اطلاعات رکورد کتاب شناسی: فیپا

انتشارات سلام سپاهان

عبد الرسول ملک احمدی

تلفن : 09133039589

عنوان: کلام صادقانه

نویسنده: سید جواد میر محمد صادقی

تنظیم کننده و صفحه آرا: اکرم شادانی فر

سال و نوبت چاپ: 1410/ اول

تعداد صفحه: 96 ص / رقعی

شمارگان: 1000

بهاء: 50000 تومان

ص: 2

عکس

آیت اللّه جوادی متولد 1305 شمسی از یادگاران و شاید از معدود شاگردان باقی مانده مرحوم حاج آقا رحیم ارباب و پدر دو شهید و از مفاخر اصفهان بشمار می ایند.

ص: 4

4. اصلاح بین افراد...40

5. عیادت مریض...41

6. تشییع جنازه...41

7. آب دادن به افراد مُحرم و حاجیان حرم الهی...42

منبر ششم: حرف زدن را از قرآن یاد بگیریم...43

1. از حرف های صد من یک غاز باید پرهیز کنیم...43

2. به حرفی که می زنیم عمل کنیم...44

3. حرف باید مستدل و با ادله کامل باشد...44

4. سخن باید با نرمی و مهربانی باشد...44

5. سخن باید منصفانه باشد...45

7. حرف و کلام باید رسا باشد...45

8. سخن باید به دل بنشیند...46

9. افراد را با لقب و احترام کامل باید صدا کرد...46

10. باید حرف خوب عادت شود و باب گردد...47

منبر هفتم: هیچ گاه از خدا غافل نشو...49

با چه کسانی مراوده کنیم؟...50

منبر هشتم: فاطمه الگوی زنان...53

تولد حضرت زهرا سلام اللّه علیها...53

شهادت حضرت زهرا سلام اللّه علیها...53

زندگی شخصی حضرت زهرا سلام اللّه علیها...54

قصه های کم تر شنیده شده...59

ص: 6

اثر صدقه...59

شیرینی انفاق...59

پاداش احسان و صلاح میان مسلمانان...59

موعظه زنا کار...60

نتیجه احسان...60

غرور و غفلت...61

در توسل به امام حسین علیه السلام...61

قربان مقامت یا حسین علیه السلام...62

دوری از هوای نفس...62

مجاهده با نفس...63

صدقه...64

عاق والدین...64

شهادت و عبادت...65

به فکر آخرت باش...65

صدقه برای اموات...66

نصیحت محیی الدین...66

توسل به امام رضا علیه السلام...66

توسل به امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف...67

توسل به حضرت ابو الفضل علیه السلام...68

فرق خوبی و بدی...69

پاسخ امام...69

صفات انبیاء

آدم...71

شيث علیه السلام ( هبۀ اللّه)...71

ص: 7

ادریس علیه السلام (خنوخ یا هرمس)...72

نوح علیه السلام...73

هود علیه السلام...74

صالح علیه السلام...74

ابراهیم علیه السلام...75

یعقوب علیه السلام...75

یوسف علیه السلام...76

ایوب علیه السلام...77

شعیب علیه السلام...78

موسی علیه السلام...78

عیسی علیه السلام...80

خضر علیه السلام...80

داوود علیه السلام...80

سلیمان علیه السلام...81

حضرت محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم...82

دو بحث قرآنی...90

اشعار مذهبی

تولد امیر المؤمنین علیه السلام...93

میلاد حضرت خاتم النبین...95

تولد سالار شهیدان حسین بن على علیه السلام...96

ص: 8

ص: 10

قهرمانان کشتی (1) و قهرمان اول سنگ زور خانه در ایران (2) بودند. هم چنین هدیه می کنم به مرحوم اب الزوجه، ام مرحوم آیت اللّه حاج شیخ مهدی مظاهری، (3) مؤسس دار القرآن الكريم اصفهان، امید است موجبات رضایت و خشنودی خداوند و مایهٔ مغفرت و علوّ درجات این دو عزیزم باشد.

در سال 1363 به طور رسمی دروس حوزه را شروع کرده و از علمای بزرگ، از جمله آیت اللّه مظاهری (4) آیت اللّه مجلسی (5) آیت اللّه صادقی (میر محمد صادقی)، (6) آیت اللّه صافی (7) (یک سال)، آیت اللّه شیخ محمد کاسبی، (8) آیت اللّه حاج سید مجتبی میر محمد صادقی (9) و سایر بزرگان در علم و ادبیات، فقه، اصول، تفسیر و حکمت بهره مند شدم. در علم خطابه و منبر از بزرگانی همچون آیت اللّه حاج آقای مظاهری، رئیس الخطبای اصفهان و حُجّج الاسلام آقایان منصور زاده، سید رضا جزائری و سید مهدی میر دامادی(سلمه اللّه) بهره بردم که همه از علمای برجسته و خوشنام و مورد علاقۀ و محبوب بودند. رحمت خدا بر همۀ آن ها.

ص: 11

از این جانب سه اثر به نام کشکولک و تعبیر خواب آسان و شناسنامهٔ من چاپ شده این چهارمین اثر حقیر است. باید به یک نکته همۀ خوانندگان را توجه دهم و آن این که چون بنای حقیر بر کتاب نویسی نبوده است و فقط می خواستم یادگاری از خود بر جای گذارم، لذا بنا را بر اختصار و ایجاز و ساده نویسی گذاشته ام؛ از این رو از هر گونه نقص و کمبود، پیشاپیش عذر خواهی می کنم. از ذات حضرت حق خواهان قبول این مسوده و وَجیزهٔ ناقابل هستم. این مختصر دارای یک مقدمه و هشت منبر و چند حدیث و چند قصه کم تر شنیده شده و دو بحث قرآنی و مختصری از صفات انبیاء است.

تذكر: البته لازم به ذکر است شروحی بر ابو اب شرح لمعه (كتاب ارث و متاجر و دیات) و شرحی بر دعای شریف ابو حمزه نوشته ام که هنوز موفق به چاپ نشده ام.

حدود بیست سال است که در مدرسه علمیه جَدِّه کوچک که از مدارس قدیمی اصفهان است درس و بحث دارم و دروسی مثل فقه (عروه الوثقی) اصول (رسائل) و حدیث و بحث کلام شرح صحیفه سجادیه و کتاب معراج السعاده را مشغول هستم و علماء خطباء مُبرز اصفهان در این مجلس حاضر و مایه عزت حقیر شده اند.

از جمله افراد شاخص بحث و درس این جانب حضرات حجج الاسلام سيد عبد اللّه میر علایی از اساتید حوزه و شیخ محمد ضیایی (امام جماعت مسجد شیش)، شیخ محسن ربانی (از خطباء خوراسگان)، شیخ علی رضا دارابی (امام جماعت مسجد بازار مسجد الصادق) و شيخ علی شریفی (امام جماعت مسجد حاج صدرا)، سید محمد باقر حسینی (روحانی کاروان حج عمره) سید سعید اعتمادی (امام جماعت مسجد اعظم سه پله) سید محمد شریفی (امام جماعت مسجد کازرونی)، سید جلال شریفیان (امام جماعت مسجد امام حسن عسگری) شیخ علیرضا تا کی (امام جماعت مسجد قمربنی هاشم)، شیخ علی اصغر حبیبی (امام جماعت مسجد الحبيب)، شیخ محمد حسین جانثاریون (امام

ص: 12

جماعت مسجد حجتیه) شیخ حمید رضا یاری (امام جماعت مسجد امام حسین رهنان)، شیخ کریم کریمی(امام جماعت مسجد الرضا زینبیه) شیخ مظفری(مدرس)، شیخ حسین توکلی (امام جماعت مسجد شیخ) آقای قاسم زاده، آقای مصطفی یاری و شیخ صفر علی امیر خانی، سید محسن ابطحی و حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی حُر امام جماعت مسجد امام سجاد و آقای سید محمد موسوی و ...

یاد کنم از مرحوم حجت الاسلام ظفر و دوستان دیگر که اسامی آن ها الان به خاطرم نیست حفظهم اللّه تعالى من جميع الآفات و الاَسقام.

در پایان از حضرت آیت اللّه حاج شیخ هادی نجفی از مدرسین حوزه علمیه اصفهان و جناب حجت الاسلام و المسلمین دکتر حاج سید احمد سجادی رئیس مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه و جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی آقا دیانی رئیس مؤسسه آلاء قدر دانی و تشکر می نمایم زیرا علت مهم چاپ این کتاب تشویق و ترغیب این سه عالم بود.

سَلَمَهُمْ اللَّهِ وَ أَيَّدَهُمْ انَّ شَاءَ اللَّهُ

غَفَرَ اللَّهُ لَنَا وَ لَكُمْ و لوالِدَينا

اصفهان. سید جواد میر محمد صادقی

28 محرم الحرام 1444

ص: 13

ص: 14

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

و انفاق برای خدا و کمک به دوستان خدا باشد. انسان باید آرزوی خوب بکند تا مغرور و حسود و دور از خدا نشود. نگاه کنید دوستان قارون چه گفتند. گفتند کاش ما هم مثل قارون بودیم.

﴿ فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظِّ عَظِيمٍ ﴾ (1)

در صورتی که دوستان امام حسین علیه السلام می گویند: ﴿ یا لَيتَنى كُنتُ مَعَكُم فَأَفُوزَ فَوزاً عَظيماً ﴾ (2)

به طور کل حب دنیا و مال زیاد، خطراتش زیاد است. امام علی علیه السلام فرموند: ﴿ كَثْرَةَ الْمَالِ مُبطِلَة لِلدَّيْنِ ﴾ و ﴿ كَثْرَةَ الْمَالِ تُفْسِدُ الْقُلُوبِ ﴾ (3) و ﴿ حُبِّ الْمَالِ يُوهِنُ الدین وَ يُفْسِدُ الْيَقِينِ ﴾ . (4) خداوند همه را از شر نفس و حُبّ دنیا و شیطان حفظ کند. آمین

این قصه میان اهل منبر مشهور است و حتی اگر سند هم نداشته باشد، با فطرت و عقل عاقبت اندیش، استبعاد هم ندارد. فرد بزرگی به عابدی رسید و دید مشغول نماز است. پرسید: چند وقت است نماز می خوانی؟» گفت: «صد سال» آن بزرگ، شاید پیامبری بوده است.

