نام کتاب: دوران امامت

نویسنده: رضا اخوی

طراح گرافیک: محمد حسین مؤیدی

امور فنی:

ناشر:

چاپ:

شمارگان: 1000 جلد

نوبت و تاریخ چاپ: اول-1394

شابک 000-7029-600-978

قیمت: 2000 تومان

مرکز پخش: احرار

تلفن: 37749906-025

همراه: 09128540315 / 09123530315

سرشناسه: قائمی امیری، علی،

عنوان : زندگی نامه حضرت زینب علیها السّلام

تکرار نام پدیدآورنده: علی قائمی امیری

مشخصات نشر : قم، پیام مقدس ، 1394

مشخصات ظاهری: 128 ص.

978-600-7029-48-0 ISBN

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

یاداشت: کتاب نامه به صورت زیر نویس

موضوع: حضرت زینب سلام علیها السّلام بنت علی بن ابی طالب علیه السّلام 6-62 ق.-

سرگذشت نامه

موضوع: حضرت زینب علیها السّلام بنت علی بن ابی طالب علیه السّلام، 6-62 ق .-

خطبه ها

موضوع: واقعه کربلا ، 61 ق .

رده کنگره: 1394 ، ق 2 Bp 52/2/9

رده دیویی : 297/974

شماره مدرک : 3892141

خیراندیش دیجیتالی: انجمن مددکاری امام زمان (عج) اصفهان

ویراستار کتاب: خانم نرگس قربانی

ص: 2

امام عسکری علیه السّلام و تبیین جایگاه آل محمد علیهم السّلام...47

9. دو اصل ایمان...48

10. ارادتی این گونه...50

سخنی از شهید مطهری رحمة الله علیه ...50

11. وظایف محبان...52

تفسیر باطنی شجره طیبه...52

اهل بيت علیهم السّلام ؛ حقیقت شجره طیبه...52

وظایف محبان در کلام امام عسکری علیه السّلام...53

12. طراوت ایمان...56

راه کار های طراوت ایمان در کلام امام عسکری علیه السّلام...56

سیره حضرت ...59

13. میان بر تقرّب...60

میان بری برای تقرب...60

سجده و حالت های ملکوتی امام عسکری علیه السّلام...61

وصیت امام به شیعه...62

14. از حرف تا عمل...63

شیعه یا محت؟...64

شیوه بر خورد امام...65

15. گناهان کوچک تله های شیطان...68

دام های کوچک شیطان...68

چند روایت تکان دهنده...69

16. غبار های فتنه و شبهه...71

نمونه ای دیگر...72

17 . علم غیب ؛ ویژگی ممتاز...75

دو نمونه از علم غیب امام عسکری علیه السّلام...76

18. زیرکی مؤمنانه...78

19. یک باور زیبا...80

مکتب خانه ی انبیا...80

20. عصر غیبت؛ دوران امتحان...83

نکته ای مهم...84

شبکه ارتباطی وکلاء...84

تعیین نشانه های جانشین...85

عصر غیبت...86

فصل سوم: گل واژه های نور...87

فصل چهارم: کتاب شناسی...91

ص: 4

نیز گامی بسیار کوچک در راستای همین هدف و دغدغه است.

اما اثر حاضر در چهار فصل آشنایی با زندگانی امام، بیست منبر با محوریت معارف امام، سیزده روایت نورانی از نور سیزدهم و در نهایت معرفی منابع مکتوب موجود پیرامون حضرت برای محققان و علاقمندان تدوین شده است. این اثر با زحمات مؤلف محترم جناب حجت الاسلام رضا اخوی، روحانی با سابقه در امر تبلیغ و تدوین متون تبلیغی حاصل شده است که امید واریم معارف موجود در آن را در منابر مبلغان بزرگ وار و اصحاب هنر و رسانه ببینیم و بشنویم و شاهد زدوده شدن کمی از غبار نا شناختگی حضرت در جامعه باشیم.

امید که این تلاش نا چیز، مورد رضایت امام حسن عسکری علیه السّلام مال و فرزند بزرگ وارشان و هم چنین مورد قبول درگاه الهی قرار گیرد و توشه آخرت برای دست اندر کاران آن گردد.

مؤسسه فرهنگی امام حسن عسکری علیه السّلام شهر مقدس قم دی ماه 1394

امضا و تاریخ

ص: 7

ص: 8

روز جمعه هشتم ربیع الثانی سال 232 هجری قمری بود که شهر مدینه به میلاد نور عسکری علیه السّلام روشن گردید (1) و (حُدَیثه) و در تعابیری دیگر، «سوسن» یا «سلیل»، پس از افتخار همسری امام هادی علیه السّلام به فضیلتی دیگر دست یافت و معصوم سیزدهم امام عسکری علیه السّلام از ایشان متولد گردید و پیوند مبارک زندگی آن حضرت را، صفایی دیگر بخشید.

نام ایشان به یاد امام حسن مجتبی عیه السّلام «حسن» و کنیه اش را «ابو محمد» نامیدند. آن حضرت و پدر و جد شان هر کدام در زمان خود به احترام انتساب به امام رضا علیه السّلام، «ابن الرضا؛ یعنی فرزند رضا» نامیده می شدند (2) . ایشان تا چهار سال و چند ماهگی از عمر شریف شان را در مدینه به سر بردند و تا بیست و سه سالگی در جوار پدر بزرگ وار شان در سامرا زندگی کردند و 6 سال نیز در مقام امامت و پیش وایی بودند. (3)

تکریم و نکود اشت وا می داشت.

به گفته تاریخ، وقتی آن حضرت را نزد «علی ابن نازمَش» که فردی ناصبی و دشمن اهل بیت و آل علی علیهم السّلام ،بود زندانی کردند، درباریان به وی سفارش کردند که بر حضرت سخت بگیرد، ولی هنوز یک روز از زندانی شدن امام علیه السّلام نگذشته بود که «ابن نارمش» چنان شد که از عظمت و جلالت امام سر بلند نمی کرد و در ردیف شیعیان آن حضرت قرار گرفت . (1)

حضرت علی علیه السّلام باقی است که در آن زمان، شخصیت ممتاز این خانواده امام حسن عسکری علیه السّلام بود.

نکته دوم و مهم تر آن که با توجه به احادیث نقل شده از پیامبر اکرم صلی الله عليه و آله، خلفای بنی عباس می دانستند که حضرت مهدی علیه السّلام از خاندان علی و فاطمه است و اوست که بساط ستم گری را بر می چیند و عدالت و قسط را بر قرار می کند. بدین جهت، هرچه تاریخ ولادتش نزدیک تر می شد، سخت گیری های آنان نیز بیشتر می شد؛ لذا امام هادی علیه السّلام را به همراه فرزند بزرگ وارش حضرت عسکری علیه السّلام به سامرا احضار کردند تا کاملاً آن حضرت را زیر نظر داشته باشند. البته به آن هم اکتفا نکردند، بلکه آنان را در سامرا در محله ای به نام «عسکر» سکونت دادند تا از دید نظامیان پنهان نمانند و رفت و آمد ها را کنترل کنند. بر این اساس است که هر دو امام به «عسکریین» لقب یافتند. (1)

هم چنین دستگاه خلافت، برای کنترل بیشتر امام حسن عسکری علیه السّلام ، آن حضرت را نا گزیر کرده بود که هر هفته روز های دوشنبه و پنج شنبه در دربار حاضر شود (2) و حتی به این هم اکتفا نکرده، چندین مرتبه امام را به زندان انداختند.

کار خود را بکن و بدان که گزارش کار هایت به ما می رسد.» (1)

یکی دیگر از یاران امام می گوید: ما گروهی بودیم که وارد سامرا شدیم و مترصد روزی بودیم که امام از منزل خارج شود تا بتوانیم او را در کوچه و خیابان ببینیم. در این هنگام نامه ای به این مضمون از طرف امام به ما رسید: « هیچ کدام بر من سلام نکنید هیچ کس از شما به سوی من اشاره نکند، زیرا برای شما خطر جانی دارد!». (2)

«عبد العزیز بلخی» می گوید: روزی در خیابان نشسته بودم. ناگهان امام حسن عسکری علیه السّلام را دیدم که به سوی دروازه شهر حرکت می کرد. در دلم گفتم: خوب است فریاد کنم که: مردم! این حجت خدا است، او را بشناسید. ولی با خود گفتم در این صورت مرا می کشند! برای همین سکوت کردم.

وقتی امام به کنار من رسید، با انگشت سبابه به من اشاره کرد. من به سرعت پیش رفتم و ایشان فرمود:« مواظب باش، اگر فاش کنی، هلاك می شوی!» شب که به حضور امام رسیدم، فرمود: «باید راز داری کنید و گرنه کشته می شوید؛ خود را به خطر نیندازید!» (3)

اعزام پیک ها و ارسال پیام ها؛

3. فعالیت های سرّی سیاسی، به رغم تمامی کنترل ها و مراقبت های حکومت عباسی؛

4. حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان به ویژه یاران خاص خود؛

5. تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه در برابر مشکلات؛

6. استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای جلب منکران امامت و دل گرمی شیعیان؛

7. آماده سازی شیعیان برای دوران غیبت فرزند خود امام دوازدهم. (1)

خدا صلی الله علیه و آله وسلم و تویی خاتم ائمه طاهرین و نام تو هم نام رسول خدا است و این عهدی است به من از پدرم و پدر های طاهرین تو؛ ﴿ صلی الله عَلَى أَهْلِ الْبَيْتِ رَبِّنَا إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ ﴾ و در همان هنگام به شهادت رسید. (1)

شده و نماز ظهرش را در منزل خواند.

ابو هاشم می گوید: پس از رهایی از زندان از نظر تأمین هزینه های زندگی در تنگنا بودم. از این رو تصمیم گرفتم که در ضمن نامه ای چند دینار از 18 امام علیه السّلام در خواست کنم؛ ولی شرم می کردم طولی نکشید که امام تا صد دینار برایم فرستاد و برایم نوشته «هر گاه محتاج شدی، خجالت نکش و پروا مکن. از من بخواه که به خواست الهی به خواسته ات می رسی». (1)

در زمانی دیگر وقتی ابوهاشم جعفری نیاز مالی خود را به اطلاع امام رساند امام کیسه ای حاوی پانصد دینار برای او فرستاد و در سخنی شگفت انگیز و سراسر مهر و عطوفت فرمودند: «ابوهاشم! این را بگیر و اگر کم است عذر ما را بپذیر!». (2)

وسعتی به من عنایت کند. جواب نامه به وسیله ابو هاشم از طرف حضرت رسید.

امام علیه السّلام نوشته بود خداوند تو را بی نیاز کرد، پسر عمویت یحیی ابن حمزه از دنیا رفت مبلغ صد هزار درهم به توارث می رسد که در آتیه نزدیکی برایت می آورند. ﴿ فَاشْكُرِ الله وَ عَلَيْكَ بِالِاقْتِصَادِ وَإِيَّاكَ وَ الْإِسْرَافَ فَإِنَّهُ مِنْ فِعْلِ الشَّيْطَنَة ﴾؛ خدا را سپاس گزاری کن، ولی متوجه باش از روی اقتصاد و میانه روی زندگی کنی. مبادا اسراف نمایی، زیرا اسراف عملی شیطانی است».

