تذکره شعرای استان اصفهان از قرن پنجم تا عصر حاضر

مقدمه ای بر کتاب تذکرهٔ شعرای استان اصفهان

سخنی چند با صاحب دلان

به قلم مصطفی هادوی شهیر اصفهانی شاعر و نویسنده معاصر

ای نام تو بهترین سر آغاز *** بی نام تو نامه کی کنم باز

بنام آن که نامش راحت روح است و یادش آرام بخش دل هاست و دل آرام گیرد بیاد خدای - اِلاّ بِذِكْرِ اَللَّهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ - قادری که داننده آشکار و نهان است و گرداننده چرخ و زمان و پدید آورندۀ بهار و خزان و حمد و ثنا واجب الوجودی را سزاست که چمن آرای عرصه صنع جمیلش بلند و نخلستان وجود مخلوقات را از زلال چشمه سار قدرت کامله و حکمت شامله پر برگ و بار و برومند و شاداب نمود و به انسان این زبده و نخبه عالم امکان مقام «علمه البیان» را ارزانی داشت و حرمت و شرافت قلم را سر لوحۀ دفتر معرفت انسانی فرمود به حکم: ﴿ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ ﴾

شاعران را گر هدف روشنگری است *** شاعری دنباله پیغمبری است

هنر شاعر هنر بیان ارزش هاست که بی واسطه با هوش و ذوق انسانی مربوط می گردد به همین جهت گفته اند: شعر گلی است که از گلستان روح می روید و از سر چشمۀ احساس سیراب می شود. شاعر عاشق است و حقیقت را می ستاید و تا متأثر نگردد مؤثر واقع نمی شود. چنان که تا دلی آتش نگیرد حرف جان سوزی نگوید. منِ شاعر منِ اجتماعی است. او به فضای عاطفی انسان ها راه می یابد و از خیابان های عینی و تجربی تاریخ عبور می کند و هر چیزی را بپای تجربه می گیرد و شعر عروج اندیشه اوست از تنگنای خاک به عالم افلاک.

شاعر بدون این که در برج عاج بنشیند در یک ارتفاع وسیع معنوی با اشیاء محیط و با انسان ها نوعی رابطهٔ ذهنی پیدا می کند و به کشف و شهود می پردازد و انسان ها را بهم پیوند می دهد.

این که می بینی به چشمانم چو اشک و گه به لب هایم چو شعر *** سوز پنهانست آن هائی که پیدا می شود

ص: 1

تاریخچۀ انجمن ادبی حافظ اصفهان و دیگر انجمن ها از گذشته تا امروز

در انجمن حافظ حفظ است مقامِ تو *** ای حافظ شیرازی قربان کلام تو

روند کار انجمن حافظ

در هر جلسه بعنوان حسن آغاز آیاتی چند از کلام اللّه مجید قرائت و آغاز آیاتی چند از کلام اللّه مجید قرائت و سپس سه غزل از دیوان حافظ انتخاب و قرائت می گردد و توسط اندیشه های والای شعرا ابعاد غزل با دیگر نُسَخ حافظ مورد نقد و بررسی قرار می گیرد و آن گاه به برنامۀ شعر خوانی پرداخته می گردد و اشعار مورد ارزیابی صاحب نظران قرار می گیرد و موارد قوت و یا ضعف تذکر داده می شود.

***

نظام نامه انجمن ادبی حافظ

1 - اقدام به صدور کارت عضویت جهت اعضاء و معرفی آنان به سمینار های ادبی و کنگره های شعر و ادب و شب های شعر با توجه به کارت عضویت

2 - توجه و احترام به مبانی و اصول اخلاقی و اجتماعی به منظور الگو دادن به دیگران و اسوه قرار گرفتن به استناد تا راه رو نباشی کی راهبر شوی

3 - رعایت شئون اجتماعی و دقت و توجه به سقف زمانی انجمن و هماهنگی در امر ورود و خروج به انجمن.

4 - ایجاد محیط سالم هنری و احترام متقابل و ایجاد فضای عاطفی جهت تلطیف افکار و نظریات متقابل.

5 - نقد و بررسی آثار بر اساس شناخت و آگاهی و مهارت و داشتن تخصص به طرز معقولانه به

استناد : ﴿ وَ جَادَلْهُمْ بِاللَّتي هِيَ اَحْسَنْ ﴾ .

6 - ایجاد فضای آزاد فکری و اندیشه های والای انسانی مشروط بر این که مغایر با موازین شرعی و

ص: 18

اشاره ای به تاریخچه انجمن های ادبی اصفهان

4-انجمن ادبی فرهمند

در سال 1305 شمسی که مقارن با یازدهمین سال تأسیس انجمن دانش کده بود مرحوم عبد الحسین خان ادیب فرهمند انجمنی دائر نمود که عصر های جمعه در منزل شخصی او تشکیل می شد. ادیب با آن که در آن زمان هنوز جوان بود ولی دارای طبعی لطیف و ذوقی سر شار بود و چون از تمکن مالی بهره مند بود لذا در حفظ انجمن می کوشید. این انجمن از سال 1323 تا 1340 خورشیدی دچار فترت شد و می توان آن را در سه دوره تقسیم کرد: 1- از اول بهمن سال 1323 تا اوایل 1326. 2 - در اردیبهشت ماه 1327 ایامی که آقای احسنی عهده دار ریاست فرهنگ (آموزش و پرورش) بود تشکیل و دوره دوم آغاز گردید. 3 - اواسط سال 1333 مرحوم آقا کمال مجلسی متخلص به عاکف که ریاست کتاب خانه فرهنگ را داشت به تشکیل این این انجمن همت گماشت و به اهتمام وی دوره سوم آغاز بکار کرد و در این دوره سرپرستی انجمن به عهده مرحوم صغیر بود و این انجمن در شهریور 1340 بکلی تعطیل و منحل گردید.

7-انجمن حقایق

پس از تعطیل انجمن سرتیپ مرحوم سید محمد خان شیرازی انجمنی حدود 1326 تأسیس نمود که هر هفته عصر های جمعه در مدرسه حقایق واقع در خیابان مشیر اصفهان تشکیل می شد و شاعرانی که در انجمن سرتیپ شرکت می کردند در این انجمن نیز حضور می یافتند بطوری که در مقدمه دیوان سه شاعر به قلم استاد همائی ذکر شده مرحوم فرصت الدوله شیرازی که از مفاخر علم و ادب و هنر عصر حاضر به شمار می رود در سفر اصفهان انجمن حقایق را دیده و آن را در کتاب خود ستوده است.

10-انجمن کمال

اواخر سال 1323 خورشیدی بر حسب پیشنهاد رئیس فرهنگ وقت آقای راد سرشت انجمنی در محل کتاب خانه فرهنگ واقع در خیابان چهار باغ اصفهان تأسیس شد اولین جلسه آن در بهمن سال 1323 با حضور جمع کثیری از فضلا و فرهنگیان و ارباب جراید تشکیل شد ابتدا نام انجمن سروش و بعد بر حسب پیشنهاد یکی از دبیران آموزش و پرورش به انجمن کمال الدین اسماعیل موسوم گردید. برخلاف انجمن های سابق که تنها با انشاء شعر و طرح غزل برگزار می شد جنبه ادبی این انجن از محیط شعر تجاوز کرد و به فنون و شرح دیگر از قبیل ایراد نطق و خطبه و سر گذشت و تاریخ زندگی رجال و بزرگان ادب و بیان مباحث مختلف توسعه یافت.

14-انجمن مكتب صائب

در اوائل سال 1344 به همت جمعی از گویندگان اصفهان خاصه احمد بی ریایی گیلانی که شیدا تخلص می نمود انجمنی در محل آرام گاه صائب به نام بزم صائب تأسیس شد و پس از چند ماه به عللی تعطیل و مجدداً در اواخر خرداد 1345 بنام انجمن مکتب صائب افتتاح گردید.

حرف الف

آبشاری (احمد آبشاری)

عکس

احمد آبشاری در سال 1318 در شهر اصفهان در محله در دشت متولد شد. پس از دوره ابتدائی جامع المقدمات و نصاب ابو نصر فراهی را نزد پدرش مرحوم آیت اللّه جامع شیخ غلام حسین آبشاری حفظ نمود. وی در انجمن های سعدی و صائب شرکت کرده و کسب فیض می نمود.

کلام حق است آن که در دل نشیند *** به دل کی کجا حرف باطل نشیند

بناموس مردم میفکن نظر را *** اگر فتنه برخاست مشکل نشیند

کند آه مظلوم بنیاد حاکم *** بمسند هر آن گاه غافل نشیند

مصیبت بود عالمی را که یک دم *** بنا چار در جمع جاهل نشیند

سعادت شود در دو عالم نصیبش *** جوانی که با مرد کامل نشیند

اگر بو الهوس راه عرفان بپوید *** بود چون حماری که در گل نشیند

بدرگاه شاه نجف آبشاری *** کند فخر و مانند سائل نشیند

***

آتش اصفهانی (میرزا محمد رضا)

میرزا محمد رضا متخلص به آتش اصفهانی از سادات بلند پایه حسینی شهر اصفهان بود در کتاب حديقه الشعرا آمده که جد ایشان در زمان دولت نادری از حله به فریدن آمده و آتش در اصفهان پای به عرصه وجود می گذارد و در همین شهر رشد و نمو پیدا می نماید از وجهه های اخلاقی این شاعر خلق خوش روی و خوش مشربی او بوده علاوه بر آن آتش مردی دانشمند و هنر دوست بوده وفاتش را بال 1290 هجری نوشته اند.

این بیت از اوست:

بر گردن دیگری میفکن *** دستی که بخون من خضاب است

***

ص: 29

آتشی (محمد آتشی)

عکس

محمد آتشی فرزند قنبر متولد 1311 در خانواده ای نسبتاً فقیر در یکی از محلات اطراف که فعلاً با اصفهان حدود 7 یا 8 کیلومتر فاصله دارد بدنیا آمده و ابتدا در مکتب خانه حدود 4 کلاس درس خواندم و سپس باصفهان آمدم و در بزرگی مشغول تحصیل کلاسیک شدم دیپلم ریاضی متفرقه گرفتم و کلاس نقشه برداری در سال 1351 پس از سی سال بودن در شغل آزاد کارمند ذوب آهن شدم. در مهندسی کل نقشه برداری و در سال 1370 پس از حدود بیس سال کارمندی ذوب آهن باز نشته شدم و اکنون مدت 7 سال است بازنشسته شده ام و اما راجع بشعر و ادبیات از کودکی علاقه شدید بشعر داشتم و از همان کودکی شعر می گفتم که هنوز هم می گویم تا چه حد موفق بوده ام باید اهل ادب و شعر بگویند نه خودم.

دل روشن بشب از چشم تری باید داشت *** بدل امید ز آه سحری باید داشت

نخل نیکی تو بصحرای دل خویش نشان *** که از این نخل امید ثمری باید داشت

خواستی تا که نیفتی ز نظر همچون اشک *** چشم بر درگه اهل نظری باید داشت

تا شبستان دل شب زده روشن سازی *** سینه پر مهر ز قرص قمری باید داشت

جای در جمع دل افروختگان گر خواهی *** شعله چون شمع ز سوز جگری باید داشت

گر سر افرازی عالم طلبی چون حلاج *** از انا الحق بسر دار سری باید داشت

گرد شمع رخ دلبر پی جان بازی و سوز *** هم چو پروانه بتن بال و پری باید داشت

دل بحق خانه عشق است عزیزش می دار *** که از این خانه بخورشید دری باید داشت

راه پسر پیچ و خسم عشق ره مردان است *** همتی کن که در این ره گذری باید داشت

تشی گرمی عاشق بود از آتش دل *** بر دل از لاله عذاری شوری باید داشت

***

اگر آئینه گردد یک سحر هم ناله آهم را *** عیان می سازد از دل جلوه های صبح گاهم را

یقین دارم ندارد همچو من این برد باری را *** قد گردون شود خم گر کشد بار گناهم را

ص: 30

آخوند ملا محمد ابراهیم

فرزند ملا محمد حسین (برادر سکوت علی شاه) سال 1286 قمری در شهر کرد متولد شد. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی نزد پدر و عمویش به اصفهان رفته و به تکمیل علوم شرعیه و عربیه پرداخت. قریب دو هزار بیت شعر سروده بود که متأسفانه دیوانش مفقود گردید. در قحطی و گرانی سال 1336 قمری چنین سروده است:

سال من چون که به پنجاه رسید *** گشت قحطی و گرانی شدید

نه بحدی که توان و صف نمود *** کاین چنین سال نیامد بوجود

روغن و گوشت فراوان و گران *** مفلسان و فقرا سرگردان

***

آذر (سید سیف الدین سید موسوی)

عکس

نامم سید سیف الدین و نام خانوادگیم سید موسوی می باشد. نام پدرم سید فخر الدین بوده در سوم مهرماه 1320 دیده به جهان گشودم و نواده مرحوم حاج سید مناف مجتهد نام دار طارم سفلی هستم و تحصیلات ابتدائی و دبیرستان را در قزوین به پایان رسانده و در رشته ادبیات از دانشگاه پیام نور فارغ التحصیل گشته و در خدمت فرهنگ و ادب کشورم هستم.

آذری دارم بجان از عشق یار *** آذرم آذر فشان از عشق یار

***

لرزد از خوف دلم چون پر کاهی گاهی *** شرری گر بکشد سر زنگاهی گاهی

گلشن جان به خزان روی نماید بی شک *** گر شود جور زمان شیوه شاهی گاهی

سیر داد است که از گردش ایام نکوست *** دشمن ظالم پر نخوت و جاهی گاهی

نتوان بست ره ارج کمالات به خلق *** از سر شام شبان تا به پگاهی گاهی

شوق دل دار چنان شعله به جان افکنده *** که شود جلوه آن مشعل راهی گاهی

مهر ورزی اگر از روی ارادت باشد *** کی بر آید ز دل غم زده آهی گاهی

چون پسندیده شود با نگهی خشم آلود *** فکند لرزه به جان چشم سیاهی گاهی

فیض یاری بگزین گر چه دمی میسوری است *** دشمن سرکشی و بخل و تباهی گاهی

ص: 33

آذر بیگ دلی (لطف علی بیک)

عکس

لطف علی بیک معروف به آذر فرزند آقا خان بیگ دلی از شاعران بنام دوره زندیه است بسال 1132 هجری در اصفهان چشم به جهان هستی گشود. پس از طی تحصیلات اولیه در شهر قم به خدمت شاه سلیمان مشغول شد. وی فنون شعر را از میر سید علی مشتاق فرا گرفت در انواع شعر مهارت تام داشت. مهم ترین اثرش تذکره آتش کده است که بنام کریم خان زند نوشته است و بسال 1179 بپایان رسانیده در این تذکره شرح بسیاری از شعرای ایران و هندوستان را بطور اختصار نوشته است. منظومه مثنوی یوسف و زلیخا یکی دیگر از آثار این شاعر تواناست از معاصرین آذر حاج سلیمان بیگدلی، عاشق اصفهانی و میرزا عبد الباقی طبیب اصفهانی و سید احمد هاتف بوده اند آذر بسال 1195 هجری قمری در قم سر در نقاب خاک کشید آذر با مشتاق و انجمن ادبی وی آشنایی حاصل نمود. عمرش را به مطالعه آثار پیشینیان گذرانده و در تذکره اش شرح حال 850 تن از شاعران پارسی گوی آمده وی به علت دقتی که در انتخاب شعر شاعران داشته است به آذر دیر پند معروف شده است.

به هر کس هر چه باید داد دادند

مرا عجز و تو را بی داد دادند *** به هر کس هر چه باید داد دادند

برهمن را وفا تعلیم کردند *** صنم را بی وفائی یاد دادند

گران کردند گوش گل پس آن گه *** به بلبل رخصت فریاد دادند

ص: 34

آذرخش (شهرام محمدی)

از شعرای صاحب ذوق و با استعداد اصفهان است. ابتدا حامد تخلص می کرد. سپس تخلصش را به آذرخش تغییر داد در نو آوری و خلاقیت ید طولائی دارد. قطعه شعری در مدح مولا علی علیه السلام دارد که بعنوان نمونه می آوریم:

خورجین مرا پر کن از عطر بهار امشب *** بر کوزه شب بو ها چون ابر ببار امشب

من از گهر آکنده مجموع و پراکنده *** من یک سبد خنده مانند انار امشب

مستان همه در صف ها خم ها همه بر رف ها *** مست از تپش دف ها رگ های سه تار امشب

ای سبزی شالت خوش رویت خوش و حالت خوش *** من بی تو در این ایوان بی صبر و قرار امشب

عشقم تو و بیمم تو عطرم تو نسیمم تو *** از باغ اقاقی ها عطری بمن آر امشب

بر خیز و کله کج نه بر خویش دواری ده *** تا دایره دف ها افتد به دوار امشب

سرازلی گفتی؟ یا نام علی گفتی؟ *** این جام پر از هو را بستان بگسار امشب

تا بی سر و مر گردی از خویش بندر گردی *** گه سوی یمین افتی که سوی یسار امشب

ای باغچه گل ها ای سوسن و سنبل ها *** آهسته مرا گوئید از کاکل یار امشب

گوئید که جاری شو آواز قناری شو *** خورجین مرا پر کن از عطر بهار امشب

***

ص: 35

آرام

شاعر گران مایه حافظ الفرقان متخلص به آرام اگر چه از زندگی نامه خود ارائه نداده ولی شعرش شور آفرین و قابل تحسین است. نمونه ای از غزلیاتش چنین است:

روی خود از من بگردانی نمی دانم چرا *** حالت زارم نمی دانی نمی دانم چرا

با همه حسن و ملاحت با همه جور و جفا *** عاشقان را دل برنجانی نمی دانم چرا

می کند پرواز مرغ دل بگرد کوی تو *** پر و بال او بسوزانی نمی دانم چرا

من براه عشق تو بگذشتم از مستی خود *** سر برای من نجنبانی نمی دانم چرا

کرده ای ما را پریشان همچو زلف دل کشت *** سر خوشم با آن پریشانی نمی دانم چرا

دل ربایانند افزون هیچ کس مانند تو *** دل نبرد از من بآسانی نمی دانم چرا

من بامیدی که گیری دستم از راه کرم *** آستین از من بیفشانی نمی دانم چرا

من به غیر از دیدنت در دل ندارم آرزو *** رخ زمن دائم بگردانی نمی دانم چرا

در ره عشقت بتا آرام صبر از دست داد *** با همه لطف و سخن دانی نمی دانم چرا

***

آزاد (افراسیاب آزاد خان)

نامش آزاد خان و به افراسیاب معروف است. وی فرزند مرحوم میرزا علی خان بقائی صفاء السلطنه است. او از وکلای معتبر دادگستری بود و از نویسندگان و مدیر روزنامهٔ آزاد:

چه آئین و قانون به گیتی به است *** ز قرآن بر معنی مسلمین

مساوات و آزادی و عدل و داد *** که دادست بهتر از احکام دین

***

آزاد (سید محمد حسین خاتون آبادی)

عکس

نامش سید محمد حسین خاتون آبادی در غره رمضان 1316 قمری متولد شده پدر ایشان مرحوم حاج میرزا محمود خاتون آبادی از علماء و ائمه جماعت و مدرسین اصفهان ساکن محله پا قلعه بود. تحصیلات خویش را در اصفهان ابتداء در مدرسه حقایق که دومین مدرسه جدید اصفهان بود شروع نموده بعداً در مدارس قدیمه به تکمیل آن همت گماشت. از سال 1298 خورشیدی در خدمت وزارت فرهنگ وارد شده و مدتی مدیر دبستان فردوسی اصفهان بود. وی از اعضاء قدیمی انجمن ادبی مرحوم شیدا بود. آزاد کتب چندی تألیف نموده از آن جمله است: 1 - جنگل مولی در تاریخ 2 - العالم و التمدن در شرح خطبه نهج البلاغه از پیدایش آدم 3 - اغصان طیبه در شرح حالات سادات و نقل اکثر نسب نامه های آنان این کتاب در فن خود کم نظیر است و مؤلف محترم آن بسیار زحمت کشیده 4 - مسائل حساب و هندسه جهت محصلین مدارس 5 - جزوات متفرقه در جفر و هئیت و اعداد 6 - دیوان اشعار 7 - شش جزوه از جفر جامع یعنی جفر 28 جزوی که هر جزو 28 صفحه و هر صفحه 28 سطر و هر سطر 28 خانه و هر خانه 4 حرف می باشد. غیر از آن چه گفته شد کتب و رسائل دیگری نیز تألیف نموده است.

قم الا یا ایها الساقی که شد گاه نشاط *** ریزد از پستان دایه ابر شیر انبساط

کرده اطفال ریاحین دست بیرون از قماط *** وقت آن شد تا به طرف سبزه اندازی بساط

دل تهی سازی ز غم وز می کنی لبریز جام

موسم عیش و نشاط است ای نگار دل فریب *** وی رخت بر بوده از دل صبر و آرام و شکیب

تا به کی در کنج عزلت از تفکر سر به جیب *** دامن گل زار پر شد خیز از جایا

تا گریبان طرب ندهیم از کف صبح و شام

ای بر قد و لبت طوبی و کوثر گشته زشت *** وقت می خوردن بود در طرف جوی و کشت کشت

اول عشرت بود در آخر اردیبهشت *** خرم آن خاطر که دامان نشاط از کف نهشت

با بتی حوری خدم يا لعبتی غلمان غلام

ص: 38

آزاد (مهر ناز آزاد)

عکس

این شاعرۀ نام آشنا در اول خرداد ماه 1346 در شهر زیبا و هنر پرور اصفهان در صبحی نورانی و سبز در خانواده ای اصیل که از یک سو در تاریخ کهن و ارزشمند سیستان ادامه می یابد و از سوی دیگر با کهن سال ترین تاریخ تهران پیوند می خورد در دنیای خاکی ما اتفاق افتاد دوران کودکی او با بیماری های کوچک و بزرگ در هم کشیده و از همان کودکی جسم نحیف او را در درد ها غوطه ور ساخت اما دنیای روشن درونش با جسم ضعیف و بیمارش به مبارزه پرداخت و همواره اندیشه اش از بیماری های جسمی او پیشی گرفت و او را به مرز های پر افتخار دانش و هنر راهنمائی نمود. یازده ساله بود که اولین جرقه های هنر را در خود احساس نمود و برای کشف این جریان جاری به خود بیشتر پرداخت و همین به درون پرداختن باعث شد که از عوالم عادی کودکی خارج گردیده و بر خلاف هم سن و سالانش به جای بازی گوشی به تفکر و کشف دنیای درون علاقه ای وافر پیدا کند به نحوی که از همان دوران طفولیت به خواندن انواع کتاب های تاریخ فلسفی هنری، ادبی بخصوص کتاب های خود شناسی و خدا شناسی اهتمام ورزید.

در 18 سالگی بیشتر کتاب هائی که در حیطه قدرت مطالع او قرار گفته بودند یا به هر طریقی از کتاب خانه های ملی و شخصی بدست آمده و مطالعه نموده بود. بلکه بتواند به معمای خویش دست یابد. عطش دانستن در او چنان بود که میان شب و روز فرقی قائل نبود و از همان کودکی هر جا کتابی می یافت می بایست تا آخرین خطوطش را مطالعه کند.

جرقه ای که در یازده سالگی در به ابیاتی بسیار ابتدائی تبدیل شده بود راهش را از هم سالانش جدا نموده و او را به امکانات درونی بزرگ و تازه راهنمایی کرد الهامات عظیمی که از روانش بر می خاست و به جانش می نشست و ستون های اصلی حضور او در محافل ادبی و پیام سبز شعرش در میان شاعران و طنین عظمت فریاد های درونش تا مرز های بی نهایت بیرونیش گردید. وی با تلاش و کوشش فراوان به مدارج و مناصب مهم علمی و ادبی نائل گشت که روی هم رفته مراتب علمی و ذوقی شعری ایشان قابل تقدیر می باشد. اشعار تکثیر «آسمان» و «سفر» از اشعار ایشان است.

***

ص: 39

آزاد (میر سید علی خان)

عکس

فرزند حاج میرزا محمد تقی مستوفى لنجانی معروف به نور بخش متخلص به آزاد بسال 1268 شمسی در اصفهان متولد شد. در ادبیات و فارسی و عربی مساعی زیادی بخرج داده چند سال دبیر ادبیات و ناظم دبیرستان سعدی اصفهان و از اعضای مؤثر انجمن های ادبی بوده. اشعارش در جراید اصفهان بویژه مجله دانش کده چاپ می شد. چند سال هم ساکن تهران و عضو انجمن حکیم نظامی بوده اشعارش در مجله ارمغان طبع می گردید. از اوست:

ص: 41

گل فروش

ای گل فروش دلبر زیبا تر از گلم *** دادی گلم نشان و ربودی ز کف دلم

آری ز نرگس و سمن و یاس و ارغوان *** خوش بسته ای تو بسته گلی در مقابلم

فرقی که هست بین تو و نو گل چمن *** جای گل است در گل و جای تو در دلم

بر عارضت محبت من نیست عارضی *** بسرشته شد به مهر رخت از ازل گلم

آزاد کاشکی شود آن دسته گل شبی *** با دست گل فروش بگردون حمایل

***

آزاده (مرتضی آزاده)

فرزند حاج مهدی خان بسال 1306 شمسی متولد شده پس از طی تحصیلات دبیرستان وارد دانش کدۀ افسری شده طبع سر شاری در سرودن شعر داشته از جمله:

مجال ملک ایران دیدگانی خون چکان دارم *** درون جسم خود روحی پراز آذر نهان دارم

اگر آزاده در راه وطن پا بست جان گردد *** بدنیا نام او گم از صف آزادگان دارم

***

آزادی گزی (علی آزادی گزی)

علی آزادی گزی فرزند حسین علی متولد سال 1326 در شهر گز و برخوار وی تا سال 1339 به تحصیلات خود ادامه داده در سن هشت سالگی به سرودن شعر همت گماشت.

