بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

25 سخن پیرامون شخصیت حضرت فاطمه زهرا علیها السلام

مولف اکبر دهقان.

مشخصات نشر : قم: حرم، 1388.

ص: 3

ص: 4

و اميرالمؤمنين او را عامل آرامش جان خود دانسته كه به وسيله نگاه كردن به او، تمام غم و غصه هاى زندگى از بين مى رود؛ «لقد كنت أنظر إليها فتنكشف عنّى الهموم و الأحزان»(1).

آن بزرگوار به حدى واجد كمالات نفسانى و فضايل اخلاقى و عرفانى است كه حضرت مهدى با اينكه به بركت وجود او رزق مردم تأمين مى شود و نظام آسمان و زمين پابرجاست «بيمنه رُزق الورى و بوجوده ثبتت الأرض و السّماء»، آن بانوى بافضيلت و باكرامت را اسوه و الگوى خود مى داند؛ «و فى إبنۀ رسول الله لى أسوۀ حسنۀ».(2)

صديقه كبرى سيد و سرور تمام زنان عالم در طول تاريخ و نخستين زنى است كه وارد بهشت مى شود و به وسيله شفاعت او در قيامت انسان هاى گنه كار نجات مى يابند و به سعادت ابدى نائل مى گردند.

اميدوارم خداوند توفيق پيروى از دستورات اهل بيت عصمت و طهارت را به همگان عنايت و مرحمت بفرمايد.

كتابى كه در پيش رو داريد بيست و پنج سخن پيرامون شخصيت ممتاز حضرت فاطمه زهرا است كه در ايام فاطميه سال 1388 توفيق نگارش آن حاصل شد.

اكبر دهقان

ص: 6

امام باقر مى فرمايد خداوند به فاطمه فرمود: «انّى فطمتك بالعلم»: من شير علم را به تو نوشاندم. مرحوم مجلسى در شرح اين حديث مى گويد: «فطمتك بالعلم يعنى ارضعتك بالعلم حتّى استغنيت و فطمت او قطعتك عن الجهل بسبب العلم»: من شير علم را به تو نوشاندم يعنى به تو علم و آگاهى دادم تا بى نياز شدى يا تو را به وسيله علم از جهل جدا كردم.

بعد مى گويد اين عبارت كنايه از اين است كه آن حضرت از ابتداى خلقتش عالم به علوم ربانى بوده است. «كونها فى بدو فطرتها عالمۀ بالعلوم الرّبانيّۀ».(1)

مى فرمايد: زهرا ناميده شده زيرا هر روز در سه نوبت با نورانيت خود بر اميرالمؤمنين آشكار مى شد.(1) همچنين مى فرمايد: چون فاطمه از نور عظمت خداى سبحان آفريده شده است، زهرا ناميده شده است.(2)

بعضى گفته اند همان طورى كه فرزند در دامن مادر رشد پيدا مى كند، نبوت و رسالت پيامبر اكرم در دامن فاطمه رشد پيدا كرد.

اينها برخى از نام هاى مبارك و پرمعناى فاطمه مى باشد. اميد است كه دختران خويش را همنام زهرا بناميم. وقتى دختر همنام زهرا شد، ديگر نمى توانى به او اهانت كنى يا او را كتك بزنى كه اينها از بركات همنام فاطمه شدن است.

ص: 12

ب. «كوكب درى» در آيه نور (اَللّٰهُ نُورُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكٰاةٍ فِيهٰا مِصْبٰاحٌ اَلْمِصْبٰاحُ فِي زُجٰاجَةٍ اَلزُّجٰاجَةُ كَأَنَّهٰا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ).(1)

ج. «احدى الكبر» در آيه (إِنَّهٰا لَإِحْدَى اَلْكُبَرِ * نَذِيراً لِلْبَشَرِ) .(2)

د. «كلمات» در آيه (فَتَلَقّٰى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمٰاتٍ فَتٰابَ عَلَيْهِ) .(3)

3. هردو داراى سيادت اند؛

پيامبر اكرم فرمود: «يا على سيد الكلام القرآن».(1)

«فاطمة سيدة نساء العالمين من الاولين و الآخرين».(2)

4. هردو الگو و رهبر هستند؛

پيامبر اكرم: «عليكم بالقرآن فاتّخذوه اماماً و قائداً».(3)

حضرت مهدى فرمودند: «و فى ابنة رسول الله لى اسوة حسنة».(4)

حضرت فاطمه نه تنها براى حضرت مهدى، بلكه براى همه انسان ها الگو است.

5. هردو موصوف به صداقت اند؛

خداوند در قيامت به قرآن خطاب مى كند: «يا حجتى فى الارض و كلامى الصادق سل تعط و اشفع تشفع».

در زيارت نامه حضرت فاطمه مى خوانيم: «السلام عليك ايتها الصديقة الشهيدة».(5)

6. هردو براى مؤمنان مايه بشارت اند؛

ص: 16

(إِنَّ هٰذَا اَلْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَ يُبَشِّرُ اَلْمُؤْمِنِينَ) .(1)

در زيارت نامه آن حضرت مى خوانيم: «صل على... سيدة النّساء و مبشّرة الاولياء».(2)

7. هردو بينه و حجت هستند؛

(فَقَدْ جٰاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ) .(3)

«اشهد انك مضيت على بيّنة من ربّك».(4)

8. هردو از جانب خداوند هستند؛

(وَ أَنْزَلْنٰا إِلَيْكَ اَلْكِتٰابَ) .(5)

بر درب بهشت نوشته شده فاطمه برگزيده خداوند است «فاطمة خيرة الله».(6)

9. محبت به هردو مايه مصونيت از عذاب است؛

خداوند قلبى كه قرآن را بپذيرد عذاب نمى كند «لا يعذب الله قلباً وعى القرآن».(7)

ص: 17

قال رسول الله: «انّما سميت ابنتى فاطمه لأنّ الله عزوجل فطمها و من احبّها من النّار».(1)

10. هردو مبارك اند؛

(كِتٰابٌ أَنْزَلْنٰاهُ مُبٰارَكٌ) .(2)

يكى از نام هاى حضرت زهرا مباركه است(3)، علاوه بر اين كه وجود آن حضرت نيز براى اسلام و مسلمين مبارك بود.

11. هردو نور خداوند هستند؛

(وَ أَنْزَلْنٰا إِلَيْكُمْ نُوراً مُبِيناً) .(4)

جابر از امام حسين سؤال كرد چرا فاطمه را زهرا ناميدند؟ فرمودند چون خداوند او را از نور عظمت خود آفريد «لأنّ الله عزوجل خلقها من نور عظمته».(5)

12. هردو عزيز و نفوذناپذيرند؛

(وَ إِنَّهُ لَكِتٰابٌ عَزِيزٌ) .(6)

ص: 18

فاطمه زهرا در روز قيامت در حالى كه در هودجى از نور نشسته و بر مركبى سوار است، در عرصه محشر ظاهر شده، آرى آن حضرت انسيه و عزيزه است «عليها هودج من نور فيه جارية انسية عزيزة».(1)

13. هردو شافع اند؛

پيامبر اكرم فرمود: «نعم الشفيع القرآن لصاحبه يوم القيامة».(2)

حضرت فاطمه نيز از علاقه مندانش شفاعت مى كند «انما امرت بعبدى هذا الى النار لتشفعى فيه فاشفعك».(3)

14. هتك حرمت به هردو بى احترامى به خداوند است؛

قال رسول الله: «من لم يوقّر القرآن فقد استخفّ بحرمة الله».(4)

قال رسول الله: «من آذى فاطمة فقد آذانى و من آذانى فقد آذى الله».

ص: 19

ب. اين سوره در پى سوره ها و آيات قبل، به منظور تعظيم و تكريم از مقام پيامبر اكرم است، مانند (لاٰ أُقْسِمُ بِهٰذَا اَلْبَلَدِ * وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهٰذَا اَلْبَلَدِ) و (وَ رَفَعْنٰا لَكَ ذِكْرَكَ) و (وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضىٰ) .(1)

ج. با اين كه سخن از گوينده صادقى چون پروردگار است، نيازى به تأكيد ندارد، در عين حال جمله را با حرف تأكيد «انّ» و با ضمير متكلم آغاز كرده تا مضمون آن را استوارتر سازد.(2)

د. كوثر به معناى خير كثير است و درباره تفسير آن اقوال زيادى نقل شده است: نهرى است در بهشت. حوض خاص پيامبر در بهشت يا در محشر. اولاد پيامبر. اصحاب پيامبر. علماى امت. قرآن كريم. مقام نبوت. تفسير قرآن. توحيد. مقام محمود و تا 26 قول نقل كرده اند.(3)

ه. مرحوم علامه طباطبايى مى فرمايد صاحبان دو قول اول به برخى از احاديث تمسك كرده اند، اما ساير اقوال هيچ دليلى ندارد، ليكن با در نظر گرفتن جمله (إِنَّ شٰانِئَكَ هُوَ اَلْأَبْتَرُ) استفاده مى شود كه مقصود از كوثر تنها كثرت ذريه اى است كه خداوند به پيامبر عنايت فرموده يا منظور، هم خير كثير است و هم كثرت ذريه.(4)

ص: 21

و. فخر رازى از دانشمندان اهل سنت گويد: قول سوم اين است كه اين سوره بر رد كسانى نازل شده كه عدم وجود فرزند را بر پيامبر عيب مى گرفتند؛ بنابراين معناى سوره اين است كه خداوند به پيامبر نسلى عطا مى كند كه در طول زمان باقى مى ماند، خود بنگر چه اندازه از اهل بيت را شهيد كردند. در عين حال جهان از آنها مملو است اين در حالى است كه از بنى اميه شخص قابل ذكرى باقى نمانده، سپس بنگر و ببين چقدر علماى بزرگ در ميان ذريه پيامبرند، مانند باقر و صادق و رضا و نفس زكيه.(1)

ز. در اين كه منظور از «نحر» چيست، وجوهى ذكر شده است: قربانى كردن، نماز روز عيد قربان و قربانى در همان روز، رو به قبله ايستادن به هنگام نماز و بلند كردن دستها به هنگام تكبير در نماز كه اين معنا در روايتى از امام صادق نقل شده است.(2)

ح. تعبير به «وَ اِنْحَرْ» از ماده «نحر» كه مخصوص كشتن شتر است، شايد براى آن باشد كه در ميان قربانى ها شتر از اهميت بيشترى برخوردار است و مسلمانان نخستين علاقه بسيارى به آن داشتند و قربانى كردن شتر بدون ايثار و گذشت ممكن نبود.(3)

ص: 22

ط. «ابتر» در اصل به معناى حيوان دم بريده است و انتخاب اين تعبير از سوى دشمنان اسلام به منظور هتك و توهين بود و «شانىء» از ماده «شنأن» به معناى عداوت و كينه است و اين تعبير بيانگر آن است كه عداوتشان همراه با قساوت و رذالت بود و در دشمنى خود كمترين ادب را نيز رعايت نمى كردند.(1)

3. از اينكه خطاب را به صورت مفرد آورد «أَعْطَيْنٰاكَ» و ضمير جمع «كم» نفرمود، براى آن است كه خطاب كاملاً صميمانه و دوستانه باشد.

4. در اين سوره از پيامبر اكرم به نحو خاصى تجليل شده و آن اين كه خداوند متعال پنج بار او را مخاطب قرار داده است.

