سر شناسه بنی هاشمی، محمّد 1339

عنوان و نام پدید آور: شب های بی قراری: «گفتار هایی پیرامون شب های قدر»، دکتر سیّد محمّد بنی هاشمی؛ به اهتمام: ایمان روشن بین

مشخصات نشر: تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، 1387

مشخصات ظاهری: 84 ص

شابک: 6 - 105 - 539 - 964 - 978

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

یادداشت: کتاب نامه به صورت زیر نویس.

موضوع: شب قدر، رمضان، شعائر و مراسم مذهبی.

موضوع: عبادات شیعه.

شناسه افزوده: روشن بین، ایمان 1358 ، گرد آورنده.

رده بندی کنگره: 21387 ش 85 ب / 64 / 259 BP

رده بندی دیویی: 297 / 737

شماره کتاب شناسی ملی: 1276781

شابک 6 - 105 - 539 - 964 - 978 6 - 105 - 539 - 964 - 978 ISBN

شب های بی قراری

دکتر سیّد محمّد بنی هاشمی

به اهتمام: ایمان روشن بین

ناشر: مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر

حروف چینی و صفحه: آرایی شبیر

نوبت چاپ: سوم/ 1389

شمارگان: 3000 نسخه

چاپ: شفق

دفتر مرکزی خیابان مجاهدین، چهار راه آب سردار، ساختمان پزشکان، واحد 9، تلفن و فاکس 67752183(6 خط)

فروشگاه: تهران، خیابان ایران، خیابان مهدوی پور، پلاک 64 تلفن: 33566801 (4 خط) 7521836 (0935)

وب سايت: پست الکترونیک http://www.monir.com info@monir.com

دیگر مراکز پخش: دار الکتب الاسلامیه، 55620410 * نشر نیک معارف، 66950010 * نشر آفاق، 22847035 نشر رایحه 88976198 پخش آینه: 33930496

1500 تومان

ص: 2

بسم اللّه الرحمن الرحیم

ص: 3

ص: 4

ضمانتی برای دستگیری نیست...31

بزرگ ترین مصیبت...32

فراموش شده...34

او هنوز از یاد نبرده!...35

امام زمان علیه السلام بی تاب اند!...36

باید فکری کرد...!...37

گفتار دوم: بهار استغفار...39

شیطان انسان را گرفتار می کند...41

خود کرده را تدبیر نیست...43

دوای درد...44

گروهی شب قدر هم بخشوده نمی شوند...45

نسخه ای برای عاقّ والدین...47

پدر واقعی ما...52

آیا عاقّ امام زمان نیستیم؟...52

باید چه کرد؟...54

پناه کودک...56

این رسمش نیست...57

بخوان دعای فرج را، دعا اثر دارد...59

گفتار سوم: شب بیست و سوم، شب قدر...63

اعمال شب قدر...65

چهار گروه حتی شب قدر هم بخشوده نمی شوند...66

ص: 6

بالا ترین مصداق رحم...67

دشمنی ها با ظهور به پایان می رسند...69

حقّ النّاس، گناه نابخشودنی...69

راه اوّل توبه...71

بهترین راه توبه...73

جور فرزند را پدر می کشد...75

امام زمان علیه السلام شرمنده گناهان ما هستند...77

امام زمان علیه السلام بی تاب شده اند...78

گرفتاری اش را فراموش نکن...80

امام زمان علیه السلام حاجت ما را فراموش نمی کنند...80

بهترین کار...81

فهرست منابع...83

ص: 7

ص: 8

ص: 10

دارند و پی حلّ آنند! اینان فراز هایی است از دردِ دلِ دردمندِ عالَم! سوزِ دل آن سوخته دل!

شب های قدر، شب های بی قراری، است! هر کس، دستی به آسمان دارد و امیدی به اجابت! در این میانه امّا، حکایتی دیرین و بغضی فرو خفته از سالیانی غربت!

نه! روا نیست! این گونه زیستن را روا نیست!؟! این نیست غیرت و مردانگی؟! این نیست رسم بندگی و ارادت به ارباب؟! پس کجاست وفای با وفایان؟!

شب های قدر به یاد خود باشی و صاحب این شب ها از یاد بری! حاجت هایت برای اجابت به امضای امام عصر علیه السلام رسد امّا، در این میان یک دعا برای او نباشد!

نباید از یاد برد منتظری را که خود منتظر است!

این نوشتار، از آن رو به قلم آمده است تا شاید با بیانِ گفتارِ پیام آوران الهی، ائمه معصومین علیهم السلام ، دلی به لرزه در آید و اشکی از چشمی بر گونه ای جاری شود و در همان لحظه دعایی از لبانی برای آن «پرده نشینِ غیبت» خارج شود و به هدف اجابت نشیند. آن گاه، لبخندی از شادی بر لبان آن «سفر کرده» نشیند!

نوشتاری است تذکّری، به آن امید که در شب های قدر، دلی به درد آید و نیمه شب، آهی از سودای دلی بر آید و آمرزشی طلب نماید آن گاه؛ دست نیاز به سوی آن بی نیاز، بلند نماید و دعایی بر فرج آن «دردمندِ عالم» نماید.

نوشتار پیش رو برگرفته از گفتار استاد گران قدر دکتر بنی هاشمی

ص: 12

است که در سه شب قدر سال 1424 هجری قمری (1382 شمسی) بیان شده است.

در نوشتار پیش رو، گاه ترجمۀ روایات، با حفظ محتوا، دست خوش ویرایش ادبی گشته تا معنایش ملموس تر گردد و با سیاق متن هم خوانی بیشتری داشته باشد.

هم چنین ضمایر و افعال، گاه از گوینده به مخاطب و گاه از مفرد به جمع مبدّل شده که این نه از بی توجهّی بلکه از روی عمد و توجّه صورت گرفته است تا گیرایی متن را بیشتر نماید و خواننده را نیز به مشارکت در گفتار کشاند.

چه بسا گوشه هایی از متن اندکی با تندی نگاشته شده باشد که مقتضای دل نوشته بودن متن است، نه بی ادبی که پیشاپیش عذرِ آن نیز از خوانندۀ محترم خواسته می شود.

امید آن است که این اندک و جیزه به امضای امام عصر علیه السلام در روز بی کسی و تنهایی امید نا امیدی مان و همراه و بدرقه مان گردد.

18 رجب المرجب 1429

31 تیرماه 1387

ص: 13

ص: 14

صغیره است؟

مگر نفرمودند:

«اگر اصرار بر گناهی باشد دیگر آن گناه صغیره نیست.» (1)

و توضیح فرمودند:

«اصرار بر گناه این است که نسبت به گناه، لا ابالی شده، پس از انجامش، توبه از آن را لازم نشمریم.» (2)

پس لزومی بر تعدّد و تکرار گناه نیست تا اصرار نامیده شود.

اصرارِ بر گناه است اگر گناهی کرده، دوباره آن را مرتکب شویم در حالی که هنوز از گناه قبلی پشیمان نشده و توبه نکرده باشیم. در این صورت دیگر گناه، صغیره نخواهد بود. هر گناهی در مقابل خداوند متعال، آفرینندۀ زمین و زمان، کبیره است.

اگر خداوند یک لحظه ما را به خود واگذارد، معلوم نیست از کجا سر در آوریم! هیچ گناهی نیست که بتوان نسبت به آن احساس امنیت کرد. اگر لطف و دست گیری خداوند عالم نباشد، هر انسانی در هر مقامی، ممکن است به هر گناهی آلوده شود. پس نمی توان به خود اطمینان نمود و خود را از برخی گناهان منزّه دانست. نمی توان این باور را در خود پروراند که: «هیچ گاه دست من به خون کسی آلوده نمی شود و دامانم از هر ناپاکی، پاک خواهد ماند. اگر خدای مان یک لحظه به خودمان وا گذارد، این مائیم و فرو رفتن در باتلاق هر گناهی!

از گناهی باید ترسید که در اندیشه می گذرد: «خوشا به حالم اگر گناهی جز این نداشته باشم!» (1)

همان گناهی که با خود می اندیشم:

«اگر فقط همین گناه را داشته باشم طوری نیست!»

