ص: 2

مناظره و گفتگوی صمیمانه با جمعی از اندیشمندان اندونزیایی درباره تقیه، صحابه، حضرت جبرئیل و ازدواج موقت با علمای اندونزی

تالیف: نجم الدین طبسی

تحقیق: سید ابو القاسم ذاکر رضوی، حسن بلقان آبادی

ص: 3

نویسنده: نجم الدین طبسی

تحقیق: سید ابو القاسم ذاکر رضوی، حسن بلقان آبادی

انتشارات: امیر العلم

ویراستار: حسن بلقان آبادی

صفحه آرایی و طرح جلد: علی اکبر قلعه نوی

امور جاپ: محسن حمزه

نوبت چاپ: اول/ تابستان 1397

ص: 4

دیدگاه حضرت على علیه السلام درباره خلفا...52

تقيه...55

نکته اول: عقلائی و عام بودن تقیه...56

نکته دوم: اسلام و تقیه...57

تقیه عمار از مشرکان قریش...57

تقیه مسلمانان از مسیلمه کذاب...61

نکته سوم: تقیه مسلمان از مسلمان...64

تقيه رجاء بن حيوة و نجات جان یک مسلمان...65

تقیه شعبی و مطرف بن عبد اللّه از حجاج...67

تقيه يحيى بن معيین از حاکمان عباسی...68

نکته چهارم: علت تقیه...70

کتابنامه...75

ص: 6

پس از یک ساعت مناظره آن چنان تغییر یافت که گریه کنان می گفت: و اللّه شما مظلوم هستید! چرا تبلیغات نمی کنید؟ اگر تشیع این است من هم شیعه هستم و سپس خم شد و با اصرار دستم را بوسید.

در ملاقات و مناظره دیگری که در مکه مکرمه با امام جمعه یکی از کشور های آفریقایی داشتم او چون شیعیان را مسلمان نمی دانست حتی از سلام کردن به شیعیان نیز ابا داشت و بنا به گفته خودش هر جمعه در خطبه اول نماز جمعه شیعه را لعن و نفرین می کرد. این عالم آفریقایی با طرح سؤالاتی که به نظر او جزء اعتقادات شیعه است مانند اعتقاد به نبوت حضرت علی علیه السلام و اعتقاد به خیانت حضرت جبرئیل و اعتقاد به ارتکاب فحشا توسط عایشه، قصد داشت مرا در تنگنا و زاویه قرار دهد؛ ولی من هم شيوه بحث را عوض کردم و با مطرح کردن روایات مربوط به افتراق امت اسلام و سؤال از فرقه ناجیه و این که چه کسی باید مشخصات این فرقه ناجیه را تبیین کند تا مردم گمراه

ص: 8

نشوند؟ و بیانات شفاهی رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم که اوج آن جریان غدیر بود و درخواست بیان کتبی نبی مکرم اسلام در مرض موت، آن چنان او را قانع کردم که بلا فاصله نام خلفای اثنا عشر را پرسیده و رسما اظهار تشیع کرد و همان شب در کاروان حج خود که بیش از هزار نفر بودند حقایق را تبیین کرد و 700 نفر یک جا شیعه شدند.

در گفتگو و مناظره با یک نفر از سران قبایل بزرگ آفریقا با سواد بود و هم با نفوذ، طی یک جلسه بحث و ارائه عبارت کتاب «صحیح مسلم» و این که خلیفه دوم کلمه «وليّ» را به کار می برد و مرادش «جانشین» است، اما اگر خود پیامبر صلى اللّه علیه و آله و سلم هنگام تعیین و نصب حضرت علی علیه السلام از کلمه «وليّ» استفاده کند مراد حضرت «دوست» است نه جانشین. این استدلال و روایت نقل شده در کتاب «صحیح مسلم» آن قدر در او اثر گذاشت که بی اختیار و با صدای بلند گریه کرد و گفت: حقیقت به این روشنی ما از آن غافل بودیم!

ص: 9

در طول سال های متمادی ده ها مناظره و بحث حضوری با مسلمانان کشور های مختلف داشتم که ابتدا در اثر تبلیغات منفی و غیر واقعی ذهنیت منفی داشته، ولی پس از گفتگوی صمیمانه برخی از آنان مذهب تشیع را با اطمینان خاطر و اعتقاد کامل پذیرفته و برخی نیز از تندروی و عصبیت غلط دست برداشته اند و شاهد آن نیز شرکت در نماز جماعت ما بوده است. الحمد للّه این شیوه کاملا جواب داده و نتایج مثبت و ثمرات فراوان آن را بار ها دیده ایم.

یکی از همین مناظرات بحث و گفتگو با نُه نفر از نخبگان و اساتید دانشگاه های اندونزی بود که پس از حدود یک ساعت بحث و گفتگو صد و هشتاد درجه تغییر کردند و از این که حقایق برای آنان روشن شد کاملا راضی به نظر می رسیدند و به همین جهت تقدیر و تشکر کردند و با روی باز و خوشحال جلسه را ترک کردند و از این که تا قبل از گفتگو و بحث حقایق را وارونه به آنان گفته بودند اظهار تاسف می کردند. این گفتگو و مباحث

ص: 10

مطرح شده در جلسه چنان مورد توجه آنان قرار گرفته بود که اصرار و تاکید فراوان بر تکرار جلسه داشتند اما متأسفانه در اثر کثرت اشتغال و برنامه های دیگر از قبول آن عذر خواهی کردم. این مناظره و گفتگو به دلیل اهمیت مطالب و سوژه هایی که در آن مطرح شده بود به پیشنهاد بعضی از فضلا و محققین مؤسسه ولاء صدیقه کبری علیها السلام پیاده و تخریج مصادر گردید و اینک در اختیار حقیقت جویان قرار می گیرد. در خاتمه تشکر و تقدیر فراوان خود را از فرزند عزیزم محقق ارجمند جناب سید ابو القاسم رضوی دارم. ایشان زیر نظر فاضل ارجمند محقق متتبع ثقة الاسلام شيخ حسن بلقان آبادی سبزواری به پیاده سازی و تحقیق و تنظیم آن پرداختند. خداوند بر توفیقات هر دو فرزند عزیزم بیفزاید و در راستای ترویج مذهب حق جعفری مؤید باشند.

نجم الدین طبسی

قم مقدس

مؤسسه ولاء صديقه كبرى علیها السلام

1397/3/28 شمسی

ص: 11

بسم اللّه الرحمن الرحيم

در طول سال و به مناسبت های مختلف و بنا به دعوت سازمان ها و نهاد های حوزوی و دانشگاهی معمولاً مهمانان زیادی از کشور های مختلف جهان از جمله کشور های اسلامی به ایران مسافرت می کنند. به دلیل آشنایی و آگاهی نسبتاً خوب حضرت استاد به زبان عربی و مبانی و نظرات اعتقادی، کلامی و فقهی اهل سنت و انتشار وسیع و گسترده تألیفات و سخنرانی های ایشان در سایت ها و شبکه های اجتماعی اکثر مهمانانی که به شهر مقدس قم مسافرت می کنند تمایل و علاقه خود جهت دیدار و ملاقات با استاد را اعلام کرده و با هماهنگی نهاد های دعوت کننده، دیدار و گفتگوی صمیمانه ای در مؤسسه ولاء صديقه كبرى سلام اللّه علیها بر قرار می گردد.