5. در اين سوره دو خبر غيبى بيان شده است: الف. خير كثير را به پيامبر مژده مى دهد كه پيامبر بدون نسل نخواهد ماند. ب. دشمنان او ابتر خواهند بود.(1)

6. اين سوره كوچك ترين سوره قرآن كريم است و همه فصحاى عرب و عجم از آوردن همانند اين سوره نيز ناتوان مانده اند و اين دلالت بر اعجاز قرآن كريم دارد زيرا على رغم تلاش فراوان آنان از مقابله با چنين سوره اى نيز اظهار عجز كردند.(2)

7. واژه هايى كه در اين سوره به كار رفته تنها يك مرتبه در قرآن بيان شده است، چون پيامبر اكرم در جهان امكان بى نظير است، سوره اى كه در عظمت او نازل شده نيز بى نظير است.

8. بزرگ ترين عطيه و نعمت خداوند كه كوثر است در كوچك ترين سوره بيان شده است.

ص: 24

9. در اين سوره ارتباط با مردم در رديف ارتباط با خداوند مطرح شده است، ازاين رو بعد از دستور به نماز، دستور به قربانى و كمك به مستمندان بيان شده است.

10. قرآن كريم بعد از اعطاى كوثر نمى فرمايد «فاشكر»، بلكه فرمود: «فصلّ». جهتش آن است كه شكر بر سه قسم است: لسانى، قلبى و عملى، و موضوع نماز مشتمل بر هرسه قسم شكر است.(1)

11. عدول از ضمير به اسم ظاهر يعنى به جاى «صل لنا» قرآن كريم فرمود: «فَصَلِّ لِرَبِّكَ» به دليل آن است كه اشاره كند به اين كه براى ربوبيت خداوند بايد او را عبادت كرد.(2)

12. در عبادت قصد قربت و اخلاص لازم است، در «فصلّ لربّك»، لام مفيد اختصاص است.

13. هرگاه دشمنان اسلام به پيامبر نسبت ناروا دادند، خداوند از پيامبر دفاع كرد و پاسخ آنها را داد:

الف. به پيامبر، ابتر گفتند، خداوند فرمود: دشمن تو ابتر است؛ (إِنَّ شٰانِئَكَ هُوَ اَلْأَبْتَرُ).

ص: 25

ب. به پيامبر نسبت جنون دادند، خداوند فرمود: (مٰا أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ).(1)

ج. به پيامبر گفتند اصلاً تو رسول نيستى؛ (وَ يَقُولُ اَلَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً)(2) ، خداوند فرمود: (يس * وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَكِيمِ * إِنَّكَ لَمِنَ اَلْمُرْسَلِينَ).(3)

د. به پيامبر گفتند تو شاعر هستى؛ (وَ يَقُولُونَ أَ إِنّٰا لَتٰارِكُوا آلِهَتِنٰا لِشٰاعِرٍ مَجْنُونٍ) (4)، خداوند فرمود: (وَ مٰا عَلَّمْنٰاهُ اَلشِّعْرَ) .(5)

ه. به پيامبر گفتند چرا مثل مردم در بازار راه مى رود و غذا مى خورد؟ (وَ قٰالُوا مٰا لِهٰذَا اَلرَّسُولِ يَأْكُلُ اَلطَّعٰامَ وَ يَمْشِي فِي اَلْأَسْوٰاقِ) (6)، خداوند پاسخ داد: (وَ مٰا أَرْسَلْنٰا قَبْلَكَ مِنَ اَلْمُرْسَلِينَ إِلاّٰ إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ اَلطَّعٰامَ وَ يَمْشُونَ فِي اَلْأَسْوٰاقِ).(7)

ص: 26

14. راغب در مفردات گويد: ابتر به كسى گويند كه ياد او از خير منقطع شده باشد. بنابراين كسى كه پيامبر اكرم را سرزنش كند، قطعاً از هر خيرى محروم است. جمله (إِنَّ شٰانِئَكَ هُوَ اَلْأَبْتَرُ) مفيد حصر است.(1)

15. ميان آغاز و پايان، تطابق وجود دارد. «كوثر» يعنى خير كثير كه به پيامبر عنايت شده است. «ابتر» يعنى محروم از هر خير كه مربوط به دشمن پيامبر است.(2)

3. امام مجتبى فرمود: مادرم از سر شب تا به صبح براى مؤمنين دعا مى كرد، به او عرض كردم چرا براى خودمان دعا نكردى؟ فرمود: «الجار ثمّ الدّار».

4. امام حسين فرمود پيامبر اكرم فرمود: «فاطمة بهجة قلبى و ابناها ثمرة فؤادى و بعلها نور بصرى».(1)

5. امام سجاد: «و لم يولد لرسول الله من خديجة على فطرة الاسلام الاّ فاطمة».(2)

6. امام باقر: «انّما سميت فاطمة بنت محمد (الطاهرة) لطهارتها».(3)

7. امام صادق: «حرّم الله على علىّ ما دامت فاطمة حية لأنّها طاهرة لا تحيض».(4)

8. امام كاظم: «لا يدخل الفقر بيتاً فيه اسم محمد او احمد او على او الحسن او الحسين... او فاطمة من النّساء».(5)

ص: 28

9. امام رضا از پيغمبر اكرم نقل مى كند كه آن حضرت فرمود هرگاه مشتاق بهشت مى شوم فاطمه خود را مى بويم؛ «... فكلّما اشتقت الى رائحة الجنة شممت رائحة ابنتى فاطمة».(1)

10. شخصى به امام جواد عرضه داشت من به نيابت پيامبر و ائمه معصومين و فاطمه زهرا طواف مستحبى انجام مى دهم. حضرت فرمود طواف به نيابت مادرمان فاطمه بهترين عملى است كه تو انجام مى دهى؛

11. امام هادى: قال رسول الله: «انّما سميت ابنتى فاطمة لأنّ الله عزوجلّ فطمها و فطم من احبّها من النار».(2)

12. شخصى از امام حسن عسكرى پرسيد چرا فاطمه را زهرا گويند؟ فرمود: «كان وجهها يزهر لأميرالمؤمنين من اول النّهار كالشّمس الضّاحية و عند الزّوال كالقمر المنير و عند غروب الشّمس كالكوكب الدرّىّ».(3)

13. امام مهدى: «و فى ابنة رسول الله لى اسوة حسنة».(4)

ص: 29

3. حضرت فاطمه زهرا فرمود: وقتى پدرم در حال احتضار بود من بسيار متأثر و ناراحت بودم، به من فرمود نزديك بيا، وقتى نزديك شدم فرمود تو اولين شخصى هستى كه به من ملحق مى شوى، من مسرور شدم. «ثمّ اخبرنى انّى اول اهله لحوقاً به فضحكت».(1)

4. حضرت فاطمه به مردم فرمود: آيا سخن پيامبر اكرم درباره غدير خم كه فرمود هركس من سرپرست او هستم پس على سرپرست اوست و نيز سخن آن حضرت به على كه فرمود تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسى هستى را فراموش كرده ايد؟؛ «انسيتم قول رسول الله يوم غدير خم من كنت مولاه فعلى مولاه و قوله انت منّى بمنزلة هارون من موسى».

5. حضرت فاطمه فرمود هركس عبادت خالص را به سوى خداوند تقديم كند و به بالا بفرستد، خداوند بهترين مصلحت خود را براى او مقرر مى سازد. «من اصعد الى الله خالص عبادته اهبط الله اليه افضل مصلحته».(2)

6. پيامبر اكرم از اصحابش پرسيد در چه زمانى زن به خداوند نزديك است؟ آنان نتوانستند پاسخ دهند. از حضرت زهرا سؤال شد، فرمود: موقعى كه زن در منزل باشد و از منزل خارج نشود. پيامبر فرمود:

ص: 32

فاطمه پاره تن من است. «ادنى ما تكون من ربها ان تلزم قعر بيتها قال رسول الله انّ فاطمة بضعة منى».(1)

7. مردى به حضرت فاطمه زهرا رسيد و عرض كرد آيا از پدرت چيزى به شما رسيده تا ما را بهره مند سازى؟ حضرت به كنيز خودش فرمود دست نوشته را بياور. كنيز گفت آن را نمى يابم. حضرت فرمود واى بر تو. آن را پيدا كن، به درستى آن سخنان به اندازه حسن و حسينم ارزش دارد. «اطلبيه ا فإنّها تعدل عندى حسناً و حسيناً».

پيامبر فرمود: «ليس من المؤمنين من لم يأمن جاره بوائقه و من كان يؤمن بالله و اليوم الآخر فلا يؤذى جاره و من كان يؤمن بالله و اليوم الآخر فليقل خيراً او يسكت انّ الله يحبّ الخير الحليم المتعفف و يبغض الفاحش الضنين...»:

از مؤمنين نيست كسى كه از آزار همسايه در امان نباشد. كسى كه به خدا و قيامت معتقد است، نبايد همسايه اش را اذيت كند و نيز به خوبى سخن بگويد و الاّ سكوت كند همانا خداوند انسان بردبار عفيف را دوست دارد و انسان بدزبان بخيل را مبغوض دارد.

8. حديث كساء از فاطمه زهرا نقل شده است.(2)

9. حديث ثقلين نيز از فاطمه نقل شده است.(3)

ص: 33

10. حضرت فاطمه به حضرت على عرضه داشت نزديك من بيا تا از تمام حوادث گذشته و آينده به شما خبر دهم. «ادن لأحدثك بما كان و بما هو كائن و بما لم يكن الى يوم القيامة».(1)

11. محمودبن لبيد گويد از حضرت فاطمه پرسيدند چرا اميرالمؤمنين از حق خويش دفاع نكرد؟ حضرت فرمود: «مثل الامام كالكعبة اذ تؤتى و لا يأتى» كنايه از اينكه مردم بايد ولايت او را بپذيرند.

12. حضرت فاطمه فرمودند هركس به شخصى از فرزندان من خدمت كند و او پاسخ نگويد، من جبران خواهم كرد. «اىّ ما رجل صنع الى رجل من ولدى صنيعة فلم يكافئه عليها فأنا المكافى له عليها».(2)

13. حضرت فاطمه از پدرش پيامبر نقل مى كند كه وقتى انسان مريض مى شود خداوند به فرشتگان گويد اعمال خوبى كه بنده من در حال سلامت انجام مى دهد، پاداش آن را در حال مرض نيز ثبت كنيد. «اكتبوا لعبدى اجر ما كان يعمل فى صحته».(3)

14. حديث شريف اعمال مستحبى قبل از خواب مانند «سه بار سوره توحيد را خواندن كه ثواب ختم قرآن را دارد و صلوات بر پيامبر و پيامبران قبل كه عامل شفاعت مى شود و استغفار كه عامل رضايت

ص: 34

پروردگار مى گردد و جمله «سبحان الله والحمد لله و لا اله الاّ الله والله اكبر» كه ثواب حج و عمره را دارد»، از حضرت فاطمه نقل شده است.(1)

3. فاطمه شخصيتى بود كه در نزد پدر بزرگوارش حساب ويژه داشت، از اين رو وقتى آيه شريفه (لاٰ تَجْعَلُوا دُعٰاءَ اَلرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعٰاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً) (1) نازل شد، حضرت فاطمه به پدرش عرضه مى داشت: «يا رسول الله». پيامبر فرمود اين آيه درباره قريش نازل شد نه درباره تو، اگر به من پدر بگويى مرا زنده ساختى و خداوند را خشنود ساختى «قولى يا ابة فإنّها أحيى للقلب و أرضى للرّب».(2)

4. از آنجا كه فاطمه نزد پيامبر اكرم موقعيت ويژه اى داشت، پاداش تسبيح را به او هديه كرد. امام صادق مى فرمايد هيچ چيزى مانند تمجيد خدا بهتر از تسبيح فاطمه عبادت نشده و اگر بهتر از آن بود پيامبر آن را به دخترش هديه مى داد. «ما عبد الله بشىء من التمجيد افضل من تسبيح فاطمة و لو كان شىء افضل منه ل نحله رسول الله فاطمة».(3)

ثواب پاداش تسبيح حضرت فاطمه معادل با هزار ركعت نماز مستحبى است.