گفت: «چرا برای خود سر پناهی درست نکرده ای؟» گفت: «پیامبری به من گفته است تو هفتصد سال عمر می کنی. دیدم این عمر کوتاه، چه ارزشی دارد که کاری غیر از عبادت کنم.» آن بزرگ گفت: «پس اگر در آخر الزمان بودی که عمر اکثر آن ها از 100 سال تجاوز نمی کند چه می کردی؟» گفت: « همه را به یک سجده تمام می کردم.»

می خوریم. اسب او اتفاقاً رم کرد و او را میان لشکر امیر سامانی بر زمین زد. او را اسیر کردند و در اسطبلی جای دادند و برای او در ظرف مخصوص حیوانات در سطلی غذا آوردند. اول زیر بار نمی رفت غذا بخورد؛ اما گرسنگی که غالب شد، خواست ظرف را بردارد که دید سگی پوزه در داخل آن می کند: فریاد زد تا سگ عقب برود. سگ ترسید و دسته سطل به گردن سگ افتاد و فرار کرد. سطل را هم با خود برد دیدند. عمرو لیث می خندد. گفتند: چرا می خندی. گفت: عجب دارم که تا دیروز ده شتر بار آشپز خانه مرا حمل می کرد، امروز غذای من گردن سگی است و فرار می کند این است اعتبار دنیا تأمل کنیم. (1)

همان طور که در آغاز در آیه شریفه عرض شد، وقت خشوع رسیده است. باید چشم باز کرده و از وقایع اطراف و اتفاقات درس بگیریم و با استعانت از ذات خداوندی و با یاد او و نماز و عبادت و گریه از خوف خدا و گریه برای اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در مصائب آن ها، خضوع و خشوع را در دل ها مضاعف کنیم. باید بدانیم اشک چشم علامت خشوع است.

مرحوم محدث قمی می فرماید: «هر گاه وارد حرم امام شدی و گریه کردی، علامت خشوع است و اذن دخول به حرم است.» قرآن شریف معنی خشوع را در آیه 34 سوره حج بیان و بشر المخبتین بیان می کند در واقع مُخبت همان خشوع کننده است. ﴿ وَ بَشِّرِ المخبتین . الَّذِينَ إِذا ذُكِرَ اللَّهُ وَ جَلَّتْ قُلُوبُهُمْ وَ الصَّابِرِينَ عَلى ما أَصابَهُمْ وَ الْمُقِيمِي الصلوة وَ مِمَّا رَزَقْنهُم يُنْفِقُونَ ... ﴾

متواضعان و خشوع کنندگان چهار صفت دارند: 1. با نام خدا دل شان خائف می شود. 2. در برابر مشکلات صابر هستند. 3. نماز بر پا می دارند. 4. اهل انفاق از روزی های شان می باشند.

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ

روز عاشورا صدا زد ای قوم، شش ماهه گناه ندارد آب به او بدهید یا ندهید، او خواهد مرد. کسی جواب حسین را نداد، مگر حرمله با تیر سه شعبه. ﴿ فَذُبِحَ مِنِ الْأُذُنِ إِلَى الْأُذُنِ ﴾ و تیر تمام گلو را پاره پاره کرد.

لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ

ص: 17

ص: 18

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

همان طور که لذت گناه را درک کرده بود. (1) خداوند در سوره زمر آیه 53 می فرماید: ﴿ قُل يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهم لا تَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللّه إنَّ اللّه يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيم ﴾ این آیه امید بخش است برای همه و باید از این غفران و رحمت بی حد خدا همه بهره بریم.

یک نمونه عرض کنم: تائب حقیقی مرحوم رسول ترک است. صد سال قبل در تبریز به دنیا آمد. با این که خانواده ای مذهبی داشت لات بود. به تهران آمد و زود معروف شد به شرارت. شبی از شب ها در حالی که شراب خورده بود آمد در هیئتی. مسول هیئت از بودنش اظهار ناراحتی کرد و از رسول ترک خواهش کرد از مجلس بیرون برود. رسول گفت دهانم را آب کشیده ام؛ اما رئیس هیئت قبول نکرد. رسول ترک هم خارج شد. فردا شب رئیس هیئت آمد پیش او و گفت لطفاً بیایید هیئت. رسول گفت: «چه شده است؟! تا ماجرا را نگویی نمی آیم.» رئیس هیئت گفت: «خواب دیدم کربلا هستم و خیمه های امام حسین سر پا شده و دشمن قصد تعرض دارد. دیدم سگی دور خیام حرم امام می چرخد و مانع آمدن دشمن می شود. خوب که نگاه کردم دیدم سر از آن شما ست اما تن، تن سگ است.» این جا بود که رسول گریه کرد و گفت: «یعنی ابا عبد اللّه مرا به سگی و پاس داری حرمش قبول دارد؟!

بعد از آن توبه کرد به طوری که از عُبّاد زمان شد مروم آیت اللّه خز علی رحمه اللّه علیه (2) می گفت: من در تشییع جنازه او شرکت کردم.» رحمت اللّه علیه. این را توبۀ حقیقی می گویند که بعد از سال ها فساد، یک مرتبه 180 درجه عوض شود و دست از همه گناهان بشوید. خدا به همه این حال را بدهد.

توبه کار واجبی است که خداوند در قرآن با صیغۀ آمر آن را بیان فرموده است ﴿ تُوبُوا ﴾ (توبه کنید) امر بر وجوب دلالت دارد. وقتی رئیس اداره به صورت آمرانه می گوید فلانی به

ص: 20

دفتر من بیا اگر آن فرد روز بعد آمد توبیخش می کنند که چرا اطاعت امر نکردی. اگر چه او آمده و امتثال (1) کرده است. این تأخیر مستوجب خشم است. بنابر این هر گاه انسان گناهی انجام می دهد فوراً باید توبه کند. در حدیث صحیحی آمده است «خوشا به حال کسی که در دنباله گناهش توبه کند» یا «در قیامت خوشا به حال کسی که هر صفحۀ اعمال او را ورق بزنند، در آخر هر صفحه توبه او ثبت شده باشد.» (2)

اصولاً عذر خواهی کار زشتی است؛ چون با عذر خواهی انسان خود را کوچک و حقیر می کند. اما از طرفی هم خطا و اشتباهی از ما صادر شد ادب و شرافت انسانی و دین و عقل دستور می دهد خود را بشکنی و عذر خواه باشی حتی اگر اشتباه سهوی هم باشد.

باید بگوییم ببخشید عذر می خواهم، اشتباه کردم غلط کردم و ... پس انسان عاقل باید سعی کند اشتباه نکند یا تا ممکن است از اشتباهاتش کم کند تا به ذلت عذر خواهی مبتلا نشود، حتی در مقابل خدای کریم.

باید بدانیم برای عذر خواهی کردن. شرافت انسانی و عقل آخرتی و روحیه بالای انسانی نیاز است عذر خواهی نکردن، خود گناهی عظیم و نا بخشودنی است و استحقاق توبیخ را چندین برابر می کند. در مقابل خداوند هیچ کس خود را کامل نمی بیند و خواسته یا ناخواسته، خطا و غفلت زیاد می کند. از این رو باید هر روز و هر ساعت ده ها بار استغفار کرد.

﴿ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ لِجَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ ﴾.

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّه

چه خوب است توبه به موقع باشد. توابین هم دو یا سه سال بعد توبه کردند، اما دیگر دیر شده بود. حسین شهید شده بود و اصحاب و عزیزانش روی زمین افتادند. اما خوشا به حال

ص: 21

جناب حُر که روز واقعه، روز عاشورا، روز حادثه خود را باز یافت. به سمت امام خود شتافت، اجازه گرفت و به میدان رفت. چه رشادتی از خود نشان داد وقتی زمین افتاد دید پسر فاطمه سر او را به دامن گرفته است. حضرت فرمودند: «همان طور که مادرت تو را حر نامید، حر و آزاده ای».

صلی اللَّهِ علیک یا أَبَا عبد اللّه

ص: 22

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

97 یوسف (1) می توان برای سند توسل و شاهد مطلب استفاده کرد.

چه وسیله ای بهتر از چراغ هدایت و مصباح الهدی و چه وسیله ای بهتر از کشتی نجات، سفينة النجاة. ﴿ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَنْ الحسین مِصْبَاحُ الْهُدَى وَ سَفِينَةِ النَّجَاةِ ﴾

همه ما در زندگی به حضرات معصومین علیهم السلام توسل کرده ایم. برای مثال چند نمونه را که به تجربه رسیده و حتمی است و یقین را زیاد می کند عرض می کنم شاید توجه دل ها به سوی خدا و اولیائش بیشتر شود.

یکی از دوستان می گفت در هواپیما بودم و در حال رفتن به زیارت امام رضای علیه السلام با خودم گفتم: «هر کسی به دیدن عزیزی می رود با خود هدیه می برد. من چه ببرم؟» دیدم 200 هزار تومان در جیب دارم. (2) گفتم این پول را در ضریح امام می اندازم. آمدم زیارت؛ ولی فراموش کردم پول را در ضریح بیندازم دمِ کفش داری یادم آمد. مردّد شده بودم برگردم یا عصر که آمدم این کار را انجام دهم. در همین حال بودم که دیدم پایم را روی دست خانمی گذاشته ام و او داد زد دستم دستم.

بسیار ناراحت شدم، با خودم گفتم خوب است از این خانم که قدری هم مُسن بود دل جویی کنم. رو به حرم مطهر کردم و گفتم آقا با اجازهٔ شما پول را به این زن می دهم، تا پول را را دادم دیدم زن گریه می کند، عذر خواهی کردم گفتم قصدم جسارت نبود. گفت: «نه، امروز خواستگاری می رفتم برای پسرم اما حتی ریالی پول برای خرید شیرینی نداشتم، آمده بودم از حضرت تقاضا کنم هنوز وارد حرم نشده پول گل و شیرینی و ... رسید.» (3)

آقایی هستند پدر شهید و از علمای اصفهان به نام مداح الحسینی که حدوداً نود سال دارند

ص: 24

و اخیراً به رحمت الهی رفته اند. می گفتند با زن و فرزندم سه نفری به خراسان رفتیم. در حسینیه اصفهانی ها اتاقی دو تخته به ما سه نفر داده بودند. از کثرت جمعیت هیچ جای خالی دیگری هم نبود، چون ایام نوروز بود من آمدم حرم عرض کردم: «آقا زندانی که نیاورده ام شما بخواهید تا منزلی فراخ برای ما حاصل شود.» ظهر آمدم مسجد ملا حیدر برای نماز یک نفر آن جا بعد از نماز گفت: «آقا شما روضه هم می خوانی؟ گفتم: بله. گفت: «منزل ما نزدیک است برویم و توسلی داشته باشیم» رفتم. گفت: «شب هم می آیی؟ گفتم: بله. سؤال کرد: «کجا منزل گرفته اید؟ گفتم اتاقی است در حسینیه. گفت: «چرا حسینیه؟ طبقه فوقانی ما خالی است. بروید اهل و عیال را بیاورید در همین خانه بمانید.» ده روز در خانهای مبلمان شده و بزرگ و با تجهیزات کامل ماندیم. وقتی هم می خواستیم برگردیم مبلغ خوبی هم به من دادند. در واقع در اثر توسل به امام هشتم علیه السلام اجاره که ندادم هیچ، مبلغی هم کاسب شدم. (1) البته این ها اتفاقات جزئی است، کار های بزرگ را به چشم به هم زدنی اهل بیت علیهم السلام انجام می دهند. خوشا به حال کسی که به خدا و اولیای الهی اعتقاد داشته باشد.

