دار المبلغین

09128794005

شناسنامه کتاب

نام كتاب ...چگونه فرزندانمان را نمازخوان کنیم؟

مؤلف ...حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی نیشابوری

ناشر ...دار المبلغین

نوبت و سال انتشار ...نهم / 1398

تیراژ ...2000

چاپ ...بوستان کتاب

قیمت ...70000

مرکز پخش:

قم: خیابان ارم، کوچه 16 (ارگ)، جنب حسینیه ارگ، انتشارات دار المبلغین

(پخش برادران حسینی)

تماس :09128794005 - 37838188-025

ص: 2

تعریف نبی و رسول ...49

اقسام وحى ...49

فضائل سوره مؤمنون ...51

چند توصیه در مورد نماز ...52

1.محافظت بر نماز ...52

حضرت امام رحمه الله علیه و نماز اول وقت.53

سفارش به نماز اول وقت ...54

نماز مانع گناه ...55

2.مداومت بر نماز ...56

3.خشوع و حضور قلب ...56

حکمت فضیلت نماز جماعت ...58

عقوبت سبک شمردن نماز ...59

آسیب شناسی نماز

مقدمه ...61

دو دسته عوامل ...62

عوامل عدم قبول نماز ...63

1. مبغض اهل بيت علیهم السلام بودن ...63

اقسام انسان ها در مقابل اهل بیت علیهم السلام ...64

داستان ...65

2. بدعت گزار در دین ...66

3.ریا کردن ...69

داستان ...69

4. مانع زكات ...71

5. حق الناس ...71

موانع تأثیر نماز ...73

1. غيبت ...73

غیبت یعنی چه؟ ...74

2. اذیت کردن همسر ...75

3. نگاه غضبناک به چهره والدین ...75

فلسفه نماز

مقدمه ...77

فلسفه نماز در کلام امام رضا علیه السلام ...78

1. اقرار به ربوبیت ...78

تأكید انبیا روی دو چیز ...80

2. مظهر فقر، خشوع و اعتراف ...84

اقسام فقر ...84

تمثیل برای فقر الى الله ... 85

داستان ...86

3. طلب آمرزش از خداوند ...88

4. دوری کردن از فراموشی ...89

مذمت کردن فراموشی ...89

پرسشنامه ...93

ص: 4

اسلامی، نماز معراج مؤمن، وسیله تقرب به خدا، کلید بهشت، نشانه اسلام و چهره دین نامیده شده است.

با توجه به مطالب مذکور وظیفه دینی ما اقتضاء می کند که زمینه عشق و علاقه به نماز را برای فرزندان مان فراهم کنیم؛ بنابراین بنده حقیر بر آن شدم که سخنرانی ای حضرت حجت الاسلام و المسلمین دکتر رفیعی (زید عزه) در رابطه با نماز را جمع آوری نموده و به صورت کتاب مذکور تقدیم مبلغان اهل منبر و علاقه مندان به معارف اهل بیت عیهم السلام کنم. امید است خداوند در نشر معارف اسلامی و بیان حقایق همه ما را به لطف و کرمش یاری بفرماید.

از سروران ارجمند و عزیزانی که این اثر را مطالعه می نمایند. تقاضا دارم چنان چه پیشنهاد و انتقاد سازنده ای دارند این جانب را قرین منت خویش قرار دهند.

در پایان از جناب استاد ارجمند دکتر رفیعی (زيد عزه) که با راهنمایی های ارزشمند شان باعث شدند این کار به نحو شایسته ای انجام پذیرد،کمال تقدیر و تشکر را می نمایم و برای ایشان از درگاه خداوند متعال آرزوی سلامتی و توفیق روز افزون را مسئلت دارم.

﴿ربَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴾

«قم المقدسه»

شعبان المعظم 1435

سید علی اکبر حسینی نیشابوری

ص: 6

از اوصاف تقوا پیشگان است. اقامه؛ یعنی علاوه بر رعایت ظاهر نماز توجه به آثار نماز در رفتار نمازگزار که عامل بازدارندگی است، شود و جامعه را به سوی تربیت سوق می دهد.

2. ﴿عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُون﴾؛ (1) مداومت بر نماز به معنای تداوم و استمرار در خواندن است نه این که گاهی بخواند و گاهی نخواند مانند برخی از افراد که فصلی و مقطعی نماز می خوانند .

3. ﴿وَ الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ﴾؛ (2) حفاظت بر نماز و اوقات آن، که خارج وقت نخوانند.

4. ﴿حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطَى﴾؛ (3) حافظوا؛ یعنی مراقبت و پاسداری، یعنی استتار به مسائل دیگر، مانند کار، زندگی، درس و ... شما را از نماز غافل نکند؛ ضروری ترین امور زندگی شما را از نماز باز ندارد و محافظت بر نماز هم درباره کیفیت نماز است و هم کمیت پاسداری و محافظت بر نماز گسترده تر از خواندن آن است مؤمن باید نمازش را در معرض تباهی قرار ندهد. امام صادق علیه السلام در بیان لشکریان عقل و جهل، حفظ نماز را در شمار سپاه عقل و تباه کردن آن را در شمار سپاه جهل نام بردند:﴿الصَّلَاةُ وَ ضِدَّهَا الْإِضَاعَة﴾؛ (4)

محافظت باب مفاعله است، اگر انسان از نماز محافظت کند نماز نیز او

ص: 8

را حفظ می کند این که (حافظوا) فرموده اند (احفظوا) معنایش همین است و امام صادق علیه السلام گفت که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند: ﴿لَا يَزَالُ الشَّيْطَانُ ذَعراً مِنَ الْمُؤْمِن مَا حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَات الْخَمْس فَإِذَا ضَيَّعَهُنَّ تَجَرًا عَلَيْهِ فَأَدْخَلَهُ فِي العَظَائِم﴾؛ (1) مادامی که بنده مؤمن مراقب نماز های پنج گانه است شیطان از او دور است اما همین که نماز را ضایع می کند شیطان بر او جرأت یافته او را به گناهان بزرگ می کشاند.

5. ﴿إِنَّمَا يُريدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاء في الخَمْر وَ الْمَيْسر وَ يَصُدَّكُمْ عَن ذِكِر اللهِ وَ عَن الصَّلاةِ فَهَلْ أَنتُم مُنتَهُون﴾؛ (2) این آیه درباره شخصی نازل شد که به مهمانی رفت مهمانان شراب نوشیدند و شروع به ذکر افتخارات خود کردند کم کم کار بالا گرفت یکی از آن ها استخوان شتری را برداشت به بینی دیگری کوبید خون آمد و آن شخص مجروح شد. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم آمد در این هنگام این آیه نازل شد. (3)

شیطان دشمن نماز است چرا؟ زیرا نماز بزرگ ترین مانع او از گمراه کردن مردم است و شراب و قمار 2 ابزار شیطان است که نمازگزار را از آن دور می کند.

6. ﴿وَ أقم الصَّلَاةَ لِذِكرِي﴾؛ (4) نماز را به یاد من برپادار.

ص: 9

را حفظ می کند این که (حافظوا) فرموده اند (احفظوا) معنایش همین است و امام صادق علیه السلام گفت که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند: ﴿لَا يَزَالُ الشَّيْطَانُ ذَعراً مِنَ الْمُؤْمِن مَا حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَات الْخَمْس فَإِذَا ضَيَّعَهُنَّ تَجَرًا عَلَيْهِ فَأَدْخَلَهُ فِي العَظَائِم﴾؛ (1) مادامی که بنده مؤمن مراقب نماز های پنج گانه است شیطان از او دور است اما همین که نماز را ضایع می کند شیطان بر او جرأت یافته او را به گناهان بزرگ می کشاند.

5. ﴿إِنَّمَا يُريدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَ الْبَغْضَاء في الخَمْر وَ الْمَيْسر وَ يَصُدَّكُمْ عَن ذِكِر اللهِ وَ عَن الصَّلاةِ فَهَلْ أَنتُم مُنتَهُون﴾؛ (2) این آیه درباره شخصی نازل شد که به مهمانی رفت مهمانان شراب نوشیدند و شروع به ذکر افتخارات خود کردند کم کم کار بالا گرفت یکی از آن ها استخوان شتری را برداشت به بینی دیگری کوبید خون آمد و آن شخص مجروح شد. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم آمد در این هنگام این آیه نازل شد. (3)

شیطان دشمن نماز است چرا؟ زیرا نماز بزرگ ترین مانع او از گمراه کردن مردم است و شراب و قمار 2 ابزار شیطان است که نمازگزار را از آن دور می کند.

6. ﴿وَ أقم الصَّلَاةَ لِذِكرِي﴾؛ (4) نماز را به یاد من برپادار.

