بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ اَلْرَحیمْ

ص: 2

داستان های پندآموز تربیت فرزندان

حجت الاسلام سیدمجتبی حسینی نژاد

ص: 3

ص: 4

فریاد دختر با حجاب در کشور ضد دین.. 35

داستان بی احترامی به مادر 37

عادت دادن فرزندان به دعا و ذکر. 40

تقویت ارتباط کلامی.. 41

موعظه و راهنمایی.. 42

حجاب... 44

پدر مقدس اردبیلی.. 45

توجه به کودک... 47

مسئولیت پدران.. 48

تبعیض ناروا 50

تربیت قبل از تولد. 51

فرزند، نتیجه دعا 53

کودک و تاثیرات محیط.. 54

بوسیدن کودک... 56

گام اول در تنبیه کودک... 57

عاق اولاد. 58

حق فرزند. 60

برخورد با بی ادبی فرزند. 61

تعلیم قرآن.. 62

کلید خوشبختی (احترام به فرزند هشت ساله) 64

الگوهای تربیت اجتماعی.. 65

رقابت بر سر شهادت... 68

حکایت آن درخت... 69

ص: 6

تلخ و شيرين.. 71

خداوندا چه زیبا صفت است... 72

نامه ای به ابوذر 74

احترام به پدر 76

مهربانی پیامبر در حال نماز خواندن نسبت به سیدالشهدا (علیه السلام) 77

تشبیه زیبا 78

مرد دین فروش.... 80

وارستگی.. 82

سکاکی.. 84

رضایت مادر 86

کتک به پدر 87

سخن حکیمانه ای از زهرا (علیها السلام) 88

چگونه لقمان شدی؟. 89

سه سفارش امام زمان به دلاک، نسبت به پدر پیرش.... 90

ماجرای صدرالمتألهین.. 92

سه نفر در غار 94

محبت به کودک و اسلام آوردن یهودی... 96

نیکی کننده به پدر و مادر همنشین انبیاست... 98

انفاق عجیب حضرت زهرا (علیها السلام) در شب عروسی.. 99

داستان تولد حضرت موسی (علیه السلام) 101

داستان مباهله. 103

دلسوزی عزرائیل.. 107

علت نامگذاری دعای مشلول.. 109

ص: 7

مادران نمونه، در قرآن کریم.. 115

رضایت مادر. 121

رضايت مادر. 123

اشک چشمان حضرت يحیی (علیه السلام). 125

دختران شعيب... 127

شتاب در نماز پیامبر وگریه کودک... 129

سفارش به عمه ها. 131

نعمت... 132

خاتمه کتاب.. 134

فهرست منابع. 137

ص: 8

داستان ها، رغبت و میل فراوان دارد و مقصود اصلی ما از فراهم نمودن این داستان ها، بیان مطالب گوناگون دینی، تربیتی، اخلاقی، حکیمانه، پندآموز و پرمایه در قالب داستان بوده، تا با این روش، عبرت های دینی تربیتی را، برای دلهای آماده و به خصوص بر دلهای پر دغدغه والدین در جهت تربیت فرزندان عرضه نمايیم.

در پایان از والدین عزیز درخواست انتقاد و پیشنهاد در زمینه کارهای دینی تربیتی، فرهنگی چنینی دارم.

(قم المقدسه صفر المظفر 1422)

الاحقر سید مجتبی حسینی نژاد(خیرگوئی)

ص: 10

شوق دیدار و وصال با کسی که مشتاق زیارت او بود خستگی راه را برای او هموار می کرد ولی چون به دیدار یار نایل نیامد، سلام خود را به عنوان تنها یادگار خویش در مدینه باقی گذاشت و گفت: سلام مرا به حضرتش برسانید و بگویید مردی از یمن، که اویس نام داشت، به زیارت شما آمده بود و از مادر نصف روز بیشتر اجازه توقف نداشت بنابراین مجبور بود که هرچه زودتر به طرف یمن عزیمت کند وقتی پیامبر به خانه برگشتند، پرسیدوند: آیا امروز کسی به خانه آمده بود؟ عرض کردند: آری یا رسول الله، شتربانی از یمن به نام اویس برای دیدار شما آمده بود و چون موفق به ملاقات با شما نگردید سلام و درودی بر شما فرستاده و دوباره به وطن خویش بازگشت. پیامبر وقتی این سخنان را شنید، فرمود: «آری بدرستی که این نور اویس است که در خانه من به هدیه گذاشته است. (1) امام محمد باقر علیه السلام در رابطه با رفتار مذموم و نکوهیده نسبت به پدر و مادر می فرمایند: پدرم مردی را دیدند که در هنگام راه رفتن به بازوی پدرش تکیه کرده بود. به خاطر همین بی ادبی تا آن پسر زنده بود با او حرف نزدند. (2)

ص: 12

1. قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه:

اَحِبُّوا الصِّبْيانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ اِذا وَعَدْتُمُوهُمْ فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ لايَرَوْنَ اِلّا اَنَّكُمْ تَرْزُقُونَهُمْ.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

كودكان خود را دوست بداريد و با آنان مهربان باشيد، وقتي به آن ها وعده اي مي دهيد حتماً وفا كنيد زيرا كودكان، شما را رازق خود مي پندارند.

(وسائل الشيعه، ج 5، ص 126)

2. قال الامام الصادق عَلَيْهِ السَّلامُ:

انَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَيَرْحَمُ الرَّجُلُ لِشِدَّةِ حُبِّه لِوَلَدِهِ.

امام صادق (علیه السلام):

فرمود: همانا خداوند متعال نسبت به شخصي كه نسبت به فرزند خود محبت بسيار دارد رحمت و عنايت مي كند.

(مكارم الاخلاق، ص 113)

پس از چندی جستجو، موسی جوان را شناخته و دورادور مراقب اعمال و رفتار او بود تا پی به رمز ماجرا برده و بداند که جوان با انجام کدام کار حسن هم مقام او در بهشت گشته است. تا شب هر چه نظر در رفتار جوان نمود چیزی حاصلش نشد. تااینکه تاریکی شب فرارسید. جوان مغازه خود را بسته و روانه خانه شد. موسی آهسته دنبال او براه افتاد. وقتی جوان وارد خانه شد. موسی در را زده و منتظر او ماند. جوان در راه باز کرده و حضرت بدون آنکه خود را معرفی نماید، از او خواست تا آن شب را مهمان خانه آن ها باشد. جوان خواسته او را اجابت کرده و موسی را با خود به داخل خانه برد.

موسی بادقت و وسواس خاص به نظاره اعمال و رفتار جوان پرداخت. جوان درحالی که مقداری غذا آماده کرده بود، نزد پیرزنی که از کهولت سن قادر به حرکت دادن دست وپای خود نبود، رفته و با صبر و حوصله لقمه لقمه از غذا را در دهان او گذارد. وقتی پیرزن سیر شد. لباسش را عوض کرده و او را در جای خود خوابانید.

حضرت موسی وقتی احترام و نیکی جوان را در حق مادرش مشاهده کرد، پی به واقعیت ماجرا برد و دانست هر چه راز است در خدمت به این پیرزن نهفته می باشد. چون تا پایان شب، جوان غیر ازانجام وظائف دینی خویش کار دیگری انجام نداده بود. صبح فردا، جوان قبل از خارج شدن از منزل تمام کارهای مورد نیاز مادر را به

ص: 15

انجام رسانید و مانند شب قبل جا و مکان او را آماده نموده و او را در بستر جای داد.

حضرت موسی تا آن زمان سوالی از جوان نپرسیده بود. بنابراین فرصت را مناسب دیده و از نسبت پیرزن با جوان سوال نمود جوان در پاسخ گفت: این پیرزن مادر من است. چون وضع مالی ام اجازه نمی دهد که پرستاری برای او بگیرم، همه کارهای او را شخصاً انجام می دهم. شب ها زودتر به خانه می آیم و صبح کمی دیرتر از منزل خارج می شوم تا حوائج مادرم را فراهم کنم.

حضرت موسی پرسید: ای جوان مادرت.

هنگام دادن غذا، جمله ای را زیر لب زمزمه می کرد راستش خیلی دلم می خواهد بدانم. جوان در جواب پاسخ داد: آری هر وقت به مادرم غذا می دهم یا لباس و جای او را عوض می کنم، دعایی در حق من می کند و می گوید: خدایا پاداش خدمت های فرزندم را چنان که شایسته است عنایت فرما و او را هم مقام و هم نشین پیامبر زمانمان در بهشت قرار ده.

هنگامی که موسی جریان را از زبان جوان شنید: تکانی خورد و به جوان مژده داد که: من موسی بن عمران هستم. به این جا نیامدم مگر به خاطر این که بدانم از تو چه عملی سر زده که به این مقام رسیده ای، آنگاه حضرت داستان مناجات خود را با خداوند و خطابه پروردگارش

ص: 16

به او را برای جوان نقل نمود. (1)

3. قال الامام الباقر- عَلَيْهِ السَّلامُ:

إذا بلغ الغلام ثلاث سنين فقل له سبع مرات قل لا إله إلا الله ثم يترك حتى يبلغ ثلاث سنين و سبعة أشهر و عشرين يوما ثم يقال له قل محمد رسول الله سبع مرات و. . . .

امام باقر (علیه السلام) فرمود:

هنگامي که کودک به سه سالگي رسيد به او بگويند هفت مرتبه بگويد لا اله الّا الله (تا بياموزد)، در چهار سالگي به او بگويند که هفت مرتبه بگويد محمد رسول الله (تا ياد بگيرد)، در پنج سالگي رويش را به قبله متوجه كنند و به او بگويند كه سر به سجده بگذارد، در پايان شش سالگي ركوع و سجده صحيح را به او بياموزند و در هفت سالگي به طفل گفته شود: دست و رويت را بشوي و پس از آن به او گفته شود: نماز بخوان.

(مكارم الاخلاق، ص 115)

ص: 17

آب بیرون آورده و نگاهی به اطراف انداخت.

آب تمام شهر را فراگرفته بود و دیگر اثری از شهر و مردم نبود.

تمام شهر در آب فرورفته و شهر در زیر دریایی از آب غرق شده بود. ناگهان سنگ ریزه به فکر سد افتاد.

مگر می شود سدی که در مقابل این همه آب ایستاده بود خراب شده و شهر را به ویرانه ای مبدل کرده باشد؟

ولی کمی اندیشید پی به راز ماجرا برد. او خوب می دانست که علت خرابی شهر چیست؟

تاثیر افکار و اندیشه های او در اذهان سنگ ریزه های دیگر بود که ریشه سد را از جا کنده بودند. چون تمام سنگ ریزه های سد، به تأسی از گفته های وی تصمیم او را عملی کرده بودند!

حال اگر شما تمام خانواده های موجود در جامعه را به مثابه سنگ ریزه ای فرض کنید، به آسانی خواهید فهمید که در صورت طغیان و سرکشی این سنگ ریزه ها، سد جامعه دچار ویرانی شده و تمامی افراد اجتماع را در اقیانوسی از فساد و ناکامی غرق خواهد کرد. یکی از عوامل پیشرفت جامعه، همکاری و همیاری مردم با یکدیگر می باشد. مردم بهترین وسیله برای بالا بردن سطح فرهنگی، صنعت،اقتصاد، کشاورزی و… به شمار می آیند. (1)

ص: 20

5. قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):

وَقِّرُوا كِبارَكُمْ وَ ارْحَمُوا صِغارَكُمْ.

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

به بزرگسالان خود احترام كنيد و نسبت به كودكان خويش ترحم و عطوفت نمائيد.

«عيون اخبارالرضا، ص 163»

آن ها وجود دارد، آیا می توان در برد و پیروزی آنان شک کرد؟

بله! همین بینش یکی از عوامل ثبات و استقامت سربازان در صحنه های مبارزه و جهاد است. (1)

6. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

«لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغيرَنا وَ لَمْ يُوَقِّرْ كَبِيرَنا»

پيغمبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

كسي كه به كودكان مسلمين رحمت و محبت نكند و بزرگسالان را احترام ننمايد، از ما نيست.

(مجموعة ورام، ج 1، ص34)

ماجرا کشته شویم؟

چرا فقط ما بجنگیم! مگر این مملکت فقط از آن ماست؟ کسان دیگری بیایند و در مقابل دشمن بایستند!

اکنون شما به این سوال پاسخ دهید.

آیا با چنین برخوردی و رفتاری از سوی سربازان، می توان انتظار پیروزی و موفقیت را از آنان داشت؟ آیا با چنین عقیده و اندیشه ای می توان در مقابل دشمن مقاومت کرد؟(1)

زندگی جنگ است جانا، بهر جنگ آماده شو *** نیست هنگام تأمل، بی درنگ آماده شو

در ره دین و شرف، ملک و تبار و مملکت *** با نشاط شیر و با عزم پلنگ آماده شو

(ملک الشعرای بهار)

7. النَّبيِّ (صلی الله علیه و آله و سلم) نَظَرَ اِلي رَجُلٍ لَهُ ابْنانِ فَقَبَّلَ اَحَدَهُما وَ تَرَكَ الآخَرَ. فَقالَ رسول الله - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِه - فَهَلّا ساوَيْتَ بَيْنَهُما؟(پدري با دو فرزند خود شرفياب محضر رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. يكي از فرزندان خود را بوسيد و به فرزند ديگر اعتنايي نكرد. ) پيغمبر كه اين رفتار (نادرست) را مشاهده كرد، به او فرمود: چرا با فرزندانت به طور مساوي رفتار نمي كني؟

(مكارم الاخلاق، ص 113)

ص: 23

تکیه کلام پدرم همین حرفهاست! می دانید پدرم هر وقت عصبانی می شودو یا بگومگویی بین او و کس دیگری پیش می آید، یا زمانی که مشغول رانندگی است، اگر اتفاقی پیش بیاید فوراً این حرف ها را بکار می برد.

وقتی این سخنان را از زبان پسربچه کم سن وسال شنیده ام، دیگر پاسخی برای گفته های او پیدا نکردم. راستی اگر شما بودید، در این شرایط چه کاری انجام می دادید؟(1)

8. قال الامام الصادق (علیه السلام):

اِعْدِلُوا بَيْنَ اَوْلادِكُمْ كَما تُحِبّونَ اَنْ يَعْدِلُوا بَيْنَكُمْ.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

بين فرزندان خود به عدالت رفتار نماييد، همان طور كه مايليد فرزندان شما بينتانبه عدل و داد رفتار كنند.

(بحار الانوار، ج101، ص92)

درس نخواندن را گذاشته بود و کار به جایی رسید که هر روز او را پشت در دفتر مدرسه می دیدم. چون اکثر همکاران و دبیران از دست او ناراضی بودند.