بعد از چند روز شخصی از حران آمد و اسنادی مربوط به دارایی پسر عمویم به من تحویل داد و فهمیدم تاریخ فوت او مطابق با روزی بود که ابو هاشم نامه حضرت عسکری را به من رسانید.

تنگ دستیام بر طرف شد حقوق خدایی که در آن مال بود خارج نموده به اهلش رسانیدم و نسبت به برادران دینی خود کمک هایی نیز کردم. پس از آن مطابق دستور امام از روی اقتصاد به زندگی خود ادامه دادم. (1)

ما نباشد به سوی آتش خواهد رفت. (1)

ص: 20

فرمود: «وقتی که نشستی بسم الله نگفتی». (1)

بهره گیرند و آرزو ها آنان را سر گرم و غافل سازد ولی به زودی خواهند فهمید. (1)

یعنی انسانی که دچار حیات حیوانی شود و از آموزه های دینی و سبک زندگی خدا پسند دور بماند تمام همت او بر دو محور شکم و شهوت قرار می گیرد قرآن این نوع حیات را حیات حیوانی نام گذارده است.

این نوع زندگی چه بسا از جهات مادی همراه با رفاه و موفقیت ظاهری نیز باشد، ولی به تعبیر مقام معظم رهبری حفظه الله: بحث در این است که وقتی فقط برای مادیات کار و تلاش شد ثروت و قدرت به دست می آید، اما سعادت به دست نمی آید.

ایشان فرمودند: «هر جا تدبیر و کار و تلاش باشد، محصولی خواهد داد. این سنت الهی است حتی کسانی هم که دنبال مادیات صرف بدون معنویت می روند، اگر مدیریت و تدبیر درستی داشته باشند و تلاش و مجاهدت هم بکنند، البته به آن خواهند رسید، «كُلاً نُمِدُّ هؤلاء و هؤلاء مِنْ عَطاءِ رَبِّكَ» (2) این صریح قرآن است بحث در این نیست بحث در این است که وقتی فقط برای مادیات کار و تلاش شد ثروت و قدرت به دست می آید، اما سعادت به دست نمی آید. (3)

از این رو خداوند متعال در آیه 12 از سوره مبارکه محمد به عاقبت زندگی کسانی اشاره کرده است که تنها به مسئله شکم اهمیت داده و برای مسائل دیگر هیچ گونه حسابی باز نکرده اند: ﴿ وَ الَّذِینَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأكُلُ الْأَنْعَامُ وَ النَّارُ مَثُوىَ لَهُمْ ﴾؛ و کافران همواره سرگرم بهره گیری از [ کالا و لذت های زود گذر] دنیایند و می خورند همان گونه که چهار پایان می خورند و جای گاه شان آتش است. هم چنین خطاب به پیامبر می فرماید: ﴿ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ ﴾؛ به او بگو از کفر و کفرانت کمی بهره گیر و چند روزی را به غفلت و غرور سپری کن اما بدان که از اصحاب دوزخی !». (4)

ص: 25

چنین خشیتی باعث سعادت ابدی انسان، تأثیر پذیری از انذار های آسمانی و عبرت آموزی از حوادث می گردد و انسان را در مسیر رشد و كمال معنوی یاری می رساند.

من قرب پیدا نمی کنند». (1)

و امام صادق علیه السّلام فرمودند: خدای عز و جل به موسی علیه السّلام چنین فرمود: ﴿ أَنَّ عِبَادِى لَمْ يَتَقَرَّبُوا إِلَيَّ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ قَالَ مُوسَى يَا رَبِّ وَ مَا هِيَ قَالَ يَا مُوسَى الزُّهْدُ فِي الدُّنْيَا وَالْوَرَعُ عَنْ مَعَاصِيَّ وَ الْبُكَاءُ مِنْ خَشْيَتِی ﴾ «همانا بندگان من به من تقرب نجستند به چیزی که نزد من از سه خصلت محبوب تر باشد موسی علیه السّلام عرض کرد: پروردگارا آن ها کدامند؟ فرمود: ای موسی! زهد در دنیا و ورع از نا فرمانی ها و گریه از ترس من». (2)

اخلاقی و حقوق مردم را نکند تقوای الهی را نیز رعایت نمی کند.

و امام باقر علیه السّلام فرمود: ﴿ فَإِذَا دَعَتْكَ نَفْسُكَ إِلَى كَبِيرَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَارْمِ بِبَصَرِكَ إِلَى السَّمَاءِ فَإِنْ لَمْ تَخَفْ مَنْ فِيهَا فَانْظُرْ إِلَى مَنْ فِي الْأَرْضِ لَعَلَّكَ أنْ تَسْتَحْيِيَ مِمَّنْ فِيهَا فَإِنْ كُنْتَ لَا مِمَّنْ فِى السَّمَاءِ تَخَافُ وَلَا مِمَّنْ فِي الْأَرْضِ تَسْتَحِي فَعُدَّ نَفْسَكَ فِي الْبَهَائِمِ ﴾؛ «زمانی که نفس تو به گناه کبیره ای دعوتت کرد به آسمان نگاه کن! پس اگر از کسی که در آسمان است ،نترسیدی، به کسی که در زمین است نگاه کن شاید از کسانی که در زمین هستند شرم کنی. پس اگر کسی هستی که از خدا و مردم حیا نمی کنی خودت را در شمار چهار پایان به حساب آور!» (1)

علیهم السّلام از خانه خارج شدند. پیامبر مردم را مخاطب قرار داد و فرمود: ای مردم اینان اهل بیت پیامبر شما هستند... اینان ملجأ و پناهگاه استوار برای مؤمنان و نور چشمی برای هدایت یافتگانند». (1)

یعنی این بزرگ واران کهف و پناهگاه برای دوران خطر و احساس نا امنی و اضطراب هستند و مؤمنان با پناهندگی و التجاء به ایشان، خود را از خطرات و آسیب ها مصون می سازند؛ همان گونه که امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند: ﴿ نَحْنُ كَهْفٌ لِمَنِ اِلْتَجَأَ إِلَيْنَا و نُورٌ لِمَنِ اسْتَضاءَ بِنَا و عَصَمَهُ لِمَنِ اعْتَصَمَ بِنَا مَنْ أَحَبَّنَا كانَ مَعَنَا فِي السَّنامِ الْأَعْلى وَ مَنِ انْحَرَفَ عَنَّا فَإِلَى النَّار ﴾؛ «ما پناهگاهی هستیم برای کسی که به ما پناه آورد و نوری هستیم برای آن که از ما پرتو طلبد و موجب مصونیت کسی که از ما پناه جوید هر که ما را دوست بدارد در مراتب بالا با ما خواهد بود و هر که از راه ما کج گردد، به سوی آتش ره خواهد برد». (2)

جالب آن که آن حضرت حتی قبل از در خواست نیز به دیگران عنایت داشتند و آنان را از کرامت و لطف خویش بهره مند می ساختند.

ابو هاشم جعفری می گوید: روزی به خدمت امام حسن عسكرى علیه السّلام آمدم و می خواستم از آن حضرت نقره ای بگیرم و انگشتری بسازم و به آن تبرک بجویم، نشستم و فراموشم شد. چون برخواستم بروم امام علیه السّلام انگشتری به من داد و فرمود: نقره می خواستی ما انگشتر دادیم، نگین و اجرت ساختن آن را سود کردی گوارایت باد ای ابو هاشم!

گفتم: سرور من، گواهی می دهم تو ولی خدا و امام من هستی که اطاعتت را جزو دینم می دانم. فرمود: «خدا تو را بیامرزد ای ابوهاشم». (3)

ص: 32

در آن حال من متحیر بودم که نمازم را بشکنم و از گوسفندان دفاع کنم یا نمازم را ادامه دهم. ادامه نماز را انتخاب کردم، در این حال شیطان مرا وسوسه کرد و به من گفت: ای اباذر! چه می کنی؟ اگر گرگ گوسفندانت را هلاک کند و تو هم چنان نمازت را ادامه دهی در دنیا سرمایه ای برای زندگی ات نخواهد ماند.

به شیطان پاسخ دادم: برای من ایمان به وحدانیت خداوند و ایمان به رسالت حضرت محمد صل الله علیه و اله و و و ولایت برادرش علی علیه السّلام و دشمنی با دشمنان آن بزرگ واران بهترین سرمایه است که باقی خواهد ماند؛ بعد از این ها هر چه از من فوت شود اهمیتی ندارد.

در این حال نمازم را ادامه دادم و گرگ یکی از گوسفندانم را ربود، اما با حیرت تمام دیدم که در آن لحظه شیری پیدا شد و گرگ را کشته و آن گوسفند را از چنگال وی رهانیده و به داخل گله باز گردانید. سپس مرا مورد خطاب قرار داده و [با زبان فصیحی] گفت: ای اباذر! نمازت را با خیال راحت ادامه بده، خداوند تبارک و تعالی مرا مامور کرده که از گوسفندانت مواظبت نمایم تا این که از نماز فارغ شوی.

من نماز را به پایان رساندم در حالی که حیرت و تعجب تمام وجودم را فرا گرفته بود و خدا می داند که چه حالی داشتم. در این موقع شیر به نزدم آمده و به من گفت: ﴿ اِمْضِ الى مُحَمَّدِ اَللَّهِ فَاخْبِرْهُ اَنَّ اَللَّهَ تَعالى قَدْ اَكْرَمَ صاحِبَكَ الْحَافِظُ الشَّرِيعَتَكَ وَ وَ كُلُّ اسِداً بِغَنَمِهِ يَحْفَظُهَا ﴾؛ «نزد حضرت محمد صل الله علیه و اله برو و به آن حضرت خبر بده که خداوند متعال دوست تو را که از شریعتت پاس داری می کرد گرامی داشت و برای گله اش شیری را به محافظت گماشت.»

با شنیدن این ماجرا، همه حاضران از قصه اباذر شگفت زده شدند. پیامبر اکرم صل الله علیه و اله فرمود: ای اباذر! راست گفتی و به یقین من، علی،

فاطمه حسن و حسین علیهم السّلام به راستی تو و قصه ات ایمان آوردیم.