این همان بزرگ گناه من است!

نه سرمایه ای و نه قدرتی! پس بر چه حال خود اطمینان کنم؟ اگر نباشد عنایت و دست گیری خداوند اگر نباشد توسل و ندبه به درگاه خداوند و حجت او، آتش دوزخ همان و منِ گناهکار همان!

باید از کوچک ترین کرده های خود ترسید. چه بسا همین یک خطا مرا به عذاب ابدی گرفتار نماید. بدیهی است اگر چنین نگرشی وجود داشت، وحشت سر تا پای مان را می گیرد و امید مان تنها به توبه و بخشایش الهی بسته خواهد شد. امّا اگر چنین رعب و وحشتی نباشد، احساس امنیت کرده رو سوی توبه نمی آوریم.

ص: 17

زين العابدین، سیّد السّاجدین علیه السلام، چون مار گزیده ای به خود می پیچیدند و عرضه می داشتند:

«بار خدایا! برای مرگم می گریم، بخاطر تاریکی قبرم، می گریم بر تنگنای قبر و لحدم، بخاطر سؤال نکیر و منکر و....» (1)

پس شما را به خدا مرا چه شده، بی هیچ واهمه ای طی می کنم تو گویی عذاب الهی فرسنگ ها با من فاصله دارد! گویا عذابی در کار نیست! این نتیجه مکر شیطان است! اگر در این شب ها بر خود نگریم، پس کدامین زمان، هنگامه اشک ریختن است؟ اگر امروز به حال خود بگریم، شاید روز قیامت اشک نریزم، که فرمودند:

«آن گاه که گناهکاران از امّت محمّد صلی اللّه علیه و آله و سلم را به لبۀ جهنمّ می آورند و نگاه شان به آتش (جهنّم) و شعله های آن می افتد، از مالک (فرشته موکل به جهنّم) اجازه می خواهند تا بر خود شان بگریند. پس اشک می ریزند تا این که اشک های شان تمام می شود. خون گریه می کنند. مالک به آنان می گوید: چقدر زیبا بود اگر این (گریستن) در دنیا بود. اگر این گریه در دنیا به خاطر خشیت از خدا بود، امروز آتش به شما نمی رسید.» (2)

اگر گناهانمان به یادمان آید، گریه مان هم می آید؛ اگر ترس از خدا باشد، ضجّه هم می آید؛ اگر امید واهی و دروغین نباشد، اشک هم جاری می شود. و این شب ها هنگامه همین فکر هاست.

ص: 19

و خود فرمودند:

«گناه روی گناه قلب را می میراند.» (1)

گناه روی گناه به آن معنا ست که توبه نکرده از گناه پیشین، گناهی دیگر مرتکب شوم. این بی شرمی، قلبم را می میراند تا آن جا که آن چه را که باید نمی فهمم و هر روز از پیشتر نسبت به خداوند بی پروا تر می گردم.

تعجبم از آن است که فرمودند:

«حتّی ضربان رگ هم به سبب گناهی است که انجام داده اید.» (2)

و خود فرمودند:

«گاهی در حال راه رفتن، اندکی پا می لغزد که این خود، نشان از گناهی دارد که پیشتر مرتکبش شدی.» (3)

امّا این مائیم که با چشمان آلوده به گناه سبب شده ایم که نبینیم آن چه را که باید می دیدیم! اگر چشم بصیرت و گوش هوش مان باز بود، به خوبی در می یافتیم، هر آن چه از مصیبت و بلا به سرمان می آید به خاطر گناهی است که نسبت به آن بی پروایی نموده ایم. می یافتیم که اگر در بستر بیماری افتاده ایم به خاطر کدام گناه مان است و...

ص: 21

فراموشی از مشکلات آدمی زاد است و همین فراموشی خطر آفرین گناه، یکی از مصادیق آن می باشد. اگر از یاد بریم که چقدر در پیشگاه الهی گناه کاریم، نیازی به توبه نمی بینیم تا به درگاهش ناله و انابه کنیم و همین خود، سبب آمدن گناه روی گناه مان می گردد.

تلاش کنیم گناهان و کرده های خود را به یاد آریم. از ابتدای بلوغ و سنّ تکلیف چه میزان گناه کرده ایم و چرا امروز هیچ کدام را به یاد نداریم؟!

بیائید در این شب ها گناهان خود را به یاد آریم، به زبان جاری کنیم، اعتراف کنیم اقرار کنیم و...

اعتراف به گناه، انسان را می شکند خرد می کند و تا این حالت بوجود نیاید، تا در پیش گاه الهی نشکنیم، حالت توبه پیدا نمی شود.

حضرت موسی علیه السلام برای حاجتی به همراه بنی اسرائیل، دسته جمعی، شروع به دعا نمودند. امّا از استجابت خبری نشد! وحی آمد:

«موسی! در جمع بنی اسرائیل که دست دعا به آسمان برداشته و چشم امید دوخته اند، یک گناهکار است موسی به خاطر او که خبر چین است دعای تو و دعای کسانی که با تو همراهند را مستجاب نخواهم کرد.»

موسی علیه السلام عرضه داشت:

«بار خدایا! او را معرّفی نما تا از بین خود بیرونش نمائیم مگر دعای مان مستجاب گردد.»

وحی آمد:

«موسى من شما را از خبر چینی نهی کرده ام، آن گاه خود خبر چینی نمایم!»

پس همگی توبه نمودند و خداوند دعای شان را مستجاب نمود. (1)

ص: 24

گناه از گناهانم را ببخشایی!» (1)

باید به خود آمد! بار دیگر از خود حساب کشید. آیا حال من جز این است؟ مگر جز آنم که امام سجاد علیه السلام نجوا فرمودند؟ آیا گناهانم از شدّت و فراوانی قابل شمارش است؟ اگر می پندارم گناهانم اندک است، نیاز به اقرار ندارد نیازی به خواندن این نوع دعا ها و اقرار و اعتراف به گناه نیست. امّا زهی خیال باطل!

تمام آن چه امام سجّاد علیه السلام در نجوای خود با خداوند عرضه داشتند، به گفتۀ خودشان برای آن که تنها یک گناه از گناهان را ببخشاید هم کافی نیست، چه رسد به این کوله بار گناهان! با تمام این بیانات و این کار ها باز هم مستحقّ بخشوده شدن یک گناه نمی شویم؛ چرا که حرمت کسی را پاس نداشتیم که گناه کوچک در مقابل عظمت و بزرگی اش بی معنا ست! ما نمی دانیم که گناهان چگونه ما را بیچاره می کند. اگر خداوند بخواهد با عدلش با ما رفتار نماید و بابت هر گناه مؤاخذه و تنبیه مان نماید، معلوم نیست جایگاه مان در قیامت کجا باشد و اوضاع مان چگونه!

ص: 27

ایشان، آن قدر آتش محبّت در خرمن دلش افتاده بود که روزی سوار بر مرکب به کوچه پس کوچه های شهر راه افتاد:

ای مردم! اگر کسی از شما برخیزد و فضیلتی از مولایم امیر المؤمنين علیه السلام باز گوید که تا به امروز آن را به شعر در نیاورده باشم این مرکب و آن چه از ثروتم همراه دارم را به او خواهم بخشید!

مردم که از سخن او متعجّب بودند، برای دست یابی به مرکب و ثروت چشم نواز سیّد می اندیشیدند و آن چه از فضایل امیر مؤمنان علیه السلام می دانستند، بیان می داشتند. امّا دریغ! دریغ از یک فضیلت که بیان کنند و سیّد شعری که پیشتر سروده بود را بر زبان جاری نکند! ناگهان کسی برخاست:

روزی که علی بن ابی طالب علیه السلام برای گرفتن وضو، کفش خود را در آورده بود ماری وارد آن شد. پس از تمام شدن وضو، پیش از به پا کردن ،کفش پرنده ای از اوج فرود آمد و کفش را برگرفته و با منقار خود جا به جایش نمود تا مار از آن خارج شد.