در ایام 22 بهمن سال 1396 شمسی از سوی یکی از نهاد های حوزوی با مؤسسه ولاء صدیقه کبری علیها السلام تماسی بر قرار گردیده و اعلام شد که حدود 9 نفر از علما و اندیشمندان اندونزیایی به شهر مقدس قم مسافرت کرده و درخواست وقت

ص: 12

ملاقات جهت گفتگو و تبادل نظر با حضرت استاد را دارند. تماس و درخواست مورد نظر به استحضار حضرت استاد رسیده و مقرر گردید در بعد از ظهر 14 بهمن 1396 شمسی و حدود دو ساعت به غروب در مؤسسه ولاء صدیقه کبری سلام اللّه علیها حضور پیدا کنند.

از ملاقات با شما عزیزان خوشحال هستم و این امر را به فال نیک می گیرم و امیدوارم این دیدار ها سبب وحدت بين مسلمین باشد و باعث کم تر شدن فاصله ها شود و به هم دلی هر چه بیش تر بین طوایف مختلف مسلمین بینجامد.

قبل از این که بحث را شروع کنیم لازم است مطلب مهمی را تذکر دهم، عزیزان! بدانید شیعه برادر سنی است و سنی برادر شیعه است. خدا و پیامبر همه ما مسمانان یکی است و به سوی یک کعبه نماز می خوانیم. قرآن و کتاب آسمانی ما یکی است. همه ما به معاد اعتقاد داریم و سنت رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلم را قبول داریم.همه ما در ماه مبارک رمضان روزه می گیریم. این اعتقادات را هم شیعه دارد و هم سنی دارد و اگر هم اختلافی بین این دو گروه وجود دارد، شبیه همان اختلافی است که بین مذاهب اربعه اهل سنت وجود دارد. اگر مذاهب اربعه در فقه و بعضی باور ها عقائد با هم اختلاف نداشتند، چهار مذهب نمی شدند. اختلاف موجود بین مذاهب اربعه سبب نشده رو در روی یک دیگر بایستند

ص: 14

و هم دیگر را تکفیر کنند و جواز قتل هم را صادر کنند (1) بلکه هم دیگر را تحمل می کنند و در کنار هم با مسالمت زندگی می کنند.حنبلی ها باور ها و اعتقاداتی دارند که شافعی ها آن را قبول ندارند. شافعی ها نیز در برخی احکام و مسائل اعتقادی با حنفی ها فرق دارند. اختلاف میان شیعه و سنی نیز از همین قبیل است پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام را در برخی مسائل فقهی و اعتقادی با اهل سنت فرق دارند، اما این اختلاف فقهی و اعتقادی نباید باعث تقابل شیعه و اهل سنت شود. علمای شیعه و علمای اهل سنت نباید پیروان مذهب طرف مقابل را تکفیر کنند، زیرا

ص: 15

تکفیر مسلمانان علاوه بر این که خلاف شرع است به نفع هیچ یک از طرفین نیست.

الْيَهُودَ وَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا ﴾ (1) يهود و مشرکان را دشمنان اصلی مؤمنان و مسلمانان معرفی کرده و این امر مسئولیت من و شما ها را سنگین تر می کند. علمای شیعه و سنی با توجه به وجود دشمن مشترک باید پرچم دار دعوت به وحدت باشند و شبهات و مسائل اختلافی میان شیعه و سنی را با گفتگو و نشست های صمیمانه حل کنند.

سنت پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم را که به طریق صحیح و معتبر رسیده باشد، هم شیعه و هم اهل سنت قبول دارند. البته اگر از طریق صحیح برسد! ما معتقدیم کسی که سنت پیامبر اکرم صلی اللّه عليه و آله و سلم را قبول نداشته باشد، مسلمان نیست؛ زیرا بخش عمده ای از جزئیات احکام و مسائل اعتقادی از طریق سنت پیامبر و ائمه علیهم السلام به ما رسیده است و اگر به قرآن اکتفا کنیم و سنت را کنار بگذاریم در بسیاری از مسائل فقهی و کلامی به مشکل برخورد می کنیم. شما اهل سنت هم همین مطلب را قبول داشته و سنت رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم را به عنوان یکی از مصادر تشریع قبول دارید. بر بهاری یکی از علمای بزرگ اهل سنت می گوید:

اگر زمانی شنیدی فردی روایتی را می بیند ولی به آن اعتنا نمی کند و به سراغ قرآن می رود، شک نکن که آن شخص، زندیق است و دین ندارد. (1)

ص: 18

ذهبی یکی دیگر از علمای بزرگ شما اهل سنت نیز در شرح حال ابو بكر شعار «حسبنا كتاب اللّه» را شعار خوارج می داند. (1)

بن باز مفتی بزرگ عربستان سعودی نیز به طور مفصل در این باره سخن گفته و می نویسد:

شکی نیست که سنت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم اصل دوم از اصول اسلام است و جایگاهش در اسلام بعد از کتاب خدا به اجماع علما در صدر است. سنت حجتی است مستقل که بر جمیع امت قائم شده است و هر کسی آن را انکار کند یا گمان کند که روی گردانی از آن جائز است و یا می تواند فقط به قرآن اکتفا کند، از راه حق گمراه گردیده و کافر شده است و با این کلام از اسلام مرتد شده است. چنین شخصی خدا و رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را تکذیب کرده و آن چه را که خدا و رسول به آن امر کرده اند، انکار

ص: 19

کرده و منکر اصل عظیمی از اصول اسلام شده است و اجماع اهل علم را انکار کرده است. (1)

احکامی که شیعیان در فروع دین دارند لااقل با یکی از مذاهب چهار گانه اهل سنت مطابقت دارد و هیچ حکمی را پیدا نمی کنید که با همه مذاهب اربعه اهل سنت مخالفت داشته باشد. ماجرای قضاوت مرحوم قاضی نور اللّه شوشتری مؤید این مطلب است. مرحوم شوشتری وقتی به هند رفت حدود 25 سال مطابق مذهب شیعه میان اهل سنت قضاوت کرد، ولی هیچ مخالفتی با مذاهب اربعه اهل سنت نکرد؛ زیرا احکامی که مطابق مذهب شیعه صادر می کرد با یکی از مذاهب چهار گانه اهل سنت منطبق و موافق بود. بین اهل سنت 25 سال طبق مذهب شيعه حكم کرده و لکن در این حكم ها مخالفت با مذاهب دیگر نکرده و حکم هایش منطبق بر یکی از مذاهب چهار گانه اهل سنت بوده است. (1)

ص: 21

استاد برای این که مسأله را ملموس تر و واضح تر توضیح داده باشند، از حاضرین در جلسه پرسیدند: آیا شما اهل سنت قاتلين عثمان را قبول دارید؟

استاد از طرف اهل سنت به سؤالات مطرح شده پاسخ دادند و فرمودند: شما اهل سنت از قاتلین عثمان تبری می جویید و آنان را دوست ندارید. علمای بزرگ اهل سنت در مورد قاتلین عثمان موضع منفی دارند و آنان را تا مرز فسق پیش برده و فاسق می دانند. وقتی به کتب و منابع شما اهل سنت مراجعه می کنیم متوجه می شویم موضع شما نسبت به صحابه در مواردی از مواضع ما شیعیان شدیدتر و تند تر است.