اما برخی از منافقین که در حدود 20 نفر بودند گفتند: محمد صل الله علیه و اله با اباذر تبانی کرده اند که ما را بفریبند. ما باید خودمان او را تعقیب کنیم

ص: 34

و ببینیم آیا واقعا شیری در هنگام نماز از گله اباذر محافظت می کند؟ آن ها آمدند و با چشمان خود دیدند که اباذر در حال نماز است و شیری گله او را می چراند و از آن ها مواظبت می کند. هنگامی که اباذر دوباره به حضور رسول الله صل الله علیه و اله شرفیاب شد، پیامبر صل الله علیه و اله خطاب به وی فرمود: ﴿ يا اباذِرُ اِنَّكَ اَحْسَنْتَ طاعَةَ اللَّهِ فَسَخَّرَ اَللَّهُ لَكَ مَن يُطِيعُكَ في كَفِّ الْعَوادِي عَنْكَ فَاَنْتَ اَفْضَلُ مَن مَدَحَهُ اللَّهُ عَزّوجل بانَهُ يُقِيمُ الصَّلاةَ ﴾؛ اى اباذر! تو اطاعت خدا را به نحو احسن انجام دادی و خداوند کسی را برای پاس بانی گوسفندانت در تسخیر تو درآورد که در وسط بیابان از تو اطاعت می کند، پس تو گرامی ترین کسی هستی که خداوند متعال او را به این که نماز می کند ستوده است!». (1)

داروی جوشانده خواست، ما آن را آماده کرده و به محضرش آوردیم، امام متوجه شد که وقت نماز صبح رسیده است، فرمود: می خواهم نماز بخوانم، سجاده حضرت را در بسترش گستردیم، امام از خادمی که در آن جا حضور داشت آب وضو را گرفته و بعد از این که با آن آب وضوی کاملی را به جا آورد، آخرین نماز صبح را در همان بسترش خواند و لحظاتی بعد روح بلند آن حضرت به عالم بالا عروج نمود. (1)

هم چنین آن حضرت، اقامه نماز را از شرایط و نشانه های شیعیان راستین شمردند و فرمودند: ﴿ عَلاَمَاتِ اَلْمُؤْمِنِينَ خَمْسٌ صَلوة الاحدى وَ اَلْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ اَلاِرْبَعِينَ وَ التَّختُّمُ فِي اَلْيَمِينِ و تعفير الْجَبِينِ و الجهر اللّه الرّحمن الرحيم ﴾؛ علامت اهل ایمان پنج تا است: به جای آوردن 51 رکعت نماز [در هر روز] (2) خواندن زیارت اربعین قرار دادن انگشتر [مجاز] در انگشتان در دست راست مالیدن پیشانی [در هنگام سجده] بر خاك و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم [در حال قرائت نماز].» (3)

آن حضرت عسکری علیه السّلام با اشاره به درجات اهل نماز فرمودند: «زمانی که بنده به سوی جایگاه نمازش می رود تا نماز را اقامه نماید خدای عز و جل به ملائکه اش می فرماید: «آیا بنده مرا نمی بینید که چگونه از همه خلائق بریده و به سوی من آمده است، در حالی که به رحمت و جود و رافت من امید وار است؟ شما را شاهد می گیرم که رحمت و کرامت خود را مخصوص او گردانیدم.» (4)

ص: 36

کردند که مردم برای استماع نتایج حکمیت جمع شوند. مردم اجتماع کردند ابو موسی رو کرد به عمر و عاص که بفرمایید منبر و نظریه خویش را اعلام دارید.

«عمر و عاص» گفت: من ؟ تو مرد ریش سفید و محترم از صحابه ای حاشا که من چنین جسارتی کنم و پیش از تو سخنی بگویم!

ابو موسی از جا حرکت کرد و بر منبر قرار گرفت. او به سخن آمد و اظهار داشت: ما پس از مشورت صلاح امت را در آن دیدیم که نه «علی» باشد و نه «معاویه»، دیگر مسلمین خود می دانند هر که را خواستند انتخاب کنند و انگشترش را از دست راست بیرون آورد و گفت: هم چنان که این انگشتر را از دستم بیرون آوردم، من علی را از خلافت خلع کردم. این را گفت و از منبر پایین آمد.

آن گاه «عمر و عاص» حرکت کرد و بر منبر نشست و گفت: سخنان ابو موسی را شنیدید که علی را از خلافت خلع کرد و من نیز او را از خلافت خلع می کنم ،هم چنان که ابو موسی کرد. سپس انگشترش را از دست راست بیرون آورد و آن را به دست چپ خود کرد و گفت: معاویه را به خلافت نصب می کنم، هم چنان که انگشترم را در انگشت کردم این را گفت و از منبر پایین آمد. (1)

در کنار من جوانی ایستاده بود، به او گفتم: از کجایی؟ گفت: از مدینه.گفتم: این جا چه می کنی؟ گفت: درباره امامت «ابو محمد» علیه السّلام اختلافی پیش آمده است، آمده ام تا او را ببینم و سخنی از او بشنوم یا نشانه ای ببینم تا دلم آرام گیرد، من از نوادگان «ابو ذر غفاری» هستم.

در این هنگام امام علیه السّلام همراه خادمش بیرون آمد. وقتی که روبه ما ،رسید به جوانی که در کنار من بود نگریست و فرمود: آیا تو غفاری هستی؟ جوان پاسخ داد آری. امام فرمود: مادرت «حمدویه» چه می کند؟ چوان پاسخ داد: خوب است.

امام پس از این سخنان کوتاه از کنار ما گذشت. رو به جوان کردم و گفتم: آیا او را قبلاً دیده بودی؟ پاسخ داد: خیر. گفتم: آیا همین تو را کافی است؟ گفت: کمتر از این نیز کافی بود!

ص: 40

الاَجَل ﴾؛ به انجام كار نيك بشتابید و از رسیدن مرگ ناگهانی بترسید. (1)

و امام صادق علیه السّلام می فرماید: «حضرت عیسی درباره مرگ و آمادگی عالان برای آن فرمود: ﴿ هَوْلٌ لاَ يُدْرَى مَتَى يَغْشَاكَ مَا يَمْنَعُكَ أَنْ تَسْتَعِدَّ لَهُ قَبْلَ أَنْ يَفْجَأَكَ ﴾؛ مرگ ترسی است که نمی دانی چه زمانی به تو می رسد [و تو را وحشت زده می کند]، پس چه چیز تو را مانع می شود که خود را برای مردن آماده کنی قبل از این که مرگ تو را غافل گیر کند و ناگهان سر برسد ؟» (2)

وقتی سالار شهیدان حضرت ابا عبد الله الحسين علیه السّلام قبر ها را مشاهده می کردند فرمودند: ﴿ مَا اُحْسَنَ ظَوَاهِرَهَا وَ إِنَّمَا اَلدَّوَاهِي فِي بُطُونِهَا فَاللَّهُ عِبَادَ اَللَّهِ لاَ تَشْتَغِلُوا با لِدُنْيَا فَإِنَّ الْقَبْرَ بَيْتُ الْعَمَلِ فَاعْلَمُوا وَ لَاَ تَغْفُلُوا﴾؛ ظاهر این قبر ها چه زیبا است، در حالی که درد و رنج و عذاب در باطن آن ها نهفته است. ای بندگان خدا! شما را به خدا سوگند! [ دنیا شما را نفریبد] و مشغول به دنیا نشوید که قبر خانه عمل است [و باید اعمال خود را با خود به قبر و قیامت ببرید]، پس بدانید و غفلت نکنید.»

بعد حضرت این اشعار را ایراد فرمودند:

يَا مَنْ بِدُنيَاهُ اشْتَغَل *** وَ غَرَّهُ طُولُ الْأَمَل

الْمَوْتُ يَأْتِي بَغْتَةً *** وَ الْقَبْرُ صُنْدُوقُ الْعَمَل

«ای کسی که به دنیا مشغول شده ای و آرزو های دور و دراز تو را فریفته است! مرگ ناگهانی و سر زده فرا می رسد و قبر، جایگاه و صندوق اعمال توست.» (3)

ص: 42

گوی، در این مدت کار های نیک و آن چه دوست داری انجام بده و اگر به گناه آلوده شدی از کوتاه شدن عمر خود ایمن نباش؛ زیرا خداوند آن چه بخواهد انجام خواهد داد.

گفتیم: ای علی سرور و مولای مان نامه ات را خوانده و جواب هم است. این هم دستخط ایشان است. وی همان لحظه از جای بر خاست و رضایت کنیزش را جلب و او را به عنوان صدقه آزاد کرد و پس از سه روز حواله ای از ابو عمر عثمان بن سعد عمری سمّان از سامرا به یکی از بزرگان کرخ رسید که اموالی را برای علی بن بشر ببرد. وی آن اموال را شمرد و دید سه برابر اموالی است که صدقه داده است و این از معجزات حضرت بود. (1)

ص: 44

است، (1) از این رو امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه ى ﴿ وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحاً ثُمَّ اهْتَدی ﴾؛ و من آمرزنده ی همه کسانی هستم که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام داده و سپس هدایت یابند»، (2) فرمودند: «آیا نمی بینی چطور شرط کرده که توبه ، ایمان و عمل صالح، نفعی نمی رساند تا این که هدایت شود؟ و الله اگر برای عملی تلاش کند قبول نمی شود؛ مگر این که هدایت شود.

راوی پرسید: به چه کسی هدایت شود؟ فرمودند: باید به سوی هدایت شود.» (3)

و پیامبر اعظم صل الله علیه و اله در تفسیر این آیه فرمودند: ﴿ قَالَ آمَنَ بِمَا جَاءَ بِهِ صلى الله مُحَمَّد وَ عَمِلَ صَالِحاً قَالَ أَدَاءُ الْفَرَائِضِ، ثُمَّ اهْتَدَى إِلَى حُبّ أَلِ

صَلَّى اللهُ مُحَمَّد ؛ ایمان آورد به آن چه محمد آورده است و عمل صالح انجام دهد؛ یعنی واجبات را انجام دهد سپس هدایت شود؛ یعنی هدایت شود به حبّ آل محمد صَلَ الله علیه و اله ﴾. (4)

هم چنین رسول خدا صل الله علیه و اله پس از تلاوت آیه ی ﴿ لَا يَسْتَوِى أَصْحَابُ النَّارِ على الله عليه والله وَ أَصْحَابُ الْجَنَّهِ ، أَصْحَابُ الْجَنَّهِ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴾؛ اصحاب جهنم و بهشت مساوی نیستند اصحاب بهشت رستگارنند»، (5) فرمودند: «اصحاب بهشت کسانی هستند که مرا اطاعت کنند و در برابر علی علیه السّلام تسلیم باشند و ولایت او را بپذیرند و یاران جهنّم آنان اند که ولایت علی علیه السّلام را

ص: 46

نا خوش دارند و با او نقض پیمان کنند و با او بجنگند». (1)

«هركس توانایی یاری نمودن ما اهل بیت را نداشته باشد و در خلوت هایش به دشمنان ما لعنت بفرستد، خداوند صدای او را به همه فرشتگان می رساند... هنگامی که صدای او به فرشتگان برسد آنان برای وی طلب آمرزش نموده و او را می ستایند.» (1)

احمدبن مطهر می گوید: یکی از شیعیان به امام عسکری علیه السّلام نامه نوشته و در مورد ارتباط با واقفیه (2) سؤال کرد آن حضرت در جواب نوشت: آن ها را دوست نداشته باشید به عیادت مریض های آنان نروید، در تشییع جنازه های شان شرکت نکنید، بر مرده های شان نماز نخوانید و در این مورد فرقی نمی کند که کسی امامت یکی از امامان معصوم را انکار کند یا این که فردی که دارای مقام امامت از طرف خدا نیست را جزء امامان معصوم بداند و یا (مانند مسیحیان) قائل به تثلیث باشد بدانید که منکر آخرین امامان معصوم علیهم السّلام همانند انکار کننده امامان قبلی است و هرکس به تعداد امامان بیفزاید مثل کسی است که از امامان معصوم کم می کند». (3)

ص: 49

در حقیقت، ولاء محبت، مقدمه و وسیله ای است برای سایر ولاءها. رشته محبت است که مردم را به اهلا لبیت علیهم السّلام پیوند واقعی می دهد تا از وجود شان، از آثار شان، از سخنان شان، از تعلیمات شان، از سیرت و روش شان استفاده کنند عشق و محبت به پاکان و اولیای حق که انسان ساز است عامل بسیار ارزنده ای است برای تربیت و به حرکت درآوردن روح ها». (1)

به همین سبب است که حضرت علی علیه السّلام می فرمایند: ﴿ مَنْ أَحَبَّنَا فَلْيَعْمَل بِعَمَلِنَا وَ لْيَتجَلْبَبِ الْوَرَع ﴾؛ هر که ما را دوست دارد باید مثل ما عمل کند و لباس پرهیز گاری را جامه و پوشش خود قرار دهد ». (2)

و امام حسن عسکری علیه السّلام در تبیین رفتار های بایسته شیعیان فرمودند: ﴿ أَوْرَعُ النَّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهَهِ ، أَعْبَدُ النّاسِ مَنْ أَقامَ عَلَى الْفرائض، أَزْهَدُ النَّاسِ مَنْ تَرَكَ الْحَرامَ ، أَشَدُّ النّاسِ إِجْتِهَادًا مَنْ تَرَكَ الذُّنُوبَ ﴾ .