ص: 36

5. مكرر براى ازدواج با فاطمه نزد پيامبر اكرم آمدند، پيابر فرمود امر ازدواج او با خداوند متعال است، ازاين رو آن افراد نااميد برگشتند «ما زوّجت فاطمة الاّ لما امر من الله بتزويجها».(1)

6. حضرت فاطمه را آن طورى كه شايسته مقام آن حضرت است نمى توان شناخت، ازاين رو امام صادق فرمود: «من عرف فاطمة حق معرفتها فقد ادرك ليلة القدر».(2)

7. پيامبر اكرم به مدت 6 ماه يا 9 ماه هر روز صبح كه به مسجد مى رفت، كنار خانه فاطمه مى ايستاد و آيه تطهير را تلاوت مى فرمود.(3)

8. امام صادق وقتى از شخصى پرسيد نام دخترت چه گذاشتى، گفت: فاطمه. حضرت فرمود بنابراين بر او دشنام مده و او را لعن نكن و او را كتك نزن «اذا سمّيتها فاطمة فلا تسبّها و لا تلعنها و لا تضربها».(4)

9. پيامبر اكرم مى فرمايد شبى كه به معراج رفتم ديدم بر در بهشت نوشته شده است «لا اله الاّ الله محمّد رسول الله علىّ حبّ الله الحسن و الحسين صفوة الله فاطمة خيرة الله على باغضهم لعنة الله».(5)

ص: 37

8. اولين زنى است كه وارد بهشت مى شود؛ «اول شخص يدخل الجنة فاطمة».(1)

حضرت فاطمه در دنيا به نماز كه مى ايستد هفتاد هزار فرشته بر او سلام مى كنند و در قيامت هفتاد هزار فرشته او را به بهشت بدرقه مى كنند.

قال رسول الله: «اما ابنتى فاطمه فهى سيّدة نساء العالمين من الاولين و الآخرين و انّها لتقوم فى محرابها فيسلّم عليها سبعون الف ملك من الملائكة».(2)

9. قال رسول الله: «اذا كان يوم القيامة نادى مناد من بطنان العرش يا اهل الجمع نكّسوا رؤوسكم و غضّوا ابصاركم حتى تمر فاطمة بنت محمد على الصراط».(3)

10. آلوسى نويسنده روح المعانى گويد در سوره دهر همه نعمت هاى بهشتى بيان شده جز حورالعين و خداوند نامى از حورالعين نبرده است، به احترام و عظمت حضرت فاطمه؛ «و لم يذكرها لحرمة البتول و قرة عين الرسول».

ص: 39

11. حضرت فاطمه در قرآن كريم جمعى است منحصر به فرد (نِسٰاءَنٰا) در آيه مباهله.(1)

12. حضرت زهرا بهترين فرد زنان عالم است؛ «انّ فاطمة سيدة نساء العالمين».(2)

13. آن حضرت كوثر قرآن كريم است؛ (إِنّٰا أَعْطَيْنٰاكَ اَلْكَوْثَرَ) .

14. تنها زنى است كه محور رضا و غضب خداوند است؛ «انّ الله يغضب لغضب فاطمة و يرضى لرضاها».(3)

15. اطاعت از حضرت فاطمه بر انس و جن واجب است؛ قال الباقر: «لقد كانت مفروضة الطاعة على جميع من خلق الله من الجن و الانس».(4)

16. محبوب ترين فرد نزد پيامبر اكرم است؛ «ما ولد مولود احبّ الىّ منها».(5)

پيامبر اكرم: «وا شوقاه الى على و فاطمة و الحسن و الحسين».(6)

ص: 40

17. قلب فاطمه مملو از ايمان و يقين بود؛ «انّ ابنتى فاطمة ملأ الله قلبها و جوارحها ايماناً و يقيناً».(1)

الف. (وَ عَلَّمَكَ مٰا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَ كٰانَ فَضْلُ اَللّٰهِ عَلَيْكَ عَظِيماً) .(1)

ب. (وَ إِنَّكَ لَعَلىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ) .(2)

6. پيامبر عبد خالص خداوند است؛ (تَبٰارَكَ اَلَّذِي نَزَّلَ اَلْفُرْقٰانَ عَلىٰ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعٰالَمِينَ نَذِيراً) .(3)

7. عزت پيامبر اكرم و اطاعتش در رديف اطاعت خداوند است؛ (أَطِيعُوا اَللّٰهَ وَ أَطِيعُوا اَلرَّسُولَ) .(4)(وَ لِلّٰهِ اَلْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ) .(5)

8. پيامبر اكرم اسوه و الگوى بشريت است؛ (لَقَدْ كٰانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اَللّٰهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ) .(6)

9. پيامبر اكرم در تمام كارها خالص بود؛ (قُلْ إِنَّ صَلاٰتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيٰايَ وَ مَمٰاتِي لِلّٰهِ رَبِّ اَلْعٰالَمِينَ) .(7)

10. پيامبر اكرم داراى مقام شفاعت است؛ (وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضىٰ) .(8)

ص: 42

پيامبر به اين عظمت و جلالت درباره فرزندش فاطمه تعبيراتى دارد كه درباره كمتر كسى اين تعبيرات ارزشمند را بكار برده است:

1. «من زار فاطمة فكأنّما زارنى».(1)

2. فاطمه عزيزترين فرد نزد من است؛ «هى اعزّ النّاس الىّ».(2)

3. او بهترينِ دختران من است زيرا در راه من مصيبت مى بيند «هى خير بناتى».(3)

4. هركس بر فاطمه درود بفرستد خداوند او را مى آمرزد «من صلّى عليك غفر الله له و الحقه بى حيث كنت فى الجنة».

5. پيامبر هرگاه از مسافرت مى آمد بر فاطمه وارد مى شد و با او معانقه مى كرد و ميان او چشم او را مى بوسيد «اذا قدم من سفره يدخل على فاطمة فدخل عليها فقامت اليه و اعتنقته و قبلت بين عينيه».(4)

6. گاهى سر فاطمه را مى بوسيد و مى فرمود: «فداك ابوك».(5)

7. «فاطمة بضعة منّى و هى روحى التى بين جنبىّ».(6)

ص: 43

8. «كانت اذا دخلت عليه اخذ بيدها فقبّلها و اجلسها فى مجلسه».(1)

9. «كانت اذا دخلت عليه رحّب بها و قبّل يديها».

نكته

از آنجا كه پيامبر اكرم معصوم است و سخن او حساب شده است، تعريف و تمجيد از دخترش به جهت علاقه پدر و فرزندى نبوده، بلكه به علت كمالات نفسانى حضرت فاطمه بوده است.

به عنوان نمونه وقتى اميرالمؤمنين از او مى پرسد چه چيزى براى زن از هر چيزى بهتر است؟ «اى شىء خير للمرأة؟» فاطمه فرمود: آنكه مردان نامحرم آن را نبينند و آنها نيز نامحرمان را نبينند؛ «خير للنّساء أن لا يرينّ الرّجال و لا يراهنّ الرّجال». وقتى اين سخن فاطمه به عرض پيامبر رسيد، حضرت فرمود: «انّ فاطمة بضعة منّى».(2)

نمونه ديگر وقتى فاطمه زهرا در شب عروسى پيراهن خود را به مستمند تقديم كرد، حضرت از دخترش پرسيد چرا پيراهن نو را انفاق

ص: 44

كردى؟ عرض كرد از شما شنيدم كه خداوند مى فرمايد: (لَنْ تَنٰالُوا اَلْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقُوا مِمّٰا تُحِبُّونَ) (1) آنگاه پيامبر فرمود پدرت به فدايت باد «فداها ابوها».

فتنكشف عنّى الهموم و الاحزان»: من به چهره زهرا نگاه مى كردم، همين نگاه هرگونه غم و اندوه را از من برطرف مى نمود.

مى طلبند، چه مى فرمايى؟ حضرت زهرا در پاسخ گفت: «البيت بيتك و الحرة زوجتك افعل ما تشاء»: خانه خانه تو است و بانوى آزاد همسر تو است، اختيار با تو است هرچه مى خواهى انجام بده.(1)

حضرت على نيز با كمبود شديد مواجه شد، صبح يك روز كه از فاطمه تقاضاى غذا كرد، فاطمه ماجرا را گفت. حضرت على فرمود پس چرا به من نگفتى تا به جستجوى غذا بپردازم؟ فاطمه در پاسخ على چنين گفت: من از خدايم شرم كردم كه شما خود را بر چيزى كه مقدورت نيست به زحمت نيندازى.

عجب اينكه حضرت على از خانه بيرون آمد و يك دينار از كسى قرض گرفت و سپس براى تهيه غذا حركت كرد. در راه مقداد را ديد كه او نيز بر اثر تهى دستى از خانه بيرون آمده بود. على همان يك دينار را به مقداد داد و خود با دست خالى به خانه بازگشت.(1)

«ما كان شىء أطعمناه مذ يومين الاّ شىء كنت اؤثرك به على نفسى و على ابنىّ هذين الحسن و الحسين. فقال يا على يا فاطمة الاّ كنت اعلمتينى فابغيكم شيئاً فقالت يا اباالحسن انّى لاستحيى من الهى ان تكلّف نفسك ما لا تقدر عليه».(2)

روزى پيامبر اكرم از او پرسيد براى زن چه كارى برترين كار است؟ در پاسخ فرمود: «ان لا ترى رجلاً و لا يراها رجل»: نه او مرد بيگانه را ببيند و نه مرد بيگانه او را بنگرد.

پيامبر به نشانه تصديق او را به سينه چسبانيد و فرمود: «ذُرِّيَّةً بَعْضُهٰا مِنْ بَعْضٍ» : اينها فرزندانى هستند كه از نظر پاكى و كمال بعضى از بعضى ديگر هستند.

اميرالمؤمنين مى فرمايد روزى مرد نابينايى اجازه ورود به خانه فاطمه را گرفت. فاطمه خود را از او پوشاند. پيامبر به او فرمود: با اينكه اين مرد نابيناست چرا خود را از او پوشاندى؟ حضرت زهرا در پاسخ عرض كرد اگر او مرا نمى بيند، من او را مى بينم، وانگهى او بو را استشمام مى كند.

حضرت محمد پاسخ حضرت زهرا را پسنديد و به نشانه تصديق او فرمود: «اشهد انك بضعة منّى»: گواهى مى دهم كه تو پاره وجود من هستى.(1)

روزى پيامبر براى خانه فاطمه اجازه ورود گرفت و فرمود: «ءأدخل؟» قالت: عليك السلام يا رسول الله ادخل يا رسول الله. پيامبر فرمود: «ادخل و من

ص: 49

معى». عرضه داشت: بر من حجابى نيست (يعنى همراه شما وارد منزل نشود) «يا رسول الله ليس علىّ قناع».(1)

«ما رأيت احداً اشبه سمتاً و دلاًّ و هدياً برسول الله فى قيامها و قعودها من فاطمة بنت رسول الله».(1) كنايه از خوش اخلاقى است.

زنى 10 سؤال كرد و فاطمه با روى باز جواب داد و فرمود هر سؤالى كه بكنى براى من نزد خداوند مزدى هست.

و هيزم جمع مى كرد و فاطمه آرد درست مى كرد و بعد از آن خمير مى كرد و سپس نان مى پخت و لباس را وصله مى زد.

ب. روزى پيامبر اكرم مشاهده كرد كه فاطمه هم آرد درست مى كند و هم فرزندش را شير مى دهد، فرمود دخترم تلخى زندگى دنيا را بچش در برابر شيرينى آخرت «يا بنتاه تعجلى مرارة الدّنيا بحلاوة الآخرة» فقالت: «يا رسول الله الحمد لله على نعمائه و الشّكر على آلائه».(1)

آنان (وَ لِإِخْوٰانِنَا اَلَّذِينَ سَبَقُونٰا بِالْإِيمٰانِ) . پرهيز از هرگونه كينه و حسد و دشمنى (وَ لاٰ تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنٰا غِلاًّ لِلَّذِينَ آمَنُوا).

