انتخاب

سيدمهدی طباطبایی پور دفتر نشر معارف نهج البلاغه - اصفهان

ناشر: نقش نگین / مدیر تولید مهدی نقش

صفحه آراء: مهدی نحوی / طرح جلد: رسول مهدی جبار

نوبت چاپ: اول 1396 / شمارگان: 3000 نسخه

چاپخانه: حافظ 2 / صحافی سپاهان

شابک: 3-168-329-600-978

قیمت 3500 تومان

مرکز بخشی

اصفهان / خیابان حکیم / ساختمان دقیق / پلاک 116

:تلفن: 61 - 32236260 نمابر: 32204933

Email:Info@naghshnegin.com

www.naghshenegin.com

ص: 2

انتخاب

دفتر نشر معارف بنج البلاغه - اصفهان

بهار 1396

سید مهدی طباطبایی پور

ص: 3

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 4

6. پاکدامن باشد؛ کارگزار نظام دینی باید پاکدامن و خویشتن دار و باحیا باشد ... 32

7. آگاه به مسائل سیاسی و مدیریتی باشد؛ ( والعلم بالسياسة) ... 32

8. با تجربه و کارآزموده باشد؛ (والصق بذوى التجربه) ... 32

9. اندیشمند و خردگرا باشد؛ (و العقول) ... 32

10. از خانواده های اصیل دیندار و پاکدامن باشد؛ (من اهل البيوتات الصالحه) ... 33

11. دنبال مطامع مادی و زراندوزی نباشد؛ (و اقل من المطامع اشرافا) ... 33

12. دارای حسن سابقه باشد؛ (و القدم في الاسلام المتقدمه) ... 34

13. مجموعه کارگزاران (وی) منسجم و هماهنگ باشند؛ ... 34

14. طمع در اموال بیت المال نداشته باشد؛ ... 34

15. علاقه مندی و دلبستگی به دنیا نداشته باشد؛ ... 35

16. در مقابل فاسدان و زیاده خواهان قاطع باشد؛ ... 36

17. دارای قدرت نظارت بر اعمال و رفتار زیردستان باشد؛ ... 36

18. قاطعیت در اجرای احکام الهی و قوانین مصوب داشته باشد؛ ... 37

ص: 6

19. در برخورد با جاسوسان و نفوذیهای دشمن قاطع باشد؛ ... 38

20. در تشخیص اولویتهای سیاسی و اجرایی بینش داشته باشد؛ ... 38

منابع ... 40

ص: 7

ص: 8

برای نفوذ و به انحراف کشاندن آن پیوسته در اندیشه خدعه و دخالت است آگاهی بخشی به مردم برای انتخاب اصلح ضرورتی دو چندان خواهد داشت تجربه های تلخی چون انتخاب بنی صدر ، وقایع سال 1378 ، فتنه سال 1388 و لزوم این توجه را برای همگان آشکار می سازد.

در این نوشتار سعی شده بجای اینکه بیان شود به چه کسی رأی دهیم با استفاده از دیدگاه های حضرت علی و آموزههای مطرح شده در کتاب شریف نهج البلاغه و دیگر

آثار بجا مانده از امیرمؤمنان بیاموزیم که وظیفه داریم به دارندگان چه ویژگیهایی رأی دهیم.

به بیان ساده تر از امام المتقین و یعسوب الدّین سؤال کنیم که ویژگیهای یک مسئول عالی رتبه در نظام حکومت دینی چیست؟ چون آنچه امیر بیان فرموده و ثبت شده است نه صرفاً جهت فصاحت و بلاغت بوده که تماماً درس زندگی است و اگر امروز ما، در نظام حکومت دینی از آنها استفاده نکنیم چه زمانی استفاده خواهیم کرد؟ (دقت کنید)