هرروز که می گذشت وضع بدتر می شد. بالاخره یک روز تصمیم گرفتم قضیه را از خود او جویا شوم. این بود که به طرف او رفته و از او پرسیدم. چرا باز پشت در دفتر ایستاده ای؟

گفت: دیر به کلاس رسیدم

چرا مثل بچه های دیگر زودتر نیامدی؟

سرش را پائین انداخت و درحالی که کوهی از غم پشت چشمانش پنهان بود گفت: خوب دیگه؟

وقتی وضع را چنین یافتم فرصت را مناسب دید و از او خواستم تا کمی باهم قدم بزنیم. راستش می خواستم به واقعیت قضیه پی ببرم. وارد حیاط مدرسه شده ایم و سر صحبت را با او باز کردم. خوب نیست شاگردی مثل شما همیشه در دفتر بایستد. به خدا من بیشتر از شما خجالت می کشم.

آهی کشید و گفت: آقا می دانید! من اصلاً علاقه ای به درس و کلاس و مدرسه ندارم. خلاصه بی رودربایستی بگویم من از همه این ها متنفرم. گفتم: آخر دلیلش چیست؟ کی این حرف ها را به تو یاد داده؟مگر تو چه چیزت از بچه های دیگر کم است؟ شما که حافظه و

ص: 26

استعداد خوب است، پس چرا سعی نمی کنی خود را به دیگران برسانی؟گفت: پدر و مادرم همیشه مرا مورد سرزنش و تمسخر قرار می دهند. و اگر اشتباه کوچکی نیز مرتکب شده باشند با حرف های زشت و تحقیرآمیز مرا به باد انتقاد می گیرد. می گویند: تو احمقی، نفهمی، ! هیچ وقت به جایی نمی رسی! و خلاصه از این جور حرف ها… وقتی این سخنان را از زبان نوجوانی کم سن وسال شنیدم بسیار متأثر شدم و از او خواستم تا با یکی از والدینش ملاقات کنم. خوشبختانه پدر و مادر دانش آموز وقتی را اختصاص دادند و من توانستم با آن ها صحبت کنم. پرسیدم: شما با چه منطقی و از روی چه اصولی چنین رفتاری با فرزند خود دارید؟مگر زمانی که به او پرخاش می کنید و شخصیت او را زیر سوال می برید گمان می کنید کار تربیتی می کنید؟

مگر با گفتنه نفهم، احمق و کودن و… کودک شما با استعداد برمی آید و از او ابوعلی سینا جلو می زند؟

چرا کودک بی گناه را با چنین حرف های بی ارزش و پوچی، دربحران روحی و رفتاری قرار می دهید؟

آیا می دانید با این کارتان او را از هر چه درس و مدرسه و معلم است بیزار کرده اید؟

سپس رو به پسر کرده و گفتم: برو دفتر دیکته ات را بیاور!

ص: 27

وقتی نگاهش نگاهی به دفترش انداختم، متوجه شدم که نمراتش سیر نزولی پیدا کرده اند،11،9،14،15

خلاصه نمره ها نوسان داشته اند. گفتم: خوب به نمرات خود نگاه کن ببین اولین نمره تو 15 بوده است. پس معلوم می شود که می توانی نمرات بالای ده نیز بیاوری. پس چرا سعی نمی کنی؟

پس بااین وجود می توانی ولی سعی و کوشش نمی کنی! ولی از این به بعد باید قول بدهی که نمره های خوبی بیاوری و دوباره همان دانش آموز خوب و ساعی مدرسه باشی. با کلمات این چنینی و تحریک و تشویق و توانستم روحیه اش را عوض کرده و وجدان بیدار او را تکان دهم. پس ببینید می شود با چند کلمه تشویقی و راغب کننده علاقه فرد را نسبت به موضوعی برانگیخت و او را از وادی تنزل و پسرفت نجات بخشید. (1)

9. قال الامام الصادق (علیه السلام):اَكثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ اَوْلادِكُمْ فَاِنَّ لَكُمْ بِكُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

فرزندان خود را بسيار ببوسيد زيرا براي شما در هر بوسيدن درجه اي است.

(بحار الانوار، ج101، ص92)

ص: 28

سرعت تمام از پیش از پیش روی زلیخا رد شد و به طرف در اتاق آمد و پا به فرار گذاشت و از همه اتاق ها خارج شد، زلیخا به دنبال یوسف دوید و به او رسید و لباس او را از پشت گرفت تا به عقب بکشاند، ولی یوسف آن چنان خود را کشید که یقه اش پاره شد. (1)

10. قَبَّلَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) الحَسَنَ و الْحُسَيْنَ (علیه السلام)

فَقالَ: الْاقْرَعُ بْنُ حابِسٍ اِنَّ لي عَشْرَةًمِنَ الْاَوْلادِ ما قَبَّلْتُ واحِداً مِنْهُمْ. فَقالَ: ما عَلَيَّ اَنْ نَزَعَ اللهُ الرَّحْمَةَ مِنْكَ.

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حسن و حسين (علیه السلام) را بوسيد. اقرع بن حابس كه ناظر مهر و عطوفت پيغمبر نسبت به فرزندان خود بود، عرض كرد: من ده فرزند دارم و هرگز آن ها را نبوسيده ام. حضرت در جواب فرمود: ر. بطي به من ندارد كه خداوند ريشه رحمت و شفقت را از قلب تو كنده است.(مكارم الاخلاق، ص 113)

ص: 30

12. كانَ رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) يَقْدِمُ مِنَ السَّفرِ فَيَتَلَقّاهُ الصِّبيانُ. . . .

موقعي كه رسول اكرم از سفري مراجعت مي فرمود و در رهگذر با كودكان مردم برخورد مي كرد به احترام آن ها مي ايستاد، سپس امر مي فرمود كودكان را مي آوردند، از زمين برمي داشتند و به آن حضرت مي دادند. رسول اكرم بعضي را در بغل مي گرفت و بعضي را بر پشت و دوش خود سوار مي كرد و به اصحاب خويش مي فرمود: كودكان را بغل بگيريد و بر دوش خود بنشانيد. (محجة البيضاء، ج 3، ص366)

13. قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):

«اَكْرِمُوا اَوْلادَكُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَكُمْ»

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

به فرزندان خود احترام كنيد و با آداب و روش پسنديده

با آن ها معاشرت نماييد.

«بحار الانوار، ج 23، ص 114»

قرائت زیارت عاشورا را به طور کامل ادامه داد، او خود می گوید: در یکی از جمعه های آخر که در یکی از مساجد، مشغول زیارت عاشورا بودم ناگاه شعاع نوری را که از خانه ای در نزدیک آن مسجد دیده می شد، مشاهده کردم. حالات معنوی عجیبی پیدا کردم از جا برخاستم و به دنبال آن نور رفتم، خود را نزدیک آن خانه رساندم، دیدم نور عجیبی از داخل آن خانه می درخشد، در را زدم و با اجازه وارد شدم دیدم حضرت ولی عصر ع در یکی از اتاق های آن خانه تشریف دارند و در آن اتاق جنازه ای را مشاهده نمودم که پارچه سفیدی روی آن کشیده بودند، منقلب شدم درحالی که اشک از چشمانم سرازیر بود به آقا امام زمان علیه السلام سلام کردم آقا جواب سلام مرا داد و فرمود چرا این گونه دنبال من می گردی؟ و آن همه رنج ها را تحمل می کنی؟

مثل این (اشاره به جنازه) باشید تا من به دنبال شما بیایم.

پس فرمود: این جنازه، جنازه بانویی است که در عصر کشف حجاب (رضاخان) هفت سال (برای حفظ عفت خود از گزند درندگان حکومت رضاخانی) از خانه بیرون نیامد، تا مبادا نامحرم او راببیند. (1)

ص: 34

14. دَعِيَ رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) اِلي صَلوةٍ وَ الْحَسَنُ (علیه السلام)

مُتَعَلِّقُ بِه فَوَضَعَهُ...

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مردم را به نماز دعوت كرد و حضرت حسن (علیه السلام) طفل خردسال صديقه اطهر نيز با آن حضرت بود. پيغمبر طفل را كنار خود نشاند و به نماز ايستاد. يكي از سجده هاي نماز را خيلي طول داد. (راوي حديث مي گويد:) من سر از سجده برداشتم، ديدم حضرت حسن (علیه السلام) از جاي خود برخاسته و روي كتف پيغمبر نشسته است. وقتي نماز تمام شد مأمومين گفتند: يا رسول الله چنين سجده اي از شما نديده بوديم، گمان كرديم وحي به شما رسيده است. پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: وحي نرسيده بود، فرزندم حسن در حال سجده بر دوشم سوار شد، نخواستم تعجيل كنم و كودك را به زمين بگذارم، آن قدر صبر كردم تا خودش از كتفم پائين آمد.

«بحار الانوار، ج 10، ص 82»

او در دادگاه فرمایشی آنکارا، پس از شنیدن محکومیتش به یک سال زندان، فریاد زد: امام خمینی رهبر دنیای اسلام است و من از طرفداران او هستم! این دختر شیردل، آن چنان در آن کشور ضد خدا، پای بند به احکام اسلام بود، که حجاب خود را کاملاً رعایت می کرد و با قرآن مأنوس بود و در هر فرصتی آیات قرآن را تلاوت می نمود و به صراحت می گفت: من امام خمینی را به عنوان رهبر اسلامی می شناسم و از او پیروی می کنم درود خدا بر چنین دختر شجاع، قاطع و پاک دامن. (1)

15. قال الامام الصادق (علیه السلام):

صَلَّي رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم) بالنّاسِ ظهرَ مخفف في الرّکعتينِالاخيرتينِ...

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز ظهر را با مردم به جماعت گذارد و دوركعت آخر را به سرعت و با اسقاط مستحبات برگزار كرد. پس از نماز مردم گفتند: يارسول الله آيا در نماز پيش آمدي شد؟ حضرت پرسيد مگر چه شده؟ عرض كردند دو ركعت آخر را به سرعت، ادا كرديد. فرمود: مگر صداي شيون و استغاثه كودك را نشنيديد.

(الكافي، ج 6، ص48)

ص: 36

به دنبال این افکار آلوده، زنی را که مشهور به فاحشه فاحشگی بود به حضور آورده و قدری پول به او دادند و گفتند تو همیشه از زنا حامله می شوی وقتی که بچه زاییدی، بچه را به معبد جریح ببر، و در آن جا بگذار و بگو تو در فلان وقت با من زنا کردی و این بچه از آن توست برادر، دیگر کاری نداشته باش.

وقتی که چشم زن به پول ها افتاد، دلش رفت این پیشنهاد را پذیرفت. وقتی که وضع حمل کرد بچه اش را به معبد جریح برد و در آن جا گذارد و گفت:ای جریح این بچه از آن توست، برادر بزرگش کن! آنگاه طبق نقشه قبلی عده ای در اطراف به معبد آمده بچه را برداشته و نزد پادشاه بردند و جریان زنای جریح را به پادشاه گفتند پادشاه از این گزارش بی اندازه ناراحت شد دستور داد فوراً بروید و معبد جریح را خراب کنید و او را دستگیر کرده بیاورید، مردم آمدند، با یک وضع عجیبی معبد را خراب کرده و جریح را با رسوایی تمام کشان کشان نزد پادشاه آوردند درحالی که مردم به او می رسیدند و آب دهان به صورتش می انداختند پادشاه از شدت غضب بدون تحقیقدستور داد او را به دار آویزند و اعلام کرد که مردم جمع شوند و دار زدنش را ببینند. دراین میان مادر جریح با سایر مردم به گرد دار اجتماع کرده اند. جریح در بالای دار چشمش به مادرش افتاد، نفرین مادر یادش آمد که گفته بود امیدوارم در آخر عمر جماعتی از فساق و

ص: 38

فجار به دور تو باشند و تو بمیری، مادرش را صدا کرد و گفت:

مادرجان آن روز به معبد آمده و من به تو اعتنا نکردم نفهمیدم غلط کردم مرا ببخش و از من راضی باش. مادر گفت اکنون که پشیمان هستی تو را بخشیدم و از تو راضی شدم. در این هنگام جریح قوت گرفت و گفت: آن بچه ای را که به من نسبت می دهند را بیاورید، تا او را ببینم، بچه را آوردند، در این وقت جریح سر به آسمان بلند کرد و گفت: پروردگارا تو می دانی که این تهمت را به من زدند و من بی گناهم، این نسبت ناروا را از من رفع کن. سپس رو به کودک کرد و گفت: ایها الصبی انطق باذن الله و اخبرنا من ابیک؟ یعنی، ای کودک به اذن خدا سخن بگو، و پدر خود را معرفی کن. کودک با زبان فصیح گفت: ای مردم ساحت مقدس جریح از این آلودگی دور است او پدر من نیست، پدر من فلانی است، خدا حکم کند میان من و پدر و مادرم که نطفه مرا به حرام بسته اند. پادشاه از این حادثه تعجب کرد، بی درنگ دستور داد جریح را از دار به پایین آورند خیلی از او معذرت خواست. فوق العاده به او احترام کرد و سپس دستور دادمعبدش را خیلی باشکوه ساختند و تمام آن هایی را که نقشه قتل جریح را طرح کرده بودند با شکنجه سختی به قتل رساند و جریح هم سوگند

ص: 39

خورد که دیگر از مادر جدا نشود و پیوسته او را احترام کند. (1)

16. قالَ اَبوالْحَسَنِ (علیه السلام):

اِذا وَعَدْتُمُ الصِّبْيانَ فَفُوا لَهُمْ فَاِنَّهُمْ يَرَوْنَ اَنَّكُمُ الّذينَ...

امام کاظم (علیه السلام):

چون به اطفال وعده اي داديد وفا كنيد (و تخلف ننمائيد)، زيرا كودكان گمان مي كنند شما رازق آن ها هستيد. خداوند براي هيچ چيز به قدر تجاوز به حقوق زنان و كودكان غضب نمي كند.

(الكافي، ج 6، ص 50)

آمین می گفتیم سپس استغفار می کرد و ما هم استغفار می کردیم و از خدا طلب بهشت می کردیم تا فجر طلوع کند. (1)

17. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

اِذا واعَدَ اَحَدُكُمْ صّبِيَّهُ فَلْيُنْجِزْ

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

وقتي يكي از شما به فرزند خود وعده اي داد پس به آن وفا كند و از عهد خود تخلف ننمايد.