ب. جمله (وَ اَلَّذِينَ تَبَوَّؤُا اَلدّٰارَ) دوگونه تفسير شده است:

ص عطف است بر جمله (لِلْفُقَرٰاءِ اَلْمُهٰاجِرِينَ) كه پيامبراز اموال بنى نضير مقدارى به انصار داده در برابر اينكه به مهاجران منزل دادند.

ص جمله مستقل و مبتداست و خبرش جمله (فَأُولٰئِكَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ) است.

عده اى از مفسران اهل سنت به آيه 9 استدلال كرده اند كه اين آيه سه گروه را بيان مى كند: 1. مهاجران 2. انصار 3. كسانى كه بعد از اينها آمدند و شامل ما نيز مى شود كه نه جزو انصار هستيم و نه مهاجرين؛ (اَلَّذِينَ جٰاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ) تكليف ما را هم اين آيه مشخص كرد. يكى از تكاليف ما اين است كه براى خود و براى برادران خود كه در ايمان و عمل سبقت گرفته اند، طلب مغفرت كنيم؛ يعنى لازم است براى مهاجر و انصار تنها طلب رحمت كنيم؛(1) پاسخ اين است كه آيات سوره مباركه توبه مردم را به پنج گروه تقسيم مى كند:

1. (اَلسّٰابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ مِنَ اَلْمُهٰاجِرِينَ) . 2. (وَ اَلْأَنْصٰارِ). 3. (اَلَّذِينَ اِتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسٰانٍ) . 4. منافقين (وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ اَلْأَعْرٰابِ مُنٰافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ اَلْمَدِينَةِ مَرَدُوا

ص: 54

عَلَى اَلنِّفٰاقِ لاٰ تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ). 5. (وَ آخَرُونَ اِعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صٰالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً عَسَى اَللّٰهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ(1)

به تعبير ديگر اگر در قرآن فقط آيات سوره حشر بود مردم سه گروه بودند، ولى از آيات سوره توبه استفاده مى شود كه كسانى كه در صدر اسلام بودند و هم چنين كسانى كه بعدها به آنان ملحق شدند پنج گروه هستند. اين چنين نيست كه همه كسانى كه جزو مهاجران يا انصار بودند خوب بودند، اگر عده اى منافق در ميان مهاجر و انصار بودند ما بايد از آنها تبرى بجوييم، بنابراين آيه (مَرَدُوا عَلَى اَلنِّفٰاقِ) مخصّص آيه (يُحِبُّونَ مَنْ هٰاجَرَ إِلَيْهِمْ) مى شود و نمى توان گفت هركسى پيامبر را زيارت كرده و جزو اصحاب بوده انسان وارسته اى است، بلكه عده اى به نفاق گرايش پيدا كردند. افزون بر اين در روايات آمده است «ارتدّ الناس بعد النبى الا ثلاث» كه منظور، ارتداد از ولايت است.

آيه 9 سوره حشر گرچه درباره ايثارگرى انصار نازل شده، لكن منحصر به آنان نيست و شامل ايثارگرى اهل بيت پيامبر اكرم از جمله حضرت فاطمه نيز مى شود.

ص: 55

خانه باز نمود و حسن و حسين را طلبيد و دستبندها را به يكى از آنها و پرده را به ديگرى داد و به آنان فرمود: نزد پدرم برويد و سلام مرا به او برسانيد و به آن حضرت عرض كنيد كه ما در غياب تو غير از اينها به زندگى خود نيفزوديم، اينك اينها را آورده اين اختيار در دست شماست.

حسن و حسين به محضر پيامبر رسيدند و پيام مادر را به آن حضرت ابلاغ كردند. پيامبر آنها را نوازش كردند سپس دستور داد آن دو دستبند را به چند قطعه شكستند. آن قطعه ها را بين مهاجران تهى دست تقسيم نمودند و بعد دستور داد از آن پرده چند پيراهن تهيه كنند و به برهنگان دادند، آنگاه فرمودند خداوند فاطمه را رحمت كند، خداوند به جاى آن پرده (كه از آن چند نفر برهنه را بپوشانند) لباس بهشتى به فاطمه بپوشاند و به جاى اين دو دستبند او را با زيورهاى بهشتى بيارايد.

3. پيامبر در عروسى حضرت زهرا يك دست پيراهن نو به حضرت زهرا داده بود تادر شب عروسى بپوشد. هنگامى كه فاطمه به خانه زفاف رفت، بر سجاده عبادت خود نشسته بود و با خدا مناجات مى كرد. ناگاه مستمندى به خانه فاطمه زهرا آمد و با صداى بلند گفت از درِ خانه نبوت يك پيراهن كهنه مى خواهم.

ص: 57

فاطمه در آن موقع دو پيراهن داشت، يكى كهنه و ديگرى نو. خواست پيراهن كهنه را را طبق تقاضاى فقير به او بدهد، ناگاه به ياد آيه (لَنْ تَنٰالُوا اَلْبِرَّ حَتّٰى تُنْفِقُوا مِمّٰا تُحِبُّونَ)(1) افتاد.

حضرت زهرا كه مى دانست پيراهن نو را بيشتر دوست دارد، به اين آيه عمل كرد و پيراهن نو را به فقير داد.

فرداى آن روز هنگامى كه پيامبر پيراهن كهنه را در تن حضرت زهرا ديد، فرمود چرا پيراهن نو را نپوشيده اى؟ حضرت زهرا عرض كرد آن را به فقير دادم. پيامبر به او فرمود اگر آن را براى شوهرت مى پوشيدى بهتر و مناسب تر بود.

فاطمه عرض كرد اين روش را از شما آموختم در آن هنگام كه حضرت خديجه همسر شما گرديد همه اموال خود را در راه شما به تهى دستان بخشيد. كار به جايى رسيد كه فقيرى به در خانه آمد و تقاضاى لباس كرد و در خانه لباس وجود نداشت، شما پيراهن خود را از تن بيرون آورده و به او داديد، ازاين رو آيه (وَ لاٰ تَبْسُطْهٰا كُلَّ اَلْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً)(2) : و بيش از حد دستت را مگشا تا مورد سرزنش قرار گيرى و از كار فرومانى، نازل شد.

ص: 58

پيامبر تحت تأثير محبت ها و خلوص دخترش زهرا قرار گرفت، قطره هاى اشك از چشمانش سرازير شد و فاطمه را به نشانه محبت به سينه اش چسباند.(1)

آن روشن، پيروانش مورد رشك ديگران، پيروى اش راهنمايى به بهشت رضوان و استماع آن سبب نجات بشر است؛ «كتاب الله الناطق و القرآن الصّادق و النّور السّاطع و الضّياء اللّامع بينة بصائره منكشفة سرائره متجلّية ظواهره مغتبط به اشياعه قائد الى الرّضوان اتباعه مؤدّ الى النّجاة استماعه».

لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اَللّٰهُ أو نجم قرن الشيطان اوفغرت فاغرة من المشركين قذف أخاه فى لهواتها فلا ينكفىء حتى يطأ جناحها».

على همواره به سختى ها تن داده بود و در راه خدا پرتلاش بود. نزديك به پيامبر سرور اولياى خدا دامن به كمر بسته اى خيرخواه و تلاش گرى زحمت كش و در رنج بود؛ «مكدوداً فى ذات الله مجتهداً فى امر الله قريباً من رسول الله سيداً فى اولياءالله مشمراً ناصحاً مجدّاً كادحاً لا تأخذه فى الله لومة لائم».

7. يك بام و دو هوا؛

وقتى فاطمه آيات را خواند، خليفه گفت از پيامبر شنيدم «نحن معاشرالانبياء لا نورث ما تركناه صدقة».(1)

جاى اين سؤال هست كه اينها مى گويند «حسبنا كتاب الله»: كتاب خدا ما را كافى است. پس چرا به حديث پيامبر تمسك مى كنند؟ اگر به حديث تمسك مى كنند پس «حسبنا كتاب الله» درست نيست. اينجا از جمله مواردى است كه يك بام و دو هوا شده است.

ص: 65

گاهى به طور كلى و مطلق درباره عظمت و منزلت اهل بيت خود سخن مى گفت مانند اينكه آنها را «تحت الكساء» قرار مى داد و آنها را معرفى مى كرد «اللّهمّ انّ هؤلاء اهل بيتى» و حتى ام سلمه را راه نداد و به او فرمود: «انّك على مكانك».

چنانكه مى فرمود: «من رزقه الله حب الائمة من اهل بيتى فقد اصاب خير الدنيا و الآخرة فلا يشكنّ احد انّه فى الجنّة».(1)

گاهى بطور ويژه شخصيت اميرالمؤمنين را معرفى مى كرد: «على سيد المؤمنين»، «على عمود الدّين»، «أعلم امّتى من بعدى على»، «أقضاكم على»، «النّظر الى وجه علىّ عبادة»، «يا على حبّك تقوى و ايمان و بغضك كفر و نفاق».

گاهى بطور ويژه از شخصيت فاطمه ياد مى كرد: «فاطمة بضعة منّى» «فاطمة شعبة منّى»: يعنى فاطمه شعبه اى از من است، «هى ثمرة فؤادى».

در روايت است پيامبر مدت زيادى به هنگام نماز مى آمد نزد خانه فاطمه و مى فرمود: «السلام عليك و رحمة الله و بركاته» و آيه تطهير (إِنَّمٰا يُرِيدُ اَللّٰهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً)(2) را تلاوت مى كرد. از 6 ماه نوشتند 7 ماه 8 ماه تا 9 ماه كه پيامبر اين عمل را انجام مى داد. درهر شبانه روز پنج مرتبه كه در مجموع پيامبر اكرم بر طبق روايت 9 ماه

ص: 67

حدود 1350 مرتبه از اهل بيت خود به عظمت ياد كرده است. (30 * 5\150 * 9\1350)

ج. (قُلْ مٰا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ).(1)

از مجموع اين آيات استفاده مى شود مودّة ذى القربى همان راه خدا است، راه جداگانه اى نيست. علاوه سود آن براى خود مردم است نه خداوند و اهل بيت (فَهُوَ لَكُمْ) .

4. تعبير اجر و مزد رسالت از قول پيامبران ديگرى مانند نوح و هود و صالح و لوط و شعيب از آيه 106 تا 181 شعرا بيان شده است كه هيچ يك مودة ذى القربى را درخواست نكردند، جز پيامبر اكرم.

5. گاهى پيامبر اكرم آثار محبت به اهل بيت را بيان مى كرد، چنانكه فرمود: اى سلمان! محبت فاطمه در 100 جا سودمند است كه آسان ترين آنها هنگام مرگ و ورود به قبر است. هنگام سنجش اعمال و مبعوث شدن و گذر از پل صراط و محاسبه اعمال است.

«حبّ ابنتى فاطمة ينفع فى مأة موطن ايسر تلك المواطن القبر و الميزان و...».(2)

بهتر از هر عبادت، عبادتى است و حب ما اهل بيت بهترين عبادت.

قال الصادق: «انّ فوق كلّ عبادة عبادة و حبّنا اهل البيت افضل عبادة».

ص: 69

براى هر چيزى جواز عبور لازم است و جواز صراط، محبت على.

قال رسول الله: «لكلّ شىء جواز و جواز الصّراط حبّ علىّ بن ابى طالب».(1)

براى هر چيزى پايه اى است و پايه اسلام محبت به اهل بيت است.

«لكلّ شىء اساس و اساس الاسلام حبّنا اهل البيت».