سیّد حمیری که از شنیدن این فضیلت، سخت مدهوش گردیده بود، از سر شوق، مرکب و مال و اموالی را که به همراه داشت، به آن مرد بخشید و راه منزل پیش گرفت. (1)

گاه خطایی از او سر می زد امّا سید، در طول عمر خود چشم به آینه محبّت مولایش دوخته بود تا لحظه مرگش فرا رسید. در بستر مرگ، آن هنگام که به حال احتضار افتاده بود و چشم به یک سو دوخته بود، گردا گردش را اطرافیان و نزدیکان سنّی مذهب گرفته بودند تا ببینند

ص: 29

عاقبت شیعه شدن و پشت کردن به مذهب اهل تسنن چه می شود. ناگهان لکّه ای سیاه در صورت سیّد پدید آمد. بزرگ شد و بزرگ تر، تا سیاهی تمام صورت او را در بر گرفت. چهره ای سخت جهنمّی و چندش آور! اطرافیانش از خوشحالی در پوست خود نمی گنجیدند، با افتخار به یک دیگر می نگریستند و طعنه بر سیّد را با خود نجوا می کردند که:

«این هم عاقبت فاصله گرفتن از مذهب ما و رافضی شدن!»

سیّد که در همان حال اضطرار و احتضار، سخن اینان را می شنید، گویا بغضی گلویش را می فشرد، با دلی شکسته به محبوب خود عرضه داشت:

«یا امیر المؤمنین! آیا با دوستانت این گونه رفتار می کنند؟ پس از یک عمر ارادت خالصانه، عاقبت باید سنّیان این گونه ملامتم کنند؟»

این جمله همان و فریاد رسی همان! ناگهان نقطه ای سفید در صورتش پدیدار شد. بزرگ شد و بزرگ تر، تا تمام صورت را در بر گرفت و چهره یک پارچه نورانی گشت. این لحظه بود که سیّد حمیری چشم از دنیا بست و به سوی مولایش شتافت. (1)

عالمی در خواب، یکی از دوستان و نزدیکانش را که چندی پیش از دنیا رفته بود، دید. چهره ای خندان و شاد و صورتی سفید. بدیهی بود، چرا که در دنیا اهل عبادت بود و از خوبان. در خواب از او سؤال پرسید:

«دوست خوبم! مرگ برایت چگونه بود؟ چگونه مردی؟ پس از مرگ چگونه رفتاری با تو داشتند؟»

ص: 30

در همین لحظه چهره اش در هم شد و خنده از لبانش رنگ باخت. رنگ از رخسارش پرید و چهره اش زرد شد. سیاه شد و کوچک و کوچک تر! در همین حال با صدایی خسته از کوه درد و غم ندا برآورد: «سخت، خیلی سخت! ولی علی بن موسی الرضاء علیه السلام به فریادم رسیدند.»

پیش از مرگ به مشهد رفته بود و به امام رضا علیه السلام متوسّل شده بود و از ایشان تمنّا نموده بود تا در همان خاک پاک دفنش کنند و همان شد و نهایت هم امامش به فریادش رسید. (1)

معصومین ایشان از دنیا رفتن است. چه بسا به دلیل فزونی گناهان، پیش از مرگ، ایمان از کف دهیم و بی ولایت از دنیا رویم. (1) در این صورت از سیصد سال هم از شفاعت خبری نخواهد بود. امّا سیصد سال عذاب، سخنی بود که بی اندیشه از خاطر گذراندیم! کدامین سیصد سالِ عذاب؟ ما که تحمل آنی سوختگی سطحی دست خود را نداریم، ما که از فرو رفتن خاری در دست به شکوه و ناله می آییم، ما که از گرمای تابستان به فغان می آییم، چگونه تحمل سیصد سال عذاب خداوند را خواهیم داشت؟

باید فکری به حال خود کرد و هنگامه آن همین شب ها است.

با فزونی گناهان مان، گرفتار آن شده ایم؟

کمی رزق؟ سختی ها و فشار زندگی؟ بیماری های بی درمان و طاقت فرسا و یا حتی مستجاب نشدن دعا ها؟ کدام از این مصیبت ها بزرگ ترین گرفتاریی است که روز و شب فکر مان را به خود مشغول ساخته و از امروز، تصمیم گرفته ایم تا برای رهایی از آن، دست به دعا برداریم؟ به انگیزه درمان کدام گرفتاری آمده ایم تا از خداوند آمرزش گناهان خود بخواهیم!

هر کس متناسب با ظرفیت و میزان سختی که از هر کدام این درد ها به دوش می کشد، لب به سخن می گشاید. امّا گویا من یک مصیبت را از یاد برده ام! آن گونه از آن غافلم که حتّی به عنوان کوچک ترین و کم ترین مصیبت هم آن را به زبان نیاوردم!

هرگز عجیب نیست! چرا که آن هنگام از مصیبتی به فغان می آیم که به راستی، احساس درد کنم. زمانی دردی را مصیبت می خوانم که پشتم از آن سنگین شده و تحملش برایم غیر ممکن باشد! در غیر این صورت چه دردی و کدامین مصیبت....؟!

آری مصیبت غیبت امام زمان علیه السلام را به فراموشی سپرده ام و آن گونه از آن غافل شده ام که حتّی به عنوان آخرین مصیبت هم آن را بیان نکردم! مصیبتی که تمام درد ها از آن ریشه می گیرد! بزرگ ترین مصیبت را از آن رو غیبت امام زمان علیه السلام نمی خوانم که اساساً آن را، مصیبت نمی دانم! غیبت امام عصر علیه السلام بزرگ ترین درد زندگیم نیست، اصلاً به آن فکر نمی کنم! بود و نبود امام زمان علیه السلام برایم یک سان است که آن را، از یاد برده ام! چرا غیبتش را مصیبت بخوانم در حالی که صبح تا به شام از نبودش رنجی حس نمی کنم....!

ص: 33

امّا و اللّه قسم! غیبت امام عصر علیه السلام مصیبت است و بزرگ ترین آن ها! آن قدر غرق دنیا شده ام و به فکر خود هستم که لحظه ای به آن نمی اندیشم!

بود و اگر جز این می انگاشتم، غیبتش را مصیبت می خواندم و صبح تا به شام، چشم به راهش می بودم.

امّا خود خوب می دانم، این حال، حالتی نیست که مورد رضایت خداوند و حجّتش باشد. چه تعداد از شیعیان عالم به این درد به عنوان مصیبت می نگرند؟

اگر غیبت را مصیبت ندانیم و دردش را حس نکنیم، برای بر طرف شدنش هم دعا نمی کنیم. خود امام زمان علیه السلام فرمودند:

«آن چه سبب می شود تا ما از چشمان اینان غایب باشیم و دست شان به ما نرسد همان گناهانی است که از آنان به ما می رسد و ما از این که شیعیانمان چنین می کنند در رنج و اندوهیم.» (1)

چقدر در گرفتاری ها و مشکلات، بی آن که بدانیم چگونه و از کجا، مشکل مان حل شده؟ چه میزان در سخت ترین لحظات زندگی، این را به خوبی یافتیم که گویا مهر و قدرت کسی پشت ما را به خود گرم نموده تا صبر از کف ندهیم و...

با تمام بی مهری های مان، ارباب مان آن قدر مهربان است که در همین حال غفلت و در همین غیبت، از ما دستگیری می کند و به فکرمان است. قطعاً در همین غیبت و با تمام رنج ها و دل گیری هایش از ما، به یاد تک تک ما هست...

اگر ما هم اندکی به یاد او می بودیم و دست در دستان پر مهرش می گذاردیم، به خوبی در می یافتیم که چگونه هوای مان را بیش از این خواهد داشت. در آن صورت اثر دستگیری هایش را بیش از این در می یافتیم.

گرَت هوا ست که محبوب نگسلد پیوند *** نگاه دار سر رشته تا نگه دارد

«بار خدایا به تو شکایت می کنم از غیبت و از سختی و گرفتاری روزگار که بر سرم هوار شده است...» (1)

و با این زبان فرج شان را از خداوند می خواهند؟!

