باستان شناسى قرآن كريم (بررسى 27 اثر باستانى در قرآن)

مشخصات کتاب

سرشناسه : قدرت، محمدحسین

عنوان و نام پديدآور : باستان شناسی قرآن کریم: (بررسی 26 اثر باستانی در قرآن)= Archaeology in the holly Qur'an/ تالیف محمدحسین قدرت، مصطفی قدرت؛ با نظارت محمد بیستونی.

مشخصات نشر : تهران : بیان جوان ، 1383.

مشخصات ظاهری : [223] ص.: مصور (رنگی)..م س 15 × 10؛

شابک : 30000 ریال:964-8399-30-1

وضعیت فهرست نویسی : فاپا

یادداشت : کتابنامه: ص. [218]؛ همچنین به صورت زیرنویس.

عنوان دیگر : بررسی 26 [بیست و شش] اثر باستانی در قرآن.

موضوع : قرآن -- آثار تاریخی.

شناسه افزوده : قدرت، مصطفی

شناسه افزوده : بیستونی، محمد، 1337 -

رده بندی کنگره : BP103/8/ق 4ب 2

رده بندی دیویی : 297/159

شماره کتابشناسی ملی : م 83-37772

اطلاعات رکورد کتابشناسی : فاپا

ص: 1

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

قدرت، محمد حسين، باستان شناسى قرآن كريم (بررسى 27 اثر

باستانى در قرآن) :/Archaeology in the holly Quran

تأليف محمد حسين قدرت، مصطفى قدرت ؛ با نظارت محمد

بيستونى .-- تهران: بيان جوان، 1383 .

222 ص.: مصور. ISBN : 964-8399-30-1

فهرستنويسى بر اساس اطلاعات فيپا .

كتابنامه: ص. 217 ؛ همچنين به صورت زير نويس .

1. قرآن -- آثار تاريخى. الف. قدرت، مصطفى. ب. بيستونى ،

محمد، 1337 -. ج. عنوان. د. عنوان: بررسى 26 [بيست و شش]

اثر باستانى در قرآن.

2 ب 4 ق/8/103BP 159/279

كتابخانه ملى ايران 37772 - 83م

عنوان: باستان شناسى قرآن كريم

مؤلفين: دكتر سيد محمد حسين قدرت، ويراستارى ، تايپ و صفحه آرايى: سهيلا شاكرى، فاطمه سرزهى

حجة الاسلام سيد مصطفى قدرت امور فنى و رايانه: روح اللّه كريميان

نظارت و كارشناسى: دكتر محمد بيستونى چاپ و صحافى: چاپ و نشر سليمانزاده

نوبت و تاريخ چاپ: سوم ، سال 1388 شمارگان: 1500 نسخه

ناشر: انتشارات بيان جوان شا بك:ISBN : 964-8399-30-1

هرگونه نسخه بردارى و چاپ از اين كتاب، با اخذ مجوز كتبى از مؤسسه قرآنى تفسير جوان بلامانع است.

-

نشانى: تهران - خيابان پاسداران - بين گلستان هشتم و نهم - روبروى پمپ بنزين - شماره 451 - طبقه همكف - واحد 4

تلفكس: 22589626 WWW.tafsirejavan.com

ص: 3

تقديم به:

سَيِّدِنا وَ نَبِيِّنا مُحَمَّدٍ

رَسُولِ اللّهِ وَ خاتَمِ النَّبِيّينَ وَ اِلى مَوْلانا

وَ مَوْلَى الْمُوَحِّدينَ عَلِىٍّ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ وَ اِلى بِضْعَةِ

الْمُصْطَفى وَ بَهْجَةِ قَلْبِهِ سَيِّدَةِ نِساءِ الْعالَمينَ وَ اِلى سَيِّدَىْ

شَبابِ اَهْلِ الْجَنَّةِ، السِبْطَيْنِ، الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ اِلَى الاَْئِمَّةِ التِّسْعَةِ

الْمَعْصُومينَ الْمُكَرَّمينَ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ لاسِيَّما بَقِيَّةِ اللّهِ فِى الاَْرَضينَ وَ وارِثِ عُلُومِ

الاَْنْبِياءِ وَ الْمُرْسَلينَ، الْمُعَدِّ لِقَطْعِ دابِرِالظَّلَمَةِ وَ الْمُدَّخِرِ لاِِحْياءِ الْفَرائِضِ وَ مَعالِمِ الدّينِ ،

الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صاحِبِ الْعَصْرِ وَ الزَّمانِ عَجَّلَ اللّهُ تَعالى فَرَجَهُ الشَّريفَ فَيا مُعِزَّ

الاَْوْلِياءِوَيامُذِلَ الاَْعْداءِاَيُّهَاالسَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَيْنَ الاَرْضِ وَالسَّماءِقَدْمَسَّنا

وَ اَهْلَنَا الضُّرَّ فى غَيْبَتِكَ وَ فِراقِكَ وَ جِئْنا بِبِضاعَةٍ مُزْجاةٍ مِنْ وِلائِكَ وَ مَحَبَّتِكَ فَاَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ مِنْ مَنِّكَ وَ

فَضْلِكَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا بِنَظْرَةِ رَحْمَةٍ مِنْكَ

اِنّا نَريكَ مِنَ الْمُحْسِنينَ

ص: 4

متن تأئيديه حضرت آية اللّه محمد يزدى

رييس دبيرخانه مجلس خبرگان رهبرى و رييس شورايعالى مديريت حوزه علميه

بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحيم

قرآن كريم اين بزرگ ترين هديه آسمانى و عالى ترين چراغ هدايت كه خداوند عالم به وسيله آخرين پيامبرش براى بشريت فروفرستاده است؛ همواره انسان ها را دستگيرى و راهنمايى نموده و مى نمايد. اين انسان ها هستند كه به هر مقدار بيشتر با اين نور و رحمت ارتباط برقرار كنند بيشتر بهره مى گيرند. ارتباط انسان ها با قرآن كريم با خواندن، انديشيدن، فهميدن، شناختن اهداف آن شكل مى گيرد. تلاوت، تفكر، دريافت و عمل انسان ها به دستورالعمل هاى آن، سطوح مختلف دارد. كارهايى كه براى تسهيل و روان و آسان كردن اين ارتباط انجام مى گيرد هركدام به نوبه خود ارزشمند است. كارهاى گوناگونى كه دانشمند محترم جناب آقاى دكتر بيستونى براى نسل جوان در جهت اين خدمت بزرگ و امكان ارتباط بهتر نسل جوان با قرآن انجام داده اند؛ همگى قابل تقدير و تشكر و احترام است. به علاقه مندان بخصوص جوانان توصيه مى كنم كه از اين آثار بهره مند شوند.

توفيقات بيش از پيش ايشان را از خداوند متعال خواهانم.

محمد يزدى

رييس دبيرخانه مجلس خبرگان رهبرى 1388/2/1

ص: 5

متن تائيديه حضرت آية اللّه مرتضى مقتدايى

بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمنِ الرَّحيم

توفيق نصيب گرديد از مؤسسه قرآنى تفسير جوان بازديد داشته باشم و مواجه شدم با يك باغستان گسترده پرگل و متنوع كه به طور يقين از معجزات قرآن است كه اين ابتكارات و روش هاى نو و جالب را به ذهن يك نفر كه بايد مورد عنايت ويژه قرار گرفته باشد القاء نمايد تا بتواند در سطح گسترده كودكان و جوانان و نوجوانان و غيرهم را با قرآن مجيد مأنوس به طورى كه مفاهيم بلند و باارزش قرآن در وجود آنها نقش بسته و روش آنها را الهى و قرآنى نمايد و آن برادر بزرگوار جناب آقاى دكتر محمد بيستونى است كه اين توفيق نصيب ايشان گرديده و ذخيره عظيم و باقيات الصالحات جارى براى آخرت ايشان هست. به اميد اين كه همه اقدامات با خلوص قرين و مورد توجه ويژه حضرت بقيت اللّه الاعظم ارواحنافداه باشد.

مرتضى مقتدايى

به تاريخ يوم شنبه پنجم ماه مبارك رمضان المبارك 1427

ص: 6

سخن ناشر:

قرآن كريم «هُدًى لِلنّاس» (185 / بقره) است يعنى براى هدايت همه مردم نازل شده است. هريك از گروه هاى مختلف مردم را براساس علاقه و شرايط سنّى آنها مى توان به نوعى با قرآن كريم ارتباط داد. يكى از مؤثرترين روش هاى انس جامعه با قرآن كريم انتشار پيام قصه هاى اين كتاب آسمانى است. در راستاى تحقق اين روش كارساز، مؤسسه انتشاراتى بيان جوان گروه هايى را از بين جوانان علاقمند سازماندهى نموده و منابع پژوهشى و امكانات اينترنتى را به صورت رايگان در اختيار آنها قرار داده و آثار آنها را منتشر مى كند.

كتابى كه ما و شما هم اكنون در محضر نورانى آن هستيم حاصل تلاش جناب آقاى دكتر سيد محمد حسين قدرت و فرزند برومند ايشان جناب حجة الاسلام سيد مصطفى قدرت مى باشد. در اين كتاب كه نخستين «تفسير موضوعى مصوّر قرآن كريم» مى باشد. ضمن بررسى 26 اثر باستانى در لابلاى آيات، توجه مخاطبين جوان را به پيام هاى اخلاقى، فكرى، عاطفى، اجتماعى، سياسى و اقتصادى داستان هاى تاريخى قرآن جلب مى نمايد. ويژگى بارز قصه هاى قرآن كريم واقعى بودن، حذف جزئيات، بهره گيرى از هنر در نقل داستان ها و

ص: 7

شبهه زدايى در ذهن مخاطبين مى باشد. برخى از وقايع باستانى در قرآن كريم در آيات متعدّدى تكرار شده است. انگيزه اصلى تكرار در قصه هاى قرآن، تكميل تصويرها و افزودن به قدرت تجسّم و عينيّت از طريق آوردن عناصر نو به تناسب فضاى بازگويى هر قصّه است. برترين مثال در اين مورد، داستان حضرت موسى است كه تقريبا حدود بيست بار در قرآن كريم ذكر شده است.(1)

مؤسسه انتشاراتى بيان جوان آثار پژوهشى و تحقيقى قرآن پژوهان جوان را در موضوعات جديد قرآنى چاپ و منتشر مى نمايد. علاقمندان مى توانند جهت كسب اطلاعات بيشتر با شماره تلفن 22589626 تماس بگيرند.

