مقدمه مؤلف...3

استناد به سیره ابن حبان در قرن سوم هجری...5

استناد به سیره صحابه و تابعین در قرن اول هجری...6

استناد به سیره مسلمانان در قرن سوم هجری

استناد به سیره صحابه در سال 11 هجری

سؤال یکی از حاضران...10

ارائه حدیث ثقلین از مهم ترین منابع اهل سنت...11

اشکال یکی از حاضران به ماجرای ابن حبان و رفتن به زیارت قبر امام رضا علیه السلام...13

پاسخ حضرت استاد...13

استناد به سیره صحابه در زمان خلیفه سوم...14

قرار دادن حديث ﴿ عَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَ سُنَّةِ الْخُلَفَاءَ الراشدین ﴾ در مقابل حدیث ثقلین...16

پاسخ حضرت استاد...16

کحلانی و حدیث ﴿ عَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَ سُنَّةِ الْخُلَفَاءَ الراشدین ﴾...17

ابن حزم و حدیث ﴿ عَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَ سُنَّةِ الْخُلَفَاءَ الراشدین ﴾...17

پذیرش توسل و تبرک و محدود کردن دایره جواز...19

مقید و محدود کردن جواز توسل به پیامبر...20

مقید و محدود کردن جواز توسل به زمان حیات رسول خدا...21

مقید کردن جواز توسل و تبرک برای امور اخروی...22

تغییر مسیر بحث توسط یکی از حاضران...23

خاتمه بحث و مناظره...24

نکته اول...24

نکته دوم...24

کتابنامه...26

ص: 2

بسم اللّه الرحمن الرحيم

با توجه به جایگاه علمی و تسلط حضرت استاد به مباحث اختلافی میان شریعه و اهل سنت و اطلاعاتی که درباره مباحث مربوط به جریان وهابیت دارند، هنگامی که علمای سایر کشور های اسلامی به ایران و شهر مقدس قم مسافرت می کنند از طرف برخی نهاد های مربوط با حوزه همانند امور بین الملل حوزه علمیه قم يا جامعه المصطفی با دفتر حضرت استاد تماس گرفته می شود و قرار ملاقاتی گذاشته می شود. روزی از سوى «جامعة المصطفی» با دفتر حضرت استاد تماس گرفته و گفتند: تعدادی از علمای اهل سنت و وهابی زده از کشور روسیه به قم آمده اند، اگر وقت دارید ملاقاتی بین شما و آنان صورت گیرد. حضرت استاد پذیرفتند و قرار بر این شد تا در تاریخ؟؟؟؟؟؟ ساعت 7 بعد از ظهر برای دیدار با حضرت استاد به دفتر ایشان بیایند.

علی رغم همه زحمات و مشکلاتی که برای پذیرش این تعداد در دفترشان «مؤسسه ولاء صدیقه کبری علیها السلام» وجود دارد، حضرت استاد همیشه تمایل و اصرار دارند این گونه دیدار ها در فضای کتابخانه صورت گیرد تا مهمانان خارجی حاضر در جلسه با فضای کتابخانه آشنا شوند و کتاب های موجود در کتابخانه را ببینند و متوجه شوند که حدود نصفی از کتاب های موجود در کتابخانه حضرت استاد مربوط به کتاب های اهل سنت است و تقریبا همه صحاح و سنن و شروح آن و کتاب های تراجم و رجال و تاریخ و مجموعه های حدیث اهل سنت در کتابخانه حضرت استاد و علمای شیعه موجود است. علمای شیعه بر خلاف بسیاری از علمای اهل سنت که از داشتن کتاب های شروع در کتابخانه های شان ترس و واهمه دارند، کتاب های اهل سنت را می خرند و آن را مطالعه می کنند و از مطالب مفید آن استفاده می کنند علاوه بر هدف ذکر شده ، حضرت استاد اصرار دارند مطالبی که در رد وهابیت و تفکرات شان نقل می شود، به صورت مستقیم از منابع اهل سنت نقل شود و در همین دیدار ها وقتی مطلبی را به طور مستقیم از منابع آنان نقل می کنند و آن را به حاضرین و طرف مقابل نشان می دهند، حجت را بر خصم تمام کرده و جای هیچ گونه تردید و توجی باقی نمی گذارد.

در روز و ساعت مقرر مقداری شیرینی و شربت برای پذیرایی آماده کرده و منتظر حضور آنان بودیم. ساعت از هفت گذشته بود ولی هنوز مهمانان نیامده بودند. با مسئول مربوطه تماس گرفته شد و مشخص شد به علت ترافیک با حدود 15 دقیقه تأخیر می رسند. ساعت هفت و ربع بود که مهمانان به دفتر حضرت استاد رسیدند. وقتی وارد دفتر شدند به دلیل همراهی مترجم و فظم بردار و تعدادی دیگر از افراد، تعدادشان پیش از آن چه قبلا گفته شده بود، به نظر رسید و ترس آن را داشتم که مکان و وسایل پذیرایی کم باشد، ولی بحث به قدری جالب و حساس شده بود که هنگام پذیرایی چیزی بر نداشتند و شرمنده مهمانان نشدیم.