است و در قرن سوم هجری از دنیا رفته، به نقل از غیاث بکری (1) می گوید:

از ابو سعید خدری پرسیدم: آیا کسی از صحابه رسول خدا در قتل عثمان شرکت داشته است؟ ابو سعید خدری گفت: بله، هشتصد نفر از صحابه در قتل عثمان حضور داشتند (2)

استاد پس از خواندن عبارت کتاب «تاريخ المدينة المنورة» که باعث تعجب و حیرت حاضرین و گرفتن عکس از صفحه و مطلب مذکور شده بود، خطاب به حاضرین در جلسه گفتند: با توجه به حضور 800 نفر از صحابه پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم در قتل عثمان مشخص می شود شما اهل سنت با هشتصد نفر از صحابه پیامبر مشکل دارید و با آنان دشمن هستید و همگی آنان را فاسق می دانید.

ص: 24

حضرت استاد سپس به ماجرای نقل شده در کتاب «وقعة صفين» اشاره کرده و فرمودند: نصر بن مزاحم متوفاى 212 هجری قمری می گوید:

عده ای از شام به کوفه آمدند و خدمت حضرت على علیه السلام رسیده و پیام معاویه را رسانده و عرض کردند: معاویه قاتلین عثمان را می خواهد. حضرت على علیه السلام خواسته آنان را پذیرفت و دستور داد قاتلین عثمان حاضر شوند تا آنان را تسلیم معاویه کند. بیش از بیست هزار نفر رزمنده زره پوش و کلاه خود بر سر حاضر شده و گفتند: ما قاتلان عثمان هستیم، آیا می خواهید همه ما را نزد معاویه ببرید؟ (1)

حضرت استاد بعد از نقل مطالب مذکور و مشخص شدن حضور و نقش صحابه در قتل عثمان به مبنای اهل سنت و

ص: 25

سخنان علمای آنان درباره قاتلین عثمان اشاره کرده و به عبارت ابن حزم اندلسی استناد کردند و گفتند: ابن حزم اندلسی متوفای 456 هجری قمری یکی از علما و فقهای بزرگ شما اهل سنت می گوید:

قاتلین عثمان افراد فاسق و محاربی هستند که خون انسان محترمی را که جانش احترام داشت و ریختن خونش حرام بود، از روی عمد و بدون هیچ تأویل و توجیهی ریختند و به او ظلم کردند. قاتلین عثمان با توجه به کاری که انجام داده اند افراد فاسق و ملعونی هستند. (1)

ذهبی یکی دیگر از علمای شما درباره قاتلین عثمان می گوید:

ص: 26

ما اهل سنت از قاتلین عثمان برائت می جوییم و نسبت به آنان بغض و دشمنی داریم و به خدا واگذارشان می کنیم [تا هر چه صلاح می داند با آنان انجام دهد]. (1)

حال که متوجه شدید اهل سنت نسبت به قاتلین عثمان و صحابه ای که در قتل عثمان مشارکت داشته اند، نه تنها موضع مثبت نداشته بلکه آنان را فاسق و مشمول لعن خداوند می دانند، نباید و انصاف نیست شیعیان را بر فرض داشتن موضع منفی نسبت به برخی صحابه، مرتد دانسته و تکفیر نمایید. شما علمای اهل سنت که از حقائق تاریخی و مسائل و حوادث صدر اسلام اطلاع دارید، نباید اجازه سوء استفاده به دشمنان اسلام جهت ایجاد تفرقه میان شیعه و سنی بدهید.

ص: 27

مطالبی گفته شده و رمی به تشیع گردیده (1) ولی با توجه به تاریخ وفات و قدمت کتابش می توان به آن هم استناد کرد و عده ای از علمای شما همچون ابن ابی الحدید معتزلى شارح «نهج البلاغة» نصر بن مزاحم و مطالب نقل شده توسط وی را با عبارت «و هو ثبتٌ، صحيحُ النقل، غيرُ منسوب إلى هوى» توثيق و تصحيح کرده (2) و در کتاب ها و نوشته های خودشان به مطالب ابن مزاحم استناد کرده اند.

حضرت استاد در پایان مباحث مربوط به قتل عثمان و نقش صحابه در قتل وی، بار دیگر و جهت تأکید بیشتر فرمودند: با توجه به حضور و نقش بسیاری از صحابه در قتل عثمان و اعتقاد شما اهل سنت درباره قاتلین عثمان و فاسق و ملعون معرفی کردن آنان مشخص شد که مواضع شما اهل سنت نسبت به صحابه از مواضع ما شیعیان تند تر است و تعداد صحابه ای که توسط شما اهل سنت کنار گذاشته و رد شده اند بیشتر از تعداد

ص: 29

صحابه ای است که توسط شیعیان کنار گذاشته و رد شده اند. در این ماجرا ما از شما طلب کار هستیم و اهل سنت حق ندارند شیعیان را با اتهام «قبول نداشتن صحابه» و یا «توهین به صحابه» تکفیر نمایند. ماجرای قتل عثمان یکی از موضوعاتی است که پای صحابه معروفی همچون طلحه بن عبید اللّه، زبیر بن عوام، عایشه دختر ابو بکر، عبد الرحمن بن عوف، سعد بن ابی وقاص، محمد بن ابی بکر، عمرو بن حمق خزاعی، عبد الرحمن بن عديس، فروه بن عمرو انصاری، محمد بن عمرو بن حزم انصاری، جبله بن عمرو ساعدی، عبد اللّه بن بديل خزاعی و خال المؤمنين معاويه و ... در میان است. (1)

هاشم بن عتبه یکی از اصحاب رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به نقش و حضور صحابه در قتل عثمان اشاره کرده و در پاسخ جوان شامی که ادعای خون خواهی عثمان را داشت، گفت:

ص: 30

ای جوان! تو را با عثمان و قاتلین او چه کار؟ عثمان را یاران محمد و قاریان قرآن به خاطر بدعت هایی که در دین اسلام به وجود آورده و با احکام قرآن مخالفت کرد، به قتل رساندند. (1)

ابن حبان، خلیفه بن خیاط، ابن قتیبه و ابن اثیر جزری چهار تن از علمای بزرگ و معروف اهل سنت به نقش صحابه در قتل عثمان اشاره کرده و معتقدند هنگامی که اعتراض ها به عملکرد و رفتار خلیفه سوم شروع شد، طلحه نیز به معترضین پیوست و یکی از کسانی بود که بیشترین و شدید ترین اعتراض ها را به عملکرد و رفتار عثمان داشت و فرماندهی و رهبری معترضین نیز به عهده او بود. (2)

ص: 31

عنوان یک کشور اسلامی به وجود آمده بود، نام امام خمینی بر سر زبان ها افتاده بود و همه مسلمانان از حضرت امام به نیکی و با احترام و عظمت نام می بردند؛ البته در همان زمان نیز افرادی بودند که شیعیان را مسلمان نمی دانستند و می گفتند امام خمینی مسلمان است ولی شیعه نیست. در آن جلسه، قرآنی را که به همراه داشتم از جیبم در آوردم تا آیه ای را برایشان قرائت کنم. شخصی که از اساتيد دانشگاه اندونزی بود با سرعت قرآن را از دستم گرفت و شروع کرد به ورق زدن. من که از رفتار او تعجب کرده بودم پرسیدم: چرا این گونه رفتار می کنی؟ و چرا قرآن را ورق می زنی؟ گفت: می خواهم ببینم قرآن شما با قرآن ما یکی است یا تفاوت دارد! گفتم: تو استاد دانشگاهی و صد ها دانشجو زیر دست تو تربیت می شوند آیا هنوز نمی دانی که همه مسلمین یک قرآن بیشتر ندارند؟ تو به عنوان استاد دانشگاه گمان می کنی قرآن ما شیعیان با قرآن شما اهل سنت فرق دارد؟ این رفتار شما اصلاً قابل توجیه نیست.

