بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ اَلْرَحیمْ

ص: 2

ص: 3

ص: 4

با توجه به روایات اهل بیت عصمت و طهارت، زیارت سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام، نقش تربیتی بسیاری مهمّی دارد و در میان زیارت ها زیارت روز اربعین، از جایگاه بلند و ویژه ای برخوردار است خاصه اگر این زیارت با پای پیاده باشد که ارزش دو چندان دارد.

در حقیقت زیارت با پای پیاده در روز اربعین حسینی؛ سه فضیلتی است که راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی را بوجود آورده است: «زیارت» «با پای پیاده» «در روز اربعین».

ص: 6

یکی از ارزش های والای راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی، پیوند آن با حکومت مصلح جهانی و منجی بشریت حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است. راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی با ویژه گی هایی که دارد؛ زمینه ساز ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی موعود است.

ص: 7

هفتم: سعه صدر. 33

هشتم: سپاس گزاری.. 33

نهم: ایثار و فداکاری.. 33

دهم: اظهار محبت و علاقه. 33

یازدهم: عشق به خدمت... 34

دوازدهم: احترام به آداب و رسوم مردم عراق.. 34

سیزدهم: پرهیز از اسراف و زیاده روى در خوردنى ها و آشامیدنى ها 34

چهاردهم: رعایت بهداشت و نظافت فردى، اجتماعی و محیطی.... 35

پازدهم: رعایت قانون. 35

فصل سوّم: پیوند راهپیمایی اربعین با حکومت جهانی.. 37

بخش اوّل: مقدمه. 37

بخش دوّم: مصادیق پیوند راهپیمایی با حکومت جهانی.. 38

اوّل: سرمایه های انسانی آماده. 38

دوّم: هم صدائی (وحدت و برادری بین ملل اسلامی) 38

سوّم: زندگی مسالمت آمیز بین مسلمانان. 39

چهارم: آشنایی با چهره واقعی شیعه. 39

پنجم: آشنایی با رهبری حکومت جهانی.. 40

ششم: نمونه قابل ارائه. 40

فصل چهارم: گزارش جامع از حادثه عاشورا 43

بخش اوّل: بیان صفات والای امام حسین به شکل سلام. 45

ص: 9

بخش دوّم: بیان صفات والای امام حسین به شکل شهادت خطاب به خداوند 45

بخش سوّم: بیان صفات والای امام حسین به شکل شهادت خطاب به حضرت 46

بخش چهارم: بیان هدف و نوع عملکرد امام حسین.. 49

بخش پنجم: معرفی و نتیجه کارِ اَهْل شِّقاقِ وَ نِّفاقِ.. 50

فصل پنجم: زیارت اربعین.. 53

بخش اوّل: متن زیارت با ترجمه. 53

بخش دوّم: زیارت جابر بن عبدالله انصارى.. 56

بخش سوّم: زیارت جابر در شعر آئینی ناب.. 59

منابع. 73

ص: 10

و المسلمین حسن صفرزاده تهرانی به رشته تحریر درآمده و به اهتمام مؤسسه فرهنگی پژوهشی قرآن و عترت صبح روشن منتشر شده است و به شیفتگان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام و خاصه به دلدادگان و شیفتگان سيد و سالار شهيدان حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام تقدیم می گردد.

مؤسسه فرهنگی پژوهشی قرآن و عترت صبح روشن

شهریور ماه 1401 _ صفر المظفر 1444

ص: 12

یکی از حرکت هایی که از شکوه و عظمت راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی می کاهد، معادل سازی است. پیاده روی جامانده گان اربعین یا پوشش خبری صدا­و­سیما به پیاده روی در شهرهای کشور یکی از آن معادل سازی ها است و این در حالی است که به عقیده شیعه باید از هر عملی که مأثور نباشد (یعنی از طرف امام معصوم صادر نشده باشد) به شدت پرهیز کرد.

در سیره و روش اهل بیت علیهم السلام ما چیزی بنام پیاده روی جاماندگان اربعین نداریم و حتی افرادی که به حضور اهل بیت علیهم السلام می رسیدند و می گفتند ما توفیق نداریم اربعین به کربلا برویم امامان معصوم آنها را به پیاده روی جاماندگان رهنمون نکردند.

ممکن است برخی عنوان کنند که پیاده روی جا­ماندگان اربعین مگر به جایی ضرر می­زند. چه اشکالی دارد که این کار در ایران هم انجام شود؟ در پاسخ باید گفته شود: اگر قرار باشد با نیّت و عمل خیر و با قاعده استحسان، هر عملی را که ظاهر دینی و مذهبی دارد را به مذهب اضافه کنیم؛ اسلام راستین دیگر قابل تشخیص نخواهد بود.

سیره اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام توجه ویژه به زیارت روز اربعین بوده است و نباید با رفتارهای موازی این سیره عملی کم رنگ شود. ما نباید با برخی موضوعات مانند راه انداختن پیاده روی جاماندگان اربعین، در صدد جایگزین سازی باشیم؛ این مسئله با سیره و روش اهل بیت ناسازگار است.

ص: 14

زیارت ائمه عَلَيْهِمُ­الْسَّلام ثواب خاص و ویژه خود را دارد ولی زیارت اربعین سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام و پیاده­روی آن جایگاه منحصر بفرد دارد و باید این جایگاه برجسته بماند و معادل و جایگزینی برای آن نتراشیم و جاماندگان را برجسته نکنیم.

آنچه از روح روایات بر می آید این است که حسرت زیارت سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام باید در دل جا­ماندگان بماند و زخم ناشی از حسرت زیارت سيد و سالار شهيدان، نباید جز با زیارت آن بزرگوار التیام یابد.