ص: 4

شروع جلسه با یک شوخی از طرف استاد بود، چون از حدود 20 نفری که در جلسه حاضر بودند تعدادی عرب بلد بودند و تعدادی به زبان فارسی تسلط داشتند و تعدادی تنها با زبان روسری آشنا بودند و استاد با حالت شوخی فرمودند: من به چه زبانی باید صحبت کنم؟ قرار بر این شد که استاد به زبان فارسی صحبت کنند و مترجم به زبان روسی ترجمه کند.

استاد پس از حمد و ستایش خداوند و صلوات بر محمد مصطفی و خاندان گرامیش، سخنان شان را با تقدی و تشکر و خوش آمد گویی به مهمانان شروع کردند و به عنوان مقدمه بحث ، به جایگاه اهل بیت علیهم السلام و سفارش رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم درباره اهل بیت که وجه مشترک میان شریعه و اهل سنت هستند اشاره کرده و فرمودند:

شنیدم که دوستان عازم اصفهان هستند. در آن جا از نزدیک شاهد فرهنگ اصیل و شاهد خیلی از چیز هایی که در تاریخ شنیدید، خواهید بود . بعد هم عازم مشهد هستند. مشهد، جدای این که یک شهر بسیار زیبا و پشرفته و متمدن است، قبر شریف فرزند رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم نیز در آن جاست؛ و جالب این است که از قدیم تا الآن محل زیارت میلیون ها شیعه و سنی بوده است. این یعنی این که اهل بیت علیهم السلام نقطه مشترک بین تمام مسلمین بوده و هستند. همان چیزی که ترمذی با سند صحیح از پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم نقل کرده که آن حضرت فرمودند:﴿ إني تارك فيكم الثقلين، كتاب اللّه و عترتی أهل بيت ﴾. (1) می خواهم عرض کنم اهل بیت علیهم السلام نقطه مشترک بن مسلمانان هستند. و مظهر این اشتراک ، مشهد است. شیعه و سنی برای زیارت به این مکان شریف می آیند و این عمل، منحصر به امروز نیست، بلکه از صد ها سال قبل این سیره وجود داشته است.

زیارت قبر امام رضا علیه السلام می رفت و دعا می کردم و مشکلم حل می شد و این را چندین بار تجربه کردم خدای مرا با محبت پیامبر و اهل بيتش علیهم السلام برسان. (1)

وقتی حضرت استاد این عبارت و متن عربی ابن حبان را خواندند و مترجم برایشان ترجمه کرد ، همگی بهت زده و متعجب شده و سکوت کرده بودند. یکی از حاضرین که به نظر می رسید اطلاع زیادی از شخصیت و جایگاه ابن حبان نزد اهل سنت نداشت و یا این که خودش را به نادانی زده بود و قصد کوچک جلوه دادن ابن حبان و کم اهمیت دادن عمل و رفتار او را داشت، درباره جایگاه و شخصیت ابن حبان پرسید. با اشاره و درخواست حضرت استاد كتاب «سير أعلام النبلاء» ذهبی را آوردم و استاد برخی از عبارات ذهبی درباره ابن حبان را برایشان خواندند. شمس الدین ذهبی که از بزرگان اهل سنت در قرن هشتم است در وصف ابن حبان می گوید: « الْإِمَامُ الْعَلَّامَةِ الْحَافِظِ ، شَيْخُ خُرَاسَانَ ، كَانَ ابْنُ حُبَّانِ ثِقَةً ، نبيلاً ، فهمَا» (2)

استاد در ادامه سخنان شان و در راستای تکمیل استدلال خودشان فرمودند: ماجرای ابن حبان و رفتن به زیارت قبر امام رضا علیه السلام و درخواست حل مشکلاتش، در قرن سوم هجری اتفاق افتاده است و اهل سنت از پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم روایت نقل می کنند که سه قرن اول بهترین قرن ها و کسانی که در سه قرن اول زندگی می کنند بهترین انسان ها هستند. (3) و ماجرای ابن حبان و رفتن به از کارت قبر امام رضا علیه السلام نیز در یکی از بهترین قرون و توسط بهترین افراد صورت گرفته است، اما الآن می گویند توسل شرک است و حرام است.

بن أبي... و قد كان كتب إلى معاوية أنه قد ضبط العراق بيمينه، و شماله فارغة فجمع لها لحجاز مع العراقين. و اتصلت و لاته بأهل المدينة، فاجتمع الصغير و الكبير بمسجد رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم و ضحوا إلى اللّه و لاذوا بقبر النبي ثلاثة أيام، لعلمهم بما هو عليه من الظلم و العسف فخرجت في كفة بثرة (1) ثم حكها ثم سرت و اسودت فصارت أكلة سوداء، فهلك بذلك». (2) در سال 53 هجری، معاوی زیاد بن ابی را به استانداری مدینه منصوب کرد، مردم مدینه چون از ظلم ها و جنایات زیاد بن ابی خبر داشتند وقتی خبر منصوب شدن زیاد بن ابی عنوان حاکم مدینه به گوش شان رسید، همگی (بزرگ و کوچک) در مسجد پیغمبر جمع شدند پناهنده شدند و به مدت سه روز به قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و به آن حضرت متوسل شدند تا از شر او در امان بمانند.