(مستدرك الوسائل، ج 2، ص 626)

همچنین در موقع خداحافظی با فرزندان و خواهران، امام سجاد علیه السلام را به آغوش کشیده و با این کلمات دل نشین او را یاری کردند، پسرم تو پاکیزه ترین فرزندان من هستی و بهترین خاندان من می باشی و تو از طرف من سرپرست این زنان و کودکان خواهی بود. سخنان محبت آمیز و دل ربا تا عمق جان مخاطب تاثیر می گذارد و با ایجاد محبت بیشتر در قلب وی او را بسوی گوینده جذب می کند.

18. قال الامام علي (علیه السلام):

لايَصْلَحُ الْكِذْبُ جِدٌّ وَ لاهَزْلٌ وَ لا اَنْ يَعِدَ اَحَدُكُمْ صَبِيَّهُ ثُمَّ لايَفِيَ لَهُ

امام علي (علیه السلام) فرمود:

شايسته نيست آدمي به جد يا به شوخي دروغ بگويد و شايسته نيست كسي به فرزند خود وعده اي بدهد و به آن وفا ننمايد

(وسائل الشيعه، ج3، ص 232)

خود فرزندانشان را از پیمودن در راه خطا و انحراف منع کنند. (1)

به همین جهت خداوند متعال در قرآن کریم نصیحت های یک پدر مهربان و فرزانه را به فرزندش نقل کرده و آن را به عنوان اسوه و الگو برای فرزندان و والدین معرفی می کند. لقمان به فرزندش درحالی که او را موعظه می کرد، گفت: پسرم! چیزی را همتای خداوند قرار مده که شرک ظلم بزرگی است. پسرم اگر به اندازه سنگینی دانه خردلی (کار نیک یابد) باشد و در دل سنگی یا در گوشه ای از آسمان ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را در قیامت برای حساب می آورد و خداوند دقیق و آگاه است. پسرم نماز را به پا دار و امر به معروف و نهی از منکر کن و در برابر مصائبی که به تو می رسد شکیبا باش که این که از کارهای مهم است. (2)

19. قالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):

مَنْ كانَ عنْدَهُ صَبيٌّ فَلْيَتَصابَ لَهُ

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

آن كس كه نزد او كودكي است بايد (در پرورش وي) كودكانه رفتار نمايد.

«وسائل الشيعه، ج 5، ص 126»

ص: 43

20. قالَ اَميرُ الْمُؤْمِنينِ (علیه السلام):

مَنْ كانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا

امام علي (علیه السلام) فرمود:

كسي كه كودكي دارد بايد (در راه تربيت او)) كودكانه رفتار نمايد.

(وسائل الشيعه، ج 5، ص 126)

سخن این که، شب عروسی فرا می رسد: و عروس را در حجله آماده می کنند و به پدر مقدس اردبیلی می گویند، به پیش عروس خانم بروید. ایشان همین که وارد حجله می شود و چشمش به صورت دختر زیبا می افتد. برمی گردد و می گوید، اشتباه شده است. پدرزن، او می گوید، اشتباه نیست،این دختر، زن شماست.

یعنی دختر بنده اگر کور است، نامحرم نگاه نکرده، و نامحرم او را کمتر دیده است اگر لال است یعنی غیبت نکرده است و اگر شل است، یعنی این که بدون اجازه جایی نرفته است و از این جای داستان استفاده می کنیم از دامن زن مرد به معراج می رود. از چنین پدر و مادری، مقدس اردبیلی به دنیا آمده که یکی از ملاقات کنندگان آقا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد. (1)

21. قالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم):

رَحِمَ اللهُ عَبْداً اَعانَ وَلَدَهُ عَلي بِرِّهِ بِالاِحْسانِ اِلَيْهِ وَ التَّاَلُّفِ لَهُ وَ تَعْليمِه وَتأديبِه

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

خداوند رحمت كند پدري را كه با نيكي نمودن و مهرباني به فرزندش و با آموزش دادن و ادب كردنش او را در نيكي به خود ياري مي كند.(مستدرك الوسائل، ج 2، ص 626)

ص: 46

بیان: توجه به نیاز و خواسته هاى کودک از اصول اولیه تربیت است. آسان ترین و پسندیده ترین راه، راضى کردن کودکان و همان روش متواضعانه پیامبر است که علاوه بر تامین نیاز کودک، به آنها نوعى شخصیت نیز مى بخشد.

22. قال الامام الصادق (علیه السلام):

اَلْغُلامُ يَلْعَبُ سَبْعَ سِنينَ وَ يَتَعَلَّمُ الْكِتابَ سَبْعَ سِنينَ و يَتَعَلَّمُ الْحَلالَ و الْحَرامَسَبْعَ سِنينَ.

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

طفل هفت سال بازي كند، هفت سال خواندن و نوشتن بياموزد، هفت سال حلال و حرام (احکام الهي) را ياد بگيرد.

«الكافي، ج 6، ص 46»

تربیت فرزندانشان کوتاهى مى کنند.

عرض کردند: یا رسول اللّه، آیا منظورتان مشرکین است ؟ - نه، بلکه پدران مسلمانى را مى گویم که چیزى از فرایض دینى رابه فرزندان خود نمى آموزند و اگر فرزندانشان پاره اى از مسائل دینى رافراگیرند، پدران آنها، ایشان را از اداى این وظیفه باز مى دارند.

اطرافیان پیامبر با شنیدن این سخن، تعجب کردند که آیا چنین پدران بى مسؤولیتى نیز هستند. پیامبر که تعجب آنها را از چهره شان خوانده بود ادامه داد: تنهابه این قانع هستند که فرزندانشان از مال دنیا چیزى را به دست آورند. . . . آنگاه فرمود: من از این قبیل پدران بیزار و آنان نیز از من بیزارند. (1)

بیان: در عصر حاضر، دلیل دور بودن و ناآگاهى قشر عظیمى ازکودکان و نوجوانان از مسائل مذهبى، بى توجهى والدینشان به این مساله مهم است.

23. قال الامام الصادق (علیه السلام):دَعِ ابْنَكَ يَلْعَبْ سَبْعَ سِنينَ

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

فرزند خود را هفت سال آزاد بگذار تا بازي كند.

(الكافي، ج6، ص 46)

ص: 49

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

خداي رحمت كند كسي را كه فرزندش را در نيكي به خود ياري مي كند. راوي حديث پرسيد: چگونه فرزندمان را در نيكي به خود ياري نماييم؟ حضرت فرمود: آنچه را كه كودك در قوه و توان داشته و انجام داده است از او قبول كند، آنچه انجام آن براي كودك سنگين و طاقت فرسا است از او نخواهد، او را به گناه و طغيان وادار نكند و به او دروغ نگويد و در برابر او مرتكب اعمال جاهلانه (و احمقانه) نشود.

(الكافي، ج 6، ص 50)

مى دانید که من در تربیت فرزندم دقت بسیار داشته ام.

امروز عملى از او دیدم که مرابه فکر واداشت. با این که در مورد غذایش دقت کرده ام که از راه حلال به دست بیاید، نمى دانم به چه دلیل دست به این عمل زشت زده است. حال بگو چه کرده اى که فرزندمان چنین کارى را مرتکب شده است. زن کمى فکر کرد و عاقبت گفت: راستش هنگامى که محمدباقر رادر رحم داشتم، یک بار وقتى به خانه همسایه رفتم، درخت انارى که درخانه شان بود، توجه مرا جلب کرد.

سوزنى را در یکى از انارها فروبردم و مقدارى از آب آن را چشیدم. ملامحمدتقى مجلسى با شنیدن سخن همسرش آهى کشید و به رازمطلب پى برد. (1)

بیان: اگر در روایات اسلامى تاکید شده که خوردن غذاى حرامولواندک در نطفه تاثیر سوء دارد به همین جهت است. لذا بزرگان علم تربیت گفته اند: تربیت قبل از تولد شروع مى شود.

ص: 52

25. قالَ رَسُولُ اللهِ (علیه السلام):

رَحِمَ اللهُ والِدَيْنِ اَعانا وَلَدَهُما عَلي بِرِّهِما

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

خداوند رحمت كند پدر و مادري را كه فرزندان خويش را در نيكي كردن به خود ياري نمايند.

(مستدرك الوسائل، ج 2، ص 625)

العاده شان به بالاترین مراتب فقاهت رسیدند.

محمد معروف به شیخ صدوق در همان دوران طفولیت صاحب نبوغ و هوش سرشارى بود و اساتید خود را به شگفتى وامى داشت. (1)

26. قال الامام الباقر (علیه السلام):

يُحْفَظُ الْاَطْفالُ بِصلاحِ آبائِهِمْ

امام باقر (علیه السلام) فرمود:

حفظ اطفال از خطرات و انحراف ها در صلاحيت و شايستگي (وظيفه) پدران آن ها است.

(بحار الانوار، ج 15، ص 178)

تکرار این عمل تعجب پزشکان را در پى داشت.

پس از تحقیقات فراوان، پرده از این راز برداشته شد: هنگام هجوم آلمان به فرانسه، این زن که در آن هنگام کودک خردسالى بیش نبوده،درخیابان شاهد سرودهایى بوده است که سربازان اشغالگر آلمانى مى خوانده اند. این سرودها از آن هنگام در ضمیر ناخودآگاه وى محفوظ مانده بوده است.

بیان: موضوع تاثیر پذیرى در سنین کودکى، در روایات بسیارى مورد تاکید قرار گرفته است و شاید حکمت خواندن اذان و اقامه درگوش راست و چپ کودک بعد از تولد، همین جهت باشد.(1)

27. رُوِيَ عَنِ النَّبِيِّ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - اِنَّهُ نَظَرَ اِلي بَعْضِ الْاَطْفالِ فَقالَ: وَيْلٌ لِاَولادِ آخِرِ الزَّمانِ

رسول اكرم به تعدادي از كودكان نگاه کرد، سپس فرمود: واي بر فرزندان آخر الزمان از پدرانشان. عرض شد يا رسول الله از پدران مشرك آن ها؟ فرمود: نه بلكه از پدران مسلمانشان كه هيچ چيز از فرائض مذهبي را به آنان نمي آموزند و اگر خود فرزندان پاره اي از مسائل ديني را فرا گيرند آن ها را باز مي دارند و تنها به اين قانع هستند كه فرزندانشان متاع ناچيزي از دنيا بدست آورند، من از اين قبيل پدران بري هستم و آنان نيز از من بيزارند.

(مستدرك الوسائل، ج 2، ص 625)

ص: 55

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

كسي كه دختر بچه خود را شادمان كند مانند كسي است كه بنده اي را از فرزندان (حضرت) اسماعيل، آزاد كرده باشد، و آن كس كه پسر بچه خود را مسرور و ديده او را روشن كند مانند كسي است كه از خوف خدا گريسته باشد.

(مكارم الاخلاق، ص 114)

بافرزندش سخنى نگويد. در همين فكر بود كه ادامه كلام امام، او را آگاه تر كرد. امام فرمود: «ولى مواظب باش قهرت زياد طول نكشد و هرچه زودتر با فرزندت آشتى كن.» (1)

نتیجه: شيوه تنبيه بدنى در تربيت كودك هيچ تأثيرى ندارد، بلكه نتيجه عكس دارد. چون علاوه بر عادت به تنبيه، عظمت و ابهت پدر و مادر و يا معلم را نزد كودك خدشه دار مى كند و راه براى تربيت بعدى نيز بسته مى شود.

29. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

اِذا نَظَرَ الْوالِدُ اِلي وَلَدِه فَسَرَّهُ كانَ لِلْوالِدِ عِتْقُ نَسْمَةٍ

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

هرگاه پدري با نگاه (مودّت آميز) خود فرزند خويش را مسرور كند، خداوند به او اجر آزاد كردن يک بنده را مي دهد.

(مستدرك الوسائل، ج2، ص626)

پیغمبر اسلام ص فرمود:

یاعلی ؛ همان طوری که فرزند بواسطه اطاعت واحسان بوالدین، عاق میشود، همانطور هم والدین بواسطه تادیب وتربیت نکردن فرزند عاق او میشوند.

یاعلی ؛ خدا لعنت کند پدر و مادری را که سبب عاق (گناه کردن) فرزندشان شوند.

یعنی: پدر مادر فرزندشان را تعالیم و امور دینی وتربیت دینی نمیکنند و آنها در نتیجه نافرمانی میکنند و از پدر و مادر اطاعت و احسان نمیکنند و عاق میشوند.

بعضی از والدین گمان میکنند ادأ حقوق فرزندان این است که آنها را به مدرسه های خوب فرستادن وعلم روز را یاد بگیرند و دو یا سه تا اصطلاح و. . . حق آنها ادأ را کرده اند، در حالی که اینطور نیست، اول باید حقوق واجبه آنها معرفت و شناخت خدا، دین و آداب اسلام واصول و فروع و اخلاق و. . . یاد فرزندانشان بدهند. (1)

30. عَنْ مُعاوِيَةَ بْنَ وَهَبٍ قالَ: سَألتُ اَباعَبْدِاللهِ - عَلَيْهِ السَّلامُ - في كَمْ يُؤْخَذُ الصَّبيُّ بالصَّلوةِ؟ فَقالَ بَيْنَ سَبْعِ سِنينَ وسِتُ سِنينَ.

معاوية بن هب از امام صادق - عليه السلام - پرسيد، در چه سني كودك به نماز امر شود؟ حضرت فرمود: بين شش و هفت سالگي.

(وسائل الشيعه، ج 2، ص 3)

ص: 59

31. قال الامام الصادق (علیه السلام):

بادِرُوا اَحْداثِكُمْ بِالْحَديثِ قَبْلَ اَنْ يَسْبِقَكُمْ اِلَيْهِمُ الْمُرْجِئَةُ

امام صادق (علیه السلام) فرمود:

احاديث اسلامي را به نوجوانان خود بياموزيد (و در انجام اين وظيفه تربيتي تسريع نماييد)، پيش از آن كه مخالفان گمراه بر شما پيشي گيرند (و آنان را گمراه سازند).

(الكافي، ج6، ص 47)

در همان لحظه تصمیم گرفت شیوه قهر و دوری را پیشه خود سازد و با فرزندش سخنی نگوید در همین فکر بود که ادامه کلام امام، او را آگاه تر کرد. امام فرمود: « ولی مواظب باش قهرت زیاد طول نکشد و هر چه زودتر با فرزندت آشتی کن.» (1)

32. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

اِذا بَلَغَتِ الْجارِيَةُ سِتَّ سِنينَ فَلا يُقَبِّلْهَا الْغُلامُ و الْغُلامُ لا تُقَبِّلْهُ الْمَرْأةُ اذاجاوَزَ سَبْعَ سِنينَ

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

هنگامي که دختر بچه اي شش ساله شد، پسر بچه اي او را نبوسد و همچنين زن ها از بوسيدن پسر بچه اي كه سنش از هفت سال تجاوز كرده است، خودداري كنند.