محمد سعید صفرزاده تهرانی

شهریور ماه 1401 _ صفر المظفر 1444

ص: 15

ص: 16

شط فرات زیارت کند، مانند کسی است که خداوند را در بالای عرش زیارت کرده است. ( تهذیب الأحکام ج : 6 ص : 46)

حضرت امام صادق علیه السلام در باره زیارت سيد و سالار شهيدان می فرماید: مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ فِی جِوَارِ نَبِیِّهِ وَ جِوَارِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ عَلَیه­السَّلام؛ هر که می خواهد در جوار پیامبر صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ و سَلَّم و جوار امام علی علیه السلام و حضرت فاطمه سَلامُ الله عَلَیْها باشد، زیارت امام حسین علیه السلام را رها نکند(1).

زیارت سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام به حدی اهمیت دارد و به قدری نقش تربیتی و معنوی دارد که در اکثر مناسبت های دینی از جمله شب و روز جمعه، روز عرفه، اول و نیمه ماه رجب، دوم شعبان، شب و روز نیمه شعبان، شب اول و شب آخر ماه رمضان، شب های قدر، شب عید فطر و قربان، روز مباهله، روز نزول سوره هل أتی و ... زیارت آن بزرگوار وارد شده است.

فرصت را مقتنم شمرده و به سرپرست کاروان اسرا فرمود: مُرُّ بِنا عَلی طَریقِ کَرْبَلاءَ(1)؛ ما را از راه كربلا ببر.

زیارت اربعین به حدی اهمّیّت دارد که حضرت امام صادق علیه السلام آن را انشا کرده و به صفوان جمّال آموزش داد و فرمود: تَزورُ عِندَ ارتِفاعِ النَّهارِ و تَقُول(2)؛ وقتی مقداری آفتاب روز اربعین بالا آمد آن را بخواند.

زیارت اربعین به حدی اهمیت دارد که حضرت امام حسن عسکری علیه السلام آن را یکی از علائم ایمان شمرده و می فرماید: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْخَمْسِینَ وَ زِیارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ فِی الْیمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ(3)؛ مؤمن پنج نشانه دارد: نمازهای پنجاه گانه روزانه واجب و مستحب، زیارت اربعین، انگشتر در دست راست کردن، پیشانی را هنگام سجده بر خاک گذاشتن، و بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحِیم نماز را بلند گفتن.

زیارت اربعین بخاطر نقش تربیتی و معنویش به حدّی اهمّیّت دارد که شیخ حرّ عاملی استحباب زیارت آن حضرت در روز اربعین را بر اساس روایات ثابت دانسته و می فرماید: شدت استحباب زیارت آن حضرت در روز اربعین ثابت است(4).

ص: 19

مرحوم کفعمی در دو کتابش «البلد الامین»(1) و «المصباح»(2)

آورده است: «یستحب بالعشرین منه زیارة الحسین علیه السلام و هی زیارة الاربعین»

علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول) در «روضة المتقین» در فضل زیارت سیدالشهدا علیه السلام در روز اربعین به همین حدیث امام حسن عسکری علیه السلام تمسّک کرده است(3).

علّامه محمد باقر مجلسی در دو کتاب «بحارالانوار»(4) و «ملاذ الاخیار»(5) (که شرح بر کتاب تهذیب­الاحکام است) زیارت اربعین را آورده است.

دَرَجَةٍ(1)؛ کسی که پیاده به زیارت قبر حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام رود، خداوند متعال به هر قدمی که بر می دارد هزار حسنه برایش ثبت و هزار گناه از وی محو می فرماید و هزار درجه مرتبه اش را بالا می برد.

حضرت امام جعفر­صادق علیه السلام در وصف زائر حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام می فرماید: مَنْ زَارَ الْحُسَینَ عَلَيهِ­السَّلام مِنْ شِیعَتِنَا لَمْ یرْجِعْ حَتَّی یغْفَرَ لَهُ کلُّ ذَنْبٍ وَ یکتَبَ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ خَطَاهَا وَ کلِّ یدٍ رَفَعَتْهَا دَابَّتُهُ أَلْفُ حَسَنَةٍ وَ مُحِی عَنْهُ أَلْفُ سَیئَةٍ وَ یرْفَعُ لَهُ أَلْفُ دَرَجَةٍ(2)؛ هر که از شیعیان ما حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام را زیارت کند، باز نمی­گردد، مگر این که همه گناهانش بخشیده شود و به ازای هر قدمی که برمی دارد و هر دستی که به سوی آسمان بالا می رود، برایش هزار حسنه نوشته می شود و هزار گناهش پاک می شود و هزار درجه بالا رود.

با توجه به روایات اهل­بیت عصمت و طهارت، زیارت با پای پیاده، خاصه زیارت اربعین، ارزش دو چندان دارد. زیارت سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام، با پای پیاده در روز اربعین؛ سه فضیلتی است که راهپیمایی ارﺑﻌﻴﻦ حسینی را بوجود آورده است.

در حقیقت راهپمایی حماسی ارﺑﻌﻴﻦ حسینی سه فضیلت زیارت، با پای پیاده، در روز اربعین را در بر دارد و مصداق بارز زیارت سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه

ص: 23

السلام است. زیارت، با پای پیاده، در روز اربعین حسینی همان راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی است.

محمود شاهرودی به همراه شاگردانش هر ساله پیاده به زیارت اربعین می رفته است.

شهید آیت الله مدنی، آیت الله­العظمی ملکوتی، آیت الله ملکی تبریزی، سید محمد حسین طهرانی، سید­ احمد مستنبط، شیخ عباس قوچانی، شیخ حسن نجابت شیرازی و آیت الله سید ­عبد الحسین دستغیب و شهید­ صدر اول و شهید­ صدر دوم از شرکت کنندگان در راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی بوده اند.

آیت­الله مرعشی نجفی بیست بار پیاده به همراه تعدادی از طلّاب که همه از مراجع و بزرگان شدند، به کربلا مشرّف شد و شیخ جعفر کاشف الغطاء در یکی از پیاده روی هایش به کربلا، به حضور حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شرفیاب شده است و حضرت ایشان را به سینه خویش چسبانده و فرموده است: «خوش آمدی ای زنده کننده شریعت ما»(1).