نمونه ای از اشعارش:

کاش در دل جای غم عشق نگاری داشتم *** یا بسر وصل گلی یا گل عذاری داشتم

گر مرا بودی چو بلبل تری گل یک لانه ای *** کی به پیش جغد در ویران دیاری داشتم

بود لیلی غم گسار از آن که مجنون شد ز عشق *** همچو مجنون کاش منهم غم گساری داشتم

شمع بزم بی دلانم چون مرا پروانه نیست *** گر پر پروانه بودم روزگاری داشتم

ص: 43

آسف (محمد رحیم نام دار)

(محمد)

محمد رحیم بن آقا بن مسلم بن هادی نام دار بسال 1385 قمری در نجف آباد متولد شده وی مردی زاهد و عارف بوده و ظاهراً بطوری که از بعضی اشعارش پیداست در اعتکاف بسر می برده. در 48 سالگی پدر و در شصت سالگی پسرش را از دست داده بویژه مرگ محمد در روحیه او اثری نامطلوب بجا گذاشته در حال حاضر بطوری که در تذکره شعرای نجف آباد مأخوذ از نوشته آقای عبد الحسین آسفی از نوادگان آن مرحوم نقل گردیده 5850 بیت بخط خود او در اوراق مسعود از باقی مانده که تا کنون بچاپ نرسید آسف مردی متدین بوده و به مقامی که در کوه های شمال نجف آباد واقع و بنام پیر مراد معروف است عقیده ای خاص داشته چنان که درباره آن جا گفته:

چو هست مظهر صنع خدا و پیر مراد *** بعید نیست که یابد کسی مراد این جا

***

آشفته (عبد الکریم خان سالار)

عبد الکریم خان سالار ارفع متخلص به آشفته فرزند اسفندیار خان سردار اسعد متولد 1310 قمری از

محترمین بختیاری بوده و در اصفهان می زیسته و در سال 1363 قمری سر در نقاب خاک می کشد. وی در مقبره خانوادگی خود در تخت فولاد بخاک سپرده شده. از اشعار اوست:

مه جبین چهره پری وار نداری داری *** عالمی عاشق و بیمار نداری داری

حسن تو برده گرو از همه خوبان جهان *** شیوۀ دلبری ای یار نداری داری

وصل سهل است ولی ناز تو شد مشکل من *** سر آزار من زار نداری داری

***

اژه ای

عکس

در خانواده ای مذهبی و اصیل متولد شدم. جدم آیت اللّه حاج میرزا محمد حسین اژه ای و جد مادریم آیت اللّه حاج سید ابو الفضل خاتون آبادی مدرس بود. مادرم اهل علم و تقوا و مربی قرآن کریم بود. نیکوئی های اخلاق و رفتارش زبان زد خاص و عام بود. او بذر مهر خدا و محبت اهل بیت (علیهم السلام) را در دل کوچک من افشاند.

ای مرا سوز غمت بر جان و دل *** جسم و جان در پیش روی تو خجل

ای مرا هم جان و دل افروخته ای *** در میان آب و آتش سوخته

ای مرا چون شعله ای لرزان شده *** داغ تو در کنج دل پنهان شده

ای مرا داغ غمت بر جان زده *** زخم ها بر این دل ویران زده

ای مرا سودای عشقت سینه سوز *** هیچ نشناسم سرا پا شب ز روز

ای مرا صد مویه اندر نار تو *** خار و گل رویند در گل زار تو

ای مرا صد زخم بر جانم زده *** دشته ها بر زخم پنهانم زده

کشتیم صد بار میراندی ز خویش *** گو چه می خواهی تو از این جان ریش

ص: 46

آشنا (مصطفى امامی)

عکس

متولد 1318 - اصفهان. نام پدر سید میرزا، فارغ التحصیل دانشگاه اصفهان زبان و ادبیات انگلیسی در آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه تهران پذیرفته شدم ولی به علت تعهد نسبت به همسر و فرزند کارشناسی ارشد را به پایان نرسانده به استخدام آموزش پرورش در آمدوم اکنون بعد از 31 سال تدریس بازنشسته شده ام.

پرنده در آوارِ برف

شقایقی که شکوفد شب زمستانی *** پرنده ایست در آوار برف زندانی

چگونه باز شود پرده های گل برگش *** در انزوای شبی هول ناک و طولانی

شوار تيغة الماس گونه برقی *** نشانه می رودش تا شیار پیشانی

نگاه روزنه ها از سؤال لب ریز است *** چرا دمید گلی در هوای طوفانی

گذشت بادی از آن سوی نرده های بلور *** شکفته در سخنش ابر های بارانی

به کشف لحظه ای از فصل تازه فرصت یافت *** شقایقی که دمید آن شب زمستانی

***

عاشقانه بخوان

چو اولین شب دیدار عاشقانه بخوان *** برای من همه شب تا سحر ترانه بخوان

ص: 47

آقائی

از شعرای قرن یازدهم هجری بوده اطلاع بیشتری از او در دست نیست و این رباعی از اوست:

خیزید حریفان که ایاغی گیریم *** با دوست دمی گوشۀ باغی گیریم

شب تیره و ره دور چراغی گیریم *** از گم شده خویش سراغی گیریم

***

آقا حسین خوانساری

او را استاد الکل فى الكل عند الكل لقب داده اند. برخی او را به استاد البشر و به العقل الحادي عشر ملقب کرده اند از حکمای معروف قرن یازدهم است. بسال 1016 بدنیا آمد. آثارش عبارتند از: 1 - مشارق الشموس 2 - حاشیه بر شرح اشارات 3 - حاشیه شفا 4 - رسالة مقدمة واجب 5 - حاشيه جلالیه 6 - رساله در نفی وجوب مقدمه واجب 7 - رسائلی در رفع شبهات از شبه ایمان و کفر 8 - ترجمه قرآن کریم و ترجمۀ صحیفه سجادیه. وی گاهی بر سبیل تفنن شعر می سرود. از جمله:

از گردش دهر چون جوانی طی شد *** می بال چه شیشه اشک و می بال چو نی

پایان شباب آمد ای دل دریاب *** چون پشت دو تا شود چه آید از وی

***

آقا كمال الدین خوانساری

فرزند آخوند ملا حسین از علما و ائمه جماعت اصفهان نزدیک به هشتاد سال عمر نمود. از تألیفاتش اشعار متفرقه - محاسن الذكر - ایرادات بر کتاب هزار مسئله در فقه و غیره است. ظهر چهارشنبه هفدهم صفر 1361 وفات یافت و در زینبیه اصفهان دفن شد. نمونه شعرش:

ای آن که در خدمت دنیا سخن کنی *** خارت بدست رفته عیب از چمن کنی

خوب و بد جهان بوجوه است و اعتبار *** آن به که روی دیده بوجه حسن کنی

آقا مؤمن اصفهانی

از جمله شعرا و عرفای دوران صفوی است. در سیر و سلوک ریاضت کشیده و گاهی در عین شور و حال عارفانه رباعیاتی می گفته از جمله:

صوفی به سماع دست از آن افشاند *** تا آتش خویش را دمی بنشاند

عاقل داند که دایه گهوارۀ طفل *** از بهر سکوت طفل می حنا

ص: 51

آوا (آوا كيارسى)

عکس

آوا کیارسی در 20 فروردین ماه سال 1361 متولد شدم. از سال سوم دبستان علاقۀ بسیار زیادی به انشاء داشتم تا این که در سوم راهنمائی وارد انجمن شعر جوان گشتم و از آن زمان بود که از طریق گوش با موسیقی و وزن شعر تا حدودی آشنا شدم و نوشته هایم رنگ دیگری به خود گرفت و از آن پس شروع به شعر گفتن نمودم و سر انجام در بهار 1380 کتابی تحت عنوان (مثل عشق پرنده باش) را به تمام انسان ها هدیه کردم و به نظر من شعر نگاه محبت خدا به شاعر است و شاعر بودن قلب پاک و خدائی می خواهد.

سهم روزگار

هنوز

مرگ و حادثه

و باز

عشق و عاطفه

تنور گرم و خالی همیشگی

و سفره ای پر از صدای پای قرص ماه

و بچه های گشنه

مثل آب بی حباب

روان روان

برای تکه مثال نان

به چشم کور روزگار گریه می کنن

و روزگار بر ایشان

یکی دو ظرف خالی امید و

کیسه ای پر از صداقت نفس

نشانه می کند!

امروز با تو بودن را

چه زیبا می کنم تکرار

ص: 52

آيت (آیت اللّه دشتچی)

عکس

آیت اللّه دشتچی هستم. «آیت» تخلص می کنم. نام پدر احمد در سال 1314 هجری شمسی در شهر اصفهان متولد شدم. تحصیلات ابتدائی را در دبستان صارمیهٔ آن زمان و ده خدای فعلی به پایان رساندم و بنا به مقتضیات آن زمان ترک تحصیل نموده و در کارخانجات ریسندگی و بافندگی مشغول بکار شدم و ضمن کار روزانه تحصیلات متوسطه را در آموزشگاه های شبانه به پایان رساندم و سپس در سال 1345 به استخدام ادارۀ برق منطقه ای اصفهان نائل آمدم و در حال حاضر به افتخار بازنشستگی نائل هستم و در انجمن های ادبی و هنری اصفهان شرکت نموده و از محضر اساتید شعر وادب اصفهان کسب فیض می نمایم.

قصۀ تلخ

هیچ کس از سوز پنهان دلم آگاه نیست *** گر چه ای یاران مرا در سینه غیر از آه نیست

مراد کس نمی گردد مدار روزگار *** هیچ کس را زندگانی در جهان دل خواه نیست

نیست غم گر زندگانی تلخ بر ما بگذرد *** عیش و نوش زندگانی گاه هست و گاه نیست

دل به جاه و مال دنیا هر که می بندد خطاست *** مرد دانا هیچ گه در فکر مال و جاه نیست

بی جهت خوش کردّ دل بر امید وصل یار *** زان که می دانم مرا در بارگاهش راه نیست

گر چه کوتاه است آیت دستم از دامان یار *** قصه تلخ پریشان حالیم کوتاه نیست

***

ص: 53

ابتسام (ابتسام پرستگاری)

عکس

ابتسام پرستگاری در سال 1343 زیر سایۀ پدر و مادرم که نور ایمان شان وجودم و عشق شان به خدا و قرآن قلبم را منور ساخت به دنیا آمدم و با هنر که برای این دو یار خدائی معنایش جلوه ای از تجلیات حضرت ربوبی بود و در جایگاهی بس رفیع و مرتبتی مقدس قرار داشت آشنا شدم. از همان اوان کودکی علاقه وافری به شنیدن، خواندن و از بر کردن اشعار و کلام موزون و نثر مسجع داشتم. اکثر اوقات ساعت ها زمان خود را با به نظم کشیدن کلمات و ساختن جملاتی موزون و آهنگین سپری می کردم.

گذر گاه وجود

می گذشتیم من و دل ز گذرگاه وجود *** شد به زیر پِرِ ما نیلی وش چرخ کبود

جان و دل هم سفر و جلوه ای از ربّ ودود *** چشم و گوش و دهن و رابطی از بود و نبود

هر قدم پیشتر و بیشتر او پرده گشود *** هر نظر تیزتر و تیزتر او جلوه نمود

به امیدی که بیابیم ره صدق و یقین *** تن دیده و دیده غزل عشق سرود

به نیازی که پرد مرغ دل از محبس تن *** تیر جان گشته رها زنگ هوا را بزدود

دل بی تساب نماند تن بی جان شده را *** پر بگشود دگر بار و چنین دل بربود

چون که حسن ازلی کرد به دل جلوه گری *** در تمنای رخش سوخته بی آتش و دود

هم به لطف ابدی شد گل تن زنده به جان *** جان به دل مفتخر و دل به ثنای معبود

آشکار است او به خلق و همه پویندۀ او *** جمله هستی به خضوع و به عطایش خشنود

مانده حیران ابتسام و چیره افسون گر غیب *** بنهادیم ز خوف و به رجا سر به سجود

ص: 54

ابراهیمی (محمد علی ابراهیمی)

عکس

محمد علی ابراهیمی انارکی فرزند مهدی در آبان ماه 1323 در انارک به دنیا آمد. در سال 1341 اشعار محلی اش به همراه سروده های دیگر سرایندگان محلی از رادیو ایران پخش می شد ادامه این کار در سال 1348 از برنامه سرود زاینده رود بود.

این جا کویر نیست

ای زادگاه کوچک من در دل کویر!

یاد محیط پاک و نشاط آورت بخیر

بر خشت های خام تو در سقف ضربیت

بر سنگ ریزه های حیاطت که آفتاب رنگ سپید چهره شان را گرفته است

تک درخت کوچک انجیر کوهیت

بر چرخ چاه و محور در هم شکسته اش

آسیاب دستی خوابیده در غبار

بر مشک آب سایه تنها درخت بید

بر کاسۀ سفالی زیرش که مرغکان

روزی سه چهار مرتبه سیراب می شدند

بر بادگیر رو به شمالت که هر بهار

تنها یکی دو چشمۀ آن باز می شود

از راه دور

تمام سال

دود کثیف دود کش هر چه خودرو است

با هر نفس، به سینه سرازیر می شود

این جا

از بس که حرص می خورد آدم برای هیچ

در اول جوانی خود پیر می شود

فریاد «می خریم» بلند گو به دوش ها

دل های شاد را همه ناشاد می کند

این جا غروب را نتوانی به چشم دید

این جا از آسمان شب نتوانی ستاره چید

این جا گردوی چند سالۀ ما نیمۀ بهار

با یک خزان مرده گل آویز می شود

این جا هنوز شهریور است و موسم پائیز می شود

این جا سپیده رنگ سیاهی گرفته است

این جا کویر نیستو

بوسهٔ جانانه می زنم

اين جا،

در مرکز هنر

در ساحل جنوبی رودی که مرده است

وقتی که آب خانۀ ما قطع می شود یگر به دستگاه خنک ساز پشت بام

ابی نمی رسد که هوا را خنک کند

اين جا

ص: 55

ابراهیمی (زهرا ابراهیمی)

عکس

نامش زهرا، ملقب به ابراهیمی فرزند نصرت اللّه متولد سال 1355 محل ولادتش در بوئین بعد از طی مراحل ابتدائی و دبیرستان به اخذ لیسانس نائل آمد. گوشه ای از زندگانی خود را این گونه قلم فرسائی نموده: «زهرایم بیست و یک خزان و اندی است به بودن محکومم. از همان آغاز طلوع اشک های مادرم که گل های قالی را آب می داد مرا تا بی نهایت احساس می برد. از همان آغاز تاول های دست های مردانه پدرم که کودکانه بمن لبخند می زد مرا تا دور های درد می کشاند...»

اشک

می شود پیش تو راحت گریه کرد *** بی حضور استقامت گریه کرد

سینه سوز خلوت یک آه شد *** بعدِ آه از روی عادت گریه کرد

در گلوی آهوی دل بغض کرد *** در خم دام خیانت گریه کرد

از تمام نیمه شب های گناه *** تا خود صبح قیامت گریه کرد

می توان در کهنه نخلستان درد *** سر به چاه بی نهایت گریه کرد

می شود در شرجی دل شعله شد *** با شجاعت با شجاعت گریه کرد

با نگاهی روستائی آمدم *** کاش می شد بی حقارت گریه کرد

***

سوره های سرخ

از پشت پر چین بلند باور تو *** گم می شوم در واژه های دفتر تو

آن شب که بر آئینه ها زنجیر بستند *** من ماندم و مجنون سرای باور تو

گویا قفس بر من حلال آخری بود *** تا می شود این نیم بسمل کفتر تو

افسوس می بندند این دنیا نشینان *** زنجیر ها از چشم من تا ساغر تو

از آیه های سبز شعرت می شنیدم *** اعجاز سرخی مانده در چشم تر تو

ای کاش می ماندی و با هم می شکستیم *** یک شب طلسم رفتن درد آور تو

ص: 57

ابدال اصفهانی

مولانا ابدال اصفهانی وی اصفهانی الاصل بوده و در اوایل عطاری می کرد. نمونه شعرش:

گیران همه گرد من چو خویشان *** من گیر توام میان ایشان

دارند دل خوش و ندارند *** طبع بد و خاطر پریشان

با للّه ندیدم از مسلمان *** آن طور که دیده ام از ایشان

ابدال برای یک پیاله *** در دیر نشسته چون کشیشان

***

ابو عطا (استاد رضا ابو عطا)

عکس

گر نادره معدوم شود هیچ عجب نیست *** کز کاخ هنر نادره کاران همه رفتند

شاد روان استاد رضا ابو عطا هنرمند ممتاز اصفهانی به سال 1299 هجری شمسی در خانواده ای مذهبی در خطهٔ هنر پروران دیده به جهان گشود. هنر اصیل تذهیب و مینیاتور و سایر هنر های آموخته را از محضر اساتید بزرگی همچون عیسی بهادری ،صنعتی، مهذب، کاشی تراش و... کسب فیض کرد. استاد ابو عطا در سال 1321 هجری موفق به دریافت دیپلم هنری در رشتۀ تذهیب و مینیاتور از هنرستان هنر های زیبا اصفهان گردید. پس از استخدام در وزارت پیشه و هنر هنر آموزی معاونت و ریاست آن هنرستان به وی محول گردید. استاد ابو عطا در رشته تذهیب و مینیاتور و هم چنین طراحی سنتی موفق به دریافت نشان درجه یک هنری (دکترا) گردید، حضور فعال وی در مجامع سمینار ها و کنفرانس های جهانی و هم چنین نمایشگاه های بروکسل، نمایشگاه جهانی شرکت نفت و ده ها نمایشگاه دیگر از او چهره ای جهانی ساخت.

زنده یاد ابو عطا انسانی با ایمان و دارای قلبی آکنده از عطوفت و مهربانی و سر شار از اخلاق و ادب تواضع و فروتنی بود و از معدود هنرمندانی بود که هنر را با ویژگی اصالت آن پذیرفته بود. هنرمندی دل سوز و پویا که با حضور عاشقانه در مجامع هنری و با ارائه طرح های نو و ارزشمند خدمت به هنر و فرهنگ این مرز و بوم را وجهه همت خود قرار داده بود. استاد ابو عطا سر انجام در 25 خرداد ماه 77

ص: 59

على سينا

عکس

فیلسوف شرق ملقب به شرف الملک متولد 370 و متوفای 428 از نوابغ بزرگ روزگار در طب و فلسفه و حکمت به مرتبه نبوغ رسید وی بیش از یک صد جلد کتاب نوشت از جمله قانون در طب و شفا در منطق - الاشارات و التنهيات - الحاصل و المحصول. علاقۀ او به علی (علیه السلام) آن چنان بود که مقام و عظمت آن حضرت گفته علی بَيْنَ اَلنَّاسِ كَالْمَعْقُولِ بَيْنَ اَلْمَحْسُوسِ و در این مقام چنین داد سخن داده:

بر صفحۀ چهره ها خط لم یزلی *** معکوس نوشته است نام دو علی

یک لام و دو عین با دو یای معکوس *** از حاجب و عین و الف با خط جلی

ص: 60

ابو علی مستوید

فیلسوف و مورخ بزرگ ایران در قرن چهام آثارش عبارتند از 1 - کتاب الفوز الأكبر 2 - كتاب الفوز الاصغر 3 - تجارب الامم 4 - انس الفريد 5 - الجامع -6 - جاوزان فرد 7 - كتاب اليسر 8 - المستوفى ابن مسکویه اشعار و قصاید زیبایی به عربی دارد از جمله قصیده ایست که برای عمید الملک گفته:

قل للعميد عميد الملک و الادب *** اسعد بعید یک عید الفرس و العرب

هذا يشير بشرب ابن انضمام ضحی *** و اذا يشير عشياً با بنة العنب

قطاب لى هرمی و الموت بالحظنی*** لحظ المريب و لولا انت لم يطب

***

احتشامی (خسرو احتشامی)

عکس

خسرو احتشامی شاعر و جستار گر در سال 1325 در هونه گان سمیرم سفلی متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در روستای هونجان و تحصیلات متوسطه در دبیرستان ادب اصفهان و تحصیلات عالیه را در کشور هند و اصفهان به پایان رسانید. بیشتر هم این غزل سرای فرهیخته مصروف شناخت شعر پژوهش هنری و تحقیق ادبی گردیده علاوه بر غزلیاتی که از وی در جُنگ های معاصر به چاپ رسیده مقالات پراکنده ای هم در مطبوعات کشور نشر یافته است. تأملاتی که از این جستار گر به زیور طبع آراسته شده

ص: 63

احدى (سید محمد احدی)

سید محمد احدی علوم قدیمه را تحصیل کرده و گاهی به مقتضای حال اشعاری می سروده این سه بیت از اوست:

شراب لعل مروق مخور که در آفاق *** کلید جمله شرارت شراب می بینم

دمی که اول نوش است همچو طاوسان *** ترا دو ثانیه بار رنگ و آب می بینم

پلنگ وار زمان دگر همین که گذشت *** به داد و عربده پر پیچ و تاب می بینم

ص: 65

احساس (سید عباس حسامی)

عکس

سید عباس حسامی فرزند سید محمد در سال 1330 متولد شد. از همان آغاز جوانی به سرودن شعر پرداخت و در اکثر انجمن های ادبی اصفهان شرکت می کرد تا توسط استاد هادوی (شهیر اصفهانی) به تخلص «احساس» مفتخر گشت هم اکنون علاوه بر شعر مدرس انجمن خوش نویسان اصفهان می باشد دارای مدرک ممتاز در خوش نویسی است.

آثار خطی او عبارت است از:

1 - كتابت كلام اللّه مجید 2 - اشک قلم 3 - یاد نامه استاد شهریار 4 - دیوان شوفی و شاهی اصفهانی 5 - یاد نامه سید صمصام 6 - معلم شمع جمع بشريت

السلام علیک یا صاحب الزمان (عجل اللّه تعالی فرجه الشریف)

جلوه ات دیدن و روی تو ندیدن تا کی *** کو به کو بهر وصال تو دویدن تا کی

عاشق روی تو تا چند ملامت بیند *** هم از اغیار بگو طعنه شنیدن تا کی

ای گل باغ علی بهر تماشای رخت *** رخت خود جانب گل زار کشیدن تا کی

ای گل نرگس من دیده به رویم بگشا *** غم هجران تو و رنگ پریدن تا کی

مرغ بسمل شدم از بس که زدم بال فراق *** دل خونین شده از هجر طپیدن تا کی

یوسف فاطمه آخر تو پیامی بفرست *** جسامه صبر ز هجر تو دریدن تا کی

مهدی از مهد مرا مادرم عاشق بتو کرد *** زهر دوری تو پیوسته چشیدن تا کی

گفت احساس حزین از غم دوری تو دوش *** خلق را دیدن و روی تو ندیدن تا کی

***

احمد (احمد دهانی)

عکس

احمد دهانی متخلص به احمد فرزند عباس بسال 1339 در سمیرم پای به عرصه وجود نهاد وی از همان آغاز نوجوانی علاقه فراوانی به جهان شعر و ادب نشان داد پدرش نیز خود اهل شعر و ادب می باشد عشق و علاقه این شاعر جوان تا آن جا گسترش یافت که خود یکی از بنیان گذاران انجمن ادبی خانه کارگر می باشد و آن طوری که خود انگاشته هنر شعر و ادب را در مکتب اساتیدی همچون استاد بصیر و نوا و غفور زاده طلائی و استاد جمشیدی و عندلیب و استاد هادوی شهیر اصفهانی و عبد العلی نصر کسب فیض نموده وی در راه خدمت به جامعه فرهنگی کارگران اصفهان مشغول انجام وظیفه می باشد.

گریه کن

باز امشب دست خالی سوی خانه آمدم *** خیز و بر این شرم ساری های بابا گریه کن

کودکم امشب دوباره شام ما خون دل است *** در کنار سفره بنشین بی محابا گریه کن

گفته بودم از برایت نان و خرما می خرم *** نان خریدم جان بابا بهر خرما گریه کن

دیشبت را با داران غصه آوردی بسر *** اینک ای آرام جان از بهر فردا گریه کن

ای شریک زندگانی گریه پنهان بس است *** از غم بی خانمانی آشکارا گریه کن

احمدا در زیر بار رنج و درد زندگی *** یا صبوری پیشه کن یا نیمه شب ها گریه کن

ص: 67

احمد (سالار مفخم)

سالار مفخم متخلص به احمد به سال 1314 قمری متولد شد. پس از پایان تحصیلات مقدماتی در مدرسه کالج تهران زبان انگلیسی را تکمیل کرد. به سال 1329 قمری با ملک هما دختر ظل السلطان ازدواج کرد و در مخزن الدزر درباره اش چنین آمده: «گذشته از تحصیل ادبیات تازی و فارسی در زبان فرانسوی و غیره در مرتبت تکمیل...» اشعار بدیع حضرتش دلیلی است واضح این ابیات از اوست:

تا که شور از لب شیرین تو بر سر دارم *** همچو فرهاد به سر تیشه مکرر دارم

چون که بردم به سر زلف پریشان تو دست *** دستای شوخ چو زلف تو معتبر دارم

گر به شمشیر غمم سر زنی ای رشک پری *** حاش للّه که من از کوی تو سر بردارم

***

اديب (محمد ادیب)

محمد ادیب زاده اشراقی فرزند میرزا محمد باقر معروف به ادیب اشراق در سال 1266 شمسی گلپایگان به دنیا آمد وی در ضبط اشعارش اهتمامی نداشت به سال 1349 شمسی وفات یافت.

بآرام ندارد دلی با رنج و غم و دوری *** بازا که مرا کشته است این دوره رنجوری

دور از تو بگو خونم در گردن کی افتد *** مگذار که ماند راز در پرده مستوری

ص: 69

احمدی (حسن احمدی)

عکس

حسن احمدی کافشانی فرزند محمد علی متولد 1330 ساکن اصفهان از ده سالگی به شعر علاقمند بوده و از سال 77 تا به حال در انجمن استاد سرور و استاد شهیر شرکت جسته است.

نمونه ای از اشعار ایشان:

دود - عود

همی بسوز و گدازم بسان نغمۀ عود *** تبی گرفته وجودم

به ظلم اگر که نخواهی دهی تن ای دل باش *** خلیل وار میای آتش نمرود

به بوی وصل تو ای دوست زنده می گردم *** وگرنه آتش حسرت نمایدم چون دود

خیال نقش تو ای دوست از سرم نرود *** تفالی زدم امشب به طالع مسعود

اگر ز لطف بیائی شبی به بالینم *** ز فیض دیدن روی تو می شوم خشنود

هوای دیدن روی تو را به سر دارم *** به گونه ای که ببیند ایاز را محمود

بیا دمی به کنارم که زنده دل گردم *** که جز خیال تو در سر نباشدم مقصود

ترحم ار نکنی بر من گدا ای دوست *** به هجر روی تو سوزم به مجمری چون عود

بیا که محفل ما، احمدی خوشست امشب *** به شعر دل کش و چنگ و رباب و نغمه عود

***

اولین رباعی 80/9/1

از ذکر خدا دمی نبودم غافل *** لطف على و آل مرا شد حاصل

ص: 70

احمدی (حسین احمدی)

عکس

دکتر حسین احمدی فرزند محمد صادق از اطباء نامی و از شعرای معاصر در سال 1300 متولد شد و تا سال 1320 خورشیدی در دانشگاه پزشکی تحصیلات خود را ادامه داد او شاگرد ادیب محمد حسین رفیعی و شیخ محمد مهدی فاضل می باشد. از اوست:

دریغا رایگان دادیم کالای جوانی را *** به ناکامی به سر بردیم دور کامرانی را

جوانی رفت و بار آزرد بر دوش دل باقی *** کجا باید سپرد این بار ایام جوانی را

***

احمدی (عبد الحسین)

عبد الحسین فرزند ابو الفتح خان از بزرگان طایفه احمدی خسروی بوده بسال 1321 قمری متولد شده در بختیاری و اصفهان و تهران کسب فضائل کرده وارد خدمت دولتی شد. دیوان شعرش شامل چندین هزار بیت از قصیده و غزل و رباعی و مثنوی می باشد. این ابیات از اوست:

دارم از هجر تو ای شوخ دو چشم تر سرخ *** بر رخ زرد من از اشک نگر زیور سرخ

دیده بس بر در کاشانه انس از عجز نهم *** دارد از اشک من آن خانه در و پیکر سرخ

احمدی خون شده دیگر دلم از کثرت غم *** زین سبب عشق لقب داده و را کشور سرخ

***

1- ب افحّم

روفسور اكبر بنکدارپور به سال 1308 در اصفهان متولد شده و دوره پزشکی را در دانشگاه تهران به ایان رسانده وی به موازات شخصیت والای علمی از لحاظ ادبی نیز ذوقی سر شار و طبعی ذخار دارد. یوانی دارد تحت عنوان شکوفه های اندیشه وی ا - ب افخم متخلص است.