نيل به مقام شهادت؛

قال رسول الله: «الا من مات على حبّ آل محمّد مات شهيداً مات مغفوراً له مات مؤمناً مات مستكمل الايمان مات تائباً بعثه ملك الموت بالجنّة يزف الى الجنّة كما تزف العروس الى بيت زوجها فتح فى قبره بابان الى الجنّة جعل الله قبراه مزار الملائكة...».(2)

رسول خدا فرمود: كسى كه بر محبت آل محمد بميرد، شهيد مرده است؛ كسى كه بر محبت آل محمد بميرد، با آمرزش گناهان مرده است؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد، با توبه از گناهان خود مرده است؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد، با ايمان كامل مرده است؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد، فرشته مرگ و سپس منكر و نكير به او مژده مى دهند؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد مانند عروس كه به خانه همسرش مى رود با تجليل به بهشت فرستاده مى شود؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد خداوند فرشته هاى رحمت را به زيارت قبرش مى فرستد؛ بدانيد كسى كه بر محبت آل محمد بميرد بر سنت و جماعت مرده است.

ص: 70

مستلزم عجز يا جهل است كه محال است و اين هدف در چهارده معصوم محقق شده است.

و انسان هاى ديگر به طفيل آنها آفريده شده اند.

ممكن است سؤال شود مگر ممكن است خداوند جهان به اين عظمت را به خاطر 14 نفر بيافريند؟ پاسخ اين است كه سخن در هدف اعلا است، انسان هاى ديگر نيز تاحدودى به اين هدف نايل شده اند. به هر اندازه كه در مسير عبوديت قدم بردارند، به همان اندازه در مسير هدف قرار دارند. ثانياً هدف مزبور به اندازه اى مهم است كه يك نفر مقصود كل خلقت باشد ارزش دارد خداوند اين همه تشكيلات را آماده كند، تا چه رسد به چهارده نفر.

از حديث شريف كساء نيز استفاده مى شود كه جهان هستى به بركت وجود آنها خلق شده است «و عزّتى و جلالى انّى ما خلقت سماء مبنيّة و لا ارضاً مدحية و لا قمراً منيراً و لا شمساً مضيئة و لا فلكاً يدور و لا بحراً يجرى و لا فلكاً تسرى الا لاجلكم و محب ّتكم».(1)

چه اينكه از حديثى كه گويد همه آب هاى دنيا مهريه حضرت زهرا است يعنى حيات طبيعت به خاطر اوست.

ص: 72

اما اينكه گويد اگر على نبود تو را نمى آفريدم، زيرا ولايت حضرت على ادامه رسالت پيامبر اكرم است (وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمٰا بَلَّغْتَ رِسٰالَتَهُ) (1) و به وسيله امامت على دين كامل گشت؛ «اَلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ» .

اما اگر فاطمه نبود، خبرى از پيامبر و اميرالمؤمنين نبود به جهت آن است كه ادامه امامت و مكمل رسالت و دين اسلام به وسيله فاطمه و نسل طيب و طاهر او به وقوع پيوست.

و هدف نهايى بعثت پيامبران كه قيام به قسط و عدالت است در پرتو قيام فرزند فاطمه، حضرت مهدى صورت مى پذيرد.

مثال: باغبان هنگامى كه درختى را غرس مى كند به اميد ميوه اين عمل را انجام مى دهد و تا درختى نباشد ميوه اى كه مورد نظر باغبان است حاصل نمى شود. بنابراين مقصود اصلى رسيدن به ميوه است. شايد از اين جهت پيامبر اكرم كه شجره طيبه و درخت پاكيزه رسالت است از حضرت فاطمه به عنوان ميوه دل ياد كرده است؛ «هى ثمرة فؤادى».

ص: 73

6. به بركت محبت فاطمه مردم از عذاب الهى نجات پيدا مى كنند؛ «... لأنّ الله عزوجل فطمها و فطم من احبّها من النّار».(1)

7. به بركت ايثارگرى فاطمه تهيدستى ثروتمند و گرسنه اى سير و بنده اى آزاد شد. به اين داستان توجه كنيد:

جابربن عبدالله انصارى گويد: روزى نماز عصر را با پيامبر خوانديم و پس از آن مردم اطراف او نشستند، در اين حال پيرمرد ضعيف و فقيرى نزد آن حضرت آمد و پيامبر احوال او را پرسيد. پيرمرد پاسخ داد اى پيامبر خدا! من گرسنه ام، سيرم كن! برهنه ام بپوشانم! و فقيرم مورد احسانم قرار ده!

حضرت فرمود من چيزى نزد خود ندارم اما به منزل كسى برو كه خدا و رسولش را دوست دارد و خداوند و رسولش هم او را دوست دارند و در راه خدا ايثار مى كند. به منزل فاطمه برو. آنگاه به بلال فرمود او را به منزل فاطمه ببر.

پيرمرد با بلال حركت كرد. وقتى به منزل رسيدند با صداى بلند گفت: «السّلام عليكم يا اهل بيت النّبوة».

فاطمه جواب او را داد و پرسيد تو كيستى؟ او در جواب گفت پيرمردى هستم گرسنه و برهنه، به من كمك كن، خداوند تو را مورد رحمت خود قرار دهد.

ص: 75

فاطمه و على و پيامبر سه روز بود كه غذا نخورده بودند و طعامى در منزل نبود. چيز ديگرى هم كه مورد قبول پيرمرد باشد نداشت. تنها گلوبندى داشت كه دختر عموى پدرش (دختر حمزه سيدالشهدا) به او هديه داده بود. آن را از گردنش بيرون آورد و به پيرمرد داد و فرمود آن را بفروش و نيازهاى خود را برآورده ساز.

پيرمرد گلوبند را گرفت و به مسجد آمد و در حالى كه پيامبر در ميان اصحاب نشسته بود، گفت اى رسول خدا! فاطمه اين گلوبند را به من داد و گفت خداوند برايت چاره سازى كند. حضرت گريه كرد و فرمود چگونه خداوند براى تو چاره سازى نكند در حالى كه فاطمه سرور دختران آدم گلوبندش را به تو داد.

پيرمرد گلوبند را در معرض فروش قرار داد. عمار پرسيد چند مى فروشى؟ و او جواب داد به اندازه يك وعده غذا كه مرا سير كند و يك لباس كه مرا بپوشاند و با آن نماز بخوانم و يك دينار كه با آن به منزل خود برسم. عمار از غنيمتى كه از جنگ خيبر به او رسيده بود يك وعده غذا و يك لباس و بيست دينار و دويست درهم به او داد و گلوبند را خريدارى كرد.

پيرمرد نزد رسول خدا آمد و از او و فاطمه تشكر كرد و حمد و ثناى خدا گفت و رفت.

ص: 76

عمار گلوبند را با مشك خوشبو كرد و آن را در پارچه يمنى قرار داد و به غلامش داد و گفت آن را به رسول خدا بده و تو را هم به او بخشيدم.

غلام عمار نزد آن حضرت رفت و او را از سخن عمار آگاه كرد. پيامبر هم كه مالك گلوبند و غلام شد به او فرمود: نزد فاطمه برو و گلوبند را به او بده و تو را هم به او بخشيدم. غلام نزد فاطمه رفت و او را از سخن رسول خدا آگاه كرد.

فاطمه گلوبند را گرفت و غلام را آزاد كرد.

غلام كه به دست فاطمه آزاد شده بود خنديد. زهرا از او پرسيد چه چيزى تو را به خنده آورد؟

غلام پاسخ داد بركت اين گلوبند مرا خنداند. زيرا اين گلوبند گرسنه اى را سير كرد، عريانى را پوشاند، فقيرى را بى نياز كرد، بنده اى را آزاد كرد و در پايان به دست صاحبش رسيد.

ص: 77

اگر حضرت على بينه خداوند است و در روز جنگ صفين فرمود قرآن ناطق من هستم، حضرت فاطمه نيز آيت بزرگ الهى است؛ «هى و الله آية لرسول الله بل له رحمة اهداها».

3. اگر حضرت على در حال ركوع به سائل انگشتر داد، حضرت فاطمه در شب عروسى به سائل پيراهن نو داد.

4. اگر حضرت على روى منبر نشست و فرمود: «سلونى قبل ان تفقدونى». حضرت فاطمه فرمود: «ادن لاحدثك بما كان و ما يكون و ما هو كائن».

5. اگر حضرت على از خوف خداوند غش مى كرد، حضرت فاطمه نيز همين حال را داشت كه خداوند به فرشتگان فرمود: «انظروا الى امتى فاطمة».

6. حضرت على و فاطمه هردو داراى عصمت و مشمول آيه تطهير بودند.(1)

7. هردو موفق به بندگى خدا بودند. امام سجاد مى فرمايد چه كسى قدرت دارد همانند حضرت على عبادت كند؛ «و من يقوى على عبادة علىّ بن ابى طالب».(2)

ص: 79

امام حسن فرمود: «ما كان فى الناس اعبد من فاطمة».(1)

10. محبت به هردو مايه سعادت بشر است؛ «لو اجتمع النّاس على حبّ على لما خلق الله النار».(2)

پيامبر اكرم فرمود: «حبّ فاطمة ينفع فى مأة موطن ايسرها القبر».

يكى از وجوه تسميه فاطمه آن است كه شيعيان را از عذاب الهى منقطع مى سازد؛ «لأنّ الله عزوجل فطمها و من احبّ ها من النّار».(3)

11. هردو داراى مقام شفاعت هستند.

12. هردو مايه افتخار براى فرزندان خود بودند. امام حسين روز عاشورا فرمود: «انا ابن علىّ المرتضى انا ابن فاطمة الزّهرا».

امام كاظم مى فرمايد: «انّ فاطمة صديقة شهيدة».(4)

13. قدر و منزلت هردو مجهول ماند.

14. حق هردو غصب شد.

15. هردو مورد ظلم و ستم قرار گرفتند.

16. هردو را مخفيانه و شبانه دفن كردند.

17. هردو آرزوى مرگ كردند.

ص: 80

18. هردو داراى ولايت تكوينى بودند.

19. هردو به مقام شهادت نائل آمدند.

پيامبر اكرم فرمود: «من ولدى اثنى عشر نقيباً نجباء محدّثون مفهمون آخرهم القائم بالحقّ».

4. هردو ستاره درخشان هستند. امام صادق در ذيل آيه (كَأَنَّهٰا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ) فرمود: «كان فاطمة كوكب درىّ بين نساء اهل الارض».

نظير همين تعبير درباره حضرت مهدى وارد شده است.

5. هردو واجد صبر هستند: «يا ممتحنة امتحنك الّذى خلقك قبل ان يخلقك فوجدك لما امتحنك صابرة».

در دعاى غيبت امام زمان مى خوانيم: «فإنّه الهادى... الصابر المجتهد الشّكور».

آسمانى برترى دارد (وَ أَنْزَلْنٰا إِلَيْكَ اَلْكِتٰابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِمٰا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ اَلْكِتٰابِ وَ مُهَيْمِناً عَلَيْهِ) .(1)

وفضيلت پيامبران بر محور كتاب آسمانى است كه به آنها عنايت شده است. حال اگر قرآن بر كتب آسمانى فضيلت دارد، عترت پيامبر كه همتاى قرآن است نيز بر پيامبران فضيلت دارند.

2. حضرت ابراهيم با اينكه خود از صالحين است (وَ وَهَبْنٰا لَهُ إِسْحٰاقَ وَ يَعْقُوبَ نٰافِلَةً وَ كُلاًّ جَعَلْنٰا صٰالِحِينَ) (2) در عين حال تقاضا مى كند در قيامت به صالحين ملحق شود؛ (رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصّٰالِحِينَ) .(3)

از اينجا معلوم مى شود صالحين مراتب دارند و حضرت ابراهيم آن مرتبه والا را طلب مى كند. مرحوم علامه طباطبايى مى فرمايد آن مقام برتر و والاى صالحين را كه ابراهيم طلب مى كند جز مقام و منزلت پيامبر و اهل بيت او نمى باشد.