(مكارم الاخلاق، ص 115)

پدر فرزدق در ادامه سخنش گفت: «شعر و کلام عرب را آن چنان به او آموختم که مهارت کامل در این فن دارد.»

آن مرد انتظار داشت که فرزندش مورد تشویق امام (علیه السلام) قرار بگیرد، ولی امام (علیه السلام) که افتخار کودک مسلمان را در فراگیری قرآن می دانست فرمود: «اگر قرآن را به او یاد می دادی برایش بهتر بود.» فرزدق وقتی این سخن امام را شنید به فکر فرو رفت. کلام امام (علیه السلام) در قلبش نشست و این سخن همیشه در خاطرش ماند از آن لحظه خودش را مقّید کرد تا وقتی قرآن را حفظ نکند آرام ننشیند. چنین نیز کرد و قرآن را کاملاً حفظ نمود.

33. قالَ اَبِي الْحَسَنِ (علیه السلام):

اِذا اَتَتْ عَلَي الْجارِيَةِ سِتُّ سِنينَ لَمْ يَجُزْ اَنْ يُقَبِّلَها رَجُلٌ لَيْسَتْ هِيَ بِمَحْرَمٍ لَهُ وَلايَضُمُّها اِلَيْهِ

امام کاظم (علیه السلام) فرمود:

وقتي دختر بچه شش ساله شد، جايز نيست مرد نامحرم او را ببوسد، و همچنين نمي تواند او را در آغوش بگيرد (بغل کند).

(وسائل الشيعه، ج 5، ص 28)

ص: 63

گفت: ای قاضی! به نعمت تو سوگند که من هنوز از این انگور نخورده ام و مزه اش را ندانم که ترش است یا شیرین!

پرسید: چرا نخورده ای؟

گفت: تو به من گفتی که انگور نگاه دار، نگفتی که انگور بخور و من چگونه می توانستم خیانت کنم!

قاضی بسیار شگفت زده شد و گفت: خدا تو را بدین امانت نگه دارد. قاضی چون دانست که این جوان، بسیار عاقل و دیندار است، گفت: ای مبارک! مرا در تو رغبت افتاد، آنچه می گویم، باید انجام دهی! گفت: اطاعت می کنم.

قاضی گفت: ای مبارک! مرا دختر است زیبا، که بسیاری از بزرگان او را خواستگاری کرده اند، نمی دانم به که دهم، تو چه صلاح می دانی؟ مبارک گفت:کافران در جاهلیت، در پی نسب بودند و یهودیان و مسیحیان، روی زیبا می خواستند و در زمان پیامبر ما، دین می جسستند و امروز، مردم ثروت طلب می کنند. تو هر کدام را خواهی اختیار کن!

قاضی گفت: ای قاضی! آخر من یک خدمتکارم، دخترت را چگونه به من می دهی و او کی مرا می خواهد؟!

قاضی گفت: بر خیز و با من به منزل بیا، تا چاره کنم. چون به خانه آمدند.

ص: 66

قاضی به مادر دختر گفت: ای زن! این خدمتکار، جوانی بسیار پارسا و شایسته است، مرا رغبت افتاد که دخترم را به او بدهم، تو چه می گویی؟

زن گفت: هر چه تو گویی، امّا بگذار بروم و داستان را برای دخترم بگویم، ببینم نظر او چیست. مادر بیامد و پیغام پدر به او رسانید.

دختر گفت: چوپان این جوان دیندار و امین است، می پذیرم و آنچه شما فرمایید، من همان کنم و از حکم خدا و شما بیرون نیایم و نافرمانی نکنم! قاضی، دخترش را به مبارک داد، با ثروتی بسیار پس از چندی، خدای تعالی به آنان پسری داد که نامش را «عبداللّه بن مبارک» گذاشتند و تا جهان هست، حدیث او کنند به زهد و علم و پارسایی!(1)

35. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

والَّذي نَفْسي بِيَدِهِ لَوْ اَنَّ رَجُلاً غَشَيَ امْرَأتَهُ و فِي الْبَيْتِ صَبِيٌّ...

رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:قسم به آنکه جانم در دست اوست، اگر مردي با همسر خود آميزش كند و در آنجا، كودك بيداري آن دو را در حال آميزش ببيند و سخنان آنان و همچنين صداي تنفسشان را بشنود، آن طفل هرگز رستگار نخواهد شد، چه دختر باشد و يا پسر، سرانجام به زنا آلوده مي شود.

(وسائل الشيعه، ج 5، ص 16)

ص: 67

36. قالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم):

إنَّ اللَّهَ تَعالي يُحِبُّ أن تَعدِلُوا بَينَ أولادِکم حَتّي في القُبَلِ

پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:

خداوند دوست دارد که ميان فرزندانتان عادلانه رفتار کنيد، حتي در بوسيدن آنها.

(ميزان الحکمه، ح 22665)

دیگر هم به معاش صرف کنم» و برگشت.

بامداد دیگر روز، دو دینار دید و بر گرفت. روز دوم دو دینار دید و برگرفت. روز سوم هیچ نبود. خشمگین شد و تبر برگرفت. باز در همان نقطه، ابلیس پیش آمد و گفت:«کجا؟» عابد گفت:«تا آن درخت برکنم»؛ گفت«دروغ است، به خدا هرگز نتوانی کند» در جنگ آمدند. ابلیس عابد را بیفکند چون گنجشکی در دست! عابد گفت: « دست بدار تا برگردم. اما بگو چرا بار اول بر تو پیروز آمدم و اینک، در چنگ تو حقیر شدم؟»

ابلیس گفت:« آن وقت تو برای خدا خشمگین بودی و خدا مرا مسخر تو کرد، که هرکس کار برای خدا کند، مرا بر او غلبه نباشد؛ ولی این بار برای دنیا و دینار خشمگین شدی، پس مغلوب من گشتی».(1)

37. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):بَیْتٌ لا صِبْیانَ فیهِ لا بَرَکَةَ فیهِ

خانه اى که کودک در آن نباشد، برکت ندارد.

(کنز العمّال، ح 44425)

ص: 70

بچه كوچكي داشت كه بسيار مورد علاقه اش بود. دامن پيراهن حضرت موسي (علیه السلام) را گرفت زار زار گريه مي كرد. حضرت موسي نمي توانست خودداري كند شروع به گريه كرد. خطاب رسيد موسي اكنون كه پيش ما مي آئي چرا آنقدر گريه مي كني؟

عرض كرد:پروردگارا ! به واسطه بچه هايم گريه مي كنم چون به انها بسيار مهربانم و علاقمند. خطاب رسيد موسي! با عصاي خود به نزديك دريا برو. . . . . عصا را به دريا بزن. . . . حضرت موسي (علیه السلام) عصا را به دريا زد. دريا شكافته شد و سنگ سفيدي نمايان گشت.

كرم ضعيفي را در دل سنگي مشاهده كرد كه برگ سبزي بر دهان داشت. و مشغول خوردن بود.

خداوند خطاب كرد كه موسي ! در ميان اين دريا و دل اين سنگ،كرمي به اين ضعيفي را فراموش نمي كنم آيا اطفال تو رافراموش مي كنم.

آسوده خاطر باش من آنها را نيكو حافظم.

موسي (علیه السلام) به ملك الموت گفت ماموريت خود را انجام بده و عزرائيل او را قبض روح كرد.(1)

ص: 73

39. امام باقر علیه السلام:

اِذا اَرَدْتَ الْوَلَدَ فَقُلْ عِنْدَ الْجِماعِ: اَللّهُمَّ ارْزُقْنى وَلَدا وَ اجْعَلَهُ تَقیّا لَیسَ فى خَلْقِهِ زِیادَةٌ وَ لا نُقْصانٌ وَ اجْعَلْ عاقِبَتَهُ اِلى خَیْرٍ

هرگاه فرزند خواستى، هنگام آمیزش بگو: بار الها! به من فرزندى عطا کن و او را با تقوا قرار ده و در آفرینش او، کم و زیادى نباشد و او را عاقبت به خیر گردان.

کافى، ج 6، ص 10، ح 12

همه مردم او رادوست می داری بدی و دشمنی نكن، يعنی چه ؟ مگر ممكن است كه آدمی، محبوبی داشته باشد - آن هم عزيزترين محبوبها و با او بدی بكند ؟ !

بدی كه نمی كند سهل است، مال و جان و هستی خود را در پای او می ريزد و فدا می كند. از طرف ديگر باخود انديشيد كه شخصيت گوينده جمله را نبايد از نظر دور داشت، گوينده اين جمله ابوذر است. ابوذر، لقمان امت است و عقلی حكيمانه دارد، چاره ای نيست بايد از خودش توضيح بخواهم.

مجددا نامه ای به ابوذر نوشت و توضيح خواست.

ابوذر در جواب نوشت: " مقصودم از محبوبترين و عزيزترين افراد درنزد تو همان خودت هستی. مقصودم شخص ديگری نيست. تو خودت را از همه مردم بيشتر دوست می داری. اينكه گفتم با محبوبترين عزيزانت دشمنی نكن، يعنی با خودت خصمانه رفتار نكن. مگر نمی دانی هر خلاف و گناهی كه انسان مرتكب می شود، مستقيما صدمه اش برخودش وارد می شود و ضررش دامن خودش را می گيرد".(1)

ص: 75

40. امام صادق علیه السلام:

مِیرَاثُ اللّهِ مِن عَبدِهِ المُؤمِنِ الوَلَدُ الصَّالِحِ...؛

میراث خداوند به بنده مؤمنش فرزند صالح است

(وسائل الشیعة، ج15، ص97)

41. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اَدِّبُوا اَوْلادَکُمْ فى بُطونِ اُمَّهاتِهِمْ. قیلَ: وَکَیْفَ ذلِکَ یا رَسُولَ اللّه ِ؟ فَقالَ: بِاِطْعامِهِمُ الْحَلالَ؛

فرزندانتان را در رحم مادرانشان تربیت کنید. سئوال شد: این چطور ممکن است، اى رسول خدا؟ فرمودند: با خوراندن غذاى حلال (به مادرانشان).

(جُنگ مهدوى، ص 132)

كودك، چنان آن مرد يهودي را تحت تاثير قرار داد كه از صميم قلب، آيين مقدس اسلام را پذيرفت.(1)

42. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اَلْبَناتُ هُنَّ الْمُشْفِقاتُ الْمُجَهِّزاتُ الْمُبارَکاتُ، مَنْ کانَتْ لَهُ ابْنَةٌ واحِدَةٌ جَعَلَهَا اللّه ُ لَهُ سِتْرا مِنَ النّارِ، و مَنْ کانَتْ عِنْدَهُ ابْنَتانِ اُدْخِلَ الْجَنَّةَ بِهِما، وَ مَنْ کانَتْ عِنْدَهُ ثَلاثُ بَناتٍ أوْ مِثْلُهُنَّ مِنَ الاَخَواتِ وُضِعَ عَنْهُ الْجِهادُ وَ الصَّدَقَةُ

دختران، دلسوز، مددکار و بابرکت اند. هر کس یک دختر داشته باشد، خداوند، او را پوششى از دوزخ قرار مى دهد و هر کس دو دختر داشته باشد، به خاطر آن وارد بهشت مى شود و هر کس سه دختر یا مانند آن خواهر داشته باشد، جهاد و صدقه از او برداشته مى شود.

(کنز العمّال، ح 45399)

خاطر جهتى از چيزهايى مى گذرند، اما عده اى ديگر، همان چيز را به همان خاطر مى خواهند. آن تيزى و تندى كه كودك را فرارى كرده، مرا به سوى خود كشانده است و سپس ادامه داد در برابر سختى ها و ناراحتى ها عده اى به همان خاطر كه ما فرار مى كنيم، به استقبال مى روند و از سختى ها بهره مى گيرند. همان دردها و فشارها كه ما را از پاى در مى آورد، همان ها به عنوان پا، عامل حركت و پيشرفت و ورزيدگى عده اى مى شود.(1)

43. امام باقر (صلی الله علیه و آله و سلم):

شَرُّ الابَاءِ مَن دَعَاهُ البِرُّ اِلَى الاِفرَاطِ وَ شَرُّ الاَبنَاءِ

مَن دَعَاه التَّقصِیرِ اِلَى العُقُوقِ

بدترین پدران کسى است که [در نیکى از حد اعتدال خارج شود و] به زیاده روى بگراید و بدترین فرزندان فرزندى است که در اثر کوتاهى، به عاق والدین دچار شود.

(تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 486)

ص: 79

يكى از نزديكان خليفه به خليفه گفت: همين روزها، شريك، هم منصب قضاوت را مى پذيرد و هم منصب آموزگارى فرزندان شما را، و اتفاقاً همين طور هم شد و او عهده دار هر دو مقام گرديد.

از طرف دستگاه عباسى، حقوق و ماهيانه مناسبى برايش معين كردند، روزى شريك با متصدى پرداخت حقوق، حرفش شد.

متصدى به او گفت: مگر گندم به ما فروخته اى كه اين همه توقع دارى؟

شريك، جواب داد:

چيزى بهتر از گندم به شما فروخته ام، من دينم را به شما فروخته ام.

آرى غذاى حرام و لقمه ناپاك، آنچنان قلب او را تيره و تار كرد، كه او به راحتى جزء درباريان دستگاه ظلمه گرديد، و به اين ترتيب انسان خوبى بر اثر غذاى آلوده، منحرف و عاقبت به شر شد.(1)

44. امام على (علیه السلام):

لا أدَبَ مَعَ غَضَبٍ

با خشم، تربیت [ممکن[ نیست

(غرر الحکم، ح 10529)

ص: 81

خلافت را به هر که می خواهید بسپارید.

مروان برخاست و گفت: شما به روش عمر عمل کنید.

او پاسخ داد: ای مروان! مرا با فریبکاری از دینم دور می کنی؟ واللَّه! اگر خلافت غنیمتی بود ما به سهم خود رسیدیم و اگر شرّ و گرفتاری بود برای نسل ابوسفیان کافی است آن گاه از منبر پایین آمد.

مادرش به او گفت: ای کاش لکه خونی می بودی.