دكتر محمد بيستونى

رئيس مؤسسه قرآنى تفسير جوان

تهران 1388/8/8 مصادف با سالروز ولادت

سلطان قلبها على بن موسى الرضا عليه السلام

ص: 8


1- جهت آشنايى بيشتر با ويژگى هاى قصّه هاى قرآن كريم، كتاب ارزشمند «تحليل قصص قرآن» نوشته دانشمند فرزانه جناب آقاى محمد شريفانى را مطالعه فرماييد.

مقدمه

توجه ويژه قرآن به درس هاى عبرت انگيز تاريخ گذشتگان بر هيچ مسلمانى پوشيده نيست. اسلام عزيز دين پاكى و پرهيزگارى و تكامل انسان از قبل از گهواره تا آخرين لحظات زندگى است .

قرآن كريم به علت وجود وجوه مشترك آسمانى از همه اديان توحيدى دعوت به كلمه طيّبه مشترك نموده كه همان كلمه توحيد است و در همه اديان ابراهيمى اصيل يكسان است . اميد است كه اين خدمت ناچيز مورد عنايت پروردگار مهربان و اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام خصوصا حضرت بقية اللّه الاعظم قرار گيرد .

سيد محمد حسين قدرت - سيد مصطفى قدرت

ص: 9

عبرت از تاريخ در كلام على

على : اى بندگان خدا شما را به تقوى و پرهيزگارى در برابر خدا سفارش مى كنم همان خدايى كه لباس هاى فاخر را به شما پوشانده و معاش و روزى را به فراوانى به شما ارزانى داشته است. اگر راهى به سوى بقا يا جلوگيرى از مرگ وجود داشت حتما سليمان بن داود آن را در اختيار مى گرفت چرا كه خداوند حكومت بر جن و انس را همراه نبوت و مقام بلند قرب و منزلت الهى به او عطا كرد .

اما آن گاه كه پيمانه روزى او پر شد و مدت زندگيش كامل گشت تيرهاى مرگ از كمان فنا به سوى او پرتاب شد و دار و ديار از او خالى گرديد. خانه ها و مسكن هاى او بى صاحب ماندند و آن ها را گروهى ديگر به ارث بردند. (در هرحال) براى شما در تاريخ قرون گذشته درس هاى عبرت فراوانى وجود دارد.

ص: 10

كجايند عمالقه؟ و كجايند فرزندان آن ها؟ كجا هستند فرعون ها و فرزندانشان؟ اصحاب رسّ همان ها كه پيامبران را كشتند و چراغ پرفروغ سنن آن ها را خاموش و راه و رسم ستمگران و جباران را زنده ساختند كجايند؟

كجايند آن ها كه با لشكرهاى گران به راه افتادند و هزاران نفر را هزيمت دادند، سپاهيان فراوان گرد آوردند و شهرها بنا كردند؟(1)

ص: 11


1- نهج البلاغه، آستان قدس، فهرست الفبا، تاريخ .

باستان شناسى قرآن كريم

قرآن كريم بخش وسيعى را به آغاز آفرينش جهان و انسان و درس هايى از تاريخ امم پيشين، پيامبران و پادشاهان اختصاص داده است و بيش از 13 بار به سير و سياحت در زمين براى مطالعه تاريخ پيشينيان تأكيد كرده از جمله:

اَفَلَمْ يَسيرُوافِى الاَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ(109/يوسف)

فرمان به سير و سياحت در زمين (فِى الاَْرْضِ) و سپس نظرافكندن (فَيَنْظُرُوا) و مطالعه تاريخ مستند به اسناد و مدارك غير مكتوب، يعنى باستان شناسى را مورد تأكيد قرار مى دهد.

از سوى ديگر قرآن تاريخ پيامبران، امم و ملوك را به صورت تابلوهايى زنده و متحرك بازسازى مى كند. به طورى كه وقايع «تاريخى» را به صورت وقايع «حال» درآورده و در بسيارى از موارد و"با" فعل (اَلَم تَرَ) مردم را به مشاهده حوادث تاريخى زنده ترغيب مى كند، به عنوان نمونه مى فرمايد: اَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعادٍ: آيا

ص: 12

نمى بينى كه پروردگارت با قوم عاد چه كرد. (6 / فجر)

كاربرد فِى الاَْرْضِ (در زمين) به جاى عَلَى الاَْرْضِ (به روى زمين) براى مطالعه آثار تاريخى، شايد اشاره به حفّارى و كند و كاو در اندرون زمين باشد كه لازمه باستان شناسى است، زيرا باستان شناسان با حفّارى، وضع آثار اشياى دفن شده در لايه هاى مختلف زمين را تشخيص مى دهند. لايه هاى زمين هاى باستانى صفحات تاريخى واقعى و آيات باستانى است كه ما مى توانيم از روى آثار باقى مانده به بازسازى تاريخ واقعى بپردازيم.(1) نتيجه اين بازسازى و تجزيه و تحليل تاريخ، كشف روابط و سنت هاى الهى حاكم بر تاريخ و پى بردن به راز سقوط يا صعود دولت ها و ملت ها مى باشد.

ص: 13


1- باستان شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، استاد بى آزار شيرازى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى.

سرآغاز باستان شناسى

آغاز باستان شناسى علمى را بايد در رمزگشايى كتيبه بيستون در ايران عزيز بدانيم زيرا در اين كتيبه بسيار با ارزش سه زبان باستانى با خط ميخى نگارش يافته است كه عبارتند از: پارسى باستان، عيلامى و بابِل باستان. با كشف رمز الفباى پارسى هخامنشى به كمك پارسى ساسانى دو زبان باستانى ديگر رمزگشايى شد و بدينوسيله بود كه زبان، فرهنگ و تاريخ ملل خاور ميانه بازشناسى گرديد .

ص: 14

ص: 15

خط ميخى در ايران باستان و جهان

طبق نظر كارشناسان خط ميخى يكى از خطوط باستانى است كه معمولاً به صورت تصاويرى از ميخ بر روى گل، سنگ، فلز، موم، چوب و مانند آن حك مى گرديد. اين خط بيش از سه هزار سال بين ملل مختلف متداول بود و تا سال هايى قبل از ميلاد حضرت مسيح به كار مى رفته است. اولين بار قوم سومر اين خط را ابداع كردند كه براى نوشتن زبان سومرى مورد استفاده قرار گرفت. سپس بوسيله اقوام اكاد، بابِل و آشور مورد تقليد قرار گرفت. خط ميخى در خاورميانه رايج بود حتى در كشور مصر كه از خط هيروگليف غالبا استفاده مى شد نيز به كار مى رفت .

خط ميخى در سوريه، آسياى صغير و ايران نيز به كار رفته است، ايرانيان

ص: 16

تغييرات زيادى در 600 علامت خط ميخى ايجاد كردند و آن را به 36 علامت تقليل دادند كه مبناى ايجاد تحول بزرگى در شيوه بكارگيرى حروف الفبا در دنيا گرديد . اين خط ابتدا به صورت تصويرى مورد استفاده قرار گرفت اما بعدا به دلايل عملى از خطوط راست به جاى تصوير استفاده شد.

ص: 17

تصوير مقابل لوح گلى است كه قدمت آن به 3400 سال قبل مى رسد كه از قوم اكاد بر لوح پخته به يادگار مانده است. قابل توجه اين كه جنس اين الواح نسبت به كاغذ، چوب و فلزات با دوام تر است و بسيارى از سوابق تاريخى مربوط به اقوام نوح، ابراهيم و موسى عليهم السلام بر روى اين الواح باقى مانده است.

يكى از الواح گلى كه به نام گيلگمش معروف شده است واقعه طوفان نوح را شرح مى دهد و لوح گلى ديگر ماليات فردى است به نام ابراهيم در شهر اور در زمان كلدانيان كه احتمالاً مربوط به حضرت ابراهيم مى باشد .

ص: 18

ص: 19

سنگ نوشته بيستون به خط ميخى كه به سه زبان پارسى، ايلامى، بابلى نگارش يافته است، به باستان شناسان اروپايى كمك نمود تا ابتدا به كمك خط و زبان پهلوى الواح دوران هخامنشى را رمزگشايى كنند، سپس به كمك سنگ نوشته هاى باقى مانده در بيستون زبان و خط ايلامى و بابلى را كشف كنند و از اين طريق تاريخ اقوام و ملل جهان از اعماق خاك، اعصار و قرون بيرون كشيده شود.

ص: 20

ص: 21

خط هيروگليف نيز با كمك همين كتيبه هاى باستانى رمز گشايى شد اما به علت تصويرى بودن خط هيروگليف تنها مفاهيم و معانى آن شناسايى شد.

اولين نوشته هاى هيروگليف متعلق به سال هاى شش هزار و سيصد و شش (هزار و دويست سال قبل) مى باشد . تصاوير هيروگليف همانند حروف الفبا داراى صداى مشخصى نيستند بلكه تنها مفاهيم را به بيننده منتقل مى كند . بدين ترتيب كه از تركيب چند تصوير يك مفهوم قراردادى در نظر گرفته مى شود مانند تصاويرى از پا براى راه رفتن و دست براى كار كردن و مانند آن .

ص: 22

ص: 23

1 - خانه كعبه

اِنَّ اَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذى بِبَكَّةَ مُبارَكا وَ هُدًى لِلْعالَمينَ .

اولين خانه اى كه براى مردم (و ستايش پروردگار) بنا شد در مكه است كه در آن بركت و هدايت است براى جهانيان .

(96 / آل عمران)

اولين خانه را حضرت آدم حدود 7500 سال پيش براى پرستش خداى يگانه در مكه برپا نمود و حضرت ابراهيم و اسماعيل عليهم السلام آن را

ص: 24

تجديد بنا نمودند .(1)

ص: 25


1- تفسيرنمونه، جلد3، صفحه10.

ص: 26

2 - قبر حضرت آدم و نوح عليهم السلام

طبق روايات اسلامى قبر حضرت آدم و نوح عليهم السلام در دو رديف پشت قبر حضرت اميرالمؤمنين على در نجف اشرف دفن شده اند. (1)

ص: 27


1- حيات القلوب، صفحه 99 .

ص: 28

3 - مسجد كوفه

از امام صادق نقل است كه منزل نوح و قوم او در شهرى بود كنار فرات از جانب غربى شهر كوفه و نوح مردى بود درودگر. خداوند او را برگزيد و پيغمبر گردانيد و اول كسى كه كشتى ساخت و بر روى آب جارى شد نوح بود. پس نوح كشتى را با دست خود مى ساخت و چوب را از راه دور مى آورد تا فارغ شد. قوم نوح، بت هاى سه گانه يَعوث و يَعوق و نَسر را مى پرستيدند و آنها را در مسجد كوفه نصب كرده بودند.(1)

ص: 29


1- حيات القلوب، انتشارات جاويد، صفحه 97 .