به گواه تاریخ علاقه و اشتیاق به این مراسم معنوی در میان مراجع تقلید، استادان، طلّاب و روحانیون حوزه علمیّه نجف، از شور و حال بیشتری برخوردار بوده است و کتاب ادب الّطف که در سال 1388 هجری قمری منتشر شده در گزارش خود، اجتماع عظیم اربعین حسینی در کربلا را به اجتماع مسلمانان در مکّه مکرّمه تشبیه کرده است(2).

ص: 25

راهپمایی حماسی ارﺑﻌﻴﻦ حسینی در حقیقت یک گذرگاه عملیاتی برای پاسخ به ندای هل من ناصر حسینی و جبران کوتاهی در موضوع غدیر است.

عظمت و صلابت شیعه باشند و از آن چه شکوه و عظمت مراسم را کم­رنگ می کند به شدت پرهیز نمایند.

ص: 28

ص: 29

عمل کرده و شأن و منزلت زائر ایرانی را حفظ می کند و از هر نوع رفتار خلاف شأن، خلاف ادب و خلاف اخلاق به شدت پرهیز می نماید تا بر شأن و منزلت راهپیمایی حماسی ارﺑﻌﻴﻦ حسینی بیافزاید.

­بردارى حدّاکثرى از ﻣﺮاﺳﻢ معنوی ارﺑﻌﻴﻦ و استفاده کامل از این فرصت به وجود آمده، بکار می گیرد و از هرگونه فعّالیّت منافى معنویت از قبیل شب نشینى و گعده های بی محتوا پرهیز می­کند.

و مفهوم والا می بخشد و از هرگونه بی حرمتی به ملت عراق و از هرگونه حرکت نسنجیده و گفتار رنجش آور مانند عنوان «جنگ عراق و ایران» بجای عنوان «جنگی که صدام ملعون بر دو ملت تحمیل کرد» که به صمیمیت بین دو ملت ضربه بزند و به شکوه و عظمت راهپیمایی حماسی اربعین حسینی، آسیب برساند؛ پرهیز می نماید.

ص: 36

منجی بشریت حضرت مهدی موعود به مقدماتی نیاز دارد که همه آن مقدمات در راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی وجود دارد که به بعضی از آن اشاره می شود.

عالم بشریت باید یک دل و یک جهت شوند و وحدت و برادری، همدلی و همراهی خود را به اوج برسانند، تفاوت های کاذب را رها کند، برتری های نژادی را کنار بگذارد، از دشمنی ها و حرکت های تفرقه انگیز و اختلاف افکن پرهیز نمایند و یک پارچگی خود را برای حکومت مصلح جهانی و منجی بشریت آماده کنند و در برابر دشمن واقعی آماده باشند. آیا برای شروع و تمرین وحدت و هم دلی؛ بهتر از راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی وجود دارد؟

تمامی بشریت باید با چهره ارزشمند و صلح طلب اسلام آشنا باشند، از اهداف و آرمان های حکومت جهانی مطلع باشند، مذهب تشیع را به عنوان مذهب نجات بخش بشری بشناسند، نسبت به شیعه به عنوان کارگزارن حکومت جهانی، ذهنیت خوب داشته باشند تا ملت ها؛ قیام و ظهور مصلح جهانی و منجی بشریت حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف را به راحتی همراهی کنند. آیا برای آشنائی با چهره واقعی شیعه و صلح طلبی دین مبین اسلام و اهداف و آرمان های حکومت جهانی؛ بهتر از راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی وجود دارد؟

برای نشان دادن یک نمونه قابل ارائه به جهان، بهتر از راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی وجود دارد؟

بر این اساس زائر اربعین سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام با نیت زمینه­سازی ظهور مصلح جهانی و منجی بشریت؛ باید در راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی شرکت نمایند و با عمل به منشور اخلاقى تربیتی راهپیمایی باشکوه و حماسی اربعین حسینی و با رعایت آداب و شرائط، حدود و ثغور، به ندای هل من ناصر حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام لبیک گوید و در فراهم شدن مقدمات ظهور حکومت مصلح جهانی و منجی بشریت حضرت مهدی موعود نقش آفرین باشد.

اَللّهُمَّ عَجِّل لِوَلیِّکَ الفَرَج

ص: 41

ص: 42

و هشتمین آنها سگ­شان بود.» بگو: «پروردگار من از تعدادشان آگاه­تر است!» جز گروه کمی، تعداد آنها را نمی دانند. پس درباره آنان جز با دلیل سخن مگو؛ و از هیچ­کس درباره آنها سؤال مکن!

بلکه منظور از گزارش جامع، معرفی شخصیت، بیان چرایی واقعه، تبیین هدف، تشریح عملکرد، آثار و نتیجه حرکت حضرت امام حسین علیه السلام است که به آن، گزارش محتوائی یا تحلیلی گفته می شود. زیارت اربعین در چند بخش کلی به توصیف خالق حماسه عاشورا و معرفی شخصیت سید و سالار شهیدان حضرت اَبا عَبدِاللهِ الحُسَين پرداخته و چرایی، هدف، عملکرد و نتیجه را بیان می فرماید. راستی خالق حماسه عاشورا کیست و چه شخصیتی دارد؟

یکی از ارکان بررسی یک حادثه شناخت شخصیت های آن حادثه است تا شخصیت خالق یک حماسه به خوبی شناخته نشود؛ عظمت و بزرگی آن حماسه روشن نمی شود، بر این اساس امام صادق علیه السلام در زیارت اربعین برای تبیین شخصیت حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام؛ نزدیک به پنجاه صفت والای سيد و سالار شهيدان، حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام که به نوعی با حماسه عاشورا ارتباط دارد را به دو شکل سلام و شهادت بیان کرده­است.