قرآن از لسان پيامبر نقل مى كند: (إِنَّ وَلِيِّيَ اَللّٰهُ اَلَّذِي نَزَّلَ اَلْكِتٰابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى اَلصّٰالِحِينَ) .(4)

ص: 83

3. پيامبر اكرم بر همه انبياء فضيلت دارد. على به شهادت آيه مباهله (أَنْفُسَنٰا وَ أَنْفُسَكُمْ) همتاى پيامبر است و فاطمه زهرا هم كفو اميرالمؤمنين است. پس حضرت فاطمه بر همه پيامبران جز پيامبر اكرم فضيلت دارد.

4. امام صادق مى فرمايد هيچ پيامبرى نيست مگر اينكه با شناخت مقام و برترى ما بر ديگران به مقام رسيده باشد؛ «ما من نبى قطّ الاّ بمعرفته حقّنا و بفضلنا على من سوانا».(1)

5. امام صادق مى فرمايد تمام پيامبران به عظمت و فضيلت ما اعتراف كردند و در برابر ما خاندان تواضع كردند. كليم الله شدن موسى و معجزات عيسى همه و همه به بركت ما اهل بيت بود؛ «ما كلّم الله موسى تكليماً الاّ بولاية على و لا اقام الله عيسى بن مريم آية للعالمين الاّ بالخضوع لعلىّ ثمّ قال اجمل الامر ما استأهل خلق من الله النظر اليه الاّ بالعبودية لنا».(2)

6. امام صادق فرمود آل محمد برترين مخلوقات خداوندند؛ «آل محمد خير من برء الله».(3)

ص: 84

كوتاه سخن اينكه هيچ انسانى با آنها مقايسه نمى شود؛ «نحن اهل البيت لا يقاس بنا احد».(1)

3. حضرت مريم سيد وسرور زنان عصر خودش بود، حضرت فاطمه سيد و سرور زنان عالم در طول تاريخ است.

قلت لأبى عبدالله قول رسول الله فاطمة سيدة نساء اهل الجنة أسيدة نساء عالمها قال ذاك مريم و فاطمة سيدة نساء اهل الجنة من الاولين و الآخرين».(1)

4. جبرئيل از آينده روزگار به حضرت مريم خبر نداد، اما به حضرت فاطمه خبر داد؛ «و كان جبرئيل يأتيها فيحسنّ عزاها على أبيها و يطيب نفسها و يخبرها عن أبيها و مكانها و يخبر بما يكون بعدها و كان على يكتب ذلك فهذا مصحف فاطمة».

5. حضرت مريم مادر يك كلمة الله است، حضرت فاطمه مادر يازده كلمة الله است. جالب آنكه فرزند مريم به فرزند فاطمه در نماز اقتدا مى كند؛ «المهدى الّذى يصلّى خلفه عيسى بن مريم».(2)

6. حضرت مريم از متواضعان و عابدان بود؛ (وَ صَدَّقَتْ بِكَلِمٰاتِ رَبِّهٰا وَ كُتُبِهِ وَ كٰانَتْ مِنَ اَلْقٰانِتِينَ) .(3)

ص: 86

حضرت فاطمه نيز از متواضعان و عابدان بود، ازاين رو خداوند به فرشتگان مباهات مى كند و مى فرمايد: «انظروا الى امتى فاطمة كيف ترتعد فرائصها من خيفتى».

7. اگر فرزند حضرت مريم در آغاز ولادت سخن گفت؛ (قٰالَ إِنِّي عَبْدُ اَللّٰهِ آتٰانِيَ اَلْكِتٰابَ وَ جَعَلَنِي نَبِيًّا) (1)، فرزند فاطمه (امام حسين) در شكم مادر سخن گفت: «انا الغريب، انا الشّهيد، انا العطشان».

8. براى حضرت مريم از جهان غيب غذا مى رسيد؛ (قٰالَ يٰا مَرْيَمُ أَنّٰى لَكِ هٰذٰا قٰالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشٰاءُ بِغَيْرِ حِسٰابٍ) .(2)

زمخشرى در كشاف جلد 1 صفحه 354 حديثى را نقل مى كند كه رزق از جهان غيب در بعضى از زمان ها براى حضرت فاطمه نيز بوده است.

ص: 87

مريم از يك نسبت عيسى عزيز *** نور چشم رحمه للعالمين

آن كه جان در قالب گيتى دميد *** با نداى آن تاجدار هل اتى

آن يكى شمع شبستان حرم *** تا نشيند آتش پيكار كين

وآن دگر مولاى ابناى جهان *** از سه نسبت حضرت زهرا عزيز

آن امام اولين و آخرين *** روزگار تازه آئين آفريد

مرتضى مشكل گشا فرمانروا *** حافظ جمعيت خيرالامم

پشت پا زد بر سر تاج و نگين *** قوت بازوى احرار جهان

درخواست مى كنيم كه دخترت فاطمه را به جشن عروسى ما بفرستيد تا با حضور او شكوه بيشترى پيدا كند و بر خواسته خود اصرار كردند.

پيامبر فرمود او همسر على بن ابى طالب است و به حكم او عمل مى كند. يهودى ها از آن حضرت خواستند تا نزد على وساطت كند تا فاطمه را به مجلس عروسى آنها بفرستد.

زنان يهود به انواع و اقسام زينت هاى برگرفته از دريا و زمين خود را آراسته بودند و گمان داشتند كه فاطمه با لباس هاى ساده و كم ارزشى وارد مجلس عروسى مى شود و مى خواستند او را با چنين لباس هايى تحقير كنند. در اين هنگام حضرت جبرئيل لباس ها و زينت هايى را از بهشت براى فاطمه آورد كه مثل آن ديده نشده بود.

فاطمه لباس هاى بهشتى را پوشيد و خود را به آن زينت ها آراست، به طورى كه ديگران از ديدن آنها به شگفت آمده بودند. وقتى وارد مجلس عروسى شد، زنان يهود چنان از لباس هاى زيباى بهشتى او شگفت زده شدند كه او را تعظيم كردند و جمع زيادى از آنها با اين معجزه مسلمان شدند.(1)

ص: 89

نزد او به رهن گذارد. مرد يهودى چادر را به منزل برد و در يكى از اتاق هاى خود قرار داد.

وقتى شب فرارسيد همسر او به اتاقى كه چادر فاطمه در آن بود رفت و مشاهده كرد نورى به سوى بالا مى تابد و همه جا را روشن كرده است. نزد همسر خويش بازگشت و به او خبر داد كه نور بزرگى را مشاهده كرده است.

مرد يهودى كه فراموش كرده بود چادر فاطمه در منزل او قرار دارد با عجله بلند شد و به درون آن اتاق رفت و ديد شعاع نورى همه جا را فراگرفته است و گويا اين نور يك ماه نورانى است كه از نزديك نورافشانى مى كند. در شگفتى فرورفت و به مكانى كه چادر در آن قرار داشت توجه كرد و فهميد اين نور از چادر فاطمه است. آنگاه به سراغ اقوام خود رفت و همسرش نيز نزد خويشان خود رفت تا آنها نيز اين نور شگفت انگيز را مشاهده كنند. هشتاد نفر يهودى آمدند و اين نور را مشاهده كردند و همگى از ديدن اين معجزه مسلمان شدند.(1)

داخل خانه شنيدم و در حياط منزل آسياب دستى او را ديدم كه بدون آنكه كسى آن را بگرداند، حركت مى كرد.

سلمان به محضر رسول خدا رسيد و آنچه را ديده بود به او خبر داد. حضرت تبسم كرد و فرمود: اى سلمان! خداوند قلب و جوارح دخترم فاطمه را پر از ايمان كرده است تا براى عبادت خدا فارغ شود.(1)

اين درخشش به هنگام نماز ظهر و هنگام نماز مغرب نيز صورت مى گرفت. نور هنگام ظهر زردرنگ و هنگام مغرب قرمز بود.(1)

را رها نكنيد موهايم را پريشان مى كنم و پيراهن رسول خدا را بر سرم مى گذارم و به درگاه خداى تعالى ناله مى زنم.

سلمان گويد: من نزديك فاطمه بودم و به خدا قسم ديدم كه پايه ديوارهاى مسجد رسول خدا از پايين كنده شد، به گونه اى كه اگر كسى مى خواست از زير آنها بگذرد مى توانست. من خود را به او نزديك تر كردم و گفتم: اى سرور و مولاى من! خداوند پدرت را به رحمت برانگيخت و تو آنها را گرفتار عذاب مكن. آنگاه فاطمه برگشت و ديوارهاى مسجد به جاى خود بازگشت.(1)

امام باقر مى فرمايد: به خدا سوگند اگر حضرت فاطمه موهاى خويش را آشكار مى كرد، همه آنها مى مردند؛ «و الله لو نشرت شعرها ماتوا طرّاً».(2)

ص: 94

(يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخٰافُونَ يَوْماً كٰانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً .. *.. إِنّٰا نَخٰافُ مِنْ رَبِّنٰا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً).(1)

(أَلاٰ إِنَّ أَوْلِيٰاءَ اَللّٰهِ لاٰ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لاٰ هُمْ يَحْزَنُونَ).(2)

پاسخ:

الف. ترس از خداوند متعال به جهت احساس عظمت و بزرگى او يك نوع كمال است و همين ترس عامل تهذيب نفس و تزكيه روح است و موضوع ترس مربوط به دنيا مى باشد و عدم ترس و حزن، مربوط به آخرت.

ب. در آياتى كه پيامبر گويد (إِنِّي أَخٰافُ) مقيد به شرط (إِنْ عَصَيْتُ) است. بنابراين اگر عصيان نباشد ترسى نيست زيرا آنها افراد مطمئن اند؛ (أَلاٰ بِذِكْرِ اَللّٰهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ(3)

ج. سه گونه ترس داريم: 1. ترس طبيعى مانند ترس از حيوانات موذى يا افراد مسلح. 2. ترس از اعمال مانند ترس مجرم از قاضى عادل. 3. ترس شاگرد از استاد، كه بخاطر عظمت علمى استاد جرأت سخن گفتن ندارد.

ترس امام يا پيامبر از خداوند مانند ترس شاگرد از استاد است نه بخاطر اعمال زيرا آنان معصوم اند.

ص: 96

و لذا كسى كه اعمالش ناشايست است، مى ترسد مانند يهود كه ترس از مرگ داشتند؛ (قُلْ إِنْ كٰانَتْ لَكُمُ اَلدّٰارُ اَلْآخِرَةُ عِنْدَ اَللّٰهِ خٰالِصَةً مِنْ دُونِ اَلنّٰاسِ فَتَمَنَّوُا اَلْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صٰادِقِينَ * وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِمٰا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ اَللّٰهُ عَلِيمٌ بِالظّٰالِمِينَ(1)

قرآن كريم مى فرمايد رسولان الهى تنها از خداوند مى ترسند نه از غير خداوند؛ (اَلَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسٰالاٰتِ اَللّٰهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لاٰ يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اَللّٰهَ(2)

امام حسين: «اللّهمّ اجعلنى اخشاك كأنّى اراك».

قال على: «من خاف الله امنه الله سبحانه من كلّ شىء من خاف النّاس اخافه الله سبحانه من كلّ شىء».(3)

بنابراين ترس از خداوند مايه تربيت و تكامل بشر است، لذا قرآن كريم مى فرمايد: (وَ إِيّٰايَ فَارْهَبُونِ (4) فَلاٰ تَخْشَوْهُمْ وَ اِخْشَوْنِ(5) فَلاٰ تَخٰافُوهُمْ وَ خٰافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ(6)

نكته ديگر اينكه حزب الله واقعى كسى است كه از خدا بترسد و اين منحصر در بندگان دانشمند خدا است. اين مطلب از انضمام سه آيه شريفه ذيل استفاده مى شود.