ص: 30

4 - كشتى نوح

وَ قيلَ يا أَرْضُ ابْلَعى مآءَكِ وَ يسَمآءُ اَقْلِعى وَ غيضَ الْمآءُ وَ قُضِىَ الاَْمْرُ وَ اسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِىِّ وَ قيلَ بُعْدا لِلْقَوْمِ الظّلِمينَ: و به زمين خطاب شد كه فورا آب را فرو بر و به آسمان امر شد كه باران را قطع كن و آب خشك شد و حكم انجام يافت و كشتى بر كوه جودى قرار گرفت و فرمان هلاك ستمكاران در رسيد. (44 / هود)

كوه جودى احتمالاً همان كوه آرارات است كه در مرز ايران و تركيه و ارمنستان واقع شده است.(1)

نماى كوه آتشفشان آرارات در مرز ايران و تركيه و بقاياى فسيل كشتى نوح در روستاى اوزون ديجى در تصوير روبرو .

ص: 31


1- تفسير نمونه، جلد 9، صفحه 113 .

گزارش بسيار جالب باستانشناسى شوروى درباره كشتى حضرت نوح

مجله رسمى و پرتيراژ «اتفاد نيزوب» شوروى كه بطور ماهانه منتشر مى شود گزارش عجيب زير را كه هم از نظر باستانى بسيار ارزنده و جالب است و هم از نظر دينى عالى ترين دليل بر عظمت قرآن و عقايد دينى ماست درج نموده است و به دنبال آن عده اى از نويسندگان انگليسى، مصرى، پاكستانى و... آن مقاله را از روسى به انگليسى و عربى و اردو، ترجمه نموده و در مجله ها و روزنامه هاى محلى خود نقل كرده اند.

اينك ما خلاصه آن را با توضيح درباره ارزش علمى و دينى آن از نظر خوانندگان ارجمند مى گذرانيم:

ص: 32

مجله نامبرده در شماره تشرين دوم 1953 مى نويسد:

هنگامى كه باستان شناسان روسى در منطقه اى معروف به «وادى قاف» (1)

ص: 33


1- طبق تصريح قرآن لنگرگاه كشتى نوح بعد از طوفان كوه جودى بوده با دعاى صاحب «مراصد الاطلاع» و «منجد العلوم» اين كوه در 40 كيلومترى شمال شرقى جزيره ابن عمر (شهر كوچكى است در سوريه مشرف به نهر دجله و به سال 961 توسط حسن بن عمربن خطاب ثعلبى بنيان گذارى شده) مى باشد و بنا به نقل ديگران (از جمله مؤلف بزرگوار تفسير الميزان) لنگرگاه در آرارات از جبال ارمنيه بين ايران و تركستان روس واقع در ديار بكر از نواحى موسل بوده كه البته همه اين نظرات با وادى قاف در مسكو محل اكتشاف تخته ها سازش دارد چه اگر اين محل يا نزديك به اين محل نبوده امكان دارد با مرور زمان بر اثر امواج دريا و تحولاتى كه در طول چندين هزار سال رخ داده آن تخته ها در منطقه مزبور و در اعماق زمين قرار گرفته باشد.

مشغول حفارى و جستجوى آثار باستانى بودند در اعماق زمين به چند پاره تخته اى قطور و پوسيده اى برخوردند كه بعدا معلوم شد اين تخته ها قطعات جدا شده از كشتى نوح بوده و بر اثر تحولات دريائى و زمينى در طول حدود 5000 سال همچنان در دل زمين باقى مانده است برخورد به اين تخته ها نظر محققين باستان شناس را آن چنان به خود جلب نمود، كه دو سال ديگر به كنجكاوى و تعقيب عمليات حفارى خود پرداخته و بالاخره در همان منطقه به يك قطعه تخته ديگرى برخوردند كه به صورت لوحى طبق كليشه زير چندين سطر كوتاه از كهن ترين و ناشناخته ترين خطوط بر روى آن منقوش بود.

ص: 34

اما بسيار شگفت آور بود كه اين تخته لوح بدون اينكه پوسيده يا محجر شده باشد آن چنان سالم و دست نخورده باقى مانده كه هم اكنون در موزه آثار باستانى مسكو در معرض ديد توريست ها و تماشاگران خارجى و داخلى است.

بر اثر اين اكتشاف اداره كل باستان شناسى شوروى براى تحقيق از چگونگى اين لوح و خواندن آن هيئتى مركب از هفت نفر از مهم ترين باستان شناسان و اساتيد خط شناس و زبان دان روسى و چينى مأمور تحقيق و بررسى نموده كه نام آن ها بدين گونه است:

1 - پروفسور سولى نوف، استاد زبان هاى قديمى و باستانى در دانشكده مسكو.

2 - ايفاهان خينو دانشمند و استاد زبان شناس در دانشكده لولوهان چين.

ص: 35

3 - ميشانن لوفارنك مديركل آثار باستانى شوروى.

4 - تانمول گورف استاد لغات در دانشگاه كيفزو.

5 - پروفسور دى راكن استاد باستان شناس در آكادمى علوم لنين.

6 - ايم احمد كولا مدير تحقيقات و اكتشافات عمومى شوروى.

7 - ميچر كولتوف رئيس دانشكده استالين.

اين هيئت پس از 8 ماه تحقيق و مطالعه و مقايسه حروف آن با نمونه ساير خطوط و كلمات قديم متفقا گزارش زير را در اختيار باستان شناسى شوروى گذاشت.

1 - اين لوح مخطوط چوبى از جنس همان پاره تخته هاى مربوط به كاوش هاى قبلى و كلاً متعلق به كشتى نوح بوده است منتها لوح مزبور مثل ساير تخته ها آن

ص: 36

قدرها پوسيده نشده و طورى سالم مانده كه خواندن خط هاى آن به آسانى امكان پذير مى باشد.

2 - حروف و كلمات اين عبارات به لغت سامانى ياسامى است كه در حقيقت ام اللغات (ريشه لغات) و بسام بن نوح منسوب مى باشد.

3 - معناى اين حروف و كلمات بدين شرح است:

اى خداى من! و اى ياور من!

به رحمت و كرمت مرا يارى نما!

و بپاس خاطر اين نفوس مقدسه:

محمد

ايليا (على)

ص: 37

شبر (حسن)

شبير (حسين)

فاطمه

آنان كه همه بزرگان و گرامى اند

جهان به بركت آن ها برپاست

به احترام نام آن ها مرا يارى كن

تنها توئى كه مى توانى مرا به راه راست هدايت كنى.

بعدا دانشمند انگليسى اين ايف ماكس استاد زبان هاى باستانى در دانشگاه منچستر ترجمه روسى اين كلمات را به زبان انگليسى برگردانيد و عينا در اين مجله ها و روزنامه ها نقل و منتشر گرديده است:

ص: 38

1 - مجله هفتگى «ويكلى ميرر» لندن شماره مربوط به 28 دسامبر 1953 م

2 - مجله استاد انگليسى لندن مربوط به كانون دوم 1954 م

3 - روزنامه سن لايت منتشره ازمنچستر شماره مربوط به كانون دوم 1954 م

4 - روزنامه «ويكلى ميبرر» تاريخ يكم شباط 1954

5 - روزنامه «الهدى» قاهره مصر تاريخ 30 مارس 1953 م

سپس دانشمند و محدث عالى مقام پاكستانى حكيم سيد محمود گيلانى كه يك موقع مدير روزنامه اهل الحديث پاكستان و نخست از اهل تسنن بوده و بعدا از روى تحقيق به آئين تشيع گرائيده آن گزارش را به زبان اردو در كتابى به نام

ص: 39

«ايليا مركز نجات اديان العالم» ترجمه و نقل كرده است.(1)

آن گاه مجله «بذره» نجف در شماره هاى شوال و ذوالقعده 1385 سال اول صفحه 78 الى 81 زير عنوان نام هاى مباركى كه حضرت نوح بدان توسل جست از اردو به عربى ترجمه و نقل كرده است.

اكنون لازم مى نمايد به طور فشرده توجه خوانندگان ارجمند را به نكاتى چند معطوف نمائيم تا بيشتر به ارزش علمى و تاريخى اين اكتشاف باستانى معتقد شوند:

1 - آن كه اكتشاف اين تخته ها و لوح يكى از دلايل بر اصالت و واقعيت

ص: 40


1- كتاب «اليا...» به زبان اردو ضمن 45 صفحه به عنوان چهل و دومين نشريه دارالمعارف.

داستان هاى قرآن مجيد و احاديث دينى است كه مشروحا حاكى از قضيه كشتى نوح و ماجراى غرق شدن آن است هم چنان كه مورخان اسلامى و غيراسلامى نيز نوشته اند.

2 - آن كه معتقدات شيعه درباره اهل بيت از روى تمايلات و اغراض شخصى رهبران شيمى و مؤلفين نيست بلكه بر مبناى يك سلسله حقايق علمى و واقعيت هاى تاريخى است كه شيعه خود را ناگزير از تسليم در پابند شدن به آن ديده و در نتيجه پيروى اهل بيت را انتخاب كرده است.

بديهى است استمداد نوح پيامبر از خاندان رسالت و نقش نام هاى آنان بر كشتى چندين هزارسال قبل از نزول و پيدايش اسلام و انشعاب مسلمانان به فرقه هاى مختلف و متضاد شيعه و سنى بوده و جز از روى الهام از مبدأ اعلى و

ص: 41

اشاره غيبى به هيچ چيز نمى توان آن را تفسير كرد.

درست است كه حضرت نام هاى مقدس «محمد، على، حسن، حسين و فاطمه» را به عنوان دعا و به عنوان تبرك نقش بر لوح نمود اما در حقيقت اين يك پيش گويى عجيب از دوران هاى خيلى دور و دراز درباره پيدايش خاندان وحى و رسالت بوده است كه با فاصله حدود 5000 سال پس از طوفان قدم به عرصه گيتى گذاشتند.