حضرت استاد خطاب به علمای اندونزیایی فرمودند: اگر قرآن ما شیعیان با قرآن شما اهل سنت فرق دارد! چگونه امکان

ص: 33

دارد افراد مختلفی از ایران به عنوان حافظان و قاریان قرآن به سایر کشور های اسلامی از جمله عربستان سعودی مسافرت کرده و در مسابقات مختلف قرآنی شرکت کنند و رتبه و مقام بیاورند؟ فقهای ما وقتی برای استنباط احکام شرعی به آیات قرآن استناد می کنند به همین قرآنی که موجود است و با قرآن شما اهل سنت هیچ تفاوتی ندارد، استناد می کنند. البته عده ای همچون وهابی ها که وحدت و هم بستگی شیعه و اهل سنت را نمی خواهند حیات و منافعشان در ایجاد اختلاف میان مسلمانان است، این گونه ترویج می کنند که شیعه قرآن دیگری دارد و اسمش «مصحف فاطمه سلام اللّه علیها» است. پس ما هم بگوییم اهل سنت قرآن دیگری دارند که اسمش «مصحف عایشه» است آیا چنین چیزی امکان دارد؟

وَ مَلَهكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِيلَ وَ مِيكَنلَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَفِرینَ ﴾ (1) معتقدیم حضرت جبرئیل یکی از فرشتگان مقرب درگاه الهی است و هر کسی ایشان را تنقیص کند و یا حرف ناروایی نسبت به ایشان بزند کافر و نجس است. دشمنان شیعه با هدف ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی به شیعیان تهمت زده و این مطلب را ترویج می کنند که شیعه با گفتن «خان الأمين، خان الأمين خان الأمين» بعد از سلام نماز حضرت جبرئیل را خائن معرفی می کند. آنان می گویند: شیعه معتقد است حضرت جبرئیل وحی و قرآن را طبق دستور خداوند باید بر حضرت علی علیه السلام نازل می کرد، اما خیانت کرده و بر حضرت محمد صلى اللّه عليه و آله و سلم نازل کرده است.

حضرت استاد با لحنی که حاکی از گلایه و شکایت شدید ایشان از بعضی علمای اهل سنت بود، فرمودند: از این همه تهمت ناروا به خدا پناه می بریم. کسانی که چنین اعتقادی داشته باشند، از نظر ما کافر و نجس هستند خوشبختانه ما الآن در

ص: 35

کتابخانه هستیم و همه کتاب های مهم و منابع فقه، حدیث، رجال، تاریخ و تفسیر شیعیان و اهل سنت در همین کتابخانه موجود است و می توانید مراجعه کنید. اگر درباره خیانت حضرت جبرئیل علیه السلام و تهمتی که به شیعیان زده شده از علمای ما نصی پیدا کنید که این عقیده را داشته باشند من از مذهب خود دست بر می دارم. ما با گفتن ﴿ لا إله إلا اللّه ﴾ و ﴿ أشهد أن محمداً رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلم ﴾ به یگانگی خداوند و رسالت پیامبر اعتقاد و باور داریم، ولی متاسفانه در برخی کتاب های منتسب به شما اهل سنت این مطالب و تهمت های ناروا علیه شیعیان وجود دارد.

استاد برای این که سخن بدون مدرک نگفته باشند، کتاب های «منهاج السنة» ابن تيميه و «الفقه على المذاهب الأربعة»جزیری را خواستند و خطاب به حاضرین در جلسه فرمودند: ابن تیمیه نزد بخشی از اهل سنت دارای جایگاه ویژه ای است و او را با عنوان «شیخ الاسلام» معرفی می کنند. لطفا با دقت گوش بدهید و خودتان هم حتما مراجعه کنید و عین مطلب را ببینید بخوانید. ابن تیمیه می گوید:

ص: 36

یهودیان نسبت به جبرئیل بغض دارند و از میان فرشتگان الهی با جبرئیل دشمنی دارند. شیعیان نیز همانند یهودیان هستند و نسبت به جبرئیل بغض و دشمنی دارند؛ زیرا معتقدند جبرئیل در نزول وحی و قرآن بر محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم اشتباه کرده است. (1)

عبد الرحمن جزیری یکی دیگر از علمای شما اهل سنت که فقه مقارن کتاب نوشته، می گوید:

شیعیان کسانی هستند که معتقدند جبرئیل در نزول وحی و قرآن اشتباه کرده است، زیرا خداوند دستور داده بود قرآن را بر حضرت علی علیه السلام نازل کند؛ اما جبرئیل اشتباه و خیانت کرد و قرآن را بر حضرت محمد نازل کرد ،شیعیان حضرت علی علیه السلام را خدا می دانند و برخی آیات قرآن را تکذیب می کنند و عایشه را قذف کرده و اتهام زنا به او می زنند. (2)

ص: 37

یکی از حاضرین در جلسه که از شنیدن اتهامات واهی علیه شیعیان مخصوصا ماجرای خیانت حضرت جبرئیل در رساندن وحی، به شدت تعجب کرده و به هیچ وجه برایش قابل باور نبود، خنده ای تمسخر آمیز کرد و از استاد پرسید: آیا چنین چیزی امکان دارد؟ مگر می شود خداوند به جبرئیل دستور بدهد قرآن را بر حضرت علی نازل کند، اما جبرئیل از دستور خداوند سرپیچی نماید و بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نازل کند؟

استاد با تأکید بر بی اساس بودن تهمت هایی که توسط ابن تیمیه و عبد الرحمن جزیری نسبت به شیعیان زده شده، فرمودند: از این تهمت ها به خداوند پناه می بریم! ما هیچ آیه ای از قرآن را تکذیب نمی کنیم و حضرت علی علیه السلام را خدا نمی دانیم و چنین چیزی امکان ندارد، زیرا ما معتقدیم پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم با همه مقاماتی که دارند عبد و بنده خدا هستند و در تمامی نماز ها با گفتن ﴿ أشهد أن محمداً عبده و رسوله ﴾ به این مطلب شهادت می دهیم. چگونه امکان دارد نسبت به حضرت علی علیه السلام که مقامش از

ص: 38

پیامبر اکرم صلى اللّه عليه و آله و سلم بالا تر نیست، قائل به الوهیت و خدایی او باشیم؟ اشتباه کردن و خیانت حضرت جبرئیل در نزول وحی نیز تهمت است و ما چنین اعتقادی نداریم.

تعدادی از آنان به دستور رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم شلاق خوردند (1) و ربطی به شیعیان ندارد.