ص: 10

این آیه خطاب به حضرت موسی علیه السلام است هنگامی که او در بیابان سرد با همۀ فرزندانش سرگردان شد به دنبال آتش به راه افتاد سپس مقام نبوت به او داده شد.نخستین جمله وحی را که دریافت کرد این بود: (مرا عبادت کن و نماز را برپا کن.) بهترین اصل دعوت انبیا توحید سپس نماز است مهمترین فلسفه نماز در این آیه آمده است. تذکر و یادآوری همیشگی در اسلام عبادت هفتگی نیست؛ بلکه هر روز 5 بار باید به خدا توجه شود که شست و شوی دائم است یاد خدا این است که او یاد می کند ﴿فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ﴾. (1) اگر کسی از نماز و یاد خدا غفلت کرد دلش نابینا می شود و به دام شیطان می افتد و زندگی بر او سخت می شود. (2)

7. ﴿وَ أَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَ الْمُنكَر﴾؛ (3)

نهی در قرآن 2 قسم است: 1- تشریعی مانند ﴿يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ﴾، 2 - تکوینی مانند ﴿وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى﴾ بحث نهی تشریعی است؛ یعنی با توجه در استمرار رعایت شرایط نماز زمینه بازدارندگی را فراهم می کند.برخی معتقدند نماز نهی تکوینی هم دارد خود نماز اثر بازدارنده دارد. فحشاء گناهان بزرگ پنهانی و فکر گناهان بزرگ آشکار است. فحشاء گناهان شهوانی و منکر مطلق گناهان است هر کاری که معروف نباشد منکر است ملاک قبولی نماز بازدارندگی از فحشاء و منکر است.

ص: 11

نماز وسیله استعانت و یاری جستن برای پیروزی و غلبه بر مشکلات است. 2 پشتوانه لازم است: 1-پایگاه نیرومند درونی که صبر است، 2- تکیه گاه محکم بیرونی که نماز است؛ ما مرتب در نماز از خدا کمک می خواهیم: ﴿و إِيَّاكَ نَسْتَعِینُ﴾ اما همین خدا فرمان می دهد می فرماید: نماز و صبر را وسیله استعانت قرار دهید؛ مورد استعانت هم ذکر شده؛ یعنی در

همه امور استعانت به صبر و نماز داشته باشید.

امام صادق علیه السلام به مسمع فرمود: چرا وقتی که شما را غم فرا می گیرد وضو نمی گیرید، مسجد بروید، دو رکعت نماز بخوانيد، «أما سمعت الله يقول: وَ اسْتَعينُوا بالصَّبْر وَ الصَّلاة»؛ (1) آیا نشنیده ای که خداوند متعال می فرماید: به واسطهٔ صبر و نماز در سختی ها و گرفتاری ها طلب یاری نمایید.

9. ﴿وَ أَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَ زُلَفًا مِّنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَات﴾؛ (2)

در این آیه به 2 نماز اشاره شده است نماز صبح و مغرب و عشاء البته به نماز صبح (3) و عصر (4) هم در سایر آیات اشاره شده است؛ طبق این آیه نماز مصداق روشن حسنات است؛ یعنی همۀ نیکی ها نماز نقش تکفیر دارد امیر مؤمنان می فرماید:این آیه امید بخش ترین آیه قرآن است.

ص: 12

10. ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾؛ (1)

عمل صالح شامل نماز هم می شود اما در این آیه نماز به عنوان برترین مصداق عمل صالح معرفی شده است.

مردم 4 دسته هستند:

الف - ایمان و عمل صالح دارند (مؤمن)؛

ب - نه ایمان دارند و نه عمل صالح (کافر)؛

ج - ایمان دارند ولی عمل صالح ندارند (فاسق)؛

د - ایمان ندارند ولی عمل صالح به ظاهر انجام می دهند (منافق).

طبق این آیه پاداش نماز نفی خوف و حزن و ایجاد آرامش است؛ نمازگزار در دنیا و آخرت آرام است و سلامت روحی دارد.

10. نمونه از آیات نماز ذکر شد و این بحث را با روایتی به پایان می بریم.

رسول خدا صلى الله عليه و اله و سلم فرمود: ﴿لكُلِّ شَيْءٍ وَجْهُ وَ وَجْهُ دينكُمُ الصَّلَاةُ فَلَا يَشينَنَّ أَحَدُكُمْ وَجْهَ دينه و لكُلِّ شَيْءٍ أَنْفٌ وَ أَنْفُ الصَّلَاةِ التَّكْبير﴾؛ (2) برای هر چیزی صورت و چهره ای است و چهره دین تان نماز است پس مبادا که کسی از شما چهره دین خود را زشت کند و برای هر چیزی بینی است و بینی نماز تکبیرة الاحرام است.

ص: 13

10. ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾؛ (1)

عمل صالح شامل نماز هم می شود اما در این آیه نماز به عنوان برترین مصداق عمل صالح معرفی شده است.

مردم 4 دسته هستند:

الف - ایمان و عمل صالح دارند (مؤمن)؛

ب - نه ایمان دارند و نه عمل صالح (کافر)؛

ج - ایمان دارند ولی عمل صالح ندارند (فاسق)؛

د - ایمان ندارند ولی عمل صالح به ظاهر انجام می دهند (منافق).

طبق این آیه پاداش نماز نفی خوف و حزن و ایجاد آرامش است؛ نمازگزار در دنیا و آخرت آرام است و سلامت روحی دارد.

10. نمونه از آیات نماز ذکر شد و این بحث را با روایتی به پایان می بریم.

رسول خدا صلى الله عليه و اله و سلم فرمود: ﴿لكُلِّ شَيْءٍ وَجْهُ وَ وَجْهُ دينكُمُ الصَّلَاةُ فَلَا يَشينَنَّ أَحَدُكُمْ وَجْهَ دينه و لكُلِّ شَيْءٍ أَنْفٌ وَ أَنْفُ الصَّلَاةِ التَّكْبير﴾؛ (2) برای هر چیزی صورت و چهره ای است و چهره دین تان نماز است پس مبادا که کسی از شما چهره دین خود را زشت کند و برای هر چیزی بینی است و بینی نماز تکبیرة الاحرام است.

ص: 14

می خواندند یک آیه قرآن هم می خواندند که پشتوانه اش باشد. پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمود: ﴿أمّتى على أربَعَةُ أصْنَاف﴾؛ امت من چهار دسته هستند:

دسته اول: ﴿صِنفٌ يُصَلّونَ﴾؛ یک گروه شان نماز می خوانند، ﴿و لکِنَّهُم فی صَلاتِهِم ساهونَ﴾؛ در نماز شان سهو است. همه جا را مدیریت می کند غیر از نماز. نماز می خواند ولی درست نمی خواند و این عادت شده است. به این ها خدا می گوید: ﴿فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُون﴾؛ (1) پس وای بر نمازگزاران که در نماز خود سهل انگاری می کنند!

دسته دوم: ﴿و صِنفٌ يُصَلّونَ أحيانًا ، ولا يُصَلّونَ أحيانًا﴾؛ یک وقت نماز می خواند و یک وقت نمی خواند. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند: این ها گمراهی شامل شان می شود: ﴿فَخَلَفَ من بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفِ يَلْقَوْن غَيَّا﴾؛ (2) اما پس از آنان فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را تباه کردند و از شهوات پیروی نمودند و بزودی (مجازات) گمراهی خود را خواهند دید.

دسته سوم: ﴿صِنفٌ لا یُصَلّونَ أبَدًا﴾؛ اصلاً نماز نمی خوانند حکم این ها سقر (پایین ترین طبقه جهنم) است خدا می فرماید از جهنمیان می پرسند: ﴿مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ﴾؛ چه چیزی باعث شده است که شما این جا بیایید؟ ﴿قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ﴾؛ (3) می گویند: ما نماز نمی خواندیم.

ص: 16

دسته چهارم: ﴿صِنف یُصَلون اَبداً وَ هُم في صَلوتهم خاشِعُون﴾ ؛ (1) دائم دغدغه نماز دارند و در نماز حضور قلب دارند.

کننده داریم : فعال و منفعل فعال دنبال اول وقت است و منفعل دنبال آخر وقت است. فعال دنبال بهترین شکل است و منفعل دنبال حداقل است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم فرمود: صنف چهارم دائماً و با حضور قلب نماز می خوانند. خداوند هم در سوره مؤمنون می فرماید: ﴿قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُون﴾؛ (1) مؤمنان رستگارند، آن ها که در نماز شان خشوع دارند.

عزیزان من! یک نماز ویل دارد یک نماز غی دارد، یک نماز سقر دارد و یکی هم فلاح دارد شما نه جزء ویلی ها باشید نه جزء غي ها باشید و نه جزء سقری ها باشید موضوع نماز خیلی مهم است.

عَنْهُ الْعَبْدُ الصَّلَوَاتُ الْمَفْرُوضَات﴾؛ (1) اولین چیزی که سؤال می شود نماز های واجب است.