ص: 42

ص: 43

ص: 44

ص: 45

ص: 46

ص: 47

ص: 48

ص: 49

ص: 50

ص: 51

ص: 52

ص: 53

ص: 54

ص: 55

5 - نمرود پادشاه معاصر ابراهيم

اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذى حاجَّ اِبْراهيمَ فى رَبِّهِ اَنْ اتيهُ اللّهُ الْمُلْكَ اِذْ قالَ اِبْراهيمُ رَبِّىَ الَّذى يُحْيى وَ يُميتُ قالَ اَنَا اُحْيى وَ اُميتُ قالَ اِبْراهيمُ فَاِنَّ اللّهَ يَأْتى بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذى كَفَرَ وَ اللّهُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الظّالِمينَ

آيا نديدى (در تواريخ پادشاهى) آن كه در يكتايى خدا با ابراهيم به جدل پرداخت چون ابراهيم گفت: خداى من زنده مى كند و مى ميراند او گفت: من هم زنده مى كنم و مى ميرانم ابراهيم باز گفت: كه خداوند خورشيد را از طرف مشرق برآورد تو اگر توانى از مغرب بيرون آر. آن نادان كافر عاجز ماند كه خدا راهنماى ستمكاران نخواهد بود. (258 / بقره)

تصوير همورابى كه به اعتقاد بعضى از باستان شناسان معاصر

ص: 56

با حضرت ابراهيم بوده و به احتمال زياد همان نمرود مى باشد.(1)

ص: 57


1- دائرة المعارف انكارتا .

ص: 58

6 - مسجد سهله

اين مسجد مقدّس خانه حضرت ابراهيم و حضرت ادريس و حضرت خضر عليهم السلام بوده است و در آينده نزديك انشاءاللّه خانه حضرت مهدى عجل اللّه تعالى فرجه الشريف خواهد بود. (1)

ص: 59


1- مفاتيح الجنان، 664، چاپ پيام آزادى .

ص: 60

7 - شهر الخليل

حضرت ابراهيم در شهر اور و در زمان كلدانيان به دنيا آمده و طبق نظر كارشناسان آن حضرت همزمان با پادشاه معروف بابل همورابى در حدود سال 1700 قبل از ميلاد مى زيسته .

او با حضرت لوط از بابل به كنعان مهاجرت مى نمايد و حضرت لوط را از اسارت پادشاه عيلام و سپاهيانش نجات مى دهد . قبر حضرت ابراهيم و خانواده اش در يك غار در شهرالخليل قرار دارد كه در كنار آن مسلمانان يك مسجد و يهوديان يك كنيسه بنا كرده اند .

ص: 61

ص: 62

8 - قوم لوط

كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ بِالنُّذُرِ. اِنّا اَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ حاصِبا اِلاّ الَ لُوطٍ نَجَّيْناهُمْ بِسَحَرٍ

قوم لوط بيم دهندگان را تكذيب كردند. ما هم بر آن ها سنگ باران را فرو فرستاديم جز خاندان لوط كه در وقت سحر آنها را نجات داديم (33 و 34 / قمر).

ص: 63

ص: 64

ص: 65

ص: 66

9 - ماجراى باستانى يوسف

9 - ماجراى باستانى يوسف(1)

اِذْ قالَ يُوسُفُ لاَبيهِ يآاَبَتِ اِنّى رَأَيْتُ اَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبا وَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لى سجِدينَ

هنگامى كه يوسف به پدرش گفت: اى پدرم يازده ستاره و ماه و خورشيد را ديدم كه سجده ام مى كنند. (4 / يوسف)

ص: 67


1- اين فراز از بحث بر اساس تحقيقات دو نفر از باستان شناس هاى معروف بنام آقاى ران ويات و خانم مارى نِل ويات تدوين شده است.

ص: 68

قالُوا اَءِنَّكَ لاََنْتَ يُوسُفُ قالَ اَنَا يُوسُفُ وَ هذا اَخى قَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَيْنا اِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَ يَصْبِرْ فَاِنَّ اللّهَ لا يُضيعُ اَجْرَ الْمُحْسِنينَ (90 / يوسف) گفتند: آيا تو حقيقتا يوسفى؟ گفت: من يوسفم و اين برادر من است خداوند به ما نعمت داد همانا هركس تقوى پيشه كند و صبر كند پس خداوند مزد نيكوكاران را تباه نمى سازد.

ص: 69

ص: 70

يُوسُفُ اَيُّهَا الصِّدّيقُ اَفْتِنا فى سَبْعِ بَقَرتٍ سِمانٍ يَأْكُلُهُّنَّ سَبْعٌ عِجافٌ وَ سَبْعِ سُنْبُلتٍ خُضْرٍ وَ اُخَرَ يابِستٍ لَعَلّى اَرْجِعُ اِلَى النّاسِ لَعَلَّهُمْ يَعْلَمُونَ (46 / يوسف)

اى يوسف! اى بسيار راستگو! اعلام نما به ما تعبير اين كه هفت گاو فربه كه هفت گاو لاغر را مى خورندشان و هفت خوشه گندم سبز و هفت گندم خشك كه بر گردم به سوى مردمان تا ايشان آگاه شوند.

ص: 71

ص: 72

قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنينَ دَأَبا فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فى سُنْبُلِهآ اِلاّ قَليلاً مِمّا تَأْكُلُونَ

گفت: بكاريد هفت سال بر عادت مستمر پس آنچه را درويديد پس واگذاريد در خوشه اش مگر اندكى از آن چه مى خوريد. (47 / يوسف)

كتيبه باستانى به خط هيروگليف كه 7 سال قحط سالى بعد از هفت سال فراوانى را شرح مى دهد .

ص: 73

ص: 74

وَ قالَ الْمَلِكُ ائْتُونى بِه اَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسى فَلَمّا كَلَّمَهُ قالَ اِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنا مَكينٌ اَمينٌ

و پادشاه گفت : بياوريد او را نزد من تا مخصوص گردانمش براى خودم پس چون سخن كرد با او گفت: به درستى كه تو امروز نزد ما با منزلت و امينى . (54 / يوسف)

ص: 75

ص: 76

وَ كَذلِكَ مَكَّنّا لِيُوسُفَ فِى الاَْرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْها حَيْثُ يَشاءُ نُصيبُ بِرَحْمَتِنا مَنْ نَشاءُ وَ لا نُضيعُ اَجْرَ الْمُحْسِنينَ

و اين چنين مقام داديم يوسف را در زمين كه هركجا مى خواهد منزل گزيند به رحمت خود مى رسانيم هر كه را كه خواهيم و اجر نيكوكاران را ضايع نمى كنيم . (56 / يوسف)

ص: 77

ص: 78

ص: 79

ص: 80

ص: 81

ص: 82

ص: 83

ص: 84

10 - موسى و فرعون

هَلْ اَتيكَ حَديثُ مُوسى .اِذْ ناديهُ رَبُّهُ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً. اِذْهَبْ اِلى فِرْعَوْنَ اِنَّهُ طَغى

آيا داستان موسى به تو رسيده است؟ در آن هنگام كه پروردگارش او را در سرزمين مقدس « طوى » صدا زد ( و گفت : ). به سوى فرعون برو كه طغيان كرده است . (15 - 17 / نازعات)

كوه سينا يا جبل موسى در شبه جزيره سينا در شمال شرقى مصر بين خليج سوئز و خليج عقبه به عنوان يك كوه مقدس در دامنه خود داراى صومعه اى بسيار قديمى است كه در قرن ششم ميلادى به دست امپراطور ژوستنين بنا نهاده شده كه هنوز هم زيارتگاه مسيحيان جهان مى باشد. الواح ده فرمان اولين قوانين يهود در اين كوه نازل شده است .

ص: 85

حضرت موسى حدودا 1300 سال قبل از ميلاد از نسل حضرت ابراهيم در مصر به دنيا آمده، نجات بخش قوم بنى اسرائيل و آورنده تورات و بنيانگذار قوانين اصلى دين يهود داراى نفوذ بسيار مؤثرى در تاريخ بشرى به طور مستقيم و غيرمستقيم بوده است به علت اهميت مبارزه آن حضرت با فرعون و به عنوان نمونه بارز يك مبارزه الهى با متكبران در بسيارى از سوره هاى قرآن زواياى زندگى و مبارزه او با فرعون به طور كامل آمده است. مطالعه سرگذشت آن حضرت الهام بخش صالحان و توده هاى عظيم مردم در طول تاريخ بوده است.

نجات بنى اسرائيل از يوغ بردگى فرعون، هامان و اشراف الگوى بسيار مناسبى است كه متأسفانه در دنياى غرب به دست فراموشى سپرده شده است. الگوى آسمانى نجات بخش او برگرفته از روش مبارزه حضرت ابراهيم عليه

ص: 86

نمرود است كه به نوبه خود سنت همه پيامبران آسمانى و جانشينان بوده است.

آيات 9 تا 80 سوره طه شيوه مبارزه با فرعون و يارانش را شرح داده و در آغاز چنين آمده است: وَ هَلْ اَتيكَ حَديثُ مُوسى. اِذْ رَءَا نارا فَقالَ لاَِهْلِهِ امْكُثُوا اِنّى انَسْتُ نارا لَعَلّى اتيكُمْ مِنْها بِقَبَسٍ اَوْ اَجِدُ عَلَى النّارِ هُدًى

اى رسول ما آيا داستان موسى را مى دانى. آن گاه كه موسى آتش را ديد و به اهل خود گفت اندكى مكث كنيد از دور آتشى را ديده ام باشد كه پاره اى از آن آتش را بر شما بياورم و يا از آن آتش راهى را بيابيم. (9 و 10 / طه)

ص: 87

ص: 88

در آيات 24 و 25 سوره نازعات در شرح حالات فرعون آمده است:

فَقالَ اَنَا رَبُّكُمُ الاَْعْلى. فَاَخَذَهُ اللّهُ نَكالَ الاْخِرَةِ وَ الاْوُلى (24 - 25 / نازعات) .

گفت منم خداى بزرگ شما خدا هم در اثر اين غرور و سركشى او را به عقاب دنيا و آخرت گرفتار كرد .

11 - مجسمه فرعون رامسس دوم

رامسس دوم يا رامسس كبير در سال 1224 تا 1314 قبل از ميلاد در سن 22 سالگى به فرمانروايى كشور مصر رسيد و تا سن نود سالگى به عنوان بزرگترين و مقتدرترين فرعون مصر حكومت جابرانه اى داشته

ص: 89

است. نام يونانى اين فرعون مصر سسوستريس بوده است .