ای دوست که غرق عیش و نوش و طربی *** با مکنتی و خوش سخن و غنچه لبی

مغرور به زیبایی و اموال مباش *** حسنت به تبی بسته و مالت به شبی

ص: 73

اختر (سید مرتضی میر جفری)

عکس

از اهالی اردکان کاشان است. اختر تخلص می کند اگر چه شرحی از زندگانی خود ننوشته ولی نمونه شعرش دلالت بر توانائی او به هنر والای شعر دارد. نمونه ای از غزلیاتش با ردیف (هنوز) بسیار دلنشین و قابل تحسین است.

هنوز

چشم جادوی تو غارت گر دل هاست *** هنوز لب تو غنچه زیبای تمناست هنوز

با وجودی که شب زلف تو گردید سحر *** در خم اندر خمش اندیشه یغماست هنوز

زخمی خنجر مژگان تو دست از جان شست *** چشم بیمار تو سرگرم مداواست هنوز

کوچه عشق تو کی گشته از عشاق تهی *** باز در هر قدمش غائله بر پاست هنوز

کرده از گوشه تو لشگر چین عزم عبور *** چشم من شیفته آن رخ زیباست هنوز

روزگار من شیدا شده تاریک چو شب *** از گریبان تو خورشید هویداست هنوز

گر من از هجر تو ای ترک ز پا افتادم *** باز چشمم ز پیت بادیه پیماست هنوز

خواستم ناله و فریاد کنم دل نگذاشت *** وای زین خانه خرابی که شکیباست هنوز

اختر ار پیر و زمینگیر شدی ناله مکن *** شهپر فکر تو در عالم بالاست هنوز

***

اخگر (هوشنگ یغمایی)

عکس

سرهنگ هوشنگ یغمایی در سال 1312 ش در خور به دنیا آمد. وی بعد از تحصیلات متوسطه به دانش کده افسری وارد گردید و پس از پایان تحصیلات دانشگاهی در پست های ریاست کلانتری و شهر بانی در شهر های رشت و لاهیجان و خرم آباد و اردبیل مشغول به کار شد. نمونه ای از اشعار ایشان:

حکایت دل

گر نیمه شب حکایت دل با خدا کنیم *** باشد گره ز کار فروبسته وا کنیم

رخ کی توان در آینه دیدن به هر صباح *** حاشا، مگر که زنگ ز رویش جدا کنیم

دل با صفا چو شد همه نور خدا شود *** ظلمات عمر ز همه نور الهدی کنیم

جز آب و گل نباشد دل بی حضور دوست *** بی حضرتش چگونه دل از غم رها کنیم

مست از میالست و بلا جوی از بلی *** شادیم زآن که دل به غمش مبتلا کنیم

دار الشفای توبه فراز است روز و شب *** جانا بیا که سوز دل آن جا دوا کنیم

در منجنیق سینه، دعا وقت صبح دم *** خوش باشد از حواله باد صبا کنیم

ای باغ بان مرانم از این در که حال خویش *** نیکوست گر به بلبل دستان سرا کنیم

اخگر بسوخت جان من از محنت فراق *** کو محرمی که خاک درش توتیا کنیم

***

ص: 75

اخگر (حاج میرزا حسن آتشی)

حاج میرزا حسن خان فرزند مرحوم حسن آتشی بروجنی است. در شب شنبه اول ذیقعده الحرام سال 1319 قمری در اصفهان متولد گردید در خدمت اساتید وقت تحصیلاتش خویش را به انجام رسانیده و از اعضاء قدیمی انجمن ادبی مرحوم شیدا بود کم شعر می گفت ولی شعرش قرص و محکم است.

آن سرو خوش خرام اگر از چشم ما رود *** گریم چنان که از عقبش چشمه ها رود

تا ممکن است خشت سر خم می شود *** حیف است خاک قالب ما بر هوا رود

ای مشت خاک کن طلب آدمیتی *** زان پیشتر که عمر باد فنا رود

اخگر بجای مژه فشانم به چشم خویش *** آن خار را که در ره عشقم به پا رود

***

ادیب (سيد عبد الحجة بلاغى)

فاضل محترم آقای سید عبد الحجة بلاغی در کتاب انساب نائین شرح حالش را چنین می نگارد میرزا باقر خان ادیب از جوانان فاضل و وزین و دارای افکار بلند و متنی و موجد اولین مدرسه در نائین بود... ادیب در سن سی سالگی در سال 1302 شمسی وفات یافت. نمونه شعرش:

پس از حمد خداوند کریم قادر یکتا *** همان بهتر که گویم من مدیح سید بطحا

چگونه با زبان قاصرم مدحش کنم انشا *** که از یمن وجودش خلق شد دنیا و مافیها

***

ادیب برومند (عبد العلی ادیب برومند)

عکس

عبد العلی ادیب برومند فرزند مصطفی قلی خان در 21 خرداد ماه 1303 در شهر گز در شهرستان برخوار پا به عرصه وجود نهاده است و پس از طی دوره ابتدائی متوسطه در اصفهان، تحصیلات خود را در رشته حقوق قضائی در دانشگاه تهران به پایان رسانده و لیسانس گرفته است.

سپس مدت سی و پنج سال به شغل وکالت دادگستری اشتغال یافته ولی اکنون سال هاست از قبول وکالت دست کشید ه است آثار شعری او عبارتست از:ناله های وطن، نظم دهر، سرود رهائی پیام آزادی، درد آشنا، دیوان غزل، آثار تحقیقی: دیوان خواجه شیرازی، هنر قلم دان، تصحیح داستان سیاوش از شاه نامه فردوسی، تصحیح داستان رستم و اسفندیار، در هفت خان اسفندیار، تصحیح خرد نامه، ترجمه کلمات قصار على عليه السلام، مجموعه مقالات ادبی، سیاسی، هنری در انواع شعر بویژه قصیده و غزل، آثاری به جامعه شعر و ادب عرضه کرده است که جنبه های میهنی و سیاسی و انتقادی و مبارزاتی در آن ها چشم گیر و نمایان است.

نسیم گل افشان

شنیدم این که به دیدار یار می آیی *** چو آب چشمه بدین جوی بار می آیی

چو ماهتاب که تابد به بام روشن عشق *** به کام عاشق شب زنده دار می آیی

اگر چه فصل خزان است با شکوفائی *** به دل نوازی ما چون بهار می آیی

سزد که این دل دیوانه را کنم آرام *** از آن جهت که تو فرزانه وار می آیی

مگر نسیم گل افشانی ای بهشتی روی *** که نغز بوی تر از پونه زار می آیی

مگر دو چشم ساهت بود پیاله می *** که بهر غم زده ات غم گسار می آیی

بیا که دلم را گشاده میدانیست

ص: 79

اربابی بیدگلی (نصرت اللّه اربابی بیگ دلی)

عکس

نامم نصرت اللّه، نام خانوادگی اربابی بید گلی فرزند خلد آشیان مرحوم ارباب علی و جنت مکان مرحومه بانو فرهنگ که در اردیبهشت سال 1299 شمسی در قریه بید گل کاشان متولد شدم. دوره کودکی را در دامان پدر تربیت پدر و مادری متدین و با ایمان و آراسته به صفات درستی و راستی پرورش یافتم زمان تحصیلم رسید. لذا دوره دبستان را در آران و دبیرستان را در شهر کاشان به اتفاق برادر بزرگ ترم مرحوم آقا ید اللّه اربابی و دوره عالی را در دانش کده کشاورزی کرج با تمام رسانیدم و در سال 1324 با عنوان مهندس فارغ التحصیل شدم. بعنوان سپاس گزاری از محبته و تربیت باطنی پدر بزرگ وارم شعر پدر با مطلع:

از سر شوق زنم بوسه بپای تو پدر *** جان نثار تو کنم خویش فدای تو پدر

و هم چنین بپاس زحمات شبان روزی و دوستی مادرانه مادر مهربانم شعر یاد مادر را با مطلع:

ای نادره زمانه مادر *** در مهر و وفا یگانه مادر

پدر

از سر شوق زنم بوسه بپای تو پدر *** جان نثار تو کنم خویش فدای تو پدر

هست سودای توام بر سر و مهرت در دل *** بال و پر می زندم جان بهوای تو پدر

ص: 81

ادیب (حسن ادیب زاده اشراقی)

در شعر ادیب تخلص می کرد به سال 1315 در تهران چشم به جهان گشود. پدرش مردی فاضل بود.

چون رودی از کسویر وجودم عبور کن *** وین سرزمین سوخته را غرق نور کن

باز آی و چون بهار گل افشان دل مرا *** از نور پر از پیام امید و سرور کن

عشقی گذر نکرد ز باغ خیال من *** ای آبروی عشق تو زین ره عبور کن

چون خاک شخم خورده از خشکی شکسته ام *** آه ای صدای چک چک باران ظهور کن

***

استکی (شهلا استکی)

عکس

شهلا استکی هستم. زمستان 1353 در اصفهان متولد شدم. تحصیلات ابتدائی و راهنمائی را با موفقیت در اصفهان پشت سر گذاشتم و در سال 1369 وارد دوره متوسطه شدم با اصرار دبیران محترم و بر خلاف میل باطنی خود رشته ریاضی فیزیک را برگزیدم ولی در عین حال علاقه وافری به ادبیات و علوم انسانی داشتم. در درس انشا در کلاس حرف اول را می زدم و در کلاس ادبیات بسیار فعال و از شاگردان برجسته بودم .در سال 1374 در کنکور سراسری شرکت کردم و در رشته ریاضی محض دانشگاه کاشان قبول شدم.

چون پرستو می روم تا سرزمین آفتاب *** می روم تا روشنی هائی که می دیدم بخواب

چون پرستو می رهم از فصل یخبندان دل *** می روم تا عشق تا فصل شکفتن های ناب

ص: 83

اسحاقیان

عکس

این جانب زهرا اسحاقیان فرزند باقر در مرداد ماه سال 1360 در شهر درچه اصفهان متولد شدم و دیپلمه رشته تجربی نظام قدیم هستم. سرودن شعر را به صورت پراکنده در سال 1375 آغاز و به طور جدی از سال 1378 تا تشویق مشاور مدرسه خام زهره آقایی دنبال کردم. تقریباً بیشتر قالب های شعری را تجربه کرده ام و قالب غزل را از همه بیشتر دوست دارم.

این قدم هایت شکوه رویش سبز بهار است *** آن نگاهت هم طنین آفتاب تاب دار است

هم نفس با تو زمین هم دوش تو خواهد نشستن *** هستی و جان جهان در پیش تو بس بی شمار است

می رسی از راه دور غربت و بی یاوری باز *** در مسیرت سرو ها و کاج ها هم بی قرار است

نهاده غنچۀ گل بر زمین در حال مستی *** دیگر آن گل های نرگس شاخه ها را بار دار است

ابر ها گریان و حیران باد پر از شوق و امید *** موج اشک ما یتیمان این پدر را در نظار است

اسلامی (محمد علی اسلامی)

محمد علی اسلامی، در سال 1310 شمسی در اصفهان متولد شدم، دوره ابتدائی را در دبستان فردوسی اصفهان بپایان رساندم.

از آن در مدارس قدیمه اصفهان علوم قدیمه را تا حد سطح خواندم. بعداً به اخذ دیپلم 5 علمی و ششم ادبی نائل آمدم و بالاخره در تهران و اصفهان دورۀ دانشگاه را طی کردم و در بهار 1340 شمسی به اخذ لیسانس در رشته ادبیات فارسی موفق شدم و بعداً ادامه دادم ولی موفق به اتمام نشدم. در سال 1340 به

استخدام آموزش و پرورش در آمدم و در سال 1372 بازنشسته شدم. مدت سی سال در مراکز تربیت معلم مشغول بتدریس بوده ام و در دبیرستان ها و مراکز عالی نیز اشتغال به تدریس داشته و دارم. از آغاز

جوانی در انجمن های ادبی عضو بوده ام و به خاطر علاقه ای که به ادبیات دارم همواره و در هر جایی که انجمنی باشد بخاطر بهره گیری شرکت می کنم. از نوجوانی به سرودن شعر علاقه مند بوده ام و مجموعه اشعارم در شُرف جمع آوری و چاپ است. یاد دارم اولین غزلی که سروده بودم در مجمعی بوسیلۀ یکی از دوستان خوانده شد و مطلع آن این بیت بود:

دوش در دل یاد آن یار پری رخسار بود *** ابر چشمم تا سحر بر دامنم خونبار بود

و مقطع آن این بیت بود:

خلق گویندم که اسلامی چرا عاشق شدی *** ای برادر دیده ام دید و دلم ناچار بود

همگان مرا مورد لطف و ترغیب و تشویق قرار دادند و مرا به ادامه کارم تحریض نمودند. اینک دو غزل از آثارم را تقدیم می کنم.

نمانده صبر و آرام و قرارم *** ز کف رفته عنان اختیارم

به راه عاشقی در مانده ام من *** غریبی رهروی افتاده بارم

در این دشت در ندشت غم آلود *** هزاران داغ دل چون لاله دارم

اسیر پنجۀ خون ریز دهرم *** گرفتار کمند روزگارم

نمی جوید کسی نام و نشانم *** نمی پرسد کسی از حسال زارم

بده ساقی مرا جامی لبا لب *** که سخت امشب پریشان و خمارم

من از نسل عدالت پیشگانم *** عدالت پیشگی باشد شعارم

ص: 85

اسیر اصفهانی (جلال اسیر)

میرزا جلال متخلص به اسیر پسر میرزا مؤمن از مشاهیر شعرای نیمه قرن یازدهم هجری است و شهرستان مولد او یکی از محله های اصفهان است. بقول میرزا طاهر نصر آبادی طبعش به شرب مدام معتاد بوده به روزگار جوانی از پای در افتاد. دیوانش قریب بیست هزار بی است و رطب و یابس در کلامش بسیار است. نمونه شعرش:

تازه بهاریست عشق دل چمن آرای او *** رنگ و وجود و عدم یک گل رعنای او

ص: 86

اشتری (اسد اللّه اشتری)

اسد اللّه اشتری در سال 1326 قمری «1287» خورشیدی در اصفهان در یک خانواده روحانی بدنیا آمد. پدرش واعظ زاهد دانشمند آقای آقا شیخ محمد علی اشتری است. پس از طی دوران تحصیل علم و ادب مدتی در اصفهان در انجمن ادبی مرحوم ادیب فرهمند شرکت می کرد و در ضمن جهت روزنامه های اصفهان مقالاتی می نوشت. در سال 1312 خورشیدی به تهران رفته در خدمت وزارت دارائی وارد شد و به ترتیب به ریاست ادارات مطبوعات تحریرات آن وزارت خانه نائل گردید و در تمام این مدت همه روزه مقالات ادبی و اجتماعی و اخلاقی از ایشان در جراید مهم پایتخت انتشار می یافت. سبک نگارش ایشان بسیار متین و دل چسب بود تألیفات وی عبارتست از 1 - تاریخ عشق 2 - طوفان نوح.

مرا بخاطر آور

هر سال چو نو بهار خرم *** بیدار شود ز خواب نوشین

تا بساز کند بروی عالم *** دیباچه خاطرات شیرین

از لاله دهد به سبزه زیور *** ای دوست مرا بخاطر آور

در هر شب چارده چو ریزد *** ماه اشک از دیدگان نم ناک

وز روزنه گرد نقره بیزد *** بر چهر و جبین مردم خاک

آفاق جهان کند منور *** ای دوست مرا بخاطر آور

ص: 87

اشتری (میرزا مرتضی اشتری فرد)

عکس

میرزا مرتضی اشتری فرد متخلص به اشتری فرزند میرزا عباس علی بسال 1312 هجری شمسی در اصفهان از پدر و مادری مؤمن و شریف و عفیف زاده شد. وی به مقتضای تربیت خانوادگی و تشویق و ترغیب والدین از عهد کودکی قلب پاک و مصفای خود را به محبت و عشق خاندان رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلم) و علی (علیه السلام) و بازماندگانش سپرد آن چه بیش از همه چیز در این اشعار بنظر می رسد صفای روح و عشق و محبت و نیت پاک گوینده نسبت به دین و رهبران دین است. در آثار اشتری یک رنگی و انسان دوستی موج می زند. بنا بر این می توان

ص: 88

اشتها (میرزا عبید اللّه)

میرزا عبید اللّه اصفهانی متخلص به سرگشته که به میرزا اشتها معروف بود از جمله شعرای بذله گوی اصفهان است. وی مردی عفیف و در عین حال فقیر و آبرومند بوده. گویند در یکی از حجره های مدرسه چهار باغ با قناعت و در مسکنت می زیسته. عنقا اشعار پراکنده وی را جمع آوری نموده. او این ابیات را بعنوان حق شناسی برای عنقا گفته:

چو سفره کم شود از نان و اشتها بسیار *** خبر دهید ز حالم جناب عنقا را

یگانه شاعر آزاده سخن پرور *** که زنده کرد ز انعام و مکرمت ما را

اشتها دربارۀ زندگانی خود چنین گفته:

چون هست عنان کار در دست قضا *** ناچار ز اصفهان شدم دل کنده

ص: 89

اشراق (جامع اشراق)

عکس

این جانب در سال 1307 در شهرستان گلپایگان متولد شدم. پس از دوران کودکی بسال 1314 آغاز بتحصیل در دبستان و بدنبال آن دبیرستان را بپایان رسانیدم بعد از دوران دبیرستان بدانش سرا مقدماتی راه یافته و در خرداد ماه 1329 فارغ التحصیل و آغاز سال تحصیلی (مهر 1329) به افتخار خدمت در آموزش و پرورش مشغول شدم. در سال 1343 موفق باخذ دیپلم ادبی و با عنایت خداوندی و توجه ائمه معصومين عليهم السلام پس از شرکت در کنکور سراسری در دانش سرای عالی تهران دوره مدیریت را گذرانیده سپس در دانشگاه اصفهان در رشته فلسفه قبول شدم. خوش بختانه یا متأسفانه کلاس تشکیل نشد با نظر خود رشته ادبیات و زبان فارسی موافقت اخذ و بتحصیل ادامه دادم و در خرداد 49 پایان نامه لیسانس را ضمن تدریس دریافت نمودم و تا سال 1359 در دبیرستان های اصفهان بتدریس و مطالعاتی داشته بخصوص توفیقی ناچیز در تشکیل کلاس های قرآن خارج از تدریس کلاس داشتم. مضافاً این که از سال 1352 تا کنون در خیابان مسجد سید به نشر کتب و خدمت فرهنگی خود را مشغول داشته ام تا در پیشگاه الهی قبول افتد. لذا بنا به پیشنهاد برادر عزیز و همکار فرهنگی خود آقای هادوی کوتاه زندگی بانضمام یک رباعی و غزل و دو تک بیتی

ناچیز خود را به همه تقدیم می دارد. ﴿ وَ السَّلامُ عَلَيَّ مَنِ اتَّبَعَ الْهَدْيِ ﴾

بنام آن که هستی داد ما را *** که از کتم عدم آورد مارا

بنده او شو که بیک التفات *** سلطنت هر دو جهانت دهد

هر چه در این راه نشانت دهد *** «گر نستانی به از آنت دهد»

ص: 90

اشرف

سمش ملا محمد سعید در اصفهان تولد یافته و بعد از اکتساب کمالات به هندوستان رفته و باز مراجعت به اصفهان نموده این دو بیت از اوست:

به سیر کعبه و دیرم گاه این جا و گاه آن جا *** چو مطلب جستجوی تست خواه این جا و خواه آن جا

***

از تغافل های پی در پی بخود یارش کنم *** پا به بخت خود زنم چندان که بیدارش کنم

***

اشراقی (امیر قلی اشراقی)

عکس

امیر قلی اشراقی در سال 1297 خورشیدی در قصبه بروجن چهار محال متولد شده از شاگردان اولیه مدرسه بختیاری است که بهمت شهاب السلطنه بختیاری تأسیس شده بود. ادبیات عربی و فارسی را در نزد دو نفر از فضلای آن حدود مرحومان می رسید حسن مجد الادباء اصفهانی و شیخ محمد رفیع نطنزی خوانده بعداً در همان مدرسه وارد کار شده و مدت هشت سال ناظم و معلم آن جا بوده و پس از آن که مدرسه تعطیل شد خود مدرسه افتتاح نموده و مدت پنج سال نیر خود مستقلاً آن را اداره کرده و پس از تأسیس دبستان دولتی شاگردان و ثانیه خود را یک جا بفرهنگ واگذار کرده و خود نیز کارمند رسمی دولتی شد. مدت ها نماینده فرهنگ بروجن بوده و بسعی و کوشش او يک باب دبیرستان و چندین باب دبستان در محل ساخته و یا تأسیس شده است. از سال 1331 خورشیدی به مناسبت ختلافات و دو دستگی های محلی بشهر منتقل شده و در دانش سرای پسران مشغول گردیده. از کارمندان کاردان و صدیق در وزارت فرهنگ می باشد که خدمات ذیقیمت آن در بالا بردن سطح فرهنگ عمومی فراموش شدنی نیست. اشراقی علاوه بر آن که شاعریست ادیب خط نستعلیق را نیز خوب می نویسد از اشعار ایشانست:

دانش و ورزش

روان از نور دانش تن ز ورزش شادمان گردد *** جوان دانشی و ورزشی کی ناتوان گردد

چرخ معرفت مهر فروزان گردد آن کو را *** ز دانش بهره وز ورزش نصیبی در جهان گردد

چو نیروی بدن در ملتی با علم و دانائی *** شود توأم مصون آن مرز و بوم از دشمنان گردد

پی حفظ بقاء و آبروی میهن و ملت *** همانا دین و دانش زور بازو پاس بان گردد

غنیمت دان جوانا نو بهار زندگانی را *** که چون طی گشت برنائی ز کف تاب و توان گردد

ص: 92

اشراقی (محمد باقر اشراقی)

مرحوم محمد باقر اشراق گلپایگانی متخلص به ادیب فرزند مرحوم علی اکبر تحصیلات مقدماتی را در مولد خود یعنی گلپایگان گذرانید و سپس به اصفهان برای کسب معلومات ره سپار گشت. در اصفهان با علما و اشراف و وزرا جلیس و ندیم بود. در سال 1312 خورشیدی بواسطه کهولت سن و خستگی به موطن خود مراجعت نمود و بسال 1316 دار فانی را وداع گفت. وی در شعر ید طولانی داشت ولی متأسفانه اشعارش تا کنون بچاپ نرسیده.

جذبه عشق از بکوی دل بران رهبر نبود *** ره روان سوی آن وادی رهی دیگر نبود

گر نبد در کوی هستی سر جذب و انجذاب *** توده انبوه خاک و چرخ پهناور نبود

عاشق بی چاره چون دل داد از روز نخست *** بی وفائی های دل دارش چنان باور نبود

هندوی چشم نکویان فتنه در آفاق کرد *** فتنه ها از سعد و نحس انجم و اختر نبود

نور عشق است این که می تابد ز نور خامه ام *** ور نه شاخی کم بها را زین بها و فر نبود

ور نبود از دل به دل این نظم شیوای ادیب *** لایق عرض حضور مهر گردون فر نبود

***

اعلامی (ابو القاسم اعلامی)

سرهنگ ابو القاسم اعلامی فرزند میرزا ابو تراب ثقة الاعلام قسمتی از اشعارش در سال 1319 بنام «محراب نماز» به طبع رسید و از طرف داران جدی ایرج میرزا و شیوۀ سهل و ممتنع می باشد و گوید:

من کیم همکار ایرج میرزا *** پاس دار نام ایرج میرزا

چون کبوتر های فارغ از آشیان *** می پرم بر بام ایرج میرزا

کیست ایرج در سخن آغاز فصل *** من کیم انجام ایرج میرزا

***

اعلامی (میرزا طاهر اعلامی)

نام خود و پدرش هر دو میرزا طاهر وی بسیار بذله گو و خوش مشرب بود. آن مرحوم قبلاً در دادگستری اصفهان وکالت می کرد. اغلب اشعارش طنز گونه است:

صحبتی نیست که مستقبل انعامی نیست *** هیچ صبحی ندمد کز عقبش شامی نیست

هر که در مشرق و مغرب نگرد خواهد دید *** گور بسیار ولی حیف که بهرامی نیست

گر چه عالم همه سوزند ولی سوخته تر *** از دل سوخته طاهر اعلامی نیست

***

افسر (محمد جواد ولائی)

محمد جواد ولائی متخلص به افسر از شعرای معاصر خوانسار بوده در سال 1370 قمری متولد گردید. تألیفاتش عبارتست از قیام عاشورا - کتاب نهضت عاشورا و اسرار فاطمیه و مصباح العشق حسینی بسال 1374 شمسی دار فانی را وداع گفت. قطعه ای در تحریم کشف حجاب در زمان رضا خان سروده با این ابیات:

غنچه گر پرده نبودی به بر زیبایش *** یا که مستور نبودی قامت سرو آسایش

کی توانست بماند به چمن ها محفوظ *** یا امان بود ز تاراج چمن آرایش

چون که از پرده برون آمد بشکفت پرش *** ناظرش چید و برد باد سحر هر جایش

نه به کس دل بدهد نیز کسی دل ببرد *** نکند بو الهوسی از پی او آوایش

افسرا کشور ما کشور حق بنیان بود *** کرده بیگانه چنین تیره و نا زیبایش

***

اعوری (حسن اعوری)

عکس

حسن اعوری فرزند حسین از شعرای انجمن ادبی مرحوم شیدا و از مادحین ائمه اطهار (علیهم السلام) می باشد. دیوانی دارد مشتمل بر چندین هزار بیت که اغلب آن ها در مدیحه و مصیبت حضرات معصومین می باشد. انواع فنون شعر خصوصاً ماده تاریخ ید طولانی داشت در زمان جوانی و اوائل مشروطیت از آزادی خواهان و مشروطه طلبان و از اعضاء فعال حزب دموکرات در اصفهان بود. سالی که روس ها به اصفهان آمدند (1333 ق) در صدد اذیت و آزار او بر آمده وی شبانه با لباس مبدل فرار کرد. در شب عید فطر سال 1353 قمری در شهر رشت تقریباً سن شصت سالگی وفات یافت و همان جا مدفون گردید. از اشعار اوست:

در تهنیت عید مولود گوید:

ای سرو سمن بوی من ای رشک گلستان *** تا کی به گلستان خزی و ساحت بستان

از ساحت بستان کن آهنگ گلستان *** بنشین به شبستان، بستان باده ز مستان

کامد گه سرمای دل و فصل زمستان *** وز باد خزان رفت به یغما گل و گل زار

دی مرکب تاراج به گلزار بر انگیخت *** سلطان بهار از تف این حادثه بگریخت

بس سوده سیمابر مشبک به زمین ریخت *** بس گوهرتر بر زبر سیم فرو ریخت

و ان سوده سیم و گهر تر بهم آمیخت *** پر کرد از آن سیم و گهر، دامن کهار

افشار (فتح اللّه افشار)

عکس

نامش فتح اللّه ملقب و متخلص به افشار فرزند حبیب اللّه بتاريخ 1328 شمسی در الیگودرز متولد شده ولی سال هاست که ساکن اصفهان است. از بیست سالگی به سرودن شعر پرداخت و با روزنامه سلام و مجله فکاهی گل آقا همکاری دارد.

