كتاب نوائب الدهور در آثار و علائم ظهور جزء اول

بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِيمِ

بار خدایا ستایش مخصوص ذات پاک یکتای بی همتایی است که هستی تمام جهانیان از هستی تست و توئی هست کننده تمام هستی ها و هر هستی ای بهستی تو قائم و برپا است

خداوند بالا و پستی توئی *** ندانم چه ای ان چه هستی توئی

و دَروَد بی الایش و قیاس مختص گوهر پاك و دُرّه تاب ناك رسالت مخاطب به خطاب لولاک لما خلقت الافلاک ختم رسل و هادی سبل محمّد مصطفى صلى الله علیه و اله و سلم لاسیّما جوهر تاب ناک ولایت باب مدینہ علم و حکمت مدرس مدرس سلونی قبل ان تفقد ولى امير المؤمنين على بن ابی طالب اول وصی بلا فصل نبوی و حضرت خاتم الاوصياء و بقية الكرباء ابى القاسم م ح م د بن الحسن العسكرى عجل الله تعالی فرجه ابد الاباد باد

امَّا بعد

روشن دلان روحانی و برادران ایمانی را مستحضر می دارد نگارنده این اثر بنده

ص: 2

ناتوان شرمنده متمسک که بحبل عترت و قرآن سر سپرده استان ملايک پاسبان حضرت صاحب الزمان ارواحنا و ارواح العالمين له الفدا محمد حسن مير جهانی طباطبائي محمد ابادى جرقوئى اصفهانی ابن مرحوم میر سیّد على بن مير سيد قاسم غفر الله لى و لهم در این روزگار نا هنجار و دهر غدّاد اتشبار که دود فتنه و فساد ان عالم دین و دیانت را تیره و تار نموده و از گوشه و کنار گرگان خون خوار دندان های خود را برای دریدن قرآن و سنت پیغمر اخر زمان صلی الله و سلم علیه و اله تیز کرده و مصداق فرموده حضرت ولایت مدار امیر مؤمنان علیه السّلام که نسبت بحضرتش داده شد ظاهر گردیده

ليبک على الاسلام من كان باكيا *** فقد تركت اركانه و معالمه

هر اینه باید بر اسلام گریه کنند گریه کنندگان زیرا که از روی تحقیق ارکان و معالم ان متروک شده و از اسلام جز اسمی و از ایمان جز رسمی و از قران جز کهنه شدن چیزی باقی نمانده و درّندگان شیطان صفت هم از هر گوشه و کنار چنگال های خود را برای نابود کردن این اسم و رسم فقط هم تیز کرده و در کمینند که بهر نحو بتوانند اثر ان را محو نمایند غافل از ان که دست قدرت حق ناگهانی برای حفظ آن عنقریب از آستین غیب بیرون خواهد آمد و نقش های انان را نقش بر آب خواهد نمود و حق از باطل جدا و باطل نابود خواهد شد بدلیل عقل و نقل و برهان تدبّر در حالات گذشتگان مماکه صفحات تواریخ حاکی از آن و گذشته آئینه تمام نمای آینده است و بعلاوه تاییدات

ص: 3

غیبیه و اشارات گشفیه بعض از خواص و مربوطين بعالم ماوراء این عالم ماده حاکی از ان است و امیدواریم چند سالی زیاد تر نکشد که حق آثار خود را به تمام معنی نشان دهد

نمی باشد که پر از غیبت طولانی وقتی که ظلم و جور و حیرت و سرگردانی تمام روی زمین را پر کرده باشد و یأس و نا امیدی قاطبه مردمان را گریبان گیر شده باشد ناگهانی به امر خدا ظاهر می گردد و زمین را پر از عدل و داد می کند و سلسله فخیمه محمّد و ال محمد صلوات الله علیهم اجمعین برای ارشاد و راهنمائی شیعیان و دوستان خود که در دوره غیبت ان حضرت متزلزل نگردند و در ایمان خود ثابت باشند از طریق حق نلغزند نشان ها و علاماتی متنوعه از بعیده و قريبه و خاصّه و عامّه و مشروطه بدائیه و محتومه یقینیّه بیان فرموده اند تا حجت بر ان ها تمام باشد و به علاوه کفار و منافقین و منكرين و منحرفین نیز امتحان کرده شوند تا خبیث از طیّب تمیز داده شود و حق از باطل جدا گردد و حجّت بر همه تمام شود

نگارنده بر حسب تکلیف شرعی بر خود لازم دانستم به قدر استعداد و توانائی خود ان آیات و علامات را که در کتب فریقین متشتت و پراکنده نوشته شده و در دست رس همه کس خصوصا عوام نیست جمع اوری کنم و از خود در صفحه روزگار بیادگار گذارم تا خواص و عوام را تذکره و تبصره باشد بنا بر این با استعانت از خداوند متعال و استمداد از مقام اعلاى ولايت كلیّه الهیّه و استنصار از حضرت بقته الله عجل الله تعالی فرجه از روز پنج شنبه پنجم ماه صفر المظفر سال يك هزار سیصد و هشتاد و سه هجری قمری که همین سال باشد تصمیم بجمع اخبار علائم کردم و ان را در کتابی به نام لوامع النور فى علائم الظهور در سی صد و چهل و یک صفحه

ص: 5

تمام نمودم و تاریخ اتمام آن روز سه شنبه نهم ربیع الاول همین سال بود که مدّت جمع و تالیف ان سی و چهار روز پایان یافت چون ان کتاب عربی بود و عوام از ان بهره مند نمی شدند خواستم ان ها نیز محروم نباشند لذا برای رعایت حق ایشان بلا فاصله از روز چهار شنبه دهم همان ماه شروع کردم بنوشتن کتابی ملفق از پارسی و عربی به نام گنجینه سرور در علائم ظهور و مشغول شدم و تا روز گذشته که روز یک شنبه هفدهم جمادی الاولی سال یک هزار سی صد و هشتاد و سه است چهار صد و چهل و سه صفحه مطابق همین صفحات از ان کتاب را نوشتم که محتوی سیصد و بیست حَدیثِ از خاصه و عامه با تحقيقات و تطبيقات ان چه مقتضى بود متاسفانه در شب گذشته این کتاب لطیف و فرزند شریف در ماشین جا گذارده شد و از دستم رفت و زحمات و بی خوابی های دو سه ماهه برایم باقی ماند چون نحوه ای بود که امیدواری بپیدا شدن ان نداشتم از همین امروز که روز دوشنبه است بنوشتن این کتاب مشغول شدم با طرز شیوا تری که در نظر گرفته ام امید است انشاء الله تعالى با توجهات خاصه ولیّ عصر ارواحنا فداه بر وفق دل خواه تمام شود و در این بار از خطر محفوظ ماند بلکه وسائل طبع آن فراهم شود تا برادران ایمانی از ان

بهره مند شده و مشمول ادعیه صالحه ایشان شوم و توشه ای برای منازل اتیه ام باشد

و این کتاب را مشتمل ساختم بر یک مقدمه و دوازده بخش و یک خاتمه و موسوم ساختم

ص: 6

به نوائب الدُّهور فى علائم الظهور و اتمام ان را از خداوند متعال جلّ جلاله به توجهات حضرت ولیّ ذی الجلال خواهانم ﴿ وَ ما توفيقِى اِلاّ بِا للَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ اِلَيهِ أُنِیبُ وَ لَاحَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ باللّهِ العُلَى اَلْعَظِيمِ وَ صَلِّی اللَّه عَلَى محَمدٍ و اله الطّاهِرين ﴾

تهنیت گفتم پس فرمود ای عمّه او در ودایع خدا است تا زمانی که اذن دهد خدا در خروج او و در حَدیثِ دیگر فرمود ﴿ اِسْتَوْدَعْنَاهُ اَلَّذِي اِسْتَوَدَّ عَتُه ام موسی ﴾ یعنی سپردیم او را بآن کسی که سپرد به او مادر موسی موسی را باو و ان حضرت را دو غیبت بوده اول غیبت صغری و این غیبت بعد از ولادت او بود تا وقتی که دوره نائب خاص داشتن ان حضرت تمام شد و مدت این غیبت شصت و چهار یا شصت و هفت یا شصت و نه سال بوده و شاید این اختلاف ناشی از اختلاف در اول غیبت باشد که ایا بعد از ولادت ان حضرت بوده یا بعد از وفات پدر بزرگوارش و در این مدت نوّاب خاص ان جناب به خدمتش می رسیدند و خواص از شیعیان را به خدمتش می رسانیدند و برایش عرائض و مسائل مردم را جواب می گرفتند و ان ها بسیار بودند لکن معروفین از ان ها که مرجع کل بودند چهار نفر بوده اند عثمان بن سعيد عمرى و محمد بن عثمان و حسين بن روح و على بن محمد سيمرى و این ها متناوبا هر یک بعد از دیگری نائب بودند دوّم غیبت کبری و ابتداء ان از وفات علی بن محمّد سیمری بوده و وفات او بنا بر مشهور منصوص در نیمه ماه شعبان سال سی صد و بیست و نه هجری بوده و ان حضرت او را از وفاتش خبر داد در توقیع مبارک خود به این عبارت ﴿ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ یا عَلِىّ بْنِ مُحَمَّدٍ السّیمرى اَعْظَمَ اللَّهُ أَجْرَكَ وَ اجْر اخِوانَكَ مِنكَ فَاِنَّكَ مِیّتَ مَا بَيْنَك و بَيْنَ سَتة ايَّام و اجْمَعْ اَمْرَكَ و لا تُوصِ الى اَحَد يَقُومُ مُقَامِکٌ بَعْدَ وَفَاتِک فَقَد وَقَعَتِ الغَیبةُ الْعَامَّةُ وَ لا ظُهُورَ الاّ باذنِ اللَّهِ وَ ذلِكَ بَعدَ طُولِ الامدِ و قَسْوَةٍ

ص: 8

القَلبِ و امتِلاءُ الارضِ جَوراً ﴾ یعنی به نام خدای بخشنده مهربان ای علیّ بن محمّد سیمری بزرگ گرداند خدا مزد تو را و مزد برادرانت را از تو بدرستی که تو تا شش روز دیگر می میری جمع کن کار خود را و احدی را وصی و جانشین خود قرار مده بعد از مرگ خود زیرا که وقت غیبت عامّه رسیده و دیگر ظهوری نیست مگر به اذن خدا و این ظهور بعد از مدت طولانی خواهد بود وقتی که دل ها سخت شود و زمین پُر از جور و ستم شود اجمالاً بعد از وفات على بن محمّد سیمری ان حضرت نایب خاصّی نداشته و نخواهد داشت تا زمان خروج سفیانی بلکه علماء شیعه دوازده امامی را مرجع و نایب عام خود قرار داده و اگر چه جمع کثیری در دوره غیبت کبری تا حال خدمت حضرت مشرف شده اند ولی در حین تشرف حضرتش را نشناخته اند و بعد فهمیده اند یا اگر معدودی هم شناخته باشند مانند مرحوم سیّد مهدی بحر العلوم بنا بر مشهور متواتر و امثال ایشان نه به عنوان نیابت خاصّه بوده پس می توانیم حَدیثِ لعن بر مدّعی مشاهده را پیش از خروج سفیانی حمل بر مشاهده با دعوای نیابت خاصّه کنیم چنان چه جمعی از ملحدین در دوره غیبت کبری این ادّعاء را کرده اند و در عصر حاضر هم بعضی هستند که این ادّعاء را دارند

و بعضی گفته اند که ان حضرت را در دوره غیبت صغری یک زن بوده از اولاد ابى لهب و بعضی هم در دوره غیبت کبری از برای حضرتش زن و فرزندانی قائل شده اند که در جزیره خضراء که بلاد ان حضرتست ساکنند چنان چه علامه مجلسی رحمة الله علیه در سیزدهم بحار و قبل از ایشان

ص: 9

و بعد از ایشان جماعتی دیگر که از آن ها است مرحوم محدّث نوری رحمة الله علیه در دو کتاب عربی و فارسی خود جنة المأوى و نجم الثاقب نقل کرده اند و زن و فرزند داشتن حضرت در عصر غبت عقلا و نقلا محل تردید نیست زیرا که حضرتش کوچک تر سنتی از سنن جدّش خاتم الابناء صلى الله علیه و اله و سلم را ترك نخواهد کرد و در بعضی از اخبار وارد است که در زمان ظهور ان جناب هزار نفر از فرزندان ان حضرت ملازم و در رکاب ان جنابند چنان چه در محل خود ذکر کرده خواهد شد ان شاء الله تعالی

و وقت ظهور حضرتش معیّن و معلوم نیست بلکه سّری است از اسرار الهیّه هر چند اخبار بسیار در علامات ظهور ان حضرت وارد شده چنان چه بیشتر از آن ها را با مدارکی که دارد در این کتاب که معدّ بر ذکر که ان ها است خواهید دید

و در بعضی از اخبار ظهور ان حضرت در سال های طاق از یکی تا نه خواهد بود و روز قیام ان جناب شنبه عاشورا خواهد بود و با این عمر طولانی چون ظاهر شود قیافه ان حضرت تقریبا به چهل ساله می نماید و هفت سال که مانند هفتاد سال باشد سلطنت نمایند و شیخ طوسی و دیگران تا سی صد سال هم روایت کرده چنان چه اخبار ان بیاید پس زن ریش داری در بعضی از اخبار به نام سعیده هاونی بر سر حضرت زند و او را شهید نماید و حضرت امام حسين عليه السّلام در تجهيز و تغسیل و كفن و دفن ان حضرت اقدام فرماید و پهلوی قبر رسول خدا صلى الله عليه و اله در مدینه طیبه ان جناب را دفن نماید - و فعلا سن نازنین ان جناب تا این سال یک هزار و صد و بيست و هفت سالست

ص: 10

و كنیه ان حضرت ابو عبدالله و ابوالقاسم و القاب ان جناب بسیار است و وقتی که ظاهر شود زمین را پر از عدل و داد کند بعد از ان که پر از ظلم و جور شده باشد ﴿ الِلَّهم عَجِّل فَرَجَهُ وَ سَهِّل مَخرَجَهُ والمُم بهِ شَعْثَنا وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا ووَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا، وَ كَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا، وَ أَعْزِزْ بِهِ ذُلَّتنَا وَ اجْعَلْنَا مِن انْصَارِهِ و اعِوَانِه وَ مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار ﴾

و گردش شب و روز و ماه و سال در بنیه مبارك ان حضرت دوم اعتراض بر غیبت طولانی ان جناب ایراد و جواب این دو شبهه را در ضمن دو مبحث خاطر نشان می نمایم

ماه ها باید که تا یک پنبه دانه ز اب و گل *** شاهدی را حُلّه گردد یا شهیدی را کفن

بُلّورِ بان لطافت از علف قلی خاکستر شده و سنک كثيف به عمل می اید و حقیقت اوّلیه خود را از دست می دهد و حقیقت ثانوی پیدا می کند و امثال این ها از اندازه بیرون است که قطعا صورت و صفت اولیه خود را از دست داده و حقیقت ثانویه پیدا کرده و هیچ نشانی از صورت و صفت اولیّه در ان دیده نمی شود و همچنین ارکان چهار گانه مزاج انسانی و غیره که اب و خاک و اتش و باد باشد صورت ابی و خاکی و اتشی و بادی ان به نحوی تبدیل شود کہ حقیقت و اثار و صفات اولیه خود را بالمره از دست می دهد و نسبت به موالید سه گانه از معدن و نبات و حیوان به صورت ها و صفت ها و حقيقت های مختلفه ای تبدیل می شود که از ماهیت و حقیقت اولیّه ان هیچ اثار و نشانی پیدا نیست پس چون اب و اتش و باد و خاک که هر یک از این دو با هم ضدند و جمع نمی شوند یعنی آب با اتش جمع نمی شود و باد با خاک هر گاه به میزان اعتدال با یک دیگر ممتزج گردد و به واسطه مناسبت طبع و تشاكل صورت به لطف تدبیر به تدرج با هم تماس گرفته صبور کردند و سورت اولیّه ان ها شکسته شود حقیقت و طبیعت اولیّه ان بالمّره از بین می رود و هر ان چه متعلق به زمان و مکان است مَلَک صفت شود و شایسته عالم بالا كه ملكوت و جبروتست گردد و چون ارکان با هم الفت گرفتند ضدیّت از بین می رود و مزاج کلّی که یک چیز شوند به نحوی که هیچ یک از مَلَک و بشر نتوانند ان ها را از یک دیگر جدا کنند هیچ نوعی از تدابیر سر و صورت ابی و خاکی و اتشی و بادی از ان ها بر داشته شود ظاهرا و باطنا و طبیعت و قوت پنجمی بر خلاف اول از میان این چهار تولید گردد

ص: 13

که نه گرم باشد نه سرد و نه تر باشد و نه خشک و نه کثیف و نه لطیف و نه ثقیل و نه حفیف و نه نر و نه ماده پس این چنین چیزی بالضروره از حدّ اشیاء مكانی و زمانی بیرون آمده و چون نه مکان باشد و نه زمانی پس او را ضدّیتی نباشد و معتدلی باشد حقیقی چنان چه قطعا فسادی در ان راه نیابد و چنین چیز را نه روحانی مطلق توان گفت و نه جسمانی مطلق زیرا که روحی است مجسم و جسمی است مروّح چون کثافت ترابی از ان بر خواست روحانی شد و چون لطافت سه عنصر دیگر از او بر خواست جسمانی شد اکنون روح او چون جسم او است و جسم او چون روح او هم صفات ملکی دارد و هم صفات بشری پس به قوت روحانی ملکی تصرف در عالم طبع و مادة و اعضاء و اجزاء ان كند و به قوت جسمانی بشری در عالم طبیعت و ماده و اعضاء و اجزاء ان مکان سازد و با اجسام و اجساد قرار گیرد و قائم ماند مادام که بقاء عالم باشد و حکماء چنین طبیعت را طبیعت خامسه خوانند چنان چه سرشت بهشت و مزاج مردم بهشت هم از طبیعت خامسه است هم چنان که در این دنیا امّهات را می بینم که به واسطه مناسبت طبع با یک دیگر اتصال یافته اند و مرکّب شده اند هم چنین موالید را نیز سبب ترکیب و جود همین نسبت طبیعی بیشتر نیست نه ان که از روی صورت مناسبند و جرم مزاج جزئی دارند و اعتدال مزاجی تا از این سبب فناپذیر باشند ولی چون مزاج بهشت و سرشت او مزاج کلّی و اعتدال حقیقی است چنان چه خداوند متعال در صفت ان فرموده ﴿ لاَ يَرَوْنَ فِيهَا شَمْساً وَ لاَ ز مَهْرٌ يُرَا﴾ چون زمانی و مکانی نیست پس از افتاب و گرما و سرما بری باشد از این جهت ابدی است - و اگر مدّعی بگوید که چون اهل بهشت همین زنان و مردان خواهند

ص: 14

بود پس اولاد اوردن ایشان ضروری است و اولاد عالم به عالم کون و فساد تعلق دارد جواب می گوئیم پس از ان که گفته شد که ارکان وجود نه علوی بود و نه سفلی که نر و مادّه باشد مقتضی اولاد اوردن در ان موجود نیست - و هم چنین اگر مدّعی ایراد کند که در بهشت خدا وعده نعیم داده به قول خود که فرموده ﴿ وَ فاكِهَةً مِمَّا يَتَحَيَّرُونَ و لَحمُ طَيْرٌ مِمّٰا يَشْتَهُونَ ﴾ اگر شخص مبتلا به عذاب گرسنگی و تشنگی نگردد از طعام و شراب بهشت هیچ لذت نمی برد و هر کجا دخل بود به ضرورت نیز خرج هست و خرج تابع دخل است و خود همین صفت عذابیست که تعلق به عالم کون و فساد دارد و لازمه ان فنا است و با جاوید بودن در بهشت سازش ندارد -

جواب می گوئیم قوای چهار گانه وجود که عبارت از جاذبه و هاضمه و ماسکه و دافعه باشد تا وقتی که بر قرار خود باشد به قدر قوت خود جاذبه لطیف طعام و شراب را از معده کند جذب می کند و به وجود می رساند و قوه ماسکه در وجود نگاه می دارد و قوه ماسکه به معاونت قوه جاذبه طبخ و تحلیل می دهد و از معده می گذراند و قوه دافعه از او جدا و دفع می کند و تا چنین باشد از بلای دخل و خرجی که گفتید ایمن نباشد و عذاب گرسنگی و تشنگی به وجود او زحمت دهد و چون غذا نیابد حرارت غریزیه به قوّت جذب کند و رطوبت وجود را به کلّی بر چیند و بخورد و در وجود ایجاد فسادی کند که به تلف شدن انجامد و به این سبب طوری شود که قوای چهار گانه وجود هم به فعل و هم به صورت بر ضدّ و خلاف یک دیگر افتند چنان چه مصلح الدین شیرازی هم گفته چار طبع مخالف سرکش *** چند روزی

ص: 15

شوند با هم خوش *** گر یکی زین چهار شد غالب *** جان شیرین در اید از قالب

امّا چون قوای چهار گانه از حدود عنصریّت بیرون آمدند و اتّحاد کلّی پذیرفتند و به صورتی و صفتی دیگر مبدّل شدند و به حقیقت دیگری پیوستند قوت جاذبه از کجا برقرار خود می ماند که بتواند رطوبت های وجود را بخورد و وجود در عذاب گرسنگی و تشنگی مبتلا شود و هم چنان که گفته شد چون وجود چهار عنصرش امتزاج کلّی یافتند و یک چیز دیگر شدند بر خلاف ان چه که بودند هم به صورت و هم به طبیعت پس رطوبت های وجود از کجا باقی مانده که قوّة جاذبه جذب کند و به هلاکت انجامد و چنان چه گفتیم وجود اهل بهشت هم روحانی بود و هم جسدانی یعنی طبیعت خامسه باشد پس از وجود و عدم شراب و طعام چه تفاوتی در وجود صاحب طبیعت خامسه رو می دهد تا سبب تغییر و تبدیل او شود بلى لذت طعام و شراب برای صاحب طبیعت خامسه نظیر لذت بردن از استشمام بوی خوش است به مشام بو کننده که هر گاه ببوید لذت می برد و اگر هم نبوید زحمت و ازاری نمی بیند پس کسی که ارکان وجود او به مرتبه طبیعت خامسه رسید و معتدل حقیقی شد در عالم کون و فساد چیزی نمی تواند با او برابری کند و مغلوب و نا چیزش کند پس به این سبب بر همه چیز ها غالب شود و به همین سبب دوام و بقا دارد

چون این مقدّمه دانسته شد می گوییم اگر مزاج معتدل حقیقی و دارای طبیعت خامسه شد حوادث و عوارض زمانی و مکانی در ان تاثیر نمی کند و بادوام

ص: 16

و جاوید می ماند و عمر او طولانی می شود ولی اعتدال در این نشاه دنیا یا وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد منحصر است در صنع اول یعنی اوّل چیزی که افریده شده و امّا سایر اشیاء اعتدال شان حقیقی نیست بلکه اضافی است و اعتدال اضافی بر هشت قسم است که به اضافه اعتدال حقیقی نه قسم می شود اگر میل های عناصر چهار گانه با یک دیگر متساوی شد به این معنی که به حسب حجم و کمّ و کیف و شدت و ضعف ان معتدل حقیقی است که در خارج وجود ندارد و اگر میل هاشان مساوی نشد به اعتبار نوع در خارج و داخل و به اعتبار صنف در خارج و داخل و به اعتبار شخص در خارج و داخل و به اعتبار عضو در خارج و داخل هشت قسمت می شود اوّل به اعتبار نوع نسبت به انواعی که خارج از انست پس مزاج شخصی که لیاقت دارد برای هر شخصی از اشخاص انسان از حیث انسانیت لیاقت آن بیشتر است از غیر نوع انسان زیرا که عنصران مناسب اثار مطلوبه انست دوّم به اعتبار نوع است قیاس به انچه داخل در آن نوع است در بهتر و نیکو تر بودن کمالات آن از نوع خود زیرا که در نوع انسان ان شخصی که مزاج او تمام تر و به اعتدال حقیقی نزدیک تر است سزاوار تر است به اعتدال نوعی سوّم اعتدال صنفی یعنی صنفی از نوع نسبت به سایر اصناف ان نوع امتیاز داشته باشد به صفتی که عارض او می شود قیاس به ان چه خارج از او است مانند مزاج شخصی از اشخاص هندی الیق باشد از سایر اصناف نوع خود به نوعی که اگر از میان صنف خود بیرون رود در صنف دیگری از نوع خود از صنف خود شمرده نشود چهارم

ص: 17

اعتدال صنفی قیاس به ان که داخل در ان صنف است مثل مزاج شخص هندی که اعتدال هندی در او تمام تر است سزاوارتر است بان صنف از حیث اعتدال مزاج باقی افراد هندی زیرا که حال او نیکوتر است در ان چه برای آن افریده شده و این اعتدال حاصل نمی شود مگر برای کسی که در حاقّ وسط میان دو طرف مزاج صنفی واقع شده پنجم اعتدال شخصی قیاس به ان چه خارج از شخص است و داخل در نوع و صنف خود پس به درستی که حراج این شخص از حيث شخصيّت او الیق است از مزاج سایر اشخاص دیگر از صنف خود ششم اعتدال شخصی نسبت به داخل خود و احوال خود در پیش خودش زیرا که مزاج شخص در بهترین حالش الیق از مزاج های او است در سایر احوالش هفتم اعتدال عضوى قياس بسایر اعضا زیرا که مزاجی که از برای این عضو است لایق تر است به ان از مزاج های سایر اعضاء هشتم اعتدال عضوی قیاس به احوال همان عضو در نفس خود و ان در بهترین حالاتش لایق تر است از مزاج های او در سایر احوالش

پس از تمهید این مقدّمات بدان كه اعدل الامزجه در میان همه مزاج ها مزاج انسانست که ان اقرب باعتدال حقیقی است زیرا که مزاج هر نوعی معتدلست نسبت بخودش لكن نسبت به اعتبار مزاج های انواع اقرب از همه ان ها به اعتدال حقیقی مزاج انسان است زیرا که نفس ناطقه ای که به ان تعلق دارد اشرف و اکمل است که به انسان عطا شده و سایر انواع فاقد آنند نه از باب به بخل در افاضه

ص: 18

مبدء بلكه به حسب استعداد قابلیّات است و همین خود دلیل است که استعداد انسان به حسب مزاج او شدید تر است از مزاج های غیر انسان و به همین جهت است که مزاج او اقرب است به اعتدال حقیقی زیرا که اشرف الامزجه است و در میان نوع بشر على المذکور کسی که اعتدال خراج او از همه نوع خود بیشتر و هم چنین در اصناف و اشخاص و اعضاء خود به اعتدال حقیقی نزدیک تر است و دوام و بقاء او بیشتر و عمر او دراز تر و از هر گونه حادثه و خطری بر کنار تر است لذا حوادث زمانیه و مکانیه با او ضدیت نمی تواند بکند و در دوره خود تا اخر عمر دنیا زنده می ماند تا چه رسد به هزار سال و دو هزار سال و سه هزار سال و هر چه بالا تر و بودن چنین شخصی به چنین صفات ممکن است و محال نیست - باری به تقریر این دلیل عقلی راه تفکر را نشان دادم تدبّر تا بیابی

و كتب اخبار و اثار و تواریخ و سیر متداوله در میان ارباب مذاهب و ملل و نحل جهان بسیار است اگر بخواهم اسامی ان ها را احصا کنم کتابی جداگانه لازم دارد لذا برای نمونه به ذکر چند نفر از آن ها اشاره می کنم و باقی را محول می کنم به كتب فریقین از تواریخ و سیر از قبیل کامل ابن اثیر و تاریخ طبری و مروج الذهب مسعودى و روضه الصفا و ناسخ التواریخ و جيب السّير و از كتب اخبار فرقه ناجيه كمال الدين و تمام النعمه ابن بابويه و سیزدهم بحار علامه مجلسی و الزام الناصب حائری یزدی و یاقوت احمر شيخ على اكبر نهاوندى و امثال این ها علاقه مندان به ان ها مراجعه فرمایند و اشخاصی را که از معمرین در این کتاب یاد آوری می کنم از این قرار است

اوّل از معمّرین ادم ابو البشر است که به مقتضای روايات نه صد و سی سال عمر او بوده و بعضی زیاد تر نوشته اند

دوّم شیث هبة الله است که نه صد و دوازده سال سنّ او بوده است

سوّم نوح پیغمبر است که دو هزار و پانصد سال سنّ او بوده است

چهارم ادریس پیغمبر که نه صد و شصت و پنج سال سنّ او را نوشته اند

پنجم سلیمان بن داود است که هفت صد و دوازده سال داشته

ششم عوج بن عناق است که سه هزار و پانصد سال داشته

هفتم ضحّاک است که عمر او یک هزار سال بوده

هشتم عمر و بن عامر مزیقیا است که عمر او هشت صد سال بوده

ص: 20

نهم فریدون عادل که عمر او از هزار سال متجاوز بوده است

دهم پادشاهی که احداث مهرگان را کرده دو هزار و پانصد سال عمر کرده

یازدهم گرشاسب بوده هفت صد و پنج سال در دنیا عمر کرده است

دوازدهم رستم بوده که شش صد سال عمر کرده

سیزدهم زال بوده که شش صد و پنجاه سال عمر کرده است

چهاردهم شّداد بن عاد بوده که هفت صد سال عمر کرده است

پانزدهم لقمان بن عاد بوده که سه هزار و پانصد سال عمر کرده

شانزدهم عزیز مصر بوده معاصر حضرت یوسف هفت صد سال عمر کرده

هفدهم دو مغ پدر ریّان بوده سه هزار سال عمر کرده است

هیجدهم ریّان بن دومغ پدر عزیز مصر یک هزار و هفت صد سال عمر کرده

نوزدهم عبيد بن شريد جرهمی معروف سی صد و پنجاه سال عمر کرده

بیستم رزیث بن ثملا از حواریین حضرت عیسی که تا زمان خلافت عمر بن الخطاب حيات داشته

عدّه معمرین در دنیا زیاد بوده که عمر ان ها طولانی بوده مراجعه به کتاب های نام برده و امثال ان کنید و از معمرین معاصر یکی به نام سیاخان در شیراز بود که مکرو نگارنده او را دیده بودم و با او صحبت کرده بودم وقتی از سن او سؤال کردم گفت نمی دانم ولی من هجده ساله بودم که فتحعلی شاه قاجار بتخت سلطنت قرار گرفت و در زمان سلطنت

ص: 21

رضا شاه پهلوی او را از شیراز انتقال داده به شهرها می گردانیدند و در بازارها از مردم پول می گرفتند بعد نفهمیدم او را کجا بودند و چه شد

و از معمّرين معاصر سید ابو طالب موسوی است که در صفحه دهم روزنامه اطلاعات شنبه نهم شهریور ماه یک هزار و سی صد و چهل و دو خورشیدی شماره یازده هزار و یک صد و هفتاد و نه و صفحه دهم همان روزنامه صادره یک شنبه دهم شهریور ماه همان سال در شماره یازده هزار و یک صد و هشتاد در دو شماره به تفصیل شرح حالات او را نقل کرده هر چند حکایت ان مفصل ولی چون جنبه تاریخی دارد عين عبارات ان را در این کتاب درج می کنم

سر مقاله به قلم درشت نوشته بود -مرد ذو القرنین بعد از سید علی صالح کوتاهی پیرمرد صد و هشتاد ساله مرد ذو القرنین ایران در اعماق جنگل های فارس زندگی می کند احتمال می رود که وی کهن سال ترین مرد قاره اسیا باشد

می نویسد خبرنگار ما در مرودشت می نویسد شنیدم در یکی از دهات اطراف ارسنجان فارس که در اعماق بیشه زارها و جنگل انبوه قرار گرفته است پیر مرد کهن سالی زندگی می کند که در حدود دو قرن از سن و سالش گذشته و ریاست یک ایل چندین صد نفری را به عهده دارد و افراد این ایل همه از فرزندان اویند و نوه و نتیجه های وی می باشند پرسان پرسان سراغ او راگرفتم فهمیدم که محلّ سکونت این پیرمرد دو قرنی قریه (بکعدان) است که راهی بسیار صعب العبور و پر مخاطره دارد چون به جز اتومبیل جیپ

ص: 22

اقای نعمت اللهی شهردار ارسنجان وسیله دیگری برای حرکت به طرف قریه (بکعدان) نبود تا مرا به محل سکونت سید ابو طالب موسوی مرد ذو القرنين برساند از ایشان تقاضای ما همکاری کردم ولی شهر دار ارسنجان لبخندی زد گفت مگر ممکن است با اتوموبیل جیپ راه پر مخاطره و کوهستانی قریه (بکعدان) را که در اعماق بیشه زارها و جنگل های انبوه است طی کرد مگر امکان دارد به این پیرمرد که در حدود دو قرن زندگی کرده و اغلب ساکنین این حدود دو قرن زندگی وی را افسانه می دانند دست یافت تا به حال اگر کسی قادر بود به محل سکونت سید ابو طالب موسوی مرد ذو القرنین راه باید رفته بود و می گفت چندین وقت پیش عدّه ای که از طهران به ارسنجان آمده و از وجود چنین پیر مرد اطلاع حاصل کرده بودند تصمیم گرفتند به قریه بکعدان محل سکونت سيد ابو طالب پیرمردی دو قرنی بروند و از او سر گذشت و خاطرات شیرین و اطلاعاتی کسب کنند هر چند مخاطرات و سختی های راه بکعدان را گوش زد انان کردم توجهی نکردند و عازم ان مقصد شدند ولی نه تنها به مقصود نرسیدند بلکه پس از چندین شبانه روز سرگردانی در انبوه جنگل و اعماق کوهستان در حالی که از فرط خستگی و گرسنگی ناشی از گم شدن در جنگل رمقی

نداشتند دست از پا دراز تر مراجعت کردند شهردار ارسنجان به من توصیه کرد بهتر است این خیال خام را از سر بیرون کنی و از دیدار این پیر مرد کهن سال صرف نظر نمائی ولی به هر ترتیب بود با نیرنگی دوستانه اقای نعمت اللهی شهردار ارسنجان را حاضر به این سفر پر مخاطره کردم و سه ساعت بعد از ظهر بود که باتفاق ایشان و اقای احمد ابراهیمی یکی از دوستانم و اقای سروان فرهاد

ص: 23

نعمت اللهی که گویا برادر آقای نعمت اللهی شهردار ارسنجان بوده و چهار نفر دیگر از ارسنجان به طرف قریه بکعدان حرکت کردیم کاروان ما هشت نفر بود چون معبر ما در منطقه حظرناک و جنگلی و کوهستانی بود دو نفر تفنگ دار نیز کاروان هشت نفری ما را همراهی کرد نمی دانم فاصله ارسنجان تا قریه محل سکونت مرد ذو القرنین چه مسافتی بود ولی پانزده کیلومتر با اتومبیل جیپ در جاده مسطح طی کردیم و وارد قسمت صعب العبور جنگل شدیم از ان ببعد سرعت و حرکت ما در حدود ساعتی ده کیلومتر و حتی کم تر بود رفته رفته هوا تاریک می شد و اتومبیل به سختی پیش می رفت گاهی ناچار بودیم پیاده شویم و اتومبیل را در طی کردن این جاده صعب العبور كمک کنیم و به اصطلاح هل بدهیم پس از این که چندین بار در اعماق جنگل راه را گم کردیم مقارن نیمه شب اتومبیل در میان جنگل کوهستانی از پیش رفتن باز ماند همه پیاده شدیم و ناچار شب را در میان جنگل گذراندیم و دو نفر تفنگ دار به نگهبانی پرداختند وقتی هوا روشن شد به طرف قریه بکعدان به راه افتادیم و پس از طی مسافتی طولانی در حالی که همه افراد کاروان ما نگران و خسته و گرسند و تشنه پیش می رفتم ناگهان پیر مردی که به نظر ما هفتاد یا

هشتاد ساله می رسید با چشمان ریز و صورتی سرخ و موهای انبوه در فاصله ده پانزده متری ما از پشت درختی پیدا شد قیافه ظاهری این پیرمرد قوی هیکل باستثنای لباس هائی که پوشیده بود مانند مردم جنگل نشین عصر حجر بود وقتی از او سراغ سید ابو طالب را گرفتم با لهجه محلّی غلیظی از همان فاصله ده پانزده متری گفت شما بی راهه امده اید و با دست اشاره کرد به سمت راست ما و گفت از ان طرف بروید ان وقت بدون این که دیگر حرفی با ما بزند در اعماق

ص: 24

جنگل ناپدید شد ما هم از همان سمتی که نشان داده بود به راه افتادیم و بعد از ان که تمام عرض جنگل را طی کردیم نزدیک ظهر به دشت وسیعی که اطراف ان را تپه های برزگ و کوچک احاطه کرده بود رسیدیم باز هم مسافتی طولانی طی کردیم و کمی از ظهر گذشته بود که از دور چندین سیاه چادری دیدیم و به ان طرف روانه شدیم وقتی رسیدیم ده پانزده سیاه چادر بزرگ دیدیم که در کنار یک دیگر بر پا شده بود و افراد یک ایل در این چادر ها زندگی می کردند ابتدا تمام ساکنین چادرها بیرون ریخته و ما را بر انداز کردند و ان وقت یک باره همه ان ها به داخل چادر ها رفتند در این موقع که ما مبهوت مانده و به این وضع چادر نشینان می اندیشیدیم پیرمردی کوچک اندام با ریش های حنائی و چشمان ریز در حالتی که عمامه سیاه غبار الودى به سر داشت از بزرگ ترین چادر ها خارج شد و به طرف ما آمد فهمیدیم که افراد چادرنشین در چادرها مخفی شدند و این پیرمرد را به نمایندگی از طرف خود نزد ما فرستاده اند پیر مرد که آثار کهولت از صورت و رویش اشکار بود در حالی که عبارات و کلمات را به سختی ادا می کرد جلو امد و پرسید که شما کیستند و این جا چه می خواهید فهمیدیم که این پیرمرد کهن سال همان سید ابو طالب موسوی مرد ذوالقرنین است جلو رفتم و دست استخوانیش را بوسیدم پیر مرد دستش را پشت گوشش حایل کرد و به لهجه محلّی گفت چی می گی فهمیدم که کهولت بی اندازه قدرت بیان و قوه شنوائی را از او سلب کرده است و به سختی می تواند بشنود مجددّا با صدای بلند سلام کردم جواب سلام را داد و بی مقدمه گفت من سلطان جنگل و شیر صحرا هستم شما این جا چه می خواهید و چه می گوئید گفتم ما به زیارت شما امده ایم سری تکان

ص: 25

داد و گفت منظورتان چست گفتم چون مردان مسن مورد توجه مردم هستند و سرگذشت و خاطرات آن ها برای دیگران جالب است ما امده ایم شرح زندگی شما را که می گویند در حدود دویست سال از سنّ شریف تان گذشته است از زبان خودتان بشنویم و برایمان تعریف کنید که چه چیزی باعث طول عمر شما شده است سیّد ابو طالب مرد ذو القرنين کمی فکر کرد و سری تکان داد و گفت پس بفرمائید پرسیدم پس بچه ها و سایر چادر نشینان کجا رفتند لبخندی زد و گفت ترسیدند و مخفی شدند ان وقت دستش را به طرز مخصوصی بالای سرش برد و با این علامت عدّه زیادی از چادر ها بیرون امدند و در اطراف ما حلقه زدند و کرنش کنان شروع به پذیرائی گردند از داخل یکی از چادر ها فرش نمدی اوردند و در سایه درختی کنار چادر ها گستردند نشستیم و پیر مرد دو قرنی هم در صدر مجلس نشست پس از احوال پرسی معمولی از او خواهش کردم که از سرگذشت زندگی خود و خاطرات گذشته اش برایمان تعریف کند مرد ذو القرنين با همان لهجه محلّی و زبان لکنت دارش گفت گذشته ها گذشته است گفتم البته این درست است ولی همیشه انسان از گذشته ها می تواند برای اینده اش عبرت گیرد اینده که نیامده است سید ابو طالب گفت اگر این طور است من هم برای تان تعریف می کنم ان وقت با لهجه تحکم امیزی رو به یکی از فرزندانش کرد و گفت سیگار من هم سیگار برایش اتش زدم و تعارفش کردم پس از این که چند پک سیگار زد جا به جا گفت حوادث بسیاری در زندگی من اتفاق افتاده است که چون توجهی چندان نداشتم و مورد علاقه ام نبود از خاطرم محو شده است فقط

ص: 26

این قسمت از خاطراتم را که برای تان تعریف می کنم مورد نظرم بود و هیچ گاه فراموشم نمی شود ان وقت به صحبت خود ادامه داد و گفت یادم می اید که جوانی برومند بودم در حدود نوزده یا بیست ساله و به اتفاق پدرم برای زیارت شاه زاده حسین به سعادت آباد رفتیم نزدیک ظهر بود که عدّه سواری به سعادت اباد امده گفتند ما مامور دولت هستیم و امده ایم که به تمام ولایات ابلاغ کنیم که چند روز دیگر اعلی حضرت قدر قدرت فتحعلی شاه قاجار به تخت سلطنت جلوس می کند و همه رعایا بایستی که جشن بگیرند

اجمالا حکایت او مفصل است تا این جا که مربوط به مقام بود شرح داده شد و بقیه چون با مطلبی که محل حاجت بود سازش نداشت لذا از نقل ان صرف نظر شد

به یک نحو است بعضی از ان ها سال های بسیار و قرن های بی شمار به حالت خود باقیست و بعضی به مدت کمی سورت او شکسته و به خاک تبدیل می شود یاقوت سنگ است هزار سال بماند به حالت یاقوتی باقی است الماس پنج هزار سال یا زیاد تر می ماند حالت و صفت و حقیقت یاقوتی و الماسی خود را از دست نمی دهند یا مثلا فلزات هر یک از ان ها برای خود حقیقت و صفت و خاصیتی دارند طلا هزار سال زیر خاک بماند به حالت و صفت با حقیقت طلائی خود باقی است به هر حالی که بوده به همان حال می ماند نقره ماسکه خود را از دست می دهد خاک می شود اهن و مس نابود می شود و هكذا باقی فلزات هیچ کدام یک از ان ها در دوام و بقا و سایر اثار و صفات و خاصیت و طبیعت با یک دیگر مساوی نیستند در صورتی که همه از یک زمین به وجود امده اند چوب مدتی زیر خاک بماند نابود می شود و اگر همان چوب را زقال کنند جنبه جوهری پیدا می کند و باقی می ماند

و بر همین قیاس است نباتات از گیاه ها و گل ها و اشجار مثلا در باغی اقسام گل ها و اقسام اشجار تربیت شده و از یک اب مشروب و تحت تربیت یک با غبان و تابش افتاب و ماه و گردش لیل و نهار بر ان ها یکسان است بعضی از آن ها در چهار فصل سال همیشه سبز و خرم است و طراوت و خضرت و نضرت و بهجت و بهاء خود را از دست نمی دهد و بعضی در فصل زمستان مانند چوب خشک شود و بعضی اصلا اثاری از ان باقی نمی ماند و بعضی از اشجار هزار ها سال دوام دارد و بعضی در مدت کمی خشک و نابود می شود

و هم چنين است حيوانات و طيور و حشرات الارض باقسام ها بعضى عمر هاشان

ص: 28

دراز و طولانی و بعضی متوسط و بعضی کوتاه است مثلا بعضی از کلاغ ها هزار سال و متجاوز عمر می کنند کرکس که به عربی ان را نسر گویند که عبارت از مرغ مردار خوار باشد هزار سال عمر می کنند قوّه شامّه ای دارد که از مسافت چهار صد فرسخ بوی مردار را می بوید و قوه باصره یعنی حدّت و تیزی بینائی چشم او به نحویست که از چهار صد فرسخی مردار را می بیند و سرعت حرکت و پرواز او به قدریست که میان مشرق و مغرب را یک روز طی می کند

و هم چنین است انسان که عمر کردن افراد ان متفاوتست نیز و همه بیک حال نیستند اهل بعضی از مناطق عمر هاشان دراز تر و بعضی کوتاه تر بنیه مزاجی بعضی قوی تر و بعضی ضعیف تر حتی ان که استخوان های مرده های ایشان بعضی هزاران سال در زیر خانه نمی پوسد و بعضی از ایشان در مدت سه سال و چهار سال خاک می شود خلاصه بشر هم مانند معادن است که بعضی از ان ها دوامش بیشتر و بعضی از ان ها متوسط و بعضی کم تر پس طولانی بودن عمر حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه و تصرف نکردن گردش لیل و نهار در بنیه وجود نازنینش امری بی سابقه و غریب و عجیب نیست

از صحت عمل برداشته شود و مستلزم عمل کردن از روی شك و ظن باشد و تکلیف قطعی یقینی خود را ندانند و رفع شبهه از مردم نشود و هر کسی از هر گوشه ای برای خود ادعائی بکند و مردم را در حیرت و سر گردانی بیندازد

برسانند تا حجتی بر مردم باقی نمانده بر خدا و حق را از باطل بشناسند و در کار خود بینا باشند و وظیفه میان خود و خدا را بدانند و کیفیت توجه به خدا را با نیت پاک و باطن صاف آگاه شوند و نخواسته است خدا که احدی از بندگان خود را مجبور کند پس ان ها را ملزم به تكليف و مجبور به ایمان اوردن نکرده تا هر که هلال می شود به حجت و دلیل هلاک شود و هر که زنده می ماند به حجت و دلیل زنده بماند چنان چه فرموده است ﴿ لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَینَ الرُّشْدُ مِنَ اَلْغَيِّ ﴾ هیچ اكراهی در دین نیست و هدایت از گمراهی واضح شده و شبهه ای نیست که آن هایی که دعوت الهی را از داعی الى الله می شنوند از سه دسته بیرون نیستند یا کسانی هستند که به صافی و طینت و باطن خود می پذیرند و اطاعت می کنند و ابداً مخالفتی ندارند یا کسانی هستند که نمی پذیرند دعوت را و نافرمانی و مخالفت می کنند و هرگز حاضر به فرمان برداری نیستند در هیچ حالی با کسانی هستند که بعضی از ان ها اطاعت می کنند و اما بعضی مخالفت می کنند و این دسته بر دو قسمند یا بیش تر از ان ها مطیعند و كم تر از ان ها نافرمانی کنند و یا ان که کمتر از ایشان مطیعند و بیش تر از ایشان نافرمانی کنند و امّا ان ها یی که بیش تر مطیعند و کم تر نا فرمانی می کنند ان ها نیز دو دسته اند یک دسته کسانی هستند که همه اوامر را امتثال می کنند و همه نواهی را ترک می کنند و یک دسته بعضی از اوامر را به جا می اورند و بعضی را ترک می کنند و هم چنین بعضی نواهی را ترک می کنند و بعضی را مرتکب می شوند و معصیتی که از ایشان سر می زند یا به واسطه غلبه شهوت نفس است که ان معصیت به نظر او خوب جلوه می کند و یا به واسطه انکار و عناد است یعنی می داند بد و خوب را اما از روی عناد بد را به جا می اورد و خوب را ترک می کند پس این ها حالاتیست که هر یک از ان ها منشاء

ص: 31

حکم وجودی و تشریعی می شود پس از این که دانستی این مقد مه را نیز متوجه باش تا وظیفه داعی الی الله را نسبت به هر یک از این سه دسته که ذکر شده برایت شرح دهم

زیرا که این ها شیعه نیستند و بعداً هم نمی شوند و هرگز پیروی از حق نخواهند کرد و امام ناچار است از داشتن شیعه و پیروی که به گفته او عمل کند و به قول او قائل باشد و بپزیرد بود گفتار او را و توجّه امام را به خود جلب کند تا از این راه که شیعه او در این عالم است به واسطه ان شیعه متوجّه به این عالم شود زیرا که ان جناب هم مدتی بالطبع است و لوان که شیعه او در روی زمین منحصر به یک نفر باشد خدا به واسطه وجود ان یک نفر شیعه مؤمن این عالم را نگاه می دارد و باران می باراند و نبات می رویاند و افلاک را می گرداند پس هر گاه نباشد کسی که پیروی امام را کند امام به مرکز خود بر می گردد و به عبادت پروردگار خود مشغول می شود و از غیر خدا اعراض می کند پس نظام مختل می شود و حرکات افلاک فاسد می شود و سماوات باطل و نا چیز گردد این است معنای ﴿ بیمنه رِزْقٍ الوری وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَت الارض وَ السَّمَاءِ ﴾ امام قلب عالم امكان است هم چنان که قلب معنوی بشری اگر اعراض از بدن کرده و توجّه خود را از بدن قطع کرد بدن جسمی حتی می میرد و فاسد می شود و بدن که فاسد شد قلب معنوی از آن اعراض می کند و دیگر محل ظهوری از برای او نیست امام علیه السّلام هم که قلب معنوی عالم امکان است چنان چه عقل و نقل بر ان دلالت دارد هرگاه اعراض از عالم کند عالم فاسد و نا چیز می شود و از همین جهت است که چون اراده خدا تعلق گیرد که دنیا خراب شود و قیامت بر پا گردد امر می فرماید محمّد و ال او صلوات الله عليهم اجمعين را که بر اسمان بالا روند والتفات خود را از اهل زمین و اسمان قطع کنند ان وقت است که اسمان ها منفطر و شکافته شود و کائنات می میرند به اندک التفاتی زنده دارد افرینش را *** اگر نازی کند از هم بپاشد جمله قالب ها

ص: 33

ان هائی هستند که بیش تر از ایشان معصیت کار و نا فرمانی کننده اند و اهل فسق فجور و بی اعتناء به اداب دین و احکام انند و کم تر از ایشان فرمان بر دار و پیروند به عكس قسمت اوّل مانند اهل همین زمان که زمان غیبت کبری است تا زمان قیام امام علیه السّلام و حالات شان به قسمی است که خدای تعالی فرموده ﴿ أَمْ تَحْسَبُ انَّ اکثرهم يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ انَّ هُمْ الَّا كالانعام بَلْ هُمْ أَضَلُّ ﴾ یعنی یا گمان می کنی که بیش تر ایشان می شنوند یا تعّقل می کنند نیستند ایشان مگر مانند چهار پایان بلکه ایشان گمراه ترند و نیز فرموده ﴿ وَ لَقَدْ ذَرَّانَا اَلْجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ اَلْجِنِّ وَ الاِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَ يَفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لاَ بِيَصِرُّونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَذَانٌ لاَ يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالاِنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ اُولَئِكَ هُمُ اَلْغَافِلُونَ ﴾ یعنی و هر اینه افریدیم برای دوزخ بسیاری از پریان و ادمیان را که از برای ایشانست دل هائی که نمی فهمند بآن و از برای ایشان چشم هائیست که نمی بینند و بآن از برای ایشان گوش هائیست که نمی شنوند بآن این گروه مانند چهار پایان بلکه گمراه ترند این ها گروهی بی خبرانند و فرموده است ﴿ وَ قَلِيلٌ مِنْ عِبَادِيَ اَلشَّكُورُ ﴾ یعنی و کمی از بندگان من از سپاس گذارانند و امثال این ها از ایات وارده در مذمّت بسیاری و مدح کمی و این محسوس است و می بینم و ما می بینم متمسّکین به حق را که در مقابل اهل باطل مانند یک تار موی سفیدی می باشند در جثّه یک گاو سیاه بلکه با کم تر باشند حضرت باقر علیه السّلام مي فرماید ﴿ النَّاسُ كُلُّهُمْ بَهَائِمُ اِلاّ اَلْمُومِنُ

ص: 35

وَ اَلْمُؤْمِنُ قَلِيلٌ وَ اَلْمُؤْمِنُ قَلیل﴾ یعنی همه مردم چهار پانند مگر مؤمن و مؤمن كمست و مؤمن کمست و در خبر دیگر است ﴿ الْمُؤْمِنَةُ أَعَزُّ مِنَ الْمُؤْمِنِ وَ الْمُؤْمِنُ أَعَزُّ مِنَ الْكِبْرِيتِ الْأَحْمَرِ وَ هَلْ رای أَحَدُ كُمْ الْكِبْرِيتِ الْأَحْمَرِ ﴾ یعنی زن مؤمنه کم تر و عزیز الوجود تر است از مرد مؤمن و مرد مؤمن عزيز الوجود تر است از گوگرد سرخ و ایا دیده است یکی از شما گوگرد سرخ را پس وقتی که اهل باطل بسیار شد و غلبه کرده بر اهل حق پس شکی نیست که اهل باطل تمام جهد و کوشش خود را به کار می برد در ابطال حق و اهل ان و خاموش کردن نور خدا و محو کردن کلمه الله که نام خدا است پس هرگاه امام ظاهر شود در زمانی که حال اهلش این طور باشد یا باید با کمال قوای جنگی و قهر و غلبه و غضب شدید ظاهر شود یا باید سکوت و اهمال کند بنا بر اوّل دو عمل قبیح لازم می شود یکی اکراه و اجبار کردن منکرین حق یعنی کسانی که می خواهند حق و اهل حق را نابود کنند به حکم عقل و نقل پس اگر امام با قهر و غلبه و قوای قهریّه ظاهر شود و از روی قهر و غلبه مخالفین را ذلیل و مقهور کند در این صورت مخالفین قدرت ندارند بر مخالفت از ترس بر نفس های خودشان از کشته شدن و هلاکت به این جهت ظاهرا متابعت می کنند در حالتی که قلباً کراهت دارند پس در این صورت این ها به همین حال می مانند تا بمیرند و ارزو هایشان بریده شود ایا ایشان در اخرت کجا ساکن می شوند ایا اهل بهشتند یا در اتشند اگر اهل بهشت شوند قبیح است زیرا که دل های ایشان در دنیا مملوّ از بغض و کینه حق و اهل حق بوده

ص: 36

و بهشت خانه ایست پالت و پاکیزه مُصفّا از جمیع کدورت ها و تیرگی ها و شبهه ها و جانی نجاست ها و پلیدی ها یعنی دشمنان خدا و رسول نیست و اگر اهل دوزخ شوند بر حسب ظاهر چیزی از ان ها ظاهر نشده که سبب شود ان ها در اتش روند پس می توانند بر خدا حجت گیرند زیرا که خدای تعالی به علم خود با خلقش معامله نمی فرماید و اگر چنین بود جایز نبود که پیغمبر و کتاب بفرستد زیرا که خود عالم به گناهکار و مطیع بود و هست بدون این که تکلیف ظاهری برای ان ها قرار دهد پس بردن ایشان در دوزخ با این کیفیت نیز قبیح است

وَ بَنا بَر دُوّم که هنگام ظهور سکوت و اهمال کند برای مخلوط بودن نطفه ها است زیرا که نطفه های خبیثه ای در اصلاب مؤمنین و نطفه های طیّبه ای در اصلاب کفّار است و منافقین چنان چه خدای تعالی می فرماید ﴿ يُخْرِجُ اَلْحَى مِنَ اَلْمَيِّتِ وَ يُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ ﴾ بعنى بيرون می اورد زنده را از مرده و بیرون می اورد مرده را از زنده پس بنابر این اگر بخواهد همه کفار و منافقین را بکشد قطع فیض از نظفه های طیّبه و ذوات طاهره می شود پس می توانند بر خدا حجت گیرند و هر گاه مؤمنین را باقی گذارد از ان ها باز کفّار به وجود می اید و همین طور بود می کند و اگر مؤمن را برای خاطر نطفه کافری که در پشت او است بکشد جایز نیست زیرا که خدای تعالی مي فرمايد ﴿وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ﴾

وَ دَر صورَتي كه ظهور امام علیه السّلام به سکوت و اهمال و مدارا بگذرد خالی از این نیست که یا بعد از او امامی هست که قائم مقام او باشد و حکم و امر او را جاری کند یا این که قائم مقامی ندارد و امر به خود او منتهی شده و حکمت و مصلحت الهى اقتضاء

ص: 37

ندارد که بعد از او امام دیگری باشد پس بنا بر اول که جانشین داشته باشد بر او واجب است که ظاهر شود بدون غلبه و قهر و به قدری که برای او امکان دارد حق را ظاهر کند با مدارا و کلمه حق را اشکار کنند به هر نحوی که باشد تا اندازه ای که با تقیه هم در هر کجا باید تقیه کرد تقیه کند و خود را حتی المقدور از کشته شدن حفظ کند و اگر منجر به قتل شد کشته شود

کند پس در چنین صورت هرگاه ظاهر شود تصمیم به قتل او خواهند گرفت و به نحوی که پدران ان جناب را کشتند حضرتش را خواهند کشت چنان چه اخبار واثار ائمه اطهار صلوات الله علیهم حاکی از انست و هرگاه بخواهد منع از نفس خود کند به این که تاثیر از شمشیر و ستم و سایر الات و چیز هائی که موجب قتل ان حضرتست بر داشته شود که به ان جناب تاثیر نکند در میان مردم اختلاف واقع می شود که در حضرت غلّو کنند و بعضی اقرار به ربوبیت وحدانی او کنند چنان چه بعضی در حق جد بزرگوارش امیر المؤمنین علی علیه السّلام گفتند و هم چنین نسبت به بعضی از آباء کرامش با این که ان ها منع قتل از نفس خود نکردند پس فساد بیش تر شود به علة ان چه از خوارق عادات و معجزاتی که از حضرتش ظاهر می شود وَ بَعضی حضرتش را ساحر و جادو گر خوانند چنان چه در حق جدّ بزرگوارش و پدران عالی مقدارش گفتند وَ بَعضی چون نمی توانند معجزات ان حضرت را ردّ کنند به کراهت خاطر اقرار بامامت او کنند وَ بَعضی متحیّر و سرگردان کردند و به همان حال توقف کنند و امر برای شان اشتباه شود و این ها سبب ضلالت و گراهی شود برای مردم

وَ اگر گفته شَود

که این اختلافات در زمان پدران ان حضرت هم واقع شد و مانع ظاهر شدن ایشان برای مردم نبود می گویم اری چنین است و لکن چون کشته می شدند شبهه ربوبیت از ایشان مرتفع می شد و گفته می شد که اگر این ها خدا بودند کشته نمی شدند و جلو قتل خود را می گرفتند و می فهمیدند که معجزات و خوارق عاداتی که از ایشان بروز می کرده از جانب خدا

ص: 39

بوده که به دست های ایشان جاری می شده نه این که مستقلاً این اعمال از ایشان بروز کرده باشد و اگر به استقلال خودشان بود بایستی جلو کشته شدن خود را گرفته باشند و هم چنین شبهه سحر و جادو بودن هم به ظهور امامی بعد از امامی به بیانات و اطوار و اخلاق و عادات هر یک از ایشان مرتفع می شد و بطلان ان واضح می گردند

مسدود کرد تا وقتی که در طول مدّت سکوت ان حضرت طرح نفاق ریخته شد و منافقین پرچم های نفاق و شقاق را بلند کردند و نزدیک شد که دین و اثار ان محو و نابود شود و اسلام از میان برود امیر المؤمنین علیه السّلام قیام کرد و قائمه شمشیر را در دست گرفت و با ناكثين قتال نمود پس واقع شد در رعیّت ان حضرت ان چه که در امّت پسر عمش واقع شد و اگر به سیره سابق خود که سکوت بود باقی می ماند و قتال نمی کرد رعیت ان حضرت که در باطن کافرانی بودند و در ظاهر مسلمانان نقش های خود را بر ضدّ اسلام عملی می کردند و دین مقدس اسلام و کلیّه اثار ان محو می شد از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که لشکر امير المؤمنين عليه السّلام در روز صفین پنجاه هزار نفر بودند ولی پنجاه نفر در میان ایشان نبود که حق حضرتش را بشناسند و حق امامت او را رعایت کند

پَس چُون امير المؤمنين عليه السّلام کشته شد بامر ان بزرگوار وصیش حضرت مجتی علیه السّلام دست از قتال بر داشت تا این که کینه ها از سینه ها خالی شد و ان چه در باطن ها مخفی بود بروز داده شد پس حضرت امام حسن علیه السّلام با معاویه صلح کرد و به واسطه صلح حضرت با معاویه ایجاد شبهه بر حق بودن مخالفین شد و نماند مؤمنی الّا ان که این شک در قلب و خلجان کرد پس وصیت فرمود برادرش حضرت امام حسین علیه السّلام را به قتال کردن و تن به شهادت دادن و اگر حسین علیه السّلام باقی مانده بود تا قیام قیامت این شبهه باقی می ماند و گمراهی از هدایت و بینائی از کوری و حق از باطل جدا نمی شد و این خلاف جریان عادت خدا بود بر قیام و کشته شدن حسین علیه السّلام

ص: 41

و اشکار کردن امر او و ابلاغ حجّت او و اعلاء كلمه او به قيام و شهات ان حضرت پس به همین جهت بود که ان حضرت قیام کرد و به درجه رفیعه شهادت رسید پر علامات حق طاهر شد و بر مردم واضح گردید بر حق بودن ال محمد عليهم السّلام و بر باطل بودن و دشمنان ایشان و روشن بر ایشان که صلح حضرت امام حسن علیه السّلام بر وفق حکمت و مصلحت بوده و قلب های شان نورانی و سینه ها شان شرح داده شد و فهمیدند و شناختند حقیّت ال محمد علیهم السّلام را و پس از واضح شدن حق باز بیش تر از ان ها انکار گردید و عدّه قلیلی ثابت ماندند ولکن از طغیان و غلبه سلطان جور و ظلم به طريق عبادت و بندگی عارف و اشنا نبودند و نمی دانند که چگونه بندگی کنند و طریق خضوع در مقابل خدا و امثال اوامر و نواهی او را عارف نبودند و نمی دانستند که اوّل چیزی که بر بندگان واجب است کمال خضوع و خشوع و انقیاد و اعتراف به گناهان و مداومت بر عمل بازَکان دین است و چون اطهار این معنی به طریق امر و بیان واضح ممکن نبود به واسطه استیلاء ظلم و جور فسقه و ظلمه بنی امیّه و اتباع ایشان لذا حضرت على بن الحسين عليهما السّلام بر حسب امر و فرمان الهی و وصیت جدّ امجد و اباء كرام خود به اظهار عبادت و خضوع و خشوع و مناجاة و توجّه و انقياد و گریستن از خوف خدا و محبت و شوق بلقاء پروردگار عملا علاقه مندان را تعلیم می داد و حقیقت بندگی و توجه به حق را به ایشان اموخت و چون محض خضوع و خشوع کفایت نمی کرد و ناچار بودند به عمل کردن بر وفق خواسته خدای تبارك و تعالی

ص: 42

بعد از ان حضرت حضرت امام محمد باقر و حضرت امام جعفر صادق عليهما السّلام در اثر مخالفت بنی عبّاس بابني امیّه و ایجاد اختلاف و زد و خوردی که در میانه ایشان روی داد و با هم به منازعه و مجادله مشغول شدند فرصتی به دست شان امد طریقه عبادت و طاعت و کیفیّات اعمال و به جا اوردن ان ها را از واجبات و مستحبات به ان ها تعلیم و انتشار داده اند و چون نور علوم ایشان پرتو افکن و روشنی بخش گردید و کلمه ان ها بالا گرفت حضرت موسى بن جعفر عليهما السّلام بر حسب ماموریت الهیّه و دستورات پیغمبر اکرم و اباء کرام خود سکوت از کلام را پیش گرفت و تحمل محنت زندان ها و سختی ها نمود و منع ذلك علوم بسیاری از حضرتش بروز کرد با این وصف باز تابعين ان حضرت فرقه فرقه شدند از قبل ناوسیّه و فطحیه و اسمعیلیّه و خطابیّه و غیر این ها و مندرس شد اصولی که نوشته بودند که در عصر صادقین علیها السّلام برای مصالح بزرگی که در این جا بیان ان مقتضی نیست پس به سبب اختفاء حضرت کاظم علیه السّلام اموال بسیاری نزد ان حضرت جمع شده بود که متمکن نشد از انفاق آن بر شیعیان خود و ان ها در دست کسانی افتاد تا باطن ان ها که بر خلاف ظاهر ان ها بود رو بیفتند که اگر این اموال در دست ایشان نبود باطن ان ها ظاهر نمی شد مانند علی بن حمزه بطائنی و عثمان بن عیسی و امثال این ها از سگ های مطوره تا این که ان حضرت در زندان شهید شد و امر امامت به حضرت رضا علیه السّلام وا گذار گردید و ان حصرت بر حسب فرمان الهی و وصیت و فرمان جدّ بزرگوار و پدران عالی مقدار خود رفتار فرمود و مطالبه اموال را از ان ها کرد و خبث باطن و سریره ایشان ظاهر شد

حاصِل ان كه هر یک از ائمه که بعد از دیگری قائم بامر امامت می شد زایل

ص: 43

می کرد ان چه از شکوک را که به واسطه ظهور امام قبل در رعیت رخ داده بود بر وجه اکملی که مقتضی بود برای ظهور ان امام در ان زمان تا این که منتهی شد امر به امام زمان ما عجل الله تعالی فرجه چون بعد از ان حضرت امامی نیست که شبهات حاصله در رعیت را که به جهت ظهور زایل می شود مرتفع کنند و احداث شبهات باید به رفع علّت حدوث ان مرتفع شود و همه این اختلافات برای خاطر منع کردن وجود مبارک امام است کشته شدن و مردن را از نفس خود و زایل نمی شود این اختلافات مگر به رفع مانع و ان مستلزم کشته شدن و مردن امام است و بعد از این امام امام دیگری نیست که جانشین او باشد و اگر این امام اخر کشته شود نظام عالم بر هم می خورد و عالم فاسد می شود پیش از این که خلق پخته شوند و بحدّ اعتدال برسند و نفوس كامله ای که مستعدّ كمالند از فیض باز می مانند و بر ناقصين هم حجت تمام نمی شود پس حجت می اورند بر خدا و می گویند اگر امام داشتیم در دنیا و ما را هدایت می کرد ما خدا را بیگانگی می پرستیدیم پس نظام و بقاء عالم و پخته شدن و بحدّ اعتدال رسیدن مردم و منع فیض نشدن از نفوس کامله مستعده برای کمال و تمام شدن حجّت بر ناقصين منوط به حیات داشتن و زنده بودن امام است و برنده بودن و مخفی بودن امام نقصی بر این ها وارد نمی اید و دنیا باقی می ماند و مردم زنده می مانند و پخته و معتدل می شوند تا این که ثمره وجود هر یک از آن ها از سعادت و شقاوت ظاهر گردد در ان وقت قیام می کند و ظاهر می شود

ص: 44

و نظام عادله را بر قرار می کند و حق هر صاحب حقی را به او می دهد و روزی هر روزی خواری را به او می رساند این ها است سرّ غیبت ان حضرت و حکمت در ان

به عبارة دیگَر می گوئیم خدای تعالی برای حق دولتی قرار داده و برای باطل هم دولتی دولت حق رحمانی است و دولت باطل شیطانی و محل این هر دو دولة در دنیا است و دولت حق اصلیه و باقیه و دولت باطل تبعیه و زائله است لذا مقدّم داشت دولت باطل و اهل ان را بر دولت حق و اهل ان و فرمود ﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى خَلَقَ السَّماواتِ وَ الارض وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ ﴾ پس ظلمت و تاریکی را بر نور و روشنی مقدم داشته و هكذا شب را بر روز و نطفه و علقه و مضغه را بر صورت انسانیت و حالت صباوت را بر بلوغ و هم چنین در مرتبه های دیگر و چون این اوان و زمان ها به دولت ظالمین اختصاص دارد پس ناچار اهل حق باید مخفی و مختفی باشند تا اهل باطل جولان خود را تمام کنند و لیکن چون خدای تعالی ابا دارد مگر این که حجت را بر مردم تمام کند از مؤمن و کافر ظاهر می کند اهل حق را به قدر ضرورتی که لازم است تا اسم اسلام و ایمان بر وجه ظاهر متعارف باقی بماند برای اتمام حجّت بر کفار و اکمال نعمت بر مؤمنین پس چون این مُدَّعَا حاصل می شود خدا ان ها را مخفی می گرداند از چشم های مردم برای این که منزه باشند از ملاقات اهل فسق و کفر و ظلم و جور و مباشرت با ای

ان لِلَّهِ تَحْتَ قِبَابُ الارض طَائِفَةُ *** اخفا همو عَنْ عیون النَّاسِ اجلالا

وَ اَمّا جواب سائل که گفته به ظهور امام رفع فساد شود و احکام قطعی می شود این

ص: 45

قول باطل است زیرا که در زمان دولت باطل هر گاه امام ظاهر شود و مامور به سيف نباشد در این صورت یعنی با غلبه مخالفین و دشمنان دین بر مطیعين و مؤمنين فساد زیاد تر می شود و مستلزم کشته شدن امام علیه السّلام است که ان مستلزم فساد و فناء عالم است و خراب و ویران شدن ان و اگر شمشیر بکشد و منافقین و کفار را بکشد ایجاد شبهه ربوبیت و خوارق عادات و معجزاتی که از ان حضرت ظاهر شود حمل به سحر و جادو و سبب الجاء و بیچاره شدن اهل باطل و به جبر و غلبه و قهر تسلیم شدن می شود و حجت به نحوی که خدا خواسته تمام نخواهد شد و با این کیفیت نیز رفع فساد نمی شود و رفع فساد وقتی خواهد شد که امام به طوع و رغبت مطاع باشد و حکم او نافذ باشد و این مخالف با ان چیزیست که فرض شد بلکه اگر امام ظاهر باشد فساد مترتب بر وجود و ظهور حضرت است در ان صورت از هجوم اوردن مخالفین برای کشتن ان حضرت و کشتن شیعیان او و یاران او پس فساد ظهور ان حضرت در زمان دولت باطل به مراتب زیاد تر است ازغیبت و مخفی بودن ان حضرت در ان زمان زیرا که وقتی که امام غائب باشد ظالمین چندان التفاتی به شیعیان او نخواهند داشت چنان چه حضرت سید الشهداء عليه السّلام در شب عاشورا به یاران خود فرمود ﴿ ان اَلْقَوْمَ مَا يُرِيدُونَ غَيْرَى وَ أَنْتُمْ فِي حِلٍ مِنْ بِیعِتِى فَفَزقُوا فانهم اذا أَصْبَحُوا وَ وَجَدُونِى لا يَلْتَقتُونَ اليكم وَ لا يَتعا قَبُونَكُم ﴾ یعنی به درستی که این گروه كسی را غیر از من نمی خواهند و من عقد بیعت خود را از گردن شما بر داشتم پس متفرق شوید این قوم چون صبح شود و مرا بیابند به شما توجهی ندارند و شما را تعقیب نخواهند کرد و امر همین طور بود

ص: 46

که حضرت فرمود بدیهی است که مخالفین بر ریاست خود می ترسند که از ایشان گرفته شود و چون رئیس اهل حق مخفی باشد اند ایمنند از خروج او بر ایشان پس متوجّه و متعرض شیعیان نمی شوند

وَ امّا فساد واقع در دین و شریعت که در دست شیعیانست هر گاه امام علیه السّلام بخواهد و مصلحت باشد ان را زایل و دفع می کند و غیبت ان حضرت مانع از ان نیست زیرا که هر چند ان حضرت غائب باشد از نظر شیعان خود شیعیان از او غائب نیستند چنان چه از توقیع مبارك ان حضرت که برای شیخ مفید رضوان الله علیه مرقوم داشتند استفاده می شود که فرموده ﴿ أَنَا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لْمُرَاعَاتِكُمْ وَ لاَ نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْلاَ ذَلِكَ لاَ صَطْلَمَتْكُمُ اَللاَّوَاءُ وَ اِحَاطَتْ بِكُمُ اَلْأَعْدَاءُ ﴾ يعنى به درستی که ما به خود وا گذارنده نیستیم مراعات شما را و فراموش کننده نیستیم یاد کردن شما را و اگر این طور نبود ریشه کن می کرد شما را سختی ها و دشمنان احاطه می کردند شما را پس ان بزرگوار در حال غیبت ان چه که صلاح حال شیعانش نیست ان را از ایشان منع می فرماید از ضرر ها و مَفسَدِ ها و ان چه را که صلاح ایشانست به ان ها می رساند و امّا قطعی شدن احکام و ظنّی بودن ان ها مربوط به ظهور و غیبت ان حضرت نیست هر گاه اراده فرماید که شیعیان خود را به مرحله قطع و یقین برساند می رساند چه غائب باشد و چه ظاهر بلکه مبنای امر قطع و ظن سرّ دیگری است که علماء اعلام در محل خود ذکر کرده اند پس کسی که حقیقة طالب حق و صدق است و نیّت او

ص: 47

خالص برای خدا است و طینت و سرشت اوصاف و پاک و باطن او نيكو و بی الايش است حضرت او را به مقام قطع و یقین می رساند هر چند حضرتش را نبیند و کسی که در طلب حق راست گو نباشد یا طالب حق نباشد ظهور و دیدن امام برای او نفعی ندارد هر چند مشافهة و حضورا مورد خطاب ان حضرت واقع شود چنان چه مضمون بعضی از فقرات بعض از دعاهای ان حضرتست که می فرماید ﴿ مَا ضَرَّنِي غَيْبَتِي وَ لاَ نَفْعُهُمْ حُصُوهُمْ ﴾ یعنی ضرر نمی رساند به من غائب بودن و نفع نمی دهد ایشان را حاضر بودن شان و نیز فرموده است ﴿ مَا مِنْ عَبَدٍ اجْنا و أَخْلِصْ فِي مَعْرِفَتِنَا وَ سُئِلَ مَسْئَلُهُ اِلاّ وَ نَفَثْنَا فِي رَوْعَةٍ جَوَاباً لَتِلاَتِ اَلْمَسْئَلِهِ ﴾ یعنی نیست بنده ای که ما را دوست بدارد و در شناسائی ما اخلاص نشان دهد از مسئله ای از او سؤال شود مگر ان که به دل او می اندازیم جوابی را برای ان مسئله و خدای تعالی می فرماید ﴿ وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا ﴾

حاصِل ان که امام علیه السّلام به شیعه خود نظر دارد و شیعه در نظر او هست اگر اهلیت در او دید به او عطا می فرماید احکام وجودیّه و تشریعیّه را و از خزائن علوم خود به او عطا می کند از راه جود و کرم خود در حالتی که ان شیعه او را نمی بیند

برادر عزیزم در این مطالب که در این مقدمه برایت نوشتم تدبّر کن و بدیده انصاف در ان بنگر و اعتساف و خود بینی و خود پسند را کنار بگذار و در میان خود و دیگران خدا را حاضر و ناظر بدان و گمان مبرکه حضرت ولی عصر ارواحنا فداه تو را نمی بیند و از سر بره تو خبر ندارد هم قصد مرا می داند که ان چه را در این کتاب نوشته

ص: 48

ال على است جان جهان و جهان جان *** بی مهر شان بقابض جان جان نمی دهم

امروز هر کسی به بُتی سَرسپُرده است *** من سر به غیر قبله ایمان نمی دهم

با کس مرا به غیر ده و چار کار نیست *** دل را بر هروِ رَهِ شيطان نمی دهم

ای غائب از نظر نظری کن به حال من *** جز سر بپای تو من حیران نمی دهم

تا این جا مقدمه کتاب به پایان رسید اینک شروع می کنم به اصل مقصد خود که بیان اخبار و اثار ایات و علامات ظهور ان حضرت و توفیق اتمام ان را از خدای متعال می طلبم و استمداد برای اکمال ان از حضرت ولی ذو الجلال خواهانم

3 اختلاف بنی عبّاس

4 ندای اسمانی در روز جمعه نیمه ماه رمضان

5 ندای سمانی در بیست و سوم ماه رمضان

6 کسوف افتاب در نیمه ماه رمضان

7 گرفتن ماه در اخر ماه رمضان بر خلاف عادات

8 فرو رفتن قریه ای از قراء شام که ان را جابیه گویند

9 فرود امدن ترک در جزیره

10 فرود امدن ترک در حیره که از شهر های عراق است

11 فرود آمدن رُوم در رمله که یکی از شهرهای فلسطین است

12 اختلاف بسیار در تمام روی زمین

13 خراب شدن مسجد جامع شام

14 جمع شدن سه پرچم در شام

15 مسخ شدن بعضی از دشمنان حق

16 توقف افتاب از زوال تا عصر

17 بیرون امدن سر سینه و دست در افتاب که مردم او را بشناسند و این علامات در زمان سفیانی است

18 خروج سفیانی از وادی یابی

19 گرفتن سفیانی پنج شهر از شامات را که دمشق و فلسطین و اردن و قنسّرین و حمص باشد

20 لشکر فرستادن سفياني به كوفه و بصره

21 لشکر فرستادن سفیانی به مدينه

22 فرو رفتن شکر سفیانی در بیداء میان مکه و مدینه

23 خروج حسنی از طالقان

24 رفتن سید حسنی به خراسان

25 رفتن سید حسنی به نیشابور

ص: 52

26 رفتن سید حسنی به اصفهان

27 رفتن سید حسنی به قم

28 رفتن سید حسنی به كوفه

29 فرو بردن زمین در مشرق

30 فرو بردن زمین در مغرب

31 کشته شدن نفس زکیّه پشت کوفه با هفتاد نفر

32 رو اوردن پرچم های سیاه از طرف خراسان

33 خروج یمانی از طرف یمن

34 ظهور مغربی ها در مصر

35 مالک شدن مغربی ها شامات را

36 طلوع ستاره ای در مشرق که مانند ماه نور دهد که نزدیک باشد از کجی دو طرف ان بهم رسد

37 ظهور سرخی در اسمان که منتشر شود در افاق

38 ظهور اتشی از طول در مشرق که در جوّ از سه روز تا هفت روز بماند

39 مطلق العنان شدن عرب و مالك شدن او بلاد را

40 بیرون رفتن عرب از اطاعت شاه عجَم

41 کشتن اهل مصر امیر خود را

42 ورود لشکری از طرف مغرب که اسب های خود را به فناء حیره ببندد

43 شکافته شدن فرات به نحوی که اب داخل کوچه های کوفه شود

44 سوزانیدن مرد جلیل القدرى از شیعیان بنی عبّاس در میان جلولا و خانقين

45 وقوع زلزله در بغداد که بسیاری از ان به زمین فرو رود

46 غلبه رعیت بر بلاد اقایان

ص: 53

47 وقوع جنگ دَر میان اهَلِ گرگان و مازندران

48 اختلاف دو صنف از عجم و ریخته شدن خون زیاد در میان شان

49 بیرون رفتن بندگان از طاعت اقایان خود و کشتن ایشان اقایان خود را

50 زنده شدن بعضی از مردگان و برگشتن ایشان به دنیا به نحوی که ان ها را بشناسند و با هم رفت و امد کنند

51 باریدن بیست و چهار باران پی در پی تا زمین را پاک و شسته کند و برکات زمین ظاهر شود

52 قتل عام کردن ترک ها بعضی از بلاد عجم را

53 فتح کردن ترک ها عراق را

54 داخل شدن پرچم های زَرد در مصر به ضَرَرِ اهل شام

55 ساخته شدن فرودگاه ها و پایگاه ها در شهر ها

56 ساخته شدن فرودگاه ها و پایگاهی شام

57 ساخته شدن دو فرودگاه و دو پایگاه در عجور و حرّان

58 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی دَر واسط

59 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در بیضاء

60 ساخته شدن دو فرودگاه و پایگاه در کوفه

61 ساخته شدن فروگاه و پایگاهی در شوشتر و اهواز

62 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در ارمنيه

63 ساخته شان فرودگاه و پایگاهی در موصل

ص: 54

64 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در همدان

65 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در ورقه

66 ساخته شدن فرودگاهی و پایگاهی در رقطاء

67 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در رُحبَه

68 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در دیر هند

69 ساخته شدن فرودگاه و پایگاهی در قلعه

70 ظاهر شدن دود تیره ای بالای سر ها که در چشم و گوش و بینی های مردم رود مؤمنین را حالت زکامی رو دهد و كفّار را هلاک کند

71 سوار شدن مرد ها بر چرخ ها

72 سوار شدن زن ها بر چرخ ها

73 کشف حجاب و كشف فروج زن ها

74 حکومت کردن زن ها

75 غالب شدن زن ها بر مُلک

76 مستشار امور شدن زن ها

77 لباس بدن نما پوشیدن زنان

78 زنان گیسوان خود را مانند کوهان شتر بختی کنند

79 مجلس گرفتن زنان

80 سخنرانی کردن زنان

81 شریک شدن زنان در تجارت با شوهران

82 تمکین نکردن زنان از شوهر هاشان

83 بذل کردن زنان خود را به کفّار

84 وادار کردن مردان زنان خود را به زنا دادن

85 نفقه دادن زنان به مردان از کد فرج خود

ص: 55

86 مطالبه نمودن اهل شیلا یا سیلان از اقصی بلاد مشرق حق خود را از اهل چین و ندادن چینی ها حق ان ها را و قیام کردن ان ها بر عليه اهل چین و گرفتن ان ها چین و بلاد ترك و هند را تا برسند به خراسان

87 واقع شدن فتنه در میان شرقي ها و غربي ها

88 خراب شدن رِی

89 حرب جوانان ارمنیّ و اذربایجان

90 اختلاف در میان عرب و عجم و این اختلاف ادامه خواهد داشت تا سفیانی قیام کنند

91 خروج جرهمی و ربیعی و اصهب

92 خروج قیام کننده ای که از طرف چین و ملتان می اید و در خراسان قیام می کند

93 خروج قائمی از ال محمد از گیلان که مشرقی او را کمک کند در دفع پیروان سفیانی

94 خراب گردن قائم گیلانی به اعانت مشرقی که شاید شعیب بن صالح باشد بصره را

95 اباد کردن قائم گیلانی کوفه را

96 وای بَر رَیّ از شمشیر های بغدادی ها و خراسانی ها

97 فرار کردن اهل رَیّ به قم و از ان جا به اردستان اصفهان

98 قیام حسنی از طبرستان

99 کشته شدن هشتاد هزار نفر در

ص: 56

دامنه کوه سیاه رِی که هشتاد نفر از ایشان لیاقت سلطنت کردن داشته باشند

100 ظهور فتنه شدید دو سال پیش از ظهور

101 ممنوع شدن رفتن به حج سه سال قبل از ظهور

102 ظاهر شدن سرخیی در اسمان که در ان عمود هائی باشد مانند نقره که نور از ان بتابد

103 خروج شروسی یا اشروسنی از ارمنیه و اذربایجان و امدن او در پشت ری نزدیک کوه سرخی که متصل به کوه های طالقانست

104 جنگ شدید در میان اشروسنی و مَروزی که از سمت خراسان می اید

105 خروج مروزی به طرف بغداد و ماهان و واسط

106 ماندن مروزی مدت یک سال یا کم تر در واسط

107 رفتن مروزى به کوفه و از نجف تا كوفه و از ان جا تا حیره جنگ شدیدی در میان شان واقع شود

108 کشته شدن هفتاد هزار نفر کنار حبر بغداد که اب دجله از خون سرخ و از گند اجساد متعفّن شود

109 بلند شدن هفتاد پرچم از ممالک مختلفه و جنگ شديد

110 بلند شدن سه نداء در ماه رجب

111 ظاهر شدن بدن امیر المؤمنين علیه السّلام در مقابل چشمه افتاب که در یکی از ندا ها گفته شود هذا امير المؤمن

ص: 57

112 وقوع جنگ های بسیار در روی زمین

113 گرفتن افتاب از وقت طلوع که تا دو ثلث از روز مدت گرفتن طول کشد

114 گرفتن ماه که تا مدت بیست و سه ساعت گرفته باشد

115 فرو گرفتن بلا و فتنه مصر را

116 قطع شدن رود نیل

117 قیام زندیقی در قزوین که هم نام یکی از انبیاء باشد

118 خروج مصری و یمانی پیش از سفیانی و این یمانی غیر از یمانی است که با سفیانی قیام می کند

119 خروج ملحمه

120 فتح قسطنطينه

121 خراب شدن مدینه

122 خروج دجّال

123 پیمان بستن عرب با روم

124 شکست دادن عرب ها رومیان را

125 شکست دادن رومیان عرب ها را

126 کشته شدن صبا ناز بدست رومیان

127 وقوع فتنه ای که نماند در عرب خانه ای مگر این که در ان داخل شود

128 فتح بيت المقدس

129 مصالحه عرب ها با رومیان

130 میراث را از وارث منع کنند

131 حمله اوردن ترک ها به دمشق

132 ظاهر شدن پادشاهان ستم کاری که مردم را بکشند و بترسانند ان هائی را که اطاعت ایشان کنند

133 نزول رومی ها در فلسطین

ص: 58

134 رئیس جمهور شدن عبد الرحمن نامی در مصر

135 خلیفه شدن عبد الله نامی از بنی عباس در دمشق

136 جنگ کردن عبدالله عباسی با رومیان و کشته شدن او

137 تلاقی لشکر رومی ها با عبد الله در قرقیسا و قتال عظیم در کنار نهر

138 قتل عام کردن رومی ها عرب را و اسیر کردن زنان و کودکان

139 خروج دابة الارض در مکه

140 در امدن افتاب از مغرب

141 نزول عیسی از اسمان

142 ظاهر شدن اتشی از ته عدن شاید اتش زدن چاه های نفت باشد

143 بیرون آمدن آتشی از حضر موت

144 ظهور طیارات جنگی

145 خسف قریه خَرَشنا از قراء شام

146 سفیانی مسیحی می شود و با زنار و صلیب از روم می اید و در شام قیام می کند در حالتی که متدین هیچ دینی نیست

147 کشته شدن ابن الشیخ در وسط نجف

148 خراب کردن و سوراخ کردن کوچه های بن بست را در کوفه

149 تعطیل مساجد تا چهل روز یا شب كشف هيكل

150 به جنبش امدن پرچم ها در اطراف مسجد کوفه

151 سر لشکر سفیانی شدن خزمید نامی که چشم چپ او مالیده و در چشم راستش ناخنه غلیظی است

152 فرستادن سفیانی صد و سی هزار نفر

ص: 59

بطرف کوفه در روحا و فاروق

153 کشته شدن هفتاد هزار نفر در کوفه کنار فرات که تا سه روز اب خون و از گند اجساد کشته متعفّن باشد

154 اسیر کردن هفتاد هزار دختر بکر که از فرط عفت کف ها و مقتعه های ایشان دیده نمی شد

155 آمدن پرچم های شرقی به کوفه که عدّه ان ها تعلیمات جنگی و نظام ندیده اند و ان پرچم ها نه از پنبه است و نه از کتّان و نه ابریشم سر نیزه هاشان به مهرو خاتم سیّد اکبر خاتم الانبیاء یا علیّ مرتضی است

156 قیام خراسانی است از خراسان

157 قیام مردی از اهل نجران که مسیحی بوده و مسلمان می شود به حمایت ال محمد عليهم السّلام

158 مالک شدن کفار پنج نهر را دجله و فرات و جیحون و سیحون و رود نیل

159 ظاهر شدن دولت زنان و مردان

160 فرمان دار شدن و ریاست کردن جوانان و کودکان

161 خراب شدن مسجد کوفه از عمران

162 پیمان بستن دولت های هم جوار

163 اتش افتادن در حجاز

164 جاری شدن آب در نجف و ان در سال فتح واقع شود

165 ادامه جنگ از ماه صفر تا ماه صفر دیگر

166 وارد شدن بنی قنطو را در شام و فتنه و فساد و خون ریزی ان ها

ص: 60

167 وقوع جنگ شدید غریب و عجیب در حلب

168 خراب کردن حصار ها و فرود گاه ها و پایگاه های شام

169 داخل شدن لشکریان در بعلبک و امان خواستن ایشان

170 توجه بلا ها به نواحى لبنان

171 توجه لشکر های شیطان به شهر های کنعان

172 هزیمت و فرار ان ها با کشتی نجاة از فرات

173 رفتن لشكريان به جزيرة

174 ظهور شخص بی باکی با عده کمی در بصره و کشته شدن او و عِدّه او عربند

175 کشته شدن شخص ارغش و به جای او نشستن پسرش و بقدر یک ساعت طول نکشد که پسرش کشه شود

176 کشته شدن مرد جلیلی بمجردی که فرستاده های مغربی ها در مقابل او برسند

177 قحطی در مصر و کم شدن اب رود نیل و خشکیدن اشجاران

178 پیاده شدن لشکر مغربی ها با تشریفات در مصر

179 گرفتن مسیحی ها روی زمین را

180 صیحه زدن ناقوس در ممالک اسلامی

181 زیاد شدن مرض صرع و دیوانگی در اثر شدت فتنه و پریشانی

182 تکلم کردن شخص قُلدُرِ نفهم که مانند گاو میش است در امور عامه مردم

183 افتادن اتش در نصببین

184 بیعت گرفتن برای سعید سوسی در خوزستان

ص: 61

185 غلبه عرب بر بلاد اَرمنَ و سقلاب

186 ظهور شدت و سختی برای مردم در دولت سلطان و زنان

187 مشوم و فجیع بودن روز بهلول

188 ریاست کردن مردمان پست بی اصل

189 ظهور قحطانی

190 ظهور سیّد هاشمی که پشت کوفه کشته شود

191 ظهور دیلم و تابع شدن اَبَر و گیلان او را و گرفتن ایشان تبریز را و نصب کردن ایشان امیری را در تبریز

192 مضطرب شدن عراق

193 واقع شدن واقعه عجیبی در میان حلوان و همدان

194 واقع شدن جنگ شدید بین حلوان تا نهروان

195 زایل شدن ملک دیلم و از دست او بیرون رفتن

196 مالك شدن یك نفر اعرابی عجمی زبان بعد از دیلم و کشتن او صلحاء و شایستگان را

197 پیاده شدن لشکر در فارس و نصیبين

198 حمله کردن عرب بر عجم و رو اوردن ایشان به اهواز

199 موت فقهاء پی در پی

200 ضایع کردن نماز ها

201 پیروی کردن شهوت ها

202 کم شدن امانت در مردم

203 زیاد شدن خیانت ها

204 رایج شدن شرب مشروبات محرّمه

205 بلند شدن صدا های خصومت و دشمنی در مسجد ها

206 دشنام دادن اولاد بپدران و مادران

ص: 62

207 متروک ماندن مساجد از نماز خواندن در ان به سبب خصومت ها

208 مساجد را جای خوردن طعامات قرار دادن

209 ندانسته حکم کردن قاضی ها

210 زیاد شدن گناهنان و بدی ها

211 کَم شدن کارهای خیر

212 بر داشته شدن برکت از سال و ماه و هفته و روز ها و ساعت ها

213 حلال دانستن زنا و خوردن مسکرات

214 و گفتگو های نا مشروع و رقص ها

215 و اقتسام ساز و نواز ها

216 بلند شدن صدا های فجّار

217 بد گوئی و ننگ و بستن افتراء و سرزنش کردن به علماء

218 خون ریزی بنا حق بین یک دیگر

219 رشوه گرفتن قضاة در حکم

220 مستولی شدن زن بر شوهر خود در جمیع چیز ها

221 ظهور دوله اشرار

222 حلال بودن ظلم در جمیع شهر ها

223 حکومت کردن هر سلطان جائر

224 ریاست خواستن برای فخر کردن بر دیگران و ظلم و جور کردن

225 کفار را مستشار امور قرار دادن

226 مالک شدن کسی که مالک مال نیست

227 مال دیگری را و ان بی دینی پسر بی دینی است

228 رأس و رئیس قرار دادن کسی را که لیاقت ریاست و مداخله در امور عامه ندارد

229 ظاهر شدن بدعت ها و فتنه ها

230 تدریس و تدرس کردن علوم باطله بر خلاف دستور دین و قرأن

232 ذلیل کردن سادات و بزرگان اصیل

ص: 63

233 ظهور الات لهو بزرك و ساز های حرام و امور مشکلات برای ارتکاب خواهش های نفسانی و شهوت رانی

233 خراب شدن شهر ها و خانه ها و عمارات و قصر ها

234 فتنه و فساد دیلم و اهل شاهون و حزب هائی که به ان ها ملحق می شوند و گُرد های کوهستانی ایرانی و عربی از ان چه به قزوین و کاشان و سمرقند وارد می اورند و بعد ازان به شیراز

235 فتنه و فساد اعراب در کوهستان ها

236 فتنه طراطری مذهب ها نسبت باهل هر موز و قلهات

237 خواری و ذلت اهل عمان از دشمن

238 ظهور واقعه مرگ بار در اَوال و صابون که جزیره ایست از بحرین

239 ذلّت و خواری اهل خراسان

240 ذلت و خواری اهل فرنگ یعنی فرانسه از اعراب

241 قتل و غارت و خون ریزی شدید در سند و هند

242 کشتار عظیم در جزیره قیس

243 وقایع فجیعه در بحرین

244 کشته شدن یکی از اکابر عرب در خانه اش و بعد از ان خروج عجم است بر عَرَب

245 جنگ های عدیده در میان اهل خطّ

246 مبتلا شدن بصره به قحطی شدید

247 وقوع فتنه ای شدید در قزوین و اراک

248 ضعیف شدن سلطان روم و تسلط عرب بر ان ها

249 حمله رِی به بغداد

250 بیعت با کودک

ص: 64

251 وضع شدن جرائم

252 مقابله مسلمین با یهود

253 مشرک شدن قبیله ای از مسلمین

254 کثرت خطباء منابر

255 ركون علماء بولاة

256 تعلم فقه برای غیر خدا

257 تفقه علماء برای حلال کردن دینار و درهم

258 فتوی دادن به غیر از ان چه خدا فرموده

259 تجارت کردن به قران

260 قرار دادن حق برای اشرار امّت

261 کم شدن علماء حقیقی

262 زیاد شدن علماء ضلالت

263 کینه علماء دینی در دل گرفتن

264 سرزنش کردن و بد گوئی کردن به علماء

265 کشتن علما را مانند کشتن دزدان

266 شصت نفر دروغ گو ادعای نبوت کنند

267 دوازده نفر ادعای مهدوّیت کنند

268 سلطان و قران با هم قتال کنند

268 سلطان و قران با هم قتال کنند و از هم جدا شوند

269 تعطیل احکام دین برأی دادن

270 قران را در ساز ها و نواز ها گرفتن

271 خراب شدن جزیره از ترک

272 خراب شدن ترک از صاعقه

273 خراب شدت سند از هند

274 خراب شدن هند از چین

275 خراب شدن چین از رمل

276 خراب شدن حبشه از زمین لرزه

277 خراب شدن عراق از قحط و

278 خراب شدن بصره از عراق

ص: 65

279 خراب شدن مصر از خشک شدن رود نیل

280 خراب شدن مکّه از حبشه

281 خراب شدن مدینه از سیل خراب شدن یَمَن از ملخ

383 خراب شدن اُبُلّهَ از حصار

284 خراب شدن فارس از گدایان دیلم

285 خراب شدن دیلم از اَرمَن

286 خراب شدن ارمن از جرز

287 ایمن بودن مصر از خرابی تا این که

288 بصره خراب شود

289 خراب شدن بغداد از سفیانی

290 ممنوع شدن شام از وارد شدن پول و جنس در ان از طرف روم

291 ممنوع شدن عراق از دینار و حبس از طرف عجم

292 ممنوع شدن حج تا سه سال

293 اوردن چیزی از مشرق و چیزی از مغرب تا امت پیغمبر را متلون کند

294 مردن حق و رفتن اهل ان

295 کهنه شدن قرآن و احداث کردن چیزی که در ان نیست و تاویل برای کردن

296 سرنگون شدن دین هم چنان که ظرف اب سرنگون شود

297 مرد ها به مرد ها اکتفا کنند در فجور و زن ها بر زن ها

298 مرد ها شبیه زنان شوند و زنان شبیه به مردان

299 خوشحال شدن کافر به ان چه در مؤمن از سختی می بیند

300 مردم را امر به ترک حج کنند

301 جوانان خودشان را مانند زنان زینت کند

ص: 66

302 مردان بر سر پسران غیرتت کشند هم چنان که بر سر زنان غیرت کشند

303 مردان گیسوان خود را شانه کنند هم چنان که زنان گیسوان خود را شانه زنند

304 بیش تر مردم بهترین خانه هاشان خانه باشد که در ان فسق و فجور بیش تر شود

305 زن وادار کند شوهر خود را که با مردان لواط کند

306 زنان را به زنا دادن مدح کنند

307 مؤمن حقیر و ذلیل و خوار شود

308 حکام و اولياء امور کفّار را به خود نزدیک کنند و اهل خیر را از خود دور کنند

309 ریاست و ولایت را به کسی دهند که خودشان می خواهند

310 محارم خود را نکاح کنند

311 مرد را به تهمت بکشند

312 مرد زن و دختر خود را کرایه دهد به پست ترین طعام و شراب

313 ایمان های مردم به خدا ربانی و دروغ باشد

314 ساز و نواز و لهویات زیاد شود و کسی منع نکند یا جرئت نکند که منع کند

315 از ترس این که مبادا سادات و شرفاء عزیز شوند ان ها را ذلیل کنند

316 محبوب ترین مردم در نزد ایشان کسی است که بد گوئی از خانواده ال محمد کند

317 کسانی که از دوستان ال محمدند به ان ها دروغ گویند و شهادت ایشان را قبول نکنند

ص: 67

318 شنیدن قرآن به گوش ها سنگین شدن

319 شنیدن باطل به گوش ها اسان شدن

320 اکرام کردن همسایه همسایه خود را از ترس زبانش

321 راست گوترین مردم در نزد مردم ان که دروغگو تر است باشد

322 طلب کردن حج و جهاد برای غیر خدا

323 خرابی از آبادی زیاد تر شدن

324 کم فروشی کردن و زیاد گرفتن در کیل و وزن

325 استخفاف به خون ریزی

326 مشهور کردن مرد خود را به بد زبانی تا ان که از او بترسند و کار ها به او رجوع شود

337 استخفاف به نماز کنند

328 میت را از قبر بیرون اوردن و اذیت کردن و فروختن کفن او

329 زیاد شدن هرج و مرج

330 صبح کردن مرد در حال مستی و داخل شب شدن در حال مستی

331 نکاح کردن به بهائم

332 رفتن مرد به مصّلی و بر گشتن او در حالی که لباس نداشته باشد

333 سخت شدن دل ها و خشک شدن چشم ها

334 سنگین شدن ذکر بر گوش هاشان

335 از طریق باطل و حرام کسب کردن

336 اعمال خیر را برای نمایشی به جا اوردن

337 حج کردن ثروتمند ها برای تماشا و گردش و استراحت

338 حج کردن اوساط برای تجارت کردن

339 حج کردن فقرا برای ریا و سمعه و گدائی کردن

340 میل کردن مردم به هر طرفی که غلبه با او باشد

ص: 68

341 طالب حلال مذمت کرده شود

342 طالب حرام مدح کرده شود و بزرگ باشد

343 در حَرَمین عمل کنند چیزی را که خدا دوست ندارد و کسی ایشان را منع نکند

344 علانیه عمل قبیح کنند و کسی نهی نکند

345 در مکه و مدینه الات لهو و ساز و نواز ظاهر شود و غنا خواندن شایع شود

346 امر به معروف و نهی از منکر کننده را سرزنش و ملامت کنند و او را نصیحت کنند که نکند

347 برای کردن عمل زشت انتظار شب شدن نکشند

348 مردم از روی هم چشمی به اهل شر اقتداء کند

349 راه خیر بسته و راه شر باز شود

350 میّت را به استهزاء بلند کنند و کسی دنبال خبازه او فزع نکنند

351 در هر سال بدعت ها و شرّ زیاد شود

352 مردم در مجالس تابع اغنیاء شوند

353 به محتاج برای خنده کردن عطا دهند

354 غیبت کردن به نظر هاشان ملیح باشد

355 زنا و لواط شایع شود

356 دروغ گوترین مردم را راست گو دانند

357 سعایت پیش ظالم و سخن چینی ظاهر شود

358 مساجد زینت کرده شود

359 قرآن ها و كتاب ها زیور و اب طلا کاري شود

360 مرد به رفتن پیش زن سرزنش شود

ص: 69

361 ایات در اسمان ظاهر شود و مردم نترسند

362 مردم مانند حیوانات روی یک دیگر جستن کنند و کسی منع نکند از ترس مردم

363 مال زیاد در غیر طاعت خدا مصرف کنند

364 مال کم را در طاعت خدا مصرف نکنند

365 فرزندان عاق پدران و مادران شوند

366 فرزندان استخفاف پدران مادران کنند

367 فرزند افتراء به پدر خود بندد

368 و در حق پدر و مادر نفرین کند

369 و به مرگ ایشان شاد شود و ان ها

370 را بیازارد و بزند و دشنام دهد

371 مرد اگر روزی بر او بگذرد که گناهی نکرده باشد در ان از فسق و فجور و کم فروشی در کیل و وزن یا غش در معامله یا خوردن مسکرات محزون و غمناک باشد

372 سلطان احتکار طعام کند

373 خوردنی زیاد و فراوان باشد ولی به دست مردم نیاید مگر به گران ترین بهاء

374 با اموال ذو القربی قمار بازی کنند

375 اموال ذوى القربي را به مصرف ساز و نواز و لهو و لعب رسانند و با ان شراب خورند

376 به شراب مداوا کنند و برای بیمار توصیف کند تا به ان استشفا دهند

ص: 70

377 مردم در امر به معروف و نهی از منکر نکردن همه با هم یکسان شوند

378 وزیدن باد بر پرچم منافقین و غلبه اهل نفاق

379 پرچم اهل حق جنبش نکند

380 قبور ائمه را به گلوله خراب کنند

381 روزنامه های پراکنده مختلف

382 که هر کدام اسمی دارد در میان مردم شایع شود

383 اذان گفتن به اجرت و فرد باشد

384 اجتماعات در مساجد زیاد شود ولی نه از برای خدا و عبادت بلکه برای غیبت کردن و گفتن سخنان دنیوی

385 مست امام جماعت شود

386 هر که مال یتیم خور است به صلاح و درستی معرفی شود

387 امین خیانت کار و خیانت کار امین شود

388 ميراث را ولاة وحكام برای اهل فسق و فجور مقرر کنند

389 طلاق گفتن زیاد شود

390 کسانی که اولاد ندارند از بی اولادی خوشحال شوند

391 یک دسته برای دین گریه کنند و یک دسته برای دنیا از شدت فشار و سختی که می بینند

392 هلاکت مرد به دست زن و بچه و پدر و مادر و خویشان و همسایگان او باشد که او را سرزنش و ملامت کنند به تنگی معیشت تا ناچار وارد علی شود که هلاکت او در ان باشد

393 شهرها به هم نزدیک شود

394 بازار ها به هم نزدیک شود

395 قسم خوردن به ناحق زیاد شود

396 مردم به غیر خدا قسم خورند

ص: 71

397 از مردم رأی ها گرفته شود

398 غلق و اضطراب مردم زیاد شود

399 كسب ها و تجارت ها کساد شود

400 بازار ها تعمیر و زینت کرده شود

401 بنا ها محکم ساخته شود

402 بنا های عمارات و قصر ها طولانی و بلند ساخته شود

403 کودک ها کرسی نشین شوند

404 معاملات اضطراری زیاد شود

405 شهادت ها برای هم دیگر قرض داده شود

406 ربا گرفتن کسب آن ها شود

407 ازدواج ها برای مال و عنوان شود

408 پست ترین مردم بر مردم رئیس شوند

409 نویسندگان دولتی زیاد شوند

410 شُرطي ها و لشكري ها زیاد شود

411 مسلمانان به کفّار فروخته شوند

412 تجار و صنعت گر ها در تجارت و صنعت خود دروغ گویند

413 شریک با شریک خود دروغ گوید و خیانت کند

414 مردمان متقلب و ریا کار زیاد شوند

415 مردمان شرافت مند و نجیب ذلیل و خوار شوند

416 مردم در کار های خود سرگردان شوند

417 مردم نه مسلمان باشند و نه نصرانی

418 حیا و عفت از مردم بر داشته شود

419 اختلاف در دین و مذهب زیاد شود

ص: 72

420 مردم مانند اشخاص تازه مسلمان شوند

421 تغلّب و تزویر زیاد شود

422 دین به دنیا فروخته شود

423 تعارفات دروغی زیاد شود

424 مسلمان به هم دیگر که می رسند سلام نکنند مگر از روی اشنائی و شناسائی یا احتیاج

425 مردم تابع لغزش های علماء شوند

426 از علماء حقه فرار کنند

427 عالم را به لباس خوب شناسند نه به زهد و تقوى و علم

428 زن ها را قبله خود قرار دهند

429 مردم در فکر شکم و فرج خود باشند

430 کوچک ها احترام بزرگ تران را نگاه ندارند

431 بزرگ تر ها بر کوچک ترها رحم نکنند

433 دین را الت دنیای خود قرار دهند

433 به قران تجارت کنند

434 قمار بازی کردن زیاد شود

435 دشنام دادن شعار ایشان شود

436 مردم راغب به دنیا شوند

437 در ذات خدا فکر و تعمق کنند

438 بالای منبر ها امر به تقوی کنند و گوینده به ان عمل نکند

439 ماه ها ناقص شود

440 ماه ها بزرگ نماید و بعضی از

441 ماه ها دیده نشود تا مردم از فيض عید فطر و عرفه محروم شوند

442 رکوع و سجود ها برای جلب نان و پول شود

443 عجب و کبر و خود بینی و خود پسندی در مردم ظاهر و زیاد شود

444 مؤمن در میان شان ذلیل تر از

ص: 73

از هر کسی باشد

445 خروج عوف مسلمی از جزیره کویت یا تکریت و کشته شدن او در مسجد دمشق

446 خروج شعیب بن صالح از سمرقند

447 منکر معروف و معروف منکر گردد

448 زینت کردن مردان به طلا و حریر

449 غلبه هند بر سند

450 غلبه قفص بر سعير

451 غلبه قبط بر اطراف مصر

452 غلبه اندلس بر اطراف افریقا

453 غلبه حبشه بر یمن

454 غلبه ترک بر خراسان

455 غلبه روم بر شام

456 غلبه اهل ارمنیّه به ارمنیه

457 بلند شدن صدا در عراق به هتک حجاب

458 و بر داشتن بکارت دختران

459 قیام مردی از قم که مردم را دعوت به حق و با او باشند جماعتی از مردان که دل هاشان مانند پاره های اهن است در محکمی

460 پادشاه عجم از عجم الترک وزیر و والی گیر

461 انداختن اثار قران در پشت سر

462 استعمال ظرف های طلا و نقره

463 شایع شدن گرفتن ساز ها و نواز ها و خوانندگی ها و رقاصی زنان در همه جا

464 بلند گذاشتن جوانان و مردان گیسوان جلو سر خود را

465 سر برهنه راه رفتن جوانان و مردان

466 ظهور کلاه های ترک دار بند دار و کلاه های اهل شرک در مسلمانان وكلاه ها بين المللي

ص: 74

467 زنار بر کمر بستن مسلمانان

468 بستن قلاد ها بر گردن ها با تکمه طلا

469 مردان صورت های خود را صاف و برّاق کنند

470 جامه های کوتاه و تنگ و نازک پوشیدن مردان

471 پس گرفتن روم ان چه را که از او گرفته شده

472 پس گرفتن روم ان چه را که از او گرفته شده

473 کشتگان و مجروحین را با هم دفن کردن

474 فرو رفتن بصره به زمين

475 پوشیدن جامه های بافته بی دَرز

476 ظاهر شدن معادن بسیار که به دست مردمان رزل پست افتد

477 کندن و تونل زدن بعض از كوه ها

478 ظهور اختراعات بزرگ

479 کنده شدن کوه ها پیش از صیحهء اسمانی

480 ظاهر شدن لباس های مخصوص برای پوشیدن زن ها

481 رواج یافتن سرود هائی که اخرا و از ان مانند صدای خَر کشیده شود

482 رإی گرفتن زن ها از عموم مردم در امور عامّه

483 خروج قومی از سمت مشرق که قاری قران باشند با ریش های تراشیده که مانند خوارج از دین بیرون باشند و قتل ان ها بر مسلمانان واجب باشد

484 زینت کردن دیوار ها و خانه ها را به روغن مالی و نقاشی و رنگ ها

ص: 75

که بیش تر از این علامات که ذکر شد ظاهر شده و بعضی از ان ها مردّد میان قیامت صغری است که ظهور مهدی علیه السّلام باشد و قیامت کبری و معدودی از آن ها هنوز ظاهر نشده و این ها در ظرف سه چهار سال پی در پی پیش از ظهور یا کم تر همه ان ها ظاهر خواهد شد به خصوص در یک سال پیش از ظهور که تمام علامات حتمیّه در ان صورت می گیرد بلکه از ماه رجب سال قبل از ظهور تا ماه محرمی که ظهور واقع می شود در ظرف مدت هشت ماه تماما صورت می گیرد ﴿ وَ صَلِّيَ اَللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ اِلْهِ اَلطَّيِّبِينَ اَلطَّاهِرِينَ ﴾

وَ اَلثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ اَلصَّابِرِينَ قَالَ نبلوهمْ بَشِئَ مِنَ اَلْخَوْفِ مِنْ مُلُوكِ بَنِي فُلاَنٍ فى اَخِرِ سُلْطَانِهِمْ وَ اَلْجُوعِ بِغَلاَءِ اسْعَارِ هِمْ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلامْوَالِ قَالَ كَسَادُ التِّجَارَاتِ وَ قلَّةِ الْفَضْلِ و نَقْصٍ مِنَ الانَفسِ قالَ مَوْتٌ ذَرِيعٌ وَ نَقْصٌ مِنَ الثَّمَراتِ قِلَّةِ رَيْعِ ما يُزْرَعُ وَ بَشِّرِ اَلصَّابِرِينَ عِنْدَ ذَلِكَ بِهِ تَعْجِيلَ خُرُوجِ اَلْقَائِمِ ﴾

یَعنی

گفت شنیدم از ابی عبدالله یعنی حضرت صادق علیه السّلام که فرمود برای قیام قائم علاماتی می باشد از جانب خدای عز و جل که می فرماید و هر اینه می ازمائیم شما را یعنی مؤمنین را پیش از بیرون آمدن قائم به چیزی از ترس از پادشاهان بنی فلان در اخر سلطنت ایشان و گرسنگی به علّت گرانی اسعار ایشان و کم شدن مال ها فرمود کسادی تجارت ها و کمی زیادتی نفع بردن و کم شدن نفس ها فرمود یعنی مرگ بسيار با سرعت و كمى میوه ها یعنی کم ریع و برکت شدن ان چه که کشت و کار می کنند و بشارت ده صبر کنندگان در این هنگام را به شتاب کردن قائم بیرون آمدن

تَبصره از این به مباركة و حَدیثِی که حضرت صادق علیه السّلام در تاویل ان بیان فرموده نکات و مطالبی استفاده می شود اوَّل ان که مؤمنین به این پنج بلاء پیش از قیام قائم ازمایش می شوند تا ان هائی از ایشان که صبر می کنند و ثابت در ایمان می مانند شناخته شوند دَوُّم ان که این پنج

ص: 77

بلاء ترس و گرسنگی و کم شدن مال ها و نفس ها و میوه ها و محصولات ایشان است

سِوُّم ان که بروز و ظهور و ابتلاء مؤمنين به اين پنج بلاء پیش از خروج قائم عليه السّلام است چهارم حدوث و ظهور این بلا ها در زمان آخرین سلطان بنی امیّه است که سفیانی باشد یا بنی عباس که عبدالله باشد هر کدام از ایشان که باشند مصادف و مقارن با یکدیگرند چنان که در بخش های بعد شرح داده می شود پَنجُم ان که بلای گرسنگی به واسطه گرانی اسعار است که سطح و بها اجناس گران شود و بالا رود و مؤمنین دست تنگ شوند و راه دخل و انتفاع بر ان ها بسته شود به نحوی که قدرت خریدن نداشته باشند شِشُم ان که صبر کنندگان در این پنج بلاء مورد بشارت خدا هستند به سرعت یافتن در خروج قائم

یَعنی نمی گذرد روز ها و شب ها تا این که منادی از اسمان ندا کند که ای اهل حق کنار بروید و ای اهل باطل کنار بروید پس جدا می شوند و کناره می گیرند اهل حق از اهل باطل (راوی گفت گفتم) اصلحات الله بعد از این این دو دسته با هم مخلوط می شوند فرمود حاشا که مخلوط شوند خدا در کتاب خود می فرماید نمی باشد خدا که بگذارد مؤمنین را بر این حالتی که شما بر ان هستند تا ان که تمیز دهد نا پاک را از پاک

تَبصرة از این ایه مبارکه چند نکته استفاده می شود و هم چنین از حَدیثِ اوَّلَ ندای اسمانی و این ندا غیر از صیحه ایست که در بیست و سوم ماه رمضان بلند می شود که از علائم حتمیّه است و نداء منحصر به صیحه اسمانی مخصوص نیست بلکه ان چه از احادیث و اخبار فهمیده می شود چندین مرتبه در نزدیکی صدا ها از آسمان شنیده می شود به عبارات مختلفه چنان چه بعد از این در این کتاب ذکر خواهم کرد

دَوُّم ان که دو دسته حق و باطل از هم جدا می شوند سِوُّم ان که جدا شدن ایشان برای امتحان و ممتاز شدن پاک و نا پاکست از یک دیگر چَهارُم ان که پس از ان که به ندای اسمانی از هم جدا شدند دو مرتبه مخلوط به یک دیگر نخواهند شد

﴿ لا بُدَّ اَنْ يَكُونَ قُدَّامَ الْقَائِمِ سَنَةٌ يَجُوعُ فِيهَا اَلنَّاسُ وَ يُصِيبُهُمْ خَوْفٌ شَدِيدٌ من الْقَتْلِ وَ نَقْصٍ مِنَ الامْوالِ وَ الاِنْفُسِ وَ اَلثَّمَرَاتِ وَ انَّ ذَلِكَ فِى كتاب اللّه لَبَّيَّينِ ثُمَّ ملا هَذِهِ الايَة وَ لِيَكُونَكُمْ بِشَى﴾ الى اخر الایة

یَعنی نا چار است از این که بوده باشد پیش از قیام قائم سالی که گرسنه شوند در ان مردم و برسد ایشان را ترس سختی از کشته شدن و کم شدن مال ها و نفس ها و میوه های و این در کتاب خدا است که بیان می فرماید پس حضرت ایه مبارکه و لنبلونکم را تا اخر تلاوت فرمودند

تَبصِرَة از این حَدیثِ نیز استفاده می شود که وقوع این علامت های پنج گانه پیش از قیام قائم است و از کلمه مبارکه لابدّ چنین می نماید که این علامات واقع شدنش اگر حتمی نباشد قریب به حتم است

در کوفه مخصوص می گرداند خدا بأن دشمنان ال محمّد علیهم السّلام را پس هلال گرداند ایشان را و امّا عام از ان در شام رو دهد می رسد ایشان را ترس و گرسنگی که هرگز به ایشان نرسیده باشد اما گرسنگی پیش از قیام قائم علیه السّلام رخ می دهد و امّا ترس بعد از قیام قائم علیه السّلام است

لشکر سفیانی ملعونند که در زمین بیدا میان مدینه و مکه به زمین فرو می روند الا این سه نفر که از بنی کلب و قبیله سفیانی هستند خدا رو های آن ها را به عقب بر می گرداند تا یکی از ایشان به مکه رود و بشارت به امام زمان دهد به فرو رفتن لشکر سفیانی به زمین و یکی به مدینه بر گردد و یکی به شام رود و به سفیانی خبر دهد و این از علامات حتمیه است که البته تا صورت نگیرد امام زمان ظاهر نگردد

نه به ذات خدا قسم است که آن از مدت حتم شده است یعنی از علامات حتمیه ایست که باید صورت گیرد

ارجلكم اِوْ يَلِبْسَ كُمْ شِيَعاً وَ يُذِيقَ بَعْضَكُم باس بَعْض انظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الآياتِ لَعَلَّهُم يَفقَهُون ﴾ یعنی بگو ای پیغمبر او است خدائی که توانا است بر این که بر انگیزاند بر ضرر شما شکنجه و عذاب را از بالای سَرهای شما یا از زیر پا های شما یا به جان هم دیگر اندازد شما را و بچشاند بعضی از شما را اسیب بعضی فکر کن که چگونه تغییر می دهیم نشان های خود را که تا شاید ایشان بفهمند

دَر تفسَیر قمیّ است که مراد از عذاب بالای سر سلطان جائر است و مراد به عذاب از زیر پا مردمان پستی هستند که هیچ خیری در ان ها نیست و مراد از یلبسکم شیعاً عصبیّت است و مراد از یذیق بعضکم باس بعض بد همسایه بودنست

وَ نیز در روایت ابی الجارود از حضرت باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمود ﴿عَذاباً مِنْ فَوْقِکُمْ هُوَ اَلدُّخَانُ وَ اَلصَّیْحَهُ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ وَ هُوَ اَلْخَسْفُ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً وَ هُوَ اِخْتِلاَفٌ فِی اَلدِّینِ وَ طَعْنُ بَعْضِکُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ یُذِیقَ بَعْضَکُمْ بَأْسَ بَعْضٍ وَ هُوَ أَنْ یَقْتُلَ بَعْضُکُمْ بَعْضاً وَ کُلُّ هَذَا فِی أَهْلِ اَلْقِبْلَه﴾

یَعنی مراد از غذاب بالای سر شما دودی تیره و صیحه اسمانی است و یا عذاب از زیر پای شما فرو رفتن به زمین است و فرقه فرقه شدن شما اختلاف ظاهر شدن در دین شما است و طعن زدن بعضی از شما است بر بعض دیگر و چشیدن بعضی از شما اسیب بعض دیگر را مراد اینست که بکشد بعضی از شما بعض دیگر را و همه این ها در اهل قبله ظاهر می شود

ص: 84

و در جامع الاخبار در ضمن خبری که جابر بن عبدالله انصاری در حجة الوداع از رسول خدا صلى الله علیه واله روایت کرده تاویل شده است عذاب این آیه به ریح حمراء همراه یعنی باد سرخ و به زمین فرو رفتن و سنگ باریدن چنان چه ان خبر طولانی را در این کتاب خواهی دید

مُؤلفّ نا چیز گوید ممکن است عذابی که در این ایه شریفه ذکر شده عذاب خدائی باشد از قبیل صاعقه و صیحه اسمانی و باد های مخالف و سخت و باریدن باران های خراب کننده و تگرگ و برف های هلاک کننده باشد و ممکن است عذابی باشد که خدای تعالی به دست بشر ایجاد کند از قبیل الات اسلحه های جنگی هوائی از قبیل طیارات جنگی و اِعمالّ گاز های اَتمی و نارِنجک ها و موشک ها و گاز های کهربائی و امثال ان ها و اما عذاب از زیر پا نیز ممکن است خدائی باشد و ممکن است به دست بشر به تقدیر خدای قادر ایجاد شده باشد اما خدائی از قبیل زلزله و به زمین فرو رفتن و اتش فشانی و غرق شدن و اما خلقی از قبیل مین گذاری و طغیان اب ها باشد و الله اعلم