پس چگونه باید امام زمان علیه السلام از من و تو درخواست کنند که برای شان دعا کنیم تا خداوند فرج شان را برساند؟ مگر به من و تو نفرمودند که:

«برای فرجم بسیار دعا کنید...» (2)

این زبان حال و درد و رنج اربابی است که خود از غیبتش به ستوه آمده است و باز هم عین خیال مان نیست!

ص: 38

را می بخشد که بی حرمتی به درگاه پروردگار کرده اند و بر این ناسپاسی پا فشاری نموده اند. کسانی را از آتش می رهاند که خود، سبب غضب و عذاب الهی شده اند. کسانی را نجات می دهد که جایگاه شان جهنّم بوده است. باید خداوند به چه زبانی بیان کند که مهیای آمرزش است تا ما پیش آییم؟ می شنوی؟!

«بنده های گناهکار من؛ با دلی شکسته و خاطری پشیمان به درگاهم باز آیید تا شما را ببخشم. بیایید تا پاک شوید آن گونه که گویی از مادر زاده شده اید. آن گونه پاک تان کنم که اثری از آن در شما نماند.»

﴿ قل يا عِبادِيَ الذينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ. ﴾ (1)

«ای بندگان من که (در گناه) بر خود زیاده روی نمودید، از رحمت خدا نومید نشوید. خدا همه گناهان را می آمرزد و او آمرزنده و مهربان است.»

اگر بنا ست فکری به حال خود کنیم، زمان آن کدامین لحظه است؟ از کجا خاطری مطمئن دارم که پس فردا شب نیز زنده هستم تا احیای شب قدر کنم و به توبه از گناهان خویش روی آورم؟ از کجا که تا سال آینده، ماه میهمانی خداوند، زنده باشم تا بار گناهان خود را زمین بگذارم؟

چه قدر روح خود را آلوده و تباه کرده ام؟ پس چه زمان به فریاد آن خواهم رسید؟ یک بیماری اندک و سرما خوردگی مرا به سوی طبیب

ص: 40

می کشاند و دارو و درمان می کنم. بیماری های روحی خود را به کدام مطب برده ام؟ دارو و درمانش را از کدام طبیب جویا شده ام؟ مشکلات قلبم را به چه کس باز گو کرده ام و نسخه گرفته ام؟ آخر این بیماری و آلودگی روح، قلبم را خواهد کشت! و وای به روزی که قلب بمیرد!مرگ، درد بی درمان است و قلب مرده درمانی نخواهد داشت!

اگر کسی چون من تا به امروز فکری به حال خود نکرده است، این شب ها وقتش است. خداوند بسیاری از گناهان را می بخشد. (1) اگر خداوند توفیق رفیقم نموده تا در این شب ها به مجلس روضه امیر مؤمنان علیه السلام راه یابم و اندکی به حال خود فکر کنم، راه رحمتی است که پیش رویم گشوده است! چه بسا اگر قصد گذشتن از گناهانم را نمی داشت، این راه را به رویم نمی گشود.

﴿ وَ الَّذِينَ إِذا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ ﴾ (2)

«و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می آورند آن گاه برای گناهان شان آمرزش می خواهند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟»

آنان نمود:

آن چنان که می بینید، این آیه نازل شده است. پس کدام یک از شما توانایی آن دارد تا در مقابل این آیه قد بر فرازد و نگذارد تا این وعده خداوند برای مؤمنان محقق شود؟

هر کدام از آن ها برخاسته، راهی پیشنهاد نمودند، امّا شیطان بزرگ، ابلیس نپذیرفت و بیان داشت:

از چنین راه هایی نخواهید توانست.

ناگهان وسواس خنّاس از جای خود برخاست و گفت:

من توانایی این کار را دارم! به آنان وعده می دهم و گرفتار آرزو های بلند شان می کنم تا مرتکب گناه شوند. آن هنگام که گرفتار خطا شدند، توبه را از یاد شان می برم!

شیطان پس از شنیدن مکر وسواس خنّاس، حیله او را پسندید و تا روز قیامت او را مسؤول این کار قرار داد. (1)

ابلیس خوب می داند که چگونه باید مؤمنان را از راه درست منحرف کند! خداوند وعده داده است:

«آن هنگام که کار زشت انجام دادید و به خود ظلم نمودید، مرا یاد کرده آن گاه طلب آمرزش نمایید تا شما را بیامرزم.»

ابلیس امّا؛ با تمام نیرو تلاش می کند تا گناهان مان را به فراموشی

ص: 42

سپریم، به گناه اقرار و اعتراف ننماییم، نام خداوند بر زبان جاری نکنیم تا بتوانیم عاقبت آمرزش طلبیم. که اگر چنین می کردیم، شامل لطف خداوند شده، پاک می گردیدیم.

پس باید به هوش بود و فریب شیطان را نخورد. نجات یافتن راهی جز اعتراف به زشتی های خود در مقابل پروردگار ندارد.

«اگر مردم گناهی کنند که پیشتر انجامش نمی دادند، خداوند نیز بلایی بر سر آنان می آورد که پیشتر نشناخته بودند.» (1)

ما که مادی مسلک نیستیم! آری؛ این رفتار مادّی گرایان است که برای آن چه به سر شان می آید، فقط دنبال علت دنیوی می گردند. شیعۀ واقعی چنان می اندیشد که موالیانش به او آموخته اند. عامل دنیوی نیز به جای خود، امّا سر رشته دستِ پروردگار عالمیان است و او ست که تقدیر می کند آن چه مردم شایستگی اش را دارند، سر شان آید.

سابقۀ خود است. این شب ها شب های توبه است. باید اندیشید که گناه با انسان چه می کند؟ تا بتوان برای درمان دردِ گناه و بلا هایش چاره ای اندیشید. جز توبه و بازگشتن به درگاه پروردگار راهی به سوی عاقبت به خیری نیست، چون جز انسان پاک، کسی وارد بهشت نمی شود. (1)

جبرئیل پاسخ می دهد:

«خداوند در این شب به آنان نظر کرد و از آنان در گذشت، مگر از چهار گروه!» (1)

یکی از این چهار گروه عاقّ والدین است. یعنی آن کس که پدر و مادرش را ایذاء کرده و آزار داده باشد.

امام صادق علیه السلام فرموده اند:

«اگر کسی به پدر و مادر در حالی که در حق او ظلم کرده اند، نگاه غضبناک کند، خداوند هیچ نمازی را از او قبول نمی کند.» (2)

اگر پدر و مادری در حقّ فرزند ظلم هم نمایند و آزارش دهند، فرزند حتّی حق ندارد نگاه خشم گینانه به آنان کند. احترام به پدر و مادر بسیار دارای ارزش و اهمیّت است؛ تا آن جا که یکی از شروط پذیرفته شدن نماز، رنجیده خاطر نبودن شان از فرزند است. در شب قدری به این عظمت، با بار عامی که خداوند داده است عاقّ والدین از قافلهٔ بخشوده شدگان عقب می ماند این یک هشدار بسیار جدّی است!

ص: 46

امام سجّاد علیه السلام در رساله حقوقیۀ خود می فرمایند:

«حق پدر بر گردنت آن است که بدانی او اصل و ریشۀ توست و اگر او نبود تو هم نبودی آن چه در خود می بینی که تو را به شادی می آرد، بدان که همگی به برکت پدر، روزیت شده!» (1)

یعنی اگر در دنیا به پول یا مقامی رسیدی، اگر عالم و دانشمند شدی، اگر عابد و زاهد گشتی، اگر... همه و همه را مدیون پدر بدان؛ چرا که اصل و ریشه تو او ست.

در حدیث قدسی آمده است:

«اگر کسی شکر گزار پدر و مادرش نباشد، خدا را شکر نکرده است.» (2)

اگر شکر گزار واقعی پدر و مادر، این گران کیمیای نعمت نبوده ایم و گه گاه نیز جای شکر گزاری، کفران نعمت کرده باشیم، خود را مستحق عقاب نموده ایم نه ثواب! اگر چنین باشد باید بسیاری از امید ها نا امید شود و افراد با دل سردی دست به دعا بر دارند.