حضرت استاد پس از خواندن عین متن عربی و ترجمه بخشی از آن، برای این که هیچ شبهه ای نماند و همه شک و تردید های حاصل از ترجمه مترجم از بین برود، از یکی از علمای اهل سنت حاضر در جلسه که کمی به زبان عربی و روسی تسلط داشت، خواستند تا عین عبارات مسعودی را برای سای حضار ترجمه کنند؛ ولی متأسفانه در ترجمه عبارت «لاذوا بقبر النبي» تصرف کرد و اصرار داشت که بگوید : اهالی مدینه از خداوند خواستند تا مشکل شان را بر طرف نماید، ولی با اصرار استاد بر عبارت مسعودی که می گوید: «لاذوا بقبر النبي» عین عبارت مسعودی ترجمه شد. حضرت استاد در تصحیح و رد ترجمه صورت گرفته، فرمودند: خداوند در همه جا حاضر است و اگر قرار بود اهالی مدینه حل مشکل شان را از خداوند بخواهند، لازم نبود به مسجد پیغمبر و کنار قبر رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم بروند و به قبر آن حضرت پناهنده شوند ، بلکه می توانستند در خانه های خودشان و یا در مساجد دیگر حل مشکل شان را از خداوند بخواهند.

حضرت استاد پس از نقل و توضیح عبارات ابن حبان و مسعودی، خطاب به حاضرین فرمودند: با توجه به آن چه در این کتاب ها موجود است معلوم می شود که مسأله توسل و استغاثه، پناه بردن به قبور و زیارت قبور جزء فرهنگ و سیره سلف بالأخص صحابه پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و در قرن اول هجری بوده است.

نشان می دهد راه و روش مسلمانان اعم از شریعه و سری با روش وهابیت فرق می کند، برای تان بخوانم. ابن حجر عسقلانی در کتاب «فتح الباري شرح صحيح البخاري» مطلب را در مورد تبرک مردم به خاک قبر بخاری نقل می کند او می گوید: وقت بخاری در سال 256 هجری وفات کرد و او را دفن کردند، مردم از خاک قبرش برای تبرک بر می داشتند. مردم به حدی از خاک قبر بخاری برداشتند که از ترس نمایان شدن بدن بخاری بر روی قبرش ضریح گذاشتیم. (1)

عین همین مطلب را سبکی یکی دیگر از علمای بزرگ شافعی در کتاب «طبقات الشافعی الكبرى » و در شرح حال بخاری نقل کرده است. (2)

نکته جالب این ماجرا هم این است که در قرن سوم که طبق روایات موجود در کتب اهل سنت یکی از بهترین قرن ها می باشد صورت گرفته است.

حضرت استاد پس از نقل مطالب ابن حبان، مسعودی و ابن حجر عسقلانی فرمودند: مطالبی که برای تان نقل کردم از کتاب های معروف اهل سنت نقل شد و همه شما ابن حجر عسقلانی، ابن حبان، مسعودی و سبکی را می شناسید. همه این عالمان می گویند: زیارت قبور ،توسل، تبرک و پناهنده شدن به قبور انبیاء و صلحاء از آموزه ها و سیره اهل سنت و سلف است و نشان می دهد توسل و تبرک بین صحابه و تابعین وجود داشته و این افراد در بهترین قرون و به ادعای خودتان جزو بهترین انسان ها هستند. کسانی که ادعا می کنند سلفی و تابع سلف هستند باید به عمل و سیره سلف پایبند و معتقد باشند و از آن تبعیت کنند.

حضرت استاد در پایان مباحث مقدماتی خودشان چند سوال مطرح کرده و خطاب به علمای اهل سنت حاضر در جلسه فرمودند آیا امروز می توانیم فرهنگ توسل و تبرک را در مکه و مدینه پیاده کنیم؟

آیا می توانیم سه روز کنار قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم توسل داشته باشیم؟

آیا می توانیم مقداری از خاک قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را به عنوان تبرک برداریم؟

دو راه بیشتر وجود ندارد، اگر حرف و هابیت نجد و قصیم درست است، پس همه سلف حتى صحابه پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم مشرک هستند! و اگر مطالب ابن حبان ،مسعودی، ابن حجر و سبکی درست است، پس روش

ص: 8

وهات غیر از دین اسلام و روش سلف است و نشان می دهد و هابی ها مسلمان نیستند؛ چون نمی شود این دو مطلب جمع کرد.

حضرت استاد با متذکر شدن مشکلات امروز دین اسلام، تفکر وهابیت را عامل این مشکلات دانست و فرمودند: امروز امت اسلام گرفتار همین تفکر وهابیت شده است. یمن را بمباران می کنند و هزاران نفر را می کشند، سوری را بمباران می کند و 10 میلیون سوری را آواره می کنند، در کشور عراق 3 میلیون آواره وجود دارد، چرا؟ چون به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام متوسل می شوند و «یا محمد» و «یا علی» می گویند.

