شاه مربوط به اصل نسخه نیست و الحاقی است؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی ضربی، 62گ، مختلف السطر، اندازه: 15/5 ×27سم [ف: 7-126]
11. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3801/2
فهرست اسامی و مدت عمر انبیاء و ائمه و سلاطين عجم به صورت جدول تا ناصرالدین شاه قاجار؛ بی کا، تا: قرن 13 کاغذ:
ص: 675
آهار مهره فرنگی، جلد: میشن آلبالویی سبز، 9 سطر، اندازه: 21/8×14/3 سم [ف: 7-49] 12. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه:123
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در دو برگ آغازین نام کتاب مجمع التواریخ آمده؛ تملک: «حاجی ابوطالب» به سال 1270، مهدی بن ابو طالب اردکانی»، «محمد حسین بن حاجی عیسی اردکانی»؛ تاریخ تولدی به سال 1323 به خط على بن ابو طالب؛ جلد: تیماج قهوه ای سوخته، 87گ، مختلف السطر، اندازه: 14/5 × 21/5 سم [ف: 1-111]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1118
آغاز: برابر 1؛ انجام: دبیر خاقان قاجار را مأمور بمجادله مصطفی خان شیروانی نموده و معاودت بر تبریز نمود. از زمان کیومرث تا وقایع اوایل دوران سلطنت فتحعلی شاه می باشد، نویسنده در این کتاب وقایع را بصورت حسابهایی که در دفتر داری قدیم برای مخارج تهیه می کنند در آورده و در آن هر حادثه ای را شرح داده است علاوه بر تاریخ ایران این کتاب تاریخ خلفای اموی و عباسی را نیز شامل است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 102گ، 24 سطر (12/5 × 21/5)، اندازه: 30×19/5 سم [ف: 3-138]
14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1369
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتدای سلطنت؛ انجام: تتمه سلاطين قاجار الاجل الاعطم الاكرم محمد شاه قاجار حفظه الله. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 96گ، 28 سطر (14×8/5 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 3-428]
15. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:866
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند به خاطر سرگردان وادی نادانی مرتضی مازندرانی رسیده نسخه اصل: کتابخانه مسجد جامع چهل ستون تهران - 838. از مرتضی مازندرانی دانسته شده؛ خط: نستعلیق و خط سیاق، بی کا، تا: قرن 13؛ 78ص [عکسی ف: 3-55]
16. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:907
آغاز: برابر 2 نسخه اصل: کتابخانه انجمن آثار ملی - تهران. از زمان کیومرث تا وقایع اوایل دوران سلطنت فتحعلی شاه می باشد، نویسنده در این کتاب وقایع را به صورت حساب هایی که در دفتر داری قدیم برای مخارج تهیه می کنند در آورده و در آن هر حادثه ای را شرح داده است علاوه بر تاریخ ایران این کتاب تاریخ خلفای اموی و عباسی را نیز شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ در چند برگ آخر اضافاتی به خط دیگر و نونویس آمده و ادامه سلطنت ناصرالدین شاه تا پادشاهی محمد علیشاه را کتابت نموده است ؛اهدایی:مرحوم عبد الحسین بیات؛ 167ص [عکسی ف:3-107]
17. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:908
نسخه اصل: کتابخانه انجمن آثار ملی - تهران. همان نسخه سابق است و فقط کاتب آن متفاوت بوده و در عبارات اندکی با یکدیگر اختلاف دارند؛ خط: نستعلیق، كا: محمد تفرشی، تا: رمضان 1257ق، به امر وزير لشکر منصور در زمان پادشاهی محمد شاه قاجار؛ 275 ص [عکسی ف: 3-108]
18. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:2273
آغاز: فهرست اسامی و عدد سنوات سلطنت و حکومت؛ انجام: و سابقا متعهد شده بود بفرستد. چون مؤلف در صحیفه 168 کتاب را به وقایع سال 1213 به پایان رسانده است پیداست که در این سال به پایان رسیده؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: سفید فرنگی رگه دار آهار مهره، جلد: کاغذ ابری آبی و سرخ و سفید و سیاه، 168ص،
اندازه: 21×13سم [ف: 6-229]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4680
آغاز: برابر 2؛ انجام: ابراهیم او را با تفنگ ... بقتل رسانید و مدت حکمرانی اشرف پانزده سال است ... مقهور شدند. از ابتدای سلطنت کیومرث تا پایان دولت فتحعلی شاه را به شیوه سیاق تاریخ نویسی کرده است و شرح مختصری درباره آنها داده است. هر بخش نسخه به یک سلسله اختصاص دارد به ترتیب تاریخی؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر «حاج سید نصرالله تقوی»؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: چرمی قهوه ای، 86گ، ابعاد متن: 13×8، اندازه: 21×14سم [ف: 13-62]
20. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9831
از آغاز تا فتح علی شاه؛ خط: نستعلیق ریز، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی ترنجی مقوایی، ربعی، 80 گ، 20 سطر (13×8)، اندازه: 21×13سم [ف: 17-492]
21. اصفهان؛ ادبیات، شماره نسخه:12
خط شکسته و سیاق ، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رحلي [نشریه: 4-476]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:88 ض سرود
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13[ نشریه: 13-431]
23. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:228
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ با برخی از حوادث روزگار باب با کاغذ: سپاهانی [نشریه: 11-902]
24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38220
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم از ابتدای کیومرث الى انتهای دولت فتحعلی شاه قاجار، سلاطینی که پیش از ظهور اسلام سلطنت کرده اند. انجام: و آذربایجان و غیرها آن حضرت را مسخر و مسلم آمد توضیح این مقال على سبيل الايجاز و الاجمال آن که از کیومرث تا فتحعلی شاه قاجار در برگ پایانی نسخه سرگذشت مختصر محمد شاه قاجار (1250-1264ق) هم بدان افزوده شده ولی ناقص مانده است؛ خط: نستعلیق شکسته و سیاق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ:
ص: 676
فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 84گ، مختلف السطر، اندازه: 15× 21/5
سم [ اهدائی رهبر: 8-375]
25. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:103-ب
آغاز: برابر 1؛ انجام: اگر ولایت دیگر بمن مرحمت شود از پادشاهی پیشدادیان آغاز شده و تا پادشاهی فتحعلی شاه پایان یافته است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 76گ، 31 سطر (20×11)، اندازه: 28×17/5
سم [ف: 142]
26. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه:102
آغاز: در ذکر پادشاهانی که قبل از ظهور اسلام سلطنت کرده اند؛ انجام: در دار الايمان قم در جوار حضرت معصومه مدفون شد از: محمد تفرشی محتم: زمان تأليف: 1257ق. از قبل از اسلام تا آخر دوره فتحعلی شاه است؛ خط: نستعلیق شکسته، کا: محمد تفرشی، تا: رمضان 1257ق؛ سنوات با اعداد سیاقی است؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج تریاکی روشن با ترنج و نیم ترنج، 267، 17 سطر (15×8)، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 141]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:238- فيروز
خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا عبدالله طبری منشی، تا: 1258ق؛ افتادگی: انجام؛ این نسخه در اواخر (مجمل 66 در تاریخ 1043) به پایان رسیده است و پیداست کاتب دنباله سخن را نا تمام گذارده است و نیز این که نام محمد ابراهيم بن اسماعیل که در آخر تمام صفحات آن نسخه هست در نسخه حاضر در هیچ جا دیده نمی شود. یکی از امتیازات مهم نسخه جای سخن که در نسخه 5698 نیز هست (و در دیگر نسخه ها این کتابخانه نیست) فهرست اسامی علماء و شعرا و خوش نویسان معاصر هر یک از پادشاهان است در ذیل
(شماره 5698 در فهرست 17 ص 154) آورد و اسامی علماء و اهل هنر یاد شده در بقیه کتاب را به ترتیب صفحات و با مقایسه میان هر دو نسخه در اینجا می آورد. كاتب نسخه چند برگ سفید است و بر چند صفحه اشعار مختلف و چند صورت محاسبه و در آخر یادداشت طبری درباره محمد زمان الشكر نویس آمده و نیز بر یکی از این برگهای سفید این یادداشت دیده می شود «تاریخ خلاصة التواریخ پادشاهان عجم را این بنده که میرزا حسن على مستوفی می باشم به آقا میرزا بزرگ خان بخشیده ام. به تاریخ دهم محرم 1301». بر پشت نخستین برگ، نسبت کیومرث به آدم و به نوح به نقل از تاریخ گزیده و سپس شعر وصاف «نخستین خدیوی که کشور گشود ...» گویا به قلم عبدالله دیده می شود؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج زرد، 146ص، مختلف السطر، اندازه: 28×17سم [ف: 21-26]
28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4246
انجام: که سابقا متهد شده بود بفرستد، مدت سلطنت چهل عام. از پیشدادیان تا قاجاریه، و بعد از یزدگرد بن خسرو پرویز احوال خاتم الانبياء و خلفای راشدین و ائمه اثنا عشر و خلفای اموی و عباسی نیز دران آمده؛ خط: نستعلیق، كا: فتح الله لاریجانی، تا: 1261ق، نسخه ای است بسیار مغلوط ولی کامل و به احوال فتحعلیشاه و زوجات و اولاد او پایان می یابد؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید آهار مهره، جلد: تیماج ضربی قهوه ای، 88گ، مختلف السطر، اندازه: 22/8×14/8 سم [ف: 7-126]
29. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 258 - ج
آغاز: هو الله الموفق. بسمله. خلاصه تاریخ پادشاهان عجم و غیره که در ملک ایران سلطنت کرده اند؛ انجام: که سابقا متعهد شده بود بفرستد (... این خط شکسته من كتابت کردم . کاندر پس مرگ یادگارم باشد 11 محرم تمام شد 1262) تاریخ پادشاهان ایران پیش ایران پیش از اسلام است تا فتحعلی شاه؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج حنایی ضربی، 21 سطر (19×10)، اندازه: 13/5× 15/5 سم [ف: 1-320]
30. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه:2878- 15/118
آغاز: برابر 2؛ انجام: السلطان العادل فتحعلی شاه قاجار ابن حسینقلی خان ... جسد منورش را به اعزاز تمام به دار الايمان قم آورده در آنجا مدفون است. از کیومرث تا فتحعلی شاه قاجار، توضیحات در بخش صفویه، افاغنه، افشاریه، و زندیه نسبتا مفصل است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، تاریخ بیعی به سال 1263 در پایان نسخه؛ جلد: تیماج مشکی، 79گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-1733]
31. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 142
آغاز: پیرایه رخسار نیکو عذار معانی و الفاظ دلفریب و حليه گرانبهای سراپای عروسان زیبا روی و حورا و شان مشكين موی از پیش از سلام تا عصر محمد شاه قاجار با مختصری از حالات پیامبر اسلام و ائمه طاهرین(عليهم السلام)و خلفای بنی امیه و بني العباس؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: فضل بن عبدالله، تا: شنبه 15 رمضان 1276ق (در زمان ناصرالدین شاه )؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین مختصر؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 175، 12 سطر، اندازه:
21×13سم [ف: 1-103]
32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6439
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ تملک: علی اکبر بن غلامعلی مروج الاسلام به تاریخ 6 شوال 1349؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوهای، 76گ، مختلف السطر، اندازه: 15×21/5 سم [ف: 17-47]
33. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15145/7
آغاز: برابر 2؛ انجام: نه هر کو زن بود نامرد باشد *** زن این مرد است کو بیدرد باشد. این کتاب نیز گویا از تألیفات علی بن عبدالعظیم خیابانی تبریزی واعظ (در گذشته: 1366ق) باشد که چند رساله از او در همین مجموعه آمده است و احتمال دارد همان مجالس الملوک محمد مفید بن محمود بافقی یزدی (در گذشته: پس از 1090 ق) باشد که آغاز آن به نسخه موجود شباهت دارد. یادآوری می شود نسخه
ص: 677
موجود به نقل از کتاب لجه الاخبار است که از منابع برخی از کتاب های خیابانی تبریزی می باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، كان علی بن عبدالعظیم خیابانی تبریزی واعظ، تا: قرن 14؛ محشی، 6 برگ، شامل مطالبی درباره چای، قهوه، چوب چینی و ... به نقل از لجة الاخبار و صورت مکتوب آقا میرزا علیخان پاور به خدمت آقای اقبال ... در باب مخابره قتل ناصرالدین شاه قاجار به سال 1313 ق به خط همان خیابانی در پایان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، وگ (144-152)، 20 سطر (16×10)، اندازه: 21×17سم [ف: 38-444]
34. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 591
آغاز: برابر 2؛ انجام: و تمام بزرگان و اصناف باستقبال ایشان رفتند تا آنکه روز شنبه 5 ربیع الثانی بطهران رسیدند 1328. گمان می رود که کتاب سياق التواریخ باشد که به دستور میرزا عبدالحسین آقا اصفهانی برای وقایع تاریخی آن مجلس و تصویر ساخته اند. تاریخ مختصری است. شامل دو بخش است 1- ذکر سلاطین قبل از اسلام از ابتدای سلطنت کیومرث تا ابتدای ظهور اسلام که در ایران سلطنت کردند، 2- بعد از اسلام، از ابتدای ظهور خاتم الانبیاء تا احمد شاه قاجار. با سی مجلس و تصویر رنگی که برخی از آنها سیاه قلم است بدین ترتیب: تصویر مجلس کیومرث پادشاه، تصویر مجلس هوشنگ، تصویر جنگ طهمورث با دیوان، مجلس جمشید، ضحاک، جنگ منوچهر با سلم و تور، بلند کردن پوردستان افراسیاب را (عمل عباسعلی) بر تخت نشستن كیقباد، کیکاوش و شکار شیر، (عمل عباسعلی) کشتی رستم (عمل عباسعلی) سیاوش، فرامرز، کشته شدن اسفندیار، تصویر شاپور ذوالاکتاف که دور قلعه سیاحت می کند، کشتن بهرام شیر و گور را، کشته شدن شیرویه ، تصویر طاهر و عبدالله، امیر تیمور گورکانی، صورت عباس میرزای نایب السلطنه، صورت فتحعلی شاه قاجار، صورت محمد شاه قاجار، صورت میرزا تقی خان اتابک اعظم، صورت حاج میرزا حسین خان صدر اعظم، صورت ناصر الدین شاه، صورت مظفرالدین شاه، صورت محمد علیشاه، صورت ستارخان سردار ملی، باقرخان سالار ملی، احمد شاه نایب السلطنه و عضد الملک ...؛
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 2 صفر 1331ق، حسب الفرموده میرزا عبدالحسین آقا اصفهانی؛ مجالس و تصاویر رنگی و سیاه قلم؛ مهر: حاج سید سعید کاغذ: کاهی، جلد: تیماج قهوه ای، 86گ، 14 سطر ( 13/5×9)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 2-708]
35. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:154
از کیومرث است تا ناصرالدین شاه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ جلد: تیماج قهوه ای تیره با ترنج و سرترنج، قطع: وزیری [نشریه: 3-21]
36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9146
از پیش از سلام تا عصر محمد شاه قاجار؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: کتابخانه مهندس بغایری؛ جلد: تیماج قهوه ای، 87گ، مختلف السطر، اندازه: 19×29سم [ف: 23-276]
37. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 170 فرخ
آغاز: برابر1
از پیشدادیان تا قاجاریه که در سال 1274 ق تالیف گردیده؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج عنابی، 57گ، مختلف السطر، اندازه: 30×19سم [ف: 107]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17249
تا پایان زندیه، دارای اختلافاتی چند با نسخه های دیگر؛ بی کا، بیتا [د.ث. مجلس]
39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7573
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتدا سلطنت کیان؛ انجام: آثار و اختراعات آنحضرت که به نظر احقر این بی بضاعت رسیده بنحویست که مرقوم کلک
گردیده و الله اعلم بحقایق الامور.
از آغاز سلسله پیشدادیان تا اواسط سلسله قاجاریه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج قرمز، مجدول، 120گ، مختلف السطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 26-68]
40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:117
آغاز: برابر 2؛ انجام: انجام در سال فرخنده فال 1220 بعد از جشن نوروزی بطرف سلطانیه نهضت و در آنجا خبر قتل ابراهيم خليل خان و تفرقه ایلات از آغاز پیشدادیان تا نادرشاه؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه اصفهانی، جلد: تیماج حنایی یک لا، 88گ، 20 سطر (17×15)، اندازه: 11×19/5سم [ف: 2-523]
41. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه:103
آغاز: خلاصة التاريخ از قرار تفصیل ذیل است؛ انجام: آنکه در اوایل ذیقعده جمع کثیری از او باش و بیعار شهر را ... حوادث پادشاهان قبل از اسلام تا حکومت ناصرالدین شاه را داراست؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، در آخر کتاب، حوادث ایام مظفرالدین شاه و محمد علیشاه تا سال 1325 با قلم الحاقی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی رویه کاغذی عطف تیماج تریاکی، 165ص، 18 سطر (16×8/5 )، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 141]
42. تهران؛ فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه:بدون شماره 1
از کیومرث تا شاه سلطان حسین؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تریاکی لاکی، قطع: رحلي[ نشریه: 7-550]
43. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:1453
آغاز: تاریخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتداء سلطنت کیومرث؛ انجام و در سمرقند با امام قلیخان محاربه نمود به قتل رسیده و در این سال فرح آباد بنا شد. از آغاز سلسله پیشدادیان تا اواسط سلسله قاجاریه؛ خط: نسخ جلی، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر، 131، 12 سطر، اندازه: 17×11سم [ف مخ: 1-307]
ص: 678
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5043
خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج قرمز، 73گ، مختلف السطر، اندازه: 30×20سم [ف: 13- 239]
45. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 960
پیش از اسلام تا عصر محمد شاه قاجار و فتحعلی شاه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 81گ، مختلف السطر، اندازه: 20×34سم [ف: 3-181]
46. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5044
از پیش از سلام تا عصر محمد شاه قاجار؛ خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 46گ، مختلف السطر، اندازه: ×20 30سم [ف: 13- 240]
47. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 591
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم السلطان ناصرالدین شاه قاجار خلد الله ... مجمل التاريخ پادشاهان عجم که در ملک ایران سلطنت کرده اند از ابتدای سلطنت کیومرث که بعضی او را اولاد آدم عليه السلام و برخی فرزند هفتم نوح عليه السلام خوانده اند؛ انجام: .... چون در این اوراق مراد بر اختصار بود ازین بیش نیفزود هرگاه منظور نظر کیمیا اثر بند گان ذیشو کت ... امیر معظم اتابک اعظم دام اجلاله العالی .. مقبول خاطر رأفت مظاهر افتد ... سایه مرحمت و عنایت سرکار عظمت مدار را بر سر عموم ... مستدام و پاینده دارد.
العبد أقل السادات محمد جعفر الحسینی ... خط: شکسته نستعلیق، کا: سید محمد جعفر حسینی متخلص به آصفی، بی تا؛ مجدول؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: مقوای روغنی بوم مرغشی قهوه ای، 133ص، 23-21-10 سطر، قطع : وزیری، اندازه: 21×32سم [ف: 5-396]
← تاریخ سيد راقم ←تاریخ راقم
tārīx-u sīrat-il barāmaka
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3553-ف
نسخه اصل: برلین , wetzeimn ii 381. peterman 74-109
peterman ii 75 fol 262 , 1331 fol . (فهرست اهلورت
8: 55 ش 9076)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-178]
tārīx-e sīstān
ابن معتز، عبدالله بن محمد، 247-296 قمری
ebn-e moʻtazz, 'abd-ol-lāh ebn-e mohammad (862 -910)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:692
تاریخ سیاقی - تاریخ سیستان 679 خط: نسخ کهن، بی کا، بی تا، با یادداشت های غلام حسین در 1296 و سعد الدين ملا محمد کرکوکلی در 1243، با تصحیح ملک الشعراء بهار در هامش و تحقیق او در صفحه آخر با 19 بیت شعر در ص ع کاغذ: سفید، جلد: تیماج آلبالویی با ترنج و سرترنج، 197، 17 سطر (16×10)، اندازه: 23×15 سم [سنا: ف: 32-2 ]
tārīx-e sīstān
تاریخ تأليف: 1206ق از ظهیر. منظومه ای است در تاریخ سیستان از روزگار باستان تا تاریخ 1206 که سروده شده است. [فهرستواره منزوی 874/2 ]
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:119
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی [نشريه: 65-2 ]
tārīx-e sīstān
در دو بخش جدا، یکم آن می رسد به 444-445ق (اوایل سلجوقیان)، بخش دوم کسی دیگر دنبال کرده رویدادها را به 725ق رسانده است. در آغاز بنای سیستان و حدود شهر سجستان و احوال و انساب بزرگان و وقایع تاریخی آن سرزمین، گرفته شده از کتاب گرشاسب و کتاب فضائل سجستان هلال بن یوسف اوقی. آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمين و سبحان الذي أحاط بكل شیی علمه و نفذ في كل موجود حكمه و ظهر في جميع .. اخبار سیستان از اول که بنا کردند و انساب بزرگان و حد و شهر سجستان که از کجا بود، اندر ابتدا و فضائل آم بر دیگر شهرها
انجام: مقاومت و معاندت از میان بر گرفتند و با هم می گذراندند تا بآخر و بالله التوفيق و الاعانه چاپ: در پاورقی روزنامه ایران به سال 1299-1302، به کوشش ملک الشعرای بهار، تهران، 1315
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 360-بهار
خط: نسخ، کا: ایرانی تیموری، تا: قرن 19
کاغذ: سمر قندی، 392ص، قطع: ربعی [نشریه: 5-659]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3910]
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: کتابخانه صنيع الدوله در 1298؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 111گ، 19 سطر، اندازه: 29/4×20/4 سم [ف: 2-83]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1929
ص: 679
آغاز و انجام: برابر
این نسخه تا آنجا که با نسخه چاپی مطابقت شد ظاهرة اختلافی بین آن دو نیست چه سقطات هر دو یکی و اسماء به همان شکل است که در نسخه چاپی است. ظاهرا باید این نسخه از روی روزنامه ایران استنساخ شده باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا؛ تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 96گ، 17 سطر ( 16/5×9/5 )، اندازه: 17×21/5سم [ف: 4-387]
4. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 246 - ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1299ق؛ از نسخ میرزا محمد خان قزوینی، از روی پاورقی های روزنامه ایران سال 1296-1302 نویسنده عباس اقبال آشتیانی برای میرزا محمد خان قزوینی در 28 ربیع الاول 1345، با یادداشت های قزوینی در ص ع مورخ 1349 با نامه آقای سعید نفیسی به قزوینی که در 1 رجب 1342 به او رسیده بود؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 181گ، 13 سطر (12×17)، اندازه: 12×17/5سم [ف: 1-67]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2527-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-34]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9037
آغاز و انجام: برابر
طبق یادداشتی روی برگ اول این نسخه کتاب حاضر میانه سالهای 445-725 تألیف شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، جلد: گالینگور مشکی، 191، 13 سطر، اندازه:
21/5816سم [ف: 23-194]
6 . تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:62
نقل از روزنامه ایران؛ خط: نستعلیق، کا: آقای احمد مینوی برادر آقای مینوی، تا: 1305ق؛ مقابله شده با نسخه کهن ملک الشعراء بهار؛ 696گ [نشریه: 6-640]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5436
در آغاز و انجام آن خط اقبال آشتیانی است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور قهوه ای، 123 گی، 23 سطر (19×14)، اندازه: 23×18سم [ف: 16-8]
←تاریخ سیفی ← تاریخ نامه هرات
tārīx-e sīk-hā
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5328
از سر گذشت چارت سینگه 1757Ghart Singh تا رنجیت Ranjit سینگه (پایان ماه می 1810 به پایان ربيع الثانی 1220)؛ خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: پایان ربيع الثانی 1220ق، در نسخه دیباچه ای نیست و نام مؤلف در آن یاد نشده و گویا بخشی است از کتاب اقوال فرقه سیخان از خوشوقت رای؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای زرکوب مقوایی، 8گ، 13 سطر (10×17/5)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 15-4205]
tarix-e Sapur (t.)
زند، عبدالحسین، ق 14 قمری
zand, 'abd-ol-hoseyn (-20c)
اهداء به: مظفرالدین شاه و عین الدوله تاریخ تأليف: اردیبهشت 1321 تا 1323ق کتاب مفصل و بسیار جالبی است در احوال شاپور فرزند هرمز فرزند گودرز که پدرش به دست اعراب قبیلہ بنو قیصر، به شیخوخیت حسان بن نعمان در حمله به جزیره خوشاب کشته می شود. مادر شاپور، پریچهر به کمک غلام خود فیروز، کنیزش گلنام و به همراهی خواهر بزرگتر خود، همایون دخت می گریزد و شاپور را در پناهگاهی دور از دسترس اعراب به دنیا می آورد. پس از چند روز، فیروز که در حال تلاش برای تهیه مایحتاج مخدومان خود است به دست اعراب که دیگر جزیره را تصرف کرده اند می افتد. اما با خوش برخوردی حسان بن نعمان مواجه می شود. رابطه اعراب و این چند فارسی پس از چند بار هدیه فرستادن و دید و بازدید، به نیکی می گراید. ایشان اسلام می آورند و شیخ بنو قیصر جنوب جزیره را در حکمی تحت اختیار همایون دخت و پریچهر و و فرزندانشان، شاپور و ماه آفرید (دختر تازه به دنیا آمده همایون دخت که در زمان حمله اعراب در شکم مادر بوده است می گذارد. کل کتاب سرگذشت شاپور و ماجراهای وی است که سرانجام به حکمرانی او بر ولایت فارس و شهر شیراز در عهد هارون الرشید و برمکیان می انجامد.
مترجم کتاب که در مقدمه، خود را عبدالحسین زند معرفی می کند ماجرای ترجمه کتاب را به این صورت شرح داده که در آغاز اردیبهشت 1321 هجری و در عهد مظفرالدین شاه قاجار و در روزگاری که تحت سرپرستی شاهزاده عین الدوله صدر اعظم، فضلا با فراغ بال به ترجمه و طبع افسانه های دلپذیر که در انتشار و اشاعه تهذیب اخلاق بی نظیرند می پردازند، وی نیز به پیشنهاد دوستی، چند ماهی را صرف ترجمه یکی از افسانه های نوشته شده به فرنگی می کند. مورد انتخابی وی ترجمه تاریخ شاپور از فرانسه به فارسی است. اصل کتاب به عربی است و به روایت محمد ابن نصر ابن بابک فارستانی، از ندمای شاپور تحریر شده است. در قرن ششم هجری یکی از موبدان فارسی در وسرات هند آن را از عربی به گجراتی برمی گرداند. سپس در ادوار بعد، دانشمند زبانهای شرقی کاربن کایلوس آن را از گجراتی به فرانسه ترجمه می کند. همین ترجمه فرانسوی است که در اختیار عبدالحسین زند بوده و به فارسی برگردانده شده است. نثر کتاب ساده و دارای عناصری از تناسب سازی های غیر افراطی نثر گذشته است.
ص: 680
از ویژگی های کتاب، استفاده از ابیات فارسی به میزان بسیار کم در خلال نثر روان و ساده کتاب است. او خود در این باره در مقدمه اش نوشته: «هر کجا مترجم مذکور (کاربن کایلوس)، عبارات گجراتی را که معنی اشعار عربیه بوده ترجمه تحت اللفظی نموده این حقیر بر طبق همان معنی شعری انشا کرده و اگر تقریبا مطابق همان مطلب بیتی چند از شعراء سابقه به خاطر داشتم بنگاشتم، که لطافت و سلاستی در طی حکایت آشکار شود و طبع خواننده از قرائت آن دچار انفجار نگردد. و چون غرض این بنده نگارنده فهم عموم ناس بود، از اندراج لغات غریبه و عبارات غامضه اجتناب نمود». مترجم بر ساده بودن سبک نثر ترجمه خود تاکید دارد و در پایان همین مقدمه، خواهش کرده: «از دانشوران کرام و ادباء فخام متمنی آنم که بر عيب سادگی این ترجمه چشم اغماض فرا پوشند ... که این حقیر این لباس ساده را بجای جامه دیبا، محض فهم قاطبه هموطنان در اندام زیبای این داستان پوشانیده». کتاب حاضر در دو جلد تدوین شده است. از تاریخ ذکر شده در بالای صفحه اول و نیز دیباچه مترجم در جلد نخست و نیز تاریخ نگارش پایان جلد دوم بر می آید که ترجمه این کتاب حجیم، از اردیبهشت 1321 تا 1323 ق به طول انجامیده است. (جواد بشرى) آغاز: بسمله - گوهر حمد و جوهر ثنائی که از میامن بركات و قراین لمعات آن وجنات مقيمان صوامع ملکوت و سکان مواضع ناسوت بفروغ وجود و پر تو خلود منور و مصور گشته، نثار دربار پروردگار رحیم ... و بعد این حقیر فقیر مستمند، عبدالحسین زند در آغاز اردیبهشت سنه 1321 هجری که جهان از خرمی رشک بوستان بهشت بود با یکی از دوستان عزم بوستان کرده در باغی از خارج شهر که صفا و لطافتش از فردوس یاد میداد يتفرج مشغول و رشته کلام را در لآلی معقول و منقول بسط همی دادیم
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8066
آغاز: برابر؛ انجام: و آن شب را صحبتی جز دلیری و قوت بازو و چابکی و مردانگی ملکزاده شاپور در میان نبود و چون پاسی از شب برفت، رشید جعفر و شاپور را مصحوب خود بخیام حرم برده تا نیمه شب بعیش و طرب مشغول بودند پس هر یک برای استراحت بخیمه خود شدند و على الطلوع رشید ببارگاه خرامیده جعفر را فرمود امروز نوبت حکایت با کدام یک از حضار است. عرض کرد با عبدالله ابن مالك. دردم عبدالله برخواسته زمین ببوسید و عرض کرد. تمام شد جلد اول کتاب شاپور. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف (گویا)، تا: 1321ق؛ دارای رکابه؛ در آغاز صفحه نخست نوشته شده: «تاریخ سرگذشت شاپور بن هرمز که در سنه 1321 از فرانسه بفارسی ترجمه شده است و الحق که اگر افسانه است بهترین جميع افسانه های روزگار است.»؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی دارای طرح ابر و باد، 177گ، 24
سطر، اندازه: 26/3×20/5 سم [ف: 27/1 -118]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8067
آغاز: بسمله - آورده اند که در مملکت مصر تاجری بود يعقوب نام که او را مكنت الى پایان و مال فراوان بودی در تمام نقاط عالم گماشتگان او تجارت کردندی و فرستادگان بهر طرف برای خرید امتعه در خور مصر گسیل داشته بودی؛ انجام: رشید برای دفع رافع که در سمرقند کوس طغیان زده و عمال و حكام اطراف را شکست فاحش داده بود بطرف خراسان عزیمت نموده در گرگان مریض گشته و در طوس وفات یافت و شاپور در فارس بحكومت و کامرانی می زیست تا در خلافت معتصم ... (؟) لذات وی را از تمتع دنیا محروم ساخت و اطفال و اعقابش از اندوخته پدر کامرانی همی نمودند تا باجداد ملحق شدند. فسبحان من لا يموت و هو الحى القيوم. سنه 1323.
جلد دوم و با داستان نقل شده عبدالله ابن مالک در بارگاه رشید آغاز می شود؛ خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1323ق؛ دارای رکابه، روی برگ عنوان نسخه مطلب مهمی درباره تاریخ این نسخه نوشته شده: «این یادگاری احمد علی ناصر افشار یکی از بندگان آقای بهرام خان وارسته بتاريخ 7 بهمن 1308. آژان نمره 562. (امضا)»؛ کاغذ: خط دار چاپی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ طرح ابر و باد، 231 گ، 24 سطر، اندازه:
26/3×20/5 سم [ف: 27/1 -120]
tārīx-e šārl-e davāzdahom
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو 1694-1778 میلادی
volter, ferānswā mārī āro’e do (1694-1778)
شرح احوالی است که والتر از شارل دوازدهم پادشاه سوئد نوشته و در فصول هشت گانه آن، تاریخ زندگانی شخصی شارل و تاریخ عمومی سوئد را گزارش می دهد.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:3679/2
-19/9 آغاز: ممالک سوید و فینلند بقدر دویست ليو عرض و سیصد ليو طول دارد که هر فرسخ ایرانی یک لیو و نیم و دو فرسخ سه لیو می باشد؛ انجام: خواهر شرل پادشاه سوید کشته با جميع دشمنان خویش قانون مصالحه پیش گرفت خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول مشکی؛ جلد: تیماج مشکی، 44گ، 25 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 2-695]
tārīx-e šārl va xarābī-ye dowlat-e rūm
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو 1694-1778 میلادی
volter, ferānswā mārī āro’e do (1694-1778)
اثر ولتر که از فرانسه به نام محمد شاه قاجار توسط موسی
ص: 681
جبرئیل ترجمه شده است.
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3861
جلد دوم کتاب که از سلطنت کلادیس شروع می شود و از آخر در ذکر جنگ ادرنه افتاده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فستقی آبی، جلد: میشن زرد، 128گ، 11 سطر، اندازه: 21/6×17/2 سم [ف: 2-83]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3754
آغاز: حکیم والتر شرح احوال شرل دوازدهم را در چند فصل ایراد کرده؛ انجام: مصالحه پیش گرفت. خط: نستعلیق، كا: رضا قلی بن مهدی قلی سروری، تا: 14 ذیحجه 1261ق، مجدول به اکلیل؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 98 گ، 18 سطر، اندازه:
21/8×12/8 سم [ف: 2-83]
← تاریخ شاه اسماعیل← عالم آرای شاه اسماعیل صفوی
tārīx-e šāh esmāʻīl-e safavī
امامقلی میرزا قاجار، ق13 قمری
emāmqolī mīrzā qājār (-190)
مؤلف از طرف برادر خود نادر میرزا قاجار مأمور شد در تكمله لیور دور (اسرار الوجود) – که تاریخچه چند تن از پادشاهان در آخر داشت - کتابی در تاریخ چند تن از پادشاهان ایران مانند امیر تیمور، شاه اسماعیل و نادر شاه، بپردازد، امامقلی میرزا این تاریخ را نوشته و نخست به تاریخ پادشاهی شاه اسماعیل اول آغاز کرده است. این که گفتیم همان است که در دیباچه کتاب آمده اما نسخه حاضر در پایان تاریخ زندگی و سلطنت شاه اسماعیل پایان یافته است. امامقلی میرزا در دیباچه، از ناصر الدین شاه و از علی بخش قاجار و ترجمه های او از فرانسه بخوبی یاد می کند.
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد چون نوبت دارایی ولایات محروسه ایران صانها الله عن الحدثان -به وارث ملک کیان و سلیمان زمان السلطان بن السلطان ناصرالدین شاه قاجار . انجام: خوردن جز بغض اهل بیت رسول خدا جهتی دیگر ندارد امر بر قتل او فرمودند قوم حیان در همان لحظه او را پاره پاره کردند. چاپ: با تصحیح سید سعید میر محمد صادق، در میراث بهارستان، دفتر دوم، ص 323 تا 397
[فهرستواره منزوی 875/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:6314/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی اکبر، تا: 1298ق؛ کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج قرمز، 65ص (621-685)، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 302-19 ]
tārīx-e šāh esmāʻīl-e safavī
کتابی است در تاریخ شاه اسماعیل اول صفوی با انشایی ادبی آمیخته به شعر مشتمل بر سه «حدیقه»:
1. بیان شمه از فضایل امیر المومنین علی بن ابی طالب؛ 2. بیان فضایل ائمه طاهرین؛ 3. بیان مجملی از حال شیخ صفی الدین اسحق که حديقه سوم شامل چندین روضه می باشد. قسمت دوم این کتاب مربوط به یورش بر مشعشیان خوزستان، حمله بر اوزبک ها، فتح هرات و ... و در خاتمه احوال فضلای آن عصر را بیان کرده است. آغاز: بسمله، گوشه نشینان خلو تخانه انس که راز دار آن خلوتخانه انس اند تا در دل نقش صورت
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:15776
آغاز: برابر؛ انجام: و دور طبعش بنظم اشعار ملایمت تمام دارد و احبانا ابیات خط: نستعلیق، كا: علیخان بن علی بیک، تا: 1039ق؛ افتادگی: انجام؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين عنایت الله الرضوی» (چهار گوش)، «عبده محمد بن عبدالغفار» (بیضی)، «عبده
محمد قلی» (چهار گوش کوچک)، «دارد امید شفاعت محمد عسكر» (بیضی)، «عبده على الرضوی» عبدالله 1190» (بیضی)، دارد امید شفاعت ز محمد میرزا» (چهارگوش)؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج اناری، 360 گ، 15-16 سطر ( 17/3×8/5 ، 17×8)، اندازه: 26×15/5 سم [رایانه]
tārīx-e šāh esmā‘ll-e safavī
تا پاره از جنگ سلیم پاشا با رومیان است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1454
آغاز: بعد بسمله و حمد. آورده اند که امام مفترض الطاعة حضرت امام موسى الكاظم عليه السلام جد ماجد سلطان فیروز شاه ... دارالارشاد اردبیل وطن داشت و خداوند تعالی از نور علوم غیبی و فیوض لاریبی شهریار فیروزمند و ارجمند و سربلند گردانیده بود؛ انجام: شاه فرمودند عده صوفی گری اینست سخن مرا بشنوی او سر فرود آورد حکم را برداشت و به جانب شیراز روان شد و شاه فرمود خود را به زودی به شیراز رسان که مبادا او داخل شود دو روز بود که آمده .. .
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مهر: ابراهیم موسوی؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی عطف
تیماج قهوه ای، 122گ، ابعاد متن: 23×12، اندازه: 32×20سم [سنا: ف: 2-264]
ص: 682
tārīx-e šāh esmāʻīl-e safavī
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3868-في
دیوان هند ش 1877 (536 اته)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-273]
tarix-e sah esma'il va sah tahmasb = zeyl-e habib-os seyr
هروی، محمود بن خواندمیر، ق 10 قمری
heravī, mahmūd ebn-e xāndmīr (-160)
وابسته به: حبیب السير في اخبار افراد البشر؛ خواند میر، غیاث الدين بن همام الدين (880-942) اهدا به: ركن السلطنه محمد خان بن شرف الدین فرمانروای هرات میان (953-957ق) تاريخ تأليف: 955ق نخستین عنوان آن «ذكر بعضی از اوصاف پادشاه جمجاه ابوالمظفر نواب کامیاب سپهر رکاب شاه اسماعيل عليه رحمة الملك الجميل». باز پسین عنوان آن: «تبیین کلام در رفتن شاه محمد سلطان بعزم تاخت و تاراج ولايات خراسان و بیان اختلال احوال سكنه و متوطنان آن بلاد از اعمال طايفه اوزبکیه و شرح کشته شدن سلطان مذکور»..
آغاز: بسمله. و به نستعین. زیور افسر اخبار شاهان عالم مدار و حليه تاج مآثر خسروان گردون اقتدار جواهر محامد مالک الملکی است که سرفرازی سلاطین ذی شوکت ... از تشریف الباس و تایید اجلاس او است. باستحقاق خلدالله ظله منتفع و بهره ور گردد من الله العون و المدد.
چاپ: به کوشش علامرضا طباطبائی مجد، تهران، ضمن انتشارات موقوفات دکتر افشار، 1370ش، به نام ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه تهماسب
[دنا 717/2 ؛ فهرستواره منزوی 876/2 ]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1514
آغاز: لا علاج خود را به قافله رسانید تا بگویم که کی به خدمت آن شهریار خواهد رسید. و پس از ذکر خروج شاه اسماعیل در گیلان و بیرون رفتن با هفت نفر صوفی که همراه او بودند گوید: الحال از حالات شهریار زمان انجام: شاه طهماسبی (كذا) را آوردند در دارالسلطنه تبریز بر تخت نشاندند. و السلام عليكم في 129 (شاید 1029). خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: فرنگی [ف: 3-298].
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 222- عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: سنة خمسة عشر و الف موافق يوئت ئیل. نسخه اصل: گنج بخش، ش 2357 (گنج 2031/4 )؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 1012-1015ق؛ 106گ [عکسی ف: 2-55]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:393
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 2 جمادی الاول 1050ق؛ مهر: خاک راه علی بود بسحر»؛ اهدایی: استادان صنف خباز يزد؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی تیماج آلبالویی، 207گ، 17 سطر ( 19/5×8)، اندازه: 25×13سم [ف: 1-357] و [نشریه: 4-375]
4. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3614
آغاز: برابر؛ انجام: و بداغ خان دانست که استعداد حراست ارک ازو مسلوبست از آغاز حال شاه اسماعیل صفوی تا وقایع عهد همایون پادشاه؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: انجام، مجدول، مذهب، دارای سرلوحی با آب طلا و مینا؛ و در برگ 9/1 س4 تاریخ تألیف و تحریر (957ق) را ذکر میکند و در برگ 91/1 س 12 از پدر خود و تأليف وی «حبیب السير» سخن میراند؛ جلد: چرمی، 14سطر، اندازه: 24×16/5 سم [ف: 2-704)
tārīx-e šāhān-e ‘ajam
وابسته به: حبيب السير في اخبار افراد البشر؛ خواند میر، غیاث الدين بن همام الدين (880-942)
تاریخ پادشان عجم است که مؤلف از حبیب السیر برای همت یارخان یکی از امرای هند تلخیص و تحرير نموده و در چهار طبقه قرار داده است.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2051/1 - 11/151
آغاز: شه کلامی که سریر آرای فصاحت و ملاحت و دلاور مرامی که معرکه پیرای بلاغت و سلاست تواند بود ... حسب استعداد فهم خود از حبیب السیر به اخذ و ضبط؛ انجام: در سال 31 از هجرت به وقوع انجامید و ایام دولت و اقبال ساسانیان به نهایت و اختتام رسید. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 58گ، 12-13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-695]
←تاریخ شاهرخ ← مجمع التواريخ السلطانيه
tārīx-e šāhrox
ص: 683
حافظ ابرو، عبد الله بن لطف الله، 763؟ -834؟ قمری
hāfez abrū, ‘abd-ol-lāh ebn-e lotf-ol-lāh (1362-1431)
قسمتی از مجموعه تاریخی حافظ ابرو است که به دوره پادشاهی شاهرخ تیموری اختصاص دارد. حافظ ابرو این تاریخ را به دستور شاهرخ نوشته و حوادث و وقایع دوره سلطنت وی را تا سال 819ق آورده است. آغاز: حمد و سپاس مبدعی را که بیک اشارت كن ابداع موجودات و اختراع مصنوعات کرد. استوری،( ترجمه فارسی ادبیات فارسی) 4/2-503؛ فهرستواره منزوی 878/2 ؛ بر گل، فارسی 502/2 «تاریخ شاهرخ» که می گوید تا سال 816ق /1413م را دارد؛ دنا 717/2 )
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 881عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: ذکر ... در آن ایام که رایات همایون حضرت سلطنت شعاری خلد الله تعالی ملکه و سلطانه به ممالک فارس در آمد ایلچی بجانب کرمان نسخه اصل: کتابخانه دانشکده ادبیات -تهران، بشماره (2-ب)
[در فهرست ادبیات مجمع التواریخ معرفی شده ؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ 77گ (201پ تا 278پ)، 31سطر [عکسی ف: 2-359]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 440/6 -عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: در اوایل ربيع الآخر تسع عشر و ثمانماية بدان حوالی رسیدند و اهالی به نهب و غارت و انواع عقوبت مبتلا و بلاد کرمان مجمع فتنه و بلا و مسکن رنج و عنا شد، سلطان اویس ... و لوله اخبار استماع کردند روی به قلعه نهادند. نسخه اصل: ملک 4164 (ملکی 222/7 )؛ خط: نسخ پخته، كا: ابن محمد مهدی، آقا بابا شهمیرزادی، تا: 1271 ق [عکسی ف: 2-56]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3923-ف
آغاز: برابر؛ انجام: خاص و عام و شیخ و شاب چند روز متعاقب قدم بر بساط نشاط نهادند و به تجرع رحيق ارغوانی با ... (یک کلمه خوانده نشده است) کامرانی مداومت و مواظبت نموده و به استماع اغانی از لحن غوانی نصیبی وافر و حظی کامل داشت. بخشی است از زبدة التواریخ که ربع چهارم آن است و در «تاریخ شاه رخ و جغرافيا؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-282]
← تاریخ شاهرخ میرزا ← مطلع السعدین و مجمع البحرين
tārīx-e šāhzāde xānom-e bābelī= romān-e volter
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو، 1694-1778 میلادی
volter, ferānsvā mārī āro’e do (1694-1778)
شرح حال و وقایع ایام یکی از سلاطین بابل بنام «بلوس» است و
در آن ولتر نشان میدهد که دربار این مرد، با اینکه خود را برترین مردان عالم می دانست، چگونه محل چاپلوسان شد و نابخردان و متملقین به آنجا نفوذ کردند و سرانجام به بدنامی شاه کشید ... در این کتاب از آثاثه و وسائل دربار نیز اسم برده شده است. این رمان یازده «فصل» دارد. آغاز: فصل اول، بسمله، یکی از سلاطین قدیم بابل که او را بلوس می نامیدند انجام: آنجشن چنان مفصل شد که هفتاد نفر از شعرای بزرگ مشغول قصیده سرائی و مداحی آن بزم بودند و تعريفات او را در کتاب های خود مینوشتند.
[دنا 718/2 ؛ فهرستواره منزوی 299/1 و 416؛ نسخه های منزوی 3719/5 (1نسخه)]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:963
آغاز و انجام: برابر در فهرست به عنوان «تاریخ بابل» و بدون نام مؤلف آمده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ 152ص، 14 سطر (17×9)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 91]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 241
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران؛ به خط ناصر الدين شاه نوشته شده: «تماما در کلاردشت ملاحظه شد»؛ کاغذ: فلفل نمکی، جلد: تیماج مشکی، 86گ، 14 سطر (10/5 ×17)، اندازه: 27/5×19سم [ف: 1-243]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:634
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد ابراهيم بن محمد شریف قزوینی، تا: 1313ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز، 122گ، 11 سطر (13×7)، اندازه: 14×20/5 سم [ف: 2-143]
tārīx-e šāh safī
حسینی تفریشی، ابوالمفاخر بن فضل الله، ق 11 قمری
hoseynī tafrīšī, ab-ol-mafāxer ebn-e fazl-ol-lāh (-17c)
اهداء به: شاه سلطان صفی صفوی تاریخ عمومی ایران است در سال های 995-1052 ق در تاریخ به سلطنت رسیدن و سوانحی که برای شاه سلطان صفی صفوی اتفاق افتاده است، مشتمل بر یک «مقدمه» و دو «باب»: مقدمه: در بیان چگونگی به سلطنت رسیدن شاه صفی؛ باب 1. بیان سوانحی که بعد از جلوس وی رخ داده است؛ باب 2. ذكر وقایعی که بعد از رجعت لشکر روم و قتل زینل خان به وقوع پیوسته است. آغاز: سبحان الله زهی رتبه بیضا ساطعه ارجمد ابد پیوند جلال پادشاه حقیقی و جهتی مزیت ازل لامعه بی مانند متعال ایزد تعالی
ص: 684
انجام: تا منقبت فکرت لالی صفات، صفات این خدیو دوران برشته ألفت انتظام داد.
[دنا 718/2 ؛ فهرستواره منزوی 877/2 ]
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2590
آغاز: برابر
خط نستعلیق، بی کا، تا: 9 محرم 1078ق؛ 269ص [عکسی ف: 7-177]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2585/1
آغاز: یا ازلى الظهور یا ابدی البقا *** نورک فوق النظر حسنک فوق الثنا / شاهد عرفان تست از همه کس بی نیاز *** گو همه دلها بسوز گو همه جانها برة نسخه اصل: کتابخانه ملی وین اتریش. تا ابتدای صدارت میرزا حبیب الله، ظاهرة ناتمام مانده است؛
خط: نستعلیق، كان محمد نصیر بن محمد جعفر نصیری طوسی، تا: ذیقعده 1087ق؛ مصحح عکسی ف: 7-174]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2339
آغاز: برابر، انجام: تا منقبت فکرت لالی صفات، صفات این خدیو دوران برشته ألفت انتظام داد. خط: نستعلیق، کا: محمد صالح بن مولوی محمد جعفر، تا: 25 ذیقعده 1131ق؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 105گ، 17 سطر،اندازه:24×15/5
سم [ف: د لا 3166 ]
←تاریخ شاه عباس ← عباس نامه
tārīx-e šāh 'abbās-e dovvom
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3882-ف
در آن آمده است که در 1056 عمارت جهان نمای اصفهان نمودند؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-275]
tārīx-e šāh ‘abbās-e safavī
محمود بن عبد الله، ق 11 قمری
mahmūd ebn-e ‘abd-ol-lāh (-17c)
مؤلف، کار گزار دولت قطب شاهيان دكن در حیدر آباد بوده و در زمان سلطنت شاه عباس پس از سفر حج به اصفهان رفته است.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه:24عکسی بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ 173گ [جنگ: 1-447]
tārīx-e šāh 'abbās-e yekom
منظومه تاریخی است در حوادث و اخبار عهد شاه اسماعیل ثانی که بیشتر ناظر به وقایع جنگ های مازندران است و در آن از سنوات 978 و 996 یاد شده است. بنابراین وقایع تاریخی را تا آغاز سلطنت شاه عباس اول در بردارد. آغاز: سزای سر حرف هر تاجدار *** بود آن سر .... / کز الماس انجم به فرق جهان *** مرصع نمود افسر آسمان انجام: ز چتر دل افروز سلطان حسین *** جهان باد تا قاف روشن چو عین
[دنا 718/2 ؛ فهرستواره منزوی 878/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4769
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: سید احمد حسینی خلیفه نواده صدر خاصه شریفه، تا: 21 ربيع الأول 1132ق؛ کاغذ: کاغذ سمرقندی، جلد: میشن قهوه ای، 397گ، 20 سطر،اندازه:28/7×18سم [ف: 2-84]
tārīx-e šāh mahmūd
تاریخ پادشاهی و سلطنت و جنگهای قطب الدین شاه محمود است با بیانی ادبی و با استفاده بسیار از اشعار فارسی و بعضا عربی که مناسب با مقام است. در فهرستواره کتابهای فارسی منزوی 872/2
چند کتاب در این موضوع معرفی شده روی جلد نسخه نوشته شده: «پس از فوت امیر مبارز الدين محمد مظفر پسرش امیر قطب الدین شاه محمود پادشاه شد و تاریخ را و زیرش نوشته در سنه 775).
قم، گلپایگانی شماره نسخه:375- 2/195
آغاز: بنابراین هر که از این بحر غرفه کرامت گردد دلیل آن باشد که او مستحق نصیبی از مشرب انبیاست ولعمري انه شرب الصافی؛
انجام: در این ایام زینت گوش و گردن روزگار ساخته وبوصف الحال انشاء آن فرمود اثبات ... شعر ... فما ربحت تجارتهم وليكن *** سینمحي العزيز بادخلوها خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مذهب ؛ فاقد جلد، 49گ، 17 سطر، اندازه: 17×12 سم [ف:2-696]
tārīx-e šāhī= tārīx-e kermān
خواجه ابوسعید کرمانی، ق7 قمری
xāje abūsa‘īd-e kermānī (-13c)
ص: 685
این تاریخ که قسمت اول آن افتاده پس از نعت پیغمبر اسلام، ابتدا امر سلطنت را به پیش می کشد و وجود سلطان را برای ملک لازم می داند و بعد به تفصیل از آداب ملک داری سخن می گوید و در ضمن آن آراء دیگران را در این زمینه بیان دارد. ادامه مطالب آن چنین است: فصلی با عنوان «آداب و خصال اتباع و حواشی ملوک» که در آن نشان داده می شود که حواشی سلطان بایست به چه آدابی متأدب باشند و چه کنند تا ملک روی سعادت ببیند؛ مسأله خصال وزراء و آداب وزیری و نیز مسأله «عدل» می رسد؛ رساله ای از خواجه نصیرالدین طوسی در مورد عدل و مؤلف می گوید که او چگونه عدل و آداب مملکت داری را به هلاكو آموخت در ذیل این مطلب مسأله خراج و حفظ اموال عمومی و خرج خاصه سلطنت و بیت المال را شرح می دهد؛ رقت و خداترسی پادشاهان که نویسنده آن را لازم خصلت ملوك و سلاطین میداند؛ «سیاست منزل و سیاست مدن» مربوط به شاه و قصه احوال جامع این تاریخ با این عنوان: قصه احوال جامع این تاریخ و ذکر توقفی و تأخیری که در مجلد سیم افتاد». متأسفانه در همه موارد نویسنده نامی از خود نمی برد و در آن خود را «بنده نویسنده» ذکر می کند و در ذیل این عنوان می گوید وقتی ترکان خاتون گفت باید ترتیبی برای حفظ اموال اوقاف شود و به وجهی از آنها نام برداری گردد من چون به سابق حجابت مرحوم مجدالملک داشتم و در این کار وارد بودم قبول کردم که این کار کنم؛ «قصه احوال مهد اعظم عصمة الدينا و الدين قنلغ تركان طيب الله ثراها و جعل الجنة مثواها»؛ واقعه بغداد به نقل از نسخه ای که به قلم خواجه نصیر الدین طوسی است و چگونگی حکومت قتلع ترکان بر کرمان؛ صفت عدل و شفقت این معصومه جهان را در حق فقرا؛ قصه وقایع قتل اتابکان فارس و داستان وقایع فارس و آمدن الشكر حنیانوین به کرمان و رفتن ایشان به ولایت شبانکاره و شهید شدن ملک مظفر الدین مبارز؛ «قصه آمدن بیگی خاتون دختر ارغون اغا بکرمان و ذکر مناکحت و مزاوجت او با سلطان مظفرالدین»؛ قصه احوال تاج الدين ستلمش و پسران او، «مسلم شدن سیرجان و مضافات آن ترکان را»؛ «دی ... حالات و حوادث که بعد از مراجعت خداوند ترکان سمت ظهور یافت در آخر سالها آخر سنه سبعین»؛ «قصه آمدن سوار ده هزار لشکر نکودر قهر هم الله بولایت فارس و کرمان و هرموز و شبانکاره و ذکر خرابی ولایات و غارت و تاراج و کشتن مردم»؛ «وفات ملک هرموز محمود احمد و دیگر منازعتی که میان فرزندان او رفت و آمدن بنتی بنت ابی النصر بدار الملك و کشته شدن تهمتن بردست سیف الدین و فتنه ها که در آن ولایت هرموز انگیخت»؛ «قصه روان شدن موکب خداوند صفوه الدنيا و الدين پادشاه خاتون باردو پادشاه جهان اباقاخان»؛ «قصه حالات و حوادث که بعد از آن که خداوند عالم صفوة الدنيا والدین پادشاه خاتون خلدالله ملكها متوجه اردو گشت سمت وقوع یافت»؛ «قصه حوادث وقایع سال ششصد هفتاد و چهار»؛ دیگر موقوفات ترکان خاتون آمده؛ «قصه وقائع سال سال ششصد و هفتاد و پنج و از آنجمله کشته شدن مبارکشاه است»؛ «قصه رفتن سلطان مظفر الدین باردو اباقاخان و عزل خواجه شرف الدين حسن بوقت مراجعت»؛ «قصه بی ادبی ها و بی رسمیها که خواص سلطان مظفر الدین اساس نهادند»؛ «قصه احوال سلطان مظفرالدین در غیبت خداوند ترکان»؛ «قصه رسیدن موكب خداوند تركان به سرحد ولایت کرمان و گریختن تاج ستلمش و پسران از خدمت سلطان و رفتن به سیستان»؛ «قصه وصلتی که میان ملک شمس الدین محمد بیک و بین ترکان رفت و رفتن او به یزد»؛
قصه جنگ براق و اباق خان که در گاز رگاه براه افتاد و ذکر رفتن سلطان مظفر الدین بمدد از کرمان و زخم خوردن او در آن جنگ و کشتن سلیمانشاه». نسخه ناتمام پایان می یابد. شاید این تاریخ همان تاریخ شاهی باشد که برای سلاطین قراختائی کرمان نوشته شده است. چاپ: چاپ باستانی پاریزی در 1345ش فهرستواره منزوی 879/2 ؛ چاپ باستانی باریزی در 1345]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2878
آغاز: و آن شدند چون ایشان برفتند چشم باز کردم؛ انجام:چون کمر و سلاح از زر دید از خوف ...
در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی رویه بلغار مشکی با ترنج و نیم ترنج، 277 ، 11سطر (11× 14/5)، اندازه: 19/5 × 23/5 سم [ف: 6-555]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4241-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-35]
tārīx-e šāhīye-ye neyšābūrīye
همدانی، قاسمعلی
hamadani, qasem-all
تاریخ پادشاهان نیشابوری (اود) که در شمال هند سلطنت می کردند و پایتخت آنان لكهنو بود از سال 1118 که جد این خاندان امیر محمد از نیشابور به هند رفت تا زمان شکست آنها به دست انگلستان.
تهران؛ مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه:19 عکسی
بی کا، بی تا؛ 173ص [جنگ: 1-447]
tārīx-e šarq
اقوام باستانی مشرق زمین گاهواره تمدن و نشانه های تمدن آنان
ص: 686
از جمله خط مصری ها و سومری ها را در این جزوه درسی بیان کرده است.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:3793
آغاز: کشورهایی که به اسم تاريخ شرق قدیم معروف بوده و مهد تمدن اولیه بشر می باشند به نواحی جنوب شرقی مدیترانه اطلاق می شود، انجام: این ناحیه از پروش دام تأمین می شده و از محلی به محل دیگر کوچ می کردند. در ارتفاعات این ناحیه رگهای معادن مانند معادن مس KOPTOS و سنگ های [لاق و خارا ]
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 21، 20 سطر، اندازه: 21×17سم [ف مخ: 1-311]
tārīx-e šatranj
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8825/25
خط: نستعلیق، کا: سید محمد طباطبائی طبیب یزدی، تا: با تاریخ 1286ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: میشین قهوه ای، اگ (103)، اندازه: 35/3×22سم [ف: 29/1-60 ]
tārīx-e šo‘arā
1. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1067/2
آغاز: شعر در لغت دانش و ادراک معانی است به حدث صائب و اصطلاحا سخنی است اندیشیده و مرتب معنوی موزون مکرر مقفا. اولا قيد (اندیشیده) برای اخراج؛ انجام: سلطان بخندید و از خونش در گذشت. پس از آنکه به سحر گرفتار غزان شد و اکثر قسمت خراسان سوى جيش نمود و خواجه مجددا منش پیوست چند بیت از قصیده که در مدح كفه ثبت می شود. رشید الدین وطواط خواجه محمد على شرح حال شاعران معروف ایرانی را به اختصار آورده است؛ خط: تحریری، بی کا، تا: 1330ق، جلد: مقوا، 39گ، اندازه: 19×24/5سم [ف مخ: 1-311]
2. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 82-د
آغاز: بسمله. و به نستعین. شعر بمعنی دانش و ادراک معانی است بحدس صائب؛ انجام: و نیز فصيح العراقين شیرازی از شعرای معاصر میباشد از شمس العلما است و در کلاس پنجم مدرسه سیاسی قدیم خوانده می شده است؛ خط: نستعلیق، کا: امرالله بن حسینعلی خان از ندریانی ملایری از خانهای ترکمان، تا: شنبه 25 ربيع الأول 1332ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوا، 88گ، 15 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 18×11 سم [ف: 25]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:بدون شماره
در احوال شعرای پارسی گوی مشهور، از قرن دوم تا قرن چهاردهم ق، از شمس العلما که در روز دوشنبه 4 ربیع الثانی سال 1332، آن را به پایان برده است؛ بی کا، بی تا [میراث شهاب: س ش 1-112]
←تاریخ شعراء ←تاریخ ادبیات ایران
←تاریخ شعرای فارسی← تذکره نفیسی
tārīx-e šams-ol-‘emāre
فرهاد میرزا قاجار، 1233-1305 قمری
farhād mīrzā qājār (1818-1888)
با این مطلع: ناصر الدین شد آفتاب ملوک *** شهریار زمانه ظل
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7910/3
خط: نستعلیق، كا: على رضا حسینی شیرازی، تا: یک شنبه 6 جمادی الاول 1318 ق، برای میرزا عماد التولیه؛ مجدول مذهب محرر؛ جلد: پارچه قهوه ای، 2گ (10ر-11ر)، 10 سطر، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 26-391]
tārīx-e šamšīrxānī = delgošā-ye šamšīrxānī = šāhnāme ye mansur = xolase-ye sahname
حسینی، توکل بیک بن تولک بیک، ق 11 قمری
hoseynī, tavakkol beyk ebn-e tūlak beyk (-170)
وابسته به: شاهنامه فردوسی، ابوالقاسم (329-416) اهدا به: محمد حیات شمشیر خان حاکم غزنین (1063-1069ق) تاریخ تأليف: 1063ق گزیده ای است از شاهنامه فردوسی به نثر فارسی از تو کل بیک بن تولک بیک واقعه نویس و امین شهر غزنین که گویا همان تو کل بیک کولالی پسر قوشچی اعتقاد خان فرمانفرمای کشمیر باشد، ساخته در 1063 سال 26 جلوس شاه جهان شاه غازی هنگامی که شهر کابل به شاهزاده محمد داراشکوه سپرده می شده است و به نام شمشیر خان فرمانروای غزنین. آغاز: 1:بسمه گهر ریزی برگ ابر نسیان خامه به آرایش ستایش شاهنشاهی :حمد بی غایت و ثنای بی نهایت مر حضرت کبریا واجب الوجودی را که جناب قدس موهبت جلالش انجام: دلم سیر شد زین سرای سیم *** خدایا مرا زود برهان رریم. تمام شد شاهنامه نثر پنج شنبه به ساعت نیک، ،، 1213
ص: 687
هجری چاپ: اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، به کوشش طاهره پروین اکرم 1382 ش فهرستواره منزوی 879/2 ؛ نسخه های منزوی 3726/5 «شاهنامه منثور»
[(نسخه)، همانجا 4251/6 (31 نسخه)؛ مشترک پاکستان 147/10 (54نسخه)؛ صفا، حماسه سرایی 316؛ استوری 1008/1 ؛ الذریعه 231/14 «شمشیر خانی» با لغزش چاپی در نام کتاب؛ دنا 719/2 ]
1. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:232-عکسی
آغاز: برابر 2؛ انجام: فهرست پادشاهان عجم که فردوسی طوسی در شاهنامه گفته است تا همین جا، تمت تمام شد.
نسخه اصل: گنج بخش ش 4217 (گنج 2050/4 )؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 10 رمضان 1013ق؛ 367ص (16-382) [عکسی ف: 2-56]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19076
آغاز و عجم و سید ملک و آدم احمد مجتبی محمد مصطز في صلی الله عليه و آله و أصحابه و سلم اما بعد این رساله مختصر در هنگام هزار و شصت و سه هجری مطابق سنه بیست و شش جلوس همایون صاحب قران ثانی شاه جهان ... دارا شکوه؛ انجام فرخزاد بن انوشیروان یک ماه پادشاهی راند بعده يزد ابن خسرو بیست سال پادشاهی کرد.
خط: نستعلیق درشت خط، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مذهب، ابیات داخل جدول های مذهب؛ اهدایی: رهبری، آبان 1372؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا، روکش مشمع قرمز، 347گ، 11 سطر، اندازه: 29×17/5 سم [ اهدائی رهبر: 376-8 ]
٣. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:31/3 -5947
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ با تصویرهای رنگین؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 244گ، 15 سطر، قطع: ربعی [ آستانه قم: 176]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:34783
آغاز: برابر 2؛ انجام: خدایا توئی داور و دستگیر *** ببخشای تقصیر این مرد پیر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ صفحه پایانی نونویس در صفر 1233ق؛ اهدایی: رهبری، اردیبهشت 1386؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 180 گ، 19 سطر، اندازه: 22×14سم [ اهدائی رهبر: 8-377]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5676
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1213ق؛ کاغذ: فرنگی الوان ضخیم، جلد: تیماج عنابی، 832ص، 13 سطر، اندازه: 16×22/5سم [ف: 127-17]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11040
خط: نستعلیق، كان محمد علی بن ملا نادعلی چشمه ای، تا: جمعه 11 رمضان 1264ق؛ قطع: رحلی [ میراث شهاب: س ش 2-5]
7. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3714
آغاز: برابر 2؛ انجام: اردوان آمده با وردشیر روبرو شد
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوایی با گالنگور مشکی، 210گ، 13 سطر (19×9)، اندازه: 25×17سم [ف: 5-1760]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6768
آغاز: برابر 2
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ بدستور حکیم قربانعلی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 228گ، 15 سطر، اندازه: 17×26/5سم [ف: 17-315]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5661
خط: نستعلیق هندی، كا: علم الله پر کنه ای سر دهنه ای، تا: 7 ربيع الثانی، سال تخت نشینی شاه عالم، کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی، 217، 22 سطر (17×9)، اندازه: 22×14سم [ف: 16-61]
10. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5297
آغاز: برابر 2؛ انجام: بود خاک در دیده انباشتن.
خط: نستعلیق هندی، بی کا، بی تاب نوشته از روی چاپ 11 رجب 1245، در مطبع قادری و گویا هم نسخه ای باشد که در همین تاریخ برای چاپ نوشته اند؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای، 220، 23 سطر (11×22)، اندازه: ×20 30سم [ف: 15-4196]
11. مشهد؛ مدرسه حاج حسن شماره نسخه:3
آغاز: حاصل کلام بعد از دیر و انتظام بسیار مفهوم میشود ... اگر چه کسی ترجمه شاه نامه را به لباس نثر پوشانیده بعبارات از و مختصر رابطه داده بیان نمایند نیکو باشد. یاران مجلس خاموش ماندند این خاکسار محض برای رضامندی و خورسندی منزلت و مرتبت خان مشارالیه این معنی را قبول نمود و محرر این نسخه گردید ...
و این رساله را تاریخ دلگشای شمشیر خان نام نهاد؛ انجام: بابک دختر خود را باو داد و گفت تو خاطر جمع دار از و فرزندی حاصل شد. خط: نستعلیق بد، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فستقی، فاقد جلد، 88گ، 18 سطر (17×12)، اندازه: 21×16سم [ نشریه: 7-763]
12. یزد؛ آصف پور؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام. [نشریه: 7-710]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17558
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 29/4×17/4 سم [رایانه]
tārīx-e šovālīye donkīšot (t.)
جلال الملك قاجار
jalāl-ol-molk-e qājār
ص: 688
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:975
آغاز: این قصر در یکی از نواحی اسپانیول که مانش نامند واقع است در قلیل زمانی قبل از این عصر نجیب زاده که در فن شکار قابل و ماهر بود سکنا داشت؛ انجام: رشپور برای توبه کردن و ریاضت کشیدن و چله نشینی بوده ... برای بجا آوردن اینگونه اعمال است نمیخواهم. مقداری از جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ 124ص، 14 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 99]
←تاریخ شوشتر← تذکره شوشتر
←تاریخ شوشتر← مجموعه
at-tārīx-uš šahābī wa-l qamar-ul munīr
عینتابی، احمد بن ابی العباس، ق9
‘ayntābī, ahmad ebn-e ab-el-“abbās (-90)
کتاب مفصلی است در تاریخ در هفت «جزء» با عناوین «فصل فصل» به ترتیب سنوات.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 640عکسی
آغاز: فصل فيما وقع من الحوادث في السنة السابعة و العشرين بعد الاربعمائه؛ انجام: و بطل القتال ذلك اليوم، ثم صمم السلطان صلاح الدين على البلد ففتحه. نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث، ش 6/2952 A (فهرست عربی طوپ قاپی 386/3 ). جزء ششم، و از حوادث سال 427، الى اثناء 571ق؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، قبل از کتاب وقفنامه آن و شرحی راجع به نحوه استفاده از کتاب به خط مؤلف به تاریخ نیمه ربيع الاول 834ق نوشته شده است؛ 140 گ، 25سطر [عکسی ف: 2-121]
tarix-e Sohada'-e eslam
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2512
آغاز: حمدی که از رشحات فيض مزارع اعمال اهل ایمان بالیدن گیرد؛ انجام: فصل چهارم در عقب امام موسی کاظم ... ابو جعفر صورانی از اولاد او است در ده «باب» و یک
«خاتمه» باید باشد. در نسخه ما که افتادگی دارد کسی از روضة الصفا داستان کشته شدن هابیل به دست قابیل را گرفته و در آغاز آن تا ص 11 گذارده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ جلد: تیماج حنایی، 231 گ، 18 سطر (24×12/5
)، اندازه: 34×20سم [ف: 9-1292]
tārīx-e šohadā’-e yazd
مالمیری، محمد طاهر
mālmīrī, mohammad tāher
به دستور محفل روحانی یزد و اجازه محفل روحانی مصر. چاپ: چاپ نخستین فرج الله ذکی کردی در محرم 1347 در 623 ص در قاهره.
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18290
آغاز: 1309 مطابق نوروز مطابق 15 خرداد ماه فارسی؛ انجام: گرفتاری جمعی از احباب در سنه 1300 بدسیسه ... على اكبر شهمیرزادی خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1318ق؛ کاغذ: مشقی، 19 سطر (10×17) [رایانه ]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:4663ف
بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-85]
tārīx-e šahr-e bastām
ده ملائی، اسماعیل بن حسین، ق13 قمری
deh-mollā'ī, esmāʻīl ebn-e hoseyn (-19c)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4330/5
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 7-355]
tārīx-e šahr-e qostantanīye va qayāsere
قاجار، محمد حسین بن رضا قلی، ق13 قمری
qājār, mohammad hoseyn ebn-e rezā qolī (-19c)
سال ترجمه: 1261ق نویسنده می گوید: پس از آنکه مدتی در روم (=ترکیه فعلی) به سر بردم روزی به خاطرم رسید که جزوه ای فراهم آورم در شرح حال قیاصره و تاریخ شهر قسطنطنیه، لذا دست به ترجمه این رساله زدم. این رساله شامل چهار داستان است بدین شرح: . ذکر روملوس و چند نفر از اولاد او که به تخت حکومت و سلطنت تمکن داشتند؛ 2. ذکر دولت جمهوری؛ 3. ذکر قیاصره؛ 4. ذکر قسطنطين و اولاد قیاصره یونانی و تعریف قسطنطنيه.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:877
آغاز: بسمله، حمد و ستایش کریمی راست که از وجود بيغایت مخلوقات عالم علوی و سفلی را خلعت وجود پوشایند.؛ انجام: با وجود کثرت مخارج آنچنان بنیان عالی ارکان و مروجات آن
ص: 689
مبالغی هر رساله از زواید خرج مخزون میگردانیدند. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1261ق، جا: طهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 66گ، 12 سطر (13×6/5
)، اندازه: 20×13سم [ف: 2-411]
tārīx-e šahr-e mašhad
قطعه ای از تاریخ شهر مشهد و افرادی که در این شهر حکمرانی کرده و یا تسلط یافته با ذکر تاریخ آن و تغییراتی که طی این تحولات در حرم امام رضا داده شده است.
تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه:109
آغاز: بواسطه آن زلزله در کله مطهر پیدا شد؛ انجام: ظاهرة تاریخش مقدم باشد بتاریخ در ششماد دارالسیاده خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی مایل به حنایی، جلد: الحاقی گالینگور آبی، 13گ، 20 و 21 سطر (17×12/5 )، اندازه: 16/5
× 21/5سم [ف: 103]
tārīx-uš šayx-ur ra’īs abī ‘alī ibn-i sīnā (mx.)
تهران؛ دانشگاه شماره نسخه: 2268/2 -ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3722؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-665]
tārīx-e šīrāz
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20990
بی کا، بی تا؛ خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]
tārīx-e sāhebqerānī
محمود میرزا قاجار، 1214-1271 قمری
mahmūd mīrzā cājār (1800-1855)
تاريخ تأليف: آغاز ربيع الثانی 1248 و انجام 1249ق تاریخ خاندان قاجار است. در دیباچه می گوید: فتحعلی شاه تاریخ رویدادهای 38 ساله پادشاهی خود را خواست، مترسلان درباری با الفاظ پیچیده پرداخته بودند. شاه از من خواست این
کار را به شیوه درست انجام دهم. آنگاه از تبار این دودمان آغاز می کند و نام سران ایل قاجار تا آغا محمد خان را یاد می کند، سپس به سرگذشت آغا محمد خان می پردازد، آنگاه رویدادهای 1190 تا 1249 ق را سال به سال می آورد. (احمد منزوی)
آغاز: حمد پروردگاری را که بما بندگان قدرت حمد ذات و قوت ادراک آثار صفات عطا فرموده شكر آفریدگاری را که بما شکستگان توانائی شکر نعم فراوان روا دید. اگر با صد هزار زبان درود و ثنای واردات هر نفسی از عطای شایان و سخای بی پایان او گوییم هنوز سر عجز و قصور ... اما بعد چنین گوید محمود قاجار که کم ترین از چاکران پادشاهی انجام: تورا صاحب سلامت گفتم و خود را دعا کردم. ثناجویی بر کافه انام و بر جمله اهل اسلام ... مادامی که ماه را نور است و مهر را ضياء برقرار بدار اصل اورا مبارک کن نسل اورا. چاپ: تصحيح نادره جلالی، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1389ش، 352ص
[دنا 719/2 ؛ فهرستواره منزوی 881/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:63
آغاز: برابر؛ انجام: هماره دوست نواز و صید انداز باشند محمودش غلام باشد و ایامش بکام خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: احتمالا 1248ق، جا: تهران؛ با سرلوح تاج زر، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج قرمز، 162گ، 15 سطر (11/5 × 18/5)، اندازه: 19×29/5 سم [ف: 1-54]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1892-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-34]
tārīx-e sadr-e eslām
غیر همانند: .. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4476- 22/196
آغاز: غروب کرد گفت غروب کننده را دوست ندارم و قابل را خدائی نباشد من به خدائی متوجه شوم که خالق زمین و آسمان است؛ انجام: از اجله ملائکند شیطان اول در زمره ملک بود از پای سجده رساله ای است که از روی کتاب های دیگر با خط بد و ناخوانا تحریر شده و در آن وقایع اوایل پیامبری حضرت پیامبر و غزوات بدر و خندق و دیگر حوادث صدر اسلام بیان شده است؛ خط: تحریری بدخط و ناخوانا، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: کاغذی، 135 گ، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 697-2 ]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8352- 57/22
آغاز: اندوه و کینه. بیت: سبب آن غزوه را گویند آن بود *** که چون از بدر ابوسفیان مردود / گریزان رفت سوی ملک بطحا *** به دل محنت، به جانش کرده غم جا تاریخ مفصلی است شامل حالات و وقایع زمان حضرت پیامبر از بدو تولد تا رحلت و همچنین وقایع زمان حکومت حضرت علی و
ص: 690
شرح حال کوتاهی از امامان. بخش موجود، اندکی از مجموع کتاب است و از آغاز و اثنا و آخر آن مقدار معتنابهی افتادگی دارد و باقی اوراق نیز در صحافی جابجا شده اند. مؤلف شیعه محب اهل بیت بوده و وقایع مربوط به خاندان اهل بیت را با بسط و تفصیل بیشتری گزارش داده است. خصوصا شرح حضرت على و مبارزات آن حضرت را در جنگها او در اثنای مطالب به مناسبتی اشعار و ابیاتی به پارسی می آورد و معلوم نمی کند که اشعار از خودش است یا از دیگری نقل می کند. عنوان اصلی بخش های کتاب «گفتار-گفتار» است و هر گفتار شامل بخشهای کوچکی است که با عبارت «ذکر ..» شروع می شوند. این کتاب غير از روضة الصفا و حبیب السیر است و به احتمال زیاد بعد از آنها تالیف شده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و وسط؛ 94گ، 21 سطر، اندازه: 28×13سم [ف: 2-696]
٣. تهران؛ مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه:95/3
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... در خبرست از جابر بن عبدالله انصار که روایت کرده است از ابن عباس؛ انجام: بعد از آن به اتفاق شاه ولایت با لشکر اسلام روی به مدینه نهادند و الله اعلم بالصواب روایت از جابر بن عبدالله انصار در مورد دعوت اهل (یهودیان) خیبر به اسلام توسط حضرت رسول(صلی الله علیه وآله وسلم)؛ خط: شکسته نستعلیق متوسط، كا: گل محمد کیامرای الاصل، بی تا، کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی رو کش تیماج مشکی، 30گ (156پ - 185پ)، اندازه: 21×16سم [ف: 88]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17373
بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی؛ 113گ، اندازه: 20/8×15 سم [رایانه]
5. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:55
آغاز: و لحظه مناجات ورفع حاجات اشتغال نمود و از شراشر آن. انجام: برادرش حمزه آهنگ. وقایع صدر اسلام را از اصحاب فیل شروع و تا جنگ صفین به تفصيل بازگو می کند، شامل وقایع بعث، غزوات آن حضرت و خلافت خلفاء ...، مؤلف از عامه می باشد و گاه گاهی به مناسبتی ابیاتی به فارسی از خودش می آورد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول مرصع؛ واقف: ساجدی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر، 25 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 42 ]
tārīx-e sad-sāle-ye mamālek-e farangestān
میرزا هارطون، ق13 قمری
mīrzā hārton (-19c)
یک دوره تاریخ صد ساله کشورهای اروپایی است که به امر ناصرالدین شاه ترجمه کرده است. شامل تاریخ صنایع و فنون و ترقیات علوم و تعلیم و تربیت جدید در کشورهای اروپائی از 1750 میلادی تا 1850 میلادی، که در چند جلد تدوین شده است.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1696
آغاز: حالات دول اروپا در قرن هیجدهم بسمله، در سال 1713 عیسوی مطابق 1129 هجری؛ انجام: از عسرت و پریشانی مرفه الحال و آسوده احوال شده باشد جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1281ق، جا: طهران؛ با سرلوح زر؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج، 232 گ، 21 سطر (26×13)، اندازه: 23×37/5سم [ف: 4-168]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1582
آغاز: ذكر احوالات مملکت ايطاليا در قرن هیجدهم. مملکت ايطاليا در آن زمان از حرص و هوای خودسری؛ انجام: در حقیقت ناپلیان بی اختیار و بیجا اسباب تعدی و ظلم و آسیب دنیا گشته پادشاهی او را هرگز مستقر و معتبر نباید شمرد جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1282ق؛ مجدول؛ به خط ناصرالدین شاه آمده: «تماما ملاحظه شد»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 156گ، 19 سطر (24×13)، اندازه: 22/5 × 36/5سم [ف: 4-72]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1592
آغاز: ذكر احوالات لشکر کشی بزرگ ناپلیان نو به تسخیر مملکت روس و گرفتن دار الملك مسقو؛ انجام: خاصه جزایر متعدد ممالک پولینزی و مالزی ولایات معمور و ... کیفیت تغییر راه زیاد مستغنی و منتفع خواهند گشت جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1283ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز با گل و بوته زر، 190گ، 19سطر
(24×13)، اندازه: 36×22سم (ف: 4-80)
←تاریخ صدور قاجار← صدور التواريخ
tārīx-e safavī
تاریخ مفصلی است از دوران صفویه، از حدود سال هزار تا هزار و سی با رویدادهای آن دوران، و انشائی ادبی زیبا
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8089
آغاز: برگها: باب ششم در ذکر احوال شهر قزوین که مقام و مولد و منشأ مؤلف است و آن هشت فصل است خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 جلد: مقوایی عطف تیماج قهوهای، 41گ، مختلف السطر، اندازه: 14×5/ 20سم [ف: 21-91]
← تاریخ صفویه ← عالم آرای شاه تهماسب
ص: 691
tārīx-e safavīye
هروی، محمود بن خواندمیر، ق 10 قمری
heravī, mahmūd ebn-e xāndmīr (-160)
از محمود پسر خواند میر که در ص ع جهان آرای خوانده شده است. به نام شاه تهماسب و محمد خان.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5497/1 -ف
نسخه اصل: کتابخانه توبینگن MalII43؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 19 رمضان 1042ق [فيلمها ف: 3-161]
tārīx-e safavīye
داستان سرایی و سخنوری نقالان روزگار صفوی است با عنوان های: «بشنو از اختر خان، بشنو از چاپارشاه، بشنو از بابا کلیم، بشنو از شاه عباس، بشنو از اصفهان، بشنو از درویش حسین، بشنو از اجاق زاده، بشنو از اردو، بشنو از کشمیر، بشنو از هند، بشنو از زاغ پیاده، بشنو از لالا، بشنو از هوشیار، بشنو از خان، بشنو از نسیم خان، بشنو از بنگاله، بشنو از غولان بهادر قلعه دار، بشنو از طوطولان بن پیران، بشنو از شاپور، بشنو از هیار، بشنو از کهزاد، بشنو از مشعل چی، بشنو از قمررخ، بشنو از الفاباد» تا می رسد به «بشنو از قافلان، بشنو از نایب». درویش در این کتاب گویا به نام درویش حسین باشد و گویا این کتاب را هم در هند ساخته اند. گذشته از این تاریخ افسانه ای که یاد شده است کتابی دیگر در دست هست به نام تاریخ عالم آرای شاه اسماعیل که در 1086 ساخته اند.
همدان؛ برنا، قاسم؛ شماره نسخه:7
آغاز: آغاز نسخه مفتاح: جنت مکان فردوس آستان شاه عباس ماضی غازی ماضی اعلی حضرت شاه عباس بن شاه سلطان محمد ... پشت بر پشت که نوشته شد نصب (نسب نامه اعلی حضرت ... شاه سلیمان الصفوی موسوی الحسینی ... (ص 1)؛ (ص 2) تاریخ عالم آرای جلد اول شاه اسماعیل و ابتداء کار او تا انتها. بسمله پشت هشتم حضرت شیخ المحققین شیخ صفی الدین اسحاق است و از شیخ پنج پشت می گذرد شت ششم شاه اسماعيل بهادرخان است که از شاه اسماعیل تا سلطان فیروز شاه چهارده پشت است که اعلی حضرت مریخ صولت ... سلطان شاه اسماعیل صفوی الموسوی الحسینی بهادر خان عليه الرحمة و الغفران آورده اند که چون مفترض الطاعة.. حضرت امام موسی کاظم ... که جد ما جد سلطان فیروز شاه است و سلطان سید فیروز شاه در دارالارشاد اردبیل وطن داشت. خروج نمودن سلطان خواجه على سیاه پوش ... رفتن تیمور به خراسان ... نامه میرزا جهان شاه به سلطان جنید ... خبردار شدن بجل پادشاه شیروان از سلطان جنید
... ذكر خروج شاه اسمعيل ... رفتن شاه اسماعیل به اصفهان و مولود شاه طهماسب ... رسیدن شاه اسماعیل بهادرخان وفرار نمودن سلطان سلیم قیصر از شاه.. جنگ کردن دیو سلطان باجانی بیک سلطان و عبدالله خان؛ انجام: رفتن مهتر شاه قلی شیروان و شیخ شاه او را گرفتن در زنجیر نمودن و به خدمت شاه فرستادن و شاه او را به دست ملازمان میرزا شاه حسین اعتماد الدوله دادن و او را پاره پاره کردن. و تعزیه کامل آن مرشد کامل آن سرور را گرفتند و آن شهریار نامدار را آوردند در جوار مرقد منور جد بزرگوارش مدفون نمودند و غریق رحمت حق سبحانه و تعالی کردند
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13، به فرموده اديب السالكين مرشد آداب طریقت درویش محمد حسین بحرآبادی؛ افتادگی: آغاز؛ 221گ، 17 سطر، قطع: ربعی [نشریه: 5-372]
tārīx-e safavīye
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9957/3
مختصری است در تاریخ صفویه از شاه صفی ابن سام میرزا ابن شاه عباس تا سال 1134؛ بی کا، تا: دوشنبه 3 رجب 1259ق؛ جلد: تیماج سرخ، 15گ (71ر -85پ)، 18 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 31-150]
←تاریخ صفین← الصفين
tarix-e seffin = seffin
به نثر آمیخته به نظم، نامه هایی است میان حضرت علی به جریر بن عبدالله بجلي (: سلام علیک ... اما بعد، فان معاوية بن ابی سفيان كتب إلى كتابة و ارادان لا يكون لي في عنقه بيعة) و نیز نامه هایی از ایشان به معاویه، و معاویه به ایشان و به عمروعاص، و
حضرت به عمر عاص. نامه ها به نثر و آمیخته به نظم.
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 1680-عکسی
آغاز: فقال الحمدلله الذي اختاره لنفسه فمولاه دون خلقه، الاشریک له في الحمد و لانظير له في المجد ولا اله الا هو.. ثم
قال: أيها الناس أن الناس بایعوا عليا(عليه السلام)بالمدينة من غير محاباة بيعتهم اياه لعلمه بكتاب الله عزوجل و سبق الحق و ان طلحة و الزبير نقضا بيعته على غير حدث؛ انجام: ان تبعثوا غير ابی موسی الاشعرى حكما فابيتم خط: نسخ و ثلث، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ تملك: على (على نقی) بن الشيخ احمد بن زين الدين البحري (الهجری) با تاریخ 1 ربيع الثانی 1236ق؛ 512ص، 19 سطر ( 15/5×9)،
ص: 692
اندازه: 30×21سم [ عکسی ف: 1-58]
tārīx-e san‘ā’ (tārīx-ur rāzī)
رازی صنعانی، احمد بن عبد الله، ق 10 قمری
rāzī san‘ānī, ahmad ebn-e ‘abd-ol-lāh (-160)
تاریخ مختصر صنعاء یمن است در چند «فصل»؛ ابتدا به تاریخ مختصر حضرت آدم(عليه السلام)تا پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) پرداخته است.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:321/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... قال وهب بن منبه: كان بين آدم و نوح عشرة آباء.؛ نسخه اصل: کتابخانه لینچی رم 41 342roosi؛ خط: نسخ کم نقطه، بی کا، تا: سه شنبه 10 ذیحجه 1070ق؛ 72ص (98-169) [عکسی ف: 1-380]
←تاریخ طاهری ← روضة الطاهرين
tārīx-e tebb-e īrānī
الگود
A medical history of Persia and the Eastern Caliphals from the earliest times until the year A. D. 1932, 1951
[فهرست کتابهای انگلیسی درباره ایران از محسن صبا ص 33]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3476- ف
از روی چاپی؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-149]
tārīx-e tabarestān = tārīx-e ebn-e esfandīyār = tārīx-e rūyān
ابن اسفندیار ، محمد بن حسن، -613؟ قمری
ebn-e esfandīyār , mohammad-e bn-e hasan (-1217)
تاریخ تأليف: 602 - 613ق؛ تاریخ رویدادهای طبرستان از بنیاد آن تا روزگار خود او به مدت سی و هشت سال که معاصر رستم بن اردشیر از ملوک طبرستان بوده است و از 602 تا 613 ق بدان پرداخته است و در برخی از نسخه های خطی ذیلی از روی تاریخ رویان تأليف اولياء الله آملی بر آن افزوده اند و تا وقایع سال 750 را بر آن الحاق کرده اند. در سبب تدوین کتاب چنین نگاشته است: «روزی در دار الكتب مدرسه شهنشاه غازی رستم بن شهریار در میان کتب جزوی چند یافتم در ذکر گاو باره به خاطرم افتاد که ملک سعید
تاریخ صفویه - تاریخ طبرستان 693 حسام الدوله اردشیر ... به کرات اوقات از من پرسیده بود که می گویند وقتی به طبرستان گاوبان لقب پادشاهی بوده، در کتب تازی پارسی هیچ جا بر تو گذشت که از کدام رهطو قبیله بود من از آنکه دلی داشتم بولای او معمور ... گفتم جز از لفظ ... شهریار ... این لقب نشنیدم و تاریخ طبرستان جز باو نام ... از تكاذيب اهل قرى و افواه عوام الناس به نظم کرده اند دیگری نیافتند از این اندیشه این اجزا بر گرفتم ... همگی همت ... بر آن مقصور گردانیدم که ترجمه آن سخن کنم.» آغاز: بسمله، حمد و ثنا و مدح بی منتهی آفریدگاريرا سزاست انجام: آخر ایشان ملک فخر الدوله حسن بود که واقعه او در سنه خمسين و سبعماة بود الملک الله تعالى الواحد القهار و الباقی و هو الله و الحكم عند الله. چاپ: با اضافات، به کوشش عباس اقبال، 1320ش، در دو جلد.
[الذريعة 262/3 و 48/10 ؛ فهرستواره فارسی 884/2 نسخه های منزوی 4255/6 ؛ فهرست مشار ص 322؛ دنا 720/2 ]
1. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 24/2 - ب
خط: نسخ، كا: عماد الدین محمودبن حافظ مسعودی سمنانی، تا: جمعه 20 جمادی الثانی 1003ق؛ آقای سعید نفیسی بخش آخر را از روی نسخه اقبال به خط نستعلیق نوشته و شرحی نیز درباره نسخه نوشته؛ 158گ (127-284) [ف: 1-70]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4071
خط: نستعلیق، کا: همت مازندرانی، تا: اواخر محرم 1028ق، جان فرح آباد؛ دارای فهرست مورخ جمادی الاول 1303؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن لیمویی، 258گ، 14 سطر، اندازه: 25/9×17/6 سم [ف: 2-85 ]
٣. تهران، مجلس؛ شماره نسخه: 4610
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: همت بن رستم تاق مازندرانی، تا: 6 شوال 1034ق؛ با سرلوح زر، مجدول؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مقوایی قهوه ای، 458گ، 21-22 سطر، اندازه: 26/4×15/5 سم [ف: 13-2]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1209
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عباس بن محروم مرتضی همدانی، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 265گ، 19 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 16× 21/5 سم [ف: 3-244]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1468
انجام: برابر؛ پس در این نسخه افزوده هایی است که پس از مؤلف بدان افزوده شده و شاید نسخه پیکه صاحب «التدوین» از آن نقل کند همین نسخه باشد خط: نسخ، كا: آق بابا پسر ملا مهدی شهمیرزادی، تا: 23 ربیع الثانی 1270ق؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1286ق؛ واقف:
ص: 693
سپهسالار، 1297ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج حنایی، 204گ، 19 سطر، اندازه: 14×22 سم [ف: 3-299]
. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2286
آغاز و انجام: برابر شامل متن کتاب است و آن ذیل؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا 1272ق؛ کاغذ: فرنگی زرد رنگ آهار مهره، جلد: تیماج حنایی، 441، 15 سطر، اندازه: 15/5
× 21/5سم [ف: 6- 240]
7. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:1 - ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1275ق؛ تملك: اسماعيل خان افشار استر آبادی در 10 ذیقعده 1324 و عباس اقبال در پاریس در 1228/10/27 ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی مقوایی، 127گ، 21 سطر (19×9)، اندازه: 17×27سم [ف: 1-71]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2248
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز،
117گ، 19 سطر (23×13)، اندازه: 34×21سم [ف: 5-369]
9. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:923
آغاز و انجام: برابر در فهرست نسخه حاضر شامل دو اثر از تاریخ طبرستان است یکی تاریخ طبرستان ابن اسفندیار و دیگری تاریخ طبرستان ظهير الدين مرعشی که فهرست نگار هر کدام را مجلدی برای دیگری فرض کرده و در یک مجموعه آورده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: عمادالدین محمود بن حافظ مسعود سمنانی، تا: 1280ق؛ تملك: مرحومه مهد علیا؛ سجع مهر مشيرالسلطنه، کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ، 1153ص این تعداد شامل هر
دو اثر است، 14 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 5-256]
10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1535
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد تقی ساوجی بن حاجی عبدالرزاق، تا: 1282ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با گل و بوته، 154گ، 21سطر (21×10/5 )، اندازه: 34×20سم [ف: 4-27]
11. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 880 ط
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: محرم 1294ق؛ جلد: تیماج قرمز زرشکی، 204گ، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 24/2-56]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2665-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-34]
12. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:23 - ب
گذشته از اینکه از اصل کتاب بخشی از میان رفته و در آنها دیده نمی شود بخش هایی بر آن افزوده اند و دنباله وقایع را تا به سال 750 کشانده اند، نسخه ما از سر گذشت حسام الدوله است تا پایان کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ از روی نسخه مدرسه سپهسالار (شماره 1468) نوشته آقابابا پسر ملا محمد مهدی شیرازی در 23 ربیع الثانی و نسخه مجلس مورخ جمادى الأول 1272 و نسخه کتابخانه ملی مورخ پایان محرم 1028 در فرح آباد نوشته همت مازندرانی نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف پارچه، 126گی، 35 سطر (31×19)، اندازه: 33×21سم [ف: 68-1 ]
13. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گرکانی؛ شماره نسخه:153
نسخه می رسد به ملک فخرالدوله حسن در گذشته 750؛ خط: نستعلیق، کا: غلام رضا بن محمد گرگانی، تا: ذیحجه 1338ق؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-620]
14. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 4057/2
آغاز: برابر؛ انجام: الاصفهبد المعظم علاء الدوله حسن بن رستم بن علی باقرب عهد مستور نمانده باشد که سخاوت و سیاست او از منزل كمال فرسنگ تا بحر وكان در جنب آن. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 36گ (48پ -83پ)، اندازه: 23×17سم [ف مخ: 1-312]
tārīx-e tabarestān= tārīx-e māzandarān
šayx ‘alī gīlānī (- 17c)
شیخ علی گیلانی، ق 11 قمری اهدا به: خواجه محمد علی اشرفی مازندرانی تاریخ تأليف: 1046ق برای خواجه محمد على (يا خلف محمد على اشرفی مازندرانی، هنگامی که پنج شش سال از هفتاد سالگی او گذشته بود، به سال 1046ق. در تاریخ طبرستان از آغاز آفرینش تا روزگار نگارنده، به ویژه روزگار پادشاهان مرعشیه. پادشاهان و ساختمان ها. ( احمد منزوی) آغاز: 1: بسمله. دیباچه های کتب تواریخ و نباء و منشاء صحايف دعا و ثناء برای حصول رضای پروردگاری تواند بود انجام: شمس الدين ديو بدان حدود رفته منصور بهرام را کشت. والسلام علی من اتبع الهدی. چاپ بنیاد فرهنگ در 1352؛ نسخه های منزوی 4254؛ فهرستواره منزوی 884/2 و 899]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6281/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 12 ذیحجه 1114ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: میشن زرد، 41گ (1پ -41پ) [ف: 9-306]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:4155-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-23]
ص: 694
tārīx-e tabarestān
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25787
بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری[رایانه]
tārīx-e tabarestān va rūyān va māzandaran
مرعشی، ظهير الدين بن نصير الدین، 815؟ -893 قمری
mar‘ašī, zahīr-od-dīn ebn-e nasīr-od-dīn (1413-1488)
تاریخ تأليف: 881ق تاریخ عمومی طبرستان و مازندران و رویان در ذکر بنیاد طبرستان و ذکر ملوک و علما و زهاد و اکابر آن است، بخش ابتدایی این کتاب از احادیث و اشعار عربی و فارسی بسیار استفاده کرده است. در نیمه دوم کتاب به جزئیات بیشتری در مورد اسپهبدان و ملوک پرداخته است. او این کتاب را از روی تاریخ رویان اولياء الله آملی و تاریخ علی بن جمال الدين بن على بن محمود نجیبی رویانی که برای کار کیا میرزاعلی پسر کار کیا سلطان محمد (883-911) نوشته و تاریخ ابن اسفندیار ساخته است اگر چه در دیباچه نامی از تاریخ این اسفندیار نمی برد. مشتمل بر یک «مقدمه» و چند «فصل» می باشد. آغاز: حمد بیحد و قیاس مالک الملکی را که ذات پاکش بصفت دوام و قدم موسوم و موصوف است انجام: از کرده و حشر خود که موجب رضای تو در آن نبود پشیمانم، ربنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفر لنا و ترحمنا ...
چاپ: بكوشش برنهاد دارن، پترزبورگ، 1266 (1850م)؛ با پیشگفتار جواد مشکور و به کوشش عباس شایان، تهران، 1333ش دنا 721/2 (17 نسخه)؛
[الذريعة 261/3 ؛ ریحانة الادب: 291/5 ؛ کشف الظنون: 297/1 ؛ نسخه های منزوی 4256؛ فهرستواره منزوی 885/2 ]
1. تهران، ادبیات، شماره نسخه: 24/1 - ب
خط: نستعلیق، كا: عمادالدین محمود سمنانی، تا: قرن 110 کاغذ: سپاهانی فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 284گ، 19 سطر (22×16)، اندازه: 34×23سم [ف: 1- 71]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3781
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی، 219گ، 17 سطر، اندازه: 24/5×15 سم [ف: 10-166]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6553
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ برگ آخر در شب چهارم جمادی الاول 1273 نوشته شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 126گ، 23 سطر، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 17-137]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5679
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 24 صفر 1033ق؛ میان ص 1 و2 افتاده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 103گ، 18 سطر (18×10)، اندازه: 24×16سم [ف: 16-65]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3951
خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن اسماعیل بارفروش، تا: چهارشنبه 8 محرم 1097 ق، مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 164گ، 24 سطر، اندازه: 27/8×17/3 سم [ف: 2-85]
6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 642/2
آغاز: فصل در ابتدای عمارت ساری روایتی است از طوس نوذر که سپهسالار کیخسرو بود در پنجاه هزار مه اکنون کوسان می نامند شهری بنیاد کرد و طوسان نام نهاده انجام: گفتار در محاربه سید زین العابدین با سادات پازواری و لشکر گیلان (امیر شبلی ترکمان و منهزم ساختن ایشان) چون مدتی از آن بگذشت ... و صباح را سید هیبت الله با جمعی بقلعه رفت و لشکر گیلان را، تالان کرد ... تاریخی که حضرت مرحمت و غفران پناهی ... از کرده و گفته خود که رضای تو در آن نبود پشیمانم ... ولا تخزنا يوم القيمة انك لا تخلف الميعاد. تمت الكتاب ..... الملک الوهاب ... دوشنبه ... ابوتراب بن تيمور ابن ... خط: نستعلیق، كا: ابو تراب بن تيمور ابن ...، تا: دوشنبه قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج تریاکی، 136گ (183-318)، 18 سطر (11/5 × 19/5)، اندازه:
27×19سم [ف: 2-548]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12766
آغاز: که یکی از علماء شهر آمل حرسها الله تعالی بود تصنیف کرده است و دیگر آنکه مغفرت پناه علی بن جمال الدين محمود الحسنی رویانی غفر الله ذنبه و ستر عيوبه به اسم خزینه سیارک و کتب خانه تبارک حضرت سلطنت پناه اسلام ملاذي جمجاه خدایگانی؛ انجام: به طاعت کرا روز عصیان بتاب *** مكن سوى آزار خلقان شتاب. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشي از آية الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای آبی عطف تیماج قهوه ای، 119، 17 سطر (14×7)، اندازه: 19×13/5 سم [ف: 32-442]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7229
خط: نستعلیق، کا: عبدالباقی، تا: 25 رمضان 1267ق، به دستور حاجی محمد اسماعيل طهرانی؛ جلد: تیماج سبز، 55 گ، 20 سطر، اندازه: 23×16/5 سم [ف: 19-33]
9. شیراز؛ بغایری، عبدالرزاق؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، تا: 1273 ق [میراث اسلامی: 5-567]
10. تهران؛ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 135
ص: 695
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 24 جمادی الاول 1275ق؛ تملک: رضاقلی خان هدایت؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج مقوایی عنابی، 263ص، 23 سطر (12×23/5 )، اندازه: 34/5×21/5 سم [ف: 169]
11. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:923
آغاز: برابر؛ انجام: گفتار در ذکر سنوات حکومت سادات آمل و چگونگی ... چون در حین تألیف این نسخه سن این فقیر به شصت و شش رسیده است و قوای جسمانی و روحانی فتور و قصور یافته ... توقع عفو و اغماض است ... قد فرغت من تسوید هذا الكتاب على حسب الحكم الاشرف الأرفع المستطاب سرکار رکن الدوله ... اردشیر میرزا دام اجلاله ... اقل خلق الله میرزا اسمعیل سمنانی خلف الصدق مرحوم مغفور میرزا علی اکبر السمنانی المشهور بالياهو ... من شهور سنه 1280.
خط: نسخ و نستعلیق خوش، كا: میرزا اسمعیل بن میرزا علی اکبر سمنانی مشهور به یاهو، تا: 1280ق،14سطر، 28×18سم [ف: 5-256]
12. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:729
آغاز: برابر؛ انجام: و چون در حین تألیف این نسخه سن فقیر بشصت و شش رسیده و قوای جسمانی فتور و قصور یافته ... اگر در انشای سهو و رکالتی بینند توقع عفو و اغماض است ... موجب تحریر کتاب. در سال گذشته امر قدر قدر همایون ... ناصر الدينشاه قاجار بعهده مقرب الخاقان موتمن السلطان صنيع الدوله محمد حسنخان مترجم مخصوص ... باستنساخ این کتاب مستطاب شرف صدور یافت و معزى اليه انجام این خدمت را ... باین چاکر جان نثار منشی روزنامجات رجوع نمودند ... سعی در تصحیح و تحریر و اتمام کتاب شد ... كتبه العبد المذنب الحقير الفقير على النائيني غفر ذنوبه ... يوم شنبه یازدهم شهر شوال المعظم سنه 1290 تخاتوی ئیل فرخنده دلیل.
خط: نستعلیق، كا: على نائینی، تا: 1290ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، دو سرلوح مذهب مرصع کاغذ: فستقی بخور رنگ، جلد: مقوای روغنی بوم مرغشی منقش به گل و بته، 324ص، 17 سطر، اندازه: 35/9×23 سم [ف: 5-260]
13. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1493
خط: نستعلیق، کا: رضا قلی خان هدایت، تا: چهارشنبه شعبان 1295ق؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1295ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 133گ، 27 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 3-300]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:586
خط: نسخ، كا: عباس بن مرتضی همدانی، تا: چهارشنبه جمادی الاول 1297ق؛ با یادداشت رضاقلی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سبز ضربی، 173گ، 27 سطر (23×11)، اندازه:21×34سم [سنا: ف: 1-378]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6310
آغاز: برابر؛ انجام: هوا داری و دولت خواهی انهای ضمیر انور اعتکاف کیوان. خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ در آغاز نسخه خلاصه کتاب در پنج صفحه نوشته شده؛ واقف: محمد رضا بدخشان، اردیبهشت 1319، کاغذ: سفید فرنگی، جلد: تیماج بنفش، 210گ، مختلف السطر ( 15/8×10)، اندازه: 17/3 × 22/5سم [ف: 7-31]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1838-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-34]
16. قم، مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3570
آغاز: السفلة إلى مواضع العليه فانصرف عن هذا الزامی معنی آن است که بدرستی که در عالم امم هر اقلیمی مخصوصند به فضیلتی وهنری وشرفی که اهل دیگر اقالیم از آن بی بهره اند؛ انجام: ای مرگی تو آب روی عالم برده *** خود را و مرا به خاک وغم بسپرده / کی بود یقینم که ببینم روزی *** تو مرده و من نه مرده ونه زنده. جلد اول و دوم است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج زرشکی، 151گ، 25 سطر، اندازه: 23×35سم [ف مخ: 5-1937]
17. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4601/2 -ف
بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 126گ (193-318) [فيلمها ف: 3-77]
←تاریخ طبری←تاریخ بلعمی
tārīx-e tabarī
طبری، محمد بن جریر، 224؟ -310 قمری
tabarī, mohammad ebn-e jarīr (840-923)
تاریخ طبری که یکی از کتب تاریخی معروف است. چاپ: لیدن، 1876 الی 1901م؛ مطبوعات الحسینیه، 1336 ق. شرح و حواشی: 1- تاریخ بلعمی = ترجمه تاریخ طبری = تاریخ نامه؛ بلعمی، محمد بن محمد (-363) ٢- تاریخ نامه = ترجمه تاریخ طبری 3- تاریخ طبری (ترجمه)
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 100
از خبر فتح خناصره و قنسرین رم تا خبر مقتل مروان (دو دوره)؛ کا: اسحق بن محمد بن عمر بن محمد شیروانی، تا: نیمه محرم 586ق، جا: ارزنجان، خزانه شاه غازی ابوطالب بهرام شاه بن داود یادگار اسماعیل بن ابی القاسم مستوفی [ف:163] و [نشریه: 11-991]
ص: 696
tārīx-e tabarī (t.)
وابسته به: تاریخ طبری؛ طبری، محمد بن جریر (224-310)
1. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2462
آغاز: اما قیامت نه کون قوپا جغین حق تعالی کیمنسیه بیلدر مدی زیرابش درلونسنه واردر کیم؛ انجام: بواراده حبش سلطانی و ابوطالب داخی اولدی ایکسنک داخی اولومی برایلده اولدى. ترجمه ای است از تاریخ ابوجعفر طبری (310) به زبان ترکی که از آغاز تا پایان حدیث نخستین هجرت و مسلمان شدن حمزه را داراست؛ خط: نسخ، كان محمد صالح بن ملوانا درویش این میرزا شیخ طبقي، تا: 1029ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، در برگ آخر تاریخ زلزله تبریز به سال 1133 و رفتن عثمانلو به تبریز به سال 1143 آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 348گ، 21 سطر، اندازه: 18/5 × 27/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-359]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3485- ف
نسخه اصل: باكو ش 657/90282 -B، ص 13 فهرست؛ بی کا، بی تا [ فیلمها ف: 2-151]
tārīx-e tabarī (t.)
وابسته به تاریخ طبری؛ طبری، محمد بن جریر (224-310)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3486ف
[نسخه اصل: باكو ش 282/65121 -D، ص 13 فهرست؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-151]
tārīx-e tabarī (t.)
وابسته به: تاریخ طبری طبری، محمد بن جریر (224-310)|
غیر همانند: 1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 568-عکسی
آغاز: 1 صفحه نونویس: سپاس و آفرین مر خدای کامکار و کامران و آفریننده زمین و آسمان؛ انجام: فصل در ذکر خبر پرویز با بهرام شونين (چنين) ... ش صفحه بعد: فرود آمد بخانه زنی پیر، با غلامان خاصه خویش و آن زن ... نسخه اصل: میرداد خان افغان که در پیشاور پاکستان به خرید و فروش کتاب می پردازد. در 2 مجلد؛ خط: نسخ کهن، بی کا، تا: قرن 7 و 8 افتادگی: انجام و وسط؛ 568ص، 17 سطر [عکسی ف: 56-2 ]
2. تهران، دانشگاه شماره نسخه:7007-عکس
نسخه اصل: گوتا؛ كا: علی بن محمد بن علی سمنانی، تا: 713ق،
جان اصفهان؛ ابراهیم بن حسن بسنوی بروسوی در مدرسه اینه بک در 1193 در روزگار عبدالحمید خان آن را خریده است با یادداشت او در پایان مجلد چهارم در 1994، در ص
ع آمده که نام همین سمنانی در میانه در جلد سوم نیز هست؛ 267گ [فیلمها ف: 3-271]
٣. تهران؛ خان ملک ساسانی؛ شماره نسخه: 28
خط: نستعلیق خوش، کا: حاجی حسن بن مظفر بن حاجی حسن
کاتب، تا: 15 ذیحجه 881ق، جا: يزد آنشریه: 5-114]
4. تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه:14
بی کا، تا: 1087ق [نشريه: 4-338]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:17363
با نثری متفاوت؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22246
آغاز: هر جائی طلب کسی همی کردند این جز؛ انجام: خلقه محمد و آله و أصحابه و ازواجه اجمعين برحمتك يا ارحم الراحمين.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 25 سطر (11×22)، اندازه: 28×16سم [رایانه]
tārīx-e tabīʻī
اشرفی، علیمحمد
ašrafī, ‘alī-mohammad
مختصری است گویا از درسهای دار الفنون ناصری در تهران، این بخش مربوط به مشخصات حیاتی جانداران می باشد، با اشکال و نقاشی های بیانی در بعضی مسائل.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1253
آغاز: تاریخ طبیعی، حیوان شناسی، تعریف: تاریخ طبیعی علمی است در آن بحث می شود از موجودات طبیعت خط: نستعلیق، کا: حسین بن على طهرانی، شیخ حسین بافقی، تا: دوشنبه 16 شعبان 1345ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 54گ، 21 سطر، اندازه: 13×20/5سم [ف: 4-64]
tārīx-e tabīī-ye heyvān-šenāsī
از محمد خان مشهور به دکتر محمد ( محتم؟ )؛ شامل دو «فصل» است: فصل اول: حاوی تاریخ طبیعی حیوانات که از ترکیبات عمومی اجساد حیوانات و اعمالی که از اعضای مختلفه آنها ناشی شود در دو مبحث»: مبحث اول: در اعمال تغذیه شامل یازده «فصل» و یک «فرع»: 1) صورت و تشکیل کل اجسام دیروح، 2) اعمال تغذیه، 3) عمل هضم که خود نیز شامل هشت فقره جداگانه است، 4) عمل جذب، 5) عمل عروق جذابه، 6)
ص: 697
خون، 7) دوران خون در داخل بدن، 8) عمل تفنس، 9) حرارت حیوانی، 10) بدل ما يتحلل، 11) دفع نشر بدن، فرع آن «تفریع در مختصراتی بیانات»؛ مبحث دوم: در قوای ربطی دارای یک «مقدمه» و چهارده «فصل»: مقدمه: «در اعمال و افعال حيوانات زنده»، 1) بیان آلات حساس، 2) حس، 3) قوه لامسه، 4) قوه ذائقه»، 5) قوه شامه، 6) قوه سامعه، 7) بيان قوه باصره (عنوان فصل ذکر نشد است)، 8) حرکت، 9) اسکلت، 10) عضلات، 11) وضع، 12) انتقال، 13) آواز، 14) عقل و شعور.
تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه:18
آغاز: مقدمه در تاریخ طبیعی، حیوانشناسی مشتمل بر دو فصل: فصل اول -اگر چه از تاریخ طبیعی بمعنی؛ انجام: این رساله بیاناتی که متعلق به طبیعت و صفات عمومی و عمده آنها ست و في الحقيقه تذکره مانندی بجهة رؤوس مسائل. 15 شوال المکرم 1293 هق. خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1293ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی روغنی، 543ص، 14
← تاریخ طغیان اکراد ← وقایع فتنه شیخ عبدالله
tārīx-e toqyān-e akrād
قوریانس، اسکندر، ق13 قمری
qūrīyāns, eskandar (-19c)
گزارش دقیق طغیان و فتنه شیخ عبدالله کرد است در سال 1297 که اسکندر قوریانس مترجم و منشی کمیسیون دولت ایران در اکسپوزسیون پاریس از سال 1878 (1295) در بازگشت از مأموریت دعبور از مناطق آذربایجان و کردستان خود شاهد و ناظر آن بوده و این گزارش را برای استحضار ناصرالدین شاه نوشته و مأمورین دولت را باعث این فتنه و فساد دانسته است. آغاز: قربان خاکپای جواهر آسایت شوم. اگر فدوی جان نثار بعرض این مختصر وقایع اسف آمیز ... آغاز وقایع: حمزه آقای منکور پس از آنکه فرارا از خاک عثمانی مراجعت نموده و به ایل خود که از تبعه دولت علیه ایران است ملحق شد در اثنای دو سال چنان بنظر میآید که صدمه ای محبوسیت و ناملایمهای غربت او را بمعقولیت و انسانی دلالت کرده و او هم از خیالات وحشیانه خود برگشت کرده پس از این خیالش در این است که روزگار خود را صرف خدمت دولت کرده اسباب آسایش خویش را حاصل کند انجام: ولی از عدم استطاعت چون ذره بیمقدار در زیر کرد خانها مانده اند قدم بعرصه ظهور گذاشته مظهر هزار گونه خدمات لايقه و مصدر اصدارات فایقه خواهند شد.
[دنا 722/2 ؛ فهرستواره منزوی 885/2 ]
1. تهران، ملک، شماره نسخه:3759
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: باقر، تا: 28 رمضان 1298ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قهوه ای، 61گ، 13 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-85]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5064ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-130]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4180
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: پارچه ای، 87گ، 15 سطر ( 14/7×8/5 )، اندازه: 13/7×20/5سم [ف: 7-33]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2873
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: میر عبادالله صمغ آبادی قزوینی، تا: 28 جمادی الاول 1304ق، حسب الفرمایش
عباسقلی خان سپهر؛ کاغذ: فرنگی اصفهانی، جلد: پارچه سبز مقوایی، 150ص، 12 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 10-228]
tārīx-e tolū‘-e bāb
تاریخ تأليف: 1266ق از آغاز کار سید علی محمد باب است تا کشته شدن او در 1266 ق و مرگ حسین علی در 1309ق. تا اینجا به روش بهائیان و از این پس به روش ناقضین یعنی پیروان میرزا محمد على فرزند کوچک حسین علی بهاء الله.
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي ليس له شبيه ولا نظير و لا شریک و الا وزیر و لا تدركه الأبصار وهو اللطيف الخبير انجام: و معلوم است که اصدق الصادقین و اصدق القاتلین بوده ... لاحول ولا قوة الا بالله العلى العال العادل المقتدر العظيم
[دنا 722/2 ؛ فهرستواره منزوی 886/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6103/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: قهوه ای ساغری، 80گ (آپ 80پ)، 11 سطر، اندازه:
13/5×9 سم [ف: 9-161]
tārīx-e tem-varī
از تواریخ افسانه ای پیش از اسلام.
ص: 698
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3455/273
آغاز: فصل في السلكان في الأرض قبل بنی آدم ... روی مجاهد عن أبي عباس رضي الله عنهما قال كان في الارض امم قبل الجن و البن فانقرضواء انجام: و بعد هذا خلق الله آدم عليه السلام قال الله تعالی انی جاعل في الأرض خليفة آدم عليه السلام.
كاتب سپس افزوده: «كتبه احمد غلام خزانه عامره هنگام وحشت طرفین ایرانی و روی حق بخیر بگذارند 25 صفر 1140» كا: احمد غلام خزانه عامره، تا: 25 صفر 1140ق؛ جلد: تیماج قرمز، 2 ص (401-402)، اندازه: 33×15/5 سم [ف: 10-1375]
←تاریخ طوایف ← کتاب اسکات
tārīx-e tavāyef-e banī ardalān
وقایع نگار کردستانی، علی اکبر بن عبدالله، ق 14 قمری
vaqāye’-negār-e kordestānī, ‘alī akbar ebn-e ‘abd-ol lah (-20c)
مؤلف در آغاز گوید: بر مرآت خواطر دوربینان پرتوافکن می شود که طوایف بنی اردلان و حکام ذى شأن ایشان از ایام قديم الى الان در ولایت موصل و دیار بکر کردستان و بابان متمکن مسند حکمرانی و معاصر چنگیزی و امیر تیمور کورکانی بوده ... کتابی مشتمل بر کیفیت احوال ایشان برشته تحریر برنیامده.
بنابراین گزارش آن طایفه در پرده خفاست ... آنچه در شرف نامه به نظر رسیده و از دانشمندان شنیده یا در سایر کتب معتبر دیده به رشته تحریر و سلك تسطیر کشیده است.
آغاز: بسمله بهترین حمدی که آغاز کلام را شاید شکر خالقی است ... و بعد بر مرآت خواطر دوربینان و ... که طوایف بنی اردلان و ولات و حکام ذى شأن ایشان از ایام قدیم الى الان در ولایت موصل و دیار بکر و سایر کردستانات متمکن مسند حکمرانی ... ولی کتابی مشتمل بر کیفیت احوال ایشان برشته تحریر و سلك تسطير برنیامده آنچه در شرفنامه بنظر رسیده و از دانشمندان شنیده یا در سایر کتب معتبر دیده برشته تحریر و سلک تسطیر کشیده. در بیان اکراد بنی اردلان ... [دنا 722/2 ؛ فهرستواره منزوی 886/2 ]
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:837- 5/127
آغاز: برابر؛ انجام: اگر قنبر علیخان را ندیدستی برو بشنو *** که قنبر چون ز جان و دل غلام شاه مردان شد / پی کوچ ارسنندج تا به اصلان بکاری 97 گران شد آنچنان کز بهر یک خر شد در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: وسط و انجام؛ قسمتی از نسخه به لاجورد تحریر شد، برگها از هم جدا شده؛ جلد: مقوا بنفش عطف پارچه سرخ، 25گ، 21 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 2-681]
٢. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 1/14810
آغاز: برابر؛ انجام: ذکر حکمرانی میرزا محمد ابراهیم خان نظام الدوله امير تومان و واقعات ایام او مورخ گوید اکنون که بیست و دويم شهر ربيع الثانی 1306 ه_ است ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 2-107]
tārīx-e tūs
علوی سبزواری، محمد مهدی بن ابراهیم، 1326-1350 قمری
aʻlavī sabzevārī, mohammad mahdī ebn-e ebrāhīm (1908-1932)
تاريخ تأليف: 19 جمادی الثانی 1345ق؛ محل تألیف: سبزوار رساله کوتاهی در تاریخ و جغرافیای طوس و زندگانی کوتاه امام رضا (عليه السلام)است. آغاز: بسمله. بعد الحمد و الصلاة هذه رسالة و جيزة كتبتها للمؤلفين بقرائة المباحث التاريخيية ... طوس هي حاضرة ايالة خراسان و من امهات بلاد ایران. چاپ: بغداد، مجله الرشد، 1346ق
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19923
آغاز: برابر، انجام: فلم يجد احق بالخلافة من على الرضا(عليه السلام)انتهى. هذا ما أردت ایراده في هذه الرسالة الموجزة من الحقائق الناصعة ... و تخليتها عن الخرافات و الأوهام التي لا تقبلها العقول السليمة و من الله التوفيق ... سبزوار في 19 جمادی الاخره 1345 هجرية محمد مهدي العلوی. خط: نسخ، كا: احمد صفایی خوانساری، تا: قرن 14؛ محشی با نشانی «العلوی»، در دو صفحه پایانی شرح حال مختصری از مؤلف به قلم سید صالح شهرستانی مدیر مجله المرشد آمده است (195ر195پ)؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: صنعتی جدید، جلد: مقوا روکش کاغذی بنفش، 10گ (186ر195پ)، 15 سطر، اندازه: 10/5 ×17 سم [ اهدائی رهبر: 8-377]
tārīx-e tahmāsb qolī xān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11227
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 14 [مختصر ف: 127]
tārīx-u Zuhūr-il manțiq
ص: 699
علامه حائری مازندرانی، محمد صالح بن فضل الله، 1391-1297 قمری
‘allāme hā’erī māzandarānī, mohammad sāleh ebn-e fazl-ol-lah (1880-1971)
تاریخ تألیف: دهه دوم ربیع الاول 1355ق رساله ای است تحقیقی درباره منطق. قبل از دیباچه چنین آورده است: «هذه رسالة في تاريخ فن المنطق و تشخیص مؤسسه المحقق تتضمن تاریخ افلاطون و ارسطو و زینون الیائی والرواقی و غیر هم و غير ذلك من الفوائد المهمة الفناها في العشر الثاني من ربيع الأول 1355 ه آغاز: نحمدک یا من وهب المنطق لا رسطو و وقاه ممن يبطش به او يسطو و نشكرك على تعليمك لنا الميزان و فضلك بالقول الفصل بين نوعى المغالطة و البرهان و الصلاة و السلام على من تكاملت الانواع لوجوده
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض 27021
آغاز: برابر؛ انجام: قلنا عموم مستوعية و هموم مخصوصة فالحمدلله علهذا القدر من التوفيق او اللعب الدقيق او التفريح الأنيق ... و انا مؤلفها خط: نسخ و نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ اهدایی: کتابخانه آية الله شیخ محمد صالح علامه حائری در تیر 1351؛ کاغذ: خط دار فرنگی، جلد: مقوا، 23گ، اندازه: 17×22/5سم [ف: 24-26]
tārīx-e 'ālam
فروغی، ابوالحسن، 1263-1338 شمسی
foruqi, ab-ol-hasan (1884-1959)
مؤلف هنگامی که معلم دارالفنون و علوم سیاسی بوده خلاصه تاریخ اروپا و آمریکا و خاور دور را (در قرن19م) در 15
« فصل» و یک «خاتمه» نوشته است. خاتمه کتاب در اوضاع حاليه عالم است و گویا برای دانشجویان و دانش آموزان نگاشته باشد.
آغاز: بسمه تعالی مقدمه، مقدمات و علل انقلاب کبیر فرانسه شورش است که واقع شده است در آن واحد بر چند چیز یکی آثاری که از اوضاع شوالیه باقی بود دیگر استبداد سلطنت که در قرون جدید تولید شده بود انجام: و امروز فلسفه تکامل و ارتقاء مبنای تاریخ طبیعی و علوم راجعه باحوال انسان است حاصل آنکه نتیجه تحقیقات علمی جديد اعتقاد بیک ترقی قهری طبیعی در دنیا گردیده است باقی کیفیات از تمدن معاصر مشهورتر از آن است که قابل تذکار باشد. [فهرستواره منزوی 582/1 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:3326
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته تحریری، كا: عبدالحسین هژیر، تا: شوال 1337ق؛ دو صفحه قبل از آغاز را مرحوم هژیر در مورد تاریخ نویسی و درباره وطن پرستی و نیز توصیف شخصیت علمی و سیاسی مؤلف کتاب (فروغی) اختصاص داده و در یک صفخه فهرست مندرجات نسخه را نگاشته است و مطالب نسخه به فضولی چند منقسم گردیده است اسماء اعلام خارجی را نیز به لاتین نوشته؛ کاغذ: سفید خط دار پستی، جلد: تیماج مشکی، 239
، 20 سطر، اندازه: 13/5× 21سم [ف: 10-1098]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:4844- 24/144
آغاز: بسمله (نژادهای انسان برادر عزیز من - مردم روی زمین همه بیک ... و صورت نیستند و از جهت رنگ پوست بدن و حالت چشم و بینی؛ انجام: اورشلیم از دست مسلمین ... از فرانسه از راه قسطنتنيه عازم بیت المقدس شدند سنه 1096میلادی. کتاب کوچکی است که برای تدریس تاریخ در مدارس ابتدایی کلاس های پنجم و ششم توسط ذکاء الملک تالیف شده است؛ خط: تحریری، کا:احمد صدرزاده مازندرانی، تا:14 رمضان 1340ق؛ از روی چاپ سنگی استنساخ شده؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 280گ، 20 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 2-697]
tārīx-e 'ālam
عنوان نگار، تقی بن محمد، ق14 قمری
‘onvān-negār, taqī ebn-e mohammad (-20c)
مثنوی بسیار مفصلی است از ابتدای خلقت حضرت آدم(عليه السلام)تا عصر سراینده با سرآغازی دارای ده «فایده و شرایط تاریخ نویسی و نیاز حکام و زمامداران ممالک به خواندن تواريخ امتها. تخلص ناظم در پایان هر مقطع از این منظومه «دبیر اعلم» می باشد.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 500
آغاز: بشکر منعمی دیباچه آغاز *** که نطق از حمد او گردیده ممتاز / بفهرست مفاخر انبیا را *** بود حمد و ثنایش زینت افزا؛ انجام: خدا داند ز بدو و از نهایت *** دبیر اعلم آرد بس حکایت از حق خواهد صلات و افره خوش *** که دارینش کند خلاق دلکش این نسخه که دارای حدود هجده هزار بیت است تا سلطنت یزدجرد گزارش شده و گویا نیمی از منظومه باشد؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف پارچه، 288گ، 25 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 2-121]
← تاریخ عالم آرای عباسی← عالم آرای عباسی
ص: 700
←تاریخ عالی ← کنه الاخبار
tārīx-e ‘abbāsī= rūznāme-ye mollā-jalāl
منجم یزدی، جلال الدين محمد، ق 11 قمری
monajjem-e yazdī, jalāl-od-dīn mohammad (-170)
در اخبار سلطنت شاه عباس (1052-1077ق) دارای ده «فصل»: ١. کراماتی که بزبان الهام بیان نواب گیت ستان جنت مکان جاری گشته؛ 2. کلمات مستحسنه که به لفظ درربار به آن تكلم فرموده؛ 3. رویای صادقه که آن حضرت را مشاهده شده؛ 4. سؤال از مسائل شرعیه؛ 5. بیان تدبیر و فراست و حدس آن حضرت؛ 6. کمانداری ها که از آن جناب برای العين مشاهده شده؛ 7. لطایف و ظرایف؛ 8 ذكر بعضی از اشعار و تصانیف ترکی و فارسی؛ 9. استخاره ها که بکلام مجید فرموده اند و آیات مناسب وارده شده؛ 10. نقل احکام که از علم نحوم و رمل ملا جلال جد فقیره معروض داشته و مطابق آمده. همه کتاب درباره شاه عباس است. در آن از شیخ بهائی و صدرین و حکیم کاشف یزدی و از درویش یوسف ملحد و صاحب تصانیف بسیار در الحاد که در یکشنبه 10 ذی قعده 1001 کشته شده و از میر
جلال الدین حسین صدر خاصه و میر صدر الدين محمد محتسب الممالک یاد شده است. نسخه ها متفاوت است.
آغاز: بعد البسمله و به ثقتی، معلوم باشد که چون آفتاب وجود با جود او از مطلع ولادت فرخنده آثار مطالع گشت ماه غره عالم افروزش در شب غره ماه نهم از سال و غره هشتم از ماه دهم از برج حوت پایدار لامع گشت چاپ: با مقدمه سيف الله وحیدنیا، وحید، 13 (1354): 629-6635 خاطرات، ش1 (پاییز 1358): 16 و ش 2 (زمستان 1358): 17 - 32 و ش3(بهار 1359): 33-48. استوری 308/1 ؛ نسخه های منزوی 4331 و 4257؛ [فهرستواره منزوی 886/2 و 976/2 با عنوان «روزنامه ملا جلال = تاریخ ملا جلال» ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3762
آغاز: فرخنده رعایات گردیده، چون زیاده از این گفتن موجب اطناب و عدم رضای صاحب است به این قدر اختصار رفت؛ انجام: روز پنج شنبه هفتم رجب المرجب سنه 1020 ولی محمد خان را دستگیر کردند و به فنا آوردند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول به طلا؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ، 252گ، 17 سطر، اندازه: 21/8×11/8 سم [ف: 2-86]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6183-ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-206]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 310
آغاز: برابر؛ انجام: بجرأت تمام پیش آمده طرح جنگی انداخت
روز پنج شنبه هفتم رجب المرجب سنه هزار و بیست وليمحمد خان را دستگیر کرده به قتل آوردند انا اليه راجعون خط: نسخ خوش، كا: ملا محمد مهدی آقا بابا شاهمیرزائی، تا: 1273ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قرمز، 242گ، 20سطر (15×8/5 )، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 1-302]
tārīx-e 'abbāsīyān
گفتاری است کوتاه در تاریخ پادشاهان بنی عباس، با عنوان: «و من البدایع، فرع». .
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4719/60
آغاز: و من البدایع. آورده اند که دولت بنی امیه بریختن؛ انجام: سی و هفتم مستعصم بن مستظهر یازده سال و هفت ماه. تمة الاسامي العباسية في يوم الخميس من شهور ربيع الثاني في دارالخلافة طهران سنة 1234.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق، جا: تهران؛ در متن و هامش؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه میشن سیاه ضربی، اگ (157ر -157 پ)، اندازه: 28/2×17/2 سم [ف: 8-75 ]
tārīx-e ‘abbāsīyān
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 10967/6
آغاز: يحيی به مرتبه ای رسید که وزارت در چشم او حقیر نمودی. هارون مذهب مالك داشت بر نماز و روزه نافله مداومت نمودی و هر روزه هزار درم از مال خود زاد و راحله دادی ... الأمين محمد بن هارون بعد از پدر در بغداد خلافت بر وی مقرر شد. از بنی عباس هیچ کس را به غیر از مادر و پدر عباسی نبود. بر زنان میلی داشت.
آستین فراخ اختراع اوست یک برگ از کتاب تاریخی مختصری است که زندگی سه خلیفه عباسی - امین و مأمون و معتصم - از آن به جای مانده، مؤلف شیعی است؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا، 1 گ، 10 سطر (17/10)، اندازه: 5/5×11/5سم [ف: 20-560]
at-tārīx-ul ‘ibrānī = tārīx-ul xalīqa
صوفی، محمد بن احمد، - 950 ؟ قمری
sūfī, mohammad ebn-e ahmad (-1544)
رساله مختصری است در استخراج تاریخ یهود که از «تورات» استخراج شده با شناخت اوایل سال و ماه و اوقات روزه و اعیاد ایشان بنا بر اصول احبار يهود که به نام «حساب قبيعوت» نامیده می شود. شاید رساله حاضر بخشی از کتاب «مختصر زیج الغ
ص: 701
بیگ» وی باشد که در «کشف الظنون» (966/2 ) معرفی شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6461/1
آغاز: الحمدلله رب العالمين .... و بعد فهذه نبذة وجيزة و الفاظ غريزة في الكلام على التاريخ العبراني المشهور بتاريخ الخليقة و زعم احبار اليهود انه تاریخ آدم المستخرج من التورات؛ انجام: و رأس السنة دائما تشرى شفط صوم يوم اثنين يكون فيما بين عاشره الى خامس عشرة و في ثالث عشرينه صوم يوم الرجفه بطرقه و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد حسین (حسن) منجم حسینی اصفهانی، تا: قرن 13؛ مجدول، دارای اشکال هندسی، محشی؛ کاغذ: الوان، جلد: تیماج مشکی، 13گ (2پ -14ر)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 20-40)
tārīx-u ‘ibra li-man i'tabar
انار کی کرمانی، میرزا کریم، ق14 قمری
anārakī kermānī, mīrzā karīm (-20c)
در وقایع درگیری دو طائفه شیخیه و بالاسریه در سال 1315ق در همدان، مؤلف در آن سال در آن جا بوده و مشاهدات خود را گزارش کرده است: «و سبب این فتنه و فساد و جمیع واقعات را بدون کم یا زیاد من اوله الى اخره به طرز روزنامه و تاریخ به قدری که از روی بصیرت و یقین چه خود دیده و چه از بی غرضان هر طایفه أهم از حضرات شیخیه و بالا سريه تا رجال دولت و رؤسای ملت و اهل جماعت و سنت و محققان يهود و ارامنه و دیگر عاكفان بلکه مدتی مدید تجسس و تحقیق نموده). مشتمل بر چهار «مقدمه» و شش «واقعه» و یک «خاتمه» و برخی از حکایات مناسب بعضی از حالات و اتفاقات، بدین ترتیب: مقدمه 1. بيان سبب و اشخاصی که اسباب وقوع این فتنه و فساد گشتند؛ مقدمه 2. شرح حالات و خیالات و گفتار و کردار ملا عبدالله بروجردی و اتباعش؛ مقدمه 3. شرح حال بعضی اشخاص که از خود سلسله شیخیه خورده سبب این فتنه و هنگامه عظيمه گشتند؛ مقدمه 4. شرح حال و گفتار شررانگیز و فتنه خیز سید محمد عباسی و سید فاضل و اراذل در همدان و اشرار؛ واقعات 1. روز سه شنبه غره شهر شوال و عيد فطر سنه 1315 در همدان میان شیخیه و بالاسريه؛ واقعات 2. در واردات روز چهارشنبه دویم شهر شوال سنه 1315 بعد از حرکت حاجی میرزا محمد باقر از همدان؛ واقعات 3. قتل و شهادت جمعی از حضرات شیخیه بر دست اراذل و اشرار همدان به فتوی سید محمد عباسی و بعضی مفتیان بی ایمان؛ واقعات 4. واردات روز پنج شنبه سیم شهر شوال سنه 1315 و گرفتاری جمعی از شیخیه به دست اشرار پلید برای تجدید مسلمانی و شرح حال بعضی که در فرار گرفتار بوده اند؛ واقعات 5. شرح مأموریت زین العابدین خان حسام الملک به اخذ اشرار و استرداد اموال حضرات شیخیه و اخراج ساداة بني عباس و حاجی میرزا مهدی و جمعی خدانشناس دیگر و طغیان گروه ستمگر به دولت و توپ بستن به همدان و گرفتاری اشرار بر دست مأمورین دولت قدر توامان و بیان واردات چندی که در آن اوقات برای جماعة حضرات شیخیه مظلومه از بعضی جهات روی داد؛ واقعات 6. شرح دادخواهی شیخیه در دار الخلافه به دولت علیه و مقرر نمودن اسامی دولت جمعی را به حکومت و استعفای همگی ازین خدمت و تحكم حتمی اعلی حضرت شاهنشاهی حکمرانی جناب مظفر الملک را به همدان و في الجمله شرحی از رفتار آن جناب در آن سامان و سرگذشت حضرات شیخیه اخر الامر در مجلس دیوانخانه عدلیه و ثبوت مظلومیت ایشان در حضور جمعی از امنای دولت جلالت توامان دولت ایران؛ خاتمه: در شرح بعضی از حالات حاجی میرزا محمدباقر بعد از حرکتش از همدان تا ورودش به طهران و مراسلاتش برای امنای دولت و رؤسای ملت اسلام و ایمان و عزیمتش به قریه جندق و ملحق گشتنش به دوستان آن سامان و في الجمله شرحی از مولد و موطن و نسب و حسب و روزگار پررنج و تعب آن جناب از زمان ولادتش تا هنگام رحلتش اعلى الله مقامه و فهرست برخی از کتب و رسائلش که به دست آمده بعد از غارت همدان. نویسنده کتاب پیش از تأليف مدتی به «سیر و سفر» در «اغلب بلدان ایران» پی سپرد و طی چند سال به عتبات عالیات و مشهد و دارالخلافه و پس از آن در 1315 ق به همدان سفر کرد. در پایان هر بخش عبارت: «ذلک عبرة لمن اعتبر» تکرار شده است. (حكيم) آغاز: حمد و ستایش یزدان پاکی را سزاست که احد واحد است در ذات و صفات و افعال و عبادات ...
چاپ: اخیرا توسط شیخیه در مشهد و تهران چاپ شده است
[دنا 723/2 ؛ فهرستواره منزوی 1028/2 از محمد کریم خان کرمانی (1225 -1288 ق) دانسته که خطاست بلکه از انار کی کرمانی شاگرد اوست؛ مشار فارسی 1101/1 (در این دو متبع نام مؤلف به اشتباه محمد کریم بن ابراهیم کرمانی (1225-1288 ق) ثبت شده است)]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14835
آغاز: برابر؛ انجام: ... رساله در جواب سؤالات متفرقه ملازمین العابدین کرمانی از پاره تهمتها که از معاندین شنیده. جلد خط شکسته نستعلیق عالی، کاتب =مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج زرشکی، 149گ، 14 سطر، اندازه: 21/8×13سم [ف: 23641]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8886
آغاز: برابر؛ آغاز بخش افزوده: «چون بعضی از اکابر ذوالمجد و المفاخر بنده قاصر را امر فرمود که في الجمله شرحی از مولد و موطن و نسب و حسب جناب حاجی میرزا محمدباقر و بعضی حالات آن جناب را»؛ انجام: و ختم این سخن است و سلام من
ص: 702
بر عبرت گیرندگان هر زمن و هر انجمن است. تمام شد تأليف تاریخ عبرة لمن اعتبر ... الطيبين الطاهرين از شهور سال فرخنده فال یکهزار سیصد و هجده هجرى على هاجرها الاف السلام و الصلواة والتحیات سنه 1318. انجام بخش افزوده: «رساله در جواب بعضی اخوان در ثمره خلقت نجبا و نقبای اخیار و تطبيق بعضی مستناقضات. جلد. رساله در جواب سوالات ملا زین العابدین کرمانی از پاره ای تمتها که از معاندین شنیده. جلد». . کامل؛ خط: نستعلیق، كا: سید محمد بن میرزا محمد على طباطبائی نائینی، تا: ربيع الأول 1321ق، برای آقا میرزا محمد حسین خان منشی باشی، پس از آن شرح زندگانی و تألیفات میرزا محمد باقر بن محمد جعفر همدانی (1239-1319ق) افزوده شده. بخش اصلی کتاب پایان یافته در یکشنبه 17 ربیع الاول 1318 ق. بخش الحاقی شرح حال افزوده شده در رمضان 1319ق، مصحح، رکابه دار، خریداری از باقر رقت؛ کاغذ: فرنگی نخودی و حنایی آهار مهره، جلد: میشن عنابی با ترنج و سرترنج، 143 گ، 15 سطر ( 15/5×8)، اندازه:
22/2×14/7 سم [ف: 29/1-238]
٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3842/1
آغاز: پس این ارازل از جوان جنگی گرفته سالخورده و خورد سال از زیرو ... و جوانی دیگر از حرص و نترسی که از آن تنگنای مخوف با پای شکسته خود را بیرون انداخته و در برف کوچه به رو درافتاده؛ انجام: و حاجی عبدالرحیم چند سفر به همدان ... صبيه خطيب همدانی را عیال گرفته ... و گاهی به خانه و مقر خویش می رفت روضه را مؤثر و محزون می خواند و اذان را به صوت حس فصیح و بلیغ می گفت و ظهر عید فطر در مسجد حضرات شیخیه و اقامه جماعت اوان ظهر و عصر را ادا نموده در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، 33گ، اندازه: 23×18سم [ف مخ: 3-1368]
tārīx-e ‘obeyd-ol-lāh-e qīd
شیخ طه که از خاک عثمانی به ایران مهاجرت کرده و محمد شاه قاجار هفت قریه در «مرکور» از محال ارومیه بدو واگذار کرده بود، ادعای قطبیت داشت و پس از مرگش فرزندش شیخ عبيد الله غيد به جای وی بر پوست تخت درویشی بنشست و پس از ورود ارتش
روس به خاک عثمانی در سال 1295 شیخ به کمک عثمانیان برخاست و با ارتشی از اکراد ایرانی به آن سرزمین رفت و در چند برخورد جنگی بر روسیان پیروز شد و به مقر خود با اسلحه فراوان و غنایم جنگی باز گشت. شیخ در سال بعد (1296) به جهت مطالبه دولت عثمانی اسلحه و پرچم دولتی را، با عثمانیان به اختلاف برخاست و سلطان عثمانی و پادشاه ایرانی را تهدید نمود، عثمانیان صلاح را در صلح با وی دانستند و از درخواست خود صرف نظر نمودند. عبيدالله در سال 1299 به فکر خروج بر دولت ایران افتاد و گروهی از یاران و مریدان خود را گرد آورد و پس از جنگی در محال کردستان شکست خورد. این کتاب که با انشایی مغلوط نگارش یافته و مؤلف آن با گروه شیخ سخت دشمن بوده است، برای شناخت گوشه هایی از تواریخ کردها سودمند می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10446
آغاز: اول دفتر بنام خدا و نعت نبی صلوات الله و سلامه عليه و هدایت ائمه اطهار سلام الله عليهم؛ انجام: کدخدایان را اظهار مرحمت نمود یكان يکان را احوال پرسی نمودند و به آن نهج وارد دیوانخانه شدند خط: نستعلیق، بی کا، تا: 18 ربیع الاول 1299ق؛ جلد: تیماج
قهوه ای، 243گ، 10 سطر، اندازه: 20×16سم [ف: 26-364)
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:511
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-103]
← تاریخ عتبی ← تاريخ اليميني
tārīx-e ‘etrat = sīrat-e ma‘sūmīn
واعظ شامی، علی بن محمد نظام، ق 9 قمری
vā“ez-e šāmī, ‘alī ebn-e mohammad nezām (-15c)
تاريخ تأليف: 803ق؛ محل تأليف: حلب رساله مختصری است در سیره عترت (ص) در دیباچه می نویسد جلدی (است) در ذکر عترت مصطفی و جزوی (است) در محمدت و منقبت و کیفیت وضع و مولد و مسکن و مسقط و مدفن و حسن سیرت و فضل سريرت هر یک». در آن دارد که لفظ بر طبق معنی پی در پی می رسید و شرطی که رفته در سطور مرعی است مگر در نقش نگین هر یک چون محل تغییر و تصرف نبود بر وضع خود مروی است». سرگذشت پیامبر و دوازده پیشوا در آن یاد شده است.
آغاز: بسمله. صنوف حمد بی حد و فنون شکر بیعد در نعت حضرت معبودیست که بیرنگ هستی بر لوح وجود کشیده بنده تصویر ویست؛ و ضروب مدحت بی مر و شعوب منت بی کیفر وسیله قربت مقصودی که جبین هر موجود در محل سجود بر عتبه تقدیر وی ... و بعد سبب تحریر سطری چند که مرقوم میگردد و موجب تسطير حرفی دو که مزبور میشود تقریر کرده تحریر میپذیرد که هر شغلی بسببی منوطست و هر عملی بموجبی مربوط در شهور رجب مورخ هشتصد و سه هجری. انجام: وجودش در مکه طلوع کند و سیصد و سیزدهم کس بر عدد لشکر بدر بدو پیوندد و جنود ملکی و وفود فلکی معونتش کنند و عرصه کیتی در عهد وی بموجب فرموده رسول پر عدل
ص: 703
و خصب گردد. و الله اعلم تمت الرسالة.
[دنا 723/2 ؛ فهرستواره منزوی 1573/3 نامعلوم ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12844/4
آغاز: دم فروکش که وقت دم زد نیست *** خمشی هم بوقت خود بد نیست؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز؛ در حاشیه مورب نگارش یافته، مرصع، مجدول با طلا، کاغذ: فرنگی، 15گی* (1 -15ر)، 17 سطر، اندازه: 16×3سم [ف: 32-604]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 286/1
نام کتاب از فهرست مرعشی 604/32 تصحیح گردید؛ کا: محمد همام طبیب، تا اواخر محرم 112ق، جا: شنب غازانی؛ کاغذ: سفید سمرقندی، جلد: تیماج سرخ، 4 ص (1-4)، 24 سطر (13×5)، اندازه: 16×8/5 سم [سنا: ف: 1-145]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1164/2
آغاز و انجام: برابر
در فهرست نام مؤلف نیامده است و به استناد فهرستواره 1700/3 تعیین شد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 11گ (38پ - 48پ) [ف: 6-2153]
tārīx-e 'etrat
حسینی حسنی، عبدالغفار
hoseynī hasanī, ‘abd-ol-qaffăr
به روش عرفانی نگاشته شده و جز «تاریخ عترت» است که در فهرست دانشگاه ص 2153) یاد شده است و در فضائل عترت است. آغاز: بسمله الحمدلله الذي انزل على عبده الكتاب و لم يجعل ... اما بعد این چند کلمه ای است که ... عبد الغفار صدیقی حسینی حسنی خراسانی ... از منازل مطالعه و استفهام ... برچیده
[دنا 723/2 ؛ فهرستواره منزوی 1573/3 ]
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:2844/3
آغاز: برابر؛ انجام: و هيئي لنا من امرنا رشدا. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ محشی با نشانه «منه غفر له»؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 36گ (152پ - 187)، 19 و 20 سطر، اندازه: 22613سم [ف: 3-300 ]
tārīx-e ‘osmān
در خرده گیری از کردارهای او .
مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:586/4
آغاز: بسمله. لما استخلف عثمان بن عفان آوى اليه عمه الحكم بن العاص خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ قطع: ربعی [چهار کتابخانه مشهدف: 231]
← تاریخ عثمانی← تاج التواريخ
←تاریخ عثمانی ← تاریخ جودت
elliye-ye
osmani (t.) = tarix-e dowlat-e tarix-e ‘osmānī
افشار، محمود خان، ق14 قمری
afšār, mahmūd xān (-20c)
تاریخ سلاطین عثمانی ترجمه از ترکی. اصل ترکی این کتاب که «تاریخ دولت علیه عثمانی» نام دارد تأليف خیرالله افندی دانشمند و( سیاستمدار ترک ) و در ده [یا 8] مجلد است. دو ترجمه به فارسی دارد یکی از محمد حسین خوئی که با عنوان تاریخ جودت = تاریخ سلاطین عثمانی» معرفی شده و دیگری از محمود خان افشار که به نظر می رسد بعد از ترجمه خوئی بوده است. تفاوت میان این دو ترجمه در خصوصیات صدر و ذیل و در اجمال و تفصیل و در کیفیت و کمیت عبارات است و روی بر هم این ترجمه مفصل تر است.
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2978
آغاز: ج 7: بعد از حمد و ثنای الهی و درود نامحدود حضرت رسالت پناهی مخفی نماناد که دفر ششم تاریخ دولت علیه عثمانیه ... آغاز ج 8: حمد و ثنای لايعد و لايحصي قادر قیومی او شایسته و سزاست که در سایه سلاطین عدل آئین ... آغاز ج 9: حمد نا معدود حضرت معبودیرا سزاست که مالک ملک ملوک و محیط بر كل وجود است ... آغاز ج 10: حمد و سپاس بشماره انفس ناس مر خالق عقول و حواس و مدبر انواع ... ؛ آغاز ج 11: حمد فراوان و سپاس بی پایان صانع کون و مکان را سزاست .... انجام: ج 7: اسلحه ... در جنگها بسیار کار دیده است در اینجا در سایه حضرت پادشاهی این دفتر هفتم بانجام رسیده شروع بدفتر هشتم می شود؛ انجام ج 8: نام راهب یا پاپ آنوقت که ليون دهم نام داشت تقویت یافت که تفصيل آن در دفتر نهم مرقوم و مسطور است در زیر سایه هماوایه حضرت خلافت پناهی ... شروع بتسطير دفتر نهم شد في سنه احدی و سبعین و ماتين و الف في اواسط ربیع الاول؛ انجام ج 9: که باید زمام سلطنت بدست سلطان سلیم سپرده شود که تفصیل آن در دفتر یازدهم که عهد
ص: 704
سلطنت او را بیان میکند مذکور است در سایه همایون حضرت پادشاهی دفتر نهم تاریخ دولت علیه عثمانیه بانجام رسیده شروع به ترتیب دفتر دهم شد في 23 رجب سنه 1273؛ انجام ج 10: و مجاهد و مرتاض بودنشان نیز از فتوحات جليله که موفق گشته اند ثابت میگردد بعد از این شروع بتجریر دفتر یازدهم میشود که شامل و قوعات عصر حضرت سلطان سلیمان است؛ انجام ج 11: باز رفع رنجش شده همیشه اتفاق سلطنت عظمی با دولت مشارالها هم قدیم و با اساس و مستحکم بود تم بتاريخ 19 شوال سنة .1302
بخش های هفتم و هشتم و نهم و دهم و یازدهم تاریخ سلاطین عثمانی است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1302ق؛ مترجم در آغاز آن نوشته که ترجمه را در 15 جمادی الاول 1302 شروع کرده و در 29 شوال 1302 به پایان رسانیده، در پشت برگ نخستین کتاب نوشته: این جلد 65 جزء 1025 صحیفه است؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج نارنجی، 1025ص، 14سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 10-427]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:937
آغاز: پس از حمد و ثنای خالق و دود و درود نامحدود بر پیغمبر محمود صلی الله عليه و آله و سلم؛ انجام: تفصیل احوالش در دفترهای هفتم و هشتم مندرج است مراجعت شود. کتاب ثانی؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 18 ربیع الاول 1302ق؛ در 21 ربیع الاول 1302 تصحیح آن خاتمه یافته؛ 549ص، 15 سطر (18×14)، اندازه: 21×17سم [ف: 67]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 940
آغاز: آغاز دیباچه: فراید منظومه محامده سعوره ولائی منضوده اثنیه محمودہ نثار بارگاه حضرت کبریائی باد، انجام: و هیبت و محبت در قلوب عامه تجدد کرده بهارستان علم و هنر و صنایع رونق و طراوات تازه کسب نمود مشتمل بر وقایع سلطان سلیم دوم تا سلطان محمد چهارم از دفتر دوازدهم الى هيجدهم بشرح ذیل، دفتر دوازدهم از 974ق تا 982ق، دفتر سیزدهم از 982ق تا 1003ق، دفتر چهارم از 1003ق تا 1012ق، دفتر پانزدهم از 1012 ق تا 1026ق، دفتر شانزدهم از 1026ق تا 1032ق، دفتر هفدهم از 1032 ق تا 1049ق، دفتر هیجدهم از 1049 ق تا 1058ق؛ خط: شکسته، کاتب = مؤلف، تان 10 جمادی الاول 1303ق؛ 801ص، 13 سطر (17×14)، اندازه: 21×16سم [ف: 69]
4. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 939
کتاب ثانی: از دفتر اول تا آخر دفتر سوم؛ خط: نستعلیق عالی، كا: میر برغانی، تا: محرم 1304ق؛ در آخر صورت اسامی 35 تن از سلاطین عثمانی به ترتیب آمده؛ 223 ص، 15 سطر (18×10)، اندازه: 24×16سم [ف: 68]
5. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 938
آغاز: درود بی شمار نثار سرادق عظمت و جلال پادشاه بی زوال باد؛ انجام: و مفهوم وقایع مفصله که در این باب نوشته اند اخذ و استنباط نموده ایم کتاب ثانی: دفتر چهارم؛ خط: نستعلیق بسیار خوب، كا: میر برغانی مرتضی حسینی، تا: 1304ق؛ 124ص، 15 سطر (18810)، اندازه: 25×16سم اف: 67]
6. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5565
جلد 3 و 4 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14، 183گ، 11 سطر (10×15)، اندازه: 23×16سم [ف: 16-36]
7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:149-فیروز
آغاز: آغاز دفتر دوم: بسمله. پس از حمد و ثنای خالق و درود نا محدود بر پیغمبر محمود صلی الله عليه و آله و سلم. مخفی نماناد که دفتر اول که قبل ازین سمت نگارش یافت. شامل مقدمه اعتلاء کو کب کو کبه دولت علیه عثمانیه بود ...از خول طغرل غازی ... تا وفات او ... آغاز دفتر 3: بسمله. پس از حمد خدا و درود خواجه هر دو سرا .... مخفی نماناد چون دفتر ثانی که قبل از این نگارش یافت در زیر سایه هما آیه پادشاهی و اصل حد ختام
گردید. این دفتر ثالث نیز تفصیلات سی و شش ساله فتوحات ...
و امورات داخله را از جلوس اورخان غازی بر تخت عثمانی مطابق 866 الی وفات ایشان ... در ضمن آن احوال جميع ملوک اسلاميه ... فصل اول در بیان احوالات مختلفه ملوک اسلاميه ... آغاز دفتر 4: دفتر چهارم از وقایع دولت علیه عثمانیه از 761 تا 791 درود بی شمار نثار سرادق عظمت و اجلال پادشاه بی زوال باد ... اما بعد منت خدای را که دفتر ثالث در زیر سایه حمایت ملوکانه ... السلطان الغازی عبدالمجید خان به سر حد ختام رسید ... و دفتر چهارم ... در سه فصل شرح و بیان می گردد ... آغاز دفتر 5: سپاس مر خداوندری را که از نیستی هستی پدید آورد. در زیر سایه ... السلطان عبد المجيد غازی دفتر چهارم ... در اثناء شرح و قعه قصوه قرین ختام گشته این دفتر پنجم از جلوس يلدرم بایزید
خان ... آغاز دفتر 6: حمد بی غایت و درود بی نهایت نثار بارگاه ... .اما بعد دفتر پنجم این تاریخ ... که از کتب مختلف جمع و ترتیب می نمایم تا وقایع 805 هجری ... قرین ختام گردید و دفتر سادس از ما بعد وقعه مشهوره ... شروع نمود.؛ انجام پایان دفتر دوم: با وقایع عثمان خان غازی که بانی این دولت است داخل نموده این جلد دویم را ترتیب دادیم فنعم الخاتمه در روز چهارشنبه بیست و یکم شهر صفر المظفر سنه 172 اختتام یافت ... پایان دفتر 3:ان وقت کسانی که به دیده عبرت به این احوال نظر می کردند این را استدلال می نمودند که عن قریب عربها در آندلس محو و منقرض خواهند شد انتها. این دفتر ثالث و قوعات 35 ساله ... سلطان مراد اول را شامل است و همه اش در جلد رابع نگاشته شده است. تمام شد دفتر ثالث. في 26 محرم 1302. پایان دفتر چهارم: و این حقيقتها را از مال و مفهوم وقایع منفصله که در این باب نوشته اند اخذ و استنباط نموده ام. این دفتر چهارم که
ص: 705
وقایع عمومیه ... را جامع بود که قصه آن در دفتر خامس است 12 صفر 1302. پایان دفتر 5: برق که یلدرم باشد محو شد و آهی که کنایه از تیمور است باقی ماند. خاتمه دفتر پنجم ... در اینجا در زیر سایه شاهانه به حسن ختام پیوسته است به دفتر سادس که چگونگی احوال چلبی سلطان محمد خان و سایر شهزادگان را شامل است شروع می شود. پایان دفتر 6: در این تاریخها بود که ناخدای مشهور کریستف کلمب در یکی از قریه های ژنوه متولد گشت تحصیل علوم و فنون نمود و بجای این که در عوض خدمتهای شایسته ... مظهر مکافات گردد ... مورد چندین زحمتا و فلاکتها گردید که تفصیل احوالش در دفتر هفتم و هشتم مندرج است مراجعت شود. تمام جلد اول کتاب تاریخ عثمانی خط: نسخ، بی کا، تا: 1302ق؛ دفتر دوم كاتب است؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ و آهار مهره، جلد: تیماج سرمه ای با ترنج و نیم ترنج، 246ص، 10 سطر، اندازه: 33×17سم [ف: 21-33]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 150-فیروز
فهرست مندرجات: دفتر دوم مشتمل است بر وقایع سال های 725-780 هجری و زمان حکومت عثمان غازی و چگونگی تأسیس دولت عثمانی و آغاز سلطنت غازی و احوال معاصرین وی از ملوک اسلامی و عیسوی (دفتر نخست شامل مقدمه ای درباره تاریخچه و سابقه دولت عثمانی و وقایع سالهای 620 680 هجری = زمان سلطنت طغرل غازی است که در نسخه حاضر نیست)، دفتر سوم از سال 726 تا 761؛ دفتر چهارم از سال 761 تا 791، دفتر پنجم از سال 791 تا 805 دفتر ششم-از سال 805 تا 824؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، در پایان چنین نوشته شده در حضور مرحمت ظهور منور حضرت مستطاب اشرف اقدس شاهنشاه زاده اعظم ظل السلطان ... این غلام آستان مبارک فتح الله از بدو الى ختم قرائت نمود في شهر جمادی الاول 1302» و شاید نسخه خط همین فتح الله است؛ کاغذ: فرنگی شکری رنگ آهار مهره، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 632، 11 سطر، اندازه: 33×17سم [ف: 21-37]
9. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1921
آغاز: بسمله، حمد بيغایت و سپاس بی نهایت سزاوار شهنشاه قلمرو؛ انجام: بزحمت و فلاکت گرفتار گردید چنانکه تفصیلش در جلد هفتم و هشتم مسطور می گردد جلد ششم، مؤلف درین جلد حوادث دولت عثمانی را بزمان شهزادگان ایلدرم بایزید خان و حکمروایی امیر تیمور بر آن کشور می آورد و درین بیان تنها وضع کشورهای اسلامی مذکور نمی افتد بلکه از وقایع بزرگ ملل اروپا و بقول نویسنده کتاب حکمرانان عیسویه» و همچنین از کریستف کلمب و کشف قاره آمریکا سخنی چند مذکور می افتد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: ابره کاغذی مشکی، 92گ، 11سطر (15×9/5 )، اندازه: 16×21/5سم [ف: 4-379]
tārīx-e 'osmānī va safavī va moʻāserān
تاریخ تأليف: 978ق تاریخ عمومی است تا 978 که سال نگارش است. با سربندهای
صحیفه). صحیفه سوم در باره پادشاهان صفوی امامی و ذیل آن پادشاهان همروز گار صفوی در رم، مصر، شام، حجاز، عراق عرب و ديار بكر و موصل.
[فهرستواره منزوی 582/1 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2657ف
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-35
tārīx-e ‘ajam
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25297
بی کا، بی تا؛ خریداری از حسن صدیقی [رایانه ]
tarix-e arab
ضیا بخش، ق13 قمری
zīyā baxš (-19c)
تاریخ تأليف: 12 رجب 1246ق تاریخ مختصری است دارای چهار «مقاله» و یک «تتمة»: مقاله 1. اصل و منشا عرب؛ مقاله 2. ادیان عرب قبل از اسلام؛ مقاله 3. زبان عربی و بعضی از آراء در آن؛ مقاله 4. علم ادب در میان عرب؛ تتمه: در تصانیف معتبره که مؤلف از آنها استفاده کرده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1764
آغاز: حمد بی حد و ثنای بی عدد خداوندی را سزد که بنی نوع انسان را از سایر مخلوقات ممتاز فرموده؛ انجام: التماس صمیمی می رود که بقلم عفو هفوات آن را تصحیح و بمداد خطا پوشی سهوات آنرا تنقیح فرمایند خط: نستعليق نازیبا، بی کا، بی تا، دارای تعالیقی است از خود مؤلف بر کتاب؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 72گ، 12 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 5-146]
tārīx-e 'arabestān
فروغی، محمد علی، 1254-1321 شمسی
forūgī, mohammad ‘ali (1875-1942)
ص: 706
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16402
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-e “arab va ‘ajam (manzūm)
هجری تفرشی، محمد صادق بن فضل الله، - 1160؟ قمری
hejrī tafrešī, mohammad sādeq ebn-e fazl-ol-lāh ( 1747)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4593
آغاز: چرخ لوایی که نخستین گشود *** بر سر اکلیل کیومرث بود؛ انجام: هر سخنی صورت راز دل است به هر دلی آیینه آب و گل است / ..... چه ز گفتی بدل *** دایره طی کرد که طی السجل خط: نستعلیق، کا: محمد رحيم بن محمد حسن تفرشی، تا: جمادی الثانی 1321ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: عطف میشن سبز رویه کاغذ فرنگی، 56گ، 11 سطر، اندازه:
15/1×10سم [ف: 2-86]
tārīx-e ‘orafă va hokamā
در سرگذشت کمیل، بشر حافی، بهلول، معروف کرخی سقطی، شبلی، قونوی، عبدالرزاق کاشانی، سهروردی، نجم کبری، سعد حموئی، سنائی، حلاج، زین الدین تایبادی، صفی اردبیلی، صدرالدین موسی، قاسم انوار، قطب الدین حیدر تونی،
حیدر علی بن سعید حسینی آملی، عطار، مولوی رومی، سعدی، محمد نوربخش، شمس الدين محمد لاهیجی نوربخشی، طاهر رضی الدین اسماعیلی اثنا عشردکنی، حافظ شیرازی، خواجه طوسی، فارابی، ابن سینا، سقراط، افلاطون، ارسطو، انكاغورس
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 777/2
آغاز: بسمله. حمدله ... جميع فرقه صوفيه صافي اعتقاد؛ انجام: نفس آدمی به دروازه اجل داخل نمی شود مرگ او رد میکند.
والسلام خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، با دو سرلوح؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قرمز ضربی، 67گ (9ر - 72 و 177ر179پ)، 16 سطر [ف: 5-173]
tārīx-e ‘asgarī-ye ‘osmānī (t.)
حسن خان، ق14 قمری
hasan xān (-20c)
به امر: ظل السلطان مترجم که معلم سواره و محرر روزنامه روسی است آن را از ترکی به فارسی ترجمه نموده است. اصل کتاب تأليف احمد جواد بیک می باشد. مشتمل بر «مقدمه) و بیست و دو «فصل» است.
اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:936
آغاز: پس سپاس و محمد بیقياس حضرت خداوندی و درود حضرت؛ انجام: بعضی کوته بینان مسئله القای يکچریها را ندانسته محاکمه مینمایند این نسخه ترجمه کتاب اول تاريخ مزبور می باشد؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 15 رمضان 1315ق؛ 295ص، 18 سطر (18×14)، اندازه: 22×18سم [ف: 66]
tārīx-e 'assār
عصار، محمد بن محمود، 1264؟ - 1356 ؟ قمری
‘assār, mohammad ebn-e mahmūd (1848-1937)
تاریخ تأليف: جمادی الاول 1349ق تاریخ زندگانی مرحوم سید محمد عصار تهرانی است به قلم خودش که هفت سال پیش از فوتش نگاشته است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4181
آغاز: بعد الحمد و التحية يقول العبد الجاني الفانی ... آغاز مطلب: ولدت في طهران سنة جلوس السلطان ناصرالدین شاه، انجام: كتبه باقتضاء واحد الاعلام في جمادى الأولى سنه 1349 من الهجرة. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1349ق؛ واقف: محمد عصار؛ کاغذ: مشقی، جلد: پارچه ای، 21گ، 21 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 14/5 × 22/5سم [ف: 7-35]
←تاريخ العصامي← سمط النجوم العوالي في انباء الاوائل و التوالي
tārīx-e 'azodī = xāqān-nāme
احمد میرزا قاجار، 1234-1319 قمری
ahmad mirza qajar (1819-1902)
اهدا به: ناصرالدین شاه تاریخ تأليف: جمادی الاول 1304ق؛ محل تأليف: همدان تاریخی است در احوال همسران فتحعلیشاه قاجار و خواجہ سراها و مراسم معمول با شرح اولاد و احفاد وی است که بنا به دستور ناصرالدین شاه و ابلاغ آن از طرف اعتماد السلطنه مأمور تدوین آن می شود. او این شرح را به هنگام فرمانداری خود در همدان می پردازد. در این کتاب شرح حال فتحعلی شاه و زوجات و
ص: 707
فرزندان و نزدیکان او می آید. گرچه نویسنده به وقت مرگ فتحعلی شاه بیش از ده سال نداشته ولی در تدوین کتاب تا آنجا که توانسته مطالبی از دیگران پرسیده و با این مسموعات آن را پرداخته است. آغاز: زوجات خاقان خلد مکان چند نمره بودند از خانواده سلطنت و سایر شعب قاجاریه و بزرگ زادگان معتبر ایران بودند که عدد آنها قريب چهل بلکه زیاده بوده سبک خاقان مبرور با این طبقه حفظ احترام کامل بود حتی در حضور آنها با سایر طبقات ابدأ التفات نمی شد روزی یکساعت حق حضور داشتند مثل سلامهای رسمی بزرگ حاضر می شدند قاجاریه یک سمت می ایستادند مابقی در صف دیگر به ترتیب شئونات پدران خود می ایستادند ایجاد این سلام از زمان خاقان شهید آقا محمدشاه و یاسای آن حضرت بود در موقع سلام یک نفر يساول زنانه درب اطاقهای آنها به آواز بلند این عبارت ترکی را می گفت (خانم الارکلیر) خانمها منتظر وقت و گوش بر آواز يساول بودند و به سلام می آمدند و دیگران در آن ساعت حق حضور و تشریف نداشتند و بر هر یک اظهار مرحمت می فرمودند از بعضی تفقد احوال کسان آنها می شد اگر مطلبی داشتند عرض می کردند سر صف قاجاریه آسیه خانم مادر نایب السلطنه مرحوم خواهر امیر خان سردار بود که زن معقوده دائمه حضرت خاقان بود دیگر انجام: حتی الامکان در انجام فرمایش اقدام شده باشد، بتاريخ شهر جمادی الاولی در زمان حکومت همدان نگارش یافت، مطابق اواخر ایت ایل سنه 1304 يکهزار و سیصد و چهار. چاپ: بمبئی، 1306ق، 158ص؛ تهران، به کوشش کوهی کرمانی، 1328ش
[الذریعه 265/3 ؛ فهرستواره منزوی 2/ 860 با عنوان «تاریخچه زوجات خاقان» و 887 با عنوان «تاریخ عضدی»؛ دنا 724/2 (7 نسخه)]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4182
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1304ق، جا: همدان؛ نسخه ما فاقد خطبه است و «سبب تأليف كتاب» که جزو مقدمه است در آخر آن نوشته شده است؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 163گی، 14 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 20×27سم [ف: 7-35]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:466
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: ابوطالب الحسینی همدانی، تا: قرن 13، جان همدان؛ آخر نسخه: «بتاریخ شهر جمادی الاولی در زمان حکومت همدان نگارش یافت اواخر ایت ئیل و اتمه ابوطالب الحسینی الهمدانی»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز ترنج و نیم ترنج، 107گ، 14 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 1-451]
3. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:706
آغاز: برابر؛ انجام: سبب تألیف کتاب -چون جناب فخامت نصاب ... اعتماد السلطنة ... و از تربیت و تشویق ... ناصرالدین شاه غازی خسرو صاحبقران ... از عنفوان شباب تا این زمان اوقات خود را مصروف نشر علوم و معارف نموده ... بر حسب امر قدر قدر همایون ... باین فدوی در گاه آسمان پناه ابلاغ فرمود که از واقعات زمان سلطنت خاقان ... آنچه شنیده و دیده بعرض برساند اگر چه هنگام سلطنت پدر تاجدار خود بیش از ده سال نداشتم ليكن هر چه در آن قليل زمان دیده و در نظر بود یا در مدت عمر خود از بزرگان اناث و ذكورا شنیده بودم در این مختصر تحریر نموده ارسال خدمت داشتم خط: نستعلیق خوب، كا: غلامحسین همدانی، تا: 1240ق؛ کاغذ: فرنگی کبود رنگ.، جلد:مقوای روغنی نقاشی آب و رنگ شمایل نور علی شاه، 211، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 5-333]
4. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3294
آغاز: برابر؛ انجام: اولاد مرحوم ولیعهد که در حیات ایشان عروس و داماد نشده بودند همه را شاهنشاه مانند عموها و عمه ها چنانچه شرح داده شد باز على قدر مراتبهم آنچه از سیم و زر و گوهر مرحمت فرمودند. بتاریخ نوزدهم شهر رمضان او دئیل خیریت تحویل هزار و سیصد و شش در شیراز حسب الفرمایش سرکار مقرب الخاقان آقای میرزا ابوالقاسمخان یاور تلگرافخانه مبارکه دام مجده سمت تحریر پذیرفت كاتب الحقير الفقير محمد رضا ابن محمد علی خان کرجی و السلام خط: نسخ تعليق، كا: محمد رضا بن محمد علی خان کرجی، تا: 1306ق؛ تملك: «حاج محمد صادق ولد حاج محمد رحیم» ؛ کاغذ: فرنگی، نیلی، جلد: چرمی سرخ، 142گ، 8- 11 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 1-170]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:7487
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن حسين على فرنقی کمره ای، تا: جمعه 25 ربیع الاول 1319 ق، برای امتحان الممالك؛ محمد وثوق معتمد السلطنه سبرادر قوام السلطنه از حراج نسخه های سپهدار اعظم رشتی در 15/2/5 خریداری کرده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 251ص، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 16-590]
6. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 360-ج
آغاز: برابر؛ انجام: و در و گوهر مرحمت فرمودند. شكرا على السلامة بر حسب امر ... معتمد الحرم آقا میرزا دائی ... این نسخه از روی نسخه خطی تأليف مرحوم سلطان احمد میرزای عضد الدوله ابن الخاقان المغفور استنساخ و در روز یکشنبه دوم شهر رمضان المبارک يونت ئیل سال 1324 ... بقلم ... محمد رضاء الشريف ابن المرحوم حسینعلی الشیرازی ... اختتام پذیرفت خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد رضا شریف بن حسنعلی شیرازی، تا: سه شنبه 13 شعبان 1324ق، به دستور معتمد الحرم آقا میرزا دائی؛ از روی نسخه خطی سلطان احمد میرزای عضد الدوله
ص: 708
ابن خاقان مغفور؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج سرخ، 130گ، 11 سطر (15×11/5
)، اندازه: 23×18سم [ف: 26]
7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1409
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: در عصر مؤلف؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 80گ، 14 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 4-242]
tārīx-e ‘olamā-ye xorāsān
مدرس، عبدالرحمن بن نصر الله، 1268-1338 قمری
modarres, “abd-or-rahmān ebn-e nasr-ol-lāh (1852 1920)
اهدا به: علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه وزیر علم وقت محل تالیف: مشهد رضوی کتابی است در شرح حال 103 تن از مشاهیر علمای متأخر خراسان ( از 1136 تا عصر مؤلف) آغاز: بسمله، سپاس و ستایش و نیاز و نیایشی که فاتحه اظهارش رائحه بخش مشک تتار انجام: این بنده حقیر را سنين عمر به بیست و شش سال و اند ماه رسیده خداوندم تعالي جده هفوات گذشته را بکرم خویش بیامرزاد و در آینده تأیید و تسدید کناد و توفيق خير دهاد انه ولي التوفيق چاپ: توسط محمد باقر ساعدی در مشهد (1341) چاپ شده
[ دنا 724/2 ؛ فهرستواره منزوی 2040/3 ]
1. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه:93 فرخ
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، كا: میرزا عبدالرحمن شیرازی مدرس متوفی 1337، تا: یک شنبه 4 ذیقعده 1294ق؛ دارای یک سرلوح مرصع، مجدول، مذهب، کمند با طلا و مشکی و لاجورد و شنگرف؛ مهر: اعتضاد السلطنه؛ جلد: تیماج عنابی، 77، 15 سطر (16×8)، اندازه: 14×21/5 سم [ف: 52]
2. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3290
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: سید مهدی حسینی، تا: 24 ذیقعده 1294ق؛ یادداشتهایی از شهاب الدين الحسینی نجفی مرعشی به تاریخ 1368 ق در شهر قم؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی نرم سبز، 119گ، 15 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 1- 240]
٣. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 3569
خط: نستعلیق، کا: فیض
الله حسینی شیرازی، تا: 1300ق؛ دارای سرلوح مذهب و مجدول به طلا؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قرمز ضربی، 91گ، 13 سطر، اندازه: 23/9×16 سم [ف: 2-87]
tārīx-e ‘elm-e hoqūq
تاریخ مختصر علم حقوق را نوشته و بعضی اصطلاحات انگلیسی آن را ذکر کرده است.
قم، مسجد اعظم، شماره نسخه: 1690
آغاز: هرگاه نظامات حقوقی را تحت مطالعه قرار داده و بخواهیم مقررات آن را به خوبی درک و مورد استفاده قرار دهیم ملاحظه خواهیم نمود که فقط .. کردن قوانین ومرکوز ذهن ساختن؛ انجام خود را تا اندازه مالک کمک نر رو نمی ... محسوب می کرد و این مالکیت در تقابل مالكيت اجتماعی قبیله عرض اندام نمود و از آن تا اندازه ای متمایز. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور عطف پارچه، 20گ، 27 سطر، اندازه: 21×32سم [ف مخ: 1-312]
tārīx-e 'olūm-e mohārebāt
در این کتاب مؤلف بحث مفصلی از تاکتیک قوای نظامی در میدان محاربه می کند و نیز از آرایش هایی که قشونهای فاتح یونانی و رومی در میدان های جنگ به خود گرفته اند مطالبی می آورد و به آخر آن نقشه های جنگی آمده است. مؤلف آن شخصی فرانسوی و نایب معلم مکتب خانه حربیه است. به قرار معلوم این کتاب جلد اول تاريخ او و مشتمل بر اصول و قوانین فنون معمول در قوای یونانی و رومی است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:277
آغاز: ترجمه تاریخ علوم محاربات و اصول فنون نظمیه معموله لشکریان از لسان فرانسیزی از مصنفات رو کانکور نایب معلم مکتب خانه مخصوصه حربيه. بعز عرض حضور خداوندگاری می رساند که جلد اول کتب علوم حربیه مشتمله بر اصول و قوانین فنون نظمیه معموله؛ انجام: و هر قدر در مطالعه دستور العملهای او تأمل و تفکر نمایند و بتدقیق و بتحقيق رسانند باعث زیادتی بصیرت و تجربت خواهد شد خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران، دارای چهار نقشه کاغذ: فرنگی لب طلائی، جلد: تیماج قرمز، گل و بته زر، 171گ، 16 سطر ( 18/5×9/5 )، اندازه: 17×26/5سم [ف: 1- 271]
tārīx-e 'emād-od-dīn ab-ol-fedā
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:بدون شماره /2
چند برگی از تاریخ عماد الدين ابو الفداء؛ بی کا، بی تا [میراث شهاب: س 7ش1-2-40]
ص: 709
← تاریخ عمومی← تاریخچه
محمد حسن، ق14 قمری
tārīx-e ‘omūmī
mohammad hasan (-20c)
اهداء به: سراج لشگری تاریخ تأليف: 1325ق تاریخ مختصری است از عصر قديم، عصر وسط و عصر جدید در سه کتاب و هر کتاب شامل چند «فصل» می باشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 15570
آغاز: (1) معریان - پنجهزار سال پیش ازین اروپا مسكون بود ولی سكنه انجا بهیچگونه نیست و؛ انجام: دولت مزبور تسالی را در 1878 متصرف شد 26 یهود رجوع شود به نمره 12 تمام شد نام مترجم در مهر طباطبائی است ولی در جایی که خود نامش را نوشته ناخوانا است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: «عبده حسن طباطبائی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل سبز ترنج و سرترنج، 155گ، 18 سطر ( 17/5×6 )، اندازه: 21×14/5 سم [رایانه]
tārīx-e 'omūmī
غیر همانند: .. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5071
آغاز: کتاب ثاني ابتدای خلقتدن بوانه دک قبائل عربک شعوب و اجناسی و معاصر لری؛ انجام: مرو نام يلده ده عرب النده مقتول اوله رق ساسانیان دولتی هجرت سنيه نك او توزنجي سنه سنده منقرض اولدي تاریخ مفصلی است برای امم و سلاطین و فرمانروایان عالم و رویدادهای جهان از آغاز خلقت آدم تا عصر سلاطین عثمانی در ترکیه. در اثنای کتاب، برای هر خاندانی از خاندانهای سلاطین و انساب امتها مشجری ساخته و ریشه و نسب آنها را بدینوسیله توضیح می دهد.
نسخه حاضر کتاب دوم از این تاریخ می باشد؛ خط: نسخ زیبا، كا: يوسف مخلص، تا: یک شنبه 4 صفر 751ق؛ مصحح، محشی با نشانی «مترجم»؛ جلد: گالینگور نیلی، 138گ،
25 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 13-263]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:3792
آغاز: بعد از اسکندر ممالک او به دست سردارانش افتاده و مدت بیست سال با هم دیگر کشمکش ونزاع داشته اند و عاقبت آن ممالک را به سه قسمت کرده که عبارت باشد از مصر وشام؛ انجام: امپراطوری که مشر کین را شکنجه و آزار نمود ... کبیر نام داشت که شرح حال او را خواندیم پس وقتی که دولت روم غربی بدست طوایف ... منقرض شد تمام رومیان عیسوی بودند تاریخ مختصر ایران از دوره اشکانیان، تاریخ اسلام در صدر و سپس خلفا، تاریخ اروپا است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1303ق؛ جلد:مقوا، 50گ، مختلف السطر، اندازه: 20×15سم [ف مخ: 1-312]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2496
آغاز: بسمله، و از بعض ثقات به یک دو واسطه مسموع شد که در ایام حکومت و اخشتبو خان پهلوانی بازیگر ... وارد شوشتر گردید؛ انجام: فرزند که متولد شود پس چهار سال که رسید او را از مادر گیرند.
تاریخ هند و فرنگ؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 6 برگ در آغاز و 18 برگ در پایان در هیئت و نجوم متفرقه ضمیمه است؛ اهدایی: وزیری موسس؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: مقوایی روکش تیماج تریاکی، 87گ، 17 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 4-1318]
4. تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه: 57عکسی
مجهول المؤلف (ق 9).
کتاب، یک دوره تاریخ عمومی است. این دفتر (دفتر دوم) از خلافت امیر المومنین (عليه السلام)تا خلافت عباسیان را در بر دارد. نویسنده کتابش را در دربار امیر علی شیر نوایی نوشته است؛ بی کا، بی تا [جنگ: 1-447]
tārīx-e 'omūmī-ye īrān va donyā dar qarn-e bīstom
فرزاد عباس زاده، حسین، ق 14 قمری
farzād-e 'abbās-zāde, hoseyn (-20c)
مؤلف اطلاعات تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی را با مدارک و اسناد تاریخی از جرائد مختلف، مانند: طوفان (از شماره 100 در سال 1305 ق)، سهند، ایران و ... گرد آورده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11611
آغاز: مناسبات و روابط پنج ساله ایران و روس نظری بگذشته، آینده روسیه در آسیاست پرنس کارچاکوف وزیر خارجه عصر حکمرانی و سلطنت امپراتور الکساندر دوم؛ انجام: در این صورت مجلس و پارلمانیکه از روی همین قانون باشد مورد اعتراض و فدیون خواهد بود. خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: اوایل قرن 14؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی مشکی عطف پارچه سبز، 73گ، 22 سطر (12/5 ×17/5)، اندازه: 20×16/5
سم [ف: 29-348]
tārīx-e 'omūmī-ye moʻāser
ص: 710
غیر همانند: ١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15116
آغاز: بسمله، تاریخ معاصر مقدمات شورش بزرگ فرانسه شورش کبیر فرانسه شورشی است؛ انجام: هر بدی که خوب نشد ناچار معدوم شود. خط: نستعلیق شکسته، كا: علی بن حسینقلی تبریزی، تا: 1332ق؛ کاغذ کاهی، جلد: مقوا، 18 سطر (14×17)، اندازه: 21×17سم[ الفبائی: 627]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 15120
آغاز: بموجب عهدنامه سالهای 1381 نام می برد، انجام: و عهدنامه 18 ماده انجام خمسه ضمانت می نمایند. خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ کاغذ: کاهی، جلد: مقوا، اندازه: 22×17سم [الفبائی: 627]
tārīx-e 'ahd-e bāstān
طباطبائی، ابوالمحسن
tabātabā’īl, ab-ol-mohsen
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 130/1
سرود ذکر شمه ای از ... خط: تایپی، بی کا، تا: 1314ق؛ قطع: خشتی [نشریه: 13-441]
نام تاریخ عهد پهلوی به تاریخ مستور
tārīx-e ‘ahd-e qājār
تاریخ مفصلی است از حوادث، تاج گذاری ها، جنگها و اتفاقات عهد سلسله قاجاریه که از چندی قبل از آن شروع شده و تا اواسط تاریخ جنگ های ایران و روسیه ادامه یافته است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11290
آغاز: بسمله، فصل در ذکر سلطنت امیر تیمور، ایشان بیست نفرند که در ایران سلطنت کرده اند و اول ایشان امیر تیمور گورکان است؛ انجام: و از تفلیس الی ایران با آذوقه و جبه خانه فراوان در کنار رودخانه ارس بسمت سردار آباد ترول نموده بودند خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سياه مجدول، 120گ، 19 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 33/2-63]
←تاریخ عینی ← عقد الجمان في تاريخ اهل الزمان
tārīx-e qaffārī = andarz-nāme
غفاری کاشانی، محمد علی، ق14 قمری
qaffārī kāšānī, mohammad ‘alī (-20c)
تاريخ تأليف: 1301 ق (1884) سرگذشت میرزا محمد علی خان نایب اول پیشخدمت باشی ولی عهد مظفر الدین میرزا است از خود او با یادداشت های او و تاریخ سالانه است. چاپ: تهران، 1361 شمسی، در 426 ص [فهرستواره منزوی 888/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1161ف
نسخه اصل: نسخه آقای ابراهیم غفاری، ش 1288/4 ؛ در دو جلد با عکس ولی عهد از عکاسی به نام منوچهر؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: میرزا محمد منشی تبریزی، تا: جمادی الثانی 1309ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 426گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-35]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8621- 58/71
آغاز: علیخان حضور داشته و مراتب درستکاری و بی طمعی دولت خواه را عرضه داشت ... از قرار تفصيل ذل دستخط صادر نموده، مقرب الخاقان میرزا محمد علیخان نایب اول پیش خدمت باشی ... منظور نظر مبارک والا از ماموریت آن مقرب الخاقان عمده گرفتن سربازان فوج مخبران شقاقی بود بخشی از کتاب تاریخ غفاری مؤلف است. در این بخش سوانح سال های 1300 و 1301 و 1302 مندرج است. مطالب موجود در نسخه حاضر بدین قرار است: نامه به مقرب الخاقان میرزا محمد علی خان نایب اول پیش خدمت باشی، و چند نامه دیگر که باز به مؤلف نوشته شده؛ کتابچه برای تغییر حکومت شقاقی (نامه مفصلی است که مؤلف برای تغییر حکومت شقاقی در یازده فصل کوتاه و پنج بند نگاشته است)، نامه ای که اعتضادالسلطنه به مؤلف نوشته؛ ختم جلد اول با شعری از بونصر شیبانی؛ جلد دوم از وقایع سال 1301 شروع می شود و مؤلف در 32 سالگی خود نوشته است او در آغاز این جلد از ناتوانی ولیعهد در اداره امور خبر داده ولی به جهت رعایت «غیرت نوکری» از درج آنها خودداری نموده است، فرمان برقراری مواجب مؤلف، فرمان نصب میرزا هدایت الله خان به نایب الحکومتی میاندوآب، وکالت نامه مؤلف از طرف اهالی میاندوآب، شرح درگیری اهالی میاندوآب و کردها؛ نامه صديق الدوله به مؤلف در باب حوادث میاندوآب، مؤلف در این بخش جزئیاتی از حوادث درون دربار ولیعهد و خیانت خدمتگزاران وی از جمله صديق الدوله مینگارد که جالب توجه است؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛
47گ، 14 سطر، اندازه: 22717سم [ف: 2-698]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:43-عکس و 44-عکس
محتملا از همان محمد علی غفاری کاشانی باشد، نسخه 2397 بایزید (266/1 -ف 444)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-220]
ص: 711
tārīx-e qūrīyān
قطعه ای است از کتاب تاریخی که در آن وقایع از سال 589 تا 613 تحریر شده است. در این کتاب تاریخ شاهان غوری از سال 589 تا 613 با انشایی مسجع و مصنوع و با عبارات پردازی های متکلفانه درج شده و بخش اعظم آن اشعار عربی و فارسی است. مؤلف ابتدا بندهایی در پند و اندرز و نصیحت به سلطان می آورد و پس از آن به ذکر تاریخ می پردازد و در اثنا نیز عبارت هایی در تعریف اسب و مرکب و شمشیر و ... آورده است. فهرست بخش های موجود چنین است: فتح اجمیر کرت دوم در 589، فتح تهنگر، ذكر تفویض ایالت تهنگر به امیر معظم بهاء الدوله طغرل، فتح کادیور هند در 592، تعریف مسجد جامع دهلی، نهضت مبارک بر سمت قلعه کول و خطه بنارس در 590، استخلامی قلعه کول که در ذیل آن آورده: «و چون رایات عاليه - لازلت محفوفة بالنصر و الظفر از حضرت خوارزم اجلها الله در شهور سنه ست مائه مراجعه کردند. لشکر خطا-خذلهم الله و اياديهم جمعیتی کردند و خدایگان اعظم را -اعظم الله قدره و نظم امره از آن طایفه که چون ستارگان آسمان بی نهایت بودند ... روی به ملتان آورد و به وقت رسیدن به امیر داد حسن میر علم بلعجبی آغاز نهاد ...)، بهاء الدين محمد، ابن سنكوان که در حدود ملتان اقطاع داشتند، و رایات دولت از دارالملک غزنه روان شد و امیر حاجب سراج الدين ابوبکر، ذکر تفویض ایالت قلعه کالنجر به هویز الدین حسن ... و عنوان شهنشاهی و صدر تاریخ جهانداری به ذکر آن بهجت و بها یافت هفت خوان و قصه مازندران در طی نسیان آمد ... به پیروزی به دار الملك غزنه روان گشت، نهضت مبارک به طرف قلعه کول و تفویض ایالت ابن موضع به ملک حسام الدين فتح كالنجر، ذکر شکسته شدن چشم عزنی و گرفتار شدن ملک تاج الدین در سنه 612 ذکر وفات سلطان السلاطين قطب الدین، ذکر مرتب شدن امراء اطراف در سلک خدمت و مسلم شدن ممالک هند و سند محمد كوفي و شيخ محمد سرزی. نمونه ای از نثر و نظم این رساله چنین است (ص 8]: «فتح احمیر کرت دوم، و در شهور سنه تسع و ثمانین و خمسمائة بدرگاه همایون که قبله امانی و مقصد آمال است انها کردند که هراج والی احمير رایت ضلال و لواء غوایت بر افراخت و نائره شر که در دل و چشم او روشن بود برافروخت و راه فتنه و فساد که پیوسته بسته داشت بگشاد و اثر عصیان و امارت طغیان پیدا کرد و از غایت خذلان عنان هوا پرستی بدست شیطان داد و سوداء ارتقاء مدارج سروری و معارج بهتری در دماغ گرفت و با مل مكذوب که حجاب تاریکی عقل او بود مغرور گشت، شعر: ويل لمغرور عصاک فانه *** متعرض لمخالب الضرغام. نظم: چنان غرور دهد دشمن ترا گردون ***که ماه تاب بگیرد بنرخ پیرهنی / کسی که پیرهن کین تو فروپوشد *** جهان چه گوید بدو زهی کفنی. وجیهی که روی لشکر وی است سپاه او بود شتابان بحدود دهلی آمد.»
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7698- 52/38
آغاز: ملازمت این خصال مرضى اصلی معتبر شناسد و لطايف تنوق و دقایق تامل بر وجه استقصاء بجای آرد خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 98گ، 23 سطر، اندازه: 26×16سم [ف: 2-699]
tārīx-ul ġīyātī
کاتب بغدادی، عبدالله بن فتح الله، ق9 قمری
kāteb-e baqdādī, 'abd-ol-lāh ebn-e fath-ol-lāh (-15c)
تاريخ تأليف: پنج شنبه 15 ذیحجه 883ق
او در این کتاب از تاریخ عراق از زمان سقوطش توسط مغولان تا زمان مؤلف سخن گفته و بیشتر از هر کتاب دیگر از خاندان قرافوينلو سخن داشته است او چنانکه خود می گوید از نظام التواریخ بیضاوی وتاریخ ابی الفدا بهره برد وبیشتر مدرک های او برای زمان های بعدی روایت ها و اوراق و حواشی بوده که به او رسیده است. این کتاب در دست قاضی نورالله بوده و در مجالس المؤمین در سرگذشت سید محمد مشعشی (جند 16 مجلسی 8) و جاهای دیگر از آن یاد کرده است. این کتاب در یک «مقدمه» و شش «فصل» است. کتاب با ذکر انبیاء و اولیاء آغاز می شود و پس از آن از ملوک فارس سخن می گوید. فصل سوم آن به ذکر خلفاء اختصاص دارد که در چهار طبقه» مرتب شده است و پس از آن از خلفاء بنی عباس در ایران و اخبار ترک سخن گفته می شود. آغاز: البسملة ... الحمدلله الباقي بعد فناء خلقه الدائم فلا فناء ولا زوال لملكه، و الصلاة على سيدنا محمد خير خلقه و آله و عترته أجمعين. و بعد: يقول كاتب هذه الأوراق أحوج الخلق إلى الخلاق عبدالله بن فتح الله البغدادي الملقب بالغياث، عفا الله عنهما: أن من كثرة الفتن و تواتر المحن التي جرت بأرض العراق، لم يضبط أحد تواريخها من دور الشيخ حسن الى يومنا هذا، أولا: من عدم أهل هذا العلم و و من ينظر فيه. و ثانيا: أن أكثرها تواریخ ظلم و عدوان ترکها خير من ذكرها، لأن هذا الدور الذي نحن فيه يسمى دور الإدبار، و قد ابتدأ من حدود سنة 616 قریب تاریخ انقراض دولة العرب و ابتداء دولة الترك. و مقدار مدته 640 سنة، و يجي شرحه في موضع آخر ... فخطر لی أن أكتب هذه الأوراق ببعض ما جرى في زماننا بأرض العراق، و أضم إليه بعض أخبار الزمان الماضي على سبيل الإختصار. فما كان من زمان آدم عليه السلام إلى أيام السلطان أبی سعید، ملتقط من كتاب نظام التواريخ للقاضي ناصر الدين عمر البيضاوی، و غيره. و ما كان من زمان الشيخ حسن الى يومنا هذا، و لم أنقله من کتاب، بل أنقله من أوراق و حواشی، و أكثره من ألسن الراوین،
ص: 712
و بعض ما جرى في زماننا و کتابه عالمون. فكتبت ذلک و حويته في هذه الأوراق ... و جعلته على مقدمة وست فصول، و سميته بالتاریخ الغیاثی
[دنا 725/2 ؛ الذريعه 271/3 ؛ تاریخی علم الفلك في العراق از عباس غزاوي چاپ 1378 بغداد صفحه 118؛ از التعريف بالمورخین 249/1 -251؛ ف فهرست گور گیس عواد 49؛ مجله سومر 220/6 ؛ مجمع علمی عراقی 245/1 ]
1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:134 -ج
آغاز: بسمله و به نستعين الحمدلله الباقي بعد فناء خلقه ... و بعد يقول .. عبدالله بن فتح الله البغدادي الملقب بالغياث ... و سمية بالتاريخ الغياثی؛ انجام: عزل کلابی و خرج خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ از روی نسخه کتابخانه عمومی بغداد که به دستور عباس عزاوی برای عباس اقبال نوشته شده؛ تملک: عباس اقبال: 14 شهریور 1325؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 226، 19 سطر (16×8/5 )، اندازه: 17×21/5سم [ف: 1-73]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2662ف
نسخه اصل: متحف عراقی بغداد؛ بی کا، بی تا؛ 88گ [فيلمها ف: 294-1 ]
tārīx-e qeybat-e hazrat-e hojjat
سپهر، عبدالحسین، 1250-1312 شمسی
sepehr, abd-ol-hoseyn (1871-1933)
اهداء به: مظفرالدین شاه قاجار تاریخ تألیف: 1320ق تاریخ احوالات و ذکر کنیه و القاب و فهرستی جامع از نام نیاکان حضرت حجة(عجل الله تعالی علیه)است که عبدالحسین لسان السلطنة پیشخدمت همایونی و نایب اول وزارت خارجه از کتاب تاریخ ناسخ التواریخ استفاده و جمع آوری و تصنیف نموده است.
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:926
آغاز: دیباچه آخرین کتاب از مجلدات ناسخ التواریخ در احوال امام عصر عجل الله تعالی فرجه. بسمله الحمدلله الذي تفرد في وحدانيته و توحد في صمدانيته لا تناله ظنون الفضلاء و لا تدرکه عيون العلماء ... چون فرمانش مرا وی آسمانی و امر و نهی یزدانیست خیل خوابم برمید ... نام مبارک و نام پدران بزرگوار امام دوازدهم عليهم السلام؛ انجام: شرح حال صفی بن ریاح از قبیله بنی اسد است دویست و هفتاد سال در این سرای زوال بماند ... قد تم هذا الجلد الأول من مجلدات ناسخ التواريخ في يوم الحادي و العشرون من شهر رجب المرجب بیدالاحقر شیخ محمد نجفی 1320. خط: نسخ، كا: شیخ محمد نجفی، تا: 21 رجب 1320ق؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مقوای روکش مخمل نیلی رنگ، 381ص، 15 سطر، اندازه: 24×35سم [ف: 5-306]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:925
آغاز: فهرست جلد اول و دوم کتاب غیبت نام مبارک و نام پدران كنية و القاب آنحضرت از روی اختصار عنوانات آنحضرت سال ولادت نام مادر آنحضرت کیفیت خریداری نرجس خواتون؛ انجام: ناگاه عیسی با زبانی گویا فرمود منم بنده ای از بندگان یزدانی که کتاب آسمانی بر من نازل شد و رتبت رسالتم بخشید و در هرجا که باشم مبارکه و سعادتم خواست. تمام شد کتاب غیبت از کتب آخر ناسخ التواريخ بيد احقر العباد محمد حسن الگلپایگانی سنه 1321 جلد دوم، از تاریخ غیبت حضرت حجة (عجل الله تعالی علیه) است به شرح نسخه شماره دفتر 926؛ خط: نسخ، كا: محمد حسن گلپایگانی، تا: 1321ق، کاغذ: فلفل نمکی فرنگی، جلد: مقوای روکش مخمل منقش گل، 379، 15 سطر، اندازه: 24×35سم [ف: 5-308]
tārīx-e fārsī
برگ های پراکنده است از کتابی در تاریخ عمومی قبل و بعد از اسلام، بسیار مختصر و مفید و گویا از تألیفات قرن هشتم و قطعه ای از آن مربوط به قزوین می باشد، ترجمه از کتابی است که مؤلف آن قزوینی است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5545
آغاز: اقبال که در آن اوقات بمنصه ظهور رسید آن بود که چون احمد بیک کرابینا؛ انجام: در فلان روز جنگ سلطانی انداخته از رخنهائی که بضرب توب در چند برج پدید آمده یورش ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 250گ، 23 سطر، اندازه: 29×18سم [ف: 14-308]
tārīx-e fārsīyān va nowrūz va mehrgān
بیدل بن داراب پسر رستم
bīdel ebn-e dārāb pesar-e rostam
از پهلوی و فارسی
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1291/8 -ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش
24413 .Add؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-590]
tārīx-e fāl-e anbīyā'
ص: 713
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1150/4 ف
نسخه اصل: بادلیان 2827 وینفیلد 8؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1012ق، جا: لاهور [فيلمها ف: 1- 571]
tārīx-e fath-e angerūs
تاریخ تأليف: گویا 1005ق از عندلیب؟ در بیان فتوحات سلطان محمد ثالث بن سلطان مراد سلطان (1012-1003 ق) است و شرح جریان فتح انگروس مجارستان فعلی به دست سلطان محمد ثالث مشهور به فاتح اگری در این کتاب آمده است. مؤلف در یکی از ابیات، تخلص خود را عندلیبی ذکر کرده است. شرح حال مؤلف به دست نیامد. این کتاب فاقد ابواب و عناوین است و تنها در برگی 2 عنوان «مجلس ثانی» دیده می شود. نسخه اصلی این کتاب در کتابخانه حالت افندی بوده و اکنون در کتابخانه سلیمانیه نگهداری می شود. در ترجمه فهرست کتابخانه ملی وین (ج 1 ردیف 955) کتابی به عنوان «نامه فتوحات ممالک آنگروس» از مؤلفی ناشناخته، تأليف اوایل ربيع الاول 936 معرفی شده و در توصیف کتاب ذکر شده است: «این کتاب گزارشاتی مبنی بر فتح مجارستان می باشد که در دو قسمت جدا از هم، یعنی فتح بلگراد و فتح ممالک مجارستان و توابع آن نگاشته شده که نویسنده و زمان تأليف هر قسمت جدا بوده، به طوری که قسمت اول در تاریخ اول ربیع الاول 936 و قسمت دوم در اواخر ذی قعده 932 نوشته شده است». (حافظیان) فهرست نسخه های خطی تاریخ و جغرافی در کتابخانه های استانبول 130 - 131؛ لغات تاریخی و جغرافیه، احمد رفعت افندی 282/1 ؛[ میراث شهاب س 12ش 3و 1274]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1348 عکسی
آغاز: بسمله. ان الله اشتري من المؤمنين أنفسهم آیات بیناتندن مراد و جاهدوا في سبيل الله حق جهاده ایتنی مجاهدین غزا پیشه و خديوان هدایت اندیشه یه اعلان و اعلام؛ انجام: عالم بربرینه کیروب ذخیره دن جمله عسکر زحیر زحمتنه کرفتار اولوب، تمت. نسخه اصل: کتابخانه حالت افندی، نسخه شماره 263 منتقل شده به کتابخانه سلیمانیه در استانبول ترکیه؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، در صفحه عنوان نام کتاب: «فتح بلاد انكروس» آمده، مجدول، دارای کتیبه مذهب؛ مهر: کتابخانه حالت افندی (بیضی)؛ 112ص، 13 سطر [عکسی ف: 4-96]
tārīx-e fath-alī-šāh = tārīx-e qājārīye
بدايع نگار، محمد حسین بن ملک احمد، ق13 قمری
badāye' negār, mohammad hoseyn ebn-e malek ahmad (-19c)
به امر: فتحعلی شاه قاجار تاريخ تأليف: از جمادی الثانی تا شعبان 1248ق تاریخ قاجاریه از شرح نسب طایفه قاجار تا وقایع سال 1239ق است.