ما نسبت به عملکرد عایشه در ماجرای قتل عثمان که ابتدا مردم را علیه عثمان تحریک کرد، ولی بعداً به بهانه خونخ واهی و گرفتن انتقام خون عثمان جنگ جمل را به راه انداخت و در مقابل حضرت علی علیه السلام خلیفه مسلمانان قرار گرفت و با ایشان جنگید و باعث کشته شدن حدود بیست هزار نفر از مسلمانان گردید (2) انتقاد داریم، اما او را قذف و متهم به فحشا نمی کنیم. آلوسی شافعی یکی از مفسرین شما اهل سنت در این باره می گوید:

اتهام قذف و زنای عایشه به دروغ به شیعیان نسبت داده می شود و شیعیان این مطلب را به شدت انکار می کنند

ص: 40

و در کتاب های معتبر و مورد اعتماد شیعه هیچ اثری از این مطلب وجود ندارد. (1)

بنا به اعتراف آلوسی که یکی از سرشناس ترین و معتبر ترین علما و مفسرین معاصر اهل سنت است، ماجرای قذف عایشه هیچ ربطی به شیعیان ندارد و مشخص می شود که این اتهام را وهابیت به شیعیان می زنند و هیچ واقعیتی ندارد.

ثالثاً: اهل سنت اگر به کتاب های حدیثی و تاریخی خودشان مراجعه کنند، متوجه خواهند شد که متأسفانه مطالب بسیار زشتی را به عایشه نسبت داده اند. با توجه به روایاتی که در منابع روایی شما اهل سنت نقل شده، عایشه معتقد است اگر مردی از زنی پنج بار شیر بخورد به او محرم می شود. ابو داود سجستانی می گوید:

ابو حذیفه پسری به نام سالم را به فرزند خواندگی قبول کرد و هند بنت ولید را که دختر برادرش بود به ازدواج

ص: 41

او در آورد. سهله بنت سهیل همسر ابو حذیفه نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! ما سالم را فرزند خودمان می دانیم و همگی با هم در یک اتاق زندگی می کنیم و می خوابیم. با توجه به این که آیات جدیدی نازل شده و فرزند خوانده حکم فرزند را ندارد، تكليف ما چیست؟ رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به همسر ابو حذیفه فرمودند: به سالم پنج بار شیر بده تا فرزند رضاعی شما شده و با شما محرم شود. همسر ابو حذیفه بنا به سفارش پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم به سالم پنج بار شیر داد و مشکل آنان حل شد. عایشه با توجه به همین ماجرا هر گاه می خواست با مردان نامحرم دیدار و ملاقات داشته باشد، به دختران خواهرش یا دختران برادرش دستور می داد به مردان نامحرم پنج بار شیر بدهند تا با عایشه محرم شوند. (1)

ص: 42

استاد در توضیح روایت فرمودند: هنگامی که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم از دنیا رفتند، طبق نقل اهل سنت عایشه بانویی حدوداً شانزده ساله است و بر اساس روایتی که ابو داود سجستانی نقل کرده دوست داشت مردان نامحرمی با او دیدار و ملاقات داشته باشند و چون خودش فرزندی نداشت و طبیعتاً شير نداشت، لذا به دختران خواهرش و یا دختران برادرش دستور می داد تا به مردان نامحرم شیر دهند تا عایشه حکم خاله و عمه آنان را پیدا کرده و با هم محرم شوند. یعنی اگر مرد ریش داری از زنی پنج بار شیر بخورد با هم محرم می شوند؟!

ص: 43

استاد در این لحظه نگاهی به حاضرین انداخته و با آنان

شوخی کردند و فرمودند: البته شما ها هیچ کدام تان ریش ندارید. (1)

از شما بزرگواران می پرسم: آیا نقل این مطالب در کتب شما اهل سنت اهانت به ناموس پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم و در نتیجه اهانت به خود نبی مکرم اسلام نیست؟ اگر به ناموس ما چنین نسبتی داده شود، تحمل می کنیم؟

حضرت استاد به مورد دیگری از توهین ها و اهانت هایی که در برخی منابع معتبر اهل سنت به عایشه شده، اشاره کردند و فرمودند: کتاب «صحیح بخاری» بعد از قرآن معتبر ترین کتاب نزد شما اهل سنت است. بخاری در کتاب صحیحش روایتی را نقل کرده که در توهین به همسر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم گوی سبقت را از را هر غیر مسلمانی ربوده است. بر اساس روایتی که بخاری نقل کرده ابو سلمه می گوید:

همراه برادر عایشه نزد عایشه رفتیم. برادر عایشه درباره نحوه غسل کردن پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم از عایشه سؤال کرد.

ص: 44

عایشه برای این که عملاً نحوه غسل کردن پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را به ما یاد دهد، ظرف آبی خواست و به طور عملی نحوه غسل کردن پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم را از پشت پرده به ما نشان داد. (1)

استاد از حاضرین در جلسه پرسیدند: آیا دیدن بدن برهنه خواهر و خاله رضاعی از پشت پرده جائز است؟ حضرت استاد پس از نقل این مطالب از کتاب «صحیح بخاری» فرمودند: خوشبختانه کتاب های شیعه از چنین مطالبی خالی است و از شما اهل سنت نیز خواهش می کنیم کتاب های تان را از توهین به همسران پیامبر و سایر صحابه پاک کنید.

از شروع جلسه حدود یک ساعت می گذشت و فرصتی که استاد در اختیار داشتند به پایان رسیده بود، لذا خطاب به حاضرین فرمودند: حال وقت را در اختیار شما عزیزان می گذارم تا اگر مطلبی دارید، بفرمایید.

ص: 45

کرده و می گوید: مؤلفین کتب شش گانه اهل سنت ابن جریج را ثقه و قابل اعتماد دانسته و روایات زیادی در کتاب های شان از ابن جریج نقل کرده اند. (1)

حضرت استاد پس از معرفی ابن جریج و بیان جایگاه او نزد اهل سنت، خطاب به علمای اندونزی فرمودند: بر اساس مستندات و مدارک فراوانی که وجود دارد، ابن جریج قائل به جواز و حلیت ازدواج موقت بوده و با شصت زن و بنا به گفته محمد بن ادریس شافعی با نود زن ازدواج موقت انجام داده و هنگام رحلت لیستی تهیه کرد و اسامی همه زنانی را که با آنان ازدواج موقت انجام داده بود در آن لیست جمع آوری و ثبت کرد و

ص: 48

به فرزندانش داد تا مرتکب اشتباه نشوند و با زنانی که پدرشان با آنان ازدواج کرده بود، ازدواج نکنند. (1)

اگر ازدواج موقت زنا محسوب شده و حرام است! چرا بخاری و سایر علمای شما روایات فراوانی از ابن جریج نقل کرده اند؟ آیا صاحبان کتب سته از زنا کار ها روایت نقل می کنند؟ آیا فرد زنا کار می تواند «سید شباب اهل حجاز» باشد؟

حضرت استاد در ادامه مطالب مربوط به ازدواج موقت به نظرات صحابه، تابعین و فقهای اهل سنت درباره ازدواج موقت اشاره کرده و فرمودند: بر اساس اعتراف ابن حزم که یکی از علمای بزرگ شما اهل سنت است، ازدواج موقت بعد از رحلت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم حلال بوده و عده ای از صحابه و تابعین، قائل به جواز و حلیت آن بوده اند. ابن حزم اسامی تعدادی از صحابه و

ص: 49

تابعین را که قائل به جواز و حلیت ازدواج موقت بوده اند را نام برده و می گوید:

اسماء دختر ابو بکر، جابر بن عبد اللّه انصاری، عبد اللّه بن مسعود، عبد اللّه بن عباس،معاویه، عمرو بن حريث، ابو سعید خُدری، سلمه بن امیه، معبد بن امیه، طاووس، عطاء بن ابى رياح، سعيد بن جبير و سایر فقهای مکه قائل به جواز و حلیت ازدواج موقت بودند. (1)

ابن حزم به نقل از جابر بن عبد اللّه انصاری می گوید:

در زمان حیات رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم و در دوره خلافت ابو بکر و تا اواخر خلافت عمر بن خطاب ازدواج موقت جائز و حلال بود. (2)

با توجه به مطالبی که ابن حزم نقل کرده، استاد با تعجب از دانشمندان اندونزی پرسیدند: چگونه امکان دارد عملی در زمان حیات پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم و در دوره خلافت ابو بکر تا اواخر

ص: 50

حکومت عمر بن خطاب حلال و جائز باشد، اما پس از آن حرام شده باشد؟!