غیبت نعمانی از محمد بن بشیر از محمد حنفیّه رضى الله عند روایت کرده که فرمود ﴿ نَّ قَبْلَ رَایَاتِنَا رَایَهً لِآلِ جَعْفَرٍ وَ أُخْرَی لِآلِ مِرْدَاسٍ فَأَمَّا رَایَهُ آلِ جَعْفَرٍ فَلَیْسَتْ بِشَیْ ءٍ وَ لَا إِلَی شَیْ ءٍ فَغَضِبْتُ وَ کُنْتُ أَقْرَبَ النَّاسِ إِلَیْهِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ قَبْلَ رَایَاتِکُمْ رَایَاتٍ قَالَ ای وَ الله إِنَّ لِبَنِی مِرْدَاسٍ مُلْکاً مُوَطَّداً لَا یَعْرِفُونَ فِی سُلْطَانِهِمْ شَیْئاً مِنَ الْخَیْرِ سُلْطَانُهُمْ عِبَرٌ لَيْسَ فِيهِ يُسْرِيدٌ نُونٌ فِيهِ اَلْبَعِيدُ وَ يُقْصُونَ فِيهِ اَلْقَرِيبَ حَتَّى إِذَا أَمِنُوا مَکْرَ الله وَ عِقَابَهُ وَ اِطْمَأَنُّوا وَ ظَنُّوا أَنَّ مُلْکَهُمْ لاَ یَزُولُ صِیحَ فِیهِمْ صَیْحَهٌ فَلَمْ یَبْقَ لَهُمْ رَاعٍ یَجْمَعُهُمْ وَ لاَ دَاعٍ یُسْمِعُهُمْ وَ لاَ جَمَاعَةٌ يَجْتَمِعُونَ اليهَا وَ قَدْ ضَرَبَهم اَللَّهُ مَثَلَهُ (و قد ضرب الله مثلهم) فِى كِتَابِهِ ﴾

﴿ حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّیَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها اَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها اَتَّاها اَمْرُنا لَيْلاً اَوْ نَهاراً (الايه) ثُمَّ حَلَفَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ بِاللَّهِ أَنَّ هَذِهِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِیهِمْ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ حَدَّثْتَنِي عَنْ هَؤُلاَءِ وَ بِأَمْرٍ عَظِیمٍ فَتًى يَهْلِكُونَ فَقال وَ بَجَدٍ يَا مُحَمَّدُ اِنَّ اَللَّهَ خَالَفَ عِلْمُهُ وَقْتَ المُوقِنِين انَّ مُوسَى عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ عَدَّ قَوْمَهُ ثَلاَثِينَ يَوْماً وَ كَانَ فِي عِلْمِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ زِيَادَةَ عَشَرَةِ أَيَّامٍ لَمْ يُجْزِيهَا مُوسَی أفَكفر قَوْمَهُ وَ اِتَّخَذُوا اَلْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ لَمَّا جَازَ عَنْهُمُ الْوَقْتُ وَ اَنْ يُوكِنَ وَ عَدَّ قَوْمَهُ اَلْعَذَابَ وَ كَانَ فِي عِلْمِ اللَّهِ اَنْ يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَ كَانَ مِنْ اَمْرِهِ مَا قَدْ عَلِمْتَ وَ لَكِنْ اذا رَأَيْتَ اَلْحَاجَةَ قَدْ ظَهَرَتْ وَ قَالَ اَلرَّجُلُ بِتُّ اَللَّیْلَهَ بِغَیْرِ عَشَاءٍ وَ حَتَّی یَلْقَاکَ اَلرَّجُلُ بِوَجْهٍ طَلِق فَاِذا جِئْتَ تَسْتَقْرِضُهُ قَرْضاً لَقِیَکَ بِغَیْرِ ذَلِکَ اَلْوَجْهِ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَقَعُ اَلصَّیْحَهُ مِنْ قَرِیبٍ﴾

ص: 86

یَعنی به درستی که پیش از پرچم های ما پرچمی برای ال جعفر هَست و ان چیزی نیست و به چیزی نمی رسد و رایت و پرچم دیگری برای ال مِرداس است پس من خشمگین شدم و من از کسانی بودم که نزدیک ترین مردم بودم به ان جناب پس گفتم فدایت شوم پیش از پرچم های شما پرچم ھائی هست فرمود اری و الله برای ال مِرداس مُلک پا بر جائی هست که نمی شناسند در مدّت سلطنت خود چیزی از خوبی را سلطنت شان مشکل است و اسان نیست در ان دور را نزدیک می کنند و نزدیک را دور تا این که از مکر خدا ایمن می شوند و از عقاب او و چنین اطمینان پیدا می کنند که ملک شان زایل شدنی نیست که ناگاه بر ایشان صیحه ای زده شود که باقی نمی ماند در ایشان رعایت کننده ای که ان ها را جمع کند و نه خواننده ای که بشواند ایشان را و نه جماعتی که دور ان ها جمع شوند و خدا مثل ان ها را در قران بیان کرده حتی اذا اخذت تا اخر ایه تا این که بگیرد زمین زینت خود را و زینت کرده شود و اهل ان گمان کنند که توانائی بر هر چیزی دارند که ناگهان امر و فرمان ما ایشان را می گیرد در شب یا روز و قرار می دهیم ان ها را مانند محصولی که چیده و دِرَو شده باشد به نحوی که گویا در گذشته وجود نداشته پس قسم یاد کرد محمد حنفیه به ذات خدا که این ایه یا محمّد در حق ایشان نازل شده گفتم فدایت شوم حَدیثِ فرمودی از ایشان برای من امر بزرگی را پس کی هلاک می شوند فرمود رحمت خدا بر تو ای محمّد به درستی که خدای تعالی مخالفست علم او با وقت قرار دادن وقت قرار دهندگان به درستی که موسی وعده کرد با قوم خود سی روز را و در علم خدا ده روز زیاد تر بود که موسی خبر نداد

ص: 87

پس کا فر شدند قوم موسیٰ و بعد از ان گوساله را به خدائی گرفتند چون دیدند و قت گذشت و موسی نیامد و به درستی که یونس به قوم خود و عده عذاب داد و در علم خدا گذاشته بود که در گذرد از ایشان و از امر خدا این طور است که دانستی و لکن چون دیدی فقر و احتیاج مردم ظاهر شد به نحوی که مرد بگوید شب را بی شام به سر بردم و تا این که ببینی مرد را که تو را ملاقات کند با گشاده روئی پس اگر رفتی از او قرضی بگیری به روی دیگر به تو نگاه کند (یعنی بی اعتنائی کند) در چنین وقتی نزدیکست صیحه واقع شود

این حَدیثِ شریف را در سیزدهم بحار از کتاب سرور اهل الایمان تالیف سیّد علی بن عبد الحمید نیز روایت کرده

می کنند ما را و تکذیب می کنند ما را که می گوئیم دو صیحه می باشد می گویند از کجا حقّ ان از باطل ان شناخته می شود وقتی این دو صیحه می باشد حضرت فرمود چه جوابی به ایشان گفتید گفتم جوابی به ایشان نگفتیم فرمود بگوئید کسی تصدیق به ان می کند وقتی که واقع شود که ایمان اورده باشد به ان از پیش به درستی که خدای عزّ و جل می فرماید آیا پس کسی که راهنمائی می کند به سوی حق سزاوار تر است که پیروی کرده شود یا کسی که راهنمائی نشده مگر این که راهنمائی شود پس چیست شما را چگونه حکم می کنید

چیست و ماحل كدامست فرمود ایا قرآن نمی خوانید قول خدا را و هو شديد المحال گفت گفتم ما حل چیست فرمود اراده می کند مکّار را

نگارَنده گوید ظاهرا حَدیثِ خالی از سقط نیست زیرا که سؤال سائل از رویبضه و ماحل هر دو بوده و جواب راجع به ماحل تنها است و در عبارت هم تکرار دارد و امّا رویبضه چنان چه در اخبار متعدده دیگر از طریق خاصّه و عامه روایت شده مراد اشخاص خسیس پست و کسانی هستند که قبلا لیاقت مداخله در امور عامه نداشته و لیاقت ان را نداشته و ندارند بعد از این اخبار ان در بخش اخبار نبویّه ذکر خواهد شد

و مین گذاری ها و امثال این ها باشد که برای نیست و نابود کردن بشر ساخته شده و می شود خداوند متعال ان ها را به همین التهائی که به دست های خود اختراع کرده اند سرکوبی کند و به مصرف نابود کردن خودشان برساند و نزدیک خانه های خودشان و یا خانه های همسایگان شان فرود اورد چنان چه معصوم علیه السّلام فرموده من جفر بئر الآخیه وقع فیه یعنی کسی که چاهی بکند برای برادر خود خودش در ان چاه می افتد و بعد از ان که این آلات و قوی به خودشان و در خانه های خودشان یا همسانگان شان فرود امد و سرکوبی و نابود شدند وعده خدا بیاید یعنی امر قیام قیامت صغری که ظهور مهد ال محمد علیهم السّلام است صورت گیرد

چنان چه در ایه ای هم که قبل از این ایه گذشت که خدا صاعقه ها می فرستد برای کسانی که مجادله با خدا می کنند نیز ممکن است گفته شود که مراد از ان ها صاعقه های اسمانی است و یا صاعقه هائی که به دست خود جدال کنندگان با خدا ساخته و تهیّه شده یا هر دو باشد و الله العالم

انداختن ایشان به خواسته های خود و با برگشتن ایشان از طریق حق پس ایشان عاجز کنندگان نیستند یا این که بگیرد ایشان را بر ترسی که به ان ها رو اورد پس به درستی که پروردگار شما هر اینه رءوف و مهربانست

بدان که این آیات مبارکات تاویل شده است به فرو رفتن لشکر سفیانی در بیداء به زمین چنان چه در کتاب عوالم و بحار الانوار و سید هاشم بحريني در کتاب محجة از جابر حجفی از حضرت باقر علیه السّلام روایت کرده اند و ان حَدیثِ مفصلی است که در بخش پنجم در احادیث مرویه از ائمه علیهم السّلام تمام ان حديث را نقل خواهم کرد ان شاء الله تعالى

وَ بَنِينَ وَ جَعَلْنا كَمْ أَكْثَرَ نفیرا ﴾

یَعنی بپرسید از من پیش از ان که مرا نیابید پس وقتی که خالی کرده بلاد را از مردم که نماند کسی که حفظ و حراست ان ها را کند و اهل ان ها را بیرون کرده با پیادگان خود و پامال کرد اموال ان ها را فتنه که از طرف مشرق بلند می شود بعد از ان که ان فتنه ان ها را میراند و قوه آن ها را شکست و بر افروخته شد اتش بسیاری از مغرب زمین که ان اتش دامنه داری است که صدا های ویل و وای را بلند کند پس چون میان اهل دین اختلاف افتاد و فلک بر این اختلاف دور زد. و گفتید کشته شد یا مرد یا در چه وادی ای رفت در ان روز تاویل این ایه ﴿ ثُمَّ رَدَرْنَا لَكُمُ اَلْكَرَّةَ ﴾ تا اخر ایه ظاهر می شود

تمام این حَدیثِ را با تحقیقات لازمه در بخش چهارم این کتاب به طور تفصیل شرح خواهم داد

الاّ اُخْبِرُكُمْ بِأُخَرِ مُلْكِ بَنِي فُلاَنٍ قُلْنَا بَلِيَ يا امير اَلْمُؤْمِنِينَ قَالَ قَتْلُ نَفْسٍ حَرَامٍ فِي يَوْمٍ حَرَامٍ فِي بَلَدٍ حَرَامٍ عَنْ قَوْمِ قُرَيْشٍ وَ اَلَّذِي فَلَقَ اَلْحَبَّةَ وَ بَرِئَ النَّسمَةَ مَا لَهُمْ مُلْكٌ بَعْدَهُ غَيْرُ خَمْسَةَ عَشْرَةَ لَيْلَةً قُلْنَا هَلْ قَبْلَ هَذَا مَن شِئ اَوْ بَعْدَهُ مَنْ شِئْ فَقَالَ صِيحُة فِى شَهْرِ رَمَضانَ تُفرِغُ اليَقطانَ وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُخْرِجُ الْفَتاةَ مِن خِدْرِها ﴾

یَعنی به درستی که ایشان می خوانند از ان ایه ای را در کتاب خدای عزّ و جل و ان این ایه است ﴿وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ﴾ تا اخر ایه و تدبّر نمی کنند در ان حقّ تدبّر را ایا خبر ندهم شما را به اخر ملک پسران فلان گفتیم چرا یا امیر المؤمنین فرمود کشته شدن نفس حرامی در روز محترمی در شهر محرمی از گروه قریش قسم به ان کسی که بشکافد دانه را و افریند بنده را از برای ایشان بعد از کشته شدن او ملکی نخواهد بود غیر از پانزده شب گفتیم ایا پیش از آن هم چیزی هست یعنی علامتی یا بعد از ان فرمود صیحه ایست در ماه رمضان که به فزع اندازد شخص بیدار را و بیدار کند شخص خوابیده را و بیرون آید دختر جوان از سر پرده خود

إِلَیْهِ أَعْنَاقَکُمْ حَتَّی تُمَیَّزُوا وَ تُمَحَّصُوا، فَلاَ يَبْقَى مِنْكُمُ اَلاِنْدَرْثَمُ قَرَّ قَوْلُهُ الم اَحْسُبِ النَّاسَ (اِلَى اَخِرِ الايْةِ) ثُمَّ قَالَ مِنْ عَلاَمَاتِ اَلْفَرَجِ حَدَثاً یَکُونُ بَیْنَ اَلْمَسْجِدَیْنِ، وَ یَقْتُلُ فُلاَنٌ مِنْ وُلْدِ فُلاَنٍ خَمْسَهَ عَشَرَ کَبْشاً مِنَ اَلْعَرَبِ ﴾

یَعنی نمی باشد ان چه که گردن کشیده اید برای آن (یعنی قیام قائم) یا این که تمیز داده شوید و ازموده شوید پس باقی نمی ماند از شما مگر اندکی پس خواند فرموده خدا را الم احب الناس تا اخر ایه پس فرمود از علامات فرج حادثه ایسیت که واقع می شود در میان دو مسجد و می کشد فلان پسر فلان پانزده نفر از سرکردگان عرب را

و الْحُسَيْنُ مَنَابِرُ مِنْ نُورٍ عِنْدَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ فَيَصْعَدُونَ عَلَيْها وَ يَجْمَعُ لَهُمُ اَلْمَلاَئِكَهُ وَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ تَفْتَحُ ابْوَابَ السَّماءِ فاِذا زَالَتِ اَلشَّمْسُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْكَ وَ اله يا رَبِّ مِيعادَكَ اَلَّذِي وَ عُدْتَ فِي كِتَابِكَ وَ هُوَ هَذِهِ اَلاّيهِ وَ عَدِ اَللَّهُ اَلَّذِينَ اُمْنُوا مِنْكُم وَ يَقُولُ اَلْمَلاَئِكَةُ وَ اَلنَّبِيُّونَ مِثْلَ ذَلِكَ ثُمَّ یَخِرُّ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ سَجَدَ اَللَّهَ ثمَّ يَقُولُونَ يَا رَبِّ اغْضَب فَاِنَّهُ قَدْ هُتِكَ حَرِيمُكَ وَ قُتِلَ اِصْفِيَاءَكَ وَ أُذِلَّ عِبَادُکَ اَلصَّالِحُونَ فَیَفْعَلُ اَللّهُ ما یَشاءُ وَ ذَلِکَ وَقْتٌ مَعْلُومٌ﴾ یَعنی چون شب جمعه شود هر اینه پروردگار تبارك و تعالی ملائکه خود را به اسمان دنیا فرو فرستد پس چون سفیده صبح طالع شود نصب کرده می شود برای محمّد و علی و حسن و حسين عليهم السّلام منبرهائی از نور نزد بیت المعمور پس بالا می روند بر ان ها و جمع می شوند از برای ایشان فرشتگان او و پیغمبران و مؤمنان و گشاده می شود در ه ای اسمان پس چون وقت زوال افتاب شد پیغمبر صلى الله علیه و اله عرض می کند ای پروردگار من به وعده ای که داده ای در کتاب خود وفا کن و ان این ایه است و عد الله الذین آمنو ا منكم تا اخر ایه و می کوبند فرشتگان و پیغمبران مانند این را پس به سجده می افتند محمّد و علی و حسن و حسین پس می گویند ای پروردگارا خشمگین شوید به درستی كه هتك حرمت تو را کرد و کشته شدند بر گزیدگان تو و ذلیل شدند بندگان شایسته تو پس می کند خدا ان چه را خواهد و ان وقت معلوم است

ایه 50 ﴿ وَ لَوْ تَرَى اَذ فَزِعُوا فَلاَ فَوْتَ وَ اُخْذُوا مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ وَ قَالُوا اِمْتِنَابُهُ وَ اَلَّتِى لَهُمُ اَلتَّنَاوُشُ مِنْ مَكَانٍ بعيد ﴾ يعنی و اگر ببینی زمانی که بترسند که هیچ گذشتی در ان نیست و گرفته شوند از جایگاهی نزدیک و بگویند ایمان آوردیم و از کجا باشد برای ایشان تناول از جایگاه دور یعنی در قیامت

تفسير على بن ابراهيم قمى از ابى الجارود از حضرت باقر علیه السّلام روایت کرده که در قول خدای تعالی ﴿ وَ لِوَتْرِيَ اِذٍ فَزِعُوا فَلاَ فَوْتَ قَالَ مِنَ اَلصَّوْتِ وَ ذَلِكَ اَلصَّوْتُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ قَوْلُهُ وَ اُخْذُوا مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ قَالَ مِنْ تَحْتِ اَلْيَهُمْ خُسِفَ بِهِمْ ﴾ یعنی فرمود فزع ایشان از صدا است و این صدا از اسمانست و فرمایش خدای تعالی که فرمود گرفته می شوند از مکان نزدیک فرمود از زیر پاهای شان زمین فرو می برد ایشان را و نیز از ابی حمزه روایت کرده که گفت از حضرت باقر علیه السّلام پرسیدم از قول خداى تعالى ﴿ وَ أَنّی لَهُمُ اَلتَّناوُشُ مِنْ مَکانٍ بَعِيدٍ قَالَ انَّهمْ طَلَبُوا الْمَهْدِى مِنْ حَيْثُ لاَ يَنَالُ وَ قَدْ كَانَ لَهُمْ مِنْدٌ وَ لاَ مِنْ حَيْثُ لاَ يَنَال ﴾ فرمود به درستي كه ایشان طلبیدند مهدی را از جائی که رسیده نمی شد به او و بود که ان حضرت از برای ایشان جا به جا می شد و از جائی که نائل به ان حضرت نمی شدند مجلسی رحمه الله علیه فرموده که من حیث لا ینال یعنی بعد از سقوط تکلیف و ظهور اثار قیامت یا بعد از موت یا نزد فرو رفتن به زمین و احتمال اخیرا ظهر است و نیز درسیزدهم بحار گفته است ﴿ و رُوِيَ اصْحَابُنَا فِي احاديث اَلْمَهْدِيِّ عَنْ اَبَّى عَبْدِ اَللَّهِ وَ اَلْجَعْفَرُ مِثْلَهُ وَ قَالُوا اى وَ يَقُولُونَ فى ذَلِكَ اَلْوَقْتِ وَ هُوَ يَوْم

ص: 97

الْقِيمَةِ اوْ عِنْدَ رُؤْبَةِ الْبَاسِ اَوْ عِنْدَ اَلْخَسْفِ فِي حَدِيثِ السُّفْيانِيِّ اُمْناً بِهِ وَ اَنِّي لَهُمُ التَّناوُشُ اَي وَ مِنْ اينَ لَهُمُ اَلاِنْتِفَاعُ بِهذا الايمان الَّذِى جَوَّا اِليْه بَيْنَ سُبْحانَهُ اَنَّهُمْ لاَ يَنَالُونَ بِهِ نَفْعاً كَمَا لاَ يَنالُ احِدَ اَلتَّنَاوُشَ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ ﴾

یَعنی و روایت کرده اند یاران ما در حَدیثِ های مهدی از حضرت صادق و حضرت باقر عليهما السّلام ماننذ ان یعنی حَدیثِ قبل را و گفتند که معنای آن اینست که می گویند در این وقت و ان روز قیامت است یا وقت دیدن عذاب یا وقت فرو رفتن به زمین در حَدیثِ سفیانی ایمان آوردیم به او و انی لهم التناوش یعنی و از کجا از برایشان این ایمان که پیش آمده برای ایشان نفع دارد خدای سبحانه بیان فرموده که به سبب این ایمان نائل به نفعی نخواهند شد هم چنان که نمی رسد احدی این تناول را از جایگاه دور

الزام الناصب از كتاب محجّه تالیف سید هاشم بحرینی اعلی الله مقامه از حضرت باقر علیه السّلام روایت كرده كه فرمود ﴿ يَكُونُ لِصَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ غَيبَتُهُ وَ ذَكَرَ حَدِيثاً طَوِيلاً يَتَضَمَّنُ غَيْبَهُ وَ ظُهُورَهُ الى اِن قَالَ فَيَدْعُو اَلنَّاسَ يُعْنِى اَلْقَائِمُ الى كِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِيَّةٍ وَ اَلْوَلاَيَةِ لعلى بْنِ ابي طَالِبٍ وَ اَلْبَرَائَةِ مِنْ عَدُوِّهِ وَ لاَ يُسَمَّى اِحِداً حُتِّي نَيْتَهِي إِلَى اَلْبَيْدَاءِ فَتَخْرُجُ اليه جَيشُ السفيانيِّ فبامَرَ اَللَّهُ فَتَاخَذَهُمْ مِنْ تَحْتِ اِقْدَامِهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَى وَ لَوْ تَرَى إِذْ فَزِعُو ا فَلاَ فَوْتَ وَ اخْذُ وَ اُمْنِ مَكَانٍ قَرِيبٍ وَ قَالُوا امنا بِهِ يَعْنِي بِقَائِمِ ال مُحَمَّدِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ إِلَى اَخْرِ اَلسُّورَةِ فَلاَ يَبْقَى مِنْهُمُ اَلارْجُلاَنِ يُقَالُ وَ تَرْوَ وَ تِيرُهُ مِنْ وُجُوهِهِمَا فى اقفيمتمَا يَمْشِيَانِ اَلْقَهْقَرَى فَنَجْرَانِ اَلنَّاس

ص: 98

بِمَا فَعَلَ بَا صِحَابِهِم وَ اَلْحَدِيثُ طَوِيلٌ اِكْتَفَيْنَا فِيهِ بِقَدْرِ اَلْحَاجَةُ ﴾

یعنی می باشد از برای صاحب این امر غیبتی و ذکر کرده است حديث طويلي را که در بر دارد غیبت و ظهور ان حضرت را تا این که فرمود پس می خواند مردم را یعنی قائم علیه السّلام به كتاب خدا و سنت پیغمبر صلى الله عليه و اله و ولايت على بن ابي طالب عليه السّلام و بی زاری جستن از دشمنان او و نام نمی برد احدی را تا این که می رسد به بیداء پس بیرون می رود به سوی او لشکر سفیانی پس امر می فرماید خدا از مین را پس می گیرد ایشان را از زیر پاهای شان و اینست گفته خدای تعالی وَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا تا امنا به یعنی ایمان اوردیم به قائم ال محمد صلوات الله علیهم (تا اخر سوره) پس باقی نماند از ایشان مگر دو نفر که ان ها را وتر و وتیره گویند که روهای ایشان به عقب بر می گردد و عقب عقب راه می روند و به مردم خبر می دهند ان چه را که به اصحاب ایشان گذشت (و حَدیثِ طولانیست به قدر حاجت اکتفا شد) تا این جا بود كلام صاحب الزام الناصب

وَ صَرَّحُوا فَيَقُولُ اَلنَّاسُ مَا هَذَا فَيُقَالُ مُسِخَ فُلانٌ اَلسَّاعَةَ فَقُلْتُ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ أَوْ بَعْدَهُ قَالَ لَا بَلْ قَبْلَه ﴾ (یعنی) کدام خاری خوار تر است ای ابا بصیر از این که مرد در خانه اش در میان اهل و عیال و برادران و یارانش باشد که نا گاه چاک زنند بر او اهل او گریبان های خود را و فریاد زنند پس مردم بگویند این فریاد برای چیست پس گفته شود فلان در این ساعت مسخ شد پس گفتم پیش از قیام قائم یا بعد از آن فرمودند بلکه پیش از ان

در تفسیر این ایه روایت کرده که فرمود ﴿ خَسْفٌ وَ مَسْخٌ وَ قَذْفٌ قَالَ قُلْتُ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ دَعْ ذَا ذَالَتْ قِيَامُ اَلْقَائِمِ ﴾ گفت گفتم حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ یعنی چه فرمود بگذار این را ان قیام قائم علیهم السّلام است

اَهْلِ الاَرْضِ اِذا سَمِعُوا الصَّوْتَ مِنَ السَّماءِ اِلاّ اَنَّ الْحَقَّ فِي عَلِيِّ بْنِ اَبِي طَالِبٍ وَ شِيعَتُهُ فَاِذا كَانَ اَلْغَد صَعِدَ اِبْلِيسُ فى اَلْهَوَاءِ حَتَّى يَتَوارى عَنْ اَهْلِ الاَرْضِ ثُمَّ يُنادى اِلاّ اَنَّ الحقَّ في عُثْمانَ بْنِ عَفَّانَ وَ شَيَّعَهُ فانه قُتِلَ مَظْلُوماً فَاطْلُبُوا بِدَمِهِ فَيُثَبِّتُ اَللَّهُ اَلَّذِينَ امنُوا با لِقَول الثَّابِتِ عَلَى الْحَقِّ و هوَ النّداءُ الْأُوَّلُ وَ يَرْتَابُ يَوْمَئِذٍ اَلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ اَلْمَرَضُ وَ اَللَّهِ عَدَاوَتُنَا فَعِنْدَ ذَلِكَ يَتَبَرَّءُونَ مِنَّا وَ يَتناوَلُونا فَيَقُولُونَ اَنَّ الْمُنَادَى الاولَ سِحْرٌ مِنْ سِحْرِ اهل هَذَا اَلْبَيْتِ ثُمَّ تَلَى ابو عَبْدِ اَللَّهِ قَوْلُ اَللّهِ عزّ و جلّ وَ اَنْ يَرْو اَيهِ يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَم﴾ يعنى شهادت می دهم که من شنیدم از پدرم علیه السّلام که می فرمود و الله به درستی که این صدا در کتاب خدای عز و جل بیان شده ان جائی که می گوید اگر بخواهیم فرو می فرستیم بر ایشان از اسمان نشانه ای پس می گردد گردن های ایشان خضوع کنندگان پس باقی نمی ماند در

زمین در ان روز احدی مگر این که خضوع می کند و ذلیل می شود گردن او برای ان پس ایمان می اورند اهل زمین و قتی که شیندند این صدا را از اسمان که آگاه باشید که حق در علی بن ابی طالب و شیعیان او است و چون فردا شود بالا می رو د شیطان در هواء تا از دید های اهل زمین پنهان شود پس ندا می کند که اگاه باشید که حق در عثمان بن عفان و شیعیان او است زیرا که او مظلوم کشته شد پس بخواهید خون او را پس ثابت می دارد خدا ان کسانی را که ایمان اوردند به گفتار ثابت بر حق و ان ندای اول است و شک می کنند در ان روز ان ها

ئی که در دل هاشان مرض است به ذات خدا قسم است دشمنی ما را پس

ص: 102

در این هنگام بی زاری می جویند از ما پس می گیرند ما را و می گویند صدای اول جادوئی از جادو های این خانواده است پس تلاوت فرمود حضرت صادق علیه السّلام این ایه را ﴿ وَ اَنْ يَرَوْا اَيتِ يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمٍ ﴾ و اگر ببیند نشانه ای را رو می گردانند و می گویند این جادوئیست دنباله دار

و نیز در سیزدهم بحار از کتاب مواعظ به سند خود روایت کرده از حسن بن زیاد بن صیقل که گفت شنیدم از ابی عبدالله جعفر بن محمد كه مي فرمود ﴿ ان اَلْقَائِمَ لاَ يَقُومُ حَتَّى يُنَادَى مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ تَسْمَعُ الْفِتَاءَ فِي خِدْرِهَا وَ يَسْمَعُ أَهْلُ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ فِيهِ نَزَلَتْ هذه الايه ان نَشاء تُنْزِلُ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِين ﴾ یعنی به درستی که قائم قیام نمی کند تا این که منادی از اسمان ندا کند بشنوند دختران جوان هر یک در سرا پرده خود و بشنوند اهل مشرق و مغرب و

در این باب نازل شده است این ایه نشا تنزل عليهم تا اخر معنی ان قبلا گفته شد

غیبت نعمانی به سند خود از حضرت امام محمد باقر علیه السّلام روایت کرد كه فرمود ﴿ سُئِلَ امير اَلْمُؤْمِنِينَ فَاخْتَلَفَ اَلاِحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَقَالَ انْتَظِرُوا الْفَرَجَ مِنْ ثَلاَثٍ فَقُلْتُ يَا اَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ مَا هِى فَقَالَ اخْتِلافُ اهْلِ الشَّامِ بَيْنَهُمْ والرَّاياتُ السُّودُ مِن خُرَاسَانَ وَ اَلْفَزْعَةُ فى شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَبِلَ وَ مَا الفرْعة فى شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ مَا سَمِعْتُمْ قَوْلَ اَللَّهِ عزّ و جلّ فى القرآنِ آن نَشّاً تَنْزِلُ عَلَيْهِمْ الاية تُخْرِجُ افْتاةً مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفَرِّعُ الْيَقْظَانَ ﴾ یعنی پرسیده شد از امیر المؤمنين علیه السّلام

ص: 103

از ايه ﴿فَاخْتَلَفَ اَلاِحْزَابُ مِنْ بَینَهم ﴾ (که در سوره مریم است) پس فرمود منتظر باشید فرج را از سه چیز پس عرض کردم یا امیر المؤمنین چیست ان ها فرمود اختلاف در میان اهل شام و پرچم های سیاه از خراسان و فزعه در ماه رمضان پس گفته شد که چیست فزعه در ماه رمضان فرمود ایا نشنیده اید گفته خدای عز و جل را در قران ان نشأ تنزل (تا اخر ایه معنای آن از پیش گذشت) نشانه ایست که بیرون اید دختر جوان از سرا پرده خود و بیدار کند شخص خوابیده را و و به فزع بیندازد بیدار را

در اخبار ما ثوده از پیغمبر خدا صلى الله عليه و اله از طرق خاصه و عامة

بیان محتمل است مراد حضرت از فتنه اول فتنه امر خلافت باشد و راد از جماعت اجتماع عامه باشد برای نصب اول و مراد از فتنه دوم فتنه بنی امیه و مراد از جماعت دوم جماعت بنی عباس و فتنه سوم فتنه سفیانی باشد

و ممکن است گفته شود که از قبل نژاد ترک سوفیاتی یعنی روسی های اشتراکی و خراسانی باشد چنان چه از اخبار و علائم نزدیک به ظهور استفاده می شود و بعد از این مشروحا و مفصلا بیان خواهد شد ان شاء الله تعالى

دادن پوست هنگام دباغی کردن احدی از مردم توانائی ندارد که بگوید مکن مکن بلند نمی کنند ان فتنه را از ناحیه ای مگر این که شکافته می شود از ناچه دیگری

اَلْأَدْخَلَتِهِ وَ لاَ مُسْلِمٌ الأمكته حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ عِترَتى ﴾

یعنی زود باشد که بوده باشد بعد از من فتنه هائی بعضی از ان ها فتنه اواره کردن از وطن و جنگ کردن و فرار کردنست پس بعد از این ها فتنه هائیست سخت تر پس بعد از ان فتنه ایست که هر چه بریده شود کشیده شود تا این که نماند خانه ای مگر این که در ان داخل شود و نباشد مسلمانی مگر این که بکوبد او را تا این که بیرون اید مردی از عترت من

خود و برادر خود و پسر غم خود را گفتند و با ایشان ست عقل هاشان فرمود کنده می شود عقل های اکثر اهل ان زمان و خلیفه شوند برای ایشان بی عقل و یا کم عقل های از مردمان که چنین گمان کند یکی از ایشان که چیزیست یعنی آدم دانائی است

اخر ان کفراست

خود طعنه می زند در شکم زنی از زن های مسلمانان و می گوید خریا بنام های آن یعنی می گوید جزیه بدهید (متح یعنی خشم) (عسول به معنی رماح یعنی نیزه ها)

یعنی از برای ترک دو خروج است یکی از ان ها خراب می کنند و دوم شتاب کنند بر نهر فرات . عبد الرحمن که راوی حَدیثِ است در حَدیثِ خود از پیغمبر صلی الله علیه و اله گفت . پس می باشد در ایشان ذبح الله اعظم یعنی ذبح بزرگ تری از جانب خدا که ترکی نماند بعد ازان

سَید رضى الله عنه بعد از نقل این حَدیثِ فرموده که شاید مراد ان حضرت طایفه ترک بنی عباس که مسلمانند باشند و ان ها کسانی هستند که ترکی مانند ایشان بعد از ایشان نسبت و در میان ایشان ذبح اعظم است بر دست این دولت قاهره انتهی ترجمه کلام او اعلى الله مقامه

مؤلف حقیر گوید شاید اخر خلیفه بنی عباسی باشد به نام عبدالله که مقارن خروج سفیانی با پرچم های سیاه قیام می کند و با سفیانی جنگ می کند و در زمان او خون ریزی عظیمی واقع می شود و سفیانی بر او غالب می شود چنان چه از بعض از اخبار مستفاد می شود و بعد از این عجل خود اخباران ذکر کرده می شود و این پرچم های سیاه غیر از پرچم های سیاهی است که از سمت خراسان بلند می شود چنان چه ذکر می کنم

اَلنَّاسُ فِيهَا هرْجا هر جَا قَالَ قُلْنَا وَ مَا اَلصَّيْحَةُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ اله قَالَ هَذِهِ فِي اَلنِّصْفِ مِنْ رَمَضَانَ يَوْمَ اَلْجُمُعَةِ ضُحًى و ذلك اذا وَ افقَ شَهْرَ رَمَضَانَ لَيْلَةَ اَلْجُمُعَةِ فَتَكُونُ هَذِهِ تُوقِظُ اَلنَّائِمَ وَ تُقعِدُ القائِمَ وَ تُخْرِجُ الْعَوَائِكَ مِنْ خُدُورِهِنَّ فى لَيْلَةِ جُمُعَةٍ فَاِذا صَلَّيْتُمُ اَلْفَجْرَ مِنْ يَوْمِ اَلْجُمُعَةِ فَادْخُلُوا بُيُوتَكُمْ وَ اِغْلِقُوا اِبْوَابَ کُمْ وَ سُدُّوا كُوا كَمْ وَ دَثِّرُوا اَنْفُسَكُمْ وَ سُدُّوا اذانَكُم فَاِذا اُحِسْتُمْ بِا لصَّيْحَةِ فَحُرُّوا اَللَّهَ سُجَّداً وَ قُولُوا سُبْحانَ الْقُدُّوسِ رَبُّنَا القُدُّوسُ فَانٍ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ نَجَا وَ مَنْ لَمْ يَفْعَلْ ذَلِكَ هَلاَكَ ﴾ ( مغمعه او از دلیران در معرکه و کار و زار کردن )

یعنی زمانی که واقع شود صدائی در ماه رمضان پس به درستی که ان نشانه است که در ماه شوال او از دلیران در معرکه و کار و زار کردن بلند شود و در ماه ذی القعده فتنه و خون ریزی واقع شود و خون ها در ماه ذی الحجه ریخته شود و محرم چه محرمی سه مرتبه تکرار فرمود و فرمود چقدر دور است چقدر دور است کشته می شوند در ان فتنه چه کشته شدنی چه کشته شدن راوی گفت گفتیم صیحه کدامست یا رسول الله فرمود ان صدا در نیمه ماه رمضانست در روز جمعه وقت چاشت گاه و این واقع می شود در ماه رمضانی که موافق باشد شب جمعه با اول ان پس این صدا واقع می شود بیدار می کند خوابیده را و می نشاند ایستاده را و بیرون می اورد دختران را از سرا پرده های خود در شب جمعه پس چون نماز فجر را خواندی از روز جمعه پس داخل شوید خانه های خودتان را و ببندید در های خود را و مسدود کند روزنه ها و پنجره های خود را و

ص: 116

بیچید و حفظ کنند نفس های خود را و بگیرید گوشت های خود را پس چون احساس صیحه کردید به سجده بیفتید برای خدا و بگوئید سبحان القدوس ربنا القدوس پس کسی که این کار ها را كند نجاة یابد و کسی که نکند این ها را هلاک می شود

مولف حقیر گوید این علامت در ماه رمضان سال قبل از سال قیام رخ می دهد تقریبا چهار ماه پیش از ظهور صورت می گیرد

خَفِيفَةٌ خَيْرٌ مِنْ دَسْكَرَةٍ تَغُلُّ مَاةُ اَلْفَ ﴾

یعنی نشانه ای می باشد در رمضان پس ظاهر می شوند گروهی در شوال پس می باشد او از دلیران در معرکه و کار و زار کردنی در ذی القعده پس تاراج کرده می شوند حاجیان در ذیحجه پس هتک می شود حرمت ها در محرم پس زد و خوردی می شود در صفر پس نزاع کردن قبیله ها است در دو ماه ربیع و عجب شگفتی او است همه عجب ها و شگفتنی ها میان جمادی و رجب پس ناقة سبک سریع الستر بهتر است از قصر با شکوهی که اطراف ان خانه ها باشد که ارزش ان صد هزار دینار طلا باشد

ملاحم و فتن ، نعیم بن حمّاد به سند خود از پیغمبر صلى الله عليه و اله روایت کرده فرمود ﴿ لاَ يَزَالُ اَلنَّاسُ فِي مُدَّةٍ حَتَّى يَقْرَعَ اَلرَّاسُ يُعْنِى اَلشَّامَ هَلَكَ اَلنَّاسُ ﴾ یعنی همیشه مردم در کش مکشند تا خراب شود شام یعنی هلاک شوند مردم از کعب پرسیدند که قرع راس چیست گفت خراب شدن شام است

تا ان که بیاید قومی از ان جا سمت مشرق صاحبان پرچم های سیاه می خواهند حق را پس به ان ها داده نمی شود دو مرتبه مطالبه می کنند یا سه مرتبه پس مقاتله کنند پس یاری کرده شوند پس به ان ها داده می شود ان چه را که خواسته اند و ان ها دیگر قبول نکنند ان را تا این که وا گذار کنند به مردی از اهل بیت من پس پر کند زمین را از عدل هم چنان که پر شده باشد از ظلم پس کسی که درك كند ان زمان را از شما باید بیاید به سوی ایشان و نزدیک شود نزدیک شدنی اگر چه بر روی برف برود زیرا که او است مهدی

ملاحم و فتن . به سند خود از رسول خدا صلى الله علیه و اله روایت کرد که فرمود ﴿ تَخْرُجُ مِنَ الْمَشْرِقِ رَایَاتٌ سُودٌ لِبَنِي الْعَبَّاسِ ثُمَّ يَكُونُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ تَخْرُجُ رَايَاتٌ سُودُ صِغَارٌ يُقَاتِلُ رَجُلًا مِنْ آلِ أَبِي سُفیانٍ وَ أَصْحَابِهِ مِنْ قِبَلِ اَلْمَشْرِقِ وَ يُؤَدُّونَ اَلطَّاعَةَ للمهدى ﴾

یعنی بیرون می اید از مشرق پرچم های سیاهی که مخصوص بنی عبّاس است پس مکث می کنند ان چقدر که خدا می خواهد پس بیرون می اید پرچم های سیاه که کوچک باشند مقاتله کنند با مردی از اولاد ابی سفیان و یاران او از طرف مشرق و ادا می کنند و می کشانند فرمان بر داری را برای مهدی ( علیه السّلام )

یعنی قیام نمی کند ساعت یعنی قیامت صغری تا این که مقاتله کنید با ترك که صورت های شان سرخ چشم هاشان کوچک بینی های شان پهن و استخوان ان پست شده که گویا صورت هاشان مانند سپر های تو بر تو ستاخته شده است

دختران و عروسک هائی که در حجله ها هستند پس یاری می کند خدا مسلمانان را در ایشان است سر بریدن بزرگ تر خدا به نحوی که ترکی باقی نماند

که محلّ روئیدن در منه ترکی و بر نجاسف است و فرقه ای که ملحق به شام می شوند و این فرقه بهترین ان ها است

ثُمَّ تَمْكُثُ زَمَاناً طَوِيلاً بَعْدَ ذَلِكَ ثُمَّ تَخْرُجُ خرجة اخرى قَرِيباً مِنْ مَكْة فیفشو ذَكْرَهَا بِالْبَادِيَةِ ثُمَّ تَمْكُثُ زَمانَا طَوِيلاً ثُمَّ بَيْنَمَا اَلنَّاسُ ذَاتَ يَوْمٍ فِى اَعْظَمِ اَلْمَسَاجِدِ عِنْدَ اَللَّهِ حُرْمَةً وَ خيرها وَ اِكْرَمْهَا عَلَى اَللَّهِ مَسْجِداً مَسْجِدَ اَلْحَرَامِ لَمْ يَرِقْهُمُ الا نَاحِيَةَ اَلْمَسْجِدِ تَرْسُو بَيْنَ اَلرُّكْنِ اَلاِسْوَدِ الى بَابِ بَنِي مَخْزُومٍ عَنْ يَمِينِ اَلْخَارِجِ الى اَلْمَسْجِدِ فَانْفَضَّ اَلنَّاسُ لَهَا شَتَّى دَفْعاً وَ بَيْتٌ لَهَا عِصَابَةٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِينَ حَتَّى اذا عرَفُوا اَنَّهمْ لَنْ يُعْجِزُوا اَللَّهَ خَرَجَتْ عَلَيْهِمْ تنفض عَنْ رَاسِهَا اَلترَّاب و مدت لَهُمْ فَجَلَّتْ وجَوَّهِهِمْ حَتَّى تَترَكَهَا کَأَنَّهَا اَلْکَوَاکِبُ اَلدُّرِّیَّهُ ثُمَّ وَلَّتْ فِی اَلْأَرْضِ لاَ یُدْرِکُهَا طَالِبٌ وَ لاَ يَجُرُّهَا هارِبٌ حَتَّى أَنَّ اَلرَّجُلَ لَيَتَعَوَّذُ مِنْهَا بِالصَّلَوةِ مِنْ خَلْفِهِ فَتَقُولُ یَا فُلاَنُ اَلْآنَ تُصَلِّی فَیُقْبِلُ عَلَیْهَا بِوَجْهٍ فَتَسِمُهُ فِی وَجْهِهِ فَیَتَجَاوَرُ اَلنَّاسُ فِی دِیَارِهِمْ و يصْطَحِبُونَ فِى أَسْفَارِ هِمْ و بَشَرَةِ رُهْمٍ وَ تَشْتَرِكُونَ فِی اَلْأَمْوَالِ یُعْرَفُ اَلْمُؤْمِنُ مِنَ اَلْکَافِرِ فَیُقَالُ لِلْمُؤْمِنِ یَا مُؤْمِنُ وَ لِلْکَافِرِ یَا کَافِرُ كَيَقُول لِلْمُؤْمِنِ لِلْكَافِرِ يَا كَافِراً قَضَى حقى ﴾

یعنی از برای دابّه سه خروج هست در روزگار یک خروج آن وقتی است که بیرون اید از دور ترین خاک یَمَن و اشکار و فاش شود ذکر او زمانی دراز و فاش می کنند ان را بادیه نشینان امّا ذکر ان به مکّه نمی رسد پس زمانی دراز مکث خواهد کرد بعد از ان پس از ان بیرون می اید یک مرتبه دیگر در نزدیکی مکّه و فاش می شود ذکر او در بادیه باز زمان درازی مکث می کند پس در این میان روزی

ص: 125

که مردم جمعند در مسجدی که اعظم مساجد است از حیث حرمت در نزد خدا و بهتر و گرامی تر مسجدیست مسجد الحرام نمی ترساند ایشان را مگر ناحیه مسجد که می ایستد میان ركن حجر الاسود و باب بني محروم از طرف راست آن که از مسجد بیرون می روند پس دفعه همه مردمان که در مسجد الحرامند او را می بینند و خود را به همه ان ها می نماید عده ای از مسلمانان بر جای خود ثابت می مانند که او را بشناسند و می شناسند و می فهمند که هرگز نمی توانند خدا را عاجز کنند بیرو می اید دابّه بر ایشان در حالتی که می تکاند خاک ها را که بر سر او است پس دست می کشد بر رو های ایشان تا این که وا گذارد ان ها را گویا ستاره های درخشنده ای باشند پس رو می گرداند در زمین که خواهانی او را درک نکند و عاجز نکند او را فرار کننده ای تا این که مرد هر اینه پناهنده می شود از او به نماز پس می اید از عقب او و می گوید ای فلان حال نماز می گذاری چون روی خود را بر گرداند به سوی او نشانی بر روی ان مرد می گذارد و می رود پس مردمان در خانه های خود مجاور شوند و رفقاء یک دیگر می شوند در سفر هاشان و شرکت می کنند با هم دیگر در مال هاشان و کافر می شناسد که کی مؤمن است تا اندازه ای که کافر به مؤمن می گوید ای مؤمن حقم را می گیرم و مؤمن به کافر گوید ای کافر حق خود را می گیرم

کرده که فرمود ﴿ خُرُوجِ اَلدَّابِّهِ بَعْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ فاِذا خَرَجت قَتَلَتِ الدابة ابلیس هُوَ سَاجِدٌ وَ يَتَمَتَّعُ اَلْمُؤْمِنُونَ فِي الارضِ بَعْدَ ذَلِكَ اَرْبَعِينَ سَنَةً لا يَتَمَنَّوْنَ شیئا الّا اِعْطُوهُ وَ وَجَدُوهُ فَلاجُورَ وَ لا ظُلْمَ و قَدْ اسلَمَتِ الاشياءَ لِرَب العالمین طَوْعاً وَ كَرْهاً والْمُؤْمِنُونَ طَوْعاً وَ الكُفّارُ كُرْهاً وَالسَّبُعُ وَ الطَّيْرُ كَرِهَا الشِّبَعِ لاَ يُؤْدَى دَابَّةً وَ لاَ طَيْراً وَ يَلِدَا مُؤْمِنٌ فَلاَ يَمُوتُ حَتَّى يُتِمَّ ارْبَع بَعْدَ خُرُوجِ دابَّةِ الارضِ ثُمَّ يَعُودُ فِيهِمُ اَلْمَوْتُ فَيُمْكُنُونَ بِذَلِكَ مَا شَاءَ اَللَّهُ يُسْرِعُ اَلْمَوْتَ فِي اَلْمُؤْمِنِينَ فَلاَ يَبْقَى مُؤْمِنٌ فَيَقُولُ اَلْكَافِرُ قَدْ كُنَّا مَرْعُوبَةً مِنَ اَلْمُؤْمِنِينَ فَلَمْ يَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ وَ لَيْسَ يُفْقِدُ مُنَاصَبَتُ فَمَا كَالاِنْتَهَارِجِ نَهَا رُجُونَ فِى الطَّرِيقِيِّ تَخَارُجُ اَلْبَهَائِمِ ثُمَّ يَقُومُ احِدُهُمْ بِامِّهِ وَ اخْتِهِ وَ ابْنِهِ فَيَنْكِحُهَا فى وَ سَطِّ اَلطَّرِيقِ يَقُومُ عَنْهَا وَ احد وَ بَتْرٌ وَاعليها اخر لاَ يُنْكَرُ وَ لاَ بِغَيْرِ فافضلْهمْ يَوْمَئِذٍ مَنْ يَقُولُ لَوْ عَنِ اَلطَّرِيقِ كَانَ أَحْسَنَ فَيَكُونُ بِذَلِكَ لاَ يَبْقَى اَحَدٌ مِنْ أَوْلادِ اَلنِّكَاحِ وَ يَكُونُ جَمِيعُ اَهْلِ الارض اولاد اَلسِّفَاحِ فَمَكَنُونَ بِذَلِكَ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ بَحهمُ اَللَّهُ ارحام اَلنِّسَاءِ ثَلاَثِينَ سَنَةً فَلاَ نَلُدُّ اِمْرَاةً وَ لاَ يَكُونُ فِي اَلاَرْضِ طِفْلٌ يَكُونُونَ كُلُّهُمْ اولاد الترنَا شِرَارَ اَلنَّاسِ وَ عَلَيْهِمُ اَلسَّاعَة ﴾

يعنى خروج دابّه بعد از در امدن افتابست پس وقتی بیرون امد شیطان را می کشد در حالتی که به حال سجده است و بهره می برند مؤمنین در زمین بعد از ان

ص: 127

چهل سال ارزوی چیزی نمی کنند مگر ان که عطا کرده خواهند شد و می یابند ان را پس هیچ ظلم و جوری نخواهد بود و به تحقیق اسلام می اورند و منقاد می شوند همه چیز ها برای پروردگار جهانیان از روی میل و کراهت و مؤمنین از روی میل و رغبت و کفّار از روی کراهت و مرغان و درندگان از روی کراهت تا این که درندگان اذیت نمی کنند چارپائی و نه مرغی را و می زاید مؤمن پس نمی میرد تا چهل سال تمام شود بعد از بیرون آمدن دابّة الارض پس بر می گردد در ایشان مرگ پس به همین حال می مانند تا ان چه خدا خواهد پس شتاب می کند مرگ در میان مؤمنین پس باقی نمی ماند مؤمنی پس کافر می گوید بودیم ما که می ترسیدیم از مؤمنین پس باقی نمانده است از ایشان احدی و از ماکسی نابود نشده و نمرده پس ما دست از کشت و کشتار بر نمی داریم پس هم دیگر را در وسط راه می کشند مانند کشتن بهائم پس بر می خیزد یکی از آن ها و با مادر و خواهر و دختر خود زنا می کند در میان راه یکی از روی ان ها بر می خیزید و دیگری روی ان ها جستن می کند و کسی هم انکار این کار را نمی کند و غیرت نمی کشد پس صاحب فضيلت ترين ايشان کسی است که می گوید در ان روز اگر از میان راه دور می شدید بهتر بود پس به این جهت

باقی نماند یکی از اولادی که از نکاح به وجود آمده و همه روی زمین زنا زاده شوند پس می مانند به همین حال ان چه که خدا می خواهد پس عقیم و نازاد می گرداند خدا رحم های زن ها را تا سی سال پس نمی زاید هیچ زنی و نمی باشد در زمین کودکی همه اولاد

ص: 128

زنا هستند و بد ترین مردم و برایشان قیامت قائم می شود

یعنی چون فرود اید عیسی بن مریم و کشته شود دجّال بهره می برید زنده می مانند شبی را که طلوع می کند افتاب از مغرب خود و تا این که بهره ببرید بعد از خروج دجّال چهل سال که نمی میرد احدی و بیمار نمی شود و می گوید مرد به گوسفند ها و حیواناتش که بروید چرا کنید در چنین مکان و چنان مکان و در چنین ساعة و چنان ساعة بیائید و دیده می شود حیوانات در میان دو زراعت می روند و از آن خوشه ای نمی خورند و به اسم های خود شاخه چوبی را نمی شکند و مار ها و عقرب ها ظاهر می شوند و احدی را اذیّت نمی کنند و درّندگان درب خانه ها می ایند و خوردنی می خواهند و به احَدَی ازار نمی رسانند و مرد یك صاع یا یک مدّ خوردنی (گندم یا جو یا حبوبات) را می گیرد و می افشاند در زمین بدون ان که ان را شخم و شیار کند و رنج ببرد پس دخل می اورد هر دانه ای یا مُدّی هفت صد دانه یا هفت صد مُدّ

ملاحم و فتن . از كتاب الفتن تاليف سليلى ابن احمد بن عيسى بن شيخ الحسائي به سند خود از عبد الله بن عمر روایت کرده که گفت منافقین شبی در مدینه مسجدی را خراب کردند این عمل به نظر اصحاب پیغمبر صلی الله علیه و اله بزرگ آمد پس پیغمبر صلى الله عليه و اله فرمود ﴿ لاَ تُنْكِرُوا ذَلِكَ فَاِنَّ هَذَا اَلْمَسْجِدَ يعمَّرُ وَ لَكِنْ اذا هَدَّم مسجد بَرَاثَا بَطَلَ الحج قيل له : وأين مَسْجِدِ بَرَاثَا هذا؟ قال : في غربي الزوراء من ارض العراق صَلَّی فِیهِ سَبْعُونَ نَبِیّاً و وَصِیّاً و آخر من يصلّي فِيهِ هَذَا وَ اشَارَ بِيَدِهِ الى مَوْلاَنَا عَلَى بْنِ اَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ﴾

یعنی منکر نشوید این را زیرا که این مسجد تعمیر می شود و لیکن وقتی مسجد براثا خراب د حج کردن باطل می شود (یعنی رفتن مکه منع می شود) به ان حضرت عرض کرده شد که مسجد براثا کجا است فرمود رسمت غربی بغداد واقع شده از زمین عراق هفتاد نفر پیغمبر و وصی پیغمبر در ان جا نماز گزارده اند اخر کسی که نماز می گذارد در ان اینست و اشاره فرمود به دست خود به سوی مولای ما على بن ابي طالب عليه السّلام

هر اینه متابعت خواهید کرد البته البته روش های کسانی را که پیش از شما بوده اند وجب به وجب و ذراع به ذراع تا این که اگر داخل شدند در سوراخ سوسماری شما هم متابعت ان ها را خواهید کرد راوی گفت عرض کردم یا رسول الله از یهود و نصاری فرمود پس کیست مگر یهود و نصاری (به چندین طریق این حَدیثِ روایت شده)

یَعنی فروخته می شوند ازاد ها به جهة سختی ای که بر ان ها وارد می شود اقرار به بندگی کنند مرد ها و زن ها و استخدام می کنند مشرکین مسلمان ها را و می فروشند ایشان را در شهر ها و ننگ نمی دانند و بی کس نمی شوند این غم را نیکو کار و نه بد کار ای حذیفه همیشه این بلا هست بر اهل ان زمان تا این که مایوس و نا امید می شوند و بد گمان می شوند که فرجی از ایشان نمی شود که ناگاه بر می انگیزاند خدا مردی از پاکیزگان عترت مرا و نیکان ذریّه مرا که دادخواه و برکت داده شده و پاکست فرو گذار نمی کند هم سنگ ذرّه ای را غلبه می دهد خدا بر او دین را و قرآن و اسلام و اهل ان را و ذلیل و خوار می گرداند به او شرکت و اهل شرک را از خدا می ترسد و به خویشاوندی خود با پیغمبر مغرور نمی شود و سنگی بالای سنگی نمی گذارد و در زمان ولایت و سلطنت خود احدی را تا زبانه ای نمی زند مگر برای حدّ شرعی محو و نابود می کند بدعت ها را و می میراند همه فتنه ها را خدا به سبب او در حق را می گشاید و به سبب او در هر باطلی را می بندد خدا به سبب او اسیران مسلمان را بر می گرداند هر کجا باشند (حذیفه) می گوید . پس عرض کردم این بنده ای که اختیار کرده است خدا او را برای امت تو و ذریّه تو نامش چیست بیان فرما فرمود نام او مانند نام من است و نام پدر او نام پدر من است اگر باقی نماند از دنیا مگر یک روز هر اینه قرار می دهد خدا ان روز را به قدر ان چه که ذکر کردم و در ان می باشد

مؤلفّ حقیر گوید بدان که در بعضی از اخبار اهل سنّت و جماعت نسبت به حضرت رسول خدا صلى الله علیه و اله و سلم داده اند که ان حضرت درباره ولیّ عصر

ص: 133

ارواحنا و ارواح العالمين له الفداء فرموده اسمه كاسمی و اسم ابیه كاسم ابى يا به عبارة دیگر یواطى اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی این خبر ظاهرا مخالف است با اخبار بسیاری که از جمیع اهل بیت عصمت و طهارت روایت شده و از احادیث متواتره نزد شیعه دوازده امامی است و به علاوه بسیاری از علماء و محدثین عامّه هم با خاصّه موافقت دارند که ان جناب فرزند ارجمند حضرت امام حسن عسکری عليهما السّلام است و علّامه مجلسى اعلى الله مقامه در جلد سیزدهم بحار الانوار از ابی عبد الله محمد بن يوسف شافعی نقل نموده است که این خبری که در این فقره روایت شده (یعنی اسمه اسمی و اسم ابیه اسم ابی) حافظ ابو الحسن محمد بن حسين بن ابراهيم بن عاصم در کتاب مناقب شافعی ذکر نموده و گفته است که زائد که نام یکی از راوی ها است این جمله را در روایت خودش زیاد کرده که ﴿ لَوَلَمَ يَبْقَ مِنَ اَلدِّينَا اِلاّ یوم ﴾ باشد تا ﴿ اِسْمُهُ اِسْمِي وَ اِسْمُ اَبَّيهِ اِسْمُ اَبِّي ﴾ پس محمد بن یوسف گنجی شافعی نوشته که ترمدی این حَدیثِ را ذکر نموده و این فقره را که اسم ابیه اسم ابی باشد ذکر نکرده و نیز نوشته است که ابی داود این حَدیثِ را از معظم روایات حفاظ و ناقلین اخبار ذکر کرده که گفته اند ان کسی که اسم ابیه اسم ابی را ذکر کرده زائده است و زائده در حَدیثِ زیاد می کرده اجمالا بسیاری از علماء عامّه ذکر کرده اند که جمله اسم ابیه اسم ابی کلام زائده است که زیاد کرده و علامّه محدّث خبیر و متبحّر بی نظیر حاج میرزا حسین نوری رضوان الله علیه در کتاب نجم الثاقب تقريبا به چهل طريق این حديث را از اهل سنت اهل سنت و جماعت روایت کرده که این کلمه اسم ابیه در هیچ یک از ان ها نیست مگر طریق عبدالله

ص: 134

بن موسی از زائده از عاصم که متضمن این فقره است پس ضعف و بی اعتباری کلمه اسم ابیه اسم ابی یا کاسم ابی واضح و ظاهر است و بر فرض صدور چنین کلمه برابری با همه اخباری که خالی از انست نمی کند و ممکن است بر فرض تخقق صدور بگوئیم اسم ابی تصحیف اسم ابنی است که اب مصحف لفظ ابن باشد در این صورت مراد از ابن حسن بن علی اوّل است

السلطان بذي الغريين فيخرج اليهم فتيان من مجالسهم عليهم رجل يقال له صالح فتكون اَلدَّائِرَةُ عَلَى اَهْلِ اَلْكُوفَةِ ثُمَّ تنتهَى إِلَى اَلْمَدِينَةِ فَتَقْتُلُ اَلرِّجَالَ وَ تَبْقُرُ بُطُونَ اَلنَّسا مِنْ بنی هَاشِمٍ فَاِذا اُحْضُرْ ذَلِكَ فَعَلَيْكُمْ بَالِشَوَاهِقَ وَ خَلْفِ اَلدُّرُوبِ وَ انما ذَلِكَ حَمْلٌ امرئة ثُمّ یُقبِلُ الرّجُلُ التّمِیمِی شُعَیبِ بنِ صَالِح سَقَی اللّه بِلادَ شُعَیب بِالرّایَهِ السّوداء المَهْدِیّه بِنَصْرِ اللّه وَ کلِمَته حَتّی يُبَايِعَ اَلمهْدَى یُبایَعُ الْمَهْدِیُّ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقامِ﴾

یعنی داخل می شود در شهر بغداد پس چه بسیار از مرد کشته و زن کشته و مال غارت شده و فرح حرامی که حلال شده رحمت خدا کسی را که مأوی دهد زنان بنی هاشم را در ان روز و ان ها حرم منند پس منتهی می شود به سوی جایگاه سلطانی که صاحب عزییّن است پس بیرون می ایند به طرف ایشان جوانانی که در نشیمن گاه خود باشند بر ضرر و قتل آن ها پس می کشند مردان را و پاره می کنند شکم های زنان را از بنی هاشم پس وقتی که این طور پیش آمد بر شما باد به رفتن بر قلّه های کوه و دنبال حیوانات و مدت این استیلاء به قدر مدّت حمل یک زن است (یعنی نه ماه است) پس بیرون می اید مرد تمیمی شعیب بن صالح که سیراب کند خدا بلاد شعیب را با پرچم سیاه هدایت یافته به یاری خدا و کلمه او تا این که بیعت می کند با مهدی در میان رکن و مقام

وَ تَسِيرُ سَيْرَ بُطْیءِ اَلْإِبِلِ، تُقِيمُ بِاللَّيْلِ وَ تَسِيرُ بِالنَّهَارِ حَتَّى يَقُولَ اَلنَّاسُ: غَدَتِ اَلنَّارُ فَاغْدُوا، وَ رَاحَتِ اَلنَّارُ فَرَوِّحُوا، مَنْ أَدْرَكَتْهُ أَكَلَتْهُ ﴾

یعنی نزدیکست که بیرون اید اتشی شکار کننده که روشن شود بر ان گردن های شتر در بُصری که شهریست در شام و سیر کند مانند سیر کردن شتر کند رو می ایستد در شب و سیر می کند در روز تا این که مردم گویند اتش رفت پس بروید و اتش امد بیائید کسی را که درک کند می خورد او را

ملاحم و فتن . و نیز از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ مِنِ اِشْرَاطِ اَلسَّاعَةِ اِنْتِفَاخُ اَلاَهْلِهْ ﴾ یعنی از شرط های قیامت یاد کردن ماه ها است (معنای ان از حَدیثِ بعد معلوم می شود )

قال: فتقاتلهم الموالي قتالا شديدا فيهزمهم الله حتي لا يبقي منهم مخبر و يجيء الموالي بالغنائم فيقول العرب للموالي: احذونا مما غنمتم فيقولون: و الله لانحذيكم و قد خذلتمونا﴾

یعنی نزدیکست پیچیده شود ملک عرب سه مرتبه این کلام را فرمود پس گفته شد که کی می پیچد ان را فرمود فرزندان قنطو را یعنی ترک هاگروه هائی هستند که رو هاشان پهن است و بینی هاشان پهن است و چشم هاشان کوچکست گویا رو های ایشان مانند سپر های دو طبقه است تا این که فرود ایند در دهی نزدیک زمین عرب بلکه ان ده از زمین عربست که ان را جبانة اللون گویند پس عرب با ایشان قتال کنند قتال سختی پس ترک ها به ایشان گویند برادر های ما را به ما ردّ کنید تا ما با شما قتال نکنیم پس عرب به موالی گویند ملحق شوید به برادر هاتان پس موالی به ایشان گویند رحمت خدا بر شما بعد از اسلام اوردن بر گردیم کافرشویم (راوی گفت) که ان حضرت فرمود پس موالی با ترك ها مقابله می کنند قتال سختی پس ان ها را فرار می دهد خدا تا این که باقی نمی ماند از ایشان خبر دهنده ای و موالی غنیمت هائی از ایشان به دست می اورند پس عرب ها به موالی گویند از این غنیمت هائی که به دست اورده اید سهم ما را بدهید موالی گویند نه به خدا قسم است که ما سهم به شما نمی دهیم شما ما را خوار کردید

یک هزار و سی صد و پنجاه و سه طبع مصر در مکتبه قدسی در باب كسوة النساء از رسول خدا صلى الله عليه و اله روایت کرده که فرمود

﴿ سَیَکونُ فی آخِرِ امَّتی رِجالٌ یَرکَبونَ عَلی سُروجٍ کَأَشباهِ الرِّجالِ،یَنزِلونَ عَلی أبوابِ المَساجِدِ،نِساؤُهُم کاسِیاتٌ عارِیاتٌ،عَلی رُؤوسِهِنَّ کَأَسنِمَة اَلْبَخت فِالعَنوهُنَّ فَإنَّهُنَّ مَلعوناتٌ، لَو کانَت وَراءَکُم اُمَّهٌ مِنَ الاُمَم خَدَمَهُنَّ نِساؤُکُم کَما خَدَمَکُم نِساءُ الاُمُمِ قَبلَکُم ﴾

یعنی زود باشد که بوده باشد در اخر امت من مردانی که سوار شوند بر زین ها که ان ها شبیه های مردانند زن های ایشان گر چه لباس پوشندگانند برهنگانند بالای سر هاشان مانند کوهان های شتران خراسانی است پس ان ها را لعنت کنید که ایشان لعنت شدگانند اگر بعد از شما امّتی از امت ها بود هر اینه خدمت می کردند و زن های شما زن های ایشان را هم چنان که خدمت می کنند شما را زن های امت هائی که پیش از شما بودند

مجمع الزواید در همان جزؤ و همان باب و همان صفحه به سند خود از رسول خدا صلی الله علیه و اله روایت کرده که فرمود ﴿إِذا رَأَیْتُمُ اللاّتِی أَلْقَیْنَ عَلی رُؤُوسِهِنَّ مِثْلَ اسْنَمَه الْبَعْر فَاعْلَمُوهُنَّ أَنَّهُ لا یُقْبَلُ لَهُنَّ الصَّلاهُ﴾

یَعنی زمانی که دیدید زنانی را که انداختند بالای سر هاشان را مانند کوهان های شتران پس ان ها را اعلام کنید که نمازشان قبول و پذیرفته نمی شود

که ظاهر کند از اعضایش مگر این چنین و گرفت دو استین خود را و با آن پوشید پشت دست های خود را تا اندازه ای که پیدا نبود از دو کف او مگر انگشتانش پس گذارد دو کف خود را برد و شقیقه خود تا این که پیدا نبود از ان مگر رُوی او

و وزیران فاجر بد کار و امین های خیانت کار و خوانندگان فاسق نشانه ایشان نشانه اهل زهد و تارکین دنیا است و حال ان که رغبت و میلی به زهد ندارند یا رعیّتی ندارد یا دست از روش خود بر نمی دارند پس می پوشاند ایشان را خدا لباس فتنه غبار الود تاریک کننده ای را که متهورانه و بی باکانه در ان فتنه داخل شوند مانند تهوّر و بی باکی یهودیان در ستم گری و ستم پیشه ای

مِن بَعْدِى يَعْمَلُونَ بِمَا تَعْلَمُونَ وَ يَعمَلونَ ما تَعْرِفُونَ وَ طَاعَةِ اولَئِكَ طَاعَةٌ فَتَلْبثونَ كَذَلِكَ زَمَاناً فَيَلِيكُمْ عُمَّالٌ مِنْ بَعْدِهِمْ يَعْمَلُونَ بِمَا لا تعلمون وَ يَعْمَلُونَ بِمَا لاَ تَعْرِفُونَ فمَنْ قَادَهُمْ وَ نَاصحهُمْ فَاولئک قَدَّ هلکوا و اِهْلِكُوا وَ خَالِطُوهُمْ بِاجْسَادِ كُمْ وَ زایلُوهُمْ بِاعْمالِكُمْ وَ اَشْهَدُ وَ اعْلَى الْمُحْسِنُ اِنَّهَ مُحْسِنٌ ﴾

یَعنی پس والی می شود شما را کار گذارانی بعد از من به ان چه که می دانند و شما هم می دانید و عمل می کنند به ان چه که شما می شناسید و فرمان بر داری از ایشان فرمان بر داریست پس به همین حال می ماند زمانی را پس از ان والی می شوند شما را کار گذارانی بعد از ایشان که عمل می کنند به ان چه که نمی دانید و عمل می کنند به ان چه که نمی شناسید پس کسی که قائد ایشان شود و نصیحت کند ایشان را هلاک می شوند و هلاک کرده می شوند با ان ها خلطه و امیزش کنید به جسد های خود و کناره گیرید از ایشان به عمل های خود و درباره نیکو کار گواهی دهید به نیکو کاری او که نیکوکار است

و چون فرود ایند حکمت از آن ها کنده می شود و بدن هاشان بدتر است از مردار

یا رسول الله چکار کنیم فرمو هم چنان که یاران عیسی بن مریم کردند با اره ها برده شدند و بالای دار ها رفتند مردن در فرمان برداری خدا بهتر است از زند بودن در نافرمانی خدا (این خبر در محتصر تذکر نیز روایت شده)

یَعنی به درستی که شما حجت هستید و بر طریق واضح از جانب پروردگار تان مادامی که نشده باشد در میان شما دو مستی یکی مستی جهل و نادانی یکی مستی محبّت زندگانی و شما ها امر به معروف و نهی از منکر و جهاد در راه خدا می کنید تا وقتی که طاهر نشده باشد در شما محبّت دنیا در ان وقت امر به معروف و نهی از منکر و مجاهده در راه خدا نمی کنید کسانی که در ان روز قائل به کتاب و سنت باشند مانند پیشینان و مسلمان صدر اول اسلامند از مهاجرین و انصار

میان شان مگر یک نفر فاسق یا دو نفر فاسق در حالتی که ذلیل و خوار باشند و به درستی که از ادبار و پشت کردن این دین وقتی است که همه قبیله جفا کار شوند تا این که نماند در میان ایشان مگر یک نفر فقیه یا دو نفر فقیه پس ایشان در حالت ذلت و خواری باشند اگر سخنی گویند قهر کرده و ستم کرده شوند و لعن می کند اخر این امت اوّل خود را آگاه باشید که لعنت بر خودشان وارد شود تا این که می اشامند شراب ها و مسکرات را اشکارا تا این که می گذرد زن بر گروهی پس بعضی از آن ها بر می خیزد دامن جامه او را بالا می برد هم چنان که دست بر دنبه گوسفند می زند و ان را بلند می کنند (تا اخر خبر)

طيلسان ها (طيلسان جامه ایست که بافته می شود و در رو فصلی ندارد و ان محیط ببدن یعنی چسبیده به بدن است و از لباس های عجم است و لفظ طیلسان معرّب طالشان است. یا تالشان و در عصر ما در این زمان بسیار متداولست به اندازه که در ممالک عربی هم پوشدن ان متداول شده ) و بسیار می شود تجارت و بازرگانی و بسیار می شود مال و بزرگ شناخته می شود صاحب مال و بسیار می شود فاحشه ها یعنی عمل های زشت منافی عفت و فرمان روایی با کودکان شود و زن ها زیاد شوند و سلطان جائر و ستمکار شود و کم فروختن و زیاد گرفتن در کیل و وزن ظاهر شود در چنین زمانی مرد بچّه سگ را تربیت کند بهتر است از این که پسر را تربیت کند به بزرگ تر احترام گذارده نمی شود و به کوچک تر رحم کرده نمی شود و زیاد می شوند فرزندان زنا تا این که بیش تری به جائی رسد که با زن در وسط راه جمع شوند پس نیکو ترین آن ها در ان زمان می گوید در وسط راه اگر این عمل را نکنی و گوشه بروی بهتر است لباس گوسفندان را بر دل های گرگ خود می پوشند نیکو ترین ایشان در ان زمان کسی است که خلاف ان چه در باطن دارد ظاهر کند

باشند و جوان هاشان شوخ و بی باك به نحوی که از خبائث خود مردمان را عاجز کنند و پیران شان امر به معروف و نهی از منکر نکنند مؤمن در میان شان ضعیف و ناتوان باشد و فاسق در میان شان با شرافت شمرده شود سنّت در میان شان بدعت و بدعت در میان شان سنّت باشد پس در ان زمان مسلّط می گرداند خدا بر ایشان بدان و شریران ایشان را و دعا می کنند نیکان شان و مستجاب نمی شود برای ایشان

وَ تَرَوْنَ اَلاُمُورَ اَلْعِظَامَ اَلَّتِي لَمْ تَكُونُوا تَرَوْنَهَا ﴾

یَعنی بر پا نمی شود قیامت صغری تا این که زایل شود کوه ها از جاهای خود و ببینید کار های بزرگی را که نیستید ببیند ان ها را

تنل ها در کوه ها و راه خطّ اهن در ان ها احداث کردن و یا کندن و پای ها و التهای جنگی و غیره در ان ها بنا کردن و امثال این ها و مراد از چیز ها و کار های بزرگ اشاره به اختراعات مهمه جديده از قبل سیّارات و طیّارات و موشک ها و زیر دریائی ها و مانند این ها باشد و تصریح نکردن حضرت به اسامی ان ها برای حفظ عقاید شنوندگان و جلوگیری از انکار و تکذیب ان ها بوده زیرا پایه استعدادات ان ها ضعیف بوده و گوش ها و ادراکاتشان طاقت تحمل ان ها را نداشته و بساحل به دروغ می کردند فرمایشات ان حضرت و به سیر قهقرائی به جاهلی بر می گشتند

و اله روایت کرده که فرمود ﴿ لاَ تَقُومُ اَلسَّاعَةُ حَتَّى ینِشَاءٍ تُمَدُّ فی اَلطَّرُوبُ مدِّ اَلْحَمِيَر ﴾

یعنی بر پا نشود قیامت تا وقتی که بلند و کشیده شود در طرب ها یعنی اوازه و سرود خوانی ها صدا ها مانند کشیده شدن صدای خرها

زن رأی بگیرد و زمام دار امور شان شود

نمی شوند از شما تا کار های زشت ایشان را تحسین کنید و دروغ ایشان را تصدیق و حق به ان ها داده شود تا راضی شوند پس اگر تجاوز کردند پس به این سبب کشته شود شهید خواهد بود

یَعنی شندم از رسول خدا صلی الله علیه و اله که می ترسید بر امّت خود از شستن خصلت فرمان فرمائی کودکان و زیاد شدن سرهنگان و لشکریان و رشوه گرفتن در حكم و قطع رحم کردن و خون ناحق ریختن را سبک شمردن و در حال مستی قران را با ساز و نواز ها گرفتن و مقدّم داشتن مردی که از ایشان دانا تر و برتر نیست تغنّی و اوازه خوانی کند بر ایشان

منتخب كنز العمال ، تاليف شيخ علاء الدین علی بن حسام الدین شهیر به متقى هندی در حدود سال نه صد و چهل هجری قمری مطبوع در حاشیه کتاب مسند احمد بن حنبل در سال یک هزار و سی صد و سیزده هجری قمری در مطبعه میمینه در مصر صفحه 11 از رسول خدا صلی الله علیه و اله روایت کرده که فرمود

﴿ سَیئَاتِي عَلِي امَّتِي زَمَانٌ يَكُثرُّ فیه القُرَّاءِ وَ يَقِلُّ اَلْفَقهَاءُ وَ يَقْبِضُ اَلْعُلَمَاءُ و یَکثُرُ الهرجُ، ثُّمَ یَأتی من بَعدَ ذلِکَ زَمانٌ یَقرَاءُ القُرآنَ رِجالٌ من أمتی لاَ يُجَاوِزُ تراقیهم ثُمَّ يَاتَى مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ زمان يُجَادِلُ اَلْمُشْرِكُ بِا للَّهِ اَلْمُؤْمِنُ فى مِثْلِ مَا يَقُولُ ﴾

یَعنی زود باشد بیاید بر امت من زمانی که قرّاء و خوانندگان زیاد شوند و فقها کم شوند و علماء گرفته شوند و کشتن و خون ریزی زیاد شود پس بیاید بعد از ان زمانی که مردانی از امّت من قرائت کنند قران را ولی از گلوی آن ها تجاوز نکند پس بعد از ان بیاید زمانی که مشرکین به خدا مجادله کنند با مؤمن در مانند ان چه که می گوید

عَلَى صَدْرِهِ سِيمَاهُمُ اَلتَّحْلِيقُ لاَ يَزَالُونَ حتی یخرج آخرهم فإذا رأیتموهم فاقتلوهم قَالَهَا ثلاثاً شَرُّ اَلْخَلْقِ وَ اَلْخَلِيقَةِ قَالَهَا ثَلاَثا﴾

یَعنی بیرون می ایند از سمت مشرق مردانی که گویا این از ایشان ست

( مشار الیه حضرت مرد سیاهی است که در صدر خبر ذکر شده که دو جامه سفید پوشیده بود و دو اثر سجده در پیشانی داشت و به پیغمبر صلى الله عليه و اله تعرّض می کرد و از حضرت چیزی می خواست امد مقابل روی حضرت ان بزرگ وار چیزی به او نداد امد به طرف راست حضرت ان جناب چیزی به او نداد باز امد عقب سر حضرت باز حضرت چیزی به او نداد پس گفت و الله یا محمّد امروز در تقسیم به عدالت رفتار نکردی حضرت غضب ناک شد غضب شدیدی بعد از ان حَدیثِی که ذکر شد نقل فرمود تا ان جائی که به او اشاره کرد و فرمود که گویا این از ایشانست پس فرمود ) هدایت شان این چنین است می خوانند قران را در حالتی که از استخوان های گردن ان ها بالا نمی رود از دین خارج می شوند هم چنانی که تیر از کمان خارج شود بازگشت به دین نمی کنند و دست خود را گذارد بر سینه او و فرمود سیمای ایشان تراشیدن ریش است همیشه از دین بیرون می روند تا این که بیرون اید اخر ایشان پس چون ببینید ان ها را بکشید ایشان را (سه مرتبه فرمود) بد ترین خلق و مخلوقانند (سه مرتبه فرمود )

روایت کرده که فرمود ﴿ يَخْرُجُ مِنْ اِمَّتِى قَوْمٌ يَسیئونَ الاِعْمالَ یِقُرُونِ اَلْقُرْآنِ لاَ يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ (قَالَ يَزِيدُ لاَ اِعْلَمْهُ اَلاّ قَالَ) یحَقّرِ احدكُم عَمَلَهُ مَعَ عَمَلِهِمْ یقتُلُونَ الاسلام فَاِذا اخَرَّجَوَا فاقَتَلُوهُمْ اذ اُخْرُجُوا فَاقَتَلُوهُمْ ثُمَّ اذا خَرَجُوا فَاقْتُلُوهُمْ فَطُوبَى لِمَنْ قَتَلَهُمْ وَ طُوبَى لِمَنْ قَتَلُوهُ كُلَّمَا قُطِعَ مِنْهُمْ قرْنٌ قَطَعَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَدَّد ذَلِكَ عِشْرِينَ مرِّه وَ أنا اَسمَع ﴾

یَعنی بیرون می اید از امّت من گروهی که کارهای شان بد است قران می خوانند و از حنجره های ایشان بالا نمی رود (راوی که یزید نام داشت گفت نمی دانم ان را مگر این که فرمود کوچکست عمل یکی از شما یعنی کوچک می شمارد یکی از شما عمل خود را با عمل های ایشان می کشند اهل اسلام را پس چون بیرون آمدند بکشید ایشان را پس چون بیرون آمدند بکشید ایشان را پس چون بیرون آمدند بکشید ایشان را بهشت طوبی مخصوص کسی است که ان ها را بکشد و مخصوص کسی است که آن ها بکشند او را پس هر شاخی که از ایشان بریده شوده خدای عزّ و جل ان را بریده است (راوی گفت) پس بیست مرتبه حضرت این جمله را تکرار کرد و من می شنیدم

صلى الله علیه و اله روایت کرده که ﴿ كَيْفَ بِكُمْ وَ بزْمَانُ يُوشِكُ ان يَاتِي فَيُغَرْبَلَ النَّاسُ فِيهِ غَرْبَلَةً يَبْقَى حَثالَةٌ مِنَ اَلنَّاسِ قَدْ مَرِجَتْ عُهُودُهُمْ و اما نَاقهْتَمُّ وَ اِخْتَلَفُوا فَكَانُوا هَكَذَا وَ شبَّكٌ بَيْنَ اصنابَعْه صَلِّی اَللَّهِ عَلَيْهِ (وَ اله) وَ سَلَّمَ فَقَالُوا كَيْفَ بِنَا یا رَسُولِ اَللَّهِ اِذَا كَانَ ذَلِكَ الزَّمَانُ قَالَ تَأْخُذُونَ بِمَا تَعْرِفُونَ، وَتَدَعُونَ مَا تُنْكِرُونَ وَ تُقْبِلُونَ عَلَى خَاصَّتِكُمْ، وَ تَذَرُونَ أَمْرَ عَوَامِّكُمْ﴾

یَعنی چگونه اید شما با زمانی که نزدیکست بیاید پس غربال کند مردم را در ان زمان غربال کردنی که باقی می مانند نخاله هائی از مردم که مشتبه و مختلط و فاسد شود پیمان ها و امانت های شان و مختلف شوند پس این چنین شوند (و مشبک فرمود حضرت میان انگشت های خود را) پس اصحاب عرض کردند چه کنیم در ان زمان فرمود بگیرید ان چه را که می شناسید و وا گذارید ان چه را که نمی شناسید و رو بیاورید به خاص های خودتان و بگذارید عامّه مردمان را

شمرده شد امانت های شان پس ملازم خانه خود باش و مالک زبان خود باش و بگیر ان چه را که می شناسی و واگذار ان چه را که نمی شناسی و به کار مخصوص شخصی خود بپرداز و در امر عامّه دخالت مكن

عَدُوّاً مَنْ سِوَى اِنْفِسهِمْ فَيَسْتَبِيحُ بَيْضَتَهُمْ وَ لَوِ اِجْتَمَعَ عَلَيْهِمْ مِنْ بَاقِطَارَ مَا او قال مِنْ بَيْنِ اِقطَارِهَا حَتَّی یَکُونَ بَعْضُهُمْ یُهْلِکُ بَعْضًا وَ يَسْبَى بَعْضُهُمْ بَعْضاً زَاد فی روایة اَبِي داوُدَ وَ انِما اَخَافْ عَلَيَّ اَمْتِى الائمة الْمُضِلِّينَ و اذا وَضَعَ السَّيْفُ فی اِمَّتى لَمْ يُرْفَعْ عَنْهَا الى يَوْمِ اَلْقیمَةِ وَ لاَ تقُومُ اَلسَّاعَةَ حَتَّى تَلْحَقَ قَبَائِلُ مَنْ امتّی بِالْمُشْرِكِينَ و انّه سيكون فى امتى ثَلاثُونَ کَذّابونَ ثَلاثونَ کُلُّهُم یَزعُمُ أنّهُ نَبیٌّ، و أنا خاتَمُ النَّبیِّینَ لا نَبیَّ بَعدی وَ لاَ تَزَالُ طَائِفَهٌ مِنْ أُمَّتِی عَلَی اَلْحَقِّ ظَاهِرِینَ حَتَّی یَأْتِیَ أَمْرُ اَللَّهِ﴾

یَعنی بلند کرده شد برای من زمین پس دیدم مشرق ها و مغرب های ان را و به درستی که امّت من زود باشد مالک شود زمین را ان چه را که من دیدم از ان و عطا کرده شدم دو کنج سرخ را یعنی طلا و نقره را (چنان چه ابن ماجه گفته است )

و من خواستم از پروردگار خود برای امّتم که ان ها را به روش عامّه هلاک نکند و این که مسّلط نکند بر ایشان دشمن را غیر از نفس های خودشان که منتقلب کند جماعت ایشان را و به درستی که پروردگار من فرمود ای محمّد به درستی که من وقتی که حکم کردم حکمی را ردّ کرده نمی شود و من عطا کردم تو را برای اُمّتت این که بگیرم ان ها را به روش عامّه و مسلط نکنم بر ایشان دشمنی را به غیر از نفس های خودشان که منقلب کند جماعت ایشان را و هر چند جمع شوند همه کسانی که در اقطار زمینند یا فرمود میان اقطار زمینند تا این که بعضی از ایشان هلاک کند بعضی را و اسیر کند بعضی از ایشان

ص: 163

بعضی را (و زیاد کرده است در روایت ابی داود) و جز این نیست که می ترسم بر امّت خود از پیشوایانی گمراه کنندگان و چون شمشیر در امت من گذارده شود بر داشته نشود از میان شان تا روز قیامت (یعنی ظهور مهدی علیه السّلام) و قیامت برپا نشود تا این که قبله هائی از امّت من به مشرکین ملحق شوند و زود باشد که در امّت من سی نفر بدروغ ادعای پیغمبری کنند و چنین گمان کنند که پیغمبرند و حال ان که من خاتم پیغمبرانم و بعد از من پیغمبری نیست و همیشه طایفه ای از امت من متظاهر بر حقند و ضرری به ان ها نمی رساند کسی که مخالف ایشان باشد تا این که امر خدا بیاید

خواستم از او که به غرق شدن ان ها را هلاك نكند به من عطا فرمود ان را و خواستم از او که قرار ندهد عذاب و سختی ایشان را در میان خودشان پس ردّ فرمود ان را بر ظاهرش

يَا لَيْتَنِي مَكَانَ هَذَا لَيْسَ بِه حُبِّ اَللَّهِ تَعَالَى وَ لَكِنْ مِنْ شِدَّةِ مَا يَرَى مِنَ اَلْبَلاَء ﴾

یَعنى هر اینه می آید البته البته زمانی که می اید مرد کنار قبر پس می گوید کاش من به جای این مرده بودم این حرف را نه از باب دوستی با خدا می گوید بلکه از شدّت بلائی است که می بیند

ایه و فرمود این استرجاع برای چیست پس عرض کرد به درستی که امّت تو زود باشد که امتحان کرده می شوند بعد از تو به زمان کمی از روزگار تو که زیاده نیست پس گفتم فتنه و امتحان کافر شدن یا گمراه شدن گفت به همه این ها می باشد پس گفتم و از کجا و حال ان که جز این نیست که در میان ایشانست کتاب خدای تعالی پس عرض کرد به کتاب خدای تعالی ازموده می شوند و این از جانب امراء و قرّاء ایشان خواهد شد امراء منع می کنند حقوق ایشان را پس به واسطه منع حقوق شان از ایشان ظلم کرده می شوند و حقوقشان را نمی دهند پس مقابله می کنند با هم و ازمایش و امتحان کرده می شوند و امراء قران را تابع هوا ها و خواهش های نفسانی خود قرار می دهند پس می کشانند قرّاء را در گمراهی پس کوتاهی نمی کنند پس گفتم ای جبرئیل پس چگونه سالم می مانند کسانی که سالم می مانند گفت به گرفتن جلو نفس خود و دست بر داشتن از حق خود و صبر کردن اگر حقوقشان را به ایشان دادند بگیرند و اگر منعشان کردند ترک کنند (ظاهرا فيظلمون حقوقهم غلط است)

ایشان شدند و مسلّط شدند بدان و شریران ایشان بزهیکان شان (دره ابحار صفحه 125)

یَعنی فرمود خدای تعالی زمانی که بندگان من هتک حرمت مرا نمودند و حلال کردند حرام مرا و مخالفت کردند فرمان مرا مسلط گردانم بر ایشان لشکری را از سمت مشرق که به ان ها ترك گفته شود ایشان سواران منند انتقام می کشم به ایشان از کسانی که نا فرمانی کنند مرا کنده ام رحمت خود را از دل های ایشان رحم نمی کنند بر کسی که گریه کند و اجابت نمی کنند کسی را که شکایت کند می کشند پدران و مادران و پسران و دختران را نابود می کنند بلاد عجم را و فتح می کنند عراق را پس لشکر عراق سه فرقه شوند فرقه دنبال شتران ملحق شوند و فرقه اهل و عیال خود را ترک کنند و پشت به ایشان کنند و فرقه قتال می کنند تا کشته شوند این گروه شهیدانند و ملائکه غبطه ان ها را می خورند وقتی که این فتنه به شما رو اورد مستعد باشید قیامت را گفتند یا رسول الله اگر ان زمان را درک کنیم کجا را امر می فرمائی ساکن شویم فرمود بر شما باد که به غوطه دمشق روید که بهترین بلاد شام است خوشا به حال کسی که در این جا ساکن شود و منزل داشته باشد و لو به قدر جایگاه گوسفندی باشد زیرا که خدای تعالى كفیل شام و اهل ان است

إِلَى طَبِيبِ اَلالْحَانِ فَتَذْهَبَ حَلاَوَةُ الْقُرْآنِ اولَئِكَ لاَ تُصِيبُ لَهُمْ فِي اَلْآخِرَةِ وَ یكَثْرِ الْهَرْجُ وَ اَلْمَرَج وَ تَخْلَعُ اَلْعَرَبُ اعْنُتهَا وَ تُكْفَى الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النَّسا بِالنَّساءِ وَ يَتَّخِذُونَ ضرْبَ اَلْقَصِيبِ فِيمَا بَيْنَهُمْ فَلاَ يُنْكِرُهُ مُنْكِرٌ بَل بتَراضون بِهِ وَ هُوَ مِنْ احْدَى اَلْكَبَائِرِ الخفية فَوَيْلٌ هُمْ مِنْ ديَّانِ يَوْمِ الدِّينِ لاَ تَنَالُهُمْ شَفَاعَتِي فَمَنْ رَضَى بِذَلِكَ مِنْهُمْ وَ لَمْ يَنْهَهُمْ نَدِمَ بِذَلِكَ يَوْمَ اَلْقِيمَةِ وَ اَنَا مِنْهُ برئ وَ عِندَها تَتَّخِذُ اَلنِّسَاءُ مَجَالِسَ وَ تَكون الجُمُوعُ الکثیرةً حَتَّى ان المرئة لَتَتَکلَّم فِيهَا مِثْلُ اَلرِّجَالِ وَ يَكُونُ جُمُوعُهنَّ لَهْوا و لَعِباً وَ فى غَيْرِ مَرْضَاةِ اَللَّهِ وَ هِى مِنْ عَجَائِبِ ذَلِكَ الزمَّانِ فَاذَا رَأِیتُمُوهُمْ فَبایَنُوهُمْ وَ اِحْذَرُو هُمْ فِي اَللَّهِ فَاِنَّهُمْ حَرْبُ اَللَّهِ وَ لِرَسُولُهُ وَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمْ بَرَئ ﴾

یَعنی می اید بر امّت من زمانی که بسیار می شود در ان رأی ها و پیروی کرده می شود در ان رأی ها و خواهش های نفسانیه و گرفته می شود قران با ساز ها و نواز ها و گذارده می شود بالای آواز های سرود و خوانندگی های غناء خوانده می شود بدون ترس داشتن مزد نمی دهند خدا ایشان را بر خواندن ان بلکه لعنت می کند ایشان را پس نزد چنین زمانی به وجد و طرب این نفس ها به خوبی اواز ها پس می رود شیرینی قران این جماعت هیچ بهره ای از ثواب برای ایشان نیست در عالم اخرت و بسیار می شود ادم کشتن بی گناه و غلق و اضطراب و سر خود و مطلق العنان می شود عرب و مرد ها به مرد ها اکتفا کنند در فجور و زن ها به زن ها و می گیرند زدن ساز ها و نواز ها

ص: 170

را در میان شان پس انکار کننده ای انکار نکند ایشان را بلکه خشنود می شوند به این گرفتن ساز ها و نواز ها و حال ان که یکی از گناهان کبیره پنهان است پس کلمه عذاب مخصوص ایشان است از جزا د هنده روز جزا نمی رسد ایشان را شفاعت من پس کسی که خشنود شد به این کار ها و کردار ها پشیمان شود در روز قیامت و بازم نداشت ایشان را از ان و من از او بی زارم و نزد چنین زمان و ظهور چنین خصالی می گیرند زن ها مجلس هائی و جمعيت ها و دسته بندی ها زیاد شود تا این اندازه که زن در مجالس سخنرانی کند مانند مرد ها و اجتماعات شان برای سرگرمی و بازی است در غیر ان چه خشنودی خدا درانست و این از عجایب ان زمانست پس چون دیدید ایشان را از آن ها جدائی گیرید و بترسید از ایشان یا بترسانید ایشان را در راه خدا زیرا که ایشان جنگ کنندگان با خدا و پیغمبر اویند و خدا و رسول او از ایشان بی زارند

مُولّف حَقير گويد از این خبر عینی که از معجزات كلامیّه حضرت خاتم الانبیاء صلى الله عليه و اله است علامات چندی از علائم اخر زمان استفاده می شود که در عصر حاضر صورت وقوع به خود گرفته و خود دلیل واضح و برهان ساطعی است بر اثبات حقانیت و نبوت ان جناب اول زیاد شدن رأی ها که ان کاشف از پشت پا زدن و بی اعتنائی به احکام قرآن و سنت خاتم پیغمبران صلى الله علیه و اله و سلم و عمل کردن به رای های خود است دُوُّم تابع شدن و پیروی کردن از هوا ها و خواهش های نفسانیه و شهوت رانی های مردم و لا ابالی شدن مردم است از پیروی کردن از دستورات اسلامی

ص: 171

سِوّم گرفتن قران در ساز و نواز ها و ان را بازی چه خود قرار دادن چنان چه در این زمان متداول شده و مرامیر جمع مزما راست به معنای نای و زمر در لغت به معنای دمیدن در نای و مانند انست و مزمار ان التی است که در ان دمیده می شود اعم از این که نای متعارف باشد یا نخوان از قبل بلند گو و امثال آن که گیرنده صدا باشد و فرستنده آن از قبیل مرکز پخش صدا که رادیو و جعبه حبس الصوت (گرمافون) و نوار گيرنده و فرستنده و امثال این ها پس مزمار منحصر در نای تنها نیست. در المنجد گفته زَمَرَ زَمراً . غنیّ فی القصب بالنفخ و نحوه و نیز گفته المزمار الالة التي یزمّر فيها در منتهی الارب گفتند مزمار بالکسر نای مزامیر جمع و دف یا هر الة سرود و او از نيكو و از کلمه یتخذ القرآن مزامير گرفتن صوت خواننده قرآن مراد است در هر یک از این آلات باشد و از لطائف کلمه یُتّخذ اینست که در عرف اهل رادیو و نوار و امثال این ها گفته می شود قران را بگیر یا اخبار را بگیر یا فلان شهر یا فلان مملکت را بگیر که به همان لفظ گرفتن که معنای اخذ است گفته می شود و این نیز اعجاز دیگری از اعجاز کلامی ان حضرتست که از ان می توان تعبیر به اعجاز در اعجاز کرد چَهاُرم علاوه از گرفتن قرآن در ساز ها و نواز ها ان که خواننده ان نیز بر لحن های غنا و ترجیع صوت به انواع اواز های غناء بخواند که خود خواندن غناء یکی از گناهان کبیره شمرده شده و به خصوص قران را به اواز غناء خواندن گناهش بزرگ تر است و عذاب آن شدید تر است پنجُم خواندن قرآن به نحوی باید باشد که در خواننده و شنونده آن چنان تاثیر کند که در قلب ان ها ایجاد ترس از

ص: 172

خدا شود حضرت می فرماید در ان زمان خوانده می شود بدون ترس از خدا شِشُم ان که قاری قران را خداوند اجر بسیار می دهد و در اخرت و اخبار بسیار و احادیث بی شمار در مدح قاری قرآن واقع و وارد شده با چنین وصفی نسبت به این نحو اتخاذ و خواندن قران می فرماید به قاری آن فرد داده نخواهد شد بلکه خدا لعنت می کند چنین قاری قرانی را هَفتُم به وجد و طرب امدن نفس های مردم ان زمان به خوشی اواز ها و خود را مشغول کردن به شنیدن صداهای غناء و لذت بردن روح حیوانی ایشان از این گونه اواز ها است که نتیجه ان محروم شدن نفس ناطقه انسانی از لذت بردن از کلام رحمانی است به طوری که چنان مستغرق خواندن اواز های تغنّی و شنیدن آن می شوند که از لذّت شیرینی کلمات الهیه محروم می مانند و این محرومی سبب می شود که از افاضاتی که به قاری قرآن می شود و ثواب های زیادی که در ان جهان به قاری قرآن داده می شود به هیچ وجه بهره مند نگردد هَشتُم زیاد شدن ریختن خون نا حق و ادم کشی و ایجاد غلق و اظطراب در مردم ان زمان نُهُم مطلق العنان و افسار گسیخته شدن عرب است کنایه از این که خود سر و خود مختار شوند و از قید دین و دیانت و تابعیت شرع و قرآن بیرون روند و بجان هم دیگر بیفتند و برادر کشی و جنایات و افساد در میان شان رایج و شایع شود یا این که پس از ان که به قید استعمار و استثمار کفار و خارجین از دین اسلام در امده باشند خود را از قید و بند ان ها خارج کنند و بر ان ها حمله نمایند چنان چه از بعضی از اخبار علائم مستفاد می شود و در این کتاب ذکر کرده خواهد شد دَهُم زیاد شدن

ص: 173

فسق و فجور به نحوی که روش حیوان صفتی و خون طبیعتی و وحشی گری پیش گیرند به طوری که مرد ها بمرد ها اکتفا کنند در فسق و فجور و زن ها به زن ها يازدهُم گرفتن ساز ها و نواز ها را در میان خود و از ان لذت بردن و کسی که می تواند ایشان را منع کند منع نکنند بلکه به عمل ایشان راضی و خشنود باشد دوازدهُم ان که این گرفتن ساز ها و اواز ها از گناهان کبیره خفیّه ایست که خدا وعده عذاب به مرتکبین ان ها داده سیزدَهُم ان که کسانی که می داند شیوع این عمل را در میان شان و می توانند ممانعت و جلوگیری کنند و نمی کنند ان ها هم در روز قیامت پشیمان خواهند شد و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله از ایشان بی زار خواهد بود و مرتکبین هم به شفاعت پیغمبر نائل نخواهند شد چَهاردَهُم ان که در ان زمان زن ها برای خودشان اجتماع می کنند و مجلس ها می گیرند هم چنان که مرد ها برای خود مجلس ها گیرند پانزدَهُم مجلس ها و دسته بندی و حزب بازی در میان شان اراسته و زیاد خواهد شد شانزدَهُم زن های ان زمان مانند مرد ها در مجالسین سخنرانی کنند هِفدهم اجتماعات زن ها برای لهو و لعب و شهوت رانی ها باشد هجدَهُم ان که بروز و شیوع این اعمال در زن ها او از ایشان از عجائب ان زمان است نوزدَهُم وظیفه اهل ایمان است در ان زمان که از ایشان دوری کنند و با ایشان خلطه و امیزش نکنند و بترسند از فتنه ایشان یا بترسانند ایشان را اگر می توانند برای خدا بیستم آن که مرتکبین این اعمال جنگ کنندگان با

ص: 174

خدا و رسولند و خدا و رسول خدا از ایشان بی زارند

دانسته باد تمام علاماتی که ان حَدیثِ متضمّن آن ها است ظاهر شده است چیزی از آن ها نمانده است که ظاهر نشده باشد الّا مطلق العنان شدن عرب ها و حمله ان ها به غربی ها و شکست دادن ایشان را و این علامت در سال قبل از ظهور و مقارن با ظهور واقع خواهد شد و امید است بهمین نزدیکی ها این علامت هم ظاهر و اشکار گردد

یَکُونُ الْمُنْکَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْکَراً وَ یُؤْتَمَنُ الْخَائِنُ وَ یُخَوَّنُ الْأَمِینُ وَ یُصَدَّقُ الْکَاذِبُ وَ یُکَذَّبُ الصَّادِقُ قَالَ وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ فَعِنْدَهَا إِمَارَهُ النِّسَاءِ وَ مُشَاوَرَهُ الْإِمَاءِ وَ قُعُودُ الصِّبْیَانِ عَلَی الْمَنَابِرِ وَ یَکُونُ الْکَذِبُ طَرَفاً وَ الزَّکَاهُ مَغْرَماً وَ الْفَیْءُ مَغْنَماً وَ یَجْفُو الرَّجُلُ وَالِدَیْهِ وَ یَبَرُّ صَدِیقَهُ وَ یَطْلُعُ الْکَوْکَبُ الْمُذْنِبُ قَالَ سَلْمَانُ وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ وَ عِنْدَهَا تُشَارِکُ الْمَرْأَهُ زَوْجَهَا فِی التِّجَارَهِ وَ یَکُونُ الْمَطَرُ قَیْظاً وَ یَغِیظُ الْکِرَامَ غَیْظاً وَ یُحْتَقَرُ الرَّجُلُ الْمُعْسِرُ فَعِنْدَهَا تقَارِبُ الْأَسْوَاقُ إِذَا قَالَ هَذَا لَمْ أَبِعْ شَیْئاً وَ قَالَ هَذَا لَمْ أَرْبَحْ شَیْئاً فَلَا تَرَی إِلَّا ذَامّاً لِلَّهِ قَالَ سَلْمَانُ وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ قال: إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ، فَعِنْدَها یَلِیهِمْ اقوام إِنْ تَکَلَّمُوا قَتَلُوهُمْ وَ إِنْ سَکَتُوا اسْتَبَاحُوهُمْ لِیَسْتَأْثِرُوا بِفَیْئِهِمْ وَ لَیَطَؤنَّ حُرمَتَهُم، وَ لَیَسفِکُنَّ دِماءَهُم، وَ لَتملأنَّ قُلُوبَهُم رُعباً، فَلاتَراهُم إِلّا وَجِلینَ خائفین مَرعُوبینَ مرهوبین قال سلمان ان هذا الکائن یا یا رسول الله قال ای و الذی نفسی بیده یا سلمان عِنْدَها یُؤْتی بِشَیْ ءٍ مِنَ الْمَشْرِقِ وَشَیْ ءٍ مِنَ الْمَغْرِبِ یَلُونَ أُمَّتِی، فَالْوَیْلُ لِضُعَفآءِ أُمَّتِی مِنْهُمْ وَالْوَیْلُ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ لا یَرْحَمُونَ صَغِیراً وَلا یُوَقِّرُونَ کَبِیراً وَلا یَتَجاوَزُونَ مِنْ مُسِی ءٍ، جُثَّتُهُمْ جُثَّةُ الْآدَمِیِّینَ وَقُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّیاطِینِ قال سَلْمانُ: وَإِنَّ هذا

ص: 176

لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قَالَ إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ! وَ عِنْدَها یَکْتَفِی الرِّجالُ بِالرِّجالِ وَالنِّسآءُ بِالنِّسآءِ، وَ یُغارُ عَلَی الْغِلْمانِ کَما یُغارُ عَلَی الْجارِیَةِ فِی وَ تَشَبَّهَ الرِّجالُ بِالنِّسآءِ وَالنِّسآءُ بِالرِّجالِ وَ لَتَرْکَبُنَّ ذَواتُ الْفُرُوجِ السُّرُوجَ فَعَلَیْهِنَّ مِنْ أُمَّتِی لَعْنَةُ اللَّهِ قال سَلْمانُ: وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! فَقالَ صلی الله علیه وآله وسلم: إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ إِنَّ عِنْدَها تُزَخْرَفُ اَلْمَسَاجِدُ كَمَا تُزَخْرَفُ الْبِیَعُ وَالْکَنآئِسُ وَتُحَلَّی الْمَصاحِفُ، وَتَطُولُ الْمَناراتُ وَتَکْثُرُ الصُّفُوفُ بِقُلُوبٍ مُتَباغِضَةٍ وَأَلْسُنٍ مُخْتَلِفَةٍ. قالَ سَلْمانُ: وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قالَ صلی الله علیه وآله وسلم: إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ وَ عِنْدَها تُحَلِّی ذُکُورُ أُمَّتِِی بِالذَّهَبِ وَ یَلْبَسُونَ الْحَرِیرَ وَالدِّیباجَ وَ یَتَّخِذُونَ جُلُودَ النُّمُورِ صَفافاً. قالَ سَلْمانُ: وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قَالَ إِی وَالّذِی نَفسي بيده یا سَلْمَانَ وَ عِنْدَها یَظْهَرُ الرِّبا وَ یَتَعامَلُونَ بِالْعَیْنَةِ وَالرِّشی وَ یُوضَعُ الدِّینُ وَ تُرْفَعُ الدُّنْیا قالَ سَلْمانُ: وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قال إِی وَالّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ وَ عِنْدَها یَکْثُرُ الطَّلاقُ، فَلا یُقامُ للَّهِ ِ حَدٌّ وَلَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً قالَ سَلْمانُ: وَإِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قال إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ وَعِنْدَها تَظْهَرُ الْقَیْناتُ وَالْمَعازِفُ وَیَلِیهِمْ أَشْرارُ أُمَّتِی. قالَ سَلْمانُ: وَ إِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! ی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ وَ عِنْدَها تَحِجُّ أَغْنِیآءُ أُمَّتِی لِلنُّزْهَةِ وَتَحِجُّ أَوْساطُها لِلتَّجارَةِ وَتَحِجُّ فُقَرآؤُهُمْ لِلرِّیآءِ وَالسُّمْعَةِ فَعِنْدَها یَکُونُ أَقْوامٌ یَتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ لِغَیْرِ اللَّهِ وَیَتَّخِذُونَهُ مَزامِیرَ

ص: 177

وَیَکُونُ أَقْوامٌ یَتَفَقَّهُونَ لِغَیْرِ اللَّهِ وَتَکْثُرُ أَوْلادُ الزِّنا، وَیَتَغَنَّوْنَ بِالْقُرْآنِ وَیَتَهافَتُونَ بِالدُّنْیا. قَالَ سَلْمَانُ اَنَّ هَذِ اَلْكَائِنُ یا رَسُولِ اَللَّهِ قَال إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ! ذاکَ إِذَا انْتَهَکَتِ الْمَحارِمُ وَاکْتَسَبَتِ الْمَآثِمُ، وَتَسَلَّطَ الْأَشْرارُ عَلَی الْأخْیارِ، وَیَفْشُو الْکَذِبُ وَتَظْهَرُ اللَّجاجَةُ وَتَغْشُو الْفاقَةُ، وَیَتَباهُونَ فِی اللِّباسِ وَیَمْطَرُونَ فِی غَیْرِ أَوانِ الْمَطَرِ، وَیَسْتَحْسِنُونَ الْکُوبَةَ وَالْمَعازِفَ وَیَنْکَرُونَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ حَتّی یَکُونَ الْمُؤْمِنُ فِی ذلِکَ الزَّمانِ أَذَلُّ مِنَ الْأَمَةِ وَیَظْهَرُ قُرآؤُهُمْ وَعِبادُهُمْ فِیما بَیْنَهُمُ التَّلاوُمَ، فَأُولئِکَ یُدْعَوْنَ فِی مَلَکُوتِ السَّماواتِ الْأَرْجاسُ وَالْأَنْجاسُ. قالَ سَلْمانُ: وَإِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! قَالَ إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ، فَعِنْدَها چلاَ یَحُضُّ الْغَنِیُّ عَلَی الْفَقِیرِ حَتّی أَنَّ السّآئِلَ یَسْأَلُ فِیما بَیْنَ الْجَمْعَتَیْنِ لا یَصِیبُ أَحَداً یَضَعُ فِی کَفِّهِ شَیْئاً. قال سَلْمانُ: وَإِنَّ هذا لَکآئِنٌ یا رَسُولَ اللَّهِ؟! إِی وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یا سَلْمانُ عِنْدَها یَتَکَلَّمُ الرُّوَیْبَضَةُ. قَالَ سَلْمَانُ وَ مَا اَلرُّوبِيضَةُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَداکَ أَبِی وَ أَمِّی! قَالَ یَتَکَلَّمُ فِی أَمْرِ الْعامَّةِ مَنْ لَمْ یَکُنْ یَتَکَلَّمُ فَلَمْ یَلْبَثُوا إِلّا قَلِیلاً حَتّی تَخُورَ الْأَرْضُ خَوْرَةً فَلا یَظُنُّ کُلُّ قَوْمٍ إِلّا أَنَّها خارَتْ فِی ناحِیَتِهِمْ فَیَمْکُثُونَ ما شآءَ اللَّهُ، ثُمَّ یَنْکُتُونَ فِی مَکْثِهِمْ فَتَلْقی لَهُمُ الْأَرْضُ أَفْلاذَ کَبَدِها ذَهَباً وَ فِضَّةً. ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی الْأَساطِینِ فَقالَ مِثْلُ هذا فَیَوْمَئِذٍ لا یَنْفَعُ ذَهَبٌ وَلا فِضَّةٌ. فَهذا مَعْنی قَوْلِهِ: فَقَدْ

ص: 178

جَاءَ اِشْرَاطُهَا ﴾

يَعنى ایا خبر ندهم شما را به شرط های قیامت صغری و نزدیک ترین مردم در ان روز به حضرتش مسلمان بود که رحمت کند خدا او را عرض کرد چرا یا رسول الله پس فرمود از شرط های قیامت ضایع کردن نماز ها و پیروی کردن از شهوت ها و ميل ها و خواهش های نفسانی و بزرك شمردن صاحبان مال و فروختن دین به دنیا است پس در ان وقت اب کرده می شود دل مؤمن در درون او هم چنان که کرده شود نمک در اب از جهت ان چه که از منکرات و زشتی ها می بیند و نمی تواند تغییر دهد سلمان گفت این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان کسی که جان من در دست قدرت او است ای سلمان به درستی که در ان وقت والی و حاکم می شوند بر امّت من فرمان فرمایان جور و وزیران فاسق و رئیس ها و کار گذار های ستم کار و امین های خیانت کار پس سلمان عرض کرد این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در ان وقت منكر معروف و معروف منکر و خیانت کار امین و امین خیانت کار و راست گو دروغ گو و دروغ گو راست گو شوند عرض کرد این ها شدنی است يا رسول الله فرمود بلي به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در ان وقت امارت و فرماندهی با زنان می شود و طرف مشورت در کار ها کنیزان شوند و کودکان بر منابر و کرسی ها نشینند و دروغ گفتن خوش کلامی و زکوة دادن ضرر و حقوق خدا و رسول و امام

ص: 179

و سادات را غنیمت خود شمرند و مرد به پدر و مادر خود جفا کند و با رفیقش نیکوئی كند و ستاره دنباله دار ظاهر شود سلمان عرض کرد این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در ان وقت مرد با زن خود شریک در تجارت شود و باران باریده نشود و صاحبان کرامت مغضوب اهل ان زمان واقع شوند مغضوب شدنی و مردمان تنگ دست کوچک شمرده شوند در ان زمان بازار ها به هم دیگر نزدیک شود یکی به دیگری گوید که چیزی نفروختم و دیگری گوید منفعت و سودی نبرده ام پس نبینی ان ها را مگر این که از خدا مذمت کند سلمان عرض کرد که این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در ان زمان حکومت کنند بر ان ها کسانی که اگر سخن گویند بکشند ایشان را و اگر ساکت باشند ریشه ان ها را بکنند و هر چه دارند از ان ها بگیرند و مستاثر و بیچاره شوند و حرمت ان ها را پامال کنند و خون های ان ها را بریزند و دل های ایشان را پر از اضطراب و ترس کنند پس نبینی ایشان را مگر هراسان و ترس ناک و دهشت و وحشت زدگان سلمان عرض کرد یا رسول الله این ها شدنیست فرمود بلي به حق ان خدائی که جان من به دست او است ای سلمان به درستی که در ان زمان اورده می شود چیزی از مشرق و چیزی از مغرب که الوده و متلوّن کند امّت مرا پس وای بر ضعیفان امّت من از ایشان پس وای برای ایشان از خدا رحم نمی کنند کوچک را و احترام نمی کنند بزرگان را و شانه تهی نمی کنند از هر گونه ستم و ظلمی جثه های ایشان جثّه های ادمی است

ص: 180

و دل های شان دل های شیاطین است سلمان عرض کرد این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی قسم به ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان زمان اکتفا می کنند مرد ها به مرد ها در فجور و زن ها به زن ها و غیرت کشیده شود بر سر پسران هم چنان که غیرت کشیده شود بر دختر در خانه کسانش و شبیه گردنند مردان به زنان و زنان به مردان و سوار شوند زن ها بر زین ها پس بر ایشانست از امّت من لعنت خدا سلمان گفت این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در ان زمان مسجد ها زینت کرده شود هم چنان که بیع و کلیسا های یهود و نصاری زینت کرده شود و قران ها و کتاب ها زینت کرده شود و منار ها طولانی شود و یا منبر ها بنا بر نسخه دیگر و صف های جماعات زیاد شود با دل هائی که بغض و کینه یک دیگر را دارد و با زبان های مختلف سلمان عرض كرد ایا این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی قسم به ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان وقت زیور می کنند مردان امّت من به طلا و می پوشند حریر و دیبا را و می گیرند پوست ها پلنگ دباغی کرده نازک را سلمان عرض کرد ایا شدنی است این ها یا رسول الله فرمود بلی قسم به ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان وقت ظاهر می شود ربا و معامله می کنند به سلف یعنی پیش فروش و پیش فروش و رشوه دادن و دین پست و خوار شود و دنیا بالا رود سلمان عرض کرد این ها شدنی است یا رسول الله فرمود

ص: 181

بلی قسم به ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان زمان طلاق بسیار می شود و حدود خدا بر پا نمی شود و هرگز ضرر نمی رساند خدا را چیزی سلمان گفت ایا این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان وقت ظاهر می شود زن های مغنیّه یعنی خواننده و نوازنده و رقاصه و ساز و نواز های کوچک و بزرگ گوناگون و الات لهو و حکومت می کنند و والی می شوند بر ایشان شریر ترین امّت من سلمان عرض کرد و این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان زمان حج می کنند ثروتمند های امت من برای گردش و تماشا و استراحت و میانه حال ها برای بازرگانی و تجارت و حج می کنند فقراء ایشان برای نمایش دادن و گوش زد کردن و یاد می گیرند گروهی قران را و ان را با ساز ها می گیرند و گروهی فقه و احکام را یاد می گیرند برای غیر خدا و زنا زادگان بسیار می شوند و مردم به روی دنیا می افتند یعنی همت شان مصروف دنیا و دنیا داری می شود سلمان عرض کرد یا رسول الله ایا این ها شدنیست فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و این ها وقتی است که حرمت ها هتک شود و گناهان کسب کرده شود و اشرار بر اخیار مسلّط شوند و دروغ گفتن اشکار شود و خیانت ظاهر گردد و لجاجت در مردم زیاد شود و فقر و پریشانی در میان مردم فاش شود و مردم به لباس ها فخر کنند

ص: 182

و باران در غیر وقت ببارد و نیکو یاد گیرند طبل و ساز زدن و نواختن را و انکار کنند امر به معروف و نهی از منکر را تا این که مؤمن در ان زمان ذلیل تر و خوار تر کس باشد در میان امّت و در میان خوانندگان و عبادت کنندگان توبیخ و سرزنش زیاد شود پس این جماعت در ملکوت اسمان ها نجاست ها و پلیدی ها خوانده شوند سلمان عرض کرد و این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان در چنین زمانی ثروتمند نترسد مگر از فقر تا این اندازه که سائل در میان دو جمعه سؤال می کند و احدی چیزی در دست او نمی گذارد سلمان عرض کرد و این ها شدنی است یا رسول الله فرمود بلی به حق ان خدائی که جان من در دست او است ای سلمان و در ان زمان سخن رویبضه سلمان عرض کرد رُوَیبضهَ چیست یا رسول الله پدر و مادرم فدای تو باد فرمود سخن می گوید در امر عامه مردم کسی که سابقه سخن گفتن نداشته یعنی شخص پست خسیس نا لایق زمام دار امور عامه شود پس بعد از ان درنگ نکنند مگر مدت کمی تا این که زمین فریاد کند فریاد کردنی که یا مراد صدای خود زمین باشد یا صدای به کار بردن اسلحه های جنگی در روی زمین و صدای خود زمین اقربست به قرنیه ان که می فرماید پس گمان نمی کند هر گروهی مگر این که چنان پندارد که صدا از ناحیه ایشان بلند شده پس مکث می کنند در درنگ کردنشان پرس زمین پاره های جگر خود را که طلا و نقره است بیرون می اندازد پس حضرت به دست خود اشاره فرمود به ستون ها

ص: 183

و فرمود مثل این ها یعنی در اثر صدای زمین و زلزله ستون های طلا و نقره ظاهر شود پس در ان وقت نفع نمی دهد نه طلا و نه نقره پس اینست معنای گفته خدای تعالی فقد جاء اشراطها

مؤلّف حقیر گویَد تمام این علاماتی که حضرت فرموده تا این زمان همه ان ها ظاهر شده مگر صدای زمین و ظاهر شدن ستون های طلا و نقره و امید است به زودی آن هم ظاهر گردد انشاء الله تعالی

اِقْفَالِهَا یَابنَ مَسعودٍ ، ما یَنفَعُ مَن یَتَنَعَّمُ فِی الدُّنیا إذا اُخلِدَ فِی النّارِ ؟! يیَعْلَمُونَ ظَهِرًا مِّنَ الْحَیَوهِ الدُّنْیَا وَ هُمْ عَنِ الْأَخِرَهِ هُمْ غَافِلُونَ بَيْنُونَ اَلدُّورِ وَ يُشَيِّدُونَ اَلْقُصُورَ و یُزَخرِفونَ المَساجِدَ ، لَیسَت هِمَّتُهُم إلاَّ الدُّنیا ، عاکِفونَ عَلَیها ، مُعتَمِدونَ فِيهَا قَالَ اَللَّهُ تعالى وَ تَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّکُمْ تَخْلُدُونَ وَ إِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِینَ فَاتَّقُواْ اللَّهَ وَ أَطِیعُونِ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَى أَ فَرَءَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَی عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلَی سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ الى قَوْلِهِ افْلا تَذَكَّرُونَ وَ مَا هُوَ الاّ مُنَافِقٌ ججَعَلَ دینَهُ هَواهُ ، وإلهَهُ بَطنَهُ ، کُلُّ مَا اشتَهی مِنَ الحَلالِ وَالحَرامِِ یَمتَنِع مِنهُ ؛ قالَ اللّهُ تَعالی وَ فَرِحُواْ بِالْحَیَوهِ الدُّنْیَا وَ مَا الْحَیَوهُ الدُّنْیَا فِی الْأَخِرَهِ إِلاَّ مَتَعٌ یَابنَ مَسعودٍ ، مَحاریبُهُم نِساؤُهُم ، و شَرَفُهُمُ الدَّراهِمُ وَالدَّنانیرُ وهِمَّتُهُم بُطونُهُم ، اُولئِکَ هُم شَرُّ الأَشرارِ مِنْهُمْ (مَعَهُمْ) وَ اليهم تَعُودُ يَا ابنَ مَسْعُودٍ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَى اِفْرَأَيْتَ إِن مَّتَّعْنَ هُمْ سِنِینَ ثُمَّ جَآءَهُم مَّا کَانُواْ یُوعَدُونَ مَآ أَغْنَی عَنْهُم مَّا کَانُواْ یُمَتَّعُونَ یَابنَ مَسعودٍ ، أجسادُهُم لا تَشبَعُ ، وقُلوبُهُم لا تَخشَعُ یَابنَ مَسعودٍ ، الإِسلامُ بَدَأَ غَریبا وسَیَعودُ غَریبا کَما بَدَأَ ، فَطوبی لِلغُرَباءِ فَمَن أدرَکَ ذلِکَ الزَّمانَ مِن أعقابِکُم فَلا تُسَلِّموا عَلَیهِم فی نادیهِم ولا تُشَیِّعوا جَنائِزَهُم ، ولا تَعودوا مَرضاهُم ؛ فَإِنَّهُم یَستَنّونَ بِسُنَّتِکُم و یَظهَرونَ بِدَعواکُم ، و یُخالِفونَ أفعالَکُم ؛ فَیَموتونَ عَلی غَیرِ مِلَّتِکُم ، اُولئِکَ لَیسوا مِنِّي وَ لَا أَنَا مِنْهُمْ فَلَا تَخَافَنَّ أَحَداً غَيْرَ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ أَيْنَما تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ وَ يَقُولُ يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ

ص: 185

لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا إِلَى قَوْلِهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ مِنِّي وَ مِنْ جَمِيعِ الْمُرْسَلِينَ وَ الْمَلَائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ عَلَيْهِمْ غَضَبُ اللَّهِ وَ سُوءُ الْحِسَابِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ إِلَى قَوْلِهِ وَ لكِنَّ كَثِيراً مِنْهُمْ فاسِقُونَ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ أُولَئِكَ يُظْهِرُونَ الْحِرْصَ الْفَاحِشَ وَ الْحَسَدَ الظَّاهِرَ وَ يَقْطَعُونَ الْأَرْحَامَ وَ يَزْهَدُونَ فِي الْخَيْرِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً يَا ابْنَ مَسْعُودٍ يَأْتِي عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ الصَّابِرُ عَلَى دِينِهِ مِثْلُ الْقَابِضِ عَلَى الْجَمْرَةِ بِكَفِّهِ يُقَالُ لِذَلِكَ الزَّمَانِ إِنْ كَانَ ذِئْباً وَ إِلَّا أَكَلَتْهُ الذِّئَابُ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ عُلَمَاؤُهُمْ وَ فُقَهَاؤُهُمْ خَوَنَةٌ أَلَا إِنَّهُمْ فَجَرَةٌ أَشْرَارُ خَلْقِ اللَّهِ وَ كَذَلِكَ أَتْبَاعُهُمْ وَ مَنْ يَأْتِيهِمْ وَ يَأْخُذُ مِنْهُمْ وَ يُحِبُّهُمْ وَ يُجَالِسُهُمْ وَ يُشَاوِرُهُمْ أَشْرَارُ خَلْقِ اللَّهِ يُدْخِلُهُمْ نَارَ جَهَنَّمَ صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ الْآيَةَ كُلَّما نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ الْآيَةَ وَ إِذا أُلْقُوا فِيها الْآيَةَ كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍ الْآيَةَ لَهُمْ فِيها زَفِيرٌ وَ هُمْ فِيها لا يَسْمَعُونَ يَدَّعُونَ أَنَّهُمْ عَلَى دِينِي وَ سُنَّتِي وَ مِنْهَاجِي وَ شَرَائِعِي إِنَّهُمْ مِنِّي بِرَاءٌ وَ أَنَا مِنْهُمْ بَرِي ءٌ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ لَا تُجَالِسُوهُمْ فِي الْمَلَإِ وَ لَا تُبَايِعُوهُمْ فِي الْأَسْوَاقِ وَ لَا تَهْدُوهُمُ الطَّرِيقَ وَ لَا تَسْقُوهُمُ الْمَاءَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا و

ص: 186

زِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَ هُمْ فِيهَا لاَ يُبْخَسُونَ الْآیَهَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصِیبٍ یَابْنَ مَسْعُودٍ مَا بَلْوَی أُمَّتِی بَیْنَهُمُ الْعَدَاوَهُ وَ الْبَغْضَاءُ وَ الْجِدَالُ أُولَئِکَ أَدِلَّاءُ هَذِهِ الْأُمَّهِ فِی دُنْیَاهُمْ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ لَیَخْسِفَنَّ اللَّهُ بِهِمْ وَ يمْسَخُهُمْ قِرَدَةً وَ خَنَازِيرَ قَالَ فَبَكى رَسُولُ اللَّهِ ووَ بَكينَا لِبُكائِهِ وَ قُلْنَا يا رَسُولَ اللَّهِ مَا يبْكيك قَالَ رَحْمَةً لِلْأَشْقِياءِ يقُولُ اللَّهُ تَعَالَوَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيب یَعْنِی الْعُلَمَاءَ وَ الْفُقَهَاءَ یَابْنَ مَسْعُودٍ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ یُرِیدُ بِهِ الدُّنْیَا وَ آثَرَ عَلَیْهِ حُبَّ الدُّنْیَا وَ زِینَتَهَا اسْتَوْجَبَ سَخَطَ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ کَانَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ مَعَ الْیَهُودِ وَ النَّصَارَی الَّذِینَ نَبَذُوا کِتَابَ اللَّهِ تَعَالَی فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهفَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَی الْکافِرِینَ یَابْنَ مَسْعُودٍ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَ لَمْ یَعْمَلْ بِمَا فِیهِ حَشَرَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَعْمَی وَ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ رِیَاءً وَ سُمْعَهً یُرِیدُ بِهِ الدُّنْیَا نَزَعَ اللَّهُ بَرَکَتَهُ وَ ضَیَّقَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ وَ وَ کَلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ وَ مَنْ وَ کَلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ فَقَدْ هَلَکَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَدا یَابْنَ مَسْعُودٍ فَلْیَکُنْ جُلَسَاؤُکَ الْأَبْرَارَ وَ إِخْوَانُکَ الْأَتْقِیَاءَ وَ الزُّهَّادَ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَالَ فِی کِتَابِهِ الْأَخِلَّاءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِینَ یَابْنَ مَسْعُودٍ اعْلَمْ أَنَّهُمْ یَرَوْنَ الْمَعْرُوفَ مُنْکَراً وَ الْمُنْکَرَ مَعْرُوفاً فَفِی ذَلِکَ یَطْبَعُ اللَّهُ عَلَی قُلُوبِهِمْ

ص: 187

فَلَا یَکُونُ فِیهِمُ الشَّاهِدُ بِالْحَقِّ وَ لَا الْقَوَّامُونَ بِالْقِسْطِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلی أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ یَا ابْنَ مَسْعُودٍ یَتَفَاضَلُونَ بِأَحْسَانهِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی وَ ما لِأَحَدٍ عِنْدَهُ مِنْ نِعْمَهٍ تُجْزی إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْل وَ لَسَوْفَ یَرْضی الخبر ﴾

یَعنی زود باشد بیایند بعد از من گروه هائی که بخورند خوردنی های پاکیزه را با رنگ های گوناگون ان و سوار شوند مراکب جنبندگان را و زینت کنند به نحو زینت کردن زن ها و زینت خود را به مردم بنمایانند و زن ها هم زینت خود را به مردان بنمایند و زىّ ان ها مانند زیّ پادشاهان ستم کار باشد و ایشان منافقین و دو رویان و دو زبانان امّت منند در اخر زمان می اشامند مشروبات مست کننده را بازی می کند با تخته های نرد و شطرنج و امثال ان ها ترک کنندگانند جماعت ها را و از ثلث اول شب تجاوز کرده می خوابند و زیاده روی می کنند در خوابیدن صبح ها خدای تعالی می فرماید پس باقی می ماند بعد از ایشان باقی ماندگانی که ضایع می کنند نماز ها را و پیروی می کنند شهوات نفسانیه و خواهش های دل خود را پس زود باشد که در گمراهی بیفتند ای پسر مسعود مثل ایشان مانند خر زهره است که برگ های آن سبز و خرّم و گل های آن خوش منظره است و طعم ان تلخ است سخنان شان حکمت است و کار هاشان در دست که دوائی برای آن نیست آیا نمی فهمند قرآن را یا بر دل های ایشان قفل ها زده شده

ص: 188

ای پسر مسعود بی نیاز نمی شود کسی که متنعّم در دنیا است وقتی که جاویدان بماند در اتش می دانند ظاهری از زندگانی دنیا را و ایشان از اخرت غافلانند خانه ها بنا می کنند قصر ها را محکم می سازند و مسجد ها را زینت می کنند و نیست همّی ایشان را مگر دنیا خود را باز می دارند در دنیا یعنی فقط دنیا را جای زندگانی می دانند و بس و اعتماد و تکیه گاه ایشان در دنیا است خدایان آن ها شکم های ایشان است خدای تعالی می فرماید برای خود می گیرید ساختمان هائی را که گویا همیشه در ان ها جاوید می مانید پس چون سخت گیری کنید سخت گیری می کنید جبّارانه در حالتی که جبر و ستم کنندگانید پس بترسید از خدا و فرمان بر داری کنید مرا خدا می فرماید ایا پس دیده ای کسی خدای خود را هوا و خواهش خود گیرد و خداوند هلاک کند او را بنا بر علمی که به حال او دارد و مهر می زند بر گوش و دل او تا ان جائی که می فرماید ایا متذکّر نمی شوند و چنین کسی که خدای خود را هوای خود گیرد نیست مگر منافق قرار می دهد دین خود را هوای خود و خدای خود را شکم خود هر چه را می خواهد و میل دارد از حلال یا حرام مانع او نمی شود فرمود خدای تعالی شاد می شوند به زندگانی دنیا و نیست زندگانی دنیا در مقابل اخرت مگر چیز کمی ای پسر مسعود حَدیثِ کردنشان با زن هایشانست و شرافت شان نقره ها و طلا های شان است و همّت شان شکم های شان است این گروه شیریر ترین شریرانند فتنه از ایشان یا با ایشان است و برگشت فتنه هم به خود ایشان است ای پسر مسعود فرموده خدای تعالی است ایا دانسته ای سال هائی ان ها را بهره مند می کنیم پس می اید ایشان را ان چه که وعده داده می شوند و بی نیار نمی كند ایشان را ان متاع هائی که دارند ای پسر مسعود جسدهاشان سیر نمی شود

ص: 189

و دل هاشان نمی ترسد ای پسر مسعود اسلام در اول غریب بود و زود باشد که بر گردد به حالت غربت پس بهشت طوبی مخصوص غریبانست پس کسی که درک کند ان زمان را از پسینیان شما پس سلام نکند در مجلس هاشان و تشیع نکنید جنازه هاشان را و عیادت نکنید مریض هاشان را زيرا كه ان ها به سنّت من عمل می کنند و اظهار می کنند دعوای شما را یعنی اظهار مسلمانی می کنند و مخالفت می کنند کار های شما را پس می میرند بر غیر ملّت شما این گروه از من نیستند و من هم از ایشان نیستم پس نترسید البتّه از کسی غیر از خدا زیرا که خدای تعالی می فرماید هر کجا باشید می باید شما را مرگ هر چند در قلعه های محکم باشید و می فرماید روزی که می گویند منافقین مرد ها و زن هاشان به ان کسانی که ایمان آورده اند ببیند ما را تا ان جائی که فرماید و فریب داد شما را به مخالفت امر خدا فریب دهنده پس امروز از فدیه گرفته نمی شود و نه از ان کسانی که کافر شدند جایگاه شما در اتش است که آن مولای شما است و بد جایگاهی است ای پسر مسعود بر ایشانست لعنت خدا از من و از همه پیغمبران و فرستادگان خدا و فرشتگان مقرب ها و بر ایشان است غضب خدا و بدی حساب در دنیا و اخرت و فرمود خدای تعالی لعنت کرده

شدند کسانی که کافر شدند از بنی اسرائیل تا قول خداي تعالى و لكن بسیاری از ایشان فاسقانند ای پسر مسعود اشکار می کنند حرص زیاد و حسد اشکار را و قطع می کنند رَحم ها را و از خوبی کناره گیری کنند خدای تعالی می فرماید ان کسانی که می شکنند پیمان خدا را بعد از ان که

ص: 190

پیمان بستند و قطع می کند ان چه را که خدا امر فرموده است به وصل آن و فساد می کنند در روی زمین این گروه مرا ایشان را است لعنت خدا و از برای ایشانست بد خانه ای در اخرت می فرماید خدای تعالی مثل ان کسانی که حمل کرده شده اند توراة را مانند خری است که بار او کتاب ها باشد ای پسر مسعود می اید بر مردم زمانی که صبر و شکیبانی کننده بر دینش مانند گیرنده اتش سرخ شده است در دست خود می گوید یا قویّ است در ان زمان شخص اگر صفت گرگی در او باشد و اگر نه اهل ان زمان که مانند گرگانند او را می خورند ای پسر مسعود علماء و فقهاء ایشان در ان زمان خیانت کارانند اگاه باش که ایشان فاجر هائی هستند که بد ترین خلق خدایند و کسی هم که به نزد ان ها اید و از ایشان فرا گیرد و ان ها را دوست بدارد و با آن ها بنشیند و با آن ها مشورت کند بد ترین خلق خدایند داخل می کند خدا ایشان را در اتش جهنّم کران و گنگان و کورانند جای ایشان در جهنّم است هر چه ان اتش فرو نشیند زیاد می کنیم اتش ایشان را هر چند پخته شود پوست های ایشان تبدیل می کنم ایشان را پوست هائی غیر از ان ها تا بچشند عذاب را و چون در اتش انداخته شدند می شوند از برای ان صدائی مهیب و ان می جوشد و نزدیکست بریده شود از خشم هر چه می خواهند بیرون روند از اتش بر گردانده می شوند در ان و گفته می شود به ایشان که بچشید عذاب سوزاننده را از برای ایشانست فریاد ها در اتش و حال ان که ایشان نمی شنوند در ان این ها ادّعا می کنند که ان ها بر دين من و سنت من و روش من وشريعت های

ص: 191

منند آن ها از من بی زارند و من هم از ان ها بی زارم ای پسر مسعود مجالست مکن با ایشان در اشکارا و خرید و فروش با ایشان مکن در بازار ها و راه را به ایشان نشان مده و اب به ان ها نده خدای تعالی می فرماید کسی که می خواهد زندگانی دنیا و زینت ان را تمام می دهیم به ایشان مزد اعمال شان را کم داده نمی شوند در ان تا اخر ایه و می فرماید خدای تعالی کسی که می خواهد متاع دنیا را می دهیم او را از آن و نیست برای او در اخرت بهره ای ای پسر مسعود علماء امّت من در میان شان دشمنی و کینه توزی و جدال واقع شود این گروه راهنمایان امتند در دنیاشان قسم به ان خدائی که بر انگیخت مرا به حق و راستی هر اینه خدا ایشان را به زمین فرو برد و مسخ کند ایشان را به صورت بوزینه ها و خوك ها گفت پس گریه کرد رسول خدا صلی اللہ علیه و اله و ما هم به گریه او گریه کردیم و عرض کردیم یا رسول الله چه چیز تو را به گریه در اورد فرمود ترحّم بر اشقیاء پس می فرماید خدای تعالی و اگر ببینی زمانی که به فزع در ایند که هیچ گذشتی در ان نیست و گرفته می شوند از جائی نزدبک یعنی علماء و فقهاء ای پسر مسعود کسی که یاد بگیرد علم را و از ان اراده کند دنیا را و میل به ان کند برای محبت دنیا و زینت ان مستوجب خشم و غضب خدا می شود بر او و می باشد در درکه پایین تر از اتش با یهود و نصاری آن هائی که کتاب خدا را انداخته اند فرمود خدای تعالی پس چون امد ایشان را چیزی که شناختند ان را کافر شدند به ان پس لعنت خدا بر کافران باد ای پسر مسعود کسی که یاد بگیرد علم را و عمل نکنند به ان چه در انست خدا در روز قیامت او را کور محشور فرماید و تعلیم نمی کرد

ص: 192

علم را برای نمایش دادن و گوش زد کردن که از آن اراده دنیا کند مگر این که خدا برکت را از او می گیرد و تنگ می گیرد بر او زندگانی او را و او را به خود وا می گذارد پس هلاک می شود فرمود خدای تعالی پس کسی که امیدوار است ملاقات رحمت خدا را که پروردگار او است باید عمل شایسته کند و شریک و انباز بر خدای خود قرار ندهد احدی را ای پسر مسعود پس باید هم نشین های تو نیکان باشند و برادران تو پرهیزکاران و زهّار باشند زیرا که خدای تعالی فرموده در کتاب خود که دوستان در ان روز یعنی روز قیامت بعضی از آن ها دشمن بعض دیگرند مگر پرهیز کاران ای پیسر مسعود بدان که ایشان می بینند معروف را منکر و منکر را معروف پس در ان وقت مهر می زند خدا بر دل های شان پس در میان ایشان گواهی دهنده به حق نیست و نیستند کسانی که به عدالت قیام کنند خدا می فرماید. باشید قیام کنندگان به عدالت گواهی دهندگان برای خدا هر چند به ضرر خودتان یا پدر و مادر و خویشان تان باشد ای پسر مسعود فضیلت و برتری می خواهند به نیكی ها و مال هاشان خداى تعالى می فرماید نیست برای احدی نعمتی که جزا داده شود مگر این که خالص برای

پروردگار خود بدهد که بلند تر است شأن او از هر صاحب شانی و هر اینه زود باشد که خشنود شود خدا

مؤلّف ناچیز گوید که این حَدیثِ شریف را تماماً مرحوم فیض کاشانی رحمة الله هم در کتاب وافی در مجلد سوّم در کتاب روضه در باب مواعظ النبی صفحه 59 نقل فرمود

ص: 193

علاماتی که در این خبر شریف ذکر شده همه ان ها واقع شده الّا مسخ شدن به صورت بوزینه ها و خوک ها که ان در زمان خیلی نزدیک ظهور واقع خواهد شد

ان یعمر خَرَابَ الدُّنْيَا وَ يُخرِّبُ عِمْرَانَهَا يَابْنَ مَسْعُودَ انَ مِنِ اعلام اَلسَّاعَةِ اِشْرَاطُهَا اَنْ تَظْهَرَ الْمَعارفُ وَ الْكِبْرُ وَ شُرْبِ الْخمُور يَابْنَ مَسْعُودٍ اِنْ مَنْ اَعْلاَّم السّاعَةَ وَ اِشْرَاطُهَا اَنْ يَكْثُرَ اَوِلاَدُ اَلزِّنَا قُلْتُ يَا ابا عَبْدِاَلرَّحْمَنِ وَ هُمْ مُسْلِمُون قَالَ نَعَمْ قُلْتُ ابا عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ وَ اَلْقُرْآنُ بَيْنَ ظَهْرَانَيْهِمْ قالَ نَعَمْ قُلْتُ ابَا عَبْدٍ تَرحَمنَ وَالقُرآنُ بَينَ إِنَّ بَيْنَ ظَهْرَانَيْهِمْ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ اِبَا عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ وَ انى ذَلِكَ قَالَ يَاتِي عَلَى اَلنَّاسِ زَمَانٌ يُطَلِّقُ اَلرَّجُلُ المرئةَ طَلاَقُهَا فَتقِيمُ عَلَى طَلاَقَتِهَا فَهُمْا از اينان ﴾

یَعنی فرمود بلی ای پسر مسعود برای ساعت علامات و شروطی است از علائم و شروط ان اینست که پسر خشمناک بر پدر و مادر شود و زمستان باران نبارد مانند تابستان باشد و بسیار شوند اشرار بسیار شدنی ای پسر مسعود از علامات و اشراط ساعت است که امین خیانت کار و خیانت کار امین شود ای پسر مسعود از علامات و اشراط ساعت است که بیگانگان و دوران وصل به مسلمانان شوند با بیگانگان و دوران که نسبتی و خویشاوندی ندارند نزدیک شوند و رحم ها قطع شود ای پسر مسعود از نشانه ها و شرط های ساعت است که منافقین هر قبیله ای سیادت و ریاست و بزرگی کنند و فجّار بازاری بر اهل بازار ریاست کنند ای پسر مسعود از نشانه های ساعت و شرط های انست که محراب هاشان زینت کرده شود و دل هاشان خراب باشد ای پسر مسعود از نشانه های ساعت و شرایط آن است که مؤمن در هر قبیله پست تر و خوار تر از هر پست و حقیری شود ای پسر مسعود از نشانه های ساعت و شرایط انست که مرد ها به مرد ها اکتفا کنند در فجور و زنان به زنان ای پسر مسعود

ص: 195

از نشانه های اخر الزمان و شرط های انست سلطنت بچه ها و فرمان فرمائی زنان ای پسر مسعود از علائم و اشراط اخر الزّمانست معمود و اباد شدن خرابه های جهان و خراب شدن آبادی های ان ای پسر مسعود و از علائم و اشراط ساعت است ظاهر شدن ساز ها و نواز های کوچک و بزرگ و اشامیدن مسکرات ای پسر مسعود از نشانه ها و شرط های ساعت است که زیاد شوند زنا زادگان (عتی سعدی که راوی حَدیثِ است از ابن مسعود گوید) گفتم ابا عبد الرحمن و ایشان مسلمانانند گفت آری گفتم ابا عبد الرحمن با این که قرآن در میان شان است گفت اری گفتم ابا عبد الرحمن کی خواهد بود گفت می اید بر مردم زمانی که مرد طلاق می دهد زن خود را و پس از طلاق گفتن با او می ایستد و تا زمانی که با هم اند زنا می کنند

مولف نا چیز گوید این علامات و شروط تماما واقع شده و خصوصاً در این زمان شدت دارد و خواهد داشت تا قیام قائم عجل الله تعالی فرجه

كائِنٌ فَلْيُبَلِّغْ شَاهِدٌ كَمْ غَائِبُكُمْ ثُمَّ بَكَى رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ و اله حَتَّى بَكَى لِبُكَائِهِ النَّاسُ أَجْمَعُونَ (اِجْمَعِينَ) فَلَمَّا سَكَتَ مِنْ بُکَائِهِ قَال اعْلَمُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ أَنَّ مَثَلَکُمْ في هَذَا اَلْيَوْمِ كَمَثَلِ وَرَقِ لاَشُوكَ فیه الى اِرْبَعِينَ وَ مَاءَ سَنَةٍ ثُمَّ يَاتَى مِنْ بِعَدَ ذلک شوک وَ وَرَقُ الی مأتي سَنَةً ثُمَّ يَاتِي مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ شوک لاَ وَرَقَ فِيهِ حَتَّى لاَ يُرَى فَيُه اِلاَّ سُلْطَانٌ جابر اَوْ غِنى بَخِيلٌ اَوْ عالِمٌ راغِبٌ فِي الْمِال اَوْ فَقِيرٌ كَذّابٌ او شیخِ فاجِرٍ اوصَبتي وَ قح اوامْرَاةٍ رعَنَاءَ ثُمَّ بَكَى رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ الهِ فَقَامَ اليه سَلْمَانُ اَلْفَارِسِيُّ فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ اُخْبرَنى مَتَى يَكُونُ ذَلِكَ فَقَال یا سَلْمَانَ اِذا قُلّتُ عَلَماًءَ كُمْ و ذَهَبَت قُرَّاءكُمْ وَ قَطَعْتُ زَكُوتُمْ وَ أَظْهَرْتُمْ مُنْكِرَاتِكُمْ وَ عَلَتْ أَصْوَاتُکُمْ فِی مَسَاجِدِکُمْ وَ جَعَلْتُمُ الدُّنْیَا فَوْقَ رُءُوسِکُمْ وَ الْعِلْمَ تَحْتَ أَقْدَامِکُمْ وَ الْکَذِبَ حَدِیثَکُمْ وَ الْغِیبَهَ فَاکِهَتَکُمْ وَ الْحَرَامَ غَنِیمَتَکُمْ وَ لَا یَرْحَمُ کَبِیرُکُمْ صَغِیرَکُمْ وَ لَا یُوَقِّرُ صَغِیرُکُمْ کَبِیرَکُمْ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَنْزِلُ اللَّعْنَهُ عَلَیْکُمْ وَ یُجْعَلُ بَأْسُکُمْ بَیْنَکُمْ وَ بَقِیَ الدِّینُ بَیْنَکُمْ لَفْظاً بِأَلْسِنَتِکُمْ فَإِذَا أُوتِیتُمْ هَذِهِ الْخِصَالَ تَوَقَّعُوا الرِّیحَ الْحَمْرَاءَ أَوْ مَسْخاً أَوْ قَذْفاً بِالْحِجَارَهِ وَ تَصْدِیقُ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلی أَنْ یَبْعَثَ عَلَیْکُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِکُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِکُمْ أَوْ یَلْبِسَکُمْ شِیَعاً وَ یُذِیقَ بَعْضَکُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ کَیْفَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ لَعَلَّهُمْ یَفْقَهُونَ فَقَامَ إِلَیْهِ جَمَاعَهٌ مِنَ الصَّحَابَهِ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ أَخْبِرْنَا مَتَی یَکُونُ ذَلِکَ فَقَالَ صلی الله علیه و آله عِنْدَ تَأْخِیرِ الصَّلَوَاتِ وَ اتِّبَاعِ الشَّهَوَاتِ وَ شُرْبِ الْقَهَوَاتِ

ص: 197

وَ شَتْمِ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ حَتَّی تَرَوْنَ الْحَرَامَ مَغْنَماً وَ الزَّکَاهَ مَغْرَماً وَ أَطَاعَ الرَّجُلُ زَوْجَتَهُ وَ جَفَا جَارَهُ وَ قَطَعَ رَحِمَهُ وَ ذَهَبَ رَحْمَهُ َالْأَکَابِرِ وَ قَلَّ حَیَاءُ الْأَصَاغِرِ وَ شَیَّدُوا الْبُنْیَانَ وَ ظَلَمُوا الْعَبِیدَ وَ الْإِمَاءَ وَ شَهِدُوا بِالْهَوَی وَ حَکَمُوا بِالْجَوْرِ وَ یَسُبُّ الرَّجُلُ أَبَاهُ وَ یَحْسُدُ الرَّجُلُ أَخَاهُ وَ یُعَامِلُ الشُّرَکَاءُ بِالْخِیَانَهِ وَ قَلَّ الْوَفَاءُ وَ شَاعَ الزِّنَا وَ تَزَیَّنَ لرِّجَالُ بِثِیَابِ النِّسَاءِ وَ سُلِبَ عَنْهُنَّ قِنَاعُ الْحَیَاءِ وَ دَبَّ الْکِبْرُ فِی الْقُلُوبِ کَدَبِیبِ السَّمِّ فِی الْأَبْدَانِ وَ قَلَّ الْمَعْرُوفُ وَ ظَهَرَتِ الْجَرَائِمُ وَ هُوِّنَتِ الْعَظَائِمُ وَ طَلَبُوا الْمَدْحَ بِالْمَالِ وَ أَنْفَقُوا الْمَالَ لِلْغِنَاءِ وَ شُغِلُوا بِالدُّنْیَا عَنِ الْآخِرَهِ وَ قَلَّ الْوَرَعُ وَ کَثُرَ الطَّمَعُ وَ الْهَرْجُ وَ الْمَرْجُ وَ أَصْبَحَ الْمُؤْمِنُ ذَلِیلًا وَ الْمُنَافِقُ عَزِیزاً مَسَاجِدُهُمْ مَعْمُورَهٌ بِالْأَذَانِ وَ قُلُوبُهُمْ خَالِیَهٌ مِنَ الْإِیمَانِ وَ اسْتَخَفُّوا بِالْقُرْآنِ وَ بَلَغَ الْمُؤْمِنُ عَنْهُمْ کُلَّ هَوَانٍ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَرَی وُجُوهَهُمْ وُجُوهَ الْآدَمِیِّینَ وَ قُلُوبَهُمْ قُلُوبَ الشَّیَاطِینِ کَلَامُهُمْ أَحْلَی مِنَ الْعَسَلِ وَ قُلُوبُهُمْ أَمَرُّ مِنَ الْحَنْظَلِ فَهُمْ ذِئَابٌ وَ عَلَیْهِمْ ثِیَابٌ مَا مِنْ یَوْمٍ إِلَّا یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَ فَبِی تَغْتَرُّونَ أَمْ عَلَیَّ تَجْتَرِءُونَ أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَوْ لَا مَنْ یَعْبُدُنِی مُخْلِصاً مَا أَمْهَلْتُ مَنْ یَعْصِینِی طَرْفَهَ عَیْنٍ وَ لَوْ لَا وَرَعُ الْوَرِعِینَ مِنْ عِبَادِی لَمَا أَنْزَلْتُ مِنَ السَّمَاءِ قَطْرَهً وَ لَا أَنْبَتُّ وَرَقَهً خَضْرَاءَ فَوَا عَجَبَاهْ لِقَوْمٍ آلِهَتُهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَ طَالَتْ آمَالُهُمْ وَ قَصُرَتْ آجَالُهُمْ وَ هُمْ یَطْمَعُونَ فِی مُجَاوَرَهِ مَوْلَاهُمْ وَ لَا یَصِلُونَ إِلَی ذَلِکَ إِلَّا بِالْعَمَلِ (وَلَایَتِمُّ الْعَمَلُ إِلَّا

ص: 198

بِالْعَقْلِ﴾ یَعنی بشنوید من گوينده ام ان چه را که بعد از من واقع شود پس باید حاضر شما به غائب شما برساند پس گریه کرد رسول خدا صلی الله علیه و اله تا این که همه حاضرین به گریه حضرت گریستند پس چون از گریه خود ساکت شد فرمود بدانید رحمت کند خدا شما را به درستی که مثل شما در این روز مانند برگی است که خاری نداشته باشد تا صد و چهل سال پس بعد ازان خار و برگ با هم است تا دویست سال پس می اید بعد از ان خار تنها که هیچ برگی در ان نباشد تا دیده نشود در ان مگر پادشاه جابر یا جور کننده یا ثروتمند بخیل یا عالمی که راغب در مال باشد یا محتاج بسیار دروغگو یا پیرمرد فجور کننده یا کودک بی شرم یا زن ناز و غمزه دار پس گریه کرد رسول خدا صلى الله علیه و اله پس بر خواست به سوی او سلمان فارسی پس عرض کرد یا رسول الله خبر ده مرا که چه وقت می باشد این ها فرمود ای سلمان وقتی که کم شدند دانشمندان شما و رفتند خوانندگان شما و بریده شد زکوه دادن شما و اشکار گردید کار های زشت را و صدا های شما در مسجد هاتان بلند شد و دنیا را بالای سر های خود قرار دادید و علم را زیر پا های خود گذاردید و دروغ گفتن تازه شما شد و عیب گوئی در عقب سر هم دیگر کردن سبب لذت بردن و خوش طبعی شما شد و حرام خوردن غنیمت شما شد و رحم نکرد بزرگ شما بر کوچک شما و احترام نکرد کوچک شما بزرگ شما را در ان وقت نازل می شود بر شما لعنت و شدت و سختی شما در خود شما قرار داده خواهد شد و از دین لفظی در میان شما باقی خواهد ماند به زبان هاتان پس چون دیدید این خصلت ها را انتظار بکشید باد سرخ یا مسخ شدن یا باریدن سنگ را و تصدیق

ص: 199

ان ها در کتاب خدای عزّ و جّل است که فرموده بگو او است توانا بر این که بر انگیزاند بر شما عذابی را از بالای سر های شما یا از زیر پا های شما یا بپوشاند شما را لباس تفرقه و دسته دسته و حزب حزب شدن و بچشاند بعضی از شما را سختی از بعض دیگر شما نظر و فکر کن که چگونه می گردانیم نشانه ها را امید است که ایشان بفهمند پس بر خواستند به سوی او جمعی از اصحاب و عرض کردند یا رسول الله خبر ده ما را کی می باشد این ها پس فرمود وقت عقب انداختن نماز ها از وقت ان و پیروی کردن شهوت ها و اشامیدن مسکرات و دشنام دادن به پدران و مادران تا این که حرام را برای خود غنیمت دانند و زکوة دادن را ضرر پندار و اطاعت کند مرد زن خود را و با همسایه خود جفا کند و رحم خود را قطع کند و رحم از دل بزرگان برود و حیای کوچک ها کَم شود و بنا ها را محکم بسازند و ظلم در حق غلامان و کنیزان کنند و به خواهش دل ها گواهی دهند و از روی جور و ستم حکم کنند و دشنام دهد مرد پدر خود را و حسد برد مرد از برادر خود و شریک ها در معامله به هم دیگر خیانت کنند و وفا کم شود و زنا شایع شود و مرد ها به لباس زن ها زینت کنند و زن ها لباس مرد ها پوشند و از زن ها مقنعه حیا بر داشته و

کنده شود و به جنبش اید تکبّر در دل ها مانند به جنبش آمدن سمّ در بدن ها و کار های خوب کم شود و جریمه ها گرفتن اشکار شود و کار های بزرگ اسان شود و طلب مدح به دادن مال کنند و مال را برای غنا و اوازه خوانی

ص: 200

صرف کنند و به مشغول شدن به دنیا از اخرت باز مانند و پرهیز کاری کم شود و طمع زیاد شود و ادم کشتن بنا حق و غلق و اضطراب در مردم زیاد شود و مؤمن صبح کند در حالتی که ذلیل و خوار باشد و منافق عزیز و غالب باشد مسجد هاشان به اذان آباد باشد و دل هاشان از ایمان خالی باشد به واسطه استخفاف کردنشان به قران و مؤمن از ایشان همه جور خواری بیند در چنین زمانی رو هاشان روی ادمیان است و دل هاشان دل های شیاطین سخنانشان از عسل شیرین تر و دل هاشان از حنظل تلخ تر است پس ایشان گرگ هائی باشند در لباس آدمی نمی گذرد روزی مگر این که خدای تبارك و تعالی می فرماید ایا پس به من دروغ می بندید یا بر من جرئت می کنید ایا پس گمان کرده اید که ما شما را برای بازی گری افریده ایم و به درستی که شما به سوی ما بازگشت نمی کنید قسم به عزّت و جلال خودم که اگر نبودند کسانی که مرا از روی خلوص بندگی کنند مهلت نمی دادم به کسانی که نا فرمانی مرا کنند به قدر یک چشم به هم زدنی و اگر نبود پرهیز کاری پرهیز کاران از بندگان من هر اینه قطره بارانی از جهت بالا برایشان نمی بارانیدم و برگ سبزی بر ایشان نمی رویانیدم پس چقدر عجب است بر گروهی که خدا های شان مال های شان است و ارزو های شان دراز و عمر هاشان کوتاه است و با این حال ها طمع دارند که در جوار مولای شان باشند و حال ان که به این نمی رسند مگر به کار کردن و کار کردن هم تمام نمی شود مگر به خردمندی و عاقل بودن

مُؤلّف ناچیز گوید تمام این علامات ظاهر شده مگر باد سرخ هلاک کننده و مسخ و قذف

ص: 201

و در هفتاد بعد از ان زائیده نشود مؤمنی از مؤمنی و در هشتاد بعد از ان زن ها مانند چهار پایان شوند و در نود بعد از ان دابة الارض بیرون اید که با او است عصای موسی و خاتم سلیمان و در نه صد افتاب طالع شود سیاه و تاریک کننده و از بعد از ان نپرسید

هجری قمری نوشته شده و ان را مبوب بر هفده باب و هر بابی را دارای فصولی نموده و مفتح ان بعد از بسم الله چنین نوشته ﴿الحَمدُللهِ الَّذی خَلَقَ السَّمواتِ وَ الأَرضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النّورِ وَ خَلَقَ الانسان مِنْ صَلْصالٍ كَالْفَخَّارِ وَ خَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مارِجٍ مِنْ نَارٍ﴾ است تا اخر خطبه که تفاوت زیادی دارد با نسخه دیگر تا می رساند کلام را به این جمله که ﴿ سَميتهُ بِضِياءِ القُلوبِ وَ رُتَبُة عَلَى مُقَدِّمَةٍ وَ سَبْعَةَ عَشَرَ بَابا و خاتمة﴾

و نسخه دیگر تاریخ کتابت ان شعبان یک هزار و صد و هفتاد هجری بوده و ان را مشتمل نموده بر چهار ده باب و هر بابی دارای فصولی است و مفتتح آن بعد از بسم الله اینست ﴿ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْأَوَّلِ بِلاَ أَوَّلٍ كَانَ قَبْلَهُ وَ اَلاِخْرِ بِلاَ اُخِر يَكُونُ بَعْدَهُ ﴾ است و دیباچه ان مغایرت زیادی دارد و در ضمن آن گفته است که ﴿ سَمِيتهُ بِهِ كِتَابُ جَامِعِ اَلاِخْبَارِ ﴾

و نسخه دیگر چاپی طبع تبریز توام با کتاب مصباح الشریعه منسوب به حضرت صادق علیه السّلام که در سال یک هزار و سیصد و شانزده قمری طبع شده و ان کتاب مبوت نیست و مشتمل بر یک صد و چهل و دو فصل است و در دیباچه اسم کتاب را ذکر نکرده

بهر تقدیر هر سه نسخه با هم در موارد عدیده مخالفت و بعضی بر بعض دیگر اضافات دارد و بعضی در ترتیب ابواب و فصول مخالف یک دیگر است ولی قدر مسلم انست که مؤلف هر سه نسخه نیز یک نفر بوده و در نسخه اوّل بعضی از ابواب اضافاتی دارد و نسخه دوم باب ملاحم را اضافه دارد که دو حَدیثِ قبل از ان نقل شد

و اطاله کلام در این مقام برای اینست که اگر این دو حَدیثِ در بعضی از نسخ جامع

ص: 204

الاخبار دیده نشد حمل بر جعل نکنند و در مقام تخطئه و انکار بر نیایند ﴿ وَ اَللَّهُ الهادى الى طَرِيقِ اَلصَّوَابِ عَصَمَنَا اللّهُ وَ اِيَّاكُمْ عَنِ الْخَطاءِ وَ الزَّلَلِ بِجاهِ مُحَمَّدٍ وَ ال مُحَمَّد ﴾

می افتند از تو و اگر حَدیثِ کنی ایشان را تکذیب کنند تو را و اگر پنهان شوی ایشان عیب گوئی کنند تو را سنّت در میان شان بدعت و بدعت در میان شان سنّت باشد و برد بار در میان شان فریبنده و فریبنده در میان شان برد بار باشد مؤمن در میان شان ضعیف و ناتوان و فاسق در میان شان شرافتمند باشد کودکان شان با ناز و غمزه و زنان شان شوخ و بی باک و از خبائث خود مردم را عاجز کنند و پیر مرد هاشان امر بمعروف و نهی از منکر نکنند پناهنده شدن به ایشان ذلّت و خواری و عزت خواستن از ایشان ذلّت است و چیزی از ایشان خواستن گدائی و مذلّت است پس در چنین زمانی محروم می کنند ایشان را از بارانیدن باران به وقت خود از برایشان و می باراند در غیر وقت خود و مسلط می گرداند بر ایشان بد ترین ایشان را و تکلیف می کنند ایشان را به شکنجه های بد سر می برند پسران ایشان را و زنده می گذارند زن های شان را پس نیکان شان دعا کنند و بر ایشان اجابت نشود (بیشتر این علامات ظاهر شده)

عُلَمَاؤُهُمْ أَشَرُّ خَلْقِ اللَّهِ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ حِينَئِذٍ زَمَانٌ ابْتَلَاهُمُ اللَّهُ بِأَرْبَعِ خِصَالٍ جَوْرٍ مِنَ السُّلْطَانِ وَ قَحْطٍ مِنَ الزَّمَانِ وَ ظُلْمٍ مِنَ الْوُلَاةِ وَ الْحُكَّامِ فَتَعَجَّبَ الصَّحَابَةُ وَ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ أَ يَعْبُدُونَ الْأَصْنَامَ قَالَ نَعَمْ كُلُّ دِرْهَمٍ عِنْدَهُمْ صَنَمٌ﴾

یَعنی می اید بر مردم زمانی که شکم های شان خدایان نشانست یعنی شکم پرستند و زن هاشان محلّ توجه و قبله ایشان است (در توجیه ان احتمالاتیست یکی ان که همّشان مصروف شهوت رانی با زنان شان باشد دوّم ان که طرف مشورت شان زن های ایشان باشد و بدون مشورت و امر و دستور زنان شان کاری نکنند و مطیع و منقاد ایشان باشند سوّم آن که هر کجا می روند زن ها را پیش روی خود قرار دهند یعنی زن ها از جلو و مرد ها به دنبال سر ایشان باشند چهارم ان که برای پیش روی در کار هاشان و زمام کاری به دست گرفتن زن هاشان را واسطه بین خود و طرف قرار دهند) و دینار ها یعنی طلا و نقره هاشان دین شان باشد یعنی برای تحصیل طلا و نقره از دین و احکام دین صرف نظر کنند و شرف خود را به متاع دنیوی که دارند بدانند نه به ایمان و علم و کمال و فضل و هنر شال پشمین اگر ملک پوشد پیش چشم جهانیان خوار است جل سرخی اگر خری پوشد *** السّلام السّلام در کار است باقی نماند از ایمان مگر اسمی و نه از اسلام مگر رسمی و نه از قرآن مگر درسی یا کهنه شدنی مسجد هاشان اباد باشد ولی دل هاشان از هدایت خراب باشد دانش مندان و علماء شان بد ترین خلق خدا باشند در روی زمین در این حال مبتلا می کند خدا ایشان را

ص: 207

به چهار خصلت ستم گری و جور سلطان و قحط و تنگ شدن زمان و ظلم اولياء امور و حكّام جور پس اصحاب تعجب کردند و عرض کردند یا رسول الله ایا می پرسند بت ها را فرمود اری هر درهمی در نزد ایشان بتی است

جامع الاخبار. در همان فصل نیز از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ يَأْتِي عَلَى اَلنَّاسِ زَمَانٌ اَلصَّابِرُ مِنْهُمْ عَلَى دِينِهِ كَالْقَابِضِ عَلَى اَلْجَمْرِ ﴾ یعنی می اید بر مردمان زمانی که صبر کننده بر دین خود مانند کسی است که اتش سرخ شده را در دست خود گیرد کنایه از سختی زمانست

مِنْ قَعْرِ اَلْأَرْضِ لاَ تَدَعُ خَلْفَهَا أَحَداً، تَسُوقُ اَلنَّاسَ إِلَی اَلْمَحْشَرِ﴾

یَعنی به درستی که شما نمی بینید ساعت را تا ان که ببینید پیش از ان ده نشانه اوّل آن طلوع افتابست از سمت مغرب خودش پس از ان دود تیره پس از ان خروج دجال پس از ان دابّة پس از ان سه فرو رفتن فرو رفتنی در مشرق و فرو رفتنی در مغرب و فرو رفتني در جزيرة العرب و خروج عیسی و خروج یاجوج و ماجوح و می باشد در اخر ان اتشی که بیرون اید از طرف یمن از ته عدن که نمی گذارد از پشت خود احدی را مگر این که می کشاند ان را به سوی محشر

مختصر تذکرہ قرطبی . در باب اذا فعلت امتی خمسه عشر صفحه 247 از رسول خدا صلى لله عليه و اله روایت کرده که فرمود ﴿ يَكُونُ فِي اِمْتِى فَزعَةٌ فَتَصِيرُ اَلنَّاسُ إِلَى عِلْمائهُمُّ فَاِذا قِرَدَةٌ وَ خَنَازِيرُ قَالَ اَلْعُلَمَاءُ وَ انما مُسَخ اَللَّهِ هَؤُلاَءِ اَلْعُلَمَاءُ قِرَدَةٌ وَ خَنَازِيرُ لَانَ الْمَسِخُ تَعْیيرُ اَلْخلْقَةِ عَنْ جِهَتِهَا فعوقبوا بنَظِرَ مَا فَعَلُوا مِن تَغَيُّیرِ الحَقِّ عز جِهَتِهِ وَ تَحْرِيفِ اَلْكَلِمِ عَنْ مَواضِعِهِ فَكَما مَسَخوا اعَيْنَ اَلْخلقَّ وَ قُلُوبُهُمْ عَنْ رُؤْيَةِ الَّحق كَذَلكَ مسخ اَللَّهُ صُوَرَهُمْ وَ غَير خِلْقْتِهِمْ كَمَا بَدَّلُوا اَلْحَقَّ بَاطِلاً ﴾

یَعنی در امّت من فزعی رخ می دهد پس می روند به نزد علماءشان در ان هنگام ایشان بوزینه ها و خوک ها شده اند گفته اند علماء و جز این نیست که مسخ می کند خدا این جماعت علماء را به صورت بوزینه ها و خوک ها زیرا که مسخ تغیر خلقت است از جهت خود پس به این عقوبت گرفتار شوند هم چنان که حق را تغییر دادند از جهت خود و تحریف کردند کلمات حق را از موضع خود هم چنین خدا مسخ می کند ایشان را مقابل چشم های مردم چنان که چشم های مردم و دل های ایشان را از رؤیت حق مسخ کردند و حق را به باطل تبدیل کردند

وَ تَقْرِيهِ اِبْنَاؤُنَا لاِبْنَائِهِمْ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ فَقَالَ ثَکَلَتْکَ امّکَ یا زِيَادٍ اَنْ كُنْتُ لاَ اُراک افِقْهَ رَجُلٍ بالمدینة او لیس هَؤُلاَءِ اَلْيَهُودُ وَ اَلنَّصَارَى يَقْرَءُونَ اَلتَّوْرَتَه وَ اَلاِنْجِيلَ لایعلمون بِشِئٍ مِنْهُمَا ﴾

یَعنی فرمود این وقت رفتن علم است گفتم یا رسول الله چگونه علم می رود و حال ان که ما قران می خوانیم و به فرزندان خود یاد می دهیم و فرزندان ما هم به فرزندانشان یاد می دهند تا روز قیامت پس فرمود مادرت به عزایت بنشیند ای زیاد که تو دانا ترین اهل مدینه باشی ایا نه اینست که این گروه یهود و نصاری توراته و انجیل می خوانند و به ان عمل نمی کنند به چیزی از ان

کهنه می شود اسلام هم چنانی که مندرس و کهنه شود رنگ های جامه تا این که دانسته نشود نه روزه ای و نه نمازی و نه مناسك حجّی و نه صدقه ای از زکوة و خمس و غير این ها و برده شود کتاب خدا در یک شب پس باقی نماند از ان ایه ای در زمین و باقی بمانند طائفه هایی از مردم از پیر مرد سال خورده و پیر زن پس می گویند که ما درک کردیم پدران خود را که می گفتند این کلمه لا اله الا الله را پس ما هم به ان اقرار داریم

این خبر را حذیفه از پیغمبر صلی الله علیه و اله نقل کرد پس مردی که ان را صِله می گفتند گفت که بی نیاز نمی کند ایشان را گفتن لا اله الا الله تنها در حالتی که ندانند نماز و روزه و صدقه و نسکی را پس رو گرداند حذیفه از او باز تکرار کرد بر حذیفه این سخن را سه مرتبه و در هر مرتبه ای حذیفه اعراض کرد پس از ان حذیفه رو کرد به او و گفت ای صله گفتن این كلمه تنها نجاة مي دهد ایشان را از اتش تا سه مرتبه این سخن را تکرار کرد

ديدانِ القُرَّاءِ مَن ادرَك ذلِكَ اَلزَّمَانَ فَلْيُتعَوذْ بِاللَّهِ مِنْ شِرَّةٍ وَ هُمْ الاَنْتنونَ ثم تَظْهَرُ قلَانسُ اَلْبَرْدَ فَلاَ يُسْتَحَیى يَوْمَئِذٍ مِنَ اَلرِّيَاءِ وَ اَلْمُسْتَمِسَّک يَوْمَئِذٍ بدینه اجره كَاجِرٌ خَمْسِينَ قَالُومْنَا اَوْ مِنْهُمْ فَقَالَ بَلْ مِنْكُم﴾ (دیدان جمع دود به معنای کرم و قَراء بفتح اوازه خوان)

یَعنی می باشد در اخر زمان کسانی که کرم های اوازه خوانی هستند پس کسی که درک کند ان زمان را باید پناه ببرد از شرّ ان و این خوانندگان گند و عفونتشان زیاد تر از هر گند و تعفّنی است پس ظاهر می شود کلاه های خط دار و در ان زمان حیا کرده نمی شود از نمایش دادن اعمال یا کار های زشت یا از خوردن رباء یا از زنا کردن و نگاه دارنده دین خود در ان روز اجر و مزد ان مانند پنجاه نفر است گفتند از ما یا از ایشان فرمود بلکه از شما

برهوت گویند فرو می گیرد مردم را در ان شکنجه ای درد ناک می خورد نفس ها و مال ها را دور می زند همه دنیا را در مدّت هشت روز پرواز می کند مانند پرواز کردن باد و ابر گرمی آن در شب زیاد تر و سخت تر است از روز و برای آن میان اسمان و زمین صدائیست مانند رعد پر صدا و ان اتش از بالای سر های مردم نزدیک تر است از سقف پس حذیفه عرض کرد که ایا سالم است ان اتش برای مرد های مؤمن و زن های مؤمنه فرمود و کو مؤمن و مؤمنه مردمان در ان روز بد ترند از خر ها روی یک دیگر بالا می روند مانند بر یک دیگر سوار شدن چار پایان و نیست در ان روز مردی که بگوید به یکی از آن ها مکن این کار را مکن این کار را

یَعنی بر پا نمی شود ساعت تا این که تکلّم کنند درندگان و سخن در اید تازیانه مرد و کفش او و خبر دهد او را به حَدیثِ کسانش

به معنای تَعَلُّم یعنی تعلیم گرفته می شود بخل و حرص یعنی حرص و بخل زیاد می شود

اگر مجبور شدم تا این که مرا بردند به یکی از این دو صف با یکی از این دو فرقه و یکی مرا با شمشیر زد یا تیری به جانب من امد و مرا کشت فرمود غضب کرده شود به گناه تو و بگناه خودش پس از اصحاب اتش خواهد بود

مختصر تذكره . باب الامر به تعلم القرآن ص 202 از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ حذَيْفَةُ تعْلَمُ كِتَابَ اَللَّهِ وَ اِتَّبِعْ مَا فِيهِ قَالَهَا ثَلاَثاً قَالَ ثُمَّ قُلْتُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ ابعد هَذَا اَلْخَيْرَ مِنْ شِرٍ فَقَالَ یَا حُذَيْفَةَ تَعْلَمُ كِتَابَ اَللَّهِ وَاتَّبِعَ مَا فِيهِ قَالَهَا ثلاثا فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ اُبْعُدْ هَذَا الْخَبَرَ مِن شَرّ فَقالَ فِتنةٌ و شَرّ فَقلَت يَا رسُولَ الله فبعد هَذَا اَلشِّرْ خِيرَ فَقَالَ یا حُذَيْفَةَ تَعْلَمُ كِتَابَ اللَّهِ وَ اِبْتَعْ مَا فِيهِ فَلابُدَّ مِنْ وُقُوعِ فِتَنٍ لاَ تَرْجِعُ قُلُوبُ أَهْلِهَا الى مَا كَانَتْ عَلَيْهِ قَبْلَ ذَلِكَ وَ فى روایة فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ اُبْعُدْ هَذَا اَلْخَبَرَ شِرّ قَالَ فِتنة عَمْيَاءُ صَمَّاءُ عَلَيْهَا دُعَاهُ عَلَى ابواب النَارٍ خَانَ متّ يَا حُذَيْفَهُ وَ انْتَ عَاضٌ علَى جِذْلِ حیزلِكَ مِن ان تَبِع اَحِداً مِنهم﴾

یَعنی ای حذیفه یاد گیر کتاب خدا را و پیروی کن از ان چه که در ان است سه مرتبه فرمود حذیفه گفت پس گفتم یا رسول الله ایا بعد از این خیری که در ان هستیم شَرّی هست پس فرمود ای حذیفه یادگیر کتاب خدا را و پیروی کن ان چه که در ان است سه مرتبه فرمود پس گفتم یا رسول الله ایا بعد از این خیر شرّی هست فرمود فتنه و شرّی هست پس عرض کردم یا رسول الله پس بعد از این شرّ خیری هست پس فرمود ای حذیفه یادگیر کتاب خدا را و پیروی کن آن چه را که در انست پس ناچار است از واقع شدن فتنه هائی که بر نمی گردد دل های اهل ان زمان به سوی ان چه که پیش از زمان فتنه بر ان بوده اند و در روایت دیگر پس گفتم یا رسول الله ایا بعد از این خیر شرّی هست فرمود فتنه ای کور کننده و کر کننده ایست که بالای آن دعوت کنندگانی هستند مردم

ص: 220

را بر در های اتش پس اگر بمیری ای حذیفه در حالتی که به دندان گرفته باشی ریشه درختی را بهتر است برای تو از این که پیروی کنی احدی از ایشان را

که فرمود . ﴿ اِيَّاكُمْ وَ الْفِتَنُ فَاِنَّ اللِّسانَ فِيها مِثْلٌ وَقَعِ السيْف اى من حَيْثُ اَلْكَذِبِ عِنْدَ اَهْلِ اَلْجَوْرِ وَ نَقَلَ اخبار اَلنَّاسِ اَلْیهِمَّ فربما نَشَأَ مِنْ ذَلِكَ اَلنَّهبِ وَ الْقَتْلَ وَ الْجَلَاءَ وَ الْمَفاسِدِ الْعَظِيمِهِ اَكْثَرُ مِنْ وُقُوعِ الْفِشَّةِ نَفْسَها ﴾

یَعنی بر شما باد حذر کردن از فتنه ها زیرا که زبان در ان مانند شمشیر در میان واقع شدن است یعنی از جهت دروغ گفتن نزد اهل جور و نقل کردن خبرهای مردمان به سوی ایشان که از این دروغ گفتن ایجاد غارت گری و كشتن و اواره کردن و فساد های بزرگ شود بیشتر از فسادی که ازفتنه واقع شود

گفت آمدم در نزد پیغمبر صلی الله علیه و اله در غزوه بتوك و او در قبّه ادم عليه السلام بود پس فرمود ﴿ اعْدُدْ سِتًّا بَیْنَ یَدَیِ السَّاعَة مَوْتِی،ثمّ فَتْحُ بَیْتِ المَقْدِس،ثُمَّ مُوتَانٌ یأْخُذُ فِیکُم کقُعَاصِ الغَنَمِ ،ثمّ استِفَاضَةُ المَالِ حَتَّی یُعْطَی الرّجلُ منه دِینَاراً فیَظَلُّ سَاخِطاً، ثم فِتْنَةٌ لا یَبْقَی بَیْتٌ من بُیوتِ العَرَب إِلاّ دَخَلَتْه،ثم هُدْنَةٌ تکونُ بَیْنَکُمْ و بَیْنَ بَنِی الأَصْفَرِ فیَغْدِرُون فَیَأْتُونَکُم تَحْت ثَمَانِینَ غَایَةً تَحْت کُلّ غایَةٍ ،اثْنَا عَشَرَ أَلْفاً ﴾ - (غایت به معنای پرچم است)

یَعنی به شمارشش حادثه را که پیش از ساعت واقع می شود مردن کثیری بعد از ان فتح بيت المقدس بعد از ان دو مرگی که واقع می شود و می گیرد شما را مانند بیماری ای که در گوسفندان می افتد و فورا ان ها را می کشد پس از ان زیاد شدن مال تا اندازه ای که به هر مردی صد دینار طلا داده شود پس تمام روز را خشمناکست پس وقوع قتنه ای که باقی نماند خانه ای از عرب الّا ان که ان فتنه در ان داخل شود پس از ان صلح و سازشی که در میان شما و بنی الاصفر یعنی رومی ها و غربی ها واقع می شود پی حیله می کنند و فریب می دهند شما را و می ایند به طرف شما عدّه ان ها در زیر هشتاد پرچم که در زیر هر پرچمی دوازده هزار باشند

فَتضرون وَ تَعْنمُنونَ وَ تُسْلِمُونَ ثُمَّ تضَرَّفُونَ حَتَّى تَنْزِلُوا بِمَرَج ذى تلُولٍ فُیرفع الرَّجُلِ بَيْنَ اهْلِ الصّليب الصّليب فَيَقُولُ غَلَبَ الصّلیب فَيَغْضَبُ رَجُلٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِينَ فَيَقُومُ اليه فَيَدْفَعُهُ فَعِتدَ ذَلِكَ بغَزوُا اَلرُّومَ وَ يَجْتمَعُونَ اَلْمُلِحمة فَیاتُونَ تحت ثَمَانِينَ رايَة تَحتَ كُلِّ رَایة اِثْنَيْ عَشَرَ الفا (زاد اِبْوَ دَاوُدَ) وَ تثورُ اَلْمُسْلِمِينَ اَلی اسلحتهم فیقتتلون فَيُكْرِمُ اَللَّهُ تَعَالَى تِلكَ اَلْعِصَابَةَ بِالشَّهَادَة ﴾

یَعنی رود باشد که مصالحه کند روم با شما صلحی که در ان امان باشد پس جنگ می کنید شما با ایشان از روی تجاوز ناگهانی پس یاری کرده می شوید و غنیمت می برید و سالم می مانید پس بر می گردید تا این که فرود می ائید به مرج ذی تلول پس مردی از میان اهل صلیب صلیب را بلند می کند و می گوید صلیب غالب شد پس به غضب در اید مردی از مسلمانان و قیام می کند به سوی او و او را دفع می کند در ان حال رومی ها جنگ می کنند و اجتماع می کنند به جنگ کردن پس می ایند در زیر هشتاد پرچم و زیر هر پرچمی دوازده هزار (و ابی داود این جمله را زیاد کرده) و شورش و قیام می کنند مسلمانان با اسلحه های خود پس قتال می کنند پس گرامی می دارد خدای تعالی این جماعت مسلمین را به شهید شدن

يَعنی به درستی که خیمه مسلمانان در روز ملحمه غوطه است طرف شهری که دمشق گفته می شود از بهترین شهر های شام

انَّ امراة تَلْبَسُ اَلنعلَ فَقَالَتْ لَعَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ اله وَ سَلِمَ اَلرَّجُلُهُ مِنَ اَلنِّسَاء ﴾ يعنى به عایشه گفته شد که زنی نعل پوشیده پس گفت لعنت فرمود پیغمبر صلى الله علیه (و اله) و سلم زنی را که خود را شبیه به مرد ها کند

اَلْقَطْرِ يَفِرُّ بِدِينِهِ مِنَ اَلْفِتَنِ ﴾

یعنی نزدیکست این که بوده باشد بهترین مال مسلمان گوسفندی که دنبال آن رود در شکاف های کوه ها و جا های باریدن باران فرار کند برای حفظ دین خود از فتنه ها

ثَلاَثُونَ اَلْفا يَجْعَلُهَا اَللَّهُ مَوْعِظَةً لِلْمُتِقين (لِلْمُومِنِينَ) وَ عَذَابَ باَللَّكَافِرِينَ ﴾

یعنی می باشد در امّة من زمین لرزه ای که هلاک شود در ان ده هزار بیست هزار سی هزار قرار می دهد ان را خدا موعظه و پندی برای مؤمنین و عذاب و شکنجه ای برای کفّار

یعنی بر پا نشود ساعت تا این که بوده باشد نزدیک ترین جای اسلحه مؤمنین به تولان (و ان موضعی است نزدیک خیبر و قام قاعده بحریه ایست در فرانسه بر کنار دریای سفید جای ساختن کشتی های دریائی) یا علی زود باشد که شما با بنی الاصفر مقاتله کنید و مقاتله کنند با ایشان کسانی که بعد از شما بیایند تا این که بیرون رود به سوی ایشان دلیران نیکو روی اسلام که اهل حجازند و نمی ترسند در راه خدا از ملامت ملامت کننده ای و فتح می کنند قسطنطنیه را با تکبیر و تسیح و غنیمت های بسیاری به ایشان می رسد و می رسند به ان که کسی مثل این غنیمت ها نرسیده به قدری است که با سپر ها بدون کیل و وزن قسمت می کنند در ان حال می اید نزد ان ها اینده ای و می گوید دجّال مسخ شده بیرون آمد در بلاد شما و این خبر دروغ است پس ان هائی که غنیمت گرفته اند پشیمان و ان هائی که نگرفته اند نیز پشیمان شوند

چگونه علم از میان ما بالا می رود و این کتاب خدا است در میان پشته ای ما که ما می خوانیم ان را و به پسر های خود یاد می دهیم و ان ها هم به پسر هاشان یاد می دهند پس فرمود مادرت به عزای تو بنشیند ای زیاد بن لبید اگر تو را از فقهاء مدینه بشمارم آیا این جماعت یهود و نصاری نیستند که در نزد ایشان است تورات و انجیل پس بی نیاز شدند از ان چنین نیست که خدا علم را بالا برود و لكن بالا می رود به واسطه حاملین علم هر اینه کم تر چیزی که می گیرد خدا عالمی را از این امّت اینست که رخنه ای در اسلام پیدا شود که هیچ چیز مانند ان را مسدود نمی کند تا روز قیامت

و جز این نیست که می گیرد علم را به گرفتن علماء پس مردم در جهالت و نادانی باقی می مانند پس از آن ها استفتاء کرده می شود پس فتوی می دهند برأی خودشان و گم راه می شوند خودشان و گم راه می کنند دیگران را

و زنا اشکار شود و زن ها زیاد شوند و مرد ها کم شوند به اندازه ای که برای هر پنجاه نفر زن یک مرد سرپرست باشد

مِنْ ذَهَبٍ فَيَقتُلُ النَّاسَ عَلَيْهِ فَيُقْتُلُ مِنْ كُلِّ مَاةٍ تسَعَةٌ وَ تَسعُونَ وَ يَقُولُ کل واَحِدٌ لَعَلَى اُكُونَ اَنَا اَلَّذِى انْجو وَ فِي رِوَايَةٍ لاِبنِ ماجِه فَيَقتُلُ النَّاسَ عَلَيهِ فَيَقتُلُ مِن كُلِّ عَشَرَةٍ تِسعَة ﴾

یعنی خشک می شود فرات از کوهی از طلا پس کشته می شوند مردم بر سر ان پس کشته می شود از هر صد نفر نود و نه نفر و هر یک می گویند امید است من از کسانی باشم که نجات می یابد . و در روایتی از ابن ماجه است که پس کشته می شوند مردم بر سر ان پس کشته می شود از هر ده نفری نه نفر

است که از علائم قیامت زیاد شدن مالست به اندازه ای که کسی ان را قبول نکند مثل انست که این نحوه باشد . این احتمال به نظر نگارنده این کتاب بسیار بعید است زیرا که از ظاهر خبر نبوی مستفاد چنین می شود این معنی در زمان ظهور صورت می گیرد و در ان وقت همه مردم ثروتمند می شوند و در اثر بی نیازی قبول نمی کنند دُوّم ان که شاید کوهی که از این فیض عظیم حاصل می شود از اموال مشرکین است که به دست مسلمانان می افتد . می گویم این نیز خلاف ظاهر متن حَدیثِ است سوّم ان که تصرف نکردن در ان شاید به علت نهی پیغمبر صلى الله عليه و اله و سلم است به علّت نزدیک بودن امر و ظهور اشراط ساعت . می گویم این احتمال نیز سخیف و بارد است به جهاتی چهارُم احتمال داده شده که شاید تصرف نکردن در ان به جهت خوف تدافع و تقاتل باشد. و این اصح احتمالاتی است که داده شده و از متن حَدیثِ کاملاً ظهور دارد

پس حلال می کنند برای ایشان حرام را و حرام می کنند بر ایشان حرام را و فتوی می دهند به ان چه می خواهند و علم یاد گیرند علماء شما تا به ان حلال کنند پول های طلا و نقره های شما را و به قران تجارت کردید (تا اخر حَدیثِ)

علم و پیر شود زمان و کم شود عمر بشر و كم شود سال ها و ميوه ها و اشخاص متّهم امین شوند و اشخاص امین تهمت زده شوند و تصدیق شود دروغ گو تکذیب شود راست گو و زیاد شود کشتن به نا حق و ساخته شود بالا خانه ها و فخر کرده شود به ان ها و تا وقتی که اندوه گین شوند صاحبان اولاد و خوشی و فرح ناک شوند کسانی که اولاد ندارند و اشکار شود گم راهی و حسد بردن به یک دیگر و بخل کردن و هلاك شوند مردم و بسیار شود دروغ گفتن و کم شود راست گفتن و تا این که مختلف شود در میان مردم کار ها و پیروی کرده شود هوا ها و خواهش ها و حکم کرده شود به مظنّه و گمان و باران بسیار بارد و ميوه کم شود و علم گرفته شود گرفته شدنی و جهل زیاد شود زیاد شدنی و فرزند به پدر و مادر خشم ناك شود و فصل زمستان مانند فصل بهار شود و فاحشه ها اشکار شود و جمع کرده شود زمین جمع شدنى وخطيبه ها واهل منابر به دروغ گفتن قیام کنند و حق مرا برای بد ترین امّت من قرار دهند پس کسی که تصدیق کند ایشان را به این کار و خشنود باشد بر ان بوی بهشت را نخواهد استشمام کند بیان ننگ دانستن قران به واسطه بی اعتنا شدن و باور نداشتن واستخفاف کردن به ان و عمل نکردن به احکام آن و سنگین امدن خواندن

است بر گوش ها و غریب شدن اسلام به واسطه غریب شدن مسلمانان و ذلت و خواری ان ها است در اثر غلبه جور و فساد و زیاد شدن کفر و زندقه و الحاد و کم شدن و گرفته

ص: 238

شدن علم به واسطه گرفته شدن حاملین علم یعنی علماء حقیقی است و پیر شدن زمان کنایه از کثرت فشار و طغیان اهل زمان و بی برکتی آن است چنان چه از بعض از اخبار مستفاد می شود و کم شدن عمر بشر در اثر فشار روزگار و تشتت افکار و ظلم و جور و قطع رحم و کار های نا شایسته است که موجب کوتاهی عمر می شود و کم شدن سال ها عبارت از بی برکتی اوقات سال است چنان چه از طریق خاصّه و عامه روایت شده از پیغمبر اکرم و امیر المؤمنين على عالى صلى الله عليها و على الهما که فرموده اند سالى به قدر يك ماه و ماهي به قدر یک هفته و هفته ای به قدر یک روز و روزی به قدر يک ساعت و ان ساعت قیمت و بهائی برای آن نباشد و جمع شدن زمین کنایه است از ارتباط و اختلاط اهل زمین با یک دیگر به وسیله وسائل مخترعه زمینی و دریائی و هوائی که شهر های جهان و ممالک آن را به هم نزدیک کرده چنان چه مشاهد و محسوس است اجمالا این علامات تا به حال تمامًا واقع شده است خداوند متعال فرج حضرت بقیّه ذو الجلال را برساند و دید های رمد دیده علاقه مندان را به نور جمال بی مثالش روشن گرداند

لِلمؤلف العاصِی

شکست شیشه قلبم در انتظار وصال *** بیا بیا که فراقت ز دل گرفته مجال

بیاد روی توام بالعشي و الاشراق *** به ذكر وصل توام في الغدوّ و الأصال

بهشت روی تو طوبي لهم و حسن ماب *** شکنج موی تو دل را سلاسل و اغلال

ص: 239

بتاب طرّه مشكين گرفتی از دل تاب *** به دام خویش هزاران فکندی از خط و خال

سیاهی شب هجرت ز دیده برده فروغ *** بیا و پرده بر افکن ز افتاب جمال

ز ظلم و جور رقیبان جهان شده لب ریز *** به عدل و داد بیا كوكبش رهان ز وبال

شده است رونق بی عفّتی فریضه دهر *** به طبع جانوری شد زمانه مالامال

نه غیرت و نه عطوفت نه رحم و رأفت و دین *** گرفته زین همه کفر و جفا و جور مجال

حیات بخش جهانى و قطب كون و مكان *** شود فدای تو حیران شها تعال تعال

یا وسط ان یا اخر ان فرمود نه بلکه در نیمه ان ماه زمانی که شب نیمه شب جمعه باشد صدائی از اسمان بلند می شود که هفتاد هزار نفر از هیبت و سختی آن بهوش می شوند و هفتاد هزار نفر کَر می شوند عرض کردند یا رسول الله پس کی سالم می ماند از امّت تو فرمود کسی که ملازم خانه اش باشد و پناه ببرد به خدا به سجده کردن و صدای خود را به تکبیر بلند کند برای خدا پس صدای اوّل صدای جبرئیل است و دوّم صدای شیطان است پس صدا در ماه رمضان بلند شود و در ماه شوال صدای اسلحه و گیر و دار سخت است و در ماه ذی قعده قبیله ها از یک دیگر تمیز داده شود و در ماه ذی حجه حاجیان غارت زده شوند و در ماه محرم چه محرّمی در اوّل آن بلا بر امّت من روی دهد و در اخر ان فرج است برای امّت من در ان وقت مرکب سواری پالان کرده که مؤمن بر ان سوار شود و نجات یابد بهتر است از برای او از قصری که صد هزار دینار طلا قیمت آن باشد

مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَ ِيَذْهَبُ مَا فِى مَصَاحِفِكُمْ تم قُرْءُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ لئن شئنا لَنَذْهَبَنَّ يالذِى أَوْحَيْنَا اَلْيَك ﴾ (الایة)

یَعنی به درستی که اول چیزی که گُم می شود از دین شما امانت است و اخر چیزی که باقی می ماند نماز است و زود باشد نماز بگذارند گروهی که دینی برای ایشان نیست و به درستی که این قران که در میانه شما است نزدیک است که بالا رود عرض کردند چگونه بالا می رود و حال ان که ثابت نموده است ان را خدا در دل های ما و ثبت کردیم ان را در مصحف های خود فرمود در یک شب بالا برده می شود پس ان چه در دل های شما ثبت است می رود و می رود ان چه در مصحف های شما است پس عبدالله بن مسعود که راوی حَدیثِ است این ایه را قرائت کرد که معنای آن اینست که اگر بخواهیم هر اینه می بریم البته ان چه را که وحی فرستادیم به سوی تو (تا اخر ایه)

لِبَاساً وَ كَثَّرَ اَلْجورُ وَ فْشاً اَلزِّنَا وَ تَهَاوَنوا بِالطَّلاَقِ وَ اَئتمنِّ اَلْخَائِنِ وَ خونَ الامين وَ صَارَ اَلْمُطَرْقَیظا وَ الْوَلَدُ غَيْظاً وَ امْرَاءَ فَجَرَةٍ وَ وُزَرَاءُ كَذِبَةٌ وَ امناءُ خَوْنُة وَ عُرَفَاءُ ظَلَمَةٌ وَ قَلَّتِ الْعُلَمَاءُ وَ كَثُرَتِ القُرَّاءُ وَ قَلَّتِ الفُقَهاءُ وَ حِلْيَةُ الْمَصاحِفِ وَ زُخْرِفَتِ الْمَساجِدُ وَ طُوِّلَتِ اَلْمَنَابِرَ وَ فَسَدَت اَلْقُلُوبِ وَ اَتخُذُوا الْقَيْنَاتِ وَ اسْتُحِلَّتِ الْمَعازِفُ وَ شُرِبَتِ الْخُمُورُ وَ عُطلَتِ الْحُدُودُ وَ نُقِصَتِ اَلشُّهُورُ وَ نُقِضَتِ الْمَوَاثِيقُ وَ شَارَكْتُ اَلْمُرئة زوجِهَا فی اَلتِّجَارَةَ وَ رَكِبَ النِّسَاءُ الْبَرَازِينُ وَ تَشَبَّهَتِ اَلنِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ اَلرِّجَالُ بالنساء وَ اَلرِّجَالِ بِالْنساءِ وَ يُحْلَفُ بِغَيْرِ اَللَّهِ وَ يَشْهَدُ اَلرَّجُلُ مِنْ غیرَانَ يُسْتَشْهَدُ وَ كانَتِ الزَّكْوَةُ مَغْرَماً وَ الامَانَةُ مَغْنَماً وَ اِطَّاعَ اَلرَّجُلُ اِمْرَائَهِ وَ عِقَ امّهُ وَ اِقْصِيَ ابَاةٍ وَ صَارَتِ الامارَاتُ مَوَارِيثَ وَ سبّ اخر هَذِهِ الأَمّة اَوْلُها و اَكْرَم لرَّجُلَ اتقَاءَ شِرَةً وَ كَثُرَتِ اَلشَّرْطُ وَ صَعِدَتِ اَلْجَهال الْمَنَابِرُ و لَبِسَ الرِّجَالُ التِّيجَانَ وَ ضَیقتِ اَلطُّرُقَاتُ وَ شَیّدَ الْبِناءُ وَ اسْتَغْنَى باَلرِّجالُ وَ اَلنَّساءِ بِالنَّساءِ وَ كَثُرَتْ خُطَبَاءُ مَنَابِرِكُمْ وَ رُكْنُ عُلَمَاءِ كَمْ الى وَ لاَ تَكُم فَاحَلُّوا لَهُمُ اَلْحَرَامَ وَ حَرَّمُوا عَلَيْهِمُ الْحَلالَ وَ افْتُوهُمْ بِمَا يَشْتَهُونَ وَ تَعَلِّمُ عُلَمَاءَكُمُ اَلْعِلْمَ لِيَجْلِبُوا بِهِ دَنَانیز كم وَ دَرَّ اَهَمَّكُمْ وَ اتخذتم اَلْقِرَانُ تِجَارَةً وَ ضَیعتُمْ حَقَّ اللَّهِ وَ صارَتْ أَمْوالُكُمْ عِنْدَ شِرَارِكُمْ وَ قَطَعْتُمْ أَرْحَامَكُمْ وَ شَرِبَتِ اَلْخمور فى نَادِيكُمْ وَ لعبتمُ بِالمسیر وَ ضَرَبْتُمْ بِا لْكِبَرِ وَ الْمَعْزفَةِ وَ الْمَزامِيرِ وَ مُنِعْتُمْ مُحَاوَ يَجكُمُ زَكَوتَكُمْ وَ رَايتُمُوهَا

ص: 243

مَغْرَماً وَ قُتِلَ البرئُ لِبغيْظِ الْعَامَّةِ بِقَتْلِهِ وَ اخْتَلَفَتِ اهَوَاءُكُمْ وَ صَارَ اَلْعَطَا فِى الْعَبيدِ وَ السِّقَاطِ وَ طُفِّفَ اَلْمُكَائیلَ وَ اَلْمَوَازِينَ وَ وَلتْ اُمُورُكُمُ اَلسُّفَهَاءَ ﴾

یَعنی از علامات نزدیک قیامت صغری وقتی که دیدید مردمان ضایع کردند نماز را و ضایع کردند امانت را و حلال کردند گناهان بزرگ را و خوردند ربا را و گرفتند رشوه را و محکم ساختند بنا را و پیروی کردند هوا را و دین را به دنیا فروختند و قران را در ساز و نواز ها گرفتند و گرفتند برای لباس خود پوست های دباغی شده نازک درندگان را و مسجد ها را راه رفت و امد کردند و لباس حریر و ابریشمی پوشیدند یعنی مرد ها و جور و ستم بسیار شد و زنا در میان شان اشکار شد و طلاق گفتن زنان بر ایشان اسان شد و امین خیانت کار و خیانت کار امین شمرده شد و در فصل باریدن باران یعنی در زمستان هوا گرم شد و فرزند در حق پدر و مادر خشمگین شد و فرمان فرمایان فاجر و بد کار شدند و وزراء دروغ گو شدند و امناء دولت خیانت کار شدند و رؤسا ستم کار شدند و علماء حقيقی كم شدند و قرّاء و خوانندگان زیاد شدند و فقهاء دینی کم شدند و قرآن و کتاب ها زیور و زینت

کرده شد و مسجد ها زینت کرده شد و منبر های بلند ساخته شد و دل ها فاسد شد و زن های رقاصه و خواننده و نوازنده به هنر پیشگی گرفته شد و اقسام نواختن و زدن ساز های مختلف حلال دانسته شد و مسکرات اشامیده شد و حدود معطل و متروک

ص: 244

ماند و ماه ها كم و ناقص شد و پیمان ها شکسته شد و زن ها با شوهر های خود در تجارت شریک شدند و زن ها بر مركوبات بزرگ سوار شدند و شبیه شدند زن ها به مرد ها و مرد ها به زن ها و به غیر خدا سوگند یاد کردند و مرد نطلبیده شهادت دهد و زکوة دادن را ضرر خود دانستند و امانت ها که به ایشان سپرده شود غنیمت برای خود دانند و مرد اطاعت کند زن خود را و جفا کند به مادر خود و دور کند پدر خود را و حکومت و امارت ها میراثی شود و دشنام دهند پیشینان این امّت پیشینان خود را و مرد را اکرام کنند برای محفوظ ماندن از بد زبانی او و سرهنگان و لشکریان زیاد شوند و نادان ها بر منبر بالا روند و مرد ها کلاه های افسری و یا فلزی یا نشان دار بر سر نهند و راه ها تنگ شود (یا از کثرت جمعیت و وسائل نقلیّه یا گرفتن آن ها برای کسب و تجارت) و بنا ها را محکم بسازند و مرد ها به مرد ها بی نیاز شوند برای فجور و زنان به زنان و سخنران ها و خطیبه های منبری زیاد شوند و علماء رکون و میل شان به حکام و اولیاء امور شود پس حرام را برای خاطر ایشان حلال و حلال را بر ایشان حرام کنند و فتوی دهند به ان چه ان ها می خواهند و علم را یاد گیرند برای این که به ان جلب دینار و درهم کنند از شما و به قران تجارت کنند و ضایع کنید حق خدا را و مال ها در پیش اشرار جمع شود و قطع کنند رَحِم ها را و در مجالس مسکرات اشامیده شود و قمار بازی کنید و ساز ها و نواز های بزرگ و کوچک را بنوازید و محتاجان خود را از دادن زکوت های خود منع کنید و ندادن زکوة را برای خود منفعت بدانید و

ص: 245

دادن ان را ضرر خود پندارید و بی گناه کشته شود برای این که عامّه مردم ان را به غیظ و خشم در اورند و هوا های شما مختلف شود و عطا و بخشش را در بندگان و مردمان پست قرار دهند و در کیل ها و وزن ها در خرید و فروش زیاد بگیرند و کم بدهند و ولایت و حکومت در امور شما با مردمان نادان و سفیه شود

احدى وَ اَلثَّانِيَه فَتْحَ بَيْتَ الْمَقْدِسِ قُلْتُ اِثْنَيْنِ وَ اَلثَّالِثَةُ مُوتانُ يَكُونُ فى اُمَّتِي یاخْذِهِمْ مِثلَ قِعاصِ اَلْغَنَمِ قَالَ ثَلَاثاً وَ اَلرَّابِعَةُ فتنةً تَكُونُ فِي اِمتِى وَ عِظَمِهَا قُلَّ اِرْبَعاً وَ اَلْخَامِسَةُ یفیض الْمالِ فِيكُمْ حَتَّى انَّ الرَّجُلَ لْمُعْطَى اَلْمَاةَ وَ اَنَا فیسَتخِطَهَا قل خَمْساً وَ اَلسَّادسة هُدْنَةٍ تَكُونُ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ بنی الاصفر فَيَسیرَوْنَ اِلْيَكُمْ عَلَى ثَمانِينَ غَايَةً قُلْتُ وَ مَا الْغایة قَالَ اَلرایتَةُ تَحْتَ كُلِّ زایة اِثني عَشَرَ اَلفَاً فسطَاطُ اَلْمُسْلِمِينَ يَوْمئذ فِي ارض يُقَالُ لَهِما اَلْغُوطَةُ فِي مَدِينَةٍ يُقَالُ لَهَا دِمَشْق ﴾

یَعنی اول مردگان گفت پس گریه کردم تا این که رسول خدا صلی الله علیه (و اله) و سلم مرا ساکت می کرد گفت گفتم یکی و دوُم فتح بيت المقدس گفتم دو تا و سوّم دو مرگست در امت من که می گیرد ایشان را مانند مرگی که در گوسفندان می افتد و فورا می میرند گفت گفتم سه تا و چهارم فتنه بزرگی در امت من رخ دهد بگو چهار و پنجم زیاد شدن مال در میان شما تا این که مرد عطا کرده می شود صد دینار کم به نظر او اید و به غضب در اورد او را یا این که به غضب در اید که چرا به او عطا شده بگو پنج و ششم صلح و سازشی است که میان شما و بنی الاصفر یعنی رومی ها و مغربی ها واقع می شود پس سیر می دهند به سوی شما هشاد غایت گفتم غایت چیست فرمود رایت یعنی پرچم که در زیر هر پرچمی دوازده هزار مرد باشد در ان وقت خیمه مسلمانان در زمینی است که ان را غوطه گویند در شهری که ان را دمشق گویند

حضرت رسول صلى الله عليه و اله روایت کرده که فرمود ﴿لاَ تَقُومُ اَلسَّاعَهُ حَتَّی یَخْرُجَ اَلْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی وَ لاَ یَخْرُجُ اَلْمَهْدِیُّ حَتَّی یَخْرُجَ سِتُّونَ کَذَّاباً کُلُّهُمْ یَقُولُ أَنَا نَبِیٌّ﴾

یَعنی بر پا نشود قیامت کبری تا ان که بیرون اید مهدی از فرزندان من و بیرون نیاید مهدی تا این که بیرون اید شصت نفر، دُرُوغ گو که همه ان ها هر کدام بگوید من پیغمبرم

یعنی ایا مژده ندهم تو را ایا خبرند هم تو را پس عرض کرد چرا یا رسول الله پس فرمود جبرئیل نزد من بود در همین نزدیکی و خبر داد مرا که قائمی که بیرون می اید در اخر زمان و زمین را پر از عدل و داد می کند هم چنان که پر از ظلم و جور شده باشد از ذریّه تست از اولاد حسین پس عرض کرد علی علیه السّلام یا رسول الله هرگز چیزی به ما نمی رسد از جانب خدا مگر بر دست های تو پس توجه فرمود رسول خدا به سوی جعفر بن ابی طالب پس فرمود ای جعفر ایا مژده ندهم تو را ایا خبر ندهم تو را عرض کرد چرا یا رسول الله پس فرمود جبرئیل نزد من بود در همین نزدیکی پس خبر داد مرا که ان کسی که ملت را وا گذار می کند به قائم از ذریّه تو است ایا می دانی کیست او عرض کرد نه فرمود ان کسی است که روی او مانند دینار یعنی طلای احمر است یا مانند ماه شب چهارده و دندان های او مانند اَرِّه و شمشیر او مانند اتش سوزنده است که داخل می شود در میان گروهی در حالتی که ذلیل است و بیرون می اید از ایشان در حالتی که عزیز است دو طرف او را جبرئیل و میکائیل می گیرند پس توجه فرمود به سوی عبّاس پس فرموده ای عموی پیغمبر ایا خبر ندهم تو را به ان چه خبر داد مرا به ان جبرئیل پس عرض کرد چرا یا رسول الله گفت حضرت صلّی الله علیه و اله گفت برای من وای بر ذریّه تو از فرزندان عبّاس پس عرض کرد یا رسول الله ایا دوری نکنم از زن ها پس فرمود برای او قضای خدا جاری شده بر ان چه واقع خواهد شد

غیبت نعمانی ص132 در باب علامات ظهور به سند خود نیز از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ یا عَبّاسُ ، وَیلٌ لِذُرِّیَّتی مِن وُلدِکَ ، ووَیلٌ لِوُلدِکَ مِن وُلدی ، فَقالَ : یا رَسولَ اللّهِ ، أفَلا أجتَنِبُ النِّساءَ ، أو قالَ : أفَلا أجُبُّ نَفسی؟ قالَ : إنَّ عِلمَ اللّهِ عز و جل قَد مَضی ، وَالاُمورُ بِیَدِهِ ، وإنَّ الأَمرَ سَیَکونُ فی وُلدی﴾

یَعنی ای عبّاس وای برای فرزندان من از فرزندان تو و وای برای فرزندان تو از فرزندان من پس عرض کرد یا رسول الله آیا پس دوری نکنم از زن ها یا ان که گفت ایا بَزم حضیه خود را فرمود به درستی که به علم خدا گذشته و کار ها به دست او است و به درستی که زود باشد که در فرزندان من باشد

عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ فَهُنَاکَ تَأْتِی رِیحٌ مِنَ جِهَهِ اَلْیَمَنِ أَلْیَنُ مِنَ اَلْحَرِیرِ فَلاَ تَدَعُ أَحَداً فِیهِ مِثْقَالُ ذَرَّهٍ مِنَ اَلْإِیمَانِ إِلاَّ قَبَضَتْهُ وَ أَنَّهُ لاَ تَقُومُ اَلسَّاعَهُ عَلَی اَلْأَشْرَارِ ثُمَّ تَأْتِی نَارٌ مِنْ قِبَلِ عَدَنٍ تَسُوقُ سَائِرَ مَنْ عَلَی اَلْأَرْضِ تَحْشُرُهُمْ فَقَالُوا فَمَتَی یَکُونُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذَا دَاهَنَ قُرَّاؤُکُمْ أُمَرَاءَکُمْ وَ عَظَّمْتُمْ أَغْنِیَاءَکُمْ وَ أَهَنْتُمْ فُقَرَاءَکُمْ وَ ظَهَرَ فِیکُمُ اَلْغِنَاءُ وَ فَشَا اَلزِّنَاءُ وَ عَلاَ اَلْبِنَاءُ وَ تَغَنَّیْتُمْ بِالْقُرْآنِ وَ ظَهَرَ أَهْلُ اَلْبَاطِلِ عَلَی أَهْلِ اَلْحَقِّ وَ قَلَّ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ أُضِیعَتِ اَلصَّلَوَاتُ وَ اُتُّبِعَتِ اَلشَّهَوَاتُ وَ مِیلَ مَعَ اَلْهَوَی وَ قُدِّمَ أُمَرَاءُ اَلْجَوْرِ فَکَانُوا خَوَنَهً وَ اَلْوُزَرَاءُ فَسَقَهً وَ ظَهَرَ اَلْحِرْصُ فِی اَلْقُرَّاءِ وَ اَلنِّفَاقُ فِی اَلْعُلَمَاءِ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَنْزِلُ بِهِمُ اَلْبَلاَءُ مَعَ أَنَّهُ مَا تَقَدَّسَتْ أُمَّهٌ لاَ یُنْتَصَرُ لِضَعِیفِهَا مِنْ قَوِیِّهَا تُزَخْرَفُ اَلْمَسَاجِدُ وَ تُذَهَّبُ بِالْمَصَاحِفِ وَ تُعْلَی اَلْمَنَابِرُ وَ تَکْثُرُ اَلصُّفُوفُ وَ تَرْتَفِعُ اَلضَّجَّاتُ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ تَجْتَمِعُ اَلْأَجْسَادُ وَ اَلْأَلْسُنُ مُخْتَلِفَهٌ وَ دِیْنُ أَحَدِهِمْ لُعْقَهٌ عَلَی لِسَانِهِ إِنْ أُعْطِیَ شَکَرَ وَ إِنْ مُنِعَ کَفَرَ لاَ یَرْحَمُونَ صَغِیراً وَ لاَ یُوَقِّرُونَ کَبِیراً یَسْتَأْثِرُونَ أَنْفُسَهُمْ تُوطَأُ حَرِیمُهُمْ وَ یَجُورُونَ فِی حُکْمِهِمْ یَحْکُمُ عَلَیْهِمُ اَلْعَبِیدُ وَ تَمْلِکُهُمُ اَلصِّبْیَانُ وَ تُدَبِّرُ أُمُورَهُمُ اَلنِّسَاءُ تَتَحَلَّی اَلذُّکُورُ بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ یَلْبَسُونَ اَلْحَرِیرَ وَ اَلدِّیبَاجَ وَ یَسْبُونَ اَلْجَوَارِیَ وَ یَقْطَعُونَ اَلْأَرْحَامَ وَ یُخِیفُونَ اَلسَّبِیلَ وَ یَنْصِبُونَ اَلْعَشَّارِینَ وَ یُجَاهِدُونَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ یُسَالِمُونَ اَلْکَافِرِینَ فَهُنَاکَ یَکْثُرُ اَلْمَطَرُ وَ یَقِلُّ اَلنَّبَاتُ وَ تَکْثُرُ اَلْهَزَّاتُ وَ یَقِلُّ اَلْعُلَمَاءُ وَ یَکْثُرُ اَلْأُمَرَاءُ وَ یَقِلُّ اَلْأُمَنَاءُ فَعِنْدَ ذَلِکَ

ص: 251

یَنْحَسِرُ اَلْفُرَاتُ عَنْ جَبَلٍ مِنْ ذَهَبٍ فَیَقْتَتِلُ اَلنَّاسُ عَلَیْهِ فَیُقْتَلُ مِنَ اَلْمِائَهِ تِسْعَهٌ وَ تِسْعُونَ وَ یَسْلَمُ وَاحِدٌ . ﴾

یَعنی خطبه خواند رسول خدا صلى الله علیه و اله پس فرمود راست ترین حَدیثِ کتاب خدا است و برتر و بالا ترین راهنمائی راهنمائی خدا است و بد ترین کار ها کار هائیست احداث شده و هر بدعتی گم راهیست پس بر خواست مردی و عرض کرد یا رسول الله ساعت چه وقت خواهد شد پس فرمود نیست سؤال کرده شده دانا تر به ان از سؤال کننده نمی اید شما را مگر ناگهان پس عرض کرد دانا کن ما را به شرط های آن پس فرمود بر پا نمی شود ساعت تا ان که گرفته شود علم و بسیار شود زلزله ها یا لغزش ها و زیاد شود فتنه ها و ظاهر شود کشتن به نا حق و غلق و اضطراب و بسیار شود در میان شما هوا ها و خراب شود ابادانی ها و اباد شود خرابی ها و واقع شود فرو رفتنی در مشرق و فرو رفتنی در مغرب و فرو رفتنی در جزيرة العرب و در اید افتاب از مغرب خود و بیرون بیاید دابة الارض و ظاهر شود دجّال و پراکنده شوند یاجوج و ماجوج و فرود بیاید عیسی بن مریم پس در ان وقت بادی می وزد از سمت یمن که نرم تر از حریر باشد پس باقی نگذارد احدی را در ان هم وزن یک ذرّه ای از ایمان مگر ان که می گیرد ان را و به درستی که بر پا نمی شود ساعت مگر بر استیلاء شریران پس می اید اتشی از طرف عَدَن می کشاند سایر کسانی را که بر روی زمینند و محشور کند

ص: 252

ایشان را عرض کردند پس چه وقت می باشد یا رسول الله فرمود مداهنه کنند خوانندگان شما با فرمان فرمایان شما یعنى ظاهر کنند خلاف باطن خود را و تعظیم کنید و بزرگ شمارید ثروت مندان خود را و خوار کنید فقراء خود را و اشکار کنید و یا اشکار شود در میان شما غناء و خوانندگی های به باطل و زیاد شود زنا و بلند شود ساختمان ها و تغنّی کنید به قران و غلبه کنند اهل باطل بر اهل حق و کم شود امر به معروف و نهی از منکر و ضایع شد نماز ها و پیروی کرده شد شهوت ها و میل کرده شد به هوا های نفسانی و مقدّم داشته شدند فرمان فرمایان جور و ستم که خیانت کار باشند و وزیر های فاسق و اشکار شود حرص در خوانندگان و نفاق در میان علماء پس در چنین زمانی بلا نازل می شود به ایشان پاکیزه نیست امّتی که یاری نکنند ناتوان خود را برای نجاة دادن از چنگ توانایان ستم کار و زینت کرده شود مسجد ها و طلا کاری و تذهیب شود قران ها و کتاب ها و بلند کرده شود میز ها و زیاد شود صف های جماعات و بلند شود فریاد ها در مسجد ها و جمع شود جسد ها و زبانه های مختلفه و دین هر یک از ایشان یک بار لیسیدن باشد به زبان خود که اثری از ان نماند اگر بخشش داده شدند شکر گذاری کنند و اگر منع کرده شوند کفر ورزیدن گیرند یعنی یا کافر شوند یا تکفیر کنند منع کننده را رحم نمی کنند کوچک را و احترام نمی کنند بزرگ را چیز های خوب را برای خود خواهند با حریم شان و طی کرده شود و در حکم کردن جور و ستم کنند بندگان بر

ص: 253

ان ها حکومت کنند و مالك وقّاب عموم مردم کودکان شوند و تدبیر امور عامه با زن ها شود مردان به طلا و نقره زیور کنند و لباس ابریشمی و حریر پوشند و دختر ها را اسیر کنند و رَحِم ها را قطع کنند و راه ها را نا امن کنند و عشار ها و گمرک گیر ها و باج گیر ها نصب کنند و با مسلمانان جهاد کنند و با کفّار سازش کنند در ان وقت باران بسیار بارد و نباتات کم شود و جنبش ها زیاد شود و علماء کم شوند و فرمان فرمایان زیاد شوند و اشخاص امین کم شوند در چنین وقتی اب فرات کم شود و در ان کوهی از طلا ظاهر شود پس مردمان بر سر ان کشته شوند پس کشته می شوند از صد نفر نود و نه نفر و یک نفر سالم می ماند

و صدقه و زکوة دادن را ضرر خود پندارند و عمل های زشت و بی عفتی را مباح دانند و عبادت از روی تکبر و برای خود را بلند مرتبه دانستن به جا اورند قد که در میان مردم بزرگ شمرده شوند

إِذَا اِبْتَعْتُمُ اَلدُّنْیَا بِعَمَلِ اَلْآخِرَةِ﴾

یَعنی چگونه اید شما وقتی که اشکار شد در میان شما بدعت ها تا این که پرورش یابد در ان کوچک و سخت پیر شود در ان بزرگ و بپذیرانند و تحمیل کنند بر عمل کردن به ان بدعت ها عجم ها و چون بدعت ظاهر شد گفته شود که سنّت است و چون عمل به سنت شود گویند که بدعت است گفته شد که چه وقت می باشد این ها یا رسول الله فرمود زمانی که خریدید دنیا را به عمل اخرت

حذيفه كَيْفَ اِصْنَعْ یِا رسولِ اَللَّهِ قالَ جاهِدْ هَمَّانٌ ان مُوَقَّتٌ وَ اُهْرُبْ عَنْهُمْ اَنْ ضَعفت﴾

یَعنی چگونه ای تو اي حذیفه وقتی که امرائی باشند که اگر اطاعت کنید ایشان را داخل در کفر کنند شما را و اگر نا فرمانی کند ایشان را بکشند شما را پس گفت حذیفه چه کنم یا رسول الله فرمود جهاد کن با ایشان اگر صاحب قوه باشی و فرار کن از ایشان اگر ناتوان باشی

روایت کرده که فرمود ﴿ إِذَا عَمِلَتْ أُمَّتِی خَمْسَ عَشْرَهَ خَصْلَهً حَلَّ بِهِمُ اَلْبَلاَءُ إِذَا کَانَ اَلْفَیْءُ دُوَلاً وَ اَلْأَمَانَهُ مَغْنَماً وَ اَلصَّدَقَهُ مَغْرَماً وَ أَطَاعَ اَلرَّجُلُ اِمْرَأَتَهُ وَ عَصَی أُمَّهُ وَ بَرَّ صَدِیقَهُ وَ جَفَا أَبَاهُ وَ اِرْتَفَعَتِ اَلْأَصْوَاتُ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ أُکْرِمَ اَلرَّجُلُ مَخَافَهَ شَرِّهِ وَ کَانَ زَعِیمُ اَلْقَوْمِ أَرْذَلَهُمْ وَ لَبِسُوا اَلْحَرِیرَ وَ اِتَّخَذُوا اَلْقَیْنَاتِ وَ اَلْمَعَازِفَ وَ شَرِبُوا اَلْخُمُورَ وَ کَثُرَ اَلزِّنَا فَارْتَقِبُوا عِنْدَ ذَلِکَ رِیحاً حَمْرَاءَ وَ خَسْفاً أَوْ مَسْخاً وَ ظُهُورَ اَلْعَدُوِّ عَلَیْکُمْ ثُمَّ لاَ تُنْصَرُونَ﴾

یَعنی وقتی که عمل کرد امت من پانزده خصلت را وارد می شود به ایشان بلاء وقتی که خاصه های خدا و رسول و ائمه و ذوی القربی را دولت خود شمردند و امانت را غنیمت دانستند و دادن زکوة و صدقات را ضرر خود دانستند و اطاعت کرد مرد زن خود را و نا فرمانی کرد مادر خود را و نیکی کرد با رفیق خود و جفا کرد پدر خود را و بلند شد صدا ها در مسجد ها و اکرام کرده شد مرد از شرّ زبانش و بزرك قوم پست ترین قوم شد و مرد ها لباس حریر پوشیدند و گرفتند زن های خواننده و نوازنده و رقاصه و ساز ها و نواز های گوناگون را و اشامیدند مسکرات را و بسیار کردند زنا را پس انتظار بکشید در ان وقت باد سرخ را یا به زمین فرو رفتن را یا مسخ شدن را یا ظاهر شدن دشمن را برای خودتان پس یاری کرده نخواهید شد - این حَدیثِ در روضه الواعظین ص 558 روایت شده

روضة الواعظين ابن قتال شهید سال پانصد و هشت هجری مطبوع در قم در باب اشراط ساعت ص 558 از رسول خدا صلى الله عليه و اله روایت کرده که فرمود ﴿ یاتي عَلَى النَّاسِ زمانٌ یخجيرُ اَلْمَرْءُ مِنَ الْعَجْز والِفُجُورِ فمنْ أَدْرَكَ ذَلِكَ اَلزِمان فَليخیر اَلْعَجْزِ عَلَى اَلْفُجُور ﴾

یَعنی می اید بر مردم زمانی که مخیر می شود مرد در میان اظهار عجز و نا توانی کردن یا مرتکب فجور و کار های زشت شدن پس کسی که درك كند ان زمان را باید اختیار کند نا توانی را بر مرتکب فجور شدن

اِمْرَأَهً فِیهِنَّ وَاحِدٌ مِنَ اَلرِّجَالِ﴾

یَعنی و از شرایط قیامت صغری اینست که علم بر داشته شود و جهل اشکار شود و مسکرات اشامیده شود و زنا زیاد شود و مرد ها کم شوند و زن ها زیاد شوند تا این که در میان پنجاه زن یک مرد باشد

كه فرمود ﴿ سَیَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانٌ تَخْبُثُ فِیهِ سَرَائِرُهُمْ وَ تَحْسُنُ فِیهِ عَلاَنِیَتُهُمْ طَمَعاً فِی اَلدُّنْیَا لاَ یُرِیدُونَ بِهِ مَا عِنْدَ رَبِّهِمْ فَیَکُونُ دِینُهُمْ رِیَاءً لاَ یُخَالِطُهُمْ خَوْفٌ یَعُمُّهُمُ اَللَّهُ بِعِقَابٍ فَیَدْعُونَهُ دُعَاءَ اَلْغَرِیقِ فَلاَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ﴾

یَعنی زود باشد بیاید در امّت من زمانی که باطن های اهل ان زمان پلید و خبیث باشد و ظاهر هاشان نیکو باشد برای طمع در دنیا ظاهر سازی ایشان و برای ثواب هائی که نزد خدا است نباشد بلکه عبادات و کار های خیرشان برای ریا و نمایش دادن باشد و خوف خدا در دل هاشان نباشد خداوند عز و جل عمومیت دهد ایشان را به عقوبتی که می خوانند او را مانند خواندن شخص غرق شده که از همه جا امیدش بریده است پس دعا های ایشان بر ایشان اجابت کرده نشود

ازان مسجد هاشان اباد است و آن از هدایت خرابست فقهاء ان زمان بد ترین فقهاء زیر سایه اسمانند فتنه از ایشان خارج می شود و به سوی ایشان برمی گردد

قرب الاسناد . در همان جزء و به همان سند ص 41 از رسول خدا صلی الله علیه و اله روایت کرده که فرمود ﴿ اِذَا ظَهَرَتِ اَلْقلاَنِيسُ اَلْمُشْتَرَكَةُ ظَهَرَ الزنا﴾ یعنی زمانی که ظاهر شد کلاه های مشترکه که شاید کلاه های متداولهدر این عصر باشد که از آن ها تعبیر به کلاه های بین الملی می شود زنا اشکار شود

نوح اند و بعضی گفته اند از نژاد قنطوره کنیز حضرت ابراهیم خلیل الله عليه السلامند

يَعنى فرود می ایند مردمانی از امّت من به زمین پست مطمئنی که ان را بصره گویند نزد نهری که ان را دجله نامند می باشد بر ان نهر جسری اهل ان بسیار شوند و می باشد از شهرهای مهاجرین پس چون اخر زمان شود می ایند پسران قنظوراء که صورت های آن ها پهن و چشم های ایشان کوچکست فرود می ایند بر کنار نهر پس اهل ان جا فرقه فرقه می شوند به سه فرقه فرقه ای دنبال گاو ها می روند در بیابان و هلاک می شوند و فرقه ای برای خود از بنی قنطور امان می گیرند و کافر می شوند و فرقه قرار می دهند ذریّه خود را در پشت سر خود و جنگ می کنند با ایشان و کشته می شوند و ان ها شهیدانند

بيان الحق. در همان جلد ص 206 از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ یاتِي عَلِيٍ اُمَّتِي زَمَانٌ يَقُومُونَ سَاعَةً لاَ يَجِدُونَ إِمَاماً یُصَلِّی بِهِمْ﴾ یعنی می اید بر امت من زمانی که می ایستند ساعتی و نمی یایند امام جماعتی را که با او نماز گذارند

یَعنی می باشد در اخر این امّت مردانی که سوار شوند بر زین های بزرگ یا مرکب های دور زننده تا ان که می ایند بر در های مسجد ها و زن هاشان هر چند لباس پوشیده اند ولی برهنگانند یعنی لباس هاشان ساتر ابدان ان ها از نا محرمان نیست و بالای سر های شان مانند کوهان های شترانی خراسانی لاغر است

شرح میاثر یعنی زین های بزرگ و بعید نیست وصف کردن زین را به بزرگی ظاهر انست که بر خلاف زین های متعارف ان زمان باشد و ممکن است که میاثر تصحیف میائر باشد مشتق از مَور به معنای دور زدن و از همین با بست کریمه مبارکه ﴿ يَوْمَ تَمُورُ اَلسَّمَاءُ مَوْراً ﴾ چنان چه در مجمع البحرین گفته اى تدور السّما دورًا و در قاموس گفته ﴿ اَلمَوْرِ اَلْمَوْجُ وَ اَلاِضْطِرَابُ وَ اَلْجَرَيَّانُ عَلَى وَجْهِ اَلاَرْضِ ﴾ تا ان جائي كه گفته ﴿ وَ نَاقَةٍ مَوَارِهُ سَهْلَةَ اَلسَّيْرِ ﴾ و بنا بر این تقدیر می توان گفت که شاید مراد از میائر چرخ های دور زننده و ماشین ها و سیّارات سریعة السیر باشد که در عصر حاضر متداول است که حتی تا درب مساجد هم که می خواهند حرکت کنند با همین چرخ ها و ماشین ها حرکت می کنند و این خود معجزه ایست روشن از ان حضرت صلی الله علیه و اله و هم چنین درباره زن های اخر امّت سه صفت بیان فرموده اول کاسیات و ان نیز دور نیست مشتق از کسوة یا کسیة باشد بناء بر اول به معنای پوشندگان لباس یا فخر کنندگان به لباسند در قاموس

ص: 266

است کاساه ای فاخره که از باب مفاعله و بین اثنین باشد یعنی به یک دیگر فخر کنندگانند و بنا بر دوم که مشتق از کسی و کسیت باشد که به معنای مؤخر و پایین سُرین است چنان چه در منتهی الارب گفته و در قاموس است الكسی با الضم مؤخر العجر عاریات صفت از برای کاسیات می شود یعنی ان زن ها پایین سرین های شان برهنه است و علی رؤسهّن کاسنمة العجاف اشاره است شاید به مو های سر های ان زن ها که ان را بالای سر های خود مانند کوهان های شتر خراسانی که دو کوهانه است دو طبقه کنند و این نحوه زینتی باشد برای ایشان چنان چه در این زمان نیز این صفت در انان مشاهد و محسوس است بر این تقدیر نیز به هر کدام از این دو معنی باشد صدق فرمایش ان حضرت در ان زمان ظاهر و اشکار است و ممکن است که توجیه سوّمی هم گفته شود که مراد از کاسیات عاریات این باشد که هر چند ان زن ها لباس پوشیده اند ولی لباس های آن ها از فرط لطافت و نازکی ساتر بدن و عورت های آن ها نباشد به نحوی که از زیر لباس های شان نمایان باشد و الله العالم

مِنْ شَاهَقَ الى شَاهِق وَ مَنْ حجر إِلَى حَجَرٍ (کَالثَّعْلَبِ بِأَشْبَالِهِ) قَالُوا وَ مَتَی ذَلِکَ اَلزَّمَانُ قَالَ إِذَا لَمْ یَنَلِ اَلْمَعِیشَهَ إِلاَّ بِمَعَاصِی اَللَّهِ فَعِنْدَ ذَلِکَ حَلَّتِ اَلْعُزُوبَهُ قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَمَرْتَنَا بِالتَّزْوِیجِ قَالَ بَلَی وَ لَکِنْ إِذَا کَانَ ذَلِکَ اَلزَّمَانُ فَهَلاَکُ اَلرَّجُلِ عَلَی یَدَیْ أَبَوَیْهِ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ أَبَوَانِ فَعَلَی یَدَیْ زَوْجَتِهِ وَ وَلَدِهِ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ زَوْجَهٌ وَ لاَ وَلَدٌ فَعَلَی یَدَیْ قَرَابَتِهِ وَ جِیرَانِهِ قَالُوا وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ یُعَیِّرُونَهُ لِضِیقِ اَلْمَعِیشَهِ فعند ذلک یورد نفسه المارد التی تعلک فیها نفسه﴾

یَعنی می اید بر مردم زمانی که سالم نماند برای هر صاحب دینی دین او مگر کسی که فرار کند به سبب دین خود از بالای قلّّه کوهی به قلّه کوه دیگر یا از سوراخ جانوری به سوراخ جانور دیگر (مانند روباه با بچه هایش) پس چون چنین زمانی شد نائل به زندگانی نشوند مگر به خشم اوردن خدا پس چون زمان را چنین حالی پیش آمد می باشد هلاکت مرد به دست های زن و فرزند او پس اگر نباشد برای او زنی و فرزندی می باشد هلاکت او به دست های پدر و مادر او و اگر پدر و مادر نداشته باشد می باشد هلاکت او به دست های خویشان و همسایگان او عرض کردند یا رسول الله این چگونه خواهد بود فرمود سرزنش کنند او را به سبب تنگی معیشت پس در این هنگام وارد می کند خود را در مواردی که هلاک می شود در ان نفس او

بدان که در بعضی از نسخ این خبر اندک اختلافی دارد در این جا نقل از بیان الحق شد

مجمع الزوائد و منتخب كنز العمال . و صحيح مسلم ، و صحيح تِرمِددى . و جزو چهارم تیسیر الوصول در کتاب فتن ص 25 نقل عبارت از تیسیر است

﴿ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ (وَ اِلْهِ) وَ سْلِمٌ یُوَشک أَهْلُ الْعَراق أَنْ لَا یَجیُ ء إِلَیْهِمْ قَفِیزٌ وَ لَا دِرْهُمٌ، قِیْلَ مِنْ أَیْنَ؟ قَالَ: مِنْ قَبِلِ الْعَجَمِ یَمْنَعُونَ ذَلِک، ثُمَّ قَالَ: یُوشَک أَهْلُ الشَّام أَنْ لَا یِجیُء إِلَیْهم دِیْنارٌ وَ لَا مذی قِیْلَ مِنْ أَیْنَ ذَلِک قَالَ: مِنْ قِبَلِ الرُّوم ثمّ سكت هينهة ﴾ ( مكيال عراق هشت مكوك است و مُدی مكيال اهل شام است )

مَکّوک بر وزن تنّور پیمانه ایست که در ان یک صاع و نیم جای گیرد . یا نصف و طل تا هشت اوقيه . یا نیم ویَبه و هر ویَبه ای بیست و دو یا بیست و چهار مُدّ است بمُدّ پیغمبر صلى الله علیه و اله و سلم . یا سه کیله که هر کیله یک من و هفت ثمن من و هر منی دو رطل است و هر رطلی دوازده اوقیه و هر اوقیه ای یک استار و دو ثلث استار است و هر استاری چهار مثتقال و نیم و هر مثقالی یک درم و سه سبع درم و هر درمی شش دانگ و هر دانگی دو قیراط و هر قیراطی دو طسوج و هر طسوجی دو حبّه و هر حبّه ای شش یک از هشت یک درهم است و ان یک جزو از چهل و هشت جزو درهم است مُدی چهل و پنج رطل است قفیز هشت مکوّک است

یَعنی فرمود پیغمبر صلى الله عليه و اله و سلم نزدیکست که اهل عراق نیاید ایشان را قفیزی و نه درهمی گفته شد از طرف کی فرمود از طرف عجم منع می کنند ان را پس گفت نزدیک است که اهل شام نیاید به سوی ایشان دیناری و نه مُدیی گفته

ص: 269

شد از کجا فرمود از طرف روم پس سکوت کمی کرد ان حضرت

یَعنی یا علی به درستی که این قوم زود باشد که ازمایش شوند به مال های شان و منّت گذارند به دین شان بر پروردگار شان و ارزو کنند رحمت او را و ایمن باشند از خشم او و غضب او و حلال کنند حرام او را به شبهات دروغ و هوا های سهو کننده پس حلال می کنند مسکرات را به تغییر دادن نام او به نام نبیذ و حرام را به نام هدیه و ربا را به نام خرید و فروش پس گفتم یا رسول اللہ پس ان ها را به کدام منزلت وارد کنیم در چنین حالی ایا منزلت ردّه یعنی مرتد شدن یا به منزلت فتنه و ازمایش پس فرمود به منزلت فتنه و ازمایش

نحوه دعا کردن شخص غرق شده که امیدش از همه جا بریده شده باشد و اجابت نمی کند برای ایشان

منکر نکردند و پیروی از نیکان اهل بیت من نکردند مسلّط می گرداند. خدا بر ایشان شریران و بدان ایشان را پس نیکان شان دعا می کنند و برای ایشان مستجاب نمی شود

يَظْلِمُونَ فمَنْ دَخَلَ عَلَيْهِم فصدّقهَمَّ بِكَذِبِهِمْ وَ أَعَانَ عَلَى ظُلْمِهِمْ فلیس مَنی لست منَهُ وَ مَنْ لَمْ يَدْخُلْ عَلَيهِم وَ لم يُصَدِّقُهُم یکذبهُمْ وَ لم يَعنمُهُمْ عَلَى ظُلْمِهِمْ فَهُوَ مِنًى وَ انا مِنْهُمْ ﴾

یَعنی فرمانده هانی می باشند که اطراف آن ها را می گیرند اطرافی ها و حاشیه نشین هائی از مردم که دروغ می گویند و ستم می کنند پس کسی که وارد شد برا ایشان پس تصدیق کرد دروغ ایشان را و کمک کرد بر ستم گری ایشان پس از من نیست و من از او نیستم و کسی که بر ایشان وارد نشد و تصدیق دروغ ان ها را ننمود و كمک به ستم گری ایشان نکرد او از من است و من هم از ایشانم

نادانان فرمود فرمان فرمایانی می باشند بعد از من که به راهنمائی من راه نیافته اند و به سنّت من عمل نمی کنند و بر حوض من وارد نمی شوند پس کسی که تصدیق کند ایشان را به دروغی که می گویند و کمک کند ایشان را بر ستمی که می کنند پس این جماعت از من نیستند و من هم از ایشان نیستم و بر حوض من وارد نمی شوند ای كعب بن عجرة روزه سپر است و صدقه دادن خاموش می کند اتش گناه را نماز نزدیک کننده و سبب تقربست یا ان که فرمود برهان است ای کعب بن عجرة مردم صبح کننده اند در حالتی که دو دسته اند یک دسته می خرند نفس خود را و ازاد می کنند ان را و یک دسته فروشنده اند نفس خود را و هلاک کننده اند ان را

اَلْمُخْلَبَةُ عَلَى اَلنَّاسِ ﴾ اری علامات ان فرو رفتن به زمین و زمین لرزه و فرستادن شیاطين است صاعقه مخلبّه را بر ضرر مردمان یا مردمان فریبنده را به نزد انان

مُؤلّف ناچیز گوید دور نیست مراد از ارسال شیاطین مخلبّه را بر ضرر مردم استعمال قوای ناریّه باشد اعم از این که زمینی باشد یا هوائی در المنجد است ﴿ خَلَبَهُ خَلْباً خَدَشَهُ وَ جُرْحُهُ وَ اَلْبَرْقُ اَلْخَلَبُ اَلَّذِي يَكُونُ فی السحاب ﴾ و اعم از این که شیاطین انسیّه باشند يا جنیّه يا مرسل خالق باشد یا مخلوق یا ان که مخلبّه صفت شیاطین باشد و دور نیست که این خبر اشاره باشد به معنی ایه شریفه ای که در سوره رحمن است یرسل عليكما شواظ من نار و نحاس فلاتنتظران یا ان که مراد از شیاطین مخلبه مردمان فریبنده باشند که از روی خدعه و فریب به ضرر و هلاکت مردمان قیام کنند چنان که در قاموس است ﴿ خَلَبَهُ خَلْباً وَ خِلاَباً وَ خِلاَتَهُ يُكَبِّرُ هَمّاً خَدَعَهُ كَا خَلَبُهُ وَ خَالِبُهُ ﴾ و الله و رسوله اعلم

باقی گذارد و مردمان رذل و پست را که نشناسند کار های خوب را و انکار نکنند کار های زشت را

بر انگیخته می شود اتشی بر اهل مشرق پس جمع می کند ایشان را به سوی مغرب بیتونه می کند با ایشان هر کجا که بیتوته کنند و نیم روز کند با ایشان هر کجا که نیم روز کنند می باشد برای او ان چه که از ایشان ساقط شد و عقب ماند و می کشاند ایشان را مانند کشانیدن شتر شکسته اندام

صَعِقَ قِبْلَكُمُ اَلْعُذَاةُ فَيَقُولُونَ صَعِقَ فلان و فلان﴾

یعنی بسیار می شود صاعقه ها نزدیک قیامت صغری تا این که می اید مرد و می گوید کی را از شما ها صبح صاعقه هلاک کرده پس می گویند فلان و فلان صاعقه زده شدند

و این روایت را بزاز و طبرانی در اوسط روایت کرده اند و زیاد کرده و اشامیده شد مشروب در ظرف شرک یعنی طلا و نقره که استعمال آن در شرع اسلام حرام است و اما مشرکین ان را استعمال می کنند گفته است و بی نیاز شدند مردان به مردان و زنان به زنان و یاری می خواهند و مهیّا می شوند و اشاره فرمود به دست خود پس گذارد ان را بر پیشانی خود پس پوشید روی خود را ( مصلوب آب گوشت پخته و مایعات و نحو ان است )

مجمع الزوائد - همان جزو و همان باب و همان صفحه از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ يَكُونَ فِي هَذِهِ الامة قَوْمٍ بینَاهُمْ فِي شُرْبِ اَلْخَمْرِ وَ ضَرْبِ اَلْمَعَارِفَ حَتَّى الله عليهِم فَيَغودُو اَ قِرَدَةً وَ خَنَازِير ﴾

یعنی می باشند در این امّت گروهی که ایشان در حال اشامیدن مسکرات و زدن ساز ها و نواز ها هستند تا این که خدا بر ایشان پس صبح می کنند در حالتی که بوزینه ها و خوک ها شده باشند (نسخه چنین بود)

ان شهر شدی بر تو باد که دوری کنی از محل ازدحام و جمعیّت آن و بازاران و دربار سلطان ان پس به درستی که زود باشد که به زمین فرو رفتن و سنگ باریدن و مسخ در ان واقع شود و نشانه اش اینست و قتی که عدالت و داد خواهی بمیرد و جور و ظلم زیاد شود و زنا در ان بسیار شود و شهادت دروغ دادن در ان زیاد شود ان ها واقع می شود

ص 476 سوره دخان ذیل ایه مبارکه ﴿ فَارْتَعَبَ يَوْمَ يَاتَى اَلسَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ گفته رُوِيَ فِي حَدِيثِ اِشْرَاطِ اَلسَّاعَةِ اُوَلَ الايات اَلدُّخَانُ وَ نُزُولُ عَيْسي وَ نارٌ تَخْرُجُ مِنْ قعر عُدَّن اِبْينَ تسوقَ اَلنَّاسِ الى الْمحَشْرِ قَیلُ وَ مَا اَلدُّخَانُ قَیلُ وَ مَا اَلدُّخَانُ فَتَلاَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ) هذِهِ الاية قَالَ يمْلأ مَا بَيْنَ المُشرِّق وَ اَلْمَغْرِبِ یمَكْثِ اِرْبَعِينَ يَوْماً وَ لَيْلَةً اما اَلْمُؤْمِنُ فیصيبه كَهَيْئَةِ اَلزُّكَامِ وَ امّا اَلْكَامِنُ فَهُوَ كَالسَّكْرَانِ يَخْرُجُ مِنْ مُنْخَوی وَ اِذِينِهُ وَ دَبَّرَه ﴾

یعنی . روایت شده در حَدیثِ اشراط ساعت اول نشانه ها دُخان یعنی دود است و فرود امدن عیسی و اتشی که بیرون می اید از ته عدن اَبیَن (و ابین اسم کسی است که عدن به نام او بنا شده) می کشاند مردم را به سوی محشر گفته شد که ان دود چیست پس حضرت ایه مذکوره را تلاوت فرمود و فرمود پُر می کند ان دود میان مشرق و مغرب را و می ماند تا چهل روز و شب امّا مؤمن پس می رسد به او مرضی به هیئت زکام و امّا کافر پس او مانند شخص مست بیرون می رود از دو سوراخ بینی و دو گوش و سوراخ دُبُرِ او