[فهرستواره منزوی 888/2 ]
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3599
آغاز: بسمله. اختر آفتاب سنای سپاس و مهر ستاره فروغ ستایش که منجوق انور آن؛ انجام: بسکاویچ کار خود را آشفته تر از طره تر کان چین یافت ناچار دست از معادات و مضادات کشیده بسمت قراباغ بشتافت، چو صرصر که دنبال او کس نیافت. الحمدلله الكريم الوهاب قد وفقنی با تمام هذالكتاب لايخفی انی قد أمرت في غرة شهر ذیحجة الحرام من شهور سنه سبع و اربعین و مأتین بعد الالف بتلفيق هذا الكتاب و فارغت في غرة شهر شعبان من شهور سنة ثمان و اربعین و مأتین بعد الألف عن تسویده و ما هذا الاذکر عجاب خط: نسخ تعليق، كاتب = مؤلف، تا: 1248؛ مجدول، مذهب، دارای سرلوح نفیس؛ جلد: روغنی با گل و بوته، زر افشان اصفهان، 333گ، 15 سطر، اندازه: 29/5×18سم [ف: 1- 171]
tārīx-e fotūh-e ebn-e a-sam-e kūfī (t.) = t.-ye al-fotūh = tārīx-e ahmad-e kūfi
مستوفی هروی، محمد بن احمد، ق6 قمری
mostawfi-ye heravī, mohammad ebn-e ahmad (-12c)
وابسته به: الفتوح؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم (-314) اهدا به: وزیر مؤيد الملک قوام الدوله تاریخ تأليف: 596ق؛ محل تأليف: مدرسه تایباد نزدیک پوشنک ترجمه تحت اللفظی مشهوری است از «الفتوح» ابو محمد احمد بن اعثم کوفی. برخی احتمال داده اند که کتاب حاضر دو مترجم دارد و پس از درگذشت محمد مستوفی، محمد بن احمد بن ابی بکر مابیژنا بادی کار نیمه تمام او را ادامه داده است. مترجم پس از حمد خدا و مدح پیغمبر می گوید: «شبی در مدرسه تایباد» از طریق دوستی حکایتی از کتاب فتوح خواجه احمد بن اعثم کوفی گفته آمده. چون کتاب مناسب دیده شد از من خواستند که آن را به فارسی برگردانم تا همگان را به کار آید من نیز با مشکلاتی که در پیش داشتم به تحریر و ترجمه آن دست زدم.» آغاز: مقدمه مترجم: الحمد لله الملك الكريم و لا حول و لا قوة
ص: 714
الا بالله العلى العظيم. سزاوار شکر و ثنا خداوندی است که شکر به توفیق او متعلق است و ثنا به تلقين او منوط ... متن: چنین گوید خواجه احمد بن اعثم الكوفي (رضی الله عنه) چون اشرف کاینات و سرور موجودات و محرم قاب قوسين، مصطفی مجتبی ابوالقاسم محمد مصطفی (صلی الله علیه وآله وسلم)...
انجام: پس گفت بار خدایا تو اورا یار و معین باش که تو بر همه چیز توانا و قادری و صلی الله على خير خلقه محمد و آله الاجمعین برحمتك يا ارحم الراحمين. چاپ: با تصحیح غلامرضا طباطبائی مجد، تهران، 1372ش، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1086 ص.
[دنا 726/2 (22 نسخه)؛ مشار 409/1 و 2009/2 ، استوری 207/1 ، 1260؛ فهرستواره منزوی 1585/3 ]
1. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3279
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم، الحمدلله الملک القديم المنان الكريم الرؤوف الرحيم هو الأول و الاخر و الظاهر و الباطن و هو بكل شیئی عليم و الصلوة على خير خلقه محمدن الموصوف باوصاف انک لعلی خلق عظیم و على آله و أصحابه المتحلين بحلل الرضا و التسليم بعد هذا میگوید فقیر حقیر اضعف عبادالله القوى؛ انجام: رسول عليه السلام گفت ای امت من امروز بر این سخن میگرئيد و فردا که روز واقعه او باشد او را مدد ندهید و یاری نکنید ای بار خدای تو او را یار و معین باش که تو بر همه چیزها توانا و قادری و صلی الله على خير خلقه محمد و آله اجمعین برحمتک یا ارحم الراحمين خط: نستعلیق، كا: لطف الله، تا: 181ق، جان شیراز؛ مجدول، مذهب، دارای سرلوح زیبا، یادداشت واقف جنت مکان مرحوم نخجوانی؛ تملک: «محمد تقی مورخ ذیقعده 1235»، «محسن آقا»، «حاج حسنعلی» که کتاب را به پنجاه روپیه خریده؛ جلد: چرمی، 334گ، 21 سطر، اندازه: 16/5 × 28/5سم [ف: 1-246]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3092-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-74]
2. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:855
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: روغنی گل و مرغ، اندازه: 28×17سم [ نسخه پژوهی: 2-127]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9414
آغاز: که محمد رابحق خلق فرستاده که اکثر آنروز با دو برادر شما بیعت کردند و من چهل مزد یافتمی؛ انجام: در عراق سه سال طعام کم بود و مردم برنج باشند و پر بادیه سه سال آب زیاده.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول به شنگرف و سبز؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 192گ، 22 سطر، اندازه: 24/5×13/5 سم [ف: 24-186]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:955
آغاز: بسمله، چون عثمان را بکشند مردمان پیاپی به خدمت امیر المؤمنين آمدند و او را گفتند ابوالحسن این امرد بکشتند؛ انجام و ایشانرا در مرافقت جماعتی از معتمدان خویش بجانب مدینه گسیل کرد تمام شد. پایان نسخه: ..... و تاریخ ترجمه ست و تسعين و خمسمائه است في التاريخ يوم الخمیس بیست و دویم شهر ربيع الاخر سنه اثنین و سبعین و الف ... جلد دوم، شامل حوادث خلافت علی(عليه السلام)است تا قتل امام حسین و اسارت خاندان او بشام و سپس بازگشت آنها بمدينه بامر یزید؛ خط: نستعلیق، كان محمد زمان ابن حاجی خانمیرزای مراغی، تا: پنج شنبه 22 ربیع الثانی 1072ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج، 311گ، 19 سطر (19×11)، اندازه: 18×28/5سم [ف: 2-493]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37577
آغاز: الحمد لله الملك القديم و المنان الكريم و الرؤوف الرحيم ... بعد هذا می گوید فقیر و حقیر اضعف عبادالله القوى محمد بن احمد المستوفي الهروی که چون در ایام جوانی؛ انجام: مظفر و منصور و مؤید و مسرور به جانب کوفه روان شد. الحمد لله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله اجمعين. حرب جمل به آخر رسید و مجلد دوم از ترجمه فتوح احمد کوفی تمام شد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ نوشته ای به خط محمد علی در 1267 ق و نوشته دیگری به خط مازندرانی؛ تملك: ابوالقاسم در 1279ق با مهر: «ابوالقاسم 1244» (بیضوی) و «العبد ابو القاسم» (مربع)؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: کشمیری حنایی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی با ترنج و سرترنج، 203گ، 18 سطر، اندازه: 11×21/5
سم [ اهدائی رهبر: 8-394]
6. اراک؛ بیات، عبدالحسین شماره نسخه:44
آغاز: الحمدلله الملک القديم و المنان الكريم؛ انجام: شيبة بن حريم الاسدی می گوید سخن زینب استماع کردم و گوش به مطالع و مقاصد او داشتم هیچ زن. خط: نستعلیق متوسط، بی کا، تا: اوایل قرن 13، دارای دو سرلوح زیبا، قسمتی از آخر نانویس؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: چرمی ترنج دار عنابی، 20 سطر، اندازه: 29×18سم [ نشریه: 6-88]
٧. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1861
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله الملك القديم و المنان الكريم - الرؤوف الرحيم؛ انجام: رو بساقی خویشتن کرده و گفت اسقني شرب عظام بل اسق مثلها ابن زیاد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج ماشی، 234، 22 سطر ( 22/5×9/5 )، اندازه: 18/5 × 33/5سم [ف:4-323]
8. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1028
آغاز: الحمدلله الملک القديم و المنان الكريم الرؤوف الرحيم هو الاول و الآخر؛ انجام: مظفر و منصور و مؤید و مسرور بجانب کوفه روان شد، الحمدلله رب العالمين جلد دوم از تاریخ پیامبر تا پایان جنگ جمل؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ نوشته ای است با خط محمد علی در 1267 نوشته ای
ص: 715
دیگری در همین تاریخ به خط مازندرانی؛ تملک: به تاریخ 1279 با مهر «ابوالقاسم 1246» (بیضوی) و «العبد الآثم ابوالقاسم» (مربع)؛ جلد: تیماج زیتونی، 206گ، 18 سطر، اندازه: 22×11سم [ مؤيد: ]
9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:4434
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن بن مرحوم ملا نجف قزوینی، تا: 12 رجب 1266ق؛ مجدول، با سرلوح زر؛ کاغذ: اصفهانی، 288 ، 19 سطر [ف: 12-120]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4298
خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن ملا نجف قزوینی، تا: 1273ق، به دستور حاجی مفید شیخ الاسلام؛ مجدول؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن پشمی ضربی، 300گ، 19 سطر، اندازه: 17/3×28/7سم [ف: 2-128]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17115
كا: محمد حسن بن مرحوم، تا: 1273ق؛ خریداری از امرالله صفری؛ اندازه: 28/4×18/2 سم [رایانه]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15291
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 27 محرم 1274 ق [مختصر ف: 157]
13. تهران: ملی؛ شماره نسخه:1175
آغاز: بسمله و به نستعين، الحمدلله الملک القيم ... الرؤرف الرحیم هوالاول؛ انجام: که تو بر همه چیزها توانا و قادری و صلی الله علیخير لقه محد و آله اجمعين. خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1278ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 240گ، 23 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 22×14سم [ف: 3-207]
14. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4332
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 2 رمضان 1280ق، به دستور حسین خان حاکم سمنان؛ کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قرمز ضربی، 270 گ، 20 سطر، اندازه: 34/3×21سم [ف: 2-129]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4083
آغاز: بسمله الحمدلله الملک القديم المنان الكريم؛ انجام: بل اسق مثلها ابن زیاد ... شهر شوال المکرم من شهور سنه 1296 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1296ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 25 سطر (2011)، اندازه: 34821سم [الفبائی: 99]
16. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:275 حکمت
تا بخشی از تاریخ ابوبکر؛ خط: نستعلیق، كا: فتح الله شیرازی، تا: 1321ق؛ جلد: مقوا عطف تیماج، قطع: رحلي [ف: 2-7]
17. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه:2175
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ قطع: وزیری (رشت و همدان: ف: 1245]
18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:685-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا .Add 2349؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 431گ، 17 سطر [فيلمها ف: 1-144]
19. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1219ف
نسخه اصل: بادلیان ش 5-284 اوزلی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 484 ، 24 سطر [فيلمها ف: 1-144]
20. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:8ت /44
آغاز: الحمدلله الملک القديم و المنان الكريم الرؤوف الرحيم؛ انجام: ای بار خدای تو او را یار و معین باش که تو بر همه چیزها توانا و قادری و صلى الله على خلقه محمد و آله اجمعين خط: نستعلیق، بی کا، بیتا با سرلوح، مذهب، محشی؛ کاغذ: نازک فرنگی، جلد: مقوا با تیماج قهوه ای سیر، 308گ، 21 سطر (19×10)، اندازه: 17×27سم [ف: 1-43]
21. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:786
آغاز: برابر؛ انجام: بر فوت امام حسین(عليه السلام)و دیگر عزیزان نوحها میکردند علی ابن حسین روزی بازار دمشق میگذشت المنهال بن عمر و الصبانی او را پیش آمد پرسید خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مجدول، یک سرلوح کتیبه ای؛ کاغذ: بغدادی، جلد: مقوای روکش چرم تریاکی وسط ترنج و سرترنج، 889ص، 21 سطر، اندازه: 13/5×9 سم [ف: 5-18]
22. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 920
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم وبه نستعين الحمدالله الملک القديم و المنان الكريم الروف الرحیم هو الاول و الاخر و الباطن و الظاهر و هو بكل شيئ علیم ... بعد هذا میگوید فقیر و حقیر اضعف عبادالله القوى محمد بن احمد المستوفي الهروی که چون ایام جوانی و کهولت در خدمت اکابر وقت و اعاظم روزگار گذرانیده آمد و سرد و گرم و شیرین و تلخ ایام دیده و شنیده و چشیده شد و آفتاب عمر روی بافق مغرب و پیری نهاد و اندیشه يوم معاد سایه افکنده عزیمت انزوا و عزلت مصمم کرده آمد و دست از تنبع اشغال کشیده؛ انجام: ذکر سخن گفتن زینب دختر علی بن ابیطالب علیه السلام شيبة بن حریم الاسدی میگوید سخن زینب استماع کردم و گوش بمطالع و مقاصد کلمات او داشتم هیچ زن ... نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز آن تعیین گردید؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمنددار، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: ختائی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی، 559ص، 19 سطر، اندازه: 17/8 ×27سم [ف: 5-20)
tārīx-e fotūh-e ebn-e a-sam-e kūfī (t.)
وابسته به: الفتوح؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم (-314)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1724
آغاز: باطریق اطاعت و موافقت از بدو ترا این معنی معلوم شد؛ انجام: رو بساقی خویشتن او را گفت ... ثم مل مثلها ابن زیاد این نسخه حاوی نصف آخر تاریخ اعثم کوفی است و از اول
ص: 716
خلافت حضرت امیر شروع می شود تا بردن اهل بیت سید الشهداء به شام خط: نستعلیق، کا: محمد مومن مشهدی، تا: 1024ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج و بنفش، 245گ، 23سطر ( 25/5×15 )، اندازه: 31×20/5 سم [ف: 4-190]
tārīx-e fotūh-e ebn-e a-sam-e kūfī (t.)
وابسته به: الفتوح؛ ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم (-314) مترجم ناشناخته ولی شیعه بوده است. از آغاز خلافت امیر المؤمنین علی بن ابیطالب(عليه السلام)تا ذكر آوردن اهل البيت امیر المومنین حسین (عليه السلام)را به نزدیک عبیدالله زیاد عليه اللعنة. کاتب نسخه را به آخر نرسانده و شاید هم مترجم.
مشهد؛ ادبیات، شماره نسخه: 52 فرخ
آغاز: بسمله چون عثمانرا بکشتند مردمان پیامی بخدمت امیر المومنین علی علیه السلام؛ انجام: گفتند یا امیر دستوری فرمای تا کلمه چند بگوید باشد که از او چیزی خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ نوشته شده: «این کتاب از مال خالص ... حاج محمد عظیم ولد ... حاج يعقوب تاجر مروى در شعبان 1128»؛ کاغذ: شکری رنگ، جلد: تیماج تریاکی، 216گ، 22 سطر (11/5 × 22/5)، اندازه: 18×29/5سم [ف: 27]
←تاریخ فتوحات ← حوادث نامه
tārīx-u futūḥ-iš šām
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25788
بی کا، تا: 1281ق؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
tārīx-e fotūh-e šām
تهران، دانشگاه: شماره نسخه:1883-ف
نسخه اصل: دیوان هند 248 اته 134؛ بی کا، بی تا، 346گ [فيلمها ف: 1-35]
tārīx-e farānse
میرزا آقا بن میرزا بابا بیک، ق 14 قمری
mīrzā ācā ebn-e mīrzā bābā beyk (-20c)
اهداء به: ناصر الدین شاه
تاریخ تأليف: 1302 ق مؤلف، که سمت کارگزاری کربلای معلی را داشته است، این کتاب را درباره تاریخ فرانسه از منابع مختلف جمع آوری کرده و ترجمه نموده است. این کتاب از ورود قوم «سلت» به «گل» آغاز سخن می کند و سپس شرح حال یک یک شاهان فرانسه را می آورد تا به لوى فيليپ اول از طائفه اورلئان می رسد و در این جا کتاب را به پایان می برد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:165
آغاز: بسمله، از قراریکه مورخین می نویسند در سال هزار و پانصد و هشتاد قبل از حضرت مسیح قومی از طوائف آسیا موسوم به سلت آمده در طرف مشرق اروپا سکنا نمودند؛ انجام: در ماه (او) سلطنت فرانسه از طرف وکلای ملت به شاهزاده اورلئان واگذار شد که در تحت نام لوی فیلیپ بتخت سلطنت برقرار و زمام حکمرانی را بدست خویش گرفت خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف (محتملا)، تا: 1302ق، جا تهران؛ آخر نسخه: «برفته بود ز هجرت هزار و سیصد و دو***که اختتام پذیرفت این کتاب ز نو»، با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل سبز، 81گ، 13 سطر (16×9)، اندازه: 23/5×16سم [ف: 1-170]
tārīx-e farānse
ثمر انصاری، حسین بن محمد علی، 1284-1344 قمری
samar-e ansārī, hoseyn ebn-e mohammad ‘alā (1868 1926)
تاریخ تأليف: رجب 1308ق؛ محل تالیف: تهران ترجمه ای است از تاریخ فرانسه به وسیله میر آقا خان حسین ثمر انصاری فرزند میرزا بابا خان صورت گرفته و در تهران به چاپ رسیده است. [مشار فارسی 1112/1 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7676
آغاز: یکهزار و پانصد و هشتاد سال قبل از حضرت عیسی علی نبینا و آله و عليه السلام طایفه ای از طوایف آسیا موسوم به ثلت به اروپ گذر نموده هوا را مساعد دیده در طرف مغرب سکنی کردند پس از چندی معروف به انجام: تمام شد تاریخ سلاطین فرانسه از ابتدای توطن و تمدن ایشان در خاک اروپ تا زمان لوی فلیپ، ترجمه شده اقل چاکران و خانه زادان دولت ابد آیت قاهره میرزا آقا بن میرزا بابا خان در دارالخلافه الباهره در شهر رجب المرجب.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول محرر، مذهب، با سرلوح
ص: 717
مزدوج مذهب مرصع؛ جلد: تیماج قرمز مجدول، 97گ، 10 سطر، اندازه: 16×21/5سم [ف: 26-173]
tārīx-e farānse
تاریخ فرانسه در دوران سلطنت لویی چهاردهم و پیش از انقلاب فرانسه است.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:4169
آغاز: در فصول سابقه دیدیم که عظمت داشته ... در عهد لوی 14 به کمال رسید و حکومت استبدادی با همه صفات لازمه اش در فرانسه عرض وجود نمودند؛ انجام: ملکه فورا مازارن را که ظاهرة با نظریات سیاسی اش مخالف بود ... تعیین نموده و مخالفين خود را به دین ترتیب ساکت می کند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 393گ، مختلف السطر، اندازه: 22×18سم [ف مخ: 1-313]
tārīx-e farānse va mamālek-e dīgar
مختصری است در تاریخ ممالک اروپایی که به قلم یکی از معاصرین نوشته شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1291
آغاز: با ثروت ترین ممالک اروپا در شانزدهم مملکت ایتالیا بود که از حیث آبادی و تمدن و ثروت طبیعی و علم و هنر؛ انجام: هنرمندان را تشویق کرده اند به طوری که عمارت ایشان مجموع هنرمندان وم حل تربیت جوانان با استعداد بوده است. خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، 31گ، مختلف السطر، اندازه: 23×19سم[ف مخ: 1-313]
tārīx-e farrox-ābād
مولوی، محمد ولی، قرن 13 قمری
mowlavī, mohammad valī
تاریخ تأليف: 1243-1245ق تاریخ فرخ آباد و حکمرانان بنکش است از 1126 تا 1243 ق در دو قسمت، یکم در شش و دوم پنج «مقاله». مقالات قسم یکم: أ. محمد خان بهادر غضنفر جنگ بنگش (1156ق)؛ 2.
محمد خان قدیم جنگ (1161ق)؛ 3. محمد احمد خان غالب جنگ (1185 ق)؛ 4. دلیر همت خان مظفر جنگ (1201 ق)؛ 5. عماد حسین خان نصیر جنگ (1228ق)؛ 6. خادم حسین خان شوکت جنگ (1238 ق) و پسرش تجمل حسین خان. قسم دوم، کسانی که به فرخ آباد آمده اند، شامل: 1. پادشاهان و امیران؛ 2.پیران و فقیران؛ 3. دانشمندان و پزشکان؛ 4. سرایندگان و خوشنویسان؛ 5. زندگی نامه نگارنده. (حافظیان)
[ فهرستواره منزوی 1194/2 -1195؛ فهرست مشترک 561/10 ؛ فهرست نسخه های خطی کتابخانه رضا رامپور 638/1 ؛ فهرست نسخه های خطی فارسی کتابخانه ندوة العلماء لکهنو 657]
1. تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه:113 عکسی
بی کا، تا: 1277ق؛ 297گ [جنگ: 1-447]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1684
آغاز: ای نام تو تاج فرق آغاز *** وز نام تو نامها سرافراز / عام است یکی زرحمت تو *** خاص است وگر بخاص همراز. ستایش و نیایش بجانب مستطاب خداوندی سزد که افراد نوع انسان را بتشريف کریمه و لقد کرمنا بني آدم امتیاز بخشید؛ انجام: اگر پرسند تاریخ وصالش *** بگو با رحمت الله پیوست. رحمه الله واسعة و ختم الله لنا بالخير. تمام شد تواریخ فرخ آباد نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء لکهنو، شماره 16 (ردیف 105)؛ خط: نستعلیق، كا: باقر حسین عرف پیاری (؟)، تا: 19 جنوری آژانویه 1913 میلادی؛ از روی نسخه ای که به خط منور عليخان بنکش در چهاردهم جمادی الاول 1253 برای لعل صاحب کتابت شده بود؛ 347ص، 17 سطر [عکسی ف: 5-106]
tārīx-e fredrīk (t.)
شامل یک دوره تاریخ فردریک است که به زبان فارسی ترجمه شده و مطالب آن در پنجاه و یک «فصل» آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:643
آغاز: فصل اول در رفتن صوفی در ته بیک مجلسی که بحكم فردریک گیوم اول ترتیب داده شده بود؛ انجام: و ما بکلی منصب او را از میان برداشتیم تا اینکه بعد از بارون مسطور کسی در منصب او نباشد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: گالینگور سبز، 340گ، 11 سطر (13×7)، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 2-150]
tārīx-e fredrīk-e kabīr pādešāh-e perūs
گروسی، عیسی، ق13 قمری
garrūsī, ‘īsā (-19c)
تاريخ تأليف: 3 صفر 1296 ق مشتمل است بر شرح حال فردریک کبیر از عهد کودکی و نیز متضمن حکایات و داستان هایی است نغز و دلنشین و بنا بر قول مترجم جلد اول این کتاب، شرح حال فردریک کبیر است.
ص: 718
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:117
آغاز: بسمله، تاریخ فردریک کبیر پادشاه پروس که منشیانه تصنيف شده است في الواقع نخبه حکایات نغز آن را جمع کرده و برسم وعظ و نصیحت و ایهام وقایع مندرجه را نموده است بوضع خوش و طرز خاصی نوشته است، فصل اول یک شبی از شبها اطاقها بواسطه شمعهای بر افروخته؛ انجام: و ملکه را در این تفرج تنها نگذاریم شال و کلاهش را برداشت و پائین آمد
خط: نستعلیق شکسته خوش، کاتب = مؤلف، تا: 1296ق، جان تهران؛ در صفحه اول عکس فردریک پادشاه پروس، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مقوایی، 124، 16 سطر (10×25/5)، اندازه: 20×34سم [ف: 1-111]
tārīx-e fors-e qadīm va tārīx-e yazdgerdī
منجم اصفهانی، اسدالله
monajjem-e esfahānī, asad-ol-lāh
در ستاره شناسی است به دستور چند زردشتی پارسی هند، همراه چند فتوا در این زمینه.
[فهرستواره منزوی 889/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 999/2 ف
نسخه اصل: بادليان 78 .ind ist, pers (2811 ج 3 ص 79)؛ بی کا، تا: 1244ق، جا: دربند بمبئی [فیلمها ف: 1-552]
tārīx-e forsīye
مستوفی هروی، عبد الله
mostaofi-ye heravī, 'abd-ol-lāh
کلمات چند از تاریخ اهل فرس جمع نموده و نام آن را «تاریخ
فرسیه» نهاده است. (احمد منزوی) آغاز: بسمله، سپاس و ستایش مر احدی را سزد که عالم گوناگون با چندین شؤون. انجام: کشمکش هر چه دروزند گیست *** پیش خداوندی او بندگیست / کشمکش هر چه دروزند گیست *** پیش خداوندی او بندگیست
[دنا 727/2 ؛ فهرستواره منزوی 889/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 7134/1
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سرکه ای، جلد: پارچه ای، 30گ، 15 سطر (
15/5×8/5 )، اندازه: 18/6×12/5 سم [ف: 7-163]
←تاریخ فرشته← گلشن ابراهیمی
tārīx-e ferqe-ye bābīye
رساله مختصری است در تاریخ باب و بابیان و چگونگی شکل گیری این فرقه.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1362
آغاز: بسمله. صلى الله عليك يا ولى العصر ادر کنی. خلاصه فهرست مطالب این بود در سنه 1235 متولد شد در شیراز و بعد در ایام شیر خوارگی پدرش مرد در تحت نظر دایی خودش؛ انجام: رفتند به طرف اردو، یکی از لشکریان آقا رسول را کشت و باقی مانده را هم در قلعه کشتند
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوا، 16گ، مختلف السطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف مخ: 1-313]
tārīx-e farhang-e mo‘āser
در 12 «فصل» که بیشتر آن مربوط به تاریخ و انقلاب فرانسه می باشد با در نظر گرفتن اثر گذاری آن در فرهنگ عمومی اروپا و تمدن جهانی پس از آن.
مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:460/4
آغاز: ما این قسمت از تاریخ را در ضمن یک مقدمه و دوازده فصل شرح خواهیم داد خط: نستعلیق، کا: محمود خان دانشجوی کلاس چهارم مدرسه سیاسی، بی تا، جلد: گالینگور سبز، 164گ (422-585پ)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-141]
tārīx-e ferīdrīk-e sānī
قاجار، محمد حسین بن رضا قلی، ق13 قمری
qājār, mohammad hoseyn ebn-e rezā qolī (-19c)
ترجمه فارسی از زبان فرانسه (این نسخه از زبان اصلی به توسط بارون ژومینی به زبان فرانسه ترجمه شده است). ترجمه و تصنیف این نسخه در زمان ناصرالدین شاه قاجار به سرپرستی یحیی خان مؤتمن السلطان آجودان مخصوص انجام شده است. مطالب این تاریخ در بیان احوال فریدریک ثانی پادشاه پروس است. از بدو سال 1740 میلادی تا ختم سال 1745 میلادی مطابق سنه 1153 -1158 هجری قمری و شرح و توصیف بعضی از جنگ های او با امیر اطریس ماری ترز پادشاه اطریش در یک مقدمه» و سه «باب».
ص: 719
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:873
آغاز: بسمله. ترجمه کلامیکه مترجمان فصاحت قرین و متکلمان بلاغت آیین زبان از بیان آن به بی زبان گشوده ... گویند که چون فریدریک غليوم پادشاه پروس جهان فانی را وداع گفته رخت بسرای باقی کشید فریدریک ثانی تاج سلطنت بسر بر نهاد و بجای پدر بنشست و آنزمان دول فرنگستان را از هر جهت کمال امنیت حاصل و هیچیک را مخاصمت و کینه دیگری در دل نبود جز دولت انگلیس و اسپانیول؛ انجام: و نیز باید از ترقیات صنعت حربیه و علم و آداب آن و از کار پوليطيکه چشم در پوشیده نا امید بود و بر اینکه ما را از کار آنها يكنوع مردیتی حاصل شده کمالیتی دست دهد امید نباید داشت و شاید که ما از مشاهده واقعات از منه ( هون ) و ( واندال ) و تاتار بی نصیب نمانیم. قد تم في شهر رمضان المبارک ... در شهر ذی قعدة الحرام 1280 صورت اختتام یافت امید که این خدمت ناشایسته در معرض قبول پادشاهی در آید. خط: نستعلیق، كا: على محمد جرفاد قانی منشی، تا: 1280ق؛ مجدول، مذهب، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع ممتاز؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی، 578ص، 21 سطر، اندازه: 23×35/5سم [ف: 5-312]
tārīx-e fowt-e mohammad šāh
بن فتحعلی، 21234-1298
اعتضادالسلطنه، علیقلی قمری
e'tezād-os-saltane, ‘alī-qolī ebn-e fath-‘alī (1819-1881)
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6151/26
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 1969]
tārīx-e fīrūz-šāhī
برنی، ضیاء الدین، 684- 760 ؟ قمری
ا (1359-1286)
barani, ziya-od-din تاریخ روز گار هشت پادشاه از پادشاهان دهلی است که طول 95 سال بر دهلی حکمرانی کرده اند از تاریخ زندگانی سلطان غیات الدين بلبن (662) آغاز و به شش سال از سلطنت سلطان فیروز شاه ختم می گردد. آغاز: حمد و ثنا مرخدائی را که اخبار و آثار انبیا و مرسلین وحی سماوی بندگان.
[دنا 728/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1025
آغاز: حمد و ثنا مر خدائی را که اخبار و آثار انبیا و مرسلین وحی
سماوی بندگان؛ انجام: باری تعالی این تألیف را در دلها شیرین گردانادا خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 983ق؛ مجدول، قبل از کتاب گفتاری است در پنج برگ در معرفی کتاب که ابوالمحامد عرشی حیدر آبادی به تاریخ 21 محرم 1393 نوشته؛ جلد: گالینگور زرد، 211گ، 21 سطر، اندازه: 20×27سم [ف: 3-219]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 17600
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-e feyz-baxs
شیو پرشاد، ق12 قمری
šīū paršād (-18c)
اهدا به: فیض الله خان تاریخ تأليف: 1190ق در تاریخ فرمانروایان رامپور یا Rohilla افغان. [آربری 294؛ استوری 695/1 -1327؛ دنا 728/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5305
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12؛ با تبدیل کلمات هندی متن به حروف لاتین در هامش، نسخه میانه کتاب است؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی مقوایی، 58گ، 19 سطر (20×10)، اندازه: 24×14سم [ف: 15-4198]
tārīx-e fīl
یزد؛ فرهمند، محمد على؛ شماره نسخه:3
سالک الدین محمد حموی یزدی هیکل فیل دارد (جامع مفیدی 3:407 ) آیا این تاریخ همان بوده است؛ بی کا، بی تا؛ نسخه آقای حاجی رئیس یزدی، ملک پدر آقای محمدعلی فرهمند که به گفته ایشان آن را پدر ایشان به آقای نخجوانی داده بودند و اکنون باید در کتابخانه مرحوم حاجی محمد آقای نخجوانی باشد. ولی نگارنده از آقای حاج حسین آقای نخجوانی در تبریز پرسیدم می گفتند که از آن آگاهی ندارم. [نشريه: 4-463]
← تاریخ قاجار ← عقد اللآلي في نقد المعالی
tārīx-e qājār
امامقلی میرزا قاجار، ق13 قمری
emamqoli mirza qajar (-19c)
ص: 720
تاریخ تأليف: 1298ق تاریخ قاجار است از طلوع ایل قاجار به نقل از کتاب «مأثر عبدالرزاق (دنبلی)» تا روزگار محمد شاه قاجار و کشتن میرزا آقاسی که بیشتر مطالب راجع به روزگار نویسنده به قلم اوست و کاتب نیز علت تحریر و مرگ نویسنده را در پایان نسخه ذکر می کند.
[ دنا 728/2 ؛ فهرستواره منزوی 891/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:914
آغاز: بسمله، حمدا كثيرا مباركا فيه تؤتي الملك من تشاء و تنزع الملك من تشاء؛ انجام: همین منزل است این جهان خراب *** که دیده است ایوان افراسیاب؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: مرتضی قاجار، تا: یک شنبه 3 جمادی الاول 1298ق، جا: دار السطنه تبریز؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 193 ، 14 سطر (5/5×14)، اندازه: 21×14سم [ف: 2-449]
tārīx-e qājār
همای مروزی، محمد صادق، ق13 قمری
homā-ye marvazī, mohammad sādeq (-19c)
باید یکی از کارهای او در این زمینه باشد: ترجمة الجنان في خصائص السلطان فتحعلی شاه)، رطب اللسان (دهساله شاهی فتحعلی شاه)، قواعد الملوک (در احوال عباس میرزا)، مآثر فتحعلی شاه و مجمع المآثر. (احمد منزوی) [فهرستواره منزوی 892/2 ]
تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه:8
بی کا، بی تا [نشریه: 4-338]
tārīx-e qājār
شیرازی، محمد حسین بن فخر الدين، ق14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
تاریخ مختصری است در سلسله پادشاهان قاجار و تقسیمات طوائف آن و گزیده ای از شرح حال آنان تا آغاز سلطنت فتحعلی شاه.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:104
آغاز: ایل قاجار طایفه ای از طوایف تر کند گفته اند که چون از اولاد قاجار یونان بن سرتاق نویان بن سابا یونان بن جلایر بن نیرون بوده اند بنام جد اعلى شهرت یافته اند خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، رباعیات باباطاهر افزوده شده؛ تملک: عبدالحسین سپنتا؛ جلد: گالینگور کرمی، 72گ، مختلف السطر، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 1-82]
tārīx-e qājār
منشی رازی، احمد، ق 14 قمری
monšī rāzī, ahmad (-20c)
اهدا به: ناصر الدین شاه (1264-1313ق) در تاریخ این دودمان از آغاز تا 1271 ق و از 1273 و 1275 ق نیز در آن یاد شده است. در نسخه حقوق که دست نویس خود اوست دگرگونی هایی در آن داده و این دستبردگی او در 1304 ق برابر 40 سالگی شاهی ناصرالدین شاه انجام گرفته است. از دیباچه بر می آید که می خواهد به کتاب نام «بدیع التواریخ» یا «تاریخ بدیع» بدهد. (احمد منزوی)
آغاز: 1: بسمله. الحمدلله الواهب المنان فايض الجود قدیم الاحسان ... فرخ نامه ای که کلک بدایع طراز عقول زیب دفتر اقبال و قبول سازد 2:بسملة. الحمد لوليه و الصلوة على نبيه محمد و آله چون سال هجرت رسول ص بر یکهزار و دویست و هفتاد و پنج رسید و ده سال تمام از روزگار سلطنت پادشاه جهان خداوند منصور ابو النصر قاجار انجام: و سه دیگر شاهنشاه جوان ناصر الدینشاه خلد الله ملکه که خاطر همایونش با ستاره همراز باد و روزگار همیونش با سیاره در تک و تاز (تم الكتاب)
[دنا 728/2 ؛ نسخه های منزوی 4261 و 4365؛ فهرستواره منزوی 890/2 ]
1. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 122/1
ب آغاز: برابر 1؛ انجام: و ما الطول الا ان يطيل له العمرا خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مهر: «یا احمد 1307»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 64 گ، 18 سطر
(12/5 ×23/5)، اندازه: 22×34/5سم [ف: 28]
2. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 122/2 ب
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مهر: «یا احمد 1307»؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 55 گ، 21 سطر (25×13)، اندازه: 22×24/5سم [ف: 29)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4243-ف
همان نسخه بالا [ فیلمها ف: 3-36]
←تاریخ قاجاریان← کلام الملوک ملوک الكلام
←تاریخ قاجاریان← تاریخ سلطانی
tārīx-e qājārīyān
ص: 721
محمود میرزا قاجار، 1214- 1271 قمری
mahmūd mīrzā cājār (1800-1855)
تاریخ تأليف: محرم 1256ق پس از پرداختن از «تاریخ صاحبقرانی» که آن نیز در تاریخ این دودمان است، بدین یکی پرداخته است. آغاز: محمود بن فتحعلی شاه قاجار در آغاز سال 1256 که نخست روز ماه محرم الحرام في يوم جمعه است چنان می نگارد. انجام: سال تاریخ دگر شاهد حال بنده با بخت محمد محمود [فهرستواره منزوی 891/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3742
آغاز: محمود بن فتحعلی شاه قاجار در آغاز سال 1256 که نخست روز ماه محرم الحرام في يوم جمعه است چنان مینگارد؛ انجام: سال تاریخ دگر شاهد حال *** بنده با بخت محمد محمود
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: 16 ذیقعده 1260ق، جا: تبریز، به دستور محمود میرزا؛ دارای یادداشت مربوط به فوت عزیز خان سردار کل در چهارشنبه 20 شوال 1287؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای روشن، 264گ، 14 سطر، اندازه: 21/6×14/6
سم [ف: 2-87]
←تاریخ قاجاریه ← تاریخ ملک آرا
←تاریخ قاجاریه ← تاریخ فتحعلی شاه
tārīx-e qājārīye
میرزا فضل الله، ق13 قمری
mīrzā fazl-ol-lāh (-19c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14722/5
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ 18گ (7558پ) مختصر[ ف: 902]
tārīx-e qājārīye
امیرخیزی، اسماعيل بن محمد تقی، 1255-1344 شمسی
amīr-xīzī, esmāʻīl ebn-e mohammad taqī (1876-1965)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9873
آغاز: در روز یکشنبه بیست و دوم محرم 1268 ناصرالدین شاه میرزا آقا خان اعتمادالدوله را بصدرات برگزید؛ انجام: افسوس که خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود. خط: نستعلیق، کا: اسماعیل امیر خیزی، تا: قرن 14؛ متن خط خوردگی دارد؛ 67 گ، 21 سطر، اندازه: 23×27سم [ف: 31-118]
tārīx-e qājārīye = tārīx-e saltanat-e selsele-ye qājārīye
ظاهرة غير همانند: .. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11390
آغاز: بعد از حمد و الصلاة در صحايف تاريخ مملک ایران را بجزر و مد عدیده در اعصار كثيره در قطعه آسیا (آسیای وسطی)؛ انجام: ولی بعد از آن با اولادش سازش نکرده آب جعفر خان زند مخالف شد و جهت جلد 1، تاریخ سلسله قاجاریه می باشد ولی مؤلف
آن را از پادشاهان صفوی آغاز نموده و تا عصر خود ادامه داده است. مؤلف از نمایندگان دوره دوم مجلس شورای ملی در زمان جنگ جهانی اول بوده است.
بنا به نوشته روی جلد تالیف این کتاب در عراق انجام شده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1334ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، دارای قلم خوردگی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: کاغذی با مقوا، عطف پارچه ای، 73گ، 19 سطر (18×13)، اندازه: 22×18سم [ف: 28-655]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4318/1
آغاز: هوا السلطان العظم و الخاقان الاكرم الافخم ... ناظران به رأى العين شاهد و مستمعان را کمال قدرت پروردگار شاهد است که از صباحی که هاتف مشیت کامل از مكمن حکمت (در متن) با دیباچه ای در ستایش و سرگذشت فتحعلیشاه و خاندان قاجار. سپس عهدنامه های منعقده میان روس و ایران، و ایران با عثمانی آورده شده است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: نیمه اول قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن زرد سیر ضربی، 22 سطر، اندازه: 34/6×20/7 سم [ف: 7-340]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1039/2 -طباطبائی
آغاز: آغاز تاریخ قاجاریه: بسمله قاعده کلیه و قانون عمومیه چنین است سخن صدق و حق در روی احدی نتوان گفت ... بنابراین اعتماد کلی بر قول تاریخ نگاران نتوان داشت ... و قیاس در عصری که در او زندگی میکنیم باید کرد ... پس بنا بر تحقیق ... احوالات دنیا کان قاجاریه را که از تاریخ نویسان این عهد نوشته اند ... اغراق و تملق است؛ انجام: بزرگ کاری کرد این بزرگ شاه ولی *** چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار تاریخ مختصری است از سلسله قاجاریه با اشارت به کیفیت سلطنت سلاطین صفویه» به عنوان مقدمه و درج مختصری از تاریخ عضدی درباره زنان درباره فتحعلی شاه قاجار. مؤلف از نام خویش یاد نمی کند اما از اشارات او چنین پیداست که از نزدیکان ناصرالدین شاه بوده و در مراسم و سلامهای خاص شرکت میکرده است در ص 189 آمده: این بنده نگارنده در موارد
ص: 722
سلامهای خاص که بعد از سلام عام منعقد میگردد حالتی ... دیده ام که گفتنی نیست. از سپهر با عنوان «سپهر کجرفتار» و از ناسخ التواریخ و روضة الصفای ناصری یاد می کند و مؤلفان آنها را گزافه گو و اغراق نویس می خواند (در ص 102 میگوید: چون غالب مردم منتهای میل را به دانستن تاریخ صحيح قاجاریه دارند و اطلاعات ایشان منحصر است به خواندن روضة الصفای ناصری و ناسخ التواریخ که آن دو مورخ یا از عدم علم از اصل مسئلهيا از راه تملق و اضطرار ... نوشته اند از صحت دور و به اغراق نزدیک است. هر چند اطلاع این احقر هم سطحی است و آنچه میدانم از مأخذ نگارش مورخین ... همین عصر است ولی از تتبع ... مرا از این تتبع ... و حصول اطلاعات خارجی می توان چیزی نوشت که صحیح تر از نگارش دیگران باشد ... مرا از این تحریر جلب منفعتی در نظر نیست ... به تصديق و تکذیب هیچ کس کاری ندارم و نگارش خود را قابل ملاحظه اهل فضل و ادب نمیشمارم ...» در آغاز این قسمت چنین آرد: «اگر چه مقصود این گمنام از نگارش این منتخب بعضی دقائق و نکات بود که شاهزاده عضدالدوله در تاریخ نسوان خاقان ... نوشته بود ... لكن اختیار قلم با من نیست ..» در جای دیگر که به رفتار غیر انسانی آغا محمد خان با لطفعلی زند اشارت می کند، می گوید: «من مدعی درست نویسی هستم والا روضة الصفا و ناسخ ... مسجع و مقفاتر از این رساله است». مؤلف در اول این تاریخ مختصر درباره سپهر آرد: سپهر کج رفتار میرزا تقی خان لسان الملک به اعتقاد عموم ... مورخ آگاه این دوره است و به قول خودش سطری به کذب رانده ... منصفان دانند ... و عاقل از اوراق تألیفات وی چه خواند ... این بی دیانت ... منتهای خیانت ورزیده و زحمت خود را به هدر داده». و خود ادعاء درست نویسی دارد و نویسنده مدعی است کوشش می کند از مآخذ معتبرتر نقل کند؛ بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 62گ (10-19 و 44پ - 95ر)، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 23-339]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8868/20
آغاز: در کجلد اول ازین کتاب جملی از محامد مأثور و مواقف مشهور امیر تاج بخش فتحعلی خان و پادشاه جهان جهانگشا محمد حسین خان تولاهما الله برضوانه یاد رفت و ترجمه مآثر و تذکره مفاخر شاه شهید سعید آقا محمد شاه و خاقان مغفور میرور فتحعلی خان تغمدهما الله بغفرانه موشح و مذيل گشت درین مجلد بندی از لباب حکایات و نقاوه روايات عهد ماضی و روزگار سلطنت ... ناصرالدین شاه قاجار خلد الله ملکه نگاشته می آید؛ انجام: و غيث المحتاجين نمودار فره ایزدی ستوده عهد در مردی و تجردی در. مقدمه کتابی است که جلد اول آن در شرح زندگی فتحعلی شاه ( 1250-1212 ق) نوشته شده بود و مؤلف قصد داشته در جلد دوم حکایات عصر ناصری (1264-1313ق) را تحریر کند؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: صنعتی نخودی و نیلی آهار مهره، جلد: مقوای سفید عطف میشن زیتونی، اگ (76ر)، اندازه: 21/4×11 سم [ف: 29/1 -181]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8968/13
آغاز: یادگار دودمان فریدون و جم فرزند ملک الملوک عجم شاهزاده معین الدین میرزا در سال 1268 چهار ساعت پیش از آن که آفتاب در جهت مغرب افول کند در طهران متولد گشت مقدمه یکی از تواریخ قاجاریه است که در نسخه به نامش اشاره ای نشده. بخش موجود در نسخه ما ناقص است. آن چه از همین چند صفحه به دست می آید این است که کتاب شرح حال ناصرالدین شاه قاجار (1264-1313 ق) است و مجلد اولش
تا وقایع جشن نصب ولیعهد همزمان با روز میلاد خاتم انبیاء، را در بر خواهد گرفت؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: چرم قهوه ای ضربی با ترنج، 4 ص (76-79)، اندازه: 21/8×12/6 سم [ف: 29/1 -494]
6. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 492
تاریخ سالانه است تا فتح علی شاه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی [نشریه: 11-886]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2018/4
آغاز: بذکر نسب این طایفه قاجار عمویی ما و حسب نسب جليله جلادت شعار خدیو کامکار خصوصا حکایت گذار و وقایع نگار است آنچه از تتبع سير و اخبار معلوم و مستفاد است و دانشوران ترکمانیه دشت قپچان را نیز خلفا عن سلف در یاد این است که در نواحی ترکستان قصبه ای بود مسمی بترکستان این طایفه جلیله با اتباع خود در آنجای سکنا داشته اند و ایشان پنج برادر بوده اند و بمقتضای شهامت پیوسته زبان بمنظوم این مضمون میکشاد که: ما پنج برادری که از یک پشتیم *** در پنجه روزگار پنج انگشتیم / چون فرد شویم در نظرها علميم*** چون جمع شویم در دهن ما مشتیم؛ انجام: یکی از از بار یافتگان دربار معدلت مدار به تبلیغ پر لیغ بلیغ و اتمام فحوای فرمان قضا تبلیغ در رکاب شاهزاده والا تبار پی سپار آمد و تتمیم این حکایت در موضع خود خواهد رفت اکنون مصراع: همانا فرض ترزین کار دارم *** ذكر عزیمت جعفر قلی خان. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: هندی، جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 28گ (498ر -525ر)، 19 سطر (20×10)، اندازه: 24×14سم [ف: 8-636]
8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1/ 5360- 27/30
آغاز: ظهور گشت شانا بشان و حالا بحال تکمیل تربیت پذیرفت تفصیل این اجمال آنکه ایل جلیل قاجار از ارو میمون؛ انجام: ببخشائیم نعمت جاودان اللهم فتمم احسان الى فيما بقي من عمري كما احسنت على فيما مضى منه به نام فتحعلی شاه (1212-1250) ساخته، و در تاریخ خاندان قاجاریه است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1281ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ، 14 سطر، اندازه: 26×17سم [ف: 2-700]
ص: 723
9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3471/4
آغاز: در بیان اجمال نسب سلسله قاجاریه. چون ششصد و پنجاه و سه سال قمری از هجرت نبوی گذشت، هلاکو خان بفرمان منگوقاآن؛ انجام: بعد از اطلاع آن ضعیفه را بخانه برادرش برد نسبنامه خاندان قاجاریه است و تاریخ آنان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1288ق؛ کاغذ: آبی فرنگی، جلد: رویه میشن قهوه ای مجدول، کگی (26پ -27پ)، اندازه: 13/4
×20/8 سم [ف: 6-454]
10. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3273
تاریخ قاجار است از آغاز سلطنت این سلسله تا فتح قلعه شوش و ظاهرة تحریر دیگری است از «مأثر سلطانی»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بیتا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ 29 گ، 18-19 سطر [ف: 173-1 ]
11. تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه:7
در یک «مقدمه» و هشت فصل». در آن از قاآنی و مرآت البلدان یاد شده است؛ بی کا، بی تا، ش 4883. [نشریه: 4-338]
12. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:36 - ب
آغاز: ذکر سلطنت علی قلی خان و ابراهیم خان افشار و انطفاء مصباح دولت هر یک ... و نبذی از احوال شاهرخشاه بعد از اینکه چراغ سلطنت نادری درمحفل ایران بتند باد حوادث زمان خاموش میگردید؛ انجام: هر فخریه ایست که ایشان راست پس از فرمانروایی علی قلی خان و ابراهیم خان افشار است تا فتحعلیشاه (نسخه ما)، و از آن بر می آید که مؤلف در 1223 یازده سال داشت (یک سال پیش از فرمانروایی فتحعلیشاه) سپاهانی و آخوند ملا ولی الله هزار جرینی مازندرانی و آقا محمد کاظم واله سپاهانی و از مادر پدر نواده مجلسی دوم و از پدر مادر از سیدهای گلستانه سپاهان و میرزا محمد باقر گلستانه ناظر سرکار اقدس همایون م مادر و میرزا محمد منشی دیوان عم خودش و پدر پدر او از نایین است ... و هنگام تالیف از دربان محمد ولی میرزا شده بود. کتابی به سبک بدیع و صاف نوشته و در 1235 به عرض رساند؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: عطف میش زرد، 40گ، 21 سطر (23×11)، اندازه: 33×21سم [ف: 1-74]
tārīx-e qā'eme bānk
عارف منشی، محمد، ق14 قمری
āref-e monšī, mohammad (-20c)
1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 951/12
خط: نستعلیق، کا: محمد قلی نوری، تا: 18 محرم 1302ق، 13 سطر [ف: 81]
2. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 950/12 )
آغاز: قائمه های بانکی که کاغذی است مطبوع با رنگهای مختلف و دارای قیمت متفاوته؛ انجام: که در این باب تقلب کنند و قلابی آنرا درست نمایند و رو نوشته شده و از جانب مأمورین خزانه ببانگ.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1309ق؛ 2 ص (37-38)، 1سطر(10×15)، اندازه: 22×18سم [ف: 80]
tārīx-e qepčāq-xānī
قبچاق خان بلخی، قلی بیک بن امام قلی بیک، ق 12 قمری
qebčāq-xān-e balxī, qolī beyk ebn-e emām qolī beyk (
18c)
تاریخ تأليف: 1138ق خواجه قلی بیک قبچاق خان بلخی پسر قبچاق خان امام قلی بیک قوش بیکی سبحان قلی خان فرمانروای توران که در 1134 آن را به نگارش در آورده و در 1 ربیع الاول 1137 دوباره بدان نگریسته و چیزهایی بر آن افزوده و در 27 شوال 1138 به انجام رسانده است.
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1239ف
نسخه اصل: بادلیان 184 اوزلی اته 117؛ بی کا، بی تا؛ 301گ، 15 سطر [فيلمها ف: 1-36]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1240-ف
نسخه اصل: بادلیان 185 اوزلی؛ خط: نستعلیق، كا: سید حافظ معصوم ساقی، تا: چهارشنبه 5 ربیع الاول سال: «تاریخ اتمام خاتمه کلام» [فیلمها ف: 1-36]
tārīx-e qatrīyneh = tārīx-e rūsīye (kātrīn dovvom) = š. e hāl-e kātrīn dovvom
کاسترا، ژان
kāsterā, žān
مترجم: یاکوواکی ترجمه تاریخ کاترین است از اصل فرانسوی. مؤلف کتاب سفير فرانسه در دربار تزار روسیه بوده است. در مقدمه کتاب تاریخچه گذشته کشور روسیه را (تا عهد کاترین دوم) دارد. مترجم دیباچه مفصلی دارد با اشاره به موضوعات کتاب شرح و حواشی: 1- شرح حال کاترین دوم = تاریخ روسیه و احوال کاترین دوم؛ کاسترا، ژان، مترجم: دنبلی، سلیمان بن حسینقلی خان (قرن 13)
ص: 724
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:35- فيروز
نام مؤلف و مترجم به استناد فهرست ملک (7: 773) تعیین شد؛ خط: نسخ ترکی، بی کا، تا: 1234ق؛ تملک: محمد حسن طباطبائی مورخ 1282؛ کاغذ: فرنگی نازک، جلد: تیماج يشمی عطف و گوشه مشکی، 248 ص، 26 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 34×22سم [ف: 21-33]
← تاریخ قدیم ← نقطة الكاف
tarix-e qor'an-e karim
تاریخ جمع قرآن کریم و اعداد حروف و آیات و کلمات و اسماء انبیاء و غير ذلك در قرآن کریم و مقدمه یکی از تفاسیر است و در آن، چند «فصل» آمده: فصل في ذكر من جمع القرآن اولا؛ فصل في عدد سور القرآن و آیه و کلامه و جميع حروفه؛ فصل في ذكر الانصاف؛ فصل في ذكر كلمات القرآن و ذکر جميع حروفه؛ فصل في عدد الألفات؛ فصل في ذكر الأنبياء عليه السلام؛ فصل في ذكر امالة ابی عمرو بصری؛ فصل في المد..
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12163/13
آغاز: بسمله فصل في ذكر من جمع القرآن اولا و من كتبه و ادخله بين اللوحين. ذكر ابو عبدالله المقری ... قال اول من جمع القرآن ابوبکر
خط: نسخ، كا: محمد بن سالم بن محمد بن سالم بن سعید بن عمر عذری عوسجی بلدة و شافعی مذهبا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 5ص (130-134)، 31سطر، اندازه: 26×17/5
سم [ف: 35-173]
tārīx-e qarābāq
خزانی، محمد مهدی بن هاشم بیک، ق13 قمری
xazānī, mohammad mahdī ebn-e hāšem beyk (-19c)
کتابی است در تاریخ شهر قره باغ آذربایجان، شامل یک «مقدمه» و 24 «فصل» و یک «خاتمه» که به امر بزرگی نگاشته است. مؤلف، خود را در مقدمه چنین معرفی کرده: «الراجي الى الله آخوند السيد میر مهدی بن مرحوم میر هاشم بیک بن میرزا محمد باقر الموسوي الرضوی وزیر ولايات الثلثة مشهد المقدسی الاصل و قراباغی المسكن المتخلص به خزانی» و گفته که بزرگی از او درخواست نموده که مجموعه ای مختصر به زبان ترکی در تاریخ قدیم و جدید قراباغ و انساب و احوال خوانین سابقين مرحومین پناه خان و ابراهیم خان و مهدیقلی خان و حکایات جنگهای ایران و روس بنویسد. مؤلف در ذکر وقایع مختلف از تاریخ هجری قمری و میلادی استفاده می کند و آخرین تاریخ ذکر شده در کتاب، 1838 میلادی است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1190 عکسی
آغاز: حمد و ثنای بیحد و عدد اول مالك كل ممالک و خالق كل خلایق خداوند شایسته و لايقدور که تاج دولت و شرافتی.؛
انجام: مهدیقلی خان ایمپراطور ... و حرمت فرمانی 1838 ئیلنک او کتبر آیی ننکی او توز مجی گونی صادر اولوب يتشمشدی. نسخه اصل: کتابخانه آکادمی علوم آذربایجان در باکو، شماره B518 (فهرست کتابهای شرقی در آکادمی علوم آذربایجان: 54-53/1
)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی به امضای «منه»، در اول نسخه جدول تطبيق تاريخ هجری قمری با تاریخ میلادی دیده می شود که در آن تاریخ های: 1160ق سال وفات نادرشاه، 1161 جلوس پناه خان به حکومت قراباغ ، 1170 بنای قلعه شوشی، 1174 وفات پناه خان و حکومت ابراهیم خان، 1210 وفات آقا محمد شاه و جلوس فتحعلی شاه، 1222 وفات ابراهیم خان و جلوس مهدیقلی خان، 1242 شاهزاده کلن و مصالحه دولتين و تطبیق این سالها با تاریخ میلادی ثبت شده؛ 213ص، 14 سطر [عکسی ف: 3-451]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1657
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عكسي ف: 5-77]
tārīx-e qarābāq
جوانشير قراباغی، جمال
javānšīr-e qarābādī, jamāl
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3488-ف
نسخه اصل: باكو ش 116 1150/11603 -B، ص 52 فهرست؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-152]
tārīx-e qorūn-e jadīd
شاملو صدرزاده، علی، ق14 قمری
šāmlū sadr-zāde, 'alī (-20c)
تاریخ تأليف: دو شنبه 14 ربیع الاول 1338ق تاریخ قرون جدید را که بعد از فتح اسلامبول شروع می شود به طور مختصر در پانزده «فصل» نگاشته است. نام های لاتین در این کتاب به فرانسوی در مقابل نام فارسی آنها آورده شده است.
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه:399
آغاز: بالاخره دیدیم که در قرون وسطی دولت روم شرقی باقی ماند و مسلمين هم نتوانستند قسطنطنیه را بگیرند؛ انجام: دوران دم که از مقدمه تكميل طب و تاریخ طبیعی یعنی حیوان شناسی است ظاهر شده. خط: نستعلیق به رنگ لاجورد، كا: على شاملو صدرزاده، تا:
ص: 725
دوشنبه 14 ربیع الاول 1338ق؛ مصحح، کاغذ کاهی، جلد: تیماج زرد مجدول، 210گ، 15 سطر، اندازه: 17×10/5 سم [ف: 81-2 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:385
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-442]
tārīx-e qorūn-e jadīd
ماله، آلبر، 1864-1915 میلادی
male, alber (1864-1915)
آلبر ماله و ژول ایزاک
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11226
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14 [مختصر ف: 128]
tārīx-e qorūn-e vostā
رجبعلی خان، ق 14 قمری
rajab-“alī xān (-20c)
تاریخ تأليف: 29 رجب 1333ق = 1915م (شروع) مؤلف که معلم مدرسه علوم سیاسی بوده این رساله را در تاریخ ملل غربیه در قرون وسطی نگاشته است.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3359
آغاز: قبل از شروع بمقصود اصلی یعنی بیان تاریخ قرون وسطی برای جلب توجه از آن و تبیین مطالب مندرجه در فصل آتیه پاره توضیحات را لازم میدانیم لذا درقسمت اول این رساله بطور؛ انجام: ژوتی نین در جمع آوری قوانین و تدوین کتب مزبوره
خدمت بزرگی به بقای اصول حقوقی روم قدیم نمود چنانکه امروز هم برای مطالعه تاریخ علم حقوق به همان کتب رجوع میکنند ولی خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مجدول شنگرف؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 54گ، 18 سطر، اندازه: 21×14سم [ف مخ: 1-314]
tārīx-e qorūn-e vostā
غیر همانند: 1. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:85-د
آغاز: تاریخ قرون وسطی. بسمله و به نستعين. قبل از شروع بمقصود اصلی؛ انجام: و فتح ازیشان باشد در مدرسه سیاسی قدیم خوانده می شده است؛ خط: نستعلیق، کا:
امر الله خان دفتر دار مدرسه سیاسی که میرزا حسین خان بن على بن عبدالجليل آن را کامل نمود، تا: 1 ربيع الأول (13 قوس) 1337/1297 ، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 252گ، 15 سطر ( 14/5×8)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 29]
2. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه: 460/2
آغاز: مقدمه، قبل از شروع به مقصد اصلی یعنی بیان تاریخ قرون وسطی برای جلب توجه از آن تاریخ مختصر ممالک اروپایی است ضمن هجده فصل؛ با توضیحات در آغاز کتاب برای روشن شدن مطالبی که در آن مندرج است؛ خط: نستعلیق، کا: محمود خان (دانشجوی کلاس چهارم مدرسه سیاسی)، بی تا، جلد: گالینگور سبز، 133گ ( 192-60 پ)، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 2-139]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12428
آغاز: مورخین اروپا تاریخ عمومی عالم را به پنج دوره تقسیم کرده اند؛ انجام: با چشم اشکبار ترک می گفتند. جزوه درسی؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: مریم میر هادی، بی تاب کاغذ: فرنگی، جلد: میشن، ابعاد متن: 18×11، اندازه: 20×16سم الفبائی: 99]
tārīx-e qorūn-e vostā va ebtedā’-e a‘sār-e jadīde
عماد الملک، احمد خان، ق 14 قمری
‘emād-ol molk, ahmad-e xān (-20c)
یک دوره تاریخ ممالک اروپا در قرون وسطی و ابتدای اعصار جدید بیان شده و اوضاع سیاسی و اقتصادی و مذهبی آن ممالک و اهمیت پاپ ها و به وجود آمدن دولت عثمانی و حمله آن دولت به کشورهای مجاور و نفوذ ترکها در مردم اروپا شرح داده شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1034
آغاز: قرون وسطی و ابتداء اعصار جديده فصل اول گول قدیم و مردمان آن با مذهب و اخلاق آنها؛ انجام: شورشهای اهالی آنجا و خوف دائمی اروپا هم از جنگلها جهتش همین است.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 29 جمادی الثانی 1336ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 104گ، 16 سطر (17×10)، اندازه: 22×17سم [ف: 3-40]
tārīx-e qorūn-e vostā yā jang-e sad-sāle
ماله، آلبر، 1864-1915 میلادی
male, alber (1864-1915)
ص: 726
آلبر ماله و ژول ایزاک
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11222
خط: تحریری، كا: عبدالحسین هژیر، تا: قرن 14 [مختصر ف: 128]
tārīx-e qara-cīyān (t.)
عارف منشی، محمد، ق14 قمری
‘āref-e monšī, mohammad (-20c)
متن از احمد مدحت افندی ترک. ترجمه گویا از محمد عارف منشی، در احوال کولیان خانه به دوش در 7 «مبحث» و1 «تكمله» از مترجم. (احمد منزوی) آغاز: قره چی ها که کولبارچه به دوش گدائی کرده کوه و صحرا و گرما و سرما نگفته در یک وضع عسرت و پریشانی اغلب جاهای کره زمین را زیارت کرده [فهرستواره منزوی 585/1 ]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:951/7
خط: نستعلیق، کا: محمد قلی نوری، تا: 18 محرم 1302ق؛ 13 سطر [ف: 81]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:950/7
آغاز: برابر؛ انجام: روزی دیده نشد که این قوم در اوبه های خود بیکدیگر نچسبیده و فحش نداده و کتک کاری نکرد خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1309ق؛ 62ص (1-62)، 13 سطر
(10×15)، اندازه: 22×18سم [ف: 78]
tārīx-e qorayš va xolafā-ye ‘abbāsī
تاریخ نسب قریش و احوالات خانواده بنی هاشم و بنی امیه و شرح وقایع و حوادث دوران خلافت 37 خلیفه عباسی است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1733
آغاز: بسم الله الرحمن الرحيم و هو ثقتی و کفی. اللهم صلى على سیدنا محمد و على آله و صحبه و سلم. كان لبنى عبد مناف في قریش محل من العدد و الشرق لا يناهضهم فيه احد من ساير يطون قریش دکان فخذ اهم بنی امیه و بنواهاشم؛ انجام: و الله يحفظ سياج الدوله الاسلام و الامه و يمد القائمين بامور هم بمواد التائید و الاعانة من الله و فضله و صلی الله على سيدنا محمد و على اله و صحبه و سلم. خط: نسخ تحریری، بی کا، بی تا، مجدول؛ کاغذ: بغدادی، جلد: مقوای روکش چرم گل ماشی رنگ، 411ص، 36 سطر، اندازه: 35×25سم [ف: 5-301]
tārīx-e qezelbāšīyān
در دو بخش: قسم یکم در ذکر جماعتی که در دست راست می باشند، قوم شاملو؛ قسم دوم در ذکر اقوام آق قوینلو [فهرستواره منزوی 893/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:6284
آغاز: ستایش و سپاس بی اندازه و قیاس و حمد و ثنای قوس اساس خداوندی را سزاست که جوهر جان پاک ... اما بعد این کتابیست در ذکر طوایف قزلباش که بتاج و هاج شاهی مفتخر و مباهی اند و کمر خدمت خاندان عظيم الشأن صفوی بر میان بسته؛ انجام: و سلیمان بیک که در دارالسلطنه قزوین بوده، حرره محمد رشید 13 (رقم مشکوک) خط: نستعلیق خوش، كا: محمد رشید، تا: 1013ق؛ نام کتاب به خط دیگر در صفحه عنوان چنین آمده: «تاریخ قزلباشیه»، با یادداشت تاریخ قزلباشیه به خط رشید؛ کاغذ: کاغذ ترمه ختائی، جلد: میشن مشکی، 78گ، 9 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 88-2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4026ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-4]
←تاریخ قطبشاهی ← تاریخ سلطان محمد قطب شاه
←تاریخ قطب شاهیان ← حديقة العالم
←تاریخ قطب شاهيه ←خلاصة التواریخ
tarix-e qom (t.)
قمی، حسن بن على، ق9 قمری
qomī, hasan ebn-e ‘alī (-15c)
اهدا به: برای خواجه فخرالدین وزیر تاریخ تأليف: 806ق متن از حسن بن محمد شیبانی قمی، به سال 378ق، برای صاحب بن عباد. ترجمه حسن بن علی قمی در 865 یا 805 و 806ق. از متن عربی آن جز چند بند در دست نیست و فارسی آن بایستی در 20 «باب» و 50 «فصل» باشد. ولی اکنون بیش از 5 باب آن در دست نیست، ولی نوری در «مستدرک» از نسخه 8 بابی آن یاد کرده است. عناوین «باب» های موجود آن چنین است: 1. ذکر قم و حدود شهری آن؛ 2. خراج و توابع شهر قم؛ 3. اشخاصی که در قم توطن کردند؛ 4. آوردن اشعریها به آوه و قم؛ 5. تاریخ اشعری ها و عشایر ایشان. آغاز: الحمدلله جاعل العلماء انجما للاهتداء زاهرة و اعلام للاقتداء ظاهرة چاپ: توسط سید جلال الدین تهرانی، در 1313ش
ص: 727
[الذریعه 276/3 ؛ فهرستواره منزوی 893/2 ؛ دنا 730/2 (24 نسخه)]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2472
آغاز: برابر؛ انجام: و مرا از آن هیچ عذر نمی باید خواست جلد اول؛ خط: نستعلیق، کا: بهاء الدین حسن بن بهاء الدين بن حسن بن عبد الملک حافظ، تا: دوشنبه 27، 137ق، جا: قم؛ با سرلوح مذهب؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 27گ، 17 سطر (23×18)، اندازه: 32×23سم [ف: 5-647]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3802ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-251]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 451عکسی و 452عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا، در دو قسمت [عکسی ف: 1-400]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3846-ف
انجام: و آن مسجد به ابوموسی اشعری منسوب است نسخه اصل: موزه بریتانیا 3391 .0r؛ خط: نستعلیق، کا: شاه حسین کاتب، تا: 3 ربیع الثانی 1105ق؛ با تاریخ «خمس و ست و
ثمانمائة»، مجدول، در ص ع آمده: «سنة 115 (گویا 1150 یا 1105 یا 1015، قیمت سیصد دینار»، نیز در آن آمده است: «سنه 1160 داخل عرض شد»؛ کاغذ: سمر قندی مجدول مذهب، جلد: تیماج ترنج دار مشبک طلاپوش [فیلمها ف: 2-257]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7216
آغاز: برابر؛ انجام: و جمعی از اینها که در کشتی نشسته اند و نام ایشان نبرده اند.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: میرزا عبدالوهاب خان بیان الملک که عباسقلی مشیر افخم کاشانی به تاریخ 22 جمادی الاول 1326 نوشته؛ جلد: تیماج قهوه ای، 170 ، 18 سطر، اندازه: 16/5×21/5سم [ف: 19-25]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:13 39
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: کتابخانه اعتماد السلطنه؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سبز، 139، 19 سطر، اندازه: 19/3 × 29/5سم [ف: 2-88 ]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7670
آغاز: برابر؛ انجام: و مرا از صحبت داشتن با او هیچ عاری نیست و مرا از آن هیچ عذر نمی باشد. خط: نسخ جلی، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول محرر مذهب، با سرلوح مزدوج مرصع مذهب؛ جلد: پارچه زرد، 151گ، 24 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 26-168]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:718
خط: نستعلیق، كا: علی حسینی، تا: 1202 یا 1252؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی، 135 گ، 17 سطر (17×9)، اندازه: 28×16سم [سنا: ف: 2-43]
تهران؛ مفتاح، شماره نسخه:484
همان نسخه بالا [ نشریه: 7-110]
7. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:187
تاريخ تأليف در این نسخه 865 است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه 10 ذیقعده 1229ق [نشریه: 2-65]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3805-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-251]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38528
آغاز: برابر؛ انجام: و مرا از صحبت داشتن با او هیچ عاری نیست و مرا از آن هیچ عذر نمی باشد و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، كا: محمد کاظم مشهور به آقا جان بن ملا زین العابدین خادم سر کار فیض آثار، تا: پنج شنبه ربيع الأول 1237ق، حسب الفرموده میرزا اسد الله متولی؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386
کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 206گ، 16 سطر، اندازه: 20×29سم [ اهدائی رهبر: 8-390]
مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1255
همان نسخه بالا [ مؤید: 3-214]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5651
خط: شکسته نستعلیق، کا: ابوالقاسم گلپایگانی، تا: 1275ق؛ مهر: محمد رضا؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج عنابی با ترنج، 276ص، 20 سطر، اندازه: 17/5 ×37سم [ف: 17-106]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12405/1
آغاز: برابر، انجام: و أما کنیزک عقلیه نام آن کنیز کی است ملک بن و در حباله من مرا از صحبت داشتن با او هیچ عاری نیست و مرا از و هیچ عذری خط: نسخ و شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1281ق؛ مصحح، محشی، بیع نامه ای به تاریخ 1323 که احمد بن محمود ضرابی نسخه را به مبلغ سی تومان به عمو اقلی حبیب الله خان فروخته، در پایان چنین آمده است: «در سنه تنگوزئيل ترکی مطابق یکهزار و دویست و هشتاد و یک که مرا شرف ... آستانه حضرت معصومه عليها السلام اتفاق افتاد، با دوستان آن بلد ذکری از تاریخ قم به میان آمد که آیا کسی چیزی نوشته یا نه، جناب مرتضوی انتساب حاج میرزا سید حسین متولی باشی که شخصی مستغنی از توصیف و جامع کمالات صوری و معنوی هستند، نسخه تازه نویسی که خود داشتند دادند، سلاله دودمان رسالت میرزا على نقی هم نسخه کهنه قدیمی فرستادند هر دو را به اتفاق خود ببلده کاشان که موطن اصلی من است آورده با بذل جهدی در تصحیح بقدر امکان استنساخ شد، چون هر دو نسخه ناتمام بود و موافق فهرست مؤلف تا ابواب بیست گانه؛ پانزده باب باقی مانده اوراق سفید ر اضمیمه کتاب کردم تا اگر انشاء الله نسخه تمامی بدست آید، استكتاب و آن را تمام کنند، في شهر شوال 1281 تحریر شد»، کاتب ظاهرة محمد کاظم خان فرزند محمد حسین خان کاشانی
است؛ کاغذ: فرنگی، 143 گ، 21 سطر، اندازه: 10/5×20/5سم [ف: 31-360]
11. قم؛ لاجوردی، سید مهدی؛ شماره نسخه:12
ص: 728
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1281ق؛ با رساله على آبادنامه» سرکار محمد کاظم خان کاشانی در پایان [چند نسخه -ف: 106]
12. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1467
خط: نستعلیق شکسته، كا: مهدی بن شیخ حسن قمی، تا: 6 شوال 1295 ق، به دستور على اكبر فیض و به فرمان اعتضاد السلطنه؛ برابر چاپ سید جلال الدین تهرانی 1313ش است؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 212 گ، 14 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 3-301]
13. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:73/4 -6010
تا باب پنجم است؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 10 شوال 1300 ق، به دستور فرزند سپهسالار اعظم آقای اعتضاد الدوله محمد مهدی خان که در 1299 تا 1304 حاکم قم بوده؛ تملک: محمد باقر حسینی متولی باشی در 1340؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 170 گ، 13 سطر، قطع: خشتی [ آستانه قم: 85]
14. تهران: ادبیات شماره نسخه:122 -ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه 23 شوال 1300ق؛ تملک: حاجی میرزا حسن نوری بوده، به دست قزوینی رسیده و او آن را خوانده و حاشیه بر آن نوشته؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 103گ، 18 سطر (11×15/5)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 1-75]
15. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 142/1 - ب
نیمه نخستین کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1308ق، جا: لندن؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 392ص، 12سطر (24×14)، اندازه: 29×19سم [ف: 1-76]
16. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 142/2 - ب
نیمه دوم کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 8-1307ق، جا: لندن؛ نوشته از روی نسخه خلخالی نوشته بهاء الدين بن حسن بن بهاء الدين بن حسن بن عبدالملک حافظ در روز دوشنبه 27 ذیحجه 847 مقابله شده، نسخه را آقای مینوی بقزوینی بخشیده؛ این نسخه هم مانند چاپی است و نسخه اصل هم بیش از آن نبوده است. 29ص (394-422) [ف: 1-76]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2025
آغاز: هذا كتاب تاریخ قم حسب الامر اقای (یک کلمه ساقط) در سه هزار و سیصد و سیزده هجری نسخه شد، بسمله، الحمدلله ؛ انجام: و عذر غلط و اشتباه را متر جم این نسخه خواسته است ملتمس دعائی هستم.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1313ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز با گل و بوته زر، 218گ، 15سطر (11/5 × 19/5)، اندازه: 19×28سم [ف: 5-23]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12073
آغاز: برابر؛ انجام: هیچ عذری نمی باید خواست ... و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول کاغذ: نخودی، جلد: تیماج الفبائی: 449]
19. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 3843/1 -ف
با تاریخ تالیف «در شهور سنه ... و ست و ثمانمائه»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ از روی نسخه اصل نوشته در روز دوشنبه 27 ذیحجه 837 فیلمها ف: 2-256]
tārīx-e qom
قراچه داغی، محمد علی بن احمد، - 1310 قمری
qarāče-dāqī, mohammad ‘alī ebn-e ahmad (-1893)
تاریخ تأليف: شعبان 1284ق تاریخ مختصر قم و روایت هایی که در فضیلت این شهر آمده، در دو «مقام»: مقام 1. بیان مجملی از کیفیت بنای قم؛ مقام 2. بعضی اخبار وارده در فضیلت قم آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد محتاج لطف باری محمد على بن احمد القراجه داغي الانصاری ... بر الواح قلوب صافيه و صحايف خواطر زاكيه اخوان صفا و خلان وفا مینگارد که چون حکمت بالغه خالق عالم از تكوين آدم و بنی آدم مقتضی این شده که از جهت مصالح كثيره انجام: بعد از مراجعت از تبریز در همان سال که درخواست شده بود مشرف زیارت مکه معظمه و مدینه منوره شده و برگشتیم و الحمدلله أولا وآخرة چاپ: به کوشش محمد باقر بدوی، میراث اسلامی ایران، دفتر دهم، صص 499- 520، 1378ش،
[دنا 730/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4898/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 17گ (73پ-89پ)، اندازه: 17×11سم [ف: 13-73]
2. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 357/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1289ق، جلد: تیماج قهوه ای، 19گ (39پ -57ر)، اندازه: 12×19 سم [ف: 1-467]
←تاریخ قندهار← لطایف الاخبار
tārīx-e qavāmī
قوام شیرازی، اسدالله بن ابراهیم، 1197-1280 ؟ قمری
qavām-e šīrāzī, asad-ol-lāh ebn-e ebrāhīm (1783-1864)
اهدا به: فتحعلی شاه قاجار (1212-1250ق) تاریخ تأليف: ذیحجه 1239 تا 1263ق
ص: 729
مؤلف به دستور شاه در 1215 ق کور شده و این کتاب را در زمان نابینایی تألیف کرده است. سرگذشت خانواده قوام شیرازی است و در آن از «بزم غریب» که سفرنامه مکه اوست و در 1221ق نگاشته یاد کرده است. در 4 «باب»: 1. کیفیت نسب؛ 2. از ولادت تا اوان مغضوب شدن؛ 3. در انحراف مزاج مبارک سلطانی؛ 4. تفصيل احوال بعد از سیاست. یک دوره تاریخ ایران از پیشدادیان تا یزدگرد پسر شهریار واپسین ساسانی نیز هست.
احمد منزوی) آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد چون چندی بود که بخاطر فاتر ... این بنده ... چنین می آمد که مجملی از ... کیفیت احوال خود ... مرقوم قلم شکسته رقم ... دارد. انجام: و چشم از بهانه گویی و عیب جویی پوشند. مصرع: قلم اینجا رسید سر بشکست والسلام على اشرف الانبياء و سایر ائمة الهدی و رحمة الله و بركاته. (در پایان قصیده ایست از داوری در رثای مؤلف). چاپ: به کوشش احمد شعبانی، مرز پر گهر، شیراز، 1372: ص 369-444.
[دنا 730/2 ؛ فهرستواره منزوی 894/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8999
آغاز: شدن از سلطان جهانیان و قبله عالم و عالمیان باب سیم در انحراف مزاج مبارک سلطانی و اثبات حقیقت؛ انجام: قائده از مطالبه این ابواب و ثمره از بوستان این کتاب اقتطاب (كذا) نماید لاجل العذر هذا ... موعظة للناظرين و ما توفیقی الا بالله الملك المبين و الصلواة و السلام على اشرف الانبياء و المرسلين و على آله الهادين المهدين. نسخه مقدار زیادی افتادگی دارد: مقدمه کتاب (اولین برگی که در نسخه دیده می شود نیم صفحه آخر مقدمه و یک صفحه و نیم از آغاز باب اول را دارد) پس از برگ اول هم اوراق زیادی افتاده است و ادامه باب اول در نسخه نیست. آغاز باب دوم و بخش هایی از آن هم افتاده است. از برگ 15ر به بعد باب سیم آغاز می شود.
از برگ 24پ باب چهارم که از آن جا تا پایان کتاب نسخه نقص ندارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ محشی، رکابه دار؛ خریداری از صادق عالم شناس؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی و شکری آهار مهره، جلد: مخمل صورتی، 105گ، 11 سطر (
12/5×6)، اندازه: 17/5×10 سم [ف: 29/1 -584]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3013
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، با سرلوح زرین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی
مقوایی، 78گ، 14 سطر (7/5× 13/5)، اندازه: 13لاسم [ف: 10-1952]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3794-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-249]
←تاریخ قیاصره ← تاریخ دولت روم
qayāsere-ye nāsere-ye = k.-e tārīx-e qayāsere homāyānī
نائینی منشی، علیخان بن محمد، ق13 قمری
nāʻīnī monšī, ‘alīxān ebn-e mohammad (-190)
تاریخ تالیف: 1296ق تأليف مسيو سوء تن، ترجمه على منشی نائینی ابن حاج میرزا محمد مجتهد. تاریخ قیاصره دوازده گانه رومة الكبرى از مصنفات مسيو سوء تن مورخ لاتینی بوده و مسیو دلاهازب فرانسوی آن را به زبان فرانسه ترجمه نموده و سپس در دارالترجمه همایونی ترجمه تحت اللفظی به فارسی شده و چون ترجمه مزبور عاری از بلاغت بوده لذا محمد حسن خان صنیع الدوله در ذیحجه 1295 به امر ناصرالدین شاه قاجار تألیف و تحریر تاریخ مزبور را به عهده مترجم مذکور محول می نماید و على منشی پس از هفت ماه آن نسخه آشفته را با عباراتی سلیس و مضامینی بلیغ تلفيق داده و جلدین را به خط خود به اتمام رسانده و نام آن را «کتاب قیاصر ناصره همایونی» که به حساب ابجد مساوی با سال 1296 قمری است قرار داده است. (محمد على هدایت) نسخه های منزوی 317/5 ؛[ دنا 730/2 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 872
آغاز: بسم الله تعالی شانه -مبارک خطبه ایست در تهنیت قرن ثانی اعلیحضرت قدر قدرت ... ناصرالدین شاه قاجار که جناب حاج میرزا محمد مجتهد نائینی والد کاتب و مؤلف کتاب کمترین چاکر آستان شاهنشاه مالک رقاب على منشی پیرانه سر نگاشته ایفاد داشته اند تيمنا در صدر کتاب نگار می یابد تا بخاکپاشی اقدس ....
بحليه قبول متجلی و موصول آید و بر ترقب آن پیر دعاگو فزاید؛ انجام: سلطنت قیصر و سپازین و دو پسرش تیتوس و دمیسین معادل سلطنت قیصر کلد و قیصر نرن سی و دو سال بحساب آمده (و الله العالم). تاریخ کتاب بنام مبارک اعليحضرت شاهنشاه مالك رقاب روح العالمين فداه ...... اسم کتاب مبارک ماده تاریخ بحساب آمد (کتاب قیاصره ناصره همیونی ) 1296 ... كتبه العبد الحقير المذنب ابن الحاج میرزا محمد مجتهد و ابن بنت المرحوم المغفور میرزا محمد المنشي على النائيني غفر ذنوبه و ستر عيوبه فيمحروسه دارالخلافة الناصره 1296. جلد دوم از تاریخ قیاصره روم است که مشتمل بر نه باب در شرح
ص: 730
احوال قیصر کایوس گالیگولا، قیصر کلد، قیصر نرن، گالبا، اتن، و تیلیوس، وسپارين، طیتوس، و باب نهم ذکر حالات قیصر دمیسین است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1296ق؛ مجدول، کمند کشی زرین؛ مهر: «علی اکبر بن حسين الحسینی - اعتماد حضور»؛ کاغذ: فرنگی کبود رنگ لبه طلائی، جلد: مقوای روغنی بوم سبز چمنی با تزیینات بسیار، 308ص، 15 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 5-367]
2. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:886
آغاز: آغاز دیباچه: الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خیر خلقه محمد و آله المعصومین سیما ابن عمه ... اما بعد چنین گوید احقر ... آغاز جلد اول که مشتمل بر چهار باب میباشد: باب اول در شرح احوال قیصر ژول ... فصل اول در ذکر مبادی حالات و تفصیل اختلالات امور و پریشانی اوضاع قیصر ژو، قیصر ژول شانزده ساله بود که پدرش ... آغاز جلد دوم که مشتمل بر نه باب است: باب اول در بقيه شرح احوال قیصر کایوس کالیگولاکه چهار فصل آن در جزو جلد اول مرقوم گردیده بود؛ انجام: انجام جلد اول: کمینه چاکر حضرت علی نائینی*** که کس چه او نبود سر شکسته در امثال ...
انجام جلد دوم: بلکه ترجمه را در هر باب با اصل نسخه که بخط فرانسه نوشته شده مقابله کرده معلوم شد که مکتوبات مترجم در این باب با مرقومات مورخ مطابق اس
خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: 14 صفر 1297ق، جلد دوم در ليلة الرغائب 1297، 14 سطر، اندازه: 21×32سم [ف: 27]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:955
آغاز: آغاز جلد اول: باب اول در شرح احوال قیصر ژول ... آغاز جلد دوم: باب اول در بقیه شرح احوال قیصر کالیگولا، انجام: انجام جلد اول: کمینه چاک حضرت علینائینی، که کسی چه او نبرد سرشکسته در امثال. انجام جلد دوم: معلوم شد که مکتوبات مترجم در این باب با مرقومات مورخ مطابق است والا مبادرت در اینگونه عبارات نمی نمود، والله العالم جلد 1 و 2. در خاتمه مترجم قصیده ای را در وصف ممدوح خویش سروده است؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1297ق، ج اول در ماه صفر وج دوم در ليلة الرغائب؛ دارای دو سرلوح زیبا همراه با تذهیب، مجداول متداخل به نیلی و شنگرف و سبز و زر؛ 664، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 84]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3766
جلد دوم تاریخ قیاصره در نه باب و ترجمه سال 1296 است؛ خط: نستعلیق، كا: عباس بن مترجم، تا: 4 صفر 1302ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن زرد سیر، 238 گ، 11 سطر، اندازه: 21/8×17/2 سم [ف: 2-88]
tārīx-e qayāsere
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری
e'temād-os-saltane, mohammad hasan ebn-e “alī (1843-1896)
ترجمه تاریخ قیاصره کشور روم ( ایتالیا ) است که در اصل به زبان لاتین بوده و سپس مسیو دلاهارپ به زبان فرانسه ترجمه کرد و محمد حسن خان صنیع الدوله رئیس دارالترجمه دستگاه ناصری به فارسی ترجمه نموده است که جلد اول آن مشتمل بر چهار «باب» و یک «مقدمه» در شرح احوال «ژول» قیصر روم و اکتاویوس و گالیکولا می باشد و در خاتمه قصیده ای است در مديح ناصرالدین شاه قاجار و ماده تاریخ قرن مبارک همایونی که به وسیله کاتب این نسخه سروده شده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 871
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة على محمد و آله الطاهرين ......
مقدمه ابتدای سلطنت رومه در شبه جریره ایطالیای حالیه بوده و این شبه جزیره را منقسم بسه قسمت نموده بودند قسمت شمالی که از رود (پ) و شعب آن مشروب و موسوم به (گالیای سیز آلپین) و مسکن طایفه گال بوده؛ انجام: فصل چهارم در خصوص مراتب قنسلی کایوس و بیان چگونگی حالات او در آن خصوص ... لمؤلفه الحقير و کاتبه الفقير اقل چاکران دولت عليه ... ابن الحاج میرزا محمد مجتهد و ابن بنت المرحوم المغفور میرزا محمد منشی نائيني الراحي على المنشی غفر الله .... بتاريخ يوم شنبه بیست و یکم شهر ربيع المولود روز اول هفته آخر سال خجسته مال پارس نیل سنه 1296 هجری. خط: نستعلیق، كا: على نائینی، تا: 1296ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب منقش ممتاز؛ کاغذ: فرنگی کبود رنگ لبه طلائی، جلد: مقوای روغنی بوم سبز با تزیینات، در میان ترنج وسط نوشته شده «جلد اول از کتاب قیاصره»، 263، 15 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 5-362]
←تاریخ قیصر ← تاریخ دولت روم
← تاریخ قیصر روم← قیصر نامه
←تاریخ کاشان ← مرآة كاشان
←تاریخ کاشان ← کاشانه دانش
tārīx-e kāšqar (t.)
اسپناقچی پاشازاده، محمد بن محمد شریف، ق14 قمری
espenāqčī pāšāzāde, mohammad ebn-e mohammad šarīf (-20c)
اهدا به: ناصر الدین شاه قاجار تاریخ تأليف: شعبان 1305ق
ص: 731
اصل از: محمد عاطف بیک؛ مترجم: محمد عارف معروف به « سپناقچی» ارضرومی منشی و مترجم لسان ترکی عثمانی در دارالترجمه مخصوصه شاهی به تصحیح میرزا محمد حسین اصفهانی متخلص به فروغی. این تاریخ مشتمل است بر احوال ولايات سبعه کاشغر از دوران قبل از اسلام تا زمان خود مؤلف که در کتابخانه ملت عثمانی کتابدار بوده است. این کتاب که بنا به نوشته مؤلف در سه جلد نگاشته شده است به زبان ترکی بوده و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در دارالتأليف و دارالترجمه وزارت مطبوعات دارالخلافه تهران به وسیله محمد عارف به زبان فارسی ترجمه گردیده است و مترجم خود اعتراف نموده که چون یک ترک زاده بوده است لذا ترجمه این تاریخ را از نظر تدقیق و تصحیح محمد حسین الاصفهانی متخلص به «فروغی» گذرانیده است. آغاز: فهرست جلد اول تاریخ کاشغر .. حمد بیحد و شکر بیعد سزاوار است بأن احد و صمد و لم يلد ولم يولد (جل جلاله و عم نواله و لا اله غيره) از کفو و همتا مبرا و از سهو و خطا معر است ... باید دانست که مورخین چین خطه کاشغر را چهار مملکت تقسیم کرده باین قسم که مملکت ختن را (يلتين) و مملکت یار کند را (چائوچو) و مملکت کاشغر را (سوله) و مملکت آقصورا (تیانشان) مینامند
[فهرستواره منزوی 895/2 ؛ دنا 731/2 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2293
آغاز: برابر؛ انجام: علمای علم تاریخ هر قوم این کتاب را که موسوم به عنوان العبر) است بزبانهای مختلف ترجمه کرده و بانظار مدفقین راسانیده اند. انتهى خاتمه جلد اول. ترجمه جزو اول جلد اول تاریخ کاشغر بیاری خدای بی همتا بانتهی رسید ... العبد عارف.
كتبه الحقير ..... میرزا رضا بن على المعروف بجراح ساوجی غفر الله له ولدالديه في دار الخلافة الناصري في اليوم الخامس و العشرين لسنه ست و ثلثمائه و الف من هجرة نبي الاشرف 1306. خط: نستعلیق، کا: میرزا رضا بن على معروف به جراح ساوجی تا: 1306ق؛ مجدول، مذهب، دارای چند سرلوح؛ مهر: اعتماد حضور، علی اکبر بن حسين الحسینی؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مقوای روکش مخمل زنگاری رنگ، 497ص، 14 سطر، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 5- 370]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 932
آغاز: برابر؛ انجام: و علمای علم تاریخ هر قوم این کتابرا که موسوم به «عنوان العبر» است بزبانهای مختلف ترجمه کرده و بانظار مدققين رسانیده اند جزء اول از مجلد اول؛ خط: نستعلیق خوش، کا: محمد على آشتیانی (پیشخدمت منشی ظل السلطان)، تا: ذیقعده 1306ق، جان اصفهان، به امر ظل السلطان؛ 518ص، 12 سطر (16×10)، اندازه:
22×16سم [ف: 63]
٣. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 931
آغاز: (بعد ادای ما وجب علينا) چون ترجمه و تدوین (تاریخ کاشغر) من مؤلفات (محمد عاطف بیک)؛ انجام: چون مجلد ثانی جلد اول این کتابرا مؤلف در آخر این فصل بختام رسانیده بود فقیر نیز خط خاتمه بترجمه این مجلد کشید جزء دوم از مجلد اول؛ خط: نستعلیق، كا: محمد علی آشتیانی، تا: شوال 1307 ق، به امر ظل السلطان؛ 204ص، 12 سطر (17×12)، اندازه: 18×22 سم [ف: 62]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1690
آغاز: بعد ادای ما وجب علينا. چون ترجمه و تدوین (تاریخ کاشغر) من مؤلفات (محمد عاطف بیک)؛ انجام: ترجمه: چون مجلد ثانی جلد اول این کتاب را مؤلف در آخر بن فصل بختام رسانده بود فقیر نیز خط فاتحه ترجمه این کشید خط: نستعلیق، كا: میرزا رضا بن على الساوجی معروف به جراح، تا: 1307ق، جا؛ تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل بنفش با گل و بوته، 197، 14سطر (22×12)، اندازه: 33×21/5
سم [ف: 4-163]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 232
آغاز: پس از مقدمه مختصر چنین شروع می شود: «انگاه که عطف نظر بمملکت بخارا مینمائیم میبینیم که هر چند این مملکت نزدیکتر بکاشغر بوده»
جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1314ق؛ بیست صفحه از ثلث اخیر کتاب نانوشته؛ 138، 14 سطر، اندازه: 18×30/5سم [ف: 130-2]
tārīx-e kāmboj
تفرشی، زین العابدین، ق13 قمری
tafrešī, zayn-ol-‘ābedīn (-19c)
در آن کامبج، از بلاد هند و چین، را وصف می کند و وصف آن به روزگاری است که کامبج یکی از مستعمرات فرانسه بوده است. مطالب آن در شش « فصل» است: 1. وضع جغرافیایی =جغرافیای (طبیعی)؛ 2. معدنیات و فلزات؛ 3. مذاهب و اعتقادات باطله؛ 4. حکومت پادشاه و طرز اداره کشور؛ 5. زبان و ادبیات و هیئت و نجوم؛ 6. وحشیان سامر ویرها و اقوام دیگر.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1598
آغاز: بنظر ما می آید که باید در آنجا یک ... از اعتقادات براهمائی دید؛ انجام: بسمله، شرح احوالات مملکت کامیج که یکی از ممالک، چین خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی (فلفل نمکی)، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 360گ، 16 سطر (13×25/5)،
ص: 732
اندازه: 22×35/5سم [ف: 4-85]
←تاريخ الكامل ← الكامل في التاريخ
←التاريخ الكبير←الاعلام بتاريخ الاسلام
tārīx-e kabīr-e ja‘farī
جعفری، جعفر بن محمد، ق 9 قمری
ja farī, ja‘far ebn-e mohammad (-15c)
تاریخ تأليف: قرن 9 تاریخ عمومی است از آغاز آفرینش تا روزگار امیر تیمور و کشور گشایی ها و فرزندان او تا سال 845ق و سرگذشت مشایخ و فقیهان و قاریان و مفسران و فرزانگان و سرایندگان در شش «قسم»: 1. شيوح و پیامبران از آدم تا نوح، ... 6. تیمور و جانشینان او تا روز گار نگارش. (احمد منزوی)
[دنا 731/2 ؛ استوری 86/1؛ بریگل 351؛ نسخه های منزوی 4114؛ فرهنگی ایران زمین 2/6 و 3؛ يغما 7/15؛ تاریخ یزد 186؛ فهرستواره منزوی 586/1 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:4775-ف
کتابخانه عمومی لنینگراد 201 تازه (فهرست کاستیگوا ص 89) 20. P.N.S ؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-105] 29 ش
tārīx-u k.-i «sayr-ul 'ārifīn»
توضیح تاریخ پایان تأليف كتاب سير العارفین است که با الفاظ سدس اول و ثانی و عشر الاول و ثانی و مانند آن بیان شده و شبیه به معما است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13886/36
آغاز: قد وقع التاريخ من فراغ تحرير هذا الكتاب في النصف الأول من السدس السادس من العشر الثاني ... هذا كلامه و انی كنت فارغ البال من هذه التأويلات بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: مقوا عطف تیماج، 1گ (95) [ف: 37-474]
← تاریخ کترینه← شرح حال کاترین دوم
← تاریخ كثيره ← تاریخ راقم
tārīx-e karbalā
در تاریخ امام حسين عليه السلام و حرکت وی از مدینه تا شهادت وی و یاران و قیام مختار، و از مسیب خزاعی بسیار نقل می کند و در هر بخش به اشعاری استشهاد نموده است. دامغان؛ صادقیه؛ شماره نسخه:243 آغاز: عالم روشن در چشم من سیاه و تاریک می شود اگر خدایتعالی توفیق دهد من کاری با قاتلان امام حسین علیه السلام بکنم که تا روز قیامت باز گویند؛ انجام: سپهدار ایشان خاقان است صد و سی هزار پیادهء کماندار دارد و دیگر سپهدار زنگی صد و شصت هزار زنگی بجنگ آورده خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ از موقوفات شیخ محمد رضا خدایی، کاغذ الوان؛ جلد: تیماج مشکی، 169گ، 17 سطر، اندازه: 17×21/5 سم [ف مخ: 28]
tārīx-e karbalā
واقعه کربلا و شهادت امام حسین (عليه السلام)را به صورت قصاید با وزنهای مختلف به نظم کشیده است: از به تخت سلطنت نشستن یزید شروع کرده و به اسارت اهل بیت به شام پایان می دهد.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3764- 19/94
آغاز: در شام جانشین پدر گشت چون یزید *** شد والی مدینه بفرمان او ولید / فجار را به بیعت دست یزید خواند *** اهل فجور دست سپردند بر یزید؛ انجام: شبانه برده بکنج خرابه جا دادند *** نه آب ونه نان و نه فرش ونه بوریا دادند. خط نستعلیق، بی کا، بی تا، تملکی به تاریخ 28 ذیحجه 1336؛ جلد: تیماج مشکی، 219گ، 15 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 4-1785]
tārīx-e karbalā
مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه: 327/1
کتاب ناشناخته. وقایع کربلا، شاید مقتل آقا بن عابد شیروانی دربندی (1286 ق) موسوم به إكسير العبادات في أسرار الشهادات باشد؛ بی کا، بی تا [اوراق عتيق: 1-255]
tārīx-e kord
در آن ابتداء از طوایف مختلف کرد و اصل آنها و خصوصیات این طوایف بحث می شود سپس از حوادث تاریخی که بر این قوم از ابتدای زمان شاه اسماعیل اول صفوی تا زمان عباس میرزای نایب السلطنة رفته صحبت می گردد. [فهرستواره منزوی 895/2 ]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2213
آغاز: بسمله، اصل اکراد بعضی از مورخان و ناقلان آنها را از نسل چند نفر؛ انجام: و پردگی تتق جاه و جلال اعنی شاهزاده بیهمال روانه عتبه بوسی
ص: 733
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 62، 15 سطر(16×11/5 )، اندازه: 21×17سم [ف: 5-306]
tārīx-e kord
تاریخ تأليف: احتمالا 1200ق در آن سلسله های کرد از برمکیان و اخشیدیان و دنبلیان و پرویان و امیران و پیربدان آمده تا می رسد به غیاث بک زنده در 1062 و ارقام در دنبال سرگذشت هر امیری به سیاق است در آن از شهنشه نامه صبا یاد شده است.
[دنا 731/2 ؛ فهرستواره منزوی 895/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3061
آغاز: خلاصه تاریخ پادشاهان عجم و ذکر پادشاهانی که بعد از ظهور اسلام سلطنت کرده اند از ابتداء خلفا الى دولت قاجاریه. طبقه برامکه. وقایع برامکه و دولت اخشید؛ انجام: حال سرکار محمود خان ملک میباشند سلسله عظیمی شده اند والسلام از هجرت عام 1200 (بسیاق). خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ گویا نسخه اصل است؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی مقوایی زرکوب، 32گ، 19سطر (19×10)، اندازه: 26×17سم [ف: 10-1999]
← تاریخ کردستان ← شرفنامه
← تاریخ کردستان ← تحفه ناصری
tārīx-e kordestān
قاضی، محمد شریف، ق 13 قمری
qazi, mohammad sarif (-19c)
تاریخ تأليف: نزدیک 1175 تا 1224 ماه شرف خانم مستوره کردستانی در تاریخ کردستان از آن آورده است. [فهرستواره منزوی 896/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:6578
این نسخه از فصل 40 در ذکر نسب اکراد و نسب ولات و حکام اردلان و ایام ایالت و حکومت ایشان است؛ خط: نستعلیق، کا: ایوب حبیب دوستدار، بی تا، برای نفیسی؛ از روی نسخه اصل آقای حمدی در سنندج؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 28گ، 37 سطر (18×30)، اندازه: 35×21سم [ف: 16-301]
tārīx-e kordestān
بیابانی، عبدالقادر
bīyābānī, 'abd-ol-qāder
کتابی جامع در مورد اکراد و رجال و مشاهیر آنها.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه:97عکسی
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [جنگی: 1-447]
tārīx-e kordestān-e īrān
به امر: ناصر الدین شاه قاجار کتاب تاریخ کردستان است که برای ثبت اسامی عشایر، ایلات و طوایف نگاشته شده است، شامل یک «مقدمه» در سه «مقصد» و نه «مطلب» بدین شرح: مقصد اول: در بیان مساکن و مواطن بزرگ اکراد و سایر طوایف؛ مطلب 1. طوایفی که حرف اول آنها الف است؛ مطلب 2. احشامی که حرف اول نام آنها ب است؛ مطلب 3. طوایفی که اول اسم آنها حرف تاء است؛ مطلب 4. بیان طوایفی که اول اسم آنها حرف دال است؛ مطلب 5. بیان طوایفی که اول اسم آنها زاء است؛ مطلب 6. بیان طوایفی که اول اسم آنها حرف سین است؛ مطلب 7. طوایفی که اول اسم آنها حرف شین است؛ مطلب 8 بیان طوایفی که اول اسم آنها قاف است؛ مطلب 9. طوایفی که اول اسم آنها کاف است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13213/2
آغاز: حمد بی منتها خالقی را سزاست که از امتزاج آب و خاک فطرت پاک آدم را ... و بعد درین اوان میمنت تو أمان تویع رفيع همایون شاهنشاه عالم پناه ... شرف صدور و نفاذ یافت که اسامی عشایر و ایلات و طوایفی که در حدود خاک کردستان؛ انجام: هشتم کوهان این طایفه در محل کره زمن محل کردستان ایران هستند. افتاده. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج گل و بوته، 32گ (171-202پ)، 12 سطر، اندازه: 15×9 سم [ف: 33-399]
←تاریخ کرمان ← تاریخ و جغرافیای کرمان (ترجمه)
←تاریخ کرمان ← تاریخ و جغرافیای کرمان
← تاریخ کرمان← تاریخ سلجوقیان کرمان
← تاریخ کرمان ←تاریخ شاهی
tārīx-e kermān
شریف قمری
کرمانی، محمد حسین بن محمد على، ق13
šarīf-e kermānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad
ص: 734
ali (-19c)
تاريخ تأليف: 1231ق؛ در فرهنگ ایران زمین جلد 12 دفتر 1-4 ص 302 سال 1342 این نسخه وصف شده است. (از آن آقای منتظر صاحب کتابدار خانقاه است) از هموست «روضه حسینیه» در سوگواری. [فهرستواره منزوی 896/2 )
شیراز؛ منتظر (آقاي)؛ شماره نسخه:1
بی کا، بی تا [نشریه: 5-295]
tārīx-e kermān
عراقی، محمد خان
‘erāqī, mohammad xān
گزیده ای است از روی سالاریه احمد علی خان وزیری کرمانی در دو بخش: جغرافیای کرمان است و تاریخ کرمان. چاپ: به کوشش باستانی پاریزی، 1340ش
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:387
خط شکسته نستعلیق، کا: سید محمد هاشمی کرمانی، تا: قرن 14؛ در پایان به خط دیگر آمده است «تاریخ احمد علی خان وزیری را که میرزا محمد خان عراقی مختصر کرده تا همین جا است که از روی خط عراقی نوشته شده 1318 هش هاشمی اصل تاریخ وزیری تا 1292 هق بوده است» نسخه می رسد به نام علاءالملک که حکم ران کرمان و بلوچستان شده بود و از جغرافیای مملکت کرمان آغاز می شود؛ کاغذ: سفید خط دار، جلد: گالینگور، 272گ، 10 سطر (13×10)، اندازه: 21×17سم [سنا: ف: 1-221]
tārīx-e kermān
گزارش بسیار مختصری است از رویدادهای شهر کرمان و نواحی آن و احوال حکام آن سامان، از عصر تسلط افاغنه در روزگار شاه سلطان حسین صفوی تا سال 1269.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9917
آغاز: در زمان سلطنت شاه سلطان حسین صفوی در سال 1123 محمود افغان علیجانی از راه سیستان بتسخیر کرمان و اصفهان کمر بست؛ انجام: بریدی سبک سیر به امامعلی خان سرتیب که در بم بود فرستاد خط: نستعلیق، کا: زین العابدین مهرجی، تا:
1315/3/25 ش؛ جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 75گ، 10 سطر، اندازه: 11/5 ×17/5 سم [ف: 25-204]
tārīx-e kerman
همانندی غیر معلوم:
1. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11454
بی کا، تا: شعبان 1322ق (نشریه: 5-316]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25763
بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
tārīx-e kerīd = jazīre-ye keret
قراچه داغی، محمد جعفر بن محمد باقر، -1310 قمری
qarāče dāqī, mohammad ja'far ebn-e mohammad bāqer (-1893)
به آمر: اعتضاد السلطنه تاریخ تأليف: جمادی الاول 1294ق در تاریخ و جغرافیای این جزیره دریای سفید است. اصل ترکی آن از حسین کامی خانیه وی، که به فارسی ترجمه شده است. وی این جزیره را کر تیس و «اقریطش» نامیده است و اصل ترکی آن به نام «کرید تاریخی» در استانبول به سال 1288 ق چاپ شده است. یک نسخه از چاپی را منیف افندی به اعتضاد السلطنه اهداء کرده، و او دستور ترجمه آن را صادر کرده است. گویا
فقط جلد نخستین آن به تهران رسیده و ترجمه شده است. [دنا 732/2 ]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1530
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي هدانا للايمان ... اما بعد چنین گوید گوشه نشین بادیه گمنامی خانیوی حسین کامی: که جزیره کرید بزرگترین جزایر بحر سفید؛ انجام: یک کسی قره مرسل اسلام را گرفته آورده اند تمت الترجمة في يوم الأربعاء تاسع شهر جمادی الأولى سنه 1294 و قد تم التحرير في سابع عشر شهر رجب المرجب سنه 1294 ... قد بلغ قباط في السبت اثنا و عشرون شهر رجب المرجب 1294.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1994 ق؛ واقف: سپهسالار، 1297 ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ
مقوایی، 115گ، 18 سطر، اندازه: 26×17سم [ف: 3-301]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:284
آغاز: ترجمه: هو الله تعالى شأنه العزيز. در اوائل شهر محرم الحرام که بدایت سنه 1294 هزار و دویست و نود و چهار هجری و نهایت سال خیریت مال سیچقان ئیل ترکی؛ انجام: در آنروز شش پاره کشتی وند یکی در پیشگاه حاینه از جای توپ نرسی می گذشته یک کشتی قره مرسل اسلام را گرفته آوردند خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 13 ربیع الاول 1295ق، جا: تهران؛ با
ص: 735
سرلوح زر، مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج آبی، 118، 17 سطر (10×16/5)، اندازه: 26×17سم [ف: 1-276]
tārīx-e kerīme
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3879
آغاز: شاهینگرای خان قریم به جهت کمال ساده لوحی و غفلت از مکر و حیله روسها؛ انجام: که به خلاف حسن مواسات و مصافات بين الدولتين باشد اصلا تجویز نخواهد شد. خط: نستعلیق، کا: اسدالله شیرازی، تا: شوال 1286ق، برای ناصرالدین شاه به نام «معاهدة القرم»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: میشن سیاه، 79گ، 15 سطر، اندازه: 24/1×17/1 سم [ف: 2-90]
tārīx-e kešte šodan-e ‘omar-e xattāb
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، 1037-1110 قمری
majlesī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqī (1628-1699)
در تعیین روز وفات خليفه دوم و برخی از روایت های مربوط به این موضوع. آغاز: الحمدلله الذي أنار قلوب المؤمنين ببوار الكافرين و المنافقين و حمد نفسه على قطع دابر الظالمين ... اما بعد چنین گوید تراب اقدام طالبان حق ويقين محمد باقر انجام: و بعضی می گویند که عمر سعد عليه اللعنة دراین روز به جهنم واصل شده است اگر چنین باشد این شرافت نیز برای آن کافی است تمت الرسالة و الحمدلله ... و لعنة الله على اعدائهم اجمعین الى يوم الدين. [دنا 732/2 ؛ کتابشناسی علامه مجلسی ص 165]
1. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 78/6
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 5گ (100پ -104ر)، اندازه: 17×24/5سم [ف: 712]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4445/3 - 22/165
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، جلد: تیماج مشکی، 6گ، 17 سطر، اندازه: 18×13 سم [ف: 2-964]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:8839/13 و عکسی 1186/26
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4گ (179پ - 182ر)، اندازه: 23×15سم [ف: 23-28] و [عکسی ف: 3-443]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:4360/7
آغاز: برابر؛ انجام: و صاحب کتاب زوائد الفوائد گفته است که این حدیث را از خط علی بن محمد بن طی رحمة الله عليه نوشتم و در ... خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 5گ (219پ -223)، 18 سطر، اندازه: 13/5× 20/5سم [محدث ارموی مخ: 3-1684]
5. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 838/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گی
(11ر-18پ)، 13 سطر، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-50]
6. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1921/3
خط: نسخ، كان محمد صادق بن محمد على، تا: اواخر قرن 13؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، وگ (55پ -63پ)، 15 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 5-351]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض10899
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1241 ق [الفبائی: 442]
tārīx-e kašf -e āmrīkā
محبعلی خان
moheb-alī xān
تاریخ ترجمه: 1315ق این کتاب را محبعلی خان آجودان وزارت جنگ در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار بر حسب اشارت نیر المک وزیر علوم از ترکی عثمانی به فارسی ترجمه کرده ولی ذکر نکرده است که ترکی آن ترجمه از چه زبانی بوده و مؤلف چه نام داشته است. این کتاب غیر از «تاریخ کشف آمریکا» تأليف صنيع الدوله محمد حسنخان اعتماد السلطنه مراغی است که به سال 1288 ق در طهران به چاپ سنگی رسیده است. تاریخ مزبور شامل دو جلد در یک مجلدست: جلد 1. مشتمل بر مقدمه» و شانزده «فصل» و «خاتمه»؛ جلد 2. مشتمل بر «مقدمه» و بیست و سه فصل».
(گلچین معانی) آغاز: جلد اول: سپاس بی قیاس مالک الملکی را سزاست که در جهان هستی و عالم امر ... جلد دوم: ثنای حضرت عزت نیمتوانم گفت *** که ره نمی برد آنجا قیاس و وهم و خیال انجام: پس از آن بواسطه سیاح مذکور مجدد کشف گردید. پس از چندی جنازه اش را نقل نموده در جزیره کوبا در شهر اونادا دفن نمودند.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:568 آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1315ق، جا؛ تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 65گ، 14 سطر (125×7)، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-64]
ص: 736
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4183
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1315ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 97گ، 16 سطر ( 14/5×8 )، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 7-36]
tārīx-e kešmīr
تراين کاول
narāyen kāwl
پندیت بیربال از نراین کاول (Narayan Kaul) عاجز زنده در 1122 از آغاز تا سال 1122 با ذیل پندیت بیربال (Pandit Birbal) تا سال 1267.
[آربری 298؛ استوری 681/1 و 1325]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5327
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 1267 ق (1851م =1908 سموات Samwat)؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 257گ، 14 سطر (17×10)، اندازه: 25×16سم [ف: 15-4205]
tārīx-e kešmīr
غیر همانند:
1. تهران، دائرة المعارف؛ شماره نسخه:398-عکسی
انجام: تاريخ رشيدی تالیف ازوست. به موجب فرمایش وليم مور گرافت صاحب بهادر میر آخور باشی دولت انگلیسیه به اهتمام رسید. عزت الله خان صورت یافت. تاریخ یازدهم جمادی الثانی 1238ق. نسخه اصل: گنج بخش ش 3643؛ دیباچه را ندارد. بیشتر آداب و رسوم و زندگی مردم را در بر دارد. هزینه بدست آوردن فراورده ها، بسیار ارزشمند است و تاریخ 1158ق را دارد، چند سربند: حقیقت ملک، اسکردو، حقیقت شکر، کرناخشو، طلتی. برای نشانی: حقیقت ملک اسکردو، حقیقت طول و عرض اسکردو که آن را مع جميع جوانب تبت خورد (خرد) می نامند. اصل اسکردو از مشرق تا مغرب راه یک روزه، از شمال تا جنوب راه دو روزه، شهر در میان کوهها واقع است و پیش از این در عمل راجهها سه هزار خانه بود. و حال از روی ظلم تهانه دار مهاراج کلاب سنکه چیزی کم شده باشد. و قبل بر این راجه علیشیر خان راجه آنجا بوده است؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: 11 جمادی الثانی 1238ق؛ 133، 13 سطر [عکسی ف: 2-56]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17517
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 147 گ، اندازه: 28×17/2 سم [رایانه]
3. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:27157
بی کا، بی تا، خریداری از رضا میدانی [رایانه]
4. تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه:117 عکسی
تاریخ کشمیر و شرق ایران در دو جلد مفصل؛ بی کا، بی تا؛ 311گ [جنگ: 1-448]
tārīx-e kešmīr
شاه آبادی، ملاشاه محمد، ق 10 قمری
šāh ābādī, mollā-šāh mohammad (-16c)
تاریخ ترجمه: 998ق
به نام راج ترنگینی (Raja Trangini) ترجمه از هندی به فارسی، اصل به نظم است، ترجمه از ملاشاه محمد شاه آبادی در 998 و تحریر از عبدالقادر بدائونی در 999 برای اکبرشاه.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3622-ف
نسخه اصل:بی کا، بی تا ؛ موزه بریتانیا 24032 .Add(ریو 296) [فيلمها ف: 2-201]
tārīx-e kešmīr (t.)
حیدر ملکشاه بن ملک حسن
heydar malekšāh ebn-e malek hasan
تاریخ تأليف: 1027ق این تاریخ به ترتیب از اوایل قرن پنجم هجری آغاز می گردد و کسانی را که بر کشمیر حکومت رانده اند تا قرن دهم نام برده است و مدت امارت
[دنا 732/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5130
آغاز: بسمله، چنین گوید کمترین بندگان حیدر ملک و لد سعادت نصاب حسن بن عالی انتساب؛ انجام: بسی راندم زشاهان کافی سخن *** که نو کردم این داستان کهن / ... نکهدار ز آسیب چشم بدش *** تو پاینده داری بلطف خودش. حسب الامر الاعلى بتاریخ 26 ذی الحجه 1188 با تمام رسید خط نستعلیق، کا:علی بن لطف الله هروی، تا: 26 ذیحجه 1188ق؛ با یادداشتی مبنی بر این تصنیف کتاب در زمان حکومت ابوالمظفر نورالدین جهانگیر به تاریخ 1027؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 15 سطر (17×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 15-120]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3866/1 -ف
نسخه اصل: دیوان هند ش 3517 (2846 اته)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-272]
ص: 737
tārīx-e kešīk-xāne-ye homāyānī
نجیب کاشانی، نورا بن محمد حسین، ق 11 قمری
najīb-e kāšānī, nūrā ebn-e mohammad hoseyn (-17c)
تاريخ تألیف: 1109ق مجموعه ای است در شرح احوال و بیان حوادث دوران سلطنت سلسله کورگانی هندوستان خاصه در ذکر احوال جلال الدین اكبر شاه هندی با شرح مبسوطی در تراجم احوال شعرا، علما و بزرگان و وزرای معاصر که به دستور وزیر اعظم شاه سلطان حسین صفوی محمد طاهر وحيد (وحید الزمانی) مؤلف آن را به رشته تحریر کشید. در این تاریخ نورالدین محمد شریف کاشانی به فحوای مطالب و روایات مندرجه اشعار و ابیاتی به زبان عربی و فارسی و نیز چند بیتی به لهجه کاشی در مدح و توصیف بزرگان و امرای آن عصر سروده و ضمیمه نموده است. برخی عناوین آن: گزارش قطعه و تاریخ به پادشاه زاده هندوستان در مجلس اول؛ مختصری از احوال فيثاغورس و ابتدای به هم رسیدن علم موسیقی و ساز؛ تدبیر جهانگیر پادشاه جهت وصال نور جهان بیگم و شرح احوال او و غیره ... است و به نظر می رسد که کاتب نسخه حاضر خود مؤلف باشد. مؤلف علت اسم تاریخ کشیک خانه را چنین ذکر نموده است چون حسب الفرمان همیون کمترین را در دربار ایشان کشیک به کشیک بار بود و تمامی وقایع مسطوره در کشیک صحبت آن همیون جناب روی داده لهذا این کتاب را به کشیکخانه همیون موسوم نمود».
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:723
آغاز: بسمله-گوش بر آوازان لألی ستایش را بشارت که غواص روزگار گوهر شاهواری از دریای نیایش برآورده که سنجیده گوهران كامل عیار و حلقه بگوشان سلسله افتخار در کوشش میدانند ... اما بعد حسب الفرمان ... شاه سلطان حسین الحسینی الموسوی الصفوی ... بتاريخ شوال 1109 و الدستور الاعظم ... وحید الزمانی ... مقرر شد که انبساط آرائی سخنان رنگین و خاطر فریبی عبارات دلنشین ... با خلف دودمان کورکانی ... شاهزاده و الاگهر سلطان جلال الدین اکبر از طرفین گذارش یافته باضافه آنچه از آنجناب در هر باب دیده و شنیده ... در سلک تحریر منسلک .... و این کتاب را بکشیکخانه همیون موسوم نمود؛ انجام: چون حسب الأمر شه تمامش کردم *** خود را فارغ از اهتمامش کردم / آغاز کشیکها بانجام رسید *** تاریخ کشیکخانه نامش کردم / هشتاد و چهار روز از ایام فلک ***بی آنکه معاونت بخواهد ز کمک / تأليف نجیب کرد و تاریخ نوشت *** هشتاد و چهار روز اما بی حک. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب غره شهر محرم الحرام سنه 1110. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1110ق؛ دارای یادداشت های متعددی است به سنوات 1162-1151 که از عرض کتابخانه دولت صفوی گذشته، به سال 1382 از عرض
کتابخانه قاجار گذشته، مجدول کمند کشی زرین؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی، 724ص، 15 سطر، اندازه: 29/2×17سم [ف: 5-377]
← تاریخ کعبه ← مفرحة الأنام في تاسیس بیت الله الحرام
←تاریخ کلام الملوک ← شرح دعاء السحر
← تاريخ کلام الملوک ← کلام الملوک
tārīx-e kalde va āšūr
سپهر، عبدالحسین، 1250-1312 شمسی
sepehr, abd-ol-hoseyn (1871-1933)
اهداء به: مظفرالدین شاه و میرزا نصرالله مشیرالدوله
تاريخ تأليف: 1323 ق
مؤلف که به نقل خود از پیش خدمت های همایونی و نایب اول وزارت خارجه ایران بوده است، دست به تأليف تاریخ کلده و آشور می زند ابتداء از وضع جغرافیایی کلده و آشور شروع می کند و پس از نشان دادن مختصات اقلیمی این دو ناحیه به تاریخ این دو کشور از ادوار اولیه تا انقراض بابل می پردازد و در آخر نیز از اختراعات مردم بابل و معابد و ارباب انواع و علم نجوم و پیشگویی در این دو کشور سخن می راند. (انوار) آغاز: بهترین کلام و برترین مرام سزاوار بارگاه خدائی است یگانه
[دنا 733/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 311
آغاز: برابر؛ انجام: پس از آنکه زايجه طالع او معلوم میشد از حالات او خبر میدادند و می گفتند هر آدمی ستاره دارد که مادام العمر خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا: اوایل قرن 14، جا: تهران؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فلفل نمکی فرنگی، جلد: مخمل بنفش با گل و بته،
154گ، 12 سطر (15×10)، اندازه: 22×17سم [ف: 1-303]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:33
آغاز: برابر؛ انجام: بضيافت خواسته بود فرمان پادشاه اجابت نکرد و خواجگان خبر با ملک بابل خط: نستعلیق، بی کا، تا: اوایل قرن 14، جا: تهران؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترمه، جلد: مخمل سبز، 174 گ، 11 سطر (20×13/5 )، اندازه: 28×19سم [ف: 1-24]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1818-ف
همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-36]
ص: 738
tārīx-e kalkate
زیدی جونپوری، غلامحسن
zeydī jonpūrī, qolām-hoseyn
[فهرستواره منزوی 1203/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1145/2
آغاز: بسمله. بر متيقظ صاحب بصیرت و خبرت پوشیده که این ذره بی مقدار امیدوار شفاعت مصطفی و حیدر کرار ... وجه تسمیه کلکته به چند وجه می شود، اول آنکه کلکته در اصل کهال کته بوده است؛ انجام: این ماهی به تجربه دریافت شد که بسیار صفر اخیز و شهوت انگیز است. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 18ص (21-38) [عکسی ف: 3-304]
tārīx-ul kanāyisī
اورسی، کردینال
orsī, kordīnāl
تاریخ بسیار مفصلی است به ترتیب سنین برای دین مسیحی از عصر حضرت عیسی بن مریم(عليه السلام)تا عصر مؤلف در چندین جلد و هر کدام دارای چند کتاب. ضمن تشریح وقایع تاریخی سعی شده است که از دید تبلیغاتی نیز استفاده شود و لذا از جنبه مذهبی گفتگوهایی دارد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3956
آغاز: الكتاب الثالث من التاريخ الكنايسی ... فنقول أن ترایانوس تخلف لنير فالذي ملک سنة و أربعة أشهر جلد دوم و مشتمل بر کتاب سوم و چهارم و پنجم از سال 98 تا 211 میلادی؛ خط: نسخ، كا: يوسف ابراهیم خوری، تا: 1277ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 246گ، 21 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 10-339]
tārīx-e kūband-e sanhakī
وزیری مل کهتری، ق13 قمری
vazīrī mel kehtarī (-19c)
تاریخ تأليف: حدود 1223؛ محل تأليف: قصبه بنلا صوبه لاهور تاریخ سیک هاست که مؤلف آن را در 1865 بکرمی (حدود 1223ق/1808م) نگاشته است (دیباچه. بخش بندی نشده. جنگ میان زمین داران با ذکر تاریخ دقیق روز و ماه و سال و ابزارهای جنگی آنان. در دیباچه از راجه رنجیت سنگها (1195-1225ق) به «ایدالله اقباله» یاد کرده است.
[مشترک پاکستان 547/10 ؛ فهرستواره 1205/2 ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:275-عکسی
آغاز: تاریخ خالصه. کنیش جی سهای سری کشن جیوسای. بعد حمد خالق که کشور وجود آدمی شعشعه نور آباد ساخته، و تمام مخلوقات برای خلق از کتم عدم به عرصه مشهود و ظهور؛ انجام: محتاج کردند آری که لشکر منعم حقیقی که ... ای زاغ در این باغ تماشا چه می کنی*** دنیا سرای فانی، غوغا چه می کنی نسخه اصل: گنج بخش ش 1134 (مشترک 547/10 )؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1266ق، جا: راولپندی (پاکستان)؛
59گ [عکسی ف: 2-57]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2078
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-106]
←تاریخ گردیزی← تاریخچه مالیه ایران
←تاریخ گردیزی← زين الاخبار
tārīx-e gz. = šaraf-nāme
حمدالله مستوفی، حمد الله بن ابی بکر، - 750 قمری
hamd-ol-lah-e mostawfi, hamd-ol-lah ebn-e abi-bakr ( - 1350)
اهدا به: خواجه غياث الدين محمد بن رشيد الدین فضل الله همدانی تاریخ تأليف: 730ق گزیده ای از تاریخ جهان است از آغاز تا سال «730» که سال تأليف است، مشتمل بر یک «فاتحه» و شش «باب» و چندین فصل: فاتحه: در آفرینش جهان؛ باب 1. پیامبران و دانایان، مشتمل بر دو فصل؛ 2. شاهان ایران باستان تا اسلام، در چهار فصل؛ 3. پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)تا عباسیان، در شش فصل؛ 4. دودمان های اسلامی، در دوازده فصل؛ 5. زندگینامه دانشمندان، در شش فصل؛ 6. ویژه قزوین، در هشت فصل؛ خاتمه: در انساب. مؤلف، خاندان و نسب خویش را به حر فرزند یزید ریاحی می رسانند. برادر او خواجه فخرالدین احمد نیز از شاعران و نویسندگان قزوین به شمار است از حمدالله سه کتاب در دست است: 1. «تاریخ گزیده»، 2. «ظفرنامه»، 3. «نزهة القلوب». آغاز: بسمله، سپاس و ستایش پادشاهی را که ملک او بی زوال است و مملکت او بی انتقال انجام: یاد کرده، و تصحیح این ایشان از کتب معتمد عليه کرده شد و العلم عند الله چاپ: بكوشش
عبدالحسین نوائی، تهران، 1339ش، با پیشگفتار ایشان
[فهرست مشترک 93/10 و 94؛ نسخه های منزوی 4114/6 ، الذريعة 271/3 و 281/3 ؛ تاریخ مفصل ایران ص 523-524؛ مشار ص 334؛ استوری 82/1 فهرستواره منزوی
586/1 -587؛ دنا 733/2 -734]
ص: 739
شرح و حواشی:
1- ذیل تاریخ گزیده؛ مستوفی، زین الدین بن حمد الله (-8) 2- تاریخ بناکتی و تاریخ گزیده مستوفی
1. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه 480
خط: نسخ، بی کا، بی تا، گمان می رود پیش نویس اصلی به خط مؤلف باشد؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج مشکی، 159گ، 23 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 1-25]
مشهد؛ مولوی؛ شماره نسخه: 48
همان نسخه بالا [نشریه: 5-13]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13668
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 68 در آخر نسخه شجره نامه ای در ذکر انساب انبیاء، اولیا، ائمه، پادشاهان وزرا و امرا در 14 برگ ترسیم شده که مؤلف اظهار داشته این شجره اختراع خواجه رشیدالدین است و وی آن را از روی کتاب های معتبر اصلاح نموده است. این شجره نامه در نسخه چاپی وجود ندارد؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 362گ، 19 سطر، اندازه: 16×23/5سم [ف: 37-193]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11407
آغاز: با یمن شد حق تعالی بدین سبب برو خشم گرفت و دولت؛ انجام: صاحب دیانت بود تمیز میان حق و باطل بغایت کردی تحقیق در تزویرات و گواهی از باب 2 تا اواخر 6، باب 1 و خاتمه آن ساقط شده است؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ به نظر می رسد نسخه حاضر، از مجموعه چندین نسخه ناقص عصر مؤلف تشکیل یافته و نواقص میان بخش ها، با خط جدیدتر، تکمیل شده؛ تملک: عباس اقبال آشتیانی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج آجری تیره، 202گ، 21 و 22 سطر (21×15)، اندازه: 26×18سم [ف: 15-29]
4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:96/3
-6033 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 و 9؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ آغاز در دیباچه و انجام در «قتل شاه حسن و وزارت خواجه توران شاه و ذكر عصيان پهلوان اسد به طغانشاه در کرمان»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، عطف سرخ، 225، 22 سطر، قطع: ربعی
[ آستانه قم:-158]
5. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1613
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ هفت صفحه پایان نسخه در تاریخ جمادی الاول 1297 ق. نوشته شده، مجدول، یک سرلوح؛ کاغذ: سمرقندی نخودی و فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 247گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 25/5 سم [ف: 3-302]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5122ف
نسخه اصل: مونیخ 205؛ خط: نسخ، كان: محمد بن سعيد بن عبدالله قادری، تا: ربیع الثانی
823ق، برای خزانه مغیث الدین ابراهیم سلطان؛ تملك: احمد احمد جاوید در 1200. [فیلمها ف: 3-134]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9368
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا: 5 شعبان 851ق؛ دو صفحه نخست مجدول، دارای کتیبه مذهب، رکابه دار، یادداشت امانت گرفتن آن از کتابخانه اعتضاد الممالك در شوال 1338 به خط احمد بن محمد على قراچه داغی؛ تملک: حسین عارفی به خلیل بن محمد بن خضر در 1138؛ جلد: تیماج عنابی، 240 گ، 21 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 30-95]
8. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:486
آغاز و انجام: برابر؛ و قد فرغت من كتابته و اتمامة في سلخ شهر ربیع الاول سنه ثلث خمسین و ثمانمائه الهجريه و الحمدالله رب العالمين. ( و قد تمت المقابله و التصحيح الثانی ). خط: نستعلیق، بی کا، تا: سلخ ربيع الأول 853ق؛ مجدول زرین، یک سرلوح نیم ترنج مذهب، مصحح، مقابله شده؛ مهر: «بنام بنده آل محمد بهرام 1170»، «ان ربک سعیکم مقام محمودا»؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: کشمیری، جلد: مقوای روکش چرم
لاکی، 921ص، 17 سطر، قطع: ربعی [ف: 5-380]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 16542
آغاز: بن جعفر بیک را بفارس فرستاد؛ انجام: سید حسن غزنوی معاصر سلطان بهرامشاه خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: حنایی، 17 سطر (11×17) [رایانه ]
10. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 102
آغاز: برابر؛ انجام: (نونویس): ... ترتیب رفته انبیاء مرسل را
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 9 و 10ق؛ 17 برگ انجام نونویس قرن 12ق؛ مجدول؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 231، 21 سطر (17×11)، اندازه: 15/5 × 23/5سم [ف: 1-42]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8662
آغاز: برابر تا پایان باب چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: تیماج مشکی، 252گ، 17 سطر، اندازه: 25×17/5 سم [ف: 22-215]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5858
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 10؛ مجدول؛ واقف: محمد رضا بدخشان، خرداد 1388؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوایی، 257گ، 19 سطر (16×10)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 7-37]
13. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 502
آغاز: برابر؛ انجام: من رابطه قدر فواق ناقة بقزوين فله الجنة ترجمه ظاهر ست الثاني و الاربعون قال النبي( صلى الله عليه وآله و سلم) شهداء قزوین سادة الشهدا ترجمه ظاهر ست. تمت الكتاب بعون الملک الوهاب تحریرة في شهر شوال ختم بالخير و الاقبال سنه
ص: 740
938 .
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 938ق؛ مجدول، مذهب، یک سرلوح مذهب، چند مهر از کتابخانه پادشاهان تیموری هندوستان به سنوات 1127-1160-1151ق، به سال 1322 از عرض کتابخانه سرکاری گذشته؛ تملک: فرهاد بن ولیعهد در 1304؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی، 724ص، 16 سطر، اندازه: 22/5 × 35/5سم [ف: 5-382]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14091/1
خط: نستعلیق، کا: جمال الدين محمد بن ابواسحاق نیریزی، تا: 10
صفر 946ق ؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 279گ (1ر279پ)، 15 سطر، اندازه: 15/5
× 22/5سم [ف: 38-117]
15. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:5133ف
نسخه اصل: مونیخ 206؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن على رومی،
تا: 948ق [فیلمها ف: 3-136] 16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1347
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عبدالرحمن بن محمود بن عبدالرحمن بن قاسم سعیدی، تا: 960ق؛ مجدول؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج سیاه، 275گ، 25 سطر (
15/5×7/5 )، اندازه: 12/5 ×22 سم [ف: 3-408]
17. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:7218
آغاز: و خلیفه و وزیر موسی بود، انجام: یعنی همچنان که مردن برادر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی سفید، جلد: تیماج مشکی، 274گ، 15 سطر، اندازه: 23717سم [ف: 3-30) 18. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:45 - ج
آغاز: انداز آدم ... تا زمان مبارک خاتم ... و آن دو فصل است. فصل اول در ذکر پیغمبران ... اکابر مورخان آورده اند؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: حسین قلی زنگنه، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز دیباچه و فهرست افتاده)؛ نسخه را کسی به دقت خوانده و عنوانها را در کنار صفحه ها یاددشت کرده و یادداشت مورخ 1297 او در نسخه دیده می شود، یادداشت تملک 1164؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 345گ، 15 سطر (18×11)، اندازه: 25×19سم [ف: 1-78]
19. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:4333
آغاز: مذکور و چون در ایراد آن چندان فائده نبود خامه تیز کام راه بیان آن نپیمود.؛ انجام: در بیست و چهارم خلافت مقتضی سلطان عبد المؤمن مهدیه را از تصرف فرنگی بیرون آورد ... از حضرت شیث تا سال 23 خلافت المقتضی بالله؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، جلد: تیماج سبز، 17 سطر، اندازه: 13×21/5سم
[ محدث ارموی مخ: 1- 271]
20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2154
تاریخ گزیده 741
آغاز: برابر؛ انجام: و صورت شجره اینست که بر صفحه ... ثبت میشود خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1009ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: روغنی بوم سیاه، 220گ، 19 سطر (11×16/5)، اندازه: 24×16سم [ف: 206-5]
21. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 935
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مصطفى بن گورشاه على روملو، تا: سه شنبه 26 رجب 1028ق، جان قریه فرزاد شمیران؛ 380ص، 25 سطر (18×10)، اندازه: 26×15سم [ف: 65]
اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 11410
همان نسخه بالا [نشریه: 5-316]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3018
آغاز: در اکثر ایران چهارده تن مدت ملکشان ار سنه تسع و عشرین و اربعمأيه تا ربیع الاول سنه تسعين و خمسأيه صد و شصت و یکسال. شعبه دوم بکرمان بازده تن مدت ملکشان از سنه ثلاث و ثلاثين و اربعمأيه؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: نوروز علی پسر دوستعلی شیخ حيواتی معلم، تا: سه شنبه 7 ربيع الأول 1053ق؛ افتادگی: آغاز؛ در کنار برخی از برگ ها حاشیه هایی از اسکندر میرزا پسر ركن الدوله نوشته شده و او در پاره ای از آنها به مؤلف كتاب (مستوفی) ناسزا گفته است؛
کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج يشمی، 585ص، 17 سطر، اندازه: 45618سم [ف: 10-466]
23. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7576- 51/36
آغاز: گفته اند و اهل نجوم از زمان طوفان تاریخی دارند و درین زمان که سنة ثمان و تسعین و ستمائه؛ خط: نستعلیق، كا: نقدعلی بن فضل علی عبدالملکی، تا: 1104ق؛
افتادگی: آغاز؛ 168گ، 15 سطر، اندازه: 26×18سم [ف: 2-701]
24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:319/2
آغاز: برابر؛ انجام: و چون بهزار رسد اجازت طلبد مستضی را سریتی بنفشه نام بود که معدن سخا و منبع خيرات ... خط: نسخ و نستعلیق، كان محمد ابراهیم خزری، تا: از جمادی الثانی 1108ق، کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی عطف تیماج عنابی، 93گ، اندازه: 28×19سم [ف: 1-302]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8841/2
آغاز: برابر، انجام: فصل چهارم از باب پنجم. در ذکر مشایخ از مسلمانان هر که صحبت رسول دریافته بود ... التثاثی قيقبه پسر سعد که مقدم است ذکر او ... ابی داود السجستانی صاحب الصحاح ابن ماجه الدارائی متن تاریخ گزیده در دو بخش آمده و قسمت کمی از آن در نسخه ما نیست. ظاهرا کاتب برای آن که بعدا آن بخش را تکمیل کند دو صفحه و نیم سفید گذاشته بود اما بعدا متن دیگری در آن کتابت شد. تنها فصل پنجم از باب پنجم کتاب ناقص است؛ خط:
ص: 741
نسخ و نستعلیق، کا: جمال الدين محمد حسنی، تا: با تاریخ 1110ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شرقی نخودی آهار مهره نازک، جلد: میشن مشکی عطف چرم قهوه ای، 97ص (2-98)، اندازه: 34/9×22/3 سم [ف: 29/1 -86]
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8841/6
آغاز: جامع الأصول بود و معاصر ناصر خليفه. علی بن محمد بن نصر الحسين الواقدي المفسر المشهور ... فصل ششم از باب در ذکر شعرا و ایشان دو کروه اند عرب و عجم؛ انجام: و از ایشان اهل بیت را نام به سبزی نوشت. پادشاهان را بر موجب قیل یاد کرد و آن چه مسلمان شدند نام برد».
انجامه: «و الحمدلله كثيرا دائما ابدا ابدا که تمام شد کتاب گزیدة التواریخ از تصانیف محمد بن احمد بن حسن بن نصر مستوفی بتاریخ دهم رمضان المبارک سنه 1110 هزار و صد و ده از هجرت افضل البشر شفيع يوم المحشر عليه افضل الصلوة و التحيات و التسلیمات به خط بنده کمترین تراب اقدام العارفین جمال الدین محمد در فراء در ایامی که حضرت قبلہ عالم پادشاهزاده محمد اکبر خلق ابو الظفر محیی الدین محمد اورنگ زیب بهادر عالم گیر بادشاہ غازی تشریف داشتند و بنده در رکاب نصرت اعتصام پادشاه عالمیان بود که از کابل آمدم که نشانها و توره و خلعت از عنایات بادشاه زاده به زوجه و پسر امیر خان ولد خلیل الله خان میر میرانی برده بودم آمده کتاب گزیده تمام کردم. نوشته سالها ماند زکاتب *** نشان در خاک جوئی هم نیابی / شد ز فضل آن خدائی لا بنام *** این کتابت روز آدینه تمام.
ادامه تاریخ گزیده است. در این بخش چند سطری از کتاب نوشته مانده و جایش سفید است؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: جمال الدین محمد حسنی، تا: با تاریخ 1110ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: شرقی نخودی آهار مهره، جلد: میشین مشکی ساده عطف چرم قهوه ای، 15ص (101-115)، اندازه: 34/9×22/3 سم [ف: 3-87]
27. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 14641
آغاز: درود فراوان و تحیات بی پایان برو و بر اهل بیت و یاران و اتباع و اشیاع او باد، انجام: ایشان را نوشتم اختصار کردیم. خاتمه در ذکر خط: نستعلیق، بی کا، تا: احتمالا قرن 13؛ افتادگی: آغاز (برگ اول) و انجام؛ یادداشتی درباره اهمیت کتاب از محمدباقر نواب متخلص به فدایی در سلخ ماه صفر 1295 با تصریح به اینکه کتاب را به مبلغ دو تومان و یکهزار خریده و در تاریخ 2 ربيع الأول همان سال وارد کتابخانه اش گردیده با مهر «نواب» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سبز یشمی، 203گ، 21 سطر، اندازه: 17/2 × 23/5سم [ف: 41-139]
28. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2224
آغاز: حکایت بر قیصر ظاهر خواهد شد گشتاسب؛ انجام: فصل دوازدهم از باب چهارم در ذکر احوال ترک و مغول درین نسخه بر اثر صحافی بد پریشانی چند وجود آمده: صفحه
اول و دوم این نسخه در ذكر لهراسب و گشتاسب متعلق به صفحات وسط کتاب می باشد و صفحه 3 ابتدای نسخه است و آن نیز در ازاء اواسط صفحه 4 نسخه چاپی (چاپ اروپا) است و مطالب تا صفحه 416 ادامه دارد یعنی تا بغداد رفتن سلطان محمد بن ملکشاه بن الب ارسلان این مقدار ازین نسخه نسبتا قدیمی و ظاهرا متعلق به قرن یازدهم می باشد از 417 تا 510 نسخه نونویس و متعلق به قرن سیزدهم و حاوی اغلاط املائی بسیار است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: بخارائی، جلد: تیماج قرمز، 255گ، 18سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 5-331]
29. تهران: مفتاح؛ شماره نسخه: 512/4
بندی از تاریخ گزیده ؛ خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 7-245]
30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9851
آغاز: برابر؛ انجام: و اصفهان و قم و کاشان و نطنز و جربادغان به مؤيد الدوله ابونصر بویه داد خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1206ق؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 214 گ، 17 سطر، اندازه: 18×15 سم [ف: 9-20]
31. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 48/2
فصلی از آن در آنچه به بلده قزوین تعلق دارد؛ كا: حسن حسینی، تان ربيع الأول 1265ق، جلد: چرم زرد، 15گ (278ر-292پ)، 22 سطر، اندازه: 27×16/5 سم [ مؤيد: 3-594]
32. تهران؛ نوربخش: شماره نسخه:407
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: جمادی الاول 1267ق؛ با سرلوح، مذهب، مجدول، با کمند زر؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج سوختهای با ترنج، 798ص، 14 سطر، اندازه: 15×23/5سم [ف: 2-116]
33. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1614
خط: نسخ، كا: محمود طباطبائی اردستانی سپاهانی، تا: جمادی الثانی 1296ق؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1296 ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 194گ، 27 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 3-303]
34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5153
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: اسد الله محلاتی، تا: 20 صفر 1297ق؛ یادداشت عاريه بنام عباس قلی کاشانی؛ تملک: حاجی مخبر السلطنه؛ مهر: مشیر افخم عباس قلی» (بیضی)، «عضد الدولة الشريف بن محمد تقی لسان الملک بن محمد بن رفيع الدوله بن محمد على بن محمد رضا»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مقوایی قرمز، 194گ، 26 سطر (24×11/5 )، اندازه: 31×19سم [ف: 15-222]
35. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3695
آغاز: برابر؛ انجام: سلطان عزیمت عراق کرد و لقب مؤيد الملکی بشجاع الدین داد و قائم مقام خود کرد و روی به عراق ...
ص: 742
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی بعضا با عنوان «صدر العلماء»؛ مهر: «عبده الراجی آقابزرگ» بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 315گ، 17 سطر، اندازه: 25×17سم [ محدث ارموی مخ: 1-271]
36. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 50 فرخ
خط: نستعلیق خوش، بی کا، بیتا؛ مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه جلد: تیماج مشکی، 220گ، 25 سطر (18×10)، اندازه: 26×16/5 سم [ف: 20]
37. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه:123 فرخ
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی عطف میشن قهوه ای، 307گ، 19 سطر (10/2 × 20/5 )، اندازه: 14×29سم [ف: 21]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:233
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای یک سرلوح کوچک، مجدول؛ 235 گ، 21 سطر، اندازه: 13×21/5 سم [ف: 2-130]
39. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5685/28
گزیده ای از آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: متن ترمه زرد، حاشیه ترمه سفید، 11گ (130ر-140ر)، 41 سطر، اندازه: 9/8×22 سم [ف: 8-462]
40. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18406
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 31/7820/3 سم [رایانه]
41. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6089
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، شرح احوال ناتمام مؤلف در ابتدای کتاب و شرح احوال مؤلف از طاهر هاشمی در گی 2 نوشته شده، توضیحات و تصحیحاتی از طاهر سید زاده هاشمی با تاریخ 1321 تا 1324؛ مهر: سید حسن سید زاده هاشمی؛ تملك: طاهر سیدزاده هاشمی مورخ 1321 = 1362ق در کرمانشاه مبنی بر اهداء این کتاب از طرف پدرش به وی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 243گ، 21سطر ( 17/2×9/3 )، اندازه: 21/3×14سم [رایانه]
tārīx-e gz. dar «ahl-ot tafsīr va-l hadīs va-l feqh va-1 hekma va-n nojūm» (mn.)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5711/2
خط: نسخ، كا: محمد حسن بن حاجی محمد علی، تا: پنج شنبه 2 شعبان 1224ق، جا: مشهد، مدرسه خیرات خان؛ در «شعرای عجم» نسخ همو در همین شهر در روز جمعه شعبان 1224؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف میشن قهوه ای، 7گ (35-41ر)، 22
سطر (15×9)، اندازه: 21×15سم [ف: 16-73]
tārīx-e gol
علی آبادی مازندرانی، زکی بن مقيم، ق14 قمری
‘alī-ābādī māzandarānī, zakī ebn-e moqīm (-20c)
این کتاب را میرزا زکی خان سرهنگ قورخانه، از فرانسه به فارسی ترجمه کرده و به هشت «کتاب» تقسیم نموده است. اول تاریخ گل.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1497/1
آغاز: در تعریف گل و محاربه با هلوثی که سویس باشد و محاربه با آریوویست؛ انجام و در آنجا بیست روز به دعای جمهوری و شادمانی حکم داد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: پایان قرن 13؛ تملك: اعتضاد السلطنة؛ واقف: سپهسالار، 1297 ق ؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سبز تیره، 55گ (5پ -59ر)، 27 سطر (23×11)، اندازه: 34×20سم [ف: 3-304]
← تاریخ گمنام ← تاریخ مستور
tārīx-e gītī-gošā
نامی اصفهانی، محمد صادق،-1204 قمری
nāmī esfahānī, mohammad sādeq (-1790)
اهدا به: محمد جعفر خان زند در تاریخ زندیه از کریمخان زند تا پایان کار لطفعلی خان زند. نامی به امر محمد جعفر خان زند تاریخ دولت زندیه را تا افتتاح قلعه طبر کی اصفهان نوشته و در 1204 وفات یافته پس از وی به حکم میرزا محمد حسین وزیر فراهانی علیرضای شریف به اتمام تاریخ پرداخته، تتمه احوال لطفعلی خان زند تالیف آقا محمد رضای شیرازی است که ذیل دومی بر آن است و آن نیز در آخر کتاب است و با هر دو ذیل توسط سعید نفیسی چاپ شده است. آغاز: 1: تاریخ ایام سلطنت کریمخان زند و آن قوم سعادتمند ظفر پیوند و آن سلطان خصم گیر عدو بند ... 2: طراز کلام مورخان سخن پرور و زیور اقلام نگارندگان قصص و سیر حمد و ثنائی که پادشاهان تاجدار. انجام: مقرر شد مسکن و سواران ایشان در سلک ملتزمان مرکب منصور منظم گشتند چاپ: تهران، با دو ذیل آن به کوشش سعید نفیسی، 1317ش.
[ نسخه های منزوی 4267/6 ؛[ الذريعة 284/3 ؛ فهرستواره منزوی 897/2 استوری 331/1 ؛ مشار فارسی 1126/1 ؛ دنا 734/2 (20 نسخه)]
ص: 743
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5562
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 127گ، 21 سطر (23×13)، اندازه: 31×20سم [ف: 16-35]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2249
آغاز: بسمله، تاریخ جلوس خدیو بی عدیل کریمخان وکیل؛ انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 132گ، 16سطر (26×13)، اندازه: 33×25/5 سم [ف: 369-5 ]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1219
آغاز: تاریخ خاقان معدلت بنیان محمد کریم خان زند، انجام: از صاحبان ولايات بنزدیک و دور استمداد خواست از اول تاریخ گیتی گشای تا «بیان توجه موکب آغا محمد بجانب عراق و مجادله با خسرو خان و اسماعیل خان ..»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، سیاه، مقوایی، 181 گ، 16 سطر (10×14/5)، اندازه: 21×15سم [ف: 3-254]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2537
آغاز: برابر 1؛ انجام: بهنج دلخواه در جلد دیگر بر شته تحریر خواهد کشید و موسم بجلوس ثانیش خواهد ساخت. خط: نستعلیق، کا: پیر مراد، تا: 1235ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 190گ، 19سطر (20×11)، اندازه: 30×19/5 سم [ف: 44-6 ]
5. قم: مؤسسة آية الله بروجردی: شماره نسخه: 151
آغاز: برابر 2؛ انجام: فاتحه فکرت و ختم سخن نام خدائی است بر آن ختم کن. خط: نستعلیق، کا: مهدی قلی نفر، تا: 1 رمضان 1235ق؛ جلد: تیماج مشکی، 187گ، 20 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 1-102]
6. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7037- 36/37
آغاز: و تذکار انعام وافضال سرمایه بخش کنوز دفاتر ... اما بعد بر ضمایر ارباب بصاير و خواطر اصحاب ماثر ... زره بیمقدار محمد صادق موسوی متخلص به نامی که دلال متاع قلب؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: غلامعلی، تا: ربيع الأول 1243ق، حسب الفرموده محمد حسن خان قاجار؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 104گ، 19 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 2-702]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3803
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن اصفهانی، تا: 1243ق؛ مجدول به طلا؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: روغنی زمینه یشمی با قولق میشن سیاه، 178، 18 سطر، اندازه: 20/6×13/1 سم [ف: 2-91]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3928
خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا رحیم، تا: 10 رمضان 1256ق، جان اصفهان، برای میرزا ابوالحسن؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن و پشمی، 156گ، 17 سطر، اندازه: 30/1×18/2
سم [ف: 4-703]
9. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4174
خط: شکسته، بی کا، تا: 1257ق؛ با سرلوح، مجدول زرین ؛ کاغذ: فستقی، جلد: روغنی
ضربی، 164گ، 16 سطر، اندازه: 20/5× 3/ 30سم [ف: 4-703]
10. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 162 - ج
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1257ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: عنابی ضربی، 161گ، 15 سطر (16×8/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 1-79]
11. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1897
آغاز: بسمله و به نستعين، تاريخ جلوس خدیو بی عدیل کریم خان وکیل؛ انجام: ذیل: که از ایشان نیز در صفحه روزگار اسم و رسمی باقی نیست فاعتبر و ایا اولو لا الابصار (اولی الابصار) تاریخ گیتی گشای نامی با ذیلی که آقا محمد رضای شیرازی در تتمه احوال لطفعلی خان زند نوشته از صفحه 314 به بعد)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1259ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 164گ، 16سطر (23×13/5 )، اندازه: 31×21سم [ف: 4-352)
12. تهران: فرهاد معتمد؛ شماره نسخه:114
آغاز: برابر 2
؛ انجام: که از ایشان نیز در صفحه روزگار اسم و رسمی باقی نیست. تمت سنه 1261 با دو ذیل آن از میرزا عبدالکریم بن علی رضای شهاوردی شریف منشی و آقا میرزا محمد رضا شیرازی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1261ق؛ مجدول؛ تملک: فرهاد میرزا در محرم 1262؛ جلد: تیماج حنایی، 20 سطر (24×13)، اندازه: 34×19/5 سم [نشریه: 3-158]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1730
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على محمد بن میرزا محمد ابراهیم، تا: 1272ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز مقوایی، 149گ، 16سطر (23×12/5 )، اندازه: 19×32سم [ف: 4-194]
14. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6874/1 - 35/54
آغاز: رعایا و مرلا و امنیت ... بيان مختصری از وقایع قبل از این دولت علیه که از ایراد آن ناگزیر و ناچار؛ انجام: برابر خط: نستعلیق شکسته زیبا، كا: اوایل نسخه به خط معتمدالدوله نشاط و چند برگ از آن به خط محمد تقی بن محمد اسماعیل، تا: نونویس در اواخر رجب 1277ق؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول مذهب؛ جلد: تیماج قهوه ای، 103گ (11-103)، 19 سطر، اندازه: 25×15سم [ف: 2-701]
15. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:256
خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن محمد على، تا: نیمه رجب 1284ق، به فرمایش میرزا محمد حسن خان؛ یک بیت شعر فارسی به خط خسرو خان به سال 1309 و یادداشتی از شخصی که نگاشته نگارنده این بیت شعر همان خسرو خان سردار ظفر
ص: 744
بختیاری است، یادداشتی از تیمور اسفندیاری بختیاری در مطالعه کتاب به سال 1332 در اصفهان و نوشتن حواشی در معنای برخی از لغات توسط او؛ جلد: تیماج قرمز عمل صادق بن محمد باقر، 183، 17 سطر، اندازه: 33×19/5 سم [ف: 1-194]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:234
آغاز: برابر 2 بی کا، تا:1284ق؛ 185 ، 19سطر، اندازه:13× 22/5 سم [ف: 2-131]
17. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 451
خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن محمد علی، تا: نیمه رجب 1286ق؛ کاغذ: آبی[نشریه: 11-886]
18. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:7436
خط: نستعلیق، كان محمد اسماعیل بن سلطان بن محمد حسین خان سرتیپ فوج خلج، تا: جمعه 4 ذیحجه 1314ق، جان شیراز، به فرموده آقا میرزا فرج الله خان زند و نصير الممالک؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 95گ، 19 سطر (14/5)، اندازه: 21×13سم
[ف: 16- 570]
19. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 483/1
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
از آغاز تا رفتن آقا محمد خان از اصفهان به طهران؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسن متخلص به «دبیر» فرزند ابوالحسن شیرازی، تا: جمعه 6 جمادی الاول 1329ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 19سطر، اندازه: 20/5×15/5 سم [ف: 2-161]
20. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1467ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 23524 .Add؛ بی کا، بی تا؛ 155گ [فیلمها ف: 1-36]
tārīx-e gīlān
مرعشی، ظهير الدين بن نصیر الدین، 815؟ -893 قمری
mar‘ašī, zahīr-od-dīn ebn-e nasīr-od-dīn (1413-1488)
اهدا به: کار کیا سلطان علی و پدرش سلطان محمد تاریخ تأليف: 880-894ق در 7 «باب» و هر باب در چند فصل» نگاشته است. آداب و رسوم مردم آن سرزمین را نیز دارد.
آغاز: شکر و سپاس بیحد پادشاهی را ...
چاپ: رشت، 1330ش، از روی نسخه بادلیان؛ به کوشش دکتر منوچهر ستوده، تهران، 1347ش. [فهرستواره منزوی 898/2 ]
تهران، دانشگاه: شماره نسخه:3187-ف
نسخه اصل: بادلیان 156 .Or. با یادداشت مورخ 905؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1 ربیع الاول (2 خرداد) 930ق [فیلمها ف: 2-93]
tārīx-e gīlān
فومنی، عبد الفتاح، ق 11 قمری
fūmanī, 'abd-ol-fattāh (-170)
تاریخ تأليف: حدود سال های 923 تا 1038ق کتابی است در تاریخ گیلان در زمان صفویه که در 2 «فصل» و 4 «مقاله» تألیف شده است: فصل 1. در حالات ادبار و انکسار دولت مظفر سلطان مرحوم والی گیلان بیه پس رشت و انقراض دولت سلاطين اسحاقیه عليهم الرحمة که از آن زمان الى الآن مدت ممتد یکصد و چهل و دو سال مصروف شده؛ فصل 2. در احوال جلای مغفوری خان احمد خان حاکم و والی ولایت بیه پیش لاهیجان و ابتلای پسران شاه جمشید خان عليه الرحمة و الرضوان و به قتل رسیدن امیر سیاوش خان حاکم گسکر و عصیان امیر حمزه خان طالش حاکم آستارا و به قتل رسیدن امیر سیاوش خان حاکم گسکر و عصیان امیر حمزه خان طالش حاکم آستارا و به قتل آمدن او در ولایت شیروان و استیصال ملوک مازندران به مدلول آیه کریمه: ذلک فضل الله يؤتيه من يشاء و الله ذو الفضل العظيم؛ مقاله 1، در بیان حال و شرح مآل امیر حمزه، خان طالش و فرزندان مشارالیه؛ مقاله 2. در بیان یاغی شدن ملک جهان گیر ولد ملک سلطان محمد رستمداری و مال حال او بتقدير حضرت باری؛ مقاله 3. در بیان ابتلای بو سعید میر فومنی و فرج بعد شدت او به موجب تقدير قادر غنی؛ مقاله 4. در بیان یاغی شدن میر حاتم سپهسالار شفت از علیخان و مال حال او بطریق استحسان. مؤلف می نویسد: «پوشیده نماند که درین پنجاه سال که مملکت معموره دارالمرز به تصرف سلاطین اسحاقیه در آمده فترات و انقلابات و هجوم و ازدحام عوام کالانعام بل هم اضل سبيلا مثل فتور غریب شاه مشاهده نشده بود این فقیر بی بضاعت عبد الفتاح فومنی را به گوشه )دهقان- دهقانی) به عزلت و انقطاع بسر میبرد به خاطر فاتر خطور نمود که قضیه مذکوره را به نوعی که سانح شده بود تأليف نماید چون واقعات مذکوره حسب الواقع بتحرير واقع نشده بود به فکر آن افتاد که شمه ای از حالات ملوک و سلاطین مازندران و گسکر و آستارا و لنگر کنان که در عصر و زمان تسلط و استیلای سلاطین صفویه به وقوع رسیده بیان سازد ..». فتوحات دارالمرز نیز تحریر دیگری است از تاریخ گیلان عبد الفتاح فومنی، وی پس از رسیدن به مقام حکومتی در پی آن شد که تغییراتی در کتابش ایجاد نماید؛ اختلافات بین این دو تحریر در نسخه چاپ سال 1349ش بیان شده است. (سید محمود مرعشی) این کتاب فتوحات هم نامیده می شود ولی در خود متن بدان نام «تاریخ گیلان» داده شده است. آغاز: ای نام تو مطلع کلام همه کس *** در نظم کلام تو نظام همه کس ابر صفحه هستی قلم تقدیر ست *** تحریر کند نشان و نام همه کس. حمد و بی ثنای بی عدد مالک الملک پادشاهی
ص: 745
را ... اما بعد، بر ضمیر اکسیر تأثیر ارباب خبرت انجام: با چندین قافله دعای مردم گیلان عازم مقر سلطنت خویش گردید بعون الملک الوهاب. چاپ: پطرزبورگ، به کوشش برنهاردان، 1274ق؛ رشت، 1314ش؛ تهران، به کوشش منوچهر ستوده، 1349ش؛ تهران، 1353 شمسی، با تحقیق عطاء الله تدین دنا 735/2 (4 نسخه)؛ مشار فارسی 335/1 ؛ نسخه های منزوی 4268/6 (4 نسخه)؛ مشترک پاکستان 1489/11 ؛ تاریخ گیلان، چاپ تهران: 1349 و 1353 ش؛ استوری 363 و 1298؛ بریگل 1077؛ فهرستواره منزوی
897/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3777
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز (کمی در خطبه)، کاغذ: کاغذ فستقی آبی، جلد: ساغری پارچه، 129گ، 14 سطر، اندازه: 19/5×13/3 سم [ف: 2-91]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4061
خط: نستعلیق، کا: میرزا رضی تفرشی گیلانی، تا: جمعه 19 رمضان ليلان ئیل 1310ق؛ مجدول سرخ و مشکی؛ جلد: تیماج مشکی ضربی مقوایی، 82گ، 11 سطر (17×12)، اندازه: 22×18سم [ف: 13-3044]
٣. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 99
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پخته، کا: میرزا رضی تفرشي الاصل گیلانی مسکن، تا: پنج شنبه 26 محرم 1316ق، جان رشت؛ کاغذ: نباتی فرنگی، جلد: مقوا ته پارچه مشکی، 134گ، 25 سطر (12/5 × 24/5)، اندازه: 22/5 × 35/5سم [ف: 1-43]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13720
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق خوش، کا: محمود فراهانی، تا: سه شنبه غره ربيع الثانی 1325ق، جا: تهران، حسب فرمایش ادیب الممالك؛ از سوی معتمد السلطان آقا میرزا غلامرضا خان به همراهی آقا میرزا غلامحسین خان برادرش در سال 1325ق مقابله شده؛ مهر: ادیب الممالک به تاریخ 1907 میلادی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش کاغذ زرشکی، 114گ، 14سطر (16×11)، اندازه: 21/5×17سم [ف: 34-665]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:27147
بی کا، بی تا، خریداری از عبدالمجید پژویان [رایانه ]
tārīx-e gīūm emperātūr-e ālmān
سیمون، ادوارد
seymūn, edvārd
مترجم: محمد طاهر ق13 قمری تاریخ تأليف: غره محرم 1312ق؛ محل تأليف: تهران
شرح زندگانی و سلطنت گیوم امپراطور آلمان از سال 1794 - 1847 میلادی است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2271
آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم ترجمه کتاب کيلوم امپراطور آلمانی و شرح احوال زمان سلطنتش تأليف ادوارد سیمون ترجمه چاکر جان نثار محمد طاهر شروع بترجمه شده غره شهر محرم الحرام من شهور سنه اثنی عشر و ثلثمائه بعد الألف من هجره نبینا صلی الله عليه و آله في دارالخلافه الباهره طهران صان الله عن الحدثان سنه 1312؛ انجام: اگر آخر عمر و دوره سلطنتش قدری بواسطه سوسیالیستها مکدر گردید بیم ندارد که اعقاب و اخلاقش توفیق بر حشم ماده خلاف نیافته و بقطع جهة اختلاف موفق نکردند در اساطیر الاولین میگوید که نیطون رب النوع دریاها و حکم فرمان داد بر عنصر سرکش. انتهى بحمد الله تعالی و یمن توفيقه که عمر بر اتمام این ترجمه نیز وفا کرد و با هزار گونه عوائق و ناسازگاری مزاج خاصه این نامه بپایان رسید و تقديم خاکپای مقدس همایونی روحنا فداه گرديد في السابع من شهر الله المبارک من شهور سنه اثنی عشر و ثلاثمائه بعد الألف من هجره ... و انا العبد محمد طاهر كتبه الحقیر محمد تقي الطهرانی.
خط: نستعلیق، كان محمد تقی طهرانی، تا: 1312ق؛ مجدول کمند کشی زرین، به خط ناصر الدینشاه قاجار آمده: «این تاریخ گیوم را بواسطه اینکه چشممان درد میکرد خودمان نخواندیم ادیب الممالك و بعضی پیشخدمتها خواندند بعد انشاء الله در کالسکه شاید خودمان بخانیم شروع در صاحبقرانیه شد و حالا که از دریا برگشته ایم در دهنه نهر رودبار در سر نهار ادیب الممالک تمام کرد و تمام بعرض رسید 13 شهر صفر سنه 1313»؛ مهر: اعتماد حضور، علی اکبر بن حسين الحسینی؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی با تزیینات، 633ص، 15 سطر، اندازه: 33/3×21/7 سم [ف: 5-384]
tārīx-e lāme flowrīye
ماردروس، ق 19 میلادی
mārdrūs (-19c)
به امر: ناصرالدین شاه تاریخ تأليف: 15 محرم 1287ق مؤلف ماردروس داود خانف است. تاریخ جدید از تألیفات «لامه فلوریه» از شرح حال پادشاهان فرانسه و اسپانی به سال های 1434 الی 1598 میلادی است در بیان سلطنت سلسله شارل هفتم تفصيل فوت حکمران دولت انگلیس در پاریس؛ مقرر داشتن کومپانی های رسمی؛ فتح طایفه فرانسه بر طایفه فرماندی؛ اخراج نمودن اهل انگلیس را از فرانسه ملجاء شدن لوئی یازدهم دوفین در نزد حکمران پور گن؛ فوت شارل هفتم و استقلال پسر اولوئی
ص: 746
یازدهم بر تخت سلطنت؛ محاصره شهر پاریس؛ ورود هنری چهارم بپاریس؛ حکم نانت 1598 میلادی.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1840
آغاز: تاریخ جدیدی که مختصرة مفيدة ذکر میشود. ای محبین و مطابعين بجهت آنکه کنه مطالب این تاریخ بر شما بوجه احسن معلوم شود باید در حین مطالعه این کتاب وقایع و کیفیاتی را که ابتدا از آخر تاریخ (رومن) که در مؤلفات مختلفه ما بسمت تحریر در آمده بر صفحه خواطر خود متصور دارید و یا آنکه همان گزارشات عمده قرون متوسطه را بخاطر آورید؛ انجام: آخرین واقعه که در قرن شانزدهم اتفاق افتاد فوت فليب ثانی بود و سلاطین آن قرن در مدت صد سال تمام کره ارض آنچه صنایع و هنر بود تکمیل نموده و بیشتر پیدا شدن پنکی دنیا باعث ازدیاد میل ایشان در تکمیل صنایع و ترویج علوم شده ... بواسطه ادراک و عقل و اعمال عجیبه خود جمیع کرده را مملو از علم و هنر نموده و آزادی را در کل اروپا منتشر کرده ... ورود هنری چهارم بپاریس حکم نانت 1598 میلادی. خط: نستعلیق، كا: معتمد الملک، تا: 1287ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ لبه طلائی، جلد: مقوای روکش تیماج مشکی، 294ص، 12 سطر، اندازه: 27×19سم [ف: 5-386]
← تاریخ لب اللباب هند ← لب التواريخ هند
tārīx-e lotf--alī-xān-e zand = tārīx-e zandīye
شیرازی، علیرضا بن عبدالكریم، ق13 قمری
šīrāzī, ‘alī-rezā ebn-e ‘abd-ol-karīm (-190)
تاریخ سلاطین زندیه است از اواخر سلطنت کریم خان زند و پس از آن تاریخ حاکمان این سلسله به ترتیب: زکی خان زند، ابوالفتح خان، صادق خان، علی مراد خان، جعفر خان و لطفعلی خان زند. این رساله غیر از رساله تاریخ زندیه یا ذیل گیتی گشای عبدالکریم بن علیرضا است. آغاز: 1:بسمله -ستایش بی آلایش کریمی را سزد که زند قدرتش از قلم صنع رقم هستی بر لوح امكان زد و از کتاب مرصع تکوین و وجود نسخه ملمع انسان را انتخاب تعیین فرمود ... در بیان سلسله زندیه این سلسله از اعاظم ایلات عراق و بمردی و مردانگی شهره آفاق اند در اواخر دولت شاه شهید صفوی الشاه سلطان حسین ... بحكم قضا و قدر طایفه افاغنه دست عدوان بر کشور ایران گشودند ... سلسله عليه زند را با آنکه مدتی ملایر مسکن بود و از دو طرف محصور این دو دشمن بودند بقوت دل و نیروی بازو راه عبور آن دیار بر ایشان بستند 2: بسمله، بر ارباب خرد و دانش و اصحاب ذکا و بینش مخفی و مستور نخواهد بود که بمفاد أن الله رؤوف بالعباد ... ذکر وقایع انقراض دولت زندیه را احدى متعرض نشده بود. یکی از دوستان صمیم در جاده صداقت مستقیم خواهش نمود که این غبار قدوم راه روان طريق حکایت ... ابن عبدالكریم شیرازی به ذکر مجمل از وقایع اموری که بعد از فوت کریم خان تا انقراض دولت زندیه به مقتضای حکمت ازلی و قدرت لم یزلی به ظهور رسیده است، مبادرت نماید ... انجام: و در انقراض لطفعلی خان دولت سلسله زنديه منقرض گردید. زیاده بر این اطناب ننمود، سایر وقایع امور دولت روز افزون سلسله جليله قاجاریه، به نحوی است که مورخان سر کار پادشاهی به ضبط آن متوجه شده، به نظر طالبان و ناظران خواهد رسید. چاپ: به تحقیق ارنست بیر آلمانی در لیدن سال 1888م
[دنا 735/2 ؛ استوری 332/1 ؛ ریو 198؛ نسخه های منزوی 4266/6 ؛ الذريعة 53/4 ؛ فهرستواره منزوی 868/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 190/1
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 5 شوال 1232ق؛ از برگ 116 تا 127 فتح نامه هرات است که در 1314ق نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، 108گ، 11 سطر (8/5×14/5)، اندازه: 5×15/ 20سم [ف: 2-522]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2279
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 1238ق، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: میشن، 58ص، 19 سطر، اندازه: 21×30سم [ف:6-233]
٣. تهران: نوربخش، شماره نسخه: 848/2
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: حاج میرزا احمد شیرازی، تا: 1269ق؛ کاغذ: فرنگی آبی و زرد و سفید، جلد: تیماج قرمز روشن، 40گ (60 99)، اندازه: 20×14سم [نشریه: 13-215]
4. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 701
آغاز: برابر 1؛ انجام: در خاتمه بیان وقایع و احوال آنان که با وجود دیدن احسان از این خاندان طريق خیانت گرفته و باند ک زمان سزای اعمال بر ایشان مشهود گردید ... و انا العبد مؤلفه و ملتقطه و منتخبه و متصرفه على محمد اللوالساني النظامي قد فرغت من تسویده و اتمامه و کتابته يوم الاثنين من شهر شوال المکرم رحمة الله في دار الخلافة الناصريه سنه 1287. خط: نستعلیق، کا: محمد لواسانی نظامی، تا: دوشنبه شوال 1287ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع نسبتا خوب، بین صفحه اول و صفحات بعد صفحاتی ساقط دارد
ص: 747
به دلیل آنکه مطالب ناقص است؛ یاد آوری: بنظر نگارنده کمترین مؤلف و کاتب نسخه حاضر (محمد اللواساني النظامی) احتمالا این نسخه را از تاریخ زندیه تأليف على رضا بن عبدالکریم الشيرازي بتاریخ 1163 هجری قمری انتخاب و تصرفاتی در آن کرده است؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوای روکش چرم ساغری مشکی، 218ص، 14 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 22×15سم [ف: 5-219]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1583 عکسی
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
نسخه اصل: آکادمی علوم آذربایجان در باکو، شماره 2850-b؛ خط: نستعلیق، کا: مشهدی علی اکبر خلف مرحوم مشهدی حسینعلی تفلیسی توپچی باشوف، تا: یک شنبه ربيع الثانی 1332ق؛ مجدول، با سرلوح، در صفحه ای از آن، تصویر چند نفر به چشم می آید؛ 75ص، 20-27 سطر [عکسی ف: 4-535]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14182
آغاز: دار المرز ایلغار و تا مازندران و استر آباد عنان باز نکشیده ... در بيان صادريات امور زکیخان زند و کیفیت قتل آن -چون در سال قبل فیمابین؛ انجام: انقراض دولت زندیه بود و در ... سلسله مذکور منقرض گردید زیاده. از نیمه تاریخ زکی خان زند تا آخر تاریخ لطفعلی خان زند را شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 137گ، 9 سطر، اندازه: 10×14/5 سم [ف: 38-239]
tārīx-e lū’7-ye čāhārdahom
ولتر، فرانسوا ماری آروئه دو 1694-1778 میلادی
volter, ferānswā mārī āro'e do (1694-1778)
کاشانی، علیقلی بن محمد باقر، ق13 قمری
kāšānī, ‘alī-qolī ebn-e mohammad bāqer (-19c)
تاریخ ترجمه: 1289ق اهداء به: ناصرالدین شاه این کتاب سرگذشت لوئی چهاردهم پادشاه معروف فرانسه است که به قلم ولتر نویسنده معروف فرانسوی تحریر یافته است. ولتر که از بانیان شرح حال نویسی مستند است. در این کتاب سعی می کند که لوئی چهاردهم را از خلال مدارک تاریخی آن طور که بوده معرفی کند. نثر کتاب از شاهکارهای نثر فرانسه می باشد و انصافا هم علیقلی خان مترجم با آنکه در روزگار نخستین عهد ترجمه بوده به خوبی از عهده ترجمه این نثر سنگین بر آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1857
آغاز: کتاب لوئی چهاردهم پادشاه فرانسه من تأليفات حکیم ولتر فرانسوی بسمله؛ انجام: بالجمله لوئی چهاردهم يوم غره ماه سپتامبر سنه 1715 جهانرا وداع گفت خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1289ق، جان تهران با سرلوح زر، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج ماشی با گل و بوته، 203گ، 13 سطر (21×11/5 )، اندازه: 21/5 × 33/5سم [ف: 4-320]
tārīx-e lū’7-ye čāhārdahom
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی، 1259-1313 قمری
“alī ebn-e
eʻtemād-os-saltane, mohammad hasan (1843-1896)
تاریخ تأليف: 1303ق ترجمه محمد حسن خان اعتماد السلطنه و ناتمام است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4184
آغاز: شروع میکنم بتألیف و ترجمه جلد هشتم تاریخ لوي 14 و برای تحریر این تاریخ اسباب زیادی حاضر نموده ام. متجاوز از چهل کتاب و کتابچه و نقشه و غيرها. در میان این چهل و اند نسخه دو نسخه را اصل و اساس قرار داده ام. یکی روزنامه روز اروزی است که مار کی دان ژو از خواص و نزدیکان و محارم لوي 14 در ظرف سی و چهار سال از سلطنت این پادشاه منظمة برشته تحریر در آورده است، و دیگر تاریخ صحیح است که دوک سن سیمون که او نیز از رجال دولت و علمای عصر این پادشاه بزرگ بوده تصنیف و تالیف کرده است. و اینکه این مجلد را جلد هشتم نامیدم برای اینست که ذیل و دنباله تاریخی شخصی و رسمی لوى 14 است که مادموازل منت پانسير بطور روزنامه در ضمن شرح حال خود نوشته بوده است. روزنامه شرح حال منت پانسیر تا سنه 1686 ختم می شود. پس این بنده ذيل حسب الامر قدر قدرت اعليحضرت صاحبقرانی ولی نعمت بی منت، روحی و ارواح العالمين فداه جلد هشتم و ما بعد را انشاء الله تعالی متدرجة ترجمه و تأليف نموده بنظر کیمیا اثر ملوکانه خواهم رسانید. و از امروز که يوم شنبه 28 شهر جمادى الأول قوی ئیل سنه 303 است بمیمنت و مبار کی جلد هشتم را شروع نمودم؛ انجام: و از تو خواهشی دارم من بعد اسم شوهر. جلد هشتم؛ خط: شکسته نستعلیق، تحریری، کاتب = مؤلف، تا:
قرن 13؛ قلم خورده خود مترجم، محشی به قلم مترجم و احمد يمن الدوله و مهر منیر و مرتضی فرهنگی؛ واقف: مهر منیر خانم، دیماه 1313؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: پارچه ای، 13، 21 سطر (16×29/5)، اندازه: 35/5×22سم (ف: 7-37]
← تاریخ مازندران← تاریخ طبرستان
← تاریخ مبارک غازانی←جامع التواریخ رشیدی
ص: 748
←تاریخ متنبیئین ← المتنبئين
← تاریخ مجدول ← تاریخ سیاقی
←تاریخ مجدول ← مجمل التواریخ
tārīx-e mojadval
تاریخ ترجمه: ربيع الثانی 1075ق نام مؤلف و مترجم آن معلوم نیست ولی اصل تألیف در اواخر عهد صفویه در ترکیه و به دست یکی از فضلای استانبول انجام یافته و در ربیع الثانی 1075 از زبان ترکی عثمانی به لغت عرب برگردانده شده است. این نسخه در دو قسمت است: قسمت اول مختصر و شامل ذکر سلسله ها با تعداد سلاطین و سال ظهور و انقراض و مدت ملک آنان در نه برگ دارای هفت جدول: 1. جدول سلاطين العالم بنی آدم، جدول ملوك الأمم قبل ظهور ملوك الاسلام، 2. جدول خلفاء الراشدين، 3. جدول الخلفاء و ملوك الاسلام، 4. جدول سلاطين آل عثمان، 5. جدول وزراء العظام، 6. جدول مشایخ الاسلام، 7. جدول نقباء الاشراف، و یک «خاتمه»؛ قسمت دوم پس از شش صفحه مقدمه دارای همان مطالب و جداول با تفصيل و ذکر افراد سلاطین و جلوس و مرگ آنان با شرح مختصری درباره هر یک پس از ذکر رؤوس تواریخ در ده فقره جدول به جداول وقایع از هبوط آدم تا سال 1077 سلطنت شاه صفی پرداخته و سه تاریخ دیگر 1078 و 1079 و 1080 ضبط ولی واقعه ای برای آنها ذکر نکرده است.
تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3323
آغاز: قسمت اول: جدول سلاطين العالم و ملوک بنی آدم، جدول ملوك الأمم قبل ظهور ملوک الاسلام ... الخ. (قسمت دوم:) بسمله الحمد و الثناء و الشكر الذي ليس له انتهاء للمبدی الاول جل و علا الذي احسن صنع الفلك الدوار؛ انجام: قسمت اول - پس از جدول نقباء الاشراف خاتمه ناقص با عبارات: «... و في الانسان علامة الشيب بیاض عارضيه، كذالك الدول اذا شرعت في الانحطاط علامة مشيبها اذا مال اصحابها إلى الزينة في الملبس انجام می یابد. قسمت دوم: سنه 1077- شاه صفي الثاني بعد موت ابيه في ربيع الثانی و توجه سلطان محمد الى ادرنه و ارسال الوزير احمد پاشا الى حرب الكفار في جزيرة چرید و موت الشريف رند و شرافت ولده الشريف سعد خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1075ق؛ مهر: «هو الكريم و انی عبدالکریم»؛ جلد: پارچه سیاه، 75گ، اندازه: 30×20سم [ف: 1-175]
tārīx-e mojadval
تاریخ بسیار مختصر عالم از حضرت آدم تا خاتم(عليه السلام)و بعض از خاندان های سلاطین، در چند جدول. این کتاب در اصل ترکی بود و مترجم آن را اول به عربی کتاب قبل نسخه کتابخانه ملی تبریز پس از آن به فارسی برگردانده با تصحیح اشتباهات مؤلف و اضافه معلوماتی درباره صفویه.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10228
آغاز: بعد الألف منضبط ساخته که هر واقعه از وقایع مذکوره در کدام سنه واقع شده و نسبت ما بين الوقایع؛ انجام: حرب مسلم بن سعید با کفار اتراک در فرغانه و قتل خاقان ترکی و موت سالم ...
خط: نستعلیق خوش، كا: سعید منشی شیرازی، تا: صفر 1261ق، جان قریه سیجان از قرای اصفهان؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تملك: میرزا ابراهیم شیرازی به تاریخ ذیحجه 1261 با مهر «افوض امرى الى الله عبده محمد ابراهیم» (مربع)، رضا قلی قزوینی به تاریخ 15 شعبان 1290 با مهر «رضا قلی» (بیضوی) و «عبده الراجي رضا قلی»؛ جلد: تیماج مشکی، 69گ، 15 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 26-194]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3161
آغاز: بعد الألف منضبط ساخته که هر واقعه از وقایع مذکوره در کدام سنه واقع شده و نسبت ما بين الوقایع؛ انجام: حرب مسلم بن سعید با کفار اتراک در فرغانه و قتل خاقان ترکی و موت سالم خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: مقوایی عطف
تیماج قهوه ای، 30گ، 19 سطر، اندازه: 17×25/5سم [ف: 8-392]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6457
آغاز: بعد الألف منضبط ساخته که هر واقعه از وقایع مذکوره در کدام سنه واقع شده و نسبت ما بين الوقایع؛ انجام: حرب مسلم بن سعید با کفار اتراک در فرغانه و قتل خاقان ترک و موت سالم خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 89گ، مختلف السطر، اندازه:24×16سم [ف: 17-58]
tārīx-e mohārebāt-e hazrat-e mohammad
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:26920
بی کا، بی تا؛ خریداری از عباس محسنی[رایانه]
tārīx-e mohārebāt-e farānse
مهندس تبریزی، محمد رضا، 1299 قمری
mohandes-e tabrīzī, mohammad rezā (-1882)
اهداء به: فتحعلی شاه و عباس میرزا تاریخ تأليف: 1222ق با پادشاهان قرال نمچه و روس الموسوم به «حوادث نامه» ترجمه
ص: 749
محمد رضی تبریزی از ترکی.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1930ف بی کا، بی تا، کتابخانه ملی ش 1150؛ 113گ [فیلمها ف: 1-36]
←تاریخ محمد شاه ← تاریخ هند
← تاریخ محمدی ← احسن التواريخ
tārīx-e mohammadī = tārīx-e davāzdah emām = tārīx-e rashidi
؟ کاشی، حسن بن محمود، ق8 قمری
kāšī, hasan ebn-e mahmūd (-14c)
اهدا به: جهان محمد اولجایتو محل تأليف: بغداد منظومه ای است کوتاه در 324 بیت؛ ناظم ابتداءا اشعاری در ستایش پروردگار و سپس مدح پیامبر و امیر مؤمنان على و ائمه(عليه السلام)آورده و سپس موعظه و نصیحت نموده آنان را که به خواندن کتب قصص وامق و عذرا و رستم و زال و غیره وقت را بیهوده هدر می دهند، و چون مردم شعر را بیشتر از نثر می پسندند لذا کتابش را به نظم کشیده و آن را «معرفت نامه» نامیدند و چون آن را به نام «وزیر رشید» نظم کرده به «تاریخ رشیدی» نیز موسوم گردانده است. در آن آمده است: «این نامه که بنده می کند درج *** نظمی است که بنده می کند خرج / تخریج کتاب تست یکسر *** پاک آمده همچون درو گوهر / تاریخ رشیدی است نامش *** از نام دوازده امامش»؛ و در آن آمده است: «نام او هست معرفت نامه *** بلکه او هست فایدت نامه». او فهرست اسامی ائمه دوازده گانه (عليهم السلام) را ابتدا مختصرة و بعد مفصل هر یک از آنان را در بخش هایی مشتمل بر: نام، کنیه، تاریخ ولادت و مکان آن، نام پدر و مادر، نقش نگین انگشتری، مدت عمر، سبب وفات و زمان و مکان آن، محل دفن، تعداد و نام اولاد آنان، غزوات و دیگر مطالب را به شعر آورده است. ناظم در حالیکه دو سه ماه سخت مریض بوده و در بستر بیماری افتاده شروع به نظم آن نموده و در «واسطه» و «حله» به فکر سرودن آن افتاده و در شهر «بغداد» بدان پرداخته است. وی در میان اشعارش از اشخاصی چون: میر علی، ابراهیم، عبد اللطيف، تاج الوزرا، شهاب الدین، میر احمد، حسن، عز الوزرا نامبرده و اشعاری در مدح سلطان وقت «اولجایتو» آورده و بعد اشعاری در اصول و فروع دین. عناوین آن عبارت است: 1. و لذكر الله اعلى و اجل؛ 2. گفتار اندر ستایش رسول؛ 3. گفتار اندر ستایش امیر المومنین على بن ابی طالب؛ 4. گفتار اندر موعظت و نصیحت؛ 5. آغاز کتاب؛ 6. گفتار کتاب از نظر؛ 7. گفتار اندر نبوت حضرت رسالت؛ 8 گفتار اندر اعواض؛ 9. گفتار اندر اجل؛ 10. گفتار اندر ارزاق؛ 11. گفتار اندر وعد و وعيد؛ 12. گفتار اندر مرگ و قیامت. در انتساب این اشعار به حسن بن محمود کاشی تردید بسیار است و جناب آقای حسن عاطفی در مقدمه خود بر چاپ دیوان حسن کاشی با قطعیت این انتساب را نفی می کند و معتقد است شاعر این اثر معلوم نیست.
چاپ: همراه با هفت بند مولانا حسن کاشی با عنوان «تاریخ محمدی» و با انتساب به حسن کاشی، به کوشش رسول جعفریان چاپ شده
[دنا 736/2 ، الذریعه 899/9 ؛ روضات الجنات 286/2 -289؛ فهرستواره منزوی 1574/3 ]
1. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3626
آغاز: مردان و محققان دیندار *** یعنی که مهاجران و انصار /
سردار که حمزه بود و عباس ***با دانش و عقل اكمل الناس /
بمانده بزمانه نام ایشان *** بوده دو جهان بكام ایشان ا
نجام اینست بديعه ای که گفتم *** این بود در سخن که سفتم
خط: نسخ تعليق، كا: تورانشاه بن احمد بن تورانشاه، تا: 20 ذیقعده 819ق، جا: دار السلطنه هرات؛ به نام جلال الدین سلطان با یزید کتابت شده؛ افتادگی: آغاز، اوراق نسخه آشفته و درهم تجليد گردیده و به این جهت آغاز در برگی 96 قرار گرفته است و بعد شش بیت مناجات دارد در بحر هزج مسدس محذوف بوزن خسرو و شیرین نظامی که بیت آخرش: «مرا این نکته گفتن فرض عین است*** که دوزخ جای اعدای حسین است» می باشد، مجدول، مذهب؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: چرمی، 96گ، 15 سطر، اندازه: 24×14/5 [ف: 1-177]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1005/1
و 1005/3 نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-255]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3086/4 -ف و 3086/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-72 و 63]
2. تهران: دانشگاه، شماره نسخه: 1015/37
آغاز: آغاز سخن بنام یزدان *** روزی ده انس و خالق جان. تا آنجا که: چون ساختی آنزمان تمامش *** «تاریخ محمدی» بنامش / منقوش بدان صفت که نامش *** خواند «دوازده امام»، ش. تا آنجا که:فهرست ایمه نام اینست *** کز بعد رسول مرسلین است / تاریخ محمدی بگویم *** زان پس بسوی ایمه یویم/ اسمه عليه الصلاة و السلام / نام است رسول را محمد *** یک جای دگر خضابش احمد؛ انجام: غایب شدنش بعشر شوال *** هشتاد و دو صد گذشته از سال / نابودن و بودنش عیانست *** گویند بگشت در جهانست / اینجا است حدیث و قصه کوتاه *** المقدرة و القضاء الله. و قد تم في 19 ذي القعدة الحرام سنة 913. خط: نسخ، بی کا، تا: 19 ذیقعده 113ق؛ کاغذ: نخودی، جلد:
ص: 750
تیماج حنایی، 16گ( 130-145)، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 2-524]
tārīx-e mohammadī (manzūm)
منظومه ای مبسوط و تاریخی که با استفاده از اشعار نغز و آبدار سیر خلقت آدم و حوا و اخراج آنها از بهشت تا جریانات بعثت پیامبر اکرم و جنگ های آن بزرگوار به نظم کشیده شده است. برخی عناوین کتاب عبارتست از: داخل نمودن جناب احدیت آدم و حوا را به بهشت و شفارش شدن به آنها که از میوه درخت
نخورند ... رفتن شیطان بدستياری مار و طاووس به بهشت ...
آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه:93
آغاز: داخل فرمودن جناب احدیت آدم و حوا را به بهشت و سفارش شدن بآنها که از میوه یکدرخت نخورند ولاتقربي هذا الشجرة .. بده ساقی آن جام یاقوت نام *** که قوت دل و دیده گردد مدام / بده ساقی آن باده سلسبيل *** که افشرده آن باده را جبرئیل / بده ساقی آن ساغر لعل رنگ *** که شوید زدلهای شوریده زنگ؛ انجام: ... روشن شدن چشم معیوب مادر ابو ایوب از معجزه رسول علام الغيوب ... که مادر صاحب خانه بود *** ازو دیده ها هر دو ویرانه بود / برآورد فریاد و احسرتاه *** که ای کاش مقدور بودم نگاه.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اشعار به صورت چهار ستونی؛ جلد: گالینگور آبی با عطف پارچه، 161گ، 19 سطر، اندازه: 31×20سم [ف مخ:-168]
tārīx-e mahmūd-šāhī
فيض الدين بن زین العابدین
feyz-od-dīn ebn-e zayn-ol-'ābedīn
اهداء به: سلطان محمود شاه بن محمد شاه تاریخ عمومی از زمان حضرت آدم (ع) به بعد شامل پیامبران، اصحاب، امويان، عباسیان، سلاطین و عالمان.
تهران؛ مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه: 86عکسی
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 644 گ [جنگ: 1-448]
tārīx-e moxtār (manzūm)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21202
بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی (رایانه)
← تاریخ مختصر← لب السير و جهان نما
tārīx-e moxtasar
شیرازی، محمد حسین بن فخرالدین، ق14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
تاریخ تأليف:شوال 1317ق؛ محل تأليف: تهران
مؤلف پس از تقسیم دولت ها به سه دولت اصلی: 1. خلفای خمسه: ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن، 2. بنی امیه، 3- بنی عباس؛ و سه دولت فرعی: 1. علویان مصر، 2. آل بویه ایران، 3. سلجوقیان، به بیان تاریخ مختصر آنها جهت مراجعه خویش پرداخته است.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 52
آغاز: بدانکه دولت ها بر دو گونه است اصلی و فرعی و مراد از دولت فرعی دولتی است که بر اصلی طاری شود خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ تملك: عبدالحسین سپنتا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 188گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11 سم آف: 1-51]
tārīx-e moxtasar-e ahzāb-e sīyāsī, enqerāz-e qājārīye
بهار، محمد تقی، 1265-1330 شمسی
bahar, mohammad taqi (1886-1951)
جلد یکم در بر افتادن قاجاریان.
چاپ: مشار 1129/1 (3 چاپ، یکم: تهران، 1323ش)؛
[فهرستواره منزوی 900/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4718-ف
ج 1؛ بی کا، بی تا؛ 381ص [فیلمها ف: 3-95)
tārīx-e moxtasar-e adabīyāt-e īrān
اقبال آشتیانی، عباس، 1276-1334 شمسی
eqbāl-e āštīyānī, “abbās (1894-1955)
برای دوره دوم مدارس متوسطه از قدیم ترین دوره های تاریخی تأليف میرزا عباسخان اقبال آشتیانی» که «در سه جلد منتشر » بایستی میشد: «جلد اول از ابتدای تاریخ ایران تا تشکیل سلسله سلجوقی، دوم از تشکیل سلسله سلجوقی تا ظهور امیر تیمور، سوم از ظهور امیر تیمور تايومنا هذا».
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4905
نسخه تا عصر سامانی است، در 256 ص؛ خط: شکسته نستعلیق، كاتب =مؤلف، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی تازه،
ص: 751
130، 19 سطر (18×12)، اندازه: 23/5×15سم [ف: 14-3986]
← تاریخ مختصر اروپا ← جغرافیای اروپا
tārīx-e moxtasar-e eslām
شیرازی، محمد حسين بن فخر الدین، ق14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
تاریخ مختصری است از آغاز خلافت امیر مؤمنان علی (ع) تا حضرت حجت (عج) و سپس وقایع تاریخی برخی از حکمای بني العباس برخی از امامزادگان و محل دفن آنها.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:57
آغاز: خلافت على عليه السلام 35 هجری سنه 655 مسیحی روز جمعه بیست و پنجم ذی حجه سال سی و پنجم هجری در بعضی اخبار است که بیعت با علی علیه السلام روز جمعه دهم ذی حجه مطابق روز دوم نوروز عجمان بوده و این درست نیاید خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ از کتابهای عبدالحسین سپنتا؛ جلد: تیماج مشکی، 219گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-54]
tārīx-e moxtasar-e eslām
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21079
بی کا، تا: 1301 ق، خریداری از رضا شیخان [رایانه ]
tārīx-e moxtasar-e baqdād
ابن عمید، جرجس بن ابی یاسر، 602-672 قمری
ebn-e ‘amīd, jerjes ebn-e abī yāser (1206-1274)
فهرس المخطوطات المصورة التاريخ 946]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1418ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 7564 .Or. الجزو الثانی؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 220گ، 14 سطر [فیلمها ف: 1-294]
tārīx-e moxtasar-e peter va rūsīye
میرزا اکبر، ق13 قمری
mīrzā akbar (-19c)
اهداء به: ناصرالدین شاه تاریخ ترجمه: 1283ق
در این تاریخ از زندگی پطر و دوران فرمانروایی و جنگهای او با ممالک همسایگان سخن رفته و نیز از شیوه مملکت داری او مطالب مشروحی آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:614
آغاز: تاریخ جدید در بیان حکایات و احوالات پطر کبیر و سرحدات روسیه میباشد؛ انجام: و مهما امكن در خدمت پطر اقدام داشته روزگار خود را بخوبی گذرانید. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 10 ذیقعده 1283ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، لب طلائی، جلد: تیماج سبز گل و بوته زر، 116گ، 11 سطر (15×8)، اندازه: 21×13سم [ف: 2-124]
tārīx-e moxtasar-e jahān
حکمت، علی اصغر، 1271-1359 شمسی
hekmat, ‘alī asqar (1892-1980)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8926
آغاز: ما با یکدیگر می گوییم الوار کوهستانی؛ انجام: چین قبای قیصر و طرف کلاه کی خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1331ق؛ کاغذ: آبی، جلد: مقوا، 13 سطر (16×8)، اندازه: 20×17سم [الفبائی: 99]
tārīx-e moxtasar-e dezfül
ذهبی دزفولی، عین الدین حسین، ق 14 قمری
zahabī dezfūlī, ‘ayn-od-dīn hoseyn (-20c)
رساله مختصری است در موقعیت جغرافیایی و تاریخی دزفول از اواخر صفویه تا روزگار مؤلف.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:بدون شماره/2
آغاز: بسمله. یا قوت حموی در مراصد الاطلاع می گوید؛ انجام: وحشت بالمرة رفع شده. بی کا، بی تا [نشریه: 5-736]
← تاریخ مختصر سلاطین ایران ← تاریخ پادشاهان ایران
tārīx-e moxtasar-e salātīn-e qoraym
تاریخ تأليف: 1273ق مختصری از سلسله چنگیزیه قریم و انقراض آنها در 1197.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3961/5
ص: 752
انجام: تمت تاریخ مختصر سلاطین قریم سنه ربيع الثانی 1273
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1306ق؛ نگارش دیگری از مجموعه 1227 کتابخانه ملی که رساله حاضر در آن مجموعه به صورت تفکیک نشده ضمن ش 1227/3 آمده است؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: میشن زرد، اندازه: 21×14سم [ف: 7-112]
tarix-ul muxtasar-il muSannif
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/29
منتخب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ 3ص (56-58) [مختصر ف: 809]
tārīx-e moxtasar-e nāpel'on bonāpārt
ريشار خان، رضا، ق 14 قمری
rīšār-xān, rezā (-20c)
اهداء به: ناصرالدین شاه تاریخ تأليف: ذیحجه 1279ق این کتاب از نخستین روزهای ناپلئون بناپارت و مختصری از زمان لوئی شانزدهم و انقلاب کبیر فرانسه سخن آغاز می کند و بعد از امپراطوری و فتوحات خیره کننده ناپلئون مطلب سخن می راند تا آنگاه که به روزگار سختی و اسارت ناپلئون می رسد و کتاب را به پایان می برد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:356
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على اشرف العباد محمد صلی الله عليه و آله الى يوم الميعاد و بعد چنین مینگارد مسود این اوراق رضا ریشار؛ انجام: این است مختصری که در احوال اعليحضرت ناپلئون وعده بترقيم و تحریر دادیم. تمت (تم) الكتاب بعون ملک الوهاب في شهر ذي حجة الحرام 1279
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: ذیحجه 1279ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز، 89گ، 11 سطر ( 13/5×7)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-345]
tārīx-e moxtasar-e yūnān
دوروی، ویکتور
dorūy, vīktor
ترجمه از اصل فرانسوی است در تاریخ یونان. چاپ: تهران، 1319
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7442-38162
آغاز: بسمله سپاس نامعود وستایش غير محدود پروردگار یگانه معبودی را سزاست که خلقت انسانی را به خلعت علم ودانش ... وبعد درخجسته اوان جهانیان ... مظفر الدین شاه قاجار .. وزیر بی نظیر ... میرزا نصر الله خان مشیرالدوله ... تاریخ مختصر یونان (کوس) فصل اول درذکر مجملی از جغرافيا؛ انجام: وارث عقل و هوش و تمدن وعلم هلتی های قدیم واقع شده اند دوباره حاصل نماید باید بسی ترقیات تازه بکند. فصل اول تا فصل 36؛ خط: نستعلیق، کا: ابوالقاسم بن میرزا حبیب الله، تا: سه شنبه 2 صفر 1327ق؛ جلد: گالینگور زرشکی، 325گ، 10 سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 2-702]
tārīx-e madrese-ye jadīd
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15951/15
آغاز: در زمان شهنشه عادل *** که بود از همه شهان ممتاز؛ انجام: از هری گفت سال تاریخش *** در جنت شده بعالم باز
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول محرر، کمند کشی شده، رکابه دار؛ جلد: تیماج مشکی، اص (454)، 21 سطر، اندازه: 23/5×13 سم [ف: 44-153]
tārīx-e madfūnīn-e balx va hālāt-e samarqand
مجهول المؤلف. نویسنده ادعا می کند که پیکر مبارک امیر المومنین(عليه السلام) از کوفه به مزار شریف بلخ منتقل و در آنجا دفن شده است. وی درباره مزارات بلخ و سمرقند به تفصیل سخن گفته و شرح حال شخصیت های آنجا را بیان کرده است.
تهران، مرکز فرهنگی خراسان شماره نسخه:31عکسی
نسخه اصل: اصل کتابخانه آصفیه، حیدر آباد هند؛ بی کا، بی تا جنگی: 1-68
tārīx-u madīnat-il islām fi-d dayl ‘alā tārīx-il xațīb = dayl-e tārīx-e bağdād
ابن نجار، محمد بن محمود، 578-643 قمری
ebn-o najjār, mohammad ebn-e mahmūd (1183-1246)
از ابن نجار، مورخ و محدث و قاری که از مشاهیر علما و محدثین بوده است و تألیفات زیادی داشته از جمله کتاب حاضر که ذیلی است مفصل بر تاریخ بغداد خطیب بغدادی، احمد بن علی (392-463ق). ابن شاكر (681-764ق) در «فوات الوفيات
ص: 753
(2: 264) می گوید «صنف التاريخ الذي ذيل به على تاريخ الخطيب، و استدرك فيه على الخطيب، فجاء في ثلاثين مجلدا دل على تبحره في هذا الشأن وسعة حفظه»؛ ابن کثیر (700 774ق) در «البداية و النهاية» (13: 169) می گوید: «انه أكمله في ستة عشر مجلد»؛ و حاج خلیفه در «کشف الظنون» (1: 288): انه يتم في ثلاثين مجلد، و انه رأى المجلد السادس عشر منه في حرف العين، يذكر تراجم الرجال كالطبقات) چاپ: دکن، حیدر آباد، دائرة المعارف العثمانية، مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانية، 455ص، ف 20
، 1398ق.
[دنا 737/2 ؛ فهرست المخطوطات المصورة ش 670 تاریخ؛ مجمع علمی عراقی 257/1
و 259/1 و 260/1 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3658-ف
آغاز: بسمله و ما توفیقی الا بالله عليه توكلت. قال. عبد المغيث بن زهير بن زهير بن علوی؛ انجام: فارجع فاتر ک لهم ... فانی سمعت رسول الله صلى الله عليه و سلم يقول كفى بالمرء اثمان يضيع ... آخر المجلد العاشر من هذه النسخه و هو آخر المجلد العشرين من الاصل و نتلوه في الذي يليه ان شاالله تعالی علی بن الحسين بن ابی الحمراء و الحمد لله وحده و صلی الله على محمد و آله و صحبه و سلم و لله الحمد والمنة و حسبنا الله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر. نسخه اصل: ظاهریه دمشق 42 تاريخ في 2. از «عبد المغيث بن زهير» است تا پایان مجلد عاشر ( آخر مجلد 20 اصل) مجلد بعدی از «على بن الحسين بن ابی الحمراء» باید آغاز شود؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 49 كاتب دوبار آن را در مکتبه عمومیه دمشق در 1328 و 17 شعبان 1330 خوانده است؛ تملك: ابوبکر بن رستم بن احمد بن محمود شریفی، سید اسماعيل المعزی، علمر عرب، محمد در 1209، حسین افندی اخی زاده مقتول، صادق در 1230 و 1287، محمد صادق بن سعد امین صالح؛ جلد: گالینگور سبز عطف میشن، 221گ، 27 سطر، اندازه: 29×19سم [فیلمها ف: 2-215]
مشهد؛ الهيات، شماره نسخه:13605 عکسی
همان نسخه بالا [ف: 3-1285]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:29763
آغاز: بسمله. اخبرنا الامام الفاضل العلامه محب الدين ابوعبدالله محمد بن محمود بن الحسن بن النجار البغدادی؛ انجام: لولا قتل عبید الله وفي رواية أخرى قتل يوم صفين و ليس شئی قد تم هذه الرساله. بی کا، تا: قرن 10؛ ضميمه نسخه ش 17181؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ضربی، 21 سطر ( 13/3×7/3 )، اندازه: 18/2×11/7 سم [رایانه]
tārīx-u madīnat-i dimišq
ابن عساکر، علی بن حسن، 499-571 قمری
ebn-e ‘asāker, ‘alī ebn-e hasan (1106-1176)
تاریخ تأليف: 565ق جامع ترین و بزرگ ترین کتابی است که در تاریخ دمشق نوشته شده است؛ مشتمل است بر ذکر احوال اشخاصی که به این منطقه وارد شده اند، از: اولیاء و هداة و خلفاء و ولاة و فقهاء و قضاة و علماء و بزرگان از قراء و رواة و ادباء و شعراء، و جرح و تعدیل آنان. مؤلف، کتاب را به ترتیب حروف معجم مرتب نموده است، الا اینکه تیمنا نام نامی و اسم گرامی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)(احمد) و اشخاصی که به این نام بوده اند بر دیگران مقدم داشته است. همچنین در آغاز کتاب، ابوابی چند مشتمل بر اخبار در فضیلت شام، و مناقب اهل آن آورده است. حاجی خلیفه، و حاله این کتاب را در هشتاد مجلد نوشته اند. چاپ: دمشق، مطبوعات المجمع العلمي العربي؛ نشره: صلاح الدين المنجد ، بيروت.