عزيزان من ! این موضوع را با دقت عنایت کنید که نماز در زندگی اولین چیزی است که توصیه شده است نماز اول چیزی است که بالا می رود اول توصیۀ همۀ انبیا است (2) و آخر توصیۀ همۀ انبیا است؛ همه اولیای الهی این توصیه را دارند.

وقتی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم در مکه مبعوث شد نه روزه، نه جهاد، نه زکات و نه خمس واجب بود؛ روزه در مدینه واجب شد. خمس جهاد و زکات در مدینه واجب شد. یک چیز هایی در مکه حرام هم نبود مثلاً شراب در مدینه حرام شد. اگر کسی می خواست اول بار مسلمان شود یک لا اله الا الله می گفت و رسالت پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم را قبول می کرد تمام بود. ولی

ص: 20

در میان تمام واجبات اول واجبی که در سال نهم بعثت واجب شد نماز بود. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم قبل از بعثت هم نماز می خواند. سوره حمد قبل از بعثت ایشان به او تعلیم داده شد و نماز می خواند.

پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمود: ﴿الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّين و فيها عَشرُ خِصال﴾؛ نماز ستون دین است و ده اثر دارد:

بعد اعدام شد. (1) حبیب را می خواستند در بیرون مکه اعدام کنند، گفت:بگذارید دو رکعت نماز بخوانم و بعد شهید شد. (2)

منصور دوانیقی چند نفر از سادات حسنی را در بغداد زندانی کرد. یکی از آن ها گفت:ما غذا نمی خواهیم نماز را چه کار کنیم؟ در زندان دغدغه اش نماز است.

عزیزان من! با قرآن خواندن زمان را تقسیم کردند و نماز خواندند و همه آن ها هم شهید شدند.

جوانی به نام سعد بن مالک بود که مسلمان شده بود و مادرش کافر بود. پنج وعده موقع نماز از خانه بیرون می آمد دو سه کیلومتر دور می شد می رفت در شیار کوه می ایستاد نماز می خواند می خواست که مادرش و مشرکین نفهمد که مانعش شوند. (3)

مرحوم شهید مطهری رحمه الله علیه می گوید: با شخصی هم حجره بودم. من برای نماز شب بلند می شدم در مدرسه دار الشفاء شیر آب نبود زمستان باید بیرون می آمدیم نزدیک رودخانه آب بر می داشتیم وضو می گرفتیم. به ایشان می گفتم. بلند شو نماز شب بخوان می گفت: سرد است و من سرما می خورم. آن آقا خودش نقل می کند که یک شب مرحوم شهید مطهری رحمه الله علیه ظرف آب را در اتاق کنار من آورد.و گفت: بلند شو نماز شب بخوان.

ص: 23

برو در مغازه ات خدا کمک می کند.

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: من هر غمی برایم می آید دو رکعت نماز می خوانم آرام می شوم. امام صادق علیه السلام فرمود: تعجب می کنم بعضی ها چرا در گرفتاری به نماز رو نمی آورند!

ملاصدرا با آن مقامش از کهک به حرم حضرت معصومه علیها السلام می آمد دو رکعت نماز می خواند مشکلات فلسفی را حل می کرد.بوعلی سینا می گوید من مسائل علمی را با نماز حل می کردم.

الْمُفْلِحُونَ﴾. (1)

وظیفه ای دارد؟

امام کاظم علیه السلام به هشام فرمود: ﴿يَا هِشَامُ قَوْلُ اللَّهِ هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسانُ جَرَتْ فِى الْمُؤمِن وَ الْكَافِر وَ الْبَرِّ وَ الْفَاجِر مَنْ صُنْعَ إِلَيْهِ مَعْرُوفٌ فَعَلَيْهِ أنْ يُكَافِی بِه﴾؛ (1) ای هشام! این سخن خدا که فرمود (آیا پاسخ نیکی جز به نیکی است) شامل مؤمن و کافر و نیکوکار و بدکار می شود؛ هر کسی که کار نیکی درباره او انجام شده باید آن را جبران کند.

خدا ما را از عدم آفریده و سلامت و رزق داده عقل و شعور داده، باید تشکر کنیم؛ نماز تقدیر و تشکر از خداست.

بخشندگی خود را بر سر او می افکند و تا آسمان امتداد بخشد و فرشتگان او را احاطه می کنند و نیز خداوند فرشته ای را موکل گردانیده که بالای سر نمازگزار ایستاده و به او بگوید ای نمازگزار اگر می دانستی چه کسی به تو نظر افکنده و با چه کسی گفت و گو می کنی هرگز نماز را رها نمی کردی.

ص: 29

است ولی گاهی می پرسند دلیلش چیست؟

ما به عنوان پیروان مکتب اهل بیت و امامیه اثنی عشریه (چون ما شیعیان غیر دوازده امامی هم داریم) از کجا می گوییم نمازی که می خوانیم نماز پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم است؟ از این که صد ها و ده ها روایت داریم که ائمه ما 250 سال امام ما بودند و ما ته دلمان محکم است این نمازی که می خوانیم نماز رسول الله صلی الله علیه و اله و سلم است؛ یعنی پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم این طور وضو گرفتند و ایستادند.

اول از وضو شروع می کنیم یک روایتی عرض می کنم که در کتاب کافی است. مولف این کتاب کلینی است شانزده هزار حدیث دارد که در دورۀ غیبت صغری نوشته شده است. من بعید می دانم این روایات به نظر نواب خاص نرسیده باشد؛ چون در بغداد این کتاب تمام شده است این کتاب کتابی مورد اعتماد و اعتبار است نمی گویم روایات ضعیف در ان نیست ولی بسیار کم است این روایت که می خواهم بخوانم در کافی شریف است.

را و بعد هم سر را مسح کردند و بعد پا ها را مسح کردند. (1) امام ما، حجت خدا روایت می کند. بالاخره گزارش نماز پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم را فرزندش حجت خدا بهتر برای من می تواند بگوید نه کسی که سال ها فاصله دارد و خبر از سنت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم ندارد.

یک کسی از دین تشیع برگشته و من خیلی ناراحت شدم تصمیم گرفتم کتابی بنویسم و روایات را جمع کنم و تهذیب و استبصار را نوشته است. شیخ طوسی فقیهی است که تفسیر و کتاب رجال را نوشته است. شیخ طوسی از ارکان شیعه است و در بغداد بوده کتابخانه اش را آتش زدند، به نجف آمد و حوزه نجف را تأسیس کرد؛ مرد بسیار بزرگی است.

مبلغین اخیراً خدمت یکی از مراجع در قم رسیده بودند ایشان در آن جلسه فرمود: مرحوم شیخ طوسی بعد از هزار سال قبرش وقتی دچار آسیب شد بدنش سالم بود معلوم است که شخصیت والایی است.

ایشان در کتاب تهذیبش نقل می کند رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم وقتی به معراج رفتند جبرئیل اذان را به ایشان یاد داد و این کیفیتی که شما در اذان می بینید «حَى عَلَى خَيْر الْعَمَل» جزء اذان بوده است. (1) ﴿الصَّلَاةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ» جزء اذان نیست و هیچ کسی نقل نکرده است. امام کاظم علیه السلام فرمودند: ﴿الصَّلَاةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ بِدْعَةُ بَنِي أُمَيَّة و لَيْسَ ذَلكَ مِنْ أَصْلِ الْأَذَانِ وَ لَا بَأْسَ إِذَا

ص: 34

أَرَادَ الرَّجُلُ أَنْ يُنَبِّهَ النَّاسَ للصَّلَاة أَنْ يُنَادِى بذلک﴾؛ این ها بدعت بنی امیه است و جزء اذان نبوده؛ البته یک نکته ای را بگویم اگر کسی این را بگوید به قصد این که آن هایی که خواب هستند بیدار شوند نه به قصد اذان ایرادی ندارد ولی جزء اذان نباشد و بعد فرمود: ﴿وَ لَا يَجْعَلْهُ مِنْ أَصْلِ الْأَذَانِ؛ فَإِنَّا لَا نَرَاهُ أَذَانا﴾؛ (1) این اذانی که ما می گوییم از جبرئیل است که برای رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم گفته است. ترتيبش «حَى عَلَى خَيْر الْعَمَل» داشته و این «حَيَّ عَلَى خَيْر الْعَمَل» طبیعتاً از اذان اگر حذف شده است بدعت است و اگر چیزی به عنوان اذان اضافه شده است بدعت است.

مى دانيد فقهاء ما «أشهد ان امير المؤمنين علياً ولى الله» را که در رساله ها همه نوشته اند جزء اذان نیست؛ به عنوان تبرک و تیمن از باب این که امیر مؤمنان علیه السلام ولی بر حق خداست اما «حَىَ عَلَى خَيْر الْعَمَل» جزء اذان بوده است.