پارسا ترین مردم کسی است که در موارد شبهه توقف کند، عابد ترین مردم کسی است که در بر پایی واجبات، استوار باشد، زاهد ترین مردم کسی است که حرام را ترک کند، کوشا ترین مردم شخصی است که گناهان را رها کند». (3)

ص: 51

آنند». (1)

و در روایتی مشابه، این جمله آمده است: ﴿ وَ مُحِبُّوهُمْ مِنْ أُمِّتِى وَرَقُهَا ﴾؛ «و دوست داران اهل بیت برگ های این درخت هستند». (2)

و امام باقر علیه السّلام می فرماید: ﴿ الشَّجَرَةَ رَسُولُ اللهِ ، وَ فَرْعُ الشَّجَرَةِ عَلِيٌّ بن ابي طالب وَ غُصْنَ الشَّجَرَةِ فَاطِمَةُ وَ ثَمَرَتُهَا أَلْائمّةِ مِنْ وُلْدِ عَلِى وَ فَاطِمَة وَ شِيعَتُهُمْ وَرَقَهَا ﴾؛ به درستی که شجره، رسول الله می باشد، و فرع شجره علی است و شاخه اش ،فاطمه و میوه اش أولاد فاطمه و على علیه السّلام و برگ های درخت، شیعیان هستند». (3)

در روایتی دیگر که از «ابن عباس» نقل شده است، جبرئیل امین خطاب به پیامبر خاتم صل الله علیه و اله عرضه داشت: ﴿ اَنْتَ الشَّجَرة و عليَّ غُصْنُها ، و فاطمة ،ورقها والحَسَنُ والحُسَينُ تِمارُها ﴾؛ وجود گران مایه ی تو ای پیامبر، آن درخت پاکیزه است و علی علیه السّلام شاخه ی آن و فاطمه برگ و بار آن و حسن و حسین میوه ی آن هستند». (4)

امیرمؤمنان علیه السّلام نیز خطبه 109 نهج البلاغه می فرماید:﴿ نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وَ مَحَطُّ الرّسَالَةِ ، وَ مُخْتَلَفُ الْمَلاَئِكَةِ، وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ، وَ يَنَابِيعُ الْحُكْمِ ، نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ وَ عَدُونَا وَ مُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ ﴾؛ ما درخت نبوت و جایگاه رسالت و محل آمد و شد فرشتگان و معدن های علوم و سرچشمه های حکمت هاییم یاری کنندگان و دوستان ما منتظر رحمت و دشمنان ما منتظر مجازات اند.»

برگ های این درخت مبارک معرفی شده بودند. تعابیری مانند ﴿ شِیعَتُنَا وَرَقُهَا ﴾ يا ﴿ وَ مُحِبُّوهُمْ مِنْ اَمّتِی وَرَقُهَا ﴾؛ دوست داران اهل بیت علیه السّلام، برگ های این درخت هستند، حاوی پیامی مهم درباره نقش شیعیان در این درخت پرخیر و برکت هستند.

می دانیم که برگ های درخت عامل زیبایی و نشانه ای از زنده بودن طراوت و سرسبزی درخت هستند شیعیان و محبان اهل بیت علیه السّلام نیز به عنوان برگ های این شجره ی طیبه باید با تأسی به سیره و سبک زندگی آن بزرگ واران مایهی زینت و خوش حالی اهل بیت علیهم السّلام گردند؛ همان گونه که امام صادق علیه السّلام می فرمود: ﴿ مَعَاشِرَ الشَّيعَةِ كُونُوا لَنَا زَيناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيناً قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً وَاحْفَظُوا أَلْسِنَتَكُمْ وَ كَفُوهَا عَنِ الْفُضُولِ وَ قَبِيحِ الْقَوْلِ ﴾؛ ای گروه شیعیان ! شما برای ما زینت باشید نه مایه ی ننگ و شرم با مردم نیکو سخن بگویید و مواظب زبان تان باشید و آن را از زیاده گویی و زشت گفتاری باز دارید. (1)

امام حسن عسکری علیه السّلام نیز خطاب به شیعیان فرمودند: ﴿ أُوصيكُم بِتَقوَى اللهِ وَ الوَرَعِ في دينِكُم، وَ الاِجتِهادِ اللهِ و صِدقِ الحَديثِ ، و أداء الأمانَهِ إلى مَنِ اسْتَمَنَكُم مِن بَرٍ أو فاجِرٍ، و طولِ السُّجودِ و حُسنِ الجِوارِ، فَبِهذا جاءَ مُحَمَّدٌ الله .... ﴾ شما را سفارش می کنم به تقوای الهی و پار سایی در دین تان و کار و کوشش برای خدا و راست گویی و ادای امانت به کسی که امانتی به شما سپرده است، نیکو کار باشد یا تبهکار و سجده طولانی و نیکو همسایه داری؛ زیرا محمد صل الله علیه و اله برای این امور آمده است.

بعد حضرت فرمودند: ﴿ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنكُم إِذا وَرَعَ فِي دِينِهِ و صَدَقَ فِي حَديثِهِ و أدَّى الأمانَةَ و حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ النَّاسِ قِيلَ : هذا شيعِيُّ ، فَيَسُرُّنى ذلِكَ اتَّقُوا الله و كونوا زينًا و لا تكونوا شيئًا، جُرُوا إِلَينا كُلَّ مَوَدَّهِ وَ ادْفَعوا عَنّا كُل قبيح ﴾؛ هر گاه فردی از شما در دینش پارسا و در گفتارش راست گو باشد و امانت را ادا کند و با مردم خوش خویی کند، گفته

ص: 54

شود این شیعه است و این مرا شاد می سازد. از خدا پروا کنید و مایه آراستگی ما باشید، نه باعث ننگ و زشتی هر گونه دوستی را برای ما

جلب كنید و هر گونه زشتی را از ما دور سازید». (1)

ص: 55

پروردگار در دل.

بی شک، مصداق اتم ذكر الله، اقامه نماز و گفت و گوی با خداوند است که باعث طراوت ایمان و تجدید معنویت و انس با پروردگار می گردد و به عنوان ذکر عملی شناخته می شود. خداوند متعال می فرماید: اگر می خواهید ذکر مرا با خود داشته باشید و به یاد من باشید، نماز را بر پا دارید. ﴿ أقِمِ الصَّلوةَ لِذِكْرِی ﴾؛ برای یاد من نماز بر پا دارید.» (1)

دو: یاد آوری مقصد

﴿ و ذِكرَ المَوتِ ﴾؛ و مرگ را فراوان یاد کنید.

این که انسان بداند خداوند فرصتی برای اثبات لیاقت بهشتی شدن و كسب درجات والای معنوی و جاودان شدن در بهشت الهی را به او داده است و او دیر یا زود باید بار سفر ببندد و در پیشگاه الهی، جواب گوی رفتار و کردار خود باشد.

بر مبنای آموزه های دینی انسان در دنیا مسافر است؛ مسافری که به قصد رسیدن به کمال و سعادت در جاده ایمان و تقوا گام می نهد و تلاش می کند تا خود را به قرب الهی برساند؛ قرآن کریم خطاب به انسان ها می فرماید: ﴿ يَا أَيُّهَا الإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدحاً فَمُلَاقِيهِ ﴾؛ ای انسان همانا تو پیوسته با تلاش بیامان و رنج فراوان به سوی پروردگار خود ره سپاری و سر انجام او را ملاقات خواهی کرد و نتیجه رنج و تلاش خود را خواهی دید. (2) یعنی تمام افراد ،بشر چه مؤمن و چه کافر «مسافر الی» «الله» و «سائر الی» «الله» هستند و دیر یا زود همگی به ملاقات پروردگار شان خواهند شتافت با این تفاوت که مؤمنان جمال و مهر حق را ملاقات می کنند و کافران جلال و قهر او را به وصف ﴿ اَشَدُّ المُعَاقِبِينَ ﴾.

ص: 57

سه: انس با قرآن

﴿ و تِلاوَة القُرآنِ ﴾؛ «و بسیار قرآن بخوانید».