[دنا 737/2 ؛ کشف الظنون 294/1 ؛ معجم المؤلفين 69/7 بروکلمان 1/( 403331؛ المخطوطات المصورة التاريخ 125 و 602 و 964؛ سرکیس، معجم 182/1 «التاريخ الكبير» و «تهذیب تاریخ ابن عساکر»]
شرح و حواشی:
1- تاریخ دمشق (مختصر)؛ ابن منظور، محمد بن مکرم (630-711)
1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه: 1139
نسخه اصل: کتابخانه سعیدیه حیدر آباد دکن در هند. جزءهای 142 تا 149 ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 6، از عصر مؤلف؛ این نسخه را فرزند مؤلف (قاسم بن علی) بر مؤلف خوانده و در اجزاء مختلف آن سماع او بر مؤلف در تاریخ 570ق ثبت شده، در ابتدا و انتهای اجزای مختلف نسخه گواهی سماع از افراد متعدد و در تاریخ های مختلف از جمله در سال 616 و 626ق ثبت شده، صفحات نسخه در این تصویر جابجا شده و کیفیت تصویر چندان
مطلوب نیست؛ 366ص، 22سطر [عکسی ف: 3-288]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 750عکسی
آغاز: و ابوالحسن محمد بن احمد بن محمد ... عن أبي عبيدة بن حذيفه قال: كنت اسأل عن حديث عدي بن حاتم، انجام: فقال ابو ذهيل لعبد الله بن صفوان في وعيده لعمه ابی ریحانه و اسم ابی ریحانه على ... كلا و بیل. نسخه اصل: چستربیتی، ش 4105 (اربری، فهرست خطی عربی 33/5 ).
از اوایل ترجمه «عدی بن حاتم» تا اواسط ترجمه «علی بن أسيد بن أحيحة بن خلف بن ذهب ابن حذافة أبو ريحانظ القرشی الجمحی»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ 315، 25سطر [عکسی ف: 2-237]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 597عکسی و 814 عکسی
آغاز: اخبرنا والدي الحافظ ابوالقاسم علی بن الحسن رحمه الله بقرأتی عليه قال: الحمدلله خالق الارواح و بارى الاجسام انجام: قال: كان اسحق يميل الى قول مالك ... و الله سبحانه و تعالی اعلم
ص: 754
بالصواب و اليه المرجع و الماب، نجز الجزء الأول ...
نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/1 .A (فهرست عربی طوپ قاپی
448/3 ). از اول تا اواخر ترجمه إسحاق بن إبراهيم بن مخلد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح؛ تملک: فيض اليه المفتي في السلطنة العثمانية به تاریخ 1110؛ 576گ،
39سطر [عکسی ف: 2-86 و 290]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:598عکسی و 815 عکسی
آغاز: اخبرنا ابو سعد المطرز و ابو على الحداد و ابوالقسم غانم بن محمد بن عبدالله اجازة؛ انجام: اخبرنا ابوالقاسم ... انا ابو احمد قال: ابن ضميره منكر الحديث و صعفه ... اخر الجزء السبعين بعد المائة نسخه اصل: سلطان احمد ثالث - استانبول، ش 2887/2 .A (فهرست
عربی طوپ قاپی 449/3 ). از اواخر ترجمه إسحاق بن ابراهیم تا آخر ترجمه حسین بن عبدالله بن ضميره؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الثانی» ثبت شده، مصحح؛ تملک فیض الله مفتي السلطنة العثمانية به تاریخ 1110ق؛ 526گ، 39سطر
عکسی ف: 2-87 و 291]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:405-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-54]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 599 عکسی و 816 عکسی
آغاز: الحسين بن عبدالله بن محمد بن اسحاق بن ابراهيم بن زهير المعروف بابن ابو کامل؛ انجام: قال يحيى الوديعة الحر الشديد، و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب، نجز الجزء الثالث ... نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/3 .A (فهرست عربی طوپ قاپی
449/
). از حسین بن عبد الله بن محمد تا اواسط ترجمه زیاد بن عبيد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح؛ تملک: فیض
الله مفتی سلطنة عثمانية؛ 434گ، 39 سطر [عکسی
ف: 2-88 و 291] تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:417-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-53]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 600عکسی و 817 عکسی
آغاز: أخبرنا أبو القاسم بن السمرقند اخبرنا ابوبکر بن اللالکانی؛ انجام: ناخوانا. نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/4 .A (فهرست عربی طوپ قاپی 449/3 ). از اواسط ترجمه زیاد بن عبيد تا اواخر ترجمه شهر بن حوشب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الرابع» ثبت شده، مصحح؛ 442گ، 39سطر
عکسی ف: 2-89 و 291]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 420-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-53]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 601عکسی و 818 عکسی
آغاز: أخبرنا أبو بكر محمد بن شجاع اخبرنا أبو صادق محمد بن احمدانا احمد بن محمد بن رنجویه؛ انجام: في السنة التي قدم فيها رسولالله (صلی الله علیه وآله وسلم)و فيها ولد ابن عباس رضی الله تعالی عنهما، تم هذا الجزء ... نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/5 .A (فهرست عربی طوپ قاپی 449/3 ). از اواخر ترجمه شهر بن حوشب تا آخر ترجمه عبيد الله بن عباس؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الخامس» ثبت شده؛ 485گ، 39سطر [عکسی ف: 2-89 و 292]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:404-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-54]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 602عکسی و 819 عکسی
آغاز: أخبرنا ابوبکر محمد بن شجاع انا ابو عمر و عبدالوهاب بن محمد؛ انجام: فقال حين نظر الى الصنابحی: من سره این ينظر الى رجل كانما صعد الى السماء فهو يعمل بما يرى فلينظر إلى هذا، و الله اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب، نجز الجزء المبارک نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/6 .A (فهرست عربی طوپ قاپی 450/3 ). از عبدالله بن عبدالرحمن تا آخر ترجمه عبدالرحمن بن عسیله ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء السادس» ثبت شده؛ تملک: فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه به تاریخ 1110ق؛ 441گ، 39 سطر [عکسی ف: 90-2 و 292]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:418-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-53]
. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:603عکسی
آغاز: أخبرنا أبو العز احمد بن عبيد الله، انجام: قال سمعت محمد بن احمد المقدسي يقول: عدی بن حاتم الطای یکنی ابا طريف ... و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب ... نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/7 A (فهرست عربی طوپ قاپی 450/3 ). از عبدالرحمن أعشی همدان تا ترجمه عدی بن حاتم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء السابع» ثبت شده؛ 476گ، 39سطر [عکسی ف: 2-91]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:604عکسی
آغاز: أخبرنا أبو الحسن بن قبیس و ابو منصور محمد بن عبد الملک قالا قال لنا ابوبکر الخطيب؛ انجام: قال، قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم)ان يطع الناس ... و الله تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش
2887/8 A فهرست عربی طوپ قاپی 450/3 ). از اواسط ترجمه عدی بن حاتم تا ترجمه عمر بن خطاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الثامن» ثبت شده، مصحح؛ تملك: فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه به تاریخ 1110ق؛ 448گ، 39 سطر [عکسی ف: 2-92]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 393-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-53]
ص: 755
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:419-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-53]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:605عکسی
آغاز: اخبرنا ابو عبد الله الخلال انا سعید بن احمد بن محمد العيار؛ انجام: اخبرنا ابو البرکات الأنماطی ... قال سمعت أبا نعيم يقول: اول من ولي القضا بالكوفة عروة بن الجعد .. و القاسم بن عبدالرحمن بن عبد الله ... و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع والمآب نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/9 .A فهرست عربی طوپ قاپی 450/3 ). از اواسط ترجمه عمر بن خطاب تا اواخر ترجمه قاسم بن عبدالرحمن بن عبدالله؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء التاسع» ثبت شده؛ تملک فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه به تاریخ 1110ق؛ 436گ، 39 سطر [عکسی ف: 2-93]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:606عکسی
آغاز: أخبرنا أبو الحسن علی بن محمد الخطيب اخبرنا ابو منصور النهاوندی اخبرنا ابو العباس النهاوندی؛ انجام: أخبرنا أبو القاسم على بن ابراهیم و ابو الحسن بن قبیس، قالا حدثنا و ابو منصور المقرى اخبرنا ... من رجب سنة خمس و خمسين و ثلثماية و دفن من غد ... نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/10 A (فهرست عربی طوپ قاپی
450/3 ). از قاسم بن عبد الرحمن تا آخر ترجمه محمد بن عمر بن محمد سلم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء العاشر» ثبت شده، مصحح؛ تملك: فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه به تاریخ 1110ق؛ 445گ، 39 سطر [عکسی ف: 2-93]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:607عکسی
آغاز: محمد بن عمر بن محمد بن ابی عقیل ابوبکر الكرحی الواعظ، سمع أبا بكر بن زید باصبهان؛ انجام: و قال ابو موسی و الهيثم: مات نافع مولى ابن عمر سنة سبع عشرة، و ذكر أن أباه أخبره عن أبيه عن أبي موسى أن أباه أخبره عن احمد بن عبيد عن الهيثم، بذلك و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب و اليه المرجع و المآب نسخه اصل: از نسخه سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/11 A (فهرست عربی طوپ قاپی 451٫3 ). از محمد بن عمر بن محمد بن ابی عقیل تا نافع؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الحادي عشر» ثبت شده؛ مصحح؛ تملک: فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه به تاریخ 1110ق؛ 513گ، 39سطر [عکسی ف: 2-94]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:608عکسی
آغاز: أخبرنا أبو البركات بن المبارک انا ابو الفضل بن خیرون انا ابو العلاء محمد بن على ... قال: و نافع سنة سبع عشرة و ماية یعنی مات؛ انجام: و هذا آخر ما يسر الله جمعه من هذا الكتاب ... ولا حول ولا قوة الا بالله العلى العظيم عليه توكلت وهو رب العرش الكريم.
نسخه اصل: سلطان احمد ثالث استانبول، ش 2887/12 A فهرست عربی طوپ قاپی
451/3 ). از نافع تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ روی صفحه عنوان «الجزء الثاني عشر » ثبت شده، مصحح، تملک: فیض الله المفتي في السلطنة العثمانيه؛ 515 گ، 39سطر [عکسی ف: 2-95]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 421- عکسی
نسخه اصل: همان نسخه اصل بالا [عکسی ف: 2-54]
15. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6438-عکس
نسخه اصل: از کتابخانه ای به شماره 2276. جلد 25؛ كا: احمد بن شیخ سليمان اجهوری، تا: شنبه 24 جمادی الثانی 1218ق [فيلمها ف: 3-253]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1233 عکسی
بی کا، بی تا [عکسی ف: 3-528]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1236
بی کا، بی تا [عکسی ف: 3-531]
18. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 432-عکسی
خط: نستعلیق کهن، بی کا، بی تا؛ هر برگ 2 صفحه. عکس از استاد فروزانفر (عکس)؛ 461گ، قطع: رحلی (عکسی ف: 2-54]
tārīx-e marākeš
لئون کودار شانوان
le’on kodār šānovān
مترجم: معتمد السلطان ، حسن ق 14 قمری اهداء به: مظفرالدین شاه تاریخ ترجمه: 1316ق تاریخ مراکش است که با اشاره نیرالملک وزیر علوم از زبان فرانسه به پارسی ترجمه گردیده است. مؤلف کتاب می نویسد که از اکثر کتب تاریخی که حاوی احوال مراکش بوده و به خصوص از تاریخ ابن خلدون استفاده نموده و در شرح احوال تقسیمات طبيعيه، مناطق اقلیمیه، تقسیمات دولتی، نقوس، نژاد( بربرها، اعراب، مورها) سخن گفته است.
[دنا 738/2 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1863
آغاز: بسمله، شکر و سپاس فزون از اندازه و مقیاس کردگاریرا زیبنده و پروردگایرا برازنده است که مساح اندیشه و فکر مساحت بپایان معرفتش را نتواند و سیاح عقل و ادراک از سیاحت بوادی ذات اقدسش فرو ماند ... قسمت اول در بیان شرح مراکش و جمعیت و وسعت و زراعت؛ در بیان شرح مراکش و جمعیت و وسعت و زراعت و صنعت و غیره؛ انجام: رهبانان مرسی (مرسی نام طبقه ایست مخصوص علاوه بر تحمل فقر و اطاعت و
ص: 756
عصمت که از تکالیف آنهاست قوت قلب را چهارمین تکلیف خود قرار داده بمنتها درجه آنرا دارا بودند و اغلب اوقات خود را بقید اسیری مبتلا کرده اسرار و بیچارگان را خلاص میکردند تم الكتاب سنه 1316 ... خانه زاده دولت شاهنشاهی ابن حکیم الهی علینقی الملقب بمؤتمن دیوان منشی وزارت جليله امور خارجه. 1316
خط: نستعلیق، كا: على نقى مؤتمن دیوان منشی وزارت خارجه، تا:1316ق؛ مجدول، کمند کشی، دو سرلوح منقش مذهب؛ کاغذ: فرنگی بخور رنگ، جلد: مقوای روکش کاغذ نقش جودانه گلی رنگ، 459ص، 15 سطر، اندازه: 34626سم [ف: 5-398]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1744
آغاز: جلد دوم از تاریخ مراکش، بسمله، فصل اول، دودمان مرندی تا زمان جلوس؛ انجام: که بر متصرفات پرتقال با في الجمله وسیله افزوده گردیده و آثارش از زبان مملکت هنوز بیرون نرفته است
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1316ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: گالینگور آبی عطف تیماج آبی، 227گ، 15 سطر (24×12)، اندازه: 22×35سم [ف: 205-4 ]
tārīx-e moršedān-e safavī
اهداء به: شاه تهماسب درباره آغاز کار صفویان. این نسخه در بخش دوم آن از خواجه حبیب الله وکیل هرات با عبارت «حضرت ممالک پناهی حبیب اللهی» یاد شده است و این بخش همان حبیب السير است چنانکه خواهیم گفت. در دیباچه بخش نخستین آن که به نام و به دستور شاه تهماسب ساخته شده است آمده است: «این تأليف در موسمی اتفاق افتاده که جهان از آرایش گلزار نمونه باغ فردوس شده بود و اطراف بساط غبراء از ریاحین درخشنده چون قبه خضراء پر کواکب شده در آن آمده: «فرمان ...... به نفاد اقتران یافت که بنده مستهام سهام لیام حیاتی تاریخی بر آن وقایع تالیفی نماید در افصاح مهمات و ایضاح معضلات آن به قدر کوشد ... [الهی جامع ذات و صفاتی، حیاتی راز تو باشد نجاتی، به اولاد علی کن حشر او را، که یاد بد در ابد از تو حیاتی ...
حیاتی پیرو آل رسول است، و به درگاه تو میخواهد نجاتی، ... نمود از سخن احيا مماتی، که خوش بنوشته تاریخ شهان، بیاید در ابد از نو حیاتی ] (در هامش گویا به خط دیگر)». این کتاب مشتمل بر سه «حدیقه» است: 1. بیان شمه ای از فضایل سلطان تخت اصطفاء پادشاه کشور «انما» شهسوار میدان «لافتی» مصدوقه «هل اتی» امیر المومنین علی بن ابی طالب؛ 2. بيان بندی از فضائل ائمه طاهرین؛ 3. بیان مجملی از حال شیخ صفی الدین اسحق، و این حديقه مشتمل بر هشت «روضه» است: 1) خصوصیات حال آن حضرت، در نه «چمن»، 2) بیان نسب عالی آن حضرت نسلا بعد نسل، 3) بیان سلسله ارشاد واحدا بعد واحد، 4) بیان مجمل از حال عارف ربانی ابوالفتح شیخ ابراهیم زاهد گیلانی، 5) بیان مجمل از حال سلطان الاصفياء و برهان الأولياء سلطان صدر الدین موسی، 6) بیان اولاد امجاد مرشد آن جنت مقام و اسماء و القاب و کنیات شریفه ایشان و محل ورد و فیض
ارشاد و دیگر خصوصات، 7) بیان بنای حظیره مقدسه و سایر بنیه عاليه آن روضه فلک رتبه، 8) بیان مریدان این سلسله عليه و خلفاء ایشان. این بخش بندی در فتوحات شاهی و تاریخ شاه اسماعیل و تاریخ شاه تهماسب هروی نیست. در روضه پنجم که در تاریخ مرشدان است در دنبال آن از صفی الدین اسحاق و رضی الدین موسی و خواجه سلطان على و شيخ شاه ابراهیم و شاه جنید و شاه حیدر و سلطان على به اختصار یاد شده تا می رسد به شاه اسماعیل و ابوالفتح میرزا و شاه تهماسب و امام قلی میرزا، سپس داستان توجه شاه جنید صفوی است به دیار بکر تا می رسد به توجه رادیات گویا شاه اسماعیل به خوزستان باز از گشودن بغداد یاد می شود و از رفتن به سوی شیراز تا در پایان می رسد به سرگذشت امیر غیاث منصور دوانی و سعدالدین اسعد و شرف الدین شیفکی و مرشد الدين عبدالله تا می رسد به نورالدین محمد و حسامی واعظ و نظام الدین مشنی و میر علی و اینجا نسخه افتاده است. در این بخش نسخه ما برابر است با حبیب السیر (4: 530 تا 603 تا 618 چاپ تهران).
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه:493
خط: نستعلیق، كان علی خان بن علی بیگ، تا: 1039ق؛ یادداشتی مورخ 23 رجب 1285؛ این نسخه کتاب تاریخ شاه اسماعیل خوانده شده [نشریه: 7-110]
tārīx-e mazdā-parasti
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:914/6 -ف
نسخه اصل: پاریس 1022 . S. P (بلوشه ش 209)؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 15 سطر [فیلمها ف: 1-547]
tārīx-e mazdak
بخشی از یک کتاب زرتشتی است درباره تاریخ مزدک و چگونگی ظهور وخروج وی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13589/2
آغاز: اندرین جا پیداست و چگونگی مذهب او و چگونه کشف و او را و اقوام او نوشیروان عادل؛ انجام: و این حکایت از وی
ص: 757
بیادگار بماند حکایت مزدک ... چنین بوده است خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول؛ جلد: گالینگور سبز، 10گ (18ر-27پ)، 17 سطر، اندازه: 20×23/5سم [ف: 37-103]
tārīx-e mastūr = tārīx-e 'ahd-e pahlavī = tārīx-e gomnām
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی،-1367 ؟ قمری
emām jom'e xūli, mohammad amīn ebn-e yahyā ( 1948)
حوادث سلطنت عصر رضا خان پهلوی از سال 1299 شمسی تا 1315 شمسی مطابق سال 1339 تا 1356 ق، به صورت مختصر و فهرست وار گزارش شده است. این کتاب از جهت تاریخ اجتماعی ایران در عصر رضاخان پهلوی حائز اهمیت فراوانی است. مؤلف در دیباچه نسخه دیگری از همین کتاب که در شماره 12273 مرعشی است، می گوید: «این تاریخ را به طور یادداشت برای آیندگان به یادگار می گذارم و در این اثر دارم که این یادداشت ها را بدون هیچگونه علامت و نشانه به طور گمنام و مستور بنویسم و تا خودم زنده ام به کسی ارائه ندهم و به این مناسبت آن را «تاریخ مستور» می نامم. تاریخ عهد پهلوی ممکن است که به وسیله اشخاص بسیاری از معاصرین، به رشته تحریر و تأليف در آمده باشد؛ ولی بسیار کم اتفاق می افتد که در بیان حقایق، از نیک و بد، راه حقیقت پیموده و از افراط و تفريط، بالمره مصون بوده باشد بنای قطعی دارم بر اینکه قلم روی کاغذ نگذارم مگر چیزی را که تا امروز کسی آن را ننوشته باشد، به قدری که این جانب واقف بوده و مستحضر شده ام ... نگاشته ام». ناگفته نماند که اساس این کتاب مشتمل بر دو بخش خواهد بود:
1. ذکر قضایا و حوادث جاریه و ترتیب جریان آنها، 2. قضاوت و اظهار عقیده در قضايا و ذکر علل و عوامل مؤثره موجبه. معجم المؤلفين 81/9؛ نقباء[البشر 183-182]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12253
آغاز: بسم الله تعالى شأنه العزيز ... و بعد نظر به اینکه پس از طلوع کو کب درخشان پهلوی یک صفحه تازه؛ انجام: الا اینکه بواسطه محدود بودن روضه خو آنها نوعا آقایان ذاکرین نمی توانستند بمجالسی برسند و مجالسی قهر می افتاد خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ یادداشت درباره خدمت آقا نورالله (اصفهانی و ناصر الملک در تهران به سال 1306 شمسی از مؤلف؛ کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: تیماج مشکی با ترنج گل و بوته، 80 گ، 19-20 سطر (17×11)، اندازه: 20×13سم [ف: 31-92]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12273/1
آغاز: چون پس از طلوع کو کب و کبکبه پهلوی از افق ایران یک طرز نوین و صفحه تازه در تاریخ ایران باز شد؛ انجام: ناتمام:گفتند که در معابر و بازارها روضه خانی قدغن است، بروند در مساجد و منازل و تکایا مجالس را ترتیب بدهند خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی خط دار، 80گ (1-80)، 19 سطر، اندازه: 18/5×13 سم [ف: 31-117]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12273/2
آغاز: مخفی و مستور نماناد که این نگارنده گمنام از اول عمر ضبط قضايا و آثار تاریخی مخصوصا ضبط قسمت روحیات؛ انجام: ناتمام و مدتی هم بر طبق آن عمل می شود پس از آن صورت قانونی پیدا می کند خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، قلم خوردگی های فراوان؛ گویا پیش نویس و مسوده مؤلف بوده و نسبت به سایر نسخه های موجود آن، در این کتابخانه که همگی نیز به خط مؤلف و برخی ناقص است، این نسخه افزودگی هایی دارد و هر نسخه مزیت خاص خود را دارد و دقیقا متن ها یکسان نیست، احتمالا بر اساس محفوظات و خاطرات خود نگاشته است؛ کاغذ: فرنگی خط دار، 29گ (81- 109)، 20 سطر، اندازه: 12/5 ×17 سم [ف: 31-118]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12273/3
آغاز: نظر به اینکه پس از طلوع کو کب درخشان پهلوی یک صفحه تازه بر صفحات تاریخ ایران افزوده؛ انجام: ناتمام:بهر حال مردم مثل سابق در مضیقه و اضطراب نیستند خط شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی از سوی مؤلف؛ از برگ 150 تا 157 یادداشت های خصوصی مرحوم صدر الاسلام خوئی مربوط به سال های 1314 و 1315 شمسی نگاشته شده با کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: تیماج عسلی با ترنج گل و بوته، 40گ (110-149)، 21 سطر (18×14)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 31-118]
← تاریخ مسعودی ← تاریخ بیهقی
← تاریخ مسعودی ← تاریخ سر گذشت مسعودی
tārīx-e mas‘ūdī= ‘ebrat-on nāzerīn
مسعود الملک، محمد علی، ق13 قمری
mas‘ūd-ol-molk, mohammad ‘alī (-19c)
در تاریخ فارس و سرگذشت سیاسی حاجی میرزا علی اکبر خان قوام الملک کلانتر و بیگلر بیگی فارس پسر حاجی ابراهیم خان اعتماد الدوله صدر اعظم محمد شاه و فتح علی شاه، پسر حاجی هاشم کلانتر شیراز پسر حاجی محمود پسر محمد علی پسر على
ص: 758
محمد تا برسد به حاجی قوام الدین که حافظ شیرازی اورا
ستوده است، با آوردن سرگذشت پسرش صاحب دیوان. این کتاب برای تاریخ مشروطیت سودمند است. (دانش پژوه)
[دنا 738/2 ؛ فهرستواره منزوی 901/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9961
جلد دوم است از این کتاب یا «شرح حال مسعودی و رمان مسمی به عبرة الناظرين» و در آغازش آمده که کتاب اول در 1316 - 1320 نوشته شده است. در این جلد دومی که عبرة الناظرين مسعودی خوانده شده است از حوادثی که رخ داده یاد شده است و در آن آمده که این سال 1319 است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1322ق؛ با بندی در ص 519-523 که پس از 28 سال نوشته گشت، با نقشه دورنمای بندر دیلم مورخ 18 شعبان 1321 به امضای «... شیرازی» چسبیده به صفحه 448. [ف: 17-514]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9962
چهارم و پنجم است، در آغاز آمده که کتاب سوم را تمام کردم و امروز 22 رمضان 1330 سیچقان ئیل این کتاب را آغاز کردم. کتاب چهارم در پایان یک شنبه 12 ربیع الاول 1328 قوی ئیل در ص 1-242 و کتاب پنجم ساخته 1334-1336 و نوشته جمعه 21 جمادی الثانی 1228 د ص 1-334، در پایان آمده کتاب ششم واقعات 1336 است و در 10 محرم 1336 واقعه حاج مسعودالدوله رخ داده است. در آن از حبیب الله قوام الملک یاد می شود، نیز ان شاء الله این کتب به طبع برسد» همچنین یاد می شود از نظام السلطنه وصولة الدوله و قوام الملک حاکم مستقل فارس در هنگام ساختن همین دفتر، در پایان یازده طغرا سند سیاسی جداگانه چاپی و خطی با نام رضاشاه و با تاریخ 18 قوس 1338 و 4 قوس 1334 و 21 حمل 1334 و 27 صفر 1334 و 14 ثور 1334 و 28 جمادی الثانی 1334 و یادداشت درباره «ایالت رضاقلی خان نظام السلطنه ما في» در 16 برگ، یادداشت های «ایالت عزیز الله میرزا ظفرالسلطنه» در برگ 3 و 4؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب در پایان امضای «محمد علی مسعود الملک»؛ کاغذ: فرنگی، 20ص، ابعاد متن: 12×7، اندازه: 13×17/5 سم [ف: 17-515]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:9963
در آن آمده که کتاب پنجم به واقعه تیر زدن به حاج مسعود الدوله رئیس نظمیه خاتمه یافت. در کتاب ششم پس از این واقعه تاریخ سه ساله از آغاز 1336 تا 1338 درج می شود، این دفتراز «حركات قوام الملک به گرم سیراب در 6 محرم 1226» آغاز و می رسد به اسباب چینی علم الهدی برای امیرالامراء در باب تلگراف و پسر میرزا علی خان نوری تلگرافچی» و آن در پایان سال 1340 و آغاز 1341 ساخته شده؛ خط نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا [ف: 17-515]
tārīx-e mašāyex-e banī-kab
اهواز؛ دانشگاه اهواز؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا (میراث اسلامی: 5-588]
← تاریخ مشجر ← تحفه سلیمانی
tarix-e mosajjar
حنبلی، یوسف بن حسن،-880؟ قمری
hanbalī, yūsof ebn-e hasan (-1476)
شجره نسب حضرت پیامبر و اسماء منسوبین به آن حضرت از قبیل: اولاد، ازواج، عمات، غلامان و ... به صورت مشجر رسم شده است. چاپ: این کتاب همراه کتاب تحفة الخاقان به صورت افست از روی نسخه خطی در قم در سال 1404 توسط انتشارات ارومیه ای منتشر شده است
[هدية العارفین 560/1 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7067/2
خط: نسخ، بی کا، تا: 1081ق، جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 21
سطر، اندازه: 22/5 ×37سم [ف: 25-78]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7593
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با جداولی در هر صفحه؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، وگ، اندازه: 30×20سم [ف: 26-92]
tārīx-e mašrūte
امیر خیزی، اسماعيل بن محمد تقی، 1255-1344 شمسی
amīr-xĪZī, esmāʻīl ebn-e mohammad taqī (1876-1965) -e
یادداشت های امیر خیزی است درباره تاریخ مشروطه و نیز اشاره ای به شرح حال خود و همراهی اش با ستارخان سردار ملی.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9875
آغاز: حقوق سردار و سالار پس از قضیه پارک در اثر اقدامات بنده و مساعدت حکیم الملک روز سه شنبه 23 ذیقعده 1328 در مجلس شورای ملی با حضور 68 وکیل خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ جلد: تیماج فرنگی مشکی، 54گ، 30 سطر، اندازه: 22/5
× 35/5سم [ف: 31-118]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9897
خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ به صورت برگهای پراکنده است که داخل پوشه ای گذاشته اند؛ مختلف السطر [ف: 31-124]
ص: 759
← تاریخ مشروطیت ← تاریخ انقلاب مشروطیت ایران
← تاریخ مشروطیت ← تلگرافهای مشروطیت
← تاریخ مشروطیت ← شرح حال رجال مشروطیت
← تاریخ مشروطیت ← تاریخ پیدایش مشروطیت ایران
← تاریخ مشروطیت ← سرگذشت کسانی که برای مشروطیت ایران کار کرده اند
← تاریخ مشروطیت ← نامه ها و تلگرافهای علما و دربار درباره مشروطیت و تشکیل مجلس
← تاریخ مشروطیت ← تاریخچه مشروطیت
← تاریخ مشروطیت← تنبيه الامة و تنزيه الملة في لزوم مشروطية الدولة
← تاریخ مشروطیت ← روزنامه اخبار مشروطیت و انقلاب ایران
← تاریخ مشروطیت ← آشوب آخر الزمان
← تاریخ مشروطیت ← فهرست روزنامه های فارسی زمان مشروطیت در ایران
← تاریخ مشروطیت ← کابینه های مشروطیت
← تاریخ مشروطیت ←یادداشتهای آغاز مشروطیت
← تاریخ مشروطیت←مشروطیت ایران
← تاریخ مشروطیت ← قانون اساسی مشروطیت و متمم آن
← تاریخ مشروطیت ←اخبار مشروطیت
← تاریخ مشروطیت← تاریخ ادوار مشروطیت در ایران (مختصر)
← تاریخ مشروطیت ←بیانات شیخ فضل الله درباره مشروطیت
← تاریخ مشروطیت ← وقایع بیست ساله مشروطیت ایران
← تاریخ مشروطیت ← فوائد مشروطیت
← تاریخ مشروطیت ← تاریخ مفصل مشروطیت ایران
tārīx-e mašrūtīyat
وفا، حسینقلی بن علی اصغر، - 1322 قمری
vafā, hoseyn-qolī ebn-e ‘alī asqar (-1904)
دو ساله اول مشروطیت ایران. [فهرستواره منزوی 902/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9345/11
آغاز: عدالت خواستند ایرانی از شاه *** که عدلش از زمین گیرد الى ماه؛ انجام: شروعش بود اندر بیست با چار *** به بیست و شش بشد او ختم ناچار با عنوان «تاریخچه منظوم»؛ خط: نستعلیق و نسخ و شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف پارچه ای، 10ص (70 79)، اندازه: 23×15/3 سم [ف: 7-822]
tārīx-e mašrūtīyat-e īrān
شریف کاشانی، محمد مهدی، ق 14 قمری
šarīf-e kāšānī, mohammad mahdī (-20c)
تاريخ تأليف: 1 ربيع الأول 1333ق در یک «مقدمه» و چهار «تذکره» و هر تذکره در پنج «فصل» و در پایان یک «خاتمه»: مقدمه در سرگذشت خود و رویدادهای روزگار ناصرالدین شاه و آغاز مظفرالدین شاه، در مقدمه می گوید: پس از ختم جلد اول کتاب تاریخ شریف که وقایع ناگوار یک محاكمه تاریخی جهان را در بر داشت و به ملاحظاتی تعطیل شد، این روزها وقایع ناگواری پیش آمده و مردم و علما در مقام جلوگیری از تعدیات دولن بر آمده، آنچه دیده بدون کم و بیش ثبت شد تا عبرت گیرند. در اکثر صفحات کتاب رقعه هایی شامل یک یا دو یا بیشتر از عکس های علماء و رجال و صاحب منصبان آن زمان می باشد. بعضی از این عکس ها در صفحات کتاب مکرر است. عکس نگارنده در صفحه آغاز و انجام نسخه چسبانده شده. این نسخه از حیث دارا بودن تصاویر علما و رجال و سران مشروطه ارزنده است. در خاتمه کتاب یادداشت مؤلف در موضوع جمع آوری عکس های مورد نظر توسط غلامرضا خان عکاس و چسباندن عکس مشار اليه بدین مناسبت در پایان کتاب آمده است. آغاز: بسمله، حمد و سپاس مر ذات پاک یزدانی را لایق و سزاست که پیکر انسان را بحليه عقل و دانش بیاراست ... و بعد چنین گوید عبد فانی جانی محمد مهدی شریف کاشانی ... در این ایام که بعضی وقایع ناگوار پیش آمده ... لذا خدا را حاضر و شاهد گرفته که آنچه دیده و شنیده و نوشته اند بدون کم و بیش نگاشته ... انجام: الحمدلله و له الشكر که موفق گردیده آنچه در این چند ساله دیده و شنیده بدون کم و زیاد و تغییر و تبدیل ثبت و ضبط گردیده ... هر کس این سبک و طریقه را پسندید، پسندید و هر کس را بد آمد، بد آمد ... چون فاتحه تاریخ بتاج گذاری اعلیحضرت اقدس ملوکانه رسید شایسته دیدم که تاریخ را هم در این مقام ختم نمایم، لذا در این یوم که غره ربيع المولود ختم نمود في غره ربیع الاول 1333، الاحقر مهدی شریف.
[نسخه های منزوی 4271؛ فهرستواره منزوی 902/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:6068
آغاز و انجام: برابر خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، 618 عکس و باسمه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوه ای تازه، 359گ، مختلف السطر، اندازه: 23×36/5 سم [ف: 2-93]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5183ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-141]
ص: 760
tārīx-e mašrūtīyat-e īrān
مستوفی، نصرالله، ق14 قمری
mostawfī, nasr-ol-lāh (-20c)
تاریخ تأليف: جمادی الثانی 1324 تا 1325ق تاریخ مشروطیت ایران است، که میان 1324 ق تا 1325ق نگاشته شده است. با یادداشت حاج آقا حسین ملک که نگارنده از گماشته های فرمانفرما فیروز میرزا قاجار و عبدالحسین میرزا قاجار بوده است، که با پدرم دشمنی داشته اند. آغاز: بسمله، اما بعد این مختصر رساله در اوضاع داخله ایران و پیش آمد امورات و حركات مردمان تهران و تولید کلمه مشروطیت و تغییر وضع انجام: سمت اتمام و اختتام پذیرفت، و السلام خير ختام.
[دنا 739/2 ؛ فهرستواره منزوی 902/2 ؛ نسخه های منزوی 4271/6 ؛ مشترک پاکستان 1492/11 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3819
آغاز و انجام: برابر در 2 مجلد؛ خط: شکسته نستعلیق، كا: ابن نصر الله مستوفی تفرشی (گویا)، تا: 12 شعبان 1325ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه ابری فرنگی، 397گ، 19 سطر، اندازه: 21/3×13/8 سم [ف: 92-2]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:302-عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-57]
tārīx-e mašrūtīyat-e īrān
گفتگویی است بین شماژفر دیوانه ای اروپایی و جمجائیل دیوانه ای ایرانی درباره مشروطیت و رویدادهایی که در ایران برای تحقق آن پیش آمده، به روش سؤال و جواب طنز آمیز که بین این دو شخص دیوانه بوده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9326
آغاز: الحمد لله رب العالمين ... و بعد چنین گوید شخص دانشمند که در جلد اول حکایات اقوال جمجائیل جلد دوم و شب 28 جمادی الثانی 1327 به پایان رسیده؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مهر: شريف الواعظین به تاریخ 16 ذیقعده 1333؛ جلد: تیماج زرد، 94گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17سم [ف: 24-120 ]
tārīx-e mašrūtīyat-e īrān
تاریخ تأليف: رجب 1327ق؛ محل تأليف: تهران
تاریخ مشروطیت - تاریخ مشعشعیان 761 جلد پنجم از مجموعه یادداشت هایی است که به نام «شرایط انسانیت و مراسم مدنیت و حفظ و حقوق آدمیت» تألیف شده و محتوی بر یادداشت هایی است در وقایع مشروطه و تشکیل پارلمان و وضع قانون اساسی و مجلس شورای ملی لغایت رجب 1327.
[فهرستواره منزوی 902/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3677
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1328ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: عطف و گوشه میشن رویه ساغری پارچه ای، 137، 11 سطر، اندازه: 20/6×12/8 سم [ف: 2-92]
tarix-e mosasa'iyan = ar-rihlat-ul makkiya
موسوی، علی بن عبدالله، ق 12 قمری
mūsavī, ‘alī ebn-e ‘abd-ol-lāh (-18c)
علی خان بن سید عبدالله خان بن سید علی خان موسوی والی عربستان در شرح سفر خود به مکه و عتبات با آوردن سرگذشت خود و نیاکانش و سادات مشعشعی. این کتاب همچنین مشتمل است بر احکام و فرمان هایی که به فارسی از دربار صفوی نوشته شده و مؤلف صورت آنها را به فارسی درج نموده است. در آن نامه ها و فرمان هایی به تاریخ 1128ق دیده می شود. آغاز: بسمله. الحمدلله الذي جعل لكل شيء سببا و میز بین خلقه منزلة نسبة نسخه های منزوی 4272؛[ دنا 739/2 ]
شرح و حواشی:
١- تاریخ مشعشعیان (ترجمه)؛ جزائری، نورالدين محمد بن نعمت الله (13)
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1513
آغاز: برابر؛ انجام: ثم نرجع إلى ما كنا فيه .. و اخذ و هن و اما العيال ( پس از آوردن نامه مورخ «قد =1128» ) افتاده است. کاتب = مؤلف، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی؛ تملک: ابن المرحوم المبرور المولی فرج الله الموسوی که احتمالا از فامیل مؤلف باشد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 226گ، 24 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 3-304]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:822عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-295]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5755 و 4964-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-180 و 118]
ص: 761
tārīx-e moša ša'īyān (t.)
جزائري، نورالدین محمد بن نعمة الله، قرن 13 قمری
jazā’erī, nūr-od-dīn mohammad ebn-e ne'mat-ol-lāh (19c)
وابسته به تاریخ مشعشعیان = الرحلة المكية؛ موسوی، علی بن عبدالله (قرن 12) به دستور: محمد علی میرزا پسر فتحعلی شاه قاجار (1203 1237 ق) حاکم وقت خوزستان تاریخ تأليف: سه شنبه 27 ربيع الثانی 1234ق ترجمه و ویرایش کتاب تاریخ مشعشیان اثر سید علی بن عبدالله بن علی خان مشعشعی حویزی (قرن 12 ق) است. در سفر محمد علی میرزا به خوزستان، ملاقات هایی بین وی و نعمة الله شوشتری (پدر مؤلف و نویسنده فريدة الأصقاع) صورت می پذیرد و در ضمن گفتگوهای این دو در خصوص تاریخ خوزستان، سادات مشعشع و حكام حویزه، متوجه می شوند که در این باره کتابی در دست نیست. مولی عبدعلی خان فرمانروای حویزه از مؤلفات یکی از نیاکان خویش نسختی نزد وی پیشکش آورده بود که همان نسخه اصل این کتاب است، اما آن کتاب به زبان عربی بود و نویسنده آن هم به این زبان تسلط نداشت، لذا کتاب شیوا و رسا در نیامده بود.
لذا شاهزاده به پدر مترجم دستور داد که از آن کتاب برگزیند و سرگذشت مؤلف عربی و شرح سفرهای او و برخی از منشورها و ارقام پادشاهان که به پدران او نوشته بودند و پاره ای از قصاید و شعرهای فارسی و عربی را بیندازد و آن را به فارسی برگرداند. اما پس از آن که نعمت الله شوشتری چند ورقی از آن نوشت و موکب محمد علی میرزا به سمت دارالدوله کرمانشاهان حرکت کرد ناخوشی رمد به چشم او رسید و از خواندن و نوشتن عاجز شد لاجرم پسرش کتاب را به همان ترتیب به زبان فارسی ترجمه کرد. وی هر چه ترجمه می کرد به پدر نشان می داد و برخی از مطالب که در کتاب های دیگر می دید بر آن می افزود. در جاهایی که مترجم مطالبی از خود به کتاب افزوده، آنها را با عنوان «مترجم گوید» از اصل متمایز کرده است. آغاز: بسمله. و به نستعين الحمدلله على نعمة الفاضلة وله الشكر على آلائه المتوافرة ... و بعد ... نورالدین محمد بن نعمة الله الموسوي الشوشتری برلوحه ضمير منیر ارباب فطنت و اصحاب عرفان و خبرت انجام: مترجم کتاب گوید این خلاصه چیزی است که این حقیر در احوال متأخرين از عهد مصنف کتاب از موالی حویزه اطلاع به هم رسانده، بعضی از آن از تذکره شوشتری نقل و برخی از معمرین موثقين استماع نموده، در ترجمه ملحق ساخت. امید که مقبول طبع ارجمند مشکل پسند اقدس ارفع اشرف اعلی گردد
[دنا 739/2 ؛ نسخه های منزوی 4272/6 «تاریخ مشعشعیان» 2 عنوان یکی متن عربی آن و دیگری ترجمه فارسی آن؛ فهرستواره منزوی 903/2 «تاریخ مشعشعیان» ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8934
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، یادداشتی از محمد صادق بن محمد علی مازندرانی ملقب به ادیب حضور در جمعه 8 روز باقیمانده از جمادی الاولی 1343 ق برابر 27 برج قوس سیچقان ئیل 1303 ش کتاب را به میرزا ابو عبدالله شريف زنجانی هدیه کرده است، در کنار این یادداشت دستخط ابی عبدالله زنجانی در تایید این هدیه نوشته شده؛ مهر: «الراجی مرتضی قلی» (بیضوی)؛ خریداری از محمد صادق ضیائی؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سرترنج، 98 گ، 20سطر (10×19/5
)، اندازه: 26/4×15/3 سم [ف: 29/1 -391]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3034-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-36]
2. تهران: مفتاح، شماره نسخه: 2/ 500
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1249 ق (نشریه: 7-244]
٣. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:439-عکسی
آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: گویا از دکتر مفتاح. در 2 مجلد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: سه شنبه 27 ربیع الثانی 1234ق؛ 103گ [عکسی ف: 2-58]
tarix-e mesr
زین الدین معروف افندی، ق 10 قمری
zayn-od-dīn ma‘rūf afandī (-16c)
کتابی است در تاريخ مصر و پادشاهی که بر مصر حکومت کردند و ذكر ابنیه و مساجد و بیمارستان ها و مدارس و قصرها و پل ها و عجایب بحر نیل و جز آن، در ابواب و فصول متعدد. شباهت دارد با آنچه احمد مقریزی (845ق) درباره مصر در المواعظ و الاعتبار في ذكر الخطط و الآثار» آورده است. افندی در این کتاب، تاریخ ملوک و سلاطین مصر را تا سال 901ق آورده است. از این رو، فهرست نگاران او را از مردم قرن دهم هجری دانسته اند. دو نسخه از این کتاب شناسایی شده است: 1 نسخه شماره 22/1
کتابخانه اوقاف موصل، کتابت شده در 1220ق. سالم عبدالرزاق احمد در فهرست کتابخانه مذکور، کتاب حاضر را با نام احوال مصر معرفی کرده و آن را تلخيص کتاب خطط مقریزی دانسته است؛ 2. نسخه کتابخانه چستربیتی که به خط مؤلف است و از انجام ناتمام مانده و تصویری از آن در دانشگاه کویت موجود است. تصویر مورد بحث ما نیز از نسخه چستربیتی اخذ شده است. آغاز و انجام این نسخه با نسخه
ص: 762
قبلی متفاوت است. بروکلمان در ذیل تاريخ الأدب العربی، این کتاب را با نام «عجائب الاخبار عن مصر الامصار» معرفی کرده است. افندی در ابتدا فرق و مذاهب موجود در مصر را معرفی کرده است. پس از آن حدود مصر را تعیین نموده و در ادامه، بابی به ذکر جوامع مصر اختصاص داده و مساجد جامع تاریخی و بزرگ مصر را برشمرده است. وی در باب های دیگر مدارس، بیمارستان ها و خانقاههای مصر را به تفصیل ذکر کرده و سپس باب هفتم را به آنچه در فضايل مصر گفته شده و باب هشتم را به آنچه در مذمت آن گفته اند، اختصاص داده است. در باب نهم، اخبار اهرام مصر را آورده، و در فصلی مستقل به ذکر برخی از خليجها و قناطر و برکه های مصر پرداخته است. پس از آن، بابی شامل فصول، وقایع مصر در ابتدای ظهور اسلام و پس از آن را آورده و در باب بعدی شداید و محن و خرابی های رخ داده در آن کشور را برشمرده است. باب ها و فصل های پایانی به ذکر ملوك و سلاطین مصر، از ابتدای بنای آن تا عصر مؤلف اختصاص دارد؛ از جمله: باب فی ذکر ملوک مصر من ابتداء عمارتها قبل الطوفان و بعده، فصل في ملوك القبط، فصل في ملوك العمالقة ذكر من ملك مصر من بعد الاسكندر المقدونی، ذكر ملوک رومية الذين ملكوا مصر، ذكر من ملک مصر من قسطنطنية، ذكر ما ينسب الى بعض الملوك المتقدم، باب يتضمن ذكر من استقل بسلطنة مصر. مؤلف در به کار بستن الفاظی همچون «خلیفه»، «ملک» و «سلطان» دقت داشته و برای هر کدام، معنای خاصی در نظر گرفته است.
[فهرست آربری 39/4 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1064 عکسی
آغاز: احمدک اللهم يا ذا العز الشامخ المتأزر بالعظمة و الجلال و يا ذا السلطان القاهر الباذخ ... أما بعد فهذه رسالة محكمة النظام واضحة السبيل رابحة المتجر، انجام: فأقام في الملک ثلاثين سنة تنقص سبع شهور و توفي في ثانی عشرین ذی قعدة سنة أحد و تسعمائة فقام بالأمر بعد ابنه السلطان الملك الناصر. نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی، ایرلند: ش
3858.
نسخه حاضر مسوده مؤلف است که ناتمام مانده و تنظیم نهایی ابواب و فصول آن انجام نگرفته و برگهای نسخه نیز جابه جا شده است؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف ، تا: قرن 10؛ مصحح، خط خوردگی دارد، چون این نسخه پیش نویس مؤلف بوده، اضافات در حاشیه دیده می شود و ابواب و فصول کتاب تنظیم نهایی نشده است، یادداشت های مختلفی درج شده، از جمله «... خط المرحوم شیخ الاسلام زین الملة و الدین معروف افندى قاضي القضاة قدس الله روحه»؛ 268، 25سطر [عکسی ف: 3-133]
tārīx-e mesr
غیر همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3313
آغاز: ذکر فسطاطا مصر اعلم ان فسطاط مصر احتفظ في الاسلام بعد ما فتحت ارض مصر وصارت دار اسلام و قد كانت بيد الروم و القبط و هم نصارى ملكيه و يعقوبيه و منابيه و حين اختط المسلمون الفسطاط انتقل کرسي المملكة من مدينة الاسكندرية بعد ما كانت منزل الملک؛ انجام: و اما منازل الغز فاشتراها الملک المظفر تقی الدین عمر بن شاهنشاه نجم الدین ایوب بن شادي في شعبان سنة ست و ستین و خمسأيه و جعلها مدرسة للفقهاء الشافعية و اشترى و يتلوه الجزء الثالث دکر حارات القاهرة و ظواهرها. بخش دوم کتابی در تاریخ مصر است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: عباسقلی سپهر ثانی در 1316 با مهر او «عباسقلی» بیضی)؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج نیلی، 306 ص، 27
سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 10-963]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2728/4
آغاز: (بسمله ) و بعد فان مصر شانها و شرها غریب خلقها اكثر من رزقها معيشتها اعزز من خلقها من لم يخرج اليها لم يشبع و من لم يدخل لم ينجع؛ انجام: فان فيه الخمیس یا اصحاب الفرار ... و هذه صورة صدر ملوك ديار المصرية و الشامية در تعریف مصر و آب و هوا و مردم و نعمت های آن؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سفید و زرد، جلد: تیماج سرخ، 17ص (54-70)، 17 سطر، اندازه: 20/8×15سم [ف: 9-63]
tārīx-e mesr pas az bāzgašt-e nāpel’on
تاریخ نویس، رضاقلی بن مهدیقلی، 1207-1283 قمری
tārīx-nevīs, rezā-qolī ebn-e mahdī-qolī (1793-1867)
اهداء به: ناصرالدین شاه در وقایع مصر بعد از خروج ناپلئون از آنجا و وقایعی که بر سرکردگان آن دیار در غیبت ناپلئون گذشته است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 563
آغاز: بسمله، در تاریخ ناپلئون چنانچه بتفصيل سمت تحریر یافته است همان جهت مأموریت ناپلئون بمصر و کیفیت او مذکور است؛ انجام: باز اهل فرنس مصر و اسکندریه را متصرف شده آنجاها را مسدود نمایند. اینهمه بجهت مراعات مصالح خودشان بود و السلام. خط: نستعلیق خوش، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا؛ تهران؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: ابره، کاغذ پشت گلی مقوایی، 8گ، 17 سطر (15×8)، اندازه: 13/5 × 23/5سم [ف: 2-51]
tārīx-e mesr (t.)
ص: 763
مهندس، آقاخان، 1274-1356 قمری
mohandes, aqa-xan (1858-1937)
از بارون دومالرتی. در این کتاب وضع مصر، از زمان محمد على پاشا تا حدود سال 1883م.، به تفصیل آمده و ضمنا پرده از دخالت بیگانگان در آن کشور بر گرفته شده است. نویسنده
کارهای عمرانی که در آن دیار انجام شده برشمرده و با جدولی اوضاع اقتصادی و اجتماعی آن کشور را نمایش داده است، علاوه بر این شجره نامه اعقاب محمد علی پاشا نیز در کتاب ترسیم شده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:512
آغاز: بسمله، در احوال محمد علی پاشا، ذكر اسم محمد علی در همه مقامات اسباب تعجب و حیرت است.؛ انجام: و عقیده آنست که دوستان ریائی و متقلب ملت خرابی مصر را بر ضرر خود ترجیح خواهند داد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه ربیع الاول 1266ق این تاریخ نه با تاریخ تأليف كتاب سازگار است و نه با تاریخ تولد مترجم لذا قطعة نادرست است، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: بوم سبز گل و بوته، 193، 19 سطر (18×10)، اندازه: 24×15سم [ف: 2-10 ]
tārīx-e mosavvar
از مه آبادیان است تا پادشاهی محمد علی شاه در سه نامه. گویا کتاب درسی دبستان هاست.
[دنا 739/2 ؛ فهرستواره منزوی 590/1 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5116
آغاز: تاریخ مصوره بنام ایزد بخشاینده مهربان ستایش شایان مر یزدان پاک را؛ انجام: در نامه های آیندگان بخوبی سمر گردد.
خط: نستعلیق، كان محمد بن احمد سبحانی، تا: سه شنبه 1 ربیع الثاني 1333ق؛ تصاویر شاهان مشکی، نسخه گویا برای چاپ سنگی برای مدارس ابتدائی نوشته شده؛ 103ص، 11 سطر (15×8)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 15-4117]
← تاریخ مظفری ← مواهب الهی
tārīx-e mozaffarī
انصاری پانی پتی، محمد علی بن هدایت الله، 1209 ؟ قمری
ansārī pānī patī, mohammad ‘alī ebn-e hedāyat-ol-lāh (-1795)
اهداء به: مظفر جنگ خان خانان معین الدوله محمد رضا خان
تاریخ تأليف: 1202 (برابر تاریخ مظفری) تاریخ تیموریان هند، از تیمور گورکان (771-807ق)
تا روزگار نگارش. خود مؤلف در آغازین جملات کتاب محتویات آن را این گونه به قلم می آورد: «راقم نیز بر طبق همان مثال استعداد ناقص مواد خود را صرف نظیر مجملی از احوال بانوی عصمت مآب النقوا و امیر تیمور صاحبقران و اولاد امجاد آن حضرت اعني فخر الدين جهانگیر بادشاه و شاهجهان بادشاه و عالم گیر اورنگ زیب بادشاه و شاه عالم بهادر شاه بادشاه و محمد معز الدين جهاندار شاه بادشاه و شهید مرحوم محمد فرح سیر بادشاہ و شمس الدين رفيع الدرجات بادشاه و شاهجهان ثانی رفيع الدوله بادشاه و نیکو سی پسر اکبر ابتر و بعد از آن مشروحا به نگارش وقایع سلطنت فردوس آرامگاه محمد شاه بادشاه و احمد شاه بادشاه بن فردوس آرامگاه محمد شاه و عالم گیر ثانی بادشاہ و شاه جهان ثالث بادشاه انار الله برهانم و ذکر سلطنت حضرت جهانبانی و ظل سبحانی شاه عالم عالی گوهر بادشاه غازی که علت غایی تألیف این کتاب است نموده در سنه یک هزار و دو صد و دو هجری 1202 نبوی به سلک عبارت خالی از استعارات در آورده و به جهت مناسبت خطاب معلی القاب آن جناب به تاریخ مظفری مسما کرده». نسخه ما [نسخه آستان قدس در وقایع سال 1202 ق تمام می شود اما احمد منزوی نوشته که بعضی از نسخه ها افزودگی هایی تا سال 1225 ق دارند که کسی جزء مؤلف آنها را تنظیم کرده است. (حافظیان و حکیم) آغاز: حمدی از حد اعتداد افزون نثار بارگاه شاهنشاهی است که تاجداران عرصه غبرا غاشیه اطاعت او بر دوش همت گذارند.
[ریو 292 و 925؛ نسخه های منزوی 4620؛ استوری 522/1 ؛ دنا 740/2 ؛ فهرستواره منزوی 1209/2 -1210]
١. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:27826
آغاز: برابر، انجام و در سخاوت نام حاتم طایی طی کرد و این
چنین ثروت کیخسرو که کرد خدایش بیامرزد. خط: نستعلیق، کا: راجه بکر ماجیت، تا: شنبه 28 رمضان 1249ق، تاریخ تحریر برابر سنه 29 جلوس اكبر شاه برابر 27 فروری فوریه سنه 1834 عیسوی موافق 1890 هندی، در ایام بی شغلی برای سید دوستان از کتاب منشی نهاکردانس نقل برداشته شد؛ مجدول، اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 359 گ، 13 سطر، اندازه: 2014/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-378]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 6003/2
ف نسخه اصل: موزه بریتانیا 1764 .Or؟ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-189]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6067-ف
نسخه اصل: لاهور دانشگاه پنجاب، نسخه شیرانی 371/3375 (33/1 )؛ بی کا، بی تا
[فيلمها ف: 3-196]
ص: 764
tārīx-e mozaffarī = tohfe-ye mozaffarī
سپهر کاشانی، عباسقلی بن محمد تقی، 1268-1342 قمری
sepehr-e kāšānī, “abbās-qolī ebn-e mohammad taqī (1852-1924)
به فرمان: مظفرالدین شاه
در بیان شرح حال و اسامی و عناوین اجداد ابوالمظفر جلال الدین اکبرشاه گورکانی هندوستان و نیز شمه ای از احوالات زندگی ظهير الدين محمد بابر شاه مؤسس سلسله بابری یا گورکانی تا وقایع سال بیست و چهارم از سلطنت جلال الدين اکبر شاه است که حاوی ایراد و ذکر فتوحات و حوادث و اتفاقات رزمی و بزمی دوران مذکور می باشد. این تاریخ به فرمان مظفرالدین شاه قاجار به وسیله مورخ مشهور عباسقلی سپهر در مدت پنجاه و دو روز از اصل نسخه [ تاریخ تاج المآثر) که چهل هزار بیت کتابت داشته استنساخ و به ده هزار بیت مختصر گشته و به نام تاریخ مظفری نامیده شده است. آغاز: هو الله تعالی بسمله الحمدلله رب العالمين ... بعد از ستایش یزدان پاک ... معروض میدارد که چون ... مظفرالدین شاه قاجار شاهنشاه ... فرموده اند که تکمیل نفوس بشريه ... و کتب تواریخ و اخبار ... از همه چیز مفیدتر ... لهذا باین کهتر چاکر ... عباسقلی سپهر مستوفی اول دیوان اعلى و وزیر مجلس شورای کبری دولت عليه ... چنین کتاب را ... در چنین مدت قليل .. باختصار و بعلاوه باستنساخ ... در آورد
[دنا 740/2 ؛ فهرستواره منزوی 1210/2 و 575/10 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2296
آغاز: برابر؛ انجام: آغاز سال بیست و چهارم الهی از جلوس اكبر شاهی یعنی سال اسفندار مذ از دور دوم ... آیات جود و افضال شاهنشاهی از ماه تا ماهی پدیدار گشت خسرو و فیروز جشن نوروز در سپرد و جهانیانی را باعطای دینار و درهم شاد خوار و خرم فرمود.
خط: نستعلیق، كا: محمود نوری جلودار اصطبل خاصه همایونی، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوای روکش کاغذ ابری آبی گلدار، 438ص، 26 سطر، اندازه: 35/3×22/5
سم [ف: 400-5 ]
tārīx-e mozher-od-dowle
داعی دزفولی، عبدالله بن محمد باقر، 1158-1256 ؟ قمری
dāʻī dezfūlī, "abd-ol-lāh ebn-e mohammad bāqer (1745-1840)
اهدا به: فتح علی شاه و محمد علی میرزا
تاريخ تأليف: 1226ق در وقایع و اوضاع خوزستان و احوالات آن سامان و بقاع دزفول در 3 «فصل» و 1 «خاتمه». نام نگارنده و تاریخ نگارش در دیباچه آمده است. آغاز: بسمله. نیر اعظم سپهر سلطنت و تاجداری و کامکاری دو جهانی و درخشنده اختر نیر جهانگیر صبح صادق ... انجام: و گر دزدی کند قصد شکستش *** شکست دست بادا مزد دستش
[دنا 740/2 ]
تهران؛ ملک، شماره نسخه:6208/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ربيع الثانی، تا: 1306ق؛ جلد: میشن لایی تریاکی، 19گ (58پ -76ر)، 14 سطر، اندازه: 28×17سم [ف: 9-268]
←تاریخ معارف الامامية ← ظلامة العترة الطاهرة في معارف الأمامية
tārīx-e ma‘āref-e emāmīye
علامه حائری مازندرانی، محمد صالح بن فضل الله، 1391-1297 قمری
‘allāme hā'erī māzandarānī, mohammad sāleh ebn-e fazl-ol-lah (1880-1971)
وابسته به: ظلامة العترة الطاهرة في معارف الامامية؛ علامه حائری مازندرانی، محمد صالح بن فضل الله، 1297-1391 قمری تاريخ تأليف: ذیقعده 1358ق؛ محل تالیف: سمنان ترجمه کتاب «ظلامة العترة الطاهرة الى حضرة قادة الاسلام الباهرة» خود علامه سمنانی است که در دو بخش مفصل اصول عقاید شیعه و مشاهد خاندان نبوت و شعائر اجتماعی و عمرانی شیعیان را بررسی کرده و ضمنا از گفته های دشمنان آنها پاسخ می گوید. هدف مؤلف رفع شبهات و احیای معارف عترت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)می باشد. نسخه حاضر ترجمه مقدمه بسیار مفصل کتاب می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10108
آغاز: تاریخ معارف اماميه ... کتاب ظلامة العترة يا تاريخ معارف امامیه کتابی است دینی مذهبی فلسفی اجتماعی خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 64گ، مختلف السطر، اندازه: 22/5 ×35سم [ف: 74-26 ]
ص: 765
tārīx-e ma‘āref-e jadīd dar īrān
نفیسی، سعید، 1274-1345 شمسی
nafisi, said (1895-1966)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8979/2
بی کا، بی تا؛ 36ص [ف: 17-268]
tārīx-e ma‘āref va farhang-e ardestān
شفیعی اردستانی، مرتضی بن احمد، ق14 شمسی
šafīʻī ardestānī, morteza ebn-e ahmad (-20c)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12129
آغاز: اردستان، از روزگار کهن جایگاه فرهنگ و علم بوده؛ علماء، فضلاء، ادباء، حکماء، عرفاء، اطباء ... بسیاری از آنجا برخاسته اند؛ انجام: مرتضی شفیعی اردستانی بن شیخ احمد بن آخوند ملا غلامعلی اردستانی بخط این جانب مؤلف در تهران ... به پایان رسید. خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 29 ربیع الاول 1418ق، جا؛ تهران؛ مصحح، مجدول؛ جلد: مشمعی سرمه ای، 40گ، 14 سطر (15×17)، اندازه: 21617سم [ف: 30-577]
tārīx-e mo‘āser
تاریخ معاصری است که در مدرسه سیاسی قدیم خوانده اند.
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:83د
آغاز: بسمله. و به نستعین. تاريخ معاصر بطور نت. مسئله آزادی طلبی یکی از خصائص عمده اروپا است؛ انجام: که قابل تدریس باشد خط: نستعلیق، كا: میرزا حسین خان محاسب و دفتر دار مدرسه علوم سیاسی، تا: دوشنبه 6 رجب 17 حمل 1298/1337 ؛ کاغذ:
فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 303، 15 سطر (15×7/5 )، اندازه: 11/5×17/5 سم [ف: 32]
tārīx-e mo‘āser-e orūpā
تاریخ معاصر فرانسه و انگلستان و چگونگی شکل گیری مشروطه در آنجا
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 1067/1
آغاز: ابتدای قرون معاصر روز انتضاد آناژ ترو در 1787 است و فرق حدود مملکت فرانسه در حالیه بین بورد و تمام اتراس مورن جزء فرانسه محسوب می شد؛ انجام: تاریخ طبیعی انگلیس بیان کرده است وحکیم ... که پیش ... تبریک ... انگلیسی است و باید دانست
که صنعت کلی و و اعیار اسکناس و تمام ترتیبات ثروتی در سه دوره برقرار شده است.
خط: تحریری، بی کا، تا: 1330ق، جلد: مقوا، 88گ، 24 سطر، اندازه: 19×24/5سم [ف مخ: 1-315]
tārīx-e mo‘āser-e īrān
امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی،-1367 ؟ قمری
emām jom“e xū’ī, mohammad amīn ebn-e yahyā ( 1948)
کتابی است تاریخی که مجموعه رخدادهای اواخر دوره قاجاریه تا اواخر دوره سلطنت رضاخان سالهای 1285-1320 شمسی را بازگو می کند. مؤلف، بیشتر مطالب را پیرامون حکومت 16 ساله سلطنت رضاخان پهلوی آورده و در آن از تغيير تحولات و
حوادث این دوره مانند نهضت میرزا کوچک خان جنگلی نیز سخن به میان می آورد. مؤلف پیش از این کتابی به نام «تاریخ عصر رضاخان» به فارسی نگاشته است. این کتاب شامل نکات بسیار با ارزش تاریخی دوره پهلوی اول می باشد و نقطه روشن این کتاب در این است که مؤلف خود در متن این حوادث قرار داشته و مطالبی را که خود مشاهده نموده و یا مستقیما شنیده، نقل نموده است. این اثر احتمالا حدود سال های پایانی دوره سلطنت رضاخان نگاشته شده باشد.
[دنا 740/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12267
آغاز: جلالة الملك الأعظم ... و ليعلم أنه لابد لنا في المقام من تقديم قطعة من تاريخ العهد و أوضاعها الاجتماعی؛ انجام: و الااقول ما اقول شططا و غلطة فلا تسمع إلا حاق حقيقة إن شاء الله تعالی
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ مصحح، دارای استدراکات فراوان از مؤلف در حواشی و برخی با نشان «منه»، یک برگ الصاقی متضمن اشعار محمد قاسم بن غلامحسین حرمی خوئی حائری» که در تاریخ 1364 ق در مدح «حاج میرزا یحیی امام جمعه خوئی» پدر مؤلف سروده و مطلع آن چینن است: چون آية الله خوئی شد زین جهان سوى جنان *** گفتی شکست ارکان دین فقدان آن قدس آشیان»، کاغذ: فرنگی خط دار، جلد: تیماج عسلی با ترنج گل و بوته، 39 گ، 20 سطر (14×18/5)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 31-109]
← تاریخ معاصر ایران ← تاریخ مملکت ایران و سلطنت سلسله
ص: 766
جليله قاجاریه
tārīx-e moʻāhedāt-e qadīm
et On Recueil Traitez ancients
des Historie chronologique par Barleirag, 2 Vols Amsterdam 1739.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3537 تا 3545-عکس
نسخه اصل: از فیلم کتابخانه ملی از کتابخانه ملی پاریس .F 1797-8 (نشریه 3/104) از فیلم آن به شماره 3656 در فهرست ( 2/214) یاد شده است؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 3-226]
← تاریخ معجم← المعجم في تاريخ ملوك العجم
← تاریخ معجم ← شرح احوال شیخ نجم الدین رازی
← تاریخ معجم ← کیمیاء
tārīx-e moʻjam
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18128
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 13/5× 20/2
سم [رایانه]
tārīx-e mo‘jam
تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه:بدون شماره بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-605]
←تاریخ معصومی ← تاریخ سند
← تاریخ معصومین ← تواريخ المعصومین
tarix-ul masumin = urjuza fi mawalid-il a'imma Wa wafayāt-i-him wa manāqib-i-him
حر عاملی، محمد بن حسن، 1033-1104 قمری
horr-e ‘āmelī, mohammad ebn-e hasan (1624-1693)
منظومه ای است در حدود 1366 بیت با استفاده از کتب معتبر تاریخی و حدیثی که در آغاز به نام برخی از آنها اشاره کرده است: همچون ارشاد مفید، اعلام الوری، کشف الغمه، مطالب السؤل و ... را ذکر می کند و به مأخذ آنها همچون مسار الشيعه، توضیح المقاصد، التتمه و غیر آن؛ در 14 «باب» در تاریخ ائمه(عليهم السلام)، باب اول در شرح حال پیغمبر است و باب چهاردهم با شرح حال امام قائم. آن را ملا محمد اسماعیل در دوره فتح علی شاه شرح کرده است. آغاز: الحمدلله على الهداية *** الی سبیل الحق و الولاية / ابان اعلام الهدی للامة *** و اوضح النص على الائمة. انجام: و الحمدلله على الاتمام *** فهو ختام أشرف الختام.
[الذريعة 466/1 ؛ دنا 740/2 ، الذريعة: 465/1 -466]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11/1 خوئی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز روشن بدون مقوا، 104ص (2-105)، 12 و 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 7-7]
2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 240/8
خط: نسخ، كا: ابراهيم بن محمد على عاملی، تا: 1121ق؛ جلد: تیماج شتری مجدول، 20 سطر، اندازه: 18712/5 سم [ف: 1-204]
٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:4268/7
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج قرمز ضربی، 43گ (103پ -145پ)، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [محدث ارموی ]
4. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2918/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1230ق؛ کاغذ: فرنگی، 7گ (106ر-112ر)، اندازه: 31×21/5 سم [ف: 3-101]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5243/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: میرزا همت زاده (نواده وصال)، تا: عید غدیر 1294ق، برای فرهاد میرزا فرمانفرمای فارس؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ ضربی مقوایی، 46گ (2پ -47پ)، 14 سطر (15x7)، اندازه: 21614سم [ف: 15-4175]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12651
آغاز: برابر؛ انجام: وضوه حيدره الاسلع ربيع المولودسنه
خط: نسخ، كا: علی شیرازی، تا: 1295ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 15 سطر (1367)، اندازه: 10×17 سم [الفبائی: 97]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2010/4
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد جواد بن آقا رضای گلپایگانی، تا: 3 ربيع الاول 1297ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد عطف مشکی، 19گ (143ر -161ر)، 19 سطر (15710/5 )، اندازه: 18×23/5سم [ف: 8-631]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8262/18
آغاز و انجام: برابر
ص: 767
خط: نسخ، كا: احمد وقار شیرازی، تا: 1297ق، جلد: تیماج قرمز، 13 (158ر- 170 ر)، 26 سطر، اندازه: 21×35سم [ف: 27/2-40]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1132/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 ذیحجه 1302ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 37گ (1پ -37پ)، اندازه: 11×17/5 سم [ف: 3-306]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1409
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: سعید بن علی حسینی، تا: 26 محرم 1306ق؛ یادداشت و خریداری امیر الشعراء محمد صادق حسینی فراهانی قائم مقامی که در کربلا شب جمعه 13 ماه ... 1309 با مهر او؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قرمز، 54گ، 12 سطر (13×7)، اندازه: 19×13 سم [سنا: ف: 2-248]
11. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:488
خط: نسخ، كا: محمد حسن طباطبائی بروجردی (فرزند آية الله بروجردی، تا: سه شنبه 20 ربیع الاول 1385ق؛ مجدول؛ 43گ، 15 سطر، اندازه: 11/5×17/5 سم (ف: 2-308]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:4818
آغاز: اعنى النبي و عليا و الحسن و فاطمه ثم الحسين الممتحن؛ انجام: برابر خط: نسخ متوسط، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز (بین برگ 1 و 2 و بین برگ های 2 و 3، 8 و 9)؛ کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 22گ (1-22)، 17 و 18 سطر (13×7)، اندازه:
12/5 × 18/5 سم [رایانه]
13. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 259/3
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، اندازه: 14×20/5سم [ف: 1-234]
14. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3780/4 - 19/110
آغاز: برابر؛ انجام: في جده افضل ساع حافدة *** لسر من ينمي اليه صدقا / لسطر تاریخ ائمة الهدى*** في رجب الاصب. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 10گ، 23 سطر چلیپایی، اندازه: 21613/5 سم [ف: 1-297]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5086/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، در صفحات چهار ستونی؛ مهر: محمد الموسوی» (بیضی)؛ 22گ (اپ - 22ر)، 21 سطر، اندازه: 11×7سم [ف: 15-52]
tarix-ul masumin
بهبهانی، محمد جعفر بن محمد علی، 1178-1259 قمری
behbahānī, mohammad ja'far ebn-e mohammad ‘alī
(1765-1843)
تاريخ تأليف: 1259ق
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 4700
خط: نسخ، کا:سید عبد الستار کاظمی، بی تا رشت و همدان:ف: 1292]
tārīx-e ma‘sūmīn
رساله ای در شناخت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و ائمه اطهار(عليهم السلام) در دوازده فصل»: 1. نسب پیغمبر؛ 2. اخلاق پیغمبر؛ 3. خواص پیغمبر؛ 4. فضایل امیر المؤمنين(عليه السلام)؛ 5. مطاعن ابابکر و عمر و عثمان و دلیل بر بطلان امامت ایشان؛ 6. امامت امیرالمؤمنین(عليه السلام)؛ 7. امامت باقی ائمه (عليه السلام)؛ 8 مسائل چند که میان عدلی و جبری واقع شده؛ 9. مسائل شیعه؛ 10. مسائل چند که امیر المؤمنین(عليه السلام) آن را حل کرده؛ 11. احادیث چند که حضرت رسالت(صلی الله علیه وآله وسلم)در حق امیر المؤمنین علی(عليه السلام) فرموده؛ 12. مولود قائم آل محمد(عليه السلام)و علامات قبل از ظهور وی. آغاز: شکر و سپاس مر آن خدای را جلت عظمته که خلق بیافرید و حق مبین ساخت و به جهت ارشاد خلق تعیین پیامبران نمود هر پیغمبری را به وصی مخصوص گردانید و همه را بر انجام: و قل لمن افتخر بالملك لمن الملك اليوم الله الواحد القهار صدق رسول الله و صلى الله عليه و على آله الطيبين الطاهرين اجمعین برحمتك يا ارحم الراحمين.
همانند: 1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7972/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: شرف الدین، تا: 1040ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 37گ (54ر-90ر)، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 19/5 سم [ف:26-452]
2. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 6077/1
آغاز و انجام: برابر كان محمد اسماعيل بن محمد صادق اصفهانی، تا: چهارشنبه 12 رمضان 1231ق، جلد: میشن قهوه ای، 45گ (1پ -45ر)، 12 و 14 سطر، اندازه: 21/7×15/9
سم [ف: 9-138]
٣. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 1208/1
آغاز: برابر؛ انجام: و کنیت امام محمد باقر و امام محمد تقی عليهما السلام ابو جعفر بود و کنیت صاحب الامر صلوات الله عليه ابوالقاسم بود خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 79گ (آپ۔ 79پ)، 9 سطر، اندازه: 21×16/5 سم [ مؤيد: 3-179]
tārīx-e ma‘sūmīn
ص: 768
غیر همانند:
1. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 232
آغاز: و هو يدعوهم إلى الله وقاتل حمزة ابن عبدالمطلب فمر به سباع ابن عبد العزى فقال له حمزة هلم اتی یابن مقطعة ... قال وثن العباس رجله عن فرسه ودفعه إلى غلام له؛ انجام: قال ثم مضى حتى جزنا دور بني عوف فاذا نحن عن ايماننا بقبور سبعة أو ثمانية فقال أمير المؤمنین (عليه السلام)ما هذه القبور کتابی است شامل تاریخ پیامبر و امیر المؤمنین(عليه السلام)و داستان جنگهای صدر اسلام و جنگهای زمان امام علی(عليه السلام)و شرح حال ائمه اطهار و خصوصا جریان نهضت کربلا را به تفصیل بیان می کند به نقل از کتب شیعی و سنی و با آوردن اشعار عربی بسیار از شیخ کاظم ازری و هاشم کعبی و دمستانی و سید مهدی سید داود، شیخ حسن بن ملا محمد مقیم، شیخ صالح الكواز، شیخ هاشم بحرانی، سید حیدر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج قهوه ای، 400گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف مخ: 1-19]
٢. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه:319
آغاز: بود که بدون شهادت به آن مرتبه نمی رسد و کوشش فرمود تا خود را به آن مرتبه عظمی رسانید و در اخبار است که آن ملاعين که در کربلا حاضر شده نبود مگر بلایی گرفتار نشود؛ انجام: و عمر در وقت مردن از روی حسد می گفت که نبوت و امامت در یک خانه نمی توانم دید هر چند که على مستحق امر امامت است و همچنین کتابی متوسط در ذکر تاریخ و زندگی معصومین چهارده گانه شاید هم امامان دوازده گانه) که بدون فصل بندی خاصی تنظیم شده و در میان زندگی امام صادق(عليه السلام)به تفصیل به رد صوفيه پرداخته است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 11 محرم 1264ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: مقوای سفید، 75گ، 28 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف مخ]
٣. دامغان؛ قمر بنی هاشم؛ شماره نسخه: 211
آغاز: مدینه رسیده و اهل مدینه عزم کرده اند که از مدينه بیرون روند شاه مردان گفت؛ انجام: کسی گوید این جادویی است قائم عليه السلام گوید که ای آب این ملعون را. چند «فصل» در بیان فضائل و مناقب و معجزات و مواليد و وفيات ائمه(عليهم السلام)با استشهاد به آیات و روایات و کتب اخبار؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج
قهوه ای، 262گ، 16 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف مخ: 28]
4. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه:2497
شامل: مجلس 4. ذكر شهادت امام حسن(عليه السلام)، مجلس 5. ذکر شهادت مسلم بن عقیل، مجلس 6. ذكر شهادت فرزندان مسلم بن عقیل، مجلس 7. ذکر رسیدن امام حسین (عليه السلام)به کربلا و محاربه نمودن با اعدا، مجلس 8 ذکر شهادت و محاربه نمودن اصحاب امام حسین (عليه السلام)، مجلس 9. ذكر شهادت قاسم بن حسن و تتمه اولاد امام حسین(عليه السلام)، مجلس 10. بردن سر مبارک امام حسین(عليه السلام) و سرهای باقی شهدا(عليه السلام) به شام؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 117گ، اندازه: 12×20/5سم [ف: 3-15]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1865
آغاز: باب پنجم در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سید شهدا و خامس آل عبا و پیشوای اهل صبر و ابتلا، انجام: و باطل را سرنگون سازیم و دین حق برای من خالص باشد، به این جا ختم کردم این عجاله كثير الفائده را ... قطعه ای از کتاب تاریخی است مشتمل بر چند «باب» از احوالات خاندان حضرت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)و گویا ترجمه یکی از کتاب های عربی است و گاهی با عبارت «مترجم گوید» مطالبی بر اصل افزوده است. این ابواب موجود است: 1. تاریخ امام حسین(عليه السلام)، 6. تاریخ حضرت سجاد (عليه السلام)، 7. تاریخ حضرت امام باقر (عليه السلام)، 8 تاریخ حضرت صادق(عليه السلام)، 9. تاريخ حضرت کاظم (عليه السلام)، 10. تاریخ حضرت رضا (عليه السلام)، 11. تاریخ حضرت جواد(عليه السلام)، 12. تاریخ حضرت هادی(عليه السلام)، 13. تاریخ حضرت عسکری (عليه السلام)، 14. تاریخ حضرت حجت(عليه السلام)؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین بسیار زیبا؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی ضربی زرین، 282گ، 19 سطر، اندازه: 18×28/5 سم [ف: 5-247]
6. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:2
در اوایل کتاب درباره زند، زنادقه، قوم موسی، معنای نصاری و سایر ادیان و مذاهب بحث کرده است و سپس در زندگانی پیامبر اکرم، برخی از عناوین بدین قرار است: فصل 28. بیان عدد اولاد و ازواج آن حضرت است، آن حضرت را هشت اولاد: چهار پسر قاسم و ابراهیم و طیب و طاهر و ایشان در حال حیات آن حضرت وفات کردند ...، فصل 29. بیان اختلاف امت بعد از آن حضرت، امت هفتاد و دو فرقه شدند. اوراق کتاب کلا به هم ریخته و به طور اجمال در تاریخ معصومین است، در قرن اخیر نگارش یافته است، از خصوصیات کتاب: قاصر گوید، قاصر گوید باشد. پس از کتاب چند برگ افسانه است که احتمالا از داستان امیر حمزه صاحبقران باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج مشکی، 211گ، 22 سطر، اندازه: 37/5×24 سم [ف: 1-16]
7. شیراز؛ بنیاد فارس شناسی؛ شماره نسخه:55
عنوان اصلی کتاب «مجلس» است و هر مجلس دارای چند مجمع» می باشد: مجلس
3. بیان شمه ای از احوال على بن ابی طالب(عليه السلام)، مجلس 4. بيان مختصری از اخبار ولادت و احادیث شهادت تلخ کام ... امام حسن مجتبی(عليه السلام)، مجلس 5. ولادت سید الشهداء(عليه السلام)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ روی برگ دوم: «للمرحوم سید مهدی النجفی طاب ثراه: هذا مصاب الذى جبرئيل خادمه *** ناغاه في المهد اذ ينطت تمائمه / هذا مصاب الشهيد المستظام و من *** فوق السموات قد قامت ماتمه / سبط النبي ابو الاطهار والده *** الكرار مولی اقام الدین صارمه / صفوا الزکی حفى قلب البتول له *** اقسومة ليس فيها من يقاسمه /
ص: 769
لهفي على الآل صرعى في الطفوف و ما *** غير العليل بهذا اليوم سالمه / حزن طويل أبی أن ينقضي ابدا *** حتى يقوم بامر الله قائمه. یادگار محمد تقی نهاوندی در دارالسلطنه اصفهان قلمی شد بتاريخ سنه 1245»، پشت برگ آخر: «زاهد نکند گنه که قهاری تو *** ما غرق گناهیم که غفاری تو/ زاهد قهارت خواند ما غفارت *** ایا به کدام نام خوش داری تو / یک چشم برای فرقت یار گریست *** چشم دگرم کرد حسودی نگریست / چون روز وصال شد قرارش دادم *** گفتم نگریستی نباید نگریست / زینب زار کجا کوچه و بازار کجا *** سینه زار کجا خرف دل آزار کجا / عابد زار کجا دیده خونبار کجا *** ال اطهار کجا مجلس اغیار کجا / روی گلنار کجا سیلی کفار کجا *** دل افکار کجا جور ستمکار کجا»؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سر ترنج، 174 گ، 17 سطر (15×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 73]
8. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه:226
آغاز: باب پنجم در بیان تاریخ ولادت و شهادت حضرت سیدالشهداء وخامس آل عبا و امام سعداء کتابی در شرح تاریخ معصومین(عليهم السلام)که ظاهرا در 14 باب تنظیم شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز (چهار باب) و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 150گ، 17 سطر [ف: 1-48]
9. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3091
آغاز: این چه نوراست حق تعالی وحی کرد؛ انجام: ای مهدی آل رسول ما پیش از کتابی است نظیر جلاء العيون مجلسی و بیشتر از جلاء العيون نقل کرده؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: مؤذن؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج قرمز، 318 گ، 21 سطر (18×12)، اندازه: 18×24/5سم [ف: 5-1529]
10. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه:102
آغاز: قلبی و نفسي بحب المرتضی بريئا *** من المعائب و الامراض و العلل. یعنی دل و جانم به محبت مرتضی بری شده اند از عیبها و مرضها و علتها یعنی به برکت محبت حضرت مرتضی که باب مدينة العلم است؛ انجام: ولادت و وفات و مدت عمر و بعضی از معجزات حضرت مهدی و غایب شدن و علامات ظهور و بعضی از وقایع زمان رسالهای متوسط در تاریخ و سرگذشت ائمه معصومین که در آن به مناقب و فضائل امامان شیعه پرداخته شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز و انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 128گ، 17 سطر، اندازه: 19×11 سم [ف: 19]
tārīx-e ma‘sūmīn (jadval)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11552/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [مختصر ف: 224]
و تاریخ معمول و غیر معمول ایران / تقویم / فارسی
منظور تواریخی است که در ایران بدان عمل می کنند که شش تاریخ است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1373/14 ط
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1170ق؛ 20ص [ف: 24/3 -97] (125-144)
← تاریخ معینی ← مواهب الهی
←تاریخ مغول ← شجره ترک
← تاریخ مغول ← شاه نامه چنگیزی
tārīx-e moqol = ebtedā’-e tārīx-e moqol
قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود، 634-710 قمری
qotb-od-dīn šīrāzī, mahmūd ebn-e mas‘ūd (1237-1311)
تاریخ مختصری است از فرمانروایی مغولان، از چنگیز خان تا جلوس ارغون شاه. نام این کتاب، در شمار تأليفات قطب شیرازی» یاد نشده و نشان آشکاری نیز در برگ های پراکنده این مجموعه بیاضی، به دست نیامد؛ ليكن چون این نسخه به خط آن دانشمند کتابت شده او را لااقل به عنوان «راوی» به جای مؤلف، پیشنهاد می کنیم؛ اگر چه شواهد و دلايل خارجی فراوان، انتساب این کتاب را به ایشان تأیید می کند. (سید محمود مرعشی)
آغاز: ابتدا دولت مغول و خروج چنگیز خان بن پیسوكان بن قبلا بن سنقو بهادر در شهور سنة تسع و تسعين و خمسمائة هجری. انجام: روز آدینه بیست و هفتم جمادی الاولی پادشاه جهان ارغون بمبار کی به تخت نشست بطالع قوس که بر جهانیان مبارک و میمون باد و دولت او در تزاید و عظمت و پادشاهی در تضاعف و ... عترته الطاهرین.
[دنا 741/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12868/2
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 685ق؛ مصحح، مجدول؛ کاغذ: شرقی، 18گ (22-39پ)، 26 سطر، اندازه: 5/5×14 سم [ف: 32-638]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10117/2
آغاز و انجام: برابر
در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 34ص
ص: 770
( 68-35 )، 16 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 32-143]
tārīx-e moqol
شیرازی، محمد حسین بن فخر الدین، ق 14 قمری
šīrāzī, mohammad hoseyn ebn-e faxr-od-dīn (-20c)
تاریخ تأليف: 19 ذیقعده 1317؛ محل تالیف: تهران
رساله مختصری است در تاریخ مغول از آغاز پیدایش تا پایان سلطنت میرزا ابابکر بن میرانشاه و بیان طبقه تراکمه قراقوینلو در پایان کتاب.
اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:107
آغاز: ترک بن یافث بن نوح ابتدای ملوک ترک و جلوس او دو هزار و سیصد و چهل است بعد از هبوط
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ تملك: عبدالحسین سپنتا؛ جلد: مقوایی قرمز عطف تیماج قرمز، 174 گ، مختلف السطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 1-83]
tārīx-e moqol
با این عنوانها: ذکر توجه چنگیز خان به جانب ترمذ، ذکر توجه تولی خان به جانب خراسان، بیان خرابی بعضی دیگر از ولايات ایران، ذکر واقعه هرات، مراجعت چنگیز خان به جانب توران زمین، انتقال چنگیز خان از جهان گذران، ذکر او ندای قاآن.
[دنا 742/2 ؛ فهرستواره منزوی 905/2 ]
تهران؛ ملک، شماره نسخه: 5685/20
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه زرد و سفید، 10گ ( 40-31 پ)، 41 سطر، اندازه: 22×9/8 سم [ف: 8-460]
tārīx-e moqol-hā (moqolestān va torkestān)
قاجار، فریدون بن مسعود، ق14 قمری
qājār, fereydūn ebn-e mas‘ūd (-20c)
تأليف هانری هورف انگلیسی، ترجمه فریدون میرزا پسر ظل السلطان که به فرمان پدر از انگلیسی به فارسی ترجمه نموده است. [دنا 742/2 ؛ فهرستواره منزوی 905/2 ]
اصفهان، صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)، شماره نسخه: 960
آغاز: بسمله، کتاب تاریخ مغولها از قرن نهم الى قرن نوزدهم که هانری هورف انگلیسی به زبان انگزیز بحليله طبع رسانیده، فصل هشتم تفصيل وقايع حالات (وای برد) و کوثيز قزاق و براک خان شرح و درج نموده؛ انجام: و تا زمانیکه محمد علی خان حیات داشت دویست جین مبلغ معاهد را بوی میداد و پس فوت او بسایر حکمرانان خوقند نداده کتاب مزبور تا ص 275 پایان می یابد و از ص 276 قسمتی از تاریخ خراسان به قلم مترجم نوشته شده و صفحه آخر را مترجم به خط خود امضاء نموده؛ خط: نسخ، كا: حسن خان یاور، تا: رجب 1323ق؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی با روکش مخمل بنفش، 275، 11 سطر (14×9)، اندازه: 22×17سم [ف: 88]
tārīx-e mofassal-e mašrūtīyat-e īrān
فرزاد عباس زاده، حسین، ق 14 قمری
farzād-e ‘abbās-zāde, hoseyn (-20c)
تاریخ تأليف: 1310 شمسی
کتابی است در تاریخ مشروطیت ایران که اوضاع سیاسی و اقتصادی آن دوره، از آغاز سلطنت مظفر الدین شاه قاجار تا خلع محمد علی شاه و اخراج او از ایران را بررسی نموده و در پایان مطالبی در خصوص افتتاح مجلس دوم و اوضاع ایران را در سال 1328ق نیز مورد بحث قرار داده است. این اثر در یک «مقدمه) و چهار «باب» و هر باب دارای چند «فصل» تنظیم گردیده است. این کتاب در سه جلد بوده. (سید محمود مرعشی)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11612
آغاز: بر ارباب علم و معرفت پوشیده نیست تا کنون در مملکت ما کتاب تاریخی؛ انجام: سردار اسعد (وزیر جنگ) وثوق الدوله (مالیه) صنيع الدوله (فوائد عالیه)، مشير الدوله (تجارت)، سردار منصور (وزیر عدلیه) معتمد خاقان (وزیر پست و تلگراف) بخش نخست از جلد اول، خط: شکسته نستعلیق تحریری و نسخ، کاتب = مؤلف، تا: 1310ق؛ کاغذ: معمولی خط دار، جلد: کاغذی، 32گ، 20 سطر (14×17/5)، اندازه: 16×20/5سم [ف: 349-29 ]
tārīx-e moqaddas = t.-ye ahvāl-e hazrat-e xatmī martabat = sargozašt-e payāmbar
شیرازی، محمد ابراهیم، ق13 قمری
šīrāzī, mohammad ebrāhīm (-19c) DL
تاریخ ترجمه: 1271ق = 1854م کتابی است در احوال و اطوار و اخلاق پیغمبر اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) و احوال خلفا، و ترجمه ای است از کتاب انگلیسی Life of Mohamet (زندگی محمد) از واشنگتون ایروینک
ص: 771
(Washington Iruing) آمریکایی (1783-1859م.) که میرزا محمد ابراهیم شیرازی به فارسی ترجمه کرده است. در چند «فصل»: 1. تعریف عربستان؛ 2. تولد و نسب محمد؛ 3. مکه؛ 4. سفر اول محمد به شام؛ 5. ایام تجارت محمد؛ ... 39. شمائل محمد(صلی الله علیه وآله وسلم). خاتمه در شرایط اسلام .....
آغاز: بسمله. شکر می کنم خدای قادر یگانه را که عهد دولت ناصر الدین شاه غازی ... این بنده ضعیف خود را بترجمه برخی از احوال و صفات حمیده و اخلاق و عادات پسندیده حبیب و پیغمبر برگزیده خود محمد مصطفی ... و بتذکره اسامی و اوصاف بعضی از صحابه كبار و ائمه اطهار ... این بنده محمد ابراهیم شیرازی می گوید که یکی از مشاهیر فضلای ینگی دنیا انجام: یعنی محمد پیغمبر، ایام حیات و شریعت او. چاپ: تهران، 1344ق
[دنا 742/2 ؛ فهرستواره منزوی 1575/3 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4205
آغاز و انجام: برابر
جلد اول، عبارت «ترجمه احوال حضرت ختمی مرتبت» عنوانی است که در کتابخانه به آن داده؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 24 ربیع الثانی 1275ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی، جلد: چرمی زرد، 194گ، 13 سطر ( 14/2×10 )، اندازه: 23/3×18 سم [ف: 7-54]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:2845
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1284ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج آبی، 172گ، 17 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 3-305]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4589
آغاز: برابر؛ انجام: کسانی که بخواهند بیش از این از کیفیت و تفاصيل سر گذشت پیغمبر آگاه شوند ... تمام شد کتاب ایرونیگ واشینگتون که در بیان احوالات جناب پیغمبر ... که از روی پنجاه و دو نسخه کتاب جمع کرده و غالبا از کتاب ابوالفداء مورخ نقل کرده در یوم چهارشنبه اول ديسمبر 1858 ... بیست و چهارم ربيع الثانی 1275 ... حسب الاشاره ... سید نصر الله الاخرى التقوى خط: نسخ، کا: محمد علی بن عبدالخالق مصاحبی نائینی متخلص به عبرت، تا: جمعه 26 ذیحجه 1338ق؛ سه صفحه آخر درباره نسخه فرهاد میرزا است که این نسخه از روی آن اسنتساخ شده، محشي از مؤلف، مترجم و نقیب زاده؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، 150گ، 19 سطر (65-68)، اندازه: 23×16سم [ف: 287-12]
tārīx-e moqaddamātī-ye īrān
روئین فر، اسدالله، ق 14 قمری
rū’īn-far, asad-ol-lāh (-*•c)
رساله ای است مختصر مشتمل بر چهار «کتاب» و هر یک در
چندین «فصل» و به صورت 235 سؤال و جواب و از تاریخ پیشدادیان تا محمد علی میرزای قاجار را داراست.
یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه:297
آغاز: تاریخ مقدماتی ایران کتاب اول تاریخ قدیم ایران فصل اول پیشدادیان سؤال یک: فائده علم تاریخ چیست
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ مصحح، 35گ، 12 سطر، اندازه: 14/5×21/5سم [ف: 2-23]
← تاریخ مقيم خانی← تذکره مقیم خانی
tārīx-e mokātebāt-e “allāmī
همشیره زاده فیضی ناگوری دکنی منشأت او را در این کتاب گرد آورده است.
1. تهران؛ دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب
اگر کانی؛ شماره نسخه:67 انجام: منثور حضرت شاهنشاهی به قوام الدين شقدار ... که ترا اهل نوشته ام
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ جدول زر و لاجورد؛ قطع: ربعی [نشریه: 5-620]
2. تهران؛ فرهاد معتمد؛ شماره نسخه: 130
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ تملک: فرهاد میرزا در 4 جمادی الاول 1287؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای، 17 سطر (13×5)، اندازه: 10×19/5 سم [ نشریه: 3-158]
3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3895/2 -ف
نسخه اصل: دیوان هند ش 2985 (اته 271)؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 276-2]
tārīx-e makke
ازرقی، محمد بن عبد الله، - 250 ؟ قمری
azraqī, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh (-865)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5470/1 -ف
نسخه اصل: از دانشگاه توبینگن 24 Ma VI؛ بی کا، بی تا؛ تملک: محمد بن احمد بن على بن قاسم ابو غنیم جعفری شافعی قادری در پایان محرم 1250 [فيلمها ف: 3-155]
ص: 772
tārīx-e makke
عبدالله بن محمد عبد الشکور، ق13 قمری
“abd-ol-lāh ebn-e mohammad ‘abd-oš-šakūr (-190)
کتابی است در شرح حال شرفاء مکه معظمه به ترتیب سنوات. مؤلف، كتاب را از وقایع و حوادث سال 1143ق آغاز و به وقایع سال 1220 ق به پایان آورده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:592عکسی
آغاز و به الاعانه و نساله التوفيق ... یا موجد هذا الوجود من العدم، و مكون الكائنات و مخترع العالم؛ انجام: ثم هذا الجاير الجانی رفع يده و اطلق رقاب الناس من الاسر ... بعون الملک الغفار نسخه اصل: مدینه خزانه سی (طوپ قاپی) استانبول، ش 511.M فهرست عربی طوپ قاپی 446/3 )؛ خط: نسخ، كان محمد سعید حسینی مفتی زاده، تا: یک شنبه 13 جمادی الاول 1269ق، جان آستانه؛ 301گ، 17 سطر [عکسی ف: 2-81]
tārīx-e makke
تهران؛ لغت نامه دهخدا؛ شماره نسخه: 250
عنوان «الباب الثالث في ذكر اول من ولي مكة إلى يومنا هذا» را دارد و می رسد به تاریخ 1136؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ تملک: فرهاد بن ولیعهد در 7 ذیقعده 1288؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، قطع: ربعی [نشریه: 3-417]
tārīx-e makke
به صورت جغرافیای تاریخی است.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3746/2
آغاز: آدم عليه السلام سنگها آورد برای وی در پنج جبل؛ انجام: ... میان این دو حد را بطن عرنه گویند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 16 جمادی الثانی 1254ق، جان مکه؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 15 سطر، اندازه: 21×15/2 سم [ف: 7-34]
← تاریخ ملاجلال ← تاریخ عباسی
← تاریخ ملا زاده ← تاریخ بخارا
tārīx-e mollā kamāl
تاریخ مقدماتی - تاریخ ملک آرا 773
تاریخ تأليف: 1059ق کتابی است در تاریخ، از صدر اسلام تا شاه عباس دوم با مختصری از احوال حاکمان و پادشاهان روم و ازبک، در صفحه اول نسخه چنین نگاشته اند: «به شرحی که عباس میرزا به شاهزاده فریدون میرزا می نویسد، قصص الخاقان است» و در موضعی دیگر تاریخ تأليف كتاب طبق گفته مؤلف، 1059 یاد شده است.
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 90/1
آغاز: حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه وآله وسلم) بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدالمناف که جمهور مورخان برآنند؛ انجام: بانعام و زیادتی موسوم سرافراز گردیدند، تمة التاريخ بتاريخ سلخ شهر محرم الحرام سنة 1121 خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ 178گ (11-178پ)، اندازه: 17× 30سم [ف: 1-103]
tārīx-e molk-ārā= tārīx-e qājārīye
چلاوی، علیقلی بن محمد، ق13 قمری
čalāvī, ‘alī-qolī ebn-e mohammad (-19c)
اهدا به: محمد قلی میرزا شاهزاده ملک آراء حاكم مازندران تاریخ تأليف: 1245ق؛ محل تأليف: اصفهان مؤلف که منشی محمد قلی ملک آرا حاکم مازندران بوده این کتاب را در دو جلد» و یک «خاتمه» نگاشته است: جلد 1. انساب اتراک و طایفه قاجار؛ جلد 2. پادشاهی فتح علی شاه قاجار ( 1250-1212 ق)؛ خاتمه در سرگذشت شاهزادگان وی. آغاز: بسمله الحمدلله خالق العباد و ساطح المهاد و مسيل الوهاد و مخضب النجاد ... مبدعی که خامه ابداعش صور آفرینش را جواهر معقوله ... به حیز وجود آورده انجام: از دروازه خارج گشته در ظاهر قلعه مسافع مسافعت و مواقع مواقعت آراست. قد جف القلم المؤلف الى هنا.
[الذريعة 218/22 ؛ فهرستواره منزوی 906/2 ؛ دنا 742/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1600
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 170گ، 23سطر (12×24/5)، اندازه: 21/5 × 35/5سم [ف: 4-87]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2238
آغاز: برابر؛ انجام: تا زمان محاصره پنج ماه کشید ... کرمانیان را زمان بحران رسید
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 197گ، 51 سطر (20×12)، اندازه: 21×34/5 سم [ف: 5-361]
ص: 773
٣. تهران، ملک، شماره نسخه: 4161
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ تملک: بهاء الدوله در صفر 1272؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن یشمی، 172گ، 17 سطر، اندازه:
33/3×20/6 سم [ف: 2-87]
4. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3589
آغاز: برابر؛ انجام: ابراهيم خليلخان بعد از آن که چند بار لشکر به بیرون باره فرستاد و شکستهای فاحش یافت در روز دوازدهم شهر محرم الحرام خود بالشکری بنام و ساز و برگی تمام از دروازه خارج گشته در ظاهر قلعه مسافع مسافعت و مواقع مواقعت آراست جلد اول ؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 212گ، 18 سطر، اندازه: 21×35سم [ف مخ: 1-315]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:235
آغاز: برابر این نسخه ناتمام و در حوادث سال 1209 هجری به خاتمه رسیده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 184، 17 سطر، اندازه: 28/5×15سم [ف: 2-132]
tārīx-e malek-zādegān-e toxme-ye xaqān-e maqfür = šajare-nāme-ye qājār
انصاف، ایرج میرزا بن فتحعلی شاه، 1222-1295 قمری
ensāf, īraj mīrzā ebn-e fath-‘alī-šāh (1807-1878)
اهدا به: ناصرالدین شاه
تاریخ تأليف: پس از 1289ق
از ملک ایرج قاجار رئيس الاطباء پسر خاقان خلد آشیان که در سه «نمره» و چهار طبقه» نگاشته است: نمره 1. متولدان پیش از سلطنت؛ نمره 2. متولدان آغاز سلطنت از 1312 تا 1223؛ نمره 3. متولدان سالهای 1224 تا 1250؛ طبقه 1. فرزندان خود خاقان؛ طبقه 2. نواده او؛ طبقه 3 و 4. هر چه یافت شود. ترتیب شرح حالها الفبایی است و در حسنعلی میرزا که شانزدهمین نفر است پایان می پذیرد. این رساله پس از سال 1289 ق تالیف شده چون در شرح حال داراب میرزا پسر سوم بهمن میرزا نوشته: «سنه 1289 در طهران مرحوم شد». آغاز: بسمله، حمد و ستایشی که از اظهارش گلهای معارف از بوستان آمل بصد آب و رنگی از خاک خیزد و استغاثه و استغفاریکه از گفتارش انواع ذنوب و معاصی از شاخسار وجود چون برگ رزان از باد خزان ریزد و ستارالعیوبی را جلت عظمته سزاست ... اما بعد چنین گوید فدوی آستان سلطان ... ملک ایرج ابن خاقان خلد آشیان ... که حسب الأمر .. مأمور نوشتن تاریخ ملكزادگان تخمه خاقان مغفور ... شوم ... این بنده کتاب را به سه نمره و چهار طبقه نهادم ... و شرح احوال اولاد و نواده خاقان در این کتاب مستطاب عرض شده انجام: پسر ششم: قهرمان میرزا سالهاست که در مشهد متوطن می باشد. خط نستعلیق را خوب می نویسد. سه پسر و چهار دختر و سه نواده دارد. پسر هفتم: ابوسعید میرزا وفات کرده چاپ: با تصحیح میر هاشم محدث، گنجينه بهارستان، تاریخ 2(قاجار)، مسلسل 12، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1384ش
[فهرستواره منزوی 860/2 با عنوان «تاریخچه احوالات پسرهای خاقان» و 906/2 با عنوان «تاريخ ملكزادگان تخمه خاقان»؛ دنا 743٫2 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:717
آغاز: برابر؛ انجام: حرره خانه زاد حضرت ظل اللهی سنجر بن ملک ایرج شهر ربيع الاول سنه 1292.
خط: شکسته نستعلیق، كا: سنجر بن ملک ایرج، تا: 1292ق؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح و دو کتیبه، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی وسط گل ترنج، 250ص، 15 سطر، اندازه: 27×18سم [ف: 5-315]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:593
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، با کمند زر و لاجورد، با سرلوحه کاغذ: سفید، جلد: گالینگور، 24گ، 12 سطر (15×8)، اندازه: 24×16سم آسنا: ف: 1-383]
tarix-ul malik az-zahir
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:947-ف
نسخه اصل: از ترکیه ش 2306. جزو دوم. در پایان این نسخه آمده که محمد شرف الدين مدرس جامعه استانبول در 26 نیسان 13 صفر 1356 آن را به ترکی در آورده است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-294]
←تاریخ الملوک و الأنبياء ← تاریخ ملوک عجم
← تاریخ ملکوک کرت ← تاریخ نامه هرات
tārīx-e melal-e qadīme-ye mašreq
فروغی، محمد علی، 1254-1321 شمسی
forūgī, mohammad ‘alī (1875-1942)
تاريخ تأليف: 1317ق ترجمه میرزا محمد علی خان فروغی اصفهانی (1294- 1361ق) از کتاب مسیو سن يوبس فرانسوی و انشاء پدرش میرزا محمد
ص: 774
حسین خان ادیب ذكاء الملک فروغی (1255-1325ق) در زمان وزارت خارجه میرزا نصرالله خان مشیرالدوله نایینی در 1317 برای مدرسه سیاسی. چاپ: تهران، سنگی، 1318ق، رقعی، 482ص؛ طهران، سنگی، 1328، رقعی، 329+1صص
[ بامداد 384/3 و 450؛ دنا 743/2 ؛ مشار فارسی ج 1، ص 1142]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:9956
خط: نستعلیق، کا: حاج میرزا سید احمد تفرشی قمی، تا: 3 صفر ئیلان ئیل 1323ق؛ با فهرست کتابهایی که خود او نوشته است در ص ع؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 157 گ، 18 سطر (9×6)، اندازه: 20×13سم [ف: 17-513]
tārīx-e melal-e qadīme-ye mašreq
فروغی، ابوالحسن، 1263-1338 شمسی
foruqi, ab-ol-hasan (1884-1959)
با مقدماتی درباره تاریخ و پس از آن تاریخ کوتاه تمدن های کهن مشرق زمین.
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10868/1
آغاز: مقدمه. تعریف تاریخ تاریخ عبارت است از شرح تغییرات راجعه به انسان که در اوضاع عالم حادث شده است؛ انجام: تاریخ فراعنه تقریبا در حدود 5000 سال قبل از میلاد مسیح شروع شده و مؤسس سلسله خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، 20گ (1ر-20پ)، اندازه: 14×21/5سم [ف: 20-444]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 10871/1
آغاز: تعریف تاریخ. تاریخ شرح وقایع و تغییرات گذشته است که در احوال انسان خصوصا ملل متحده دارای خط و کتابت حاصل شده است؛ انجام: ولی در این مورد باید متذکر بود که حب پادشاه در میان ایرانیها منشأ دیگر داشته است یعنی به منزله حب وطن بوده است خط: نستعلیق، کا: سید مرتضی خلف سید محسن تقوی رضوی اخوی، تا: سه شنبه 23 شوال 1337ق؛ جلد: مقوا، 16-18 سطر ( 15/5×10 و 13×8/5 )، اندازه: 12×18/5 سم [ف: 20-451]
tārīx-e molūk-e eslāmī
تاريخ تأليف: 1080ق مشجراتی است در تاریخ ملوک اسلامی از صدر اسلام تا سال تالیف (1080). در متن شجره هایی است که سلسله های پادشاهان را نمایش می دهد و در حاشیه به نثر ترکی مطالب توضیحی می آید.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9669/3
آغاز: بسمله. الحمدلله الأول قبل الأوائل و الاخر بعد كل زائل و الصلوة على نبيه محمد ... اما بعد بو رساله که رسول اکرم صلی الله عليه و سلم دن با شليوب الى يومنا هذا يعنی تاریخ محر تدن نیک سکسان بر سنه سنه کلنجه ملوک اسلامیه نک سلسله نسباری شجره طریقی اورره تحریر اولنوب و حاشیه خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج سرخ ترنج دار، 16گ ( 109-94 پ)، 19 سطر، اندازه: 820 31سم [ف: 31-43]
tārīx-e molūk-e īrān
غیر همانند: 1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13741/45
آغاز: الحمد لله رب العالمین و الصلوة و السلام على خير خلقه و مظهر حقه و آله و أصحابه بعد باید دانست که از روزگار آدم صفی که پدر نخستین آدمیان بود بدین عصر تاریخ مختصر پیش دادیان و کیانیان و اشکانیان و ساسانیان است با ذکر اسامی شاهان در جداول و ذکر سنت هر کدام و لقب و مدت پادشاهی هر یک؛ خط: نستعلیق، كا: فریدون بن مرزبان، تا: 1036ق (= 11 بهمن ماه الهی 996 یزدجرد بن شهریار)؛ جلد: پارچه مشکی عطف تیماج، 4گ(489پ -492ر) [ف: 37-276]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13842/38
مختصری است در تاریخ پادشاهان ایران قبل از اسلام رسم شده در جداولی بدین ترتیب: طبقه اول پیش دادیان و طبقه دوم کیان و اسکندر رومی، طبقه سوم اشکانیان و طبقه چهارم ساسانیان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1036ق؛ جلد: مقوایی آبی عطف پارچه، 3گ (254ر - 256ر)، 18 سطر [ف: 37-407]
tārīx-e molūk-e ‘ajam = k.-e tārīx
امیر علیشیر نوائی، علیشیر بن کيچکنه، 844-906؟ قمری
amīr 'alī-šīr-e navā'ī, ‘alī-šīrebn-e kīčakne (1441 1501)
تاریخ پادشاهان ایران باستان است که پیش از 890 ق نگاشته شده است. در 4 طبقه»: 1. پیشدادیان، 2. کیانیان، 3. اشکانیان، 4. ساسانیان. نخست آن را در «خمسه» به زبان ترکی جغتائی نگاشته است، سپس به فارسی در آورده است. (احمد منزوی) آغاز: عجم تاریخی دافرس سلاطينی نی تورت طبقه دیب دولار انجام: قیامت قه چه حشمتینک مستدام سلامینک قیلیب شاه لار و السلم
ص: 775
چاپ: پاریس، در سال 1841م /1257 ق به کوشش کاتر مر؛ تاشکند، به کوشش استاد خليل اف، 1968م
[دنا 743/2 ؛ فهرستواره منزوی 906/2 ]
1. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3582/18
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ابریشمی و ترمه، جلد: چرمی سیاه و باسمه منقش، 16گ، اندازه: 34×23/5 سم [ف: 3-1111]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1770/14
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول زرین و فیروزه ای، یک شمسه مذهب مرصع ممتاز، دو صفحه اول تمامی متن مذهب مرصع ممتاز به سبک کار هرات، به سفیداب چنین رقم رفته «کتاب کلیات افصح المتكلمين علامة الزمان و املح المتاخرین نادرة الدوران حضرت امیر علیشیر نوائی عليه الرحمة و الغفران»؛ تملک: سليمان بن محمد خان قاجار بوده؛ کاغذ: عادلشاهی، جلد: مقوای روکش چرم مشکی ساغری با تزیینات، 27 سطر، اندازه:
24×35سم [ف: 3-90]
tārīx-e molūk-e ‘ajam
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4087
آغاز: بعضی چنین گفته اند کیومرث از اسباط؛ انجام: جهانرا به انصاف بادکن خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 کاغذ: حنایی، جلد: پارچه ای، 21 سطر (20×14)، اندازه: 23×18سم [الفبائی: 100]
tārīx-e molūk-e ‘ajam
بندی کوتاه در تاریخ پادشاهان ایران از کیومرث تا فرخ زاد و یزد گرد
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5685/8
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه زرد و سفید، اگ (17ر 17پ)، 41 سطر، قطع: اندازه: 22×9/8 سم [ف: 8-459]
tārīx-e molūk-e ‘ajam = tārīx-e molūk va anbīyā'
گویا گزیده از «حبیب السير» میر خواند و یا بخشی از «هفت اقلیم» رازی است. از روزگار شاه عباس (996-1038ق).
[فهرستواره منزوی 906/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4085
آغاز: باب دوم در ذکر ملوک عجم و سلطنت کیامرث پوشیده نماند که موبدان عجم را گمان آن است که انجام: و لو احق کرده به فراغت گذرانید (ناقص)
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 31 سطر (24×13)، اندازه: 30×18سم (الفبائی: 100]
tārīx-e molūk-e ‘ajam va owlād-e ma‘sūmīn
چیزی مانند «بحرالانساب» و ساخته در طبرستان است. در آن یاد شده از: ابراهیم سپاه انگیز و پولاد کوشکی و طلاکوب بن محمد بن خوب کار و منشور نامه جلال مورخ 670 بر دست امیر حسن بن منوچهر از عصر ملک سعد الدوله بن اردشیر بن قباد بن دیوبند بن فروزين .. آغاز: بسمه و الله المستعان. رب يسر ولا تعسر ان الله اصطفی آدم و نوحا.. ملكا عظيما در تفسیر اهل بیت در این معنی چنین است که بر گزیدم آدم را و نوح را ... اما بعد در این نامه از اخبار تاریخ چند از ملوک عجم و اولاد ائمه معصومین ذکر می رود تا هر گاه اولاد ائمه از تقیه بیرون آیند این سر رشته بر دست اولاد و اتباع اهل بیت باشد و بر طریق آباء و اجداد خود توانند بود
[فهرستواره منزوی 907/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2817/3 -ف
نسخه اصل: کتابخانه سعید نفیسی، ش تا: قرن 12 [فيلمها ف: 1-734]
239؛ خط: نستعلیق، بی کا،
tārīx-e molūk-e qājār
بدايع نگار، محمد ابراهيم بن محمد مهدی، 1241 1299 قمری
badāye' negār, mohammad ebrāhīm ebn-e mohammad mahdi (1826-1882)
مؤلف پیش از این رساله «هزار دستان» را در بدایع حکایات و روايع روایات نگاشت و نیز کتاب «بديع البدايع في محاسن الصنايع» را سامان داد و دو کتاب مذکور را تقدیم به پادشاه عصر خود نموده و مقرب خاقان شد، لذا تصمیم گرفت که رساله حاضر را در شرایف اطوار و لطایف اخبار ملوک نامدار که از ایل قاجارند بنگارد.
قم: گلپایگانی شماره نسخه:7325- 37/115
آغاز: بسمله زیباترین کلامی که قائد زبان عنان بيان بدان معطوف سازد و دبیر خامه روان نامه از آن معشوف حمد خداوند تبارک و تعالیست؛ انجام: وازتف سخط شاهنشاهی بر آسایند مگر هفت تن
ص: 776
ازین معنی ابا کردند و بر فساد نیت و سوء خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول محرر مذهب، مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 48گ، 12 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 2-703]
tārīx-e molūk-e mesr
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3718
آغاز: استعين ذكر مولد النبي صلى الله عليه و سلم على سبيل الاختصار قال ولد النبي ... عام الفيل؛ انجام: (افتاده در الوزير ابو علی) و يقال انه کفن وحنط بما مبلغه عشرة الاف دينار. عنوان های نسخه: فتح مکه، اولاده، الخلفاء تا القائم بامر الله، الخلفاء الفاطميين، ذكر دولة بنی ایوب تا السلطان السادس و الثلاثون من ملوك الترکی و الثاني عشر من الجراكسة هو ... سیف الدين ابی النصر (قلاون الفي منصور 678-689) ذكر نبذة من اخبار بعض الوزراء؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: ترمه، جلد: میشن سرخ، 76گ، 17 سطر، اندازه: 16/7×13/2 سم [ف: 1-78]
tārīx-ul mulūk wa-l buldān
تاريخ تألیف: قرن 11
کتابی است شامل ابواب با فصول متعدد در ذکر تاریخ پادشاهان ممالک مختلف از قاره های آفریقا و آسیا از جمله مملکت عثمانی را به تفصیل می آورد و در شمارش شاهان عثمانی تا سال 1012ق پیش می رود تقسیم اولیه کتاب «باب-باب» است که تا باب الخامس و الخمسون (55) في ذكر الأمم الماضية والقرون الخالية و الامور التالية و عجایب الغرایب» شامل پنج فصل، در نسخه موجود است، سپس در بیان مدن وبلدان به ترتیب حروف معجم از الف تا یاء است حرف الف از ارم ذات العماد شروع می شود و تا حرف یاء که در نسخه به «يونان» ختم می شود. از تحفة الألباب وتاريخ البلدان، الجليس والأنيس ابوالفرج، تاریخ ابن ابی الدنيا، تاريخ حافظ ابو عبدالله محمد بن هیتم، خريدة العايب و ... نقل می کند و مؤلف باید اهل ترکیه باشد و معاصر با سلطان احمد خان بن سلطان محمد خان که در 1012 ق به تخت نشست و جریان وفات سلیم خان و به تحت نشستن سلیمان خان در 924ق را به نفصیل ذکر می کند و جنگ سلیمان خان در 955 با بلاد عجم و طهماسب را شرح می دهد. پس از آن مرگ سلیمان خان و سلطنت پسرش سلیم خان در 977 را می آورد و پس از او فرزندش سلطان مراد خان و سپس فرزندش سلطان محمد خان که در 1003 به تخت نشست و پس از او فرزندش سلطان احمد خان که در 1012 به سریر سلطنت رسید.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:594- 4/64
آغاز: ... ابي تاسقين على الاندلس وهو الذي رثاه الشاعر بقصيدته المشهورة بالعيه وفيه. بنو المظفر والايام ما برحت *** مراحلا والورى منها على حذر؛ انجام: و اما الالهيون قسمان منهم متقدمون ... و منهم متأخرون كبقراط استاد افلاطون و ارسطا طاليس وهو الذي رتب المنطق وهذب .. از الباب الرابع و العشرون في ذكر ملوك الغرب عن الملتمين تا حرف الياء (یونان)؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: گالینگور سرخ، 193گ، 23 سطر، اندازه: 23×17/5 سم [ف: 4-2049 ]
tārīx-e mamlekat-e īrān va saltanat-e selsele-ye jalīle ye qājārīye = tārīx-e mo‘āser-e īrān
رحیم بن حكيم الممالک، ق 14 قمری
rahīm ebn-e hakīm-ol-mamālek (-20c)
اهدا به: ناصر الدین شاه تاریخ ترجمه: 16 جمادی الاول 1301 ق متن از ماراخام نایب وزارت امور خارجه انگلیس. در 2 «فصل» و 3 «مقالت»: مقاله 1. از حکومت آغا محمد خان (1160 1163ق) تا پایان فتحعلی شاه و وضع جغرافیایی قفقاز و برخی شیخ نشین های خلیج فارس؛ 2. محمد شاه (1250-1264ق) تا 25 سال شاهی ناصرالدین شاه (1290 ق) و وضع جغرافیایی آسیای میانه، مرو، خیوه، هرات و ایل های این بخش و فرمانروایان افغان، نیز کشته شدن امیر کبیر؛ 3. گزیده ای از پیمان ها میان ایران و انگلیس و ایران و روس و ایران و فرانسه، از کهن تا کنون. در پایان نام سفیران انگلیس، روس و فرانسه از 689ق /1290م تا 1290 ق /1873م در ایران را آورده است. احمد منزوی) متن انگلیسی کتاب در سال 1874 در لندن با این عنوان چاپ شده است:
A General Sketch of the History of Persia by Clements R. Markham, London, 1874.
مترجم فارسی تنها قسمت های 12 تا 20 کتاب که خاص دوره قاجاریه است ترجمه کرده است. آغاز: تاريخ مملکت ایران و سلطنت سلسله جليله قاجاریه. شرح سلطنت آقا محمد شاه غازی. بسمله، الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على اشرف الخلايق محمد و آله الطاهرين المعصومين ... مصنف این مختصر تاریخ ماراخام که از اهالی انگلستان و نایبان وزارت خارجه .. انجام: اسامی سفرا و وزرای مختار دولت فرانسه مأمور دربار دولت علیه ایران موسیو دوماسیناک در سنه 1283 هجری
ص: 777
(مطابق سنه 1866 مسیحی) کنت دو مونتی شارژدافر در سنه 1287 هجری (مطابق سنه 1870 مسیحی) موسیو بل شارژدافر در سنه 1286 هجری (مطابق سنه 1871 مسیحی)
[دنا 743/2 و 740؛ فهرستواره منزوی 907/2 ]
1. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:327-ج
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... مصنف این مختصر تاریخ نار خام که از اهالی انگلستان و نایبان وزارت امور خارجه دولت انگلیس است تاریخ دولت شاهنشاهی ایران را بطور اختصار از پیش دادیان تا سال بیست و پنجم سلطنت شاهنشاه ... ما ... بزبان انگلیسی نگاشته. این اقل خانه زادان و غلامزاد گان رحیم بن حکیم الممالک بر حسب امر قدر قدر شاهنشاهانه ... امروز فقط تاریخ سلطنت سلاطین نامدار ... سلسله جلیله قاجاریه میپردازد ... و شرح احوال مصنف و مترجم را ... در ابتدای جلد ثانی ... خواهد نگاشت؛ انجام: و باسلاف خویش تأسی نکرده باشد سپس ملحقات است) ... موسیو بل شارژدافر در سنه 1289 هجری (مطابق سنه 1871 مسیحی) (فهرست سفیران)
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ تملک: مخبر السلطنه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 106گ، 20 سطر (16×8/5 )، اندازه: 15/5 ×22 سم [ف: 32]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 202
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: جمادی الاول 1301ق، جا: تهران؛ با سرلوح تاج و گل و بته زر، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج قرمز با گل و بته دار، 241گ، 12 سطر (14×7/5 )، اندازه: 25×17سم [ف: 1-200]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:338- فيروز
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1301ق؛ دارای سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی ضخیم، جلد: تیماج مشکی دارای کمند و منطقه و ترنج زرین، 484ص، 12 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 21-25]
tārīx-e mamlekat-e čīn
صحافباشی، اسماعیل بن ابراهیم، ق13 قمری
sahhāfbāšī, esmāʻīl ebn-e ebrāhīm (-19c)
اهداء به: محمد علی میرزای قاجار
تاریخ ترجمه: 1322ق
تاریخ مختصری است از مملکت چین که از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده و مشتمل است بر تاریخچه ای از کشور چین قدیم و شمه ای از احوالات و چگونگی جنگ و مخاصمه بین چین و ژاپن در سال 1900 میلادی که در پانزده «فصل» شرح گردیده است.
انجام: در مدت چند روز اواخر ماه اپریل 1901 دستخط امپراطوری صادر شده اقدامات لازمه را که مخصوص ترقی امور است منطبع کنند و عموما را رأی بر اینست که مملکت چین از خرابی و انهدام متخلص میشود در صورتیکه آرای فرنگی را در انتظام امور دولت قبول کند
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1874
آغاز: بسمله تبارک و تعالی، بنام نامی و اسم گرامی حضرت قوی شوکت اسعد اقدس؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن مرحوم حاجی محمد قلی آشوری قزوینی، تا: 1323ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 214گ، 14سطر (12×21/5)، اندازه: 34/4×22 سم [ف: 4-334 ]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1787
آغاز: هو الله تعالی شانه. بر حسب امر مقدس ... مظفرالدین شاه قاجار ... تاريخ مملکت چین از زبان انگلیسی بکسوت پارسی در آمد في شهر ذیحجه سنه 1322. تاريخ مملکت چین فصل اول. در تمام ممالک وسیعه قديمه عالم فقط مملکت چین خود را در مقابل اتفاقات زمان و حملات دشمنان حفظ و حراست کرده؛ انجام: برابر ... ترجمه غلام خانه زاد لسان السلطان اسمعیل پسر مرحوم صحافباشی شهر ذیقعدة الحرام سنه 1322. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند کشی اکلیلی و رنگین؛ کاغذ: فرنگی آبی رنگ لبه طلائی، جلد: مقوای روکش مخمل نیلی رنگ، 331ص، 17 سطر، اندازه: 35×22سم [ف: 5-120]
3. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 71
آغاز: تاريخ مملکت چین. بسمله. در تمام ممالک وسیعه قديمه عالم فقط مملکت چین خود را در مقابل اتفاقات زمان و حملات دشمنان حفظ و حراست کرده است؛ انجام: برابر ... تمام شد ترجمه تاریخ چین که از زبان انگلیسی فارسی نقل شد في 1324 در فهرست ناشناس؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1324ق، کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی مخملی، 280گ، 16 سطر (14×8)، اندازه: 31×16/5 سم [ف: 21]
tārīx-e mamlekat-e «sāvoā» va «pī yemn>>
کاشانی، علیقلی بن محمد باقر، ق13 قمری
kāšānī, ‘alī-qolī ebn-e mohammad bāqer (-19c)
تاریخ ترجمه: 1288ق. اهداء به: ناصر الدین شاه. این کتاب از متن فرانسه ترجمه شده و حاوی اطلاعات جغرافیایی و تاریخی دو کشور «ساووا» و «پی یمن» است، در شانزده «فصل» است که حوادث این دو کشور تا سال 1849م آمده است. وقایع این کتاب تا زمان پادشاهی ویکتور امانوئل ثانی می آید و در آن نشان داده می شود که چگونه امانوئل با
ص: 778
کمک فرانسه و پروس تمام ايطاليا را تصرف کرد و حاکم برآنجا گردید.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 532
آغاز: توضيح القاب فرنگیه چون در میانه ملل اروپا بعضى القاب متداول است که در این کتاب مسطور خواهد شد؛ انجام: بتاریخ بیست و ششم مارس ماه سنه 1849 بر تخت نشسته با امداد دول فرانسه و پروس جميع ايطاليا را بيد تصرف در آورد.
پایان: در عهد سلطنت شاهنشاه جمجاه اسلام پناه ناصرالدین شاه قاجار خلدالله ملکه و سلطانه کمترین درگاه علیقلی بن محمد باقر کاشانی از زبان فرانسه بفارسی ترجمه کرد سنه 1288. خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1288ق، جان محتملا تهران؛ کاغذ: فرنگی، لب طلائی، جلد: تیماج بنفش با گل و بوته زر، 133گ، و سطر ( 14/5×9)، اندازه: 23×17سم [ف: 2-26]
tārīx-e mamlekat-e hendūstān
صحافباشی، اسماعیل بن ابراهيم، ق13 قمری
sahhāfbāšī, esmāʻīl ebn-e ebrāhīm (-19c)
به امر: مظفر الدین شاه ترجمه ای است از فرنگی در 6 جلد، که نام های کمی متفاوت به خود گرفته ولی به نظر یک مجموعه چند جلدی است که کمی پراکنده شده است. تاریخ هندوستان است و وضع فرقه های مختلف هند و روابط اجتماعی این فرقه با هم و ورود انگلیسی ها به آن سرزمین و تحت سیطره انگلیس ها در آمدن آن می باشد. این کتاب به امر مظفر الدین شاه بفارسی برگردانده شده تا مورد استفاده اهل فن و شاگردان مدارس جدید قرار گیرد. (عبدالله انوار) آغاز: جلد اول: بنام خداوند بخشنده مهربان، ترجمه تاريخ كل ممالک هندوستان مشتمل است بر جلد دوم: سهمی که بنا بود بكمپانی داده شود چون سایر حقوق تجارتی در تغییر و تبدیل بود
[دنا 744/2 (2 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 1217/2 ؛ ملی 31/4 با عنوان «تاریخ سلاطین مسلم هندوستان» ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1712
آغاز: ترجمه جلد سیم تاریخ كل ممالک هندوستان. فصل پانزدهم چون لرد تنموت؛ انجام: مترجم مینگارد: زنده است نام فرخ نوشیروان بعدل *** گرچه بسی گذشت که نوشیروان نماند جلد سوم از استعفاء لرد تنموت از حکمرانی مملکت بنگال شروع می شود و بعد از جانشین او کرنوالیس سخن به میان می آید و حوادث هند و قیام های متعدد آن ناحیه بر شمارده می شود تا به حکومت مار كويس ولزلی می رسد؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب
= مؤلف، تا: شعبان 1318ق، جا: تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، فلفل نمکی، جلد: مخمل سبز با گل و بوته، 269 گ، 16سطر (12×21)، اندازه: 22/5 × 35/5سم [ف: 4-180]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1632
آغاز: برابر جلد 2؛ انجام: و در سال 1797 هندوستانرا وداع گفت جلد دوم تاریخ مملكت هندوستان است از فصل هشتم آن کتاب یعنی از وقایع سال 1766 میلادی که کمپانی هند شرقی دست خود را در گلوی کشور هند فرو می برد تا وقایع سال 1797 میلادی در بین حوادث این ایام وضع اجتماعی کشور هند و سلطان های نواحی متعدد آن کشور و نحوه استعمار انگلیس ها مفصل می آید؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1317ق، جان تهران؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: تیماج قرمز با گل و بوته، 231گ، 17سطر (14×22)، اندازه: 36×22/5 سم [ف: 4-114]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1785
آغاز: برابر جلد 1؛ انجام اقدامات حکومت مزبور یا بواسطه طبیعت دشمنی آنها. تمام شد جلد اول تاريخ كل ممالک هندوستان جلد اول، خط: نستعلیق، كا: عبدالغفار، تا: 1318ق، جا؛ تهران؛ با سرلوح، مجدول؛ دارای دو صفحه مقدمه؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل حاشیه گل و بوته، 198، 17 سطر (12×22)، اندازه: 20/5 × 32/5سم [ف: 4-242]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1778
آغاز: جلد چهارم تاريخ كل ممالک هندوستان فصل بیست و یکم. مارکویس کورنواليس در ورود بهندوستان، انجام: بعضی از خطایای او ازین دو چشمه بود خدمات او را باید همیشه در کمال حق شناسی بخاطر آورد جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1320ق؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مخمل آبی با گل و بوته، 173گ، 17سطر (20×12/5 )، اندازه: 22×35/5سم [ف: 4-236]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:259
آغاز: بسمه تعالی شأنه. جلد پنجم تاريخ كل ممالك هندوستان فصل بیست و یکم. مارکویس کرنواليس در ورود بهندوستان مستعد شد هر قدر بتواند تمام فوائدی را که بحسن تدبیر و مراقبت مار کویس و لزلی فرمانفرمای پیشین برای انگلستان حاصل شده بود متروک نماید؛ انجام: بعضی از خطایای بزرگ او از این دو چشمه بود، خدمات او را باید همیشه در کمال حق شناسی بخاطر آورد جلد پنجم. در این جلد از ورود مارکویس کرنواليس به هندوستان و تدابیر او در مملکت داری صحبت می شود تا وداع و بازگشت مارکویس ولزلی از هندوستان در ژانویه 1823م. در ضمن مباحث کتاب از اعمالی که فرمانروایان انگلیسی هند در دوره تصدی خود در هندوستان کرده اند نیز بحث می گردد که
ص: 779
بعضی از آنها بسیار قابل توجه و دقت است؛ خط: نسخ خوش و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1322ق؛ آخر نسخه: تمت ترجمة الكتاب بعون الملک الوهاب ترجمه غلام خانه زاد لسان السلطان اسمعیل پسر مرحوم صحاف باشی مترجم مخصوص اعلیحضرت اقدس همایونی روحنا فداه في شهر رجب المرجب 1322 و السلام؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مخمل آبی، گل و بته ضربی، مقوایی، 218گ، 16 سطر (17×10)، اندازه: 17/5×26/5سم [ف: 1-256]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1540
آغاز: تاریخ سلاطین مسلم هندوستان. فصل اول: دخول اعراب در مملکت سند سال 712 میلادی؛ انجام: این تسلط و اقتدار یکه انگلیسها در آنجا دارند باز تغییر مهمی در طباع آنها داده نشد که بکلی ریشه کن بشود احتمالا جلد ششم، در این جلد از ورود مسلمانان به هند و ابنیه ای که آنها در هند ایجاد کرده اند و پیشرفت هایی که اسلام در هند نموده تا زمان حکومت بابر پادشاه ترک نژاد هندی اطلاعات جامعی وجود دارد. ما در این کتاب درباره مساجد بزرگی که در هند ساخته شده و نیز از ورود نخستین قوم عربی به هند و حملات محمود و گرفتن آتشکده ها و از بین بردن بت ها، به مطالب جالب توجهی برخورد می کنیم؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج محمد قلی قزوینی اشوری، تا: 1323ق، جا: تهران؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج سبز با گل و بوته، 173گ، 14سطر (11/5
× 21/5)، اندازه: 22×35سم [ف: 4-31]
tārīx-e montaxab
تاریخ بسیار مختصری است مشتمل بر احوال انبياء و ملوک و مخصوصا آل عثمان و آنچه مربوط به ترکیه است، به نام سلطان سلیمان خان عثمانی، و برای کسانی که اجمالی از تاریخ و قضایای آن بخواهند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3027
آغاز: ابتدا بر نام حق شد فتح باب این کتاب *** ختم شد بر نام شه و الله اعلم بالصواب. ناظم جواهر اخبار راقم نوادر آثار اولان بنده خاکسار بو جریده خریده یی و بودزه فریده یی؛ انجام: شکر خدا که هرچه طلب کردی از خدا *** بر منتهای همت خود کامران شدی. خط: نسخ، كا: عبدالباقی بن علی قاضی قسطمونی، تا: غره شعبان 995ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 142گ، 13 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ف: 8-212]
← تاریخ منظوم ← تاریخ سنواتی
tārīx-e manzūm-e elhāmī = mas‘ūd-nāme
اهداء به: امیر حسین خان حسام الملک امیر تومان درباره شورش خاندان احمد و نه چلبی فهرست، عناوین مندرجات: 1. دنباله دیباچه در مدح ناصرالدين شاه؛ 2. تعریف محمد حسین خان حسام الملک والی کرمانشاه؛ 3. اشاره به کارهای ناهنجار ایل حماوند و جوانمیر رئیس آنها؛ 4. در شرح اعمال طايفه طاغيه احمد وند چلبی بنام مسعودنامه»؛ 5. رزم طایفه احمدوند با عثمانیها و پناه آوردن بعضی از آنها با جوانمیر به خاک ایران؛ 6. پناه دادن محمود خان ناصر الملک جوانمیر را و فرستادن او را به اصفهان نزد ظل السلطان؛ 7. رفتن جوانمیر باصفهان و بخشیدن ظل السلطان جرایم او را و باز گشتن به سرحد کرمانشاهان با خلعت و لقب مواجب و منصب؛ 8 مأمور شدن محمد حسین خان حسام الملک به حکومت کرمانشاه و ثابت شدن خیانت و نفاق جوانمیر و همدستانش به او؛ 9. آمدن فقيه قادر به خاک ایران و متفق شدن جوانمیر با او و طایفه احمدوند؛ 10. نامه نوشتن سلطان عثمانی «روم» به پادشاه ایران و فرستادن پیام سفیر و درخواست یاری برای رفع شر آن طایفه؛ 11. نامه ظل السلطان به حسام الملک در دفع ایل احمدوند چلبی؛ 12. لشکر آرائی حسام الملک و فرستادن خان علی خان یاور فوج ششم را با فوج به مقدمه سپاه به طرف سرحد؛ 13. رفتن حسام الملک با اردو به طرف سرحد و منزل کردن در باغ نشاط؛ 14. برقرار نمودن حسام الملک میرزا حسین خان مستوفی دیوان را به جای خود به نیابت حکومت و عزیمت به سوی ماهیدشت؛ 15. رفتن اردو از ماهیدشت به منزل هارون آباد؛ 16. رفتن سپاه از هارون آباد به کرند؛ 17. رفتن سپاه از کرند به سرخه دز؛ 18. رفتن سپاه از سرخه دز به پاطان؛ 19. رفتن حسام الملک به سرپل ذهاب و سان دیدن از اردو؛ 20. مشورت کردن جوانمیر با خلیفه و یاران خود؛ 21. پاسخ خليفه پیشوا و مرشد جوانمیر و راهنمایی مدبرانه؛ 22. نامه جوانمیر به مهر علی خان پدرزن خود برای وساطت و تأمین؛ 23. پاسخ مهر علی خان به جوانمیر و رفتنش به اردو؛ 24. رفتن حسام الملک از پل ذهاب به قصر شیرین و استقبال اهالی از او؛ 25. سان دیدن امیر از اردو و مأمور کردن جوانمیر برای طرد کردن فقيه قادر از خاک ایران به روم و اطاعت جوانمیر؛ 26. انجمن کردن جوانمیر با یاران خود؛ 27. مأمور کردن حسام الملک جوانمیر را به دستگیری حسن ابن رحیم و رفتن اسمعیل خان برادر جوانمیر با عزیز بیک شرف بائینی به گرفتن حسن؛ 28. نامزد شدن شاه مراد خان احمدوند به جنگ حسن ابن رحیم و چگونگی این داستان؛ 29. برگشتن شاه مراد خان به اردو و کشتن پلنگ در راه و آمدن به حضور حسام الملک؛ 30. رفتن جوانمیر با برخی از فوج گوران به طرد کردن سواران احمدوند فقيه قادری و تار و مار کردن آنها؛ 31. دعوت کردن محمد پاشا سرعسکر روم حسام الملک
ص: 780
را و نپذیرفتن و خواستن او محمد پاشا را و پذیرفتن او؛ 32. بخشش کردن حسام الملک به مهمانان رومی خود هدایایی را؛ 33. مراجعت محمد پاشا سرعسکر روم و مشایعت حسام الملک او را تا حوالی سرحد؛ 34. رأى زدن جوانمیر با یاران در کار خود و بنای حیله گری نهادن و آگاه کردن یکی از جاسوسان حسام الملک را از عذر جوانمیر که به همدستان خود گرفته بود؛ 35. فرمان حسام الملک به لشکر جهت محاصره قلعه جوانمیر و شروع به جنگ سخت از دو سو و بقیه وقایع؛ 36. رفتن حسام الملک برای تسخیر قلعه و گشودن آن و شکر گزاری حسام الملک به خداوند از فتح و غلبه خود؛ 37. به خاک سپردن کشته شدگان سپاه ایران و استمالت حسام الملک از رشادت آنان و دادن پاداش به سپاهیان و فرستادن محمود خان سنجابی را به سرپل ذهاب جهت دستگیری برادر جوانمرد و موفق شدن او به انجام فرمان؛ 38. مدح و تعریف شاعر و مؤلف از رفتار حسام الملك؛ 39. فرستادن حسام الملک کلب علی خان کشیک چی باشی را برای دستگیر ساختن جافهای برادی که خونی محمد پاشای سرعسکر رومی بودند و گرفتن آنها و آوردن نزد امیر؛ 40. تلگراف ناصر الدین شاه به حسام الملک و امر به سیاست جوانمیر و کشتن اشرار و ارسال سرهای آنان به طهران.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1148
خط: نستعلیق، کا: گویا مؤلف، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: آبی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 74گ، 10 سطر (13×7)، اندازه: 21×13سم
[سنا: ف: 1382]
tarix-e manzum-ea'emme
؟ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (120-1274)
25 بیت است در تاریخ منظوم تولد و وفات و مدت امامت ائمه(عليه السلام)است با حروف ابجد و با استفاده از نام علی (عليه السلام). در جایی ندیدیم که چنین اشعاری را به خواجه نسبت داده باشند در آثار و احوال خواجه نیست و در کتاب شعر و شاعری، معظمه اقبالی هم به آن اشاره نشده است باید گفت که ابتدا دانش پژوه در فهرست دانشگاه گفته آن هم با استناد به عبارت اول نسخه که در یکی از نسخه های دانشکده الهیات مشهد بوده و به خواجه تصریح شده ولی در نسخه مجلس شورا قرینه ای دال بر انتساب آن به خواجه دیده نشد لذا می توان گفت که از اشعاری است که به خواجه منسوب شده و هیچ قرینه ای بر آن نیست گرچه استفاده از حروف ابجد با کاربست نام علی (عليه السلام)برای تاریخ ولادت و مدت امامت و سال وفات ائمه، هنری بوده که در این اشعار به کار رفته است گرچه ابدا دقیق به نظر نمی رسد. آغاز: از علی گردد جلی تاریخ جمله اولیاء *** هم ولادت هم زمان عمر هم فوت ای فنا / مدت عمرش بود تضعیف عشر مرکزش *** بهر تاریخ وفاتش لام را بر یا فزا انجام: فتح کن بر رویم این فتاح ابواب فتوح***یا مفتح تب علينا ربنا فاغفر لنا
[دنا 744/2 (5 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 1567/3 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1182/56
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: فرهنگستان علوم آذربایجان باکو، ش (8201)
M 140؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: با تاریخ قرن 11، 1ص (167)
[عکسی ف: 3-426]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1207/6
آغاز و انجام: برابر
در فهرست با عنوان «منظومه تاریخ تولد و وفات ائمه» آمده و بدون نام مؤلف؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1234ق؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، 19 سطر [ف: 1741]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13727/13
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق چلیپا، كا: محمد حسن هزار جریبی، تا: 1295 - 1298ق؛ جلد: تیماج سرخ مجدول گرهی، 2گ (1206-207ر) [ف: 37-254]
4. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:56116
آغاز: عن خواجه نصیرالدین طوسی (رحمت الله علیه): از علی گردد جلی تاریخ فوت مرتضی در فهرست با عنوان «اشعاری در تاریخ» آمده است؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ ترمه، جلد: تیماج سبز ترنج دار، مص، اندازه: 19×13سم [ف: 1-472]
5. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 694/67
آغاز و انجام: برابر
در فهرست با عنوان «قصیده» و بدن نام مؤلف آمده؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی و فستقی، جلد: تیماج عنابی، 1ص، اندازه: 22/5×13/5 سم [ف: 1-547]
6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4354/9
آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 2گ (333 -334)، 22 سطر (17×9)، اندازه: 21×11سم [ف: 13-3310]
tārīx-e manzūm-e šāhān
حکومت کیومرث تا تاریخ منظوم است با وزن مثنوی از ابتدای حجاج را به شعر کشیده است.
ص: 781
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1192
آغاز: چرخ لوائی که نخستین گشود 68 بر سر اکلیل کیومرث بود؛ انجام: برد چه حجاج از این جنگ نام *** کو کب او یافت عروجی تمام.
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1296ق، جان سنندج کردستان؛ افتادگی: وسط؛ دارای لوح و کتیبه، مجدول و کمند کشی؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج، 33گ، 12 سطر، اندازه: 20×12سم [ف مخ: 1-316]
← تاریخ المواليد ← تاريخ مواليد اهل البيت
tārīx-u mawālīd-i ahl-il bayt = mawālīd-ul a'imma wa ansāb-i-him wa wafayāt-i-him
ابن خشاب يمنی، محمد بن احمد، - 650؟ قمری
ebn-e xaššāb-e yamanī, mohammad ebn-e ahmad ( 1253)
تاریخ تأليف: 616ق در تاریخ ولادت و وفات و کنی و القاب و مدت عمر و محل دفن هریک از چهارده معصوم(عليه السلام). به روایت شیخ محمد عبدالله بن احمد بن خشاب از شیوخ خود. این کتاب که از مصادر بحارالانوار مجلسی محسوب می شود. آغاز: بسمله. وصلى الله على محمد و آله المعصومين اخبرنا السيد العالم الفقيه صفي الدين ابو جعفر محمد بن سع الموسوي في العشر الأخير من صفر من سنة ست عشرة و ستماة قال أخبرنا الاجل العالم زین الدین ابو العز احمد بن ابی المظفر محمد بن عبدالله بن محمد بن جعفر قرائة عليه فاقر به و ذلك في آخر نهار يوم الخميس ثامن صفر من السنة المذكورة بمدينة السلام بدرب الدواب قال أخبرنا الشيخ الإمام العالم الاوحد حجة الاسلام ابو محمد عبدالله بن أحمد بن محمد الخشاپ قال قرأت على الشيخ ابی منصور محمد بن عبدالملک بن الحسن بن خیرون المقري يوم السبت الخامس و العشرين من المحرم سنة احدی و ثلاثين و خمسماة من اصله بخط عمه ابي الفضل احمد بن الحسن و سماعه عنه فيه بخط عمه في يوم الجمعة سادس عشر شعبان من سنة أربع و ثمانین و اربعماة قال أخبركم ابو الفضل احمد بن الحسن فاقربه قال أخبرنا أبو علي الحسن بن الحسين بن العباس بن الفضل بن دوما قرائة عليه و انا اسمع في رجب سنة ثمان و عشرین و اربعمائه قال أخبرنا ابوبکر احمد بن نصر بن عبدالله بن الفتح الذارع النهر و انی بها قرائة عليه و انا اسمع في سنة خمس و ستين و ثلاثمأة قال حديثا حرب بن محمد المؤدب قال حدثنا الحسن بن محمد القمي البصري قال حدثني أبي قال حدثنی محمد بن الحسين عن محمد بن سنان عن محمد بن مسكان عن
ابی بصير عن ابی عبدالله الصادق جعفر بن محمد عليهما السلام. انجام: حدثني محمد بن موسی الطوسي حدثني عبيد الله بن محمد عن الهيثم عدي قال يقال كنيته الخلف الصالح ابوالقاسم و هو ذوالاسمین و صلی الله عليه و على آبائه الطاهرين.
[دنا 744/2 (5 نسخه)]
١. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:19676
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سرترنج، 5گ، 23 سطر، اندازه: 19×24/5 سم [ف: 26-613]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3372/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، در پایان علامت بلاغی از عبدالله بن محمود شوشتری، یادداشتی از محمد ابراهیم موسوی به نقل از عمویش صاحب روضات درباره مصحح کتاب ملاعبدالله شوشتری؛ 4گ (101پ -104ر)، 27 سطر، اندازه: 18/5 × 24/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1- 271]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1143/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی بن عبدالله جزایری، تا: پنج شنبه 17 صفر 1026ق، جا: قريه طيب آباد در زمان شاه عباس حسینی؛ 6ص ( 28-23 )، 27 سطر [عکسی ف: 3-299]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24867
آغاز و انجام: برابر؛ من نسخة بن محمد قلی ملا باقر البهبهانی النجفی و الحمدلله على ذلك
خط: نستعلیق تحریری، کان کنتوری، حامد حسین بن محمد قلی تا: شنبه 13 جمادی الثانی 1283ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سرترنج، 5گ، 23 سطر، اندازه: 19×24/5 سم [اهدائی رهبر: 2 اخبار 1-177]
5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2119/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسن، تا: 14 صفر 1325ق؛ از روی نسخه پدرش محمد مهدی بن على بن یوسف حسینی طباطبائی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی عطف قهوه ای، 5گ (1پ-5ر)، 23 سطر (10×19/5)، اندازه: 18×25/5سم [ف: 8-757]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15716/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 10گ ( 139-30 )، 14 سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 44-19]
← تاریخ موسوی ← اعجاز موسوی
ص: 782
tārīx-e mūsīqī
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20745
بی کا، تا: 1339ق، خریداری از امرالله صفری[رایانه]
tarix-ul musil
از دی، یزید بن محمد، -334 قمری
azdī, yazīd ebn-e mohammad (-946)
در تاریخ موصل به ترتیب سنوات، مؤلف و قایع دیگری را که اتفاق افتاده در سال مربوط به آن واقعه ذکر می کند.
چاپ: القاهرة، المجلس الاعلى للشؤون الاسلامية، تحقیق على حبیبه، الطبعة الأولی، 1967م، 526ص
[ کشف الظنون 307/1 ؛ معجم المؤلفين 238/13 ؛ دنا 744/2 ؛ مجمع علمی عراقی 251/1 و 252/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:446عکسی
آغاز: ثم دخلت سنة احدی و مایه فيها خرج يزيد بن المهلب من سجن عمر بن عبد العزيز، انجام: تم الجزء الثاني من كتاب تاریخ الموصل رواية ابی زکریا یزیدبن محمد بن ایاس الازدی
نسخه اصل: چستربیتی دبلین به شماره 3030. مجلد دوم و مشتمل است بر وقایع سال 101 تا 224ق (اربری فهرست خطی همانجا 11/1 )؛ خط: نسخ، كا: ابراهیم بن جماعة بن على، تا: 16 ربیع الثانی 654ق ؛ مصحح، محشی؛ 183 گ، 21 سطر [عکسی ف: 1-395]
tārīx-e mahābahārat
تاریخ تأليف: 995ق
مجموعه ای است از افسانه های و اسطوره های تاریخی مذهبی و فرهنگی باستانی هندی. مطالب این تاریخ در بیان پیکار بین دو طایفه و راجه های هندی بنام های (کوروان - پندوان)، تاریخی دینی و مذهبی هندوان، شرح احوال راجه ها و سلاطین هندوستان، توصیف بزم و رزم گذشتگان، شمه ای در کیفیت راز آفرینش، در بیان حکایات و روایات، در نصایح و حکمت و ریاضت است که ضمن هیجده «باب» تنظیم و تدوین شده و در تاریخ 995ق از زبان هندی به زبان فارسی ترجمه شده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 151
آغاز: آغاز خطبه: ای مژده هزار عالم از شوق تو مست *** سر در ره جست و جوی و جان بر کف دست .... بر نکته سنجان دقیقه رس و روشن ضمیران صبح نفس که راصدان دقایق عقول و نفوس و کاشفان عوامض معقول و محسوس اند پوشیده نماند ...کمترین مخلصان درگاه ابوالفضل ابن مبارک ... مأمور شد که خطبه ای برای این ترجمه بنویسد ... سخن را بر سعادت ختم کردم -ورق کاینجا رساندم در نوردمقدم الخطبه روز آخر سه شنبه ... آغاز نسخه: راویان اخبار هندوستان در کتب خود چنین نوشته اند که (؟ ...) بود (لوم هر گن) نام و او پسری داشت نام او (کرسواو اوراسوت) پورانک هم میگفتند چرا که پران را خوب میدانست و آن پسر علوم هندویرا که آنرا بزبان هندو (پران) گویند بغایت خوب میدانست؛ انجام: من بآنجا نمیروم مرد گنه کاری که بجهت خاطر او تمام عالم همدیگر را کشتند و او اصلا صله رحم نگاه نداشت.
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مجدول، یک سرلوح مذهب مرصع به شیوه هندی، باب هیجدهم در پایان کتاب افتادگی دارد؛ کاغذ: کشمیری ملون، جلد: مقوای روکش چرم قهوه ای، 1541ص، 27 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 4155]
tārīx-e mayyāfāreqīn
از جنگ صلیبی در آن یاد شده و سرگذشت صلاح الدین ایوبی است و می رسد به عنوان «ذکر ولاية الملک نجم الدين ابن ابی سعید» و «ذكر عمارة میافارقين».
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:712-ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا 5803 .0r؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-294]
tārīx-e nā'īn= tazkere-ye nā'īn
حسینی نائینی، حسنعلی بن محمد علی، ق 14 قمری
hoseynī nāʻīnī, hasan--alī ebn-e mohammad ‘alī (-20c)
کتاب بسیار مختصری است در تاریخ و آثار باستانی و رویدادهای مهم و فضلا و شعرای نائین تا کمکی برای تکمیل تاریخ حاج میرزا احمد ایشک آقاسی حسام السلطنه باشد. در چهار «باب» است: 1. بنای آنجا و محال جغرافیائی آن شهر؛ 2. صنایع آن ولایت؛ 3. بزرگان نائین؛ 4. شعرای آنجا.
آغاز: بعد از ستایش یزدان پاک و درود نا محدود بر سید لولاک و آل اطهارش که باعث هستی آب و خاک اند
انجام: تا باز جوان گردم و از سر گیرم *** مدحتگری شاه جهان ای ساقی
چاپ: به کوشش محمود طيار مراغی، میراث اسلامی ایران، 3 .492-435 :(1375)
[دنا 745/2 ؛ فهرستواره منزوی 3/ 1860]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6563/3
ص: 783
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 6 ربيع الاول 1290ق، جلد: تیماج نیلی، 29گ (34پ -62پ)، اندازه: 18×11سم [ف: 17-144]
← تاریخ ناپلئون ← حوادث نامه
tārīx-e nāpel'on
مشاور الدوله، عباس
mošāver-od-dowle, 'abbās
مورخ 15 اپرل 1821 ترجمه و نگارش عباس مشاور الدوله. در چهار جلد.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5603
جلد 4 آن با وصیت نامه او؛ خط: نستعلیق، كا: = مؤلف، بی تا؛ اصل مترجم با خط خوردگی، در چهار جلد هر یک در چند «فصل»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 305گ، 12 سطر
(13×8)، اندازه: 20×13سم [ف: 16-44]
tārīx-e nāpel'on
همانندی غير معلوم ١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض 9541
خط: مختلف، کا: محمد کاظم، تا: 1265 ق [الفبائی: 100]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:17747
بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-e nāpel’on bonāpārt
مهندس تبریزی، محمد رضا، 1299 قمری
mohandes-e tabrīzī, mohammad rezā (-1882)
به دستور: محمد شاه قاجار (1250-1264) تاریخ تأليف: 1253ق؛ محل تأليف: تهران نوشته لوی د بوریین به نام Memories که در 1829م در پاریس منتشر شد. شرح حال ناپلئون به قلم منشی خصوصی اش بود و معروفیت بسیار پیدا کرد. این کتاب از فرانسه به انگلیسی در آمد و از آن زبان تحت عنوان «تاریخ ناپلئون» به فارسی ترجمه شد. ماجرای ترجمه از این قرار است که در اواسط جمادی الاول 1252ق محمد شاه قاجار که به عزم سفر به قصد جنگ با ترکمانان را داشته است مترجم را مأمور ترجمه این کتاب می کند. مترجم در این سفر شاه را همراه می کند و در ضمن سفر به ترجمه کتاب می پردازد. در سال بعد (1253) شاه بعد از فارغ شدن از کار ترکمانان عزم هرات و خوارزم می کند و از مترجم می خواهد که در تهران بماند و کار ترجمه را به اتمام برساند و مترجم نیز چنین می کند و ترجمه را در چهار جلد تدوین می کند. در خاتمه جلد دوم هم یادداشت مفصلی از محمد حسن عبدالكريم منشی درباره ویرایش دو جلد اول کتاب به دستور منوچهر خان ارمنی گرجی معتمدالدوله حاکم اصفهان (1263 ق) در سال 1262ق آمده است. خلاصه مطلب آن این است که میرزا محمد رضا تبریزی در سال 1262ق جهت بازدید آب گرند وارد اصفهان می شود و کتاب مزبور را به خدام والامقام در مجلس منوچهر خان هدیه می کند. اما هر از چند گاهی که حاضران اقدام به خواندن آن کتاب در مجلس می کنند، لغات ثقیل و عجیبی که در کتاب به کار رفته بود، موجب ملالت و نفرت مستمعان می شود. از این رو احمد خان اصفهانی کتابی مستقل در توضیح و تشریح لغات آن کتاب به ترتیب حروف ابجد و تهجی تألیف می کند. پیش از این جلد سوم و چهارم کتاب توسط منشیان دربار «به سطور ایجاز و اختصار که روایات خالی از کنایات و عبارات عاری از استعارات است زیب و زینت یافته» بود، از این رو محمد حسن عبدالكريم منشی جلد اول و دوم را به همان سبک و سیاق در سال 1263ق بازنویسی می کند. به جز این میرزا رضا قلی تاریخ نویس
هم در سال 1266 ق بنا بر دستور ناصرالدین شاه عبارات دو جلد اول کتاب را اصلاح و آنها را تحریر کرده است. تاریخ ناپلئون کتاب شایعی بوده و نسخه های متعددی از آن باقیمانده است. اما متأسفانه در موارد متعددی فهرست نگاران در شناخت آن دچار سهو شده اند. این اشتباه بیشتر از آن جا ناشی شده که مجلدات دوم تا چهارم کتاب مقدمه مؤلف را نداشته اند یا حتی در بعضی از نسخه ها مقدمه آغازین مؤلف هم از ابتدای جلد اول کتاب افتاده است. کتاب در 4 جلد تدوین شده است. با این توضیح که جلد اول دو بار ترجمه شده یک بار مختصر و پس از آن مفصل تر.
آغاز: جلد 1. سالكان مسالک هنروری و گوی ربایان حلیه فصاحت گستری را سررشته آن و سران افواج ارباب درایت و صاحبان مناصب فطانت و کیاست را چنان است که تشید مبانی نظام بر کلام و تشدید ارکان بر افتتاح و اختتام ... فصل اول در بیان اصل و نسب و هنگام تحصیل و بدایت احوال ناپلیون بناپارت. شارح این وقایع مذکور می نماید که در باب تولد و اصل و نسب و نجابت ناپلیون اختلاف و گفتگوی بسیار است اصح همه اقوال این است که او
جلد 2: جلد دوم تاریخ ناپلئون مشتمل است بر چند فصل و فصل اول در بیان تمهید مقدمه در فصول مصالحه که در مابین دولتين عليتين، نمسا و فرنس ... آغاز:چه بسیار اختلال و اختلاف که در کار اولی مملکت در زمان قلیل پدید آمد و زمان اندکی تغییر کلی را کفایت کنند
جلد 3: جلد سوم تاریخ ناپلیون مشتمل بر چند فصل. فصل اول
ص: 784
در بیان آمدن پادشاه سوری به حوالی شهر حمبرق و تهدیدات پادشاه
جلد 4: در بیان تهیه و تدارک امپراطور ناپلیون جهت منبع هجوم خصم بر مملکت فرنس و شرح شروح مصالحه
انجام: جلد 1: که شهر را با ابرو تسلیم سپاه فرنس کرد و ملامت از جانب دولت برای او حاصل نگشت»
جلد 2: به اول مرحله توصیف و تعریف زبانی قاصر و بیانی عاجز دارند. کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست *** گر تر کنی سر انگشت صفحه بشماری. ان شاء الله الملك العزه در زیر سایه بلند پایه اعلی حضرت شهریاری ایدالله ملکه قرون بی شمار و اعصار بسیار رعیت پرور و عدالت گر باد.
جلد 3: که شاید مثمر ثمری برای امورات ناپلیون شود و احکام به احضار جنود به اطراف روان ساخت جلد 4: بناء على هذا قرار چنان شد که قلب وی را در حقه نقره گذارند و جوهر شراب در آن ریزند
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 732
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام پایان کتاب فتوحات اسکندر مشهور بذوالقرنین ... تمت الكتاب بعون الملک الوهاب في يد الحقير رضاقلی سرابی تاریخ نویس اعليحضرت شهریاری ... في اول شهر جمادی الاول سنه سادس و خمسين بعد الف و ماتين من الهجرة ...1256 .
خط: نستعلیق، كا: رضاقلی سرابی، تا: 1256ق؛ چند تصویر سیاه قلم از ناپلئون سوار بر اسب و پیاده به قلم ناصرالدین شاه قاجار، در حواشی صفحه هفتم و هشتم اظهار نظر و یادداشت هایی راجع به تاریخ ناپلئون بخط ناصرالدین شاه قاجار است، در حاشیه صفحه 12 شرحی است به قلم ناصرالدین شاه قاجار: «روز دوشنبه 4 شهر ربيع الأول لوى ئیل 1273 چهار ساعت از دسته ساعت گذشته در بیرون بودم نهار تازه خورده بودم جناب صدراعظم هم در حضور نشسته بود يكدفعه يدالله خان پیشخدمت وارد شد و عرض کرد مژده فتح هرات آورده اند برخاستم غلام حسینخان يوزباشی شاهسون که در امورات وقایع نگار دولت بود نه (9) روزه آمده بود و عرض کرد شهر را تسلیم قشون ظفر نمون کرده اند از توجه مرتضی علی(عليه السلام)فتح شایانی شد و چشم دشمنان خاصه انگلیس کور شد صد و ده تیر توپ هم مبارک حضرت على انداخته شد نقاره خانه زدند هزار تومان به يدالله خان داده شد مژده از قضایای فلکی در همین ساعت ولیعهد که بسن شش سال بود بانو به غش جهان را بدرود گفت ما می دانستیم شادی کنیم یا گریه کنیم. انالله و انا اليه الراجعون»، مجدول، كمند کشی، با چهار سرلوح مذهب مرصع ؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوای روکش میشن لاکی رنگ با تزیینات، 1060ص، 20 سطر، اندازه: 28×5/ 30سم [ف: 5-418]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1057
آغاز: برابر
جلد اول؛ انجام: و این وصیت نامه من که ناپلیونم بالتمام بدست خط خود نوشته و بدستهای خود در حال شعور و اختیار دستخط گذاشته ام و جمهور داشته ام و السلام.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1 صفر 1257ق، جان محتملا تهران؛ اهداء به بهمن میرزا ولد عباس میرزا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 252گ، 22 سطر (11/5 ×22)، اندازه: 20/5 × 34/5سم [ف: 3-75]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1853-ف
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-37]
٣. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:493
آغاز: برابر
جلد اول خط: نستعلیق خوب، كا: محمد اسماعيل بن محمد ابراهیم کاشانی، تا: عید نوروز 1260ق، به دستور دوستعلی خان؛ جلد: تیماج مشکی، 253 گ، 27 سطر، اندازه: 28×43/5
سم [ف: 2-162]
4. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه:124
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: در آن مکان محقر جسد بزرگواری که صفحه ممالک فرنگستان بر وجود روی تنگ بود جای دادند. پایان وصیت نامه: با التمام بالتمام) بدست خود نوشته و بدستهای خود در حال شعور و اختیار دستخط گذارده و ممهور داشته ام.
همراه با وصیت نامه ناپلئون؛ خط: نستعلیق خوش، کا: محمد ابراهيم حسن کوهنی تفرشی، تا: 1262ق، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: تیماج مقوایی تریاکی، 778ص، 21 سطر (12/5 ×22)، اندازه: 30×20سم [ف: 161]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1615
آغاز: برابر
جلد اول؛ انجام: در مقام ضرورت که پیشرفت امر دولت مقتضی میشد بی اختیار هر چه مصلحت میدید معمول میداشت
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم قهوه ای با تزیینات، 476گ، 24 سطر (30815)، اندازه: 25/5 × 40/5 سم [ف: 4-99]
. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1532
آغاز: بسمله، فصل مشتمل است بر وقایع نتایج مصالحه امپراتور ناپلئون با امپراطور السكندري انجام: جنگهای معتبر ناپلئون را در روی آن نوشته اند
خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 14 رجب 1264ق، جا: تبریز؛ تملك: اعتضاد 1279ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 175گ، 17 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 3-306]
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:128
آغاز: برابر جلد 1؛ انجام: برابر جلد 1
جلد اول؛ خط: نستعلیق خوش، كا: میرزا رضا قلی تاریخ نویس، تا: جمادی الثانی 1266ق؛ آخر نسخه: «این تاریخ بناپارت ناپلئون را علاوه بر دو جلد دیگر که سی هزار بیت می باشد و بتاریخ بزرگ علاوه و افزوده گشته میرزا رضای مهندس حسب الامر
ص: 785
شهنشاه خلداشیان و خسرو فردوس مکان نورالله مرقده برد الله مضجعه جعل الله مع محمد و آله الطاهرين محشره از زبان فرنسي بزبان فارسی ترجمه کرده و حسب الحكم جهان مطاع اعلى حضرت قدر قدرت سلیمان حشمت سکندر شوکت حامی بیضه اسلام و ما حی زنک ظلام از لوح خاطر انام اعلی حضرت ناصرالدین شاه غازی اطال الله ظلال شوكته و دولته الى يوم القيامه میرزا رضا قلی تاریخ نویس باصلاح عبارت و تحریر کتابت آن پرداخته تم في شهر جمادی الثانيه من شهور سنه 1266»؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: ساغری سپاه با ترنج و نیم ترنج، 129گ، 20 سطر (18×9/5 )، اندازه: 28×17سم [ف: 1-118]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:10
آغاز: برابر
جلد دوم، انجام: که بعد از ورود و استقرار شاهراده در تخت سلطنت خویش، مملکت سپانیول را تخلیه کرده داخل خاک فرنس شوند و منتظر احکام مجدد باشند خط: نستعلیق ریز، کا: رضا قلی تاریخ نویس، تا: 1266ق، جان تهران؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مقوایی، 210گ، 20 سطر (18×9)، اندازه: 28×18سم [ف: 1-7]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5130
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1267ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 286گ، 22 سطر (26813)، اندازه: 21×34سم [ف: 4121-15 ]
10. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه:143
آغاز: برابر
جلد دوم، انجام: فصل بیستم در خاتمه جلد ثانی و سبب تألیف و ترتیب کتاب مزبور ... مستر بورین از محررين و مورخین خاص جناب ناپلئون ... عطوفت از معایب پوشیده و قلم عفو کشیده ...
جلد دوم 20 فصل. نام مؤلف به استناد جلد 20 دانشگاه تهران ص 523 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كا: رجبعلی بن عباسعلی قزوینی، تا: دوشنبه 6 ربيع الاول 1268ق؛ مصحح، با تاریخ اتمام مقابله به سال 1268ق؛ واقف: حسنعلی شاهرخی، 1332؛ جلد: تیماج مصنوعی قهوه ای، 185 ، 15 سطر، اندازه: 21×17/5 سم [ف: 1-92]
11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1536/1
آغاز: بسمله مؤرخین نوشته اند که ناپلئون از بدو تمیز و رشد در فهم علوم و درک رسوم مصر و مبرم بود؛ انجام: برابر جلد 1 جزء اول تنها، از آغاز تا فتح شهر مونتئو از شهرهای ایتالیا در بردارد. در فهرست نام کاتب به اشتباه مؤلف ذکر شده که به استناد فهرست دانشگاه 524/20 تصحیح شد؛ خط: نستعلیق، كا: محمد مهدی بن عبدالله خان پوزباشی، تا: 10 شعبان 1270ق، به امر علیقلی میرزا على؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 93گ (آپ۔
93پ)، 23 سطر، اندازه: 22×33/5سم [ف: 3-305]
12. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10935
آغاز و انجام: برابر
تمام مجلدات را دارد، جلد اول دوبار ترجمه شده است که هر دو تحریر در این نسخه هست؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1280 و 1270ق، انجامه ها: «تمت في 1280) (جلد اول، 74ر) «تمت المجلد الأول بعون الله الآخر الأجل و يتلوه المجلد الثاني بنفایسه السبحانی 1270» (جلد اول اقبض 156پ) «تم المجلد الثالث في شنبه سیم شهر جمادی الاخر من شهور سنة 1270» (جلد سوم 403پ)؛ صفحه اول بر چسب کتابخانه محمد حسن خان صنیع الدوله با این عبارات: «داخل کتابخانه صنيع الدوله محمد حسن خان 1298. نمره چهارم کتب تاریخ، تاریخ ناپلیون»، یادداشت: «از کتب مرحوم دبیر الملک فراهانی است که به توسط حاجی رضا کتابفروش کرمانی به مبلغ چهل و شش تومان ابتیاع گردیده داخل کتابخانه جناب جلالت مآب افخم آقای صنيع الدوله دام اقباله العالی گردید اللهم بارک بمحمد و آله تحریرة شهر رجب 1299»؛ جلد: تیماج زیتونی با ترنج، 457گ، 27 سطر
(13/5 26/56 )، اندازه: 21×35سم [ف: 20-521]
13. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1745
آغاز: برابر
جلد اول دارای همه چهار جزء کتاب؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسین کرمانشاهی، تا: 29 ذیقعده 1270 ق، برای عماد الدوله امامقلی میرزا قاجار؛ در پایان جزء دوم تتمه ای است از محمد حسن بن عبدالكريم منشی اشتهاردی که به دستور معتمد الدوله منوچهر خان، از کنسولی اول ناپلئون تا نهایت امپراطوری و عاقبت و خاتمت روزگار وی، نوشته است؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 474گ، 21 سطر، اندازه: 33×20سم [ف: 5-147]
14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2801
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: من که ناپلئونم و بالتمام را بدست خط خود نوشته خدژود در حال شعور و اختیار دستخط گذارده و مهر کرده ام معمول دارند. نام مؤلف به استناد فهرست دانشگاه تهران ج 20 ص 523 ذکر شد؛ خط: نسخ خوش، كا: محمد تقی کازرونی، تا: 1271ق؛ سرلوحه سبز و بنفش و زر و گل و بوته قرمز و آبی و سفید، جدول خارجی زر و جدول دور سطور زر و آبی، دو صفحه اول بين سطور طلااندازی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی یشمی، 169گ، 29 سطر (26×15)، اندازه: 23×36/5سم [ف: 6-418]
15. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه: 111
آغاز: برابر جلد اول
خط: نستعلیق، كا: عبد الله متخلص به محجوب، جمعه غره رمضان 1271 (جزء اول)، جزء آخر را محمد کاظم بن محمد متخلص به ناظم در سه شنبه 13 شوال سال 1272 نوشته؛ جلد: سبز و لاجورد، 223گ، سطر، اندازه: 19×30/5سم [ف: 1-18]
16. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1535
آغاز: برابر
جلد اول؛ انجام: بی اختیار هرچه مصلحت میدید معمول می داشت ... خط: نستعلیق، کا: سليمان بن سليمان جديد الاسلام ابا و اما، تا:
ص: 786
شهر ذيقعده قوی ایل 1275ق، جا: قصبه بناب، به اشاره عبد العلی خان سرتيپ توپخانه مبارکه؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی، 25 سطر، اندازه: 21×3/5 سم [ف: 3-306]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8185
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: وصیت می کنم که بانضمام منافع آن با نیمی از اسباب و متروکات مرا بسر کردگان ..... و سپاه فرنس که از تاریخ سنه 1792 لغایت سنه 1815 عیسوی که بیست ... [ناقص رها شده، چند سطر به پایان مانده ]
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1284، جان شیراز؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج سبز یشمی، 221گ، 19 سطر، اندازه: 34×21/3 سم [ف: 27/1 -444]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 282/2 -فیروز
خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 504ص (46-549)، 25 سطر، اندازه: 21×34/5سم [ف: 21-271]
19. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 5792
آغاز: تاریخ ناپلئون بر وجه مختصر که تصویر بعضی از حرکات و کارهای او را کشیده اند ... در باب تولد و اصل و نسب و نجابت ناپلئون اختلاف و گفتگویی بسیار داشت؛ انجام: صورت نودم نشان گاه دیگر است که در میلان مقبره ناپلئون ساخته اند و اسم جنگهای معتبر ناپلئون را در روی آن نوشته اند.
نیمه دوم نسخه قواعد نظام ناپلئون است (چاپی)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، از دو نویسنده کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذ سیاه، 57گ، 14 سطر، اندازه: 21×14/4 سم [ف: 3-455]
20. قم؛ مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:607
آغاز: برابر جلد اول تذکر: نام مؤلف به استناد فهرست دانشگاه تهران ج 20 ص 523 ذکر شد؛ خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ جلد: روغنی معمولی، 139گ، 19 سطر، اندازه: 20×30سم [ف: 2-380]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3545/1
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: گرمی هنگامه طاقت و توان خصم بدسگال را از حدت سيف جرات و شدة تيغ غيرت.
خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج عنابی، 101ص (2-102)، 13 سطر، اندازه: 32×2سم [ف: 10-1506]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3545/2
آغاز: مؤلف این اوراق و مرصف این اطباق بی زواید و اغراق بیان مینماید در اوقاتی که فيما بين دولت؛ انجام: مأمور با تمام مصالحه شده بودند و مشارالیه هنوز در شهر قزوین که سواد اعظم ولایت.
جلد 2؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج عنابی، 91ص (102-192)، 13 سطر، اندازه: 32×2سم [ف: 10-1507]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:5185
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: و چون بیکی نوبت نمیخواست او را از مرجعیت و احترام باز دارد لذا بمرور این کار را انجام داد.
جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ مجدول بشنگرف و لاجورد؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 192گ، 20 سطر ( 15/786/2 )، اندازه:
14/2 ×22 سم [ف: 7-39]
24. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1714
آغاز: ترجمه کتاب تاریخ ناپلئون که از فرانس با نگریزی و از انگریزی بفارسی ترجمه شده است؛ انجام: با وجود آنهمه خسارت. اهل خاندان داشته است
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، جان تهران؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 610گ، 18سطر (12/5 ×25)، اندازه: 21/5 × 36/5سم [ف: 4-182]
25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4185
آغاز: جلد اول وقایع احوال ناپلیون که فرنگستان؛ انجام: به مرور این کار را انجام داد خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه ای، 20 سطر (16×8)، اندازه: 22×15سم [الفبائی: 100]
26. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 859
نام مؤلف به استناد فهرست دانشگاه تهران ج 20 ص 523 ذکر شد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی، 379گ، 18سطر (11×12)، اندازه: 29×19سم [سنا: ف: 2-78]
27. قم: مسجد اعظم؛ شماره نسخه:3565
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: فقره سوم اولا که بدانید نقد و جنسی که مال طلق من است هیچ یک از اهل فرانس نمی توانند آن را غصب نمایند حساب آن با گنجور حساب آن با گنجور من است از وی محاسبه اموال خصوصی مرا مطالبه نمایید جلد اول تا جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: صفر 1300ق (جلد دوم)؛ مجدول؛ جلد: تیماج زرشکی با ترنج، 293گ، 25 سطر، اندازه: 22×35سم [ف مخ: 1-438]
28. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه 11980
آغاز: برابر جلد اول، انجام: در آن مکان محقر جسد بزرگواری که صفحه وسیع ممالک فرنگستان بر وجود وی تنگ بود جای دادند. پس از این در سه صفحه وصیت نامه امپراطور ناپلئون در پانزدهم 1831 میلادی).
خط: نستعلیق زیبا، كان شاهزاده جلال الدين ابن شاهرخ ابن حسنعلی ابن فتحعلی شاه قاجار، تا: 1303ق؛ مجدول به نارنجی و آبی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 23 سطر (26×4/5 )، اندازه: 32×21سم [ف: 3-1661]
29. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11654
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: برابر جلد دوم خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1303ق، جا: شیراز؛ دارای یک
ص: 787
سرلوح و برگ دوم تمام زر و لاجورد، رکابه دار؛ جلد: تیماج قرمز، 121گ، 24سطر(26×13)، اندازه: 20×32/5سم [ف: 34-32]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14578
خط: نستعلیق، کا: حسن بن مراد علی چهارمحالی، تا: شعبان 1314ق [مختصر ف: 159]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15478
نفیس و کامل است. در چهار فصل و یک مقدمه؛ خط: نستعلیق زیبا، كان حسن بن مراد علی چالشتری چهار محالی از محال اصفهان، تا: 1314ق، حسب الامر آقا یوسفخان بختیاری؛ دارای سرلوح، مجدول مذهب؛ جلد: تیماج مشکی، 353 گ، 21 سطر،
اندازه: 22×35سم [ف: 43-116]
32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14299
آغاز: برابر جلد اول، انجام: در آن مکان محقر جد بزرگواری را که صفحه و سیع ممالک فرنگستان بر وجود وی تنگ بود، بخاک سپردند. تم مجلد الرابع في شهر ذي حجة الحرام سنة 1315
خط: نستعلیق ممتاز، كا: حسن چالشتری چهار محالی، تا: 1315ق، برای غلامحسین خان شهاب السلطنه؛ ترجمه وصیت ناپلئون آمده؛ مجدول چهار خطی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم ساده لاکی، 356گ، 21 سطر ( 26/5×13/5 )، اندازه: 21/5 ×35سم [ف: 36-132]
33. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4350
آغاز: برابر جلد اول؛ انجام: تزلزلی در عقیده هیچ یک از رعایا به ظهور نرسید. خط: شکسته، نستعلیق، کا: غلامرضا بن محمد حسین ادیب، تا: 20 ربیع الاول 1316ق؛ تقدیمی محمد ناصر زعفرانلو به کتابخانه ركن الدوله فرمانروای خراسان؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، 492گ، 17 سطر، اندازه: 34/4×22/8 سم [ف: 2-93]
34. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5157
وصیت نامه ناپلئون مورخ 15 ماه اپریل 1821 در جزیره سنت هلن (حلينه) در کاخ لانق ود در سه بند (نوشته ذق 1316 ه_ ق ص 696-693 )؛ خط: نستعلیق، کا: حسن جاکشتری چهارمحالی، تا: ذیقعده 1316ق؛ مجدول، با شش سرلوح، گویا نسخه شاهانه باشد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 348گ، 21 سطر (23×13)، اندازه: 22×35سم [ف: 15-4129]
35. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:348 حکمت
خط: نستعلیق، كان عبد العالی قاجار، تا: یک شنبه 23 رجب 1320ق؛ جلد: تیماج مشکی مقوایی، قطع: رحلی اف: 2-6]
36. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه:582
آغاز: برابر جلد اول
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1321ق؛ 293گ، اندازه: 33×21سم [ف: 3-19]
37. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:36273
آغاز و انجام: برابر جلد سوم
جلد سوم؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 14؛ مقابله و تصحیح شده در جمادی الاول 1303ق، یادداشت مطالعه در 1305 ق در طهران؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج زیتونی، 250گ، 17 سطر، اندازه: 21×14/5 سم
[ اهدائی رهبر: 8-379]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3562/1
آغاز: بسمله، بعد از جنگ آسطر ليتند که تفصیل آن در اواخر جلد دویم گذشت؛ انجام: ناپلئون میشود و احکام باحضار جنود باطراف روان ساخت.
شامل بیست و هفت فصل است و بیشتر در ذکر وقایع جنگ و لشکر کشی های ناپلئون است. شامل جلد چهارم و سوم و ترجمه متن وصیت نامه ناپلئون؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، کاغذ: فرنگی و ضخیم، جلد: تیماج سرخ، 391ص (2-392)، 18 سطر،
اندازه: 20×35سم [ف: 10-1524]
39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3562/2
آغاز: در بیان تهیه و تدارک امپراطور ناپلئون جهت منع هجوم خصم؛ انجام: ممالک فرنگستان بر وجود وی ننگ بود جای دادند تمت الكتاب بعون الله.
مشتمل بر 16 فصل است شامل تاریخ زمان جنگ و مصالحه متفقین است تا پایان دوران زندگی و مرگ ناپلئون. جلد 4؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی سفید و ضخیم، جلد: تیماج سرخ، 202ص (393-594)، 18 سطر، اندازه: 20×35سم [ف: 10-1525]
40. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1680/2
انجام: بدستهای خود در حال شعور و اختیار دستخط گذارده و مهر کرده ام معمول دارند خط: نستعلیق، کا: خلیل الله قرگوزلو، بی تا؛ مجدول، با سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: تیماج مشکی با گل و بوته، 399ص (36-434)، 25 سطر ( 24/5×13/5 )، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 4-155]
41. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1954ف
نسخه اصل: کتابخانه ملی 1121-619. جلد 1، بی کا، بی تا؛ 140گ [فيلمها ف: 1-37]
42. شیراز؛ بغایری، عبدالرزاق؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-567]
43. تهران: ملی؛ شماره نسخه:25456
بی کا، بی تا، خریداری از سهیلا چاره دار [رایانه ]
tārīx-e nāpel'on bonāpārt
مترجم: آنتوان ق19 میلادی
antuwan (19c)
متن از : روژر پیر ؛ مترجم: میرزا آنتوان خان
ص: 788
اهداء به: محمد علی شاه قاجار تاریخ تأليف: 1322ق؛ محل تالیف: تبریز این نسخه جلد اول تاريخ ناپلئون بناپارت امپراطور معروف فرانسه است و در آن زندگی ناپلئون از زمان خردسالی تا ایام بزرگی شرح داده شده و از فتوحات او و جنگ های معروفش آنچه می بایست نویسنده در این نسخه آورد، آورده شده است. در ابتدای این جلد دودمان ناپلئون شرح داده می شود و نیز ورود او به مصر و فرود آمدن او در اسکندریه از مطالب دیگر این نسخه می باشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1784
آغاز: بسمله، فصل اول: سالهای اول ناپوليون، دودمان بو ناپارت بچه کورس؛ انجام: که شمس و قمر در آسمان درخشان می باشند و این ...
جلد اول؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1322ق، جا: تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: کاغذی، عطف تیماج قهوه ای، 160گ، 15 سطر (22×13)، اندازه: 22×35/5سم [ف: 4-241]
tārīx-e nāpel'on bonāpārt
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 171
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 نشریه: 2-66]
tārīx-e nāpel'on bonāpārt
از ناشناس، بایستی از ترجمه های روزگار ناصری (1264 1313 ق /1849-1895) باشد. در چند قسمت. یکم در 2 «فصل»: فصل اول سال های اول ناپلئون، فصل دوم مقدمات تاریخی قسمت دوم بونا پارت جنرال آن شیف، چند «فصل»: فصل اول جنگ ایتالیا، فصل دوم قسمت دوم جنگ ایتالیا۔ مشترک پاکستان
2031/12 چند «تاریخ ناپلئون» ]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 732
آغاز: فصل اول، سالهای اول ناپليون، دودمان بونا پارت، بچه کورس، شاگرد مدرسه برین، صاحب منصب توپخانه، ایامی که ناپلئون در شهر اراکسیو در تاریخ پانزده ماه اوت 1769م ولادت یافت؛ انجام: و هم فریمر سال ششم 30 ماه نوامبر سنه 1797م
خط: نستعلیق تحریری خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا تیماج زرد تند پوشانده، 76گ، 15سطر (16×9/5 )، اندازه: 12/5 ×18 سم [ف: 36-2]
tārīx-e nāpel'on bonāpārt
تاریخ تأليف: 25 ربیع الثانی 1257 ق این کتاب از «گذشتن بو نپارت یعنی ناپلئون از کوه سنبر نار» تا آخرین روزهای او و شرح حال بعضی از سرداران او گفتگو می کند. در این کتاب جنگ معروف واتر لوو شکست ناپلئون و نیز حوادث بعد از او بویژه کنفرانسهای صلح اروپا و زحمات تالیران مفصل آمده است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:46
آغاز: گذشتن بو نپارت یعنی ناپلئون از کوه سنبر نار اروپا خیال می کردند که قونسول اول یعنی ناپلئون مشغول اتمام امر دولت است؛ انجام: در محاصره شهر کلراک و شهر منتوبان و سین تان تونین و مانت پلیسه سردار لشکر پادشاه بود در سال هزار و ششصد و سی و دو بسن شصت و سه سالگی فوت شد. آخر نسخه: تمة [كذا الكتاب بعون الملک الوهاب بتاریخ بیست و پنجم شهر ربيع الثانی سال هزار و دویست و پنجاه و هفت هجرت جناب مصطفویه صلى الله عليه و آله و سلم مطابق او دئیل خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 25 ربيع الثانی 1257ق، جا: تهران؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز، غیر مقوایی، 53گ، 16 سطر
(10/5×17/5)، اندازه: 18×27/5سم [ف: 1-34]
tārīx-e nāpel’on bonāpārt = tārīx-e nāpel'on (t.)
ترجمه تاریخ زندگی و لشکر کشی و جهانگشایی ناپلئون امپراطور فرانسه است در نود صورت (فصل) و دارای نود قطعه عکس چاپی سیاه و سفید با زیرنویس فرانسه است که مربوط به حوادث و وقایع آن دوران است. نام مترجم در این نسخه نیامده است.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:1976
آغاز: بسمله. مورخین نوشته اند که ناپلئون از بدو تمیز و رشد در فهم علوم و درک رسوم مصر و مبرم بود في الحقيقه برای انسان بالاتر ازین صنعتی و مکنتی نخواهد بود که در دانستن مطلبی و فهمیدن مسئله جاهد و ساعی باشد تا همچو ناپلئون ممتاز گردد ... صورت اول جنگ پاریس است؛ انجام: صورت نودم نشانکاه دیگر است که در میان مقبره ناپلئون ساخته اند و اسم جنگهای معتبر ناپلئون را در روی آن نوشته اند. حسب الحكم همایون اعليحضرت شهریاری روحی و روح العالمين فداه در دست کمترین بنده درگاه عالمیان پناه رضاقلی کاتب شهریاری با تمام رسید تمام آنکه شود که در نظر همایون پسند افتد در نوزدهم شهر شوال 1260. خط: نیم شکسته هندی، کا: رضا قلی کاتب شهریاری، تا
ص: 789
1260ق؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوا روکش تیماج يشمی، 100ص، 3-16 سطر، قطع: رقعی، اندازه: 18/9×11/5 سم [ف: 5-425]
tārīx-e nāpel’on bonāpārt
تاریخ ترجمه: 1258ق تاریخ مفصل و مبسوطی از زندگی، جنگها و سلطنت ناپلئون بناپارت امپراطور فرانسه است که از متن اصلی در دو جلد ترجمه شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2182
آغاز: فصل اول در بیان تولد و ... شارح این وقایع مذکور مینماید که در باب تولد واصل و نسب ونجابت ناپلئون بناپارت اختلاف و گفتگو بسیار است اصح اقوال این است که در پانزدهم ماه ....؛ انجام: با کمال احترام مرخص فرمود وجوسف بناپارات را با عساكر فرنس احضار کرد که بعد از ورود واستقرار شاهزاده مزبور در تخت سلطنت خویش مملکت اسپانیول را تخلیه کرده داخل خاک فرنس شوند و منتظر احکام مجدد باشند تم شامل دو جلد و کامل است؛ خط: نستعلیق شکسته، کا: محب على یکانلو، تا: جمادی الثانی 1262ق؛ جلد: تیماج سیاه سوخت، 254گ، 17 سطر، اندازه: 22×15سم [ف مخ: 1-316]
tārīx-e nāpel’on bonāpārt
قسمتی از تاریخ ناپلئون است در کیفیت تسخیر مملکت اسپانیول و پرتقال و وقایع آنزمان با عناوین مکرر: «مورخ گوید» و چون دیباچه ای ندارد مؤلف و مترجم شناخته نمی شود.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4186
آغاز: فصل مشتمل است بر وقايع چند، اولا نتایج مصالحه امپراطور؛ انجام: در میان مقبره ناپلیون ساخته اند و اسم جنگهای معتبر ناپلیون را در روی آن نوشته اند خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: جمعه 5 ربیع اول 1264ق، جا: طهران؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 136، 17 سطر ( 15/2×14/5 )، اندازه: 22×14/5
سم [ف: 7-39]
tārīx-e nāpel'on bonāpārt
به دستور: ناصر الدین شاه قاجار تاریخ ترجمه: 1274ق این نسخه ترجمه تاریخ ناپلئون از زبان فرانسه به فارسی است، مشتمل بر چهل و هشت« فصل» و هر فصلی محتوی است بر چند بیان در ذکر حالات و چگونگی جزیره کرس و مولد و منشاء ناپلئون و خانواده وی و شرح جنگها و فتوحات و بالاخره ذکر وقایع سال 1237 هجری و اسارت در جزیره سنت هلن و شرح وصیت نامه آن امپراطور.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:934
آغاز: تاريخ ناپلئون عظيم امپراطور فرانسه - بسمله سپاس و ستایش آنچنانکه باید و بندگی و پرستش بد انسان که شاید پادشاهی را سزاست که بهر کاری تواناست و بهر زبانی دانا ... فصل اول مشتمل است بر هفت بیان. بیان اول در ذکر حالات جزیره کرس؛ انجام: ختم ترجمه این همایون کتاب ... پاشاخان پیشخدمت خاصه ... چون حکم ترجمه این کتاب رفته بود ... پرداخت ... قد فرغ من تأليفه و تسويده في يوم الخميس سابع و العشرين من شهر رجب المرجب سنة خمس و سبعین و ماتين بعد الف من الهجرة 1275 قد حرره العبد الداعى الدوام الدولة القاهرة الباهره محمد باقر گلپایگانی خط: نستعلیق، کا: محمد باقر گلپایگانی، تا: 1275ق؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، کمنددار، یک سرلوح مذهب، به خط ناصر الدين شاه قاجار آمده: «درختهای قصر قاجار ... درخت چنار و توت سوای درختهای دیگر روز چهارشنبه چهارم شهر ذیقعده شمرده شد از این قرار است. چنار (اک ماصه ک اصله 1185) درخت توت ماف اصله 150)؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی زنگاری رنگ لبه طلائی، جلد: مقوای روکش چرم لاکی رنگ، 926ص، 15 سطر، اندازه: 23×35سم [ف: 5-422]
←تاریخ ناپلئون (ترجمه) ← تاریخ ناپلئون بناپارت
tarix-e napel'on
یحیی بن محمد نبی، ق13 قمری
yahyā ben mohammad nabī (-190)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار به دستور)
تاريخ تأليف: 1274ق ترجمه یحیی بن محمد نبی از فرانسه به فارسی ترجمه شده، مشمل بر 48 فصل و هر فصلی محتوی چند بیان.
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 885
آغاز: سپاس و ستایش آنچنان که باید و بندگی و پرستش بد انسان که شاید پادشاهی را سزاست که بهر کاری توانا است؛ انجام: و چون حکم بترجمه این کتاب رفته بود و مقصود آنکه بدون کم و زیاد همان عباراتیکه مورخ بزبان فرانسه نوشته بود تسوید یابد
ص: 790
خط: نستعلیق عالی، بی کا، تا: قرن 13؛ در صفحه آخر نوشته: «این کتابرا از بدو تا ختم برای ظل السلطان قرائت نمودم شهر صفر المظفر 1302 فتح الله»؛ مهر: «فرج الله طباطبایی» (بیضوی)؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی، با روکش چرم ساغری، 615ص، 21 سطر (25×13)، اندازه: 34×22سم [ف: 27]
tārīx-e nāpel'on
علیخان بن محمد طاهر
‘alī-xān mohammad ebn-e tāher
تأليف: كنت ولدسكاز، ترجمه از علیخان فرزند حاج محمد طاهر. سرگذشت ناپلئون و از وقایع تاریخی زمان ناپلئون بناپارت
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3188
آغاز: مقدمه مقصود من در اینجا ثبت و ضبط جميع اقوال و افعال اعلیحضرت امپراطور ناپلئون است که در مدت توقف من در نزد وی روزبروز از ایشان بروز و ظهور نموده است ولی قبل از شروع در زمان رولوسیبون (شورش) فرانسه زیاده بر بیست و یک سال نداشتم و در همان اوان بمنصب نیابت کشتی که بر حسب درجه نظامی قرینه سر کرد کی دوم است مفتخر و سرافراز گردیدم؛ انجام: لاغر اندام و صاحب چهره سرخ و موی زرد مایل خرمایی با چشمی چون هنود غیر مستقیم ابروهای درشت خرمایی رنگ پر پشت و برجسته «امپراطور از حیث قیافه او را بسیار بد كل و بد شکل و از حيث مکارم اخلاق شخصی بسیار خوبی می یافت» دور نیست که مشارالیه با النسبة بآميرال مشخص خوبی باشد. خط: نستعلیق شکسته تحریری، بی کا، تا: 1315ق، جان تهران؛ شامل دو جلد است؛. مهر: «غلامحسین»؛ کاغذ: فرنگی سفید مارک دار، جلد: تیماج سرخ، 475ص، 20 سطر، اندازه: 17/5 × 22/5 سم [ف: 10- 771]
tārīx-e nāpel’on-e čahārom (=nāplīyān čāhār)
مترجم: غفاری ، رضا ق13 قمری متن از: لانس دو پن، مترجم: رضا غفاری در این رساله ابتداء از وضع فرانسه در دوران پیش از تولد ناپلئون چهارم بحث می شود و بعد از ناپلئون و طرز زندگانی و رشد و تربیت او سخن می رود که در قسمت تربیت آن ما بآداب خاص اشراف فرانسه بر می خوریم.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 851/1
آغاز: بسمله، کتابچه سن رشد و بلوغ چهارم من تأليف لانس دو پن و ترجمه بنده در گاه جهان پناه رضای غفاری مترجم؛ انجام
تاریخ ناپلئون - تاریخ نادرشاه 791 خدعها (=خدعه ها) و تذویراتی (=تزویراتی که وطن را از شأن و لياقتش بیرون کرده است ترجمه. خط: نستعلیق، کا: محتملا مترجم، تا: محتملا قرن 13، جا: تهران؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج آبی، 65ص (1-65)، 11 سطر (10×15)، اندازه: 21×16سم [ف: 2-386]
tārīx-e nāder šāh
به زبان ساده است و در آن از این پادشاه به «نادر الهی» تعبیر شده است عنوان «فيروز تنگوزئیل سال 1244 در مشهد مقدس انقضاء یافت و روز بعد نوروز عازم هرات شدند» در آن آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 821
خط: نستعلیق درشت خط، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: آبی، جلد: تیماج سرخ، 79گ، 12 سطر (25×13)، اندازه: 38×22سم [سنا: ف: 2-69]
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه:519
همان نسخه بالا [نشریه: 7-112]
tārīx-e nāder šāh
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8343
آغاز: بسمله از آنجا که این قبیل تصنیفات همیشه مطبوع عامه است؛ انجام: عظمت اوج خواهد گرفت ... میرزا عبدالرحیم خان تفرشی خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1312ق، جان تهران؛ کاغذ: آبی، جلد: میشن، 17 سطر (19×8)، اندازه: 25×14سم [رایانه]
tārīx-e nāder šāh
از صفا (؟)، که در پایان آن آمده: صفا نوشت به امرت بديع ملک ملک*** به یادگار برایت همین کتاب بدیع. آغاز: هو الله تعالی. تاريخ نادر شاه. نادر شاه که در اروپا معروف به قلی خان است در کلات واقعه در ایالت خراسان متولد شد. انجام: چنان شخص عالی همت و شجاع بچه اندازه در معارج بزرگی و عظمت اوج خواهد گرفت. الا که چهر تو باشد چو آفتاب بدیع *** گفت به وجود بود هر زمان سحاب بدیع. به یادگار برایت همین کتاب بدیع حره العبد سلطان الكتاب محلاتی شهر شعبان المعظم سنه 1319
[فهرستواره منزوی 909/2 ]
ص: 791
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5533
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: سلطان الكتاب محلاتی، تا: شعبان 1319ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 54گ، 15 سطر (14×7/5 )، اندازه: 21×13سم [ف: 16-30]
tārīx-e nāder-šāh-e afšār va karīm xān-e zand
امیرخیزی، اسماعیل بن محمد تقی، 1255-1344 شمسی
amīr-xīzī, esmāʻīl ebn-e mohammad taqī (1876-1965)
بخشی از کتابی است در تاریخ پادشاهان ایران، که این بخش شامل تاریخ نادرشاه افشار و کریم خان زند تا ابتدای قاجاریه است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9900
آغاز و در دشت کرنال بیست و پنج فرسخی شاه جهان آباد که یک طرف آن رودخانه انجام: که تا برای پختن آشی وقتشان ببطالت نگذرد خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 35، 21 سطر، اندازه: 30×23سم [ف: 31-125]
tārīx-e nāder-šāh (t.)
قراگوزلو، ابوالقاسم، 1244-1306 شمسی
qarāgūzlū, ab-ol-qāsem (1865-1927)
به دستور: صديق السلطنة تاریخ تأليف: 1305ق تأليف
فریزر، جیمز بیلی (1783-1856م)؛ تاریخ کوتاهی از پادشاهان تیموری هند تا یورش نادر بدانجاست. در دو بخش: قسمت آغازین تاریخ سلاطين مغول و بخش دوم تاریخ نادرشاه شامل جنگ های او با محمد پادشاه تیموری و بازگشتش به ایران و دیگر وقایع عمرش پیش از مرگ. فریزر میان سال های 1730 تا 1740م در هندوستان بود و پس از بازگشت به انگلستان این کتاب را در لندن در سال 1742م به چاپ رساند که بخش اعظم احوال نادر در آن ترجمه نوشته میرزا زمان منشی سربلند خان در روزنامه معاملات نادرشاه هندوستان) است. ناصر الملک هم در آغاز کتاب این چنین گزارش کرده است: «خلاصه تاریخ سلاطين مغول از روی ... (نام یک کتاب سياه شده) وقعات بابری، سیر جهانگیری، پادشاهنامه و تاریخ عالم گیری و غیره نوشته شده است و صورت این کتاب در آخر کتاب مسطور است و با این کتب تواریخ مشرق زمین که برای نوشتن این تاریخ جمع کرده ام امیدوارم صحت آن محل تردید نباشد. فصل راجع به اوضاع سلطنت مغول در هندوستان قبل از ورود قشون ایران و اسبابی که باعث رفتن نادرشاه به هندوستان شد از روی یک نسخه ایرانی ترجمه شده است. نسخه مزبور را هوم فریز کول رئیس کارخانه انگلیس در پطنه برای دکتر مید فرستاده است. در این که وقایع مسطوره در این نسخه صحیح است شکی نیست زیرا که خود من بیش از ده سال در هندوستان مانده در اواخر مدت سه سال متصل با بعضی ایرانی و مغولها در آن جا مراوده و مکاتبه داشته ام و اغلب از قشون کشی نادر شاه مذاکره می کردیم. اما تفصیل اوایل حال نادرشاه از یک نفر شخص محترمی که حالا در انگلستان است به من رسیده است و خود او سال ها در ایران اقامت داشت. زبان فارسی می داند و مکرر با نادرشاه ملاقات کرده است. روزنامه وقایع و احوال بعد از ورود نادر شاه را به هندوستان را به نادرشاه منشی سربلند خان برای میرزا مغول پسر علی محمد خان به احمد آباد فرستاده بود. چون رابطه دوستی میان ما بود روزنامه مزبوره را به من داد. چون این بنده فقیر سراپا تقصیر این تاریخ را صحیح دانسته لهذا بر خود مخمر نموده که بر حسب امر مبارک جناب ... ناظم السلطان دام اقباله العالی یک نسخه از روی این تاریخ نوشته که یادگار بماند.» (حافظیان و حكيم) آغاز: از آنجا که این قبیل تصنیفات همیشه مطبوع عامه است در اقدام بنوشتن این کتاب انجام: در معارج بزرگی و عظمت اوج خواهد گرفت. چاپ: کرمانشاه، مطبعه شرافت، ذیحجه 1327ق، 173ص؛ تهران، 1321 ق، سنگی؛ بی ناشر، 1321 ق.(چاپ دوم)، وزیری کوچک، 11+355+1صص
[ دنا 746/2 ؛ فهرستواره منزوی 908/2 ]
شروح و حواشی:
1- تتمه تاریخ نادر شاه ؛ قائم مقام فراهانی، عبدالوهاب بن علی(قرن 14)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2269
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 86گ، 14 سطر ( 15/5×8)، اندازه: 24×14سم [ف: 5-387]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9320
آغاز: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ مجدول به سرخی، رکابه دار؛ جلد: مقوا عطف
پارچه، 91گ، 12 سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 30-71]
٣. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:152-ج
خط: نستعلیق، بی کا، تا: دوشنبه رمضان 1305ق؛ مجدول، از محل هدیه جناب آقای دکتر مصدق خریداری شده؛ کاغذ: فرنگی،
ص: 792
جلد: مخمل مقوایی، 122گ، 11 سطر (16×8)، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 33]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1144
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق خوش، کا: سلمان شریف فراهانی، تا: صفر 1306ق؛ پس از کتاب سواد فرمان نادر شاه در باب فتح هرات و سواد فرمان معافی اهل ایران به خط کاتب نسخه افزوده شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 99گ، 12 سطر، اندازه: 11× 17/5 سم [ف: 3-379]
5. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:236
آغاز: برابر خط: شکسته نستعلیق ریز، بی کا، تا: 1308ق؛ 112گ، 11 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 7×14/5 سم [ف: 2-132]
6. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3719
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: تقی قزوینی، تا: 1311ق؛ یادداشت خریداری میرزا رضی مذهب در 1312، کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 129گ، 11 سطر، اندازه: 21/2×13/9
سم [ف: 2-94]
7. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1222
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: نصرالله منشی همدانی، تا: 1311ق، جا: تهران؛ اهداء به میرزا احمد خان نصير الدوله؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل سبز، 103گ، 11 سطر (15×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 3-258]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8342
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: عبدالرحیم
تفرشی، تا:ذیحجه 1314ق؛ واقف: سردار کل یار محمد خان افشار؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: تیماج یشمی، 73گ، 17 سطر (19×8)، اندازه: 26×15/4 سم [ف: 40-7]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:977
آغاز: نادرشاه که در اروپا معروف به قلیخان است در کلات واقعه در ایالت خراسان متولد شد؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، كا: محمدرضا سلطان الكتاب، تا: شوال 1317ق؛ عباراتی به خط ظل السلطان در مقایسه اوضاع و احوال زمان نادر با دوره خود حاشیه نویسی شده؛ 103ص، 10 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ف: 101]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:6775
آغاز: نادر شاه که در اروپا معروف به قلیخان است در کلات واقعه.؛ انجام: برابر بیست ورق از آغاز که مشتمل است بر احوال تيمور و اولاد و احفادوی و اوضاع و احوال هندوستان نوشته نشده و از احوال نادر شاه شروع می شود؛ خط: نستعلیق، كا: حاجی محمد رضای سلطان الكتاب، تا: ذیقعده 1319ق، كاتب متخلص به صفا؛ افتادگی: آغاز؛ واقف: محمد علی شالچیان، 18 تیر 1326؛ کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: پارچه ای، 65گ، 12 سطر ( 14/2×7/5 )، اندازه: 20×13سم [ف: 7-40]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37010
آغاز: برابر؛ انجام: که به قدر ذره ای با این اتفاقات که قلمی گردید پس و پیش ندارد تحریر شد که تاریخ صحیحی در دست باشد. خط: نستعلیق شکسته، كا: احمد تفرشی، تا: ذیقعده 1320ق، به دستور ناظم السلطان؛ مجدول؛ یادداشت خریداری محمد على ناصح به 5 قران، یادداشت مطالعه نسخه از محمد بن حسن تبریزی در 22 ذیقعده 1334ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386، کاغذ: کشمیری الوان آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 109گ، 12 سطر، اندازه: 22×15سم [ اهدائی رهبر: 8-380]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2288
آغاز: تاريخ نادر شاه که موسوم به طهماسب قلی خان بوده؛ انجام: برابر خط: تحریری، بی کا، بی تا؛ کاغذ: تحریری فرنگی سفید، جلد: میشن تریاکی، 235 ، 13 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 6-241]
tārīx-e nāder-šāhī = tārīx-e čoqatāyī
وارد، محمد شفیع بن محمد شریف، ق 12 قمری
vāred, mohammad šafi' ebn-e mohammad šarīf (-180)
تاریخ تأليف: میان سال های 1150- 1152ق در سرگذشت نادرشاه افشار (1148-1160 ق) از جوانی تا در گیری او با پادشاهی تهماسب میرزای صفوی، جنگهایش با اشرف افغان، پادشاهی نادر، لشگر کشی وی هند. و از هموست: مرآت صادق، مرآت واردات، تاریخ جغتایی، تاریخ محمد شاه، دیوان، و چهار مثنوی: گلستان نیرنگ، مرآت فرخی، چمن دیدار و ساقينامه. میان سال های 1150-1152ق ساخته است که در دیباچه آن تاریخ 1139 آمده، دو تحریر دارد، تحریر دومش همان «تاریخ جغتایی» است. (احمد منزوی) آغاز: خداوندی که این نادر فسانه *** بود از حکمت خاصش نشانه چاپ: از روی تنها نسخه اش به کوشش دکتر علی اکبر شعبانی، در 404ص چاپ شده است. استوری 133/1 و 610 و 1319؛ ریو 275 و 975 و 1050 و ذیل ص 257؛
[الذريعة 1247/9 ؛ فرهنگ سخنوران 638؛ فهرستواره منزوی 1212/2 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3237-ف
آغاز: برابر نسخه اصل: پاریس ش 490 بلوشه 233 . S. P که گفته گویا از طاهر بیک است. (استوری 328/1 )؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-105]
ص: 793
←تاریخ نادری ← [علم کو ک]
← تاریخ نادری ← جهانگشای نادری
←تاریخ نادری ← وقایع الايام و ...