ص: 90

ص: 91

او سومين پادشاه از نوزدهمين سلسله فراعنه مصر بوده است. نام پدرش ستى و نام مادرش ملكه تويا بوده است. نفرتتى معروف ترين ملكه رامسس دوم بوده است. همسران ديگر او ايستنوفرت و ماتنه فرور بوده اند كه نفر اخير شاهزاده كشور هاتى بوده است. گفته مى شود كه فرعون 200 فرزند از همسران متعددش داشته است. نام بعضى از فرزندانش پرنس بينتاه كه به گفته مورخين همسر پدرش بوده و ستاخت و فرعون مرنپتاه و پرنس خاام وست بوده اند.

فرعون كشورگشايى هاى فراوانى در فلسطين، لبنان، سوريه و تركيه داشته است. در 3290 سال قبل در چهارمين سال حكومتش بر عليه كشور هيتى بر پادشاه مواتاليس غلبه نمود، آثار به جاى مانده از فرعون بسيار متعدد بوده و

ص: 92

تعداد زيادى مجسمه از خود به جاى گذاشته است و مجموعه آثار او بيش از هر فرعون ديگر در مصر بوده است موميايى اين فرعون در دير البيارى در سال 1881 كشف شده است و پنج سال بعد جسدش در موزه قاهره گذاشته شد كه با سيل جمعيت مشاهده كننده مواجه شد.

ص: 93

ص: 94

ص: 95

اين تصوير خداى خدايان مصرى است به نام «آمون را» كه از تركيب «آمون» خداى شهر تبس و «را» خداى خورشيد تشكيل شده است. در تصوير بالا «آمون را» به شكل يك عقاب نقاشى شده كه نقش خورشيد بر بالاى سر او قرار دارد. تصوير مقابل در شهر باستانى لكسور در 3300 سال قبل نقاشى شده است. از اين نمونه اشياء مى توان به پيشرفت تمدن مصر باستان از نظر هنر و صنعت پى برد.

ص: 96

ص: 97

وَ اتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوا اِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ

و دريا را به آرامى ترك كن آنها لشكرى هستند كه غرق خواهند شد. (24 / دخان)

يكى از جالب ترين آثار باقى مانده از عبور قوم بنى اسرائيل از مصر به عربستان از طريق درياى سرخ كم عمق بودن نسبى محل عبور بنى اسرائيل از درياست ، به طورى كه تصاوير هوائى و ماهواره اى آب هاى شفاف و كم عمق تر در محل عبور از دريا به خوبى مشخص مى باشد . جالب تر اينكه آثار باقى مانده از لشكر غرق شده فرعون نيز در همين آبهاى نسبتا كم عمق تر پيدا شده است .

ص: 98

ص: 99

ص: 100

ص: 101

در اين تصوير چرخ ارابه اى مشاهده مى شود كه در درياى سرخ نزديك شبه جزيره نويبه در ساحل عربستان سعودى در قعر دريا قرار دارد كه اندازه يك چرخ ارابه در 3300 قبل مى باشد. اين چرخ از فلز الكتروم كه آلياژى از طلا و نقره مى باشد ساخته شده است. در زير اين پوشش فلزى چوب بكار رفته است كه مجموعا بخشى از چرخ ارابه يك افسر مصرى در دوره فراعنه را تشكيل مى داده است. چوب اين چرخ ارابه به مرور زمان پوسيده شده و از بين رفته است. جويندگان اين اثر تاريخى باارزش براى جلوگيرى از خردشدن آن از دولت عربستان درخواست نمودند تا اطراف چرخ را خاك بردارى كنند كه با مخالفت دولت سعودى همراه بود. همان گونه كه در شكل مشاهده مى شود اين چرخ داراى چهار پره بوده است كه قسمت مركز را به بخش بيرونى آن متصل مى نمايد.

ص: 102

ص: 103

مركز اين چرخ به محور ارابه متصل بوده و همانطور كه در تصوير مشاهده مى شود يكى از پره ها با مقدار كمى مرجان پوشيده شده است و مابقى چرخ بدون پوشش باقى مانده است. علت آن است كه فلز الكتروم محيط مناسبى براى رشد مرجان نيست.

در اين تصوير كه يك چرخ ديگر ارابه را نشان مى دهد مقدار زيادى مرجان رشد نموده است بدين دليل كه اين چرخ عمدتا از چوب ساخته شده است كه محيط مناسبى براى رشد مرجان مى باشد.

به شكل مدور اين چرخ كه به خوبى نمايان است توجه كنيد كه نشان دهنده وجود يك چرخ ارابه مى باشد گرچه چوب آن به مرور زمان پوسيده و نابود شده است، اما رشد مرجان باعث شده كه شكل چرخ در زير لايه مرجانى حفظ شود.

مرجان در اين چرخ به طرف بالا نيز رشد نموده و علاوه بر مركز چرخ بر روى محور چرخ نيز رشد نموده است.

ص: 104

ص: 105

ص: 106

ص: 107

ص: 108

ص: 109

ص: 110

ص: 111

ص: 112

ص: 113

ص: 114

ص: 115

ص: 116

ص: 117

ص: 118

12 - جسد فرعون آينه عبرت در تاريخ

فَالْيَوْمَ نُنَجّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ ايَةً وَ اِنَّ كَثيرا مِنَ النّاسِ عَنْ اياتِنا لَغافِلُونَ

پس امروز نجات مى دهيم بدنت را تا باشى براى آيندگان نشانه اى و همانا بسيارى از مردم از نشانه هاى ما غافلند. (92 / يونس)

يكى ديگر از معجزات قرآن كريم راجع به جسد فرعون است. زمانى كه فرعون همراه با سپاهيانش حضرت موسى عليه السلام را در دريا دنبال مى كنند به امر خداوند متعال حضرت موسى عصاى خود را به دريا مى زند آب دريا شكافته شده در بين آن مسيرى براى عبور موسى و يارانش هموار مى شود. آنها عبور مى كنند ولى پس از ورود فرعون و لشكريانش كه در تعقيب قوم بنى اسرائيل بودند، دو طرف دريا دوباره به هم پيوسته و تمام لشكريان فرعون در دريا غرق

ص: 119

مى شوند. اين ماجرا در انجيل به گونه اى ذكر شده كه گويى فرعون به سمت دريا نرفته و غرق نشده و در تورات نيز گفته مى شود كه فرعون غرق شده ولى هيچ اشاره اى به سرنوشت فرعون پس از غرق شدن نشده است. اما قرآن كريم بيان مى كند كه ما جسد فرعون را پس از غرق شدن از دريا گرفتيم تا عبرتى براى نسل هاى آينده باشد. در حدود 100 سال پيش كه جسد فرعونيان را در اهرام ثلاثه مصر كشف كردند در ميان اين اجساد يكى از جسدها از همه سالم تر و شاداب تر بود، پس از تحقيق مشخص شد كه آن جسد متعلق به همان فرعونى است كه حضرت موسى را در دريا دنبال كرده است اين جسد هم اكنون در موزه قاهره نگهدارى مى شود.

چند سال پيش مى خواستند موميايى جسد فرعون را براى ترميم به فرانسه بفرستند چون در آن جا با تجربه ترين دانشمندان باستان شناسى را دارد. هدف از ارسال موميايى فرعون به كشور فرانسه آن بود كه اوّلاً مطمئن شوند جسد

ص: 120

متعلق به فرعون همر عصر با موسى عليه السلام است، ثانيا آن را بازسازى و مرمت كنند. اين جسد زير نظر پزشك جراح مشهور به نام موريس بوكاى قرار گرفت. او تمام توجهش اين بود كه ببيند جسد فرعون چگونه هلاك شده است؟ وقتى قطعه اى كوچك از جسد را به لابراتوار منتقل و تحت آزمايش قرارمى دهند متوجه مى شوند كه نمك دريا روى جسد مانده پس در دريا غرق شده و چون جسد سالم است حتما آن را در همان روز غرق شدن از دريا خارج نموده و آن را موميايى كرده اند و اين نتيجه گيرى را به عنوان يك كشف بزرگ تلقى مى كنند. اما برخى افراد به اين پزشك گفتند كه زياد روى اين مسأله كار نكن! چون مسلمانان مى گويند در قرآن ما اين موضوع قبلاً تشريح شده است. اما او آن را رد كرده و گفته است كه قرآن مربوط به 1400 سال پيش است، اما اين جسد 100 سال پيش كشف شده. اين مسأله افكار او را هم چنان مشغول نگه داشته بود .در يك همايش پزشكى در عربستان كشف خود را تشريح مى كند. مدتى بعد يك پزشك مسلمان

ص: 121

قرآن را آورده و به وى مى گويد چيزى كه شما اخيرا كشف كرده ايد 1400 سال پيش در قرآن به وضوح ذكر شده است و آيه آن چنين است: «فَالْيَوْمَ نُنَجّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ ايَة...» (92 / يونس). كلمه «اَلْيَوْم» نشان مى دهد كه جسد فرعون همان روز غرق شدن از آب گرفته شده است و خدا براى عبرت آيندگان آن را بيرون ازآب قرارداده و به طورى كه درجسدمشخص است موهايش كاملاً پيداست!!

موريس بوكاى بلافاصله تقاضا مى كند تا تورات و انجيل را نيز بياورند، وقتى دقيق مى شود مى بيند كه در آن ها نوشته نشده كه جسد از آب گرفت شده

اما در قرآن كاملاً آن را مى بيند او همان جا ايمان آورده و مسلمان مى شود بعدها كتابى به نام «تورات، انجيل، قرآن و علم» مى نويسد.

ص: 122

ص: 123

ص: 124

ص: 125

13 - داود پيامبر

اِذْ دَخَلُوا عَلى داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَفْ خَصْمانِ بَغى بَعْضُنا عَلى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ لا تُشْطِطْ وَ اهْدِنا اِلى سَواءِ الصِّراطِ

هنگامى كه (بى هيچ مقدمه) بر او وارد شدند و او از مشاهده آن ها وحشت كرد، گفتند : نترس ، دو نفر شاكى هستيم كه يكى از ما بر ديگرى تعدى كرده ، اكنون در ميان ما به حق داورى كن و ستم روا مدار و ما را به راه راست هدايت فرما . (22 / ص)

حضرت داود در سنين جوانى به چوپانى براى پدر خود اشتغال داشت و حدودا در سال 1000 قبل از ميلاد باايمان قوى با جالوت قهرمان بت پرست فلسطينى جنگيد و با سلاح اندك بر حريف قوى پيكر خود غلبه نموده و فرماندهى سپاه بنى اسرائيل را به تدريج به عهده گرفت و بعد از طالوت به پادشاهى بنى اسرائيل رسيد.

در كتاب آسمانى قرآن به كرات از فداكارى ها و عبادات حضرت داود ياد شده است.