بیاورید. جلد مربوطه را آوردند. کتاب را باز کردم و در حوادث سال یازده هجری توسل صحابه به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را در جنگ با مسیلمه کذاب به او نشان دادم. (1) عالم وهابی از دیدن مطلب تعجب کرد و کمی به فکر فرو رفت و پس از مدتی گفت : این مطلب ضعیف است گفتم: اول ادعا کردی چنین چیزی وجود ندارد، اما الان می گویی ضعیف است. گفتم: ابن کثیر شاگرد ابن تیمی است. اگر توسل را شرک و حرام می دانست حتی همین مطلب ضعیف را هم نباید در کتابش ذکر می کرد و نباید آن را به لشگر ابو بکر نسبت دهد.]

رفت من قبا را گرفتم. هر گاه شخصی مریض می شد قبای پیامبر را داخل ظرفی می گذاشتیم و روی آن آب می ریختیم و آن آب را به عنوان داروی شفابخش به مریض ها می دادیم. (1)

حضرت استاد در توضیح و تبیین روایت مسلم فرمودند: اسماء در سال 73 هجری از دنیا رفته است. (2) در روايت مسلم تعني «تُتشفى» دارد، یعنی طلب شفا از قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم با توجه به وفات اسماء در سال 73 هجری معلوم می شود که قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم حدود 60 سال بعد از رحلت آن حضرت برای طلب شفای مريض ها توسط عایشه و خواهرش اسماء مورد استفاده قرار می گرفته است.

نووی یکی از مهم ترین شارحان صحیح مسلم در شرح همین روایت می نویسد: این روایت نشان می دهد که تبرک به لباس ها و آثار صالحین، امری مستحب و جایز است. (3)

حضرت استاد پس از نقل مطلب مربوط به قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم باز هم حاضر من را خطاب قرار داده و پرسیدند: ای اهل فکر! آیا امروز در مکه و مدینه می شود چنین کاری را انجام داد؟

یکی از حاضرین در پاسخ سؤال حضرت استاد به شوخی عرض کرد: در روسیه مکانی وجود دارد که توسل و تبرک و این اعمال را در آن جا می شود انجام داد.

اما یکی دیگر از علمای حاضر در جلسه که سخنش کمی جدی به نظر می رسید، عرض کرد امروزه قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم وجود ندارد تا بتوان از آن برای استشفاء و درمان مرتضی ها استفاده کرد. برداشت من از سخن او این بود که اصل استشفاء به قبا و آثار به جا مانده از پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را قبول دارد.

حضرت استاد در پاسخ نفر دوم فرمودند: سخن درباره خصوص قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نیست تا بگویید قبل از بین رفته و وجود ندارد و الا طلب شفا از قبای پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را قبول داریم بلکه سخن درباره تفکر وهابیت است که چنین اعمالی را حرام می داند.

هنگامی که سخنان حضرت استاد درباره زیارت قبور ،توسل، تبرک و طلب شفاء تمام شد، مطابق قولی که به یکی از حاضرین در جلسه داده بودند ، به نقل حدیث ثقلین از صحیح مسلم و سنن ترمذی و مسند احمد بن حنبل پرداخته و فرمودند:

مسلم بن حجاج نیشابوری حدیث ثقلین را این گونه از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم نقل کرده: «... أنا تارك فيكم ثقلين أولهما كتاب اللّه فيه الهدى و النور ، فخذوا بكتاب اللّه و استمسكوا به، فحثّ على كتاب اللّه و رغب فيه. ثمّ قال: و أهل بيتي أذكركم اللّه في أهل بيتي، أذكركم اللّه في أهل بيتي، أذكركم اللّه في أهل بيتي...». (1)

احمد بن حنبل نیز به نقل از ابو سعید خدری می نویسد: پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند: ﴿ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ، أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ اَلْآخَرِ، کِتَابَ اَللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ، وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ﴾. (2)

و ترمذی در کتاب معروف سنن ترمذی در بحث مناقب اهل بیت علیهم السلام از قول جابر بن عبد اللّه می گوید:

رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را هنگام حج و در روز عرفه دیدم که بر شتر مخصوص خود سوار بود و خطبه می خواند، شنیدم که می فرمود: ﴿ يا أيها الناس! إنّي قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لن تضلوا، كتاب اللّه و عترتي أهل بيتي ﴾. (3)

حضرت استاد وقتی حدیث ثقلین را از کتاب های مذکور خواندند، در راستای تکمیل استدلال و هدایت حاضران به سوی اهل بیت علیهم السلام، سؤالی را مطرح کرده و فرمودند:

اهل بیت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را چه کسی باید تعیین و مشخص و به مردم معرفی کند؟ خود پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم یا شخص دیگر؟ اهل بیت شما را شما باید مشخص و معرفی کنید یا من؟ من اهل بیت شما را بهتر می شناسم یا خودتان؟

حضرت استاد برای دادن پاسخ به سؤالی که مطرح کرده بودند، کتاب «سير أعلام النبلاء» ذهبی را خواستند و من نیز فورا حاضر کردم. استاد با توجه به مطلبی که ذهبی نقل کرده، فرمودند: مسلّم است که کسی بهتر از خود پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نمی تواند اهل بیتش را معرفی نماید. لذا ذهنی می گوید: روایت صحیح داریم که پیامبر

ص: 12

اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم حضرت علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام را در زیر کسا و عبایی جمع نموده و فرمودند: ﴿ اللّهم هؤلاء أهل بيتي... ﴾. (1)

حضرت استاد مباحث مقدماتی خودشان را در دو نکته خلاصه کردند و فرمودند:

نکته اول: سلف و صحابه و تابعین زیارت قبور، توسل و تبرک را جایز می دانست و عمل می کرد، اما امروزه عده ای پیدا شده اند و این اعمال را شرک و حرام می دانند و این جریان، جریان اسلامی نیست. وظیفه شما علماست که مردم را آگاه کنید.