مرحوم حاج آقا رضا هرندی (2) و واعظ اصفهانی، قضیه ای دارند معروف که نقل آن مفصّل است. خلاصهٔ آن این که این سید عالم، علیه بهایی ها منبر می رفت. یک روز عصر جمعه در مدرسه جدۀ بزرگ اصفهان (3) بودند که چند نفر بهایی می آیند و آقا را دعوت می کنند برای

اجرای عقد ایشان هم از همه جا بی خبر، همراه آن ها می رود. وارد خانه که می شود و در بسته می شود، تازه خبر دار می شود گرفتار شده است و قصد جان ایشان را دارند. به سید توهین های زیادی می کنند آقای هرندی که کار را تمام شده می بیند از آن ها برای خواندن دو

ص: 25

رکعت نماز مهلت می خواهد به ایشان مهلت نماز داده می شود. سید می گوید:

نماز توسل به امام زمان که تمام شد دیدم کسی در خانه را محکم می کوبد. به طوری که پشت در باز شد و آقایی با صدایی بلند داد می زد: «آقا سید بیایید» فردی را دمِ در مشاهده نکردم. من که در خانه را باز دیده بودم بی اختیار شدم و به سمت در فرار کردم و ناگهان خود را در مدرسهٔ جده دیدم. آقا فرمودند: دیگر بی وقت جایی نروید. به خود آمدم هیچ کس نبود. درب مدرسه هم از داخل بسته بود. طولی نکشید که آن جوانان توبه کرده این است نتیجه توسل به امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف.

توسل نه بوی شرک می دهد و نه بر خلاف قرآن است، زیرا هیچ کس امام و پیامبر را مستقل و در مقابل خدا نمی داند علاوه بر این که علمای اهل سنت مثل آلوسی هم در تفسیرش بعد از بحث مفصل می گوید: « من مانعی در توسل به مقام پیامبر خدا نمی بینم چه در حال حیات چه پس از رحلت رسول خدا.» و حتی می گوید توسل به مقام غیر پیامبر نیز در پیش گاه خدا مانعی ندارد، به شرط این که او حقیقتاً نزد خدا صاحب مقام باشد.» حتى شافعی یکی از علمای اهل سنت می گوید: آلُ النبی ذَرِيعَتِي ، وَ هْمُ إِلَيْهِ وَ سِيلَتِي ارجوبهم أَعْطَى غَداً ، بِيَدِ الْيَمِينِ صَحيفَتی (1)

مضمون شعر این است که خاندان پیامبر وسیلهٔ من هستند. آن ها وسیله تقرب من نزد خدا هستند. امیدوارم فردای قیامت، به سبب آن ها نامه اعمال من به دست راستم باشد.

در توسل به امام زمان یکی از علمای شهر، حجت الاسلام شیخ سعید شریف (2) می گفت: خاله ام هفده سال فلج بود. روزی او را آوردند به بیمارستان عیسی بن مریم اصفهان. خودم را به بیمارستان رساندم، دیدم گریه می کند که مرا به خانه ببرید نمی خواهم این جا میان

ص: 26

مسیحیان جان دهم. (1) گفتم چاره ای نیست که فردا صبح خبر دادند حال خاله خوب شده است. گمانم این شد که از دنیا رفته است، وقتی آمدم دیدم روی تخت نشسته است و پا های فلج او حرکت می کند. گفتم: «چه شده است؟! خاله خوب شدی تو؟!» گفت: «دیشب به امام عصر توسل کردم که یا مرا شفا بده یا از این بیمارستان به خانه مراجعتم ده که امام با کرمش دعای اولم را قبول کرد.»

آقای شریف می گوید دست خاله ام را گرفتم چند قدمی راه بردم و همان سال با هم به مکه رفتیم. من نتوانستم حجر را ببوسم ولی ایشان حجر را بوسیده بود. از ایشان پرسیدم چگونه توانستید حجر الاسود را ببوسید؟ گفت: «آقایی که جلوی من راه می رفت گفت: شما دنبال من بيا. من هم بدون هیچ سختی حجر را بوسیدم و بعد آن آقا فرموده بود نماز طوافت را که پشت مقام نخواندی، برو و بخوان. کسی از این مطلب اطلاع نداشت که ایشان پشت حجر اسماعیل نماز خوانده بود و نماز در آن جا در حج واجب باطل است.

تذکر: در واقع این آیه شریفه که در صدر بحث عرض شد ﴿ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ ﴾ می رساند که برای رسیدن به فلاح چند کار باید صورت بگیرد: 1. تقوا که همان ترک گناه و انجام واجبات است (اتقوا ....) 2. برای رسیدن به رستگاری باید دست به دامان تو سلات به اهل بیت و انجام واجباتی چون نماز و روزه و ... باشیم. ﴿ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ ﴾ برای توضیح باید عرض کنم وسیله هر فعل و هر چیزی است که باعث تقرب به خداوند می شود و در آخر آیه می فرماید: علاوه بر تقوی که امر فردی است و علاوه بر تقرب به خدا که وسیله ای برای پیش برد کار است و بدون آن امکان رشد و رسیدن به هدف عالی غیر ممکن است جهاد هم لازم است.

ص: 27

جهاد بر 3 قسم است: 1. جهاد ابتدایی - که در واقع روح آن هم دفاع است، چون وقتی دشمن بر شما حمله کرد شما مجازید با آن ها جنگ کنید. آيه شريفه: ﴿ أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ ﴾ (1) به کسانی که جنگ بر آن ها تحمیل شده اجازه جهاد داده شده است و خداوند قادر به یاری آن ها است.

2. جهاد برای خاموش کردن فتنه آیه شریفه ﴿ وَ قَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ ﴾ شامل جهاد تبیین هم می شود. یعنی اگر قتنه ای ایجاد شد باید مجاهدت کنند اهل جهاد چه با اسلحه و چه با قلم و زبان. که اگر دست بردار شدند اهل فتنه آها را رها سازید.

3. جهاد برای حمایت از مظلوم ﴿ وَ مَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ وَ الْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًا وَ اجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا ﴾ (2)

چرا در راه خدا جهاد نمی کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می گویند بار خدایا ما را از این شهری که مردمش ستم کارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاوری فرست.

همه این ها، ایمان، تقوی توسل و جهاد با هم مایه رستگاری خواهد بود، آن چه از جهاد گفته شد و بیان شد همۀ این ها نماد جهاد اصغر است. (جهاد دفاعی - ابتدائی - جهاد علمی - فرهنگی - سیاسی - اقتصادی) و جهاد اکبر جهاد با نفس خبیث است که مهم تر و سخت تر است در واقع جهاد دو نوع بیش نداریم .1 جهاد اکبر و 2. جهاد اصغر.

ص: 28

مزن بی تأمل بگفتار دم *** نکو گوی، اگر دیر گویی چه غم

﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ ﴾ (1)

﴿ قَالَ اللّهُ هَذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴾ (2)

شخصی به پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عرض کرد: یا رسول اللّه گناه می کنم چه کنم ترک گناه کنم؟»حضرت فرمودند: «دروغ نگو» پس از مدتی که خواست شراب بخورد و گناهان دیگر انجام دهد با خود گفت: «قول داده ای دروغ را ترک کنی. اگر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم از تو سوال کند شراب خورده ای، هم آبرویت می رود و هم تازیانه می خوری».از این رو کم کم دست از گناه کشید.

﴿ الْكَذِبَ مِفْتَاحُ لِكُلِّ شَرٍّ ﴾ و ﴿ الْكَذِبَ مِفْتَاحُ الذُّنُوبِ ﴾(دروغ کلید همه بدی هاست). گاهی کلمه یا حرف بی جایی انسان را بی چاره می کند چه رسد که دروغ بگوید.

فردی عالمی را در خواب دید که درجات بسیار عالی دارد و در کمال رفاه است؛ اما ناگهان ماری آمد و زبانش را نیش زد و رفت. در عالم رویا از آن سؤال کرد: «این مار چه بود؟» گفت: «برای تحقیق نزد من آمدند با این که می دانستم خوب جوانی است، گفتم بد نیست از این رو ازدواج سر نگرفت. بعد از رحلتم هر روز آن مار می آید و مرا نیش می زند.»

یعنی حتی کلام اگر دروغ هم نباشد و ایجاد زحمت کند برای افراد نتیجه اش گرفتاری است پناه بر خدا از کلام لغو و باطل چه رسد دروغ و غیبت.

امانت داری از صفات بسیار مهم انسان است. پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را امین می گفتند.

امام صادق علیه السلام فرمودند: ﴿ أَدَاءُ الامائة الَىَّ الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ ﴾ (امانت را رد کن، چه به مؤمن و چه به فاجر)

رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلم نیز فرمودند: ﴿ الأمانَةُ تَجلِبُ الرزق وَ الخيانَةُ تَجلِبُ الفَقرَ ﴾

﴿ إنّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا ﴾ (1)

امير المؤمنين علیه السلام فرمودند: ﴿ لا ایمان لِمَنْ لَا أَمَانَةَ لَهُ ﴾

امانت اقسامی دارد: 1. امانت الهی: خداوند امانت خود را به انسان داده است.