امّا نه! گویا هنوز کور سوی امیدی هست:

ماه در دل شب فقط یک نفر دیده می شد که در حال مناجات با پروردگار است. با سوزی از سویدای دل، خداوند را می خواند. در تاریکی دل شب دیده نمی شد کیست. صدایش امّا طنین انداز بود. پدرم به من فرمودند: صدا را می شنوی؟ پاسخ دادم: آری. پدر فرمودند: پسرم، برخیز! به سوی او بشتاب و ببین کیست که این گونه خداوند را می خواند.

از جا برخاستم و به سوی صدا رفتم. او را بین حجر الاسود و مقام ابراهیم علیه السلام یافتم. جوانی با سوز دل و آهی از سر درد معبودش را صدا می زد و حاجتش را از او طلب می کرد. رو سوی او کردم: اجابت کن پسر عمّ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را! سخنی بر زبان جاری نکرد. تنها با دست اشاره نمود که شما جلو تر راهی شوید و من پی تان خواهم شتافت. اندک راه را سپری کردیم تا نزد پدرم امیر مؤمنان علیه السلام رسیدیم. پدر رو به او کردند: کیستی و مشکلت چیست؟ با صدایی شکسته از بار غصه پاسخ داد: عربی هستم و داستانم طولانی است. در گذشته های نه چندان دور بنده ای بودم، بندگی خود از یاد برده! اهل فساد و قمار و طرب. پدری داشتم سخت دل تنگ از کرده های من نصیحتم می نمود و من از اصرار بر گناه دست بر نمی داشتم. روزی به خانه رفتم تا برای قمار پولی بردارم. این بار پدرم با تمام نیرو در مقابلم ایستادگی کرد. من نفهمیدم و خطا کردم. با او درگیر شدم و کتکش زدم، دستش را پیچاندم و به زمینش افکندم. پول را برداشتم و از خانه بیرون رفتم، به سراغ عیاشی و گناه خود. این بار امّا، پدرم سخت رنجید، بیش از پیش! تمام حرف دلش را چنین گفت:

معبودا! همه از تو باران طلب می کنند و تو باران رحمتت را فرود

ص: 48

می آری. من از تو فرزند خواستم و تو اجابت کردی. امروز که نیرومند شده و سرش به کوهان شتر می رسد. دستم را می پیچاند و به زمینم می افکند. بار خدایا دستش را بپیچان!

آن هنگام نفرینم نمود. امّا آن قدر دل شکسته شده بود که همان هنگام تصمیم گرفت تا به هر زحمتی خود را به خانه خدا رساند و در مسجد الحرام مقابل کعبه نفرینم کند. به هر زحمتی بود چنین کرد، من نیز همراهش راهی شدم. در مقابل خانۀ خدا دست به نفرین و ناله برداشت و دست آخر هم عرضه داشت: بار خدایا نیمی از بدنش را فلج نما!

جوان قسم خورد: و اللّه قسم! هنوز نفرینش پایان نیافته بود که تیر دعا به اجابت نشست و ناگهان دریافتم که نیمی از بدنم از کار افتاده است.

همان روز بود که دریافتم چقدر بیچاره شده ام و درک نمودم که

عجب خطایی نموده ام. به شهر خود باز گشتیم. هر روز بیش از دیروز بیماریم رنجم می داد. هر چه از پدر پوزش طلب می کردم و صورت به پایش می نهادم تا مرا ببخشاید جوابم نمی داد. سه سال تمام دست نیاز به دامانش گرفتم تا به همان نقطه باز گردد و از خداوند شفایم را طلب کند، امّا سودی نمی بخشید. عاقبت راضی شد و سوار بر شتر، رهسپار مکّه شدیم. در راه کوهستان ناگهان شتر پدر رم کرد و او را از بلندی به زیر انداخت. سرش به سنگی برخورد کرد و جان از کف داد.

من ماندم و کوه درد و دست نیاز و امید ناامید! پدر را در همان نقطه دفن نمودم و با قصۀ غصّه های خود به این جا شتافتم. امیدم ناامید است و دست طلبم به درگاه خداوند خدای را می خوانم تا

ص: 49

مگر نگاهم کند و مشکلم را حل نماید.

سخن که به این جا رسید، امیر المؤمنین علیه السلام رو به جوان کرده و فرمودند:

فریاد رس آمد به سراغت! فریاد رست منم دل از غم خالی کن و آسوده باش! آیا می خواهی دعایی بیاموزمت که رسول خدا به من آموخت؟ دعایی که در آن اسم اعظم اکبر عزیز خدا ست! هر که این دعا را بخواند دعایش مستجاب و خواسته اش اجابت می شود. (1) به واسطهٔ این دعا ناراحتی اش برطرف و گرفتاریش رفع می شود. غم و غصه اش نیز پنهان می گردد. بیماریش شفا می یابد، گناهانش آمرزیده و عیب هایش پوشیده می گردد. اگر به راستی بنده ای مطیع باشد و دچار عجب نگردد، با خواندن این دعا، خداوند کوه را برایش به حرکت در می آورد و مرده را به این دعایش زنده می نماید.

ای جوان! دلم به حالت سوخت. برای این که درستی نیتت برای خداوند آشکار شود، دعا را برای کار گناه و حاجت ناروا نخوان. اگر با خلوص نیت این دعا را بخوانی، خداوند دعایت را مستجاب می نماید و از آن بالا تر، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را در خواب خواهی دید که تو را به استجابت دعا و بهشت وعده می دهند.

امام حسین علیه السلام می فرمایند: من ایستاده بودم و بسیار بیش تر از آن جوان خوشحال شدم جوان به فکر سلامتی خود بود و من

ص: 50

خوشحال از این که پدرم می خواهند گوهر گران بهایی را در اختیارمان قرار دهند.

پدرم به من فرمودند: قلم و دواتی بیاور و آن چه می گویم را بنویس. چنین کردم و دعا را به خط خود نوشتم. سپس به من فرمودند: دستور دعا را به آن جوان دهم. رو به او کردند: این دعا را بخوان و حاجتت را از خداوند طلب نما. فراموش نکن که حتماً با طهارت باشی! ای جوان؛ امشب ده بار این دعا را بخوان و فردا صبح خبر خوش را برایم بیاور!

فردا صبح دم دمه های طلوع آفتاب، سپیده دمان، جوان افسرده حال دیشب، خوشحال و سالم دوان دوان به سمت ما آمد:

قسم به خدا که اسم اعظم در این دعا ست! همه در خواب بودند که من دعا را به دست گرفته، شروع به خواندن نمودم. بار دوم که دعا را خواندم، ناگهان صدایی ندا بر آورد: بس است! خداوندگار عالم را به اسم اعظمش خواندی! سپس به بستر خواب رفته ،خوابیدم و در خواب رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را زیارت نمودم. دست مبارک شان را بر بدنم کشیدند و فرمودند: از اسم اعظم و عظیم خدا محافظت کن که تو در مسیر خوبی هستی. به ناگاه از خواب برخاستم و خود را سالم یافتم. خداوند شما را جزای خیر دهد.» (1)

دعایی که امیر مؤمنان علیه السلام آموختند، نسخه ای است برای هر آن کس که عاقّ والدین شده است. نسخه ای بس ارزشمند! این دعا همان اکسیر اعظم است و کبریت احمر؛ دعای شریف «مشلول» که در مفاتیح الجنان نیز آمده است.

ص: 51

راستی! با گناهان مان بیش از این که خود را بی چاره کرده باشیم، دل مولای مهربانی چون امام زمان علیه السلام را به درد آورده ایم! به یاد دارید؟ بزرگ ترین مصیبت، مصیبت غیبتی است که با گناهان خود، سبب ساز آن شده و امام زمان علیه السلام را به گرفتاری انداخته ایم. امام زمان علیه السلام از ما که دیگر چنین انتظار ندارند! ما که جزء دوستان ایشان هستیم نه دشمنان شان! بسیاری از افراد آن هنگام که بعضی از ما را می بینند، التماس دعا می گویند. با خود نجوا می کنند که اینان از خدمت گزاران امام زمان علیه السلام هستند.