ص: 126

14 - سليمان پيامبر جنّ و انس

وَ وَهَبْنا لِداوُدَ سُلَيْمانَ نِعْمَ الْعَبْدُ اِنَّهُ اَوّابٌ

ما «سليمان» را به داوود بخشيديم ، چه بنده خوبى، چراكه همواره به سوى خدا بازگشت مى كرد (و به ياد او بود). (30 / ص)

حضرت سليمان نبى دومين فرزند ذكور حضرت داود بوده است كه در سال هاى 922 تا 961 قبل از ميلاد بر يهوديه و بخش بزرگى از شبه جزيره عربستان و خاور ميانه حكومت مى كرده است. در قرآن كريم و تورات از تدبير و حكومت مقتدرانه اين پيامبر بزرگ كه دامنه آن تا موجودات غيبى مانند جن و ملائكه را نيز دربرگرفته بود به خوبى ياد شده است. به اعتقاد مورخين ديوار ندبه در اورشليم بخشى از بناى معبد معروفى مى باشد كه توسط آن حضرت ساخته شده است.

ص: 127

ص: 128

وَ لَقَدْ اتَيْنا داوُدَ وَ سُلَيْمانَ عِلْما وَ قالاَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى فَضَّلَنا عَلى كَثيرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنينَ

ما به داود و سليمان علم قابل ملاحظه اى بخشيديم و آن ها گفتند حمد از آن خداوندى است كه ما را بر بسيارى از بندگان مؤمنش برترى بخشيد. (15 / نمل)

حضرت سليمان با كمك علوم الهى توانست بر رقيب و برادربزرگتر خود براى جانشينى و حكومت پيروز شود .

جالب اين كه بلافاصله بعد از بيان موهبت بزرگ « عِلْم » ، سخن از « شكر » به ميان آمده ، تا روشن شود هر نعمتى را شكرى لازم است و حقيقت شكر آن است كه از آن نعمت در همان راهى كه براى آن آفريده شده است استفاده شود و اين دو پيامبر بزرگ از نعمت علمشان در نظام بخشيدن به يك حكومت الهى

ص: 129

حداكثر بهره را گرفتند.

ضمنا آن ها معيار برترى خود را بر ديگران در «عِلْم» خلاصه كردند ، نه در قدرت و حكومت و شكر و سپاس را نيز در برابر علم شمردند نه بر مواهب ديگر چرا كه هر ارزشى است براى علم است و هر قدرتى است از علم سرچشمه مى گيرد.

ص: 130

ص: 131

15 - شهر اسقلان

شهر اسقلان يكى از شهرهاى باستانى فلسطين كه در زمان حضرت سليمان خراج گذار دولت مركزى بوده است .

اين شهر باستانى يكى از مراكز اصلى فلسطين بوده كه در كنار درياى مديترانه قرار دارد خصوصا در سال هاى 900 تا 1200 قبل از ميلاد اين شهر يكى از پنج شهر بزرگ فلسطين بوده است .

ص: 132

ص: 133

16 - تمدن باستانى قوم سبأ

لَقَدْ كانَ لِسَبَأٍ فى مَسْكَنِهِمْ ايَةٌ جَنَّتانِ عَنْ يَمِينٍ وَ شِمالٍ كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَ اشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ

و براى قوم سبأ از جنوب و شمال دو بوستان آفريديم بخوريد از رزق خداى خود و شكر او را به جاى آريد كه شهرى نيكو و خدائى آمرزنده داريد. (15 / سبأ)

تمدن قوم سبأ حدود 1000 سال قبل از ميلاد و ملكه سبأ معاصر حضرت سليمان نبى بوده است.

ص: 134

ص: 135

سبأ نام يكى از تمدن هاى باستانى جنوب غربى شبه جزيره عربستان بوده است، كه پايتخت آن شهر باستانى مَآرِب نزديك شهر كنونى صنعا در كشور يمن مى باشد. داستان ملاقات ملكه سبأ و حضرت سليمان در قرآن و تورات آمده و قوم سبأ از نژاد سامى و زبان آنها عربى بوده است.

ص: 136

ص: 137

17 - الياس پيامبر بنى اسرائيل

وَ اِنَّ اِلْياسَ لَمِنَ الْمُرْسَلينَ. اِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اَلا تَتَّقُونَ. اَتَدْعُونَ بَعْلاً وَ تَذَروُنَ اَحْسَنَ الْخالِقينَ

و به درستى كه الياس هر آينه از پيامبران است. هنگامى كه به قومش گفت آيا (از گناهان) پرهيز نمى كنيد؟ آيا (بت) بَعْل را فرا مى خوانيد و بهترين آفرينندگان را وامى گذاريد؟ (123 - 125 / صافّات)

حضرت الياس يكى از مهم ترين پيامبران بنى اسرائيل بود كه در قرن 9 قبل از ميلاد در شهر بعلبك مى زيست. در همين ايام بنى اسرائيل بتى به نام بعل را در شهر بعلبك مى پرستيدند و لغت بعلبك يعنى شهر بعل. پادشاه آنان بنام اهاب مردم را به پرستيدن بت بعل تشويق مى كرد.(1)

ص: 138


1- الميزان، جلد 17 : 241 .

ص: 139

فنقيه يكى از اقوامى بود كه در زمان حضرت الياس به پرستش بت بعل مبادرت مى ورزيدند. اين قوم دريانورد و تجارت پيشه بر ساحل شرقى درياى مديترانه و بسيارى از جزاير اين دريا سيطره داشتند.

شهر بعلبك كه هم اكنون به همين نام در لبنان قرار دارد يكى از شهرهاى تمدن فنقيه بوده است. شهرهاى مهم ديگر فنقيه عبارت اند از بيبلس، بيروت، تير، سيدون و جبيل كه هم اكنون در كشور لبنان قرار دارند. اهاب پادشاه بنى اسرائيل كه در سال هاى 869 تا 876 قبل از ميلاد حكومت مى كرد با ازدواج با يك شاهزاده فنقيه بت پرست شد و بنى اسرائيل هم با تشويق او به پرستش بعل روى آوردند.

ص: 140

ص: 141

اين پادشاه دو جنگ بزرگ با بن حداد پادشاه سوريه نمود اما در سومين نبرد بر اثر اصابت تير به هلاكت رسيد.

به اعتقاد مسيحيان الياس نبى قبل از ظهور حضرت عيسى بن مريم كه هم اكنون نيز زنده است ظاهر خواهد شد.

قوم دريانورد فنقيه كه هم پيمان حضرت سليمان نبى بودند از سواحل شرقى مديترانه و از جنگل هاى اطراف چوب لازم را براى ساخت كشتى هاى بزرگ تجارى خود فراهم مى نمودند .

اين قوم متمدن در بسط حكومت سليمان نبى به اكناف جهان و ساخت شهر اورشليم، معبد معروف آن و كاخ آبگينه كه از شكوه و عظمت آن

ص: 142

در آيات مربوط به ايمان آوردن ملكه سبأ در قرآن ياد شده است نقش فعالى داشته اند.

ساخت انواع صنايع شيشه سازى، كشتى سازى، رنگ سازى، ظروف فلزى و غيره از جمله صنايع پيشرفته اين قوم بوده است.

ص: 143

ص: 144

ص: 145

18 - اِرمياى نبى و قوم بنى اسرائيل

وَ قَضَيْنا اِلى بَنى اِسْرائيلَ فِى الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِى الاَْرْضِ مَرَّتَيْنِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوّا كَبيرا

ما به بنى اسرائيل در كتاب ( تورات ) اعلام كرديم كه دوبار در زمين فساد خواهيد كرد و برترى جويى بزرگى خواهيد نمود. (4 / اسراء)

فَاِذا جاءَ وَعْدُ اُوليهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِبادا لَنا اُولى بَأْسٍ شَديدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْدا مَفْعُولاً

هنگامى كه نخستين وعده فرا رسد مردانى پيكارجو را بر شما مى فرستيم ( تا سخت شما را درهم كوبند حتى براى بدست آوردن مجرمان ) خانه ها را جستجو مى كنند و اين وعده اى است قطعى .(5 / اسراء)

ص: 146

ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ اَمْدَدْناكُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنينَ وَ جَعَلْناكُمْ اَكْثَرَ نَفيرا

سپس شما را بر آن ها چيره مى كنيم و اموال و فرزندانتان را افزون خواهيم كرد و نفرات شما را بيشتر ( از دشمن ) قرار مى دهيم . (6/اسراء)

اِنْ اَحْسَنْتُمْ اَحْسَنْتُمْ لاَِنْفُسِكُمْ وَ اِنْ اَسَأْتُمْ فَلَها

اگر نيكى كنيد به خودتان نيكى مى كنيد و اگر بدى كنيد بازهم به خود مى كنيد. (7 / اسراء)

در اواخر قرن هفتم و اوايل قرن ششم قبل از ميلاد بنى اسرائيل به بت پرستى و گناهان بزرگ روى آوردند و از آئين توحيد ابراهيمى دور شدند.

تصوير تاريخى بقاياى معبد بعل در هارمجدون، محل پرستش بت بعل توسط مفسدين بنى اسرائيل را در محل كنونى نشان مى دهد.

ص: 147

در اين محل بت پرستان يهود جمع مى شدند و به پرستش بت بعل همراه با عيش و نوش و جشن و شادى مى پرداختند. در نقاطى مانند تصوير روبرو شبيه به معركه هاى شبانه در دنياى افسارگسيخته غرب اعمال جنسى در ملأ عام همراه با پايكوبى در حضور بت بعل انجام مى شد. امروز بت آزادى به جاى بت بعل در ميان ملل غربى همراه با جشن و شادى (شو) به جاى خداى يگانه پرستش مى شود و به اين اعمال زشت و شيطانى القاب پرطمطراق به نام حقوق بشر، آزادى، دموكراسى و مانند آن مى دهند.

ص: 148

ص: 149

اِرمياى نبى يكى از پيامبران بنى اسرائيل بود كه در اين دوران سخت از تاريخ وظايف سنگين نبوّت را برعهده داشت. از اين دوران فساد در قرآن كريم به عنوان اولين دوره تباهى كه منجر به نابودى استقلال يهود و آغاز آوارگى جهانى آنان بود ياد شده است. از معجزات معاصر قرآن كريم استقلال مجدد بنى اسرائيل بعد از 2600 سال مى باشد كه در آيه فوق به عنوان آغاز دومين دوره فساد و ثروت اندوزى و افزايش نسل به آن اشاره شده است.