قَائمٌ بَيْنَ يَدَى اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ يَتَشَبَّهُ بِأَهْلِ الْكُفْرِ يَعْنِي الْمَجُوسَ﴾؛ (1) این رسم بين مجوسی ها بود که این ها سران شان را احترام می کردند و بعداً عده ای این را وارد نماز کردند امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند: تشبه به اهل مجوس جائز نیست و روایات متعددی داریم از جمله روایتی که حماد بن عیسی می گوید من خدمت امام صادق علیه السلام آمدم که آقا فرمودند: دو رکعت نماز بخوان و بعد نماز من را نپسندیدند خود آقا نماز خواند، ایشان گزارش می کند و می گوید آقا دست ها را مقابل گوش آورد و با یک آرامشی ﴿اللَّهُ أَكْبَرُ﴾ گفت: و بعد دست ها را پایین انداخت و روی ران هایش گذاشت گزارش نماز امام صادق علیه السلام این است؛ (2) نسبت به سایر ائمه علیهم السلام گزارش هایی که

ص: 36

داریم این طور است.

می خواهم بگویم یک مقداری خیال تان راحت باشد و آن آرامشی که در نماز باید داشته باشید بدانید ما چرا نماز را این طوری می خوانیم! چرا «حَيَ عَلَى خَيْر الْعَمَل» را مقید هستیم چرا «الصَّلَاةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ» را جايز نمی دانیم !

عزیزان من این ها تمامش پشتوانه دارد کلام معصوم و حجت خدا است. نماز پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم این طور بوده است. امام صادق علیه السلام بهتر می تواند نماز پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم را بیان کند یا دیگران؟ معلوم است امام صادق علیه السلام.

آهسته که خودت هم نشنوی ﴿وَ لاَ تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَ لَا تُخَافت﴾. (1)

فخر رازی یک تفسیری به نام تفسیر کبیر دارد که سی و دو جلد است. در جلد اول تفسیرش بحث های مقدماتی می کند. به بسم الله که می رسد می گوید: باید بلند گفت یا آهسته؟ می گوید: بعضی ها گفته اند بلند و بعضی ها می گویند: آهسته باید گفت. می گوید: امیر مؤمنان علیه السلام در تمام نماز هایش بسم الله را بلند می گفت و نظر من این است: «من اقتدی بعلی بن ابی طالب فقد اهتدى»؛ (2) هر کسی از امیر مؤمنان علی علیه السلام پیروی کند هدایت شده است.

سيرة ائمة ما سيرة رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم است. من روایتی از سنن البيهقى نوشته ام که ابن عباس و عبد الله بن عمر نقل می کنند ما با پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم نماز می خوانیم در حالی که بسم الله را بلند می گفت. پس این هم در روایات ما و منابع ما آمده است.

سیوطی تفسیری به نام الدر المنثور في التفسير المأثور دارد. روایات را راجع به تفسیر آورده است. ایشان می گوید: معاویه به مدينه آمد نماز جماعت برای مردم خواند و بسم الله را آهسته خواند، تمام صحابه پشت

ص: 38

سرش اعتراض کردند و گفتند: بد کاری کردی تا به حال کسی نماز را با بسم الله آهسته نخوانده بود چرا این ها اعتراض کردند؟ و مرحوم علامه امینی این قصه را آورده و مفصل اعتراضاتی که به معاویه شد را بحث می کند.

شود. پس نماز جمع هم باز در منابع ما آمده و ذکر شده است.

عزیزان من نمازی که ما خوانیم به دلیل روایات متعددی است که از نبی مکرم اسلام صلى الله عليه و اله و سلم و از ائمه علیهم السلام رسیده است که همین نماز پیامبر صلى الله عليه و اله و سلم است.

دو جلد کتاب چاپ شده است که توصیه می کنم تهیه کنید: کتابی به نام شناخت نامۀ نماز است که تمام روایات نماز را این دو جلد دارا می باشد.

اما در بخش دوم عرایضم در یک سمیناری ما را در اصفهان دعوت کرده بودند که تمام مربیان و دبیران آموزش و پرورش شرکت کرده بودند و جمعیت زیادی بودند و عنوانش را هم راه های جذب دانش آموزان به نماز گذاشته بودند چند نکته آن جا ذکر کردم یکی اش این بود:

امام رحمه الله دارد یک کتابی مرحوم میرزا جواد ملکی دارد. یک کتاب بسیار خوبی به نام اسرار نماز از آیت الله جوادی آملی چاپ شده است. اگر ما یک مقداری با سر ما به نماز اهمیت می دهند، نماز آشنا شویم نماز عادت نمی شود بلکه فرهنگ می شود و در زندگی ما متجلی می شود.

عزيزان من ! درون خودتان را بازسازی .کنید گاهی یک صفات رذیله ای در درون خود انسان باعث انحرافش می شود اگر تکبر آمد انسان چیزی یاد نمی گیرد و بدانید جهنم حتمی است: ﴿فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبَرِينَ﴾. (1) در صفات رذیله هیچ صفتی مثل تکبر زشت نیست؛ چون تکبر با خدا در افتادن است: ﴿السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ﴾ (2) نگویید اگر تكبر بد است چرا خدا دارد؟ تکبری که خدا دارد به این معنایی نیست که ما داریم. مثل مكر؛ مكر بد است ولی خدا ﴿خَيْرُ الْمَاکِرِینَ﴾ (3) است. چطور مکر و کبر بد است ولی برای خدا خوب است؟ آن معنایش فرق می کند. خدا متكبر است یعنی ابهت و عظمت دارد خدا خیر الماکرین است؛ یعنی مکر شما را به خودتان بر می گرداند عزیزان من نماز تکبر انسان را می شکند.

یک وقتی کسی پشت فرمان نشسته و رانندگی بلد نیست او را آموزش بده یک وقتی کسی پشت فرمان است و با تلفن صحبت می کند و حواسش نیست به این تذکر باید بدهید یکی از چیز هایی که به انسان مالك بهد تذکر می دهد نماز است که غفلت را از بین می برد. امام صادق علیه السلام فرمود:﴿وَ تَعَبَّدُوا بالصَّلَاة و ذكر الله لكَيْلَا يَغْفُلُوا عَنْهُ﴾؛ (1) نماز بخوانید تا از خدا غافل نشوید. این خیلی مهم است که آدم روزی 10 بار بگوید: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ و إِيَّاكَ نَسْتَعینُ﴾ این ها خودش غفلت را از بین می برد. همین قدر بدانیم ما یک مالکی داریم.

سجده رفت و کسی که جلویش نشسته بود عبایش سمت پیامبر رفت پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم وقتی به سجده می خواست برود سرش به عبای آن شخص می رفت عبا را جمع کرد سر به خاک گذاشت. این سر به روی خاک و مُهر گذاشتن سیره رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم بوده است. من نمی گویم این مهری که الان ما داریم این برای سهولت است.

این هایی که مُهر درست می کنند مهر ها را صاف درست کنند و اسامی روی آن ننویسند. امام حسین علیه السلام روی پیشانی ما است و همه ما عاشق ابا عبد الله علیه السلام هستیم ولی خوب است اسامی روی این مهر ها نوشته نشود.

حالا اگر خاک نبود روی چوب ،شن روی زمین که بدانیم این سیره رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم بوده است؛ البته بعد از قصۀ کربلا سجده همه ائمه علیهم السلام روی خاک کربلا بوده است. امام سجاد علیه السلام در یک کیسه کوچکی خاک کربلا را داشت جلوی خودش باز می کرد و سجده می کرد. امام علی علیه السلام فرمود: وقتی به خاک می روی یعنی اصل من از خاک بوده است و سر بر می داری؛ یعنی از این خاک آفریده شدم دوباره به سجده می روی؛ یعنی این که دوباره خاک می شوم و دوباره که سر بر می داری؛ یعنی روز قیامت دوباره زنده می شوم. (1)

ص: 44

در یک سجده تمام خلقت بشر خلاصه شده است : آفرینش ،مرگ ،حشر و روز قیامت آدم این ها را بداند بهتر نماز را می خواند نماز غفلت را از بین می برد.

يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ به وَ يَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلكَ لمَن يَشَاء﴾. (1) شخص دیگری گفت:﴿وَ الَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللهَ فَاسْتَغْفَرُوا لذنوبهمْ وَ مَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إلاَ اللهُ﴾. (2) فرمودند: این ها هم منظور من نیست؛ بلکه این آیه: ﴿وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَ زُلَفًا مِّنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ﴾ (3) بلند شوید نماز بخوانید سیئات شما پاک می شود.

مورد بحث ما نیست. آن وحی ای که جبرئیل برای پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم می آورد منظور ما است که گاهی جبرئیل خودش مستقیم می آید و گاهی ممکن است در عالم رؤیا باشد و گاهی ممکن است در درختی ایجاد صوت شود مثل جریان حضرت موسی علیه السلام.

رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم در غار حراء نبی بود وقتی می آید به مردم ابلاغ می کند رسول می شود رسول مأمور به ابلاغ است. وقتی مأمور به اجرا می شود امام می شود. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم هم نبی، هم رسول و هم امام بود و همچنین حضرت ابراهیم علیه السلام. ولی بعضی از انبیا امام نبودند.

قرآن می فرماید: ﴿وَ جَعَلْنَاهُمْ أئمَّةً يَهْدُون بأمرنَا وَ أَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعلَ الخَيْرَات وَ إقَامَ الصَّلاة وَ إِيتَاء الزَّكَاة وَ كَانُوا لَنَا عَابِدِينَ﴾ (1) چند پیامبر (حضرت ابراهیم، اسحاق) را ما امام قرار دادیم که مردم را به امر ما و به سوی ما هدایت کنند تمام کار های خوب را در زندگی پیامبران قرار دادیم. لذا از این آیه استفاده می شود انبیا معصوم هستند و مأمور شدند نماز را برپا کنند.

انبيا مأمور هستند وقتی امام می شوند مردم را به سوی ما دعوت کنند، کار های خیر را به این ها وحی کردیم نماز و زکات را برپا کنند و بنده ما باشند. این موضوع نماز شاه بیت این آیه و در خیلی از آیات است.

ص: 51

نمازگزار واقعی کسی است که همیشه نماز بخواند. دوباره می فرماید: ﴿وَ الَّذينَ هُمْ عَلَى صَلَاتهمْ يُحَافِظُونَ﴾ (1) نمازگزار واقعی کسی است که محافظت بر نماز داشته باشد.

می آید. ایشان فرمودند: بدرقه ایشان برویم و در مسیر که می آمدند وقت نماز شد آن شخص گفت: آقا صبر کنید به آن ها برسیم و با هم نماز بخوانیم. فرمودند: ما نماز مان را اول وقت می خوانیم و تأخیر نمی اندازیم. (1)

رجاء بن ابی ضحاک که امام رضا علیه السلام را از مدینه به ایران آورد می گوید: امام رضا علیه السلام هر کجا که بود نماز را اول وقت می خواند.

عزیزان من ! نماز ها را آخر وقت نیاندازید نماز را اگر خوب بخوانید دعا می کند و اگر بد و آخر وقت بخوانید شما را نفرین می کند اگر اول وقت بخوانید می گوید خدا حفظت کند که من را حفظ کردی و اگر بد خواندی و ضایعش کردی می گوید خدا ضایعت کند که من را ضایع کردی یک کاری کنید که نماز شما را نفرین نکند بلکه در حق شما دعا کند.

کتابی به نام نماز ابرار دیدم که نویسنده آن نماز های ائمه علیهم السلام و علما را آورده است که چه طور به اول وقت بودن اهمیت می دادند.

اذکار را درست اداء کنیم.

پس ﴿يحافظون﴾ یعنی نماز را به وقتش بخوانید و سرقت از آن هم نکنید.

بعضی از انسان ها نماز را برای رفع تکلیف می خوانند. به قول آقای قرائتی می گفت:از الفاظمان معلوم است. پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم مشغول نماز که می شد راحت می شد ما می گوییم بخوان تمام شود تا راحت شویم. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و اله و سلم می فرمودند: «أرحْنَا يَا بِلَال»، (1) بلال اذان بگو و ما را راحت كن. ولی بعضی های می گویند بخوان تا این بار از روی دوشت برداشته شود.خود نماز آرامش و راحتی است نماز باعث این است که انسان یک نوع آسایشی احساس کند.

قلب در نماز سه راه کار را توصیه می کنند: 1-فراغت قلب، یعنی این که در موقع نماز خواندن دغدغه نداشته باشم و فکرم مشغول نباشد. مرحوم حاج شیخ عباس قمی رحمه الله در حاشیه مفاتیح می نویسد: بعضی ها از حدیث نفس شکوه می کنند حدیث نفس یعنی این که یک چیزی در ذهن آدم می آید و شبهه ایجاد می کند.

شخصی کربلا آمده بود و می گفت این همه خرج کردم و به کربلا آمدم حال زیارت ندارم و در ذهنم فکر های بدی می آید که به این حدیث نفس می گویند. گاهی نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم هم می آمدند و می گفتند:من نماز می خوانم و عبادت می کنم ولی در ذهنم کسی وسوسه می کند که خدا اصلاً وجود ندارد چه کار کنم؟ این ها شبهه نیست. این ها سنگ اندازی شیطان است.

چهل روز بر مؤمن نمی گذرد مگر این که حدیث نفس دارد گاهی تکبر و غرور می آید و گاهی فکر های زشت می آید مرحوم حاج شيخ عباس قمی رحمه الله یک راه کاری داده و می فرمایند هر وقت حدیث نفس برای شما پیدا شد بگویید: «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَا بِاللَهِ» و دیگری این که بگویید:﴿هو الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيم﴾. (1)

2-فراغت ،وقت 3- فراغت مکان؛ جایی که می ایستی رفت و آمد و سرو صدا نباشد؛ البته مقدمات هم مؤثر است قبل از نماز اذان و اقامه ای و اگر هم بلد نيستيد قد قامت الصلاة .بگویید پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمود: «الصَّلَاةُ

ص: 58

معْرَاجُ المُؤمن﴾؛ (1) نماز پرواز است کدام هواپیمایی از روی باند یک مرتبه بلند می شود؟ کدام خلبان ناشی هواپیما را از روی باند بلند می کند؟ هیچ کس.چند کیلومتر می دواند و بر جاذبه غلبه می کند و بعد بلند می شود. هیچ هواپیمایی در حال سکون بلند نمی شود. نماز معراج است. یک مقدماتی می خواهد و توجه به معانی و الفاظ و این که مقابل چه کسی ایستاده ای خودش حضور قلب می آورد مثلاً شما وقتی پیش بزرگی می خواهید بروید سعی می کنید حرکات و الفاظتان حساب شده باشد.

از موضوعات مهمی است که بیان کردیم در روایات داریم که افراد در شب اول قبر می فهمند که به خاطر سستی نماز چه اتفاقاتی برای شان می افتد و نماز هایی که خوب خواندند چه طور دست شان را می گیرد.

عزیزان من ! این توشه برای شماست در کارت شما است و هیچ کس هم رمز این عابر بانک قیامت شما را ندارد ﴿وَ تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى﴾ (1) خوب بخوانید برای شماست و بد بخوانید باز هم برای شماست شما با چه کسی لجبازی می کنید با پدر و مادر؟ اصلاً در روز قیامت این ها را پیدا نمی کنی: ﴿يَوْمَ يَفْرُّ الْمَرْءُ مِنْ أخِيهِ وَ أُمِّه وَ أبِيهِ وَ صَاحِبَته وَ بَنِيهِ﴾ (2) همه از هم فرار می کنند در نماز کم کاری نکنید خدا کم شما می گذارد برکت از زندگی شما می رود.

جوان ها با نماز رفیق باشید آن وقت با خدا رفیق می شوید کارتان راه می افتد. دنبال نتیجۀ دنیایی اش هم نباشید بدانید این برای شماست؛ اگر تاریک باشد و بد ارائه شود در قبر اسیر هستید و اگر خوب باشد نورانیت شما است و بالاخره این نماز است که شما را کمک می کند ﴿وَ اسْتَعینُواْ بالصَّبْرِ وَ الصَّلاة﴾. (1)

یکی از فلسفه های نماز قرآن خواندن است بالاخره شما نماز می خوانید حداقلش این است که روزی بیست سوره قرآن می خوانید. یکی از فلسفه های نماز این است که آدم با قرآن انس پیدا می کند و مرتب سوره های قرآن را می خواند.

ان شاء الله خداوند انس همه ما را با قرآن و نماز بیشتر کند و یک روزی شاهد باشیم یک بی نماز در جامعه نباشد.

ص: 61

صَلَاة لَا تُرفَع﴾؛ خدایا! به تو پناه می برم ... از نمازی که بالا نرود، ﴿و مِن دُعَاء لَا يُسْمَع﴾؛ دعایی که شنیده نشود، ﴿وَ مِن قَلْب لَا يَخْشَعُ﴾، (1) قلبی که خشوع نداشته باشد و لذا من امشب این بحث را مطرح می کنم.

نمی گوید:وقتی شرب خمر که می کنید نماز تا چهل روز نخوان می گوید:تا چهل روز این نماز باید اثر شراب را از دل شما بیرون ببرد. نماز را بخوان این نماز شوینده است و تخلیه می کند اما تجلی و رویش ندارد.یک زمینی یک وقت آماده است می گوید اگر شما بذر به این بریزید درخت بالا می آید. یک وقت می گوید این زمین را شما باید تا چهل روز برای کشت آماده کنید.