﴿ إنا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَ أَشْفَقْنَ مِنْهَا وَ حَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ﴾ (2)

مهم ترین امانت، همان ولایت و اطاعت اوامر و نواهی الهی است. دست و پا و چشم همه امانت هستند؛ از این رو دربارۀ همۀ آن ها سؤال خواهد شد.

2. امانت مردم: امام سجاد علیه السلام فرمودند: «اگر قاتل پدرم شمشیری را که با آن پدرم را به شهادت رساند نزد من امانت می گذاشت به صاحبش بر می گرداندم.» (3)

در تفاسیر قرآن آمده است جنگ خیبر زمانش طولانی شد. سپاه اسلام خسته شدند چند مرتبه هجوم به خیبر فایده ای نداشت روزی اصحاب دیدند چوپانی گلۀ گوسفندی را به سمت سپاه اسلام آورد و نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم رفت و گفت: می خواهم مسلمان شوم. همه سربازان خوش حال شدند که آذوقه رسید. پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند: «گوسفندان از آن خودت است».

گفت: «خیر از آن یهودیان خیبر است». همه گمان کردند گوسفندان غنیمت است. رسول خدا فرمودند: «آن ها را به امانت گرفته ای؟» گفت: «بله» فرمودند: «برو امانت را رد کن و

ص: 31

خودت بیا. اولین وظیفهٔ هر مسلمانی ادای امانت است.» به به! این حدیث فقط یک هفته تأمل می خواهد. هر مالی را تصرف نکن و بدان هدف وسیله را توجیه نمی کند.

کشته است او را قصاص کن حضرت پرسد: «چرا او را کشتی؟» گفت: «پدر این ها سنگی به شتر من زد و او را کشت. من همان سنگ را به او زدم و او از دنیا رفت.» امام علی علیه السلام فرمود: «باید بر تو حد جاری کنم.» گفت: یا علی، سه روز به من مهلت دهید. مالی دارم باید به دست برادرم برسانم وگرنه او در سختی معاش واقع می شود.» حضرت فرمود: آیا کسی هست که از او کفالت کند.» ابو ذر گفت من. مرد رفت. غروب روز سوم شده بود و همه نگران که اگر آن مرد نیاید، ابو ذر را حد می زنند یک مرتبه دیدند جوان چوپان با سرعت آمد و گفت: «یا علی، حاضرم» امام از او سؤال کرد: «علت آمدنت چه بود؟ می توانستی فرار کنی.» گفت: «ترسیدم بگویند وفای به عهد از بین مردم رفته است.»

حضرت از ابو ذر سؤال کرد: «چرا کفالت او را کردی در حالی که او را نمی شناختی؟»گفت: «ترسیدم بگویند خیر رسانی و خوبی از میان مردم رفته است.» اولاد مقتول گفتند: «یا علی از آن مرد گذشتیم.» حضرت فرمود» «به چه دلیل؟» گفتند: «ترسیدیم بگویند عفو و بخشش از بین مردم رفته است.»

کرد. حضرت رفت و مدت مأموریتش طولانی شد تا این که دیدند حضرت علی علیه السلام سه نفر را می آورد.

پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند: «این سه را به دین دعوت کنید یا تعهد بگیرید سوء قصدی به احدی از مسلمانان نکنند تا آزاد شوند، وگرنه بر آن ها حد جاری کنید. امام علی علیه السلام از اولی خواست مسلمان شود که شروع کرد به فحاشی و بغض خود را به خدا و رسولش اعلام کرد، حضرت هم او را هلاک کرد. دومی هم همین طور. نوبت به سومی رسید، حضرت علی علیه السلام او را نیز به اسلام دعوت کرد اما قبول نکرد وقتی می خواست حکم خدا را جاری کند پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند: «یا علی صبر کن، خداوند می فرماید او مرد سخاوتمندی است و بعضی از صفات نیک را دارا است. او را گردن نزن.» مرد عرب گفت: «مگر خدای محمد سخاوت را دوست می دارد؟!» گفتند: «خدا سخاوتمندان و افراد نیکو کار را دوست دارد. گفت: ﴿ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ﴾ در واقع صفات حمیده خصوصاً سخاوت او را از عذاب آخرت و هلاکت دنیا نجات داد.

روایت شده است امام حسن علیه السلام را مردی از اهل شام دشنام داد. امام سکوت کرد سپس فرمود: «اگر مکانی برای خواب نداری، اگر غذا نخورده ای، اگر نیاز مالی داری، نزد من بیا. وقتی حضرت با این سکینه و آرامش و اخلاق زیبا با او صحبت کرد، مرد گفت: ﴿ اللّهُ أَعلَمُ حَيثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ ﴾ (خدا خوب می داند رسالتش را در کجا قرار دهد) و مسلمان شد.

ص: 36

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

می شنوند من هم اذان گفتم و نماز ظهر را شروع کردم. قهوه چی آمد و اقتدا کرد. نماز که تمام شد دیدم خبری از آن افراد شرور نیست». (1) ایشان می گوید با استناد به این آیه عمل کردم: ﴿ أَنَّ الصَّلاةَ تَنهى عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنكَر ﴾. (2)

نماز به خودی خود مهم و کفاره گناهان است اما اگر بتوان نماز را در مسجد خواند چه بهتر و اگر بشود به جماعت خواند نور علی نور است. جبرئیل می داند اگر تعداد نماز گذار در نماز جماعت از ده بگذرد دیگر غیر خود خدا کسی نمی تواند ثواب آن را شماره کند از این روی آرزوی او شرکت در نماز جماعت است. البته هر چه جمعیت زیاد تر امام جماعت عالم تر و از سادات و نماز گزار در صف اول باشد ارزش نماز هم زیاد تر است. جبرییل که از ملائکه بزرگ خداوند است آرزو می کند که ایکاش انسان بودم نه برای جمع مال و مقام و زیور دنیا بلکه برای انجام دادن کار هایی که یکی از آن ها نماز است آن هم به صورت جماعت انسان ها می توانند از ملائکه برتر شوند و بالا تر روند.

اولین نماز پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم به صورت جماعت بود همراه خدیجه سلام اللّه علیها و علی علیه السلام افعال و ضمائر در سوره حمد به صورت جمع است ﴿ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَستَعينُ اهدِنَا الصِّراط المُستَقیم ﴾ یکی از علت های آن این است که امام جماعت از طرف مامومین قرائت می کند از این رو به صیغه مفرد نفرموده است اعبد و استعین و اهدنی بلکه همه جمع است. و اللّه العالم

﴿ مِدادُ العُلَماءِ افضَلُ مِن دِمَاءِ الشُّهَدَاء ﴾ (1)

﴿ العُلَماءُ وَرَثَهُ الأنبِیاءِ ﴾ (2) علما جانشینان انبیا هستند.

مجالست موثر است. بر اثر همراهی با عالم از گفتار او، از تانی او ادب او، سخاوت او، رفتار با فقرا همسایگان خانواده و .... می آموزیم. پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: از میان حلقه عباد و علما گر چه هر دو خوبند من حلقه علم را انتخاب می کنم. خدا توفیق مجالست با علمای عامل را به همه بدهد. علما حافظ عقاید و دین و اخلاق ما هستند و با مجاهدت آن هاست که در طول تاریخ اسلام پویا و زنده مانده است.

حرکت کنند 5. تابوت را روی شانه حمل کنند نه روی مرکب .6. در خصوص مرگ تفکر کنند و گمان کنند خود شان را تشییع می کنند . دنبال جنازه بسم اللّه بگویند و صلوات بفرستند.

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

سخن بگو.)

قول بلیغ عذر طرف مقابل را از او می گیرد و نمی تواند بگوید نفهمیدم چه گفتی.

در قصه غدیر خم پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم با صوت بلند کلمات را می فرمود و بعدا اقرار می گرفت از هر چهار سمت ، آیا شما که در سمت راست بودید شنیدید، آیا شما که در سمت چپ بودید شنیدید؟ آیا شما که در پشت و جلوی من بودید شنیدید؟ این را قول بلیغ گویند که دیگر جای انکار نداشته باشد. اما باز هم دشمن غدیر را منکر شد پناه بر خدا از شر نفس.

مادر باید بزرگوارانه سخن گفت. بعضی پدر و مادر شان را با اسم صدا می زنند. می گویند اسماعیل کجاست؟ یا بتول، غذا آماده شد؟ این جور سخن گفتن، آثار شومی دارد. حتی خانم ها شوهر خود را تا می شود، باید با اسم صدا نکنند تا حرمت و ابهت او برای اهل منزل حفظ شود و جایگاه پدر و شوهر بودنش از بین نرود. امروز، با کمال تأسف و تاثر حرمت ها در خانواده کم رنگ شده است.

ص: 48

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

چیز از آن خداست. غفلت، نوعی شرک است و باید هر شخصی، خودش را محک بزند و در صد اعتماد و توکل و ایمان خود را بفهمد و در صدد رفع نواقص خودش بر آید.

فرمود: ﴿ مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اَللَّهَ رُؤْیَتُهُ ﴾ (1) کسی که نگاه به او، شما را به یاد خدا بیندازد.

﴿ قَالَ صلی اللّه علیه و آله و سلم قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوَارِنِينَ تَحَبَّبُوا إِلَى اللَّهِ وَ تَقَرَّبُوا إِلَيْهِ قَالُوا يَا رُوحَ اللَّهِ بِمَا ذَا نَتَحَبَّبُ إِلَى اللَّهِ وَ نَتَقَرَّبُ قَالَ بِبُغْضِ أَهْلِ الْمَعَاصِي وَ الْتَمِسُوا ذَا اللَّهِ بِسَخَطِهِمْ قَالُوا يَا رُوحَ اللَّهِ فَمَنْ نُجَالِسُ إِذا قَالَ مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ يَزِيدُ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغْبُكُمْ فِي الآخِرَةِ عَمَلُهُ ﴾

امام صادق علیه السلام فرمود ﴿ النَّظَرُ في وُجوهِ العُلَماءِ عِبادَةُ ﴾ (2) چون عالم ما را از خود به خدا دعوت می کند.