انس با قرآن کریم و خواندن آیاتی از کتاب خدا برای پند گیری و موعظه پذیری از سخنان خالق هستی، راه کار دیگری است که آن حضرت بدان اشاره فرموده اند تا از این طریق، انسان با سخن خدا و معارف دین آشنا گردد و از غافلان و بی خبران محسوب نگردد. رسول خدا صل الله علیه و اله درباره فضیلت قرائت قرآن و تبیین مقدار قرائت می فرمودند: ﴿ من قَرَأَ عَشْرَ آياتٍ في لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِينَ، وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسِينَ آيَةً كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرينَ، وَ مَنْ قَرَأَ مِائَة آيةٍ كتب من القانِتِينَ ، وَ مَنْ قَرَأَ مِائتى آيَةٍ كُتِبَ مِنَ الْخاشِعِينَ ، وَ مَنْ قَرَأَ ثَلاثَ مِئَةٍ آيةٍ كُتِبَ مِنَ الْفائِزينَ ، وَ مَنْ قَرَأَ خَمْسَ مِائَةِ آية كُتِبَ مِنَ المُجْتَهدينَ، وَ مَنْ قَرَأَ أَلْفَ آيةٍ كُتِبَ لَهُ قِنْطارُ مِنْ بِالقِنطارُ خَمْسَةَ عَشَرَ أَلفَ خَمْسونَ الفَ مِثْقَالِ أرْبَعَةً وَ عِشْرُونَ قيراطاً أَصْغَرُها مِثْلُ جَبَلِ أحُدٍ وَ أَكْبَرُها مابَيْنَ السماءِ و الارض ﴾؛ »هر کس در هر شب ده آیه قرائت کند، از غافلان به حساب نیاید و هر کس پنجاه آیه بخواند از ذاکران به حساب آید و هر کس صد آیه بخواند از مطیعان، وهر کس دویست آیه بخواند از خاشعان، و هر کس سی صد آیه بخواند از رستگاران و هر کس پانصد آیه بخواند، از کوشش گران به حساب آید و هر کس هزار آیه بخواند، یک قنطار نیکی برایش نوشته شود که هر قنطار، پانزده (پنجاه هزار) مثقال طلا و هر مثقال بیست و چهار قیراط است که کوچک ترین آن ها مثل کوه احد و بزرگ ترینش به اندازه فاصله آسمان و زمین است». (1)

چهار: صلوات

چهارمین سفارش امام حسن عسکری علیه السّلام ، زیاد صلوات فرستادن است که آثار و برکات بسیاری زیادی به همراه دارد و افزون بر گره گشایی از مشکلات دنیایی باعث ارتقای معنوی انسان می گردد و او

ص: 58

را مشمول عنایت آن بزرگ واران می گرداند. از این رو آن حضرت فرمود: ﴿ وَ الصَّلاة عَلَى النَّبِي الله ، فَإِنَّ الصَّلاةَ عَلَى رَسولِ اللهِ عَشرُ حَسَناتٍ ﴾ ؛ و فراوان بر پیامبر صل الله علیه و اله صلوات فرستید؛ زیرا صلوات بر رسول خدا صل الله علیه و اله ده ثواب دارد. (1)

طولانی یاری کن !» (1)

مگر شما را چه شده که در مورد این مرد زندانی کوتاهی می کنید؟

آنان اظهار داشتند در مورد شخصی که روزها روزه می گیرد و تمام شب را به عبادت و سحرخیزی سپری می کند چه بگوئیم ؟ او با کسی غیر از خدا هم سخن نمی شود و به غیر عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال به کار دیگری نمی پردازد. هنگامی که به ما می نگرد ارکان بدن مان می لرزد و هیبت و جلالت او تمام وجود مان را فرا می گیرد. عوامل عباسی وقتی چنین دیدند با نا امیدی و حسرت تمام آن جا را ترك گفتند. (1)

است، نه در ادّعا و شعار و لقلقه زبان.

در این هنگام امام حسن عسكرى علیه السّلام خطاب به والی فرمود: «ای بنده خدا! او در ادعای خود دروغ می گوید، او از شیعیان ما نیست، بلکه از محبّین و دوستان ما می باشد».

والی اظهار داشت: از نظر ما فرقی بین شیعه و دوست نمی باشد، لطفا بفرمایید که فرق بین آن ها چیست؟

حضرت فرمود: همانا شیعیان ما کسانی هستند که در تمام مسائل زندگی، مطیع و فرمان بر دستورات ما باشند و سعی دارند بر این که در هیچ موردی معصیت و مخالفت ما را ننمایند؛ هر که خلاف چنین روشی باشد و اظهار علاقه و محبّت نسبت به ما نماید، دوست ما می باشد، نه شیعه ما.

سپس امام علیه السّلام به والی فرمود» تو نیز دروغ بزرگی را ادعا کردی، چون گفتی معجزه دیده ام و چنان چه این گفتار از روی علم و ایمان باشد، مستحق عذاب جهنم می باشی.

بعد از آن، حضرت در توضیح فرمایش خود افزود: معجزه مخصوص انبیاء و ما اهل بیت عصمت و طهارت می باشد، برای شرافت و فضیلتی که ما بر دیگران داریم و نیز برای اثبات واقعیات و حقایقی که از طرف خداوند متعال به ما رسیده است.

در پایان، امام عسکری علیه السّلام به آن مرد - متهم به سرقت - خطاب نمود و فرمود: باید شیعه علی علیه السّلام در تمام امور زندگی شیعه و پیرو او باشد و ایشان را در هر حال تصدیق نماید؛ و نیز باید سعی نماید که هیچ گونه تخلفی با ایشان نداشته باشد و خلاصه آن که در همه امور خود را هماهنگ و مطیع ایشان بداند. (1)

صادق علیه السّلام به نام «حسین» ساکن قم و مبتلا به شراب خواری بود یک بار برای حاجتی به در خانه «احمد بن اسحاق» که وکیل اوقاف قم بود رفت و اجازه خواست تا با او ملاقات کند ولی احمد به او راه نداد. سید با حال غم و اندوه به خانه خود برگشت، در همان سال «احمد بن اسحاق» به حج مشرف شد. همین که در بین راه به سامراء رسید اجازه خواست که با امام حسن عسكرى علیه السّلام ملاقات کند، ولی امام به او اجازه نداد. احمد گریه طولانی و تضرع نمود تا آن گرامی به او اجازه که خدمت آن حضرت رسید، عرض کرد: ای پسر رسول خدا! برای چه مرا از زیارت خود منع نمودی و حال آن که من از شیعیان و موالیان تو هستم؟

حضرت فرمود: برای آن که تو پسر عموی ما را از در منزل خود راندی. احمد گریه کرد و گفت: به خداوند متعال قسم که او را رد نکردم، مگر به خاطر آن که از گناهش توبه کند.

فرمود: راست گفتی و لکن چاره ای نیست جز آن که به سادات احترام بگذاری و در هر حالی آن ها را حقیر نشماری و با آن ها اهانت نکنی که در غیر این صورت، از زیان کاران خواهی بود؛ زیرا که آن ها منتسب به ما هستند.

احمد بن موسی به قم بر گشت، طبقات مختلف مردم به دیدن او آمدند و حسین نیز با ایشان بود. همین که چشم احمد به او افتاد از جای خود بر خاست و او را در آغوش گرفت و بالای مجلس نشانید. حسین این کار را از او بعید می دانست به همین جهت پرسید: چه شد که روش تو عوض شده است؟ داستان خود را با امام عسکری علیه السّلام شرح داد. حسین به محض شنیدن از کرده خود پشیمان شد و از کار های زشت خویش توبه کرد و به خانه آمد و آن چه از آثار گناه وجود داشت نابود کرد و پرهیز کاری و ورع را پیشه نمود و پیوسته ملازمت عبادت و مساجد را داشت و معتکف در مساجد بود تا وفات نمود و در نزدیکی قبر

ص: 66

مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد. (1)

نا گفته روشن است که معنای سخن امام علیه السّلام این نیست که به گنه کار در مسیر ارتکاب معصیت یاری برسانیم، بلکه چون حضرت با علم غیبی خود شان اصلاح او را از این طریق می دانستند، از این رو چنین فرمودند؛ وگرنه این بدین معنی نیست که هر آلوده به گناهی را باید احسان نمود؛ زیرا کمک رسانی به گناه کار گناه و موجب عقوبت برای انسان خواهد شد.

ص: 67

قرآن کریم نیز درباره صفات پرهیز کاران می فرماید: ﴿ وَ لَمْ يُصِرُّوا عَلَى ما فَعَلُوا وَ هُمْ يَعْلَمُون ﴾؛ «آنان آگاهانه بر گناهان شان اصرار نمی ورزند». (1) گویا گناه صغیره هم چون نخ نازک و باریکی است که اگر تکرار شود طناب و ریسمان ضخیم و کلفتی می گردد که پاره کردنش مشکل است؛ لذا در روایات اهل بیت علیهم السّلام به توبه و استغفار فوری سفارش شده است و این که انسان مؤمن نباید هیچ لغزش و گناهی را کوچک بشمارد و اگر مرتکب لغزش و گناهی شد، فوراً استغفار نماید و با عزم و اراده ای قوی از مسیر گناه آلود جدا و به جاده دین داری و تقوا بازگردد. امام باقر علیه السّلام در شرح آیه فوق فرمود: اصرار، عبارت از این است که کسی گناهی کند و از خدا آمرزش نخواهد و در فکر توبه نباشد». (2)

اميرمؤمنان علی علیه السّلام نیز می فرمود: ﴿ اياكَ وَ الْإِصْرَارُ فَإِنَّهُ مِنْ أَكْبَرِ الكَبَائِرِ وَ أعْظَمِ الجَرَائِمِ؛ «از اصرار بر گناه بپرهیز، چرا که از بزرگ ترین جرایم است». (3)

الذُّنوب التى لا يُغْفَر لَيْتَنِي لا أؤاخَذُ الا بهذا ﴾؛ از گناهان نا بخشودنی این است که انسان بگوید: کاش مرا به غیر از این گناه مجازات نکنند. (یعنی آن گناه مورد اشاره را کوچک بشمارد».

و جد بزرگ وار شان امیرمؤمنان علی علیه السّلام می فرماید: ﴿ اُشِدَّ اَلذُّنُوبَ مَا اِسْتَهَانَ بِهِ صاحبه ﴾؛ «بد ترین گناهان آن است که صاحبش آن را كوچك بشمرد». (1)

راوی می گوید وقتی امام صادق علیه السّلام فرمود: «از گناه حقیر و ریز، بپرهیز (سبك مشمار) که آمرزیده نشود»، عرض کردم: گناهان حقیر چیست؟ فرمود آن است که: ﴿ اَلرَّجُلُ يُذْنِبُ فَيَقُولُ طُوبَى لِى لَوْ لَمْ يَكُنْ لِى غَيْرِ ذلک ﴾؛ «کسی گناه کند و بگوید خوشا به حال من اگر غیر از این گناه نداشتم». (2)

بنا بر این باید به خدا پناه برد و همانند سید ساجدان علیهم السّلام چنین عرضه داشت: ﴿ اَللَّهُمَّ اعُوذْ بِكَ مِنَ الْإِصْرَارِ عَلَى اَلْمَاثِمِ وَ اِسْتِصْغَارُ اَلْمَعْصِيَةِ ﴾؛ «پروردگارا! به تو پناه می برم از اصرار بر گناهان ، و كوچك شمردن گناه » . (3)

ص: 70

خلیفه گفت: امت محمد علیه السّلام را از این هلاکت و بد بختی رها کن. امام فرمود: به آن ها بگو فردا هم از شهر بیرون روند. خلیفه گفت: وقتی مردم از باران بی نیاز شده اند برای چه بیرون بروند؟ فرمود: برای این که شك را از آنان بزدایم و از ورطه ای که در آن گرفتار آمده و با آن عقل و اندیشه ساده لوحان را به تباهی کشیده اند رها سازم. به این ترتیب، روز بعد هم آنان بیرون رفتند و امام با جمعیتی انبوه از مسلمانان نیز از شهر خارج شد.