نکته دوم: این که از اهل بیت علیهم السلام منحرف شده ایم و باید به سمت اهل بیت علیهم السلام برگردیم. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم مسلمانان را به سوی قرآن و اهل بیت خودش دعوت کرده و تمسک همزمان به قرآن و اهل بیت علیهم السلام را ضامن هدایت و گمراه نشدن مسلمانان قرار داده است. مهم ترین گمشده امروز مسلمانان، اهل بیت پیامبر هستند. تمسک به اهل بیت علیهم السلام یعنی عمل به رهنمود های اهل بیت، کما این که تمسک به قرآن یعنی عمل به دستورات قرآن. صرف محبت اهل بیت کافی نیست، بلکه باید به روایات، فقه و اخلاق اهل بیت علیهم السلام عمل کنیم.

کراراً به آن جا رفته است. اگر کنار قبر امام رضا علیه السلام مدخلیت و موضوعیت ندارد، چرا در خانه خودش و یا مسجد نزدیک خانه اش حل مشکلاتش را از خدا نمی خواهد؟

ثانيا: ما هم قبول داریم که درخواست از خداوند بهتر است و ابن حبان در کنار قبر امام رضا علیه السلام از خداوند درخواست کرد و معتقدیم هم می شود به طور مستقیم از خداوند درخواست کرد و هم کنار قبر امام رضا علیه السلام رفت و ایشان را واسطه قرار داد؛ پس هر دو عمل جایز هست ولی آیا الآن در مکه و یا مدینه می شود این کار را کرد؟ آیا آنان این عمل را جایز می دانند؟ نه تنها جایز نمی دانند، بلکه حرام می دانند.

درگیری مسلمانان با وهابیان در افضلیت این عمل نیست، بلکه سخن در جواز و تحریم است. همه مسلمانان رفتن به زیارت قبور و واسطه قرار دادن آنان و متوسل شدن به صاحبان قبور را جایز می دانند، اما وهابیان چنین اعمالی را حرام می دانند.

ثالثا: در سیره و رفتار صحابه و تابعین مواردی را داریم که حل مشکلات شان را از غیر خدا (پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم از رحلت شان) خواسته اند. من از کتاب های شما به یک مورد اشاره می کنم تا معلوم شود که حل مشکلات را از غیر خدا هم می شود درخواست کرد.

حاجتش بر آورده شد و از خانه خلیفه سوم بیرون آمد. در مسیر راه با عثمان بن حنیف مواجه شد . او که فکر می کرد عثمان بن حنیف وساطت کرده و سفارش او را نزد خلیفه سوم کرده، از عثمان بن حنیف به خاطر وساطت و کمکی که کرده بود ، تشکر کرد و گفت : اگر درباره من و مشکلم پیش خلیفه وساطت نمی کردی، خلیفه به من و مشکلم توجه نمی کرد.

عثمان بن حنیف گفت: من هیچ وساطتی بین تو و خلیفه انجام نداده و سفارشی نکرده ام، بلکه اثر همان دعایی بود که به تو یاد دادم، زیرا روزی نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم حاضر بودیم. شخص نابینایی خدمت آن حضرت آمد و از مشکلات نابینایی اش گفت. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم او را به صبر توصیه کردند، اما آن فرد نابینا گفت: من تنها هستم و کسی را ندارم که دستم بگیرد. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به آن مرد نابینا گفتند: وضو بگیر و دو رکعت نماز بخوان و سپس هم این دعا را به او یاد دادند. هنوز لحظاتی نگذشته بود که همان مرد نابینا در حالی که کاملا بینا شده بود ، نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم برگشت. (1)

این ماجرا به خوبی نشان می دهد که توسل به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را خود پیامبر به صحابه آموخته است و برای حل شدن مشکلات می توان به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم متوسل شده و آن حضرت را واسطه قرار داد . و صحابه به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم متوسل شده اند. اما ابن تیمیه که حدود 700 سال پس از دوران صحابه به دنیا آمده، می گوید: هر کس نزد قبور انبیاء و صالحان برود و حوائجش را نزد آنان مطرح کند و حل مشکلاتش را از صاحبان قبور بخواهد مشرک است و باید توبه کند و الا باید کشته شود. (2)

ص: 15

وهابیان می گویند: شیعه مشرک است و از دین اسلام خارج است، ازدواج با دختران شیعیان جایز نیست دختران تان را نیز به پسران شیعه ندهید و اگر چنین ازدواجی صورت بگیرد عقد ازدواج باطل است، شیعیان به اهل بیت علیهم السلام متوسل می شوند و «یا علی» و «یا حسن» می گویند. (1)

حضرت استاد پس از پاسخ دادن به سؤال مطرح شده، دوباره علمای حاضر در جلسه را به وحدت بین شیعه و سنی و گفتن حقائق و دفاع از اسلام اصیل و آموزه های آن دعوت کرده و فرمودند: ما از امثال شما توقع داریم که حقائق را به مردم بگویید. ما امروز نیاز به وحدت اسلام داریم. دشمن همه ما مشترک است. دیدید چه بلایی سر غزه آورد؟ مگر غزه شریعه است؟ مگر سوریه شیعه است؟ دشمنان اسلام با محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم و قرآن و امت اسلام مخالفند.