(رَضِيَ اَللّٰهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولٰئِكَ حِزْبُ اَللّٰهِ) (7) (رَضِيَ اَللّٰهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذٰلِكَ لِمَنْ خَشِيَ رَبَّهُ) (8) (إِنَّمٰا يَخْشَى اَللّٰهَ مِنْ عِبٰادِهِ اَلْعُلَمٰاءُ (9)

ص: 97

نوف بكالى گويد نيمه شب على را ديدم گريه مى كند، فرمود: «انّ لله موقفاً و لنأمن بين يديه موقفاً لا يخفى عليه شىء من اعمالنا يا نوف ان طال بكائك فى هذه الليلة مخافة لله تعالى قرّت عيناك غداً بين يدى الله

«يقول الله عزوجل يا ملائكتى انظروا الى امتى فاطمة سيدة امائى قائمة بين يدى ترتعد فرائصها من خيفتى و قد اقبلت بقلبها على عبادتى اشهدكم انّى قد آمنت شيعتها من النّار».

ص: 98

ج. (وَ إِذْ قٰالَ مُوسىٰ لِقَوْمِهِ يٰا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اَللّٰهِ إِلَيْكُمْ) .(1)

2. پيامبر اكرم اذيت هاى فراوانى را از ناحيه منافقان يا مسلمانان ضعيف الايمان مشاهده كرد كه دو نمونه اش را قرآن كريم بيان مى كند:

مسلمان ها مى آمدند در منزل پيامبر براى مهمانى و بعد از صرف غذا مى نشستند و حرف هاى بى فايده مى زدند و اوقات ارزشمند پيامبر را مى گرفتند. قرآن كريم دستور داد وقتى غذا خورديد متفرق شويد زيرا جلوس شما مايه اذيت پيامبر است؛ (فَإِذٰا طَعِمْتُمْ فَانْتَشِرُوا وَ لاٰ مُسْتَأْنِسِينَ لِحَدِيثٍ إِنَّ ذٰلِكُمْ كٰانَ يُؤْذِي اَلنَّبِيَّ فَيَسْتَحْيِي مِنْكُمْ وَ اَللّٰهُ لاٰ يَسْتَحْيِي مِنَ اَلْحَقِّ) .(2)

مورد دوم اينكه مى آمدند نزد پيامبر حرفى را مى زدند و پيامبر استماع مى كرد، ديگرى مى آمد بر خلاف اولى حرف مى زد آن را هم نيز استماع مى كرد، بعد به يكديگر مى گفتند پيامبر گوش است، يعنى سخن همه را تصديق مى كند؛ (وَ مِنْهُمُ اَلَّذِينَ يُؤْذُونَ اَلنَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ) .(3)

3. برخى از آيات قرآن پاداش اذيت شدن در راه خدا را جاودانگى در بهشت بيان مى كند؛ (فَالَّذِينَ هٰاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيٰارِهِمْ وَ أُوذُوا فِي سَبِيلِي

ص: 100

قٰاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئٰاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنّٰاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهٰارُ ثَوٰاباً مِنْ عِنْدِ اَللّٰهِ وَ اَللّٰهُ عِنْدَهُ حُسْنُ اَلثَّوٰابِ) .(1)

4. برخى از آيات فلسفه حجاب را اذيت نشدن زنان مى داند؛ (يٰا أَيُّهَا اَلنَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوٰاجِكَ وَ بَنٰاتِكَ وَ نِسٰاءِ اَلْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذٰلِكَ أَدْنىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلاٰ يُؤْذَيْنَ) .(2)

5. در برخى از آيات كيفر تلخ اذيت كردن پيامبر اكرم بيان شده است؛

(وَ اَلَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اَللّٰهِ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِيمٌ) .(3)

(إِنَّ اَلَّذِينَ يُؤْذُونَ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اَللّٰهُ فِي اَلدُّنْيٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذٰاباً مُهِيناً) .(4)

6. اميرالمؤمنين مى فرمايد خداوند فرموده است «ليأذن بحرب منّى من اذى عبدى المؤمن»: كسى بنده مؤمن را اذيت كند با من به جنگ برخاسته است.(5)

7. و نيز مى فرمايد كسى كه به مؤمنى نگاه كند كه بخواهد با آن نظر او را بترساند، روز قيامت خداوند او را مى ترساند، روزى كه هيچ سايه اى

ص: 101

نيست جز سايه رحمت او: «من نظر الى مؤمن نظرة يخيفه بها اخافه الله يوم لا ظلّ الا ظلّه».(1)

8. به پيامبر اكرم گفتند فلانى روزه مى گيرد و نماز شب مى خواند و همسايه اش را اذيت مى كند. حضرت فرمود چنين زنى اهل جهنم است؛ قيل لرسول الله انّ فلانة تصوم النّهار و تقوم اللّيل و هى سيئة الخلق تؤذى جيرانها بلسانها فقال: «لا خير فيها هى من اهل النّار».(2)

9. پيامبر اكرم فرمودند براى مؤمن روا نيست كه به برادر مؤمن خود نگاه كند كه او را بترساند و او اذيت شود؛ «لا يحل لمؤمن ان يشير الى اخيه بنظرة تؤذيه».(3)

10. «من اذى مؤمناً و لو بشطر كلمة جاء يوم القيامة مكتوباً بين عينيه ايس من رحمة الله».

11. پيامبر اكرم فرمودند اگر كسى مؤمنى را محزون كند و دنيا را به او بدهد، كفاره آن نمى شود و مأجور نيست؛ «من احزن مؤمناً ثمّ اعطاه الدّنيا لم يكن ذلك كفّارته و لم يوجر عليه».(4)

ص: 102

12. پيامبر اكرم فرمودند اگر كسى مؤمنى را اذيت كند مرا اذيت كرده است؛ «من اذى مؤمناً فقد اذانى».(1)

13. نكته قابل توجه اين است كه قرآن كريم به طور موجبه كليه مى فرمايد كسانى كه خدا و پيامبر را اذيت كنند، از رحمت حق در دنيا و آخرت به دورند و خداند عذاب مهين را براى آنان آماده كرده است؛ (إِنَّ اَلَّذِينَ يُؤْذُونَ اَللّٰهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اَللّٰهُ فِي اَلدُّنْيٰا وَ اَلْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذٰاباً مُهِيناً) .(2)

از سويى پيامبر اكرم درباره عظمت حضرت فاطمه فرمود: هركس فاطمه را اذيت كند مرا اذيت كرده است و هركس مرا اذيت كند خداوند را اذيت كرده است؛ «من اذاها فقد آذانى و من آذانى فقد آذى الله».(3)

اين حديث شريف مصداق آن قضيه كلى است. نتيجه اينكه براى آن كسانى كه فاطمه را اذيت كردند عذاب مهين آماده شده است.

حديث فوق در مدارك اهل سنت نيز آمده است: المستدرك على الصحيحين ج 3 ص 53 اسد الغابه ج 5 ص 522 كنز العمال ج 7 ص 111 صحيح بخارى ج 5 ص 177

ص: 103

قال على: «انّ فاطمة بنت رسول الله لم تزل مظلومة من حقّها ممنوعة عن ميراثها مدفوعة لم تحفظ فيها وصية رسول الله و لا رعى فيها حقه و لاحقّ الله عزوجل و كفى بالله حكماً و من الظالمين منتقماً».(1)

4. ظالم به خودش ظلم مى كند نه به خداوند؛ (وَ مٰا ظَلَمُونٰا وَ لٰكِنْ كٰانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ) .(1)

آگاه باشيد ظلم بر سه نوع است: ظلمى كه بخشوده نشود و ظلمى كه رها نگردد و ظلمى كه قابل بخشش است. اما ظلمى كه بخشوده نشود شرك ورزيدن به خداست، اما ظلمى كه قابل گذشت است ظلم بنده درباره خويشتن است كه در مورد ارتكاب برخى از زشتى ها است، اما ظلمى كه رهايى ندارد، ظلمى است كه بندگان خدا به يكديگر روا مى دارند.(1)

در اينكه حضرت فاطمه مورد ظلم و ستم دشمنان دين واقع شده شكى نيست و رواياتى از شيعه و سنى در اين جهت نقل شده است. نويسنده كتاب ارزشمند «فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفى» در فصل 31 صفحه 519 تا 566، 43 حديث در زمينه مظلوميت حضرت فاطمه نقل كرده است.

مهم آن است كه از اين روايات استفاده مى شود هر نوع ظلمى كه تصور مى شود از ارتكاب آن دريغ نورزيد: ظلم عرضى، ظلم مالى، ظلم حقوقى و ظلم بدنى.

پيامبر اكرم مى فرمايد: از رحمت خداوند به دور است كسى كه بعد از من به دخترم فاطمه ظلم كند و حق او را غصب كند و او را بكشد؛ «ملعون ملعون من يظلم بعدى فاطمة ابنتى و يغصبها حقّها و يقتلها».(2)

امام صادق مى فرمايد شبى كه پيامبر به معراج رفت به او خطاب شد اى رسول ما به دخترت فاطمه ظلم خواهد شد و حق او را غصب

ص: 106

مى كنند و با اينكه او حامله است، او را مى زنند؛ «اما ابنتك فتظلم و تحرم و يؤخذ حقّها غصباً الّذى تجعلها له و تضرب و هى حامل».(1)

اميرالمؤمنين مى فرمايد در محضر پيامبر بوديم شروع كرد گريه كردن. عرضه داشتم چرا گريه مى كنيد؟ «ما يبكيك يا رسول الله»، فرمود به خاطر ظلم هايى كه به شما مى شود و به تو ضربه مى زنند و به فاطمه سيلى مى زنند و حسنم را مسموم و حسينم را شهيد مى كنند؛ «ابكى مما يصنع بكم بعدى فقلت ما ذلك يا رسول الله فقال ابكى من ضربتك على القرن و لطم فاطمة خدّها و طعنة الحسن فخذها و السم الذى يسقى و قتل الحسين».(2)

ابن حجر عسقلانى مى گويد عمر به فاطمه لگد زد تا اينكه محسن او سقط شد؛ انّ عمر رفس فاطمة حتّى اسقطت بمحسن.(3)

جابربن عبدالله انصارى گويد پيامبر در حال احتضار بود كه فاطمه وارد شد، چشمان خود را باز كرد و فرمود دخترم «انت المظلومة بعدى و انت المستضعفة بعدى فمن آذاك فقد آذانى و من سرّك فقد سرّنى».(4)

ص: 107

مرحوم مجلسى (ره) نقل مى كند كه از روى مقنعه سيلى به صورت فاطمه زده شد كه گوشواره اش كنده شد و بر زمين افتاد؛ «فصفقت صفقة على خديها من ظاهر الخمار فانقطع قرطها و تناشرت الى الارض».(1)

امام صادق فرمود سبب وفات فاطمه اين بود كه قنفذ غلام عمر، فاطمه را با غلاف شمشير زد؛ «و كان سبب وفاتها ان قنفذاً مولى الرجل لكزها بنعل السيف بأمره».(2)

امام مجتبى به مغيره فرمود تو بودى كه دختر پيامبر را چنان زدى كه خونريزى كرد و آنچه در شكم داشت افكند (فرزندش سقط شد)؛ «انت الّذى ضربت فاطمة بنت رسول الله حتّى ادميتها و القت ما فى بطنها».(3)

ص: 108

عمر اما تتقى الله؟ تدخل على بيتى». واى بر تو. آيا مى خواهى نسل پيامبر را قطع كنى و نور خدا را خاموش كنى؟ و خداوند نورش را تمام مى كند؛ «ويحك يا عمر ما هذه الجرأة على الله و على رسوله تريد ان تقطع نسله من الدّنيا و تفنيه و تطفىء نور الله؟ و الله متمّ نوره».(1) عمر بار ديگر فرياد كشيد يا اطاعت كنيد يا آتش انتخاب با شما است.