فرمود ﴿ يا مَعاشِرَ الْمُسْلِمِينَ اِنْ مِنِ اشْراطِ الْقِيامَةِ اَمَانَةُ الْصلْوَةِ وَ اتِّبَاعُ الْشهوات وَ تَكُونُ اِمْرَاءَ خونة وَ وزرَاء فسقَة فَوْثب سَلْمَانَ اَلْفَارِسِيِّ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْه فَقَالَ بَابِي انْتَ وَ امي یا رْسُولِ اَللَّهِ ان هَذَا لِيَكُونَ قَالَ نَعٌم یا سَلْمَانُ وَ عِنْدَهَا وَ یكَوْنِ الْمُنْكَرِ مَعْرُوفٌ وَ اَلْمَعْرُوفُ مُنْكَراً قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلِمَانَ وَ عندها یذُوبُ قَلْبِ اَلْمُؤْمِنِ فِي جَوْفه كَمَا يَذُوبُ اَلْمِسلْح فِي اَلْمَاءِ ممَا يَرَى وَ لاَ يستطِيعُ اَنْ يُغَيِّرَهُ قَالَ او يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلمَانِ وَ یؤْتمِنُ الْخائِنَ وَ يَجُونُ الامينُ وَ یصدق اَلْكَاذِبُ وَ يُكْذَّبُ اَلصَّادِقُ قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سَلْمَانَ اَنَّ اَوْلَى النَّاسِ قَوْمٌ اَلْمُؤْمِنُ بَيْنَهُمْ یمشى بِالْمَخَافَةِ فَاِنٍ تَحکلم اُكْلُوهُ وَ انٍ سَكَتَ مَاتَ بِغَيْظِهِ یا سَلْمَانَ مَا قَدِستْ اُمَّةً لانتقم مِنْ قُوتِهَا الضعيفها قَالَ اَيْكُونَ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سَلْمَانُ عِنْدَهَا يَكُونُ الْمَطَرُ قَيْظًا وَالْوَلَدُ غَيْظًا ، وَتَفِيضُ اللِّئَامُ فَيْضًا ، وَ يَغِيضُ الْكِرَامُ غَيْضًا قَالَ وَ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلِمَانَ عِنْدَهَا يُعَظِّمُ رَبُّ الْمَالِ الدِّينَ بالِدُنْيَا وَ تَلْتَمِسَ الدُّنْيا بِعَمَلِ الْآخِرَةِ وَ اكْتفى اَلرِّجَالَ بَا لِرِجَالٍ وَ اَلنِّسَاءُ بَالبسا وَ تَرْكَبُ ذَوَاتُ اَلْفُرُوجِ السروج فعلُیهم مَن امتى لعنة الله یا سلمان عندها یکی امتی قَوْمٌ جثثهم جُثَّةِ اَلنَّاسِ وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ اَلشَّيَاطِينُ اَنْ تكُلُموا قَتَلُوهُمْ وَ اَنَّ سكَتوْا اِسْتَبَا حُوهُمْ لاَ يَرْحَمُونَ صَغِيراً وَ لاَ صَغِيراً وَ لاَ يُوَقرُونَ كبيْراً اَنَاءِ مَا يَذَرُونَ وَ تُوِّ ظَاهِرٍ مُتَّهَمٍ وَ يُجَارُ فِي حُكْمِهِمْ عِنْدَ ذَلِكَ تَكُونُاماره اَلنَّساءُ وَ مُشَاوَرَةُ اَلاَمَاءِ وَ نُفُوذِ الصِّبْيَانِ عَلَى اَلنَّاسِ وَ تَكْثُرَ اَلشَّرْطُ وَ تتحلَّى ذُكُورٌ اِمتَى باَلذَّهَبُ وَ يَتَهَاوَنُ بِالزَنَا

ص: 285

وَ تَظْهَرُ اَلْقینَاتُ وَ يُتَغَنَّى بِكِتَابِ اَللَّهِ وَ تَتَكَلَّمُ اَلرُّوبِيضُ قلْتَّ بابى انت يَا رسُول اَللَّهِ وَ امي وَ مَا الرُّوَيْبِضُهْ قالَ انْ تَتَكَلَّمَ فِى اَمْرِ الْعَامَّةِ مَنْ لَمْ يَتَكَلَّمْ قَبْلُ قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ بَا رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ نَعَمْ یا سْلُمَانَ عِنْدَهَا تُزَخْرَفُ اَلْمَسَاجِدُ كَمَا یزخرف الكَاش وَ اَلْبَيْعُ وَ تُحَلَّى المَصاحِفُ بِا لذَّهَبِ وَ تَطُولُ اَلْمَنَابِرُ وَ تَكْثُرُ الصُّفُوفُ وَ القُلوب متَبَاغَضَةً وَ اَلالْسُنُ مُخْتَلِفَةٌ وَ نوَالُهُم لَعِقةٍ مَن اعْطى عَلَى لِسَانِ مَنِ اِعْطَى شُكْرَ مَنْ مَنَعَ كُفْرٍ قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلُمَانَ عِنْدَ ذَلِك یوتى سَبَايَا مِنَ اَلْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ تَكُونُ من امتى فَوَيْلٌ لِلضُّعَفَاءِ مِنْهُمْ وَ وَبَلَ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ انْ تَكَلَّمُوا قَتَلُوا وَ انْ سكنوا قَتَلُوا مَوْتٌ عَلَى طَاعَةِ اَللَّهِ خَيْرٌ مِنْ حیوَّةٍ عَلَى معصیة الله قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلمَانَ عِنْدَهَا تشَارِكُ اَلْمَرْأَةَ زَوْجَهَا فى امره و یحَقِّ اَلرَّجُل وَاَلدَّهُ وَ یبِرَّ صَدِيقُهُ یلبسونِ جُلُودِ اَلْضئان عَلَى قُلُوبِ اَلذِّئَابِ عُلَمَائِهِمْ شَرٌ مِنَ اَلْجِيفَةِ قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ با رسول اَللَّهِ قَالَ نَعَمْ یا سْلِمَانَ عِنْدَهَا تَكُونُ عِبَادَتُهُمْ فِيهَا فِيمَا بَيْنَهُمْ اَلسَّلاَوِمُ لَهَا فِيمَا وَ لاَ بُدَّ تَسمُونُ فِي مَلَكُوتِ اَلسَّمَوَاتِ وَ الارض اَلاِنْجَاسِ الارجاس قَالَ اَوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ یا سْلِمَانِ عِنْدَ ذلک یتخذ كِتَابَ اَللَّهِ مزامیر وَ ینبذ كِتَابِ اَللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ يُعَطِّلُونَ اَلْحُدُودَ و یمیتون سَنتى وَ يُحِبُّونَ اَلْبِدْعَةَ وَ لاَ يُقَامُ يَوْمَئِذٍ تبصر اَللَّهِ لاَ يَامُرُونَ بِالِمَعْرُوفٍ و لا يَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ عِندَهَا یغار عَلَى الْغُلَامِ كَما يُغَارُ عَلَى اَلْجَارِيَةِ وَ يَخْطُبُ كَمَا تَخْطُبُ اَلنِّسَاءُ وَ یهیئ كَمَا یهیئ اَلْمَئة عِنْدَهَا تَقَارَبَ اَلاِسْوَاقُ قلَتَّ بَابِي اَنْتَ و

ص: 286

امَّي یا رَسُولِ اَللَّهِ وَ مَا تَقَارَبَ اَلاِسْوَاقُ قَالَ كُلٌ يَقُولُ لاَ اَبِيعُ وَ لاَ اِشْتَرَى وَ لاَ رَازِقَ غَيْرُ اَللَّهِ يَا سَلْمَانُ عِنْدَهَا ثلَيهِمُ الجَبابِرَةُ وَ یمَیعُونَ حُقُوقَهُمْ وَ يَمْلَؤُنَ قُلُوبَهُمْ و رُعْباً فَلاَ تَرَى اِلاّ خَائِفاً مَرْعُوباً عِنْدَ ذَلِكَ یرَفْعِ اَلْحج فلاحجٌ یحیج كِبارُ النَّاسِ لِلَّهْوِی وَ اَوْساطُ اَلنَّاسِ لِلتِّجَارَةِ وَ فُقَرَاءِ اَلنَّاسِ للریاء وَ اَلسمِعَته قَالَ اوْ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ يَا سَلْمَانُ ﴾ (اَلْحَدِيث)

یَعنی ای گروه مسلمانان از شرایط قیامت می رانیدن نماز و پیروی کردن از شهوت ها و خواهش های دل است و می باشند فرمان فرمایان خیانت کار و وزیران فاسق پس از جا بر خواست سلمان فارسی رضی الله عنه و عرض کرد پدر و مادرم فدای تو باد ای رسول خدا این ها هر اینه می باشند فرمود اری ای سلمان در ان زمان معروف منکر و منکر معروف گردد سلمان عرض کرد این ها می باشد فرمود اری ای سلمان در ان وقت آب می شود دل مؤمن در داخل او هم چنان که نمک در اب اب شود از ان چه که می بیند از منکرات و نمی تواند ان را تغییر دهد عرض کرد ایا می باشد این ها فرمود اری ای سلمان امین دانسته شود خیانت کار و خیانت کار شمرده شود امین و تصدیق کرده شود دروغ گو و تکذیب کرده شود راست گو عرض کرد ایا می باشد این ها فرمود اری ای سلمان در ان وقت سزاوار ترین مردم گروهی هستند که مؤمن در میان شان راه رود در حالتی که ترس ناک باشد اگر سخن گوید می خورند او را و اگر ساکت باشد می میرد به خشم خود ای سلمان مقدّس نیست امّتی که انتقام نکشد توانای

ص: 287

ان برای نا توان آن عرض کرد ایا می باشد این ها فرمود اری ای سلمان در ان وقت باران باریده نشود و فرزند بر پدر خود خشمگین باشد و بسیار شوند اشخاص پست و لئیم بسیار شدنی و دست های اشخاص کریم در احسان و انفاق کردن بسته شود عرض کرد ایا این ها شدنی است فرمود اری ای سلمان در ان وقت صاحبان مال بزرگ و محترم شمرده شوند و دین به دنیا فروخته شود و به عمل اخرت دنیا را بطلبند و مرد ها در فجور به مرد ها اکتفا کنند و زن ها به زن ها و زن ها سوار زین ها شوند پس بر ایشانست از امت من لعنت خدا ای سلمان در ان وقت والی و زمام دار امّت من شوند کسانی که جُثّه های ایشان جُثّه ادمی است و دل های ایشان دل های شیاطین است اگر تکلّم کنند می کشند ایشان را و اگر ساکت شوند ریشه کن کنند ایشان را رحم بکوچک نمی کنند و احترام نمی کنند بزرگ را هر اینه بد است ان چه بد می کنند پامال می کنند احترام ایشان را و جور کرده می شود در حکم های ایشان در ان زمان امارت با زنان خواهد شد و کنیزان طرف مشورت شوند و کودکان بر مردم حکم شان نافذ شود و سرهنگان و لشکریان زیاد شوند و مردان امت من به طلا زیور کنند و به زنا اهمیّت ندهند و زن های خواننده و نوازنده و سازنده و رقاصه ظاهر شوند و به به قران تغنّی کنند و رویبضه سخن گوید (ابن عبّاس گفت) گفتم یا رسول الله پدر و مادرم فدای تو باد چیست رویبضه فرمود سخن گو در امور عامه مردم کسی که سخن گو نبوده یعنی مردمان رذل پست گفت سلمان

ص: 288

ایا می باشد این ها یا رسول الله فرمود اری ای سلمان در ان وقت زینت کنند مسجد ها را هم چنان که زینت کرده شود کلیسا های نصاری و عبادت گاه های یهود و زیور کنند قران ها و کتاب ها را به طلا و طولانی کنند منبر ها را و بسیار شود صف های جماعت در حالی که دل هاشان کینه یک دیگر را داشته باشد و با هم دیگر مختلف باشد و عطا هاشان به قدر لیسیدن انگشت باشد کسی که عطائی به او داده شود از عطا دهنده شکر گذاری کند و اگر به او عطائی نشود نا سپاس گوید گفت ایا می باشد این ها یا رسول الله فرمود اری ای سلمان اورده شوند در ان وقت اسیرانی از مشرق و مغرب از مسلمانان از امّت من پس وای بر ناتوانان ایشان و وای بر اسیر کنندگانشان از خدا اگر سخن گویند می کشند ایشان را و اگر هم ساکت باشند می کشند مردن بر طاعت خدا بهتر است از زندگانی با معصیت خدا گفت ایا می باشد این ها فر مود اری ای سلمان در ان وقت شریک می شود مرد با زن خود در کاری که می کند و ازار می کند مرد پدر خود را و نیکوئی کند با رفیق خود می پوشند لباس میش را بر دل های چون گرگ خود علماءشان بد ترند از مردار گفت ایا این ها می باشد یا رسول الله فرمود اری ای سلمان در ان وقت عبادت در میان ایشان همان خواندن تنها است آن هم ناچار نام گذارده می شوند در ملکوت اسمان ها به نجاسات و پلیدی ها عرض کرد ایا می باشد این ها فرمود اری ای سلمان در ان وقت قران را با ساز ها می گیرند و پشت سر می اندازند قران را و معطل می کند حدود را

ص: 289

و می میرانند سنّت مرا و زنده می کنند بدعت را و کسی به یاری خدا قیام نمی کند امر به معروف نمی کنند و نهی از منکر ننمایند در ان وقت غیرت کشیده می شود بر سر پسران برای فجور هم چنان که غیرت کشیده می شود بر سر دختران و خواستگاری می شوند هم چنان که دختران خواستگاری می شوند و مهیّا می کنند خود را هم چنان که زنان مهیّا می کنند خود را در ان وقت بازار ها به هم دیگر نزدیک شود گفتم پدر و مادرم فدای تو باد یا رسول الله مراد از نزدیک شدن بازار ها چیست فرمود هر کدام یکی می گوید نفروختم و نخریدم و حال ان که روزی دهنده ای غیر از خدا نیست ای سلمان در ان وقت جبّاران و ستم گران بر ایشان سلطنت و حکومت کنند و حقوق ایشان را از ایشان منع کنند و دل های ایشان را پر از ترس و بیم کنند پس نبینی ان ها را مگر خائف و ترس ناک در ان وقت حج رفتن بر داشته پس حجی در کار نباشد حج می کنند بزرگان مردم برای بازیگری و به تماشا و گردش و میانه حال های مردم برای تجارت و بارزگانی و فقراء مردم برای نمایش دادن و گوش زد کردن عرض کرد ایا این ها می باشد یا رسول الله فرمود اری

تو را به گریه در اورده خدا چشم های تو را نگریاند فرمود ﴿ یا حُذَيْفَةَ قَدْ ذَهَبَتِ الدُّنْيا اَوْ كانَكَ بِالدُّنْيا لَمْ تَكُنْ قُلْتُ فِدَاكَ ابى وَ اُمي یا رْسُولِ اَللَّهِ فَهَلْ مِنْ عَلاَمَةٍ یستدک بِهَا عَلَى ذَلِكَ قال نعم یا حُذَيْفَةَ احْفَظْ بِقَلْبک وَ انْظُرْ بِعِيْنک وَ اعْقِدْ بِيَدَيْكَ اِذا ضَيَّعْتَ امَّتِى الصَّلوةِ وَ اتبَعَتِ الشَّهَوَاتُ وَ كَثُرَتِ اَلْخِيَانَاتُ وَ قَلَّتِ اَلْأَمَانَاتُ وَ شَرِبُوا اَلْقَهَوَاتِ وَ اظْلِمَ اَلْهَوَى وَ غارِ اَلْمَاءِ وَ اِغْبَرْتَ اَلاَفِقَ وَ خَیفَّتُ اَلطُّرُقَ وَ تشَاتمُ النَّاسِ و فَسَدُوا وَ فجَرتِ اَلْبَاعَةُ وَ رَفَضَتِ القِنَاعَةُ وَ سَاءَتِ الظُّنُونُ وَ تَلَاشَتِ السِّنُونَ وَ كَثُرَتِ الاشجَارُ و قَلَّتِ الثِّمَارُ وَ غَلَت الاسْعَارُ وَ كَثُرَتِ اَلرِّيَاجُ وَ تَبِینتِ الاشْرَاطَ وَ ظَهَرَ اللِّوَاطُ وَ اسْتَحْسَنُوا الْخَلَفَ وَ ضَافَتِ اَلْمَكَاستُ وَ قَلَّتِ اَلْمَطَالِبُ وَ اِسْتَمَرُّوا بِالْهَوَى وَ تَفاكَهوَاَ بَيْنَهُمْ بِشتيمَةِ الاِباءِ وَ الاُمَّهاتِ وَ اَكْلِ اَلرِّبَا وَ فشَا الزنا وَ قَلَّ الرّضَا وَ اسْتَعْمَلُوا السُّفَهَاءَ وَ كَثُرَتِ الخیانَةُ وَ قُلت الامانَةَ وَ ذَكِيّ كُلَّ اَمرِ نَفْسَهُ وَ عَمَلِهُ وَ اشْتَهَرَ كُلُّ جَاهِلٍ بتجْهلَهُ وَ زَخْرِفَتْ جُدْرَانُ الدُّورِ وَ رُفِعَ بِنَاءُ الْقصُورِ وَ صارَ الْبَاطِلُ حَقّاً وَ الْكَذِبُ صِدْقاً وَ الصِّحَّةَ عَجْزاً وَ اَللَّوْمَ عَقْلاً وَ الضلالة هدى وَ الْبَيَانُ عَمًى وَ الصَّمْتُ بَلاَهَةٌ وَ الْعِلْمُ جَهَالَةٌ وَ كَثُرَتِ الَايَاتُ وَ تَتَابَعَتِ الْعَلَامَاتُ وَ تَرَاجَمُوا بِالظُّنُونِ وَ دَارَتْ عَلَى اَلنَّاسِ وَ رحی الْمُنونِ وَ عَمِيَتِ الْقُلُوبُ وَ غَلَبَ الْمُنْكَرُ اَلْمَعْرُوفُ وَ ذَهَبَ التَّوَاصُلُ وَ كَثُرَتِ التِّجَارَاتُ وَ اسْتَحْسبوا الْبِطَالاَتِ وَ تَهَادَوا أَنْفُسُهُمْ بِالشَّهَوَاتِ وَ تهَاوَنوَّا بالْمُعْضِلاَتِ وَ رَكِبُوا جُلُوَّ اَلنُّمُو وَ اكلُوا الْمَأْثُورَ وَ لَبُّسوا اَلْحُبورَ وَ اِثْرُوا اَلدُّنْيَا عَلَى اَلْآخِرَةِ وَ ذَهَبَتِ اَلرَّحْمَةُ مِنَ اَلْقُلُوبِ

ص: 291

و عمّ الفساد و اِتَّخَذَوَاِ كْتَابَ اَللَّهُ لَعِباً وَ مَالَ اَللَّهِ دُوَلاً وَ اِسْتَحَلُوا الخمر بِالنَّبِيِّذ وَ اَلنَّجْشِ با لِزَكْوَةِ وَ اَلْبُرْبَا بالِبَيْعٍ وَ اَلْحُكْمَ بَا لِرْشَّا وَ تَكَافَا اَلرِّجَالُ بَالِرِجَالٍ وَ اَلنِّسَاءُ بالَنَساءُ وَ صَارَتِ الْمَباهاة فِي اَلْمَعْصِيَةِ وَ الْكِبْرَ فِى اَلْقُلُوبِ وَ الْجَوْرِ فِى اَلسَّلاَطِينِ وَ اَلسفَاهَةِ فى سَائِرِ اَلنَّاسِ فَعِنْدَ ذَلِكَ لاَ یسلم لذَى دِينُ دِينِهِ الاِمْنُ فَرِّ بدٌینُهُ مِنْ شَاهِقِ الى شَاهِقٍ وَ مَنْ وَاد الى واد وَ ذَهَبَ اَلاِسْلاَمُ حَتَّى لا یبقی الاّ اِسْمه وَ اِنْدَرَسَ اَلْقُرْآنُ مِنَ الْقُلُوبِ حَتی لا يَبْقَى الأرسمَةُ یقُرُونِ اَلْقُرْآنِ لاَ يُجَاوِزُ تَرَاقِيَهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ بِما فِيَّةَ مَن وَ عُدْرَتِبهِم وَ وَعيدِهِ وَ تَحْذِيرِهِ وَ تَنذیرِهِ وَ نَاسِخٍه وَ مَنسوخَةٍ فَعِندَ ذَلِكَ تَكُونُ مَسَاجِدُهُمْ عَامِرَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ خَارِبةٌ مِنْ اَلاِيْمَانِ عِلْماًئهمُّ شرّ خَلْقِ اَللَّهِ عَلَى وَجْهِ اَلْأَرْضِ مِنْهُمْ بَدَتِ الْفِتْنَةُ وَ اليْهِمْ تَعودُ وَ يَذْهَبُ الْخیر وَ اهْلَهُ وَ يَبْقَى الشَّرُّ وَ اَهْلَهُ وَ يَصِيرُ اَلنَّاسُ بِحَيْثُ لاَ يَعِبئا اَللَّهُ بَشِئ مِنَ اعمالهم قَد جبب اليْهم اَلدِّينارُ وَ الَدِرْهَمٍ حَتَّى ان اَلْغنَى لْیحَدَثَ نَفْسَةٌ بِالْفَقْر ﴾

یعنی دنیا رفت یا مثل این که دنیا گویا نبوده است گفتم پدر و مادرم فدای تو باد یا رسول الله پس آیا نشانه ای هست که دلالت بر ان داشته باشید فرمود اری ای حذیفه نگاه دار به قلبت و به چشمت ببین و به دستت بشمار وقتی که ضایع کرد امّت من نماز را و پیروی کردند شهوت ها را و بسیار شد خيانت ها و كم شد امانت ها و اشامیدند مسکرات را و تاریک شد هوا و

ص: 292

فرو رفت اب و غبار الود شد کرانه اسمان و راه ها خوف ناک شد و شئامت و بدی مردم را فرو گرفت و فاسد شدند و خانواده ها اهل فجور شدند و قناعت کردن متروک شد و گمان ها به یک دیگر بد شد و سال ها خوار و پست شد و اشجار زیاد شد و میوه ها کم شد و اسعار گران شد و باد ها زیاد شد و پیدا و اشکار گردیدند مردمان پست و اشکار شد لواط و نیکو دانستند دروغ گفتن و دروغ وعده داد و یا سخن زشت و تباه گفتن را و تنگ شد کسب ها و طلب حق کننده کم شد و استوار و محکم شدند در هوا و خواهش دل خود و خوش طبعی کردند به دشنام دادن به پدران و مادران و خورده شد ربا و زیاده شد زنا و کم شد خشنودی و بر سر کار آمدند اشخاص سفیه و نادان و بسیار و بی اندازه شد خیانت و كم و نا چیز شد امانت و هر کسی تزکیه نفس و تعریف از خود و کار خود کند و هر نادانی به نادانی خود مشهور شود و دیوار های خانه ها را رنگین و زینت کنند و قصرها و ساختان ها بلند ساخته شود و و باطل حق گردد و دروغ راست و صحت عمل را عجز و نا توانی شمارند و لئامت و نکوهش و سرزنش کردن به یک دیگر را عقل دانند و گم راهی را هدایت شناسند و بیان را کوری و سکوت کردن را نا دانی دانند و علم را جهالت شمارند و نشانه ها بسیار شود و علامات پی در پی ظاهر گردد و از روی گمان سخن های بی حقیقت گویند و اسیای مرگ بر سر مردم دورزند و چشم های دل ها کورشود و کار های زشت بر خوب غالب اید دوستی و مواصلت با یک دیگر از میان برود و تجارت ها و بارزگانی زیاده شود و کار های باطل و نا چیز را نیکو دانند و

ص: 293

و مستحسن شمارند و هدیه می دهند نفس های خود را به یک دیگر به سبب شهوت هائی که دارند و اسان می شمارند کار های مشکل را و سوار می شوند بر پوست های پلنگ و می خورند و اعاشه می کنند به سبب نقل شری که از ایشان شده و می پوشند جامه های نرم و نازک را و راغب به دنیا شوند و ان را بر اخرت ترجیح دهند و رحم از دل ها بیرون رود و فساد عمومیت پیدا کند و ان ها را فرو گیرد و قرآن را به بازی گیرند و مال خدا را برای خود دولت دانند یعنی حق الله را از مال خود بیرون نکنند و مسکرات را به تغییر نام ببیند حلال دانند و در زکوة دادن خیانت کنند و ربا را به نام بیع بگیرند و به رشوه گرفتن حکم کرد و برابری کنند مرد ها در فجور با یک دیگر و زن ها با زن ها و به معصیت کردن مردم به یک دیگر فخر و مباهات کنند و کبر در دل ها راه باید و ظلم و جور در پادشاهان و سفاهت و نادانی در سائر مردم ظاهر شود پس در ان وقت سالم نمی ماند برای هیچ صاحب دینی دین او مگر کسی که فرار کند به سبب دین خود از قلّه کوهی به قلّه کوهی و از درّه ای به درّه ای و برود اسلام تا این که باقی نماند از ان مگر اسمی از ان و کهنه شود قران در دل ها تا این که باقی نماند از ان مگر نقشی قرآن می خواند و از استخوان ترقوه و حَنجَره های ایشان نمی گذرد و از وعده های خدا که در ان است و وعید های او و ترسانیدن و بیم دادن او و ناسخ او و منسوخ او دانا نیستند پس در چنین وقتی مسجد های ایشان آباد است و دل هاشان از ایمان خرابست علماء ایشان بد ترین خلق خدا هستند بر روی زمین از ایشان شروع فتنه می شود و به سوی ایشان بر می گردد

ص: 294

خیر و اهل خیر می روند و شرّ و اهل شرّ باقی می مانند مردم می گردند به حالتی که اعتناء نکند خدا به چیزی از اعمال ایشان از روی تحقیق محبوب ایشان دینار و درهم خواهد بود تا اندازه ای که ثروتمند با خود حَدیثِ نفس از فقر کند

مؤلّف نا چیز گوید ان حضرت صلى الله عليه و اله هشتاد و کسری از علامات عامه را در این خبر شریف بیان فرموده که همه ان ها تا کنون واقع شده و از معجزات کلامی و پیش گویی های ان حضرت است که از چهار ده قرن پیش تقریبا اخبار به ان ها فرموده و یکا یک مصداق پیدا کرده اوَّل ضایع کردن نماز ها است که یکی از رکن های رکین و پایه های دین مقدس اسلام است به ترک کردن آن یا استخفاف کردن ان متعمّدا و یا واجب ندانستن که سبب ارتداد و بیرون رفتن از دین و خارج شدن از زمره مسلمین است و یا باطل به جای اوردن و رعایت شرایط صحت ان را نکردن از مقدمات و واجبات و منافيات و شكيات و سهویات ان و یا کاهلی کردن و یک وقت خواندن و یک وقت نخواندن یا از روی تقلید صحیح از مجتهدی که باید تقلید ان را کند به جا نیاوردن که همه این ها سبب فسق است دُوُّم پیروی کردن از میل ها و خواهش های نفسانی و شهوت رانی به اقسام مختلفه که مخالف با دستور شریعت اسلام باشد سِوُّم زیاد شدن خیانت که عبارتست از دغلی و نا راستی و نا درستی و تغلب در نفس یا عرض یا مال یا قول یا فعل یا ناموس غیر هر چندان غیر مسلمان نباشد چَهارُم کم شدن امانت ها و ان ضدّ خیانت ها است که عبارتست از پاکی و راستی و درستی و تغلب نکردن در نفس یا

ص: 295

یا عرض یا مال یا قول یا فعل یا ناموس مردم هر چند مسلمان نباشند پنجُم اشامیدن مسکرات. قهوات جمع قهوه است و قهوه به معناى مِی و مسکر است و تعبیر تلفظ جمع به اعتبار تعداد افراد انست به نام های مختلف شِشُم تیره و تار شدن هوا است که آن نیز در اثر ارتکاب معاصی است و بیش تر در اثر ریختن خون نا حق است چنان چه از ادم ابوا البشیر علیه السلام نقل شده که پس از کشته شدن هابیل گفت تغيرت البلاد و من عليها فوجه الارض مغبّر فبیح و هم چنین مستفاد از بعض از اخبار است که روز عاشورا پس از قتل حضرت سیّد الشهداء عليه السّلام هواء تيره و تار شد و غیر این ها که در مرور دهور و اعصار این حادثه پیش امد کرده و واقع شده و ممکن است گفته شود که این علامت مراد دود تیره ایست که خبر داده شده که تا چهل روز در بالای سرها در هوا ظاهر می شود که در تفسیر ایه شریفه فارتقب يوم یاتى السماء بدخان مبین از عامّه و خاصّه روایت شده و بعضی از ان ها از پیش گذشت و بعض دیگر بعد از این در این کتاب ذکر خواهد شد و این علامت زمان خیلی نزدیک به ظهور صورت می گیرد هَفتُم فرو رفتن اب ها است به زمین چنان چه در این چند ساله به خصوص اثر ان ظاهر شده و چه بسیار از قنات ها خشک شده و شاید بعد از این هم شدت پیدا کند و حضرت امير المؤمنين عليه السلام هم در بعضی از خطب ملاحم در فرمایشات خود تصریح به ان فرموده به فرموده خود که می فرماید عمت القنوات یعنی کور شود قنات ها چنان چه در جلد دوّم این کتاب ضمن اخبار علویّه در بخش چهارم ذکر خواهم کرد ان شاء الله تعالى- و ممکن است مراد فرو رفتن اب های بعضی

ص: 296

از نهر های بزرگ جهان باشد از قبیل رود نیل و فرات چنان چه بعض اخبار ان از پیش گذشت و بعضی از ان هم در بخش متعلق به خود ذکر خواهد شد - و ممکن است که این علامت در زمان خروج دجال که مقارن با زمان ظهور است صورت گیرد چنان چه ان بسیاری از اخبار عامه و خاصه مستفاد می شود که ان ملعون بهر نهر یا دریائی عبور كند اب ان خشک می شود هَشتُم غبار الود شدن افق و ظهور این علامت نیز یا به واسطه کثرت معاصی است حضوصاً ریختن خون های نا حق چنان چه در علامت ششم از کلام ادم علیه السّلام فهمیده می شود و هم چنین فرمایش حضرت سید الشهاد علیه السّلام در بالین نعش حضرت علی اکبر عليه السّلام كه فرموده على الدّنيا بعدک العفا و سایر اخبار وارده یا به واسطه استعمال کردن بعضی از آلات جنگی در روی زمین از قبیل بمب های اتمی و یا به واسطه خسف های مهمی که از وقوع ان پیش از ظهور خبر داده شده از قبیل خسف مشرق و مغرب و جزيرة العرب و غير این ها یا ان که استعاره و کنایه است از قحطی و غبار گرسنگی یا غبار جنگ های خونین و مانند این ها نُهُم ترس ناک شدن را و ان در اثر هرج و مرج و فتنه و فساد و انقلاب است که قبل از ظهور در روی زمین رخ می دهد چنان چه از آیه شریفه طفر الفساد فى البّر و البحر بما كسبت ابدى الناس و بسیاری از اخبار مستفاد می شود دَهُم دشنام دادن و شماتت کردن و فساد کردن مردم است که کاملا در زمان حاضر شیوع دارد به انواع مختلفه از زبان و قلم و دستگاه های تبلیغاتی

ص: 297

یازدَهُم فجور کردن باعه یعنی سعایت کنندگان نزد سلطان در قاموس است ﴿ وَ بَاعَةٍ مِنَ اَلسُّلْطَانِ شَعَرَ بِهِ اَللَّهُ وَ هُوَ بَائِعٌ جَمْعٌ بَاعهُ ﴾ و در منتهى الارب و باعه من السلطان سعایت وی کرد نزد سلطان - یا فجور کردن خرید و فروش کنندگان در المسجد است باع بسیار مبیعا ﴿ فُلاَناً كَتَابَا اَوْ مِنْ فُلاَنٍ كِتَاباً اعْطَاهُ الْكِتابُ وَ احْ تابا وَ اخْدُ مِنْهُ اَلْعَيْنَ اَوِ الْعَكْسَ فَهُوَ بَائِعٌ وَ هُمْ نَابِعَةٌ وَ ذَالَتْ مَبْعَ ﴾ پس بنا بر اول باعَه به معنای سعایت کنندگان یعنی سخن چینان نزد سلطان و باج و خراج گیران و والیان بر هر کار و هر قوم باشند و بنا بر دوم به معنای کَسَبه و خرید و فروش کنندگان است چنان چه در معنای ساعی گفته شده و بر متولیّان صدقات نیز اطلاق شده دوازدَهُم بر داشته شدن ملکه قناعت است از میان مردم چه در خوراک و چه در لباس و غیره سیزدهم بد گمان شدن مردم است در حق یک دیگر و بدبین شدن به هم دیگر چهاردهم متلاشی شدن سال ها شاید کنایه از مرتب نبودن فصول ان ها است یا بی برکتی آن ها چنان چه از بعضی از اخبار مستفاد می شود پانزدهم و شانزدَهم زیاد شدن درخت ها و کم شدن میوه ها است یعنی با کثرت درختان میوه کم به وجود اید و برکت از اشجار و اثمار بر داشته شود چنان چه از بعضی از ایات قرانیه و بسیاری از اخبار و احادیث مستفاد می شود هِفدَهُم گران شدن نرخ ها چنان چه از اخبار دیگر فهمیده می شود و اخبار ان بعض قبلا ذکر شده و بعض دیگر هم خواهد امد و از ان جمله است اذا اكثر طعامكم و لا ترونها الا با غلى اسعار كم و نسخه دیگر لم تروها

ص: 298

یعنی وقتی که بسیار شد خوردنی های شما و ندید ان را مگر به گران ترین نرخ های خود هجدَهُم وزیدن باد ها چنان چه از اخبار دیگر نیز فهمیده می شود وزیدن باد های سخت در اخر الزمان که بسیاری از ان هلاک شوند و جمع کثیری را به دریا ریزد نوزدَهُم واضح و برقرار شدن شرط ها است که شاید کنایه از مشروطه شدن ممالک اسلامی باشد و یا بسته شدن شرط ها و پیمان ها باشد در میان مسلمین و کفّار بیستم اشکار شدن عمل شنیع لواط است در مردم بيست و يكم نیکو دانستن مخالفت کردن با یک دیکر و تحسین کردن ان را یا مخالفت کردن در عهد ها و وعده ها بيست و دُوّم به مضیقه و تنگی افتادن و تنگ شدن كسب ها به بسته شدن راه های آن و کم شدن محل های طلب کشب بیست و سوّم ادامه و استمرار داشتن هوا ها و میل ها و خواهش های نفسانیه مردم در مشتهیات خود بیست و چهارُم فحش دادن به پدران و مادران یک دیگر خوش طبعی ایشان شود بیست و پنجُم ربا دادن و خوردن و معاملات ربوی در میان شان رواج گرد و شایع شود بیست و ششم اشکار و زیاد شدن زنا بیست و هَفتُم ناراضی بودن مردم بیست و هشتم مصدر کار شدن و حکومت کردن مردمان نادان و سفیه بیست و نُهُم زیاد شدن خیانت و نادرستی در مردم و کم شدن امانت و درستی سی اُم خود پسند شدن و تعریف کردن مردم از نفس خود و کار خود سی و دوُّم مشهور شدن جاهل و نادان به جهل و نادانی خود

ص: 299

سی و سوُّم زینت کردن دیوار های خانه ها به نقش و روغن مالی و الوان گوناگون چنان چه کاملا در این زمان رواج دارد حتّی ان که به دهکده ها هم سرایت کرده سی و چهارم بلند کردن ساختمان های کاخ ها و قصر ها چنان چه در این زمان متعارف و مرسوم شده سی و پنجُم باطل را حق دانستن و حق را باطل سی و ششم دروغ را راست دانستن و راست را دروغ سی و هَفتُم صحیح العمل را عاجز و ناتوان دانستن سی و هشتم ملامت و نکوهش را عقل دانند سی و نُهُم گم راهی را هدایت و هدایت را گم راهی دانند چِهِلُم دلیل آوردن را کوری و سکوت کردن را نادانی و علم را جهالت دانند چِهِل و یکم بسیار شدن آیات یعنی زیاد ظاهر شدن ایت های زمینی و اسمانی از صاعقه ها و باد های سخت و باران و برف و تگرگ های هلاک کننده و سیل های خراب کننده و زلزله ها و زمين لرزه ها و اتش فشانی ها و أمثال این ها چهل و دوّم پی در پی ظاهر شدن علامات و آثار چهل و سوّم گمان های بی حقیقت به هم دیگر بردن و به پندار سخن گفتن چهل و چهارم دور زدن اسیای مرگ بر سر مردم یعنی زیاد شدن مرگ های عمومی به واسطه امراض یا گرسنگی و نحو این ها چهل و پنجُم کور شدن چشم های دل از دیدن حقایق یعنی مردم ظاهر بین شوند و حقیقت بین نباشند چهل و ششم غالب شدن کار های زشت بر کار های خوب چهل و هفتم

ص: 300

زیاد شدن تجارت ها چهل و هشتُم نیکو دانستن و تحسین کردن کار های باطل چهل و نهم هدیه دادن نفس های خود را به یک دیگر برای شهوت و فجور پنجاهم سست و اسان گرفتن کار های و مشکل پنجاه و یکُم سوار شدن بر پوست های پلنگان شاید اشاره باشد به زین های بعضی از اتومبیل ها و سیارات که از پوست های پلنگان ساخته شده و در میان بعضی از مترفین رجال و اعیان متداول شده پنجاه و دوّم خوردن خوردنی های خوبی که مخصوص برای خود تهیّه می کنند که در دست رس عامّه نیست و دیگران از آن محرومند پنجاه و سوّم اختیار کردن و دنیا را بر اخرت پنجاه و چهارُم رفتن رحم از دل ها پنجاه و پَنجُم عمومیت پیدا کردن فساد در میان مردم پنجاه و ششم قرآن را ملعبه و بازی چه خود قرار دادن پنجاه و هفتم مال خدا را ندادن و برای خود دولت دانستن پنجاه و هشتم اسم شراب و مسكرات را تغییر دادن و به نام نبیذ و غیره حلال دانستن و خوردن پنجاه و نهم حلال دانستن موافقت کردن فروشنده را به ان چه که می فروشد در مدح کردن وقت فروختن ان یا در حالی که مشتری نیست قیمت ان چیز را زیاد کند تا سبب شود که دیگری به بهای زیاد تر از بهای ان بخرد یا برای این که خریدار از خرید چیزی میل کند بخرید چیز دیگری به صدقه دادن شصتم حلال کردن ربا را به نام خرید و فروش شصت و یکم گرفتن رشوه برای حکم کردن شصت و دوم اکتفا کردن مرد ها به مرد ها و زن ها به زن ها

ص: 301

فجور شصت و سوّم فخر و مباهات کردن به یکدیگر به معصیت و تکبّر کردن و دل ها را کبر گرفتن شصت و چهارم جور و ستم کردن پادشاهان شصت و پنجم سفیه و نادان شدن مردمان شصت و ششم سالم نماندن دینی برای اهل هر دین مگر به فرار کردن از میان مردم از کوهی به کوهی و درّه ای به درّه ای شصت و هفتم باقی نماندن از اسلام مگر اسمی شصت و هشتم مندوس و کهنه شدن قرآن در دل ها تا این که جز نقش و رسمی از آن باقی نماند می خوانند ان را ولی از استخوان های گردن هاشان تجاوز نکند و ندانند احکامی را که در ان است و نه ایات وعده های ثواب و بیم های عقاب و خوف و رجا و ناسخ و منسوخ ان را شصت و نهم اباد شدن مسجد ها و خراب شدن دل ها از ايمان هفتادم بد ترین خلق خدا بودن علماء و دانشمندان شان و شروع شدن فتنه از ایشان و بر گشت آن به خود ایشان هفتاد و یکم رفتن خیر و اهل خیر از میان مردم هفتاد و دوّم باقی ماندن شرّ و اهل شرّ در میان مردم هفتاد و سوّم تغییر کردن حال های مردم به طوری که خدا اعتنائی به کار های ایشان نکند هفتاد و چهارُم محبت دینار و درهم در دل گرفتن مردمان تا اندازه ای که ثروتمند در پیش خود و در دل خود حَدیثِ از فقر کند

مسامرة الأبرار . جزو اوّل ص 143 در ذکر خراب شدن شهر هائی که در اخر الزمان است از حذیفه از رسول خدا صلى الله عليه و اله روایت کرده که فرمود ﴿ ان مِصْرَ امنتَ مِنَ الخَرَابِ حَتَّى تخرب اَلْبصرَةُ ثُمَّ ذَكَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ (و اله) و سلم اَنَّ خَرَابَ الْبَصْرَةِ مِنَ اَلْعِرَاقِ وَ خَرَابُ مِصْرَ مِنْ جَفَافِ اَلنیل وَ خَرَابُ مَكَّةَ مِنَ اَلْحبشه وَ خَرَابِ اَلْمَدِينِه اَلْمَدِينَةِ مِنَ السیلِ وَ خَرابِ الْيَمَنِ مِنَ اَلْجَرَادِ وَ خَرَابِ الْأُبُلَّةِ مِنَ الْحِصَارِ وَ خَرابُ فَارِسٍ مِنَّ اَلْمُصعالیک مِنَ اَلدِّيلمِ وَ خَرابِ الدِّيلمِ مِنَ اَلاِرْمَنِ وَ خَرَابُ الْآرِمَنِ مِنَ الجَزُرِ وَ خَرابُ الجُزُرِ مِنَ الترْكَ وَ خَرَابُ الترک مِنَ الصَّواعِقِ وَ خَرابِ السِّنْدِ من الْهِنْدِ وَ خَرَابُ الْهِنْدِ مِنَ الصِّينِ وَ خَرَابُ الصِّينِ مِنَ الرَّملِ وَ خَرَابِ الْحبشة من الَرَجْفَةٌ وَ خَرَابُ الزَّوْراءِ مِنَ السفيَّاتِ وَ خَرابُ الرَّوْحَاءِ مِنَ الْخسفِ وَ خَرَابُ الْعِرَاقِ مِنَ الْقَحط ﴾

یَعنی به درستی که مصر ایمن است از خراب شدن تا این که بصره خراب شود پس یاد فرمود ان حضرت صلى الله عليه و اله که خراب شدن بصره از عراقست و خراب شدن مصر از خشک شدن رود نیل است و خراب شدن مکه از حبشه است و خراب شدن مدینه از سیل است و خراب شدن یمن از ملخ است و خراب شدن اُبلّه که موضعی است نزدیک بصره از حصار است که این مرکز ناحیه ایست از بخارا که ساکنین آن ترک های مغول هستند و ازبکستان که در اخر الزمان به بصره خواهند آمد و فتنه ایشان شدید خواهد شد و خراب شدن فارس از فقرا و گدایان و بی نوایان دیلم است که ساکنین جبال گیلان و مازندران در سمت

ص: 303

شمال قزوین واقع است و یا بنا بر قولی ان طایفه بختیاری باشند و خراب دیلم از ارمن است و خراب ارمن از جزر است که ان جزیزه ایست بین دجله و فرات و جزر به ان منسوبت و خراب جَزَر از ترک خواهد بود و خراب ترک از صواعق است که مراد یا صاعقه های اسمانی است یا صاعقه های ناشیه از الاتیست که به دست بشر ساخته شده باشد از قبيل بمب ها و الات منفجرة و خرابي سند از هند است و خرابی هند از چین و خرابی چین از رمل و خرابی حبشه از زمین لرزه و خرابی بغداد از سفیانی و خرابی روحا بفرو رفتن به زمین و ان موضعی است میان مکّه و مدینه که سی یا چهل میل به مدینه فاصله دارد یا محلی است از مضافات رحبه یا نام شهریست و خرابی عراق از قحطی خواهد بود

صحیح ترمذی . همان جزو و همان کتاب باب ما جاء ستكون فتن ص 50 از رسول خدا صلى الله علیه و اله روایت کرده که فرمود ﴿ تَكُونُ بَيْنَ يَدَى اَلسَّاعَةِ فِتَنٌ كَقِطَعِ اَللَّيْلِ المُظلِمِ ، یُصبِحُ الرجُلُ فیها مؤمِناً ویُمسِی کافِراً و یُمسِی مؤمِناً و یُصبِحُ کافِراً ، یَبیعُ أقوامٌ دِینَهُم بعَرَضٍ مِن اَلدُّنْيَا ﴾

یَعنی می باشد در پیش روی قیامت صغری فتنه هائی مانند پاره های شب تیره کننده ای که صبح می کند مرد در ان در حالتی که مؤمن است و شب می کند در حالتی که کافر است و شب می کند در حالتی که مؤمن است و صبح می کند در حالتی که کافر است می فروشند گروه هائی دین خود را به چیزی از متاع دنیا

صحیح ترمذی. در همان جزء و همان کتاب ص 57 از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ تُقَى الارْضُ افْلاذ كَبِدُهَا امثال اَلاِسْطِوَانِ مِنَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّةِ قَالَ فیجئ اَلسارِقِ فیقُولٌ فى مِثْلِ هَذَا قُطِعَتْ يَدًى وَ يُجئ اَلْقَائِلُ فَيَقُولُ فِي هَذَا قَتَلْتُ و یجیء اَلْقَاطِعِ فَيَقُولُ فِي هَذَا قَطَعْتُ رَحِمِي ثُمَّ یدَعُونَهُ فَلاَ یاخُذُونٍ مِنْ شَيْئاً ﴾

یَعنی بالا می اورد زمین پاره های جگر خود را مانند ستون ها از طلا و نقره فرمود پس می اید دزد و می گوید در مانند این ها بریده می شد دست منو می اید فاتل و می گوید برای مانند این ها کشته می شدم و می اید قطع کننده رحم و می گوید برای مانند این ها قطع رحم می کردم پس ان ها را می گذارند و چیزی از ان را نمی گیرند (شاید اشاره به زمان قیام حضرت که زمین برکات خود را ظاهر می کند و مردم بی نیاز می شوند و طلا و نقره پیش آن ها قیمتی ندارد )

صحیح ترمذی. در همان جزو و همان كتاب در باب ما جاء فى علامة حلول المسخ الخسف ص 59 از آن حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ اِذا اِتَّخَذَ اَلْفَى دُوَلاً وَ اَلاِمانة مغنما وَ الزَّكْوَةُ مَغْرَماً وَ تَعْلَّمُ لِغَيْرِ الدِّينِ وَ اطَّاعَ اَلرَّجُلُ امرَاتهُ وَ عَق اُمّهِ وَ أَدْنَى صَدِيقِهُ و اقصی اباً وَ ظَهَرَتِ الَاصْوَاتُ فِي الْمَسَاجِدِ وَ سَادُ الْقِبْلَةِ فَاسِقِهِمْ وَ كَانَ رِغیمُ اَلْقَوْمِ اُرْذُلْهُمْ وَ اكرمُ الرَّجُلُ مَخافَةَ شرّه و ظَهَرَتِ الْقَيْنَاتُ وَ اَلْمَعَازِفُ وَ شَرِبَتِ اَلْخموْرُ وَ لَعَنَ أُخَّرَ هَذِهِ الامة أَوَّلَهَا فَارْتَقَبوْا عِنْدَ ذَلِكَ رِيحاً حَمْرَاءَ وَ زلزلة وَ فخسفَا وَ مسخا وَ قَذْفاً وَ ایاتٍ تتايَعَ كَنْظَامٍ بال قَطَعَ سَلْكُمْ فِتَتابَع ﴾

یَعنی وقتی که خاصِه خدا و رسول دولت گرفته شد و امانت مردم غنیمت شمرده شد و زکوة دادن ضرر دانسته شد و علم برای غیر دین یاد گرفته شد و اطاعت کرد مرد زن خود را و نافرمانی کرد مادر خود را و نزدیک به خود کرد رفیق خود را و از خود دور کرد پدر خود را و صدا ها در مسجد ها بلند شد و فاسق قبیله بزرگ و رئيس قبیله شد و ریاست قوم با پست و رذل ترین قوم شد و مرد از ترس شرّ او اکرام کرده شد و زن های خواننده و سازنده و نوازنده و اقسام ساز و نواز ها اشکارا شد و شراب ها اشامیده شد و پسینان امّت پیشنیان خود را لعنت کردند پس انتظار بکشید در ان وقت باد سرخی را و زلزله و به زمین فرو رفتن و سنگ باریدن و نشانه های پی در پی را که مانند مهره های فکیده در ریسمانی که ریسمانش گسیخته شود پس

ص: 307

پی در پی بریزد

مُفعَلَه است از باب افعال به ضم میم و سکون فا و فتح عين و لام از مُعَرّی نقل شده که ان مخفّفه است گفته می شود طارقت النعل إذا جعلت جلدا على جلد اشاره است بر علم رو های ان ها

سَائِرَ اَيَّامٍ كايّامكم قَالَ قلَنَا یا رَسُولِ اللَّهِ ارَأَيْتُ الْيَوْمَ اَلَّذِي كالسَّنَةِ اِتَّكَفَيْنَا فیه صَلَوةَ يَوْمٍ قَالَ لاَ وَ لَكِنِ اِقْدِرْ و اله فَلَنَا يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا سُرَّعَتهُ فِي الاَرْضِ قال کالِغَيْثٍ اِسْتَدْبَرَتْهُ الرِّيحُ فَيَاتَى اَلْقَوْمُ فَيَدْعُوهُم فيُكَذِّبونَهُ وَ يَرُدُّونَ عَلَيْهِ قَولَهُ فَيَصْرِفُ عَنْهُمْ فَتَتبِعَهُ اَمْوَالُهُمْ یصحون ليس بايدیهم شئ ثُمَّ بَاتِي اَلْقَوْمِ فیدعوهم فیستجیبون لَهُ وَ یصدقَوْنِهِ فَیامرُ لسّماء أن تمطر فتمطر و يأمر الأرض أن تنبت فتنبت فتروح عليهم سارحتهم كأطول ما كانت ذرا و أمدّه خواصر و أدرّه ضروعا قال ثمّ يأتي الخربة فيقول لها أخرجي كنوزك فينصرف منها فيتبعه كيعاسيب النّحل ثمّ يدعو رجلا شابّا ممتلئا شبابا فيضربه بالسّيف فيقطعه جزلتين ثمّ يدعوه فيقبل يتهلّل وجهه يضحك فبينما هو كذلك إذ هبط عيسى ابن مريم عليه السّلام بشرقيّ دمشق عند المنارة البيضاء بين مهرودتين واضعا يديه على أجنحة ملكين إذا طأطأ رأسه قطر و إذا رفعه تحدّر منه جمّان كاللّؤلؤ قال و لا يجد ريح نفسه يعني أحدا إلاّ مات و ريح نفسه منتهى بصره قال فيطلبه حتّى يدركه بباب لدّ فيقتله قال فيلبث كذلك ما شاء اللّه قال ثمّ يوحي اللّه إليه أن حوّز عبادي إلى الطّور فإنّي قد أنزلت عبادا لي لا يدان لأحد بقتالهم قال و يبعث اللّه يأجوج و مأجوج و هم كَمَا قَالَ اَللَّهُ مِنْ كُلِّ حَدَبٍ يَنْسِلُونَ ققال فيمرّ أوّلهم ببحيرة الطّبريّة فيشرب ما فيها ثمّ يمرّ بها آخرهم فيقول لقد كان بهذه مرّة ماء ثمّ يسيرون حتّى ينتهوا إلى جبل بيت مقدس فيقولون لقد قتلنا من في الأرض فهلمّ فلنقتل من في

ص: 310

السّماء فيرمون بنشّابهم إلى السّماء فيردّ اللّه عليهم نشّابهم محمرّا دما و يحاصر عيسى ابن مريم قسيّهم و نشّابهم و جعابهم سبع سنين قال و يرسل اللّه عليهم مطرا لا يكنّ منه بيت وبر و لا مدر قال فيغسل الأرض فيتركها كالزّلفة قال ثمّ يقال للأرض أخرجي ثمرتك و ردّي بركتك فيومئذ تأكل العصابة من الرّمّانة و يستظلّون بقحفها و يبارك في الرّسل حتّى إنّ الفئام من النّاس ليكتفون باللّقحة من الإبل و إنّ القبيلة ليكتفون باللّقحة من البقر و إنّ الفخذ ليكتفون باللّقحة من الغنم فبينما هم كذلك إذ بعث اللّه ريحا فقبضت روح كلّ مؤمن و يبقى سائر النّاس يتهارجون كما تتهارج الحمر فعليهم تقوم السّاعة﴾

مؤلّف ناچيز گويد

پیش از این که شروع در ترجمه این خبر شود لازم دانستم در موضوع دجّال مقداری عنان قلم را سست کنم و به قدری که در این جا مقتضی است بسط كلام دهم و غبار بعض از شبهات را مرتفع نمایم و از خداوند متعال شرح صدر می طلبم و از باطن ولایت کلیّه برای تشریح مطلب مدد می طلبم

ص: 311

بدان که داستان دجّال داستان بسیار بزرگی است و اصل قضیه او مسلّم و مستفيض بلکه از متواترات نزد مسلمانان است نزد خاصّه و عامّه و خروج ان در اخر زمان از علامات حتمیّه شمرده شده الّا این که مردّد و بین قیامت صغری است که عبارت از ظهور حضرت بقیة الله ارواح العالمين له الفداء باشد و قیامت کبرى و به مفاد اخبار و احادیث بسیار که از فریقین روایت شده از زمان نوح پیغمبر على نبيّنا و اله و علیه السّلام هر پیغمبری قوم خود را از فتنه دجّال ترسانیده تا زمان خاتم الانبياء صلّى الله عليه و اله و ان حضرت بیش تر از انبیاء سلف در تشریح حالات و صفات او بسط کلام داده و فتنه ان ملعون فتنه بسيار بزرگ و خارق عادت غریب و عجیبی است و به این جهت جمع بسیاری از تحمل دیدن و شنیدن اخبار و اوصاف ان گریزان و حمل بر افسانه و دروغ می کنند غافل از ان که بیهوده سخن به این درازی نیست و اگر ایت بزرگ و خارق عادت نبود این قدر ها در شرح حالات و اوصاف و اطوار و حرکات او تاکید نمی شد و به طور عادی مانند سایر امور عادیه تلقّی می شد پس به مجرّد این که عقول جزئیه نتواند تحمل کند کیفیت و چگونگی حالات و اوصاف او را نباید مبادرت در انکار کند خصوصاً وقتی كه صادق مَصدَّق خبر داد باشد چنان چه بسیار بسیار از امور مادیه و معنویه است که حقیقت ان ها مجهول مانده ولی طوری است که انکار هم نمی توان کرد و بسا از حقایقی هم که بر پیشینان مجهول بوده و به مرور زمان متدرجاً فهمیده و ظاهر شده بزرگان گفته اند

ص: 312

﴿کلّما قرع سمعک فذره فی بقعة الإمکان﴾ یعنی هر چه به گوش تو خورد ان را در بقعه امکان گذار باشد که روزی بیاید که حقیقت ان ظاهر گردد و انکار کننده مورد مللامت واقع شود و امّا لَفظ دَجّال مشتق از دَجَل است به معنای دروغ گفتن و فریب دادن و سوزانیدن و گرد هم آوردن و بریدن و پیمودن قطعات زمین و یا ان که از دَجَّلَ تَدجيلاً به معنای پوشانیدن و تذهیب کردن و تمویه کردن به باطل است یا از دَجالَه است به معنای رِفقه عظیمه یا از دَجال است بر وزن سَحاب به معنای سرگين و دُجَّلُ النّاس به معنای مردمان فرومایه و همه این معانی و اطلاقات به اعباراتی در حق دجّال لعین راست و دجّال مبالغه است در حق کسی که این ممانی در حق او صادق اید و ان دجّال اکبر است که وعده خروج او در اخر الزمان داده شد و او است بسیار فریبنده و تلبیس کننده و دروغ گوینده و باطلی است لباس حق بر خود پوشاننده و او است مسیبح كذّاب و مسیخ مرتاب و دجّال لقب او است

وَ امَا نامِ او و نام پدر او صاید پسر صید است یا به عکس چنان چه از بسیاری از اخبار خاصّه و عامّه مستفاد می شود و در صحیح ترمزی در کتاب فتن ص 102 از رسول خدا صلی اللہ علیه و اله و سلم روایتی کرده که ترجمه ان اینست که پدر و مادر دجّال سی سال بود که فرزندی نداشتند و فرزند نمی آوردند تا ان که پس از سی سال پسری اوردند دارای یک چشم و او ضرر زننده ترین همه چیز ها بود و منفعت او کم تر از هر چیز و از صفات او این بود که چشمش به خواب می رفت امّا دلش بیدار بود پدر او مرد دراز

ص: 313

بالا و سبک گوشت بود و بینی او مانند منقار مرغ و مادرش دراز بالا جثّه بزرگ پهن و پستان های بزرگ داشت و دست های او دراز بود ابو بکره می گوید شنیدیم مولودی در یهود در مدینه متولّد شده من با زبیر بن العّوام رفتیم و بر پدر و مادر او وارد شدیم همان صفاتی که پیغمبر صلی الله عليه و اله در پدر و مادر او فرمود به همان صفات پدر و مادر او را دیدیم پس از ایشان سؤال کردیم که ایا فرزندی دارید گفتند سی سال بود که فرزندی برای ما نمی شد و اکنون فرزندی آورده ایم که ضرر ان از هر چیزی زیاد تر و نفعش کم تر است وقتی که می خوابد چشم هایش خواب می رود ولی دلش بیدار است پس بیرون آمدیم از نزد ایشان دیدیم ان پسر در افتاب افتاده در قطیفه ای که از برای او بود و با خود هم همه ای داشت پس قطیفه را از روی خود عقب کرد و گفت چه می گوئید گفتیم ایا شنیدی که ما چه گفتیم گفت اری چشم های من خواب می رود امّا دل من نمی خوابد

وَ نیز در صحیح ترمذی در همان جزء در ابواب فتن ص 99 از ابی سعید روایت کرده ان چه را که ترجمه ان اینست می گوید با من همراه شد ابن صائد یعنی دجّال یا حج می گذاردیم یا عُمره پس مردم رفتند و من و ابن صائد با هم باقی ماندیم چون خود را تنها با او دیدم از ترس او می لرزیدم و وحشت داشتم از او از جهة آن چه که مردم در حق او می گفتند پس وقتی که وارد شدیم به او گفتم متاع خود را بگذار در نزد این درخت گفت پس چشم انداخت به گوسفندی و قدحی بر داشت و رفت که

ص: 314

شیر بدوشد پس شیر اورد در نزد من و گفت ای ابا سعید بیاشام و من کراهت داشتم که بیاشامم از دست او چیزی را به جهت ان چه که مردم در حق او می گفتند پس به او گفتم این روز گرم است و من کراهت دارم در ان اشامیدن شیر را گفت ای ابا سعید هَمَّم بر اینست که ریسمانی بگیرم و ان را به درختی ببندم و خود را خفه کنم به واسطه ان چه که مردم در حق من می گویند ایا دیده ای کسی را که امر من بر او مخفی باشد پس هرگز بر شما مخفی نیست ایا شما دانا تر به اخبار رسول الله نیستید ای گروه انصار ایا نفرمود رسول خدا صلی الله علیه و اله که او یعنی این صاید کافر است و حال ان که من مسلمانم ایا نگفت رسول خدا صلى الله عليه و اله که او عقیم است اولادی برای او نمی شود و حال ان که من پسری در مدینه باقی گذارده ام ایا نگفت رسول خدا صلى الله عليه و اله که داخل نمی شود یا حلال نیست از برای او مکّه و مدينة ايا من اهل مدینه نیستم و ان اینست که من اکنون با تو به مکّه امدم این قدر دلیل اورد که من گفتم درروغ بر او بسته شده پس گفت ای ابا سعید به ذات خدا قسم است که هر اینه خبر می دهم تو را خبر دادنی از روی حق و راستی به ذات خدا قسم من هر اینه می شناسم او را و می شناسم پدر او را و می شناسم که الان در کجا است از زمین پس گفتم هلاکت باد سایر روز ها وَ نیز در صحیح ترمذی در همان جزو و همان کتاب ص 101 از ابی سعید روایت کرده که ملاقات کرد رسول خدا صلى الله علیه و اله ابن صائد یعنی دجّال را در بعضی از کوچه های مدینه پس او را نگاه داشت و او پسری بود یهودی

ص: 315

و گیسو داشت و با او بود ابو بکر و عمر پس رسول خدا صلى الله عليه (و اله) و سلّم به او فرمود گواهی می دهی که من رسول خدایم گفت تو شهادت می دهی که من رسول خدایم پس رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمود ایمان اوردم به خدا و ملائکه او و كتاب های او و پیغمبر های او و روز قیامت فرمود پیغمبر صلى الله عليه و اله به او که چه می بینی گفت عرشی می بینم بالای اب فرمود این عرش شیطان است روی دریا فرمود دیگر چه می بینی گفت می بینم یک راست گو و دو دروغ گو یا یک دروغ گو و دو راست گو را فرمود پیغمبر صلّی الله عليه و اله که اشتباه شده است بر او پس دعوت کرد او را و نیز در صحیح ترمذی در همان جزو و همان کتاب ص 104 روایت کرده از ابن عمر که رسول خدا صلّی الله علیه و اله گذشت به ابن صیّاد با جمعی از اصحاب خود که در میان ایشان بود عمر بن الخطّاب و او بازی می کرد با بچّه ها در نزد اُطِم بنی مغاله یعنی کوشک بیا قلعه سنگی یا چهار طاق مسطّح بنی مغاله و او پسری بود بی شعور پس حضرت به دست خود به پشت او زد و به او فرمود شهادت می دهی که من فرستاده خدایم پس ابن صیّاد به ان خضرت نگاهی کرد و گفت شهادت می دهم که تو رسول اُمیّین هستی پس ابن صیّاد به ان حضرت گفت که تو شهادت می دهی که من فرستاده خدایم حضرت فرمود من ایمان اورده ام به خدا و پیغمبران او پس پیغمبر فرمود به او که چه می اید تو را ابن صیّاد گفت می اید مرا راست گوئی و دروغ گوئی پس پیغمبر فرمود خَلط شده برای تو امر پس فرمود من چیزی مخفی کردم برای تو

ص: 316

و حضرت در خاطر گرفته بود ایه شریفه ﴿ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ﴾ را برای او پس ابن صیّاد گفت ان دُخ است یعنی دخان پس حضرت به او کلامی فرمود که سگ را به ان دور می کنند که ان کلمه اخسا است یعنی چخِ هرگز از این حال که داری بر نمی گردی عمر عرض کرد یا رسول الله اذن می دهی گردن او را بزنم حضرت فرمود اگر بر حق باشد تو بر او تسلّط نداری و اگر هم بر حق نباشد چیزی در کشتن آن برای تو نیست

و در صحیح مُسلِم طبع مصر در مطبعه محمد علی صبیح و اولاد او در جزو هشتم در کتاب فتن باب ابن صیّاد ص 192 بعد از ذکر این خبر از سالم بن عبد الله روایت کرده که گفت شنیدم از عبد الله بن عمر که گفت بعد از ان رسول خدا صلی الله علیه و اله با ابّی بن کعب انصاری رفتند به طرف نخلستانی که ابن صیّاد در ان جا بود تا این که داخل شد رسول خدا صلى الله عليه و اله در ان نخلستان پس حضرت چسبید به شاخه های نخل و گوش می داد که از ابن صیّاد چیزی بشنود پیش از ان که ان حضرت را ببیند و ابن صیّاد بر فراش خود تکیه داده بود در قطیفه که از برای او بود و با خود زمزمه می کرد مادرش ان حضرت را دید که پشت شاخه های درخت پنهان شده پس به ابن صیّاد گفت ای صاف و صاف اسم او بود این محمّد است پسر عبد الله پس باد در بینی خود انداخت و صدائی کرد و ساکت شد پس رسول خدا صلی اللہ علیه و اله و سلم فرمود اگر مادرش او را به حال خود وا گذارده بود حقیقت حال خودش را بیان می کرد كَمال الدّين و تمام النعمة تألیف محمد بن الحسین بن بایویه الصّدوق رحمة الله علیه در باب معمر بن به سند خود

ص: 317

از ابن عمر روایت کرده ان چه را که مضمونش اینست که گفت روزی رسول خدا صلی الله علیه و اله با اصحاب خود نماز صبح را به جا آورد پس با اصحاب خود بر خواست تا این که امد درب خانه ای در مدینه در را کوبید پس زنی بیرون امد گفت چه می خواهی ای ابو القاسم پس رسول خدا فرمود ای مادر عبد الله اذن بده برای من بر عبد الله وارد شوم گفت یا ابا القاسم با عبد الله چه کار داری به خدا قسم او مخبّط و دیوانه است و لباس های خود را نجس می کند و مراوده می کند امر بزرگی را یعنی ادّعای خدائی می کند پس فرمود اذن بده بر او وارد شوم گفت هر چه شنیدی بر ذمّه خودت باشد فرمود اری عرض کرد وارد شو پس حضرت وارد شد در ان حال او در قطیفه با خود هم همه می کرد یعنی اهسته با خود حرف می زد پس مادرش به او گفت ساکت باش و بنشین این محمّد است آمده است به نزد تو پس ساکت شد و نشست پس به پیغمبر عرض کرد چیست او را لعنت کند خدا او را یعنی مادرش را اگر مرا به حال خود گذارده بود هر اینه خبر می دادم شما را که ایا او است پس پیغمبر صلی الله علیه و اله فرمود چه می بینی گفت حقی را می بینم و باطلی را و عرشی را می بینم بالای آب پس فرمود شهادت ده به یگانگی خدا و پیغمبری من گفت تو شهادت ده به یگانگی خدا و پیغمبری من خدا قرار نداده است تو را سزاوار تر به پیغمبری از من پس چون روز دوم شد باز پیغمبر صلی الله علیه و اله بعد از نماز صبح از جا بلند شد و اصحاب هم با او بر خواستند تا این که در را کوبید پس مادرش گفت داخل شو پس حضرت داخل شده در ان حال او در نخله ای

ص: 318

صدای خود را بلند کرده بود مادر او بانک زد ساکت باش و پائین بیا این محمّد است امده به نزد تو پس ساکت شد پس پیغمبر صلى الله علیه و اله عرض کرد چه می شود او را لعنت کند خدا او را یعنی مادرش را اگر گذارده بود مرا به حال خود را هر اینه خبر می دادم شما را که ایا او است پس چون روز سوّم شد باز حضرت با اصحاب خود نماز صبح را به جا آورد پس بر خواست و اصحاب هم با او بر خواستند تا این که آمد بهمان مکان در حالتی که او در میان گوسفند ها فریاد می کرد پس مادرش به او گفت ساکت باش و بنشین این محمّد است به نزد تو آمده و در ان روز ایاتی از سوره دخان بر ان حضرت نازل شده بود و حضرت با اصحاب در نماز صبح قرائت فرموده بود پس حضرت به او گفت شهادت ده به یگانی خدا و رسالت من پس گفت تو شهادت ده به یگانگی خدا و رسالت من خدا تو را سزاوار تر قرار نداده به این کار از من پس حضرت فرمود که من در خاطر گرفته ام برای تو چیزی را به من خبر ده که ان چیست پس گفت الدّخ الدّخ گفت در رواق خانه فرا گرفته است دودی تفسیر شده به این که اراده کرد به ان ایه یوم یاتی السماء بدخان مبین را پس حضرت او را راند مانند راندن سگ فرمود اخِشا یعنی چخ تو از مدت و حدّ خودت تجاوز نمی توانی بکنی و به ارزوی خود نمی رسی و نمی رسی مگر به ان چه خدا برای تو مقدّر کرده پس فرمود به اصحاب خود ایّها الناس بر نینگیخت خدا هیچ پیغمبری را مگر این که ترسانید قوم خود را از دجّال و خدا او را عقب انداخته تا این روز پس هر وقت امر او بر شما مشتبه شد بدانید که خدای شما یک چشم نیست او بیرون اید با خری که پهنی ما بین دو گوش او یک میل

ص: 319

فاصله دارد بیرون می اید و با او است بهشتی و دوزخی و کوهی از نان و کوهی از اب اکثر پیروان او یهودانند و زن ها و عرب ها داخل می شود در همه کرانه های زمین الّا مكّه و مدینه و بین دو شکاف ان

باز گشت به مطلب در شرح لغات حَدیثِ دویست و هجدهم ص 309 این كتاب - قطط موی مجعّد خَلَّه راه میان شام و عراق فعاث از عیث است به معنای فساد شدید یا عباد الله اثبتوا کلام پیغمبر است خطاب به مردم برای ثابت بودن ایشان در اسلام و ترسانیدن ایشان از فتنه تروح یعنی بر می گردد در اخر روز سارحتهم یعنی روندگان ایشان ذُری جمع ذروه و ان بلندی کوهان شتر است و اسبغه ضروعاً یعنی دراز تر ان به واسطه زیادی شیر و امدّه خواصر یعنی کشیده تر ان به علت زیادی پر شدن از سیری فیرّدون علیه یعنی پس تکذیب می کنند او را الخرية يعنی زمین های خراب جز لیتن یعنی دو قطعه مهر و دتین یعنی دو جامه رنگ شده بورس و زعفران الجان دانه هائیست از نفره که به شکل مروارید ساخته شده باب لُدّ شهریست نزدیک بيت المقدّس لا يدان لاحد يعني قدرت و قوّت و طاقت نمی ماند برای احدی حرّز یعنی جمع کن و به هم متصل کن حَدَب جای بلند از زمین ینسلون یعنی شتاب می کنند النعف کرمیست که در بینی شتر و گوسفند می باشد فرسنی بر وزن قتلى الفظا و معنیً ز همتهم بوئیست که به گوشت می افتند لا یکن یعنی نمی پوشد و حفظ نمی کند قحفها یعنی معقّر قشر ها الرّسل لين و نرمي لقحه ناقه ایست که نزدیک زائیدن او باشد فئام جماعت بسیار

ص: 320

الفخد جمعی از خویشان یتهار جون یعنی مجامعت می کنند مردان با زنان در حضور مردم یَعنی اگر بیرون بیاید یعنی دجّال و من در میان شما نباشم مردیست که با نفس خود احتجاج می کند و خدا خلیفه من است بر هر مسلمانی به درستی که او جوانیست که مو های او مجعد است چشم هایش ایستاده گویا شبیه است به عبد العزّی پسر قطن پس کسی که ببیند او را از شما باید بخواند ایات اوایل سوره کهف را او بیرون می اید از راه میان شام و عراق و از طرف راست و چپ فساد می کند ای بندگان خدا درنگ کنید یا بنا بر نسخه ای ثابت باشید گفتم یا رسول الله چه قدر می ماند در روی زمین فرمود چهل روز یک روز ان به قدر سالی و یک روز ان به قدر ماهی و يك روز ان به قدر هفته ای و باقی روز های آن مانند روز های شما است. گفتیم یا رسول الله پس در ان روزی که به قدر یک سال است نماز یک روز ما را کفایت می کند فرمود اندازه گیری کنید در ان روز یعنی نماز های خود را به تقدیر روز ها و شب های متعارفی به جا بیاورید گفت گفتیم چه قدر است شتاب کردن او در زمین فرمود مانند بارانی است که باد در پشت آن باشد گفت پس می اید به نزد ان قوم پس دعوت می کند ایشان را پس او را اجابت کنند و ایمان به او بیاورند پس امر می کند اسمان را که باران ببارد پس باران می بارد و زمین را امر می کند که نبات برویاند پس می رویاند و بر می گردد در اخر روز حیوانات رونده ایشان دراز تر از ان چه که بود کوهان هاشان و سیر شدن شان از روی بسیار شیر دادن شان و کثرت پر شدن شکم هاشان

ص: 321

از سیری پس می اید به جانب قوم و دعوت می کند ایشان را به خود پس تکذیب می کنند گفتار او را پس منصرف می شود از ایشان پس صبح می کنند در حالتی که چیزی برای ایشان باقی نمانده از اموالی که داشته اند پس می گذرد به خرابه های زمین و به ان ها می گوید بیرون بیاورید گنج های خود را پس به راه میفتد و گنج ها از عقب او روانه می شوند مانند زنبور های عَسَل پس دعوت می کند جوان پر قدرتی را و با شمشیر بر سر او فرود می اورد و ان را دو قسمت می کند و به قدر فاصله تیری که از نشانه جدا باشد میان ان دو قطعه جدائی می اندازد پس ان ها را می خواند پس ان جوان می اید با روی گشاده و خندان در ان حال بر می انگیزاند خدا عیسی بن مریم عليه السلام را پس فرود می اید بر مناره سفیدی که در سمت شرقی دمشق است در حالی که دو جامه رنگ شده بورس و زعفران پوشیده دو دست او بر بال دو فرشته باشد وقتی که سر خود را می جنباند عرق از او می چکد و وقتی که سر را بلند می کند از او عرق مانند دانه های نقره درشت مانند مروارید از او سرازیر می شود و حلال نیست برای کافری که بوی نفس او را بشنود مگر این که می میرد و نَفَس او می رسد تا ان جا که منتهای دیدن چشم او است پس دنبال دجّال می رود و او را نزد باب لد که شهری است نزدیک بیت المقدس او را می کشد بعد می اید پیغمبر خدا عیسی در نزد گروهی که حفظ کرده است خدا ایشان را و رو های ایشان را مسح می کند و بر ایشان حَدیثِ می گوید از درجات ایشان در بهشت پس در این حال خدا به او وحی فرستد

ص: 322

که ای عیسی به تحقیق که بیرون اوردم برای خود بندگانی را که کسی قوّت و قدرت و طاقت قتال ایشان را ندارد و جمع کن بندگان مرا به سوی کوه طور و بر می انگیزاند خدا یأجوج و مأجوج را و ایشان هم چنان که خدا فرموده از هر بلندی های زمین به شتاب حرکت می کنند پس می گذرد دسته اول ایشان به دریاچه طبریه تمام اب های ان را می اشامند پس می گذرند دسته اخر ایشان به همان دریاچه و با هم دیگر می گویند در این جا اب بوده است در وقتی و حاضر می شود عیسی و اصحاب او تا این که به واسطه قحطی در ان زمان یک سر گاوی برای ان ها بهتر است از صد دینار طلا برای یکی از شما ها پس عیسی و اصحابش رو به خدا می روند و تضرع و زاری کنند پس می فرستند خدا بر ایشان یعنی یاجوج و مأجوج كِرم هائی را مانند کرم هائی که در بینی شتر و گوسفند است در گردن هاشان پس صبح می کنند در حالتی که همه ان به یک دفعه هلاک و کشته شده باشند و فرود می اید عیسی و اصحاب او پس نمی یابند به قدر یک وجب از زمین را مگر این که می گیرد ان ها را بوی گند و عفونت و خون های آن ها پس رو به خدا اورند به تضرع و زاری پس می فرستد خدا بر ایشان مرغی را مانند گردن های شتران دراز گردن جثّه های ان ها را بلند می کنند و می اندازند ان ها را به جائی که خدا می خواهد پس بارانی بر ان ها می باراند خدا که پوشیده نشود از ان خانه ای و کلوخی و کرکی پس می شوید همه ان کثافات را و زمین را مانند ائینه پاک می کند و به زمین گفته شود که میوه خود را به رویاند و برکت خود را بر گرداند در ان روز مردم از انار های ان

ص: 323

می خوردند از یک دانه انار جمعی می خورند و سیر می شوند و به قدری انار بزرگست که به معقّر پوست ان استظلال می کنند و برکت می دهد خدا در شیر به نحوی که شتر تازه نتیجه آورده شیر ان جمع بسیاری از مردم را کفایت می کنند و گاو تازه زائیده شیر ان قبیله ای را کفایت کند و از شیر یک گوسفند جماعتی از خانواده و خویشاوندان بهره مند کافی شوند پس در حالی که این طور برکات زمین ظاهر شده بر انگیزاند خدا بر ایشان نسیم پاکیزه ای را پس می گیرد زیر بغل های ایشان را پس می گیرد روح هر مسلمانی را و می مانند باقی مردمان که علانیه زن ها با مرد ها با یک دیگر در حضور مردم جمع می شوند و مجامعت می کنند مانند مجامعت کردن خر ها پس در ان وقت قیامت بر پا می شود

راست باشد ایجاب می کند ابطال هیئت و افساد نظام فلكيات و تغییر تکوینی را که قوام و قیام خلقت و خلق و ارزاق و اقوات و روئیدن نباتات و پیدایش مخلوقات مكونات و امثال این ها بر انست هر گاه ایراد کننده معتقد به مبدء و متدین به دین و نوامیس دینی باشد در جواب او گفته می شود که شما نظر می کنید به جریان روز در مخلوقات و مصنوعات الهیّه و غفلت دارید از نظر کردن در قدرت خالق و صانعی علیم حکیم از حکم و مصالحی که در مصنوعات و اشکال و اطوار ان ها قرار داده و اگر به نظر دقت چند معنی را در نظر بگیرید و به نظر انصاف در ان نظر کنید و از اعتساف بر کنار شوید رفع غبار شبه از شما خواهد شد اوَّل ان که به دلیل عقل و شرع ثابت شده که خدای تعالی خالق هر چیزیست هر چند دفعةً به اراده خود بدون ماده و مدّت ایجاد کنند و یا به ترتیب و مدت متدرّجاً یکی را بعد از دیگری به وجود اورد از مصنوعات خود از سبب بیا مسبب یا علّت یا معلول که همه ان ها انشاء و ایجاد او است که همه ان ها را به علم خود و قدرت خود از عدم به وجود آورده از عالم جبروت و لاهوت و ملک و ملکوت و همه ان ها ممکن است و واجب نیست که تغییر پذیر نباشد و لازمه امکان حدوث و تغییر است به اراده خالق و صانع آن و هر موجودی که متصل شد به موجودی از موجودات و مخلوقی از مخلوقات جایز است حذف و انفرادی یکی از آن ها و باقی گذاردن دیگری در وجود از چیز هائی که معتقد به ان اعتقاد دارد خواه مجاور باشد یا مسبّب و این قاعده ایست ممهده به مقتضای ادله ای که وضع شده

ص: 325

وَ اَمّا مَعنای دُوّم پس از تقریر معنای اول می گوئیم چون ان قاعده دانسته شد اکنون نیز بدان که عاقبت افتاب و ماه گرفته شدن نور ان ها و خارج شدن آن ها است از مرکز تدویر خود و اخر اسمان ها و زمین انفطار و شکافته شدن و نابود شدن ان ها است پس هم چنان که خالق آن ها قادر است به نابود کردن آن ها به اراده و قدرت خود قادر است بر کند کردن حرکت آن ها از سرعتی که دارند و کم کردن از سرعت حرکت ان ها به نحوی که ان چه از مدار و مسافت خود را در یک روز طی می کنند در ظرف یک هفته طی کنند و ان چه را که در یک ماه طی می کنند در مدت یک سال طی کنند چنان چه عکس ان هم جایز است

در صفحه 344 ارشاد شیخ مفید که در سال 1325 هجری به خط عبد الرحيم افشار نوشته و طبع شده در ضمن حَدیثِی که از ابی بصیر از حضرت امام محمّد باقر علیه السلام روایت کرده و ان ماخوذ از حَدیثِ طویلی است راجع به بعض از خصوصیات حضرت قائم علیه السّلام در موضوع مدت مكث ان حضرت مي فرمايد ﴿فَيَمْكُثُ عَلَى ذَلِكَ سَبْعَ سِنِينَ مقدار كُلِّ سَنَةٍ عَشْرُ سِنِينَ مِنْ سِنِيكُمْ، ثُمَّ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ کَیْفَ تَطُولُ اَلسِّنُونَ؟ قَالَ: یَأْمُرُ اَللَّهُ تَعَالَی اَلْفَلَکَ بِاللُّبُوثِ وَ قِلَّهِ اَلْحَرَکَهِ فَتَطُولُ اَلْأَیَّامُ لِذَلِکَ وَ اَلسِّنُونَ، قَالَ لَهُ: إِنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّ اَلْفَلَکَ إِنْ تَغَیَّرَ فَسَدَ؟ قَالَ: ذَاکَ قَوْلُ اَلزَّنَادِقَهِ فَأَمَّا اَلْمُسْلِمُونَ فَلاَ سَبِیلَ لَهُمْ إِلَی ذَلِکَ وَ قَدْ شَقَّ اَلْقَمَرَ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ رَدَّ اَلشَّمْسَ مِنْ قَبْلِهِ لِیُوشَعَ بْنِ نُونٍ علیه السلام وَ أَخْبَرَنَا

ص: 326

يَوْمَ اَلْقِيمَةِ وَ اِنَّه كَالفَ سُنَّةٌ مِمَّا تَعُدُّونَ ﴾

یعنی کی مکث می کند بر این حال هفت سال که هر سالی ازان به قدر ده سال از سال های شما باشد پس می کند خدا ان چه که می خواهد گفت گفتم فدایت شوم پس چگونه سال ها طولانی می شود فرمود امر می کند خدا فلک را به درنگ کردن و کمی حرکت پس دراز می شود روز ها و سال ها به این جهت گفت به ان حضرت عرض کردم می گویند که اگر فلک تغییر کنند فاسد می شود فرمود این گفته زنادقه و کفّار است امّا مسلمانان راهی برای گفتن این سخن ندارند و حال ان که خدا ماه را برای پیغمبر خود صلی الله علیه و اله شکافت و بر گرداند افتاب را برای یوشع بن نون علیه السّلام و خبر داد به درازی روز قیامت گرکه ان به قدر هزار سال از سال هائی که شما می شمارید می شود

و از ان چه که گفته شد شبه طلوع افتاب از مغرب و گرفتن آفتاب در نیمه ماه رمضان و گرفتن ماه در اخر ان ماه بر خلاف عادت بر خلاف گفته منجّمین و بی نیاز شدن مردم در زمان ظهور از روشنی افتاب مرتفع می شود و امّا معنای سوّم می گوئیم جریان عادت از تکوین مكونات و تدبیر در ان که دائر میان حرارت و برودت و از ظهور رطوبت و یبوست است آن هم به طور کلّی مربوطه به فلک و فلکیات نیز جایز است نباشد و جایز است بر قرار خود باشد با استمرار حرارت و چیزی بر ان اضافه نشود و بعضی از ان ها تعلق به افتاب و ماه نداشته باشند بر خلاف گفته های فلاسفه که می گویند از برای افتاب و ماه تاثیر در عالم کون و فساد

ص: 327

در زیر کره ماه به گمان ایشان این امر لازم حتمی نیست که تصوّر نشود و جایز نباشد اندازه گیری غیر ان بلکه ان امری است ممکن نفياً واثباتا و وجودًا و عدماً تا زماني كه اراده خدا تعلق گیرد دوام دارد و هر گاه اراده او بر تغییر و تکویر ان تعلق گیرد تغییر می کند و بی نور می شود چنان چه محبر صادق به ان خبر داده

یَعنی از ما است مهدی این امّت وقتی که دنیا هرج و مرج شد یعنی خون ریزی و غلق و اضطراب در مردم زیاد شد و تظاهر در فتنه ها شد و راه ها بریده شد و بعضی بر بعضی غیرت کشیدند پس کبیر به صغیر رحم نکرد و صغیر احترام کبیر را نگاه نداشت پس بر می انگیزاند خدا در چنین زمانی مهدی ما را که نهمین فرزند است از صلب حسین می گشاید حصار های گم راهی را و دل های غفلت زده را قیام می کند در راه دین در اخر زمان هم چنان که قیام کردم من به ان در اوّل زمان و زمین را پر می کند از عدل پس از این که پر شده باشد از جور و ستم

مِنْهُمْ ظُلْماً وَ جَوْراً أُنْجِی بِهِ مِنَ الْهَلَکَهِ وَ أُهْدِی بِهِ مِنَ الضَّلَالَهِ وَ أُبْرِئُ بِهِ الْأَعْمَی وَ أَشْفِی بِهِ الْمَرِیضَ فَقُلْتُ إِلَهِی وَ سَیِّدِی مَتَی یَکُونُ ذَلِکَ فَأَوْحَی اللهُ عَزَّوَجَلَّ یَکُونُ ذَلِکَ إِذَا رُفِعَ الْعِلْمُ وَ ظَهَرَ الْجَهْلُ وَ کَثُرَ الْقُرَّاءُ وَ قَلَّ الْعَمَلُ وَ کَثُرَ الْقَتْلُ وَ قَلَّ الْفُقَهَاءُ الْهَادُونَ وَ کَثُرَ فُقَهَاءُ الضَّلَالَهِ وَ الْخَوَنَهِ وَ کَثُرَ الشُّعَرَاءُ وَ اتَّخَذَ أُمَّتُکَ قُبُورَهُمْ مَسَاجِدَ وَ حُلِّیَتِ الْمَصَاحِفُ وَ زُخْرِفَتِ الْمَسَاجِدُ وَ کَثُرَ الْجَوْرُ وَ الْفَسَادُ وَ ظَهَرَ الْمُنْکَرُ وَ أَمَرَ أُمَّتُکَ بِهِ وَ نَهَی عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ اکْتَفَی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ وَ صَارَ الْأُمَرَاءُ کَفَرَهً وَ أَوْلِیَاؤُهُمْ فَجَرَهً وَ أَعْوَانُهُمْ ظَلَمَهً وَ ذَوُو الرَّأْیِ مِنْهُمْ فَسَقَهً وَ عِنْدَ ذَلِکَ ثَلَاثَهُ خُسُوفٍ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِیرَهِ الْعَرَبِ وَ خَرَابُ الْبَصْرَهِ عَلَی یَدِ رَجُلٍ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ یَتْبَعُهُ الزُّنُوجُ وَ خُرُوجُ رَجُلٍ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ ظُهُورُ الدَّجَّالِ یَخْرُجُ مِنَ الْمَشْرِقِ مِنْ سِجِسْتَانَ وَ ظُهُورُ السُّفْیَانِیِّ فَقُلْتُ إِلَهِی مَا یَكُونُ بَعْدِی مِنَ الْفِتَنِ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیَّ وَ أَخْبَرَنِی بِبَلَاءِ بَنِی أُمَیَّةَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ مِنْ فِتْنَةِ وُلْدِ عَمِّی وَ مَا هُوَ كَائِنٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَأَوْصَیْتُ بِذَلِكَ ابْنَ عَمِّی حِینَ هَبَطْتُ إِلَی الْأَرْضِ وَ أَدَّیْتُ الرِّسَالَةَ وَ لِلَّهِ الْحَمْدُ عَلَی ذَلِكَ كَمَا حَمِدَهُ النَّبِیُّونَ وَ كَمَا حَمِدَهُ كُلُّ شَیْ ءٍ قَبْلِی وَ مَا هُوَ خَالِقُهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ﴾

یَعنی و عطا می کنم تو را برای کسانی که بیرون می ایند از صلب او یعنی از صلب امیر المؤمنين على عليه السّلام یازده نفر مهدی که همه ان ها از ذریّه تو هستند از بکر بتول يعنى فاطمه سلام الله عليها كه اخرین مرد از ایشان نماز می گذارد در پشت سر او عیسی بن مریم علیها السّلام که پر می کند زمین را از عدل و داد هم چنان که پر شده باشد از ظلم و جور نجاة می دهم به او از هلاکت و راهنمائی می کنم به او از گم راهی و صحّت

ص: 330

می دهم به او کور را و شفا می دهم به او مریض را گفتم خدای من پس چه وقت می باشد ان پس وحی کرد مرا خدای عزّ و جل که این وقتی باشد که علم بر داشته شود و نادانی اشکار شود و خوانندگان زیاد شوند و علماء کم شوند و ادم کشی نا گهانی زیاد شود و فقهای هدایت کننده کم شوند و فقها و گم راه کننده زیاد شوند که خیانت کار باشند و شعراء بسیار شوند و امّت تو قبر ها را مسجد خود کنند و قران ها و کتاب ها زیور داده شود و مسجد ها زینت کرده شود و جور و ستم بسیار شود و فساد زیاد گردد و کفار فرماندهان ایشان شوند و منکر و کار های بد ظاهره شود و امّت تو بر ان امر کرده شوند یا به ان امر کنند و نهی کنند یا نهی کرده شوند از کار های خوب و مرد ها در فجور به مرد ها اکتفا کنند و زن ها به زن ها و کفار امیران فرماندهان ایشان شوند و کار گذاران و زمام داران کار ها فاجر شوند و یاران ایشان ستم کار شوند و صاحبان رأی از ان ها فاسق باشند و ان زمان سه فرو رفتن به زمین ظاهر شود فرو رفتنی در مشرق و فرو رفتنی در مغرب و فرو رفتی در جزیرة العرب و خراب شدن بصره بر دست های مردی از ذریّه تو و دجال از سمت مشرقی از سیستان بیرون اید و اتش سفیانی بر افروخته شود پس گفتم الهی و چه می باشد بعد از من از فتنه ها پس وحی کرد مرا و خبر داد مرا به بلاء بنی امیّه و فتنه فرزندان عمویم و ان چه خواهد شد تا روز قیامت پس عهد گرفتم به این ها از پسر عمم زمانی که فرود امدم به زمین و اداء رسالت کردم پس ستایش مخصوص خدا است بر این ها هم چنان که ستایش کردند

ص: 331

او را پیغمبران و هم چنان که ستایش کرده و می کند او را هر چیزی و او افریننده ستایش است تا روز قیامت

بَخش سِوُّم تا به این جا منتهی شد و اکنون شروع می کنم در بخش چهارم این کتاب در بیان احادیث ما ثوره از حضرت امیر المومنین علّی بن ابی طالب صلوات الله و سلامه علیه

﴿ فِي اَلْفِتْنَةِ اَلْخَامِسَةِ اَلْعَمْيَاءِ الصمَاءِ الْمُطْبِقُهُ تصیر النَّاسِ فِيهَا كَالْبَهَائِم ﴾ یعنی در فتنه پنجم که کور کننده و کر کننده و جنون اورنده است مردم در ان مانند چهار پایانند

ملاحم و فتن . ص 45 نعیم بسند خود از امیر المؤمنين على عليه السّلام روايت كرده که فرمود ﴿ یكتب السُّفیانِیُّ إلَی الَّذی دَخَلَ الکوفَهَ بِخَیلِهِ بَعدَما یَعرُکُها عَرکَ اَلْأَدِيمِ یامرُهُ بِالِمَسِيرِ الى الْحِجَازِ فَیَسیرُ إلَی المَدینَهِ فَیَضَعُ السَّیفَ فی قُرَیشٍ،فَیَقتُلُ مِنهُم ومِنَ الأَنصارِ أربَعَمِئَهِ رَجُلٍ،و یَبقُرُ البُطونَ،و یَقتُلُ الوِلدانَ،و یَقتُلُ أخَوَینِ مِن قُرَیشٍ جُلٌ واُختُهُ یُقالُ لَهُما: مُحَمَّدٌ وفاطِمَهُ،و یَصلِبُهُما عَلی بابِ المَسجِدِ بِالمَدینَهِ﴾

یعنی می نویسد سفیانی به ان کسی که داخل کوفه شده با لشکرش بعد از ان که ان جا را مانند پوست بر هم مالیده فرمان می دهد به رفتن به سمت حجاز پس می رود به جانب مدینه و شمشیر در قریش می گذارد و از آن ها و از انصار چهار صد نفر را می کشد و شکم پاره می کند و می کشد دو برادر و خواهر را از قریش که برادر نامش محمّد و خواهر فاطمه است و ان هر دو را بر در مسجد مدینه بر دار می اویزد

مهدی و مستنصر از مدیند به مکه پس لشکر می فرستند به طلب ایشان در حالتی که ان ها رسیده اند به حرم امن خدا

یعنی بعد از خسف یعنی فرو رفتن به زمین منادی ندا می کند از اسمان که حق با ال محمّد صلى الله علیه و اله است در اوّل روز پس منادیئی ندا می کند در اخر روز که حق در اولاد عیسی است و این از نازیدن و تکبّر شیطان است

مؤلف گوید یک مراد از خسف ممکن است که قبل از صیحه اسمانی در ماه رمضان و بعد از قیام سفیانی باشد و ممکن است مراد فرو رفتن لشکر سفیانی به زمین بیدا باشد بنا بر اول اشاره است به خسف مشرق یا خسف مغرب یا خسف جزیرة العرب و مراد از دو ندا ندای بیست و سوم ماه رمضان است بعد از قیام سفیانی در ماه رجب و بنا بر دوّم دو ندا غیر از صیحه اسمانی در ماه رمضان است چنان چه چند ندای اسمانی از اخبار و احادیث مستفاده می شود که بعضی از آن ها در بخش سوّم این کتاب در ضمن اخبار نبویّه گذشت و بعضی از ان ها هم بعد از این ذکر خواهد شد و امّا مفاد ندای دومی که در ان حَدیثِ تصریح کرده به وُلد عیسی احتمال می رود تصحیف شده باشد لفظ عثمان به عیسی و این اشتباه از ناسخ باشد زیرا که عیسی فرزندی نداشته و به علاوه سایر احادیث در این باب هم در هیچ کدام چنین عبارتی ذکر نشده مگر حَدیثِی که نیز در ملاحم و فتن در ص 48 از حضرت باقر علیه السّلام روایت کرده به تردید به عنوان ال عیسی یا ال عبّاس چنان چه در قسمت احادیث ما ثوره از ان حضرت نقل خواهم کرد

ملاحم و فتن ، ص 51 از ان حضرت روایت کرده که فرمود ﴿ اذا هَزِمَتْ الرایات اَلسُّودُ حَيَاةَ اَلسُّفْيَانِيِّ اَلَّتِي فِيهَا شَعْبُ بْنُ صَالِحٍ تمنّى التمَیمى اَلنَّاسُ المهدى فيطلِبُونَه فيَخْرُجُ مِنْ مَكَّةَ وَ مَعَهُ رایة رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ و اله فَيُصَلَّى رَكْعَتَيْنِ بَعْدَ اَنْ ییاسَ النَّاسُ مِنْ خُرُوجِه لمَاطَالِ عَلَيْهِم مِنَ الْبَلاَء وَ فَاذا فَرَغَ مِنْ صُلوتهِ اَنصَرُّفَ فَقَالَ اَيُّهَا اَلنَّاسُ الح البلاء بِامَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى عَلَيْهِ وَ الهِ وَ بِأَهْلٍ بَيْته خَاصَّةِ قهْرِنَا وَ بغَى عَلَيْنَا ﴾

یَعنی وقتی که فرار داد پرچم های سیاه لشکر سفیانی را ان چنان پرچم هائی که در میان آن ها است شعیب بن صالح ارزو کنند مهدی را پس بطلبند او را پس بیرون می اید از مکه و با اراست پرچم رسول الله صلى الله علیه و اله پس دو رکعت نماز می گذارد بعد از این که مایوس شده باشند مردم از خروج او برای آن بلا های طولانی که متوجه ایشان شده پس چون از نماز فراغت یافت می رود و می گوید ای گروه مردم پیوسته بارید بلا ها ب امّت محمد صلى الله عليه و اله و به اهل بيت او به خصوص مقهور واقع شدیم و جور و ستم بر ما رفت

عِدَّةَ اَلاِهْز مُهِمٌ بِاذْنِ اَللَّهِ شِعَارَ هم امت امت لاَ يُبَالُونَ فِي اَللَّهِ لَوْمَةَ لاَئِمٍ فیخْرُجُ الِيهِمْ سَبُعٌ و رابَات مِنَ اَلشَّامِ فَيَهُزَّمهم وَ یمَلَكٌ فَیرَجَعَ إِلَى النَّاسِ بحبهم و نعيمهم وَ قَاصَّتُهُمْ وَ بَرُوَاتُهُمْ لاَ يَكُونُ بَعْدَهُمْ اِلاَّ الاِجْمالَ قُلْنَا وَ مَا الْقاصَّةُ وَ الرُّواةُ قَالَ يَقتَصِ الامرَحِتی یتَكَلُّمِ الرَّجُلِ بِما شاءَ لا يَنسى شَيئاً ﴾

یعنی . بیرون می اید مهدی با دوازده هزار نفر اگر کم باشند و با پانزده هزار اگر زیاد باشند و رعب و ترس در پیش روی او است به او نرسد دشمنی مگر ان که او را فرار دهد به اذن خدا شعارشان گفتن امّت امّت است باکی ندارند در راه خدا از ملامت ملامت کننده پس بیرون اید به طرف ایشان هفت پرچم از شام پس فرار می دهد ایشان را و مالک می شود پس بر می گردد به سوی مردم با حبوبات و نعمت های ایشان و قصّه کنندگان و روایت کنندگان ایشان نباشد بعد از ایشان مگر شتران. گفتیم قاصّه و رواة چیست فرمود قصّه می کند کار را تا تکلم کند مرد به ان چه که می خواهد و فراموش نکند چیزی را

وَ يَرُدُّ اللهُ عَلَی الْمُسْلِمينَ اُلْفَتَهُمْ وَ قاصِيَهُمْ وَ يزاربهم ﴾

یَعنی می فرستد خدا بر اهل شام کسی را که متفرق کند جماعت ایشان را تا این که اگر روباه ها با ایشان مقاتله کنند غالب شوند بر ایشان در ان هنگام مردی بیرون اید از اهل بیت من در سه پرچم ان که عده او را بسیار دانسته پانزده هزار می گوید و ان که کم دانسته دوازده هزار می گوید شعار ایشان امّت امّت است پرچم ان ها مردیست که پادشاه است یا ان که اقتضا دارد که پادشاه باشد پس می کشند همه ان ها را پس ردّ می کند خدا بر مسلمانان جمعیت ایشان را و قصه کنندگان ایشان و راهنمایان ایشان را

مُؤلف گوید چون متن حَدیثِ مضطرب و متزلزل بود لذا از ترجمه ان صرف نظر شد

ثُمَّ يَبْعَثُ اَللَّهُ قَوْماً قَزعاً کقزعِ الْخَرِيفِ وَ انى لَاعُرْفَ اِسْمُ اَمِيرِهِمْ وَ مُنَاخٌ وَ ركَابهُم ﴾

یعنی و اتاب می شود فتنه ها تا این که کسی لا اله الا الله نگوید و بعضی گفته اند الله الله نگوید پس پادشاه دین در دنبال ان می زند پس بر می انگیزاند خدا قومی را دسته دسته مانند پاره های ابر که بیایند به هم متصل شوند و من هر اینه می شناسم نام امیر و فرمانده ایشان را و می دانم جایگاه خوابیدن مرکب های ایشان را

و حتم کرده به ان که ان خواهد شد و چاره از ان نیست گرفتن بنی امیّه است با شمشیر اشکارا و به درستی که گرفتن پسران فلان یا پسران عبّاس ناگهانیست و فرمود علیه السّلام نا چار است از اسیائی که نرم کند پس چون بر قطب خود ایستاد و ثابت یا قائم شد بر ساق ان خود بر می انگیزاند خدا بر ایشان بنده ای را که مزدور یا درشت خو و سوار کار و سر سخت سخن درشت که گم نام و بی قدر است اصل ان و او کسی است که نضر با او است و اصحاب او موهای دراز و صاحب سبیل ها و جامه های ان ها سیاهست و پرچم های سیاه دارند وای بر کسی که قصد ایشان را کند می کشند ان ها را کشتنی به ذات خدا قسم گویا می بینم ایشان را و کار های ایشان را و ان چه رو می دهد به فجّار از ایشان و عرب های پا برهنه یا جفا کار مسلّط می گرداند ایشان را بر ان ها بدون این که رحم داشته باشند پس می کشند ان ها را کشتنی در شهرشان در شط فرات چه در بیابان و خشکی باشند یا در دریا و این کشته شدن مزد اعمال ان ها است و پروردگار تو ستم کار در حق بندگان نیست

اَلْقَائِمُ بِخُرَاسَانَ وَ غَلَبَ عَلَی أَرْضِ کرمان (کُوفَانَ) وَ اَلْمُلْتَانِ وَ جَازَ جَزِیرَهَ بَنِی کَاوَانَ وَ قَامَ مِنَّا قَائِمٌ بِجِیلاَنَ وَ أَجَابَتْهُ اَلْآبُرُ وَ اَلدَّیْلَمُ وَ ظَهَرَتْ لِوَلَدِی رَایَاتُ اَلتُّرْکِ (الاتراک) مُتَفَرِّقَاتٍ فِی اَلْأَقْطَارِ وَ اَلْحَرَامَاتِ وَ کَانُوا بَیْنَ هَنَاتٍ وَ هَنَاتٍ إِذَا خَرِبَتِ اَلْبَصْرَهُ وَ قَامَ أَمِیرُ اَلْإِمْرَهِ فَحَکَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِکَایَهً طَوِیلَهً ثُمَّ قَالَ إِذَا جُهِّزَتِ اَلْأُلُوفُ وَ صَفَّتِ اَلصُّفُوفُ وَ قُتِلَ اَلْکَبْشُ اَلْخَرُوفُ هُنَاکَ یَقُومُ اَلْآخِرُ وَ یَثُورُ اَلثَّائِرُ وَ یَهْلِکُ اَلْکَافِرُ ثُمَّ یَقُومُ اَلْقَائِمُ اَلْمَأْمُولُ وَ اَلْإِمَامُ اَلْمَجْهُولُ لَهُ اَلشَّرَفُ وَ اَلْفَضْلُ وَ هُوَ مِنْ وُلْدِکَ یَا حُسَیْنُ لاَ اِبْنٌ مِثْلُهُ یَظْهَرُ بَیْنَ اَلرُّکْنَیْنِ فِی دَرِیسَیْنِ بَالِیَیْنِ - یَظْهَرُ عَلَی اَلثَّقَلَیْنِ وَ لاَ یَتْرُکُ فِی اَلْأَرْضِ اَلْأَدْنَیْنَ طُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَ زَمَانَهُ وَ لَحِقَ أَوَانَهُ وَ شَهِدَ أَیَّامَهُ ﴾

يعنى طاهر نمی کند خدا زمین را از ستم کاران تا این که ریخته شود خون حرام پس یاد کرد امر بنی امیه را و بنی عبّاس را در حَدیثِی طولانی پس فرمود زمانی که به پا خیزد قیام کننده مخصوص به خراسان و غلبه کند بر زمین کرمان یا کوفه و ملت ان و حیازت کند جزیره بنی کاران را و بر پا خیزد قیام کننده ای از ما به گیلان و اجابت کند او را ابز و دیلم و ظاهر شود برای فرزند من پرچم های ترک در حالتی که متفرق باشند در اقطار جهان و جا های مخفی و می باشند در میان خصلت های بد و خصلت های بد در ان هنگام خراب می شود بصره و قیام می کند امیر الامراء در مصر اس حکایت کرد ان حضرت علیه السّلام حکایتی

ص: 344

طولانیئی را پس فرمود زمانی که هزار ها نفر مجهّز شدند به تجهیزات جنگى و صف های لشکریان اراسته شد و سر لشکر جنگی کشته شد در ان وقت دیگری قیام کند و خون خواهی نماید و هلاک شود ان کافر پس از ان قیام می کند قائمی که ارزوی قیام او برده شده و ان امامی ست که قدر او مجهول است و برای او است شرافت و فضلی مخصوص و او است از فرزندان تو یا حسین هیچ پسری مانند او نیست ظاهر می شود در میان رکن و مقام در حالتی که دو جامه مندرس کهنه پوشیده ظاهر می شود بر جنّ و انس و نمی گذارد در روی زمین دو خون را یا شرّ و بدی را خوشا به حال کسی که درک کند زمان او را و ملحق شود در اوقات او و حاضر باشد در روز های او

مخصوصی قیام می کنند از لباس های سیاه و پرچم های سیاه و گیسو های دراز مانند گیسو های زنان سابق و سبیل های مخصوص و بنا بر نسخه ای بر زمین کرمان غالب می شوند ممکن است بنا بر این نسخه از جانب سیستان که از شهر های خراسانست به سمت کرمان ایند و بر ان جا غالب شوند و ممکن است که عبارت کوفان باشد به معنای کوفه بنا بر نسخه دیگر و این صحیح به نظر می اید به مقتضای ان چه از اخبار و احادیث دیگر مستفاد می شود از ظهور فتنه این پرچم های سیاه در کوفه و این علامت مقارن زمان قیام سفیانی و لشکر فرستادن او به کوفه خواهد بود و این صاحبان پرچم های سیاه ملتان را که یکی از شهر های پاکستان است خواهند گرفت و از ان جا به ایران و عراق خواهند آمد و جزیره بنی کاوان که بین بصر و خرمشهر است به تصرف خود خواهند در اورد و پس از آمدن ایشان به کوفه و بصره قائمی از ال محمد از گیلان قیام کند حضرت علیه السّلام این قائم را نسبت به خودشان داده و دور نیست که مراد از این قائم سیّد حسنی نباشد که از طالقان و حدود گیلان قیام می کند و با او است گنج هایی که نه از طلا هستند و نه از نقره بلکه مردانی هستند قوى القلب و ثابت الايمان و دل های ایشان مانند پاره های اهن است که او را اجابت می کنند و از اُبُر و دیلم او را یاری کنند و اُبُر محلی است در سیستان که محمد بن الحسین حافظ از اهل ان جا بوده و دیلم کوهستان های تابعه گیلان است که در سمت شمالی قزوین واقع است و ملحق می شود به ایشان شعیب بن صالح

ص: 346

تمیمی که از سمرقند که از شهر هائیست در سابق جزو ایران و در قلمر و شهر های خراسان بوده و فعلا از تصرف ایران خارج است و شعیب پرچم دار لشکر حسنی خواهد بود چنان چه مستند و اخبار این ها تماماً در این کتاب نقل خواهد شد و این ها شکست دهنده و فرار دهنده لشکر سفیانی ملعون از کوفه و عراق خواهند بود و درک کنندگان زمان حضرت قائم علیه السّلامند و ملحق به لشكر ان حضرت خواهند شد و مراد از پرچم های ترک در این حَدیثِ شریف و سایر احادیث دیگر گرجی های سوفياتي و اشتراكی ها و یا بربری ها و تبّتی ها و یا چینی ها هستند زیرا که همه این ها از اولاد ترک و اولاد قنطورائی که در اخبار مکرر به ان ها اشاره شده می باشند وَ عدّه و پرچم های ایشان در اقطار جهان و جا های مخفی بی گمان متفرق خواهد شد و استیلا و فتنه ایشان مقرّب ظهور امام زمان و به نفع ان حضرت خواهد بود و این ترک ها را می فرماید صاحبان خصلت های بدو نا پسند می باشند و متفرق شدن ان ها وقتی خواهد بود که بصره خراب شود و امیر الامراء یعنی رئیس جمهوری در مصر پس از خرابی بصره قیام کند در ان وقت است که اختلاف میان شرق و غرب و تمام روی زمین واقع خواهد شد و تجهیز هزاران لشکر ها شود و صف ارائی و جبهه بندی ها شود و به اصطلاح ابناء زمان ما جنگ جهانی سوم بر پا شود و یکی از جنگ جویان مهّم در دنیا کشته شود که پس از کشته شدن او حضرت بقیه الله عجل الله تعالی فرجه قیام خواهد کرد در مکه معظّمه و بنیاد جور و ستم را خواهد کند

ص: 347

ناچار است از این که بعضی از نکات در این کتاب تذکر داده شود تا خواننده اخبار مندرجه در ان در حیرت نیفتد و بعضی از اسامی شهر هائی که در ضمن احادیث و اخبار ذکر شده و نام های از اماکن و طوائف و جغرافیای بعضی از اقطاع زمین که فهم رموز بعضی از اخبار منوط به دانستن ان ها است شرح داده شود تا سبب مزید اگاهی خوانندگان گردد از جمله ان ها در بسیاری از اخبار گذشته و اینده در این کتاب لفظ ترک وارد شده فلذا مقتضی است مقداری در این موضوع که ترک کیست و ترکستان که محل ان ها است کجا است بسط کلام دهم و اكتفا مي كنم به شرح و بسط ان در کتاب المنجد شرح داده شده

تُرک قبیله هائی هستند که نسبت داده می شوند به او غوز خان و قره خان (از اولاد منتسبه نسلا بعد نسل به ترک بن یافث بن نوح عليه السّلام) که متفرق شدند بعضی از ان ها شرقی هستند که در قسمت منغولیا ساکنند که با این مناسبت ان ها را مُغُل و مُغُول گویند که در قرن ششم و هفتم میلادی بدست مرسلین نصاری مسیحی شده اند. و امّا قسمت اهمّ از ان ها چادر نشین در اسیای وسطی شمالی کوه های التائی در قرن ششم زندگانی می کردند و این قسمت دولت های کوچکی تشکیل داده شدند 1- دولت قره خانی در شمال ایران 2- دولت غزنوین در افغانستان و پنجاب ، و این دو دولت در نیمه قرن دهم میلادی مسلمان شدند و در شمالی

ص: 348

دریاچه بَلَخش در روسیه جنوبی ساکنند

دولت غُزّ یا اوغوز که ان ها در ترکستان فعلی و در ایران و اسیای صغری ساکنند و دولت سلاجقه از این قبیله بوده اند در قرن یازدهم میلادی و دولت عثمانیه از این سلسله اند. ترکمان و سلاجقه و عثمانیه از یک سلسله اند

وَ اَمّا ترکستان منطقه ایست در اسیای وسطی میان سیبریا و دریای قزوین و ایران و افغانستان و هند و مغولستان و ان ها به چند قسمت منقسم اند

1- اتحاد جمهوری های شوروی سوفیاتی که در سال 751 میلادی ابتداء دخول اسلام بوده در میان آن ها

2- چین یا صین که اکثریت ان ها مسلمانند ( بنا بر نقل المنجد ) و این نقل سخیف بر عکس است

3- سوفیاتی که مملکت شوروی بالشویکی و اشتراکی می باشد

4- ترکمنستان که عاصمه ان اشخباد یا عشق آباد است

5- ازبکستان که عاصمه ان تا شکنت و از شهر های انست سمرقند و بخارا

6- تدجيكیا و عاصمه ان ستالینا باد است (استالین گراد)

7- کبر خیز یا و عاصمه ان فرو نیزه است

8- کازخستان و عاصمه ان الما أنا است

تُرکَمان قبیله از ترکیه هستند که خاضع ترین ان ها را تَتَر و تاتار می گویند و در این زمان مسکن ان ها در ترکستان عربی و ایران و ماوراء قفقاز است

ص: 349

غیبت نعمانی در باب غیبت امام ص 74 از امير المؤمنين عليه السّلام روایت کرده که فرمود ﴿لَا یَقُومُ الْقَائِمُ حَتَّی تُفْقَأَ عَیْنُ الدُّنْیَا وَ تَظْهَرَ الْحُمْرَهًُْ فِی السَّمَاءِ وَ تِلْکَ دُمُوعُ حَمَلَهًِْ الْعَرْشِ عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ وَ حَتَّی یَظْهَرَ فِیهِمْ اقَوْامٌ لا خَلاقَ لَهُمْ یَدْعُونَ لِوَلَدِی وَ هُمْ بِرَاءٌ مِنْ وَلَدِی، تلك عصابة ردية، عَلَى الْأَشْرَارِ مُسَلَّطَةٌ وَ لِلْجَبَابِرَةِ مُفَتِّنَةٌ وَ لِلْمُلُوكِ مُبِيرَةٌ، تَظْهَرُ فِي سَوَادِ الْكُوفَةِ يَقْدُمُهُمْ رَجُلٌ أَسْوَدُ اللَّوْنِ وَ الْقَلْبِ رَثُّ الدِّينِ لَا خَلَاقَ لَهُ، مُهَجَّنٌ زَنِيمٌ تَدَاوَلَتْهُ أَيْدِي الْعَوَاهِرِ مِنَ الْأُمَّهَاتِ مِنْ شَرِّ نَسْلٍ لَا سَقَاهَا اللَّهُ الْمَطَرَ من سَنَةِ إِظْهَارِ غَيْبَةِ الْمُتَغَيِّبِ مِنْ وَلَدِي صَاحِبِ الرَّايَةِ الْحَمْرَاءِ (الخضراء) وَ الْعَلَمِ الْأَخْضَرِ أَيُّ يَوْمٍ لِلْمُخَيَّبِينَ بَيْنَ الْأَنْبَارِ وَ هِيتَ ذَلِكَ يَوْمٌ فِيهِ صَيْلَمُ الْأَكْرَادِ وَ خَرَابُ دَارِ الْفَرَاعِنَةِ وَ مَسْكَنِ الْجَبَابِرَةِ وَ مَأْوَى الْوُلَاةِ الظَّلَمَةِ وَ أُمَّ الْبِلَادِ وَ أُخْتِ الْعَادِ تِلْكَ وَ رَبِّ عَلِيٍّ يَا عَمْرَو بن سَعْدٍ بَغْدَادُ أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْعُصَابةِ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ وَ بَنِي الْعَبَّاسِ الْخَوَنَةِ الَّذِينَ يَقْتُلُونَ الطَّيِّبِينَ مِنْ وُلْدِي وَ لَا يُرَاقِبُونَ (لا یرقبون) فِيهِمْ ذِمَّتِي وَ لَا يَخَافُونَ اللَّهَ فِيمَا يَفْعَلُونَهُ بِحُرْمَتِي إِنَّ لِبَنِي الْعَبَّاسِ يَوْماً كَيَوْمِ الطَّمُوحِ وَ لَهُمْ فِيهِ صَرْخَةٌ كَصَرْخَةِ الْحُبْلَى الْوَيْلُ الِشِيعَةِ وُلْدِ الْعَبَّاسِ مِنَ اَلْحَرْبِ اَلَّتِی سَنَحَ بَیْنَ نَهَاوَنْدَ وَ اَلدِّینَوَرِ (یفتح بَيْنَ نَهَاوَنْدَ وَ الدِّينَوَرِ) تِلْكَ صَعَالِيكِ

ص: 350

الشِيعَةِ يَقْدُمُهُمْ رَجُلٌ مِنْ هَمْدَانَ اسْمُهُ عَلَى اسْمِ النَّبِيِّ صلی الله علیه و آله و سلم مَنْعُوتٌ مَوْصُوفٌ بِاعْتِدَالِ الْخَلْقِ وَ نَضَارَةِ اللَّوْنِ لَهُ فِي صَوْتِهِ ضِحک وَ فِي أَشْفَارِهِ وَطَفٌ وَ فِي عُنُقِهِ سَطَح فْرَقُ الشَّعْرِ مُفَلَّجُ الثَّنَايَا عَلَى فَرَسِهِ كَبَدْرٍ التَمَامٍ تَجَلَّى عِنْدَ الغمَامِ يَسِيرُ بِعِصَابَةٍ خَيْرِ عِصَابَةٍ أَوَتْ وَ تَقَرَّبَتْ وَ دَانَتْ لِلَّهِ بِدِينِ تِلْكَ الْأَبْطَالِ مِنَ الْعَرَبِ الَّذِينَ يَلْحَقُونَ (یلقحون) حَرْبَ الْكَرِيهَةِ وَ الدَّبْرَةُ يَوْمَئِذٍ عَلَى الْأَعْداءِ إِنَّ لِلْعَدُوِّ يَوْمَ ذلكَ الصَّيْلَمَ وَ الِاسْتِئْصَالَ﴾

یعنی قیام نمی کند قائم تا این که کور شود چشم دنیا و اشکار شود سرخی در اسمان و ان سرخی اشک های بر دوش گیرندگان عرش است بر اهل زمین تا این که ظاهر شوند در میان ایشان گروه هائی که بهره ای از خیر برای ایشان نیست دعوت می کنند برای فرزندم و حال ان که بی زارند ایشان از فرزند من این ها جماعتی هستند پست که هیچ بهره ای از خیر برای ایشان نیست تسلّط دارنده است بر اشرار و به فتنه اندازنده اند متکبّران و سر کشان را و هلاک کننده اند پادشاهان را ظاهر می شوند در سواد کوفه و پیش رو ان ها است مردی سیاه چرده و سیاه دل و بد دین هیچ بهره ای از خیر در او نیست فرو مایه و بی اصل پسر خوانده و نا کس و بد خوی بسیار خوار و سخت گوی و سخت ازار که به نوبت فرو گرفته اند او را زن های زنا کار از مادر ها از بد ترین نسل که سیراب نکند او را باران رحمت خدا از سال ظاهر کردن غیبت غیبت کننده از فرزند من صاحب پرچم سرخ (یا سبز) و علم سبز چه روزی است برای نا امید

ص: 351

شوندگان در میان انبار و روز پستی است ان روز روزیست که بلای بزرگست برای کرد ها و شریران و خراب شدن خانه فرعون ها یعنی سر کش ها و ستم کار ها و مسکن متکبران و سر کشان و جایگاه وُلاة و حكّام ستم کار و مادر بلا ها و خواهر عار و ننگ ها این است قسم به پروردگار علیّ ای عمر بن سعد بغداد اگاه باش خدا لعنت کند جماعتی از بنی امیّه و بنی فلان یعنی بنی عباس را که خیانت کارانند کسانی هستند که می کشند پاکیزگان از فرزندان مرا و مراقبت نمی کنند در حق ایشان عهد مرا و نمی ترسند از خدا در ان چه که می کنند ان را به حَرَم من به درستی که از برای بنی عبّاس روزیست مانند روزی بسیار بسیار سخت و برای ایشان در ان روز فریادی است مانند فریاد زن حامل ای وای از برای شیعیان اولاد عبّاس از جنگی که رخ داده شود میان نهاوند و دینور یا فتح کرده شود از نهاوند و دینور این جنگ گدایان شیعیان علی است که مقدم و رئیس ان ها مردیست از همدان که هم نام پیغمبر صلی الله علیه و اله است منعوت و موصوف است به اعتدال خلقت و نیکوئی خلق و خوش صورت و خنده رو صاحب مژگان انبوه دراز پهن گردن موی او متفرق یعنی موی رو و پیشانیش از هم جدا بر اسب خود سوار است مانند ماه شب چهار ده روشن شود ابزار روی او یا روشن کند تاریکی را سپر می کند با جماعتی که بهتر جماعتند که جای گزین و نزدیک شود خدا را و متدین باشد به دین ان شجاعان عرب انانی که ملحق شوند به ایشان با شمشیر های تیز برّان برای جنگ با دشمنان و فرار

ص: 352

دادن دشمن در را ان روز که روزیست سخت و بیچاره کننده دشمنان

دانسته باد

که این حَدیثِ شریف نیز عبارة اخرای حَدیثِ ما قبل انست که دو لفظ مختلف ولی در معنی موافق است و بعض از علائم در ان اضافه شد مانند سرخی که در اسمان ظاهر شود که ان به واسطه فتنه شدید خونینی است که بر ذراری پیغمبر و شیعیان ایشان وارد می شود که از افزونی ظلم و جور و ریختن خون های شان و هتك حرمت شان حاملین عرش به گریه در ایند که در ان هنگام صاحبان پرچم های سیاه از طرف خراسان ایند به سمت کوفه و همان ها هستند که هیچ بهره ای از دین و خیر ندارند و برای ولی عصر دعوت می کنند در حالتی که بی زارند از او و ان حضرت بی زار است از ایشان و در ان حَدیثِ نیز خبر می دهد از تسلّط ایشان بر اشرار و کشتن ایشان گردن کشان متکبر جبّار و هلاک کردن ایشان پادشاهان خون خوار را و وصف می فرماید رئیس و مقدم این جماعت کفّار را به پستی خلق و خلق و پستی حَسَب و نسب و ولد الزنا بودن و بی بهره بودن از خیر و دین که سلسله اباء و امهات او نسلا بعد نسل از اول غیبت امام عصر تا ان زمان همه ان ها فرومایه و بی اصل و زنا زاده بوده اند و این جنگ بزرك وحشت ناک در انبار که یکی از شهر های نزدیک کوفه است واقع می شود در میان کرد ها و اشرار عرب و ایشان و در اثر این حادثه بزرگ بغداد خراب می شود و جنگ شدیدی هم در میان نهاوند و دینور واقع شود