ص: 44

وَصَفِیک وَابْنُ صَفِیک؛ برگزیده و فرزند برگزیده ی توست

الْفائِزُ بِکرامَتِک؛ به لطف و بزرگوار تو رستگار شد

اَکرَمْتَهُ بِالشَّهادَةِ؛ او را به فیض شهادت گرامی داشتی

وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعادَةِ؛ سعادت دنیا و آخرت را به اختصاص دادی

وَاجْتَبَیتَهُ بِطیبِ الْوِلادَةِ؛ و به پاکی نفس و پاکیزگی تینت برگزیدی

وَجَعَلْتَهُ سَیداً مِنَ السادَةِ؛ او را سید و آقای بزرگان عالم قرار دادی

وَقائِداً مِنَ الْقادَةِ؛ او را پیشوا و رهبر رهبران جهان قرار دادی

وَذائِداً مِنْ الْذادَةِ؛ او را مدافع و نگهبان دین قرار دادی

وَاَعْطَیتَهُ مَواریثَ الْاَنْبِیاءِ؛ و میراث تمام پیامبران را به او عطا کردی

وَجَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلى خَلْقِک مِنَ الْاَوْصِیاءِ؛ و او را از بین جانشینانت حجّت بر بندگانت قرار دادی

وَمُتَّ فَقیداً مَظْلُوماً شَهیداً؛ ستمدیده و شهید درگذشتى

وَاَشْهَدُ اَنَّ اللهَ مُنْجِزٌ ما وَعَدَک؛ گواهى دهم که خدا به آن چه به تو وعده داده وفا کند

وَمُهْلِک مَنْ خَذَلَک؛ و خدا هلاک کننده کسی است که دست از یاریت برداشت

وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَک؛ و عذاب کننده کسی است که را کشت

وَاَشْهَدُ اَنَّک وَفَیتَ بِعَهْدِ اللهِ؛ و گواهى دهم که تو به عهدت با خدا به خوبی وفا کردى

وَجاهَدْتَ فِی سَبیلِهِ حَتّى اَتیاک الْیقینُ؛ و در راه خدا همه عمر جهاد کردى تا مرگت فرا رسید

فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَک؛ پس خدا لعنت کند کسى که تو را کشت

وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَک؛ و خدا لعنت کند کسى که به تو ستم کرد

وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِک فَرَضِیتْ بِهِ؛ و خدا لعنت کند مردمى را که شنیدند و بدان راضى شدند

اَللّهُمَّ اِنّی اُشْهِدُک اَنّی وَلِی لِمَنْ والاهُ؛ خدایا تورا گواه می گیرم که دوست دوستداران آن بزرگوارم

وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ؛ دشمن دشمنان اویم

بِاَبی اَنْتَ وَاُمّی یا بْنَ رَسُولِ اللهِ؛ پدرم و مادرم فدای تو اى فرزند رسول خدا

اَشْهَدُ اَنَّک کنْتَ نُوراً فىِ الْاَصْلابِ الشّامِخَةِ وَالْاَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ؛ گواهی می دهم که تو در صلب های شرافتمند و رحم های پاک طینت؛ نور بودی و می درخشیدی

لَمْ تُنَجِّسْک الْجاهِلِیةُ بِاَنْجاسِها؛ جاهلیت با ناپاکی هایش تو را آلوده نساخت

ص: 47

وَلَمْ تُلْبِسْک الْمُدْلَهِمّاتُ مِنْ ثِیابِها؛ و از جامه های تیره و تارش به تو نپوشاند

وَاَشْهَدُ اَنَّک مِنْ دَعائِمِ الدّینِ؛ و گواهی میدهم که تو از ستون های دین هستی

وَاَرْکانِ الْمُسْلِمینَ؛ پشتیبان و ستون های محکم مسلمانی هستی

وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنینَ؛ و پناهگاه مؤمنین هستی

وَاَشْهَدُ اَنَّک الاِمامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّکی الْهادِی الْمَهْدِی؛ و گواهی می دهم که تو پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق

وَاَشْهَدُ اَنَّ الْاَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِک کلِمَةُ التَّقْوى؛ و گواهی می دهم که امامان از فرزندان تو؛ روح و حقیقت تقواىند

وَاَعْلامُ الْهُدى؛ و نشانه هاى هدایتند

وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقى؛ رشته محکم ایمان خلق

وَالْحُجَّةُ على اَهْلِ الدُّنْیا؛ حجّت بر اهل دنیا هستند

وَاَشْهَدُ اَنّی بِکمْ مُؤْمِنٌ؛ و گواهی می دهم که من به یقین به شما مؤمنم

وَبِاِیابِکمْ مُوقِنٌ بِشَرایعِ دینی وَخَواتیمِ عَمَلی؛ به بازگشتتان براساس قوانین دینم، و عواقب عملم، یقین دارم

وَقَلْبی لِقَلْبِکمْ سِلْمٌ؛ و قبلم تسلیم شما است

وَاَمْری لِاَمْرِکمْ مُتَّبِعٌ؛ و کارم پیرو اوامر شما است

وَنُصْرَتی لَکمْ مُعَدَّةٌ حَتّى یأذَنَ اللهُ لَکمْ؛ و یاری ام برای شما آماده است، تا خدا به شما اجازه دهد

فَمَعَکمْ مَعَکمْ لا مَعَ عَدُوِّکمْ: پس با شمایم نه با دشمنانتان

ص: 48

صَلَواتُ اللهِ عَلَیکمْ وَعلى اَرْواحِکمْ وَاَجْسادِکمْ وَشاهِدِکمْ وَغائِبِکمْ وَظاهِرِکمْ وَباطِنِکمْ؛ درودهای خدا بر شما، و بر ارواح و پیکرهایتان، و بر حاضر و غایبتان، و بر ظاهر و باطنتان. آمینَ رَبَّ الْعالِمینَ.

وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِک فَرَضِیتْ بِهِ؛ و خدا لعنت کند مردمى را که شنیدند و بدان راضى شدند

اَللّهُمَّ اِنّی اُشْهِدُک اَنّی وَلِی لِمَنْ والاهُ؛ خدایا تورا گواه می گیرم که دوست دوستداران آن بزرگوارم

وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ(1)؛ دشمن دشمنان اویم.

ص: 51

ص: 52

وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَيْرَةِ الضَّلالَةِ، وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيا، وَبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنىٰ، وَشَرَىٰ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدَّىٰ فِي هَوَاهُ، وَأَسْخَطَكَ وَأَسْخَطَ نَبِيَّكَ وَأَطَاعَ مِنْ عِبادِكَ أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ، وَحَمَلَةَ الْأَوْزارِ، الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ، فَجاهَدَهُمْ فِيكَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتَّىٰ سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَاسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ؛ اللّٰهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلاً، وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً أَلِيماً؛ و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند، درحالی که بر ضدّ او به کمک هم برخاستند، کسانی که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعی خود را به فرومایه ترین و پست ترین چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هوای­نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف افکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین و سزاواران آتش را، پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت؛ خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین و عذابشان کن عذابی دردناک.

السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِياءِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللّٰهِ وَابْنُ أَمِينِهِ، عِشْتَ سَعِيداً، وَمَضَيْتَ حَمِيداً، وَمُتَّ فَقِيداً، مَظْلُوماً شَهِيداً، وَأَشْهَدُ أَنَّ اللّٰهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ، وَمُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ، وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللّٰهِ، وَجاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتّىٰ أَتَاكَ الْيَقِينُ، فَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ قَتَلَكَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ ظَلَمَكَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذٰلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ؛ سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو

ص: 54

ای فرزند سرور جانشینان، گواهی می دهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی و ستوده درگذشتی و از دنیا رفتی گم گشته و مظلوم و شهید، گواهی می دهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده و نابودکننده کسانی که از یاری ات دریغ ورزیدند و عذاب­کننده کسانی که تو را کشتند و گواهی می دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به جهاد برخاستی تا آن که مرگ به سویت آمد، پس خدا لعنت کند کسانی که تو را کشتند و به تو ستم کردند و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند.

اللّٰهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ والاهُ، وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ، بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ ، لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجاهِلِيَّةُ بِأَنْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيابِها، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعائِمِ الدِّينِ، وَأَرْكانِ الْمُسْلِمِينَ، وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ الْهادِي الْمَهْدِيُّ؛ خدایا من تو را شاهد می گیرم که من دوستم با آنان که او را دوست دارند و دشمنم با آنان که با او دشمن اند، پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول­خدا، گواهی می دهم که تو در صلب های بلندمرتبه و رحم های پاک نوری بودی، جاهلیت با ناپاکی هایش تو را آلوده نکرد و از جامه های تیره و تارش به تو نپوشاند و گواهی می دهم که تو از ستون های دین و پایه های مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمنی و گواهی می دهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده و هدایت شده ای.

ص: 55

وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوىٰ، وَأَعْلامُ الْهُدىٰ، وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقىٰ، وَالْحُجَّةُ عَلَىٰ أَهْلِ الدُّنْيا، وَأَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ، وَبِإِيابِكُمْ مُوقِنٌ، بِشَرايِعِ دِينِي، وَخَواتِيمِ عَمَلِي، وَقَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ، وَأَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ، وَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّىٰ يَأْذَنَ اللّٰهُ لَكُمْ، فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لَامَعَ عَدُّوِكُمْ، صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ، وَعَلَىٰ أَرْواحِكُمْ وَأَجْسادِكُمْ، وَشاهِدِكُمْ وَغَائِبِكُمْ، وَظَاهِرِكُمْ وَبَاطِنِكُمْ، آمِينَ رَبَّ الْعالَمِينَ(1)؛ و گواهی می دهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانه های هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل­دنیا هستند و گواهی می دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دینم و پایان های کردارم و قلبم با قلبتان در صلح است و کارم پیرو کارتان می باشد و یاری ام برای شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان.

به سوی مضجع حضرت أَبا عَبدِاللهِ الحُسَين علیه السلام حرکت کردیم. جابر بن عبدالله انصارى هر قدم را آرام و کوتاه برمی داشت و ذکر مى گفت. نزدیک قبر حضرت امام حسین علیه السلام که رسیدیم جابر بن عبدالله انصارى گفت: دست مرا بر قبر بگذار، دستش را بر قبر گذاشتم، روى قبر افتاد و از هوش رفت، بر او آب پاشیدم تا به هوش آمد. آنگاه جابر بن عبدالله انصارى سه بار گفت: یا حسین، سپس گفت: حَبیبٌ لا یُجیبُ حَبیبَهُ دوست، پاسخ دوستش را نمى دهد؟!

بعد جابر بن عبدالله انصارى گفت: وأنّى لَکَ بِالجَوابِ وقَد شُحِطَت أوداجُکَ عَلى أثباجِک، وفُرِّقَ بَینَ بَدَنِکَ ورَأسِک، فَأَشهَدُ أنَّکَ ابنُ خاتَمِ النَّبِیّین وَابنُ سَیِّدِ المُؤمِنین وَابنُ حَلیفِ التَّقوى وسَلیلِ الهُدى وخامِسُ أصحابِ الکِساءِ وَابنُ سَیِّدِ النُّقَباءِ وَابنُ فاطِمَةَ سَیِّدَةِ النِّساءِ؛ چگونه پاسخ دهى در حالى که خون رگ هایت را بر میان شانه ها و پشتت ریختند و میان سر و پیکرت جدایى انداختند؟! گواهى مى دهم که تو فرزند خاتم پیامبران و فرزند سَرور مؤمنان و فرزند هم پیمان تقوا و چشمه هدایت و پنجمین فرد از اصحاب کسایى و فرزند سالار نقیبان و فرزند فاطمه سَرور زنانى؟!