بشر را بهین راهبر دانش است *** هنرمند را زیب و فر دانش است

ز جور حوادث نبیند زیان *** تو را بهتر از سیم و زر دانش است

کند تا ابد نام تو جاودان *** نکو تر ز گنج گهر دانش است

بود در امان دائم از دست برد *** تو را ثروت بی خطر دانش است

کمالی به از علم و دانش مجوی *** نشان کمال و هنر دانش است

تو اندرز افشار بشنو که گفت *** بهین رهنمای بشر دانش است

***

یا حسینای اسوۀ ایمان و عشق *** ای که با خونت عجین شد جان عشق

یکه در راه خدا گشتی شهید *** سر نهادی در خط فرمان عشق

نام تو شد تا قیامت جاودان *** گشت مستحکم ز تو بنیان عشق

روز عاشورا قیامت شد بپا *** تا نهادی پا تو در میدان عشق

ص: 98

افق (مهدی قاسمی)

عکس

مهدی قاسمی «افق» فرزند ابو طالب در 25 آبان ماه 1350 هجری شمسی دیده به جهان گشود. در دامان مادری مؤمنه و متدینه پرورش یافت در سن دوازده سالگی از نعمت وجود مادر محروم گشت. از چهاردهم خرداد ماه 1368 بر شاخار نغمه سرائی مکان گزید و از شهریور ماه 1370 با شرکت در جلسات انجمن ادبی مولوی نجف آباد به خوشه چینی از خرمن پر فیض ادبای آن دیار پرداخت. وی پس از اخذ دیپلم متوسطه در رشته حساب داری موفق به راهیابی به دانشگاه و ادامه تحصیل در همین رشته گردید. وی

ص: 99

افلاکی (اسماعیل سامانی)

اسماعیل سامانی متخلص به افلاکی به سال 1306 قمری در سامان به دنیا آمد و به سال 1325 چشم از جهان فرو بست نمونه ای از اشعارش:

از درد هجران می دهد دل دار تا دل داریم *** می میرم از این غم اگر بهتر شود بیماریم

بها غم دل گفتنم روز از الم آشفتنم *** بستر ندیده خفتنم این خواب و این بیداریم

گفتم که بگزینم سفر آگه شوم از خیر و شر *** نفعی نبردم جز ضرر این حاصل بسیاریم

***

ص: 100

اکبر (اکبر وثیق زاده)

عکس

اکبر وثیق زاده در سال 1309 خورشیدی در شیراز متولد شده نسب او بخاندان وثیق الملک می پیوندد. پس از فوت پدرش که در سال 1311 اتفاق افتاده باصفهان آمده در مدارس این شهر تحصیلات ابتدائی و متوسطه را طی کرده و اکنون در آموزشگاه عالی بهداری مشغول تحصیل می باشد. خودش گوید «در دوران زندگی به سه چیز علاقمند می باشم 1 - کتاب 2 - تحصیل 3 - ورزش از کودکی ذوق شعر و ادب داشته ام و اغلب بشعر گفتن مشغول بوده ام».

اشعار زیر از اوست که بمناسبت یک حادثه عشقی که برای خود ایشان روی داده است سروده شده:

«مژگان یار من ز سر ایروان گذشت *** یاران حذر کنید که تیر از کمان گذشت»

هر شیر دل بلرزه درافتاد چون که او *** نسام غزال مثل تواش بر زیان گذشت

من را چه غم که بال و پرم سوخت از فراق *** باید براه چون تو نگاری ز جان گذشت

اکبر چو شد بدرد فراق تو مبتلا *** روز و شبش بغصه و غم هم عنان گذشت

***

الفت کاشانی (میرزا محمد قلی الفت کاشانی)

میرزا محمد قلی از شاعران دوره فتح علی شاه قاجار است. نیاکانش از ایل افشار آذربایجان بودند که به امر شاه عباس صفوی کوچیده در اصفهان و بعد در کاشان اقامت گزیدند چون الفت در شهر کاشان به دنیا آمد به کاشانی معروف گردید. او منشی مخصوص شاه زاده نواب حسن علی میرزا بود. مردی ظریف و مهربان و خوش قیافه بود در مدح ائمه اطهار اشعاری سروده و سیزده بندی دارد که بسیار لطیف است. دیوانش حدود 5000 بیت و بیشتر غزل است نمونه اشعارش:

باغ بان غنچه نچیدم ز من آزرده مشو *** پاره های جگر است این که به دامن دارم

خدا زین باغ بانان داد مرغان چمن گیرد *** که نگذارند بر شاخ گلی مرغی وطن گیرد

***

ص: 102

الکن (حسن باقریان)

حسن باقریان متخلص به الکن به سال 1297 شمسی در روستای سهلوان لنجان اصفهان چشم به دنیا گشود شغل او کشاورزی است. با این که از سواد خواندن و نوشتن محروم است دارای ذوقی سر شار و طبعی روان است. نمونه شعرش:

چه کرده ای که کنی فکر صبح فردا را *** چه داده ای که دهندت بهشت عقبی را

به ژنده پوش فقیر از کرم چه بخشیدی *** که در عوض طلبی حله های دیبا را

چرا ز باد صبا غنچه شد گریبان چاک *** چرا درید هوس پرده زلیخا را

مگر که یوسف کنعان عزیز مصر نبود *** کجا نهاد دمی در ره خطا پا را

چرا به گفتۀ ناصح دمی نداری گوش *** نگیری از چه سبب راه و رسم تقوا را

چرا سخن ور الکن نخواند و خط ننوشت *** چرا نکرده کسی حل این معما را

***

الهی قمشه ای (شیخ محی الدین)

شیخ محی الدین مهدی الهی قمشه ای فرزند مرحوم شیخ ابو الحسن (رحمه اللّه علیه و اله و سلم) در قمشه دیده به جهان گشود و چون خورشید علم و ایمانش تابیدن گرفت بر «محی الدین» ملقب گشت و در ادب و شعر «الهی» تخلص نمود. پس از طی مدارج تحصیل در اصفهان و مشهد و استفاده از محضر درس حکیم آقا بزرگ و حاج آقا حسین قمی بر تدریس ادب و فقه و حکمت پرداخت و بعد از 35 سال تدریس در دانشگاه تهران باز نشسته شد اما منزلت وی برای دانش دوستان و ادب جویان بر منزلتی بود که دسته دسته برای کسب كسب فيض به آن جا روی می آوردند. استاد الهی قمشه ای را در حکمت و ادب ایران بس بارز است و او را باید عارفی با ذوق و حکیمی عالی قدر و سخن دانی نکته سنج به شمار آورد. از آثار ارزندۀ او ترجمۀ قرآن مجید است که برای تدوین و نگارش آن رنج فراوان برد و ترجمه و تفسیر زیبا و شیوا از خود پی نهاد که بسیار معروف و مشهور گشت.علاوه بر آن که صحیفه سجادیه و مفاتیح الجنان را نیز ترجمه کرده است.

استاد الهی قمشه ای در شعر و ادب نیز مقامی بلند داشت و اشعار دل ربایش زبان زد عام و خاص است. وی هم چنین وقایع کربلا را تحت عنوان نغمۀ حسینی به نظم در آورده است. استاد بزرگوار مهدی الهی قمشه ای در 25 اردیبهشت سال 1352 رحلت کرد.

قسمتی از قصیدهٔ شرح الحال الهی قمشه ای:

ص: 104

الیاس (محمد الیاسی)

عکس

محمود الیاسی خوانساری هستم فرزند پدری مهربان، عارفی گم نام به نام علی که گلچین روزگار امانش نداد و در غروبی غمگین سبک بال به گلشن رضوان پر کشیده هم چنین از وجود مادری مهربان و با ایمان بهره مندم که به همراه دارم عمر خویش را در تربیت صحیح حقیر و دیگر افراد خانواده ام سپری کردند. در بیست و پنجم شهریور ماه سال 48 شمسی در خوانار این شهر زیبا بدنیا آمدم، شهری که تا بحال عالمان و هنرمندان بزرگی را تقدیم ایران زمین نموده است. خصوصیات طبیعی زادگاهم و عشق به فرهنگ ایران زمینم مرا بر آن داشت تا به شعر و موسیقی روی آورم تا خلوت خویش را پر بار سازم. این عشق و علاقه از زمان تحصیلات متوسطه ادامه یافت و هنگام ادامۀ تحصیل در شهر اصفهان به اوج خود رسید که هم اکنون نیز افتخار شاگردی ادامه دارد و از خداوند بزرگ خواهانم که لطف خویش را بیش از پیش شامل حقیر کند تا خوشه چین هنر و فرهنگ ایران باشم.

اگر مردم مرا با باده شوئید *** نشانم از در می خانه جوئید

به نال و چنگ و بربط بر مزارم *** بر احوال من سر گشته موئید

قبرم به غیر از عشق و مستی *** حدیث دیگری هرگز مگوئید

ص: 105

امام (حسین امامی)

عکس

آقای حسین امامی اردستانی در 1294 خورشیدی در اردستان متولد شده تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در اردستان و اصفهان بپایان رسانیده و از سال 1316 خورشیدی بخدمت فرهنگ وارد شده و از دبیران خوب و کار آزموده فرهنگ اردستان می باشد. دارای طبع شعر روانی است. گاهی اشعاری می سراید از آن جمله است:

تو ناوک مژه بر دیده قمر زده ای *** قسم بشهد لبت طعنه بر شکر زده ای

اگر شکار نگیری تو ای پرستوی زلف *** بمور خال رخش از چه بال و پر زده ای

سپاه خط تو همراهی سکندر خال *** بگرد چشمه حیوان چه خوب سر زده ای

در آب آتش لرزان کسی ندیده ولی *** تو خوی چو آب برخسار شعله در زده ای

فتاده عکس عقیقی در آن گلوی سفید *** مگر که تکمه سرخ از عقیق بر زده ای

فشاند زلف طلائی بشمس رخ یعنی *** بدین شعاع کم ای شمس از چه سر زده ای

اگر معلم عشقی امامی از چه سبب *** بجرم ناز بر این سر و کاشمر زده ای

***

گرهی از زلف لیلی چو بدست شانه وا شد *** دل ناتوان مجنون ز سلاسلی رها شد

ص: 106

امام جمعه

مرحوم آیه اللّه امام جمعه در سال 1270 هجری خورشیدی در شهرستان گلپایگان متولد شد. از اوان کودکی آثار بزرگی در چهرۀ ایشان نمودار بود. چنان که در سن 12 سالگی پس از فوت والدین شان مردم ایشان را به مسجد بردند وی در سن 18 سالگی برای ادامه تحصیل ره سپار اصفهان گردید و سپس به سقط الرأس خویش مراجعت فرمودند و در منزل منزوی شدند و کم تر کسی را بخدمت راه می دادند. بالاخره در سال 1312 برحمت ایزدی پیوستند ایشان گذشته از امر اجتهاد عارف و شاعر نیز بودند.

غزل

ما را به آستان تو گر زان که راه نیست *** تقصیر طالع است کسی را گناه نیست

نبود عجب که راه ندارد بخود مرا *** درویش محرم حرم پادشاه نیست

ما شاه ملک معنی و اقلیم حکمتیم *** ما را چه غم که افسر و گنج و سپاه نیست

بر دار می رویم چه غم گر که نیست تخت *** بر سر کنیم خاک چه غم گر کلاه نیست

ما این زمان نه عاشق رخسار او شدیم *** بودیم پیش از این و در این اشتباه نیست

***

امامی (سید محمد جواد امامی)

آقا سید محمد جواد امام جمعه شهر کرد در حدود سال 1300 قمری متولد شده و بعد ها مرجع احکام شرعی و حل و فصل دعاوی در شهر کرد شد. اوائل معصوم تخلص می کرد و بعداً نام خانوادگی خود را «امامی» تعیین کرد. تخلص خود را هم امامی قرار داد. بفارسی و عربی شعر می گفت وفاتش سال 1367 در اصفهان روی داد و در شهر کرد در دامنه تل امامیه از مستحدثات خود دفن شد. این ابیات از اوست:

کاش اندر دار هستی هیچ دیاری نبود *** یا اگر می بود کس را با کسی کاری نبود

کاشکی امروز را فردا نبودی در عقب *** یاز روز واپسین پوشیده اسراری نبود

کاشکی بودی طبیب حاذق عیسی دمی *** یا اسیر رنج و محنت هیچ بیماری نبود

کاشکی مردم امامی جمله الفت داشتند *** یا به کلفت هیچ کس را بر کسی باری نبود

امامی (حسین)

عکس

نامم حسین و نام خانوادگیم امامی. (نام خانوادگیم علی القاعده باید صرام باشد اما خانواده مادرم ترجیح داده نام خانوادگی فرزندان خواهرشان نام خانوادگی خود شان باشد.) در خمینی شهر فعلی (سده و همایون شهر سابق) بدنیا آمدم. پدرم تاجر زاده ای خوش ذوق بود

نظر علی صرام نام داشت. مادرم سرور آغا امامی دختر مرحوم آیت اللّه

حاج میر سید علی امامی امام جمعه و روحانی برجسته و جلیل القدر بود که به آقا بزرگ شهرت داشت. بستگان مادرم اغلب عالم و فقیه و ادیب و سخن ور بوده اند. خود مرحوم جدم و فرزند دانشمند آیت اللّه حاج آقا امام (امام سدهی) علاوه بر جنبه های روحانیت بخصوص در مراثی و نوحه سروده اند که هنوز هم ورد زبان اهالی است. مادرم از سوی مادر از بستگان نشاط اصفهانی نیز هست.

هنوز هم

دل می تپد ز وصل نگارم هنوز هم *** از عشق بی شکیب و قرارم هنوز هم

نزدیک شصت سال دم از عشق او زدم *** بر لب سخن ز وصل نیارم هنوز هم

گفتی به وقت مرگ بدیدار آیمت *** می میرم و امید ندارم هنوز هم

ای آن که داروی همه دردی بدست توست *** بیمار و درد مند و نزارم هنوز هم

با آن که شرم سارم از آلوده دامنی *** از دامن تو دست ندارم هنوز هم

تو برتر از خیال و من از ذره کم ترم *** اما به گلشن تو هزارم هنوز هم

«هر چند پیر و خسته دل و ناتوان شدم» *** دارم امید لطف زیارم هنوز هم

نومیدی از عنایت محبوب کافری است *** ز آن رو بود امید شعارم هنوز هم

از کودکی ز عشق تو دم می زدم حسین *** زان بحر فيض حیف کنارم هنوز هم

عمرم بانتظار «امامی» به سر رسید *** چشمم براه و روز شمارم هنوز هم

امید (بدر الدین کتابی)

عکس

حکیم فرزانه متفکر بزرگ عارفی وارسته در سال 1330 مطابق 1111 شمسی در اسمهان چشم به جهان هستی گشود. مردی بود دانشمند ولی بی ادعا وی پس از فراغت از تحصیل در دانش سرای عالی به زادگاه

خود اصفهان بازگشت و در سال 1337 شمسی در بنیان گذاری دانش کدۀ ادبیات اصفهان نقش بسیار مؤثری داشت. آثار این ادیب فرزانه عبارتند از: 1 - پیرامون سیره نبی 2 - فروغ خاور 3 - اخلاق 4 - بسوی اصفهان 5- ترجمه رسالۀ آداب المتعلمین -6 - هیپنوتیسم در دسترس همه 7 - حسن بن علی 8 - درباب تصوّف 9 - مبانی جامعه شناسی. نمونه ای از غزلیات استاد:

تا که در تن هست جانم غیر تو دلبر نگیرم *** در جهان تا زنده ام مهر تو از دل بر نگیرم

من که سیرابم ز آب چشمه صاف محبت *** بعد از این دیگر سراغ از چشمۀ کوثر نگیرم

هیچ دانی تا که سودای تو آمد در سر من *** جز خیالت روز و شب سودائی اندر سر نگیرم

بگسلد تا پود و تار رشته امید از هم *** من بحكم دل امید دلبر دیگر نگیرم

***

امید گزی (محمد گرسیوز)

محمد گرسیوز متخلص به امید در سال 1303 در شهر گز برخوار متولد شده در یک خانواده معتبر وی از طبع والای شاعری بر خوردار است.

در دامن فراق تو چون دیده ترکنم *** دریای دیده جاری از اشک بصر کنم

صحنه نبرد دل و دلبر این زمان *** جان را به پیش حربۀ جانان سپر کنم

ساقی عنان جام به بیگانگان مده *** جامی بده که جامۀ ایمان ببر کنم

خندان از روی جام لب لعلت آشکار *** با گریۀ دو چشم چه شب ها سحر کنم

فرعون عقل گر زندم زین عمل نهیب *** موسی صفت ز سینۀ دریا گذر کنم

عمری ز هجر روی تو با ناله ها گذشت *** هر شب به سیل اشک رخت را نظر کنم

ای دلبر از وفا ز لبت پسته ای ببخش *** تا تلخی فراق ز لعلت شکر کنم

خرم زمان عیش تو در دامن وصال *** تا لب پر از امید بسویت سفر کنم

***

امیر بختیار (جمشید امیر بختیار)

عکس

شکسته بال

منم آن اسیر خونین جگر شکسته بالی *** که شبی قرار و ارام نباشدم بالی

توئی آن نگار سر مست ستم گری که در سر *** بسوای قتل عشاق نپروری خیالی

نه خطاست این سخن عفو کن ای صنم تو ماهی *** تو ودیعه خدائی تو الهه جمالی

ز چه رو نتابی ای مه برای ما فروغی *** ز چه رو مپرسی ای شه ز گدای خویش حالی

چه گناه سر زد از ما که به کیفرش نگارا *** تکتی ز حال زار من بی نوا سؤالی

نه مروتی، نه رحمی نه عطوفتی، نه مهری *** نه محبتى نه لطفی و نه وعده وصالی

***

امین (سیده نصرت امین بانوی مجتهده ایرانی)

صاحب کتاب ریاض الشريعه آقا شیخ ذبیح اللّه محلاتی می نویسد وی در علم فقه مجتهده بود و از قول آیت اللّه شهاب الدین نجفی مرعشی می نویسد وی در قم در منزل ما آمده و او را بانوی بزرگوار و دانشمند یافتم و از او اجازه دریافت و به او اجازه دادم ولی از شاگردان آیت اللّه سید علی نجف آبادی بوده و گفته شده روزی خبر به سید علی می رسد که فرزند خانم امین از دنیا رفته. آن روز درس را تعطیل می نماید و به منزل خانم امین جهت تدریس نمی رود فردای آن روز خانم امین اعتراض می کند مبنی بر این که درس را مهمتر از مرگ فرزندش تلقی می کند. آثار این بانوی نابغه عبارتند از 1 - روش خوش بختی 2 - سیر و سلوک 3 - معاد 4 - اربعين الهاشميه 5 - اخلاق 6 - مخزن اللئالی 7 - نفحات الرحمانيه 8 - جامع الشتات 9 - تفسير مخزن العرفان در 15 مجلد. توضیح این که در مقام علمی و حالات عرفانی و زندگی نامه این بانوی مکرمه شاعر و نویسندۀ معاصر آقای مصطفی هادوی متخلص به شهیر اصفهانی شرح مفصلی دارد بنام یاد نامه بانو مجتهده امین.

از این که نگنجد به خیال من و تو *** شد فهم صفات او کمال من و تو

ای دل که همیشه گرد گنهش گردی *** ترسم که بسوزد پر و بال من و تو

دی موا فرمود شخص مجتبی *** کز همه دنیاست ما را مجتبی

در شب عاشر ز شهر عین یک *** عام الف سی صد و شینی و یک

گفتم این اشعار را در مدح او *** تا نماید وقت مرگم شاد رو

***

ص: 113

امین (کاظم امینی)

عکس

این جانب کاظم امینی دبیر ادبیات ادارۀ آموزش و پرورش مهر دشت هستم. در تاریخ 1349/11/70 در شهر دهق به دنیا آمدم و تحصیلات ابتدائی خود را در دبستان جامی و شهید فتاح الجنان پشت سر گذاشتم در سال 1376 موفق به اخذ مدرک کار شناسی زبان و ادبیات فارسی شدم و هم اکنون نیز در مقطع راهنمایی مشغول به خدمت هستم.

فراق

یک شب به خواب ای گل خندان من بیا *** می میرم از فراق تو جانان من بیا

ما را که نیست طاقت هجران روی تو *** مردم ز هجرای مه تابان من بیا

هجر تو طاقت جانم ز من گرفت *** جانا به خاطر دل نالان من بیا

آخر گدای روی تو هستم عزیز من *** خوناب ریخت از سر مژگان من بیا

ای دیده ام برای که خون گریه می کنی *** چون بخت خفته خواب پریشان من بیا

گفتم امین ز بهر تو آتش گرفت و سوخت *** جانان من پی درمان من بیا

امینی (عفت امینی)

عکس

عفت امینی فرزند محمد حسین متولد سال 1354 و شماره شناسنامه 43 در شهرستان خوانسار واقع در استان اصفهان بدنیا آمدم. در مورد فعالیت هایی که در مدرسه انجام می دادیم باید بگویم که در همۀ فعالیت ها بخصوص مسابقات قرآن و نهج البلاغه شرکت می کردم. در مورد شعر نیز باید بگویم که به درس ادبیات و کلاً حفظ کردن شعر های کتاب فارسی علاقه زیادی داشتم.

تقدیم به بانوی دو سرا فاطمه زهرا سلام اللّه عليها

دوباره موسم طلوع

دوباره روح تازه شد *** گلی زنو زاده شد

دوباره لاله زنده گشت *** غم فراق مرده گشت

دوباره چشم سو گرفت *** جهان به یاس خو گرفت

دوباره جان جلا گرفت *** ز سرمدی ولا گرفت

دوباره عرش مزین است *** زمین ز وجد مبرهن است

دوباره کوثر برین *** دوباره دخت برترین

دوباره شادی و شعف *** دوباره پاکی و شرف

دوباره مادر پدر *** دوباره یاور پدر

دوبار عصمت و حیا *** دوباره رحمت و وفا

دوباره بضعة النبي *** دوباره همسر ولی

دوباره دُرّ بی نثان *** بشد پدید بشد عیان

دوباره جغد شام تار *** ز مقدمش زبون و خوار

دوباره بلبلان عشق *** ترانه خوان ساز عشق

ص: 115

امینی (فاطمه امینی)

عکس

این جانب فاطمه امینی در اول مهر سال 1355 در خوانسار متولد شدم. در خانواده ای مذهبی و پای بند به مذهب به دنیا آمدم و دوران زندگی خود را در محیطی مذهبی سپری کردم. در سال 63 تحصیل خود را آغاز کردم در سال 71 وارد دبیرستان شدم و چون دبیرستان از محل زندگی مان دور بود مجبور بودم با سرویس به مدرسه بروم و این بیش از پیش به همت من افزود تا بیشتر درس بخوانم وقتی در دبیرستان در رشتۀ ادبیات تحصیل می کردم با تشویق دبیر ادبیات شروع به شعر گفتن نمودم.

زلف آشفتم پریشانت کنم *** خنده ها کردم که گریانت کنم

پا کشیدم از سر کویت به ناز *** تا چنین سر در گریبانت کنم

کم بگو از من گریزانی چرا *** می گریزم تا گریزانت کنم

عاشقی بر من؟ بیا جانم بیا *** بار دیگر بی دل و جانت کنم

گر نظر بر گردش چشمم کنی *** از نگاهی مست و حیرانت کنم

گر گرفتاری به درد زاهدی *** گوشه می خانه درمانت کنم

تا به سوی دیگری روی آوری *** من به یک وعده پشیمانت کنم

بی خبر از دل به جانم باز گرد *** تا درون سینه پنهانت کنم

با غزل گفتم به دامت آمدم *** تا غزال من غزل خوانت کنم

من همان آتش به جان پروانه ام *** شمع شو تا جان بقربانت کنم

***

ص: 116

امین (امینی ولاشانی)

عکس

امینی ولاشانی متخلص به امین فرزند مرحوم رجب علی به سال 1321 در ولاشان متولد شد دیوانش شامل غزلیات و قصاید و مثنویات و تمثیلات است. اخلاص و ایمان این شاعر بر هیچ کسی پوشیده نیست. یکی از حوادث مهم زندگیش فوت ناگهانی دامادش می باشد که در اثر تصادف این حادثه نا گوار در زوایای روح شاعر تأثیر به سزائی می کند و در سوگ وی می گوید:

افسوس می خورم از جهان و جوانیم *** کوته چو بود مدت این زندگانیم

غم شد امین به سینه تو درد بی دوا *** حجت وداع کرد و بگفت لن ترانیم

***

انصاری (فضل اللّه انصاری)

عکس

فضل اللّه انصاری فرزند شکر اللّه خان از جوانان حساس اصفهان است دارای طبعی موزون می باشد در فن شعر اما اشعارش روان و دارای مضامین نیکوست.

مرا دگر ز فراقت بتا توانی نیست *** ز بس که دل ز غمت ناله کرد و دیده گریست

گرفتم این که مرا عمر نوح بخشیدند *** چو نیست حاصل من وصل یار فایده چیست

شبی اگر گذری افتدت بملک دلم *** بحیرت آیی و پرسی که این خرابه ز کیست

مرغ دل دانه خال تو چو بر سینه بدید *** بال بگشود و بدان سوی سرا سیمه پرید

دانه برچید و گرفتار سر زلفت شد *** چکند مرغک بی چاره دگر دام ندید

***

انواری (میرزا ابراهیم انواری)

عکس

میرزا ابراهیم انواری فرزند حاج ملا عبد الکریم سودائی وی از اطبای قدیم اصفهان بوده و در سال 1309 قمری در دستگرد خیار متولد شده و در مدارس قدیم اصفهان نزد اساتیدی چون حکیم فرزانه و آقا شیخ اسد اللّه قمشه ای متخلص به دیوانه و حاج میرزا محمد باقر حکیم باشی و میرزا محمود حافظ الصحه به تحصیل پرداخته است.