← تاریخ نادری ← دیوان بیضا
tārīx-e nāderī
از: شيخ يوسف. تاریخی است با انشائی ادبی و تضمین بسیاری از آیات و احادیث و امثال، از رویدادهای عصر نادرشاه افشار. نام کتاب و مؤلف روی برگی قبل از کتاب آمده. فهرست بعضی مطالب بدین تفصیل است: حال امیر ویس غليجان و اسدالله ابدالی؛ در بیان استیلای افاغنه در اصفهان؛ در بیان خاتمه کار محمود و جلوس اشرف و قتل خاقان شهید؛ در بیان تدریج حال و ترقی نادرشاه؛ در سطوت لشکر نادری؛ در بيان نهضت همایون به جانب هرات؛ در بیان استیصال اشرف افغان؛ در بیان فتح ارومیه و تبریز؛ در بیان جنگ افاغنه با ابراهیم خان؛ در بیان انصراف موكب نادری به خراسان در بیان عروسی رضا قلی میرزا؛ در بیان تسخیر هرات و قلع افاغنه؛ در بیان توجه طهماس به جانب ایروان؛ در بيان نهضت نادر به جانب بغداد؛ در بیان طغيان محمد خان بلوچ؛ توجه عبدالله پاشا با فوج رومی به جانب دیوان نادری؛ در بیان فتح و جلوس نادرشاه؛ در تسخیر قندهار؛ در بیان فتح بلخ و بخاری و کابل؛ در بیان تسخیر هندوستان؛ در تفویض سلطنت هندوستان به محمد شاه؛ در بیان تسخیر ممالک سند؛ در مجملی از وقایع شاه طهماس و رضا قلی میرزا؛ در بیان تسخیر خوارزم، در بیان تذهيب قبه نجف اشرف؛ در توجه نادر شاه به جانب داغستان؛ در طغيان و تمرد بزرگان لكزیه؛ در بیان فتح مسقط و تأدیب خوارج؛ در بیان سنوح رضا قلی میرزا و سقوط او؛ در بیان توجه به جانب روم؛ در تسخیر کرکوک و موصل و اردبیل؛ در بیان قتل نادرشاه با اولاد و اعقاب؛ در ذکر کلمات اساس به اقتباس؛ در بیان سلطنت على شاه؛ در بیان جلوس شاه رخ میرزا در خراسان؛ در ذکر جلوس ابراهیم خان در تبریز.
[فهرستواره منزوی 910/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3620
آغاز: نقص عليك من انباء ما قد سبق ... مصدوقه این سخن حال امیر ویس غلیجانی و اسدالله ابدالی است؛ انجام: و اختتام مرام بنام آن خدائی که نام او مصباح زجاجه روح است و پیغام او مفتاح دریچه فتوح خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 1296ق؛ جلد: تیماج قرمز،
172گ، 13 سطر، اندازه: 11×16/5 سم [ف: 10-17]
tārīx-e nāser-ed-dīn šāh
منشی رازی، ابراهیم، ق14 قمری
monšī rāzī, ebrāhīm (-20c)
اهداء به: ناصرالدین شاه قاجار به نام همین شاه ساخته شده ولی ناتمام مانده است.
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:179
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ کاغذ: ترمه [نشریه: 2-66]
← تاریخ ناصری ← تاریخ بیهقی
tārīx-e nāserī
حسینی منجم، محمد حسن بن محمد حسین، 1265 قمری
ebn-e
hoseynī monajjem, mohammad hasan mohammad hoseyn (-1849)
اهداء به: ناصرالدین شاه در استخراج تاریخ از سال 1264 قمری. آغاز: بسمله، الحمدلله ذي المحامد الزاخرة ... اما بعد چنین گوید ... محمد حسن بن محمد حسین الحسینی المنجم که چون بزرگ شد بر من نعمت شاهنشاه روی زمین ... ناصر الدين ...... و قریب یکصد سال گذشت که خود و آباء و اجداد و نیاکان این بنده عبودیت ارکان از خوان نعمت این دودمان که جاویدان باد پوشیده و نوشیده ...
1. تهران، ملک، شماره نسخه:3257
آغاز: برابر؛ انجام: اجمعين الى يوم الدين. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، با سرلوح، مجدول به طلا؛ کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: میشن سیاه، 9گ، 9 سطر، اندازه: 17/2610/9 سم [ف: 2-94]
2. تهران، ملک؛ شماره نسخه:3745
خط شکسته نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1296ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 16گ، 9 سطر، اندازه: 20/6×14/2 سم [ف: 2-94]
← تاریخ نامه ← تاریخ بلعمی
tārīx-nāme=t.-ye tārīx-e tabarī
وابسته به: تاریخ طبری؛ طبری، محمد بن جریر (224-310)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 868/1 ف
ص: 794
نسخه اصل: موزه انجمن آسمایی همایونی لندن S.a.r ؛ خط: نسخ، كان محمد شاه بن على بن محمود شاد بخت حافظ اصفهانی، تا: شنبه 18 شوال 701ق؛ 33 سطر [فیلمها ف: 1-544]
←تاریخ نامه خاقان ← تاریخ ذوالقرنین
← تاریخ نامه راقم ← تاریخ راقم
tārīx-nāme-ye harāt = tārīx-e molūk-e kart = tārīx-e seyfī
سیفی هروی، سیف بن محمد، 681ق 8 قمری
seyfi heravī, sayf ebn-e mohammad (1283-14c)
اهدا به: غیاث الدین محمد کرت (708-729ق
تاریخ تأليف: 720ق تاریخ هرات و پادشاهان کرت است از 618 تا 721ق و از دو دفتر آن تنها یک دفتر در دست هست، که در 138 بند به نام «ذکر»..
چاپ: کلکته، 1362ق، به کوشش محمد زبیر صدیقی.
[دنا 747/2 ؛ نسخه های منزوی 4278؛ فهرستواره منزوی 911/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9651
آغاز: کلام من بچه ارزد در آن جناب شريف *** که دون صف نعالست موقف حسان ... بنابراین ابواب در تالیف این کتاب بر موجب المامور معذور شروع کردم ... و این تاریخ نامه را بر چهار صد ذکر ختم کردم؛ انجام: در باب ایشان مبذول داشت و هر یک را عليحده مثال عالم زال في الأقطار. نسخه حاضر یک برگ از آغاز افتادگی دارد و در انجام تا ذکر صد و سی و ششم را در بردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول؛ تملک: فضل الله زنجانی؛ جلد: تیماج قهوه ای رویه پارچه قرمز، 311گ، 17 سطر، اندازه: 32×22سم [ف: 31-33)
tārīx-e nabavī
تاریخ مفصل و مبسوطی از حوادث ولادت و سیر زندگی پیش از رسالت و جریانات بعثت پیامبر اکرم به نبوت، جنگها و غزوات آن حضرت، خلفا و جانشینان آن حضرت و فتوحات سرزمینهای اسلامی که بدون فصل بندی خاصی آورده شده و در لابه لای مطالب اشعاری نیز نوشته شده است.
آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه:237
آغاز: ذکر رفتن عبدالله این پس و کشته شدن سفيان بن خالد، سفیان بن خالد مزیلی با آنکه بعضی از صحابه را شهید ساخت و به تبع مهم برخی از آن دولتمندان پرداخت چنانچه رقمزده کلک بیان گشت و خط: نستعلیق جلی، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول شنگرف و لاجوردی؛ جلد: گالینگور سیاه با عطف پارچه، 255 گ، 24 سطر، اندازه: 36×24سم [ف مخ:-23]
tārīx-un nabī
؟ رازی، احمد بن فارس، 326؟ 395؟ قمری
rāzī, ahmad ebn-e fārs (939-1006)
در ذکر چیزهایی که دانستنش بر هر مسلمان واجب است از نسب رسول الله و محل تولدش و احوال او در جنگ هایش و اسامی فرزندانش.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1626/20
خط: نسخ، بی کا، تا: 854ق [ف: 5-313]
tārīx-un nabī
تاریخ زندگانی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) است از نسب شریف آن حضرت و ولادت تا وفات ایشان و وقایعی که بعد از رحلت ایشان و در زمان امام علی (علیه) اتفاق افتاده است.
قائن؛ مدرسه جعفریه؛ شماره نسخه:108
آغاز: محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 410گ، 14 سطر، اندازه: 11×18/5 سم [ کتابخانه های قائن: ف: 95]
tārīx-e nabīl-e zarandī (mx.)
اشراق خاوری، عبدالحمید -1315 شمسی
ešrāq-e xāvarī, ‘abd-ol-hamīd (-1999)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:4238 بی کا، بی تا [نشریه: 13- 379]
tārīx-e najaf yā dānešgāh-e eslāmī
مدرس گیلانی، مرتضی بن شعبان، ق14 قمری
modarres-e gīlānī, morteza ebn-e ša‘bān (-20c)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16632
ص: 795
جلد 1؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16636
جلد 2؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
tārīx-e naxjīr-e nāserī
ناصر الدين قاجار، شاه ایران، 1247-1313 قمری
nāser-od-dīn-e qājār, šāh-e īrān (1832-1896)
شرح و توصیف شکارهای ناصرالدین شاه قاجار است در نواحی شهرستانک و شکارگاه های سلطنتی که روزانه به قلم خودش به انضمام وقایع روزمره و اتفاقات قاجاریه یادداشت می شده و سپس به امر وی محمد حسن خان محقق الملک آنها را جمع آوری و تنظیم کرده و با تذهیب و تزئینات تفننی آراسته است. آغاز: بسمله، شکارهائیکه از ماه محرم 1279 ایت ئیل و ما بعدها میشود در این کتابچه ثبت و ضبط میشود بطور روزنامچه. روز شنبه چهاردهم شهر محرم الحرام از سلطنت آباد بعزم پیلاق شهرستانک حرکت شد از راه کوه البرز رفتیم راه را در کمال خوبی ساخته بودند که هیچ جا از اسب پیاده نشدیم. عین الملک در شمران ماند برای امر سواره کرد و ترک چهار شب بعد آمد شهرستانک .... امروز که این روزنامه را می نویسم روز شنبه بیست و یکم شهر محرمست تا اینجا مقدمات بود حالا باید تفصیل شکارهائیکه شده نوشته شود انشاء الله. انجام: روز دوشنبه صبح رفتم حمام ... بعد سوار شده رفتم طرف رودخانه سرا پائین قرقی انداختم ساری اصلان امروز از شهر آمده بود کنار رود جائی از برای نهار پیدا نشد رودخانه ناران را گرفته رفتم زیر کلاک چمن و بیدی بود آفتاب گردان زده نهار خوردیم طربوزان روزنامه خواند بعد با امین الملک نشسته جواب عرایض سپهسالار را نوشتیم بعد از آن کتابچه مطالب مفصلی داشت کشیک چی باشی آورده خوانده جواب دادیم بعد قدری خوابیدیم محقق روضة الصفا خواند علیرضا خان محمد علیخان بودند ادیب الملك آقاعلی حاجی میرزا على عکاس باشی موچولخان همه بودند ... روز یک شنبه بیست و هفتم مراجعت شد بسلطنت آباد ... امر و مقرر ... محمد حسن خان محقق الملک ... بسعی و اهتمام در انجام ترقیم و تصحیح و تذهیب آن مأمور فرمودند ... انا العبد كاتب الحضرة السلطان محمد حسین شیرازی في شهر ذیقعده سنه 1282.
[دنا 748/2 ؛ فهرستواره منزوی 912/2 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 842
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق بسیار خوب، كا: محمد حسین شیرازی (کاتب حضرت السلطان)، تا: 1282ق؛ یادداشت هایی به خط ناصر الدین شاه قاجار که نمایانگر خواندن و تصحیح نمودن این کتاب می باشد، مجدول، مذهب، کمند کشی زرین، چهار سرلوح مذهب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی عکس چاپی ناصرالدین شاه، عمل آقا رضای عکاسباشی، 503ص، 11 سطر، اندازه: 17/5 × 25/5سم [ف: 5-354]
tārīx-e nežād va sefāt-e vakīlīye
گفتگوی دونفره درباره میرزا مصطفی وکیل لشکر و طائفه وکیلیه و هجو ایشان است که به شیوه نمایش نامه (تئاتر) نوشته شده. مؤلف از خود یاد نکرده ولی درباره برگزیدن این روش نوشته است: «حکمای فرنگستان چون خواهند حکایتی را بیان کنند که طبایع را از آن انزجاری حاصل نشود و آن مطلب هم چنانجه هست به درستی منکشف گردد فقره ای طرح و به قاعده سؤال و جواب رسمی آن را نوشته علم تیاترش گویند. چون فيما بین جناب شیخ محمد تقی ملقب به شیخ شریعت و میرزا خلیل طلبه در مدرسه صحبتی واقع شده بود به قانون تیاتر نوشته می شود).
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 37111
آغاز: اعوذ بالله من غضب الله. حکمای فرنگستان چون خواهند حکایتی را بیان کنند که طبایع را از آن انزجاری حاصل نشود ... ملا محمد تقی شیخ شریعت در مدرسه کنار حوض نشسته میرزا خلیل طلبه وارد شده می گوید شیخنا سلام علیکم؛ انجام: را به رسیدگی تقلبات این عليه ما عليه انداخته وجود ذي جود مسعود قبله عالم را در کمال شادکامی و سلامتی بدارد خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 14؛ ابتدای نسخه نام آن را چنین نوشته اند: «تاريخ نژاد و صفات و کلیه عليه الهاویه»، ابتدای نسخه دو نامه اداری به ریاست شعبه نظام آمده است؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه ای عطف تیماج قهوه ای، 117گ، 15 سطر، اندازه: 22×16/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-382]
مشهد، شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1471
همان نسخه بالا [ مؤيد: 3-382]
tārīx-un naþrānī (faşl-un min k.)
خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 660/13
خط: نسخ، کا: اسدالله بن ظهير الدين على دوانی، تا قرن 11 [ف: 358]
ص: 796
tārīx-e nezām-šāhī= vaqāye'-e dakan
تجلی علیشاه حیدر آبادی، 1215 قمری
tajallī ‘alī-šāh-e heydar-ābādī (-1801)
تاریخی است مشتمل بر شرح وقایع سلاطین سلسله نظام شاهیان حیدر آباد دکن هند، از وقایع عصر میر قمر الدین نظام الملک آصف جاه اول (1113-1161ق) مؤسس سلسله نظام شاهیان حیدر آباد دکن و پسر وی میر احمد نظام الدوله ناصر جنگ ( 1164-1161
ق) و فرزند وی میر نظام علیخان نظام الدوله آصف جاه ثانی (1175-1218ق).
[دنا 748/2 ؛ فهرستواره منزوی 1368/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13746
آغاز: اشعه ستایش بی آلایش مراحدی را سزد که از خلوت خانه غیب هویت خود را به هویت غیب جلوه گر ساخت و به مضراب صورت سرمدی قانون ساز؛ انجام: انجام نسخه:نواب مدار المهام بمظفر الملک وملك عيسی تأكید بلیغ فرستادند که از آن گردیده بطرف
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ با سرلوح مزدوج مرصع، مجدول؛ جلد: تیماج يشمی، 259گ، 13 سطر، اندازه: 15×22/5سم [ف: 37-281]
tārīx-e nezām va qošūn
در ابتداء از ظهور نظام و لشکر آرائی جدید که مطابق با روش های علمی است بحث می شود و ضمن این بحث از لشکر کشی ها سرداران بزرگ تاریخ سخن به میان می آید و به تاریخ پیدا شدن و کشف اسلحه های آتشین پرداخته شده.
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1227/6
آغاز: در بیان کیفیت ابتدای لشکر نظام بامروز زمان ترقی و بنظم آن؛ انجام: واز کثرت تجربه روز بروز در ترقی و کمالست. خط: شکسته نستعلیق، كا: عبدالستار گرگانی، تا: 1300ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، وص (651-659)، 16 سطر (16×7/5 )، اندازه: 22×14سم [ف: 3-275]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3961/10
خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1306ق؛ نگارش دیگری از مجموعه 1227 کتابخانه ملی؛ کاغذ: فرنگه خط دار، جلد: میشن زرد، 17 و 18 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 7-113]
← تاریخ نعیما ← روضة الحسين في خلاصة اخبار الخافقين
← تاریخ نگارستان ← نگارستان قزوینی
tārīx-e negārestān (mn.)
١. مشهد: الهیات؛ شماره نسخه: 694/31
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، آگ، اندازه: 13/5 × 22/5سم [ف: 1-540]
2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 694/29
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ فرنگی و فستقی؛ جلد: تیماج عنابی، 11ص، مختلف السطر، اندازه: 13/5× 22/5سم[ف: 540-1 ]
tārīx-e no
جهانگیر میرزا، 21222-1269 قمری
jahangir mirza (1807-1853)
تاریخ تأليف: 1267ق؛ محل تأليف: تویسرکان در ذکر وقایع ده سال اخیر سلطنت فتحعلی شاه و چهارده سال پادشاهی محمد شاه و اوایل زمان ناصر الدین شاه از 1240 تا 1265 هجری. دارای نثر ساده و روشن و فاقد استعارات ادبی و گاه حتى عامیانه است و بمنزله ذیل مآثر سلطانیه می باشد. آغاز: بسمله. اما بعد چون اثبات حوادث روزگار در دفاتر آثار و اخبار امریست مرغوب برای آنکه عبرتی از گذشته در آینده حاصل آید و بصیرتی برای مطالعه نمایندگان فزاید لهذا این بنده درگاه الهی و دعاگوی دوام دولت پادشاهی امیرزاده جهانگیر میرزا خلف مرحوم نایب السلطنة عباس میرزا طاب ثراه را در این تاریخ که اول سنه 1267 هجری است در قصبه تویسرکانی من محال قلمرو همدان که بحکم پادشاه مرحوم محمدشاه طاب ثراه از سنه 1251 هجری متوقف است بخاطر فاتر رسید که وقایعی را که از سنه 1240 هجرى الى حال تحریر از وقایعات کلیه در مملکت ایران صانها الله عن الحدثان روی داده برشته تحریر در آورد که برای خوانندگان و مطالعه نمایندگان تجربه حاصل آید ... چون عدد لفظ تاریخ نو مصادف با سال اختتام این کتاب آمد مسمی بتاریخ نو گردید انجام: ذكر فتح مشهد مقدس پادشاه جهان ... قد فرغ من تحرير هذا التاريخ في يوم الأربع من شهور ربيع الأولى سنه سبع و ستون ماتين بعد الألف الهجرة النبویه صلوات الله و السلام 1267. چاپ: به کوشش عباس اقبال آشتیانی، تهران، 1327ش، 347ص.
[ دنا 748/2 ؛ رجال ایران 284/1 ؛ فهرستواره منزوی 913/2 ]
1. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:705
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1267ق؛ مجدول، کمند کشی، یک سرلوح منقش؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی
ص: 797
آهار مهره، جلد: مقوای روکش 559ص، 15 سطر،
اندازه: 22×15سم [ف: 5-359]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9358
آغاز: برابر؛ انجام: بضاعت نیاوردم الا امید *** خدایا زعفوم مکن نا امید خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ یادداشتی به تاریخ غره رجب 1297 ق در تبریز، یادداشتی از حبیب الله به تاریخ 1291ق، اظهار نظری از نادر میرزا، مطالبی درباره سید علی محمد باب؛ جلد: تیماج مشکی، 190گ، 17 سطر، اندازه: 21/5×15سم [ف: 88-30]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3741
خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا علی اکبر، تا: 1296ق؛ تملك: فرهاد میرزا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 323گ، 12 سطر، اندازه: 21/9×15/5 سم [ف: 2-94]
4. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 678
آغاز: برابر؛ انجام: بضاعت نیاوردم الاقبول *** الهی زعفوم مکن نا امید خط: نسخ، بی کا، تا: دوشنبه رجب 1299ق؛ کاغذ نخودی؛ جلد: تیماج سبز، 209گ، 19 سطر (11×15/5)، اندازه: 22×16سم [ف: 26-1 ]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 770
خط: نستعلیق، کا: موسی علی آبادی، تا: 21 شعبان 1305 ق، به دستور معتمد الدوله فرهاد میرزا؛ مجدول لاجورد و شنگرف، با دو سرلوح مذهب؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج سرخ و مقوایی، 182 گ، 19سطر (16×7)، اندازه: 16×27سم [سنا: ف: 2-56]
6. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه:514
خط: نستعلیق، کا: موسی علی آبادی، تا: 21 شعبان 1305 ق، به
دستور حاجی فرهاد میرزا؛ با دو سرلوح، مجدول. [ نشریه: 7-112]
7. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:88
خط شکسته نستعلیق، کا: حبیب الله پسر علی اکبر خان افشار خرقانی، تا: پنج شنبه 14 ربیع الثانی 1308 ق، برای غلام حسین خان صدیق السلطنه پیش خدمت خاصه اول حضور پسر آقا خان امين الصحة؛ 332ص، قطع: خشتی [نشریه: 6-640]
8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:238
آغاز: برابر خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1310ق؛ 274 گ، 12 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 2-133]
tārīx-e no
انجدانی، یعقوب بن محمد ابراهیم، ق13 قمری
anjodānī, ya qūb ebn-e mohammad ebrāhīm (-19c)
مؤلف چون در اکثر بلاد و امصار و اردوها و اسفار و میادین مجادله و گیر و دار سیر و سلوک، شاهد فراز و نشیب روزگار بوده، مشاهدات و ملحوظات خود را با قلمی روان و ساده به رشته تحریر کشیده و مشتل است بر مقدمه در: 66 فصل. چاپ: در سال 1332 توسط ابراهیم دهگان با تلخیص، تصحیح و به نام «مخلص تاریخ نو» در اراک به چاپ رسیده است.
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 96
آغاز: ستایش بی آلایش ... را سزاست جلت عظمته که از قدرت كامله اش سرادقات سماوات بر فراز عناصر اربعه بی عمود و ستون است.؛ انجام: او را در قبرستان ارامنه دفن کردیم، دگر لله الحمد کسی نمرده. گر نگهدار من آن است که من می دانم *** شیشه را در بغل سنگ نگه می دارد. خط: تحریری، كا: حسین فرزند حاجی آقا خليل، تا: پنج شنبه 26 شوال 1319ق؛ 135 گ، اندازه: 23×15سم [ف: 1-108]
← تاریخ نیشابور ← کتاب السياق التاريخ نیشابور (منتخب)
tārīx-e neyšābūr
خليفه نیشابوری، احمد بن محمد، ق 9 قمری
xalīfe-ye neyšābūrī, ahmad ebn-e mohammad (-15c)
متن از ابن البيع شیخ ابو عبدالله محمد فرزند عبدالله حاکم نیشابوری (405ق)، در 12 «جلد». ترجمه گزیده آن است. در آن از 808 ق و 732 یاد شده است. آغاز: حمد و سپاس و پاس لايق بعدد انفس و انفاس خلایق مر خالق را که جواهر روحانی و عناصر جسمانی از مكامن عدم چاپ: تهران، فرهنگ ایران زمین، به کوشش بهمن کریمی، 1339ش، [دنا 748/2 ؛ فهرست المخطوطات المصورة ش 607؛ فهرستواره منزوی 913/2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:145-ف
آغاز: برابر نسخه اصل: حسین چلبی 18؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 778ق؛ 74گ
[فیلمها ف: 1-39 ]
نیک پی، بن مسعود، ق8 قمری
tārīx-e nīk-pey
nīk-pey, ben mas‘ūd (-14c)
وابسته به: تاریخ جهانگشا = جهانگشای جوینی؛ جوینی، عطا ملک بن محمد (623-681) تاریخ بزرگی است. دنباله تاریخ «جهانگشای جوینی» در 4
ص: 798
«قسمت »1 و 2 در باره پادشاهان ایران پیش از اسلام؛ 3- درباره عربستان پیش. پس از اسلام تا گشودن بغداد 656ق؛ 4- در باره دیگر پادشاهان اسلامی که به روز گار عباسیان بوده اند. بخش هائی از آن به فرانسوی چاپ شده است. «منزوی، احمد»
[دنا 748/2 ؛ فهرستواره منزوی 592/1 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2877-في
پاریس ش 61 بلوشه ج ش 253؛ بی کا، بی تا (فيلمها ف: 1- 39]
tārīx-e nīkolāy-e avval
تاریخ تأليف: قرن 13 شرح حال نیکلای اول فرزند امپراطور پل است، که بعد از فوت برادرش الكساندر اول به تخت نشست. در آن از فتوحاتی که به زمان او روس ها در آسیا کرده و از قراردادهایی که نیکلا با کشورهای دیگر بسته سخن رفته است. آغاز: بسمله، مقدمه تاریخی، نیکلای اول از سنه 1820 تا سنه 18 عیسوی، باب اول: اجمال وقایع جلوس نیکلا
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:601
آغاز: برابر؛ انجام: در عهد این پادشاه دولت روس از چهار طرف اقدام بکار کرد یکی از طرف ایران و دیگری در سمت آسیای مرکزی و دیگری از طرف سیبریه و چین و دیگری از جانب قفقاز. خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، جا؛ تهران؛ اهداء به شاید ناصرالدین شاه؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قرمز، مقوایی،
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه:945
آغاز: برابر؛ انجام: بموجب قوانین جدیده دهاقین که تا کنون به آب و ملک خود پابست بوده اند می توانند بعد از مدتی معینی دارای جمیع امتیازات زراع آزاد باشند خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ 279 ص، 27 سطر، اندازه: 20×25سم [ف: 73]
tārīx-e vāset-e ja farī
[ تاریخ یزد جعفری ص 186]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5311ف
نسخه اصل: ملی تبریز مجموعه حسين نخجوانی؛ بی کا، بی تا
[فيلمها ف: 3-147]
←تاریخ واسطی ← تاریخ یزد
at-tarix wa asma-ul muhadditin wa kuna-him
قاضی مقدمی، محمد بن احمد، -301 قمری
qāzī moqaddamī, mohammad ebn-e ahmad (-914)
اسماء اصحاب رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم)را که به کنیه مشهورند و یا کنیه آنانی که به اسم مشهورند در این رساله گرد آورده است. در برخی از نام ها یا کنیه های مشترک عباراتی در جرح و تعدیل آنان با توضیحاتی در اسانید هر یک آمده تا از یکدیگر تمیز داده شوند.
[ الاعلام زرکلی 308/5 با عنوان: اسماء المحدثين و كناهم، معجم المؤلفين 319/8
با همان عنوان ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2644
آغاز: أخبرنا الشيخ الفقيه أبوالقاسم سلیم بن أيوب الرازی رحمه الله و رضي عنه قال أخبرنا الشيخ ابو نصير طاهر بن محمد بن سليمان بن يوسف الموصلي بالموصل نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهرية-دمشق؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 5؛ مصحح، دارای چندین سماع و اجازه به سال های 571 و 577 و 476 و 521 و 522، وقفنامه کتاب از ابوالحسن علی بن محمد بن السلم المسلمی و یادداشت قرائتی آمده؛ 87ص [عکسی ف: 7-245]
tārīx-e vāqedī 1x -
واقدی، محمد بن عمر، 130-207 قمری
vāqedī, mohammad ebn-e ‘omar (749-823)
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1520
آغاز: بسمله وبه نستعين، قال الشيخ الإمام العلام العلامه ابو عبدالله بن عمر الواقدی؛ انجام: و حسبنا الله نعم الوكيل ولا حول و لا قوه الا بالله العلى العظيم و الله اعلم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، نو سازی، رویه گالینگور عطف میشن مشگی، 369گ، 23 سطر (16610)، اندازه: 15/5 ×22سم [ف: 10-16]
←تاریخ واقعه بغداد ← ذیل تاریخ جهانگشای جوینی
tārīx-e vāqe'e-ye baqdād yā keyfīyat-e vaqe'e-ye baqdād
تهران، دانشگاه شماره نسخه: 4025/2 -ف
ص: 799
نسخه اصل:کتابخانه مجتبی مینوی 77؛ بی کا، تا: 698ق [فيلمها في 4-3 ]
at-tārīx wa-l i'tiqādāt
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2834
آغاز: وجب على حقك واريد نصيحتك؛ انجام: و اولی الامر منكم ولم ينف ذلك. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی روکش کاغذ آبی عطف تیماج عنابی، 57گ، 34 سطر (18×8)، اندازه: 22/5×13سم [ف: 1445-4]
tārīx va ansāb-e mošajjar
شجره نسب و تاریخ و انساب ائمه اطهار (عليه السلام)است از حضرت حجة بن الحسن(عليه السلام)آغاز و به نیای پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) عدنان ختم گردیده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5953/2
آغاز: الامام الحجة المنتظر محمد بن الحسن العسکری(عليه السلام)و على و آبائهما الطاهرين .. المهدی کنیته ابوالقسم يولد في آخر الزمان و يخرج حين باذن الله سبحانه في خروجه و ينزل عیسی(عليه السلام)؛ انجام: عدنان متفق على صحته روی النبی(صلی الله علیه وآله وسلم)قال اذا بلغ ... شيث هبة الله بن آدم صفوة الله عليه و على أبنائه الأنبياء افضل الصلوة و السلام قد تمت النميقه في مشهد سیدنا و مولانا الحسين
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جان کربلا؛ کاغذ: فرنگی سفید
ضخیم آهاردار، جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 43ص ( 244-202 )، 17 سطر، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 17-338]
tārīx va t.-ye joqrāfiya-ye ‘arāq
عارف منشی، محمد، ق14 قمری
‘āref-e monšī, mohammad (-20c)
اهداء به: ناصرالدین شاه تاريخ تألیف: 1301 ق نگارنده منشی و مترجم زبان عثمانی در دارالترجمه خاصه همایونی دوره ناصری است می گوید در ماه مبارک رمضان 1301ق، که فراغتی از کار رسمی حاصل شده بود، کتابچه حاضر را که مبتنی بر شرح احوال جغرافیایی و تاریخی ولایت عراق به زبان عثمانی بوده، لایق ترجمه و نگارش دیده، و پس از
ترجمه آن را توسط محمد حسن خان صنیع الدوله (اعتماد السلطنه 1259-1313ق) وزیر انطباعات و رئیس دارالترجمه خاصه همایونی به ناصرالدین شاه تقدیم نموده است. به گفته نگارنده، این کتابچه بنا بر اشاره دربار عثمانی که بعد از عهدنامه برلن عمارت و احیای ولایت مذکور را از مقتضیات امور سیاسی خود قرار داده بوده، توسط جمعی از صاحبان علوم و فنون که سالها در ولایت مذکور در جرگه مأمورین کشوری و لشکری بوده اند، از سال 1300 تا 1301 به دربار دولت مشارالیه تقدیم گردیده است و بعد محض توسيع دایره معلومات و اطلاعات، از 18 جمادی الاول به این طرف آن را در روزنامه «طريق» منطبعه اسلامبول پی در پی نگاشته اند.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 6962
آغاز: بعد از ادای ما وجب علينا وارسته از عرض وايضاح است که تکلیف مترجمین فقط ترجمه بعض فقرات روزنامه های خارجه نیست؛ انجام: وهنا نام محل مستور با یک نوع ریگ نرم و قرمز رنگ است خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1301ق؛ مصحح، محشی با امضای مترجم؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی، 58گ، 13 سطر (10/5 × 15/5)، اندازه: 22×16/5 سم [رایانه]
tārīx va joqrāfi
حکایات تاریخی است از مهدی عباسی، ابوالغارات طلايع بن زریکی وزیر مصر (با قصیده ای که عماره فقیه در مرگ او سرود)، طاهر ذوالیمینین، از محقق شریف در شرح مواقف، احکام ذوات الذنب، محمد بن سليمان بن قطرش (از ادیبان زمان)، از فراستهای ایاس بن معاویه، داستان والی اهواز، اسماء مکه و مدینه، ابیاتی از شریف نوبند جانی، لطائفی به نظم و نثر با عنوان «لبعضهم». سپس اشعاری است لطیف از شاعرانی ناشناس که از جمله این اشعار لطیف و پر مغز، این 3 بیت است: «ان التصوف في الزمان الاول *** كان التخلق بالجميل الافضل / ورع صحيح لا يشاب بريبه *** و زهادة مقرونه بتبتل / و الان مخرقة و لبس مرقع *** و الرقص من حب الغزال الاكحل»، و چند مطلب از لقمان، یحیی بن زکریا و درباره افضلیت موسی یا عیسی و چند لطيفه منثور.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 879/20 -طباطبائی
کا: محمد بن میرزا محمد حسینی، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی رنگارنگ، جلد: تیماج عنابی دارای ترنج و نیم ترنج، 8ص (67 -74)، اندازه: 20/2×12سم [ف: 23-171]
ص: 800
tārīx va joqrāfīyā
مترجم، حسین، ق 14 قمری
motarjem, hoseyn (-20c)
تاریخ ترجمه: 1313ق دارای مقدمه ای است از مترجم در وصف شهرهای بین طهران تا بروجرد و کتاب را در همین راه ترجمه کرده است. مطالب کتاب عبارت است از هفت فصل در تاریخ عالم، جغرافیای امریکا و فرنگی و آسیا و تاریخ طبیعی و فیزیک و نجوم و حساب. اصل فرانسه Alphabet Rouge نام داشته است. چاپ: تاریخ ایران: ایران، سنگی، رقعی، بدون تاریخ، 114ص، 38ص، 22، 16ص، 36ص،
[فهرستواره منزوی 592/1 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:2019
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمعه 21 محرم 1314ق؛ دارای دو سرلوح رنگی، مجدول با تزئینات طلایی؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن سبز، 116گ، 9 سطر، اندازه: 11/2 × 17/5 سم [ف: 2-95]
tārīx va joqrāfīyā
کشاورز، اصغر
kešāvarz, asqar
دفتری است متشکل از دو بخش: 1. تاریخ ترکستان یا توران زمین و نیز شرح حالی از چنگیز خان مغول؛ 2. مختصری است از جغرافیای عمومی
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:1028
آغاز: سرزمینن ترکستان یا توران مابین فلات ایران و دریای خزر و سیبری و جبال میانشان واقع گردیده و در این جهت دریاچه های آرال و بالخاش و ایشیق قرار گرفته؛ انجام: و در جلگه حیوانات مخصوص به جلگه زیست می کنند و مثلا میمون و سمور از حیوانات جنگلی هستند ولی گوره خر و گوزن از حیوانات جلگه و بنابر این تغییر اوضاع نباتی باعث تغییر اوضاع است. خط: نستعلیق و تحریری، کا: اصغر کشاورز، بی تا؛ واقف: محمد رمضانی؛ جلد: مقوا، 51گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5سم [ف مخ: 1-317]
tārīx va joqrāfīya-ye āstān-e qods-e razavī
نوبر، علی، ق14 قمری
nowbar, ‘alī (-20c)
التاريخ و الاعتقادات - تاریخ و جغرافیای 801
گزیده ای است در تاریخ و جغرافیای مشهد مقدس و گزارش اوضاع و احوال آستان قدس رضوی، همراه با شرح وقایع و مصائب وارده بر آن آستان مبارک، در طی قرون و اعصار
گذشته.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14351
آغاز: کمترین على نوبر در سنه (1310) که با تعتکاف آستان بوسی امام همام ابوالحسن علی بن موسی الرضا عليه آلاف التحية و الثنا نایل آمد؛ انجام: تمام شد این نسخه شریفه جغرافیای ارض از تصنیفات پر عمه ام سر کار میرزا علی خان سرهنگ خط: نستعلیق، كا: ابراهيم بن محمد نوری، تا: 1311ق؛ کاغذ: فرنگی فلفل نمکی، جلد: مقوایی با روکش کاغذی چاپی، 38گ، 16 سطر (15×8)، اندازه: 21/5×13سم [ف: 36-248]
← تاریخ و جغرافیای پنجاب ← تاریخ هندوستان
tārīx va joqrāfīya-ye hāfez abrū
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله، 763؟ -834؟ قمری
hāfez abrū, ‘abd-ol-lāh ebn-e lotf-ol-lāh (1362-1431)
1. تهران، مرکز فرهنگی خراسان؛ شماره نسخه:19 عکسی
اصل کتابخانه ملک، تهران؛ کا: ملک محمد بن حمد بن بروجنی، تا: 5 جمادی الاول 1272ق؛ 252گ [جنگ: 1-456]
2. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 19
نسخه اصل: موزه بریتانیا 1987 .Or (ریو 991- دیباچه ذیل جامع التواريخ حافظ ابرو از خانبابا بیانی ص 59-146)؛ بی کا، بی تا [ف: 164]
3. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 20 نسخه اصل: موزه بریتانیا 9316 ,Or (مردیت اونس 155-نشریه 650/4 ) (ع 17 تا 19)؛ بی کا، بی تا [ف: 164]
4. تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: 12 و ع13
نسخه اصل: کتابخانه گلستان (ش 257/1151 کتابخانه دولت) همان دیباچه بیانی ص
57-فیلمها 66/1 )؛ بی کا، تا: یکشنبه رجب جمادی الثانی [ف: 164]
5. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ع 15 و 166
نسخه اصل: بادلیان 1357 اليوت (332 اته). در آغاز آمده که در جمادی الاول 1044 به پایان رسیده است (فیلمها 66/1 )؛ بی کا، بی تا [ف: 164]
←تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز ← تاریخ تبریز
ص: 801
tārīx va joqrāfīya-ye seylān
حائری صدرالمعالی، حسین بن رضا، -1336 قمری
hā’erī sadr-ol-maʻālī, hoseyn ebn-e rezā (-1918)
اهدا به: ناصرالدین شاه تاریخ تأليف: 23 جمادی الاول 1302ق کتاب حاضر شامل پنج بخش متمایز است: 1. جغرافیا و تاریخ سیلان، 2. جغرافیا و تاریخ هندوستان، 3. احوال مملکت نپال، 4. مختصر جغرافیای کره ارض (نسخه کتابخانه ملی فاقد این بخش است)، 5. احوال ایالات مستقله واقعه در سرحدات هندوستان نسخه کتابخانه ملی فاقد این بخش است. دو اثر ترجمه ای در جغرافیا و تاریخ هند باقی است. یکی از آنها که در بر گیرنده کلیات جغرافیای تمام هندوستان است نسخه هایی در مجلس به شماره 687، آستان قدس 5481 و کتابخانه عمومی اصفهان (رک: منزوی 3959/6 ) دارد. اثر دیگر، همین نسخه پیش روی ماست که به دلیل نداشتن دیباچه و آغاز شدن با جغرافیای سیلان (سراندیب)، به اشتباه تک نگاری ای درباره سراندیب و سیلان دانسته شده است. حال آنکه حدود یک چهارم کتاب به سراندیب اختصاص دارد و از آن پس، این قسمت ها آمده است: تاريخ حالات لشکری و کشوری فرمانروایان بومی هندوستان؛ در احوال نواب و فرمانرواهای اسلامیه هندوستان؛ در بیان مجملی از تاریخ آباء و اجداد نظام دکن؛ سایر رؤسای اسلامیه؛ در باب رؤسای هنود مملکت هندوستان؛ رؤسا و فرمانرواهای هندوستان مرکزی؛ در احوال ایالات مستقله واقعه در سرحدات هندوستان؛ در بیان مختصر جغرافیای کره ارض؛ و در ذیل هر کدام از این قسمت ها، شرح ایالت هایی از هند آمده است. از این کتاب دو نسخه دیگر شناخته شده است که در فهرست ها به اشتباه جغرافیای سیلان معرفی شده. یکی از این نسخه ها در مدرسه علمیه کمالیه در خرم آباد نگهداری می شده است که منزوی به واسطه یادداشت اکبر ثبوت، آن را در فهرست نسخه های خطی فارسی معرفی کرده است. آغاز این نسخه و قسمت های برشمرده اش ما را به یقین می رساند که نسخه ای از همین کتاب ماست. نسخه دیگر نسخه کتابخانه ملی ایران است. این نسخه البته قسمت پایانی نسخه مجلس را که در جغرافیای کره ارض است ندارد. نسخه مجلس نام مترجم را ندارد ولی از طریق مقایسه آغاز آن با نسخه ملی، یقین شد که همان کتاب است. مترجم در پاره ای موارد توضیحاتی بر اصل کتاب افزوده و آن را با «مترجم گوید» متمایز کرده است. (جواد بشرى) آغاز: بسمله، این کتابچه عبارتست از جغرافیای جزیره سیلان و حالت حاليه سایر اقطاع هندوستان از اوضاع حکومتهای مستقله مملکت مزبوره و عده قشون آنها و استعداد و روابطی که با دولت انگلیس دارند و محارباتی که فیما بین ایشان و دولت انگلیس اتفاق افتاده و چون محتوی بر مطالب مفیده بود از روزنامجات هندی ترجمه و ترتیب نمود. جزیره سیلان: اگر چه در عالم جغرافیایی یک قسمتی از شبه جزیره هندوستان می باشد لیکن عموم اهالی هند از وضع و حالت طبیعی جزیره مزبور مستحضر نیستند انجام: باید دانست که در سرحدات شمالی و مشرقی هند بعضی ایالات واقع است که در عالم جغرافیائی داخل ... همین قدر ذکر نیپال و بهوتان را می نمائیم. چاپ: با تصحیح پروین استخری، گنجینه بهارستان، تاریخ 3 تاریخ و جغرافیای شبه قاره هند)، مسلسل 17، تهران، کتابخانه
مجلس شورای اسلامی، 1388ش [دنا 749/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 8138
آغاز: برابر؛ انجام: تعداد نفوس تمام اهالی روی زمین. موافق سرشماری سنه 1870 عیسوی تمام جمعیت کره ارض دوهزا و چهارصد و بیست و دو کرور بود و از روی سرشماری بعد بثبوت رسید که تقریبا دویست و بیست کرور دیگر جمعیت روی زمین ترقی کرده است. خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ دارای رکابه، نسخه بسیار هنری، دارای سرلوحی دقیق و مذهب؛ جلد: مقوایی باروکش تیماج قهوه ای روشن دارای تزیینات، 113گ، 10 سطر ، اندازه: 20/3×12/7 سم [ف: 27/1 -260]
2. تهران: ملی؛ شماره نسخه:387
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد صادق تویسرکانی، تا: 23 جمادی الاول 1302ق، جا: تهران؛ آخر نسخه: «ترجمه چاکر دعا گوی دولت ابد مدت قاهره سید حسن شیرازی مترجم روزنامه جات هندوستان و تحریر جان نثار محمد صادق تویسرکانی بتاریخ بیست و سوم جمادی الاولی سنه 1302»، اهداء به ناصرالدین شاه ؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی لب طلائی، جلد: مخمل بنفش با گل و بته، 10 سطر ( 13/5×7/5 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 1-373]
tārīx va joqrāfīya-ye kermān = sālārīye = tārīx-e kerman
وزیری کرمانی، احمد على بن على محمد، -1295 قمری
vazīrī kermānī, ahmad ‘alī ebn-e ‘alī mohammad ( 1878)
در یک «مقدمه» و چهار «تنبیه» و یک «خاتمة»: مقدمه در تسمیه و طول و عرض
کرمان؛ تنبيه: 1. تفصیل گواشیر و بلوکات شرقی آن؛ 2. بلوکات شرقی جنوبی؛ 3. صفحات غربی؛ 4. ولابات
ص: 802
شمالی. خاتمه در تاریخ آن محال. گویا نگارنده تا پیرامون رویدادهای 1209 را نگاشته و در گذشته و کار ناتمام مانده است. آن گاه پسرش اقاخان آن را تا رویدادهای 1319 می رساند و به نام سالار لشکر فرمانفرما عبدالحسین میرزا «سالاریه) می نامد. (احمد منزوی) آغاز: حمد له. صلاة. آنچه در تاریخ عرب و یهود و کلدانیان مسطور است کرمان منسوب به کرمان هيتال بن سلام ... و بعضی ار کتب تواریخ مثل معجم البلدان و قاموس و غیره بفتح
کاف چاپ: توسط دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی در دو جلد به نام های تاریخ کرمان (تهران 134) و جغرافیای کرمان (تهران، 1346) چاپ شده است.
[دنا 749/2 ؛ فهرستواره منزوی 180/1 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4259
خط: شکسته نستعلیق و نسخ، كا: سید علی بن محمد حسینی، تا: 14 جمادی الثانی 1295ق؛ تملك: محمد حسن خان صنیع الدوله؛ کاغذ کاغذ فرنگی، جلد: میشن آلبالویی مغزی سیاه، 300گ، 11 سطر، اندازه: 26/7×16/7 سم [ف: 2-184]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5793
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 285ص، 16 سطر (16×8)، اندازه: 23×14سم [ف: 16-92]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5800
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14 کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 195، 14 سطر (16×8)، اندازه: 23×14سم [ف: 16-93)
4. تهران؛ حقوق شماره نسخه:156-ج
آغاز: برابر؛ انجام: که اکنون معتنا نیست اعتنا نکردیم خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد محمد آبادی فرزند محمد حسین یزدی محمد آبادی، تا: ربيع الأول 1314 ق، به دستور بهجت الملک امیر تومان؛ کاغذ: فرنگی سیر، جلد: تیماج حنایی ضربی، 384، 11 سطر (15×8)، اندازه: 22×14سم [ف: 133]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3827
فقط مقداری از آغاز نسخه است؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: حسین توپچی، تا: 1 جمادی الاول 1316ق، جا: بم؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 31، 14 سطر، اندازه:
22×17/8 سم [ف: 2-89]
6. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 882/1
آغاز: برابر؛ انجام: فورا حکمی و مأموری با و عنایت میکنند احکام مخالف یکدیگر بدست مدعی و مدعى اليه داده میشود تا که قبول افتد و چه در نظر آید. خط: نستعلیق، کا: محمد یزدی، تا:18 جمادی الاول 1318 ق [ف: 24]
tārīx va joqrāfīya-ye kermān
کرمانی، افضل الدوله، ق 14 قمری
kermānī, afzal-od-dowle (-20c)
تاریخ تأليف: 1323ق در اوضاع آن روز کرمان و مرگ حسن علی خان امیر نظام گروسی و دفن او در ماهان و تأسیس کنسولگری های انگلیس در 1312 و روس در 1321 در کرمان یاد کرده است. میکیل خوما کلاری (پیام نوين س 2ش 2ص 17) از این رساله نام برده است. در پایان تظلم مملکت کرمان بخاکپای شاهنشاه ایران» آمده است و بدبختی آن روزه مردم کرمان از آن پیدا است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2856
آغاز: تاریخ و جغرافیای قدیم کرمان است از تواریخ قدیم و آثار میم استنباط می شود که مملکت کرمان بزرگ و عظیم بوده؛ انجام: استدعا چنین است که مهندس قابلی برای بازدید و ساختن این دو سد از دارالخلافه فرستاده شود شهر صفر 1323 قدوی افضل الدوله کرمانی خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل سبز، 11گ، 18 سطر (21×11)، اندازه: 21×16سم [ف: 1698-10]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5851ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-187]
tārīx va joqrāfīya-ye kermān (t.)
نواب شیرازی، نصرالله، ق14
navvāb-e šīrāzī, nasr-ol-lāh (-14c)
تاریخ تأليف: 1322ق؛ محل تالیف: کرمان متن از میجر سایکس امجی که در (1312 ق/ 1895م) سرکنسول انگلیس در کرمان و بلوچستان بوده، سیاحت نامه ای به نام «ده هزار میل در خاک ایران» به انگلیسی نگاشته که بخشی از آن تاریخ و جغرافیای کرمان بوده است. این بخش را میرزا نصر الله خان نواب شیرازی مترجم کونسولگری کرمان به فارسی ترجمه کرده به تصحيح افضل الملک کرمانی به سال 1322 در کرمان پایان رسانده است. (احمد منزوی) آغاز: ستایش خدایی را که کتاب آفرینش را تاریخ بینش ارباب دانش قرار داد انجام: رتق و فتق اغلب امور بجناب اجل شهاب الممالك نایب الا ياله سپرده است الحمدلله رعيت آسوده و مملکت منظم است.
[دنا 749/2 ؛ مشار فارسی ج 1 ص 1123 ترجمه از تاریخ کرمان مزبور به مستعان الملک ابو تراب قاجار کرمانی نسبت داده شده و از ترجمه مذکور ذکری نشده؛ فهرستواره منزوی 896/2 ]
ص: 803
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4108
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد حسینی محرر، تا: غره رجب 1223ق؛ واقف: اشرف السلطنه، شعبان 1334، کاغذ: سفید فرنگی، جلد: روغنی گل و بوته دار، 39، 15 سطر (15×7/7 )، اندازه: 21×137سم [ف: 7-56]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3790
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: رویه مخمل سبز مغزی میشن قرمز، 38، 15 سطر، اندازه: 21/1×13/8 سم [ف: 2-89]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3958
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1322ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن قرمز، 40گی، 15 سطر، اندازه: 14/3 × 21/4سم [ف: 2-89]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6130
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، کا: سلمان حسینی، تا: شعبان 1322ق؛ امضای افضل کرمانی (مصحح کتاب) در پایان نسخه؛ جلد: مخمل سبز، 36گ، 15 سطر، اندازه: 5×13/ 20سم [ف: 16-131]
5. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:2073
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلی، بی کا، تا: شعبان 1322ق؛ جلد: تیماج با روکش مخمل سرمه ای با حاشیه گرهی زر وعطف تیماج سرخ، 39گ، 15 سطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 1-314]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4208
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسینی، تا: 1323ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: روغنی، 15 سطر (15×7)، اندازه: 21×14سم [الفبائی: 100]
7. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:1303
خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره ربیع الاول
1328ق؛ اندازه: 21814سم [ نسخه پژوهی: 2-121]
8. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 192 فرخ
خط: نستعلیق، بی کا، تا: شعبان 1333ق؛ کاغذ سپاهانی؛ جلد: مقوا با روکش مخمل سبز، 38گ، 15 سطر (7×14/5 )، اندازه: 12/5×19/5 سم [ف: 20]
9. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 979
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ عالی، بی کا، بی تا، در آخر کتاب عین عبارت و خط مؤلف به زبان انگلیسی و عربی بدین شرح نوشته شده «الجناب الافخم الممالك نایب الا ياله کرمان من حبيبه میجر سایکس قونسل انگلیس في كرمان»؛ 73ص، 15 سطر (15×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 102)
tārīx va joqrāfiya-ye hend
بخشی است از آیین اکبری با عنوان های «صوبه دار الخلافه شاه جهان آباد» و صوبه زنده اوده» و «صوبه دارالملک کابل»..
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:6363/3
آغاز: از اکثر تواریخ هندی و فارسی جهان بمطالعه در آمده خط: نستعلیق، کا: محمد اسماعيل بن محمد اسماعيل بن محمد صادق شیرازی، تا: 1251ق، جا: بغداد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 12ص (156-167)، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 19-421]
←تاریخ و جغرافیای هندوستان← تاریخ هندوستان
tārīx va joqrāfīya-ye hendūstān = gz.-ye taʻlīmāt-e xerad-afrūz
رساله متوسطی است در تاریخ و جغرافيا که برای کتاب درسی دانش آموزان هندوستان به دستور اجماع اشاعت علوم» کلکته از منابع انگلیسی و بنگالی به پارسی ترجمه شده و در سال 1827م در کلکته به چاپ رسیده و این نسخه گویا از روی همان نسخه چاپی تحریر شده است. شامل ده «خزینه» است: 1. ذکر یافتن ارض جدید؛ 2. ذکر حدود کشور هند، اساس خطط و معمورات که در میان این حدود واقع شده؛ 3. ذکر تجارت هند، اجناس تجارتی هند؛ 4. ذکر سیاحت هوایی خواجه سید لر؛ 5. ذكر كوه آتش فشان؛ 6. ذکر نخستین سفر از یورپ به هندوستان؛ 7. ذکر حاصلات طبیعی که خاص کشور هندوستان است.؛ 8 ذکر سفینه بخاری؛ 9. ذکر عنوان محمدت توامان پادشاه انگلستان؛ 10. ذکر طیطس که یکی از قیاصره روم است
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8451- 57/121
آغاز: بسمله، گزیده تعليمات خرد افروز و تلقینات دانش آموز محتوی بر تخطيطات بلاد. آغاز: بسمله، خزائن طفلان نو آموز پر از جواهر تجارب دل افروز خزینه نخست در ذکر یافتن ارض جدید یاکیهان نو این رساله بخشی از خزینه دهم همین کتاب است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 154گ، 12 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-704]
tārīx va joqrāfīya-ye yūnān
مختصری است در تاریخ و جغرافیای یونان که از کتاب های انگلیسی گویا در سر کلاس درس تحریر شده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8991- 59/211
ص: 804
آغاز: جغرافیای مختصر یونان: يونان مملکت کوچکی است و شبه جزیره است که وسعت آن تقریبا به قدر پرتغال است خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14، 14گ، 16 و 17 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 2-705]
tārīx va-1 hekāyāt
منشی نائینی، محمد، ق13 قمری
monšī nāʻīnī, mohammad (-19c)
نام مؤلف در این نسخه مشخص نیست و احتمالا همان میرزا محمد منشی نائینی است که از منشیان زمان فتحعلی شاه قاجار و از شاگردان معتمدالدوله نشاط منشی الممالک بوده است در اواسط قرن سیزدهم هجرت 1244. مجموعه ای است در پنج صحیفه»: در بیان سیرت و عادات و احکام با هرات و معجزات پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و ائمه اطهار(عليهم السلام)در ذکر احوالات جمعی از صحابه كبار؛ قصص و حکایات و تمثیلات؛ تراجم احوال وزراء و خواصان دربار فتحعلیشاه قاجار؛ بیان طبقه دانشوران و کار آگهان؛ در ذکر پرهیزکاری اسمعیل سامانی با یک «مقدمه) در توحيد و نعت حضرت رسول خاتم النبيين (صلی الله علیه وآله وسلم)و چهار «باب» در ذکر احوال مشایخ، در صفات پسندیده تواضع، شجاعت، فضیلت عفو، فضیلت عفت و عدالت. مؤلف در این نسخه ضمن مدیح و توصيف فتحعلیشاه قاجار از حاجی محمد حسین خان اعتماد السلطنه، معتمد الدوله نشاط، فتحعلی خان ملک الشعرا، میرزا محمد صادق وقایع نگار هم به وسیله اشعاری که خود سروده تعریف و تمجید نموده است.
آغاز: سپاس و ستایش آنرا که بستودن سزاست و بر بخشش و بخشودن توانا و پادشاه رحمتش بر غضب فایق و عفوش بر رحمت شایق دانش قدیم و فضلش عمیم کاینات جهان و ممکنات را در آن بی هیچ هیولا و صورتی و سابقه طاعت او طاعتی صرف جبلت جود بعرصه وجود آورد. انجام: لمؤلفه. روزی دو سه با کام دل خویش بسر برد *** تا چون دگران رخت از این ورطه بدر برد
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:168
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ در پشت برگ اول نوشته شده که کاتب این نسخه میرزا محمد منشی سرکار شاهنشاهی است، ولی به نظر می رسد که کتابت نسخه در زمان خود مؤلف بوده است، مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوای روغنی بوم زرک، 548ص، 24 سطر، اندازه: 26/3×38/5سم [ف: 5-464]
tārīx va hekāyāt-e mazhabī
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 570
آغاز نمود و گفت غایت نهایت تلهف شما بر فوات ادریس مرا معلوم شده است ... داستان چهارم: در کتاب ادیان العرب آمده است عمران بن الحصين مشرک بود رسول ع او را گفت اگر به بلایی مبتلا گردی رفع آن را از که داری؛ انجام: چون حرکت کردندی و در معرکه روان گشتندی گفتی که مگر قیامت آمده است. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی ابری مشکی عطف تیماج، 90 گی، 25 سطر، اندازه: 33×23سم [ف: 2-483]
←تاریخ وحید← عباس نامه
tārīx va revāyat az bozorgān
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18623
بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 15/2×10 سم [رایانه]
tārīx va revāyat az bozorgān-e dīn va qeyre
شبیه به آثار مجلسی.
کاشان، عاطفی، حسن؛ شماره نسخه:بدون شماره
خط: نستعلیق و شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12ق (ظاهرا)؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی، جلد: گالینگور و سرمه ای، 250گ، اندازه: 15×10 سم [ نشریه: 7-725]
tārīx-e vorūd va xorūj-e post
مربوط به خطوط شهرهای مختلفی مانند خراسان و کرمان و استر آباد و مازندران و هندوستان و فرنگستان و یزد و فارس و ...
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8968/52
خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: اوایل قرن 14؛ کاغذ: فرنگی نخودی و فستقی، جلد: چرم قهوه ای ضربی با ترنج، اص (400)، اندازه: 21/8×12/6 سم [ف: 29/1-497]
←تاریخ وزرا ← ذیل نفثة المصدور
ص: 805
←تاریخ الوزرا ← ذیل نفثة المصدور
tārīx-ol vozarā'
حسینی کاشانی، فرج الله بن هاشم، ق14 قمری
hoseynī kāšānī, faraj-ol-lāh ebn-e hāšem (-20c)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، تا: 1296ق؛ قطع: جيبي [میراث شهاب: س هش 3و 4-151]
tārīx-e vozarā
افضل الملک، غلامحسین بن مهدی، 1279-1348 قمری
afzal-ol-molk, qolām-hoseyn ebn-e mahdī (1863-1930)
شرح حال گروهی از وزرای قدیم و متأخر، از آصف بن برخيا وزیر حضرت سلیمان تا حسين بن قاسم وزير المقتدر بالله عباسی، بیشتر آن گرفته شده از تجارب السلف و تاريخ الوزراء جهشیاری و تاریخ ابن خلکان با افزودگی هایی از مؤلف. در پایان فصولی در آداب وزارت و آنچه مربوط به این پست است.
1. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1047
آغاز: باید ادب ورزم و بخداوند خود اعتماد داشته باشم که این کتاب را که هم تأليف است و هم تصنیف به انتها برسانم خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ تمام نسخه پیش نویس کتاب می باشد، در پایان چند برگ تفسير بعضی کلمات قرآن کریم از مؤلف
می باشد، یادداشتی از سعید نفیسی به تاریخ شنبه 21 فروردین 1396 ش و فرزند مؤلف غلام رضا زندی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 145گ، مختلف السطر، اندازه:
17×21/5سم [ف: 3-281]
2. تهران؛ سعید نفیسی؛ شماره نسخه:63 بی کا، بی تا [نشریه: 7-689]
tārīx-ol vozarā'
رساله مفصلی است در شرح حالات وزیران دوران اسلامی از صدر اسلام تا صاحب دیوان محمد بن شمس الدين جوینی؛ این رساله غیر از تجارب السلف است. در شرح حال صاحب بن عباد نوشته: «ذكر وزرات الكفي الكفات الصاحب اسماعيل بن عباد و جنابش را صاحب از ال گفتند که در اوایل حال مصاحبت وزیر ابن العميد کردی و او را صاحب ابن العميد خواندند و مخايل درباره صاحب دیوان ایران قصیده ای که در قبر وی در چرنداب الصاق بوده آورده است.)
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3297- 17/77
آغاز: عهد نمودیم که بر آنچه فرمان دهند اطاعت کنیم و برای خود و رسول (صلی الله علیه وآله وسلم)به عهد خود وفا نمائیم پس یاران من تقدم جستند و من باز پس ماندم برای آنچه خدا؛ انجام: و چندانکه ضراعت نمود و بار یافتگان حضرت را به شفاعت انگیخت سود نداد و سرانجام به تیغ قهر مقتول گشت سبحان من يبقى و يفنی كل شيء خط شکسته، تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 95گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-682]
tārīx-ul yaman wa ansāb-i-h
حمیری، نشوان بن سعيد، 573 قمری
hamyarī, našvān ebn-e sa'id (-1178)
قصیده ای است یائیه در 56 بیت در بیان مختصری از تاریخ یمن و قبایل و طوایف مختلف آن.
[مؤلفات الزيدية 239/1 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 721/12
آغاز: ذكرت دیارا دارسات خواليا *** رسوما و أطلالا عفت و مغانيا نسخه اصل: کتابخانه واتیکان-رم 1131؛ كا: عبد المغيث بن عزالدين بن هادی مسوری حمیری ملقب به توهمی، بی تاب 3گ ( 175-173 ) [عکسی ف: 2-387]
tārīt va sāl-hā-ye zād va marg
پیران و مشایخ و دانشمندان و سرایندگان از محمد تا ارتضی علی خان خوشنود در 1270.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8005/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: پارچه عطف تریاکی، 12ص (1-12)، 11 سطر (15×9)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 17-5]
tārīx va seyar
رسالهای ناقص در سرگذشت خاندان پیغمبر(صلی الله علیه وآله وسلم) و به روش شیعی نگارش یافته و در آن از «شواهد النبوة» یاد شده است. آنچه در نسخه ما موجود است. مطالب آن دسته بندی خاصی ندارد و بیشتر مطالب و موضوعات با کلمه «ذکر» شروع می شود
ص: 806
و کلمات «راوی، قصه، حکایت، في القصه، سر رشته سخن» و مانند آنها دیده می شود.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2995
آغاز: الا که نگو نسار شود و دریاچه ساوه آبش زمین فرو رفت و خشک شد و آتش
کران فارس همه بمرد. هذا نبي الهدی *** هذا الشفيع الغدی؛ انجام: مثنوی: و احسرنا که سرو روان از چمن برفت *** یعنی که نور دیده زهرا حسن برفت / يعقوب وار دیده نرگس سفید شد *** کز مصر باز یوسف گل پیرهن برفت. بخشی از زندگی عبدالمطلب است تا بخشی از سر گذشت حسین بن على (عليه السلام)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج زرد ترنج و نیم ترنج، 499ص، 28 سطر، اندازه: 23×35سم [ف: 10-445]
← تاریخ وصاف ←تجزية الأمصارو تزجية الاعصار
تاریخ وصاف ← تتمة اللغات
tārīx va tabaqāt-e salātīn-e īrān
باب اول در تعریف تواریخ سال های ملوک فرس و طبقات چهارگانه آنها.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1533/3
كان عبد الوهاب، تا: 1296ق؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: گوناگون، جلد: میشن قهوه ای [ف: 2855]
at-tārīx wa-l ‘ilal
بغدادی، یحیی بن معین، 158-233 قمری
baqdādī, yahyā ebn-e moʻīn (776-848)
کتاب رجالی است در 11 جزء که ابوالفضل عباس بن محمد بن حاتم دوری بغدادی (271ق) و ابو العباس بن يعقوب بن يوسف اصم آن را از یحیی بن معین روایت کرده اند. نسخه ای از این کتاب در دار الكتب ظاهریه موجود است. يوسف العش در فهرس مخطوطات الظاهرية (التاريخ و ملحقاته: ص 232)، این کتاب را چنین معرفی کرده است: «التاريخ و العلل، عن أبي زکریا یحیی بن معین رواية أبي الفضل العباس بن محمد بن حاتم الدوري عنه، في أحد عشر جزء و هو أقوال عن یحیی غیر مرتبة ينقلها الدوري و قد يخالف أستاذه فيها و معظمها في الرجال و وفياتهم و نقدهم و من رووا عنه، و قد يختلط بذلك أخبار عن الخلفاء و أشعار قيلت أمامهم و فتاوى في مسائل فقهية». احمد محمد نور سیف در مقدمه تحقیق این کتاب، بحث مبسوطی راجع به مؤلف و کتاب ارائه کرده است، از جمله درباره نام
تاريخ الوزرا - التاريخ و العلل 807 کتاب می نویسد: در منابع کهن از آن به عنوان «التاريخ» یاد شده و نام «التاريخ و العلل» در اول نسخه درج شده است. همچنین در منابع و مصادر، گاهی تألیف کتاب به یحیی بن معین منسوب شده و گاهی از شاگردش عباس دوری که راوی، جامع و ترتیب دهنده کتاب است، دانسته شده است. (حافظیان) چاپ: مكة، محقق: احمد محمد نور سیف، مركز البحث العلمي واحياء التراث الاسلامی، ؛ قاهره، مطابع الهيئة المصرية العامة للكتاب، ج1-4، 1399ق. [معجم المؤلفين 232/132 ؛ فهرست المخطوطات المصورة 2/ 150؛ بروکلمان ذیل 259/1 ؛ سزگین 107/1 ؛ فهرست ظاهرية، التاریخ 60902 و 627 و 689]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1425 عکسی
آغاز: بسملة. و الحمد لله وحده و صلواته على محمد و آله و سلم ولا قوة الا بالله العلى العظيم، سمعت يحيى بن معين ، يقول في الرجل يصلي خلف الصف وحده قال يعيد، سمعت يحيى يقول في الرجل يصلي و هو على غير وضو و هو جنب، قال يعيد و لا يعيدون. قال يحيى في زكاة الفطر؛ انجام: سمعت يحيى بن معين عن القراءة عند القبر ... ، انه قيل لبنيه اذ أدخلوه في القبر ] . و قولوا بسم الله و على سنة رسول الله و سنوا التراب سنا و اقروا عند رأسي أول البقرة و خاتمتها، فانی رأيت ابن عمر يستحب ذاك، سمعت العباس قال: و سألت أحمد بن حنبل ما يقرأ عند القبر فقيل ما أحفظ فيه شيئا. اجزا التاريخ و الحمد لله وحده و صلى الله على محمد و آله. نسخه اصل: دار الكتب ظاهریه در دمشق، نسخه شماره: مجاميع 112 ( فهرس مخطوطات دار الكتب الظاهرية، التاريخ و ملحقاته، يوسف العش 232؛ فهرس مجاميع المدرسة العمرية في دار الكتب الظاهرية بدمشق 603-604). نیمه دوم کتاب و از جزء ششم تا یازدهم؛ خط: نسخ، كا: ضياء الدين ابو عبدالله محمد بن عبدالواحد مقدسی (متوفی 643 ق) (گویا)، تا: با تاریخ 610ق؛ در آخر هر یکی از اجزاء سماع همین مقدسی در مسجد جامع هرات در نزد قبر شیخ الاسلام انصاری به سال 610ق بدین مضمون آمده: «سمع جميع هذا الجزء على الشيخ أبي روح عبد المعز بن محمد بن أبي الفضل الصوفي بسماعه، عن المضري، عن أبي سعد الاسفراینی، عن أبي الحسن الاسفراینی، عن الأصم، عن الدوری، هراة عبد الواحد المقدسی ... و ذلك في رجب سنة عشر و ستمئة، بجامع هراة عند قبر شیخ الاسلام الأنصاري و لله الحمد والمنة ..»، با بلاغ قرائت بدین مضمون: «بلغت قراءة من البلاغ بخطى في هذا الجزء الى آخره، على والدي أبي عبدالله محمد بن عبدالرحيم بن عبدالواحد بن أحمد المقدسی، باجازته من عبد المعز الهروی ... فسمع ابنتي امة الرحيم ...... و ابنا خالی أحمد و عبدالرحمن، ابنا محمد بن احمد ... و صح ذلك يوم الاثنين تاسع عشر جمادی الآخرة سنة خمس و ثمانین و تسعمئة، كتبه أحمد بن عبد الرحيم - عفی الله عنه -)، در ابتدای هر جزء شماره جزء و اسامی راویان
ص: 807
بدین سبک: «الجزء ... من التاريخ عن أبی زکریا یحیی بن معین - رحمة الله عليه -رواية أبي الفضل العباس بن محمد بن حاتم الدوری عنه، رواية العباس محمد بن يعقوب بن يوسف الأصم عنه، رواية
أبي الحسن علی بن محمد بن على بن الحسين بن شاذان عنه، رواية أبی سعید حکیم بن أحمد بن محمد بن اسماعيل السفراینی عنه، رواية أبي الفتح محمد بن على المضري عنه، رواية أبي روح عبد المعزبن محمد بن أبي الفضل الصوفي عنه)؛ مصحح: 188ص، 25
سطر [عکسی ف: 4-243]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:4524-ف
نسخه اصل:ظاهریه ش 3848 (1-166) و ش 1214؛ بی کا، بی تا؛ 264گ [فيلمها ف: 3-68]
tārīx-e vafāt
تاریخ وفات محمد بن على بن حسن بن محمد بن صالح لویزانی جباعی و پدر و مادر او و تاریخ عبد الصمد بن محمد بن علی بن حسن جباعی
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/12
بی کا، تا: قرن 19 اص (36) [ف: 5-106]
tārīx-e vafāt
ظاهرا غیر همانند: 1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/19
منقول از خط شهيد اول. تاریخ وفات يعقوب بن اسحق بن سکیت، محمد بن سالم حجمی بصری مولاي قدامة بن مظعون، و ابی بکر محمد بن درید زدی، و ابوعاشم جبائی، و محمد بن ادریس شافعي، و ابونواس و ابو تمام و ابوالعلاء معری و محمد حسن مولی ابن سنان و ابن سراج نحوی و خلیل بن احمد و ابوالفتح على بن جنی و ابوالحسن ربعی بی کا، تا: قرن 9[ف: 5-107]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 604/38
تاریخ وفات رضی الدین عمید و مؤيد الدين علقمی؛ خط: نسخ، کا: شمس الدین محمد بن علی بن حسن جباعی، تا: قرن 9؛ اص (214) [ف: 5-108]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2842/83
تاریخ وفات گروهی از علماء شیعه؛ خط: نسخ، كا: ابوالقاسم وفاء تا: قرن 13؛ در هامش [ف: 1366]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2881/19
تاریخ وفات گروهی از بزرگان و علماء؛ بی کا، تا: با تاریخ 1030ق [ف: 6-153]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13727/14
تاریخ وفات چند تن از قدمای شیعه (کلینی، شیخ صدوق، شیخ طوسی و ...)، سالهای عمر پیامبران، اقسام نفس انسانی (اماره، لوامه، مرضیه، مطمئنه، ملهمه)، حدیث فاصله مشرق با مغرب از حضرت علی(عليه السلام) اوصاف عوج بن عنق، راویت هایی از حضرت موسی وعیسی(عليه السلام)و چند حدیث از حضرت پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و امام حسن(عليه السلام)؛ خط: نستعلیق چلیپا، کا: محمد حسن هزار جریبی، تا: 1298-1295 ق؛ جلد: تیماج سرخ، 5گ (207ر -211پ) [ف: 254-37]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/276
تاریخ وفات میر سلطان مراد خان حسینی مازندرانی به نقل از آخوند مولانا قائمی؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اص (553 - همان) [مختصر ف: 129]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9004/10 تاریخ وفات انوری و سلطان سنجر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی آهار مهر، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، اص (134ر)، ابعاد متن: 20×9/5 ، اندازه: 23/1×13/2 سم [ف: 29/2 -600]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8885/29
تاریخ وفات سلاطین؛ خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 11 و 13؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن زیتونی، اگ (32)، اندازه: 25/8×15/6 سم [ف: 29/1 -233]
tārīx-e vafāt-e jamʻī az ‘olamā va fozalā
ذوالقدر، خلیل، ق 11 قمری
Z0-1-qadr, xalil (-17c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8948/21
خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: 1054ق، جا: احمد آباد گجرات؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و سرترنج، 1گ (257ر)، ابعاد متن: 10/5 × 23/5
، اندازه: 26/4×14/4 سم [ف: 29/1-441]
tarix-e vaqaye-e baberi
ظهير الدین، محمد بن عمر، 888-937 قمری
zahīr-od-dīn, mohammad ebn-e ‘omar (1484-1531)
مجموعه ای است از تقریرات و یادداشت های بابر شاه که حاوی مطالب تاریخی، علمی و ادبی است با شرح و توصیف وقایع و حوادث دوران زندگی وی از ابتدای سلطنت تا هنگام مرگ به لغت ترکی جغتایی که سطر به سطر ترجمه فارسی تحت اللفظی دارد؛ شامل پنج «بخش»: 1. دارای اشعاری به زبان ترکی در توحید پروردگار یکتا و در نعت و مناقب حضرت رسول اکرم
ص: 808
(صلی الله علیه وآله وسلم)و ذکر واجبات و فروعات دین مبین اسلام با زیرنویس ترجمه تحت اللفظی زبان فارسی؛ 2. دارای یک «مقدمه کوتاه منثور، اوزان و بحور شعری به نظم آمده؛ 3. شرح و توصیف اجزای مدار و اوزان شعری به نثر؛ 4. شرح وقایع زندگی بابر شاه؛ 5. چند قصیده در شکر و سپاس از خداوند متعال، در مناقب حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)، و یک رساله از احکام واجبات شرعی. بابر شاه از اولاد تیمور بوده است که در سال 888 هجری قمری در فرغانه ترکستان متولد شده و در سال 910 هجری قمری به افغانستان رفته و تا سال 931 در آنجا فرمانروایی داشته و سپس در سال 932 هجری قسمتی از هندوستان را فتح کرده و مؤسس سلسله بابری گورکانی تیموری گشته و تا سال 937 هجری که حیات داشت پادشاه هندوستان بوده است و بعد از او 17 نفر از اولادان و نوادگان وی تا سال 1275 هجری قمری در هندوستان سلطنت می کردند. به طور کلی خاندان سلسله بابری تیموری در هر سرزمینی که حکمروائی داشتند به ادب و فرهنگ زبان فارسی علاقه داشته و در ترویج و توسعه زبان و هنر فارسی کوشا بوده اند و آثار بی شماری در زمینه های هنر و ادب اصیل فارسی از آنان بیادگار مانده است.
[بدری آتابای دنا 751/2 ]
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2249
آغاز: بسمله
حق قه حمد و ثنا ادا قیلدیم *** حق تعالی بیرله ابتدا قیلدیم / خدا را حمد و ثنا ادا کردم به نام خدا را همراه آوردم؛ انجام: اختتامی عه سیسی بو کلام *** عامل ایل کا اوزینی معمول ایت / باختتامش رسید این کلام *** بمردم عامل خودش را معمول کن. ئیل تو قوز یوز ایدی و او تورمش -سال نهصد و سی و پنج خط: نستعلیق، بی کا، تا: با تاریخ 1022ق؛ مجدول زرین، در حواشی بعضی از صفحات معانی لغات مشكله متن را به زبان ترکی نوشته اند، یادداشتی است به تاریخ 27 شهر ربيع الاول سال 1022، نسخه در نهم شهر شوال سال 1248 در تبریز ابتیاع شده و داخل کتابخانه (دارائی) شده و سپس در سال 1277 هجری قمری به توسط محسن میرزا میرآخور پیشکش حضور ناصرالدین شاه قاجار گشته؛ مهر: «عالمگیر شاه» نشان کتابخانه سلاطین تیموری هند؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوای روکش چرم سرمه ای، 1036ص، 18 سطر (9- سطر کتابت ترکی و 9 سطر ترجمه به فارسی دار)، اندازه: 41×26سم [ف: 5- 460]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:6013 تا 6017-عکس
همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-237]
به تاریخ وقایع و سوانح افغانستان به تاریخ افغانستان
tārīx-e velādat-e ebrāhīm
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 195/84 -ف
نسخه اصل: حمديه ش 1447؛ بی کا، تا: با تاریخ 750ق؛ درهامش
[فيلمها ف: 1-427]
tārīx-e velādat-e akbar-šāh
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1116/12
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی ضربی و مقوایی، 5ص (576-580)، ابعاد متن: 11×5، اندازه: 28×16سم [سنا: ف: 2-122]
tārīx-e velādat-e payāmbar va emāmān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4900/58
آغاز: محمد بن عبدالله ولد بمكة يوم الجمعة السابع عشرين من شهر ربيع الأول؛ انجام: و مات رحمه الله سنة تسع وعشرين و ثمانماية فوقعت الغيبتا الكبرى خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای مغزی دار، 3گ (156-158پ)، 25 سطر (29×15)، اندازه: 35×23سم [ف: 14-79]
tārīx-e velādat-e mohammad mīrzā
تاریخ تأليف: 1091ق مؤلف سید محمد بن میرزا محمد حسینی، این تاریخچه را برای تولد فرزند خویش محمد میرزا نگاشت و از اوصافی که برای او می آورد استنباط می شود که فرزند وی در این وقت در سن کمال به سر می برده است. ماده تاریخ تولد او را (غانم مطابق 1091) یاد می کند و در پایان به کیفیت استخاره ای که برای ازدواج با مادر این فرزند با قرآن کرده است اشاره و آن آیات قرآن را نقل می کند.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 879/14 -طباطبائی
آغاز: بسمله الحمدلله على آلائه المتتابعة المتواتره .. و الصلوة و السلام على اللطيف الحقيقي و المعروف التحقیقی محمد خاتم الأنبياء ... و بعد فان تاریخ ولادة الولد الميمون ... و الطفل المبارک المحمود العالم الفاضل و الدين التقى ... علم الهدی و ابو الشرف محمد میرزا وقاه خالقه اقسام الشرور ... و جعله خير خلف و احسن عقب تقربه العين من الثقلین و تنتظم بوجود ذاته
ص: 809
الباقيه ما انتثر من عقد السنه النبويه و تفرق من سمط الشريعه الالهيه .. ليلة الأحد 28 ربيع الآخر ... سنة تاريخ لفظها غانم 1091 کاتب = مؤلف، تا: 28 ربیع الثانی 1091ق؛ کاغذ: اصفهانی رنگارنگ، جلد: تیماج عنابی دارای ترنج و نیم ترنج، اص (32ر)، اندازه:
20/2×12سم [ف: 23-169]
tārīx-e velādat va šahādat-e a’emme-ye mʻsūmīn
از امیر المؤمنين(عليه السلام) تا امام صادق(عليه السلام)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8885/2
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11 و 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن زیتونی، اگ (2پ)، اندازه: 25/8×15/6 سم [ف: 29/1 -230]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8885/26
خط: نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: قرن 11 و 13؛ ادامه مطلب برگ 2پ است؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن زیتونی، اگ (23ر -23پ)، اندازه: 25/8×15/6 سم [ف: 29/1-232]
tārīx-e velādat va vafāt-e šeyx-ol-eslām ahmad-e jām
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:375216-عکس و 3753/6 -عکس
نسخه اصل: توبینگن 3784 Or. Oct ؟ بی کا، بی تا؛ اگ (164پ-) [فیلمها ف: 3-227]
tārīx va maqtal
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20775
بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
tārīx va manāqeb-e amīr-al-mo'menīn
کتابی در تاریخ خلافت حضرت امیر المؤمنین علی و فضایل آن حضرت می باشد که در چند «مجلس» نگاشته شده است، مؤلف از کتاب های: نهايه ابن اثیر، شرح نهج البلاغة ابن أبي الحديد، عيون اخبار الرضا شیخ صدوق، مجالس المؤمنین قاضی نورالله مرعشی شوشتری و مثالب الصحابة و الزام النواصب نقل نموده و عنوان «فقیر گوید» را بسیار به کار برده، عناوين مجالس چنین است: 2. حسب و نسب مخالفان حضرت امیر المؤمنين؛ 4. بیان
انساب برخی دشمنان اهل بیت؛ 5. بیان مرگ ابوبکر؛ 6. بیان مرگ عمر بن خطاب؛ 7. اخبار شوری و روایات وارده در آن؛ 08 بیان کیفیت برگ عثمان؛ 9. اخبار جنگ جمل
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13387
آغاز: ... با تو و صاف بودی با ایشان و ایشان ناصاف بودند با تو و ایشانرا راضی و خوشنود ساختی؛ انجام: در مروج الذهب مذکور است در خریبه که حوالی بصره است واقع شده در روز پنج شنبه خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشي با نشان «منه دام ظله العالی»؛ مجدول مذهب؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج زرشکی، 165گ، 14 سطر (16×8)، اندازه: 20×14سم [ف: 33-665]
tārīx va mowqūfāt-e āstān-e qods-e razavī
ادیب هروی، محمد حسن بن محمد تقی، 1302-ق 14 قمری
adīb-e heravī, mohammad hasan ebn-e mohammad taqī (1885-20c)
شرحی است از اقدامات میرزا فضل الله که از طرف حکومت به تولیت آستان قدس رضوی منسوب شده. مؤلف در این رساله از اقدامات انجام شده توسط وی در اصلاح امور آستانه و رسیدگی به موقوفات و همچنین تعمیرات مسجد گوهرشاد و جدا ساختن مردان و زنان در هنگام زیارت یاد می کند. همچنین در این رساله قسمتی از موقوفات بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا(عليه السلام) ذکر شده است. مؤلف از اختلاط زن و مرد در هنگام زیارت را که موجب مفاسد است نقد کرده و گوید که حاکم وقت مقرر نموده که زنان قبل از ظهر در ساعات خاصی به زیارت بروند و در آن مدت مردان را حق رفتن به حرم نیست.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:12482/2
آغاز: حمد بیحد مبدعی را رواست که بجهت شیرازہ بندی اوراق صحیفه عالم چه بسی کارکنان محقق گماشته؛ انجام: جزئی و کلی اموات را از وی دفاتر بجمعیت خواطر ملاحظه نموده و بميزان عقل سنجیده در صدد این بر آمدند خط: ثلث معرب، بی کا، بی تا؛ اوراق جابه جا شده، مجدول محرر مذهب مرصع ؛ جلد: مقوا، زرد، 5ص (29-33)، 16 سطر، اندازه: 15×22/5سم [ف: 35-437]
tārīx va nām-hā-ye borūj
به هندی و تاریخ عربی و نام ماه ها و مباحثی نحومی.
ص: 810
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7796/14
خط: نستعلیق ریز، بی کا، بی تاب کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی، 11گ (315-325پ)، 14 سطر (17×9)، اندازه: 26×17سم [ف: 16-705]
tārīx-e vīlīyom-e avval pādešāh-e perūs
افشار، محمود، 1272-1362 شمسی
afšār, mahmūd (1893-1983)
ترجمه از متنی انگلیسی است در تاریخ تولد ویلیام پروس و به شاهی رسیدن او و انتخاب بیسمارک به صدر اعظمی پروس و حمله او به فرانسه و شکست فرانسویان.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:411
آغاز: قیصر ویلیم ژرمنی. تفصيل عمر اعليحضرت معظم له؛ انجام: دایم الایام در ترقی و پیش رفته بود هر صنف از اصناف ملت از آن با بودن صلح دائمی بهره یاب گردند خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1304ق، جان تهران؛ اهداء به: ناصرالدین شاه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مخمل قرمز، 57گ، 17 سطر (14×9)، اندازه: 15/5 ×22سم [ف: 1-396]
tārīx-e hānrī čahārom
امین دفتر، محمد بن عبد الله، 1328 قمری
amīn daftar, mohammad ebn-e ‘abd-ol-lāh (-1910)
متن از: الكساندر دوما. ترجمه داستان دلدادگی پادشاه فرانسه هانری چهارم (1553-1610م) و ملکه مارگریت دو والوا است. چاپ: جلد اول به صورت سنگی در تهران، شوال 1322ق، به خط مرتضی حسینی برغانی، در 256 صفحه با مقدمه ای از تقی دانش ضیاء لشکر چاپ شده است.
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:10927
آغاز: خلاصی زنی فلورانسی اسباب اضطراب غریبی برای تمام ساکنین قصر لوور گردید بلکه همه خدام درباری از شاهزاده ها و شاهزاده خانمها متوحش و منقلب بودند؛ انجام: روزی چند در کمال مسرت به سر بردند که ناگاه شورشی سخت در میان کاتولیک و پروتستان در گرفت. شرح این شورش در جلد سیم ازین کتاب می آید
جلد دوم؛ خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: شنبه 15 ذیقعده 1325ق؛ در متن برخی از کلمات و جملات را خط زده و به جای آن چیز دیگری نوشته اند، در حاشیه هم اضافات زیادی دارد؛ جلد: مقوا با کاغذ ابر و باد، عطف تیماج مشکی، 110گ، 15 سطر (23×12)، اندازه: 32×22سم [ف: 20-505]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:10944
آغاز: به نام خداوند بخشنده مهربان. در یکی از شبهای ماه تموز از سال 1572 دو نفر سوار از شهر (بو) به شهر نیراک از مستملکات فرانسه مسافرت می نمودند و این دو جوان هر یک قریب بیست مرحله از مراحل زندگانی طی نموده یکی را رنگ گندم گون و دیگری را گونه گلناری بود؛ انجام: فورا مرد از جا جسته کلاه خود را برداشته دو زانو پیش صندلی هانری به زمین آمده گفت همان است همان است هانری
جلد اول از آغاز تا اواسط فصل پنجم. این نسخه با چار تفاوت هایی دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ بعضی از کلمات و جملات را به قلمی جدیدتر اصلاح و ویرایش کرده اند؛ 38، 11 سطر (16×7/5 )، اندازه: 25×16سم [ف: 20-530]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 10951/1
آغاز: فردای شبی که سموئیل کشته شد و ساره خانم فرار کرد صبح زود شاه از خواب برخاسته عزیمت شکار فرمود؛ انجام مسيو فورون رئيس مجلس رو به زنی نموده گفت چناب عالی را باید به کلیسا ببریم تا استماع جلد اول، از فصل 14 تا اواسط فصل 19. با تفاوت هایی نسبت به چاپ سنگی کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ برگهای 3 تا 18 به خط مؤلف و بقیه به خط کاتب نسخه شماره 10944، با اضافات و خط خوردگیهای فراوان در متن و حاشیه که به احتمال زیاد از مترجم باشد؛ 24گ، 14 -18سطر (11/5 × 19/5 )، اندازه: 23×18/5 سم [ف: 20-536]
tārīx-e herodotūs
مترجم، علی بن محمد اسماعیل، ق14 قمری
motarjem, ‘alī ebn-e mohammad esmāʻīl (-20c)
ترجمه جزء یکم تاریخ اوست با سرگذشت و زندگی هردوتوس به دستور علی قلی خان سردار اسعد بختیاری.[ دنا 752/2 ؛ فهرستواره منزوی 592/1 ]
1. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 51 حکمت
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 24 ربیع الثانی 1331ق؛ جلد: مقوا، 340ص، قطع: خشتی [ف: 2-6]
2. تهران: ادبیات؛ شماره نسخه: 52 حکمت
ترجمه این تاریخ است تا هشمین جزء آن؛ خط: شکسته نستعلیق، كان محمد علی تفرشی، بی تا؛ جلد: مقوا، 343ص (341-683)،
سطر، قطع: خشتی [ف: 2-6]
← تاریخ همایونی ←تحفة التواریخ
ص: 811
tārīx-e hend = tabaqāt-e akbarī
عبدالحق دهلوی، عبدالحق بن سيف الدين، 958 1052 قمری
‘abd-ol-haqq-e dehlavī, ‘abd-ol-haqq ebn-e sayf-od-dīn (1551-1643)
تاریخ پادشاهان دهلی است از معزالدین محمد بن سام تا اکبرشاه (1014 ق)؛ مؤلف تاریخ و احوال سلطان معزالدین محمد بن سام تا سلطان غیاث الدین بلبن (664-686ق) تا سلطان فیروز ثانی ( 695-689
ق) را از تاریخ فیروزی و از بعد وی تا زمان بهلول لودی (855-894 ق) را از تاریخ بهادر شاهی و از بهلول لودی تا جلال الدين محمد اکبرشاه (963-1014 ق) را که عصر مؤلف می باشد، از سماع و مشاهده خود ثبت نموده است.
[دنا 752/2 ؛ نسخه های منزوی 4623/6 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7701
آغاز: اللهم مالك الملك تؤتي الملك من تشاء ... منطوق آیه کریمه سایل است مر تمامت ملک ها را که مالک الملک علی الاطلاق جل جلاله و عم نواله مر بندگان خود را عموما و خصوصا عطا فرموده؛ انجام: آفتاب دولت غزنویان به غروب پیوست و خلافت از خانواده سبکتکین انتقال نمود. نسخه حاضر جلد اول کتاب می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تان قرن 13، بی کا، بی تا، مجدول محرر، با سرلوح مزدوج مذهب مرصع ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 111گ، 15 سطر، اندازه: 28×16سم [ف: 26-193]
tārīx-e hend
از منشی نظام الدین. در برگ 2 چنین دارد: مصنف منشی نظام
هندوستان احوال هندوستان جنت نشان اسکابيان يون هي.
[دنا 752/2 ]
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 8258
آغاز: انشاء ثناء اس صانع کامل کی واسطی سزاوار هي که حسن؛ انجام: نظر اویی تو البمنصف کی خطاهی. خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی سفید، جلد: تیماج قهوه مقوایی، 17، 16 سطر، اندازه: 31×22سم [ف: 3-307]
tārīx-e hend
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15748/2
آغاز: من مباشر اعمالها في الهند من قطع معاش سلطان دهلی و حرمانه من ولاية زكوره و ولاية الله آباد ... نحن بعد ما تأملنا و دققنا النظر في هذه المعاهدة صوبنا الامضاء على معاهده بنارس و التقرير عليها بالتصحيح. قال مستر ملز في كتابه أن الإنگلیس؛ انجام: انگلیس جلبوا القوت من عموم الهند قبل ... و الشدة و احتكروه في مخازنهم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در متن خط خوردگی دارد؛ جلد: تیماج فرنگی، 62گ (62ر -123پ)، 19سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 44-41]
tārīx-e hend
غیر همانند: 1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1509
آغاز: سازد اندر سایه او باز نصرت آشیان. شعر: يسير حواليها الملوک با وجه *** تباهی ظبي اسيافهم صفحاتها؛ انجام: کلما رمت لونه منع الناظر موج كانه مسک حصار و دقیق قذ الهباء انيق متوال في متمم مزهار کتابی است مانند «تاج المآثر» و ليكن پس از آن نگاشته شده است. با این عناوین: سرگذشت ناصر الدین محمود سنه 614 (مانند تاج المآثر در فصل آخر)، مرگ سلطان قطب الدین، جلوس سلطان شمس الدین در 607ق، فتح جالیور، شکست غزنین و گرفتاری ملا تاج الدین بلدی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ تملك: اعتضاد 1284ق؛ واقف: سپهسالار، 1297ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 31گ، 25 سطر (20×12)، اندازه: 24×16سم [ف: 3-307)
2. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:23742
آغاز: چینی و مس و طلا و آلات از قسم کمر مرصع و نسخه ای است آشفته و چنین می نماید که شرح وقایع زندگی پسر جلال الدین اکبر شاه پادشاه هند (1029ق) می باشد. در صفحه 143 نسخه آمده: «در تاریخ پنجم شهر ربيع الاول 1029ق، در دو منزلى لاهور نزول واقع شد و سر کار عمارت از لاهور بكورنش ما سرافراز گشت که عمارت با تمام رسده و دلخواه ساخته و در یکسال و نیم هزار و هشتصد لک روپيه خرج عمارت شده ...» به خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج سرخ، 105گ، 14 سطر ( 13/5×7 )، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 3-1001]
٣. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3930/1
آغاز: و چون ایام جوانی گذشته ... و این منقسم بر چهار فصل شده، والله اعلم بالصواب. فصل اول از تاریخ سنه 949(و سال به سال است از فصل اول تاریخ 949 که حضرت همایون پادشاه به سبب بی مهری برادران از تبریز آمده متوجه خراسان و عراق و ملاقات حضرت شاه طهماسب شد؛ انجام: در سنه 998 که در بلده لاهور فوت کرد و قبل از اینکه فوت کند خدمت مشارالیه را
ص: 812
به نواب محمد قلج محمد خان خط: نستعلیق، بی کا، تا: آغاز قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول شنگرف؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای، 15 سطر، اندازه: 28/6618/8
سم [ف: 7-111]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4870
آغاز: کس نامه انوار جلی ننویسد *** تا بر سر او هو العلی ننویسد ... طلیعه صباح ستایش بی آلایش پرتو انگیز فضای دلگشای احدی یکتا و واحدی بی همتاست، انجام: و لهذا بر این مقدار از گفتار اختصار افتاد بالنبی و آله الامجاد سرگذشت و حوادث و وقایع هند و رویدادهای آن سرزمین است از سال 587 با انشائی ادبی و ابیاتی به فارسی و عربی. این کتاب بر فراز صفحه اول به ابوریحان بیرونی نسبت داده شده و درست نیست؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ برگ اول و آخر نونویس و به خط شاهرویردی بن جمال الدين می باشد؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 127گ، 19 سطر، اندازه: 19×23/5سم [ف: 54-13]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6441
آغاز: گوناگون خلقت و رنگارنگی آفرینش از مكامن خفا ...( پس از نه برگ موضوع کتاب اینگونه آغاز می شود): هندوستان ملکيست وسیع و ولایتی است بس فراخ که ولایات دیگر بعشر عشيرة انجام: سال چهل و نهم بلایی نورانی جمال ماه جمادی الاول آغاز سال ... بهادر زیب ارشاد شد که ولیعهد بهادر ... از ابتدای راجه جد هشتر پاندوان تا منتهاح راج پنهو که خاتمه سلطنت جماعت هنود است و سلاطین اسلام از ناصرالدین سبکتکین تا محمد اورنگ زیب. مؤلف این کتاب را در مدت دو سال از هزار و یکصد و هفت هجری از کتابهای مربوط بتاريخ هند گزین کرده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: کاغذ نوعی ترمه، جلد: تیماج قهوه ای، 394گ، 16 سطر، اندازه: 16/2 ×27سم [ف: 2-95]
6. تهران؛ باقر رقت (ترقی)؛ شماره نسخه:بدون شماره
آغاز: انتخاب صحایف ایجاد صوفيانه در خطبه نام میرزا محمد کاظم عالمگیر نامه نویس آمده و گفته شده که خلاصه کتاب اوست؛ بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-623]
tārīx-e hend = tārīx-e mohammad-šāh
در این رساله تاریخ سلطنت محمد شاه که در بیجار پور بعد از مرگ پدرش اورنگ زیب به سلطنت رسیده بیان گردیده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2051/2 - 11/151
آغاز: مشاطه جادو نگار قلم کردن و گوش عرائس سخن را ... این سوراخ فرحت انگیز ... ابوالمظفر محى الدين محمد اورنگ زیب عالم گیر پادشاه انجام این است حقائق دو كان شاه کامد بقلم نظر زدلخواه
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: مقوا، 14گ، 12-13 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 2-705]
tārīx-e hend (t.)
فخر داعی گیلانی، محمد تقی، 1260-1343 شمسی
faxr dāʻī-ye gīlānī, mohammad taqi (1881-1964)
اصل کتاب از دولافوز ام. آی. آکسفورد
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11229
خط: تحریری، کاتب = مؤلف، تا: قرن 14 [مختصر ف: 159]
tārīx-e hendūstān
طغرل، على محمد، ق 14 قمری
toqrol, “alī mohammad (-20c)
وابسته به: عالم نمای مسعودی؛ طغرل، على محمد (-14) اهدا به: ظل السلطان (به امر) تاریخ تأليف: سه شنبه 17 محرم 1314ق تاریخی از ابتدای دورانی که هندوستان به چنگ انگلیس ها افتاد تا تاریخ تحریر. به نظر می رسد که این کتاب متمم عالم نمای مسعودی باشد. (محمد علی هدایت) آغاز: اگر چه از این کتاب مقصود اصلی افتادن هندوستان بچنگ دولت قوی شو کت انگلیس و چگونه از دست دادن مسلمانان خارج شدنست در آن مقصد انجام: مملکت موصوف دارای شش کرور جمعیت و دو کرور نیم تومان مالیات است اما معلومات از مملکت نپال سوای درالخلافه آنجا خبر نداریم
[دنا 752/2 ؛ فهرسنواره منزوی 1217/2 ]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 903/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ 47ص (1-47)، 19 سطر (19×11)، اندازه: 19×29سم [ف: 41]
٢. اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 901/1
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، كان محمد حسن طباطبائی محر نائینی، تا: محرم 1314ق؛ 47ص (1-47)، 17 سطر (19×10)، اندازه: 30×19سم [ف: 38]
tārīx-e hendūstān = tārīx-e panjāb = tārīx-e v joqrāfiya
ص: 813
ye mamlekat-e panjāb
فارسی، حسین بن رضا، ق 14 قمری
fārsī, hoseyn ebn-e rezā (-20c)
اهدا به: ناصر الدین شاه قاجار (1264-1313ق) و ظل السلطان مسعود میرزا (پسر او) محل تألیف: اصفهان مختصری است از تاریخ هندوستان شامل فواید جغرافیایی و مطالب تاریخی در زمان استیلای انگلستان بر هندوستان. حسین فارسی که مدتی برای تحصیل فنون و دانش و اطلاع بر السنه مختلفه هند در هندوستان می زیسته بعد از مراجعت به وطن در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار همت به ترجمه این تاریخ گماشته و تقدیم پادشاه وقت کرده است به اضافه عکس های بقاع و ابنیه تاریخی مملکت پنجاب. آغاز: بسمله الحمدلله الذي جعل اللسان ترجمانا للبيان و جعل البيان مفسرة عمانی الجنان ... چنین مینگارد ... العاصی سید حسین بن سید رضای فارسی ... بخاطر گذشتم که بتوفيقات یزدانی و تشویقات حضرت صاحبقرانی کتاب مؤلف مولوی سید محمد نصرت علیخان دهلوی ... جامع استقرای جغرافیای تمامت مساحت مملکت پنجاب ... اعداد اشخاص و نفوس و بیان مذاهب و ادیان و بنیان دور و قصور و قلاع و بقاع است ... بزبان فارسی و بیان پهلوی ترجمانی نماید ... بر ساکنان ربع مسكون ... مستور نماناد که از جمله شعب کشور هندوستان یکی مملکت پیج آبست که پنجاب نیز انجام: زبان مردم اینجا اردو و پشتو و پنجابی است و این ممالک مذکوره در اقسام عشره کل در قبضه دولت انگلیس است.
[فهرستواره منزوی 1214/2 ]
1. اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:926
آغاز: برابر؛ انجام: بیان دو ضلع سیم از قسمت دهم مملکت پنچاب ...
خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج محمد قلی قزوینی معروف به آشوری، تا: 20 ذیحجه 1300ق؛ با سرلوحه مذهب بسیار ظریف، مذهب؛ 124ص، 12 سطر (19×11)، اندازه: 26×17سم [ف: 59]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2289
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعلیق، کا: محمد بن ... حاجی محمد قلی قزوینی معروف به عاشوری، تا: 1300ق؛ این نسخه متعلق بمرحوم حاج میرزا علی خان امین الدوله صدراعظم معروف ایران بوده و بخط خود نوشته: «دخل في نوبتی» و مهر «امین الدوله» را زده؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج کبود، 128ص، 12سطر، اندازه: 17/5 × 25/5 سم [ف: 6-242]
٣. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:915
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد بن حاجی محمد قلی قزوینی معروف به عاشوری، تا: 1301ق؛ مجدول، مذهب، کمند کشی زرین، با یک سرلوح مذهب مرصع کار هند، به خط ناصرالدین شاه قاجار نوشته شده «تماما ملاحظه شد»، باضافه 42 صفحه کاغذ دولای لاهوری شکری رنگی از تصاویر چاپ سنگی؛ کاغذ: فرنگی کبود رنگ، جلد: مقوای روکش مخمل سبز چمنی، 124ص، 12 سطر، اندازه: 25/9×17 سم [ف: 5-33]
tārīx-e hendūstān
جزوه کوچکی است از یادداشت ها برای آگاهی های شخصی، نخست جغرافیا، سپس تاریخ روزگار پادشاهان اسلامی، نامبوب.
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:285
آغاز: هندوستان در 3 حصه تقسیم شده است: اول هندوستان خاص، دویم دکن، سیم پنین شلاء ... هندوستان خاص مشتمل بر چهارده ولایت است؛ انجام: ملقب به سرفراز خان است که از وزرا و امرای افاغنه بود خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 13، 17، 19 سطر (6×14/5)، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 1-43]
tārīx-e hendūstān (tārīx-e bangāl)
مختصری در تاریخ و احوال سلاطین هندوستان خصوصا شاهان بنگال از قرن هفتم تا تسلط انگلیس بر هندوستان است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13719
آغاز: در بیان اعز الملک تاج الدین ارسلان خان سنجر خوارزمی است شخص مذکور، انجام: و مصلحت گذار او على ویردیخان پسری نداشت و ليكن هر سه دختران او را پسران برادرش حاجی احمد به تزویج خود درآورده بود حاکم جدید مثل وقايع شاهان هندوستان را از سال 658ق (سلطنت تاج الدين ارسلان خان سنجر خوارزمی) تا سال 1139 (حکمرانی شجاع الدین سلطان ناظم در بنگال) را شامل است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا:قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ در حواشی نسخه توضیحاتی به فارسی و هم چنین اسامی به انگلیسی نوشته شده ؛ جلد: مقوایی آبی عطف پارچه، 165، 17 سطر، اندازه: 21×17سم
[ف: 37-245]
tārīx-e hendūstān (t.)
میرزا محمود خان، 1246-1333 شمسی
mīrzā mahmūd xān (1867-1954)
در تاریخ هندوستان است. نام مؤلف ذکر نشده ولی متر جم آن
ص: 814
میرزا محمود خان می باشد، در پایان آن را جزو دوم نامیده ولی معلوم نیست که جزو اول آن ضمیمه این رساله هست یا کتاب علیحده ای بوده است.
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:67-ت/680
آغاز: ابتدای مراوده انگلیسیان با ممالك هندوستان قبل از آنکه شروع در مراوده انگلیسیان با ممالک هندو ستان بنمائیم، لازم است در اینجا ذکر کنیم؛ انجام: در مسئله نیک بختی و سعادت هر یک از ممالک عالم مدخلیت کلی دارد ترجمه جزو دویم (كذا) از کتاب تاریخ هندوستان بعون الله الملك المنان در يوم 14 شهر محرم الحرام سنه 1317 با تمام رسید. خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1327ق؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با تیماج سرخ، 110 ، 19 سطر (17×10/5 )، اندازه: 16/5 × 22/5 سم [ف: 2-267]
tārīx-e hendūstān (t.)
اردشیر، ق14 قمری
ardesir (-20c)
به آمر: ظل السلطان از انگلیسی به فارسی ترجمه شده.
اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:980
آغاز: طوایف معظم و فرمانفرماهای هندوستان به راجپوتها موسوم هستند آنها طوایف جنگی هندوستان و بعلاوه جنگی بودنشان خیلی هم مغرور و ذوالحواس هستند؛ انجام: و از چندین هزارها عريضه که در هر ماهی از هندوها بفرمانفرمای انگلیس داده میشود فقط سه چهار عریضه شکایت از وکلا و رؤسای انگلیسی است و مابقی شکایت از رؤسای بومی خود. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش مخمل آبی رنگ، 383ص، 13 سطر (14×8)، اندازه: 21×13سم [ف: 103]
← تاریخ یافعی ← مرآت الجنان و عبرة القيظان في معرفة حوادث الزمان و تقلب احوال الانسان
tarixiya (matalib)
مطالب تاریخی است برگرفته از کتاب «نظم الجواهر» تالیف شخصی به نام «سعید ابن بطريق نصرانی» طبیب یکی از محلات شهر اسکندریه مصر که در تاریخ بنی اسرائیل است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 146/2
تاریخ هندوستان - تاریخ یزد 815 آغاز: قال في مفتتح كتابه بعد الديباچة أن الله عزوجل خلق الدنيا بما فيها و آدم وحوا في ستة ايام وكان خلق آدم في اليوم السادس وبارك الله في يوم السابع؛ انجام: و كان ابوقره ممن ثبت ايضا السجود للصرر و وضع في ذلك كتابا سماه ممر السحود للصرر ومات تا وفيلس وملک بعده ابنه میخائیل فوثب عليه قايده يسمی باسيل فقتله وقام ملكا على الروم وكان في ايام المعتمد بالله. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 24گ، مختلف السطر، اندازه: 28×20سم [ف مخ: 5-2027]
tārīx-e yazd = tārīx-e ja farī = tārīx-e vāsetī
جعفری، جعفر بن محمد، ق9 قمری
ja'farī, ja'far ebn-e mohammad (-15)
اهدا به: شاهرخ (807-850ق) تاريخ تأليف: 845ق تاریخ یزد است از پیش از اسلام و کسانی که این شهر را ساخته اند، فرمانروایان این شهر پس از اسلام تا آغاز روزگار تیموری و سال 817ق، به نام شاهرخ (807-850ق)، به سال 845 تا 850 ق. بخش آغاز آن نامعتبر ولی بخش های پسین آن بسیار سودمند است. بالاخص آن قسمت که از باغها و ساختمان های روزگار خود یاد می کند. (منزوی، احمد) آغاز: تاریخ شهر یزد، بسمله، شکر و سپاس آفریدگاریرا که بفضل یزدانی زاویه ملکوت را دار العباده ملایک مقربين ساخت انجام: سال تاریخ و نام بانی او *** میر چقماق شاملیست بدان چاپ: تهران، 1338ش، با پیشگفتار ایرج افشار، 13+254ص.
[ دنا 753/2 ؛ تاریخ یزد ص 167؛ الذریعه 47/5 ؛ فهرستواره منزوی592/1 و 917-916/2]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2661-ف
نسخه اصل: کالج فورت ولیم 1809 ش 42 .D؛ بی کا، تا: ذیقعده 988ق [فيلمها ف: 1-32]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2274/2
هشت صفحه از تاریخ یزد؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی بی مقوا، 8ص (328-335)، 15 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 6- 230]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2131
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: محتم قرن 13؛ آخر ناتمام صفحه اول نونویس؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، رویه کاغذ سفید، 97گ، 14سطر (12×6/5 )، اندازه: 11×18/5 سم [ف: 5-183]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8555
خط: نسخ، كا: محمد بن حسین حسینی، تا: 1315 ق، به فرمایش
ص: 815
سید محمد بن اسماعیل بن میر ابوطالب امام مسجد سرریگ و در 60 سالگی کاتب؛ از روی نسخه ای به خط علی رضا بن حسین بن شمس الدين مهرجردی در ربيع الثانی
1307ق، مصحح، یادداشت تقدیم کتاب از سلطان علی شیخ الاسلامی به سال 1310ش؛ جلد: تیماج قرمز، 140گ، 12 سطر، اندازه: 17/5×11 سم [ف: 28-113]
5. تبریز؛ نخجوانی، حسین؛ شماره نسخه:10
بی کا، بی تا [نشریه: 4-338]
tārīx-e yazd
بروجردی، محمد بن كاظم
borūjerdī, mohammad ebn-e kāzem
[فهرستواره منزوی 917/2 ]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض4526
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی:-100]
tārīxī (matāleb)
مطالب تاریخی در باب خلقت عالم و چگونگی آن و پیامبران آن دوره و حوادث و قصه طوفان و ذوالقرنین و داریوش که از کتاب « عنوان» بيوس نصرانی برگزیده شده است.
قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 146/1
آغاز: قال انه قدعلم ذوي الألباب واهل المعرفة من الامور التي پرونها تجري منذ البدء من اول العالم أن ... منه ومبتدأ الخلايق و نسق السنين و الأيام من وقت استواء الليل و النهار؛ انجام: وكذلک عامة الناس من النصارى اليوم في المشارق و المغارب لايعرفون سبب لاختلاف للذي فيما بين التورية السريانية التي هي نسخة العبرانية. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای، 11گ، اندازه: 28×20سم [ف مخ: 5-2027]
tārīx-e yaman
رساله ای است در وصف یمن و شهر صنعا و بخش هایی از تاریخ آن و ذکر بناهای تاریخی همچون قصرها، سدها، مقابر و كنوز، با استفاده از اشعاری که شعرای عرب در این باره سروده اند، دارای ابواب است و حوادث تا سال 1117ق را آورده است.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:6350- 32/50
آغاز: بسمله باب ما جاء في ذكر قصور اليمن و معاقلها اقدم شيء قصر غمدان قال الحسن الهمدانی اول قصور اليمن و اعجبها ذکرة و ابعدها صيتا قصر غمد آن و هو قصر از آل و هو في صنعاء انجام: اقاويل حمير قد تولوه *** بعد عقد الأمور منهم و تفض / الف ملکی سقاهم الدهر كأسا *** مرة زلزلت بهم كل ارض.. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ نسخه عکسی است؛ مجدول، به همراه کتاب دیگری بوده در حساب به نام «معرفة الغالب و المغلوب و الطالب و المطلوب» که عکس آن در این نسخه موجود نیست؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 92، 15 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 705-2 ]
tārīx-ul yaman (mnz.-un fī)
منظومه ای است در 286 بیت در تاریخ حکومت «مولانا رضوان» که به سال 972ق از طرف حکومت عثمانی وارد یمن گردید. دارای ابوابی است: باب تقریر مولانا صاحب السعادة رضوان للأمير محمد بن يحيى المغربي على نيابته زبید و ماوالاها من البلدان، باب وصول رضوان الى مدينة تعز، باب ارسال رضوان الى الباب العالي يطلب الفسخ من مولانا السلطان، باب نزول رضوان من محروسة صنعا الى بندر البقعة و توجهه إلى الأبواب الشريفة، باب خلاف القبائل على مولانا الباشا مراد، باب تدبیر مولانا الباشا مراد و من حضر من اعيان العسكر لاجواد امر المسير الى تعز، باب الواقعة التي وقعت لمولانا الباشامراد و من معه من العسكر، باب وصول الخبر إلى محروسه زبید بقضية مولانا مراد، باب قدوم مولانا حسن باشا بندر البقعه من ارض اليمن، باب مجئ اللهف الطمع الزيدي على الشوع قاصدا قبض مدينة زبيد و وقوعه في مكره، باب قدوم شاوش باشا من قبل باشا عثمان، باب قدوم عثمان باشا الى بندر الصليف، باب مصير مولانا عثمان من حبس الى مدينة تعز، باب مجئ محمد بن شمس الدين الى تعز، باب وصول الوزير سنان و اعانته لباشا عثمان، باب وقوع الوحشة بين الوزير سنان و الباشا عثمان، باب مسير الوزير سنان الى القاعدة، باب وصول الخبر إلى الوزير بوصول بهر مراد بعد أن ظهر الخلاف من قبائل اليمن.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1243/2
آغاز: بسمله. الحمدلله الكريم المنان *** جاعلنا من حزب اهل القرآن / ثم صلوة الله كل الاحيان *** على النبي المصطفى من عدنان؛ انجام: ثم صلوتی و سلامی اتمام *** على رسول الله خير من صام / و آله و الصحب حزب الاسلام *** ما فتح الزهر طواء الأكمام. تمت. بی کا، بی تا، 13ص (31-43)، 13 سطر [عکسی ف: 3-542]
ص: 816
tārīx-ul yamīnī = tārīx-i 'utbī = mu'jiz-ul kitāb wa muhraz-ul ādāb
عتبی، محمد بن عبدالجبار، 350؟ -427 ؟ قمری
‘otbī, mohammad ebn-e ‘abd-ol-jabbār (962-1037)
اهداء به: يمين الدوله سلطان محمود بن سبکتکین غزنوی تاریخ حوادث و جنگ ها و وقایع سلطنت ناصر الدین ابو منصور سبکتکین غزنوی از سال 367 ق تا زمان مرگ وی به سال 387ق و تاریخ اولادش تا سال 421ق که با عباراتی فصیح و کلماتی بلیغ و رسا تألیف شده است، کتاب پس از تأليف به ویژه از جهت ادبی و لغوی مورد توجه ادیبان و نویسندگان واقع و شروح متعددی بدان نگاشته شده است. این تاریخ توسط ابو اشرف ناصح بن ظفر جرفاد قانی به فارسی ترجمه شده است. عتبی در عهد سلطان محمود غزنوی، متصدی دفتر و انشاء بوده و از ادبای زمان خود است، وی تاریخ آل سبکتکین را به نام يمين الدوله سلطان محمود بن سبکتکین غزنوی، تألیف نموده، لذا به نام «تاريخ اليمينی» و «سيرة اليمينی» و «الیمینی» معروف است و از آن به «تاريخ العتبی» هم نام برده اند. آغاز: بسمله الحمدلله الظاهر بآياته الباطن بذاته القريب برحمته البعيد بعزته الكريم بالائه العظيم انجام: و قبح الله من نقص عمره على زيادة الآثام و مساءة الأنام و حيازة الملام، و يرحم الله عبدا قال آمين. چاپ: این کتاب، در دهلی، و قاهره، چاپ شده است؛ مشار عربی، ص 155؛ لاهور، سنگی، 1300 ق.، وزیری، 372ص
[الذريعة 256/3 ؛ دنا 753/2 (28 نسخه)؛ نسخه های منزوی 4221/6 و 4294؛ کشف الظنون 660/2 ]
شرح و حواشی:
1- جوامع العبر و لوامع الفكر؛ کرمانی، فضل الله بن عبدالحمید (70) 2- تاریخ یمینی (ترجمه) = ترجمه تاریخ عتبی؛ جرفاد قانی، ناصح بن ظفر (-7) ٣- بساتين الفضلا و رياحين العقلا (الفضلاء) = شرح تاريخ اليمينی؛ نجاتی نیشابوری، محمود بن عمر (-728) 4- الفتح الوهبي على تاريخ ابی نصر العتبی؛ منینی، احمد بن على (1172-1089)
5- تاریخ یمینی (ترجمه) = ترجمه تاریخ عتبی؛ اهری، عبدالکریم بن محمد صادق (13)
6- بث الشكوى = ترجمه تاریخ عتبی، ثقة الاسلام تبریزی، علی بن موسی (1277 - 1330)
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4165
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: احمد جرفاد قانی، تا: 524ق؛ کاغذ: حنایی، جلد:
تیماج، 19 سطر (22×18)، اندازه: 32×24سم [الفبائی: 100]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 391-ف
تاریخ یزد - تاريخ اليمينی 817 نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2949؛ خط: نسخ، كا: ابو العلاء بن احمد بن مسافر سهروردی، تا: 15 محرم 573ق، جا: دمشق؛ با خط محمد بن احمد بن عبدالعزيز بن محمد العجمي الشافعی در ص ع؛ واقف: سلطان محمود خان به خط احمد شیخ زاده مفتش اوقاف الحرمین؛ 232 ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-294]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5767
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 یا اوایل 8؛ محشی، مجدول؛ کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج سرخ با ترنج و نیم ترنج، 542ص، 15 سطر، اندازه: 5/5×24سم [ف: 17-206]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2018
آغاز: و يندبهم العقاب و لم يقتصر على ما اقامه من الحجة و اوضحه من المحجة؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: مفرد الرستانی بن زین الدین محمد بن ابی بکر بن محمد بن سلمان، تا: 22 ربیع الاول 663ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 107گ، 21-22 سطر، اندازه: 18/5 ×29سم [ف: 25-27]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:717عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: چستربیتی، ش 4260 (اربری، فهرست خطی عربی 81/5 )؛ خط: نسخ، كا: ابوالعلاء بن منصور بن ابوالعلاء بن محمود بن منوچهر المصی، تا: جمعه 8 شوال 676ق؛ مصحح؛ تملك: أحمد مختار مدرس مدرسه أياصوفيه؛ 242گ، 15 سطر [عکسی ف: 2-201]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4166
آغاز: برابر؛ انجام: و الخلق فيها شرع و الاخرللاول تبع ... من البدو الى المال 1282 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 17 سطر (18×11)، اندازه: 25×17سم
[رایانه]
7. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4111
انجام: و ذلك لان شمس الكفاة ندبني لمجاورته خط: نسخ معرب، كا: محمد بن احمد قاضی زاده، تا قرن 19 افتادگی: انجام؛ تملک: جمال الدین یوسف بن عجمی؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن سیاه، 152گ، 19 سطر، اندازه: 26/7×20/1 سم [ف: 1-512]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1640
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ در پشت صفحه اول آمده: «از کتابخانه سلطان صفویه انار الله برهانهم بتاریخ 26 ربيع الأول 1115»؛ مهر: «محمد صادق الحسینی»؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 146 گ، 20 سطر (16×9)، اندازه: 25×16/5
سم [ف: 10-217]
9. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه:3
ص: 817
كا: محمدرضا ن اسماعیل آملی، تا: 14 جمادی الاول 1066ق [نشریه: 4-325]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4295
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1082ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: چرمی عنابی، 177، 17 سطر (16×9/5 )، اندازه: 17×25/5سم [ف: 7-43]
11. تهران: ملی؛ شماره نسخه:275
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 83گ، 23 سطر (16×8)، اندازه: 22×16سم [ف: 7-246]
12. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 240
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1113ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی با ترنج مذهب، 338 ، 15 سطر (5×14/5)، اندازه: 21×12سم [ف: 7-211]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 817/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حبیب الله بن محمد على متخلص به قاآنی، تا: 1249ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج عنابی با ترنج و نیم ترنج، 275 ص (1-275)، 15 سطر ( 15/5×7/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 8-321]
14. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:106
خط: نسخ، بی کا، تا: 1250ق [ف: 3-78]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1312
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 158گ، 17 سطر (15×11)، اندازه: 28×19سم [ف: 9-298]
16. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3293
آغاز: بتاتا و تنبع الملح الأجاج عذبا فراتا و تقذف الاكلين لحما طريا؛ انجام: برابر خط: نسخ، کا: محمد مسیح بن میر عبدالحمید موسوی اصفهانی، تا: 1258ق؛ افتادگی: آغاز (چهارده سطر)؛ کاغذ: فرنگی، نیلی، جلد: چرمی سیاه، 147گ، 15 سطر، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 1-185]
17. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه: 181
خط: نستعلیق معرب، كا: محمد علی، تا: صفر 1270ق، جا: قريه میلان؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 193گ، 12 سطر، اندازه: 21/5×15/5 سم [ف: 91]
18. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 21
آغاز: برابر؛ انجام: و البراءة من فوادح الاوزار قوادح النار و ليعلم ان الاساتذ تعقب على الأيام عناء ثقيلا و عباء وبي و خطبا جليلا و السانا كالحسام صیقلا فافتح الله من نقص عمره على زيادة .. انتهى بعون الله.
کامل؛ خط: ثلث جلی، کا: باقر بن شیخ احمد بن شیخ حسین عبدالعالی کاشانی، تا: شنبه 25 ربیع الاول 1271ق، به خواهش سید فرج الله بن سید هاشم (میرزا سید)؛ جلد: تیماج سبز تیره با ترنج با سر، 171گ، 12 سطر، اندازه: 31818سم [ف مخ]
19. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1486/1
خط: نسخ، كا: حاجی آقا بن عبدالله تبریزی، تا: 1271ق، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 84گ (2پ -85پ)، 27 اسطر، اندازه: 34×20سم [ف: 3-308]
20. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1487
خط: نسخ، كا: مصطفی بن ملا زین العابدین منجم، تا: 1272ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 17 سطر، اندازه: 31×19سم [ف: 3-309]
21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3919
خط: نسخ، بی کا، تا: 1 ربیع الاول 1272ق؛ با سرلوح زرین، مجدول مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن زرد سیر، 202گ، 17 سطر، اندازه: 27/2×15/7 سم [ف: 1-78]
22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1483
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: حاجی عبدالمجيد بخرم، تا: 1272ق، جان مشهد؛ با سرلوح، مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج تریاکی روشن با ترنج و نیم ترنج، 169گ، 17سطر (18×8)، اندازه: 27/5×16سم [ف: 9-504]
23. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:8705
خط: نسخ، كا: محمد تقی ساوجی، تا: 1272ق، به فرمایش میرزا محمد تقی سپهر مستوفی دیوان اعلى؛ مصحح، محشی، یادداشتی از عباس قلی سپهر در 1323ق که نگاشته کتاب بعد از فوت پدرش به او ارث رسیده با مهر «عباس قلی» (بیضوی) و «مشیر افخم عباس قلی» (بیضوی)؛ تملک: محمد تقی ملک الشعراء بهار خراسانی به سال 1308ق؛ جلد: تیماج قرمز، 245گ، 15 سطر، اندازه: 33×20/5 سم [ف: 28-216]
24. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4091
خط: نسخ، كا: حسین بن محمد قاری، تا: 1276ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن پرتقالی، 187 گ، 14 سطر، اندازه: 25/6×17/3 سم [ف: 1-512]
25. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1323/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبدالله بن ابراهیم، تا: 1282ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 199ص، 25 سطر (10/5 × 22/5 )، اندازه: 32/5×20سم [ف: 3-385]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10520
آغاز: برابر؛ انجام: و انفسنا خير الغنيمة انها*** توب و فيها ماؤها و حياؤها
ص: 818
خط: نسخ، كا: احمد بن محمد موسوی بحرینی، تا: 1292ق؛ جلد: تیماج قرمز، 174 گ، 17 سطر، اندازه: 17× 26/5 سم [ف: 27-13]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8737
خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بحرینی موسوی، تا: 1303ق؛ یادداشتی به خط خسرو میرزا بن محمد ولی میرزا از 1316 ق در خدمت ابوالقاسم مجتهد و ملا محمدعلی حایری شهرستانی و ملا ابوالقاسم خوشنویس در منزل ملا محمد کاظم متخلص به صوری ملک الشعراء، نیز یادداشتی از ابوالقاسم مصحح کتابخانه مبارکه رضویه در اینکه یادداشت به خط کیست، یادداشتی از مهدی بیانی در معرفی ابوالقاسم خوشنویس، محشی با رمز «م.ب» محمد تقی بهار)؛ جلد: تیماج قرمز ترنج و سرترنج دار، 193گ، 16سطر، اندازه: 22×15سم [ف: 28-235]
28. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25102
بی کا، بی تا، خریداری از امرالله صفری [رایانه]
29. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3295
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ تعلیق، بی کا، بی تا؛ یادداشت مرحوم واقف (حاج محمد نخجوانی که خداوند غریق رحمتش فرمایاد بتاريخ «در 25/ جمادی الاول /43 ...»، یادداشت تملکی به شرح «بتاریخ روز شنبه 5 شهر شوال المکرم ایت ئیل سنه 1278 از شخصی بنام سید قزوینی توسط آخوند ملا احمد سلمه الله ابتیاع شده و ممهور به مهر
«قولا سلام من رب رحیم»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی ترنجی، 140گ، 19 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 1-186]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8136/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی ساغری، 179 گ، 17 سطر، اندازه: 18/7×30/3سم [ف: 27/1-256]
tārīx-e yamīnī (t.) = t.-ye tārīx-e ‘otbī
جرفادقانی، ناصح بن ظفر، ق7 قمری
jorfādeqānī, nāseh ebn-e zafar (-13c)
وابسته به: تاريخ اليميني = تاریخ عتبی = معجز الكتاب و محرز الاداب؛ عتبی، محمد بن عبد الجبار (350-427) اهداء به: شمس الدوله غازی بیک ایدقمش از اتابکان لرستان
تاریخ تأليف: 603ق دانشمندان و ادیبان که در دربار ملکشاه و سنجر پرورش یافته بودند پس از واژگونی دربار سلجوقی پراکنده شدند، برخی به خوارزم و برخی به بغداد و برخی به سلجوقیان روم و برخی به دربار ناصر الدین قباچه به هند پناه بردند و برخی مانند ناصح جرفادقانی در عراق به گوشه ای خزیده و به گفته خویش پاره های جگر خود می خوردند.
در 592ق جمال الدين الغ باربیک آی ابه با اتابک ازبک همدست شده و در عراق درباری به راه انداخت و در این هنگام است که وزیر ابوالقاسم علی پسر حسن پسر محمد پسر ابوحنیفه به ناصح جرفاد قانی دستور دارد تا به سال 603ق تاریخ یمینی را به فارسی گردانید. صاحب الذریعه ترجمه «تاریخ آل عباس» را نیز که از مدارک تاریخ نگارستان است به این جرفاد قانی نسبت داده است (الذریعه 3: 257). ناصح جرفاد قانی هنگام ترجمه تاریخ یمینی کتابچه ای را که عتبی در مرثیه امیر نصر پسر ناصر الدين نگاشته، ترجمه نکرد و متن عربی آن را در دنبال ترجمه یمینی نهاد، و پس از آن دنباله ای به فارسی برای کتاب یمینی (در 280 بیت نوشته) بساخت که در همه نسخه های خطی ترجمه یمینی دیده می شود. سال 1272ق هنگام چاپ ترجمه يمنی در تهران این دنباله را انداختند و کتابچه مرثیه را نیز کسی به نام حبيب الدين محمد پسر علی اصغر جرفاد قانی از عربی به فارسی ترجمه کرد و این ترجمه از ص 441 تا ص 460 پایان نسخه چاپی را گرفته است. بهمن میرزا پسر فتحعلی شاه پیشگفتاری برای این چاپ نگاشته و در آن گوید من از حبيب الدين جرفاد قانی خواستار شدم تا نسخه ترجمه یمینی را با دو نسخه دیگر برابر و با دیدن شرح منینی و فرهنگ های فارسی آن را تصحیح نمود و سپس دستور چاپ آن را دادم. (علینقی منزوی) آغاز: 1: بسمله سزاوارتر چیزیکه زبان گوینده بر آن مشعوف باشد و عنان جوینده بدان معطوف حمد و ثنای باری جلت قدرته ... اما بعد همی گوید بنده مخلص و دعا گوی قدیم ابو الشرف ناصح ابن ظفر بن سعد المنشى الجرفاد قانی ... اکنون بر سر مقصود آیم و ترجمه کتاب آغاز نمایم بعون الله ... ذکر ناصر الدين سبکتکین ... امیر ناصر الدين سبکتکین غلامی بود ترک نژاد 2: حمد و سپاس و ستایش بیقياس مكنونی را که به ارادت بیچون چاپ: تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، به اهتمام جعفر شعار 1345 ش، 639 ص؛ دارالخلافه طهران، سنگی، بی ناشر، 1272ق.، وزیری، 460ص
[دنا 754/2 (46 نسخه)؛ الذريعة 87/4 ؛ درباره این کتاب و مؤلف آن و سبک نگارش وی مرحوم بهار خراسانی شرحی در جلد دوم کتاب سبک شناسی (ص 386-390) درج کرده است؛ فهرستواره منزوی 927/2 ؛ مشترک پاکستان 152/10 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1497
خط: نسخ، بی کا، تا: 3 محرم 618ق؛ مذهب؛ کاغذ: کاغذ دولت آبادی، جلد: میشن سیاه نو، 214گ، 15 سطر، اندازه: 32×23/3 سم [ف: 2-96]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:189-ف
نسخه اصل: اسعد افندی ش 2225؛ خط: نسخ، كا: محمد بن
ص: 819
محمد بن عبدالرحمن رازی، تا: چهارشنبه 22 ربیع الثانی 636ق؛ 202 [فیلمها ف: 1-40]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:208-ف
نسخه اصل: شهید علی پاشا ش 1854؛ نام مؤلف در ص ع این نسخه «ابوالشرف ناصح منشی» و در پایان آن «محمد بن مهذب کاتب» یاد شده؛ بی کا، تا: یک شنبه 13 ذیقعده 638ق؛ 214گ [فیلمها ف: 1-40]
4. تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 150 بخش3
نسخه اصل: موزه بریتانیا .Add 24960؛ كا: اسعد بن عثمان بخاری، تا: رجب 646ق؛ 12گ (262-273+1) [ف: 113]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6ع
نسخه اصل: موزه بریتانیا Add. 24950 ،B221-B233 پایان کتاب ذکر حوادث ایام در شهور اثنين و ثمانین و خمسمائه؛ خط: نسخ، کا: سعید بن عثمان بخاری، تا: سه شنبه 5 رجب 664ق؛ افتادگی: انجام؛ 13گ (261ر -273پ) [فيلمها ف: 1- 39 و 3-219]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:123-ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3147؛ خط: نسخ، كا: قتلوجه بن عبدالله کاتب، تا: 19 رمضان 696ق؛ افتادگی: انجام؛ 284گ [فیلمها ف:40-1]
7. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 131
آغاز: برابر 1؛ آغاز دنباله: چون این ترجمه بآخر رسید طرفي از احوال روزگار و انواع فتنه و تشویشی که در ایام فتور و عجائب اتفاقات ... شكل حوادث ایام در شهور سنه اثنین و ثمانین و خمسمایه کواکب هفتگانه را در برج میزان اجتماع افتاد؛ انجام: انجام تاریخ یمینی و آغاز کتابچه مرثیه در نسخه دانشگاه (ص 268) چنین است: و جهان از فضل و معالی و معانی و مکارم خویش عاطل گذاشت، و عتبی در مرثيه او این رساله انشاء کرده است: آه من سفرة بغیر ایاب *** آه من حسرة على الأدياب. انجام کتابچه مرثيه: ثوابا يحفظ عليهم دينهم و يثقل في موقف العدل موازينهم جعلنا من المستعدين ليوم الدين أن حكم الله يقری الجفلي و الخلق فيها شرع و الآخر للاول تبع. انجام: روز محشر و عرض اكبر بدان خرم و شادمان باشند انشاء الله تعالی. للذين احسنوا الحسنی ... اولئک اصحاب الجنة هم فيها خالدون خط: نسخ نزدیک به ثلث، كا: ابن القاضی، تا: 745ق؛ مصحح تملك: «من کتب العبد الداعي عبد العلاء الرفاعی ... ربيع الآخر 846»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج حنایی، 146گ، 21 و 22 سطر (14×18/5)، اندازه: 24×16/5 سم [ف: 2-536]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2178
آغاز: برابر 1؛ انجام: به خون و مال مسلمانان ابقانمی کردند و از احداث خط: نسخ، بی کا، تا: محتملا قرن 9، افتادگی: انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قرمز، 86ص، 24سطر (19×13)، اندازه: 25×17سم [ف: 5-257]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16455
آغاز: برابر 1؛ انجام: اولئک اصحاب الجنه ... دهم شهر جمادی الاول 1072 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1072ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 19 سطر (19×10)، اندازه: 18×29سم
[رایانه ]
10. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2742
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز انجام می رسد به سرگذشت نصر بن ناصر الدين سبکتکین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی ضربی، 156گ، 17 سطر ( 18/5×8
)، اندازه: 26/5×15 سم [ف: 10-1612]
11. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3404
آغاز: برابر 1؛ انجام: روز محشر و عرض اكبر بدان خرم و شادمان باشند ان شاء الله تعالی. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، مصحح؛ تملك: «علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه، به سال 1274 و یادداشتی که وی کتاب را به مخبر الدوله به سال 1296، یادداشت وقف کتاب از «... بن محمد رضی»؛ جلد: تیماج قرمز، 82گ، 25 سطر، اندازه: 18×24/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1- 360]
12. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1483
آغاز: آغاز نسخه برابر چاپی و نسخه دانشگاه است. در انجام آنچه آن نسخه دارد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ یک قصیده در ستایش سيد الوزراء در چهار صفحه به عربی در پایان؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج حنایی، 167گ، 15 سطر، اندازه: 22×13سم
[ف: 3-402]
13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4104
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: میشن قهوه ای روشن، 172گ، 21 سطر، اندازه:
27/2×16/7 سم [ف: 2-96]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2874
آغاز: حیات روشن که گردانید و لمعه از فیض نور بحر است اساس و ایالت خطه وجود او که باز داشت و چون تخمیر طینت و تدبیر بنیت او بتمام رسید و هنگام رحلت و میعاد نهضت بفضای صحرا نزدیک شد بیشی منزلى لایق نهاد؛ انجام: روز محشر و عرض اكبر بدان خرم و شادمان باشد انشاء الله تعالى الذين احسنوا الحسنی ... اصحاب الجنة هم فيها خالدون. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز؛ نوشته هایی از مرحوم بهار، این نوشته ها یا شرح و توضیح و معنی عبارت های متن است و یا اینکه تصحیح کلماتی که نادرست نوشته شده؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: روغنی گل و بوته دار، 304 ص، 17 سطر، اندازه: 26×16/5 سم [ف: 10-229]
15. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:376
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [ف: 3-12]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:36996
ص: 820
آغاز: برابر 1؛ انجام خواستم تا هم بر ثنای او این کتاب ختم شود این قصیده در وصف حالی به خدمت او اصدار افتاده است ... يستخبر الركبان طول نهاره *** عنكم و يخبر عنکم السولا کامل به همراه خاتمه مترجم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ معنی لغات مشکل در حاشیه؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی نباتی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای ضربی با ترنج و سر ترنج، 191، 17 سطر، اندازه: 13/5× 21/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-392]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8208
آغاز: برابر؛ انجام: و عتبی رساله ای در مرثيه او انشا کرده است در اصل کتاب مسطور است. خط: شکسته نستعلیق، كا: میرزا حسن بن علی محمد، تا: قرن 13، بر حسب امر شاهزاده ملک محمود میرزا؛ تملک: محمد قوام حضور مشهد به مهندس وثوق، فرزند معتمد السلطنه به تاریخ 27/4/19 و در انتها این یادداشت آمده از کتابهای مرحوم حاجی دبير الدوله است، یادداشت از محمد و ثوف مذکور مبنی بر اینکه این نسخه از کتب محمود میرزا پسر فتحعلیشاه به دست وی افتاده است؛ جلد: تیماج مشکی، 149 گ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 27/2 -12]
18. مشهد: رضوی، شماره نسخه:4209
آغاز: برابر 1؛ انجام: و السعادة العظمى و للر آی مزید العلو و الرفعة. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1251ق، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: روغنی روی جلد گل و بوته و مرغ، 90گ، 22 سطر (12/5 ×22)، اندازه: 19/3 ×29/7 سم [ف: 7-57]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:813612
آغاز: برابر 1؛ انجام: ولى في ذلك الشرف الأعلى و السعادة العظمى و للرای مزيد العلو و الرفعة. [رقم:] الحمد لمن وفقني لاتمامه و الشكر على ما انعم بي في ختامه فانما الدهر کسیل ثاعب و الزمان کماء داعب. لايقوم في محطه شجر ولا حجر ولا يطيق مع نطه ورق و لا مدر و ان الاعمار سايرة فانية و الأثار ثابته باقية. فخير ما يستوصله غابر عابرا و أحسن ما يسترسله مذکور ذاكرا هي ازاهير لآلى الضمير اذا بان الباين او لطایف التنميق و التصوير لو طبع بالبنان. فاني لما رايت هذا البحر المسجور و الجوهر المنثور الذي بلغ اقصی مراتب الفصاحة و علا اعلى مدارج البلاغة و هو مما انشاءه ابوالنضر عبد الجبار العتبي في شرح اخبار السلطان محمود و لاقیت ترجمه علیه قد كلت الألسن عن تبیان نبذة منه و
حارث الأوهام في اتيان كلمة معه و هي مما املأه ابوالشرف المنشي الجرفاد قانی فاردت ان اكتبها بیدی و اطير في رياضها بجناحي حتى يكون منی خلفا لمن يسیقنی سلفا و لم اكن ممن اسرف عیشه تلفا و كان ذلك الكتاب اول ما ابتدرت بكتابته و استوفقت بختامته و انا العبد الخادم القائم في خدمة السلطان الاعظم الاكرم و الخاقان الاجل الافخم السطلان الغازی محمد شاه قاجار خلدالله تعالی ملکه، محمد علی بن بیژن خان و قد اغتنمت به حين بعثت عن الحضرة العية و ارسفت من سدة السنية الى دارالمرز جيلان لايصال منال الديوان و كنت واقفا في ذلك البلد وقوف الرضوان في الاعراف و عشت فيه كالذبيح في الاسهاف كلما تفرست لم ار فيه احدا انیسا الا تعالبا و عیسا لن يقتربوا بي الا صدما و تضريسا فزهدت عنهم و اشتغلت بذلك بتوفيق اله و اتممته بغايته في يوم السبت الثاني و العشرين من شهر محرم الحرام في سنة ثمان و خمسین و مأتین بعد الألف من الهجرة النبوية المصطفوية صلوات الله عليه و على آله اللهم اغفر لنا و لمن سلف و خلف. تم.
خط: نستعلیق خوش، كا: محمد علی بن بیژن خان، تا: شنبه 22 محرم 1258ق، جان گیلان؛ یک بار گویا توسط خود کاتب مقابله شده و در موارد متعدد نشانه بلاغ «بلغ» دارد، مجدول مذهب، با کمند زرین، در لابه لای سطور و نیز در حواشی لغات عربی شرح و معنی شده که به احتمال بسیار کار محمد حسین اصفهانی در 1258ق باشد که به خواهش کاتب آن را نوشته، وی به خط ثلث جلی خوش در پایان چنین نوشته: «حسب الفرمایش سرکار عالیجاه، معل جایگاه، عزت و سعادت همراه، مجدت و نجدت پناه، زبدة الأماثل و الاقران و قدوة الأكابر و الاعيان، صاحب الجود و الاحسان مقرب الخاقان آقائی، آقا محمد علی بیک زید عزه العالی حواشی نسخ این کتاب بخط این بنده محمد حسین اصفهانی سمت تحریر پذیرفت سنه 1258»، که این رقم با القابی که برای محمد على بن بیژن خان آورده شده روشنگر بخشی از احوال کاتب نیز هست، روی برگ عنوان ابیاتی عربی آمده بدین شرح: چهار بیت عربی ابوالفضل میکالی در مدح ابو نضر عتبی، دو بیت از ابونصر عتبی، ده بیت عربی با عنوان «لعلی بن فضل الله الحسینی عليه ما عليه»؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی ساغری، 175گ (1پ -175پ هامش)، 38 سطر، اندازه: 30/3×18/7 سم [ف: 27/1 -257]
20. تهران؛ نوربخش، شماره نسخه: 521 آغاز: برابر 1؛ انجام: و معالی و معانی و مکارم خویش عاطل گذاشت
خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الاول 1261ق؛ این نسخه را اسماعيل تفرشی کاتب نسخه ش 520 در تاریخ 1317 خریده و مدتی در تملک او بوده؛ کاغذ: ایرانی، جلد: تیماج مشکی، 340ص، 15سطر، اندازه: 22×14/5 سم [ف: 2-183]
21. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4081
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 7 شعبان 1261ق، جا: تهران؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای سیر، 190گ، 14 سطر، اندازه: 21/6×13/5 سم [ف: 2-96]
22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:86
آغاز: برابر 1؛ انجام: و عتبی رساله در مرثيه او انشا کرده است در اصل کتاب مسطور است خط: نستعلیق و نسخ خوش، بی کا، تا: جمعه 23 ربیع الثانی
ص: 821
1261ق، جا؛ تهران؛ کاغذ: ترمه، جلد: ترنج دار، 149 ، 15 سطر (21×11/5 )، اندازه: 29/4×19 سم [ف: 1-74]
23. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3276
آغاز: برابر 1؛ انجام: و عتبی رساله ای در مرثيه او انشاء کرده است در اصل کتاب مسطور است. خط: نستعلیق، كا: امام ویردی بیک، تا: دوشنبه 24 جمادی الثانی 1261ق؛ کاتب در ذیل برگ آخر نوشته است «سمت تحریر یافت في عهد شهنشاه عالم پناه اعني محمد شاه غازی ادام الله تعالی حرره امام محمد ویردی بیک ... 1261»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: زرافشان اصفهان، 119گ، 20 سطر، اندازه: 20/5 × 30/5سم [ف: 1-248]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1909-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-40]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2293
آغاز: برابر 1؛ انجام: انشا کرده است در اصل کتاب مسطور است. خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 2 رجب 1262ق، کاغذ: فرنگی، جلد: میشن سیاه، 192ص، 23 سطر، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 6-247]
25. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37830
آغاز: برابر 1؛ انجام: خرم و شادما باشند ان شاء الله تعالى للذين احسنوا الحسنى و زيادة ولا يرهق وجوههم قتر ولا ذلة اولئک اصحاب الجنة هم فيها خالدون کامل به همراه خاتمه مترجم؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 1263ق؛ مجدول، کمند کشی شده، با سرلوح مزدوج مذهب؛ تملک در 1278 و 1345ق؛ یادداشت خریداری امین پور محسن عراقی در 8 ربیع الاول 1356ق مطابق چهارشنبه 22 تیر 1311ش به مبلغ 5 تومان؛ سه بیت شعر از شمس المعالی قابوس وشمگیر؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: اصفهانی نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سر ترنج، 161گ، 21 سطر، اندازه: 17/5 × 28/5 سم [ اهدائی رهبر: 8-391]
26. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:86
آغاز: برابر 1؛ انجام: و لايرهق وجوههم قتر و لاذلة أولئک أصحاب الجنة هم فيها خالدون و السلام خط: نسخ، بی کا، تا: 1263ق؛ مجدول، با سرلوح؛ تملك: انیس پورمحسن عراقی در 1251؛ جلد: تیماج زرشکی، 156گ، 21 سطر، اندازه: 28×16/5 سم [ مؤيد: 3-647]
27. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:159
خط: نستعلیق، کا: میر عبدالمجید حسینی سپاهانی، تا: دهه سوم رجب 1265ق، جلد: تیماج تیره ترنج و سرترنج، قطع: وزیری [نشریه: 3-8]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4331
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1269ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 178گ، 17 سطر، اندازه: 33/4×3 /21 سم [ف: 2-96]
29. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1484
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 26 ربیع الثانی 1269ق؛ برابر نسخه 1483 است، به جز قصیده ستایش که در پایان افزوده نشده؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 169گ، 17 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 3-403]
30. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1486/2
خط: نستعلیق، کا: محمد مهدی بن محمد تقی حسنی حسینی، تا: 1271ق؛ مطابق چاپ تهران 1272ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 112گ (87پ -198ر)، 27 سطر، اندازه: 34×20سم [ف: 3-403]
31. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1508
آغاز: برابر 1؛ انجام: و عتبی رساله در مرثيه او انشاء کرده است در اصل کتاب مسطور است خط: نستعلیق، کا: سیف الملك عباسقلی خان میرپنج، پطرز بورغ، تا: 1271ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه، 164گ، 16 سطر (20×10)، اندازه: 30×18/5 سم [ف: 7-4 ]
32. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:257 حکمت خط: نستعلیق، کا: محمد على حسنی
حسینی، تا: دوشنبه 14 جمادی الثانی 1272ق، برای خداد خان،؛ مجدول، با سرلوح زیبا؛
جلد: تیماج مشکی، قطع: ربعی [ف: 2-8]
33. تهران: ملی؛ شماره نسخه:2187
آغاز: برابر 1؛ انجام: در بلاد ایران و سایر امصار و دیار بوجه صحیح و مشتهر باشد و الله هو الموفق المعين خط: نستعلیق خوش، كا: حبیب الله حسینی، تا: 1272ق، جان تهران؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 112گ، 18 سطر ( 14/5×7 )، اندازه: 21×12/5 سم [ف: 5-269]
34. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه:459/2
تتمه ترجمه تاریخ یمینی؛ خط: نستعلیق، کا: محمد جرفادقانی، تا: دوشنبه 28 رمضان 1272ق، جا: تهران؛ مصحح، بین رساله اول و دوم مقداری از رساله الانسان الكامل عبدالکریم جیلی، عریضه از نواب امان الله خان به احتشام الدوله خاتر میرزا به سال 1273 که به انشای حبیب الدین محمد بن علی اصغر گلپایگانی است، رساله نیمه تمام مفصلی در کیفیت استخراج مجهولات کمیه از معلومات مخصوصه در چهار وجه، یادداشتی در معنی بخارا، یادداشتی در واضعان خط و انواع خطوط و مخترعان هر یک از آنها و نسب پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، یادداشتی در تفسیر آیه «و لكم فيها ما تشتهي انفسكم» از کاتب حبيب الدين محمد بن علی اصغر؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قهوه ای، 3گ (49-51پ)، اندازه: 22×18سم [ف: 2-366]
35. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه:183
کا: بديع بن مصطفى بن عبد الحمید موسوی اصفهانی، تا: 1273ق؛ مجدول [ف: 194]
ص: 822
36. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:9847 خط: نستعلیق، كا: عبدالله حسینی، تا: 17 شوال
1273ق؛ برای شجاع الدوله سام خان ایلخانی؛ محشی، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 187 گ، 15 سطر (20×10)، اندازه: 27×16سم [ف: 17-495]
37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4995
آغاز: برابر 1؛ انجام: أن الهدايا على مقدار مهدیها بر خواند و این کتاب مستطاب که در حقیقت گنجی است نایاب و از مؤلفات فاضل ادیب ابوالشرف ... كتبه الفقير مير على الشيرازي جمادی الأولى سنه 1277
خط: نستعلیق، کا: میر علی شیرازی، تا: جمادی الاول 1277ق؛ دارای یک سرلوح بسیار زیبا، مجدول، با کمند زرین؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج لاجوردی، 183، 14 سطر (24×13) [ف: 286-14 ]
38. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:248-فیروز
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1279ق؛ دارای کتیبه مرصع و مذهب، مجدول، باکمند زین و لاجورد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی سفید، 450ص، 15 سطر، اندازه: 30818سم [ف: 21-37)
39. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 2292
آغاز: برابر 1؛ انجام و در موقف عدل سبب ثقل موازین گردد.
خط: نسخ متوسط، کا: حسن بن عبدالمجید حسینی واعظ اصفهانی، تا: جمعه سلخ رجب 1281ق؛ کاغذ: فرنگی راه کبریتی نیلی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 343ص، 19 سطر، اندازه: 18/5 ×29/5سم [ف: 6-246]
40. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3937
خط: نستعلیق خوش، كا: علی نقی بن يوسف استاد المذهبين، تا: ربیع الاول 1298 ق، برای فرهاد میرزا؛ از روی نسخه 3 محرم 618، دارای سرلوح مذهب و مجدول به طلاب کاغذ: کاغذ آهار مهره حنایی فرنگی، جلد: ساغری سیاه، 144 گ، 17 سطر، اندازه: 30/8×19/3 سم [ف: 2-96]
41. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2/ 8120
آغاز: برابر؛ انجام: يضم الى خفيف اوزانه ثقيلا اوالى على شأنه عقيلا لزمته مساء صباح و خدمته كما يخدم الأجسام الأرواح ولی في ذلك الشرف الأعلى و السعادة العظمى و للرأي مزيد العلو و الرفعة. [رقم:] تمت ترجمة ابي الشرف المنشي الجربادقاني على تاریخ ابي النضر عبدالجبار العتبى في شهر رجب ... .[؟] من شهور سنه 1304. بخش خاتمه يميني اثر جریادقانی (برگ 322 تا 332پ) نیز آمده؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1304ق؛ جلد: مقوایی با روکش تیماج سرخ، 331گ (2ر-332پ)، 27 سطر، اندازه: 19/3 ×5/ 30سم [ف: 27/1-223]
42. تهران: مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه:186
آغاز: پس از طراوات چمنستان سخن طرازی بآبیاری حمد و ثنای خلقی که انجام: آمدن سلطان مجدالدوله خلف فخرالدوله آل بویه در بعضی از تواریخ روضة الصفا و تاريخ الحکماء شمس الدين ...
خط: نستعلیق شکسته، كا: محمد عبد الجبار خان صاحب آصفی نظامی، تا: دوشنبه 22 شعبان 1315ق؛ یادداشتی از کاتب مبنی بر نام کتاب و نام مترجم که امضای کاتب و تاریخ آن همزمان با تاریخ کتابت نسخه می باشد؛ مهر: كاتب محمد عبدالجبار خان آصفی نظامی» (بیضوی)؛ کاغذ: فرنگی مایل به حنایی (هندی)، جلد: مقوایی روکش
کاغذ آبی منقوش، 233گ، 21 سطر (12/5 × 26/5)، اندازه: 32×20سم [ف: 168]
43. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1612
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در پایان آمده است: «چون این ترجمه بآخر رسید طرفي از احوال روزگار و انواع فتنه و تشویش که در ایام فتور و عجائب اتفاقات و سرهای بزرگان که بر سر کار شد و خرابی خطه عراق و حال جربادقان بر وجه ایجاز و اختصار آورده شود ان شاء الله تعالى ... این قسمت هفت برگ است»؛ 183گ، 14 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 2-18]
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7477
آغاز: برابر 1؛ انجام: از فضل و معالی و معانی و مکارم خویش عاطل گذاشت و عتبی رساله ای در مرثيه او انشاد کرده است و در اصل کتاب مسطور است. خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مجدول، دارای سرلوح رنگین؛ جلد: تیماج قهوه ای، 128 گ، 18 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 19-278]
45. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:118-عکسی
نسخه اصل:از موزه بریتانیا ش .8194Or؛بی کا، بی تا (نشریه: 2-272]
46. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:754
آغاز: برابر 1؛ انجام: ذکر امیر صاحب الجيش
ابوالمظفر نصر بن ناصر الدين ... بر هیچ خلق جور و جفا ناکرده و تقدیر باری تعالی او را امان نداد و او بجوانی فرو رفت و جهان از فضل و معالی و مکارم خویش عاطل گذاشت ... تم بحمد الله و منة و الصلوة و السلام على محمد و آله صلوات الله و سلامه عليه. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع خوب؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: ترمه دولا آهار مهره، جلد: مقوای روکش میشن گلی رنگ، 333ص، 15 سطر، اندازه: 14×22/5سم اف: 5-287]
47. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12062
آغاز: برابر 1؛ انجام: در مرثیه آن انشاء کرده است در اصل کتاب مسطور است تم الكتاب خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 15 سطر (15×8)، اندازه: 21×13سم [رایانه]
48. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه:1176
آغاز: برابر 1؛ انجام: يستخبر الركبان طول نهاره -عنکم و يخبر عنكم السولا-حق اذا مد
ص: 823
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج زرد، 186، 17 سطر، اندازه:
13/5 × 21/5 سم [ مؤید: 3-153]
49. همدان؛ اعتماد الدوله؛ شماره نسخه: 92
بی کا، بی تا [نشریه: 5-342]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 312062
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی:-100]
tārīx-e yamīnī (t.) = t.-ye tārīx-e ‘otbī
اهری، عبدالکریم بن محمد صادق، ق13 قمری
aharī, ‘abd-ol-karīm ebn-e mohammad sādeq (-190)
وابسته به: تاريخ اليميني = تاریخ عتبی = معجز الكتاب و محرز الاداب؛ عتبی، محمد بن عبد الجبار (350-427) به دستور: بهرام میرزا فرزند عباس میرزا نایب السلطنه در آذربایجان تاریخ تأليف: 1262ق در دیباچه نام کتاب و مترجم و مهدي اليه و آغاز کار در 1261 آمده است. مترجم می نویسد که پس از آنکه از تبیین و توضیح تاریخ بیهق بپرداخت این ترجمه را آغاز کرده است. آغاز: بسمله. الحمدلله على آلائه و الصلاة على نبيه و آله، بر آیینه ذهنهای صافی و مستقیم، صورت این مدعا ظاهر و متجلی است، که سلطنت و دین گوهران یک درجند انجام: در مرثيه او انشا نموده است، که در اصل کتاب مسطور است
[دنا 755/2 ؛ الذريعة 256:3 و 87:4 ؛ فهرستواره منزوی 929/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4200
آغاز و انجام: برابر؛ در دهم صفر 1262 از شغل کتابت ترجمه تاریخ یمینی ... ابراهيم الاهری ... بتاريخ (1262) که صفحه ممالک آذربایجان بانوار ... بهمن میرزا فرزند ... آراسته بود. سرکار ... بنده دعا گو عبدالكريم اهری را مأمور فرمودند که تاریخ یمینی ترجمه نماید ... که بعين عنایت ملحوظ شود خط: نستعلیق، كا: ابراهیم اهری، تا: 10 صفر 1262ق؛ بدستور بهرام میرزا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 18 سطر (20×9)، اندازه: 17/5 × 28/5سم [ف: 11-214]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 25068
بی کا، بی تا، خریداری از امرالله صفری [رایانه]
tārīx-e yamīnī (t.) = t.-ye tārīx-e ‘otbī
وابسته به: تاريخ اليميني = تاریخ عتبی = معجز الكتاب و محرز
الاداب؛ عتبی، محمد بن عبد الجبار (350-427)
تهران، دانشگاه شماره نسخه:3789-ف
نسخه اصل: گویا از هند؛ بی کا، بی تا، با تملک 1169 [فیلمها ف: 249-2 ]
← تاریخ ینگی دنیا (ترجمه) ← کشف امریکا
tārīx-e yūnān
منصورالملک، رجبعلی، ق14 قمری
mansūr-ol-molk, rajab-alī (-20c) m
شامل 20 «فصل»: 1. جغرافیای یونان؛ 2. نژاد و مذهب یونانیان؛ 3. اعصار پهلوی و دوره ماقبل تاریخی یونان؛ 4. بقیه اعصار پهلوی و دوره ماقبل تاریخی یونان؛ 5. وقایع بعد از جنگ تراوا، حفريات و اکتشافات راجع به تاریخ یونان؛ 6. تاریخ اسپارت از مراجعت هراکيدها تا جنگهای ندیک؛ 7. تاریخ آتن تا جنگهای مدیک؛ 8 دول کوچک یونان، مستعمرات يونانی؛ 9. جنگ اول مدیک؛ 10. دوره دوم جنگ های مدیک؛ 11. عظمت و ترقی آتن؛ 12. ترقی افکار و علوم و صنایع در آتن در قرن یا قرن پریکلس؛ 13. جنگهای پلوپونر؛ 14. نفوذ و قدرت اسپارت، حکومت جباران سی گانه در آتن؛ 15. اقتدار طب؛ 16. اوضاع یونان قبل از استیلای مقدونیه (قرن چهارم)؛ 17. اقتدار و استیلای مقدونیه؛ 18. اسکندر و فتوحات او از 336 تا 323، 19. وقایع یونان بعد از اسکندر تا استیلای دولت روم؛ 20. اطاعت یونان و متملکاتش به دولت روم از 255 تا 141. (حكيم)
آغاز: فصل اول. جغرافیای یونان. يونان شبه جزیره ای است در جنوب شرقی اروپا که در بحر ابيض متوسط جلو آمده سکنه یونان در قریم خود را هلن ... انجام: و مشار اليه در 1903 در سالونیک به دست یک نفر سوسیالیست کشته شد و پسرش Gilantin به جای او نشست و امروزه دارای افسر پادشاهی هلن است.
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9025
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عبدالحسین خان (شاگرد مدرسه علوم سیاسی)، تا: جمعه 3 ذیقعده 1335ق؛ برگ آغازین نسخه یادداشتی از کاتب که کتاب را معرفی کرده است و فائده آن و تاریخ را توضیح داده است با مهر او «عبدالحسین» (بیضوی) و مهر کتابخانه باقر ترقی به شماره 26؛ خریداری از باقر ترقی؛ کاغذ: صنعتی نخودی خط دار، 105گ، 19 سطر (15/5
× 18/5)، اندازه: 17/6 × 22/5سم [ف: 29/2-638]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15917
ص: 824
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به استناد فهرست مجلس 638/29 و آغاز و انجام ذکر شد؛ خط: نستعلیق تحریری، کا: تبریزی، باقر خان، تا: 1342ق؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، اندازه: 10×17 سم
[رایانه]
٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:354
آغاز: برابر؛ انجام: نتوانستند كما في السابق در بلاد اقامت کرده کار و کسبی پیش گیرند بلکه سربازی را حرفه خود قرار داده خواستند ... در فهرست بدون نام مؤلف. تنها 13 فصل کتاب را دارد؛ خط: نسخ، كا: فضل الله، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور قرمز، 184 گ، 16 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 1-462]
tarix-e yunan (t.)
مترجم: سید علی اصغر مستوفی اول، ماتن: مسيو آن دریو کس.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15426
آغاز: این مختصر تاریخ قدیم را که اصل آن بزبان فرانسه و از تصنيفات؛ انجام: برای آذوقه لشکر دیده نشد و این غفلت اسباب خرابی
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1317ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 12 سطر (15×7)، اندازه: 21×14سم [الفبائی: 627]
tāzak = čerāq-e zamīn=r. dar nojām
نهروانی، صديق بن يوسف، ق 8 قمری
nahravānī, seddīq ebn-e yūsof (-14c)
محل تأليف: هند رساله ای است در نجوم، دارای چهل و هفت «باب»: 1. معرفت افلاک؛ 2. معرفت منازل و اتصالات؛ 3. معرفت اجتماع؛ 4. معرفت مذکر و مونث و لیل و نهاری کواکب؛ 5. معرفت مذکر و مونث طبیعت عناصر .... 10. معرفت وجوه کواکب ... 20. معرفت اصل كواكب ... 30. معرفت جواب سائل در دهم خانه ... 47. معرفت اختیارات بر كواكب. آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و حمد الشاکرین و الصلوة و السلام على خير ... این مختصریست در علم نجوم صحیج است آغاز علم ازلی بدان ناطق است ...
[دنا 756/2 ؛ فهرستواره منزوی 2838/4 و 3082/4 ، الذریعه 80/24]
مشهد؛ الهیات، شماره نسخه:489/3
آغاز: برابر؛ انجام: در چهارم خانه بود و رجعت بود و باقوی بود و درما خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ تملك: توحید بن منصور مورخه 1151 در پنجاب هندوستان، میرزا محمد صادق منجم باشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 331گ، 19-21 سطر (21×10/5 )، اندازه: 30×18سم [ف: 1-350]
← تازيانه سلو ک← العينية
ta'sīsāt
تنکابنی، محمد بن سليمان، 1234-1302 قمری
tonekābonī, mohammad ebn-e soleymān (1819-1885)
تاريخ تأليف: 4 شعبان 1292ق رسالهای متوسط در بیان قواعد فقهی که در یک «مقدمه» و هفتاد و چهار «تأسیس» و یک «خاتمه» که در 34 روز تالیف
شده و بالغ بر شش هزار سطر می گردد. آغاز: حمد و شکر و سپاس و ستایش حضرت یكتایی را سزد که شرع اطهر انور پیغمبر را به وجود علماء اعلام و فقهاء عظام در نهایت اتقان و احکام و مایه انتظام نظام مهام انام مقرر فرمود و صلوات و تسلیمات
[دنا 756/2 ، الذریعه: 298:3 ]
1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه:8887
آغاز: و طهارت هستند و نفرین بر دشمنان ایشان باد ... بر صفحه صحیفه اخلاء روحانی و دفتر درا که برادران ایمانی؛ انجام: و اگر گویند که فقها اجماع کرده اند بر اینکه.. . خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 84گ، 14 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 23-76]
٢. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 453/1
خط: نستعلیق، كا: مقصود علی بن حسین قلی کلاردشتی، تا: 1293ق؛ جلد: مقوا، 15گ، اندازه: 18×11 سم [ف: 250]
٣. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 325/2
آغاز: برابر كان محمد صالح بن محمد رفیع کجوری، تا: صفر 1294ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 120گ، اندازه: 18×11 سم آف: 209]
4. چالوس؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 139/2
آغاز: برابر خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور آبی، 45گ، 17 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 184]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6650
آغاز: برابر؛ انجام: صد و پنجم در تکلیف حاکم در مرافعه که مسئله آن خلافیه باشد. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 122گ، 16 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 17-215]
ص: 825
ta'sīsāt-e eslāmī
حکمت، علی اصغر، 1271-1359 شمسی
hekmat, ‘alī asqar (1892-1980)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8985/03
آغاز: تاسیسات اسلامی 1- فصل اول ... هیچ یک از گروههای مختلفه اقوام اسلام.؛ انجام: ابوحنیفه یک اشتباه قائل شده است ... بر علیه تلفظ عرب خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، اندازه: 20×13سم [الفبائی: 545]
taʼsīs-ul itqān wa-l mitāna fī ‘ilal-il kullī wa-l matānah
عنتابی، محمود بن احمد، 812؟-902 قمری
‘antābī, mahmūd ebn-e ahmad (1410-1497)
تاریخ تأليف: 887ق ؛ محل تالیف: مکه مکرمه مؤلف آن را جهت ساکنان مکه مکرمه در موقعی که اکثر به امراض مربوط به کلیه و مثانه مبتلا بودند تأليف نموده است. موضوعات ابواب کتاب بعد از مقدمه ای که مؤلف در خصوص تشریح کلیه و مثانه و منافع آنها ترتیب داده بدین شرح است: باب 1. ذکر امراض کلیه و اسباب و علامات آنها و طرق معالجه آن؛ باب 2. ذکر امراض مثانه و علامات و اسباب و طرق معالجه آنها؛ خاتمه در سه فصل»: الف) ذکر ادویه مرکبه نافعه، ب) بیان ادویه مفرده نافعه، ج) ذکر ادویه ای که به جهت معالجه این امراض عموما مفید است و آنها را متقدمین از مشاهیر اطبا در کتاب های خود ذکر نموده اند.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:6339
آغاز: بسمله الحمدلله الذى الان صم الحجر و اخرج منه الماء و فجر؛ انجام: بالرادعات الى عند الانتها ثم تقتصر على المحللات و الله تعالی اعلم خط: نسخ، كا: محمد بن احمد الاسرى (كذا)، تا: 27 ربیع الثانی 1029ق؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوا با رویه پارچه، 17 گ، 27 و 28 سطر، اندازه: 15×20سم [ف: 19-137]
ta'sīs-ul usūl
حسینی گیلانی، محمد یوسف بن محمد صادق، ق14 قمری
hoseynī gīlānī, mohammad yūsof ebn-e mohammad sādeq (-20c)
رساله مختصری است در قواعد اصول فقه، با عناوین «اصل - اصل» بدون استدلال و گاهی با اشاره به اقوال بعضی از علماء و گویا مؤلف خواسته که کتاب درسی بنگارد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1/ 2639
آغاز: الحمدلله الذي زين حقائق شقایق اغصان حدائق الفروع بایقان قواعد تأسيس الاول؛ انجام: المقتضي لتعدد الالة دون العكس كما لايخفى، هذا ما أفاده الشهيد في التمهيد. خط: نستعلیق، عبارات عربی نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح و اضافه دارد؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 16گ (1پ -16پ)، اندازه: 18×22/5سم [ف: 7-212]
taʼsīs-uş șihha fī š.-il lamḥa
عنتابی، محمود بن احمد، 812؟ -902 قمری
‘antābī, mahmūd ebn-e ahmad (1410-1497)
شرحی است مزجی از ابن الامشاطی (مظفر الدین محمود بن احمد بن حسن بن اسماعيل بن يعقوب بن اسماعيل العنتابی) بر «اللمحة» از تألیفات ابن امین الدوله [حاجی خلیفه نام مؤلف المحه را عفيف ابو سعد بن ابی سرور الساوی الاسرائیلی می نویسد و مشخص نیست که این شخص همان ابن امین الدوله است یا احتمالا فرد دیگری است. (ابن امیرالدوله در البدر الطالع 293:2 محرف است که آن را بر اساس اقوال ابن سینا در قانون و رازی در حاوی و ابن هبل در المختار و ابن نفیس کرمانی در شرح اسباب و علامات و غیر هم تأليف نموده است. (غلامعلی عرفانیان). كتاب تأسيس الصحة از کتب نادر است و تنها
نسخه ای از آن در یکی از کتابخانه های فرانسه موجود است.
شرح و حواشی: 1- تأسيس الصحة (منتخب)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24496
آغاز: بسمله الحمدلله الذي شرح في ادنی من لمحة المشکلات الادواء و الأسقام؛ انجام: قطع ذنبه و خلي في البيت قبل البواقي من الفار و الله تعالی اعلم و احكم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ جداول اوراق به سرخی و لاجورد؛ اهدایی: رهبری، 1376؛ کاغذ: حنایی هندی، جلد: تیماج مشکی فرنگی، 323گ، 22 سطر، اندازه: 28×18سم (ف: 19-139
ta'sīs-uş şiḥņa (mn)
وابسته به: تأسيس الصحة في شرح اللمحة؛ عنتابی، محمود بن احمد (812-902) این رساله مختصر، بخشی از کتاب تاسيس الصحة تأليف
ص: 826
مظفر الدین ابو الثناء محمود بن احمد معروف به ابن الأمشاطی است که آن نیز شرح اللمحة تأليف ابن امین الدوله می باشد. در بخش منتخب، «امراض آلات تناسلی و تشریح آن و آنچه که از قوانین، قواعد کلی و مسائل به تفصيل و اجمال لازم است» آمده است. (سید محمود مرعشی)
[دنا 756/2 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 38/3؛ الضوء اللامع لأهل القرن التاسع عشر
(سخاوی) 129/10 ؛ معجم المؤلفين 145/12 ؛ هدية العارفین 411/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12078/2
آغاز: هذه المقالة من تأسيس الصحة للأمشاطى، أمراض آلات التناسل و تشريحها و ما يتعلق بذلك من القوانين و القواعد الكلية؛ انجام: و يؤخذ منه نصف رطل يلقي عليه قولنجان نصف درهم و يشرب منه مقدار الاستمراء آخر لبن بقرى و سمن و دهن ناتمام؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، چند فائده طبی مختصر از مجربات «قطب الدین محمد جیلانی» و دیگران آمده، کاغذ: فرنگی قدیم و ضخیم، 6گ (33-38)، 21 سطر، اندازه: 15×8 سم [ف: 30-491]
taʼsīs-ol qavāfī
منشی، محمد رضا
monšī, mohammad rezā
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه:909
خط: نستعلیق، کا: گویا کلهر، تا: 1298ق؛ مجدول زر و لاجورد؛ قطع: ربعي [نشریه: 7-112]
←تاک تیک ← علم جنگ
tāktīk
رساله ای است در فن نظامی که نام مؤلف آن در نسخه نیامده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1039/3 -طباطبائی
آغاز: بسمله تاکتیک فن بیرون کردن قشون است به جنگ و تعیین مقام آنها و نیز حرکت دادن لشکر است هر نوع که مقتضی شود و فن تاکتیک ... در تحت قاعده ای ... غير متغیر نیست؛ انجام: شیخ میفرماید: چو در لشکر دشمن افتد خلاف *** تو بگذار شمشیر خود در غلاف. و تفصیل این فقره ... از قراری است که نگاشته میشود . به بعضی از آن واقعه اشارت میشود. بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 26ص (144-169)، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 23 - 340]
tāktīk-e jang
کتابی است در علم و آداب جنگ که در آن از استراتژی و تاکتیک و تاریخ جنگ بحث می شود، شامل مطالبی مانند: تاکتیک قبل از اسلحه آتشی، تاکتیک بعد از اختراع اسلحه آتشی، تاکتیک مقرری پیاده نظام، حرکت قشون، جنگ، علائم مناصب جنگی، دسته بندی های جنگی (گروهان و ...) و بعضی مطالب دیگر دارای نقشه های سلاح های مورد استفاده در جنگها
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1081- 6/171
آغاز: بسمله علم تاکتیک. علم جنگ درجه اعلی عبارت است از تاریخ جنگ استراتژی و تاکتیک علم جنگ داخلی عبارت است از علم اسلحه و قلعه سازی و نقشه برداری و جغرافیای جنگی و علم صرفه نظامی؛ انجام: و مرحمتش بیش است و سوای چند تیربا جعبه ساچمه نمی توان تیراندازی نمود و حال آنکه با ... می توان بهتر خود نگاهداری نمود. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 13 و 14؛ تملك: غلامحسین خلیفه اتاق ثوپخانه مدرسه دارالفنون؛ جلد: گالینگور قهوه ای عطف تیماج، 108گ، مختلف السطر، اندازه: 17×11سم
[ف: 2-706]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1018
آغاز: بسمله، تاکتیک علم جنگ درجه اعلی عبارتست است از تاریخ جنگ و استراتژی و تاکتیک؛ انجام: بغیر ستونهای معمول در رژیمان ستون بندیهای ذیل نیز مجری و متداول است. در این نسخه از تاکتیک نظامی و از آرایشی که قوای طرفین به هنگام جنگ باید بگیرند و بالاخره از صورت بندی ارتش ها در جنگهای اخیر (خاصه جنگ های معروف و نزدیک به زمان تحریر این کتاب) سخن رفته است؛ خط شکسته نستعلیق، کا: محتملا نویسنده، تا: قرن 13، جان محتملا تهران؛ حاوی تعدادی نقشه راجع به قسمت های مختلف قشون و عملیات و آرایش آنها؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 154گ، 15 سطر (11×15)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 3-17]
tāktīk-e ‘amalīyāt-e jangī
تاریخ تأليف: رجب 1284ق ترجمه از زبان فرانسه. جزوه تاکتیک که جناب آجودان کماندان آقای علی خان از زبان فرانسه به فارسی ترجمه فرموده است. گویا این جزوه از امیر خان نامی بوده است. در دو کتاب
ص: 827
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:2064
آغاز: بجهت اینکه قشون پس از حرکت در رسیدن به نقطه مقصود مستعد جنگ باشد؛ انجام: ضرر و منفعت در کمی و زیادی او است. خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: رویه ابری فرنگی، 84گ، 14 سطر، اندازه: 17/9×11/1
سم [ف: 2-96]
taʼkīd-e qā'ede-ye estātko dar mowred-e mahalhāye motanāze' fyh mīyān-e dowlat-e īrān va ‘osmānī
تاريخ تأليف: 8 جمادی الثانی 1286ق توسط علی اصغر خان صدر اعظم در زمان ناصرالدين شاه در هفت فقره و سواد رقیمه وزارت خارجه ایران به جهت تاکید قواعد اسطاطكو و رفع برخی مشاجرات سرحدی مورخ 8 جمادی الثانی 1286 با قراردادی دیگر میان دولت ایران و عثمانی به ترکی نوشته داود بن محمد حسین بن علی مازندرانی در روز دوشنبه 16 جمادی الثانی 1321.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 982/36
خط شکسته نستعلیق، کا: داود بن محمد بن علی مازندرانی، بی تا؛ گ (120ر125پ) [ف: 7-117]
ta’līf-ul aḥādīt
مؤلف مجموعه ای از روایات، قصص وحكايات، ادعیه و اشعار را در این اثر جمع آوری کرده و در انتهای کتاب نام کتب مورد استفاده را در جدولی ذکر نموده است در برخی صفحات از اشعار فارسی نیز بهره جسته است. نام مزبور در برگ اول نسخه نوشته شده است.
قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 39
آغاز: بسمله يقول مؤلف هذا الكتاب يسر الله له، تيمناه و وفقه لما يحبه و يرضى ... هذه ابیات سمحت بها قريحتی و جادت بها رویتی متضمنة لما نطق بعض الآيات والأحاديث من فضائل سید المرسلین و مناقب امیر المومنین و ... قال النبي ع ما خلق الله خلقا افضل مني و لااكرم عليه منی. دلا تا توانی به نعت پیمبر *** بکش تارهای نفس را بگوهر / بمداحی سرور هر دو عالم *** بر آور خطیب زبان را بمنبر؛ انجام: و لنختم هذا التأليف فيما يفعل ... وان كتبتها في رقعة و جعلها في كفه اليسار عند روية الهلال و يقول ما ذكرناه افضل ... لجامعه: همین وسیله مرا بس که هست در مشتم *** زعقد انمله نام چهارده معصوم
کامل؛ خط: نستعلیق، كا: عبدالعلی بن معصوم، تا: 1237ق؛ تملك: عبدالله بن حسن بن عبدالله در 1283ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 18گ، 31 سطر [ف: 1- 49]
← تالیف شریفی ← طب شریفی
← تاليف المحبة ← تزكية الصحبة
ta'lifiye = tanasob-e ta'lifi
کوبنانی، ابواسحاق، -886 قمری
kūbnānī, ābūeshāq (-1482)
وابسته به: حلل المطرز في المعما و اللغز = حلل مطرز؛ شرف الدین علی یزدی (-858) تاريخ تأليف: رمضان 862ق؛ محل تأليف: کرمان گزارشی است بر مسأله ریاضی تناسب تالیفی «حلل مطرز» شرف الدین علی یزدی در 1 «مقدمه» و 3 «مطلب» و 1 «خاتمه» نگاشته است. آغاز: نقل از حلل مطرز در فن معمی و لغز روح مؤلفه معتبر در تناسب تالیفی حال فصل حدود است و حال طرفین ... مفتتح کلام و بجهت اقامه برهان برین معانی محكمة المباني اقل خدام ابواسحق بن عبدالله الكوبنانی مقدمه و سه مطلب و خاتمه مرتب میگرداند شرح: معتبر در مناسبات تالیفی حال فصل حدود است و حال طرفین و اما واسطه که در مناسبات عددی و هندسی تالی یک نسبت می باشد و مقدم آن دیگر ... هیچ یک از نسبتین نه مقدمست و نه تالی ... انجام: و این مساوی ضرب اصغر است در فصل ثانی پس ضرب طرف اصغر در اوسط را با این ضم کنیم یک مسطح دیگر طرفین را حاصل شود تم و الحمدلله.
[دنا 757/2 (1 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 2620/4 ]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2417/5
آغاز و انجام: برابر کاتب = مؤلف، تا: ربيع الثانی 868 ق، جان جرون؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج عنابی زرکوب مقوایی، 11ص (425 -435)، 14 سطر (11×5)، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 9-1054]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:576/6 - عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-58]
2. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 6321/14
آغاز و انجام: برابر
بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قرمز، 95ص (148 -242)، اندازه: 12×17 سم [ف: 19-317]
ص: 828
tāmmat-ol hekma le-ekmāl-en ne'ma
مجدالاشراف، محمد بن ابوالقاسم، 1246؟ -1331؟ قمری
majd-ol-ašrāf, mohammad ebn-e ab-ol-qāsem (1831 1913)
وی این کتاب را مقدمه کتاب «قوائم الانوار و طوالع الاسرار» پدر خود قرار داده و در آن از مسائل متفرق عرفانی به روش ذهبیه سخن گفته است. از کتاب «هادی المضلین» میرزا هدایت الله و تعلیقاتی که خود بر آن نوشته و نیز از رساله مناميه پدر خود و رساله عنقائيه خود یاد می کند. در بیان مراتب چهارگانه تکمیلیه تشریعیه و اطوار سبعه نشأت انسانی که در عالم خلقت آنها را طی می کند. آغاز: چون همواره حق تعالی از بدو خلقت آدم حقیقی و عالم واقعی و اشیاء امكانيه بجهت معرفت و شناسائی خود
[دنا 757/2 ؛ الذريعة ج 3: 300؛ فهرستواره منزوی 168/7 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6894/1
آغاز: برابر؛ انجام: وفقني الله و اياكم بالثبات في الصراط المستقيم بحوله و قوله در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، کا: میرزا حسین عشقی، تا: 24 جمادی الثانی 1301ق، جلد: تیماج قرمز، 42گ (1پ-42پ)، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 18-85]
2. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه: 602/2
آغاز: برابر؛ انجام: سروش غیبی نهفته به گوشم گفته ... في الصراط المستقیم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 25 محرم 1302ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 71ص (14-84)، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 2-245]
← تام الحكمه ← تامة الحكمة لاكمال النعمة
at-ta'ammulāt
قزوینی، علی اکبر بن محمد باقر، ق13 قمری
qazvīnī, ‘alī akbar ebn-e mohammad bāqer (-19c)
رساله ای است درباره بعضی از تأملات مندرج در کتاب ریاض
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1783/9
بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، میشن مشکی، گ (115-120)، 17 سطر، اندازه: 19/5 × 23/5 سم [ف: 10-368]
ta’ammulāt-u rīyād-il masā'il
مشهد؛ الهيات، شماره نسخه:
22502/17 این رساله چاپی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملك: ابراهیم بن محمد رضوی با مهر «العبد المذنب ابراهيم بن محمد الرضوی» مورخ 1296ق، کاغذ فرنگی مشقی و کاهی؛ جلد: تیماج عنابی لایه ای، وگ (200-208)، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 2-702]
ta’ammulīyya =ņāšīyat-u š.-il wiqāya
احمد غلام بن میر عبدالله
ahmad qolām ebn-e mīr 'abd-ol-lāh
وابسته به: شرح وقاية الرواية في مسائل الهداية = شرح الوقاية ؛ صدرالشريعة الثانی، عبیدالله بن مسعود (-750)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18714
نسخه بسیار نادر؛ بی کا، بی تا [د.ث. مجلس]
at-ta'min fi-s salat
حسین بن صارم الدین بن ابراهيم بن عبدالرحيم بن سلامة ؟
hoseyn ebn-e sārem-od-dīn ebn-e ebrāhīm ebn-e 'abd or-rahīm ebn-e salāme
از رسائل زیدی است در اینکه آیا «آمین گفتن» در نماز چنانچه اهل سنت انجام می دهند موجب باطل شدن نماز می شود یا نه؟
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15686/2
آغاز: الحمد لله ... و بعد فانه بلغ الينا انه صدر منكم سؤال في مسألة التأمين في الصلاة فانه كان الجواب علیكم بوجوب الانکار لذلك؛ انجام: فان الامر عظيم و الخطب جسيم ولا حول ولا قوة الا بالله العلى العظيم خط: نسخ عربی، بی کا، تا: 9 ربیع الاول 1046ق؛ از روی نسخهای که چهارشنبه 10 شوال 1043 در مدرسه شمسيه در شهر دمار (یمن) نوشه شده بود (شاید سال تأليف رساله اخیر باشد)؛ جلد: چرم قهوه ای، 2گ (10پ -11پ)، 24-27 سطر، اندازه: 22/7×16/7 سم [ف: 43-241]
←تأويل الآيات ← التأويلات
ta’vīl-e āyāt
تأویل عرفانی آیاتی از سوره نجم قرآن و بیشتر تأویلات درباره
ص: 829
حقیقت محمدی و ولایت است. نسخه موجود با تاویل آیه «فلما اتاها نودی یا موسی انا ربک» آغاز و با تأویل سوره توحید به نقل از تأويلات عبدالرزاق کاشی پایان یافته است و به نوشته مرحوم تنکابنی در حاشیه، ناقل شرح کاشی را بر بسمله فاتحة الكتاب (در کتاب تاویلات به اینجا آورده و در آغاز تأويل سوره توحید قرار داده است. تنکابنی بخش آخر این تأويلات - تاویل سوره توحید - را که در نسخه ناقص است خود در حاشیه تکمیل و شاید از تأویلات مولی عبدالرزاق نقل کرده است. نویسنده این تاویلات، در تاویل آیه «اتی امر الله» می گوید ««کاکان» (صلی الله علیه وآله وسلم)من اهل القيامة الكبرى يشاهد احوالها في عين الجمع كما قال بعثت اناا الساعة كهاتين. و لما كان ظهورها على التفصيل بحيث يظهر لكل احد لا يكون الابوجود المهدي قال« فلا تستعجلوه» لان هذا ليس وقتظهوره»..
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3920/17
بی کا، بی تا، کاغذ: آهار مهره شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 9ص ( 724-716 )، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 10-1965]
ta'wīl-ul āyāt
از فاضل نیشابوری.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض 6124
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا [الفبائی:-101]
ta'wil-ul ayat-iz zahira fi fada'il-il itrat-it tahira
استر آبادی، شرف الدين على، -965 قمری
estarābādī, šaraf-od-dīn 'alī (-1558)
استر آبادی در این کتاب به گردآوری آیاتی پرداخته است که محدثان و مفسران شیعی و سنی در کتاب حدیثی و تفسیری در مدح اهل بیت(عليهم السلام)و مدح دوستان و ذم دشمنان ایشان به شمار آورده اند و تأویل و تفسیر کرده اند. وی این آیات را به ترتیب سوره های قرآن تنظیم کرده است. کتاب در دیباچه چنین توصیف شده است: «و بعد فاني لما رأيت بعض آیات الكتاب و تأويلها يتضمن مدح اهل البيت عليهم السلام و مدح اولیائهم و ذم اعدائهم في كثير من كتب التفاسير و الاحادیث و هي متفرقة فيها صعبة التناول لطالبيها احببت ان اجمعها بعد تفريقها و اؤلفها بعد تمزيقها في كتاب مفرد لتكون اسهل للطالب و اقرب للراغب و احلى في الخاطر و اجلى للناظر المناظر و ابين للتحقيق و اهدى الى سواء الطريق و اخذت هذا التاویل و جله عن الراسخين في العلم اولی التاویل و مما ورد من طريق العامه و هو من ذلك النزر القليل و الحقت كل آية منها بسورتها و جلوتها لاهلها في احسن صورتها و سميته تأويل الايات الظاهر في فضائل العترة الطاهره». علم بن سيف بن منصور نجفی حلی بخش هایی از این کتاب را با عنوان «جامع الفوائد و دافع المعائد» انتخاب کرده است. در بعضی نسخه ها عنوان این گزیده «کنز الفوائد و دافع المائد» یا «کنز جامع الفوائد و دافع المعاند» یا «کنز الفوائد و دافع المعاند» ثبت شده است. در پایان بعضی نسخه های «تأويل الآيات»، اضافاتی از علم بن سيف حلی آمده است. به نظر می رسد این زیادتی بخشی از اواخر «جامع الفوايد» یا همان «کنز الفوايد» باشد. مجلسی می گوید: «کتاب تاویل الآيات را اختصاری است به نام «کنز جامع الفوائد» و برخی مختصر را نیز به خود نگارنده نسبت داده اند». لیکن این نسبت صحیح نیست زیرا که مختصر آن به نام «جامع الفوائد» نگارش علم بن سيف بن منصور است و به سال 937 آن را به پایان رسانیده و در الذریعه ( ج 5 ص
66) یاد شده است. مجلسی همچنین می گوید: «بیشتر مطالب آن از کتاب «ما نزل من القرآن في اهل البيت» نگارش محمد بن عباس بن على بن مروان بن ماه یار، معروف به ابن جحام (ج خ) که ترجمه او در رجال نجاشی هست، گرفته شده»، ليكن این مؤلف به غیر از کتاب ابن ماهیار از کتاب های «کنز الفوائد کراجکی (-449) و «کشف الغمة» نگارش اربلی (-692) و کتاب های علامه حلی (-726) نیز نقل کند. آغاز: أن احسن ما توج به هام الفاظ الكلمات و سطرته اقلام الكرام الحافظ في صحايف اعمال البريات انجام: و ينجينا من أهوال يوم القيامة بشفاعتهم و يدخلنا الجنة في زمرتهم انه بالاجابة جدير و هو على كل شيء قدير. چاپ: با تصحیح حسین استاد ولی، تهران، 1367ش؛ قم، توسط مدرسة الامام المهدی و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1409ق
[كشف الحجب و الاستار ص 94؛ نسخه های منزوی 24/1؛ دنا 759/2( 34 نسخه)]
شرح و حواشی:
1- کنز جامع الفوائد و دافع المعاند = كنز الفوائد و دافع المعاند = منتخب تأويل الآيات الظاهرة في العترة الطاهرة = جامع الفواید و دامغ المعاند؛ نجفی حلی، علم بن سيف (قرن 10)
2- تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة (خلاصه)؛ فضل الله (قرن 12)
3- تأويل الآيات الظاهرة (منتخب)
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2011
از آغاز تا نیمه سوره احقاف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ نسخه را علی بن ابی طی دیده و خط او، یادداشت مورخ 899 در 2ر هست؛ تملك: محمد بن علی بن ابی طی و پدرش ، سردار کابلی در 1334ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای، 167گ، 23 سطر (19×12)، اندازه: 18/5 × 25/5 سم [ف: 8-631]
ص: 830
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:1449
آغاز: برابر؛ انجام: و سلم تسليما كثيرا كثيرا برحمتك يا ارحم الراحمين خط: نسخ، كا: احمد بن سليمان بن محمد حسینی، تا: 28 جمادی الثانی 995ق؛ در رمضان همانسال محمد على قطیفی نسخه را مقابله و تصحیح کرده؛ واقف: ابن خاتون؛ 248گ، 21 سطر، اندازه: 30×20سم [ف: 4-410]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4847
آغاز: برابر؛ انجام: مطمئين الى النار فما شرابكم الا الجحيم فما تنفعكم شفاعة الشافعين از سوره حمد تا سوره کوثر؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ تملك: جلال الدين مؤرخ 1289، جعفر موسوی مؤرخ ربيع الأول 1316؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی،
210گ، 17 سطر (16×11)، اندازه: 25×18سم [ف: 13-278]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2070
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی با عناوین «بهاء»؛ تملك: «بهاء الدين محمد بن محمد باقر حسینی» با مهر «بهاء الدین محمد الحسینی»
(مستطیل)، تملک با مهر «محمد تقی بن محمد شفيع استر آبادی» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز، 184 گ، 22 سطر، اندازه: 26×19سم [ محدث ارموی مخ: 1-268]
5. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:3273
آغاز: و اعلم ایدک الله انه قد ورد من طريق العامة و الخاصه الخبر المأثور عن عبدالله بن العباس رضي الله عنه أنه قال قال لی امیر المؤمنين صلوات الله عليه نزل القرآن ارباعة ربع فينا و ربع في عدونا؛ انجام: برابر منتخبی از اصل کتاب است ولی آغازش (برگ دوم) با آغاز اصل کتاب یکسان است و غیر از «جامع الفوائد و دافع المعاند» است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز (برگ اول)؛ تملک: صادق بن شیخ حسن لاهیجانی، محمود بن اصغر لنگرودی در 1302 ق؛ مصحح، با علامت مقابله؛ جلد: تیماج زرشکی با ترنج
مجدول، 253 گ، 20 سطر، اندازه: 26×19سم [ف مخ: 1-318]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:9146
آغاز: اعظام رحم محمد وان كل مؤمن و مؤمنة من شيعتنا هو من رحم محمد ... فالويل لمن استخف بشیء من حرمة رحم محمد؛ انجام: سروة الاخلاص ... سبحانه في افرايت من اتخذ الهه هواه ...
غشاوة فمن يهدیه من بعد ... بن سعيد عن محمد. از اوایل شرح سوره حمد تا اواسط سوره اخلاص؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، رکابه دار؛ مهر: عبده الراجی نجف علی» (مربع)، «احمد ابن نجفعلی» (بیضوی)، کتابخانه جعفر سلطان القرایی؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوای سفید با عطف میشن قهوه ای، 219گ، 20 سطر (11/5 ×17)، اندازه: 25/20×18/3 سم [ف: 29/2
-805]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1029
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: ناصر بن محمد نجفی، تا: 1065ق، جا: مدرسه دار العلم اصفهان؛ مصحح، نویسنده پس از انجام کتاب و ذکر تاریخ نوشتن به اشتباهی دچار شده و نوشته است: «این کتاب کنز جامع الفوائد» نام دارد» و اشتباه نویسنده سبب گمراهی دیگری که آن را مطالعه نموده شده و او در کنار صفحه آخر نسخه، کتاب را نگارش علم بن سيف بن منصور معرفی کرده و تاریخ نگارش را «سنة سبع و ثلاثين و تسعمائه» معین نموده است. البته این حاشیه برای نامی که نویسنده به این کتاب داده صحيح است، ولی «جامع الفوائد» یا «کنز جامع الفوائد» نام مختصر این کتاب می باشد نه خود آن و نسخه این کتابخانه اصل کتاب «تاویل الآيات الظاهره» می باشد. در صفحه اول، معرفی این کتاب و مختصر آن را کسی از مقدمه بحار نقل کرده و همان شخص در صفحه آخر نسخه آن را مختصر تاويل الآيات معرفی کرده، در کنار صفحه اول نیز نوشته است: «این نسخه مختصر است نه اصل کتاب»؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ روپوش پارچه، 241، 25 سطر (17×6/5 )، اندازه: 29/2×11سم [ف: 1-23]
8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1363ط
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كان على بن داود مازندرانی، تا: 1069ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 427ص، 20 سطر، اندازه: 29×19سم [ف: 24/2 -89]
. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:259
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ مایل به نستعلیق، كا: حسين مطر جزائري آل الحسینی، تا: جمعه 27 رجب 1070ق، جا: نجف اشرف؛ روی برگ اول نسخه به خط سید نعمت الله جزائری چنین آمده است «تفسیر الايات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة» بعد نوشته است: «تأليف محمد بن العباس من علماء الامامية»، مصحح؛ تملک: سید نعمت الله حسینی جزائری، پس از آن اجازه ای است که فیض کاشانی به جهت ناسخ شیخ حسین جزائری به تاریخ رجب 1070 نوشته 100گ، 26 سطر، اندازه: 25×18سم [ف: 1-290]
10. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2071
خط: نسخ، بی کا، تا: 1071ق؛ مصحح، تملك: «عبدالقيوم بارجینی یزدی» با مهر «لا اله الا هو الحى القيوم» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سبز، 255 گ، 19 سطر، اندازه: 26×19/5
سم [ محدث ارموی مخ: 1-268]
11. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:775
خط: نسخ، بی کا، تا: 1 ربيع الأول 1073ق؛ کاغذ: سمرقند [نشریه: بهم 144-2 ]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:1450
آغاز و انجام: برابر
ص: 831
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیحجه 1074ق؛ واقف: نائینی؛ 216گ، 20 سطر، اندازه: 26×20 سم [ف: 4-411]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:538
خط: نسخ، كا: شاه محمد بن مظفر حسین نیشابوری، تا: پنج شنبه 11 جمادی الثانی 1074ق؛ مصحح؛ مهر: «عبده شمس الدین الحسینی» (مربع)، در صفحه آخر میرزا محمد (؟) نوشته است که کتاب را در مشهد مقدس به تاریخ چهارشنبه سوم ربیع الاول 1087 مقابله نموده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 212 گ، 21 سطر، اندازه: 20×26/5سم [ف: 2-141]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3802
خط: نسخ نازیبا، كا: على بن سليمان شامی غروی، تا: چهارشنبه 5 ذیقعده 1086ق، جا: مشهد، مدرسه خیرات خان؛ مصحح، مقابله این کتاب دو مرتبه توسط کاتب نسخه انجام گرفته، اول با همان نسخه ای که از روی آن نوشته شده بود با شیخ عبدالنبی و برادرش عبدالمهدی فرزندان شیخ لطف الله بحرینی و شیخ احمد بن عبدالله جزائری، و بار دوم در رشت به تاریخ 24 ربیع الاول 1087؛ جلد: تیماج قرمز، 150گ، 23 سطر، اندازه: 19×25سم
[ف: 10-184]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5299
آغاز: برابر؛ انجام: موجودة و لقد علمت لمن نجا و قال مؤلف الكتاب ختمت كتابي في مدایح سادة من الله رب الخلق جل جلاله خط: نسخ، كا: طهماسب بن محمد بن حسین جزایری، تا: سه شنبه ذیحجه 1088ق، جان شیراز، مدرسه خانیه؛ تملک به خط شیخ عیسی نجفی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای آبی، 386گ، 18 سطر (6/5×15)، اندازه: 12/5 × 22/5سم [ف: 16-218]
16. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1734
آغاز: الطريق و اخذت هذا التأويل و حله عن الراسخين في العلم خط: نسخ، كا: میرزا علی بن حاج نادعلی گلپایگانی، تا: 1092ق؛ افتادگی: آغاز؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 274گ، 21 سطر(15×9)، اندازه: 14×12سم [ف: 1039-3]
17. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:2355
خط: نسخ، كا: ابراهيم بن محمد بن ابراهیم احسایی، تا: چهارشنبه 6 رجب 1097ق؛ تملک: نجم الدین علی سپاهانی، عبدالله بن نجم الدين قندهاری، در 6 ربيع الثانی سال 10 با آگاهی محمد على صحاف برای «خانه زاد پادشاه غازی محمد شاه: احمد حسین خان» (مهر مورخ 1133) خریده شده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 219گ، 26 سطر (11/5 × 19/5)، اندازه: 30×28/5 سم [ف: 9-962]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1260
آغاز: الطيبين منقادة لامرهم مومنا بظاهرهم و باطنهم اعطاه الله؛ انجام: انی رسول الله اليكم فامن بی علی بن ابی طالب عليه السلام
سرا و جهرا و حمانی ابوطالب جهرا. خط نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ واقف: حاج سید محمد شوشتری، رمضان 1309؛ کاغذ: استانبولی آهار مهره، جلد:
تیماج مشکی، 430گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-418]
19. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه:93
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد امین، تا: ربيع الأول 1102ق؛ توسط ابراهیم بن جعفر عاملی فراهی مشهدی تصحیح و مقابله گردیده؛ تملك: محمد شفیع عاملی؛ واقف: ملا محمد کاظم وحيد التوليه (فرزند میرزا محمد علی رضوی وکیل)، 1221 ق در مشهد؛ جلد: تیماج عنابی، 309ص، 20 سطر (17×7)، اندازه: 24/5×13سم [ف: 100]
20. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:8657
نسخه ما گزیده است و باید جامع الفوائدی و دافع المعاند علم بن سیف بن منصور نجفی حلی باشد که در 937 آن را ساخته است؛ خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد جعفر، تا: 24 جمادی الثانی 1144ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ:فرنگی، نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 162گ، 19 سطر (13×7)، اندازه: 10×17 سم [ف: 17-188]
21. قم: دار الحدیث: شماره نسخه: 30/6
آغاز: برابر از ابتدا کتاب تا اوایل سوره آل عمران، از آخر نسخه و همچنین چند سطری از آغاز کتاب افتادگی دارد؛ خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ 11گ (162ر-172ر)، 29سطر [ف: 106]
22. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6434- 32/134
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، با علامت بلاغ مقابله با نسخه اصل؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 185 گ، 25 سطر، اندازه: 31×20سم [ف: 2-671]
23. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1465
آغاز: برابر؛ انجام: و الصلوة على خاتم النبيين محمد و اهل بیته الطاهرين سلم تسليما كثيرا آنچه مدرک این کتاب بوده تفسير محمد بن عباس بن على است؛ خط: نسخ، كا: خواجه على بن مرحوم مولانا محمد على، تا: 1210ق؛ کاغذ: دولت آبادی، 265گ، 22سطر (17×10)، اندازه: 18/5 × 23/5سم [ف: 9-492]
24. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3004
آغاز: برابر خط: نسخ، كا: حسین یزدی، تا: 11 شوال 1252ق، تملک: «محمد مهدی»، «محمد حسین بن محمد ابراهیم»؛ اهدایی: حاج میرزا تقی رسولیان؛ کاغذ: کبود اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 246گ، 22 سطر (15×10)، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 5-1502]
25. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:435
آغاز: برابر ؛ انجام: فقال النبي صلى الله عليه و آله لعلي عليه السلام
ص: 832
اقرأها على الوتر فجعل امیر المؤمنين عليه السلام كلما قرءاية انحلت عقدة حتى فرغ منها وكشف الله على نبيه ما سحر به وعافاه. رزقنا الله سبحانه الفوز ... في اناء الليل وأطراف النهار.