ص: 353

شاید مراد این جنگ جنگ سیّد حسنی باشد چنان چه از بعض اخبار دیگر مستفاد می شود و اوصافی هم که در حق پیش رو ایشان بیان فرموده بر همین اشعار دارد چنان چه حضرت صادق هم در حق او فرموده که ان جناب صبيح الوجه می باشد

اطلاق می شود بر كافر و جنایت كار و ناقص الخلقه و لئیم و چابک سخت در کار

یَعنی ملک بنی عباس مشکل است اسانی در ان نیست اگر جمع شوند بر ضرر ایشان ترک و دیلم و سند و هند و بربر و طیلسان نمی توانند ملک ایشان را زایل کنند و زایل نمی شوند و بر جا هستند و در نعمت و خوشی زندگانی می کند تا زمانی که دوستان و غلامان و پرچم داران آن ها کم شوند و مسلط گرداند خدا بر ایشان کافری یا جنایت کاری یا ناقص الخلفه ای یا لئیم پستی و چابکی سر سخت را که او بیرون می اید از جائی که ابتداء ملک ان ها از ان جا شد یعنی از سمت خراسان و نمی گذرد به شهری مگر ان که ان جا را فتح می کند و پرچم و رایتی بر علیه او بلند نمی شود مگر ان که ان را سرنگون کند و نیایبد نعمتی را مگر ان که ان را زایل کند وای بر کسی که ان علج قصد او را کند پس همیشه بر همین روش هست تا این که بر ملک ظفر یابد و پس از ظفر یافتن وا گذار شود به مردی از عترت من که حق بگوید و به حق عمل كند

مراد از ان جمله من حيث بدء ملكهم اشاره است به این که ابتداء استیلاء بنی عباس از طرف خراسان به وسیله ابو مسلم خراسانی شد و انقراض ملک آن ها از طرف خراسان خواهد بود به وسیله علجی که از خراسان قیام کنند در اخر زمان با پرچم ها سیاه چنان چه از اخبار بسیار مستفاد می شود و مراد از مردی از عترت ان حضرت وجود مبارک امام زمان علیه السّلام است و ممکن است سیّد حسنی باشد که ان جناب ان ها را در کوفه قلع و قمع می کند و فرار می دهد و الله العالم

ص: 355

السماء و العالم . ص 439 در همان باب از ان حضرت روایت کرده که فرمود در جواب سائلی که سؤال كرد از حضرت که در زمان نزول فتنه کدام یک از شهر ها سالم تر و بهترین شهر ها است فرمود ﴿أَسْلَمُ اَلْمَوَاضِعِ یَوْمَئِذٍ أَرْضُ اَلْجَبَلِ فَإِذَا اِضْطَرَبَتْ خُرَاسَانُ وَ وَقَعَتِ اَلْحَرْبُ بَیْنَ أَهْلِ جُرْجَانَ وَ طَبَرِسْتَانَ وَ خَرِبَتْ سِجِسْتَانُ فَأَسْلَمُ اَلْمَوَاضِعِ یَوْمَئِذٍ قَصَبَهُ قُمَّ تِلْکَ اَلْبَلْدَهُ اَلَّتِی یَخْرُجُ مِنْهَا أَنْصَارُ خَیْرِ اَلنَّاسِ أَباً وَ أُمّاً وَ جَدّاً وَ جَدَّهً وَ عَمّاً وَ عَمَّهً تِلْکَ اَلَّتِی تُسَمَّی اَلزَّهْرَاءَ بِهَا مَوْضِعُ قَدَمِ جَبْرَئِیلَ وَ هُوَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی نَبَعَ مِنْهُ اَلْمَاءُ اَلَّذِی مَنْ شَرِبَ مِنْهُ أَمِنَ مِنَ اَلدَّاءِ وَ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَاءِ عُجِنَ اَلطِّینُ اَلَّذِی عَمِلَ مِنْهُ کَهَیْئَهِ اَلطَّیْرِ وَ مِنْهُ یَغْتَسِلُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعُ یَخْرُجُ کَبْشُ إِبْرَاهِیمَ وَ عَصَا مُوسَی وَ خَاتَمُ سُلَیْمَانَ﴾

یَعنی سالم ترین جا ها در ان روز زمین جَبَل است پس چون مضطرب شد خراسان و واقع شد جنگ در میان اهل گرگان و طبرستان و خراب شد سیستان پس سالم ترین جا ها در ان روز قصبه قم است و ان شهریست که بیرون می اید از ان یاران کسی که بهترین مردم است از جهت پدر و مادر و جدّ و جدّه و عمو و عمّه و ان شهریست که زهراء نامیده شده و در ان جا است جای پای جبرئیل و ان جا است جائی که می جوشد از آن ابی که هر که بنوشد از آن ایمن می شود از هر دردی و از ان اب سرشته شد گِلی که از ان ساخته شد مانند مرغ و از ان غسل کند رضا علیه السّلام و از ان جا بیرون می اید قوچ ابراهیم و عصای موسیٰ و خاتم سليمان (علیهم السّلام)

ص: 357

السماء و العالم ص 341 در همان باب از شرح نهج البلاغه تالیف ابن میثم روایت کرده گفت که چون فارغ شد امیر المؤمنين عليه السّلام از جنگ جمل خطبه ای خواند برای مردم در بصره پس حمد و ثنای الهی را به جا آورد و صلوات و درود بر پیغمبر صلی الله علیه و اله فرستاد پس از ان فرمود ﴿یَا أَهْلَ الْبَصْرَةِ یَا أَهْلَ الْمُؤْتَفِكَةِ ائْتَفَكَتْ بِأَهْلِهَا ثَلَاثاً وَ عَلَی اللَّهِ تَمَامُ الرَّابِعَةِ یَا جُنْدَ الْمَرْأَةِ وَ أَعْوَانَ الْبَهِیمَةِ رَغَا فَأَجَبْتُمْ وَ عَقَرَ فَانْهَزَمْتُمْ أَخْلَاقُكُمْ دِقَاقٌ وَ دِینُكُمْ نِفَاقٌ وَ مَاؤُكُمْ زُعَاقٌ بِلَادُكُمْ أَنْتَنُ بِلَادِ اللَّهِ تُرْبَةً وَ أَبْعَدُهَا مِنَ السَّمَاءِ بِهَا تِسْعَةُ أَعْشَارِ الشَّرِّ الْمُحْتَبَسُ فِیهَا بِذَنْبِهِ وَ الْخَارِجُ مِنْهَا بِعَفْوِ اللَّهِ كَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی قَرْیَتِكُمْ هَذِهِ وَ قَدْ طَبَّقَهَا الْمَاءُ حَتَّی مَا یُرَی مِنْهَا إِلَّا شُرَفُ الْمَسْجِدِ كَأَنَّهُ جُؤْجُؤُ طَیْرٍ فِی لُجَّةِ بَحْرٍ وَ سَاقَ إِلَی قَوْلِهِ إِذَا هُمْ رَأَوُا الْبَصْرَةَ قَدْ تَحَوَّلَتْ أَخْصَاصُهَا دُوراً وَ آجَامُهَا قُصُوراً فَالْهَرَبَ الْهَرَبَ فَإِنَّهُ لَا بَصْرَةَ لَكُمْ یَوْمَئِذٍ ثُمَّ الْتَفَتَ عَنْ یَمِینِهِ فَقَالَ كَمْ بَیْنَكُمْ وَ بَیْنَ الْأُبُلَّةِ فَقَالَ لَهُ الْمُنْذِرُ بْنُ الْجَارُودِ فِدَاكَ أَبِی وَ أُمِّی أَرْبَعَةُ فَرَاسِخَ قَالَ لَهُ صَدَقْتَ فَوَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً صلی اللّٰه علیه و آله وَ أَكْرَمَهُ بِالنُّبُوَّةِ وَ خَصَّهُ بِالرِّسَالَةِ وَ عَجَّلَ بِرُوحِهِ إِلَی الْجَنَّةِ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْهُ كَمَا تَسْمَعُونَ مِنِّی أَنْ قَالَ یَا عَلِیُّ هَلْ عَلِمْتَ أَنَّ بَیْنَ الَّتِی تُسَمَّی الْبَصْرَةُ وَ الَّتِی تُسَمَّی الْأُبُلَّةُ أَرْبَعَةُ فَرَاسِخَ وَ سَیَكُونُ فِی الَّتِی تُسَمَّی الْأُبُلَّةُ مَوْضِعُ أَصْحَابِ الْعُشُورِ یُقْتَلُ فِی ذَلِكَ الْمَوْضِعِ مِنْ أُمَّتِی سَبْعُونَ أَلْفَ شَهِیدٍ هُمْ یَوْمَئِذٍ بِمَنْزِلَةِ شُهَدَاءِ بَدْرٍ

ص: 358

فَقَالَ لَهُ الْمُنْذِرُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ یَقْتُلُهُمْ فِدَاكَ أَبِی وَ أُمِّی قَالَ یَقْتُلُهُمْ إِخْوَانٌ وَ هُمْ جِیلٌ كَأَنَّهُمُ الشَّیَاطِینُ سُودٌ أَلْوَانُهُمْ مُنْتِنَةٌ أَرْوَاحُهُمْ شَدِیدٌ كَلَبُهُمْ قَلِیلٌ سَلَبُهُمْ طُوبَی لِمَنْ قَتَلُوهُ یَنْفِرُ لِجِهَادِهِمْ فِی ذَلِكَ الزَّمَانِ قَوْمٌ هُمْ أَذِلَّةٌ عِنْدَ الْمُتَكَبِّرِینَ مِنْ أَهْلِ ذَلِكَ الزَّمَانِ مَجْهُولُونَ فِی الْأَرْضِ مَعْرُوفُونَ فِی السَّمَاءِ تَبْكِی السَّمَاءُ عَلَیْهِمْ وَ سُكَّانُهَا وَ الْأَرْضُ وَ سُكَّانُهَا ثُمَّ هَمَلَتْ عَیْنَاهُ بِالْبُكَاءِ ثُمَّ قَالَ وَیْحَكَ یَا بَصْرَةُ مِنْ جَیْشٍ لَا رَهَجَ لَهُ وَ لَا حِسَّ فَقَالَ لَهُ الْمُنْذِرُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَا الَّذِی یُصِیبُهُمْ مِنْ قَبْلِ الْغَرَقِ مِمَّا ذَكَرْتَ وَ مَا الْوَیْحُ فَقَالَ هُمَا بَابَانِ فَالْوَیْحُ بَابُ رَحْمَةٍ وَ الْوَیْلُ بَابُ عَذَابٍ یَا ابْنَ الْجَارُودِ نَعَمْ تَارَاتٌ عَظِیمَةٌ مِنْهَا عُصْبَةٌ یَقْتُلُ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ مِنْهَا فِتْنَةٌ یَكُونُ بِهَا إِخْرَابُ مَنَازِلَ وَ خَرَابُ دِیَارٍ وَ انْتِهَاكُ أَمْوَالٍ وَ سِبَاءُ نِسَاءٍ یُذْبَحْنَ ذَبْحاً یَا وَیْلُ أَمْرُهُنَّ حَدِیثٌ عَجِیبٌ وَ مِنْهَا أَنْ یَسْتَحِلَّ بِهَا الدَّجَّالُ الْأَكْبَرُ الْأَعْوَرُ الْمَمْسُوحُ الْعَیْنُ الْیُمْنَی وَ الْأُخْرَی كَأَنَّهَا مَمْزُوجَةٌ بِالدَّمِ لَكَأَنَّهَا فِی الْحُمْرَةِ عَلَقَةٌ نَاتِئُ الْحَدَقَةِ كَهَیْئَةِ حَبَّةِ الْعِنَبِ الطَّافِیَةِ عَلَی الْمَاءِ فَیَتَّبِعُهُ مِنْ أَهْلِهَا عِدَّةُ مَنْ قُتِلَ بِالْأُبُلَّةِ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنَاجِیلُهُمْ فِی صُدُورِهِمْ یُقْتَلُ مَنْ یُقْتَلُ وَ یَهْرُبُ مَنْ یَهْرُبُ ثُمَّ رَجْفٌ ثُمَّ قَذْفٌ ثُمَّ خَسْفٌ ثُمَّ مَسْخٌ ثُمَّ الْجُوعُ الْأَغْبَرُ ثُمَّ الْمَوْتُ الْأَحْمَرُ وَ هُوَ الْغَرَقُ یَا مُنْذِرُ إِنَّ لِلْبَصْرَةِ ثَلَاثَةَ أَسْمَاءٍ سِوَی الْبَصْرَةِ فِی الزُّبُرِ الْأَوَّلِ لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا الْعُلَمَاءُ مِنْهَا الْخَرِیبَةُ وَ مِنْهَا تَدْمُرُ وَ مِنْهَا الْمُؤْتَفِكَةُ وَ سَاقَ إِلَی أَنْ قَالَ یَا أَهْلَ الْبَصْرَةِ إِنَّ اللَّهَ

ص: 359

لَمْ یَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنْ أَمْصَارِ الْمُسْلِمِینَ خُطَّةَ شَرَفٍ وَ لَا كَرَمٍ إِلَّا وَ قَدْ جَعَلَ فِیكُمْ أَفْضَلَ ذَلِكَ وَ زَادَكُمْ مِنْ فَضْلِهِ بِمَنِّهِ مَا لَیْسَ لَهُمْ أَنْتُمْ أَقُومُ النَّاسِ قِبْلَةً قِبْلَتُكُمْ عَلَی الْمَقَامِ حَیْثُ یَقُومُ الْإِمَامُ بِ مَكَّةَ وَ قَارِئُكُمْ أَقْرَأُ النَّاسِ وَ زَاهِدُكُمْ أَزْهَدُ النَّاسِ وَ عَابِدُكُمْ أَعْبَدُ النَّاسِ وَ تَاجِرُكُمْ أَتْجَرُ النَّاسِ وَ أَصْدَقُهُمْ فِی تِجَارَتِهِ وَ مُتَصَدِّقُكُمْ أَكْرَمُ النَّاسِ صَدَقَةً وَ غَنِیُّكُمْ أَشَدُّ النَّاسِ بَذْلًا وَ تَوَاضُعاً وَ شَرِیفُكُمْ أَحْسَنُ النَّاسِ خُلُقاً وَ أَنْتُمْ أَكْثَرُ النَّاسِ جِوَاراً وَ أَقَلُّهُمْ تَكَلُّفاً لِمَا لَا یَعْنِیهِ وَ أَحْرَصُهُمْ عَلَی الصَّلَاةِ فِی جَمَاعَةٍ ثَمَرَتُكُمْ أَكْثَرُ الثِّمَارِ وَ أَمْوَالُكُمْ أَكْثَرُ الْأَمْوَالِ وَ صِغَارُكُمْ أَكْیَسُ الْأَوْلَادِ وَ نِسَاؤُكُمْ أَمْنَعُ النِّسَاءِ وَ أَحْسَنُهُنَّ تَبَعُّلًا سَخَّرَ لَكُمُ الْمَاءَ یَغْدُو عَلَیْكُمْ وَ یَرُوحُ صَلَاحاً لِمَعَاشِكُمْ وَ الْبَحْرَ سَبَباً لِكَثْرَةِ أَمْوَالِكُمْ فَلَوْ صَبَرْتُمْ وَ اسْتَقَمْتُمْ لَكَانَتْ شَجَرَةُ طُوبَی لَكُمْ مَقِیلًا وَ ظِلًّا ظَلِیلًا غَیْرَ أَنَّ حُكْمَ اللَّهِ مَاضٍ وَ قَضَاءَهُ نَافِذٌ لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَ هُوَ سَرِیعُ الْحِسابِ یَقُولُ اللَّهُ وَ إِنْ مِنْ قَرْیَةٍ إِلَّا نَحْنُ مُهْلِكُوها قَبْلَ یَوْمِ الْقِیامَةِ أَوْ مُعَذِّبُوها عَذاباً شَدِیداً كانَ ذلِكَ فِی الْكِتابِ مَسْطُوراً ثُمَّ سَاقَ الْخُطْبَةَ إِلَی قَوْلِهِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی اللّٰه علیه و آله قَالَ لِی یَوْماً وَ لَیْسَ مَعَهُ غَیْرِی إِنَّ جَبْرَئِیلَ الرُّوحَ الْأَمِینَ حَمَلَنِی عَلَی مَنْكِبِهِ الْأَیْمَنِ حَتَّی أَرَانِیَ الْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْهَا وَ أَعْطَانِی أَقَالِیدَهَا وَ عَلَّمَنِی مَا فِیهَا وَ مَا قَدْ كَانَ عَلَی ظَهْرِهَا وَ مَا یَكُونُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ لَمْ یَكْبُرْ ذَلِكَ عَلَیَّ كَمَا لَمْ یَكْبُرْ عَلَی أَبِی آدَمَ عَلَّمَهُ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا وَ لَمْ تَعْلَمْهَا الْمَلَائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ إِنِّی رَأَیْتُ بُقْعَةً عَلَی شَاطِئِ الْبَحْرِ تُسَمَّی الْبَصْرَةَ فَإِذَا هِیَ أَبْعَدُ الْأَرْضِ مِنَ السَّمَاءِ

ص: 360

وَ أَقْرَبُهَا مِنَ الْمَاءِ وَ إِنَّهَا لَأَسْرَعُ الْأَرْضِ خَرَاباً وَ أَخْشَنُهَا تُرَاباً وَ أَشَدُّهَا عَذَاباً وَ لَقَدْ خُسِفَ بِهَا فِی الْقُرُونِ الْخَالِیَةِ مِرَاراً وَ لَیَأْتِیَنَّ عَلَیْهَا زَمَانٌ وَ إِنَّ لَكُمْ یَا أَهْلَ الْبَصْرَةِ وَ مَا حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرَی مِنَ الْمَاءِ لَیَوْماً عَظِیماً بَلَاؤُهُ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ مَوْضِعَ مُنْفَجَرِهِ مِنْ قَرْیَتِكُمْ هَذِهِ ثُمَّ أُمُورٌ قَبْلَ ذَلِكَ تَدْهَمُكُمْ عَظِیمَةٌ أُخْفِیَتْ عَنْكُمْ وَ عَلِمْنَاهَا فَمَنْ خَرَجَ عَنْهَا عِنْدَ دُنُوِّ غَرْقِهَا فَبِرَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ سَبَقَتْ لَهُ وَ مَنْ بَقِیَ فِیهَا غَیْرَ مُرَابِطٍ بِهَا فَبِذَنْبِهِ وَ مَا اللَّهُ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ﴾

لُغات الموتفكة یعنى منقلبه یعنی زیر و رو شونده یا حقیقهً مانند شهر های قوم لوط یا به واسطه غرق شدن در اب طبّقهاً الماء به تشدید یعنی زیراب رفت و فر و گرفت او را اب الاخصاص جمع خُصّ به ضم خا یعنی خانه های چوبی و ینیئی الاجام جمع اَجَمَة محل روئیدن نی یعنی نی زار با درخت های پر برگ به هم پیچیده اُبُلّهَ به ضم همزه و باء و تشدید لام همان موضعی است که امروز بصره گفته می شود و این جا در سابق از دهات بصحره بوده و باغ های بصره و در سابق یکی از بهشت های چهار گانه شمرده می شد و اُبُلّه امروز همان موضع کمُرُک است بر حسب ان چه پیغمبر صلی الله عليه و اله خبر داده به أن الجنيل به كسر حيم صنفی از مردم را گویند و گفته که هر قومی که زبان مخصوص و لغت مخصوص دارند ان را جیل گویند الارواح جمع ریح به معدنی رایحه است الكَلَب به فتح كاف و لام به معنای شرّ و اذیّت و شبه جنون است که غارض شود کسی را که سگ دیوانه او را دندان گرفته باشد السَلَب به فتح سين و لام ان چیزیست که

ص: 361

گرفته می شود از یکی از دو قرین از قرین خود در هنگام جنگ که با او است از اسلحه و اسب و جامه و مانند این ها ینفر لجهاد هم یعنی بیرون می رود برای جنگ کردن با ایشان هملت عینه یعنی اشک چشم او را گرفت و جاری شد الرَهَج بفتح را و ها به معنی غبار است الحسّ به كسر حاء صدای اهسته التّارات به معنی دفعات یعنی چند مرتبه مرتبه ای بعد از دیگری العُصبَة به ضم عين و سكون سناد به معنى جماعت و گروهست و به فتح عين و صاد به معنى اقرباء و خویشان انتهاک الاموال یعنی گرفتن اموال از راهی که حلال نیست سباء النساء یعنی اسیر کردن زنان و یستحل بها الدجّال یعنی منزل بگیرد در ان جا و مسکن کند و دجّال از دجل است به معنای خلط کردن و شیطنت کردن و به اشتباه انداختن و دوغ گفتن و وصف نمودن او به اکبر دلالت دارد بر تعدّد کسی که به باطل ادّعا كند و اعَوَد کسی که یک چشم داشته باشد و ممسوح صفتی است مخصوص به اعور النّائي مرتفع و بالا امده را گویند و طفى على الماء یعنى بالا امد روى اب و ته ننشت رجفة به معنای زلزله و زمین لرزه و اضطراب القذف به معنى سنگ انداختن یا باریدن و خسف به معنای فرو رفتن به زمین و پنهان شدن در زیر زمین و مسخ تغییر پیدا کردن صورت انسانیت به صورت بوزینه یا خوک یا غير ان ها از سباع و حیوانات و قبیح شدن انست و وصف کردن جوع با غَیرَ برای اینست که گرسنگی در سال های خشک سالی رخ می دهد در اثر نیامدن باران زمین غبار الود می شود

ص: 362

یا به اعتبار این که روی شخص گرسنه غبار الود می نماید و موت احمر بیش تر دلالت بر قتل دارد و در این جا تفسیر به غرق شده و الخُریَبَة به ضم خاء نقطه دار نام محله ایست از محلات بصره که ان را بصره کوچک گویند و تَدمُر از دمار است به معنی هلاك وخطه به ضمّ به معنای امر و قصّه است و اقالید جمع اقلید است به معنی کلید لم يكبر علىّ ذلك یعنی بزرگ نبود بر من یعنی قادر و توانا هستم بر ان مرابطه یعنی رصد بندی کردن برای حفظ سر حدّات از هجوم و حمله دشمن

دریا نمایانست پس کشانید کلام خود را تا ان جائی که فرمود در ان هنگام می بینند ایشان بصره را که جا به جا شده است خانه های چوبی و خانه هائی که از نی ساخته شده و نی زار های آن و مبدّل گردیده به قصر ها ان وقت دیگر بصره برای شما نیست در ان وقت باید فرار کنید پس ان حضرت رو را به جانب راست خود گردانید و فرمود چقدر فاصله است در میان شما و اُبُلّه منذر بن جارود عرض کرده پدر و مادرم فدای تو باد چهار فرسخ فرمود به او که راست گفتی قسم به ان خدائی که بر انگیخت پیغمبر خود محمّد را به رسالت و او را گرامی داشت به پیغمبری و مخصوص گردانید او را به ان و روح او را به شتاب به بهشت برد هر اینه شنیدم از او هم چنان که شما از من می شنوید که فرمود یا علی ایا دانسته ای که میان ان شهری که ان را بصره گویند و ان جائی که ان را اُبّلهَ گویند چهار فرسخ است و زود باشد ان جائی که ان را اُبُلّه گویند جای کمرک گیرندگان شود در این موضع از امت من هفتاد هزار نفر کشته می شوند که شهید ایشان در ان روز به منزله شهداء بدر است پس منذر عرض کرد یا امیر المؤمنین پیش از غرق شدن چه بلائی بر ان ها خواهد رسید و که ان ها را خواهد کشت پدر و مادرم فدای تو باد فرمود می کشند ایشان را برادرانی که می باشند صنفی از مردم یا قومی که لغت مخصوصی دارند گویا شیطان هائی هستند که رو ها و رنگ هاشان سیاه و خون هاشان گندیده و یا بو های ان ها متعفن و شرّ و اذیت و شبه جنون ان ها استوار و اسلحه و جامه های جنگی و اسب ها ایشان کم است خوشا به حال ان کسی که

ص: 364

این ها او را بکشند کوچ می کنند برای جهاد کردن با ایشان در ان زمان گروهی که ان ها در نزد متکبّرین و گردن کشان اهل ان زمان قدرشان مجهولست در روی زمین و در نزد اهل اسمان معروف و شناخته شدگانند گریه می کنند بر ایشان اسمان و ساکنین آن و زمین و ساکنین ان پس چشم های حضرت پر از اشک شد پس فرمود در رحمت بر روی تو باز شود ای بصره از لشکری که غباری برای ایشان نیست یعنی به نحوی روی زمین راه می روند که از زیر پا های ان ها گرد و غباری بلند نمی شود و صدای اهسته ان ها شنده نمی شود پس مندز عرض کرد یا امیر المؤمنین چیست ان بلائی که بر ایشان وارد می شود پیش از غرق شدن از ان چه ذکر فرمودی و مراد از کلمه وَیح چیست فرمود این هر دو دو بابند ویح باب رحمت است و ویل باب عذاب ای پسر جا رود اری چند مرتبه بلا های بزرگ به ایشان اصابت می کند از جمله ان ها جماعتی یا خویشاوندانی هستند که بعضی از ایشان بعض دیگر ایشان را می کشند و از ان جمله فتنه ایست که منزل ها و خانه های ایشان خراب شود و مال های ایشان به حرام گرفته شود و زن های ایشان اسیر شود و ان زن ها را سر می برند سر بریدنی ای وای که امر زنان ان ها امری ست عجب و از ان جمله است که ساکن می شود در میان ایشان دجّال اکبر که یک چشم است و چشم راست او مالیده است و چشم چپ او گویا ممزوج با خون است که گویا در سرخی آن پاره خون بسته است و حدقه چشم او بر امدگی دارد مانند دانه انگوری که روی آب بایستد و فرو نرود در زیر اب پس اهل بصره متابعت او را کنند به عدد کسانی که در اُبلّه کشته و شهید

ص: 365

شدند انجیل هاشان در سینه های شان است کشته شود کسی که کشته شود و فرار کند کسی که فرار کند پس در ان جا زلزله ای واقع شود و به زمین فرو رفتی روی دهد پس سنگ بر ان ها ببارد پس از ان مسخ شوند پس گرسنگی غبار الودی ایشان را فرو گیرد بعد از ان به مرگ سرخ مبتلا شوند که ان غرق شدنست ای مندز برای بصره سه اسم دیگر است در کتاب های نخست که نمی داند ان را مگر دانایان یکی خُزَیبه و دیگری تَدمُر و سوم مؤتفكه و کلام را کشانید تا ان جائی که فرمود ای اهل بصره به درستی که خدا قرار نداده است برای هیچ یک از شهر های مسلمانان قصه شرافتی و نه کرامتی مگر ان که قرار داده است در شما زیاد تر و برتر از آن و زیاد کرده است از فضل خود به سبب عطای خود برای شما ان چه را که نیست برای ایشان مستقیم ترین قبله های مردم قبله شما است که بر جانب مقام ابراهیم است در ان جائی که امام در مکّه می ایستند و قاری شما قاری ترین قُرّاء است و زاهد شما زاهد ترین مردم است و عبادت کننده شما عبادت کننده ترین مردم است و تاجر شما بهترین تجارت کنندگان از مردم است و راست گو ترین ایشان است در تجارت خود و صدقه دهنده شما کریم ترین مردم است در صدقه دادن و ثروت مند شما سخت ترین مردم است از حیث بذل کردن یعنی بخشنده تر است و تواضع و فروتنی او بیش تر است و شریف شما نیکو ترین مردم است از حیث خُلق و خو و شما گرامی ترین مردم هستید از حیث همسایه داری و کم ترین ایشان از حیث تکلفّات به معنی و حریص ترین ایشان هستید بر نماز خواندن به جاعت و میوه های شما بیش ترین میوه ها است

ص: 366

و مال هایشان بیش ترین مال ها است و کوچک های شما زیرک ترین اولادند و زن های شما قانع ترین زن هایند و نیکو شوهر دارترند از سایر زن ها مسخّر کرده است خدا یا مسخر شده است برای شما ابی که صبح و شام بر شما جاری است برای ساختن امر معیشت شما و دریا را سبب قرار داده برای زیاد شدن مال شما پس اگر صبر کردید و استقامت ورزیدید هر اینه درخت طوبی هم در عوض داده خواهد شد که سایه اندازد بر سر های شما سایه انداختنی جز این که حکم خدا در حق شما جاری است و قضای او در شما نافذ است و تعقیب کننده ای برای حکم او نیست و حساب او سرعت و شتاب دارد می فرماید خدا که نیست هیچ قریه و شهری مگر این که ما نابود کننده ایم ان را پیش از روز قیامت یا شکنجه دهنده ایم ان را شکنجه دادن سختی می باشد این در لوح محفوظ نوشته شده پس کشانید حضرت خطبه را تا ان جا که فرمود به درستی که رسول خدا صلى الله علیه و اله روزی که غیر از من و او کسی نبود به من فرمود جبرئیل روح الامین روزی مرا بر منکب راست خود بلند کرد تا این که همه زمین و ان چه بر روی ان است به من نشان داد و عطا کرد به من کلید های ان ها را و یاد داد به من ان چه را که در ان است و ان چه را که بر پشت آن

است و ان چه را که می باشد تا روز قیامت و بزرگ نیامد بر من این ها هم چنان که بزرگ نیامد بر پدرم ادم دانستن همه اسماء و او حال ان که ملائکه مقربین نمی دانستند و من دیدم بقعه ای را در کنار دریا که ان بصره نامیده می شود در حالی که دور ترین زمین بود از اسمان و نزدیک ترین آن بود به اب و سریع ترین محلی بود به خراب

ص: 367

شدن و خاک ان زُبر ترین خاک ها است و عذاب آن سخت ترین عذاب ها است و هر اینه چند مرتبه زمین او را فرو برده است در قرن های گذشته و هر اینه می اید بر ان زمانی عظیم و به درستی که برای شما ای اهل بصره و برای اطراف شما از سایر دهات هر اینه روز بزرگی پیش خواهد امد که بلای ان روز بزرگست و من می دانم جائی را که منفجر و شکافته می شود از شهر شما این شهر و چیز هائی را که بزرگست و به فشار اورد شما را در ان پیش از منفجر شدن آن که ان ها را از شما پنهان می کنم و می دانم ان ها را پس کسی که بیرون رود از آن نزدیک غرق شدن آن به رحمتی از جانب خدا نجاة یافته و کسی که بماند در ان و رصد بندی نکند حدود ان را تا غرق شود پس به سبب گناه او است و نیست خدا ستم کار برای بندگان

وَتَطَأَ فِي خِطَامِهَا بَعْدَ مَوْتِهَا وَحَيَاتِهَا وَتُشَبَّ نَارٌ بِالحَطَبِ الجَزْلِ مِنْ غَرْبِيِّ الأَرْضِ، رَافِعَةً ذَيْلَهَا، تَدْعُو يَا وَيْلَهَا لِرَحْلِهِ وَمِثْلِهَا، فَإِذَا اِسْتَدَارَ الفَلَكُ، قُلْتُمْ: مَاتَ أَوْ هَلَكَ، بِأَيِّ وَادٍ سَلَكَ؟ فَيَوْمَئِذٍ تَأْوِيلُ هَذِهِ الآيَةِ: ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً وَ لِذَلِكَ آيَاتٌ وَ عَلَامَاتٌ: أَوَّلُهُنَّ إِحْصَارُ الكُوفَةِ بِالرَّصَدِ وَالخَنْدَقِ، وَ تَخْرِيقُ اَلرَّوَايَا فِي سِكَكِ الكُوفَةِ، وَتَعْطِيلُ اَلمَسَاجِدِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً، وَكَشْفُ الهَيْكَلِ، وَخَفْقُ رَايَاتٍ حَوْلَ اَلمَسْجِدِ الأَكْبَرِ تَهْتَزُّ، القَاتِلُ وَاَلمَقْتُولُ فِي اَلنَّارِ، وَقَتْلٌ سَرِيعٌ، وَمَوْتٌ ذَرِيعٌ، وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلزَّكِيَّةِ بِظَهْرِ الكُوفَةِ فِي سَبْعِينَ، وَاَلمَذْبُوحُ بَيْنَ اَلرُّكْنِ وَاَلمَقَامِ، وَقَتْلُ الأَسْقَعِ صَبْراً فِي بَيْعَةِ الأَصْنَامِ. وَخُرُوجُ اَلسُّفْيَانِيِّ بِرَايَةٍ حَمْرَاءَ أَمِيرُهَا رَجُلٌ مِنْ بَنِي كَلْبٍ، وَاِثْنَا عَشَرَ ألفَ عَنَانٍ مِنْ خَيْلِ اَلسُّفْيَانِيِّ يَتَوَجَّهُ إِلَى مَكَّةَ وَاَلمَدِينَةِ أَمِيرُهَا رَجُلٌ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ يُقَالُ لَهُ: خُزَيْمَةُ، أَطْمَسُ العَيْنِ اَلشِّمَالِ، عَلَى عَيْنِهِ ظَفَرَةٌ غَلِيظَةٌ، يَتَمَثَّلُ بِالرِّجَالِ لَا تُرَدُّ لَهُ رَايَةٌ حَتَّى يَنْزِلَ اَلمَدِينَةَ فِي دَارٍ يُقَالُ لَهَا: دَارُ أَبِي الحَسَنِ الأُمَوِيِّ، وَيَبْعَثُ خَيْلاً فِي طَلَبِ رَجُلٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَقَدِ اِجْتَمَعَ إِلَيْهِ نَاسٌ مِنَ اَلشِّيعَةِ يَعُودُ إِلَى مَكَّةَ، أَمِيرُهَا رَجُلٌ مِنْ غَطَفَانَ إِذَا تَوَسَّطَ القَاعَ الأَبْيَضَ خُسِفَ بِهِمْ فَلَا يَنْجُو إِلَّا رَجُلٌ يُحَوِّلُ اَللهُ وَجْهَهُ إِلَى قَفَاهُ لِيُنْذِرَهُمْ، وَيَكُونَ آيَةً لِمَنْ خَلْفَهُمْ، وَيَوْمَئِذٍ تَأْوِيلُ هَذِهِ الآيَةِ: وَلَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ وَأُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ وَيَبْعَثُ مِائَةً وَثَلَاثِينَ ألفاً إِلَى الكُوفَةِ، وَيَنْزِلُونَ اَلرَّوْحَاءَ وَالفَارِقَ، فَيَسِيرُ مِنْهَا سِتُّونَ ألفاً حَتَّى يَنْزِلُوا الكُوفَةَ مَوْضِعَ قَبْرِ هُودٍ (عليه السلام) بِالنُّخَيْلَةِ، فَيَهْجُمُونَ إِلَيْهِمْ يَوْمَ اَلزِّينَةِ، وَ أَمِيرُ اَلنَّاسِ جَبَّارٌ عَنِيدٌ يُقَالُ

ص: 369

لَهُ: الكَاهِنُ اَلسَّاحِرُ، فَيَخْرُجُ مِنْ مَدِينَةِ اَلزَّوْرَاءِ إِلَيْهِمْ أَمِيرٌ فِي خَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الكَهَنَةِ، وَيَقْتُلُ عَلَى جِسْرِهَا سَبْعِينَ ألفاً حَتَّى تَحَمَّى اَلنَّاسُ مِنَ الفُرَاتِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ مِنَ اَلدِّمَاءِ وَنَتْنِ الأَجْسَادِ، وَيُسْبَى مِنَ الكُوفَةِ سَبْعُونَ ألفَ بِكْرٍ لَا يُكْشَفُ عَنْهَا كَفٌّ وَلَا قِنَاعٌ حَتَّى يُوضَعْنَ فِي اَلمَحَامِلِ، وَ يَذْهَبَ بِهِنَّ إِلَى اَلثُّوَيَّةِ، وَ هِيَ الغَرِيُّ. ثُمَّ يَخْرُجُ مِنَ الكُوفَةِ مِائَةُ ألفٍ مَا بَيْنَ مُشْرِكٍ وَمُنَافِقٍ، حَتَّى يَقْدَمُوا دِمَشْقَ لَا يَصُدُّهُمْ عَنْهَا صَادٌّ، وَهِيَ إِرَمَ ذَاتِ العِمَادِ، وَتُقْبِلُ رَايَاتٌ مِنْ شَرْقِيِّ الأَرْضِ غَيْرَ مُعْلَمَةٍ، لَيْسَتْ بِقُطْنٍ وَلَا كَتَّانٍ وَلَا حَرِيرٍ، مَخْتُومٌ فِي رَأْسِ القَنَاةِ بِخَاتَمِ اَلسَّيِّدِ الأَكْبَرِ يَسُوقُهَا رَجُلٌ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ تَظْهَرُ بِالمَشْرِقِ، وَ تُوجَدُ رِيحُهَا بِالمَغْرِبِ كَالمِسْكِ الأَذْفَرِ يَسِيرُ اَلرُّعْبُ أَمَامَهَا بِشَهْرٍ حَتَّى يَنْزِلُوا الكُوفَةَ طَالِبِينَ بِدِمَاءِ آبَائِهِمْ، فَبَيْنَمَا هُمْ عَلَى ذَلِكَ إِذْ أَقْبَلَتْ خَيْلُ اليَمَانِيِّ وَالخُرَاسَانِيِّ يَسْتَبِقَانِ كَأَنَّهُمَا فَرَسَي رِهَانٍ شُعْثٌ غُبْرٌ جُرْدٌ أَصْلَابُ نَوَاطِي وَأَقْدَاحٍ، إِذَا نَظَرْتَ أَحَدَهُمْ بِرِجُلِهِ بَاطِنَهُ فَيَقُولُ: لَا خَيْرَ فِي مَجْلِسِنَا بَعْدَ يَوْمِنَا هَذَا، اَللَّهُمَّ فَإِنَّا اَلتَّائِبُونَ، وَهُمُ الأَبْدَالُ اَلَّذِينَ وَصَفَهُمُ اَللهُ فِي كِتَابِهِ العَزِيزِ: إِنَّ اللهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ المُتَطَهِّرِينَ وَ نُظَرَاؤَهُمْ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ.وَيَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ يَسْتَجِيبُ لِلْإِمَامِ، فَيَكُونُ أَوَّلَ اَلنَّصَارَى إِجَابَةً، فَيَهْدِمُ بِيعَتَهُ، وَيَدُقُّ صَلِيبَهُ، فَيَخْرُجُ بِالمَوَالِي وَضُعَفَاءِ اَلنَّاسِ، فَيَسِيرُونَ إِلَى اَلنُّخَيْلَةِ بِأَعْلَامِ هُدًى، فَيَكُونُ مَجْمَعُ اَلنَّاسِ جَمِيعاً فِي الأَرْضِ كُلِّهَا بِالفَارُوقِ، فَيُقْتَلُ يَوْمَئِذٍ مَا بَيْنَ اَلمَشْرِقِ وَاَلمَغْرِبِ ثَلَاثَةُ آلَافِ ألفٍ يَقْتُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً، فَيَوْمَئِذٍ تَأْوِيلُ هَذِهِ الآيَةِ: فَما زَالَتْ تِلْكَ دَعْوَاهُمْ حَتَّى جَعَلْنَاهُمْ حَصِيداً خَامِدِينَ بِالسَّيْفِ. وَيُنَادِي مُنَادٍ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ نَاحِيَةِ اَلمَشْرِقِ عِنْدَ الفَجْرِ:

ص: 370

يَا أَهْلَ الهُدَى اِجْتَمِعُوا، وَيُنَادِي مُنَادٍ مِنْ قِبَلِ اَلمَغْرِبِ بَعْدَ مَا يَغِيبُ اَلشَّفَقُ: يَا أَهْلَ البَاطِلِ اِجْتَمِعُوا، وَمِنَ الغَدِ عِنْدَ اَلظُّهْرِ تَتَلَوَّنُ اَلشَّمْسُ وَتَصْفَرُّ فَتَصِيِرُ سَوْدَاءَ مُظْلِمَةً، وَيَوْمَ اَلثَّالِثِ يُفَرِّقُ اَللهُ بَيْنَ الحَقِّ وَالبَاطِلِ، وَتَخْرُجُ دَابَّةُ الأَرْضِ، وَتُقْبِلُ اَلرُّومُ إِلَى سَاحِلِ البَحْرِ عِنْدَ كَهْفِ الفِتْيَةِ، فَيَبْعَثُ اَللهُ الفِتْيَةَ مِنْ كَهْفِهِمْ، مَعَ كَلْبِهِمْ، مِنْهُمْ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ: مَلِيخَا، وَآخَرُ: خَمْلَاهَا، وَهُمَا اَلشَّاهِدَانِ اَلمُسْلِمَانِ لِلْقَائِمِ﴾

القاع بیابان الروّحاء به فتح و مدّ موضعی است میان مکّه و مدینه سی یا چهل میل فاصله دارد تا مدینه و نام دهیست از مضافات رحبه شام و نام دهیست از مضافات نهر عیسی و شهریست در قاموس و منتهى الارب از فراء نقل شده الفاروق نام موضعی است یوم الزینه یعنی روز عید مدينة الزوراء بغداد تحمى الناس يعنى پرهیز می کنند مردم الثويّة اخر وادی السّلام است از طرف كوفه كه قبّة كمیل بن زیاده در ان جا است و ان زمين نجف است غیر معلّمه یعنی تعلیم مشق جنگی نگرفته اند السیّد الاکبر رسول اکرم صلى الله عليه و اله شعُت ژولید مویان غبر عباد الودگان جرد صُورت ها پوست انداخته اصلاب استخوان ها از لاغری بالا آمده نواطی جمع ناطی یعنی کوله بار ها بر پشت کشنده اقداح چشم ها به گودی فرو رفته حصد درویده شده خامد خاموش

پیش از ان که مرا گم کنید پس توسعه می دهد جنگ را به پای خود فتنه ای که از سمت مشرق رو می دهد (یعنی از جمهور شوروی ها و یا چینی ها و یا فتنه خراسانی) و پا کوب و نرم می کند متاع ناچیز دنیوی فناپذیر خود را بعد از مرگ و زندگانی ان و بر افروخته می شود اتش جنگ عظیم و تیره ای از طرف مغرب زمین که دامنه ان بلند است و صدای ویل و وای ان بلند شود از صدا و بانك و او از آن و مانند ان پس چون دور بردار و چرخ و مردم مختلف شوند و دین و امانت از میان شان بر داشته شود و قتل و خون ریزی زیاد شود که بگوئید مُرد یا هلاک شد یا در چه و ادیئی رفت پس در ان روز تا ویل این ایه ظاهر خواهد شد که می فرماید پس بر می گردانیم برای شما نصرت و یاری را بر ضرر ایشان و مدد می کنیم شما را بمال ها و فرزندان و قرار می دهیم شما را که نفرات شما بیش تر از اول شود و برای ان علامت ها و نشانه هائیست اوّل از ان ها حصار بندی کردن کوفه است به کمین گاه قرار دادن و کندن خندق و سوراخ کردن گوش ها و کوچه های بن بست که کنایه است ظاهرا از اتصال دادن کوچه ها به یک دیگر و خیابان کشی کردن و تعطیل کردن مسجد ھا تا چهل شب و ظاهر شدن هیکل یعنی بلند ساختن عمارات و قصر ها یا نصب کردن صورت ها و مجسّمه های اشخاص و یا خانه های مسیحی ها و ترسایان که در ان ها مجسمه مریم را در ان ها نصب کنند یا بنا کردن کلیسا ها و بلند کردن پرچم ها و به جنبش در اوردن ان ها در اطراف مسجد کوفه و کشتن و کشته شدن دو دسته که قاتل و مقتول ان ها هر دو دسته در اتش باشند و مرگ و قتل بسیار با سرعت و شتاب و کشته شدن نفس زکیه ای با هفتاد نفر

ص: 373

در پشت کوفه و بریده شدن سر نفس زکیّه ای در میان رکن و مقام و کشته شدن کسی که خوردنی را با دهن از میان ظرف بر می دارد یا این که مراد اَبقع باشد و ان مرد سیاه چرده صاحب پرچمی است که با سفیانی جنگ می کند و کشته می شود چنان چه از اخبار و احادیث بسیار مستفاد می شود بنا بر این اشقع در نسخه غلط است و ابقع صحیح است و کشته شدن ابقع به قتل صبر است که برای بیعت گرفتن برای بت ها کشته می شود و بیرون امدن سفیانی است با پرچم سرخ و سر لشکر او مردیست از طایفه بنی کلب با دوازده هزار پرچم از لشکر سفیانی متوجه می شود بمکه و مدینه و امیران لشکر مردیست از بنی امیّه به نام خریمه که یک چشم ان ناپدید و مالیده شده و ان چشم چپ او است و بر چشم دیگر او ناخنه غلیظی است که مُمَثّل می شود با مردان و پرچم اورد کرده نمی شود تا ان که در مدینه فرود می اید در خانه ای که ان را خانه ابو الحسن اموی گویند و می فرستد لشکری را در طلب مردی از ال محمّد که به دور او جمع شده اند مردمانی از شیعیان که بر می گردد به جانب مکّه و امیران لشکر مردیست از قبیله غطفان وقتی که می رسند در بیابان سفید که مراد زمین بیدا باشد زمین ان ها را فرو می برد مگر یک نفر را که می گرداند خدا روی او را به طرف پس سر او برای این که بترساند ایشان را و نشانه ای باشد برای کسانی که در عقب ایشانند و در ان روز تاویل این ایه ظاهر می شود که می فرماید و اگر بدانی زمانی را که فزع می کنند و گذشتی از عذاب برای ایشان نیست و گرفته می شوند از جایی نزدیک یعنی از زیر پا های خود و سفیانی صد و سی هزار لشکر به كوفه می فرستاد تا این که فرود می ایند

ص: 374

در روحا که (موضعی است میان مکه و مدینه که سی یا چهل میل به مدینه فاصله دارد و یا نام دهیست از دهات رحبه شام و نام دهیست از مضافات نهر عیسی یا ان که نام شهریست دیگر) و فاروق که نام موضعی است پس شصت هزار نفر از ان لشکر به كوفه فرود می ایند در موضع قبر هود علیه السّلام در نُخَلیه پس هجوم می اوردند بر اهل کوفه در روز عیدی و سر لشکر ایشان مرد متکبّر سرکشی است اهل عناد و دشمنی که او را کاهن جادوگر گویند پس بیرون می اید از شهر بغداد امیری به سوی ایشان با پنج هزار نفر از کاهنان و کشته می شود نزد جسر بغداد بیا کوفه هفتاد هزار نفر تا این که سه روز از اب فرات پرهیز کرده شود از خون هائی که در ان ریخته شده و گند و عفونتی که از اجساد کشتگان در ان پیدا شده و اسیر کرده می شود از کوفه هفتاد هزار دختر بکر که کف دست ان ها و مقنعه های آن ها باز نشده آن ها را در مَحمل ها می گذارند و می برند به سوی ثویّه که زمین غری یعنی نجف اشرف باشد و ان محل نزدیک قبر کمیل بن زیاد است در قسمت اخر وادی السلام بین کوفه و نجف که در سمت چپ کسانی که از نجف به کوفه می روند واقع است پس بیرون می اید از کوفه صد هزار نفر میان مشرک و منافق تا این که پیش روی می کنند به طرف دمشق و جلو گیری نمی کند از آن ها جلو گیری کننده ای و بهشت باغ ارم صاحب ستون ها است و رو می اورند در ان وقت پرچم هائی از سمت مشرق زمین که عده لشکری که در زیر ان پرچم ها است تعلیم جنگی داده نشده اند و ان پرچم ها نه از پنبه است و نه از کتان

ص: 375

و نه ابریشم است و دو سر بر نیزه ان پرچم مُهر زده شده است به مهر خاتم الانبیاء صلى لله عليه و اله مي كشد ان را مردی از ال محمّد علیهم السلام که ظاهر می شود در مشرق و بوی ان پرچم یافته می شود به مغرب مانند بوی مِشک از فرو سیر می کند رعب و ترس در پیش رُوي ان به قدر يك ماه فاصله تا این که وارد کوفه می شوند در حالی که طلب کننده اند خون های پدران خود را پس در بین این که ان ها وارد کوفه شده اند رو می اورد لشکر یمانی و خراسانی به نحوی که گویا این دو لشکر با هم مسابقه گذارده و گرو بندی کرده اند در حالتی که ژولیده است مو های ایشان و غبار الودند و صورت های ایشان پوست انداخته و استخوان های پشت هاشان از لاغری بر امدگی دارد و کوله بار های خود را بر پشت های خود گرفته و چشم های ان ها به گودی سر هاشان فرو رفته هر گاه که یکی از آن ها به کف پای خود نگاه می کند می گوید دیگر چیزی در نشستن ما نیست بعد ان این روز بار خدایا پس به درستی که ما توبه کنندگانیم و ایشانند ابدالی که خدا وصف کرده است ایشان را در کتاب خود که عزیز و غالبست به درستی که خدا دوست می دارد توبه کنندگان را و دوست می دارد پاکیزه و پاک شدگان را و نظیر های ایشان را از ال محمد علیهم السّلام و بیرون می اید فردی از اهل نجران و اجابت می کند امام علیه السّلام را پس می باشد اول نصرانی که اجابت می کند ان حضرت را پس صومعه خود را خراب می کند و صلیب خود را می شکند و نرم می کند پس با دوستان ال محمّد بیرون می اید با ضعفا از دوستان پس می روند بجانب نخلیه با پرچم های هدایت پس محل اجتماع همه مردم

ص: 376

در ان روز در فاروقست پس در ان روز در میان مشرق و مغرب سه ملیون جمعیّت کشته می شوند که می کشند بعض از ان ها بعض دیگر را و در ان روز تاویل این ایه ظاهر می شود که می فرماید همیشه اینست دعوای شان تا این که می گردانیم آن ها را مانند زرع چیده شده و دِرَو شده در حالی که همه فرو نشسته و نابود شوند به شمشیر و ندا کننده ای ندا می کند در ماه رمضان از ناحیه مشرق وقت طلوع فجر که ای اهل هدایت جمع شوید و ندا کننده ای هم از طرف مغرب ندا می کند بعد از پنهان شدن سفیدی اوّل شب که ای اهل باطل جمع شوید و از فردای ان روز تا اوّل ظهر افتاب رنگ به رنگ می شود رنگ ان رزد می شود پس از ان می گردد سیاه می شود و روز سیّم جدا می کند خدا میان حق و باطل را و بیرون می اید دابّة الارض و رومی ها رو می اورند به ساحل دریا نزد کَهف جوانان اصحاب کهف پس خدا ان ها را بر می انگیزاند از همت خود و با ایشانست سگ ان ها و از ایشان است مردی که او را مَلیخا گویند و دیگری به نام حملاها و این دو نفر گواهان و سلام کنندگان و یا مطیع و منقاد شوندگان و یا اسلام اورندگان و یا تسلیم شوندگان بر حضرت قائم علیه السّلامند

بِالرَّوْعِ وَ اَلْیَأْسِ وَ تُبْنَی لَهُمْ مَدِینَهٌ یُقَالُ لَهَا اَلزَّوْرَاءُ بَیْنَ دِجْلَهَ وَ دُجَیْلٍ ثُمَّ وَصَفَهَا ثُمَّ قَالَ فَتَوَالَتْ فِیهَا مُلُوکُ شَیْصَبَانَ أَرْبَعَهُ وَ عِشْرُونَ مَلِکاً عَلَی عَدَدِ سِنِی اَلْکَدِیْدِ فَأَوَّلُهُمْ اَلسَّفَّاحُ وَ اَلْمِقْلاَصُ وَ اَلْجَمُوحُ وَ اَلْمَجْرُوحُ وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمَخْدُوعُ وَ اَلْمُظَفَّرُ وَ اَلْمُؤَنَّثُ وَ اَلنَّظَّارُ وَ اَلْکَبْشُ وَ اَلْمُطَوِّرُ وَ اَلْمُسْتَظْلِمُ وَ اَلْمُسْتَصْعَبُ وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمُسْتَضْعَفُ وَ اَلْعَلاَّمِ وَ اَلْمُخْتَطِفُ وَ اَلْغُلاَمُ وَ اَلْمُتْرَفُ وَ اَلْکَدِیدُ وَ اَلْأَکْدَرُ وَ فِی رِوَایَهٍ وَ اَلْأَکْتَبُ وَ اَلْأَکْلَبُ وَ اَلْمُشْرِفُ وَ اَلْوَشْمُ وَ اَلصَّلِمُ وَ اَلْعَنُونُ وَ اَلرَّکَّازُ وَ اَلْعَیْنُوقُ ثُمَّ اَلْفِتْنَهُ اَلْحَمْرَاءُ وَ اَلْعَلاَدَهُ اَلْغَبْرَاءُ فِی عَقِبَهَا قَائِمُ اَلْحَقِّ ثُمَّ اسْفر عَنْ وَجَهَى بَيْنَ الأَقَالِيمِ، كَالقَمَرِ اَلمُضِيءِ بَيْنَ الكَوَاكِبِ وَ انَّ لحُروجيَّ عَلاماتٍ عَشَرَةٌ أَوَّلُهَا تَحْرِيقُ الرايات (تَحْرِيقُ الرَوَايَا) فِي أَزِقَّة (سِكَكِ) الْكُوفَةِ وَ تَعْطِيلُ اَلْمَسَاجِدِ وَ بِخُراسانَ وَ طُلوُعُ الکَوکَبِ الْمُذَنَّبِ وَ اقتِرانُ النُّجوُمِ وَ هَرَجٌ وَ مَرَجٌ وَ قَتلٌ وَ نَهبٌ قتلک عَلاَمَاتٌ عَشَرَةٍ وَ مِنَ اَلْعَلاَمَةِ الى اَلْعَلامَةِ عَجَبٌ فَاِذا تَمَّتِ الْعَلَامَاتُ قَامَ قَائِمُنَا قَائِمُ الْحَقِّ ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ نَزْهُوا رْبكَمَ وَ لاَ تشَیرُوا الَيْهِ فمِنْ حَدِّ اَلْخَالِقِ فَقَدْ كَفَرَ بَا اَلْكِتَابِ النَّاطِقِ ثُمَّ قَالَ طُوبِي لاَهِلَ وَلايَتِي الَّذِينَ يُقْتَلُونَ فِيَّ وَ يُطْرَدُونَ مِنِ اِجْلَى هُمْ خُزَّانُ اَللَّهِ فِي ارضِهِ لاَ يُفْرَعُونَ يَوْمَ اَلْفَرْعِ اَلْأَكْبَرِ اَنَّا نُوراللَّهِ الَّذي لاَ يُطْفَى اَنَا اَلسرُ اَلَّذِي لاَ يَخْفَى ﴾

سختی و قوّت و دلیری در جنگ زَوراء در این جا به معنی بغداد است و در بعضی از اخبار دیگر بر ری اطلاق شده چنان چه بمجل خود یاد کرده می شود دجله مراد نهریست که در بغداد و سامرّا عبور می کند دُجیَل شهریست واقع در میان بغداد و سامرّا جبار به معنای سر كش و متكبّر تسبل الیسّتور یعنی اویخه شود پرده ها غبراء تیره و تاریک کننده و اگر غرّاء باشد به معنای ازمند و بیچاره کننده القلادة الحمراء یعنی غرق شدن خونین استعاره است از جنگ خونینی که کشتار ان بسیار باشد فى عنقها قائم الحق يعنى در انتظار انست قیام کننده به حق و اگر فی عقبها باشد چنان چه در بعضی از نسخه ها است یعنی در دنبال ان قیام کننده به حق است اسفر عن وجهی یعنی اَکشِفُ مراد انست که ظاهر می شوم من اخجته الاقاليم یعنی قطعات زمین تحريق الرایات یعنی سوزاندن و اتش زدن پرچم ها و اگر تخريق الزّوايا باشد چنان چه در حَدیثِ قبل گذشت به معنای سوراخ کردن و راه دادن است و معنای آن گذشت اَزِقّه و سُکَک هر دو به معنای کوچه ها است خسف و قذف فرو رفتن به زمین و باریدن سنگ كوكب مُذنّب ستاره دنباله دار اقران نجوم نزدیک شدن ستاره ها به یک دیگر هرج کشتن مرج غَلَق و اضطراب

فتنه بنی امیّه و دولت کِسرویّه را پس پیش می اید دولت بنی عبّاس با ترس و بیم و شکنجه سخت و قوت و دلیری و بنا گذارده می شود شهری که آن را از وراء یعنی بغداد گویند در میان دجله و دجیل که شهریست در میان بغداد و سامرّا و فرات لعنت کرده شد این که در ان جا سکنی کند مراد از ملمون منصور دوانقی است ظاهراً و از ان جا بیرون می اید طینت و سرشت متکبّران و گردن کشان اشکار شود در ان جا قصر ها و اویخته شود در ان قصر ها پرده هائی و با مکر و فریب و کار های زشت معامله کنند و چهل و دو نفر متداولا در ان ملک سال ها به عدد ملک پادشاهی کنند پس از ان فتنه ای تیره و تار کننده یا ازمند و بیچاره کننده در ان جا رخ دهد و غرق شدن خونینی که در انتظار انست قائم به حق یا در دنبال ان قیام کننده به حق قیام کند پس من پرده از روی خود بر می دارم و ظاهر می شوم در میان قطعات قلمرو زمین مانند ماه نور دهنده و روشن کننده ای در میان ستارگان و برای بیرون آمدن من ده نشانه است سوزانیدن پرچم ها در کوچه های کوفه یا راه دادن و سوراخ کردن کوچه های بن بست را در یک دیگر شاید اشاره به خیابان کشی در کوفه است دیگر تعطیل شدن مسجد ها دیگر قطع شدن راه حج برای حاجیان و به زمین فرو رفتن و سنگ باریدنی در خراسان و در آمدن ستاره دنباله دار و مقارن و نزدیک شدن ستارگان به یک دیگر در یک برج و کشتن به نا حق و غلق و اضطراب در مردم و خون ریختن و غارت گری اینست نشانه های

ص: 380

ده گانه و از نشانه ای تا نشانه ای چیز های شگفت آورنده ایست پس چون این نشانه ها تمام شد قیام مي كند قائم ما که قیام کننده به حق است پس فرمود گروه مردم تنزیه و پاک از نقائص بدانید پروردگارتان را و او را مورد اشاره قرار ندهید یعنی حواسّ ظاهره شما او را درک نمی کند که بتوانید به او اشاره کنید کسی که حَدّ و اندازه ای برای خدا قرار دهد کافر است به کتاب ناطق خدا پس فرمود بهشت طوبی برای اهل ولایت من است ان کسانی که در راه دوستی من کشته می شوند و دور کرده و تبعید می شوند برای خاطر دوستی من ایشانند خزینه دار های خدا در روی زمین او نمی ترسند از روز ترس بزرگ تر منم نور خدا که هر که خاموش کرده نشوم منم آن چنان سرّی که پنهان نمی شود

غَائِبُهُمْ. أَنَا كَابُّ الدُّنْيَا لِوَجْهِهَا، وَ قَادِرُهَا بِقَدْرِهَا، وَ نَاظِرُهَا بِعَيْنِهَا﴾

وَ منه یومِي بِهِ الى وَ صَفِّ اَلاَّ ترَّاتٍ *** کَأَنَّ وُجُوهَهُمُ الَْمجَانُّ اَلْمُطَرَّقَةُ یَلْبَسُونَ السَّرَقَ وَ الدِّیبَاجَ وَ یَعْتَقِبُونَ الْخَیْلَ الْعِتَاقَ وَ یَکُونُ هُنَاکَ اسْتِحْرَارُ قَتْلٍ حَتَّی یَمْشِیَ الْمَجْرُوحُ عَلَی الْمَقْتُولِ وَ یَکُونَ الْمُفْلِتُ أَقَلَّ مِنَ الْمَأْسُورِ (فَقَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ لَقَدْ أُعْطِیتَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عِلْمَ الْغَیْبِ فَضَحِکَ ع وَ قَالَ لِلرَّجُلِ) (وَ کَانَ کَلْبِیّاً) یَا أَخَا کَلْبٍ لَیْسَ هُوَ بِعِلْمِ غَیْبٍ وَ إِنَّمَا هُوَ تَعَلُّمٌ مِنْ ذِی عِلْمٍ وَ إِنَّمَا عِلْمُ الْغَیْبِ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ مَا عَدَّدَهُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ بِقَوْلِهِ إِنَّ اللّٰهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السّٰاعَةِ وَ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَ یَعْلَمُ مٰا فِی الْأَرْحٰامِ وَ مٰا تَدْرِی نَفْسٌ مٰا ذٰا تَکْسِبُ غَداً وَ مٰا تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ الآْیَةَ فَیَعْلَمُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ مَا فِی الْأَرْحَامِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی وَ قَبِیحٍ أَوْ جَمِیلٍ وَ سَخِیٍّ أَوْ بَخِیلٍ وَ شَقِیٍّ أَوْ سَعِیدٍ وَ مَنْ یَکُون فِی اَلنَّارِ حَطَباً أَوْ فِی اَلْجِنَانِ لِلنَّبِیِّینَ مُرَافِقاً فَهَذَا عِلْمُ الْغَیْبِ الَّذِی لاَ یَعْلَمُهُ أَحَدٌ إِلاَّ اللَّهُ وَ مَا سِوَی ذَلِکَ فَعِلْمٌ عَلَّمَهُ اللَّهُ نَبِیَّهُ ص فَعَلَّمَنِیهِ وَ دَعَا لِی بِأَنْ یَعِیَهُ صَدْرِی وَ تَضْطَمَّ عَلَیْهِ جَوَانِحِی .

شدّت پا زدن آن ها است به زمین و این کنایه است از پیمودن ایشان زمین را به پا های خود و معنای اوّل ملایمت ندارد با ظاهر فرموده ان حضرت که فرموده است حرکت کردن آن ها هیچ گرد و غباری برای ایشان نیست و نعام جنس شتر مرغ را گویند و تشبیه فرمودن قدم های ان ها را به شتر مرغ به جهة انست كه اغلب قدم ها ایشان کوتاه است و پهن و انگشتان ان ها گشاده است مانند پا های شتر مرغ و سُکَک جمع سِکّه است به کسر سین به معنای کوچه و راه راست و خیابان مستقیم و راه شوسه و خیابانی که به ردیف در حاشیه دو طرف آن درخت غرس شده باشد مُزَخرَفهَ به معنای مُمَوَّهه به معنی رنگ امیزی شده و زَراندود و روغن زده و امثال ان اجنجة به معنی اطراف تشبیه فرموده اطراف خانه ها را به اجنحه نُسُور یعنی بال های کرکس که مراد از ان ها طارمی ها و زیادیت هائی است که از هوا های اطراف خانه ها می گیرند و با چوب یا اهن و امثال آن ها و اضافه بر خانه ها می کنند مانند بال های کرکس ها که در اطراف پیکر کرکس وقت پرواز کردن باز شده نمودار است و مانند ان ها مانند سقف های زائد بر اصل فضای زمین خانه ها و طرهّ ها و طارمي ها و ناودان ها و حصیر ها و امثال این ها برای حفظ کردن دیوار ها و غیر ان از باران و افتاب خراطيم جمع خرطوم است تشبیه فرموده ان حضرت ناودان های خانه ها را به خرطوم های فیل ها که تقریبا دو زرع یا سه یا چهار یا پنج ذرع یا کم تر یا زیاد تر به تناسب خانه ها طول ان ها است که از اهن یا غیر ان ها از سیمان و غیره ساخته شده و از بام های خانه ها

ص: 383

به طرف پائین نصب شده و فیله جمع فیل است و قول ان حضرت که فرموده لا یندب قتیلهم گفته شده است که ان حضرت وصف فرموده است ایشان را به این وصف برای شدّت بأس و حریص بودن ایشان برای کشتن به نحوی که هیچ باکی از مردن ندارند و گفته شده است برای این که ایشان بندگان و غلامانی هستند دور افتادگان از وطن که اهل و اولاد و کسانی در ان جا ندارند که بر ایشان گریه و ندبه کنند و فرمایش حضرت که فرموده لا بفتقد غائبهم شاید برای زیادتی جمعیّت ایشانست که اگر یکی از ان ها کشته شد فوراَ دیگری از ایشان به جای او می ایستد و جای او خالی نمی ماند که کسی متوجه شود یا برای غریب بودن و دور بودن او است از کسان خود که از شان ایشان است دنبال گم شده خود بروند و از او تفحص کنند و قول ان حضرت که فرموده انا كتابّ الدنیا گفته می شود کببت فلانا علی وجهه یعنی برو در انداختم او را و وا گذاردم و به او التفاتی نکردم و گفته شده است که این کنایه است از علم داشتن به باطن های دنیا و اسرار ان و بی ثباتی ان و فرمایش ان حضرت و قادر ها به قدر ها يعنى من معاملة کننده ام با دنیا به مقدار لیاقت و قابلیت ان و ناظر ها به عين ها یعنی به دیده عبرت نظر کننده ام به ان کنایه از این که به نظر حقارت و ذلّت بر او می نگرم و دل بستگی به ان ندارم المجاّن به فتح میم و تشديد نون جمع مِجَنّ به كسر میم و فتح جیم است به معنای سپری که در مقابل می گیرند که تیر و شمشیر و امثال ان اصابت نکند و مُطُرَّقه بر وزن مُكَرَّمَة

ص: 384

به معنای پوست بر پوست دوخته شده یا مانند کف نعل که چند طبقه پوست روی یک دیگر دوخته شده و سرق محرکه شُقّهای حریر سفید یا مطلق حریر را گویند و فرمایش حضرت که فرموده يعتقون الخیل العتاق یعنی می بندند و نگاه می دارند اسب های بر گزیده انتخاب شده گرامی را و فرموده ان حضرت و تضطّم علیه جوانحی یعنی و ضبط و جمع می کند او را قلب جوانح در این جا به معنای قلب است

به ان در وصف ترکان و بیان حال ایشان گویا می بینم ایشان را گروهی که رو های ایشان گویا سپر هائیست که پوست بر پوست دوخته شده باشد در مدوّر بودن و کلفتی و غلظت در حالتی که می پوشند جامه های حریر و دیبا و نگاه می دارند و یدک می کشتند اسب های نجیب خوب را در ان مکان از شدت کشت و کشتار تا این اندازه که راه می روده مرد زخم دار بر روی مرد کشته شده و نجاة یابنده ان ها کم تر از اسیری و دست گیر ان ها باشد پس بعضی از اصحاب به ان حضرت عرض کرد که از روی تحقیق این علم غیب است که به تو عطا شده یا امیر المؤمنين پس تبسّم فرمود ان حضرت بروی او و ان مرد از قبیله کلب بود و فرمود ای برادر در کلب ان چه را که خبر دادم ازان علم غیب نیست بلکه اموخته شده است از صاحب علم یعنی رسول خدا صلى الله علیه و اله و جز این نیست که علم غیب علم به وقت قیامت است و به ان چه که خدای تبارک و تعالی شمرده است ان را در کلام معجز نظام خود که فرموده ﴿ آنَ اَللَّهُ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلسَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ اَلْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ مَا فِي اَلاِرْحَامِ ﴾ يعنی به درستی که خداوند عالم در نزد او است علم قیامت و فرو می فرستد باران را و می داند ان چه را که در رحم مادر

است پس می داند حق تعالی ان چه را که در رحم ها است از پسر یا دختر و زشت یا زیبا و با سخاوت یا بخیل و بدبخت یا خوش بخت و ان که در اتش می رود یا در بهشت می رود و رفیق پیغمبران می شود پس این ها است علم غیب که نمی داند کسی ان ها را جز خدا و ان چه که غیر از این ها است علمی است که تعلیم فرموده است ان را خدا به پیغمبر خود پس تعلیم فرمود پیغمبر به من ان را و دعا کرد در حق من به این که نگه دارد

ص: 386

ان علم را سينه من و ضبط و جمع كند ان را قلب من

مُؤلّف ناچیز گوید سیّد رضی رضی الله عنه فرموده که مشار اليه فرموده امير المؤمنين عليه السّلام صاحب الزیخ است که نام او علیّ بوده و نسب خود را به حضرت زين العابدین علیه السّلام می رسانیده به این نحو علیّ بن محمد بن احمد بن عيسى بن زيد بن على بن الحسين بن علی بن ابی طالب عليهم السّلام و لكن بسياری از مردم نسب او را قدح کرده اند حضوصا طالبیّون و جمهور علماء نسب او را از عبد القیس دانسته اند و سلسله نسب او را چنین گفته اند علی بن محمد بن عبد الرحیم و مادر او از بنی اسد بوده از اولاد اسد بن حزیمه که از اهل کوفه بوده و ظهور علی بن محمد در بصره در سال دویست و پنجاه و پنج هجری بوده که سود این ها و زنگی ها او را متابعت کردند و جمعیت بسیاری هم از غیر ان ها به ایشان ملحق شدند و کردند به اهل بصره و غیر ان ان چه را که کردند به نحوی که در کتب تواریخ و سیر فریفتین مسطور است - و جمعی از بزرگان هم در مصداق فرمایش امام علیه السّلام متابعت سیّد رحمة الله علیه را نموده و عقیده های ایشان بر این رفته که مصداق فرموده ان حضرت همان خروج صاحب الزنج بوده در بصره و این علامت واقع شده ولی نگارنده این کتاب را در این قام مجال بسط کلام است و آن اینست که در اخبار علائم در مواضع عدیده در کتب خود از عامّه و خاصه در موضوع فتنه اتراک و خروج آن ها اخبار و احادیثی روایت کرده اند که دلالت دارد بر تعدّد

ص: 387

خروج اتراک بر مسلمانان در بعضی دو خروج و در بعضی سه خروج و در بعضی از آن ها تصریح دارد اتّصال اخر خروج ان ها به قيام سُفیانی و مقارن با ظهور حضرت بقیة الله عجل الله تعالى فرجه كه ان اخر خروج اتراک است پس بر وجه حکومت و تسجیل نمی توان این خبر شریف و امثال ان را به صاحب الزنج تطبيق نمود خصوصاً با ذكر بعض از علامات دیگری که راجع به بصره در همین خطبه شریفه ذکر فرموده که مصداق کاملا ان بیش تر در این زمان و بصره فعلی بروز و ظهور دارد از قبیل ساختمان های عمارات و قصور ان و خیابان ها و ساختن و قرار دادن اجنحه مانند اجنحه کرکس ها و رنگ اميزى و نقاشی ها و روغن مالی و تزئینات متداوله عصری و خیابان كشی ها بانحاء و انواع مخصوصه به این زمان که بدون تردید می توان حکم کرد که در زمان صاحب الزنج که اقرب به زمان طلوع دولت اسلام بوده تا این زمان هرگز این تزئینات و ترتیبات مستحدثه وجود نداشته چنان چه هر گاه سیّد رضی اعلی الله مقامه و سایر بزرگان از علماء رضوان الله علیهم در این عصر و این زمان زنده بودند و اوضاع فعلی بصره را می دیدند تصدیق می کردند که فرمایش حضرت در این زمان در موضوع ساختمان ها و عمارات و قصور و خیابان ها بیش تر

موافقت دارد تا زمان صاحب الزنج و اتباع ان بنا بر اين ظنّ مُتاخِم به علم اینست که این جماعت اَتراکی که حضرت

ص: 388

وصف فرموده هنوز خروج نکرده اند و خروج ایشان مقارن با خروج سفیانی خواهد بود و الله العالم به حقایق الامور

دانسته باد که در ذیل حَدیثِ دویست و چهلم راجع به ترک و قبائل ان و مکان های ایشان فی الجمله شرح دادم در این جا نیز برای فریدا گاهی عطف به ماسبق تذکر می دهم که از قبائل ترک امّتی هستند که ان ها را تَتار و تَتَر می گویند و مسکن های ایشان در اقصی بلاد مشرقست در کوه های مغولستان و ماوراء النهر و جمعیّت ایشان از حدّ احصا متجاوز است و استقامت و صبرشان در کشتن و جنگ کردن از سایر مردمان بیشتر است هنگام جنگ کردن ثابتند و فرار نمی کنند و اسلحه های جنگی ایشان به دست خودشان ساخته می شود و احتیاج به اسلحه های غیر ندارند و در گرسنگی و تشنگی بی نهایت صابرند و نظیر ندارند و در شقاوت و بی رحمی بی شبیه و بدیلند می خورند گوشت مردار و سگ و خوک و اقسام درندگان و حشرات الارض را و جامه های زبر و سخت و پوست های سگ ها و حیوانات مرده می پوشند و شبیه ترین مرد مانند به وحشی ها و جانور های درّنده و نه از کشته شدن می ترسند و نه از کشتن کشتن و کشته شدن در میان ایشان امری ست ساده و طبیعی هیچ پروائی ندارند و از هیچ گونه ظلم و جوری فرو گذار نمی کنند

عَلَى اَلْهُدَى اِذَا عَطَفُوا اَلْهُدَى عَلَى اَلْهَوَى وَ يَعْطِفُ الرَّأْى عَلَى اَلْقِرَانِ اِذا عَطَفُوا اَلْقِرَانَ عَلَى الرَّأْى مِنْهَا حَتَّى تَقُومَ اَلْحَرْبُ بِكُمْ عَلَى سَاقٍ بَادِياً نَوَاجِدُهَا مَمْلُوَّةٌ اِخْلاَفُهَا حلُّوَا رَضَاعَهَا عَلْقَماً عَاقِبَتها اَلْأَوْفَى غَدٍ وَ سَیَأْتِی غَدٌ بِمَا لاَ تَعْرِفُونَ یَأْخُذُ اَلْوَالِی مِنْ غَیْرِهَا عُمَّالَهَا عَلَی مَسَاوِئِ أَعْمَالِهَا وَ تُخْرِجُ لَهُ اَلْأَرْضُ أَفَالِیذَ کَبِدِهَا وَ تُلْقِی إِلَیْهِ سِلْماً مَقَالِیدَهَا فَیُرِیکُمْ کَیْفَ عَدْلُ اَلسِّیرَهِ وَ یُحْیِی مَیِّتَ اَلْکِتَابِ وَ اَلسُّنَّهِ﴾

که بر می گرداند صاحب الزمان علیه السّلام هوای نفس و خواهش های دل مردمان را بر هدایت وقتی که بر گردانند هدایت را بر هوی یعنی پیرو هوای نفس خود شوند و هدایت را تابع هوای خود بدانند و بر می گرداند رأی را بر قران پس از ان که بر گردانند قران را بر رأی یعنی رأی های مردم را تابع قران قرار دهد پس از ان که مردم قران را تابع رأی های خود قرار دهند (چنان چه امروز این معنی ) به خوبی مشاهد و محسوس است و به رأی ها عمل می شود نه به قران

و بعضی از این خطبه اشاره است به شدّت ایام ظهور ان بزرگ وار- می فرماید تا این که بر پا شود جنگ با شما و بایستد بر روی ساق خود در حالتی که دندان های خود را چون شیر غضب ناک در شما فرو برد زمانی که دندان های خود را ظاهر کند و در حالتی که پر شده باشد پستان های آن از شیر و شیرین باشد شیر دادن آن و تلخ باشد عاقبت آن آگاه باشید در فردا و زود باشد که بیاید فردا ان چیز هائی که شما نشناسید و بر سر کار می کرد والی و زمام دار کسانی را از غیر شما یعنی از مردمان خوب کار گذاران و عمّالی را که ایشان از غیر طائفه ای هستند که در روی زمین سلطنت می نمایند عمال و امراء ایشان بر بدی های کار هاشان و خارج می کند و بیرون می اورد برای آن والی برزگوار زمین پاره های جگر خود را از خزائن و دفائن از طلا و نقره و جواهرات و از غیر ان ها از مردانی که دل های شان سخت و قوی است مانند پاره های اهن (چنان چه از اخبار دیگر مستفاد می شود) و بیندازد

ص: 391

به سوی او در حالتی که اطاعت کننده است کلید های خود را پس بنماید به شما که چگونه است عدالت و روش مملکت داری و رعیت پروری و زنده کنند مرده کتاب خدا و سنّت خاتم الانبیاء را یعنی احکامی که از قران و سنّت ترک شده و به ان عمل نمی شده همه ان ها را زنده می کند و رواج می دهد

الْبَلاءِ، حَمَلُوا بَصَائِرَهُمْ عَلى أَسْيَافِهِمْ، وَ دَانُوا لِرَبِّهِمْ بِأَمْرِ وَاعِظِهِمْ حَتّي إِذَا قَبَضَ اللّهُ رَسُولَهُص رَجَعَ قَومٌ عَلَي الأَعقَابِ وَ غَالَتهُمُ السّبُلُ وَ اتّكَلُوا عَلَي الوَلَائِجِ وَ وَصَلُوا غَيرَ الرّحِمِ وَ هَجَرُوا السّبَبَ ألّذِي أُمِرُوا بِمَوَدّتِهِ وَ نَقَلُوا البِنَاءَ عَن رَصّ أَسَاسِهِ فَبَنَوهُ فِي غَيرِ مَوضِعِهِ مَعَادِنُ كُلّ خَطِيئَةٍ وَ أَبوَابُ كُلّ ضَارِبٍ فِي غَمرَةٍ قَد مَارُوا فِي الحَيرَةِ وَ ذَهَلُوا فِي السّكرَةِ عَلَي سُنّةٍ مِن آلِ فِرعَونَ مِن مُنقَطِعٍ إِلَي الدّنيَا رَاكِنٍ أَو مُفَارِقٍ لِلدّينِ مُبَايِنٍ ﴾

از مَور است به معنای به سرعت حرکت کردن

یا به جهة كسب معارف و كمالات مانند تیز ساختن شمشیر ساز شمشیر را در حالی که جلا داده شود به نور قرآن دیده های بصیرت ان طائفه و انداخته شود تفسیر ان در گوش های ایشان و می اشامند کاسه های حکمت را در شبان گاه پس پس از اشامیدن ایشان در صبح گاه - (از جمله این خطبه است که می فرماید)و طول مدّت داد به اهل ضلال تا این که کامل کنند ذلّت و خواری را و مستحق شوند به تغییر نعمت پروردگار تا زمانی که نزدیک شود گذشتن ان عهد میل کنند طائفه ای از اهل بصیرت به ان فتنه ها و بلند کنند دم را از ابستنی جنگ ایشان در حالتی که منّت نگذارند به پروردگار به صبر نمودن در کار و زار و بزرگ نشمارند بخش کردن جان های خودشان را در راه حق تا زمانی که موافقت کند قضائی که از جانب خدا فرود اید با بریده شدن مدّت بلاء و بر دارند اهل بصیرت و معرفت بصیرت های خودشان را با شمشیر های خود و تقرّب جویند به سوی پروردگار به فرمان پند دهنده خودشان زمانی که قبض فرمود خدای تبارك و تعالی روح رسول خود را بر گشتند گروهی بر پاشنه های خود بارتداد و هلاک ساخت ایشان را راه های گم راهی واعتماد کردند بر خواص و یاران خود و پیوستند به غیر خویشاوندان پیغمبر و دوری کردند از سببی که مامور شده بودند از جانب خدا به محبّت او و نقل کردند بنای خلافت را از استواری بنیاد خود پس بنا کردند ان را در غیر محلّ و مکان خود

ص: 395

ایشان معدن های هر خطا و گم راهیند و در های هر در اینده در باطل و نادانید از روی تحقیق متردد شده اند در حیرت و غفلت ورزیده اند در مستی نادانی و به روش ال فرعون و اتباع ان ملعونند بعضی از اخرت بریده اند و به دنیا رو اورده اند و بعضی از ان ها جدا شوندگان از دین خدا و بر کنار از انند

ملاحم جمع ملحمه بعنی وقعه بزرگ وصل جمع وُصلَة بر وزن غرفه یعنی اتّصال مُعطى اول به صیغه مفعول و دوم به صیغه فاعل نِعمة در بعضی از نسخه ها به فتح نون و ان به معنی تر و تازه بودن زندگانی و در بعضی از نسخه ها به کسر نون به معنی راحت و تن اسائی و مال و نعیم به معنای دوّم است احراج به معنی الجاء و بیچاره کردن و در مضیفه و تنگی انداختن و در بعضی از نسخه ها احواج نوشته شده به معنی محتاج کردن عَضَ به معنای به دندان گرفتن غارب میان گردن و کوهان شتر قَتَب پالان و جهاز شتر صدع شکافتن و جدا کردن اقتحام داخل در چیزی شدن بدون فکر و عایة حفظ کردن

بسیار قسم می خورید بدون اضطرار و دروغ می گوئید بدون ضرورت این ها در زمانی خواهد بود بُگَزد شما را بلا ها و فتنه ها چنان که می گزد پالان کوهان شتر را چقدر دور است این مشقّت و چقدر دور است این امیدواری ای مردمان بیندازید این مهار هائی را که بر داشته است پشت های آن ها گرانی ها را از دست های خودتان و مصدّع سلطان خود نباشید پس مذمّت کنید نفس های خود را در دنباله کار های خود و بی فکر داخل نشوید چیزی را که استقبال از ان کرده اید از جوشیدن اتش فتنه و ان فتنه ایست که مؤمن در ان سالم نمی ماند و وا گذارید راه فتنه را که رو می اورد و متعرض ان نباشید که هر اینه از روی تحقيق قسم به جان من كه هلاک می کند شراره ان مؤمن را و غیر مسلمان در ان سالم می ماند و جز این نیست که مَثَل من در جهان شما مانند چراغی است که در تاریکی از ان استضائه کنند و روشن شوند کسانی که در نور ان در ایند پس بشنوید و حفظ کنید و حاضر سازید گوش های خود و قلب های خود را تا بفهمید

مَلاَحِمَ وَ بَلاَءٍ مُتَرَاکِمٍ تَفْتُلُ مَمْلَکَهَ بَنِی اَلْعَبَّاسِ بِالرَّوْعِ وَ اَلْیَأْسِ وَ تُبْنَی لَهُمْ مَدِینَهٌ یُقَالُ لَهَا اَلزَّوْرَاءُ بَیْنَ دِجْلَهَ وَ دُجَیْلٍ ثُمَّ وَصَفَهَا ثُمَّ قَالَ فَتَوَالَتْ فِیهَا مُلُوکُ شَیْصَبَانَ أَرْبَعَهُ وَ عِشْرُونَ مَلِکاً عَلَی عَدَدِ سِنِی اَلْکَدِیْدِ فَأَوَّلُهُمْ اَلسَّفَّاحُ وَ اَلْمِقْلاَصُ وَ اَلْجَمُوحُ وَ اَلْمَجْرُوحُ وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمَخْدُوعُ وَ اَلْمُظَفَّرُ وَ اَلْمُؤَنَّثُ وَ اَلنَّظَّارُ وَ اَلْکَبْشُ وَ اَلْمُطَوِّرُ وَ اَلْمُسْتَظْلِمُ وَ اَلْمُسْتَصْعَبُ وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمُسْتَضْعَفُ وَ اَلْعَلاَّمِ وَ اَلْمُخْتَطِفُ وَ اَلْغُلاَمُ وَ اَلْمُتْرَفُ وَ اَلْکَدِیدُ وَ اَلْأَکْدَرُ وَ فِی رِوَایَهٍ وَ اَلْأَکْتَبُ وَ اَلْأَکْلَبُ وَ اَلْمُشْرِفُ وَ اَلْوَشْمُ وَ اَلصَّلِمُ وَ اَلْعَنُونُ وَ اَلرَّکَّازُ وَ اَلْعَیْنُوقُ ثُمَّ اَلْفِتْنَهُ اَلْحَمْرَاءُ وَ اَلْعَلاَدَهُ اَلْغَبْرَاءُ فِی عَقِبَهَا قَائِمُ اَلْحَقِّ﴾.

مرد بسیار عطا کنده و بخشنده و در این جا مراد لقب عبد اللد بن محمد بن عبد الله بن عباس بن عبد المطلب است که اولین قیام کننده از بنی العباس است مقلاص بر وزن مفتاح ناقه فربه شده و در این جا مراد منصور دوانقی است جَموح بر وزن صَبور اسب سر کش تیز رو را گویند و در این جا لقب است برای مهدی عبّاسی و او ابو عبد الله محمد بن منصور نبود که مدت خلافت او ده سال و چهل نه روز بوده وفاتش پنج شنبه بیست و دوم محرّم سال نود و نه هجری بوده المجروح ابو محمد موسی بن مهدی است که مدت خلافتش چهار ده ماه و بیست و یک روز یا یک سال یک ماه یا چهار ماه بوده تولدش سال صد و چهل و نه هجری بوده و در بعضی از نسخ لقب او را مجذوع و در بعضی مخدوع نوشته شده المظفّر مراد هارون الرشید است که کنیه او ابی جعفر بوده بیست و سه سال حکومت کرده سال تولدش صد و پنجاه یا چهل و نه هجری بوده و در سال صد و نود و سه وفات کرده المؤنث محمّد امین ابن هارون الرشید است از زبیده چهار سال و هشت ماه و بیست و چهار روز خلافت کرد و در سال صد و نود و هشت کشته شد النظّار صفت عبد الله مامون الرشيد است مدت خلافش بیست سال و پنج ماه و سیزده روز و در سال دویست و هجده هشتم ماه رجب وفات كرد الكبش صفت محمّد بن هارون الرشيد ملقب به معتصم است مدت خلافتش هشت ماه و دو روز یا هشت روز بوده در روز پنج شنبه هفدهم ماه ربیع الاوّل در سال دویست بیست و هفت وفات کرد المُتهوّر مرد متكبّر بی باک و ان صفت الواثق با لله هارون بن معتصم است که پنج سال و یازده روز خلافت کرده و در بیست و چهارم ذی الحجة

ص: 400

سال دویست و سی و هشت وفات کرده المستظلم صفت متوکل عباسی است نام او جعفر بوده چهارده سال و نه ماه و ده روز خلافت کرد و شب چهارشنبه چهارم شوال سال دویست و چهل و هفت هجری کشته شد المستصعب یا مستضعف محمد بن معتصم المستعين با لله عباسی است سه سال و نه ماه خلافت کرد و در شوال سال دویست و پنجاه و دو غرق شد الغلام ابو عبدالله محمد بن متوکل بن معتصم است سه سال و شش ماه و بیست و سه روز خلافت کرد در شعبان یا رمضان دویست پنجاه و پنج کشته المختطف صفت معتمد بالله عبّاسی است که بعد از خلع مستعین منصوب به خلافت شد از دوّم رمضان یا شعبان دویست و پنجاه و پنج تا بیست و سه سال و شش روز خلافت کرد و به مرگ مفاجاة در ماه رجب سال دویست و هفتاد و نه در گذشت الغلام صفت مقضد بالله احمد بن موفق بن متوکل است که نه سال یا ده سال و چند روز خلافت کرد و در بیست و دوّم ربیع الاخر سال دویست و هشتاد و نه وفات یافت المترف مقتدر بالله عباسی است مدت خلافش بیست و چهار سال و چهارده روز بوده که سه مرتبه در این میانه عزل و نصب شد و در روز چهار شنبه سال سی صد و بیست او را کشتند الکدیر مکتفی بالله عباسی است که شش سال و شش ماه و به قولی پنج سال سه ماه

خلافت کرد الاکدر قاهر بالله است که بعد از یک سال و سه ماه و هشت روز خلافت او را خلع کردند و میل کشیدند و روز ششم جمادی الاولی سال سی صد و شصت و نه فوت شد الاكلب متقی بالله است پسر مقتدر سال سی صد و پنجاه و هفت وفات کرد المشرف الراضی بالله است شش سال و دو ماه و ده روز خلافت کرد فوتش شانزدهم ربیع الاول

ص: 401

الوشم او الوشم به معنای بدی و دشمنی کننده المكتفى بالله على بن معتضد است مدت خلافتش شش سال و شش ماه و به قولی پنج سال و سه ماه بعد از فوت برادرش مقتدر بوده الصّلم او الصّلام بعنی سخت و استوار القاهر بالله محمد بن مقتدر است که بعد از معتضد به خلافت قیام نمود و بعد از یک سال و شش ماه و هشت روز او را خلع نموده و میل کشیدند و در روز چهار شنبه ششم جمادی الاولی سنه سی صد و شصت و نه وفات کرد العنون او العثون او العیوق عنون پیش آینده و پیش گیرنده و عثون مرد سبطر ريش عیوق بلند قد و او ابوالعباس الراضى با لله محمد بن جعفر المقتدر است که بعد از خلع عم خود قاهر خلافت به او رسید تا روز فوتش که شانزدهم ربیع الاول سال سی صد و بیست و نه مدت خلافتش شش سال و دو ماه و دو روز بوده الفتنه الحمراء مراد فتنه خونين است القلادة الغَبراء غرق شدن به ازمندی و بی چارگی

کنند در ان پادشاهانی که از فرزندان شیطانند که شاید به معنای شخص متکبری باشد که از فرط تکبّر با غضب به گوشه چشم نگاه کند یا به معنای شخص بد خو باشد یا ان که صا شیطنت و تلبیس باشد و مراد از ان ها بنی عبّاسند که بیست و چهار نفر ایشان به عدد سِنِیّ کَد که صد و هفتاد و پنج سال باشد سلطنت کنند که اوّل ان ها ابو العباس عبد الله سفاح است و منصور دوانقی و هارون الرشيد و مهدى عبّاسى و هادى عبّاسي و مامون الرشيد و محمد امين و عبد الله مامون و معتصم عباسی و الواثق بالله و متوكل عباسي و مستعين بالله و معتزّ بالله و معتمد بالله و معتضد بالله و مكتفى بالله و مقتدر بالله و الراضى بالله و القاهر بالله و المتقى بالله و المهتدى بالله و المطیع بالله و المستكفى بالله و الطائع لله باشد پس بعد از این ها است فتنه خونین و غرق شدن و به ازمندی و بیچارگی افتادن مؤلف نا چیز گوید بعضی از اسامی سهوا! بی ترتیب نوشته شده مطالعه کننده با رجوع به تاريخ اصلاح کننده این اسامی اقتباس از حاشیه مناقب است که مصحح کتاب شیخ محمود بن ملا صالح بروجردی نوشته

وَ غَلَبَةِ أَنْدُلُسَ عَلَی أَطْرَافِ إِفْرِیقِیَةَ وَ غَلَبَةِ الْحَبَشَةِ عَلَی الْیَمَنِ وَ غَلَبَةِ التُّرْكِ عَلَی خُرَاسَانَ وَ غَلَبَةِ الرُّومِ عَلَی الشَّامِ وَ غَلَبَةِ أَهْلِ إِرْمِینِیَّةَ عَلَی إِرْمِینِیَّةَ وَ صَرَخَ الصَّارِخُ بِالْعِرَاقِ هُتِكَ الْحِجَابُ وَ افْتُضَّتِ الْعَذْرَاءُ وَ ظَهَرَ عَلَمُ اللَّعِینِ الدَّجَّالُ ثُمَّ ذَكَرَ خُرُوجَ الْقَائِم﴾

که عیسی علیه السّلام در ان ساکن بوده که ان را نصوریّه یا ناصره می گفتند و نام های دیگر و معانی دیگری هم بر ان گفته شده که با توجه مراد در این جا سازش ندارد و حقیر در کتاب روائح النسمات در شرح دعای سمات که تالیف حقیر و به خط خود نوشته ام و کلیشه و طبع شده دو احتمال اوّل که شرح دادم اصحّ احتمالات و دیگر دانسته و مناسب با موضوع حَدیثِ هم دارد و الله العالم

القبط مصری های قدیم را قبط گویند که لغت قومیت خود را حفظ کردند با اختلاف لهجه و ان ها به این اسم نامیده شدند برای امتیاز ان ها از بیگانگانی که در ان جا ساکن شدند و ان جا را وطن خود گرفتند و لغت یونانی را در ان جا استعمال کردند و ان ها عبارتند از مسیحین ابناء كنیسه مصریّه قومیّه و به این نام نامیده شدند برای امتیاز آن ها از اساقفه بریتانیا و ان ها یونانی هائی بودند که در مصر ساکن شدند در قسمت شمال ان

اَندُلُس امروز عبارت از اسپانیای جنوبی که دارای چند دولت کوچک است

افریقیه اسمی است که عرب اطلاق بر بلاد بربر کرده قسمت شرقی ان را و امّا قسمت غربی ان را مغرب گویند و اتصال داده اند به مغرب دور

حَبَشه از قسمت افریقیّه شرقی است که حدّ شمالی آن منتهی به سودان می شود

یَمَن از دولت های جزیره عربیّه است میان دریای سرخ و مملکت عربیّه و عَدَن که بعضی از جزیره های دریای سرخ ملحق به ان است

ترک ترجمه ان در صفحه سی صد و چهل و هشت از پیش گذشت به ان جا مراجعه شود

ص: 405

خراسان از مناطق ایران شمالی و از بلاد اسیا به شمار می رود و حدّ ان شمالا و شرقا نهرا مو داریا و حد جنوبي ان كوه های هند و کوش و حد غربی ان منطقه های فارس که بعضی از قسمت های ان امتداد دارد به بلاد سعد و ماوراء النهر و حد جنوبي ان به سجستان می رسد

دوم اسمی است که عرب ان را اطلاق بر بریتانیا می کند. و امروز اطلاق بر مسیحی های شرقی ملکی از کاتلیک و ارئوذکس می شود

شام در سابق عبارت بوده از عموم سوریا که به هفت لشکر قسمت می شد فلسطین و حمص و اردن و دمشق و قنسرین و عواصم و ثغور و در قرون اخیره به چند مملکت تقسیم شده

ارمنیّه امروز اطلاق بر دو منطقه می شود ترکیه و روسیه و ان بر دو قسم است ارمنیّه كبرى و ارمنیه صغری

مََعنای حَديث و به درستی که از ایشان است غلامی که دو ساق پای او زرد است و نام او احمد است و فرموده ان حضرتست که ندا می کند ندا کننده که مجروحین در بالای کشتگان راه روند یا زنده دفن کرده شوند با مردان و اهل هند بر اهل سند غالب شوند و اهل بعض از نواحی افریقیّه بر سعیر یا ساعیر که بلده ایست در ندیک بیت المقدس یا بعض از نواحی کوهستانی شامات غالب شوند و قبطی ها بر مصری ها غلبه کنند و و اندلس بر اطراف افریقیه غالب شوند و حبشه بر یمن غلبه کنند و ترك بر خراسان غالب شود و روم بر شام غالب شود و اهل ارمنیّه غالب شوند

در این حَدیثِ طرف ارمنیّه که مغلوب شوند تصریح نشده ولی از بعض احادیث دیگر

ص: 406

مستفاد می شود که ان ها بر اذربایجان غلبه کنند

و فریاد زننده در عراق که پرده حجاب پاره شد و بکارت دختران برداشته شد و پرچم دجّال لعنت شده اشکار شود پس ذکر فرمود بیرون امدن قائم علیه السّلام را

بعد و علائمي كه من حيث المجموع مصداقش در این زمان بروز و ظهور کامل دارد چنان چه بر متنبّع پوشیده نیست و انداختن اثار و اخبار محمّد و ال محمّد و احکام قرآن در پشت سر و عمل کردن به قوانین مبتدعه و گرفتن رأی های عمومی و معطل ماندن حدود الهیّه در این عصر در سر تا سر ممالک اسلامیّه مشهود و واضح و اشکار است

عَرطبَهَ رود و طنبور و چنگ و طبل کوچک و بزرك و طبل حبشی را گویند کوبة نَرد و شطرنج و صَنج كوچك باریک میان و به ربط و چنگ است قینات یا قنینات اوّل زن های مشاطه و سرود خان و زن های مغنیّه را گویند و دوّم قنّین بر وزن سِکّین به معنای طنبور و بازی است که رومیان به ان قمار کنند و ان عاص بازی و پاسور بازی و مانند انست معازف از الت های لهو است مانند نِي وصُرنا و شیپور و چغانه و تار و کمان چه و ویالون و مانند اين ها و یسفر الغلمان سفار معانی عدیده دارد. از جمله معانی ان که مناسبت با این مقام دارد یکی سر برهنه کردن دوم مو را از بیخ بر کندن چنان چه در منتهی الارب گفته و در المنجد است . اَسفَرَ كشف عن وجهه . - الصبح : اضاء. الوجة حسن و اشرق . مقدم راسه النحسر عنه الشعر ، و النسفر شعره عن راسه النحسر .

السفيرة . قلادة لها عرى من ذهب او فضّة - و در مجمع البحرين است در قول خدا که می فرماید وجوه یومئذ مسفرة ای مضیئة و در قاموس است السفيرة قلادة بعرى من ذهب و فضة - شف به فتح و به کسر جامه های تنگ جمع ان شفوف است شفّ الثور شقعا و شفونا و شفیفا تنگ گردید جامه چنان که اشکار شد ان چه در زیر وی است و در مجمع

ص: 408

البحرين است الشفيف الرقیق يستشف ماورائه و شفّ عليه ثوبه يشفّ شفوفاً و شفیفاً ای رقّ حتى يرى ما خلفه القرطق الكُرتَه نطاق و منطقه کمر بندی است که مسیحیان بر کمر بندند

و ان ها جامه های تنگ بپوشند یا جامه های تنگ بر ان ها پوشانند و کمر بند بر روی ان بندند یا آن ها را امر و الزام به بستن کمر بند کنند و جامه های نازک پوشند که زیر ان نمایان باشد و قرطق یعنی کرته که جامه های کوتاه نیم تن باشد که به زبان متعارف این زمان ان را کت گویند پوشند یا بر ان ها پوشانند

تمام این معانی را حضرت در طیّ جمله كوتاه و يسفر الغلمان لیشفونهم و يقرطقونهم و یمنطقونهم بیان فرموده در کمال فصاحت که همه معانی که در حق جوانان ذکر شد از این جمله بیرون می اید و این از معجزات کلامی ان حضرت است صلوات الله عليه

الروّم در المجند گفته روم اسمی است که اطلاق می شود در نزد عرب بر ینیطین و نیز اسمی است که امروز اطلاق می شود بر مسیحین شرقتین ملکین از کاتولیت و ارئوذکس و روما یا رومیّه عاصمه ایطالیا و در سال 1870 میلادی ایطالیائی ها روم را غصب کردند و ان را عاصمه دولت خود قرار دادند و دانش مندان بزرگ با آن ها احتجاج کردند پس ایشان را گرفته حبس کردند در قصر رسولی پس شاید مراد از کلام امام علیه السلام که فرموده و تاخذ الروم ما اخذ منها اشاره به همین باشد

و مراد از فرموده حضرت و تاخذ الترك ما اخذ منها بنا بر ان چه صاحب مناقب بران رفته کاشغر و ماوراء النهر است و كاشغر شهریست در ترکستان چینی ها که ساکنین از حوالی هفتاد هزار نفرند که ان ها را در کبت چینی های قدیم سولو می گویند که در قرن دهم میلادی اسلام در ان ها راه یافته - و ماوراء النهر قسمت شمال ايرانست

و فرموده ان حضرت عليه السّلام و بأخذ القفص ما اخذ منها صاحب مناقب گفته که ان تفلیس است و نحو ان قفص قسمتی از ترک های افریقایی هستند که در اثر خشونت و غلیظ القلب ان ها را قفص گفته اند و ان ها مسلمانانی هستند که ترک های گرجی حق ایشان را غصب کردند مانند تفلیس و غیران و تفلیس اکنون عاصمه گرجیّه از اتراک است که ان ها از جمهوری شوروی سوفیاتی گویند

و فرموده حضرت عليه السلام و باخذ القلقل ما اخذ منها الفلفل و القلاقل با لفتم خوان السريع الفلفل و این از باب ذكر سبب است که از ان اراده مسبب شد نظیر

ص: 411

و اسئل القریه گفته می شود تقلقل اذا تحركة و اسرع في البلاد و ممكن است مراد از قلقل شرقی های دور باشند که چینی ها حق ان ها را غصب کردند و در اخر زمان ان ها مطالبه حق خود را تا چند مرتبه از اهل چین می کنند و به ایشان نمی دهند پس قیام می کنند بر ضرر چینی ها و با ان ها جنگ می کنند تا این که ان ها حاضر می شوند که حق ایشان را بدهند و ایشان دیگر قبول نمی کنند و با ایشان می جنگند تا ان مملکت ان ها را متصرف می شوند و تا خراسان پیش روی می کند و مملکت را تسلیم صاحب امر عليه السلام می نمایند چنان چه از بعضی از اخبار نبویه که قبلا گذشت استفاده می شود و بعضی از احادیث حضرت صادرق علیه السّلام که انشاء الله در محل خود ذکر کرده خواهد شد

بر اهل اصفهان از عبد الله جالوت حجام و وای بر اهل عراق و وای بر اهل شام و وای بر اهل مصر و وای بر اهل فلانه پس می فرماید از فرعون های کوهستان ها فلان و فلان و هر گاه حضرت لغز می اورد می فرماید که در نام او فلان حرف است هم چنین تا ان که یاد می فرماید لشکر هائی را که کشته می شوند بین ابهر و زنجان و یاد می فرماید خون خواهی را از دیلم و طبرستان که مراد سیّد حسنی باشد و طبرستان از بلاد مازندران است و دیلم در قسمت کوهستان های شمالی قزوین است

شده اند و اسمی از برای پدرشان نیست و منجمین گفته اند دیلم در اقلیم چهارم واقع است طول ان پنجاه و هفت درجه و عرض ان سی و شش درجه است و بیست دقیقه شرح دیلم و مکانیت و جغرافیای ان بعد از این مفصلا ذکر خواهد شد

نشسته باشد

معنای حَدیثِ هر اینه گویا می بینم بیابانی را که محل روئیدن نبات درمنه ترکی است در مقابل اهل قلعه ای که میان موصل و فراتست که دو جنگ در ان واقع شود که هر دو طرف جنگ زیان کنند (صاحب مناقب گوید یعنی جنگ موصل را تا این که باب الاذان نامیده شود ) و وای بر اهل چین از غلبه کمونیست ها بر ایشان و وای بر عرب از مخلوط شدن ترک ها به ایشان و وای بر امّت محمّد صلی الله علیه و اله زمانی که حمل نکند اهل ان را شهر ها و عبور کند بنی قنطوره از نهر سیحان که در بصره است و بیاشامند از اب دجله و همت گمارند به قصد گرفتن بصره و اُبُلّه که مرکز گمرک و ادارات دولتی بصره است و قسم به خدا که هر اینه غرق شود این شهر شما یعنی بصره که گویا می بینم مسجد جامع ان را مانند سینه کشتی با شتر مرغ که بر روی دو پای خود نشسته باشد بر روی آب نمایان باشد

منَ اَلصِّینِ وَ بَذَشْجَانُ وَ صَاغَانِیُّ وَ کِرْمَانُ وَ بَعْضُ اَلشَّامِ بِسَنَابِکِ اَلْخَیْلِ وَ اَلْقَتْلِ وَ اَلْیَمَنُ مِنَ اَلْجَرَادِ وَ اَلسُّلْطَانِ وَ سِجِسْتَانُ وَ بَعْضُ اَلشَّامِ بِالزِّنْجِ وَ (شَامَانُ) بِالطَّاعُونِ وَ مَرْوُ بِالرَّمْلِ وَ هَرَاهُ بِالْحَیَّاتِ وَ نَیْسَابُورُ مِنْ قِبَلِ اِنْقِطَاعِ اَلنِّیلِ وَ آذَرْبِیجَانُ بِسَنَابِکِ اَلْخَیْلِ وَ اَلصَّوَاعِقِ وَ بُخَارَا بِالْغَرَقِ وَ اَلْجُوعِ وَ اَلْحَلَمِ (الخلم) وَ بَغْدَادُ یَصِیرُ عَالِیهَا سَافِلَهَا ﴾

شرح وَ لغات حَدیث سمرقند شهریست معروف واقع در ماوراءه النهر گفته شده است که از بنا های ذو القرنین است در اقلیم چهارم طول از هشتاد و نه درجه و نصف عرض ان سی و شش درجه و نصف است جاح بر نخوردم به نسخه ای که محلّی باین نام باشد الا این که در منتهی و قاموس و معجم البلدان گفته اند خاخ هر دو خاء معجمه موضعی است میان مکّه و مدینه که ان را روضه خاخ گویند نزدیک حمراء الاسد چنان چه در معجم گفته و نیز گفته چند موضع است که ان را خاخ گویند ممکن است که خاخ تصحیف به جاح شده باشد و ممکن مراد جاجن باشد که آن قریه ایست از قراء بخارا ، خوارزم در معجم گفته نام محالی است از اقلیم ششم که از جمله قراء انست جرجانیّه و ان منطقه ایست هشتاد فرسخ در هشتاد فرسخ و بین بخارا و خوارزم از روی اب پنجاه فرسخ فاصله است دیلم و طبریّه مراد مازندران و اهل کوهستان شمالی قزوین است بذشجان تصحیف به دخشان است صغانی و صاغانی بلادیست در ماوراء النهر که ان را جافان و جَفان و ژاپن گویند که از شهر های هیاطله است شومان از

ص: 416

بلاد ژاپن و ماوراء النهر هم چون است و آن از سر حّدات اسلامیّه است و اهل ان صاحب قوّتند سجستان مراد سیستان است از مناطق خراسان حُلم کنه های بزرگ که بر شتر می افتد

در غیر وقت آن به رنگ های خون پس امّا مرگ سرخ شمشیر است یعنی قتل و خون ریزی و مرگ سفيد مرض طاعون است

یا بس قیام کند (لقب ابن اكلة الاكباد برای اینست که جدّه علیای او هند جگر خوار جگر حمزه سید الشهداء علیه السّلام را در روز اُحُد در دهان خود گذارد و خائید

فاِذا هزمهم الْحينُ اَلاَوْجرُ وَثَبَّ عَلَيْهِمُ الْعَدُوُّ الاقطر وَ هُوَ رَابِعُ اَلْعُلُوج المنقّر علیه كِتَابَةَ اَلمُظَفَّرِ تحسُّ بالهّمَةِ الطَّمَعِ وَ يُغْلِقُهُ الْهَلَعُ فَيَسُوقُهُمْ سُوقُ اَلْعِجَانِ وَ ینکّص شَيَاطِينُهُمْ بِارِضِ كَنعانَ وَ يَقْتُلُ جيوشهُمُ اَلعصَّفُّ وَ يحل يَجمَعُهُم اَلتَّلَفُ فَیجَتمَعُوا عَقِیبَ اَلشِّتاةِ مِنْ فلک اَلنَّجَاةِ الى اَلْفُرَاتِ فَيَسرَوْنَ اَلْوَاقِعَةَ اَلثَّانِيَةَ اذ لاَ مَنَاصَ وَ هِيَ اَلْفَاصِلَةُ الْمَهُولَةُ قَبْلَ الْغاصِّ فَيَغْوَّیهِم عَلَى الاسْلامِ الكثرة فهنالک یحل لَهُمُ الْكِسْرَةُ فَيَقْصِدُونَ الْجَزِيرَةَ وَ اَلْحِصباءَ وَ يُخَرِّبُونَ بَعْدُ فَتكَتهمْ الجدياء ثم یظهر اَلْجَرَى اَلْهَالِک مِنَ اَلْبَصْرَةِ بشر ذمة عَرَبٍ مِنْ بَنَى عَمْرَةَ يَقْدُمُهُمْ الى اَلشَّامِ وَ هُوَ مدهش فیبَايِعهُ عَلَى الخديعة الأرعش وسيصحبه في المسير الى غوطته فما أسرع ما يسلمه بعد ورطته ثم يأمر الجري أنه يروم إلى العراق مراما ليبدل غلیله بها أواما فیدرکه الهلاك بلانبار دون مرامه و يحل بأهله التلف دون مقامه و ستنظر العيون الى الغلام الاسمر اللعاب حين يجنح به جنوح الارتياب يلقب بالحكم سيجئيء بالعلم بعد الفة العرب و حثيث الطلب فكأني أنظر إلى الأرغش وقد هلك و ولده الحدث الأبرص و قد ملك فلا تطول مدته أكثر من ساعة فما هذه الشناعة و يقتل المدّرب الجميل الاحمر بعد أن يسجن الاسمر عند وصول رسل المغاربة اليه و مثولهم بين يديه ثم يخرج الهمام فيصلي بالناس امام ثم يقتل بعد برهة من الزمان بين الخدّام والخلان فعندها يخرج من المغرب اناس على شهب الخيول بالمزامير والاعلام والطبول فيملكون البلاد و يقتلون العباد ثم يخرج من السجن غلام يفني عددهم و يأسر عددهم و يهزمهم الى البيت المقدس و يرجع منصورا مؤيّدا محبورا

ص: 420

فيوافي مصر وقد نقص نيلها و قلّ نيلها و يبست اشجارها و عدمت ثمارها و يَظْهَرُ عِنْدَ ذَلِكَ صَاحِبُ اَلرَّايِهِ اَلْمُحَمَّدِيَّةِ وَ اَلدَّوْلَةِ الأحمَدَيِهَ اَلْقَائِمِ بِالسَّيْفِ اَلْجالِ اَلصَّادِقِ فِی الْمَقَالِ يُمَهِّدُ الأَرْضَ وَ يَحْيَى السِّتَّهُ﴾

الغاص فرو رفتن در اب الخصباء زمین پر اب و سبزه و غلّه و نعمت و حاصل خیز الجدباء زمين بي اب و علف و نعمت الجرئ دلاور و بی باک الارغش فتنه انگیز اوام كغراب تشنگی یا گرمی انبار شهریست از شهر های عراق الاسمر گندم گون لَعّاب بازیگر و در نسخه دیگر دعّاب یعنی مزّاج یخبح به جنوح الاریتاب پیش روی و میل می کند پیش رفتن و میل کردن با شک و ریب المُدَرَّبُ بر وزن معظّم ازمایش دیده و شدّت رسیده و سختی کشیده

در جا های برتر و بلند تر ان پس داخل می شوند در دمشق و بعلبک با امان دادن و وارد می شود بلا ها به نواحی لبنان چه بسیار کشته ها که در بیابان ریخته شود و چه بسیار اسیری که به طرف نهر سوق داده شود در ان جا شنیده می شود صدا های فریاد ها و همراه ایشان شود ترس ها و هول ها در ان هنگام طولی نمی کشد برای ایشان مدتی تا این که پدید شود برای ایشان غنا و منفعت پس به نا گاه فرار خواهد داد ایشان را هلاکتی ترسناك تر و قیام خواهد کرد و جستن کند بر ایشان دشمنی آماده تر و ان چهارمین مرد درشت خوئی است از کفار عجم یا مطلق کفار که کوچ داده شده و بر او است منشور ظفر یافته شده یا این که به مقتضای ظاهر بعضی از نسخ كنیه او ابو المظفر است که حِسّ کرده می شود که همّت او طمع داشتن است و به غَلَق و اضطراب می اندازد او را ان چه که می خواهد به ان برسد پس می کشاند ایشان را نَحوِهِ کشانیدن به زشتی و پلیدی و خباثت و بر می گردند شیطان های ایشان به زمین کنعان که از اراضی شام است و می کشد لشکر ایشان را باد سخت بسیار شدید و همه ایشان را تلف می کند پس از پراکندگی باز جمع می شوند و با کشتی نجات به طرف فرات می روند و جنگ را سیر می دهند زیرا که چاره ای جز ان ندارند و جنگ کردن فاصله هولناکی است میان ان ها و غرق شدن و فرو رفتن در اب پس نگمراهی می اندازد ایشان را به ضرر اسلام زیادتی جمعیت ایشان پس در ان حال شکست بر ایشان وارد می اید پس می روند به سمت جزیره ای که زمین ان پر اب و سبزه و غلّه و نعمت و حاصل خیز است و پس از ان که به ناگهانی اهالی ان جزیره را می کشند

ص: 423

و بعد از کشتن ان زمین را بی گیاه و خشک می کنند پس در ان حال ظاهر می شود دلاوری بی باک و هلاک شونده از سمت بصره با عدّه کمی از عرب از بنی عمره که آن مرد دلاور بی باک پیش رو و رئیس ایشانست و می فرستد ایشان را به طرف شام و حال ان که او به دشت و حیرت اندازنده است پس با فتنه انگیزی از روی خدعه و فریب و نیرنگ بیعت کند و همراهی کند با او به رفتن به غوطه شام و چه به شتاب تسلیم او شود پس از آن که به کار دشوار وارد شده باشد پس ان مرد بی باک دلاور او را امر کند برفتن به جانب عراق در حال گرما و تشنگی تا این که در انبار که یکی از شهر های عراقست هلاک می شود پیش از ان که به مقصد خود رسد و اهل او تلف شوند بدون ان که در ان جا قیام کنند و زود باشد که ببیند جوانی را که گندم گون و بازیگر یا مزّاح و شوخی کننده است که پیش رَوی و میل کند به پیش رَوی و میل کردنی مخصوص که ان جوان به حَکَم ملقّب باشد که به زودی با پرچم بیاید بعد از ایجاد الفت و دوستی در عرب با کمال سرعت و شتاب در طلب و گویا می بینم آن فتنه انگیز را که هلاک شده باشد و پسر نو خواسته اَبرصِ او به جای او مالک امر شود در حالتی که بیش تر از یک ساعت مدّت مالکیّت او نشود و این چه سبکی و زشتی است و می کُشد مرد ازمایش دیده و سختی کشیده و شدت رسیده پاکیزه سرخ روئی را بعد از ان که زندانی کند ان جوان گندم گون را وقت رسیدن فرستاده شدگان از مغرب به سوی او و ممثّل شدن ان ها در مقابل او و پس از کشته شدن او بیرون ابد سیّد بزرگ واری که امام

ص: 424

باشد و با مردم نماز گذارد که بعد از مدتی از زمان در میان خدمت گذاران و دوستان کشته شود در ان حال از طرف مغرب جمعی از مردمان با اسب های قوی با ساز ها و پرچم ها و طبل ها بیایند و مالک شهر ها شوند و بکشند بندگان را در ان وقت جوانی از زندان بیرون اید و عدّه ان ها را نابود کند و تازه کاران ان ها را اسیر كند و فرار دهد ایشان ار به جانب بيت المقدس و بر گردد یاری کرده شده باشد و تایید شده با شادی و نشاط تا ان که به مصر رود وقتی که اب رود نیل کم شده باشد و از نعمت های آن کاسته شده باشد و درخت های آن خشک شده باشد و میوه های ان نابود شده باشد در ان حال ظاهر می شود پرچم محمّدی و دولت احمدی قیام کننده با شمشیر کشیده در حالی که راست گوی در گفتار است و نیکو بر قرار می کند کار های زمین را

تا این جا جزو أوّل كتاب نوائب الدُّهو در علائم ظهور را پایان می دهم و بقیّه بخش چهارم از اخبار علویّه راجعه به علائم اخر الزمان را که محتوی مغیبات و پیش گوی های غريب و عجيب و از مهمّات علائم ظهور حضرت بقته الله عجل الله تعالى و فرجه است و حاوی وقایع مهمّه جهانی است که بعض آن در عصر حاضر واقع شده و بعضی در شُرُف وقوع است و سایر واقعات مهمِه تا زمان ظهور از فرمایشات ان حضرت و سائر ائمه اطهار صلوات الله عليهم اجمعين را در جزو دوّم به طور تفصيل

ص: 425

با تائیدات خداوند متعال و استمداد از وجود باهر الجود اعلى حضرت ولیّ عصر ارواحنا و الاواح العالمين له الفداء شرح خواهم داد به نحوی که خواصّ و عوام از ان بهره مند شوند و این رو سیاه را در ادعیه خالصه خود شرکت داده و به طلب امر زشتی یاد و شاد فرمایند امید است که این هدیه ناقابل مورد قبول پیش گاه ال محمّد صلوات الله علیهم اجمعین گردد و ثواب ان نثار ارواح والدین مرحومین این جانب و اقاربم شود و اختتارم ان را به چند بیتی که از آثار طبع قاصر است بر گذار می کنم

للمؤلّف العاصی

به فدای جسم و جانت که شه جهانیانی *** به مدیح تو چه گویم که تو محیی جهانی

به خیال خال رویت شده طى بساط عُمرم *** نظری به حال زارم که تو خود جهان جانی

ز چه رو شبی به سویم نظری نمی نمائی *** به بَرَم نمی نشینی به بَرَت نمی نشانی

تو که واقفی ز حال دل زار نا توانم *** چه شود اگر نمائی نظری به ناتوانی

نه زبان ان که گویم غم و ماجرای دل را *** نه تحمّلی که سازم به فشار زندگانی

شب و روز در فراقت زد و دیده اشک ریزم *** که مگر کنی عنایت به ضعیف خسته جانی

همه شب پیام وصل تو رسد به گوش جانم *** همه روز حاضرم من ز برای جان فشانی

به رهت دو دیده بر دَر که مگر ز در درائی *** رخ خوب خود نمائی و کنی هر ان چه دانی

تو ذخیره خدائی که برای داد خواهی *** به تو جلوه ها نماید که کنی جهان ستانی

مَن بي نواي (حیران) بنشسته ام مُهیّا *** که رسد به گوشم از غیب صدای اسمانی

ص: 426

تا این جا پایان یافت جزو اول کتاب نوائب الدّهور در علائم ظهور به جمع و تاليف و خطّ بنده شرمنده محمّد حسن میر جهانی طباطبائی محمّد آبادى جرقویی اصفهاني مقيم تهران ابن على بن قاسم بن على بن جعفر بن زين العابدين بن مير مقیم بن میر جهان بن میر افضل بن مير كاظم بن مير فاضل بن العّلامة مير قاسم بن مير محمّد بن مير قاسم بن مير جلال الدین امیر بن میر سیّد حسن اصفهانی ابن میر مجد الدين بن مير قوام الدّين بن مير اسماعیل بن میر ابى المكارم عبّادين مير ابى المجد على بن میر ابي الفضل عبّاد بن میر ابى هاشم على بن مير حمزة بن میر ابى المجد اسحق بن مير ابي هاشم طاهر بن مير شهاب الدّين على بن مير فتوح الدّین احمد بن میر ابی جعفر محمّد بن ابى العبّاد احمد الرّئيس ابن ابراهیم الطّباطبا ابن اسمعيل الدّیباج ابن ابراهيم الغمر ابن الحسن المثنّى ابن الامام الثاني السبط الاوّل و الاكبر ابى محمّد الحسن المجتبى ابن امام المشارِقِ و المغَارِب امير المؤمنين على بن ابی طالب علیهم السّلام در صبیحه روز پنج شنبه بیست و پنجم شهر رجب المرجّب مصادف با روز شهادت حضرت عالم ال محمّد امام هفتم موسى بن جعفر عليهم السّلام در سال یک هزار و سی صد و هشتاد و سه هجری قمری نبوی صلى الله عليه و اله حامدًا مصليا سنه 1383