با این آبرو، با این نعمت چه کردیم؟ آیا حق این نعمت را ادا نمودیم؟ امام زمان علیه السلام بیش از پدر و مادر به گردن ما حق دارند. طبق فرمایش امام رضا علیه السلام، امام زمان علیه السلام برای ما هم پدر هستند و هم مادر. مادری مهربان تر از مادر نیکو کار به کودک خرد سالش. (1) امام زمان علیه السلام، هم حق پدری به گردن ما دارند، هم حق مادری.

چه کس می تواند مدّعی شود که من عاقّ امام زمان علیه السلام نیستم؟ چه کس می تواند ادّعا کند تا به امروز دل امام زمان علیه السلام را نشکسته و ایشان را از خود نیازرده است؟

نکند به خاطر ایذاء امام زمان علیه السلام، آزردن ایشان، شکستن دل شان ... عاقّ پدر مهربانی چون ایشان شده امشب آمرزیده نشویم؟! این از بزرگ ترین هراس هایی است که باید داشت! و اللّه بزرگ ترین نعمت، نعمت ولایت امام عصر علیه السلام است. به خدا قسم بالا تر از این نعمت، نعمتی نداریم. هر نعمتی به ما می رسد از برکت امام زمان علیه السلام است.

ص: 53

توحید! از توحید بالا تر؟ نعمت توحید هم به برکت امام زمان علیه السلام است. (1) همان گونه که در زیارت جامعه کبیره خطاب به ائمه معصومین علیهم السلام می نماییم، نعمت های مادی و معنوی همگی به خاطر نعمت امام است.

«به یمن وجود شما ست که (خداوند) باران نازل می کند و آسمان را نگاه داشته تا بر زمین نیفتد، این شمائید که خداوند به برکت تان ناراحتی ها را رفع می کند و ما را از سقوط در وادی هلاکت نجات می دهد.» (2)

اگر شکر این نعمت را به جا نیاورده باشیم، شکر هیچ نعمتی را نگزاشته ایم. به راستی باید از شرم سر به زیر انداخت و از امام زمان علیه السلام خجالت کشید که با این همه لطف در حقّ مان این گونه آزارش می دهیم. اگر اذیت شان کرده و عاقّ ایشان شده باشیم، به راستی باید چه کرد؟!

است (1) امام کشتی نجات است (2) امام طبیبی است که خود به دنبال بیمارانش می گردد! (3)

امير المؤمنین علیه السلام خود سراغ آن جوان گناهکار آمده، فرمودند:

«فریاد رست آمد!»

یعنی ای جوان من فریاد رس تو هستم.

فریاد رس ما کیست؟ کشتی نجات ما کیست؟ طبیب درد های مان چه کسی است؟ مگر نه این است که در زیارت آل یاسین می خوانیم:

«سلام بر تو ای داد رس و رحمت پهناور!» (4)

فریاد رس خلق و رحمتِ بی کران خداوند بر روی زمین امام زمان علیه السلام هستند. در این عبارات باید به خوبی تأمل نمود! ما به امام زمان علیه السلام ظلم کرده ایم ایشان را آزرده و از خود رنجانده ایم، قلب مهربان شان را آماج بی مهری های خود قرار داده ایم و...

امّا اگر قصد رفتن به درگاه خداوند را داریم، اگر می خواهیم خدای مان ببخشاید، چاره ای جز رفتن به در خانۀ امام زمان علیه السلام نداریم! راهی جز امام عصر علیه السلام برای رفتن به درگاه خداوند نیست و این همان حقیقت دعای ابو حمزه است:

«من از تو به سوی تو فرار کرده، پناه می آورم!» (5)

ص: 55

نسخۀ امیر مؤمنان علیه السلام برای عاقّ والدین دعای مشلول، بهانه خوبی است برای آشتی و عذر خواهی از این پدر مهربان! زمان خواندن این دعا همین شب ها ست. عباراتی از این دعای شریف چنین است:

«معبودا! ای صاحب و ای هم دم هر غریب!

ای مونس تنها ماندگان، ای پناه طرد شدگان و ای مأوای هر رانده شده!» (1)

امام زمان علیه السلام هیچ احساس رنجوری نمی کنیم؟! احساس درد و ناراحتی نداریم؟ این همه سال است از ایشان خبری نداریم و عین خیالمان هم نیست! اگر پدر و مادرمان به سفری کوتاه روند، مدام در انتظار نام و نشانی از آنان هستیم. تلفنی ،پیامی.... سال های سال است امّا، از این مهربان تر از پدر خبری نیست و ما عین خیالمان هم نیست! نه. این رسمش نیست!

حجّت خدا بر روی زمین، امامی که تمام نعمت ها به برکت وجود او بر مردم نازل می شود، (1) در هیچ جای زمین و حتی در میان شیعیانش یک جا و مکان ندارد که بنشیند و شیعیانش گردا گردش حلقه زنند!

شب قدر، ملائک دور حجّت خدا طواف می کنند، (2) ما که قصد گشتن به دور حجFت خدا را داریم، باید به کجا رویم و دورش طواف کنیم؟!

ما چه کرده ایم تا این درد غریب غیبت به پایان رسد؟ چه کرده ایم؟ اگر کسی پدرش در زندان باشد وقتی به مجلسی برای دعا می رود چه حالی دارد؟ آیا فراموش می کند که برای رهایی پدر از زندان دعا کند؟ آیا خودش را از یاد نمی برد؟

اگر پدرش یک سال در زندان باقی بماند، به هر دری می زند، سراغ هر کس و نا کس می رود، به هر کس متوسّل می شود، هر دعایی آموخته باشد می خواند هر نذری را انجام می دهد و...

ص: 58

مگر امام زمان علیه السلام در زندان غیبت نیستند؟ مگر در روایت نفرمودند:

«سنّتی که از حضرت یوسف در امام زمان علیه السلام است، زندانی بودن و حبس ایشان می باشد.» (1)

ما کدام یک از این اعمال را برای رهایی امام زمان علیه السلام از زندان غیبت انجام داده ایم؟! این درد بی درمان غیبت با ما چه کرده، که این گونه همه چیز را به فراموشی سپرده ایم و باید مدام به ما تذکر دهند؟!

راوی نقل می کند در صبح روز بیست و یکم ماه رمضان، خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و ایشان را در سجده یافتم. آن قدر سجدۀ ایشان طولانی شد که صدای نفس نفس شان به گوش می رسید. از جمله دعا هایی که ایشان در سجده می نمودند، این بود:

«معبودا! فرج آن کسی که فرج تمام اولیایت به دست اوست را برسان.» (1)

پس چرا ما این گونه دست به دعا بر نمی داریم؟ چرا فقط به فکر خودمان هستیم؟ اگر خداوند فرج امام زمان علیه السلام را برساند، فرج تمام امامان علیهم السلام و تمام دوستان ایشان را رسانده است. فرج ایشان، فرج تمام گرفتاری ها و مشکلات است.

جمع شدن به دور هم و فریاد بر آوردن که یا حجة بن الحسن، عجّل علی ظهورک که دردی از امام زمان علیه السلام دوا نمی کند.

سیّد حیدر حلّی شخصی بود که به درگاه امام زمان علیه السلام شکایت می برد که:

«چرا نمی آیید؟ مگر شیعیان تان را در رنج و درد نمی بینید و....»

حضرت ولیّ عصر در عالم رؤیا به سید نجفی این معنا را فرمودند:

«سیّد حیدر مرا نگران و مضطرب نموده، به او بگو مرا اذیت نکند چون کار (اذن فرج) به دست من نیست!» (2)

ص: 60

چنان که خود فرمودند، امر فرج به دست ایشان نیست تا نزد شان شکوه ببریم و بگوییم که زود تر بیا. امام زمان علیه السلام هم از پیشگاه خداوند فرج شان را طلب می نمایند و از ما نیز همین را خواسته اند. دست به دعا برداریم و یک دعا برای این غریب کنیم. به خدا قسم! دعا اثر دارد. اگر امشب تمام شیعیان یک صدا و یک دل دست به دعا برداشته، برای فرج ارباب عالم، اوّلین دردمند عالم وجود، دعا کنند، از رحمت خدا دور نیست که ظهور شان را جلو بیندازد!