آنچه تقدیم میگردد در کمال اختصار و کلی است و بیشتر به کلیدواژه ها و عناوین اصلی اکتفا شده است. انتظار میرود که فرهیختگان ،گویندگان، روحانیون، دانشگاهیان و کلیهٔ افرادی که گفتار و رفتارشان در سطح خانواده، اصناف و بخشهای مختلف کشور تأثیرگذار است با شرح و تفسیر آن و آوردن مصادیق و بیان گوشه هایی از تاریخ، چه صدر اسلام و

ص: 10

چه دوران طاغوت و چه در 38 سال برقراری جمهوری اسلامی ایران آگاهی کامل و نافع به آحاد مردم بدهند تا ان شاء الله مردم همیشه در صحنه انقلاب که بزرگترین سرمایه مملکت می باشند با درک صحیح و منطقی از شرایط جامعه به فرد و افرادی رأی دهند (1) که بتواند ایران اسلامی را به اهداف بلند و مقدسی که توسط امام راحل قدس سره (بنیانگذار جمهوری اسلامی) و مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (دامت برکاته) بیان شده است برساند. (2)

ان شاء الله ...

دفتر نشر معارف نهج البلاغه - اصفهان

سید مهدی طباطبایی پور

ص: 11

ص: 12

حکومت ضرورت دارد؟ (با فرض ضرورت وجود حکومت)، دینی بودن آن چه لزومی دارد؟

علامه طباطبایی تشکیل دولت اسلامی را امری فطری میداند و با استناد به آیه شماره 30 سوره روم.

(فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا ۚ فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا ۚ لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ)

آیین اسلام را آیین فطرت و احکام آن را مطابق با فطرت بشری میشمارد و میگوید:

«احکام ضروری فطرت، در اسلام امضا شده و یکی از ضروریات و واضحات احکام فطری مساله ولایت است. فطری بودن نیاز به تشکیلات حکومت به حدی بود که پیامبر اسلام پس از هجرت به مدینه، دست به ایجاد دولت اسلامی زد.(1)»

بنابراین اسلام آیین فطرت است و به تمام نیازهای فطری پاسخ میدهد. در نتیجه، اسلام تشکیل حکومت را ضروری می داند و برای آن برنامه دارد.

امام علی دو شرط اساسی برای حاکمان برمی شمارند که ضرورت حکومت دینی را اثبات میکند و میفرماید:

«أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّ أَحَقَّ النَّاسِ بِهَذَا الْأَمْرِ، أَقْوَاهُمْ عَلَيْهِ

ص: 14

وَأَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللهِ فِيهِ (1).»

«ای مردم شایسته ترین فرد برای رهبری و زعامت کسی است که توانایی لازم در او فراهم باشد و از دیدگاههای شرع در امر رهبری آگاهی کامل داشته باشد. »

شرط اول: دارا بودن تواناییهای لازم در ابعاد مختلف سیاست مداری یک شرط عقلی است؛

شرط دوم؛ دارا بودن توانایی فقاهتی و بینش گسترده دینی یک شرط کاملاً طبیعی است که بایستی رهبران سیاسی - اسلامی دارا باشند زیرا میخواهند بر جامعه ای حکومت

کنند که نظام اسلامی بر آن حاکم است.

امام خمینی رحمة الله بر ضرورت حکومت اسلامی چنین استدلال میکنند:

1. سنت و رویۀ پیامبر اکرم % با دلیل بر لزوم تشکیل حکومت است چرا که ؛

اولاً: خود پیامبر % تشکیل حکومت دادند و به اجرای قوانین و برقراری نظامات اسلامی پرداختند؛

ثانیاً: به فرمان خدا برای پس از خود حاکم تعیین نموده اند و هنگامی که خداوند متعال برای اداره جامعه پس از پیامبر، حاکم تعیین میکند، این به معنای لزوم استمرار حکومت پس از پیامبر میباشد .