نصارا طبق معمول در خواست باران کردند و آن راهب دست هایش را به آسمان بلند کرد و نصارا و راهبان نیز دست به دعا بر داشتند. همان زمان ابری پیدا شد و باران آمد. امام دستور داد دست راهب را بگیرند و آن چه در دست دارد خارج سازند. وقتی چنین کردند دیدند استخوانی میان انگشتان اوست. آن را گرفتند و نزد امام آوردند. حضرت آن را در پارچه ای پیچید و به راهب فرمود: حالا در خواست باران کن. او درخواست کرد، اما باران نیامد. بلکه ابر ها هم کنار رفت و خورشید پیدا شد. مردم شگفت زده شدند و خلیفه از امام علت آن را پرسید، فرمود: در دست او قطعه ای از استخوان یکی از پیامبران خدا بود که از قبور انبیا به دست آورده اند. هر گاه استخوان پیامبری زیر آسمان ظاهر شود، باران سیل آسا می بارد. مردم با گفتار امام علیه السّلام آرام شدند و دل هاشان مطمئن شد. (1)

«تناقض های قرآن»!

او مدت های زیادی در منزل نشسته و گوشه نشینی اختیار کرده و خود را به نگارش آن کتاب مشغول ساخته بود. روزی یکی از شاگردان او به محضر امام عسکری علیه السّلام شرف یاب شد. هنگامی که چشم حضرت به او افتاد، فرمود: آیا در میان شما مردی رشید وجود ندارد که گفته های استاد تان «کندی» را پاسخ گوید؟

شاگرد عرض کرد: ما همگی از شاگردان او هستیم و نمی توانیم به اشتباه استاد اعتراض کنیم. امام فرمود: اگر مطالبی به شما تلقین و تفهیم شود، می توانید آن را برای استاد نقل کنید؟ شاگرد گفت : آری، امام فرمود: از این جا که بر گشتی به حضور استاد برو و با او به گرمی و محبت رفتار نما و سعی کن با او انس و الفت پیدا کنی. هنگامی که کاملاً انس و آشنایی به عمل آمد، به او بگو: مسئله ای برای من پیش آمده است که غیر از شما کسی شایستگی پاسخ آن را ندارد و آن مسئله این است که: آیا ممکن است گوینده قرآن، از گفتار خود معانی ای غیر از آن چه شما حدس می زنید اراده کرده باشد؟

او در پاسخ خواهد گفت: بلی، ممکن است چنین منظوری داشته باشد. در این هنگام بگو: شما چه می دانید، شاید گوینده قرآن معانی دیگری غیر از آن چه شما حدس می زنید اراده کرده باشد و شما الفاظ او را در غیر معنای خود به کار برده اید؟

امام در این جا اضافه کرد او آدم باهوشی است طرح این نکته کافی است، که او را متوجه اشتباه خود کند. شاگرد به حضور استاد رسید و طبق دستور امام رفتار نمود تا آن که زمینه برای طرح مطلب مساعد گردید. سپس سؤال امام را به این نحو مطرح ساخت.

فیلسوف با کمال دقت به سؤال شاگرد گوش داد و گفت: سؤال خود را تکرار کن. شاگرد سؤال را تکرار نمود. استاد تأملی کرد و گفت: آری، هیچ بعید نیست امکان دارد که چیزی در ذهن گوینده سخن باشد که به ذهن مخاطب نیاید و شنونده از ظاهر

ص: 73

کلام گوینده چیزی بفهمد که وی خلاف آن را اراده کرده باشد. استاد که می دانست شاگرد او چنین سؤالی را از پیش خود نمی تواند مطرح نماید و در حد اندیشه او نیست، رو به شاگرد کرد و گفت: تو را قسم می دهم که حقیقت را به من بگویی چنین سؤالی از کجا به فکر تو خطور کرد؟

شاگرد: چه ایرادی دارد که چنین سؤالی به ذهن خود من آمده باشد؟ استاد: نه تو هنوز زود است که به چنین مسائلی رسیده باشی، به من بگو این سؤال را از کجا یاد گرفته ای؟

شاگرد: حقیقت این است که ابو محمد (امام حسن عسكرى علیه السّلام) مرا با این سؤال آشنا نمود.

استاد: اکنون واقع امر را گفتی. سپس افزود: چنین سوال هایی تنها زیبنده این خاندان است.

استاد واقع بین، با درک واقعیت و توجه به اشتباه خود، دستور داد آتشی روشن کردند و آن چه را که به عقیده خود درباره «تناقض های قرآن» نوشته بود، تماماً سوزاند! (1)

ص: 74

خطر جدی قرار می داد. به همین جهت کار معرفی امام عسکری علیه السّلام به شیعیان و گواه گرفتن آنان در این باب، در ماه های پایانی عمر امام هادی علیه السّلام صورت گرفت، (1) به طوری که هنگام رحلت آن حضرت هنوز بسیاری از شیعیان از امامت حضرت «حسن عسکری» آگاهی نداشتند. (2)

گویا عامل دیگری نیز در این زمینه بی تأثیر نبوده و آن اعتقاد گروهی از شیعیان به امامت «محمد بن علی»، برادر حضرت عسکری، در زمان حیات امام هادی بوده است . این گروه بر اساس همین پندار او را در محضر امام هادی احترام می کردند، ولی حضرت با این پندار مبارزه می کرد و آنان را به امامت فرزندش حسن راهنمایی می نمود.

این عوامل دست به دست هم داده و موجب شک و تردید گروهی شك از شیعیان در امامت آن حضرت در آغاز کار گردیده بود، از این رو آن حضرت برای زدودن زنگار این شک و تردید ها و نیز گاه برای حفظ یاران خود از خطر و یا دل گرمی آنان و یا هدایت گم راهان ، نا گزیر می شد پرده های حجاب را کنار زده، از آن سوی جهان ظاهر، خبر دهد ،و این، از مؤثر ترین شیوه های جلب مخالفان و تقویت ایمان شیعیان

بود. (3)

این را به خود گفتم، سپس حضرت عسکری به من رو کرد و فرمود: ﴿ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ إسمُه آبَانَ حُجَّتِهِ مِنْ سَائِرِ خَلْقِهِ وَ أَعْطَاهُ مَعْرِفَةَ كُلِّ شَيْءٍ و هُوَ يَعْرِفُ اللُّغاتِ وَ اَلْأَشْبَابَ وَ اَلْحَوَادِثِ وَ لَوْلاَ ذَلِكَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَ اَلْحُجَّةِ وَ اَلْمَحْجُوجِ فَرَقا ﴾؛ به راستی خداوندی که نامش بلند است، حجّتش را از دیگر مخلوقاتش ممتاز نموده [به این صورت که] به او شناخت همه چیز را عطا فرموده و او (حجّت خدا) به زبان های مختلف اسباب و علل کار ها و حوادث [گوناگون که پیش می آید] آگاهی و شناخت دارد، اگر این نبود، بین حجّت (امام) و مردم فرقی نبود. (1)

ب: درخواست مالی

«ابو هاشم جعفری» می گوید: از نظر مالی در مضیقه بودم. خواستم وضع خود را طی نام های به امام عسکری علیه السّلام بنویسم، ولی خجالت کشیدم و صرف نظر کردم. وقتی که وارد منزل شدم، امام صد دینار برای من فرستاد و طی نامه ای نوشت: «هر وقت احتیاج داشتی، خجالت نکش و پروا مکن و از ما بخواه که به خواست خدا، به مقصود خود می رسی». (2)

ص: 77

پس از مدتی نزد من آمد و گفت: همان مطالب را بر من عرضه داشتند و مرا قسم دادند، و همان طور که تو گفتی عمل کردم. »

امام حسن عسكري علیه السلام به او فرمود: ﴿ أَنْتَ كَمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صلى الله عليه وآله اَلدَّالُّ عَلَى اَلْخَيْرِ كَفَاعِلِهِ لَقَدْ كَتَبَ اللَّهُ لِصاحِبِكَ بِتَقيَّتِهِ بِعَدَدِ كُلِّ مَن اسْتَعْمَلَ التَّقِيَّةَ مِنْ شِيعَتِنا وَ مَوَالِينَا وَ مُحِبِّينا حَسَنَةً وَ بِعَدَدِ مَن تَرَكَ اَلتَّقِيَّةَ مِنْهُمْ حَسَنَةً أَدْنَاهَا حَسَنَةٌ لَوْ قُوبِلَ بِهَا ذُنُوبُ مِائَةِ سَنَةٍ لَغُفِرَتْ وَ لَكَ بِإِرْشَادِكَ إِيَّاهُ مِثْلُ مَا لَهُ ﴾؛ تو مشمول همان فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله هستی که فرمود: «راهنمای به خیر هم چون انجام دهنده آن است.» خداوند برای رفیق تو به سبب تقیه ای که کرد به شمار افرادی از شیعیان و موالیان و دوست داران ما که تقیه را به کار بسته اند، حسنه عطا کرده و به تعداد افرادی که تقیه را ترک گفته اند نیز حسنه نوشته است. کم ترین آن حسنه ، آن است که اگر با گناهان صد سال رو به رو شود، همه آمرزیده شود و برای تو به سبب این راهنمایی و ارشاد همانند او حسنه خواهد بود.» (1)

ص: 79

و ممتاز می کند، این است که در مکتب خدا پرستان تنها یک اراده حکومت می کند که همان اراده خداوند است. ﴿ لاَ مُؤْثِرٍ فِى اَلْوُجُودِ إِلاَّ الله ﴾.

باور مندان مسلمان بر طبق آموزه های دینی، در عین حال که اصل علیت و تأثیر گذاری اسباب طبیعی را باور دارند خداوند را به عنوان سبب ساز و سبب سوز قدرت مندی می دانند که همه چیز در قبضه اختیار او و مقهور قدرت و شوکت اوست و بر خلاف نگرش انسان های سطحی نگر، که همه چیز را در چار چوب مادی علت و معلولی می بینند خداوندی که این اسباب را آفریده و به هر یک خاصیت و اثر بخشیده است، همو می تواند بر فراز این علل و معلولات و سبب و مسببات مادی، در هر لحظه که بخواهد آن اثر و خاصیت را از آن ها گرفته و خنثی نماید تا انسان بداند که حقایق عالم تنها آن نیست که او می بیند و می فهمد.

چه بسا تأکید بر گفتن «ان شاء الله» (1) نیز گویای همین نکته باشد که حقایق عالم هستی، تنها آن نیست که به چشم سر می بینیم و آن گاه که بنا بر حکمت و تدبیر ،الهی، مشیت پروردگار بر تحقق امری تعلق بگیرد، کوتاه ترین، کارا ترین و نزدیک ترین راه را برای رسیدن به مقصد و تحقق اهداف پیش پای انسان قرار می دهد؛ زیرا از قدرتی مدد خواسته است که بر هر کاری تواناست و فرا تر از ذهن و اراده ها اسباب را در اختیار انسان قرار می دهد؛ گاه آتش را سرد و گاه کودک را در گهواره به نطق می آورد و ده ها نمونه و مصداق دیگر.