سفارش به سنت خلفای راشدین معنی و اثر خاصی ندارد. علمای اهل سنت در سند و دلالت این حدیث مناقشه کرده اند.

[در راستای تکمیل بحث حضرت استاد به بخشی از سخنان محمد بن اسماعیل كحلانی و ابن حزم اندلسی در نقد حدیث ﴿عَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَ سُنَّةِ الْخُلَفَاءَ الراشدین ﴾ اشاره می شود.

2. در مواردی که خلفا با هم اختلاف دارند ما مجاز و مختار باشیم به اقوال و نظرات هر کدام از خلفا که می خواهیم عمل کنیم این صورت هم درست نیست؛ زیرا باعث خروج از اسلام می شود. معنا و مفاد این صورت این است که دین خدا به ما موکول شده است و همه مسلمانان حق دارند هر چیزی را که می خواهند حرام یا حلال کنند و در نتیجه امکان دارد چیزی را که برخی از مسلمانان حرام می دانند عده ای دیگر حلال بدانند . آيات ﴿ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ﴾ (1) ،﴿ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا ﴾ (2) و ﴿ وَلا تَنَزَعُوا ﴾ (3) نیز با این صورت سازگار نیست و بطلان آن را نشان می دهد؛ زیرا مطابق این آیات آن چه در زمان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم حرام بوده تا روز قیامت حرام خواهد بود و آن چه در زمان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم واجب بوده تا روز قیامت واجب خواهد بود و آن چه در زمان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم حلال بوده تا روز قیامت حلال خواهد بود.

اشکال دیگری که متوجه این صورت است این است که اگر مختار باشیم به اقوال و رفتار هر خلیفه ای که دوست داریم عمل کنیم و اقوال و رفتار سایر خلفا را کنار بگذاریم با مفاد روایت «عليكم بسنتي و سنة الخلفاء الراشدين» مخالفت کرده ایم؛ زیرا به اقوال و رفتار و سنت های برخی از خلفا عمل نکرده ایم و از آنان تبعیت نکرده ایم. با توجه به اشکالاتی که صورت اول و دوم دارد چاره ای جز پذیرفتن صورت سوم نداریم.

3. صورت سوم این است که تنها در مواردی که همه خلفا و صحابه با هم اتفاق نظر دارند به آراء و نظرات شان عمل کنیم. (4) ]

ص: 18

بدن مطهر انداخت و آن حضرت را بوسید و شروع کرد به حرف زدن با پیکر مطهر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم گفت: ای رسول خدا! پدر و مادرم فدایت! چه قدر پاک و پاکیزه زندگی کردی و پاک و مطهر از دنیا رفتی ! ای رسول خدا! پیش پروردگارت ما را هم به خاطر داشته باش و فراموش مان نکن. (1)

حضرت علی علیه السلام خلیفه چهارم در نظر شما نیز همین کار را انجام داده و صورت روی صورت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم گذاشت و فرمود: ﴿ بأبي أنت و أمي ! أذكرنا عند ربك و اجعلنا من بالك ﴾. (2)

ثالثا: علاوه بر سیره عملی خلفا خداوند نیز در قرآن کریم توسل به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را جایز و مشروع شمرده و مسلمانان را به این امر مهم هدایت کرده می فرماید: ﴿ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللّه وَ اسْتَغْفَرَ هُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّه تَوَّابًا رَّحِیماً ﴾. (3) خداوند در این آیه به مسلمانان یاد می دهد که وقتی گناه کردند، نزد پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم بروند و برای آمرزش گناهان شان به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم متوسل شوند.

پس از پاسخ های مستند و مستدل حضرت استاد به سؤال مطرح شده، کسی که سؤال را پرسیده بود، از روی ناشی گری و شاید هم از روی عناد و لجاجت پرسید : آیا از خلفای راشدین روایتی دال بر جواز توسل و تبرک نقل شده است؟

حضرت استاد در پاسخ این سؤال فرمودند: وقتی در سیره عملی خلفای راشدین توسل وجود دارد و به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم متوسل شده اند، چه اصراری بر وجود روایتی از آنان در این زمینه دارید؟ عمل و سیره عملی خلفای راشدین از گفتار و سخن آنان کم تر است.

بر آمده و گفت: پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم انسان ویژه و خاصی است و ما توسل به ایشان را می پذیریم، ولی اهل بیت او انسان های معمولی هستند و نمی شود به آنان تمسک جست.

حضرت استاد در پاسخ به این سؤال فرمودند:

اولا: پس قبول داری که توسل به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم شرک نیست.