بدیهی است که ضرورت اجرای احکام که لازمه تشکیل

ص: 15

حکومت در عصر پیامبر اکرم % می باشد، منحصر و محدود به زمان خاصی نیست بلکه این احکام برای همیشه باقی و لازم الاجراست.

2. ماهیت و کیفیت قوانین اسلام میرساند که این قوانین برای تکوین یک دولت و اداره سیاسی اقتصادی و فرهنگی جامعه بنا شده است زیرا :

اولاً : متنوع و فراگیر است به طوری که یک نظم کلی اجتماعی را میسازد .

ثانياً : عمل به این قوانین و اجرای آن مستلزم تشکیل حکومت است.

امام خمینی همچنین نمونه هایی از احکام اسلام را ذکر میکنند که در مقام اجرا نیاز به تشکیل حکومت دینی دارد . (1)

به این آیات از قرآن کریم توجه کنید

(وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيرًا وَنَذِيرًا. ) (2)

(هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ) (3).

در آیه اول اسلام به عنوان دینی جهان شمول و برای همۀ عصرها و نسل ها مطرح شده و در آیهٔ دوم لازمه تحقق چنین هدفی تشکیل حکومت بیان گردیده است.

ص: 16

3 . منشأ مشروعیت و مقبولیت حکومت دینی

از نظر امام على منشأ اصلی حکومت یک سلسله ارزشهای معنوی است به علاوی پذیرش و قبول مردم که منجز کنندۀ حق خلافت است. بنابراین، مشروعیت و مقبولیت حکومت دینی از دو امر نشأت میگیرد.

* مشروعیت الهی؛

* پذیرش مردمی . (1)

پیامبر اسلام که خود رهبری امت اسلامی را بر عهده داشت علاوه بر پیشوایی دینی، رهبر سیاسی نیز به شمار می آمد و این سمت را برخاسته از مقام نبوت خویش میدانست و به حکم آیه شریفه:

(النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ) (2).

پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است.

فرمان حکومت از جانب خدا دریافت کرده بود و این اولویت همان ولایت عامه و زعامت سیاسی است که از مقام نبوت او نشأت گرفته است.

ص: 17

در روز غدیر خم که پیامبر % امیرمؤمنان را به مقام خلافت و ولایت بر امت منصوب نمود برای این که خواستگاه دینی این حق را ارایه دهد به مقام ولایت خود که منشأ دینی دارد که اشاره کرده و فرمود:

«أَلَسْتُ أَوْلَی مِنْكُمْ بِأَنْفُسِكُم؟» (1)

«آیا من از خودتان به خودتان اولی نیستم؟»

که اشاره به آیه فوق دارد.

یعنی: آیا من به حکم خداوند ولی شما نیستم؟ گفتند: بلی، یا رسول الله .

پس از گرفتن اعتراف و پاسخ مثبت فرمود :

«فمَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلىٌّ مَوْلاه»؛

«هر كس من مولای او هستم، علی مولای او است. »

یعنی منشأ ولایت من و علی یکی است و مقام زعامت سیاسی هر دوی ما از مقام حاکمیت دین نشأت گرفته است. آیۀ شریفه ناظر به خواستگاه الهی و اقرار و پذیرش مردم، نمایان گر خاستگاه مردمی حکومت پیامبر گرامی اسلام میباشد.

این بخش را با یک کلام از حضرت علی که در آستانۀ پذیرش حکومت فرمودند به پایان میبریم:

«لَوْلَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ

ص: 18

انتخاب

19

وَمَا أَخَذَ اللهُ عَلَى الْعُلَمَاءِ أَن لا يُقَارُوا عَلَى كِظَّةِ ظَالِمٍ وَلَا سَغَبٍ مَظْلُومٍ لَأَلْقَيْتُ حَبْلَهَا عَلَى غَارِبهَا وَلَسَقَيْتُ آخِرَهَا بِكَأْسٍ أَوَّلِهَا»(1)؛

«اگر این بیعت کنندگان نبودند و به واسطۀ وجود یاران حجت برمن تمام نمیبود و خدا علما را نفرموده بود تا ستمکار شکمباره را برنتابند و به یاری گرسنگان بشتابند، رشتۀ این کار را از دست میگذاشتم و پایانش را چون آغازش می انگاشتم .»