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن علی اکبر خوانساری، تا: یک شنبه شوال 1259ق؛ مجدول، مصحح؛ جلد: تیماج زرشکی، 74گ، 31 سطر، اندازه: 26×17سم [ف مخ: 1-318 ]
26. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:6240
آغاز و انجام: برابر؛ انجام اضافات: ان اوصلت الى آیاته فيها تاویل كثير اخذت موضع
خط: نستعلیق، كان محمد جعفر بن صادق آشتیانی، تا: 1268ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: کاتب، محمد ضرابی در 1380 ق در آمل و کربلا، علی چوپان؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 188گ، 22 سطر (15×8)، اندازه: 15/3 × 21/5 سم [رایانه]
27. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه: 309/1
خط: نسخ، كا: حسین بن عبدالله آشتیانی، تا: 1269ق، جلد: تیماج مشکی، 206گ (1پ -206ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 1-182]
28. یزد؛ مدرسه خان؛ شماره نسخه:43
خط: نسخ، كا: احمد بن حسن بیرجندی یزدی، تا: 10 ربیع الثانی 1271ق؛ تملک: رضا قلی بن محمد ابراهیم رهبر به تاریخ شوال 1281، تملکی بدون نام به تاریخ سلخ جمادی الاول 1280، تملکی بدون نام به تاریخ 26 جمادی الثانی 1343 با مهر «محمد بن علی اکبر حسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 231 گ، 21 سطر، اندازه: 14×24/5سم [ف: 30]
29. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11765
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خفی، کا: حسین، تا: یک شنبه 12 محرم 1278ق؛ واقف: حاج محمد باقر کتابچی، تیر 1356؛ کاغذ: آهاری حنایی، جلد: تیماج زیتونی، 99گ، 29 سطر (23×11)، اندازه: 32/5×19سم [ف: 11-539]
30. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6944
خط: نسخ، كا: عبدالحسین قوچانی، تا: 21 جمادی الثانی 1286ق؛ مهر اسدالله ؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 459 گ، 15 سطر (14×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 16-407]
31. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 1454- عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: بعد شكر الله على نعمه لسابقات على من يحبه و يتولاه. الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله و نسأله بعد موالاتهم بجاههم العريض و فضلهم المستفيض و قدرهم الغالي وجود اياديهم ... خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: جمعه 10 جمادی الثانی 1299ق؛ 309ص، 23 سطر (11/5 ×22/5)، اندازه: 21/5 ×30سم
[عکسی ف: 58-1 ]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1490/6
آغاز: برابر
كان سيد احمد صفائی خوانساری، تا: 1328ق [اهدائی ف: 378]
33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:20875
آغاز: برابر؛ انجام: فجعل امیر المؤمنين(عليه السلام)كلما قرأ آية انحلت عقدة حتى فرغ منه و کشف الله على نبيه ما سحر به و عافاه رزقنا الله سبحانه الفوز لمحبته التي هي نعم الذخر لدار القرار و وفقنا للعمل بطاعته في آناء الليل و اطراف النهار. در فهرست به نام «کنز جامع الفوائد و دافع المعاند = جامع الفواید و دامغ المعاند» و مؤلف: نجفی حلی، علم بن سيف، معرفی شده است؛ خط: نستعلیق خفی، کا: احمد بن محمد رضا حسینی خوانساری، تا: 18 شعبان 1328ق؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: میشن مشکی، 104گ، 22 سطر، اندازه: 17× 21/5 سم [ اهدائی رهبر: 22-369]
34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:322
خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مصحح؛ وقفنامه کتاب به تاریخ ماه رمضان 1298؛ جلد: تیماج سبز، 142گ، 26 سطر، اندازه: 31×19/5 سم [ف: 1-359]
35. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:813/4 - 5/103
آغاز: يستمعون القول فيتبعون أحسنه و القول هو القرآن و يؤيد هذا ما رواه الشيخ ابو جعفر الطوسی باسناده إلى الفضل بن شاذان ... قال الله تعالی فأينما تولوا فثم وجه الله و نحن الآيات و نحن البينات؛ انجام: و ذريتك في الدرجات العلى في عليين و قلت بابی أنت وأمی یا رسول الله فشیعتنا قال شيعتنا معنا و قصورهم. خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر، 190گ، 23 سطر، اندازه: 22×14/5 سم [ف:
671-2 ]
36. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1867
آغاز: برابر؛ انجام: قال: نزلت هذه الآية فينا و في شيعتنا و ذلك أن الله سبحانه. نسخه اصل: کتابخانه کاشف الغطاء نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، 199ص [عکسی ف: 329-5 ]
37. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 2 مجموعه بدون شماره
بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز [دليل المخطوطات: 1-153]
Zāhira fi fadā'il-il ‘itrat-it țāhira
ta'wīl-ul āyāt-iz (xulaşa)
فضل الله، ق 12 قمری
fazl-ol-lah (-13c)
وابسته به تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة؛ استر آبادی، شرف الدين على (-965)
ص: 833
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:17867
آغاز: ذكر الشيخ العلامة الفهامه ... ابراهيم الدرازي البحرانی؛ انجام: وقع الفراغ من تسويد من الكتاب المستطاب ... و آله الطاهرین. خط: نسخ، بی کا، تا: 1102ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 150گ، 15 سطر (16×8)، اندازه: 21×13سم [رایانه]
ta’wīl-ul āyāt-iz Zāhira (mn.)
وابسته به: تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة؛ استر آبادی، شرف الدین علی (165) انتخابی است با حذف اسانید احادیث، از کتاب «تأويل الايات الظاهرة» شرف الدين على استر آبادی، و چون آغاز نسخه افتاده است معلوم نشد از کیست «کنز جامع الفوائد علم بن سيف نیست.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5259
آغاز: و قد ورد عن ابن عباس رضی الله عنه قال قال لي امیر المؤمنين نزل القرآن ارباع انجام: فمن اجل ذلك أنه لا يحصى كثرة و لا يعلم به الا الله العلى العظيم و الحمدلله رب العالمين خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه از صفر 1182ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، این کار توسط نصرالله بن الحسین موسوی حائری انجام گرفته و کتاب را به شخصی به نام حاج فضل الله نسبت داده؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 114گ، مختلف السطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 14-53]
ta'wil-ul ayat-iz zahira fi fada'il-il itrat-it tahira
طبسی، محمد بن محمود، ق 11 قمری
tabasī, mohammad ebn-e mahmūd (-170) ar
تاریخ تأليف: 1085ق
آن را پس از زبدة البيان خود ساخته و این جز تكمله زبدة البيان اوست و جز کتاب سید شرف الدين على حسینی استرابادی است که به همین نام است. آغاز: بسمله، الحمدلله و کفی. و الصلاة على عباده الذي اصطفی محمد و عترته المعصومين ... و بعد فيقول ... محمد بن محمود الطبسي اني لما فرغت من کتاب زبدة البيان في شرح آیات قصص القرآن ... و سميته بكتاب تأويل الايات الظاهره في فضائل العترة الطاهرة ...
[الذريعة 414/4 و 21/12 ]
1. تهران؛ ملک، شماره نسخه:6195
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن 11؛ محشی، با یادداشت فرهاد میرزا، با مهر «یا علی بن موسی الرضا» (بیضی)؛ کاغذ: ترمه جلد: میشن قهوه ای، 87گ، 19 سطر، اندازه:
18/8×12/7 سم [ف: 79-1 ]
2. تهران، ملک، شماره نسخه:1247
آغاز: برابر؛ انجام: والحمدلله رب العالمين، هذا ما قصدنا ایراده من ذكر الآيات الدالة على امامة امير المؤمنین و سایر اهل البيت(عليهم السلام) ... فقد تم ذلك على يد ... محمد بن محمود بن مولانا على الطبسي في اوایل ذی القعدة الحرام سنة 1085، و الحمدلله رب العالمين. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ پیشکش ملا محمد امین شوشتری در 1085 به کتابخانه یکی از پادشاهان هند با عرض های 1095، 1096، 1098، 1112، 1113 و 1131؛ کاغذ: فستقی هندی، جلد: میشن سبز، 142گ، 25 سطر، اندازه: 27/3×20/5 سم [ف: 1-79]
ta’vīl-e āyāt-e qor'ānī
علم الهدی، علی بن حسین، 355-436 قمری
‘alam-ol-hodā, “alī ebn-e hoseyn (967-1045)
این کتاب درباب تاویل و تفسير مقداری آیات قرآن مجید است، مؤلف آن به طوری که در مقدمه ذکر شده السيد الأجل المرتضی علم الهدی ابوالقاسم علی بن الحسين بن موسی بن محمد بن موسى الكاظم (عليه السلام)موسوي العلوي الحسینی می باشد.
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:ف 181/10
آغاز: بسمله - الحمدلله رب العالمين حمد العارفين الشاکرین و صلوته و تحياته على سيد المرسلین، انجام: أن الرجال قد استلامو او لبسو السلاح و قوله و شکت الفسادسه (كذا) ای اتخذت بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 8گ، 18 سطر، اندازه: 7/5× 13/5 سم اف: 1-161]
ta’vīl-e āye-ye amānat
مختصری است در بیان مقصود از عرض امانت بر انسان و اباء و اشفاق فرشتگان و تفسیر کلمه ظلوم و جهول به شيوه عرفان، پیوسته نسخه تفسیر آیه نور کاشانی است و شاید کاتب دفتر این را نیز از کاشانی دانسته است. سید حیدر آملی رساله ای در این باب دارد و در آغاز کتاب «جامع الاسرار» نیز درباره آن سخن گفته. علم الهدی در یادداشتی که در پشت گ 2 دفتر دارد تنها از دو رساله (شماره 1 و 2 )دفتر یاد کرده و از دیگر رساله های موجود در دفتر با اینکه با همان خط و قلم اند و احتمال الحاق نمی رود نام نبرده است.
ص: 834
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1936/3
آغاز: بسمله، و به نستعين، انا عرضنا الاية المراد بالعرض التجلی و بالامانة الذات مع الصفات اي الاسماء الالهيه معنی تجلینا باسمائنا الحسني السموات العالم العلوى و ارض العالم السفلي و جبال الكائنات بينهما فا بين أن يحملنها؛ انجام: ترد نفسك الى طاهرة كما قبلتها مني طاهرة و الله المستعان و عليه التكلان تم. خط: نسخ، كان محمد بن جلال الدین محمد شهير به مؤمن کاشانی، تا: 1028ق؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز، 2ص (22-23)، 23 سطر، اندازه: 11×22سم [ف: 9-647]
←تاویل آیه تطهیر ← استخراج اسامی ائمه از آیه تطهیر
at-ta’wīlāt = ta’wīl-ul āyāt
عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، -736؟ قمری
‘abd-or-razzāq-e kāšī, ‘abd-or-razzāq ebn-e ahmad ( 1336)
تفسیر مزجی مختصری است مشتمل بر تأویل آیات به روش عرفا و صوفیان چنانکه خود کاشانی فهمیده، و اگر آیه ای احتیاج به تأویل نداشته یا تأویل آن را نمی دانسته، تأویل نکرده تا شاید دیگران بهتر بفهمند. به تصدیق شهید ثانی این کتاب در موضوع خود بی نظیر بوده و مثل آن تأليف نشده است. آغاز: بسملة. الحمدلله الذي جعل مناظم كلامه مظاهر حسن صفاته و طوالع صفاته مطالع نور ذاته ... و بعد فانی طال ما تعهدت تلاوة القران و تدبرت معانيه بقوة الايمان ... و تهمت آن الظهر هو التفسير و البطن هو التاویل ... و قد نقل عن الامام المحقق السابق جعفر بن محمد الصادق انه قال لقد تجلى الله العباده في كلامه و لكن لاتبصرون و روى عنه عليه السلام انه خرمغشيا عليه و هو في الصلاة فسئل عن ذلك فقال ما زلت أردد الاية حتى سمعتها من المتكلم بها فرایت آن اغلق بعض ما يسنح في الأوقات من اسرار البطون و انوار شوارق المطلعات و ما يتعلق بالظهور و الحدود ... في تسويد هذه الأوراق ... مراعيا لنظم الكتاب و ترتيبه ... انجام: و اما في صورة غيره من صور الاسماء فلايتم ايضا الاستفادة منه الا بالله و الله العاصم.
چاپ: این کتاب در بیروت توسط انتشارات دار اليقظة العربية در سال 1387 ق در دو جلد اشتباها به نام تفسير القرآن کریم منسوب به محيي الدين بن عربی ( 638 ق ) به چاپ رسیده.
[ دنا 757/2 (38 نسخه)؛ کشف الظنون 336/1 ؛ معجم المطبوعات 177/1 ؛ الذريعة 303/3 ؛ معجم المؤلفين 215/5 ؛ هدية العارفین 567/1 ؛ کشاف الفهارس 89/3 -93؛ مكتبة امير المومنین 195/1 ؛ الأوقاف العامة بغداد 54/1]
شروح و حواشی:
1- تأويل بسم الله الرحمن الرحيم = حاشیه تأويلات القرآن؛ قیصری، داود بن محمود (-751ق) ٢- التأويلات (منتخب)
١. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه:198
انجام: يدلان على أن المراد بهم هم الموحدون الكاملون الاستعداد الذين لاكمال فوق كمالهم فلايبقى شيء وراء مرتبتهم يريدون التحول اليه قل لو كان البحر از آغاز فاتحة الكتاب تا پایان سوره مریم؛ خط: نسخ مایل به نستعلیق، بی کا، تا: قرن 18 افتادگی: انجام؛ صفحات آغازین مجدول، روی برگ اول نام کتاب و مؤلف و وقف بر صاحب الزمان؛ تملك: «عبدالله بن محمد عکاشی یزدی»؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 181، 19 سطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 192-1]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10266
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 756ق؛ تملکی به تاریخ 1251 با مهر «امامقلی بن محمد على بن شاه فتحعلی» (بیضوی)؛ مهر: کتابخانه میرزا ابوالفضل طهرانی؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 408گ، 17 سطر، اندازه: 2×18سم [ف: 26-220]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 9180
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 18 جمادی الاول 819ق، جا: نیشابور؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 230، 24 سطر (17×13)، اندازه: 21×27سم [ف: 17-311]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6784
آغاز: برابر؛ انجام: تم الكتاب و ربنا المحمود*** و له المكارم و العلي و الجود خط: نسخ، كا: على بن تاج الدين بن خليل معلم سرانیساووری، تا: سه شنبه غره محرم 829ق، برای سید تاج الدين بن شرف الدين بن تاج الدين بن شرف الدين الهادی حسینی؛ مصحح، محشی؛ تملک: میر عبد العظيم رضوی به تاریخ 23 صفر 1327، سید محمد بن عبد الغفار رضوی به تاریخ رمضان 1173، عبدالحی بن امیر سید محمد رضوی، محمد یوسف بن زین العابدین طبيب رضوی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 262گ، 25 سطر، اندازه: 24×16/5 سم [ف: 17-324]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:282
خط: نسخ، بی کا، تا: 5 جمادی الاول 891ق؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن مشکی، 279گ، 25 سطر، اندازه: 21/9×12/7 سم [ف: 1-80 ]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:12129
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1 ربيع الاول 892ق؛ مهر: «محمد تقی بن عبدالغفور» (بیضوی)؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 189گ، 27 سطر، اندازه: 34×17سم [ف: 35-131]
ص: 835
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:15923
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ تملک: حسین بن حیدر حسینی کرکی در سال 1000ق با یادداشتی از وی که نسخه را به سید خلف هبه کرده، محمد بن على بن حيدر بن حسن بن حیدر نعیمی بحرانی، علی نقی بن احمد بن زین الدین احسایی در 1216 ق با مهر «على بن احمد بن زین الدین»؛ جلد: تیماج مشکی، 370گ، 21 سطر، اندازه: 25×18سم [ف: 44-135]
8. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:179
آغاز: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9 و 10ق؛ افتادگی: انجام؛ نزد حسینعلی ایروانی امانت بوده؛ از موقوفات رمضانيه 1230؛ واقف: ابراهیم شریف حسینی، 1230؛ جلد: تیماج ضربی با شمسه، 517ص، 25 سطر، اندازه: 17/5 ×27سم [ف: 95]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:426
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-22]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:1233
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ هندوستان، بی کا، تا: قرن 10؛ واقف: امیر جبرئیل از حیدر آباد دکن، تاریخ وقف 1037ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 382گ، 24 سطر، اندازه:16×27سم [ف: 1-417]
10. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 231
خط: نسخ، بی کا، تا: 16 جمادی الاول 911ق؛ با سرلوح، مجدول؛ تملك: اسماعیل با مهرش، فاضل تونی؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 268، 27 سطر (12×17/5 )، اندازه: 26×18سم [ف: 480]
11. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 49
خط: نستعلیق ترک، کا: مصطفی، تا: جمادی الاول 988ق، جان خانچه یا چاهیچه؛ جلد: مقوا، 355گ، 19 سطر به شیوه ترکی، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 1-27]
12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3852- 19/182
آغاز: والملائكة التي بحضرته ينتقش بما لاينتقش هي في غير ذلك .. وقولهم سبحانک لاعلم لنا إلا ما علمتنا شهادة وجوداتهم بالدلالة؛ انجام: برابر بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 287گ، 17-21 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-672]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1258/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: هاشم بن حسين العميد، تا: جمادی الثانی 1014ق؛ اشتباها عنوان کتاب را چنین نگاشته اند: «هذا كتاب تأویلات القرآن المجيد مما نقل عن شيخ المحققين من وراث سید المرسلین بهاء الدنيا و الدين العاملی»؛ واقف: این خاتون، 1067؛ کاغذ الوان آهار مهره، جلد: تیماج، 19 سطر، اندازه: 20×11سم [ف: 1-550]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15232/22
گزیده از تاویلات (یک گفتار)؛ خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1035ق؛ اگ (138ر)
[مختصر ف: 678]
15. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 161
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1055ق [ف: 42]
16. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 919
نستعلیق، کا: بهاء الدين بن محمد يوسف فراهانی، تا: 23 جمادی الثانی 1063ق؛ قطع : وزیری [رشت و همدان: ف: 1291]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5398
آغاز: برابر؛ انجام: فكان علمه بالحقائق عن علمه بذاته و الله اعلم در دو جزء: اول از آغاز سوره فاتحة الكتاب تا ابتدای سوره کهف و جزء دوم از سوره الكهف تا آخر قرآن؛ خط: نستعلیق، کا: رضا بن حسن تنکابنی کریجانی، تا: 12 رمضان 1079ق، جان تهران؛ در برگ 131پ من افادات بابا افضل و 477ر من مناجات شیخ شهاب الدین سهروردی هست؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، 277 گ، 24 سطر، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 16-303]
18. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه:1453
آغاز: برابر؛ انجام: و سلم تسليما كثيرا خط: نستعلیق، کا: بنیاد بن بابا جان، تا: محرم 1092ق؛ پس از این وصیتی است از مؤلف به ناظرین این تفسیر در اهتمام و مواظبت به آداب شرع و بیان اقسام تاویل، دارای سرلوح کوچک مذهب، مجدول؛ واقف: نائینی؛ 310 گ، 21 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 409-4]
19. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 285/2
از سوره فاتحه تا پایان سوره اسراء؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 300گ (20ر - 319پ)، 21 سطر ( 17/5×9)، اندازه: 24×15سم [ف: 198]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 34782
آغاز: حلفا عن كل مافات ولا تموتن الا على حال اسلام الوجوه له ای الكین موتكم؛ انجام: بحيث لم يصلوا الى طور من الروحانيات وراء في القدرة
از آیه 102 سوره آل عمران تا اول سوره یونس (آیه 2)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز و انجام
کاغذ: نخودی، جلد: میشن دار چینی، 76گ، 19 سطر، اندازه: 24/3×19 سم [ اهدائی رهبر: 1علوم قرآن -86]
21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13420/7
آغاز: حم، ظهور الحق بالصورة المحمدية، تنزيل الكتاب، الكل الجامع لجميع الحقايق من الذات الأحذية الموصوفة بالرحمة الرحمانية التامة؛ انجام: كما قال كل من عليها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاكرام فقط تفسیر سوره فصلت یا حم سجده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تان قرن 12؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی، 4گ (75-78)، 18 20 سطر، اندازه: 15×10سم [ف: 34-51]
ص: 836
22. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 130
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ مجدول مذهب، با سرلوح مزدوج مذهب، مصحح؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و سرترنج، 426گ، 23 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 196]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10026
خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد باقر لاهیجانی، تا: چهارشنبه 24 شوال 1180ق؛ مصحح؛ تملك: علی بن موسی به تاریخ نهم ربیع الثانی 1329؛ جلد: تیماج مشکی، 301گ، 21 سطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 26-23]
24. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4389/7
آغاز: برابر؛ انجام: تستمد من النفوس الخبيثة المظلمة الارضية المناسبتها اياهم و مجانستها في الظلمة الكدورة و الخبث فعجب رسوله صلى الله عليه و آله و سلم
خط نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی:انجام؛ اشعاری از شیخ على نقی کمره ای و مخمس جامی و ساقی نامه پرتوی و ترجیع بند ملا آنی و اشعاری از ابوالقاسم متخلص به صولت آمده ؛ جلد: تیماج قرمز بدون مقوا، 59گ، اندازه: 18×11 سم (محدث ارموی مخ: ]
25. ساری؛ طاهری شهاب؛ شماره نسخه: 221/14
بی کا، تا: قرن 13، 4ص، ابعاد متن: 201×17 [نشریه: 6-630]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9436
آغاز: برابر؛ انجام: و قبل هذه الوصية و اتقى و الله يقول الحق و هو يهدي السبيل و هو حسبی و نعم الوكيل.
خط: نسخ، کا: محمد جعفر، تا: 9 جمادی الاول 1206ق؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج خرمایی، 244گ، 24 سطر، اندازه: 32×21سم [ف: 11-538]
27. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1367
خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن جعفر پاراوی لاهیجانی، تا: شنبه 15 شوال 1227 ق، به خواهش میرزا طالع؛ کاغذ: فستقی قورخانه ای، جلد: میشن قهوه ای، 239، 23 سطر، اندازه: 34×21/3 سم [ف: 80-1 ]
28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:12228
آغاز: برابر؛ انجام: هذه الوصية و اتقى و الله يقول الحق وهو يهدي السبيل و هو حسبی و نعم الوكيل. خط: نسخ، كا: آقا بابا بن ملا محمد مهدی شاهمیرزائی، تا: شنبه 22 ذیقعده 1285ق؛ جلد: تیماج مشکی، 342گ، 23 سطر، اندازه: 28×18/5 سم [ف: 35-221]
29. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1052
آغاز: براب؛ انجام: على يد اقل خلق الله محمد الخراساني التربتی. خط: نسخ، كا: محمد خراسانی تربتی، تا: 1347ق؛ کاغذ: فرنگی فستقی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 180 گ، 30 سطر (11/5 × 20/5 )، اندازه: 20/5 ×5/ 30سم اف: 9-50)
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5333/9
آغاز: بسمله. اسم الشين ما يعرف به فاسماء الله تعالى هي الصدر النوعية التي تدل بخصائصها و هوياتها على صفات الله و ذاته؛ انجام: و كان عرشه الذي هو قلب المومن على ماء، و مادة الحية مستوليا عليه متعلقا به تعلق التصوير و التدبير. خط: نستعلیق، كا: احمد بن علی محمد رشتی، بی تا، آخر نسخه: من تاویلات مولانا عبدالرزاق القاسانی رحمه الله تعالی»؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: تیماج مشکی، 2گ (91-92پ)، 20 سطر [ف: 16-244]
31. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12135
آغاز: اعلم أن الله تعالی تجلیات غير متناهية تجليين هما اصل التجليات الاول تجلى الذات في ازل الازال و ظهر منه وجود الصفات؛ انجام: سواه موجود بوجوده ليس بشي في نفسه لان الامكان خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ در نسخه حاضر اشتباه این کتاب را تفسیر عرايس البيان» روز بهان بقلی پنداشته اند؛ جلد: تیماج سرخ، 684 گ، 21 سطر، اندازه: 24×13/5 سم [ف: 35-134]
32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10033/1
آغاز: برابر؛ انجام: لا يجب أن يكون حارا و اذا كانت النار شامل دیباچه، سوره فاتحه و اوایل سوره بقره؛ خط: نسخ، كا: على بن محمد بن علی واعظ حنفی، بی تاب افتادگی: انجام؛ تملك: ریحان الله الموسوی و مهر بیضوی او، شرف الدين محمد مکی بن محد ضیاء الدین بن شمس الدين بن حسن بن زين الدين من ذرية الشريف ابی عبدالله الشهيد شمس الدين محمد بن مکی مطلبی عاملی به تاریخ 1175ق؛ جلد: تیماج با روکش سبز، 8ص (1-8)،
19 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 32-47]
33. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1866/16
آغاز: اعلم أن للغيب مراتب اولها غيب الغيوب و هو علم الله تعالی المسمى بالغايه الاولى بخشی از تاویلات یا تاویل الايات در بیان مراتب غيب (به اصطلاح عرفا)؛ بی کا، بی تا، اص (99) [ف: 9-547]
34. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1822/16
تاویلات در تفسیر آیه «و اضرب لهم مثل»؛ بی کا، بی تا؛ 2ص ( 149-148 ) [ف: 5-240]
35. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2669
آغاز: برابر؛ انجام: و أما في صورة غيره من صور الاسماء فلايتم أيضا الاستعاذة منه الا بالله تعالی. نام کتاب و مؤلف باستناد جلد 51/34 مرعشی تعیین شد؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ تملک: آقا رضا به تاریخ 6 ربيع الاول 1310 و مهر «الواثق بالله الغني عبده محمد مهدی» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 230 گ، 22 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 7-248]
36. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14059
ص: 837
آغاز: آخر له شان و جنس براسه له برهان کجبريل من بين الملائكة؛ انجام: و مدرکاتهما تعظيما للانسان و اظهار الشرفه. خط: نسخ خفی، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: حنایی، جلد: تیماج ماشي ضربی، 55گ، اندازه: 18×13سم [ف: 539-11 ]
37. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 204/2
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ دارای یک سرلوح زمینه طلا، مجدول؛ جلد: مقوا، 182 گ، 19 سطر (16×8)، اندازه: 24/5×15 سم [ف: 1-309]
at-ta’wīlāt (mn.) šeyx-e bahā'ī, mohammad ebn-e hoseyn (1547-1621)
وابسته به: التأويلات، عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، - 736؟ قمری عنوان این بخش را با شنگرف چنین نگاشته اند: «آیات منتخبات من التأويلات مما نقل عن بهاء الدنيا و الدين الشيخ بهاء الدين العاملي». ولی در اصل منتخباتی از همان تأويلات ملاعبدالرزاق
کاشانی است و نه شیخ بهائی
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/ 1258
آغاز: بسمله. الله لا اله في الوجود الا هو فكل ما عبد دونه لم تقع العباده.؛ انجام: فتقرب ولا تخاف و اصعد على الأعراف. تم الكتاب الموسوم بالتأويلات البهائيه على يد أفقر العبيد ... من رجب. در رایانه آستان قدس نام مؤلف شیخ بهائی آمده؛ خط: نسخ، كان هاشم بن حسين العميد، تا: جمادی الثانی 1014ق؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: الوان آهار مهره، جلد: تیماج، 19 سطر، اندازه: 20×11سم [ف: 1-551]
at-ta'wīlāt
آملی، حیدر بن على، 720-782؟ قمری
āmolī, heydar ebn-e ‘alī (1321-1381)
تفسیر عرفانی و صوفیانه ای است بر سوره فاتحه (الحمد) و بیان اسرار آن. بنا به گفته مؤلف در سر آغاز آن به الفاظ و ظواهر و گفته های مفسران نمی پردازد و فقط بنا دارد که اسرار باطنی آن سوره را کشف کند.
1. اصفهان؛ کتابی (آقای)؛ شماره نسخه: 1
بی کا، تا: قرن 10 [نشریه: 5-325]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:18 50
آغاز و الكتمان و غلب بالتوفيق الا التي حكم الاخفاء على الاعلان و لم يزل هذا حاله الى أن جدد الحق؛ انجام: و من بقی بحكم ذاتك ولم تستملکه و تعهده اصباغ ظهوراتک ثبت شهود خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوایی عطف
تیماج قهوه ای، 150گ، 19 سطر، اندازه: 5×14/ 20سم [ف: 13-219]
at-ta'wīlāt
کاشانی، نورالدین علی، ق8 قمری
kāšānī, nūr-od-dīn 'alī (-14c)
مأخوذ از تاویلات نورالدین قاشانی صاحب مصباح الهدایه است. ابتداء آیه «اذا نودی للصلوة يوم الجمعه» بحث می شود و خود تأویلات به تفسیر سوره جمعه مربوط است و در آخر تفسیر آیه فاذكروا الله كثيرا لعلكم تفلحون می باشد.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1610/12
آغاز: بسمله و به نستعين، اذا نودي للصلوة من يوم الجمعه؛ انجام: فوضوا أمر الرزق اليه بالتوكل فان الله خير الرازقين. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1237ق؛ کاغذ: فرنگی الوان، جلد: مقوایی تیماج زرد، 2ص (129 - 130)، 20 سطر (12×17)، اندازه: 16/5×21/5سم [ف: 10-155]
at-ta'wīlāt
همدان؛ مدرسه غرب: شماره نسخه: 491
آغاز: او هو غافل قوي يكتب على البناء للمفعول، آثارهم بالرفع و كل شيء منصوب بعامل مضمر يفسره احصيناه ای و احصينا كل شیء احصينا، و قرى كل شيء بالرفع على الابتداء يجوزان يكون وصفه بالحكيم لكونه دليلا ناطقا بالحكمة كالحی ... آغاز سوره الزمر: بسم الله الرحمن الرحيم تنزيل الكتاب من الله العزيز الحكيم انا انزلنا اليك بالحق ... لاجل مسمى الا هو العزيز الغفار قری نعبد بالضم النون اتباعا للعين كما تتبعها الهمزه في الأمر و التنوين في ... آغاز سوره الناس: بسم الله الرحمن الرحيم قل اعوذ برب الناس .... من الجنة و الناس قرء في السورتين قل عوذ بحذف الهمزة و نقل حركتها الى اللام كما في قوله فخذ ربعة، الوسواس بمعنی الوسوسة كالزلزال بمعنى الزلزلة؛ انجام: انجام سورة الناس: و لهذا قال الله تعالى قل ادعو الله و ادعوا الرحمن ایا ماتد عو فله الأسماء الحسنی. انجام: فهو موقوف على حد علمه محجوب عن خفايا اسرار علمه به و استغفر الله لي ولكم و لمن سمع و وعی و قبل حكم هذه الوصية والفي الله. از پس تا آخر قرآن؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی (رشت و همدان: ف: 1291]
ص: 838
garā'ib-ul qur'ān wa = mn.-u ta’wīlāt-ul qur'ān raga'ib-ul furqan
وابسته به: غرائب القرآن ورغائب الفرقان = تفسیر نیشابوری؛ نظام الاعرج، حسن بن محمد (-728ق) تأويلات عرفانی تفسیر «غرائب القرآن ورغائب الفرقان» در این کتاب، گرد آمده است. آغاز: قوله تعالی و علم آدم الأسماء كلها، التأويل عن النبی صلی الله عليه و سلم ان الله خلق آدم فتجلى فيه ... انجام: و نحن ايضا نختم التفسير بهذا التحقيق و الله ولي التوفيق و الهادي في العلم و العمل إلى سواء الطريق.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2676/1
آغاز و انجام: برابر
نام کتاب به استناد نسخه ش 15167 همین کتابخانه تکمیل شد؛ خط: نسخ، كا: شعیب بن مسعود، تا: 863ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 147گ (1پ -147ر)، 27 سطر، اندازه: 28×16سم [ف: 7-254]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:15167
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: ابن محمد رضوی، تا: رجب 1263ق؛ محشی با نشان «محمد حسین»، مصحح؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 181گ، 19 سطر (15×7)، اندازه:14×21/5سم [ف: 38-508]
ta’vīlāt-e moškelāt-ol ahādīs
فخر رازی، محمد بن عمر، 544؟ -606 قمری
faxr-e rāzī, mohammad ebn-e 'omar (1150-1210)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 612/27 -ف
نسخه اصل: سلیمانیه ش 1208؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 839ق؛ 2گ (1320 - 321پ)، 19 سطر [فیلمها ف: 1-512]
ta’wīlāt wa mukāšifāt
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15232/32
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1305ق؛ 20گ (177ر- 196ر) [مختصر ف: 130]
ta'wīl-ul ahādīt
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری
kermānī, mohammad karīm ebn-e ebrāhīm (1810 1871)
اهداء به: محمد رحيم (فرزندش) تاریخ تأليف: 26 ربیع الثانی 1271؛ محل تالیف: خبيص (قريه) این رساله در علم تعبیر خواب است که در پاسخ محمد رحیم خان (فرزندش) نگاشته، شامل یک مقدمه و شش «باب»: مقدمه در بعضی مقدمات لازمه؛ باب 1. تقسيم رؤیاهای صادقه و کاذبه؛ 2. اقسام رؤيا؛ 3. سر اختلاف صورت بعض چیزها در عالم مثال با صورت آنها در این دنیا؛ 4. کلیاتی در علم تأویل و تعبیر؛ 5. ذكر بعض اخبار وارده در این باب؛ 6. ذکر اقوال علما در امر رؤيا. آغاز: الحمد لله رب العالمين ... قد سالنی قرة عيني و فلذة كبدی و ثمرة فؤادی ابني محمد الملقب بالرحيم انجام: و جعلها يخرج من قلمی خالصة لوجهه مطابقا لحكمة محمد و آل محمد عليهم السلام
[چاپ: کرمان، 1352 فهرست مشایخ 240؛ ریحانة الادب 51/5؛ دنا 760/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:16 11330
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 13؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 106گ(185- 290)،17 سطر، اندازه: 14×8سم [ف: 28-540]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6899/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی اصغر بن محمد صادق موسوی، تا: 1271ق؛ مصحح جلد: تیماج مشکی، 100گ (3پ -102ر)، 15 سطر، اندازه: 20×12/5 سم [ف: 18-92]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1765/4
خط: نسخ، بی کا، تا: 1272ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 59گ (96-154)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 3-1047]
4. قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 715/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد رضا بن حاجی چمن، تا: 1285ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 120گ (1پ - 120ر)، 15 سطر، اندازه: 14/5 ×20سم [ف: 2-371]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:1724
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1285ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سرخ، 15 سطر، اندازه: 22/4×14سم [ف: 1-79]
6. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:766/5
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 و اوائل 14؛ جلد: تیماج قهوه ای، 66گ (112-177)، 18 سطر (16×11)، اندازه: 14×20/5سم [ف: 875-2 ]
ص: 839
ta'wil-ul ahadit
رساله ای است در تفسیر و تأويل تعدادی از احادیث مشكله و برخی مباحث اعتقادی، فلسفی، فقهی و تفسیری که غالبا به صورت سؤال و جواب برگزار شده از پاسخ های مؤلف بر می آید که وی اخباری بوده و با فلسفه میانه خوبی نداشته است. برخی از مباحث کتاب چنین است: شرح حديث من عرف الحق لم يعبد الحق، حكم تسمية المهدی (عجل الله نعالی فرجه)، معنی حدیث من عرف نفسه فقد عرف ربه، في الترتيل بالصوت الحسن (بحثی است پیرامون غنا)، في أن الأرض لا يخلو من حجة، في التناقض بين الآيات في سورة البقرة و السجدة و النازعات، في حدوث العالم که این بخش را در ذی حجه 1221نوشته است)، في حال تفسير العسكري(عليه السلام). در اول و آخر نسخه کسی احتمال داده این کتاب از رسائل شیخ احمد احسایی باشد ولی بعید به نظر می رسد. احتمال می رود «تسلية القلوب» محمدبن عبدالنبي اخباری باشد.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1841- 10/151
آغاز: المتوجهة الى غيره و الثواب العقاب الذين يستحقهما غيره و ان كان قصرة اضافية بالنسبة الى ما اضيف اليه؛ انجام: لذلك التفسير على الاقرب و احتمال كونهما سند الوضع اعني انهما نق؟
كونه موضوع متجه ايضا على بعد فتدبر و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، بی کا، تا: 1234ق؛ افتادگی: آغاز؛ تملك: محمد جعفر خراسانی؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 79گ، 20-21 سطر، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 2-672]
ta’vīl-e a‘māl-e vozū (bandī dar)
روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی نصر، 522؟ -606؟ قمری
rūzbahān-e baqlī, rūzbahān ebn-e abī-nasr (1129-1210)
بندی از ابومحمدبن روزبهان در تأویل اعمال وضوء.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:504/5
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی، 1 ص (346) ،25 سطر (18×11)، اندازه: 26×17سم [سنا: في: 1 -294 ]
ta’vīl-e «afwājā» dar qor'ān-e karīm
تأویل و تفسیر کلمه «افواجا» در آیه شریفه «يوم ينفخ في الصور فتاتون افواجا».
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1202/55 -طباطبائی
آغاز: قال معذبين جبل قلت یا رسول الله أخبرني عن قوله تعالی يوم ينفخ في الصور ... فقال ... يا معاذ يحشرون لعشرة اصناف الغوج الاول فيحشرون ... و بطونهم من الحيات و العقارب؛ انجام الامن تاب و عمل عملا صالحا فاولئك يبدل الله سیاتهم حسنات خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، 55گ [ف: 23 - 731]
ta’vīl-e aksar-o ahl-el janna al-bolah
جمالی اردستانی، جمال الدین محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/35
خط: نستعلیق، كان محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13، 3ص ( 652-650 ) [مختصر ف: 130]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:8631
آغاز: بسمله. من كلمات قدوة العشاق سید اهل الاشتياق الشيخ الموحد الشيخ مولانا احمد الملقب بجمالی قدس الله سره در بیان تاویل اکثر اهل الجنة البله ای عزیز اهل عافیت بلهند که در عافیت دوست دیدار نمی نما به این آیت بسیار خوانده باشی؛ انجام: و من اوفي بما عاعد عليه الله فسيو تيه اجرا عظيما توقع که یاران را بجميع سلام رساند امکان دارد که اگر حیات باقی باشد باری دیگر صحبت اتفاق افتد. خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1242ق؛ در «ذح 1245 ضبط کتابخانه اشرف ارفع شد»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج حنایی، 3گ، 15 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 19×12 سم [ف: 17-182]
= hāšīyat-u
ta'wīl-u bism-il-lāh-ir rahmān-ir raḥīm ta'wīlāt-il qur'an
قیصری، داود بن محمود، -751 قمری
qeysarī, dāvūd ebn-e mahmūd (-1351)
وابسته به: التأويلات = تأويل القرآن؛ عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد (736ق) تعليقاتی عرفانی و حکمی بر «تأويلات» استادش ملا عبدالرزاق کاشی است. دارای دیباچه مبسوط و پنج «مقدمه) و موضوع آن بحث در حقیقت صورت نوعیه ای که فلاسفه و عرفا برای انسان و هر یک از انواع موجودات قائل اند و تأویل آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» است به صورت نوعیه انسان. به طوری که خود در دیباچه این رساله تصریح کرده استاد وی، رساله ای در تأویل بسم الله به صورت کامله انسانیت نوشته بوده و چون مورد طعن بی بصران واقع گردید داود را مأمور توضیح و بسط آن رساله
ص: 840
کرده، وی به منظور امتثال امر استاد این تأليف را انجام داده است. وی در آن برخی از وجوه عرفانی را در مسئله علم الهی به اشیاء، وجودات خاصه، تعریف وجود من حيث هو هو، اسماء الحسنی آورده است.
آغاز: الحمدلله الذي خلق الانسان على صورته و کرمه تکریم و اسجد له الملئكة كلهم و عظمه تعظيما انجام: من الآيات المبينة للتوحيد الذاتي و الله يقول الحق وهو يهدي السبيل هذا آخر ما اردنا بیانه و الحمدلله اولا و آخرا و الصلوة على رسوله باطنا و ظاهرا.
[دنا 760/2 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:38889
آغاز: بسمله. قال الامام المرحوم المشار اليه في اول كتابه الموسوم بالتأويلات؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: محمد شفیع فیروز آبادی، تا: 1083ق، جان حیدر آباد؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 3، 25 سطر، اندازه: 18×10/5 سم [ اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن-97]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18826 ض
بی کا، تا: با تاریخ 1284ق [د.ث. مجلس]
٣. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9472/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: استانبولی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 7گ (48پ -54پ)، 15 سطر (5/5×12)، اندازه: 16×10سم [ف: 17-378]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1405
آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا، به شکل بیاض دعا کتابت آن مشجر است؛ جلد: تیماج برنگ قرمز بدون مقوا، مختلف السطر، اندازه: 25×6سم [ف: 4-183]
ta’vīl-e «jabal» dar qor’ān
کوثر همدانی، علی نقی بن محمد رضا، -1296 ؟ قمری
kowsar-e hamedānī, ‘alī naqī ebn-e mohammad rezā ( 1879)
تاریخ تأليف: 1248ق گفتار کوتاهی است درباره تفسیر و تأويل كلمه «جبل» که در آیه های «فلما تجلى للجبل» و «ان استقر الجبل» و جز آنها آمده است. این بیان را على نقی بن الشيخ از پدر خود به طور شفاهی شنیده و در 1248 آن را یادداشت کرده است. در آغاز و انجام این گفتار، پدر را دعا کرده و در پایان رقم خود را آورده است. این علی نقی، گویا همان میرزا علی نقی همدانی پسر ملارضا همدانی است که از عارفان معروف زمان ناصرالدین شاه هستند و ترجمه آن در ریحانة الادب و لغت نامه دهخدا (زیبده) و خیرات حسان آمده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2913/3
آغاز: بیان بعض ما تضمنه من الاشارة و التأويل على سبيل التلويح و التمثيل و كان ایده الله قد ذکرلی مشافهة أن ثلث الجبل وقع في البحر فكان طعام الحوت ولكن كلامك هذا حق و انا اشير اليه و مراد سیدنا بیان تأويله لاتفسير ظاهره؛ انجام: و اعذر یا سیدی في الخطأ في بسط الكلام و تسهيل العبارة فانی کتبتها ليلة أتانی امر کم بعد ما مضى و کر من الليل على غير صحة و فراغ مع نعاس و دواع تمت الرسالة 1248. خط: نستعلیق، كا: على نقی بن شیخ، تا: 1248ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، کص (241-242)، 19سطر، اندازه:
21×15سم [ف: 10-311)
← تأويل الرؤيا ← تعبير الرؤيا
ta’wīl-ul ‘arš wa-l kursī
حسنی، قاسم بن ابراهیم، 169-246 قمری
hasanī, qāsem ebn-e ebrāhīm (786-861)
رساله ای است در تاویل و تفسیر آیات مربوط به عرش و کرسی و پاسخ بر گفته های مشبهه که خدای تعالی را مانند سایر اجسام دانسته اند، به روایت علی بن محمد بن عبدالله از حسن بن قاسم از حسین بن قاسم.
[مؤلفات الزيدية 241/2 ]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 71/17
آغاز: قال علي بن محمد حدثني الحسين بن القاسم، عن الحسين بن القاسم رضوان الله عليه قال سالت ابي رحمه الله و ارضاه عن تاویل نسخه اصل: کتابخانه ای در یمن؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 2 رجب 1064ق؛ 25ص (440-464) [عکسی ف: 1-90]
ta'wīl-ul qur'ān
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10172/1
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 [مختصر ف: 408]
ta’wīl-u qirā’āt-is sabo
ص: 841
بابا افضل کاشانی، محمد بن حسین، -667 ؟ قمری
bībā afzal-e kāšānī, mohammad ebn-e hoseyn (-1269)
در اینکه هفت گونه قرائت، هفت مقام نفس است: امر، نهی، قصص، تمثیل، حکمت، موعظه، وحدت که وصول به كل و توحید کثرات است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:431/7
آغاز: القراآت التي قيل هي سبعة من القرآن؛ انجام: و عدد ته واحد او هو الحق بی کا، بی تا؛ اص (124ر) [ف: 3-333]
ta'wīl-u qişaş-il anbīyā'
داستان های پیامبران گذشته و پاره ای از جزئیات آنها را، به روش اسماعیلیان تأویل و تفسیر کرده و آنها را از ظاهرشان منصرف می کند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5711/2
آغاز: الحمدلله مؤید الحق و نصیره و مظهر الخلق بتدبيره و مقسم الارزاق بتقديره و مدحض الباطل و مبیره؛ انجام: و حسبنا الله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر
خط: نسخ، كا: احمد على بن نور بهائی، تا: 29 جمادی الاول 1318ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 84گ (508پ - 591پ)، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 15-112]
ta’vīl-e kalamāt-e abī-bakr
برای نتيجة السلاطين، با شعر فارسی در صد کلمه، شاید گرفته از رشید وطواط.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9470/7
آغاز: الحمدلله الذي خلقنا للمعرفة و تحصيل الكمال و خلصنا بايقاف الحق من الجهل و الضلال ... فهذه رسالة كتبتها في تاویل كلمات الامام ... امیر المومنین ابی بکر الصدیق؛ انجام: چو تاریخش ز هجرت صاد وفاء و زاء بگذشت (887)، به اتمام آمد این نسخه که پیش عارفان خوب است. تمت هذه الرسالة الشمسية بعون الله و حسن توفيقه في آخر رمضان المبارک لسنه سبع عشر و قسعمائه.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: استانبولی، جلد: مقوا عطف تیماج مشکی، 51گ (61پ -111ر)، 15 سطر ( 11/5×8/5 )، اندازه: 11×15 سم [ف: 17-377]
ta'vil-e kalamat va ayat-e qor'an
در آن ادعا کرده که باب تأويل كلمات و آیات قرانی که هیچ کس تا به حال آن را ندانسته است، ذکر خواهد کرد و مدعی است که در عالم رویا از حضرت علی ولی الله افاضه شده است.
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 2/ 400
آغاز: مخفی براخوان و دانشمندان نماناد که این کتاب را گفتگوئی علمی بوده باشد مراورا اشرف العلوم الادیانی و الابدانی؛ انجام: عالمان لغت عرب میت نکرد که نتواند در حق اوفتوی دهند که قول میت کالميت بوده باشد خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 14گ، 9 سطر، اندازه: 12×6/5 سم [ف: 1-376]
ta’vīl-e «laqad jā’a-kum rasūl-un min anfus-a-kum» (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/31
خط: نستعلیق، کا: محمد مریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ اص (648-همان) [مختصر ف: 130]
ta’wīl-u muškil-il qur'ān
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، 213-276 قمری
ebn-e qotayba, “abd-ol-lāh ebn-e moslem (829-890)
ابن قتیبه در پیشگفتار این کتاب بحثی در امتیازهایی که دستور زبان و خط عربی دارد آورده است، حروف عربی 28 است و دیگران کمتر دارند و اعراب كلمات عربی فاعل را از مفعول جدا می سازد. سپس در مجاز و استعاره سخن می گوید، و پس از آن از اعتراضاتی چون تناقض گویی که ملحدان بر قرآن وارد کرده یاد می کند و پاسخ می گوید و علت اختلاف قرائت هایی چون ابن مسعود و علت آمدن آیه های متشابه را بیان می کند برخی عنوان های کتاب چنین است: باب الرد على اختلاف القراآت؛ باب اللحن؛ باب تناقض؛ متشابهات مجاز استعاره و تکرار مطالب؛ باب تأويل المشكل الذي ادعى القرآن؛ باب اللفظ الواحد للمعاني المختلفة. (علینقی منزوی) آغاز: بسملة. قال ابو محمد عبدالله بن مسلم بن قتيبة رحمه الله. الحمدلله الذي نهج لنا سبیل الرشاد و هدانا بنور الكتاب و فضلنا على سائر الملل من العباد ... لم يجعل له عوجا فيما نزله قيما
ص: 842
مفصلا ...
چاپ: قاهرة، دار احیاء الكتب العربية، 1954م، نشره: سید صقر، مقدمة 67ص + النص 1-441ص + الفهارس 443-536
[ فهرس المخطوطات المصورة 45/1؛ دنا 761/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:478-ف
نسخه اصل: ملت فیض الله ش 232؛ خط: نسخ، كا: عبدالعزيز بن فتوح بن منصور بن صالح بن على بن شعيب جدامی، تا: 20 ذیحجه 629ق، برای خودش؛ او در دهه سوم صفر 620 آن را بر ابو محمد عبدالله بن عبدالمحسن بن عبدالاحد اسکندری مودب خوانده بوده؛ 154گ، 17 سطر [فيلمها ف: 1- 382]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4690/2
آغاز: برابر؛ انجام: و النجاد الطبيعة و الجوهر فأراد أن سماتها تدل على جواهرها، و الله أعلم. خط: نسخ معرب، كا: على بن سعید بن علی، تا: چهارشنبه 8 ذیقعده 704ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 118گ (126پ۔ 243پ)، 20 سطر، اندازه: 13×17 سم [ف: 12- 276]
٣. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2029/1
آغاز: برابر؛ انجام: قال قتاده في قوله اتقوالله حق تقاته. قال أن يطاع فلا يعصا. قال ثم نسخها: اتقوالله ما استطعتم. و الله اعلم بالصواب خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: سمرقندی، نخودی، جلد: مقوایی رویه تیماج حنایی، 121گ (1-121)، اندازه: 18×13سم
[ف: 11-114]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:68
آغاز: برابر؛ انجام: الياء مكان اللام. قال ما خلقنا هم الا بالحق ای الا للحق. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ تملك: مشكاة الملك و مهر او به تاریخ 1301 و تملک دیگر بتاریخ 1267؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج سرخ، 111، 17 سطر (13×7/7 )، اندازه: 13/5 × 19/5سم
[ف: 1-209]
ta'wil wa tahqiq
عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن احمد، -736 ؟ قمری
‘abd-or-razzāq-e kāšī, 'abd-or-razzāq ebn-e ahmad ( 1336)
از شیخ عبدالرزاق الكاشانی، در آصف بن بر خیا۔
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5908/7
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، اص، 18 سطر (12×6)، قطع: جيبي، اندازه: 16×10سم [ف: 16-144]
at-ta’hīl-ul garīb
ابن حجة، تقي الدين بن على، 767-837 قمری
ebn-e hejja, taqi-yod-dīn ebn-e ‘alī (1366-1434)
مجموعه ای است منظوم و منثور از شعرا و فضلای متقدم و معاصر عرب زبان تا زمان مؤلف در شرح غرایب شعر في الخيل من المدح و الذم، باب المراتي في الغزل البديع الغريب، باب الربيعيات في المواعظ، باب الخمريات و الساقي ما وقع لابی اسحاق الندیم من غرائب الاغزال المخمسه، قول غتر ابی دلف ارجانی اصمعی ابن اسحق ابراهيم بن خفاجه ابي نواس شمس الدين محمد الواسطی ... و غیره.
تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 1339
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي هدانا لتاهيل الغريب فاكرمنا مثواه و ما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله فله الحمد على هذه النعمة التي هي عن كثير من الناس بمعزک اذ غريب الادب لم يتاهل بقفا بنک من ذكرى حبيب و منزل بل و قرنی صدور هبت عليهما نسمات الالهام فتكلمت بالنفس العالی ... بعد فان غريب الأدب قد مرقه الشباب اید سبا و نظمه بعد تاهيل غربته في اسلاك الغربا و قد هزتني حمية الأدب ال يلم شمله و اجتماعه بالنسبيب من اهله و لما جعلت له هذا الكتاب جامعا صلت اقلام التاليف في قبلت و قد سميته تاهيل الغريب؛ انجام: و لعجبني هنا قول الصاحب فخر الدين معانش في نصر عنه رحمة الله تعالی ... یا رب أن لم تغتفر اوزاری *** لانافعی اهلی و لا زواری ...... لكن تهتلي القديم و كلته *** يوم الحساب بحكمة الستار. آخر تاهيل الغريب للعلامه
ابن حجة رحمة الله تعالی ... و سلم سنه 862 خط: نسخ تحریری، بی کا، تا: 862ق؛ در سال های 1282 و 1322 هجری به ترتیب از عرض کتابخانه مبارکه گذشته؛ تملك: محمد الخلاصین در سال 1188ق؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: بغدادی ملون، جلد: مقوای روکش چرم قهوه ای با ترنج، 423ص، 24-20 سطر، اندازه: 27/8×18 سم [ف: 7-54]
ta’hīl-ul garīb
نواجی، محمد بن حسن، 788؟ -859 قمری
navājī, mohammad ebn-e hasan (1387-1455)
جنگی است از قصاید عربی شعرای متقدم و معاصر مؤلف که آنها را به خواهش یکی از دوستان خویش گرد آورده است. برخی از قصاید نیز از خود گرد آورنده است که غالبا در مدح حضرت رسول الله (ص) است. قصاید جنگ بر اساس حروف الفبا مرتب شده است. در فهرست دارالکتب نسخه ای با عنوان « تأهيل الغريب» به تقي الدين ابوبکر علی بن عبدالله معروف به ابن حجة حموی نسبت داده است و آغاز آن با این نسخه
ص: 843
متفاوت است. نام برخی از شاعران این جنگ عبارت است از: على بن قزل المشد، شمس الدين محمد بن عبدالرحيم ابن اللبان المنهاجی، قاضی صدرالدین علی بن الادمي الحنفی، ابن الزين لبیکم، عبدالملک بن عبدالرحيم حارثی، احمد بن عبدالسلام الثار ماجی، سعد الدين محمد بن محمد، ابو عمرو العربى القلعی، ابن الواعظ، ابراهیم بن سهل بن ابی العيش اسرائیلی اشبیلی، شیخ قطب الدین حنفی، اسعد بن مماتی، علی سبط الشيخ شرف الدين حنفی، اسعد بن مماتی، علی سبط الشيخ شرف الدين بن الفارض، شرف بن اسماعیل راجح حلی، امیر ناصر الدين بن النقيب، شرف الدين شعیب بن محمد بن میمون غربی، قاضی مهذب بن زبیر، قاضی عبدالوهاب مالکی، قاضي محيي الدين بن عبد الظاهر، الجلند البلدي، سيد سيف الدين على بن قول، نجم الدین محمد بن سوار بن اسرائیل شیبانی دمشقی، شیخ شرف الدين بن عنين، سعد الدين محمد بن عربی، شهاب الدين محمد بن عبدالمنعم معروف به ابن الخيمی، شهاب محمود، صدرالدین بن الوكيل، نجم الدین عماره يمنی، شمس الدين محمد بن فرا الضرير النحوي تاج الدین محمد بن عبدالمنعم بن حواری تنوخي دمشقی، ابواسحاق ابراهيم بن عثمان غزی کلبی، عرقله الدمشقی، مهذب الدين بن الدهان الموصلی مهذب الدين بن القيسرانی، شمس الدين بن صائغ عجمی، ابن المستوفی، نورالدین بن صاحب تکریت، شیخ المشایخ انصاری حموی، ابو نصر احمد بن يوسف المنازی، ابن زقاق، ابوعلی بن الحماره اندلسی، شهاب الدين أحمد بن يهوذا حنفی، شمس الدين محمد بن عبدالكریم موصلی.
[دنا 757/2 ؛ دار الكتب فؤاديه 122/1 ؛ معجم المؤلفين 203/9 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 877 ط
آغاز: بسمله و صلى الله ... قال الفقير ... الحمدلله جامع الناس ليوم الاريب فيه، مدبر الخلق ببديع حكمه البليغه ... و بعد فقد سألني من لا استطيع له ردا ولا اجد من امتثال او امره؛ انجام: يبلغ في الأعداء ما يريد *** و هو برى منهم في اكيد خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9؛ دارای یادداشت: «هذا كتاب تأهيل الغريب تالیف راجی عفور به القريب محمد بن حسن بن على النواجی رحمه الله تعالی و عفى عنه»، دارای شرح حال ابن سراج به نقل از ابن خلکان؛ تملک: عبدالمحسن مشغری بکیری با مهر او؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج، 239گ، 23 سطر، اندازه: 19/5×13/5 سم [ف: 24/2-56]
ta'yidat
مجذوب تبریزی، محمد بن محمد رضا، 1093 قمری
majzūb-e tabrīzī, mohammad ebn-e mohammad rezā ( 1682)
اهداء به: شاه سلیمان صفوی تاریخ تأليف: 1088ق منظومه ای است در حقایق و معارف و توحید و اخلاق مشتمل بر سیصد و چهارده بند هفت مصراعی بر وزن رباعی؛ تاریخ نظم ودايع توفیقات» و «عواید توفیقات» است، برابر 1088.
آغاز: این درج پراز جواهر تحقیقات
***باشد نام مبارکش تأییدات / بیچون چون بود پیش از ایجاد جهان *** با خلق جهان نیز همانست همان / نفزود جهان ساختنش
عزت و شان *** او با همه و بی همه باشد سلطان / الأن كما كان كما كان الآن *** بیجا همه جا یکیست پیدا و نهان. اینست ره معرفت ذات و صفات. انجام: هر دل غم دلبری بود دلبندش ***هر دیده رخ کسی کند خرسندش / هر جبهه بسجده یی فرود آرندش *** هر سجده بقبله یی بود پیوندش / هر فرقه رهی گزیده حق دانند ش *** با مهر علی و یازده فرزندش. دین دین نبی است بر محمد صلوات
[دنا 761/2 ؛ نسخه های منزوی 2705/4 ؛ فهرستواره منزوی 509/10 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1105
آغاز: برابر؛ انجام: چون داشت ودیعها از اخبار ثقات *** تاریخش شد ودایع توفیقات*** تاریخ دگر عواید توفیقات خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، تا: 1088ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 45گ، 14 سطر (14×7)، اندازه: 19×12 سم [ف: 3-127]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4463
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ دو صفحه اول تمام تذهیب، دارای دو سرلوح، مجدول، محشی؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: چرمی، 135 گ، 15 سطر (20×8/8 )، اندازه: 17/5 × 29/5سم [ف: 7- 230]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15968/1
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالوهاب بن محمد صادق تبریزی، تا: دهه اول شوال 1098ق؛ مجدول، کمند کشی شده، دارای سه سرلوح مذهب، محشی، رکابه دار؛ تملك: لطفعلی بن محمد کاظم (صدرالافاضل) در صفر 1344 ق با مهر وی؛ جلد: تیماج سرخ، 193گ، 14سطر، اندازه: 17/5 ×سم [ف: 44-162]
4. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1457
آغاز: برابر
خط: نسخ، كان محمد صادق بن زوار شعاری کربلائی رضاعلی، تا: جمعه 16 جمادی الاول 1245ق؛ محشی؛ اندازه: 20×28/5 سم [ نسخه پژوهی: 2-121]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 8798
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1255ق؛ کاغذ کاهی، جلد: مقوایی، 84گ، 18 سطر (15×8)، اندازه: 13×21/5 سم [ف: 7-231]
ص: 844
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7857/1
آغاز و انجام: برابر کا: نجفقلی بن محمد رضا ساکن قریه حاجی شاه، تا: شنبه 17 شوال 1283ق؛ جلد: پارچه آبی، 165گ (1ر165ر)، 20 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 26-336]
ta'yid-ul haqq
طباطبائی، محمد باقر، ق13 قمری
tabātabā’11, mohammad bāqer (-19c)
تاريخ تأليف: (تأييد الحق برحمة الله =) 16 رجب - پایان ذیحجه 1280ق
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3833
آغاز: بسمله. الفصل الثاني في ابطال التثليث باقوال المسيح.؛ انجام: على هاجرها الاف التحية.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: دوشنبه 16 ربیع الثانی 1285ق؛ کاغذ: فرنگی زرد، جلد: مقوا، 61گ، 22 سطر (17×9)، اندازه: 21×14سم [ف: 12-2819]
ta’yīd-e seyyed mohammad hasan soltān-ol-vā‘ezīn-e kāšānī
سید محمد حسن سلطان الواعظین کاشانی رساله ای درباره وظایف علما و سلاطین در عصر غیبت نوشته که این مسئله موجب گردیده عده ای از وی انتقاد و او را متهم به کفر و ارتداد نمایند. لذا تعدادی از علمای اسلامی برای رفع اتهام از وی تائیدیه ای نوشته اند که در رساله حاضر جمع آوری شده است. در این رساله تائیدیه این علما موجود است: از علمای خراسان: حاجی محمد ابراهیم، حاجی شیخ عبدالرحیم، میرزا احمد، حاج شیخ جعفر جیلانی؛ از علمای یزد: آقا میرزا محمد تقی، آقای شیخ محمد تقی، ملا محمد اردکانی، میرزا محمد حسین طباطبائی و ... شیخ زین العابدين مازندرانی، میرزا حبیب الله رشتی، سید محمد حسین بحرالعلوم میرزا ابوالقاسم کربلایی طباطبائی، شیخ محمد فاضل شربیانی، شیخ عباس عرب ملا محمد ایروانی. [دنا 761/2 ]
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4960- 25/50
آغاز: بسمله الحمدلله الذي جعل العزة في ذرية رسوله الأمجد ابی القاسم محمد صلی عليهم مليك السماوات ... و بعد چون حضرات علماء اعلام؛ انجام: یکی هم اتمام حجت بر بعضی از عباد الله لئلا يقولوا يوم القيامة انا کنا عن هذا غافلين و السلام على من اتبع الهدی خط: نستعلیق، كا: زین العابدین بن آقا میرزا شریف قزوینی، تا: محرم 1308ق، چاپ سنگی است؛ جلد: گالینگور، 15گ، 14 سطر، اندازه: 22×18سم [ف: 2-673]
ta’yīd-ul minna fī ta’yīd-is sunna
بکری صدیقی، محمد بن ابی الحسن، ق 962 قمری
bakrī-ye sadīqī, mohammad ebn-e ab-el-hasan
تاريخ تأليف: 25 محرم 959ق؛ محل تأليف: مکه در عرفان، دنباله ای در مکه بر آن افزوده است.
[دنا 761/2 ]
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1037/4
آغاز: قال سیدنا و مولانا ... بسمله. بحمد اللهم شرق انوار الجمال بمشاهدته المعانی؛ انجام: و على آله و صحبه و سلم بی کا، بی تا، کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه ضربی [ف: 5-225]
tab
حکیم محمد سعید
hakīm, mohammad sa‘īd
رساله مختصری است در معالجه تب های شایع به دستور پادشاه ایران (شاید شاه عباس) ساخته؛ مشتمل بر یک «مقدمه» و پنج « فصل» (که فصل پنجم را ندارد) و یک «خاتمه»: مقدمه در تعریف تب و ذکر اجناس آن؛ فصل 1. بیان اقسام مفرده تبهای خلطی و علاج تب صفراوی؛ فصل 2. بیان تب دموی دائمی که داخل عروقی است؛ فصل 3. بیان تب بلغمی غیر دائمی؛ فصل 4. علامات تب سوداوی و علاج آن؛ خاتمه در ذکر نسخه هایی که در اثنای معالجات اسامی آنها ذکر کرده بود. آغاز: و هو يشفى بلطفه الكريم ... به عرض اشرف اعلی میرساند که چون مقرر فرموده بودند که دستورالعمل مجمل در باب بعضی تبهای کثيرالوقوع که شایع و اکثرى الوقوع است نوشته شود لهذا مختصری در كمال اجمال به موقف عرض میرساند و ترتیب میدهد این مختصر را بر یک مقدمه و پنج فصل و خاتمه ... مقدمه در تعریف تب و ذکر اجناس آن. انجام: نسخه معجون حلتیت که به جهت تب ربع نافع است ... و در وقت احتیاج به قد یک مغز فندق کوچک می داده باشند که نافع است ان شاء الله تعالى هذا آخرما اردنا و السلام على من اتبع الهدی
[دنا 761/2 (1 نسخه)؛ مشترک پاکستان 548/1 ]
ص: 845
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1072/1 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11، کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: تیماج قرمز، 27گ (1پ -27)، 12 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 525-23]
2. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3165/4 - 16/175
آغاز و انجام: برابر
در فهرست با عنوان «حمیات» و بدون مؤلف؛ خط: تحریری بی کا، تا: 1084ق، جلد: مقوا عطف پارچه مشکی، 17گ، 13 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 3-1682]
3. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8742/1
آغاز و انجام: برابر
در فهرست ناشناس آمده؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج حنایی، 13گ (3-15ر)، 21 سطر (16×8) [ف: 17-208]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3936/7
آغاز و انجام: برابر در فهرست ناشناس آمده؛ بی کا، بی تا؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 35ص (173-207)، 15 و 24 سطر، اندازه: 19×13سم [ف: 10-2051]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2296/6 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-669]
tab
در این رساله از تب و نشانه ها و دارو و درمان آن گفتگو می شود.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1046/37
آغاز: بسمله و حمد و صلوة. أما بعد طريق تدبیر آنستکه چون از تب بهم رسد خالی از آن نیست که سرفه دارد یا نه.؛ انجام: که منذر بسرسام است. حقنه اولی است خصوصا وقتیکه شود. تم بعون الله و حسن توفيقه. خط: نستعلیق، کا: رجبعلی بن جواد علی، تا: تقریبا 1071ق؛ 3ص ( 174-172 ) [ف: 4-726]
at-tabādur (r.-un fi)
آرانی کاشانی، ابوطالب بن محمد حسن، ق13 قمری
ārānī kāšānī, abu-tāleb ebn-e mohammad hasan (-190)
تاریخ تأليف: 15 ذیحجه 1241ق رساله ای کوتاه در مباحث مربوط به تبادر که با استفاده از نظرات استادش «سید علی طباطبایی حائری» (-1231 ق) در شش
حديقه» و یک «خاتمه» نگاشته: حديقه 1. تعريف التبادر؛ 2. تقسيمه؛ 3. محل البحث؛ 4. حجيته؛ 5. ثمرة التبادر؛ 6. دفع الشبهات الواردة؛ خاتمة، ما صورة الجهل بالحال.
[دنا 762/2 ]
آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 71/2
آغاز: في التبادر و تحقيق الكلام فيه يتوقف على التعرض لتعريفه واقسامه و حجيته و ... و غير ذلك مما سيجيء فههنا عدة مطالب يتكفلها عدة حدائق الحديقة الأولى في تعريفه ففي المناهج انه فهم المعنى من اللفظ؛ انجام: و لذا هو عليه يقدم فالاوجه في التعليل ما ذكره الاستاذ نفعنا الله بما اثبتنا يوم التناد. کامل ؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 15 ذیحجه 1241ق؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج قهوهای، 17ص (8×70)، اندازه: 22×15سم [ف مخ:-66]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 298/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا[عکسی ف: 1-352]
← التباشير ←الطباشير
at-tabāʻud bayn-al bi’r wa-l bālū‘a
حسنی حسینی، مسعود بن فضل الله، ق 11 قمری
hasanī hoseynī, mas‘ūd ebn-e fazl-ol-lāh (-17c)
تاريخ تأليف: 1031ق در این بحث بسیار کوتاه بیست چهار وجهی که تصویر می شود در روایت هایی که می گویند مستحب است بین چاه و بالوعه پنج ذرع فاصله باشد، تشریح شده و دائره ای برای مجسم نمودن موضوع ترسیم کرده است. آن را بدرخواست بعض الاخوان تالیف کرده است.
[دنا 762/2 ]
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 3826/10 - 19/156
آغاز: بسمله. الحمدلله حق حمده و الصلوة على من لانبی بعده و آله الأوصياء بعده و بعد فاعلم أن التباعد بين البئر و البالوعة مستحب بقدر خمسة أذرع أن كانت الأرض صلبة أو كانت البئر فوقها أو كانت البئر الى جانب الشمال و بقدر سبعة أذرع ان لم يكن كذلك تنبيه الصور في هذه المسئلة أربع وعشرون؛ انجام: انجام: توضیح فاعلم بعد النظر في الجدول و تحقيق الصور بكيفية تباعدهما في كل واحدة من الصور.. لتبيين اقسام هذه المسألة اجابة بعض الاخوان و انا الفقير اضعف عبادالله الغني مسعود بن فضل الله الحسنی الحسینی في سنة 1031 خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 1057ق، جا: دارالسلطنه اصفهان؛ جلد: تیماج قهوه ای، اگ، 19 سطر، اندازه:
ص: 846
19/5×12 سم [ف: 2-706]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1396/16
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-664]
at-tabāʻud bayn-al bi’r wa-l bālū‘a
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11305/7
خط: نسخ، كا: عبدالله دامغانی، تا: قرن 11 [مختصر ف: 130]
←التبانیات← اجوبة المسائل التبانيات في حرمة العمل بأخبار الآحاد
tabaddul-i ra’y-il mujtahid
انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214-1281 قمری
ansārī, morteza ebn-e mohammad amīn (1800-1865)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11484/10
خط: نسخ، بی کا، تا: حدود 1301ق؛ 2ص (169-170) [مختصر ف: 318]
tabdīl-e eksīr va ma'refat-e kīmīyā
تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه:1323/3
بی کا، تا: قرن 12؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-278]
tabarra'iye (r.)
اصفهانی، عبدالرحيم بن کرمعلی، ق 14 قمری
esfahānī, 'abd-or-rahīm ebn-e karam-alī (-20)
تاریخ تأليف: 1294ق رساله ای است در پاسخ فردی در این که تبری از دشمنان خدا و اهل بیت(عليه السلام)مقدم است بر تولی و دوستی آنان.
[دنا 762/2 ؛ فهرستواره منزوی 169/9 و 321/9 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5461/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين الذي وفقنا بالبراءة من اعداء آل محمد .. أما بعد پس چنین گوید عبدالرحیم؛ انجام: و شما باید همیشه باشید هزار سال طول کشید ... خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 16گ (51پ -66ر)، 17 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 14-243]
tabarrā-nāme = ar-r.-ul la'nīya
؟ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
رساله ای کوتاه و موجز در لعن و نفرین دشمنان اسلام و اهل بیت(عليه السلام) که در چهارده «فصل» تنظیم شده است، در منابع کتابشناسی نسبت این رساله به خواجه طوسی نامعلوم است بلکه می توان گفت که کاملا مجعول است. دلیل روشن آن افزودگی و کاستی و تغایر بسیار در عبارات نسخه های موجود است و در برخی نسخه های دستورالعمل و شرح ختم لعن و آثار آن، منسوب به خواجه نیز آمده است که نسخه ای از آن در مجلس شور است که قبل از لعنیه در یک صفحه به فارسی آمده است. آغاز: بسم الله الرحمن الرحیم اعوذ بالله من النار ومن غضب الجبار ومن شر الكفار العزة لله الواحد القهار، الفصل الأول: اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آله و غصب حقهم انجام: اللهم العن بنی امیه قاطبة و بنی عباس و خلفاءهم و من تابعهم و لعنة الله على القوم الظالمين من الآن الى اليوم الدين. چاپ: اصفهان، سنگی، 1360ق.، خشتی، صص 304-307
[دنا 762/2 (6 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 169/9 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:15078/12
آغاز: الحمدلله على عظیم نعمائه والشكر له على جميع افضاله .. فيقول محمد بن الحسن الطوسي قدس سره القدوسی، اني لما صرت مريضا في غاية الشدة نذرت لله سبحانه آن ارمی سهام اللعنة؛ انجام: والعن أعدائهم من الأولين و الآخرين لعنة وبيلا و عذبهم عذاب اليم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 6گ ( 78-73 )، 13-12
سطر، اندازه: 11×7 سم [ف: 38-201]
2. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 579/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كا: ابراهيم بن احمد، تا: قرن 13 کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: روغنی گل و بوته، 76ص (2-77)، اندازه: 23/3×14/6 سم [ف: 5-89]
3. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 268/1
آغاز: برابر کا: غلامرضا بن محمدعلی آرانی
کاشانی، تا: 1225ق؛ جلد: تیماج سیاه، 3گ، اندازه: 20×10سم [ف مخ:-75]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:209
آغاز و انجام: برابر این تبرا نامه در مقدمه خود چند بیت فارسی دارد؛ خط: شکسته نستعلیق، کا: کامران، تا: 1298ق؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج زر، وگ، 10 سطر (15×8)، اندازه: 21×13سم [ف: 7-178]
ص: 847
5. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه:604
خط: نسخ، كا: محمود کتابفروش، تا: 1320ق؛ با سرلوح زرین؛ به انضمام زیارت نامه حضرت عباس که گویا انشاء یکی از علما باشد. [ف: 40]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9182/4
آغاز: اللهم العن (كذا) اول ظالم ظلم. نسخه: يس و القران الحکیم؛ انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد ابراهيم بن زین العابدین خوانساری، تا: 1354ق؛ مجدول؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج مشکی، 11 سطر، اندازه: 16810سم [ف: 15-425]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12359/12
سه لعن آخر موجود در این نسخه در نسخه ای دیگر نیست و به نظر می رسد افزوده جدید دیگران است؛ بی کا، بی تا، جلد: تیماج، قهوه ای، 5ص (148-152)، 21 سطر، اندازه:
20×13/5 سم [ف: 319-35 ]
tibr-ul mudāb fī bayān-i tartīb-il ashab
خوافی حسینی، احمد بن محمد
xāfi hoseynī, ahmad ebn-e mohammad
در فضایل و مناقب حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)و همچنین مناقب ائمه معصومین(عليه السلام)است، چنانکه در احادیث اهل سنت و صحاح و مسانید معتبر آنها آمده است، در نهایت شجره ای از نسب نبی اکرم و مختصری از تاریخ اجدادش. پس از خطبه نسبتا مفصل، اشاره مختصری در چند سطر به تاریخ قتل عثمان دارد و سپس می گوید: «و يجب ان يعتقد ان الخليفة بعد عثمان بن عفان رضه على بن ابیطالب(عليه السلام)ابن عبدالمطلب جد النبي(صلی الله علیه وآله وسلم)بلا فصل فلأجل ذلك خص بعد من تقدمه بالفضل فهو اخو رسول الله(صلی الله علیه وآله وسلم) ...». سپس فضائل آن حضرت را از کتاب های عامه نقل می کند و بعضی از خطبه ها و کلمات قصار على(عليه السلام)به ترتیب تهجی. آغاز: الحمدلله الذي لايبلغ مدحته القائلون و لا يحصى نعماؤه العادون و لايؤدی حقه المجتهدون الذي لايدر که بعد الهمم.
[ ایضاح المكنون 221/1 ؛ دنا 762/2 (7 نسخه)]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8110
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 8 ربیع الاول 1173ق؛ محشی گویا از کاتب آن؛ جلد: تیماج قهوه ای، 90 گ، 17 سطر، اندازه: 13/5 × 21/5 سم [ف: 21-113]
2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 476
آغاز: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مهر: حاج سید سعید؛ جلد: مقوا با روکش کاغذ ابری، 65گ، 19 سطر (15×9)، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 2-582]
3. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3609- 18/129
آغاز: برابر؛ انجام: جمعت في هذا الكتاب مقدار ما يستأنس بمدارسته العاقل الفقيه و يستوحش من مذاكرته الجاهل السفيه خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: چهارشنبه ربيع الاول 1271ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، ضربی، ترنج باسر، مجدول، 79گ، 22 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-707]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7176- 36/176
آغاز: برابر؛ انجام: و يستوحش من مذاكرته الجاهل السفيه و الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله قد تمت خط: نستعلیق، بی کا، تا: 2 رمضان 1272ق؛ جلد: تیماج مشکی مجدول، 84گ، 17 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 6-3164]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14152/1
آغاز: برابر؛ انجام: و هو شاب مربوع حسن الوجه ... سواد شعره و الحيته و رأسه صلوات الله و سلامه عليه و على آبائه .. آمين رب العالمين. خط: نستعلیق، كا: محمد حسین بن محمد رضا تبریزی، تا: 8 رجب 1285ق، جا: نجف اشرف محشی یک مورد با نشان حرره بيده الفانية الجانية محمد حسین بن محمدرضا»؛ کاغذ: فرنگی، 107گ (1پ -107پ)، 15 سطر، اندازه: 14×9 سم [ف: 722-35 ]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10002
خط: نسخ، كا: محمد بن نور محمد تبریزی، تا: 23 جمادی الثانی 1303ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 73گ، مختلف السطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 26-4]
7. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3776
آغاز: برابر؛ انجام: حسن الثغريسيل شعره على منكبيه و يعلو نور وجهه سواد شعره و لحيته و رأسه. خط: نسخ، كا: علی بن عبدالعظیم تبریزی خیابانی، تا: 16 ذیحجه 1311ق؛ محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 76گ، 20 سطر، اندازه: 21/5×17 سم [ محدث ارموی مخ: 1-273]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7330
آغاز: برابر؛ انجام: حسن الثغر يسيل شعره على منكبيه و يعلو نور وجهه سواد شعره و لحيته و رأسه.
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: علینقی بن محمد اسماعيل
حسینی واعظ قاری اصفهانی، تا: 29 جمادی الثانی 1316ق؛ جلد: تیماج قرمز عطف تیماج قهوه ای، 71گ، 20 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 19-122]
←التبر المسبوك في نصيحة الملوک ← نصایح الملوک
← التبصرة ← التثبيت عند التبييت
ص: 848
tabsare
ابن سهلان ساوی، عمر بن سهلان، - 450 قمری
ebn-e sahlān-e sāvī, ‘omar ebn-e sahlān (-1059)
در منطق که برخی آن را به ابن سینا نسبت داده اند و در هفتاد و دو «فصل» است و فهرست آن در دیباچه کتاب آمده است. این کتاب در دفتر کتابخانه به نام «تبصره» یاد شده است. در بسیاری از نسخه ها پس از آن ترجمه بخش طبیعیات و الهیات اشارت و تنبيهات ابن سينا آمده است و همین موجب شده است که بسیاری این رساله را بخش اول (منطق) آن ترجمه بدانند. همچنین در برخی نسخه ها آن را به اشتباه دانشنامه علائی دانسته اند. آغاز: سپاس مر خدای را که هستی همه حقائق از اوست و درود بر پیغمبران و پاکان و گزیدگان او ... اما بعد بدان که رستگاری مردم در شناخت خدای تعالی است
[دنا 763/2 (11 نسخه)؛ مصنفات ابن سینا از مهدوی 164]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 11-ع
نسخه اصل: احمد 3 ش 3447/81 . به نام دانشنامه علائی ابن سینا؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 18 ربیع الثانی 866ق؛ 42گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-40 و 3-219]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3442/1
آغاز فصل بیست و یکم در پیدا کردن عکس فصل بیست و دوم در آغاز قیاس فصل بیست و سیم اندر پیدا کردن احوال قیاس؛ انجام: منطق: و هیچ لفظ مشترک بکار شده است یا نه و مقدمات راست هستند یا نه هر آینه دانسته شود که نتیجه راست هست یا نه و چون آنچه در این کتاب بیان خواستیم کرد تمام شد سخن را بسپاس خدای بخشنده خرد ختم کنیم. این رساله در فهرست بخش اول (منطق) رساله دوم مجموعه که ترجمه اشارات و تنبيهات ابن سیناست دانسته شده؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ در صفحه چهار حاشیه ای است به قلم ملا علی نوری؛ کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج قرمز، 23 سطر، اندازه: 13×12/5 سم [ف: 10-1301]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1051/1
خط: نستعلیق، كا: عبدالوهاب بن محمد مومن خادم مشهدی، تا: 1 ربیع الاول 1082ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن لایی مشکی، 19 سطر [ف: 5-227]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 918/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-549]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 108/2
آغاز: برابر
این رساله به اشتباه جزء نخست رساله بعد این مجموعه یعنی ترجمه اشارات و تنبيهات ابن سینا دانسته شده؛ خط: نسخ ریز، کا: میرزا عبدالخالق محمد علی نایینی مصاحبی متخلص به عبرت، تا: دوشنبه 11 محرم 1342ق؛ 24 سطر، اندازه: 14×7 سم [ف: 2-54]
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه: 923/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-550]
5. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 6212/1
آغاز: برابر؛ انجام: که نتیجه راست هست یا نه، و چون آنچه در این کتاب بیان خواستیم کرد تمام شد. سخن به سپاس خدای بخشنده خرد ختم کنیم، انشاء الله تعالی در غره شهر رجب 1298 ... حسب الامر ... آقا میرزا صادق خان بروجردی الاصل طهرانی ... بید ... ابن میرزا عبدالخالق محمد علی صاحبي نائنی متخلص بعبرت في (سه شنبه 26 شعبان 1342) خط: نسخ، كا: محمد على متخلص به عبرت نائینی، تا: رمضان 1342ق؛ جلد: ابری عطف گوشه میشن سیاه، 104ص (2-105)، 19 سطر، اندازه: 21/8×17/5 سم [ف: 9-270]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4251/1
آغاز: برابر این رساله را فهرست نگار بخش اول (منطق) رساله بعدی مجموعه که ترجمه اشارات و تنبیهات ابن سیناست دانسته؛ خط: نستعلیق، كان شرف الدين بن زين الدين بن نائینی، بی تا؛ مصحح در 1298 از میرزا عبدالله مهر: «محمد علی حسینی»، «حاج سید نصر الله تقوی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مشکی، 17 سطر ( 12/5×6)، اندازه: 9/5×12/5سم [ف: 11-265]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:9-عکس
نسخه اصل: ایا صوفيا 2540؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [فيلمها ف: 219-3]
8. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1ف و 10-عکس
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 2530. به نام دانشنامه علائی ابن سینا؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 80گ، 15 سطر [فیلمها ف: 1-40] و [فیلمها ف: 3-219]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 972ف و 12/1 -عکس
نسخه اصل: نور عثمانیه ش 2748. به نام دانشنامه علائی ابن سینا؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با رسالة الفصد ابن سینا و نامه کوتاهی از او (دیباچه تبصره ساوی ص 50): 39گ (1-39)، 37 سطر فيلمها [ف: 1-40 و 3-219]
at-tabyira
ابراهيم بن ابی طالب، ق 11
ebrāhīm ebn-e abī tāleb (-11c)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14737
آغاز: بسمله. نحمدک اللهم لك وحدانيه العداد؛ انجام: و الصلوه على محمد و آله من غير عدد.
ص: 849
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 19 سطر (11×5)، اندازه: 15×10 سم [الفبائی: 101]
at-tabSira
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 752
آغاز: الدعاء و نحن نسبح بحمدک و نقدس لك؛ در خطب و مواعظ حاوی هشتاد مجلس. دیباچه کتاب و قدری از مجلس اول افتاده، از مجلس
چهل و چهارم تا پنجاه و دوم 31 ورق شکسته و ترکیده، تالیف شیخ ابوبکر احسائی (؟)؛ خط: نسخ، كا: عبدالعزيز بن عبدالرحمن بن عبد اللطيف، تا: 1270ق؛ افتادگی: آغاز؛ 254گ، 23 سطر، اندازه: 22/5 × 32/5سم [ف: 2-474]
at-tabșira
عبارت است از ارجوزه سیوطی در صد و پنجاه بیت در سؤال و جواب در قبر باین مطلع: «الحمدلله على الاسلام *** و الشكر لله على الانعام / و افضل الصلوة و الثناء *** على النبي ختم الأنبياء).
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13672/2
انجام: فاحمد الله على ما يلهم *** ثم على نبيه اسلم خط: نسخ، كا: محمد بن مهدی، تا: 1281ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، اندازه: 21×16/7 سم [ف: 12-333]
tabșirat-ul ixwān fī bayān-i akbarīyyat-il qur'ān
خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسین، -1173 قمری
xājū’ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (-1760)
در تفضيل قرآن کریم بر عترت و رد بر آنان که می گویند عترت از قرآن افضل می باشند، در اثر مشاجره ای که بین گروهی از دانشمندان در این موضوع پدید آمده بود تأليف شده است. دارای یک «مقدمه» و دو «فصل» و یک «خاتمه»: المقدمة: في ذكر رسوم القرآن و تعريفاته؛ فصل 1. الأحاديث الواردة في الباب من طرق الخاصة و العامة؛ فصل 2. اجوبة الشکوک و الشبهات؛ الخاتمة: في جملة من الاخبار[ دنا 763/2 ]
شرح و حواشی:
1- هداية المؤمنين الى الصراط المستقيم في تفضيل الام المبين على القرآن العظيم؛ شریف، یحیی بن محمد شفیع (-14)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3023
آغاز: الحمدلله الذي بعث محمدأ بقرآن قد بينه و فرقان قد أحكمه ليعلم العباد ربهم بعد أن جهلوه و ليقروا به بعد أن جحدوه؛ انجام: و من الله الاستعانة في جميع الأمور صعابها و سهالها و عليه الاعتماد و التكلان خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ مهر: «عبده محمد صادق بن محمد حسین الحسینی» (بیضوی)، «عبده محمد صالح» (مربع)؛ جلد: تیماج بدون مقوا قهوه ای، 35گ، مختلف السطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 8-209]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1606/17
خط: نسخ، كان محمد کاظم پسر میرزا محمد، تا: 1247ق، جا اصفهان، مدرسه جده؛ 46گی (150-195پ) [ف: 3055]
tabșirat-ul udabā
طارمی، جلیل بن عباس، ق13 قمری
tāramī, jalīl ebn-e ‘abbās (-190)
تاریخ تأليف: 28 ذیحجه 1291ق در شرح چند بیت دشوار عربی به عربی و در پایان به فارسی. از شاعری ناشناخته که بیت اول آنها این است: «أذاب التبر في كأس اللجين xx رشا بالراح مخضوب اليدين». در آغاز مفردات و مسائل ادبی این ابیات را به عربی توضیح داده پس از آن مراد شاعر به فارسی بیان شده است. آغاز: بسمله و به نستعين. الحمد لمن هو اولی به ... و بعد ... جلیل بن عباس بن سليمان الموسوی الحسینی الطارمی ... لما كنت في سنة احدی و تسعين بعد الالف و الماتين ... ساكنا في مدرسة صدر .. الطهران مستقلا بالتدرس و التدریس فقد سئلنی ذات يوم من هذه السنة بعض اخوان الايمان ... عن توجيه ابیان كانت عليه مشكلة و عن كشف القناع عن وجوهها ... فلاجرم اجبت مسئلته. انجام: و چگونگی و صورت واقعه را بجهت مبالغه در اثبات مدعای خود قد فرغت عن تاليف هذه النسخة المسماة بتبصرة الأدباء في يوم الثامن و العشرين من ذي الحجة الحرام من سنة احدی و تسعين بعد الالف و الماتين ... و تحية.
[دنا 763/2 ]
3. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5872/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: حسین بن اسماعیل سبزواری، تا: 1292ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 4 گ (6روپ)، اندازه: 17×21/5سم [ف:15-256]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4156/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: علی اکبر ورامینی، تا: 17 رجب 1293ق، کاغذ: فرنگی سفید و کبود، جلد: تیماج حنایی مقوایی، 22گ (1-22)، 13 سطر (12×6)، اندازه: 18×12سم [ف: 13-3127]
ص: 850
tabsirat-ul adilla fī ‘ilm-il kalām
نسفی، میمون بن محمد، 418-508 قمری
nasafī, maymūn ebn-e mohammad (1028-1115)
در اصول الدين. در برخی جاها دارد (مانند 100پ) «قال الشيخ ابو المعين» (قرطای 4730 نسخه مورخ روز پنج شنبه 11 محرم 595، بروکلمن در تبصرة الادلة، 426/1 ذیل 757، دفتر فان اس سرچشمه های بهره برده نشده درباره کرامیان» ص 11 و 12 و جاهای دیگر، ترجمه فارسی آن در معارف 1/9 ص 34)، با عنوان های: القول في تحديد العلم ...... الكلام في تفضيل على. در فهرست 46 بند مطالب کتاب شمرده شده است. آغاز: الحمدلله على مننه التي لا يحيط بها الحد و نعمه التي لا يبلغها الاحصاء و العد تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 266/2 بخش 3 و 267/2 بخش 3 و 2/ 90 بخش2
آغاز: برابر نسخه اصل: احمد ثالث ش 1866؛ كا: محمد بن احمد بن ابی بكر نجم المالقی، تا: جمادی الثانی 653ق؛ 222گ (24پ۔ 245ر) [ف: 133 و 86]
tabserat-ol osūl
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 21889
آغاز: بسمله، الحمدلله ... مقدمه در بیان بعض فرق صوفیه؛ انجام: هو الزمان الذي ... في البلاد المعتدله.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: 1127ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 19 سطر (12×5)، اندازه: 17×10 سم [رایانه]
tabserat-ol a'yād-e soleymānī
شاهوردی، فضلعلی بیک بن شاهوردی، ق 12 قمری
šāhverdī, fazl--alī beyk ebn-e šāhverdī (-18c)
اهداء به: شاه سلیمان صفوی (جلد 1077-1105 ق) | کتاب مشتمل بر قوالی لآلى مأثوره در آداب و شرایط اعياد مرتب بر دو «مطلب»: اول در اعیاد و زینت در هشت «باب»: 1) عید مبعث، 2) عید غدیر، 3) عيد آل محمد، 4) عید فطر و اضحی، 5) عید نوروز سلطانی، 6) عيد محمد (ص) که جمعه است، 7) بیان تزئینات، 8) غسل اعیاد و زیارات متعلقه به آن؛ مطلب دوم در رویاهایی که در خاطر مانده.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:3133
آغاز: با مرتبه پادشاهیش (كذ) بخدمت مهر داریش سرافراز است فصلوات الله عليهم مادامت الاعياد موجبه للسرور اما بعد؛ انجام: و در کنز العمل و مفتاح الهدی و عروة الوثقی از آثار صحيحه صادقین جمع و ترجمه شده و الله يهدي من يشاء تمت الكتاب بعون الملک تحریرا بتاریخ شهر ربيع الاخر سنه 1105 مجموع نسخه شریفه هزار و هفصد بیت است. خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1105ق؛ افتادگی: آغاز؛ برگ اول نسخه افتاده و از باب هشتم به بعد کتابت نشده با این توضیح که بعد از اتمام بعد هفتم، زیارات اباعبدالله عليه السلام را تحت عنوان «باب پنجم» مرقوم و نسخه را به پایان رسانده؛ کاغذ: آهار مهره حنایی،
جلد: مقوا با روکش پارچه، 60گ، 18 سطر، اندازه: 20×11/6 سم [ف: 15-134]
tabserat-o ole-l albāb fī ‘elm-el hesāb
همام، محمد بن محمد، ق9 قمری
homām, mohammad ebn-e mohammad (-15c)
تاريخ تأليف: 813ق در سن هشتاد و سه سالگی برای شاگردش نظام الدین محمود کاشی، در «مقدمه» و سه «مقاله» و «خاتمه»: مقاله 1. اعمال حسابی دو باب؛ 2. مساحت در مقدمه و چهار باب؛ 3. طرق استخراج مجدولات و توابع آن سه باب؛ خاتمه در نوادر
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3076/1
آغاز: الحمدلله المنزه عن ادراک عقول الأنام ... اما بعد چون فرزند مولای اعظم؛ انجام: سنة 813 هجرية خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 ذیحجه 140ق؛ مجدول زرین؛ کاغذ: ترمه، جلد:میشن قهوه ای سیر، 17 سطر، اندازه: 14×9سم [ف: 6-200]
tabesrat-ol bašar fi š.-el bāb-el hādī‘ašar
شانه تراش شوشتری، محمد باقر بن محمد رضا، ق 12 قمری
šūštarī, mohammad bāqer ebn-e šāne-tarāš-e mohammad rezā (-18c)
وابسته به: النافع يوم الحشر في شرح الباب الحادي عشر = شرح باب حادی عشر؛ فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (-826) اهداء به: محمد على غلام خاص سلطان حسین صفوی (1105 -1135]
چون تمام افراد را قدرت بر استفاده از زبان عربی نبود و بسیاری از کتب نیز به این زبان نوشته شده لذا مؤلف به درخواست محمد علی بن فریدون بیگ غلام خاص سلطان حسین صفوی، کتاب «الباب الحادي عشر » علامه حلی (726) را ترجمه و شرح
ص: 851
مختصری نموده است. مترجم ابتدا مقدمه ای ذکر می کند و سپس مطالب کتاب را ترجمه و بعضا مطالبی را از خودش توضیح می دهد.
[الذریعه 83/4 شماره 365؛ دنا 764/2 ]
خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 556/2
آغاز: حمد بیحد و ثنای بیعد واجب الوجودی را سزد که به يد قدرت بساط عدل رابه قانون حکمت بر ممکنات نامعدود منبسط گردانیده خط: نسخ، كا: محمد حسین بن مشهدی حسینی شبستری، تا: 1226ق؛ افتادگی: انجام؛ وقف شهید؛ جلد: تیماج قهوه ای، 107ص (85-191)، اندازه: 21×13سم [ف: 290]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 943/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-159]
at-tabșirat-ul jalīyya wa-t tadkirat-ul hisāmīya fi-1 masā'il-il muhimmat-ir ridā'īya
طریحی نجفی، حسام الدین،-1096 قمری
torayhī najafī, hosām-od-dīn (-1685)
تاریخ تأليف: جمعه ربيع الثانی 1094ق؛ محل تأليف: مشهد رساله ای استدلالی در احكام رضاع به همراه با نقل بعضی از اقوال فقها معروف و توضیحاتی در حواشی، در یک «مقدمه) و پنج «فصل» و یک «خاتمه»: المقدمة: احادیث في آداب الرضاع و المرضعة؛ فصل 1. المحرمات من الرضاع؛ 2. حد الرضاع الذي يحرم؛ 3. اركانه؛ 4. شروطه؛ 5. احكامه؛ الخاتمه: في جملة من احكام الرضاع و ثلاثين حديثا من نوادره. آغاز: الحمدلله وحده و الصلاة على من لا نبي بعده ... هذه يا اخوان الدین و خلان اليقين التبصرة الجلية و التذکرة [الحسامية الذريعه 317/3 ؛ دنا 764/2 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1598/2
آغاز: برابر؛ انجام: و على آله الذين أذهب الله عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا. خط: نسخ، كان محمد جعفر خورانی، تا: 1271ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی تیماج تریاکی با ترنج و نیم ترنج، 64ص (171 -234)، 19 سطر (15×10)، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 10-129]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8951
آغاز: برابر؛ انجام: فكتب عليه السلام فعل مكروه و لاباس به، و ليكن هذا آخر ما اردناه. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ نزدیک عصر مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 58گ، 15 سطر، اندازه: 11×14/5 سم [ف: 23-124]
tabşirat-ul xawās
دوانی، محمد جعفر بن عبد الصاحب، ق13 قمری
davvānī, mohammad ja'far ebn-e ‘abd-os-sāheb (-19c)
رساله مختصری است با عناوین «مسألة مسألة» از طهارت تا دیات، که آن را از دو کتاب «تذكرة الفقهاء» و «تحرير الأحكام الشرعية» علامه حلی برگزیده و در پایان اغلب کتب، تاریخ تأليف را نیز به طور کامل ذکر کرده است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16637
آغاز: كتاب الطهارة مسألة ماء المطلق هو في الأصل طاهر مطهر اجماعا من الحدث و الخبث. مسألة ماء البحر طاهر مطهر .؛ انجام: و جنين الذمی عشر دية ابيه ثمانون درهم ... و آله اجمعین. خط نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 25 جمادی الاول 1296ق، واقف: دکتر جعفر مهرداد، آذر 1367؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی یک لا، 43گ، 20 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 20-65]
tabserat-oš šoʻarā
مولی محمد سعید
mawlā mohammad saʻīd
در علم قوافی در یک «مقدمه» و ده «باب» و یک «خاتمه». آغاز: بسمله، بعد از تحمید حضرت الهی که فاتحه کلام قافيه سنجان سخن پرور و ابتاء مقال هنر پروران نظم گستر است فقیر حقير كثير التقصير محمد سعد مشهود ضمیر شعر فهمان شیرین زبان ... می گرداند که چون این احقر را بر اکثر نفائس فنون اطلاع و وقوف دست داد و خدای تعالی ابواب ادراک و وجدان سخنان صحیح از سقیم بر وجنات روز گارش پیش نهاد ... لهذا رساله ای در فن قوافی از روی کتب استادان و نسخ معتمدان در حیز تحریر آورده
انجام: هر لحظه سپاهی بر عشق من و حسن تو کو نكته نخواهد از ابن حسامت بر معجز موسی نبود دست عصارا حاجت بگواهی
[ الذريعة 318/3 ؛ دنا 764/2 ؛ نسخه های منزوی 2154]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3256/2
آغاز و انجام: برابر
کا: غلامرضا متخلص به حیران، تا: 1278ق؛ کاغذ آهاردار، جلد: تیماج عنابی، 56ص (67-122)، 15 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 10-846]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 6555/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: غلام رضای حیران، تا: 12 صفر 1280ق؛ کاغذ:
ص: 852
فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 27گ (51پ -77ر)، 14 سطر (14×8)، اندازه: 21×15سم [ف: 16-296]
tabserat-oš šī'a
deylārsetāqī, ‘alī ebn-e samī* (-19c)
دیلارستاقی، علی بن سمیع، ق13 قمری تاریخ تأليف: 1240ق رساله ای در امامت و وصایت از عهد انبیاء پیشین تا حضرت ختمی مرتبت و ذکر ادله فریقین از عامه و خاصه و همچنین در کیفیت اجتهاد اهل سنت و امامیه و بیان بعضی از مباحث فيما بين مؤلف در خطبه کتاب آن را به هشت «مسلک» و هر مسلکی را به سه مرحله تقسیم نموده است. آغاز: الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقین، و بعد چنین گوید کمترین داعیان علمای امامیه و دوستاران ...
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11263
آغاز: برابر؛ انجام: چنانکه حکم خدا و رسولش را در فدک رد و شهادت اعرابی را که بر پاشنه خود بول میکند قبول کردی پس خلایق بر هم خورند تا مرحله سوم از مسلک 5 را دارا می باشد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ با توجه به سطر دوم در برگ 7، تاریخ تالیف کتاب 1240 ق آمده، بنابر این آنچه مسلم است مؤلف تا این سال در قید حیات بوده است، مصحح، در آغاز فهرست موضوعات کتاب نگاشته شده، البته آن هم تا مسلک 8 آمده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 137گ، 16 سطر (14×7)، اندازه: 18×11سم [ف: 28-393]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 19271
آغاز: برابر؛ انجام: به مثل ارتکاب و ترک واجبات و در عصمت گویند که در عصمت نیز با نفس مفهوم خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ ضمیمه نسخه ش 19270، نسخه دوبار نوشته شده؛ کاغذ: فستقی، شکری، سرخی، جلد: تیماج، 15 سطر (
13/5×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم [رایانه ]
tabserat-os sā’emīn=tanbīh-ol moxlesīn
حسینی علویجه، محمد علی بن زین العابدین، 1348 قمری
hoseynī ‘alavīje, mohammad ‘alī ebn-e zayn-ol-‘ābedīn (-1930)
تاریخ تألیف: شوال 1333ق مؤلف پیش از این کتابی در آداب و فضیلت روزه و روزه دار
التبصرة الجلية - تبصرة الصائمين 853 تألیف کرده و آن را «تحفة الصائمين» نامیده بود، کتاب مذکور در راه گلپایگان به سرقت رفت و مفقود گشت و مؤلف كتاب حاضر را به جای کتاب مفقود شده و به سبک آن در یک مقدمه» و چهل «مجلس» و یک «خاتمه» ترتیب داد و نام «تبصرة الصائمين» را بر آن برگزید. مقدمه در دو فصل شامل بیان فضیلت روزه و فضیلت ماه رمضان است و در ضمن مجالس چهل گانه شرح ادعیه روزهای ماه رمضان و اعمال و فضایل لیالی قدر را آورده و خاتمه مفصل کتاب در بیان اعمال و ادعیه ماه رمضان شامل چهارده «فصل» است و مؤلف این خاتمه را «تنبيه المخلصين» نامیده است. فصول چهارده گانه خاتمه کتاب (= تنبيه المخلصين): 1. آداب دیدن ماه رمضان و ادعیه آن؛ 3. دعاهای مخصوصه روز اول ماه؛ 4. دعاهای وقت افطار و آداب آن؛ 5. دعاهای بعد از نمازهای ماه رمضان؛ 6. اعمال و دعاهای شب های ماه مبارک و فضیلت شب های آن؛ 7. دعاهای سحر؛ 08 دعاهای روزهای ماه رمضان؛ 9. اعمال و ادعیه شب قدر؛ 10. دعاهای مخصوصه شب های دهه آخر؛ 11. آداب و ادعیه وداع ماه مبارک؛ 12. نمازهای شب های ماه رمضان؛ 13. دعاهای سی روزه ماه رمضان؛ 14. اعمال و ادعیه شب عید فطر. ختم کتاب به دعای کمیل و سمات. دو تن از مراجع شیعه بر آن تقریظ نگاشتند: 1. مرحوم آية الله سید اسماعیل صدر در محرم 1338 ق؛ 2. مرحوم آية الله حاج شیخ عبدالکریم حائری در 10 رمضان 1341 ق. صورت این دو تقريظ در ابتدای نسخه حاضر آمده است. در ابتدای نسخه حاضر لیست اسامی رساله هایی است که مسائل شرعی مندرج در کتاب حاضر از آنها اخذ شده است، از جمله: جامع عباسی، فقه مجلسی، مجمع الرسائل، نجاة العباد، ذخيرة المعاد شیخ زین العابدين مازندرانی، رساله مرحوم حاجی میرزا محمد اشرفی، مشکوة الأنام، ذخيرة العباد میرزا محمد تقی شیرازی، عنوان الكلام و زاد المعاد.
[دنا 764/2 ؛ الذریعه: 743/26 ؛ نقباء البشر: 1442/4 ]
تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه:49
آغاز: الحمد لله و الصلوة و السلام على رسول الله و على آله آل الله ... و بعد چنین می نگارد این مجرم عاصی ... این رساله ای است در آداب و فضیلت روزه و روزه دار که ... آن را مسمس به تبصرة الصائمين نمودم؛ انجام: به حق محمد و آله محمد و عترة محمد صلوات الله عليهم اجمعين. الحمد لله اولا واخرة كما هو اهله. تمام شد بید مؤلفه آنچه منظور بود در ماه شوال المکرم من شهور سنه 1333. خط: نسخ و نستعلیق، كا: على بن محمد علی حسینی رفیعی پور فرزند( مؤلف)، تا: 1379ق؛ واقف: علی حسینی رفیعی پور،
1340/12/14 ش؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 214گ، 20 سطر، اندازه: 15/5
× 24/5 سم [ف: 1-92]
ص: 853
tabșirat-uş şāliņin
حسینی مازندرانی، محمد باقر بن محمد تقی
hoseynī māzandarānī, mohammad bāqer ebn-e mohammad taqi
چون به نظر مؤلف کتاب های فقهی متداول مفصل بوده، لذا کتاب حاضر را خالی از حشو و زواید فقهی شامل مسائل مورد نیاز عموم مکلفین، با توجه به اخبار تأليف نموده و در هر بحث فقط یک روایت را که به نظر وی صحیح بوده آورده است. این کتاب به مسائل طهارت و نماز در چند «باب» و هر باب شامل چند «فصل» پرداخته و در آن از «وسائل الشيعة شیخ حر عاملی و «بحار الانوار» علامه مجلسی نقل نموده است. در الذریعه (ج 11 ص 96 رقم 590) رساله ای به نام «رسالة في اعمال الاسابيع » به فارسی آمده که احتمالا از همین مؤلف می باشد.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7020
آغاز: الحمدلله الملهم عباده حمده و فاطرهم على معرفة ربوبيته ... اما بعد فيقول الواثق بالله الغني عبده محمد باقر بن محمد تقی الحسینی المازندرانی عفى عنهما أن المطلوب الأهم لنيل السعادة الأبدية بعد معرفة الله و الرسول و اولی الامر طاعتهم ... وهذا الذي دعاني إلى تأليف كتاب في الفروع ينطق بالحق من آيات الفرقانية و اخبار النبوية و آله الطاهرين .. خال عن الحشو و الزوائد من المسائل الفرضية النادرة الوقوع التي لا تزيد فارضها للحكم بها برایه الا خسارة، مقتصد عن الأطناب الممل و الايجاز المخل بذكر خبر واحد من الاخبار الواردة في الباب اذا لم اجد له معارضة او كان موافقة للمشهور مع التعرض للجمع او الطرح الا اذا كان الخبر الذي اعتمد عليه مخالفة لما ذهب اليه الجمهور فحينئذ ابسط الكلام بسطا يرفع به الحجاب عن عين اليقين تبصرة للصالحين و سميته به و الله هو المعين. كتاب الطهارة و فيه ثمانية أبواب، الباب الأول: في المطهرات و فيه فصول، الفصل الأول: في الماء المطلق و هو الذي يصح اطلاق؛ انجام: و من اذا اصاب خيرا قال الحمدلله رب العالمين و من اذا اصاب خطيئة قال استغفر الله واتوب اليه. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ ضربی، 171گ، 17 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 25-29 ]
tabșirat-uş șibyān
شریف
کاشانی، فضل الله بن محمد، ق 11 قمری
šarīf kāšānī, fazl-ol-lāh ebn-e mohammad (-17c)
اهدا به: عبدالرحمان (فرزندش) در ادبیات زبان عربی. در دو بخش، نخست به نام «حديقه»، دارای 26 «باب» به ترتیب تهجی در الفاظ مفرد و مرکب چنانکه در باب الف: اللهم، احتسابا، اصلا، و مانند آن را گزارش داده، و در باب جیم: جراک، جبروت و مانند آن را ... بخش دوم را بستان نامیده و در آن فواید گوناگون نحو و صرف زبان عربی را آورده است. نگارنده در دیباچه خود را فضل الله شریف پسر محمد الشريف، نامیده و چنانکه گوید؛ این کتاب را برای فرزند خود عبدالرحمان نگاشته است. آغاز: بسمله. احمد الله جل و على لايتناهی ... فيقول ...... محمد شريف الشريف فضل الله هذه فوائد جمعتها لمبتدى الطلبة في الأخدان و لاسيما الولد العزيز عبد الرحمن و سميته تبصرة الصبيان و لما اشتملت على ما هو عندهم بمنزلة ما يتداوله الشبان من التفاح و الرمان و الريحان و الأرجو أن رتبتها على شطرين عبرت عنهما بالحديقة و البستان ... انجام: و فعله بكسر الفاء و سكون العين نحو جیره جار و فعل بضمتين نحو نمر ككتف
[دنا 764/2 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 740/2
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، کا: محمد جعفر بن محمد مومن فتحانی امامی ادیبی قاری، تا حدود 1101ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه، 86گ (80پ -165)، 14 سطر، اندازه:
18/6×13 سم [ف: 5-162]
٢. اهواز؛ دانشگاه اهواز؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-588]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 180
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، نام نویسنده در پایان این کتاب نیست ولی در برگ 5هر در پایان دفتر: «ابن ابی الحسن المازندرانی، محمد» یاد شده و تاریخ نیز در همانجا با همان خامه «1260ق» دیده می شود؛ نسخه در برگ 52 دفتر پایان یافته و پس از آن یک کتابچه در معنی حمد و شکر و دیگر رساله وضعيه عضدی هست، در (برگ 55-ب) تاریخ زادن نویسنده محمد محسن خوزانی ولد ابي الحسن مازندرانی در 27 ذیحجه 1242 ق به خامه خود وی نوشته شده و نام مادرش را فاطمه آورده است و در بالای آن فرزند این نویسنده، محمد تقی پسر ملا محسن مازندرانی، تاریخ زایچه فرزند خود ابوالفضل محمد را در 12 رجب 1274ق یادداشت کرده با کاغذ:فرنگی آهار مهره سفید، جلد: تیماج مشکی، 62گ، 15 سطر (14×7/2 )، اندازه: 18×12 سم [ف: 2-340]
tabserat-ol ‘ārefin va menhāj-os sālekīn
حسینی موسوی، علی بن ابی القاسم، ق13 قمری
hoseynī mūsavī, ‘alī ebn-e abe-l-qāsem (-19c)
تاريخ تأليف: 28 جمادی الاول 1273ق
ص: 854
در کلام و رد بر یهود و نصارا در پنج فصل» و «خاتمه»: 1. وحیهای منزله به حضرت موسی؛ 2. وحی های منزله به حضرت اشعیای نبی؛ 3. وحی های منزله بر حضرت حبقوق نبی؛ 4. نمایش به حضرت دانیال؛ 5. وحیهای منزله بر کودک؛ خاتمه اشاره بر رد دین مخترعه نصاری به موجب آیات تورات و انجیل.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8238
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي بعث الأنبياء ليبينوا لحق علينا ... اما بعد بر الواح زاكيه و صفايح اذهان صافيه مینگارد؛ انجام: ثلاث و سبعين و ما تين بعد الألف سنة 1273. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 28 جمادی الاول 1273ق؛ مجدول، مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 156گ، 10-15 سطر (5/5×12/5)، اندازه: 10/5 ×19 سم [ف: 17-82]
tabserat-ol "ārefīn fī š.-e zīyārat-e mawlā-nā amīr-el mo’menīn
شاهرودی خراسانی، محمد علی بن محمد کاظم، 1293 قمری
šāhrūdī xorāsānī, mohammad “alī ebn-e mohammad kazem (-1876)
تاریخ تأليف: جمادی الثانی 1292ق شرحی است بر زیارت هفتم امیر المومنین(عليه السلام) که علامه مجلسی در کتابش نقل کرده است؛ وفایی شوشتری در ربيع الثانی 1292 از مؤلف خواسته که او شرحی بر زیارت جامعه کبیره بنویسد چرا که شرح های موجود به زبان عربی است، مبسوط ترین آنها شرح شیخ احمد احسایی است که بسا از کتب ضلال شمرده شود به جهت اشتمال بر مطالبی که از شرع قویم دلیل بر آنها اقامه نتوان نمود. مؤلف طولانی بودن زیارت جامعه را عذر آورد و به شرح زیارت امیر المومنین که مختصر است روی آورد.
[دنا 764/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9968
آغاز: بسمله. الحمد لفاطر الارضين و السموات حمدا يحبه و يرضيه كما هو يستحقه لانه خالق البريات؛ انجام: از هیچ خطابی مثل خطاب یا امیر المومنین مسرور نمی شود خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: دهه اول جمادی الثانی 1292ق؛ مصحح، رکابه دار، جلد: تیماج مشکی ترنج دار، 181 گ، 14 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 31-156]
tabserat-ol ‘ajā’eb va mer’āt-ol qarā’eb
نصير الاسلام، محمد علی بن حسین، ق14 قمری
nsīr-ol-eslām, mohammad ‘alī ebn-e hoseyn (-20c)
جنگ مانندی است و سرگذشت خود او هم در آن آمده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3691/1
خط: نستعلیق، کاتب =مؤلف، بی تا، کاغذ:فرنگی، جلد: مقوا، 154ص (154-1 )، 19 سطر (16×13)، اندازه: 22×17سم [ف: 12-2698]
tabserat-ol ‘avām
؟ کرباسی، محمد ابراهيم بن محمد حسن، 1180؟ - 1262 قمری
karbāsī, mohammad ebrāhīm ebn-e mohammad hasan (1767-1846)
کتابی است در وعظ و پند مذهبی شیعی و از همه علوم دینی نمونه ای در آن هست. فهرست مطلب ها را کسی در پایان نسخه نوشته است. گویا از حاجی ابراهیم کرباسی که خط او در ص 2 آمده است باشد. خطبه دیگری هم در ص 3 دارد بدین گونه:
بسمله، نحمدک یا مروج عقول العارفين بمظاهر كما لك ليلاو نهارا».
آغاز: 1: بسمله. الحمد الله الذي ابدع الخلق لكمال علمه و قدرته. انجام: فانطلقت في حاجة رسول الله.
[دنا 764/2 ؛ فهرستواره منزوی 357/6 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3373
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 و 14؛ در ص 2 آمده «من حاجی ابراهیم کرباسی سلمه الله»؛ کاغذ: فرنگی سفید و آبی، جلد: تیماج مشکی، 214گ، 20 سطر (15×9/5 )، اندازه: 20×14/5 سم [ف: 2373-11]
tabserat-ol 'avām fī maʻrefat-e maqālāt-el anām
؟ علم الهدی، مرتضی بن داعی، ق6 قمری
‘alam-ol-hodā, mortazā ben dāʻī(-12c)
تاريخ تأليف: قرن 6؛ محل تألیف: شیراز در اعتقادات ملل و نحل مختلف فلسفی و اسلامی با توضیحاتی مختصر درباره هر یک از ملل پیش از اسلام و بعد از آن، مشتمل بر بیست و شش «باب»: 1. مقالات فلاسفه و امثال آن؛ 2. مقالات مجوس و کیش ایشان؛ 3. مقالات يهودان و ترسایان و صابیان؛ 4. اصل فرق ایشان و مقالات ایشان؛ 5. فرق خوارج و مقالاتشان؛
ص: 855
6. معتزله و احوالات ایشان؛ 7. مقالات جحيم بن صفوان و اتباع وی؛ 8 مقالات مرجیان؛ 9. مقالات نجار و اصحابش؛ 10. مقالات کرامیان و ظهور ایشان؛ 11. مقالات مشبهه و مجسمه؛ 12. مقالات اهل تناسخ؛ 13. مقالات اهل سنت و جماعت؛ 14. ذكر اصحاب مالک و شافعی؛ 15. مقالات ابن کلاب و ابوالحسن اشعری؛ 16. مقالات صوفيان؛ 17. مقالات و مراتب صوفيه؛ 18. آنچه اهل سنت در حق انبیا گویند؛ 19. مقالات شیعه؛ 20. دانستن حق از باطل؛ 21. اعتقاد امامیه؛ 22. حکایت فدک؛ 23. احادیثی که تشنیع بر امامیه می کنند و رد بر آنها؛ 24. بعض فضائح بنی امیه؛ 25. اختلاف بین اهل عدل و جبر؛ 26. مسائلی که بر امامیه تشنیع می کنند. عباس اقبال در دیباچه خود بر چاپ آن درباره مؤلف آن سخن داشته و در مکتب اسلام (ش 108) هم گفتاری از سید موسی شبیر زنجانی در این باره دیده می شود. در «معتقد الامامیه» حسن بن على طبری (قرن 7ق) (ص 128 چاپ 1339 تهران) نکته ای از یکی از دانشمندان شیعی درباره حقانیت این آیین آورده شده که مانند آن در فصل بیستم این کتاب هم (ص 188 )و پس از آن دیده می شود. همان دلیلی که ناصر خسرو یاد کرده و طوسی از او گرفته و دوانی از آن خرده گرفته است. اگر مؤلف معتقد الامامیه در این سخن مؤلف تبصرة العوام را خواسته باشد پس این کتاب بایستی در قرن 6 یا 7 ساخته شده باشد چون این را هم می دانیم که این کتاب پس از فاطمیان (567) و پیش از بر افتادن صباحيان (654) ساخته شده است. صفي الدين ابو تراب مرتضی بن داعی بن قاسم حسنی رازی که نسبت این کتاب به او بیشتر معروف است از مشایخ شیخ منتجب الدین رازی (504-600ق) صاحب «فهرست» (روضات الجنات چاپ اول ص 665. مستدرک الوسائل ج 3 ص 465) است و نقل داستانی از کتاب «المستحيل» غزالی ( 505-450 ق) در باب 25 و هم عبارتی در باب 19 در ذکر فرقه اسماعیلیه و پیروان حسن صباح که پیش از برافتادن آنها این کتاب در دست تأليف بوده می رساند که مؤلف این کتاب از اعلام اماميه قرن ششم یا بعد از آن است. بنابراین روایات دیگر از نسبت این کتاب به شریف مرتضی علم الهدی (355-436) مسلم بی پایه است. همچنین این کتاب به شیخ ابو الفتوح جمال الدین حسین بن علی رازی (552 قرن 6) و جمال الدين ابوعبدالله محمد بن حسن بن حسین مرتضی رازی صاحب «نزهة الكرام و بستان العوام» و بعضی به صفي الدين ابو تراب مرتضی بن داعی بن قاسم حسنی رازی نسبت داده اند و به دلایلی که آقای عباس اقبال در مقدمه چاپی که از این کتاب کرده اند، آورده اند از هیچ یک از این چند تن نیست. این کتاب همچنین به خواجه نصیر طوسی نیز نسبت داده شده است. ترجمه عربی آن در 658ق از حسین بن على بطیطی ما را به حدود زمان نزدیک تر می کند. آغاز: بسمله حمد بیحد وسپاس بیعد مرخدایرا عزه وجل که جمله موجودات از عدم بوجود آورد و از نیستی به هستی رساند بی مایه ... اما بعد بدانکه مدت مدید بود که انجام: واین مذهب اهل سنت و جماعت است و آنکه گوید به يكبار واقع نشود مذهب روافض است والله اعلم بالصواب. چاپ: و چندین بار در هند و ایران بچاپ رسیده؛ مشار فارسی، ج1، صص 1175-1176، تهران، سنگی، بی ناشر، 1309 ق.، وزیری، 103-1صص (صص 358-460)؛ 1304 ق.
[ دنا 764/2 (69 نسخه)؛ نسخه های منزوی 1722/2 (28 نسخه)؛ الذريعة 318/30 و 107؛ [برای کسب اطلاع کیفیت انتساب آن به سید مرتضی داعی رازی رجوع کنید به مقدمه آقای عباس اقبال بر تبصرة العوام. و 50/11 -52 مشترک پاکستان 996/2 : (3 نسخه)؛ فهرست مشار و مجله مکتب شیعه؛ کشف الحجب 96، فرج المهموم 107؛ بحار 276/11 ؛ گفتار دانش پژوه در فرهنگ ایران زمین 102/12 ]
شرح و حواشی:
١- تبصرة العوام في معرفة مقالات الأنام (ترجمه)؛ بطیطی، حسین بن على (-7) 2- تبصرة العوام (منتخب)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10474
آغاز: برابر؛ انجام: گواهی دو مرد عدل او اقرار دوبار و السلام علی من اتبع الهدی. خط: نسخ کهن، كا: يوسف بن محمد بن عیسی بن محمد، تا: 13 محرم 716ق؛ دارای سربرگ لوح زرین؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 167گ، 25 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 33/1 -45]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10422
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 [مختصر ف: 131]
٣. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 2811
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز؛ برابر است با سطر 16 صفحه 4 چاپ اقبال تا پایان کتاب؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج مشکی مقوایی، 139، 19 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 3-310]
4. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:3366/7
آغاز: برابر؛ انجام: و غیر ایشان گویند مذهب شافعی بهتر از آن دیگران بود زیرا که خویش (کلمه اخير زاده صفحه بعد است که در نسخه نیست). خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سمرقندی شکری، جلد: تیماج قرمز، 133ص (70-202)، قطع: خشتی اندازه: 21×16سم [ف: 10-1205]
5. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 671
آغاز: در اصل فرق اسلام و مقالات ایشان پیغمبر ما محمد صلی الله عليه و آله و سلم گفته است که قوم يهود بعد از موسی علیه السلام بهفتاد و یک فرقه شدند و امت من بعد از من هفتاد و سه فرقه شوند؛ انجام: از مشهد بیرون نتوانند آمد ایشان لوازم
ص: 856
حضرت امام الجن و الانس بجایی آورده بسعادت زیارت مستعد گردند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: مقوا، عطف پارچه، 186 گ، 15 سطر، اندازه: 18×12سم [ف مخ: 1-93]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9710
آغاز: برابر؛ انجام: پس عرش را بیافرید و گفت الرحمن على العرش استوی. از اول تا اوایل باب هفتم؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: احتمالا قرن 10؛ مجدول؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: آهار مهره حنایی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 53گ، 12 سطر، اندازه 21×13سم [ف:
52-11 ]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10556
آغاز: باب دوم در ذکر مقالات مجوس، بدانکه مذهب مجوس آنست که عالم را در صانع هست؛ انجام: حدیث هفدهم: گویند رسول (صلی الله علیه وآله وسلم)گفت در بهشت کوشکی دیدم از زر که مرا بشگفت آورد ...
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سبز، 311گ، 12 سطر، اندازه: 9×15 سم [ف: 33/1 -95]
8. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:1574
آغاز: برابر؛ انجام: یعنی خود را آل محمد است نزد آن مهدی ظاهر شود و الحمدلله ... و آله الطاهرین. خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 11 ربیع الثانی 934ق؛ تملك: محمود بن خضر بن جعفر جزایری؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 15 سطر (14×9)، اندازه: 20×14سم [ف: 4-2124]
9. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6578
تا پایان باب 24 دارد و باقی را ندارد و از نظر مطلب برابر چاپ اقبال است. دیباچه این نسخه جز دیباچه چاپ اقبال است و عبارات نیز دگر گون است. در دیباچه نام کتاب هست و نام مؤلف نیست و در کنار صفحه به خط تازه افزوده شده: «این ضعیف مرتضى الملقب به علم الهدی» و در کناره پایان نسخه، عبدالحسین بافقی رساله را به خواجه نصیر منسوب داشته است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 967ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوا، 142گ، 17 سطر، اندازه: 17/5 × 23/5 سم [ف: 3-310]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:8948
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 992ق؛ مجدول؛ تملک: حسنعلی اصفهانی به تاریخ ربيع الثانی 1032؛ جلد: تیماج قرمز، 245گ، 15 سطر، اندازه: 6/5×12/5سم [ف: 23-120]
11. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3352
در این فهرست نام مؤلف ذکر نشده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ برابر با س 2 ص 8 تا س آخر ص 227 چاپ اقبال (باب 1-23) کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 176گ، 15 سطر (12×7)، اندازه: 29×12سم[ف: 2353-11]
12. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2597
آغاز: برابر؛ انجام: و از او چند فرزند بیارد و بعد از چند سال مرد از سفر باز آمد خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ مهر: «العبد المذنب رمضان على» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 198گ، 15 سطر، اندازه: 20×10سم [ محدث ارموی مخ: 1-274]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2099
آغاز: برابر؛ انجام: گواهی دو مرد عدل او به اقرار دو بار و السلام على من اتبع الهدی خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ مجدول؛ کاغذ: بخارایی، جلد: تیماج مشکی، 263گ، 140 سطر (5/5× 12/5)، اندازه: 10×17 سم [ف: 5-111]
14. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:294
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ صفحه آخر نونویس» گویا» از بیانی است؛ تملك: سید محمد علی طباطبائی نیماد فتوحی؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 183، 17 سطر
(14×7)، اندازه: 21×12سم [سنا: ف: 1- 149]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1056 ط
آغاز: خسیسند و گویند هر ملائکه جبار که در آسمانند پادشاهی بودند بزرگ؛ انجام: اما آنچه می گویند از علامات اهل بدعت یکی آن بود که خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 152گ، 15 سطر، اندازه: 19×12 سم [ف: 24/2 -121]
16. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2842
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، بعضی اوراق ترمیم و به تاریخ شوال 1255 ق بازنویس شده ولی اصل نسخه از قرن یازدهم است؛ تملك: «محمد علي بن حاجی رضا» با مهر «عبده الراجی محمد علی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 123 گ، 17 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-274]
17. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19004
آغاز: و غم و شادی ...... منزه است از همه عیبها؛ انجام: مستغنی است از جمله مخلوق احتیاج همه بر او و او از ... این جماعت وجه. خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: نخودی، فاقد جلد، 12 سطر (12×7/5 ) [رایانه ]
18. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13112
آغاز: صلوات و تحیات بر جان پاک و مطهر؛ انجام: موجود از در خانه بدین عظمت گذر خط: نستعلیق، بی کا، تا قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ:نخودی، جلد: میشن، 20 سطر (19×8)، اندازه: 23×12سم [الفبائی: 101]
19. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:847
آغاز: از پایان باب چهارم:سب خدای تعالی کرده باشد؛ انجام:
ص: 857
ابن شریح از شاگردان شافعی بود گوید ... خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول؛ جلد: مقوایی کاغذ روغنی پوشانیده، 131، 17سطر (11×16/5 )، اندازه: 23×16سم [ف: 2-37]
20. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6413
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 216گ، 15 سطر (14×8)، اندازه: 18×13سم [ف: 16-261]
21. تهران: ادبیات، شماره نسخه: 141/1
خط: نستعلیق، كا: محيي الدين، تا: چهارشنبه 9 ذیقعده 1014ق [ف: 3-30]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2055
آغاز: بدانکه مدت مدیدی بود که جماعتی از سادات و غيرهم؛ انجام: من الجهل و العمى و وقینا من اتباع الهوى فانه ولی ذلک. خط: تحریری، بی کا، تا: 1023ق؛ افتادگی: آغاز یک صفحه از خطبه را ندارد)؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: میشن خرمایی، 354، 17 سطر، اندازه: 13/5 × 23/5 سم [ف: 6-52]
23. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:1613
آغاز: برابر، انجام: تم الكتاب ... من تصنيف ... سید مرتضی المقلب بعلم الهدی خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1025ق؛ تملک: بديع الزمان در 1025، امیر فضل الله الحسینی بن میر محمد در 1079؛ 200گ، 19سطر، اندازه: 12×22 سم [ف: 2-19]
24. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10210
خط: نسخ، بی کا، تا: 20 جمادی الثانی 1030 ق [مختصر ف: 131]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10210
آغاز: و نظیر و یارو وزیر و مشیر و زن و فرزند؛ انجام: اعاذنا الله من الجهل و العمى و وقانا ...... و آله الطاهرين اجمعين. خط: نسخ، بی کا، تا: 20 جمادی الثانی 1030ق؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: «محمد باقر بن محمد تقی الموسوی» (بیضوی)، در زیر انجامه كاتب مهر «عبده محمد علی» (بیضوی) و «رفعناه مكانا عليا» (بیضوی)؛ یادداشت ع. روحی اصفهان اردیبهشت 1310ق؛ جلد: تیماج جگری با عطف قهوه ای، 19 سطر، اندازه: 24/5×13
سم [ف: 32-255]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3008/9 حاشیه
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: ابوالحسن بهاری، تا: دوشنبه صفر 1045 تا 9 رجب 1049؛ جلد: تیماج مشکی، 44گ (162ر205)، 25 سطر، اندازه: 34×22سم [ف: 8-187]
27. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 310
خط: نستعلیق، كا: عبدالعلی نائینی، تا: اواخر ربيع الأول 1046ق؛ افتادگی: آغاز؛ اشعاری به فارسی از حکیم ازرقی و میر محمد باقر و حدیقه سنائی و مظهر استر آبادی و امینا به خط کاتب به سال 1046، نیز اشعاری از عراقی و بابا رجب بالاكتی؛ اهدائی: ورثه امام زاده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 170گ، 13 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 2-54]
28. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1552- 9/102
آغاز و انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، كا: محمد مقیم، تا: غره جمادی الاول 1046ق. مجدول، با سرلوح مزدوج زرین و لاجوردی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 180 گ، 18 سطر، اندازه: 19×11 سم [ف: 2-708]
29. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، تا: جمعه 22 جمادی الاول 1056ق [دليل المخطوطات: 1-221]
30. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 8392/1
26 باب؛ خط: نستعلیق، کا: محمد قاسم بن میرزا عبدالعلی عبدل آبادی، تا: دوشنبه 27 جمادی الاول 1057ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی، 13گ (2ر -14ر)، 18 سطر (12×17) [ف: 17-127]
31. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3200
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: سید جلال الدین حمزه حسینی، تا: 23 رجب 1066ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 192گ، 9 سطر، اندازه: 25×14سم [ف مخ: 1-319]
32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5850
آغاز: و راه سعادت اعظم بنماید و خیرات اول و آخر بیان کند و حاکم و رئیس شود و در نفسها حكم كند؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1068ق؛ افتادگی: آغاز؛ پس از کتاب گفتاری است به فارسی در اعتقادات اجمالی هفتاد و سه فرقه و نیز اشکالات ابلیس و جواب بر آنها از قاضی نور الله شوشتری؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج قرمز، 177، 16 سطر، اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 15-232]
33. شیراز؛ خانقاه احمدیه؛ شماره نسخه: 80
کا: محمد مؤمن بن استاد رجب حسینی، تا پایان صفر 1072ق [نشریه: 5-210]
34. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16564
خط: نستعلیق، کا: محمد صادق حسینی، تا: 1072ق؛ افتادگی: آغاز و انجام [د.ث. مجلس]
35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18686
آغاز: برابر؛ انجام: و قال ما لم يعلم اعاذنا الله من الجهل ... شهر محرم سنه 1076 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1076ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 17 سطر (14×6)، اندازه: 21×11سم [رایانه]
36. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1050
خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر محرم 1076ق؛ مصحح؛ واقف: توسط حاج محمد صادق تاجر قزوینی، اندازه: 24/5×16سم [نسخه پژوهی: 2-121]
ص: 858
37. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1288
خط: نسخ، بی کا، تا: 1079ق؛ به نام «مرتضی الملقب به علم الهدی» در دیباچه؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی پارچه ای تریاکی، 166گ، 17 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 3-917]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2492-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-40]
38. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه:1209
خط: نستعلیق خوش، كا: عبد المرتضی، تا: صفر 1082ق؛ افتادگی: آغاز؛ قطع: وزيري [رشت و همدان: ف: 1245]
39. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6861
خط: نسخ و نستعلیق، کا: میر محمد مطیع بن میر محمد اسماعيل حسینی قاری، تا: شنبه 29 شوال 1088ق؛ مهر: «العبد المذنب محمد اسماعيل» (مربع)، «رب ارحم» (مربع)، «المتوكل على الله عبده هاشم» (بیضوی)؛ جلد: تیماج سبز، 159گ، اندازه: 19×12/5 سم [ف: 18-49]
40. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3388/2
نام مؤلف در این فهرست ذکر نشده است. اندکی از باب 19 است تا اندکی از باب 26؛ بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 68گ (123ر-190پ)، 18 سطر (1879)، اندازه: 21×13سم [ف: 11-2386]
41. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6364
مانند چاپ اقبال با اندکی اختلاف واژه ها. پایان کتاب تا میان باب 26 افتاده و نیمه دوم آن باقی است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 254 گ، 12 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-310)
42. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 7457
خط: نسخ، كا: محمد بن شكر الله قاری، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زر، 222گ، 14 سطر، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 3-310]
43. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:1050
آغاز: با وی شریکند و در هزار سال اول زحل شریک وی باشد ... باب دویم در؛ انجام: برابر از باب دوم در ذکر مقالات مجوس تا آخر ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1100ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج خرمایی، 15 سطر ( 12/5×9 )، اندازه: 18×13سم [ف: 3-1440]
44. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه: 111ت
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با افزونی ها بر چاپ شده؛ 246ص، قطع: وزیری (رشت و همدان: ف: 1097]
45. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2056
آغاز: برابر، انجام: پس حال معاویه بهتر از حال علی نباشد که معاویه. خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: ساغری سیاه، 279، 14 سطر، اندازه: 25×14/5 سم [ف: 6-53]
46. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:6058
خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: 1105ق؛ کاغذ: کاغذ فستقی جلد:میشن لایی، 98گ، 18 سطر، اندازه: 19/4×13/6 سم [ف: 2-97]
47. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2755/1
آغاز: من تبصرة العوام لمولانا محمد الطوسی نصیرالدین باب اول در مقالات فلاسفه و اتباع ایشان از اصحاب طبایع و نجوم و غيرهم بدانکه فلاسفه عالم را قدیم خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ برابر ص 4-12 چاپ عباس اقبال؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج زرد، 3گ (2ر -4پ)، 20 و 26 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-309]
48. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2712
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: وسط؛ در مساله باب بیست و ششم نانوشته مانده؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن سیاه، 76گ، 22 سطر، اندازه: 14/7 × 20/7سم [ف: 2-97]
49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2056
آغاز: برابر؛ انجام: و بعد از چند سال مرد از سفر باز آمد. خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: میشن حنایی، 493ص، 10 سطر، اندازه: 22×12سم [ف: 6-53]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12414
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن مصطفی سلامی حسینی کازرونی، تا سه شنبه 12 رجب 1206ق؛ واقف: حسین کی استوان؛ کاغذ: آهار مهره شکری، جلد: تیماج مشکی، 95گ، مختلف السطر، اندازه: 22×15سم [ف: 11-50]
51. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1862
خط: نستعلیق، کا: زمان بن عطا مهدی جاجرمی، تا: سه شنبه 2 ذیقعده 1234ق؛ در دیباچه این نسخه نام مؤلف مرتضی و لقبش علم الهدی است و در پایان آن نویسنده او را مرتضی رازی نامد؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی، 169 ، 17 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 3-309]
52. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2287
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين ... علی بن ابیطالب و اله الطاهرين خط: نستعلیق، کا: میر ابوالفتح حسینی، تا: 1237ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی با ترنج و نیم ترنج، 174گ، 15سطر (8×14/5)، اندازه: 14/5 × 20/5سم [ف: 5-404]
53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:26509
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1253ق؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (14×9)، اندازه: 21/8×14/5 سم[ رایانه ]
ص: 859
54. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 5862
خط: نسخ، بی کا، تا: 1256ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی با ترنج، 198ص، 20 سطر، اندازه: 15/5 ×22سم [ف: 17-267]
55. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:114916-طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد على بن رضا حسینی، تا: 1258ق؛ دارای ابیاتی به عربی در مدح ائمه از قوام، واعظ قزوینی و غیره؛ 125گ (48-172)، اندازه: 16/5 × 21/5سم [ف: 23-625]
56. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه: 50
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1259ق؛ جلد: مقوا، 164گ، 21 سطر، اندازه: 26×15 سم [ف: 1-27]
57. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه: 444/2
آغاز: بر جان پاک مطهر مجتبی و معلای مزکی محمد مصطفی ... اما بعد بدانکه مدت مدید بود که جماعتی از سادات و غيرهم از این ضعيف مرتضی الملقب بعلم الهدی التماس می کردند؛ انجام: برابر خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد باقر بن ملا محمد آوجي الأصل، تا: چهارشنبه سلخ جمادی الاول 1261ق، جلد: تیماج قهوه ای، 37گ (52-88پ)، 16 سطر (15×10)، اندازه: 21×15سم [ف: 58-2 ]
58. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه:235
آغاز: برابر؛ انجام: عرض الذي جهلت من البرهان، ما ظالم في الاثم الا دون من تهيج عن ذي الظلم بالتيهان. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ با تاریخ
1266ق؛ 131، 15 سطر [ف: 1-50]
59. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 5051
خط: نستعلیق، كا: عبدالله فسائی، تا: شنبه 26 رجب 1266ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 181، 14 سطر (15×9)، اندازه: 21×14سم [ف: 15-4097]
60. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه:8/3
باب بیست و یکم؛ خط: نسخ، كا: محمد بديع بن سید مصطفی بن میر عبدالحمید موسوی اصفهانی درب امامی (از علمای بزرگ اصفهان)، تا: یک شنبه 29 ذیحجه 1272ق؛ در فهرست حاضر کتاب به: مرتضی بن داعی نسبت داده شده است؛ 17سطر، اندازه:20×15سم [ف: 15]
61. تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-607]
62. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10422
آغاز: باب اول در مقالات فلاسفه و اتباع ایشان از اصحاب طبائع و نجوم و غيرهم؛ انجام: حدیث شانزدهم: گویند رسول صلی الله علیه و آله گفت عشرة في الجنة از یاران من ده در بهشت باشند ... بی کا، بی تاب افتادگی: آغاز (برگ اول) و انجام؛ تملك: محمد تقی تبریزی در 1279ق؛ جلد: تیماج آبی، 121 گ، 22 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 33/1 -20]
63. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 3159
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، تملك: «محمد مهدی»، «محمد حسین بن محمد ابراهیم»؛ اهدایی: رسولیان؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 164گ، 15 سطر (13×6/5 )، اندازه: 19×12سم [ف: 5-1553]
64. خوی؛ نمازی، شماره نسخه: 650
آغاز: تن مفارقت کند اگر آن را خصال حمیده باشد و رنجی از او به حیوانی نرسید به عقل پیوندد خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ 15 سطر، اندازه: 10×17سم [ف: 350]
65. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:57
آغاز: نه به وجود، حی نه به حيوة، باقی نه به بقا، قدیم نه بقدم؛ انجام: اگر کسی به سفر رفته باشد و نزد قاضی گواهی دهند که آن مرد مرد و زن او بعد از عدة شوهر کند و از این شوهر چند فرزند. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز ( یک صفحه) و انجام
(دو صفحه)؛ کاغذ: حنایی، جلد: میشن دار چینی، 214گ، 15 سطر، اندازه: 20×10سم [ف: 1-56]
66. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:9087- 60/27
آغاز: و ناموس نبوت بدانکه رقوم را خبطه بسیار است يكبار گویند مبدع او خلق عقدت و او اشرف موجودات از ما قبل «باب دوم در ذکر مجوس ومقالات دین ایشان» تا «باب بیست و سیوم در احادیث اهل سنت که ... حدیث اول نحن معاشر الانبياء لانورث ...»؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ 110گ، 21 سطر، اندازه: 20×9سم [ف: 2-708]
67. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:8134/3 - 55/114
آغاز: بسمله، أما بعد، بدانکه مدتی بود که جماعتی از سادات و غیره از این ضعيف سيد مرتضى التماس می کردند در عقاید اصحاب ادیان و ملل فقط بخشی از آغاز کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ وگ، 20-24 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-708)
68. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1281 - 7/181
آغاز و انجام: برابر خط نستعلیق، کا: حسین بن محمد علی دارائی، بی تا، جلد: تیماج،
مشکی، 162گ، 18-21 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 2-708]
69. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2594-ف
نسخه اصل: کتابخانه وزیری ش 4649؛ بی کا، بی تا؛ 137گ فيلمها ف: 1- 40]
70. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 1023/2 -ف
نسخه اصل: بادلیان فرازر 114 (35 و 1766 و 1792). در 26 باب. مؤلف در آن به نام
«مرتضی ملقب به علم الهدی» خوانده شده
ص: 860
است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 16 سطر [فیلمها ف: 1-555]
tabșirat-ul “awām fi ma'rifat-i maqālāt-il anām (t.)
بطیطی، حسین بن علی، ق 7 قمری
batītī, hoseyn ebn-e 'alī (-13c)
وابسته به تبصرة العوام في معرفة مقالات الأنام؛ علم الهدی، مرتضی بن داعی (6) تاریخ تأليف: اواسط رجب 658ق؛ محل تالیف: استرآباد ترجمه آزادی است از کتاب «تبصرة العوام» جمال الدین مرتضی بن داعی حسینی رازی با افزودن برخی از مطالب، تنظیم شده بر مبنای اصل کتاب در 26 «باب» و در پایان کتاب بابی در احوال ملوک تاتار و مغول بر اصل کتاب افزوده است. در صفحه ع آمده «کتاب في معرفة مقالات الأنام تاليف الشيخ الامام جمال الدین محمد بن الحسين بن الحسن الرازی و الفه بشيراز بالفارسية دون العربية حتى نقله الامام الحسن بن على البطيطى الحافظ في سنة ثمان و خمسین و ستمائة ببلدة استر آباد.»
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1256
آغاز: الحمدلله الذي أماط متاع العدم عن خدود الوجود و زین قدود ذوى الوجود بحلل طاعته و حلى السجود ابتسم في وجه ملكوته غواني الغيوب .. خط: نسخ، كا: حسین بن محمد، تا: جمعه 5 جمادی الثانی 898ق، جان مدرسه فقیه احمد بوجانی؛ مصحح، محشی از از «قاسم حسینی»؛ تملک: شيخ بهاء الدين محمد عاملی، سید محمد تقی حسینی مکی قمی در 1054؛ مهر: «محمد مؤمن بن عبدالعال» (مربع)؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوایی، 190گ، 14-16سطر (13×9)، اندازه: 18×12سم [سنا: ف: 2-194]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2436
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 7-43]
tabşirat-ul ‘awām (mn.)
وابسته به: تبصرة العوام في معرفة مقالات الأنام؛ علم الهدی، مرتضی بن داعی (6) گزیده ای است از «تبصره العوام في معرفة مقالات الأنام» که منسوب به سید مرتضی بن داعی حسنی رازی می باشد لكن در آغاز رساله مؤلف خواجه نصیرالدین طوسی معرفی شده است.
الذريعة 318/3 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14059/3
آغاز: این رساله ایست منتخب از تبصرة العوام از مصنفات سلطان
المحققين و المدققين في العالم محمد بن طوسی باب در اعتقاد فلاسفه: فلاسفی عالم را قدیم گویند و افي صانع مختار کنند؛ انجام: اگر عذاب فرود آمدی جز از آن خلاصی نیافتی بدانکه واضع این حدیث را ..... و ایمان برسول (صلی الله علیه وآله وسلم)... که گوید روز بدر فرو خط: نستعلیق، كا: افضل بن شمس الدين محمد مشهور به آقا بزرگ ساوجی حسینی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ داستان رفتن ذوالقرنین به ظلمات در انجام رساله در یک برگ آمده؛ کاغذ: شرقی، 4گ (47ر - 50پ)، 18 سطر، اندازه: 15×8 سم [ف: 35-543]
tabşirat-ul fuqahā'
اصفهانی، محمد تقی بن عبد الرحيم، -1248 قمری
esfahānī, mohammad taqī ebn-e ‘abd-or-rahīm (-1833)
فقه استدلالی با نقل اقوال فقها و با عناوین «تبصره - تبصره». اکثر مسایل فقهی را با نقل اقوال بزرگان و رد و ایراد در آنها در این مجموعه گرد آورده و و کتاب الطهارة، اوقات الصلاة، زكات و بيع آن معرفی شده است.
[دنا 766/2 ]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:366ط
آغاز: بسمله. الباب الثالث في الغسل و هو غسل متعلق بجميع البشر او ما نزل منزلته؛ انجام: و حكمهم باق عند علمائنا و هو مؤذن بالاجماع عليه مع عدم تمت كتابته و الباقي في النسخة ناقص.
شامل الباب الثالث في الغسل تا کتاب الزكاة؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ، ترنج با سر، 364ص، 19 سطر، اندازه: 22×15/5 سم [ف: 24/3 -16]
2. گلپایگان؛ کتابخانه حجة الاسلام گلپایگانی؛ شماره نسخه: 116/1
مقداری از کتاب الطهارة؛ كا: ملا زین العابدین گلپایگانی، تا: دوشنبه 17 جمادی الاول 1251ق؛ محشی از کاتب با عناوین المحرره زین عفی عنه»؛ 32گ (2پ -34پ)، اندازه: 21×15سم کتابخانه های [گلپایگان: ف: 94]
3. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1043
آغاز: کتاب الطهارة وهي في اللغة النزاهة و النظافة و عند المتشرعة يطلق على معان عديدة منها الصفة المقابلة
نسخه اصل: کتابخانه سید محمد على روضاتی - اصفهان. مشتمل بر کتاب الطهارة، اوقات الصلاة، زكات و بیع می باشد؛ خط: نسخ، كان مسمی به تاسع الأئمة (جواد)، تا: جمعه 10 جمادی الثانی 1281ق؛ یادداشتی از «شیخ هادی نجفی» درباره کتاب و مؤلف و ابواب و نسخه آن؛ 486ص [عکسی ف: 3-303 ]
4. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 22355/2
آغاز: بسمله کتاب الطهارة و هو في اللغه النزاهة و النظافه شامل مباحث طهارة، صلواة، بيع، زکواة؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛
ص: 861
کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج آلبالویی رنگ، 23 سطر ( 15/5×8/5 )، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 2-222]
at-tabyira fi bayan-i istilahat-is sufiya
اصطلاحات صوفیان است از عبدالرزاق کاشانی و سپس نکوهش از تصوف و گویا از همان شوشتری کاتب باشد.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2830/11
آغاز: بسمله تحف و دعوات غير معدود ... دیه روح بهتر عالم و عالمیان پیغمبر آخر الزمان و بعد فهذه رسالة في بيان الالفاظ المصطلحة بين الطائفة الصوفية و قد نص بمضامينها ... مولانا کمال الدين ... شیخ الرزاق الكاشانی؛ انجام: و لاتنظروا الى من له عمامة طویل عريض وله من الأثواب اقبية سود و بيض و السلام على من الهدی و سيعلموا الذين ضللوای منقلب ينقلبون انا لله راجعون خط: نستعلیق، كا: عبدالصمد بن حسین بن محمد شوشتری، تا: قرن 13، جا: اصفهان؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، وص (173- 181) [ف: 10-1669]
at-tabsira fi-1 hisab
ebrāhīm ebn-e abī tāleb (-11c)
ابراهیم بن ابی طالب، ق 11
کتابی است در علم حساب، مشتمل بر یک «مقدمه» و پنج «مقاله» و یک «خاتمه».
[ دنا 767/2 ]
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:47-ت/603
آغاز: بسمله، نحمدک اللهم لك وحدانية العدد. یا مضعف نوال الجديد و الاجد و یا جامع خروب (ضروب) النهم على كل احد؛ انجام: و الحمد لواهب العقل بلا نهاية و الصلوة على محمد و آله من غير عدد و غاية و قد وقع الفراغ من تكتیبه بعون الغفار المتاب (كذا) على يد العبد لمذنب و اقل الطلاب، مهدی بن عبد الوهاب في العشر الثاني من الشهر السادس من العام الثامنة من العشر الثالثة من الماته الثالثه من الألف الثانيه من الهجرة النبویه علیه و آل الف الف التحية.
خط: نستعلیق، كا: مهدی بن عبدالوهاب، تا: 1228ق؛ دارای چند جدول حسابی، محشی؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج مشکی، 135 گ، 15 سطر (5/5×10/5)، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 194-2]
at-tabșira fi-ş Şarf = tabşirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم، 1225-1288 قمری (1810 )
ebn-e ebrāhīm kermānī, mohammad karīm 1871)
اهدا به: فرزند خود حاج محمد خان تاریخ تأليف: 29 رمضان 1272ق کتاب مختصر و جامعی است که در آن کلیات علم صرف و مواد الفاظ را بدون ذکر علل سامان داده و آن را تبصره ای برای مبتدی و تذکره ای برای منتهی و متن مناسبی برای شرح و تعليق دانسته است، در یک «مقدمه» و دو «باب» و «خاتمه»: المقدمة في بيان ما يجب تقديمه من المبادی و الامور الكلية، الباب 1. في تصاريف الفعل؛ الباب 2. في تصاريف الاسم.
آغاز: حمدله ... لما بلغ قرة عيني و ثمرة فوادی محمد اطال الله بقاه و جعل آخرته خيرا من اولاه مبلغا استعد فيه لتحصيل العلوم الادبية و اخذ في علم الصرف انجام: و اجلت الفكر في اطراف ما ذكرنا من القواعد الكلية القدرت على فهم تصاريف اكثر الالفاظ و لم يفتك منها الأقليل فنختم الكلام حامد الله سبحانه على بلوغ المرام
[فهرست مشایخ 242/2 ؛ الذريعة 146/26 ؛ دنا 767/2 (20 نسخه)]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 17135
بی کا، تا: 1172ق؛ خریداری از امرالله صفری؛ اندازه: 21/1×16/2 سم [رایانه]
2. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه:24
کا: محمد بن احمد مازندرانی، تا: 1272ق [ف: 239]
٣. قم، مسجد اعظم، شماره نسخه:1858
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 29 رمضان 1272ق، جلد: تیماج قهوه ای، 100گ، 14 سطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1-319]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 7723/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 29 رمضان 1272ق؛ مقابله شده توسط مرتضی قلی طباطبایی 22 شعبان 1350؛ محشی به امضاء «منه اعلى الله مقامه»؛ جلد: تیماج، قرمز، 49ص (380-428)، 25 سطر، اندازه: 33×21سم [ف: 26-214]
5. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 880
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1273ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، 102گ، 14 سطر (16×8)، اندازه: 22×15سم [ف: 2-731]
6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1922
کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد شريف بن محمد حسین، تا: ذیقعده 1273ق؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوایی
ص: 862
روکش پارچه رنگین، 54گ، 19 سطر (10/5 × 15/5)، اندازه: 22×17سم [ف: 3-1095]
7. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 299/2
خط: نسخ، كا: حسین بن ملا قاسم، تا: شنبه 20 شوال 1273ق؛ جلد: چرم مشکی، 50گ (پ۔ 56پ)، 20 سطر، اندازه: 21×15سم [ مؤيد: 1-264]
8. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 822
خط: نسخ، كا: محمد حسینی، تا: غره ربيع الثانی 1274ق، جان کرمان؛ مصحح، مقابله شده؛ تملك: محمد على نراقی، محمد حسینی همدانی (کاتب ظاهرا)؛ جلد: چرم مشکی، 92، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ مؤید: 2-262]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14577
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الثانی 1274ق؛ محشی؛ مهر: عبدالحى الرضوی 1281»؛ جلد: تیماج مشکی، 125 گ، 13سطر، اندازه: 21×15/7 سم [ف: 5841]
10. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1433/1
خط: نسخ، كا: محمد على خراسانی، تا: 1277ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 92گ، 16 سطر (12×6/5 )، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 3-958]
11. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 4961/1 - 25/51
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: شیخ احمدبن عبدالكریم کوهبنانی، تا: 10 شوال 1278ق، جلد:مقوا، 116گ، 9 سطر، اندازه: 22717سم [ف: 2-712]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15108
آغاز: برابر؛ انجام: على فهم تصاريف اكثر الالفاظ و لم يفتك منها الا قليل. خط: نسخ، كا: محمد رضا بن محمد صادق، تا: جمادی الثانی 1279ق؛ مذيل است به لغز شیخ بهائی در نحو با آغاز: «بسمله اما بعد الحمد و الصلوة فيقول الفقير الى ربه الغني ... يا من صرف في مطالعة النحو ایاما و خاض فيه شهورا و اعواما» و خاتمه آن چنین: بقی حرف واحد و هذا من اعجب العجائب»؛ واقف: مکتبة امیر المؤمنین ع، اردیبهشت 1365؛ کاغذ: حنایی، 83گ (4+78)، 17 سطر، اندازه: 22/3×15/3 سم [ف: 12-35]
13. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1404
خط: نسخ، كا: حسین، تا: 12 رمضان 1281ق، ؛ اهدایی: میرزا محمود شیخی زاده؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 183گ، 10 سطر (12×6)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 3-950]
14. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2761/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد على، تا: 1285ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سبز یشمی، 84گ (12-95پ)، 16 سطر (14×7)، اندازه: 22×16سم [ف: 13-234]
15. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 480
خط: نسخ، بی کا، تا: 1286ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 69گ، 16 سطر (13×8)، اندازه: 21×13/5 سم [ف: 480 ]
16. همدان؛ بحر الفضائل؛ شماره نسخه:1
آغاز: الحمد الله رب ... وصلى الله ... و رهطه المخلصين و لعنة الله على اعدائهم اجمعين؛ انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: عبد العظيم، تا: 15 صفر 1291 ق، برای ملا محمد عظیم؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زنگاری تیره، 162گ، 9 سطر (13×6/5 )، اندازه: 11×17/5 سم [ رشت و همدان: ف: 1663]
17. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3978/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 11 ذیقعده 1293ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: چند برگ
چاپ سنگی را به هم چسبانیده، 90 گ (اپ۔ 90پ)، 15 سطر (15×9)، اندازه: 13/2 × 21/5سم [ف: 17- 269]
18. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 3/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ پخته، كان يوسف بن علی شیرازی، تا: 1309ق، جان شیراز، برای آقا میرزا محمد بن شیخ الاسلام (سلطانی) بهبهانی؛ 123گ (1پ -123پ) [ف: 1-43]
19. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1043
انجام: انها من باب عدة اوصحيح اللام ينسب كما هو نحو عدى وزنی خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 75گ، 16 سطر (
14/5×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 3-832]
20. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 105/2
آغاز: الحمدلله رب العالمین و صلی الله على محمد و آله الطاهرین؛ انجام: لقدرت على فهم تصاريف أكثر الألفاظ ولم يفت منه الا القليل. خط: نسخ، كا: حسین بن اميناء، تا: 18 ذیحجه؛ جلد: چرم زرد، 27گ (129-155ر)، 25 سطر، اندازه: 34×21سم مؤيد: 1-116)
at-tabșira fī ‘ilm-il hay'at
خرقی، محمد بن احمد، -533 قمری
xaraqī, mohammad ebn-e ahmad (-1139)
اهداء به: علاء الدوله فخر الملک ابوالحسن علی بن الصاحب نصیر الدین محمود بن ابی نوبه المظفر خرقی این کتاب را پس از «منتهی الادراک» نوشته و در دیباجه تبصره می گوید «استقصاء در این فن را به آن کتاب رجوع کنید». در دیباجه از کتابی در منطق که در دست تأليف دارد و به دلیل اشتغال به تبصره، تکمیل آن را به بعد موکول ساخته و نیز از کتابی در حکمت که می خواسته به نام امیر مزبور بنگارد و
ص: 863
نتوانسته یاد می کند. تبصره در دو «قسم» است (قسم اول در 22 باب و قسم دوم در 14 باب) و در تأليف آن از شیوه ابن هیثم پیروی کرده و در تعیین عرض بلاد شیوه مجسطی را به کار برده است. (عبدالحسین حائری)
آغاز: الحمدلله حمد الشاکرین ... و بعد فان العلماء ... كانوا قبل زماننا هذا مستوفرين على جمع العلوم ... اذ كانت اوقاتهم صافيه عن الشوائب و الان فقد نامت سوق العلم و الحكمه و بارت بضائع اهلها ... الأمير الأجل السيد شمس الدين قوام الاسلام ... عمدة الملوک و السلاطين علاء الدوله فخ الملک ابوالحسن على بن الصاحب نصیر الدین محمود بن ابی نوبه المظفر ادام الله علوهما وقد كنت احدت نفسي ... في ان اجمع برسم خدمته كتابا في الحكمه و كانت العوائق يعترض دون هذه الامنيه و الان فقد اشتغلت بتأليف كتاب في علم المنطق .. غير أن ذلك الكتاب يقتضی برهة من الايام ...... و لما قرب قدومه الميمون ... فاخرت الكتاب المذكور و الفت هذا الكتاب في علم الهيته ... مقتديا بابی علی بن الهيثم فيتقسيم الافلاک كلها من الحوامل و التدواير .. دون الاقتصار على الدوائر المتوهمه ... كماهو دأب اكث المتقدمين اذذاك هو في الحقيقه اشارة الى كيفية حركات الافلاک و کمیتها دون البحث عن اوضاع الافلاك على الهيئه التي يتصور معها حركات الافلاك على النظم الموجود و سميته کتاب التبصره على الهيئه التي يتصور معها حركات الافلاک علی النظم الموجود و سميته كتاب التبصه في علم الهيئه و اجتهدت في الاختصار ... و من اراد التناهي في هذا الفن فلیتا مل کتابی الموسوم بمنتهی الادراك في تقاسيم الافلاک فانه لا يكاد يستغني في هذا الفن من ذاك
انجام؛ و المجمون يقسمون كل ساعة من الساعات بستين قسماسمى كل قسم منها دقیقه على ما جرت عادتهم في قسمة الدرج و اجزائها بالاجزاء الستينيه و حين انتهى الى هنا فلنختم الكلام على نعمه
[بروکلمان ج 1ص 624 و ج 2 ص 278 و ذیل863:1 معجم المؤلفين ؛338/1؛ کشف الظنون 238/8 ؛ دنا 767/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:653ف
نسخه اصل: بورسا اولو جامع ش 2398؛ خط: نسخ، كان نصير بن یحیی منجم، تا: نیمه های رمضان 799ق؛ 68گ، 17 سطر [فیلمها ف: 1-294]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8591/1
خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 887ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 66گ (1پ - 66پ)، 17 سطر (1389) [ف: 167-17]
٣. شیراز؛ بغایری، عبدالرزاق؛ شماره نسخه:بدون شماره
نام مؤلف در فهرست نیامده است؛ بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام [میراث اسلامی: 5-567]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3936/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: عباس بن حیدر قمی اصفهانی، تا: 6 جمادی الاول 1063ق، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 132ص (1-132)، 15 و 24 سطر، اندازه: 19×13 سم [ف: 10-2047]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2296/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-669]
5. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:5399
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد هادی بن مظفر علوی طبیب، تا: 25 جمادی الثانی 1076ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج تریاکی،
86گ، 12 سطر (8×5)، اندازه: 14×8 سم [ف: 15-4242]
6. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1572/2
آغاز: بسمله، قال الشيخ الامام الاجل بهاء الدين ضیاء الاسلام حجة الحق ابو محمد عبدالجبار النافتی رحمة الله؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، گویا کاتب نسخه خطبه کتاب و نام مؤلف را تغییر داده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی عطف تيماج عنابی، 25 سطر (12×18/5)، اندازه: 18×25/5 سم [ف: 3-992]
at-tabşira fi-1 fiqh wa bayān-u ixtilāf-il madāhib ‘alā madhab-iš šāfiʻī
از مجدالدين عبد الخالق، با عنوان های «باب»..
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:197-بهار
آغاز: بسمله و به نستعين. الحمدلله حق حمده و صلواته على خير خلقه محمد و آله و صحبه. اعلم ان اول ما يجب على العبد بعد معرفة الله تعالى الايمان به و ملائكته و كتبه و رسله و اليوم الاخر والصلاة و لاتصح الصلاة الا بالطهارة؛ انجام: و ان اسلمه ... ولد نصرانی حیل بینه ... الى ان يسلم او ... فيعتق خط: نسخ، كا: عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمان فامی دمشقی، تا: شعبان 574ق؛ با تملک 964 و 1034؛ قطع: ربعي[ نشریه: 5-659]
at-tabșira fi-l kalām (t.)
متن مانند فصول فارسی خواجه نصیر است و نزدیک به همان عناوین.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3966/2
آغاز: بسمله حمدله .. تقسيم من تفکر بادنی نظر علم ان الموجود
ص: 864
اما موجود ... اولی؛ انجام: الختم و النصيحة من نظر ببصر البصيرة الى حكم الله ... الا القوم الكافرون هذا آخر الكلام و خاتمة المرام خصص الله المؤمنين و المؤمنات بجميع الطافه ... اجمعین. نجز من منصرم شوال من شهور سنة ستين و ستمأته على يد مترجمه محرره حفه الله بكرمه في العافية خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 كاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای روشن، 21 سطر، اندازه: 19/5×9/9 سم [ف: 7-121]
at-tabșira fi-1 hay'a
اثير الدین ابهری، مفضل بن عمر، - 660 ؟ قمری
asīr-od-dīn-e abharī, mofazzal ebn-e ‘omar (-1262)
مشهد، الهیات، شماره نسخه:700/4
آغاز: بسمله الحمدلله حق حمده والصلوة على خير خلقه محمد ... وبعد فان العلماء و الحكماء كانوا قبل زماننا هذا متوفرين على جميع العلوم و تاليفها ... كنت احدث نفسي واراجع فكري في أن جمع برسم خدمته كتابا و الفت هذا الكتاب في علم الهيئة ... وسميته كتاب التبصرة في علم الهيئة ... ومن اراد التناهي في هذا الفن فلیتامل کتابي الموسوم بمنتهى الادراك خط: نسخ، بی کا، بی تا، دارای جدول نجومی؛ جلد: تیماج عنابی، 19 سطر (11×7/5 )، اندازه: 11×16/5سم [ف: 1-289]
tabserat-ol qorrā'
قاری قائنی، محمد حسن، ق 11 قمری
qārī qā'enī, mohammad hasan (-17c)
اهدا به: شاه عباس دوم صفوی تاریخ تأليف: 1077ق در قواعد تجوید. مؤلف خود در مقدمه گوید که بیست سال در روضه امام علی بن موسی الرضا به تلاوت قرآن و تعلیم مردم مشغول بوده و این کتاب را در زمان شاه عباس تألیف کرده و از این قرار در اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم می زیسته است. شامل یک «مقدمه) و دوازده «باب» است: 1. بیان استعاذه؛ 2. بیان بسمله؛ 3. بیان مخارج حروف؛ 4. بيان صفات حروف؛ 5. بیان احکام را و لام جلاله؛ 6. بيان هاء کنایه؛ 7. بیان مد و قصر؛ 8 بیان احکام نون ساکنه و تنوین؛ 9. بیان ادغام؛ 10. بیان وقوف و رموز آن؛ 11. بيان رسم الخط؛ 12. بیان اختلاف حفص و بکر در کلمات قرآنی. (سعید نفیسی) آغاز: بهترین امری که قاریان کلام صحیح الاحکام عبادت و حافظان ارکان دار السلام اطاعت .. فسبحان من تكلم بغير آلة و
أدوات انجام: عين صلاح و صلاح عین دانسته مقتضای اخوت را بتقديم رساند، على ان الانسان من النسيان
[نسخه های منزوی 71/1 ؛ دنا 768/2 (5 نسخه)]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:2004
آغاز: برابر، انجام: نگاه باید داشت مثل ایاک نعبد و ایاک نستعین. خط: نسخ متوسط، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ مؤلف در پایان نسخه نوشته: «فارغ شد از تحریر و ساکت گشت از تقریر مسود این اوراق و مشوش خاطر حذاق اقل عباد الله الباری محمد حسن القاری در هنگامی که خطر کلیل و ذهن عليل را انواع پریشانی و حرمان از آمال و امانی حاصل بوده توقع آنکه اگر سهوی یا نسیانی در تقرير قراءتی و تحریر عبارتی واقع شده باشد اصلاح آن را عين صلاح و مصلحت عين دانسته مقتضای اخوت را بتقديم رساند على ان الانسان من النسيان»، مجدول؛ کاغذ: سمرقندی شکری آهار مهره، جلد: میشن خرمایی، 143ص، 11 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 6-3]
2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1443/2
آغاز: برابر خط: نستعلیق، كا: حسین حسینی بنادکی، تا: 1227ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 54گ (31-84)، 12 سطر ( 12/5×7)، اندازه: 10/5 ×17 سم [ف: 3-961]
٣. قم؛ حجتیه؛ شماره نسخه: 703/1
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1239 و 1243 ق [ف: 121]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 612/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 4 شوال 1243ق، جلد: تیماج قرمز، 46گ (15-60پ)، اندازه: 10/5 × 16/5 سم [ف: 2-209]
5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1981/1
آغاز: دلهاست بل تكون حروف و کلمات و تحف تحیات زاكيات؛ انجام: لتاركوا آلهتنا و کلمه أثن در سوره شعرا مرسوم است. نسخه اصل: کتابخانه شخصی؛ بی کا، تا: با تاریخ 1329ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ 26ص (1-26) [عکسی ف: 5-434]
tabserat-ol kahhālīn
كحال، حسینعلی بن مقصود علی، ق 11 قمری
kahhāl, hoseyn--alī ebn-e maqsūd ‘alī (-17c)
تاریخ تأليف: 1084ق کتابی است در چشم پزشکی، در 7 «مقام» و «مقدمه» و «خاتمه»: مقدمه: در بحث و تعریف و تشریح عين، محتوی بر چند فصل؛ مقام 1. مشتمل بر شش باب؛ 2. بیماری های پلک چشم، بیست و نه باب؛ 3. بیماری های گوشه چشم، سه باب؛ 4. بیماری های
ص: 865
طبقه ملتحمه، سیزده باب؛ 5. بیماری های طبقه قرنیه، ده باب؛ 6. شناخت امراض
طبقه عنبیه، پنج باب؛ 7. شناختن بیماری هایی که آن را به حس ادراک نتوان کرد، هجده باب؛ خاتمه: در متفرقات.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14220
آغاز: شکر و سپاس و ستایش بی قیاس خالق النوری را سزایت عيون ما بی بصر انرا بعدد طبقات سموات بمقتضای آیه وافی هدایه و «خلق سبع سموات ...»؛ انجام: سال تالیفش این قم گرد بد *** نور چشم همه کتاب بود.
خط: نستعلیق، کا: صالح ابهری، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی و توضیحات از مؤلف؛ تملك: «مئسی بن میرزا محمد مهدی» و مهر بیضی او، کاغذ: شرقی، جلد: مقوایی با روکش پارچه قهوه ای، 86گ، 19 سطر (19×10)، اندازه: 25×15سم [ف: 36-30]
tabșirat-ul mubtadī (al-mubtadi'īn)
جزائری، احمد بن اسماعیل، -1151 ؟ قمری
jazā’erī, ahmad ebn-e esmāʻīl (-1739)
در طهارت از فقه شیعه. این کتاب در الذریعه (ج 3 ص 1179) تبصره المبتدئين است و در نسخه ما «تبصره المبتدی» دیده می شود.
[ دنا 2؛ الذریعه 3: 1179 ش، 17: 161 ش 850 25: 71 ش 385]
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3808/22
آغاز: بسمله. حمدله ... و آله الطاهرین. و بعد سالنی بعض ... رساله مختصره في الطهاره و الصلاة ... وهي مرتبه على مقصدين؛ انجام: افضل من القصر. و بذلك نختم الكلام و بالله ... و قد وقع الفراغ من كتابه ... المسماء «تبصره المبتدی» تصنیف احمد الجزائري النجفي رحمه الله في 3 صفر عند ... محمد حسین ولد شیخ محمد رضا بن عبدالحسین ... نصف و على يد شاکرده شاگرد او) نسف محمد حسین ولد شیخ محمد رضا بن عبدالحسین ... نصف و على يد شاقرده (شاگرد او) نصف في سنه 1163
خط: نسخ خوش و مغلوط، كا: محمد حسین بن محمد رضا بن عبدالحسین، تا: 1163ق؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا رویه کاغذ زرد، 12گ (171پ -182)، 20 سطر (11×15/5)، اندازه: 21/3×15سم [ف: 17-25]
tabşirat-ul mubtadī fi-l hay'a
عاملی، علی بن حسین، 1135 قمری
‘āmelī, ‘alī ebn-e hoseyn (-1723)
تاریخ تأليف: 1095 ق
منظومه ای است که مسائل هیئت را به امر سید اسماعیل به نظم کشیده با ذکر مقدماتی در هندسه و مشتمل بر 558 بیت می باشد.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2753/1
آغاز: الحمدلله الذي بلا مدد *** قد رفع السماء من غير عمد؛ انجام: يبين كل ذا لمن ينظر في *** ذا الشكل و هو ظاهر غير خفی
نسخه اصل: کتابخانه مدرسه میرزا حسین خلیلی -نجف اشرف؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشى؛ 36 ص (1-36) [عکسی ف: 7-348]
← تبصرة المبتدی و تذكرة المنتهى ← التبصرة في الصرف
tabşirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
صمیری، عبدالله بن على، ق 5 قمری
samīrī, ‘abd-ol-lāh ebn-e ‘alī (-11c)
تاریخ تأليف: 496ق در اصول و فروع علم نحو
چاپ: محقق: فتحي احمد مصطفى على الدين، مکه، جامعة ام
القرى، 1402ق؛ دمشق، دار الفكر، 2ج، 1402ق.
[دنا 768/2 ]
مشهد، الهیات؛ شماره نسخه: 51
آغاز و به نستعين وصلى الله على محمد و آله محمد ... قال ابو محمد عبدالله خط: نسخ، بی کا، تا: 743ق؛ در شهرستان تبراء تصحیح و مقابله شده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 100گ، 29 سطر (به شیوه خط مغربی)، اندازه: 23×16سم [ف: 1-28]
tabșirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، 508؟ -597 قمری
ebn-e jawzī, ‘abd-or-rahmān ebn-e ‘alī (1115-1201)
کتابی است در اخلاق و مواعظ که برخی مسائل اخلاقی با عناوین «مجلس، مجلس» با استناد به احادیث نبوی و اشعار گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی عناوین آن: مجلس في ذكر القبر، في ذكر القيامة، في ذكر الجنة، في ذکر جهنم، لوعظ السلطان، لبعض ارباب الولايات و في التغازی. مؤلف، کتاب را به ترتیب مجالس و ظاهرا در چند جزء تأليف نموده است. علو چی می نویسد: ابن رجب، می گوید این کتاب در بیست جزء است.
ص: 866
چاپ: تحقيق مصطفى عبد الواحد، القاهرة، مكتبة عیسی البانی الحلبی و شکاه، الطبعة الأول، الجزء الاول، 1970م، 507ص
[فهرس مخطوطات دار الكتاب الظاهرية، حدیث: 39؛ فهرس المخطوطات العربية، چستربیتی: 167/1 ؛ کشف الظنون: 339/1 ؛ معجم المؤلفين: 157/5 ؛ مؤلفات ابن الجوزی، عبدالحمدي العلوچی: 78.؛ هدية العارفین 21/1 و 520؛ ذیل 918/1 ؛ دنا 768/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13138
آغاز: حضرت رجلا في النزع فجعلت اقول له، قال لا اله الا الله، فكان يقول فلما كان آخر ذلك قلت له قل لا اله الا الله، فقال كم تقول انی کافر؛ انجام: فما يزالون كذلك حتى يستلبهم الموت على قبح الخطايا فيستقبلون العذاب، هذا آخر کتاب تبصرة المبتدی و الحمد لله دائما.
خط: نسخ، كا: ابوبکر بن عمر بن صبح بن عبدالله حرانی، تا: 10 رمضان 777ق؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج زرشکی، 66ص، 16-17 سطر (15×10)، اندازه: 18×14سم [ف: 269-33 ]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:706عکسی
آغاز: أن لا يمكن من رأيت من آفات دنياه سلم، و من شاهدته صحيحة ما سقم؛ انجام: تالله ما فيهم مثل حنبل، ارفع صوتك بهذا ولا بأس، آخر المجلس نسخه اصل: چستربیتی، ش 3947 (اربری، فهرست خطی عربی 68/4 ). جزء اول، تا پایان مجلس سی و چهارم را در بر دارد و مقداری از اول مجلس اول افتاده است؛ خط: نسخ، كا: احمد بن عمر بن محمد بن متمم ناسخ حموی، تا: شنبه 4 ربیع الاول 790ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 204گ، 21سطر [عکسی ف: 2-190]
3. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:6265
آغاز: الطبقة الثانية من هذا الكتاب فيها مجالس تشتمل على فضائل ایام السنة و لياليها المذكورات و فيها أحد عشر مجلسا المجلس الأول في ذكر عاشوراء المحرم، بسمله. الحمد الله الذي طهربتا ديبه من اهل تقریبه نفوسا و سقى ارباب مصافاته من شراب مناجاته کوسا؛ انجام: المجلس التاسع عشر في محاسبة النفس الحمد الله الذي الفرد الاجلال ... و نعم الوكيل. خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 7 و 8 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سبز ضربی ترنجی، 253گ، 19 سطر (19×14)، اندازه: 28×18سم [ف: 16- 230]
tabșirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
صدرالدین قونيوی، محمد بن اسحاق، 607-673 قمری
sadr-od-dīn qūnīyavī, mohammad ebn-e eshāq (1211 1275)
به نثر و نظم عرفانی، دارای «مقدمه» و سه «مصباح»: 1. معرفت ذات در سه لامع؛ 2. احکام طور و ولایت و دو نبوت در دو الامع؛ 3. معرفت دنیا و آخرت در دو «لامع»، سپس یک خاتمه. این کتاب از شیخ ناصر الدین محدث نیز دانسته شده است.
آغاز: سزاوار حمد و ثنا، حضرت جلال احدیت را است آن خدای ودود که نتیجه مقدمات آفرینش ارواح ... اما بعد این کلمه چند است در اصول معارف و قواعد طور ولایت
انجام: بر خاک درش چو سر نهی سرداران *** از خاک در تو تاج تارک دارند
چاپ: به تصحیح نجفقلی حبیبی، معارف، 2 (1364): 69-128.
[نسخه های منزوی 1072/2 ؛ کشف الظنون 337/1 ؛ دنا 768/2 (15 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 170/7 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:557/3 -ف
نسخه اصل: حالت افندی ش 92 خط: نستعلیق، كا: على بن سليمان بن يونس قونوی، تا: 20 رجب 660ق، جا: لادین؛ 34گ (49پ -82پ) [فيلمها ف: 1-497]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:760/4 -ف و 915/5 -ف
نسخه اصل: پاریس 113 .S. P (بلوشه 149)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: یکشنبه اواخر رمضان 753ق؛ 13 سطر فيلمها ف: 1-536 و 548]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9104/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: احمد بن محمد بن سید حسن کربلائی، تا: 888ق، جا: کشمیر، خانقاه امیریه؛ جلد: تیماج مشکی، 31گ ( 131-1 ) [ف: 23-248]
4. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 57/1 د
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مهر: عبد الباقي بن صدر الدین محمد الفيضی؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج تریاکی، 31گ (2پ-32پ)، 20سطر (6/5×12/5)، اندازه: 10/5×16/5 سم [ف: 34]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 531/24
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سفید ترمه، جلد: مشکی مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 28گ (278ر -305پ)، 23 سطر (9×6)، اندازه: 17×26/5سم [سنا: ف: 1-338]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3497/24 - ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-154]
6. تهران، ملک، شماره نسخه: 4196/14
آغاز و انجام: برابر
در یک مقدمه و سه مصباح و یک خاتمه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه ربيع الأول 1017ق؛ کاغذ: ترمه، بیاضی، جلد: رویه میشن آلبالویی، 18گ(101-118پ)، 25 سطر، اندازه: 14/6×25/7سم [ف: 7-259]
7. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 10029/1
ص: 867
آغاز: کاریست مرا که تا ابد در پیش است؛ انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبد الرشيد بن عوض شوشتری، تا: 4 شعبان 1043ق، جان شیراز؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج جگری با ترنج و سرترنج، 19ص (1-19)، اندازه: 17×12سم [ف: 36-32 ]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8793/2
آغاز: را ببینند و برخوردار شوند اکنون پا بر قصر بلندم دست ایشان بدان جمال نرسید پس در زیر قصر صورتها ساخت و در دیوارها و در بر صورتی آیینه نشاند و خود بر منظره نشست خط: نستعلیق، کا: صنيع الله، تا: ربيع الثانی 1069ق؛ افتادگی: آغاز؛ جلد: تیماج عنابی ترنج دار، 20گ (41ر -60پ)، اندازه: 21×15سم [ف: 28-268]
9. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6028- 30/98
آغاز و انجام: برابر از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 25 جمادی الثانی 1115ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور قهوه ای، 24گ، 21 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 2-709]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6275/9 - 30/155
آغاز و انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، کا: محمد تقی گلپایگانی نجفی، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سرخ، 13، 23-24 سطر، اندازه: 21815سم [ف: 2-710]
11. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:4/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: رضا قلی بن محمد هادی متخلص به هدایت، تا:1244ق؛ 16گ(41ر -56پ)، اندازه: 12/5 ×20سم (مؤید: 3-527]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:649
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1276ق؛ 47گ، 13 سطر، اندازه: 21613/5 سم [ف: 2-414] 13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6309/11
آغاز و انجام: برابر
بی کا، تا: 1284ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 33گ (145پ -177پ)، 15 سطر، اندازه: 22/3×16/2 سم [ف: 9- 320]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 131/11 -ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 4819؛ بی کا، بی تا [ فیلمها ف: 1-417]
15. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 6555/8
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: هاشم بن حسين عمیدی، بی تا، 21گ (177پ - 197پ) [ف: 3-311] 16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1332 ط (ض)
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 60ص (1 -60)، اندازه: 19×12سم[ ف: 24/3 -68]
tabșirat-ul mubtadī wa taờkirat-ul muntahī
شریف استر آبادی، علی بن علی، ق 10 قمری
šarīf-e estarābādī, ‘alī ebn-e ‘alī (-160)
رساله کوتاهی است در علوم وارده در قران کریم و در قرائات آن از وقوف و معرفت «لامات» و «ما آت» و «الفات» و اقسام و غیر آن را همراه با ذکر علامت هر کدام به اختصار؛ عنوان رساله از عبارات مؤلف در ابتدای رساله گرفته شده «اردت ان انبه على علامتها و معرفتها لتكون تبصره للمبتدی و تذكره للمنتهى فاقول
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:4054/6
آغاز: بسمله، بحمدك على ما الهمتنا من معرفة الايمان و نشكرك على ما اكرمتنا به من درایه قرائه القرآن فنزلته نورا و هدی و عبره للعالمين ... و بعد فيقول اضعف عباد الله العادي ... اني لما عرفت من اثبات القرادات السبعه المتواتره و الثلاثه في هذا المصحف المجيد و؛ انجام: و لروح ش اما خلف عن نفسه فر مزه و اسحاق و ادریس. تمت الرساله. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج سیاه، 2گ (54-55پ)، 19 سطر (13×8)، اندازه: 12/5 ×20/5سم [ف: 17-373]
tabșirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
موصلی، ابراهیم بن مصطفی، -1159 قمری
mūselī, ebrāhīm ebn-e mostafā (-1746)
کتابی است مختصر در فضل و آداب تكبير در آخر قرآن کریم و پس از قرائت و رسم سور قرآن کریم. روی صفحه عنوان برخی نسخه ها، نوشته شده که این کتاب از تالیفات «ابوعمرو عثمان بن سعيد بن عثمان اموی اندلسی، معروف به ابن صیرفی الدانی» (- 444ق) می باشد، به استناد همین نوشته دکتر عزة حسن در فهرست مخطوطات ظاهرية علوم القرآن (ص 81) و صلاح محمد الخيمی در فهرست مخطوطات ظاهرية علوم القران (ج 319/1 ) و دکتر ابتسام مرهون الصفار در «معجم الدرسات القرانيه المطبوعة و المخطوطة» القسم الثالث، منتشره در مجله المورد (مجلد 10 عدد 3 و 409/4 ) کتاب را از آن «ابو عمرو عثمان بن سعيد الدانی» دانسته اند. لكن با مراجعه به مصادر و مآخذ معلوم شد کتابی به این نام برای الدانی ثبت نشده است. علاوه بر این، مؤلف در این کتاب از فخر رازی (- 606 ق) و از شرح شاطبيه ابو عبد الله الفاسي (-656 ق) و از «جمال القراء و كمال الاقراء علم الدین علی بن محمد بن عبد الصمد سخاوی (-643 ق) و از «الاتقان في علوم القران» (- 911ق) و از ابن
ص: 868
حجر هیمتی مکی (- 973 ق) نام می برد که همگی متاخر از الدانی» بوده اند. همچنین مؤلف در موارد بسیاری از خود الدانی» نام برده است. حاجی خلیفه کتابی به همین نام «تبصره المبتدی و تذكرة المنتهي في القراآت» و در همین موضوع از ابو محمد عبد الله بن على بن احمد معروف بسبط الخياط ( 541ق) ثبت نموده است که آن هم با منقولات کتاب حاضر سازگار نیست. به هر حال مؤلف بر اساس منقولات کتاب باید از اعلام قرن دهم هجری به بعد باشد. آغاز: الحمد لله الذي نزل على عبده الفرقان و پسره فمالت القلوب الى نشر معاینه الحسان ... و سميتها: تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهی انجام: و هذا آخر ما تيسر لی جمعه بحب الطاف المنان و صلی الله و سلم على سيد ولد عدنان ... و على عباد الله الصالحين
[دنا 769/2 ؛ کتابنامه قرآن کریم 1245/4 ؛ مخطوطات اوقاف موصل 315/6 ]
شرح و حواشی:
١- تكملة تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهى = ملحق تبصرة المبتدی و تذكرة المنتهی؛ موصلی، ابراهیم بن مصطفی (-1159)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:229 عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: ظاهریه دمشق ش 6171 (الخیمی فهرس علوم القران 319/1 )؛ در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12ق؛ مصحح، محشی، بعد از کتاب هشت برگ در تتمیم فائده مطالب کتاب از خود مؤلف نوشته شده؛ 57گ، 17 سطر [عکسی : 1-210]
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 1047/1 -عکسی همان نسخه بالا [ف: 2-298]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 199/2
آغاز: برابر؛ انجام: قيل الاخذ شرط فجعلت الاجارة كالشهادة من الشيخ للمجاز بالاهلية انتهى در فهرست بدون نام مؤلف است؛ خط: نسخ، كا: مصطفی بن محمد، تا: 1213ق؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن قرمز، 77ص (82 -158)، 17 و 23 سطر، اندازه:
15/1× 3/ 31سم [ف: 5-8]
tabșirat-ul mubtadī wa tadkirat-ul muntahī
مؤلف سابقا کتابی در علم صرف نگاشته به نام «التبصرة» (نک: الذريعة
3/314، رقم 1157) و کتابی در لغت عربی نوشته و کتاب حاضر را در علم نحو سامان داده است. در ابتدا هشت مطلب آورده از جمله درباره رتبه علم نحو و حد و تعریف آن و موضوع و فایده نحو و فهرست مطالب کتاب، سپس کتابش را در یک «مقدمه» و سه «مقاله» و یک «خاتمه» مرتب نموده است: مقدمه در آنچه تقدیمش واجب است مانند رؤوس ثمانيه و منشأ علم نحو و معرفت کلمه و کلام و تقسيم الفاظ و ... مقاله اول در افعال و اقسام آن؛ مقاله دوم در اسماء و تقسیمات آن؛ مقاله سوم در حروف و اقسامش؛ خاتمه در احکام کلام و جمله و محله آن در کلام.
قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1802- 10/112
آغاز: بهم البتة و لأجل ذلک اشتد تنفر هم و الحمدلله عنهم ... ان اصنف لهم هذا الكتاب لئلا يبقى لهم عذر في ترک ... علم العربية و ليكون كتابة جامعة لاغلب المسائل ... و الرابع مرتبة هذا الكتاب معلوم أنه في علم النحو؛ انجام: و تلحق آخر الماضي و ان اعل حرف حتى في نحوده و قد و يجوز في رجحان في مثل أغزة و ارمة و احشه و لم يغز
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوای سرخ عطف
گوشه تیماج، 234گ، 19 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-710]
tabserat-ol motahayyerīn
خوئی، مصطفی بن محمد، ق13 قمری
xū’ī, mostafā ben mohammad (-19)
آغاز: یا شیخ احمد رحمك الله شيئا لله بدانکه در حدیث نبوی وارد است.
[دنا 769/2 ؛ فهرستواره منزوی 171/7 ]
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2572/4
آغاز: یا شیخ احمد رحمك الله شيئا لله بدانکه در حدیث نبوی وارد است؛ انجام: و ملحد و اهل بدعت شده اند تحريرا في سنه هزار و دویست پنجاه و دو تحت الرساله الموسومة بتبصرة المتحیرین. کاتب = مؤلف، تا: 1252ق؛ اهدایی: شیخ محمد جواد علمیه؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، وگ (70-78)، ابعاد متن : 14×5/5 ، اندازه: 16/5×8
سم [ف: 4-1347]
tabsirat-ul mutidakkir wa tadkirat-ul mutibassir
کواشی، احمد بن يوسف، 591-680 قمری
kavāšī, ahmad ebn-e yūsof (1196-1282)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16788
نسخه نادر، جلد اول از آغاز قرآن تا پایان سوره يوسف؛ كا: محمد بن محمد سقا حموی شافعی، تا: 941ق [د.ث. مجلس ]
ص: 869
tabserat-ol mote'allemīn
نظام العلماء، محمد رفیع بن علی اصغر، 1250-1326 قمری
nezām-ol-'olamā’, mohammad rafī“ ebn-e ‘alī asqar (1835-1908)
اهداء به: معزالدوله، حاکم آذربایجان تاریخ تأليف: 1267ق مشتمل بر «مقدمه و پنج «باب» و «خاتمة»: مقدمه: در بیان تعریف علم صرف و نحو و معانی پاره الفاظی که در السنه اهل این دو فن مذکور است؛ باب 1. اقسام اسم به اعتبار صیغه؛ 2. اقسام فعل به اعتبار صيغه؛ 3. اسم به حسب صنف؛ 4. اقسام فعل به حسب صنف؛ 5. اقسام حرف؛ خاتمه: در ذکر پاره قواعدی که در میان ابواب مذکوره ذکر نشده.
شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:1165
خط: نسخ، بی کا، تا: ذیقعده 1275ق، مجدول، اندازه: 10/5 ×17 سم [ نسخه پژوهی: 2-121]
tabSirat-ul muti'allimin fi ahkam-id din
علامه حلی، حسن بن یوسف، 648-726 قمری
‘allāme-ye hellī, hasan ebn-e yūsof (1251-1326)
متن فتوایی مختصر و معروفی است که مدتی در حوزه های علمیه شیعه تدریس می شده است. شامل هیجده «کتاب» هر کتاب دارای ابوابی و هر باب دارای فصولی است. این کتاب به دلیل اختصار و روان بودن عباراتش از زمان مؤلف تا کنون مورد توجه فقهای عظام بوده و شروح فراوان بر آن نوشته اند که در الذریعه بالغ بر 27 شرح ضبط شده است. آغاز: الحمد لله القديم سلطانه العظيم شانه الواضح برهانه المنعم على عباده بارسال انبيائه عليهم بالتكاليف انجام: و ان لم يكن وارث فالامام و لو كان خطاء فالدية على العاقلة ... وهذه خلاصة ما اثبتناه في هذه المختصر. و نسأل الله تعالى أن يجعل ذلك لوجهه خالصا انه قريب مجيب. و الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على سيدنا ... بمدينة حلة حماها الله عن الافات چاپ: تهران، 235 ص، 1329ق؛ بمبئی، سنگی، 1323، جیبی، 1+191صص؛ ایران، سنگی، 1342، جیبی، 198ص؛ [تهران]، سنگی، 1318، جیبی، 255+1صص؛ ایران، سنگی، 1303، جیبی، 200ص
[الذريعة 321/3 ؛ مكتبة امير المومنین 198/1 ؛ جزائری نجفی ص 6؛ دنا 771-769/2
(81 نسخه)]
شرح و حواشی:
١- الجوهرة في نظم التبصرة؛ ابن داود حلی، حسن بن علی [647 -74]
2- شرح تبصرة المتعلمين؛ مشهدی، محمد بن حسین (-11)
٣- تبصرة المتعلمين في أحكام الدين (ترجمه)؛ موسوی، محمد بن ابی الحسن (963-1043)
4- تبصرة المتعلمين منظوم؛ حسینی سیفی، محمد بن محمد مهدی ( 1150 )
5- تذكار المعلمين في شرح تبصرة المتعلمين؛ شیرازی، عبدالنبی بن محمد مفید (-1192) 6- المرشد في شرح التبصرة؛ خوانساری، محمد حسین بن علی اکبر (13)
7- شرح تبصرة المتعلمين؛ کرمانشاهی، محمد بن عاشور (13)
8- آمال المجتهدين في شرح تبصرة المتعلمين؛ نراقی، علی بن ابی القاسم (13)
9- شرح تبصرة المتعلمين؛ قراچه داغی، محمد بن محمد على (-13)
10 - الفوائد النورية في شرح التبصرة؛ نورالدین نورالله بن اسدالله ( 13)
11- شرح تبصرة المتعلمين؛ کرمانشاهی، محمد محسن بن محمد سميع (-1223)
12- صراط اليقين في شرح تبصرة المتعلمين؛ احسائی، احمد بن زین الدین (1166-1241) 13 - التكملة في شرح التبصرة = شرح تبصرة المتعلمين؛ بهبهانی، محمد جعفر بن محمد على (1178-1259)
14- التذكرة في شرح دیباچة التبصرة؛ بهبهانی، محمد جعفر بن محمد على (1178-1259)
15- شرح تبصرة المتعلمين؛ استر آبادی، محمد جعفر بن سيف الدين (1263-1198)
16- تكملة المحصلين = شرح تبصرة المتعلمين؛ کرباسی، محمد جعفر بن محمد ابراهیم (-1292)
17- شرح تبصرة المتعلمين؛ همدانی، حسین بن محمد حسن (-14)
18- الآية المبصرة في شرح التبصرة = شرح تبصره؛ قزوینی، عباس بن اسماعیل (-1304)
19 - المواهب السنية في شرح التبصرة العلية؛ استر آبادی، علی بن محمد جعفر (1242-1315)
20- شرح تبصرة المتعلمين؛ بهاری همدانی، محمد باقر بن محمد جعفر (1277-1333) 21- تبصرة المتعلمين منظوم؛ زنجانی، عباسعلی (-1344)
22- تكملة المتألمين في شرح تبصرة المتعلمين؛ اردبیلی، احمد بن کربلائی بابا (1294-1350)
23- نهاية التذكرة في شرح التبصرة؛ تبریزی، صادق بن محمد ( 1351 )
24- شرح تبصرة المتعلمين؛ آقا ضیاء عراقی (1278-1361)
25- كفاية المحصلين في شرح تبصرة المتعلمين؛ مدرس، محمد على بن محمد طاهر (1296-1373)
ص: 870
26- نهاية التذكرة في شرح التبصرة؛ طواری یزدی، عباس بن محمد (15)
27- حاشية تبصرة المتعلمين؛ فاضل قائنی، محمد بن عبدالكريم ( 1405 )
28- تبصرة المتعلمين في أحكام الدين (ترجمه)، کرمانی، محیی بن محمد
29- تبصرة المتعلمين منظوم
30- تبصرة المتعلمين في أحكام الدین (ترجمه)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13854
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 10 شوال 749ق؛ مصحح، مقابله شده، محشی؛ واقف: فاضل خان، 1065 ق، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 106گ، 15 سطر، اندازه: 12×17/5 سم [ف: 21/1-201]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2281
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمود بن حسن بن علی حسنی، تا: ذیقعده 753ق؛ مصحح، مقابله شده، دارای چند بلاغ؛ تملک: محمد بن على عاملی؛ واقف: ابن خاتون، 1067؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: مقوا رویه پارچه، 71گ، 18 سطر، اندازه: 15×12 سم [ف: 202-21/1 ]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4953/9
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 25 ربیع الثانی 759ق؛ مصحح، با بلاغ هایی به خط محمد بن حسن حلی، محشی با نشانه «ن»، اجازه ای از فخر المحققين محمد بن حسن بن یوسف حلی جهت ابوسعید بن عماد الدين يحيى بن محمد بن احمد کاشی به سال 759 و در پایان نیز انهایی از همو در همان سال، کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج، 45گ (41-85پ)، اندازه: 19×13/6 سم [ف: 14-229]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2213
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-269]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2992/5 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا[فيلمها ف: 1-777)
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13880
آغاز: به و لا الخبيث به و ان كان طاهرة مسائل: الأولى: الماء المستعمل في رفع الحدث طاهر مطهر الثانية الماء المستعمل في ازالة النجاسة نجس؛ انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن حسین، تا: 780ق؛ افتادگی: آغاز؛ محشي با نشان «ها» که چند مورد آن به فارسی است، مصحح، با نشان «بلغ» و «بلغت المقابلة» مقابله گردیده؛ کاغذ: شرقی، جلد: مشمع مشکی عطف تیماج مشکی، 137گ، 15 سطر (5×10/5)، اندازه: 18×10 سم [ف: 35-253]
6. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه:187
آغاز: برابر
خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 18 محشی و با عبارت «منه» و «عل مد ظله العالی»؛ تملکی بدون نام با مهر «محمد بن مرتضی بن صادق الحسینی» (بیضوی)، جلد: تیماج مشکی عطف تیماج مشکی، 119گ، 15 سطر، اندازه: 13/5 × 20/5سم [ف: 1-135]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:206
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-229]
7. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:2719
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9 افتادگی: انجام (ترقيمه کاتب)؛ دارای علامت بلاغ و مقابله، مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 143 گ، 12 سطر، اندازه: 17×13سم [ف مخ: 1-320
8. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2178/2
آغاز: للصلاة عدا ما نقص عن تسعة الدرهم البغلى من الدم غير الدماء الثلاثة و عفی عن دم القروح و الجروح مع السيلان نسخه اصل: کتابخانه امیر المومنین علیه اسلام -نجف اشرف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط رمضان 828ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛149ص (72-220) [عکسی ف: 6-221]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2280
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: عبدالعزيز بن فضل الله، تا: شوال 850ق؛ محشی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا رویه پارچه، 163گ، 13 و 14 سطر، اندازه: 17×8 سم [ف: 21/1 -203] 10. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 4572/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حيدر حسینی طبری، تا: 869ق، جا: مدرسه مولانا على الحافظ الكوهمیانی؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای روشن مقوایی، 130گ (1پ - 130)، 15 و 17 سطر (12×5)، اندازه: 17/5×9 سم [ف: 19-204]
11. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12728
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 870ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «العبد سیف الدين بن حسين ... على بن ابیطالب ...» (دایره)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج مشکی ضربی با ترنج، 109گ، 14 سطر (12×8)، اندازه: 18/5×13 سم [ف: 32-360]
12. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10119/1
خط: نسخ معرب، كا: حسن بن حسين استر آبادی، تا: 25 رمضان 872ق؛ جلد: تیماج مشکی، 119گ (5پ -123ر)، 15 سطر، اندازه: 17×9/5 سم [ف: 26-85]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 6432
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: على بن محمد عرانزانی، تا: پنج شنبه 19 ذیقعده 878ق؛ محشی؛ واقف: مهدی قدوسی، اسفند 1319؛ کاغذ:
ص: 871
نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 147گ، 14 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 5-405]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10840
خط: نسخ، كان حسين بن عزالدين بن على بن فریدون استرابادی، تا: جمادی الاول 883ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج سبز، 213، 14 سطر، اندازه: 18×8 سم [ف: 27-257]
15. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11076
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسینی، تا: شنبه اواخر ذیقعده 885ق؛ مصحح، محشى؛ وقفنامه حجت الاسلام آقا شیخ رستم قفقازی ساکن قم که این نسخه را بر مدرسه مؤمنیه وقف کرده اند؛ مهر: کتابخانه مؤمنیه با عنوان «وقف کتابخانه عمومی مدرسه مؤمنیه، تحت نظر حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی -قم کوی سفید آب» با مهر با امضای آقا محمد شفیع؛ کاغذ: خانبالغ، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج، 136 ، 12 سطر، اندازه: 11×8سم [ف: 28-113]
16. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9278
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه اواخر ذیقعده 885ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج سبز، 122گ، 13 سطر، اندازه: 11×17/5سم [ف: 24-67]
17. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 3274/4
خط: نسخ، بی کا، تا: اواسط شوال 886ق؛ مصحح، محشی، در دو برگ اول دعایی از امام صادق(عليه السلام)در هلاک دشمن و تعبیر خوابی از هندیان که برای انوشیروان عادل فرستاده اند به فارسی به ترتیب حروف الفبا؛ 137گ (41پ -177ر)، 12 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ محدث ارموی مخ: 1-275]
18. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9062/1
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كان عبد الحسين بن جعفر بن حسن با تار، تا: اوایل ذیحجه 889ق؛ مصحح، محشی با نشانی (5)؛ مهر: کتابخانه جعفر سلطان القرایی، «مرتضی ...» (دایره)؛ خریداری از جعفر سلطان القرایی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 124گ (1پ -124ر)، 14 سطر (12×8)، اندازه: 17/3×12/2 سم [ف: 29/2 -689]
19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2074/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد بن احمد رضوی، تا: غره ذیحجه 895ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 83گ (16پ -98پ)، 21 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 6-87]
20. اصفهان؛ علامه فانی (ضياء الدين)؛ شماره نسخه: 30/2
خط: نسخ، كا: شمس الدین بن شرف الدین بهرام استر آبادی، تا: جمادی الثانی 899ق؛ تملک: خضر بن عباس نجفی با مهر او : الواثق برب الناس خضر بن عباس» (بیضوی)؛ نشان وقف بر طلاب؛ جلد: مقوایی، 126گ (18پ -143ر)، 12سطر [سه کتابخانه اصفهان: ف: 110]
21. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1350
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ اهدایی: محمود شیخی زاده؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی با تیماج عنابی، 134 ، 12 سطر (10×7)، اندازه: 14×10 سم [ف: 3-936]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16996
آغاز: اذا زالت الشمس الى ان يصير ظل كل شيء مثله؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز (از ابتدای این نسخه تا الفصل الثاني في اوقات الصلاة) و انجام (یک سطر)؛ مصحح؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 99گ، 14 سطر، اندازه: 12/5 × 17/5 سم [ف: 21/1-204]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:20814
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، مقابله شده؛ تملك: كمال الدین حسینی در رجب 1077؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوا، 161گ، 11 سطر، اندازه: 17×11/5 سم [ اهدائی رهبر: 3-115]
24. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض14135
آغاز: برابر؛ انجام: و لو زادت الدية على العاقلة اجمع كان الزاید على الأمام و لو زادت العاقلة و زع بالحصص
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام (چهار پنج سطر از انتهای آن ساقط)؛ مصحح؛ واقف: فاضل خان، سال 1065ق، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 107گ، 12 سطر، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 20521/1 ]
25. تهران: حقوق؛ شماره نسخه:27-د
طهارة؛ خط: نسخ، كا: حسین بن على بن اسمعیل سپاهانی، تا: 5 صفر 137ق؛ افتادگی: آغاز؛ بلاغ دارد؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 99گ، 15 سطر (11×7/5 )، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 281]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:26154
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق خفي، كا: محمد بن طهماسب قلی، تا: 957ق؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: مقوا با عطف تیماج، 12 سطر (11×7/5 )، اندازه: 12×17/5 سم [رایانه]
27. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5396
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: اسمعيل بن علاء الدین دیلمی جهرمی، تا: پنج شنبه 16 جمادی الاول 961ق؛ دارای بلاغ؛ تملک: محمد مهدی در 1221، ابو جعفر بن ابو محمد حسین؛ مهر: «بنده آل علی میرزا خان»؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 120گ، 14سطر،
ص: 872
اندازه: 12/5 × 19/5 سم [ف: 16-302]
28. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1559/2
خط: نسخ، كا: شاه ملا پسر بابا جان مشهدی، تا: 11 رمضان 965ق؛ کاغذ: پسته ای، جلد: رویه کاغذی، 19 سطر [ف: 5-289]
29. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 583/1
خط: نسخ، كا: محمد بن محمود بن محمد علوی، تا: صفر 967ق؛ برگ هایی از کتاب طهارت افتاده؛ با سرلوح، مجدول ، محشی با نشان «ع ل، کنز العرفان، ذکری، نجاریه، تحریر، مجمل، نافع، ارشاد، صحاح، قواعد، لكاتبه، آب، مختصر، رس، ش»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی، اگ (2پ -2پ)، 10 سطر (5/5×8/5)، اندازه: 14/5×10
سم [ف: 336]
30. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1483
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 972ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 253 گ، 11 سطر، اندازه: 17×11سم [ف: 4-324]
31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:2279
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد بن علی نیمدهی، تا: 977ق؛ از نسخه مورخ جمعه هفتم شعبان 919 استنساخ شده؛ واقف: امیر جبرئیل، 1037؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 130گ، 11-13 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 21/1 -202
32. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه:1542
خط: نسخ، كا: عبدالمحسن بن مولانا عطاء الله آملی، تا: 977ق؛ مصحح، مقابله شده در 15 رمضان 1188 توسط محمد نصیر بن نورالدین؛ اندازه: 14/5 ×19 سم [ نسخه پژوهی: 2-121)
33. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:2553
آغاز: برابر خط: نسخ خوب، بی کا، تا: 977ق؛ محشی بدون امضاء و نقل از مهذب و قواعد و نزهة العابدین و تنقیح و ارشاد و مختصر مصباح و تحریر و مختصر نافع و ایضاح و غیره؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج، 120ص، 15 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف:
370-1 ]
34. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه:14506
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد على عریضی حسینی جزی اصفهانی، تا: 989ق؛ محشي غالبا با رمز «ع ل»، مصدر به بعضی از صيغ النكاح و میزان الأوزان؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 102گ، 19 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 21/1 -201]
35. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16995
آغاز: المياء الماء على ضربين مطلق و مضاف فالمطلق ما يستحق اطلاق اسم الماء عليه؛ انجام: ان لم يكن له مال و يقسط الدية على الأقرب و الأقرب تقديرها على الإمام
تبصرة المتعلمين 873 خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز ( یک برگ) و انجام یک برگ)؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج ضربی، 113گ، 15 سطر، اندازه: 23×13/7 سم [ف: 21/1 -206]
36. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه: 300
آغاز: بسمله الحمدلله القديم سلطانه العظيم شانه ... اما بعد فهذا الكتاب الموسوم؛ انجام: و في سلس البول الدية و في الصوت الديه. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ معلق به حواشی: «ه ق»؛ تملك: على محمد بن حاجی محمد شريف عربی استرابادی؛
جلد: مقوا، 137، 12 سطر (11×8)، اندازه: 14×18 سم [ف: 249]
37. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2398
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: كلب على، تا: جمعه 7 شعبان 1028ق؛ مصحح، محشی؛ مهر: «يا رفيع الدرجات» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج مشکی، 120گ، 15 سطر، اندازه:
19/5×13 سم [محدث ارموی مخ: 1-274]
38. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2053- 11/153
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 11 شعبان 1038ق؛ جلد: مقوا عطف پارچه آبی، 71گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-711]
39. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:4254
آغاز و انجام: برابر از آغاز کتاب «طهارت» تا پایان کتاب «قصاص»؛ خط: نسخ، كا: محمد زمان بن على، تا: چهارشنبه 13 ذیقعده 1060ق؛ مهر: «حاج سید نصرالله تقوی»؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: قهوه ای، 12 سطر (10×4/5 )، اندازه: 10×17 سم [ف: 11-269]
40. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 2089/1
آغاز: الأول الجاري کمياه الأنهار ولا ينجس بوقوع النجاسة فيها مالم يتغير طعمه اولونه او را يحته بها فان تغیر نجس المتغير خاصة دون ما قبله ومابعده وحكم ماء الغيث حال؛ انجام: برابر از میانه طهارت تا پایان؛ خط: نسخ، كان اسمعیل بن عبدالحسین بحرانی (بحرانی اصلا و الجزایر مولد و اصفهان مسکن)، تا: 25 جمادی الاول 1068ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج سرخ با عطف تیماج قهوه ای، 197گ، 9 سطر، اندازه:
21×15سم [ف مخ: 1-320]
41. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:2789
خط: نسخ، كا: میرزا شريف سلامی، تا: 16 ذیحجه 1071ق؛ تملک: محمد علی در 1306؛ کاغذ: فستقی، جلد: میشن تریاکی، 111گ، 14 سطر، اندازه: 15/1× 3/ 20سم [ف: 1-80]
42. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:18843/4
خط: نستعلیق، کا: محمد تقی بن میران قمی، تا: 1080ق؛ جلد: مقوا با روکش کاغذ سفید عطف پارچه ای، 14 سطر (13×6/5 )،
ص: 873
اندازه: 12×19 سم [ف: 2-258]
43. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه:2619
آغاز: الأول الجاري کمياه الأنهار ولا ينجس بما يقع فيه من النجاسة فيها مالم يتغير لونه او طعمه او را يحته؛ انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد طاهر بن محمد رضا اصفهانی، تا: 25 ذیقعده 1085ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 102گ، 17 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف مخ: 1-320]
44. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:3309
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: سکندر علی، تا: قرن 12؛ محشي بلند فارسی در هامش برخی صفحات؛ تملک: محمد علی بن عبدالله هرندی در 1237ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و با سر، 161گ، 9 سطر، اندازه: 15×22 سم آف مخ: 1-320]
45. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:5908
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج حنایی، 127گ، 12 سطر، اندازه: 14/5×10 سم [ف: 3-311]
46. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22828
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، ؛ محشی؛ واقف: مرحوم آية اللهی شیرازی، اسفند 1374، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مزین به ترنج و سرترنج، 182گ، 11 سطر، اندازه: 14/5 ×22سم [ف: 21/1 -203]
47. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 712
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ با نشان «بلغ»؛ کاغذ: فستقی نخودی، جلد: مقوایی تیماج قهوه ای پوشانده، 315 گی، 7 سطر (10×6)، اندازه: 20×13سم [ف: 2-38]
48. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 31911
کامل؛ خط: نسخ، كان محمد هاشم بن محمد اسماعیل نارهمولی، تا: شنبه 14 جمادی الثانی 1108ق، به درخواست فرزندش محمد سمیع؛ محشی، نسخه نزد محمد ابو الحسن بن سید دلدار على در سال 1275 تصحیح و مقابله شده؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1383؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 76گ، 20 سطر، اندازه: 16×22/5سم [ اهدائی رهبر: 3-115]
49. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7192
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مهر: محمد تقی شریف یزدی، علی رضا مورخ 1184؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 209گ، 17 سطر (5/5×12)، اندازه: 11×28/5سم [ف: 16-480]
50. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:20678
آغاز: کتاب المتاجر و فيه فصول الأول في التجارة و قد تجب؟ انجام: و سبیل الله لزم ما دامت العين باقية مشتمل بر «کتاب المتاجر» و فصل دوم «کتاب الهبات» است؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1372؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، 18 گ، 18 سطر، اندازه: 18×11سم [زاهدائی رهبر: 3-116]
51. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36282
آغاز: كتاب القضاء و الشهادات و الحدود و فيه فصول الفصل الأول في صفات القاضی؛ انجام: بما يراه الامام رادعة از ابتدای فصل اول تا پایان فصل ششم کتاب القضاء و الشهادات و الحدود»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 2گ، 20 سطر، اندازه: 16×22 سم
[ اهدائی رهبر: 3-116]
52. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2656
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با تیماج مشکی، 332گ، 5 سطر ( 13/5×6)، اندازه: 14×22/5سم [ف: 4-1379]
53. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19564
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: احمد بن محمد ابراهیم فراهانی، تا: یک شنبه 26 جمادی الاول 1211ق؛ حواشی ترجمه و توضیح برخی از عبارات؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن خرمایی، 143گ، 11 سطر، اندازه: 16×11سم [اهدائی رهبر: 117-3]
54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 2767/2
آغاز: برابر؛ انجام: و الرطل العراقي ثمانية و ستون مثقالا و ربع مثقال بالصير في ادا كان احدى وتسعين مثقالا بالشرعي بنحو ما مرمن التقريب فينقص عي نصف ثمن المن الشاهي الذي یاقل به بالفار سیه بیست و پنج درم بسته مثا قيل و ثلثه ارباع مثقال و الحمد الله وحدخ تمت خط: نسخ، بی کا، تا: 1237ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سیاه،57ص (17-73)، 29 سطر، اندازه: 33×20سم [ف: 9-178]
55. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:1396
خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد حسینی، تا: 1259ق؛ 102گ، 15 سطر، اندازه: 20×11سم [ف: 1-37]
56. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:10645
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: پنج شنبه 7 ربيع الثانی 1268ق؛ مصحح؛ واقف: محمد زهرایی، تیر 1350؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 72گ، 19 و 20 سطر، اندازه: 15×9سم [ف: 21/1 -203]
57. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض10617
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد اسماعيل، تا: دوشنبه دهه سوم جمادی الاول 1268ق؛ واقف: محمد زهرایی، تیر 1350؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج و سرترنج، 39گ، 26 سطر، اندازه: 21/8×14/5 سم [ف: 21/1 -206]
ص: 874
58. گلپایگان؛ امام جمعه، محمد حسن؛ شماره نسخه: 44/1
خط: نستعلیق، كا: عبد الجواد بن حاجی الحرمین ملا باقر سعید آبادی، تا: 20 صفر 1269ق؛ مهر: «الراجي الى الله عبدالجواد بن محمد باقر» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 29گ (1پ-39پ)، اندازه: 21×15سم [ کتابخانه های گلپایگان: ف: 155]
59. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 782
بی کا، تا: 1276ق؛ در سال 1278 توسط احمد خوانساری با نسخه ای که مؤلف تصحیح کرده بود مقابله شده؛ قطع: خشتی [ف: 81]
60. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه: 5072- 25/162
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن محمد صفار، تا: پنج شنبه 29 رجب 1297ق؛ جلد: تیماج مشکی، 129گ، 13 سطر، اندازه: 14×9سم [ف: 2-711]
61. مشهد: الهیات، شماره نسخه: 14844/2
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد صادق گلپایگانی، تا: 1303ق؛ مصحح توسط شیخ محمد حسن صحاف کربلائی؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا عطف میشن قهوه ای، 10 و 18 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 2-145]
62. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2/ 14590
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن گروسی، تا: 1314ق، کاغذ: آهار مهره شکری، جلد: مقوا با روکش پارچه، 22 سطر، اندازه: 15/5 × 20/7سم [ف: 16-67]
63. تهران، ملک؛ شماره نسخه:2604/3
تا نزدیک به پایان حدود؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن سیاه ضربی، 114گ (121پ -234ر)، 23 سطر، اندازه: 12×19 سم [ف: 6-70]
64. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2013
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج تریاکی، 85گ، 13 سطر ( 13/5×9/5 )، اندازه: 14×20سم [ف: 4-1128]
65. قزوین؛ امام صادق شماره نسخه:126
آغاز: برابر؛ انجام: الخامس ان يتوارى عنه جدران بلده وهو اذا في محل الترخيص للمقصر ولا ينفع سواده از ابتدای کتاب تا صلاة مسافر؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج، 72گ، 20 سطر [ف: 1-50]
66. يزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:2098
آغاز: الخروج و تغطية الرأس و التسمية والاستبراء و الدعاء عند الله خول و الخروج و الاستنجاء؛ انجام: ولا مايثبت بالاقرار ولا صلحا ولا جناية الانسان على نفسه ولا ما تجنيه البهيمة. خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: حاج شیخ احمد شریعت عقدایی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 214گ، 10 سطر (12×7/5 )، اندازه: 11/5 ×17 سم [ف: 4-1164]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2594-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ فیلمها ف: 1-295]
67. مشهد؛ اصغر زاده (مجموعه)؛ شماره نسخه:6
بی کا، بی تا نشریه: 7-769]
68. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 20011
بی کا، بی تا، خریداری از مهردخت همایی [رایانه ]
69. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 185/11
شامل کتاب القضاء؛ بی کا، بی تا؛ جلد: چرم زرد، 3گ (304پ۔ 306ر)، اندازه: 15×21/5سم [ مؤید: 1-182]
70. کرمانشاه؛ فيض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام (تراثنا: س 2ش 4-27]
71. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه:30
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، 14 سطر، قطع: ربعی، اندازه: 8/5× 11/5 سم [ تراثنا: س ش 1-78]
72. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:25483
بی کا، بی تا؛ خریداری از علیرضا طاهری یزدی [رایانه]
73. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20967
بی کا، بی تا؛ خریداری از امرالله صفری [رایانه]
74. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1759/2
نسخه اصل: کتابخانه سید محمد حسین مدرسی -قم. فقط کتاب الطهارة و مقداری از کتاب الصلاة تا ابتدای بحث تكبيرة الإحرام؛ خط: نستعلیق، کا: سید احمد مدرسی یزدی، بی تا؛ 19ص (25 43) [عکسی ف: 5-215]
75. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه:677
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1292]
76. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8942- 59/162
آغاز: برابر
از اول تا بحث دیات؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 82گ، 16 سطر، اندازه: 11×16 سم [ف: 2-711]
77. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 219/1
آغاز: و نصفا بشبر مستوى الخلقة لم ينجس بوقوع النجاسة فيه مالم تتغير احد اوصافه خط: نستعلیق، کا: يوسف بن على خطیب، بی تا، افتادگی: آغاز؛ 95گ (1ر95پ)، اندازه:
14×5/ 20سم [ف: 1- 189]
78. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:13-ر/412
آغاز: اقسام القسم الأول الاري کمياه الأنهار ولا ينجس بما يقع فيه من النجاسة ما لم يتغير لونه او طعمه؛ انجام: فصل في دية الجنين في النطفة بعد استقرارها في الرحم عشرون. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: فرنگی شکری، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 100ص، 14 سطر (6×12/5)، اندازه: 20×11سم [ف: 2-11]
ص: 875
tabșirat-ul mutiʻallimīn fī aḥkām-id dīn (t.)