وما لَکَ لا تَکونُ هکَذا وقَد غَذَّتکَ کَفُّ سَیِّدِ المُرسَلین ورُبّیتَ فی حِجرِ المُتَّقین ورُضِعتَ مِن ثَدیِ الإِیمانِ وفُطِمتَ بِالإِسلام فَطِبتَ حَیّا وطِبتَ مَیِّتا غَیرَ أنَّ قُلوبَ المُؤمِنینَ غَیرُ طَیِّبَةٍ لِفِراقِک ولا شاکَّةٍ فِی الخِیَرَةِ لَکَ فَعَلَیکَ سَلامُ اللّه و رِضوانُهُ وأشهَدُ أنَّکَ مَضَیتَ عَلى ما مَضى عَلَیهِ أخوکَ یَحیَى بنُ زَکَرِیّا؛ و چگونه چنین نباشى در حالى که از دست سَرور پیامبران غذا خورده اى و در

ص: 57

دامان تقواپیشگان پرورش یافته اى و از سینه ایمان شیر نوشیده اى و با اسلام تو را از شیر گرفته اند پس پاک زیستى و پاک رفتى؛ امّا دل هاى مؤمنان در فراق تو خوش نیست بى آن که در این تردیدى رود که همه اینها به خیرِ تو بود پس سلام و رضوان خدا بر تو باد ! و گواهى مى دهم که تو بر همان روشى رفتى که برادرت یحیى بن زکریّا رفت.

آنگاه جابر بن عبدالله انصارى نگاهى به اطراف قبر افکند و گفت: السَّلامُ عَلَیکُم أیَّتُهَا الأَرواحُ الَّتی حَلَّت بِفِناءِ الحُسَینِ وأناخَت بِرَحلِهِ وأشهَدُ أنَّکُم أقَمتُمُ الصَّلاةَ وآتَیتُمُ الزَّکاةَ ، وأمَرتُم بِالمَعروفِ ونَهَیتُم عَنِ المُنکَرِ وجاهَدتُمُ المُلحِدین وعَبَدتُمُ اللّه َ حَتّى أتاکُمُ الیَقینُ؛ سلام بر شما اى جان هاى پاک که در آستان حضرت امام حسین علیه السلام فرود آمدید! گواهى مى دهم که شما نماز را بر پا داشته، زکات را پرداخته، امر به معروف و نهى از منکر کردید و با ملحدان جهاد نمودید و خدا را پرستیدید تا آنکه تا به رتبه و مقام یقین نائل شدید.

سپس ادامه داد و گفت: وَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ نَبِیّا لَقَد شارَکنا کُم فیما دَخَلتُم فیهِ؛ سوگند به خدایى که محمد را به حق فرستاد، ما در راهى که شما رفتید شریک شماییم.

عطیه می گوید: به جابر بن عبدالله انصارى گفتم: چگونه با آنان شریکیم که نه دشتى پیمودیم و نه از بلندى و کوه بالا رفتیم و نه شمشیر زدیم، در حالى که اینان سر از پیکرهایشان جدا شد، فرزندانشان یتیم گشتند و همسرانشان بیوه گشتند؟

ص: 58

جابر بن عبدالله انصارى گفت: یا عَطِیَّةُ! سَمِعتُ حَبیبی رَسولَ اللّه صَلى الله علیه و آله یَقولُ: مَن أحَبَّ قَوما حُشِرَ مَعَهُم و مَن أحَبَّ عَمَلَ قَومٍ اُشرِکَ فی عَمَلِهِم وَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ نَبِیّا إنَّ نِیَّتی ونِیَّةَ أصحابی عَلى ما مَضى عَلَیهِ الحُسَینُ علیه السلام وأصحابُهُ؛ اى عطیه از حبیبم رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که مى فرمود: هر کس گروهى را دوست بدارد با آنان محشور مى شود و هر کس کار عده اى را دوست بدارد در عمل آنان شریک است(1).