حضرت منشأ الهی حکومت را پیمانی میداند که خداوند از آگاهان و فرهیختگان گرفته است که برای برپایی حق و عدالت به پا خیزند و در مقابل بیدادگری ستم پیشگان آرام نگیرند و در مورد خواستگاه مردمی، پذیرش مردم را شرط فعلیت و پایداری حکومت میداند و این دو امر را علت پذیرش خلافت برمی شمارند.

4. حکومت هدف نیست

از نظر اسلام حکومت فی نفسه هیچگونه شأن و منزلتی ندارد بلکه وسیله ای ست برای اجرای احکام و برقراری نظام عادلانه اسلامی.(2) حکومتی که منجر به عدالت گستری و

ص: 19

اقامۀ عدل و داد نگردد، از منظر امام علی از لنگه کفشی وصله دار بی اهمیت تر است.

عبدالله بن عباس میگوید: در ذیقار نزد علی رفتم و او نعلین خود را پینه میزد. پرسید بهای این نعلین چند است؟ گفتم: بهایی ندارد. فرمود :

«وَ اللهِ لَهِيَ أَحَبُّ إِلَىَّ مِنْ إِمْرَتِكُمْ إِلَّا أَنْ أُقِيمَ حَقَّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلًا» (1)؛

«به خدا این (نعلین وصله دار) را از حکومت بر شما دوست تر دارم مگر آنکه حقی را برپا سازم یا باطلی را براندازم .»

5. تعریف حکومت دینی

حکومت دینی عبارت است از حکومتی که قوانین جاریۀ آن از تعالیم و ارزشهای دینی نشأت گرفته باشد و بر همان مبنا شالودۀ حکومت را شکل دهند. حکومت دینی، حکومتی است که قانونگذاران در آن ارزشهای دینی را مدنظر قرار داده باشند. و مجریان آن، کسانی باشند که صلاحیت دینی آنان از مقبولیت عامه برخوردار باشد. (2)

لذا مشروعیت حکومت دینی همراه با مقبولیت عامه

ص: 20

خواهد بود. (دقت فرمایید )

به این نکتۀ بسیار اساسی باید توجه کرد که مجریان حکومت دینی یا مستقیماً از طرف خدا منصوباند یا به اذن خاص یا عام امام معصوم منصوب شده اند و کسب مشروعیت نموده اند. پس حکومت رسول الله و امام معصوم و نیز دریافت حکم حکومتی افرادی چون مالک اشتر، محمدبن ابوبکر، عثمان بن حنيف و ... در عصر حضور امام و حکومت ولی فقیه در عصر غیبت اینگونه است.

6. اهداف حکومت دینی

با برداشت از فرمایشات امیر المؤمنین علی میتوان اهداف حکومت دینی را در 10 بند بیان کرد.

1. احیای دین و حاکم ساختن شعائر و احکام و قوانین الهی در جامعه؛ (1)

«اِنَّ الله تبارك و تعالى بَعَث محمدا ليخرج عباده من عباده عباده الى عبادته ... و من ولاية عباده الى ولايته»؛

«خداوند، تبارک و تعالی، محمد % را برانگیخت تا بندگانش را از بندگی بندگان، به سوی بندگی خود بیرون برد ... و آنان را از ولایت بندگان ، به سوی بندگی خود

ص: 21

بکشاند.» (1)

2. مبارزه با فساد و اصلاح جامعه؛

«و نُظهِرُ الإصلاحَ في بِلادِكَ». (2)