او فرمودند: برو عقایدت را درست کن رفت و تحقیق کرد و برگشت و امامت امام را پذیرفت. البته ائمه علیه السلام این کار را روی همه انجام نمی دادند فردی بود هر کسی صلاحیتش را داشت به او می گفتند.

و گفت و گو کنند و بحث مبنایی کنند هیچ اشکالی ندارد علمای ما از قدیم اعلام کردند.مرحوم سید شرف الدین رحمه الله علیه بیش از شصت نامه برای شیخ سلیم نوشت که به نام المراجعات چاپ شده است. مرحوم علامه امینی رحمه الله علیه در الغدیر کلی دفاع کرد.

اگر کسی مبغض اهل بیت علیهم السلام باشد نمازش قبول نیست، مثل خوارج و گروه هایی که امروز هم داریم که روش و رفتار شان ضد اهل بیت علیهم السلام باشد.

بعد نماز صبح را هم نمی خوانید. افراط و تفریط نکنید.

امام باقر علیه السلام به امام صادق علیه السلام فرمودند :پسرم خودت را در عبادت اذیت نکن خدا به کم هم راضی می شود.

شیخ علی محمد باب این طوری یک مرتبه آمد گفت: من باب امام زمان هستم و بعد گفت: من خود امام زمان هستم و بعد گفت: پیامبر هستم فقط مانده بود بگوید خدا هستم که دیگر امیر کبیر او را اعدام کرد. بعد از ایشان میرزا حسینعلی بهاء بی سواد گفت نه این آمده بود برای من زمینه فراهم كند من امام هستم و ادعای امام زمانی درست کرده بود و متأسفانه چون اسرائیلی ها و انگلیسی ها پشت شان هستند مرتب هم در شبکه ها و اینترنت از این ها حمایت می کنند. بهائیت بدعت است.یک بدعت ایشان گذاشته،این آدم نه نمازش قبول است و نه روزه اش؛ چون بدعت درست کرده است.

محمد بن عبد الوهاب بدعت گزار است و اهل سنت هم قبولش ندارند. این حرف هایی که این درست کرده توسل و تبرک حرام است این ها را از کجا می گوید؟ کتاب های اهل سنت را ببینید زیارت می آمدند و توسل پیدا می کردند.

عبد الله بن عمر پسر خلیفۀ دوم است هر کجا پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم رفته بود نشسته بود می بوسید منبر پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم را می بوسید. هر کجا پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم قدم گذاشته بود نماز می خواند.

اخيراً وهابی ها دو قشر شدند:یک قشر روشنفکر و یک قشر سلفی و متعصب.در سوریه چه طور جنایت می کنند کتابی آیت الله مکارم (حفظه الله) به نام وهابیت بر سر دو راهی نوشته است چند تا از این ها را نام برده

ص: 68

است، یکی از این روشنفکر های وهابی حسن بن فرهام است که گاهی هم در شبکه الکوثر می آید با علمای ایرانی مناظره می کند. ایشان یک کتابی نوشته که چاپ شده است به نام او یک مبلغ بود نه پیامبر.

محمد بن عبد الوهاب بدعت گزار است. الان هم داريم. الان هم عرفان های حلقه افکار جدید گروه ها را دور خودشان جمع می کنند. ما در اسلام قطب و خانقاه نداریم مسجد داریم. تراشیدن قطب در مقابل مرجعیت خانقاه در مقابل مسجد صوفی گری است. مرحوم مقدس

اردبیلی رحمه الله علیه یک کتاب به نام حديقة الشیعه دربارهٔ صوفی گری نوشته است.

سید مرتضی یک کتاب به نام الاثنی عشریه في رد على الصوفيه نوشته است. مقابل ائمه امثال بایزید بسطامی و دیگران را علم می کردند.

من بار ها گفتم این همه مرجع در عالم آمده یک مکتب درست نکرد. هر مرجعی آمده همان مکتب شیعه را رواج داده است. اما این صوفيه چقدر مکتب درست کرد بدعت؛ یعنی این که آدم یک چیزی را خودش درست کند و وارد دین کند که نمازش هم قبول نیست.

﴿فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ الَّذِينَ هُمْ يُرَاوُونَ وَ يَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ﴾. (1)

یک کسی نزد امام باقر علیه السلام آمد گفت من هر کار خوبی می کنم و از من تعریف می کنند خوشم می آید نکند ریا باشد؟ آقا علیه السلام فرمودند: ﴿مَا مِنْ أحَد إِنَّا وَ هُوَ يُحِبُّ أَنْ يَظْهَرَ لَهُ فِى النَّاسِ الْخَيْرُ إِذَا لَمْ يَكُنْ صَنَعَ ذَلك لذلك﴾؛ (2) همه از تعریف خوش شان می آید و از سرزنش هم بدشان می آید این که ریا نیست.ریا این است که شما نمازت را به خاطر یک غرض دنیوی بخوانی.

کرد گفتم:شما؟

گفت: من از راه دور می آیم شنیدم نماینده ابا عبد الله علیه السلام مسلم بن عقیل در کوفه آمده دارم دنبال او می گردم سیصد دینار پول داشتم با خودم برداشتم تقدیم کنم و جانم را هم تقدیم کنم مسلم بن عوسجه می گوید: من دیدم نمازش که نماز است و قیافه اش هم که خوب است گفتم من تو را نزد او می برم. هر کجا می روم پشت سر من بیا در خانه هانی رسیدند ایشان را وارد کرد و پول را تقدیم کرد و گفت اسم من معقل است و از راه دوری آمده ام تا در رکاب شما بجنگم صبح تا شب می آمد نزد مسلم می نشست و هر کسی هم می آمد با مسلم بن عقیل بیعت کند می شناخت.

چند روزی گذشت ابن زیاد هانی بن عروه را خواست و گفت: شنیدم مسلم را در خانه ات جا دادی و افراد هم می آیند آن جا بیعت می کنند. گفت: دروغ است. ابن زیاد گفت: بگویید معقل بیاید. همین آقا جاسوس ابن زیاد بود تا نگاه هانی به او افتاد رنگش پرید و همه را لو داد همه را کشتند و کوفه را نگذاشتند به دست امام حسین علیه السلام برسد. (1) این نماز ریا است. لذا روز قیامت ریاکار را با چهار اسم صدا می زنند یا کافر یا فاجر یا خاسر یا قادر.

نمازش قبول نیست.چون شما در زیارت نامه ها مرتب می خوانید: «أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَيْتَ الزَّكَاةَ». قرآن مرتب می فرماید: ﴿يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ﴾ (1) این ها با هم است. ﴿الَّذینَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ﴾. (2)

چیزی را به شهید نمی بخشند و آن دین و حق الناس است. (1)

در خیبر یک کسی شهید شد رسول خدا صلى الله عليه و اله و سلم فرمودند: آتش تمام بدنش را گرفته چون لباسش غصبی بوده است. (2) پیامبر صلى الله عليه و اله و سلم فرمودند: خدا به من وحی کرد به مسلمان ها و قومت بگو اگر حق الناس به گردن شان است وارد خانه ای از خانه های من نشوند و فرمود من خدا لعنت می کنم کسی که حق الناس به گردنش است آن وقتی که نماز می خواند. لذا این قدر حق الناس مهم است که در شب عاشورا امام حسین علیه السلام فرمودند: هر کسی دین به گردنش است برگردد. طولانی ترین آیه قرآن راجع

الناس است.

این کتاب همۀ مطالب را بیاورد.

یک رساله ای شهید ثانی به نام الغیبه دارد کل این رساله را ایشان در بحار الانوار آورده است شهید ثانی رحمه الله عنه در این رساله عوامل ریشه ها علل و آثار غیبت را می شمرد و می گوید چیزی که جلوی طرف نمی توانی بگویی پشت سرش می گویی غیبت است. شخصی منزل پیامبر صلى الله عليه و اله و سلم ما آمده بود که قدش کوتاه بود و کسی دیگر پشت سر او به اشاره گفت:این قدش کوتاه است. رسول خدا صلى الله عليه و اله و سلم فرمودند: غیبت کردی گفت: من حرفی نزدم فرمودند: با اشاره و نوشته و گوشه و کنایه غیبت است.

یکی از گرفتاری هایی که ما داریم و بار ها من گفتم که این خانم های متدین و مؤمن که تا به آن ها می گویی زنا بدنش می لرزد و از نامحرم فرار کنند و از خیلی از گناه ها مصون هستند ولی بعضی گناهان ممکن است در مجلس روضه و خانه های مذهبی هم پیدا شود که یکی از آن ها غیبت است.

شهید ثانی رحمه الله عنه می گوید: گاهی در ضمن تعریف آدم غیبت می کند. یکی از عواملی که نمی گذارد نماز انسان بالا برود در روایت داریم غیبت است.