4. حضرت زهرا در اينجا ناله برآورد و گفت اى رسول خدا چه مصيبت هايى كه از پسر خطاب و پسر ابى قحافه به ما نمى رسد؛ «نادت بأعلى صوتها يا ابت يا رسول الله ماذا لقينا بعدك من ابن الخطاب و ابن ابى القحافة».

5. عمر، گفت تا هيزم بياورند و بيت وحى را به آتش بكشند. ناگاه دود غليظى وارد خانه شد. عمر به درب نيم سوخته لگد زد و زهرا را كه سرپوش مناسبى نداشت بين در و ديوار قرار داد.

«والله ما بايع علىٌّ حتّى رأى الدّخان فى بيته»

6. ناله حضرت زهرا بين در و ديوار بلند شد «يا ابتاه يا رسول الله» به دخترت بنگر كه با او چگونه رفتار مى كنند. آه اى فضه مرا درياب كه فرزندم كشته شد.

ص: 110

7. نامردان روزگار وارد منزل فاطمه شدند و اميرالمؤمنين را به زور به طرف مسجد بردند و حبل بر حبل المتين انداختند؛ «تواثبوا على اميرالمؤمنين و هو جالس على فراشه واجتمعوا عليه حتّى اخرجوه سحباً من داره ملبيا ثوبه يجرّونه الى المسجد و القوه فى عنقه حب لاً اسود و حالت فاطمة بين زوجها و بينهم عند باب البيت».(1)

8. وقتى آن حضرت را به مسجد بردند مسلمان نماهاى تن پرور و ترسو براى ديدن اين منظره فجيع صف كشيده بودند؛ «و اجتمع الناس ينظرون و امتلأت شوارع المدينة بالرّجال فصرخت و ولولت».(2)

على نگاهى به قبر پيامبر كرد و سخن هارون برادر موسى را بيان كرد «يابن ام ان القوم استضعفونى و كادو ان يقتلوننى».(3)

9. على را وارد مسجد ساختند. ابوبكر در ميان افراد مسلح قرار گرفته بود تا او را حفاظت كنند و عمر با شمشير برهنه اش در كنار او ايستاده بود. ناگاه اميرالمؤمنين فرمود اى ابوبكر چه زود كينه ات را بر اهل بيت پيامبر آشكار ساختى. مگر تو نبودى كه در غدير خم بيعت كردى، به خدا قسم اگر شمشير در دستم بود مى دانستيد كه شما هرگز توان چنين جسارت ها را نداشتيد. خدا لعنت كند گروهى كه با من بيعت

ص: 111

كردند و مرا تنها گذاشتند؛ «فقال على ما اسرع ما توثبتم على اهل بيت نبيّكم يا ابابكر بأىّ حقّ و بأىّ ميراث و بأىّ سابقة تحث النّاس الى بيعتك الم تبايعنى بالامس بأمر رسول الله».(1)

«و هو يقول اما والله لو وقع سيفى بيدى لعلمتم انّكم لن تصلوا الى هذا منّى و بالله لا الوم نفسى فى جهد و لو كنت فى ار بعين رجلاً لفرّقت جماعتكم فلعن الله قوماً بايعونى ثم خذلونى».(2)

10. عمر گفت از اين حرف ها دست بردار و گفت اى على بيعت كن. حضرت فرمود اگر بيعت نكنم چه مى شود؟ او گفت تو را مى كشيم. حضرت فرمود در اين صورت بنده خدا و برادر رسول خدا را كشته ايد. عمر گفت بنده خدا آرى اما برادر رسول خدا نه. حضرت تا سه بار اقرار گرفت. اجمالاًاينكه حضرت بيعت نكرد، فرمود سوگند به خدا نه حرف تو را مى پذيرم و نه بيعت مى كنم؛ «والله لا أقبل قولك و لا أبايعه».(3)

11. وقتى حضرت زهرا به هوش آمد از فضه پرسيد على كجاست؟ گفت او را به مسجد بردند. به سرعت خود را رساند و وقتى شوهر خود را با آن وضع رقّت بار مشاهده كرد، فرياد زد پسرعمويم را رها كنيد. به خدا قسم اگر دست از او برنداريد سر خود را برهنه كرده و

ص: 112

پيراهن پيامبر را به سر افكنده و همه شما را نفرين مى كنم. به خدا قسم نه من از شتر صالح كم ارج ترم و نه كودكانم از بچه هاى او كم قدرتر؛ «خلّوا ابن عمى فو الّذى بعث محمداً لئن لم تخلوا عنه لأنشرنّ شعرى و لأضعنّ قميص رسول الله على رأسى و لأصرخنّ الى الله تبارك و تعالى فما ناقة صالح بأكرم على الله منّى و لا الفصيل بأكرم على الله من ولدى».(1)

ناگاه اميرالمؤمنين آثار عذاب را مشاهده كرد و به سلمان فرمود به فاطمه بگو نفرين نكند. ابوبكر كه اوضاع را اينطور ديد كه نزديك است هلاك شوند فوراًحضرت على را رها كرد.

گروه دوم آياتى است كه «شفيع» را منحصراً خدا معرفى مى كند، مانند: (قُلْ لِلّٰهِ اَلشَّفٰاعَةُ جَمِيعاً) :(1) بگو تمام شفاعت از آن خداست.

گروه سوم آياتى است كه شفاعت را مشروط به اذن خدا مى داند، مانند: (وَ لاٰ تَنْفَعُ اَلشَّفٰاعَةُ عِنْدَهُ إِلاّٰ لِمَنْ أَذِنَ لَهُ) :(2) هيچ شفاعتى نزد او جز براى كسانى كه اذن داده سودى ندارد.

گروه چهارم آياتى است كه شرايطى براى شنونده بيان مى كند. گاهى اين شرط را گرفتن عهد و پيمان نزد خدا معرفى مى كند، مانند: (لاٰ يَمْلِكُونَ

اَلشَّفٰاعَةَ إِلاّٰ مَنِ اِتَّخَذَ عِنْدَ اَلرَّحْمٰنِ عَهْداً) (3) : آنان هرگز مالك شفاعت نيستند مگر كسى كه نزد خداوند رحمان عهد و پيمانى دارد.

گاهى شرط آن را رضايت و خشنودى خدا معرفى مى كند: (وَ لاٰ يَشْفَعُونَ إِلاّٰ لِمَنِ اِرْتَضىٰ) (4): و آنها جز براى كسى كه خدا راضى به شفاعت براى اوست، شفاعت نمى كنند.

گروه پنجم آياتى است كه صلاحيت شفاعت شدن را از بعضى مجرمان سلب مى كند، مانند سلب شفاعت از ظالمان كه مفهوم آن اين است كه شفاعت، گروه هاى ديگر را شامل مى شود: (مٰا لِلظّٰالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَ لاٰ شَفِيعٍ يُطٰاعُ) (5): براى ستمكاران نه دوستى وجود دارد و نه شفاعت كننده اى كه شفاعتش پذيرفته شود.

ص: 114

و به اين ترتيب رعايت عهد و پيمان الهى يعنى ايمان و رسيدن به مقام خشنودى پروردگار و پرهيز از ستمكارى جزء شرايط حتمى شفاعت است.(1)

ه. همسايگان؛ قال الصادق: «انّ الجار يشفع جاره»: به درستى كه همسايه براى همسايه خودش شفاعت مى كند.(1)

و. فرشتگان؛ قال رسول الله: «يشفع النّبيّون و الملائكة...»: پيامبران و فرشتگان شفاعت مى كنند.(2)

ز. شهيدان دانشمندان؛ قال رسول الله: «يشفع يوم القيامة الانبياء ثمّ العلماء ثمّ الشّهداء»: در روز قيامت انبيا شفاعت مى كنند و پس از آن دانشمندان و پس از آن شهدا.(3)

2. عوامل شفاعت؛

الف. سجده زياد؛

قال رسول الله: «... فاعنّى بكثرة ا لسجود»: شخصى از پيامبر درخواست شفاعت كرد، حضرت فرمود مرا كمك كن به سجده هاى زياد.(4)

ب. تلاوت قرآن؛

قال رسول الله: «تعلّموا القرآن فإنّه شافع لأصحابه يوم القيامة»: قرآن را ياد بگيريد زيرا در قيامت براى اصحاب خود شفاعت مى كند.(5)

ج. دوستى فرزندان پيامبر و خدمت به آنان؛

ص: 116

قال رسول الله: «اربعة انا الهم شفيع يوم القيامة المكرم لذريّتى و القاضى لهم حوائجهم و السّاعى فى امورهم عند ما اضطروا اليه و الحبّ لهم بقلبه و لسانه»: چهار گروه را من در قيامت شفاعت مى كنم: كسى كه به ذريه و فرزندان من اكرام كند و كسى كه نيازهاى آنها را برآورده كند و در كارهاى آنها تلاش كند هنگامى كه در سختى هستند و آنها را با قلب و زبان خود دوست بدارد.(1)

3. موانع شفاعت؛

الف. شرك؛ ب. ستم؛ قال رسول الله: «امّا شفاعتى ففى اصحاب الكبائر ما خلا اهل الشّرك و الظّلم»: شفاعت من درباره گناهكاران است غير از كسانى كه اهل شرك و ستم هستند.(2)

ج. عدم اعتقاد به شفاعت؛ قال الرّضا: «من كذّب بشفاعة رسول الله لم تنله»: كسى كه شفاعت پيامبر را تكذيب كند به شفاعت او نمى رسد.(3)

د. سبك شمردن نماز؛ قال الصادق: «لا ينال شفاعتنا من استخفّ بالصّلوة»: كسى كه نماز را سبك بشمارد، به شفاعت ما نمى رسد.(4)

از مجموع احاديث استفاده مى شود مقام شفاعت براى انبيا و اولياى الهى يعنى ائمه و اهل بيت و نيز شهداى اسلام و علما و فرشتگان و... محرز و ثابت است.

ص: 117

فاطمه از زمره اهل بيت و از اولياى الهى و حتى برتر از انبيا مى باشد. به همين دليل اثبات مقام شفاعت براى فاطمه نياز به دليل جداگانه ندارد، در عين حال به برخى روايات در مورد شفاعت آن حضرت اشاره مى شود.

عن رسول الله: «فأيّما امرأة صلت فى اليوم و الليلة خمس صلوات و صامت شهر رمضان و حجّت بيت الله الحرام و زكّت مالها و اطاعت زوجها و والت عليّاً بعدى دخلت الجنّة بشفاعة ابنتى فاطمة و انّها سيدة نساء العالمين»؛(1)

از رسول خدا نقل شده: هر زنى كه پنج وقت نماز خود را بخواند و روزه ماه رمضان را بگيرد و حج واجب بيت الله را انجام دهد و زكات مالش را بپردازد و از شوهر خود اطاعت كند و على را بعد از من امام و رهبر خويش بداند (زمينه شفاعت را فراهم نمايد) به شفاعت دخترم فاطمه وارد بهشت خواهد شد و فاطمه سيده و سرور زنان عالم است.

وعن الباقر عن رسول الله: «اذا كان يوم القيامة فاذاً النداء من قِبل الله (عزوجل) يا حبيبتى و ابنة حبيبتى سلينى تعطى و اشفعى تشفعى»؛(2)

امام باقر از رسول خدا نقل مى كند: وقتى روز قيامت شود، ندا از جانب خدا مى رسد كه اى فاطمه هرچه درخواست كنى و از هركس شفاعت نمايى پذيرفته است.

ص: 118