﴿ وَ يَزيدُ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغْبُكُمْ فِي الآخِرَةِ عَمَلُهُ ﴾ با کسی هم نشین شو که کلام او علم تو را زیاد کند اعمالش، تو را به عمل آخرتی ترغیب کند؛

یعنی با دیدن او و اعمالش، تو هم میل به کار های آخرتی پیدا کنی

مرحوم حجت الاسلام و المسلمین مدنی پدر شهید از وعاظ با اخلاص اصفهان و صاحب چند کتاب ادبی هستند، می گفتند:

چون محله ما نزدیک به محله ارامنه بود. از آیت اللّه طاهری، امام جمعه سابق اصفهان، خواستم یک روز را معین کنند تا به اتفاق به کلیسا برویم و ادب همسایگی را به جا آوریم. ایشان هم قبول کردند به کلیسا رفتیم. اسقف تقاضا کرد کمی صحبت کنیم. من به آیت اللّه طاهری گفتم شما شما چند جمله افاضه کنید. ایشان هم بلا فاصله گفت: قال عیسی بن مریم علیهما السلام حدیث مذکور را تلاوت کرد که همگان از آن استقبال کردند.

امام کاظم علیه السلام فرمود: ﴿ طُوبی لِشيعَتِنَا الْمُتَمَسِّكِينَ بِحُبِّنَا فِي غَيْبَةِ قَائِمنا اَلثَّابِتِينَ عَلَى مُوالاتِنا وَ الْبَرائَةِ مِنْ اَعْدَآئِنا ﴾ . (خوشا به حال شیعیان ما، کسانی که در زمان غیبت (امام عصر عجل اللّه تعالی فرجه الشریف) به ما از طریق محبت به ما، تمسک می جویند و در دوستی ما ثابت قدم هستند و از دشمنان ما بی زاری می جویند.)

ص: 51

السَّلَامُ علیک یا بَابُ الْحَوَائِجِ یا موسی بْنِ جَعْفَرٍ

حال که نام امام کاظم علیه السلام آمد عرض کنم چهار غلام سیاه، بدنی را روی نردبان سه پله غریبانه تشییع می کردند. مردم می گفتند این بدن کدام مظلوم است. ناگاه یکی از غلامان

جنازه را معرفی کرد و گفت: «بدانید این بدن امام شیعیان است. این بدن موسی بن جعفر است» « هَذَا نَعْشٍ أَمَامَ الرَّافِضَةِ . هَذَا نَعْشٍ موسی بْنِ جَعْفَرٍ»

﴿وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ﴾

ص: 52

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

لِغَضَبِكِ» وقتی این جمله صحیح است که فاطمه جز رضای خدا نگوید و نشنود و حسادت و کینه و صفات بد در او نباشد. آیه تطهیر دلیل بر این مدعاست: ﴿ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهَرَكُمْ تَطْهِيرًا ﴾ (1) ﴿ إِنَّمَا ﴾ از ادات حصر و به معنای همیشگی بودن چیزی، در گذشته و حال و آینده است.

سیوطی، از علمای اهل سنت در تفسیر دُرّ علیهما السلام المنثور نقل کرده است: «رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در وقت هر نماز، به در خانه علی و زهرا می رفت و در پنج وقت صدا می زد: ﴿ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ برکاته الصَّلَاةِ ﴾ سپس آیه ﴿ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهَ ... ﴾ را قرائت می کردند. ابن خالویه از نافع نقل کرده است هجده ماه رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم این عمل را انجام می داد. ترمزی در سنن و حاکم در مستدرک نقل کرده اند ام سلمه گفته است: « این آیه در خانه من بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نازل شد و پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم حضرت علی و فاطمه و حسن و حسین را حاضر کرد و فرمود: ﴿ هَؤُلَاءِ اهْل بِیت ﴾

را از نامحرم بپوشاند؛ از این رو پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم خود را هنگام آمدن میهمانان برای عیادت، به او داد.

تذکر: اهل بيت علیهم السلام مثل حضرت علی و حضرت زهرا علیهما السلام و دیگران هرگز فقیر نبوده اند؛ زیرا فقر علامت ضعف است. اما اهل انفاق بوده و اهل جمع مال نبوده اند. پس قنات ها و چاه ها و مزارعی را وقف کردند و بندگانی را می خریدند و آزاد می کردند و هر سائلی به در خانه آن ها رجوع می کرد دست خالی بر نمی گشت. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: ﴿ فاطمة بَضَعَةٌ مِنِّي وَ هِيَ نُورُ عَينِي وَ هِيَ ثَمَرَةٌ فُؤَادِي وَ هِيَ رُوحِيَ الَّتِي بَينَ جَنبَيْ وَ هِيَ الحَورَاءُ الأنسيّة. ﴾ (1)

اسامی حضرت زهرا سلام اللّه علیها عبارت است از: زهرا، فاطمه، صدیقه، راضیه، مرضیه، طاهره، مبارکه، محدثه .... زهرا یعنی درخشنده. او چنان بود که چون در محراب عبادت می ایستاد، برای اهل آسمان ها پرتو افکن می شد، همان طور که نور ستارگان برای اهل زمین، فاطمه را فاطمه نامیدند؛ چون بین دوستان و محبان، با آتش جهنم فاصله می اندازد. مبارکه، یعنی کثیر الانتفاع. مهم ترین خصوصیت زهرای اطهر سلام اللّه علیها محدثه بودن ایشان بود که تا 75 یا 90 روز بعد از پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم جبرئیل بر او نازل می شود و برای ایشان حدیث می گفت.

از خصوصیات حضرت زهرا سلام اللّه علیها علاقه به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و علاقۀ پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم به ایشان است.

وقتی این آیه نازل شد که ﴿ لَا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعَاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضًا ﴾ (2) پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را دیگر کسی با اسم صدا نمی زد و همه ایشان را با لفظ رسول اللّه خطاب می کردند، حتی حضرت زهرا سلام اللّه علیها روزی حضرت زهرا سلام اللّه علیها پدرش را دو مرتبه با لفظ یا رسول اللّه صدا زد؛ اما جوابی نشنید. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: ﴿ انَّها لَم تَنزِلَ فِيكِ وَ لَا فِي أَهْلِكِ وَ لَا نَسلِكِ أَنتِ مِنِّى وَ اَنَا مِنكِ قُولِى ﴿ يا أَبَتِ ! ﴾ فَإِنَّها أحيا لِلقَلبِ وَ أَرضى لِلرُبِّ ﴾ (3) (این آیه دربارۀ تو و اولاد تو و نسل تو نازل نشده است. من از تو و تو از منی. مثل تویی به من

ص: 55

بگوید پدر، با این کلمه قلب زنده می شود و رضایت خدا را همراه دارد.)

در حدیث دیگری حضرت فرمود: ﴿ أَنْ اَوَّلُ شَخص یَدْخُلُ عَلَیَّ الْجَنَّهَ فاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدِ ﴾ (1)

حدیث معروفی از حضرت زهرا سلام اللّه علیها وارد شده فرمود: ﴿ حُبّبَ دُنْيَاَكُمْ ثَلاث تِلَاوَةً كِتَابَ اللّهِ وَ النَّظَرُ فِىَّ وَجِّهْ رَسُولَ اللّهِ وَ الْإِنْفَاقُ فِي سَبِيلِ اللّهِ ﴾ من از دنیای شما سه چیز آن را دوست دارم یکی خواندن قرآن و یکی نگاه به پدر حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم و یکی انفاق در راه خدا.

توضیح: در حدیث آمده در اصول کافی باب قرائت قرآن امام صادق علیه السلام فرمود: قرائت قرآن از روی مصحف تخفیف عذاب می دهد برای پدر و مادر حتی اگر آن ها کافر باشند. (اهمیت قرآن را ملاحظه کنید.) در حالات مرحوم شکوهنده (2) آمده در ماه مبارک رمضان 40 ختم قرآن می کرد. باز در حدیث آمده مؤمن علامت دارد و علامت آن روزی 50 آیه قرآن خواندن است.

دوم نگاه به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم که به انسان آرامش و ایمان راهدیه می دهد وقتی نگاه به عالم ثواب داشته باشد ببین نگاه به پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم مدينة العلم و اول مسلمان عالم چه فضیلتی دارد.

سوم انفاق، از امور محبوب حضرت زهرای علیها السلام است. در جلد 43 بحار آمده روزی مردی آمد خدمت پیامبر صدا زد من گرسنه و برهنه ام و برای برگشت به وطن محتاج به توشه راه هستم. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود کیست که حاجت او را روا کند کسی جواب نداد.

فرمود: او را به خانه دخترم راهنمایی کنید وقتی آمد حضرت زهرا گردن بندی که به گردن داشت را به او داد و در حق مرد سائل دعا کرد مرد آمد خدمت پیامبر و ماجرا را بازگو کرد در همین هنگام عمار فرمود: ای مرد عرب گردن بند را چند؟ گفت: به اندازه ای که حاجتم را روا

ص: 56

کند. گفت من 20 دینار و 200 درهم بابت آن به تو می دهم. خوراک تو نیز به عهده من خواهد بود و بعد از ادای تعهدات گردن بند را معطر نموده و به دست غلامش داد و گفت تو را و گردن بند را به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم بخشیدم. پیامبر هم عبد و گردن بند را به حضرت زهرا سلام اللّه علیها بخشیدند. حضرت زهرا سلام اللّع علیها هم لطف کرده عبد را آزاد نمود و گردنبند را پس گرفت دیدند عبد دارد می خندد و می گوید عجب گردن بند پر برکتی هم شکم فقیر را سیر نمود و هم برهنه ای را پوشاند و هم عبدی را آزاد نمود.

السُّلَّامُ علیک یَا امّ أَبِيهَا وَ يَا حليلت عَلَى أَبِي طَالِبٍ وَ یَا ام اِلْحَسِنَّ وَ الْحِسَّيْنِ

سلام بر آن بانوی مظلوم وقتی بین درب و دیوار قرار گرفت صدا زد ﴿ یا فِضَّةُ! خُذِینِی فَقَد قُتِلَ ما فِی أحشائِی ﴾ به خدا محسن مرا کشتند فضه من را دریاب.

چقدر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم سفارش شما را کرد و فرمود: ﴿ مَنْ آذاها فَقَدْ آذانی وَ مَنْ أَغْضَبَها فَقَدْ اَغْضَبَنی وَ مَن سَرهَا فَقَد سَرَنِي ﴾ . يا رسول اللّه، جای شما خالی ببینید با دختر شما چه کردند، آن وقتی که در خانه حضرت زهرا سلام اللّه علیها را آتش زدند.

لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ الَّا بِاللَّهِ

ص: 57

ص: 58

﴿ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ﴾

فضیل عیاض می گوید: فقیری طنابی را که همسر او بافته بود فروخت تا قوتی حاصل کند برای نجات از گرسنگی. دید دو نفر بر سر یک درهم دعوا می کنند. آن ها را صلح داد. به خانه آمد و لباس کهنه ای برای فروش برد. چون فروش نرفت، آن را با یک ماهی عوض کرد. در شکم ماهی، جواهر پیدا کرد و فروخت در همان لحظه سائلی در را زد. مقداری از پول به او داد که ناگهان صدایی شنید: « من فرستادۀ خدا هستم. خواستم بدانید این پاداش احسان و صلح میان دو نفر است.» (1)

به او احترام ویژه گذاشتند. اما مقدس اردبیلی بعد از درس، شیخ را صدا زد و گفت: «جواب اشکال اول و دوم و سوم شما این چنین است.:» شیخ بهایی گفت: «چرا همان جا جواب ندادید؟! فرمود: «دیدم به شما در درس من اهانت شد. خواستم به شما بهائی داده باشم و جبران اهانت شود.» این در حالی بوده است که مقدس هم شیخ بهایی را از روی قیافه نمی شناخت. از شیخ بهایی پرسیدند چه کسی را مقدس می دانید. گفت: «اگر مقد سی در عالم باشد، مقدس اردبیلی است.»

حسن علیه السلام هم جوان را نزد حضرت علی علیه السلام هم آورد و قصه را نقل کرد. امام علی علیه السلام فرمود: چون پدرت از تو راضی شده بود، من به جای پدر برای تو دعا می کنم.» و بعد دستور دعای مشلول را داد. پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم » فرمود: ﴿ أَنَا وَ عَلَى أَبُو اهذه الْأَمَةِ ﴾ (من و علی پدران این امت هستیم) (1)

با خود گفت: «امام رضا علیه السلام که ضامن بهشت است چطور دخترم را به من نمی تواند برگرداند.»

رفت مشهد و مجاور شد از امام رضا علیه السلام درخواست وصال دخترش را کرد هم زمان شخصی در بخارا خواب دید غرق شده و دختری او را نجات داده است. از خواب خود در حیرت بود تا این که صبح برای خرید وارد بازار شد دید شخصی دست او را گرفت و گفت: کنیزی زیبا دارم تا نگاه کرد دید همان دختری است که در خواب دیده بود آن را خرید و به او پیشنهاد ازدواج با یکی از

پسرانش را داد دختر قبول کرد مشروط بر این که او را به مشهد برای زیارت ببرند در مشهد مریض شد. شوهرش که عاجز بود از پرستاری به حرم رفت دید پیرزنی مشغول راز و نیاز است از او خواست تا خوب شدن همسرش از او مواظبت کند پیر زن آمد وارد خانه شد تا چشمش به دختر افتاد غش کرد. (1)

صَلّی اللَّهِ علیک یا علی بْنِ موسی الرِّضَا

زیارت کنم؛ زیرا با شنیدن نام او شیفته او شده ام.» ابراهیم هم فرمود: «دعای تو مستجاب شد. او میهمان توست.»

ناامید از زیارت امام زمان نباش. این داستان مشهور است؛ اما چون اولین بار 40 سال قبل از مرحوم آیت اللّه حاج شیخ مهدی مظاهری شنیدم، به نام ایشان در این کتاب ثبت می کنم.

می گوید: قبل از طلبگی در بیمارستان عیسی ابن مریم کار می کردم و بیمارستان در قبل از انقلاب زیر نظر کلیسا اداره می شد. روزی در اتاق عمل دکتر (وایت) (1) مرا صدا زد و گفت تو مداحی هم می کنی؟ گفتم: بلی. گفت: برای ابو الفضل بخوان. من هم کمی شعر و روضه در اتاق عمل خواندم او هم گریه کرد. فردا صبح دیدم شیرینی آورده و گفت: من از ابو الفضل حاجتم را گرفتم.

گوید». جواب آمد: لب ها را حرکت بده، همانا جواب به تو خواهد رسید.» (1)

در جنة المأوى تأليف مرحوم نوری آمده است:

مردی به نام محمد مهدی در کاظمین بود که از هند آمده بود. مادرش اهل شیراز بود. بر اثر بیماری کر و لال شده بود. برای توسل به امامان به عراق آمده بود. بیست روز در کاظمین بود و بعد به همراه جمعی به سامرا آمد. در سرداب مطهر حوائج خود را روی زمین می نوشت و از مردم طلب دعای خیر می کرد که به برکت امام عصر دی خدای عالم او را شفا داد. خدمت میرزا محمد حسن شیرازی آمد. شهر را چند روز چراغانی کردند و سوره حمد را تبرکاً برای میرزا قرائت می کرد. (2)

ص: 70

سالگی از دنیا رفت و در کوه ابو قبیس دفن شد شيث بن آدم علیه السلام می گوید:

﴿ يَجِبُ انَّ يَكُونُ فِى الْمُؤْمِنِ سِتَّ عَشَرَ خَصْلَةً : 1 . الْمَعْرِفَةُ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ أَهْلِ الطاعتة ، 2 . مَعْرِفَةُ الْخَيْرِ وَ الشَّرِّ ، أَمَّا الْخَيْرِ فَلْيَرْغَبْ فِيهِ وَ أَمَّا الشَّرِّ فَلْيَحْذَرِ مِنْهُ ، 3 . السَّمْعُ وَ أَطَاعَتْ لِمَلَكِ الرَّحِيمِ الَّذِى اسْتَخْلَفَهُ اللَّهِ فی الارض ، 4 بِرالْوالِدَینِ ، 5 . اصْطِنَاعُ ، (1) 6 . الْمُوَاسَاةُ الْفُقَرَاءِ ، 7 . التَّعَصُّبِ للغربا ،8. الْعِصْمَةَ عَنِ الْفُجُورِ ، 9 . الصَّبْرُ بالایمان وَ الْيَقِينِ ، 10 . صَدَقَ اللّهجة ، 11 . الْعَدْلُ ، 12 . التورع فِي الدُّنْيَا ، 13 . السَّخَاءُ ، 14 . الْحُلُمَ عَلَى مَصَائِبِ الدُّنْيَا ، 15 . الْحِلْمُ وَ حَمِدَ ، 16 . الْحَيَاءُ وَ قُلْتُ الْمُمَارَاةَ ﴾ (2) . (3)

شانزده صفت بر مؤمن لازم است: 1. شناخت خدا و ملائکه و اهل طاعت، 2. شناخت خیر و شر و رغبت به خیر و دوری از شر، 3. اطاعت از خدای رحیم که تو را جانشین خود کرده است، 4. نیکی به والدین، 5. انجام دادن کار خیر، 6. برابری با فقرا، 7. رعایت حال افراد غریب، 8. دوری از گناه، 9. صبر در ایمان، 10. راست گویی، 11. عدل، 12. ورع و تقوا، 13. سخاوت، 14. صبر در سختی ها، 15. صبر و شکر، 16. حیا و دوری از جدل.

قليل الصوت، رقيق المنطق، قريب الخطى اذا مشی است. علت نام گذاری او را این چنین گفته اند: ﴿ إِنَّمَا سُمِّيَ إِدرِيسَ لِكَثرَةِ مَا كَانَ يَدرُسُ مِن حُكمِ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ». (1)

دائم گریه می کرد بر نفس خود.) (1)

مقاوم در دعوت به خدا بود: ﴿ كَانَ يُضْرَبُ وَ يَلُفُّ وَ يُلْقَى فِي بَيْتِهِ ، يَرَوْنَ انْهَ مَاتَ فاذا أَفَاقَ اغْتَسَلَ وَ خَرَجَ اليهم يَدْعُوهُمْ الَىَّ اللَّهُ ﴾ (2) او را می زدند و در خانه رهایش می کردند و فکر می کردند او مرده است. اما وقتی بهبود می یافت غسل می کرد و دو مرتبه به خدا دعوت می کرد.

ولی در برگشت از محل معجزه همه کافر شدند، مگر شش نفر که یک نفر آن ها هم بعد کافر شد و ناقه را پی کرد. (1)

دستور داد خوابش را برای برادرانش بازگو نکند: ﴿ يَا بُنَيَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ ﴾ امام صادق علیه السلام فرمودند: «او یک جار چی داشت هر روز از منزل یعقوب تا یک فرسخ داد می زد هر که طعام می خواهد به منزل یعقوب بیاید.» (1) غم و اندوهش را فقط به خدا می گفت: ﴿ إِنَّمَا أَشْكُو بَتّي وَحُزْنِي إِلَى اللّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴾ (2) دین فرزند از همه چیز مهم تر است. وقتی به یعقوب گفتند فرزندت یوسف زنده و پادشاه مصر است گفت: «مرا به پادشاهی چه کار؟!» و از دین او سؤال کرد، وقتی گفتند او بر دین اسلام است گفت: ﴿ الْآنَ تَمَّتِ النِّعْمَةِ ﴾ (الان نعمت تمام شد.) (3)

و یتیم نوازی می کند. گفت: ﴿ ینبغى أَنْ يَكُونَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ فَنَظَرُوا فاذاً يُوسُفُ ﴾ (سزاوار است از خانوادۀ ما باشد، دیدند او یوسف است.)

مُوسَی عَصَاهُ ﴾ (1)

خشک شدن مسیر رود نیل ﴿ أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ ﴾ (2)

صفت او را این گونه بر شمرده اند:

متواضع بود: ﴿ لَم يَنفَتِل حَتَّى خَدَّه اَلْأيْمَنَ بِالأَرْضِ و خَدَّهُ الأَيْسَرَ - بالأرضِ ﴾ (3) (هر گاه عبادت می کرد هرگز از جای خود حرکت نمی کرد، مگر دو طرف صورت خود را بر زمین می گذاشت.)

با حیا بود جایی غسل می کرد که کسی او را مشاهده نکند: ﴿ إِذَا أَرَادَ الِاغْتِسَالَ يَذْهَبُ إِلَى مَوْضِعٍ لَا يَرَاهُ فِيهِ أَحَدُ مِنَ النَّاسِ ﴾ (4)

مهربان بود حتی با حیوانات: روزی گوسفندی فرار کرد و حضرت موسی علیه السلام مدتی به دنبال او دوید و وقتی او را گرفت، او را بوسید و گفت: «تو را به تعب انداختم عذر خواهم» سپس او را به سایر گوسفندان ملحق کرد. (5) در این هنگام وحی شد: «حالا وقت آن رسیده است که با فرعون ملاقات کنی و با نرمی با او سخن بگویی.» ﴿ فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيْنًا ﴾ (6)

غیرت داشت ﴿ كان رَجُلاً غَیُوراً ﴾

وقتی از حضرت خضر علیه السلام در خواست موعظه کرد ،خضر فرمود: ﴿ إِیَّاکَ وَ اَللَّجَاجَهَ أَوْ أَنْ تَمْشِیَ فِی غَیْرِ حَاجَهٍ أَوْ أَنْ تَضْحَکَمِنْ غَیْرِ عَجَبٍ وَ اُذْکُرْ خَطِیئَتَکَ وَ إِیَّاکَ وَ خَطايا النّاسِ ﴾ (دور باش از لجاجت و حرکت بی حاجت و خنده بی علت. همیشه به یاد اشتباه خود باش و گناهان مردم را نادیده بگیر.)