امام صادق علیه السلام فرمودند:

«همان گونه که خداوند امر فرج موسی علیه السلام را یک شبه اصلاح نمود، فرج امام زمان علیه السلام هم در یک شب اصلاح می شود.» (1)

اگر پیش از شب قدر، کسی به ما التماس دعا گفته باشد و بگوید برای حلّ مشكلم دعا کن که تاب و توانم را برده است، به مجلس دعا که حاضر شدیم برایش دعا نمی کنیم؟ امام زمان علیه السلام به تک تک ما التماس دعا گفته اند. خود فرمودند:

برای فرجم بسیار دعا کنید... (2)

چرا سوز و گداز نداریم؟ چرا باطن مان نمی سوزد؟ دعا باید از سویدای دل باشد. باید با عجز و لابه باشد. کسی که به راستی امام زمان را دوست دارد از ابتدای شب به خود می گوید:

امشب باید برای مولایم کاری کنم... !

ص: 61

ص: 62

رمضان، شب قدر می باشد. (1) مقدرات مان در این شب طبق قضای الهی امضا می گردد. (2)

اگر در طول سال، یک شب بیشترین مناسبت را با امام زمان علیه السلام داشته باشد، بی تردید همین شب است! چرا که بنا به صریح روایات در شب قدر ، ملائکه به دور حجّت خدا طواف می نمایند.

از شکافندۀ علوم عالم، باقر العلوم علیه السلام پرسیدند:

«آیا شب قدر را می شناسید؟»

حضرت پاسخ فرمودند:

«چگونه نشناسیم در حالی که در این شب، ملائک به دور ما طواف می کنند.» (3)

عبادت فرشتگان الهی، طواف به دور حجّت خدا ست. همان گونه که یکی از آداب زیارت ائمه علیه السلام طواف به دور قبر شریف شان است. (4)

ص: 64

مهم ترین عمل در این شب توجّه به وجود ذی جود امام زمان علیه السلام است.

که در ادامه دلیل آن بیان خواهد شد.

امیر المؤمنین علیه السلام هستند؛ چرا که نسبت به دشمنان اهل بیت باید بغض و کینه داشت و همین دشمنی با دشمنان اهل بیت علیهم السلام سبب تعالی و تقرّب انسان به خداوند است. (1) امّا نسبت به شیعیان امیر المؤمنین علیه السلام ، تا زمانی که اهل ولایت هستند، نباید کینه به دل گرفت. این نیز خلاف نهی از منکر نیست؛ چرا که می توان از عمل کسی دوری جست و نسبت به آن اعتراض کرد، امّا از خود او کینه به دل نگرفت. به دیگر سخن فرق می کند که انسان از عمل ناپسند کسی بدش بیاید یا از خود او. هیچ فسقی را نمی توان تأیید نمود. چه بسا گاهی نیاز

باشد برای متنبه کردن یک شیعه گناهکار او را توبیخ کرد و حتّی برای مدّتی با او تندی نموده، با چهره در هم کشیده با او برخورد نمود. (2) امّا فراموش نشود که همین برخورد تند، از روی محبّت نسبت به اوست. از روی علاقه نسبت به او و برای این که متوجّه خطایش شود با او برخورد می شود نه از روی دشمنی.

پس در هر صورت نمی توان نسبت به مؤمنی کینه به دل گرفت که غیر این صورت، شب قدر، خود را از مغفرت الهی بی بهره خواهیم نمود.

ص: 68

بود با خود اندیشیدم در این شب جمعه به حرم بازگردم، زیارتی هم برای او به جا آورده، برایش طلب مغفرت نمایم. پس از بازگشت به منزل در همان شب خوابش را دیدم. محلی بود که گویا در آن هیئت برگزار است. هر کس از در وارد می شد، به سویی می شتافت. ناگهان چشمانم خیره به در شد. آری! گویا این حاج جعفر بود که از در وارد می شد. امّا لباس هایی مندرس و پاره بر تن داشت. به خوبی دریافتم که باید حال و روز خوبی نداشته باشد که با چنین جامه ای وارد شده است. سراسیمه به سویش شتافتم: «حاج جعفر! چرا لباس هایت چنین است؟ پاره و مندرس!» رو به من کرده، با الحاح و التماس گفت: «دستم به دامانت! تو را به خدا به فریادم برس! به سختی گرفتارم و هیچ گونه آزادم نمی کنند. بدهی هایی که از مردم بر گردنم است گریبان گیرم شده و خلاصم نمی کند. تو را به خدا به پسرم خبر بده که بدهی هایم را پرداخت کند تا رهایم کنند.» پیشتر به پسرش گفته بودم و اتمام حجت نموده بودم امّا دلیل تاخیرش در باز پرداخت بدهی ها را انحصار وراثت بیان نموده بود. همین کلامم به این جا رسید حاج جعفر نهیبی بر من زد که: «این جا کسی انحصار وراثت نمی شناسد! به او بگو بدهی هایم را بدهد.» شب سپری شد و فردا صبح قصه را برای پسرش باز گو کردم و خود نیز به کمکش شتافتم تا بدهی هایش را پرداخت نمودیم. از این جریان یک سالی گذشت و من از حاج جعفر بی خبر بودم تا شبی به خوابم آمد. این بار با لباس هایی آراسته و زیبا به سویم می آمد. همین که نزدیک رسید، گفت: خدا خیرت دهد که به فریادم رسیدی.» وضع ظاهریش خوب بود امّا در بیابانی حضور داشت که آسمانش را یک پارچه ابر گرفته بود. رو به او کردم و جویای

ص: 70

حالش شدم. پاسخ داد: «خوب نیستم! گرفتاری قبلی حل شد امّا باز هم گرفتارم. گفتم: «چرا دست به دامان صدیقه کبری علیها السلام نمی شوی؟ رو به من کرد: «فاطمه زهرا علیها السلام؟! مگر دختر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم زنی عادی است؟ مگر در این بی کسی هر کسی دستانش به ریحانه رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم می رسد؟ بد تر از همه، هر گاه اهل بيت علیهم السلام قصد دست گیریم می کنند، فلان گناهم مانع آن می شود!» (1)

اگر دست به دامان حضرت زهرا علیها السلام برسد، تمام مشكلات حلّ است. امّا آن جا چون دنیا نیست که هر گاه اراده نمودیم، بتوانیم متوسّل شویم. این شب ها تا می توانیم، باید به فریاد خود برسیم و بخواهیم اهل بیت علیهم السلام به دادمان رسند.

سر دیگر را به ستونی از مسجد. روز ها روزه دار و شب ها شب زنده دار به نماز می ایستاد و به سختی می گریست تا مگر خدایش ببخشاید. زبان حالش این بود که یا در همین مسجد از دار دنیا خواهم رفت یا خدایم بر کرده ام قلم عفو خواهد کشید. دیری نپایید که خبر به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم رسید. پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند:

اگر ابو لبابه نزد من آمده بود، برایش طلب آمرزش می کردم و از خداوند برایش مغفرت می خواستم. امّا امروز که بی واسطه نزد خداوند رفته است دست به دعا بر نمی دارم و نظاره گر آن خواهم شد تا از عاقبت او آگاه شویم.

روز ها پی شب ها می آمد و شب ها از پس روز پس از مدّت ها وحی الهی بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم خاتم فرود آمد:

ای رسول ما! خداوندگار عالم توبه ابو لبابه را پس از این همه الحاح و اصرار پذیرفت.

پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم، این بشارت و مژده را به واسطه همسر شان به گوش ابو لبابه رساندند. امّا این خستگی همراه با شادی ابو لبابه بود که انتظار آن می کشید تا خودِ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم مژده و تضمین بخشوده شدن را برایش بیاورند و طناب بی چارگی از گردنش بگشایند. پس از آمدن پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم به بالین ابو لبابه رو به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نمود و عرضه داشت:

«قصد آن دارم که به شکرانۀ آمرزیده شدنم تمام دارایی ام را در راه خداوند انفاق نمایم.»