این قافله رو کرده به بیت الحرم عشق *** کوبیده بمیدان اسارت علم عشق

گفته است بلی ها به بلاهای غم عشق *** از بهر طواف حرم محترم عشق

احرام همه جامة خونین اسارت *** کردند به خوناب جگر غسل زیارت

جابر به سر تربت دلدار رسیده *** بر یاور بی یاور دین یار، رسیده

گوئی که بر آن کشته عزادار رسیده *** با سینه سوزان و دل زار رسیده

محرم شده و اشک فشان خوانده خدا را *** با خون جگر شسته قبور شهدا را

آورده غریبی غم دل بهر غریبی *** افتاده حبیبی بروی قبر حبیبی

بیمار فراقی شده مهمان طبیبی *** نه تاب و توانی نه قراری نه شکیبی

می گفت: حبیبی که غمت کرده کبابم *** من دوستم آخر بده ای دوست جوابم

ص: 60

ای نام تو روشنگر دل و جان کلامم *** ای یافته سبقت ز سلامم به سلامم

ای دادرس و رهبر و مولا و امامم *** هم عاشق و هم دوست و هم پیر غلامم

با یاد تو در این سفر از شهر مدینه *** تا کرب و بلا کوفته ام بر سر و سینه

گردون ز غمت در همه جا ولوله انداخت *** تا شام ز سر تا بدنت فاصله انداخت

بر گردن تنها پسرت سلسله انداخت *** بر پای یتیم تو گلِ آبله انداخت

دور از تو ولی مرغ دلم همسفرت بود *** گه پیش بدن گاه بدنبال سرت بود

ای نور دل فاطمه آخر تو نبودی؟ *** کز دوش پیمبر بر خم دیده گشودی

هم خنده زدی هم دلم از دست ربودی *** بر گردن من بازوی خود حلقه نمودی

یاد آر از آن خاطره ای نور دو دیده *** با من سخنی گوی ز رگهای بریده

ص: 61

ای دیده گریان مرا نور، عطیّه *** صحراست پر از زمزمه و شور، عطیّه

آوای جرس می رسد از دور، عطیّه *** دردا که بود دیده من کور، عطیّه

این ناله پیوسته و این ولوله از کیست؟ *** برخیز و خبر آر که این قافله از کیست؟

از شیون این قافله پُر، دامن صحراست *** آوای جرس را خبر از ناله زهراست

بر گوش دلم زمزمه زینب کبری است *** فریاد شهیدا و غریبا و حسیناست

از گریه گلوی من رنجور گرفته *** این کیست که با یا ابتا شور گرفته؟

بر قلب عطیّه سخن او اثری کرد *** از خویش در آن وادی محنت سفری کرد

بر دیدن آن قافله هر سو نظری کرد *** هر لحظه به رخ جاری خون جگری کرد

از سینه برآمد بفلک ناله و آهش *** افتاد چو بر سیّد سجّاد، نگاهش

ص: 62

تا کرد بر آن قافله از دور نظاره *** چون شمع ز سر تا به قدم ریخت شراره

در مقدم آن ماه رخان ریخت ستاره *** برگشت بسوی حرم عشق دوباره

زد ناله که عاشور دگر آمده، جابر *** بر خیز که زینب ز سفر آمده،جابر

بلبل گل خود را به سراغ آمده، جابر *** آلاله دگر باره به باغ آمده، جابر

بر تربت عشاق چراغ آمده، جابر *** برخیز که یک قافله داغ آمده، جابر

برخیز و بده آب به گلهای مدینه *** سقّاست خجل از لب عطشان سکینه

برخیز سرودی ز غم تازه بخوانیم *** برخیز شرار غم دل را بنشانیم

برخیز که خود را به اسیران برسانیم *** برخیز که گل در ره سجّاد فشانیم

بالای سرش آیه تطهیر بگیریم *** گل بوسه ز زخم غل و زنجیر بگیریم

ص: 63

آن محرم محرم شده در آن حرم هو *** آن عاشق دلسوخته آن پیر خداجو

آغشته به خاک شهدا کرده سر و رو *** با چشم دل خویش نظر کرد به هر سو

می خواست که صد بار به هر گام بمیرد *** تا یک خبر از سیّد سجّاد بگیرد

پُر بود ز اشک جگر سوخته، جامش *** می ریخت شرار دل سوزان ز کلامش

زد رایحة عطر حسینی به مشامش *** بشنید سلام از لب جانبخش امامش

گفت ای ز سلام تو خجل پیر غلامت *** یادآور اخلاق پدر بود سلامت

آن زائر دلسوخته آن پیر سرافراز *** شد طایر روحش ز تن خسته به پرواز

زد ناله و کرد از دل و جان دست ز هم باز *** بگرفت در آغوش حسین دگری باز

افکند به گردون شرر تاب و تبش را *** بر زخم غل جامعه بگذاشت لبش را

مولا چو نظر کرد حبیب پدرش را

ص: 64

قد خم و سوز دل و اشک بصرش را

سوزاند دوباره شرر جگرش را *** بگذاشت روی شانة آن پیر سرش را

کای گلشن وحی از نفست بوده معطر *** افسوس که یک باغ گل از ما شده پرپر

جابر نتوان گفت چه آمد بسر ما *** کز چور خزان ریخت همه برگ و بر ما

غلطید بخون پیکر پاک پدر ما *** شد قاتل او با سر او همسفر ما

ما زخم زبان در ملأ عام شنیدیم *** بی جرم و گنه از همه دشنام شنیدیم

دشمن همه جا خنده به زخم جگرم زد *** در شام بلا سنگ به فرق پدرم زد

با کعب سنان گاه به تن گه بسرم زد *** سیلی به رخ خواهر نیکو سیرم زد

دیدم اثر سیلی، بر روی سکینه *** یاد آمدم از فاطمه و شهر مدینه

ص: 65

بگذشته چهل شب که خموش است چراغم *** هر لحظه غمی آمده از ره بسراغم

من لاله خونین دل هفتاد و دو داغم *** یک لاله نه، یک غنچه نمانده است به باغم

این قافله در وادی غم راه سپارند *** غیر از من مظلوم دگر مرد ندارند

ناگاه به ارکان فلک زلزله افتاد *** در عرش ز فریاد ملک غلغله افتاد

ارواح رسل یکسره در ولوله افتاد *** بر قبر شهیدان نگه قافله افتاد

چون برگ خزان از شجر خشک فتادند *** بر خاک شهیدان گل رخسار نهادند

طفلان عوض جامه دل خویش دریدند *** سیلی زده بر صورت و فریاد کشیدند

با گریه از این قبر به آن قبر دویدند *** برگرد قبوری که چهل روز ندیدند

بر طرّه آغشته به خون مشک فشاندند *** خود را بروی خاک کشاندند، کشاندند

ص: 66

می خواست که جان از تن اطفال برآید *** میرفت که عمر همه با هم بسر آید

دلها همگی خون شده از دیده برآید *** عاشور دگر گردد و شور دگر درآید