ز علائم ظهورش طلبی اگر نشاني *** ز نوائب الدّهورم تو بی نای ار نجوانی

ص: 427

20 تا21 ...اسامی عده ای از معمرین سابق

22...یکی از معمّرین معاصر به نام سیاه خان

22...از معمرین عصر حاضر سید ابو طالب موسوی

27...دلیل وجدانی بر دوام عمر امام زمان عجل الله تعالی فرجه

28...برهان وجدانی برای اثبات طول عمر

29...تقریر شبهه راجع به غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه

30...تمهید مقدمه برای جواب دو شبهه

31...مکلّفین مورد خطاب به حسب زمان سه دسته اند

32...دسته اول و دسته دوّم

34...دسته سوم و ان ها دو قسمتند قسم اول

35...قسم دوم از دسته سوم

36...علت غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه

38...بعضی از حکمت های غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه

39...بیان شبهه ای در این مقام

40...بعضی از حكم و مصالح بعض از اعمال ائمه علیه السلام

42...بعضی از اسرار غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه

ص: 429

43...سرّ غیبت ان حضرت به عبارة دیگر

44...چرا امام زمان عجل الله تعالی فرجه غائب است

45...امام زمان شیعیان را به حال خود نمی گذارد

46...غیبت امام زمان مانع از افاضه فیض نیست

47...بیان و اشعاری از مؤلف فقیر

بخَش اوّل

51...تعداد اجمال علامات ظهور تا صفحه 75

بَخش دُوُّم

76...ایه 150 سوره بقره . و لنبلونكم بشي الخ و تفسیر ایه از حضرت صادق علیه السّلام به روایت صدوق و ترجمه و تبصره

78...ایه 176 از سوره ال عمران ما كان الله ليذر الخ و تاویل ایه به روایت عیاشی از حضرت صادق علیه السّلام

79...معنای حديث و تبصره مؤلف و تكميل تاويل ایه اوُلى

80...حَدیثِ دیگر از غیبت نعمانی از حضرت باقر در تاویل ایه

81...ایه 47 از سوره نساء و تاول ان از حضرت باقر علیه السلام به روایت عیاشی و ترجمه ان و تبصره ای از مؤلف

ص: 430

82...ایه دوم از سوره انعام ثم قضی اجلا الخ و تاويل ان به روایت نعمانی از حضرت باقر علیه السّلام

83...ایه 37 از سوره انعام قل ان الله قادر الخ و تاویل ان از تفسیر قمی به روایت حضرت باقر و توضیح مؤلف و ایه 56 از سوره انعام قل هو القادر تا اخر ایه

84...از تفسیر قمیّ حَدیثِی از حضرت باقر علیه السّلام در تاویل ایه

85...خبر نبوی از جامع الاخبار در تاویل ایه و بیان مؤلّف و ایه 24 از سوره یونس حتى اذا اخذت الأرض الخ

86...حَدیثِ شریفی از محمد حنفیه در تاویل ایه شریفه به روایت نعمانی

87...ترجمه ایه و حَدیثِ

88...ایه 35 از سوره یونس افمن یهدی الى الحق الخ و حَدیثِ شریفی از حضرت در تاویل ان به روایت کافی و نعمانی

89...ترجمه حَدیثِ و ایه 14 از سوره رعد و یرسل الصواعق تا اخرایه و تاویل ان از حضرت امیر به روایت نعمانی

90...تحقیقی از مؤلف و ایه 31 از سوره رعد و بیان مؤلف

ص: 431

91...ایه 37 از سوره نحل افا من الذين تا آخر و ترجمه ان

92...ایه 6 از سوره بنی اسرائیل و حَدیثِ امير المؤمنين عليه السّلام در تاویل ان به روایت سیزدهم بحار

93...ترجمه حَدیثِ و ایه 84 از سوره نمل و اذا وقع القول الخ و خبری از رسول خدا صلى الله عليه و اله در تاويل ان به روایت نعمانی

94...ترجمه حَدیثِ و ایه اوّل از سوره عنکبوت و حَدیثِ حضرت رضا علیه السّلام در تاویل ان به روایت ارشاد مفید

95...معنای حَدیثِ و ایه 53 از سوره نور وعد الله الذین امنوا

96...حَدیثِ شریفی از حضرت صادق علیه السّلام در تاویل ایه به روایت نعمانی

97...ایه 50 از سوره سبا و لو تری اذ فزعوا تا اخر و دو حَدیثِ از حضرت باقر علیه السّلام در تاویل ان به روایت قمی و یک حَدیثِ از سیزدهم بحار

98...معنای حَدیثِ و روایتی از الزام الناصب از بحرینی از حضرت باقر علیه السّلام در تاویل ان

99...ترجمه حَدیثِ و ایه 15 از سوره حم سجده لنذیقنهم عذاب الخ و دو حَدیثِ از حضرت باقر علیه السّلام در تاویل ان و به روایت نعمانی از صادق علیه السّلام

100...معنای حَدیثِ و ایه 53 از سوره حم سجده و دو حَدیثِ از باقرین علیه السّلام

ص: 432

101...ایه سوم از سوره شعراء ان نشأ نزل تا اخر و دو حَدیثِ از حضرت سجاد علیه السّلام و حضرت باقر علیه السّلام در تاویل ان به روایت نعمانی

102...معنای حَدیثِ

103...دو حَدیثِ از صادقین علیهما السّلام به روایت نعمانی در تاویل ایه

104...ایه 40 و41 از سوره ق و استمع يوم ینادی تا اخر و دو حَدیثِ از تفسیر قمی و صافی در تاویل ان

105...ایه اوّل از سوره معارج سئل سائل و حَدیثِی در تاویل ان به روایت قمی از حضرت باقر علیه السّلام و بیانی از مؤلف

بَخش سوِم در اخبار نَبَویّه

106...دیدن پیغمبر صل الله علیه و اله تمام دنیا را و ان چه که در انست تا روز قیامت و بیان سه فتنه و دو جماعت که فتنه اخر ان عقل ها را کج کند

107...بعد از رحلت پیغبر صل الله علیه و اله تا زمان ظهور قائم عجل الله تعالی فرجه هفت فتنه رخ خواهد داد فتنه مدینه و فتنه مکه و فتنه یمن و فتنه شام و فتنه مشرق و فتنه مغرب و فتنه وسط شام که فتنه سفیانی است

ص: 433

108...ظهور چهار فتنه که در اوّل خون ها حلال شود و در دوّم خون ها و مال ها حلال شود و در سوّم خون ها و مال ها و فرج ها حلال شود و چهارم فتنه کر کننده و کور کننده و جنون آورند باشد

110...ظهور هرج و مرجی که عقل های بیش تر از مردم گرفته شود و مرد بکشد همسایه و برادر و پسر عمّ خود را

111...بیرون آمدن پرچم های سیاهی که اوّل آن فتنه و وسط ان گمراهی و اخر ان کفر باشد

112...ظهور فتنه ای از مشرق و فتنه ای از مغرب و شدت فتنه شرقی ها

114...خروج ترك در اذربایجان و عراق

115...صیحه در نیمه ماه رمضانی که اول آن شب جمعه باشد و دستور برای حفظ از خطر ان و بلند شدن صدا ها در شوال و فتنه و خون ریزی در ذیقعده و ذي حجة و خطر و فرج در محرم

119...مطالبه کردن پرچم های مشرقی حق خود را و گرفتن او ملک را و به تصرف ولی عصر دادن او

120...یاری پرچم های سیاه مشرقی یاری خدا است و خوار کردن ان خوار کردن خدا است و ان ها ملحق می شوند به عدّه امام زمان عجل الله تعالی فرجه

ص: 434

121...بیرون آمدن پرچم های سیاه بنی عباسی از مشرق و پس از ان پرچم های سیاه کوچک که با سفیانی قتال کند و به طاعت ولیّ عصر در ایند

121...فرود امدن دجّال اطراف کرمان با هشتاد هزار نفر از ترك ها و صفات تركان

122...بیرون آمدن اتشى از عدن با میمون ها و خوک ها و خروج ترک ها در اذربایجان و جزیره

123...آمدن ترک ها در بصره و سه فرقه شدن مردم

124...آمدن ترك ها به جزيرة العرب سه مرتبه و بيرون آمدن دابّة الارض سه مرتبه و تفصیل بیرون آمدن او

127...خروج دابّه بعد از طلوع افتاب و کشتن او شیطان را و مرتفع شدن ظلم و جور

129...نزول عیسی و قتل دجّال و منظّم شدن جهان

130...خروج دابّه با عصای موسی و خاتم سلیمان و نشان کردن کافر و مؤمن را

131...خراب شدن مسجد بر اثار و پیروی کردن مسلمین از روش پیشینیان

ص: 435

132...فروخته شدن مسلمانان ازاد و استخدام کردن کفار ایشان را و تحقیقی از مؤلف فقیر در اطراف جمله اسم ابیه اسم ابی

135...داخل شدن گروهی از عجم در ممالک عرب و فتنه و فساد و خون ریزی و بی عفّتی ان ها در غزنین

136...خروج جوانانی از عراق به سر کردگی مردی به نام صالح و فساد و خون ریزی و بی عفتی ایشان در کوفه و مدینه و بیرون آمدن شعیب بن صالح تمیمی به یاری دین اسلام و مهدی علیه السّلام

137...ظاهر شدن اتشی که شب بایستد و روز سیر کند و هر که را بیابد بخورد و ظاهر شدن اتش از حجاز و رومان

140...سوار شدن زن ها به چرخ ها و زين ها مانند مرد نما ها و لباس بدن نما پوشیدن زن ها و سر های خود را مانند کوهان شتر بختی کردن و مستحق لعن شدن آن ها

138...بزرگ نمودن ماه ها به نحوی که مثلا ماه یک شبه دوشنبه یا بیشتر نماید و مقاتله نمودن ترک ها با موالی در زمین عرب

141...قبول نشدن نماز زن هائی که سر خود را مانند کوهان شتر تربیت کنند و زن نباید از اعضا خود جز سر انگشتان و مقداری از روی خود را ظاهر کند

ص: 436

143...در اخر الزمان امراء ستم كار و وزراء فاسق و قاضی ها خیانت کار و فقهاء دروغ گو ظاهر شوند

143...در اخر الزمان مردانی تازیانه دست گیرند مانند دم گاو

144...و عمّال نادان زمام دار امور عامّه شوند و وظیفه اهل ان زمان با ایشان و موعظه نمودن و حکمت گفتن بالای منابر و عمل نکردن گویندگان به ان

145...قرآن و سلطان از هم جدا شوند و حکم به میل و خواهش خود به نفع خود کنند و هر که ایشان را مخالفت کنند بکشند و تكليف اهل ان زمان

146...کلام نبوی که فرموده می ترسم بر امّت خود از سه چیز لغزش عالم و حکومت جائر و پیروی از هوا و خواهش دل

147...اقبال و ادبار دین

149...پوشیدن مردم لباس های بافته بی درز را و زیاد شدن تجارت ها و مال و فاحشه و ریاست کردن بچه ها و زیاد شدن زنان و جور و تعدی سلطان و بسیاری کار های زشت دیگر

ص: 437

149...ظاهر شدن معادن بسیار که در نزد ان ساکن نشوند مگر مردمان پست

150...رذالت و پستی مردمان اخر الزمان

151...نوشتن چیز هائی غیر از کتاب خدا و کنده شدن ز کوه ها از مکان های خود و ظاهر شدن صنعت های بزرگی که از پیش دیده نشده

152...ظاهر شدن اختراعات بزرگ که مقدمه قیام ساعتست و كندن کوه ها پیش از قیام و بیان مؤلف

153...ظهور خیانت و فحش در مردم و ظاهر شدن لباس هائی که زن ها بپوشند و هر چند لباس پوشیده اند حکم برهنه دارند

154...سلام کردن به یک دیگر از روی شناسائی و مساجد را راه عبور قرار دادن و برای خدا در ان سجده نکردن و حکومت کردن کودکان بر پیران و غیر این ها

155...مقدس نشمارد خدا امتی را که پیش رو ایشان زن باشد و مالک روزی مردم شدن حکّام

156...امارت کودکان و زیاد شدن سرهنگان و لشکریان و رشوه

ص: 438

گرفتن و قطع رحم کردن و ادم کشی را سبک شمردن و گرفتن قران را با ساز ها و غيره

157...تایید کردن خدا دین خود را به دشمنان خود و ملعون بودن زن ها و مرد هائی که شبیه یک دیگر می شوند

158...خروج گروهی از طرف مشرق که قاری قرآن باشند با ریش های تراشیده و ان ها از دین خارجند

160...خروج گروهی که قاری قرآن باشند و کشتن ایشان مسلمانان را و امر پیغمبر صلى الله عليه و اله به كشن ان ها

161...امر به ملازم خانه بودن در زمان فتنه و شخصا به خود پراختن

162...بیاید زمانی که هر که به عشر ان چه مامور شده عمل کند نجاة یابد

163...زمانی که شمشیر کشیده شود در میان این امت ادامه دارد تا قیام قائم

164...به جان یک دیگر افتادن مسلمانان در اخر الزمان

165...زمانی که حکومت به دست زن ها افتد مرگ بهتر است از زندگی

166...خبر دادن جبرئیل به پیغمبر از فتنه های اخر الزمان

167...زمانی که مسلمانان متکبّر شدند بدان بر خوبان مسلّط شوند

ص: 439

168...مسلّط شدن ترک بر بلاد عجم و قتل عام کردن ایشان فسقه اهل قبله را و فتح کردن ایشان عراق را

169...گرفتن رأی ها از مردم و پیروی هوا ها و گرفتن قران را با ساز و نواز ها و خواندن قرآن بدون ترس از خدا و قران را با ساز ها در یک جا قرار دادن و ملعون شدن ایشان و رغبت مردم به اواز های غناء و خود سر شدن عرب و اکتفا کردن مرد ها به مرد ها و زن ها به زنها در فجور و گرفتن ساز ها و اواز ها و مجلس گرفتن زنان و سخنرانی کردن زنان در مجالس و بیان مفصّلی از مؤلف در شرح این خبر

175...خبر نبوی صلی الله علیه و آله در حجة الوداع در اشراط ساعت و صفات مردمان اخر الزمان

184...وصایای پیغمبر راجع به حالات اهل اخر الزمان

194...خبر ابن مسعود از پیغمبر در علامات اخر الزمان

196...خبر نبوی از جامع الاخبار در علامات اخر الزمان

202...خبر دیگر از جامع الاخبار

ص: 440

203...خبر نبوی دیگر از جامع الاخبار

205...خبر دیگر از جامع الاخبار

206...خبر دیگر از جامع الاخبار

208...خبر دیگر از جامع الاخبار

209...خبر دیگر از جامع الاخبار

210...ظاهر شدن ده علامت پیش از ظهور

211...ظاهر شدن دودی بین مشرق و مغرب که به مؤمنین حالت زِکامی دست دهد و کفّار هلاک شوند

214...مسخ شدن بعضی از علماء به صورت میمون و خوک و بر داشته شدن عِلم از میان مردم

213... کهنه شدن اسلام که مردم از آن جز کلمه لا اله الا الله چیزی ندانند

214...وزیدن باد سختی که مردم را به دریا ریزد

215...ظهور اتشی که نفوس و اموال مردم را بخورد

216...سخن گفتن درندگان با بشر و سخن گفتن تازیانه و کفش مرد با مرد

ص: 441

217...هرج و مرج و خون ریزی و بی برکت شدن سال و ماه و هفته و روز و ساعت

218...ظهور فتنه های پی در پی

219...ثابت ماندن در ایام فتنه

220...امر به تعلُم قران

221...فتنه ای واقع شود که عرب کشته های خود را در اتش اندازد

222...اباداني بيت المقدس و خرابي یثرب و خروج ملحمه و فتح قسطنطنيه و خروج دجّال

223...نماند خانه ای در عرب مگر این که فتنه در ان داخل شود و وقوع صلح در میان عرب و بنی الاصفر

224...جنك عرب با اهل صليب

225...بروز سستی در مسلمانان و خیمه زدن مسلمانان روز ملحمه در غوطه شام

226...محاصره مسلمین در مدینه و ملعون بود مردانی که شبیه به زنان و زنانی که شبیه به مردان شوند

227...در اخر الزمان بهتر مال مسلم گوسفند است

ص: 442

228...واقع شدن زمین لرزه ای در مسلمین که ده هزار یا هزار یا سی هزار نفر کشته شوند

229...ملحق شدن قبائلی از مسلمانان به مشرکین و ادّعای سی نفر دروغ گو به پیغمبری و جنگ کردن مسلمانان با بني الاصفر و فتح قسطنطنیه به تکبیر

230...ظهور خلافت در ارض مقدسه نشانه نزدیک شدن زلزله ها و بلا ها و امر های بزرگ و قیام ساعت است

231...بالا رفتن قران از میان مسلمانان و رفتن علم از میان مردم

232...رفتن قران از میان مردم و انتزاع علم به قبض علماء

233...ظهور جهل و کم شدن علم و ظهور زنا و زیاد شدن زنان و کم شدن مردان به حدی که هر یک مرد قیّم پنجاه زن شود

ص: 443

234...نیافتن مردم امامی را که بر ایشان امامت کند و کم شدن اب فرات به قدری که گنجی یا کوهی از طلا در ان ظاهر شود و نتوانند از ان بهره برند

235...ظاهر شدن ستون های طلا و نقره در زمین و مردم نتوانند از ان فائده برند

236...تحقیقی از مؤلف و زیاد شدن خطباء منابر و ركون علماء به حكام و اولياء امور و حرام کردن حلال و حلال کردن حرام برای ایشان تا دینار و درهم ها را برای ایشان حلال کنند و تجارت کردن به قران

237...ظهور علاماتی چند که از ان جمله است دروغ گفتن خطبا و حق پیغمبر را برای بدان قرار دادن

238...بیانی از مؤلف

239...اشعاری از مؤلف

240...بلند شدن صدا در ماه رمضان که هفتاد هزار نفر

ص: 444

بی هوش و هفتاد هزار نفر کر شوند

241...بر داشته شدن قران از میان مردم در یک شب

242...ذکر بسیاری از علامات که ظاهر شود

246...بعثت پیغمبر برای با طل کردن ساز و نواز ها

247...در بیان فتنه هائی که در اخر الزمان ظاهر شود

248...خبر دادن پیغمبر از ظهور قائم و فتنه بنی عباس

250...علامات ساعت از ارشاد دیلمی

254...خبث امراء و مداهنه قراء و نفاق علماء و تصديق نجوم و تكذيب قدر و ظهور بدعت ها

255...امراء سوء که هر که مطیع ایشان شود کافر شود و هر که مخالفت ایشان کند کشته شود

258...ظهور پانزده خصلت

259...تسخیر مرد میان عجز و فجور و كشته شدن علماء

260...ظهور پنج خصلت که سبب ظهور پیج بلا شود

261...ضعف اسلام و ایمان و قرآن و خروج فتنه از علماء و باز گشت آن به ایشان

ص: 445

264...استعمال خضاب جمالی

265...ظهور سه خصلت سبب تولید چهار بلا شود

266...شرح خبر شریف از مؤلف

267...سالم نماندن دین هیچ صاحب دینی

269...ممنوع شدن پول و جنس عراق از طرف عجم و ممنوع شدن پول و جنس شام از طرف روم

263...ظهور کلام های بین المللی و ورود ترک ها در بصره

270...ممنوع شدن دینار و درهم از عراق و اردبّ و دینار از مصر

271...خبث سريره مردمان اخر الزمان

272...زیاده شدن سکته در اخر الزمان و فساد اخلاق مردم

273...مالک شدن مردی به نام جهجاه و سلطانی که فتنه ها بر دربار او مانند خواب گاه شتران باشد چیزی به کسی ندهند مگر ان که دین او را یگیرند

274...وصف حواشی و اطرافی های سلطان در اخر الزمان و امارَةِ سُفهاء و عمل نکردن به سنت پیغمبر صل الله علیه و اله

ص: 446

275...سیاه کردن مردم مو های خود را در اخر الزمان و فساد اخلاق مردم و وقوع خسف و زمین لرزه و فرستادن شیاطین قوای ناریه خود را بر ضرر مردم

276...مردن نیكان و باقی ماندن بدان قوم

277...بيرون آمدن اتشی که روز سیر کند و شب واقف باشد و هر که را بیابد بخورد

278...کسی که گرگ نباشد گرگان او را می خورند و قومی مانند گاو بازبان های خود غذا خورند و زیاد شدن صاعقه ها

279...خسف و قذف و مسخ و سوار شدن زن ها بر زین ها و زیاد شدن زن ها بر زین ها و زیاد شدن زنان خواننده و سازنده و نوازنده و رقاصه و شهادت دروغ و بی نیاز شدن مردان به مردان و زنان به زنان در فجور و مسخ شدن به صورت بوزینه ها و خوک ها و مسخ شدن شراب خوار ها

281...مسخ شدن اهل لهو و غناء و شاربين مسكرات

283...اختلاف و اضطراب در دین و سوختن خانه خدا

ص: 447

283...ظهور خوف و ترس در مردم و ظاهر شدن دودی در میان مشرق و مغرب که تا چهل روز بماند و مومن از آن زکام شود و کافر مبتلا شود

285...علامات اخر الزمان به روايت محيى الدين عربى مسامرات

295...بیانی مفصل از مؤلف در شرح خبر نبوی صل الله علیه و اله

303...خراب شدن شهر ها در اخر الزمان

304...ظهور فساد در شام

305...صبح مؤمن بودن و شام کافر شدن و بر داشته نشدن شمشیر از میان امت پیغمبر تا زمان قیامت صغری و قیامت قائم نشود تا وقتی که مردم از دین فقط الله الله گویند

306...ظاهر شدن ستون های طلا و نقره در زمین

307...ظاهر شدن علامات پی درپی و عذاب ها

308...ترسانیدن هر پیغمبری قوم خود را از فتنه دجّال

309...هر که دجال را ببیند برای دفع شرا و ایات اول سوره کهف را بخواند - و فتنه های دجّال

ص: 448

312...داستان دجّال

313...لفظ و نام دجّال و شمه ای از حالات او

323...قضایای عیسی و دجّال

324...تشریح بعضی از نکات خبر از مؤلّف راجع به طولانی شدن سال ها و بطوء فلكیّات و غيره و هر یک سال به قدر ده سال شدن در زمان ظهور امام زمان

328...خروج شخصی از قزوین به نام یکی از پیغمبران

329...ظهور بواسیر و سکته و جذام در مردم

331...علامات عامّه

بَخش چَهارم در احادیث عَلویّه

333...اقسام فتنه ها و ظهور معدن طلا در اخر الزمان

334...خروج ترك ها و بعضی از صفات ان ها

335...رفتن لشكر سفيانی به كونه و مدينینه و فتنه ان ها

336...مردن دو ثلث از مردم و ندای اسمانی بعد خسف

ص: 449

337...بیانی از مؤلف

338...فرار دادن شعيب بن صالح لشكر سفیانی را از کوفه و قیام مهدی علیه السّلام با دوازده یا پانزده هزار

339...متفرق ساختن خدا جماعت اهل شام را به فرستادن متفرق کننده ای

340...فرو رفتن لشکر سفیانی به زمين و ظهور مهدی و درخواست اهل شام از خلیفه خود که با انحصرت بیعت کنند و قضایای دیگر

341...فتنه ها زیاد شود تا برسد به جائی که مردم لا اله الله نگویند

342...گرفتار شدن بنی عباس به طور ناگهانی و وصف ترک ها

344... قیام قائمی از خراسان و غلبه او بر اهل کوفه یا کرمان و ملتان و تصرف کردن جزیره بنی کاران را و قیام قائمی از ال محمد به گیلان و ظهور پرچم های ترک و خراب شدن بصره و قیام رئیس جمهوری در مصر و جبهه بندی لشکر ها و قتل يكی از رؤسا مهم جهان و قیام دیگری به خون خواهی و هلاکت کفار

ص: 450

345...شرح لغات و نکات حَدیثِ از مؤلف

348...ترجمه ترك

349...مناطق ترکستان و ترکمان

350...ظهور سرخی در اسمان و قیام قیام کنند گان

351...تحقیق و بیانی از مؤلف

358...انقراض دولت بنی عبّاس از طرف خراسان

360...خروج حسنی از طبرستان و رفتن او به نیشابور و اصفهان و قم و سلوك او با اهل قم

361...وقوع اضطراب در خراسان و جنگ میان اهل گرگان و طبرستان و خراب شدن سیستان و محل امن بودن قم در را ان زمان و بیرون آمدن بعضی از یاران امام زمان از قم و قضایای دیگر

362...بروز و ظهور وقایع مهمه و حوادث و فتن در بصره

365...لغات حَدیثِ

367...معنای حَدیثِ

372...فتنه های شرق و غرب و حوادث مهمه در عراق و حجاز و غیره

ص: 451

375...لغات حَدیثِ

376...معنای حَدیثِ

381...جولان باطل و دولت حق و فتنه امویّه و مملکت کسرویّه و حوادث و فتن مهمّه

382...لغات حَدیثِ

383...معنای حَدیثِ

385...خطبه 128 نهج البلاغة در ملاحم و وقایع بصره

388...لغات و تحقیقاتی از مؤلّف

389...ترجمه خطبه

391...تحقیقاتی از مؤلّف

393...خطبه 138 نهج البلاغه در ملاحم

397...لغات خطبه

398...معنای خطبه

400...خطبه 186 در ملاحم

401...لغات و معنای خطبه

402...قسمتی از خطبه لؤلؤه به روایت ابن شهر اشوب

ص: 452

403...لغات خطبه و شرح ان

406...معنای خطبه

407...از سخنان علی علیه السّلام در ملاحم

408...لغات خطبه و تحقیقاتی از مؤلّف

410...معنای خطبه

411...خطبه ملاحم و در انست خبر دادن از گرفتن رأی ها از مردم و بر سر کار های عامه اوردن ترک ها و وزیر گرفتن از آن ها و پشت سر انداختن احکام کتاب شد سنت پیغمبر و وضع جوانان اخر الزمان در پوشیدن لباس ها و زینت کردن و مو های پیش سر را دراز گذاردن و سر برهنه راه رفتن و صاف کردن صورت ها و بستن قلاده ها به گردن با تکمه طلا یا نقره و کت پوشیدن و كمر بستن وغير این ها و شرح و لغات خطبه

413...معنای خطبه

414...وقایعی که در ممالک و شهر ها رخ دهند

415...لغات خطبه

ص: 453

417...معنای خطبه و خرابی عراق و فتنه و خون ریزی شدید

418...وقوع فتنه در بعضی از ممالك و بلاد و لغات خطبه

419...معنای خطبه و خرابی بُلدان

420...شرح و لغات خطبه

421...معنای خطبه و این که پیش از قیام قائم مگ سرخ و سفید و آمدن ملخ در وقت و غیر وقت ان بیاید

422...اختلاف شام و امدن پرچم های زرد از طرف مغرب در شامات و خروج سفیانی

423...خطبه از امیر المؤمنين به روایت محمد بن طلحه شافعی در ملاحم و وقایع مهمّه

425...شرح لغات خطبه

426...ترجمه خطبه

429...پایان جزء اول کتاب

430...اشعار مؤلّف

431...نسبت مؤلف و تاريخ اتمام جزء اوّل

ص: 454

1 ارشاد محمد بن محمّد بن نعمان مفید متوفای سال سی صد و سی و شش یا هشت هجری قمریّ

2 ارشاد دیلمی حسن بن محمّد

3 الزام النّاصب شیخ علی اکبر دار جینی یزدی حائری

4 المنجد تالیف اب لويس معلوف اليسورعى طبع مصر 1927

5 نهم بحار الأنوار ملا محمد باقر (علامه مجلسی رحمة الله علیه)

6 سیزدهم بحار الانوار ملّا محمّد باقر (علّامه مجلسی رحمة الله علیه)

7 چهار دهم بحار الانوار ملّا محمد باقر (علّامه مجلسی رحمة الله علیه)

8 پانزدهم بحار الانوار ملّا محمد باقر (علّامه مجلسی رحمة الله علیه)

9 هفدهم بحار الانوار ملّا محمد باقر (علّامه مجلسی رحمة الله علیه)

10 چهارم بیان الحق محمد صادق فخر الاسلام مؤلف انیس الاعلام

11 التحصّين تاليف احمد بن فهد حلى رحمة الله علیه

12 تفسير صافي ملا محسن فیض کاشانی

13 وافی ملا محسن فیض کاشانی

14 تفسیر قمیّ على بن ابراهيم بنی هاشم قمىّ

ص: 455

15 تفسیر عیّاشی

16 ثواب الأعمال و عقاب الاعمال لمحمد بن الحسين بن بابويه الصّدوق رحمة الله علیه

17 كمال الدّين و تمام النعمة لمحمد بن الحسين بن بابويه الصدوق رحمة الله علیه

18 جامع الأخبار منسوب به صدوق و لكن از صدوق نیست

19 كافى محمّد بن يعقوب كلينى رحمة الله علیه

20 غیبت نعمانی

21 روضة الواعظين ابن قتال

22 قرب الاسناد

23 نهج البلاغة

24 شرح نهج البلاغة تاليف ابن میثم

25 مشارق الانوار شیخ رجب برسی

26 مناقب ابن شهر اشوب مازندرانی

27 غیبت طوسي شيخ الطائفة محمّد بن الحسن الطّوسي

28 ملاحم و فتن سیّد ابن طاوس

29 مجمع البحرين طریحی

30 جنّات الخلود محمّد رضای امامی

ص: 456

31 صحیح مسلم

32 صحیح ترمذی

33 سنن ابی داود

34 مسند احمد بن حنبل

35 منتخب كنز العمّال

36 مسامرة الاختیار و محاضرة الابرار تاليف محيى الدين عربيّ

37 عقد الدّرر فى اخبار المنتظر تاليف يوسف بن على مقدسى شافعی

38 مجمع الزّوائد تاليف حافظ نور الدين علّى بن ابى بكر هیتمی به تحریر عراقي و ابن احجر

39 مختصر تذكرة قرطبى تاليف شيخ عبد الوهّاب شعرانى

40 قرّة العيون تاليف ابى لیث سمر قندی

41 قاموس اللغة تاليف فيروز ابادی

42 منتهى الارب

43 معجم البلدان

44 تيسير الوصول تاليف محدّث عبد الرحمن على معروف به ابن ربيع شیبانی

ص: 457

منّت خدای را که پس از پایان یافتن تاليف جزو اوّل كتاب نوائب الدّهور در علائم ظهور در اثر توجهات اعلی حضرت وليّ عصر ارواحنا و ارواح العالمين له الفدا توفیق ربّانی شامل حال سعادت اشتمال صديق معظم و دانش مند محترم و استاد زاد مکرّم جناب اقای حاج محمّد حسن (مدرّس فتحی) دام تائیده نجل جليل خلد مقام بحر طمطام و خبر قمقام عالم ربّانى و فقيه صَمَدانى و عارف روحاني جامع المعقول و المنقول حاوى الفروع و الاصول مجموعة العلم و العمل زين الفقهاء و المجتهدين حجة الاسلام و محجّة المسلمين المحقق المدّقق الجلّى الملّى المؤیّد الولىّ الشيخ محمّد علّى المدرّس الفتحىّ الدزفولىّ الاصفهاني طاب رَمَسه الشريف که گوی سبقت را از دیگران ربوده و در پیش گاه اعلی جاه اعلی حضرت ولیّ عصر ارواحنا و ارواح العالمين له الفداء به عرض اخلاص قدم خلوص را مقدّم داشته و در طبع و نشر این کتاب به نفقه و هزینه چاپ مسارعت و مبادرت نموده فلله دَرّهُ و جزاه الله خير ما جزى منتظر الظهوره عجل الله تعالى فرجَهَ و جَعَلني الله و ايّاه ممّن ينتظر لقائه و لنصرته به و یحي امره و يقتص اثاره و اثار ابائه به لطفه و عنايه - نگارنده به منظور قدر دانی و حق شناسی زحمات ایشان را سپاس گذار و دوام سعادت دو جهانی مومى الیه را از خداوند متعال مسئلت می نمایم و پایان این جزو از کتاب را که تحفه الحباب است به شرطی از اشعار ایشان که متناسب با این باب است زینت داده و برسم یادگار می نگارم

از رشحات روحی مدرّس فتحی

دهید مژده که جان جهانیان اید *** برای یاری دین صاحب زمان اید

ص: 458

عزیز دین که ز دونان نمود چهره نهان *** برون ز پرده و با نصرهم عنان اید

به امر خالق منّان خدای کون و مکان *** به جسم عالم امکان عیان چو جان اید

ولیّ حضرت یزدان سلیل ختم رسل *** حیات بخش محبّان و شیعیان اید

رَوَد چُو دَوره هجران رسد زمان وصال *** هُمای اوج شرف دَر جهان عبان اید

شود چو روضه رضوان جهان ز مقدم او *** به خلق رحمت یزدان به رایگان اید

چو سطح خاک ز بی داد و جور شد لب ریز *** به عدل و داد جهانی جهان ستان اید

به جای داد چو بنشست در جهان بی داد *** بدون ریب و گمان مُحیى جَهان اید

اگر ز جور و جفا دین به حال نزع رسد *** غمین مباش که در جسم او روان اید

اگر که در غم شه شد سفید دیده دهر *** مشو ملول که نا گاه بی گمان اید

در انتظار نشین با خیال خال رخش *** که تا ز غیب ندائی ز اسمان اید

چو مَروَزی زخراسان رَوَد به سوی عِراق *** نوید تیرگی روزنا کسان اید

بهوش باش و نشین منتظر به هر شب و روز *** عنقریب شهنشاه انس و جان اید

خوش ان زمان که ندائی از اسمان شنوی *** که ان به گوش خلایق بسی گران اید

به روز سوّم ثُلث سوُم ز ماه صیام *** به سمع جمع هم از پیرو هم جوان اید

خوش اندامی که جوانِ صبیح مه رخسار *** دلیل حجّت یزدان طالقان اید

زهی سعادت و اقبا ل كرد يار يمن *** یمانی از پی سر کوبی خسان اید

به پای خواست چو غوغای سخت سفیانی *** ز جور و فتنه او چرخ در فغان اید

ز سید حسنی لشکرش کنند فرار *** ز کوفه چون که جنابش در ان مکان اید

سوی مدینه چو شد جایگزین سپاه لعین *** ز ظلم و جور بسی خون ز دیدگان اید

ص: 459

ز دود فتنه و بی داد ان جنود پلید *** فغان زلزله بر خیل قدسیان اید

در ان زمان که فرو لشکرش به بیدا شد *** سروش و جد به گوش از گرو بیان اید

کشند نفس زکی را چوبین رکن مقاوم *** بزرگ ماتم او نزد عرشیان اید

ز بعد قتلش چون روز پانزده گذرد *** قیام حق شود و حجت و بیان اید

لوای فتح و فرج بر فراز کعبه زنند *** که پیش وای زمین محور زمان اید

کند بلند به امر خدا ندا جبرئیل *** که نام نامی شه ذکر هر زبان اید

ز جن و انس و ملایک به دور شمع بتن رخش *** شوند جمع چو ان کعبه الامان اید

کند بساط زمین را ز عدل مهد امان *** چو تیغ قهرش بنیان کن خسان اید

بهار عیش زمانی بود که حجت عصر *** لوای نصر به کف تیغ در میان اید

خزان دھر گلستان کند به قدرت حق *** جهان چو رشک جنان جمله گلستاناید

به زیر ظل همایش جهانیان خوشحال *** که لطف او بر خلق سایبان اید

جهان پیر جوان گردد و شود آباد *** چو فیض بخش شهن شاه خسروان اید

بساط جور و ستم را از دهر بر چیند *** که گرگ و میش به هم یارد و مهربان آید

عقول خلق چو ایمان شان شود کامل *** به لطف و حکمت هم دست داستان ابید

درخت علم و عمل با رور شود ان گاه *** که خار از آن دو رو بی نشان اید

حجاب و بعد نماند دیگر میانه خلق *** یقین و علم هم اغوش این و ان اید

شها مدرس فتحی غلام در گه تست *** روا مدار که او زار و نا توان اید

ز بند غم برهانش به سوی خویش بخوان *** که تا زمان ظهورت به سر دوان اید

بکن شفاعت در نزد خالق دو جهان *** که با سعادت دارین تو آمان اید

ص: 460

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

﴿الْحَمْدُ الْحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ عَظِيمُ الكبریاء عَرِيضُ الْجَبَرُوتِ المجود بِنِعَمِهِ الْمُطَاعِ بِسُلْطَانِهِ الَّذِي لا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَ لَا رَادَّ لِقَضَائِهِ وَ لَا يُمْكِنُ الْفِرَارُ مِنْ حُكُومَةٍ عالِمُ الْغَيْبِ فَلا یظهر عَلى غَيْبِهِ أَحَدُ الَّا مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولِهِ والصّلوة وَ السَّلَامُ عَلَى سیّد رسَلْهُ وَ خَيْرُ خَلِيفَتُهُ وَ اشْرَفَ بَرِيَّتِهِ وَ مَبْلَّغُ رِسَالَاتِهِ وَ مُعَلِّمُ كِتَابِهِ وَ حُكْمُهُ ابی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و اله وَ سَلَّمَ سِيَّمَا مِنَ أَشْرَقَتْ الارض بنوره الظَّاهِرُ الْبَاطِنُ فی ظُهُورِ بَابُ اللَّهِ الَّذِى مِنْهُ یؤتی وَجْهَ اللَّهِ الَّذِى اِلَیهِ بتَّوَجَهُ الاوّليِاء کَنّيِ جَدِّهِ وَ سَمیّه الْحِجَّةِ الْمُنْتَظَرُ وَ الِامّامِ الثانِی عَشَرَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ العَسكَری عَجَّلَ اللَّهُ تَعَالَى فَرَجَهُ وَ اللَّعْنَةَ الدَّائِمَةِ عَلَى أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِينَ مِنْ الأن الَىَّ يَوْمُ نَصْبُ الْمَوَازِينِ﴾ أمّا بعد نویسنده شرمنده بنده فانی محمّد حسن میر جهانی طباطبائی محمّد آبادی جرقویی اصفهانی ابن علی بن قاسم برادران

ص: 2

بن صَوار بن عبد شمس اند کُردار و کُردَر ناحیه ای است از نواحی خوارزم یا نزدیک به ان از نواحی ترک که زبان ایشان نه خوارزمی است و نه ترکی و در ناحیه آن چند قریه است و اهالی ان مردمان پستی هستند اِرمِن مخفّف اِرْمِين و ارمنيّة دَرَ مَنتهى گفته شهریست از شهر های روم یا چهار اقلیم است یا چهار شهر است متّصل با هم و هر شهری از ان ها را ارمینیه گویند و در معجم البلدان گفتند که ان بر دو قسم است ارمنیّه کبری و ارمنیّه صغرى و حدّ ان از بَرذَعَه تا باب الابواب است و از جهت دیگر تا بلاد روم و کوه قبق و صاحب السّرير و گفته شده ارمینیه کبری اخلاط و نواحی ان است و ارمینیه صغری تفلیس و نواحی آن است سقلاب نژاد سرخ پوست هستند نزدیک بلاد خزر در بالا های کوه های روم بین بلغار و قسطنطینه و گفته شده از اولاد یافث بن نوح اند و در معجم از کلبی نقل کرده که رومی و صقلب و افرنجی برادر هستند اولاد لنطی بن کلوخیم (کلو خیم) بن یونان بن يافث بن نوح اند و مملکت ترک از بلاد صقالبه به شمار می رود اذعان فروتنی کردن هِرِقل نام پادشاه روم است بطارقه جمع بطریق به معنی سرهنگی است که ده هزار مرد جنگی در تحت فرمان او باشد سفیان مراد سفیانی است که عثمان بن عنبسه باشد و در بعضی از اخبار سفیان نام او است و مكلّم موسى مراد امیرالمومنین علیه السّلام است.

مَعنای حَدیث فرمود . این جابر شما با حق هستند و با حقّ می باشید و در راه حق می میرید یا دور می زنید این جابر وقتی که صیحه زند ناقوس و ناکهان مرض

ص: 8

شبیه به صرع رو بیاورد ، و سخن بگوید گاو میش در چنین زمان عجائبی رخ دهد. و چه عجائبی وقتی است که نور دهد اتشی مخصوص در نصیبین که شهریست از شهر های جزیره بین موصل و شام در شش منزلی موصل و ظاهر شود پرچم های عثمانی به وادی سَواء که ان وادی ایست در شهر های قبیله بنی تمیم در بادیه بصره در زمین بنی سعد و بعضی از آن پرچم ها بر بعض دیگر غالب شوند و گروهی راهنمائی به دشمن کنند گروه دیگری را و حرکت کند لشکر های خراسان و پیروی کرده شود شعیب بن صالح تمیمی از میانه طالقان که شهریست در میانه مَرو رود و بلخ در سه منزلی مرو رود یا ان که شهریست در میان قزوین و ابهر و این اقرب به نظر می اید و بیعت کرده شود سفید نامی که از اهل شوش یا شوشتر خوزستان باشد و پرچمی بشر بسته شود برای قبیله عملیق های کردار و یا کُردَر که ساکنین خوارزم یا نزدیک بدانند از نواحی ترک و غالب شود عرب بر بلاد اِرمن که ارمینیّه کبری باشد یا صغری و بر نژاد سرخ پوست که بین بلغار و قسطنطنیه ساکنند و پادشاه قسطنطنیه نسبت به لشکر سفیان فروتنی کند پس منتظر باشید ظاهر شدن سخن گوی با موسی بن عمران علیه السّلام را در کوه طور از درخت که مراد خود حضرت علیه السّلام است چنان چه از اخبار دیگری مستفاد می شود.

شرح داده شود نکاتی چند اوّل فریاد کردن ناقوس که شاید کنایه است از استیلا یافتن مسیحیان در روی زمین که در همه جای زمین صدای ناقوس بلند شود و ائین مسیحیّت رواج گیرد و اسلام و مسلمانان ضعیف شوند و کفر و کفّار قوی و غالب شوند دوّم ظهور پریشانی و اشفتگی در میان مردم و شدت بلا ها و فتنه های پی در پی به نحوی که مردم از خود بی خود و در کار هاشان متحیّر کند و سرگردان شوند که شبیه حالت صرع و دیوانگی به ان ها دست دهد و حالت سفاهت و حماقت به آن ها رخ دهد سوّم سخن گفتن گاو میش و ان چند احتمال دارد یکی ان که ان هم مانند سایر آیات و علاماتی كه ظهور ان ها خارق عادت است خارق عادتی باشد و خدا برای اتمام حجت گاو میش را به سخن گفتن در آورد چنان چه از بعض اخبار دیگر هم مستفاد می شود که تازیانه در دست صاحبش سخن گوید و نعل او با او تکلّم کند چنان چه بعضی از اخبار آن در جزو اوّل این کتاب شرح داده شد و بعضی از ان ها هم بعد از این به محل خود خواهد آمد و دیگر مرد صاحب قوّتی باشد که هر عملی بخواد انجام دهد بدهد و کسی نتواند او را از اراده و عزمی که دارد بر گرداند و دیگر ان که مراد مرد بزرگ جثه و قوی هیکلی پر خوراک پیدا شود که گاو میش صفت باشد و با این وصف بر مردم سلطنت و ریاست کند و احداث مذهب و ملّت تازه ای نماید و مردم از روی جهالت یا ترس اطاعت او کنند یا زمام دار مردم کسی شود که ادراک و شعور نداشته باشد و بر مردم حکومت کند و مردم از ترس تمکین از او کنند چَهارُم روشن شدن اتش در نصیبین که ان نیز چند احتمال دارد یکی آن که اتش ظاهری در آن

ص: 10

افتد و بسوزد خواه اتش زمینی باشند یا اسمانی مانند برق و امثال ان و دیگر ان که اتش فتنه و فساد در ان افروخته شود که خاموش شدنی نباشد و شاید ان اتش فتنه سفیانی باشد و بلند شدن پرچم ان لعین باشد در وادی سواء و بعضی از نسخه ها در وادی سوداء نوشته و ظاهراً غلط باشد و اگر چنین باشد لفظ ان سُوداست که جمع اسود است که ان قریه ایست در شام که ظاهر شدن پرچم ھای سفیانی در ان جا بی مناسبت نیست و احتمال دارد مراد از عثمانی ال عثمان جوق باشد که عَلَمِ ایشان در ان بیابان بر پا شود و سلطنت ایشان تا به مکّه و حوالی ان از طرف مغرب برسد چنان چه یکی از احتمالاتی است که صاحب نور الانوار در کتاب خود داده است و مراد از اضطراب بصره حادث شدن فتنه بزرگی است در ان که در اثر آن کشت و کشتار زیادی در آن واقع شود و به مقتضای اخبار بسیار بصره چندین مرتبه خراب و اباد می شود تا و قتی که در اب غرق شود و مراد از حرکت لشکر خراسان لشکر مرودنی است یا پرچم های سیاه خراسانی است که به سمت عراق می اید و جزیره بنی کاوان که در نزدیکی بصره است می گیرد و مراد از شعیب بن صالح شاید همان شعیب بن صالح است که از سمرقند قیام می کند و به سمت طالقان می رود و عدّه حسنی به او بپیوندند و با پرچم های سیاه کوچک غیر از پرچم های سیاه خراسانی قیام و پیشروی می کند تا به کوفه برسند و لشکر سفیانی را فرار دهند و بر طریق حق باشند و عدّه آن ها ملحق شوند به لشکر حضرت بقیه الله عجّل الله تعالی فرجه و پرچم دار ایشان همان شعیب بن صالح

ص: 11

است که اهل طالقان او را متابعت می کنند و از خوزستان هم با سعید سوسی بیعت می کنند و پرچم کُردار که ظاهراً کُرد ها باشند که از عمالقه به شمار می روند و در اطراف زمین متفرقند و منزل پیشین آن ها در شام بوده برای قیام بسته شود و عرب بر سقللاب وار من که حدود بلاد روسیه است غالب شود و پادشاه روم مطیع و منقاد و تحت فرمان لشکر یعنی سرهنگان لشکر سفیان که مراد عثمان بن عنبسه است شود در پای تخت خود که قسطنطنیه باشد در آن وقت وجود مبارك امير المؤمنين عليه السّلام که زبان گویای الهی است بر می گردد به دنیا و این اوّلین مرتبه رجعت آن حضرت و آن بزرگوار را رجعت های عدیده است و اوّلین رجعت آن حضرت مقارن با ظهور قائم ال محمّد علیهم السّلام است چنان چه اخبار آن را مفصّلا با بیان مدارک آن در این کتاب خواهید یافت و در همین خطبه نیز آن بزرگوار تصریح به آن فرموده است در آن جایی که فرموده ﴿فكَيْفَ بِكُمْ اذا رأيتم صاحب الشام ينشر بالمناشير و يقطع بالمساطير ثمّ لأذيقنّه أليم العذاب ألا فأبشروا فالى یُرْدٍ أَمِ الْخَلْقِ غَداً فإليّ يرد أمر الخلق غدا فلا تستعظم بما قلت فإنّا أعطينا علم المنايا و البلايا والتاوبل والتنزیل وَ فَصْلِ الْخِطَابِ وَ علم النوازل و الوقائع فلا يعزب عنّا شي ء﴾ و پیش از این جُمَلات فرموده ﴿والذي بعث محمّداً وإبراهيم لأقتلن الشام بكم قتلات وأيّ قتلات،وحقّي وعظمتي لأقتلنّ بكم أهل الصفين سبعين قتلة ولأردنّ إلى كلّ مسلم حياة جديدة ولأسلمنّ إليه صاحبه وقاتله إلى أن يشفي غليل صدره منه،ولأقتلنّ بعمّار بن یاسر وأويس القرني

ص: 12

ألف قتيل فسحقا للقوم الظالمين، أولي يقال: لا و كيف و أنّى و متى و أين و حتّى﴾

یَعنی سوگند به آن کسی که بر انگیخت محمّد صلّى الله عليه و اله و ابراهيم عليه السّلام را هر آینه خواهم کشت به واسطه شما اهل شام را کشتن ها و چه کشتن هائی بحقّ خودم و ببزرگی خودم قسم هر آینه می کشم به واسطه شما اهل صفّین را هفتاد مرتبه کشتن و هر آینه بر می گردانم بسوی هر مسلمانی که در آن جنگ کشته شده حیات تازه ای و تسلیم او می کنم قاتلش را تا آن که شفا یابد جوشش و زنگ سینه من از او و هر آینه می کشم البته البته به عوض کشتن ایشان عمّار یاسر و اویس قرنی را هزار نفر کشته را پس هلاکت و عذاب باد بر گروه ستم کاران و گفته نمی شود که چرا و برای چه و کجا و کی و چه وقت و تا چند وَ بَعد از آن فرمود چگونه اید شما وقتی که دیدید صاحب شام یعنی معاویه را که بریده شود اعضای او با اَرّه ها و پاره پاره شود با ساطور ها پس هر آینه می چشانم او را عذاب درد ناک آگاه باشید پس بشارت باد شما را که باز گشت کار مردم به سوی من است فردا پس بزرگ به نظرت نیاید آن چه را اگر گفتم زیرا که عطا کرده شده است به ما علم مرگ ها و بلا ها و تاويل و تنزيل و فصل الخطاب و علم آن چه که فرود آید و آن چه که واقع شود پس پوشیده نیست از ما چیزی پَس می کشاند کلام خود را تا آن جا که می فرماید ﴿ثُمَّ أَسْلَمَ الَىَّ عَمَّارِ بْنِ یاسر اثنی عَشَرَ أَلْفَ أَدْهَمُ عَلَى كُلِّ أَدْهَمُ مِنْهَا مُحِبُّ اللَّهِ وَ لِرَسُولِهِ مَعَ كُلِّ وَاحِدِ اثْنَيْ عَشَرَ أَلْفَ كَتِيبَةٍ لَا يَعْلَمُ عددها الا الله الا فابشروا فانتم نعم الإخوان، ألا وإن لكم بعد الحين طرقة تعلمون بها بعض البيان وينكشف لكم صنائع البرهان عند طلوع بهرام وکیوان على دقائق الإقتران فعندها

ص: 13

تتواتر الهدّات وَ الزَّلَازِلِ وَ تَقَبَّلِ الرَّايَاتِ مِنْ شاطى جیحون الَىَّ بیداء بَابِلَ﴾

یَعنی پس تسلیم می کنم به عمّار یاسر دوازده هزار اسب که بر هر اسبی دوستی از دوستان خدا و رسول او سوار شود و با هر یک از ایشان دوازده هزار کتیبه باشد که عدد آن ها را کسی جز خدا نداند آگاه باشید پس بشارت باد شما را که شما نیکو برادرانی هستید آگاه باشید که برای شما بعد از زمانی چشم به هم زدنی است که می دانید به آن بعضی از بیانات را و واضح می شود برای شما کار هائی که هُویدا شود هنگام طلوع ستاره مرّیخ و زحل بر دقیقه های اقتران یعنی زمانی که مرّیخ و زحل با هم مقارن شوند و در یک برج و یک دقیقه و یک درجه باشند در آن زمان خرابی ها و زلزله های پی در پی رُو می دهد و پرچم هائی از شط جیحون یعنی از طرف مشرق رو می آورد تا به بیابان بابل که از شهر های عراق است فرود آیند

مُؤلف گوید قسمت اوّل این حملات اخیر مربوط به رجعت است و قسمت اخر اشاره به خروج مشرقی ها است قبل از قیام حضرت بقیه الله عجّل الله تعالى فرجه و مقارن با خروج سفیانی چنان چه از اخبار بسیار دیگر استفاده می شود

پس آن حضرت بعد از بیان جملات زیادی در این خطبه که مربوط به شئون و مقامات خود آن حضرتست اشاره می فرماید به ظهور و سلطنت بیست و چهار نفر از خلفای بنی عبّاسی به وصف های مخصوص به آن ها و می کشاند کلام را تا آن جائی که زمام امر به دست کودکان و زنان افتد و فتنه و فساد و ننگ و عار و هرج و مرج در روی زمین در تمام اقطار جهان

ص: 14

زیاد شود و مدّعیان باطل از هر گوشه دنیا صدا ها بلند کنند در آن حال مژده فرح عظیم می دهد پس بر می گردد سیاق کلام خود را به علائم نزدیک ظهور دولت حقّه و می فرماید

﴿كَيْفَ بِكُمْ اذا دهکم رایات بنی کنده مَعَ عُمَّالِ مِنْ عَقَبَةِ مِنَ الشَّامِ هَيْهَاتَ انَّ يَكُونُ الْحَقِّ فی تیميّ أَوْ عدویّ أَوْ امویّ ثُمَّ بَكَى وَ قَالَ اه اه للامم الْمُشَاهَدَةِ رایات بَنِي عتبة مَعَ بَنِي كِنَانَةَ السَّائِرُونَ الَىَّ الآيلة لِيُصَلُّوا الَىَّ جُنُبُ الْجَزِيرَةِ ( وَ فی نُسْخَةٍ ) قَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ وَ اها للامم الْمُشَاهَدَةِ رَايَاتُ بنی عتبة مَعَ بَنَى كتام السَّائِرِينَ أَثْلَاثاً المرتكنين جبلاً حَبْلًا مَعَ خَوْفِ شَدِيدُ وَ يؤس عَتِيدُ الَّا وَ هُوَ الْوَقْتُ الذی وَ عُدْتُمْ بِهِ﴾

یعنی در چه حالید شما وقتی که به فشار اورد شما را پرچم های بنی کنده با کار گذارانی از گردنه ای از شام چقدر دور است آن زمان این که حق با تابعین اوّلی یا دوّمی یا سوّمی باشد پس گریه کرده حضرت و فرمود اه اه برای امّت هایی که ببینند پرچم های بنی عتبه را با بنی کنانه که سیر کنندگانند به سمت اَیلَه که شهریست کنار ساحل دریای قلزم در پهلوی شام تا برسند به طرف جزیره و آن شهر در اخر حجاز و اوّل شام واقع است (چنان چه در معجم البلدان گفته) و بنا بر نسخه دیگر فرمود اه بر امّت هائی که می بینند پرچم های بنی عتبه را با بنی کتام در حالتی که بنی کتام سه دسته شده اند و به این کوه و آن کوه رو اورند با ترس سختی و عذاب اماده شده ای آگاه باشید ان وقت است وقتی که به شما وعده داده شده یعنی فَرَج

پَس از ان اشاره به عجائب از علائم آن زمان فرموده و سوق داده کلام خود را به فتنه

ص: 15

بنى قنطورا كه ترک و چین باشند و مالك شدن ایشان عراق و اطراف شام را و بعد از ان فرموده ﴿ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ﴾

پس می فرماید ﴿ثُمَّ يَمْلِكُ الأنباط الأفكة وَ الْأَعْرَابِ الْمُنَاصبَةُ فِي فَلَكِ الْبَصْرَةِ حَتَّى وَاسِطٍ وَ أَعْمَالِهَا إِلَى الْأَهْوَازِ وأظلالها وَ أَوَّلُ خَرَابِ الْعِرَاقِ ، فِي أَيَّامُهُمْ يُكْثِرُ الْبَلَاءِ الْعَظِيمِ وَ الْقَحْطَ الشَّدِيدَ ثُمَّ يَجْرِي فِي عَدَدُ ذَلِكَ عَجَائِبَ وَ أَيُّ عَجَائِبَ ، إِذَا رَحْلِ الْعَاشِرُ عَلَى دِيَارِهِمْ و صالحوهم خَوْفاً مِنْ شَرِّهِمْ كُلُّ ذَلِكَ يَكُونُ فِي الْقَرْنِ الْحَادِيَ عَشَرَ مِنِ الثُّلُاثَيْنِ يَكُونُ الْفَتْكُ مَنْ فَتَكَ الْجَحِيمِ واستيصال بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ قَتْلُهُمْ الْخَاصُّ وَ الْعَامِّ وَ ذَلِكَ إِذَا دَهْمُ الْبَلَاءِ الزَّوْرَاءُ وَ تَتَّصِلُ الْبَلَايَا وَ الرَّزَايَا بِالْعَالِمِ فَيُقْتَلُ الأنباط وَ جَبَابِرَتَهَا وَ يَمْلِكُونَ ديارها و ذراريها وَ كَمْ يَكُونُ الثَّانِي عَشَرَ فِي عُشْرُهَا الْأَوَّلِ ظُهُورِ الدَّيْلَمِ وَاجِباً وجيلان وَ قَوْمُ مِنْ خُرَاسَانَ يَمْلِكُونَ التبريز وَ يُؤْمَرُونَ الْأَمِيرِ وَ يَضْطَرِبُ الْعِرَاقِ بِهِمْ وَ الْعَجَبُ كُلُّ الْعَجَبِ مِنِ الْأَرْبَعِينَ إِلَى الْخَمْسِينَ مِنْ نوَازِلَ و زلازل وَ بَرَاهِينَ و دلايل إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ بَيْنَ هَمْدَانَ وَ حُلْوَانَ وَ يُقْتَلُ خَلْقٍ فِي حُلْوَانَ إِلَى النَّهْرَوَانِ . وَ يَزُولَ مَلَكِ الدَّيْلَمِ يَمْلِكُهَا ، إِعْرَابِيُّ وَ هُوَ عَجَمِيِّ اللِّسَانِ يُقْتَلُ صَالِحِي ذَلِكَ الْعَصْرِ وَ هُوَ أَوَّلُ الشَّاهِدِ ، ثُمَّ فِي الْعَشْرِ الثَّالِثِ مِنَ الثُّلُاثَيْنِ يَقْبَلُ الرَّايَاتِ مِنْ شَاطِئِ جَيْحُونَ لِفَارِسٍ وَ نَصِيبِينَ ، تترادف إِلَيْهِمْ رَايَاتُ الْعَرَبِ فَيُنَادَىّ بِلِسَانِهِمْ بِقَدْرِ مَجْرَى السَّحَابِ وَ نُقْصَانِ الْكَوَاكِبِ وَ طُلُوعِ الْقَطْرِ التَّالِي الْجَنُوبِ كغراب الابنور و زلازل و هبات وَ آيَاتٍ ، هُنالِكَ يُوضِحْ الْحَقِّ وَ يَزُولَ الْبَلَاءِ

ص: 16

وَ يُعِزَّ الْمُؤْمِنِ وَ يُذِلُّ الْكَافِرَ الْمُخَالِفِ وَ يَمْلِكُ بِحَارِ الْكُوفَةِ الْبَرِّيِّ مِنْهُمْ لَا الْمُتَغَلِّبِينَ فِي ، أَلا إِنَّهُمْ طُغَاةُ مَرَدَةِ فراعنة وَ تَكُونُ بنواحي الْبَصْرَةِ حَرَكَةٍ لَسْتُ أَذْكُرَهَا وَ يَظْهَرُ الْعَرَبُ عَلَى الْعَجَمِ وَ يَعْدِلُونَ بِالْأَهْوَازِ مِنْ دُونِ النَّاسِ وَ كَمْ أَشْيَاءَ أخفيتها لَا يطيقها الوعي وَ لَا يَصْبِرُ عَلَى حَمْلِهَا وَ أُمُورَ قَدْ أهملتها خَوْفاً أَنْ يُقَالَ : مَتَى عَلَّمْتُهَا ؟ وَ إِنِّي قَدْ بَلَغَتِ الْغَايَةِ الْقُصْوَى الَّتِي انْتَهَيْتَ وَ عَلَى مَا أُمِرَتْ أَبَيْتُ فَلَا يتهمني الْمُتَّهَمُونَ ، النَّارَ مَثْوَاهُمْ لا يُقْضى عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا وَ لا يُخَفَّفُ مِنْ عَذابِها كَذلِكَ نجزى كُلَّ كَفُورٍ ، وَ شَرَطَ الْقِيَامَةِ فِي الْكُورَ إِذَا بَلَغَ الزُّورِ وَ جَارَ الْجَوْرِ وَ حَقَّتْ الْكُرِّ وَ كَانَتِ الرَّجْعَةِ وَ أَتَتِ السَّاعَةَ بِقَائِمٍ يَقُومُ فِي النَّاسِ يَذْهَبُ الْبَلَاءَ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَنْجَلِي عَنْهُمْ الْخَوْفِ وَ الرُّعْبَ لَا يَتَكَلَّمُ نَفْسُ إِلَّا بِإِذْنِهِ﴾

شرح لُغات انباط جمع نبط است و ان ها گروهی هستند که در بطائح و بیابان های میان عراقین نازل شده اند افک دروغ گو و شخص بی رأی و تدبیر را گویند ناصبه دشمنان اهل بیت پیغمبر و شیعیان و دوستان آن ها واسط از شهر های عراقست که حجاج بن یوسف بنا کرده و به هر یک از کوفه و بصره پنجاه فرسخ فاصله دارد العاشر محتمل است که صفت قرن باشد فتك ناگاه کشتن و زخم زدن به زبان عصر تِرُر کردن استیصال بیچاره شدن زوراء بغداد است دیلم قسم کوهستانی بلاد گیلان است که در شمال قزوین واقع است و از شهر های او است اَلَموت و اهالی ان طایفه ای هستند که به نام زمینشان نامیده شده اند (معجم البلدان والمنجد) جیلان معرّب گیلان است حُلوآن از شهر های عراقست که

ص: 17

در اخر حدود سواد بغداد پهلوی کوه واقع شده و در عراق شهری نزدیک کوه غیر از ان نیست و جنبه ایلاقی دارد و بنادر آن جا برف هم باریده می شود همدان شهریست از شهر های معروف ایران نهروان جلگه ایست وسیع میان بغداد و واسط و در معجم گفته در آن جا سه نهروان است بالا و وسط و پائین فارس قسمتی از خاک ایران است که در زمان صدور خبر اهواز و خوزستان از قسمت های فارس شمرده می شده مانند اصفهان نصبیین تشریح و ترجمه آن از پیش گذشت غُراب در این جا به معنای بند است و ابنوب به معنای نی يعنی بند نی و بین دو پیوند آن هبات گرد و غبار ها کور به حدّ كمال رسیدن کَرّ یعنی برگشت کردن

یَعنی پس مالک می شوند بنطی های دروغ گو که گروهی هستند ساکنین بیابان های میانه عراق عرب و عراق عجم و عرب های ناصبی که دشمنان سر سخت ال محمّد و شیعیان و دوستان ایشان اند در ملک بصره تا این که فرود می آیند در واسط (که یکی از شهر های عراقست و مسافت آن تا هر یک از کوفه و بصره پنجاه فرسخ می باشد) و اطراف آن تا اهواز و نواحی آن و اوّل خرابی عراق از ایشان خواهد بود و در ایّام ایشان بسیار می شود بلا های بزرگ و قحطی سخت پس جاری شود در شماره آن بلا ها و قحطی چیز های عجیب و چه چیز های عجیبی زمانی که قرن دَهُم بگذارد بر خانه های ایشان و شایستگان و نیکان ایشان و هم این ها پر از آن که سی سال از قرن یازدَهُم بگذرد واقع خواهد شد و می باشد ادم کشی ناگهانی و تِرُر کردن های

ص: 18

آتشین است که بیچاره و مستاصل كند بيت الله الحرام یعنی اهل مکّه را و همان وقت است کشتن ایشان خاص و عام را و این وقتی است که فشار دهد ایشان را بلاء بغداد و بلا ها و مصیبت ها در تمام روی زمین روی دهد پس در آن وقت می کشد انباط گردن گشان و جبّاران بغداد را و مالک می شوند خانه ها و ذرّیه های ایشان را و چه بسیار بلا هائی که در قرن دوازدَهُم رو خواهد داد در ده سال اوّل از آن که ظاهر شوند گروهی از دیلم و گیلان و گروهی از خراسان و تبریز را مالک شوند و امیری در آن جا نصب کنند و عراق به سبب قیام ایشان مضطرب شود و شگفت آور است به تمام شگفتی از سال چِهِل تا پنجاه از قرن دوازدَهُم از نازله ها و زلزله ها و نشان های واضح و دلیل ها هنگامی که واقع شود جنگی میانه همدان و حلوان و کشته شوند خلقی در حلوان تا نهروان و ملک دیلم زایل شود و مالک شود آن را اعرابی عجمی زبانی و بکشد مردمان شایسته آن عصر را و آن اوّل شاهد است پس در دهه سوّم از سی سال که از قرن دوازدَهُم بگذرد پرچم هائی از شطّ جیحون که از ما وراء النهر باشد قیام کنند برای فارس و نصیبین و پی در پی پرچم های عرب هم به سوی ایشان بلند شود پس متاذّی شوند زن های ایشان به تقدیر خدایی که جاری کننده ابر است و به گذشتن بعضی از ستاره ها یعنی افتادن و سقوط بعضی از ستاره ها و طالع شدن قطر جنوبی مانند بند و پیوند نی و ظاهر شدن زلزله ها و گرد و غبار ها آن وقت وقتی است که حق واضح و آشکار شود و بلاء زایل و نابود شود و مؤمن عزيز و غالب و كافر

ص: 19

و منافقین ذلیل و خوار گردند و تجّار بیابانی كوفه مالك شوند نه متغلّبین از آن ها زیرا که متغلّبين سر کش و متمرّد و متكبّر و فرعون صفتند و در نواحی بصره حرکتی رخ دهد که ذکر نمی کنم آن را و ظاهر می شود عرب بر عجم و تجاوز به اهواز کنند به غیر از سایر مردم چه بسیار چیز هائیست که مخفی می کنم آن ها را زیرا که گوش طاقت شنیدن آن ها را ندارد و صبر بر تحمل آن ها نمی کند و چه بسیار اموری است که از گفتن آن ها اهمال می کنم از ترس این که گفته شود از کجا دانستی این ها را و حال آن که من رسیده ام به منتهی درجه از علم و دانائی و آن ها چنان اموری است که نهی کرده شده ام از ذکر آن و بنا بر آن چه که مامورم ابا می کنم پس تهمت نزنند به من تهمت زنندگان و ایشان کسانی هستند که جایگاهشان در آتش است حکم کرده نمی شود بر ایشان پس می میرند و تخفیف داده نمی شود از عذابشان هم چنین جزا می دهیم هر نا سپاس گو را و شرط قیامت به حدّ کمال رسیدن جور و ستم و فتنه ها و بلا ها است در باز گشت کردن پس وقتی که دروغ و لهو و لعب و ساز ها و غنا ها به حد کمال رسید و جور به منتهی درجه رسید آن وقت بر گشتن من به دنیا سزاوار می شود و امر رجعت صورت می گیرد و قیامت صغری بر پا می شود به قائمی که قیام کند در میان مردم که ببرد بلاء را از اهل ایمان و برطرف کنند از ایشان خوف و ترس را و سخن نگوید هیچ نفیسی مگر به اذن و فرمان او

مُؤلّف نا چیز گوید در این جملات از خطبه آن حضرت نکاتی چند را خاطر نشان فرموده که از علائم مهمّه پیش از قیام است اوّل تصرف کردن و مالک

ص: 20

شدن بنطی ها و ناصبی ها بصره را با واسط و اطراف آن ها را تا برسد به اهواز و نواحی آن دوّم رو آوردن فتنه ها و بلا های شگفت آور و قحطی در میان مردم سوّم و کشتن های ناگهانی و تِرُر کردن های آتشین رو دادن چهارُم مُستاصِل و بیچاره شدن اهل مکّه پَنجُم قتل عام و خاص کردن بنطیان و ناصبیان مردم را شِشُم فشار آوردن بلا ها و مصیبت ها در بغداد و تمام روی زمین و کشتنه شدن جباران و گردن کشان بغداد و تصرف کردن دشمن خانه ها و ذرّیه های آنان در هفتم خروج دیلم ها و گیلانی و خراسانی و غلبه کردن خراسانی بر تبریز و گرفتن ایشان تبریز را و از خودشان امیر برای آن ها قرار دادن هَشتُم مضطرب شدن عراق از قیام دیلم ها و گیلانی و خراسانی نُهُم واقع شدن جنگ شدید در میان همدان و حلوان و کشته شدن جمعی از حلوان تا نهروان دَهُم شکست خوردن دیلم ها و گرفتن ملک را از تصرف ایشان یازدَهُم مالك شدن اعرابی عجمی زبانی ملك را و كشتن او مردمان شایسته صالح را دَوازدَهُم آمدن پرچم هائی از سمت مشرق که ماوراء النهر باشد از کنار شط جیحون به طرف فارس و نصیبین سیزدَهُم بلند شدن پرچم های عرب پی در پی و متاذّی شدن زن های ایشان چهاردَهُم سقوط بعضی از ستاره ها به زمین و از بعضی اخبار دیگر مستفاد می شود که در سمت مشرق سقوط کند پانزدَهُم طالع شدن قطر جنوبی مانند بند و پیوند نی و ظهور زلزله ها و گرد و غبار ها شانزدَهُم ظهور فرج برای مؤمنین و عزّت و غلبه

ص: 21

آن ها و خوار شدن کفار و منافقین و این علامت در زمان قیام مهدی علیه السّلام واقع شود و مراد از قرنی که حضرت در این خطبه اشعار فرموده محتمل است که قرن میلادی ولی عصر ارواحنا و ارواح العالمين له الفداء باشد که اکنون که زمان تحریر این کتاب است در اواخر دهه سوّم از قرن دوازدَهُم ولادت آن بزرگوار است چه که ولادت آن حضرت در سال دویست و پنجاه و شش هجری بوده و الان قریب یک هزار و صد و بیست و هفت سال از سن نازنین آن بزرگوار می گذرد و محتمل است که ابتداء آن از اوّل زمان غیبت کبری آن حضرت باشد که در نیمه شعبان سال سی صد و بیست و نه هجری واقع شده که این سال یک هزار و پنجاه و چَهارُم از غیبت کبری آن حضرتست که پنجاه و چَهارُمین سال از قرن یازدَهُم از غیبت کبری است و محتمل است که آن حضرت حساب را از زمان خلع المقتدر بالله عبّاسی گرفته باشد به مناسبت آن چه که در بعضی از خطب منسوبه به آن حضرت تصریح شده که فرموده است (لا تَفْرَحُوا بالمخلوع مِنْ وُلْدِ الْعَبَّاسِ (يُعْنَى الْمُقْتَدِرِ) فانه أَوَّلِ عَلَامَاتِ التَّغْيِيرِ) یعنی شاد نشوید به خلع شده از فرزندان عبّاس از خلافت یعنی مقتدر عبّاسی زیرا که آن اوّل علامّات تغییر است پس ممکن است گفته شود که مراد از قرن دَهُم و یازدَهُم و دوازدَهُمی که در این خطبه شریفه فرموده قرن دَهُم و یازدَهُم و دوازدَهُم از خلع مقتدر باشد و خلع مقتدر در حدود سال سی صد و شش هجری بوده که تا کنون یک هزار و هفتاد و هفت سال است که عبارت باشد از سال هفتا و هفتم از قرن یازدَهُم از خلع مقتدر و محتمل است که قرنی که حضرت فرموده غیراز قرن

ص: 22

متعارف در این زمان باشد به هر حال خدا و حجت او دانا ترند ﴿سُبْحانَكَ لا عِلْمَ لَنا الَّا ما عَلَّمْتَنا﴾

و بپرسید از امام هایی که بعد از من هستند و نام های ایشان را یاد کردم پس هیچ عصری از عصر ها از ایشان خالی نیست تا قیام قائم پس بپرسید از هر یک از ایشان که او را بیابید و از ایشان کتاب مرا نقل کنید و آن هایی که منافقند می گویند که على تنضیص کرد پروردگاری را برای خود یعنی ادّعای خدائی می کند و خود را خدا می داند پس شهادت دهید شهادتی را که از شما خواهش می کنم هنگام حاجت که علی بن ابی طالب نوری است آفریده شده و بنده ای ست روزی داده شده و کسی که غیر این را گوید لعنت کند خدا او را یعنی من بنده افریده شده و روزی خوار خدا هستم و خدا نیستم و ملعونست کسی که بر من دروغ بندد و بگوید علی می گوید من خدا هستم این کلام را فرمود و از منبر به زیر آمد و می فرمود خود را احضار کردم به خدائی که زنده است و نمی میرد و صاحب غلبه و عزت و جبروت و توانائی و ملکوت است از آن چه که می ترسم و اندیشه ترس می کنم پس هر بنده ای که بگوید این دعائی را که من گفتم هنگام نزول بلا و حادثه ای بر طرف می کند خدا از او آن بلا و حادثه را ابن قدامه عرض کرد این کلمات را به تنهائی بگوید فرمودند بر آن اضافه کن نام های دوازده امام را و دعا کن به آن چه که می خواهی و دوست می داری که خدا اجابت می کند دعای تو را

که جمعی از بزرگان به اختلاف عبارات بعضی به تفضیل و بعضی به اختصار در کتب خود نقل فرموده اند و به واسطه بعضی از جملات موحشه و الفاظ غربيه و لُغات غير مانوسه و لغز هائی که در آن مندرج است و صیاغ عبارات آن که در بادی نظر بر خلاف سایر خطب و کلمات صادره از آن بزرگوار است استشمام رایحه جعل و وضع غلوّ می کنند و مبادرت در انکار صدور آن از آن حضرت می نمایند غافل از آن که بسیاری از عبارات آن طوریست که صدور آن جز از زبان معجز بیان لسان الله ناطق متصور نیست و به علاوه آن چه از عبارات آن که ظاهرا رایحه غلوّ از آن بوئیده می شود بعد از مراجعه به مجموع اخبار وارده در فضائل و مناقب آن حضرت از خاصّه و عامّه در کتب معتبره ایشان از قبیل کتاب مستطاب بصائر الدرجات محمّد بن الحسن الصّفار كه معاصر با حضرت عسكری علیه السّلام بوده و از مشیخه كبار علماء فرقه ناجیه است و مانند کلینی و صدوقین و شیخ مفيد رحمهم الله و غیر ایشان از متقدمین در کتب خود از او روایت کرده اند و روایات متظافره متواتره و مستفیضه و معتبره و صحیحه و موثقه دیگر از غیر طريقه صفّار و هكذا از کتب عامه مانند صحاح سته و کتب محمّد بن یوسف کنجی شافعی و ابن طلحه شافعی و مجمع الزوائد هیتمی و ينابيع المودّه و غير ها رفع شبهه و غبار می شود هر آینه اخبار هم مانند آیات محکم دارد متشابه دارد عام و خاص و مطلق و مقیّد و مجمل و مفصّل و تنزيل و تاویل دارد پس بر شخص منصف است که به مجرّد دیدن حَدیث یا خبری که ظاهر آن در نظر او زنندگی دارد بالاخره تامل و تدبر نمود. فورا انکار نکند شیخ مفید در کتاب اختصاص حَدیثی از حضرت صادق

ص: 25

عليه السّلام مسندا روایت کرده که فرمود ﴿انَّ كَلَامَنَا يَنْصَرِفْ عَلَى سَبْعِينَ وَجْهاً﴾ و ديگرى ﴿ إِنَّا لَنَتَکَلَّمُ بِالْکَلِمَهِ لَهَا سَبْعُونَ وَجْهاً لِی مِنْ کُلِّهَا اَلْمَخْرَجُ﴾ و حديث ديگر ﴿ إِنِّی بِالْكَلِمَةِ الْوَاحِدَةِ لَهَا سَبْعُونَ وَجْهاً﴾ رجوع شود به صفحه 288 کتاب اختصاص طبع 1379ه چاپ خانه حیدری در طهران پس کلام ائمه علیهم السّلام هفتاد وجه دارد اگر کلامی در فرمایشات ایشان دیده شد که از متشابهاتست فورا نباید ردّ کرد بلکه سزاوار سكوت و توقف کردن است و موافق با احتیاط و رعایت جانب احتیاط طريق نجاة است

و نیز در کتاب اختصاص ص 163 همان طبع حَدیثی را روایت کرده که حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام در مسجد نشسته بودند و جمعی در نزد آن حضرت حاضر بودند عرض کردند حَدیث کن ما را یا امیر المؤمنین به ایشان فرمود رحمت بر شما باد به درستی كه كلام من مشکل و دشوار است تعقّل نمی کنند آن را مگر دانایان عرض کردند ناچار باید حَدیث کنی ما را پس فرمود ﴿ أَنَا الَّذِی عَلَوْتُ فَقَهَرْتُ أَنَا الَّذِی أُحْیِی وَ أُمِیتُ أَنَا الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ﴾

یعنی منم آن کسی که بلند و برتر شده ام پر قهر و غلبه می کنم منم آن کسی که زنده می کنم و می میرانم منم اوّل و آخر و آشکار و پنهان پس غضب کردند و گفتند کافر شد و بر خواستند پس حضرت به در مسجد اشاره فرمود که نگاه دار این ها را پس در آن ها را نگاه داشت پس فرمود آیا به شما نگفتم که کلام من مشکل و دشوار است تعقّل نمی کنند آن را مگر دانایان معنای (أَنَا الَّذِي عَلَوْتَ) این ست که منم آن کسی که

ص: 26

بلندی جستم بر شما به شمشیر پس قهر و غلبه کردم بر شما تا ایمان آوردید به خدا و رسول او ﴿و امّا اَنَا الَّذي أُحْیِی وَ أُمِیتُ﴾ معنای آن اینست که منم آن که زنده می کنم سنّت را و می میرانم بدعت را و امّا أَنَا الاوّل یعنی منم اوّل کسی که ایمان آوردم به خدا و اسلام اختیار کردم و امّا این که گفتم انّا الآخر یعنی منم اخر کسی که کفن کردم پیغمبر و او را دفن کردم و امّا گفته من انا الظّاهر وانا الباطن يعنى منم آن كسی كه عِلمِ ظاهر و باطن نزد او است گفتند غم ما را زایل کردی زایل کند خدا غم را از تو پس این قبیل کلمات ایشان را باید به کلمات دیگر ایشان که مفسّر این ها است عرضه داشت زیرا که اخبار ایشان مانند آیات قرءانیّه است که بعضی از آن ها مفسّر بعض دیگر است و اگر بعضی از کلمات را غلات در ان داخل کرده باشند همان ها مخدوش است نه تمام خطبه

چون این مقدّمه تذکر داده شد لازم دانستم مصادر نقل این خطبه را تا اندازه ای که برخورد کرده ام تذکر دَهُم و بعد به شرح آن چه از آن که در این کتاب اقتضاء ذکر آن را دارد بپردازم و از خدا توفیق فهم و شرح صدر می طلبم وَ هُوَ حَسْبِيَ دانسته باد که شیخ اجازه حقیر علّامه حبر نحریر الایة الحجة صاحب كتاب الذريعة الی تصانیف الشيعة درجزو هفتم آن کتاب در (خ ط ب) در صفحه (200) شماره ردیف (988) نوشته آن چه را که ترجمه آن اینست. خطبة البیان از خطبی است که شهرت دارد نسبت آن به امیر مؤمنان علیه السّلام و از برای آن نسخه هائیست مختلفه با زیاده و نقصان و تمام تر از آن ها نسخه ایست قریب پانصد بیت که در کوفه انشاء فرموده چنان چه

ص: 27

در بعضی از روایات آن ست . یا در بصره چنان چه در بعض دیگر است ذکر نکرده است آن را رضّی در نهج البلاغه و هم چنین ذکر نکرده است آن را ابن شهر اشوب در مناقب در عداد خطبه های مشهوره آن حضرت آری ذکر کرده است در ان خطبه افتخار را که در نهج یافت نمی شود چنان چه اشاره کردیم به سوی آن و شاید مراد از آن یعنی فتخار همین خطبه باشد زیرا که در اوّل آن قریب هفتاد وصف از اوصاف خود را به عنوان انا كذا انا كذا ذكر فرموده در حالتی كه به ان فخر کننده است

و شيخ سراج الدّين حَسَن بعضی از این نسخه را از کتاب درّ المنظم نیز کرده و این نسخه در کتاب خانه استان قدس رضوی موجود است که تاریخ کتابت آن در سال 729 بوده با خطبه اقالیم چنان چه در ردیف کتب مخطوطه شمرده شده و در جزو سوّم فهرست آن کتاب خانه در صفحه 97 خصوصیّات آن نوشته شده و نسخه دیگر به خط درویش علیّ بن جمال الدین مقری نوشته شده در سال 923 هجری در 55 ورق که از موقوفات ابن خاتون است که در سال 1067 وقف استانه مقدسه رضویه نموده وَ سَيّدِ شُبَّر تمام این خطبه را درکتاب علائم الظهور خود نقل کرده و برسی در کتاب مشارق که در سال 773 تالیف کرده قسمتی از آن را در مشارق نقل نموده بدون قید اسم خطبة البیان و در ينابيع الموّدة نیز این ای خطبه را نقل كرده ودر بحر المعارف حاج ملا عبد الصمد همدانی نیز نقل کرده و نسخه مختصر آن را قاضی سعید قمی (رحمت الله علیه) در شرح حديث غمامه نقل كرده و در الزام

ص: 28

النّاصب حائری بارجینی یزدی سه نسخه از آن را نقل کرده در یکی از آن ها اسامی اصحاب و یاوران حضرت بقیه الله عجّل الله تعالی فرجه را متضمن است و در دیگری نام های حکّام آن حضرت را در شهر ها ذکر کرده و یکی را از کتاب درّ المنظم تالیف محمّد بن طلحه شافعی متوفای سال شش صد و پنجاه و دو هجری نقل کرده - و عالم خبیر و متنبع بصير و فاضل و تحریر شیخ محمّد رضای طبسی در جزء اوّل كتاب الشیعه و الرجّعة طبع نجف این خطبه را كتاب دوحة الانوار شیخ محمّد یزدی حائری نیز نقل کرده و خلد مقام مرحوم قمی صاحب قوانین در اواخر کتاب جامع الشتات بعضی از ان را نقل فرموده و صاحب كتاب عجائب الاخبار سيد حسين بن سيد عبد الجبّار تو بلی کتکانی بحرینی به سَند خود این خطبه را به تمامِها در کتاب خود نقل کرده و نگارنده آن چه را که از آن در این نسخه نقل می کنم از کتاب عجائب الاخبار است زیرا که نسخه آن اصّح از نسخه الزام النّاصب به نظر آمد و نسخه الزام بی اندازه مخلوط طبع شده چنان چه بر مطالعه کننده ان مخفی و پوشیده نیست اکنون شروع می کنم در نوشتن آن چه از این خطبه که مقتضی درج در این کتاب است بحول الله تعالى و قوته

أَكْثِرُوا الْبُكَاءِ وَ النحيب وَ عَلَا الصُّرَاخُ قَالَ : وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ) قَدْ أَسَرَّ اليه السِّرِّ الْخَفِيِّ الَّذِي بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلِأَجْلِ ذَلِكَ انْتَقَلَ النُّورِ لانه كَانَ وَجْهِ رَسُولِ اللَّهِ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ الَىَّ وَجْهِ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ (علیه السَّلَامُ) قَالَ وَ مَاتَ النَّبِيِّ (صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ) فِي مَرَضِهِ الَّذِي أَوْصَى فِيهِ بِعَلِيٍّ امیر المومنین علیه السَّلَامَ وَ و كان قداوصى لعلى امير المؤمنين عليه السّلام وَ کان قَدْ أوصی امیرالمؤمنین علیه السَّلَامُ أَنَّ یخطب النَّاسِ خُطَبِهِ البیان فیها عِلْمَ مَا کان وَ مَا یکون الی یوم القیامه . قَالَ فَأَقَامَ امیرالمؤمنین علیه السَّلَامُ بَعْدَ مَوْتِ النبی صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ صَابِراً علی ظَلَمَ الأمه الی أَنْ قَرُبَ أَجَلِهِ وَ حَانَ وصیه النبی صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ بالخطبه التی خُطَبِهِ البیان فَقَامَ امیرالمؤمنین علیه السَّلَامُ بالبصره وَ رقی الْمِنْبَرِ وَ هی آخَرَ خُطَبِهِ خَطَبَهَا فَحَمِدَ اللَّهَ واثنى عَلَيْهِ وَ ذِكْرَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ و اله﴾

یعنی گفت عبد الله بن مسعود زمانی که آن حضرت متولی خلافت شد پس از سه روز به بصره آمد و در جامع مسجد بر منبر بالا رفت و خطبه خواند که عقل ها از آن غافل شد و بدن ها به لرزه در آمد پس چون شیندند از آن حضرت آن خطبه را بسیار گریستند و صدا ها به ناله و ضجّه و فریاد بلند کردند. گفت که رسول خدا صلّی الله علیه و اله با او به پنهانی سخن گفت سرّ های نهفته ای را که در میان او و خدا بود پس برای همین منتقل شد نوری که در روی پیغمبر صلّی الله عليه و اله بود به روی علی بن ابی طالب عليه السلام گفت. و مُرد پیغمبر صلى الله علیه و اله در مرضی که وصیت کرد در آن به أمير المؤمنين على

ص: 30

علیه السّلام و آن حضرت وصیت کرد به علی علیه السّلام که خطبة البیان را بر مردم انشاء کند که در آن علم گذشته و اینده آن چه که واقع شده و می شود تا قیامت است. گفت پس بر پا خواست امیر المؤمنين عليه السّلام بعد از رحلت پيغمبر صلى الله عليه و اله در حالی كه بر ظلم و ستم امّت صبر کننده بود تا این که مدت عمر او نزديك به أخر رسيد و وقت عمل کردن به وصیت پیغمبر صلّی الله علیه و اله در رسید که خطبه موسومه به بیان را انشا کند پس به پا خواست امیر المؤمنين عليه السّلام در بصره و بر منبر بالا رفت و این اخر خطبه ای بود که ان حضرت انشاء فرمود پس ستایش خدا را به جا آورد و بر او ثنا گفت و یاد کرد از پیغمبر صلى الله عليه و اله

﴿فَقَالَ : أَيُّهَا النَّاسُ أَنَا وَ حبيبى محمّد كَهَاتَيْنِ وَ أَشَارَ بِسَبَّابَتِهِ وَ الْوُسْطَى وَ لَوْ لا آيَةٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ لنبأتكم بِمَا فِي السَّماواتِ وَ الارض وَ مَا فِي قَعْرِ هَذَا فَمَا يَخْفَى عَلَيَّ منه شَيْ ءُ وَ لَا تعزب كَلِمَةُ مِنْهُ ، وَ مَا أُوحِيَ الي بَلْ هُوَ عِلْمُ عَلَّمَنِيهِ رَسُولُ اللَّهِ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ . لَقَدْ أَسَرَّ الي أَلْفَ مَسْأَلَةٍ فِي كُلِّ مَسْأَلَةٍ أَلْفَ بَابٍ ، وَ فِي كُلُّ بَابٍ أَلْفَ نَوْعٍ فَاسْأَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی اسئلونی عمادُونَ الْعَرْشِ أُخْبِرْكُمْ وَ لَوْ لَا أَنَّ يَقُولَ قَائِلَكُمْ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ (علیه السلام) سَاحِرُ كَمَا قِيلَ فِي ابْنِ عَمِّي لَأَخْبَرْتُكُمْ بمواضي أَحْلَامُكُمْ وَ بِمَا فِي غَوَامِضِ الْخَزَائِنِ ، وَ لَأَخْبَرْتُكُمْ بِمَا فِي قَرارٍ الارض وَ هَذِهِ هِىَ خُطْبَةٍ التی خَطَبَ وَ هِىَ خُطْبَةٍ البیان﴾

یعنی پس فرمود ای مردمان من و حبيب من مانند این دو انگشتیم و اشاره فرمود به انگشت سبّابه و وسطای خود و فرمود اگر نبود ایه ای از کتاب خدا هر اینه خَبَر

ص: 31

می دادم شما را به آن چه که در اسمان ها و زمین است و ان چه که در ته زمین است پس پنهان نیست بر من از ان چیزی و دور نشده از نظر من کلمه ای از ان و وحی به من نمی شود (یعنی من پیغمبر نیستم که وحی به من برسد) بلکه ان علمی است که به من تعلیم داده است آن را سول خدا صلى الله عليه و اله هر آینه راز گفت با من هزار مسئله را که هر مسئله از ان هزار بابست و هر بابی از ان هزار نوع است پس بپرسید از من پیش از ان که مرا نیابید و بپرسید از من از ان چه در زیر عرش است خبر می دَهُم شما را و اگر نبود که گوینده ای از شما بگوید که علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) جادوگر است چنان چه در حق پسر عمّم گفته شد هر آینه خبر می دادم شما را به مواضع عقول و خوابگاه های شما و دفین های پنهان در زیر زمین و هر آینه خبر می دادم شما را از ته زمین و این است ان خطبه ای که خطبه البیانش گویند

پس از بیان حضرت شروع به خطبه فرمود و حمد و ثنائی فصیح و بلیغ انشاء فرمود در نهایت فصاحت و بلاغت که این گونه حمد و ثنا جز از زبان دارای مقام ولایت کلیّه بیرون نیاید و شنیده نشود و پس از آن شهادتین را بر زبان جاری و با بلغ عبارت درود و تحیت بر حضرت خاتم الانبیاء فرستاده و جملاتی كه دلالت بر عظمت و رفعت و شئون خاتمیت صلى الله علیه و اله و سلم است بر ان پیوسته و پس از ان فرمود ﴿ أَيُّهَا النَّاسُ سار الْمِثْلِ وَ حَقِّقْ الْعَمَلِ وَ كَثُرَ الْوَجَلَ و دنی الرَّحِيلُ وَ لَمْ يَبْقَ مِنْ عُمْرَى الَّا الْقَلِيلِ فاسئلونى قَبْلَ انَّ تَفْقِدُونِى﴾ يعنى ای مردمان دليل و راهنمای

ص: 32

شما رفت و محقق شده کار مرگ و زیاد شد ترس و نزدیک شد کوچ کردن و باقی نمانده از عمر من مگر کمی پس بپرسید از من پیش از ان که مرا گم کنید و نیابید

پس از آن صد صفت و خصیصه از صفات و خصیصه های خود را که از شئون ولایتی است ذکر فرموده که در این کتاب اقتضاء ذکر و شرح ان نیست و نیازمند است به شرح جدا گانه ای که خود کتاب حجیمی می شود تا این که کلام خود را می رساند که به این جا که می فرماید ﴿أَنَا أَبُو المهدى الْقَائِمِ فِي أَخَّرَ الزَّمَانِ﴾ یعنی منم پدر مهدی که قیام کننده است در اخر زمان

لُغات زاهق یعنی باطل و ناچیز و زَهَقَ به معنای سَبَق یعنی پیشی گرفت و خفّت الحقائق یعنی سبك و خوار شد حقيقت ها و لحق اللاحق یعنی رسید ان چه که رسنده است ثقلت الظهور یعنی پشت ها سنگین شد تقاربت الامور تقارب امور کنایه است از نزدیک شدن کار های سخت و پیش آمد های بیم دهنده چنان چه از بعضی اخبار دیگر که این جمله را در متن ان معنا کرده فهميده می شود حجت النشور يعنى ممنوع شد اشكارا و فاش کردن خیر ها در منتهی الارب است نشر به معنای فاش کردن خبر و ارغم المالك یعنی بینی مالک به خاك مالیده شد سلک السّالک یعنی پا به زمین کوبید پای کوبنده در راه شر هلک هالک در المنجد است که گفته الهالک الذى يهوى و يسقط یعنی سقوط کنند سقوط کننده ای و عَمَتِ القنوات یعنی کور شود قنات ها یعنی اب ان ها خشک شود و عَمَت به تخفیف میم از عماء است به معنای کوری و بغت العشیرات یعنی بیرون روند از اطاعت امام عادل عشایر و قبایل و كثرت الغمرات یعنی بسیار شود سختی ها و كينه ها در دل گرفتن و جمعیت مردمان پراکنده و قصر الامد كوتاه شود عمر ها و دهش العدد یعنی سر گردان و متحیّر کند سازد شمار های فتنه و هاجت الوساوس بر انگیخته شود انديشه های بد و غبطل العساعس جمعیت کنند به خروش و غوغا گرگ ها و خار پشت ها و ماجت الامواج يعنى به جنبش اید موج ها و ضعف الحاج و ناتوان شود حج گذارنده و اشتد الغرام و شدید و سخت شود شیفتگی و آزمندی ها و بدی های پی در پی و هلاكت ها و عذاب ها غَرام بر وزن سحاب و ازدلف الخصام پیشی و نزدیکی گیرند بر

ص: 34

یک دیگر جنگجویان یا شدت کند جنگ ها و اختلفت العرب و اختلاف واقع شود در میان عرب ها و اشتد الطلب و سخت شود باز جوئی و نكص الهرب و عقب نشینی کنند ترسندگان و طلبت الديّون و مطالبه کرده شود و ام ها و ذرفت العيون روان شود اشک ها از چشم ها و غبن المعبون و فريب خورد مرد سست عقل و شاط النشاط هلاک شود شادمان و شادی کننده و هاط الهياط بانک و فریاد و شورش کنند شورشیان و اگر هباط به باء موحده باشد یعنی بانک و فریاد و شورش کنند فرود ایندگان در شهر و زنندگان و عجز المطاع عاجز شود کسی که رئیس و مطاع بوده و اظلم الشعاع تاریک شود نور افتاب و صمّت الاسماع كر شود گوش ها و ذهب العفاف عفت و پاک دامنی برود و سجسجح الانصاف مورد ملامت و یا سر شکست شود داد خواهی و دُرُستی استحوذ الشیطان چیره و مستولی شود شیطان

یعنی فرمود یعنی زمانی که باطل و نا چیز پیشرفت کند و سبک و خوار شود راستی و حقیقت ها و برسد ان چه که خواهد رسید و پشت ها سنگین شود از جور و فساد و یا گناهان و کار ها به هم دیگر نزدیک شود کنایه از کار های سخت و بیم دهنده است چنان چه از بعضی از اخبار دیگر مستفاد می شود و در متن حَدیث معنا شده و منع کرده شود اشکار و فاش نمودن خبر ها و بینی مالک به خاک مالیده شود و بکوبد پای خود را پای کوبنده در راه شّر و سقوط کند سقوط کننده و خشك شود قنات ها و بیرون روند از اطاعت امام عادل قبیله ها و عشیر ها و بسیار شود سختی ها و کینه ها

ص: 35

و جمعیت های پراکنده و کوتاه شود عمر ها و سرگردان و متحیّر کند فتنه های بی شمار و بر انگیخته شود اندیشه های بد و جمعیت کنند به خروش ها و غوغا ها گرگ ها و خار پشت ها یعنی مردمان گرگ صفت و خار پشت طبیعت و به جنبش در اید موج ها یعنی موج های بلا و فتنه و یا صدا های مخالف و یا گرفتن موج ها برای رساندن صدا ها به اطراف و اکناف جهان به وسیله رادیو ها و امثال آن و نا توان شود حج گذارنده یعنی رفتن حج ممنوع شود و سخت شود شیفتگی ها و اشفتگی و ازمندی و بدی های پی در پی و به هم پیوسته و هلاكت ها و عذاب ها و نزديک به یک دیگر شوند جنگ جویان یا شدّت کند جنگ ها و اختلاف افتد در میان عَرَب ها و سخت شود باز جوئی و عقب نشینی کنند ترسندگان و وا خواست شود وام ها و روان نشود اشک ها از چشم ها و فریب خورَد مرد سست عقل و هلاك شود شادمان و شادی کننده و بانگ و فریاد و شورش کنند شورشیان و یا فرود ایندگان در شهر ها و زد و خورد کنندگان و عاجز شود کسی که رئیس و مطاع باشد و تاریک شود نور افتاب و کر شود گوش ها و برود عفت و پاک دامنی و مورد ملامت و اعتراض یا سر شکست شود داد خواهی و دُرُستی و چیره و مستولی شود شیطان

فرمود ﴿وَ عَظُمَ الْعِصْيَانَ وَ حِكْمَةِ النِّسْوَانَ وَ فدحت الْحَوَادِثِ وَ نفثت النوافث وَ هَجَمَ الواثب وَ اخْتَلَفَتِ الْأَهْوَاءِ وَ عَظُمَتِ الْبَلْوَى

ص: 36

وَ اشْتَدَّ الشَّكْوَى وَ اسْتَمَرَّ الدَّعْوَى وَ قَرْضُ الْقَارِضِ وَ لمظ اللامظ وَ تَلَاحُمِ الشِّدَادِ وَ نَقَلَ الملحاد وَ عَجِبْتُ الْفَلَاةِ وَ عَجَعج الْوُلَاةِ و نضل البارح وَ عَمِلَ الناسح وَ زُلْزِلَتْ الارض وَ عُطِّلَ الْفَرْضِ وَ كَتَبْتُ الامّانة وَ بَدَتِ الْخِيَانَةِ و خشیت الصِّيَانَةِ وَ اشْتَدَّ الْغَيْظِ واراع الفيط وَ قَامَ الادعيا وَ قَعَدَ الاوّلياء وَ خَبُثَتْ الاغنياء وَ نَالَ الاشقياء وَ مَالَتْ الْجِبَالِ واشكل الاشكال وَ شَيِّعْ الكربال وَ مَنَعَ الْكَمَالِ وَ سَاهَمَ المستحيح وَ مَنَعَ الفليح وكفكف الترويح و خذحذ البلوع و تكلكل الهلوع و فدفد المذعور و ندند الديجور و نكس المنشور و عبس العبوس و كسكس الهموس واجلب الناموس﴾

لُغات فدح گران و دشوار و سخت شدن نفث در این جا به معنی سم پاشی کردن و ابثَ جستن کننده قرض به معنای بریدن و گذشتن و تجاوز کردن لمظ به خشم در امدن یقال المظ عَلَيْهِ اذا ملاء غیظاً (مُنْتَهَى الارب) و ملظ الرَّجُلِ الْقَوْسِ شدّو تَرَهَا (المنجد) تَلَاحُمُ الْقَوْمِ تُقَاتِلُوا شَدَّ الرَّجُلِ شَدَّ أَعِدَا وَ رَكْضِ الملحاد كَثِيرِ الطَّعْنُ فِی الدِّينِ (المنجد) ناقله مردم از جائی به جائی رونده نَقَل محرّکه حاضر جوابی در سخن عجّه گرد و غبار و دود و امثال ان فلات دشت و بیابان بی آب و گیاه عجغاج بانگ و فریاد از هر چیزی نَضل چیره شدن در تیراندازی بارح سخت گیرنده و گزند و بدی رساننده نسخ بحاء مهمله برداشتن و پرانیدن خاک اراعة ترسانیدن فیظ مُردَن اشكل الاشکال یعنی پوشیده و مشتبه شد کار ها شیع الکربال یعنی پا به گِل ماندن و سستی مساهمه قرعه زدن با یک دیگر

ص: 37

شحیح حريص و بخیل ساهمه اى غالبه فى القرعة فلیح رستگار شده و فیروزی یافته تکفکف باز ایستادن ترویح راحت دادن حذ حاذ سرعت کننده و با شتاب بلوغ پر خُورُ وا گول تکلکل سینه به اندرون بردن و سر را در سینه فرو بردن و چنبر کردن هلوع بر وزن صبور شخص سخت نا شکیبا و ترسنده و آزمند بخیل و سخت نالان که در مصائب نمی تواند تحمل کند فَدفَدَ فدفَدَةً یعنی دوید گریزان از درنده یا دشمن مذعور ترسانیده شده نُدنِدَ الديجور پراکنده شود خاک نكس المنشور یعنی سرنگون شود مرد پریشان کار عبس العبوس عَبَس به معنای رو ترش کردن و عبوس روز بدی را گویند که از ان روی ترش شود و جماعت بسیاری را نیز گویند کسکسته سخت کوفتن هموس کصبور به شب رونده و شیر شکننده شکار و شیر نرم گیرنده را گویند ناموس صاحب راز آگاه بر نهانی امر یا صاحب راز خبر و مرد دانای ما هر در کار و مرد سخن چین با مکر و حیله نهانی را گویند

یعنی فرمود وقتی که بزرگ شد گناه و حکومت کردند زبان و گران و دشوار و سخت شد حادثه ها و سم پاشی کردند سم پاشی کنندگان و هجوم آوردند جست و خیز کنندگان و مختلف شد هوا ها و خواهش ها و بزرگ شد بلا ها و سخت شد شکوه ها و دنباله دار شد دعوا ها و برید و از حد خود تجاوز کرد تجاوز کننده و بخشم در امد خشم کننده و قتال و جنگ و خون ریزی کردند سخت گیرندگان به تجاوز کردن و تاخت و تاز و حاضر جواب شدند طعن زنندگان در دین و غبار آلود شد بیابان ها یا در اثر نا امنی و جنگ ها

ص: 38

و یا ان که بی آب و گیاه شد در اثر خشک سالی و نیامدن باران و بانك و فریاد کردند سلاطین و زمام داران امور عامّه مردمان و چیره شد در تیر اندازی سخت گیرنده و گزند و بدی رساننده و خاک پاشی کرد خاک پاشی کننده و متزلزل شد زمین و معطّل شد حدود و واجبات الهی و ضایع و سرنگون شد امانت و ظاهر شد خیانت و ترسیده شد محافظه کار و شدت یافت خشم و کینه توزی و ترسانید مردم را مرگ و بر پا خواستند پسر خواندگان و باز نشست شدند دوستان یعنی تسلط یافتنند اشرار و ذلیل شدند اخیار و پلید شدند ثروت مندان و به آرزوی خود رسیدند مردمان شقّی و به کجی میل کنند مردمان دانشمند و بزرگان قوم (جبال به معنای مهتران قوم و دانشمندان و مردمان بخیل - منتهی الارب) و پوشیده و مشتبه شود کار ها و شایع شود سستی و پا به گل ماندن در کار ها و در قرعه زدن حریص و بخیل غالب شود و ممنوع شود رستگار شده و فیروزی یافته و راحت از مردم باز داشته شود و با شتاب سرعت کند مرد اکول پرخوری و سر به گریبان و سینه خود فرو برد مردی که به شدت ناراحت و نا شکیبا و ترسنده و آزمند و بخیل و بی صبر و تحمل در مصیبت ها است و دویدن گیرد و گریزان شود مرد ترسناکی و اوضاع تیره و تار شود یا خاک ها پراکنده و زیر و رو شود (ممکن است در اثر زلزله با حوادث دیگری باشد) و سرنگون شود مرد پریشان کاری و ترش روئی کند مرد ترش روئی یا پیش بیاید روز بدی که مردم از آن ترش رو شوند یا آن که ترش روئی کنند جمعیت بسیاری و سخت کوبیده شود مرد شبیخون زننده ای که مانند شیر شکاری

ص: 39

است یا مانند شیری است که به نرمی شکار خود را بگیرد و جلب کرده شود صاحب رازی که آگاه است بر امر نهانی یا بر خبری یا مرد ماهر دانای با سیاستی یا مرد سخن چین پر مکر و حیله ای

فرمود ﴿وَ دعدع الشَّقِيقُ وَ جرثم الأنيق وَ نُورُ الأفيق وَ ذَادَ الذَّائِدُ وَ رَادَّ الرائد وَ جَدِّ الْجُدُودُ وَ مدَّ الممدود وَ كَدِّ الكدود وَ حَدَّ الْحُدُودَ وَ نطل الطليل وَ غلَغلِ الْغلِيلِ وَ فَضْلِ الْفُضَيْلِ وَ شَتَّتَ الشَّتَاتِ وَ شمتت الشمات وَ كَدِّ الْهَرَمِ وَ قَضِمَ القضم وَ سدم السّدم وَ بَالَ الذَّاهِبِ وَ ذَابَ الذائب وَ نَجْمُ ثَاقِبِ وَ و زوّر الْقِرَانُ وَ احْمَرَّ الدَّبَرَانِ وَ سُدُسُ الشَّيْطَانِ وَ رُبُعُ الزِّبْرِقَانِ وَ ثُلُثُ الْحَمْلِ وَ سَاهَمَ زُحَلُ وَ أقُلِ الْعَرَارُ وَ مَنَعَ الوجار وَ اثْبُتْ الاقدار وَ كَمَلَتِ الْعَشَرَةِ وَ سُدُسُ الزَّهْرَةِ وَ غَمْرَةِ الْعُمْرَةِ وَ ظَهَرَتْ الافاطس وَ تَوَهُّمِ الكساكس وتقدمتهم النفائس فيكدحون الجرائر وَ يَمْلِكُونَ الجزائر وَ يُحَدِّثُونَ كَيْسَانَ وَ يُخْرِبُونَ خُرَاسَانَ وَ يَصْرِفُونَ الحلسان وَ يهدمون الْحُصُونِ وَ يُظْهِرُونَ المصون وَ يقطفون العصون وَ يَفْتَحُونَ الْعِرَاقِ وَ یجمعون الشِّقَاقِ بِدَمِ یراق فَعِنْدَ ذَلِكَ ترقبوا خُرُوجِ صَاحِبِ الزَّمَانِ﴾

لُغات دعدع دعدعة ودعداعًا ، عَدا فی بطوء و التواء یعنی به اهستگی دوید شقیق گوساله قوّت گرفته یا کسی که تفرقه در میان مردم بیندازد و یا شق عصای نمسلمان کند و برقی که راست دراز شده باشد در میانه اسمان که میل به راست و چپ نکند

ص: 40

و جرثم الانیق یعنی از بالا به پائین افتاد چیزی که نیکو به عجب اورنده باشد نورّ الافیق یعنی روشن گردانید افیق را که مراد عقبه افیق باشد که در ملاحم ذکر شده و افیق قریه ایست از حوران در راه غَور در اوّل گردنِه معروفه به عقبه افیق و عوام آن را فیق گویند بدون همزه و از این گردنه معروفه به سوی غور می روند که اُردُن باشد و آن گردنه ایست که به قدر دو میل راه مسافت او است (معجم البلدان) و ذاد اذائد یعنی دور کند دور کننده راد الرائد به جستجو در آید جستجو کننده و جدّ الجدوده و کوشش کند کوشش کننده کدّ الکدود به مشقت و رنج و تعب اندازد به مشقت و رنج و تعب اندازنده حدّ الحدود خشمگین گردد خشم گیرنده طلّ الطلیل خون ها به رایگان و باطل ریخته شود غلغل الغليل و كینه و راز شهری به شهری به شتاب نامه و یا پیغام فرستند فضّل الفضیل فرونی یابد فزونی یاینده شتت الشتات پراکنده شوند قبیله های پراکنده شمت الشمات شماتت کنند یک دیگر را شماتت کنندگان کدّ الهرم به مشقت و رنج و تعب افتد پیر مرد کهن سال قصم القصِم شکسته شونده سَدِم السدوّم اندوهگین و پشیمان شود مرد خشم الودنال الزاهب برسد به کمی از مال داب الدائب کوشش کند و رنج برد کوشش کننده و رنج برنده در کار و نجم ثاقب یعنی قسم به ستاره زُحل که کنایه از خود آن حضرت باشد یا ستاره ای که منسوب به آن حضرت است زورّ القرآن یعنی زینت کرده شود قران و احمّر الدیران یعنی سرخ شد خان ها شُرَطان دو ستاره اند در برج حمل و آن هر دو شاخ صورت حمل است و به جانب شمال ستاره ای است کوچک که بعضی از غرب

ص: 41

آن را داخل دانند و هر سه را شرط خوانند و فاصله دو ستاره شرطان به قدر یک ذراع دور نمای آن است و صورت ایشان به این شکل است (ه ه) سدس الشرطان یعنی شُرَطان به حالت تسدیس رسد ربع الزّبرقان زبرقان به معنای ماه است یعنی ماه به حالت تربیع رسد و ثلث الحمل یعنی حمل که نام یکی از بروج است به حالت تثلیث رسد ساهم زحل یعنی زحل در خانه سهم واقع شود و به حال مقارنه رسد افل العرار يعنی ناپدید شد هر چیزی که به سوی چیزی باز گردد (عَرار بر وزن سحاب است) منع الوُجا به ضم واو بیابان هائی است میان مکّه و بصره که در میان ان منزلیست اثبت الاقدار ثابت گردیده شد فرمان ها و حكم ها و اندازه گيری ها كملت العشره کامل شد ده علامت و سدست الزهره به حالت تسدیس رسید زهره غمرت الغمرة فرو گرفت سختی یا فراهم امدند گروهی از مردمان پراکنده از هر جا ظهرت الافاطس و ظاهر شود پهن بينی ها و کسانی که پست است استخوان بینی ان ها یعنی ترک های بنی قنطوراء از سمت مشرق توهم الكساکس کسکاس شخص کوتاه قد درشت تن بزرگ اندام و كساكس جمع آن است و ان طايفه از ترک های چینی هستند که می ایند به طرف عراق و شامات و تقدمتهم النفائس و پیش روی کنند بر ایشان مردان خوب گران مایه ظاهرا مراد اصحاب سیّد حسنی و شعیب بن صالح باشند که بر آن ها غالب شوند چنان چه از اخبار دیگر مستفاد می شود یکدحون الحرائر معیوب کنند زن های ازاد را و یملکوت الجزائر مالک شوند جزیرها را يحدثون كيسان احداث کنند حيلها و سکالش و بی وفائی و غدر را و یخربون خراسان خراب کنند خراسان را یصرفون الحلسان

ص: 42

بر گردانند ملازمین خانه ها را از خانه نشینی یهدمون الحصون خراب کنند حصار ها را یظهرون المصون اشکار کنند ان چه را كه پنهان و حفظ شده يقتطفون الغضون قطع کنند شاخ ها را یفتحون العراق می كشایند عراق را یجمحون الشقاق سرعت می کنند در مخالفت و دشمنی و ضرر رسانیدن به سبب خونی که ریخته شود ان وقت منتظر باشید ظهور را

یعنی و به آهستگی به دود گوساله قوت گرفته کنایه است از کودک گوساله صفت که روی کار بیاید و در امور عامه متکلم کند یا کسی که تفرقه در میانه مردم بیندازد و شقّ عصای مسلمانان کند و یا ان که ظاهر شود در اسمان برقی که به اهستگی سیر کند و ان راست و دراز باشد و به جانب راست و چپ میل نکند و از بالا به پائین افتد چیزی که نیکو به عجب اورنده باشد و روشن گرداند افیق را که مراد گردنه افیق باشد که در ملاحم ذکر شده و دور کند دور کننده و به جستجو در آید جستجو کننده و کوشش کند کوشش کننده و به مشقت و رنج و تعب اندازد به مشقت و رنج و تعب اندازنده و خشمگین گردد خشم گیرنده و خون به رایگان و باطل ریخته شود و کینه و راز شهری به شهری به شتاب پیغام یا نامه فرستد و فزونی یابد فزونی یابنده و پراکنده شوند قبیله های پراکنده و شماتت کنند یک دیگر را شماتت کنندگان و به مشقت و رنج و تعب افتد پیر مرد کهن سال و شکسته شود شکسته شونده و اندوهگین و پشیمان شود مرد خشم الود و برسد به کمی از مال و کوشش کند و رنج برد کوشش کننده و رنج برنده در کار قسم به ستاره سوراخ دارنده یا حلقه دار که ستاره زحل باشد که آن ستاره خود ان حضرت با خود ان حضرت باشد و زیور کرده

ص: 43

شود قرآن و سرخ کرده شود خان ها (و بنا بر نسخه این دو جمله چنین است و دوّر القران و احمر الدّبران است) یعنی دَور زده شود قران و سرخ شود ستاره دبران که یکی از منازل قمر است و ان منزل چَهارُم از منازل بیست و هشت گانه قمر است و نشانه ان ستاره ایست روشن که به سرخی مایلست که چهار ستاره دیگر با آن است به این شکل (00) و بعضی ان را تشبیه کرده اند به صورت هفت از رقم هندسی و ان ستاره بزرك روشن سرخ رنگ را که بر طرف چپ او است و از ان چهار ستاره دیگر بزرگ تر است به منزله چشم جنوبی ثور است از این جهت او را عين الثور خوانند و ان که بر طرف راست است به منزله چشم شمالی ثور است و ان که بر زاویه است به منزله بینی ثوراست و علّت این که او را دَبَران گویند به جهب دبور و تبعیت او است ثریّا را و از این جهت او را تابع النجم و تالی النجم و حاوی النجم نیز خوانند (تنبیهات ملا مظفر)

فرمود - و وقتی که به حالت تسدیس رسد شرطان (که منزل اوّل از منازل ماه است) و به حالت تربیع رسد زَبَرقان یعنی ماه و به حالت تثلیث رسد حَمَل و در خانه سهم واقع شود زحل یعنی در حال مقارنه باشد و نا پدید شود هر چیزی که به چیز دیگری باز گردد و بیابان های میان مکّه و بصره ممنوع شود و فرمان ها وحكم ها و اندازه گیری ها ثابت شود و نشان های ده گانه ظاهر و کامل شود و زهره به حالت تسدیس رسد و فرو گیرد سختی مردم را یا فراهم و گرد هم جمع شوند گروهی از مردمان پراکنده از هر جا و ظاهر شوند گروه پهن بینی ها که پست است استخوان های بینی هاشان یعنی ترک های بنی قنطورا

ص: 44

از سمت مشرق و به توّهم افتند کوتاه بالایان درشت اندام بزرگ پیکر که شاید مراد چینی ها باشند و تقدّم جویند بر ایشان مردمان نیک گران مایه (ظاهرا مراد حَسَنی و شعیب بن صالح باشند که بر ان ها غالب شوند) و معیوب کنند زن های ازاد را و مالک شوند جزیرها را و احداث کنند حيله ها و غدر ها و بی وفائی ها را و خراب کنند خراسان را و بر گردانند ملازمین خانه ها را از خانه نشینی و خراب کند حصار ها را و اشکار کنند آن چه را که پنهان و حفظ شده و قطع کنند شاخه ها را و فتح کنند عراق را و سرعت کنند در مخالفت و دشمنی و ضرر رساندن به سبب خونی که ریخته شود پس در ان وقت منتظر باشید خروج صاحب الزمان را

و بزرگان قبابل در پیش روی حضرت نشسته در حالتی که همه ان ها ساکت بودند گویا مرغ بالای سر ایشان نشسته پس اه سردی از دل کشید و ناله ای اندوهگین زد و بی ارامی کرد و کمی ساکت شد

﴿فَقَامَ إِلَيْهِ سُوَيْدِ بْنُ نُوفَلٍ وَ هُوَ كالمستهزيء وَ هُوَ مِنَ سَادَاتِ الْخَوَارِجِ فَقَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَ أَنْتَ حَاضِرُ مَا ذَكَرْتُ وَ عَالِمُ بِمَا أَخْبَرْتَ؟ قَالَ: فَالْتَفَتَ إِلَيْهِ الْإِمَامُ عَلَيْهِ السَّلَامُ وَ رَمَقَهُ بِعَيْنِهِ رمقة الْغَضَبِ فَصَاحَ سوید بْنُ نَوْفَلٍ صَيْحَةً عَظِيمَةُ مِنْ عَظْمٍ نَازِلَةُ نَزَلَتْ بِهِ فَمَاتَ مِنْ وَقْتِهِ وَ سَاعَتِهِ فَأَخْرِجُوهُ مِنَ الْمَسْجِدِ وَقَدْ تُقْطَعُ إِرْباً إِرْباً فَقَالَ علیه السَّلَامُ : أَبِمِثْلَيْ يَسْتَهْزِئُ المستهزئون أَمْ عَلَيَّ يَتَعَرَّضَ المتعرضون ؟ أويليق لِمِثْلِي أَنْ يَتَكَلَّمَ بِمَا لَا يَعْلَمُ وَ يَدَّعِي مَا لَيْسَ لَهُ بِحَقٍّ ، هَلَكَ وَ اللَّهِ الْمُبْطِلُونَ ، وَ أَيْمُ اللَّهِ لَوْ شِئْتُ مَا تَرَكَتْ عَلَيْهَا مِنْ كَافِرُ بِاللَّهِ وَ لَا مُنَافِقُ بِرَسُولِهِ وَ لَا مُكَذِّبٍ بوصيه وَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَ حُزْنِي إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ﴾

پس به پا خواست به سوی او سوید پسر نوفل و او مانند استهزاء کننده ای بود و او از بزرگان خوارج بود پس گفت یا امیر المؤمنين ايا تو حاضری ان چه را که یاد می کنی و می دانی ان چه را که خبر می دهی (گفت راوی) پس توجه فرمود به سوی او امام علیه السّلام و نگریست او را نگاه کردن غضبناکی پس صیحه زد سوید بن نوفل صیحه ای بزرگ از بزرگی عذابی که به او نازل شد پس در همان وقت مرد و در همان ساعت پس بیرون بردند او را از مسجد در حالی که پاره پاره شده بود پس فرمود علیه السّلام

ص: 46

آیا به مانند منی استهزاء می کنند استهزاء کنندگان یا بر همچون منی اعتراض کنند اعتراض کنندگان یا ان که سزاوار است برای مانند منی که سخن گوید به چیزی که نمی داند و ادّعاء کند چیزی را که برای او سزاوار نیست به ذات خدا قسم هلاک می شوند باطل کنندگان حجت خدا و به ذات خدا سوگند یاد می کنم که اگر بخواهم باقی نمی گذارم بر روی زمین کافر به خدائی را و نه نفاق کننده با پیغمر او را و نه تکذیب کننده به وصیّ پیغمبر او را و جز این نیست که شکایت می کنم به سوی خدا حزن و اندوه خود را و می دانم از جانب خدا ان چه را که نمی دانید

﴿قَالَ: فَقَامَ إِلَيْهِ صَعْصَعَةُ بْنُ صُوحَانَ و میثم وَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مَالِكِ الْأَشْتَرِ وَ عُمَرَ ابْنِ صَالِحٍ فَقَالُوا: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ نُقْسِمُ عَلَيْكَ بِابْنِ عَمِّكَ رَسُولُ اللَّهِ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ أَنْ تُبَيِّنَ لَنَا مَا يَجْرِي فِي طُولِ الزَّمَانِ بِكَلَامٍ يفهمه الْعَاقِلِ وَ الْجَاهِلِ. قَالَ : ثُمَّ إِنَّهُ حَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ ذَكَرَ النَّبِيِّ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ، فَصَلَّى عَلَيْهِ وَ قَالٍ : أَنَا مخبركم بِمَا يَجْرِي مِنْ بَعْدَ مَوْتِي وَ بِمَا يَكُونُ إِلَى خُرُوجِ صَاحِبِ الزَّمَانِ الْقَائِمِ بِالْأَمْرِ مِنْ ذُرِّيَّةِ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَ إِلَى مَا يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ حَتَّى تَكُونُوا عَلَى حَقِيقَةِ مِنَ الْبَيَانِ ( وَ نَسَخْتُ بَعْدَ قَوْلِهِ فِي أَخَّرَ الزَّمَانِ فانک تحیی قُلُوبِنَا وَ تَزِيدُ فِى أَيْمَانِنَا فَقَالَ حُبّاً وَ كَرَامَتِهِ ) ثُمَّ نَهَضَ عَلَيْهِ السَّلَامُ قَائِماً وَ خَطَبَ خُطْبَةٍ البلیغة نشوق الَىَّ الْجَنَّةِ و نعمیها وَ تَحْذَرَ مِنِ النَّارِ وحجیمها ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ الَىَّ سَمِعُْأَخِى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَقُولُ تَجْتَمِعُ فِى أُمَّتِى مَاتَ خَصْلَةُ لَمْ تَجْتَمِعْ فِى غَيْرِهَا