ثانیا: چه کسی گفته توسل از اختصاصات پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم است؟

ثالثا: شما مشروعیت و جواز توسل به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را پذیرفتید، در حالی که ابن تیمیه و وهابیت ها همین مطلب را قبول ندارند و حتی توسل به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را هم شرک می دانند. این توی در کتاب «زيارة القبور و الاستنجاد بالمقبور» می گوید: هر کس نزد قبور انبیاء و صالحان برود و حوائجش را نزد آنان مطرح کند و حل مشکلاتش را از صاحبان قبور بخواهد مشرک است و باید توبه کند و الا باید کشته شود. (1)

و محمد بن عبد الوهاب در کتاب کشف الشبهات می گوید: هر کس از ملائکه انبياء و اولیاء الهى طلب شفاعت کند و برای رسیدن به خدا و برآورده شدن حاجاتش، آنان را واسطه قرار دهد؛ کافر و مشرک است و خون و مالش حلال است. (2)

حضرت استاد در پاسخ به این سؤال و شبهه فرمودند:

اولا: آیا اطلاق دارد و قرینه ای برای مقید کردن آن به زمان زنده بودن پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم وجود ندارد.

ثانیا: اگر گفتید آیه مختص زمان حیات پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم است، باید آیه را کنار بگذارید و بگویید قرآن مربوط به زمان خاصی است، آیا به لوازم حرفتان پایبند هستید؟

ثالثا: در ذیل همین آیه، ماجرایی از امام مالک نقل شده است که با سخن شما منافات دارد و نشان می دهد که صحابه و تابعین آیه و مراجعه به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را مقید و مختص به زمان حیات آن حضرت ندانسته اند.

منصور دوانیقی یکی از خلفای عباسی از امام مالک پرسید: هنگامی که در مسجد النبي و کنار قبر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم هستم، رو به قبله بایستم و دعا کنم یا رو به قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم ؟

مالک در جواب منصور دوانیقی آيه ﴿ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَاؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللّه وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا ﴾ را خواند و گفت: چرا می خواهی صورتت را از قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم برگردانی؟ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در روز قیامت، واسطه و وسیله تو و حضرت آدم علیه السلام (همه انسان ها) با خدا ست. در مقابل قبر مطهر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم ایستاده و در حالی که صورتت به سمت قبر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم است، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را شفیع و واسطه شفاعت قرار بده، خداوند نیز حتما شفاعت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را خواهد پذیرفت. (1)

رابعا: وقتی آیات قرآن کریم (2) شهداء را زنده معرفی می کند، و با توجه به برتری مقام نبوت بر مقام شهادت، انبیاء به طریق اولی زنده هستند.

خامسا: وقتی درخواست از غیر خدا شرک باشد، فرقی بین زنده و مرده نیست و درخواست از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در زمان حیات هم شرک خواهد بود.

کردند و هر توجهی و تأویلی به ذهن شان می رسید، مطرح کردند، اما راه به جایی نبرده و ضمن اعتراف به مشروعیت و جواز توسل، آخرین تیر خود را نیز در تاریکی رها کرده و گفتند: ما قبول کردیم که خلفا اموری مانند تبرک و توسل را انجام می دادند، ولی این کار ها برای امور اخروی شان بود! نه امور دنیوی! و در ضمن ما همه سخنان وهابیت را تصدیق نمی کنیم.

حضرت استاد در پاسخ به سوال مطرح شده، ماجرای عثمان بن حنیف و فرد گرفتار را که طبرانی نقل کرده بود، یاد آوری کرده و فرمودند: آن شخص برای امور دنیوی و رفع مشکلات دنیوی سراغ خلیفه می رفت، ولی به دربار خلیفه راه نمی دادند و عثمان بن حنیف صحابی توسل به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را برای رسیدن به خدمت خلیفه و رفع مشکلات دنیوی به او یاد داد، نه برای امور اخروی.

علاوه بر ماجرای عثمان بن حنیف و شخص گرفتار که نشان می دهد توسل برای امور دنیوی جایز است، حتی اگر بپذیریم که توسل تنها برای امور اخروی جایز باشد، باز هم مسلمانان با وهابی ها مشکل خواهند داشت، زیرا وهابیت توسل در امور اخروی را هم نمی پذیرد و آن را حرام می داند.

حضرت استاد باز هم به مشکلات امروز دنیای اسلام اشاره کرده و فرمودند: امروز برخی از مسلمانان به خاطر همین عقائد در معرض کشته شدن هستند؛ شما اعلام کردید که وهابیت اشتباه می کند؛ شجاع باشید و بگویید که وهابیت اشتباه می کنند و راه سلف را دنبال نمی کنند.

هنوز جلسه خاتمه پیدا نکرده بود. بار ها در دیدار های حضرت استاد با علمای اهل سنت مشاهده کرده بودم که وقتی اذان گفته می شد، برخی از حاضرین در جلسات بدون توجه به ادامه جلسه، بلند می شدند و در گوشه ای به تنهایی نمازشان را می خواندند، اما این بار به دلیل جذابیت بحث و علی رغم اصرار حضرت استاد بر اتمام بحث و ادای نماز در اول وقت، همه حاضرین مجذوب بحث شده و از پاسخ های مستند و مستدل حضرت استاد استفاده می کردند و راضی به اتمام جلسه نبودند.