حضرت منعش نمودند. اصرار بر نیمی از اموال نمود. حضرت صلی اللّه علیه و آله و سلم

ص: 72

مانع شدند تا به یک سوم آن راضی گشتند. (1)

ابو لبابه بخشوده شد، امّا پس از چه مدّتی و با چگونه توبه کردنی؟!

گرفت و هر یک را بر روی یکی از شانه های خود نهاد و به سوی پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم راهی شد. در مقابل رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم ایستاد و گناه خود را بیان داشت و گفت:

«برای بخشوده شدنم دو شفیع گران قدر آورده ام!»

رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم لبخندی زدند و فرمودند:

«شفاعت این دو فرزندم را پذیرفتم و خداوند گناهت را آمرزید.» (1)

اگر ابو لبابه نیز چون این مرد عرب برای خود شفیع می طلبید، چه بسا پیش از این همه رنج بخشوده می شد.

پس، برای توبه نمودن دو راه وجود دارد؛ اوّلی باید باشد و صحیح است. یعنی پشیمانی و اصرار بر توبه و سختی به خود دادن باید باشد، امّا راه دوم، بهتر و سریع تر جواب می دهد: شفیع بردن آنانی به درگاه خداوند که شفاعت شان بی جواب نمی ماند.

در این شب ها باید توبه کرد باید الحاح و التماس نمود و راه آمرزیده شدن هم همین است. امّا راه میان بری نیز وجود دارد.

توبه کردن عمل ما است، امّا ما کدام عمل مان به طور یقینی پذیرفته می شود که این یکی پذیرفته گردد؟ با کدام زبان توبه می کنیم؟ با زبانی که خود غرق در گناه است؟ با کدام دل؟ دلی که آکنده از محبّت همه جز خدا ست؟

در این شب عظیم می توان صاحب و قطب عالم وجود علیه السلام را شفیع خود قرار داد و از او خواست برای مان طلب عفو نماید. آیا طلب مغفرت او با تنها خود توبه کردن فرقی نمی کند؟!

ص: 74

اگر بخواهیم کمال تمنّا را داشته باشیم، چاره ای نداریم که جسارت کرده، ایشان را به مادر شان حضرت زهرا علیها السلام قسم دهیم. چه بسا اگر نام مادر شان را بریم، به یاد مصیبت های مادر خود بین در و دیوار افتاده، رنجیده خاطر گردند. امّا چاره ای نداریم که بی چاره ایم و مستأصل! کاری از دست خودمان بر نمی آید. دعای مان نیز این است که برایمان طلب استغفار نمایند تا جزء یاران ایشان شویم.

مگر پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم کدام کردۀ ناشایست را مرتکب شده اند که این گونه بر پشت شان سنگینی می کند و خداوند وعدۀ بخشایش آن را به ایشان می دهد؟

هدایت گر امّت، امام هادی علیه السلام فرمودند:

«خداوند متعال، گناهان شیعه امیر المؤمنین علیه السلام را بر پیامبر اكرم صلی اللّه علیه و آله و سلم واسه بار کرده است.» (1)

چرا که پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم ، پدر و پشت و پناه امّت اند. پدر نمی تواند نسبت به گناه فرزند خود بی تفاوت باشد.

موسی بن سیّار می گوید:

«با مولایم علی بن موسی الرضا علیه السلام در حال عبور از شهری بودیم که تا به آن روز قدم در آن دیار نگذارده بودیم. آن جا با تشییع جنازه ای رو به رو شدیم. ناگهان امام رضا علیه السلام چون برّه ای که خود را به مادرش می چسباند، به سوی جنازه شتافتند و آن را تشییع نمودند. آن هنگام که جنازه را بر زمین نهادند تا قبر را مهیّا نمایند، حضرت علیه السلام جمعیت را کنار زده و کنار جنازه نشسته و دست بر سینه اش نهاده، فرمودند:

ای فلانی پسر فلانی! بشارت باد بر تو بهشت! زین پس دیگر نگران نباش!»

رو به ایشان نموده، عرضه داشتم:

«مگر او را می شناختید؟ مگر تا به امروز به این شهر قدم نهاده بودید؟»

فرمودند:

ص: 76

«هر صبح و شام اعمال شیعیان به ما ائمه علیهم السلام عرضه می شود! اگر در کرده ها شان عمل ناپسندی باشد، ما دست به دعا بر می داریم و برای شان طلب بخشش می کنیم!» (1)

می اندیشی؟ اگر سراغ شان رفته درخواست استغفار از گناهان مان نماییم برای مان طلب آمرزش نمی کنند؟

بار الها اگر دعایم را رد ،نمایی چشم امید به درگاه که بدوزم؟!... (1)

آن گاه خداوند را قسم می دهند به چهارده نور مقدّس علیهم السلام ، پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم و صدیقه کبری علیها السلام ، امیر المؤمنين علیه السلام و امام حسن علیه السلام تا پدر بزرگوار شان امام حسن عسکری علیه السلام. آن هنگام خداوند را به خود قسم می دهند تا مگر از باقی ماندۀ غیبت شان چشم بپوشد.

«ای آن که جز تو پروردگاری نیست ای آن که پاسخ می دهی آن بیچاره ای را که تو را می خواند!

ای کسی که به اشک های یعقوب رحم نمودی! ای کسی که گرفتاری ایّوب را محو کردی! بر من ببخشای و رحم نما! پیروزم گردان بر این قوم کافر!» (2)

این است سوز دل ارباب عالمی که در بندِ غیبت، انتظار فرج خود را می کشد و با سوز دل، دست به دعا بر می دارد تا مگر مرهمی بر زخم دیرین و کهنه اش نهند، مگر التیام یابد درد هزار ساله اش. اوست که غمش بیشترین است و درد بی درمان ترین!

ص: 79

نگین انگشتری دخترانش نماید!» (1)

اگر برای امام زمان علیه السلام دعا کردیم و حاجات خود را فراموش کردیم، امام زمان علیه السلام که از فرزندان همان امام رؤوف و مهربان، امام رضا علیه السلام هستند، فراموش نمی کنند برای ما دعا نمایند و حاجتمان را رفع نمایند.

اگر به یکی از دوستان خود برخورد کنی که بگوید:

شب بیست و یکم بسیار به یادت بودم و بیش از خود برای تو دعا

کردم، یا بهتر بگویم، خود را فراموش کرده، فقط برای تو دعا کردم!

چه حالی به تو دست می دهد؟! اگر بدانی مشکلی دارد که مدّت هاست عاجز از حل آن شده و تو می توانی کاری برایش انجام دهی، آیا در اقدام خود سستی می کنی؟!

برداریم و از سوز دل، رفع دردِ دردمند عالم وجود، امام غریب و طرد شدۀ خود، امام عصر و زمان را از خداوند بخواهیم تا مگر لبخندی از شادی بر لبان شان بنشیند!

ان شاء اللّه.

ص: 82

علمية قم.

9. تفسير كنز الدّقائق و بحر الغرائب، قمى مشهدى محمّد بن محمّد رضا، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1368 شمسی.

10. تفسير العيّاشی، محمّد بن مسعود ،عیاشی تهران چاپ خانه علمیه تهران، 1380 شمسی.

11. كمال الدّين شيخ صدوق قم : انتشارات دار الكتب الاسلامية

12. مجموعة ورّام، ورّام بن ابى فراس، قم: انتشارات مكتبة الفقيه

13. مردگان با ما سخن می گویند، سیّد محمّد رضی رضوی، تهران: مرکز فرهنگی انتشاراتى منير، 1380 شمسی.

14. مستدرک الوسائل، محدث نوری، قم: مؤسسة آل البيت لإحياء التّراث.

15. مناجات منتظران، دکتر سیّد محمّد بنی هاشمی، تهران: مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر، 1386 شمسی.

16. مهج الدّعوات، سيّد بن طاووس، قم: انتشارات دار الذخائر.

17. نهج البلاغه، ترجمه و شرح فیض الاسلام، تهران: 1351 قمری.

18. وسائل الشّيعة، شيخ حرّ عاملی، قم: مؤسسة آل البيت لإحياء التراث.

ص: 84