پسرش گفت: دوست داشتم که چنین می بودم و نمی فهمیدم که خداوند آتشی دارد که هر کس با او مخالفت کند و حق دیگری را غصب نماید به آن آتش، عذابش می کند.(1)

45. امام صادق (علیه السلام):

بَادِرُوا اَحدَاثَکُم بِالحَدِیثِ قَبلَ اَن تَسبِقَکُم اِلَیهِم المُرجِئَة

فرزندانتان را با کلام [ما] آشنا کنید پیش از آن که مرجئه (و دیگر فرقه هاى منحرف عقیدتى) بر شما سبقت بگیرند [ و آنان را منحرف سازند].

(فروع کافى، ج2، ص94)

ص: 83

می شود! استاد و شاگردان همه خندیدند و او را به باد مسخره گرفتند.

اما تا ده سال تحصیل علم نتیجه ای برایش نداشت و دلتنگ شد و رو به کوه و صحرا نهاد به جائی رسید که قطره های آب از بلندی بروی تخته سنگی می چکید و بر اثر ریزش مداوم خود، سوراخی در دل سنگ پدید آورده بود.

مدتی با دقت نگاه کرد، سپس با خود گفت: دل تو از این سنگ، سخت تر نیست، اگر استقامت داشته باشی سرانجام موفق خواهی شد. این بگفت و به مدرسه بازگشت و از چهل سالگی با جدیت و حوصله و صبر مشغول تحصیل شد تا به جائی رسید که دانشمندان عصر وی در علوم عربی و فنون ادبی با دیده اعجاب می نگریستند.

کتابی به نام مفتاح العلوم مشتمل بر دوازده علم از علوم عربی نوشت که از شاهکارهای بزرگ علمی و ادبی به شمار می رود.(1)

46. امام صادق (علیه السلام):

مَنْ اَکَلَ سَفَرجَلَةً عَلَى الرِّیقِ طابَ ماؤُهُ وَ حَسُنَ وَلَدُهُ

هر کس ناشتا یک بِهْ بخورد، نطفه اش پاکیزه مى شود

و فرزندش نیکو مى گردد

(کافى، ج 6، ص 357، ح 3)

ص: 85

من نیز عمل اندک را بپذیر و از گناه بسیار من درگذر، چرا که تو بخشنده و مهربانی.

جوان دعا را آموخت و خواند؛ سپس پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسید: اکنون چه می بینی؟ گفت: اکنون مردی (ملکی) را می بینم که صورتی سفید و زیبا و پیکری خوشبو و لباسی زیبا بر تن دارد و با من خوش رفتاری می کند (بعد از دنیا رحلت کرد).(1)

47. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

ما مِن اِمْرَاَةٍ حامِلَةٍ اَکَلَتِ الْبِطِّیخَ اِلاّ یَکونُ مَولودُها حَسَنَ الْوَجْهِ وَ الْخُلُقِ

هیچ زن باردارى نیست که خربزه بخورد، مگر این که فرزندش زیبا و خوش اخلاق مى گردد.

(طب النبی صلی الله علیه و آله و سلم، ص 10)

این خبر به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) رسید؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ابوبکر را طلبید و به او فرمود: با پدرت چنین کردی؟

ابوبکر گفت: آری.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: برو ولی با پدر، چنین رفتار را انجام نده.(1)

48. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اَطْعِمُوا الْمَرأَةَ فى شَهْرِها الَّذى تَلِدُ فیهِ التَّمْرَ فَاِنَّ وَلَدَها یَکونُ حَلیما نَقیّا

به زن، در ماهى که زایمان کرده، خرما بدهید، چرا که فرزند او بردبار و پاک مى شود.

(مکارم الأخلاق، ص 169)

حضرت فاطمه فرمود: «ما من شیی ء خیر للمرئة من ان لاتریرجلا ولا یراها»؛ برای زن چیزی از این بهت نیست، که مرد بیگانه ای را نبیند و مرد بیگانه ای هم ا را نبیند.

علی (علیه السلام) می گوید: من جواب فاطمه را خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) عرض کردم، پیامبر فرمود: فاطمه درست گفته، براستی او پاره تن من است.(1)

49. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

مَنْ وُ لِدَ لَهُ مَولودٌ فَلْیُؤَذِّنْ فى اُذُنِهِ الْیُمْنى بِاَذانِ الصَّلاةِ وَلْیُقِمْ فِى الْیُسْرى فَاِنَّها عِصْمَةٌ مِنَ الشَّیْطانِ الرَّجیمِ

به هر کس فرزندى داده شود، باید در گوش راست او اذان نماز و در گوش چپ او اقامه بگوید ؛ چرا که مایه ایمنى از شیطانِ رانده شده است.

(کافى، ج 6، ص 24، ح 6)

نمی آید، و پوشیدن چشم، و نگاهداشتن زبان، و پاکی لقمه! هر که ازاین کمتر مراعات کند، او از من پائیین تر است، و هر که بیشتر از این مراعات کند، او از من برتر است، و هر که همینطور مراعات کند او مثل من است.(1)

50- پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

لَیْسَ لِلصَّبىِّ لَبَنٌ خَیْرٌ مِنْ لَبَنِ اُمِّهِ

براى کودک، هیچ شیرى بهتر از شیر مادرش نیست

(عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 38، ح 69)

از او پرسیدند چرا مسجد سهله را ترک کردی؟ گفت: چهل شب چهارشنبه به آن جا رفتم. شب چهارشنبه چهلم،رفتنم به تاخیر افتادتا نزدیک غروب. در آن وقت تک وتنها بیرون رفتم و با همان وضع به راه خود ادامه دادم تا دوسوم راه را پیمودم. کم کم مهتاب مقداری از تاریکی شب را به روشنایی تبدیل کرد. در این هنگام شخص عربی را دیدم سوار بر اسبی است و به طرف من می آید، در دل خود گفتم، الان این سوار راهزن مرا برهنه می کند. همین که به من رسید با زبان عربی بدوی شروع به صحبت کرد.

پرسید: کجا می روی؟ گفتم: مسجد سهله. گفت: با تو چیز خوردنی هست؟

جواب دادم: نه.

فرمود: دست خود را در جیب کن. گفتم در آن چیزی نیست. باز آن سخن را با تندی تکرار کرد. من دست در جیب کردم، مقداری کشمش یافتم که برای کودک خود خریده بودم و از خاطر برده بوده که به او بدهم. آنگاه به من فرمود: اوصیک بالعود (سه مرتبه) و عود به زبان عرب بدوی پدر پیر را می گویند یعنی سفارش می کنم ترا به پدر پیرت.

بعد از این سخن ناگهان از نظر ناپدید شد. فهمیدم که او حضرت مهدی علیه السلام بود و دانستم آن جناب راضی به ترک خدمت پدرم

ص: 91

نیست، حتی در شب چهارشنبه. ازاین رو دیگر به مسجد سهله نرفتم واین کار را ترک نمودم.(1)

51-امام صادق (علیه السلام):

اَلرَّضاعُ واحِدٌ وَ عِشْرونَ شَهْرا، فَما نَقَصَ فَهُوَ جَورٌ عَلَى الصَّبىِّ

شیرخوارى، 21 ماه است. پس هر چه کم شود، ظلم بر کودک است.

(کافى، ج 6، ص 40، ح 3)

حضور در حوزه علمیه شیراز را داد. پدر با کرامت به فرزندش گفت:من حاضرم آنچه را به مصلحت خود می دانی بپذیرم، او هم به مدرسه آمد و ثروت و تجارت خانه را رها کرد. از خانه و لذت مادی و خوشی چشم پوشید و چیزی نگذشت که در سایه گذشت و محبت پدرش در سنین جوانی دانشمندی بنام شد.

در حوزه شیراز فردی را نیافت که وی را از نظر علمی تغذیه کند لذا از پدر اجازه سفر به اصفهان را گرفت. بلافاصله مورد قبول واقع شد. به اصفهان آمدبه درس شیخ بهائی، میرداماد و میرفندرسکی رفت و پس از مدتی صدرالمتألهین شد. آری اخلاق پدر، نرم خویی سرپرست خانواده و فهم و بینش او، وی را که شاگردی در مغازه عتیقه فروشی بود به مقام استادی فلاسفه و حکما رساند. (1)

52. امام صادق (علیه السلام):

عَلِّمُوا صِبیَانَکُم مِن عِلمِنَا مَا یَنفَعُهُم اللّهُ بِهِ لا تَغلِبَ عَلَیهِمُ المُرجِئَةُ بِرَأیِهَا

کودکانتان را به دانش ما آموزش دهید که براى آنان سودمند است تا مرجئه [و منحرفین] با دیدگاه هاى خود آنان را مغلوب خود نسازند.

(الخصال، ج2، ص157)

ص: 93

دومی گفت: خدایا تو می دانی که پدر و مادری سال خورده داشتم که از پیری قامتشان خمیده بود و در همه حال به خدمت آنان مشغول بودم. شبی نزدشان آمدم که خوراک نزد آنان بگذارم و برگردم. دیدم که آنان در خوابند و آن شب تا صبح خوراک بر دست گرفته و نزد آنان بودم و آنان را از خواب بیدار نکردم که آزرده نشوند. پروردگارا اگر این کار را محض رضای تو انجام دادند، در بسته به روی ما بگشا و مارا رهائی ده، در این هنگام مقداری دیگر از سنگ به کنار رفت.

سومی گفت: ای دانای هر پنهان و آشکار! تو خود می دانی که من کارگری داشتم و چون مدت کارش تمام شد مزد او را دادم و او راضی نشد و بیش از اندازه طلب مزد می کرد و از نزدم رفت. (مزد او نیم درهم بود و وقتی برگشت هجده هزار برابر شده بود. ) من آن مزد بیشتر را پرداخت نمودم. پروردگارا اگر این کار را برای رضای تو انجام دادم و از روی اخلاص بوده ما را از این گرفتاری نجات بده.

در این وقت تمام سنگ به کنار رفت و هر سه با دلی سرشار از شادی از غار خارج شدند و به سفر خویش ادامه دادند.(1)

ص: 95

53. امام صادق (علیه السلام):

اَ لْبَنونَ نَعیمٌ وَ الْبَناتُ حَسَناتٌ وَ اللّه ُ یَسْألُ عَنِ النَّعیمِ،

وَ یُثیبُ عَلَى الحَسَناتِ

پسران، نعمت اند و دختران خوبى. خداوند، از نعمت ها سؤال مى کند و به خوبى ها پاداش مى دهد.

(کافى، ج 6، ص 7، ح 12)

این موضوع تا آخر نماز تکرار شد. یک نفر یهودی این منظره را می دید، به عنوان اعتراض نزد رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم آمد و گفت: ای محمد! شما با کودکان به گونه ای رفتار می کنید که ما این گونه رفتار نمی کنیم.

پیامبر صلی الله علیه واله وسلم فرمود: اگر شما به خدا و رسولش ایمان داشته باشید، با کودکان مهربانی می کنید و با مهر و نوازش با آن ها رفتار می نمایید.

یهودی از این دستور مهرانگیز و تربیتی اسلام و بلندنظری پیامبر صلی الله علیه واله مجذوب اسلام شد و همان دم قبول اسلام کرد و به صف مسلمین پیوست. (1)

54. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

طَهِّروا اَولادَکُمْ یَوْمَ السّابِعِ فَاِنَّهُ اَطْیَبُ وَ اَطْهَرُ و اَسْرَعُ لِنَباتِ اللَّحْمِ، وَ اِنَّ الأَرْضَ تَنْجُسُ مِنْ بَولِ الاَغْلَفِ اَرْبَعینَ صَباحا

روز هفتم [تولّد]، فرزندتان را [با ختنه] پاک کنید، چرا که مایه تمیزى و پاکیزگى بیشتر و رویِش شتابنده ترِ گوشت است و زمین، چهل روز از بول شخص ختنه نشده، آلوده مى ماند.

(کافى، ج6، ص35، ح2)

ص: 97

که برای او کنیزی بخرم، ناچار خودم کمر به خدمت او بسته ام. حضرت پرسید: آن کلماتی که بر زبان جاری کرد چه بود؟ جوان گفت: هر وقت او را شستشو می دهم و غذا به او می خورانم، می گوید: «غفرالله لک و جعلک جلیس موسی یوم القیامة فی قبّته و درجته» یعنی خداوند، تو را ببخشد و همنشین حضرت موسی (علیه السلام) در بهشت باشی، به همان درجه و جایگاه او.

حضرت موسی (علیه السلام) فرمود: ای جوان بشارت می دهم به تو که خداوند دعای او را درباره ات مستجاب گردانیده است. جبرئیل به من خبر داد که در بهشت، تو همنشین من هستی.

55-امام على (علیه السلام):

تَخَیَّروا لِلرَّضاعِ کَما تَتَخَیَّرونَ لِلنِّکاحِ، فَاِنَّ الرَّضاعَ یُغَیِّرُ الطِّباعَ

براى شیردادن، [دایه هاى شایسته [انتخاب کنید، همان گونه که براى ازدواج انتخاب مى کنید، چرا که شیر، طبیعت ها را تغییر مى دهد.

(قرب الاسناد، ص، ح 312)

که پوشیده و اصلاح شده بود.

شب عروسی او بود که بی نوایی در خانه ی پیامبر آمد و از ایشان لباس طلبید.

دخت گرانمایه ی پیامبر برخاست و نخست پیراهن اصلاح شده ی خویش را در بسته ای نهاد تا در راه خدا به او انفاق کند اما ناگهان آیه ی شریفه ی قرآن را به خاطر آورد که:

«لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون»

«شما به اوج نیکی و نیکوکاری نخواهید رسید مگر آنکه از آنچه دوست می دارید در راه خدا انفاق نمایید. »

و درست همین جا بود که « فاطمه (علیها السلام)» بازگشت و پیراهن عروسی خویش را از تن درآورد و به آن زن بینوا انفاق کرد و خود همان جامه ی عادی خویش را پوشید.

هنگامی که خواستند عروس گرانمایه را به خانه ی امیر مومنان ببرند، فرشته ی وحی فرود آمد و پس از سلام بر پیامبر گفت:

ای پیامبر خدا! پروردگارت درود نثارت می کند و به من دستور داده است که سلام و درودی گرم نثار «فاطمه» نمایم و به همراه من ارمغانی از لباسهای بهشت نیز که از دیبای سبز تهیه شده است برای او فرستاده است.(1)

ص: 100

56. عمرو بن شعیب عن أبیه عن جدّه:

اِنَّ النَّبىَّ صلی الله علیه و آله و سلماَمَرَ بِتَسمَیةِ الْمَولودِ یَوْمَ سابِعِهِ وَ وَضْعِ الاَذى عَنهُ وَ العَقِّ

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلمبه نام گذارى کودک در روز هفتمِ تولّد و کوتاه کردن موى او و عقیقه کردن، فرمان داد.