ص: 79

﴿ لَا يَخْرُجُ مِنَ أَفْوَاهَكُمْ أَلَا طِيبُ ﴾ (غیر از حرف خوب از دهان شما خارج نشود.)

﴿ اعْلَمْ إِنَّكَ كَمَا تَزْرَعُ كَذلک تَحْصُدْ ﴾ همان طور که می کاری، برداشت می کنی.

در پایان کتاب دو حدیث برای سالکان و عارفان و عاملان به دستورات الهی به یادگار می گذارم.

رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند:

حدیث اول: ﴿ اِضْمَنُوا لِى سِتّاً مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَضْمَنُ لَكُمُ الْجَنَّةُ : اُصَدَقُوا اذا حَدَّتْتُم وَ أَوْفُوا إِذَا وُعِدْتُمْ وَ أَدُّوا إِذَا أَنتُمِنتُم وَ احْفَظُوا فُرُوجُكُمْ وَ غُضُّوا أَبْصَارَكُمْ وَ كُفُّوا أَيْدِيكُمْ ﴾ (1)

ضمانت کنید از جانب خود تان برای من شش چیز را تا من بهشت را برای شما ضمانت کنم: 1. راست بگویید هنگام سخن گفتن، 2. وفای به عهد داشته باشید هر گاه به کسی وعده ای دادید خلف وعده نکنید 3. امانت را به اهلش برسانید و خیانت در امانت نکنید. خصوصاً وقتی به شما اعتماد کردند 4. شهوات خود را حفظ کنید، 5. چشم خود را به نامحرم نیندازید 6. مواظب دست خود باشید. (2)

یکی از مباحث مهم فقه بحث ضمانت است مثلاً شما کسی را ضامن می شوید در اصل شما بدهکار هستید نه آن شخص، فی المثال در قرض الحسنه شما یک چک می دهید به عنوان ضامن یا پشت چک را امضاء می کنید در واقع اعلام می کنید این پول را من به عهده می گیرم و اگر کسی گفت من ضامن شدم تا کارش راه بیفتد و نمی خواستم عهده دار پس دادن به شوم این حرف ها مسموع نیست. در این جا هم رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم ضامن شده و ضمانت بهشت را فرموده در مقابل شش عمل از بندگان خدا. این را هم باید گفت قصه ضمانت در اسلام و در تاریخ اهل بیت علیهم السلام ید طولایی دارد. ابا بصیر همسایه ای داشت فاسد. به او گفت: نمی خواهی تو به کنی؟ گفت: ابا بصیر پشت شما به امام صادق علیه السلام گرم است من از گناه زیاد آب از سرم گذشته است اما با این حال اگر امام جعفر صادق ضامن من به شود توبه خواهم

ص: 83

نمود. ابا بصیر به مکه رفت برای حج در سفر حج به شهر مدینه آمد برای زیارت امام صادق و جریان همسایه را گفت امام به او فرمودند ابا بصیر من ضامن او هستم مشروط به این که توبه کند از حج مراجعت نمود و مردم برای دیدنش فوج فوج می آمدند مرد فاسد نیز آمد و نشست تا جمعیت رفتند سوال کرد ابا بصیر امام صادق علیه السلام را دیدی جریان را با او در میان گذاشتی؟

ابا بصیر گفت: البته، امام فرمود: من ضامن بهشت هستم برای او مشروط به توبه. چند روزی دیگر خبر از مرد فاسد نشد. ابا بصیر برای خبر پیدا کردن به در خانه او آمد دید عجبا هیچ در خانه ندارد حتی لباس هایش را هم به عنوان صدقه و رد مظالم به فقرا داده و الان برهنه است. ابا بصیر برگشت مقداری آذوقه لباس و وسایل اولیه برای همسایه خود فراهم نمود. چند روز بعد مرد همسایه فرستاد دنبال ابا بصیر که بیا من دارم از دنیا می روم. ابا بصیر شب را نزد او ماند او از دنیا رفت بعد از خاک سپاری صبح روز بعد روی خاک قبر دست خط خطی بود که ما به وعده خود وفا کردیم. همان سال ابا بصیر برای حج باز آماده شد به مدینه رسید وارد خانه امام صادق علیه السلام شد. هنوز ابا بصیر در دهلیز خانه وارد نشده بود امام صادق علیه السلام فریاد زد ابا بصیر ما به وعده خود عمل کردیم. (کشف الغُمَّه ج 2، ص 194 بحار جلد 47، ص 145. کتاب چهل حدیث جلد اول)

برگردیم سر اصل مطلب؛ پیامبر ضمانت بهشت کرده اند مشروط بر صدق حدیث راست گویی. در نظر داشته باشید یکی از علت های قبولی پیامبر در بین اعراب، راست گویی و صداقت حضرت بود، وقتی مامور شدند مردم را به اسلام دعوت کنند فرمودند مردم مرا می شناسید اگر من بگویم دشمن پشت کوه صفا است از من قبول می کنید؟ گفتند تو بگویی آری چون غیر از صداقت چیزی از رسول خدا ندیده بودند حدیث معروف النجاه فی الصدق.

در حدیث است پیامبر مقداری شیر آوردند و به ام سلمه فرمودند بین اهل من (خانواده من)

تقسیم کن ام سلمه سهم خود را نخورد و در طاقچه قرارداد برای سحر، حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم سؤال کردند همه شیر خوردند؟ گفت: بله، خودت هم میل کردی گفت: بله یا رسول اللّه و در واقع دروغ مصلحت آمیزی گفت می خواست پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم گرسنه نمانند. اما حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلم که

ص: 84

متوجه شدند فرمودند هم گرسنه ماندی و هم دروغ گفتی، یعنی دروغ ، دروغ است انسان خیلی باید مواظب زبانش باشد.

دنباله حدیث فرمود: ﴿ أَوْفُوا إِذَا وَعَدْتُمْ ﴾ وفای به عهد اگر وعده کردی سر ساعت مقرر حاضر شو، اگر وعده دادی که مثلاً قرض به تو می دهم یا جهیزیه برایت آماده می کنم، یا... باید بر عهد خود پایبند باشی. در حدیث است علامت منافق خلف وعده و علامت مومن وفای به وعده است وفای به عهد در قسم و نذر هم می آید و انسان حق ندارد قسم و نذر را بشکند و اگر شکست کفاره دارد یا باید مساکین را اطعام دهی یا روزه بگیری. در قسمت دیگر فرمود: ﴿ أَدُّوا إِذَا... ﴾ اگر به تو اعتماد کردند خیانت نکن.

قصه ای است که در ذهن دارم و آدرس او را یاد ندارم، عده ای 40 نفر برای زیارت مسجد سهله رفتند و قرار اعتکاف گذاشتند که تا امام زمان علیه السلام را زیارت نکنند دست از اعتکاف بر ندارند مدت طولانی شد و افراد خسته و مایوس شدند روز چهلم یک نفر برای آذوقه از مسجد خارج شد 39 نفر در یک محلی تجمع و ابراز خستگی می کردند می گفتند چهل روز است از کار ها و زندگی افتادیم و امام را ملاقات نکردیم. ناگاه عربی جلو آمد و کیسه ای به عنوان امانت به آن ها داد گفت من اعمال مسجد را انجام دادم می آیم کیسه را می برم جماعت قبول امانت کردند مرد عرب دور و سوسه شیاطین کار ساز شد گفتند داخل کیسه را باز کنیم تا باز کردن دیدن طلای سرخ است گفتند خدا رساند ما چهل نفریم او یک نفر است زور او به ما نمی رسد و نه پیش حاكم دليل دارد لذا منکر شدند و از دادن کیسه امانت سر باز زدند. مرد عرب گفت: و عده من و شما قیامت، در دهلیز مسجد سهله مرد عرب با آن فردی که برای آذوقه رفته بود مواجه شد گفت به دوستان خود بگو آمده بودید امام عصر تان را زیارت کنید یا کیسه پول او را از چنگش خارج کنید؟ آن مرد از همه جا بی خبر آمد قضیه را برای دوستان خود گفت و سوال کرد قضیه کیسه پول امام چیست؟ تازه همه فهمیدند عجب اشتباهی کرده اند، اما جالب این که باز شیطان دست بردار نیست گفتند خوب اگر نشد امام را زیارت کنیم پول هایش را تبرکا تقسیم می کنیم که دیدند نه کیسه ای هست و نه دیناری فقط در امتحان مردود شده اند.

ص: 85

در قرآن آمده: ﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَ جَاهِدُوا فِي سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴾ (1) یعنی ای اهل ایمان نمی فرماید مردم مسلمانان اهل عالم یا انسان ها بلکه می فرماید به این نماز خان ها خمس ده ها روزه گیر ها ای اهل ایمان تقوا و تقوا یعنی گناه نکردن ترک معصیت را تقوا گویند یعنی اهل ایمان شهوات خود را کنترل کنید و چشم خود را پایین افکنید و مواظب باشید با دست خود گناه نکنید به قول قرآن شریف ﴿ وَ أَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَهْلُكَةِ وَ أَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبْ الْمُحْسِنِینَ ﴾ (2) و به صورت یتیم نزنید به نامحرم دست نزنید به مال حرام دست نزنید خدای متعال همه ما را از خطا و گناه حفظ کند حال که سخن به این جا رسید می گویند سه ساله حسین علیه السلام چه کرده بود که سیلی به صورت او زدند تازیانه به او زدند و صلی اللَّهِ علیک یا ابا عبد اللّه

حدیث دوم امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: ﴿ مَن أُعْطِيَ أَربَعاً لَم يُحرَم أَربَعاً: مَن أُعطِيَ الدّعَاءَ لَم يُحرَمِ الإِجَابَةُ، وَ مَن أُعطِيَ التّوبَةً لَم يُحرَمُ القَبُولَ وَ مَن أُعطِيَ الاسْتِغْفَارَ لَم يُحرَمِ المَعْفِرَةَ، وَ مَن أُعطِيَ الشُّكرَ لَم يُحرَمِ الزِّيَادَةَ ﴾ (3)

به هر کس چهار چیز داده شد از چهار چیز محروم نمی شود: 1. به هر که اجازۀ دعا دادند، از اجابت محروم نمی شود 2. به هر کس اجازۀ توبه دادند، از قبول توبه توسط خدا محروم نمی شود 3. به هر کس توفیق استغفار دادند، از مغفرت خدا محروم نمی شود 4. به هر کس توفیق شکر دادند به او زیاد تر عطا می کنند.