موسوی، محمد بن ابی الحسن، 963-1043؟ قمری
mūsavī, mohammad ebn-e abe-1-hasan (1556-1634)
وابسته به: تبصرة المتعلمين في احكام الدين؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726) آغاز: بسمله، سپاس و ستایش خدای را که قدیم است پادشاهی او، عظیم است شأن خدائی او
انجام: و اگر پدر فرزند خود را به خطا بکشد دیه بر عاقله پدرست اینست تمامی آنچه خواستیم ما در این مختصر و میخواهیم از حضرت حق سبحانه و تعالی او و بدرستی
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1463/2
آغاز: بعد بسمله و حمد. اما بعد این کتاب ترجمه تبصرة المتعلين است که جمع فرموده است آنرا حضرت ... حسن بن المطهر الحلى ... چنین فرموده که این کتاب را ساختم از برای راه نمودن نو آموزان و فایده دارای مرطلب کنندگان در حالتی که میطلبم از خدای تعالی یاری و توفیق او؛ انجام: برابر خط: نستعلیق، کا: شاهوردی بن میر حسین منجیلی، تا: شنبه 28 رمضان 994ق؛ کاغذ: سفید سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 116ص (79-194)، 19 سطر [سنا: ف: 2-276]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3020-ف
خط: نسخ، كا: وجيه الدين بن اسماعيل بن عباس، تا: پنج شنبه 22 شوال 1025ق؛ با سرلوح و جدول [فیلمها ف: 2-28]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12059
آغاز: برابر؛ انجام: امید از حضرت سبحانه و تعالی آن که بگرداند سعی ما را خاصه از جهت رضای او آمین.
خط: نستعلیق، کا: محمد بن رفیع الدین حسینی، تا: 9 محرم 1052ق؛ مجدول؛ واقف: سید جلال الدین تهرانی، مرداد 1361؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 74گ، 22 سطر، اندازه: 21×12سم [ف: 20-81]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1092
آغاز: برابر؛ انجام: و اگر عافله زیاده باشد بر دیه دية را بحصه بخش کند بریشان و اگر ...
از «عبادات» تا «احکام بمعنی اخص»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشي با ترنج، 214گ، 14 سطر ( 13/5×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 3-114]
tabSirat-ul muti'allimin fi ahkam-id din (t.)
کرمانی، محیی بن محمد
kermānī, mohī ebn-e mohammad
وابسته به: تبصرة المتعلمين في أحكام الدین؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726)
برای بزرگی همنام پیغمبر که به هرات رسیده بود در هنگامی که مترجم از عراق به خراسان رفته بود.
شیراز؛ محلاتی، صدرالدین؛ شماره نسخه:5
آغاز: بهترین اموری که موجب تمهيد قواعد توفيق و امداد و مستتبع ایضاح شرایع تبصره و ارشاد تواند بود سپاس بی قیاس و ستایش بی آلایش مالک الملکی راست ... که شناختن شرایع و احکام و دانستن مباحث حلال و حرام را از امهات مهمات دینی گردانیده ... چون ... محی بن محمد کرمانی مدتها اوقات خود را به استخراج در معانی آن صرف کرده بود ... به خاطر فاتر می رسد که اگر معانی آن را به عبارت فارسی ترجمه نماید هر آینه به طبایع و عقول انسب؛ انجام: و اگر وارث نباشد و ارث امام است و اگر خطا ولد را قتل کرد همچنان دیه بر عاقله است خالصا و الله اعلم. فرغ من تمنيق هذه النسخة الشريفة في يوم الخميس ثانی عشرين شهر شوال ختم بالخير و الاقبال سنة خمس عشرين بعد الالف على يد الفقير الحقير المحتاج الى رحمة ملك الناس وجيه الدين بن اسماعيل بن عباس غفر ذنوبهم و ستر عيوبهم
بی کا، بی تا [نشریه: 5-271]
tabşirat-ul mutiʻallimīn fī ahkām-id dīn (t.)
وابسته به: تبصرة المتعلمين في أحكام الدين علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726)
ظاهرا غیر همانند:
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5466
جز ترجمه محيي الدين محمد کرمانی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 134، 21 سطر ( 13/5×8 )، اندازه: 18×12 سم [ف: 16-17]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2274-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-49]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13874
آغاز: سپاس بی قیاس مر خدای را که قدیم است پادشاهی او و بزرگ است شأن او ... اما بعد این کتابیست موسوم به تبصرة المتعلمين در حكمهای دین ... كتاب العبادات بدانکه عبادات شرع هفت است نماز و روزه و اعتكاف و؛ انجام: واگر کشت پدر پسر خود را به عمد، بستانند از وی دیت دیگری را دهند از ما نثبتناه في هذه المختصر ... يجعله ذلك لوجهه خالصا انه قريب مجیب
ص: 876
ترجمه تحت اللفظی و روانی است؛ خط: نستعلیق، كا: على بن قوج احمد ایمنابادی، تا: غره صفر 974ق؛ محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 169گ، 13 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 37-441]
٣. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:2834
آغاز: سپاس و ستایش خدایی است که قدیمست پادشاهی او و عظیمست شأن خدائی او و روشن وظاهر است دلیلهای یکتائی او آن خداوند که انعام فرموده به بندگان خود بفرستادن پیغمبران؛ انجام: فصل دوازدهم در حكم جنایتی که بر حيوان واقع شود کسی که تلف گرداند حیوانی حلال گوشت را به ذبح شرعی لازم می شود بر وارش از برای مالک آن و اگر به غیر ذبح تلف گرداند لازم می شود بر او بهای آن در روز تلف
ترجمه تحت اللفظی و روانی است از «تبصرة المتعلمين» علامه حلی که غیر از چند ترجمه موجود در دانشگاه میکر فیلم شماره 3020، سنا 276/2 ، دانشگاه تهران 16/17 شماره 5466 می باشد. نسخه حاضر از انتها ناقص است و از ابتدا (طهارت)، تا اواخر دیات را در بردارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، جلد: مقوا با روکش مشما عطف تیماج سیاه، 290گ، 11 سطر، اندازه: 16×11 سم آف مخ: 1-404]
4. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1/ 4360
آغاز: سپاس و ستایش خدائی راست که قدیم است پادشاهی او و عظیم است شأن خدائی او و روشن و ظاهر است دلیلهای یکتائی او؛ انجام: و همه مؤمنان و دوستان خاندان نبوت و ولایت را با دوست داشتگان ایشان برانگیزاند انه سميع مجيب و الحمدلله. خط: نسخ، كا: محمد امین بن محمد طاهر كقرانی، تا: چهارشنبه 17 شعبان 1078ق؛ مصحح، یادداشتی
تاریخی در جلوس ناصرالدین شاه قاجار به سلطنت در سال 1264؛ جلد: تیماج قهوه ای، 147گ (1پ -147ر)، 15 سطر، اندازه: 20/5x13/5 سم [محدث ارموی مخ: 1-360]
5. یزد؛ علومی، شیخ علی؛ شماره نسخه: 11
آغاز: سپاس و ستایش خدای را که قدیم است و پادشاهی او عظیم است شان خدایی او روشن و ظاهر است دلیلهای یکتایی او ... اما بعد بدانکه این ترجمه تبصرة المتعلمين است که جمع فرموده است آن را حضرت شیخ اجل اکرم اعلم ذى الفضايل الجلية [و] الخصايل السنية المعني آثار حضرت النبوى المحیی المآثر العترة المصطفوية الشيخ جمال الملة و الشريعة و الدين حسن بن مطهر الحلى افاض الله عليه شابيب الرضوان و اسکنه فرادیس الجنان ... و چنین فرموده که این کتاب را ساختیم از برای راه نمودن نو آموزندگان و فایده در آن مر طلب کنندگان؛ انجام: که بگرداند سعی ما را خاصه از جهت رضای او آمین یا رب العالمين و الصلوة.
همانند نسخه ثقة الاسلام تبریزی؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10 و 11، 135 گ، 20 سطر، قطع: ربعی آنشریه: 4-437]
6. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه:بدون شماره/2
تبصرة المتعلمين 877 آغاز: سپاس و ستایش خدای را که قدیمست پادشاهی او و عظیمست شأن خدایی او، و روشن و ظاهر است دلیلهای یکتایی او ... اما بعد بدانکه این کتاب ترجمه تبصرة المتعلمين است که جمع فرموده است آن را حضرت بی کا، بیتا [نشریه: 7-539]
tabSirat-ul muti'allimin-i manzum
حسینی سیفی، محمد بن محمد مهدی، - 1150؟ قمری
hoseynī seyfī, mohammad ebn-e mohammad mahdī ( 1738)
وابسته به: تبصرة المتعلمين في أحكام الدين؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726) متن تبصرة المتعلمين في أحكام الدین از علامه حلی (648 726ق) که در بالا یاد شد نظم آن به عربی شاید از قوام الدين سیفی قزوینی (-1150 ق) صاحب «تحفه قوامیه» باشد که چندین متن دیگر را نیز به عربی سروده است. این منظومه مفصل در حدود دو هزار بیت است. آغاز: بسمله. الحمدلله الذي تقادما *** سلطانه و شانه تعاظما / و بعد فالتبصرة المعظمة *** تبصرة لمن بغى تعلمه
[دنا 772/2 ؛ الذريعة 462/3 و 487/9 ]
1. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6157
آغاز: برابر؛ انجام: كان على عاقلة الاب الدية *** و تم ما في خاطري أن أنهيه / و الحمدلله و تسليمي على *** محمد و آله خير الملا
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ با تاریخ 1137ق، حاشیه های فارسی و عربی؛ دارای منظومه ای از ملا محراب؛ کاغذ: سپاهانی سفید، جلد: تیماج زرد، 108گ، 17 سطر (13×7/5 )، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 3-312]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2034
آغاز: برابر؛ انجام: كان على عاقله الاب الدية *** و تم ما في خاطری آن تهیه / و الحمدلله و تسليمي على *** محمد و آله خیر الملا در فهرست ناشناس؛ خط: نسخ، كا: حسین ملا شاهمراد شولستانی، تا: یک شنبه 19 محرم 1185ق؛ جلد: تیماج قرمز، 128 گ، 15 سطر، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [محدث ارموی مخ: 3-1613]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 2476/3
آغاز: برابر بی کا، بی تا؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج تریاکی، 111گ (27-137)، اندازه: 15/5×8/5 سم [ف: 4-1309]
ص: 877
tabSirat-ul muti'allimin-i manzum
زنجانی، عباسعلی، 1344 قمری
zanjani, abbas'ali (-1926)
وابسته به: تبصرة المتعلمين في أحكام الدين علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726) منظومه ای حدود سه هزار بیت، که «تبصرة المتعلمين» علامه حلی به نظم کشیده شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6084
آغاز: الحمدلله القديم الاول *** الواحد الفرد العلى الأجلل / هو الذي كرم ابن آدم *** فضلنا على السوى في العالم؛ انجام: و كل من أوصى باخراج الولد *** من دون مانع من الارث فسد
خط: نسخ، كا: فیاض زنجانی (از آغاز تا آخر جهاد)، تا: جمعه 19 ربیع الاول 1325، باقی نسخه به خط غلامحسین زنجانی، 23 ربيع الأول 1325؛ در برگهائی قبل از کتاب تاریخ در گذشت ناظم و دو یادداشت بخط فرزندش و پس از کتاب چند یادداشت از ناظم دیده میشود؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 159گ، 12 سطر، اندازه: 11×17/5 سم (ف: 16-90)
tabserat-ol motehajjedīn va qorrat-o ‘ayn-el ‘ābedīn
بروجنی، علی بن باقر، ق 14 قمری
borūjenī, ‘alī ebn-e bāqer (-20c)
مؤلف پس از نوشتن تفسیر قرآن کریم و شرحی بر کتاب ریاض در فقه به نوشتن شرحی بر جواهر الكلام به نام «بحر الجواهر» در هزار هزار بیت پرداخت و هنگام نوشتن شرح كتاب نکاح آن، یکی از دوستان درخواست نمود که رساله ای در اعمال شب از واجب و مستحب و اذکار بنگارد.
در پاسخ این درخواست کتاب حاضر را درهشت «باب» و یک «خاتمه» ترتیب داد: 1. آداب وضو؛ 2. آداب اذان و اقامه؛ 3. آداب مغرب و عشاء؛ 4. آداب نماز شب؛ 5. آداب سحر و بعضی ادعیه آن؛ 6. آداب نماز جعفر طیار؛ 7. آداب نماز آیات؛ 8 احکام نماز آیات.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2927
آغاز: فيقول أضعف عباد الله الصالحين ... فأردت أن أكتب بعض ما يفتقر اليه عباد الله المؤمنون؛ انجام: پس انداخت موسی عصائیکه در دست داشت دیدند اژدهای بزرگی شد ... خط: نسخ، كاتب مؤلف، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 18 گ، 19 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 8-119]
2. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:3615- 18/135
آغاز: بسمله الحمدلله على ماعرفنا من نفسه و ألهمنا من شكره و فتح لنا من ابواب العلم بربوبيته .. فبعد فيقول ... على بن الحاج ملا باقر البروجنی فانی مع فقرى وقلة بضاعتی؛ انجام: صاننا الله و اياكم من حوادث الزمان من متابعة الهواء و الشيطان بأسمائه العظام و أنبيائه الكرام
خط: نسخ، كا: ابراهیم اصفهانی، تا: غره محرم 1320ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج
قرمز، 141، 13 سطر، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-711]
tabșirat-ul mujtahidīn fī istiqhār-i astār-i hujub-il yaqīn
حسینی علوی، محمد بن احمد، ق 11 قمری
hoseynī ‘alavī, mohammad ebn-e ahmad (-17c)
رساله ای درباره نماز جمعه است که مؤلف در آن جانب عدم وجوب تعیینی آن را گرفته است و به رد شهید ثانی پرداخته است که معتقد به وجوب تعیینی آن بوده است. در این کتاب به طور خاص به کتاب صلاة الجمعة» شهید ثانی نظر دارد و عبارات وی را از آن کتاب جمله به جمله نقل می کند و در آن مناقشه می کند. این کتاب کتاب مبسوطی است که در ابتدای آن مقدمات اصولی در اجماع و دلالت صیغه امر و غیر آن می آید و در آن از جدش نقل قول می کند.
[مكتبة امير المومنین 199/1]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5338
آغاز: الحمدلله ارتاح بفجره في ظلمات وحشته المرس يوم النشور و استضىء بمصباح عدله في غسقات کربات نفخة الصور؛ انجام: رزقنا الله سبحانه و تعالى في حريم القرب من أشعة جماله و سقانا في جنة الوصل من كأس وصاله بحق محمد و آله
خط: نسخ، كا: ملک محمد معلم سمنانی، تا: جمادی الثانی 1079ق؛ مهر وقفی «حاج محمد علی طهرانی نوری» (مربع)؛ جلد: پارچه مشکی، 204گ، 12 سطر، اندازه: 16×9سم [ف: 14-125)
٢. اصفهان، مكتبة الزهراء؛ شماره نسخه:105
بی کا، بی تا؛ از جمله مجموعه شماره 102 می باشد؛ 15 گ، 15 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 71]
tabsere-ye mohammadīye
بادی، محمد
bādī, mohammad
در آداب البحث.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 18220 ض
بی کا، تا: قرن 13 [د.ث. مجلس ]
ص: 878
tabsirat-ul mudākir wa nuzhat-un nāzir
بعدانی، عبدالله بن على
bo‘dānī, 'abd-ol-lāh ebn-e ‘alī
رساله مختصری است در احکام مد و وقف و همزه و جز آن مطابق مذهب عیسی بن میناء قالون (220) دارای سیزده «فصل»
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:453/4
آغاز: الحمد لله الذي انزل القرآن على سيد الأنام و جعل قارئه مع البررة الكرام و حامله حاملا راية الاسلام نسخه اصل: کتابخانه آکادمی لینچی رم 35؛ بی کا، تا: جمعه محرم 962ق؛ 21ص (240-260) [عکسی ف: 2-48]
tabserat-ol mosāferīn = safar-nāme = savāneh-e ‘omrī
طباطبائی، محمد حسن بن میرزا باقر، 1249-1308 قمری
tabātabā'ī, mohammad hasan ebn-e mīrzā bāqer (1834 1891)
اهدا به: ناصر الدین شاه تاريخ تأليف: 1308ق میرزا حسن خان منشی که در پست های منشیگری صدراعظم و وزیر جنگ وزیر خارجه ایران خدمت کرده است بر آن می شود که جنگی از مشاهدات خود در عالم سیاحت و مأموریت در اسلامبول و اروپا فراهم آورد. وی در آن مطالب مهمی که از روزنامه ها استخراج می کرده نیز آورده است. در این جنگ اطلاعات زیادی راجع به اروپا قرن نوزدهم و وضع حکومت قاجار در آن عهد و تاریخچه ای از رجال ایران در آن زمان و مختصری از تاریخ ایران وجود دارد. (عبدالله انوار)
آغاز: بر هر فردی از افراد لازم است که سرگذشت خود را سفرة و حضرا ... بنویسد
انجام: قرین افتخار و مباهات نیز فرمودند
[دنا 772/2 ؛ نسخه های منزوی 3994]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2264
آغاز: بسمله، در سالنامه دولت روس سنه 1874 مسیحی که مطابق سنه 1291 هجریست؛ انجام: سانتیمتر صد یک متر، د کامتر ده یک متر (؟)
خط: شکسته نستعلیق، کا: میرزا عبدالوهاب خرقانی، تا: 1293ق، جا: تهران؛ اهداء به صديق الملك؛ کاغذ:فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 154گ، 14 سطر (19×13)، اندازه: 21×26/5سم [ف: 5-383]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4320
آغاز: برابر؛ انجام: تم ... در دارالسلطنه تبریز 1308 من الهجرة النبوية.
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1308ق؛ کاغذ: کاغذ فرنگی، جلد: میشن سبز، 470گ، 21 سطر، اندازه: 35/4×21/5 سم [ف: 97-2 ]
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:4223-ف و 3460-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-33 و 2-147]
3. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:14 -ب
آغاز و انجام: برابر
در آن نامه ها و فرمانهای دیوانی هم هست؛ خط: نستعلیق، كا: على اصغر بن محمد تفرشی (برخی به خط سید تقی خان منشی است)، تا: 1314ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 245گ، 19 سطر (27×13)، اندازه: 22×35/5 سم [ف: 1-315]
tabserat-ol mo’menīn
حکیم مؤمن، محمد مؤمن بن محمد زمان، ق 11 قمری
ebn-e
mo'men, mohammad mo'men hakim mohammad zamān (-17c)
تاريخ تأليف: 1086ق؛ محل تالیف: دار السلطنه قزوین
رسالهای متوسط در تأیید و دفاع از صوفيه و مبانی و قصاید تصوف که در رد و نقد نظرات «محمد طاهر قمی» ضد صوفی معروف صفویه نوشته است، در دوازده «فصل» و یک «خاتمه»: 1. اثبات واقعیت و حقیقت و بیان آنکه مخترع صوفيه حقه نیست؛ 2. تحقیق ولایت و مراتب ایمان و معنی ... و جواز ترک حیوانی؛ 3. بیان عشق؛ 4. جواز ذکر جلی و ذکر خفی به طریق مخصوص ایشان و تحقیق غنا و وجد و حال؛ 5. تحقيق غیب و الهام و وحی و جواز کشف و رویای صادقه و عروج روح؛ 6. وحدت وجود؛ 7. اثبات انوار و حجب؛ 8 جواز چله نشینی؛ 9. بیان شطح و طامات؛ 10. اثبات روح اعظم و اتصال ارواح مؤمنین به آن؛ 11. اثبات رتبه فناء في الله؛ 12. جواب مطاعن مولوی که نسبت بهر یک از عرفاء بیان نمود؛ خاتمه در دلالت و تشیع و تاویل اقوال مشایخ کبار.
آغاز: الحمدلله الذي يهدي من يشاء الى صراط مستقیم بعد بر ارباب الباب پوشیده نماند که حضرت مولوی به ظاهر مولانا محمد طاهر چون قعود در مسند قضای قم را با قیام به پیش نمازی جمعه که بر غیر معصوم اجتماع ضدین است جمع فرموده خواست که در وحدت مسلک عرفاء و متشرعین حقه تفرقه اندازد ... رسائل چند از نظم و نثر در مطاعن عرفا که صوفيه حقه اند انشاء نمود و طریق سالکان راه حق را غیر جاده شرع دانست اختراع مذهبی به سلطان العارفین ... شیخ صفی الدین قدس سره و فرقه کاملین شیعه داده بناء على هذا خادم فقراء و خاک قدم عرفاء محمد مؤمن الحسینی التنكابني الطبيب واجب دانست که اصول طریقه این فرقه را ... بیان سازد تا بر عوام نیز ظاهر گردد
ص: 879
انجام:. به اصل صرفیت خود بسلامت روان شدن کنایه از عدم موانع راهزنان عقبات عالم بقا است نسبت به بی تعلقات عالم حسنی
[الذريعة 325/3 که در کلام و اصول دین دانسته شده است؛ نسخه های منزوی 905/2 (5 نسخه) 1799/2 ؛ فهرستواره منزوی 171/7 ؛ دنا 772/2 (15 نسخه)]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:62
آغاز و انجام: برابر؛ قد تمت التأليف في شهور سنه 1086 هزار و هشتاد و شش في دار السلطنه قزوین.
خط: نسخ و نستعلیق و شکسته، بی کا، تا: 1086ق؛ به مهر و نظر مؤلف رسیده؛ واقف: نادر شاه افشار، 1145ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: پارچه ای زرد خردلی، 62، 17 سطر، اندازه: 18×12 سم [ف: 1-56]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10219
بی کا، تا: اوائل قرن 11؛ مصحح، نسخه در عصر مؤلف کتابت شده. [میراث شهاب: س
ش 4-56]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 933/4 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: فرنگی ضخیم شکری و تیره رنگ، جلد: تیماج مشکی، 32ص (67-98)، قطع: خشتی، اندازه: 20×16/5 سم [ف: 23-232]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1031/1 -طباطبائی
خط: نستعلیق، کا: محمد علی بن امام وردی اصفهانی، تا: 1103ق؛ کاتب در ذیل تبصرة المؤمنين تاريخ تأليف آن رساله را 1086 و در قزوین قید می کند؛ کاغذ: اصفهانی ضخیم آهار مهره شکری، جلد: تیماج مشکی، 59ص (1-59)، 21 سطر، اندازه: 9/5×20سم [ف: 23-320]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 38/1 سرود
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی شکری و آبی رنگ، جلد: تیماج مشکی، قطع: خشتي نشریه: 13-417]
6. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 389/1
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ پخته، كا: علی بن حسین ملقب به رضا ذهبی، تا: قرن 13؛ 67گ (2پ -68ر) [ف: 1-43]
٧. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:3928/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عباسعلی درویش نعمة اللهی کرمانی، تا: 1215ق؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 168ص (67-234)، 14 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 10-2010)
8. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:1656- 9/206
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد باقر طبیب خوئی الاصل، تا: 1215ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 91گ، 13 سطر، اندازه: 15×10/5 سم [ف: 2-709]
9. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه: 576/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: میرزا محمد قلی بن میرزا اسماعیل زنگنه، تا: پایان جمادی الاول 1224ق، جا: روستای بویوک آباد؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 41گ (48ر 88پ)، 19 و 20 سطر (7×11/5)، اندازه: 11×11/5سم [ف: 334]
10. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4935/1
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 18 ربیع الثانی 1270ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 55گ (1پ 55ر)، 14 سطر، اندازه: 18/2×10/8 سم [ف: 1358]
11. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه:77/9
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 42گ (67پ -
108پ)، اندازه: 21×16سم [ف مخ)
12. شیراز؛ خاوری (دکتر)؛ شماره نسخه: 9/18
بی کا، بی تا [نشریه: 5-268]
13. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22999
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمدالله رب العالمين تمت بعون الله و حسن توفيقه
خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی،
19 سطر (13×7)، اندازه: 18×12 سم [رایانه]
14. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 989/1 -ف
نسخه اصل: بادلیان ش 246 فرارزش 1299 اته؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-551]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:1132/7 -طباطبائی
تنها اوایل رساله تبصره نقل شده است؛ بی کا، بی تا؛ 2گ (240 241) [ف: 23-600]
tabserat-ol mo'menīn
نراقی، عبدالصاحب محمد بن احمد، 1215؟ -1297 قمری
narāqī, ‘abd-os-sāheb mohammad ebn-e ahmad (1801 1880)
رساله عملیه شامل مسائل طهارت و صلات. چاپ: مشار فارسی، ج 1، ص 1176، دارالخلافه طهران، سنگی، 1281 ق.، خشتی
قم: فاضل قائینی؛ شماره نسخه:بدون شماره
كا: میر سید علی بن میر سید محمد حسینی نائینی، تا: 1261ق
[ تراثنا: س 13 ش 1-139]
ص: 880
tabserat-on nāzerīn
حسینی، امین بن عبد العظيم، ق14 قمری
hoseynī, amīn ebn-e ‘abd-ol--azīm (-20c)
تاریخ تأليف: 1301ق
کاتب نسخه که در ترقيمه گوید: «تم على يد كاتبها و مؤلفها 14 ذیقعده 1301». کتاب منتخب معانی الاخبار نیز از اوست. در دو «مقام» و یک خاتمه و چند مقال:. مقام .. مهمات مسائل و قواعد صرفیه، در چند مقاله مقام 2. قواعد و مسائل نحویه در سه مقاله.
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:457/5
آغاز: و مقصود از آنها و چون در این امت و ملت این کلمات؛ انجام: احکام بسیاری از مفردات در این مقاله مذکور گردید و کفایت می کند. و الحمدلله اولا و آخرا ...
خط: نستعلیق تحریری، کاتب = مؤلف، تا: 14 ذیقعده 1301ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ 77گ (91ر167ر) [ف: 1-44]
tabserat-on nāzerīn
حسینی تنکابنی، اسماعیل بن کاظم، ق14 قمری
hoseynī tonekābonī, esmāʻīl ebn-e kāzem (-20c)
کشکولی است مشتمل بر مطالب متفرقه علمی و تاریخی و ادبی و رجالی که مؤلف آنها را در چند باب گرد آورده است. این نسخه شرح احوال علماست که باب دوم می باشد و از کتاب استخراج شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:7628
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، در آغاز نسخه صفحه ای است به خط آية الله مرعشی در شرح حال مؤلف؛ جلد: تیماج قهوه ای، 45گ، 13 سطر، اندازه: 23×18 سم [ف: 20-33]
tabşirat-un nāzirīn fī kašf-i madārik-i ahkām-i furū‘-id dīn
رشتی اصفهانی، محسن بن محمد رفیع، ق13 قمری
raštī esfahānī, mohsen ebn-e mohammad rafi* (-19c)
اهداء به: ناصر الدین شاه قاجار
تاريخ تأليف: سه شنبه 29 ربیع الثانی 1267ق؛ محل تالیف: رشت ملا محمد صادق که یکی از علماء گیلان بود برای امتحان مراتب علمی مؤلف سی مسئله فقهی نزد وی فرستاد، مؤلف ده مسئله بر آنها افزود و به چهل مسئله در این کتاب به طور استدلالی پاسخ گفته است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2659/4
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد الحريق في بحار الخطايا و المعاصي و المتخلص بالعاصي؛ انجام: أو في عوالم البرزخ في برهوت العياذ بالله او وادی السلام انشاء الله أو في القيامة انشاء الله سبحانه.
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: غره رجب 1267ق، جا: قريه ابراهیم آباد قزوین؛ جلد: تیماج قهوه ای، 60گ (202پ -261ر)، اندازه: 22×17سم [ف: 7-239]
tabserat-on nāzerīn va tazkerat-oz zākerīn
محقق اردبیلی، محمد بن سلطان محمد، ق 11 قمری
mohaqqeq-e ardabīlī, mohammad ebn-e soltān mohammad (-17c)
تاریخ تأليف: جمعه دوازدهم محرم 1050ق
رساله ای عرفانی بر مشرب صوفيان ذهبيه در معانی ذکر در یک «مقدمه» و شش «تذکره» و یک «خاتمه»: مقدمه: در بیان معنی ذکر و ذاکر؛ تذکره 1. بیان اینکه ذكر افضل عبادات است؛ 2. معنی لا اله الا الله؛ 3. ذکر جهر و جمعیت صلوة؛ 4. ذکر خفی و قلبی؛ 5. بیان آنچه بعضي اهل سلوک را روی می دهد در مجالس ذکر؛ 6. بیان تواجد و وجد و وجود خاتمه: در بیان آنکه سالک طریقت را با وجود صدق نیت و صفای طویت و نفس عازم و قلب حازم ... بامداد پیر راه دیده ... احتیاج است. مؤلف در پایان اسم و سلسله طریقتی و مشایخ خود را ذکر می کند.
آغاز: الحمد لمن ليس للحمد أهل دونه فلا يشاركه في الثناء سواء الذي نبه على ذكره في ذكره بذكره فاعلم انه لا اله الا الله فهو سبحانه لم يزل ذاكرة مذكورة متجلية بذكره على الأفئدة انجام: و لهذا در آن خوض نمیرود هدانا الله و سایر الطالبين للحق و اليقين الى طريقة الأئمة المعصومين و اتباعهم المتقين و الأولياء المنتجبين من مشايخ الدين و افاض علينا من اسرار هم انوار الصدق و اليقين
[دنا 773/2 (3 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 172/7 ]
١. کاشان؛ مدرسه سلطانی؛ شماره نسخه: 356/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1079ق؛ فاقد جلد، 25گ (1پ -25ر)، 22 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ ]
2. خوی؛ نمازی،شماره نسخه:345
آغاز: برابر؛ انجام: انوار الصدق و اليقين اتفق الفراغ من تلفيق هذا المختصر ... من غير التفات الى كتب القوم من اهل الحال و القال او اقتباس شیء منهم في المعاني او المقال.
ص: 881
خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 19 شوال 1194ق، جلد: مقوایی، 95ص، 13 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 171]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه:484
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-85]
tabSirat-ul wa'iZin
محمد حسن بن اسماعیل
mohammad hasan ebn-e esmāʻīl
مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:257/3
بی کا، بی تا [اوراق عتیق: 1-256]
tabșirat-ul walī fi-n nass-il jalī
بحرانی، هاشم بن سليمان، -1107؟ قمری
bahrānī, hāšem ebn-e soleymān (-1696)
کتابی در اثبات امامت و خلافت علی بن ابیطالب است و دارای چهار «رکن»: 1. در آنچه به لفظ امام آمده و در این رکن صد حدیث از طریق خاصه و سی و دو حدیث از طرق عامه نقل شده؛ 2. در آنچه که به لفظ خلیفه ذکر شده و در این رکن هم صد حدیث از طريق خاصه و بیست حدیث از طرق عامه ذکر شده؛ 3. در قول حضرت رسول به على که فرمود انت منی بمنزلة هرون من موسی الخ و در این رکن هفتاد حدیث از طریق خاصه و هشتاد حدیث از طرق عامه نقل شده؛ 4. وجوب تمسک به ثقلین و امر رسول الله به آن و در آن هشتاد و یک حدیث از طريق خاصه و بیست وسه حدیث از طرق عامه آورده شده. این کتاب جز اثر دیگر مؤلف با عنوان تبصرة الولي فيمن رأى المهدی است.
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 112/4
آغاز: الحمد الله العلى العظيم الولى الكريم الروف الرحیم؛ انجام: اهبطوا بنا إلى المكان الذي كانوا فيه و على هذا انقطع الكلام و الصلوة و السلام على محمد و آله صفوة الملك العلام خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: پارچه، قطع: رحلی [رشت و همدان: ف: 1375]
tabSirat-ul wall fi-man ra'a-1 qa'im-al mahdi
بحرانی، هاشم بن سليمان، -1107؟ قمری
bahrānī, hāšem ebn-e soleymān (-1696)
تاريخ تأليف: 1099 ق (به نوشته الذریعه)
داستان دیدار 76 تن از حضرت حجت است، در این کتاب اشخاصی که در زمان ولادت و صباوت و در غیبت صغری و کبری حضرت امام قائم (عجل الله تعالی فرجه) را زیارت کرده و صدای مبارک ایشان را شنیده و از آن حضرت روایت کرده اند با ذكر اسناد ذکر شده. مؤلف در این کتاب هم کوچکترین تصرفی نکرده و فقط نقل روایات می باشد و در حدود 19000 بیت است.
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي لا يخلو الارض من حجة لئلا يكون للناس على الله حجة و جعل به قوام
انجام: و يشخدون السلاح ينتظرون قائمنا و أتى الحجة عليهم على هذا فقطع الكلام
چاپ: مشار عربی، ص158، دارالخلافه طهران، سنگی، 1272ق.، رحلی، 26ص (صص 758-783)
[الذریعه 326/3 ؛ دنا 773/2 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 18611
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خفی خوش، كا: بحرانی، علی بن عبد الله، تا: 1099ق؛ مجدول؛ ضميمه نسهخ ش 1668؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج زرشکی دارای ترنج و سرترنج، 31 سطر (19×12)، اندازه: 30821سم [رایانه ]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18385 ض
خط: نسخ خوب، كا: على بن سليمان بحرانی، تا: 1103ق (د.ث. مجلس ]
٣. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1746/3
آغاز: برابر، انجام: ورایت عدة ليال قد نزل من الغرفه وضوء السراج خط: نسخ، كا: سید حسین هندی، تا: 1268ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن، 45 گ، 21 سطر، اندازه: 22×34/5
سم [ف: 1-221]
4. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه:125/3
انجام: فأخذتها و كنت اعمل بها و رأيت عدة لیالی قد نزل من الغرفة وضوء .. خط: نسخ، كا: احمد بن محمد بن مبارك بن حسين الساری بحرانی، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 11گ (430پ - 440پ)، اندازه: 31823سم [ف: 103]
5. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 2128/2 -عکسی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، كا: علی بن محمد کرمانی، تا: 18 جمادی الثانی؛ 92گ (83پ - 174پ) [ عکسی ف: 1-59]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1115/3
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 23گ (387پ-409ر)، 31 سطر، اندازه: 30×20/5 سم [ف: 3-286]
← تبصره يوسفيه← شرح عوامل ملامحسن
ص: 882
← تبصير الأدلة ← تبصرة الأدلة في علم الكلام
tabþīr-ur raḥmān wa taysīr-ul mannān bi-ba'd-i mā yašīr ilā i'jāz-il qur'ān = tafsīr-ul mahāyimī
مهائمی، علی بن احمد، 776-835 قمری
mahā'emī, ‘alī ebn-e ahmad (1375-1432)
کتابی است درباره اعجاز قرآن که در فهرست نسخه های خطی عربی کتابخانه ندوة العماء (هند) ص 23 با عنوان: «تبصير الرحمن» مؤلف کتاب اهل دکن هند بوده و شرحی بر
«فصوص الحکم» محيي الدين بن عربی و نصوص صدر الدین قونوی دارد.
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي أنار بكلامه قلوب أولي الألباب ليبصروا به مع عقولهم چاپ: دهلی، 1286ق
[فهرست نسخه های عربی ندوة العماء ص 23؛ معجم المؤلفين 9/7؛ هدية العارفین 730/1 ؛ معجم المطبوعات، سرکیس 1717/2 ؛ کشف الظنون 339/1 ؛ دنا 773/2 (5 نسخه)؛ الأوقاف العامة بغداد 56/1 ]
1. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه:438
آغاز: برابر دوره قرآن است؛ بی کا، تا: با تاریخ 963ق؛ در 963 فقيه داود بن فقيه محمد آن را مقابله کرده؛ 342گ [ف: 82خ
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1237
آغاز: برابر؛ انجام: و على ملك کریم و كل ذي فضل عظيم. تمت مقابلة تفسير المخدوم الأعظم على ... من الهجرة النبوة اعلى افضل الصلوات و از کیها.
خط: نسخ هندوستان، کا: داوود بن فقيه محمد، تا: ربيع الثانی 959ق، کاتب (ساکن وانره)؛ مجدول؛ واقف: امیر جبرئیل، از حیدر آباد دکن، 1307؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: پارچه ای فیلی، با عطف تیماج قهوه ای، 356 گ، 30 سطر، اندازه: 27×18سم [ف: 1-419]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:1238
آغاز: برابر؛ انجام: و على ملك کریم و كل ذي فضل عظیم تمت مقابلة تفسير المخدوم الأعظم على ... من الهجرة النبوة اعلى افضل الصلوات و از کیها.
خط: نسخ هندوستان، بی کا، تا: 972ق؛ مجدول؛ واقف: امیر جبرئیل از حیدر آباد دکن، 1307؛ کاغذ: کشمیری نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز با عطف خرمایی، 426گ، 28 سطر، اندازه: 24816سم [ف: 1-420]
4. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:638
آغاز: بالفناء فیک و انت خير الراحمين بالابقاء بک فافهم تم و الله الموفق و الملهم و الحمدلله رب العالمين؛ انجام: ان الينا ایابهم ثم يسهل علينا تكبير العذاب عليهم أن علينا حسابهم ثم
از آخرین آیه سوره «المؤمنون» تا آیه 25 سوره «الغاشية»؛ خط: نسخ خوب، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ فاقد جلد، 194گ، 26 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 1- 542]
5. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6712- 34/82
آغاز: برابر؛ انجام: و هو يوجب الايمان بكل ما انزل الیک منه و من السنة و بما انزل على الأنبياء من كتبهم و سنتهم من قبلك فلاشک الذين يؤمنون بما انزل الیک و ما انزل من قبلک اما طوابا لهدايات كلها
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ قبل از شروع رساله کتابی چاپی در نسخه صحافی شده به نام «تاریخ حیات پیغمبر اسلام» ترجمه از الابطال انگلیسی، قصیده سراج الدين با مطلع: «اله مالک مولی الموالي *** له وصف التكبر و التعال»، و قصيده شیخ علوان: «نشهد أن الله موجود واجب الوجود ...» و قصيده طنطرانیه: «یا خلى البال قد بلبلت بالبلبال بال ..» و دعای صباح با ترجمه: «یا من دلع لسان الصباح» و حدیث معراج؛ جلد: مقوا عطف تیماج قهوهای، 53گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-713]
taba‘‘uz-ul bud
طباطبائی بروجردی، محمد بن عبدالكریم، ق 12 قمری
tabātabā'ī borūjerdī, mohammad ebn-e 'abd-ol-karīm (-18c)
شهید ثانی در کتاب الروضة البهية در شرح عبارتی از کلام شهید اول در اللمعة الدمشقية دلیلی ذکر کرده که بر مبنای آن تبعض بضع در مسأله نكاح امکان پذیر نیست با این عبارت: «و لا يجوز تزويجها لاحدهما لاستلزامه تبعیض البضع من حيث استباحته بالملك و العقد و البضع لا يتبعض ...» و به این دیدگاه شهید ثانی وحید بهبهانی اعتراض نموده است. مؤلف در این رساله به دفع اعتراض وحيد که از وی با عنوان «وحید الزمان» یاد کرده، می پردازد. بایستی توجه داشت که وحید بهبهانی داماد مؤلف بوده و به نظر می رسد این اشکال را در ایام جوانی بر گفته شهید ثانی ایراد کرده باشد.
آغاز: بسمله، قال شارح اللمعة طاب ثراه في شرح قول المصنف رحمه الله ولا يجوز تزويجها لأحدهما لا ستلزامه تبعیض البضع ... أقول أما قوله و البضع لا يتبضع فليس انجام: ثم عرض على هذا واحد و على هذا واحد و على هذا واحد ثم قال لعله أن يخفف عنهما ما لم ييبسا.
[ الذريعه 227/8 ؛ دنا 774/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12997/13
ص: 883
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1279ق؛ مصحح، محشی با نشان های «5» و «منه ره» که به نقل از خود مؤلف می باشد؛ کاغذ: فرنگی، 10گ (134ر 143ر)، 17 سطر ( 14/5×7/5 )، اندازه: 13×21/5سم [ف: 980-32 ]
2. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 232/8
آغاز: برابر
خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج قرمز، 4گ (34پ -137)، 19 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 193-1 ]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:31/9
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-44]
taba'iyyat-ul ma'mum li-imam fi-s sujud
بهبهانی، عبدالله بن اسماعیل، 1262-1328 قمری
behbahānī, ‘abd-ol-lāh ebn-e esmāʻ11 (1846-1910)
تاريخ تأليف: 1300ق
رساله ای است در این که اگر مأموم در سجده اول امام سر از سجده بردارد و بیند امام در سجده است و برای متابعت امام دوباره به سجود رود و بعد از برداشتن سر از سجده متوجه شود امام سجده دوم خود را به اتمام رسانده، اگر مأموم به سجده سوم برود این سجده چه حکمی دارد؟
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8405/7
آغاز: حکی بعض الثقات عن شيخنا الامام العلامة الأنصاري قدس سره انه افتى فيما لو رفع المأموم راسه في السجدة الأولى بزعم تحقق الرفع من امامه؛ انجام: و إلا فكلاهما نکاح و الأصل عدم اختلافهما في الأحكام ما ثبت بالدليل فتأمل.
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 3گ (152پ - 154 پ)، 17 سطر، اندازه: 21×16/5 سم [ف: 28-12]
taba'īyyat-u ahl-al bayt
قاسمی، محمد بن اسماعیل،-1097 قمری
qāsemī, mohammad ebn-e esmāʻīl (-1686)
چون فقیه احمد بن جابر کسانی بر مذهب شافعی بوده و دوستدار پیروی مذهب اهل بیت (عليه السلام)، مؤلف در این مختصر به توضيح مذهب اهل بیت (زیدیت) پرداخته است. این کتاب احتمالا بخشی از کتاب «الجوابات الشافية» قاسمی باشد.
[ مؤلفات الزيدية 379/1 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:471/6
آغاز: ذكر الفقيه الأرشد الصالح ان شاء الله الاسعد احمد بن جابر الكسانی فيما كتبه الينا کتابخانه آکادمی لینچی -رم 34 روسی 335؛ بی کا، تا: ربيع الأول 1008ق؛ اگ (340-346) [عکسی ف: 2-68]
tabʻīd-il ‘ulamā' 'an taqrīb-il umarā
قاری هروی، علی بن سلطان محمد، -1014 قمری
qārī heravī, ‘alī ebn-e soltān mohammad (-1606)
چاپ: با تحقیق محمد على المرصفی، 1990
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22116
آغاز: بسمله، الحمدالله الذي جعل العلماء ورثه الانبياء؛ انجام: لا يستكمل العبد عملا مادام هو في تقليد مجتهد واحد خط: نسخ، بی کا، تا: 1012ق؛ اهدایی: رهبری، فروردین 1374؛
جلد: مقوا، 29گ، 19 سطر [رایانه]
tabkīt
میرزا على
mīrzā “alī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:21764
آغاز: هذا البياض الشریف جمعه تبكيت المخالفين؛ انجام: و
گوید ای نبلومن بعهد من وفا کردی بی کا، بی تا؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ 197گ [رایانه]
tablyīq-e mazhab-e bahā'īyat (maqāle dar)
هزار جریبی، علی اصغر
hezār jarībī, 'alī asqar
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:26977
آغاز: بسمله البهی الابی جل اسمه الأعظم بعون ربنا العلی الاعلا؛ انجام کار خود را به مقامی میرسانیدند که در راه محبوب خود جان نثار مینمودند ... استنساخ شده است.
خط: نستعلیق تحریری، كا: قزوینی، محمد مهدی، تا: 1343ق، جا: رشت؛ 7گ، 18 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [رایانه]
at-tabwīb
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
ص: 884
jāber ebn-e hayyān (739-814)
گویا از جابر.
تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:397/4
خط: نسخ کهن، بی کا، تا: 732ق[ نشريه: 2-117]
tabwīb-ul amālī
طوسی، غیاث الدین جمشید، ق 10 قمری
tūsī, qīyās-od-dīn jamšīd (-16c)
وابسته به: الامالی = المجالس = امالی صدوق = عرض المجالس؛ شیخ صدوق، محمد بن علی (311-381)
اهداء به: شاه طهماسب صفوی
تاريخ تأليف: پنج شنبه سلخ رمضان 950ق؛ محل تألیف: دلیجان کتابی نفیس در باب بندی و تقسیم موضوعی مطالب «امالی» شیخ صدوق که برای استفاده بهتر در سه «باب» با حذف اسانید تنظیم شده است: باب 1. مما يتعلق بمناقب اهل البيت عليهم السلام؛ باب 2. مما يتعلق بالعبادات و الاوراد و الاذکار؛ باب 3. مما يتعلق بالمتفرقات. این رساله در سال 950ق موافق با جمله «ظن خیر القرون» تألیف شده است.
آغاز: ما احسن في المقال و اطاب في البال من افاد ان خير خبر يجعل عنوان صحيفة الحديث حمد الملك المتعال و اطیب کلام يقتبس من جذواته غرر الكلام شوارق الانوار و بدایع الاشراق شکر الخالق ذی الجلال
[دنا 774/2 ]
1. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه:104
آغاز: برابر؛ انجام: حدثنا جعفر بن على بن الحسين بن على بن عبدالله بن المغيرة الكوفی رض قال ... قال رسول الله ص اربع لا تدخل بيت واحدة منهن الا خرب و لم يعمر بالبركة الخيانة و السرقة و شرب الخمر و الزنا ... تمة المجلد الأول من الامالی
جلد اول و کامل است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه سلخ رمضان 151ق، جا: دليجان من قصبات عجم عراق؛ از روی نسخه عبدالجبار بن على بن منصور نقاش رازی با تاریخ 507ق که آن هم از نسخه فقیه امام جفعر بن علی بن عبدالصمد نیشابوری مکتوب در مشهدالرضا نقل و ترتیب و تبویب شده، نسخه حاضر پس از کتابت بوسیله مؤلف در محضر ابو الحسنا شريفا احمد ابیوردی مقابله و تصحیح شده؛ تملک: عبدالعظیم بن عبد الغني الحسینی با مهر «ذلک الفوز العظیم 1107» (بیضوی)، باقر بن نجفعلی آرانی در 1206 ق با مهر «غرمن قنع و ذل من طمع 1207» (بیضوی)، غلامرضا بن محمدعلی آرانی با مهر «المتوكل على الله عبده غلامرضا 1222» (مربع)؛ نسخه وقف اولاد ذكور ملا غلامرضا آرانی؛ جلد: مقوا با روکش پلاستیکی با عطف تیماج قرمز، 172گ، 21 سطر، اندازه: 24×21 سم [ف مخ:-23]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 248
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی : 1-282]
2. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 745/2
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد لما وجدت كتاب امالی الشيخ السعيد.. مشحونا بالاحادیث المرغوبة المفيدة؛ انجام: الابتقوى الله عزوجل فمن كنت اتقي منه فانت افضل منه تم باب الثاني من المنتخب من کتاب الامام ابن بابویه.
خط: نسخ، كان محمد حسین بن امیر ابوالفتح حسینی، بی تاب مصحح؛ بعد از باب اول این کتاب «269-273» چند برگی در وصف جهنم آمده و کاتب یا مؤلف آن نوشته که چون کتاب روضه کافی بابی در صفت بهشت داشت و از این بحث سخنی به میان نیامده لذا تصمیم به اضافه نمودن این مطلب نموده است؛ جلد: تیماج سوخت، 42، 22 سطر، اندازه: 25×18سم [ف: 401]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 861/2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-50]
٣. قم؛ روحانی، مهدی؛ شماره نسخه:1
آغاز: برابر؛ انجام: تم المجلد الأول من الامالی من املاء الشيخ ... . على يد العبد المذنب المحتاج الى رحمة الله الملک العلی افقر خلق الله اقل الخليقة بل لاشيء في الحقيقة غیاث الدین جمشید ... الساكن بقصبة الطيبة الدليجان من قصبات عراق العجم في يوم الخميس السلخ من شهر رمضان المبارک من سنة 951 و نقلته من النسخة الصحيحة التي كان تاريخها يوم الاثنين الخامس من ذي القعدة الحرام من سنة 507 بخط الشيخ الفاضل الكامل العالم المتقي عبد الجبار بن على بن منصور النقاش الرازی و هو نقله من نسخة الشيخ الفقيه العلم الامام ابی محمد جعفر بن على بن عبدالصمد النيشابوری غفره الله و لاخيه الشيخ الفقيه العالم ابی الحسن علی بن عبدالصمد في مشهد مولانا الامام المعصوم ابی الحسن علی بن موسی ...
بی کا، بی تا؛ از روی خط مؤلف، مصحح [چند نسخه -ف: 343]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:98
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-120]
tabwīb-u xulāşat-il aqwāl
وابسته به: خلاصة الأقوال في معرفة احوال الرجال؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726) رسالهای متوسط در تنظیم و تبویب «خلاصة الأقوال في معرفة الرجال» علامه حلی است که برای استفاده بیشتر مراجعین از زندگی روات و سهل الوصول بودن آن به باب بندی جدید آن اقدام شده است.
کاشان؛ مدرسه امیرالمؤمنین؛ شماره نسخه:6
ص: 885
آغاز: الحمدلله الذي هدانا الى طريق السداد و الصلوة و السلام على محمد ... و بعد فان النظر في احاديث الاماميه موقوف على العلم بحال رواتها المرضية و غير المرضية و عليه تبتني الأحكام الشرعية الفرعية؛ انجام: و قد اقتصرت من الروايات الى هولاء المشايخ بما ذكرت و الباقي من الروايات الى هولاء المشايخ و الى غيرهم مذكور في كتابنا الكبير من اراده وقف عليه هناك و الحمدلله رب العالمین و صلی الله عليه خير خلقه محمد و اله اجمعین.
کامل؛ خط: نستعلیق، کا: محمدمومن بن عبدالعلی، تا: وسط ذیحجه 1179ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و سرترنج، 135 گ، 18 سطر، اندازه: 19×13 سم[ف مخ]
tab-hā= hommayāt
طبیب، محمد باقر بن محمد حسین، ق 12 قمری
tabīb, mohammad bāqer ebn-e mohammad hoseyn ( 18c)
اهدا به: شاه سلطان حسین صفوی (1105-1135ق) در بیان حمیات (تب ها) و مداوای آنها، در یک «مقدمه» و 8 «باب» و یک «خاتمه»: مقدمه: در تعریف تب و ذکر اجناس آن و جملی از امور مهمه در معالجه آن در هشت فصل؛ باب 1. علاج حمى يوم و ذکر اسباب و علامات و معالجات آن، در دو فصل؛ 2. تب دق و اسباب و علامات و معالجات آن؛ 3. حمیات عفن و اقسام آن و اسباب و علامات و معالجات هر یک از اقسام آن، در چهار فصل و یک تذبیب؛ 4. حمى غشیه و علاج آن در دو فصل؛ 5. وباء و علامات ظهور آن و تدابیر کلیه در آن در دو فصل؛ 6. اسباب و علامات و معالجه آبله و حصبه، در سه فصل؛ 7. معرفت نکس و احوال و علامات و علاج آن در دو فصل؛ 8 احوالی که عارض می شود ناقه را و علاج آن در دو فصل؛ خاتمه: در ذکر نسخه هایی که در اثنای معالجات اسامی آنها ذکر شده بود. مؤلف در مقدمه اشاره کرده که اجدادش همگی طبیب بوده اند.
آغاز: سپاس بلند اساس و ستایش بی آلایش شایسته در گاه کبریائی است که قانون شفای دردمندان بادیه جهالت و مستمندان وادی ضلالت در کتابخانه بر و احسان اوست انجام: و شیره تخم گشنیز خشک داخل نموده بجوشانند تا به قوام آید و با قند سفید به طریق نوشدارو به عمل آورند ان شاء الله تعالی نافع باد.
[فهرستواره منزوی 3534/5 «طب» ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5279/2
آغاز: برابر؛ انجام: شربت مبرد در حميات خصوصا دمية و در خلطی بعد از تنقيه مجرب و نافع است انشاء الله. تالیف والد مرحوم ابن فقیر.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ از دو کاتب. قسمت بیشتر به خط پسر مؤلف و ناشناس؛ کاغذ: سپاهانی دو رنگ، راسته و چلیپا، جلد: مقوایی شکسته، 22گ (5ر -26) [ف: 16-98]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:6634
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: محمد مومن بن محمد نصیر، تا: قرن 11؛ مجدول، دارای سرلوح مرصع مذهب، ظاهرا این نسخه جهت خزانه سلطان تهیه شده، یادداشتی به خط عبدالحسين بن آقا يوسف راسخی؛ جلد: تیماج قرمز با ترنج و سرترنج، 100گ، 12 سطر، اندازه:
14/5 × 21/5سم [ف: 20-165]
٣. همدان؛ دانشگاه بوعلی؛ شماره نسخه:134/5
خط: نستعلیق، كا: حسین بن علی محمد رشتی متطبب، تا: 1229ق؛ کتاب در نسخه حاضر به شاه سلیمان صفوی تقدیم شده؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 29گ(139-167ر)، اندازه:
16×21/5سم [ف: 69]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:6593
آغاز: برابر؛ انجام: ربع جزو کوفته و پخته با گلاب قرص سازند و در وقت احتیاج یک مثقال را با اشربه مناسبه بدهند که نافع است.
خط: نستعلیق، بی کا، تا: غره رمضان 1270 ق (یا 1207ه)؛ در برگ های پایانی یادداشتی مفصل در ماء الجبن (53پ - 56ر) و بیخ چینی (56پ -59ر) و پادزهر (59ر -61ر) و جذوار (61ر - 62پ) و تریاق فاروق (62پ -63پ) و حبوب سلیمانی (63پ - 65پ) ظاهرا برگرفته از رساله های عمادالدین محمود شیرازی و دیگران؛ جلد: تیماج قرمز، 80گ، 16 سطر، اندازه: 10×16/5 سم [ف: 20-143]
tibyān
کرمانی، محمد بن محمد کریم، 1263-1324 قمری
kermānī, mohammad ebn-e mohammad karīm (1847 1906)
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:4279
بی کا، بی تا [نشریه: 13-383]
tibyān
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 231
آغاز: اولا بو کتاب عزیزی ابتدا قيلاق اللهه استعاذه قیلمغله که امر حقه امتثائل اولنوب؛ انجام: امین اولور حق تعالی فضل برله و
ص: 886
عنایتی برله. در تفسیر است و در نسخه ما دیباچه ای نیست و نامی هم بدان داده نشده است ولی کامل است، در فهرست تاشکند (354/7 ) در وصف «مواكب» از تفسیر تبیان یاد شده و گویا این کتاب نباشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1157ق؛ با دو سرلوح، مجدول زرین؛ کاغذ: کاغذ فستقی، جلد: میشن آلبالویی، 695گ، 33 سطر، اندازه: 18/5×29/5سم [ف: 1-601]
at-tibyān
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه:250/4
آغاز: و اعلم يا ولدي ان هؤلاء قوم لا يأكلون ولا يشربون ولا يدخلون ولا يخرجون من شيء الا باذن الله تعالی با نسخه امامت یکی است؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: پنج شنبه 3 ربيع الثانی 666ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، اندازه: 18×14 سم [ف: 1-220]
at-tibyān
کتاب در شناخت آلت شکاذیه و استخراج وقت تمام شهرها، مرتب بر «مقدمه» و 24 «فصل»، در مقدمه دو بحث است: 1. معرفت درجه شمس؛ 2. معرفت رسوم آلت شکاریه، فصل اول في معرفة اخذ الارتفاع و فصل 24 في معرفة الطالع.
مشهد، الهیات؛ شماره نسخه:566/5
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... اما بعد فهذا مختصر في معرفة العمل بالآلة الشريفة الجامعه المعروفة بالشكاذيه صنفته لبعض الاحباء؛ انجام: و هو السابع و العاشر هو المتوسط و نظيره الرابع و الله سبحانه و تعالی اعلم خط: نسخ، كان محمد قطری، بی تا، کاغذ فرنگی؛ جلد: تیماج سبز، 6گ، 24-22 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 1-526]
tibyān-ul usūl
حسینی علوی، نظام الدین، ق13 قمری
hoseynī a‘lavī, nezām-od-dīn (-19c)
تاریخ تأليف: 1260ق؛ محل تألیف: کربلا کتابی است نسبتا مفصل در اصول فقه با رد و ایرادات بسیار و غالبا بدون تصریح به نام قائل، در پنج مجلد و چند مسلک. مؤلف پس از استفاده از دروس استادش سید ابراهیم بن سید محمد باقر موسوی قزوینی حائری، صاحب ضوابط (- 1262 ) و مراجعات خصوصی به وی و مراجعه نوشته های او، با توجه به دیگر مصنفات علماء و آراء و نظریات خودش نگاشته و مطالبی نیز که در تالیفات دیگر بیان نشده افزوده است.
آغاز: بسمله الحمد لمن شید قواعد الفروع و فوائد الاصول و فنن قوانين المدارک و مسالک الفصول ... و رتبته على مقدمه و مسالک و خاتمة مشتملة على مطالب لم يشر الى جلها الفحول من علماء الأصول
[دنا 775/2 ]
١. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:1226
آغاز: بسمله الحمد لمن شید قواعد الفروع و فوائد الاصول و فنن قوانين المدارک و مسالک الفصول ... و رتبته على مقدمه و مسالک و خاتمة مشتملة على مطالب لم يشرالی جلها الفحول من علماء الأصول؛ انجام: لكونه تصرف في مال الغير بغير اذنه فلا يكون من باب المفهوم قد تمت مجلد الأول في مشهد مولانا ابی عبدالله الحسین(عليه السلام) ...
جلد اول، در مباحث الفاظ تا مفاهیم؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد على حمصی حائری، بی تا؛ تملک با مهر «سلطان العلماء جعفر بن محمد» (چهار گوشه)؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 26 سطر (21×11/5 )، اندازه: 30×20سم [ف: 4-1861]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1473
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-299]
2. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1211
آغاز: بسمله المسلك الثالث في العام و الخاص و فيه مفتاحان. المفتاح الاول في العام تبيان في تعريف العام؛ انجام: بعد وضوح المرام بالقراين الواضحة التي ... فلا يحتاج الى تطويل القيل و القال الذي صدر عن جل من علماء الاعلام.
جلد دوم، از مبحث عام و خاص تا تسامح در ادله سنن؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد على حمصی حائری، بی تا، تملک با مهر «جعفر بن محمد سلطان العلماء» (چهار گوشه)، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 519ص، 25 سطر (20×12)، اندازه: 31×21سم [ف: 4-1854]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1474
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-300]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه:1205
آغاز: بسمله المسلك السادس في الأدلة العقلية و لما تكون الأدلة التي يستنبط الفقيه منها الأحكام الفرعية منحصرة غالبا في الاربعه و هي الكتاب و السنة و الاجماع و العقل و هذا الفن يكون متكفلا البيان احوالها العارضة لها بلا واسطة أو معها و مضى الكلام في الثلثة الأولية منها مفصلا في المسلک الخامس وهو الأدلة الشرعية لكونها المراد منها فاعطفنا عنان الكلام الى تنقيح رابعها و هو العقل فهذا المسلك الذي يكون سادس المسالک؛ انجام: فالارجح بتقديم الراجح على المرجوح لولا الا رجح على الراجح فلنقطع الكلام ...
ص: 887
جلد 3، از مسلک ششم در ادله عقلیه تا آخر مبحث تعادل و تراجیح، مطالب تحت عنوان «تبیان» آمده؛ خط: نسخ، كا: محمد باقر بن محمد على حمصی حائری، تا: سه شنبه 9 رجب 1269ق؛ تملک با مهر «جعفر بن محمد سلطان العلماء» (چهار گوشه)؛ کاغذ آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 529ص، 26 سطر (11/5 × 20/5 )، اندازه: 31×21سم
[ف: 4-1850]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1475
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-300]
4. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 132 و عکسی 678
آغاز: المسلك الثالث في العام و الخاص و فيه مفتاحان المفتاح الأول في العام، الكلام في تعريف العام جلد سوم از پنج جلد است دارای این مسالک می باشد: المسلک الثالث: في العام و الخاص، المسلك الرابع: في المجمل و المبين، المسلك الخامس: في الأدلة الشرعية. تذکر: نام و مؤلف كتاب به استناد نسخه ش 1211 گوهرشاد ذکر شد؛ خط: نستعلیق، كان جعفر بن محمد رفیع گیلانی حائری، بی تاب جا: کربلا؛ محشی بهبا نشان «منه»، «منه ره» و «الأستاد»، «ج» (احتمالا شیخ جعفر کاتب نسخه)، وقفنامه کتاب به خط کاتب نسخه به تاریخ 1255؛ جلد: گالینگور مشکی، 183 گ، 21 سطر، اندازه: 15/5 × 21/5سم [ف: 184-1 ] و [عکسی ف: 2-310]
tibyān-ul awqāt
اردبیلی، محمد حسین بن الله وردی، ق 11 قمری
ardabīlī, mohammad hoseyn ebn-e al-lāh-vīrdī (-17c)
کتابی فقهی در بیان وقت نمازهای واجب و مستحب و چگونگی شناخت وقتها و مسائل فقهی و احادیث و روایاتی که بدان ها در این موضوع نیاز باشد، با فواید ریاضی و نجومی مناسب مسائل و ترسیم اشکال و جداول که به دستور استاد خود همنام پنجمین امام از اهل بیت (علیهم السلام) (محمد باقر)، در دو «مشرق» و سه «درجه» با عناوینی چون «مطلع، صفيحه، اشراق، اصباح، تنویر، درجه، دقیقه، لمعه» و یک «خاتمه» ساخته است: المشرق الأول: فيما يناسب الرسالة من الرياضيات، شش مطلع؛ المشرق الثاني: فيما يتعلق بالرسالة من الفقيهات، پنج مطلع؛ الدرجة الأولى: في وقت فرض الظهرین و نوافلهما؛ الدرجة الثانية: في وقت فرض العشائين و النوافل؛ الدرجة الثالثة: في وقت فريضة الغداة و نافلتها الخاتمة: في الأوقات المكروهة و اوقات سائر الصلوات. (سید احمد اشکوری)
آغاز: الحمدلله الذي بقدرته فلق الاصباح و اغطش الليل كما عطس انف الصباح و خلق الخليقة فقارن بين الأشباح و الأرواح.[ دنا 775/2 ]
شرح و حواشی:
1- حاشية تبيان الاوقات؛ اردبیلی، محمد حسین بن الله وبردی (11)
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 11406/2
آغاز: برابر؛ انجام: لان الظاهر منه أن الأول صدر عن تقيه وفي الاستبصار جواز حمله على التقيه. تمت.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ محشی با امضای «منه سلمه الله»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 195 ، 18 سطر، اندازه: 26×16سم [ف: 33/2 -114]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10878
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، مقابله شده؛ قطع: وزیری [میراث شهاب: س وش 2-5]
٣. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1725
آغاز: برابر؛ انجام: المشهور بين الأصحاب أن لكل صلاة وقتين موسعين لكل منها خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی عطف پارچه مشکی، 166گی، 15 سطر، اندازه: 24/5×15 سم [ف: 128-5 ]
4. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه:بدون شماره
آغاز: برابر بی کا، تا: عصر مؤلف؛ در کتابت ناتمام ؛ مصحح، محشی [ تراثنا: س 18 ش 1 و 2-207]
tebyān-ol bayān fī qavā‘ed-el qor'ān
زنجانی، محمد حسن بن قنبر علی، 1256 ق 14 قمری
zanjānī, mohammad hasan ebn-e qanbar ‘alī (1840 20c)
تاريخ تأليف: دوشنبه 27 رجب 1290ق؛ محل تالیف: زنجان
در قواعد تجوید قرآن به روشی مفصل و وافی که در زنجان به سال 1285 مطابق جمله «رجفة المقاله» آغاز کرده و در نیمه شب دوشنبه 27 رجب 1290 پایان یافته است. مشتمل بر شش «مقدمه) و ده «قاعده» و یک «خاتمه»: مقدمه 1. تعریف و موضوع و فائده علم تجوید؛ مقدمه 2. شرافت و فضیلت این علم؛ مقدمه 3. بعضی نکات لازمه و شرایط این علم؛ مقدمه 4. فوائد تجوید و قواعد ترتیل ؛ مقدمه 5. تعریف و تعداد حروف؛ مقدمه 6. عدد و اسماء دندانها؛ قاعده 1. مخارج حروف؛ قاعده 2. استعاذه و بسمله؛ قاعده 3. انواع مد؛ قاعده 4. اقسام ادغام؛ قاعده 5. وقوف و انواع آن؛ قاعده 6. تعريف قراء و قرائات؛ قاعده 7. فضیلت قرآن و حامل آن؛ قاعده 8 تقسیمات قرآنی؛ قاعده 9. تفصیل وقف النبي و وقف معانقه و لازم؛ قاعده 10. فضايل سور؛ خاتمه: در فضل صلوات بر پیامبر و چگونگی لعن
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5453
آغاز: نحمدک یا من خلق الاشياء بالكاف و النون و صرح به في محكم كتابه المكنون ... أما بعد چنین گوید اقل الخليقه عملا؛
ص: 888
انجام: گرانیده است طلاب جهان را ***به آب زر نویسنده این بیان را
مقاله دوم از «مقولات عشر» مؤلف است که گویا مجموعة ده کتاب می باشد؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: سه شنبه ربيع الأول 1296ق، جان زنجان؛ مصحح، دارای چند تقريظ؛ جلد: تیماج مشکی، 467گ، مختلف السطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 14-235]
tebyān-ot taqvīm fī ‘elm-et tanjīm
کو کانی، عبدالعلی بن احمد، -1325 قمری
kūkānī, “abd-ol-“alī ebn-e ahmad (-1907)
نویسنده می گوید: «در اوان عهد جوانی در میان شباب زندگانی مشعوف بودم باخذ کردن علم نجوم که مشتمل است بر معرفت اوضاع اجرام علوی و محتویست بر حقیقت احوال اجرام سفلی تا اینکه بعضی از فوائد مضامین آن علم مستفيد و مستفیض شدم و اکثری از اخوان کرام و دوستان ذي العز و الاحترام خواهش نمودند که مختصری ازین علم که مشتمل باشد بر معرفت تقویم و بعضی فوائد دیگر باشد جمع نمایم لذا به جهت تفضيل مجملات و تبيين معضلات این فن این مختصر را از تصنيفات علماء مقدمین و از تألیفات فضلای متقدمین جمع نمودم». سپس او به علم حساب می پردازد و بعد سال های شمسی و قمری و یزدگردی و مسیحی و جلالی را بیان می کند و مبدأ هر یک را می گوید و نیز از سال كبير و ساعات و ایام هفته و آن چیز که مربوط به تقویم است مطالبی می آورد. (عبدالله انوار)
آغاز: بسمله، حمد و ثنا آفریدگایرا سزاست که کلک قدرت افلاک را انجام: بدائرة نصف النهار درین باب مشهور و معروف است و الله اعلم بحقایق الامور
[دنا 775/2 ؛ فهرستواره منزوی 2838/4 ]
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3009/1
آغاز و انجام: برابر كان محمد رضی بن محمد جعفر بن محمد رضی، تا: 1290ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی میشن مشکی، 40 ص (1-40)، 15سطر (13×7)، اندازه: 18×11 سم [ف: 6-771]
2. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1273
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا:علی بن موسی، تا:جمادی الثانی 1293ق؛ جلد: تیماج مشکی، 34 گ، 15 سطر، اندازه: 12×18/5 سم [ مؤید: 3-226]
←التبيان الجامع لعلوم القرآن ← التبيان في تفسير القرآن
tebyān-ol haqq
مصباح الهدی، محمد رضا بن عباسعلی، ق14 قمری
mesbāh-ol-hodā, mohammad rezā ben 'abbās‘alī (-20c)
دارای چند «مجلس» در بیان توحید، توکل، صبر، اسلام، اتحاد، علم، توبه، خمس و زکات، سخاوت و بخالت و دیگر مسائل اخلاقی است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16997
آغاز: کعب الاحبار میگوید روزی جبرئیل بصورت مردی نزد فرعون آمد؛ انجام: و من ترا پیش بت در سجود دیده ام عمر خجلت کشیده دست از وی بداشت. خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: اواخر قرن 14؛ انتقال از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در مهر 1368؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 203گ، 19 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 14-123]
tebyān-or romūz
فخر العلماء، محمد
faxr-ol-olama', mohammad
وابسته به: مطلع خصوص الكلم في معانی فصوص الحكم = مقدمه شرح فصوص الحكم؛ قیصری، داود بن محمود (-751) شیخ محمد فخر العلماء که به دستور والی امان الله خان ثانی مأمور می شود تا شرح مقدمه قیصری را از عربی به پارسی برگرداند، مشتمل بر 12 «ترجمه»: 1. بیان وجود و آنکه اوست عين حق سبحانه؛ 2. شرح اسماء و صفات او تعالی؛ 3. توضیح اعیان ثانیه؛ ..... 12. تحریر نبوت و رسالت.
چاپ: به کوشش محمود فاضل، الهيات مشهد، ش 28 (بهار 1358 ):135-165
مشهد؛ الهيات، شماره نسخه:14830
آغاز: بسمله سپاسی که مساوق سریان سر وجود در هیکل هر موجود و ستایشی که مطابق سیلان عين شهود در مجرای استعداد هر شاهد و مشهود است ... و بعد قلم شکسته قدم مستهام مستكين خط: نستعلیق، بی کا، تا: 25 شوال 1268ق؛ مصحح، محشی با رمز
منه منه»؛ جلد: تیماج قهوه ای، 69گ، 16 سطر (16×7/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 2-133]
tebyān-e soleymānī = tafsīr-e tebyān
قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا، -1107 قمری
qomī mašhadī, mohammad ebn-e mohammad rezā ( 1696)
اهدا به: شاه سلطان حسین صفوی
ص: 889
این تفسیر را به زبان فارسی موافق احادیث ائمه (علیهم السلام) و طرق علماء شیعه تالیف و به نام تفسير «تبيان سلیمانی» موسوم ساخته است. روش مفسر چنین است که نخست آیات را به خامه ای روان ترجمه نموده و سپس احادیث وارده از خاندان عصمت را ذکر کرده است. آن را برای شاه سلطان حسین صفوی ساخته و در آن وی را چنین ستوده است: «آن فلک قدری که بر درگاه مسکین پرورش *** سجده ریزد هر کرا باشد سری چون آفتاب /
گر نسیم جوهر تیغش به توران بگذرد *** لرزد از دهشت بلارک در کف افراسیاب»
آغاز: بسمله سپاس بیقياس مرمتکلمی را سزاست که بساط کلام را در بسيط محاورات فرق انسان انبساط داده
[دنا 775/2 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9438
آغاز: برابر؛ انجام: که از عجز و ضعف منزه و مقدس است جلت عظمة قدرته.
جلد 1، از اول کتاب تا آخر سوره مائده؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: نیمه رجب 1085ق؛ این نسخه از کتب کتابخانه سلطنتی بوده است؛ مهر: شاه سلطان حسین صفوی «حسین از غلامی شاه نجف-سلیمان شد بعز و شرف» (گوشه دار)؛ عرض دید در 3 صفر 1115؛ در شوال 1123 شهریار مذکور این نسخه را وقف نموده؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: آهار مهره حنایی احتمالا سمرقندی، جلد: تیماج خرمایی، 215گ، 35 سطر، اندازه: ×18/5 30سم [ف: 11-545]
2. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:28
آغاز: برابر؛ انجام: تم المجلد الأول من تفسير الذي الفها الشيخ الفاضل الكامل الجامع بالمنقول و المعقول میرزا محمد بن محمد رضا المشهور بالخياط يد المذنب المسمی محمد اشرف ابن محمد الطبسي في المشهد الرضوى على مشرفه الف الصلوة و التحية في يوم الاحد ثامن عشر من شهر ربیعی الثانی سنه خمس و ثمانین بعد الالف من الهجرة النبويه صلى الله عليه و آله اللهم لصاحبه و قاریه و کاتبه و جميع المومنين و المومنات بالنبی و آله تم
از سوره بقره تا سوره مبارکه مائده؛ خط: نسخ خوب، کا: محمد اشرف بن محمد طبسی، تا: 1085ق؛ مجدول، با یک سرلوح مذهب به طرح گنبد، ابتياعی از ورثه مرحوم طهماسب میرزای مويدالدوله بتاريخ شهر محرم الحرام داخل کتابخانه مبارکه موزه سرکاری شد؛ مهر: مشير السلطنه، علی اکبر بن حسین الحسینی؛ کاغذ: اصفهانی نازک، جلد: تیماج آلبالوئی رنگ با ترنج، 383ص، 25 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 38×25سم [ف: 1-173]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1661
آغاز: برابر؛ انجام: عذاب لا اعذبه عذابی که عذاب نکنم آن نوع عذاب، احدا من العالمين. تا سوره مائده؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: اواخر قرن 12؛
کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج تریاکی، 164گ، مختلف السطر، اندازه: 25×18سم [ف: 3-1014]
4. مشهد؛ اصغرزاده، سید علی اصغر؛ شماره نسخه:1
آغاز: برابر؛ انجام: انجام در سوره مائدة: قال عیسی بن مریم اللهم ربنا انزل علينا مائدة من السماء اللهم ای بار خدایا ابورجای جامی عطاردی گفته که هفتاد نام از نامهای الهی در لام اللهم تعبیه است و از نضرين شميل نقل کرده اند که هر که گوید اللهم خدای را به همه نامها خوانده باشد و لهذا عیسی (علیه السلام) در وقتی که طلب مائده کرد حق سبحانه را بدین کلمه خواند بی کا، بی تا [نشریه: 5-613]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9439
آغاز: يعتذرون عذر خواهند آورد اليكم بسوی شما یعنی عذر خواهند خواست از تخلف؛ انجام: بر وفق کردار پاداش خواهد داد که بوجه احسن باشد.
جلد 2، از تفسیر آیه 95 سوره توبه تا آیه 44 سوره عنكبوت؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ تشخیص همانا به ضبط شادروان واقف نسخه است و سبک انشائی این نسخه با نسخه شماره 9438 نزدیک؛ واقف: خان بابا مشار؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 335گ، 23 سطر، اندازه: 36×22/5 سم [ف: 11-546]
tebyān-ut ţalāq
کاشانی نجفی، محمود بن محسن، ق14 قمری
kāšānī-ye najafī, mahmūd ebn-e mohsen (-20c)
گویا تقریر درس «آخوند خراسانی» است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14227
آغاز: الحمد الله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد خاتم النبين و آله الأصفياء من ذريته المعصومین؛ انجام: و لا وجعلنا و لا أحد من أولادنا من الظالمين و لا حشرنا مع أحد منهم، بل مع موالينا الطيبين الشافعين خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 14، جا: نجف اشرف؛ مصحح و دارای قلم خوردگی بسیار؛ دارای وقفنامه با تاریخ 1342ق و با خط و مهر مؤلف؛ کاغذ کاهی فرنگی، جلد: چرم لاکی، 237گ، 17 سطر (16×10)،اندازه: 18×24/5سم [ف: 36-36]
tibyan-u irfan-i ta'ifat-il muhiqqa Wa tabyin-u innaha an-nājīya (faşl-un fi...)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14602
خط: نسخ، بی کا، بی تا [الفبائی:-103]
ص: 890
tebyān-ol ‘avām fī tajvīd-el kalām
خوسفی، محمد بن حسن، ق13 قمری
xūsefī, mohammad ebn-e hasan (-19c)
مطالب تحت عنوان فریده آمده است.
مشهد، الهيات، شماره نسخه: 14821/14
آغاز: بسمله الحمدلله الذي لطفه عمیم و ذاته قدیم و هو بالنسبه الى خلقه جهر و اخفاء ... و آن این است که هر امر ذى شأنی
خط: شکسته، نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 15 ربیع الاول 1295ق؛ کاغذ الوان، جلد: تیماج عنابی، 22گ، اندازه:21×15سم [ف: 2-121]
at-tibyan fi ...
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18933 کا: عبدالولی، تا: 713ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی -مجموعه نوازی؛ 323گ، اندازه: 17/4 × 26/5سم [رایانه]
at-tibyān fī ādāb-i ḥamalat-il qur'ān
نووی، یحیی بن شرف، 631- 676 قمری
navavī, yahyā ebn-e šaraf (1234-1278)
دارای ده «باب»: 1. اطراف من فضيلة تلاوة القرآن و حملته؛ 2. ترجیح القرآن و القارى على غيرها؛ 3. اکرام اهل القرآن و النهي عن ايذائهم؛ 3. آداب معلم القرآن و متعلمه؛ 5. آداب حامل القرآن، 6. آداب القراة و هو معظم الكتاب و مقصوده؛ 7. آداب الناس
كلهم مع القرآن العظيم؛ 8 الايات و السور المستحبة في اوقات و احوال مخصوصة؛ 9. كتابة القرآن و اکرام المصحف؛ 10. ضبط الفاظ الكتاب.
آغاز: بسمله اللهم يسر یا کریم الحمدلله الكريم المنان ذي الطول و الفضل و الاحسان الذي هدانا للايمان و فضل دیننا على سایر الأديان
انجام: و هو نبذة مختصرة بالنسبة إلى آداب القرآن ... و حسبنا الله و نعم الوكيل
چاپ: تصحيح محمد شادی عربش، دمشق، دار الفكر، 1965م، 106ص؛ السعودية، دار المنهاج، الطبعة الثانية، 1430ق، 272 صفحه
[دنا 776/2 ؛ الأوقاف العامة بغداد 58/1 ؛ طبقات الاسنوی 477/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 2/ 260 و 142/3 ؛ کشف الظنون 340/1 ؛ سر کیس، معجم 1877/2]
١. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3142
آغاز و انجام: برابر ؛ قال مصنفه رحمة الله و رضي عنه و رضی عنا به ابتدات في جمع هذا الكتاب يوم الخميس ثانی عشر ربيع الأول و فرغت من جمعه صبيحة الخميس الثالث من شهر ربيع الاخر سنه است و ستین و ستمائة و الحمدلله وحده» و در حاشیه بلغ مقابلة من اوله إلى آخره على نسخة مصلوحة حسب الطاقة فصح و الحمدلله رب العالمين» خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7؛ از لحاظ نوع کاغذ و خط و مرکب به کتب عهد مؤلف شباهت دارد و بدون تردید از نوشته های قرن هفتم به بعد نیست؛ جلد: چرمی تریاکی، 65گی، 17سطر، اندازه: 18×14 سم [ف: 1-188]
٢. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین، شماره نسخه:23
خط: نسخ، كا: محمد واسطی، تا: قرن 11؛ تملک: محمد قاسم بن محمد ظهير حافظ کلام الله؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 83گ، 15 سطر، اندازه: 12×20سم [ف: 31]
3. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:256-عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: عند اهل اللغة الخشوش مواضع ... نسخه اصل: گنج بخش ش 1430. انجام در باب 6 افتاده؛ خط: نسخ پخته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام، 122ص [عکسی ف: 2-58]
at-tibyān fi i'rāb-il qur'ān=imlā’-u mā min bi-hi-r raḥmān min wujūh-il i'rāb wa-l qirā’āt
عکبری، عبدالله بن حسين، 538-616 قمری
‘okbarī, ‘abd-ol-lāh ebn-e hoseyn (1144-1220)
آیات و کلمات قرآن را از اول تا آخر ترکیب می کند و ضمنا قراءات مختلف را ذکر کرده و وجه اعراب آن را بیان می نماید و برای آنها شواهدی از لغات و اشعار بیان می کند و مختصرة متعرض جهات نحوی آیات شده است. در نسخه چاپی اشتباها نسبت داده شده به ابوالبقاء نحوی رازی. این تفسیر را چنانکه خود در مقدمه فرموده مختص به اعراب كلمات قرآن و وجوه قرائات آنها قرار داده و آن را «التبيان في اعراب القرآن» و اعراب ابوالبقاء» و «املاء ما من به الرحمن من وجوه الاعراب والقرائات في جميع القرآن» گویند. آیات و کلمات قرآن را از اول تا آخر ترکیب می کند و ضمن قراءات مختلف را ذکر کرده ووجه اعراب آن را بیان می نماید. آغاز: بسملة. الحمدلله الذي وفقنا لحفظ كتابه و وفقنا على الجليل من حكمه ... اما بعد فان اولی ماغنى باغي العلم بمراعاته واحق ما صرف الغاية الى انجام: و اما الناس الاخير فقيل هو معطوف على ذى الوسواس ای من شر القبيلين و قیل هو معطوف على الجنة. آخر الكتاب و الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على خير خلقه
ص: 891
محمد و آله الأكرمين.
چاپ: مطبوعات شرف، جزء 2، 1303ق؛ المطبوعات الميمنيه 1306ق؛ طهران، سنگی، 1276ق، رحلی
[ کشف الظنون 341/1 ؛ ذخائر التراث العربي الاسلامی 694/2 ؛ مشار عربی ص 159؛ معجم المطبوعات ج 1ص 294؛ الأوقاف العامة بغداد 57/1؛ دنا 776/2 (43 نسخه)]
١. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:19-ت/132
آغاز: بسمله و به نستعين سورة الأعراف المص قد ذكر نا في اول البقره ما يصلح أن يكون هاهنا؛ انجام: وافق الفراغ منه يوم الجمعه حادي عشر ربيع الآخر من سنه خمسین و ستمائه كتبه محمد بن على بن يوسف ابن عمر التفليسی
جلد دوم و تا آخر قران؛ خط: نسخ، کا: محمد بن على بن يوسف عمر تفلیسی، تا: 650ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا با کاغذ ابری، 219گ، 19 سطر (12×19/5)، اندازه: 23/5×16 سم [ف: 1-112]
2. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 2063
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، كا: ابو محمد بن هبة الله، تا: 659ق؛ اوراق زیادی از آن افتاده بوده و مسلما این قسمت نونویس هم قبل از قرن یازدهم بوده؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: حنایی، جلد: چرمی ضربی، 206ص، مختلف السطر، اندازه: 18× 24/5 سم [ف: 1-97]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:6156
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 و 18 کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قرمز، 243گ، 23 سطر، اندازه: 25/8×18/2 سم [ف: 1-80 ]
4. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه:165
جلد 2 از آیه 170 سوره اعراف تا پایان قرآن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7و 8 پایان نونویس حاجی محمد شوشتری، مقابله شده، محشي با نشان «کشف المشكلات»؛ تملک: عثمان بن حسين؛ خریداری شده احمد بن محمد بن احمد اردبیلی در شهر سر من رأي (سامرا) با تاریخ 704؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 206گ، 21 سطر (19×12/5 )، اندازه: 18×25سم [ف: 481]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2051
از آغاز است تا تفسیر سوره ناس و پایان کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 7 و 8؛ در چند جا بلاغ سماع مؤلف در هامش، عبد المؤمن محمد شریف اردستانی در رمضان 795 نسخه را وقف نموده و عبارت «وقف نعمة الله» در آن آمده؛ تملک: محمدرضا بن محمد صدرشیرازی در جمادی الثانی 1149؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا، 28گ، 23 سطر (12/5
× 19/5)، اندازه: 29×18/5 سم [ف: 8-680]
6 . تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:25-ج
از نیمه اعراب استعاذه است (الضمة على الواو فنقلت الى العين) تا نیمه های سوره انعام (قوله تعالی ممن كذب)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 164گ، 22 سطر (19×12)، اندازه: 26×18سم [ف: 282]
7. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:13-ت/77
آغاز: من المشكلات فقصدت بی هذا الكتاب الى تفسير مشكل الاعراب و ذکر علله؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 10 ذیقعده 717ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 312، 17 سطر (18×13)، اندازه: 17/5×26/5سم (ف: 1- 69)
8. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 463
خط: نسخ، کا: محمد بن ابراهیم بن عثمان حنفی، تا: 29 محرم 729ق؛ مصحح، مقابله شده؛ اندازه: 23717سم [ نسخه پژوهی: 2-122]
9. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین، شماره نسخه:2
خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: 21 رمضان 737ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 275 گ، 23 سطر، اندازه: 23/5x15/5 سم [ف: 15]
10. شیراز؛ امام عصر؛ شماره نسخه:174
آغاز: برابر
تا سوره قلم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ تملک: مظفر بن غدير مسمی به على بر عشی، شیخ صالح بن عبد الكريم بحرانی در 29 ربیع الاول 1081 با مهر، ابو الخیر محمد بن محمد بن محمد الحافظ القاری، ابو محمد وجيه الدین سلیمان، سید ماجد حسینی با مهر؛ 194گ، 25 سطر (11×15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 1-16]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1991
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-445]
11. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1570
آغاز: و حذفت الألف من الخط لكثرة الاستعمال؛ انجام: و قيل الباء بمعنی علی و قيل على اصلها انزلناه
خط: نسخ، كا: رمضان على، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ اهدایی: وزیری؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوایی، 71گ، مختلف السطر، اندازه: 22×27سم [ف: 3-992]
12. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:347- 2/167
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسن بن ابی یزید بن حسن حافظ اصفهانی، تا: جمعه 11ذیحجه 835ق؛ دارای علامات بلاغ، مصحح، محشی با نشان «کشاف» و «غرائب» و با امضاء «ق» و «ک»؛ مهر: محمد صادق الموسوی 1158 (بیضوی)؛ تملك: سید محمد تقی بن ابی القاسم موسوی حسینی؛ واقف: هاجر خانم بنت سید مهدی 1276ق؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 335گ، 19 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 2-713]
13. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8172
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز؛ در پایان «فائدة من کلام شيخنا الشيخ علي بن عبد العالي على مقالة ابن المتوج» است که حاشیه ای است فقهی در 3ص؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 274گ، 17 سطر ( 11/5×7)، اندازه: 12×17/5 سم
ص: 892
[ف: 17-47]
14. اصفهان؛ روضاتی؛ شماره نسخه: 132
آغاز: عن الأئمة الأثبات، و الكتب المؤلفة في هذه العلم كثيرة جدة مختلفة ترتیبة واحدة؛ انجام: و في جيدها حبل مبتدا و خبر في موضع الحال من الضمير في حمالة ... خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مجدول به طلا و مشکی؛ 21 سطر، اندازه: 25×15سم [ف: 92]
15. شیراز؛ ثامنی، محمد رضا، شماره نسخه:10
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ تملک: محمد جواد بن على صدرالدين مدنی حسینی حسنی؛ مهر: «صار وقف صدرالدین محمد بن محمد» (دایره ای)؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول،
418ص، قطع: رحلي [اوراق عتیق: 1-268]
16. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه:53
از آغاز قرآن تا پایان سوره انعام؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ مقوایی، 183 گ، 31 سطر (19×10/5 )، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 481]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5984
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملک: محمد تقی بن الله قلی مشهور به ملا پروانه عباسی صفوی عباسی با مهر «محمد تقی من المذنبين» (بیضوی)، تملکی بدون نام بتاریخ 1173 در اصفهان با مهر «عبده اسماعيل» (بیضوی)؛ مهر: «الله اکبر» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی، 159گ، اندازه: 24×15/5 سم [ف: 15-359]
18. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:5175
از آغاز تا آیه «لا يألونكم خبالا»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: مقوایی ابری، 96 ، 20 سطر، اندازه: 25×25 سم [ف: 3-313]
19. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:2699
از سوره انفال تا آخر قرآن؛ خط: نسخ، بی کا، تا: شوال 1083ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی قرمز، 327ص، 20 سطر (14×8)، اندازه: 21×14سم [ف: 1-197]
20. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 212
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: محمد رضا بن محمد هاشم، تا: 1091ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، عطف تیماج زرد، 509گ، 14 سطر ( 14/5×9)، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 7-183]
21. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1036
خط: نسخ، كا: محمد هادی بن ابو تراب
کنکازی، تا: جمعه 4 شعبان 1091ق؛ کاتب اهل قرای اصفهان، یادداشتی که محمد به تاریخ 15 شوال 1236 نوشته؛ مهر: «المتوكل على الله عبده محمد رضا» (بیضوی)، «محمد اسماعيل بن عبدالعزیز» (بیضوی)، «عبده احمد الحسینی» (مربع)، «أفوض أمري إلى الله عبده سید محمد الحسینی» (بیضوی)، «العبد سید محمد الحسینی» (مربع)؛ جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوه ای، 268گ، 23 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 3-227]
22. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1684
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، وقفنامه کتاب با مهر «پیرو دین محمد رضا» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 258گ، 23 سطر، اندازه: 24×17/5 سم [ف: 5-96]
23. اصفهان، مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 442
آغاز: الوجهين أحدهما انهم ما قالوا آمنا و خادعنا و الثاني انه أخبر عنهم بقوله يخادعون و لو كان منهم لكان نخادع بالنون
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 یا 12؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، با امضای بلاغ؛ جلد: تیماج قرمز، 205گ، 23 سطر، اندازه: 19/5 × 25/5 سم [ف: 2-321]
24. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه:499
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، کا: جعفر، تا: 26 شوال 1103ق؛ این نسخه را محمد نبی بن محمد مهدی جابری انصاری برای خود استكتاب نموده؛ تملک: محمد قاسم مورخ 1113ق در شیراز با مهر: «من توكل على الله فهو حسبه محمد قاسم» (بیضی)؛ واقف: امیر علیمردان خان تیموری -نصرت الملک، 1303ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوا عطف میشن، 322گ، 25 سطر (16×7)، اندازه: 22×12/5 سم [ف: 410]
25. مشهد؛ مدرسه خیرات خان، شماره نسخه: 68
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: جعفر، تا: 26 شوال 1103ق؛ تملك: محمد قاسم در 1113ق در سبزوار؛ وقف به مدرسه خیرات خان و در سال 1311 بازدید و در 1304 داخل
عرض گردید؛ واقف: نصرة الملك؛ کاغذ: نخودی، جلد: روغنی، 340گ، 25 سطر (7×15/5)، اندازه: 22×13سم [رشت و همدان: ف: 1724]
26. خوی؛ نمازی، شماره نسخه: 385
خط: نسخ، بی کا، تا: 9 شعبان 1112ق؛ از موقوفات رمضانيه 1230؛ جلد: تیماج قهوه ای، 30 سطر، اندازه: 25×14سم [ف: 196]
27. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه:1455
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1114ق؛ دارای یک سرلوح مذهب نفیس، مجدول مذهب؛ واقف: نائینی؛ 255گ، 23 سطر، اندازه: 25×14سم [ف: 4-412]
28. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:7324
آغاز و انجام: برابر
کامل؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی بن میرزا محمود تفرشی، تا: ربيع الأول 1134ق؛ واقف: شیخ حسین امامی، شهریور 1329؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 206گ، 21 سطر، اندازه: 18×25سم [ف: 22-70]
29. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:336
ص: 893
بی کا، تا: 1160ق؛ شاگرد شیخ صالح بحرانی آن را کاملا تصحيح کرده [اوراق عتیق: 1-242] 30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12702
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: عبدالوهاب حسینی قمی، تا: رجب 1173ق، جان شیراز، مدرسه محبيه؛ کاتب این نسخه تصرف در کتاب نموده ابیات و شواهد شعری را برای رعایت اختصار حذف کرده است؛ واقف: حسین کی استوان؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا، 111 ، 20 سطر، اندازه: 14×20سم [ف: 11-544]
31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16994
آغاز: و الاستقرار و قال الكوفيون المحذوف فعل تقديره ابتدأت و ابدأ؛ انجام: برابر از اواخر سوره حمد تا پایان قرآن؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 12 ذیقعده 1178ق؛ افتادگی: آغاز (دو برگ)؛ مصحح؛ انتقالی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی در آذر 1368، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سرترنج، 207گ، 31 سطر، اندازه: 19×32/7
سم [ف: 22-69]
32. مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 31
خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 12 ذیقعده 1178ق؛ افتادگی: آغاز؛ وقف بر مدرسه سمیعیه؟ کاغذ: ترمه، 31 سطر، اندازه: 22×11سم [ تراثنا: س ش 1-78]
33. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:1454
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1246ق؛ واقف: نائینی؛ 296گ، 19 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 4-412]
34. تهران: مروی؛ شماره نسخه:38
بی کا، تا: 1271ق؛ قطع: رحلي [ف: 82]
35. قم؛ زنجانی (آية الله)؛ شماره نسخه:110
از آغاز تا پایان سوره انعام؛ خط: نستعلیق، کا: محمد حسین بن علی عسکر، تا: یکشنبه 20 محرم 1279ق؛ 80گ، 21 سطر، قطع: ربعی [ چند نسخه -ف: 238]
36. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:559
آغاز: برابر؛ انجام: و يجوز أن يكون حالا من الضمير في مقطوع، و تأويله أن دابر هنا في معنى مدبری هؤلاء از اول قرآن تا آیه «أن دابر هؤلاء مقطوع مصبحين» [الحجر: 66]؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی، قبل از کتاب برگی است دارای موضوع وجه تشبیه صلاة بر پیغمبر اکرم به صلاة بر ابراهیم از محقق دوانی؛ تملك: على محمد بن محمد على الشريف به تاریخ جمعه 9 شوال 1283 و مهر «الواثق بالله على محمد بن محمد على الشريف» (بیضوی) و «علی محمد» (بیضوی)، على محمد اصفهانی به تاریخ جمعه 28 شعبان 1284 در مدرسه نماورد، جلال الدين الشريف ابن میرزا علی محمد؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 180 گ، 20 سطر، اندازه: 25×18سم [ف: 160-2 ]
37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12111
آغاز: برابر؛ انجام: قد ذكر في الحاقه و الهاء في هية ها السكت و من اثبتها في الوصل اجرى الوصل مجرى الوقف لئلا يختلف رؤوس الاي. نار خبر مبتداء خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مجدول؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 314گ، 21 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 35-117]
38. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 21-ت /154
آغاز: برابر؛ انجام: قوله تعالى قل اغير الله هو مثل قوله و من يبتغ غير الاسلام و قد ذكر قوله تعالى درجات قد ذكر في قوله تعالی نرفع درجات من نشاء تمت جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: مقوا با تیماج قرمز، 171گ، 21 سطر (10/5
× 17/5 )، اندازه: 24/5×16سم [ف: 1-132]
39. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12069
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج زرد، 242گ، 23 سطر، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 35-80]
40. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:3109
آغاز: و ليس الياء أصل الألف و كما ان الهاء تضم بعد الألف فكذلك تضم بعد الياء بعد الياء المبدله منها و ... سورة البقره قوله تعالی الم هذه الحروف المقطعه كل واحد منها اسم فالف يعبر به عن مثل الحرف الذي؛ انجام: الفيل الابابیل جمع لا واحد له من لفظه و قیل واحده ابون كعجول و قیل واحده ابیل و قیل ابال و تر میهم
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی با امضای ها تفسير البيان و ... کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 324گ، 17 سطر (14×8)، اندازه:
18/3×12 سم [ف: 14-234]
41. قم؛ مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه:بدون شماره
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف در فهرست ناشناخته مانده که به قرینه آغاز نسخه تعیین گردید؛ بی کا، بیتا [تراثنا: س 18ش 1 و 2-205]
42. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه: 2689
از اول تا آخر قرآن؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسن حنبلی، تا: سه شنبه 4 ذيقعده 96 ... کاغذ: اصفهانی، جلد: چرمی آلبالوئی، 571ص، 23 سطر (20×14)، اندازه: 26×18سم [ف: 1-195)
43. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24110
آغاز: تبين اغراضية و مضراه معرفته؛ انجام: و لمن قراه و الناظر فيه و لجميع المسلمين و المسلمات
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 18 سطر (14×9)، اندازه: 15×20سم [رایانه]
44. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:949- 6/39
ص: 894
آغاز: عین بالاغواء اعراب التسمية الباء في بسم الله متعلقة بمحذوف فعند البصريين المحذوف مبتدأ و الجار و المجرور؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: نسخه قدیمی است؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی؛ جلد: پارچه سرخ، 223گ، 25 سطر، اندازه: 18×27/5سم [ف: 2-714]
45. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 256/1
آغاز: برابر؛ انجام: و الأصل في يقول يقول بسكون القاف و ضم الواو لانه نظير يقعد و يقتل ولم يأت إلا على ذلك فنقلت ضمة الواو الى القاف ليخف اللفظ بالواو و من هاهنا اذا امرت لم يحتج الى الهمزه بل تقول قل لان فاء الكلمه قد تحرک فلم يحتج الى همزة الوصل قولة تعالی.
نام کتاب و مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد. سوره حمد و هشت آیه اول سوره بقره؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، آگ، 20 سطر، اندازه: 22×14سم [ف مخ: 1-187]
46. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:1993
آغاز: برابر؛ انجام: و ان كان قبلها ساكن لان لم لمدة يفصل بينهما و قد قرى في الشاذ بكسر الياء على انه اسم مضمر کسر لاتقاء الساكنين ...
قوله تعالى: قل اغير الله هو مثل قوله ومن يبتغ فاتحه تا آخر انعام؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر: «افوض امرى الى الله عبده احمد» (مربع)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 287گ، 17 سطر، اندازه: 23×13سم [ف مخ: 1-320]
at-tibyān fī bayān-il qur'ān
حافظ تونی، حسین بن شجاع، -879؟ قمری
hāfez-e tūnī, hoseyn ebn-e sojā“ (-1475)
اهداء به: جلال الدین فیروز شاه (-808ق) محل تألیف: هرات تحرير مبسوط تری است از تأليف دیگرش «المفيد في علم التجوید» که سرفصل های هر دو نیز – با جابه جایی جزئی - با هم مشابه اند، که در یک «مقدمه» و شش «فصل» و خاتمه تأليف شده است: مقدمه في مخارج الحروف و صفاتها التي يحتاج القاري اليها؛ فصل 1. كيفية اداء الحروف في الكلمات القرآنية و تجویدها؛ 2. احكام المد و القصر؛ 3. احكام الوقف و الوصل؛ 4. احكام التفخيم و الترقيق؛ 5. احکام ادغام الحروف المتماثلة و المتجانسه و المتقاربة؛ 6. احکام الساكنة و التنوين خاتمه در تجوید الفاتحة. مؤلف در خاتمه 265 شرط و مسئله تجویدی سوره فاتحه را به صورت جدول بندی آورده که به نظر می رسد این خاتمه در واقع همان «شرح قصیده لامیه» وی باشد که در این رساله از فارسی به عربی برگردانده است. آغاز: الحمد لله الذي نزل الحديث كتابا متشابها و الصلاة على العربي المبعوث إلى الأقاصي و الادانی و على آله و أصحابه المجودين كتاب الله بتصحيح الألفاظ و توضيح المعانی ... فيقول ... الحسن بن شجاع بن محمد الحافظ التونی ... لما اتفق وصول العبد إلى هراة رایت نجوما زاهرات ... فرقه فائقة يعلمون معالم التنزيل و يتعلمون ... و يحرصهم ... جناب الامير ... جلال الدولة و الدین فیروزشاه ... و هو معذلک خائض في هذا الفن الجليل فائض باشاعة التجويد و الترتیل فحررت في هذا الفن كتابا لجنابه ... و سميته التبيان في بيان القران و جعلته مشتملا على مقدمة و ستة فصول و خاتمة ...
[تراجم الرجال 151/1 ؛ لغت نامه دهخدا ماده فیروزشاه؛ کشف الفهارس 243/1 ؛ دنا 777/2 (6 نسخه)]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12012/6
آغاز: برابر؛ انجام: المفرطات الخامس عشر التفكير و هو أن تتفکر و تدبر في القراآت
خط: نسخ خوش، كا: شمس الدین فرزند نصير بالو کلاتی، تا: 882ق؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، دارای افزودگی هایی در خصوص نمازهای روز و شب همچنین مطالب دیگری در مورد منسوجات از حیوانات دوازده گانه، مطهرات ده گانه از میته، محرمات ده گانه از ذبیحه، مسئله ای در خمس و ... کاغذ: شرقی، 42گ (51-92)، 15 سطر (12×5)، اندازه: 9×18/5 سم [ف: 30-361]
2. تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه: 56/2 -د
آغاز: برابر؛ انجام: فبسطتها في جداول بهذا العدد بسطا ... و الجدول سيذكر (جای جدول در نسخه ما به اندازه یک صفحه است سپس دو صفحه و نیمی اسناد قرائت قاریان است )
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ 16گ (23-38ر) [ف: 282]
٣. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه: 1972/5
آغاز: برابر؛ انجام: هذه كلها احكام الوقف بالسكون فاما اذا رمت فحكمه کا: یحیی بن حسین بن عشيرة سلمابادی، شب 16 ذیحجه 918ق؛ از روی اصل به یک واسطه؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی روکش کاغذ ابری عطف تیماج قرمز، 11ص
( 125-115 )، اندازه: 12×17 سم [ف: 3-1111] و [نشریه: 4-408]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2420/6 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-680]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2290/5
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 6-331]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 39984
آغاز: بسمله. اعلم أن حركة الدال لا بد أن تكون ضعيفة حسين اللفظ و حركة اللام قوية؛ انجام: فبسطتها في جداول ... لم تصح فاتحته عند الهمزة في هذا الفن و الجداول هذه (دو برگ جدول) ... خلوص الكسرة في هاء عليهم الثانی و عدم امالته. از فصل پنجم تا اواخر خاتمه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛
ص: 895
افتادگی: آغاز؛ مجدول؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: مقوا با روکش مشمع زرشکی، 4گ، 21 سطر، اندازه: 12×23/5 سم [ اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن-301]
at-tibyan fi bayan-i ma fi laylat-in nisf min saban
قاری هروی، علی بن سلطان محمد، -1014 قمری
qārī heravī, ‘alī ebn-e soltān mohammad (-1606)
رساله ای در ذکر فضایل ماه شعبان و شمه ای از اعمال وارده در آن، از طریق عامه می باشد.
[هدية العارفین 751/1 -753؛ دنا 777/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11166/1
آغاز: الحمدلله الذي قدرل الارزاق و الاجال و دبر امور العباد من الأحوال و الأفعال؛ انجام: و انفرد بمقام الحضور في خدمة مولاه و سلام على المرسلين و الحمدلله رب العالمين
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، محشی؛ کاغذ: فرنگی، 19گ (1-19)، 19 سطر، اندازه: 15×9سم [ف: 28-235]
at-tibyān fī tafsīr-il qur'ān = at-tibyān-il jāmi' li-‘ulūm il qur‘ān
؟ شیخ طوسی، محمد بن حسن، 385-460 قمری
šayx-e tūsī, mohammad ebn-e hasan (996-1069)
تاریخ فراغت از تأليف: 21 رجب 441ق، تاریخ فراغت از تبييض: یک شنبه 14 جمادی الثانی 444ق اولین تفسیر کم نظیر شیعی است که شامل جميع علوم قرآن از قرائت، معانی، اعراب، اسباب نزول، بحث در متشابه و جواب شبهات مجبره و مشبهه و مجسمه می باشد. شیخ الطائفه با استناد به روایات اهل بیت عصمت و طهارت(عليهم السلام)و استفاده از مکتب آنان، اثری ارزنده به وجود آورده، که مورد استفاده مفسرین بعد از او مانند طبرسی و دیگران بوده است. تفسیر تبیان، دارای مقدمه مفصلی درباره اهمیت قرآن کریم و کیفیت نزول آن و مسئله تحريف ورد آن و تفسیر برای و مطالب دیگر می باشد. چاپ: تهران، چاپخانه اسلامیه، 1365ق 1376ق، حروفی، در 10 مجلد وزیری
[دنا 777/2 (50 نسخه)؛ الذریعه 328/3 -331 «التبيان» به تفصیل؛ مشار عربی 158 «التبيان الجامع لعلوم القرآن» (2 چاپ)]
شرح و حواشی:
1- التبيان في تفسير القرآن (منتخب) = المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان = مختصر التبيان = التعليقة على ، التبيان في تفسير القرآن؛ ابن ادریس، محمد بن احمد (543-598)
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:83 و 76عکسی
آغاز: ... قوله تعالی و اذ غدوت من أهلک تبويء المؤمنين مقاعد للقتال و الله سميع عليم [آل عمران: 121]، انجام: و لم يقع اللبس الان حروف الصفات تقوم بعضها مقام بعض [دنباله آیه 50 از سوره مائده]
جزء سوم؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 5؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ روی برگ اول شیخ طوسی نوشته که کتاب را شیخ ابو الوفاء عبدالجبار بن عبدالله مقری رازی خوانده و شیخ ابو محمد الحسن بن الحسين بن بابویه قمی و ابو علي الحسن ابن محمد (پسر شیخ طوسی) به تاریخ ربیع الاول 455 شنیده اند، و نیز روی همین برگ زیر خط طوسی شیخ ابو الوفاء نوشته که کتاب را فرزندم ابوالقاسم علی بن عبدالجبار بر من خوانده و سید ابوالفضل داعی بن علی بن الحسین الحسینی به تاریخ سلخ جمادی الاول 494 شنیده است، مطالعه علی بن حسین بن الشرايع العودی، صورت قرائت علی بن احمد بن محمد ... و على بن الفتح الواعظ الجرجانی بر ابی علی پسر شیخ طوسی، علی بن الفتح نوشته که نسخه ام را با این نسخه مقابله نموده ام؛ تملك: حسين ابن محمد بن نصر بن علوي بن سليمان بن يحيى بن جعفر بن احمد ابن محمد بن ... جملات، على بن الحسين العبدی، عباس على سلطانی؛ مهر: «... رفیع الدین بن محمد الحسینی الموسوی» (بیضوی)، «محمد نبي الله» (بیضوی)، «یا ارفع من كل رفيع» (بیضوی)، «اقل العباد على ...» (دائرى)؛ جلد: تیماج قهوه ای ضربی، 266گ، مختلف السطر، اندازه: 14×18/5 سم [ف: 1-103] و [عکسی ف: 1-79]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3607 و 77عکسی
از سوره یوسف تا فاطر (دنباله نسخه شماره (83))؛ خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 5؛ مصحح، محشی، اجازه شیخ طوسی روی برگ اول آن بوده؛ جلد: تیماج مشکی، 217گ، 19 سطر، اندازه: 196714 سم [ف: 10-7] و [عکسی ف: 1-80]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه:11 و 12
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-25 و 26]
مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه:13115 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1287]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2972 و 2975/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-295 و 744]
٣. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:6147-عکس
نسخه اصل: نسخه فخر الدین نصیری امینی. جلد 4، از آیه 47 سورة المائدة تا آیه 74 سورة الأنعام؛ خط: نسخ، كا: هبة الله بن على بن محمد مالکی کاتب، تا: دهه سوم رجب 477ق، جان نجف، برای سید ابوالمحاسن اسعد (اسماعيل بن عقیل حسینی سلیقی؛ 261ص
[فيلمها ف: 3-242]
ص: 896
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:13
نسخ اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-27]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:8419
جزء دوم و سوم شامل سوره بقره و آل عمران؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 6 افتادگی: انجام؛ مهر: «عبده محمد سمیع الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 381گ، 15 سطر، اندازه: 24×16سم [ف: 22-17]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3665
جزء هفتم و هشتم و از آیه «اذ تغشیکم النعاس أمنة منه» [سوره انفال: 11] تا آیه «قالوا یا شعیب اصلاتک تأمرک» (سوره هود: 87)؛ خط: نسخ نازیبا، كا: عزیزی بن محسن بغدادی، تا: ذیقعده 86 (تاریخ ناتمام است و احتمال می رود که نسخه از سده ششم باشد)؛ تملک: على بن الحسين بن محمد بن ابراهيم البدني ؟، در آن آمده که مالک صاحب نسخه خواجه صلاح الدین ظهیر الاسلام شیخ الائمه بوده و خط وی به تاریخ شعبان 538 نوشته شده بود و این یادداشت را محمد ابن متکا بن ابي على استرابادی نوشته است؛ جلد: تیماج سبز، 145 گ، 21 سطر، اندازه: 16/5 × 18/5 سم [ف: 10-56]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11884
آغاز: سورة هود عليه السلام هي مكية في قول قتادة و مجاهد و غيرهما و هي مائة و ثلث و عشرون آية في الكوفي و اثنتان في المدنی و واحدة في البصری؛ انجام: و لو كان بعضهم ظهيرة أي معينة و المثلية التي تجدوا بالمعارضة
از آغاز سوره هود تا آیه 88 سوره بنی اسرائیل؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 6 افتادگی: انجام؛ مصحح، مقابله شده با عبارت:
بلغ قراءة أيده الله»؛ نسخه از ورثه مرحوم عباس على سلطان خریداری گردیده، در برگ 3 نام «گوهر سلطان بیگم، آمده؛ تملك: «یحیی ... سنة سبع و ...»، «ابراهيم بن سلیمان» در سال نهصد و ...) کاغذ: شرقی، جلد: چرم مشکی، میان لاکی روغنی، 189گ، 20 سطر (19×11)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 30-160]
7. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:6234-عکس
جلد 7 و 8 از انفال تا آیه 87 سوره هود؛ خط: نسخ، كا: عبدالعزيز بن محسن بغدادی، تا: شعبان 538ق؛ در پایان ج 2 (گی 75 و 76) آمده که محمد بن متکا بن ابي على استرابادی در شعبان 538 دارنده نسخه بوده و این یادداشت هم نوشته خود اوست؛ در پایان برگ 8 شعرهای عربی رئیس ابوالغنائم محمد بن على بن معلم ملقب به نجم الدین از مردم روستای نهر صينه واسط شب 17 جمادی الاول 591-4 رجب 592) آمده؛ واقف: میرزا
محمد رفیع تبریزی در گذشته 1222. [فيلمها ف: 3-246]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:174
آغاز: قوله: و قيل يا ارض ابلعي ماء ک و یا سماء اقلعی؛ انجام: قوله: الم تر الى الذين بدلوا نعمة الله كفرا و احلوا قومهم دار البوار جلد ششم، مشتمل بر تفسیر آیه 44 از سوره هود الى آیه 62 از سوره کهف؛ خط: نسخ، كا: محمد بن على، تا: 566ق؛ تملک: محمد بن موسی بن عیسی»؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن مشکی، 255ص، 19 سطر، اندازه: 25/4×17 سم [ف: 1-80]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1105
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-388]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 78عکسی و 79عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا، در دو قسمت [عکسی ف: 1-81]
مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 13101 عکسی و 13102 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا، در دو بخش [ف: 3-1288]
9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:7005-عکس
آغاز: بسمله قوله تعالى قولوا آمنا بالله و ما انزل الیک و ما انزل الى ابراهیم و اسمعیل و اسحق و یعقوب؛ انجام: لكنه لا يفهم الأبييان اصله. تم الجزء الثاني و يتلوه في الجزء الثالث تفسير قوله و اذغدوت من اهلك تبوى المؤمنين مقاعد للقتال و الله سميع عليم. نسخه اصل: کتابخانه دانشگاه پرینستن 1259 (642H). جلد 3، جزو دوم، از آیه 136 سوره بقره تا آیه 120 سوره آل عمران؛ خط: نسخ، كا: علی بن حمزة بن محمد بن احمد بن شهریار خازن، تا: 567ق، جا: نجف؛ مقابله شده با اصل طوسی در (ثلث و ستین و خمس مائة)، مصحح، دارای نشانه بلاغ و مقابله با نسخه مصنف؛ تملك: محمد بن ابراهيم بن يعقوب بن حسان بن ثابت انصاری؛ 221، 19 سطر [فیلمها ف: 3-271]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 31عکسی و 416 عکسی و 811 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-33 و 365 و 2-287]
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:17 عکسی
همان نسخه بالا [ف: 3-1286]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:329
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-388]
10. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:417عکسی
آغاز: و قوله الذين هم في غمرة ساهون صفة للخراصين و موضع الذين رفع نسخه اصل: حراجی اغلى بورسا ش 1822. جلد 9، از چند آیه بسوره الرحمن مانده تا آخر قرآن؛ خط: نسخ، كا: محمد بن على محمد بن حسن بن حیدر، تا: شنبه 26 جمادی الاول 581ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی به نقل از کشاف و مفاتیح و تفسير قاضی، در آخر نسخه آمده است که تاریخ فراغت از تأليف، روز 21 رجب 441ق، می باشد و تاریخ فراغت از تبییض
آن در روز یک شنبه 14 جمادی الثانی 444ق، بوده، پس از آن آمده که عدد آیات قرآن 6204 و قرآن کریم دارای 79277 یا 79287 یا 79239 کلمه می باشد و نیز تعداد آیاتی که در مکه و مدینه نازل شده است به تفکیک آمده است؛ 340گ، 18 سطر (عکسی ف:
365-1 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:265
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی : 1-308]
ص: 897
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:21 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1289]
11. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:16
نسخه اصل: کتابخانه امام صادق (ع) «نوربخش» - بروجرد 32. جزء چهارم؛ خط: نسخ، كا: حسین بن محمد بن عبد القاهر بن محمد بن عبدالله بن يحيى بن الوكيل معروف به سطولی، تا: جمعه 7 رمضان 593 ق تا جمعه 3 ربیع الاول 594؛ مصحح؛ 632ص [عکسی ف: 1-29]
12. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:373
نسخه اصل: کتابخانه الاحقاف، تریم -يمن. از اول سوره صافات تا آیه 10 سوره بلد؛ خط: نسخ، كا: حسین بن محمد بن عبدالقاهر، تا: ربيع الثانی 594ق؛ 614ص [عکسی : 1-432]
13. تبریز؛ ثقة الاسلام؛ شماره نسخه:4
جزو 7؛ بی کا، تا: قرن 6 و 7 نشریه: 4-325]
14. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1099
از سوره مریم تا آیه «سخر الشمس و القمر كل يجري لاجل مسمی» (سوره زمر: 5)؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 811ق؛ مصحح؛ تملک: حسن بن محمد بن اسماعيل القرائی، علی بن شیخ عبدالنبي با تاریخ شوال 811 مرتضی بن احمد الحسینی الرشتی و مهر «المتوكل على الله عبده مرتضى الحسینی» (مربع)؛ 224گ، 29 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 3-274]
15. زنجان؛ امام جمعه؛ شماره نسخه: 107/1
از سوره ابراهیم تا پایان سوره بنی اسرائیل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ مهر: «یا من هوفي مجده حمید» (مربع)، مهر دایری وقف کتاب بر خزانه مجتهدیه؛ جلد: تیماج مشکی، 101گ (1پ-101پ)، 20 سطر، اندازه: 26×20سم [اوراق عتیق: 169-1 ]
16. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37193
آغاز: بسمله. سوره هود عليه السلام هي مكية في قول قتادة و مجاهد و؛ انجام: بصفاته التي لا يشرك فيه احد و قیل كبره عن كل ما لا يليق وصفه به. از ابتدای سوره هود تا پایان سوره بنی اسرائیل؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386، کاغذ: نخودی آهار مهره خراسانی، جلد: مقوا با عطف میشن مشکی، 207گ، 20 سطر، اندازه: 26×17/5 سم [ اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن -87]
17. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 2062-عکسی
آغاز: الحمدلله اعتراف بتوحيده، و اخلاصا لربوبيته و اقرارة بجزيل نعمه ... شيئا قبل شیء كالسلسلة الممدوده ... (5 صفحه بعد) سورة حم السجده. هي مكية في قول قتاده و مجاهد. ليس فيها ناسخ و لا منسوخ انجام: در المجادلة: انه كتب في اللوح المحفوظ و ما
كتبه الله فلابد من أن يكون. و قال الحسن من امن الله بيتأفط.
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز؛ تملک: سید مرتضى السمري النجفی؛ یادداشت «دخول محمود افغان» ؛ 337ص، 20 سطر (20×13)، اندازه: 30×21سم [ عکسی ف: 1- 59]
18. قزوین؛ میر حسینا قزوینی؛ شماره نسخه: 91
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ تاریخ وقف: 1163 [نشریه: 6-338]
19. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:913
مقداری از سوره آل عمران تا مقداری از سوره مائده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الثانی 1049ق، جا: قزوین؛ ظاهرا از روی نسخه ای که نزد مؤلف و فرزندش ابی علی خوانده شده، مصحح، صورت اجازه های مؤلف و فرزندش نیز نوشته شده؛ مهر «یا محمد» هشت گوشه)، «ناد علية يرفع المكاره» (مربع)؛ جلد: تیماج قرمز، 253گ، 19 سطر، اندازه: 19/5
× 25/5سم [ف: 3-102]
20. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:5205
آغاز: و عمرو. و قال الشاعر اوس بن حجر الم يكسف الشمس النهار مع النجم و القمر الواجب. و الشمس لاتكور الا بالنهار؛ انجام: كل ميل إلى ما آتی به ابراهيم عليه السلام من الشريعة يتلوه في الجزر الثاني تفسير قوله تعالى: قولو آمنا بالله و اما انزل الينا ... حمد له ... قد فرغت من كتابته يوم الخميس ثامن عشرين شهر شعبان المعظم سنة خمس و خمسين بعد الف.
خط: نسخ، بی کا، تا: 1055ق؛ در صفحه اول خط نصرالله سلامی؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: تیماج قرمز گل و بوته دار، 187گ، 19 سطر (20×10/5 )، اندازه: 32×19/5 سم [ف: 16-37]
21. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12727
آغاز: پس از بسمله: سورة يوسف عليه السلام هذه السورة مكية في قول مجاهد و قتادة و هي مائة واحدى عشرة آية بلا خلاف في ذلك قوله تعالى الر تلک ايات الكتاب المبين 5- آية بلاخلاف؛ انجام: على قدر اعمالكم من الطاعات و المعاصي بالثواب و العقاب. از تفسیر سوره یوسف تا آخر سوره یس؛ خط: نسخ، كان ابوالحسن طبسی، تا: 1084ق؛ واقف: حسین کی استوان؛ کاغذ: آهاری حنایی، جلد: تیماج خرمایی، 387گ، 21 سطر، اندازه: 24×18سم [ف: 11-543]
22. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4211
آغاز: خلق جدید و هم بلقاء و بهم کافرون، خمس آيات في الكوفي و البصری و ست آيات في المدنی؛ انجام: و عدد كلمة و جميع حروفه ثلثماية الف حرف و ثلاثة و عشرون الفة و خمسة عشر حرفا، و عدد نقطه مائة الف و ست و خمسون الفأ واحدی و ثمانون نقطة، تم و الله الحمد. تم كتاب التبيان في تفسير معانی القرآن وهو اثنا عشر جزوا من اصل اجزاء المصنف قدس الله روحه و نور ضريحه و هو الشيخ ابو جعفر محمد بن الحسن بن على الطوسي على يد العبد الأقل على بن شمس الدين البغدادی حامد مصلياً
از سوره سجده تا سوره ناس؛ خط: نسخ، كا: على بن شمس الدين بغدادی، تا: قرن 12؛ افتادگی: آغاز؛ مهر: کتابخانه مرحوم نصرالله تقوی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 460گ، 21 سطر
ص: 898
(1789/5 )، اندازه: 20×27سم [ف: 11-224]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 36681
آغاز: بسمله. هي مدنية في قول ابن عباس ومجاهد و قتاده و قال ابوجعفر بن مبشر هي مدنية الا آية نزلت في حجة الوداع؛ انجام: و روي عن عمر أنه قال لا تنكحوا اهل مکه فانهم اعراب ... من شهد هذه الواقعة فله الفضل. از اول سوره مائده تا آیه 73 سوره انفال؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: نخودی آهار مهره کشمیری، جلد: مقوا با عطف و گوشه میشن زرشکی، 262گ، 21 سطر، اندازه:
24/3×17/5 سم [ اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن-88]
24. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه: 491
آغاز: من تفسير القرآن أن الآية لتكون اولها في شيء و آخرها في شیء و هو كلام متصل يتصرف على وجوه؛ انجام: و من يقاتل في سبيل الله فيقتل أو يغلب فسوف نؤتيه أجرا عظيما قيل وعد له الأجر العظيم ... اواسط مقدمه کتاب تا اواسط سوره نساء؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 110گ، 26 سطر، اندازه: 22×30سم [ف: 1382]
25. مشهد: رضوی، شماره نسخه:11611
آغاز: الحمدلله اعترافا بتوحيده و اخلاصا لربوبية و اقرار بجزيل نعمه.؛ انجام: و رجل مدفع ای عن نسبه. جلد 1، از اول کتاب تا اواخر تفسیر آیه 252 سوره بقره، خط: نسخ، كا: محمد گرجی، تا: 18 ذیحجه 1325ق؛ واقف: فرید محسنی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: میشنی ارغوانی، 250گ، 25 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 11-541]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11610
آغاز: پس از نام سوره و بسمله: قال قتاده هي مكية و قيل هي مكية الا قوله و سلهم الى اخر السوره؛ انجام: و جعل أهلها شيعا. جلد 2، از تفسیر سوره اعراف تا اوایل سوره قصص؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1328ق؛ 305گ، اندازه: 21×30سم [ف: 11-542]
27. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:278- 2/98
آغاز: سورة العنكبوت، قال قوم هي مكية وقال قتاده العشر الاول مدنی والباقی مکی ... بسمله آلم أحسب الناس أن يتركوا أن يقولوا آمنا ... آلم و لم يعده الباقون ... قال قتاده نزلت؛ انجام: آخر المجلدة الرابعة من كتاب التبيان و يتلوه في الجزء الخامس سورة الصافات. و الحمدلله رب العالمین و صلواته على محمد النبي و آله الطاهرين وسلم تسليما.
سوره عنکبوت، سوره روم، سوره لقمان، سوره سجده، سوره احزاب، سوره سبأ، سوره فاطر ویس؛ خط: نسخ، كا: احمد خادمی بروجردی بن میرزا علی اکبر خادم، تا: پنج شنبه 20 ربیع
الثانی 1361ق، به دستور آية الله حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی؛ مصحح؛ جلد: مقوا صورتی، عطف پارچه مشکی، 116گ، 18 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 2-714]
28. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:479- 3/99
آغاز: سورة الشعراء قال قتادة هي مكية و قيل اربع آيات منها مدینه من قوله و الشعراء الى آخرها و هي مائتا آية وسع و عشرون آية مدنی و کوفی و شامی و مائتا آیه و ست و عشرون آية؛ انجام: و إلى الله ترجعون يوم القيامة اي الى الموضع الذي لا يملك احد التصرف فيه سواه لان الله تعالى قد ملك في الدنيا
الكثير من البشر التصرف فيها. سوره شعرا و نمل و قصص؛ خط: نسخ، كا: حاج احمد خادمی بروجردی ابن میرزا علی اکبر خادم، تا: 4 جمادی الثانی 1362ق؛ جلد: مقوا آبی عطف پارچه سرخ، 68گ، 18 سطر، اندازه: 17×21/5سم [ف: 2-714]
29. قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 168
آغاز: هم افضل منهم من الدذين قراؤا الكتاب وعلموا الشرايع قد آمنوا به وصح عندهم انه النبي الموعود في كتبهم ... الحمدلله الذي انزل على عبده الكتاب؛ انجام: ونظر يهدي إلى المعرفة ولا كتاب منیرو هو الوحي ثانی عطفه ای متكبرا في نفسه فان ثنی العطف عبارة عن الخيلام. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح؛ محشی از مجمع البيان، نهایه و غیره؛ جلد: گالینگور سبز عطف تیماج زرشکی، 188 گ، 27 سطر، اندازه: 32×20سم [ف مخ: 1-321]
30. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11559
آغاز: الحمدلله اعترافا بتوحيده و اخلاصا لربوبية و اقرار بجزيل نعمه؛ انجام: انه قادر على تعجيل العقاب فاحذروا معاجلته.
جلد 1، از اول کتاب تا آخر سوره انعام؛ خط: نسخ روشن، بی کا، بی تا؛ روانشاد حاج آقا محسن عراقی نسخه بدخطی از این کتاب را به دست آورد و دستور استنساخ داد، مؤيد الاطباء [میرزا محمد علی بختیاری تهرانی ملقب به مؤيد الأطباء از پزشكان فاضل بود. در اواخر عمر در کربلاء اقامت داشت و در اواسط قرن 14ق در آنجا در گذشت (بخواهش حاج آقا مصطفی عراقی فرزند آن روانشاد) همت به نسخه برداری نمود و به خط نسخ روشن خود هفت سال رنج این کار را کشید و کسری را از مجمع البيان طبرسی تتمیم کرد؛ واقف: فرید محسنی؛ کاغذ: شکری فرنگی، جلد: میشنی ارغوانی، 250گ، مختلف السطر، اندازه:
22/5 ×30سم [ف: 11-540]
31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11561
آغاز: پس از آیات: 5 خمس آيات 5 في الكوفي و اربع في ما سواه عد اهل الكوفة طسم آية؛ انجام: و لما وجب بان یاتی بلفظه في هذه المواضع كلها و الله اعلم و احكم. جلد3، از اول تفسیر سوره قصص تا آخر کتاب؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 275 گ، مختلف السطر، اندازه: 32×22سم [ف: 11-543]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11613
آغاز: قوله تعالى قد خلت من قبلكم سنن فسيروا في الارض
ص: 899
فانظروا كيف كان عاقبة المكذبين معنى قوله قد خلت من قبلكم سنن ای سنن من الله تعالى في الامم السالفة؛ انجام: و ذروة كل شییء اعلاه و الحرث الزرع و الحرث الأرض. جلد 1، از تفسیر آیه 131 سوره آل عمران تا آیه 137 سوره انعام؛ خط: نسخ، كا: محمد گرجی (بخش اول)، بی تا؛ 194گ، 25 سطر، اندازه: 21×30سم [ف: 11-542]
33. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7841- 53/51
آغاز: و انواع الثواب و المغفرة يستر الذنب حتى يصير كانهما لم تعمل في زوال العاربها از آیه شریفه «قد خلت من قبلكم سنن فسيرو في الأرض ...» تا اول جزء رابع «آیه شریفه یا ایها الذين آمنوا لا تتخذوا اليهود و النصارى اولياء ...»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛
147گ، 23 سطر، اندازه: 24×16سم [ف: 2-715]
34. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 372
آغاز: هي مدنية في قول ابن عباس و مجاهد و قتادة و قال أبو جعفر بن مبشر؛ انجام: و كانت في صبيحة السابع عشر من شهر رمضان على رأس ثمانية عشر شهرة من الهجرة من شهد هذه الواقعة فله الفضل. از اول سورة المائدة تا آخر سورة الأنفال؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب تملک: ریحان الله بن جعفر موسوی در 1323 با مهر بیضوی؛ مهر: سید محمد باقر بروجردی؛ جلد: عادی، 264گ، 21 سطر، اندازه: 24×17/5 سم [ مؤيد: 1-311]
35. مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه: 742
از اوس سوره هود تا آخر سوره اسراء؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، دارای بلاغ؛ صورت وقف کتاب در قزوین؛ 210گ، 20 سطر، اندازه: 26×17/5 سم [ مؤيد: 2-220]
at-tibyān fī tafsīr-il qur'ān (mn.)
ابن ادریس، محمد بن احمد، 543-598 قمری
ebn-e edrīs, mohammad ebn-e ahmad (1149-1202)
وابسته به: التبيان في تفسير القرآن = التبيان الجامع لعلوم القرآن؛ شیخ طوسی، محمد بن حسن (385-460) تاریخ تأليف: ذیحجه 582ق
کوتاه شده تفسیر تبیان شیخ طوسی است از ابن ادریس حلی نگارنده سرائر. صاحب الذریعه زیر عنوان «تبیان» (3: 331) از آن به نام مختصر تبیان یاد نموده است. شیخ حر در «امل الأمل»
کتابی به نام تعلیقات تبیان به او نسبت داده، می گوید نسخه آن را به خط نگارنده دیده ام، صاحب الذریعه نیز در (4: 225 و 6: 31) تعليقه یا حاشیه تبیان را به ابن ادریس نسبت داده وليكن گمان نمی رود که جز این مختصر و کوتاه شده تبیان چیز دیگری باشد. روش او در این کتاب چنان است که برای هر آیه که در تبیان تفسیر شده، فصلی جدا ساخته و در آن از تبیان نزدیک نه دهم آن را کاسته و یک دهم را آورده است. گاهی چند آیه را به کلی انداخته و از این روی این مختصر فقط نزدیک 14000 بیت نوشته دارد در صورتی که تبیان چاپ شده بیش از صد هزار بیت می باشد. لیکن ترتیب ده جزء کتاب تبیان در این مختصر از نسخه تبیان چاپی روشن تر است.
چاپ: در قم و نجف، 1429ق، 1387 ش چاپ شده
[دنا 779/2 ؛ الذریعه 184/20 ]
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8586
آغاز: فقد ضل سواء السبيل قصده و وسطه و ده كثير من أهل الكتاب الايه نزلت حين قالت اليهود للمسلمين بعد وقعة احد الم تروا الى ما أصابكم و لو کنتم على الحق ما هزمتم فارجعوا إلى ديننا فذلك قوله لو يردونكم من بعد ایمانکم؛ انجام: ولا يمس الكتاب الذي. از تفسیر اواخر آیه 102 سوره بقره تا قدری از سوره حدید؛ خط: نسخ، كا: مهنا بن على بن عطاف بن سليمان بن مختار، تا: صفر 640ق؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ [انتساب این کتاب به ابن ادریس مسلم است. تسمیه آن به «تعلیقه» همانا به ضبط این نسخه است که 42 سال پس از فوت وی نوشته شده است و کاتب در مواضع متعدده این کتاب را به نام «تعلیق» ضبط کرده است. در روضات الجنات آمده که «تعليقات» حاشیه نقدی و رد و ایراد بر کتاب «تبیان» است. الذريعة در جلد 4 ص 224 پیروی از روضات الجنات نموده و در جلد 20 ص 184 برای ابن ادریس کتابی به نام مختصر التبيان» ضبط کرده و آورده است که این کتاب غیر از تعليقات» او است. چنانکه گذشت در این نسخه کهن معتبر نام کتاب «تعلیقه» ضبط شده است و محتوای آن مختصر کتاب «تبیان» است و در مدارک موجود کتابی به نام «مختصر التبيان» در آثار قلمی ابن ادریس به نظر نرسید. ناگفته نماند که جمع «تعلیقه» تعاليق است و «تعليقات» غلط شایع در زبان فارسی است که استعمال آن از دانشمند عربی چون ابن ادریس بعید است.)، نسخه معلق است به یک رشته حاشیه توضیحی به خطر بالنسبه قدیمی که مؤلف آن شناخته نشد؛ آخرین تاریخ کتابت (که در بخش تعليق بر جزء هفتم نوشته شده است): صفر 640؛ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج دار چینی، 160گ، مختلف السطر، اندازه: 25×18سم [ف: 11–555]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:18 4عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-366]
2. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1476
از سوره بقره تا سوره هود را دارد در پنج جزء؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 10 شعبان 1092ق؛ 199گ، 19سطر، اندازه: 19×12 سم [ف:
ص: 900
232-1 ]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4584
آغاز: فصل في قوله تعالى قولوا آمنا بالله.. الاسباط جمع سبط قال تغلب يقال سبط عليه؛ انجام: و يجعله خالصا لوجهه و مقربة من رضاه بمنه و کرمه و هو حسبنا و نعم الوكيل.
خط: نسخ، بی کا، تا: سلخ ذیقعده 1092ق؛ تملک: صالح بن عبد الكريم بحرانی، تملکی بدون نام به تاریخ 1242 در تبریز با مهر عبده الراجی اردشیر» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 197گ، 25 سطر، اندازه: 28×16سم [ف: 12-156]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 263
آغاز: بسمله فصل قوله تعالى قولوا آمنا بالله و ما انزل الينا و ما انزل الى ابراهیم و اسمعیل و اسحق و یعقوب و الاسباط الايات. الاسباط جمع سبط قال ثعلب يقال سبط عليه العطا و الضرب اذا تابع عليه حتى يصل بعضه ببعض؛ انجام: سورة العاديات قوله تعالي و العاديات ضبحا .. ان الانسان لربه لكنود الايات اتفق الفراغ من نسخه ... در صفحه بعد آمده: صورة خط المصنف ابن ادريس رحمه الله تعالى. تم التعليق من الجزء التاسع من كتاب التبيان في تفسير القرآن و بتمامه تم كتاب المنتخب من تفسير القرآن و النكت المستخرجة من كتاب التبيان و الله المستعان ...
از میانه سوره البقرة تا پایان جزو نهم؛ خط: نسخ، كا: كرم الله بن سید عطاء الله حسینی جزایری، تا: ذیقعده 1094ق؛ مجدول، مقابله شده خود جزایری، چنین آمده: «بسمله بلغ مقابلة من فاتحته الى خاتمته في اوقات کلمه حرفا حرفا على اصله و هو نسخه المصنف بخطه تعمدالله برحمته و اسکنه بحبوحة جنته و کتب اقل خلق الله تعالى الراجي عفوه و مغفرته و کرمه كرم الله ابن السيد عطاء الله الحسینی حامدا مسلما، در پایان نسخه ما سواد صورت خط ابن ادریس آمده که او در آخر ذیحجه 582 از این انتخاب بیاسوده است؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن مشکی، 339گ، 17 سطر، اندازه: 15/6 × 25/7سم [ف: 1-545]
مشهد؛ الهيات؛ شماره نسخه:13104 عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1345]
5. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5016
خط: نسخ، كا: كرم الله بن عطاء الله موسوی جزائری شیرازی، تا: 21 رجب 1101ق؛ ظاهرا از روی نسخه مؤلف نوشته شده ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 325گ، 19 سطر، اندازه: 13×22/5سم [ف: 13-218]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3770-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 2-246]
مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:13105
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 3-1346]
6. تهران، دانشگاه شماره نسخه:21
آغاز: بقوله: و الو الأرحام. فصل. قوله: و آن خفتم شقاق بينهما فابعثوا؛ انجام: آنچه هست: فصل. قوله كذب ثمود بطغوا ها اذا انبعث أشقاها.
خط: نسخ خوب، كا: على بن كرم الله جزائری، تا: 1105ق؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ گوید آن را از روی نسخه خط نگارنده رونویس کرده ام، تاریخ نوشتن در پایان برخی جزءها 5 محرم 1105 است، یعنی در همان زمان که شیخ حر (-1104) گوید: نسخه آن را به خط نگارنده اش دیده ام؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: تیماج حنایی با مقوا، 254گ، 20 سطر
( 16/2×7/8 )، اندازه: 14×23/5سم [ف: 1-201]
at-tibyān fī tafsīr-il qur'ān
تفسیری است مزجی از مفسری ناشناخته که علت تأليف آن را چنان بیان می دارد: «چون پیش از این تفسیر کبیری نوشته بودم اصحاب خواهش مختصر آن را نمودند لهذا این کتاب را نوشتم که تحفه ای باشد برای خزانه امیر اسفهسالار مظفرالدوله و الدين قطب الاسلام و المسلمین ملک الامراء ابی زنجی بن مودود بن تكله» که اگر مراد از این مظفر الدوله و الدین زنگی، دومین پادشاه سلغری فارس (556-570) باشد، این تفسیر می بایست از آغاز نیمه دوم قرن ششم باشد.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1227
آغاز: بسمله. رب اختم بالخير. الحمدلله مجزل [النعم و منزل الحكم و مصور الامم و مقدر القسم الذي خلق الانسان علمه البيان.؛ انجام: و قوله فليعمل مجزوم به لام الأمر و لايشر ک مجزوم لانه عطف عليه تم المجلدة الأولى من كتاب التبيان في تفسير القرآن ... و بالله التوفيق. جلد 1، از آغاز قرآن تا پایان سوره کهف؛ خط: نسخ، كا: محمد بن عمر بن محمد بن عبد المجيد، تا: ربيع الثانی 767ق؛ واقف: امیر جبرئیل، 1037؛ کاغذ: نخودی ضخیم، جلد: تیماج مشکی، 238گ، 40- 45 سطر، اندازه: 20×32سم [ف: 1-421]
at-tibyān fi tafsīr-il qur'ān
از شیخ طوسی و ابوالبقاء عكبری نیست شاید از خضر بن عبدالرحمن ازدی در گذشته 773 (چلبی) باشد. از آیه «ان هذه امتكم أمة واحدة، أي أن هذا الدين دینکم و هو الاسلام دينا واحدا، ای لادین الا هو وما سواه باطل» تا سورة الملائكة (الفاطر) «فانه كان بعباده بصيرا، ای ان الله بصير بعباده المستحقين للعقوبة و المستحقين للمثوبة، و قيل بصير ... و قال ابن عباس: المراد باهل طاعته و اهل معصته، تمت المجلدة الثالثة من تفسير القرآن من كتاب التبيان، و الحمدلله و الصلا و الصلاة.»
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8185
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 8 و 9 کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج
ص: 901
تریاکی ضربی مقوایی، 317، 20 سطر (17×12)، اندازه: 17/5×25/5سم آف: 17-48)
at-tibyān fī š.-id d. = š.-e d.-e mutannabī
عکبری، عبد الله بن حسين، 538-616 قمری
okbari, abd-ol-lah ebn-e hoseyn (1144-1220)
وابسته به: ديوان المتنبی؛ متنبی، احمد بن حسین (303-354ق) شارح می گوید که من دیوان را نزد امام ابو الحرم مکی بن ریان ماکسینی در موصل به سال 599 و نزد شیخ ابو محمد عبدالمنعم بن صباح تیمی نحوی خواندم و دیدم که گروهی بر آن شرح نوشته اند و هیچیک از آنها را کامل ندیدم، پس من این شرح را از روی شرحهای ابن جنی و ابوالعلاء معری و خطیب تبریزی و ابو الحسن علی بن احمد واحدی و ابو علی ابن فورجه و ابوالفضل
عروضی و ابوبکر خوارزمی و ابو محمد الحسن بن وكيع تنیسی اقلیلی و دیگران ساخته ام. روش وی در این شرح چنان است که یک شعر را می آورد و زیر عنوان های «المعنی» و «الغريب» آن را گزارش می دهد. این شرح در دو جلد است. چلبی در کشف الظنون شماره بیت های دیوان متنبی را چنین برشمرد: شاميات (2352)، سیفیات (1540)، کافوریات (528)، فاتكيات (357)، شیرازیات (396)، همه آنها (5173 بیت). مسافرت های متنبی در شعر وی تأثیر کرد و واژه های غیر عربی داخل آنها کرد و از این روی نیازمند گزارش گردید و شرح های بسیار بر آن نگاشته شد. ابن خلکان می گوید از برخی استادان شنیدم که دیوان متنبی چهل بار شرح شد. صاحب «الصبح المنبی ء» آن را چهل و دو شرح دانسته است. (علینقی منزوی)
آغاز: الحمدلله العظيم الجزيل احسانه الواضح برهانه ... اما بعد فاني لما اتقنت الديوان الذي انتشر ذكره في سائر البلدان
انجام: و قد صرح في جميع ذلک بما كان اخفاه في مدحه من قوله في غير هذه و ما طربی لما رأيتك بدعة *** لقد كنت ارجوان ان اراک فاطرب چاپ: کلکته، 1261ق؛ بولاق، جزء 2، 1287ق؛ بمبئی، سنگی، 1302 ق.، وزیری، 270 ص (در هامش) با عنوان خلاصةالتبيان في شرح دیوان ابو الطيب المتنبي
[دنا 2/ 780]
١. اردکان یزد؛ امام صادق شماره نسخه:184
انجام: و من العرب من يقلب التاء ذالا و يدغم و يقرأ بتخفیف الذال و فتح الخاء و ماضیه ذخر ... تعالی و مصدقا حال معطوفة خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ تملك: «محمد امین بن قطب الدین حیدر بنیاد بن خليل قزوینی»، «محمد سعید بن محمد صنوبر الشريف»؛ جلد: مقوایی، عطف تیماج قرمز، 66گ، 20 سطر، اندازه: 19×24/5سم [ف: 1-173]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4464
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله با عفیف، تا: 1082ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج لاکی، 644گ، 29 سطر (10/2 × 22/5)، اندازه: 32×19سم [ف: 7-191]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4465
آغاز: الغريب الثاكل المراة التي تفقد ولدها؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1200ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج عنابی، 253گ، 29 سطر، اندازه: 20/8 ×5/ 30سم [ف: 232-7 ]
4. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:937
آغاز: الغريب الثاكل المرئة التي تفقد ولدها يقال (و این برابر است با سطر 5 ص 33 جلد دوم چاپ بولاق 1287 ق)؛ انجام: برابر فقط جلد دوم؛ كا: ابوالقاسم مشهدی پسر محمد ازغدی، تا: ذیحجه 1249ق؛ افتادگی: آغاز؛ در 5 برگ پس از آن تخمیس لامية العجم طغرائی در (350 بیت) نوشته شده آغاز تخميس: قصر رویدک عن لومی و عن عذلي*** فلست اصفى لقول غير ممتثل / ولی مراد و مطلوب ولى امل *** اصالة الرای صانتني عن الخطل او حلية الفضل زانتی لدى العطل»؛ تملک و مهر «المتوكل على الله عبدالفتاح الطباطبائی» در شوال 1258ق؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 227گ، 25 سطر (15×22)، اندازه: 21×5/ 30سم [ف: 2-706]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:2769
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كان محمد حسین بن محمد تقی تبریزی، تا: 28 جمادی الاول 1278ق، کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن قهوه ای، 382، 31 سطر، اندازه: 31×18/8 سم [ف: 1-81]
at-tibyān fī š.-il qāmūs-il mala’ān min-al jumān
قزوینی، محمد یحیی بن محمد شفیع، ق 12 قمری
qazvīnī, mohammad yahyā ben mohammad šafi* (-18c)
وابسته به: القاموس المحيط = قاموس اللغة = قاموس المحيط و القابوس الوسيط = الجامع لما ذهب من كلام العرب شماطيط؛ فیروزآبادی، محمد بن يعقوب (729-817) شرح بسیار مفصل «قاموس اللغة» نگاشته فیروزآبادی (817ق) که در آن ابتدا مفردات لغات آورده شده و شرح و توضیح مبسوطی از آنها که گاهی به چند سطر می رسد به دنبال آن ذکر گردیده است، در بسیاری جاها عنوان «بحث، بحث» و «دفع بحث، دفع بحث مع بحث» و ... مطرح کرده و به تشریح گسترده
ص: 902
معانی آن لغات پرداخته است، در «الذريعة» کتابی به نام ترجمان اللغة» در شرح قاموس به زبان فارسی به مؤلف نسبت داده ولی از این کتاب نامی برده نشده است.
مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه:138
آغاز: بسمله باب العین، فصل الهمزه، اثيع كزبیر شاعر من همدان و زید بن اثيع كزبير و يثيع بالياء بدل الهمزه روى الحديث عن علی بن ابیطالب ازيع كزير من الاعلام و اصله و زیع؛ انجام: و فقني لاتمام کتاب التبيان في شرح القاموس الملان من الجمان و القاموس المملی باللولو و المرجان تعريف على به گفتگو ممکن نیست *** گنجیدن بحر در سبو ممکن نیست / من ذات علی به واجبی نشناسم *** اما دانم که مثل او ممکن نیست.
جلد دوم، از باب العين تا آخر باب الياء؛ خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: شهر الله الأصم 1121ق، جا: اصفهان؛ مصحح، محشى؛ تملکی به این عبارت: «این نسخه شرح قاموس به خط شارح مرحوم مغفور میرزا یحیی قزوینی را که في الحقيقة در نزد اولی الالباب و الافهام کمتر از متن نیست و شارح نور رمسه تحقيقات دقیقه فرموده اند، جناب عالیجاه معلی جایگاه مخدوم الأنامی محمد خان سعدلو به این ذره بیمقدار بخشیده اند»؛ جلد: تیماج سیاه، 397گ، 22 سطر، اندازه: 19×26سم [ف: 19]
at-tibyān fī š.-i zubdat-il usūl
کاشانی، مرتضی بن محمد مؤمن،-10834 قمری
kāšānī, mortazā ben mohammad mo’men (-1673)
وابسته به: زبدة الاصول؛ شیخ بهائی، محمد بن حسین (953 )
شرحی است بر «زبدة الاصول» شیخ بهائی با عناوین «قال -اقول» که نخستین تأليف او در جوانی است. آغاز: زبدة الأصول و خير الكلام حمدالله الملک العلام المفضل النوع الانسان على غيره من الوحوش و الأنعام المتفضل على عباده بانواع الأنعام المتطول عليهم انجام: فاذا عرفت الترجيحات في الدلايل فاعلم أنه قد يتركب المرجحات بعضها مع بعض مثنى وثلاث ورباع فصاعدا ويحصل اعداد لايكاد ينحصر فاتبع من هذه الترجيحات ما يكون والزم ما هو اقرب الى التقوى وفيما ذكرناه كفاية انشاء الله انتهى كلام المصنف طاب مرقده فلنقطع الكلام
[الذريعة 301/13 و 156/1 و 250/1 ؛ دنا 780/2 ؛ مستدرک الذريعة 150]
1. قم: مرعشی؛ شماره نسخه:13484
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمد جعفر بن حاجی ... تبریزی، تا: 10
رجب 1078ق؛ مصحح؛ مهر: «عبده محمد بن ...» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرشکی با ترنج و سرترنج، 124گ، 20سطر (15×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 34-212]
2. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:845
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد جعفر بن حاجی آخیجان تبریزی، تا: رجب 1078ق؛ مصحح، محشی با امضای «منه»؛ مهر: «عبده محمد محسن الحسینی» (بیضوی)؛ یادداشت تملک به تاریخ 1223 ق؛ جلد: گالینگور سبز، عطف تیماج زرشکی، 182 گ، مختلف السطر، اندازه: 20×13سم [ف مخ: 1-321]
3. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه:176
آغاز: برابر؛ انجام: قال و اما الخارج فالمعتضد ... اقول و اما الترجيح بحسب الخارج فمن وجوه ايضا ... لم يذكره بسبب وروده لانه يدل على زيادة اهتمام به خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی به نشان «ح في ل، منه، کنز، ق»؛ کاغذ: فرنگی، 15 سطر (12×8/5
) [ف: 753]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13437
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: خلیل هزار جریبی، تا: 3 صفر 1216ق، جان کاشان؛ این نسخه از روی نسخه ای به خط جمال الدین اسحاق بن محمد علم الهدی إبن فیض کاشانی مورخ 23 جمادی الاولی سال 1110ق کتابت شده؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مشمعی زرشکی عطف زرکوب، 158گ، 15-20 سطر (12×6)، اندازه: 17×11 سم [ف: 34-107]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14758
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: ابوطالب موسی خوانساری، تا: چهارشنبه 11 صفر 1277ق، جان بروجرد؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: آهاری شکری، جلد: تیماج ضربی خرمایی، 142گ، اندازه: 16×8سم [ف: 16-58]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث شهاب: س 4ش 2-93]
7. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 494/2
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ قطع: خشتی [رشت و همدان: ف: 1413]
8. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:584
آغاز: برابر؛ انجام: الثالث ترجيح الخبر المتضمن لدرء الحد و نفيه على الخبر الموجب لثبوته لأن الحد ضرر فيكون مشروعيته على خلاف الأصل لقوله خط: نستعلیق خوانا، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی به امضای «منه» و «عصری»؛ اهدایی: جواد کمالیان؛ جلد: تیماج، قهوه ای، 136گ، 15 سطر، اندازه: 15×20سم [ف: 1-499]
ص: 903
at-tibyān fi ‘ilm-il bayān-il mațla' 'alā i'jāz-il qur'ān
زملكانی، عبدالواحد بن عبد الكريم، -651 قمری
zamlakānī, 'abd-ol-vāhed ebn-e 'abd-ol-karīm (-1254)
تمام مباحث علوم معانی و بیان و بدیع را با عناوین «سوابق» و مقاصد» و «لواحق» مورد بررسی قرار داده است: السوابق: در سه مقدمه: 1) فضل علم البيان، 2) بيان حصر مواقع الغلط في اللفظ، 3) طريق تحصيله، المقاصد: در سه «رکن»: 1) الدلالات الأفرادیت، در سه باب، 2) مراعات احوال التأليف، 3) معرفة احوال اللفظ و اسماء اصنافه في علم البديع؛ اللواحق: في بيان الجهة التي تحصل بها البلاغة و الاعجاز في القرآن. آغاز: بسمله، الحمدلله الذي انطق السنة الأقلام باحكام الاحکام -و لم اجد من المصنفات فيه الا القليل مع انها مشحونة بالقال و القيل و اجمعها كتاب دلائل الاعجاز – فانه جمع فاوعى غير أنه واسع الخطو كثير اما يكرر الضبط فقيد للتبويب طريد من الترتيب و قد سهل الله جمع مقاصده و قواعده و ضبط جوامحه و شوارده مع فرائد سمح بها الخاطر و زوائد نقلت من الكتب و الدفاتر هذا وان تاليفه وقع في ايام قلائل و قد رتبته على سوابق و مقاصد و الو احقا انجام: و قد اطلعتك بهذا الكتاب على ریاض كنت عنها في عميا و عن طلابها في خبط عشواء فان حدثک نفسك إلى مراجعته - اراک الحق جليا بعد ما كان عنك خفيا و انجلى عن صدی الشك و الارتياب و علمت من اين يقتبس الصواب و ان لا يظفر به الا طبعا سليما و خاطرا مستقیما انه سميع النداء مجيب الدعاء بمحمد و آله الاصفياء البررة الاتقیاء و اماتنا على محبتهم انه على ذلک قدیر بالاجابة جدير و هو حسبنا و نعم الوكيل. چاپ: تحقیق احمد مطلوب و خديجة الحدیثی، بغداد، الطبعة الاولی، 1964م، 256ص
[دنا 780/2 ؛ بروکلمان 1 ص 528 و ذیل یکم: 736؛ قاهره 181/2 ؛ معجم المؤلفين 2096]
شرح و حواشی:
١- المجيد في اعجاز القران المجيد؛ زملكانی، عبدالواحد بن عبدالكريم (-651)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2280
آغاز: و من عجب شمس تظللني من الشمس ... و اجيب عن الأول أن إدعا الاسدية ... و عن الثاني أن لفظ الأسد لو كان تبعا لتلك الصفة لم يكن ابين ... وعن الثالث بان التعجب ... فان قيل: الاصرار على ادعاء الاسدية ينافی نصب القرينة (گ 1ر) ... قال البحتری: اذا سفرت اضاءت شمس دجن و مالت في التعطف غصن بان فان قوله شمس دجن و غصن بان تشبیهات لو نصبا، و لو رفعا كما يقال اذا سفرت أضاءت شمس دجن ...قال أبو الطيب: لما غدا مظلم الاحشاء من اشر *** أسكنت جانحتيه كوكبا يقد ... ثم الجامع في الاستعارة إما أمر واحدا و في حكمه، و الاول يتنوع الاستعارة فيه الى أصلية و تبعية (گ1ر) ... و القسم الثاني من الاستعارة التمثيلية (گ7ر) و اعلم أن الشيخ نظم هذا المجاز في سلك الاستعارة (گ 17ر) ... كناية عن ذات من شبه به على نحو مثلك يجود بسم الله الرحمان الرحيم و به التوفيق. (گ 28پ) علم البديع هو معرفة وجوه تحسين الكلام، و التحسين اما راجع الى المعنی اوالى اللفظ او اليهما جميعا و البحث عن القسم الثاني وظيفة الفصاحة و عن الأول و الثالث وظيفة البلاغة، فهاهنا بابان الباب الأول التحسين الراجع الى المعنى وهو انواع (گ 29ر)؛ انجام: عليه صلوات أطيبها يبقى بقاء نعیم غير منصرم. ختم الكتاب ختام مسک كما ختم بختام خاتم النبيين صلى الله عليه و سلم و آله الطيبين في رابع من شوال سنة خمس و عشرین و سبعماءة و الحمدلله وحده. قد تم تعليقه على يد العبد المذنب محسن بن أبي القاسم جعل الله احواله بالسداد و الصلاح في رابع من شوال من سنة ستين و سبعماءة ... و مصليا على نبيه محمد و آله و عترته الطيبين الطاهرين انجام نسخه با کتاب «التبيان في المعانی و البيان» حسین بن عبدالله طیبی منطبق است؛ خط: نسخ متوسط، كا: محسن بن ابی القاسم، تا: 4 شوال 760ق؛ افتادگی: آغاز؛ از روی نسخه ای که تاریخ 725 داشته است؛ کاغذ: خانبالغ نخودی کلفت، جلد: مقوایی رویه تیماج قهوه ای، 150گ، 15 سطر [ف: 11-704]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4040
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 20 صفر 777ق؛ واقف: فاضل خان، 1065ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 26گ، 27 و 29 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 25-24]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 205/2 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملك: میر احمد بن شیخ موسی بن شیخ جعفر بن شیخ خضر مورخ 1253؛ کاغذ: اصفهانی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 35گ (107پ-141)، 30 سطر، اندازه: 23×12سم [ف: 22-71]
at-tibyān fī ma‘āni-l qur'ān
تفسیر بسیار مختصر لفظی است که بیشتر به معانی الفاظ و کیفیت قراءات اهمیت می دهد و مباحث دیگر را کمتر متعرض می شود. این کتاب «التبيان في اعراب القرآن» ابوالبقاء عكبري نیست. در کشف الظنون (341/1 ) چند کتاب را به نام «التبيان» راجع به قرآن یاد آور شده است، ولی چون نسخه حاضر از اول کتاب نیست شناخته نشد که از کیست و ما احتمال می دهیم که محمد بن محمد الحسینی (کاتب نسخه) مؤلف باشد زیرا در پایان جمله «کاتبه و مرتبه» را نوشته و در حواشی اضافات بسیاری دارد که عادت مؤلفين چنین کاری می کنند. (سید احمد
ص: 904
اشکوری)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1143
آغاز: كهيعص قرأ ابو عمرو بكسر الهاء و فتح الياء ضده ابن عامر و حمزه بكسرهما و ابوبکر الكسائي و الباقون بفتحهما؛ انجام: عن ابی هریره انه سمع النبي صلى الله عليه و سلم يقول ما أذن الله الشيء ما أذن لنبي حسن الصوت بالقرآن بحضرته قسمت دوم کتاب و از سوره مریم تا آخر قرآن است؛ خط: نسخ مایل به رقعی، کا: محمد بن محمد حسینی، تا: اواخر شعبان 764ق؛ محشی؛ تملک: سید عبدالرحیم فیضی زاده به تاریخ 20 شوال 1166؛ جلد: تیماج قهوه ای، 319گ، 19 سطر، اندازه: 19×13/5 سم [ف: 3-317]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:3066ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 2-59]
at-tibyān fi-l ma‘ānī wa-l bayān
طیبی، حسین بن محمد، -743؟ قمری
tībī, hoseyn ebn-e mohammad (-1343)
تاریخ تأليف: قرن 8 این کتاب، در دو فن بلاغت و فصاحت، تمام مباحث مربوط به علوم مبانی و بدیع را مورد بحث و تحقیق قرار داده است. به نوشته ابن عماد حنبلی، خود مؤلف شرحی بر آن نگاشته است.
آغاز: بسمله، الحمد لله الذي اشرقت بسناء محامده في سماء المعانی من شموس البيان انجم و بدور انجام: ختم الكتاب ختام مسک كما ختم بختام خاتم النبيين صلوات الله وسلامه عليه و على آله و صحبه الطيبين الطاهرين.
[دنا 780/2 (2 نسخه)]
شرح و حواشی:
1- مفاتیح الفتوح؛ علی بن عیسی (-8) 2- حدائق البيان في شرح التبیان؛ علی بن عیسی (-8)
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4041
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حميد بن محمود بن احمد خوارزمی، تا: اواسط جمادی الثانی 772ق، جان ملطيه؛ تملك: محمد بن سلار حنفی ماردینی در شوال 829، عبدالله مشهور به حلیم زاده در غره ذیقعده 1087 در احمد آباد کجرات؛ واقف: فاضل خان، 1065ق؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی با ترنج و سر ترنج، 89گ، 21 سطر، اندازه: 26×17سم [ف: 25-23]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4106
آغاز: و تعزز عن التذييل و الصلاة و السلام على أفضل مبعوث من أكرم جرثومة؛ انجام: برابر نام مؤلف به قرینه انجام نسخه و همخوانی با نسخه آستان قدس ج 23/25
تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: محمد بن على بن الياس موغانی، تا اواسط ربیع الاول 776ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، محشی، دارای علامت سماع؛ تملك: حيدر ابن طاهر حسینی و مهر «عبده حیدر الحسینی» (هشت گوش)؛ جلد: تیماج مشکی، 227گ، 13 سطر، اندازه: 16×11/5 سم [ف: 11-121]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:3986
آغاز: برابر؛ انجام: تبقتی بقانعیم غیر منصرف و العاقبة للمتقین
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، کاغذ: حنایی، جلد: تیماج، 17 سطر (15×10)، اندازه: 22×15سم [رایانه]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:39876
آغاز: الرابع و العشرون و الانشا قوله أخبرني ظاهره امر؛ انجام: تقدير العزيز العليم
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای، 27 سطر (5×15)، اندازه: 21×11سم [رایانه ]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:3987
آغاز: الرابع و العشرون في الانشاء قوله أخبرني ظاهره امر؛ انجام: ذلك تقدير العزيز العليم خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: نخودی، جلد: پارچه ای، 27 سطر (5×15)، اندازه: 21×11سم [رایانه ]
6. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه:445
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: اسماعيل بن حاجی ابراهیم، تا: 1123ق؛ یادداشت حسن بن محمد عمری عاملی؛ واقف: شیخ محمد باقر مدرس، 1176ق؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای لایه ای، 157، 16 سطر (14×7/5 )، اندازه: 21×14سم [ف: 364]
tibyān-ul qawāʻid li-1-hisāb
در یک «مقدمه» و چند «باب».
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4137/72
آغاز: الحمدلله مفتح الأبواب، ملهم الصواب، مسهل الصعاب، میسر الحساب؛ انجام: باب في مسائل معضله في باب الحساب نسخه تنها مقدمه و باب یکم در قواعد حساب را در نه قاعده دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: ترمه،
جلد: رویه میشن یشمی، 12گ (214ر -225پ)، اندازه: 15/9×29/5سم [ف: 7-220)
ص: 905
tibyān-ul qawāʻid-in naḥwīyya fi š.-il hidāyat-il mahdīyya
قزوینی، حسن بن محمد، ق13 قمری
qazvīnī, hasan ebn-e mohammad (-19c)
وابسته به: الألفية في الاعراب = ارجوزة في النحو = نحو منظوم؛ حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن (-1270) تاريخ تأليف: 1240ق اصل کتاب منظومه ای است در نحو از «سید محمد تقی بن امیر مؤمن» که از سوی شاه عباس امیر حجاج بوده و شارح آن را با عناوین «قوله قوله» به امر استادش «بهاء الدين عبدالغني طارمی» در حجمی متوسط شرح کرده است. در الذريعة این کتاب معرفی نشده است.
قم، مسجد اعظم، شماره نسخه:407
آغاز: قال التقى بن التقى بن الرضا*** مفتخرا بالمصطفی و المرتضی / الحمدلله الذي احسن في *** محاسن اللسان باللطف الحقي ... العلوم الدينيه وخلعت بتقبيل ذوى سنة اهلها الفائزين بالسعادات ... افتتح الكتاب بالتسمیه؛ انجام: او كون الجمله هو المبتدا معنی نحو قولی زید قائم وقل هو الله احد واشار بقوله والظرف التزم الى ان للظرف متعلق التزم وجود الرابط فيه ولا يريد به ان الظرف قسم برأسه لابد من تحملة للرابط کمامر خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، جلد: تیماج قهوه ای، 155گ، مختلف السطر، اندازه: 21×15سم [ف مخ: 1- 322]
tibyān-ul qawānīn
کلاک، حسن بن علی اصغر
kalāk, hasan ebn-e ‘alī asqar
وابسته به: القوانين المحكمة في الأصول = قوانين الاصول میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1151-1231) تاریخ تألیف: شنبه پنجم ربیع الاول 1267ق شرح استدلالی است با رد و ایراد بر «القوانين المحكمة» با عناوین «قوله قوله» و فقط مقداری از باب اول آن را شرح نموده است.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1739
آغاز: قوله اختلفوا في جواز ارادة اكثر من معنى من معانی المشترك في اطلاق واحد یعنی اختلاف کردند که آیا اراده اكثر از معنی واحد از معانی مشترک از لفظ مشترک نسخه اصل: کتابخانه مدرسه صدر (خاتم الانبياء)-بابل؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تاب با مصحح و خط خوردگی و اضافات؛ 82ص [عکسی ف: 5-194]
tibyān-ul kabā'ir
قاینی، محمد بن عبد الله، 838 قمری
qāyenī, mohammad ebn-e 'abd-ol-lāh (-1435)
شرح و حواشی:
١- تبیان الكبائر (منتخب)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2809/3 -ف
نسخه اصل: نفیسی ش 429؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-733]
tibyān-ul kabā'ir (mn.)
وابسته به: تبیان الكبائر قاینی، محمد بن عبدالله (-838)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5927/3
خط: نسخ، بی کا، تا: رمضان 976ق؛ در متن، هامش به فارسی در شمارش
گناهان؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 6گ (79پ -84ر)، 21 سطر (14×8)، قطع: بغلی، اندازه: 17×12سم [ف: 16-157]
at-tibyān li-ahl-il īmān wa aşņāb-ilīqān
موسوی تنکابنی، محمد مهدی بن محمد جعفر، ق13 قمری
mūsavī tonekābonī, mohammad mahdī ebn-e mohammad ja'far (-19c)
مؤلف سه جلد کتاب در اربعین حدیث جمع آوری کرده است: کتاب اول به نام «اربعین» پیرامون متعه، کتاب دوم «تبیان» که نسخه حاضر است و کتاب سوم به نام «الجواهر المقطعة». در کتاب حاضر مفصلا به بحث و بررسی چهل حدیث که به نظر مشکل می آید و احتیاج به شرح و توضیح دارد، پرداخته است.
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 4458/1
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول ...... ان هذه اربعون احادیث صعبة مستصعبة تحتاج إلى البيان فبيناها بتوفيق الله بابين البيان؛ انجام: قال تجلسون و تحدثون قلت نعم جعلت فداك قال عليه السلام تلك المجالس احبها فاحيوا أمرنا یا فضیل فرحم الله من احیی امرنا خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، با افزودگی های بسیار در حاشیه
جلد: تیماج مشکی، 75گ، اندازه: 17/5 ×21/5سم [ محدث ارموی مخ: 1-275]
ص: 906
tibyān-ul luga
مدرس چهاردهی، محمد علی بن محمد نصیر، 1252
1334 قمری
modarres-e čahārdehī, mohammad ‘alī ebn-emohammad nasir (1837-1916)
وابسته به: الصحيفة الكاملة السجادية = الصحيفة السجادية؛ على بن حسین(عليه السلام)، امام چهارم (38-94)
فرهنگ واژه های عربی به فارسی است، ویژه واژه های دشوار «صحیفه سجادیه»، به ترتیب الفبایی در آغاز واژه ها، هر حرف در یک «باب». مؤلف در سبب تأليف گوید: «... فبعد چنین عرض نماید قاصر از درک معانی محمدعلی بن نصیر الدین الجیلانی در ازمنه سابقه تعدى از حد خود نموده شرح فارسی بر زبور اهل بیت یعنی صحيفة السجادية نوشته که تذکره از جهت خود شود و بعضی از لغات او به قدر وسع ضبط شده در این اوان نظر نموده به کتاب بلد الامین مؤلف شیخ ابراهیم کفعمی ملاحظه نمود دید تمام لغات مشكله صحیفه از کتب معتبره لغويه و غیر او استخراج نمود در حاشیه کتاب نوشت. از اینکه متفرق بود باعث و داعی شده تمام لغات مزبوره به طریق حروف تهجی با انضمام لغات كثيره از قرآن که به او ضم شد ذکر نماید، تا کسانی که نزد ایشان بلد الامین نیست، یا اینکه معنی لفظ بخواهند از روی لغت بدون اینکه بخواهند بدانند تناول و اخذ او سهل و آسان باشد در هر دعاء و از دعاء صحیفه که آن واقع شده باشد معنی او بدانند اگر مکررات در حاشیه باشد اسقاط شود. و این کتاب مسمی شد به تبیان اللغه» که در واقع ترجمه حواشی کفعمی بر صحیفه است. مؤلف در این رساله حواشی کفعمی را به فارسی ترجمه و مرتب نموده تا دسترسی به آن در ترجمه دعاهای صحیفه و دیگر ادعیه و نیز آیات قرآن کریم آسان تر باشد.
آغاز: حمدو ثناء مر معبودی را سزاست که انسان را علاوه براعطاء عقل و درک قوه و قدرت بر تنطق نمودن بما في الضمير ... بعد، چنین عرض نماید قاصر از ادراک معانی محمد علی بن نصير الجيلاني ... لغات مشكله صحيفه ... به انضمام لغات كثيره از قرآن
انجام: هیهات کلمه ای است که در مقام تبعید است و به فتح تاء یعنی بعید است.
چاپ: با تحقیق مجید غلامی جلیسه، ضمن میراث حديث شیعه، دفتر پانزدهم، قم، مؤسسه فرهنگی دار الحدیث، 1385ش
[دنا 781/2 ؛ الذریعه 333/3 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:6110
آغاز: برابر؛ انجام: در رفتن و مظلوم شدن یک کلمه [ناخوانا ] ای المظلوم
خط: نسخ تحریری، کاتب = مؤلف، بی تاب با بعضی اضافات در حواشی؛ واقف: مرتضی مدرسی چهاردهی فرزند مؤلف، دی 1347؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، 36گ، مختلف
السطر، اندازه: 15/7 ×22سم [ف: 13-17]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:585
آغاز: برابر؛ انجام: باب ما اولنه الیایم دریا ... صبر و سلوک خوش داشتن.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14؛ مقابله شده با نسخه دستنویس نگارنده، به گواهی آقای مرتضی مدرسی چهاردهی؛ کاغذ: آهار مهره، جلد: مقوا آبی، ته تیماج قهوه ای، 52ص، 20 22 سطر (10/5×15/5)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 2-38]
at-tibyān li-mubhamāt-il qur'ān
این جماعه، محمد بن ابراهیم، 639-733 قمری
ebn-e jamā‘a, mohammad ebn-e ebrāhīm (1242-1333)
وابسته به: التعريف و الأعلام في ما أبهم في القرآن من الأسماء الأعلام؛ سهیلی ، عبدالرحمن بن عبدالله 508؟ -581ق تاریخ تأليف: ذیحجه 685ق این کتاب که در «کشف الظنون» (1: 924) به نام «البيان» ضبط شده است تكمله کتاب «التعريف و الاعلام في ما ابهم في القرآن من اسماء الاعلام» از عبدالرحمن بن عبدالله سهیلی اندلسی است. مؤلف در مقدمه می گوید: کتاب «التعريف و الأعلام» نوشته عبدالرحمن بن عبدالله اندلسی سهیلی را مورد مطالعه قرار دادم آنچه که مؤلف از قلم انداخته بود به آن افزودم و زواید را حذف و مطالبی نیز از کتب تفاسیر به آن اضافه کردم و اقوال مختلف علما را ذکر نموده و سایر مباحث مهم را از ابتدای قرآن کریم تا آخر به ترتیب سوره ها آوردم. کتاب التعريف و الأعلام» چنانکه در جای خود خواهید دید به ذکر و شرح کسانی می پردازد که در تواریخ و سیر با اسامی خویش مذکور ولی در قرآن مجید به طور اجمال و ابهام ذکر گردیده اند.
[دنا 781/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 32/4]
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13780
آغاز: بسملة، الحمدلله ذي الجلال و الاكرام الملک القدوس السلام الذي اكرمنا بدين الاسلام و كتابه الفارق بين الحلال و الحرام و اتباع سيدنا محمد عليه افضل الصلاة و اتم السلام و على آله الأئمة الأعلام و أصحابه البررة الكرام؛ انجام: من الجنة و الناس قيل معناه انه يوصل الوسوسة من جهة الجن و من جهة الانس ... متوسلا اليه به و بنيه في خاتمه الخير و ما يقرب اليه و هو حسبنا و نعم الوکیل و صلی الله على سيدنا محمد ...
در فهرست مدرسه فاضليه ص 40 کتابت این نسخه 720 ثبت شده. معرفی این نسخه در جلد 22 فهرست هم آمده است و گمان
ص: 907
می رود نسخه معرفی شده در مدرسه نواب نیز همین نسخه باشد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 20 جمادی الثانی 720ق؛ نسخه رونویس شده از نسخه اصلی است، مصحح، مقابله شده؛ واقف: فاضلخان؛ کاغذ کاغذ: حنایی، جلد: تیماج عنابی، 105گ، 23 سطر، اندازه: 25/5×17سم [ف: 11-648 و 22-70]
tibyān-ul lum'a
کلاک، حسن بن علی اصغر
kalāk, hasan ebn-e ‘alī asqar
وابسته به: اللمعة الدمشقية في فقه الامامية = لمعه؛ شهید اول، محمد بن مکی (734-786) شرحی است مزجی بر کتاب «المعة الدمشقية» شهید اول که بیشتر به ترجمه عبارات و بعضا توضیح برخی مطالب و گاهی نیز از عبارات «الروضة البهية» شهید ثانی استفاده نموده است. از اول طهارة تا آخر دیات با عناوین «کتاب کتاب».
[ دنا 781/2 ]
بابل، خاتم الانبیاء، شماره نسخه:197
آغاز: و الكر يتحقق بعشرة شبر لان كل واحد من العرض و الطول و العمق؛ انجام: به جهت عدم رضا مالک حرام است به خلاف میته که حرمت ذاتیه دارد. نسخه حاضر از آخر افتاده دارد؛ خط: نستعلیق، کا: = مؤلف، تان 1269؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوایی، 282ص، 20 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 136]
قم مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1279
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-104]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1740
نسخه اصل: تتمه همان نسخه بالا [عکسی ف: 5-194]
tibyan-u maqasid-it tadkira -u
منجم حمادی، محمد بن علی، ق7 قمری
monajjem-e hamādī, mohammad ebn-e ‘alī (-13c)
وابسته به: التذکرة النصيرية = تذکره نصیریه؛ نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (597-672) شرحی است به نام «تبیان مقاصد التذكرة» در این شرح ایراد و اعتراض بسیاری بر تحفه قطب الدین شیرازی کرده و علامه شیرازی در کتاب «فعلت فلا تلم» آن اعتراضات را پاسخ گفته است. آغاز: الحمد لله رب العالمين بقول احوج خلق الله محمد بن ... لما كان ... التذكرة من مصنفات افضل المتأخرين ... شدید الانغلاق عسر المرام محتويا على اصول لم يطلع عليها المتقدمون التمس مني بعض الاصحاب ام اكتب له شرحا ليسهل الاطلاع على معانيها و ادراک الأصول المخترعة و فحاويها ... و اضفت اليه ما سنح للفكر من اصول ينحل بها جميع الاشكالات الواردة على حركات الافلاک من غير خلل و بعد اتمامه سمينه تبیان مقاصد التذكرة (نقل آغاز از فهرست کتابخانه مجلس ج 10 ص 1991 در ضمن معرفی «فعلت فلا تلم» قطب شیرازی.) شروح و حواشی: 1- فعلت فلا تلم؛ قطب الدین شیرازی، محمود بن مسعود (634 710ق)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1459/28 ف
نسخه اصل: موزه بریتانیا ش 23570 .Add؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 604-1 ]
tibyān-ul masālik
آشتیانی، احمد بن محمد حسن، 1300-1395 قمری
āštīyānī, ahmad ebn-e mohammad hasan (1883-1975)
رساله ای است در بیان مسالک مختلف در مسأله وحدت وجود. چاپ: به کوشش رضا استادی، نور علم: 1 (4-1342) ش 10: 142-127
اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 127/1
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة على سيد الأنبياء و المرسلین ... و بعد فيقول العبد الداثر الفاني احمد ابن محمد حسن الآشتیانی قدس سره قد امرنی؛ انجام: پس بیا ای هادم لذتها، ای خليل الله كن بتها ز جا و مع ذالك ... في يوم العشرين من شهر شعبان المعظم. خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1340ق؛ کاغذ: کرم، جلد: کاغذ کرم، 22گ (1پ - 22پ)، اندازه: 21×13سم [ف: 1-139]
tabyīd-uş şaḥīfa fī manāqib-i abī-ḥanīfa
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, 'abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
مناقب و فضایلی که درباره ابوحنیفه گفته اند و همچنین روایت هایی که روایت کرده است و تاریخ ولادت و وفات وی را گرد آورده است. آغاز: الحمدلله و کفی و سلام على عباده الذين اصطفى، هذا جزء ألفته في مناقب الإمام أبي حنيفة النعمان بن ثابت انجام: و لم يقدروا على دفنه من كثرة الزحام انتهي ملخصة بحذف الأسانيد. چاپ: الميمنيه، 1309ق؛ حیدر آباد، مطبعة الدائرة، 40ص،
ص: 908
1317 و 1334ق. 1410ه در بیروت.
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1532/7 عکسی
آغاز: برابر
نسخه اصل: کتابخانه اسكوريال در مادرید اسپانیا، ش 1544؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 17610ص (57-73)، 23 سطر [عکسی ف: 4-451]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14111/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ انجامه: «انتهى ملخصا بحذف الأسانيد فان المؤلف كان له نسخة غير هذه مذكور فيه الاسانید و اختصر هذه والله اعلم و صلى الله على سيدنا محمد و على آله و صحبه و سلم ... آمین»؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، 6گ (25ر - 30پ)، 21 سطر، اندازه: 9×14/5 سم [ف: 35-649]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:416/7
آغاز: برابر؛ انجام: قال الحافظ جمال الدين المزي في التذهیب و صلى عليه ست مرات و لم يقدر على دفنه إلى العصر من كثرة الزحام
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قرمز، 18گ (43پ - 60ر)، اندازه: 22×13/5 سم
[ف: 2-19]
at-tabyid wa-t tasfir
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
رساله در تبییض و تصفير از جابر بن حیان در علم کیمیا.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1863/13
خط: نستعلیق، كا: عبدالنبي شافعی و عزیز الله قادری، تا: 1152ق، جان بصره؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، میشن تریاکی، 3ص (48 -50)، 28 سطر (15×9)، اندازه: 21/5×9/5
سم [ف: 10-448]
at-tabyīd wa-t talmīḥ (r.-un fī)
زسیموس حکیم، ق4 میلادی
zesīmūs-e hakīm (-4c)
زوسیموس (Zosimos) در زمان افلوطین می زیسته و از کاهنان مصر کیمیا آموخته است. نامش را در نسخه ها چند گونه نوشته اند: دو سموس، ریسموس، رسیموس، ریشموش، روسو مس، ذوسم، ذیسموس، ارشموس. ابن ندیم (ص 496) او را مانند اوسطانس (Osthanes) و نگارنده المفاتيح في الصنعة که 70 رساله است خوانده است. این رساله در فهرست دانشگاه با نام «رسالة ذوسم الى امه في التبييض و التلميح» معرفی شده است و احتمالا یکی از رسائلی باشد که زسیموس به خواهرش آثاسيا (او تاسیه) نوشته است. اسزگین، تاریخ نگارشهای عربی، جلد 4، ص 106]
1. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:
280/31 نام نویسنده و شماره برگ ها به استناد سزگین (4: 76) وارد شد؛ بی کا، تا: قرن 13، 2گ [نشریه: 2-104]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:941/4
آغاز: بسمله رسالة ذوسم الى امه في التبييض و التمليح. سلام عليك. اما بعد فانی اخبر کک و افسرلک تدبير المغنيسيا؛ انجام: و قال هرمس في بيان السحق اذ قال في تنقية الرصاص: بيضه حتى يخرج سواده فحينئذ يتم العمل عمل المغنيسيا و تباض. و حسبک و السلام. خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 2گ (18ر-19 ر) [ف: 4-984]
tabyīn-u asānīd-i man lā yaḥdar-u-hu-1 faqīh = ḥāšīyat u man la yahdar-u-hu-1 faqih
زرفخی قائینی، محمد رضا بن محمد صادق، ق 12 قمری
zarfaxī qā'īnī, mohammad rezā ebn-e mohammad sadeq (-18c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9641/2
خط: تحریری، کاتب =مؤلف، تا: قرن 11؛ هامش [مختصر ف: 131]
tabyīn-ol asrār
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:16486
کاتب = مؤلف، تا: 1120ق؛ قطع: وزیری (د.ث. مجلس]
tabyin-u awham-il fasih
جوالیقی، موهوب بن احمد، 466-539 قمری
javālīqī, mawhūb ebn-e ahmad (1074-1145)
به روایت ابو منصور موهوب بن احمد بن محمد بن خضر جوالیقی بغدادی از کبار لغويين و ائمه ادب و از مشاهیر اصحاب خطیب تبریزی است و در آن في الواقع داوری می کند بین زجاج و ثعلب در باب کتاب فصيح مذکور در ذیل کتاب «مخاطبة» زجاج.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13711/3
ص: 909
آغاز: بسمله اخبرنی شیخنا شیخ الاجل العلامة ابو محمد عبدالمنعم بن صالح بن احمد بن محمد التيمي النحوي قراءة عليه و هو ينظر في أصله المنقول منه يوم الاربعاء الثالث عشر من شهر رمضان المعظم سنة سبع عشرة و ستمایه قال قرأت على الشيخ الاجل العالم الصدر الثقة الأمين المحدث ابي الثناء حماد بن هبة الله بن حماد بن الفضيل الحرانی ادام الله سلامته بمنزله بثغر الاسكندرية المحروس الست خلون من شهر ربيع الآخر سنة أربع و ثمانین و خمس مائة قال انبانی الشیخ ابو منصور موهوب بن احمد بن محمد بن الخضر الجوالیقی رحمه الله اجازة فيما كتب لي بخطه قال مخاطبة جرت بين ابی العباس احمد بن یحیی رحمه الله و بين ابي اسحاق ابراهيم بن السري الزجاج رد فيها علیه مواضع من كتاب الفصيح ظلمه فيها فتبينت صوابها؛ انجام: وقد رواها غيره بفتح الهمزة ايضا على ان ابا العباس قرأها عن الفراء (كاتب بقیه کتاب را ننوشته است). خط: نسخ، بی کا، تا: اواخر قرن 18 کاغذ: حنایی، 17سطر [ف: 201-13]
tabyīn-e tarkīb-e jomal
ونلت راما راد
یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:3875/1
آغاز: بسمله جميع ستایش و نیاش مرآن بی نحو را سزا و رواست خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی روکش گالینگور قرمز عطف تیماج قرمز، 12ص (1-12)، 11 سطر (11×16/5)، اندازه: 24×16سم [ف: 5-1829]
tabyīn-ul ḥajar (r.-un fi)
طغرائی، حسین بن علی، 455-514 قمری
toqrā’ī, hoseyn ebn-e ‘alī (1064-1121)
در بیان و توضیح حجر در لسان حکمای علم کیمیا. احتمالا بخشی از یکی از کتاب های او است.
قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:911/3
آغاز: بسمله، اعلم ان الحجر هو الطبايع المفرد لهذا صح لهم أن ينقوا كل شيء قال الطغرائي لان حجر هم الذي هو الطبايع ساوی كل شيء خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج مشکی، 2گ (35ر136)، 11 سطر، اندازه: 18×11 سم [ف: 2-175]
tabyīn-e hodūd-e xorāsān
1. تهران، ملک، شماره نسخه: 4326/30
آغاز: بنا بدستور واحد المضمون مأمور اعليحضرت ... سليمان خان صاحب اختیار امیر تومان، و مأمور اعليحضرت ... نقولا قوزمین قارادیف، در خصوص قرارداد آب و تعیین زمین در میان اهالی؛ انجام: سیلمان خان صاحب اختیار امیر تومان. در نه «فصل»، به تاریخ 28 شعبان 1301؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، کگی (115پ -116ر)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-351]
2. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/32
آغاز: بنا بدستور العمل واحد المضمون مأمور اعليحضرت؛ انجام: سلیمان خان صاحب اختیار امیر تومان تبیین حدود خراسان در کنار رودخانه دو شاخ: (فارسی) در دو فصل، به تاریخ 14 شعبان 1301. به امضای امیر تومان سلیمان خان و نقولا قوزمین قارادایف (از طرف روس)؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز،
اص (119پ)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-351]
3. تهران؛ ملک، شماره نسخه: 4326/33
آغاز: بنا بدستور العمل واحد المضمون؛ انجام: سلیمان خان صاحب اختیار امیر تومان تبیین حدود خراسان در خصوص قرارداد آب و تعیین زمان در میان اهالی اتک و اهالی سرحدیه در جز و کلات، در دو فصل، به تاریخ 14 شعبان همان سال به امضای همان دو کس؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، اص (121پ)، اندازه: 25×21/9 سم [ف: 7-351]
4. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 4326/34
آغاز: بنا بدستور العمل واحد المضمون؛ انجام: سلیمان خان صاحب اختیار امیر تومان تبیین حدود خراسان در خصوص تعیین زمین و آب: (فارسی) در هفت فصل، به امضای همان دو کس مورخ 9 رمضان 1301؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ كاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، 2گ (123پ -124ر)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 352-7 ]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/35
آغاز: بنا بدستور العمل واحد المضمون؛ انجام: سلیمان خان صاحب اختیار امیر تومان تبیین حدود خراسان و تعیین زمین و آب اهالی اتک و کلات، در نه فصل، بتاریخ 5 جمادی الاول 1301 به امضای همان دو کس؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، 3گ (125-127ر)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-352]
tabyīn-ul ḥaqā'iq fī š.-i kanz-ud daqā'iq
ص: 910
زیلعی، عثمان بن على،-743 قمری
zayla 7, ‘osmān ebn-e ‘alī (-1343)
وابسته به: کنز الدقائق؛ نسفی، عبدالله بن احمد (-710) شرحی است متوسط و استدلالی بر کتاب «کنز الدقائق» در فقه حنفی. این شرح نسبتا مفصل و در 6 جزء نگاشته شده است. با عنوانهای «قال قال» که شارح در آن فروعی نیز بر متن اصلی افزوده است. آغاز: الحمدلله الذي شرح صدور العارفين بنور هدایته و زینها بالايمان و ما ألهمها من حكمته چاپ: مصر، جزء6، 1303ق؛ بولاق، 1313 و 1315 ق.
[دنا 782/2 ؛ ریحانة الادب 403/2 ؛ کشف الظنون 1515/2 ؛ سر کیس 988/1 ؛ اعلام زرکلی 373/4 ؛ معجم المطبوعات العربية 988/1 ؛ الاوقاف العامة بغداد 390/1 و 391/1
و 392/1 ؛ الأوقاف العامة موصل 69/4 و 70/4 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1290
آغاز: برابر
انجام: و آن ملک أمه لا تصير أم ولد له لعدم ثبوت نسبه.
و الله اعلم بالصواب جلد اول، به باب استیلاد ختم می گردد؛ خط: نسخ، كا: شعبان بن شیخ مکرمین، تا: چهارشنبه 2 ربیع الاول 793ق، به جهت عبدالکریم حنفی از اقی؛ مصحح، محشی؛ وقف نامه کتاب به سطر، اندازه: 19×28سم [ف: 4-86]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4289
جلد اول؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 9، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف گالینگور قرمز، 167گ، 23 سطر، اندازه: 18×27/5 سم [ف: 11-286]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:14025
آغاز: لانه خرج عن ملکه بالبيع قال و يقسم في المنقول و العقار المشتري و دعوى الملک ای يقسم في المنقول الموروث و العقار المشتري و فيما اذا ادعوا الملك؛ انجام: لو ماتت المرأة و خلفت ثلاث اخوات متفرقات و زوجا ... و لو جعلت كانها لم تكن لكانت من ستة و بقی سهم للعصبة و الله سبحانه و تعالی اعلم بالصواب.