آهن و سندان

ز آتش حرص و جهان گیری سلطانی چند *** قاع صف صف شده معموره و

بس که شد کشته جوان در صف میدان نبرد *** لجه خون شد صحرا و بیابانی چند

ای بسا طفل که در مهد بجای پستان *** کام او دوخته از ناوک پیکانی چند

اطفال پدر کشته بمردند از جوع *** خون جگر گشت ز غم مادر گریانی چند

ص: 119

اوجی

اصلش از نطنز اصفهان است. در عهد شاه عباس صفوی در هرات در خدمت حسن خان شاملو بوده. این بیت از اوست:

قابل ماتم نیم اما به رغم آسمان *** گر همه از گریه شادیست چشمی تر کنید

***

اهتمام (حسن اهتمام)

عکس

حسن اهتمام فرزند غلام حسن در سال 1298 قمری در قریه رهنان (رنان) از بلوک ماربین اصفهان متولد شد. تحصیلات مقدماتی خود را در مکاتب قدیم بانجام رسانیده بعداً در اصفهان مدتی در مدرسه چهار باغ (امام جعفر صادق) ساکن گردیده و به تحصیل صرف و نحو و غیره اشتغال داشت.

دوش پیری در نظر شد جلوه گر *** مهر رویش زد درون دل شرر

به چه پیری سر خوش و روشن ضمیر *** چهره روشن تر ز خورشید منیر

مرغ دل شد در کمندش چون مقیم *** سر خود گفتم بدو بی ترس و بیم

گفتمش چون بی خبر بردی دلم *** پس ز رحمت کن تو حل مشکلم

چون که تو بر کشور معنی دری *** بلکه بر پیر خرد هم رهبری

معرفت در تو بجوید هستیت *** هم ز سر بیرون کند سر مستیت

چون ز نور معرفت سر زنده شد *** نه فلک در خدمت تو بنده شد

***

ایمن (سید محمد رضا میر دامادی)

آقا سید محمد رضا میر دامادی فرزند مرحوم حاج میرزا محمود طبیب از ابتداء جوانی به کسب کمالات و فضائل اشتغال جسته و پس از اندکی تحصیل بخراسان مسافرت نموده و در آن جا سکونت اختیار کرد در سال 1300 خورشیدی متولد و در فروردین 1333 خورشیدی (رجب 1327 قمری) در مشهد وفات یافت و همان جا بخاک سپرده شد. از اشعار اوست:

توحید

ای هر چه جز خیال تو بی هوده و هبا *** وی هر چه غیر وصل تو بی مایه و بها

ای نه سپهر یک سره رمزیست از قلم *** وی از مدار صنع تو یک نقطه ما سوا

سگانه گشت و از همه برتافت روی مهر *** هر دل که شد بکوی وفای تو آشنا

کس را بغیر ذات تو تمجید چون سزد *** یا آن که جز سپاس تو هستی که را سزا

خورشید را که شاهی انجم مسلم است *** بر دوش اوست غاشیه بندگی تو را

مائیم و ممکنات دیگر کس بهر نفس *** هستیم لا علاج پذیرنده بقا

ای آن که عقل گشته بتأیید حکم تو *** در ساحت وجود بدین گونه مقتدا

حرف ب

بابا شاه اصفهانی

بابا شاه از شاعران خوش نویس عصر صفوی بوده است میر عماد از شیوۀ او پیروی می کرد.

از شعرای صاحب ذوق بوده بیتی برای نمونه از این شاعر:

ز هر جا بگذرد تابوت من فریاد بر خیزد *** چه سنگین می رود این مرده از پس آرزو دارد

بابا افضل کاشانی (خواجه افضل الدین مروی)

خواجه افضل الدین محمد بن حسن مروی کاشانی مشهور به بابا افضل از حکیمان بلند پایه ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم است شرح حال درستی از او در دست نیست. اما آن چه مسلم است از این حکیم و نویسنده بزرگ مقداری شعری از قطعه و غزل و رباعی باقی است. موضوع این رباعی ها و ابیاتی که از بابا افضل برجای مانده معمولاً بیان اندیشه های حکمی و تفکراتی است که بر گوینده است. تاریخ وفات او را به اختلاف 667 و 606 نوشته اند. نمونه شعرش:

بر خیز که عاشقان به شب راز کنند *** گرد در و بام دوست پرواز کنند

هر جا که دری بود به شب در بندند *** الا در عاشقان که شب باز کنند

***

عشق تو مرا زنده جاویدان کرد *** سودای توام بی سر و بی سامان کرد

لطف و کرم تو جسم را چون جان کرد *** در خاک عمل بهتر این نتوان کرد

***

من مهر تو در میان جان ننهادم *** تا مهر تو بر سر زبان تنهادم

تا دل ز همه جهان کرانه نگرفت *** با او سخن تو در میان تنهادم

ص: 132

با صفا (اسد اللّه محمدی)

عکس

این جانب اسد اللّه محمدی در اشعار متخلص به باصفا» فرزند عزیز اللّه متولد 1320 ه ش. حقیر در یکی از روستا های مبارکه لنجان متولد شدم. پدرم مردی زحمت کش و مذهبی که در کار های کشاورزی مشغول بود. بنده از شانزده سالگی به اصفهان تغییر مکان دادم و از سن نوجوانی به خواندن کتاب های مذهبی و قرآن و مداحی و شعر علاقه زیادی داشتم به همین جهت در مداحی اهل بیت عصمت و فراگیری احادیث ائمه (علیهم السلام) سعی داشتم و با دوستان جلسات قرآن و احکام و اخلاق تشکیل می دادیم که هنوز هم ادامه دارد و در انجمن های شعر و ادب شرکت می کردم که اکنون هم در انجمن ادبی حافظ و حوزه هنری خانه هنرمندان از اساتید والا مقامی بهره مند هستم و این توفیقات را مدیون نصایح و برخورد های اخلاقی پدرم می دانم. خدایش رحمت کند. اخیراً کتابی به نام راه سعادت به زیور طبع آراسته است.

در فراق دوست

هر سری کاندر درونش میل یا دل دار نیست *** در مثل برگو که جز تصویر بر دیوار نیست

بایدت بودن بسر عشق رخ معشوقه را *** ور نه نامت در شمار عاشقان یار نیست

آن سری کو گشته سرشار از کرشمه های او *** دیگرش جائی برای غمزه اغیار نیست

جان اگر خواهی فدا کردن براه عشق دوست *** غیر آن جانان کسی را لایق ایثار نیست

گر گرفتار کمند گیسویش از جان شدی *** عاشقان را این کمند از سوی دلبر عار نیست

کن نظاره روز و شب بر آن جمال شوخ چشم *** کان رخ طناز در گنجیدن افکار نیست

عشوه های دلبر پاکیزه رو در جان و تن *** آتشی افکنده کان را قدرت گفتار نیست

آن قدر باید بسوزی در طریق عاشقی *** تا بدانی عشق او بازیچۀ انظار نیست

با صفا گر عشق آن جانانه را داری بسر *** راه باید طی نمودن این طریق کار نیست

***

باقر (میرزا باقر)

اصلش از سادات نطنز بوده در اصفهان نشو و نما یافته. اکثر اوقات به خدمت دیوانی سر افراز بود این ابیات از اوست:

آن که دل برد از تو یارب حسنش افزون تر شود *** هیچ می دانی چها ای سرو قامت می کنی

رحم پیدا کرده ای تا عشق پیدا کرده ای *** می کشی و زنده می سازی قیامت می کنی

باقی قمشه ای (شیخ عبد الحسین باقی)

آقا شیخ عبد الحسین باقی در سال 1304 شمسی در شهرضا متولد شد. تحصیلات علوم و معارف اسلامی را در شهرضا در محضر اساتید آن حوزه فرا گرفت. در سال 1320 جهت تحصیل به قم مهاجرت کرد و در سال 1328 به دانش کده الهیات تهران وارد و به اخذ لیسانس نائل آمد.

بگذار تا به ساحت می خانه بگذریم *** کز روزگار خسته و مشتاق آن دریم

از خان قاه و مدرسه و دیر رانده ایم *** در آتش فراق تو چون پور آذریم

از درس و بحث و مسجد و سجاده رسته ایم *** آزاده ایم و دلشده رند قلندریم

وصل تو گفته اند خیالی بود محال *** در نزد شمس ما همه از ذره کم تریم

جان ها بسوختی و به گل زار باغ تو *** در عالم وجود کم از شاخ بی بریم

در جستجوی اهل دلی عمر شد تمام *** بر آن بود سخن بگذاریم و بگذریم

اندر قفس فستاده پریشان و بی قرار *** باقی نمانده حال چو آن مرغ بی پریم

***

بانوی شاعره

یکی از زنان فاضله شاعره که در قرن یاز هم هجری می زیسته ولی متأسفانه نام و احوالش به درستی معلوم نیست. اثری که از این بانوی هنرمند باقی مانده ماده تاریخی است به سال 1042 ه ق که در مرگ فرزندش گفته در حاشیه این سنگ این ابیات دیده می شود:

جستم از خضر پی خجسته عقل *** سال تاریخ آن فتاده ز پا

گریه آلود سویم آمد و گفت *** رفت نور دو دیده از دنیا

***

بختیاری (نادر بختیاری)

عکس

نادر بختیاری هستم متولد 24 بهمن 1347 در ارومیه پدرو مادرم زادۀ اصفهان است و کلاً اصفهانی هستیم ولی به سبب نظامی بودن پدرم تا سال 57 در شهرستان فوق زندگی کردم (پیران شهر) و سپس به اصفهان آمدم و تا دیپلم تجربی ادامه تحصیل دادم سپس در سال 66 به دانشگاه شیراز رفتم و در سال 74 با دفاع از رساله دکترای خود به اصفهان بازگشتم شعر را از سال 66 آغاز کردم و آن را به استاد عارفم دکتر اکبر مصطفوی مدیونم.

غربت و سختی زندگی مرا به سمت و سوی زیستی الهی سوق داد که بعد ها در شعر نیر نمود بارز تری یافت و این زمانی بود که با شاعر قلندر منش حاج محمد رضا آقاسی آشنا شدم سال (71 - ارومیه) شعر را تبلیغ رسالات اللّه می دانم (و کلاً هنر را) در زمینهٔ فیلم نامه نویسی و نقد فیلم نیز کار هائی انجام داده ام و طرح هائی دیگر را در نظر دارم تا خدا چه خواهد.

حضرت یار بالا نشین است *** عشق انگشتر و او نگین است

در دکان کسی مثل او نیست *** بادهٔ ناب در هر سبو نیست

کوزه باید چو دل های مشتاق *** تا بنوشی می از دست عشاق

ساقی از حضرت یار باشد *** رأس حلاج بر دار باشد

دار معراج مردان راه است *** یار بر صدق ایشان گواه است

جمله مردان هوا خواه اویند *** هر کجا سنگ باشد سبویند

گر بلا بارد از آسمان ها *** لطف محض است در چشم آن ها

پلک برهم زنی جان فشانند *** وز پسی عشق ایمان فشانند

چیست ایمان به ساقی رسیدن *** جام را بسی امان سر کشیدن

***

بدر الدین

در اصفهان نشو و نما یافته و شاگرد مجد هم گر و مداح خواجه شمس الدین محمد صاحب دیوان بوده در صنایع شعری مهارت تام داشته این رباعی را در مدح صاحب دیوان گفته:

دنیا چو محیط است و کف خواجه نقط *** پیوسته بگرد نقطه می گردد خط

پرورده او که و مه و دون و وسط *** دولت ندهد خدای کس را به غلط

این قصیده بی نقطه را در مدح بهاء الدین گفته:

که کرد کار کرم مردوار در عالم *** که کرد اساس مکارم ممهد و محکم

عماد عالم و عادل سوار ساعد ملک *** اساس طارم اسلام و سرور عالم

ملک علوّ و عطارد علوم و مهر عطا *** سماک رمح و أسد حمله و هلال علم

سرور اهل محامد هلاک عمر عدو *** سر ملوک دلارام ملک و اصل حکم

کلام او همه سحر و حلال در هر حال *** مراد او همه اعطاء مال در هر دم

هم او و هم دل او دار عدل را معمار *** هم او هم دم او درد ملک را مرهم

ص: 138

بدیع (میرزا رضا نظام الشريفه)

میرزا رضا ملقب به نظام الشريفه متخلص به بدیع فرزند محمد از شعرای قرن اخیر که در سال 1268 ق متولد شد خط رقاع و ثلث و نسخ را بسیار زیبا می نوشت در نسخ استاد بود نظام الشريفه اوائل مشروطیت از مشروطه خواهان بوده این ابیات از اوست:

تا کرده خدا لوح و قلم را ایجاد *** کس خط ننوشته چون من و میر عماد

من در خط نسخ و او خطِ نستعلیق *** بودیم به عصر خویش هر یک استاد

***

بدیهی (آزاده بدیهی)

آزاده بدیهی متولد 1358 اگر چه شرحی از زندگانی خود نفرستاده مع الوصف شعرش پر بار و سر شار از نو آوری و زیبا آفرینی است. نمونه شعرش:

خود شد در من اعتبار خودم *** پشت این پرده های تو در توپشت این پرده های تو در تو

من همانم که شرم سار خودم *** پشت این پرده های تو در تو

دیگر این جا نمی شود پیدا *** یک نفر تا مرا بیابد باز

دور افتاده از دیار خودم *** پشت این پرده های تو در تو

پای تیر چراغ قلابی *** بین پس کوچه های بی برگشت

پرسه می زد دلم کنار خودم *** پشت این پرده های تو در تو

هیچک را ندیده ام این جا *** باعث زجر دیگری باشد

من همانم که سر بدار خودم *** پشت این پرده های تو در تو

دیگر این جا سراغ باران را *** کسی از آسمان نمی گیرد

می کنم گریه بر مزار خودم *** پشت این پرده های تو در تو

***

برزگر (علی وحید دستگردی)

عکس

نامم على شهرتم وحید دستگردی متخلص به برزگر فرزند محمد در سال 1316 در اصفهان بخش پنج محله دستگرد دیده بجهان گشودم. بگفته مادرم که خود اهل مطالعه است پاره ای از سخنانم در همان دوران کودکی وزن و قافیه داشته است. هنگامی که تحصیلات خود را شروع کردم علاقه بشعر و شاعری در من جان گرفت و همین علاقه مرا به انجمن های ادبی و محافل مذهبی کشانید و در انجمن های ادبی صائب - سعدی - حکیم نظامی - سرای سخن وران - حافظ - خانه هنرمندان عضویت یافتم و از محضر علما، فضلا بویژه اساتید گران مایه بهره گرفتم. شش سال داشتم به تشویق مادرم مداحی را شروع کردم و نه ساله بودم که شبیه خوان شدم. هم اکنون مسئول گروه تعزیه حضرت زینب و مسئول هیئت مداحی حضرت زینب علیها السلام هستم و عضو هیئت مدیره هیئت بخش پنج اصفهان که در حال حاضر سی و هشت هیئت می باشد.

غزل

بسه تیر غمزه دل خسته ام نشانه مگیر *** برای کشتن من پیشی از زمانه مگیر

به بوسه ای ز لب لعل و خال گونه خوشم *** کبوتر دل ما را ز آب و دانه مگیر

شکنج زلف تو جای دل شکسته ماست *** پی شکست شکنجش بدست شانه مگیر

به تخت بخت نشانم ترا به حجله دل *** اگر که نیست مرا خانه ای بهانه مگیر

تو را ز جان طلبم عاشقانه می خوانم *** خدای را سخنان مرا فسانه مگیر

دلم ز ناز تو روی سوی بی نیاز آورد *** بناز و از دلم این ناله شبانه مگیر

به بحر عشق و جنون برز گر چو غرق شدی *** بهوش باش و بجز دامن یگانه مگیر

برهانی (محمد علی برهانی)

عکس

نام - محمد علی فامیل - برهانی نام پدر - رضا تاریخ تولد - 1311 صادره از - اصفهان سحر گاه دهم شهریور ماه هزار و سی صد و یازده در روستائی بنام شیدان از توابع اصفهان دیده بجهان گشودم و مانند پدر و اجداد خویش پس از طی ایام طفولیت وارد زندگی پر از رنج و مشقت در آن محیط خالی از هر نوع ر نوع امکانات شوم در همین دوران علاقه شدیدی به مدرسه داشتم ولی چون در روستای ما مدرسه نبود و پدرم خوشبختانه با سواد بود نزد او به کسب علم و دانش پرداختم هم زمان در کار کشاورزی به پدرم کمک می کردم و در اثر خواندن دیوان اشعار شعرای بزرگی مانند سعدی و حافظ و مولوی و صائب کلیم و غیره جرقه ای در من درخشید و به شعر روی آوردم و بنا به عللی که شرحش به در ازا می کشد به شهر روی آوردم و متأهل شدم زندگی شهر نشینی را آغاز و نیز در شهر به درس ادامه

ص: 142

بزمی (سید عبد الرسول شجره)

مرحوم حاج سید عبد الرسول شجره متخلص به بزمی در سال 1285 قمری در اصفهان متولد شد و در سال 1355 قمری وفات یافت. وی از غزل سرایان اصفهان و از اعضای قدیمی و محترم انجمن ادبی مرحوم شیدا بود ارادت خدمت مرحوم آقا میرزا عباس صابر علی پا قلعه ای داشت شاعری بود عارف و ادیبی کامل.

بیا که رونق دیگر جهان گرفت امروز *** که پرده از رخ خود دلستان گرفت امروز

فدای همت مست محبتی کز خویش *** سبک بر آمد و رطل گران گرفت امروز

خوشا به حالت رندی که همچو نرگس مست *** بدست جام می زر فشان گرفت امروز

ص: 143

بشمار (امراله بشمار)

عکس

در یکی از روز های تابستان بود که به اتفاق دوستم آقای سپه کار طبق دعوت قبلی به منزل ساده و بی آلایش این پیر روشن ضمیر وارد شدیم طراوت و شادابی فکر و اندیشه از سیمایش متجلی بود از سن و و سالش سؤال نمودیم اظهار داشت متولد 1284 هستم. سپس عرض نمود که به سال 1306 با یک دختر سمیرمی ازدواج نمودم و از ثمره این ازدواج دو دختر و یک پسر تصیبم گردید. همسرم به سال 1360 بدرود حیات گفت به سال 1308 در شرکت نفت آبادان استخدام گردیدم و بالاخره به سال 1344 به افتخار باز نشستگی نائل شدم. عالمی داشت بس زیبا و پر شکوه با این که 94 سال از عمرش می رفت مع الوصف در جبینش روح جوانی موج می زد. مردی بزرگ و وارسته در اتاقی کوچک در انزوا و تنهایی برای خویش جهانی پر شکوه ساخته بود. از سخنانش پیدا بود سرد و گرم روزگار را چشیده و از جوانی گل عیش و نشاط چیده و جهان را با چشم دل دیده.

در 94 سالگی هنوز چهره جوانی خود را پشت نقاب پیری کاملاً حفظ نموده و بارقۀ عشق و امید او را زنده نگه داشته بود. می گفت:

ص: 144

بشارت (سید حسین الحسینی)

سید حسين الحسيني القائنی، وی از طبع روانی بر خوردار بوده چنان که آقای سید احمد بشارت نقل می کند این شاعر متأسفانه هر شعری را که برای مردم می خوانده آن نسخه را پاره می کرده و دور می انداخته و فلسفه این کار معلوم نیست. وی در دی ماه سال 1316 شمسی فوت نموده و در تکیه کوشکی واقع در تخت فولاد اصفهان مدفون گردیده. نمونه شعرش:

تا دیده ام آن زلف پریشان بتان را *** شوریده همی بینم من کار جهان را

دارم ز جفای تو و از جور رقیبان *** هر دم به کنار خود این سیل روان را

کردی به رقیبان از جفا دست به گردن *** آن گاه نهادی به دل این بار گران را

***

بقا (سید علی اصغر هاشمی)

عکس

سید علی اصغر هاشمی متخلص به بقا در سال 1335 هجری شمسی در روستای امین آباد شهرضا متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در همان روستا گذرانده و سپس به تهران رفته و روز ها در بازار تهران در یک کار گاه رفو گری فرش مشغول به کار و شبانه درس خود را ادامه داد تا در سال 1358 موفق به اخذ دیپلم ریاضی نظام قدیم شد و در کنار کار و درس علاقه مند به شعر و ادبیات بود و گاه گاهی در مجالس شعر و ادب شرکت می کرد و در سال 1362 به اصفهان باز گشت ابیاتی از یک مثنوی از وی:

بنام خداوند شمس و قمر *** که هست آفریدگار و بر

ز من صد هزاران درود و سلام *** به جمع ادیبان اهل کلام

دوباره به این سینه شور آمده *** به این بزم گویا سرور آمده

سرور مرا شاد کردی بیا *** مرا از غم آزاد کردی بیا

بقا چون به نزد حکیمان روی *** شرف یاب نزد بزرگان شوی

ز سر تا به پا جملگی گوش باش *** ادب را نگه دار و خاموش باش

***

بقائی اسد اله

عکس

از محققین و چهره های شعر و ادب اصفهان هنر پرور است. آثار گران قدری به زیور طبع آراسته است. از جمله شام سرزمین خاطره ها و از ملک تا ملکوت - شیخ بهائی در آئینه زمان - سفر نامه هندوستان قراب خورشید - سهراب رستم. از اشعار اوست:

شب شام رسوا کند مرد شامی *** منم مبتلا تر ز شامی و سامی

به دوشم فکندند شولای رغبت *** به چشمم نهادند حرص تمامی

نشسته است یک سو ضریر معری *** فتاده است یک جا فقیه کلامی

بدیدم در این شب که خوبان شامی *** ربودند هوش و قرار تمامی

***

ص: 148

بقائى (جلال بقائی نائینی)

عکس

جلال ملقب و متخلص به بقائی فرزند مصطفی در مقدمه دیوان اشعار شاعر بنام (پرتو اندیشه) بقلم استاد سادات ناصری در سال 1287 شمسی در شهر نائین متولد شد. تحصیلات خود را در مدارس قدیمه و جدیده به پایان رسانید. وی به زبان عربی و فرانسه تسلط داشت و از سن 12 سالگی بسرودن شعر مبادرت ورزید بیشتر در سرودن فلسفه مهارت داشته اشعار ایشان بیشتر جنبه طنز و اجتماعی دارد.

شاعران تا چند نقل لیلی و مجنون کنند *** این خیالات کهن را کی ز سر بیرون کنند

گر چنان گریند کز یک خوشه چشم خود روان *** دجلۀ بغداد و رود نیل با جیحون کنند

چون قد و اندام و روی و چشم آید در قلم *** سرو شمشاد گل نرگس برش مضمون کنند

آسمان را گاه هجو آرند در زیر زمین *** وقت مدح این خاک را بالا تر از گردون کنند

چیست منظور همه زین رطب و یابس بافتن *** تا چه دردی را مداوایش بدین معجون کنند

قصه ای نو بایدت فرهاد و شیرین کهنه شد *** چون شود مجنون و لیلی گو نگوئی چون کنند

***

جلال نائینی در شرح حال خود می نویسد: «این جانب هیچ گاه در مدارس و مکاتب رسمی تحصیل نکرده و هیچ گونه مدرکی حتی گواهی ابتدائی در دست ندارم. لیکن اکثراً با فضلا و دانشمندان هم نشین بوده ام و آن چه می دانم از همین محاورات و به اصطلاح خذ العلم من افواه الرجال است و قدری زبان فرانسه هم نزد معلم خصوصی خوانده ام.

رفتند

هزار حیف که یاران آشنا رفتند *** دریغ و درد نداند کسی کجا رفتند

زره رسیده و بگشود بار با اجبار *** بسان قافله زین کاروان سرا رفتند

ز روی خاک ندانم چه شد که آمدگان *** بزیر خاک اگر شاه اگر گدا رفتند

ص: 149

بکائی (آقا شیخ غلام علی)

فرزند منصور علی بن حسین علی در سال 1270 قمری متولد شد و ساکن محله نیم آورد اصفهان بود و به شغل کتابت و مکتب داری اشتغال داشت. در خط شکسته و نسخ و نستعلیق استاد بود و سر انجام در شب سوم رمضان یک هزار و سیصد و شصت و هفت قمری در گذشت.

در روز جزاز قدرت لم يزلی *** بر اهل قبور چون رسد صوت جلی

خواهند چو از قبور خود بر خیزند *** گویند علی على غلامان على

***

(بهادرانی فرج اله)

عکس

كلا فرج اله بهادرانی باغ بادرانی ملقب بهادرانی باغ بادرانی ملقب به صفات (1329 - 1311) فرزند محمد صفی وی با استاد نواب اصفهانی رفت آمد داشته و در مجالس مشاعره با شعرا اصفهانی شرکت می نموده اند. صفات نیمه شب های ماه مبارک رمضان مناجات می نموده و صدایی رسا و گویا داشته به طوری که روستائیان اطراف صدای او را می شنیده اند:

آنان که به راه دین همه جان دادند *** چشم و دل و گوش سوی فرمان دادند

جان و تن و سر جمله مهیا کردند *** آن گاه به راه عشق یزدان دادند

شکر اللّه که نبودم به کسی دست ستیز *** تا که از پای فتادم نشدم راه گریز

به مزارم چو رسی سوره ذا واقعه را *** به قرائت تو بخون و سر مو اشک مریز

***

بنت اصفهانیه

حتو سالار و از زنان شاعره قرن هفتم هجری بود تذکره ها از او به بنت اصفهانیه یاد کرده اند پدر او حسام الدین سالار ملقب به حجة الحق استاد الدنيا شاعر و فیلسوف نیمه دوم قرن ششم هجری بود. بنت اصفهانیه در شهر موصل می زیسته وی اشعار بسیاری سروده است قصیده و ترکیب بندی در هفتاد و دو بیت در مدح عز الدین کیکاوس اول (607 - 617 ه- ق) از امرای سلجوقی آسیای صغیر سروده و نزد او به قونیه فرستاد. از رباعیات اوست:

روزی که طرب با لب و خال تو کند *** جان تازه به فرخنده جمال تو کند

این جرم که زنده مانده ام بی رخ تو *** در گردن امید وصال تو کند

***

درد تو نیست روی درمان دیدن *** دشوار بود وصل تو آسان دیدن

من دوش بخواب دیده ام زلف تو را *** گوئی چه بود خواب پریشان دیدن

***

نمونه ای از ترکیب بند او:

تا طره آن طراره طرار بر آمد *** بس آه کزین سینه غم خوار بر آمد

در عشق هر آن کس که بدین کوی فروشد *** جانش به غم و حسرت دیستار بر آمد

شمشاد خجل شد چو زبستان زمانه *** آن قامت چون سرو سخی وار بر آمد

شد عارض زیباش گل باغ لطافت *** كان سوسن نورسته ز گل زار بر آمد

ای چرخ مکن قصد بخون ریختن خلق *** زیرا که به یک غمزه او کار بر آمد

ص: 153

بو جار (محمد علی بو جار)گ

عکس

محمد علی بوجار اصفهانی متولد 1306 فرزند حسن. پدرش وی را از سن هفت سالگی به مکتب فرستاد و به سفارش پدرش قرآن را هم یاد گرفت. بعد از مدتی با فوت استاد خود ترک تحصیل نموده و به بازار رفته و پس از آن در کار خانه وطن استخدام و 29 سال کار کرده است. مدتی به جبهه رفته و به مداحی نیز می پردازد.