سر تا به قدم آتشِ افروخته بودند *** گر اشک نمی کرد مدد، سوخته بودند

زینب که بهار غم از آن باغ خزان داشت *** در پیکر آن وادی هفتاد و دو جان داشت

تیر اَلَمش بر جگر و قدّ کمان داشت *** بهر لب خشک شهدا اشک روان داشت

بر تربت دلدار دُر از خون جگر ریخت *** پیوسته گهر ریخت، گهر ریخت، گهر ریخت

گفت ای همه جا مهر رخت در نظر من *** ای با سر خود بر سر نی همسفر من

ای بوده به ویرانه چراغ سحر من *** در راه بود آنچه که آمد به سر من

دارم سند زنده که همگام تو بودم *** این روی به خون شسته و این جسم کبودم

ص: 67

بر نی سر تو دسته گل محفل ما بود *** آوازه قرآن تو در محفل ما بود

لبخند عدو مرحم زخم دل ما بود *** در گوشه ویرانه سرا منزل ما بود

هر جا که عزا بهر تو در شام گرفتیم *** پاداش خود از سنگ لب بام گرفتیم

از کرب و بلا در نظرم خاطره ها، ماند *** گلهای تو را آبله از خار به پا، ماند

رفتم به سوی شام و دلم پیش تو جا، ماند *** هفتاد و دو داغم به جگر از شهدا، ماند

افسوس که یک باغ گل از ما شده پرپر *** تو رفتی و من ماندم و این چند کبوتر

کی بود گمانم که کند دشمن جانی *** بر مصحف صد پارة من اسب دوانی

ممنوع شود دیده ام از اشک فشانی *** مهلت ندهندم که کنم مرثیه خوانی

شب تا به سحر دست بر تو گرفتم *** در حبس غریبانه عزا بر تو گرفتم

ص: 68

از زمزمه و گریه آهسته بگویم *** از دست به زنجیر ستم بسته بگویم

از کعب سنان و بدن خسته بگویم *** از بارش سنگ و سر بشکسته بگویم

این ها همه از دخت علی خم نکند پشت *** ای لالة پرپر شده داغ تو مرا کشت

ما بر کف پا نقش گل از آبله دیدیم *** رأس شهدا را جلوی قافله دیدیم

کعب نی و شادیّ و کف و هلهله دیدیم *** یک سلسله را بسته به یک سلسله دیدیم

دادند به ما، جا، به ره ظلم ستیزی *** خواندند عزیز دلمان را به کنیزی

تنها نه در امواج بلا یار تو بودم *** از لحظة میلاد گرفتار تو بودم

شبها به بر فاطمه بیدار تو بودم *** با هر نگهم طالب دیدار تو بودم

دردا که دگر اُنس به داغ تو گرفتم *** برگشتم و از خاک سراغ تو گرفتم

ص: 69

ای کاش جدا می شد، پیش از تو سر من *** می رفت فرو تیر غمت بر جگر من

میریخت چو نخل قد تو برگ و بر من *** می شد ز ازل کور دو چشمان تر من

من روی زمین پیکر صد چاک تو دیدم *** آویزه به دروازه سر پاک تو دیدم

ای پای سرت خصم زده نای و دف و چنگ *** ای بر سر نی گشته جبینت هدف سنگ

ای طلعت زیبای تو گردیده ز خون رنگ *** برخیز برادر که دلم تنگ شده، تنگ

بردار سر از خاک که روی تو ببوسم *** برخیز که رگهای گلوی تو ببوسم

من کوه بلا را بسر دوش کشیدم *** یک گاه نلرزیدم و یکدم نبریدم

در طشت طلا تا گل رخسار تو دیدم *** فریاد زدم پیرهن صبر دریدم

چون چوب به لبهای تو می خورد به شدّت *** من بر سر خود می زدم، اطفال به صورت

ص: 70

در شام بلا بود، بلا بود، بلا بود *** بالله قسم سخت تر از کرب و بلا بود

ظلم و ستم و کفر و ظلالت به ملا بود *** خورشید رخت جلوه گر از طشت طلا بود

آئینه صفت چشم تو در دور زدن بود *** دیدم نگهت در همه احوال به من بود

باز آمده ام تا زمن از شام بپرسی *** از بودن ما در ملأ عام بپرسی

از خنده و از طعنه و دشنام بپرسی *** از خون سر و سنگ لب بام بپرسی

امّا دگر از قصّه ویرانه نپرسی *** ای گوهر یکدانه ز دُردانه نپرسی

این دختر باز آمده از شام خرابت *** این فاطمه و نجمه و کلثوم و ربابت

برگشته ز ره، قافله پر تب و تابت *** گلها همه بر خاک فشانند گلابت

جامانده یکی دّر یتیم از صدف تو *** در شام بلا گشته سفیر از طرف تو

ص: 71

آن گل که به تن بود ز هر خار نشانش *** کردم همه جا در برخورد حفظ چو جانش

دردا که نشستم به تماشای خزانش *** کردم بدل خاک غریبانه نهانش

افسوس که آن طوطی آتش زده لانه *** چون مادر ما فاطمه، شد دفن شبانه

ای در یم تاریکی، مصباح و سفینه *** جان با نفسم شعله کشد بی تو ز سینه

تو کرب و بلا باشی و زینب به مدینه *** من ماندم و هجران تو و اشک سکینه

صد پاره نهادن به بیابان بدنت را *** سوغات برم سوی وطن پیرهنت را

گر شام اگر کوفه اگر کرب و بلا بود *** هر جا که بلا بود ولا بود، ولا بود

هر کس که جفا کرد، وفا بود وفا بود *** هر گام خدا بود، خدا بود، خدا بود

«میثم» سخن از سوز دل ما چه نکو گفت *** ما هر چه در این واقعه گفتیم بگو: گفت

ص: 72

15- سید محمد علی، قاضی طباطبایی (1368)، ، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا(علیه السلام)، قم: بنیاد علمی و فرهنگی شیهد آیت الله قاضی طباطبایی.

16- جواد، شبرّ (1409)، ادب الطف أو شعراء الحسین، لبنان: دارالمرتضی.

17- حسن بن یوسف، حلّی (بی­تا)، منتهی المطلب، بی­جا: ط القدیمه.

18-ابراهیم، الکفعمی العاملی(1418)، البلد الأمين و الدرع الحصين، بیروت: مؤسسه الأعلمي للمطبوعات.

19- (1405)، المصباح- جنة الأمان الواقية و جنة الإيمان الباقية، قم: دار الرضى( زاهدى).

20- محمد باقز، مجلسی(1406)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، مصحح: مهدی رجائئ، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

21-جعفر بن حسین، شوشتری (1414)، الخصائص الحسینیه، بیروت: دار السرور.

22- یوسف بن یحیی، مقدسی شافعی سلمی (1428)، عقد الدرر فی اخبار المنتظر(عجل الله تعالی فرجه و الشریف)، قم: مسجد مقدس جمکران.

ص: 74