3. عدالت گستری و مبارزه با تبعیض؛

«في عهده الى مالك اشتر وليكن احبّ الأمور اليك اوسطها فى الحق، واعمّها فى العدل، و اجمعها لرضى الرعيّه ... انّ افضل قرّة عين الولاة استقامة العدل فى البلاد، وظهور مودة الرعيّة »،

«امام على در عهدنامه اش به مالک اشتر: باید دوست داشتنی ترین کارها برایت میانۀ آنها در حق باشد، و فراگیرترین آنها در عدالت، و جامع ترین آنها در خشنودی شهروندان. به درستی که برترین چشم روشنی زمامداران، به پاداشتن عدالت در شهرهاست و آشکار شدن دوستی میان شهروندان». (3)

4. مبارزه با فقر و محرومیت و تأمین زندگی مردم؛

«ما اصبح بالكوفه احد الّا ناعما؛ إنّ أدناهم منزلة ليأكل من البرّ و يجلس فى الظلّ و يشرب من ماء الفرات»؛

ص: 22

«درکوفه کسی نبود، جز آن که برخوردار و بهره مند [از زندگی] بود. پایین ترین مردمان کوفه از نظر جایگاه [اقتصادی ، چنان بود] که نان گندم میخورد و در سایه مینشست و از آب فرات مینوشید» (1).

5. اقامۀ حدود الهی و جلوگیری از تعطیلی آن؛

«الى تُقامَ المُعَطَّلةِ مِن حُدُودِكَ، وَ إِنَّما ارَدتُ القيامَ بحُدُودِكَ»؛ (2)

6. ارتقای فرهنگ و دانش و مبارزه با جهل؛

«إِنَّ النّاس إلى صالِحِ الْاَدبِ أَحَوّجَ مِنْهُم إلى الفضه و الذهب»؛ (3)

«تولید و تنظیم امور اقتصادی و منابع مالی برای توسعه .»

7. تولید و تنظیم امور اقتصادی ؛

«جِبايَةَ خَراجِها»: (4)

8. برقراری امنیت و جلوگیری از نفوذ دشمن؛

«شُرِّ البِلادَ بلد لا أَمْنَ فيه، و لا خصب»؛

«بدترین شهرها، شهری است که در آن، امنیت و آبادانی

ص: 23

نیست. (1) لاتستصغرن عدوّاً و ان ضعف؛ هیچ دشمنی را کوچک مشمار. گرچه ناتوان باشد.» (2)

9. ساماندهی و اصلاح امور مردم (جلوگیری از هرج و مرج)؛

«و استِصلاحَ أَهلِها فالنصحهّكم»؛ (3)

10. آباد نمودن کشور و جلوگیری از عقب ماندگی؛

«عمارَة بلادها»؛

«عمران و آبادانی شهرها و روستاها»؛ (4)

«لايكون العمران حيثُ يجور السلطان»:

«آبادانی آن جا که حکمران، ستم ورزد.» (5)

نظام دینی است که چند بخش دارد.

امام میفرمایند:

(النّاسُ بِاُمرائِهِم أَشْبَهُ مِنْهُمْ بِآبائِهِم)؛(1)

«مردم به امرای خود شبیه ترند تا به پدران خود .»

یعنی، کارگزاران و مدیران الگوی رفتاری جامعه را شکل می دهند. و نیز می فرمایند :

(إذا تَغيَّرت نيَّة السلطان تَغيَّر الزَّمان ) ؛ (2)

«هنگامی که انگیزه فرمانروا دگرگون شود، اوضاع زمان نیز دگرگون شود. »

به این تشبیه بسیار زیبای امیرالمؤمنین توجه کنید:

(الْمُلْكُ كالنَّهْر العَظيم ، تَسْتَمدُّ منه الجَداوِل، فَإِنْ كانَ عَذبًا عُذَبَتْ، وَإنْ كانَ مِلحا مَلُحَتْ ) . (3)

«زمامداری همچون رودخانه پهناوری است که رودهایی کوچک از آن جاری میشود، پس اگر آب آن رودخانه پهناور گوارا باشد، آب درون رودهای کوچک گوارا خواهد بود و اگر شور باشد آب درون آنها نیز شور خواهد بود.»