حضرت استاد برای این که جلسه از حالت جدی و سكوت محض خارج شود، برای بار دوم مزاح کرده و فرمودند: به نظر می رسد ازدواج موقت را برای شما حرام کرده اند تا خودشان استفاده ببرند.

حاضرین در جلسه نیز که در سکوت کامل به سر برده و در سخنان مستدل و مستند استاد غرق شده بودند، کمی تکان خوردند و نفسی کشیدند و لبخند بر چهره آنان نقش بست.

استاد پس از مزاح، دوباره به سخنانشان در رابطه با ازدواج موقت ادامه داده و فرمودند: در منابع شما معروف است که عمر بن خطاب ازدواج موقت را حرام اعلام کرده است؛ اما این مطلب صحیح به نظر نمی رسد و بعید است خلیفه دوم عملی را که پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله و سلم حلال کرده و در دوره خلافت ابو بکر نیز حلال و جائز بوده، حرام کرده باشد. مگر خلیفه حق تشريع دارد؟ بنا به گفته ابن حزم برخی با توجه به همین اشکالات

ص: 51

معتقدند خلیفه دوم از ازدواج موقت به طور مطلق ممانعت نکرده؛ بلکه بنا به مصالحی دستور داده بود کسانی که قصد ازدواج موقت دارند باید برای انجام این عمل دو نفر شاهد عادل داشته باشند تا موجب اختلاف و سوء استفاده نشود. (1)

استاد در انتهای مباحث مربوط به ازدواج موقت، خطاب به علمای اندونزی فرمودند: کسانی که ادعا می کنند ازدواج موقت حرام است، باید دلیل بیاورند؛ زیرا سلف و پیشینیان شما قائل به اباحه هستند و امکان ندارد بعد ها قائل به حرمت شوند.

فرمودند: نظر ما در مورد خلفای سه گانه را خواستید. آیا دوست دارید نظر من درباره خلفای سه گانه را بشنوید یا نظر علی بن ابی طالب را؟

علمای اندونزی که ظاهراً متوجه اهمیت موضوع و عمق سؤال و هدف استاد نشده بودند، گفتند: نظر شما را می خواهیم. استاد پرسیدند: یعنی نظر حضرت علی علیه السلام درباره خلفا برای شما مهم نیست؟ من به عنوان یک شیعه از حضرت علی علیه السلام تبعیت می کنم و از پیروان ایشان هستم. اگر نظر حضرت علی علیه السلام درباره خلفا را برای تان بگویم، اشکال دارد؟

حاضرین در جلسه وقتی با توضیح و بیان استاد مواجه شدند، گفتند: موضع حضرت علی علیه السلام درباره خلفا را بیان کنید.

حضرت استاد کتاب «صحیح مسلم» را خواستند و فرمودند: مسلم بن حجاج نیشابوری از صاحبان کتب سته شما اهل سنت ضمن روایتی نسبتاً طولانی به نقل از خلیفه دوم و خطاب به حضرت علی و عباس عموی پیامبر می گوید:

ص: 53

هنگامی که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم از دنیا رفت، ابو بکر خودش را به عنوان جانشین ایشان قلمداد کرد، اما شما دو نفر [ عباس عموی پیامبر و علی علیه السلام ] او را فردی دروغگو ،گناهکار، حیله گر و خائن دانستید. پس از مرگ ابو بکر من به عنوان جانشین پیامبر و ابو بکر معرفی و منصوب شدم، اما شما دو نفر مرا نیز همچون ابو بکر فردی دروغگو ،گناهکار ،حیله گر و خائن می دانید. (1)

حضرت استاد پس از این که عین عبارت کتاب «صحیح مسلم» و سخنان عمر بن خطاب را خواندند، پرسیدند: عمر بن خطاب خودش دیدگاه و نظرات حضرت على علیه السلام و عباس عموی پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم درباره خلفا را نقل کرده است، آیا عمر بن خطاب دروغ می گوید؟

علمای اندونزی که گویا تا کنون روایت موجود در کتاب «صحیح مسلم» را از این زاویه و منظر نخوانده و در مفاد آن دقت

ص: 54

نکرده بودند، بهت زده به حضرت استاد و روایت نقل شده در كتاب «صحيح مسلم» نگاه می کردند و جز سکوت پاسخی نداشتند و هیچ اعتراضی به روایت و سخنان عمر بن خطاب و نظرات حضرت علی علیه السلام و عباس عموی پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم درباره خلفا نکردند.

خندان آنان و ابراز احساساتی که هنگام گرفتن عکس یادگاری، مصافحه و خدا حافظی، نسبت به استاد از خود بروز می دادند به خوبی نمایان بود. جهت تکمیل جزوه و موضوعات مطرح شده در جلسه مناسب دیدیم توضیحاتی درباره تقیه داده شود تا خوانندگان عزیز احساس نقص و کمبودی درباره مطالب مطرح شده در جلسه نداشته باشند.

اهل سنت شیعیان را به خاطر اعتقاد داشتن و عمل کردن به تقیه، به نفاق و دورویی متهم کرده و عمل به تقیه را عملی منافقانه می پندارند. درباره این موضوع و در مقام پاسخ دادن به شبهه مذکور باید به چند نکته توجه داشت.

عمار فرزند یاسر و سمیه یکی از کسانی است که در مکه مکرمه و در همان سال های آغاز بعثت، به پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و دعوت او ایمان آورده و اسلام را با جان و دل پذیرفت. عمار در شرایطی اسلام را پذیرفت که مشرکین قریش از پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و دین اسلام ناراحت بودند و با تمام توان و امکانات و جهت جلوگیری از پیشرفت اسلام به مبارزه با رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم و رسالت او پرداخته بودند.مشرکان قریش و سران مکه برای این که بتوانند مانع پیشرفت اسلام شوند، کسانی را که دین اسلام را می پذیرفتند به سختی مورد آزار و اذیت و شکنجه قرار می دادند. آزار و اذیت مشرکان قریش بیشتر متوجه مسلمانانی همچون بلال حبشی، یاسر، سمیه، عمار و سایر کسانی بود که از حمایت قبایل مکه بر خوردار نبودند. عمار به همراه پدر و مادرش یاسر و سمیه جزء مسلمانانی بودند که توسط مشرکین قریش و به جرم پذیرفتن اسلام و تبعیت از پیامبر شدیداً مورد آزار و اذیت قرار گرفته و برای دست برداشتن از پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و اسلام و سبّ کردن رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم شکنجه می شدند یاسر و سمیه در مقابل تقاضای مشرکان مقاومت کرده و با وجود شکنجه های سخت و فراوان، حاضر به انکار اسلام و