مهم آن است که بدانیم و بپذیریم که حوادث و اتفاقات اطراف ما، بدون دلیل و حکمت نیست و همه چیز تحت سیطره و ارادهی خداوند قرار داشته و در علم الهی ثبت شده است؛ لذا امام حسن عسكرى علیه السّلام

ص: 81

می فرماید: ﴿ الْمَقَادِير الْعَالِيهِ لاَ تَدْفَعُ بِالْمَغَالِبِهِ وَ الْأَرْزَاقُ اَلْمَكْتُوبَهُ لاَ تُنَالُ بِالشَّرْهِ وَ لَاَ تُدْفَعُ بِالْأَمْسَاكِ عَنْهَا ﴾؛ مقدّراتی که در انتظار ظهور می باشد با زرنگی و تلاش از بین نمی رود و آن چه مقدّر باشد خواهد رسید هم چنین رزق و روزی هر کس، ثبت و تعیین شده است و با حرص و طمع ورزی و زیاده خواهی به دست نمی آید، هم چنان که با نگه داری هم نمی توان آن را دفع کرد.» (1)

یعنی آن چه خواست و مشیت الهی بدان تعلق گرفته و بر طبق مصلحت و حکمت خداوند باشد محقق خواهد شد؛ اگر چه درک و دریافت انسان آن را بر تابد.

ص: 82

این پسرم را به تو نشان نمی دادم، او هم نام و هم کنیه رسول خداست، زمین را پر از عدل و داد می کند چنان که از ظلم و جور پر شده باشد. او در میان این امت (از نظر طول غیبت) هم چون «خضر» و «ذو القرنین» است، او غیبتی خواهد داشت که (در اثر طولانی بودن) آن بسیاری به شك خواهند افتاد و تنها کسانی که خداوند آنان را در اعتقاد به امامت او ثابت نگه داشته و توفیق دعا جهت تعجیل قیام و ظهور او می بخشد، از گمراهی نجات می یابند . (1)

از يك طرف با وجود تأكيد بر تولد حضرت مهدی او را تنها به شیعیان خاص و بسیار نزدیک نشان می داد و از طرف دیگر، تماس مستقیم شیعیان با خود آن حضرت، روز به روز محدود تر و کمتر می شد به طوری که حتی در خود شهر سامراً به مراجعات و مسائل شیعیان از طریق نامه یا توسط نمایندگان خویش پاسخ می داد و بدین ترتیب آنان را برای تحمل اوضاع و شرائط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیر مستقیم با امام آمده می ساخت.

در این زمینه نامه ای که امام عسکری علیه السّلام به «علی بن حسین بن بابویه قمی»، یکی از فقهای بزرگ شیعه نوشته است، جالب توجه است. امام در این نامه پس از ذكر يك سلسله توصیه ها و رهنمود های لازم، چنین یاد آوری می کند:« صبر کن و منتظر فرج باش که پیامبر فرموده است: بر ترین اعمال امت من انتظار فرج است.

شیعیان ما پیوسته در غم و اندوه خواهند بود تا فرزندم (امام دوازدهم) ظاهر شود؛ همان کسی که پیامبر بشارت داده که زمین را از قسط و عدل پر خواهد ساخت، هم چنان که از ظلم و جور پر شده باشد. ای بزرگ مرد و مورد اعتماد و فقیه من صبر کن و شیعیان مرا به صبر فرمان بده زمین از آن خداست و هر کسی از بندگانش را که بخواهد وارث (حاکم) آن قرار می دهد. فرجام نیکو، تنها از آن پرهیز گاران است سلام و رحمت خدا و برکات او بر تو و بر همه شیعیان باد!». (1)

او می گوید: نامه های آن حضرت را به شهر ها می بردم. در بیماریی که امام با آن از دنیا رفت به خدمتش رسیدم. حضرت نامه هایی نوشت و فرمود: «این ها را به مدائن می بری، پانزده روز در سامرا نخواهی بود، روز پانزدهم که داخل شهر شدی خواهی دید که از خانه من ناله و شیون بلند است.... عرض کردم: سرور من امام بعد از شما کیست؟ حضرت سه نشانه ارائه فرمودند: نماز خواندن بر جنازه من خبر دادن از نامه ها و جواب دادن به زائران قمی که هر سه در حضرت مهدی علیه السّلام محقق شد». (1)

اینک از باب تیمن و تبرک به چهارده نور الهی، به چهار ده سخن نورانی آن حضرت اشاره نموده، توشه ای ماندگار برای امروز و آینده خویش برمی گیریم.

1. ﴿ خَصْلَتَانِ لَيْسَ فَوْقَهُمَا شَيْءٌ اَلْأَيْمَانُ بِاللَّهِ ِ وَ نَفْعُ اَلْأَخَوَانِ ﴾؛ دو خصلت و حالتی که والا تر از آن دو چیز نمی باشد عبارتند از: ایمان و اعتقاد به خداوند و نفع رساندن به دوستان و آشنایان. (1)

2. ﴿ حُسْنُ اَلصُّورِهِ جَمَالٌ ظَاهِرٌ وَ حُسْنُ اَلْعَقْلِ جَمَالٌ بَاطِنٌ ﴾؛ نیکویی شکل و قیافه، زیبایی و جمال ظاهر انسان است و نیکو بودن عقل و درایت زیبایی و جمال درونی انسان». (2)

3. ﴿ مِنَ اَلْفَوَاقِرِ اَلَّتِى تَقْصِمُ اَلظُّهْرَ جارإن رَأَى حَسَنَةً أَطْفَأَهَا وَ إِنْ رَأَى سَيِّئَةً أَفْشَاهَا ﴾؛ یکی از مصائب و ناراحتی های کمر شکن، همسایه ای است که اگر به او احسان و خدمتی شود، آن را پنهان و مخفی می دارد و اگر ناراحتی و اذیتی متوجه اش گردد، آن را علنی و آشکار می سازد». (3)

4. ﴿ مَنْ وَعَظَ أَخاهُ سِرّاً فَقَدْ ،زانَهُ، وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَدْ شَانَهُ ﴾؛ هر کس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه کند، او را زینت بخشیده و چنان چه علنی باشد سبب ننگ و تضعیف او گشته است. (4)

5. ﴿ ما أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَهُ تُذِلَّهُ ﴾؛ چه زشت است که مؤمن آرزو و خواسته ای داشته باشد که سبب ذلت و خواری او گردد». (5)

6. ﴿ مَنْ كانَ الْوَرَعُ سَجِّيَتَهُ ، وَ الْكَرَمُ طَبيعَتَهُ ، وَ الْحِلْمُ خُلَّتَهُ ، كَثُرَ صديقُهُ وَ الثَّناءُ عَلَيْهِ ﴾؛ هرکس ورع و احتیاط روش زندگیش بزرگ واری و سخاوت، عادت و برنامه اش و صبر و برد باری برنامه اش باشد؛ دوستانش زیاد و تعریف کنندگانش بسیار خواهند بود». (6)

7. ﴿ لا يَشْغَلُكَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَل مَفْرُوض ﴾؛ مواظب باش که طلب

ص: 88

روزی که از طرف خداوند متعال تضمین شده تو را از انجام واجبات باز ندارد». (1)

8. ﴿ إِنَّ الْوُصُولَ إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرِلاً يُدْرَكُ إِلاَّ بِامْتِطَاءِ اَللَّيْلِ ﴾؛ رسیدن به خداوند عزوجل سفری است که جز با عبادت در شب حاصل نمی گردد». (2)

9. ﴿ صَديقُ الْجاهِل تَعَب ﴾؛ دوست نادان، مایه رنج و زحمت است». (3)

10. ﴿ اتَّقُواللهَ وَ كُونُوا زَيْناً وَلَا تَكُونُوا شَيْناً ﴾؛ تقوا را پیشه خود سازید و اسباب آبروی ما باشید، نه مایه ننگ و شرم ساری». (4)

11. ﴿ جُرْأَهُ الْوَلَدِ عَلَى وَ الِدِهِ فِي صِغَرِهِ تَدْعُو إِلَى الْعُقُوقِ فِي كِبَرِهِ ﴾؛ جسارت فرزند به پدر در خردسالی در بزرگ سالی او را به سمت عاق والدین شدن می کشاند». (5)

12. ﴿ لا تُمَارِ فَيَذْهَبُ بَهاؤُكَ، وَ لا تُمازِحْ فَيُجْتَرَأُ عَلَيْكَ ﴾؛ با کسی جدال و نزاع نکن، زیرا بهاء و ارزش خود را از دست می دهی و با کسی شوخی و مزاح نا شایسته و بی مورد نکن وگرنه افراد بر تو جرأت و جسارت خواهند کرد». (6)

﴿ ما تَرَكَ الْحَقَّ عَزِيزُ إِلا ذَلَّ ، وَ لا أَخَذَ بِهِ ذَلِيلٌ إِلا عَزَّ ﴾؛ حق و حقیقت را هیچ صاحب مقام و عزیزی ترک و رها نکرد مگر آن که ذلیل و خوار گردید؛ هم چنین هیچ شخصی حق را به اجرا در نیاورد، مگر آن که عزیز و سربلند شد». (7)

ص: 89

ص: 90

در این فصل، مشخصات برخی از کتاب های تألیف شده پیرامون زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام به صورت فهرست وار تقدیم می گردد؛ باشد که موجب راهنمایی و تسهیل دسترسی محققان، مبلغان و پژوهش گران محترم به منابع این موضوع شود.

1. حياة الامام العسكرى علیه السّلام ، محمد جواد طبسی، قم، بوستان کتاب، 1382.

2. آخرین خورشید پیدا نگرش کوتاه برزندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران ، 1375.

3. الامام العسكرى علیه السّلام، شیخ محمد رضا حکیمی حائرى، مؤسسة الأعلمى، 412ق.

4. اعلام الهداية، الامام الحسن بن على العسكرى علیه السّلام، مجمع جهانی اهل بيت علیهم السلام، قم ، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل بیت، 1422ق.

5. با خورشید سامرا؛ تحلیلی از زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، محمد جواد طبسی حائری ترجمه عباس جلالی ،قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم ، 1379 .

6. امام حسن عسکری علیه السّلام ، کاظم ،ارفع، تهران، فیض کاشانی، 1379.

7. الامام الحادى عشر الامام الحسن بن على العسکری علیه السّلام، گروهی از نویسندگان ترجمه محمد عبدالمنعم ،خاقانی ،قم، مؤسسه در راه حق .1370.

8. زندگانی حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام رضا استادی، قم، دفتر نشر برگزیده، 1380.

9. حیات پاکان داستان هایی از زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام و امام مهدی فورد العربي ، مهدی محدثی موسسه بوستان کتاب قم ، ج 5، 1383.

ص: 92

10. هدایت گران راه نور زندگانی حضرت حسن عسکری علیه السّلام، سید محمد تقی ،مدرسی مترجم محمد صادق ،شریعت محبان الحسین ، ج 13، چاپ 1379 ،2.

11. پرتوی از زندگی چهارده معصوم علیهم السّلام نگاهی بر زندگی امام حسن عسکری ، محمد محمدی اشتهاردی ارتش جمهوری اسلامی ایران اداره عقیدتی سیاسی

12. زندگانی عسکریین و تاریخ چه سامرا، ابوالقاسم سحاب، تهران، کتاب فروشی اسلامیه ، 1375ق.

13. زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام، باقر شریف ،قرشی ترجمه سید حسن ،اسلامی، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1374.

14. زندگی و سیمای امام حسن عسکری علیه السّلام ، محمد تقی مدرسی ترجمه محمد صادق ،شریعت ، تهران ، انصار الحسين علیه السّلام، 1372.

15. زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام، عبد الرحيم عقیقی بخشایشی، قم، نسل جوان، 1356.

16. سخنان گهر بار امام حسن عسکری علیه السّلام منصور کریمیان، تهران، اشرفی 1380.

17. ستارگان درخشان؛ سر گذشت حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ، محمد جواد ،نجفی، تهران، کتاب فروشی اسلامیه ، 1381.

18. مسند الامام العسكرى ابو محمد الحسن بن علی عليهما السّلام ، عزیز الله ،عطاردی، مشهد، کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام، 1410 ق.

19. نگاهی بر زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام، محمد محمدی اشتهاردی تهران ، نشر مطهر ، 1374.

ص: 93

20. غریب تنها زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام، مهدی شمس الدین، قم، نورنگار، 1377.

21. آشنایی با معصومین؛ معصوم سیزدهم امام حسن عسکری علیه السّلام ، مهدی آیت ،اللهی، تهران، جهان آرا، 1370.

22. الامام الحسن العسكري علیه السّلام ، گروه نویسندگان، تهران، مؤسسة البلاغ، 1410 ق.

23. دعای عاشقان شیخ عباس قمی به اهتمام حسین ، نورائی، تهران، هیراد بشارت ، 1380.

24. داستان زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام امیر مهدی مراد ،حاصل تهران کانون انتشارات پیام نور 1378.

25. آفتاب در زندان سعید آل رسول، تهران، بنیاد بعثت، 1375.

26. الامام الحسن العسكرى علیه السّلام ان من المهد الى اللحد، سید محمد کاظم حائری ،قزوینی ،قم، کتاب فروشی بصیرتی ، 1413 ق .

27. امام حسن عسکری (امام یازدهم)، عباس قدیانی ،تهران فردا به 1378.

28. الامام الحادي عشر الحسن العسكري علیه السّلام، شیخ محمد حسن قبیسی عاملی بیروت، 1403 ق.

29. الامام الحسن العسكري علیه السّلام (مصوّر) ، سید مهدی آیت اللهی، ترجمه کمال السيد، قم، انصاریان ، 1374 .

30. داستان هایی از امام هادی و امام حسن عسکری علیه السّلام ، قاسم میر خلف زاده قم ، مهدی یار ، 1380.

31. در آستانه غیبت زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، محمد دشتی و مهدی

ص: 94

،صادقی، تهران، فیض کاشانی، 1377.

32. سیره عملی اهل بیت علیهم السلام امام حسن عسکری علیه السّلام، سید کاظم ،ارفع، فیض کاشانی، چاپ اول، 1370.

33. الامام العسكرى علیه السّلام ، قدوة و اسوة سيد محمدتقی ،مدرّسی، تهران، رابطة الاخوة الاسلامية ، 1404ق.

34. برگزیدگان؛ حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ، عبد الله طاهر خانی، تهران بنیاد بعثت، 1373.

35. تحلیلی از زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام، باقر شریف ،قرشی مشهد کنگره جهانی حضرت رضا عال ، 1371.

36. جلد 50 بحار الانوار علامه مجلسی چاپ موسسه وفاء بيروت و نیز ترجمه جلد دوازدهم بحارالانوار زندگانی حضرت امام محمدتقی و امام علی النقی و امام حسن عسكرى عليهم السلام ، محمد باقر مجلسی ترجمه موسی خسروی، تهران، کتاب فروشی اسلامیه ، 1379 ق.

37. تحلیلی از زندگی و زمان امام عسکری ، گروهی از نویسندگان، قم، مؤسسه احیاء و نشر میراث اسلامی ، 1357.

38. تفسیر فاتحة الکتاب از امام حسن عسکری علیه السّلام و پژوهشی پیرامون ،آن عبدالحسین ،امینی ترجمه قدرت الله حسینی شاه مرادی، تهران، حدیث، 1376.

39. التفسير المنسوب الى الامام ابی محمد الحسن بن على العسكرى علیه السّلام، سيد محمد باقر موحد ابطحی، قم، مدرسة الامام المهدى علیه السّلام ، 1409 ق .

40. چهل حدیث سیره ،عسکریین امام علی النقی و امام حسن عسکری عليهما السلام ، سید حسین زینالی تیلی، قم، نشر معروف ، 1378.

ص: 95

41. چهل داستان و چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السّلام عبدالله صالحی نجف آبادی ،قم، مهدی ،یار، 1381.

42. زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام، منصور ،کریمیان، تهران، اشرفی، 1379.

43. شهر بی حصار داستان زندگی امام حسن عسکری علیه السلام ، رضا ،شیرازی ،تهران، پیام آزادی، 1374.

44. کرامات و مقامات عرفانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، علی حسینی قمی، قم، نبوغ، 1381.

45. سر گذشت حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام، محمد جواد نجفی، تهران کتاب فروشی اسلامیه.

46. عجائب و معجزات شگفت انگیزی از امام حسن عسکری علیه السّلام، قم، گل ياس، 1379.

47. سیمای سامرا؛ سینای سه موسی، محمد صحتی سر در ودی، تهران، 1374.

48. تاریخ سامرا ، ذبیح الله محلاتی ، ج 3، تهران، کتاب فروشی اسلامیه ، 1388ق.

49. ذكرى مولد الامام الحسن العسکری علیه السّلام، گروهی از نویسندگان نجف مطبعة الغرى ، 1386ق.

50. راز بزرگ؛ مهدی ،رحیمی، تهران، بنیاد بعثت، 1375.

51. ولادة الامام الحسن العسکری علیه السّلام، سید محمد حسین طالقانی نجف مطبعة الحيدريه ، 1378ق.

52. بررسی صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام عسکری علیه السّلام، سیده فاطمه هاشمی بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1386.

53. چهره های درخشان سامرا حضرت امام هادی و امام عسکری علیهما السلام

ص: 96

علی ربانی خلخالی، مکتب الحسین علیه السّلام، 1386.

54. زندگانی عسکریین علیهما السلام امام علی النقی و امام حسن عسکری علیهما السلام، عباس حاجیانی ،دشتی موعود ،اسلام ، 1386.

55. در مکتب امام حسن عسکری علیه السّلام ، علی ،قائمی، پیام مقدس، 1385.

56. فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه السّلام همراه با متن کتاب موسوعة كلمات الامام الحسن العسكرى علیه السّلام ، مترجم جواد محدثی نشر معروف ، 1385.

57. کرامات و مقامات عرفانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، سید علی حسینی نبوغ 1381.

58. همیشه در محاصره حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ، مهدی مراد حاصل ادبیات نوجوانان موسسه فرهنگی منادی تربیت ، تهران ، 1390 .

59. امام مهدی و منتظران از زبان امام عسکری امیر محمد داودی پور یاس نگار، 1393.

60. حکمت های عسکری ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسن عسکری علیه السلام جواد ،محدثی، آستان قدس رضوی، شرکت به نشر، 1392.

61. زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، احمد احمدی بیرجندی، به نشر انتشارات آستان قدس رضوی ، 1392.

62. شهریار نیکی برگزیده ای از سیره ی امام حسن عسکری علیه السّلام (برگرفته از کتاب چهار ده آینه خورشید ، ابو الفضل هادی منش، بهاردل ها، 1392.

63. اسوه استقامت مباحثی پیرامون سیره امام یازدهم حضرت حسن عسکری علیه السّلام سید محمد رضا طباطبایی ،نسب، مؤسسه فرهنگی نور الائمه علیهم السّلام ، 1391.

ص: 97

64. آشنایی با حضرت امام هادی و حضرت امام حسن عسکری علیهما السّلام ، برگرفته از منتهی الامال شیخ عباس قمی دریای معرفت 1391.

65. زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام تحقیقی درباره حیات ،فرهنگی ،سیاسی اجتماعی و اقتصادی دوره ،امام علی اکبر ،جهانی شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1391.

66. زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام باقر شریف ،قرشی مترجم سید حسن اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی ، 1391 .

67. از مدینه تا سامرا امام حسن عسکری علیه السّلام، تقی متقی موسسه فرهنگی انتشاراتی نقش 1392.

68. فرهنگ جامع سخنان امام حسن عسکری علیه السّلام محمود شریفی، سید حسین سجادی تبار، بهاء الدین قهرمانی ،نژاد شرکت چاپ و نشر بین الملل 1386.

69. عجایب و معجزات شگفت انگیزی از امام حسن عسکری علیه السّلام (اثبات حقانیت تشیع) ، واحد تحقیقاتی گل نرگس ال الان ، شاکر ، 1390.

70. امام عسکری علیه السّلام الگوی زندگی حبیب الله احمدی، فاطیما ، 1393.

71. سیری در زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، محمد حسین زارعی مسجد مقدس جمکران ، 1388.

72. آفتاب نیمه شب؛ روایت داستانی زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام ، فاطمه مستغنی، سازمان فرهنگی تفریحی شهر داری اصفهان 1386.

73. هفتاد و دو درس زندگی از سیره عملی حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام گرد آورنده: حمید رضا کفاش، 1383.

74. سوار سبزپوش :آرزو ها روایتی نو از زندگانی امام هادی و امام حسن

ص: 98

عسکری علیه السلام تا آغاز غیبت کبرای امام زمان با کمال سید مترجم سید حسین سیدی ، اشکذر نسیم اندیشه، 1390.

75. دیدار شیرین؛ گزیده ای از زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، مسلم ،ناصری تهران، پیام آزادی، 1381.

76. آسمان چشمان تو چهل حکایت از زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام، ناصر نادری، پیام محراب، 1383 .

77. آن روز آن اتفاق داستان هایی از زندگی امام حسن عسکری علیه السّلام محمود پور وهاب موسسه بوستان کتاب قم ، 1383.

78. زندگانی و سیره اهل بیت علیهم السّلام برای نوجوانان حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام ، لطیف راشدی نویسنده: محمدرضا راشدی، قم، لاهوتیان1388.

79. از پس ،ابر محمد رضا بایرامی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران ، 1389.

80. ماه در میان نیزه ها کوتاهه هایی از زندگانی امام حسن عسکری علیه السّلام ، مهدی قزلی، امیر کبیر، .1392. (1)

والحمد لله ؛ والسلام على من اتبع الهدى.

ص: 99

﴿ اَللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ اَلْحُجَّةِ بْنِ الحسن

خدايا، ولى ات حضرت حجة بن الحسن را

صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبائِهِ

که درود های تو بر او و بر پدرانش باد

فى هذِهِ السّاعَةِ وَ فى كُلّ ساعَةٍ

در این لحظه و در تمام لحظات

وَ لِيًّا وَ حافِظاً وَ قائِداً وَ ناصِراً وَ دَليلاً وَ عَيْناً

سر پرست و نگاهدار و راه بر و یاری گر و راهنما و دید بان باش

حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً

تا او را به صورتی که خوشایند اوست ساکن زمین گردانیده

وَ تُمَتِّعَهُ فيها طَويلاً

و مدت زمان طولانی در آن بهره مند سازی ﴾

ص: 100