(سنن الترمذى، ج 5، ص 132، ح 2832)

خواهد شد و تخت و تاج تو را نابود خواهد کرد.

در ادامه داستان تولد موسی (علیه السلام) می خوانیم که پس از طی ماجراهایی، زمان تولد موسی (علیه السلام) فرا رسید. مادر موسی (علیه السلام) به دنبال قابله ای مطمئن فرستاد تا او را یاری کند. موسی (علیه السلام) در مخفیگاهی دور از چشم مردم متولد شد. نور مخصوصی که در چهره نوزاد وجود داشت، جذبه خاصی به صورتش داده بود و همان دم محبت موسی (علیه السلام) در قلب قابله جای گرفت.

قابله به مادر موسی (علیه السلام) گفت:من تصمیم گرفته بودم تولد موسی (علیه السلام) را به ماموران خبر دهم و جایزه ام را بگیرم، ولی محبت این نوزاد طوری بر قلبم چیره شد که حتی حاضر نیستم مویی از سر این کودک کم شود.

قابله از خانه بیرون آمد اما ماموران حکومتی برای اینکه خواب فرعون تعبیر نشود و هر کودک پسری را که به دنیا آمد، در دم بکشند، همه قابله ها را از قبل شناسایی کرده بودند. این ماموران آن قابله را در مقابل خانه عمران پدر موسی (علیه السلام) دیدند و تصمیم گرفتند وارد خانه شوند. خواهر موسی (علیه السلام) از تصمیم ماموران باخبر شد و قبل از اینکه آنها وارد خانه شوند ماجرا را به مادر موسی (علیه السلام) خبر داد.

مادر موسی (علیه السلام) که از شنیدن این خبر سراسیمه شده بود، کودک تازه متولد شده اش را داخل دستمالی پیچید و او را داخل تنور روشن

ص: 102

انداخت. سرانجام ماموران فرعون پس از بررسی های فراوان کودکی را یافت نکردند و خانه را ترک کردند.

بعد از رفتن ماموران مادر و خواهر موسی درب تنور را برداشتند و مشاهده کردند که آتش به صورت معجزه آسایی بر موسی (علیه السلام) خنک و گورا شده و این کودک یک روزه در حال گریه کردن است.

داستان زندگی حضرت موسی (علیه السلام) از قصه های بسیار آموزنده قرآن کریم است.(1)

57. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

مَنْ کانَ عِنْدَهُ صَبِىٌّ فَلْیَتَصابَ لَهُ

هر کس با کودک سروکار دارد، با او کودکانه رفتار کند.

(من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 483، ح 4707)

که در میان نجرانیان به عقل و درایت و کاردانی معروف بود نیز حضور داشت. شرحبیل در آن جلسه یادآوری کرد که آنها مکررا از پیشوایان مذهبی خویش شنیده اند که روزی منصب نبودت از نسل «اسحاق به فرزندان حضرت «اسماعیل» منتقل می شود و اکنون نیز بعید به نظر نمی رسد که «محمد» که از اولاد اسماعیل است همان پیامبر موعود و همان کسی باشد که نبوت به وی خواهد رسید. طبق اظهارات و بررسی های شورا در نهایت نظر بر این شد که گروهی به عنوان هیأت نجرانی به مدینه بروند و از نزدیک پیامبر خدا را دیده و با او گفتگو کنند و دلایل نبوت او را بررسی کنند. به این منظور 60 نفر از بهترین و زبده ترین و داناترین مردم نجران انتخاب شدند که افراد مهمی چون «ابوحارثه بن علقمه» اسقف اعظم نجران و نماینده رسمی کلیساهای روم در حجاز؛ «عبدالمسیح» رئیس هیئت و فردی که کاردانی و درایت و عقل او زبانزد اهل نجران بود و «ایهم» کهنسال ترین فرد نجران و کسی که در میان مردم نجران خیلی محترم بود نیز حضور داشتند.

در ادامه داستان مباهله می خوانیم که هیأت نجرانی در طی مسیر خود به مدینه با پوشیدن لباسهای تجملی و فاخر ابریشمی و استفاده از زر و زیور طلا در دست ها و انگشت هایشان و نیز آویختن صلیب در گردن هایشان به تبلیغ مسیحیت پرداختند و در نهایت در حوالی عصر

ص: 104

وارد مدینه شدند و در مسجد به حضور پیامبر خدا رسیدند. مشاهده مسیحیان نجران با آن وضعیت نامناسب و زننده و حضور در مسجد با همان وضعیت پیامبر را سخت ناراحت و آزرده خاطر ساخت. و نجرانیان این موضوع را بخوبی درک نمودند ولی از علت ناراحتی حضرت چیزی نفهمیدند به همین دلیل با عبدالرحمان بن عوف که سابقه آشنایی با آنان داشت تماس گرفته و علت ناراحتی پیامبر را از او جویا شدند و عبدالرحمان نیز آنان را به سوی حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیه السلام راهنمایی نمود و گفت که گره این ماجرا به دست ایشان باز می شود. پیشوای متقیان حضرت علی در پاسخ آنان فرمودند که لباس های خود را تغییر دهید و با وضع ساده و بدون آویختن زر و زیور به حضور پیامبر شرفیاب شوید که در این صورت مورد احترام و تکریم حضرتش قرار خواهید گرفت. در این هنگام نمایندگان نجران با راهنمایی حضرت علی علیه السلام با لباس ساده و بدون انگشتری های طلا دوباره خدمت پیامبر رسیدند و سلام کردند و این بار پیامبر با احترام خاصی سلام آنان را پاسخ فرمود و برخی از هدایاایی را که برای ایشان آورده بودند پذیرفت. پیش از آنکه مذاکره آغاز شود مسیحیان از پیامبر خواستند که چون وقت نماز آنها رسیده است قبل از هرگونه سخن به نماز خواندن مشغول شوند و پیامبر نیز اجازه داد که آنان نمازهای خود را در مسجد مدینه و به سمت مشرق

ص: 105

برگزار نمایند. حلبی سیره نویس معروف مسلمان داستان مباهله را اینگونه بیان می کند که پیامبر در آغاز مذاکرات مسیحیان را به آئین توحید و پرستش خدای یگانه دعوت نمود و پس از آن آیاتی از قرآن کریم را برای آنان تلاوت فرمود. و اینگونه بود که جریان داستان مباهله در ادامه مسیر خود عظمت و شکوه اسلام را بیش از پیش نمایاند. نمایندگان نجران اظهار داشتند که اگر مقصود از اسلام ایمان به خدای یکتا می باشد که باید بگوییم ما قبلا به او ایمان آورده ایم و به احکام خدایمان نیز عمل می کنیم و پیامبر نیز پاسخ فرمود که اسلام و پرستش خدای یگانه علائمی دارد در صورتی که عنوان می کنید خدای یگانه را پرستش می کنید در صورتی که صلیب را می پرستید و از خوردن گوشت خوک پرهیز نمی کنید و حضرت مسیح را فرزند خدا می دانید. مذاکره پیامبر با مسیحیان همچنان ادامه یافت تا اینکه آنان پیشنهاد به مباهله دادند و در همین هنگام فرشته وحی نیز بر پیامبر نازل شد و پیامبر با مأمور به مباهله نمود. هنگامی که زمان مباهله فرا رسید پیامیبر از میان مسلمانان و اصحاب و یارانش فقط چهار نفر را برگزید و همراه آنان به خارج از شهر محلی که قرار بود داستان مباهله شکل گیرد براه افتادند و این چهار نفر جز على و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام کسى دیگر نبود. سران و نمایندگان هیأت اعزامی نجران در محل قرار مشغول گفتگو بودند و با خود می اندیشیدند که

ص: 106

اگر محمد با یاران و اصحابش و همراه با شکوه مادی و دنیوی به میدان مباهله امد قطعا اعتمادی به ادعای های او نیست ولی اگر او همراه خود عزیزانش را و نزدیکانش را بیاورد این کار او گواه بر اعتمادش نسبت به نبوتش خواهد بود در همین حال بود که پیامبر نزدیک شد در حالیکه همراهش چهره های پاک و معصومی بود که خدا و پیامبرش برگزیده بودند. مسیحیان با دیدن این وضعیت از مباهله منصرف شدند و قرار شد هر ساله مبلغی را به عنوان مالیات به پیامبر بپردازند تا حکومت اسلامی از مال و جان آنان دفاع کنند.(1)

58-. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

حَقُّ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ... اَنْ یَسْتَفْرِهَ اُمَّهُ

حق فرزند بر پدر این است که مادر او را گرامى بدارد.

(کافى، ج 6، ص 48، ح 6)

دلت برای کسی بسوزد؟

عزراییل گفت در این مدت برای دو نفر دلم سوخت:

1. روزی دریا طوفانی گشت و موج های سنگین یک کشتی را در نوردید و همه سرنشینان کشتی غرق شدند و تنها زنی نجات یافت، آن زن باردار بود و سوار بر تخته ای از کشتی شد و موج های ملایم او را به ساحل بردند و به یک جزیره رساندند، درد زایمان زن فرا رسید و او نوزادش را به دنیا آورد، من مامور گشتم جان آن مادر را بگیرم و در آن لحظه دلم به حال کودک سوخت.

2. زمانی که شداد بن عاد سال ها عمر خود را صرف ساختن باغ بزرگ و بی نظیر خود نمود و در ساختن آن باغ پر شکوه تمام توان و امکانات و ثروت خود را بکار برد و برای ساخت ستون ها و سایر زرق و برق آن خروارها طلا و جواهرات خرج نمود.

هنگامی که خواست به دیدن باغ برود و حاصل زحمتهای خود را ببیند،همین که خواست از اسب پیاده شود و هنوز پای چپش بر رکاب بود که من از سوی پروردگار فرمان گرفتم جان او را بگیرم، او از پشت اسب بین زمین و رکاب اسب گیر کرد و مرد، دلم به حال او سوخت بدین علت که عمرش را صرف ساخت باغی نمود اما هنوز چشمش به باغ نیفتاده، مرگ به سراغش آمد.

در این هنگام جبرئیل به محضر پیامبر (صل الله علیه و آله) آمد و

ص: 108

گفت ای محمد! خدایت سلام می رساند و می فرماید:به عظمت و جلالم سوگند شداد بن عاد همان کودکی بود که او را از دریای بیکران به لطف خود گرفتیم و از آن جزیره دور افتاده نجاتش دادیم و او را بی مادر تربیت کردیم و به پادشاهی رساندیم.

در عین حال کفران نعمت کرد و خود بینی و تکبر نمود و پرچم مخالفت با ما بر افراشت، سر انجام عذاب سخت ما او را فرا گرفت، تا جهانیان بدانند که ما به آدمیان مهلت می دهیم و لی آنها را رها نمی کنیم.(1)

59. امام على (علیه السلام):

وَ حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أنْ یُحَسِّنَ اِسمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَهُ، و یُعَلِّمَهُ القُرآنَ

حقّ فرزند بر پدر، آن است که نام خوب بر او بگذارد و او را خوب تربیت کند و قرآن به او بیاموزد.

(نهج البلاغة، حکمت 399)

خواب رفته بودند که ناگهان صدای سوزناک ناله ای به گوش ما رسید. یک نفر به سوی درگاه خدا رو آورده و با سوز و گداز جانسوزی اشک می ریزد.

پدرم رو به من فرمودند: ای حسین! آیا صدای ناله های گناهکاری که به سمت درگاه خداوند پناه آورده است و با دلی شکسته اشک ندامت می ریزد را میشنوی؟ برو به سراغش و پیدایش کن و سپس با خود نزد من بیاور.

امام حسین علیه السلام می فرماید: اطراف خانه خدا را در آن شب تیره و تار گشتم و آن شخص را در بین رکن و مقام در حالی که نماز میخواند یافتم.

سلامی عرض کردم و گفتم: ای بنده نادم! پدرم امیرالمومنین تو را خواسته است. با عجله نمازش را به اتمام رساند. او را در نزد پدرم حاضر کردم.

امیرالمومنین جوانی زیبا با جامه ای تمیز به تن دید و فرمود: تو کیستی ای جوان؟

جوان پاسخ داد: من یک عرب هستم

حضرت سوال کرد: به چه دلیل با آهی جانگداز و دردمند اشک میریختی؟

جوان پاسخ داد: یا امیرالمومنین! ای حضرت به علت نافرمانی از

ص: 110

پدرم گرفتار نفرین او در زندگی ام شده ام زندگی ام ویران شده است نفرین پدرم سلامتی ام را از من گرفته است.

حضرت فرمود: داستان تو چیست؟

- من جوانی بودم که همیشه بی بند و باری در زندگی ام نمایان بود و آلوده به گناه و معصیت بودم هیچ ترسی از خدا و حکمتش نداشتم. پدر پیر و مهربانی داشتم که همیشه با مهربانی مرا پند و اندرز می داد اما من هیچ زمان به نصیحت هایش گوش فرا ندادم.

هر زمان که اقدام به نصیحت من می کرد با حرفهای ناپسند آزرده خاطرش می کردم و بعضی اوقات او را کتک می زدم. روزی از روزها در یک محلی مقداری پول بود که تصمیم گرفتم بروم و آن پول را از آنجا بردارم و خرج خود کنم اما پدرم مانع این کار من شد اما من دستش را گرفتم و او را به شدت به زمین کوبیدم پدرم دستهای خود را روی زانوهایش قرار داد تا برخیزد اما به قدری درد و کوفتگی داشت که نتوانست از جایش بلند شود.

همه پول ها را برداشته و به کار خود ادامه دادم در همان حین صدای قسم خوردنش به گوشم رسید و به خدا سوگند می خورد که به خانه خدا رفته و من را نفرین میکند.

خودم شاهد بودم که چندین روز روزه گرفت و نماز های فراوانی به جا آورد و پس از آن باروبندیل سفر را مهیا کرد و به سمت

ص: 111

خانه خدا به راه افتاد و خود را تا به اینجا رساند. پس از اینکه طواف کعبه را انجام داد دست خود را بر پرده کعبه رساند و با یک دل شکسته و آهی سوزناک مرا ناله و نفرین کرد.

به خداوندی خدا قسم! هنوز نفرینش تمام نشده بود که دچار بدبختی و درماندگی شدم و سلامتی ام از بین رفت. و در همان حال که جوان تعریف می کرد پیراهن خود را کنار کشید و به ما نشان داد که یک طرف بدنش فلج شده است.

وی به سخنان خود ادامه داد و گفت: بعد از این اتفاق از کارها و رفتارهای خود بشدت نادم هستم پیش پدرم برای عذرخواهی حاضر شدم اما او قبول نکرد و به سمت خانه خود حرکت کرد.