ص: 58

سبّ پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نشدند و در نهایت زیر شکنجه های دشمنان اسلام به شهادت رسیدند. عمار با وجود این که از جان و دل دین اسلام را پذیرفته و وجودش لبریز از ایمان به خدا و پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم بود، برای این که از دست مشرکان قریش و شکنجه های سخت آنان نجات پیدا کند، در ظاهر و برای فریب کفار دست از اسلام برداشت و کلمه ای کفر آمیز بر زبان جاری کرد. کفار قریش نیز با توهم این که عمار از دین اسلام و پیامبر دست برداشته و به آیین بت پرستی بازگشته، او را رها کرده و از آزار و اذیتش دست برداشتند. عمار پس از این ماجرا با چشمانی اشک بار نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم آمد و از این که به ناچار سخنانی کفر آمیز بر زبان جاری کرده بود، اظهار پشیمانی و ندامت کرد خداوند در تأیید عمل و رفتار عمار و با نازل کردن آیه ﴿ مَن كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَنِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَنُ بِالْإِيمَنِ ﴾ جواز و مشروعيت اصل تقیه را نیز اعلام نمود. خداوند در آیه مذکور عذر عمار را پذیرفته و قاعده ای کلی بیان نموده است که اگر کسی در دل و جان و قلبش به خداوند و رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم ایمان داشته باشد، اما از روی اجبار و اکراه، خلاف اعتقاداتش را اظهار نماید، اشکالی

ص: 59

ندارد و مورد خشم خداوند قرار نخواهد گرفت. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم نیز پس از نزول آیه، به عمار فرمودند: اگر دوباره تو را به انکار اسلام و سبّ من مجبور کردند، به خواسته آنان پاسخ مثبت بده و کاری را که می خواهند، انجام بده. (1)

در منابع حدیث و تفسير فريقين ذيل آيه ﴿ وَ قَالَ رَجُلٌ مُّؤْمِنٌ مِّنْ وَ الِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَنَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلاً أَن يَقُولُ رَبِّيَ اللّهُ وَ قَدْ جَاءَكُم بِالْبَيِّنَتِ مِن رَّبِّكُمْ وَ إِن يَكُ كذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَ إِن يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُم بَعْضُ الَّذِى

ص: 60

يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِى مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ ﴾ (1) نیز مطالبی درباره تقیه ذکر شده است که جهت رعایت اختصار از ذکر آن خود داری می کنیم.

مرتبه تکرار کرد و اسیر دوم از دادن پاسخ امتناع ورزید و مسیلمه دستور داد او را به قتل رساندند. ماجرای اسارت و سر انجام این دو اسیر را به اطلاع رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم رساندند. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم کار هر دو اسیر را تأیید کرده و فرمودند: اسیر اول به امری [تقیه] که از سوی خدا جائز بوده، عمل کرده و خودش را نجات داده و اسیر دوم نیز بر حق پا فشاری کرده و شهادت گوارایش باد. (1)

فخر رازی در ذيل آيه ﴿ لا يَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكَفِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْءٍ إِلَّا أَن تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَنةً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴾ (2) به ماجرای دو اسیر و مسیلمه کذاب اشاره

ص: 62

کرده و دلالت آیه بر جواز تقیه مسلمانان از کفار را پذیرفته و پس از این که بخشی از احکام تقیه را ذکر می کند، می نویسد:

شافعی ها علاوه بر پذیرش تقیه مسلمانان از کفار، معتقدند در صورت درگیری و جنگ مسلمانان با یک دیگر، تقیه مسلمان از مسلمان نیز جایز است. (1)

ص: 63

ما شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام نیز با استناد به مطالب مذكور، معتقدیم اگر انسان در مکان و موقعیتی قرار گرفت که جان، آبرو و مالش از سوی دشمن مورد تهدید قرار بگیرد، می تواند و در برخی موارد باید تقیه نموده و بر خلاف آن چه در دل دارد، بر زبان جاری نماید.

در مجلسی که تو حضور داشتی از من بد گویی کردند! چرا عکس

العمل نشان نداده و از من دفاع نکردی؟ رجاء بن حيوة منكر

قضیه شد و گفت: چنین اتفاقی در حضور من رخ نداده است.

ولید برای این که مطمئن شود، رجاء بن حيوة را به خداوند

سوگند داد و رجاء نیز [به دروغ] سوگند یاد کرد که در حضور او

از ولید بد گویی نشده است. ولید بن عبد الملک جاسوس را

احضار کرد و دستور داد 70 ضربه شلاق به او زدند. جاسوس از

آن روز به بعد هر وقت رجاء را می دید، می گفت ای رجاء! مردم

تو را واسطه قرار می دهند و از خداوند طلب باران می کنند و

باران می بارد! اما با قسم دروغ باعث شدی 70 ضربه شلاق

بخورم، رجاء در پاسخ او گفت: 70 ضربه شلاق برایت بهتر از

این بود که باعث کشته شدن یک مسلمان می شدی. (1)

ص: 66

بردند، اما سعيد بن جبير حاضر به اعتراف و پذیرفتن کفر خود نشد، لذا توسط حجاج بن یوسف به شهادت رسید. (1)

سنت در آن دوره با توجه به حمایت حاکم وقت و بر خلاف اعتقاد درونی خودش اظهار نظر کرده است. ذهبی در صدد دفاع از تقیه یحیی بن معین در برابر حاکم عباسی و هم نظر شدن با آنان برای حفظ جانش بر آمده و می نویسد:

کسانی که در ماجرای مخلوق یا قدیم بودن قرآن کریم تقیه کرده و با حکومت هم عقیده شده اند، معذور بوده و مرتکب گناهی نشده اند کسانی که مجبور شده و صريحاً مطالب کفر آمیز بر زبان جاری ساخته اند، به دلیل آیه شريفه، معذور بوده و مورد باز خواست واقع نخواهند شد. یحیی بن معین از پیشوایان اهل سنت بوده و به خاطر ترس از حکومت عباسیان، در ماجرای مخلوق یا قدیم بودن قرآن کریم تقیه کرده و با آنان هم نظر شده است. (1)

حسن بصری از تابعین و علمای بزرگ اهل سنت با توجه به مطالب ذکر شده می گوید:

ص: 69

تقيه مختص زمان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم نبوده و برای مؤمنان و مسلمانان تا روز قیامت تقیه جائز است. (1)

بنی امیه اگر با نوزادی مواجه می شدند که اسمش علی بود او را می کشتند. (1)

مزی به نمونه دیگری از دشمنی امویان و مروانیان با اهل بیت و خاندان نبوت علیهم السلام اشاره کرده و به نقل از یونس بن عبید می نویسد:

از حسن بصری پرسیدم: تو که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را ندیده ای، پس چگونه از ایشان روایت نقل می کنی؟ حسن بصری پاسخ داد: سؤال خوبی پرسیدی و تا کنون کسی این سؤال را از من نپرسیده بود و اگر به تو اطمینان نداشتم علتش را نمی گفتم. ما در دوره ای [امویان و مروانیان] زندگی می کنیم که شرایط بسیار سخت است و نمی توانم از حضرت على روايت نقل کنم. هر روایتی را که از رسول خدا نقل می کنم از