ص: 47

فَقَامَتِ الْعُلَمَاءِ وَ الْفُضَلَاءِ يَقْبَلُونَ بَوَاطِنِ قَدَمَيْهِ فقالو أُمَّتِى يَكُونَ ذَلِكَ﴾

﴿رَجَعْنَا الَىَّ نُسْخَةٍ الاوّلى) فَقَالُوا مَا هِىَ فَقَالَ يَكُونَ مِنْهُمْ قَوْمُ وُجُوهِهِمْ جمیلة وَ ضَمَائِرِهِمْ رَدِيَّةُ قَالُوا فمتی يَكُونَ ذَلِكَ﴾

راوی گفت - پس به پا خواستند به سوی او صعصعه بن صوحان و میثم و ابراهیم بن مالك اشتر و عمرو بن صالح و گفتند یا امیر المؤمنین قسم می دهیم تو را به حق پسر عمّت رسول خدا صلی اللہ علیه و اله که بیان کنی برای ما ان چه که می گذرد در طول زمان به كلامی كه بفهمد ان را عاقل و جاهل - گفت. پس ان حضرت سپاس گفت خدا را و ثنا گفت بر او و یاد کرد پیغمبر صلّی الله علیه و اله را و فرمود من خبر دهنده ام شما را به ان چه می گذرد بعد از من و به ان چه می باشد در اخر زمان (و بنا بر نسخه دیگر فرمود - تا خروج صاحب زمان که قائم به امر است از ذرّیه فرزندم حسین علیه السّلام و ان چه می باشد در اخر زمان تا خبر دار باشید حقیقت بیان را - (و در نسخه دیگر بعد از قول ان حضرت که فرمود در اخر زمان گفتند به درستی که تو زنده می کنی دل های ما را و زیاد می کنی در ایمان ما فرمود دوستی و کرامتی است پس به پا خواست ان حضرت و در حالی که ایستاده بود خطبه بلیغی را خطاب کرد که ان خطبه ما را مشتاق بهشت و نعمت های ان کرد و ترسانید از جهنم و اتش آن پس فرمود ای گروه مردمان به درستی که من شنیدم از برادرم رسول خدا صلى الله عليه و اله که فرمود جمع می شود امّت من صد خصلت که جمع نشده است در غیر ایشان پس به پا خواستند علماء و فضلاء و می بوسیدند

ص: 48

کف های دو قدم ان حضرت را پس عرض کردند چه وقت می باشد این ها (برگشتیم به نسخه اوّل) پیش گفتند چیست این ها پس فرمود بعضی از ایشان رو هاشان پاکیزه است و باطن ها شان پست است عرض کردند چه وقت می باشد ان ها

﴿فقال عَليهِ السَّلامُ اذا وَقَعَ الْمَوْتُ فِی الْفُقَهَاءِ وَ وَضَعَتْ أُمِّهِ مُحَمَّدٍ (صلى الله عليه و اله) الصَّلَوَاتِ وَ اتَّبَعَوا الشَّهَوَاتِ وَ قَلَّتِ الْأَمَانَاتُ وَ كَثُرَتِ الْخِيَانَاتُ وَ شَرِبُوا الْقَهَوَاتِ و استشعروا شَتْمِ الْآبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ وَ رَفَعُت الْأَصلوَه مِنَ الْمَسَاجِدِ بِالْخُصُومَاتِ وَ جَعَلُوهَا مَجَالِسَ الِطعامّاتِ وَ أَكْثَرُوا مِنَ السَّيِّئَاتِ وَ قَللُّوا مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ عَصَرت السَّمَاوَاتِ فحینئذ تکون السُّنَّةِ کالشهر وَ الشَّهْرُ کالاُسبوع وَ الاسبوع کالیوم وَ الیوم کالساعة وَ یکون المَطَرُقَيْظاً وَ وَلَدُ غَيْظاً﴾

فرمود (علیه السّلام) زمانی که واقع شد مرگ در فقهاء و ضایع کردند امت محمّد (صلّی الله علیه و اله) نماز ها را و پیروی کردند شهوت ها و میل های دل خود را و کَم شد امّانت ها و زیاد شد خیانت ها و آشامیدند مسکرات را و شعار خود کردند دشنام دادن به پدران و مادران را و برداشته شد یا بلند شد صدا های نماز از مسجد ها به سبب دشمنی ها و قراردادند مسجد ها را مجلس های خوردن خوردنی ها و بسیار کردند گناهان را و کَم کردند کار های خوب را و فشرده شد اسمان ها کنایه از ان که باران ببارید پس در ان وقت برکت از سال و ماه و روز و هفته و ساعت برداشته شود هر سالی به قدر یک ماه و هر ماهی به قدر یک هفته و هر هفته ای به قدر یک روز و هر روزی به قدر یک ساعت نموده شود و فصل باریدن باران

ص: 49

هوا مانند تابستان باشد و باران نبارد و پسر کینه پدر و مادر را در دل گیرد ﴿وَ تکون لِأَهْلِ وُجُوهِ ذلک الزَّمَانِ لَهُمْ وُجُوهِ جمیلة وَ ضمایر ردّیه مِنْ رءاهم اعجبوه وَ مَنْ عَامَلَهُمْ ظلموه وُجُوهُهُمْ وُجُوهُ الأدمیّیّن وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشیاطین فَهُمْ أَمَرُّ مِنَ الصَّبْرِ وَ أَنْتَنُ مِنَ الجیفة وَ أَنْجَسَ مِنَ الکلب وَ اروغ مِنِ الثَّعْلَبَ وَ أَطْمَعُ مِنْ الأشعب وَ الزِّقِّ مِنِ الْجَرَبُ لَا یتناهون عَنْ منکر فَعَلُوهُ أَنْ حَدَّثْتَهُمْ کذبوک وَ أَنَّ أَمَّنْتُهُمْ خانوک وَ أَنَّ ولیّت عَنْهُمْ اغتابوک وَ إِنْ کان لک مَالِ حسدوک وَ أَنَّ نجلت عَنْهُمْ بغضوک وَ أَنَّ وضعتهم شتموک سَمَّاعُونَ للکذب اکالون لِلسُّحْتِ یستحلّون الزِّنَا وَ الْخَمْرُ وَ الْمَقَالَاتِ وَ الطَّرَبُ وَ الْغِنَاءِ وَ الفقیر بینُهُم ذلیل حقیر وَ الْمُؤْمِنُ ضعیف صغیر وَ الْعَالِمُ عِنْدَهُمْ وضیع وَ الْفَاسِقُ عِنْدَهُمْ مکرّم وَ الظَّالِمُ عِنْدَهُمْ مُعَظَّمُ وَ الضعیف عِنْدَهُمْ هالک وَ القوی عِنْدَهُمْ مالک لَا یأمرون بِالْمَعْرُوفِ وَ لَا ینهون عَنْ المنکر الغنی . عِنْدَهُمْ دَوْلَةِ وَ الامّانه مَغْنَماً وَ الزکوة مَغْرَماً وَ یطیع الرَّجُلِ زَوْجَتَهُ وَ یعصی والدیه وَ یجفوهما وَ یسعی فی هلاک أَحَبَّتْ وَ تَرْفَعُ أَصْوَاتُ الْفُجَّارِ وَ یحبّون الْفَسَادِ وَ الْغِنَاءِ وَ الزناء وَ یتعاملون بالسّحت وَ الرِّبَا وَ یعار علی الْعُلَمَاءِ ( ویغار علی الغلمان) وَ یکثر مَا بینُهُم سفک الدِّمَاءِ وَ قُضَاتُهُمْ یقبلون الرشوة﴾

یعنی و می باشد برای اهل ان زمان بر ایشان رو های پاکیزه و باطن های بد هر که ببیند ان ها را به عَجَب در اورند او را و هر که با ایشان معامله کند به او ظلم و ستم کنند و رو های ایشان رو های ادمیان است و دل های ایشان دل های شیاطین است پس ایشان

ص: 50

تلخ ترند از صِبر و گندیده ترند از مُردار و نجس ترند از سگ و حیله ور ترند از روباه و طمع ایشان بیش تر است از اشعب که در طمع معروف بوده و ضرب المثل است و چسبنده ترند از جرب قبول نمی کنند نهی از منکر را که به جا می اورند اگر حَدیث کنی ایشان را تکذیب کنند تو را و اگر امین دانستی ایشان را با تو خیانت کنند اگر رو گردانیدی از ایشان عیب تو را گویند و اگر تو را مالی باشد حسد تو را می برند و اگر بخل کنی از ایشان کینه تو را در دل گیرند و اگر پند دهی ایشان را تو را دشنام دهند بسیار گوش دهنده به دروغند و بسیار خورنده حرامند حلال می دانند ربا را و خوردن مسکرات و سخنان شرّ و فتنه انگیز و افسانه های دروغ و حرام و شادمانی و نشاط و اوازه خوانی به غناء و ساز و نواز ها را و فقیر در میان ایشان خوار و کوچکست و مؤمن نا توان و پست است و دانا در نزد ایشان بی قدر است و فاسق در نزد ایشان گرامی داشته شده است و ستم کار در نزد ایشان بزرگ شمرده شود و نا توان در نزد ایشان نا چیز است و صاحب قوت نزد ایشان مالک است امر به معروف و نهی از منکر نمی کنند ثروت در نزد ایشان دولت است و امانت را غنیمت می دانند و زکوة دادن را ضرر خود می دانند و فرمان برداری می کند مرد زن خود را و نا فرمانی کند از پدر و مادر خود و جفا کند با ایشان و کوشش کند در نابود کردن برادر خود و بلند شود صدا های اهل فجور و دوست بدارند فساد و غناء را و زنا را و معامله کنند به حرام و ربا و سرزنش کرده شوند علماء (و بنا بر نسخه) غیرت کشیده شود

ص: 51

بر پسران برای فخور کردن و زیاد می شود در میان ایشان ریختن خون ها و قضاة ایشان می پذیرند رشوه را

﴿وَ تَتَزَوَّجُ الإمرأه بالإمرأه، وَ تُزَفُّ کما تُزَفُّ الْعَرُوسُ إلی زَوْجُهَا، وَ تَظْهَرُ دولة الصبیان فی کلّ مکان، و یستحلّ الفتیان المغانی وَ شُرْبِ الْخَمْرِ. وتکتفی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ، وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ، وترکب السُّرُوجَ الْفُرُوجَ، فتکون الإمرأه مستولیه علی زَوْجُهَا فی جمیع الأشیاء، وَ تَحُجُّ النَّاسِ ثلاثه وُجُوهُ: الأغنیاء للنزهه، وَ الْأَوْسَاطِ للتجاره، وَ الْفُقَرَاءِ للمسأله! وَ تُبْطِلُ الأحکام، وَ تُحْبِطُ الْإِسْلَامُ، وَ تَظْهَرُ دوله الْأَشْرَارِ، و یحلّ الظُّلْمِ فی جمیع الْأَمْصَارِ، فَعِنْدَ ذلک یکذب التَّاجِرُ فی تِجَارَتِهِ، والصایغ فی صیاغته، وَ صَاحِبُ کلّ صَنَعَهُ فی صِنَاعَتِهِ، فَتَقِلَّ المکاسب وتضیق الْمَطَالِبُ، وَ تَخْتَلِفُ الْمَذَاهِبُ، و یکثر الْفَسَادِ، ویقلّ الرَّشادِ، فَعِنْدَهَا تَسْوَدُّ الضَّمَائِرِ، وَ یَحکُم عَلیهِم سُلْطَانُ جَائِرُ. و کلامهم أَمَرُّ مِنَ الصَّبْرِ، وَ قُلُوبُهُمْ أَنْتَنُ مِنَ الجیفه، فَإِذَا کان کذلک مَاتَتِ الْعُلَمَاءِ، وَ فَسَدَتِ الْقُلُوبِ، و کثرت الذُّنُوبِ، وَ تَهْجُرَ الْمَصَاحِفِ، وَ تَخْرَبُ الْمَسَاجِدِ، وَ تُطَوِّلُ الْ مَالِ، وَ تَقِلُّ الْأَعْمَالِ﴾

یعنی و جفت می شود زن با زن و خودش را می سازد هم چنان که عروس خود را برای شوهرش می سازد و اشکار شود دولت کودکان در هر جائی و حلال شود خواندن زن های خواننده و رقّاصه و غنا های حرام و اشامیدن مسکرات و اكتفا کنند مردان به مردان در فجور و زنان به زنان و سوار بر زین ها شوند زن ها

ص: 52

پس بوده باشد زن استیلاء دارنده بر شوهر خود در همه چیز ها و حج روند مردم بر سه وجه ثروتمندان برای گردش و استراحت و میانه حالان برای تجارت کردن و فقراء برای گدائی کردن و باطل و نا چیز شود احکام الهیّه و باطل و ناچیز شود اسلام و اشکارا شود دولت شریران و حلال شود ستم گری و ستم پیشگی در تمام شهر ها پس در چنین زمانی دروغ گوید تاجر در تجارت خود و ریخته گر در ریخته گری خود و هر صاحب صنعتی در صنعت خود پس کَم شود كسب ها و تنگ شود راه های معیشت و زندگانی و در مذهب ها و روش ها اختلاف روی دهد و فساد زیاد شود و رشد و هدایت کم شود پس در چنین زمانی دل ها سیاه شود و حکومت و داوری کند بر ایشان پادشاهی ستم کار و سخنانشان از صبر تلخ تر است و دل هاشان از مردار گندیده تراست پس چون چنین زمانی پیش آمد می میرند عُلماء و دانایان و فاسد می شود دل ها و بسیار می شود گناهان و دور افتاده می شود قران ها و خراب کرده می شود مسجد ها و دراز می شود ارزو ها و كم می شود عمل ها

﴿فَعِنْدَهَا لَوْ صلّی أَحَدُهُمْ یومه و لیلته فَلَا یکتب لَهُ مِنْهَا شیء، وَ لَا تُقْبَلُ صَلَاتُهُ لِأَنَّ نیّته وَ هُوَ قَائِمُ یصلّی یفکّر فی نَفْسِهِ کیف یظلم النَّاسِ ! و کیف یحتال علی المسلمین ! و یطلبون الرئاسه للتفاخر وَ الْمَظَالِمِ، و تضیق علی مَسَاجِدِهِمْ الأماکن، و یحکم فیهم المتالف، و یجور بَعْضُهُمْ علی بَعْضٍ ، و یقتل بَعْضُهُمْ بَعْضاً و یقتل بَعْضُهُمْ بَعْضاً عداوه وَ بُغْضاً ، و یفتخرون بِشُرْبِ الْخُمُورِ ، و یضربون فی الْمَسَاجِدِ العیدان وَ الزُّمَرِ ، فَلَا ینکر علیهم أَحَدُ . وَ أَوْلَادِ الْعُلُوجَ یکونون فی ذلک الزَّمَانِ الأکابر ، و یرعی الْقَوْمِ سفهاؤهم ، و یملک الْمَالِ مَنْ لَا یملکه ، وَ لَا کان لَهُ بِأَهْلٍ لکع مِنْ أَوْلَادِ اللکوع ، وَ تَضَعُ الرُّؤَسَاءِ رؤوسا لِمَنْ لَا یستحقّها و یضیق الذَّرْعِ ، و یفسد الزَّرْعِ ، وَ تَفْشُو الْبِدَعِ ، وَ تَظْهَرُ الْفِتَنِ ، کلامهم فُحْشٍ ، وَ عَمَلُهُمْ وَحْشٍ ، وَ فِعْلِهِمْ خَبُثَ ، وَهْمُ ظَلَمَهُ غَشْمُهُ ، و کبراؤهم بُخْلِهِ عَدَمِهِ ، وَ فُقَهَاؤُهُمْ یفتون بِمَا یشتهون ، وَ قُضَاتُهُمْ بِمَا لَا یعلمون یحکمون ، وأکثرهم بِالزُّورِ یشهدون . مِنْ کان عِنْدَهُ دِرْهَمٍ کان عِنْدَهُمْ مَرْفُوعاً ، وَ مَنْ عَلِمُوا أَنَّهُ مُقِلُّ فَهُوَ عِنْدَهُمْ مَوْضُوعُ ، والفقیر مَهْجُورٍ و مبغوض﴾

یعنی و بنا کرده می شود حصار ها و پایگاه ها در شهر ها مخصوص برای واقع شدن یا بلند شدن یا جلوگیری شدن عظائم یعنی چیز های بزرگی که فرد بیاید (دور نیست مراد اسلحه های جنگی و طیّارات و موشک ها باشد) پس در چنین زمانی اگر نماز گذارد یکی از ایشان شبانه روز خود را پس نوشته نشود از برای او از جهت آن نماز چیزی و نماز او پذیرفته نمی شود زیرا که در ان حالی که نماز می گذارد

ص: 54

فکر می کند در پیش خود و نیّت او این است که چگونه ظلم کند در حتّی مردم و چگونه حیله کند با مسلمانان و طلب می کنند ریاست را برای فخر کردن و ظلم کردن و تنگ می شود بر مسجد های ایشان مکان ها و حكم می كند در حق ایشان کافر و ستم می کنند بعضی بر بعضی و می کشد بعضی از آن ها بعض دیگر را از روی دشمنی و کینه توزی و فخر می کنند به اشامیدن مسکرات و می زنند در مسجد ها ساز ها و نواز ها را و کسی انکار نمی کند بر ایشان و بزرگان ایشان در ان زمان زنا زادگان و مردمان پست اند و سرپرست مردم سفیهان ایشان شوند و مالك مال شود كسی كه مالك ان مال نیست یعنی غاصب است و ان بی دینی است از فرزندان بی دینی یا پست پلیدی است از فرزندان پست ها و پلید ها و رؤسا ریاست را به کسی دهند که سزاوار ریاست کردن نیست و تنگ شود خلق و خو ها و فاسد شود زراعت ها و اشکارا شود بدعت ها و ظاهر شود فتنه ها سخنان ان ها دشنام دادن است و کار هاشان وحشی گری است و کار هاشان پلید است و ایشان ستم کاران باشند که در ستم گری فرو گذار نکنند و بزرگان ایشان بخیل ها و گدا هایند و فقهاء ايشان هر طور دلشان خواهد فتوی دهند و دادستان هاشان به چیزی که نمی دانند حکم کنند و بیشتر ایشان به دروغ شهادت دهند هر که پول دارد نزد ایشان بلند مرتبه است و هر که را دانستند که فقیر و بیچاره است نزد ایشان خوار و پست است و فقیر محتاج نزد ایشان مهجور است و کینه او را دارند

ص: 55

﴿وَ الغَنیّ مَحْبُوبٍ وَ مَخْصُوصُ ، وَ یکون الصَّالِحِ فیها مدلوّل الشَّوَارِبَ ، یکبّرون قَدْرِ کلّ نَمَّامُ کاذب ، وَ ینکّس اللَّهِ مِنْهُمْ الرؤوس ، وَ یعمی مِنْهُمْ الْقُلُوبِ التی فی الصُّدُورِ ، أکلهم سِمانٍ الطیور وَ الطیاهیج ، وَ لُبْسِهِمُ الْخَزِّ الیمانی وَ الحریر ، یستحلّون الرِّبَا وَ الشُّبُهَاتِ ، وَ یتعارضون للشهادات ، یراؤن بِالْأَعْمَالِ ، قصراء الْآجَالِ ، لا یمضی عِنْدَهُمْ إِلَّا مَنْ کان نَمَّاماً ، یجعلون الْحَلَالَ حَرَاماً ، أَفْعَالِهِمْ منکرات ، وَ قُلُوبُهُمْ مُخْتَلِفَاتٍ . یتدارسون فیما بینُهُم بِالْباطِلِ ، وَ لَا یتناهون عَنْ منکر فَعَلُوهُ ، یخاف أخیارهم أَشْرَارَهُمْ ، یتوازرون فی غیر ذکر اللَّهِ تعالی ، یهتکون فیما بینُهُم بالمحارم ، ولایت عاطفون بَلْ یتدابرون ، إِنْ رَأَوْا صَالِحاً رَدُّوهُ ، وَ إِنْ رَأَوْا اثما ( نَمَّاماً ) اسْتَقْبَلُوهُ ، وَ مَنْ أساءهم یعظّموه . وتکثر أَوْلَادُ الزِّنَا ، وَ الْآبَاءِ فَرِحُونَ بِمَا یرون مِنْ أَوْلَادِهِمْ القبیح فَلَا ینهوهم وَ لَا یردّونُهُم عَنْهُ ، ویری الرَّجُلُ مِنْ زَوْجَتِهِ القبیح فَلَا ینهاها وَ لَا یردّها عَنْهُ ، و یأخذ مَا تأتی بِهِ مِنْ کدّ فَرْجِهَا ، وَ مَنْ مُفْسِدُ خِدْرِهَا ، حتّی لَوْ نکحت طُولًا وَ عَرْضاً لَمْ تهمّه ، وَ لَا یسمع مَا قیل فیها مِنْ الکلام الردیء ، فذاک هُوَ الدیوث الذی لَا یقبل اللَّهُ لَهُ قَوْلاً وَ لَا عَدْلًا وَ لَا عُذْراً ، فأکله حَرَامُ فَالْوَاجِبُ قَتَلَهُ فی شَرْعِ الْإِسْلَامِ ، و فضیحته بین الْأَنَامِ ، و یصلی سعیرا فی یوم القیام﴾

یعنی و ثروت مند دوست داشته شده و مخصوص است و ان که شایسته است در میان مردم ان زمان حلق و گلویش گرفته و راه ها بر او بسته است و بزرگ می کنند قدر هر کسی را که سخن چین و دروغ گو است سر به زیر می کند ان ها را خدا و کور می کند

ص: 56

از ایشان دل هایشان را که در سینه های ایشان است خوراکشان گوشت های مرغان فربه و تیهو ها است و پوشاکشان خزّ یمانی و ابریشمی است حلال می دانند ربا و مال های شبهه ناك را و شهادت ها را به یک دیگر قرض می دهند و کار های خود را به ریا کردن نمایش می دهند عمر هاشان کوتاه شود سخنان سخن چین نزد ان ها امضا کرده شود حلال را حرام می کنند کار هایشان زشت و نا پسند است و دل هاشان با هم دیگر مختلف است باطل را در میان خود درس می دهند و درس می گیرند از کار های زشتی که می کنند نهی کرده نمی شوند نیکانشان از بَداَنشان می ترسند پشتیبان یک دیگرند در غیر ذکر خدای تعالی هتک و پاره می کنند پرده های حرام ها را مهربانی با هم نکنند به هم دیگر پشت کنند اگر شخص شایسته ای را ببینند او را رَدّ کنند و اگر گناه کار یا سخن چینی را ببینند او را استقبال کنند کسی که به ان ها بدی کند او را تعظیم کنند و زیاد شوند فرزندان زنا و پدران خوشحال شوند به هر کار زشتی که از فرزندان خود ببینند وان ها را از ان نهی نکنند و ان ها را از ان دور نکنند ببیند مرد از زن خود عمل زشت یعنی زنا را و او را نهی نمی کند و از ان او را دور نمی کند و می گیرد ان چه را که از کَدِّ فرج خود و بی عفّق خود به دست می اورد تا این اندازه که اگر از درازی و پهنا او را بگایند اهمیّت نمی دهد و اگر درباره او حرف رَدّی بشنود گوش نمی کند پس او است ان دَیّوثی که نپذیرد خدا برای او سخنی و نه کار درستی و نه عذر و پوزشی را پس

ص: 57

پس خوراک او حرام و نکاح او حرام است و واجب است کشتن او در شریعت اسلام و رسوا کردن او در میان خاص و عام و افکنده می شود در اتش جهنّم در روز قیامت

وَ فی ذلِکَ یعلنون بِشَتْمِ الْآبَاءِ والاُمّهات وَ تُذِلُّ السَّادَاتِ ، وَ تَعْلُو الأنباط ، و یَکثِر الاختباط ، فَمَا أَقَلَّ الأخوة فی اللَّهِ تعالی ، وَ تَقِلُّ الدَّرَاهِمَ الْحَلَالِ ، وَ تَرْجِعُ النَّاسِ إلی أَشِرْ حَالٍ ، فَعِنْدَهَا تَدُورُ دُوَلُ الشیاطین ، و تتواثب علی أَضْعَفَ المساکین وَ ثَوْبُ الْفَهْدُ إلی فریسته ، ویشحّ الغنی بِمَا فی یدیه ، ویبیع الفقیر آخِرَتِهِ بدنیاه ، فیاویل للفقیر وَ مَا یحلّ بِهِ مِنَ الْخُسْرَانِ وَ الذُّلِّ وَ الْهَوَانُ فی ذلک الزَّمَانِ الْمُسْتَضْعَفِ بِأَهْلِهِ ، وَ سیطلبون مَا لَا یحلّ لَهُمْ ، فَإِذَا کان کذلک أَقْبَلَتْ علیهم فِتَنُ لا قِبَلَ لَهُمْ بِها ، أَلَا وَ إِنَّ أَوَّلُهَا الهجری القطیرفی وَ آخِرُهَا السفیانی وَ الشامی)

یعنی اشکارا دشنام دهند پدران و مادران را و ذلیل شوند بزرگان و بالا روند مردمان پست بی اصل فرومایه و زیاد شود اختباط و پریشانی عقل و دیوانگی پس چه قدر کم است در ان زمان برادری از برای خدای تعالی و کم می شود پول های حلال و مردم بر می گردند به بد ترین حالی پس در ان وقت دور می زند دولت های شیاطین و جستن می کنند بر ظلم و ستم کردن بر نا توانان و گدایان و می پوشد یوز پلنگ لباس شکار خود را که شکم او را دریده است و بخل می کند ثروتمند به ان چه که در دست دارد از مال و ثروت و می فروشد فقیر اخرت خود را بدنیای خود پس ای وای بر فقیر و ان چه به او وارد می شود از زیان و ذلّت و خواری در ان زمان که اهل خود را

ص: 58

ضعیف و بیچاره کند و زود باشد که بطلبند فقراء ان چه را که بر ایشان حلال نیست پس چون چنین شد رو اورد بر ضرر ایشان فتنه هائی که طاقت مقابل شدن با ان را ندارند آگاه باشید که اوّل فتنه از هَجَری که از اهل قصبه ای است از بحرین و رقطی که شخصی است دارای مرض لك و پیسه شروع می شود و اخر ان به سفیانی و شامی منتهی می شود

و پشت کردن به یک دیگر و بریدن از یک دیگر و کینه هم دیگر را در دل گرفتن و اسباب بازی های بزرگ و مرتكب شدن شهوت ها و ساز و نواز های حرام و کار های دشوار و خرابی شهر ها و خانه ها و خراب شدن ساختمان ها و قصر و کاخ ها و در این طبقه ظاهر می شود لعنت کرده شده ای از بیابان بد یمنی (مراد سفیانی است که از وادی یابس در شام قیام می کند) و در ان طبقه است کشف شدن پرده حیا و فرج ها و ان به همین حال هست تا این که ظاهر شود قائم ما مهدى صلوات الله عليه

﴿قالَ الْقَامَةُ إِلَيْهِ سَادَاتِ أَهْلِ الْكُوفَةِ وَ أَكابِرَ وَ العرب وَ قَالُوا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ بَيِّنْ لَنَا أَوَانُ هَذِهِ الْفِتَنِ وَ الْعَظَائِمِ التی ذَكَرْتَهَا لَنَا لَقَدْ کادت قُلُوبَنَا انَّ تنفطرو أَرْوَاحُنَا انَّ تُفَارِقُ أَبْدَانَنَا مِنْ قَوْلِكَ هَذَا فَوَا اسفاه عَلَى فراقنا اياك فَلَا أَرِنَا اللَّهُ فِيكَ سُوءُ وَ لَا مَكْرُوهاً - فَقَالَ عَلَى عَلَيْهِ السَّلَامُ قَضَى الامر الذی فِيهِ تسنفتيان كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ - قَالَ فَلَمْ يَبْقَى أَحَدُ الَّا وَ بكی لِذَلِكَ)

راوی گفت - پس به پا خواستند به سوی او بزرگان اهل کوفه و بزرگان عرب و گفتند يا امير المؤمنین بیان فرما برای ما اوقات این فتنه ها و امر های بزرگی که یاد فرمودی برای ما هر اینه به تحقیق نزدیکست دل های ما شکافته شود و روح های ما از بدن های ما جدا شود از گفتار تو این هائی که گفتی چه قدر جای تاسف است بر جدا شدن ما از تو پس پس ننمایاند خدا ما را در تو بدی و نه مکروهی را پس فرمود علی علیه السّلام جاری شده است قضا در ان چه که شما استفتاء می کنید هر نفسی چشنده مرگ است-گفت

ص: 61

پس باقی نماند احدی مگر این که گریه کرد از این کلامی که فرمود

لَبِسُوا الْبَاطِلِ عَلَى جَادَّةِ عِبَادِهِ فَكَأَنِّي بِهِمْ قَدْ قَتَلُوا أَقْوَاماً تَخَافُ النَّاسِ أَصْوَاتُهُمْ وَ تَخَافُ شَرِّهِمْ فَكَمْ مِنْ رَجُلُ مَقْتُولُ وَ بَطَلَ مجدول يهابهم النَّاظِرُ إِلَيْهِمْ ، قَدْ تَظْهَرُ الطَّامَّةُ الْكُبْرى فيلحقوا أوَّلَهَا آخِرِهَا)

لُغات هَجَر یکی از شهر های بحرین است خیل سباق اسبان پیشرو اسود جمع اَسَد به معناى شير ضراغمة جمع ضرغام به معنای دلاور و شیر صفت لیوث جمع لیث یعنی شیر قشعم بعين بی نقطه بر وزن جعفر مرد كلان سال و كركس و سطبر درشت و شیر بیشه اشتر به کسی گویند که پلک چشم او بر گشته باشد و در بعضی از نسخ اسَمَر به سین بی نقطه و میم است به معنای گندم گون تلول جمع قلّ است به معنای تپّه بلند و اکام جمع اکَمَه محرکه به معنای پُشتِه اقتحام به نا گاه در امدن کوفان مراد کوفه است غزیر بسیار قاسطون کسانی هستند که از حق برگشته و اهل جور و ستم و بیداد گرند بطل به معنای شجاع مجذول به زمين افتاده

یعنی فرمود اگاه باشید که تدارک فتنه ها بعد از ان چیزی است که خبر می دَهُم شما را از امر مکّه و مدینه از گرسنگی غبار الود و مرگ سرخ یعنی خون ریزی ای وای بر اهل بیت پیغمبر شما و شریف های شما از گرانی و گرسنگی و احتیاج و ترس که به ان ها رخ دهد تا اندازه ای که در بد ترین حالی باشند در میان مردم آگاه باشید که مسجد های شما در آن زمان شنیده نشود در ان صدائی برای ایشان و جواب گفته نشود در ان دعوتی پس هیچ خبری در زندگی بعد از ان نیست و به درستی که متصرف در امر می شوند و بر شما حکومت می کنند پادشاهان کفّار که هر که نافرمانی ان ها را کند او را بکشند و هر که فرمان برد ایشان را دوست بدارند او را آگاه باشید

ص: 63

اوّل کسی که متصرف در امر شما و والی بر شما می شود بنی امیّه اند پس مالک می شوند بعد از ایشان پادشاهان بنی عبّاس چه بسیار که در میان ایشان کشته شوند و غارت زده شوند پس ان حضرت فرمود های های ای وای بر کوفه شما این شهر و ان چه که بر ان وارد شود از سفیانی در ان زمان وقتی که بیاید به سوی آن از ناحیه هَجَر که یکی از شهر های بحرین است و گروهی گفته اند که هَجَر شهر هائیست که قصبه ان صفا است و فاصله ان تا یمامه به قدر ده روز راه است و میان آن و بصره پانزده روز راه است به سیر شتر و مناسبت ان با سیر سفیانی به سمت کوفه اوّلی و قرب از اوّل است - می اید سفیانی از ان ناحیه با اسب های قوی پیشرویی که می کشانند ان ها را مردانی که مانند شیر های دلاور و کرکس های شکاری هستند و سر کرده ان ها کسی است که اوّل نام او شین است زمانی که بیرون اید جوانی که اشتر است یعنی پلک چشم او برگشته است یا ان که لقب او اشتر است یا ان که چهره او اسَمرَ یعنی گندم گون است و من دانای به نام او هستم تا ان که می اید در بصره پس می کشد بزرگان ان را و اسیر می کند زن های ان را و به درستی که من هر اینه می شناسم چند جنگ را که در ان جا واقع شود و در غیر ان جا و در ان جا جنگ هائی واقع شود در میان تل ها و پشته ها پس شخص اسمر گندم گون در ان جا کشته شود و در ان جا بت پرستیده شود پس از ان جا سیر می کند و بر نمی گردد مگر با زن هائی که اسیر کرده در ان وقت فریاد ها بلند شود و بعضی به ناگهانی حمله بر بعض دیگر کنند پس ای وای بر کوفه شما از فرود آمدن او به خانه های شما مالک می شود حریم شما را و سر می بُرد بچّه های شما را و هتک می کند زن های شما را عمر او دراز و شرّ او بسیار است

ص: 64

و مردان او شیر دلانی هستند و در ان جا جنگ بزرگی واقع می سازد اگاه باشید که در ان جنگ فتنه هائی است که هلاک شوند در ان منافق ها و از حق برگشتگان ستم گر ستم پیشه و آنان که فاسق شده اند در دین خدای تعالی و در شهر های او و پوشیدند لباس باطل را بر راه بندگان او گویا می بینم ان ها را که می کُشند گروهی را که از صدا های ان ها مردم می ترسند و از شرارت و بدی ان ها ترسانند پس چه بسیار کشته های شجاعانی که بر روی خاک افتاده شود که هیبت ان ها فرو گیرد نگرنده به ان ها را پس به تحقیق ظاهر می شود بلای بزرگی که ملحق کنند أخر آن ها را به اوّل آن ها

﴿أَلَا وَ إِنَّ السُّفْيَانِيُّ يَدْخُلُ الْبَصْرَةِ ثَلَاثَ دخلات يُذِلُّ الْعَزِيزِ وَ يَسْبِيَ فِيهَا الْحَرِيمِ ، أَلَا يَا وَيْلُ الْمُؤْتَفِكَةَ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنْ سَيْفِ مسلول وَ قَتِيلِ مجدول وَ حُرْمَةُ مهتوكة ، ثُمَّ يَأْتِي إِلَى الزَّوْرَاءُ الظَّالِمِ أَهْلُهَا فَيَحُولُ اللَّهِ بَيْنَهَا وَ بَيْنَ أَهْلِهَا فَمَا أَشَدَّ أَهْلِهَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَهَا وَ أَكْثِرْ طغيانها وَ أَغْلَبَ سُلْطَانُهَا ثُمَّ قَالَ : الْوَيْلُ للديلم وَ أَهْلِ شاهون وَ عَجَمَ لا يَفْقَهُونَ ، تَراهُمْ بِيضُ الْوُجُوهِ سُودُ الْقُلُوبِ نَائِرَةَ الْحُرُوبِ ، قَاسِيَةُ قُلُوبُهُمْ سُودُ ضَمَائِرِهِمْ ، الْوَيْلُ ثُمَّ الْوَيْلُ لِبَلَدٍ يَدْخُلُونَها وَ أَرْضٍ يسكنونها ، خَيْرَهُمْ طامس وَ شَرِّهِمْ لَامَسَ ، صَغِيرُهُمْ أَكْثَرَ هُمَا مِنَ كَبِيرُهُمْ تلتقيهم الْأَحْزابِ وَ يُكْثِرُ فِيمَا بَيْنَهُمْ الضِّرَابِ وَ تصحبهم الْأَكْرَادِ وَ أَهْلِ الْجِبَالِ وَ سَائِرِ الْبُلْدَانِ وَ تُضَافُ إِلَيْهِمْ أكراد هَمْدَانَ ( الکرد هَمْدَانَ ) وَ حَمْزَةَ وَ عُدْوَانُ حَتَّى يَلْحَقُوا بِأَرْضِ الأعجام مِنْ نَاحِيَةِ خُرَاسَانَ فيحلون قَرِيباً مِنَ قَزْوِينُ وَ سمرقند وَ كَاشَانَ فَيَقْتُلُونَ فِيهَا السَّادَاتِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ ثُمَّ يَنْزِلُ

ص: 65

بِأَرْضِ شِيرَازُ ، أَلَا يَا وَيْلُ لِأَهْلِ الْجِبَالِ وَ مَا يَحِلُّ فِيهَا مِنَ الْأَعْرَابُ﴾

لُغات موتفکة شهری است که بر گردیده شده از شهر های قوم لوط و در این جا مراد بصره است مسلول شمشیر کشیده شده مجدول به خاک افتاده زوراء بغداد دیلم کوهستانات گیلان و مازندران است که در قسمت شمالی قزوین واقع است و اَلَموت یکی از شهر های آن است شاوان از قریه های مرو خراسان است شاهون یا شاهی از بلاد مازندران است و نیز شاهی موضعی است نزدیک قادسیّه و ظاهرا مراد حضرت اوّل باشد طامس نا پدید کننده و نا پدید لامِس به معنای غالب حمزه و عدوان دو قبیله انداز عرب

یعنی آگاه باشید به درستی که سفیانی سه مرتبه داخل بصره می شود و ذلیل و خوار می کند در ان اشخاص با عزت و غلبه را و اسیر می کند در ان زن ها را ای وای بر شهری كه سابقا از شهر های لوط بوده و وارونه شده مراد حضرت نیز بصره است - ان چه بر ان وارد شود از شمشیر کشیده و کشته به خاک افتاده و زن های هتک شده پس می اید به جانب بغداد که ستم کاران اند اهل ان جا پس تغییر می دهد خدا میانه ان و میانه اهل ان را و چه قدر در میان بغداد و اهل ان شدت و سختی روی دهد و طغیان و سر کشی ان زیاد شود و سلطان ان مغلوّب شود - پس وای برای دیلم که کوهستاناتیست از مازندران و گیلان در قسمت شمالی قزوین و اهل شاوان که از توابع مرو خراسان باشد یا اهل شاهی مازندران و مردمان عجمی که چیز نمی فهمند می بینی ان ها را سفید رویان و سیاه دل ها روشن کنندگان اتش جنگ ها که دل های انان سخت و ضمیر های ایشان سیاه است ای وای

ص: 66

پی وای بر ان شهری که در ان داخل شوند و وای بر ان زمینی که در ان ساکن شوند خیری از آن ها دیده نشود و شتر آن ها غالب باشد همت کو چک هاشان از بزرگانشان زیاد تر باشد حزب ها و گروه هائی به ان ها برسند و زد و خورد در میانشان زیاد شود و کُرد های اهل جبال با آن ها یار شوند و از سایر از شهر ها و به عدّه آن ها اضافه شوند کُرد های هَمَدان یا کرد های عراق و قبیله های همدان و حمزه و عدوان که از قبایل عربند تا این که به ان ها ملحق شوند به زمین عجم ها یعنی ایران از طرف خراسان پس وارد شوند نزدیک قزوین و کاشان از طریق سمرقند پس می کشند در ان جا سادات از اهل بیت پیغمبر شما را پس از ان جا فرود می ایند به زمین شیراز ای وای بر اهل کوهستان ها و ان چه بر ان ها وارد شود از عرب ها

﴿أَلَا يَا وَيْلُ لِأَهْلِ هرموز وَ قلهات وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الْآفَاتِ مِنْ أَهْلِ الطراطر المذهبات ، وَ يا وَيْلُ لِأَهْلِ عمان وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الذُّلِّ وَ الْهَوَانِ وَ كَمْ وَقَعَتْ فِيهَا مِنَ الْأَعْرَابِ فَتَنْقَطِعَ مِنْهُمْ الْأَسْبَابِ فَيُقْتَلُ فِيهَا الرِّجَالُ وَ تُسْبَى فِيهَا الْحَرِيمِ ، وَ يا وَيْلُ لِأَهْلِ أَ وَالِ مَعَ صابون مِنَ الْكَافُورِ الْمَلْعُونُ يَذْبَحُ رِجَالِهِمْ وَ يَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ بِهَا ثَلَاثَ عَشْرَةَ وَقَعْتُ ؛ الاوّلى بَيْنَ القلعتين وَ الثَّانِيَةِ فِي الصَّلِيبِ وَ الثَّالِثَةَ فِي الجنيبة وَ الرَّابِعَةُ عِنْدَ نوپا وَ الْخَامِسَةُ عِنْدَ أَهْلِ عراد وَ أكراد وَ السَّادِسَةُ فِي أَوْكَرَ خارقان وَ الكليا وَ فِي سارو بَيْنَ الْجَبَلَيْنِ وَ بِئْرُ حُنَيْنٍ وَ يمين الكثيب و ذروة الجبل و

ص: 67

يَمِينُ شَجَرَاتِ النَّبِقِ ، أَلَا يَا وَيْلُ للكنيس وَ ذَکیّهَ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الذُّلِّ وَ الْهَوَانُ مِنَ الْجُوعِ وَ الْغَلَاءِ ، وَ الْوَيْلُ لِأَهْلِ خُرَاسَانَ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الذُّلِّ الَّذِي لَا يُطَاقُ)

لُغات هُرموز و هرمُز شهری است در دریا که شاخی است از دریا به سوی ان و ان در کنار دریا است در بیابان فارس و ان جای در را امدن کشی است به دریا از سمت کرمان که کشتی ها به کرانه ان جا رسد و از هرموز نقل می شود متاع های هند به کرمان و سیستان و خراسان چنان چه در معجم البلدان نقل کرده است قلهات به فتح قاف و سکون لام شهریست به عُمّان در کنار دریا که بیش تر از کشتی های هند در ان جا توقف می کند و ان جا جای در امدن در کشتی است و اهل ان جا همه خوارجند اُو آل به ضم همزه و به فتح نیز گفته شده جزیره ای است که دریا محیط بران است در ناحیه بحرین و ان دارای نخل های بسیار ولیمون و بستان ها است صابون و صابونی دهی است نزدیک مصر قلعتین نواحی بحرین است صلیب گوهی است نزدیک کاظمه بین بحرین و بصره دو منزل به بصره مانده جُنَینهَ محلّی است نزديک وادى القرى و تبوك تَوبا محلی است نزدیک نینوی و ان کوهی است که قوم یونس بر ان توبه کردند و عذاب از آن ها برداشته شد و ان در حدود موصل واقع است عِرار به كسر عين موضعی است از دیار به اهله نزد یَمامَه اکوار دامنه های کوه ها او کر خارقان و کلینا نام دو موضع است شارار حصار های يمن و نام یکی از امکنه از تهامّه است بین الجبلين و بئر حنين سه منزلی مکّه است كثب تل ريك ذروة الجبل بالای کوه شجرات النبق درخت های سدر کنیس و زكيّة

ص: 68

قریه است میان بصره و واسط

یَعنی آگاه باشید ای وای بر اهل هرموز که شهری است در دریا و ان ساحل و جای در امدن کشتی است به دریا از سمت کرمان - و اَهل قلَهات که شهری است در عمّان و در کنار دریا واقع است که بیش تر از کشتی های هند در ان جا توقف می کند - و ان چه كه به ان وارد شود از افت ها از اهل طرطری مذهب ها که خوارج باشند - و ای وای از برای اهل عمّان و ان چه که به ان ها وارد شود از ذلّت و خواری و چند وقعه در ان جا واقع شود از عرب ها که قطع اسباب از ان ها شود پس کشته می شوند در ان جا مردان و اسیر می شوند زنان - و وای بر اهَل اُوال که جزیره ای است از جزائر بحرین کرد دریا بر ان محیط است - و اهل صابون که دهی است نزدیک مصر از شخص کافر ملعونی که سر می بُرد مردان ایشان را و زنده می گذارد زنان ایشان را و من می شناسم در ان جا سیزده وقعه ای را که واقع می شود اوّل در میان دو قلعه که در نواحی بحرین است دوّم در صلیب که کوهی است نزدیک کاظمه که در میان بحرین و بصره واقع است و مسافت آن تا بصره دو منزل است سوّم در جُنَینَه که محلّی است نزیک وادى القرى و به توك سوّم تَوبا كه محلّی است نزدیک نینوی و ان کوهی است که قوم یونس بران توبه کردند و عذاب از آن ها برداشته شد و ان در حدود موصل واقع است چَهارُم در عِرار که موضعی است از دیار به اهله نزد یمامه پَنجُم در اکوار که دامنه کوه های ان جا است شِشُم در اوکر خارقان که نام موضعی است هفتم

ص: 69

کَلیاوان نیز نام موضعی است هَشتُم در شار که از حصار های یمن و نام یکی از مکان های تهامّه است نُهُم و دَهُم بين الجبلين و بئر حنین است در سه منزلی مکّه یازدَهُم در کثیب که نام محلی است که تلّ ریک در ان جا است دوازدَهُم در بالای کوه در همان حدود سیزدَهُم در پای درخت های سدر - آگاه باشید ای وای بر کنیس و زکیّه که قریه ایست میان بصره و واسط و ان چه به ان وارد شود از ذلت و خواری از گرسنگی و گرانی و وای بر اهل خراسان و ان چه به ان وارد شود از ذلّت و خواری ای که طاقت اورده نشود تحمل ان

﴿وَ يا وَيْلُ للريّ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الْقَتْلِ الْعَظِيمِ وَ سُبِيَ الْحَرِيمِ وَ ذَبَحَ الْأَطْفَالِ وَ عَدَمِ الرِّجَالِ وَ يَا وَيْلُ لبلدان الإفرنج وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الْأَعْرَابِ وَ يَا وَيْلُ لبلدان السِّنْدِ وَ الْهِنْدِ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الْقَتْلِ وَ الذَّبْحِ وَ الْخَرَابَ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ فَيَا وَيْلُ لجزيرة قَيْسٍ مِنْ رَجُلٍ مُخِيفٍ يُنْزِلْ بِهَا هُوَ وَ مَنْ مَعَهُ (مُخِيفٍ ینزل هُوَ وَ مَنْ مَعَهُ) فَيُقْتَلُ جَمِيعِ مِنْ فِيهَا وَ يفتك بِأَهْلِهَا وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ بِهَا خَمْسَ وقعات عِظَامٍ : فَأَوَّلُ وَقَعَتْ مِنْهَا عَلَى سَاحِلِ بِحَرِّهَا قَرِيبُ مِنَ بِرَّهَا وَ الثَّانِيَةُ مُقَابَلَةِ كوشا وَ الثَّالِثَةَ مِنَ قَرَنَهَا الْغَرْبِيِّ وَ الرَّابِعَةِ بَيْنَ الزولتين وَ الْخَامِسَةُ مُقَابَلَةِ بِرَّهَا ، أَلَا يَا وَيْلُ لِأَهْلِ الْبَحْرَيْنِ مِنْ وقعات تترادف عَلَيْهَا مِنْ كُلِّ نَاحِيَةٍ وَ مَكَانَ فتؤخذ كِبَارِهَا وَ تُسْبَى صِغَارُهَا وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ بِهَا سَبْعَةَ وقعات عِظَامِ فَأَوَّلُ وَقَعَتْ فِيهَا فِي الْجَزِيرَةِ المنفردة عَنْهَا مِنْ قَرَنَهَا الشمالي تُسَمَّى سماهيج وَ الْوَقْعَةِ الثَّانِيَةِ تَكُونُ فِي الْقَاطِعِ وَ بَيْنَ النَّهَرِ عَنْ عَيْنِ الْبَلَدِ وَ قَرْنِهَا الشمالي الْغَرْبِيِّ

ص: 70

وَ بَيْنَ الأبلة وَ الْمَسْجِدِ وَ بَيْنَ الْجَبَلِ الْعَالِي وَ بَيْنَ التلتين الْمَعْرُوفِ بِجَبَلٍ حَبْوَةً ، ثُمَّ يُقْبِلُ الكرخ بَيْنَ التَّلِّ وَ الْجَادَّةِ وَ بَيْنَ شَجَرَاتِ النَّبِقِ الْمَعْرُوفَةِ بالبديرات بِجَانِبِ سَطْرٍ الماجي ثُمَّ الحورتين وَ هِيَ سابعة الطَّامَّةُ الْكُبْرَى وَ عَلَامَةَ ذَلِكَ يُقْتَلُ فِيهَا رَجُلُ مِنْ أَكابِرَ الْعَرَبِ فِي بَيْتِهِ وَ هُوَ قَرِيبُ مِنْ سَاحِلِ الْبَحْرِ فَيَقْطَعُ رَأْسَهُ بِأَمْرِ حَاكَمَهَا فَتَغَيَّرَ الْعَرَبِ عَلَيْهِ فتقتل الرِّجَالِ وَ تنهب الْأَمْوَالِ فَتَخْرُجُ بَعْدَ ذَلِكَ الْعَجَمِ عَلَى الْعَرَبِ وَ يَتَّبِعُونَهُمْ إِلَى بِلَادِ الْخَطِّ)

لُغات افرنج قبیله جرمنيّه هستند که در فرانسه ساکن شدند و ان جا را وطن گرفتند در قرن پَنجُم میلادی و در اصطلاح شرقین اطلاق بر اروپائی ها می شود اجمالا و بعد از جنگ های صلیبی این اطلاق شایع شد (المنجد) جزیره قیس جزیره کوچکی است در خلیج فارس که از ان جا صید لؤلؤ می کنند کوشا محلی است در نزدیکی ان فتک کشتن ناگهانی که در اصطلاح مقلدین اروپائی تِرُر می گونید سما هیچ جزیره ای است در وسط دریا میانه عمّان و بحرین (معجم البلدان) و به زبان فارسی جزیره ماش می گویند اُبُلّه شهری است کنار دجله بصره دجله بزرگ در زاویه خلیجی که داخل بصره می شود و ان شهری بوده قدیم تراز بصره زیرا که بصره بناء ان در ایام عمر بن الخطاب بوده و ان خراب شده و فعلا ابله همین بصره فعلی است کرخ مراد کرخ میسان است که ان بلدی است در بحرین حورتین دو وادی است از وادی های قبیله در همان منطقه خط زمینی است که نیزه های خطّی به ان نسبت داده می شود و از شهر های آن خط است قَطيف وَ عُقَير و قَطَر

ص: 71

یَعنی وای بَر رَیّ و ان چه بر ان وارد شود از کشتن بزرگ و اسیر شدن زن ها و سر بریدن بچّه ها و نابود شدن مردان و ای وای بر شهر های فرانسه و اروپا و ان چه به ان ها وارد شود از کشتن و سر بریدن و خراب شدن در ان زمان پس ای وای بر جزیره قیس که جزیره کوچکی است در خلیج فارس از مرد ترساننده ای که فرود می اید با همراهانش در ان جا پس می کشند همه اهل ان را و ناگهانی آن ها را می کشند و من پنج وقعه بزرگ را در ان جا می شناسم که واقع خواهد شد وقعه اوّل کنار ساحل دریای آن است در نزدیکی بیابان ان جا و وقعه دوّم در مقابل کوشا که نام موضعی است در همان حدود و وقعه سوّم در همان جانب غربی ان جزیره و وقعه چَهارُم در میان زَولتین که دو قریه کوچکی است در همان نزدیکی و وقعه پَنجُم در مقابل بیابان آن ای وای بر اهل بحرین از جنگ های پی در پی که در ان واقع شود از هر ناحیه و مکانی پس می گیرد بزرگان ان را و اسیر می شوند کوچک های آن ها و هفت جنگ در ان جا واقع شود جنگ اوّل در جزیره ایست که از ان منفرد و جدا است از طرف شمالی آن که در وسط دریا میانه بحرین و عمّان واقع است و ان را سماهیج گویند که ان دریا را ماش نامند و جنگ دوّم در قاطع و میانه و نهر از چشمه شهر واقع شود و طرف شمالی غربی و میانه اَبَله و مسجد و میانه کوه بلند و میانه دو تلّ معروف به کوه حَنوَه پس می اید به طرف کرخ میسان که شهری است نزدیک بحرین میان تل و جاده و میانه درخت های سدر که ان را سُدیرات یا بُدیَرات گویند به طرف شطّ ماجی پس از ان در دو وادی از وادی های قبیله در همان قبیله که ان را

ص: 72

حورتین گویند و این هفتمین بلای بزرگست و علامت آن این است که کشته می شود در ان جا مردی از بزرگان عرب در خانه خودش که ان نزدیک ساحل دریا است پس بریده می شود سر او به امر حاکم ان جا پس عرب بر ان حاکم متغیر شوند پس کشته می شوند مردان و غارت کرده می شود مال ها بعد از ان بیرون اید عجم بر عرب و دنبال می کنند ان ها را تا بلاد حظ

﴿أَلَا يَا وَيْلُ لِلخطّ (لِأَهْلِ الْخَطِّ) مِنْ وقعات مُخْتَلِفَاتٍ يَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً فَأَوَّلُهَا وَقَعَتْ بِالْبَطْحَاءِ وَ وَقَعَتْ بالدّبیرة وَ وَقَعَتْ بالصّفصف وَ وَقَعْتُ عَلَى السَّاحِلِ وَ وَقَعَتْ بِسُوقِ الْجَزَّارِينَ وَ وَقَعَتْ بَيْنَ السِّكَكِ وَ وَقَعَتْ بَيْنَ الزراقة وَ وَقَعَتْ بالجرارة وَ وَقَعَتْ بالمدارس وَ وَقَعَتْ بتاروت ، أَلَا يَا وَيْلُ لهجر وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِمَّا يَلِي سُورُهَا مِنْ نَاحِيَةِ الكرخ وَ وَقَعَتْ عَظِيمَةُ بالعطر تَحْتَ التليل الْمَعْرُوفِ بالحسيني ثُمَّ بالفرحة ثُمَّ بالقزوين ثُمَّ بالأراكة ثُمَّ بِأُمِّ خنور ، أَلَا يَا وَيْلُ نَجْدٍ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنِ الْقَحْطَ وَ الْغَلَاءِ ، وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ بِهَا وقعات عِظَامِ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ ، أَلَا يَا وَيْلُ الْبَصْرَةِ وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الطَّاعُونِ وَ مِنَ الْفِتَنِ يَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ وقعات عِظَامِ بِوَاسِطٍ وَ وقعات مُخْتَلِفَاتٍ بَيْنَ الشَّطِّ وَ المجينبة وَ وقعات بَيْنَ العوينات)

لُغات بطحاء محل واسع سیل گیر است که سنگ ریزه در ان جمع شده و هر موضع وسیعی که زمین ان نرم و دارای سنگ ریزه است گویند دبیره قریه ایست در بحرین از بنی عامر بن حارث بن عبد قیس صَفصَف زمین ملساء نرمی است که از افکان

ص: 73

که نام شهری از یعلی بن محمّد است سرازیر می شود در وادی سوق الجّزارين بازار شتر كش ها سكک كوچه ها و خیابان ها زرافة کرده مردم الجرّارة به فتح و تشديد ناحیه ایست از نواحی بطیحه تاروت نام محلی است در آن حدود قَطَر میان عمّان و عُقَیر است و قریب به بحرین واقع است تُلَیل مصغّر تَلّ است فرج شهریست در اخر اعمال فارس اراکه یا مراد عراق است که نزدیک قزوین واقع است و ان را اراک گویند و یا مراد موضعی است در یمامه از بنی عجّل که عمّارة بن عقیل در حق ان گفته وَ غَدَاةٍ بَطْنِ بِلَادِ كَانَ بُيُوتِكُمْ بِبِلَادِ انجدً منجدون وَ غاروا وَ بِذِى الاراكة مِنْكُمْ قَدْ غادروا جيفا كَانَ رؤسها الْفَخَّارِ و به مناسبت ذکر قزوین ممکن است مراد حضرت اراکی که در ایران است باشد و مؤیّد ان است بعض از اخبار دیگر که قبلا ذکر شده و بعد نیز به محل خود ذکر خواهد شد امّ خَنّور اسم است برای بصره و مصر هر دو و خنّور به معنای داهیه است (معجم البلدان)

مُجَینبة ما بين سواد عراق و زمين یمن است عُوَیند قریه ایست در یمامه از بنی خدیج (معجم البلدان)

یعنی ای وای بر اهل خطّ از وقعه های مختلفه ای که از پی یک دیگر در ان واقع شود اوّل آن وقعه ایست در بطحا که محل وسیع سیل گیری است یا زمین وسیعی است که سنگ ریزه در ان بسیار است و و قعه ای در دبیره واقع شود که ان قریه ایست در بحرین از بنی عامر بن حارث بن عبد قیس و وقعه ای در صفصف واقع شود که زمین نرمی است از شهر اَفکان سرازیر می شود و ان در دامنه کوهی است و وقعه ای در بازار شُتَر کَش ها واقع

ص: 74

شود و وقعه ای در کوچه ها و خیابان ها و وقعه ای که در میان جمعیت مردمان و وقعه ای در جرّاره که ناحیه ایست از بطیحه واقع شود و وقعه ای در تاروت که نام محلی است در ان محدود واقع شود ای وای بر اهل هجر و ان چه بر ان وارد اید در پهلوی حصار ان در ناحیه کرخ و وقعه بزرگی که در قطر که در میان عُمّان و عُقَیر است واقع شود که ان به بحرین نزدیکست و ان در زیر تَلّ کوچکی است که معروفست بِه تُلیَل حُسَینی پس از آن وقعه ای در فُرج واقع شود که ان شهریست از اعمال فارس و واقعه ای در اراک و قزوین واقع شود و واقعه ای در اُمّ خَنّور که مراد بصره یا مصر باشد واقع شود ای وای برنجد و ان چه که در ان واقع شود از قحطی و گرانی و من هر اینه می شناسم در ان وقعه های بزرگی را در میان مسلمانان ای وای بر بصره و ان چه که بر ان وارد شود از طاعون و از فتنه های پی در پی و من می شناسم در ان وقعه های بزرگی را که در واسط واقع شود و وقعه های مختلفه ای را که میان شطّ فرات و مُجینبه که در میان سواد عراق و زمین یمن واقع است و وقعاتی را که در میان عُوَینِد که قریه ایست در یمامه از بنی خدیج واقع شود.

﴿أَلَا يَا وَيْلُ بَغْدَادَ مِنِ الرِّيِّ مِنْ مَوْتٍ وَ قَتَلَ وَ خَوْفِ يَشْمَلُ أَهْلِ الْعِرَاقِ إِذَا حَلَّ فِيمَا بَيْنَهُمْ السَّيْفِ فَيُقْتَلُ مَا شَاءَ اللَّهُ وَ عَلَامَةَ ذَلِكَ إِذَا ضَعُفَ سُلْطَانِ الرُّومِ وَ تسلّطت الْعَرَبِ وَ دَبَّةُ النَّاسِ إِلَى الْفِتَنِ كَدَبِيبِ النَّمْلِ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَخْرُجُ الْعَجَمِ عَلَى الْعَرَبِ وَ يَمْلِكُونَ الْبَصْرَةِ ، أَلَا يَا وَيْلُ لقسطنطين وَ مَا يَحِلُّ بِهِا مِن

ص: 75

الْفِتَنُ الَّتِي لَا تُطَاقُ ، أَلَا يَا وَيْلُ لِأَهْلِ الدُّنْيَا وَ مَا يَحِلُّ بِهَا مِنَ الْفِتَنِ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ وَ جَمِيعِ الْبُلْدَانِ الْغَرْبِ وَ الشَّرْقِ وَ الْجَنُوبِ وَ الشِّمَالِ ، أَلَا وَ انْهَ تَرْكَبُ النَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْضٍ وَ تتواثب عَلَيْهِمْ الْحُرُوبِ الدَّائِمَةِ وَ ذَلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ مَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ)

یَعنی آگاه باشید ای وای بر بغداد ازریّ از مردن و کشتار و ترسی که شامل اهل عراق شود زمانی که وارد شود در میان ایشان شمشیر پس کشته شود آن چه که خدا می خواهد و علامت آن اینست که وقتی که ضعیف شود پادشاه روم و عرب مُسلّط شود و مردم به جنبش در ایند به سوی فتنه ها مانند به جنبش در آمدن مورچگان عجم بر ان ها حمله کند ای وای بر فلسطین و ان چه بر ان وارد شود از فتنه ها که طاقت تحمّل ان نباشد ای وای بر اهل جهان و ان چه بر ان ها وارد شود از فتنه ها در ان زمان و در جمیع شهر ها از مشرق و مغرب و جنوب و شمال آگاه باش که مردم بعضی بر بعض دیگر سوار شوند و جستن کنند بر یک دیگر و جنگ های دائمی میانشان واقع شود و این ها به سبب ان چیزیست که پیش گرفته است دست های ان ها و نیست پروردگار تو ستم کار بر بندگان

یَعنی پس ان بزرگوار علیه السّلام فرمود خوشحال نشوید به خلع شده از اوّلاد عبّاس از خلافت یعنی المقتدر بالله عبّاسی زیرا که خلع شدن او اوّل نشانه های تغییر است آگاه باشید که من می شناسم پادشاهان ایشان را از این وقت تا آن زمان

پنجاه و یک تا اخر عمر یا تا هشتاد سال و بعضی از چِهِل سال به بالا گفته اند و خواجه و شخص صاحب رؤی صائب و دانشمند و مال دار زیاد و صاحب اولاد زياد و صاحب عشیره و قبیله را نیز شیخ گویند شَهِمَ به فتح شين و ها تیز خاطر و چالاك و توانا و مهتر و مُطاع را گویند مارد سرکش و در گذرنده مشیر اشاره کننده به سوی چیزی عجاج بر وزن سحاب مرد نو دیده و فرو مایه و بر وزن شدّاد یعنی با بانک و فریاد صَقّور بر وزن تنّور زَن یا مرد جَلَب و بسیار لعن کننده و سخن چین و کافر فجور بر وزن صبور مرتکب زنا و گناه کار و اگر فَخور به جا باشد به معنای به خود نازنده است باس بیم و عذاب و سختی و قوّت در حرب و دلیری فتنه دَهُماء یعنی تاریک کننده مکبوب بر رود در افتاده مُلاحِق خود را به دیگری چسباننده از باب مفاعله در میان دو طرف است مؤتَمَن اعتماد کرده شده بر او مكتوف یعنی کتف بسته و دست بسته سبّاع بسیار درّنده فتّان بسپار فتنه کننده دنّاح رام شونده و اگر به جیم نقطه دار باشد بر وزن کتاب به معنای استواری و استوار کردن کار است اَملَح سفید و سیاهی به هم امیخته و کبود نفّاض تب و لرز کننده یا فرستنده به تجسّس دشمن از خوف و ترس مرتعد مضطرب و لرزان و بى ارام مدّل بالفروشه یعنی دلالت کننده یا دلالت کرده شده به پیشی گرفتن لَسین و لَسِن زبان اور و فصیح هجين نا کس و فرومایه و بی اصل یا کسی که پدرش ازاد و مادرش بنده باشد وَ ضّاع دروغ سازنده مارق بیرون رونده از دین زور دروغ و كفر وشرک به خدا و مجلس سرود و بتی که می پرستند و باطل از هر چیزی ابرش به معنای ابرص اثلم رخنه کننده

ص: 78

زمیم الامور در دست گیرنده مهار کار ها و هیج بر انگیزنده فتنه و شرّ

یعنی راوی گفت - پس به پا خواست به سوی ان حضرت مردی که او رقعقاع می گویند (و ان قعقاع بن شور از تابعین است) با گروهی از بزرگان عرب و گفتند مر ان حضرت را که یا امیر المؤمنین بیان فرما برای ما وصف های ایشان را - پس فرمود ان حضرت علیه السّلام اوّل ایشان مرد متكبّر یا بلند بالائی است سال خورده یا صاحب رأی و دانشمند و یا مال دار زیاد یا صاحب قبیله یا صاحب اولاد زیاد و مرد تیز خاطر چالاک و توانا و سرکش و در گذرنده - و اشاره کننده نو دیده فرومایه و یا بانگ و فریاد کننده با سَر و صدائی- و مرد جَلَب و بسیار لعن کننده سخن چین کافری - و مرد زنا کننده و گناه کار یا به خود نازنده ای - و مردی که کشته می شود در میان حرم سرایان خود - و مردی که صاحب لشکری بزرگست - و مردی که در بیم دادن و عذاب کردن و سختی و قوّت و با دلیری در جنگ کردنست - و مردی که از شکم درّندگان محشور شود یعنی درندگان او را طعمه خود کنند - و مردی که با حرم خود کشته شود - و مردی که به شهر های روم فرار کند - و مردی که صاحب فتنه تیره و تار کننده است - و مردی که از سر به رو در افتند در بازار - و مردی که خود را به دیگری بچسباند و اعتماد کرده شود بر او - و مرد سال خورده ای که با کِتف و دست بسته فرار کند به جانب نینوی که در حدود موصل است و باز بر گردد و چون بر گشت مردی از بنی عبّاس را بکشد و مالک زمین مصر شود و مردی که محو کننده نام باشد - و مردی که بسیار درنده و فتنه گر باشد - و مردی که

ص: 79

و مردی که سال خورده و بزرگ باشد و پیش سر او مو نداشته باشد

رام شونده یا استوار در کار باشد و ان مردی است که چهره او به سیاهی و سفیدی و کبودی به هم امیخته باشد - و مردی که تب و لرز کننده یا از خوف و ترس فرستنده متجسّس از دشمن باشد و مضطرب و لرزان و بی ارام باشد - و مردی که دلالت کننده به پیشی گرفتن از طرف یا درندگی باشد - و مردی که زبان اور و فصیح و نا کس فرومایه و بی اصل باشد یا کسی که پدرش ازاد و مادرش کنیز باشد - و مردی که سازنده دروغ باشد بر اهل خود - و مردی که از دین بیرون رونده باشد به علت دروغ و کفر و شرک به خدا و مجلس سرود و خوانندگی و بت پرستی _ و مردی که دارای مرض برص و رخنه کننده باشد _ و مردی که بنا کننده قصر ها باشد - و مردی که در دست گیرنده مهار کار ها باشد _ و مردی که سال خورده و بر انگیزنده فتنه و شرّ باشد _ و مردی که از شهری به شهر دیگر منتقل شود _ و کافری که بر گردن های مسلمانان سوار شود _ و مردی که دید چشمش ضعیف باشد _ و مردی که عمر او کوتاه باشد _ آگاه باشید که بعد از ان مصیبت هائی رو اورد گویا می بینم که فتنه هائی رو اورد از هر مکانی مانند مانند پار های شب تاریک کننده

بن عبّاس بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف - و اخر ان ها ابو احمد عبد الله بن مُستنصر مستعصم عبّاسی است که در حدود سال شش صد و پنجاه و پنج هجری هلاکو خان به مشورت خواجه نصیر الدین طوسی در بغداد او را کشت و دولت بنى عبّاس به قتل او منقرض شد - اجمالا ملوك غير از خلفاء هستند و ظاهر کلام ان حضرت در این خطبه تعبیر به ملوک فرموده نه خلفاء و مؤید این است خبر نبوی كه به طرق مختلفه خاصه و عامه از رسول خدا صلى الله عليه و اله روایت کرده اند که ان حضرت دوره را بعد از رحلت خود تا زمان قیام قائم به چهار قسم تقسیم فرموده اوّل دوره خلفاء دوّم دوره ملوك سوّم دوره امراء چَهارُم دوره جبابرة و دوره جبابره متصل به ظهور مهدی علیه السّلام است و امتداد دوره خلفاء از ملوک بیش تر و دوره ملوك از امراء بیش تر و امراء از جبابره بیش تر است و امراء کسانی هستند که حکومت ان ها به عنوان سلطنت و پادشاهی نیست بلکه به عنوان جمهوریّت و رئیس جمهوریست چنان چه در عصر حاضر در اغلب ممالک روی زمین متداوّلست خلاصه کلام آن که حضرت امیر المؤمنين عليه السّلام نام بعضی از ملوک را به طور لُغَزور من دراین خطبه و بعضی را تلویحا! اشاره فرموده و در غیر این خطبه نیز به بعضی از آن ها اشاره فرمود چنان چه در محل خود به قدر میسور و مقتضی اشاره خواهم کرد ان شاء الله تعالى شانه العزیز

لَا أُنَبِّئُكُمْ إِلَّا بِمَا عَلَّمَنِي رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ، وَ لَقَدْ أَ وَدَّعَنِي أَلْفَ مَسْأَلَةٍ يَتَفَرَّعُ مِنْ كُلِّ مَسْأَلَةٍ أَلْفَ بَابٍ مِنَ الْعِلْمِ ، وَ يَتَفَرَّعُ مِنْ كُلِّ بَابٍ مِائَةُ أَلْفِ بَابٍ ، وَ إِنَّمَا أَحْصَيْتُ لَكُمْ هَذِهِ لتعرفوا مَوَاقِيتِهَا إِذَا وقعتم فِي الْفِتَنِ مَعَ قِلَّةِ اعتصابكم ، فَيَا كَثْرَةِ فتنكم وَ خُبْثُ زَمَانُكُمْ وَ خِيَانَةً حكّامكم وَ ظَلَمَ قُضَاتُكُمْ وَ كلابة تجّاركم وَ شَحَّتْ ملوككم وَ فشي أَسْرَارَكُمْ وَ مَا تَنْحَلُّ أَجْسَامُكُمْ وَ تُطَوِّلُ آمَالَكُمْ وَ كَثْرَةِ شكواكم ، وَ يا قُلْتُ مَعْرِفَتُكُمْ وَ ذِلَّةُ فَقِيرِكُمْ وَ تُكَبِّرُ أَغْنِيَائِكُمْ وَ قُلْتُ وَقَاكُمْ ، إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ مِنْ أَهْلِ ذَلِكَ الزَّمَانِ ، تَحِلُّ فِيهِمْ الْمَصَائِبِ وَ لَا يتّعظون بِالنَّوَائِبِ وَ لَقَدْ خَالَطَ الشَّيْطَانِ أَبْدَانُهُمْ وَ رَبِحَ فِي أَبْدَانُهُمْ وَ وَلَجَ فِي دِمَائِهِمْ وَ يُوَسْوِسُ لَهُمْ بِالْإِفْكِ حَتَّى تَرْكَبَ الْفِتَنِ الْأَمْصَارِ وَ يَقُولُ الْمُؤْمِنُ الْمِسْكِينِ الْمُحِبُّ لَنَا إِنِّي مِنَ الْمُسْتَضْعَفِينَ ، وَ خَيْرُ النَّاسِ يَوْمَئِذٍ مَنْ يَلْزَمُ نَفْسِهِ وَ يختفي فِي بَيْتِهِ عَنْ مُخَالَطَةِ النَّاسُ وَ الَّذِي يَسْكُنُ قَرِيباً مِنْ بَيْتِ الْمَقْدِسِ طَالِباً لثأر الْأَنْبِيَاءِ)

یعنی پس فرمود ان حضرت علیه السّلام - ای گروه مردم در گفتار من شک نکنید این سخنانی را که می گویم زیرا که من ادّعائی نکرده ام و سخن دروغ نگفتم و خبر نمی دَهُم شما را مگر به ان چه تعلیم فرموده است مرا رسول خدا صلى الله عليه و اله و هر اينه از روی تحقیق به امانت به من سپرد هزار مسئله ای را که متفرع است از هر مسئله ای هزار باب از علم که از هر بابی از ان صد هزار باب از علم و جز این نیست که شمردم برای شما این علامات را تا بشناسید اوقات ان ها را زمانی که در فتنه ها واقع شوید با كَمی

ص: 82

صبر شما پس چه قدر شگفت او راست فتنه های شما و پلیدی زمان شما و خیانت کردن حكّام شما و ظلم کردن داد ستان های شما و سگ صفتی بازرگانان شما و بخل و حرص پادشاهان شما و اشکار شدن اسرار شما و لاغر و نزار شدن جسم هایشان و دراز شدن ارزو های شما و زیاد شدن شکایت های شما و عجب است از کَمی معرفت شما و خوار شدن فقیر شما و تكبّر و بزرگی کردن ثروت مندان شما و کمی وفای شما به درستی که ما برای خدا هستیم و به درستی که ما به سوی او بازگشت کننده ایم و این استرجاع برای مصائب و فتنه هائیست که از اهل ان زمان رخ دهد وارد شود در حق ایشان مصيبت ها و اندوه ها و بزرگ نمی دانند مصیبت ها و کار های دشوار را و هر اینه به تحقیق آمیخته شود شیطان در بدن های ایشان و در اینده شود در بدن های ایشان و وارد شود در خون های ایشان و وسوسه کند بر ایشان به دروغ گفتن تا این که فتنه ها بر شهر ها سوار شود و بگوید مؤمن بی نوای دوست دارنده ما که من از نا توانان هستم و بهترین مردم در ان زمان کسی است که ملازم نفس خود باشد و پنهان شود در خانه خود و اجتناب کند نفس او از امیزش با مردمان و ان کسی که نزدیک بيت المقدس ساکن شود در حالتی که طلب کننده آثار پیغمبران باشد

﴿مَعَاشِرَ النَّاسِ لَا يَسْتَوِي الظَّالِمِ وَ الْمَظْلُومَ وَ لَا الْجَاهِلُ وَ الْعَالِمُ وَ لَا الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ لَا الْعَدْلَ وَ الْجَوْرِ أَلَا وَ إِنَّ لَهُ شَرَائِعِ مَعْلُومَةٍ غَيْرِ مَجْهُولَةً وَ لَا يَكُونُ نَبِيٍّ إِلَّا وَ لَهُ أَهْلَ بَيْتٍ وَ لَا يَعِيشُ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيٍّ إِلَّا وَ لَهُمْ أَضْدَادُ يُرِيدُونَ اطفاء نُورُهُمْ وَ نَحْنُ أَهْلُ نَبِيِّكُمْ أَلَا وَ إِنّ

ص: 83

دعوكم إِلَى سبّنا فسبّونا وَ إِنْ دعوكم إِلَى شتمنا فاشتمونا وَ إِنْ دعوكم إِلَى لعننا فالعنونا وَ إِنْ دعوكم إِلَى الْبَرَاءَةِ مِنَّا فَلَا تَتَبَرَّءُوا مِنَّا وَ مُدُّوا أَعْنَاقِكُمْ لِلسَّيْفِ وَ احْفَظُوا يَقِينَكُمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَبْرَأْ مِنَّا بِقَلْبِهِ تَبْرَأُ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولَهُ ، أَلَا وَ إِنَّهُ لَا يلحقنا سَبَّ وَ لَا شُتِمَ وَ لَا لَعْناً ثُمَّ قَالَ : فَيَا وَيْلُ مَسَاكِينَ هَذِهِ الُامَّةِ وَ هُمْ شِيعَتُنَا وَ محبّونا وَ هُمْ عِنْدَ النَّاسِ كُفَّارُ وَ عِنْدَ اللَّهِ أَبْرَارُ وَ عِنْدَ النَّاسِ كاذِبُونَ وَ عِنْدَ اللَّهِ صَادِقُونَ وَ عِنْدَ النَّاسِ ظالِمُونَ وَ عِنْدَ اللَّهِ مَظْلُومُونَ وَ عِنْدَ النَّاسِ جَائِرُونَ وَ عِنْدَ اللَّهِ عادلون وَ عِنْدَ النَّاسِ خاسرون وَ عِنْدَ اللَّهِ رابحون فَازُوا وَ اللَّهِ بالايمان وَ خَسِرَ الْمُنَافِقُونَ مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ ، مَعَاشِرَ النَّاسِ كَأَنِّي بِطَائِفَةٍ مِنْهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ يَعْلَمُ الْغَيْبِ وَ هُوَ الرَّبُّ الَّذِي يُحْيِي الْمَوْتَى وَ يُمِيتُ الْأَحْيَاءَ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شي ء قَدِيرُ كَذَبُوا وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ ، أَيُّهَا النَّاسُ قُولُوا فِينَا مَا شِئْتُمْ وَ اجعلونا مربوبين)

یعنی ای گروه مردمان یک سان و برابر نیست ستم کار با ستم دیده و نه نادان با دانا و نه حق با باطل و نه عادل با جور کننده آگاه باشید که برای خدا راه ها و شریعت هائیست دانسته شده که ندانسته نیست و نمی باشد پیغمبری مگر این که ایشان را ضدّ هائی هستند که می خواهند نور ان ها را خواموش کنند و ما اهل بیت پیغمبر شمائیم

ص: 84

آگاه باشید و اگر خواندند شما را که ما را دشنام دهید پس دشنام بدهید ما را و اگر خواندند شما را که به ما نا سزا گوئید پس نا سزا گوئید ما را و اگر خواندند شما را که لعنت کنید ما را پس لعنت کنید ما را و اگر خواندند شما را به بیزاری از ما پس بیزاری بجوئید از ما و بکشید گردن های خود را برای شمیشر (یعنی کشته شوید) و از ما بیزاری نجوئید و نگاه دارید یقین خود را زیرا که هر که قلبا! از ما بیزار شود بیزار می شود خدا و پیغمبر از او آگاه باشید که دشنام و نا سزا و لعن به ما نمی رسد - پس فرمود ان حضرت علیه السّلام پس ای وای بر بی نوایان این امّت که شیعیان و پیروان ما هستند و دوستان مایند و ایشان نزد مردم کافر ها هستند و نزد خدا از نیکان اند و نزد مردم دروغ گویان اند و نزد خدا از راست گویان اند و نزد مردم ستم کارانند و نزد خدا ستم دیدگان اند و نزد مردم جور کنندگان اند و نزد خدا عدل و داد کنندگان اند و نزد مردم زیان کاران اند و نزد خدا سود برندگان اند رستگاران اند قسم به ذات خدا و منافقان زیان کاران اند گروه مردمان - جز این نیست که سزاوار تر به تصرف کردن در کار های شما خدا و رسول او و کسانی هستند که ایمان آورده اند به خدا و رسول او و آن ها کسانی هستند که به پا می دارد نماز را و می دهند و زکوة را در حالتی که ایشان در حال رکوعند - گروه مردمان - گویا می بینم طایفه ای از ایشان را که می گویند علی بن ابی طالب غیب می داند و اوست ان پروردگاری که زنده می کند مردگان را و می میراند زندگان را و او بر هر چیزی توانا است دروغ می گویند قسم به پروردگار کعبه ای مردمان در شان ما هر چه

ص: 85

می خواهید بگوئید یعنی از فضائل و مناقب و کمالات و قرار دهید ما را تربیت شدگان و بندگان خدا یعنی ما خدا نیستیم بلکه بندگان آفریده شده ایم

﴿أَلَا وَ إِنَّكُمْ ستختلفون وَ تتفرّقون أَلَا وَ إِنَّ أَوَّلَ السِّنِينَ إِذَا انْقَضَتْ سَنَةً مِائَةُ وَ ثَلَاثَةُ وَ سِتِّينَ سَنَةً توقّعوا أَوَّلِ الْفِتَنِ فَإِنَّهَا نَازِلَةُ عَلَيْكُمْ ثُمَّ يَأْتِيكُمْ فِي عقبها الدَهُماء تدَهُم الْفِتَنَ فِيهَا وَ الْغَزْوِ تَغْزُو بِأَهْلِهَا وَ السقطاء تَسْقُطُ الْأَوْلَادِ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتُهُمْ وَ الكسحاء تكسح فِيهَا النَّاسِ مَنِ الْقَحْطَ وَ الْمِحَنِ وَ الفتناء تَفْتِنْ بِهَا مِنْ أَهْلِ الْأَرْضِ ثُمَّ الْعَنَاءُ عَنَتِ الْخَيْلِ بأعنتها وَ الطحناء الْأَقْوَاتِ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَ الفاتنة تَفْتِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ وَ المرحاء تمرح النَّاسِ إِلَى الْيَمَنِ وَ السكتاء تَسْكُتْ الْفِتَنِ بِالشَّامِ وَ الحدراء انْحَدَرَتْ الْفِتَنِ إِلَى الْجَزِيرَةِ الْمَعْرُوفَةِ أَ وَالِ قِبَالَ الْبَحْرَيْنِ وَ الطموح تُطْمِحَ الْفِتَنِ فِي خُرَاسَانَ وَ الجوراء جَارَةُ الْفِتَنِ بِأَرْضِ فَارِسَ وَ الهوجاء هَاجَتِ الْفِتَنِ بِأَرْضِ الْخَطِّ وَ الطولاء طَالَتِ الْخَيْلُ عَلَى الشَّامِ ثُمَّ الْعَنَاءُ عَنَتِ الْخَيْلِ بأعنتها وَ الطحناء الْأَقْوَاتِ مِنْ كُلِّ مَكَانٍ وَ الفاتنة تَفْتِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ وَ المرحاء تمرح النَّاسِ إِلَى الْيَمَنِ وَ السكتاء تَسْكُتْ الْفِتَنِ بِالشَّامِ وَ الحدراء انْحَدَرَتْ الْفِتَنِ إِلَى الْجَزِيرَةِ الْمَعْرُوفَةِ أَ وَالِ قِبَالَ الْبَحْرَيْنِ وَ الطموح تُطْمِحَ الْفِتَنِ فِي خُرَاسَانَ وَ الجوراء جَارَةُ الْفِتَنِ بِأَرْضِ فَارِسَ وَ الهوجاء هَاجَتِ الْفِتَنِ بِأَرْضِ الْخَطِّ وَ الطولاء طَالَتِ الْخَيْلُ عَلَى الشَّامِ وَ الْمَنْزِلَةَ نَزَلَتِ الْفِتَنِ بِأَرْضِ الْعِرَاقِ وَ الْمُتَّصِلَةِ اتَّصَلَتْ الْفِتَنِ بِأَرْضِ الرُّومِ

ص: 86

وَ الطائرة تَطَايَرَتِ الْفِتَنِ بِأَرْضِ الرُّومِ) وَ المحربة (المهیجه) هَاجَتِ الْأَكْرَادِ مِنْ شهرزور وَ الْمُرْمِلَةِ أَرَمْلَت النِّسَاءِ بالْعِرَاقِ وَ الكاسرة تَكَسَّرَتْ الْخَيْلُ عَلَى أَهْلُ الْجَزِيرَةِ وَ الناحرة نَحَرْتَ النَّاسِ بِالشَّامِ وَ الطامحة طمحت الْفِتْنَةِ بِالْبَصْرَةِ وَ القتالة قَتَلَتِ النَّاسَ عَلَى الْقَنْطَرَةِ بِرَأْسِ الْعَيْنِ)

لُغات دَهُماء هجوم اورنده غزواء جنگ كردن با دشمن و غارت گری سقطا افتادن بچه از شکم مادر کسحاء رندیدن و ربودن و درمانده شدن فتناء فتنه خیزی و فتنه گری کننده نازحه دور و اواره شونده و تعدیه ان به باء حرف جرّ شده یعنی دور و اواره کننده غمراء فرو گیرنده و بی باکانه در سختی و زحمت اندازنده منفیه نیست و نابود کننده کرّاء او حمله کردن ها بر شاء نماینده برَصَ شولاء حمله کردن در جنگ به انواع اسلحه عنّاء در اینده به قهر و چیرگی طَحناء نرم کننده فاتنة به فتنه اندازنده مارحة آزمند شونده سکتاء ساکت شونده حدراء سرازیر شدن اُوال جزیره ایست از جزائر بحرین طامحه سخت شونده جوراء ستم گری هوجاء باد سخت تند که ریشه کن کند و ویران کند خانه ها را طولاء نبرد کردن به درازی منزله فرو فرستنده طائره پرواز کننده مُجرته داخل در جنگ کننده مهیجه به هیجان اورنده مُرملِه بیوه کننده زنان کاسِرَه شکننده و رساننده چیزی که طاقت ان نباشد ناحِرَه نحر شونده قتاله کشنده رؤس العين شهریست بزرگ و مشهور از شهر های جزیره واقع در میان حرّان و نصیبين و دُنیسر مسافت ان تا نصیبین پانزده فرسخ است تقریباً

ص: 87

و تا حرّان هم همین مقدار فاصله است و تا دُنَیسر ده فرسخ است قنطره یعنی پل یعنی آگاه باشید که زود باشد که شما با یک دیگر مختلف شوید و از هم دیگر جدا شوید آگاه باشید که اوّل سال ها زمانی که سال صد و شصت و سوّم از هجرت بگذرد ان وقت منتظر باشید که اوّل زمان فتنه است که ان بر شما نازل شود پس در دنبال آن سال هجوم اورنده فتنه ها است در ان و سال جنگی که با اهل خود بجنگد و سال اندازنده ای که مادر ها جنین های خود را سقط کنند و سال رَندیدَن و ربودن و درمانده شدن که مردم در ان از قحطی و محنت ها رندیده و ربوده و درمانده شوند و سال فتنه خیزی که به فتنه بیندازد اهل زمین را و سال دور و اواره کننده که از ظلم و ستم اهل خود را اواره کند و سال فرو گیرنده یا فریبنده ای که بی باکانه اهل خود را به ظلم و ستم فرو گیرد و سال نیست و نابود کننده ای که ایمان را از دل های اهلش ببَرَد و نابود کند و سال حمله اورنده ای که سواران جنگی بر ایشان در ان حمله اورند از هر طرف و سال بَرَص اورنده ای که در ان شخص اَبرصَی که دارای بَرَص است از سمت خراسان خروج کند و سال به کار بردن اسلحه که در ان انواع سلاح های جنگی به کار برده شود که در ان پادشاه جبل خروج کند و به جزیره های دریا قهر و غلبه کند و پس از آن خدا اهل ان جریزه ها را تایید کند به یاری کردن به ان ها و غالب شدن پس عرب در ان زمان خروج کنند و خروج کند صاحب پرچم سیاه بر بصره پس به طرف او قصد کنند و او را تا شام تعقیب کنند جوانانی پس از ان در ایند به قهر و چیرگی سوارانی با عنان های خود در خانه های بصره و سال

ص: 88

نرم کننده ای که نرم کند روزی های اهل خود را یعنی در اثر نبودن خوار و بار به سختی افتند و نرم و کوبیده شوند در همه جا و سال به فتنه اندازنده ای که به فتنه اندازد اهل عراق را و سال به احتیاج و آزمندی اندازنده ای که که اهل ان از فرط احتیاج و آزمندى به جانب یمن روند و سال ساکت و ارامی که در شام فتنه ها ساکت و ارام شود و سال سرازیر شونده که فتنه ها در ان به طرف جزیره ای که معروف به اُوال است از جزیره های بحرین سرازیر شود و سال سخت شونده ای که سخت شود فتنه ها در زمین خراسان و سال جور و ستم گری که فتنه های جور و ستم در زمین فارس رخ دهد و سال وزیدن باد سخت تند که باد شدید ریشه کن کننده و ویران کننده خانه ها در زمین خطّ بوزد (مراد خطّ عمّان یا خط قطيف و عُقَير و قَطَر که نزديك بحرین است می باشد) و سال نَبَرد و جنگ دنباله دار که در شام جنك و نبرد لشکریان دنباله دار و دراز شود و سال فرو فرستنده ای که فرود اید فتنه ها در زمین عراق و سال اتّصال یابنده که فتنه ها در زمین روم متّصل شود یا بنا بر نسخه ای پرواز کننده که فتنه ها در زمین روم پرواز کند و سال داخل در جنگ کننده یا هیجان اورنده ای که داخل در جنگ کند یا به هیجان آورد کرد ها را از شهر دور که جلگه ایست و کوهستانی است در میان اِربِل و همدان واقع و اهالی ان همه کُردند و سال بیوه کننده زن ها که در عراق زن ها بیوه شوند و سال شکننده ای که لشکریان اهل جزیره را در هم شکسته و خورد کنند و سال نحر کننده ای که مردم در شام نحر شوند و سال سخت شونده ای که فتنه در بصره

ص: 89

سخت شود و سال کشنده ای که کشته شوند مردم بالای حبسر در رأس العين که شهری است بزرگ از شهر های جزیره در پانزده فرسخی نصیبين و پانزده فرسخی حرّان و ده فرسخی دُنیسر که هر سه از شهر های جزیره اند

وَ آجام فَهُوَ أَعْوَرَ الْمُخَلَّدِ فَالْعَجَبُ كُلُّ الْعَجَبِ مَا بَيْنَ جُمَادَى وَ رَجَبُ مِمَّا يَحِلُّ بِأَرْضِ الجزائر وَ عِنْدَهَا يَظْهَرُ الْمَفْقُودِ مِنْ بَيْنِ التَّلِّ يَكُونَ صَاحِبُ النَّصْرَ فيواقعه فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ ثُمَّ يَظْهَرُ بِرَأْسِ الْعَيْنِ رَجُلُ أَصْفَرُ اللَّوْنَ عَلَى رَأْسِ الْقَنْطَرَةِ فَيُقْتَلُ عَلَيْهَا سَبْعِينَ أَلْفاً صَاحِبُ سیف مُحِلًّا وَ تَرْجِعُ الْفِتْنَةِ إِلَى الْعِرَاقِ وَ تَظْهَرُ فِتْنَةُ شَهْرِ زُورٍ وَ هِيَ الْفِتْنَةِ الطلامه الدَهُما (الصمّا وَ الدّاهیة العُظمی) الْمُسَمَّاةَ بالهلهم﴾

لُغات مقبله رو اورنده صروخ فریاد کشنده مسعمه شنواننده سابحه شناور اکراد جمع کُرد کرباء غم و اندوه پدید اورنده غامرة فرو گیرنده سائله جاری و روان شونده غرقاء غرق کننده حرباء رباینده مال غاليه غلوّ كننده مكثاء درنگ کننده جلولا شهریست از شهر های عراق فجفاج مرد سخن ارای و به سخن خود نازنده جهجاه نام مردیست که تمام روی زمین را بگیرد کبش قوچ جنگی اعور یک چشم مخلد مرد سیاه چرده پیر محلا اسلحه های پیراسته الطامة بلای بزرگ دَهُماء تاریک کننده صمّاء کر کننده داهیه بلای سخت هلیم لاصق و چسبنده بسیار

یعنی فرمود - و سال رو اورندہ ای که رو اورد فتنه به زمین یمن و حجاز و سال فریاد کننده که فریاد کند فریاد کننده اهل عراق پس ایمنی برای ایشان نباشد و سال شنواننده ای که بشنواند اهل ایمان را صدا در حالی که خواب باشند و سال شناوری که کشتی های جنگی لشکر در روی دریا به شنا در اید برای کشتن اهل جزیره

ص: 91

و کرد ها می کشند در ان سال مردی از بنی عبّاس را در خوابگاه او و سال غم و اندوه پدیدار اورنده که بمیرند مؤمنان به غم واندوه و حسرت های خود و سال فرو گیرنده ای که قحطی مردم را فرو گیرد و سال جاری و روان شونده ای که جاری و روان شود نفاق در دل های ایشان و سال غرق شدن که در ان سال اهل خطّ غرق شوند و سالی رباینده که مال های مردم در اثر قحطی ربوده شود در زمین خطّ و هجر و هر ناحیه ای تا اندازه ای که سائل دور بگردد و احدی چیزی به او ندهد و کسی به او رحم نکند و سال غُلُوّ کننده که جمعی از شعبان من غلوّ کننده و مرا به پروردگاری یعنی خدائی بگیرند و به درستی که من بیزارم از ان چه می گویند و سالی درنگ کننده که درنگ کنند مردم پس بسا ندا کند منادیئی فریاد کننده در ان سال دو مرتبه که آگاه باشید که ملک در ال علیّ بن ابی طالب است پس این صدای جبرئیل است و فریاد می کند شیطان لعنت کند خدا او را که اگاه باشید که ملک در آل ابی سفیان است در ان حال بیرون اید سفیانی و پیروی کنند او را صد هزار مرد پس فرود اید در زمین عراق پس قطع می کند میان جلولا که دهی است در شش فرسخی بغداد و خانقین پس می کشد در ان جا مرد سخن آرائی که نازنده است به سخن خود پس سر بریده شود آن مرد هم چنانی که قوچ جنگی سر بریده شود پس بیرون آید شعیب بن صالح از میانه خانه های نِیی و نی زار ها و او مردیست یک چشم و پیری سیاه چرده پس عجب اورنده است هر گونه عجبی را در میان ماه جمادی و ماه رجب از ان چه وارد شود به زمین

ص: 92

جزائر از فتنه ها و بلا ها در ان حال ظاهر می شود گمشده ای از میان تلّ که صاحب نصر و غلبه است پس در ان وقت به آن مرد یک چشم جنگ کند پس ظاهر می شود به رأس العین که شهریست از شهر های جزیره میانه حران و نصیبين مردی زرد رنگ بر سر حبیر پس می کشد در ان جا هفتاد هزار نفر که صاحب اسلحه های پیراسته اند و فتنه برگشت به عراق می کند و ظاهر می شود فتنه شهر زور که محل کرد های کوهستانی همدان است و ان فتنه بلای بزرگی است تاریک کننده یا کَر کننده و بلای سختی که ان فتنه یا بلا را هلیم نامند یعنی چسبنده که ان ها را رها نکند

﴿قَالَ الرَّاوِي : فَقَامَتْ جَمَاعَةٍ وَ قَالُوا : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ بَيِّنْ لَنَا مِنْ أَيْنَ يَخْرُجُ هَذَا الْأَصْفَرَ وَصَفَ لَنَا صِفَتُهُ ؟ فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ : أَصِفُهُ لَكُمْ : مديد الظُّهْرِ قَصِيرُ السَّاقَيْنِ سَرِيعُ الْغَضَبِ يُوَاقِعَ اثْنَتَيْنِ وَ عِشْرِينَ وَقَعَتْ وَ هُوَ شَيْخُ كردي بَهِيَّ طَوِيلَ الْعُمُرِ تَدِينُ لَهُ مُلُوكِ الرُّومِ وَ يَجْعَلُونَ خُدُودِهِمْ و طاءهم عَلَى سَلَامَةٍ مِنْ دَيْنِهِ وَ حَسُنَ يَقِينِهِ ، وَ عَلَامَةُ خُرُوجِهِ بُنْيَانُ مَدِينَةِ الرُّومِ عَلَى ثَلَاثَةٍ مِنَ الثُّغُورِ تَجَدُّدِ عَلَى يَدَهُ ثُمَّ يَخْرَبُ ذَلِكَ الْوَادِي الشَّيْخُ صَاحِبُ السُّرَّاقِ الْمُسْتَوْلِي عَلَى الثُّغُورِ ثُمَّ يَمْلِكُ رِقَابِ الْمُسْلِمِينَ وَ تنضاف إِلَيْهِ رِجَالِ الزَّوْرَاءُ وَ تَقَعَ الْوَاقِعَةِ بِبَابِلَ فَيَهْلِكُ فِيهَا خَلْقُ كَثِيرُ وَ يَكُونُ خَسَفَ كَثِيرُ وَ تَقَعَ الْفِتْنَةِ بِالزَّوْرَاءِ وَ يَصِيحُ صَائِحُ : الْحَقُوا بِإِخْوَانِكُمْ بشاطئ الْفُرَاتِ وَ تُخْرِجُ أَهْلِ الزَّوْرَاءُ كَدَبِيبِ النَّمْلِ فَيُقْتَلُ بَيْنَهُمْ خَمْسُونَ أَلْفَ قَتِيلُ وَ تَقَعْ

ص: 93

الْهَزِيمَةَ عَلَيْهِمْ فَيَلْحَقُونَ الْجِبَالِ وَ يَرْجِعُ باقيهم إِلَى الزَّوْرَاءُ ثُمَّ يَصِيحُ صَيْحَةً ثَانِيَةً فَيَخْرُجُونَ فَيُقْتَلُ مِنْهُمْ كَذَلِكَ فَيَصِلُ الْخَبَرَ إِلَى أَرْضٍ الجزائر فَيَقُولُونَ الْحَقُوا بِإِخْوَانِكُمْ فَيَخْرُجُ مِنْهُمْ رَجُلُ أَصْفَرُ اللَّوْنَ وَ يَسِيرُ فِي عَصَائِبُ إِلَى أَرْضِ الْخَطِّ وَ تَلْحَقُهُ أَهْلِ هَجَرَ وَ أَهْلِ نَجِدُ ثُمَّ يَدْخُلُونَ الْبَصْرَةِ فَتَعَلَّقَ بِهِ رجالها وَ لَمْ يَزَلْ يَدْخُلُ مِنْ بَلَدٍ إِلَى بَلَدٍ حَتَّى يَدْخُلَ مَدِينَةٍ حَلْبَ وَ تَكُونُ بِهَا وَقْعَةُ عَظِيمَةٍ فَيَمْكُثُونَ فِيهَا مِائَةِ يَوْمٍ ثُمَّ إِنَّهُ يَدْخُلُ الْأَصْفَرَ الْجَزِيرَةِ وَ يَطْلُبُ الشَّامِ فيواقعه وَقَعَتْ عَظِيمَةُ خَمْسَةً وَ عِشْرِينَ يَوْماً وَ يُقْتَلُ فِيمَا بَيْنَهُمْ خَلْقُ كَثِيرُ وَ يَصْعَدُ جَيْشُ الْعِرَاقِ إِلَى بِلَادِ الْجَبَلِ وَ يَنْحَدِرُ الْأَصْفَرَ إِلَى الْكُوفَةِ فَيَبْقَى فِيهَا فَيَأْتِي خَبَرُ مِنَ الشَّامِ أَنَّهُ قَدْ قَطْعَ عَلَى الْحَاجِّ ، فَعِنْدَ ذَلِكَ يُمْنَعَ الْحَاجُّ جَانِبِهِ فَلَا يَحُجُّ أَحَدُ مِنْ الشَّامُ وَ لَا مِنَ الْعِرَاقِ وَ يَكُونُ الْحَجُّ مِنْ مِصْرَ ثُمَّ يَنْقَطِعْ بَعْدَ ذَلِكَ وَ يصرخ صَارِخُ مِنْ بَلَدِ الرُّومِ أَنَّهُ قَدْ قَتَلَ الْأَصْفَرَ فَيَخْرُجُ إِلَى الْجَيْشِ بِالرُّومِ فِي أَلْفِ سُلْطَانٍ وَ تَحْتَ كُلِّ سُلْطَانٍ مِائَةَ أَلْفِ مُقَاتِلٍ صَاحِبُ سَيْفٍ مَحَلِّى وَ يَنْزِلُونَ بِأَرْضِ أرجون قَرِيبُ مَدِينَةِ السَّوْدَاءِ ثُمَّ يَنْتَهِيَ إِلَى جَيْشُ الْمَدِينَةِ الهالكة الْمَعْرُوفَةِ بامّ الثُّغُورِ الَّذِي نَزَلَهَا سَامُ بْنُ نُوحٍ فَتَقَعُ الْوَاقِعَةِ عَلَى بَابَهَا فَلَا يَرْحَلَ جَيْشُ الرُّومِ عَنْهَا حَتَّى يَخْرُجُ عَلَيْهِمْ رَجُلُ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ وَ مَعَهُ جَيْشُ فَيُقْتَلُ مِنْهُمْ مَقْتَلَةً عَظِيمَةُ وَ تَرْجِعُ الْفِتْنَةِ إِلَى الزَّوْرَاءُ فَيُقْتَلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً ثُمَّ تَنْتَهِيَ الْفِتْنَةِ فَلَا يَبْقَى غَيْرِ خَلِيفَتَيْنِ يَهْلِكَانِ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ فَيَقْتُلُ أَحَدُهُمَا فِي الْجَانِبِ الْغَرْبِيِّ وَ الْآخَرُ فِي

ص: 94

الْجَانِبِ الشَّرْقِيِّ فَيَكُونُ ذَلِكَ فِيمَا يُسْمِعُونَهُ أَهْلِ الطَّبَقَةِ السَّابِعَةِ فَيَكُونَ فِي ذَلِكَ خَسَفَ كَثِيرُ وَ كُسُوفِ وَاضِحُ فَلَا يَنْهَاهُمْ ذَلِكَ عَمَّا يَفْعَلُونَ مِنَ الْمَعَاصِي﴾

لُغات مديد الظهر كشده پشت قصیر الساقین دو ساق پای او کوتاه بهیّ خوب رو ثغور جمع ثغر در این جا به معنای قلعه شیخ صاحب سرّاق نام شخصی است و سُرّاق به تشدید نام یا لقب او است زوراء بغداد بابل به كسر باء دوّم ناحیه است نزديك حلّه و كوفه عصائب جمعیّت ها خطّ ناحیه ایست از عمّان یا قطیف و عُقیر و قَطَر که از نواحی بحرین است هَجَر نیز از نواحی بحرین است نجد اسم است برای زمین پهناوری كه بالای ان زمین تهامه است و پائین ان عراق و شام است و گفته شده است که همه نجد از توابع یمامه است و ان در پائین های حجاز واقع است سیف محلاّ شمشیر صیقلی و زیور شده ارجون و ارجونه نام شهریست از اطراف جَیّان که نزدیک مدینة السوداء كه اندلس باشد واقع است امّ ثغور مراد شام است که از بنا های سام بن نوح بوده

یعنی گفت راوی پس به پا خواستند گروهی و گفتند یا امیرالمؤمنین بیان کن برای ما که از کجا بیرون می اید این اصفر یعنی زرد پوست پس وصف کن برای ما صفت او را - پس ان حضرت علیه السّلام فرمود که وصف می کنم برای شما او را پشت او کشیده است یعنی پهن است و دو ساق پا های او کوتاه است و زود غضب یعنی زود خشم است دوازده یا بیست و دو جنگ می کند و او پیر مردیست

ص: 95

کُرد صفت خوب صورت دراز عمر پادشاه روم به ائین او در اید و زن های خود را در زیر پا های خود قرار دهند و ان مردیست که دین او سالم است و یقین او نیکو است و نشانه بیرون آمدن او بنا گذاردن شهر روم است بر سه قلعه یا سه سر حد یا سه پایگاه که به دست او تجدید شود پس ان وادی را شیخ صاحب سّراق خراب کند و او کسی است که مستولی بر قلعه ها یا سر حدّات یا پایگاه ها است پس مالک رقاب مسلمانان شود یعنی بر گردن مسلمانان سوار شود و مردانی از اهل بغداد بر او اضافه شود و جنگی در بابل که نزدیک حلّه است واقع شود که در ان جنگ خلق بسیاری کشته شوند و بسیاری به زمین فرو روند و فتنه ای در بغداد واقع شود و فریاد کننده ای فریاد کند که ملحق شوید به برادر های خود در کنار فرات پس اهل بغداد مانند مورچگان از خانه های خود بیرون ریزند و میانه ایشان پنجاه هزار نفر کشته شوند و فرار کنند و ملحق به کوه ها شوند و باقی مانده ان ها به بغداد روند پس فریاد کننده ای فریاد دوّم را بلند کند باز بیرون ایند مردم مانند مورچگان از خانه های خود پس از ایشان هم چنان کشته شود پس خبر به زمین جزائر می رسد پس اهل جزائر گویند ملحق شوید به برادر های خود پس بیرون اید از میان ایشان مردی زرد رنگ و با گروهی چند می ایند به طرف زمین خط که طرف عمان باشد یا طرف قطیف که از توابع بحرین است و اهل هجر و اهل نجد نيز به ان ها ملحق می شوند پس داخل بصره شوند و مردم بصره به ان ها بپیوندند و از شهری به شهر دیگری وارد شوند تا این که داخل شهر حلب

ص: 96

شوند و در ان جا جنگ شدیدی واقع شود و یک صد روز در ان جا بمانند پس از ان ان مرد زرد رنگ داخل جزیره شود و در طلب گرفتن شام در اید پس جنگ بزرگی در ان جا بر پا کند که بیست و پنج روز طول کشد و در میان دو طرف خلق بسیاری کشته شوند و لشکر عراق به سمت بلاد جبل که محل کرد ها است بالا روند و مرد زرد رنگ با لشکرش به طرف کوفه سرازیر شوند و در ان جا می ماند تا این که خبر از شام می رسد که راه را بر حاجیان بریدند در ان وقت حاجیان از رفتن به جانب مکّه منع کرده شوند پس احدی از طرف شام و عراق به مکّه نرود و فقط از راه مصر به حج روند پس از ان راه حج قطع کرده شود و فریاد کننده ای از سمت دوّم فریاده کند که ان مرد زرد رنگ کشته شد پس بیرون اید به سوی لشکری که در روم هستند با هزار نفر رئیس مسلّط بر لشکر که هر رئیسی صد هزار مقاتل جنگی در تخت فرمان او باشد همه با سلاح های اراسته و پیراسته و فرود ایند در زمین ارجُون که نام شهریست از اطراف جیّان نزديك ام السّوداء و مدينة السّوداء که دمشق باشد و ان شهریست که سام بن نوح در ان فرود آمده پس جنگی بر دروازه آن واقع شود و لشکر روم از ان جا کوچ نکند تا این که خروج کند مردی بر ضرر ایشان از جائی که نمی دانند و با او لشکری باشد پس می کشد گروه عظیمی را از لشکر رومیان و فتنه به بغداد بر می گردد پس می کشند بعضی از ایشان بعض دیگر را پس فتنه به انتهاء می رسد و باقی نمی ماند مگر دو خلیفه که هر دو در یک روز کشته می شوند

ص: 97

یکی از آن ها در طرف غربی بغداد و دیگری در طرف شرقی آن و این خبر را اهل طبقه هفتم می شنوند پس در ان وقت خسف بسیاری واقع می شود و افتاب به طور واضح و روشنی می گیرد و می بینند این آیات را و دست از معصیت ها و گناهانی که می کنند بر نمی دارند و اگر نهیشان کنند منتهی نمی شوند

فَيَقُولُونَ لَهُ : أَ لَسْتُ مِنْ قُرَيْشٍ وَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ الْمَلِكِ الْقَائِمِ ؟ أَ مَا تتعصّب لِأَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ وَ مَا قَدْ نَزَلَ بِهِمْ مِنَ الذُّلِّ وَ الْهَوَانُ مُنْذُ زَمَانُ طَوِيلُ ؟ فَإِنَّكَ مَا تَخْرُجُ رَاغِباً بِالْأَمْوَالِ وَ رغيد الْعَيْشِ ، بَلْ مُحَامِياً لِدِينِكَ فَلَا يَزَالُ الْقَوْمِ یختلفون الیه وَاحِداً بَعْدَ واخد فَعِنْدَهَا یقول اذْهَبُوا الی خلفائکم الذین کنتم لَهُمْ هَذِهِ الْمُدَّةِ ثُمَّ انْهَ یجیبهم وَ یخرج مَعَهُمْ فی یوم الجمعه یصعد مِنْبَرِ دِمَشْقُ وَ هُوَ أَوَّلُ مِنْبَرِ يصعده ، ثُمَّ يَخْطُبُ وَ يَأْمُرُهُمْ بِالْجِهَادِ وَ يبايعهم عَلَى أَنَّهُمْ لَا يُخَالِفُونَ أَمَرَهُ رضوه أَمْ كرهوه ، ثُمَّ يَخْرُجُ إِلَى الْغُوطَةِ وَ لَا يَلِجُ بِهَا حَتَّى تَجْتَمِعَ النَّاسِ عَلَيْهِ وَ يتلاحقون أَهْلِ الصقائر فَيَكُونُ فِي خَمْسِينَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ فَيَبْعَثُ أَخْوَالُهُ بَنِي كِلَابُ فيأتونه مِثْلَ السَّيْلِ السَّائِلِ فَيَأْبَوْنَ عَنْ ذَلِكَ رِجَالٍ البّرِیین يُقاتَلُونَ رِجَالِ الْمَلِكِ ابْنَ الْعَبَّاسِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَخْرُجَ السُّفْيَانِيُّ فِي عَصَائِبُ أَهْلِ الشَّامِ فَتَخْتَلِفَ ثَلَاثَ رَايَاتُ فراية لِلتَّرْكِ وَ الْعَجَمِ وَ هِيَ سَوْدَاءُ وَ رَايَةِ للبرّيين لِابْنِ الْعَبَّاسِ أَوَّلِ صَفْرَاءُ وَ رَايَةِ للسفياني فيقتتلون بِبَطْنِ الأزرقي قِتَالًا شَدِيداً فَيُقْتَلُ مِنْهُمْ سِتِّينَ أَلْفاً ثُمَّ يَغْلِبُهُمُ السُّفْيَانِيُّ فَيُقْتَلُ مِنْهُمْ خَلْقُ كَثِيرُ وَ يَمْلِكُ بُطُونِهِمْ وَ يَعْدِلَ فِيهِمْ حَتَّى يُقَالُ فِيهِ : وَ اللَّهِ مَا كَانَ يُقَالَ عَلَيْهِ إِلاَّ كَذِباً ، وَ اللَّهُ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ وَ لَا یعلمون مَا تلقی أُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ وَ لَوْ عَلِمُوا لِما قالُوا ذلک وَ لَا زَالَ یعدل فیهم حَتَّى يَسِيرَ فَأَوَّلُ سَيْرِهِ إِلَى حِمَّصٍ وَ إِنَّ أَهْلَها بِأَسْوَإِ حَالٍ ثُمَّ يُعَبَّرُ الْفُرَاتِ مِنْ بَابِ مِصْرَ وَ يَنْزِعُ اللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ الرَّحْمَةِ وَ يَسِيرُ إِلَى مَوْضِعِ يُقَالُ لَهُ قَرْيَةٍ

ص: 99

سَبَأَ فَيَكُونُ لَهُ بِهَا وَقْعَةُ عَظِيمَةُ فَلَا تَبْقَى بَلَدٍ إِلَّا وَ بَلَغَهُمْ خَبَرُهُ فَيُدْخِلُهُمْ مِنْ ذَلِكَ خَوْفٍ وَ جَزِعَ فَلَا يَزَالُ يَدْخُلُ بَلَداً بَعْدَ بَلَدٍ إِلَّا وَاقَعَ أَهْلِهَا فَأَوَّلُ وَقَعَتْ تَكُونُ بِحِمْصٍ ثُمَّ بِالرِّقَّةِ ثُمَّ بِقَرْيَةٍ سَبَأُ وَ هِيَ أَعْظَمُ وَقَعَتْ يُوَاقِعُهَا بِحِمْصٍ ثُمَّ يَرْجِعُ إِلَى دِمَشْقَ وَقَدْ دَانَتْ لَهُ الْخَلْقُ فيجيش جَيْشاً إِلَى الْمَدِينَةِ وَ جَيْشاً إِلَى الْمَشْرِقِ فَيُقْتَلُ بِالزَّوْرَاءِ سَبْعِينَ أَلْفاً ويبقر بُطُونِ ثَلَاثُمِائَةٍ إمرأة حَامِلُ وَ يَخْرُجُ الْجَيْشُ إِلَى كوفانكم هَذِهِ فَكَمْ مِنْ باک وَ بَاكِيَةُ فَيُقْتَلُ بِهَا خَلْقُ كَثِيرُ ، وَ أَمَّا جَيْشُ الْمَدِينَةِ فَإِنَّهُ إِذَا تَوَسَّطَ الْبَيْدَاءِ صَاحَ بِهِ جبرائیل صَيْحَةً عَظِيمَةُ فَلَا يَبْقَى مِنْهُمْ أَحَدُ إِلَّا وَ خَسَفَ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ وَ يَكُونُ فِي أَثَرِ الْجَيْشِ رَجُلَانِ أَحَدُهُمَا بشیر وَ الْآخَرُ نَذِيرُ فَيَنْظُرُونَ إِلَى مَا نَزَلَ بِهِمْ فَلا يَرَوْنَ إِلَّا رؤوسا خَارِجَةُ مِنَ الْأَرض فَيَقُولَانِ بِمَا أَصَابَ الْجَيْشِ فَيَصِيحُ بِهِمَا جَبْرَائِيلُ فَيَحُولُ اللَّهِ وُجُوهِهِمَا إِلَى قهقرى فَيَمْضِي أَحَدُهُمَا إِلَى الْمَدِينَةِ وَ هُوَ الْبَشِيرُ فيبشرهم بِمَا سَلَمَهُمْ اللَّهُ تَعَالَى وَ الْآخَرُ نذیر فَيَرْجِعُ إِلَى السُّفْيَانِيُّ وَ يُخْبِرُهُ بِمَا أَصَابَ الْجَيْشِ قَالَ : وَ عِنْدَ جُهَيْنَةَ الْخَبَرَ الصَّحِيحِ لِأَنَّهُمَا مِنْ جُهَيْنَةَ بَشِيرُ وَ نَذِيرُ فَيَهْرُبُ قَوْمُ مِنْ أَوْلَادِ رَسُولُ اللَّهِ صُلِّيَ اللَّهُ عَلَيْهِ واله وَ سَلَّمَ وَهْمُ أَشْرَافُ إِلَى بَلَدِ الرُّومِ فَيَقُولُ السُّفْيَانِيُّ لِمَلِكِ الرُّومِ تَرُدَّ عَلَيَّ عَبِيدِي فيردَهُم إِلَيْهِ فَيَضْرِبُ أَعْنَاقَهُمْ عَلَى الدَّرَجِ الشَّرْقِيِّ لجامع بِدِمَشْقَ فَلَا يُنْكِرْ ذَلِكَ عَلَيْهِ أَحَدُ﴾

لُغات روع ترسیدن جزیره اوال جزیره منفرده ایست از بحرین حَرَستاء به فتح حاوراء و سكون سین و تاء دو نقطه قریه بزرگی است معموره واقعه در میان بستان های

ص: 100

دمشق در راه حمص فاصله ان تا دمشق یک فرسخ است و چیزی زیاد تر بنی کلاب قبیله سفیانی هستند بنی دهانه قبیله ایست از عرب وادی الیابس بیابانی است در شام که سفیانی از ان جا بیرون اید بطن الارزق قريب به حدود شامات است حمص به كسر حا و سكون میم شهریست بزرگ از شهر های شام در طرف قبلی قلعه حصینه بالای تلّ بلندی واقع است و در میان دمشق و حلب واقع است در نیمه راه سبا زمینی است از بنی سلیم در شامات و قریه ایست در همان حدود رقه از بلاد بنی عامر است جُهَینَه نام قبیله ایست از قضاعة

یعنی پس به پا خواست ابن یقطین و گروهی از موجّهين اصحاب ان حضرت و گفتند یا امیر المؤمنين به درستی که تو یاد فرمودی برای ما سفیانی شامی را و ما می خواهیم که بیان کنی برای ما امر او را پس فرمود که به تحقیق ذکر کردم بیرون آمدن او را برای شما که در اخر سال خواهد بود یعنی آخر سالی که به قیام قائم متصّل است پس عرض کرد شرح ده ان را برای ما زیرا که دل های ما ترسانست تا این که از بیان شما بینا شویم پس ان حضرت علیه السّلام فرمود نشانه خروج او اختلاف سه پرچم است یکی پرچم عربست که بلند شود پس وای بر مصر و ان چه که وارد شود بر ان از ایشان و پرچمی از بحرین از جزیره آوال بلند شود از زمین فارس و پرچمی از شام بلند شود پس ادامه دارد فتنه در میان ایشان تا یک سال پس خروج کند مردی از اولاد عبّاس پس اهل عراق گویند که

ص: 101

امدند شما را گروهی پای برهنگان صاحبان هوا های مختلف پس مضطرب شوند اهل شام و فلسطین از خبر امدن ان ها و رجوع می کنند به رؤسای شام و مصر پس به ایشان گویند که بطلبید شاهزاده را پس به طلب او می روند تا این که توافق می کنند و او را در غوطه دمشق می یابند در موضعی که ان را حَرَستا گویند و موضعی است در راه حِمص که تا دمشق یک فرسخ زیاد تری فاصله دارد پس چون بر ایشان در اید خلوت می کند با ایشان و بیرون می کند از مجلس دائی های خود را که از قبیله بنی کلاب و بنی دهانه می باشند و از برای او عدّه معدوده ایست در وادی یابس پس واردین به او می گویند ای ان شخصی که سزاوار و شایستگی این کار را داری حلال نیست برای تو که اسلام را ضایع کنی یعنی ساکت بنشینی و قیام نکنی تا اسلام ضایع شود و از بین برود ایا می بینی که چه هول ها و فتنه ها در مردم ظاهر شده پس بپرهیز از خدا و بیرون بیا برای یاری کردن دینت پس می گوید من رفیق و صاحب شما نیستم پس به او گویند که ایا از قریش نیستی و از اهل بیت پادشاه قیام کننده نیستی ایا غیرت و تعصب نمی کشی از اهل بیت پیغمبرت و می بینی ان چه را که به ایشان وارد شده از ذلت و خواری در این مدت های دراز زیرا که هر گاه قیام کنی برای رغبت در جمع اوری مال و خوش گذرانی نیست بلکه در این حال حمایت کشنده از دین خود می باشی پس پیوسته یکی بعد از دیگری در نزد او رفت و امد می کنند و او در ان وقت در جواب ایشان می گوید بروید نزد ان خلیفه هائی که

ص: 102

با ایشان بودید در این مدت پس از ان ایشان را اجابت می کند و بیرون اید با ایشان در روز جمعه ای پس بالای منبر دمشق می رود و ان اوّل دفعه ایست که منبر می رود و خطبه می خواند و ان ها را امر به جهاد می کند و بیعت می گیرد از ایشان به این که مخالفت نکنند با او در کار هائی که می کند چه رضایت به ان ها داشته باشند یا کراهت پس از ان بیرون می اید به سوی غوطه و وارد نمی شود در ان تا این که جمع شوند مردمان با او - و ملحق شوند به او مردمان لعن کننده و سخن چین و کافر پس عدّه او پنجاه هزار نفر می شوند پس می فرستد دائی های خود را در قبیله بنی کلاب پس مانند سیل جاری به نزد او می ایند از ان قبیله مرد های بیابانی و با مردان پادشاهی که از ابن عبّاس است مقاتله می کنند پس در ان وقت بیرون می اید سفیانی با گروه هائی از شامیان پس اهل سه پرچم با هم دیگر مختلف شود پرچم ترک و عجم که پرده آن سیاهست و پرچم عرب های بیابانی که تابعین ابن عبّاسند که پرده آن زرد است و پرچم سفیانی پس در بطن الازرق جنگ و قتال می كنند جنگ و قتال سختی پس کشته می شود از ایشان شصت هزار نفر پس از ان سفیانی بر ایشان غالب شود و بکُشد از ان ها جمعیّت زیادی را و مالک شود مرکز های حسّاس ایشان را و بنای خود را در میان ایشان به عدل و داد گذارد تا اندازه ای که در حق او گفته شود به ذات خدا قسم این حرف هائی که درباره او می گفتند (یعنی می گفتند ظالم و ستم کار است) دروغ بوده به ذات خدا