وَ تُرْضِيَهُ﴾؛ (1) اگر کسی زنی دارد که او را آزار می دهد و بددهانی و تندی می کند آزار زن به مرد موجب می شود که نماز زن قبول نباشد.

از خودمان دور می کنیم در واقع در نماز یک دوره توحید و نفی شرک است؛ بت ها و چیز هایی که به هر حال می خواهد به عنوان شریک خدا قرار گیرد حالا ممکن است شما بگویید این کجای نماز است؟ همین ﴿الْحَمْدُ لله رَبِّ الْعَالَمین﴾؛ رب؛ یعنی پروردگار؛ یعنی مربی و تربیت کننده ربوبیت تمام عالم هستی به دست خدا است شما از دانه ای که در زمین قرار می گیرد رشدش یک نوع تربیت است؛ نطفه ای که در دوران بارداری مادر تبدیل به فرزند می شود تا ربوبیت های مختلف در عالم هستی لذا این کلمۀ رب این قدر مهم است که تمام دعا های ما اولش رب یا ربنا است.

ما در قرآن دعایی نداریم که رب یا ربنا نداشته باشد. یک مورد در قرآن است که آن اللهم ربنا دارد:﴿اللَّهُمَّ رَبَّنَا أنزل عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاء﴾. (1)

دعا های دیگر قرآن با رب و ربنا شروع شده است؛ یعنی از مقام ربوبیت خدا ما حاجت می خواهیم نماز اعتراف به ربوبیت و نفی تمام شریک ها و بت ها است.

آن جایی که می گویید:﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ﴾؛ جایی که ایاک بر نعبد مقدم شده است در عربی وقتی ضمیر مقدم می شود معنایش این است که فقط تو را عبادت می کنیم هیچ چیز دیگر را عبادت نمی کنیم روی این دو موضوع اسلام خیلی سرمایه گذاری کرده است قرآن می فرماید: هر پیامبری که فرستادیم دو حرف را داشتند. فروع انبیا با هم فرق می کند، مثلاً: نماز های

ص: 79

زمان حضرت عیسی علیه السلام با نماز ما متفاوت است روزه متفاوت بوده است ولى ﴿لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُله﴾. (1)

دیگری هم روی اصل ﴿اعْبُدُوا اللهَ﴾ تاكيد داشت. یک عده ای آمدند و گفتند: یا رسول الله ما مسلمان می شویم ولی نماز نمی خوانیم، فرمود: ﴿لَا خَيْرَ في دين لَا رُكُوعَ فيه وَ لَا سُجُود﴾ (1) و لذا شما در طول تاریخ ببینید مبارزه با شرک در رأس برنامه های انبیا بوده است.

در کوفه به امیر مؤمنان علیه السلام خبر دادند دو نفر دارند نماز می خوانند ولی دو مجسه رو به روی آن ها است و برای آن ها نماز می خوانند. امیر مؤمنان علیه السلام آن ها را خواست و جریان را پرسید؟ گفتند ما حواسمان پرت می شود این ها را به عنوان نماد خدا گذاشتیم. حضرت فرمودند: این شرک و کفر است. ما اگر کنار کعبه می رویم اگر حرم ائمه علیهم السلام را می بوسیم از روی

ص: 81

نشان و واسطه است کعبه نشانی است که ره گم نشود.

در ابتدا قبله به سمت بیت المقدس بود و بعد از چند سال به سمت مسجد الحرام شد. بعضی ها گفتند اگر قبلۀ اول درست بود چرا عوض شد؟ اگر غلط بود چرا از اول رو به آن نماز خواندید؟ اصلاً خدا کجاست؟ آیه نازل شد:﴿لَيْسَ الْبرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرب وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الآخر وَ الْمَلَائِكَة وَ الْكِتَابِ وَ النَّبِيِّينَ وَ آتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّه ذَوي الْقُرْبَى وَ الْيَتَامَى وَ الْمَسَاكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيل وَ السَّائِلِينَ وَ فِي الرِّقَابِ وَ أَقَامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّكَاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء وَ الضَّرَّاء وَ حينَ الْبَأس أولئك الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولَئكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ﴾، (1) اين مهم نیست که شما مشرق بایستید یا مغرب؛ خدا همه جا است. برای این که یک اتحادی باشد گفتند همه به یک سمت بایستید.

چرا نماز را عربی می خوانیم؟ به دلیل این که زبان مشترک همه ما است. مسئله نفی شرک و بندگی خدا یک چیزی است که مورد دعوت همه انبیا بوده است.

عزیزان من امام رضا علیه السلام فرمودند: یکی از فلسفه های نماز این است که شما روی این دو اصل هر روز تأکید کنید؛ یک وقتی انسان از خودش یک بدعت و سلیقه ای در دین نگذارد. خدا در همه جا حضور دارد و طبیعتاً اسلام با موضوع شرک به شدت مبارزه می کند. همۀ گناه ها قابل آمرزش است غیر از شرک اگر مشرک مسلمان شود خداوند او را می بخشد ولی

ص: 82

اگر مشرک بمیرد خدا هیچ وقت او را نمی بخشد.

بخوانند می توانم یک حدیث در ثواب قرائت قرآن جعل کنم؟ پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمودند: هر دوی شما برگردید،﴿وَ ما كُنت مُتَّخِذَ المُضلينَ عَضُدا﴾؛ (1) فرمودند: من از مشرکین کمک نمی گیرم آقا فرمودند: علت نماز این است که توحید و نفی شرک در شما غنی می شود.

بزگترین فقر این است که انسان حماقت داشته باشد. 3- فقر الی الله که خوب است و پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم به آن افتخار می کرد و می فرمودند:﴿الْفَقْرُ فَخْرِی وَ بهِ أَفْتَخِرُ عَلَى سَائِرِ الْأَنْبِيَاء﴾؛ (1) فقر افتخار من است و به سبب فقر بر دیگر انبیاء افتخار می کنم.حضرت موسى علیه السلام افتخار می کرد ﴿رَبِّ إِنِّي لمَا أنزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرِ فَقِيرٌ﴾. (2) خدا هم در قرآن می گوید: مردم یک وقت اشتباه نكنيد ﴿أنتُمُ الْفُقَرَاء﴾ همۀ شما فقیر هستید.

﴿عَرَفْتُ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بِفَسْخِ الْعَزَائِمِ﴾؛ (1) آن تصمیم های من یک وقت قطع می شود. شما یک وقت تصمیم قطعی می گیرید اما در موقع انجام آن یک دفعه مشکلی پیش می آید. این تعبیر معروف است که «العبد يدبّر و الله يقدر»؛ ما برنامه ریزی می کنیم خدا یک وقت آن را تغییر می دهد.

خدایی که می پرستی تو چه کسی هستی؟

گفت: من علی بن الحسین علیه السلام هستم این آقایی که دیدید حضرت خضر علیه السلام است و مأمور است از من پذیرایی کند. گفتم رمز موفقیت شما چیست؟ گفت:چهار چیز: 1- من عبد و خدا مالک است؛ خودم را مالک چیزی نمی دانم. اگر انسان خودش را مالک چیزی بداند: ﴿إِنَّ الإِنسَانَ لَيَطْغَى أَن رَآهُ اسْتَغْنی﴾؛ (1) طغیان می کند.

امام حسین علیه السلام فرمودند: ﴿مَالُكَ إِنْ لَمْ يَكُن لَكَ كُنْتَ لَهُ فَلَا تُبق عَلَيْه فَإِنَّهُ لَا يُبْقَى عَلَيْكَ وَ كُلْهُ قَبْلَ أَنْ يَأْكُلَک﴾؛ (2) مالی که در اختیار تو است برای تو نیست؛ مالت را بخور قبل از این که تو را بخورد؛ این تعبیر این را می خواهد بگوید انسان اگر خودش را مالک ندانست، احساس مالکیت شخصی نکرد راحت انفاق می کند و جان می دهد 2- تمام مردم را بنده و

کنیز و عیال او می دانم 3- خدا را مدبر می دانم نه خودم را. 4- همواره فرمان و امر خدا را اطاعت می کنم. (3)

از امام صادق علیه السلام سؤال کردند تقوا چیست؟ ایشان فرمودند: جا هایی که خدا امر کرده باشی و جا هایی که خدا نهی کرده نباشی. (4) خدا از غیبت، آبروریزی، دروغ و ... ما را نهی کرده است و به نماز، خمس،

ص: 87

زکات و صداقت امر کرده است.

الْفَسَاد﴾؛ چهارمین فلسفه نماز این است که انسان فراموش کار نشود مگر فراموشی بد است؟ فراموشی یک جا هایی خوب است و در بعضی از جا ها بد است آدم مصیبت را فراموش کند خوب است انسان محبتش را فراموش کند خوب است.