ص: 86

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

﴿ اذا زُلْزِلَتْ الارض زِلْزالَها ﴾ این سوره بیان کننده قسمتی از هول و وحشت روز قیامت است در حدیث از امام صادق علیه السلام است که فرمود: هرگز از تلاوت این سوره خسته نشوید چون هر کس مداومت کند در نماز های نافله به این سوره هرگز گرفتار زلزله نمی شود و با آن نمی میرد و به صاعقه و آفتی از آفات دنیا تا هنگام مرگ گرفتار نخواهد شد. (1)

سوره با اذا شروع می شود که به اصطلاح اذا شرط است، هر شرطی جوابی می خواهد مثل این که کسی بگوید اگر زدی می زنم، میزنم در جمله جواب شرط است یا اگر گفتی می گویم که می گویم جواب اگر است که شرط است. در این آیه شریفه جواب شرط در چند آیه بعد آمده که ﴿ يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا ﴾ می تواند جواب شرط با شد یعنی وقتی زلزله سختی شد در آن هنگام زمین اخبار خود را خواهد گفت. زلزله اصولاً در یک منطقه از یک شهر ایجاد می شود یا گوشه ای از یک استان دچار زلزله می شود اما در قیامت همه کره خاک می لرزد و به نحو بسیار شدید این زلزله باعث می شود هرچه در درون زمین است بیرون ریخته شود اثقال جمع ثقل است به معنای بار و مراد انسان ها هستند که از درون قبر به بیرون پرتاب می شوند و مواد مذاب و گنج های درون زمین است.

در آن ساعت سخت انسان فریاد می کند چه خبر شده که زمین این گونه می لرزد و این زلزله مربوط به نفخه دوم عالم است روز رستاخیز که زنده شدن مردگان است در آن روز که زمین شروع می کند به بیان اخبارش یعنی شرح می دهد از خوبی ها و بدی های انسان ها در واقع یکی از شهود روز قیامت زمین است.

در حدیثی از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم آمده منظور از خبر دادن زمین اعمال هر مرد و زن است و می گویند فلان شخص در فلان روز فلان کار را کرد. (2) در حدیث دیگر آمده از همان جناب ﴿ حَافِظُوا عَلَى الْوُضُوءِ وَ خَيْرُ أَعْمَالِكُمُ الصَّلَاةُ وَ تَحَفَظُوا مِنَ الْأَرْضِ فَإِنَّهَا أُمُكُمْ وَ

ص: 87

لَيْسَ فِيهَا أَحَدٌ يَعْمَلُ خَيْراً أَوْ شَرّاً إلا وَ هِيَ مُخْبرَةُ بِهِ ﴾ (1)

مواظب بر وضوء باشید و بهترین اعمال شما نماز است و مراقب زمین باشید که مادر شماست هیچ انسانی کار خیر یاشری را به جا نمی آورد مگر آن که زمین از آن خبر می دهند.

از ابو سعید خدری نقل شده از قول رسول صلى اللّه عليه و آله و سلم ﴿ لاَ یَسمَعُهُ جِنٌّ وَ لاَ إِنسٌ وَ لاَ حَجَرٌ إِلَّا یَشهَدُ لَهُ ﴾ (هر گاه در بیابان هستی صدایت را به اذان بلند کن هیچ جن و انس و قطعه سنگ نمی شنوند مگر این که در قیامت شهادت می دهد.) (2)

و این سخن گفتن به اختیار زمین نیست بلکه به اذن رب است.

قول مولف: حقیر جمعی از علماء را دیده ام و دیده بودم که در مساجد کم رونق و یا در مساجد بزرگ در قسمت هایی که نماز در آن جا اقامه نمی شود می ایستادند و نماز می خواندند و زمین را گواه برنماز خواندن خود می گرفتند.

وای به حال ما است همسایه مسجد در مسجد برای نماز حاضر نمی شود. با این که معتقد است به نماز و مسلمان است اما اهمیت به این مسائل نمی دهد. چند چیز است که روز قیامت شکایت می کند یکی قرآن، یکی مساجد، یکی علماء، امیدوارم که بتوانیم هم عمل به قرآن و قرائت قرآن داشته باشیم و هم در مساجد حاضر و از همه مهم تر با علماء دین مرتبط باشیم و دین صحیح را از اهلش دریابیم که ﴿ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ ﴾

در حدیث است از امام علی علیه السلام فرمودند در قسمت های مختلف مساجد نماز بخوانید. زیرا قطعه زمینی در قیامت برای کسی که روی آن نماز خوانده گواهی می دهد. (3) باز از حضرت علی علیه السلام آمده: در بیت المال پس از تقسیم اموال دو رکعت نماز می خواندند و می فرمود:

﴿ اِشهَدى أنّى مَلاء تُكَ بِحَق و فَرَّعْتُكَ بِحَقٍ ﴾

گواهی بده تو را به حق پر کردم و به حق خالی کردم. (4)

ص: 88

﴿ أَشْتَاتاً لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ ﴾ :به صورت پراکنده می آیند هر گروهی همراه با امام خود حاضر می شوند برای دیدن اعمال شان مراد از دیدن همان تجسم اعمال است یعنی خوبی، بدی باطن آن باز می شود و کم ترین عمل را خواهید دید در حدیث است در اصول کافی روز قیامت در سختی های شدید انسان متحیر و وحشت زده می ماند ناگهان یک نور که مایه آرامش است نزدیک می شود و سخن می گوید که مبادا ناراحت باشی من همراه توام تا فرد وارد بهشت می شود سوال می کند آن که مرا دل داری می داد که بود خطاب می شود آن نور همان شادمانی است که در فلان روز در فلان مکان به دل یک مومن وارد کردی یعنی شادی در دل مومن را به صورت نور خواهی دید.

عربی آمد خدمت پیامبر و گفت نمی توانم زود زود خدمت برسم از آن چه خدا از علم به شما داده به من عطا کن حضرت رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم هم این آیه را تعلیم دادند وقتی رفت پیامبر خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود این عرب در حال خروج از نزد ما فقیه رفت. (1) از خدای منان درخواست دارم من و شما را نیز فقیه کند و با فقیهان محشور نماید.

السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ همۀ امید ما به شفاعت و لطف شماست، آن روزی که همه از هم فرار می کنند ما به شما پناه می آوریم جان عالم به فدای آن آقایی که هر چه صدا زد لشکر جگرم از تشنگی می سوزد کسی جواب او را نداد مگر با چوب و شمشیر

لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ الا باللّه الْعُلَى العَيم

ص: 89

بِسْمِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم

زراعت آن ها از بین رفت.

5- ﴿ وَ لا مَنَعوا الزَّكَاتَ إِلَّا حُبِسَ عَنهُمُ القَطرُ ﴾« زكات خداوند مگر آن که باعث شد باران نبارد.» (1)

لغت مطفف از طف به معنی کناره و طفیف به هر چیز کم اطلاق می شود. (2)

نکته قابل توجه این که خداوند در آیه 4 ﴿ أَلَا يَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ ﴾ . اشاره می کند اصل علت گناه عدم اعتقاد به قیامت و حساب و کتاب است در قرآن یک سوم آیات مربوط است به قیامت، در 13 سال بعثت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در مکه از احکام، سخن جدی به میان نیامد فقط از توحید و رسالت و معاد سخن آمده، در واقع کافران نمی خواستند قبول کنند دو مرتبه زنده می شوند هر کس قبول کند حساب و کتاب را و مطمئن شود با اعتقاد قلبی هرگز گناه نخواهد نمود. پس علت اصلی هر عصیانی عدم اعتقاد به روز قیامت می تواند باشد.

به این حدیث باید زیاد توجه نمود. امام باقر علیه السلام فرمودند: حضرت امیر مومنان علی در کوفه هر روز صبح در بازار حاضر می شدند و بازار به بازار می گشتند و تازیانه بر دوش داشتند و صدا می زدند ای گروه تجار از خدا بترسید بازاریان صدای امام را که می شنیدند با جان و دل گوش می گرفتند و حضرت می فرمود: ﴿ فَقَدَّموا الاستخارةَ و تَبَرَّكُوا بِالسُّهولَهِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ المتَبا يعيِنَ وَ تَزَيَّنوا بالحِلمِ و تَناهُوا عَنِ اليَمينِ و جانِبُوا الكِذَّبَ وَ لَا تَخَافُوا عَنِ الظَّلِمِ وَ لا تَقَرَبوا الرّبا وَ اَوفُوا الكَيلَ وَ الميزانُ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ ﴾ (3) از خدا خیر طلب کنید، با آسان گرفتن ،کار برکت بجویید به خریداران نزدیک شوید حلم را زینت خود قرار دهید قسم نخورید دروغ نگویید از ظلم بترسید به ربا نزدیک نشوید در پیمانه و ترازو به طور کامل وفا کنید، چیزی از حق مردم کم نگذارید.

﴿ آخِرُ دَعْوَانَا انَّ الْحَمْدُ لِلَّهِ الرَّبِّ الْعَالَمِينَ غَفَرَ اللَّهُ لَنَا وَ لَكُمْ وَ لِوَالِدَیْنَا ﴾

ص: 91

ص: 92

خوش فرستم به رخ او و صلوات گویم *** شاهد از پیرویش گفته و کردار من است

روحم آزاد و نشاطی به دلم باشد چون *** روز موعود ابر مرد جهان یار من است

شعر از مرحوم سید احمد میر محمد صادقی لیسانسه فلسفه و علوم تربیتی و قهرمان کشتی سال 1342 و قهرمان اول سنگ در ایران در سال 1323 (پدر مؤلف)

ص: 94