ص: 71

حضرت علی شنیده ام ،ولی چون نمی توانم نام حضرت

علی را ببرم آن را از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم نقل می کنم. (1)

اسکافی نیز در همین باره می گوید:

بنی امیه از اظهار فضایل حضرت علی علیه السلام جلوگیری

می کردند و کسانی را که در این مورد روایتی نقل

می کردند، شکنجه می دادند. اوضاع چنان شده بود که

راویان حديث حتى جرأت نقل روایات مربوط به

احکام را نیز از حضرت علی علیه السلام نداشتند و هنگام نقل

روایت از حضرت علی علیه السلام برای این که مورد مؤاخذه

و عقوبت قرار نگیرند با کنیه «ابو زینب» از ایشان نام

می بردند. (2)

ص: 72

با مراجعه به تاریخ اسلام و تشیع متوجه می شویم که این شرایط و اوضاع سخت و دشوار برای شیعیان و دوست داران اهل بیت علیهم السلام از صدر اسلام تا کنون البته با شدت و ضعف ادامه داشته و شیعیان و محبان اهل بیت ها برای حفظ جان، مال و آبروی خود، چاره ای جز تقیه نداشته اند. ذهبی یکی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت در شرح حال شیخ طوسی می نویسد:

شیخ طوسی از شاگردان شیخ مفید است و کتاب های فراوانی نوشته است. وی از سران امامیه و شیخ شیعیان است. بار ها کتابخانه شیخ طوسی در نزدیکی مسجد جامع بغداد را آتش زدند. (1)

جهت آگاهی بیشتر از مباحث مختلف پیرامون تقیه مانند «مراتب تقیه»، «اموری که باعث جواز تقیه می شود» و «مراتب اکراه»، به تفاسیر فریقین ذیل آیات مربوطه مراجعه شود.

در منابع روایی شیعه نیز روایات متعددی درباره تقیه و مسائل پیرامون آن نقل شده که جهت اطلاع از مفاد روایات

ص: 73

مذکور به کتاب های «سفینة البحار و مدينة الحكم و الآثار» (1) نوشته مرحوم شیخ عباس قمی و مستدرك سفينة البحار» (2) نوشته مرحوم نمازی شاهرودی مراجعه شود.

مؤسسه ولاء صديقه كبرى سلام اللّه علیها

1397/3/28 شمسی

ص: 74

9. التفسير الكبير، فخر رازی، محمد بن عمر، متوفای 606 هجری قمری، مكتب الإعلام الاسلامي، چاپ چهارم، 1413 هجری قمری، قم، ایران.

10. الثقات، ابن حبان، محمد بن حبان، متوفای 354 هجری قمرى، دائرة المعارف العثمانية، چاپ اول، 1393 هجری قمری، حیدر آباد، هند.

11. جامع الأحاديث، سيوطى، عبد الرحمن بن أبي بكر متوفاى 911 هجرى قمرى، دار الفكر ، 1424 هجری قمری، بیروت، لبنان.

12. رحلة الإمام الزنجاني، شیخ عبد الکریم زنجانی نجفی، بی تا، بی جا.

13. روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني، آلوسی، سید محمود بن عبد اللّه، متوفای 1270 هجرى قمرى، دار إحياء التراث العربي، محقق: محمد أحمد الامد و عمر عبد السلام السلامي، چاپ اول، 1420 هجرى قمری، بیروت، لبنان.

14. سنن أبي داود، أبو داود ،سجستانی، متوفای 275 هجری قمری، دار ابن الجوزی، چاپ اول، 1432 هجری قمری، قاهره مصر.

15. سير أعلام النبلاء، ذهبی، محمد بن أحمد، متوفای 748 هجری قمری، مؤسسة الرسالة، محقق: شعيب الأرنؤوط و محمد نعیم العرقوسی، چاپ یازدهم، 1417 هجری قمری، بیروت، لبنان.

16. شرح السنة ،بر بهاری، حسن بن علی، متوفای 329 هجری قمری، تحقيق: عبد الرحمن بن أحمد الجميزي، مكتبة دار المنهاج، چاپ سوم، 1431 هجری قمری ،ریاض، عربستان.

ص: 76

17. صحيح البخاري، محمد بن اسماعیل ،بخاری متوفای 256 هجری قمرى، دار الآفاق العربیة، چاپ دوم، 1430 هجری قمری، قاهره، مصر.

18. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، متوفای 261 هجری قمری، دار المعرفة، چاپ دوم، 1428 هجری قمری، بیروت، لبنان.

19. الصواعق المحرقة في الرد على أهل البدع و الزندقة، ابن حجر هيثمي، متوفای 947 هجری قمری، محقق: عبد الوهاب عبد اللطيف، مكتبة القاهرة، قاهرة، مصر.

20. العقد الفريد، ابن عبدر به اندلسی، احمد بن محمد، متوفای 328 هجری قمرى، دار الكتاب العربي، چاپ سوم، 1384 هجری قمری ،بیروت، لبنان.

21. فتح الباري بشرح صحيح البخاري، ابن حجر عسقلانی، متوفای 852 هجری قمرى، دار الريان للتراث، چاپ اول 1407 هجری قمری، قاهره مصر.

22. الفقه على المذاهب الأربعة، عبد الرحمن جزيري، دار احياء التراث العربي، 1969 میلادی، بیروت، لبنان.

23. قاموس الرجال، علامه شوشتری ،محمد تقی، متوفاى 1416 هجری قمری، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1410 هجری قمری ،قم، ایران.

24. مجموع فتاوی و مقالات متنوعة، بن باز عبد العزيز بن عبد اللّه، دار اصداء المجتمع، محقق: محمد بن سعد الشويعر، چاپ سوم، 1428 هجری قمری ،ریاض، عربستان.

ص: 77

25. المحلى، ابن حزم، علی بن احمد، متوفای 456 هجری قمری، دار الآفاق الجديدة، تحقيق: لجنة إحياء التراث العربي، بيروت، لبنان.

26. لمسند، احمد بن محمد بن حنبل، متوفای 241 هجری قمری دار صادر، بيروت.

27. المصنف في الأحاديث و الآثار، ابن أبي شيبة عبد اللّه بن محمد، متوفای 235 هجری قمری، تحقیق: سعيد محمد اللحام، چاپ اول، 1409 هجری قمری، دار الفكر، بيروت، لبنان.

28. مصباح الأصول، سید ابو القاسم خوئی، متوفای 1413 هجری قمری، مطبعة النجف، 1376 هجری قمری ،نجف، عراق.

29. منهاج السنة النبوية في نقض كلام الشيعة القدرية، ابن تيمية، احمد بن عبد الحلیم، متوفای 728 هجری قمری، محقق: دکتر محمد رشاد سالم، موسسة الريان 1424 هجرى قمری، بیروت، لبنان.

30. ميزان الاعتدال في نقد الرجال، ذهبي، محمد بن احمد متوفای 748 هجری قمری، دار الفکر، محقق على محمد البجاوي، بيروت، لبنان.

31. وقعة صفين نصر بن مزاحم منقری، متوفای 212 هجری قمری، محقق: عبد السلام محمد هارون، کتابخانه آیت اللّه مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1403 هجری قمری، قم، ایران.

ص: 78