به مدت سه سال با همین وضعیت به زندگی خود ادامه دادند تا اینکه سال سوم موسم درخواست حج کردم تا به خانه خدا رفته و در محلی که مرا نفرین کرده است دعای خیر برایم بکند. پدرم لطف کرد و پذیرفت.

به سمت مکه به راه افتادیم تا اینکه در یک شب تاریک به بیابان سیاه رسیدیم به ناگاه از کنار جاده پرنده ای پرواز کرد و به خاطر صدای بال و پر او و رمیدن شتر، پدرم از روی شتر به زمین افتاد.

همین که پدرم روی سنگ ها افتاد در همان لحظه جان به جان آفرین تسلیم گفت پیکر او را در همانجا دفن کرده و آمدم. خودم به

ص: 112

این موضوع واقف هستم که تمام درماندگی و بدبختی من به علت نارضایتی و نفرین پدرم است.

حضرت امیرالمومنین بعد از اینکه داستان دردناک و غم انگیز جوان را شنید فرمود:حالا دیگر یاری گر تو فرا رسیده است ست من آن دعای پرفضیلت ای را که رسول خدا صلی الله علیه و آله به من تعلیم داده است را به تو می آموزم و بدان هر آنکه این دعا را که اسم اعظم الهی در آن جای دارد بخواند تمام دعا هایش از طرف خداوند به اجابت می رسد و فقر، درد، بیچارگی، مرض و غم از زندگی او ریشه کن شده و معصیت هایش بخشیده میشود.

سپس حضرت فرمود:این دعا را در دهمین شب ذی حجه بخوان و سحرگاه به نزد من بازگرد تا تو را ملاقاتی کنم.

امام حسین می فرماید:جوان نسخه خود را از پدرم گرفت و راهی شد. سپس در روز دهم ماه ذی حجه با خوشحالی هرچه تمام به نزد ما بازگشت و ما مشاهده کردیم سلامتی او به دست آمده است.

جوان ادامه داد:قسم به خدا اسم اعظم الهی درون این دعا است. به خداوندی خدا سوگند حاجتم برآورده و دعاهایم مستجاب شدند.

حضرت علی علیه السلام از جوان درخواست کرد که برایشان توضیح دهد که چگونه شفا یافته است.

جوان تعریف کرد: در شب دهم که جملگی در خواب بودند و

ص: 113

سکوت و سیاهی شب همه جا را فرا گرفته بود آن دعا را در دست خود گرفته ام و به درگاه پروردگار ناله کردم و اشک ریختم. همین که چشم هایم برای بار دوم به خواب رفت آواز خوشی در گوشم پیچید ای جوان! کافی هست.

تو خدا را به اسم اعظمش سوگند دادی و حاجت روا شدی. پس از چند لحظه چشمانم به خواب رفت و رسول خدا به خوابم آمدند و دست مبارکشان را بر اندامم کشیدند و فرمودند:تو به خاطر اسم اعظم الهی به سلامت زندگی کن و بعد من از خواب بیدار شدم و خود را در کمال ناباوری سالم دیدم.(1)

60-امام صادق (علیه السلام):

اِنَّ اللّه َ لَیَرْحَمُ الْعَبْدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ

بدون تردید، خداوند بر بنده خود به خاطر شدّت محبّت به فرزندش، رحم مى کند.

(کافى، ج 6، ص 50، ح 5)

ص: 114

خانه تو] باشد. از من بپذیر که تو دانا و شنوا هستی.بی تردید زنی با این خداباوری و نیت الهی و معنوی، دوره بارداری خویش را در کمال پرواپیشگی و بندگی خالصانه به سر برده و مراقب طهارت ظاهری، باطنی و دوری از آلایش ها ی تأثیرگذار بر کودک خویش بوده است.

رهیافت به راز و اهمیت یادکرد قرآن از انگیزه الهی و خالصانه مادر مریم به هنگام بارداری و پیش کش کردن جنین خویش به پیشگاه پروردگار هستی، زمانی میسر می گردد که توجه داشته باشیم کاوش ها و دریافت هایی جدید علمی، بیان کننده آن است که حوادث محیطی و پیرامونی کودک از زمان تولد و حتی پیش از آن و در دوره جنینی، از قبیل: تصورات افکار، حزن و اندوه او، رفتارها و عملکردهای مادر و نیز تغذیه، نظافت، گرفتن از شیر و آموزش، دارای تأثیر کامل در تنظیم شکل گیری شخصیت آینده است.

تمامی روایات و نصوصی که از آداب زفاف، شرایط زمانی و بایسته ها ی زمان آمیزش، تأثیر آب و هوا، تغذیه و حالات روحی مادران بر فرزندان در دوره بارداری و شیردهی سخن می گویند، از همین دیدگاه قابل دقت هستند.

ص: 116

61. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

مَنْ بَکى صَبىٌّ لَهُ فَاَرْضاهُ حَتّى یُسَکِّنَهُ، اَعْطاهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الْجَنَّةِ حَتّى یَرْضى

هر کس کودک گریان خود را راضى کند تا آرام شود، خداوند از بهشت آن قدر به او مى دهد تا راضى شود.

(الفردوس، ج 3، ص 549، ح 5715)

(وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ)؛(1)

و مریم دختر عمران – که دامان خود را پاک نگاه داشت و ما از روح خود در آن دمیدیم – او کلمات پروردگار و کتاب هایش را تصدیق کرد و او از مطیعان فرمان خدا بود.

62. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

کانَ النَّبىُّ صلی الله علیه و آله و سلماِذا اَصْبَحَ مَسَحَ عَلى رُؤُوسِ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ وُلْدِهِ

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هر روز صبح بر سر فرزندان و نوه هایشان دست [نوازش] مى کشیدند.

(بحارالأنوار، ج 104، ص 99، ح 75)

راهنمایی شد:

(وَأَوْحَیْنَا إِلَى ام مُوسَى أَنْ أَرْضِعِیهِ فَإِذَا خِفْتِ عَلَیْهِ فَأَلْقِیهِ فِی الْیَمِّ وَلاَ تَخَافِی وَلاَ تَحْزَنِی إِنَّا رَادُّوهُ إِلَیْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِینَ * فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِیَكُونَ لَهُمْ عَدُوّاً وَحَزَناً)؛ (1)

و ما به مادر موسی الهام کردیم: او را شیر ده و هنگامی که بر او ترسیدی، وی را در دریای [نیل] بیفکن؛ و نترس و غمگین مباش که ما او را به تو باز می گردانیم، و او را از رسولان قرار می دهیم. [و هنگامی که مادر به فرمان خدا او را به دریا افکند] خاندان فرعون او را از آب گرفتند، تا سرانجام دشمن آنان و مایه اندوهشان گردد!

این ماجرا از چند موضوع قابل بررسی است:

الف) وحی الهی به مادر موسی چه به معنای الهام باشد و یا شنیدن صدا و یا هر مکانیسم دیگر، آنچه مهم می نماید و منزلت مادر موسی را به عنوان مادر، بسی والایی می بخشد، این واقعیت است که می بینیم، تمامی تدبیر و راهکارهای وحیانی خداوند به صورت ریز، دقیق، مدبرانه و باشجاعت برخاسته از ایمان از سوی مادر موسی فراگرفته و اجرا می شود و خداوند از ایمان، قلب مطمئن، تعهد و اجرای دقیق دستورهای خود به وسیله مادر موسی (علیه السلام) با لحن ستایش گزارش می کند.

ص: 119

ب) راز بازگشت دوباره موسی به آغوش مادر، تسکین قلب مادر موسی، زدودن اندوه از وی و اثبات حقانیت وعده خداوند دانسته شده است:

(فَرَدَدْنَاهُ إِلَى أُمِّهِ كَیْ تَقَرَّ عَیْنُهَا وَلاَ تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ)؛ (1)

ما او را به آغوش مادرش بازگردانیدیم تا چشمش روشن شود و غمگین نباشد و بداند که وعده الهی حق است.

اما این واقعیت که از میان تمامی راه ها ی ممکن، خداوند راه امتناع او از پذیرش و مکیدن پستان زنان دیگر را عامل بازگشت موسی به مادر، تقدیر و پیش بینی می کند، می تواند نشان دهنده این مطلب باشد که کار تربیت، پرورش، تغذیه و رشد موسای پیامبر باید به وسیله زنی چون مادر خود وی، کمال و انجام پذیرد، نه هر زن شیرده دیگر. و این به معنای برجسته کردن اهمیت نقش تربیتی مادران در سمت و سویابی فرزندان و ارائه الگوی موفق از مادری است که با ایمان، اخلاص، اعتماد و اتکال به خداوند، کار تربیت و پرورش فرزندی چون موسی را به شیوه احسن و بهترین وجه ممکن به فرجام رساند.

ص: 120

63. امام کاظم (علیه السلام):

قالَ بَعْضُهُم: شَکْوَتُ اِلى ابِى الْحَسَنِ موسى علیه السلامابنا لى، فَقالَ: لا تَضْرِبْهُ، وَاهْجُرْهُ وَ لا تُطِلْ

کسى گفت: از فرزندم به امام کاظم علیه السلام شکایت کردم. ایشان فرمودند: «او را نزن بلکه با او قهر کن ولى نه به مدّت طولانى.

(عدّة الداعى، ص 79)

دوست دارم که از فرزند خود راضی شوی «قالت رضی الله عنی برضاک یا رسول الله» عرض کرد به جهت رضایت شما از او راضی شدم پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: بگو لا اله الا الله فی الفور زبانش باز شد و گفت: لا اله الا الله، فرمود: بگو: «یا من یقبل الیسیر و به عفو عن الکثیر اقبل منی الیسیر و اعف عنی الکثیر انک انت اعفو الغفور» و در بحار «انک انت الغفور الرحیم» تمام کلمات را گفت حضرت پرسیدند چه می بینی؟ عرض کرد: دو صورت سیاه بر من وارد شدند فرمودند: دوباره بخوان، همین کلمات را خواند باز فرمودند: چه می بینی؟ عرض کرد آن دو صورت سیاه رفتند و دو صورت سفید بر من وارد شدند و می خواهند روح مرا قبض کنند، پس همان ساعت از دنیا رفت. (1)

در کتاب زبده التصانیف آمده است که: در حدیث وارد شده اگر کسی به قدر عمر دنیا روی یک پا و در خودمت مادر بایستد از عهده ی یک دفعه شیر دادن مادر بر نیامده است و در انوار لغمانیه نقل کرده که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مردی از دنیا رفت و او را بردند دفن کنند زمین او را قبول نکرد، خبر به پیغمبر دادند فرمود: مادرش از او راضی نیست، فرستادند پیش مادرش از او راضی شد زمین او را

ص: 122

قبول کرد. (1)

از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرمودند: «رِضَی الرَّبِّ فِی رِضَی الوَالِدَینِ و سَخَطُ الرَّبِّ فِی سَخَطِ الوَالِدین» ؛ رضایت خدا در سایه رضایت والدین و خشم خدا در سایه خشم والدین است. (2)

64. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اَ لْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنینَ، وَ وَزیرٌ سَبْعَ سِنینَ

فرزند هفت سال سروَر، هفت فرمانبردار، و هفت سال وزیر است.

(مکارم الاخلاق، ص 222)

زنى كه در بالاى سر جوان ايستاده بود گفت: آرى، من مادر او هستم.

رسول خدا فرمود: آيا تو از فرزندت راضى و خشنود هستى ؟ گفت: نه، من مدت شش سال است كه با او حرف نزده ام

فرمود: اى زن او را حلال كن و از او راضى باش ! گفت براى رضايت خاطر شما او را حلال كردم، خداوند از او راضى باشد.

پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم رو به آن جوان نمود و كلمه توحيد را به او تلقين نمود. جوان بعد از رضايت مادر زبانش باز شد و به يگانگى خدا اقرار كرد.

پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم فرمود: اى جوان چه مى بينى ؟ گفت: مردى بسيار زشت و بدبو را مشاهده مى كنم و اكنون گلوى مرا گرفته است پيامبر دعائى به اين مضمون به جوان ياد داد و فرمود: بخوان: ((اى خدايى كه عمل اندك را مى پذيرى و از گناه و خطاى بزرگ درمى گذرى از من نيز عمل اندك را بپذير و از گناه بسيار من درگذر، چرا كه تو بخشنده و مهربانى)).

جوان دعا را آموخت و خواند؛ سپس پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم پرسيد: اكنون چه مى بينى ؟ گفت: اكنون مردى (ملكى) را مى بينم كه صورتى سفيد و زيبا و پيكرى خوشبو و لباسى زيبا بر تن دارد و با

ص: 124

من خوش رفتارى مى كند (بعد از دنيا رحلت كرد) (1)

65. امام على (علیه السلام):

مَنْ سَاَلَ فى صِغَرِهِ اَجابَ فى کِبَرِهِ

هر کس در خردسالى سئوال کند، در بزرگ سالى اش پاسخ مى دهد.

(غرر الحکم، ح 8273)

را خورد به طوريكه قيافه دندانهايش براى بينندگان پيدا بود.

روزى پدرش زكريا به يحيى فرمود: پسر جان چرا چنين مى كنى ؟ من از خدا خواسته ام تا تو را به من بدهد تا مايه روشنى چشمم گردى !!

عرض كرد: مگر تو نبودى كه فرمودى ميان بهشت و جهنم گردنه اى است كه به جز كسانى كه از خوف خدا بسيار گريه كنند از آن گردنه نتوانند گذشت ؟!

آنقدر يحيى گريه مى كرد كه مادرش دو قطعه نمد براى او تهيه كرد كه دندانهايش را با آن مى پوشانيد و اشكهايش را به خود مى گرفت تا آنكه از اشك چشمانش خيس مى شد يحيى آستينهايش را بالا مى زد و آن نمدها را فشار مى داد و اشكها از ميان انگشتهايش فرو مى ريخت.

زكريا نگاه به فرزند مى كرد و سر بر آسمان بر مى داشت و عرض مى كرد: بارالها اين فرزند من است و اين هم اشك چشمانش و تو ارحم الراحمينى.

وقتى يحيى اسم سكران (كوهى در دوزخ) را مى شنيد آشفته حال و پريشان روى به بيابان مى نهاد، ناله واى از غفلت او برمى خيزيد، و پدر و مادر در بيابانها به دنبالش مى رفتند. (1)

ص: 126

66. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ، وَ اِذا وَ عَدتُموهُمْ شَیْئا فَفُوا لَهُمْ، فَاِنَّهُمْ لا یَدْرونَ اِلاّ اَ نَّکُمْ تَرْزُقونَهُمْ

کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید و هرگاه به آنان وعده دادید، به آن وفا کنید، زیرا آنان، روزى دهنده خود را کسى غیر از شما نمى دانند.