بخوان این خط که یادگار من است *** باغ عشق است و کشت و کار من است

آن چه را صرف کردم از دنیا *** حاصل فکر و ابتکار من است

عمر هفتاد و چهار ساله من *** لطف و رحمت ز کردگار من است

مدح آل محمد از دل و جان *** گفت بو جار ز افتخار من است

***

بهار (میرزا ابو طالب خان)

نامش میرزا ابو طالب خان از خوانین و سادات طباطبائی دین و مفتی خانلر میرزای احتشام السلطنه بوده در سال 1287 هجری قمری در کرمان شاهان از دنیا رفته و همان جا دفن شده از اوست:

شا ها شراب گل گون از دست یار خواه *** بهر بساط وقت می خوش گوار خواه

گر گل برفت از طرف بوستان چه باک *** اندر وثاق بوسه ز گل برگ یار خواه

گر ناله هزار نشد در چمن چه باک *** اکنون هزار نغمه ز تار و سه تار خواه

سنبل اگر چه نهان کرد زیر خاک *** زان زلف مشک بار تو مشک تتار خواه

بهرامی (اسماعیل بهرامی)

عکس

اسماعیل بهرامی قهنویه در سال 1351 در قهنویه متولد شد. تحصیلات متوسطه را در مبارکه و تحصیلات دانشگاهی را در اصفهان پشت سر گذاشت. در سال 1372 با سمت دبیر به استخدام آموزش و پرورش در آمد و هم زمان با تشکیل انجمن ادبی مجتمع فرهنگی غدیر فعالیت خود را آغاز نموده است. وی در زمینه های مختلف شعر به ویژه غزل و شعر نوی نیمایی طبع آزمایی کرده است و سروده هایش حال و هوایی تازه، دل پذیر و اثر بخش دارد که نمونه ای از آن در این دفتر فراهم آمده است و امید واریم فرادید صاحب نظران آید و مورد قبول اهل ذوق و ادب قرار گیرد. تا چه قبول افتد و که در نظر آید.

شاخه های شکسته

بر شاخکی نشسته یک مرغ پر شکسته *** مرغی ز غصه رسته با قصه ها نشسته

با قصه های جان سوز در فرقت دل افروز *** از آه آتش افروز بند جگر گسسته

ای بال و پر شکسته من هم دلم شکسته *** غم های دسته دسته ره بر امید بسته

زخم کهن دریده خون از دلم چکیده *** مرهم رسان که دیده بر این روان خسته

ای پیک آشنایی از ملک با وفایی *** دور از برم چرائی ای طایر خجسته

ما هر دو آشنائیم هر چند بی نوائیم *** در بند یک قضائیم ای جان به عشق بسته

با هم پری گشائیم تا بر فلک بر آئیم *** شعری دگر سرائیم از هر عیوب رسته

ص: 156

بهرامی (ناصر بهرامی)

عکس

ناصر بهرامی متولد سال 1328، از همان کودکی به شعر و موسقی علاقه ای خاص داشت بطوری که بعضی از گوشه های موسیقی را از پدرش فرا گرفته و سپس در نوجوانی به محضر استاد جلاد تاج اصفهانی مشرف شده و چند سال نیز افتخار شاگردی آن استاد بزرگ را داشته است. در کار شعر نیز در انجمن صائب خانه هنرمندان و چند انجمن دیگر در اصفهان شرکت می نماید. تلفیق شعر و موسیقی باعث گردیده تا چند سالی را در صدا و سیمای مرکز اصفهان فعالیت نماید و هم اکنون نیز به عنوان نویسنده و کارگردان در واحد فیلم و سریال ارتش جمهوری اسلامی ایران فعالیت دارد.

یک نفس نیست که از سینه بر آید بی آه *** نفسی نیست جدا سینه ام از ناله و آه

گر چه من شهره شهرم به غم و درد ولی *** کس بجز من نشد از سوز دل من آگاه

دامنی نیست که از خون دلم پر نشود *** مژه بر هم زنم از چشم تحیر هر گاه

کار خس نیست ز دریا گوهر آرد بیرون *** نرسد بر ته دریاز سبک وزنی کاه

با رخ آینه گوئید نگوید عیبش *** که در آینه بجز خویش نبیند خود خواه

می شود رفت به سر منزل مقصود ولی *** کو چراغی که نشانت بدهد راه از چاه

***

بهمن پور

عکس

اگر چه شرحی از زندگانی خود ننوشته اما یکی از غزلیاتش را به عنوان نمونه می آوریم

انزوای عشق

دیگر به شعر و عشق بهائی نمی دهند *** این جا به مهر و عاطفه جائی نمی دهند

گل های سرخ و یاس و اقاقی چه ساکتند *** چون سوسند گنگ و صدائی نمی دهند

دیدم شکسته شاخۀ هر سرو و نارون *** يخ بسته چشمه ها و صفائی نمی دهند

این واژه ها که می چکد از دفتر شما *** باور کنید بوی خدائی نمی دهند

باید سکوت کرد، سکوتی پر از خروش *** وقتی جواب هوی به هائی نمی دهند

مسثل غریب گم شده در شهر آرزو یساران نشانیام به رهایی نمی دهند

در انتظار بازی تقدیر مانده ام *** بازی مرا به زهد و ریائی نمی دهند

با من بخوان مرثیه شعر و شاعری *** دیگر به شعر و عشق بهائی نمی دهند

***

ص: 158

بیابانکی (سعید بیابانکی)

سعید بیابانکی به سال 1347 در خمینی شهر به دنیا آمد پنج سال ابتدائی را در دبستان سروش، سه سال راهنمائی را در مدرسه مهرگان و چهار سال متوسطه را در هنرستان فنی شهید رجائی همان شهر در رشتهٔ برق بپایان رسانید و آینه شعر را از سال 64 یعنی آخرین سال دوران متوسطه در برابر دیدگان خویش دید و از آن به بعد گاه گداری در این آینه خود را بتماشا نشست.

از قدما بیشتر حافظ و سعدی و صائب را می خواند و از معاصرین فروغ و سهراب و نادر پور و شهریار را. دوستان شاعر معتقدند که وی در زبان شعرش به تشخص رسیده ولی خود بر این باور نیست و معتقد است تا آن روز باید روز و شب های زیادی را دوره کند و البته از روی تواضعی که دارد شعر هایش را سیاه مشقی بیش نمی داند از سال 67 به این طرف دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر در دانشگاه اصفهان شد. وی می گوید: «رشد اولیه خود را در شعر مدیون انجمن ادبی سروش خمینی شهر که محفلی است سرشار از صفا و خالی از کینه می داند و رشد ثانویه خود را در فضای دانشگاه می کند.

آشنا بود لهجه اش اما *** چهره اش را غریب می دیدم

چپقش را بمن تعارف کرد *** گفت دودی بگیر خندیدم

پیر مرد از محله گم نام *** ساکن کوچۀ قدیمی بود

پیر مرد از تیار خوبی ها *** مثل باران شب صمیمی بود

داغ بود و صمیمی و ساده *** مثل احوال پرسی گرمی

اتوبوس از حرارت سخنش *** داغ شد مثل کرسی گرمی

درس یک رنگی و صداقت را *** خواندم از خاطرات شیرینش

خط به خط شعر رنج پیدا بود *** روی پیشانی پر از چینش

کاش این مرد در سفر ها نیز *** با من خسته هم سفر می شد

بیشتر تا ببینمش ای کاش *** این خیابان دراز تر می شد

ولی افسوس پیر مرد غریب *** مقصدش ایستگاه بعدی بود

حرف هایش به روشنائی آب *** تازه چون این دو بیت سعدی بود

ص: 159

بیان (علی جلال وند)

عکس

این جانب على جلال وند فرزند علی رضا متولد 1356 شهرستان نهاوند ساکن گلپایگان می باشم در دوران راهنمایی و دبستان و دبیرستان را در همین شهرستان ادامه دادم. این جانب در انجمن سینمای جوانان هنر جو بوده و در زمینه عکاسی و فیلم نامه نویسی موفق به دریافت گواهی نامه شدم و الان مدت یک سال است که به سرودن شعر در قالب های مختلف می پردازم. و تخلص شعری این جانب بیان می باشد که نام روستای مان است. سرودۀ زیر تقدیم به امام عصر حضرت مهدی (علیه السلام)

مهدی نبودی...

مهدی نبودی کربلا دریای خون بود *** تنها حسین فاطمه دشمن فزون بود

مهدی ندیدی کشتن عباس و اکبر *** بینی گلوی خشک و روی زرد اصغر

گویند لب ها پر عطش از تشنگی بود *** مشک پر آب ساقیش برگشتنی بود

اما جدا دستی و مشکی بر زمین است *** سوراخ مشک و دل به فریادی غمین است

سقای دشت کربلا دستش جدا شد *** تیری به چشم پاک او یک دم رها شد

گویی زمین و آسمان فریاد می کرد *** گرمی و دشت کربلا بی داد می کرد

ص: 160

بیان (شکر اللّه فرقدانی)

مجمع ارباب دل محفل مهر و وفاست *** هر که در این حلقه نیست بی خبر از حال ماست

کوس انا الحق زدن بر سر بازار عشق *** جز ز لب آشنا از لب دیگر خطاست

توشه راه بقا دل ز جهان کندن است *** دامن صحرای عشق وسعت بی انتهاست

آن که فروغش دمد خون به رگ لاله زار *** مطلع ابروی او جنت دل را قباست

گر بنوازی به لطف یا بگدازی به خشم *** حکم تو ای پادشا بر من مسکین رواست

بر سر بالین بیان گر رسدم آن طبیب *** از دل افسرده ام درد دو عالم دواست

***

بی ریا (رضا رضائی)

عکس

نام رضا رضائی نام پدر حسن تاریخ تولد 1324 محل تولد اصفهان برزان شماره شناسنامه 16. این جانب در سال 1324 شمسی در یک خانواده کارگری کشاورزی و مذهبی در محله برزان بدنیا آمده و در کودکی سه کلاس درس ابتدائی خوانده و بکار مشغول شده در کار خانه زاینده رود اصفهان و در حین کار سه کلاس دیگر شبانه خوانده و مدرک ششم ابتدائی را گرفته و پس از دوازده سال کارگری از کار خانه بیرون آمده و باداره منابع

ص: 162

بیضا (بهروز بیضاوی)

عکس

در هجدهم بهمن ماه 1321 در خانواده ای که 5 بار در شبانه روز بانگ نماز پدر و مادرم آن جا را معطر می کرد هفتمین فرزندی بودم که پشت سر چهار خواهر و دو برادر در صف جای گرفتم. شاید آن روز برای والدینم روز خوبی بوده که مرا بهروز نام نهادند. ابتدایی را به امید دبیرستان و دبیرستان را به آروزی معلمی به دانش سرای مقدماتی

همدان گذراندم و در سال 1341 کار پدر را دنبال کردم و در نهاوند

معلم شدم. گر چه پدرم در 1336 به سرای باقی سفر کرد اما من در 1339 اولین کلام ایشان سرودم و جواز ورود به سرای شعر و سرود را برای خود صادر کردم و از آن پس هر وقت حالی و مجالی هست در مجالس هنری و شعری در کنار در می نشینم و فیض می برم. خداوند قطره ای از دریای ذوق پدری به من چشانید تا من هم چون دیگر برادرانم در خط، نقاشی، شعر و آواز مایه ای داشته باشم.

کشته عشق

من کشتۀ سر بدار عشقم *** جویندۀ بی قرار عشقم

خاک ره عشق لایزالم *** عمریست که خاک سار عشقم

من بسنده عشق حق نشانم *** زنجیری دین دار عشقم

من خانه به دوش کوی جانم *** مجنون رخ و عذار عشقم

در قصه عشق و بی قراری *** سر دارم و تک سوار عشقم

من مست شراب یار اویم *** مستی که همه خمار عشقم

در آتش عشق و وصل جانان *** من سوته دلی ز نار عشقم

در کوی وفا نشان من بين *** ره بان ره و دیار عشقم

ص: 164

بینا (تقی بهروز)

عکس

مرحوم تقی بهروز فرزند محمد کاظم در 1312 قمری متولد و گویا در اصفهان متولد شده. مدتی در مدارس جدید و زمانی در مدارس قديم بتکمیل تحصیلات خویش پرداخته در این ضمن علم قرائت و تجوید را نیز نزد اساتید فن چون دانشمند فرزانه مرحوم آقا سید محمد علی عریضی و آقا میرزا عبد الغفور شمس تلمذ نموده مردی نیک سیرت و حمدیه صفات و در رفاقت کامل است. گاهی بر حسب اقتضای حال اشعاری می سراید و بینا تخلص می کند.

از اشعار اوست:

ص: 165

بینا (حسین گودرزی)

عکس

حسین گودرزی متولد سال 1334 در شهرستان الیگودرز دوران تحصیل را تا سال نهم دبیرستان در الیگودرز ادامه داد و دو سال هم در دانش سرای مقدماتی بروجرد تحصیل نمود. در سال 1353 موفق به اخذ دیپلم دانش سرای مقدماتی شد و تا سال 1355 دوران سپاه دانش را در یکی از روستا های گلپایگان به پایان رسانید. وی در سال 1358 دیپلم ادبی را بطور متفرقه گرفت و در سال 1370 موفق به اخذ لیسانس در رشته ادبیات فارسی گردد و در این دوران بود که به سرودن شعر علاقه پیدا نمود.

تو زهرای بتولی در قیامت *** تو دریای بلوری در کرامت

تو فانوس شب توفان دریا *** شقایق های مهر انگیز صحرا

به یلدای شب ظلمت چراغی *** تو چون آلاله های سرخ باغی

سپیدار افق شب های تار است *** که از نور رخ تو شرم سار است

کلامت همچو باران بهاری *** تو دریای بلوری در کرامت

تو تک بیت سرود عارفانی *** تو اوج قله تهذیب جانی

ص: 166

بينا (داراب بينا)

عکس

از اعضا انجمن ادبی شیدا اشعار زیادی سروده از جمله:

باد خزان کرده روزگار مسخر *** گشته عروس زمین از غصه مکدر

زرد به بر کرده هر زمین مشجر *** بارش عقرب زمین نموده معطر

لشکر سرما بعالم است مظفر

***

بی تو (نیکبخت)

عکس

در سال 1358 اولین گریه ام گوش دنیا را نوازش داد از اتفاقات دیگر زندگی ام که در زندگی و حالات شاعرانه ام بی تأثیر نبود اتفاقی بود که در یک سالگی برایم رخ داد پدرم ناخواسته با ماشینش مرا زیر گرفت در این اتفاق از یک چشم نابینا شدم ولی پدرم مرا به مدد نور قدسی بانوی دو عالم فاطمه زهرا توانست جان دوباره ای از پروردگار برایم بگیرد.

آن خشم آخرین تو بس دیر باور است *** چشمان من هنوز به پهنای آن در است

این راز عاشقانه به قانون رسیده است *** آن اولین نگاه تو از نور بهتر است

آن شب که مست بودم و در خواب بی خبر *** نوری وزید و گفت که هشدار دلبر است

غیرت گرفت جان مرا بی قرار شد *** قربانی قدوم تو جان محقرست

گفتند وقت آن شده جانت فدا کنی *** گفتم چگونه جان من امشب مکدر است

چندیست در گناهم و جانم سیاه چال *** گفتند حکم کن فیکون دست داور است

گفتند جان چرکی تو پاک پاک شد *** جانت فدای آیه تطهیر و کوثر است

جانم که رفت باز مرا پس زدی به جسم *** یدم. دوباره لاشۀ من روی بستر است

خورشید خواب نور مرا تار تار کرد *** منت بر این دیار که خورشید کافر است

ای عاشقان تو را به خدا یاریم کنید *** تعبیر خواب نور بگویید محشر است

آن شعر نیست و هم سرایی عاشقیست *** این بیت سعدیست که در بیت آخر است

«شب های بی توام شب درست در خیا *** ور بی تو با مداد کنم روز محشر است»

ص: 168

بهمنی (معصومه بهمنی)

عکس

معصومه بهمنی متولد سوم تیر ماه سال پنجاه و هشت فرزند بهمن بهمنی جونقانی. کودکی را در دنیایی سراسر شادمانی و اشتیاق گذراند و تحصیلاتش را از ابتدایی تا دیپلم در رشته علوم تجربی در زادگاهش یعنی جونقان به پایان رسانید. به دلیل علاقه به شعر گاهی در این زمینه طبع آزمایی می کند. از اشعار اوست:

باز این منم آن مجرم در خویش زندانی *** آری همان دل تنگ رویای دبستانی

با خود کتاب و دفتری از عشق آوردم *** اما به همراهش هزاران درد پنهانی

از نوجوانی خاطراتی با من است اما *** ماندم اسیر راز آن عشق خیابانی

چشمان من در امتداد باد می خواند *** دستانم اما روی گیتار پریشانی

وقت طلوع صبح می خواند خروس اما *** دنیا فرو رفته است در خواب زمستانی

از کوچ باغ کودکی هایم هزاران راز *** در لا بلای قاصدک ها گشته زندانی

یادم نخواهد رفت روزی را که می رفتی *** حجم صدای و رنگ آن چشمان بارانی

با گفتنش یک لحظه در ذهنم تداعی شد *** روز تولد را که شعرم شد چراغانی

***

ص: 169

بطلانی (مصطفی بطلانی)

عکس

آقای مصطفی بطلانی (ترانه سرا و آهنگ ساز) در روز سوم تیر ماه سال 1329 شمسی در شهر هنر و موسیقی اصفهان پا به عالم وجود نهاد و از آن جائی که هنر در خانواده ایشان موروثی عملاً بود علاقمندی خود را با نواختن ضرب و سپس سنتور به موسیقی آغاز نمود و تحصیلات خود را در رشته ادبی به پایان رسانید و سپس مدرک فوق دیپلم علوم انسانی و ادبیات فارسی را دریافت نمود و در آموزش و پرورش استخدام و در ضمن تدریس فعالیت خود را در زمینه آهنگ سازی و ساختن سرود به عنوان مربی سرود مدارس شروع نمود و چون طبع شعری اندک داشت بیشتر اشعار سرور خود می سرود و مهم ترین ساخته های ایشان عبارتند از سرود معلم بهار، آمد، ایران ارتش قهرمان سیزده آبان و راه قرآن و در این جا سرودۀ یکی از این آهنگ ها به حضور تان تقدیم می گردد که به صو تصنیف آمده است.

سرود معلم تقدیم به معلم شمع محفل بشريت

ای معلم ای معلم ای معلم ما *** ای معلم ما

شمع بزم و روشنی بخش محفل ما *** ای معلم ما

علم و دانش از تو جوئیم *** هر چه گوئیم از تو گوئیم

هر چه جوئیم در ره علم *** از تو خواهیم با تو پوئیم

ای معلم ما *** ای معلم ما

شمع شدی، شعله شدی، سوختی *** تا هنر خود به من آموختی

با علمت دائیم ده *** با نورت روشنائیم ده

از تاریکی رهائیم ده

ای معلم ما *** ای معلم ما

با همت آزادیم ده *** با علم خود شادیم ده

ویرانم آبادیم ده

ای معلم ما *** ای معلم ما

معلم یار دل سوزم *** معلم مهر هر روزم

وجودش لطف و احسانست *** کلامش، دانش آموزم

ای معلم ما *** ای معلم ما

ص: 170

برنا (فضل اللّه اعتمادی)

عکس

فضل اللّه اعتمادی متولد 1309 هجری خورشیدی و متخلص به برنا فرزند میرزا عبد الحسین خوئی تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در اصفهان فرا گرفت. این شاعر از زمان کودکی دارای طبعی روان و ذوقی سر شار بود. هم چنین در علوم انساب و تراجم استادی لایق است. در اکثر انجمن های ادبی اصفهان از جمله خاکیا و پروانه و کمال شرکت داشته. این شاعر با این که زندگانیش توام با رویداد های زیاد و فراز و نشیب بسیار بوده اما در عالم ادب زحمات زیادی کشیده بخصوص در امر ماده تاریخ نویسی ید طولائی دارد. اشعار اخلاقی و پند و اندرز است و در انواع شعر فارسی استادی تواناست وی از طرف داران شعر کهن و کلاسیک می باشد و معتقد است که شعر خوب همیشه نو می باشد. نمونه ای از اشعارش:

آن راز که مشعل محبت افروخت *** بال و پر پروانه به آن مشعل سوخت

جز ذکر تو بر زبان نیاورد سرا *** جز عشق تو ام دگر متاعی نفروخت

***

حرف پ

تسلیم (مسبح اللّه تسلیم)

عکس

مسیح اللّه تسلیم در سال 1336 در شهرستان شهرضا در خانواده مذهبی متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در آن شهر بوده سپس تحصیلات خود را در رشته ریاضی دانش سرای راهنمایی ادامه داد و از دانش سرای راهنمایی اصفهان مدرک ریاضی را دریافت کرد. از دوران ابتدایی علاقه به شعر و ادبیات داشته است. وی اکنون به عنوان دبیر در دبیرستان های اصفهان مشغول به کار می باشد.

چندی است که در موسم گل ریز و بهاران *** ما منتظر ماه دی و فصل خزانيم

چندی است که در جمع طرب ساز رفیقان *** گه شور و گهی سوز و گهی آه و فغانیم

چندی است که با دیدن هر جام شکسته *** ما عاشق

چندی است که در بت کده بر هر در و دیوار *** یابنده خال و خط یک نام و نشان

ص: 174

پاینده (فریده پاینده)

عکس

فریده پاینده فرزند هوشنگ متولد 1348 اهل اصفهان با مدرک تحصیلی دیپلم در رشته ادبیات مدتی است که در انجمن ادبی حافظ و انجمن ادبی خانه هنرمندان که به سر پرستی استاد شهیر اداره می شود شرکت نموده ام.

سر کوهی بلند فریاد کردم *** تو را از جان وار دل یاد کردم

دل آرام من مسکین تو هستی *** امید این دل غمگین تو هستی

گل یاسی به گلدان تو هستم *** اسیر چشم فتان تو هستم

دل من سال ها غم دیده گشته *** تمام لحظه ها رنجیده گشته

دگر طاقت ندارد این دل من *** تو ماندی بی خبر از مشکل من

بگیر دست مرا و یار من باش *** دوای این دل بیمار من باش

***

پرستش (محمد پرستش)

عکس

زندگی نامه این شاعر به زبان خود در کتاب «غوغای غزل» ایشان چنین آمده است: این جانب محمد پرستش متولد 1293 شمسی که چهل سال آن را در شهر کاشان بسر برده ام و مدت سی و هشت سال آن را در شهر اصفهان این شهر هنر پرور ایران زندگی کرده ام. شغل من نقاشی فرش و تفریح من جهان گردی. کتابی هم بنام «سیری در آفاق» که حاصل جهان گردی حقیر بوده بچاپ رسانده ام و از مال دنیا دارای چهار فرزند می باشم و در طول زندگی 38 ساله در اصفهان شش جلد کتاب بچاپ رسانده ام، گذشته از این کتاب ها جزواتی در جراید مرکزی بچاپ رسیده است.

کتاب اول صد داستان مثنوی در 250 صفحه بتاریخ آبان 1344

کتاب دوم لاله های خودرو در 226 صفحه بتاریخ فروردین 1351

کتاب سوم غوغای سکوت در 277 صفحه بتاریخ مرداد 1358

کتاب چهارم آیئنه تخیل در 202 صفحه بتاریخ اسفند 1363

کتاب پنجم سیری در آفاق در 494 صفحه بتاریخ زمستان 1368

کتاب ششم غوغای غزل در 400 صفحه بتاریخ زمستان 1370

غیر از کتاب غوغای غزل کتاب دیگری دارم که صد داستان مثنوی منظوم اگر عمری باقی باشد و توفیق رفیق شد بخواست خدای متعال آن کتاب که ماشین شده و آمادۀ چاپ است بچاپ خواهم رسانید.

موضوع دیگری که می خواهم ناگفته نماند این است که بعضی ها مرا کاشانی و اهل کاشان می خوانند. من به کاشانی بودن خود افتخار دارم که چهل سال در آغوش آن شهر زندگی کرده ام و در حدود چهل سال دیگر هم در این شهر هنر پرور اصفهان زیبا بسر برده ام و از خوان پر نعمت بی دریغ معنوی این شهر بهره ور گشته ام. اگر چه مختصر اندوخته معنوی در آن دارا شدم. بقول شیخ اجل از آنست که از هر خرمنش خوشه ای یا دانه ای بدست آورده ام و خود را مدیون این شهر تاریخی می دانم و نیمی از عمر گذشته خود مهمان آن بوده ام و هستم و از سفرۀ گسترده آن پذیرایی شده ام.

به اشتیاق بسرون از بهشت آدم شد *** صبا چو پرده ز رخسار اصفهان برداشت

شاید به اصفهان ماندن من اثر دعایی بوده که مرحوم استاد حاج مصور الملکی نقاش معروف جهانی در

ص: 176

پرستو (پرستو رزاقی)

نامش پرستو نام پدرش محمد فامیلش رزاقی، شغلش قضاوت در دادگستری اهواز. این اشعار از اوست:

آبرو اشکم ز ایر نو بهاری می برد *** رود کارون پیش چشمم شرم ساری می کند

با خیالش خواب در چشمم نمی آید دگر *** راحت و آسایشم شب زنده داری می کند

بی قراری حاصل دل دادگی های من است *** سست عهدی هاش از من استواری می برد

می کند تاریک دنیا را به چشم من فراق *** روشنی از دیده ام چشم انتظاری می برد

پروانه (مشهدی محمود)

اوائل آواره تخلص می کرد اما چون در عالم رؤیا یکی از بزرگان به او گفته بود تخلصت را پروانه قرار بده لذا تخلص را پروانه انتخاب نمود. وی جز مدح ائمه اطهار (علیهم السلام) شعر نگفت. شغلش سقط فروشی و اواخر عمر در مسجد حمام شاه علی مکتب دار بود. شب چهارشنبه هفدهم جمادی الاول سال 1366 وفات یافت و در تخت فولاد تکیه سید العراقین بخاک سپرده شد. تعداد اشعارش شش هزار بیت است که در هجده جلد کتاب مصیبت درج شده. این ابیات از اوست:

بت من روزی اگر رو سوی بت خانه کند ***

کیست این لیلی سرمست که از تیر نگاه ***

بت به پیش قدمش سجده به شکرانه کند

همه مجنون همه سرگشته و دیوانه کند

شمع رخساره اش امشب بود افروخته تر *** ندانم که چها با دل دیوانه کند

***

پریا (پریا پرگر)

عکس

وی که سال های بسیاری را در طریق تحصیل دانش و هنر برای کسب درجات عالی تر و فراهم آوردن توشه بیشتر در ایران و خارج از کشور کوشیده است. وی اکنون مدیر مسئول مؤسسه فرهنگی هنری رعد مدرس و مترجم کارشناس زبان - مربی هنر های دستی - تجسمی (نقاشی طراحی و ...) داور و مربی هنر های رزمی (تکواندو پومسه) شمشیر و نانچیکا و نوازنده سه تار و دف و شاعر و تا کنون مسئول انجمن و کانون های شعر و ادب بسیاری از مراکز آموزشی و فرهنگی هنری بوده است.