امام صادق علیه السلام به مفضل فرمودند: روی نعمت نسیان دقت کن؛ نسیان یک جا هایی خوب است. مرحوم آیت الله احمدی میانجی رحمه الله عنه در بازار قم منبر می رفت یک ماه رمضان راجع به غیبت صحبت کرد. یکی از بازاریان گفت:شما پارسال هم این ها را فرمودید ایشان فرمودند: شما دیگر غیبت نمی کنید و دروغ نمی گویید؟ گفت: نه. فرمودند: تا زمانی که شما این کار ها را انجام می دهید من هم این ها را می گویم. هر وقت تضمین آوردی که دیگر غیبت و تهمت از زندگی ات رفته است من نمی گویم خدا در قرآن سی و یک مرتبه در یک سوره می فرماید:﴿فَبِأيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ﴾.

آقای قرائتی می گفت در مکه یک خانمی به من رسید و گفت: حاج آقا کاروان ما گم شده است گفتم کاروان گم نمی شود تو یک نفر گم شده،ای خدا است فقط تو اگر خدا را فراموش کردی اتفاقی نمی افتد تو گم می شوی.

یک کتابی به نام نامه های برای حضرت امام رحمه الله عنه است که چاپ شده امام در جوانی هر چه نامه نوشته است در آن کتاب آورده شده در نامه ای به آقا آقا سید احمد می نویسد: پسرم دقت کن اگر کسی خدا را فراموش کرد خودش از بین می رود شما اگر نماز نخوانی فکر می کنی به خدا لطمه ای وارد می شود؟ این قدر در این عالم تسبیح خدا می گویند که قابل شمارش نیست:

جمله ذرات عالم در نهان *** با تو می گویند روزان و شبان

ما سمیعیم و بصیریم و حشیم *** با شما نامحرمان ما خاموشیم

حضرت سلیمان علیه السلام می رفت نماز باران بخواند قومش را راه انداخت بیایند یک مرتبه دید یک مورچه برعکس شده است و دست و پایش رو آسمان است. سلیمان زبان حیوانات را بلد بود سوره نمل برای همین است در قرآن چون یک مورچه ای حرف زد انبیا و ائمه ما زباندان بودند. حضرت سلیمان دید مورچه برعکس شده است و دارد می گوید خدایا ما چه گناهی کرده ایم که باران نمی آید آدم ها گناه می کنند. باران که نیاید ما هم باید تشنگی بکشیم؟ خدایا به ما رحم کن.

خدای تبارک و تعالی به ابر امر کرد که باران ببارد سلیمان علیه السلام داشت

ص: 90

گوش می کرد به لشکرش فرمود: برگردید یک مورچه ای دعا کرد و کار درست شد. (1) گاهی واقعاً این طور است. این نکته دقیق است.

عزيزان من! هرگز در زندگی تان خدا را فراموش نکنید شما اگر نماز نخوانید خودتان اذیت می شوید یک آپارتمان ساز بگوید من با خورشید قهر هستم و تمام خانه ها را پشت به آفتاب بسازد، برای خودش مشکل درست می شود. اگر شما تا آخر عمرت پشت به خورشید زندگی کردی خورشید لطمه می بیند؟ نه خورشید تلألو و نورانیت دارد ویتامین D شما از بین می رود.

تقریباً سعی کردیم یک بحث ساده ای را در این پنج شب راجع به نماز ادامه بدهیم و خواهش می کنم عزیزان این بحث را دنبال کنند. برای نماز لذت و حلاوت ایجاد کنید پدر و مادر ها نماز را مبغوض نکنید.

مرحوم سید شرف الدين رحمه الله عنه صاحب المراجعات، در این کتاب نامه هایی که به شیخ سلیم اهل سنت نوشته است و واقعاً استدلات خوبی در این کتاب است و اخیراً هم در دو جلد این کتاب چاپ شده است مطالعه کنید.

یک شخص مسیحی خدمت ایشان آمد و گفت: من تحقیق کردم و می خواهم مسلمان شوم. گفت: حضرت آقا من با نماز چه کار کنم؟ ایشان فرمودند:شما نماز صبح و عشاء را بخوان گفت: من شنیدم شما پنج نماز دارید؟ گفت: آن برای مسلمان های قدیمی است تو که تازه مسلمان شدی

ص: 91

نماز صبح و عشاء را بخوان در ماه رمضان خدمت ایشان آمد و گفت ماه رمضان تمام شده است. فرمود: شما از سال دیگر روزه بگیر. بالاخره آرام آرام هم پنج نماز را پذیرفت و هم روزه و خمس را قبول کرد مرحوم محققی رحمه الله عنه می گوید:از آلمان به مرحوم آیت الله العظمى بروجردی نوشتم که ایرانی هایی که در این مرکز (آیت الله بروجردی) می آیند حجاب درستی ندارند ایشان فرمودند: به حداقل اکتفا کنید.

عزيزان من سقف را نگیرید بگذارید این جوان هفده رکعت را بخواند حالا اول وقت هم نخواند اشکال ندارد به مرور زمان اول وقت می خواند، مبادا کاری کنید که اصل نماز را کنار بگذارد.

خدایا به آبروی امام حسین علیه السلام به آن نمازی که ظهر عاشورا خواند قسمت می دهیم همۀ ما را از نمازگزاران واقعی قرار بده.

خدایا! همۀ ما را مطیع نماز قرار بده.

خدایا! جوان های ما را اهل نماز واقعی مقرر بفرما.

ص: 92

الف) حرص زدایی و تکبر زدایی

ب) حرص زدایی و برکت

ج) تکبر زدایی و غفلت زدایی

د) حرص زدایی، غفلت زدایی، تکبر زدایی

7. امام صادق علیه السلام نماز چه کسی را مذمت کرد؟

الف) رجاء بن ابی ضحاک

ب) فضيل بن يسار

ج) هشام

د) حماد بن عيسى

8. چه کسی در ظهر تابستان به نماز اول وقت بها داد؟

الف) شهید مطهری

ب) مرحوم قاضی طباطبایی

ج) صیاد شیرازی

د) امام خمینی رحمه الله عنه

9. طبق فرموده امام صادق علیه السلام اولین سؤال در قیامت چیست؟

الف) محبت اهل بیت

ب) ولايت على

ج) نماز های واجب

د) توحيد

10. طبق فرموده پیامبر نماز چند اثر دارد؟

الف) 4 اثر

ب) 6 اثر

ج) 10 اثر

د) 11 اثر

11. عوامل عدم قبول نماز کدام است؟

الف) بغض اهل بیت و آزار پدر و مادر

ب) بعض اهل بیت و بدعت در دین

ج) خوردن شراب و حق الناس

د) بدعت در دین و خوردن شراب

12. موانع تاثیر نماز کدام است؟

الف) آزار پدر و مادر و غیبت

ب) نگاه غضب آلود و غیبت

ج) اذیت کردن همسر و زکات ندادن

د) نگاه غضب آلود و غیبت و اذیت نکردن همسر

ص: 94

13. این حدیث اولین قطره خون شهید روی زمین بریزد تمام گناهانش بخشیده می شود اما حق الناس آمرزیده نمی شود از چه کسی است؟

الف) پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم

ب) امام باقر علیه السلام

ج) امام صادق علیه السلام

د) على علیه السلام

14. جاسوس ابن زیاد چه کسی بود؟

الف) عمر سعد

ب) شبس

ج) حصین

د) معقل

15. مرحوم سید شرف الدین کتاب المراجعات را برای چه کسی نوشت؟

الف) شیخ علی محمد باب

ب) شیخ سلیم

ج) میرزا حسینعلی بهاء

د) محمد بن عبد الوهاب

16. کدام گزینه صحیح است؟

الف) نماز ظهر و عصر را باید با هم خواند

ب) نماز ظهر و عصر را باید جدا خواند.

ج) نماز ظهر و عصر را هم می شود با هم خواند و هم می شود جدا خواند.

د) نماز ظهر و عصر را بعضی وقتها می شود جدا خواند و بعضی وقت ها با هم.

17. کدام گزینه صحیح نیست؟ .

الف) وحیی که به پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم می شود وحی نبوت نام دارد.

ب) وحیی که به زنبور عسل شد وحی غریزی نام دارد.

ج) وحیی که به مادر موسی شد وحی نبوت نام دارد.

د) وحيى که شیطان به دل دوستانش می اندازد وسوسه نام دارد

18. فضائل سوره مؤمنون توسط چه کسی بیان شده است؟

الف) امام على علیه السلام

ب) پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم

ج) امام باقر علیه السلام

د) امام صادق علیه السلام

ص: 95

19. توصیه های در مورد نماز کدام است؟

الف) دوام و خشوع

ب) محافظت و خشوع

ج) دوام و محافظت

د) خشوع دوام و محافظت

20. چه کسی وقت نماز مناظره اش را با عمران صابی قطع کرد؟

الف) امام جواد علیه السلام

ب) امام هادى علیه السلام

ج) امام موسى علیه السلام

د) امام رضاء علیه السلام

پاسخنامه

ص: 96