در سال هاى پايانى سلطنت پادشاهى يهود، اِرمياى نبى از جانب پروردگار وظيفه يافت تا بنى اسرائيل را كه به گناهان بزرگى آلوده شده بودند به سوى خداى يگانه بازگرداند. وى پس از امتناع بنى اسرائيل جهت بازگشت به دين حق، به فرمان الهى مأموريت يافت تا پيشگويى نزول عذاب الهى و اسارت بنى اسرائيل

ص: 150

را به دست بخت النصر به علت گناهانشان اعلام كند، اما آنان نه تنها به اين پيام الهى بى اعتنايى كردند بلكه روحانيون دربارى، اِرمياى نبى را مورد شكنجه و آزار قرار داده و او را زندانى كرده و به مرگ تهديد نمودند و آن پيامبر الهى را به خيانت و جاسوسى متهم كردند.

ص: 151

تصوير مهر روبرو همراه با اثر انگشت در حاشيه آن به عقيده كارشناسان متعلق به اِرمياى نبى است كه در سال هاى اخير براى عبرت آيندگان در فلسطين يافت شده است.

ص: 152

ص: 153

يكى از ياران وفادار اين پيامبر الهى باروچ نام داشت كه در اين سال هاى سخت در كنار اِرمياى نبى باقى ماند. پادشاه يهود در سال 609 قبل از ميلاد با نكو (1) فرمانرواى مصر جنگيد اما شكست خورده و زندانى شد و شخصى به نام الياكيم دست نشانده مصر در محلى به نام يهوديّه شد. در سال 605 قبل از ميلاد بخت النصر پادشاه بابِل شد و با سپاهيان نكو فرمانرواى مصر در (كارچميش) مقابله كرد و آنان را شكست داد. به همين دليل از عبادت اِرمياى نبى در كنيسه جلوگيرى شد لذا اِرميا نامه اى به يار وفادار خود باروچ نوشت تا در كنيسه براى مردم خوانده شود در اين نامه قريب الوقوع بودن عذاب الهى و

ص: 154


1- Neco .

اسارت يهود به دست بخت النصر به مردم در معبد اعلام شد و از آنان خواسته شد تا به مصريان تكيه و اعتماد نكنند زيرا عذاب آنان به دست بخت النصر شديدتر خواهد شد، اما پادشاه يهوديه اِرمياى نبى و يارانش را مورد تعقيب قرارداد و نامه اِرمياى نبى را به دوپاره كرده و آن را سوزاند. باروچ يار وفادار اِرمياى نبى يك نسخه از نامه وى را در يك خمره قرار داد و دفن كرد تا براى آيندگان در تاريخ ضبط شود و اين لحظات حساس و سرنوشت ساز عبرت آينده شود.

ص: 155

بُختُ النَّصر

در سال 598 قبل از ميلاد بنى اسرائيل به كمك مصريان به مقابله با بخت النصر شتافتند اما شكست خورده و به اسارت بابليان تن دادند و شهر و

ص: 156

ص: 157

معبد سليمان و داود عليهم السلام در آتش سپاهيان بخت النصر سوخت و بدين ترتيب پيشگويى اِرمياى نبى مبنى بر عذاب و اسارت بنى اسرائيل تحقق يافت.

بخت النصر به علت گسترش تصرفاتش در آسياى غربى و بر جاى گذاشتن آثار تاريخى فراوان در شهرهاى تابع بابِل به عنوان بزرگترين و مشهورترين پادشاه از سلسله كلدانيان شناخته شده و در سال 582 تا 605 قبل از ميلاد حكومت مقتدرانه و جبارانه را ايجاد نمود. بخت النصر پس از پيروزى بر فرمانرواى مصر در نبرد معروف به (كارچميش) قوى ترين ارتش جهان را در اختيار داشت. بخت النصر در مهرماه سال 605 قبل از ميلاد به بابِل بازگشت و از اين زمان به مدت 8 سال با پادشاهان سوريه، فلسطين و مصر جنگيد و تصرفات زيادى را در اين مناطق به دست آورد. بخت النصر در فروردين سال 597 با

ص: 158

ص: 159

پادشاه يهوديه جنگيد و او را اسير نموده اورشليم را به تصرف خود درآورد و بسيارى از مردم يهود را به اسارت به بابِل برد و پيشگويى اِرمياى نبى به فرمان الهى تحقق يافت و استقلال يهوديان براى 2600 سال از بين رفت. قرآن كريم در آيه 5 سوره اِسراء به فساد بنى اسرائيل و از بين رفتن استقلال و شكست آنان تصريح فرموده:

بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِبادا لَنا اُولى بَأْسٍ شَديدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْدا مَفْعُولاً.

مردانى پيكارجو را بر شما مى فرستيم ( تا سخت شما را درهم كوبند حتى براى بدست آوردن مجرمان ) خانه ها را جستجو مى كنند و اين وعده اى است قطعى.

قرآن كريم در آيه 6 / اِسراء بازگشت قدرت به بنى اسرائيل را اعلام مى دارد:

ص: 160

ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ اَمْدَدْناكُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنينَ وَ جَعَلْناكُمْ اَكْثَرَ نَفيرا: سپس شما را (به دست كوروش هخامنشى) بر آن ها چيره مى كنيم و اموال و فرزندانتان را افزون خواهيم كرد و نفرات شما را بيشتر ( از دشمن ) قرار مى دهيم.

لازم به توضيح است كه حضرت اِرميا بازگشت مجدد بنى اسرائيل را بعد از يك دوره اسارت 70 ساله قبلاً به فرمان الهى به مردم اعلام كرده بود.

ص: 161

19 - كورش هخامنشى پادشاه پارسيان

كوروش هخامنشى فرزند كمبوجيه اول به مدت 20 سال در سال هاى 530 تا 550 قبل از ميلاد پادشاه پارس شد. زمانى كه كورش در سال 558 ميلادى فرمانرواى پارس در بخشى از اَنشان (1) شد تحت حكومت مركزى مادها قرار داشت، پس از 5 سال رهبرى شورشى را بر عليه حكومت مادها (550 قبل از ميلاد) بر عهده گرفت و حكومت ماد را شكست داده و آن ها را برانداخت و خود را به عنوان پادشاه پارس ناميد، دامنه حكومتش از رود هاليس در آسياى صغير تا مرز شرقى دولت ليدى و دولت بابِل در جنوب و غرب پارس

1- خوزستان فعلى .

ص: 162

ص: 163

گسترش داشت. چهار دولت ليدى، بابِل، مصر و اسپارت تلاش نمودند تا دولت كوروش را براندازند، اما در سال 546 حكومت ليدى به دست پارس ها سقوط كرد و در سال 539 قبل از ميلاد دولت بابِل به تسخير كوروش درآمد.

وَ يَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِى الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَاَتْلُوا عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرا

و از تو درباره « ذوالقرنين » سؤال مى كنند ، بگو به زودى گوشه اى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. (83 / كهف)

نخستين مطلبى كه در اين جا جلب توجه مى كند اين است كه « ذوالقرنين » كه بود و ( صاحب دو قرن ) چرا به اين نام ناميده شده است ؟

نظريه مشهور و قابل قبول كه ضمنا جديدترين آن ها محسوب مى شود همان است كه دانشمند معروف اسلامى « ابوالكلام آزاد » كه روزى وزير فرهنگ كشور هند بود ، در كتاب محققانه اى كه در اين زمينه نگاشته است آمده است .(1)

ص: 164


1- اين كتاب به فارسى ترجمه شده و به نام «ذوالقرنين يا كورش كبير» انتشاريافته است.

ص: 165

طبق اين نظريه ذوالقرنين همان « كورش كبير » پادشاه هخامنشى است كه به عدالت و مردم دارى و مهرورزى معروف بود.

بعضى معتقدند اين نام گذارى به خاطر آن است كه او به شرق و غرب عالم رسيد كه عرب از آن تعبير به قَرْنَىِ الشَّمْسِ ( دو شاخ آفتاب ) مى كند .

بعضى ديگر معتقدند كه اين نام به خاطر اين بود كه دو قرن زندگى يا حكومت كرد و در اين كه مقدار قرن چه اندازه است نيز نظرات متفاوتى دارند .

بعضى مى گويند در دو طرف سر او برآمدگى مخصوصى بود و به خاطر آن به ذوالقرنين معروف شد، اين نظريه با توجه به تصوير اثر باستانى موجود در پاسارگاد شيراز كه دو شاخ را بر روى سر مجسمه كوروش نشان مى دهد، به واقعيت نزديك تر است.

دولت پارس به مدت دو قرن بزرگترين حكومت جهان را در اختيار داشت. كوروش فرمانروائى قدرتمند و مهربان بود و به اسراى يهود اجازه بازگشت به اورشليم را داد و به آنان كمك نمود تا معبد سليمان را دوباره برپا نمايند.

ص: 166

ص: 167

كوروش در زمان دفع قبايل شرقى ماساگت ها كشته شد و فرزندش كمبوجيه دوم پادشاه پارس گرديد.

قرآن كريم در ادامه آيه 6 سوره اِسراء مى فرمايد: وَ اَمْدَدْناكُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنينَ وَ جَعَلْناكُمْ اَكْثَرَ نَفيرا: و كمك كرديم به شما با اموال و فرزندان و گردانيديم شما را اكثريتى از نفرات .

اين بخش از آيه دوران آزادى از اسارت تا حال را دربرمى گيرد زيرا بنى اسرائيل در اين مدت 2600 سال از نظر اموال و اولاد در حال افزايش بوده اند. به طورى كه در اكثر كشورهاى بزرگ دنيا داراى منابع مالى و جمعيت قابل توجّهى هستند.

يهوديان از قديمى ترين نژادهاى تاريخ مى باشند كه سابقه آنان به

ص: 168

بيش از 3000 سال مى رسد. در اين مدت طولانى در اغلب كشورهاى دنيا سكنى گزيده اند و برخوردهاى زيادى با ملل ديگر جهان داشته اند.

دين آسمانى يهود داراى آثار بسيار عميقى بر تاريخ تمدن بشرى است.

دين مسيحيت از بخشى از دين يهود به وجود آمده است و دين اسلام بسيارى از اصول و عبادات اين دين را مورد تائيد قرار مى دهد. تاريخ تمدن غرب آميختگى گسترده اى با تعاليم يهوديت دارد.