الف. ضعف مدیریت؛ به کار گماردن افرادی که در زمینهٔ مسئولیتشان تخصص کافی و یا توانایی لازم برای انجام کار را ندارند.

ب. حاکمیت روابط بر ضوابط: و این از اموری است که بیشترین ضربه را به جامعه و ثروتهای مادی و معنوی آن میزند. به خصوص در جوامعی که حزب گرایی و باندبازی رواج دارد.

امام میفرمایند، به ضعف گراییدن حکومتها 4 عامل دارد:

(یُسْتَدَلُّ عَلَی اِدبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ وَ التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقدیمِ الاَراذِلِ وَ تَاخیرِ الاَفاضِلِ)؛ (1)

1. ضایع کردن اصول و مبانی؛

2. چنگ زدن به فروع؛

3. به کار گماردن نالایقان

4. کنار گذاردن نخبگان؛

ج. تبعیض در تقسیم منابع ملی کشور بین آحاد ملت

(بی عدالتی)؛ امام علی قهرمان مبارزه با بی عدالتی و تبعیض می باشند به طوری که در هیچ امری از امور حکومت و جامعه به اندازهٔ عدالت تأکید نکرده اند. به چند فراز توجه کنید:

ص: 27

(مَنْ ضَاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ أَضْيَقُ) (1)

«کسی که فضای عدالت برای او تنگ باشد فضای بی عدالتی برایش تنگ تر است.»

یعنی اگر عده ای برای آسایش و آرامش و سعادت خود به بی عدالتی و تبعیض روی می آورند در نهایت همین بی عدالتی به زیان آنها خواهد شد و زندگی را برای آنها تنگ و تاریک و تلخ خواهد کرد. در بیان دیگری می فرمایند:

(قَدْ أَلْزَمَ نَفْسَهُ الْعَدْلَ فَكَانَ أَوَّلَ عَدْلِهِ نَفْيُ الْهَوَى عَنْ نَفْسِهِ، يَصِفُ الْحَقَّ وَ يَعْمَلُ بِهِ )؛ (2)

«محبوب ترین بندگان نزد خداوند کسی است که خود را ملزم به عدالت نموده و نخستین مرحله عدالتش این است که خواستههای دل را بیرون رانده، حق میگوید و به حق عمل میکند.»

اساس عدالت حق محوری است، آن کس که تمایلات نفسانی در دلش آشیان ساخته از حق گویی و حق مداری عاجز و درمانده است. در حکومت دینی که رسالتش اقامۀ قسط و داد میباشد مسئولانش باید به فضیلت تقوا و پرهیزکاری مزین باشند تا بتوانند مجری عدالت باشند.

ص: 28

امام می فرمایند:

(فَإِنَّ الْوَالِيَ إِذَا اخْتَلَفَ هَوَاهُ مَنَعَهُ ذَلِكَ كَثِيراً مِنَ الْعَدْلِ، فَلْيَكُنْ أَمْرُ النَّاسِ عِنْدَكَ فِي الْحَقِّ سَوَاءً، فَإِنَّهُ لَيْسَ فِي الْجَوْرِ عِوَضٌ مِنَ الْعَدْلِ) (1)؛

«اگر خواست حاکم نسبت به مردم یکنواخت نباشد این روش او را در بسیاری موارد از اجرای عدالت در بین مردم باز میدارد بنابراین باید امر مردم در برابر حق نزد تو یکسان باشد، زیرا هیچ وقت از ستمکاری نتیجه عدالت بر نمی آید »

موضوع عدالت در گفتار و پندار و کردار حضرت علی آنقدر فراوان است که خود مستلزم نوشتن دهها بلکه صدها کتاب خواهد بود. علاقه مندان به کتابهای مرتبط مراجعه کنند .