(کافى، ج 6، ص 49، ح 3)

نقل كردند.

فرمود: نزد آن مرد برويد و او را پيش من آوريد تا پاداش كارش را به وى بدهم

آنان نزد موسى عليه السلام آمدند و درخواست پدر را گرفتند و موسى عليه السلام هم بى درنگ به خاطر خستگى و گرسنگى و غريب بودن قبول كرد. دختران به عنوان راهنما جلو راه مى رفتند و موسى عليه السلام به دنبال آنان به راه افتاد و نگاه مى كرد از كدام كوچه و راهى مى روند. چون هيكل و بدن آنان را از پشت نمايان بود حيا و غيرت او را ناگوار آمد و فرمود:

من از جلو مى روم و شما پشت سر من بيائيد، هر كجا ديدى من اشتباه مى روم راه را به من نشان دهيد (يا سنگ ريزه اى در جلوى پاى من بيندازيد، تا راه را تشخيص بدهم) زيرا ما فرزندان يعقوب به پشت زنان نگاه نمى كنيم

چون نزد شعيب عليه السلام آمد و جريان خود را گفت، به خاطر پاداش كار، و نيرومندى جسمانى و حيا و پاكى و امين بودن دختر خود را به ازدواج موسى در آورد. (1)

ص: 128

67. امام کاظم (علیه السلام)

تُسْتَحَبُّ عَرامَةُ الصَّبىِّ فى صِغَرِهِ لِیَکونَ حَلیما فى کِبَرِهِ، ما یَنْبَغى اَنْ یَکونَ اِلاّ هکَذا

خوب است بچّه در کودکى بازى گوش باشد تا در بزرگ سالى بردبار گردد و شایسته نیست که جز این باشد.

(کافى، ج 6، ص 51، ح 2)

معمول، دو رکعتِ آخر نماز را با شتاب تمام کرد (طبیعتاً مردم از خود می پرسیدند، به راستی چه حادثه مهمی رخ داده که پیامبر نمازش را با شتاب تمام کرده است؟!) پس از اتمام نماز، از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسیدند: «آیا در خلال نماز حادثه ی خاصی اتفاق افتاد؟» پیامبر در پاسخ فرمود: «خیر، اتفاقی نیفتاد. » مسلمانان گفتند: «پس چرا دو رکعت آخر را مختصر (و با حذف مستحبات نماز) به جا آوردید؟» پیامبر اکرم در پاسخ فرمودند: «مگر صدای گریه کودک را نشنیدید؟»

معلوم شد که کودکی در چند قدمی محل نمازگزاران گریه می کرده و مادرش که مشغول نماز بوده نتوانسته او را آرام کند. صدای گریه ی آن کودک باعث شده تا رسول گرامی اسلام، عملی با چنین اهمیتی والا به مانند نماز را با شتاب تمام کنند، تا مادر کودک بتواند به کودک خود رسیدگی کند.

شاید نکته جالب تر در این داستان آن باشد که از نوع پاسخ دادن نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به مسلمانان، معلوم می شود که ایشان مختصر کردن نماز جماعت و حذف مستحبات برای رسیدگی به این کودک را واکنشی بسیار طبیعی و بدیهی می دانسته اند.(1)

ص: 130

68. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اُحِبُّ الصِّبْیانَ لِخَمْسٍ: اَلاَوَّلُ: اَنَّهُمْ هُمُ الْبَکّاؤونَ، وَالثّانى: یَتَمَرَّغونَ بِالتُّرابِ وَ الثّالِثُ: یَخْتَصِمونَ مِنْ غَیْرِ حِقْدٍ وَ الرّابِعُ: لا یَدَّخِرونَ لِغَدٍ شَیئا وَ الْخامِسُ: یُعَمِّرونَ ثُمَّ یُخَرِّبونَ

کودکان را به خاطر پنج چیز دوست مى دارم: اول آن که بسیار مى گِریند، دوم آن که با خاک بازى مى کنند، سوم آن که دعوا کردن آنان همراه با کینه نیست؛ چهارم آن که چیزى براى فردا ذخیره نمى کنند، پنجم آن که مى سازند و سپس، خراب مى کنند (دل بستگى ندارند).

(مواعظ العددیّه، ص 259)

مى برند و اين از بخل است كه مبادا از جانب تو كسى بهره مند شود.

به آن حقى كه من بر تو دارم، بيرون رفتن و بازگشتن تو بايد از درب بزرگ باشد. هرگاه مى خواهى بيرون بروى طلا و نقره همراه بردار، پس هر كه از تو چيزى خواست عطا نما؛ و اگر عموهايت از تو چيزى خواستند با آنها نيكوئى نما و كمتر از پنجاه دينار به آنها عطاء مكن، و به عمه هاى خود نيز كمتر از بيست و پنج دينار مده، همانا من اراده دارم كه باين بخشش خداوند تو را بلند گرداند، انفاق كن و از تنگدستى مترس. (1)

69. امام على (علیه السلام):

اَلاِفْراطُ فِى الْمَلامَةِ یَشُبُّ نیرانَ اللَّجاجِ

زیاده روى در سرزنش کردن، آتش لجاجت را شعله ور مى سازد.

(تحف العقول، ص 84)

امام صادق عليه السلام: كان رسول الله اذا ورد عليه امر يسره، قال الحمدلله على هذه النعمة. (1)

پيامبر هرگاه كار شادمانى نصيبش مى شد مى فرمودند: خدا را بر اين نعمت ستايش مى كنم.

شرح كوتاه

عبد بايد همه نعمتها را از خداوند بداند، و هيچ علاقه قلبى براى داشتن نعمت از غير خدا نداند و راضى به آنچه خدا عطاء كرده باشد. و به سبب يافتن نعمت، مخالفت حق ننمايد، و در همه حال براى خدا بنده شاكر باشد.

توفيق شكر نعمت، خود نعمت جديدى است كه شكر بر آن واجب است

با همه عطايا و نعمتهاى الهى چه كسى مى تواند حق شكر او را انجام دهد؟ ولى نبايد به اسراف و تبذير در نعم الهى بپردازد، و حق هر نعمت را در جايش مصرف كند، تا مورد الطاف خداوند قرار بگيرد.

70. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):

اِنَّ التُّرابَ رَبیعُ الصِّبْیانِ

خاک، بهارِ (تفریحگاهِ) کودکان است.(معجم الکبیر، ج 6، ص 140، ح 5775)

ص: 133

والحمدلله رب العالمین

وصلی الله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین

العبد المذنب الفانی

سیدمجتبی حسینی نژاد

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: مَن حَفِظَ على امّتی أرْبَعینَ حَدیثا ینْتَفعونَ بِها فی أمْرِ دینِهِم، بَعثَهُ اللّهُ یومَ القِیامَةِ فَقیها عالِما؛ کسى که براى امت من چهل حدیث حفظ کند که در کار دینشان از آنها بهره مند شوند، خداوند در روز رستاخیز او را فقیه و عالم برانگیزد. (1)

توضیح: علامه مجلسی پس از ذکر احادیث در مورد فضیلت حفظ حدیث، می گوید: حفظ مراتبی دارد و پاداشی که در برابر آن داده می شود، برحسب آن مراتب، متفاوت خواهد بود:

یک) حفظ لفظ احادیث، خواه در ذهن باشد یا به صورت نوشته و نیز لفظ آن صحیح باشد و داشتن اجازه ی نقل حدیث.

دو) حفظ معانی احادیث و تفکر در آنها و استنباط احکام و معارف از آنها.

سه) حفظ احادیث بوسیله ی عمل به آنها.

بنابراین تمام مراتب حفظ دارای پاداش است اما ثواب هر مرحله با مرحله ی دیگر تفاوت دارد و اگر حفظ حدیث همراه عمل باشد، پاداشبیشتری به دنبال خواهد داشت.

ص: 135

ص: 136

داراحیاء التراث العربى، بیروت 1386ق

8. بن خالد برقى،احمد بن محمد،المحاسن، ناشردار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371.

9. حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1412 ه. ق.

10. طوسي،محمد بن حسن،الغیبة،ناشر مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم - ایران،1425 ق.

11. طوسي، محمدبن حسن،امالي،ناشر انديشه هادي،قم،1388

12. قرباني، زين العابدين، منتهي الآمال، مشهد، انتشارات هاتف، 1381

12. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، 1405ه. ق

13. نوری،حسين بن محمد تقى، مستدرك الوسائل، تحقيق: مؤسسه آل البيت، قم، آل البيت، 14ه. ق

14. موسوی خوانساری،محمدباقر،روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ناشر اسماعیلیان،چاپ اول،قم،1390ه. ش

فارسی

1. ابن ابى فراس، مجموعه ورام، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، 1365 ش، ج1، دارالکتب الاسلامیه، ج1 و2.

2. الواعظ السدهی الاصفهانی،ابوالقاسم،نفایس الاخبار،ناشر تبريز، كتابفروشي بني هاشمي، 1382 ق.

ص: 138

انتشارات نسل جوان، 1368 ش.

5. بذرافشان، مرتضی،صد حکایت تربیتی،بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه)، قم،1387.

6. بهتاش، یدالله، کشکول بهتاش، تهران،سبحان، 1384.

7. بهشتى، احمد: اسلام و تربيت كودك، چاپ اول، چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامى، 1370 ش.

8. بن محمد غزالی، ابوحامد محمدغزالی،فروغ صفائی،کیمیای سعادت، ناشر مهراندیش، نهران، 1395.

9. بن محمد غزالی، محمد، ویراستارجلال الدین همائی، نصیحه الملوک، ناشر هماذر، تبریز، 1367

10. پاک نیا،عبدالکریم،حقوق متقابل والدین و فرزندان،فرهنگ اهل بیت (علیه السلام)، نسیم کوثر،قم،1384

11. حائری تهرانی،مهدی،درسهایی از زندگی پیامبر نور و رحمت،ناشران میقات، کتابخانه مسجد ارک،نوبت چاپ 99،تهران،1378

12. حلبی،علی اصغر،خواندنیهای ادب فارسی،ناشر زوار،تهران،1379

13. حسینی نژاد،سیدمجتبی،نقش مادر در عفت دختران، تبریز،انتشارات عاصم، اول1398

14. حسینی نژاد، سیدمجتبی، نقش والدین در تربیت دینی فرزندان، انتشارات اثرقلم، قم،اول 1398

15. حسینی نژاد، سیدمجتبی، نقش پدر در تربیت دینی فرزندان، انتشارات

ص: 139

اثرقلم، قم،اول 1399

16. حسینی نژاد، سیدمجتبی، نقش مادر در تربیت دینی فرزندان، انتشارات اثرقلم، قم،اول 1399

17. حسینی شاهرودی، محمد،اسوه اخلاق،تهران: سازمان تحقیقات خودکفایی بسیج، 1378.

18. حسینی، ابوالحسن، عجب حکایتی، قم، برگ شقایق، 1380

19. دانشمند،مهدی، ارزش والدین و تربیت فرزند،ناشریاس نبی،تبریز،1380

20. دوانی،علی،داستان های ما،نشر زلال،تهران، 1374.

21. ديلمى،حسن،مترجم سلگى نهاوندى،على،ترجمه ارشاد القلوب دیلمی، قم - ایران،1376 ش

22. زمانی وجدانی،مصطفی،داستانها و پندها،ناشر پیام عدالت،چاپ چهارم، تهران، 1385.

23. رحيميان،محمد حسن،در سايه آفتاب (خاطرات امام خميني(ره))، ناشرموسسه فرهنگي و اطلاع رساني تبيان،قم، 1387

24. سبحانی، جعفر، فروغ ابدیت، قم، بوستان کتاب، چاپ بیست ویکم، 1385 ش.

25. صداقت، سید علی اکبر،یکصد موضوع 500 داستان،نشر قم، ناصر، 1379.

26. صداقت، علی اکبر، مصیبت بزرگ خاندان نبوت،قم، ناصر، 1377.

27. صداقت، سیدعلی اکبر، یکصد موضوع 500 داستان، ناشر تهذیب، قم،

ص: 140

1381.

28. صفایی حائری، علی، آیه های سبز، انتشارات لیله القدر، قم، 1374.

29. فتحی، عمادزاده،مصطفی،آشنایی با یاران پیامبر اسلام علیه و آله و سطوری از زندگانی حضرتمحمد،ناشرهمراه،تهران،1361

30. فصیحی، علی، نمونه معارف اسلام، ناشرمحقق، مشهد، 1384

31. کاشانی،ملا فتح الله،منهاج الصادقین،ناشرکتابفروشی اسلامیه، تهران، 1336ش.

32. کریمی،کبری،عفت مادر و تربیت فرزندان، انتشارات عاصم، تبریز، اول1398.

33. ماهنامه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی،مجله پیام انقلاب، مدیر مسئول رمضان شریف، صاحب امتیاز: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

34. محمدی اشتهاردی، محمد، حجاب بیانگر شخصیت زن، معاونت مبارزه با مفاسد اجتماعی ناجا با همکاری ناشر قم، چاپ اول، قم، 1375

35. محمدى اشتهاردى، محمد، ناشر بوستان کتاب،قم،1392

36. محمدی ری شهری،محمد،حمیدرضا شیخی،میزان الحکمة، ناشردارالعلم، 1391.

37. مجلسی،محمد باقر بن محمد تقی،حیات القلوب،ناشرهفت اختر اندیشه، تهران، 1393.

38. مطهری،مرتضی،داستان راستان،ناشرصدرا،تهران،1379

39. مظاهری،حسین،خانواده در اسلام،ناشرشفق،قم،1390

ص: 141

40. موسوی، سید مرتضی،تاریخ انبیا،ناشر انتشارات پرتو خورشید، تهران، 1388.

41. میرزای شیرازی شیخ آقا بزرگ تهرانی (ترجمهء هدیة الرازی) ادارهء پژوهش و نگارش وزارت ارشاد اسلامی انتشارات

42. میرخلف زاده، علی، داستانهایی از تربیت، http://www. ghadeer. org

43. نراقی،احمدبن محمدمهدی،جامع السعادات، ناشرقائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، قم، 1390.

44. یدالله، نعلبندی، داستانهای پندآموزتبلیغی، انتشارات کشف الغطا، نوبت اول، قم،1390.

ص: 142

عکس

ص: 143

عکس

ص: 144

عکس

ص: 145

عکس

ص: 146