شهادت داده ام آن شب تو را در من رصد کردند *** تمام نا تمامم را دچار جزر و مد کردند

شهادت داده ام دیشب همان دیشب که روح را *** چنان مفتون و سر گشته مرا نفی بلد کردند

به دنبال چه می گردی درون تازه ام ای شعر *** مرا با حشر و نشر خود به زحمت نامزد کردند

چه سوگندی به سوگندت اضافه چنگت *** بر سر که قانون حمیت را به نتبور تو صد کردند

شهادت می دهم تا دل که عرض گل در این منزل *** به تیر نیزه خورشید حریفانه حسد کردند

طنین گام شب دیشب به تجرید تو زیور شد *** حميد أن حمیت را به دریا بارید کردند

ص: 180

پری (پروانه دولت آبادی)

خانم پروین دولت آبادی که در شعر «پری» تخلص می کند در سال 1303 هجری شمسی در اصفهان در خانواده ای معروف و اصیل و اهل شعر و ادب دیده به جهان گشود. پدرش حسام الدین دولت آبادی از شاعران نامور و سر شناس و دارای مقامات اداری بود. خانم پروین دولت آبادی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اصفهان و تهران به انجام رسانید و در خدمت فرهنگ در آمد و چندی در مدیریت کودکستان و چندی نیز در سمت مدیریت پرورشگاه شهرداری انجام وظیفه کرد و در راه تعلیم و تربیت کودکان و فرزندان این کشور خدمات ارزنده ای انجام داد. وی شاعری خوش قریحه و تواناست که با قریحه ای روشن و تاب ناک در سرودن انواع شعر مهارت دارد و غزلیاتش از پختگی و انسجام و لطافت خاصی برخوردار است و آثارش کمتر در مطبوعات به چشم می خورد اما آن چه می سراید خوب و دل نشین است. مجموعه شعر کهن و نو در دی ماه 1351 به چاپ رسید.

قصه ناخوانده

خفتم به دامن غم جان سوز خویشتن *** تا وارهم ز تیرگی روز خویشتن

آن ناله ام که سردی جان آورد به بار *** و ان شعله ام که نیست شب افروز خویشتن

آن غنچه ام که سوخته بر شاخ سار عمر *** دل بسته ام به طبع غم اندوز خویشتن

آن قصه گوی مرغ گرفتار خسته ام *** کز تاب غم شدم سخن آموز خویشتن

می جوشد از درون دلم چشمه های رنج *** مستم ز تلخ بادۀ لب دوز خویشتن

فردای عمر قصهٔ نا خواندۀ پری *** در ماتمم ز حسرت دیروز خویشتن

***

گذشته ها

سالی دگر نیامده از در ز سر گذشت *** عمری عزیز از بر ما بی خبر گذشت

هر بامداد دیده به حسرت گشوده شد *** هر شام گاه اشک ندامت ز سر گذشت

ص: 181

پریش (بهرام سیاره)

عکس

بهرام سیاره متخلص به پریش فرزند قاسم سیاره «آشفته». پریش در تاریخ 1323 شمسی در یک خانواده ادب پرور متولد شده. بعد از پایان تحصیلات، به هنر عکاسی روی آورد و در محضر پدرش به تکمیل ادبیات و هنر عکاسی پرداخت. وی از شعرای بنام شهرضائی بشمار می رود و در شعر پیرو حافظ و در سبک هندی پیرو صائب است. غزلیاتش بسیار لطیف و پر بار و سر شار از لطافت و ظرافت می باشد.نمونه ای از اشعار او:

جز برگ اشک ماحضری گر نداشتم *** بر پای هر که ریختمش بر نداشتم

ص: 182

پزشکی (علی پزشکی)

دکتر علی پزشکی فرزند دکتر عباس بسال 1288 شمسی در نجف آباد متولد شد. دوره های ابتدائی متوسطه و عالی را در نجف آباد و اصفهان و تهران گذراند و بدرجه دکتری در طب نائل آمد. مدتی ریاست بهداری نجف آباد را بعهده داشت. مدتی هم در اصفهان رئیس درمان گاه امین بود. گاهی به مقتضای حال اشعاری می سراید. از جمله:

مرا به طلعت زیبای تست روی نیاز *** ترا بعادت خوبان بود کرشمه و ناز

دهان غنچه تنگ تو شهد می ریزد *** چو در مقام تکلم سخن کنی آغاز

حکایت شب هجران و داستان فراق *** در این مقال نگنجد که قصه ایست دراز

غلام همت آنم که در طریق طلب *** چو مرد راه نیندیشد از نشیب و فراز

به شعر نغز دو تن شهره اند در آفاق *** پزشکی از نجف آباد و سعدی از شیراز

***

ص: 183

پزشکی

عکس

میرزا محمود پزشکی خوراسگانی فرزند نظام الاطباء در سال 1279 شمسی در خانواده ای که همگی طبيب و اهل دانش بودند در خوراسگان متود شد. تحصیلات مقدماتی را نزد پدر و عموی خو فرا گرفت و بنا به تشویق عموی خود میرزا بابا پزشکی برای ادامه تحصیل راهی تهران شد و از مدرسه دار الفنون در رشته مهندسی راه و ساختمان فارغ التحصیل گردید این دانشمند روشن فکر در آبان ماه 1361 شمسی در گذشت. از اشعار اوست:

عاقبت کارم به مهجوری مه رویان کشید *** این فلک ما را میان آتش سوزان کشید

دید عشق زهره و خون ریزی مریخ را *** گفت این نقشی است کز روز ازل یزدان کشید

آفرین بر کلک نقاشی که نقش کلک صنع *** بر فراز گنبد دوار بی پایان کشید

زخم دل بردم به نزدیک پزشکی دید و گفت *** گر چه باشد مهلک امان دست از آن نتوان کشید

از برای زخم دل آب مقطر لازم است *** باید آن را چون گلاب از پنجه مژگان کشید

گفتم ارزان یا گران تا چند می باید کشید *** گفت تا وقتی که بتوان آب از عمان کشید

ص: 184

پژمان (حسین پژمان)

عکس

حسین پژمان فرزند علی مراد امیر بختیاری است. مادرش خانم عالم تاج متخلص به ژاله از دودمان میرزا ابو القاسم قائم مقام وزیر محمد شاه می باشد. پژمان در سال 1318 هجری قمری در تهران قدم به عرصه هستی نهاد. وی علوم جدیده را در مدارس آن شهر بپایان رسانید و زبان فرانسه را بخوبی فرا گرفت. آن گاه به تحصیلات قدیمه پرداخت و از محضر اساتید فن در رشته علوم ادبیات و شعر کسب فیض کرد. پس از اتمام تحصیلات به استخدام وزارت پست و تلگراف در آمد پژمان در سال 1312 شمسی متنخبی از اشعار سخن وران قدیم و جدید فارسی را شامل دو هزار تن به نام بهترین اشعار انتشار داده و هم چنین به ترجمۀ چند اثر از نویسندگان خارجی به نام های و نای زل اثر بنیامین کنستانت و آتالاوژ اثر شاتوبریاری پرداخت که به چاپ رسید و نیز کتاب داستان شعرا که در مجلۀ تهران مصور چاپ شد از آثار اوست و دیوان حافظ و خمسه نظامی را تصحیح کرده و به طبع رسانید. آخرین مجموعۀ اشعارش بنام خاشاک چند سال قبل چاپ و منتشر شد.

پس از درگذشت او کلیات اشعار او با مقدمۀ دکتر باستانی پاریزی نیز به چاپ رسید. پژمان از شعرای توانا و خوش ذوق و تجدد خواهی است که آثارش از لطف و کلام و انسجام لفظ و معنوی بر خودار است. وی در بیست و نهم تیر ماه 1353 شمسی بدرود حیات گفت.

افسانه عشق

در کنج دلم عشق کسی خانه ندارد *** کس جای در این کلبۀ ویرانه ندارد

دل را به کف هر که نهم باز پس آرد *** کس تاب نگهداری دیوانه ندارد

در بزم جهان جز دل حسرت کش ما نیست *** آن شمع که می سوزد و پروانه ندارد

گفتم مه من از چه تو در دام نیفتی *** گفتا چه کنم دام شما دانه ندارد

ای آه مکش زحمت بی هوده که تأثر *** راهی به حریم دل جانانه ندارد

در انجمن عقل فروشان ننهم پای *** دیوانه سر صحبت فرزانه ندارد

ص: 185

پوریا (محمد علی پور حقانی)

عکس

بنده محمد علی پور حقانی فرزند محمد حسن متخلص به پوریا در اصفهان چهار باغ پائین، محله درواز نو پا به عرصه وجود نهادم بنده در خانواده متدینی بدنیا آمدم که شغل اجدادى من معمار بوده اند و پدر بزرگم شیخی بوده بنام حاج مصطفی معمار درواز نوئی که بین علماء اصفهان هم معروف بوده است. بنده در نزد ایشان بزرگ شدم و از فیوضات ایشان بهره بردم در شش سالگی به مکتب ملا محمد آخوند در مسجد درواز نو بتدریس مشغول و در هفت سالگی به مدرسه تبریزی رفتم و بدرس مشغول شدم که یکی از آموزگار های بنده در کلاس چهارم و پنجم آقای مدرس هاشمی بوده اند و بنده تا کلاس ششم ابتدائی ادامه درس دادم و بواسطه فقر مالی پدرم نتوانستم ادامه تحصیل دهم و شغل خاتم سازی که یکی از هنر های اصفهان بود مشغول شدم و چون در کار های خودم مشهوریت پیدا کردم از طرف افراد صنف از سال 1354 در رأس شرکت تعاونی صنف بودم و در سال 1368 اتحادیه صادراتی صنایع دستی اصفهان را پایه گذاری کردم و تا سال 1371 در ریاست آن اتحادیه بودم.

گنجینه اسرار خدائیست معلم *** بر نوع بشر خط رهائیست معلم

ص: 186

پویا (محسن اسلامی)

عکس

محسن اسلامی فرزند حسن متولد 13 آبان 1354 در شهر اصفهان از دوران تحصیلات ابتدایی به لحاظ علاقه زیاد به ادبیات فارسی به خصوص شعر و شاعری در انجمن های ادبی و محافل شعر خوانی و مدیحه سرائی اهلبیت (علیهم السلام) شرکت می کردم و از خواندن و شنیدن شعر بسیار لذت می بردم تا این که این علاقه سبب شد که رشته تحصیلی فرهنگ و ادب را انتخاب نمودم و دوران دبیرستان را در همین رشته بپایان رساندم . پس از آن به رشته هنری خوش نویسی و تهیه تابلو های تبلیغاتی پرداختم از آن رو که در دوران دبیرستان این هنر ارزنده را در انجمن خوش نویسان اصفهان آموختم. از سن 16 سالگی در محضر استاد بزرگوار و شاعر گرامی آقای حسین سرور سرودن شعر را آغاز نمودم.

نوریم و رشته بر دل خورشید بسته ایم *** پیوند با درخشش جاوید بسته ایم

ما بار خویش را به سوی باغ روشنی *** آن شب که چشم غیر نمی دید بسته ایم

تا باز شد به خانه دل پای اعتماد *** در خویش دست عامل تردید بسته ایم

از ره روان وادی کثرت گسسته ایم *** چون تار جان به رشته توحید بسته ایم

بنیان گر وجود چو موجود باور است *** ما دیده از تجمل و تمجید بسته ایم

بگشوده ایم دیده به انعام کردگار *** تا چشم از مظاهر تمهید بسته ایم

شبنم صفت از خاک چو الفت گسسته ایم *** بار سفر به خانه خورشید بسته ایم

ص: 187

پیام (کریم هژبری)

عکس

کریم هژبری متخلص به پیام فرزند هاشم از الوار بید آباد است. در سال 1297 خورشیدی در اصفهان متولد شده تحصیلات مقدماتی خود را در دبستان های ایران و قدسیه به انجام رسانیده پس از انجام خدمت وظیفه مدتی در شرکت سابق نفت در آبادان بوده اکنون چندین سال است که در شهربانی اصفهان با کمال صداقت و درستی انجام وظیفه می نماید اشعار جدی و فکاهی هر دو می سراید در قدیم هژبری تخلصی می نمود اکنون ، مدتی است تخلص خود را پیام قرار داده. دارای دیوان اشعار است از اوست:

برفت بهمن و اردیبهشت آمد باز *** شکفت غنچه و گل کرد دلبری آغاز

بشکر ایزد جان آفرین بصحن چمن *** هزار گشت مؤذن بنفشه کرد نماز

بخواند بلبل در پرده های گوناگون *** گهی عراق و گهی اصفهان و گاه حجاز

شدند جمله درختان برقص و جلوه گری *** ز بس که باد صفا دم بدم نوازد ساز

بیا و قدرت یزدان نگر که نرگس مست *** بود بصحن چمن همچو دلبری طناز

***

پیر زاده (محمد علی پیر زاده)

حاجی محمد علی مشهور به حاجی پیر زاده مستغنی از تعریف است. سفر نامه اش معرف اوست. حکیم شهید میرزا ابو الحسن جلوه موقع مراجعت او از سیاحت اروپا این بیت را برایش نوشته:

نوبت پاریس رفت و وقت اوین است *** عارف نائین نه بند آن و نه این است

و اینک جوابی که گفته:

گر تو همی رهنما طلب کنی از حق *** راهنمای طریق شرع همین است

دوش سروشی به پیر زاده همی گفت *** آن که تو مدحش کنی بکن که همین است

***

پیمان (محمود عباسیان)

عکس

محمود عباسیان متولد سال 1337 نائین. مشغول به کار در ناحیه 2 آموزش و پرورش.

روز معلم

ژاله امروز به بوستان دلم رقصان است *** روز والای گل یاسمن و ریحان است

همچو پروانه به بستان گلش می جویم *** که در این پرده سرایش به سما کیوان است

او که ایفا چو کند نقش نبی اکرم *** مظهر علم و ادب عاشق هر انسان است

به نکویی ببرم نام نکویش به زبان *** که علومش بجهان نقش دل اعیان است

سخن نغز تو چون تیر که از چله رها *** هدفش جهل که هم زاد دل نادان است

ره رو راه رسولی و ندای ملکوت *** که سرا پرده این راز مرا درمان است

ز وجود رخت ای شمع دل افروز کنون *** بلبل از رایحۀ گل به چمن حیران است

نفس گرم تو چون بانگ انا الحق به جهان *** مرهم زخم دل سوته هر انسان است

آفرین بر گل روی تو که خیر اندیشی *** که ترا منزل هستی صور و کیوان است

صنما رخ بنما ای گل بشکفته به علم *** که شنا گوی تو هم راز دل پیمان است

***

ص: 190

پیمان (ناصر مطبعی)

عکس

ناصر مطیعی متخلص به پیمان متولد 1317 مدیر

کتاب فروشی اندیشه از چهره های ارزشمند فرهنگی است. تا امروز خدمات زیادی در عرصه گستره شعر و ادب نموده ایشان یک مرکز فرهنگی بنام «اندیشه» دارد که کانون تجمع شعرا و ادبا و نویسندگان اصفهان است. پس از سی سال کار در دانشگاه اصفهان در 1373 بازنشسته شد در اسفند 1336 همراه حمید مصدق انجمن ادبی صائب را تشکیل داد به مدت چهار سال.

فرساد خاموش

كسيتم من ؟

گرد بادی در بیابان خموش؟

یا نسیمی بر گذر گاه حیات؟

کیستم من؟

شبنم اشکی که از ژرفای چشم،

روی دامان گل صورت نشست؟

یا سپند بی نصیبی کز ازل،

شرم گین بر آتش حسرت نشست؟

کیستم من؟

آه بی سامان رنجور از تیم؟

یا که داروی تیم؟

شایدم در این شبان دیر، پای

اختری از اختران این شبم!

كيستم من آتش خاموش مانده در رهی؟

یا که روشن گر چراغ این شب دیرنده پای؟

ص: 191

پیام (پیام گودرزی)

عکس

صاحب مجموعۀ شعر غزل نامه پیام.

ای کاش که از عشق سرودی برائیم *** از دامن اخلاص غباری بزدانم

ای کاش من و دوست چو هر بلبل شیدا *** بالی به بلندای درختان بگشائیم

ای کاش چو خورشید درخشان سحر گاه *** بی پرده رخ خویش به یاران بنمائیم

رحمی کن و از جان من و دوست گذر کن *** ما پادشه عشق ولی بنده نمائیم

گر قصد کنی جان من ایزد که بگیری *** کش هر دو که با هم به سرای تو بیائیم

***

ص: 193

پویا (احسان ملکیان)

عکس

احسان ملکیان متولد 1359/6/6 دستجرد برخوار اصفهان ساکن شاهین شهر اصفهان می باشد. تحصیلاتش را تا دیپلم کامپیوتر ادامه داد و در کنار تحصیل 13 سال به کشتی پرداخت و چند مقام کشوری هم دارد. عضو انجمن ادبی خانه هنرمندان اصفهان و انجمن ادبی حافظ اصفهان نیز می باشد.

دلا با نیک مردان هم سفر باش *** به راه زندگی صاحب نظر باش

ز بد گویی و کج فکری بپرهیز *** همیشه خوش بیان و خوش خبر باش

نماند غیر نام نیک بر جای *** اگر خواهی بقا صاحب اثر باش

تر آرد برای تو فضیلت *** اگر خواهی بزرگی با هنر باش

بمان چون کوه پا برجای پویا *** ولی چون رود جوشان در گذر باش

ص: 194

پیروز (اسد اللّه دشت گرد)

اسد اللّه دشت گرد اصفهانی متخلص به پیروز از شاعران و مداح اهل بیت بوده به سال 1313 در اصفهان زاده شد. نمونه شعرش:

ما غیر حق زدیم به هر چیز پشت پا *** داریم هر چه هست از الطاف کبریا

ما عاجزیم و مضطر داریم چشم لطف *** از آن که هست خالق بی چون ذو العطا

آن جا که هر کسی به کسی ملتجی شود *** ما را به غیر لطف تو کس نیست ملتجا

بس جرم کرده ایم به امید عفو تو *** زیرا که هست عفو تو افزون ز جرم ما

یا رب به صدق پاک شهیدان تشنه لب *** تر کن ز فیض ابر عطایت گلوی ما

یا رب به سالکان طریق حریم تو *** یا رب به عارفان دل آگاه پارسا

پیروز را ببخش به فضل عمیم خود *** او هست بنده تو هستی تو پادشا

***

حرف ت

تابان (محمد صادق نژاد)

عکس

محمد صادق نژاد نائینی متخلص به تابان در پنجم مرداد ماه سال 1331 در شهرستان نائین از توابع استان اصفهان دیده به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدائی و راهنمایی و متوسطه خود را در اصفهان به پایان رسانید. وی بر اثر فقر مادی روز ها به کار مشغول و شب ها را در دبیرستان شبانه سعدی و هراتی به ادامه تحصیل مشغول بود و در شهریور ماه سال 1353 موفق به اخذ دیپلم ادبی در دبیرستان شبانه هراتی اصفهان گردید و از عنفوان جوانی علاقه زیادی به شعر و شاعری و مداحی داشت.

«ز آتش عشق تو پروانه صفت سوخته ام» *** رسم جان بازی از آن سوخته آموخته ام

گر چه در عشق تو من دین و دل از کف دادم *** دارمت دوست ز جان مهر تو اندوخته ام

خواهم از حق که شب و روز تو با من باشی *** تا در آیی ز درم چشم به ره دوخته ام

می سپارم به خدایت بروای دوست برو *** در رهت مشعلی از آه بر افروخته ام

بر من خسته رسانی نه پیامی نه سلام *** باز من جان به ره عشق تو بفروخته ام

همه شب تا سحر از هجر تو تابان می گفت *** ز آتش عشق تو پروانه صفت سوخته ام

***

تابش (میرزا علی اکبر تابش)

فرزند حاج میرزا مهدی از فضلای اصفهان و از اعضاء انجمن شیدا بود دیوانش حدود سه هزار بیت است. در مجله دانش کده چاپ می شد روز پانزدهم شعبان یک هزار و سیصد و هفتاد در حدود شصت و پنج سالگی در تهران در گذشت و در قم مدفون گشت. نمونه ای از اشعارش:

سحر گاه است و صحرا و نسیمی مشک بار آید *** مرا اندر مشام جان شمیم بوی یار آید

مگر بر زلف مشکین شانه زد در خلد حور العین *** که باد صبح دم با نکهت مشک تتار آید

***

تاراج اصفهانی (آقا محمد حسین تاراج)

نام او آقا محمد حسین و شغلش مقوا سازی بوده است. مجموع دیوانش 10000 بیت است. این رباعی از اوست:

از بهر شکار آن صنم موی بلند *** با جامۀ لاله گون بر آمد به سمند

هر کس که از دور دید او را می گفت *** بادی بوزید و آتشی گشته بلند

***

تائب (ید اللّه بر خوردار)

عکس

ید اللّه بر خوردار متخلص به تائب روز سه شنبه هشتم ذیحجه یک هزار و دویست و هشتاد و پنج در قصبۀ مهیار متولد شد. از سن هفتاد و هشت سالگی لب به سرودن شعر گشود و ثابت کرد برای بروز استعداد هیچ وقت دیر نیست در بیست و سوم اسفند هزار و سیصد و نه وفات یافت تاریخ وفاتش را طلائی غفور زاده چنین آورده:

تائب اگر که مرد بود زنده تا ابد (1380)

غزل

منم که هست صد و بیست سال عمر به نامم *** که تا کنون شده هشتاد و هشت سال تمامم

خوشم از آن که بهر مجلسی که پای نهادم *** قبول مردم دانشور است جمله کلامم

تمام عمر مرا این بس است پاکی طینت *** که من بهر که رسیدم ز شوق پیش سلامم

ز مذهبم کس اگر خواست فخر دارم گویم *** علی و یازده اولاد اوست نیز امامم

***

ترابای اصفهانی

اصلش از اصفهان در تزکیه نفس کمال سعی نموده در تعلیم خط نستعلیق شاگرد ملا فایضی بود اما صد چون فایضی از او فیض می برد دست مبارکی داشت هر کسی از او تعلیم می گرفت خوش نویس می شد

خود نقل می کند که مدتی به مقتضای من به هرزه گردی میل نموده روزی در قهوه خانه نشسته بود که مرحوم میر عماد به اتفاق رشید هم شیره زاده اش از در قهوه خانه گذشت بخاطر فقیر رسید که اگر میر صفای باطن دارد به قهوه خانه می آید با این که چند قدم رفته بود برگشته به قهوه خانه آمده قهوه خورد و برخاسته گفت که در خانه ما هم این ها می باشد فقیر متنبه شده روز دیگر به منزل ایشان رفته در بالا خانه بر سر در بود مکان ساخته دوازده سال حرکت نکرد. چنان که گلیمی که در زیر پایش بود سوراخ شد. از متقدمین تتبع می نمود. شعر خوب می گفت و شعر خوب می فهمید.

دلم بی خدنگت حضوری ندارد *** که شب خانه بی شمع نوری ندارد

مشو در هم از خاطرم را شکستی *** قصوری ندارد قصوری ندارد

ترابیان (روح اللّه ترابیان)

عکس

روح اللّه ترابیان بادی فرزند حسین ساکن با درود نطنز در روز پنجم مرداد ماه سال یک هزار و سیصد و بیست و چهار در یکی از خانواده های فقیر و بی بضاعت دیده بجهان گشوده و تا سن شش سالگی مانند همه کودکان به بازی و شیطنت کودکانه مشغول و سپس در یکی از مکتب های باد رود بمدت یک سال کسب تحصیل الف بای عربی و قرآن نموده و در سن هفت سالگی بمدرسه معروف به سعدی با درود مشغول تحصیل سواد خواندن و نوشتن گشته و با علاقه بسیار زیادی به درس و مدرسه نهایتاً پس از دریافت گواهی نامهٔ ششم ابتدایی به علت فقر مالی پدر ترک تحصیل نمود.

امروز کعبه افزود بر خویشتن این بها را *** کز خود بعالم آورد آن چشمۀ بقا را

افلاکیان در این روز گشتند عنبر افشان *** يا رب كنون فزودی لعل طرب فزا را

شمس از افق چو سر زد مولود کعبه را دید *** دریافت او ز حیرت و الشمس و ضحا را

موسی ز طور بشنید آهنگ لن ترانی *** اندر رخ علی دید او عاقبت خدا را

نقد روان سپارم مولا به هر کلامت *** در نفس سیر کردم تا یافتم خدا را

فریاد بی نوایان نشنید کس ز تاریخ *** اما مقابل آورد آن شه، شه گدا را

مغلوب ذو الفقارت عمر بن عبدوود شد *** مولا مدد کن اینک بر مسلمین خدا را

ص: 203

تربت

عکس

آقای میثمی متخلص به تربت از شاعران نیک اندیش و خوش ذوق است که نمونه شعرش چنین است:

لطف پروردگار

چنان به امر خداوند گشته تقدیرم *** که بی عنایت او هیچ نیست تأثیرم

عجب مدار که چون گل شکفته گردیدم *** در این ریاض چنین حق نموده تدبیرم

نهاد ما و منی نیست در تبسم من *** چنان نبوده چُنین نیز نیست تقصیرم

بهار عمر به خوبی گذشت و نیکو بود *** کنون که پیر شدم گشته نقش تقدیرم

بدین پاک نبی و ولی است طینت من *** اگر کنند خلایق به کفر تکفیرم

ز جرم ما بگذر ای خدا به حق رسول *** اگر فزون شود از بر و بحر تقصیرم

مخواه «تربت» از این ره روم براه گناه *** که می کشند به آخر به بند و زنجیرم

ص: 204

تقوی (سید جلال الدین تقوی)

فرزند سید محمد تقی قمشه ای خود از فرهنگیان و ادبا شهرضا و پدرش از روحانیون آن دیار بوده و اهل ذوق می باشد. از اوست:

گلاب و مشک تر از پس ز روی و موت می ریزد *** ببوستان آبروی گل ز رنگ و بوت می ریزد

برای کشتنم حاجت به شمشیری نمی باشد *** که نازت خون من چون خنجر ابروت می ریزد

تکینی

عکس

در پاییز 52 و با اولین برگ ریزان متولد شدم اولین گریۀ تولدم را در آغوش گرم مادر و لبخند پدرم گم کردم. از همان روز های کودکی حس می کردم بدنبال چیزی هستم، شعر را که یافتم آن حس به من گفت اشتباه نکرده ام و من با شعر خو گرفتم، آشنا شدم. شعر پا به پای من بزرگ شد نه من پا به پای شعر بزرگ شدم ،گریستم خندیدم و تجربه کردم «درد» را که همیشه فزون تر از شادی است و نا گفته نماند همیاری و تشویق استادان من و هم چنین دفتر شعر جوان که اشتیاق را انگیزه شد و گام های نا هماهنگ و متزلزلم را استوار کرد.