جلد چهارم، از نیمه کتاب قبل از «کتاب المزارعه» تا آخر شرح؛ خط: نسخ، كا: عبدالرحمن محمد بن اسمعیل حنفی شهیر به کر کی، تا: جمعه 22 جمادی الاول 838ق؛ جلد: گالینگور قهوه ای، 240 گ، 25 سطر، اندازه: 28×18/5 سم [ف: 38-45]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3544
کتاب طهارت تا کتاب الوقف؛ خط: نسخ، كا: محمد بن سلامة بن قاسم مدینی حنفی، تا: 8 محرم 976ق؛ مصحح، تملك: عبدالرحمن بن حسين و مهر مربع؛ جلد: تیماج مقوایی عطف
گالینگور نیلی، 324گ، 31 سطر، اندازه: 26×18سم [ف: 9-338]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2643
آغاز: کتاب الوكالة الوكالة الحفظ و منه الوكيل في اسماء الله تعالی و لهذا قلنا فيمن قال و کلتک؛ انجام: فاذا استوفت الاخت نصيبها و هو ثلثة بقى خمسة و لو جعلت كانها لم تكن لكانت من ستة و بقی سهم للعصبة؛ و الله اعلم بالصواب. تم الكتاب ...
ظاهرة جزء سوم و مشتمل بر مباحث: كتاب الوکالة، کتاب الدعوی، کتاب الاقرار، کتاب الصلح، کتاب المضاربة، کتاب الوديعة، کتاب العارية، کتاب الهبة، کتاب الاجارة ...، کتاب الفرائض؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 987ق؛ مصحح، کاغذ: اصفهانی نخودی و فرنگی شکری، جلد: تیماج تریاکی، 402، 25-31 سطر (13× 19/5)، اندازه: 17×27سم [ف: 13-57]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:3049
آغاز: برابر؛ انجام: و لوقام الامام في الكعبة و تخلفه المقتدون حولها جاز اذا كان الباب مفتوحة لانه كقيامه في المحراب في غيرها من المساجد و الله الهادي للصواب. جلد اول و کتب طهارت و صلات؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1072ق؛ مصحح؛ کاغذ: هندی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 215گ، 19 سطر ( 11/5×9)، اندازه: 18/5 ×27سم [ف: 14-167]
tabyin-ul haqq fi a'jl-il xalq
فقهی عینی، محمد، ق 12 قمری
feqhī “eynī, mohammad (-180)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1383/5
عکسی آغاز: بسمله. الحمد لله الكبير المتعال المنزه عن الشريک و المثال الذي قدر الآجال و خلق الأعمال ... قد اعتقد كثير من المحدثین و المشايخ الصوفية أن الأعمال البر كالصدقة وصلة الرحم تزيد العمر و أن الفسق و الظلم ينقصه و حكموا بأن للخلائق أجلين معلق و مبرم؛ انجام: هذا آخر ما تصدينا بتحريره من الكلام في أجل الأنام و الحمد لله أولا و آخر و الصلوة على سيدنا محمد و آله الطيبين و رحمة الله على العلماء الصالحين آمین. خط: نسخ، بی کا، بی تا، رکابه دار، محشی با امضای «منه»؛ 4ص ( 89-86)، 23 سطر [عکسی ف: 4-170]
tabyīn-e haqīqat
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:18397
کا: میرزا منیر، تا: 1288ق، از نبیل زاده قزوینی، میرزا منیر؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 126گ، اندازه: 16/5 × 26/5 سم [رایانه]
ص: 911
tabyīn-ur ra’fa (fīmā li-1-lāh min-ad diyāfa)
مشهد، رضوی؛ شماره نسخه:ض 4321
خط: نسخ، بی کا، تا: 952ق [الفبائی:-103]
tabyīn-ul ‘ujb fīmā warad-a fi fadl-i rajb = fadā'il-i rajb
ابن حجر عسقلانی، احمد بن على، 733-852 قمری
ebn-e hajar-e 'asqalānī, ahmad ebn-e ‘alī (1333-1449)
رساله ای است در بررسی احادیث مربوط به فضایل ماه رجب که در آغاز آن به معانی رجب پرداخته، سپس 38 حدیث در فضیلت صوم و صلاة در ماه رجب آورده است.
چاپ: مصر، 1351ق
[ کشف الظنون: 1275/2 ؛ هدية العارفين: 128/1 ؛ ابن حجر عسقلانی و دراسة مصنفاته ... 440/1 ؛ ایضاح المكنون: 224/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14111/1
آغاز: الحمدلله كثيرا و اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اكبر تكبيرة ... اما بعد فقد تكرر سوال جماعة من الاخوان في جمع ما ورد في فضائل شهر رجب؛ انجام: قال ابن دحية الصيام عمل بر الالفضل صوم شهر رجب فقد كان عمر ينهى عن صيامه و الله اعلم تم الكتاب ... رب العالمين آمين.
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مهر «هادی بن حسن الموسوی» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، 19گ (1پ -19پ)، 21 سطر، اندازه: 14/5×9 سم [ف: 35-648]
tabyīn-e ahd-name-ye dowlateyn-e īrān va rūs
وابسته به: عهدنامه ایران و روس (سرحدات) تبیین عهدنامه دولتين ایران و روس راجع به حدود مشرق بحر خزر: در چهار فصل که از طرف ایران اختیار امیر تومان سلیمان خان و از طرف روس نقولا قوزمین قارادایف امضا کرده اند.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4326/29
آغاز: بموجب عهدنامه منعقده در تارخی نهم محرم 1299 مطابق نهم ماه دسامبر 1881 م فيما بين دولتين ... و بنا بر وکالت و اختیار مأمورین دولتين؛ انجام: بتاریخ 6 شهر جمادى الأولى 1303 سلیمان خان صاحب اختیار امیر تومان. خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ارقام سياق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: رویه میشن سبز، 6گ (107پ -112پ)، اندازه: 21/9 ×25سم [ف: 7-351]
at-tabyīn fī ansāb-il qurašīyīn
ابن قدامه، عبدالله بن احمد، 541-620 قمری
ebn-e qodāma, “abd-ol-lāh ebn-e ahmad (1147-1224)
در ذكر نسب پیامبر اکرم (ص) و اقارب آن حضرت و اولاد آنها و بیان مقداری از شرح حال و فضایل آنان. آغاز: قال الشيخ ... موفق الدين ابو محمد عبد الله بن أحمد بن محمد بن قدامة المقدسی ... هذا كتاب ذكرت فيه نسب رسول الله ( صلى الله علیه و آله) و اصحابه من اقاربه انجام: ابنا عياش الفقيهان ابو دلامه و ابو عطا السندي الشاعران، اخر الكتاب والحمد ل لله رب العالمين
چاپ: بیروت، محقق: محمد نايف الدیلمی، عالم الكتب، مكتبة النهضة العربية، 671ص، 1408ق.
[کشف الظنون 343/1 ؛ هدية العارفین 459/1 ؛ زرکلی اعلام 191/4 ؛ معجم المؤلفين 30/6 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:729عکسی
آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: چستربیتی، ش 3974 (اربری، فهرست خطی عربی 77/4)؛ خط: نسخ، كا: محمد بن محمد بن محمد بکری بغدادی، تا: پنج شنبه 26 جمادی الثانی 630ق؛ مصحح: 124گ، 24سطر [عکسی ف: 2-213]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3/ 1550 عکسی
آغاز و انجام: برابر نسخه اصل: کتابخانه ملت در ترکیه، ش 2413؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ این نسخه به خزانه المؤيد بالله محمد بن المنصور بالله قاسم بن محمد تقدیم شده؛ چند یادداشت از جمله به تاریخ 1093 ق و 1297 ق؛ 63ص (98-160)، 32 سطر [عکسی ف: 4-475]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 52عکسی
آغاز: برابر؛ انجام: عمر و بن زبیر ... و من ولده الولید بن عمر و بن الزبير ... و هو من جلساء مالک ابن انس و يقال انه الذي الف له موطاء، و سعید بن عمرو اخوه روی عن نسخه اصل: رئيس الكتاب منتقله به سلیمانیه استانبول، ش 593، قسمت اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا اواسط قرن 8ق؛ واقف: مصطفی افندی رئیس الكتاب؛ 130گ، مختلف السطر
[عکسی ف: 1-55]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:53عکسی
آغاز: مالک و عبد الرحمن بن ابی الزياد و ولى الشرط للعباس بن محمد بن ابراهيم؛ انجام: برابر نسخه اصل: رئيس الكتاب منتقله به سلیمانیه استانبول ش 593. قسمت دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا اواسط قرن 8ق؛ مصحح، در ذیقعده 791ق با نسخه ای که بر آن سماع مصنف بوده
ص: 912
مقابله شده، همچنین، علی بن محمد بن على حمید حنبلی بعلی در روز جمعه بیست و چهارم شوال 771ق از ترمیم و تصحیح آن فراغت یافته؛ واقف: مصطفى افندى رئيس
الكتاب؛ 130گ، مختلف السطر [عکسی ف: 1-56]
← التبيين في تفسير القرآن المبين ← التبيين في شرح المواعظ و البراهين
at-tabyīn fī š.-el mavā'ez va-1 barāhīn = at-tabyīn fī tafsīr-el qor'ān-el mobīn
شهیدی قزوینی، ابوتراب، 1240؟ -1335 شمسی
šahīdī qazvīnī, abū-torāb (1861-1956)
تاریخ تأليف: اوایل نیمه دوم قرن 14 تفسیر فارسی مفصلی است که مؤلف با استفاده از فرمایشات پیامبر اکرم و اولاد طاهرینش (علیهم السلام) به تفسیر قرآن پرداخته است، در مقدمه خود اظهار داشته است: «نظر به اینکه قرآن مجید کتابی است که کلمات و آیات آن به قلب مبارک جضرت رسول نازل شده و ظاهرش حکم و باطنش علم است، و اسراری است بین حبیب و محبوب، لذا بیان آن را به عهده آن حضرت نهاده است، ... و نیز هر کسی که آن نور پاک، مرجع علم قرآن، برای امت معرفی نموده است. این تفسیر در پنج جلد نگارش یافته و شامل جلدهای یک و دو و سه و پنج است. متأسفانه جلد چهارم این اثر نفیس مفقود است که شامل جزء 18 تا 23 قرآن کریم می باشد. مستدركات اعيان الشيعة: 6/3؛ [مستدرک الذريعة: 760؛ دنا 783/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13080
آغاز: الحمد لله الذي خلق السموات و الارض و جعل الظلمات و النور فانزل الكتاب على عبده ليخرج الناس من الظلمات إلى النور ... و بعد نظر به اینکه قرآن حمید مجید کتابی است که کلمات و آیات؛ انجام: و لو خود ادراک علت و حکمت و فلسفه آنرا ننموده باشد، ایمان به غیب آورد، چنانکه در اول سوره بقره توضيح لزوم ایمان به غیب را نمودیم، و السلام علی من اتبع الهدی.
جلد اول، از مقدمه و تفسیر سوره فاتحه تا آخر سوره نساء؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ محشی از مؤلف، دستخط آیت الله مرعشی نجفی چنین آمده: «بسمه تعالی، التبيين في تفسير القرآن المبين، للعلامة التقى الزاهد العابد، المعرض عن الدنيا، المنعزل عن الخلق و المشتغل بنفسه و تفسیر کتاب الله، آية الله الحاج میرزا أبي تراب بن العلامة الحاج میرزا ابي القاسم بن العلامة الآية السعيد الشهيد الحاج ملا محمد تقی البرغانی القزويني الشهير بالشهيد الثالث، كان المؤلف من اوتاد علماء عصره، سكن سنين في بلدة طهران، و كان منزوية جليس البيت، دائم الاشتغال بالكتابة و المطالعة و العبادة، أخذ العلم عن جماعة، منهم العلامة، الحاج میرزا فتح الله الشهير بشيخ الشريعة الاصفهانی، و منهم العلامة الحاج الشیخ فضل الله النوري الطبرسي الشهيد غيرهم و عنهم، و هذا التفسير في زها مجلدات، كلها بخطه الشريف، و من العجيب انه جاء- باربع مجلدات منه رجل من أهل العلم و قد اعطاه رجل من ارباب سيارات و قال انه وجد هذه الكتب في خارج طهران في نهر من الماء و جمعها الرجل و أتی به و أعطاه إلى شخص من الطلبة و جاء ذلك به الى وكان لم يعرف مؤلفه فمن الله على باقتناء هذا الكتاب في المكتبة العامة الموقوفة، بقاء الاسم مؤلفه المرحوم الذي افنى عمره في خدمت القرآن الشريف، و توفی المؤلف سنة 1375»؛ کاغذ: خط دار دفتری، جلد: چرم ساغری مشکی، 242گ، 34 سطر (30×17)، اندازه: 34/5×22/5
سم [ف: 145-33]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13081
آغاز: بسم، شروع می کنم ذكحر مطالبی را که در این سوره است به اسم ذات، الله الرحمن الرحيم، الله که بخشنده تمام نعم است به عموم خلق؛ انجام: به اقتضای اعمال قلبيه و جوارحيه اش حکومت نماید، نه از حق و أجر احدی ناقص کند و نه بر مجازاة أحدى ذره ئی بیافزاید، اللهم احكم لنا بالخير و السعادة. جلد دوم، از سوره مائده تا سوره یونس؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: خط دار دفتری، جلد: چرم ساغری مشکی، 202گ، 34 سطر (17/5 × 30/5)، اندازه: 22/5 ×36سم [ف: 33-148]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13082
آغاز: شروع نمودم بیان مندرجات این سوره را به اسم خدا، بخشنده نعم به عموم خلق و مهربان به مؤمنین در دنیا و آخرت؛ انجام: چنانکه در آیه 8 «محمد»(صلی الله علیه وآله وسلم)فرموده: إن تنصروا الله ينصركم و يثبت أقدامكم، ربنا انصرنا و لا تخذلنا فانا معتصم بک و متوكل عليك و أنت ولينا نعم المولی و نعم النصیر. جلد سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1361ق؛ کاغذ: خط دار دفتری، جلد: تمام چرم ساغری مشکی، 216گ، 24 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 33-149]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13083
آغاز: حم، تنزلى الكتاب من الله العزيز العليم، ای محمد(صلی الله علیه وآله وسلم)نازل شدن این قرآن از طرف ذات مقدس الله است؛ انجام: و لذا صعب است او را تبنه نمودن از متابعت او ابدا کوتاهی نخواهد نمود، چنانکه در آیه (201) اعراف فرموده ... هذا آخر ... جلد پنجم و از سوره مؤمن آغاز و تا آخر قرآن کریم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1365ق؛ کاغذ: خط دار دفتری، جلد: تمام چرم ساغری مشکی مجدول، 256 گ، 34 سطر (18×30)، اندازه: 36×23سم [ف: 33-148]
ص: 913
tabyīn-u kidb-il muftarī fi-mā nasab ilā abi-l-ḥasan al aš'arī
ابن عساکر، علی بن حسن، 499-571 قمری
ebn-e ‘asāker, ‘alī ebn-e hasan (1106-1176)
کتابی است در دفاع از آراء و عقاید و شرح حال ابو الحسن اشعرى امام اشاعره، ضمنا مؤلف شرح حال جماعت کثیری از اعیان و مشاهیر اشاعره را ذکر نموده است. چاپ: بیروت، تحقیق دکتر احمد حجازی سقا؛ لیدن، 165ص، 1878م.
[ معجم الأدباء 77/13 ؛ کشف الظنون 342/1 ؛ هدية العارفین 701/1 ؛ بروکلمان
1/(331)403؛ دنا 783/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 200عکسی
آغاز: قال الشيخ ... الحمد لله الذي منح اهل التحقيق في توحيده بصائر و احلاما؛ انجام: و اختم بحمدک یا کریم مقالنا شكرا على افضالك المترادف نسخه اصل: چستر بیتی دبلین ش 3239 (اربری فهرست چستربیتی 101/1 )؛ خط: نسخ، كا: عبدالکریم بن حسين بن جعفر، تا: شعبان 596ق؛ مصحح، با نسخه منقول منه مقابله شده؛ تملک: محمد بن محمود حنفی به تاریخ 1048ق، محمد ابو الفتح العجلونی در 1177ق؛ 137، 21 سطر [عكسي ف: 1-183]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10033/8
آغاز: بسمله الحمد لله رب العالمين ... يقول ذخلت المسجد الحرام يوم الاحد فيما بين؛ انجام: و حسن اولئك رفيقا فانه بالفضل جدیر و على ما يشاء قدير خط: نسخ، كا: على بن محمد بن علی واعظ حنفی، تا: 902ق؛ تملک: ريحان الله الموسوی و مهر بیضوی وی، شرف الدين محمد مکی بن محمد ضیاء الدین بن شمس الدين بن حسن بن زين الدين من ذرية الشريف ابی عبدالله الشهيد شمس الدين محمد بنمکی مطلبی عاملی جزینی عاملی به تاریخ 1175ق؛ جلد: تیماج با روکش سبز، 5 ص (137-141)، 19 سطر، اندازه: 18×13سم
[ف: 32-48 ]
at-tabyīn li-asmā’-il mudallisīn
سبط ابن عجمی، ابراهیم بن محمد، 753-841 قمری
sebt-e ebn-e ‘ajamī, ebrāhīm ebn-e mohammad (1353 1438)
تاريخ تأليف: جمادی الاول 818ق رساله مختصری است در بیان اقسام سه گانه تدلیس و اسامی مدلسین با ترجمه کوتاهی از آنان به ترتیب حروف تهجی. وی این کتاب را از «المراسيل» صلاح الدین خلیل علائی تلخیص نموده و خود مطالبی بر آن افزوده است. عناوین تدليسها: 1. تدلیس الاسناد؛ 2. تدليس الشيوخ؛ 3. تدليس التسوية. آغاز: قال شيخنا الشيخ الإمام العلامه ... فهذا تعليق في اسماء المدلسين کنت جمعته قديما في سنة
انجام: لا اعرف في المتاخرين من يذكر به الا ابابکر ... و الله اعلم انتهى. هذا آخر ما علقه شيخنا امتع الله بحياته من المدلسين فمن وجد بعد ذلك منهم احدا فليلحقه في مكانه فانه قابل للزيادة.
چاپ: بیروت، دارالکتب العلمية، تحقیق يحيح شفیق، 1406ق
[ کشف الظنون 343/1 ؛ هدية العارفین 20/1 ؛ زرکلی اعلام 62/1 ؛ بروکلمان ذیل 72/2 ؛ دنا 783/2 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 357/3 -ف
نسخه اصل: حراجچی اوغلی ش 321؛ خط: نسخ، كا: ابراهیم بن محمد بن خليل حلبی طرابلسى ابن عجمی، تا: 792ق؛ با افزوده های مؤلف در جمادی الاول 818؛ 5گ (190-194)، 20 سطر [فيلمها ف: 1-458]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14161
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: على بن خطاب بدری، تا: سه شنبه 17 صفر 824ق؛ مصحح: تملك على بن حمادی بن على بشاری به سال 888 با مهر بیضی؛ کاغذ: فرنگی، نوع جلد: تیماج زرشکی، 8، 21 سطر (15×10/5 )، اندازه: 15×20/5سم [ف: 35-734]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 27/2 عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: ظاهریه دمشق ش مجموع/12 (يوسف العش، فهرس مخطوطات الظاهرية التاريخ / 217 و 246)؛ خط: تعليق، كا: محمد بن ابی بکر بن زريق، تا: در حدود 838، 9گ (12-20)، 21 سطر [عکسی ف: 1-28]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24520
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ صورت اجازة مؤلف به نجم الدين ابوالقاسم محمد المدعو عمر بن تقي الدين ابي الفضل محمد بن نجم الدين ابی نصر محمد بن فهد هاشمی مکی که تمام کتاب را در شنبه 19 محرم 838 ق در مدرسه شرفيه حلب بر او خوانده است. در این اجازه مؤلف تاریخ تولد خود را 12 رجب 753ق در حلب یاد می کند؛ اهدایی: رهبری، اسفند 1376؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوا با روکش کاغذ ابر و باد، عطف تیماج
قهوه ای، 12گ، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 23/5سم [اهدائی رهبر: 8 69] و [ف: 27-88]
tabyīn-ul maḥārim
ص: 914
سنان الدين، يوسف بن حسام الدین، 986 قمری
sanān-od-dīn, yūsof ebn-e hesām-od-dīn (-1579)
تاریخ تأليف: 4 رجب 980ق رساله ای است در نواهی که در قرآن کریم آمده در نود و هشت «باب». این نواهی بعضی حرمت شرعی و بعضی از آنها حرمت اخلاقی دارند و مؤلف همه را به عنوان محارم یاد کرده است. در هر باب آیه های مربوط را ذکر می کند و از جنبه تفسیری و فقهی نیز از آنها بحث می نماید.
[دنا 783/2 ؛ بروکلمان 387:2 ذیل 452:2 و 524]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1804/1
آغاز: الحمدلله الذي أنزل علينا کتاب احكمت آیاته ثم فصلت من الدنه تفصيلا و نور به قلوبنا و شرح به صدورنا؛ انجام: اللهم اجعل کتابنا هذا حجة لنا يوم القيامة و لا تجعله حجة علينا و صلى الله على سیدنا سيد الأولين و الاخرين ... خط: نستعلیق، كا: مصطفى بن عمر الساكن بخربولی، تا: اوایل جمادی الاول 1105ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 247گ (1پ -247ر)، اندازه: 20×13/5 سم [ف: 5-189]
tabyīn-ul murād min sawāhid-il intiqād
قزوینی، محمد مهدي بن علی اصغر،-1129 قمری
qazvīnī, mohammad mahdī ebn-e ‘alī asqar (-1717)
وابسته به: الانتقاد؛ قزوینی، محمد مهدی بن علی اصغر (-1129) تاریخ تأليف: اواخر جمادی الاول 1093ق مؤلف ابتدا کتابی در شرح اشعاری که در علم نحو به عنوان شواهد ذکر شده بود تأليف نمود که نیاز به شرح و تفسیر داشت. بنابراین در کتاب حاضر مطالبی را که نیاز به شرح و تفسیر داشته شرح داده و آن را در دو «فهرست» و نه «باب» تنظیم نموده است: باب 1. شواهد ما قبل النوع الاول و الحروف الجارة؛ 2. شواهد الحروف المشبهة بالفعل؛ 3. شواهد ما و لا المشبهتين بلیس و واو مع و الا الاستثنائية و حروف النداء؛ 4. شواهد نواصب المضارع و جوازم و لا التي لنفي الجنس؛ 5. شواهد حروف العطف؛ 6. شواهد حروف التنبه و حرف التفسير و حروف التخصيص و حرف الردع و حروف التصديق و حروف الاستفهام و حروف المصدر و حرف التوقع و حرف الاستقبال و حروف النفى و حروف التأنيث و التنوين و نون الوقاية و كاف الخطاب؛ 7. شواهد حروف الشرط و نون التأکید و ما الكافية؛ 8 شواهد الألف واللام و ياء النسبة و لام الابتداء؛ 9. شواهد الخاتمة.
[دنا 783/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7992/2
آغاز: الحمدلله الذي نصب شواهد الآيات و رفع اعلام العلامات على توحده بذاته و تفرده بجلیل صفاته ثم من علينا بان عطف ضمائرنا الى انجام: هذه صورة بمعنى طلع و بالجملة في البيتين شاهد آخر هو استعمال لدن غير مقرونة بمن و لم تستعمل كذلك في التنزيل. خط: تحریری، بی کا، بی تا، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سبز، 402گ، 20 سطر، اندازه:
13/5× 20/5 سم [ف: 26-478]
tabyīn-u muşādirat-i uqlīdes fi-l xuțūt-il mutawāziya
سالار، علی بن فضل الله، ق6 قمری
sālār, ‘alī ebn-e fazl-ol-lāh (-12c)
رساله ای در خطوط متوازی، مشتمل بر شش «مقدمه» و یک «مثال» و یک «برهان» و نه «شکل».. آغاز: بسمله، مقدمات لتبيين المصادرة التي ذكرها اوقلید (س) في صدر المقالة الأولى فيما يتعلق بالخطوط المتوازية انجام: فيلقى خط آج خط هب لامحالة و ذلک ما اردنا أن نبين والله اعلم بالصواب واليه المرجع والمآب [دنا 783/2 (2 نسخه)]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5412/4
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: ربيع الأول 672ق؛ کاغذ: حنایی آهار مهره، جلد: چرمی مشکی، 10ص (31-40)، 16 سطر (8/5×11/5)، اندازه: 16×12/5 سم [ف: 8- 420]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 5414/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 672ق [رایانه ]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1260/13
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی ش 3045؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 699ق؛ 5ص (63-67)، 19 سطر [عکسی ف: 3-585]
← تبیین معارف ضروريه دينيه← رموز و اصطلاحات کتابهای شهید ثانی
←تبیین معارف ضروريه دينيه ← ثمره شجره الهيه
at-tabyīn wa-l istidrāk
سموقی، علی بن احمد، ق 5 قمری
sammūdī, ‘alī ebn-e ahmad (-11c)
آیاتی از قران کریم را در موضوعات مختلف
آورده و آن گونه
ص: 915
که خود می خواهد مطابق اعتقاد درزیان تفسیر و تأویل نموده و به مخالفین نسبت کفر و الحاد می دهد.
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1571/3
آغاز: توكلت على المولى الاله الحاكم مازل الازل و توسلت اليه بوليه القائم الهادی علة العلل نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 913؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: قرن 12، 19ص (35-53) [عکسی ف: 4-408]
at-tabyīnīyāt fi-l irt wa-t tawrītāt = al-bayyināt fī tahrir-il mawarit = al-bayyinat fi ilm-il mawarit
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
در سه بخش»: 1. فرائض در سه «باب»؛ 2. تعيين الوارث در چهار «باب»؛ 3. لواحق الميراث در هفت «فصل». جز فرائض نصیریه است. از خواجه نصير فقط یک اثر فقهی آن هم در فرائض و با همین موضوع آمده است و رساله دیگری در آثار او شناخته نیست. در الذریعه رساله ای با عنوان «البينات في تحرير المواريث» نامبرده شده که مؤلف آن مجهول است و سر آغاز آن با این رساله همانند است و نسخه ای در ملک دارد که آن هم ناشناس آمده و الذریعه می گوید: «رايتها في خزانة كتب سيدنا ابي محمد الحسن صدرالدین ره». چنین نسبتی را در ضمن تألیفات خواجه نیافتیم و مدرس رضوی هم در چاپ جدید کارش ذکری از آن نکرده است. فقط دانش پژوه در نسخه دانشگاه چنین نسبت داده است. نسخه ای در مجلس شورا دارد که از مفلح بن حسن صیمری (ق 9ق) دانسته شده که نام «التبيينيات في الارث و التوريثات» دارد و همین رساله است. آغاز: بسمله، الحمد الله الذي ارشدنا بدين الاسلام و اوضع لنا الحق بايضاح الكلام ... و بعد فانی حررت كتاب المواريث في وريقات و سميتها البينات و جمعت فيها الأصول و التعريفات ...الاول الفرایض و ابوابه ثلثة.
انجام: لانها كسرت مخرج الربع فيضرب اربعة في اصل الفريضة و هي ثمانية تبلغ اثنان و ثلاثون و السهم الزايد يؤخذ من الجميع فيكون ثلثة و ثلثين و هذا آخر ما قصدنا حصره في هذا الكتاب و الحمد الله رب العالمين.
[دنا 783/2 (3 نسخه با نسبت به صیمری)؛ الذریعه 195/3 و 150/16 ؛ مدرس رضوی 290]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1613/2
آغاز و انجام: برابر
در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 21 رمضان 1039ق؛ جلد: میشن آلبالویی سیر. [ف: 5-307]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:7689/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، .وص، 20 سطر (14×6)، اندازه: 21×15سم [ف: 16-672]
at-tabyīnīyāt fi-l irt wa-t tawrītāt = al-bayyināt fī taħrīr-il mawārīt = al-bayyināt fī ‘ilm-il mawārīt
صیمری، مفلح بن حسن، - 2900 قمری
saymarī, mofleh ebn-e hasan (-1495)
همان رساله بالاست که به خواجه نصیر نیز نسبت داده شده است.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10070/7
آغاز: بسمله الحمد لله الذي ارشدنا بدين الاسلام و اوضح لنا ... و بعد فانی جردت رسالة في كتاب المواريث في وريقات و سميتها؟ انجام: و السهم الزايد يوخذ من الجميع فيكون ثلاثة و ثلاثين ... نامية زاكية خط: تعليق، كا: كمال الدين عطاء الله بن مسیح آملی، تا: سلخ رجب 133ق؛ 16ص (152- 167پ)، اندازه: 16×12سم [ف: 91-32 ]
tatimma
ملک محمد
malek mohammad
مختصری است در علم نحو.
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 9747/11
آغاز: بسمله. حمدله ... اعلم يا بني ... أن المبتدء و خبره مرفوعان؛ انجام: و لاتضرب بی کا، تا: قرن 11 کاغذ: هندی، جلد: تازه، 3گ (73پ -75ر)، اندازه: 23×15سم [ف: 17-475] 2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13594/5
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و العاقبة للمتقين ... اعلم يا بني اطال الله تعالی عمرک و اعطاك علما نافعا أن المبتدأ و الخبر مرفوعان.؛ انجام: نحو اضرب و لاتضرب.
در فهرست بدون نام مؤلف؛ خط: نستعلیق هندی، کا: حاج محمد
ص: 916
ادریس، تا: 1269ق؛ کاغذ: فستقی و حنایی، 5گ، اندازه: 13×5/ 20سم [ف: 12-357]
tatemme-ye eskandar-nāme
نظامی، الیاس بن يوسف، 530؟ -614؟ قمری
nezāmī, elyās ebn-e yūsof (1136-1218)
وابسته به: اسکندرنامه = شرف نامه = اقبال نامه؛ نظامی، الیاس يوسف (530-614) تتمه اسکندرنامه از متن.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 8752/6
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ:سمرقندی،جلد: تیماج تریاکی، 6گ (هامش 1383-388پ)، 17 سطر (17×9) [ف: 17-213]
tatemmat-ol bayān fī tārīx-e afqānestān (t.)
جمال الدین اسد آبادی، 1254-1314 قمری
jamāl-od-dīn-e asadābādī (1838-1897)
مشتمل است بر مجملی از احوال سابقه و لاحقه: فصل اول در بیان اسم طایفه افغان. پوشیده مباد که پارسیان این قوم را افغان می نامند ...
چاپ: مطبوعات الموسوعات، 192 ، 1318 ق.
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3711/2
آغاز: این رساله مشتمل است بر مجملی از احوال سابقه و لاحقه ... فصل اول در بیان اسم طایفه افغان. پوشیده مباد که پارسیان این قوم را افغان می نامند؛ انجام: و من با تو درین عهد و قرار استوارم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: محرم 1304ق؛ کاغذ: آهار مهره فرنگی، جلد: میشن قرمز، 15 سطر، اندازه: 17/2×10/9 سم [ف: 7-32]
tatemmat-o bayān-e «laqad jā’a-kum rasūl-un min anfus-i-kum» (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدین محمد،814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/33
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ 2ص ( 650-649
) [مختصر ف: 131]
tatemme-ye tārīx-e ferešte
اهدا به: سلطان مراد میرزا ابن بهرام میرزا ابن شاه اسماعیل در این کتاب شخصی که نامش ذکر نشده به دستور سلطان مراد میرزا ابن بهرام میرزا ابن شاه اسماعیل صفوی تتمه تاریخ فرشته را از سلطنت جهانگير تا سال پنجم سلطنت اورنگ زیب نوشته است.
شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:65ت/674/2
آغاز: مقدمه: بدایع طراز سحر آفرین سخن پرداز دانش گزین ابو القاسم فرشته ... تتمه: شایسته سریر سلطنت و فرمان روای زیبنده افسر خلافت و کشور گشای جگر شکاف هژبران ... ابو المظفر نور الدين محمد جهانگیر پادشاه غازی؛ انجام پایان مقدمه: امید که بذريعه بديعه این سواد نامی بر صفحه روزگار بماند. پایان: و بتاریخ مذکور موكب فلک شکوه شاه جهانی بظاهر دار الخلافه در باغ نور نزول اقبال ارزانی فرموده رونق افزای تخت و دیهیم شد. خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: نخودی نازک، جلد: مقوا با تیماج سرخ، 8 گ، 28سطر (33×17)، اندازه: 38/5 ×سم [ف: 2-259]
tatemme-ye tārīx-e nāder-šāh
قائم مقام فراهانی، عبدالوهاب بن على، ق14 قمری
qā'em maqām-e farāhānī, 'abd-ol-vahhāb ebn-e ‘ali ( 20c)
وابسته به: تاریخ نادر شاه (ترجمه)؛ قراگوزلو، ابوالقاسم (1244 1306ق) تاريخ تأليف: 1322ق، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار مؤلف که خود را در دیباچه چنین معرفی کرده: «عبد الوهاب بن میرزا علی محمد خان سید الوزراء ابن مرحوم میرزا على قائم مقام ابن مرحوم میرزا ابوالقاسم قایم مقام حسینی فراهانی صدر شهید»، درباره انگیزه تالیف این کتاب می گوید: «چون در سده چهارم هجری میل مردم ایران به نوشتن و خواندن تاریخ های گذشته مایل شده، به خاطر این بنده گذشت که تاریخی نویسد شاید بدین واسطه اسمی از خویش در صفحه روزگار گذارده باشم بعد از تفکر و جستجوی بسیار دیدم که سخن نگفته باقی نمانده جز تاریخی که جمس فریزر انگلیسی معاصر نادرشاه در شرح احوال نادرشاه با تاریخ مختصری از هندوستان نگاشته و در این عصر ابوالقاسم خان ناصر الملک همدانی آن را به فارسی ترجمه کرده، این تاریخ ناتمام است لذا از برگشتن نادرشاه از هندوستان تا انجام سلطنت او و بقیه سلطنت دودمان گورکانیه در هند تا انقراص آن طایفه به دست انگلیس و تاریخ مصرف دولت انگلیس مملکت هندوستان را و جغرافیای هندوستان را اضافه نمود. تتمه تاریخ نادرشاه از روی تاریخ جهانگشای نادری
ص: 917
و بعضی تواریخ دیگر و بقیه سلطنت دودمان تیموری را از روی تاریخ سلالة السير که تاریخ تمام هندوستان است نقل شد»
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9259
آغاز: بسمله. چنین گوید عبد الوهاب بن میرزا علی محمد خان ... که چون دیدم در این مائه چهاردهم از هجرت نبوی؛ انجام: یکی از شعب رودخانه گنگ واقع است و هشتصد هزار نفر سکنه دارد و این تکلمه را در روز دهم ... و انا العبد عبدالوهاب الحسینی الفراهانی خط: شکسته نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 10 شوال 1322ق، جان تهران؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج زیتونی، 65گ، 11 سطر، اندازه: 19×12سم [ف: 30-39]
tatimmat-u taʻlīqat-i minhaj-il maqāl
وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 1205 قمری
ebn-e
vahīd-e behbahānī, mohammad bāqer mohammad akmal (1707-1791)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14467/12
خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 8گ (271ر - 278ر)، 25 سطر، اندازه: 23×15سم [ف: 38-615]
- تتمة التنكيت على كتاب ابن الصلاح ، النكت عب کتاب ابن الصلاح
tatimmat-u jāmi'-il axbār
وابسته به: جامع الاخبار = معارج اليقين في أصول الدين = معارج اليقين في أصول الدين لمن اراد التقوى = معارج التقى لمن اراد كمال التقوی؛ شعیری سبزواری، محمد بن محمد (-7)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18813 ض
بی کا، تا: 1075ق [د.ث. مجلس]
tatimmat-u jawāhir-il kalamāt fi-ş siyag-il ‘uqūd wa-1 īgā‘āt
شهید ثانی، زین الدین بن على، 911-965 قمری
šahīd-e sānī, zayn-od-dīn ebn-e ‘alī (1506-1558)
وابسته به: جواهر الكلمات في صيغ العقود و الايقاعات = جواهر
العقود؛ صیمری، مفلح بن حسن (9000) شهید ثانی بر کتاب «جواهر الكلمات» صیمری (قرن 9) تتمهای نوشته در سه قسم، نکاح، رضاع، عبادات (نیت، وضو، غسل، تیمم، صلاة، زكاة، حج، عقد نکاح، صيغة عتق عن الكفارة، عقد بيع، اقاله و سلم) و برای هر قسم خطبه جداگانه ای تنظیم کرده است. مخفی نماند که کتاب جواهر الكلمات اشتباها به افرادی نسبت داده شده است مثلا در الذریعه (278/5 رقم 1304) به مولی عطاء الله و (در رقم 1305) به محقق کرکی و (در رقم 1304) به شهید ثانی نسبت داده شده است، ولی حق این است که این کتاب از تألیفات صیمری بوده و تأليف شهید ثانی تتمة جواهر الكلمات می باشد و مولی عطاء الله کاتب نسخه بوده نه مؤلف آن و تأليف محقق کرکی در این موضوع به «صيغ العقود و الايقاعات» موسوم است که غیر از جواهر می باشد. آغاز: آغاز قسم اول نکاح: الحمدلله الكبير المتعال و الصلوة على محمد و آله بالغدو والآصال اعلم وفقك الله. آغاز قسم دوم: الحمدلله كما هو اهله و الصلوة على محمد و آله اعلم وفقك الله قد اشتهر على السنة الطلبة. [دنا 784/2 (4 نسخه)]
١. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه:114/3
آغاز: برابر؛ آغاز قسم سوم افتاده: اتوضوء لرفع الحدث واستباحة الصلاة واجبة لوجبه شامل هر سه قسم؛ خط: نسخ، كا: خليل بن حاج ابراهیم صغری ساز، تا: 1260ق؛ وقف نامه به خط محمد هادی بن حاجی باقر 1260 با مهر وی «محمد هادی بن حاجی باقر» (مربع)؛ مهر: «یا خلیل الله» (بیضوی)، «عبده الراجی ابوالفتح»؛ جلد: تیماج با ترنج، 44ص، 22 سطر، اندازه: 17/5 × 25/5سم [ف: 67]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:872/4
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-61]
2. خوی؛ نمازی؛ شماره نسخه: 759/4
قسم سوم نیت عبادات می باشد؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: تیماج سوخت با ترنج با سر و نقش «محمد» در سر ترنج، 22 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 409]
tatimmat-ul ḥāšīya ‘alā daxīrat-il ma‘ād
وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل، 1118 1205 قمری
ebn-e bāqer
behbahānī, mohammad vahīd-e mohammad akmal (1707-1791)
آغاز: تحقیق خطر بالخاطر الفاتر، القاصر و انا العبد الاقل ابن محمد اکمل محمد باقر و هو من تتمة حاشية كتبتها على الذخيرة
ص: 918
1. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 23/14
آغاز: برابر؛ انجام: لعلك بملاحظة ما ذكرنا تقديم على التصحيح و التقسيم بالنسبة إلى سائر ما ارتكبه الفقهاء (رضوان الله علیه) من التعديات من مورد النص و موضع الحكم خط: نسخ، كا: محب علی بن مراد علی لاهیجانی، تا: 14 شوال قرن 12؛ جلد: تیماج سرخ مجدول، 2گ، اندازه: 21×15سم [ف: 243]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9109/5
آغاز: برابر؛ انجام: هذا من موضع الاحتياج خط: نسخ، كا: محمد معصوم بن علی مدد خراسانی، تا: 1214ق، جان کربلا؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج عنابی، عطف میشن خرمایی، 24 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 16-347]
tatimmat-ul ḥawāšī fī izālat-il ġawāšī
قره باغی، يوسف بن محمد جان، 1054 ؟ قمری
qara bāqı, yūsof ebn-e mohammad jān (-1645)
وابسته به: شرح العقائد العضدية = شرح عقائد العضدی؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908) حاشیه شرح العقائد العضدية = خانقاهی؛ قره باغی، يوسف بن محمد جان (-21054ق) تتمه حواشی قبلی است به نام حواشی خانقاهیه که بر شرح عقاید عضديه ملا جلال دوانی نگاشته است. وی در مقدمه می گوید: بعد از اینکه تعلیقاتی بر شرح جلال نوشتم و مدتی به بحث و درس آن پرداختم، به نظرم رسید که موارد پنهان تعليقه خودم را آشکار سازم، بلکه ضمیمه کنم بر آن از نقد و جرح آن چیزی که در مقام خود بیان نشده، ولی میسر نشد، تا اینکه 33 سال گذشت و فراغی حاصل آمد و در مقصود شروع نمودم؛ در این بین مسافری تعلیقه ای که آن را به ملا حسین خلخالی نسبت می داد، کسی که زمانی مستند من بوده) نزد من آورد و من در نسبت کتاب شک کردم زیرا اعتقاد من درباره او این بود که او به نوشته های امثال ما، توجه نمی کند، پس [در این کتاب موارد شک خود را در تعليقه خلخالی، درج نمودم ...» [ به اختصار و نقل به مضمون از مقدمه کتاب نقل شد. به نظر می رسد که مؤلف، در تجاهل کردن، احتيال نموده تا بتواند راحت تر، متعرض خلخالی شود زیرا سید در همان حال، در قید حیات و در دسترس مؤلف بوده است. (سید محمود مرعشی) آغاز: لك الحمد يا متمم كل الأمور و یا من تنزه عن نسبة الغيب و الحضور انجام: صاحب الدرجة العلى من البررة الكرام المقبولين بالطول عند الخواص و العوام
[الذريعة: 125/6 ؛ کشف الظنون: 1144/2 ؛ دنا 784/2 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11683/3
آغاز: برابر؛ انجام: الموجود الخارج عنها واجبة لأنه لو كان ممكنا الزم خلاف المفروض ... خط: نستعلیق ماوراء النهری، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ مصحح؛ کاغذ: سمرقندی، آهار مهره، 24گ (58-81)، 23 سطر، اندازه: 17×8/5 سم [ف: 29-463]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11409
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: محمد فرزند ملا بابا فرزند ملا محمد مؤمن،
احصاری، تا: جمعه 14 ذیحجه 1239ق؛ مصحح، محشی، دارای کمند، مجدول، کتابت نسخه در زمان سلطان میر حیدر محمد، صورت گرفته؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج آجری با ترنج، 266 گ، 21 سطر ( 17/5×8/5 )، اندازه: 16×26/5سم [ف: 29-16]
٣. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1056
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: 1298ق؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ اندازه: 15/5 × 26/5
سم [ نسخه پژوهی: 2-122]
tatemme-ye dāstān-e gorgsār ebn-e čāč
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 16192
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 14 [مختصر ف: 132]
tatimmat-ud durr-il mantūr
عاملی، علی بن محمد، 21013-1104 قمری
‘āmelī, ‘alī ebn-e mohammad (1605-1693)
وابسته به: الدر المنثور من الخبر المأثور و غير المأثور؛ عاملی، علی بن محمد (1013-1104) شیخ بهاء الدين محمد بن على بن حسن عودی جزینی یکی از شاگردان شهید ثانی که از دهم ربیع الاول 945 تا دهم ذیقعده 962 افتخار شاگردی او را داشت، کتابی به نام «بغية المرید» در شرح حال شهید نگاشته و آن را در یک مقدمه و خاتمه و ده فصل تنظیم نموده که به ضبط الذریعه متأسفانه اغلب فصول آن از بین رفته و موجودی را حفیدش شیخ علی بن محمد بن حسن بعينه در کتاب خود «الدر المنثور» آورده، آن گاه به تألیف «تتمة الدر المنثور» که همین کتاب حاضر باشد همت گمارده و در آن به ترجمه و شرح حال شهید ثانی و گروهی از علما که از شاگردان و ذریه او می باشند پرداخته است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:21713
آغاز: تتمة من الجزء الثاني من الدرر (كذا) المنثور للشيخ ... في باب حسن الخلق ما رواه محمد بن يعقوب رض في الكافي في
ص: 919
باب حسن الخلق بسنده عن أبي عبدالله ع قال هلك رجل على عهد النبي صلى الله عليه و آله؛ انجام: ثم بعد ذلك رايته في تاریخ ابن خلكان في ترجمة الحيص بيص هذا آخر كلام الشيخ الفاضل الكامل. جلد دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول؛ تملک: فرزند شیخ حسن سلطان العلماء؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: نخودی آهاری، جلد: مقوا، عطف میشن قهوه ای، 88گ، 17 سطر، اندازه: 24×14/5 سم [ف: 27-89]
tatimmat-ud durrat-il manžūma
حجت طباطبائی، محمد باقر، 1856-1913 میلادی
hojjat-e tabātabā’yī, mohammad bāqer (1856-1913)
وابسته به: الدرة البهية = الدرة النجفية = الدرة المنظومة = الدرة الغالية في مسائل العالية؛ بحر العلوم، محمد مهدی بن مرتضی (1212-1155)
آن گونه ای که از تصریح نامبرده استفاده می شود این سروده تتمه صلاة «الدرة المنظومه سید بحرالعلوم است ولی صاحب الذریعه فرموده نامبرده علاوه بر نماز حج را نیز بدان افزوده است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9219
آغاز: بسمله، احمد من صلى على من صدعا *** بامره مبلغا ما شرعا؛ انجام: مصلية على النبي و الأولى 88 بهم لنا الدين الحنيف اكملا تنها صلاة را شامل است؛ خط: نسخ، كا: جواد بن حسن بن احمد حسینی شهیدی، تا: ربيع الأول 1383ق؛ استکتابی در کتابخانه آستان قدس رضوی؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، عطف پارچه مشکی، 30گ، 13 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 21/1-207]
tatimmat-ud durrat-in najafīyya
کاشف الغطاء، صالح بن مهدي، -1317 قمری
kasef-ol-qeta', saleh ebn-e mahdi (-1900)
وابسته به: الدرة البهية = الدرة النجفية = الدرة المنظومة = الدرة الغالية في مسائل العالية؛ بحر العلوم، محمد مهدی بن مرتضی (1212-1155)
دنباله منظومه مرحوم بحر العلوم است که به نام «الدرة النجفية) معروف و ناظم در رساله حاضر از صلاة نذر تا پایان صلاة مسافر را به نظم آورده است.
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:2431
آغاز: ما وجبت بالنذر تبع *** فليمتثل ناذرها كما وضع نسخه اصل: کتابخانه کشف الغطاء نجف اشرف؛ خط: نسخ، کاتب = مؤلف، بی تا، 39ص [عکسی ف: 7-39 ]
← تتمة الرسائل← التتمة لمعرفة الأئمة
tatimmat-u r.-i ħall-iț țilism
عمری، ابوالعباس،-905 قمری
omari, ab-ol-abbas (-1500)
وابسته به: حل الطلسم و کشف سر المبهم = سر الطلسم؛ عمری، ابو العباس (905ق) این رساله تكمله رساله حل الطلسم است که در دنبال آن رساله، از سوی همان مؤلف نگاشته شده، و با عناوین «اعلم يا أخي، و من خواصه» ترتیب یافته است، در رساله 12632/9 مرعشی هر دو یک جا آمده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 3016/2
آغاز: فلنأخذ في ذكر هذه السر العظيم و الحجر الكريم و ما يحتوي عليه من المنافع و الخواص و العجائب و الطلسمات و الخوارق العادات، الذي رمزتها الحكماء و فرقوه في الكتب الكثيرة خوفا من فساد العالم؛ انجام: و هذا القسم الرابع من المولدات المتعلقة بطوالع العالم العلوي، و شیء يسير من الاكليل الأول، بعد تلطخه جميعه بدم ذلك القرد، ثم احرق جميع ذلك القرد الحجر و يكون منصوبا على نسف عمود الحجر الأسود خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، 14گ (6ر - 19پ)، 20 سطر، اندازه:
13/5×8/5 سم [ف: 30-33 ]
tatimmat-us sabīl
قزوینی، محمد هاشم بن عبدالرحیم، ق13 قمری
qazvīnī, mohammad hāšem ebn-e ‘abd-or-rahīm (-190)
وابسته به: سبیل الجنة؛ قزوینی، محمد هاشم بن عبدالرحيم (قرن
تاریخ تأليف: شب چهارشنبه 11 محرم 1260ق مؤلف کتابی مفصل در اصول فقه در 5 جلد تألیف کرده بود چون بحثهایی لازم از علم اصول در آن کتاب نیامده بود در این کتاب بدانها پرداخته است. این کتاب استدلالی مفصل دارای مباحث استصحاب و اجتهاد و تقلید و تعادل و تراجیح در سه «منهج» مشتمل بر مباحث» و «مقاصد» و «فصول» می باشد.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10956
آغاز: الحمد لله الذي تمم السبيل و ختم بجدي محمد الدليل اذ لا سبیل للدين بعده و ليس دليل اليه غيره و غیره اما نفسه او طالب
ص: 920
الما عنده، انجام: و ثبتنا على حمده فانه وليه و الصلاة و السلام على نبيه و الائمة المعصومين من آله
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای، 376گ، 24 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 27-365]
tatimmat-u š.-iz zawrā'
دوانی، محمد بن اسعد، 830-908؟ قمری
davvānī, mohammad ebn-e as‘ad (1427-1503)
وابسته به: شرح الزوراء = حاشية الزوراء = الحوراء في شرح الزوراء = شرح رسالة الزوراء؛ دوانی، محمد بن اسعد (830 -908 )
نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه: 20/9
کا: محمد قاسم بن تاج الدين محمود حسینی، بی تا، 3گ (92ر - 94پ)، اندازه:18×11/5 سم [ف: 42]
tatemme-ye š.-e «kun fi-d dunyā ka-anna-ka garīb>> (r. dar)
جمالی اردستانی، جمال الدين محمد، 814-883؟ قمری
jamālī ardestānī, jamāl-od-dīn mohammad (1412-1479)
وابسته به: بیان «كن في الدنيا كانک غریب» (رساله در)؛ جمالی اردستانی، جمال الدین محمد (814-883ق)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9326/24
خط: نستعلیق، کا: محمد کریم بن میرزا زمان، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج سبز با ترنج و سرترنج زرین، 21 سطر [شورا: ف: 30-74]
tatimmat-u šifā'-il uwām
هادی، صلاح بن ابراهيم، -702 قمری
hādī, salāh ebn-e ebrāhīm (-1303)
وابسته به: شفاء الاوام في احاديث الأحكام = شفاء الاوام للتمييز بين الحلال و الحرام؛ حسنی، حسین بن محمد (-662) تتمه ای است بر کتاب مهم حدیثی زیدیه به نام «شفاء الأوام في احادیث الاحکام» که در آن مسائل فقهی را با عناوین خبر، خبر» جمع آوری کرده و استنباطهای خود را مختصر در اوایل ابواب یا ضمن نقل احادیث آورده است.
[دنا 785/2 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية ص 315؛ مؤلفات الزيدية 207/2 ؛ فهرست كتب عربی واتیکان 117/1 ]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1221
آغاز: قال الأمير الكبير ... اما بعد حمدالله تعالى على نعمه التامة و اياديه العامة و صلاته على محمد المويد بالكرامة نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 1016؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 9، ؛ مصحح؛ دو امضای سماع یکی به تاریخ ربیع الاول 1177 و از کتاب به «شفاء الأوام» تعبیر کرده؛ 538ص [عکسی ف: 4-45]
tatimmat-u șiwān-il hikma
بیهقی، علی بن زید، 499-565 قمری
beyhaqī, ‘alī ebn-e zeyd (1106-1170)
وابسته به: صوان الحكمة؛ ابویعقوب سجستانی، اسحاق بن احمد (386)
تاريخ تأليف: 577ق تاریخ فرزانگان پس از اسلام است، که بر صوان الحكمة) افزوده است. این تتمه به فارسی در آمده و «درة الاخبار و لمعة الانوار» نامیده شده است. در دیباچه «صوان الحكمة» آمده است که رساله ای در پایان «تتمه» افزودم و آن را «اتمام التمه» نامیدم. ( احمد منزوی) آغاز: الحمدلله المنعم له نعم مابت اوصافها الامتداد و امدادها الازدياد
چاپ: دو چاپ دارد یکی از کرد علی در دمشق بسال 1946، دیگری از محمد شفیع در لاهور بسال 1351
[ معالم العلما ش 334؛ دنا 785/2 ]
شرح و حواشی:
١- مختصر الملحقة بتتمة صوان الحكمة = مختصر الرسالة الملحقة بكتاب تتمة صوان الحكمة = اتمام التمة؛ غضنفر تبریزی، ابراهیم بن محمد (624-692) ٢- الرسالة الملحقة بكتاب تتمة صوان الحكمة ٣- تتمة صوان الحكمة (مختصر)
1. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 52/2 -عکسی
آغاز: برابر نسخه اصل: بشیر آغا، ش 494؛ خط: نسخ پخته، كا: ابوالحسن على بن الموفق متطبب، تا: پایان رمضان 689ق؛ 21 سطر [عکسی ف: 2-59]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 935/2 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-550]
2. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 38 تا 39-عکسی
نسخه اصل: از کتابخانه دولتی برلین، پتر من 2 شماره 737؛ بی کا، تا: محتملا قرن 10 و 11؛ با مقدمه محمد قزوینی؛ 99گ [نشریه: 272-2 ]
تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:12 عکسی
همان نسخه بالا [ف: 1- 530]
ص: 921
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4096
آغاز: برابر؛ انجام: و تسلم و تدق ولا تندم و السلام تسع و تسعين و خمس مانه ببلده خوارزم خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: حنایی، جلد: پارچه ای، 15 سطر (12×7)، اندازه: 19×13 سم [الفبائی: 103]
4. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 3647/2 -ف
نسخه اصل: مراد ملا ش 1431؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-209]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3648/2 -ف
نسخه تهران: کوپرولو ش 902؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 2-210]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه: 28/2 بخش 2
نسخه اصل: همان نسخه بالا [ف: 68]
6. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3649/8 -ف
نسخه اصل: فاتح ش 3222؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 2-210]
tatimmat-u șiwān-il hikma (mx.)
وابسته به: تتمة صوان الحكمة؛ بیهقی، علی بن زید (499-565)
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 958/5 -ف
آغاز: بسمله. هذا تعليق من كتاب «منتخب صوان الحکمه». قيل أن للفلسفة مبدأ آخر غير المبدأ المنسوب الى اتاليس الملطى و ذلک من فیثاغورث. و قدیری أن المبادي هي الاعداد و المعادلات التي فيها. و كان يسمها تألیفات و يسمى المركب من جملة ذلك استقسات و هذا سيأتی ایضا؛ انجام: و منها الهياكل و رسالة سماها لغت موران و سفیر سیمرغ آواز پر جبرائیل و پرتونامه و رساله غربة الغربية وله معما اوتی من واقع العلوم و جوامع الحکم شعر أعذب من الماء لجاری و اطيب من المسك. تمت التعليقات و الحواشى هذه الحواشی ایضا بخط مولانا الشهيد المتبحر، افضل المتأخرین فیلسوف الروم (؟) فخر الدين ابراهيم الغضنفر (ق) نسخه اصل: ليدن ش 133 شرقی گولیوس 1429 A. (فهرست 292/2 / ش 888)؛ كا: ابن غلام قونوی، تا: 692ق؛ وگ (35-43) [فیلمها ف: 1-556]
تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه:338/4 -عکسی
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 2-96]
at-tatimma fi tawarix-il a'imma
حسینی عاملی، تاج الدين بن على، ق 12 قمری
hoseynī ‘āmelī, tāj-od-dīn ebn-e ‘alī (-180)
تاریخ تأليف: 1018ق در مواليد و وفيات و اسماء و القاب و کنی و نقش نگین مبارکه
چهارده معصوم است مشتمل بر چهارده «فصل»: الفصل الأول في النبي صلى الله عليه و آله مولده بمكة ... الفصل الرابع عشر في الامام الثاني عشر.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 1935
آغاز: الحمدلله الذي ختم نبينا صلى الله عليه و آله جميع الأنبياء و باوصیائه جميع الاوصياء و خط لهم على عرشه احسن الاسماء و اختار للائمة عدد النقباء صلوات الله عليهم في جميع الأوقات و الأناء صلوة تنعش قلوب الاولیاء و تكسر رقاب الأعداء و سلم تسلیما انجام: ثم انتبهت و هي قايلة بالاسلام ثم أتاها العسكري بعد ذلك في ناقص و تا قدری از آخر فصل چهاردهم را دارد؛ خط: نسخ، كا: حاج میرزا محمد مهدی عماد المحققين، تا: ذیحجه 1323ق، جان مشهد؛ افتادگی: انجام؛ واقف: فهرستی، تیر 1310؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 27گ، 20 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 5-64]
tatemme-ye qarābādīn-e šafā'ī
وابسته به: قرابادین شفائی = مرکبات شفائی = قرابادین مظفری = طب شفائی شفائی، مظفر بن محمد (963) تتمه قرابادین است و همانند آن مرتب بر اساس حروف.
مشهد؛ شیخ علی حیدر، شماره نسخه:668/5
آغاز: باب الالف: انوش، داروی لؤلؤ کبیر که اعضا رئیسه را قوت بخشید؛ انجام: هر روز ده مثقال با عرق بید مشک بخورند خط: نستعلیق، کا: محمد بن جعفر حسینی طهرانی، تا: 1244ق؛ جلد: چرم قرمز، 27گ (207ر -1233)، 22 سطر، اندازه: 14×21/5سم [ مؤيد: 2-176]
tatemme-ye qerānāt
بکرانی، محمد بن نجيب، ق7 قمری
bakrānī, mohammad ebn-e najīb (-13c)
وابسته به: اتصالات کواکب = قرانات؛ ابو معشر فلکی، جعفر بن محمد (172-272) تتمه قرانات ابو معشر بلخی است در 860 تا 1080 ق. آغاز: حمد له. اما بعد این رساله تتمه قرانات حکیم فاضل محمد بکرانی رح است ...
[فهرستواره منزوی 2839/4 ]
تهران؛ دانشگاه، شماره نسخه:1328/3 -ف
نسخه اصل: پاریس 1488 .S. P؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 1-596]
ص: 922
tatimmat-u qarbādīn
سمرقندی، محمد بن علی، 619 قمری
samarqandī, mohammad ebn-e ‘alī (-1223)
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7815/2
خط: نسخ ریز، كا: عبد الصمد بن احمد بن مسعود بن ابی بکر بن عبدالکریم بن ابی سعید تستری معروف به بنده، تا: سه شنبه 22 ذیحجه 685ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج آلبالویی، 10ص، 19 سطر (17×8)، اندازه: 21×11سم [ف: 16-714]
tatimmat-u k.-il balaga
فنجکردی، علی بن احمد، 433-513؟ قمری
fanjokerdī, ‘alī ebn-e ahmad (1042-1120)
وابسته به: البلغة المترجمة في اللغة؛ کردی نیشابوری، یعقوب بن احمد (-474ق) در 84 لغت در چند فصل. فارسی به عربی.
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3433/2 -ف
نسخه اصل: چستربیتی 305 (71/3)؛ خط: نسخ، كا: عبدالملک، تا: 25 شوال 668ق؛ در آن آمده «قال الكاتب [الچلبي في الاسامي: البلغة المترجمة في اللغة لنوح بن مصطفى القاضی بقونية» انتهى و الله اعلم بالصواب»؛ تملك: ابوبکر بن رستم بن احمد شروانی، ابوالخیر احمد، موسی زاده محمد عبدالله. [فیلمها ف: 2 -142 ]
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه: ف 79/2وف 80/2
همان نسخه بالا [ف: 183]
tatimmat-uk.-i majma-il fasahatayn fi fada'il-i amir il-mu'minīn
تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 462/106 (آ)- 463/106 (ب)-ف
نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: با تاریخ 756ق؛ در هامش؛ 3گ (383ر- 385ر) [فيلمها ف: 1-486]
tatimmat-u kanz-il hikma
ابن مسکویه، احمد بن محمد، 320-421 قمری
ebn-e meskavayh, ahmad ebn-e mohammad (933 1031)
وابسته به: کنز الحكمة في علم الصنعة الالهية؛ ابن وحشیه، احمد بن على (296) در قانون باب الاعظم
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض14148
آغاز: بسنله الحمد اللو ج العالمين؛ انجام: فانه مقيد بقیدین و السلام خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1275ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: میشن، 17 سطر (15×7)، اندازه: 20×12سم [الفبائی: 103]
tatemmat-ol loqāt = farhang-e loqāt-e qarībe-ye tārīx-e vassāf
وابسته به تجزية الأمصار و تزجية الاعصار = تاریخ وصاف = تجزية الأمصار و ترجمة الاعصار؛ وصاف الحضره، عبدالله بن فضل الله (663- 730) در دنبال «تاریخ وصاف» آمده و واژه های دشوار آن را گزارش داده و به کمک و از روی «قاموس» و «کنز» و «منتخب اللغة» و شمس اللغة» و جهانگیری و «برهان» و «فرهنگ ترکی و مغولی» ساخته شده، و در آن می گوید: که معنی چند کلمه ترکی و عربی و مغولی به دست نیامده است. آغاز: حرف الألف. آبی: انکار کننده است، آجام بمعنی نیستان است انجام: لغات نایاب ترکی نیز اضطرارا ترک نموده. چاپ: در بمبئی به چاپ رسیده
1. تهران: ملک؛ شماره نسخه:2931/9
خط: شکسته نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13، 28گ (33پ۔ 60ر) [ف: 6-168]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 14674
آغاز و انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد صالح امیری رودباری، تا: شنبه 8 جمادی الثانی 1298ق، جا: قريه كلیجان = گلیجان از اعمال تنکابن در اطاق سرکار عباس آقا نائب الحكومه؛ جلد: چرم قهوه ای، 60گ، 14سطر، اندازه: 13/3× 22/2سم [ف: 15341]
٣. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1676/2
آغاز و انجام: برابر بی کا، بی تا؛ 28گ (457پ -484پ) [ف: 3-314]
tatimmat-ul = a'imma at-tatimma li-maʼrifat-il
ص: 923
manāqib-il a'imma = arba'-u 'ašarīyāt = tatimmat-ur rasā'il
اصفهانی، محمد کاظم بن محمد صادق، 1205-1273 قمری
esfahānī, mohammad kāzem ebn-e mohammad sādeq (1791-1857)
وابسته به: اطراء الرضى = اربع عشریات؛ اصفهانی، محمد کاظم بن محمد صادق (1205-1273ق) این رساله به عنوان تتمه ای است بر اربع عشریات. كل اربع عشریات شامل 110 قصیده هستند در 1100 بیت. این تتمه شامل 112 بیت است.
[ دنا 786/2 ]
١. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1122/21
آغاز: بسمله حمدله ... يا ربنا صل على أهدی رسول خاتم؛ انجام: قال محمد کاظم و اجعل جميعا في سقر خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: جمادی الاول 1225 تا شنبه 10 ربيع الثانی 1255، جا: اصفهان؛ مصحح، محشی به خط مؤلف در میان سطور و هامش؛ کاغذ: فستقی، جلد: تیماج مشکی، اگ ( 198-192 )، 10 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 17×11سم [ف: 3-1561]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8579/15
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی از مؤلف؛ جلد: تیماج مشکی، 6گ (106- 111ر)، 12 سطر، اندازه: 10/5×17/5 سم [ف: 28-135]
٣. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 530/20
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی آهار مهره ای، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (10×14/5)، اندازه:15×21/5سم [ف: 2-636]
tatimmat-ul mā
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
آغاز: بسمله، حمد له قال جابر انا مستقیم بهذا الكتاب ما ابتدات به من ذكر الماء المستخرج من جميع انجام: اذا مارست تدبیر شي مرة واحدة سهل ذلك عليك في الثانية جدا انشاء الله تعالی تم
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:28774
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1267ق؛ اهدائی مرحوم حاج آقامحمد ایرانی به کتابخانه آستان قدس رضوی -1350 هو العلي الاكبر؛ ضمیمه به نسخه ش 28769؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج ضربی، 15 سطر ( 15/2×10)، اندازه: 15×21/7سم [رایانه]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11048/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: على اكبر بن محمد کرمانشاهی، تا: 1267ق؛ ضمیمه نسخه ش 11048 [رایانه ]
tatimmat-u majma-il masa'ib fi nawa'ib-il ata'ib
حسینی قزوینی، قریش بن محمد، -1279 قمری
hoseynī qazvīnī, qorayš ebn-e mohammad (-1863)
وابسته به: مجمع المصائب في نوائب الاطائب؛ حسینی قزوینی، قریش بن محمد (-1279) در مقدمه می گوید کتاب نخستین تنها در مقتل حسینی بوده و من آن را تکمیل کردم به این کتاب که مقتل على و فاطمه و حسن و موسی بن جعفر و علی بن موسی (علیه السلام) است در شش مقصد». آغاز: الحمد لله الذي رفع درجات الشهداء و اعطاهم بشهاداتهم ارفع مراتب السعادات و نجی من ذكر مصابهم ... اما بعد فيقول المرتجي إلى عفو ربه الغني قريش بن محمد الحسینی الاساوجبلاغي اني لما فرغت عن تاليف مجمع المصائب في مقتل مولانا ... احببت ان اجمع جملة من الأخبار الوارده في وفات سیدنا ... المقصد الأول في وفات اشرف الانبياء و خاتمهم انجام: من كانت له الى الله حاجه فليزر قبر جدی الرضا بطوس و هو على غسل و يصل عند راسه ... يستجيب له ما لم يسئل في مآثم أو قطيعة رحم ... لا يزورها مومن الااعتقه الله من النار و احله دار القرار
[دنا 786/2
(7 نسخه)]
1. تهران: مجلس؛ شماره نسخه: 1113/2 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ جلد: تیماج یکسان، 163گ (30× 19)، اندازه: 21×15سم [ف: 23-562]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3208/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، کا: حبیب الله بن استاد ابو طالب حداد طالقانی برغانی، تا: پنج شنبه 15 جمادی الثانی 1235ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 16 سطر (14×7)، اندازه: 21×14/5 سم [ف: 11-2165]
٣. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:79
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه 16 صفر 1236ق؛ مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 146، 19 سطر، اندازه: 31×15سم [ف: 50]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1545
ص: 924
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-361]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18615
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد علی بن محمد باقر، تا: 1241ق؛ وقف نامه به تاریخ شنبه 2 جمادی الثانی 1312؛ کاغذ: شکری؛ سرنج، جلد: تیماج، 18 سطر ( 14/5×8/5 )، اندازه: 21×14سم [رایانه]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12541/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: زین العابدين بن محمد قاسم، تا: 1 شعبان 1282ق؛ واقف: حسین کی استوان، آبان 1348؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج ماشی، 272 گ، 18 سطر، اندازه:
22×16/5 سم [ف: 470-14]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5425/2
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: تیماج قهوه ای، 61گ (131ر 191ر)، 22 سطر، اندازه: 21×15/5 سم [ف: 14-210]
7. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 5527/2
آغاز: برابر
مقصد یکم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 12گ (1170 -181) [ف: 514-5 ]
tatimmat-ul muxtaşar fi axbār-il basar
ابن وردی، عمر بن مظفر، 691-749 قمری
ebn-e vardī, ‘omar ebn-e mozaffar (1293-1349)
وابسته به: المختصر في تاريخ اخبار البشر = المختصر في أخبار البشر = تاريخ ابو الفداء؛ ابوالفداء، اسماعیل بن علی (672-732)
کتاب «المختصر في اخبار البشر» ابو الفداء را، مختصر و تهذیب نموده و در بعضی موارد توضیحات و مطالبی به آن افزوده است. همچنین وقایع تاریخی را از سال 709ق که ابو الفداء تاریخ خود را به پایان آورده، تا سال 749ق که خود زنده بوده به طور ذیل بر آن افزوده است. چاپ: قاهره، المطبوعات الوهبيه، 1285ق؛ مطبعة الحسينية 1325ق؛ مطبعة الحيدرية، 2ج، 1969م.
[ بروکلمان ذیل 175/2 ؛ زر کلی اعلام 228/5 ؛ دنا 786/2 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:387عکسی
آغاز: الحمد لله المتفرد بالبقاء و القدم ... و بعد فيقول ... عمر بن مظفر بن عمر بن محمد ابن ابی الفوارس الوردي المعرى الشافعی ... و سميته تتمة المختصر في اخبار البشر؛ انجام: ثم دخلت سنة تسع و اربعین و سبعمائه ... بعد از دو برگ و فيها في ذى لاحجة بلغنا وفاة القاضي شهاب الدین احمد بن فضل الله العمري بدمشق ... تم بعون الله
نسخه اصل: سلطان احمد سوم-استانبول ش 2961 A (فهرست خطی عربی طوپ قاپی
372/3 )؛ خط: نسخ، كا: ابوبکر بن احمد، تا: دوشنبه 9 جمادی الاول 869ق؛ از روی نسخه مؤلف در حاشیه تصحیح شده و با نسخه خط مؤلف مقابله شده؛ 279، 29 سطر عکسی ف: 1-341]
← تتمة مناقب الائمة ← التتمة لمعرفة الأئمة
tatemmat-ol montahī fī vaqāye‘-e ayyām-el xolafā
قمی، عباس بن محمد رضا، 1254-1319 شمسی
qomī, ‘abbās ebn-e mohammad rezā (1875-1940)
تاریخ تأليف: 20 جمادی الثانی 1325ق این کتاب که تتمه ای است بر کتاب مشهور «منتهی الامال» مؤلف دارای یک «مقدمه) در عبرت از گذشتگان و ذکر خطبه شریفه ای از امیر مومنان علی(عليه السلام)و ذکر مجملی از جنگ های جمل صفین و نهروان ذکر خلافت حضرت امام حسن مجتبی(عليه السلام)ذکر امارت معاویه بن ابو سفیان و ذکر خلافت بقیه خاندان بنی امیه و خلفای عباسی. آغاز: الحمدلله كلما وقب ليل و عسق و صلى الله على محمد و آله ما لاح نجم و خفق و بعد: چنین گوید این بنده بیبضاعت و متمسک بذیل احادیث اهل بیت رسالت انجام: تمام عباسيين بمنصور دوانیقی منتهی می شوند وفات متوكل 12 شعبان سنه 945 واقع شد ... و اللعنة الدائمة على اعدائهم و مخالفيهم اجمعین. چاپ: بارها به چاپ رسیده است.
[ دنا 786/2 ؛ نقباء البشر 100/3 ؛ فوائد رضویه 220/1 ]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13921
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كاتب = مؤلف، تا: 1330ق؛ مصحح، دارای حواشی فراوان به فارسی و برخی نیز به عربی؛ تملک: مؤلف به سال 1345ق و خط فرزند ایشان مرحوم حاج میرزا محسن محدث زاده به سال 1369ق؛ کاغذ: فرنگی، نوع جلد: تیماج قهوه ای، 84گ، 23 سطر (10/5 ×16)، اندازه: 18/5 × 22/5سم [ف: 35-320]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14473/2
آغاز: برابر؛ انجام: تا شهید شد رحمه الله و در وقعه صفین امیر المؤمنين عليه السلام به اشتر فرمود تا با قراء .. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرم مشکی، 10گ (65-74)، 18 سطر (15×9)، اندازه: 23×18سم [ف: 36-451]
ص: 925
tatimmat-u yatīmat-il dahr
ثعالبی، عبدالملک بن محمد، 350-429 قمری
sa‘ālebī, ‘abd-ol-malek ebn-e mohammad (962-1038)
وابسته به: يتيمة الدهر في محاسن أهل العصر؛ ثعالبی، عبدالملك بن محمد (350-429ق) تتمه ای است بر کتاب «يتيمة الدهر» مؤلف. وی می گوید از آنجا که دیده است در کتابش مکان قومی از ساده نیامده است، برای جبران این نقص تتمه حاضر را نوشته است و آن را مطابق با چهار قسم کتاب اصلی در چهار قسم قرار داده است: تتمة القسم الأول في محاسن أهل الشام و الجزيرة؛ تتمة القسم الثاني في محاسن أهل العراق؛ تتمة القسم الثالث في اهل الري؛ تتمة القسم الرابع في محاسن اهل الخراسان.
چاپ: محقق: عباس اقبال، تهران، مطبعة فردین، 185 ص، 1353ق.
[دیباچه اقبال بر این کتاب چاپ 1353 ق ص 67]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:14-ع
نسخه اصل: پاریس 3308 .A؛ خط: نسخ، کا: ابراهيم بن احمد قلعی، تا: 17 صفر 989؛ 77
، 39 سطر [فیلمها ف: 1-296]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:14-عکس
نسخه اصل: پاریس 3908 A؛ بی کا، بی تا [فيلمها ف: 3-219]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26541
آغاز: من اخرى كل يوم انا من؛ انجام: حدثني بالملوک و الكبراء
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام
کاغذ: نخودی، جلد: اسقاطی [رایانه ]
tatmīm-ul adab fi majārī-yi kalām-il ‘arab
رساله ای در تأنيث و تذکیر و جمله ای از مباحث مناسبه، در سه باب.
قم؛ فاضل قائینی؛ شماره نسخه:بدون شماره
انجام: قد استراح قلم الاستعجال لنقله من السواد الى البياض ... الليلة الأحد الثالث عشر من شهر جمادى الآخرة المنتظمة في سلك شهور حجة ثلاث و مائة بعد الألف بدار السلطنة أصفهان، حمیت عن بوائق الحدثان في المدرسة الجليلة الرفيعة المرتضوية، عمرت بأفاضل البرية، و الحمدلله أولا و آخر. قد وقع الفراغ من تسوید هذه الرسالة أقل طلبة مذنب العاصي يحتاج الى مغفرة يزدانی محمد حسين الخبوشانی ... بدار السلطنة أصفهان في المدرسة لنبان سنة 1116. کا: محمد حسین خبوشانی، تا: 1116ق، جا: دار السلطنه اصفهان، مدرسه لنبان [ تراثنا: س 13 ش 1-140]
tatmīm-ul ifşāḥ fi tartīb-il īdāh
موسوی اصفهانی، جعفر بن حسین، 1090-1158 قمری
mūsavī esfahānī, ja'far ebn-e hoseyn (1679-1745)
وابسته به: ایضاح الاشتباه في اسماء الرواة = ایضاح الاشتباه في ضبط تراجم الرجال؛ علامه حلی، حسن بن یوسف (648-726) رجال کتاب «ایضاح الاشتباه» علامه حلی را به ترتیب حروف تهجی گرد آورده با اضافه مطالبی از خلاصة الأقوال علامه و دیگر کتب رجالی که ذکر آنها را لازم دانسته با اشاره به ثقه یا ضعیف بودن روات با استفاده از وجيزة علامه مجلسی.[ الذريعه 493/2 ذیل رقم 1934 و 336٫3 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:4259/7
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول فقير عباد الله ... اني لما رأيت کتاب ایضاح الاشتباه لعلامة علمائنا الاعلام رفع الله تعالی درجته مع كثرة نفعه و نهاية الاحتياج اليه؛ انجام: و كان قاضيا لأبي جعفر المنصور على سواد الكوفة و كان شاعرا و في المغنية عبدالله بن شبرمه ضعيف. نسخه حاضر تا عبدالله بن شبرمه را داراست و ظاهرا تا همین جا تأليف شده؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج مشکی، 22گ
(112پ -133ر)، 25 سطر، اندازه: 21×13سم [ محدث ارموی مخ: 1-276]
tatmīm-u amal-il āmil
قزوینی، عبدالنبي بن محمد تقی، 1125-1197 ؟ قمری
qazvīnī, 'abd-on-nabī ebn-e mohammad taqi (1713 1783)
وابسته به: أمل الآمل في (تراجم علماء جبل عامل = تذكرة المتبحرين في (ترجمه العلماء المتأخرين؛ حر عاملی، محمد بن حسن (1033-1104) | به دستور: سید محمد مهدی بحر العلوم تاریخ تأليف: آغاز 1191ق امل الأمل» حر عاملی که شرح حال علمای پس از شیخ طوسی تا عصر خودش می باشد، در این کتاب تکمیل شده و شرح حال گروهی از علمای معاصر حر تا عصر قزوینی را افزوده که به ترتیب حروف تنظیم شده و فقط تا مقداری از حرف شين تألیف شده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5003/7
آغاز: الحمد لله مفيض الخير و السعادة و موفق أولى العلم و العبادة و جاعلهم القادة و السادة؛ انجام: فكان شیخ الاسلام في رشت و شیراز له رسالة في البداء و تحقيقه
ص: 926
خط: نسخ، كا: علی بن موسی (ثقة الاسلام تبریزی و نامش در نسخه ها نیامده است)، تا: ربيع الأول 1307ق، جا: نجف اشرف جلد: تیماج قهوه ای، 37گ (57پ -93ر)، اندازه: 21×15سم [ف: 200-13 ]
tatmīm-e jāme‘-e ‘abbāsī
قرشی ساوجی، محمد بن حسین، ق 11 قمری
qorašī sāvajī, mohammad ebn-e hoseyn (-170)
الاستعداد به عهده
وابسته به: جامع عباسی؛ شیخ بهائی، محمد بن حسين (953 )
«جامع عباسی» فقه فتوایی فارسی مهمی است. شیخ بهائی مؤلف آن به دستور شاه عباس صفوی (1038) تالیف آن را آغاز نمود و بنا داشت همه احکام فقهی را در بیست «باب» تنظیم نماید و فقط توانست 5 باب آن را در عبادات تا آخر حج تألیف کند و فوت کرد. شاگرد او نظام الدین ساوجی، به امر او آن را تکمیل کرد و قسمت معاملات و احکام را جمعا در 20 باب سامان داد. ابواب تکیل شده عبارت است از: باب 6. وقف، صدقه قرض؛ 7. زیارت معصومین (علیهم السلام)؛ 8 نذر، عهد، کفاره؛ 9. بيع، تجارت، کسب؛ 10. اجاره، عاریه، غصب؛ 11. نکاح، تحلیل، ملک یمین؛ 12. طلاق، ایلاء، ظهار، لعان؛ 13. شکار؛ 14. ذبح حیوانات، حلال و حرام آنها؛ 15. طعام خوردن، آب نوشیدن، رخت پوشیدن؛ 16. قضا؛ 17. اقرار، وصیت؛ 18. تقسیم ترکه و میراث؛ 19. حدود؛ 20. خون بهای انسان و ... برای دیدن کامل نسخه ها به «جامع عباسی» نیز رجوع شود. آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين ... و بعد چون همگی همت عالی ... باب ششم از کتاب جامع عباسی در وقف کردن و تصدیق نمودن و قرض دادن ... مطلب اول در بیان وقف کردن انجام: یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن و ختم این کتاب بر دعای دوام دولت ... ولله الحمد على نعمائه و حسناته و جزایل آلائه
چاپ: مکرر با برخی از حواشی به چاپ رسیده است؛ بمبئی، سنگی، 1323ق، وزیری بزرگ، 32ص (صص 137-464) [الذريعة 3/ 340؛ دنا 787/2 (34 نسخه)]
1. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 2/ 6970- 35/150
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ جلد: تیماج قهوه ای، 288گ، 15 سطر، اندازه: 18×10سم [ف: 2-716]
2. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:463
آغاز: برابر، انجام: امید که ایزد تعالی فواتح و خواتیم این پادشاه جوان سرفراز تخت را بميامن بركات بی انتهای خویش و به انواع خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ کاغذ: حنایی اصفهانی، 415گ، 15 سطر (14×25) [ف: 1-409]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15089
خط: نستعلیق ممتاز، كا: حاج علی اکبر تبریزی، تا: 1069ق [مختصر ف: 222]
4. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:333
از باب ششم تا بیستم می باشد؛ خط: نستعلیق، كا: شاه بنده ابن شاه رضا، تا: 27 صفر 1073ق؛ جلد: شميز شیری، عطف تيماج مشکی، 189 گ، 23 سطر، اندازه: 26617سم [ف: 1-323]
5. زهان؛ مدرسه جعفریه زهان؛ شماره نسخه:94
دنباله جامع عباسی؛ خط: نستعلیق، کا: تقيا (بقبا) بن محمد مقیم قاضی جورمکی تونی، تا: 7 جمادی الاول 1078ق؛ مصحح، در چهار برگ آخر مقداری از اصول و فرائض امام رضا (علیه السلام) که به مأمون نوشته آمده؛ جلد: تیماج قهوه ای عطف تیماج مشکی،
182گ، 21 سطر، اندازه: 25×13سم [ف: 78]
6. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 8300
آغاز: برابر؛ انجام: امید آنکه منظور نظر کیمیا اثر نواب همیون ارفع اعلی گردیده ... و الصلوه و السلام على سيدنا محمد و اله الطاهرین. ابواب ششم تا بیستم؛ خط: نسخ خوش، كا: عبدالرحيم بن حاجی شاه ویرری، تا: 1086ق، جا: مشهد؛ مصحح؛ مهر: «على محمد) (مربع)؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج قهوه ای مقوایی، 222گ (106پ -327)، 21 سطر ( 17/5×7/5 )، اندازه: 24/3×13/5 سم [رایانه]
7. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9382
آغاز: برابر؛ انجام: و وظیفه دعا گوئی دوام دولت ابد قرین شاهی
ظل اللهی قیام و اقدام تواند نمود. خط: نستعلیق، كا: ابراهيم بن محمد رضا بر کویری، تا: ربيع الثاني 1088ق، به جهت فرزند ارجمند ملا سعدی؛ جلد: تیماج مشکی، 262گ، 19 سطر، اندازه: 24×12سم [ف: 24-165]
8. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 7321- 37/111
آغاز و انجام: برابر
از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، كا: حاجی بن حسین بیک، تا: جمعه 15 جمادی الاول 1091ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 182 گ، 17 سطر، اندازه: 24×17سم [ف: 2-716]
9. مشهد؛ رضوی، شماره نسخه: 16078
آغاز: برابر؛ انجام: دهم آن که در دو خمس خونبها در آن لازم است و آن نیز در دو. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 افتادگی: انجام؛ واگذاری بنیاد مستضعفان در شهریور 1367؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 207گ، 15 سطر، اندازه: 14/2 ×20سم [ف: 21/1-316]
10. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22804
آغاز: برابر؛ انجام: و اگر خطایی به جهت حاکم شرع در حکم اتفاق شود از بیت المال باید داد و در غیر حکم خطای او بر عاقله
ص: 927
است و الله يعلم. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ واقف: عبد الباقی آية اللهی، اسفند 1374؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 218گ، 19 سطر، اندازه: 12×1/5 2سم
[ف: 21/1 -317]
11. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه 8880
آغاز: برابر؛ انجام: و وظیفه دعا گویی دعای دولت ابد قرین شاهد ظل اللهی قیام و اقدام تواند کرد ... تم. خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 12؛ در برگ پایان سرودهای از ابوعلی سینا در پزشکی هست؛ اهدایی: حاج على عطار، شعبان 1283؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: مقوایی با تیماج زرد، 222گ، 19 سطر (17×8/5 )، اندازه: 22×13/5 سم [ف: 2-735]
12. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 2312
آغاز: برابر؛ انجام: ظل اللهی قیام و اقدام تواند نمود. خط: نستعلیق، کا: سعد الدين محمد بن ابوالحسن حسینی، تا: 12 ربيع الثانی 1106ق؛ افتادگی: انجام؛ واقف: مرتضی قلی خان، 1340؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج مشکی، 141گ، 24 سطر، اندازه: 23×12 سم [ف: 21/1
-316]
13. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:132 سرود
از باب ششم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1110ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوا با روکش
کاغذ چینی، قطع: وزیری (نشریه: 13-442]
14. تهران: وزارت امور خارجه؛ شماره نسخه: 2-53
خط: نستعلیق، کا: مظفر بن فتح الله دماوندی، تا: 1112ق؛ مجدول مذهب، حاوی سه پرده نقاشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 220 گ، اندازه: 23712سم [ف: 9]
15. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22753
آغاز: و چون بعد از اتمام پنج باب آن در دوازدهم ماه شوال یک هزار و سی و یک هجری، به جوار رحمت ایزدی پیوست؛ انجام: و در غیر حکم از وی خطا عاقله او می دهد (كذا) مصنف داعی دولت قاهره نظام ساوه ای ... و وظیفه دعا گوی دوام دولت ابد قرین شاهی ... خط: نستعلیق، بی کا، تا: یکشنبه 15 شوال 1117ق؛ افتادگی: آغاز (یک برگ)؛ واقف: شیخ عبدالباقی آية اللهی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 186، 17 سطر، اندازه:
23/6617/6 سم [ف: 21/1 -318]
16. شیراز؛ علامه طباطبائی، شماره نسخه: 202/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 14 رجب 1121ق؛ اندازه: 23×13سم [نسخه پژوهی: 3-83]
17. مشهد؛ میبدی؛ شماره نسخه:345
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی 194، 21 سطر، اندازه:
14/5 ×19 سم [ف: 2-57]
18. تهران؛ عبدالعظیم؛ شماره نسخه:155
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: آیت الله مرعشی نجفی، 1338/3/5 ؛ جلد: تیماج مصنوعی زرشکی با ترنج و سرترنج، 154گ، 18 سطر، اندازه: 17/5 × 23/5 سم [ف: 1-170]
19. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:27043
آغاز: در طلاق و خلع وعده داشتن زنان باب سیزدهم در شکار کردن و شروط آن؛ انجام: بورثه صاحب مال میرسد و اگر فوت او بعد ... احرام
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: آغاز و انجام [رایانه]
20. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14635
آغاز: برابر؛ انجام: در سر من رای روز یکشنبه و به قولی روز جمعه هشتم ربیع الاول در سال دویست و شصت هجری. از باب ششم تا باب هفتم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: فستقی، جلد: مقوا رویه گالینگور، عطف تیماج قهوه ای، 25گ، 11 سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 21/1-319]
21. قم؛ طبسی، شماره نسخه:697
آغاز: آنکه آن چیز ملک اقرار کننده نباشد پس اگر گوید که ملک من از فلانست صحیح نیست، سیزدهم آنکه چیزی باشد که احکام اقرار در آن جاری باشد؛ انجام: وظیفه دعا گویی دوام دولت ابد قرین شاه ظل الهی قیام واقدام تواند نمود والحمدلله على فواضل نعمائه و كوافل مبراته وحسناته وجزایل آلائه وهيأته التي منه التوفيق لاختتامه کتاب الاقرار، کتاب الوصية، باب هجدهم کتاب الميراث ... باب بیستم در خون بهای آدمی و اعضا؛ خط: نستعلیق، كا: اسماعیل بن محمد تقی، تا: یکشنبه 24 رجب 1230ق، جا: چاپو شلی؛
افتادگی: آغاز؛ 84گ، 15 سطر، اندازه: 11×16/5 سم [ف مخ: 1-93]
22. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9990
آغاز: برابر؛ انجام: شرمنده خویشان خود باشد تا دیگر چنین کار نکند ... زدوده است شرک خفی جلی. از ششمین باب تا پایان بیستمین باب یعنی انتهای قصاص؛ خط: نستعلیق، كا: على محمد بن ابراهیم تجریشی، تا: 1245ق؛ مذيل به شش ورق در اصول فقه، محشی به حواشی حاج ملا على؛ واقف: دکتر شمس الدين جزایری، شهریور 1348؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: ماشی، 156گ، 21 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 315-21/1 ]
23. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14859
آغاز: برابر؛ انجام: شرمنده خویشان خود باشد تا دیگر چنین کار نکند ... زدوده است شرک خفی جلی خط: نسخ و نستعلیق، کا: عبدالله بن ابراهيم مرندی، تا: پنج شنبه 21 ذیحجه 1249ق؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405ق؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 221گ، اندازه: 30×21سم [ف: 21/1 -317]
24. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:6484- 33/34
ص: 928
آغاز: برابر؛ انجام: خاتمه داعی دولت قاهره نظام ساوجی گوید که از استاد خوداعني افضل المتقدمين ... تا دیگر هم چنین کاری نکنند و السلام نظم الهی برحمت تو امداد کن *** زما هر دو را تو روان شاد کن ... خط: نستعلیق، كا: على بن ملا احمد ذیر حبی، تا: چهارشنبه ربیع الثانی 1263ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج، 176، 18 سطر، اندازه: 26815سم [ف: 2-716]
25. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6129-31/9
آغاز: برابر؛ انجام: و عبادات الهی و وظیفه دعاگوی دوام دولت ابد قرین شاهی ظل الهی قیام و اقدام نماید
خط: نسخ، بی کا، تا: شعبان 1266ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 134گ، 26 سطر، اندازه: 20×32سم [ف: 2-716]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:14615
آغاز: بسمله، الحمدلله الذي لم يتخذ صاحبة و لاولدا ... اما بعد باب ششم از کتاب بست باب جناب مولانا الشيخ بهایی علیه الرحمة؛ انجام: شرمنده خویشان خود باشد تا دیگر چنین کار نکند ... زدوده است شرک خفی جلی. فاقد مقدمه است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شنبه 15 رمضان 1303ق؛ واقف: سید محمد باقر سبزواری، محرم 1405؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن قهوه ای، 119گ، 19 سطر، اندازه: 28×19سم [ف: 21/1 -318 ]
27. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:109
آغاز: برابر، انجام: بخلاف حد، چه بعضی از آنها ساقط نیست داخل تخییر در تعزیر بحسب انواع تعزیر بخلاف که در آنها. از باب ششم تا بیستم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: شمیز آبی عطف تیماج نیلی، 96گ، مختلف السطر، اندازه: 22×18سم [ف: 1-133]
28. کاشان؛ جعفری؛ شماره نسخه: 44/1
آغاز: برابر؛ انجام: هر که صایم بود سجود کند *** اكل اندر ان برکت / بعد خوردن بشرط آنکه بخواب *** بروی بهر حق کنی حرکت ...
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: تیماج سیاه، 157 گ، اندازه: 15×20سم [ف مخ ]
29. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:6157/3 -31/37
آغاز: برابر؛ انجام: دهم کسی که غافل فریاد کند و به واسطه آن طفل یا دیوانه یا بیماری یا صحیح المزاجی بمیرد ضامن است خون بها را از مال خود و بعضی خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، با علامت بلاغ؛ جلد: تیماج قهوه ای، 106گ، 23 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 2 716 ]
30. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه:8256- 56/106
آغاز: بسمله، حمله و الصلوة و السلام على خاتم النبيين محمد المصطفى صلى الله عليه و آله و خير الوصيين امير المؤمنین علی المرتضی و آلهما الأئمة النجباء عليهم صلوات العلى الا على اما بعد از اول باب ششم وقف تا باب نوزدهم مطلب چهارم در خونبهای آدمی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ دستخط عباس بن علی طالقانی که در آن تاریخ تولد فرزند خود را در سال 1125 یادداشت نموده؛ 323گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 716-2 ]
31. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:26415
آغاز: احکام غصب کردن و توابع آن؛ انجام: اقرب اول است فصل دوم در بیان ...
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام [رایانه ]
32. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 25457
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [رایانه ]
33. کرمانشاه؛ فیض مهدوی (کتابخانه)؛ شماره نسخه:بدون شماره/5
بی کا، بی تا [ تراثنا، س 2ش 4-49]
34. نجف آباد؛ حججی؛ شماره نسخه:29/2
آغاز: برابر؛ انجام: و فقیر ایشان چهار یک مثقال و قول اقرب آنست که قسمت می کند امام آن را.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 15 سطر، اندازه: 24×14سم [ف: 61]
tatmīm-iş Şarf-iz zanjānī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:25066
آغاز: بسمله. حمدله ... اما بعد فهذه فصول ملحقة؛ انجام: حمید في احمد و محمود و محمد و تمت خط: نسخ، بی کا، تا: 1177ق؛ ضمیمه نسخه ش 25063؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 8 سطر (5/5×9/5)، اندازه: 15×10/5 سم [رایانه ]
tatmīm-ul fawā'id bi-sard-i abyāt-iš šawāhid = š.-u šawāhid-i qatr-in nadā
ابن هشام، عبد الله بن يوسف، 708-761 قمری
ebn-e hešām, ‘abd-ol-lāh ebn-e yūsof (1309-1360)
وابسته به: شرح قطر الندى وبل الصدى = القترية؛ ابن هشام، عبدالله بن يوسف (708-761ق) ابیاتی را که مؤلف به عنوان شاهد در کتاب «شرح قطر الندى و بل الصدى» خود آورده، در کتاب حاضر شرح و توضیح داده است. چاپ: در سال 1282 و 1330 ق در مصر به چاپ رسیده است.
ص: 929
[سرکیس 275/1 ؛ دنا 788/2 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7486/1
آغاز: قال الشيخ الإمام العالم العلامة جمال المتصدرين و تاج القراء، تذكرة ابي عمر و سیبویه و الفراء جمال الدین ابو محمد عبدالله بن يوسف بن عبدالله بن هشام الانصاری ... اما بعد فهذه نكت حررتها على مقدمتی لشواهدها؛ انجام: أنا الذي يجدوني في صدورهم لا ارتقى صدرة هنا و لا اردوا
و الى الله العظيم ارغب ان يجعل ذلك لوجهه الكريم
خط: نستعلیق، كان محمد علی بن ابراهیم، تا: پنج شنبه 7 شوال 1110ق؛ واقف: علویه سید بیگم خانم بر طلاب علوم دینیه؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 24ص (1-24) [ف: 25-456]
tatmīm-ul kurr
تهرانی نجفی، هادی بن محمد امین، -1321 قمری
tehrānī najafi, hādī ebn-e mohammad amīn (-1903)
رساله ای است در این که اگر آبی نجس که کمتر از کر باشد، آب پاکی روی آن بریزند تا به اندازه کر شود آیا پاک می شود و حکم آب کر را پیدا می کند یا نه. در این رساله استدلالی اثبات می کند که آب پاک می شود و در دیباچه می گوید که سابقا نیز رساله ای در این مسئله در ده ورق نگاشته بوده است. این رساله در دو بخش می باشد: اصل و قاعده طهارت - ادله خاصة.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8512/2
آغاز: الحمدلله تعالى و الصلاة على رسوله و آله موالی، مسألة اذا تمم الماء القليل النجس بماء آخر فبلغ كرا فهل يفيد ضم ذلك الماء اليه طهارته؛ انجام: و لم يجوز نقص شيء من الأبعاد الثلاثة الا يسير القلة وجدانها تامة فاغتفر اليسير لذلك. خط: نسخ، كا: عبد الله بن محمد حسن هشترودی (شاگرد مؤلف)، تا: 1335ق، جان نجف اشرف، به جهت میرزا محمد امین صدر الاسلام خوئی؛ جلد: تیماج قرمز، 25گ (19ر-143)، 19 سطر، اندازه: 21/5×16سم [ف: 22-97]
tatmīm-ul kawākib-il bāhira
خوراسکانی، محمد حسین، ق13 قمری
xorāskānī, mohammad hoseyn (-19c)
وابسته به: تكملة القواعد الدينية = شرح قواعد علامه = الكواكب الباهرة؛ هزارجریبی، محمد علی بن محمد باقر (1188-1245 ق) شرح زندگانی و تألیفات پدر و خودش است. به همراه صورت اجازات پدرش از صاحب قوانین، ملا احمد بن محمد مهدی نراقی و سید محمد جواد عاملی.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8902/3
آغاز: الحمد لصاحب المنح و العوايد. الشكر لمكمل القواعد و القوايد و الصلوة على اشرف الخلايق محمد و عترته الاعاظم الاعالي الأماجد. اما بعد فهذه مواهب فاخرة ترفع الحجب الساترة.؛ انجام: ولا تتبع الهوى فانه يضلک عن سبيل الله و الله على ما نقول وکیل وحسبنا الله و نعم الوكيل. قد فرغ من تأليفه و کتب بیمینه فقیر عفو ربه الباقي محمد حسین ابن محمد علي في الليل الثاني من ربيع الثاني من شهر سنة 1259 الف و مأتین و خمسین و تسعة و صححت التتميم و قوبلت الاجازات مع اصلها و الحمد لله رب العالمين وصلى الله على محمد. آله الطيبين الطاهرين اجمعين و الملتمس من الناظرين أن يستغفرو لی ربی و یدعوني بالخير تم بالخير.
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن محد على هزار جریبی، تا: 2 ربيع الثانی 1259ق؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج، 23گ (82پ -104پ)، 17 سطر (16×9)، اندازه: 21/6×14/6 سم [ف: 29/1-271]
tatmīm-u mu'tașam-iš šīʻa fi aḥkām-iš šarī a
علم الهدی کاشانی، اسحاق بن محمد، -1147 قمری
‘alam-ol-hodā kāšānī, eshāq ebn-e mohammad (-1735)
وابسته به: معتصم الشيعة في أحكام الشريعة؛ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1006-1091) تاريخ تأليف: یکشنبه 8 رمضان 1140ق؛ محل تالیف: کاشان کتابی است در تتمیم و تکمیل کتاب «معتصم الشيعه» جدش ملا محسن فیض کاشانی و آن گونه که از مقدمه فيض بر کتاب «مفاتیح الشرائع» بر می آید، چون کتاب «معتصم الشيعه» بسیار مفصل می شده، لذا فیض تنها طهارت و بخشی از صلوة آن را نگاشته و از ادامه آن منصرف شده، آنگاه اقدام به نگاشتن کتاب «مفاتیح الشرایع» نموده که شامل تمامی ابواب فقه می باشد. آنگاه مولی جمال الدین اسحاق بن مولی محمد علم الهدی ابن فیض کاشانی تتمیم و تکمیل کتاب «معتصم الشيعه» جدش را بر عهده گرفته، که نسخه حاضر از کتاب زکات تا پایان کتاب حج و عمره و زیارات می باشد، سپس قصد داشته کتاب نذور و عهود را بنگارد و مشخص نیست موفق به انجام این مهم گردیده یا نه. قبل از کتاب زکات، 3 مقدمه نسبتا مفصل در احکام و مسائل اسلام مطرح نموده است.
[ الذريعة 210/21 ؛ معادن الحكمة، چاپ جامعه مدرسین حوزه علميه قم 19/1، 45، 50؛ طبقات اعلام الشيعة، قرن 12، ص 56]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13565
ص: 930
آغاز: الحمدلله الذي جعل سرائرنا تهوى الى اقتفاء قواعد الأحكام و جبل مدار کنا تحن الى اقتناء مسائل شرایع الاسلام ... اما بعد فلا يخفى على من اخذه بيده الحجی؛ انجام: و على آله الطيبين و اوصيائه المرضين الف الف صلوۃ و سلام و تحية و بتمامه قدتم کتاب الحج و العمرة و الزيارات من كتب
خط: نسخ زیبا، کاتب = مؤلف، تا: یکشنبه 8 رمضان 1140ق، جان کاشان؛ محشی و افزودگی ها به خط او؛ تملك: عبدالباقی بن صدرالدین محمد بن ابي تراب بن نصیر الدین سلیمان کاشانی فیضی، صدرالدین محمد بن ابي تراب بن نصیر الدین سلیمان بن محمد علم الهدی کاشانی فیضی همراه مهر صدرالدین محمد» (مستطیل) و مهر فرزندش عبدالباقی با نشان «عبدالباقی بن صدرالدین محمد الفيضی» (بیضی)؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج قهوه ای، 283گ، 21سطر (18×8)، اندازه: 25/5×15/5 سم [ف: 385-34 ]
tatbīt-ul imāma
حسنی، قاسم بن ابراهیم، 169-246 قمری
hasanī, qāsem ebn-e ebrāhīm (786-861)
در دفاع از مذهب زیدی در تقدیم حضرت امیر المومنین (علیه السلام) بر مشایخ، با استناد به آیات بسیار و بعضی احادیث و ادله عقلية. در این کتاب مسائل عجیبی آورده که پیشینیان در این باره مذاکره نکرده اند. [مؤلفات الزيدية 247/1 ]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:71/3
آغاز: الحمد لله فاطر السموات و الارض مفضل بعض مفطور خلقه على بعض نسخه اصل: کتابخانه ای در یمن؛ خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 2 رجب 1064ق؛ 22ص (84-105) [عکسی ف: 1-85]
tațbīt-ul imāma
رسی یمنی، یحیی بن حسین، -298 قمری
rasī yamanī, yahyā ebn-e hoseyn (-911)
این اثر در مؤلفات الزيديه چنین معرفی شده ست: «في اثبات الامامة على طريقة الزيدية مستشهدا بآیات کریمة و أحاديث نبوية شريفة و هو رد على الفرق الاسلامية الأخرى القائلين بالاختيار و غیره و هو منتزع من كتاب «انوار اليقين» للامام الحسن بن بدر الدين». ولی در نسخه عکسی مرعشی چنین معرفی شده است: «کتاب تثبیت امامة امير المؤمنین و سید الوصیین و [...] رسول رب العالمين الصديق الأكبر و الفاروق الأعظم الأزهر اسدالله الغالب على بن ابی طالب عليه وعلى آله افضل الصلاة و السلام، تصنیف مولانا امیر المؤمنين الهادي الى الحق يحیی بن الحسين بن القسم عليهما افضل الصلاة و السلام» و رسالهای دیگر به همین نام که جز رساله قبلی است به این مؤلف و به احتمال به زید بن علی (-122 ق) منسوب شده است.
[اعلام المؤلفين الزيديه 1103-1111 و 440؛ مؤلفات الزيديه 248/1 ؛ معجم الآثار المخطوطة حول الامام على (علیه السلام) 57؛ مصادر التراث في المكتاب الخاصة في اليمن 287/1 و 414 و 383 و 527 و 119/1 و 311 و 383]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1222/3
بی کا، تا: سلخ شهر رمضان 1215ق؛ 4ص (22-25)، 33 سطر [عکسی ف: 3-514]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1222/4
آغاز: بسمله. هذا كتاب من اعتزل الشک و الدعوا و الأهوا و أخذ بالیقین و التوبة عبد فاطاعة الله و طاعه رسول (صلی الله علیه وآله وسلم)و ما اجتمعت عليه الأمة بعد رسول الله، انجام و حسن اولئك رفيقا ذلك الفضل من الله و كفى بالله عليما. تم الكتاب في تثبيت الامامة و الأخذ بما اجتمعت الأمة من الكتاب و السنة و الحمدالله المبتدی بالنعم و العائد على بريته بالفضل و المنة و صلى الله على محمد نبی الرحمة و سيد الامة و سلم تسليما. خط: نسخ، بی کا، تا: سلخ شهر رمضان 1215ق؛ 4ص (25-28)، 33 سطر [عکسی ف: 3-514]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1114/7
آغاز: بسمله. الحمدلله الذي خلق السموات و لاارض و جعل الظلمات و لانور ثم الذين كفروا بربهم يعدلون لانشرك بالله شيئا ولا نتخذ من دونه الها و لاوليا؛ انجام: من عرف فيهم و انصف، نسأل الله تعالى التثبيت و اليقين انه على كل شي قدير. نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، شماره 1111. جز رساله قبل است؛ خط: نسخ، كا: عبدالله سعد مولد زیدی عدلی، تا: 1219ق؛ لاص ( 141-135 ) [عکسی ف: 3-240]
tatbit-u dala'il-in nubuwwa
همدانی، عبدالجبار بن احمد، 359-415 قمری
hamadānī, ‘abd-ol-jabbār ebn-e ahmad (971-1025)
کتاب مفصلی است در دو جزء در اثبات نبوت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) با استدلال به آیات قرآن و احادیث، با عناوین «باب-باب». این کتاب، بر اساس همین نسخه که تا کنون تنها نسخه شناخته شده آن می باشد، چاپ شده است. چاپ: بیروت، محقق: عبدالکریم عثمان، دار العروبة، ج 2، 1386ق
[ معجم المؤلفين 78/5]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 630عکسی و 636عکسی
ص: 931
آغاز: الحمدلله الذي من على عباده بارسال رسله ... هذا کتاب تثبيت دلائل نبوظ نبينا محمد رسول الله صلوات الله علیه و سلامه.؛ انجام: فاخذوه اسيرا و اتوا به أبا بكر الصديق نسخه اصل: شهید علی پاشا (سلیمانیه) استانبول، ش 1575. هر دو جزء؛ خط: نسخ، بی کا، تا: احتمالا قرن 10؛ افتادگی: انجام؛ مصحح: 313گ، 17سطر [عکسی ف: 2-112 و 117]
at-tatbīt ‘ind-at tabyīt = su’āl-ul qabr (urjūza) = fitnat ul maqbūr= at-tabșira
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، 849-911 قمری
soyūtī, ‘abd-or-rahmān ebn-e abī-bakr (1446-1506)
ارجوزه کوتاهی است در 175 بیت، در سؤال قبر و آمدن نکیر و منکر و تلقين اموات، با اشاره به بعضی روایات مربوط بدین موضوع و تصریح بنام راويان آنها. آغاز: الحمدلله على الاسلام *** و الشكر لله على الانعام / و افضل الصلوة و الثناء *** على النبي ختم الأنبياء. انجام: ابياتها كانجم درية *** في مائة و نصفها سرية / فالحمدلله على ما يلهم *** ثم على نبيه اسلم چاپ: قاهره، مطبعة الحسينية؛ فاس، 1314 و 1321ق.
[دنا 788/2 ؛ الأوقاف العامة موصل 101/2 و 107/2 و 290/2 ]
شرح و حواشی:
1- جمع الشتيت شرح آیات التثبيت عند التبييت؛ مغلومی، حسین بن ابراهیم (-12)
العمل
١. خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه:202/3
آغاز: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن احمد بن عثمان شافعی بغدادی، تا: با تاریخ 1095ق؛ مصحح، محشی؛ جلد: تیماج زرد عطف تیماج قرمز، 4ص (156-159)، 23 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-151]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3/ 400
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 1-456]
2. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه:143/3
خط: تحریری، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی با نشان «منه»؛ کاغذ: لیمویی، جلد: مقوایی با رویه پارچه گلدار، 13 (77ر-89پ)،
اندازه: 20×15سم [ف: 1-184]
٣. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1721/2
خط: نسخ، كا: مصطفی اعور ثاوجی، تا: 1191ق؛ وگ (28-36)، اندازه: 17×10/5 سم [ نسخه پژوهی: 3-175]
4. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:3142/3 -6/152
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، كا: احمدبن ملاهادی خضرانی، تا: 1221ق، جلد: تیماج مشکی، 8گ، 11 سطر، اندازه: 15×11 سم [ف: 1-298]
5. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1491/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حامد مردوخی، تا: 1234ق؛ جلد: مقواعی عطف تیماج قهوه ای، 11گ (82پ - 92پ)، و سطر، اندازه: 16×11سم [ف: 4-340]
6. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:1117/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ پخته، بی کا، تا: 1268ق؛ 10گ (51پ - 60پ) [ف: 2-37]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 13620
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1330ق، کاغذ: نخودی، 12 سطر (17×10)، اندازه: 22×17سم
[الفبائی: 101]
8. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:225/5
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به قرینه آغاز و انجام تعیین شد؛ خط: نسخ، كا: احمد بن شیخ مصطفی ترجانی، تا: ذیقعده 1333ق؛ جلد: مقوا قهوه ای عطف تیماج، 12گ(222ر -233پ)،
اندازه:22×18سم [ف: 1-198]
9. کرمانشاه؛ جلیلی؛ شماره نسخه:228/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ معرب، بی کا، بی تا؛ کاغذ: حنایی آهاری، جلد: تیماج عنابی، 7ص (40-46)، 14 سطر، اندازه: 10/5 ×16سم [ف: 73]
10. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:19310/4
آغاز و انجام: برابر
نام مؤلف به قرینه آغاز نسخه تعیین شد؛ خط: نسخ معرب، بی کا، بی تاب؛ جلد: تیماج مشکی، 14 سطر، اندازه: 15/5 ×22 سم [ف: 2-374]
tatqīf-ut taʻrīf bi-l-mustalah-iš šarīf
محبی دمشقی، عبدالرحمان بن مقر، ق8 قمری
mohebbī damešqī, ‘abd-or-rahmān ebn-e moqerr (-14c)
اهدا به: ملک شعبان اشرف پسر محمد ناصر پسر قلاوون پسر ایوب صالح، از پادشاهان مماليك مصر (764-778ق)| تاریخ تأليف: پایان سال 778ق رساله ای در ادبیات زبان عربی و دستور نامه نگاری برای طبقات مختلف، خلیفه ها، وزیران، واليان، بزرگان، مسلمان و کافر، عرب، ترک، ترکمان، کرد، و جز ایشان و نسخه های نمونه: فرمان، منشور، فتح نامه، متارکه نامه، سوگندنامه، سفارش نامه و جز آن، بدان سان که نویسندگان و دیوانیان مصر و سوریه و عراق در سده هفتم و هشتم به کار می برده اند و چگونگی تغييرها که در آن دوره ها به نگارش داده شده است. قلقشندی می گوید: «چون کتاب «التعريف بالمصطلح الشريف» نگارش مقر شهابی یعنی احمد بن فضل الله عدوی عمری مقداری از
ص: 932
اصطلاح ها که نزد نویسندگان پسندیده است ترک کرده بود ابن ناظر الجيش، مقر تقوی (تقی الدین) دستور خود را به نام «تثقيف التعريف» نگاشت. در آن از مقر شهابی پیروی نمود، همان راه را رفت و آنچه از مصطلحات از او مانده بود و یا پس از زمان او پیدا شده بود بیافزود، امروز (در پایان قرن هشتم) این کتاب شهرتی بسزا دارد و چنان گرانبهاست که هر کس آن را دارد پنهان کرده از نمایاندن آن دریغ کنند». از سخنان قلقشندی چنین می نماید که وی «صبح الاعشی» را در جمع میان «التعريف بالمصطلح الشريف» و تکمیل آن «تثقيف التعريف» نگاشته است.
وی آن را در هفت «قسمت» و یک «باب» جداگانه مرتب ساخته:
قسمت 1. نامه نگاری به نام خلیفه و شاه و والی: باب 1) خلیفه و ولی عهد خلافت او، 2) شاهان مسلمان، در سه فصل، 3) شاهان کافر، 4) والیان ترکی و ترکمان و کرد که مقام شاهی دارند؛ قسمت 2. نگارش به سوی ولی عهد پادشاهان، در شش باب؛ قسمت 3. نگارش نامه به سوی بزرگان عربان و ترکمانان و کردان. در دو باب: 1) عربان، 2) ترکمان و کرد؛ قسمت 4. نگارش به سوی وزیران و قاضي القضاة و پیران صوفيه؛ قسمت 5. در چند «باب»: 1) نگارش قراردادها، 2) نگارش فرمان ها و دستورنامه ها، 3) توقیع نامه ها، 4) منشورنامه ها؛ قسمت 6. نگارش سپرده نامه، سفارشنامه. در سه «باب»: 1) سوگندنامه میان کافر و مسلمان، 2) سپرده نامه و متارکه نامه جنگ، 3) فسخ نامه؛ قسمت 7. لقب های بزرگان، در پنج «باب»: 1) لقب های شمشیر داران، 2) دارندگان مقام های مذهبی، 3) دارندگان وظایف دیوانی، 4) پیران صوفی و پرهیزکاران، 5) بازرگانان؛ باب جداگانه: در نامه نگاری برادرانه. (علینقی منزوی) آغاز: بسمله، أما بعد. حمدا لله على مزيد انعامه و نواله، و الصلوة و السلام على سيدنا محمد و آله. فهذه و رقات وضعتها كالدستور تشتمل على المكاتبات الصادرة عن المواقف الشريفة السلطانية خلدالله ملک مالكها إلى الخلفاء و ولاة عهودهم و ملوک الاسلام و الكفر و غيرهم من العظماء و الاكابر من الحكام بجميع الأقطار من سائر الطوایف و جميع النياب و الولاة و العربان و التركمان و الاكراد بالممالك الاسلامية المحروسة ..
انجام: او المجلس العال و على هذا فقس و الله تعالی اعلم بالصواب.
[دنا 789/2 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4466
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 4 رجب 128ق، جا: دمشق؛ یک سرلوح و گوی و ترنج، عبارت میان سرلوح: «تثقيف التعريف» عبارت میان ترنج: «بالمصطلح الشريف تأليف الفقير إلى الله تعالى القاضي تقی الدين عبدالرحمن بن المقر المحبى ناظر الجيوش المنصورة
الاسلامية عفا الله تعالی عنه»؛ واقف: ابن خاتون؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج جگری ضربی، 85، 17 سطر ( 12/5×9/5 )، اندازه: 14×18/5 سم [ف: 7-233]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:218
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا؛ همراه ادب الكاتب در یک جلد، مجدول، در برگ (64پ) کتاب پایان یافته و در زیر آن نویسنده کتاب دیگری را آغاز کرده و ليكن در این نسخه فقط چند سطر پایان رویه مانده و باقی برگها از آن جدا شده است. آغاز آنچه هست: «احمد اللهم و المحامد راجعة اليک ولا أحصي ثناء عليك كيف انشاء ثناء يليق»؛ کاغذ: اصفهانی حنایی، جلد: تیماج حنایی، 64 گ، 19 سطر (18×11)، اندازه: 19/5
× 26/5سم [ف: 2-12]
at-tijārāt wa-l manāfi' wa-ş şinā‘āt
اخباری، محمد بن عبد النبی، 1178-1232؟ قمری
axbārī, mohammad ebn-e 'abd-on-nabī (1765-1817)
تهران دانشگاه؛ شماره نسخه: 3341/10
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 140گ (162-301)، 23 سطر (15×9)، اندازه: 20/5×15 سم [ف: 2330-11 ]
at-tajārub = ‘awārid-ul ‘ilal
کتابی است که یکی از شاگردان رازی آن را در مجموع معالجاتی که از استاد خود دیده یا شنیده بوده به صورتی نامنظم و تعليقه مانند فراهم آورده بوده و بعد شخصی دیگری با تقدیم و تأخیر مطالب و تنظیم آنها مطابق با رسم معهود که از امراض سر و طرق معالجه آنها شروع و به امراض پا و نحوه علاج آنها ختم می نمایند آن را به صورت فعلی مرتب و بر سی و یک باب به شرح ذیل مبوب نموده است: في الصداع؛ في علل الدماغ؛ في البرسام و الشوصة؛ في المالیخولیا؛ في الدوار؛ في أنواع الرمد؛ في الزكام و ما يعرض في الأنف؛ في اوجاع الأذن و ما يعرض فيها؛ في اوجاع الحلق و الفم و ما يعرض فيها؛ في اوجاع الصدر و ما يعرض فيها؛ في اوجاع المعدة و ما يعرض فيها؛ في الخفقان المفرد و المرکب؛ في اوجاع الكبد و ما يعرض فيها؛ في الاستسقاء في اوجاع الجنب و الخاصرة و المنكبين؛ في الحلفة و الزحير و المغص في القولنج و ما يشبهه؛ في اوجاع الأرحام و ما يعرض فيها؛ في اوجاع الكلى و المثانة و القضيب؛ في البواسير و النواصير و ما يعرض؛ في اوجاع المفاصل و النقرس؛ في الرياح؛ في الخنازير و الاورام و البثور في السري و البثرات؛ في الجرب و الحكة في البرص و البهق و القوابي و السعفة و الثاليل؛ في
ص: 933
السقطة و الضربة على الرأس و سائر البدن؛ في شيب البهائم و الانسان في الحميات و الجدرى و الحصبة؛ في اخراج الدم، و بعده اقاويل مختلفة. آغاز: بسمله. هذا كتاب نظمنا فيه ما كان علقه تلميذ الحکیم الفاضل محمد بن زکریا الرازي عند السماع من لفظه مما اشار به على السائلين عن عوارض عللهم انجام: سألته عن طبيعة المشمش فقال هو بارد في غاية البرد و آن كانت فيه ادنی حلاوة فانها يصير الى البرد الا انه لا يرخی بل يصلب و هو يبرد المعدة فقلت پرخی فقال لابل يصلب و انما يرخي الحرارات و الدسوعات انتهی مقدار ما علق من التجارب همانند:
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:28/ 360
در 32 باب؛ خط: نستعلیق، کا: طبیب حموی، تا: 12 محرم 1007ق؛ کاغذ: سفید [سنا: ف: 1-188]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9580
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد هادی بن حاجی ابراهیم خاتون آبادی، تا: 1096ق؛ واقف: دکتر بقراط الحكما، آذر 1345؛ کاغذ: شکری آهاری، 105گ، 17 سطر، اندازه: 16×10سم [ف: 19-362]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4573/25
آغاز و انجام: برابر
در سی و یک باب؛ بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: مینش زرد سیر، 20گ (166ر-185ر)، اندازه: 39/5×23سم [ف: 7-428]
tajārob-ol omam fi axbār-e molūk-el 'arab va-l 'ajam
حمدالله مستوفی، حمد الله بن ابی بکر، - 750 قمری
hamd-ol-lāh-e mostawfi, hamd-ol-lāh ebn-e abī-bakr ( 1350)
تاریخ پیامبران است از سام بن نوح و تاریخ ایران تا جنگ عرب ها در زمان يزدگرد و تاریخ عرب پیش از اسلام. ترجمه متنی است به عربی که زمان عبد الملک مروان در سال 75 به کوشش امیر بن شراحیل شعبی در گذشته پیش از 110 و ایوب بن فهر ابن القريه و سپس عبدالله بن مقفع ساخته شده است و نام آن نهاية الأرب في اخبار الفرس و العرب است. نسخه به خط کوفی بوده و دربار عباسی هم آن را می شناخته است و به دست اتابک سعد بن زنگی سلغری در گذشته 623 افتاده و او نتوانست بخواند. اتابک نصرة الدين احمد لر (696-733) فرمانروای لرستان دستور داد که مستوفی آن را به پارسی در آورد [ص ع نسخه یادداشت مورخ 811]. (دانش پژوه)
[دنا 789/2 ؛ فهرستواره منزوی 593/1 ]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:190ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3115؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: شوال 789ق، جان شهر ایذج؛ 174 گ، 21 سطر [فیلمها ف: 1-41]
2. تهران: مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:فه نسخه اصل: چستربیتی 319 و 320 (76/3
)؛ بی کا، تا: 25 ذیحجه 811ق [ف: 164]
tajārub-ul umam wa taʻāqub-ul himam
ابن مسکویه، احمد بن محمد، 320-421 قمری
ebn-e meskavayh, ahmad ebn-e mohammad (933 1031)
ابن مسکویه می گوید من کتب بسیار از احوال و اخبار بلدان خواندم و نیز در تاریخ تتبع بسیار کردم پس بر آن شدم که تاریخی تدوین کنم تا همگان را به خصوص صاحبان مقام و اولیای امور از کشوری و لشکری را در ملک داری به کار آید و نتیجه همتم این کتاب شده است. (عبدالله انوار) چاپ: جزء 1 در لیدن، 1909م؛ جزء 6 با کتاب العيون و الحدائق في اخبار الحقائق چاپ شده؛ جزء6 در لیدن، 1913م؛ مصر، مطبوعات شركة التمدن، جزء 5 و 6 چاپ شده. [دنا 789/2 (13 نسخه)]
1. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 120-ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3117. ج 2؛ خط: نسخ، كا: ابوطاهر محمد بن علی بن محمد بلخی و حسن بن منصور و محمد بن حسن بن منصور، تا: 26 ربيع الثانی 505 و 15 شوال 536 و 3 جمادی الاول 551؛ 297گ، 12 سطر [فیلمها ف: 1-296]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 121-ف
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3118. ج 3؛ خط: نسخ، كان ابوطاهر محمد بن علی بن محمد بلخی و حسن بن منصور و محمد بن حسن بن منصور، تا: 505 و جمادی الثانی 537 و 18 جمادی الثانی 551 ؛ 297گ، 12 سطر [فیلمها ف: 1-296]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 122-في
نسخه اصل: ایاصوفيا ش 3119. ج 4، خط: نسخ، كا: ابوطاهر محمد بن علی محمد بلخی و محمد بن حسن منصور، تا: 27 رجب 505 و 551؛ نقل على بن حنظله؛ 390گ، 12 سطر [فیلمها ف: 1-296]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4090
آغاز: بسمله و دخلت سنه احدی و مایه وفيها ولی یزید بن عبدالملک الخلافه؛ انجام: فلم يوثر شيئا فلما نظر جلد 2؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 18 کاغذ: نخودی، جلد: میشن،
257گ ، 20 سطر، اندازه: 20×16سم [الفبائی: 103]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1638ف
ص: 934
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-296]
تهران؛ مینوی؛ شماره نسخه:284بخش 3
همان نسخه بالا [ف: 136]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1236
آغاز: بسمله، رب يسر ولا تعسر الحمد لله حمد الشاکرین و صلوته على نبيه و اله اجمعين قد انعم الله علينا؛ انجام: و كثر جنده فامر باحصائهم فكانوا ما ته. از ابتدای تاریخ تا وقایع سال 195 هجری قمری، جلد اول؛ خط: نسخ، كا: حویزی، تا: 1067ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: میشن پشمی با ترنج و نیم ترنج، 329گ، 26سطر (14×20)، اندازه: 29×20سم [ف: 9-218]
6 . تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1237
آغاز: الف و خمسة و عشرين الفا بين فارس و راجل فاعطى الفارس اربعین درهما؛ انجام: و يقال أن مبدء ذلك به كان بالموصل الا انه لم يظهر امره لاحد. جلد دوم، وقایع از سال 196 ق تا وقایع سال 369ق که زمان تالیف این کتاب است، مطالب تاریخی بر حسب ترتیب بندی نویسنده آمده است؛ خط: نسخ، كا: حویزی، تا: 1067ق، کاغذ: سمرقندی، جلد: میشن یشمی، ساده، مقوایی، 325گ، 26سطر (20×14)، اندازه: 28×20سم [ف: 9-219]
7. تهران: ملک؛ شماره نسخه:4145
خط: نسخ، کا: محمود طباطبائی اردستانی، تا: 10 ذیحجه 1294ق؛ تملک: صنيع الدوله در 1298، علی قلی میرزای اعتضاد السلطنه در 1295؛ کاغذ: فرنگی، جلد: میشن نارنجی سیر،
507گ، 25 سطر، اندازه: 22/2 ×35سم [ف: 1-82 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4791-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-107]
8. تهران، ملک؛ شماره نسخه:4324
جلد 2؛ خط: نسخ، كا: محمد بن داود حسینی مشهدی، تا: 14 جمادی الاول 1307ق؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن سرخ ضربی، 231، 21 سطر، اندازه: 29/6×20سم [ف: 1-82]
9. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه:3918عکسی
جلد اول است که در تاریخ 1909 میلادی با عکس برداری چاپ
شده و فهرست اعلام مرتبی بر آن علاوه شده بابی کا، بی تا[ف: 188]
10. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه:3917عکسی
جلد پنجم. این مجلد در سال 1913 میلادی با عکس برداری چاپ شده و فهرست اعلام در آخر آن مرتب کرده اند؛ بی کا، بی تا [ف: 190]
11. تبریز؛ تربیت؛ شماره نسخه:3916عکسی
جلد ششم و در سال 1917 از همان نسخه ایاصوفیه عکس برداری شده و این مجلد فهرست ندارد؛ بی کا، بی تا [ف: 191]
← تجارب الانسان و انوار الحكمة ← انوار الحكمة
tajārob-ol ensān va anvār-ol hekma
در اخلاق است به مانند «تحفة الملوک» چهل بابی. برای رسیدن به هر خواسته ای چهار چیز یاد می کند ولی بدون عنوان خاص. آغاز: سپاس بی قیاس آفریدگار جهان را باضعاف قطرات باران و ریگ بیابان ... و این کتاب «تجارب الإنسان» نام کرده شد از گفتار ائمه و حکما انجام: چهار چیز باید داشت: پیش حاكم دست، پیش عالم زبان، پیش نامحرم چشم، پیش اولیا دل. و الحمدلله رب العالمين و صلی الله چاپ: تهران، 1308ق،
[سنگی؛ تهران، 1312، سنگی الذريعة 347/3 ؛ فهرستواره منزوی 357/6 ؛ دنا 789/2 -790]
1. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:2887
آغاز: برابر؛ انجام: فيلقوس حکیم فرماید چهار چیز دل بگشاید: نواخت سلطان مساعدی دووان دعای زایران. (این لفظ رابط آخر صفحه و خارج از متن می باشد)
خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: ظ855ق؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرمی دو تکه، زرد و قهوه ای، 2، 13 سطر، اندازه: 13/5×18/5سم [ف: 1-190]
2. فردوس؛ مدرسه حبیبیه؛ شماره نسخه: 20/22 درحاشیه
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: معین شیرازی، تا: 909ق، جا: تبریز؛ جلد: تیماج
مشکی، 2گ (51ر -52ر)، اندازه: 25×18سم [ف مخ]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4275/33
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد سعيد بن محمد تقی خاتون آبادی، تا: 1081ق؛ با یک سرلوح و دو پیشانی، مجدول، با کمند به زر؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: رویه روغنی گل و بوته، 3گ (172پ 174ر)، 19 سطر، اندازه: 24/7×16/8 سم [ف: 7-329 ]
4. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 2188/23
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ خوش، كا: معز الدين محمد بن سلطان محمد قاری نیریزی، تا: 1085ق؛ صفحه اول ديوان الحسين(عليه السلام)، دارای سرلوح مزدوج مذهب، مجدول، با کمند؛ واقف: محمد حسام واعظی، 1397، کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج، 24 سطر، اندازه: 17×27سم [ف: 5-559]
5. شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 1136
خط: نسخ، كا: احمد آشتیانی متخلص به «واله»، تا: 1329ق؛ آخر نسخه یک قصیده در 49 بیت در تهنیت مولود پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)از کاتب؛ اندازه: 11×17/5 سم [ نسخه پژوهی: 2-122]
6. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 4379/11
آغاز و انجام: برابر
ص: 935
كان محمد تقی بن حسین خاتون آبادی اصفهانی، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: ساغری سیاه ضربی، 2گ (30ر-31پ هامش)، اندازه: 35/2×21/1 سم [ف: 7-368]
7. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4220/5
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی ضربی، 2گ (57پ -58پ)، 28 سطر (20×8)، اندازه: 23×12سم [ف: 13-3195]
8. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7662/9
آغاز: برابر بی کا، بی تا، در حاشیه؛ جلد: تیماج قهوه ای، اندازه: 15/5 × 22سم [ف: 26-160]
9. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2398/21
آغاز: برابر؛ انجام: حسن بصری ره گوید بچهار چیز مر عزیز است ... خشم پیش اولیا و الحمدلله ... و سلم بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 5ص (102- 106)، 20 سطر (20×12)، اندازه: 25×16/5 سم [ف: 9-1005]
tajārob-ol hekma
کازرونی، علی بن محمود، ق 10 قمری
kāzeronī, ‘alī ebn-e mahmūd (-16c)
در قواعد طبی و قوانین پزشکی، مشتمل بر بیست و هفت «باب»،
که به قواعد کلی شروع شده و پس از آن بیمارهای گوناگون و اسباب و علاج آنها را آورده است. بسیاری از علاجها و تجربه های شخصی مؤلف در کتاب آمده است. نام کتاب و مؤلف روی برگی قبل از کتاب با خطی نونویس نوشته شده و نمی دانیم تا چه اندازه صحت دارد. این عناوین در نسخه دیده می شود: باب 3. تدبير اطفال و کودکان و پیران؛ 4. بیان تدابیری که تعلق به زینت بدن دارد؛ 5. اقسام مرض و امتلاءات منذره به امراض؛ 6. حميات و اسباب و علامات و معالجات آنها؛ 7. بیان حصبه و چدری و سایر بثرها؛ 8 احوال دماغ؛ 9. احوال چشم؛ 10. احوال گوش؛ 11. احوال بینی؛ 12. احوال دهان؛ 13. احوال حلق؛ 14. احوال دل؛ 15. احوال مری و معده؛ 16. امراض معده؛ 17. احوال جگر و مراره؛ 18. احوال سپرز؛ 19. احوال روده؛ 20. امراض مقعد؛ 21. احوال گرده؛ 22. احوال مثانه؛ 23. ؟! 24. احوال آلات؛ 25. امراض مفاصل؛ 26. ادویه سموم زیان کار؛ 27. بيان بعضی از الفاظ غريبه.
[دنا 2/ 790؛ فهرستواره منزوی 3332/5 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:5514
آغاز: و أما رباط که شبیه است بعصب در سپیدی و نرمی و کشیدگی و صلابت در انفصال، انجام: و رب عبارت است از غلیظ ساختن خواه بآفتاب و خواه بآتش چنانچه گفته شد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1030ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ جلد: تیماج نیلی، 417گ، 20 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 14-286]
tajārob-os salaf
هندوشاه بن سنجر،-730 ؟ قمری
hendū-šāh ebn-e sanjar (-1330)
اهدا به: نصر الدین احمد بن يوسف شاه (695- 730) تاريخ تأليف: 724ق ترجمه ای است از «الفخري» و «منية الفضلاء» ابن طقطقی ( 709) با افزودگی هایی. این کتاب مشتمل است بر احوال امم سالفه و بیان وقایع دوران از زمان حضرت رسول اکرم (ص) و بعد از آن احوال خلفا بر سبیل اختصار و ایجاز تا آخر دولت عباسیان که مبدأ آن ماه ربیع الاول سال یازدهم هجرت و آخر آن صفر سال 757ق می باشد که تاریخ قتل ابوبکر مستعصم خلیفه است و انقضای دولت عباسیان و ذکر حوادث و اتفاقات تاریخی آن زمان. مؤلف بنا به قول خودش اکثر مطالب مندرج در این تاریخ را از کتاب «منيه الفضلاء في تواریخ الخلفا و الوزراء» از مصنفات مرتضی سعید ملک المحققين محمد بن على الطقطقی استفاده کرده است. با سرگذشت پیامبر و زنان و جنگهای او آغاز می شود، سپس دولتهای اسلامی را به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم می کند: اصلی آن از سه دولت 1. خلفای راشدین و حضرت علی و امام حسن، 2. امویان، 3. عباسیان؛ فرعی آن: الف: علویان مصر، ب: بویهیان، ج: سلجوقیان. در هر یک از بخش ها وزیران و رویدادها را برمی شمارد. آغاز: ادامت تهلیل و تمجید و اقامت تسبیح و تحمید حضرت ذوالجلال را سزد که به حکمت بالغه و قدرت کامله موجودات سماوی و ارضى از مكامن عدم به مظاهر وجود رسانید و از امتزاج عناصر و ازدواج انجام: به تقریر پیوست بعد از این کتاب را ختم کنیم باری تعالی این تأليف را بر متأملان مبارک و میمون گرداناد بالنبي و آله الطاهرین و اصحابه الغر المحجلين. چاپ: به کوشش اقبال آشتیانی، در سال 1313 و 1345 ش
[الذريعة 348/3 ؛ نسخه های منزوی 4120/6 ؛ کشف الظنون 344/1 ؛ فهرستواره منزوی 593/1 ؛ دنا 790/2 (37 نسخه)]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7805
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 15 ذیحجه 146ق؛ جلد: تیماج قرمز، 250 گ، 17 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 26-289]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:3087-ف
ص: 936
نسخه اصل: ملی تبریز ش 3396؛ بی کا، تا: 854ق؛ خوانده شده بر مؤلف و با خط او
[فیلمها ف: 2-73]
٣. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11403
خط: نسخ، بی کا، تا: نیمه ذیحجه 864 ق، جا: هرات؛ محشی لغوی؛ تملك: مصطفی قلی بن حاجی شاه قباد، ندافی شروانی در 1035، خليل بن حاج احمد در 1068، اسعد حسینی؛ محشی لغوی؛ 162گ، 27 سطر، قطع: وزيري[ نشریه: 5-319]
اصفهان؛ صارم الدوله (کتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه:928
آغاز و انجام: برابر
همان نسخه بالا [ف: 60]
4. مشهد؛ الهیات، شماره نسخه: 52
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ 220گ، 15 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 1-28]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1939
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 268، 17سطر (14×7)، اندازه: 15×21/5سم [ف: 4-398]
6. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه:114
خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: قرن 13؛ تملک: عبدالحسین بیات به تاریخ 15 اردیبهشت 1341 در تهران؛ جلد: تیماج قرمز، 220گ، 15 سطر، اندازه: 21×26/5سم [ف: 92]
7. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:130 - ب 1
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مورخ 1271 کامل شده با کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 175گ، 19 سطر (23×12/5 )، اندازه: 3320سم [ف: 1-80]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4070
آخر کتاب در مستعصم ناقص مانده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ مجدول به طلا؛ کاغذ: کاغذ ختایی، جلد: میشن لاجوردی، 416گ، 12 سطر، اندازه:
25/2×16 سم [ف: 2-98]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:1704
خط: نسخ، بی کا، تا: 1223؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا عطف میشن، 185 ، 17 سطر (9×7)، اندازه: 24×16سم [ف: 8-253]
10. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7276- 37/66
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: زین العابدين بن میرزا محمد على مستوفی اصفهانی، تا: سه شنبه 27 رجب 1273ق، به جهت صدرالدوله؛ جلد: تیماج سرخ با ترنج و سرترنج، 279 گ، 15 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 2-718]
11. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1548
خط: نسخ، كا: محمد کریم بن محمد خان بیگدلی، تا: 8 ذیقعده 1274ق؛ تملک: علی قلی 1275ق، سپهسالار 1298 ق، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج حنایی، 216گ، 19 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 3-314]
12. تهران، دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب گر کانی؛ شماره نسخه: 172 خط: نستعلیق، کا: سید حسن بن عبدالمجید حسینی اصفهانی، تا: پنج شنبه 28 جمادی الثانی 1274ق؛ قطع: وزيري [نشریه: 5-620]
13. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3824
خط: نسخ، كا: آقا بابا بن ملا محمد شهمیرزادی، تا: 1274ق، برای بهاء الدوله؛ مجدول؛ تملک: بهمن میرزا؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: میشن سیاه، 219گ، 21 سطر، اندازه: 14/3 × 21/7سم [ف: 2-98]
14. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1039
خط: نسخ، كا: میرزا محمد علی بن میرزا احمد شهير به عقدایی، تا: چهارشنبه 10 جمادی الثانی 1276ق؛ 239 گ، 17سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-19]
15. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 121- فیروز
خط: نسخ، بی کا، تا: 1276ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی شکری، جلد: تیماج قهوه ای، 245ص، 17 سطر، اندازه: 22×14سم [ف: 37-21 ]
16. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:147- فيروز
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1277ق؛ محشی، یادداشت: «هو الله تعالی استكتاب نموده ولی بقدری مغلوط است که نمی توان ازو انتفاعی نمود العبد الأقل بتاریخ شهر رجب المرجب في شهر سنه 1277»؛ کاغذ: فرنگی شوری رنگ آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 500ص، 15 سطر، اندازه: 14/5 × 21/5سم [ف: 21-38]
17. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5036
آغاز: برابر؛ انجام: امید که روزگاران بالطاف حضرت سلطان زندگی یافته ... قد تم بيد اقل السادات الحسینی بن عبد الله المجد المواعظ الاصفهانی، سید حسن بتاريخ چهارشنبه دوم شعبان 1277 خط: نستعلیق، کا: سید حسن حسینی، تا: چهارشنبه 2 شعبان 1277ق؛ یادداشت آقا میرزا سید علی که کتاب را به عبد الوهاب نوری ملقب به نظام الملک وزیر لشکر هدیه کرده به تاریخ 1310 با مهر «نظام الملک وزیر لشکر» (بیضوی)، یادداشت میرزا اسماعیل سر رشته دار اصفهانی که کتاب را به میرزا سید علی الحسینی در تاریخ ذیقعده 1289 هدیه کرده؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قرمز، 215گ، 19 سطر (18×10)، اندازه: 27×18سم [ف: 15-1]
18. تهران، دانشسرای عالی - کتابخانه میرزا عبدالعظیم خان قریب
گرکانی؛ شماره نسخه:50 خط: نستعلیق، کا: حسن بن عبدالمجید حسینی واعظ اصفهانی، تا: 1277ق، برای احتشام الدوله؛ قطع: وزيري [نشریه: 5-620]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:533
آغاز: برابر
ص: 937
خط: نسخ، بی کا، تا: 1280ق؛ مجدول؛ 207گ، 21 سطر، اندازه: 23×13/5 سم [ف: 2-314]
20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 3868
از انتها در سرگذشت مستعصم نانویس مانده است؛ خط: شکسته، نستعلیق، بی کا، تا: 1281ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: کاغذ آهار مهره فرنگی، جلد: میشن عنابی سیر، 229گ، 15 سطر، اندازه: 22/8×14/2 سم [ف: 2-98]
21. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه:3288
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ تعليق، كان امین الله محرر، تا: 1285ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی سیاه، 229گ، 16 سطر، اندازه: 14/5 × 22/5سم [ف: 190-1 ]
22. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2857
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق بسیار خوش، کا: میرزا اسماعیل بن میرزا معصوم تفرشی، تا: 1287ق؛ اهداء به کیومرث میرزا، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی عطف چرم مشکی، رویه کالینگور،
156گ، 19 سطر (19×10)، اندازه: 27×18سم [ف: 6-514]
23. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2533
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق زیبا، كا: عبد الوهاب بن میرزا محمد هاشم حسینی، تا: 25 جمادی الاول 1299ق؛ تملک: حسن انصاری جابری به تاریخ 16 ربیع الثانی 1322؛ جلد: تیماج نیلی، 299گ، 12 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 7-119]
24. تهران؛ فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه:بدون شماره
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: 1299ق؛ با سرلوح، مجدول، با یادداشت مرتضی بن حسن قاینی خراسانی، در 1299؛ جلد: تیماج سبز ضربی ترنجی مقوایی، قطع: ربعی [نشریه: 7-544]
25. اصفهان؛ جابری انصاری؛ شماره نسخه:36
خط: نستعلیق، کا: میرزا عبد الوهاب خان مستشار دفتر، تا:
1299ق؛ با توضیحات حاج میرزا علی انصاری. [نشریه: 6-596]
26. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4189
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: عبدالله بن محمد، تا: 22 ربیع الاول 1303ق؛ واقف: نائینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 120گ، 22 سطر ( 19/2×16)، اندازه: 17×25/5سم [ف: 7-44]
27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4188
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن حسن، تا: 20 محرم 1304ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: زرد فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 241گ، 15 سطر (14×9)، اندازه: 22/2×17 سم [ف: 7-44]
28. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11404
خط: نستعلیق ریز، کا: محمدباقر بن عبدالحسین خان بن حاجی
محمد حسین خان صدر اصفهانی، تا: شوال 1414ق، برای ظل السلطان؛ از روی نسخه آشفته و مغشوشی؛ مجدول، با سرلوح؛
356ص، 19 سطر (17×9)، اندازه: 22×15سم آنشریه: 5-319]
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان، شماره نسخه: 929 همان نسخه بالا [ف: 61]
29. اصفهان؛ عمومی اصفهان (فرهنگ سابق)؛ شماره نسخه:11405
خط: نستعلیق، کا: محمود بن شهاب الدين محمد علوی فاطمی، تا: 28 شعبان 1320ق، برای آقا باشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با روکش تیماج مشکی، 562ص، 15 سطر (14×9)، اندازه: 16×22 سم [نشریه: 5-319]
اصفهان؛ صارم الدوله (كتابخانه فرهنگ اصفهان)؛ شماره نسخه: 930
همان نسخه بالا [ف: 61]
30. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:283
خط: نستعلیق، کا: میرزا محمود بن شهاب الدین محمد علوی، تا: جمادی الثانی 1321ق، به عنایت میرزا اسد الله خان؛ مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 284گ، 15 سطر، اندازه: 22×16سم [ف: 1-209]
31. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:485
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، مذهب، کمند کشی، یک سرلوح مذهب بسیار خوب سبک کار شیراز؛ کاغذ: ترمه آهار مهره، جلد: مقوای روکش چرم زنگاری، 525ص، 16 سطر، قطع: وزیری، اندازه: 23/8×15سم [ف: 5-46]
32. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 13161
آغاز: ربیع بن يونس یکی از وزرای منصور است کنیه و نسب او ابوالفضل الربيع بن يونس بن محمد بن کیسان است و کیسان مولی عثمان بن عفان؛ انجام: كان الوزير نظام الملک لؤلؤة *** شريفة صاغها الرحمن من شرف / بدت قلم تعرف الايام قيمتها *** فردها قيمة منه إلى الصدف. خط: شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوه ای، 132 ، 11 سطر، قطع: پالتویی، اندازه: 10×17 سم [ف: 36-244]
33. تهران: ملی؛ شماره نسخه:26070
بی کا، بی تا؛ خریداری از سید مرتضی علی حسینی [رایانه ]
tajārob-e šahrīyārī
شهریار بن بهمنیار پارسی، ق 5 قمری
šahrīyār ebn-e bahmanyār-e pārsī (-11c)
وابسته به: سر الاسرار؛ رازی، محمد بن زکریا (251-313)| از شهریار بن بهمنیار پارسی، شاگرد ابن سينا ( - 428ق) و به نوشته نفیسی از قرن 6 ق. ترجمه ای است از سر الاسرار رازی، در 20 «باب»؛ نسخه ها با یکدیگر تفاوت هایی دارند. ابواب بیست گانه: 1. تدبیر زیبق؛ 2. تدبیر نوشادر؛ 3. تدبیر کبریت و
ص: 938
زرنیخ؛ 4. تدبیر توتیا و عرق سنگ بصری؛ 5. تدبیر حل شعر؛ 6. تدبیر تکلیس ها؛ 7. تدبير شمع؛ 8. تدبیر حل مرکبات؛ 9. تدبیر حل ملحها و زاجها و جسدها؛ 10. تدبير عقدها؛ ... 15. تدبیر تصفیه اجساد؛ ... 20. مزاوجت به اجمال. (احمد منزوی)
آغاز: 1: بسمله. سپاس و ستایش مر خدای را که پروردگار عالم و عالمیان است ...... اما بعد، بدانکه ایزد تبارک و تعالی به قدرت قدیم 2: بالله التوفيق. چنانچه فرمان باریتعالی بود ... بعد چنین گوید مؤلف این کتاب شهریار بن بهمن استادان معتبر عجایب لطايف ... تجارب شهریاری نام نهادم انجام: منازل شریف برساند. و الله اعلم بالصواب.
تمت
چاپ: این کتاب در سال 1334 شمسی همراه با کتاب سر الاسرار زکریای رازی به چاپ رسیده است
[ الذريعه 348/3 ؛ نسخه های منزوی 615/1 ؛ مشترک پاکستان 775/1 ؛ مشار فارسی 1183/1 ؛ فهرستواره منزوی 3943/5 ؛ مصنفات رازی، نجم آبادی 228؛ دنا 791/2 (14 نسخه)]
1. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 2541/14 -ف و 6893-عکس
نسخه اصل: برلين 8066 .Or (پرج ش 303 ص 326)؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1063ق؛ 35گ (110ر-144پ) [فیلمها ف: 1 714 و ف: 3-264]
2. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 106/2
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر
خط: نستعلیق تحریری، کا: احمد بن بابا مراغی، تا: قرن 12؛ 16گ (15پ - 30پ) [ف: 1-44] ٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14189
آغاز: برابر 1؛ انجام: کسی را در دنیا و آخرت بدان حکیم دعوی اعتراض نتواند کرد و اگر باشد بزرگ یافته باشد از حضرت ایزد جل علا. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، محشی با نشان 12؛ کاغذ: فرنگی؛ نوع جلد: تیماج قهوه ای ضربی با ترنج، 30ص، 18
سطر ( 16/5×9)، اندازه: 17×22/5سم [ف: 35-764]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 192016
آغاز: برابر 1؛ انجام: باب بیستم: در مزاوجت اکنون آغاز کنیم طریق مزاوجت را که اصل دوم است اگر این معنی را همچنان مرموز بگذاریم که حكما گفته اند خط: نستعلیق، کا: محمد زمان بن محمد یوسف چرکس، تا: 1140ق؛ کاغذ: دولت آبادی، جلد: ابره، کاغذی، عطف تیماج، قهوه ای، مقوایی، 31ص (164-194)، 14 سطر ( 18/5×13 )، اندازه: 21×15سم [ف: 4-375]
5. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 5399
انجام: برابر
در 22 باب؛ خط: نستعلیق، كا: عبد البديع بن ملا محمد واعظ مشهدی، تا: 3 صفر 1218ق؛ افتادگی: آغاز (چند سطر)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: میشن میشن سرخ، سرخ، 46گ، 17سطر، اندازه: 5x13/5 / 20سم [ف: 16-304]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 2795-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-41]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض 10922
آغاز: برابر 2؛ انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1239ق؛ مصحح، نسخه ای از سرالاسرار محمد بن زکریای رازی و رساله صنعت از زکریای رازی و سر الربانی و رساله ای از جلد کی ضميمه اند؛ کاغذ: نباتی، جلد: میشن، ابعاد متن: 14×8، اندازه: 14× 20/5 سم [الفبائی: 104]
7. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 331/8
در بیست باب؛ کا: محمد على بن آخوند ملااحمد، تا: چهارشنبه
29 رمضان 1264ق، جا: قم [نشریه: 2-112]
8. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 443/1
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 10 رجب 1271ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 51گ (2پ -52پ)، اندازه: 11/5 × 17/5 سم [ف: 2-127]
9. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:4117/5
این نسخه از آغاز نیست و چسبيده بمطلب دیگر و تنها نام کتاب و مترجم بدین گونه دیده می شود: «چنین گوید مؤلف این کتاب شهریار بن شهریار فارسی ... این جمله را تجارب شهریاری نام نهادم» عنوان های باب 1-19 در آن دیده می شود و در 101ر باز می رسد به مطلب کیمیایی عربی و پایان رساله درست معلوم نیست؛ بی کا، بی تا، کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای، 23گ (79ر -101ر)، 19 سطر (13×8)، اندازه: 18×11سم [ف: 13-3096]
10. تهران، دانشگاه، شماره نسخه: 1/ 6130-عکس
نسخه اصل:علی امیری 951؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا[فیلمها ف: 3-240]
تهران؛ مطالعات فرهنگی؛ شماره نسخه:ف 10/1 همان نسخه بالا [ف: 181]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض10828
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا [الفبائی:-104]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12607/1
آغاز: بسمله الكيمياء، در کتاب کشف الرموز بعضی از آن گفته اند و عاقبت پوشیده نگذاشته اند و همچنین چند چیزی را که اصول یکی بدان متعلق است؛ انجام: شمس پسر در طبیعت، قمر دختر، مریخ پسر، مشتری پسر، عطارد دختر، زهره دختر، شمس پسر، زحل پسر خط: نستعلیق، كا: مشهدی علی ترک تبریزی، بی تا، افتادگی: آغاز؛ جلد: گالینگور مشکی، 88ص (1-88) [ف: 36-163]
at-tajarub (fasl-un fi)
ص: 939
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1327/5 -ف
نسخه اصل: پاریس 343 . S. P. به گفته بلوشه دنباله فوائد الأشياء باید باشد و پس از این فصل 7 باب 1 و سپس نه باب است نه هفت باب که در دیباچه گفته شده؛ كا: ابوالحسن بن محمد قلی جربادقانی، تا: رمضان 1033ق؛ اگ (19×7) [فیلمها ف: 1-595]
← التجارة ← آداب التجارة
←تجارت ← المتاجر
←تجارت ← آداب کسب
← تجارت← احکام تجارت
at-tijāra
غیر همانند:
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14297/3
آغاز: الحكدلله رب العالمين ... المقصد الثاني من مقاصد کتابی هذا في المعاملات وهي على نوعين عقود و إيقاعات و العقود كثيرة و لكن منها كتاب البيع؛ انجام: و بذلک يجاب عن الأخبار المذكورة المحمولة على صور الإشتراط كما دل عليه خبر محمد بن شریح اثر محققانه ای است در باب تجارت، در خصوص مکاسب محرمه و ولایات، به طریقه استدلالی، با روش بسیار دقیق که با کتاب مکاسب شیخ اجل «انصاری» قابل مقایسه بوده، بلکه دقائق و الطائف تازه ای نیز، در بر دارد. متأسفانه، مؤلف بزرگوار که از شاگردان برجسته «صاحب جواهر» بوده و نام خود را یاد نگرده است؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: قرن
13؛ دارای قلم خوردگی و بازنگری و بازنگاری؛ کاغذ: فرنگی، 175گ ( 202-28 )، 44 سطر، اندازه: 32×17سم [ف: 36-126]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض13377
آغاز: مما بني عليه كتاب التجارة في الخيار الذي هو بمعنى الخيرة ای المشية في ترجیح احد الطرفين؛ انجام: و في المكيل و الموزون کیلها او وزنها الى غير ذلك من الأقوال المتفقة على انه
حاشیه ای است استدلالی و تحقیقی بر متن یکی از کتب فقهی، حاوی مباحث خیارات است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ واقف: اسدالله فاضلی، تیر 1362؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: مقوا رویه گالینگور، عطف تیماج قهوه ای، 30گ، 23 سطر، اندازه: 15/5
× 21/5سم آف: 21/1-208]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:15363
آغاز: بسمله. الحمدلله رب العالمين ... كتاب التجارة و فيه فصول الأول في وجوه الاكتساب؛ انجام: لايريد شرائها لسبقه غيره فیزید زيادة و الناجش و التدابر قال في الفصل (ناقص). مختصری است استدلالی با عناوین «مسأله» در بیان برخی از مکاسب محرمه و نجاسات. مؤلف در هر مسأله به اقوال فقهای بزرگ و بعضا به روایات استدلال می نماید: الفصل الأول: في وجوه الاكتساب، الفصل الثاني: في الاحتكار. بقیه فصول ساقط است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ واقف: على اصغر احمدئی، آبان 1365، کاغذ: حنایی، جلد: مقوا عطف تیماج، 16گ، 20 سطر، اندازه: 22×17/5 سم [ف: 20-66]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:19175
فصل دهم؛ بی کا، بی تا؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی، مجموعه نوازی [رایانه]
tejārat
غیر همانند: 1. تهران؛ فیاض: شماره نسخه: 110
بخشی از فقه؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 7-695]
2. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:312
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 17 جمادی الاول 1228 ق [ف: 3-12]
٣. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه:299
آغاز: حمد و ثنای بی حد و بی حصر آن معبود به حقی را سزاوار است که پروردگار عالمست و صلوات و رحمت بی غایت آن پروردگار بر اشرف و افضل مخلوقات؛ انجام: پس سخن دلال و سمسار معتبر است با قسم او به جهت آنکه ایشان منکرند و همچنین است حکم اگر اختلاف بنمایند در قیمت آن جنس که تلف شده است. رساله ای است فتوایی در احکام کسب و تجارت مشتمل بر هشت فصل و یک خاتمه؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 یا 14؛ تملکی با مهر «محمد جعفر بن سلطان العلماء» (مربع)؛ 80گ، 19 سطر، اندازه: 15/5
× 21/5سم [ف: 1-212]
4. مشهد؛ ادبیات؛ شماره نسخه:155 فیاض
آغاز: بسمله الحمدلله رب العالمين و الصلوة و السلام على محمد و آله الطاهرین و لعنة الله على اعدائهم اجمعین کتاب مکاسب بدانکه در اینجا بمعنی مطلق کسب است از بيع و شرا و اجاره و استجاره و زراعت و فقه خلاصه ای است متاخر، از یکی از دانایات شامل تجارت، بیع، ذبح و مطاعم حجر و تفلیس، ضمان، غصب و رهن، حواله، صلح، شرکت، عاریه، وکالت، اجاره، مزارعه، مساقات؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ 27 سطر (
14/5×9/5 )، اندازه: 13/5×19/5 سم [ف: 21]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 21031
بی کا، بی تا، خریداری از محسن هوائی [رایانه]
ص: 940
فارسی
tejārat-xāne-hā-ye dāxelī va xārejī-ye būšehr
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:1392/3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، 9ص، 10 سطر (15×10)، اندازه: 20×13سم [ف: 17-361)
tejārat-e seyyed-e anbīyā
قضیه تجارت رفتن حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)را در نه مجلس به نقل از قطب راوندی، ابن شهر آشوب، بحارالانوار بیان کرده است، مؤلف در پایان به ذکر مصیبت اهل بیت(عليه السلام) پرداخته است.
قم؛ مسجد اعظم، شماره نسخه: 3787/2
آغاز: الحمدلله رب العالمين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين اما بعد این چند مجلس در بیان تجارت رفتن پیغمبر خدا و عروسی آن حضرت است؛ انجام: یا اباعبدالله آیا چه وارد آمد بر آن مصیبت زدگان در تغسيل و تکفین و تدفین آن صغيره يتيمه الا لعنة الله على القوم الظالمين و سيعلموا الذين ظلموا ای منقلب ينقلبون خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوا، 64 گ، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف مخ: 1-322]
at-tijāra wa-l bay
کجوری مازندرانی، مهدی، 1216-1293 قمری
kajūrī māzandarānī, mahdī (1802-1876)
کتابی است قطور در فقه که اول و آخر آن افتاده است و چون در بالای بعضی صفحات تاریخ های مختلف نوشته شده است. به نظر می رسد که طلبه ای دروس روزانه و یا هفتگی خود را که تاریخ های مختلف از استاد می گرفته (به شکل امالی) در این دفتر ثبت کرده است. چنانکه در صفحه 21 تاریخ 15 ذیقعده 1282 و در صفحه 317 تاریخ 16 ذیقعده 1285 و در صفحه 403 تاریخ 15 ربیع الاول 1287 قید کرده است.
1. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 341
آغاز: بسمله و به نستعين - کتاب التجاره و المراد بها في المقام هو المعاوضة قصد بها الاكتساب؛ انجام: و ان لم يرد الصلوة فيه لكن اذا لم يعلم من الخارج كون الحب موضوعا لخصوص الشرب كما هو المتداول. خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ محشی؛ مطالب کتاب یکنواخت و پشت سر هم، بدون ذکر باب و فصل و غیره نوشته شده است؛ کاغذ: سفید، جلد: مقوا با تیماج سرخ، 771ص، 22 سطر (11×15)، اندازه: 22×17/5
سم [ف: 2-250]
2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 791
آغاز: آنچه موجود است: بسم الله و الصلوة على اشرف مرتبه و عترته الطاهرین، کتاب التجاره، و المراد بها في المقام هو المعاوضة قصد بها الاكتساب اولفوت؛ انجام: و آن اصاب الواقع كما هو واضح انتهى و لعل مرجعه إلى ما ذكرنا فتدبر -ثم أن النفقة في. شامل کتاب تجارت، کتاب بیع، کتاب الغصب و کتاب الاجاره است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1282 و 1285 و 1287ق؛ افتادگی: 367گ، 24 سطر (10×15/5)، اندازه: 20×16سم [ف: 2-255]
at-tijāra wa-r rahn
فقه استدلالی است به صورت شرح مزجی بر متنی در فقه امامیه که در نسخه حاضر کتاب التجارة و الرهن از آن موجود است. از کتب علامه حلی نقل می کند. بر کتاب متن شروح دیگری هم نوشته شده و شارح حاضر از آن شروح نقل می کند در جایی آورده است: «کما فهمه الشارح»
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 6749/1 - 34/119
آغاز: من الغرابة ما لايخفى ضرورة عدم المدظلية للمعنى المزبور في جميع مقاصد الكتاب على انه هو ايضا في باب الزكوة بعد أن ذکر تعريف المصنف لمال التجارة قال ان تعريفه بذلك ... كما فهمه الشارح؛ انجام: لو اختلفا في التفريط وعدمه كان القول قول الدلال مع يمينه كما في كل امین ... وصاحب المتاع بیمینه وله أن يأخذ المتاع ان وجده ... القواعد و كذا الوسيلة فلا خط و تأمل والله العالم بحقيقة الحال في جميع السمائل قد تم. خط: نسخ، بی کا، تا: 1206ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 208گ، 23 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 2-718 ]
tejārat va makāseb
رساله ای است در تجارت و مکاسب که به درخواست برادران دینی نوشته شده است. حسن بن جعفر طباطبایی در صفحه عنوان نسخه ما نوشته است که این رساله عملی فارسی از نیای بزرگم نگارنده ریاض است و به خط او است.
تهران؛ حقوق؛ شماره نسخه:263-ج
آغاز: بسمله. حمدله ... این رساله ایست در احکام تجارات و مکاسب حسب الالتماس برادران دینی ... تأليف شد تا آغاز احکام اجاره است و بدین جا «اجرت باشد و نه عامل»
ص: 941
پایان می یابد، ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج پارچه دار، 71گی، 23سطر (1689)، اندازه:21615سم [ف: 34]
←تجاریه ← احوال تاجران
← تجاريه (رساله در ...)← احکام تجارت و مکاسب
at-tajbīr fi-l mu'jam-il kabīr
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، 506-562 قمری
samʻānī, 'abd-ol-karām ebn-e mohammad (1113-1167)
وابسته به: المعجم الكبير؛ طبرانی، سلیمان بن احمد (260-360) چاپ: بغداد، رئاسة ديوان الأوقاف، محقق: منیره ناجی سالم، چاپ اول، دوجزء، 1394ق.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:11713
خط: نسخ کهن، كا: احمد بن على الغازی ابیوردی، تا: قرن 6 مختصر ف: 132]
← تجدد طبایع ← جواب من سأل عن تجدد الطبايع
← تجديد الإيمان ← الشك في الايمان
tajdīd-ul īmān
فقهی عینی، محمد، ق 12 قمری
feqhī ‘eynī, mohammad (-18c)
رساله ای کوتاه در رد قول کسانی که قائل به تجدید ایمان عموم مسلمانان در مسائلی که بدان عادت دارند، است. در این رساله مؤلف با استفاده از روایات و اقوال بزرگان اثبات می نماید که نیازی به تجدید ایمان نیست، بلکه همان اعمالی که بر اساس عادات انجام می گیرد، کفایت می نماید.[دنا 793٫2 ؛ معجم المؤلفين 131/11 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12103/11
آغاز: الحمدلله الذي يعلم حقائق الأمور من غير التباس و يحكم بمقتضى علمه و آن جهل الناس؛ انجام: تركه أبعد عن التهمة فكان ترکه واجبا كما ذكره غير واحد من علمائنا، و الله أعلم. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با کاغذ ابری، عطف تیماج قهوه ای، 4گ (95-98)، 15 سطر (13×7)، اندازه: 21×13سم [ف: 30-538]
tajdīd-ud dawāris wa taħdīd-ul madāris
معزی دزفولی، محمد علی، ق 14 قمری
mořezzī dezfūlī, mohammad ‘alī (-20c)
شرح استدلالی و تحقیقی مبسوطی است با عناوین «قال الشيخ ایده الله تعالی» بر رساله فتوایی «کلمة التقوی» تألیف شیخ محمد رضا بن محمد جواد بن محسن دزفولی. مؤلف در این کتاب آرای فقهای پیشین را با استناد به آیات و روایات با شیوه ای جدید و اسلوبی نوین مورد بحث و بررسی قرار داده و آرای متروک آنان را بار دیگر به میدان بحث کشانده و توجه فقها را به آن جلب و برای همیشه در خاطره ها زنده و جاودانه ساخته و این نام را که حاکی از ابتکار عمل اوست برای آن برگزیده است. این تأليف در هفت جلد تنظیم گردیده که مباحث هر یک تحت رقم خود نگاشته شده است. (براتعلی غلامی مقدم)
[دنا 793/2 ]
1. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11842
آغاز: بسمله، حمدله قال الشيخ ایده الله تعالی کتاب الطهارة و فيه مقدمة و ثلاثة مقاصد و خاتمة؛ انجام: و اما كراهة الفعل فلا و الله العالم هذا آخر ابواب المياه و الوضوء من كتاب تجديد الدوارس ... قد انتقل من السواد في ليلة الخميس رابع رمضان من سنة سبع و اربعین و ثلثمائة بعد الألف من الهجرة بيد مصنفه الحقير محمد على بن عبد الحسين الدزفولی غفر الله تعالی ذنوبهما آمین. جلد 1، از «الفصل الأول في المياه» تا انتهای مبحث وضو؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، کاتب = مؤلف، تا: پنج شنبه 4 رمضان 1347ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359؛ کاغذ: نخودی، جلد:مقوا، 202گ، مختلف السطر، اندازه: 20×17سم [ف: 21/1 -209]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11843
آغاز: بسمله، حمدله قال المقصد الثاني في الغسل و هو واجب و مندوب فالجواب الغسل من الجنابة و دماء النساء، انجام: لأن اضافة الغسل إلى اليوم والليلة يفيد المعنى الأول و الله العالم هذا آخر ابواب الأغسال ... من شهر صفر من شهور سنة خمسین و ثلثمائة بعد الألف من الهجره بید مصنفه ... آمین جلد 2، از احکام جنابت تا تغسيل اموات؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: صفر 1350ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 192 گ، مختلف السطر، اندازه: 20/8×17سم [ف: 21/1 -210]
٣. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11845
آغاز: بسمله، حمدله، قال المقصد الثالث في التيمم و فيه مباحث المبحث الأول و في مسوغاته؛ انجام: المبحث الثالث في اوانی الخمر و المسكرات و قد سبق الكلام عليها مفصلا فلا وجه لاعادته و الله العالم هذا آخر ابواب النجاسات و المطهرات من كتاب تجديد الدوارس .. تم كتاب الطهارة ... يوم السبت ثانی عشر ربيع الثانی سنه ثنتين وخمسين و ثلثمائة بعد الألف بيد مصنفه الحقير ... و آله اجمعين جلد 3، نسخه حاضر از ابتدای تیمم شروع و به انتهای کتاب
ص: 942
طهارت ختم شده است؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، کاتب = مؤلف، تا: شنبه 12 ربیع الثانی 1352ق؛ وقفی شیخ مصطفی معزی؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، رویه پارچه، 120گ، 28-30 سطر، اندازه: 20/8×17 سم [ف: 21/1 -211]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11849
آغاز: بسمله، حمدله قال الشيخ رحمه الله كتاب الزكاة و فيه مقصدان المقصد الأول في زكاة المال و فيه فصول؛ انجام: فقد مر الكلام فيه في زكاة المال فلا وجه لا عادته و الله العالم هذا آخر کتاب الزكاة ... و قد انتقل من السواد بید مصنفه الحقير ... عصر يوم الثلاثاء الرابع و العشرين من ربيع الاول سنة ستين و ثلثمائة بعد الألف و الحمدلله ... و آله الطاهرين جلد 5، همه مباحث زکات؛ خط: نستعلیق مخلوط به شکسته، کاتب = مؤلف، تا: 24 ربیع الاول 1360ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359؛ کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 115گ، اندازه: 23×17سم [ف: 21/1 -213]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11848
آغاز: زکات: بسمله، حمد له قال الشيخ رحمه الله كتاب الزكاة و فيه مقصدان المقصد الأول في زكاة المال و فيه فصول. خمس: بسمله، حمد له قال المصنف کتاب الخمس و فيه مباحث. صوم: بسمله، حمداله کتاب الصوم و فيه فصول الأول في النية و فيه مطالب.؛ انجام: زکات: فقد مر الكلام فيه في زكاة المال فلا وجه لاعادته و الله العالم هذا آخر کتاب الزكاة ... و قد انتقل من السواد بید مصنفه الحقير ... عصر يوم الثلاثاء الرابع و العشرين من ربيع الأول سنة ستين و ثلثمائة بعد الألف و الحمدلله ... و آله الطاهرین.
خمس: و الانتفاع بما يحصل منها والله العالم تم كتاب الخمس ... سنة ست وثمانين و ثلثمائة ... صوم: و يعرف بذهاب الحمرة المشرقية تم کتاب الصوم ... قال المصنف قد فرغت من تهذيبه و تلخيصه يوم الاحد عاشر جمادى الثانية سنة ست و ثمانين و ثلثمائة و الف ... جلد 5، مشتمل بر کتب زكات، خمس و صوم؛ خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: 10 شوال 1361ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 136گ، مختلف
السطر، اندازه: 18×22/5سم [ف: 21/1-214]
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 11850
آغاز: بسمله، حمدله كتاب الخمس و فيه مباحث؛ انجام: و يعرف بذهاب الحمرة المشرقية كما مر الكلام عليه في باب المواقيت من کتاب الصلاة و الله العالم بالاحکام تم کتاب الصوم ... و كان الفراغ منه في عاشر شوال من شهور سنة إحدى وستين و ثلثمائة بعد الألف ... و آله و سلم.
جلد 5، از کتاب الخمس تا انتهای صوم؛ خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، بی تا: 10 شوال 1361ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 142گ، مختلف السطر، اندازه: 20/8×17 سم [ف: 21/1 -215]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11846
آغاز: بسمله، حمدله، قال قده المقصد السابع في الجماعة و فيه مباحث المبحث الأول الجماعة مستحبة في الفرائض الخمس اليومية؛ انجام: و الحكم بان المسافر يكلف بالتدارک و الحاضر لا يكلف به بعيد عن الاعتبار ... حاضرة كان او مسافرا و الله العالم بالأحكام هذا آخر ابواب صلاة المسافر ... من شهور سنة ثلث و ستين و ثلثمائة بعد الألف ... وصلى الله على محمد و آله و سلم. جلد 4، از «المقصد السابع في الجماعة» تا انتهای «صلاة المسافر»؛ خط: نستعلیق شکسته، کاتب = مؤلف، تا: 1363ق؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، آبان 1359، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 95گ، مختلف السطر، اندازه: 20/8×17سم [ف: 21/1-212]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11847
آغاز: بسمله، حمدله، قال قده المقصد السابع في الجماعة و فيه مباحث المبحث الأول الجماعة مستحبة في الفرايض الخمس اليومية؛ انجام: على انه دل الخبر على ان هذا التسبيح انما هو لتمام النقص و النقص من لوازم القصر سواء یاتی بها في السفر او الحضر و الله العالم باحكامه هذا آخر ابواب صلاة المسافر من کتاب تجديد الدوراس ... بید مصنفه الحقير محمد علی بن عبد الحسين و كان الفراغ منه يوم الأحد حادی عشر صفر سنة ثلث و ستین و ثلثمائة و الف من الهجرة النبوية ... قال المصنف عفى عنه ثم جددت النظر فيه و اصلحت مواضع الخلل منه بالزيد و الحذف فجاء بحمدالله مهذبة محررة و كان الفراغ منه ليلة الخميس خامس عشر شعبان المعظم سنة خمس و ثمانین و ثلثمائة و الف ... الطاهرين اجمعين جلد 4، خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، تا: یک شنبه 11 صفر 1363ق؛ مؤلف در سال 1385ق آن را تصحیح کرده است؛ واقف: شیخ مصطفی معزی، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا، 91گ، مختلف السطر، اندازه: 3/17×2/ 20سم [ف: 21/1-213]
9. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11844
آغاز: بسمله. الحمدالله رب العالمين؛ انجام: فان صلی فرادی جاز و مثله في كلام الحلى و اما ترتیب طبقات الاولياء فقد سبق جلد 3، علاوه بر مباحث نسخه 11845 احکام دماء ثلاثه و اموات را نیز شامل است به نظر می رسد این نسخه مسوده نسخه مزبور است. از ابتدای تیمم تا «المبحث الثالث في اواني الخمر و المسكرات» عینا برابر با همان نسخه شماره 11845 می باشد؛ خط: نستعلیق شکسته، كاتب = مؤلف، بی تا؛ افتادگی: وسط و انجام؛ واقف: شیخ مصطفی معزی؛ کاغذ: شکری، جلد: مقوا، 110گ، مختلف السطر، اندازه: 18×22/5 سم [ف: 21/1-211]
tajdīd-ul wudū
نقوی نصیر آبادی، دلدار علی بن محمد معین، 1166 1235 قمری
ص: 943
naqavī nasīr-ābādī, deldār- alī ebn-e mohammad moʻīn (1753-1820)
اگر کسی تجدید وضو کند و پس از وضو معلوم شود که وضوي سابق باطل بوده آیا وضوی مجدد صحیح است یا بنا به شرط نیت رفع حدث و استباحه باطل می باشد. این مسأله و احکام وضو با اشاره به اقوال فقها و رد و ایراد مورد بحث و بررسی قرار گرفته. کاتب نسخه را در اواخر ناتمام گذارده است.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:18753
آغاز: بسمله. حمدلة الرابع من جدد وضوئه ثم ذكران وضوئه السابق لم يكن صحيحا فوضوئه صحيح على الظاهر و بناء على اشتراط نية رفع الحدث و الاستباحة ليس بصحيح، انجام: و الأحوط أن يمسح من الاصابع الى المفصل بحيث يصير القبة ممسوحة ايضا ضمنا و توضيحه
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 اهدئی: رهبری، در فروردین 1372؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، عطف و گوشه میشن قهوه ای، 61گ، 15 سطر، اندازه: 12/5 ×20سم [ اهدائی رهبر: 3-117]
tajrobat-ol ahrār va taslīyat-ol abrār
مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی، 1176-1243 قمری
maftūn-e donbalī, 'abd-or-razzāq ebn-e najaf-qolī (1763-1828)
تذکره گونه ای است. مشتمل بر سه «قسمت»: 1. شرح احوال بیست تن از علما و معاريف؛ 2. ذكر اخبار و اشعار سید علی مشتاق اصفهانی، عاشق اصفهانی، آذر بیگدلی شاملو صاحب آتشکده، عذری بیگدلی شاملو، سید احمد هاتف اردوبادی، حاجی سلیمان صباحی بید کلی کاشانی، اقا محمد تقی صهبا، رفیق اصفهانی، میرزا محمد جعفر صافی، طوفان هزار جریبی، میرزا محمد حسين غالب اصفهانی، میرزا جعفر غیرت، درویش عبدالمجید طالقانی، نصیب اصفهانی، میرزا احمد نیازی، میرزا ابوالقاسم هجری تفرشی؛ 3. شرح حال مؤلف و مراسلات و اشعار وی و شمه از تاریخ. این کتاب اگر چه در التزام اسجاع و نگارش مترسلانه شبیه تجزية الامصار و تزجية الاعصار عبدالله بن فضل الله شیرازیست اما با این مایه تصنع که در آن به کار رفته در اسلوب انشاء از نظائر خود نیکو ترست. (یوسف اعتصامی)
آغاز: سر شوریده درین بازار پر سودا سامان کجا پذیرد تا طوق عبودیت آفریننده جهان بر گردن نیفکند
انجام: روز گاری ازین بیش تو فیق نداده رحمة الله عليه
چاپ: تبریز، 1349ش، جلد اول، 30+523ص.
[دنا 793/2 ؛ فهرستواره منزوی 917/2 ]
شرح و حواشی:
1- حدايق الجنان؛ مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجفقلی (1176-1243)
1. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2253
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق و نسخ خوش، كا: محمد رضا شیرازی، تا: 1281ق؛ مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 283گ، 17سطر (24×12)، اندازه: 20/5 ×34سم [ف: 5-372]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:534
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ محشی؛ کاغذ: زرد، 232گ، 21 سطر، اندازه: 19/5 × 29/5سم [ف: 2-315]
tajrobat-ot tajroba
چنگیزی، محمد موسی بن رحمانقلی
čangīzī, mohammad mūsā ebn-e rahmānqolī
کتابی در فنون بازداری و تشخیص علامات بیماری های باز که آن را در سی «باب» جهت شاهزاده ای که اسمش را به طریق تعميه آورده نگاشته است شامل: 1. در وقوف صیاد و گرفتن جوارح دامی و چگونه آنچه آشیانیست از آشیان برداشتن تا سلیم و صحیح بوده و از چه قرار محافظت کردن و طعمه دادن تا بزرگ گردد؛ 2. در شناخت جره و توار و علامات خوبی و بدی هر یک از جوارح دو رنگ و غیره؛ 3. بخصوص خوبی و بدی قزلقوش؛ 4. در گرفتن و گشاد کردن باز و باقی جوارح تا بشکار در آوردن؛ 5. طعمه دادن هر یکی از جوارح شکاری بشکار و غیر شکار؛ 6. در گیرا کردن معراج شکار هر یکی از جوارح؛ 7. در بیجا طپیدن جوارح بشکار و غیر شکار و جهت علاج آن؛ 8 در خبردار بودن احوال و طعمه بردن جوارح و فواید آن؛ 9. در فواید چاق نگه داشتن و تندرست بودن جوارح؛ 10. در طعمه هایی که از صید و غیر صید به هر یکی از جوارح سازگار و ناسازگار است؛ 11. در طريقه فتیل دادن؛ 12. در قراقر شکم جوارح و علاج آن؛ 13. در طریقه نمک دادن و معالجه مضرت نمک و فتیل؛ 14. در آخثق ننمودن جوارح پر استخوان و فتیله را و سبب و علاج آن؛ 15. در علت خستگی و انتهای این کوفت که زانق او کج گشته و علاج آن؛ 16. در علت لرزیدن جوارح و بعضی این کوفت را شوخ نامیده اند و سبب و علاج آن؛ 17. در گرفتگی نفس و درد سر و گرفتگی دماغ و چشم پوشیدن جوارح و سبب علاج هر یک؛ 18. در جوشش كام و زبان و گوش و پشت دماغ جوارح و این کوفتها را عاقل گویند و سبب و علاج آن؛ 19. در طعمه بسیار خوردن جوارح و علاج آن؛ 20. در گرم داشتن جوارح و پر خود را کندن و علاج آن؛ 21. در گوشت برگردانیدن جوارح و سبب و علاج آن؛ 22. در کاهش باز و باقی جوارح که خوره گداز گویند؛ 23. در آماس
ص: 944
کف پا و پشت پای جوارح و این کوفت را قداق گویند و شکستگی و از بند بیرون رفتن و علاج هر یک؛ 24. در ناخوراک گشتن جوارح غیر تولک و سبب و علاج آن؛ 25. در بادخوره افتادن منقار و چنگ و ناخن و پای خود را کندن جوارح و پنجه او سست گشته صید خود را خلاص کند؛ 26. در شپش داشتن جوارح و سبب و علاج آن؛ 27. فواید جلاجل بستن بپای باز و باشه؛ 28. در تولک بستن و هوای تولک خانه و طعمه دادن به هر یک از جوارح؛ 29. بچه نحو از تولک برداشتن جوارح که بی آسیب به شکار در آید؛ 29. طریقه به شکار بردن هر یک از جوارح را به صید او از پله پراندن و بجا طبل نمودن و اگر بد فعلی و دور نموده و از نظر غایب شده به چه تدبیر به دست آوردن و در باب نصایح و میرشکاری واقف شدن و بعد به شکار رفتن.
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:13407/3
آغاز: بسمله حمد و سپاس بی قیاس مر ملکی را سزاست که شاهباز بلند پرواز فکر عمیق اذکیاء و شاهین با تمکین نظر دقیق عقلاء در بیداء عظمت و جلال؛ انجام: تا او آنچه داند اظهار و تعلیم دهد و الا آنچه داند. (از آخر یکی دو ورق کسر دارد) خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 83ص، 13 سطر، اندازه: 18×12سم [ف: 19-595]
tajrobe-ye dūstī va došmanī (jadval)
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10975/18
خط: نسخ خوش، بی کا، بی تا؛ قطع: رحلي [میراث شهاب: سوش 2-41]
tajrobat-or raml
عطائی لاهوری، محمد
‘atā'ī lāhūrī, mohammad
اهداء به: لاله بهادر مختصری است برگرفته از کتاب های گذشتگان و بیانات سلاله خاندان اصطفا خواجه عبدالله و آنچه خود مؤلف به تجربه حاصل نموده، در چند «قسم»: 1. بیان اشکال؛ 2. احكام نقاط. آغاز: الحمد لله رب العالمين ... اما بعد این گم کرده راه بادیه ضلالت و کم شعوری محمد عطائی لاهوری
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 4470/2
آغاز: برابر؛ انجام: و اثبات و نفی هر کار از مفقود شدن نقطه مطلوب همان سؤال باید گفت.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 32گ (23ر -54پ)، اندازه: 24×16سم [ف: 12-57]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 24689
آغاز: برابر؛ انجام: و این هرگز خطا نشود خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1235ق؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با عطف تیماج، 21 سطر (18×13)، اندازه: 23×14سم [رایانه]
tajrobe-nāme
تاريخ تأليف: 904ق
منظومه ای در طب. در اواخر منظومه تاریخ تالیف 904 و نام کتاب را می گوید: «هست در تاریخ و ختم و اسم این / چار و نهصد بود از هجرت رقم *** کامد این نسخه زغیبم در قلم» تا می گوید: «چون شدم فارغ من از اتمام او *** تجربه نامه نهادم نام او». ناظم طبیبی مشهور به ابن سیفی بوده چنان که در دو جا از آغاز منظومه گفته و برای شخصی به نام مولانا ایاب ساخته است. طرفه این که عنوان ها از آغاز تا پایان به نظم جداگانه کشیده چنان که در آغاز گوید: «هست در توحید رب العالمين»، سپس اشعاری در توحید سروده و در باب درود بر پیغمبر اکرم گوید: «این بود نعت ختم المرسلین» و همچنین تا آخر کتاب.
اصفهان؛ روضاتی، سید محمد على؛ شماره نسخه:2/3
آغاز: هست در توحید رب العالمين. حمد وافر قادر قیوم را *** کرد موجود از عدم معدوم را انجام: ور بشیر گوسفندان سیاه *** خط نویسی ای رفیق نیکخواه / چون به آتش داری او را در زمان *** می شود مطلوب ظاهر بی گمان. خط: نستعلیق زیبا، بی کا، بی تا، 21گ
(8-28ر)، اندازه: 17×12سم [ نشریه: 5-135]
tajrobīyāt
فایده کوتاهی است در بیان خواص اشیا به نقل از عجایب المخلوقات که در آغاز به عنوان «تجربیات عجایب المخلوقات» معرفی شده است.
قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 1235/2 - 7/135
آغاز: مقناطیس را به آب دهن صائم تر کنند آهن بر باید غضبان درخت انجیر را در دیک گذارند ... برگ درخت چنار با سرکه بجوشانند؛ انجام: مو که سر در بیابانم شب و روز به سرشک از دیده بارانم شب و روز / نه تب دیرم نه جایم میکرو درد *** همی دانم که نالانم شب و روز. تمت الكتاب خط: نستعلیق، كا: غلامحسین، تا: 1297ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، اگ، 12 سطر، اندازه: 13/5 × 21/5سم [ف: 2-718]
ص: 945
tajrobīyāt-e hokamā-ye hendūstān = cand nosxe-ye pezeškī
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/240
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اص (501) [مختصر ف: 132]
tajarrud-un nafs
خواجوئی، محمد اسماعيل بن حسین، -1173 قمری
xājā'ī, mohammad esmāʻīl ebn-e hoseyn (-1760)
تهران؛ شهشهانی ، حسین؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-606]
← تجرد نفس ناطقه ← حقيقة النفس
tajarrod-e nafs va keyfiyat-e edrāk
در دوازده «فصل» و مانند ترجمه ای از رساله چند فصلی کوتاه منسوب به ارسطو که بابا افضل هم ترجمه به فارسی کرده است.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:94/5 -ف
آغاز: این فصلی است از کلام حکیم در اثبات جوهریت نفس و صفات؛ انجام: و قابل فساد و تغییر و مرگ نیست. فهذا ما أردنا اثباته و لواهب العقل الحمد و الشكر نسخه اصل: ایاصوفيا 3722؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ 3گ (40- 42)، 19 سطر[فيلمها ف: 1-406]
at-tajarrī
حسینی کاشانی، مصطفی بن حسین، 1337 قمری
hoseynī kāšānī, mostafā ebn-e hoseyn (-1919)
رساله استدلال مفصلی است بر اینکه تجری و جرأت بر گناه موجب استحقاق عقوبت می شود یا نه. در این رساله نقل اقوال و گفته های بسیاری از فقهای متأخر شده و در آنها رد و ایراد می کند.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2794
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فيقول العبد المفتاق الاحقر على الاطلاق الجاني الفانی؛ انجام: و قد عرفت بناء على القول بأن العدالة هي الاجتناب الفعلي تفصيل الكلام في التجرى و قدحه فيها و عدمه.
خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 6 ربيع الاول 1325ق؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 29گ، 19 سطر، اندازه: 14×18/5 سم [ف: 360-7 ]
at-tajarrī
قم؛ امام صادق؛ شماره نسخه:29/6
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 59گ ( 148-90 )، اندازه: 20/5×16/5 سم [ف: 30]
at-tajrīd
جابر بن حیان، 120-198 ؟ قمری
jāber ebn-e hayyān (739-814)
مؤلف پس از تألیف کتاب های صد و دوازده گانه خود شروع به نگاشتن کتاب های موازینیه خویش می نماید که بالغ بر 144 کتاب و رساله است. این کتاب شرحی است بر مختارات رساله صنعتیه سقراط حکیم آغاز: قال جابر بن حیان اني بعد فراغي من كتب المائة واحدی عشر کتاب واعراضها الكسير عملت كتابي هذا، سميته كتاب التجريد، و سميت كتابا في المائة و عشر كتابا بالمجردات، جردت فيه أبوابا انهيها الى اصحابنا من الفلاسفة چاپ: بمبئی، 1892م، سنگی، با عنوان «مجموعة احد عشر كتابا في علم الاکسیر»
[دنا 794/2 ؛ ریحانة الادب: 111/5 ؛ تاريخ التراث العربی: 364/4 ]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6206/27
آغاز: برابر؛ انجام: بين الزيبق و النحاس يعدن شيئا واحدا. و قد تم العمل آخر کتاب التجريد ... (فاهم الزرنيخين بالسوية مذكور في كتبه)
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13 کاغذ: فرنگی، جلد: میشن قهوهای، 8ص (399-406)، 23 سطر، اندازه: 29×18سم [ف: 9-262]
2. تهران: مهدوی؛ شماره نسخه:261/6
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 2-99]
٣. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 6465/10
آغاز: برابر؛ انجام: قال خذ من الزرنيخين بالكبر تین مذكور في كتبه خط: نسخ، بی کا، تا: 1265ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، مگ (34ر -37ر)، 24 سطر، اندازه: 27×16سم [ف: 9-419]
4. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض11048
آغاز: برابر؛ انجام: و تعلم أن كتابي هذا هو كتاب النفقه
ص: 946
خط: نستعلیق، کا: هو العلی اکبر، تا: 1267ق، جا: تهران؛ ضمیمه نسخه ش 11048؛ کاغذ: نخودی؛ فرنگی، جلد: تیماج، 15 سطر (15×10)، اندازه: 21×15سم [الفبائی: 280]
5. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1872/16
آغاز: برابر؛ انجام: شيئا واحدا و قد تم العمل.
خط: نستعلیق، كان محمد جعفر بن محمد على سواد کوهی مرا مكوهی، تا: 1288ق، کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی، تیماج تریاکی، 8ص (169- 176)، 15 سطر (15)،اندازه:14×21/5سم [ف: 502-10 ]
6. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 735/2
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1299ق؛ 21 سطر، اندازه: 22×17سم [ف: 2-467]
7. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 907/1
آغاز: برابر؛ انجام: اتصال بين الذيبق و النحاس حتب يعدن شيئا واحدا و قد تم العمل آخر کتاب التجريد.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جلد: تیماج زیتونی، وگ (1پ ور)، 11 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 2-170]
8. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28781
آغاز: برابر؛ انجام: و انا اكرر و اتمم فافهم هذا حتى تبليغ مراد کی و لتعلم ان كتابي هذا هو كتاب الفضة حقا
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ ضمیمه نسخه ش 28×69 [رایانه ]
9. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 12632/23
آغاز: برابر؛ انجام: باب اقادينه الشيخ الكبير الذي قد ذكرته في غیر کتاب من کتبی قال خذ من الزر نیخين بالسوية مذكور في كتبه.
خط: نسخ ریز، کا: بهائی بن احمد عاملی (کاظمی)، تا: اواخر قرن 12 یا اوایل قرن 13ق؛ رکابه دار؛ کاغذ: فرنگی، 2گ (53-54)، 71 سطر، اندازه: 18×8/5 سم [ف: 32-77]
at-tajrīd
ابن عساکر، علی بن حسن، 499-571 قمری
ebn-e ‘asāker, ‘alī ebn-e hasan (1106-1176)
مشتمل بر رواتی که از انس بن مالک روایت کرده اند به ترتیب حدوف الفبا
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1077/2
آغاز: و مما رواه عباد بن عبد الصمد ابو معمر البصری نزیل افريقية عن انس
نسخه اصل: کتابخانه دار الكتب الظاهريه (مدرسه عمریه)-دمشق 3747. سوریه، دمشق، ظاهريه، مدرسه عتريه، ش 995.جزء چهارم و از حرف عین (عباد بن عبد الصمد) تا حرف نون (نعیم)؛ بی کا، تا: با تاریخ 725ق؛ 26ص (18-43) [عکسی ف: 3-351]
at-tajrīd = masā’il-ul hikma = ţabī'īyāt wa ilāhīyāt
دشتکی شیرازی، منصور بن صدرالدین محمد، -948 قمری
daštakī šīrāzī, mansür ebn-e sadr-od-dīn mohammad ( 1542)
یک دوره حکمت الهی و طبیعی را برای مبتدیان بیان کرده است. شيوه او در این کتاب آن است که صرفا مسائلی از حکمت را که مورد قبول خود اوست بدون برهان ولی توأم با دقایق و لطائف آورده است. همان طور که از مقدمه پیداست، این کتاب تلفیقی از حکمت مشاء و حکمت اشراق است و بتوان - چنان که قاضی نورالله گفته - آن را همان کتاب الاشارات و التلويحات نامید. مشتمل بر دو «قسم» است: قسم اول در طبیعیات و دارای هشت «فن»: 1) في سمع الكيان، 2) في السماء و العالم، 3) في الكون و الفساد، 4) في آثار العلوية، 5) في المعادن، 6) في النبات، 7) في الحيوان، 8) في النفس؛ قسم دوم در الهیات و دارای چهار «فن»: 1) في الفلسفة الأولى، 2) في واجب الوجود و صفاته، 3) في الجواهر الروحانية، 4) في العناية و كيفية دخول السر في القضاء الالهى و معنى القضأ و القدر.
آغاز: بسمله. اللهم يا نور الارض و السماء و يا عالم السر و اخفی انت اعلم لحوائج السائلين فلا تجعلنا فيما أملنا من الخائبين صل و سلم على احمد اشرقت اراضى القلوب بنوره و استنار ابصار البصائر بحضوره و آله و اتباعه و احبابه و بعد اقل الخليقة بل اللا شيئ في الحقيقة منصور بن محمد الحسيني احسن الله أحواله و حصل آماله انی جردت في هذا الكتاب بالتماس بعض الاحباب مسائل الحكمة عن البرهان تسهیلا على الأذهان و لكن وشحتها باشارات الى حقائق و تلويحات الى دقائق خلت عنها مؤلفات الأولين و مصنفات الاخرين
انجام: و اعلم انک نور من لمعات نور الله فاجتهد في التنوير بسائر الانوار فتكون نورا على نور يهد الله لنوره من يشاء و يضرب الله للناس الامثال. و نختم الرساله حامدا الله الأحد الصمد مصليا على حبيبه المسمى بأحمد، قائلا: بنور وجهك اللهم ارزقنا الهداية واجنبنا عن الغباوة و الغواية في البداية و النهاية.
چاپ: به کوشش عبدالله نورانی در مصنفات غیاث الدین منصور حسینی دشتکی شیرازی، جلد 1 (تهران، دانشگاه تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی: 1386)
[ دنا 794/2 ]
1. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه: 78-ح/595/2
آغاز: برابر؛ انجام: و نختم الرساله حامدا الله الاحد الصمد مصليا على حبيبه ... تمت الرساله بيد الفقير ... محمد تقی الفارسی ... في شهر رمضان ببلدة الموحدين قزوین عام 936
ص: 947
مختلف، جلد: مقوا با تیماج مشکی، 24گ، 20 سطر (12×7)، اندازه: 16×10/5 سم [ف: 2-184]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:6019
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 997ق، نسخه از مسوده مغلوطی رونویس شده؛ 21گ، 15 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 4-38 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2056-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فیلمها ف: 1-296]
٣. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 1841/7
در دو بخش طبیعی و الهی؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی [ف: 5-380]
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ واقف: آقای زین العابدین؛ 20گ، 17 و 18 سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 4-38]
at-tajrīd
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:29807
آغاز: بسمله حمدله و بعد فاعلم أن ما يذكره القراء مه واجب و منه مندوب و الامر به مطلق موكد؛ انجام: فيكمل بذلک له الثواب اصلح الله لنا و لاخواننا امر الماب تم الكتاب بعون الملک الوهاب خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ ضمیمه نسخه 17×15 [رایانه]
at-tajrīd
از ناشناسی که نام خود را در دیباچه نیاورده و «حاجی خلیفه» او را به گمان از خواجه نصیرالدین طوسی (-672ق) دانسته است. پیشکش شده است به «الامام المرتضی ذي الفخرین ابی الحسن مطهر بن ابی القاسم دام دولته» (مدرس رضوی این انتساب را تأیید نمی کند). هندسه است بر پایه «مجسطی» اقلیدس، در 7 در نسخه در دست هر مقاله انجامه جداگانه دارد. تنها 4 مقاله را دارد و در میانه مقاله 5 نانویس می ماند.
[الذريعه 351/2 «التجرید» في الهندسه، به نقل از حاجی خلیفه؛ حاجی خلیفه، 351/1
«التجريد في الهندسة»؛ مدرس رضوی، احوال و آثار، 566؛ دنا 794/2 ]
تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:1845/3 -عکسی
آغاز: الحمدلله الذي فتح علينا ابوبا نعمته و بسط لدنيا مهمات، و دل ببدايع صنعه ... فقد اوضح العلماء من الأوائل، القدر الذي يحتاج اليه الانسان من كل علم ... يكفي في علم الهندسة هو أن يعمل التنجيم بالبرهان الهندسي الذي ذكره بطلميوس في كتاب التعاليم المعروف بالمجسطی؛ انجام: اذا كانت المقادير اكثر من اربعة كم كانت فانه يكون خط: نسخ پخته، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز؛ در ص 79-91 انگار رساله دیگر در حساب، نیز در آغاز افتاده؛ 5ص (92-96) [ عکسی ف: 1-59]
←تجريدات الغواشی← حاشية الجديدة على شرح التجريد الجديد
tajrīdāt-ul gawāšī wa tašyīdāt-ul ḥawāšī = ḥāšīyat-ul hāšīyat-id dawwānīyat-il axīra
دشتکی شیرازی، منصور بن صدرالدین محمد، -948 قمری
daštakī šīrāzī, mansür ebn-e sadr-od-dīn mohammad ( 1542)
وابسته به: حاشية الأجد على شرح تجرید الاعتقاد؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908) در مناظراتی که بین پدر مؤلف (صدر الدین دشتکی) و ملا جلال دوانی در قالب چند حاشیه صورت گرفته، پدر مؤلف موفق به نگارش سومین حاشیه در رد بر حاشیه اجد دوانی نشده است و وفات نموده، لهذا مؤلف این ردیه را در رد بر دوانی نگاشته است. آغاز: رب يسر و تمم یا غياث المستغيثين قد كشف جمالك على الأعالی کنه حقایق المعالی انجام: على النحو الذي هو وجه له فانه لايظهر لهذا القيد وجه وجيه.
[ الذریعه 67/6 و 352/3 و 67/6 ؛ دنا 795/2 (13 نسخه)]
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 882
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مجدول زرین؛ تملک: جعفر بن علی بن حسین حسینی با مهرش و محمد فاضل بن شاہ محمد؛ کاغذ: ترمه سمرقندی، جلد: میشن قهوه ای، 304گ، 29 سطر، اندازه: 22/6×13/4 سم [ف: 1-168]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19828
آغاز: برابر؛ انجام: بالعرض انه و حاصل ما ذكره ان الدليل جادق في الحال خط: نسخ و نستعلیق، کا: لطف الله بن نورالله جیلانی، تا: 943ق؛ تملک: رفیع الدین محمد بن حیدر الحسینی؛ اهدایی: رهبری 1373؛ کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 46گ، 24 سطر (15×9)،
ص: 948
اندازه: 21×14سم [رایانه ]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 6220
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، با سر لوح زرین؛ کاغذ: سپاهانی، 333گ، 24 سطر (14×6)، قطع: ربعی، اندازه: 21×13سم [ف: 16-220]
4. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 859
آغاز: بسمله ولا حول و لا قوة الا بالله العلى العظيم هذا الصراط؛ انجام: اطیعوا عليه من أن الماده و الصورة
خط: نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج ماشی، 379، 21سطر ( 12/5×7 )، اندازه: 19×12 سم [ف: 360-8 ]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 711
در فهرست از دوانی دانسته شده است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ تملک: علی حسینی، علی بن باقر حسینی در 1278 با مهر او؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن مغز پسته ای، 430 ، 18 سطر، اندازه: 11/8 ×19 سم [ف: 1-109]
6. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه:103
آغاز: پس از یک صفحه دیباچه: بسمله. و لاحول ولاقوة ... العظيم اللهم اهدنا الصراط المستقيم و حسبنا عن الباطل الذميم ... و انتشعت
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام؛ در 10ص در معاد جسمانی است به خط دیگر، سپس حاشیه ای است با عنوانهای «قوله، قال، قول» که بیشتر جاها سفید مانده سپس در اواخر که یک کتاب است یا بیشتر باز دیباچه است و در آن از سلطان بایزید خان یاد شده؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج سرخ، 151گ، 27 سطر (7/5×16/5)، اندازه: 11/5 ×22سم [ف: 523]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10042
آغاز: برابر؛ انجام: ثم اجاب عما اوردته ... اطلاق الموجود بالذات
خط: نستعلیق، کا: محمد رفیع بن ملا عبدالله، تا: 1038ق؛ جلد: تیماج مشکی، 25 سطر، اندازه: 13×21/5سم [ف: 32-57]
8. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:95 خوئی
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12، کاغذ: اصفهانی شکری، جلد: مقوا لیمویی، 470ص، 18-21 سطر، اندازه: 12×19/5 سم [ف: 7-94]
9. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی؛ شماره نسخه:141/4
آغاز: بسم ... اعوذ نسالك اللهم التجريد عن غواشی الجلال و التفريد عن وساوس شیطان الخيال ... بعد يقول اقل الخليفة بلا اللاشي في الحقيقة منصور؛ انجام: اعتبر الحوادث كلها امرا واحدا استندا إلى علة واحدة دفعة واحدة نام کتاب در فهرست «شرح زورا» ذکر شده است که با توجه به آغاز نسخه تصحیح گردید؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12 افتادگی: انجام کاغذ: زرد آهار زده، جلد: تیماج قهوه ای، وگ ( 82-74 پ)، 12 سطر (11×5)، اندازه: 11×17 سم [ف: 109]
10. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:638/5
آغاز: بسمله. ولا حول و لاقوة الا بالله العلى العظيم. نسالك اللهم التجريد عن غواشی ... و بعد يقول اقل الخليقة بل لاشي في الحقيقة منصور بن محمد الحسيني الشيرازي. هذه اشارة هاديه للظالين .. و تنبیهات منبه للهابطين؛ انجام: (نانویس مانده): مع مالزمه الزام. فكان علاجه علاجهم باشد مبالغة. بخشی از رساله ای است که می تواند «تجريد الغواشی» او باشد. در آغاز آن از «الزوراء» و «شرح الزوراء» دوانی یاد می کند؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الاول 1241ق، سربندها نانویس؛ 2گ (67ر -68پ) [ف: 2-122]
11. مشهد، شیخ علی حیدر، شماره نسخه:338
آغاز: اجتماع النقيضين بسواد و يصدق هذا الحكم على المنصف؛ انجام: كذلك صدق الممكن مثلا يستلزم قيام الامكان و ليس خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: چرم قرمز، 200گ، 25 سطر، اندازه: 22×14سم [ مؤید: 1-288]
12. همدان؛ مدرسه غرب، شماره نسخه:317/1
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: آغاز و انجام کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای، از صفحه 1 تا 746 و از 812 تا آخر کتاب، 25 سطر (18×9)، اندازه: 18 ×31سم [ رشت و همدان: ف: 1409]
tajrīd-ul usūl
نراقی، مهدی بن ابی ذر، 1128-1209 قمری
narāqī, mahdī ebn-e abī-zar (1716-1795)
تاریخ تأليف: 1190ق کتابی استدلالی در مبانی و قواعد کلی اصول فقه که بعدها توسط فرزند مؤلف «ملا احمد نراقی» شرح و بسط داده شده است. دارای پنج «مقصد»: 1.... 2. الادلة الشرعية، 3. مشترکات الكتاب و السنة، 4. الاجتهاد و التقلید، 5. التعادل و التراجيح ... آغاز: بسمله. و به نستعین.