د. عدم صداقت؛ نداشتن صداقت در ارائه اطلاعات و منحرف نمودن اذهان ملت که خود نوعی سیاست بازی است و آثار مخرب فراوانی دارد که بزرگترین و زیان بارترین آن از بین رفتن اعتماد افراد جامعه به حاکمیت و مسئولین آن می باشد. امام علی در فرازی می فرمایند:

«من آنچه لازم است را با کمال صداقت برای شما بازگو میکنم (جز اسراری را که باید محرمانه بماند).»

ص: 29

منحرف می سازد. امام در مورد خردورزی حاکمان میفرمایند:

(يَحْتاجُ الاِمامُ اِلى قَلْبٍ عَقُولٍ، وَ لِسانٍ قَؤُولٍ وَ جَنانٍ عَلى اِقامَةِ الْحَقِّ صَؤُولٍ)؛ (1)

«مسئول حکومتی نیاز دارد به قلبی که بسیار دریابد و زبانی سخنور و دلی که برای برپاداشتن حق، حمله ور و دلیر باشد.»

شخص باید خوب بنگرد که ره میسپرد و به پیش میرود و یا به عقب بر میگردد.»

«آگاه باشید که به راستی خردمند فرزانه کسی است که به رای های مختلف رو آورد و با فکری درست و نگرشی در عواقب و سرانجام کارها بیاندیشد و عمل کند.»

(بالاطماع تذلّ رقاب الرّجال): (1)

«به وسیله طمع هاست که گردن مردان خم و خوار میگردد.»

عصیان کرده ای و امانت فرمانداری خود را به رسوایی کشیده ای به من خبر رسیده که تو زمینهای آبادی را ویران کرده ای و آنچه توانستهای تصاحب نموده ای و از بیت المال که زیر دستت بوده است، به خیانت خورده ای، فوراً حساب خویش را برایم بفرست و بدان که حساب خداوند از حساب مردم سخت تراست. والسلام .» (1)

در حق. میانه ترین و در عدل. فراگیرترین و در جلب رضایت توده مردم گسترده ترین باشد. چرا که خشم تودۀ مردم خشنودی خواص را بی اثر می سازد، اما ناخشنودی خواصّان با رضایت عموم جبران پذیراست.»

این گوشه هایی از سفارشات و توصیه های امام علی در مورد انتخاب اصلح مسئولین نظام حکومت دینی بود که با برداشت از نهج البلاغه تقدیم گردید.

امیدوارم فرهیختگان جامعه بر غنای آن بیافزایند و به آحاد ملت بزرگوار ایران برای انتخاب هرچه بهتر مسئولین نظام آگاهی بخشند. ضمناً توصیۀ اکید دارم که به موضوع عدالت محوری، مبارزه با تبعیض و قاطعیت در برخورد با مفاسد و زیاده خواهی مسئولین نظام دینی که در اکثر خطبه ها و حکمت های نهج البلاغه موج میزند بپردازند و به خصوص با مطالعهٔ خطبه های شماره 224 ، 24، 15 و نامه های شماره 46، 41، 20،25، 5 ، 3 و به ویژه 53 (عهدنامه مالک اشتر) به این موضوعات بیشتر توجه کنند و برای مردم تبیین نمایند.

از موضوع ساده زیستی مسئولین حکومت دینی هم نباید به سادگی عبور کرد، که بسیار مورد تأکید امام المتقين امیرالمؤمنین است و میتوان با قاطعیت گفت، یکی از آفات بزرگ مدیریتی است که امروز متأسفانه دامنگیر مسئولین نظام شده است مسئله ای که بارها و بارها در نصایح دلسوزانۀ امام خمینی قدس سره و مقام معظم رهبری مدظله به آن اشاره شده است.

ص: 39