در ادبیات کودک و نوجوان هم گاهی قلمی می زنم ،شعری قصه ای... و گاهی نقشی بر بومی می کشم آویخته بر دیوار تنهایی و اگر خداوند همچنان پشتیبان باشد تا نفس باقی است شهد های مهربانی ام را نثار تان می کنم پیش کش دل های مهربان تان.

دخيل غم

گلاب و بغض و مناجات چار سویم بود *** هزار پنجره از اشک روبرویم بود

به شوق گنبد و ایوان کبوتری پر زد *** رفیق گریه شدم وقت های و هویم بود

طواف این دل آواره هم تماشا داشت *** هوای بوسه زدن اوج آرزویم بود

دلم کنار ضریحت دخیل غم می بست *** و زخم فاجعه - ای وای - در گلویم بود

***

همیشه مسافر

خدا کند که بیاید بهار کوچۀ ما *** و پر شکوفه شود کوله بار کوچۀ ما

دعای ساده من کاش مستجاب شود *** دو بار سبز شود برگ و بار کوچه ما

کجا همیشه مسافر قدم گذاشته ای؟ *** شبی بیا به خدا تا دیار کوچۀ ما

من از نگاه تو خواندم غربیه نیست دلت *** که هفت پشت تو هست از تبار کوچۀ ما

تسو از بهار نوشتی به قاب پنجره ام *** همین نوشته فقط یادگار کوچۀ ما

ص: 206

تنها (غلام عباس تنهایی)

عکس

آقای غلام عباس تنهایی از شاعران خوش ذوق خمینی شهر

بسال 1335 در خمینی شهر چشم بدنیا باز کرد در انجمن پروین اعتصامی گاه و بی گاه حضور میافت.

امروز که خوار و خاک و خارم بکنی *** فردا چه ثمر که کل نثارم بحی

نفرین بتو ای رفیق اگر از پس مرگ *** با بارش اشک گل مزارم بکنی

***

ص: 207

تیمور (تیمور حکیمیان گزی)

عکس

تیمور متخلص به تیمور و ملقب به حکیمیان فرزند رمضان تقی علی آقا جان گزی محلهٔ محمود آباد گز در یک خانواده مذهبی بدنیا آمد متولد 1318 شمسی

میلاد حضرت رسول

رسید مژده که میلاد مصطفی آمد *** ز ساق عرش بگوش دل این ندا آمد

که خیز و بزم طرب ساز کن در این ایام *** که شاه کشور دین ختم انبیا آمد

رسید آن که فرو ریخت کفر و زندقه را *** نوای نغمۀ توحید را صلا آمد

رسید آن که وجودش جهان هستی را *** بسان نیر اعظم فرح فزا آمد

***

ص: 208

حرف ث

ثابت قدم علی ثابت قدم

عکس

على ثابت قدم متولد 5/15/ 1366 در شهر اصفهان و در یک خانواده مذهبی و فرهنگی به دنیا آمد بعد به همراه خانواده به قم رفت و حدود 12 سال در شهر مقدس قم بود در سال 1377 به شهر اصفهان بازگشت سال 1379 شروع به گفتن شعر کرد و کم کم به انجمن های ادبی شعر حافظ و خانه هنرمندان و صائب و مشتاق و... راه پیدا کرد و با راهنمایی اساتید خود از جمله جناب آقای استاد شهیر اصفهانی مدارج ترقی را طی کرد.

یک مرد خسته می رفت، بی چتر زیر باران *** در کوچه های قلبش اندوه بس فراوان

در فکر او وجودی مثل وجود غم بود *** در جمله های امشب یک کار واژه کم بود

آهسته راه می رفت، آهسته اشک می ریخت *** دنبال رد باران پیوسته اشک می ریخت

او شعر تازه ای داشت، مبهوت شعر خود بود *** با اندکی تفکر

انگار کینه ایست روزگاران *** آهسته راه افتاد بی چتر زیر باران

ص: 210

ثاقب (اسماعیل خان ثاقب)

اسماعیل خان متخلص به ثاقب و معروف به تاج الشعرا فرزند تاج الشعرا شهاب لاری در سال 1285 متولد شد. از اساتید انجمن ادبی شیدا بود در تاریخ 1360 در اصفهان وفات یافت.

ما را بخود از عشق تو پرداختنی نیست *** مهر رخت ای مه ز دل انداختنی نیست

با جلوه بالای تو سرو چمنی را *** سر از پی دعوی دگر افراختنی نیست

سر چیست نثار رهت از سر بودم شرم *** کاین سر به کف پای تو انداختنی نیست

تا شد به غمت سوختم و ساختم ای جان *** دیگر چکنم چون دل من ساختنی نیست

در زین قناعت بکش این نفس که از حرص *** یک بار به میدان طلب تاختنی نیست

از هجر رخ روشن و زلف سیه تو *** شام از سحر ثاقب بشناختنی نیست

***

ص: 211

حرف ج

جابر (مصطفى جاور)

مصطفی جاور از شاعران خوش قریحه و با حال است. عشق و علاقه این شاعر به اهل بیت آن چنان استکه هر شب جمعه بیاد حضرت ابا عبد اللّه الحسین (علیه السلام) هیئت زیارت مقدس عاشورا را بر پا می دارد و خود سر پرست این هیئت است. نمونه ای از اشعارش:

درخت آرزو

بر درخت آروزی من ثمر خشکیده است *** بر لبانم آه امشب بی اثر خشکیده است

در گلویم عقده های سبز می روید هنوز *** گر چه اشک داغ دارم در نظر خشکیده است

در میان لاله ها من درد توشی دیگرم *** گر چه درد من به مینای جگر خشکیده است

یک زمان با پاس داران هم سفر بودم ولی *** پای من در پیچ و تاب این سفر خشکیده است

گر چه با دریا دلان همراه بودم سال ها *** در سبوی عمر من آب گذر خشکیده است

من شهید زندۀ تاریخ عشقم تا ابد *** خون من جاری است در ظاهر اگر خشکیده است

***

جابری (حسن خان جابری)

عکس

ادیب سخن شناس و دانشمند فرزانه آقای حاج میرزا حسن خان جابری انصاری معروف به شیخ الانصار فرزند مرحوم حاج میرزا علی

امین الوزار از مفاخر ادبی و علمی عصر حاضر در اصفهانست. در

جمعه 18 رجب سال 1278 قمری در اصفهان متولد گردیده و در این شهر تحصیلات خویش را بپایان رسانیده از اوان جوانی بتأليف كتب و تصنيف رسائل مشغول شده و تا کنون آنی از این کار غفلت ننموده. کتب چندی به رشته تحریر در آورده.

در تاریخ فوت آخوند ملا محمد کاظم خراسانی گوید:

الهم القلب من العرش العظيم *** اسكن الكاظم في مأوى العظيم

در تاریخ فوت آقا شیخ محمد رضا نجفی مسجد شاهی گوید:

لقد افل الكواكب مذتوفى *** رئيس العلم في ذاك الزمان

محمد الرضا العزوى شيخ *** سما علما لاهل الأصبهان

ص: 215

جامع (شمس الدین جامع)

عکس

نامش شمس الدین محمد فرزند مرحوم میزا محمد علی عالم متخصص به محیط وی از قضات عالی رتبه و فاضل دادگستری بود. اشعار زیادی به فارسی و عربی سروده که برای جمع آوری و طبع و نشر آن عمرش وفا نکرد تاریخ تولدش را مرحوم پدرش گفته:

بسال یک هزار و سی صد و سی *** تولد یافت شمس الدین محمد

وی در سال 1337 شمسی وفات یافت. از اوست:

یا ساق قم و ادر کاساً تخلصا *** من المصائب و الالام و المحن

كنت ابن سبعة و العشرين و اسفا *** امی ثلاثین احوالی بمقترن

***

ص: 216

جامع (محمد تقی جامع)

عکس

زندگی نامه ای مختصر از شاد روان حاج محمد تقی جامع نائینی دبیر دل سوز، نویسنده و شاعر گران قدر زنده یاد حاج محمد تقی جامع بنابر ماده تاریخی که مرحوم میرزا محمد علی عالم پدر ایشان تنظیم نموده اند «سال و مه و وقت و روز در دل عید غدیر» چشم به جهان گشود مرحوم میرزا محمد علی عالم از همه رسائل مرحوم آیت اللّه نائینی بوده که پس از تحصیلات نجف به نائین آمده به زعامت پرداخت. مرحوم جامع نوه مرحوم نظام العلما و نتیجۀ مرحوم حاج میرزا محمد مجتهد که هر یک از علمای بزرگ زمان خود بودند می باشد مرحوم جامع در چند ماهگی از پدر و در اوائل کودکی از مادر یتیم گردید و سر پرستی ایشان را برادر بزرگ ترش مرحوم شمس الدین محمد جامع که بعدها از قضات عالی رتبه دادگستری گردید بعهده گرفت.

چو افزون گشت در غربت ملالم *** به نائین شد مقدر حسن حالم

به آموزش چه ثابت شد کلاسم *** به فرهنگ و هنر دادند پاسم

کنون شش دانگ در بند کلاسم *** به کار خود میان آب و تابم

ز من در انجمن هم هست نامی *** که باشد در میان نقشی ز خام

***

جاوید (ابو القاسم مستوفی)

ابو القاسم مستوفی متخلص به جاوید عضو قدیمی انجمن شیدا بوده و اشعارش در روزنامه های قدیمی اصفهان همچون سحاب چاپ می شده. از اوست:

تا سر زلف پریشان بر رخ افشان کرده ای *** روزگارم را چو زلف خود پریشان کرده ای

تا نهفتی صبح عارض را بزیر شام زلف *** صبح را چون شام اما شام هجران کرده ای

شام را آشفته از زلف سیه گون ساختی *** صبح را شرمنده از چاک گریبان کرده ای

سخت جانی را نگر جاوید کاندر راه عشق *** بس تحمل ها که با آن سست پیمان کرده ای

***

جاويد (ملا على جاوید)

اسمش ملا علی گویند نسبتش به بلال می رسد. آخر الامر در سنة 1070 در اصفهان به سرای جاوید انتقال یافت. از اوست:

بر مزارم کاشکی بعد از هلاکم بگذرد *** گر ز خونم نگذرد باری از خاکم بگذرد

***

جدیدی (رضا جدیدی)

عکس

رضا جدیدی در سال 1317 در الیگودرز متولد شده و در سال 1336 در همان شهرستان دیپلم گرفته و در سال 1337 بعنوان آموزگار استخدام شده و در سال 1344 از الیگودرز به تهران جهت ادامه تحصیل منتقل شد. در تهران هم زمان دانشجوی دوره مدیریت در دانش سرای عالی و دانشجوی سال اول دانش کده ادبیات دانشگاه تهران بوده.

وی مدتی مدیر کل آموزش و پرورش اراک و مدتی مدیر کل آموزش و پرورش چهار محال بختیاری و مدتی نیز رئیس آموزش و پرورش ناحیه 4 اصفهان بود.

کانون بازنشستگان صنفی آموزش و پرورش به عهده ایشان است.

فصل خزان و ماه صیام و تنای دوست *** هر شام و هر سحر بخند دل هوای دوست

ص: 220

جزوى

در اصفهان نشو و نما یافته و در سال 910 در شهر اصفهان دار فانی را وداع گفته از اوست:

عاشق و بد نام اگر گشتم دلم باری خوش است *** عاشقی بد نامئی دارد ولی کاری خوش است

ص: 221

جزایری (سید جواد جزایری)

عکس

سید جواد جزایری متولد 1345 اصفهان. مدیر مسئول مؤسسه تبلیغاتی ورزشکار (تکواندو - فوتبال) خوش نویس و طراح می باشد. نویسندگی و شعر نیز از جمله فعالیت های اوست. از اشعارش:

دل روی تو را خواهد تا یار بیاراید *** چشم تو بپیماید حسن تو بیفزاید

ای راهبر ریشه ای مبدأ اندیشه *** ای کاش که آئینه روی تو نیالاید

شعر از دل و جان برخاست تا خواسته ات بیند *** يا رب مپسند امروز ره جز تو بپیماید

دیدی که تو را دیده ای یوسف خوش الحان *** دیدی که در آن دیدن دل پیرهنت باید

تا باز شود چشم نادیده یعقوبی ات *** تا رؤیت زیبایی کنعان تو بگشاید

جانم به فدای آن مقصود بلند آواز *** که روی غزل را دید تا یار چه فرماید

یاری کنم ای یارا تا باز روم بالا *** تا چشم به راه تو با چشم به راه آید

ص: 222

جعفر (سید جعفر آیت)

عکس

آقا سید جعفر آیت میر دامادی فرزند آقا سید محمد حسین میر دامادی سدهی است. از فضلای حوزه علمیه قم بوده در سرودن اشعار عربی ید طولائی داشته است. نمونه شعرش:

قد ارتقى مختصر الفصول *** جميع ما الفتى الاصول

قد انطوى في هذه الوجيزه *** فرائد من جودة الغريزه

قد او مضت شوارق التحقيق *** و اشرقت بوارق التدقيق

مدخر من لؤلؤ كنوزا *** و من خبايا الحكم رموزا

***

ص: 223

جعفریان

شاعر ماهر و دانشمند معاصر حضرت ثقة الاسلام و ملاذا الانام جناب آقای سید جعفر جعفریان از خاندان مرحوم حجة الاسلام آسید جعفر سر سلسله فامیل های جعفریان - موسی - علی زاده - خورسندی و موسوی زاده و از دودمان حضرت آیت اللّه حاج سید جعفر بزرگ می باشد و تقریباً در 75 سال پیش در یک خانواده مذهبی در خمینی شهر اصفهان چشم به دنیا گشود و از اوان طفولیت در مهد علم و دانش پرورش یافت و دائماً در تکاپو و کوشش و سفر های افتخار آمیز به سر می برد.

به مناسبت تصادف هنگام شکفتن گل های بهاری با زمان پر پر شدن گل های فاطمی و توافق اول سال 1389 قمری با اول سال 1348 شمسی

عید است و سبزه می دمد از طرف کوه سار *** صحرا و باغ و طرف چمن گشته لاله زار

خنده بنگرم همه گل ها به شاخه ها *** شبنم بریزد از سر هر گل به جوی بار

عشق گلان ربوده ز سر هوش بلبلان *** دیوانه وار در طیرانند هر کنار

مغلوبه کرده اند گلان جنگ کشوری *** بین لشکر شکوفه زده صف به شاخ سار

سر بر کشیده نسترن و بید و سرو و کاج *** در زیر سایه برده درختان غنچه دار

باد بهار می وزد و طعنه می زند *** اردیبهشت بردی و بهمن که رو کنار

سر بر کشیده شاخ صنوبر ز نخوتش *** بید است نگون که مزن لاف با چنار

بنگر در سفید چه غلطان به روی هم *** ریزد میان صحن چمن ها ز آبشار

ص: 224

جفا (محمد علی چوپانی)

محمد علی چوپانی متخلص به جفا در دوازدهم اردیبهشت سال 1339 در نجف آباد اصفهان یا بعرصه وجود نهاد اولین مجموعه شعرش تحت عنوان دل سوختگان وادی عشق و ناکامی آماده چاپ گردید.

خداوندا زیاران مانده ام دور *** به کنج بی کسی تنها و مهجور

خدو اوندا ز جور چرخ گردون *** نجاتم هست در دست تو مقدور

***

جلالا

از ترجمۀ حالش فقط معلوم است که اهل نائین و با حکیم شفائی اصفهانی معاصر و در علم سیاق ماهر بوده است. از اوست:

بازم از نو پنجهٔ عشقی گریبان گیر شد *** دست غم بر گردن آزادگان زنجیر شد

هر که آمد خانه دل را بداغی تازه کرد *** حیف کاین ویرانه آخر بر سر تعمیر شد

جلالی (حسن جلالی)

فرزند محمد علی بسال 1335 در روستای هریزه جبل از توابع کوه پایه اصفهان پا به عرصه وجود نهاد. خود گفته: عاشق غزلم. این سه بیت از اوست:

شبی در عالم رؤیا بدیدم شاه مردان را *** مهین دردانۀ کعبه امیر ملک ایمان را

بگفتم با علی من دوست می دارم هنر گفتا *** بخوان قرآن اگر خواهی ببینی لطف یزدان را

جلالی گفت شعر تر به عشق ساقی کوثر *** که بیند مرتضی آن باب علم و بحر عرفان را

***

جلاله (رضا زهروی)

آقای دکتر رضا زهروی متخلص به جلالی فرزند زین العابدين سال 1315 در اصفهان چشم به جهان هستی گشود. آقای دکتر رضا زهروی از چهره های درخشان و سر شناس شهر هنر پرور اصفهان است. شعرش زیبا و بیانش دل نشین است.

انقدر مستم که گوئی در جهان هوشیار نیست *** جمله مدهوشند و بیداری به جز دل دار نیست

در کران آسمان ها بی کرانی دیده ام *** در ادیم بی کر آن ها غیر او دیار نیست

منصب شاهنشهی در ملک او دیوانگی است *** در همه کون و مکان جز او کسی سردار نیست

هر چه می بینم به چشم عاشقی دردانه است *** کار معشوق است و عاشق را جز این پندار نیست

گر چه در سودای عشق او بسی بی مایه ایم *** با نظر بازی اگر سودا کنی دشوار نیست

خویش می بینی که خویش خویشتن گم کرده ای *** خویشتن را هر که جوید عقل او بیمار نیست

خاکم و بر خویش می بالم که خاک ره شوم *** تا نباشد خاک نا هموار ها هموار نیست

زهره تا شد مشتری مهر و مه بالا گرفت *** ذره در معنی جلاله کم تر از خروار نیست

***

جلیل (جلیل دوست خواه)

دکتر خلیل دوست خواه فرزند محمد حسین به سال 1312 خورشیدی در اصفهان به دنیا آمد. آقای جلیل دوست خواه علاوه بر طبع شاعری یکی از فردوسی شناسان بنام کشور است نمونۀ شعرش:

من و دل

شبی رفته در بحر فکرت فرو *** من و دل نمودیم بس گفتگو

بسی گفتگو رفت از ایام پیش *** از ایلات و اقوام و آئین و کیش

از اسکندر و شیوه کار او *** ز چنگیز و از قتل و کشتار او

بگفتم بوی از چه افسرده ای *** برای چه غمگین و افسرده ای

بگفتا که اجدادم ایرانیان *** ندادند کشور به بیگانگان

همه قهرمان و همه جان به کف *** چنین بود آن مردمان را هدف

«اگر سر به سر تن به کشتن دهیم *** از آن به که کشور به دشمن دهیم»

***

جمال الدین اصفهانی

جمال الدین محمد بن عبد الرزاق اصفهان شاعر نام آور قرن ششم و از قصیده سرایان معروف ایران است. در نام و نسب او تذکره نویسان متأخر را اشتباهی دست داده است و مثلاً آذر نام او را عبد الرزاق دانسته است و منشأ این اشتباه آن است که جمال الدین را باضافه بنوت معمولاً جمال الدين عبد الرزاق با جمال عبد الرزاق می نویسند.

از اشاره عوفی دربارۀ او چنین بر می آید که وی زرگر بوده و شاعر خود با این هنر و هم چنین نقش بندی خود اشاره کرده و گفته است:

تا چو من باشند ابر و باد دایم در دو فصل *** در ربیع آن نقش بندی در خزان آن زرگری

و بسبب نقش بندی و با توجه بتحقیق مفصلی که مرحوم وحید دست گردی کرده است او را جمال نقاش هم می گفته اند. جمال الدین بیشتر عمر خود را در اصفهان گذرانده و گویا در طلب روزی به آذربایجان و مازندران هم سفر کرده باشد در قطعه ای از شهر گنجه که آن را دیده بود بنیکی وصف کرده و گفته است:

چو شهر گنجه اندر کل آفاق *** ندیدستم حقیقت در همه خاک

جمال الدین را چهار فرزند بوده و خود در یکی از ابیات خویش گفته است:

هست در پای من دو بند گران *** علقت چار طفل و حب وطن

و در انواع مطالب مانند مدح و هجو و وعظ و حکمت وارد شده و در همۀ آن ها مهارت خود را ثابت کره

ص: 230

جمشیدی (اکبر جمشیدی)

عکس

اكبر جمشیدی در 1310 شمسی در شهر هنر پرور اصفهان زاده شد. وی در همین شهر به تحصیل و سپس به کار پرداخت.

جمشیدی بیش از پنجاه سال است شعر می گوید و در انجمن های مختلف فعالیت ادبی دارد و به کار فرهنگی مشغول می باشد. این شاعر آزاده مردمی گاهی به لهجۀ خاص اصفهانی اشعار شیوا و نغزی می سراید که زبان زد خاص و عام است.

اکبر جمشیدی مردی خود ساخته خوش مشرب، زنده دل و شوخ طبع است. شوخ و شنگی او از اشعار زیبا و ساده اش به روشنی پیداست. از این شاعر طنز پرداز پیش از این دو کتاب لبخند و برهنه خوشحال در اصفهان چاپ

ص: 231

جناب (جمال جناب پور)

جمال جناب پور فرزند مرحوم آقا شیخ حسن معلم مدتی روزنامه سعادت اصفهان را منتشر می کرد.

ص: 232

جنت (احمد غفر اللّهی)

احمد غفر اللّهى متخلص به جنت در حدود سال 1270 شمسی در اصفهان متولد شد و کارمند اداره فرهنگ بود. اشعارش دارای مضامین عالی است. آقای فضل اللّه اعتمادی متخلص به برنا درباره وفات جنت می نویسد و در سال 1337 شمسی وفات یافت و در تخت فولاد اصفهان مابین مزار فاضل هندی و تکیه میرزا ابو المعالی کلباسی مدفون شده تاریخ وفاتش از زبان آقای برنا چنین است.

گفت برنا به شمسیش تاریخ *** جنت ما شدی سوی جنت

(1337)

من آن زمان که گرفتم در این سرا منزل *** پی سراغ تو بودم تو بودی اندر دل

ز پشت پرده تن دل تو را طلب می کرد *** خبر نداشت که برچیده می شود حایل

دمی که از همه باز آمدم بخانۀ خویش *** تو را بدیدم و گشتم بخویشتن واصل

بسیاد خویش نبودم تو را نمی دیدم *** وگرنه یک نفس از خود نمی شدم غافل

میان عاقل و دیوانه جنت آمد و رفت *** کسی نیافت که دیوانه بود یا عاقل

ص: 233

جنتی جزى

در تذکره نصر آبادی سخن از شاعری به نام جنتی جزی به میان آمده که گویا از شهر گز و برخوار بوده. در این کتاب آمده میر زین الدین جنتی جزی در کمال درویشی و صلاح بود حضراتی مثل میرزا رفیع صدر و غیره خواهان صحبت او بودند او فردی خوش طینت بود دیوانش قریب ده هزار بیت دارد اما وی توفیق ترتیب آن را نیافت. این رباعی از اوست.

هر چند متاع همه عصیان و خطاست *** وین چشم شکسته کشتی موج فناست

ای جنتی از کثرت طوفان گناه *** مندیش که ناخدای این بحر خداست

***

جویا (عطریان)

عکس

آقای مهدی عطریان متخلص به جویا از شعرای خوش نویس اصفهان است.

توشه ای پیش فرست ای دل غافل از پیش *** پیش از آن روز که از دست دهی دامن خویش

فرصتی گر دهدت دست بگیرش دامن *** تا که فردا نگذاری سر خجلت در پیش

درس شیرین سخا می دهدت نحل عسل *** که ببخشی به کسان شیرۀ جان و دل خویش

مرهمی نیست گرت بهر دل خسته دلان *** مزن از طعنه دگر سنگ نمک بر دل ریش

راستی پیشۀ خود ساز که بینی چون راست *** کژ دم از نیش کج خویش خورد از خود نیش

درس استاد چنین بود مرا روز نخست *** اول اندیشه آخر بکند دور اندیش

تا بدامان علی دست تولا زده ایم *** نیست جویا ز غمی خاطر ما را تشویش

***

ص: 235

جهان (احمد جهان بخش)

عکس

این جانب احمد جهان بخش فرزند علی در سال 1315 در شهرستان گلپایگان متولد شدم پدرم کشاورز بود و منهم در دوران تحصیل در امر کشاورزی به پدرم کمک می کردم. در سال 1336 که از دانش سرای مقدماتی گلپایگان فارغ التحصیل شدم به شغل مقدس معلمی در روستا های شهرستان دماوند مشغول شدم. در سال 1347 در دانشگاه تهران رشته علوم تربیتی قبول و مشغول به تحصیل شدم و ضمناً به تهران منتقل گردیدم. در سال 1356 به شهرستان خود آمدم و از سال 1369 عضو انجمن شعرای وابسته به اداره ارشاد اسلامی هستم.

دُر اندیشه

گر فلک خرمن هستی به جفا می گیرد *** خوشه سبز غنا را که ز ما می گیرد

دلم از چشمۀ خورشید نمی گیرد جام *** ساغر از همت والای شما می گیرد

جان فدا کن بره عشق که جانان بینی *** می نماید رخ و جان روی نما می گیرد

ترک لذت کن اگر اوج سعادت طلبی *** که به همت مگسی ره به هما می گیرد

نفس دون را مکن آزاد که دندان به طمع *** خواهد از مرده و حلوا ز گدا می گیرد

گو دُر اندیشه به زر نفروشد *** گوهر طبع خود از بحر فنا می گیرد

تدبیر ولی *** دامنش ساعد شاهین قضا می گیرد

اند ره وصل *** بهر کابین ثمر عمر بها می گیرد

حرا؟ *** بره را گرگ به هنگام چرا می گیرد

شور بلبل دو سه روزی است سوک خزان *** گل کند خاک به سر باغ عزا می گیرد

جنگ گلچین و گلستانی و بلبل به خزان *** می شود ختم زمستان همه را می گیرد

برق خورشید فلک خرمن هستی سوزد *** روزی از خضر هم این جام بقا می گیرد

باغ دنیا نخرد بندۀ آزاده جهان *** سرو از ریشه خود برگ و نوا می گیرد

***

ص: 236

جهان گیر خان

میرزا جهان گیر خان از جمله دانشمندان اصفهان است.. بسال 1243 ق متولد شد. در شب یکشنبه 13 رمضان سال 1328 در اصفهان بریاض خلد خرامید. مهجور ماده تاریخ فوت او را چنین گفته:

مهجور خواست سال وفاتش ز پیر عقل *** گفتا: (شد آفتاب جهان گیر منکسف)

1328

این اشعار منسوب به وی است:

تا یاد زلف تو شد پای بست ما *** رفت اختیار عقل و سلامت ز دست ما

از حرف نیستی چو کسی را خبر نشد *** عشقت چگونه کرد حکایت ز هست ما

غمگین مشو گر از ستمش دل شکسته ای *** کار زد به صد هزار درست این شکست ما

از دشمنان ملامت و از دوستان جفا *** بوده است سرنوشت از روز الست ما

گشتم ز هجر غرقۀ دریای اشک خویش *** تا ماهی وصال کی افتد به شصت ما

***