احمدالله على جزيل نعمه و اصلی علی نبينا محمد و عترته و بعد يقول الاحقر مهدی بن ابی ذر هذا ما اردت من تجرید الاصول و تهذيبها عن الفضول نبين مراد ک انجام: يتركب من اعتبار الترجيحات في الأدلة و مقدماتها صور كثيرة و الترجيح بما يقتضيه النظر و من الله العصمة عن الزلل و لنا الحمد علی تاییده و الصلاة على اكمل عبیده. چاپ: ایران، سنگی، 1317، جیبی، 250+4 [دنا 795/2 (8 نسخه)]
شرح و حواشی:
١- تجرید الاصول (مختصر)؛ نراقی، مهدی بن ابی ذر (1128-1209)
2- شرح تجرید الاصول = مفتاح الاصول الى كنوز تجرید الاصول؛ مجذوبعلی شاه، محمد جعفر بن صفر (1175-1238)
3- شرح تجرید الاصول؛ نراقی، احمد بن محمد مهدی (1185 وجمال
ص: 949
1245 )
4- جواهر العقول في شرح تجرید الاصول = شرح تجرید الاصول؛
اشرفی مازندرانی، خضر بن اسماعیل (1336)
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:25825
آغاز: في حرم الربا و في خمس من الابل شاة و نحو الطهارة؛ انجام: فاحمد الله حمدا يليق بجلاله خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1190ق؛ افتادگی: آغاز، کاغذ: نخودی، جلد: تیماج ضربی، 19 سطر ( 18/5×8/5 )، اندازه: 20×11سم [رایانه ]
2. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه:88
خط: نسخ، كان محمد رضا بن محمد صفی حسینی کاشانی، تان دوشنبه پایان شوال 1191ق؛ محشي [ف: 3-78]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4825
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد شفیع بن فضل الله، تا: دهه اول رجب 1191ق؛ انهائی به خط مؤلف مورخ عشر ثالث از شهر رابع من السنة العاشرة من العشر التاسع من المائة الثانية من الألف الثانی که به نام ملا خلیل فرزند حاج عبد المنيع الكاشانی نوشته است؛ مهر: محمد جعفر بن سلطان العلما، عبده الراجی جعفر بن محمد (بادامی)، کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج، 165گی، 15 سطر (14×7)، اندازه: 20×13سم [ف: 13-236]
4. آران کاشان؛ محمد هلال؛ شماره نسخه: 230
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمدابراهیم بن حسن رضا، تا: 8 رجب 1192ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج سرخ، 145گ، 12 سطر، اندازه: 14×20سم [ف مخ:-23]
5. تهران، ملک؛ شماره نسخه: 1844/1
آغاز: بها يستنبط منها ينقضه ... المقصد الثاني في الأدلة الشرعية؛ انجام: برابر بی کا، تا: با تاریخ 1193ق؛ افتادگی: آغاز (مقصد اول افتاده)؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن قهوه ای [ف: 5-380]
6. کاشان؛ عاطفی، افشین؛ شماره نسخه: 21
خط: نسخ، كا: رحیم بن محمد حسینی، تا: قرن 13؛ یادداشت استکتابی از «احمد بن على نقی« با مهر «عبده احمد» (بیضوی)، یادداشتی پاک شده به سال 1217 با مهر «المتوكل على الله عبده محمد جعفر» (مربع)؛ یادداشت تملکی به سال 1234؛ مهر: «عبده حسن بن محمد علی» (بیضوی)، «محمد بن محمد حسین» بیضوی)، «عبده الراجی محمد باقر بن احمد» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 106گ، 15 سطر، اندازه: 20×14سم [ف: 26]
7. کاشان؛ رضوی؛ شماره نسخه:8
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: ربعی [نشریه: 7-33]
8. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:19893
بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی [رایانه]
9. یزد؛ وزیری؛ شماره نسخه:1054
آغاز: برابر؛ انجام: فان امكن الجمع و لو بوجه تعيين الأولوية .. خط: نسخ، بی کا، بیتا (زمان حیات مؤلف)؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ اهدایی: سید محمد نواب رضوی؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی با تیماج آلبالوئی، 111گ، 14 سطر ( 13/5×8 )، اندازه: 21×14سم [ف: 3-836]
tajrīd-ul usūl fi ahādīs-er rasūl = tajrīd-i jāmi“-ul usūl
li-aḥādīt-ir rasūl
این بارزی، هبة الله بن عبدالرحیم، 645-738 قمری
ebn-e bārezī, hebat-ol-lāh ebn-e ‘abd-or-rahīm (1248 1338)
وابسته به: جامع الأصول الأحاديث الرسول (ص)؛ ابن اثیر، مبارک بن محمد (544-606ق) گزیده ای است از کتاب جامع الأصول ابن اثیر جزری که در آن زواید را حذف نموده است. وی در مقدمه چنین آورده: فاستخرت الله في تحرير اخباره و آثاره و استعنته على تلخيصه و اختصاره فالغيت منه مازاده على الأصول من شرح الغريب و الاعراب و القيت عنه ما ارتكبه من التكرار و الاسهاب فلیشهر بتجريد الأصول في احاديث الرسول و لما كثرت فيه الكتب و الابواب و رتبتها على حروف المعجم لئلا يحتاج طالب الحكم الى تصفح اكثر الكتب و الابواب و ضبط ذلك بالحرف الأول من الحكم بعد حذف آلة التعريف الا أن يكون من احکام کتاب حرف آخر فانه يذكره مثاله ذكر الغنيمة في كتاب الجهاد من حرف الجيم ...) [کشف الظنون 535/1 ؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامی 87/3]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:14196
آغاز: الحمدلله رب العالمين ... و بعد فقد وقفت على كثير مما دونه العلماء من احادیث رسول الله صلى الله عليه ... ثم أن الشيخ الامام مجدالدين ابا السعادات المبارك بن محمد ... فابرزه في تالیف سماه جامع الاصول؛ انجام: فان كان آخر كلام رسول الله صلی الصلوة و اتقوا الله فيما ملکت ایمانکم. خط: نسخ، كا: نجم الدین کنانی، تا: ربيع الثاني 1173ق؛ مصحح؛ تملک: حسنعلی در تاریخ 1245ق، محمد صالح السویدی، محمود ... 1245ق همراه با مهر«افوض امرى الى الله عبده محمود» (بیضی)، عصام الدين بن محمود با مهر «عصام الدين 1287» (بیضی)؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوایی با ترنج و سرترنج چرمی، عطف: تیماج قهوه ای، 284گ، 27 سطر ( 15/5×9 )، اندازه: 21×16سم [ف: 35-774]
ص: 950
tajrīd-ul usūl (mx.)
نراقی، مهدی بن ابی ذر، 1128-1209 قمری
narāqī, mahdī ebn-e abī-zar (1716-1795)
وابسته به: تجرید الاصول؛ نراقی، مهدی بن ابی ذر (1128 -1209)
ملامهدی بن ابی ذر نراقی کتاب «تجرید الاصول» خود را مختصر کرده و زاوئد آن را حذف نموده؛ ولی بنظر می رسد که این کتاب ناقص باشد.
شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه:757
آغاز: بسمله و به ثقتی-الحمدلله على جزيل نعمته و اصلی علی نبينا محمد و عترته و بعد فيقول الاحقر مهدی ابی ذر هذا ما أردت من تجرید الاصول و تهذبيها عن الفضول؛ انجام: اذا خلت عن المفاسد قيل اعتبار حبسها (كذا) يوجب اعتبارها قلناهم والا وجب نقيضه فيجتمع.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با پارچه سبز، 25ص، ابعاد متن: 15×7، اندازه: 11/5×20/5سم [ف: 2-119]
tajrīd-ul i'tiqād = tajrīd-ul a'qāyid = tajrīd-ul kalām fī tahrīr-i 'aqāyid-il islām
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
تاريخ تأليف: قرن 7 نام این کتاب گوناگون نقل شده با این که خود مؤلف در مقدمه اش نام آن را معین کرده است و پس از او، اشتباه کاتبان و ناسخان نام های زیر را بدان داده است: تجرید الاعتقاد (الذریعه)؛ تجريد الكلام في تحرير عقائد الاسلام (الذریعه 352/3 )؛ تجرید
الكلام (کشف الظنون 346/1 )؛ تجريد العقائد در علم کلام مدرس رضوی ص 422)؛ تجريد القواعد (مقدمه کشف المراد ص 12).
استاد حسن زاده آملی در مقدمه خود بر کشف المراد با گزینش نام «تجرید الاعتقاد بر این کتاب، درباره آن گفته است: «النسخ الاصلية كلها ناصة من غير التباس على قوله و سميته بتجرید الاعتقاد، حتى أن النسخة الأولى بل اكثر النسخ صريحة على التجرید. على أن تسمية العلامة شرحه بکشف المراد في شرح تجرید الاعتقاد و هو تلميذه و كذلک کلام الخواجه تسجيعا و سميته بتجرید الاعتقاد ... و كذلك تسمية شمس الدین الاسفراینی شرحه بتعريد الاعتماد في شرح تجرید الاعتقاد كلها ينادي بان الكتاب موسوم بتجرید الاعتقاد لا تجريد العقائد او القواعد». کتاب «تجرید الاعتقاد بلاشک از مهمترین و متقن ترین کتب کلامی است که نقش خود را فراتر از مذهب تشیع، به دیگر فرق اسلامی نیز سرایت داده و عالمان بسیاری از اهل سنت را به شرح و حاشیه و نقد خود را داشته است. برخی
گفته اند که این تأليف مختصر، اولین کتاب در علم کلام بر طبق مذهب حقه امامیه است. فاضل قوشچی، شارح این اثر می گوید: انه مخزون بالعجائب مشحون بالغرائب صغير الحجم وجيز النظم. كثير العلم جليل الشأن حسن النظام. مقبول الائمة العظام. لم يظفر بمثله علماء الأمصار».
برخی در نسبت آن به خواجه تردید کرده اند و معتقد اند خواجه، تجرید را از دیگری وام گرفته! ( تفتازانی در شرح مقاصد، مبحث دوم از قول عضدی) ولی این سخن نابجاست و تردیدی در نسبت آن به خواجه نیست. باید نقش خواجه را در علم کلام همانند نقش ابن سینا در فلسفه اسلامی دانست. او با تألیف «تجرید الاعتقاد» کلام اسلامی را وارد مرحله جدیدی کرد که همچنان نقش خویش را در فربهی و گسترش این علم در عالم اسلام حفظ کرده است. بدون شک در بررسی تاریخ علم کلام اسلامی، نقش خواجه و تجرید او، قسمت عمده ای از آن را تشکیل خواهد داد. مؤلف در مقدمه خود بر این کتاب می گوید: «این کتاب را بر بهترین روش ترتیب و تنظیم نمودم و آنچه اعتقاد من بوده و آن را با دلیل یافته بودم در این کتاب درج کردم». او این کتاب مختصر را در شش «مقصد» و هر مقصد شامل چند «فصل» و هر فصل را در چند «مسئله» سامان داده است و مجموعة دارای یازده فصل» و دویست و بیست و پنج «مسأله» می باشد: مقصد اول. في الأمور العامه (هفتاد و پنج مسأله)، در سه فصل»: 1) الوجود و العدم چهل و هفت مسأله)، 2) الماهية و لواحقها (یازده مسأله)، 3) العلة و الملول (هفده مسأله)؛ مقصد دوم. في الجواهر و الأعراض، در پنج فصل» (طبیعیات: هفتاد و چهار مسأله): 1) الجواهر (یازده مسأله)، 2) الاجسام (سه مسأله)، 3) بقية احكام الاجسام (شش مسأله)، 4) الجواهر المجردة (چهارده مسأله)، 5) الاعراض (چهل مسأله)؛ مقصد سوم: في اثبات الصانع تعالی، در سه «فصل» (الهيات: هفتاد و شش مسأله): 1) وجوده تعالی، 2) صفاته تعالی، 3) افعاله تعالی؛ مقصد چهارم: في النبوة (شش مسأله)؛ مقصد پنجم: في الامامة (نه مسأله)؛ مقصد ششم: في المعاد (بیست و یک مسأله). این کتاب از بدو تأليف شهرت ویژه ای یافت و عده بسیاری از دانشمندان شیعه و سنی بر آن شرح و حاشیه نوشته اند و برخی از شروح و حواشی آن نیز دارای شروح و حواشی است که مجموعه آن به بیش از 230 تأليف می رسد. این اثر گرانسنگ همراه با تأليفات وابسته به خود فقط در ایران دارای بیش از 2400 نسخه خطی است که نشان از توجه و تاثیر ویژه آن، میان دانشمدان و علمای اسلام بالاخص علماء امامیه دارد. تألیفات کلامی خواجه بسیار است، همچون قواعد العقائد، نقد المحصل، رساله اعتقادیه، فصول نصیریه،
ص: 951
رسالة في الامامة، رساله در اصول دین و غیره؛ ولی هیچکدام به جامعیت و تاثیر تجرید الاعتقاد نبوده است.
شروح و حواشی خود تجرید به بیش از 50 تالیف می رسد ولی مهمترین و مؤثرترین آنها عبارت است از:
١- کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-716)
2-تسديد القواعد في شرح شرح تجريد العقائد؛ اصفهانی، محمود بن عبدالرحمن (674-749) که به شرح قدیم مشهور است
3-شرح تجرید الاعتقاد (شرح قوشچی)؛ قوشچی، علی بن محمد (-879) که به شرح جدید مشهور است
4-شوارق الالهام في شرح تجرید الاعتقاد؛ عبدالرزاق لاهیجی (1071-)
بر شروح و حواشی تجرید بیش از یکصد و هشتاد شرح و حاشیه وجود دارد. مهم این که شرح اصفهانی و قوشچی که هر دو بسیار مورد توجه بوده، هر دو از عامه اند و در مذهب متفاوت با خواجه طوسی و کمتر اثری با رنگ و بوی شیعی چه در شرح و چه در نقد و حاشیه، همانند کتاب تجريد الاعتقاد خواجه می توان یافت. گفته شده آن را در بغداد در سال 660 بر او خوانده اند (فهرست مجلس 389/2 ) و گفته شده این آخرین اثر و تأليف خواجه است که در حدود 669 نگارش یافته است. (سبع رسائل، تصحیح سید احمد تویسرکانی، ص 288).
آغاز: أما بعد حمد واجب الوجود على نعمائه و الصلاة على سيد انبيائه و على اکرم احبائه فانی مجيب الى ما سئلت من تحرير مسائل الكلام و ترتيبها على أبلغ النظام مسيرا الى غرر فرائد الاعتقاد و نكت مسائل الاجتهاد مما قادني الدليل اليه و قوی اعتمادی علیه و الله اسئل العصمة و السداد
انجام: و كذا النهي عن المنکر و بالمندوب مندوب سمعا و الا الزم ما هو خلاف الواقع و الاخلال بحكمة الله تعالی و شرطهما علم فاعلهما بالوجه و يجوز التأثير و انتفاء المفسدة و الله اعلم بالثواب اللهم ثبتنا على دینک و طاعتک و لاتزغ قلوبنا بعد اذ هديتنا وهب لنا من لدنک رحمة انک انت الوهاب
چاپ: تهران، سنگی، بدون تاریخ، جیبی، 111صفحه؛ تهران، 1280ق، سنگی، همراه با شوارق الالهام، بمبئی، 1311ق، سنگی، 344ص، همراه با کشف المراد؛ این اثر در سال 1407ق با تحقیق محقق معاصر سید محمد جواد حسینی جلالی از سوی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر گردیده است؛ یک کتاب شناسی جامع و کامل از آثار مرتبط با کتاب تجريد العقائد از سوی محقق سخت کوش و دوست دیرینم على صدرایی خویی تهیه گردیده و در سال 1382 ش به چاپ رسیده است
[الذريعة 352/3 و 31/6و 113و 144 و 354/3 ؛ کشف الظنون 346/1 -351؛ ريحانة الأدب 2/ 180؛ آثار و احوال خواجه از مدرس رضوی: 209؛ کتابشناسی تجرید الاعتقاد، صدرائی خوئی، ص 19-21؛ معجم التراث الكلامی: 162/2 ؛ فهرست المخطوطات العربية الاسلامية بمكتبة الفاتيكان: 178/1 و 179؛ دنا 795/2 -797 (75 نسخه)]
شرح و حواشی:
١- کشف المراد في شرح تجرید الاعتقاد؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726)
2- تسديد القواعد في شرح تجرید العقاید = تشييد العقاید في شرح تجريد العقاید = شرح قدیم تجرید؛ اصفهانی، محمود بن عبدالرحمن (749-674)
٣- تفرید الاعتماد في شرح تجرید الاعتقاد بهشتی اسفراینی، محمد بن احمد (-749)
4- المفيد في شرح تجرید الاعتقاد؛ مصری، احمد بن محمد (-757)
5- حاشية تسديد القواعد في شرح تجريد العقاید = حاشية شرح القديم للتجريد = حاشية شرح الأصفهاني على التجريد؛ جرجانی، علی بن محمد (740-816)
6- شرح تجرید الاعتقاد = شرح تجريد العقاید = شرح جدید تجريد = شرح تجريد الكلام = شرح التجرید؛ قوشچی، علی بن محمد (-879)
7- حاشية حاشية تسديد القواعد في شرح تجرید العقائد؛ خطیب زاده، محمد بن ابراهيم (-891)
8- ايضاح مشكلات التوحيد في حل معضلات التجريد؛ حسینی، شجاع بن على (-10)
9- حاشية شرح التجريد الجديد؛ حسینی، فضل الله بن محمد (-10)
10- حاشية حاشية تسديد القواعد في شرح تجرید العقائد ملازاده (-10)
11- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد؛ استر آبادی صدری، جلال الدین (-10)
12- حاشية شرح التجريد الجديد؛ مشکک رستمداری، محمد بن على (10-)
13- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد؛ اصفهانی، حسین بن میرزا علی (-10)
14- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجرید؛ شریف گیلانی، قاسم بن عزيز الدين (10-)
15- حاشية شرح التجريد الجديد؛ استر آبادی، شمس الدين محمد ( -10)
16- حاشية تسديد القواعد في شرح تجريد العقاید؛ بحر آبادی، محمد بن یوسف (10-)
17- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجرید؛ شیرازی، محمود بن يعقوب (-10)
18- تحقيق التجريد؛ لاری، کمال بن محمد (-10)
19- ملحقات لاری؛ لاری، کمال بن محمد (-10)
20- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد = حاشیه حاشیه شرح جدید تجريد العقائد؛ لاری، کمال بن محمد (-10)
21- حدائق الفوائد في تحقيق شرح تجرید العقاید؛ غفاری، حامد بن برهان (-10)
ص: 952
22- تحرير تجريد العقاید؛ نیریزی، محمود بن محمد (-10)
23- حاشية القديمة على شرح التجريد الجديد؛ دشتکی شیرازی، میر صدرالدین محمد (828-903)
24- حاشية الجديدة على شرح التجريد الجديد؛ دشتکی شیرازی، میر صدرالدین محمد (828-903)
25- حاشية على شرح التجريد الجديد؛ دشتکی شیرازی، میر صدرالدین محمد (828-903) 26- حاشية في مغالطة جذر الأصم على شرح التجريد = حل شبهة جذر الأصم = حل شبهة ابن کمونة = شبهه جذر اصم؛ دشتکی شیرازی، میر صدرالدین محمد (828-903) 27- حاشية القديمة على شرح التجريد = حاشية شرح تجرید؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)
28- تحقيق التقابل؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)
29- حاشية الجديدة على شرح التجريد الجديد؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)
30- حاشية شرح التجرید؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)
31- حاشية شرح تجرید العقائد؛ دوانی، محمد بن اسعد (830-908)
32- حاشية شرح التجريد الجديد؛ محمد بن الحاج حسن (-911)
33- حاشية حاشية تسديد القواعد في شرح تجريد العقائد = حاشية على حاشية سید شریف بر شرح قدیم تجرید؛ عجم سنان، يوسف ( -936)
34- تعليقات على الشرح الجديد للتجريد = النفس و الهيولى؛ دشتکی شیرازی، منصور بن صدرالدین محمد (-948)
35- حاشية شرح التجريد الجديد؛ الهی اردبیلی، حسین بن عبدالحق (950-870)
36- حاشية شرح التجريد الجديد = حاشیه بر شرح الهيات تجريد = تعليقه بر الهيات شرح تجرید؛ خفری، محمد بن احمد (-957)
37- حاشية شرح التجريد الجديد (امور عامه)؛ خفری، محمد بن احمد (957-)
38- تعليقات بر شرح تجرید = محاكمات التجريد؛ عجم، محمد بن احمد (-957)
39- حاشية شرح التجريد؛ اشرفی جرجانی، عبدالحی بن عبدالوهاب (959-)
40- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد = حاشیه بر حاشیه قديم ملا جلال بر شرح جدید تجرید؛ ملا عبدالله بن حسين یزدی (-981)
41- حاشية شرح التجريد الجديد = اثبات الله؛ فخرالدین حسینی، محمد بن حسین (-984)
42- حاشية شرح التجريد الجديد = حاشیه امور عامه؛ فخرالدین حسینی، محمد بن حسین (-984)
43- حاشية شرح التجريد الجديد = حاشية الجواهر؛ فخرالدین حسینی، محمد بن حسین (-984)
44- الحاشية على شرح التجريد؛ ترکه طوسی، افضل الدین محمد ( -991 )
45- الحاشية على الهيات شرح الجديد على التجريد؛ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (993)
46- حاشية تجرید الاعتقاد؛ عبادی، احمد بن قاسم (-994)
47- حاشية الخوانساري على شرح التجريد و حاشية القديمة و حاشيتها؛ میرزا جان باغنوی، حبیب الله (-994)
48- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد = حاشیه حاشیه بر حاشیه قدیم تجرید؛ میرزا جان باغنوی، حبیب الله (-994)
49- حاشية شرح التجريد الجديد؛ میرزا جان باغنوی، حبیب الله ( -994 )
50- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجرید؛ شیرازی، شاه فتح الله بن حبيب الله (-997)
51- تحفه شاهی و عطيه الهی = ترجمه تجرید الاعتقاد بدخشی، علی بن عبدالله (-11) 52- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجرید؛ حسنی، محمد باقر بن ابو محمد (-11)
53- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ حسینی تونی، میرک موسی بن امیر محمد اکبر (11-)
54- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ مدرس اصفهانی، محمد قاسم بن محمد صالح(11-)
55- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجرید؛ حسنی حسینی، حمزه بن محمد (-11)
56- حاشية شرح التجريد الجديد (جواهر)؛ قاضی زاده کرهرودی، عبدالخالق (-11)
57- حاشية شرح التجريد الجديد (الهيات)؛ قاضی زاده کرهرودی، عبدالخالق (11-)
58- حاشية شرح التجرید؛ شیرازی، محمد هادی بن معين الدين ( -11)
59- نقد الحواشی؛ شیرازی، محمد هادی بن معین الدین (11-)
60- التشخص؛ رشتی، عبدالغفار بن محمد (-11)
61- حاشية شرح التجريد الجديد؛ حسینی دشتکی، احمد بن ابراهیم (1015-)
62- حاشية شرح القديم للتجرید؛ نسابه شیرازی، محمد (-1019)
63- حاشية شرح التجرید؛ شوشتری، نورالله بن شرف الدين (956 -1019 )
64- حاشية شرح التجريد الجديد؛ همدانی، ابراهیم بن حسين ( 1026-)
65- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ میرداماد، محمد باقر بن محمد (-1041) 66- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (979-1050)
67- رياض القدس و حظيرة الأنس؛ علوى عاملی، احمد بن زین العابدین (-1054)
ص: 953
68- مصابيح القدس و قناديل الانس؛ علوی عاملی، احمد بن زين العابدین (-1054)
69- روضة المتقين في أمامة الأئمة المعصومین؛ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین (-1054)
70- حظيرة الإنس من اركان رياض القدس = حاشية شرح التجرید؛ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین (-1054)
71- حاشية حاشية القديمة على شرح التجريد؛ علوى عاملی، احمد بن زین العابدین (-1054)
72- عقد الجواهر المتعلقة بكتاب التجريد الزاخر؛ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین (-1054)
73- حاشية شرح التجرید؛ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین ( 1054- )
74- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد = حاشية حاشية شرح تجرید العقائد؛ سلطان العلماء، حسین بن محمد (1001-1064)
75- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد = حاشیه فخریه؛ شیرازی، محمد ابراهيم بن ملاصدرا (-1070)
76- حاشية شرح التجريد الجديد = حاشية رزاقية؛ لاهیجی، عبدالرزاق بن علی (-1071) 77- شوارق الالهام في شرح تجريد الكلام؛ لاهیجی، عبدالرزاق بن على (-1071)
78- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد؛ لاهیجی، عبدالرزاق بن على (-1071)
79- حاشية التشكيك على الحاشية القديمة على التجريد = التشکیک؛ محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (1017-1090)
80- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ حسینی قزوینی، محمد معصوم بن فصيح الحق (-1091)
81- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد؛ گلپایگانی، ابوالقاسم بن محمد (-1092)
82- كحل الابصار و نور الأنظار = حاشية حاشية شرح التجريد؛ قزوینی، محمد بن حسن (-1096)
83- حاشية شرح التجريد الجديد؛ شیروانی، محمد بن حسن (1033 -1098 )
84- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد؛ شیروانی، محمد بن حسن (1033-1098)
85- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ شیروانی، محمد بن حسن (1033-1098) 86- حاشية شرح التجريد الجديد؛ ملا شمسا، شمس الدين محمد (1098-1016)
87- حاشية حاشية التشکیک = التشکیک؛ محقق خوانساری، حسین بن محمد (1016-1099)
88- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد؛ محقق خوانساری، حسین بن محمد (1016-1099)
89- حاشية شرح التجريد الجديد؛ محقق خوانساری، حسین بن محمد (1099-1016)
90- شرح تجرید الاعتقاد؛ تبریزی، عبدالله بن محمد کاظم (-12)
91- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجريد = زمان موهوم (رسالة در اثبات ... )؛ اصفهانی، محمد بن محمد زمان ( -12 )
92- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد؛ عبدالباقی بن محمد حسين (-12)
93 - حاشية شرح التجريد الجديد؛ سلطان العلماء قاینی، محمد (-12)
94- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ کاشانی، غلامرضا بن عبد العظيم (-12) 95- خلاصة علم المنطق و الكلام؛ بسطامی، عبدالقادر بن محمد مهدی (-12)
96- حاشية تجرید الاعتقاد؛ نائینی، محمد رضا بن رشيد (-12)
97- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ تنکابنی، حسین بن ابراهیم (-1105)
98- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ قمی مشهدی، محمد بن محمد رضا (-1107)
99 - حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد = حاشيه جماليه؛ آقا جمال خوانساری، محمد بن حسين (-1125)
100- تعليقات حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ مسيحا فدشکوئی محمد مسیح بن اسماعیل (1037-1127)
101- حاشية شرح التجريد الجديد؛ مسیحا فدشکوئی، محمد مسیح بن اسماعیل (1037-1127)
102- حاشية تجرید الاعتقاد؛ گیلانی، حمزه (-1134)
103- حاشية شرح التجريد الجديد؛ گیلانی، حمزه (-1134)
104- علاقة التجريد؛ حسینی علوی، محمد اشرف بن عبدالحسیب ( -1145)
105- ابطال الزمان الموهوم = حاشية حاشية آقا جمال الخوانساری علی حاشية الخفرى على شرح التجريد الجديد؛ خواجوئی، محمد اسماعیل بن حسين (-1173)
106- کشف المرام في شرح تجريد الكلام = شرح تجريد الكلام؛ طبری، محمد کاظم بن رضا (13)
107- حاشية شرح التجريد الجديد؛ لاهیجی، محمد جعفر بن محمد صادق (13) 108- حاشية فلسفية؛ موسوی نجفی، علی (13)
109- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ موسوی، محمد بن فتح الله (-1225)
110- حاشية شوارق الالهام؛ رونق علیشاه کرمانی، محمد حسین بن محمد کاظم (-1230)
111- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ اردکانی، احمد بن محمد ابراهيم (1175-1238)
112- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد؛ اردکانی، احمد بن محمد ابراهیم (1175-1238)
ص: 954
113- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجريد؛ هرندی، محمد بن محمد على (-1243)
114- مفتاح الكنوز؛ هزار جریبی، محمد علی بن محمد باقر (1188 -1245)
115- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ نوری، علی بن جمشید (1246-)
116- حاشية شوارق الالهام؛ بسمل شیرازی، علی اکبر بن على (1263-1187)
117 - البراهين القاطعة في شرح تجرید العقاید الساطعة؛ استرآبادی، محمد جعفر بن سيف الدين (1198-1263)
118 - نهاية التحرير في شرح التجريد = نظم تجرید الاعتقاد؛ حسینی قزوینی، محمد تقی بن امیر مؤمن (-1270)
119- حاشية شوارق الالهام = حاشية الشوارق؛ واحدالعین، اسماعیل بن محمد سمیع (-1277)
120- حاشية حاشية اللاهيجي على حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ واحد العين، اسماعیل بن محمد سمیع (-1277)
121- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجرید؛ واحد العين، اسماعيل بن محمد سمیع (-1277)
122- حاشية حاشية آقا جمال على حاشية الخفرى على شرح التجريد؛ سبزواری، هادي بن مهدی (1212-1289)
123- منتخباتی از شرح تجرید؛ گلپایگانی، محمد تقی (-1292) 124- حاشية شرح التجريد القديم؛ شیروانی، محمد حسین بن محمد
(14-)
125- حاشية شوارق الالهام؛ شرندی قزوینی، کلبعلی بن عباس (-14)
126- لوامع الاعلام من شوارق الالهام؛ حسینی، محمد تقی بن اسدالله (14-)
127- حاشية شرح التجريد الجديد؛ حسینی، محمد تقی بن اسدالله ( 14 -)
128- شرح تجرید الاعتقاد؛ تنکابنی، محمد بن سلیمان (1234-1302)
129- شرح تجرید الاعتقاد؛ میرزای شیرازی، محمد حسن بن محمود (1312-1230)
130- شرح تجرید الاعتقاد؛ اشرفی مازندرانی، خضر بن اسماعیل ( -1336)
131- شرح تجرید الاعتقاد؛ امام جمعه خوئی، محمد امین بن یحیی ( 1367-)
132- حاشية شوارق الالهام؛ علامه حائری مازندرانی، محمد صالح بن فضل الله (1297-1391)
133 - التعليقة على كشف المراد؛ طواری یزدی، عباس بن محمد ( 15-)
134 - توضيح المراد فی شرح کشف المراد؛ حسینی کاشانی، هاشم بن مهدی (-1412)
135 - حاشية شرح التجريد = شرح سمرقندی؛ سمرقندی، محمد سعید
136 - شرح تجرید الاعتقاد؛ محمود بن محمد
137- حاشية شرح التجريد الجديد على نقی
138 - حاشية شوارق الالهام؛ همدانی، ملارضا
139- حاشية شرح تجرید الاعتقاد = رساله فخریه؛ مازندرانی، ابراهیم بن اسماعيل
140- ایضاح المقاصد في ترجمة تجريد العقاید
141 - تجرید الاعتقاد (با ترجمه منظوم)
142- تعليقات بر مبحث خلاء شرح جدید تجرید
143- حاشية التجريد و شرحه القديم و الجديد (2 ناشناس)
144- حاشية التجرید و شرحها 145- حاشية تجرید الاعتقاد (4 ناشناس)
146- حاشية تسديد القواعد في شرح تجرید العقائد (2 ناشناس)
147- حاشية تسديد القواعد في شرح تجرید العقائد = حاشية شرح التجريد القديم
148- حاشية حاشية الجرجاني على تسديد القواعد (3 ناشناس) 149- حاشية حاشية الجلالية على شرح التجريد 150- حاشية حاشية الخفرى على شرح التجريد (4 ناشناس) 151- حاشية حاشية الدواني القديمة على شرح التجريد(4 ناشناس)
152- حاشية حاشية السماکی على شرح التجريد (2 ناشناس)
153- حاشية حاشية تجرید الاعتقاد 154- حاشية شرح التجريد (45 ناشناس)
155- حاشية شرح التجريد = حاشیه بر شرح الهيات تجرید
156- حاشية شرح التجريد الجديد (26 ناشناس)
157- حاشية شرح التجريد الجديد و حواشيه
158- حاشية شرح التجريد القديم (3 ناشناس)
159- حاشية شرح التجريد القديم و الجديد (2 ناشناس)
160- حاشية شرح التجريد و الحاشية القديمة للدوانی
161- حاشية شرح التجرید و حاشية الخفرى عليه
162- حاشية شرح الجديد للتجرید
163- حاشية شرح تجرید الاعتقاد
164- حاشية شرح كتاب في الحكمة
165- حاشية شوارق الالهام (4 ناشناس)
166- حاشية كشف المراد
167- حاشيه شرح تجرید الاعتقاد
168- حواشی شرح التجريد = حواشی شرح جدید
169- حواشی شرح التجريد الجديد
170- شرح تجرید الاعتقاد (30 ناشناس)
171- شرح تجريد الكلام
172- شرح کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد
173 - المجمع الخامس في خلاصة علم الكلام
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:630/7
آغاز: برابر
بی کا، تا: قرن 98 شرح ذیل را که در پشت صفحه اول مرقوم است
ص: 955
خط خواجه نصیر تشخیص داده اند: «قرء على هذا الكتاب و هو کتاب تجريد الاعتقاد صاحبه قرائة مستوضح لمبانیه و قواعده مستشرح لمعانیه و مقاصده و کتب مؤلف الكتاب محمد بن الحسن الطوسی اعانه الله على مراضيه و وفقه لطاعته و غفرله خطاياه و عفا عنه انه غفور رحيم لطيف کریم و ذلك بمدينة السلام بغداد ... الخامس و العشرون من ربيع الأول سنة تسع و ستین و ستمائة هلالية هجرية و الحمدلله رب العالمين و هو حسبی
و نعم المعین»؛ اندازه: 12×22سم [ف: 2-389]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 462/7 (آ)-463/7 (ب)-ف
نسخه اصل: کوپرولوش 1589؛ بی کا، تا: سه شنبه 21 محرم 754ق؛ گ(121پ -126پ) [فیلمها ف: 1- 479]
٣. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 7025/2 و 2510/2 -ف
خط: نسخ معرب، کا: محمد بن عبدالمجيد بن فضل الله طبری، تا: چاشت روز شنبه نزدیک بپایان ماه شعبان 859ق؛ در زمان هبلرودی؛ کاغذ: سمرقندی موریانه خورده، جلد: تیماج تریاکی مقوایی با لولا فرسوده، 20گ (120پ - 139)، 20 سطر (12×10)، قطع: ربعی، اندازه: 18×13 سم [ف: 16-433] و [فیلمها ف: 1-708]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1048 عکسی
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: کتابخانه واتیکان، ایتالیا: ش 1177؛ خط: نسخ، كان ابراهيم بن على بن يحيى بن محمد بن عیسی بن اسعد سعدی مالکی مرادی مدحجی، تا روز عرفه جمعه ذیحجه 861ق مصحح، در جای های مختلف علامت بلاغ؛ 44ص (5-47)، 21 سطر [عکسی ف: 3-102]
قم، مرکز احیاء؛ شماره نسخه: 1582/1
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-438]
5. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه:98
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ مصحح، محشی، وقف نامه کتاب از محمد تقی بن محمد کاظم قمی و یادداشتی کلامی و نام میرزا مهدی نائب الصدر و یک بیت شعر فارسی؛ واقف: محمد تقی بن محمد کاظم قمی، جلد: تیماح قهوه ای، 185 گ، 5 سطر، اندازه:
20×12سم [ف: 1-75]
6 . تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2532/1
خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی، مجدول؛ مهر: «عبده الراجي حسين الموسوي 1254)، «عبده الراجی حسین بن ابی القاسم الموسوي 1254»، «بنده دین محمد محسن 1070»؛ کاغذ: ترمه، جلد: رویه کاغذ عطف میشن قهوه ای، 80گ (آپ -80ر)، 8 سطر، اندازه: 20×11سم [ف: 6-36]
7. تهران: ملک؛ شماره نسخه: 2261/14
خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ محشی با نشان «شرح صحائف، مولانا جلال، شرح»؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن قهوه ای سیر، 6گ (94پ -99پ)، اندازه: 18×12سم [ف: 5-453]
8. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3123/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: قریش بن هاشم حسینی، تا: دوشنبه ذیقعده 155ق، جان مکه؛ مصحح؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 11گ (33-43پ)، 20 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 354-8 ]
9. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1654/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: فضل الله بن محمد حسینی، تا: نیمه ربيع الأول 162ق، تاریخ کتابت به نقل از خط سید صفد حسینی؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سرخ عطف مشکی، 29گ، 14 سطر، اندازه: 11/5 × 18/5 سم [ف: 5-67]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10467/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: جمادی الاول 964ق، جلد: تیماج سیاه، 15سطر، اندازه: 17×10سم [ف: 33/1 -42]
11. یزد؛ جامع کبیر؛ شماره نسخه: 182/4
خط: نسخ، بی کا، تا: سه شنبه 26 رمضان 968ق؛ قطع: جيبي[ نشریه: 410-4 ]
12. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5066
خط: نسخ، بی کا، تا: 27 رمضان 969ق؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج تریاکی، 74گ، 7 سطر (5/5×11)، اندازه: 19×13 سم [ف: 4102-15 ]
13. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 5123/7
خط: نسخ، كا: ابوالحسن بن عبد الله استرابادی، تا: جمادی الثانی 975ق، جان دمشق؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 26گ (137پ-162پ)، 15 سطر، اندازه: 9/5×15/5 سم [ف: 13-327]
14. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4176/2
خط: نستعلیق، كا: ابو القاسم بن سلطان حسین عبدالعظیمی، تا: 984ق؛ محشی؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج مشکی، 67گ (9- 75)، 15 سطر (11×3)، اندازه: 19×9 سم [ف: 13-3143]
15. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 26201
بی کا، تا: 984ق؛ مجموعه آقا رفيع قزوینی استاد اخلاق و فلسفه امام خمینی؛ خریداری از منصور تألهی معین الدین [رایانه]
16. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6365
تنها بخش کلام؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 987ق؛ یک سرلوح در آغاز، مجدول زر و لاجورد؛ کاغذ: سمرقندی نخودی، جلد: تیماج مشکی، 49گ، 10 سطر، اندازه: 10/5×15 سم [ف: 3-315]
17. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6908/3
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حسن بن حسین بیانه کلائی لاهیجانی، تا: سه شنبه 13 صفر 996ق، جا: قزوین؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج
ص: 956
مشکی، 14گ (61پ -74پ)، 21 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 102-18 ]
18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11579/2
آغاز: برابر، انجام: و إلا لكان الثواب أنقص حالا من العوض و التفصيل على تقدير حصوله فيهما خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مصحح، محشی، در پایان مطالبی به صورت منظوم درباره برجهای دوازده گانه بیان شده؛ کاغذ: سمرقندی نخودی نازک، 24گ (25-48)، 15 سطر، اندازه: 13/5×7 سم [ف: 29-291]
19. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2198/2
مقداری از مقصد پنجم افتاده است یعنی از اواسط مسئله ششم تا پایان مقصد پنجم در متن افتادگی است؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ افتادگی: وسط؛ کاغذ: دولت آبادی، نخودی، جلد: تیماج زرشکی، 60ص (98-157)، اندازه: 17×9/5 سم [ف: 11-493]
20. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 10218/2
بخش منطق؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا:قرن 11؛ هامش [مختصر ف: 132]
21. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 6556/2
بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح؛ تملک: حر عاملی با مهر بیضوی؛ جلد: تیماج مشکی، 31 (67پ -97پ)، اندازه: 19×11/5 سم [ف: 125-20]
22. کرمانشاه؛ میبدی (خاندان)؛ شماره نسخه: 60
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 27، 14 سطر، اندازه: 12/5 × 18/5 سم [ف: 49]
23. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:1795
خط: نستعلیق، کا: مهر علی، تا: قرن 11؛ 60گ، 9 سطر، اندازه: 18×11سم [ف: 1-37]
24. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3323/1
آغاز: بسمله: المقصد الثالث: في اثبات الصانع وصفاته وآثاره وفيه فصول، الأول في وجوه الموجود ان كان واجبة فهو المطلق و الا استلزمه لاستحالة الدور و التسلسل؛ انجام: و شرطهما علم فاعلمها بالوجه و تجویز التأثير وانتفاء المفسدة والحمدلله الموفق لنا على دفع المضرة وجذب المنفعة بخش الهیات ؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1011ق؛ افتادگی: وسط؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، وگی، 20 سطر، اندازه: 20×11سم [ف مخ: 1-323]
25. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15918/1
خط: نسخ، بی کا، تا: شنبه 6 شوال 1018ق؛ رکابه دار؛ تملك: صدرالافاضل لطفعلی بن محمد کاظم تبریزی بن محمد کاظم تبریزی به تاریخ 1295ق، مبارک بن علی بن عبدالله بن ناصر جارودی در 1187ه و فرزندش عبدالله در 1234ق، حسین بن محمد بن عبدالله بن عمران قطیفی در 1182ق؛ جلد: مقوا رویه کاغذ ابر و باد عطف، 51گ (2پ -52ر)، 10-15 سطر، اندازه: 12/5 ×19 سم [ف: 44-132]
26. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 6525/7
آغاز و انجام: برابر خط نستعلیق، كان محمد حسین تبریزی معروف به برهان المنجمين، تا: 1042ق؛ کاغذ: شرقی نخودی، جلد: تیماج سبز، وگ ( 50پ - 58ر)، 27 سطر چلیپا، اندازه: 25×17سم [ف: 17-107]
27. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1161
خط: نسخ، كا: محمد بن حسن همدانی، تا: 1049ق؛ 180 گ، 16سطر، اندازه: 20×12سم [ف: 1- 39]
28. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7413/1
کا: عبدالحسین بن میر باقر حسینی خاتون آبادی، تا: 15 ذیحجه 1054ق؛ کاغذ: سپاهانی،
جلد: تیماج قهوه ای، 15 سطر (6×12/5)، قطع: ربعی، اندازه: 19/5×13 سم [ف: 16-551]
29. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2604/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1056ق، کاغذ: اصفهانی نخودی، جلد: تیماج تریاکی روشن، عطف تیماج عنابی، 31 (2-32پ)، 13 سطر (11×6/5 )، اندازه: 19×12سم [ف: 13-6]
30. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4954/23
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: میر جعفر بن عبد الله الحسینی، تا: سه شنبه 25 ذیحجه 1068ق، کاغذ: سپاهانی، جلد: روغنی حاشیه گل و بوته میان ترنج، 23گ (317-339ر)، 4 سطر (14×7/5
)، اندازه: 25×15سم [ف: 14-242]
31. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6685/1
خط: نستعلیق، كا: محمد رفیع بن محمد رضا، تا: دوشنبه جمادی الاول 1078ق؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج قهوه ای، 25گ (آپ-25)، 15 سطر، اندازه: 10×17 سم [ف: 3-316]
32. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 13822/1
آغاز: و تحديدهما بالثابت العين و المنفى العين أو الذي يمكن ... (ر) الفصل الثاني في الماهية و لواحقها ... (15ر) المقصد الثانی في الجواهر و الأعراض فيه فصول الفصل الأول في الجواهر؛ انجام: برابر مشتمل بر تمام کتاب به جز بخشی از فصل نخست که مقصد اول افتاده؛ خط: نسخ، كا: احمد بن محمد حسینی، تا: 3 رمضان 1079ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 43گ (1ر - 43پ)، 10 سطر، اندازه: 12×8سم [ف: 35-97]
33. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:7143
خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن حاجی غلام رضا، تا: 1093ق؛ وقف اولاد محمد مهدی؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 51 گ، 10 سطر (5/5×9)، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 16-465]
34. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:12447/3
آغاز: المقصد الثالث في إثبات الصانع تعالی و صفاته و آثاره و فيه فصول الفصل الأول في وجوده الموجود؛ انجام: برابر
ص: 957
از مقصد سوم در اثبات صانع تعالی تا پایان؛ خط: نسخ، كا: حسین بن سالم، تا: یک شنبه 3 ذیحجه 1094ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی نخودی، 14گ (86-99)، 11-14 سطر، اندازه: 12×8سم [ف: 31-439]
35. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6366
خط: نسخ، بی کا، تا: 22 جمادی الثانی 1097ق؛ مجدول؛ محشی از شرح ملا علی و «12»؛ کاغذ: سپاهانی نخودی، جلد: تیماج سرخ، 104گ، 7 سطر، اندازه: 12/5 ×17 سم [ف: 3-315]
36. اردکان یزد؛ امام صادق؛ شماره نسخه:407/3
خط: نسخ، كا: اسحاق
شولستانی، تا: شنبه 22 جمادی الاول 1098ق، جلد: تیماج مشکی، 24گ (27-50ر)، 15 سطر، اندازه: 11×18/5سم [ف: 2-130]
37. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:7557/3
تنها منطق را دارد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی با نشان «ع. ل» و «شرح» و «س»؛ کاغذ: سفید و نخودی فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 31 (147-187)، 14 سطر، اندازه: 22×13سم [ف: 3-316]
38. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20851
آغاز: بسمله. المقصد الثاني في الجواهر و الاعراض؛ انجام: الصوريه و يحصل منه و يعريض له كيفيه مميزه خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: نخودی، جلد:
میشن، 14 سطر (12×5)، اندازه: 18×11سم [رایانه]
39. تهران؛ مدرسه قنبر علی خان (حضرت ولی عصر)؛ شماره نسخه:40
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ با سرلوح مذهب مرصع مزدوج، مجدول، مصحح، محشی، درون کتیبه سرلوح نوشته اند: «وقف للعام»؛ مهر: «وقف مدرسه سعدیه طهران 1290» (بیضوی)؛ تملك: عبدالفتاح موسوی که کتاب را در مشهد مقدس رضوی آموخته است با مهر مستطیل که فقط کلمه «عبدالفتاح» از آن باقیمانده عبدالله [ابن حاجی محمدرضا نجل مرحوم آقا ... با مهرش؛ واقف: سید یحیی، ربیع الاول 1291 ق با مهر او: «یحیی الموسوی» مستطيل)؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج سوخت، 363گ، 21 سطر [ف: 75]
40. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه: 1762
خط: نستعلیق، کا: حسین بید کا بادی، تا: جمادی الاول 1101ق؛ ترقيمه: «قد فرغ من تعليق هذا الكتاب و رسم الشكاله و تصحيحه و تعليق حواشيه ومطالعته على قدر ما وصل اليه فكره القاصر و نظره الفاتر في جمادی الاخر سنة الف و اربع وعشرين من الهجرة بمدينة اصفهان جعلها الله مملوة بالخيرات و معمورة بالبركات احوج خلق الله اليه حسن بن سعد بن الحسن القایینی رزقه الله علما نافعا و عملا رافعا و نقلته من نسخة كان طالعها السلطان الفاضل الملك العالم العادل افتخار الحكماء و ناصر المسلمين المؤيد بتایيد الملک الديان الغ بیک بن شاهرخ بن تيمور کور كان ثم ساقها الدهر الى الحكيم الفاضل و الاستاد الكامل افضل الفضلاء و الحكماء افتخار المهندسين قدوة العلماء المتالهین معز الدین محمد الأصفهانی اعليالله شانه في الدارين و رفع مكانه في المنزلين مصليا على رسوله المصطفی و آله و اولاده الطاهرين النجباء ... نمقه العبد الأقل الضعيف الراجي اليعفور به الكريم الغفار الغني ابن حاجی محمد حسین بید کابادي في تاريخ شهر جمیدی الاول سنه 1101»؛ 203گ، 15 سطر، اندازه: 18×13سم [ف: 1-38]
41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:9224
آغاز: برابر؛ انجام: و ينبغي أن لا يتجسس من أحوال الناس.
خط: نسخ، كا: محمد مهدی بن حسنعلی محولاتی فیض آبادی، تا: سلخ جمادی الاول 1122ق؛ محشی؛ کاغذ: حنایی، جلد: مقوا با روکش پارچه، 33گ، 12 سطر، اندازه: 18×10 سم [ف: 11-52]
42. یزد؛ مدرسی؛ شماره نسخه:بدون شماره/2
آغاز: برابر؛ انجام: و صلى الله على خير خلقه محمد و آله الطاهرین.
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: شعبان 1128ق، جلد: تیماج تریاکی، 53گ (79-131)، 7 سطر (10×6)، اندازه: 14×9سم [میراث اسلامی: 8-456]
43. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1759
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كا: محمد حسین بن محمد امین، تا: اواخر صفر 1157ق؛ مصحح، کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 18گ، 22 سطر، اندازه: 21×13سم [ف: 5-141]
44. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 14724/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: حدود قرن 13، کاغذ: فرنگی آهار مهره، 40گ (3پ -42پ)، 10 سطر، اندازه: 7/5×13/5 سم [ف: 37-274]
45. تهران؛ مروی؛ شماره نسخه: 866/2
بی کا، تا: قرن 13؛ قطع: رقعي [ف: 318]
46. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:8944/3
از آغاز مقصد دوم تا پایان آن؛ خط: نسخ، كا: قاینی، تا: شنبه 29 ذیقعده 1203ق؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 8گ (107پ -114)، 18 سطر (11×6) [ف: 17-259]
47. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه: 71/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ جلى، كا: محمد بن محمد ابراهیم تاجر تهران، تا: شعبان 1245ق، جلد: تیماج قهوه ای، 51 گ، اندازه: 21×15سم [ف: 211]
48. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:13833/6
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: محمد حسین بن ملا شهر بابکی مشهور به کرمان، تا: 1256ق؛ جلد: تیماج مشکی، 36گ (157پ -192ر)، 11سطر [ف: 37-388]
ص: 958
49. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 118/13
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 5 جمادی الاول 1259ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج ضربی مشکی، 438ص (394-431)، 17 سطر (14×7)، اندازه: 21×13سم (سنا: ف: 1-62]
50. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1282/1 -ط
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد حسن حسینی بن میرزا رضا طبیب، تا: 9 صفر 1261ق؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 98ص (1-98)، اندازه: 15×8/5 سم [ف: 24/3 -52]
51. اصفهان؛ مهدوی، مصلح الدین؛ شماره نسخه: 152
آغاز: برابر؛ انجام: قد وقع الفراغ من تسويد يوم السبت الرابع من شهر المحرم سنة 1262 من الهجرة
خط: نسخ، كا: میرزا مهدی، تا: 4 محرم 1262ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 67گ، 9 سطر، اندازه: 6×3/5 سم [ف: 149]
52. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7858/1
آغاز: على الأمور الخارجية بمثلها وجب التطابق في صحيحية و الا فلا. (3ر) الفصل الثاني في المهية و لواحقها وهي مشتقة عنا هو ... (12ر) المقصد الثاني في الجواهر و الاعراض و فيه فصول، الفصل الأول في الجواهر؛ انجام: برابر
خط: نسخ زیبا، كا: محمد علی بن محمد حسن نائینی برای آخوند ملا عبد الجواد، تا: 1268ق؛ افتادگی: آغاز کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 46گ (11-46ر)، 11 سطر، اندازه: 22×12سم [ف: 20-200]
53. مشهد؛ نواب؛ شماره نسخه:37
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق شیرین، كا: جمادی الاول، تا: 1268ق؛ تملك: محمد صادق بن فاضل بسطامی در 20 محرم 1306ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج قهوه ای، 27گ، 15 سطر (6/5×12/5)، اندازه: 10/5 × 17/5 سم [ف: 54]
54. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6367
از اثبات صانع تا پایان مقصد سوم؛ خط: نسخ، كا: محمد على کرمانشاهی، تا: شعبان 1280ق؛ محشی؛ واقف: سپهسالار؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: مقوایی، 14گ، 10 سطر، اندازه: 13/5×20سم [ف: 3-315]
55. یزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه:61/3
خط: نسخ، بی کا، تا: 1289ق، جلد: تیماج مشکی، 38 (127ر - 164ر)، 11 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف: 46]
56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1123/1
خط: نستعلیق، کا: محمد جعفر حسینی موسوی متخلص به صفی، تا: 1292ق؛ کاغذ: فرنگی الوان (بیشتر زرد رنگ)، جلد: تیماج قرمز، 57ص (2-58)، اندازه: 21×13سم [ف: 3-572]
57. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5076
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ خوش، كا: عبدالله، تا: پنج شنبه 23 رجب 1308ق؛ با یک سرلوح زیبا، مجدول، کمند مشکی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، 77گ، 9 سطر (7×3/5 )، اندازه: 11×7 سم [ف: 15-35]
58. قم؛ طبسی؛ شماره نسخه: 146/1
آغاز و انجام: برابر از اول تا آخر؛ خط: نسخ، كا: محمد علی حائری (سنقری)، تا: 1323ق؛ محشی، در حاشیه اشعار از منظومه ملاهادی سبزواری در حکمت؛ جلد: مقوا عطف و گوشه تیماج، 24گ، 19 سطر، اندازه: 11×17 سم [ف مخ: 1-94 ]
59. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:8534
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق و شکسته، کا: شیخ عباسقلی شریف رازی، تا: 20 ربیع الاول 1353ق؛ محشی؛ واقف: شیخ عباسقلی شریف رازی، مرداد 1336، کاغذ: مشقی، جلد: مقوا با روکش
پارچه خاکستری، 20گ، اندازه: 20×13سم [ف: 11-53]
60. مشهد: رضوی؛ شماره نسخه:29855
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، ضميمه نسخه ش 29851؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 15 سطر ( 11/7×5)، قطع: رقعی، اندازه: 17×9/5 سم [رایانه]
61. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14820
آغاز: برابر؛ انجام: في تسعه اختلفوا في آن خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 16 سطر (18×7)، اندازه: 25×14سم [الفبائی: 104]
62. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:364
آغاز: برابر؛ انجام: ثم أنه فرض كفاية لا فرض عین خط: نستعلیق، کا: محمد مقیم، بی تا، مجدول؛ واقف: نادرشاه؛ 31گ، مختلف السطر، اندازه: 20×29سم [ف: 4-39]
63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 28281
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ مهر: کتابخانه ناصریه لكهنو-كتب وقف کرده علامه حامد حسین صاحب ره .... کاغذ: نخودی، جلد: گالینگور، 15 سطر (11×8/5 )، اندازه: 18/3×11/7 سم [رایانه]
64. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:24585
آغاز: برابر؛ انجام: و يغني أن لا ينجس الكتاب و السنة. تم و الحمدالله خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ جلد: میشن عنابی، 7 سطر (13×7)، قطع: وزیری، اندازه: 22×14سم [رایانه]
65. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:915
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: خاکستری، جلد: میشن سرخ، 35ص، 12-14 سطر، اندازه:
15×9/5 سم [ فهرست عراقی: 1-290]
66. گلپایگان کتابخانه حجة الاسلام گلپایگانی؛ شماره نسخه:115/3
ص: 959
انجام: ولا يجب مقارنة العدم ولا يجوز بقاء المعلول بعده و آن جازفی بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، لاگ (101پ۔ 107پ)، اندازه: 13× 18 سم [ کتابخانه های گلپایگان: ف: 94]
67. خوی؛ نمازی،شماره نسخه:640
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ با حواشی از شرح قوشچی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 12 سطر، اندازه: 15×10 سم [ف: 347]
68. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 3451/2
آغاز: برابر؛ انجام: فلا يكون واحدا من كل الوجوه فان تصوران لا يكون فيه تعدد بوجه ما كان خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: اصفهانی نخودی و فرنگی شکری، جلد: تیماج يشمی، 403گ، 20 سطر (17×6/5 )، اندازه: 25×13سم [ف: 15-266]
69. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:518/3
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، کاغذ نخودی؛ جلد: تیماج عنابی، 18 سطر (4/5×13/5)، اندازه: 18×10سم [ف: 1-434]
70. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه: 8661/1 - 58/111
آغاز: المقصد الثالث في اثبات الصانع وصفاته و آثاره وفيه فصول الأول في وجوده تعالى. الموجود ان كان واجبا فهو المطلوب والا استلزمه چند برگ از اول «المقصد الثالث في اثبات الصانع ..»؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا، 9گ (1-9)، 10 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 2-719]
71. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:7639/4 - 51/99
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ 11گ، 19 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 2-719]
72. قم؛ گلپایگانی شماره نسخه: 176/1 - 1/176
آغاز و انجام: برابر از اول تا آخر؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، 20گ، 19 سطر آف:
[719-2 ]
73. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2435/4 -ف
نسخه اصل: کتابخانه وزیری جامع یزد، ش 1446؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-692]
74. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 3621/2
خط: نسخ، كا: عبدالرحيم بن حاجی محمد شريف نهاوندی، بی تاب جا: نهاوند، مدرسه مؤمنیه؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 48ص (83-130)، 17 سطر (14×9)، اندازه: 20×15سم [ف: 12-2623]
75. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 4750-ف
خط: نسخ، بی کا، بی تا، در آغاز آن رساله غرض و فائده سید
شریف علی گرگانی؛ 34ص (115-148) [فیلمها ف: 3-99]
76. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 186/8
انجام: و اما القوة الحيوانية المحركة فغايتها الوصول الى المنتهى و هو قد يكون غاية للقوة الشوقية أيضا و قد لا يكون بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج قرمز، 8گ (102ر 109پ)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 1-137]
77. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 2/ 30
آغاز: برابر؛ انجام: و الفسق الخروج عن طاعة الله تعالى مع الايمان به و النفاق اظهار الايمان و اخفاء الكفر خط: نسخ، کا: محمد خيبر خيبر) بن سلطان حیدر حسنی حسینی طباطبائی میبدی، بی تا، افتادگی: انجام؛ مهر: «محمد خبير بن سلطان محمد الحسنی» (بیضوی)، «محمد باقر بن محمد نقی الموسوی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 47گ (84پ - 130پ)، و سطر، اندازه: 10/5 ×15 سم [ف: 1-36]
78. شیراز؛ ملی؛ شماره نسخه:125-ش/608
آغاز: برابر؛ انجام: دیباچه: او ما يتواتر الى اهل الفضل من كرمه الفضلاء مبرور امن قال آمین ابقى الله ... فان هذا دعاء يشتمل البشري -تمت الديباجه. متن کتاب: في ذاته دون فعله له فان شرب السقمونیا علة فا عليه عرضيه لحصول البرودة مع انه عدة معدة ذابته الحصول البرودة قد تم بعون الله تعالی. این نسخه شامل دیباچه و مقصد اول است؛ خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی نخودی نازک، جلد: تیماج قهوه ای، 130گ، 23 سطر ( 12/5×6/5 )، اندازه: 18×12 سم [ف: 2-196]
79. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [دليل المخطوطات: 1-221]
tajrīd-ul i'tiqād (bā t.-ye manzūm)
وابسته به: تجرید الاعتقاد = تجريد العقاید = تجريد الكلام في تحرير عقايد الاسلام نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (672-597)
خوی؛ نمازی،شماره نسخه: 660/49
آغاز: حمد اظهار حال آن ذاتی *** که بود جامع کمالاتی / در وجوب وجود هست ایما *** که رسد خلق را از نعما / اول نعمتی که هست وجود *** داده ما را بمحض رحمت وجود / ذکر نعماء توان على الاجمال *** وز تفاصيل آن لسان سلال. آغاز: بسمله كلام في الشک و السهو لا حكم للسهو مع غلبة الظن و لالناسی القرائة و الجهر او الاخفات خط: نسخ، کا: اسدالله بن ظهير الدين على دوانی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ 50گ (1391 - 440پ) [ف: 359]
tajrīd-ul ayyām-iš šarīfa
ص: 960
حسینی جعفری، حسین بن حسن، ق 10 قمری
hoseynī ja‘farī, hoseyn ebn-e hasan (-160)
تاریخ تأليف: 14 رمضان 961 رساله در بعضی اعمال که در روزها و شب های متبرک وارد شده و مخصوصا صيغ عقود و ایقاعات را بیشتر تفصیل داده است.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2785/4
آغاز: الحمدلله الذي جعل الليل و النهار خلفة لتبتغوا من فضله و فضل بعضها على بعض؛ انجام: و اجعلنا من الذين يستمعون القول فيتبعون أحسنه. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 14 رمضان 961ق؛ جلد: تیماج قهوه ای بدون مقوا، 25گ (89پ -113پ)، اندازه:18/5×13سم [ف: 7-349]
← تجرید البلاغة ← اصول علم البلاغة
tajrid-ul bayan fi tajwid-il qur'an
رساله مختصر و دقیقی در آداب تلاوت و اصول و قواعد تجوید قرآن که به روش و سبک قدماء نوشته شده است.
قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 485/5
آغاز: بسمله الحمدلله المنان علم القرآن خلق الانسان علمه البيان و نشهد ... و بعد فهذا تجريد البيان في تجويد القرآن حسب الإمكان و الله المستعان، باب آداب التلاوة؛ انجام: الثاني من مرقدنا في سورة يس، الثالث من في من راق في سورة القيامة، الرابع بل في بل ران في سورة المطففين، و الحمدلله رب العالمين وصلى الله على محمد وآله وصحبه اجمعين. خط: نسخ کهن معرب، كا: شعبان بن عثمان الفهدی، تا: 1096ق، جا: مصر؛ جلد: گالینگور سرخ، 5گ [ف: 1-1395]
← تجريد التجويد← الملتقط من معانی حرز الامانی
← تجرید جامع الأصول لاحاديث الرسول←تجريد الأصول في احاديث الرسول
tajrīd-uş şārum-ul hindī
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:26676
آغاز: بسمله. الحمد الله الذي نور ابصارنا بصائر الحق و اليقين و رفع عنها عشاوة؛ انجام: بالفضل و الكرام لا بالعدالة و ان يتفضل على ...
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ ضمیمه نسخه ش 26659؛ کاغذ: شکری، جلد: اسقاطی، 20 سطر (15×10/5 )، اندازه: 20×15سم [رایانه]
← تجريد العقاید ← تجرید الاعتقاد
tajrīd-ul 'aqā'id (manzūm)
143 بیت در علم کلام.
شیراز؛ علامه طباطبائی؛ شماره نسخه: 261/2
آغاز: اني بعون الملک الودود *** من بعد حمد الواجب الوجود / على انعمه و صلاتنا على *** سید انبيائه عين العلي خط: نسخ، كا: محمد بن دولت محمد کابلی، تا: 22 جمادی الاول 1220ق؛ 10گ (172-181)، اندازه: 15/5×10 سم [نسخه پژوهی: 3-86]
tajrīd-un fi i'rāb-i kalimat-it tawḥīd
قاری هروی، علی بن سلطان محمد، -1014 قمری
qārī heravī, ‘alī ebn-e soltān mohammad (-1606)
آغاز: بسمله. الحمدالله العلى الأعلى الذى اعلى كلمة العليا و جعل
١. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:22127
آغاز: برابر؛ انجام: و لا تحرمنا من البركات الشيخ محمد امین صدیقی خط: نسخ، كا: صدیقی، محمد امین، تا: 1012ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 19 سطر (16×7)، اندازه: 22×12سم [رایانه]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 22120
آغاز: برابر؛ انجام: و الحمد الله اولا و آخرا تمت كاتبه غفر الله امین
خط: نسخ، بی کا، تا: 1012ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا، 19 سطر (16×8)، اندازه: 22×12سم [رایانه]
at-tajrīd fi-t tajwid
«التجرید» ابی عمرو دانی رساله ای است مفصل در تجوید. این نسخه با توجه به محتوا و ابواب (احتمالا) گزیده کتاب «تجرید» دانی می باشد که ابواب و فصول آن چنین است: باب ذكر ما ينبغي للقاری ان يأخذ نفسه به من استعمال تجويد اللفظ بالحروف على عينها باب ذکر مخارج حروف المعجم و تفصيلها؛ ذكر اصناف هذه الحروف و اجناسها؛ فصل في ختم
ص: 961
الكتاب به «قصيدة الرائيه = الخاقانية» لابی مزاحم موسی بن عبيد الله خاقانی (325ق.)، در 52 بیت با مطلع: «اقول قولا معجبة الأولى الحجر ولا فخر ان الفخر يدعو الى الكبر»..
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:40084/6
بی کا، بی تا، اهدایی: رهبری، دی 1380؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سبز فرنگی[ اهدائی رهبر: 1 علوم قرآن -335]
at-tajrīd fi-l maḥāsin wa-t tafrīd
مؤلف که نامش مشخص نیست در آغاز از تألیف دیگر خود به نام «الطيف في الطيب» نام می برد.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:17285
بی کا، تا: 999ق [د.ث. مجلس]
at-tajrīd fī kalimat-it tawḥīd
غزالی، احمد بن محمد، - 520 قمری
qazālī, ahmad ebn-e mohammad (-1127)
رساله عرفانی کوتاهی است در اسرار کلمه توحید و در شرح روایت «کلمة لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصني أمن من عذابی»؛ در چند فصل. آغاز: بسمله ... قال الشيخ الامام ... في الحديث الصحيح و النقل الوارد الصريح عن سيد البشر محمد المصطفى صلى الله عليه و سلم قال أخبار عن الله تعالى: لا اله الا الله حصنی ... انجام: فصل لا اله الا الله حصنی و من دخل حصني أمن من عذابی جعلنا الله ممن دخل حصنه بمنه و کرمه و رزقنا معانی ابراره بمنه و کرمه و جوده و نعمه. چاپ: مصر، مطبعة التضامن الاخوی، نشر ضمن مجموعة أولها: جواهر الاطلاع ودرر الانتفاع على متن الأصفهانی ابی شجاع المصطفى بن يوسف سلام الجيزاوی، 1350ق.
[ نسخه های دیگر التجريد غزالی چنین است: 1-بلدیه استانبول (1: 384 و 60402 فهرست)، 2-اسكوريال (2ش 762/1 و ش 1566/1 )، 3 بورسه-اولو جامع در مجموعه 1695، 4-ایاصوفيا 67/1، 5-ديوان هند 2ش 1241 و 291/7 و 694/5 ، 6-بانکی پور 15: 959/5 ، 7-برلین 2595 و 3409، 8-بنگال 1: 551 ش 1067 (588-1)، 9- پاریس 1: 12482 و 5296، 10 بغداد، جبوری 167/2 ، 11- ماخ 2365، 12-گارت 2003/9 ، 13-واتیکان 1253/1 ؛ کشف الظنون 351/1 ؛ قاهره، فؤاد سید 126/1 ؛ دنا 798/2 (8 نسخه)]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:9277
انجام: فصل کاشف القلوب يقول لا اله الا الله و کاشف الأرواح
يقول. خط: نسخ نازیبا، بی کا، تا: قرن 8 افتادگی: انجام، مصحح؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قرمز، 17 ، 17 سطر، اندازه: 19×14سم [ف: 24-67]
2. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 1168/16
آغاز و انجام: برابر
نسخه اصل: کتابخانه چستربیتی ش 3486؛ خط: نسخ، بی کا، تا: با تاریخ 884ق؛ 18ص (139-156) [عکسی ف: 3-369]
3. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15666/1
آغاز: برابر
خط: نستعلیق مایل به نسخ، بی کا، تا: قرن 10؛ جلد: مقوایی با روکش کاغذی عطف تیماج مشکی، 20گ (3پ -22پ)، 17 سطر، اندازه: 19/3×13/4 سم [ف: 43-228]
4. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4044/8
خط: نستعلیق، کا: نظام الدین بن حيی استر آبادی، تا: نیمه جمادی الثانی 117ق، جان حلب در مسجد شیخ یوسف عقاد حریری؛ مجدول؛ کاغذ: پسته ای، جلد: میشن سیاه، 23 سطر، اندازه: 21/4×15 سم [ف: 7-163]
5. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه: 4190/1 -ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-28]
6. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 2032/1
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بی تا، جلد: مقوایی عطف پارچه قرمز، 21گ(6پ -26ر)، 17 سطر، اندازه: 20×15سم [ف: 6-37]
7. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:12729
آغاز: بسمله، اللهم صل على سيدنا محمد و آله ... قال الشيخ الامام جنال الاسلام ابو العباس؛ انجام: برابر
خط: نسخ، بی کا، بیتا [الفبائی:- 150]
8. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4057/117
آغاز: قيل المريد الذي مات قبله عن كل شيئي دون الله؛ انجام: و دعوة الحق و الحصن الحصين جعلنا الله و ایاکم من دخل حصن الله بمنه و کرمه.
خط: شکسته نستعلیق، كا: حاج محمد زمان بن کلبعلی متطبب خراسانی، بی تا، کاغذ: قورخانه، جلد: میشن قهوه ای، اگ (218ر -219ر)، اندازه: 19×23/5 سم [ف: 7-192]
9. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10527/6
آغاز: برابر؛ انجام: جعلنا الله و اياكم ممن دخل حصن الله بمنه و کرمه و احسانه بداية ونهاية و رزقنا معانی اسراره بفضله و رحمته. خط: نستعلیق، كا: الحاج محمد سعید، بی تا، در ادامه چند صفحه ای در تلخيص برخی آثار و نظرات محی الدین عربی و رساله «غوثيه» ابن عربی آمده؛ جلد: مقوا با روکش اسلیمی، 15گ (125-139ر)، اندازه: 21×17سم [ف: 33/1-77]
10. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 12006/10
ص: 962
آغاز: اعلم أن هذا الحصن متحصن في مدينة انشأنك في ولاية القلب و كل من في هذه المدينة من سمع و بصر و ید و رجل؛ انجام: و ایاکم ممن دخل حصن الله بمنه و کرمه و رزقنا الله تعالی معانی اسراره بفضله و رحمته انه کریم جواد. خط: نسخ، بی کا، بی تاب تمامی مجدول مذهب؛ جلد: تیماج مشکی ترنج با سر، 32 (126-157)، 19 سطر، اندازه:
28/5×16 سم [ف: 35-21
tajrīd-ul kaššāf maʻa zīyādat-i nukat-in lițāf
حسنی، علی بن محمد، -837 قمری
hasanī, ‘alī ebn-e mohammad (-1434)
وابسته به: الكشاف عن حقایق غوامض التنزيل و عیون الاقاويل في وجوه التأويل = تفسیر کشاف زمخشری، محمود بن عمر (538-467)
تاریخ تأليف: جمعه غره رمضان 795ق؛ محل تالیف: صنعاء
مؤلف، کتاب کشاف زمخشری را مختصر نموده و نکاتی را که لازم دانسته خود بر آن افزوده؛ اکثرا با عناوین «وقيل، وقيل».
[ مؤلفات الزيدية 250/1 ؛ اعلام المؤلفين الزيدية ص 717]
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 701عکسی
آغاز: الحمدلله الذي انعم علينا بالقرآن مجید؛ انجام: قالوا و ما الشرك الأصغر، قال: الريا، و قال ... اراد بقوله ولا يشرك، لا يعبد مع الله غيره. تم الكتاب.
نسخه اصل: چستربیتی، ش 4195 (اربری، فهرست خطی عربی 62/5). از اول تا پایان سوره کهف؛ خط: نسخ، كا: صالح بن یحیی بن صالح بن محمد قرشی اموی، تا: جمادی الثانی 789ق؛ مصحح، محشی؛ 255گ، 27 سطر [عکسی ف: 2-185]
2. قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1796
آغاز: الذاكر و المورد للقصه في كتابه صديقة نبية أي كان صديقة مع كونه نبيا و الصديق مبالغة في الصدق
نسخه اصل: کتابخانه واتیکان -رم 996. جلد دوم کتاب و از اواسط آیه 44 سوره مریم تا پایان قرآن؛ خط: نسخ، كا: ناجی بن ابراهیم، تا: جمعه از دهه اول جمادی الثانی 864ق؛ افتادگی: آغاز؛ مصحح؛ 375ص [عکسی ف: 5-264]
←تجريد الكلام في تحرير عقايد الاسلام ← تجرید الاعتقاد
← تجريد اللغات← کالنصاب
tajrīd-ol loqāt = ka-n-nesāb
بادکوبه ای، علی بن مصطفی، ق13 قمری
bādkūbeī, ‘alī ebn-e mostafā (-19c)
اهدا به: ناصر الدین شاه
تاریخ تأليف: 1265ق؛ محل تأليف: قزوین
نصاب ترکی به فارسی است، به پیروی از نصاب الصبيان فراهی
که به خواهش برخی از برادران گیلانی در شهر قزوین سروده است. مؤلف پیش از این واژه نامه به دستور زبان ترکی پرداخته است. (احمد منزوی)
آغاز: الحمدلله الذي جعلنا ناطقا و الصلاة و السلام على من أرسله صادقا و على آله الذين جعلهم الله بين الحق و الباطل فارقا؛ چنین گوید علی باد کوئی *** کتاب من بخوان تا ترکی گوئی، حصر ناصره و نصر حاصره ... بنا بحسب خواهش بعضی از اخوان از اهل گیلان که اصلا اصطلاح اتراک را نمی دانستند کتاب کالنصاب بعون الملک الوهاب در دارالسلطنه قزوین بنظر در آوردم چون از نصاب گذشته بود لهذا سميته بكالنصاب ... ناظم بكالنصاب زبان را چون بر گشود *** تاریخ در هزار و صد و شصت و چار بود ...
چاپ: دارالخلافه طهران، سنگی، 1314 ق.، رقعی، 117ص صص1-117)؛ ایران، سنگی، 1286، رقعی
[ الذريعه 355/3 و 251/17 ؛ نسخه های منزوی 1966/3 ؛ فرهنگنامه ها 114؛ مشار فارسی 1184/1 ؛ دنا 798/2 (4 نسخه)]
1. تهران؛ دائرة المعارف، شماره نسخه: 760/9
آغاز: برابر؛ انجام: نوشته آنچه را باید، نکردم هیچ کوتاهی، قد تمت هذه النسخه
خط: تحریری، بی کا، تا: 1282-1286ق؛ 48گ (129-1176) [ف: 2-200]
2. شیراز؛ شاهچراغ؛ شماره نسخه: 1101/2
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ افتادگی: انجام؛ 32گ (22-53)، اندازه: 10/5
× 17/5 سم [ف: 3- 130]
٣. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 278
آغاز: برابر
انجام: نوشتم آنچه را باید، نکردم هیچ کوتاهی ...
خط: نسخ پخته، كا: اسماعیل، تا: قرن 13 کاغذ: نباتی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 27گ، مختلف السطر، اندازه: 10/5 × 14/5 سم [ف: 1-206]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 461
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1285ق؛ دارای سرلوح، مجدول؛ 64 گ، 10 سطر، اندازه: 20×32سم [ف: 2-271]
5. مشهد؛ گوهرشاد؛ شماره نسخه: 1968/2
آغاز: برابر؛ انجام: چکسون سواق او وی کشد ماله خانه را *** ورسون بزک ها می دهد زینت تمام
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 14؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، وگ، 18 سطر، اندازه: 21×17سم [ف: 5-353]
ص: 963
6. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 26831
آغاز: برابر؛ انجام: نوشتم آنجا را باید نکردم هیچ کوتاهی خط: نسخ، بی کا، تا: 1305ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: میشن [رایانه ]
at-tajrīd li-naf*-il ‘abīd = ḥāšīyat-u fatḥ-il wahhāb bi S.-i minhaj-iț țullāb
بجيرمی، سليمان بن محمد، 1131-1221 قمری
bojayremī, soleymān ebn-e mohammad (1719-1806)
وابسته به: فتح الوهاب بشرح منهج الطلاب؛ انصاری، زکریا بن محمد (826-926)
حاشیه ای است بر کتاب «فتح الوهاب بشرح منهج الطلاب » زکریا انصاری با عناوین «قوله - قوله».
چاپ: همراه متن فتح الوهاب در مصر سال 1286 ق چاپ شده
[سر کیس 529/1 ؛ معجم المؤلفين, كحاله 6797/1 ]
1. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 223/2
آغاز: کتاب الزکوة هي لغة التطهير و النماء و غيرهما و شرعا اسم لما يخرج من مال انجام: فيقبل قوله بلا تحلیف و لو بعد عزله كما اعتمده السبکی آخر لانه عند تصرفه نائب عنه
جلد دوم ، از آغاز «کتاب الزكاة» تا آخر «کتاب الحجر»؛ خط: نسخ، بی کا، تا: چهارشنبه 23 شوال 1305ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 20 سطر، اندازه: 22616سم [ف: 1-194]
2. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 525/2
آغاز: باب الصلح، لو عبر بكتاب لکان اوضح لأنه لا يندرج تحت ما قبله؛ انجام: إذ لا تحل له الا بمحلل على دعواها فانكر الزوج ما ادعته و ادعى أنه طلقها طلقة فقط فانه يحلف و يستمر العقد ولا عبرة بدعواها اهشيخنا
جزء سوم و از «کتاب الصلح» تا «کتاب الخلع»؛ خط: نسخ خوانا، كان عبدالرحمن، تا: پنج شنبه 2 ذیحجه 1310ق؛ در برگ اول ابتدای تاریخ استنساخ را روز چهارشنبه هفدهم رمضان 1307 در عهد حكومت نظام الدوله بیان کرده؛ جلد: تیماج قهوه ای، 299گ، 20 سطر، اندازه: 15×22 سم [ف: 1-451]
٣. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 526/2
آغاز: کتاب الطلاق هو اسم مصدر لمطلق و مصدره التطليق و مصدر لطلقت؛ انجام: قوله بخلاف مالوا وصی الخ أي فانه يخرج الحجة من الثلث آن وفي بها و الا فيصرف للحجة ما يخصها من الثلث و تكمل من التركة
جزء چهارم از «کتاب الطلاق» تا «كتاب أمهات الاولاد»؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، تا: شنبه 25 جمادی الاول 1310ق؛ جلد: تیماج
قهوه ای، 20 سطر، اندازه: 22615سم [ف: 1-452]
4. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه: 2/ 221
آغاز: الحمد لمن اصطفی لدینه خلاصة العالمين و هدى من احبه للتفقه في الدين حمدنسلك به منهاج العارفین انجام: بل كان ذلك حرام ان كان من مال محجور و لو من التركة او من مال میت علیه دین او ترتب عليه ضرر او نحو ذلك و الله أعلم
از آغاز حاشیه تا پایان جزء اول (آغاز کتاب کتاب الزكاة)؛ خط: نسخ زیبا، بی کا، بی تا، جلد: تیماج قهوه ای، 20 سطر، اندازه: 23×16سم [ف: 1-192]
tajrīd-ul mantiq
نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، 597-672 قمری
nasīr-od-dīn-e tūsī, mohammad ebn-e mohammad (1201-1274)
تاريخ تأليف: میانه شعبان 656ق رساله مختصری است در علم منطق دارای نه «فصل»: 1. مدخل هذا العلم؛ 2. المقولات من الأجناس العالية؛ 3. القضايا و احوالها؛ 4. القياس؛ 5. البرهان و الحد؛ 6. الجدل؛ 7. المغالطة؛ 8 الخطابة ؛ 9. الشعر. چند شرح و حاشیه از آن معرفی شده که مهمترین و مشهورترین آن جوهر النضيد علامه حلی است که محمد طاهر طبرسی کلاردشتی بر آن حاشیه دارد که در هامش جوهر النضيد چاپ شده است. دیگر حاشیه صدرالدین محمد دشتکی شیرازی (1903) که یک نسخه از آن با آغاز و انجام ناقص در مرعشی معرفی شده است و همچنین شرحی از محمود بن محمد نیریزی (زنده در 922) گزارش شده که برخی آن را شرح بر جوهر النضید دانسته اند و فقط یک نسخه از آن در کتابخانه ملی فارس معرفی شده است.
آغاز: بسمله. نحمدالله حمد الشاکرین و نصلی علی محمد و آله الطاهرين و بعد فانا اردنا أن نجرد اصول المنطق و مسائلة على الترتيب ... الايجاز و التهذيب تجريدا يتيسر له للحافظ و لايتعسر على الضابط تذکار، فجعلنا تلك الأصول مرتبه في تسعة فصول انجام: لانها كلما كانت اغرب فهى الذوا عجب، تم کتاب التجريد و بالله العصمة و التسديد.
چاپ: تهران، 1311 ق، سنگی وزیری، خط محمد صادق بن محمد رضا تویسرکانی، با جوهر النضید در یک جلد
[دنا 799/2 (4 نسخه)]
شرح و حواشی:
١- الجوهر النضيد في شرح منطق التجرید؛ علامه حلی، حسن بن يوسف (648-726)
2- شرح تجرید المنطق؛ نیریزی، محمود بن محمد (-10)
٣- حاشية تجريد المنطق؛ دشتکی شیرازی، میر صدرالدین محمد (903-828)
4- شرح منطق التجرید
ص: 964
1. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:640/5
آغاز و انجام: برابر تم كتاب التجريد و بالله العصمة و التسديد، فرغ من تاليفه في أواسط شعبان سنة ست و خمسین و تسعمائة خط: نسخ، كا: محمد بن ابی طیب خادم گویا جوربدی، تا: سالهای 665 تا 667ق؛ در 83ر آمده که این نسخه در روزگار خواجه طوسی نوشته شده؛ تملک: محمد بن صنعان در 942 کاغذ: دولت آبادی، جلد: میشن قهوه ای مغزی مشکی، 31گ (52پ - 82ر)، 21 سطر، اندازه: 15×9سم [ف: 5-125]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 7413/7
كان عبد الحسين بن میر باقر حسینی خاتون آبادی، تا: رمضان 1054ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 15 سطر (6×12/5)، اندازه: 13×19/5 سم [ف: 16-551]
٣. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 441/2 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1059ق؛ جلد: مقوایی با روکش پارچه سربی رنگ، 35گ
(30پ -64ر)، 12 سطر، اندازه: 10/5 × 18/5 سم [ف: 22-169]
4. اصفهان؛ مدرسه صدر بازار؛ شماره نسخه: 781
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: مرتضی حسینی، تا: دوشنبه 21 ذیقعده 1337ق؛ یادگاری سید جلال بن سید علی حسینی به سال 1410؛ اهدائی: سید علی نجف آبادی؛ جلد: تیماج مشک با لفاف کاغذی، 64گ، 10 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 3-584]
tajrīd-ul mīzān
صدر الافاضل، احمد بن سلطانعلی،-1343 قمری
sadr-ol-afāzel, ahmad ebn-e soltān‘alī (-1925)
وابسته به: الشريفية = ارجوزة في المنطق؛ کشفی، جعفر بن ابی اسحاق (1189-1267ق) تاریخ تأليف: پنجم صفر 1335ق شرح مزجی است بر ارجوزه «الشريفية» سید جعفر بن ابی اسحاق دارابی کشفی در قواعد منطق.
آغاز: الحمدلله الذي توحد بالملك فلا ندله في ملكوت سلطانه و تفرد بالآلاء و النعماء فلا ضد له في جبروت شانه
انجام: و لنختم في ألف مضى هجره و المائتين ثم احدى عشره، قد فرغت من تسويد شرحه و تأليفه
1. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 9667
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كاتب = مؤلف، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 67گ، 12 سطر، اندازه: 27×16/5 سم [ف: 43-25 ]
٢. اصفهان؛ سید کشفی؛ شماره نسخه:بدون شماره
آغاز: برابر
کا: سید روح الله کشفی، تا: 29 ذیحجه 1350ق [دليل المخطوطات: 44-1 ]
tajrīd-nāme
گوهری هروی، محمد ابراهيم بن آقابابا، ق14 قمری
gowharī heravī, mohammad ebrāhīm ebn-e ācā-bābā ( 20c)
تاریخ تأليف: 1312ق
دفتر سوم از مجموعه «ريحان العرفاء» سراینده است، دارای یکصد و هشتاد و یک رباعی در پند و اندرز به روش رباعیات بابا طاهر عریان همدانی، و می گوید: این نظم به وزن رباعی نیست ولی در آن وزن گفته های عریان پیروی شده که آن را رباعی می نامند. رباعی ها به ترتیب حروف قوافی آنها تنظیم شده است. ناظم به خط خود در پایان نسخه می نویسد «قسم می توان خورد که از این تجريد نامه هر کس منقلب نشود از خود ناامید شود که اهل جهنم است»
[دنا 799/2 ؛ فهرستواره 511/10 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1402 و عکسی 2380
آغاز: میائید از عدم بیرون حذارا *** مبینید ای بشر دهر دغارا / که نام و دل پر خون برون کرد *** ز خود او انبیا و اولیا را
خط: نستعلیق، بی کا، تا: یک شنبه 29 جمادی الاول 1313ق؛ مصحح به خط خود سراینده؛ جلد: تیماج مشکی، 14گ، 12 سطر، اندازه: 21×14سم [ف: 4-237] و [عکسی ف: 4766]
tajrīd-u nusxat-in fi-l ‘arūd
اهداء به: فرید العصر فخر العرب جمال الزمان
تاریخ تأليف: جمعه 25 ربیع الثانی 698ق
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 1107/2
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: سفید، جلد: تیماج تریاکی، 16ص ( 336-321 )، 24سطر (16×10)، اندازه: 25×17سم [سنا: ف: 2-119]
tajrīd va tafrīd
نعمة الله ولی، نعمة الله بن عبد الله، 730؟ -834 قمری
ne'mat-ol-lāh-e valī, ne'mat-ol-lāh ebn-e 'abd-ol-lāh (1330-1431)
به نثر.
ص: 965
[فهرستواره منزوی 172/7 ]
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 149/7
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج قهوه ای، کص (37-38)، 20 سطر (1377)، اندازه: 18811سم سنا: ف: 1-74]
at-tajazzī= taʻlīqat-un 'alā mas’alat-it tajazzi-1 ijtihād
همدانی، عبدالصمد بن محمد حسین، -1216 قمری
hamadānī, 'abd-os-samad ebn-e mohammad hoseyn ( 1802)
وابسته به: الاجتهاد و الاخبار = رسالة الاخبار و الاجتهاد، وحید بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل (1118-1205 ق)
تاریخ تأليف: 1196ق
تعليقه مفصلی است بر رساله «اجتهاد و اخبار» استادش مرحوم وحید بهبهانی؛ همراه با نقل اقوال علما و رد و ایراد در آنها. در دو «مقام»: 1. في جواز تجزی؛ 2. اذاثبت جوازه عقلا فهل يجوز أن يجتهد و يعمل با جتهاده ام لا.
آغاز: الحمد لله المنزه هي وصمة التجزی والتركيب والصلوة على الهادي إلى طريق التصويب و آله المعصومين.
[دنا 799/2 ؛ ذریعه 257/3 ]
١. خوی؛ نمازی، شماره نسخه:848/6
آغاز: برابر
خط: نستعلیق، کا: محمد بن حاج حیدر کرمانی گنجوی، تا: جمادی الاول 1201ق؛ از روی نسخه مؤلف؛ 7گ (130ر 136ر)، اندازه: 1669سم [ میراث اسلامی: دفتر نهم -104]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1567/5
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 4-395]
2. خوی؛ نمازی، شماره نسخه: 133/8
آغاز: برابر؛ انجام: غيره قاصرة عنها في الحجية بل اقوم و امتن من كثير منها.
خط: نسخ خفی، بی کا، تا: 1203ق؛ در حاشیه رساله اول حاشیه ای از مؤلف به لفظ منه سلمه الله؛ واقف: حسن صدرزاده خویی، 1347ش؛ جلد: تیماج قهوه ای مجدول، 23 سطر، اندازه:
24×19سم [ف: 77]
3. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 2439/12
آغاز: برابر؛ انجام: هذا آخر ما جرى به القلم و الحمدلله على ما اولينا من النعم خط: نسخ، كا: محمد صالح خوانساری و حاج قاسم بن علی اکبر، بی تا؛ کاغذ: فستقی، رویه کاغذی مقوایی، 5گ (126ر-ر130)، 25 سطر، اندازه: 21/2×16 سم [ف: 6-17]
tajazzī
علی بن محمد
‘alī ebn-e mohammad
تاریخ تأليف: 1197ق
نویسنده می گوید بعضی از دوستان از من خواستند که در مسأله تجزی در اجتهاد کتابی بپردازم و این مسأله را روشن کنم من بنا به درخواست ایشان این کتاب را در تجزى اجتهاد پرداختم. از مطالعه این کتاب بر می آید نویسنده از موافقان تجزی است.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2882/1
آغاز: بسمله، الحمدلله رب العالمین والصلوة والسلام على محمد و آله اجمعين، أما بعد فيقول؛ انجام: قد تمت الرساله بعون الله و حسن توفيقه و بركة اخبار السادات و سادات الاخيار
بی کا، تا: اوایل قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج عطف تیماج مشکی، 27 ص (1-27)، 16 سطر (6/5×11/5)، اندازه: 16/5×11 سم [ف: 6-565]
← تجزية الأمصار و ترجمة الاعصار ← تجزية الأمصار و تزجية الاعصار
tajzīyat-ol amsār va tazjīyat-ol a'sār = tārīx-e vassāf= tajzīyat-ol amsār va tarjomat-ol a'sār
وصاف الحضره، عبدالله بن فضل الله، 663-730؟ قمری
vassāf-ol-hazra, “abd-ol-lāh ebn-e fazl-ol-lāh (1265 1330)
اهدا به: اولیجایتو خدابنده
تاريخ تأليف: جلد اول در 699ق و جلد پنجم در 712ق
این کتاب در پنج جلد و دنباله تاریخ جهانگشای جوینی می باشد و در روش انشاء نیز پیرو او و پدر خود در المعجم است و آن روش را به درجه کمال خود رسانیده است. پسینیان او مانند شرف الدین علی یزدی در «ظفرنامه» و صاین الدین علی ترکه و وحید قزوینی و میرزا مهدی استر آبادی در «دره نادری» و «جهانگشای نادری» و میرزا صادق نامی در «گیتی گشا» که از وی پیروی کرده اند، به او نرسیده اند. او نثر فنی فارسی را پیرو عربی ساخته و آن را از جمله ها و واژه های عربی انباشته است و جسته جسته واژه های مغولی نیز در آن یافت می شود، وی با همه درستی و راستی این تاریخ را تا پایه مقامه نویسی و مجلس گویی پایین آورده است. خود در آغاز بخش دوم کتاب می گوید من
ص: 966
برای نمایش توانایی انشای خود چنین نگاشته ام. در این کتاب تاریخ چنگیز خان و فرزندانش از سال (656ق) تا بوسعید بهادر خان (728ق) را آورده است. این کتاب تا پایان قرن سیزدهم هجری یک متن کلاسیک به شمار می رفت و آن را در آموزشگاه ها به جوانان می آموختند. (علینقی منزوی).
از ترجمه آلمانی، اردو و شرح ترکی آن یاد شده است.
آغاز: ج 1: حمد و ستایشی که انوار اخلاصش آفاق و انفس را چون فاتحه صبح صادق متلالی سازد ...
ج2: فرخ ترین نوایی که نای مرغ زمزمه سرای زبان را
ج3: الحمد لله الذي خلق الانسان من حماء مسنون..
ج 4: ابتسم الورد بنشر النسيم ... اما بعد ... چون در مجلد سوم تا آخر شور سنه سبعمائة درین فصل الخطاب، سخن بذکر استخلاص دمشق و شامات ...
ج 5: هر سپاسی که ساحت اوضاعش مصون از ساحت خيال ...
انجام: جلد 2: و اقامت و سلم و حرب رفیق و همنشین گردد ... وحده العزيز
ج3: بتأیید و نصرت کرامت کن، و پرحم الله عبدا قال آمينا
ج 4: با ظالم بممانعت هرگز گردش روزگار نخروشد و ناخن ندامت رخسار جان او را نخراشد یا ایها الناس قد جائكم موعظة من ربكم ... و رحمة للمومنین بتوفيق رب العالمين.
ج 5: لایزال روزگار دولتیار مخدوم جهانیان را کرامت باد شعر: و هذا دعاء لو سكت كفيته *** لانی سألت الله فيك و قد فعل. و الحمدلله رب العالمين و الصلوة على رسول الله و آله الطاهرین. چاپ: مشار، فارسی 1185/1 (16 چاپ)؛ تهران، 1346ش، تحریر تازه ای از عبدالمحمد آیتی، با عنوان «تحریر تاریخ وصاف»؛ دارالسلطنه تبریز، سنگی، 1272ق، وزیری، 280ص؛ تهران، 1314ق، وزیری، 303؛ بندر بمبئی، سنگی، 1269، رحلی کوچک، 708ص؛ لاهور، سنگی، 1929م، وزیری، 296ص
[کشف الظنون 352/1 و 309/1 ؛ الذريعة 358/3 ؛ نسخه های منزوی 4280/6 ؛ مشترک پاکستان 156/10 ؛ فهرستواره منزوی 918/2 ؛ ریحانة الادب 318/6 ؛ معجم المؤلفين 102/6 ؛ دنا 800/2 (164 نسخه)]
شرح و حواشی:
1- تتمة اللغات = فرهنگ لغات غريبه تاریخ وصاف
2- شرح تاریخ وصاف
1. تهران: مدارک فرهنگی؛ شماره نسخه:193
آغاز: در این قطعه که گفته ام لمعه ایست از برق این بیان؛ انجام: بر افاق و انفس لمعان یافت و دست هتک و عدوان
قسمتی از جلد اول و دوم؛ خط: شکسته نستعلیق متوسط، بی کا، تا: شعبان 711ق؛ افتادگی: آغاز و وسط و انجام؛ مصحح، محشی؛ کاغذ: فرنگی آبی، جلد: مقوایی روکش تیماج تریاکی، 73گ، 23 و 25 سطر (22×12/5 )، اندازه: 34×20سم [ف: 174]
2. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2819-ف
نسخه اصل: نور عثمانیه ش 3207. ج 4، بی کا، تا: با تاریخ 711ق؛ در پایان آن ترجمة النصایح است از همو مورخ شعبان 711؛ 311گ [فیلمها ف: 1-41]
٣. تهران؛ ادبیات، شماره نسخه: 25/1 - ج
جزو او 2؛ خط: نسخ، كا: محمد بن احمد معروف به کاتب تستری، تا: یک شنبه 3 ربيع الثانی 750ق؛ مجدول؛ تملك: محمد کوچک چلبی، سید محمد امین قاضی قسطنطنیه، احمد مختار مدرس مدرسه ایاصوفیه، احمد ینگی میرزا زاده ، محمد امین پاشا زاده؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ، 201گ، 25 سطر (17811)، اندازه: 25x17سم [ف: 1-81]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 5632-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 3-172]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13045
آغاز: برابر جلد 4، انجام: برابر جلد 5
جلد 4 و 5 خط: نسخ، بی کا، تا: 8 رمضان 144ق، جان شیراز؛ از روی نسخه مورخ 712ق در شهرستان سبزوار کتابت شده، دارای دو سرلوح عهد تیموری بسیار زیبای، مجدول مذهب، مصحح؛ تملک: مرحوم آیت الله میرزا على ثقة الاسلام تبریزی شهید؛ کاغذ: شرقی، جلد: تیماج ضربی، 209گ، 19 سطر (11×17/5)،
اندازه: 16×25/5سم [ف: 33-98] و [میراث شهاب: س 9ش 2-6]
5. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4093
آغاز: آخر الامر دست در دامن الابرام وسيلة النجاح زد آخر جلد سوم؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 14 محرم 857ق؛ افتادگی: آغاز؛ دارای چهار پیشانی مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 463 گ، 18 سطر، اندازه: 26/6×18/6 سم [ف: 99-2 ]
6. تهران: ملک؛ شماره نسخه:3900
خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 26 شعبان (جلد اول) و 22 شوال (جلد دوم) 858ق؛ افتادگی: انجام؛ دارای سه سرلوح و ترنج، مجدول مذهب؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 398گ، 23 سطر، اندازه: 26/3×16/4 سم [ف: 2-98]
7. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 8321
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر ج5
خط: نستعلیق ریز، کا: نیکرو بن خضر شاه، تا: یک شنبه 3 ذیقعده 868ق؛ دارای 5 کتیبه مذهب و مرصع، مصحح، مجدول؛ مهر: «لا اله الا الله الملک الحق المبين عبده عبدالله 1233» (مربع)؛ تملك: از فتح الله عینی مورخ 1150ق؛ جلد: تیماج مشکی، 359، 25 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 27/2-64]
8. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 2820-ف
نسخه اصل: نور عثمانيه ش 3204. از آغاز کتاب تا پایان جلد 5 کا: ابراهيم بن عبدالعزيز بن محمد قرشی، تا: پنج شنبه 23 صفر 871ق؛ 484گ [فیلمها ف: 1-41]
ص: 967
9. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:2923
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
خط: نستعلیق، كا: احمد بن قطب الدین محمد جامی، تا: 5 ربیع الاول 886ق، جان آماسیه؛ محشی از: قاموس اللغة، مجمع البیان، صحاح اللغة برهان، مهذب، سروری، کنز اللغة، مجمل و جز آنها؛ گویا وقفنامه ای از میرزا على نجل میرزا محمد کاظم مستوفی؛ کاغذ: ترکی ضخیم، جلد: تیماج ماشی دارای ترنج و نیم ترنج،
767ص، 25 سطر، اندازه: 25×17سم [ف: 10-325]
10. مشهد؛ الهیات؛ شماره نسخه:679
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 9-10؛ مجدول؛ جلد: میشن آلبالویی، 122گ، 21 سطر (17×10/5 )، اندازه: 26×17/5 سم [ف: 1-27]
11. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه:596ت
خط: نستعلیق ریز، بی کا، تا: قرن 10 و 11؛ افتادگی: انجام؛ جلد: چرمی، 370ص، 22 سطر (13×5)، اندازه: 18×11سم [رشت و همدان: ف: 1097]
12. تهران: دائرة المعارف، شماره نسخه: 172-عکسی نسخه اصل: گنج بخش، ش 845 (گنج، ش 2036/4 ).
در 4 جلد؛ خط: نستعلیق خوش، كا: نصر الله بن كمال الدين بن عبدالرزاق بن سلیمان حسنی حسینی، تا: 25 شعبان 102ق؛ با سرلوح؛ 1050ص [عکسی ف: 2-59]
13. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 18041
بی کا، تا: 997ق؛ انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ اندازه: 25/9×17 سم [رایانه]
14. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 2798
آغاز: برابر 1؛ انجام: بنهاد قدم باز براه مقصود خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 11؛ مجدول، با سرلوح؛ کاغذ: ترمه، جلد: مقوایی کالینگور بنفش، عطف تیماج مشکی، 455گ، 23 سطر (24×12)، اندازه: 22×36سم [ف: 6-416]
15. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1690
جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مجدول، یک سرلوح؛ کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: روغنی مشکی با ترنج، 215گ، 17 سطر، اندازه: 29×18/5 سم [ف: 3-318]
16. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1324
آغاز: برابر 1؛ انجام: و الحمدلله رب العالمين و الصلوة على رسول الله محمد و آله الطاهرین. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ با سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز عطف تیماج سبز، 470گ، 22 سطر (23×12/5 )، اندازه: 34×21سم [ف: 3-386)
17. تهران: ملی: شماره نسخه:56/5
آغاز: برابر 1؛ انجام: و بیرون از دو شاہ سیارگان و در اندرون بارگاه پیش تخت فلک پایگاه هفت نوبت زانو زدند، نظم: دولت نعم صباح كنان. ظاهرا از آخر کتاب چند صفحه افتاده است.
پس از ذکر مقدمه وقایع سال 658ق می آید که شرح جلوس قبلاقا آن است؛ خط: نستعلیق، كان محمد حسینی بروجردی، تا: قرن 11؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ 27گ (139 - 165)، 21 سطر، اندازه: 19×9سم [ف: 1-45]
18. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7268
جلد سوم و چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، مجدول، با سرلوح رنگین؛ جلد: تیماج نیلی ضربی، 238گ، 18 سطر، اندازه: 19×29/5سم [ف: 19-58]
19. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 901/17 -طباطبائی
آغاز: برابر 1؛ انجام: سلام کروض الحزن رق نسیمه. خط: نستعلیق خوب، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج قهوه ای با ترنج و نیم ترنج، 3ص (112-114)، اندازه:
25×15/5 سم [ف: 23-204]
20. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3926
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ کاغذ: ترمه، جلد: میشن آلبالویی مغزی زرد، 617گ، 20 سطر، اندازه: 15×27سم [ف: 2-99]
21. تهران؛ ملک، شماره نسخه:3949
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ دارای یک سرلوح، مجدول؛ کاغذ: کاغذ ترمه، جلد: میشن قرمز، 283گ، 25 سطر، اندازه:18/4× 3/ 30سم [ف: 2-99]
22. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3190
آغاز و انجام: برابر 4 جلد چهارم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، محشی، توسط محمد مسیح ساکن ساری با نسخه مشهور به صحت مقابله شده؛ نسخه توسط محمد مسیح مزبور وقف بر اولاد ذکور شده با مهر «عبده محمد مسیح» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 202گ، 26 سطر، اندازه: 24×12سم [ف مخ: 1-324]
23. کاشان؛ فرهنگ و ارشاد؛ شماره نسخه: 81
جلد سوم؛ خط: نسخ معرب، بی کا، تا: 20 شعبان 1010ق؛ وقفنامه کتاب توسط ملامحمد مهدی نراقی کاشانی نوشته شده؛ جلد: مقوای عطف تیماج مشکی، 121گ، 22 سطر، اندازه: 28/5×16 سم [ف: 83]
24. کاشان؛ ابوالرضا، سید؛ شماره نسخه:2
جلد سوم؛ بی کا، تا: 20 شعبان 1010ق (نشریه: 4-355)
25. تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ شماره نسخه: 132
آغاز و انجام: برابر 4
جلد چهارم، شامل حوادث دوران سلطان غازان خان و سلطنت سلطان محمد خدابنده و حوادث و وقایع اوایل قرن هشتم هق است؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: ذیحجه 1022ق؛ مجدول زر و لاجورد و قرمز و مشکی؛ کاغذ: بخارایی، جلد: تیماج مقوایی تریاکی، 210ص، 27 سطر (27×14)، اندازه: 33×21سم [ف: 167]
26. کرمانشاه؛ نجومی؛ شماره نسخه:بدون شماره
كا: فضل الحق بن كمال الدین حسین بن ضل الحق بن عبدالحق
ص: 968
بن محمد بن منتهی بن محمد علی بن ابو الكرام حسینی خورزنی، تا: پنج شنبه 20 ربیع الثانی 1027ق [دليل المخطوطات: 1-221]
27. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 9440
آغاز: مالی که در شان پیکر دفتر مخبر اوان شانئك هو الابتر؛
انجام: برابر 5
خط: نسخ، كا: ابراهیم شروانی، تا: 1028ق، جا: اردبیل؛ افتادگی: آغاز؛ کتابت شده به نام: معصوم، محمد؛ کاغذ: نخودی، جلد: تيماج، 25 سطر (23×11)، اندازه: 36×21سم [الفبائی: 104]
28. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5267
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 پنج جلد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1034ق؛ محشی؛ تملك: علاء الحكماء؛ كاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج مشکی، 456گ، 22 سطر ( 24/3×12)، اندازه: 23/5 ×5/ 40سم [ف: 16-89]
29. اصفهان؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:437
آغاز: از تأثیرات حرکات شویی از آن سلسله اسطقسات اربعه با تضاد امزجه و اختلاف کیفیات و تباین انیات در یکدگر پیوست خط: نستعلیق، کا: محمد زمان بن عبدالرزاق رشتی، تا: 1047ق؛ افتادگی: آغاز؛ 1047ق؛ مجدول، محشی، مصحح، یادداشتی در تصحیح کتاب از محمد قاسم بن عبدالقادر ... در 29 ذیحجه 1109 با مهر «افوض امرى الى الله عبده محمد قاسم» (مربع)، مهر «سلام علی ابراهیم» (بیضوی)؛ جلد: تیماج مشکی، 422گ، 19
سطر، اندازه: 16×26/5 سم [ف: 2-352]
30. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 10322
خط: نسخ زیبا، كان ابراهیم بن حاجی عبدالجليل شیروانی (پایان جلد دوم)، تا: 1052ق، مجدول، دارای چهار سرلوح رنگین نفیس؛ جلد: تیماج مشکی ضربی، 341گ، 25 سطر، اندازه: 19×33/5سم [ف: 26-263]
31. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:8237
جلد 4 و 5؛ خط: نسخ، كا: ابراهیم بن حاجی عبد الجليل شروانی، تا: یک شنبه ربيع الاول 1054ق، جان رشت گیلان؛ مجدول؛ تملک: فرهاد میرزا در 1304 ق، کاغذ: متن و حاشیه اصفهانی سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 165گ، 27 سطر، اندازه: 30×17سم [ف: 3-319] 32. يزد؛ صدوقی یزدی؛ شماره نسخه: 131
خط: نسخ، كا: محمد مؤمن، تا: اواخر دهه سوم جمادی الاول 1055ق؛ مجدول، دارای سرلوح، دارای کتیبه زرین؛ جلد: تیماج مشکی، 620 گ، 20 سطر، اندازه: 29×17سم [ف: 106]
33. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:113
آغاز: برابر 1 تا 5؛ انجام: برابر5
هر 5 جلد؛ خط: نستعلیق زیبا، كا: عين على تبریزی، تا: 1059ق (بخش چهارم)، ذیحجه 1068ق (بخش یکم)، صفر 1069 (بخش دوم)، 1070ق (بخش سوم و پنجم)؛ نویسنده عین علی تبریزی همه پنج بخش را در یک جلد نوشته، در روی برگ 2ر جمله هائی نادرست و دست خورده یی نوشته شده و از آنها چنین بر می آید که این نسخه به دستور محمد نصیر پسر رضی الدین محمد حسینی از روی نسخه ای که حاشیه های آن به خامه نگارنده (وصاف الحضره) بوده نوشته شده است و در آن از مستوفی خاصة رضي الدين محمدا، و میرزا محمد حسینا ضابطه نویس نیز نامی آمده است، محشی بسیار با نام «مجمل، فرهنگی، قاضی، صحاح، ق، 12، ه_ مجمع البيان، ثعالبی، حياة الحيوان خلکان، «شریف، و جز آنها»، در این حاشیه ها گاهی به زندگی کسانی که نامشان در متن آمده نیز اشارت هست، مجدول، مذهب؛ پیش از این در (اردیبهشت 1308) در کتابخانه تیمورتاش بوده؛ کاغذ: ترمه اصفهانی نخودی، جلد: روغنی گل بوته، 556 ، 20 سطر (10×22)، اندازه: 30×17سم [ف: 2-525]
34. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4123
جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، كا: محمد مقیم نصیری طوسی، تا: ربیع الاول 1062ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه سمرقندی، جلد: میشن آلبالویی سیر، 171گ، 21 سطر، اندازه: 27/3×16/8
سم [ف: 2-99]
35. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 63/2
جلد 4و 5؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1065؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 216گ، 17 سطر (20×10)، اندازه: 19/5 ×29سم [ دانشکده ف: 21]
36. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2716
هر پنج جلد؛ خط: نستعلیق، كا: ابو الحسن بن عبدالله، تا: 1068ق؛ با سرلوح زرین، مجدول، محشی؛ تملك: امیر نظام گروسی در تاریخ 1265؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج حنایی، 290گ، 25 سطر (18×13)، اندازه: 20×15سم [ف: 10-1593]
37. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8325
آغاز: برابر 1 انجام: برابر5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1070ق؛ دارای چهار سرلوح مذهب و مرصع، مصحح، مجدول، گواهی بلاغ علی رضا عباسی به تاریخ 1074ق؛ تملک: طباطبائی به تاریخ 11 شوال 1258ق و مهر وی، قاسم غنی؛ جلد: تیماج سرخ عطف تیماج زرد، 519گ، 21 سطر، اندازه: 34×19/5 سم [ف: 27/2 -65]
38. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:408
جلد یکم؛ خط: نستعلیق، کا: صفی قلی بن فرهاد غلام، تا: 1 رجب 1070ق [نشریه: 2-66]
39. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:16019
آغاز: شمس زرگر دار الضرب ایجاد سکه ففی کل شی ءله آیه؛ انجام: و الصلوه على رسول الله و آله الطاهرين
خط: نسخ، كا: عطار سبزواری، حسین بن منصور، تا: 1073ق؛ افتادگی: آغاز؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 21 سطر (17×9)، اندازه: 28×17سم [رایانه]
40. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7169
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
ص: 969
خط: نستعلیق، كا: عنایت الله بن محب على، تا: 24 رمضان 1079ق؛ مجدول مذهب محرر، با سرلوح مزدوج مذهب مرصع؛ تملك: عنایت الله بن محب علی در بلده شاه جهان آباد، سید علی حکاکی به تاریخ 1272 با مهر بیضوی؛ جلد: تیماج قهوها ترنج با سر، 306گ، 23 سطر، اندازه: 16×27/5سم [ف: 25-175]
41. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4191
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 کامل؛ خط: نستعلیق، کا: محمد قاسم معلم مازندرانی، تا: 13 ربیع الاول 1090ق؛ مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: نخودی، جلد: چرمی قهوه ای، 450 گ، 23 سطر ( 25/2×13 )، اندازه: 21/5 × 35/5 سم [ف: 7-48]
42. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2733
آغاز: برابر 3؛ انجام: (انتهای جلد دوم): و اقامت و سلم و حرب رفیق و همنشین گردد ... وحده العزيز حاوی جلد سوم و جلد دوم که بر اثر صحافی در ابتداء جلد سوم آمده و بعد جلد دوم: جلد سوم از صفحه یک تا 163 و جلد دوم از صفحه 167 تا 339 نسخه حاضر است. جلد سوم از آغاز حکومت گیخاتو است تا احوال ملک مصر و جلد دوم از وضع حکومت فارس به دست خاندان سلغری است تا شرح حال اتابکان لور؛ خط: نسخ و نستعلیق، کا: محمود بن احمد بن يعقوب ایروانی، تا: 1099ق، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج تریاکی، 170گ،
17 سطر (13×21/5)، اندازه: 23×20سم [ف: 6-342]
43. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6442
جلدهای 1 و 2 و 3؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 11 و 12؛ با یک سرلوح، دو پیشانی، مجدول؛ مهر: محمد حسن حسینی؛ کاغذ: ترمه بخارائی، جلد: میشن تریاکی، 25 سطر، اندازه: 24/8×7/5 سم [ف: 2-100]
44. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه: 1689
جلد 4 و 5 خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ محشی در سپاهان؛ تملک: فرج الله بن عبدالله افشار در 2 جمادی الاول 1216ق، على رضا بن اسدالله حسینی در 1190ق؛ کاغذ: سپاهانی سفید، جلد: تیماج قهوه ای، 301گ، 18 سطر، اندازه: ×18 30سم [ف: 3-317]
45. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1691
پنج جلد؛ خط: نستعلیق، کا: محمد باقر حسینی، تا: چهارشنبه 21 رجب 1100ق؛ مجدول، محشی، در پنج شنبه 29 رجب همان سال با نسخه ای کهن مقابله شد و در پنج شنبه 9 شعبان 1101 ق مقابله دیگر شده، در آغاز عباراتی از مقریزی و میدانی درباره «یاسا» هست شاید نسخه 1676 از روی این نسخه نوشته شده باشد؛ تملك: اعتضاد السلطنه در 1291 ق، سپهسالار در 1297ق؛ کاغذ: اصفهانی ترمه سفید، جلد: تیماج مشکی، 383، 27 سطر، اندازه: 26×17/5 سم [ف: 3-318]
46. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1692
جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ کاغذ: کبود فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج سرخ، 99گ، 22 سطر، اندازه: 20×31/5سم [ف: 3-319]
47. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11695
آغاز: برابر 1؛ انجام خواهی که عیش خویش بودت کار بر مراد *** با نیستی بساز و کم کار و بار گیر / چون روز گار کس ندهد پند آدمی*** خواهی که پند گیری از روزگار گیر خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 12؛ مهر: «محمد يوسف» (بیضی)، «یا علی» (بیضی)، «لا إله إلا الله الملک الحق المبين عبده محمد کریم» (مربع)؛ کاغذ: فرنگی، آهار مهره، جلد: مشمعی قهوه ای عطف: تیماج قهوه ای، 143 گ، 20 سطر (19×9)، اندازه:
28×17سم [ف: 29-477]
48. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2649
آغاز: برابر 1؛ انجام: مستلزم مبرات مدعواست چون شرایط ... بجا آورده هنگام آنکه
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 12؛ افتادگی: انجام؛ با سرلوح مذهب، مجدول، مذهب؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 339، 21 سطر (15/5 × 22/5)، اندازه: 29×18/5 سم [ف: 6-211]
49. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:205
جلد اول و دوم؛ خط: نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ تملکی پاک شده به تاریخ 1287؛ جلد: تیماج مشکی، 232 گ، 17 سطر، اندازه: 22×5/ 30سم [ف: 1-126]
50. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:120
خط: نسخ و نستعلیق، کا: خليفة بن يوسف نسفی، تا: 10 رمضان 1105ق (در جزو 2) و سیف الدین محمود بن هداية الله در 12 شعبان 1045ق (پایان نسخه) [نشریه: 2-66]
51. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:756
آغاز: برابر 1؛ انجام: لمؤلفه. دريغ طبع مرا گر مربی بودی *** زبان ناطقه دادی ببندگیش اقرار ... حسب الأمر بندگان ... علیمردان خان ایشک آقاسی باشی دیوان اعلى ... اقل خلق الله ابن لطف الله محمد یحی بهبهانی بنوشتن این نسخه بديعه در قصبه رامهرمز کوه کیلویه شروع و بتوفیق دادار جهان در دارالسلطنه اصفهان بتاريخ شهر رمضان سنه اثنی عشر و مأته بعد الألف من الهجرة ... تمام بود.
خط: نستعلیق، کا: محمد یحیی بهبهانی، تا: 1112ق، اصفهان؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، کمند کشی، مذهب، قصیده ای شامل نام و اسامی گوشه ها و ردیف های موسیقی ایرانی به مطلع «مقام اندر عدد هشت آمد و چار *** دو شعبه هر مقامی راست ناچار / مقام راست کنج رنج گاه است *** مبرقع لازمش با پنجگاه است» و مقطع «همین ترتیب تا آخر نوشتم *** برو بردار از این تخمی که کشتم»، در ذیل اشعار در درون دایره تزئینی اسامی ردیف ها و گوشه های موسیقی ایرانی به ترتیب آورده شده است که از نظر فن موسیقی قابل توجه و تعمق است؛ تملك: طهماسب میرزا
ص: 970
مؤيدالدوله؛ مهر: کتابخانه دولت علیه ایران 1329، کاغذ: اصفهانی، جلد: مقوای روغنی بوم ابری قهوه ای زمینه طلائی (کار ابوطالب مدرس) با تزیینات، 752ص، 25 سطر، اندازه: 24×37سم [ف: 5-446]
52. تهران؛ الهيات؛ شماره نسخه:138
جلد 4، خط: نسخ و نستعلیق، كا: ابن مرحوم اصيل محمد قاسم اردوبادی، تا: سه شنبه پایان جمادی الاول 1132ق؛ محشی با نشانه: «مختار الصحاح، فرهنگ، میدانی»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز، 210گ، 19 سطر ( 18/5×9)، قطع: رحلی، اندازه: 28×15/5
سم [ف: 22]
53. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 15877/1
آغاز: بسمله. حمد و ستایشی که انوار اخلاصش آفاق و انفس را چون فاتحه صبح صادق؛ انجام: في العلم و العمل عن ضالة الرأي و خطل التدبير انه على ذلك القدير و بالاجابة جدير و صلی الله على محمد بشیر و نذير و هو في اياجير الظلمة انور من سراج و قمر منیر و على آله و سلم ... خط: نستعلیق، كا: محمدرضا حاجی محمود اصفهانی، تا: شعبان 1183ق؛ رکابه دار؛ جلد: تیماج سرخ، 176ص (2-177)، 25 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 44-110] 54. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:4095
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 3
خط: نسخ، كا: دوست محمد مذهب بن مولانا محمد یار، تا: 4 جمادی الاول 1191ق (پایان جلد 1)؛ کاغذ: سپاهانی، جلد: تیماج سرخ، 322گ، 21 سطر (17×10/5 )، اندازه: 17/5 × 26/5سم [ف: و 91-11 ]
55. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3414
آغاز: برابر1
كان محمد جعفر زنجانی (پایان جلد پنجم)، تا: ربيع الثانی 1196 (جلد اول)، 1243ق (جلد دوم)، 1262ق (پایان جلد سوم)، 1243ق (پایان چهارم)، 1196ق (پایان کتاب)، جا: دارالسلطنه زنجان؛ مصحح، محشى؛ تملك: «حسین رضوی» 1293ق، فرزندش «جعفر بن حسین رضوی»؛ جلد: روغنی گلدار، 391گ، مختلف السطر، اندازه: 20/5 × 29/5
سم [ محدث ارموی مخ: 1-277]
56. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5705
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13؛ محشی؛ این نسخه را ملا هداية الله به ابوالفتح میرزا هبه کرده؛ کاغذ: فرنگی آهاردار سفید، جلد: روغنی دارای ترنج و نیم ترنج، 788ص، 25 سطر، اندازه: 20/5× 30سم [ف: 17-159]
57. تهران: ملک؛ شماره نسخه:4337
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13، مجدول؛ کاغذ: کاغذ فستقی آبی، جلد: میشن قهوه ای، 216گ، اندازه: 23/6720/2 سم [ف: 2-99]
58. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4193
آغاز: برابر 1؛ انجام: جلد اول: خواهی که پند گیری از روزگار گیر. جلد دوم: خواجه سيف الدين را مقرر داشت بیش از وصول. جلد اول و دوم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: نیمه دوم قرن 13؛ دارای دو سرلوح بزرگ، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 174گ، 17 سطر ( 22/8×1373)، اندازه: 20/7 ×5/ 30سم [ف: 7-46]
59. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4359
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، مذهب، دارای
چهار سرلوح مذهب، محشی به لغات و فوائد، کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: روغنی گل و بوته پشت زنبق و سنبل و نرگس، 456گ، 22 سطر، اندازه: 24×36/5سم [ف: 2-100]
60. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4190
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
کامل؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ دارای چهار سرلوح، محشی، مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: شکری فرنگی آهار مهره، جلد: ساغری مشکی، 456گ، 22 سطر (12/5 × 25/5 )، اندازه: 39×25سم [ف: 7-47]
61. تهران: ملی؛ شماره نسخه: 1309/1
آغاز: برابر 1؛ انجام: روزی از پیش ایلچیان بخانه مزاجعت.
خط: نسخ خوش، كا: وصال، تا: قرن 13، جان شیراز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 251ص، 25 سطر (16×10)، اندازه: 25×15/5 سم [ف: 3-372]
62. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 751
آغاز: برابر5؛ انجام: الحمدلله رب العالمين و الصلوة على رسول الله محمد و آله الطاهرین.
جلد پنجم؛ خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ مجدول؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز با ترنج و نیم ترنج، 107گ، 15 سطر (12×6)، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 2-272]
63. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4197
آغاز: جلد دوم: على الله رب العالمین توکلی؛ انجام: جلد دوم:
خواجه سيف الدين را مقرر داشت پیش از وصول.
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 19گ،
25 سطر (12/3 ×23/5)، اندازه: 20×29/7سم [ف: 7-48)
64. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:31556
آغاز: برابر 2؛ انجام: ارغون در خجلت مثل جام لاله مذاب می شد ماننده
جلد دوم و دو صفحه اول جلد سوم؛ خط: شکسته نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ اهدایی: رهبری، بهمن 1382؛ کاغذ: کشمیری نخودی، جلد: تیماج فرنگی قهوه ای، 56گ، 27 سطر، اندازه:
30×17سم [ اهدائی رهبر: 8-385]
65. قم، مؤسسه آية الله بروجردی؛ شماره نسخه:43
جلد سوم و چهارم و پنجم؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا:
ص: 971
قرن 13؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 347گ، 17 سطر، اندازه: 31×21/5 سم [ف: 1-34]
66. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه:528
جلد 1؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 12 و 13؛ با سرلوح [نشریه: 2-66]
67. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1676/1
هر پنج جلد کامل با فرهنگ واژه ها به نام «تتمة اللغات»؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، شش سرلوح، محشی، در آغاز دو صفحه درباره «یاسا» از خط مقریزی آورده؛ تملک: اعتضاد السلطنة در 1292ق، علی قلی میرزا در 1284 ق، کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 456گ (آپ۔ 456ر)، 22 سطر، اندازه: 28×42/5سم [ف: 3-316]
68. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:4719- 24/19
آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر 4 جلد 4، خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 13، جلد: تیماج مشکی،
160گ، 19 سطر، اندازه: 19×30سم [ف: 2-721]
69. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2730
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون خليفه الناصر لدین الله دعوت ارجعی را اجابت کرد از وی ... قسمتی از تاریخ وصاف از ابتداء آن تا ابتدای کار و جنگ با خلیفه؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: محتملا قرن 13؛ کاغذ: فرنگی، آبی، جلد: تیماج مشکی، 34گ، 25 سطر(20×10/5 )، اندازه: 21/5 × 33/5سم [ف: 6-338]
70. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 520
جلد 1 و 2؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13 [نشریه: 2-66]
71. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:223 حکمت
پنج بخش دارد؛ خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12 و 13؛ جلد: تیماج سبز، قطع: رحلي [ف: 2-6]
72. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:1687
در پنج جلد کامل بی لغتنامه؛ خط: نسخ، كا: محمد تقی بن محمد کاظم همدانی، تا:1205ق؛ مجدول، یا سرلوح، محشی، مصحح، مقابله شده در یکشنبه 3 محرم 1264ق؛ کاغذ: فرنگی سفید، جلد: تیماج مشکی، 458گ، 22 سطر، اندازه: 42×26سم [ف: 3-317]
73. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 241
از ابتداء جلد سوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1222ق؛ 268، 22 سطر، اندازه: 26×15سم [ف: 2-135]
74. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7288
خط: نسخ و نستعلیق، كا: محمد بن ابی الحسن شريف نائینی، تا: 1223ق؛ مجدول مذهب مرصع؛ تملک: حسینعلی خان به تاریخ 1273، محمد جعفر بن محمد حسینی نائینی به تاریخ 1244؛ جلد: روغنی دورو با نقش گل و بوته و پرنده پشت جلد نقش گل، نام مجلد: طالب، تاریخ ساخت جلد 1234، 568گ، 19 سطر، اندازه: 21/5 × 33/5 سم [ف: 25-280]
75. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 4192
آغاز: برابر 1؛ انجام: سراج و قمر منير و على آله و سلم.
جلد اول؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالكريم ساروی، تا: 1224ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: آبی فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 122گ، 16 سطر (23×13/5 )، اندازه: 21×33/8سم [ف: 7-45]
76. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4194
آغاز: جلد دوم: على الله رب العالمین توکلی؛ جلد سوم: برابر 3؛
انجام: برابر3
جلد دوم و سوم؛ خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالكريم ساروی، تا: 1224 و 1255؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: آبی فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 200گ، 16 سطر (13/5× 23/5 )، اندازه: 20/8 × 33/6سم [ف: 7-45]
77. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4196
آغاز: برابر 4؛ انجام: برابر5
خط: نسخ و نستعلیق، كا: عبدالكريم ساروی، تا: 1225ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: آبی فرنگی، جلد: تیماج عنابی، 151 ، 16 سطر (13/5× 23/5 )، اندازه: 20/8×13/6 سم [ف: 7-46]
78. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 2260
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1228ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 408گ، 17سطر (20×12)، اندازه: 30×30سم [ف: 5-380]
79. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:8617
خط: شکسته نستعلیق، کا: محمد بن حاجی میرزا عبدالله آشتیانی، تا: 1230ق، جا: تبریز؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز تیره، 31 سطر (10/5 × 22/5)، اندازه: 31×19سم [ف: 17-177]
80. تهران؛ خاکپور، اسدالله (خاندان)؛ شماره نسخه:8
بی کا، تا: 1230ق [نشریه: 7-566]
81. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3321 آغاز: برابر 1؛ انجام: برابره
مجلدات پنجگانه؛ خط: نسخ تعلیق، بی کا، تا: 1230ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح آب طلا؛ مهر: «عبده الراجي احمد»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی گل و بوته، 431گ، 23 سطر، اندازه:
20/5×29/5 سم [ف: 1-184]
82. قم: مرکز مطالعات؛ شماره نسخه:127
آغاز و انجام: برابر 2 جلد دوم؛ خط: نستعلیق، كا: میرزا محمد علی بن ملا عظيما ساکن ساری، تا: 1231ق؛ محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 128گ، 15سطر، اندازه: 20×32سم [ف: 1-108]
83. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4195
آغاز: برابر 3؛ انجام: برابر5 خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1231ق؛ واقف: نایینی؛ کاغذ: سفید فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 265 گ، 23 سطر (13×21/5)، اندازه: 20/5 ×5/ 30سم [ف: 7-47]
ص: 972
84. کرمانشاه؛ مدرسه آية الله بروجردی: شماره نسخه:139
خط: نسخ خوب، بی کا، تا: 3 جمادی الاول 1231ق؛ مجدول؛ وقفنامه کتاب به تاریخ 7 رجب 1317؛ کاغذ: ترمه، جلد: تیماج قرمز، 310 گ، 25 سطر، اندازه: 30×19سم [ف: 110]
85. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:243
جلد چهارم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1232ق، 218گ، 23 سطر، اندازه: 26×16/5 سم [ف: 2-135]
86. تبریز؛ ملی؛ شماره نسخه: 3320
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابره کامل؛ خط: نسخ، كا: ظاهرة محمد جعفر بن زین العابدین، تا: 1232ق؛ مجدول مذهب؛ قصيده طنطرانيه منسوب به «رشید وطواط» را با خطی درشت تر، کاغذ: فرنگی، جلد: چرمی، 277، 31سطر، اندازه: 5/ 20×30/5سم [ف: 1-183]
87. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1251/1
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابره
خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه ربيع الأول 1233ق؛ جلد: معمولی، 464گ، 22 سطر، اندازه: 21×29/5سم [ مؤید: 3-211]
88. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:38526
آغاز: برابر 1؛ انجام: مخدوم جهانیان را کرامت باد ... والصلوة على رسول الله محمد و آله اجمعين الطيبين الطاهرين از جلد اول تا پنجم ؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 19 ربیع الاول 1233ق؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: گالینگور مشکی، 404گ (آپ۔ 404پ)، 22 سطر، اندازه: 21×29/5سم [ اهدائی رهبر: 8-384]
89. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:1756
آغاز و انجام: برابر3
جلد سوم، حاوی وضع پریشان مغولان بعد از ارغون شاه است تا زمان حکومت کیخاتون چه او دست به تنظیم ملكت می زند و اوضاع آشفته را سامان می دهد. در این قسمت به تفصیل وضع اداره مملکت به دست کیخاتون می آید به اضافه مباحثی چند درباره اوضاع کشور مغولان خاصه ایران دارد؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 1233ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی با ترنج و نیم ترنج، 92، 42 سطر (22×13)، اندازه: 21×5/ 30سم
[ف: 4-214]
90. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:20111
آغاز: برابر 4؛ انجام: غره شهر ربيع الأولى من شهور سنه 1234 هزار و دویست و سی و چهار هجری خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1234ق، کاغذ: نباتی، جلد: تیماج، 21 سطر (2012)، اندازه: 20 ×30سم [رایانه]
11. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 20111
آغاز: برابر 4؛ انجام: که خود قومی که بر گردون رئیسند 88 به زر بر لوح گردون می نویسند جلد چهارم و جلد پنجم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ربيع الأول 1234ق؛ محشی؛ تملك: مصطفی حسینی صفایی خوانساری در ربیع الاول 1371 ق در قم با مهر او: « مصطفى الحسینی 1342» بیضوی)؛ مهر: «صح اسماعیل 1278» (گلابی شکل)، مهر: گوهر تاج الحسینی 1320» (بیضوی)؛ یادداشت آقای نواب خان در 27/1/27 که نسخه را به آقا شیخ عبدالرحیم جعفری هدیه کرده؛ اهدایی: رهبری، خرداد 1373؛ کاغذ: فرنگی نباتی، جلد: تیماج قهوه ای، با ترنج و سرترنج، 351گ، 21 سطر، اندازه: 20×5/ 30سم [ اهدائی رهبر: 8-384]
92. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه: 130 - ب
از آغاز تا پایان جلد دوم (صفحه 256 چاپ بمبئی)؛ خط: نسخ، كان محمد شريف بن عبدالمطلب تبریزی، تا: ربيع الثانی 1234ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج مشکی، 158گ، 21 سطر (21×12/5 )، اندازه: 30×21سم [ف: 1-81]
93. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:124
جلد چهارم؛ بی کا، تا: 1234ق؛ تاریخ معجم از فضل الله بن عبدالله پدر صاحب وصاف و متوفای 698 تحریر 1234 ضمیمه این نسخه است، قطع: رحلي [اهدائی ف: 251]
94. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4109
جلد اول؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 17 محرم 1234ق؛ دارای یک سرلوح مذهب، مجدول، مطلا کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، جلد: میشن یشمی، 149گ، 15 سطر، اندازه: 27/2×17/4 سم [ف: 2-99]
95. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:759
آغاز: برابر 1؛ انجام: و بالاجابة جدير تو صلى الله على محمد بشیر و نذیر و هو في دياجيه الظلمة أنور من سراج و قمر منیر و على آله و سلم. تم الجلد الأول من الكتاب ... جلد اول، خط: نسخ، كا: ابوالقاسم، تا:ذیقعده 1234ق؛ افتادگی: انجام؛ مجدول، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع به طرح محرابی عالی؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فستقی جلد: مقوای روغنی بوم گل ماشی با ترنج و سرترنج، 358ص، 20 سطر، اندازه: 13/3 × 21/5سم [ف: 5-453]
96. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:4084
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 خط: نسخ، بی کا، تا: 1235ق؛ کاغذ: نباتی، جلد: روغنی، 27 سطر (23×12)، اندازه: 31×18سم [الفبائی : 104]
97. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:966
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 از سال 658 جلوس قبلاقان؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الأول 1236ق؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج، 357، 21 سطر، اندازه: 30×20سم [ف مخ: 1-323]
98. تهران، سپهسالار؛ شماره نسخه:7329
تمام پنج بخش؛ خط: نستعلیق، كا: محمد بن عبدالله آشتیانی قمی، تا: 1336-1237ق، جا: آشتیان و شوشتر؛ کاغذ: فرنگی، جلد:
ص: 973
تیماج مشکی، 387گ، 22 سطر، اندازه: 23×12سم [ف: 3-319]
99. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:15724
آغاز: برابر 1؛ انجام خواهی که پند گیری از روزگار گیر و الله يجعل احوالنا مقرونه بحسن العواقب و خير الماخر ... انور خیر سراج منیر تم المجلد الأول من الكتاب و تیلوه مجلد الثاني بالصواب جلد اول؛ خط: شکسته نستعلیق و نسخ، بی کا، تا: 1237ق؛ با سرلوح و کتیبه قلمدانی مذهب، کمند اندازی، مجدول؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: روغنی بوم آجری با ترنج و سرترنج، 137گ، 15 سطر (18×10/3 )، اندازه: 29/3×20 سم [رایانه]
100. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8326
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیحجه 1237ق؛ مصحح، محشى؛ تملك: عبدالکریم بن موسی در دهم ربیع الثانی 1242ه و مهر وی، و نیز یادداشت: « .. برسم یادگار خدمت جناب فضائل و کمالات شعار آقای میرزا ابراهیم بوذری ایده الله تعالی انفاذ گردید العبد عبد الحمید ملک الكلامی کردستانی به تاریخ 4 شعبان 1347»؛ جلد: تیماج مشکی عطف قهوه ای، 371گ، 25 سطر، اندازه: 22×31/5سم [ف: 27/2-65]
101. تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه: 1688
پنج جلد بی لغت نامه؛ خط: نستعلیق، كا: محمد رضی بن محمد رحیم آشتیانی قمی، تا: جمادی الثانی 1239ق؛ محشى؛ تملک: محمد جعفری کاغذ: فرنگی سفید آهار مهره، جلد: تیماج قهوه ای، 372، 22 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 3-317]
102. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:10077
خط: نستعلیق، كا: ابراهیم بن حاج مصطفی منشی، تا: رجب 1240ق، جان کردستان؛ مجدول، به با سرلوح رنگین؛ مهر: كاتب محمد ابراهيم بن مصطفی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قرمز، 366گ، 27 سطر، اندازه: 18×25/5 سم [ف: 26-54]
103. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:2488
پنج جلد؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: سه شنبه 17 ربیع الاول 1242ق؛ کاغذ: فرنگی کبود، جلد: تیماج مشکی، 245گ، 24 سطر (12/5 × 25/5)، اندازه: 33×21سم [ف: 9-1257]
104. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:4353
خط: نسخ، كا: اسماعیل بن ابراهیم حسینی، تا: 6 ربيع الأول 1242ق؛ کاغذ: کاغذ ترمه اصفهانی، ، جلد: میشن قرمز، 279گ، 39 سطر، اندازه: 35/6×23 سم [ف: 2-100]
105. تهران؛ مهدوی؛ شماره نسخه: 521
جلد 3 و 4 و 5؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1242ق (نشريه: 2-66]
106. مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه: 1429
خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1243ق؛ محشی؛ تملك: محمد على ناصح؛ جلد: تیماج مشکی، 284گ، 18 سطر، اندازه: 30×21سم [ مؤيد: 3-347]
107. تهران؛ مفتاح؛ شماره نسخه: 1138
جلد 2؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 شوال 1243ق؛ قطع: رحلی [نشریه: 7-112]
108. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 4179
خط نستعلیق، کا: یحیی بن اسماعیل، تا:1243 ق ، کاغذ: فستقی، جلد: میشن سیاه، 283گ، 27 سطر، اندازه: 23/2 ×35سم [ف: 2-99]
109. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 38391
آغاز: برابر 1، انجام: برابر3
جلد اول و دوم و سوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: ذیقعده 1243ق؛ مصحح؛ یادداشت خریداری محمد على ناصح در پنج شنبه 27 صفر 1341 به مبلغ سیزده قران؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386 کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و سر
ترنج، 284گ، 18 سطر، اندازه: 30×21سم [ اهدائی رهبر: 8-385]
110. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه:706
آغاز: برابر 1 تا 5 هر پنج جلد؛ خط: نسخ خوش معرب، كا: زین العابدین بن محمد حسین بن زین العابدین، تا: 1244ق، جا: تهران؛ با سرلوح بزرگ، مجدول، کمندبندی 3 راه به زر و مشکی؛ جلد: مقوایی روکش تیماج مشکی، 101+101076+104+74گ، 21 سطر (23×12/5 )، اندازه: 19/5 ×29/5سم [ف: 2-38]
111. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:25195
آغاز: برابر 1؛ انجام: و لا يتبعهم هم نشین انشاء الله وحده تم المجلد الثانی خط: نستعلیق خوش، كا: شوشتری، حسین، تا: 1245ق؛ دارای سرلوح و کتیبه مذهب و مرصع، مجدول، کتیبه، کمند، ترصیع؛ کاغذ: شکری، فرنگی، جلد: تیماج، 20 سطر (21×11)، اندازه:
19×5/ 30سم [رایانه]
112. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:4607
خط: نستعلیق زیبا، كا: زین العابدين بن علی همدانی، تا: شعبان 1245ق، جان همدان، به دستور امیر محمد مهدی ملک الكتاب؛ مجدول، مصحح، محشی، دارای سرلوح زرین زیبا؛ جلد: تیماج مشکی، 456گ، 22 سطر، اندازه: 23/5 × 40/5 سم [ف: 12-173]
113. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:7175
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 خط: نسخ، كا: عبد الغفار شیرازی بن زین العابدین، تا: چهارشنبه 15 ذیحجه 1247ق؛ مجدول مذهب، با سرلوح مزدوج مرصع مذهب؛ جلد: تیماج سرخ ترنج با سر، 474گ، 21 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 25-179]
114. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:397
خط: نستعلیق، كا: علینقی رازی، تا: 1248ق؛ 373گ، 20 سطر، اندازه: 28×18سم [ف: 2-18]
115. مراغه؛ عمومی؛ شماره نسخه:111
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون روز گار که ندهد پند آدمی *** خواهی
ص: 974
که پند گیری از روزگار، گیر جلد اول، خط: نسخ، بی کا، تا: جمعه 19 ذیحجه 1248ق؛ محشی؛ جلد: تیماج قهوه ای، 197گ، 20 سطر، اندازه: 25×15سم [ف: 22]
116. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:10920
آغاز: برابر 1؛ انجام: و خلل التدبير انه على ذلك لقدیر و بالاجابة جدير و صلى الله على محمد بشیر و نذیر فهو في ديار الظلمة أنور من سراج و قمر منیر و سلم تسليما كثيرا
جلد اول؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1249ق؛ مصحح، محشی؛ تملکی در 1288ق؛ مهر: «عبده محمد شریف» (بیضوی)؛ یادداشت خریداری از آخوند جناب ملا مهدی؛ جلد: مقوا عطف تیماج قهوه ای، 120گ، 18 سطر (20×11)، اندازه: 30×20سم [ف: 20-498]
117. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه: 1051
آغاز: برابر 1؛ انجام: تمت بالخير عمت و منه الابتدأ و اليه الانتهاء و الصلوة على رسوله المصطفی و آله المرتجى تمت بعون الله تعالى هو العلی الاعلى ... شامل پنج جلد؛ خط: نستعلیق، كا: زین العابدين بن علی همدانی، کربلا، تا: 21 شوال 1250ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول مذهب؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی بوم زر، 456گ، 22 سطر (24×12)، اندازه: 39/5×24 سم [ف: 3-68]
118. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 2350
آغاز: برابر او 2 و 3؛ انجام: برابر 3 جلد اول تا سوم؛ خط: نستعلیق، کا: زین العابدین بن علی همدانی، تا: 1252ق؛ محشی؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی نباتی رنگ آهار مهره، جلد: مقوای روکش چرم زیتونی با ترنج و چهار سر ترنج، 218ص، 22 سطر، اندازه: 42×25سم [ف: 5-457]
119. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه:201
آغاز تا پایان جلد پنجم؛ خط: نسخ، كا: محمد بن حسین حسینی قمی، تا: یکشنبه 7 ربيع الأول 1253ق؛ تملک: فاضل تونی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سبز مقوایی، 250گ، 23 سطر (12/5×22/5)، اندازه: 21/5×34/5سم [ف: 22]
120. تهران؛ الهیات؛ شماره نسخه: 63/1
جلد 1؛ خط: نسخ، كا: ملا محمد پسر محمد کاظم، تا: 1254ق؛ تملک: مهدی الهی قمشه ای در 30/11/12 ، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 122گ، 21 سطر (11×16/5)، اندازه: 29×19سم [ف: 21]
121. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 242
مجلد اول، خط: نستعلیق شکسته، بی کا، تا: 1254ق؛ 73گ، 26 سطر، اندازه: 17 ×30سم [ف: 1352]
122. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:7528
آغاز: برابر 2؛ انجام: در مجاری عروق جاری می گشت. شعر: تبدي نواظرها و الحرب مظلمة *** من الاسنة نار و القنا شمع. از اضطکاک تیغ و نهب و تاراج گوش فلک.
جلد دوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1255ق؛ افتادگی: انجام؛ دستخط سلطان المحدثین؛ جلد: تیماج مشکی با ترنج با سر، 100گ، 23 سطر، اندازه: 22×35سم [ف: 26-30]
123. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه:975
آغاز: برابر 1؛ انجام: این حکایت جمله عقلا را دليل واضح و مرشد ناصح است تا در سوانح حالات از تبعه استبداد احتراز نمایند و عاقبت کارها به دیده فکرت دوربین نظر کنند تا خیر واصابت ویمن و برکت در طعن و اقامت و سلم و حرب و رفیق و هم نشین گردد
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، کا: غفار بن محمد عظیم کوزه کنانی الاصل، تا: 26 محرم 1255ق، جلد: تیماج مشکی عطف تیماج قهوهای، 149 گ، 21 سطر، اندازه: 30×20سم [ف مخ: 1-324]
124. اصفهان؛ جابری انصاری؛ شماره نسخه:12
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1256ق (نشریه: 6-594]
125. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:758
آغاز: برابر 1؛ انجام: تم المجلد الأول من الكتاب و يتلوه مجلد الثاني بالصواب
جلد 1؛ خط: نستعلیق خوب، كا: محمد علی لواسانی (صفا)، تا: چهارشنبه رجب 1257ق؛ مجدول، مذهب، کمند کشی زرین، یک سرلوح مذهب مرصع خوب؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم دلربائی با ترنج و سرترنج و تزیینات بسیار، 170ص، 22 سطر، اندازه: 33×19/5 سم [ف: 5-451]
126. تهران: ملی؛ شماره نسخه:1906
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 از جلد اول تا جلد پنجم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1258ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 297، 25سطر (12×22)، اندازه: 5×20/ 30سم [ف: 4-358] 127. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:5793
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 خط: نستعلیق، كا: زین العابدين بن على كاتب همدانی، تا: 1260ق؛ محشی؛ کاغذ: سمرقندی نخودی رنگ ضخیم، جلد: روغنی گل و بوته دار، 921ص، اندازه: 22×36/5سم [ف: 17-225]
128. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12609
آغاز: برابر 1؛ انجام: خواهی که پند گیری از روزگار گیر ... من شهور سنه 1261 جلد 1؛ خط: نستعلیق، کا: محمد جان زرین رکابی، تا: 1261ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج ضربی، 17 سطر (17×8)، اندازه: 24×14سم [الفبائی: 104]
129. قم؛ معصومیه؛ شماره نسخه:37
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون روز گار کس ندهد پند آدمی *** خواهی که پند گیری از روزگار گیر، و الله يجعل أحوالنا مقرونة بحسن العواقب ... و قمر منیر و على آله. جلد اول؛ خط: نستعلیق شکسته، كا: على همت، تا: 20 جمادی
ص: 975
الثانی 1261ق؛ مجدول، محشى؛ جلد: تیماج مشکی، 109گ، 18 سطر، اندازه: 18×28/5
سم [ف: 1-56]
130. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 239
آغاز: برابر1 خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ دارای دو سرلوح، مجدول؛ 456گ، اندازه: 18×31/5سم [ف: 2-134]
131. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2246
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابره خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1262ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قرمز، 228گ، 25سطر (14×24/5)، اندازه: 22×37/5 سم [ف: 5-367]
132. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:11719
آغاز: برابر 1؛ انجام: و الله يجعل أحوالنا بحسن العواقب و خیر الآخر و يعصمنا في العلم و العمل عن انغيالة الرأي و خطل التدبير على ذلك التقدير و بالإجابة جدير.خط: نستعلیق خوش، بی کا، تا: 1262ق؛ مصحح، محشی؛ تملک: عیسی بن محمد سعید طباطبائی»؛ کاغذ: فرنگی الوان آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج و سرترنج، 184 گ، 12 سطر
(2210)، اندازه: 31×18سم [ف: 29-501]
133. قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1908
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5 جلد اول تا پنجم ؛ خط: نسخ معرب و نستعلیق، كان مرتضی بن عبدالغفار، تاندوشنبه 25 رمضان 1263ق؛ جلد: مقوایی عطف تيماج قهوه ای، 318گ، 24 سطر، اندازه: 22×36/5 سم [ف: 5-334]
134. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:703
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 24 ربیع الثانی 1264ق؛ کاغذ: سفید، جلد: تیماج مشکی با ترنج، 102گ، 19 سطر (17×9)، اندازه: 27×17سم [سنا: ف: 2-34]
135. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:3012
آغاز: برابر 5؛ انجام: و ناخن ندامت رخسار جان او را بخراشد یا ايها الناس قد جاء کم موعظة من ربكم و شفاء لما في الصدور و هدی رحمة للمؤمنين جلد پنجم ؛ خط: نستعلیق زیبا، بی کا، تا: 11 رمضان 1264ق؛ جلد: تیماج قهوه ای، 235 گ، 21 سطر، اندازه: 33×20سم [ف: 8-202]
136. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:37983
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 3 جلد اول و دوم و سوم؛ خط: نستعلیق خوش، كا: فخر الدين بن محمد ابراهیم تفرشی کوهین مسکن، تا: رجب و شعبان 1266ق؛ مهر: عبده الراجي احمد الحسینی 1230» (بیضوی)؛ اهدایی: رهبری، مهر 1386؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: میشن زرد با ترنج و سر ترنج، 140گ، 28 سطر، اندازه: 31×21سم [اهدائی رهبر: 8-385]
مشهد؛ شیخ علی حیدر؛ شماره نسخه:1418
همان نسخه بالا [ مؤید: 3-336]
137. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7794-53/4
آغاز: برابر 1 جلد اول؛ خط: نسخ، كا: دوست محمد بن پیر محمد قراچه داغی من محال دزمار، تا: شنبه ذیقعده 1266ق، دزمار، مدرسه طالبیه؛ 118گ، 17 سطر، اندازه: 31×21سم [ف: 2-721]
138. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:19278
آغاز: بسمله. دیباج دیباچه کتاب فصاحت؛ انجام: من ثامن رمضان المبارک سنة ثمان و ستین و مأتین و الف اللهم اغفر لمن استغفر لكاتبه. خط: نستعلیق شکسته خوش، بی کا، تا: 1268ق؛ کاغذ: شکری، جلد: تیماج ضربی با ترنج و سرترنج، 9 سطر (15×8)، اندازه: 21/5×15/5 سم [رایانه ]
139. مشهد؛ مدرسه آية الله خوئی؛ شماره نسخه:409
بی کا، تا: 1269ق [اوراق عتیق: 1-242]
140. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14331
آغاز: برابر 1؛ انجام خواهی که پند گیری از روزگار گیر. جلد اول؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1271ق؛ کاغذ: نخودی، جلد: تیماج، 19 سطر (22×10)، اندازه: 30×17سم [رایانه]
141. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:2666- 14/116
آغاز: على الله رب العالمین توکلی *** وفي كل احوالی عليه معمولی. فرخ ترین نوائی که نای مرغ زمزمه سرای زبان بدان دستان داستان زند و دلنواز ترین یادگاری؛ انجام: در ظعن و اقامت و سلم و حرب رفیق و همنشین گردد و لايتبعهم هم يشين ان شاء الله تعالى وحده تم المجلد الثاني و يتلوه الثالث كما يتلو المثاني عقيب المثالث. جلد دوم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: پنج شنبه جمادی الثانی 1272ق؛ جلد: تیماج قهوه ای با ترنج با سر، 170گ، 13 سطر، اندازه: 216×13سم [ف: 2-721]
142. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:18 اط
خط: نسخ، كا: علی بن محمد، تا: 1272ق [مختصر ف: 132]
143. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:118-طباطبائی
جلد اول؛ خط: نسخ، كا: على بن محمد، تا: 1272ق؛ محشی؛ تملك: حاج احمد؛ کاغذ: فرنگی آهار مهره، جلد: تیماج مشکی، 112گ، 18 سطر، اندازه: 30×21سم [ف: 24-98]
144. تهران، فرمانفرمائیان، حافظ (دکتر)؛ شماره نسخه:بدون شماره
خط: نسخ، كان محمد رضا بن ملا رجب، تا: ربيع الثانی 1272ق؛ جلد: تیماج حنایی، قطع: رحلی [نشریه: 7-544]
145. تهران: ملی؛ شماره نسخه:1775
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر3
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1274ق؛ مهر: ناصرالدین شاه، کاغذ: فرنگی، جلد: بوم سیاه، ترنج و نیم ترنج و گل و بوته دار، 323گ، 19 سطر (21×11)، اندازه: 30×20سم [ف: 4-232]
ص: 976
146. رشت؛ جمعیت نشر فرهنگ؛ شماره نسخه:605ت
جلد سوم؛ خط: نسخ و نستعلیق، بی کا، تا: 5 ذیحجه 1277ق؛ جلد: چرمی، 436، 19 سطر (12×15)، اندازه: 21×17سم [ رشت و همدان: ف: 1097]
147. اراک؛ دهگان؛ شماره نسخه: 91
از آغاز لشکر کشی چنگیز خان و آخرین مبحث آن پادشاهی ارغون است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1280ق؛ مصحح، محشی با نشان «12» «شاهد» «شاه جهان»؛ تملک: ابراهیم دهگان؛ کاغذ: شیری، آهار مهره، جلد: تیماج مشکی با ترنج، 138 گ، 18 سطر، اندازه: 28×20سم [ف: 1-105]
148. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:6869
آغاز: هو الله مشهور است که هارون الرشید روزی با ملکه مملکت و عقیله دولت خود یعنی زبیده بملاعبت شطرنج دفع ملالی و تطيب حالی می کرد؛ انجام: و حسرت و صجرت از عقب نوازل قضا و قدر مثل لمع السراب للصاری بی فایده و ربح جلد اول و صاف ضبط است.
خلاصه کننده: غلامحسین قاجار ملقب به صدر الشعراء. تنها قسمت اندکی از جلد اول تاریخ وصاف است که در مورد ماجرای ازدواج هارون الرشید با یکی از کنیزانش و به دنیا آمدن مامون از این ازدواج و چگونگی تقرب وی نزد هارون و ... می باشد؛ خط: نستعلیق خوش، کا: غلامحسین قاجار ملقب به صدر الشعراء، تا: 1283ق، جا: دارالخلافه طهران؛ یادداشت اهدایی: «این نسخه را در دارالخلافه طهران در سنه یکهزار و دویست و هشتاد و سه 1283 جهة پیشکش حضور نواب مستطاب اشرف امجد والا مرحوم مغفور شاهزاده رضوان آرامگاه شعاع السلطنه اعلى الله مقامه و رفع الله درجاته حقير المذنب الراجی غلامحسین قاجار ملقب به صدرالشعراء نوشته که با توجه به زنده بودن شعاع السلطنه در تاریخ فوق، این یادداشت، یادداشتی اهانت آمیز به نظر می رسد، در غیر این صورت ممکن است خطای کتابتی بوده یا کلمه ای جا افتاده باشد؛ اهداء آن به ملک منصور میرزا ملقب به شعاع السلطنه یکی از برادران ناتنی ایرج میرزا؛ کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج اناری، 10گ، 7 سطر (5/5×11/5 )، اندازه: 10/8 ×17 سم (رایانه ]
149. تهران؛ لغت نامه دهخدا، شماره نسخه:184
خط: نسخ، كا: آقا باب پسر ملامحمد مهدی شاه میرزایی، تا: شنبه رجب 1290ق؛ با فرهنگ لغت های نادر؛ جلد: تیماج سبز تیره، قطع: رحلي [نشریه: 3-7]
150. تهران؛ ملک؛ شماره نسخه:3950
جلد اول؛ خط: نسخ، كا: رضا بن لهوردی، تا: 19 شوال 1298ق؛ کاغذ: فستقی، ، جلد: میشن لایی سیاه، 109گ، 20 سطر، اندازه: 27/4×18/2 سم [ف: 2-99]
151. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:2475
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر 3
جلد اول تا جلد سوم؛ خط: نسخ، بی کا، تا: 1344ق؛ با سرلوح مذهب، مجدول؛ کاغذ: فرنگی، جلد: روغنی، بوم مشکی با گل و بوته زر و شنجرف و لاجورد و سبز، 346گ، 20 سطر (12/5 × 21/5 )، اندازه: 19×29سم [ف: 5-649]
152. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:20053
بی کا، بی تا، خریداری از مهر دخت همایی [ رایانه ]
153. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:5127
خط: نسخ، بی کا، تا: رجب 1229 (جلد 1 و 2)، شعبان 1229 (جلد 2، ج 3 و 4 و 5)؛ با چهار سرلوح زیبا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 531گ، 19 سطر (11/15×20)، اندازه: 18/5×28/5سم [ف: 15-4120]
154. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17485
بی کا، بی تا، خریداری از مصطفی حسینی؛ اندازه:
30/6×18سم [رایانه ]
155. تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:17923
بی کا، بی تا انتقالی از کتابخانه پهلوی - مجموعه نوازی؛ 183گ، اندازه: 33/8×19/6
سم [رایانه]
156. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:7028- 36/28
آغاز: برابر 1؛ انجام: برابر5
جلد اول تا پنجم؛ خط: نستعلیق، عبارات عربی نسخ، بی کا، بی تا؛ مصحح: جلد: تیماج مشکی روغنی، مجدول زرین، 505گ، 19 سطر، اندازه: 30×18سم [ف: 2-721]
157. قم؛ گلپایگانی؛ شماره نسخه:206- 2/26
آغاز: برابر 4: انجام: یا زوج زوج همچون چهار که اول عدد مجذور است یا زوج فرد. جلد چهارم به ضمیمه دیباچه جلد پنجم؛ خط: نسخ، بی کا، بی تاب در برگ اول اشعاری در مدح امام علی(عليه السلام)به تاریخ 1219 با خط شکسته نستعلیق از علی اصغر بن حاجی میرزا محمد همدانی؛ جلد: تیماج سرخ، 173گ، 23 سطر، اندازه: 16/5 × 27/5سم [ف: 721-2 ]
158. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:2986
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون روز گار کس ندهد پند آدمی *** خواهی که پند گیری و از روزگار گیر در فهرست با عنوان «تاریخ سبکتکین» و از عبدالله بن فضل الله دانسته که مجلدی از همین کتاب است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مصحح، محشی؛ جلد: مقوایی عطف تیماج مشکی، 119، 19 سطر، اندازه: 17×28/5سم [ف: 8-161]
159. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:10390
آغاز: برابر؛ انجام: سخن اردشیر بابکست که از جمله ملوک اربعه بر تمامت معموره زمین حکم کرده لا استعمل لمن عصا حيثما يكفي
خلاصه یی از تاریخ مزبور است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ کاغذ: شکری آهار مهره، جلد: تیماج زرشکی،
ص: 977
54گ، 15 سطر، اندازه: 15/5 × 24/5سم [ف: 9- 22]
160. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 1651
آغاز: برابر 1؛ انجام: آن امانت که آیه أنا عرضنا الأمانة على السموات و الارض بیان آن می کند شدیم اکنون پیچیده کار می باید بود خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ جلد: تیماج سیاه، 143گ، 19 سطر، اندازه: 29×19سم [ف مخ: 1-324]
161. قم؛ مسجد اعظم؛ شماره نسخه: 3678/2
آغاز: برابر 5؛ انجام: مصراع برب الورى والثرى والبری دوازدهم حسن بیان اول معنی بیان بیان کنم از راه لغت بیان یا مصدری باشد از بیتین یا اسمی باشد از بین همچون نبات از بنت و کلام
جلد پنجم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ جلد: مقوا، عطف تیماج قهوهای، 43گ، 19 سطر، اندازه: 21×30سم [ف مخ: 324-1 ]
162. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 12462
آغاز: برابر 1؛ انجام: در آن دیار به محافظت اطراف
خط: نسخ، بی کا، بی تا، کاغذ: شکری، جلد: تیماج، 25 سطر (21×11)، اندازه: 31×19سم [الفبائی: 104]
163. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه: 14271
آغاز: پس از دو برگ متفرقه و زار می سرائید با هر که در آمیختم از من ببرید؛ انجام خواهی که پند گیری از روزگار گیر ... سید على الحسینی البروجردی
خط: نستعلیق، كا: علی حسینی بروجردی، بی تا، کاغذ: نباتی، جلد: مقوا، 21 سطر (22×12)، اندازه: 28×19سم
[الفبائی: 104]
164. قم: مسجد اعظم، شماره نسخه:1906
آغاز: برابر 1؛ انجام: چون روز گار کس ندهد پند آدمی. خواهی که پند گیری از روزگار گیر والله يجعل احوالنا مقرونة بحسن العواقب و خير المأخير ويثمنا في العلم و العمل.
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، دارای کتیبه، مجدول؛ جلد: تیماج قهوه ای، 142گ، 19 سطر، اندازه: 24×14سم [ف مخ: 1-324]
165. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 240
جلد اول و دوم و قسمتی از جلد 3؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ مجدول؛ 157 گ، 27 سطر، قطع: رحلی، اندازه: 26×14 سم [ف: 2-134]
166. قم؛ فیضیه؛ شماره نسخه:984
جلد دوم؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ 112گ، 14سطر، اندازه: 21×16سم [ف: 2-18]
167. قزوین؛ امام صادق؛ شماره نسخه: 394/1
آغاز: برابر 1 خط: نسخ، بی کا، بی تا؛ افتادگی: انجام؛ محشی؛ جلد: تیماج
سرخ، 165گ [ف: 1-406]
168. تهران: مجلس؛ شماره نسخه:286-فیروز
خط: نسخ، كا: عبدالله تبریزی، بی تا؛ دارای پنج سرلوح مذهب و مرصع، با حاشیه ای از ابراهیم چلبی، بین خطوط طلاکاری، مجدول، محشی؛ کاغذ: فرنگی نخودی رنگ، جلد: تیماج سبز، 752، 27 سطر، اندازه: 21×24/5سم [ف: 21-38]
169. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:145 سرود
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ قطع: رحلي [نشریه: 13-445]
170. همدان؛ اعتماد الدوله؛ شماره نسخه:56
بی کا، بی تا [نشریه: 5-342]
171. تهران؛ نوربخش؛ شماره نسخه:516
آغاز: برابر 1 انجام: خواهی که پند گیری. از روزگار گیر. و على آله و السلام.
جلد 1؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج ماشی، 304 ص، 16 سطر، اندازه: 21×15سم [ف: 2-180]
172. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه: 757
آغاز: برابر 1؛ انجام: لمؤلفه ... .دریغ طبع مرا گر مربی بودی *** زبان ناطقه دادی به بندگیش اقرار ... تمت بالخير عمت و منه الابتدا و اليه الانتها و الصلوة على رسوله المصطفی و آله المرتجی تمت بعون الله. في ارض کربلا و مشهد الحسين صلوات الله علیه و على سائر المستشهدين معه و الحمدلله رب العالمين.
جلد کامل از تاریخ وصاف است؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا، جان کربلا؛ محشی؛ مهر: ناصرالدین شاه قاجار؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوای روغنی سبز چمنی، 910ص، 22 سطر، اندازه: 25×42سم [ف: 5-455]
173. تهران؛ سلطنتی؛ شماره نسخه:2346
آغاز: برابر 1؛ انجام: دريغ طبع مرا گر مربی بودی *** زبان ناطقه دادی ببندگیش اقرار. توفیق در افاضت احسان که کفیل عمر ثانیست لایزال روزگار دولت یار مخدوم جهان را کرامت باد .... تمت بالخير تمت و منه الابتداء و الله الانتها و الصلوة على رسوله المصطفى ....
جلد 1؛ خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ مجدول، کمند کشی زرین، با پنج سرلوح مذهب مرصع، محشى؛ مهر: ناصر الدین شاه قاجار؛ کاغذ: ترمه آهار مهره، جلد: مقوای روغنی بوم تریاکی با ترنج و سرترنج با تزیینات بسیار، 912ص، 22 سطر، اندازه: 42/3×26/8 سم [ف: 5-449]
at-tajziya wa-t taḥlīl
کتاب درسی شیمی است که این عناوین در آن دیده می شود: المقدمة: في ماهية التحليل الكيمی؛ قسم 1. كيفية تفريق المواد المعدنية الى صفوف بواسطة الفواعل العمومية و كيفية الكشف الخصوصي عن كل من المواد المعدنية؛ قسم 2. كيفية تفريق المواد المعدنية إلى صفوف بالفواعل العمومية و كيفية الكشف الخصوصي عن كل منها؛ قسم 3. كيفية الكشف بالحرارة؛ قسم 4. يوضح كيفية اعداد مادة مجهولة للفحص عنها و طريقة هذا
ص: 978
الفحص.
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:8753
آغاز: فاتحة في ايضاح الاصطلاحات قد اردنا قبل الشروع في ذکر
كيفية التحليل ان يوضح بعض الكلمات الاصطلاحية المستعملة في هذا الكتاب التذويب قد تعلمنا من الكيمياء؛ انجام: و اکشف جانبا خر بمذوب النيترات الفضيک بند 97 ثم اكشف عن الحوامض التي تدل عليها هذه الكواشف. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ مجدول، مصحح؛ جلد: مقوایی، 111، 17 سطر، اندازه: 20×13سم [ف: 28- 244]
tajzīye va tahlīl-e darāmad-e mellī
دادبخش، محمد، ق 14 قمری
dādbaxš, mohammad (-20c)
تاريخ تأليف: 1352ش مباحث مختلفی است درباره درآمد ملی و محصولات خالص داخلی و درآمد ملت و قیمت نسبی و ... که مؤلف با استفاده از درس دکتر منوچهر فرهنگی در دوره فوق لیسانس اقتصاد آن را به رشته تحریر در آورده است و در سال 1352 شروع به تأليف آن نموده است.
خوانسار؛ فاضل؛ شماره نسخه:427
آغاز: تعریف: در آمد ملی ثمره کوشش تولیدی یک ملت است با دو استثناء یکی درمورد کشورهایی که قرض می گیرند و دیگر کشورهایی که منابع زیرزمینی
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، بی تا، دارای جداول و اشکال، نام کتاب و مؤلف و استاد و فهرست مطالب آمده؛ کاغذ: معمولی خط دار، جلد: مقوایی، 12گ، مختلف السطر، اندازه: 22×29سم [ف: 2-97]
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1184
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-469]
at-tajziya wa-t tarkīb
مشهد؛ مدرسه باقریه؛ شماره نسخه: 32
خط: نسخ، بی کا، بی تا، افتادگی: آغاز؛ کاغذ: فرنگی، 30 سطر (18×9)، قطع: مستطیلی [تراثنا: س ش 1- 79]
tajzīye va tarkīb-e besmelah
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9043/7
خط: نستعلیق شکسته تحریری، كا: جامع، تا: قرن 13؛ کاغذ: فرنگی شکری آهار مهره، جلد: تیماج عنابی، 2گ (31پ - 32ر)، [ف: 29/2 -659]
tajzīye va tarkīb-e čand sūre
در آن سه سوره قرآن تجزیه و ترکیب شده: ابتداء سوره الحمد می آید و یکایک کلمات آن از لحاظ صرفی و نحوی مورد بحث قرار می گیرد و بعد سوره «قل هو الله» و سپس آیه الکرسی.
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:55/3
آغاز: بسمله، الحمد اسم جعل معنی معرف باللام مرفوع؛ انجام: و هو ضمير مرفوع لانه مبتدء و العلى خبر المبتدء و العظيم خبر بعد خبر تمت الاوراق بعون الملک الخلاق.
خط: نسخ کهن، بی کا، تا: 862ق؛ کاغذ: اصفهانی، جلد: تیماج مشکی با ترنج و نیم ترنج، 3ص (96-98)، 17 سطر (12×7/5 )، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 7-56]
at-tajazzī fi-l ijtihād
بهبهانی، عبدالحسين بن محمد باقر، - 1240 قمری
behbahānī, “abd-ol-hoseyn ebn-e mohammad bāqer ( 1825)
آغاز: الحمدلله الذي شيد عماد الاجتهاد و مهدبة الوساد حتى جعله عرضة الانظار الأوتاد الخ فيقول. العاثر عبدالحسين بن محمد باقر هذه وريقات قلاویل و حريقات سلاسل اثبتها في بیان حكم التجزي في الاجتهاد انجام: و بالجملة ربما يكون الاحتياط خلاف الاحتياط. هدانا الله و ایاکم سواء الصراط بمحمد و آله الهداة
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 4303/4
آغاز و انجام: برابر كان محمد حسین بن ابراهیم هزار جریبی، تا: آخر محرم 1210ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 18 سطر (15×9/5 )، اندازه: 21×15سم [ف: 11-317]
2. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:ض 11423
آغاز و انجام: برابر خط: نسخ، بی کا، تا: 1280ق؛ مصدر به شرح دیباچه استبصار و یک صفحه مطلب به زبان عربی از صاحب معالم؛ کاغذ: نخودی، جلد: مقوا با رویه پارچه، 21 سطر (10× 15/5 )، اندازه: 22×17/5 سم [الفبائی: 104]
ص: 979
at-tajazzī fi-1 ijtihād
آرانی کاشانی، محمد حسین بن محمد باقر، ق 14 قمری
ārānī kāšānī, mohammad hoseyn ebn-e mohammad bāqer (-20c)
تاریخ تأليف: ربيع الاول 1280ق مسأله تجزی در اجتهاد را در یک «مقدمه» و سه «مقام» و «خاتمه» مورد بررسی قرار داده است.
قم؛ مرکز احیاء؛ شماره نسخه:3479/4
آغاز: الحمدلله الموفق عباده المستعدين للوصول الى معارج التفقه في فروع الدين و الصلاة و السلام على المخصوص بالدرجة الختمية بين الأنبياء و المرسلين؛ انجام: فعلیه جبرانه باستكمال ما هو العمدة فيها مطلقا ولا حول و لا قوة الا بالله تم ما اردنا ایراده. خط: نسخ، كاتب = مؤلف، تا: 1280ق؛ مصحح: 10گ (403پ - 412ر)، 17 سطر، اندازه: 22×16/5
سم [ محدث ارموی مخ: 1-277]
at-tajazzī wa imkān-uh
کاشانی، محمد ابراهيم بن محمد، -1339 قمری
kāšānī, mohammad ebrāhīm ebn-e mohammad (-1921)
رساله ای است کوتاه در بحث تجزی در اجتهاد که از مسائل اصول فقه است.
[دنا 805/2 ؛ دائرة المعارف تشیع 204/1 ؛ هدية ذوى الفضل و النهي بترجمة المولى محمد علم الهدی با مقدمه معادن الحكمة، چاپ دوم از انتشارات دفتر جامعه مدرسین قم،60/1 ]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:13414
آغاز: القول في المتجزی و الكلام فيه يقع في مراحل ثلاثة الأولى في اثبات حجية ظنه له، الثانية، في انه على الأول، هل يجوز للمقلد تقليده ام لا، انجام: لانه جاهل فيها و وظيفة الجاهل تكون التقليد، هذه بضاعتنا و الله الموفق و عليه التكلان
خط: نستعلیق، کاتب = مؤلف، تا: اواخر سده 13 یا اوایل 14؛ یادداشت فرزندش، محمد جعفر، مشهور به علامه فیض کاشانی؛ مهر: آية الله مرعشی نجفی؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج قهوه ای، 23گ، 11 سطر (12×7)، اندازه: 18×11 سم [ف: 34-37]
at-tajallīyāt
ابن عربی، محمد بن على، 560-638 قمری
ebn-e 'arabī, mohammad ebn-e ‘alī (1166-1241)
کتابی عرفانی که تجلیات حضرت الوهي قابل درک را، در یکصد و نه (یا 108) تجلی را بر شمرده است. که عبارت است: 1. تجلی الاشاره من طريق السر، 2. تجلی تعوت التنزه في قرة العين، 3. تجلی تنزيل الغيوب على الموقنین، 4. تجلى الاشاره في عين الجمع، 5. تجلی الانية من حيث الحجاب و السر، 6. تجلی اخذ المدركات عن قدركاتها الكونية، 7. تجلی اختلاف الأحوال، 8 تجلى الالتباس، 9. تجلی رد الحقایق، 10. تجلی المعية، 11. تجلى المجادلة، 12. تجلى القطرة، 13. تجلى السريان الوجودی، 14. تجلي الرحموت، 15. تجلى الرحمة على القلوب، 16. تجلي الجود، 17. تجلی و العدل و الجزاء، 18. تجلى الرحمة على القلوب، 19. تجلی السبیحات، 20. تجلى التحويل في الصور، 21. تجلى الجبرة، 22. تجلى الدعوى، 23. تجلی الانصاف، 24. تجلى معرفة المراتب، 25. تجلى المقابلة، 26. تجلى القسمة، 27. تجلى الانتظار، 28. تجلى الصدق، 29. تجلی التهييو، 30. تجلى الهمم، 31. تجلى الاستواء، 32. تجلى الولاية، 33. تجلى المزج، 34. تجلى الفرد ابيه، 35. تجلى التسليم، 36. تجلی نور الايمان، 37. تجلی معارج الأرواح، 38. تجلی ما تعطيه الشرایع، 39. تجلى الحد، 40. تجلى الظنون، 41. تجلى المراقبة، 42. تجلى القدرته، 43. تجلى القلب، 44. تجلى النشاة، 45. تجلی الخاطر، 46. تجلی الاطلاع، 47. تجلی تاره و تارة، 48. تجلی الوصية، 49. تجلی الاخلاق، 50. تجلی التوحید، 51. تجلی الطبع، 52. تجلى اليک و منک، 53. تجلى الجو و الأمر، 54. تجلی المناظره، 55. تجلى لايعلم التوحيد، 56. تجلی ثقل التوحيد، 57. تجلى العلة، 58. تجلی بحر التوحید، 59. تجلی سريان التوحید، 60. تجلى
جمع التوحید، 61. تجلی تفرقة التوحيد، 62. تجلی جمعیته، 63. تجلى توحيد الغناء، 64. تجلی اقامة التوحيد، 65. تجلی توحیدی الخروج، 66. تجلی تجلی التوحيد، 67. تجلى توحيد الربوبية، 68. تجلی دی التوحید، 69. من تجليات المعرفة، 70. تجلی النور الاحمر، 71. تجلى النور الأبيض، 72. تجلى النور الأخضر، 73. تجلى الشجرة، 74. تجلی توحيد الاستحقاق، 75. تجلی نور الغيب، 76. من تجليات التوحید، 77. تجلی العزة، 78. تجلى النصيحة، 79. تجلی لايعز تک، 80 تجلى العمل في غير معمل، 81 تجلى الكمال، 82 تجلی خلوص المحبة، 83 تجلی نعت الولی، 84 تجلی بای عين تراه و من تجليات الحقيقة، 85 تجلی تصحيح المحبة، 86 تجلي المعاملة، 87 تجلی کيف الراحة، 88 تجلی حکم
المعدوم، 89 تجلى الواحد لنفسه، 90. تجلى العلامة، 11. تجلی من انت و من هو، 192. تجلى الكلام، 93. تجليات الحيرة، 94. تجلى اللسان و السر، 95. تجلى الوجهين، 96. تجلى القلب، 97 تجلی خراب البيوت، 98. و من الفناء، 99. تجلی طلب الروية، 100. تجلى الدور، 101. تجلى الاستعجام، 102. تجلى الحظ، 103. تجلى الامانی، 104. تجلى التقرير، 105. تجلی نکث المبايعة، 106. تجلى المعارضة، 107. تجلی فناء الجذب، 108. تجلی ذهاب العقول. آغاز: الحمدلله محكم العقل و الراسخ في عالم البرازخ بواسطة
ص: 980
الفكر التنامخ و ذكر المناح معقل الأعراس و محل وجود الأنفاس.
انجام: عن مثل هذا يرتفع الخطاب فانه مجنون و نعم المجنون. چاپ: در رسائل محيي الدين (حیدر آباد دکن، دائرة المعارف العثمانية: 1948م)
[ دنا 805/2 ]
شرح و حواشی:
1- شرح التجليات؛ نوری، اسماعیل بن سودکین (646)
2- شرح التجليات لمحيي الدين عربی؛ جیلانی، عبدالکریم بن ابراهيم (832-767)
1. آشتیان؛ حوزه علمیه؛ شماره نسخه: 23/1
بخش یکم آغاز: برابر؛ انجام: فيما لا يعلم من علامات من هو من اهل الله تعالى، هذا آخر التجليات الموعودة في اولها، فلله الحمد على افضاله و الصلوة و السلم على نبيا و سیدنا محمد و آله و أصحابه
خط: نسخ معرب، كا: عبدالله بن عبيد الله بن عبدالکافی عبیدی، تا: 27 صفر 779ق؛ کاغذ: نخودی، ضخیم، جلد: تیماج قهوه ای تیره، 27 سطر، اندازه: 12×17 سم [ف: 56]
2. همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه: 1175/11
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 148ق؛ قطع: رحلی [رشت و همدان: ف: 1465]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:15270/4
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ مصحح، در پایان اشعاری از مغربی، مولوی، سنایی و شاه قاسم انوار؛ کاغذ: شرقی، 11گ ( 23-13 )، 30 سطر، اندازه: 20×9سم [ف: 38-764]
4. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:650
آغاز: برابر
خط: نسخ، بی کا، تا: 1085ق؛ 30گ، 25 سطر، اندازه: 14×19/5 سم [ف: 2-414]
5. مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:6886
آغاز: برابر؛ انجام: و حسن الظن في ما لا يعلم من علامات من هو من اهل السلام. خط: نسخ، بی کا، تا: 1311ق؛ واقف: ملكزاده کوثر؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 18 گ، 18 سطر (14×10)، اندازه: 21×17سم [ف: 11-54]
6 . قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 8556/12
آغاز و انجام: برابر
خط: نسخ، كا: حاجی عبدالله بن سید طه عرب، بی تا، جلد: مقوایی عطف تیماج قهوه ای، 35گ (225-پ259ر)، 15 سطر، اندازه: 13×22/5سم [ف: 22-134]
tajallīyāt
طغرای مشهدی، -1100 قمری
toqrā-ye mašhadī (-1689)
نثر آمیخته به نظم، در وصف کشمیر و ستایش از میر حسین سبزواری، در پایان آن گوید: چون خامه جلاپذیر شد از رقمش *** آن به که «تجلیات» نامش سازد.
آغاز: طغرا تا از تجلیات خویش بیهوش ساز کلیم ناطقه ... کشمیر بود و فصل خزان عالم نور *** بر طالب فیض، دیدنش هست ضرور ...
انجام: سخنور با سخن دارد سر و کار *** زمین فکر چه گلخن چه گلزار
چاپ: گانپور، سنگی، 1266 ق.، وزیری بزرگ، وص (رسائل طغرا: صص100-108)؛ 1302 ق./1885م؛ 1288 ق./1871م؛ الكهنو، سنگی، 1281، وزیری بزرگ ، 9ص
[نسخه های منزوی 3543/5 : (10 نسخه)؛ مشترک پاکستان 164/5 : (10 نسخه دیگر)؛ دنا 805/2 (8 نسخه)؛ شعرای کشمیر 746/2 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:10171/4
خط: نستعلیق، بی کا، تا: 1039ق؛ ص (223-229)، اندازه: 11/5 ×17/5سم[ف: 32-204]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3296/6/5
آغاز: خط عشق بنور این غنی میسازد؛ انجام: برابر
خط: شکسته نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 12 کاغذ: هندی شکری، جلد: مقوای چینی با عطف تیماج مشکی، 10ص( 218 -227)، 13 سطر، اندازه: 23/5×14سم [ف: 10-944]
٣. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15114/2
آغاز: برابر؛ انجام: چون خامه جلاپذیر شد از رقمش *** آن به که تجلیات نامش سازد
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 10گ (17-8)، 12 سطر، اندازه: 1286 سم [ف: 38-316]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 15274/8
آغاز: برابر؛ انجام: چون خامه جلا پذیر شد از رقمش*** آن به که تجلیات نامش سازد. خط: نسخ، بی کا، تا: قرن 12؛ مصحح، کاغذ: شرقی، 4گ (61 -64)، 19 سطر، اندازه:
17/5×10 سم [ف: 38-783]
5. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 769/11
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 12؛ 10گ (106ر115پ) [ف: 2-39]
6 . تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 750/5
خط: نستعلیق تحریری، بی کا، تا: قرن 12، 13گ (94-106پ)
[ف: 2-39]
7. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:200/4 -عکسی
ص: 981
نسخه اصل: گنج بخش، 2086 (گنج، 1258/3 )؛ خط: نستعليق تحریری، بی کا، تا: قرن 12 [عکسی ف: 2-59]
8. تهران؛ دائرة المعارف؛ شماره نسخه: 258/5 -عکسی
نسخه اصل: کتابخانه میرداد خان افغان که در پیشاور پاکستان به خرید و فروش کتاب می پردازد؛ خط: نستعلیق پخته، بی کا، تا: قرن 12؛ 7گ (31-37) [عکسی ف: 2-59]
9. تهران، دانشگاه؛ شماره نسخه:5861/6 -ف
نسخه اصل: دانشگاه پنجاب در لاهور شماره 874/9 فارسی؛ کا: ظهیرای تفرشی، تا: 1245ق [فیلمها ف: 3-187]
10. تهران: بانکی پور؛ شماره نسخه:بدون شماره
بی کا، بی تا [میراث اسلامی: 5-627]
11. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 110/12
آغاز و انجام: برابر این نامه 180 بیت نوشته دارد؛ خط: نستعلیق شکسته، بی کا، بی تا؛ کاغذ: نوعی ترمه، جلد: تیماج سرخ، اص (63ر)، 15 سطر (10×19/5)، اندازه: 18×29/5سم [ف: 2-199]
12. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 3215/2
خط: نستعلیق، بی کا، بی تا؛ با سرلوح، مجدول، دارای کمند؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج تریاکی، 8ص (26-33)، 32 سطر (27×9)، اندازه: 16×32/5سم [ف: 10-794]
at-tajallīyāt
از فتوحات مکیه استخراج گردیده است.
تهران؛ سپهسالار؛ شماره نسخه:6588/3
آغاز: الحمدالله محكم العقل الراسخ في عالم البرزخ، انجام: من هو من اهل الله تعالی. بی کا، بی تا، افتادگی: انجام؛ پس از آن چنین دارد: باب ششم در بدء خلق و سپس باب هشتم در بدء جسم، باب 8 ارض، 22 منزل المنازل است. و ناقص مانده، و گویا همه آنها از «فتوحات» باشد؛ 16گ (75-90ر) [ف: 3-320]
tajallīyāt-e arba e az k.-e nūr-ol hedāye
همدان؛ مدرسه غرب؛ شماره نسخه:4784/8
آغاز: فصل سیم در بیان تجلیات اربعه از کتاب نور الهداية بسم الله الرحمن الرحیم ای عزیز بدانکه اولياء الله در حقیقت بذات خویش بی زوال و منتهای کمال قرب وصال و حیران شدگان؛ انجام و از این حدیث ظاهر می شود که نص صریح حجت الله قاطع که بدلناهم جلودا غيرها ليذوق العذاب نیز چنین دلالت می کند که تبدیل جلود خواهد شد و از آیه کریمه يوم تبدل الأرض غير الأرض، ظاهر می شود که تبدیل مکان نیز خواهد و از این آیه وافي هداية ثم يعرج اليه في يوم كان مقداره الف سنة مما تعدون که زمان نیز مبدل خواهد شد و الله اعلم و احكم بالصواب.
خط شکسته نستعلیق، بی کا، بی تا، قطع: بياض رقعی[رشت و همدان: ف: 1555]
tajallīyāt-e rahmānī
حسینی قادری، علی محمد بن عبدالرحمن
hoseynī qāderī, ‘alī mohammad ebn-e 'abd-or-rahmān
در عرفان در بیست و هشت «تجلی»: 1. اول نشان وجود محض هستی صرف .... 28. ولایت اولیاء الله. آغاز: حمد بی غایت مرخازن كنز وحدت را که به خواهش اظهار رجب ذاتی در خزانه غیبت برای آراستگی ظهور مجلس سرو سامان صفاتی را به نظر اجمالی دید انجام پس از علم حق خود را عبد دانسته بگوید اشهد ان لا الله الا الله وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله
[دنا 805/2 ]
1. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9743/10
آغاز: برابر؛ انجام: گویا ناتمام: و دم را حبس کند. خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، اص (92ص)، 19 سطر (24×13)، اندازه: 820 30سم [ف: 17-472]
2. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه:8080
آغاز و انجام: برابر خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 13؛ کاغذ: هندی، جلد: مقوا عطف تیماج تریاکی، 77گ (9 برگ سفید)، 19 سطر (24×11)، اندازه: 30×19سم [ف: 17-25]
←تجلیات سلطانیه← جلوات ناصری
tajallīyāt-e 'abbāsīye
وقاری یزدی، محمد امین بن عبد الفتاح، -1083؟ قمری
vaqārī yazdī, mohammad amīn ebn-e 'abd-ol-fattāh ( 1673)
در دیباچه می گوید: «انوری در درگاه سنجر نام سنجر را با اولی الامر و لقب او را با منكم موافق یافته ولی کار او درست نبوده و من این آیه را با نام و زندگی شاه عباس برابر می سازم». نام کتاب و نگارنده در دیباچه آمده است.
[دنا 805/2 ؛ فهرستواره منزوی 920/2 ]
ص: 982
تهران؛ ملک؛ شماره نسخه: 6251
آغاز: بسمله، غنچه سر بمهر فیض از چمن اسرار لاهوت بخون آغشته تواند چید که در دامن کوه طور ... و بعد چون بموجب ندای کبریای یا ایها الذي آمنو اطيع الله و الرسول انجام: نواب صاحبقران گیتی ستان را روی خواهد نمود، تمت الرسالة بافضاله خط: نستعلیق، کا: میر علی کوهساری، تا: 1048ق؛ با یک سرلوح، نسخه سلطنتی زر افشان، مجدول؛ مهر: «لا اله الا الله الملك الحق المبين عبده مهدی الحسینی» (چهارگوش)، «بنده شاه عباس شاه ولایت عباس» (گرد)؛ یادداشت به خط زیبای میرزا مهدی ملک الكتاب با مهر «عبده مهدی الحسینی 125» (بیضی) [ف: 2-100]
at-tajallīyāt va ‘erfān-oz zāt va-s sefāt fe-t towhīd
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 1142/20 -ف
نسخه اصل: بادلیان اکسفورد ش 94 والكر (ش 1298)؛ بی کا، بی تا [فیلمها ف: 1-568]
←تجلی اشراق ← تجلى الاشراق
tajallī-uol ešrāq = š.-e šāreʻ-on nejāt
مسیحا فدشکوئی، محمد مسیح بن اسماعیل، 1037؟ 1127 قمری
masīhā fedeškū’īs, mohammad masīh ebn-e esmāʻīl (1628-1715)
وابسته به: شارع النجاة في ابواب العبادات = شارع نجات میرداماد، محمد باقر بن محمد (-1041) شرحی است مفصل بر مقدمه «شارع النجاة» مرحوم میرداماد خود کتاب فقهی است که در مسائل اعتقادی است دارای اصل: 1. توحید و معرفة الله؛ 2. عدل؛ 3. نبوت و امامت و معاد که ظاهرا معاد آن را شرح نکرده است. خود مقدمه ای مبسوط در آغاز آن نوشته و این مقدمه نثری پر تکلف دارد مشتمل بر ثنای خداوند پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)و علی بن ابی طالب(عليه السلام)و نیز ابیات بسیار (که ظاهرا از خود نویسنده است) در خلال مطلب آورده و اسامی تألیفات میرداماد را در آن تضمین کرده است. آغاز: ( آغاز مقدمه:) بسمله زبان تجلی بیان اشراق لمعان ارباب شهود، زبانه ثناء فائض السناء واجب حقیقی است تقدست أسمائه الحسنی که نور حقیقتش عین وجود فاتحه کلام قدسی پیام کر و بیان، بیان تقدس بنیان نعت خاتمه رساله نبوت است ... صلی الله عليه و سلم ... (آغاز شرح:) بسمله اما بعد بدان جعلك الله تعالى من العارفين الموقنین که خواص متکلمین ... در تفسیر کریمه فاذکرونی اذکرکم فرموند ذکر بر دو قسم است: یکی ذکر لسانی ...... و دوم، ذکر قلبی ...... و لذا تصریح نمودند که شغل نمودن به مسائل کلامیه و علوم الهيه اثوب است از علوم فقهيه ... بنابراین مصنف قدس سره بیان مسائل این کتاب را که در علم فروع است مصدر نمود به ذکر آن که پیش از معرفت مسائل شرعیه و فقهیه بر هر مكلف واجب عینی است که معارف مبدأ و معاد را به دلیل برهان معلوم کند انجام: پس واجب است اطاعت ناس مر خلیفه حق را در امور ... اگر تهاونی نمایند مانند ابلیس از جمله کفار باشند. نعوذ بالله منها هذا فصربه من المستبصرين و كن من الشاكرين و الحمدلله رب العالمين.
[دنا 806/2 (2 نسخه)؛ فهرستواره منزوی 103/9 با همین سر آغاز نام اصول دین داده است و از ناشناس دانسته که به نظر خطاست]
1. اصفهان، دانشگاه؛ شماره نسخه: 192
آغاز: برابر متن؛ انجام: برابر در فهرست ناشناس آمده آغاز و انجام هماهنگ است؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: جمادی الثانی 1199ق؛ مصحح؛ مهر: «على الحسینی» (بیضوی)؛ جلد: تیماج قهوه ای، 43گ، 21 سطر، اندازه: 18×11/5 سم [ف: 1-142]
2. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:975/3 -طباطبائی
آغاز و انجام: برابر بی کا، تا: قرن 12 و 13، کاغذ: اصفهانی شکری رنگ، جلد: تیماج مشکی یک لا، 116ص (10-125)، اندازه: 16×9سم [ف: 253-23 ]
قم: مرکز احیاء؛ شماره نسخه:1096
نسخه اصل: همان نسخه بالا [عکسی ف: 3-376]
tajall-el ešrāq = š.-e r. 'erfānī-ye tūsī
وابسته به: اخلاق ناصری؛ نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد ( 672-597
ق) شرحی است از دانشمندی سنی بر اخلاق ناصری خواجه طوسی از آغاز تا پاره ای از کتاب تا بند «عقل نظری خوانند» در فصل 1 قسم 1 مقاله 1، و بسیار مفصل که اگر به انجام می رسید چندین برابر آن می شد. در آن از شرح اشارات و تجرید طوسی و شرح تجرید گویا از قوشچی و شرح مطالع گویا از رازی و درة التاج و شرح هياكل نور از دوانی و حدود ابن سینا و شفای او و مجمع البحار و از داود قیصری و عبدالرزاق کاشانی و اصطلاحات الصوفيه او و از نگارنده روضة الجنان شاید ابوالحسن قاینی و دانشنامه و از سید المدققین میر صدرالدین و اوصاف الاشراف
ص: 983
طوسی و حقایق التاویل و شرح زوراء دوانی و جواهر التفسير و الطايف الطوایف و از عارف نجفی و غیاث منصور ... یاد شده است. آغاز: حمد بی حد و مدح بی عد» ائمه لغت بر آنند که اشتقاق حمد از حمده است. «خلقت انسانی که طراز عالم امری داشت» انجام: و تمثیل آن از کلام سید المحققين گذشت متدبر
[فهرستواره 564/7 ]
1. تهران؛ ادبیات؛ شماره نسخه:367
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 12 [ف: 3-21]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:2758-ف
نسخه اصل: همان نسخه بالا [فيلمها ف: 1-131]
2. تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 4489
آغاز و انجام: برابر؛ تمت هذا شرح اخلاق الناصري في يوم چهارشنبه غره شهر ربيع الثانی سنه 31 جلوس معلی. تمت تمام شد هذه النسخة مسمی بتجلی الاشراق. خط: نستعلیق، بی کا، تا: چهارشنبه 1ربیع الثانی، جلوس معلی؛ مجدول شنگرف و لاجورد، با سرلوح؛ کاغذ: هندی، جلد: تیماج قهوه ای، 194گ، 19 سطر (19×9)، اندازه: 25×14سم [ف: 13 - 3436]
tajliyat-ul arwāḥ bi-ḥaqā'iq-il injāḥ
متن مختصر نیکویی است در اصول فلسفی و مبانی عقلی، در یک «مقدمه) و دو «قسم» و یک «خاتمه»، مشتمل بر مباحث و فصول و ابواب، بدین عناوین: المقدمة: في الأمور العامة القسم الأول: في الطبيعي؛ القسم الثاني: في الالهيات؛ الخاتمة: في ثلاث جمل.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:6888
آغاز: و مستعيذ من الضلالة و الغواية سائلا كل محقق اصلاح ما اطلع عليه من مواضع الخطأ؛ انجام: و اعطاء رونقها و جمالها فسبحان الأبعد الأقرب الأرفع الأدنى خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 19 افتادگی: آغاز و انجام؛ مصحح؛ جلد: تیماج مشکی، 54گ، مختلف السطر، اندازه: 17×13سم [ف: 18-80]
tajallī-ye hazrat-e vājeb bar kalīm-ol-lāh (s.-e kalām-e barxī akāber dar)
خادم بسطامی، محمد طاهر بن حسن، ق 11 قمری
xādem-e bastāmī, mohammad tāher ebn-e hasan (-17c)
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9466/141
خط: نستعلیق، بی کا، تا: رمضان 1044ق؛ 3ص مختصر ف: 505] (296-298)
tajallī-ye haqīqat
تابنده، سلطان حسین، 1293- 1371 شمسی
tābande, soltān hoseyn (1914-1992)
مشهد؛ رضوی؛ شماره نسخه:11956
آغاز: بسمله، اول دفتر بنام ایزد دانا؛ انجام: به تعالی و ترقی سوق می دهند ... خرداد 1319ش خط: مختلف، كا: حسینی قزوینی، اسدبن جمال الدین، تا: 1319ق؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج، مختلف السطر (18×13)، اندازه: 20×17سم [الفبائی: 105]
tajallī-ye xodāvand bar hazrat-e mūsā ‘alay-he-s-salām = tajallī-ye xodāvand bar kūh-e tūr
نواب اصفهانی، سلطان محمد
navvāb-e esfahānī, soltān mohammad
رساله ای است در بیان تجلی خداوند بر حضرت موسی(عليه السلام)در طور سینا به صورت عرفانی، این رساله در فهرست کتابخانه مجلس سنا (سابق) با عنوان: عبارتی که خان عالم ایلچی شاه سلیم از هند آورده درباره شک در تجلی خدا ...، و مؤلف آن خواجه سلطان محمد معرفی شده است، البته در نسخه دائرة المعارف مؤلف «نواب آصفجاهی خواجه سلطان محمود» آمده است ولی همین رساله است.
آغاز: هو تجلی حضرت کلیم الله در طور سینا کنایه بر حکمت است. در اینجا کنایه است بر آنکه اجساد و اجرام خصوص جرم خاک را استعداد رؤیت ازلی و تاب تجلی سرمدی نیست.
انجام: مرد باید که بر تواند کرد *** ورنه عالم پر از نسیم صباست
[دنا 806/2 ؛ فهرستواره منزوی 172/7 ]
1. تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه:568/9
عبارتی که خان عالم ایلچی شاه سلیم از هند آورده در باره شک در تجلی خدا بر موسی در کوه طور و پاسخ آن از خواجه سلطان محمد وزیر امام قلی خان؛ خط: نستعلیق چلیپا، بی کا، تا: قرن 11؛ کص (25-26)، ابعاد متن: 16×8، اندازه: 12×22سم [سنا: ف: 1 357 ]
2. تهران: دائرة المعارف؛ شماره نسخه:1079/5
آغاز: حلی که نواب آصفجاهی خواجه سلطان محمود نموده اند،
ص: 984
تجلی حضرت واجب بر کلیم الله در طور سینا کنایه بر حکمت است، بر آنکه اجساد و اجرام، خصوصا جرم خاکی را استعداد رؤیت ازلی و تاب تجلی سرمدی نیست؛ انجام: به ترقی حرف رابع بوده باشد. همان که از خواجه سلطان محمد دانسته شده؛ خط: نسخ خوش، بی کا، تا: قرن 11 و یا آغاز 12؛ به دنبال گفته ای از خفری در همین زمینه؛ 2گ (118ر-119ر) [ف: 2-39]
3. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 1038/9/1
آغاز و انجام: برابر
خط: تعليق، بی کا، تا: با تاریخ 1056ق؛ در پایان همان عبارت دیباچه با اندک جدایی آمده است: «هو ايضا تجلی حضرت کلیم الله در طور سینا کنایه بر حکمتی است زحل معدل باشد. اسرار برون می نتوان داد و گرنه در کوچه هست خبرها ز شررها»؛ کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج سرخ، 2گ (66پ -67ر)، 31 سطر ( 19/5×9/5 )، اندازه: 26×11سم [ف: 3-438]
4. قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 11619/16
آغاز و انجام: برابر
خط: نستعلیق، كان محمد نصیر فرزند ملا حسن، بلانکابی جیلانی، تا: قرن 12؛ مصحح، کاغذ: فرنگی، 2گ (86و87)، 22 سطر، اندازه: 15×6سم [ف: 29-374]
5. قم، گلپایگانی؛ شماره نسخه:4859/7 - 24/159
آغاز: سؤال الحكماء الهند و طبلوا شرحه تجلی حضرت واجب بر کلیم الله در طور سینا کنایه بر حكمة است که اسم مبارک موسی عليه السلام بترتيب حجر مبارک چهار است؛ انجام: و الا فرعون صفت کوس نافرمانی کوفته و بر مرکب جهل سوار می شود و غرق دریای آتش مهجوری وحرمان میگردد. بدست خویش تبه می کنی تو صورت خویش *** وگرنه ساخته اندت چنانکه میبایی در فهرست آمده: «سؤال حکمای هند و جواب شیخ بهایی»؛ خط: نستعلیق، کا: محمد بن ابوالقاسم حفریی، تا: ذیقعده 1262ق؛ 3گ، اندازه: 10×17 سم [ف: 4-2325]
6. تهران: دانشگاه؛ شماره نسخه: 382/1
آغاز: هو-حلی که نواب اصفهانی خواجه سلطان محمد نمودند - تجلی حضرت بر کلیم الله در طور سینا؛ انجام: پس بر این تقدیر حرف ثالث بترقی حرف رابع بوده باشد و السلام. خط: تعليق، بی کا، بی تا، کاغذ: فرنگی، جلد: تیماج زرد، 19 سطر (15×6)، اندازه: 9/5×19/5 سم [ف: 3-265]
← تجلی خداوند بر کوه طور← تجلی خداوند بر حضرت موسی علیه السلام
tajallī-ye feyz dar axlāq va ‘erfān
افغان، احمد
afqān, ahmad
تهران؛ ملی؛ شماره نسخه:27316
بی کا، بی تا؛ خریداری از بانو سهیلا چاره دار [رایانه ]
tajlīl-e mester vīlīyām jāksen
تجلیل مستر ویلیام جاکسن، خاورشناس امریکایی، و یادداشت ادبی، به نظم در سه صفحه، در پایان آمده رئیس اداره امور عدلیه دولت ایران (احمد)، سپس نامه فارسی به او از همین احمد در تبریک ورود او.
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه: 9361
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 14؛ کاغذ: فرنگی، جلد: مقوا، 3گ، 19 سطر (15×8/5 )، اندازه: 14×20سم [ف: 17-355]
tajallī-ye nūr= tazkere-ye mašāhīr jonpūr
ظفر آبادی زیدی، نورالدین، ق 14 قمری
zafarābādī-ye zeydī, nūr-od-dīn (-20c)
زندگی نامه پیران، سرایندگان و بزرگان جونپور است. گویا کتاب حاضر در چند بخش تنظیم شده، چنانکه در ابتدای نسخه حاضر و نیز نسخه کتابخانه آصفیه آمده است: «حصه دوم تجلی نور المعروف بتذكرة مشاهير جونپور».. چاپ: جونپور، 1900 میلادی، چاپ سنگی
[فهرستواره منزوی 2044/3 ؛ فهرست کتب خانه آصفیه 162/3 ؛ مشار فارسی 1188/1]
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه:1726
آغاز: بنام ایزد فكرت تیزرو *** رساندی سخن را به انجام تو. گوناگون ستایش خدای گیتی را که فيض است که بآبیاری قدرت سبزه را دمیدن و نهال را سر کشیدن و میوده را رسیدن و لب را زمزمه آفریدن آموخت؛ انجام: سهو خطایم را که لازمه بشریت است خورده گیری نکنند و از دامن عاطفت بپوشند زیاده از آن روی قلم سرنگون، تمت بالخير. نسخه اصل: کتابخانه ندوة العلماء، لكهنو، هند، شماره 12 (ردیف 39). حصه دوم از کتاب؛ خط: نستعلیق، بی کا، تا: 20 ربيع الثانی 1351ق؛ 196، 17سطر [عکسی ف: 5-164]
← تجنيسات ← ده باب
tajnīsāt
ص: 985
تهران؛ مجلس؛ شماره نسخه: 9469/86
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 11؛ اص (131) [مختصر ف: 99]
tajnīsāt
به نظم فارسی در یازده بیت.
تهران، دانشگاه شماره نسخه:3/ 7140
خط: نستعلیق، بی کا، تا: قرن 10؛ کاغذ: سمرقندی، جلد: تیماج سرخ، اگ (18ر-18پ)، 19 سطر (7/5×12/5)، اندازه: 18×12/5 سم [ف: 16-464]
tajnīsāt (r.)
انصاری، عبدالله بن محمد، 396-481 قمری
ansārī, ‘abd-ol-lāh ebn-e mohammad (1006-1089)
[فهرستواره 512/10 ]
تهران؛ دانشگاه؛ شماره نسخه:441/6 -ف
نسخه اصل: بایزید ولی الدین ش ( 48-47 ) [فيلمها ف: 1-473]
1819؛ بی کا، تا: قرن 9، 2گ
tajnīs-ul lugāt = nişāb-e ‘abd-ur-raḥmān
١. مشهد: الهيات؛ شماره نسخه: 22766/2
آغاز: بسمله. بعد توحید و صفات خالق شام و سحر *** وز پس نعت و ثنای خواجه خير البشر / بهر تزیین عروسان سخن از بحر طبع ***میکشم در لغت یکسان درین سلک
گهرا کردم این مجموعه را در صنع تجنیس اللغات *** تا ضیائی را لغت دانی بیاد آری مگر / بخل باشد ممسکی و نحل شد نام مگس*** نخل را گر باز پرسی معنیش میخوان شجر؛ انجام: خاموشی همیشه گیر عبد رحمان *** تا چند سخن طویل گوئی چندان / بس
کن که همین رساله کافیست ترا *** زین بیش مده درد سر خود بکسان.
تمام شد نسخه نصاب من تصانیف عبدالرحمان. خط: نستعلیق، کا: یار محمد، تا: 1214ق، جاء هندوستان در صوبه پر خصوصی خیر آباد، افتادگی: آغاز کاغذ: هندی، جلد: میشن جگری، 8گ (2013)، 13 سطر (7×14/5) [ف: 3-897]
2. یزد؛ کاظمینی؛ شماره نسخه: 107/1
خط: نستعلیق هندی، بی کا، تا: قرن 13، 6گ (آپ آپ)، 9 سطر، اندازه: 25/5×16/5
سم [ف: 1-103]
ص: 986