ص: 103

هر اینه ایشان دروغ گویانند و نمی دانند که چه خواهد کرد با امّت پیغمبر صلى الله علیه و اله و اگر می دانستند این سخن را نمی گفتند و پیوسته به عدالت در میان ایشان رفتار می کند تا این که به حرکت در اید و سیر کند و اوّل سیر او به حمص است و به درستی که اهل حمص در بد ترین حالند پس عبور می کند از فرات از باب بیعه مصر و می کَنَد خدا از دل او رحم را و می رود به موضعی که ان را قریه سبا گویند و در ان جا جنگ بزرگی واقع می شود پس باقی نمی ماند شهری مگر این که خبر او به اهل ان می رسد و ترس و جزع از این خبر ان ها را فرو می گیرد پس پیوسته داخل می شود به شهری بعد از شهر دیگری و با ان ها جنگ می کند اوّل جنگ او در حمص واقع می شود و بعد از ان در رقّه و پس از آن در قریه سَبا و این بزرگ تر جنگی است که در حمص واقع شود پس بر می گردد به دمشق و مردمان به او نزدیک شوند پس لشکری تجهیز می کند و به مدینه می فرستد و لشکری به سمت مشرق (یعنی عراق) می فرستد پس در بغداد هفتاد هزار نفر را می کشد و سی صد زن حامل را شکم پاره می کند و لشکر او به كوفه شما بیرون رود چه بسیار مرد و زن که به گریه در ایند پس می کشد در ان جا خلق بسیاری را و امّا لشکری که به مدینه فرستاده چون به زمین بیدار سند جبرئیل صحیحه عظیمی بر ان ها می زند پس باقی می ماند از ایشان اَحَدی مگر این که به زمین فرو می روند و دو مرد در عقب لشکر می ماند که یکی از ان ها بشارت دهنده باشد و دیگری بیم دهنده و این دو نفر می بینند

ص: 104

ان چه را که بر ان ها وارد می شود پس نمی بینند از آن ها مگر سر های ایشان را که از زمین بیرون است پس می گویند آن چه را که می بینند پس جبرئیل بر ان دو نفر صیحه ای زند که صورت های ان ها به عقب بر گردد و خدا رو های ان ها را به عقب برگرداند پس یک نفر از ان ها به مدينه می رود و ان بشارت دهنده است پس بشارت می دهد ایشان را که خدا ان ها را از شرّ ان لشکر سالم گردانید و دیگری بیم دهنده است و او بر می گردد به سوی سفیانی و خبر می دهد او را به آن چه که به لشکر او وارد شده - فرمود - و خبر صحیح نزد جهینه است که قبیله ای هستند از عرب زیرا که این دو نفر که بشیر و نذیر هستند از جهینه اند پس فرار می کنند گروهی از اولاد پیغمبر صلى الله عليه و اله که از شریف ها هستند به شهر روم پس سفیانی به پادشاه روم گوید بندگان مرا به من بر گردان پس بر می گرداند ایشان را به سوی او پس بالای درجه شرقی مسجد جامع دمشق ان ها را گردن می زند و کسی او را بر این کارا انکار نمی کند

سُوَرٍ و علی هَمْدَانَ سُوَرٍ وَ عَلَى وَرَقَةَ سُوَرٍ وَ عَلَى دیار یونس سُوَرٍ وَ عَلَى حِمَّصٍ سُوَرٍ وَ عَلَى مطردين سُوَرٍ وَ عَلَى الرَّقْطَاءِ سُوَرٍ وَ عَلَى الرَّهْبَةُ سُوَرٍ وَ عَلَى دِيرَ هِنْدٍ سُوَرٍ وَ عَلَى القلعة سُوَرٍ﴾ سخن مؤلف در شرح و لُغات سور به معنای باره است بر وزن چاره در کتاب برهان جامع که لغت پارسی است ده معنی برای آن ذکر کرده ان چه که در این جا مناسب استان آن معنای دوّم از ده معنی است که مراد دیوار و قلعه شهر و غیره است یعنی چیزی که نازل منزله دیوار و قلعه شهر باشد و ان برای محفوظ ماندن شهر است از حمله و استیلاء دشمن و در هر عصری سود هر شهری برای جلوگیری از دشمن به مقتضای الات و ادوات و قوای جنگی ایست که در ان عصر متداول است و استعمال می شود مثلا در ازمنه سابقه به حصار های بلند قطور محکم و برج و بارو و یا کندن خندق به دور شهر و بستن دروازه ها و امثال آن بوده چنان چه هنوز در بعضی از شهر های قدیمی از ان آثار باقی ماند ولی در عصر حاضر این گونه سور ها برای حفظ شهر و سر حدّات مملکتی به هیچ وجه جلو گیر از راه یافتن بیگانگان با مخترعات جديده عصری که به کار برده می شود نیست و لذا سور در این عصر باید به تناسب زمان و مقتضیات آن باشد تا به حكم ایه شریفه ﴿وَ أَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَ مِن رِباطِ الخَيلِ﴾ تا اخر آیه از دشمن بتوان جلوگیری کرد و با در کار بودن انواع اسلحه گرم و سرد فعلی برج و بارو و حصار و خندق های

ص: 106

قدیمی نتیجه ای ندارد پس سور هائی که حضرت امیر المؤمنين عليه السلام در این خطبه خبر داده که بنا گذارده می شود و یا تجدید می شود قطعاً غیر از برج و بارو ها و حصار ها و خندق های متداوله در قرن های گذشته است با در نظر گرفتن فرمایشات حضرت که راجع به وقایع مهمّه و پیش امد کردن فتنه های بزرگ و جنگ های خونین جهانی است و امور خارق عادتی که در اخر زمان در دنیا رخ می دهد اگر گفته شود که مراد حضرت از بناء و تجدید سور ها ساختن یا تجديد کردن حصار های سابق قرون صدر اسلام بوده سخن بسیار سست بی مغزی است پس باید گفت مراد حضرت بنا و تجدید سور در شهر ها و اماکن به خصوصی که نام برده و یاد فرموده پایگاه های جنگی و فرودگاه های فعلی است که در بیش تر از نقاطی که حضرت خبر داده در عصر حاضر ساخته و دائر شده که قبلا این نحوه ساختمان ها سابقه ای نداشته می باشد یا بنا های اهمیّت دار تری که بعد از این ساخته شود

العجوز اسم جمهوریت از جماهیر دهناء که ان را خزوی گویند (معجم البلدان) حُرّان به ضم حاد تشدید راء دو وادی است به نجد و دو وادی است به جزیره یا در زمین شام (معجم) واسط شهریست میان بصره و کوفه واقع است و فاصله ان به هر یک از ایند و پنجاه فرسخ است بیضاء شهریست بزرگ در فارس و نام شهری است در مغرب چه نام گردنه ایست در جبل المناقب که در حدود طائف است و نام حَلَب

ص: 107

و نام محلی است میان موصل و یَعفَر و نام محلّی است در بصره و نام چهار قریه است در مصر و نام قریه ایست نزدیک اسکندریّه و نام شهریست در بلاد مرز پشت باب الابواب ارمنیّه کبری و صغری اوّل در روم دوّم تفلیس و نواحی ان است رقّه شهریست مشهور در کنار فرات از شهر های جزیره از ان جا تا حرّان سه روز راه است دیار یونس در حوالی موصل است مَطَریّه از قریه های مصر است رقطا از نواحی خط یا بحرین است رُحبَه وادی ایست نزديك صنعا و ناحیه ایست میان مدینه و شام و قریه ایست در عراق دیر هند کبری در حیره است و دیر هند صغری نزديك نجف است قلعه محلی است نزدیک حلوان عراق یا قلعه ایست که معدن قلع است که ان کوهی است در شام در راه چین

یعنی آگاه باشید که نشانه ان (یعنی خروج سفیانی) تازه شدن پایگاه هائیست در شهر ها پس گفته شد که یا امیر المؤمنین ذکر کن برای ما ان پایگاه ها را پس فرمود که تجدید می شود پایگاهی در شام و دو پایگاه در عجوز که نام جمهوریست از جماهیر دهناء وحُرّان که دو وادی است در نجد یا در شام و پایگاهی در واسط که شهریست در میان کوفه و بصره و بنا می شود پایگاهی در بیضاء که شهریست بزرگ در فارس یا در مغرب یا نام گردنه ایست در جبل المناقب که در حدود طائف است یا در حلب یا محلی که میان موصل و یغفر است یا محلّی در بصره یا در فراء مصر یا قریه ای نزدیک

ص: 108

اسکندریّه یا شهری که در بلاد خِزِر است و بنا گذارده می شود دو پای گاه در کوفه و پایگاهی در شوشتر و پای گاهی در ارمنیّه کبری یا صغری . و پایگاهی در موصل و پایگاهی در همدان . و پایگاهی در رقّه که شهریست در کنار فرات، و پایگاهی در دیار یونس و پایگاهی در حمص و پایگاهی در مَطَریّه که از قریه های مصر است ، و پایگاهی در رقطاء که از نواحی خطّ یا بحرین است. و پایگاهی در رحبه که وادی ایست نزدیک صنعاى یمن یا ناحیه ایست میان مدینه و شام یا قریه است در عراق و پایگاهی در دیر هند کبری در حیره یا در دیر هند صغری نزدیک به نجف و پایگاهی در قلعه نزدیک حلوان عراق یا قلعه ای که معدن قلعه ای است که ان کوهی است در شام

﴿مَعَاشِرَ النَّاسِ أَلَا وَ إِنَّهُ إِذَا ظَهَرَ السُّفْيَانِيُّ تَكُونُ لَهُ وقائع عِظَامِ فَأَوَّلُ وَقَعَتْ بِحِمْصٍ ثُمَّ بِحَلْبِ ثُمَّ بِالرِّقَّةِ ثُمَّ بِقَرْيَةٍ سَبَأَ ثُمَّ بِرَأْسِ الْعِينِ ثُمَّ بنصیبین ثُمَّ بالموصل وَ هِيَ وَقَعَتْ عَظِيمَةُ ثُمَّ تَجْتَمِعُ إِلَى الْمَوْصِلِ رِجَالِ الزَّوْرَاءُ وَ مَنْ دیار یونس إِلَى اللخمة وَ تَكُونُ وَقَعَتْ عَظِيمَةُ يُقْتَلُ فِيهَا سَبْعِينَ أَلْفاً وَ يَجْرِي عَلَى الْمَوْصِلِ قِتَالِ شَدِيدُ يَحِلُّ بِهَا ثُمَّ يَنْزِلُ إِلَى السُّفْيَانِيُّ وَ يُقْتَلُ مِنْهُمْ سِتِّينَ أَلْفاً وَ إِنْ فِيهَا كُنُوزِ قَارُونَ وَلِّهَا أَحْوَالِ عَظِيمَةُ بَعْدَ الْخَسْفُ وَ الْقَذْفِ وَ الْمَسْخِ وَ تَكُونُ أَسْرَعُ ذَهَاباً فِي الْأَرْضِ مِنِ الْوَتِدِ الْحَدِيدِ فِي أَرْضٍ الرجف

ص: 109

قَالَ وَ لا يَزالُ السُّفْيَانِيُّ يُقْتَلُ كُلُّ مَنِ اسْمُهُ مُحَمَّدُ وَ عَلِيٍّ وَ حَسَنِ وحسین وَ فَاطِمَةَ وَ جَعْفَرِ و موسی وَ زَيْنَبُ وَ خَدِيجَةَ وَ رُقْيَةِ بغضأ وحنقأ لآِلِ مُحَمَّدٍ صُلِّيَ اللَّهُ عَلَيْهِ واله وَ سَلِّمْ ثُمَّ يَبْعَثُ فِي جَمِيعِ الْبُلْدَانِ فَيَجْمَعَ لَهُ الْأَطْفَالِ وَ يَغْلِي لَهُمْ الزَّيْتَ فَيَقُولُ لَهُ الْأَطْفَالِ : إِنْ كَانَ آبَاؤُنَا عَصَوْكَ نَحْنُ فَمَا ذَنْبُنَا ؟ فَيَأْخُذُ كُلُّ مَنِ اسْمُهُ عَلَى مَا ذَكَرْتُ فيغليهم فِي الزَّيْتِ ثُمَّ يَسِيرُ إِلَى كوفانکم هَذِهِ فَيَدُورُ فِيهَا كَمَا تَدُورُ الدوامة فَيَفْعَلُ بِالرِّجَالِ كَمَا يَفْعَلُ بِالْأَطْفَالِ وَ يُصْلَبُ عَلَى بَابِهَا كُلُّ مَنِ اسْمُهُ حُسْنِ وحسین ثُمَّ يَسِيرُ إِلَى الْمَدِينَةِ فينهبها فِي ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَ يُقْتَلُ فِيهَا خَلْقُ كَثِيرُ وَ يُصْلَبُ عَلَى مَسْجِدِهَا كُلُّ مَنِ اسْمُهُ حَسَنٍ وَ حُسَيْنٍ فَعِنْدَ ذلِكَ يَغْلِيَ دِمَاؤُهُمْ كَمَا غَلَى دَمُ يحیی بْنِ زکریا فَإِذَا رَأَى ذَلِكَ الْأَمْرُ أَيْقَنَ بِالْهَلَاكِ فَيُوَلِّيَ هَارِباً وَ يَرْجِعُ منهزما إِلَى الشَّامِ فَلَا يَرَى فِي طَرِيقِهِ أَحَدُ يُخَالِفُ عَلَيْهِ إِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ ، فَإِذَا دَخَلَ إِلَى بَلَدِهِ اعْتَكَفَ عَلَى شُرْبِ الْخَمْرِ وَ الْمَعَاصِي وَ يَأْمُرُ أَصْحَابِهِ بِذَلِكَ فَيَخْرُجُ السُّفْيَانِيُّ وَ بِيَدِهِ حَرْبَةُ وَ يَأْمُرُ بالإمرأة فَيَدْفَعُهَا إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِهِ فَيَقُولُ لَهُ : أَ فُجِرَ بِهَا فِي وَسَطِ الطَّرِيقِ ، فَيَفْعَلُ بِهَا ثُمَّ يبقر بِبَطْنِهَا وَ يَسْقُطُ الْجَنِينِ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ فَلَا يَقْدِرُ أَحَدُ أَنْ ینکر عَلَيْهِ ذَلِكَ﴾

یعنی گروه مردم اگاه باشید که چون سفیانی ظاهر شود برای او وقایع و جنگ های بزرگی خواهد بود اوّل وقعه و جنگ او به شهر حمص واقع خواهد شد پس از ان به حلب پس از آن به رقّه پس از ان به قریه سبا پس از آن به راس العین که شهریست از شهر های جزیره در پانزده فرسخی نصیبین پس از ان نصیبین پس از ان به موصل و وقعه موصل وقعه بزرگی خواهد بود پس از ان جمع می شوند در موصل مردان بغداد و از دیار یونس تا لجمه که نام موضعی است و در ان جا جنگ عظیمی واقع شود که هفتاد هزار نفر در ان جنگ کشته شوند و

ص: 110

جریان پیدا می کند جنگ تا موصل و در ان جا قتال سختی رو خواهد داد پس فرود می اید سفیانی در ان جا و شصت هزار نفر از ایشان را می کشد و به درستی که در ان جا است گنج های قارونی و از برای ان جا است هول های بزرگی بعد از فرو رفتن به زمین و سنگ باریدن و مسخ شدن و زود تر از جا های دیگر در زمین فرو رفتن از میخ آهنی که که به زمین سست لرزان فرو رود فرمود و پیوسته سفیانی می کشد هر کسی را که نام او محمّد و علی و حسن و حسین و فاطمه و جعفر و موسى و زينب و خديجه و رقيّه است از روی بغض و کینه ای که با ال محمّد دارد پس می فرستد در جمیع شهر ها و جمع می کنند برای او بچه ها را و می جوشاند برای ایشان روغن زیت را پس بچّه ها می گویند به او که اگر پدران ما نا فرمانی تو را کردند پس ما چه گناهی کرده ایم پس می گیرد هر که را اسم او مانند یکی از ان اسم هائی است که ذکر کردم و می جوشاند او را در روغن ریت پس می رود به جانب کوفه شما این شهر پس دور می زند در کوچه های کوفه مانند دوّامه ها و با مردان همان معامله را می کند که با اطفال کرده و بر دار می کشد بر دروازه کوفه هر که را نام او حسن و حسین است پس در این هنگام می جوشد خون های ایشان هم چنان که به جوش آمد خون یحی بن زکریّا پس چون این امر را می بیند یقین به هلاکت خود پیدا می کنند و و پشت می کند از ترس و بر می گردد فرارًا به سوی شام پس نمی بیند در راه خود کسی را که با او مخالفت کند تا وقتی که داخل شام شود و چون داخل شهر خود بشود در ان جا معتکف به شرب خمر و انواع معصیت ها می شود و اصحاب خود را به این کار ها امر می کند

ص: 111

پس بیرون می اید سفیانی در حالتی که حربه ای در دست او است امر می کند زیرا در نزد او می اورند او را به بعضی از اصحاب خود می دهد که در میان راه با او فجور کند به او می گوید که با او فجور کن در میان راه پس با او فجور می کند پس از ان شکم او را پاره می کند و بچه ای که در شکم دارد سقط می کند و کسی قدرت ندارد که بر او انکار کند

در اسمان ها و اذن می دهد خدا به خروج قائم از ذرّیه من و او است صاحب زمان پس شایع می شود خبر او در همه جا ها پس در ان هنگام جبرئیل فرود می اید بالای صخره بیت المقدس و در میان اهل جهان ندا می کند که امد حقّ و رفت باطل به درستی که باطل از بین رونده است پس ان حضرت علیه السّلام اه سردی از دل کشیده ناله حزن اوری زد و فرمود پسرک من زمانی که لشکر ارائی کرد طائفه ترک پس منتظر باش ولایت مهدی را که قیام می کند و به عدالت داوری می کند و ذلیل می شوند پادشاهان روی زمین که از ال هاشمند و بیعت کرده شوند از ایشان کسانی که لذّت طلب و اهل هزل و بیهوده گوئی هستند و ان کودکیست از کودک ها که هیچ رأیی از خود ندارد و هیچ جدیّتی بكند و صاحب عقل و تدبیر نباشد و پس از ان قائم به حق و راستی که از خود شما ها است قیام می کند و به حقیقت و راستی می اید شما را و به حق عمل می کند و او هم نام رسول خدا می باشد جان من فدای او پس خوار نکنید او را ای پسران من و بشتابید به سوی او گفت پس جبرئیل در صیحه می گوید خود که ای بندگان خدا بشنوید ان چه را که می گویم به درستی که اينست مهدى ال محمّد صلى الله عليه و اله بيرون اینده است از زمین مکّه پس اجابت کنید او را

﴿قَالَ فَقَامَتْ الیه الْفُضَلَاءِ وَ العلماء وَ وُجُوهِ أَصْحَابِهِ وَ قَالُوا یا أمیر المؤمنین صِفْ لَنَا هَذَا المهدی ؛ فَإِنْ قُلُوبَنَا اشْتَاقَتْ إلی ذکره . فَقَالَ علیه السَّلَامُ : هُوَ صَاحِبُ الْوَجْهِ الْأَقْمَرِ ، وَ الجبین الْأَزْهَرِ، وَ صَاحِبُ العلّامه

ص: 113

الشّامه الْعَالِمُ غیر مُعَلَّمُ الْمُخْبِرِ بالکائنات قَبْلَ أَنْ یعلم مَعَاشِرَ النَّاسِ الَّا وَ انَّ الدین فینا قَدْ قَامَتِ حُدُودَهُ وَ اخُذَ علینا عُهُودِهِ أَلَا وَ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يَطْلُبُ الْقِصَاصِ مِمَّنْ لَا يَعْرِفُ حَقُّنَا وَ هُوَ الشَّاهِدُ بِالْحَقِّ وَ خَلِيفَةَ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ إسمه كإسم جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ علیه وَ آلِهِ) ابْنَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَةَ مِنْ ذُرِّيَّةِ الْحُسَيْنِ وُلْدِي ، فَنَحْنُ الْكُرْسِيِّ وَ أَصْلُ الْعِلْمِ وَ الْعَمَلِ فمحبّونا هُمْ الْأَخْيَارِ وَ وَلَايَتَنَا فَصْلِ الْخِطَابِ وَ نَحْنُ حَجَبَتِ الْحِجَابِ ، أَلَا وَ إِنَّ الْمَهْدِيِّ أَحْسَنِ النَّاسِ خُلُقاً وَ خَلَقْتُ ثُمَّ إِذَا قَامَ تَجْتَمِعُ إِلَيْهِ أَصْحَابُهُ عَلَى عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ وَ أَصْحَابِ طَالُوتَ وَ هُمْ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا كُلُّهُمْ ليوث قَدْ خَرَجُوا مِنْ غاباتهم مِثْلَ زُبَرَ الْحَدِيدِ ، لَوْ أَنَّهُمْ هَمُّوا بإزالة الْجِبَالِ الرَّوَاسِي لأزالوها عَنْ مَوَاضِعِهَا فَهُمُ الَّذِينَ وَحَّدُوا اللَّهُ تَعَالَى حَقَّ تَوْحِيدِهِ ، لَهُمْ بِاللَّيْلِ أَصْوَاتُ كأصوات الثَّوَاكِلُ حُزْناً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ تَعَالَى ، قِوَامَ اللَّيْلِ صُوَّامِ النَّهَارِ كَأَنَّمَا ربّاهم أَبٍ وَاحِدٍ وَ أُمٍّ وَاحِدَةً ، قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةً بِالْمَحَبَّةِ وَ النَّصِيحَةُ ، أَلَا وَ إِنِّي لَأَعْرِفُ أَسْمَاءَهُمْ وَ أَمْصَارِهِمْ﴾

یعنی راوی گفت پس به پا خواستند به سوی او صاحبان فضل و علم و موجّهین یاران ان حضرت و گفتند یا امیر المؤمنين و طف کن برای ما این مهدی را زیرا که دل های ما مشتاق ذكر او است پس فرمود ان حضرت عليه السلام كه او است صاحب روئی مانند ماه و نور پیشانی او درخشندگی دارد و صاحب نشانه و خالی است دانا است در حالتی که کسی از بشر او را تعلیم نداده و خبر دهنده است به ان چه خواهد بود و خواهد

ص: 114

شد پیش از ان که تعلیم داده شود گروه مردم آگاه باشید به درستی که حدود دین در میان ما بر پا شد و عهد ان از ما گرفته شد آگاه باشید به درستی که مهدی طلب قصاص می کند از کسی که نمی شناسد حقّ ما را و او گواه بر حقی است و خلیفه ی خدا است بر خلق او نام او مانند نام جدّ او رسول خدا صلى الله عليه و اله است پسر حسن بن علی از اولاد فاطمه از ذرّیه فرزندم حسین است پس مائیم ریشه علم و دانائی و عَمَل پس دوست دارندگان ما از نیکانند و ولایت ما فصل خطابست و مائیم بهترین دربانان خدا در میان دربانان او آگاه باشید که مهدی نیکو ترین مردم است از حيث افرینش و خلق و خوی پس چون قیام کند جمع می شوند به سوی او یارانش که به شماره اصحاب بدر و اصحاب طالوتند و ایشان سی صد و سیزده نفرند که همه ان ها به شیرانی هستند که از کمین گاه های خود بیرون ایند مانند پاره های اهن اگر ایشان اراده کنند که کوه های سخت را از جا بکنند هر اینه می کَنند ان ها را از جا های خود پس ایشانند کسانی که بیگانگی پوشش می کنند خدا را به سبب ان مهدی حق یگانه دانستن او از برای ایشانست در شب ها صدا هائی مانند صدا های زن های جوان مرده از ترس خدا و خشیت او نماز گذارندگان اند در شب ها و روزه دارانند در روز که یا یک پدر و یک مادر ان ها را تربیت کرده اند دل هاشان با هم جمع و یکی است در دوستی کردن با هم دیگر و پند دادن به یک دیگر آگاه باشید که من هر اینه می شناسم نام های ایشان و شهر های ایشان را

ص: 115

﴿فَقَامَ إِلَيْهِ جَمَاعَةُ مِنَ الْأَصْحَابِ وَ قَالُوا : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ نَسْأَلُكَ بِاللَّهِ وَ بِابْنِ عَمِّكَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَنْ تُسَمِّيَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَمْصَارِهِمْ فَلَقَدْ ذَابَتْ قُلُوبَنَا مِنْ كَلَامُكَ فَقَالَ : اسْمَعُوا أَبْيَنُ لَكُمْ أَسْمَاءِ أَنْصَارِ الْقَائِمِ إِنْ أَوَّلُهُمْ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ وَ آخِرُهُمْ مِنَ الْأَبْدَالِ فَالَّذِينَ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ رَجُلَانِ اسْمُ أَحَدِهِمَا عَلِيٍّ وَ الْآخَرُ مُحَارِبُ وَ رَجُلَانِ مِنْ قاشان عَبْدُ اللَّهِ وَ عُبَيْدُ اللَّهِ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالُ مِنَ المهجمة : مُحَمَّدُ وَ عُمَرَ وَ مَالِكَ وَ رَجُلُ مِنِ السَّنَدِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ رَجُلَانِ مِنْ حَجَرَ مُوسَى وَ عَبَّاسٍ وَ رَجُلُ مِنِ الْكُورَةِ إِبْرَاهِيمَ وَ رَجُلُ مِنْ شِيرَازُ عَبْدِ الْوَهَّابُ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ سعداوة : أَحْمَدُ وَ يَحْيى وَ فَلَاحِ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مَنْ زَيَّنَ : مُحَمَّدُ وَ حَسَنٍ وَ فَهْدٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ حِمْيَرٍ مَالِكَ وَ نَاصِرُ وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ شيران وَ هُمْ عَبْدِ اللَّهِ وَ صَالِحٍ وَ جَعْفَرٍ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ - رَجُلُ مَنْ عُقِرَ أَحْمَدَ وَ رَجُلَانِ مِنْ المنصورية عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ ملاعب وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ سيراف : خَالِدُ وَ مَالِكُ وَ حَوْقَلَ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ رَجُلَانِ مِنْ خونخ : محروز وَ نُوحٍ وَ رَجُلُ مِنْ المثقة هَارُونَ وَ رَجُلَانِ مِنِ الصِّينَ مِقْدَادَ وَ هُودٍ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ الهويقين : عَبْدُ السَّلَامِ وَ فَارِسَ وَ كُلَيْبٍ وَ رَجُلُ مِنْ الزناط جَعْفَرٍ وَ سِتَّةُ رِجَالُ مِنَ عمّان﴾

لُغات قاشان معرّب کاشان است مَهجَم و لایتی است از اعمال زبید در یمن سند شهر هائی است میان شهر های هند و کرمان و سیستان و نام شهریست در اندُلُس و نام قریه است از قریه های بلده نَسا در خراسان (معجم) هجری نام بلدی است در نجران و نیز

ص: 116

نام محلی است از بحرین کور از اعمال بصر است میانه مَیسان و دریا شیزر شهریست از شهر های شامات که نهر لودُن از میان ان عبور می کند سعداوه نام قریه و محلی است در زمین حجاز زید موضعی است نزدیک مَرج خَساف از اعمال شام است و نیز نام محلی است در لَحسا از شهر های جزیره عقر در زمین عراق است نزدیک کربلا منصوریّه نام چند موضع است سیراف شهریست از شهر های فارس تا شیراز شصت فرسخ راه است خونج شهریست در اذربایجان میان مراغه و زنجان از طریق رَیّ که ان را کاغذ کنان نیز گویند و ان شهر خزابیست کوچک (معجم) ثقب از دهات یمامه است سنّ شهریست کنار دجله بالای تَکریت هونین شهریست در نواحی مصر رُهاط موضعی است در سه منزلی مکّه و نام محلّی است از توابع یَنبُع یا یَنبوع

یعنی پس به پا خواستند به سوی ان حضرت جماعتی از یاران و گفتند یا امیر المؤمنین خواهش می کنم از تو به حق خدا قسم و به حق پسر عمّت رسول خدا صلى الله علیه و اله که نام ببری ان ها را به نام هایشان و شهر ها شان پس هر اینه به تحقیق اب شد دل های ما از سخنان تو - پس فرمود بشنوید بیان می کنم برای شما نام های یاران قائم علیه السّلام را به درستی که اوّل ایشان از اهل بصره است و اخر ایشان از ابدال است و ان هائی که از اهل بصره اند دو نفرند یکی از ان ها نامش علیّ است و دیگری محارب و دو مرد از کاشانند عبد الله و عبید الله و سه مرد از مهجم اند که در حدود یمن است محمّد و عُمَر و مالك و یك مرد از سند است عبد الرحمن و دو مرد از هجرند موسى و عبّاس و مردی

ص: 117

از کور که از توابع بصره است ابراهیم و مردی از شیزر عبد الوهّاب و سه مرد از سعداوه که نام قریه ایست در زمین حجاز احمد و یحیی و فلّاح و سه نفر از زَید که از توابع شام یا محلی است از لحسا محمّد و حسن و فهد و دو نفر از قبيله حمير مالك و ناصر و چهار نفر از شیراز ایشان عبد الله و صالح و جعفر و ابراهیم و مردی از عقر که نزدیک کربلا است احمد و دو مرد از منصوریّه عبد الرحمن و ملاعب و چهار مرد از سیراف خالد و مالك و حوقل و ابراهيم و دو مرد از خونج که قریه ایست میان مراغه و زنجان محروز و نوح و مردی از ثقب هرون و دو مرد از سِنّ مقداد و هود و سه مرد از هونین عبد السلام و فارس و كليب و مردی از رهاط جعفر و شش مرد از عمّان محمّد و صالح و داود و هواشب و کوش و یونس

﴿وَ رَجُلُ مِنِ الْعِمَارَةِ مَالِكَ- وَ رَجُلَانِ مِنْ جعارة يَحْيَى وَ أَحْمَدَ -وَ رَجُلُ مِنْ كِرْمَانَ عَبْدِ اللَّهِ- وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ صُنْعاً : جَبْرَئِيلُ وَ حَمْزَةَ وَ يَحْيى وَ سَمِيعُ وَ رَجُلَانِ مِنْ عَدْنٍ : عَوْنُ وَ مُوسَى- وَ رَجُلُ مِنْ لنجویه كوثر- وَ رَجُلَانِ مِنْ هَمْدَانَ : عَلِيُّ وَ صَالِحٍ - وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ الطَّائِفِ : عَلِيُّ وَ سَبَا وَ زَكَرِيَّا -وَ رَجُلُ مِنْ هَجَرَ عَبْدِ الْقُدُّوسِ - وَ رَجُلَانِ مِنَ الْخَطِّ : عَزِيزُ وَ مُبَارَكُ - وَ خَمْسَةُ رِجَالُ مِنْ جَزِيرَةِ أَ والٍ وَ هی الْبَحْرَيْنُ : عَامِرُ وَ جَعْفَرٍ وَ نَصِيرُ وَ بُكَيْرٍ وَ لَيْثٍ- وَ رَجُلُ مِنِ الْكَبْشُ مُحَمَّدٍ (فَهْدٍ) وَ رَجُلُ مِنِ الْجَدَّةَ إِبْرَاهِيمَ - و أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ مَكَّةَ : عُمَرَ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُحَمَّدٍ وَ عَبْدُ اللَّهِ - وَ عَشَرَةُ مِنَ الْمَدِينَةِ عَلَى أَسْمَاءَ أَهْلَ الْبَيْتِ : عَلِيُّ وَ حَمْزَةَ وَ جَعْفَرٍ وَ عَبَّاسٍ وَ طَاهِرُ وَ حَسَنٍ وَ حُسَيْنٍ

ص: 118

وَ قَاسِمٍ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُحَمَّدٍ - وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنَ الْكُوفَةِ : مُحَمَّدُ وَ غِيَاثٍ وَ هُودٍ وَ عَتَّابٍ - وَ رَجُلُ مِنْ مَرْوَ حُذَيْفَةَ - وَ رَجُلَانِ مِنْ نَيْشَابُورَ : عَلِيُّ وَ مُهَاجِرُ- وَ رَجُلَانِ مِنْ سمرقند : عَلِيُّ وَ مُجَاهِدٍ - وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ كازرون : عُمَرَ وَ مَعْمَرُ وَ يُونُسَ وَ رَجُلَانِ مِنْ الأسوس شَيْبَانَ وَ عَبْدِ الْوَهَّابُ - وَ رَجُلَانِ مِنْ دستر : أَحْمَدُ وَ هِلَالٍ وَ رَجُلَانِ مِنِ الضَّيْفِ : عَالِمُ وَ سُهَيْلُ وَ رَجُلُ مِنْ طَائِفِ الْيَمَنِ هِلَالٍ - وَ رَجُلَانِ مِنْ مرقون : بَشَرٍ وَ شُعَيْبٍ - وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ بِرَوْعَةٍ : يُوسُفَ وَ داوُدَ وَ عَبْدُ اللَّهِ وَ رَجُلَانِ مِنْ عَسْكَرٍ : مُكْرَمِ الطِّيبِ وَ مَيْمُونٍ - وَ رَجُلُ مِنْ وَاسِطٍ عَقِيلٍ - وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ الزَّوْرَاءُ : عَبْدُ الْمُطَّلِبِ وَ أَحْمَدَ وَ عَبْدُ اللَّهِ -وَ رَجُلَانِ مِنْ سُرَّ مَنْ رَأَى : مُرَائِي وَ عَامِرٍ - وَ رَجُلُ مِنِ السَّهْمُ جَعْفَرٍ- وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ سَيَلَانَ نُوحُ وَ حَسَنٍ وَ جَعْفَرٍ -وَ رَجُلُ مِنْ كرخ بَغْدَادَ قَاسِمٍ - وَ رَجُلَانِ مِنْ نَوْبَةُ : وَاصِلُ وَ فَاضِلُ - وَ ثَمَانِيَةَ رِجَالُ مِنَ قَزْوِينُ : هَارُونَ وَ عَبْدِ اللَّهِ وَ جَعْفَرٍ وَ صَالِحٍ وَ عُمَرَ وَ لَيْثٍ وَ عَلِيُّ وَ مُحَمَّدُ وَ رَجُلُ مِنْ البلخ حَسَنٍ - وَ رَجُلُ مِنْ المداغة صَدَّقَهُ - وَ رَجُلُ مِنْ قُمَّ يَعْقُوبَ - وَ أَرْبَعَةُ وَ عِشْرُونَ مِنَ الطالقان وَ هُمُ الَّذِينَ ذَكَرَهُمُ رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ إِنِّي أَجِدُ بالطالقان كَنْزاً لَيْسَ مِنَ الذَّهَبِ وَ لَا فِضَّةٍ فَهُمْ هَؤُلَاءِ كنزهم اللَّهِ فِيهَا وَ هُمْ : صَالِحُ وَ جَعْفَرُ وَ يَحْيى وَ هُودٍ وَ فالح وَ داوُدَ وَ جَمِيلٍ وَ فُضَيْلٍ وَ عِيسَى وَ جَابِرُ وَ خَالِدُ وَ عُلْوَانَ وَ عَبْدُ اللَّهِ وَ أَيُّوبَ وَ ملاعب وَ عُمَرَ وَ عَبْدِ الْعَزِيزِ وَ لُقْمَانَ وَ سَعْدُ وَ قَبَضْتُ وَ مُهَاجِرُ وَ عُبْدُونٍ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ وَ عَلِيٍّ- وَ رَجُلَانِ مِنْ سَحَّارٍ : أَبَانُ وَ عَلِيٍّ- وَ

ص: 119

وَ رجلین مِنْ سَرَخْسَ نَاحِيَةٍ وَ حَفْصٍ وَ رَجُلُ مِنِ الْأَنْبَارَ عُلْوَانَ وَ رَجُلُ مِنِ الْقَادِسِيَّةِ حَصِينٍ وَ رَجُلُ مِنِ الدَّوْرَقِ عَبْدِ الْغَفُورُ وَ سِتَّةُ رِجَالُ مِنَ الْحَبَشَةِ : إِبْرَاهِيمَ وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدُ وَ حَمْدَانَ وَ أَحْمَدَ وَ سَالِمُ وَ رَجُلَانِ مِنَ الْمَوْصِلِ : هَارُونَ وَ فَهْدٍ وَ رَجُلُ مِنْ بَلَقاً صَادِقُ وَ رَجُلَانِ مِنْ نَصِيبِينَ : أَحْمَدُ وَ عَلِيٍّ وَ رَجُلُ مِنْ سِنْجَارٍ مُحَمَّدٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ خُرَاسَانَ : تكیة وَ مَسْنُونُ وَ رَجُلَانِ مِنْ أرمنية أَحْمَدُ وَ حُسَيْنٍ وَ رَجُلُ مِنْ أَصْفَهَانَ يُونُسَ وَ رَجُلُ مِنْ وَ هَانَ حُسَيْنٍ وَ رَجُلُ مِنِ الرَّيِّ مُجْمِعُ وَ رَجُلُ مِنْ دُنْيَا شُعَيْبٍ وَ رَجُلُ مِنْ هِرَاشُ نهروش وَ رَجُلُ مِنْ سلماس هَارُونَ وَ رَجُلُ مِنْ بِلْقِيسَ مُحَمَّدٍ وَ رَجُلُ مِنْ الكرد عَوْنُ وَ رَجُلُ مِنِ الْحَبَشِ كَثِيرُ وَ رَجُلَانِ مِنِ الْخِلَاطُ مُحَمَّدُ وَ جَعْفَرٍ وَ رَجُلُ مِنْ الشوبا عُمَيْرٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ البيضا سَعْدُ وَ سَعِيدُ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ الضَّيْعَةِ زَيْدُ وَ عَلَيَّ وَ مُوسَى وَ رَجُلُ مِنْ أَوْسٍ مُحَمَّدٍ وَ رَجُلُ مِنْ الانطاكية عَبْدِ الرَّحْمَنِ وَ رَجُلَانِ مِنْ حَلْبَ : صَبِيحٍ وَ مُحَمَّدٍ وَ رَجُلُ مِنْ حِمَّصٍ جَعْفَرٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ دِمَشْقَ : دَاوُدَ وَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ وَ رَجُلَانِ مِنْ الرملية طَلِيقُ وَ مُوسَى وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنْ بَيْتِ الْمَقْدِسِ : بَشَرٍ وَ دَاوُدُ وَ عِمْرَانَ وَ خَمْسَةُ رِجَالُ مِنَ عَسْقَلَانَ : مُحَمَّدُ وَ يُوسُفَ وَ عُمَرَ وَ فَهْدٍ وَ هَارُونَ وَ رَجُلُ مِنْ عَنَزَةُ عُمَيْرٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ عُكَّةً : مَرْوَانَ وَ سَعْدُ وَ رَجُلُ مِنْ عَرَفَةَ فَرْخٍ وَ رَجُلُ مِنْ الطبرية فُلَيْحِ وَ رَجُلُ مِنِ الْبَلَسَانِ عَبْدِ الْوَارِثِ وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنِ الْفُسْطَاطِ مِنْ مَدِينَةِ فِرْعَوْنُ لَعَنَهُ اللَّهُ : أَحْمَدُ وَ عَبْدُ اللَّهِ وَ يُونُسَ وَ ظَاهِرٍ وَ رَجُلُ مِنْ بالس

ص: 120

نَصِيرُ وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ الإسكندرية : حَسَنُ وَ مُحْسِنُ وَ شُبَيْلٍ وَ شَيْبَانَ وَ خَمْسَةُ رِجَالُ مِنْ جَبَلٍ اللكام : عَبْدُ اللَّهِ وَ عُبَيْدُ اللَّهِ وَ قَادِمُ وَ بَحْرٍ وَ طالُوتَ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ السَّادَةِ : صَلِيبُ وَ سَعْدَانَ وَ شَبِيبٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ الإفرنج : عَلِيُّ وَ أَحْمَدَ وَ رَجُلَانِ مِنِ الْيَمَامَةِ : ظَافِرٍ وَ جَمِيلٍ وَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ المعادة : سُوَيْدُ وَ أَحْمَدَ وَ مُحَمَّدٍ وَ حَسَنٍ وَ يَعْقُوبَ وَ حُسَيْنٍ وَ عَبْدُ اللَّهِ وَ عَبْدِ الْقَدِيمِ وَ نُعَيْمٍ وَ عَلِيٍّ وَ خيان وَ ظَاهِرٍ وَ تَغْلِبَ وَ كَثِيرُ وَ رَجُلٍ مِنْ الومة مَعْشَرَ وَ عَشَرَةِ رِجَالُ مِنَ عَبَّادَانُ : حَمْزَةَ وَ شَيْبَانَ وَ قَاسِمٍ وَ جَعْفَرٍ وَ عُمَرَ وَ عَامِرٍ وَ عَبْدِ الْمُهَيْمِنُ وَ عَبْدِ الْوَارِثِ وَ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ وَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ مِنَ الْيُمْنَ : جُبَيْرٍ وَ حويش وَ مَالِكَ وَ كَعْبٍ وَ أَحْمَدَ وَ شَيْبَانَ وَ عَامِرٍ وَ عَمَّارُ وَ فَهْدٍ وَ عَاصِمٍ وَ حجرش وَ كُلْثُومٍ وَ جَابِرُ وَ مُحَمَّدٍ وَ رَجُلَانِ مِنْ بُدُوِّ مِصْرَ : عَجْلَانُ وَ دَرَّاجٍ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنَ بُدُوِّ أَ عَقِيلٍ : مَنْبِتِ وَ ضابط وَ عُرْيَانُ وَ رَجُلُ مِنْ بُدُوِّ أَغْيَرُ عُمَرَ وَ رَجُلُ مِنْ بُدُوِّ شَيْبَانَ نهراش وَ رَجُلُ مِنْ تَمِيمٍ رَيَّانَ وَ رَجُلٍ مِنْ بُدُوِّ قسين جَابِرٍ وَ رَجُلُ مِنْ بُدُوِّ كِلَابُ مَطَرٍ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنْ مَوَالِي أَهْلَ الْبَيْتِ : عَبْدُ اللَّهِ وَ مِخْنَفٍ وَ براك وَ أَرْبَعَةُ رِجَالٍ مِنْ مَوَالِي الْأَنْبِيَاءِ : صَبَاحٍ وَ صِيَاحِ وَ مَيْمُونٍ وَ هُودٍ وَ رَجُلَانِ مَمْلُوكَانِ عَبْدِ اللَّهِ وَ نَاصِحٍ وَ رَجُلَانِ مِنِ الْحُلَّةَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ ثَلَاثَةُ رِجَالٍ مِنْ كَرْبَلَاءُ : حُسَيْنُ وَ حُسَيْنٍ وَ حَسَنٍ وَ رَجُلَانِ مِنِ النَّجَفِ : جَعْفَرُ وَ مُحَمَّدٍ وَ سِتَّةُ رِجَالُ مِنَ الْأَبْدَالِ كُلِّهِمْ أَسْمَاءَهُمْ عَبْدِ اللَّهِ﴾

یعنی و مردی از عماره که یکی از شهر های عراق است به نام مالک و دو مردی از جعاره که نیز از شهر های عراقست محیی و احمد - و مردی از کرمان عبد الله - و چهار

ص: 121

مردی از صنعای یمن جبرئیل و حمره و یحیی و سمیع - و دو مرد از عَدَن عَون و موسی - و مردی از لَنجویَه که جزیره ایست بزرگ که در ان است پادشاه زنکبار) کوثر - و دو مرد از همدان علی و صالح - و سه مرد انطائف علىّ و سبا و زكریّا - و مردی از هجر عبد القدّوس - و دو مرد از خطّ علی و مبارك - و پنج مرد از جزیره اوال که از بحرین است عامر و جعفر و نصير و بكَیر و لیث - و مردی از كبش (جانب غرب بغداد) محمّد يا فهد - و مردی از جدّه ابراهیم - و چهار مرد از مكّه عمرو و ابراهيم و محمّد و عبد الله - و ده مرد از مدینه به نام های اهل بیت على و حمزه و جعفر و عبّاس و طاهر و حسن و حسين و قاسم و ابراهيم و محمّد - و چهار مرد از کوفه محمّد و غیاث و هود و عتاب - و مردی از مرو حذيفة و دو مرد از نیشابور علی و مهاجر - و دو مرد از سمرقند على و مجاهد - و سه مرد از کازرون عمر و معمّر و یونس - و دو مرد از شوش شیبان و عبد الوهّاب - و دو مرد از شوشتر احمد و هلال - و دو مرد از ضیق (از دهات یمامه است) عالم و سهيل - و مردی از طائف یمن هلال - دو مرد از مرقیّه (قلعه ایست در سال حمص) بشر و شعیب - سر مرد از برعه (در نزدیکی های طائف است) یوسف و داود و عبد الله - دو مرد از عسکر مکرّم (شهری است از نواحی خوزستان) طیّب و ميمون - و مردی از واسط عقیل - سه مرد از بغداد عبد المطلب و احمد و عبد الله - دو مرد از سرّ من رای مرائی وعامر - و مردی از سهم (از قراء

ص: 122

اندلس است) جعفر - و سه مرد از سیلان (جزیره است بزرگ میان هند و چین) نوح و حسن و جعفر - و مردی از کرخ بغداد و قاسم - و دو مرد از نوبه واصل و فاضل - و هشت مرد از قزوین هرون و عبد الله و جعفر و صالح و عمرو و ليث و علی و محمّد _ و مردی از بلخ حسن - و مردی از مراغه صدقه - و مردی از هم يعقوب - و بیست و چهار مرد از طالقان ایشان کسانی هستند که یاد کرده است ایشان را رسول خدا صلى الله علیه و اله پس فرموده است که من می یابم در طالقان گنجی را که نه از طلا است و نه از نقره و ان این جماعتند که ذخیره کرده است خدایشان را در ان جا و ایشان صالح و جعفر و یحیى و هود و فالح و داود و جميل و فضيل و عيسى و جابر و خالد و علوان و عبد الله و ایّوب و ملاعب و عُمر و عبد العزيز و لقمان و سعد و قبضه و مهاجر و عبدون و عبد الرحمن و علىّ - و دو مرد از سجار (و ان دهی است از دهات نور بیست فرسخی بخارا) اَبان و عَلَىّ - و دو مرد از سرخس ناجيه وحفص - . و مردی از انبار (که از شهر های عراق است) علوان - و مردی از قادسیّه حصین - و مردی از دَورَق (از شهر های خوزستان نزدیک رامهرمز است) عبد الغفور - و شش مرد از حبشه ابراهيم و عیسى و محمّد و حمدان و احمد و سالم - و دو مرد از موصل هرون و فهد - و یک مرد از بلقاء (جلگه ایست از جلگه های دمشق میان شام و وادی القری) صادق _ و دو مرد از نصیبین احمد و علی - و مردی از سنجار (بکرسین شهریست مشهور

ص: 123

از نواحی جزیره سه روز راه فاصله ان است تا موصل) صادق - محمّد - و دو مرد از خرشان (به کسر خا موضعیست در بیضاء) تکیّه و مسنُون - و دو مرد از اَرمَنیّه احمد و حسين - و مردی از اصفهان یونس - و مردی از ذهاب حسین - و مردی از ریّ مجمع - و مردی از دیار شعیب - و مردی از هرات نهروش - و مردی از سلماس هرون - و مردی از تفلیس محمّد - و مردی از کرد عون - و مردی از حبش کثیر - دو مردی از خلاط محمّد و جعفر - و مردی از شوبک (قلعه ایست نزدیک کرک از بلاد شام) عُمیر - و دو مرد از بیضاء سعد و سعید - و سه مرد از ضیعه زید و على و موسى - و مردی از قبیله اوس محمّد - و مردی از انطاکیه عبد الرّحمن - و دو مرد از حَلب صبیح و محمّد - و مردی از حمص جعفر - و دو مرد از دمشق داود - و عبد الرحمن - و دو مرد از رمله طلیق و موسى - و سه مرد از بیت المقدس بُشر و داود و عمران - و پنج مرد از عسقلان محمّد و يوسف و عمر و فهد و هرون - و مردی از عرب عنیزه عمر - و دو مرد از عکّا مروان و سعد - و مردی از عرفه (نام بلادی چند است) فرّخ - و مردی از طبریّه فَلیح - و مردی از بُلسُت (از دهات اسکندریّه است) عبد الوارث - و چهار مرد از فسطاط (و ان نزدیک مصر است که در زمان خلافت عمر فتح شد) و ان از شهر های فرعون لعنه الله است احمد و عبد الله و یونس و طاهر - و مردی از بالس (و ان شهریست در شام میانه حَلَب و رقّه) نصیر - و چهار مرد از اسکندریّه حسن و محسن و شبیل و شیبان - و پنج مرد

ص: 124

رجبل الكلام (محلی است مشرف بر انطاکیه در لبنان) عبد الله و عبيد الله و بحر (لوط) و طالوت - و سه مرد از ساده (محلی است در يمامه) صلیب و سُعدان شبیب - و دو نفر از افرنج یعنی فرانسه علیّ و احمد - و دو نفر از یمامه ظافر و جميل -و چهار ده نفر از معاذه (محلی است نزدیک کوه های ادقیه از بنی قشيَّر) سَوَيْدِ و احمد و محمّد و حسن و يعقوب و حسين و عبد الله و عبد القديم و نعیم و علىّ و حیّان و ظاهر و تغلب و کثیر - و مردی از الومه (بر وزن اَکولَه شهریست از دیار هذیل) معشر - و ده مرد از عبّادان حمزه و شیبان و قاسم و جعفر و عمرو و عامر و عبد المهيمن و عبد الوارث و محمّد و احمد - و چهار ده نفراز یمَن جُبير و حویش و مالك و كعب و احمد و شيبان و عامر و عمار و فهد و عَاصِمَ و حَجْرش و كلثوم و جابر و محمّد - و دو مرد از بادیه نشین های مصر عجّلان و درّاج - و سه مرد از بادیه نشین های اعقیل منبه و ضابط و غربان - و مردی از بادیه نشین های اغیر عمر و - مردی از بادیه نشین های نهراش - و مردی از قبیله تیمم ریّان- و مردی از بادیه نشین های قُسَّین (ناحیه ایست از نواحی کوفه) جابر - و مردی از بادیه نشین های قبیله کلاب مطر - و سه مرد از موالی اهل بیت عبد الله و مخنف و براك - و چهار مرد از موالی ابنیاء صباح و صیاح و ميمون و هود - و دو مرد غلام عبد الله و ناصح - و دو مرد از حلّه محمّد و على - و سه مرد از كربلا حسين و حسين و حسن - و دو مرد از نجف جعفر و محمّد - و شش نفر از ابدال نام همه ان ها عبد الله

ص: 125

﴿فَقَالَ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِنَّهُمْ هَؤُلَاءِ يَجْتَمِعُونَ كُلُّهُمْ مِنْ مَطْلَعِ الشَّمْسِ وَ مَغْرِبِهَا وَ سَهْلِهَا وَ جَبَلِهَا يَجْمَعُهُمْ اللَّهُ تَعَالَى فِي أَقَلَّ مِنْ نِصْفِ لَيْلَةٍ فَيَأْتُونَ إِلَى مَكَّةَ فَلَا يَعْرِفُونَهُمْ أَهْلِ مَكَّةَ فَيَقُولُونَ كبستنا أَصْحَابِ السُّفْيَانِيُّ فَإِذَا تَجَلَّى لَهُمْ الصُّبْحِ يَرَوْنَهُمْ طائفين وَ قَائِمَيْنِ وَ مُصَلِّينَ فينكرونُهُم أَهْلِ مَكَّةَ ثُمَّ إِنَّهُمْ يَمْضُونَ إِلَى الْمَهْدِيِّ وَ هُوَ مُخْتَفٍ تَحْتَ الْمَنَارَةِ فَيَقُولُونَ لَهُ أَنْتَ الْمَهْدِيِّ ؟ فَيَقُولُ لَهُمْ نَعَمْ يَا أَنْصَارِيُّ ثُمَّ إِنَّهُ يُخْفِي نَفْسِهِ عَنْهُمْ لينظرهم كَيْفَ هُمْ فِي طَاعَتِهِ فَيَمْضِي إِلَى الْمَدِينَةِ فيخبرونُهُم أَنَّهُ لَاحِقُ بِقَبْرِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فيلحقونه بِالْمَدِينَةِ فَإِذَا أَحَسَّ بِهِمْ يَرْجِعُ إِلَى مَكَّةَ فَلَا يَزَالُونَ عَلَى ذَلِكَ ثَلَاثاً ثُمَّ يَتَرَاءَى لَهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةِ فَيَقُولُ : إِنِّي لَسْتُ قَاطِعاً أَمْراً حَتَّى تُبَايِعُونِّي عَلَى ثَلَاثِينَ خَصْلَةً تلزمكم لَا تُغِيرُونَ مِنْهَا شَيْئاً وَ لَكُمْ عَلَيَّ ثَمَانِي خِصَالٍ ، فَقالُوا : سَمِعْنا وَ أَطَعْنا فَاذْكُرْ لَنَا مَا أَنْتَ ذَاكِر﴾

یعنی پس فرمود علی علیه السّلام به درستی که ایشان گروهی هستند که جمع می شوند همه ایشان از محلّ بیرون آمدن افتاب یعنی از مشرق و مغرب آن و زمین های هموار ان و کوه های آن جمع می کند خدای تعالی ایشان را در کم تر از نصف شبی پس می ایند به سوی مکّه پس نمی شناسند ایشان را اهل مکّه پس می گویند ناگهانی رو آوردند و فرو گرفتند ما را لشکر سفیانی و یارانش پس چون صبح روشن شود می بینند ایشان را در حالی که طواف کنندگان و بر پا ایستند گان و نماز گذارانند پس

ص: 126

یعنی نمی شناسند منکر می شوند ایشان را اهل مکّه پس ایشان می روند به نزد مهدی علیه السّلام در حالتی که او در زیر مناره ای پنهان شده است پس به او می گویند توئی مهَدِیّ- پس می فرماید مر ایشان را ارى اى ياوران من پس به درستی که او پنهان می کند نفس خود را از ایشان تا ببیند ایشان را که چگونه اند در فرمان برداری از او پس می رود به سوی مدینه پس خبر به ایشان می دهند که او ملحق شد به قبر جدّش یعنی به مدینه رفت نزد قبر جدّش رسول خدا صلى الله عليه و اله پس ملحق می شوند به ان حضرت در مدینه پس چون ان حضرت احساس کند که ایشان به مدینه امدند برمی گردد به مکّه پس پیوسته این کار را می کنند تا سه مرتبه یعنی هر مرتبه ای حضرت از ان ها مخفی می شود از مکّه به مدينه و از مدينه به مكّه و ان ها هم به ان حضرت ملحق می شوند پس از سه مرتبه حضرت خود را به ایشان می نمایاند در میان صفا و مروه پس به ایشان می فرماید که من نیستم که قطع پیدا کنم کاری را تا این که با من بیعت کنید بر سی خصلت که ملازم ان باشید و تغییر ندهید از ان چیزی را و برای شما بر زمه من است هشت خصلت پس می گویند که می شنویم و فرمان برداری می کنیم پس ذکر فرما برای ما ان چه را که ذکر ذکر فرماینده ای

﴿فَيَقُولُ أُبَايِعُكُمْ عَلَى أَنْ لَا تَوَلَّوْا دُبُراً وَ لَا تسرقوا وَ لَا تَزْنُوا وَ لَا تَفْعَلُوا مُحْرِماً وَ لَا تَأْتُوا فَاحِشَة وَ لَا تَضْرِبُوا أَحَداً إِلَّا بِحَقٍّ وَ لَا تكنزوا ذَهَباً وَ لَا فِضَّةً وَ لَا بَرّاً وَ لَا شَعِيراً وَ لَا تخرّبوا مَسْجِداً وَ لَا تَشْهَدُوا زُوراً

ص: 127

وَ لَا تُقَبِّحُوا عَلَى مُؤْمِنٍ وَ لا تَأْكُلُوا رِبًا وَ أَنْ تَصْبِرُوا عَلَى الضَّرَّاءِ وَ لَا تلعنون مُوَحِّداً وَ لَا تَشْرَبُونَ مُسْكِراً وَ لَا تَلْبَسُونَ الذَّهَبِ وَ لَا الْحَرِيرَ وَ لَا الدِّيبَاجَ وَ لَا تَتَّبِعُونَ هزيما وَ لا تَسْفِكُونَ دَماً حَرَاماً وَ لَا تغدرون بِمُسْلِمٍ وَ لَا تَبْقَوْنَ عَلَى كَافِرُ وَ لَا مُنَافِقُ وَ لَا تَلْبَسُونَ الْخَزُّ مِنَ الثِّيَابِ وَ تتوسّدون التُّرَابِ وَ تَكْرَهُونَ الْفَاحِشَةِ وَ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ فَإِذَا فَعَلْتُمْ ذَلِكَ فَلَكُمْ عَلَيَّ أَنْ لَا أَتَّخِذُ صَاحِباً سِوَاكُمْ وَ لَا أَلْبَسُ إِلَّا مِثْلَ مَا تَلْبَسُونَ وَ لَا آكُلَ إِلَّا مِثْلَ مَا تَأْكُلُونَ وَ لَا أَرْكَبُ إِلَّا كَمَا تَرْكَبُونَ وَ لَا أَكُونُ إِلَّا حَيْثُ تَكُونُونَ وَ أَمْشِيَ حَيْثُ مَا تَمْشُونَ وَ أَرْضَى بِالْقَلِيلِ وَ أَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ نَعْبُدُ اللَّهِ حَقَّ عِبَادَتِهِ وَ أُوفِي لَكُمْ أَوْفُوا إِلَيَّ فَقَالُوا : رَضِينَا وَ بَايَعْنَاكَ عَلَى ذَلِكَ فيصافحهم رَجُلًا رَجُلًا﴾

یعنی پس می گوید بیعت می کنم با شما بر این که پشت نکنید و دزدی نکنید و زنا نکنید و کار حرامی نکنید و فحشاء و منافی عفتی به جا نیاوريد و احدی را نزنید مگر به حق و طلا و نقره و گندم و جو را گنج و ذخیره نکنید و مسجدی را خراب نکنید و شهادت دروغ ندهید و بر مؤمن زشت نگوئید و ربا نخورید و در سختی ها صبر کنید و موحدی را لعنت نكنید و نیاشامید مست کننده ای را و نپوشید طلا را و نه ابریشم و دیبا را و دنبال فرار کننده ای نروید و نریزید خون حرامی را و با مسلمان غدر نکنید و میل به کافر و منافق نکنید و از جامه ها جامه خز نپوشید و برخاک سر بگذارید و تکیه کنید و مکروه بدانید بی عفتی و کار زشت نا روا و امر کنید به کار های

ص: 128

خوب و نيكو و نهی کنید از کار های زشت نا پسند پس چون این کار ها را بکنید برای شما بر ذمّه من است که رفیقی جز شما نگیرم و نپوشم مگر آن چه را که شما می پوشید و نخورم مگر آن چه را که شما می خورید و سوار نشوم مگر بران چه که شما سوار می شوید و نباشم مگر ان جائی که شما می باشید و نروم مگر ان جائی که شما می روید و خوشنود شوم به کم از مال دنیا و پر کنم زمین را از عدل و داد هم چنان که پر شده باشد از ظلم و جور و بندگی کنیم خدا را حق بندگی کردن او و وفا می کنم با شما و وفا کنید با من پس گویند که خشنودیم ما و با تو بیعت می کنیم بر این ها پس مصافحه می کند با ایشان یکی یکی

﴿ثُمَّ إِنَّهُ بَعْدَ ذَلِكَ يَظْهَرُ بَيْنَ النَّاسِ فتخضع لَهُ الْعِبَادُ وَ تَنْقَادُ لَهُ الْبِلَادُ وَ يَكُونُ الْخَضِرِ رَبِيبَ دَوْلَتَهُ وَ أَهْلِ هَمَدَانَ وزراءه وَ خولان جُنُودِهِ وَ حِمْيَرَ أَعْوَانِهِ وَ مُضَرَ قُوَّادِهِ ، وَ يُكْثِرُ اللَّهُ جَمَعَهُ وَ يَشْتَدُّ ظَهْرِهِ ثُمَّ يَسِيرُ بِالْجُيُوشِ حَتَّى يَصِيرَ إِلَى الْعِرَاقِ وَ النَّاسُ خَلْفَهُ وَ أَمَامُهُ عَلَى مُقَدِّمَتِهِ رَجُلُ اسْمُهُ عَقِيلٍ وَ عَلَى ساقته رَجُلُ اسْمُهُ الْحَارِثِ فَيُلْحِقَهُ رَجُلُ مِنْ أَوْلَادِ الْحَسَنِ فِي اثْنَيْ عَشَرَ أَلْفَ فَارِسَ وَ يَقُولُ يَا ابْنَ الْعَمِّ أَنَا أَحَقُّ مِنْكَ بِهَذَا الْأَمْرِ لِأَنِّي مِنْ وُلْدِ الْحَسَنُ وَ هُوَ أَكْبَرُ مِنِ الْحُسَيْنِ فَيَقُولُ الْمَهْدِيِّ إِنِّي أَنَا الْمَهْدِيِّ فَيَقُولُ لَهُ هَلْ عِنْدَكَ آيَةٍ أَوْ مُعْجِزَةُ أَوْ عَلَامَةُ فَيَنْظُرُ الْمَهْدِيِّ إِلَى طَيْرٍ فِي الْهَوَاءِ فيومي إِلَيْهِ فَيَسْقُطُ فِي كَفِّهِ فينطق بِقُدْرَةِ اللَّهِ تَعَالَى وَ يَشْهَدُ لَهُ بِالْإِمَامَةِ ثُمَّ

ص: 129

يَغْرِسُ قَضِيباً يَابِساً فِي بُقْعَةٍ مِنَ الْأَرْضِ لَيْسَ فِيهَا مَاءُ فيخضرّ وَ يُورِقُ وَ يَأْخُذُ جلمودا كَانَ فِي الْأَرْضِ مِنِ الصَّخْرِ فيفركه بِيَدِهِ وَ يعجنه مِثْلَ الشمع فَيَقُولُ الْحَسَنِيِّ : الْأَمْرُ لَكَ فَيَسْلَمَ وَ تُسَلِّمُ جُنُودِهِ وَ يَكُونُ عَلَى مُقَدِّمَتِهِ رَجُلُ اسْمُهُ كَاسْمِهِ ثُمَّ يَسِيرُ حَتَّى يَفْتَحَ خُرَاسَانَ ثُمَّ يَرْجِعُ إِلَى مَدِينَةٍ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَيَسْمَعُ بِخَبَرِهِ جَمِيعُ النَّاسِ فتطيعه أَهْلِ الْيَمَنِ وَ أَهْلَ الْحِجَازِ وَ تُخَالِفُهُ ثَقِيفٍ . ثُمَّ إِنَّهُ يَسِيرُ إِلَى الشَّامُ إِلَى حَرْبِ السُّفْيَانِيُّ فَتَقَعُ صَيْحَةً بِالشَّامِ : أَلَا وَ إِنَّ الْأَعْرَابِ أَعْرَابِ الْحِجَازِ قَدْ خَرَجَتْ إِلَيْكُمْ فَيَقُولُ السُّفْيَانِيُّ لِأَصْحَابِهِ : مَا تَقُولُونَ فِي هَؤُلَاءِ فَيَقُولُونَ نَحْنُ أَصْحَابَ حَرْبٍ وَ نَبُلَ وَ عُدَّةُ وَ سِلَاحُ ثُمَّ إِنَّهُمْ يشجعونه وَ هُوَ عَالِمُ بِمَا يُرَادُ بِهِ﴾

یعنی پس به درستی که ان حضرت بعد از ان ظاهر می شود در میان مردم پس فروتنی کنند از برای او بندگان و اهل شهر ها مطیع و منقاد او شوند و خضر پرورده عهد و پیمان دولت او شود و اهل همدان که نام قبیله ایست از عرب و زیر های او شود و خولان که نیز طایفه ای از عربند لشکر او شوند و حمیر که قبیله ای از عربند یاران او شوند و مضر که قبیله ای از عربند پیشرو های لشکر او شوند و خدا جمعیّت او را بسیار کند و پشت او را محکم کند پس می رود با لشكر تا وارد عراق شود و مردمان در عقب او پیش روی او روانه شوند و پیشرو لشکر او مردیست که نام او عقیل است و بر ساق و دنباله لشکر او مردیست که نام او حارث است پس به او ملحق شود مردی از اولاد حسن با دوازده هزار سوار و می گوید ای پسر عمّ من سزاوار ترم

ص: 130

از تو به این امر یعنی امامت زیرا که من از فرزندان حسن می باشم و او بزرگ تر از حسین است پس مهدیّ می گوید منم مهدیّ پس به او می گوید که ایا برای تو نشانه یا معجزه یا علامتی هست پس نظر می کند مهدی به مرغی که در هوا نمایانست و به ان اشاره می کند پس می افتد در کف ان حضرت و به قدرت خدای تعالی به سخن در اید و گواهی دهد برای ان حضرت به امامت پس می کارد چوب خشکی را در بقعه ای از زمین که در ان ابی نیست پس سبز می شود و برگ می اورد و می گیرد قطعه سنگ سختی را از زمین و به دست خود نرم و خمیر می کند مانند موم پس حسنی می گوید امر امامت با تست پس تسلیم ان حضرت می شود و لشکر او هم تسلیم می شوند و در جلو لشکر او مردی است که هم نام با او است پس سیر می کند و فتح می نماید خراسان را پس از ان بر می گردد به جانب مدینه رسول الله صلى الله علیه و اله پس همه مردم خبر او را می شنوند پس اطاعت کنند او را اهل یمن و اهل حجاز و مخالفت کند او را قبیله ثقیف پس ان حضرت به شام می رود به جنگ سفیانی پس صدائی در شام بلند می شود که اگاه باشید این عرب ها عرب های حجازی هستند که بیرون آمده اند به سوی شما پس سفیانی به اصحاب خود گوید چه می گوئید در حق این جماعت پس می گویند ما یاران جنگ و تیر اندازی و عدّه و الات جنگی هستیم پس ان ها سفیانی را تشجیع به جنگ کنند و او می داند که ان ها اراده ایشان چیست

﴿مَا اسْمُ هَذَا السُّفْيَانِيُّ ؟ فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ : اسْمُهُ حَرْبِ بْنِ عَنْبَسَةَ بْنِ مُرَّةَ بْنِ كُلَيْبِ بْنِ ساهمة بْنِ زَيْدِ بْنِ عُثْمَانَ بْنِ خَالِدٍ وَ هُوَ مِنَ نَسْلِ يَزِيدَ بْنُ مُعَاوِيَةَ بْنُ أَبِي سُفْيَانَ ، مَلْعُونُ فِي السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ ، أَشَرُّ خَلْقِ اللَّهُ تَعَالَى وَ أَلْعَنَهُمْ جِدّاً وَ أَكْثَرُهُمْ ظُلْماً ثُمَّ إِنَّهُ يَخْرُجُ بِجَيْشِهِ وَ رِجَالِهِ وَ خَيْلِهِ فِي مِائَتَيْ أَلْفِ مُقَاتِلٍ فَيَسِيرُ حَتَّى يَنْزِلَ الْحِيرَةَ ، ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ ( علیه السَّلَامُ ) يَقْدُمُ بِخَيْلِهِ وَ رِجَالِهِ وَ جَيْشُهُ وَ كتائبه وَ جَبْرَائِيلُ عَنْ يَمِينِهِ وَ مِيكَائِيلُ عَنْ شِمَالِهِ وَ النَّصْرِ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ النَّاسُ يلحقونه فِي جَمِيعِ الْآفَاقِ حَتَّى يَأْتِيَ أَوَّلِ الْحِيرَةِ قَرِيباً مِنَ السُّفْيَانِيُّ وَ يُغْضَبُ لِغَضَبِ اللَّهِ سَائِراً مِنْ خَلْقِهِ حَتَّى الطُّيُورِ فِي السَّمَاءِ تَرْمِيهِمْ بِأَجْنِحَتِهَا وَ إِنَّ الْجِبَالَ تَرْمِيهِمْ بصخورها وَ يَجْرِي بَيْنَ السُّفْيَانِيُّ وَ بَيْنَ الْمَهْدِيِّ ( علیه السَّلَامُ ) حَرْبُ عَظِيمُ حَتَّى يَهْلِكُ جَمِيعِ عَسْكَرِ السُّفْيَانِيُّ فينهزم وَ مَعَهُ شِرْذِمَةُ قَلِيلَةُ مِنْ أَصْحَابِهِ فَيُلْحِقَهُ رَجُلُ مِنْ أَنْصارِ الْقَائِمِ اسْمُهُ صِيَاحِ وَ مَعَهُ جَيْشُ فيستأسره فَيَأْتِي بِهِ إِلَى الْمَهْدِيِّ وَ هُوَ يُصَلِّي الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ فَيُخَفِّفُ صَلَاتِهِ فَيَقُولُ السُّفْيَانِيُّ : يَا ابْنَ الْعَمِّ استبقني أَكُونَ لَكَ عَوْناً فَيَقُولُ لِأَصْحَابِهِ : مَا تَقُولُونَ فِيمَا يَقُولُ فَإِنِّي آلَيْتُ عَلَى نَفْسِي لَا أَفْعَلُ شَيْئاً حَتَّى ترضوه ، فَيَقُولُونَ : وَ اللَّهِ مَا نَرْضَى حَتَّى تَقْتُلْهُ لِأَنَّهُ سَفْكِ الدِّمَاءِ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ ، سَفْكَهَا وَ أَنْتَ تُرِيدُ أَنْ تَمُنَّ عَلَيْهِ بِالْحَياةِ ، فَيَقُولُ لَهُمْ الْمَهْدِيِّ : شَأْنِكُمْ وَ إِيَّاهُ فَيَأْخُذُهُ جَمَاعَةُ مِنْهُمْ فيضجعونه عَلَى شَاطِئِ الْهِجِّيرُ تَحْتَ شَجَرَةٍ مدلاة بأغصانها فيذبحونه كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ وَ عَجَّلَ اللَّهُ بِرُوحِهِ إِلَى النَّارِ﴾

یعنی پس به پا خواستند به سوی او گروهی از اهل کوفه و گفتند یا امیرالموؤمنین

ص: 132

چیست نام این سفیانی پس فرمود علیه السّلام نام او حرب است پسر عنبسه پسر مرّة پسر کلیب پسر ساهمه پسر زید پسر عثمان پسر خالد و او از نسل یزید پسر معاویه پسر ابی سفیان است که لعنت کرده شده در اسمان و زمین است بد ترین خلق خدای تعالی و ملعون ترین است از حيث جدّ و بسیار تر است از حيث ستمگری پس به درستی که او بیرون اید با لشکر خود و مردان خود و سواران خود با دویست هزار نفر قتال کننده پس می رود تا فرود می اید به حیره که یکی از شهر های عراقست پس به درستی که مهدی علیه السّلام پیشی می گیرد با سواران خود و مردان خود و لشکر خود و گروه اسبان گرد آمده خود در حالتی که جبرئیل از طرف راست او است و میکائیل از طرف چپ او ملائكه نصر رو به روی او و مردمان به او ملحق شوند از همه کَران های زمین تا ان که می اید در اوّل حیره نزدیکی سفیانی و غضب می کند برای غضب کردن خدا با سایر ان خلق خدا حتّی مرغان از جهت بالا می اندازند ایشان را با بال های خود و به درستی که کوه ها می اندازد ایشان را به سنگ های خود و در میان سفیانی و مهدی جنگ بزرگی واقع شود تا این که همه لشکر سفیانی هلاک شوند پس او فرار می کند با عدّه خیلی کمی از اصحاب خود پس به او می رساند خود را مردی از یاران قائم که نام او صیاح است و با او است لشکری پس اسیر می کند سفیانی را و می اورد او را به نزد مهدی در حالی که ان حضرت نماز مغرب را خوانده و به نماز عشا مشغول است پس ان حضرت سَبك می كند نماز خود را پس سفیانی می گوید ای پسر عمّ مرا باقی گذار تا این که برای تو یار و همراه باشم

ص: 133

پس حضرت به اصحاب خود فرماید که شما چه می گوئید در باب ان چه که می گوید زیرا که من به عهده خود گرفته ام که کاری را نکنم تا این که شما راضی باشید پس می گویند به ذات خدا قسم ما راضی نمی شویم مگر این که او را بکشی زیرا که او ریخته است خون هائی را که خدا حرام کرده و تو می خواهی منّت بر او گذاری به زنده گذاردن او پس مهدی به ایشان گوید درباره او ان چه می خواهید بکنید پس می گیرند او را گروهی از ایشان و می خوابانند او را کنار شط هجیر که میانه بصره و کوفه است زیر درختی در حالی که آویخته است به شاخ های ان درخت پس سر می برند او را مانند سر بریدن قوچ و شتاب کند خدا به انداختن روح او در اتش

﴿قَالَ : فيتّصل خَبَرُهُ إِلَى بَنِي كِلَابُ أَنْ حَرْبِ بْنِ عَنْبَسَةَ قُتِلَ ، قَتَلَهُ رَجُلُ مِنْ وُلْدِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ فَيَرْجِعُونَ بَنُو كِلَابُ إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَوْلَادِ مَلِكُ الرُّومِ يُبَايِعُونَهُ عَلَى قِتَالِ الْمَهْدِيِّ وَ الْأَخْذِ بِثَأْرِ حَرْبِ بْنِ عَنْبَسَةَ فَتَضُمُّ إِلَيْهِ بَنُو ثَقِيفٍ فَيَخْرُجُ مَلِكُ الرُّومُ فِي أَلْفِ سُلْطَانٍ وَ تَحْتَ كُلِّ سُلْطَانٍ أَلْفَ مُقَاتِلٍ فَيَنْزِلُ عَلَى بَلَدٍ مِنَ بَلَدَانِ الْقَائِمِ تُسَمَّى طرشوس فينهب أَمْوَالِهِمْ وَ أَنْعامُهُمْ وَ حريمهم وَ يُقْتَلُونَ رِجَالِهِمْ وَ يَنْقُضُ حجارها حَجَراً عَلَى حَجَرٍ وَ كَأَنِّي بِالنِّسَاءِ وَهَنٍ مردفات عَلَى ظُهُورِ الْخَيْلِ خَلْفَ الْعُلُوجَ خيلهن تلوح فِي الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ فَيَنْتَهِيَ الْخَبَرَ إِلَى الْقَائِمِ فَيَسِيرُ إِلَى مَلِكِ الرُّومِ فِي جيوشه فيواقعه فِي أَسْفَلِ الرِّقَّةَ بِعَشَرَةِ فَرَاسِخَ فَتُصْبِحُ بِهَا الْوَقْعَةِ حَتَّى يَتَغَيَّرَ مَاءِ الشَّطِّ بِالدَّمِ وَ يُنَتِّنُ جَانِبِهَا بِالْجِيَفِ الشَّدِيدَةُ فَيَهْزِمُ مَلِكِ الرُّومِ إِلَى الانطاكية

ص: 134

فَيَتَّبِعَهُ الْمَهْدِيِّ إِلى فِئَةِ الْعَبَّاسُ تَحْتَ القطوار فَيَبْعَثُ مَلِكِ الرُّومِ إِلَى الْمَهْدِيِّ وَ يُؤَدِّي لَهُ الْخَرَاجُ فَيُجِيبُهُ إِلَى ذَلِكَ حَتَّى عَلَى أَنْ لَا يَرُوحُ مِنْ بَلَدِ الرُّومِ وَ لَا يَبْقَى أَسِيرٍ عِنْدَهُ إِلَّا أَخْرَجَهُ إِلَى أَهْلِهِ فَيَفْعَلُ ذَلِكَ وَ يَبْقَى تَحْتَ الطَّاعَةِ﴾

یعنی گفت پس خبر او به بنی کلاب می رسد که حرب بن عنبسته کشته شد کشت او را مردی از فرزندان علیّ بن ابی طالب پس بر می گردند بنو کلاب به سوی مردی از اولاد پادشاه روم و با او بیعت می کنند بر قتال مهدی و گرفتن خون حرب بن عنبسته و بر عدّه آن ها پیوسته می شوند قبیله بنی ثقیف پس بیرون می اید پادشاه روم با هزار سرهنگ که در زیر فرمان هر سرهنگی هزار مرد قتال کننده باشد پس فرود می ایند در شهری از شهر های قائم که ان را طرسوس نامند (و ان شهری است در سر حدات شام میان انطاکیّه و حلب و شهر های روم) پس غارت کرده شود اموال و چهار پایان و زنان ایشان و می کشند مردان ایشان را و می کَنند سنگ های ان شهر را هر سنگی که بالای سنگی بنا شده گویا می بینم زن ها را که در ردیف مرد ها بر پشت های اسبان بر عقب مردمان بی دین سوارند و اسب های آنان در شعاع افتاب و ماه نمایانست پس خبر به قائم علیه السّلام می رسد پس می رود به طرف پادشاه روم با لشکر های خود و با او جنگ می کند در پائین رَقَه بِه ده فرسخ فاصله شب را تا به صبح جنگ می کنند تا این که اب شط از خون متغیّر شود و طرف شط را گند و عفونت شدید بدن های مردار کشتگان فرو گیرد پس پادشاه روم فرار می کند و با نطاکیّه

ص: 135

می رود و مهدی عليه السّلام به دنبال او می رود تا قبه عبّاس که نزدیک مصر است زیر قطوار که نام محلی است در همان حدود پس پادشاه روم به نزد مهدی می فرستند و به او خراج می دهد پس اجابت می کند او را به شرطی که از روم بیرون نرود و اسیری در نزد او باقی نماند مگر آن که او را به اهل خود برگرداند پس پادشاه روم قبول می کند و در تحت ان حضرت می ماند

﴿ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يَسِيرُ إِلَى حَيٍّ بَنِي كِلَابُ مِنْ جَانِبِ الْبَحِيرَةَ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى دِمَشْقُ وَ يُرْسِلُ جَيْشاً إِلَى أَحْيَاءُ بَنِي كِلَابٍ وَ يَسْبِيَ نِسَاءَهُمْ وَ يُقْتَلُ أَغْلَبُ رِجَالِهِمْ فَيَأْتُونَ بالأسارى فيؤمنون بِهِ فيبايعونه عَلَى دَرَجِ دِمَشْقَ بمسمومات الْبَخْسُ وَ النَّقْضِ ، ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يَسِيرُ هُوَ وَ مَنْ مَعَهُ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ بَعْدَ قَتْلِ السُّفْيَانِيُّ فَيَنْزِلُونَ عَلَى بَلَدٍ مِنْ بِلَادِ الرُّومِ فَيَقُولُونَ : لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدُ رَسُولُ اللَّهِ فتتساقط حِيطَانُهَا ، ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ (عَجَّلَ اللَّهُ تعالی وَ فَرْجُهُ الشریف) يَسِيرُ هُوَ وَ مَنْ مَعَهُ فَيَنْزِلُ قسطنطنية فِي مَحَلِّ مَلِكُ الرُّومِ فَيَخْرُجُ مِنْهَا ثَلَاثَةُ كُنُوزُ : كَنْزُ مِنَ الْجَوَاهِرِ وَ كَنْزُ مِنَ الذَّهَبِ وَ كَنْزُ مِنِ الْفِضَّةِ ثُمَّ يُقْسَمُ الْمَالُ عَلَى عساكره بالقفافيز ، ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ (عَجَّلَ اللَّهُ تعالی وَ فَرْجُهُ الشریف) يَسِيرُ حَتَّى يَنْزِلَ أرمينية الْكُبْرَى فَإِذَا رَأَوْهُ أَهْلِ أرمينية أُنْزِلُوا لَهُ رَاهِباً مِنْ رُهْبانَهُمْ كَثِيرِ الْعِلْمِ فَيَقُولُونَ : انْظُرْ مَا ذَا يُرِيدُونَ هَؤُلَاءِ فَإِذَا أَشْرَفَ الرَّاهِبُ عَلَى الْمَهْدِيِّ (عَجَّلَ اللَّهُ تعالی وَ فَرْجُهُ الشریف) فَيَقُولُ الرَّاهِبِ : أَ أَنْتَ الْمَهْدِيِّ ؟ فَيَقُولُ : نَعَمْ أَنَا الْمَذْكُورِ فِي إنجيلكم أَنَا أَخْرُجُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ ، فَيَسْأَلُهُ الرَّاهِبُ عَنْ مَسَائِلَ كَثِيرَةً فَيُجِيبُهُ عَنْهَا فَيُسْلِمَ

ص: 136

الرَّاهِبُ وَ يَمْتَنِعُ أَهْلِ أرمنيّة﴾

یعنی پس به درستی که مهدی می رود به سوی طایفه بنی کلاب از طرف دریاچه تا ان که می رسد به دمشق و می فرستد لشکری را به سوی طایفه های بنی کلاب و اسیر می کند زن های ایشان را و می کشد بیش تر از مردان ایشان را پس اسیران را می اورند پس ایمان می اورند و به ان حضرت پس بیعت می کنند به ان حضرت ببوئیدن های نا چیز و کمی پس مهدی می رود او با کسانی که با او هستند از مؤمنین بعد از کشتن سفیانی پس فرود می ایند در شهری از شهر های روم پس می گویند «لا اله الَّا اللَّهُ مُحَمَّدُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ علیه و اله» پس می افتد دیوار های ان پس به درستی که مهدی می رود با کسانی که با او هستند و فرود می اید در قسطنطنیّه در محلّ پادشاه روم پس بیرون می اورد از ان جا سه گنج را گنجی از جواهر و گنجی از طلا و گنجی از نقره پس تقسیم می کند ان مال را بر لشکر خود با پیمانه ها که هر پیمانه هشت مکوک و هر مکوکی پیمانه ای باشد که تقریباً نه من جنس گیرد پس مهدی علیه السّلام می رود تا این که فرود اید در ارمنیّه کبری چون اهل ارمنیه ان حضرت می بینند فرود می اورند به نزد او راهبی از راهب های خود را که دارای علم بسیار است پس اهل ارمنیّه به او گویند بیین این جماعت چه می خواهند پس راهب نزد مهدی اید و گوید ایا تو مهدی هستی پس می فرماید بلی منم یاد کرده شده در انجیل شما که بیرون می آیم در اخر الزمان پس می پرسد از او راهب مسئله های بسیاری را پس جواب می گوید او را از آن ها پس مسلمان

ص: 137

می شود راهب و اهل ارمنیّه از ان حضرت و اصحابش ممانعت می کنند

﴿فيَدخُلونَها أَصْحَابِ الْمَهْدِيِّ فَيَقْتُلُونَ فِيهَا خَمْسُمِائَةٍ مُقَاتِلٍ مِنَ النَّصَارَى ثُمَّ يُعَلَّقُ مدينتهم بَيْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ بِقُدْرَةِ اللَّهِ تَعَالَى فَيَنْظُرُ الْمُلْكِ وَ مَنْ مَعَهُ إِلَى مدينتهم وَ هِيَ مُعَلَّقَةُ عَلَيْهِمْ وَ هُوَ يَوْمَئِذٍ خَارِجُ عَنْهَا بِجَمِيعِ جُنُودِهِ إِلَى قِتَالِ الْمَهْدِيِّ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى ذَلِكَ يَنْهَزِمُ وَ يَقُولُ لِأَصْحَابِهِ خُذُوا لَكُمْ مَهْرَباً فَيَهْرُبُ أَوَّلِهِمْ وَ آخِرِهِمْ فَيَخْرُجُ عَلَيْهِمْ أَسَدٍ عَظِيمُ فيزعق فِي وُجُوهِهِمْ فَيُلْقُونَ مَا فِي أَيْدِيهِمْ مِنِ السِّلَاحِ وَ الْمَالِ وَ تتبعهم جُنُودُ الْمَهْدِيُّ فَيَأْخُذُونَ أَمْوَالِهِمْ وَ يَقْسِمُونَهَا فَيَكُونُ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنَ تِلْكَ الْأُلُوفَ مِائَةِ أَلْفِ دِينَارٍ وَ مِائَةَ جَارِيَةً وَ مِائَةَ غُلَامُ ، ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ سَارَ إِلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ وَ اسْتَخْرَجَ تَابُوتِ السَّكِينَةَ وَ خَاتَمُ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَلَيْهِمَا السَّلَامُ وَ الْأَلْوَاحَ الَّتِي نَزَلَتْ عَلَى مُوسى ، ثُمَّ يَسِيرُ الْمَهْدِيِّ إِلَى مَدِينَةِ الزِّنْجِ الْكُبْرَى وَ فِيهَا أَلْفُ سُوقُ وَ فِي كُلِّ سُوقٍ أَلْفِ دُكَّانٍ فَيَفْتَحَهَا ، ثُمَّ يَأْتِي إِلَى مَدِينَةٍ يُقَالُ لَهَا قَاطِعُ وَ هِيَ عَلَى الْبَحْرِ الْأَخْضَرِ الْمُحِيطِ بِالدُّنْيَا وَ طُولِ الْمَدِينَةِ أَلْفَ مِيلٍ وَ عَرْضُهَا أَلْفَ مِيلٍ فَيُكَبِّرُونَ عَلَيْهَا ثَلَاثَ تَكْبِيرَاتٍ فتتساقط حِيطَانُهَا وَ تَنْقَطِعَ جُدْرَانِهَا فَيَقْتُلُونَ فِيهَا مِائَةُ أَلْفِ مُقَاتِلٍ﴾

یعنی پس اصحاب مهدی داخل ارمنیّه می شوند و می کشند در ان جا پانصد نفر قتال کننده از نصاری را پس معلّق می گرداند شهر ایشان را میان اسمان و زمین به قدرت خدای تعالی پس پادشاه ارمنيّه و کسانی که با او هستند می بینند شهر خود را معلّق بالای سرشان و در ان روز از شهر خود خارج است با همه لشکریانش

ص: 138

برای قتال با مهدی پس وقتی که این منظره را می بیند فرار می کند و به اصحاب خود می گوید برای خود فرار گاهی بگیرید پس اوّل و اخر ان ها همه فرار کنند پس شیری بزرگ بر سر راه ان ها اید و بر روی ان ها صیحه ای زند به نحوی که ان چه از الات جنگ و اموال در دست های خود دارند می اندازند و لشکر مهدی به دنبال ان ها می روند و مال های ایشان را می گیرند و تقسیم می کنند به هر یک از آن ها که هزار ها هستند صد هزار دینار طلا و صد کنیز و صد غلام می رسد پس مهدی می رود به طرف بيت المقدس و بیرون می اورد تابوت سکینه را با مهر سلیمان بن داود و الواحیکه بر موسی نازل شده پس می رود مهدی به شهر زنگیان شهر بزرگ ان ها که در ان هزار بازار است و در هر بازاری هزار دکّان پس فتح می کند ان جا را پس می اید به شهری که ان را قاطع گویند و ان کنار دریای سبز است که محیط بر دنیا است و درازی آن شهر به قدر هزار میل راه است پس سه تکبیر بر ان ها می گویند که دیوار های آن می افتد و بریده شود دیوار های آن پس در ان جا صد هزار نفر را می کشند که همه ایشان قتال کننده اند

﴿فَيُقِيمُ الْمَهْدِيِّ فِيهَا سَبْعَ سِنِينَ فَيَبْلُغُ سَهْمُ الرَّجُلُ مِنْ تِلْكَ الْمَدِينَةِ مِثْلَ مَا أَخَذُوهُ مِنَ الرُّومِ عَشْرَ مَرَّاتٍ ، ثُمَّ يَخْرُجُ مِنْهَا وَ مَعَهُ مِائَةُ أَلْفٍ مَوْكِبِ وَ كُلُّ مَوْكِبِ يَزِيدُ عَلَى خَمْسِينَ مقاتلا فَيَنْزِلُ عَلَى سَاحِلِ فلسطين بَيْنَ عُكَّةً وَ سُوَرٍ غَزَتْ وَ عَسْقَلَانَ فَيَأْتِيهِ خَبَرِ الْأَعْوَرِ الدَّجَّالِ بِأَنَّهُ قَدْ أَهْلَكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلِ ؛ وَ ذَلِكَ

ص: 139

أَنَّ الْأَعْوَرِ الدَّجَّالِ يَخْرُجُ مِنْ بَلْدَةٍ يُقَالُ لَهَا يهوداء ، وَ هِيَ قَرْيَةُ مِنْ قُرَى أَصْفَهَانَ وَ هِيَ بَلْدَةٍ مِنْ بَلَدَانِ الْأَكَاسِرَةِ ، لَهُ عَيْنُ وَاحِدَةً فِي جَبْهَتِهِ كَأَنَّهَا الْكَوْكَبَ الزَّاهِرَ ، رَاكِبُ عَلَى حِمَارٍ خطوته مَدَّ الْبَصَرِ وَ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً وَ يَمْشِي عَلَى الْمَاءِ مِثْلَ مَا يَمْشِي عَلَى الْأَرْضِ ، ثُمَّ يُنَادِي بِصَوْتِهِ يَبْلُغُ مَا يَشَاءُ اللَّهُ وَ هُوَ يَقُولُ : إِلَيَّ إِلَيَّ يَا مَعَاشِرَ أَوْلِيَائِي فَأَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّى وَ الَّذِي قَدَّرَ فَهَدى وَ الَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعى فَتَتَبَّعْهُ يَوْمَئِذٍ أَوْلَادُ الزِّنَا وَ أَسْوَأُ النَّاسِ مِنْ أَوْلَادِ الْيَهُودِ وَ النَّصَارَى ثُمَّ يَسِيرُ وَ بَيْنَ يَدَيْهِ جَبَلَانِ : جَبَلُ مِنَ اللَّحْمِ وَ جَبَلٍ مِنَ الْخُبْزِ الثَّرِيدِ فَيَكُونُ خُرُوجِهِ فِي زَمَانِ قَحْطُ شَدِيدُ ، ثُمَّ يَسِيرُ الجبلان بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لَا يَنْقُصَ مِنْهُ شي ء فَيُعْطِي كُلُّ مَنْ أَقَرَّ لَهُ بِالرُّبُوبِيَّةِ ، فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ : مَعَاشِرَ النَّاسِ أَلَا وَ إِنَّهُ كَذَّابُ مَلْعُونُ أَلَا فَاعْلَمُوا أَنَّ رَبِّكُمْ لَيْسَ بِأَعْوَرَ وَ لَا يَأْكُلُ الطَّعامَ وَ لَا يَشْرَبُ الشَّرَابَ وَ هُوَ حَيُّ لَا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شي ء قَدِيرُ﴾

یعنی پس می ماند مهدی در مدینه الزنج هفت سال پس می رسد سهم هر مردی از این شهر مثل ان چه که از روم گرفته ده برابر پس بیرون می اید از ان جا با اوست صد هزار موكب و هر موکبی زیاده بر پنجاه هزار مقاتل است پس می اید کنار ساحل فلسطین میان عكّا و حصار غزه و عسقلان پس خبر خروج دجّال به او می رسد که ان ملعون یک چشم نابود کرده است زراعت ها و نسل ها را و آن چنانست که یک چشم دجّال بیرون می اید از شهری که ان را یهودا گویند که ان قریه ایست از قریه های اصفهان و ان شهری است از شهر های اکاسره و از برای دجّال یک چشم است در پیشانی او که مانند ستاره

ص: 140

درخشنده است سوار شده باشد بر خری که هر گام او به قدر مدّ بصر است یعنی تا اخر جائی که چشم می بیند و درازی ان خر هفتاد ذراع است و بر روی اب راه رود هم چنان که روی زمین راه رود پس ندا می کند دجّال به صدای خود و ان صدا می رسد تا جائی که خدا بخواهد و می گوید بیائید به سوی من بیائید به سوی من ای گروه دوستان من پس منم پروردگار شما که بلند تر است شأن او ان که افرید و درست کرد و ان که اندازه گیری کرده پس راه نمود و ان که بیرون اورد گیاه ها را پس در ان روز متابعت کنند او را از زنا زادگان و بد ترین مردمان که از فرزندان یهود و نصاری باشند و جمع می شود با او هزار ها بی حد و اندازه که عدد ان ها را کسی شماره نکند مگر خدای تعالی پس سیر می کند و در پیش روی او دو کوه باشد کوهی از گوشت و کوهی از نان یرتد شده و خروج او در زمان قحطی شدید باشد پس ان دو کوه در مقابل او می روند و هر چه خورده شود چیزی از آن کم نمی شود پس عطا می کند از ان به کسی که اقرار به پروردگاری او کند پس فرمود امام علیه السّلام آگاه باشید که او بسیار دروغ گو و ملعون است آگاه باشید پس بدانید که پروردگار یک چشم نیست و طعام نمی خورد وشراب نمی اشامد و او زنده ایست که نمی میرد به دست او است خیر و نیکی و او بر هر چیزی توانا است

﴿قَالَ الرَّاوِي : فَقَامَتْ إِلَيْهِ أَشْرَافُ أَهْلِ الْكُوفَةِ وَ قَالُوا : يا مَوْلَانَا وَ مَا بَعْدَ ذَلِكَ ؟ قَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ : ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يَرْجِعَ إِلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ فَيُصَلِّي بِالنَّاسِ امّاما (أَيَّاماً)

ص: 141

فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ قَدْ أُقِيمَتِ الصَّلَاةُ فَيَنْزِلُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ فِي تِلْكَ السَّاعَةُ مِنِ السَّمَاءِ عَلَيْهِ ثَوْبَانِ أَ حُمْرَانَ وَ كَأَنَّمَا يَقْطُرُ مِنْ رَأْسِهِ الدُّهْنِ وَ هُوَ رَجُلُ صَبِيحِ الْمَنْظَرِ وَ الْوَجْهُ أَشْبَهَ الْخَلْقِ بأبيكم إِبْرَاهِيمَ فَيَأْتِي إِلَى الْمَهْدِيِّ وَ يُصَافِحُهُ وَ يُبَشِّرُهُ بِالنَّصْرِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَقُولُ لَهُ الْمَهْدِيُّ : تَقَدَّمْ يَا رُوحَ اللَّهِ وَ صَلِّ بِالنَّاسِ ، فَيَقُولُ عِيسَى : بَلِ الصَّلَاةُ لَكَ يَا ابْنَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ ، فَعِنْدَ ذَلِكَ يُؤَذِّنَ عِيسَى وَ يُصَلِّي خَلْفَ الْمَهْدِيِّ علیه السّلام فَعِنْدَ ذَلِكَ يَجْعَلُ عِيسَى خَلِيفَةَ عَلَى قِتَالِ الْأَعْوَرِ الدَّجَّالِ ثُمَّ يَخْرُجُ أَمِيراً عَلَى جَيْشُ الْمَهْدِيِّ وَ إِنِ الدَّجَّالِ قَدْ أَهْلَكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ صَاحَ عَلَى أَغْلَبِ أَهْلِ الدُّنْيَا وَ يَدْعُو النَّاسُ لِنَفْسِهِ بِالرُّبُوبِيَّةِ فَمَنْ أَطَاعَهُ أَنْعَمَ عَلَيْهِ وَ مَنْ أَبَى قَتَلَهُ وَ قَدْ وَطِئَ الْأَرْضِ كُلِّهَا إِلَّا مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةُ وَ بَيْتُ الْمَقْدِسِ وَ قَدْ أَطَاعَتْهُ جَمِيعِ أَوْلَادُ الزِّنَا مِنْ مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا ثُمَّ يَتَوَجَّهُ إِلَى أَرْضِ الْحِجَازِ فَيُلْحِقَهُ عِيسَى عَلَيْهِ السَّلَامُ عَلَى عَقَبَةِ هرشا فيزعق عَلَيْهِ عِيسَى زعقة وَ يَتْبَعُهَا بِضَرْبَةٍ فَيَذُوبُ الدَّجَّالِ كَمَا يَذُوبُ الرَّصَاصُ وَ النُّحَاسُ فِي النَّارِ . ثُمَّ إِنَّ جَيْشُ الْمَهْدِيِّ يَقْتُلُونَ جَيْشُ الْأَعْوَرِ الدَّجَّالِ فِي مُدَّةَ أَرْبَعِينَ يَوْماً مِنْ طُلُوعِ الشَّمْسِ إِلَى غُرُوبِهَا ثُمَّ يطهرون الْأَرْضُ مِنْهُمْ وَ بَعْدَ ذَلِكَ يَمْلِكُ الْمَهْدِيِّ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا وَ يُفَتِّحَهَا مِنْ جابرقا إِلَى جابرصا وَ يُسْتَتَمَّ أَمْرِهِ﴾

یعنی گفت راوی پس به پا خواستند به سوی و اشراف اهل کوفه و گفتند چه می شود ای مولای ما بعد از ان فرمود ان حضرت علیه السّلام پس مهدی بر می گردد بیت المقدّس و نماز می گذارد با مردمان به امامت تا چند روزی پس چون روز جمعه شود و به پا داشته شود نماز فرود می اید عیسی بن مريم علیه السّلام در ان ساعت از اسمان بر او است دو جامه سرخ و گویا می بینیم روغن

ص: 142

از سر او می چکد و او مردیست خوش رو و زیبا شبیه ترین خلق است به پدر شما ابراهیم پس می اید به نزد مهدی و با او مصافحه می کند و مژده نصر به او می دهد پس در ان وقت مهدی به او گوید یا روح الله پیش بایست و با مردم نماز گذار یعنی امامت کن پس عیسی گوید بلکه نماز گزاردن به امامت مخصوص تست ای پسر رسول خدا پس در ان وقت عیسی اذان می گوید و در عقب مهدی نماز می گذارد پس ان حضرت عیسی را خلیفه خود قرار دهد بر قتال کردن با دجّال یک چشم پس بیرون رود عیسی در حالی که امیر باشد بر لشکر مهدی و به درستی که دجّال نابود کرده باشد زراعت و نسل مردم را و صیحه زند بر بیش تر از اهل زمین و ان ها را دعوت به خود کند به خدائی پس کسی که فرمان بردار او شود بر او نعمت دهد و کسی که سر پیچی از فرمان او کند او را بکشد و در همه جای روی زمین قدم می زند مگر مکّه و مدینه و بیت المقدس را و جمیع زنا زادگان او را اطاعت کنند در مشارق و مغارب زمین پس می رود به زمین حجاز و عیسی به او ملحق شود در گردنه هرشا و ان جا جائیست که راه مدینه و شام یکی شود پس عیسی بر او نعره ای زند نعره سختی و بر او ضربتی زند پس دجّال اب شود هم چنانی که قلعی و مس در اتش اب شود پس لشکر مهدی می کشند لشکر دجّال را در مدّت چِهِل روز از طلوع افتاب تا غروب ان پس پاک می کنند زمین را از ایشان و بعد ازان مهدی مالک می شود مشارق و مغارب زمین را و فتح می کند از جابُرقا تا جابُرسا را و تمام می شود امر او

ص: 143

﴿وَ يَعْدِلَ بَيْنَ النَّاسِ حَتَّى تَرْعَى الشَّاةِ مَعَ الذِّئْبُ فِي مَوْضِعٍ وَاحِدٍ وَ تَلْعَبُ الصِّبْيَانِ بِالْحَيَّةِ وَ الْعَقْرَبِ وَ لا يَضُرُّهُمْ وَ يَذْهَبُ الشَّرِّ وَ يَبْقَى الْخَيْرِ وَ يَزْرَعِ الرَّجُلُ الشَّعِيرِ وَ الْحِنْطَةِ فَيَخْرُجُ مِنْ كُلِّ مَنْ مِائَةُ مِنْ كَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى : فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَرْتَفِعُ الزِّنَا وَ الرِّبَا وَ شُرْبُ الْخَمْرِ وَ الْغِنَاءِ وَ لَا يَعْمَلُهُ أَحَدٍ إِلَّا وَ قَتْلِهِ الْمَهْدِيِّ علیه السّلام وَ كَذَا تَارِكُ الصَّلَاةِ وَ يعتكفون النَّاسَ عَلَى الْعِبَادَةِ وَ الطَّاعَةَ وَ الْخُشُوعِ وَ الدِّيَانَةِ وَ كَذَا تَطُولُ الْأَعْمَارِ وَ تَحْمِلُ الْأَشْجَارِ الْأَثْمَارِ فِي كُلِّ سَنَةٍ مَرَّتَيْنِ وَ لَا يَبْقَى أَحَدُ مِنْ أَعْدَاءِ آلِ مُحَمَّدِ الْمُصْطَفَى صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ وَ هَلَكَ ثُمَّ إِنَّهُ تَلَا قَوْلَهُ تَعَالَى : شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ إِبْراهِيمَ وَ مُوسَى وَ عِيسى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ قَالَ : ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يُفَرَّقُ أَصْحَابَهُ وَ هُمُ الَّذِينَ عاهدوه فِي أَوَّلِ خُرُوجِهِ فيوجّههم إِلَى جَمِيعِ الْبُلْدَانِ وَ يَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ كُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ يَحْكُمُ عَلَى إِقْلِيمٍ مِنَ الْأَرْضِ وَ يَعْمُرُونَ جَمِيعِ مَدَائِنَ الدُّنْيَا بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ ثُمَّ إِنَّ الْمَهْدِيِّ يَعِيشُ أَرْبَعِينَ سُنَّةُ فِي الْحُكْمِ حَتَّى يُطَهِّرُ الْأَرْضَ مِنَ الدَّنَسِ﴾

یعنی و به عدالت رفتار کند در میان مردم تا حدّی که گوسفند با گرگ در یک موضع با هم چرا کنند و بازی کنند کودکان با مار و عقرب و ضرر برسانند ایشان را و بدی از میان برود و نیکی باقی ماند و زراعت کند مرد جو و گندم را پس بیرون اید از هر یک من که می کارد صد من چنان چه خدای تعالی فرموده در هر خوشه ای صد دانه و خدا دو چندان می کند برای هر که بخواهد و برداشته می شود زنا و ربا و اشامیدن

ص: 144

مسكرات و غناء ها و خوانندگی های به طرز غناء و ساز و نواز ها و نکند احدی این کار ها را مگر ان که مهدی علیه السّلام او را می کشد و هم چنین ترک کننده نماز را و مردمان معتكف بر عبادت و طاعت و خشوع و دین داری شوند و هم چنین عمر ها طولانی و دراز شود و درختان از میوه ها بارور شوند در هر سالی دو مرتبه و باقی مانده نشود احدی از دشمنان ال محمّد مصطفى صلى الله عليه و اله الّا این که هلاك و نابود شود پس ان حضرت تلاوت فرمود گفته خدای تعالی را که فرموده پیدا و اشکار کرد راه را برای شما از دین ان چه را که عهد گرفت نوح را به ان و ان چه را که وحی فرستادیم به سوی تو و ان چه را که عهد گرفتیم به ان از ابراهیم و موسی و عیسی این که به پای دارید دین را و متفرق نشوید در ان که بزرگ اید بر مشرکین - فرمود پس مهدی متفرق می کند یاران خود را و ایشان کسانی هستند که از ان ها عهد گرفته و معاهده کردند با او در ابتدای خروج ان حضرت پس می فرستد ایشان را به جمیع شهر ها و امر می کند ایشان را به داد خواهی و عدالت و نیکوئی کردن و هر مردی از ایشان بر اقلیمی از زمین حکومت کنند و اباد می کنند همه شهر های دنیا را به عدالت و نیکی کردن پس مهدی در حکومت خود تا چِهِل سال می ماند تا این که پاک کند زمین را از چرکی ها و کثافات

يَمُوتُ الْمَهْدِيِّ وَ يَدْفِنَّهُ عِيسَى بْنِ مَرْيَمَ فِي الْمَدِينَةِ بِقُرْبِ قَبْرِ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ يَقْبِضُ الْمَلِكِ رُوحُهُ مِنَ الْحَرَمَيْنِ وَ كَذَلِكَ يَمُوتُ عِيسَى وَ يَمُوتُ أَبُو مُحَمَّدِ الْخُضَرِ وَ يَمُوتُ جَمِيعِ أَنْصَارِ الْمَهْدِيِّ وَ وزراؤه وَ تَبْقَى الدُّنْيَا إِلَى حَيْثُ مَا كَانُوا عَلَيْهِ مِنَ الْجَهَالَاتِ وَ الضلالات وَ تَرْجِعُ النَّاسِ إِلَى الْكُفْرِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَبْدَأُ اللَّهِ بِخَرَابِ الْمُدُنِ وَ الْبُلْدَانِ ، فَأَمَّا الْمُؤْتَفِكَةَ فيطمى عَلَيْهَا الْفُرَاتِ وَ أَمَّا الزَّوْرَاءُ فتخرب مِنْ الوقائع وَ الْفِتَنُ وَ أَمَّا وَاسِطٍ فيطمى عَلَيْهَا الْمَاءَ وَ أذربيجان يَهْلِكُ أَهْلُهَا بِالطَّاعُونِ وَ أَمَّا مُوصِلَ فَتَهْلِكُ أَهْلِهَا مِنَ الْجُوعِ وَ الْغَلَاءِ وَ أَمَّا الهرات يخرّبها الْمِصْرِيِّ وَ أَمَّا الْقَرْيَةِ تَخْرَبُ مِنَ الرِّيَاحُ وَ أَمَّا حَلْبَ تَخْرَبُ مِنَ الصَّوَاعِقِ وَ تَخْرَبُ الإنطاكية مِنَ الْجُوعِ وَ الْغَلَاءِ وَ الْخَوْفِ وَ تَخْرَبُ الصَّقَالِبَةِ مِنَ الْحَوَادِثِ وَ تَخْرَبُ الْخَطِّ مِنَ الْقَتْلِ وَ النَّهْبِ وَ تَخْرَبُ دِمَشْقَ مِنْ شِدَّةِ الْقَتْلِ وَ تَخْرَبُ حِمَّصٍ مِنَ الْجُوعِ وَ الْغَلَاءِ ، وَ أَمَّا بَيْتِ الْمَقْدِسِ فَإِنَّهُ مَحْفُوظُ إِلَى يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ لِأَنَّ بَيْتِ الْمَقْدِسِ فِيهِ آثَارَ الْأَنْبِيَاءِ ، وَ تَخْرَبُ مَدِينَةٍ رَسُولَ اللَّهِ مَنْ كَثْرَةِ الْحَرْبِ وَ تَخْرَبُ الْهَجْرِ بِالرِّيَاحِ وَ الرَّمْلِ وَ تَخْرَبُ جَزِيرَةٍ أَ وَالِ مِنَ الْبَحْرَيْنِ وَ تَخْرَبُ قَيْسٍ بِالسَّيْفِ وَ تَخْرَبُ كَبْشُ بِالْجُوعِ﴾

یعنی گفت راوی - پس به پا خواستند به سوی امیر المؤمنین علیه السّلام بزرگانی از اولاد بزرگان و عرض کردند که بعد از ان چه می شود یا امیر المؤمنین فرمود بعد از ان می میرد مهدی و می میرند وزیران او و باقی می ماند دنیا به حالتی که پیش از پیش بود از نادانی ها و گمراهی ها و مردمان به کفر بر گردند پس در ان وقت ابتدا می کند خدا به خراب و ویران کردن شهر ها و بلاد پس امّا

ص: 146

مؤتفکه یعنی بصره ان را اب فرات فرو گیرد یعنی در اب غرق شود و امّا بغداد پس خراب می شود از جنگ ها و فتنه ها و امّا و واسط را اب می گیرد یعنی غرق می شود و اذربایجان اهل ان به طاعون هلاک شوند و امّا موصل هلاک می شود اهل ان از گرسنگی و گرانی و ترس و امّا هرات را مصری خراب کند و امّا قریه که ان شهریست در زیر واسط که پنج فرسخ تا واسط فاصله دارد و دارای بازار ها و مسجد بزرگی است از باد ها خراب شود و امّا حلب را صاعقه ها خراب کند و خراب شود انطاکیه از گرسنگی و گرانی و ترس و بلاد صقالبه از حادثه ها خراب شود و بلاد خطّ از کشتن و غارت گری خراب شود و دمشق از شدت کشتن خراب شود و حمص از گرسنگی و گرانی خراب شود و امّا بيت المقدس محفوظ می ماند تا زمان خروج یاجوج و مأجوج زیرا كه بيت المقدس در ان است اثار انبیاء و خراب می شود مدینه رسول الله از زيادتى جنگ و خراب می شود هجر به باد ها و رمل و خراب می شود جزیره اوال از بحرین - و خراب می شود جزیره قيس به شمشیر و خراب شود کبش که مراد از ان یا شهریست جانب غربی بغداد که ان را كبش الاسد گویند نزدیک سماوه و یا جای دیگر است به گرسنگی

﴿قَالَ علیه السَّلَامَ ثُمَّ يَخْرُجُ يَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ صِنْفَانِ : الصِّنْفُ الْأَوَّلِ طُولِ أَحَدُهُمْ مِائَةِ ذِرَاعٍ وَ عَرْضُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً ، وَ الصِّنْفُ الثَّانِي

ص: 147

طُولُ أَحَدُهُمْ ذِرَاعٍ وَ عَرْضُهُ ذِرَاعٍ يُفْتَرَشُ أَحَدُهُمْ أُذُنَيْهِ وَ يَلْتَحِفُ بالاخرى وَ هُمْ أَكْثَرُ عَدَداً مِنِ النُّجُومِ فيسيحون فِي الْأَرْضِ فَلَا يَمُرُّونَ بِنَهْرٍ إِلَّا وَ شَرِبُوهُ وَ لَا جَبَلٍ إِلَّا لَحَسَوْهُ وَ لَا وَرَدُوا عَلَى شَطِّ إِلَّا نشفوه ، ثُمَّ بَعْدَ ذَلِكَ تَخْرُجُ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ لَهَا رَأْسِ كَرَأْسِ الْفِيلِ وَ لَهَا وَبَرٍ وَ صُوفٍ وَ شَعْرٍ وَ رِيشُ مِنْ كُلِّ لَوْنٍ وَ مَعَهَا عَصَا مُوسى و خَاتَمُ سُلَيْمَانَ فتنكت وَجْهِ الْمُؤْمِنِ بِالْعَصَا فَتَجْعَلَهُ أَبْيَضَ وَ تَنْكُتُ وَجْهِ الْكَافِرَ بِالْخَاتَمِ فَتَجْعَلَهُ أَسْوَدُ وَ يَبْقَى الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً وَ الْكَافِرُ كَافِراً ثُمَّ تَرْفَعُ بَعْدَ ذَلِكَ التَّوْبَةِ فَلَا تَنْفَعُ نَفْسٍ إِيمانُها إِنْ لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً

قَالَ الرَّاوِي : فَقَامَتْ إِلَيْهِ أَشْرَافُ الْعِرَاقِ وَ قَالُوا لَهُ : يا مَوْلَانَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ نفديك بِالْآبَاءِ وَ الامهات بَيِّنْ لَنَا كَيْفَ تَقُومَ السَّاعَةُ وَ أَخْبَرَنَا بدلالاتها وَ عَلَامَاتِهِا ، فَقَالَ عَلَيْهِ السَّلَامُ : مِنْ عَلَامَاتِ السَّاعَةِ يَظْهَرُ صَائِحُ فِي السَّمَاءِ وَ نَجْمٍ فِي السَّمَاءِ لَهُ ذَنْبُ فِي نَاحِيَةِ الْمَغْرِبِ وَ يَظْهَرُ كوكبان فِي السَّمَاءِ فِي الْمَشْرِقِ ثُمَّ يَظْهَرُ خِيطَ أَبْيَضَ فِي وَسَطُ السَّمَاءُ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ عَمُودٍ مِنْ نُورٍ ثُمَّ يَنْخَسِفُ الْقَمَرِ ثَمَّ تَطْلُعُ الشَّمْسُ مِنِ الْمَغْرِبِ فَيُحْرَقُ حَرَّهَا شَجَرِ الْبَرَارِي وَ الْجِبَالِ ثُمَّ تَظْهَرُ مِنَ السَّمَاءِ فَتُحْرَقَ أَعْدَاءِ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّى تُشْوِي وُجُوهِهِمْ وَ أَبْدَانُهُمْ﴾

یعنی پس بیرون می اید یاجوج و مأجوج و ایشان دو صنفند صنف اوّل طول قامت هر یک از ایشان صد ذراع است و عرض او هفتاد ذراع و صنف دوّم طول قامت هر یک از ایشان یک ذراع است و عرض او هفتاد ذراع فرش می کند یکی

ص: 148

از دو گوش خود را و لحاف خود می کند گوش دیگر را و شماره ایشان از ستاره ها بیش تر است پس سیاحت می کنند در روی زمین و نمی گذرند به نهری الّا این که تمام اب ان را می اشامند و نه به کوهی الّا این که ان را می لیسند یعنی گیاهی و درختی بر ان باقی نمی گذارند و بر شطّی وارد نمی شوند مگر ان که اب ان را خشک می کنند پس از ان بیرون می اید جنبنده زمین که سری دارد مانند سر فیل و كرک و پشم و مو و پَز دارد از هر رنگی و با او است عصای موسی و انگشتری سلیمان پس خط می کشد بر روی مؤمن با عصا پس روی او را سفید می کند و خط می کشد بر روی کافر با انگشتری پس روی او را سیاه می کند و مؤمن به حالت مؤمنی باقی ماند و کافر به حالت کافری پس بعد از ان توبه برداشته می شود یعنی دیگر توبه قبول نمی شود و نفع نمی دهد نفسی را ایمان اوردن او در ان وقت که از پیش ایمان نیاورده بود یا کسب نکرده بود در ایمان خود نیکی را - راوی گفت پس به پا خواستند به سوی ان حضرت اشراف عراق و عرض کردند به ان حضرت که یا امیر المؤمنین پدر ها و مادر های ما فدای تو باد بیان فرما برای ما که چگونه بر پا می شود قیامت کبری و خبر ده ما را به نشان ها و علامت های آن پس فرمود علیه السّلام ظاهر می شود فریاد کننده ای در اسمان و ستاره ای در اسمان که از برای او دنباله است در هر ناحیه ای از مغرب و ظاهر می شود در اسمان دو ستاره در مشرق پس ظاهر می شود مانند ریسمان سفیدی در میان اسمان و فرود می اید عمودی از نور از اسمان پس از ان ماه می گیرد پس از ان افتاب از مغرب طلوع می کند پس می سوزاند

ص: 149

گرمی ان درخت های بیابان ها و کوه ها را پس ظاهر می شود اتشی از اسمان و می سوزاند دشمنان ال محمّد را به نحوی که پخته و بریان می شود رو ها و بدن های ایشان

﴿ثُمَّ يَظْهَرُ كَفَّ بِلَا زَنْدُ وَ فِيهَا قَلَّمَ يُكْتَبُ فِي الْهَوَاءِ وَ النَّاسُ يَسْمَعُونَ صَرِيرَ الْقَلَمُ وَ هُوَ يَقُولُ : وَ اقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذا هِيَ شاخِصَةُ أَبْصارُ الَّذِينَ كَفَرُوا ، فَتَخْرُجُ يَوْمَئِذِ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ هُمَا منكسفتا النُّورِ فَتَأْخُذُ النَّاسِ الصَّيْحَةِ ، التَّاجِرُ فِي بَيْعِهِ وَ الْمُسَافِرِ فِي مَتَاعُهُ وَ الثَّوْبِ فِي مسداته وَ الْمَرْأَةُ فِي غَزْلَها وَ إِذَا كَانَ الرَّجُلُ بِيَدِهِ طَعَامٍ فَلَا يَقْدِرُ يَأْكُلُهُ ، وَ يَطَّلِعُ الشَّمْسِ وَ الْقَمَرِ وَ هُمَا أَ سُوداً اللَّوْنَ وَ قَدْ وَقَعَا فِي زَوَالِ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ تَعَالَى وَ هُمَا يَقُولَانِ : إِلَهُنَا وَ خَالِقُنَا وَ سَيِّدَنَا لَا تُعَذِّبْنَا بِعَذَابٍ عِبَادِكَ الْمُشْرِكِينَ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ طَاعَتِنَا وَ الْجَهْدَ فِينَا وَ سرعتنا لمضي أَمْرِكَ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ ، فَيَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى : صَدَقْتُمَا وَ لَكِنِّي قَضَيْتَ فِي نَفْسِي أَنِّي أُبْدِأُ وَ أُعِيدُ وَ أَنِّي خلقتكما مِنْ نُورٍ عِزَّتِي فيرجعان إِلَيْهِ فيبرق كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا بَرَقَتْ تَكَادُ تَخْطَفُ الْأَبْصَارُ وَ يختلطان بِنُورِ الْعَرْشِ فَيَنْفُخُ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلاَّ مَا شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى ، ثُمَّ يُنْفَخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامُ يَنْظُرُونَ فَإِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ﴾

یعنی پس ظاهر می شود کف دستی بدون مُچ و در ان قلمی است که می نویسد در هواء و مردم می شنوند صدای نوشتن ان را در حالتی که می گوید نزدیک شد ان وعده حقّ راست خدا یعنی قیامت پس در ان وقت راست می ایستد چشم های انان

ص: 150

که کافر شدند پس بیرون می ایند در ان روز افتاب و ماه در حالتی که نور ان ها گرفته شده باشد پس صیحه ای مردم را فرو گیرد در حالی که تاجر مشغول خرید و فروش است و مسافر در میان متاع خود باشد و جامه در جایگاه خود باشد و زن بر ریسیدن یا نسّاجی خود مشغول باشد و زمانی که مرد لقمه به دست او باشد و توانائی خوردن ان را نداشته باشد و افتاب و ماه در ایند در حالتی که رنگ ان ها سیاه باشد و در حالت زوال واقع شده باشند یا متزلزل و لرزان باشند از ترس خدای تعالیٰ و ایشان در ان حالت می گویند خدای ما و افریننده ما و اقای ما عذاب نکن ما را به عذاب بندگان مشرك خود و تو می دانی فرمان برداری ما را و کوشش که در ما است و شتاب کردن برای گذرانیدن امر تو و تو بسیار داننده ای امر های نهانی را خدای تعالی به ان ها فرماید راست می گوئید شما و لكن من در نفس خود حکم کرده ام که ابتداء کنم به خلقت و بر گردانم و عود دَهُم به درستی که من شما را افریده ام از نور عزّت و غلبه خود پس بر می گردند افتاب و ماه به سوی او پس از هر یک از آن ها برقی جستن کند که نزدیک باشد نور چشم ها را ببرد و مخلوط شوند به نور عرش پس دمیده شود در صور پس بی هوش شود هر که در اسمان ها و هر که در زمین است مگر آن چه را که خدای تعالی می خواهد پس دمیده شود در صور نفخه دیگری پس نا گاه همه مردگان بر پا خواسته نگاه می کنند پس ما مخصوص خدائیم و به درستی که ما به سوی او باز گردنده ایم

ص: 151

﴿قَالَ الرَّاوِي : فَبَكَى عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ بُكَاءً شَدِيداً حَتَّى بُلَّ لِحْيَتُهُ بِالدُّمُوعِ ثُمَّ انْحَدِرْ عَنِ الْمِنْبَرِ وَ قَدْ أَشْرَفَتِ النَّاسَ عَلَى الْهَلَاكِ مِنْ هَوْلَ مَا سَمِعُوهُ . قَالَ الرَّاوِي : فَتَفَرَّقَتْ إِلَى مَنَازِلِهِمْ وَ بُلْدَانِهِمْ وَ أَوْطَانَهُمْ وَ هُمْ متعجّبون مِنْ كَثْرَةُ فَهْمُهُ وَ غزارة عِلْمِهِ وَ قَدِ اخْتَلَفُوا فِي مَعْنَاهُ اخْتِلَافاً عَظِيماً﴾