حضرت استاد با یاد آوری مشترکات فراوان شیعه و سنی و با استناد به سخنان حضرت آیت اللّه العظمی سید ابو القاسم خوئی که می فرمایند: «احکام مشترک و مورد اتفاق و قبول طرفین، میان شیعه و سنی بسیار زیاد است» (1) و با توجه به فرمایش مرحوم زنجانی که می فرمایند: «در فروع دین و احکام، فتاوای فقهای شیعه بالاخره با یکی از فرق چهار گانه اهل سنت موافق است و این گونه نیست که با فتاوای همه فرق اهل سنت مخالف باشد» (2) این دو گروه را برادران هم معرفی کرده و وهابیت را مشکل و دشمن مشترک همه مسلمانان (شیعه و سنی) دانسته و در راستای تأیید نظریه و دیدگاه شان به سخنان ابن عابدین یکی از علمای حنفیه استناد کرده و فرمودند: ابن عابدین می گوید: و هابی ها خوارج زمان ما هستند، آنان همه اهل سنت را کافر می دانند و خون علمای شان و خون تمام مسلمین را مباح می دانند». (3)

انحراف مسلمانان از اهل بیت پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم ، پیامبری که فرمودند: من دو چین گران بها در میان شما به یادگار می گذارم که اگر به آن دو چنگ بزند گمراه نمی شوید.

حسن بلقان آبادی

مؤسسه ولاء صدیقه کبری علیها السلام

سوم محرم 1437 قمری

1394/7/25 شمسی

ص: 25

11. سنن ابي داود، ابو داود سجستانی (متوفای 275 قمری) دار ابن الجوزي، چاپ اول 2011 میلادی، قاهره، مصر.

12. سير أعلام النبلاء، شمس الدین ذهبی، محمد بن احمد (673-748 قمری)، مؤسسة الرسالة، محقق: شعيب الأرنؤوط و محمد نعیم العرقسوقي، چاپ یازدهم، 1417، ،قمری، بیروت، لبنان، (25 جلدی).

13. شفاء السقام في زيارة خير الأنام عليه أفضل الصلاة و السلام، سُبكى، تقي الدين علي بن عبد الكافي (683 -756 قمری) محقق سید محمد رضا حسینی جلالی، چاپ چهارم، 1419 قمری.

14. صحيح البخاري، أبو عبد اللّه محمد بن إسماعيل البخاري (متوفای 256 قمری)، چاپ دوم، دار الآفاق العربية، قاهره مصر.

15. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری (2016 - 261 قمری)، دار المعرفة، چاپ دوم 1428 قمری، بيروت، لبنان.

16. طبقات الشافعية الكبرى، سبكی، عبد الوهاب بن علي، (727-771 قمری)، دار احياء الكتب العربية، محقق : محمود محمد الطناحي و عبد الفتاح محمد الحلو، بی تا، (10 جلدی).

17. عمدة القاري شرح صحيح البخاري، عينى محمود بن احمد (متوفای 855 قمری)، دار احياء التراث العربي، بيروت، لبنان.

18. الغدير في الكتاب و السنة و الأدب، علامه امینی، عبد الحسين احمد، مركز الغدير للدراسات الإسلاميّة، چاپ اول 1416 قمری، قم، ایران، (12 جلدی).

19. فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمية و الإفتاء، جمع و ترتيب الشيخ أحمد بن عبد الرزاق الدويش، دار العاصمة، چاپ سوم 1419 قمری، ریاض، عربستان.

20. فتح الباري بشرح صحيح البخاري، علي بن حجر العسقلاني (773 - 1852 قمری)، چاپ اول 1407 ،قمرى دار الريان للتراث ،قاهره مصر .

21. مجموع مؤلفات الشيخ محمد بن عبد الوهاب (1115-1206 قمری )، محقق رائد بن صبري بن أبي علفة.

22. مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، ابو الحسن علی بن حسین بغدادی شافعی، متوفای 346 قمری، دار الكتب العلميّة، محقق دکتر مفید محمد قمیحه، چاپ اول ،بیروت، لبنان، (4 جلدی).

ص: 27

23. المسند، أحمد بن محمد بن حنبل (164 - 241 قمری)، دار صادر، بیروت، لبنان، (6 جلدی).

24. مصباح الأصول، سيد ابو القاسم خوئی، مطبعة النجف، 1376 قمری، نجف، عراق.

25. المعجم الكبير، طبرانى حنبلی ابو القاسم سلیمان بن احمد (260 - 360 قمرى)، دار إحياء التراث العربي، محقق حمدي عبد المجید سلفی، چاپ دوم، (25 جلدی).

26. المنهاج في شرح صحيح مسلم بن الحجاج، يحيى بن شرف النووى (631-676 قمری)، المكتبة العصريّة، صيدا، بيروت، لبنان.

27. وهابیت از منظر عقل و شرع ، حسیری قزویری، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام، چاپ سوم، خرداد 1378 شمسی، قم، ایران.

28. هدي الساري مقدمة فتح الباري ، علي بن حجر العسقلاني (773 - 852)، چاپ اول، 1407 قمری، دار الريان للتراث، قاهره مصر.

ص: 28