يهوديان از نژاد حضرت يعقوب مى باشند، يهوديان داراى اعتقاد به خداى يگانه اند و مانند هر ملت ديگرى با خداى خود پيمان هايى بسته اند، يهوديان ملل ديگر را در پيمان خود شريك نمى دانند و به همين جهت ساير ملل را از خود جدا مى دانند، اما دين مسيحيت و اسلام چنين امتياز منحصر به فردى را

ص: 169

نمى پذيرند. بعضى از افراطيون يهودى خود را فرزندان خدا مى دانند. همين اعتقادات انحصارى موجب شده تا يهوديان خود را از ديگر ملل جهان جدا كنند و همين امر سبب شده تا مسيحيت بيش از دين يهود گسترش يابد.

در تاريخ يهوديت براى دوران هاى كوتاهى بعد از قرن 5 ميلادى افراد ديگر را به عنوان عضو دين يهود مى پذيرفتند، اما چگونگى اين پذيرش هاى موقت به خوبى بر محققان روشن نيست. منابع بسيارى در تاريخ پارس، يونان و اعراب اين عضوپذيرى را ثبت كرده اند.

بيشترين تمركز جمعيت كنونى يهود در آمريكا و دولت اسرائيل مى باشد. تعداد يهوديانى كه در آمريكا زندگى مى كنند 9/5 ميليون نفر مى باشد و 6/4 ميليون نفر يهودى هم اكنون در اسرائيل به سر مى برند، تعداد يهوديان در

ص: 170

كانادا بيش از 350000 نفر مى باشد كه اغلب در تورنتو و مونترال زندگى مى كنند. جمعيت قابل توجهى از يهوديان هم اكنون در كشورهاى آرژانتين، استراليا، روسيه، اكراين، آفريقاى جنوبى، اروپاى جنوبى، اروپاى غربى و ايران زندگى مى كنند.(1)

يهوديان كشورهاى اروپايى با احساس قوى ملى گرايى خصوصا در قرن 19 كوشيدند تا حضور نسبى بيشترى نسبت به ساير ملل در تحقيقات و مجامع علمى و دانشگاهى جهان داشته باشند، تلاش آنان در اين زمينه چشمگير و موفقيت آميز بوده است. يهوديان در بسيارى از كشورها علاوه بر فعاليت هاى

ص: 171


1- دايرة المعارف انكارتا، jews

علمى تخصصى حضور فعالى در مديريت هاى دولتى و سياسى داشته اند. به علاوه يهوديان بانكداران و تجار موفقى در همه كشورهاى جهان مى باشند. مجموعه عملكرد موفقيت آميز يهوديان به عنوان يك ملت در زمينه مالى، علمى، سياسى و تجارى و ازدياد نسل آنان دليل يك نوع برترى و فضل است كه خداوند در قرآن كريم در آيه 6 سوره اِسراء و آيات ديگر به بنى اسرائيل وعده داده است تا آنان را بعد از يك دوره شديد محروميت با ازدياد مال و فرزندان امداد و يارى كند و هم اكنون همه جهانيان شاهد اوج تحقق اين وعده الهى هستند. اثر دعاى حضرت ابراهيم در تحقق اين موفقيت بسيار ملموس است.

يك پيشگويى حيرت انگيز قرآن كريم را در آيه 7 / اِسراء امروزه شاهد هستيم كه به بنى اسرائيل مى فرمايد:

ص: 172

اِنْ اَحْسَنْتُمْ اَحْسَنْتُمْ لاِنْفُسِكُمْ وَ اِنْ اَسَأْتُمْ فَلَها فَاِذا جاءَ وَعْدُ الاْخِرَةِ لِيَسُؤُوآا وُجُوهَكُمْ وَ لِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَما دَخَلُوهُ اَوَّلَ مَرَّةٍ وَ لِيُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبيرا

اگر نيكى كنيد به خودتان نيكى مى كنيد و اگر بدى كنيد باز هم به خود مى كنيد و هنگامى كه وعده دوم فرا رسد ( آن چنان دشمن بر شما سخت خواهد گرفت كه ) آثار غم و اندوه در صورت هايتان ظاهرمى شود و داخل مسجد (اقصى) مى شوند، همان گونه كه در دفعه اول وارد شدند و آن چه را زير سلطه خود مى گيرند درهم مى كوبند.

پيشگويى قرآن تحقق بلاى آسمانى ديگرى در آينده شبيه اسارت بابِل به دست بخت النصر است كه گناهان بى حد بنى اسرائيل موجب بروز آن بلاياى بزرگ بوده است و در آينده نيز در صورت تكرار بت پرستى (پول پرستى) و

ص: 173

خودپسندى (خودپرستى) و فساد على رغم فضل و برترى خدادادى دچار آن خواهند شد. در اين آيه به بنى اسرائيل هشدار داده شده است كه در صورت عدم بازگشت به خوبى و نيكوكارى بلاياى آينده مانند عذاب وعده داده شده توسط اِرمياى نبى موجب از دست رفتن استقلال و اسارت مجدّد آنها خواهد شد.

در آيه 8 سوره اِسراء چنين آمده است:

عَسى رَبُّكُمْ اَنْ يَرْحَمَكُمْ وَ اِنْ عُدْتُّمْ عُدْنا وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْكافِرينَ حَصيرا

شايد خداوند به شما مهربانى كند و اگر دشمنى كنيد ما هم دشمنى مى كنيم.

و در ادامه آيه علاوه بر وعده عذاب در دنيا وعده جهنم را هم بر اثر زياده روى ها در فساد و قتل و كشتار به بنى اسرائيل مى دهد. هم اكنون جهانيان شاهد تندروى ها، خودپسندى ها و فساد دولتمردان اسرائيل در

ص: 174

جهان هستند.

ص: 175

بخت النصر قبل از پادشاهى فرماندهى سپاه بزرگى را بر عهده داشت و فتوحات زيادى را در مقابل حريف قدرتمند مصرى خود در كرچ - ميش واقع در سوريه كنونى به دست آورد و بدين ترتيب قدرتمندترين ارتش منطقه خاورميانه را به وجود آورد. بعد از اين پيروزى بزرگ بخت النصر به بابِل بازگشت و در 20 شهريور 605 قبل از ميلاد به پادشاهى رسيد. در هشت سال اوليه حكومتش با پادشاهان سوريه، فلسطين، مصر و قبايل عرب جنگ هاى گسترده اى نمود. در 26 اسفند سال 597 قبل از ميلاد اورشليم را تصرف نمود و از ميان يهوديان پادشاهى دست نشانده بر يهوديه از طرف خود تعيين نموده و بسيارى از بنى اسرائيل را به اسارت به بابِل برد. در همين ايام شورش بزرگى در بابِل و يهوديّه بر عليه او صورت گرفت كه به شدت سركوب شد و اسيران بيشترى از

ص: 176

بنى اسرائيل به بابِل برده شد. يكى از اقدامات قابل توجه بخت النصر ايجاد ديوارى شبيه به ديوار چين در شمال بابِل براى جلوگيرى از تهاجم حكومت قدرتمند ماد بود.

يكى از عجايب هشتگانه باغ هاى معلّق بابِل بود كه بخت النصر براى همسر ايرانى (مادى) خود ساخت. حضرت اِرميا و دانيال عليهم السلام در زمان اين پادشاه ظالم و قدرتمند مى زيسته اند.

ص: 177

ص: 178

20 - بابِل دروازه خدا در دوران باستان

بابِل به معنى باب يعنى دروازه خدا و مهمترين شهر دوران باستان مى باشد. خرابه هاى اين شهر هم اكنون در منطقه وسيعى در شرق رودخانه فرات در 90 كيلومترى جنوب بغداد قرار دارد. اين شهر مركز تمدن كلدانيان در هزاره اول و دوم قبل از ميلاد بوده و سوابق اين شهر به دوران تمدن هاى قبل از تاريخ بازمى گردد. 4200 سال قبل بابِل با معبدى بزرگ نزديك شهر باستانى اور كه محل زندگى حضرت ابراهيم بوده قرار داشت. در 3595 سال قبل بابِل اهميت فوق العاده اى پيدا نمود و جايگزين شهر اور شد و در زمان بخت النصر به اوج قدرت و وسعت خود رسيد و مركز آسياى جنوب غربى گرديد.

ص: 179

ص: 180

21 - يحيى پيامبر معاصر هِرود

يا يَحْيى خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ وَ ءَاتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيّا. وَ حَنانا مِنْ لَدُنّا وَ زَكوةً وَ كانَ تَقِيّا

اى يحيى بگير كتاب را به قدرت و ما در كودكى به او حكم نبوت را داديم و با لطف خاص ما تقوى را فراگرفت و او پرهيزگار بود. (12 و 13 / مريم) .

حضرت يحيى در زمان هرود انتيپاس كه در سال هاى 21 قبل تا 39 بعد از ميلاد بر جليله حكومت مى كرد به پيامبرى بر بنى اسرائيل مبعوث شد. مبارزه حضرت يحيى با ظلم و فساد هرود موجب شهادت آن حضرت به علت خشم فرمانروا و دسيسه سالومه معشوقه هِرود شد. به هِرود در كتاب انجيل زياد اشاره شده است .

ص: 181

ص: 182

22 - مريم مقدّس

قالَ اِنَّما اَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لاَهَبَ لَكِ غُلاما زَكِيّا

جبرئيل گفت: من فرستاده پروردگارت هستم تا پسرى پاك به تو ببخشم .(19 / مريم)

ص: 183

ص: 184

حضرت يحيى در كنار رود اردن به حضرت عيسى بن مريم غسل تعميد داد و بدين ترتيب رسالت حضرت عيسى رسما آغاز گرديد.

ص: 185

ص: 186

23 - عيسى مسيح

وَ السَّلامُ عَلَىَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَ يَوْمَ اَمُوتُ وَ يَوْمَ اُبْعَثُ حَيّا. ذلِكَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذى فيهِ يَمْتَرُونَ

و سلام بر من روزى كه بميرم و روزى كه زنده شوم. اين است عيسى بن مريم سخن درستى كه در آن شك مى كنند. (33 و 34 / مريم)

ص: 187

ص: 188

حضرت عيسى در زمان فرمانروايى هرود معروف به كبير (34 تا 37 قبل از ميلاد) به دنيا آمد. هرود كبير حاكم ظالم و خونريزى بود و براى جلوگيرى از ظهور حضرت عيسى دستور داده بود تا تمام نوزادان را به قتل برسانند.

ص: 189

ص: 190

24 - اصحاب كهف و امپراطور دقيانوس

اَمْ حَسِبْتَ اَنَّ اَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقيمِ كانُوا مِنْ اياتِنا عَجَبا

آيا پنداشتى كه اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما هستند. (9 / كهف)

واقعه اصحاب كهف كه از مؤمنين مسيحى بوده اند در شهر اِفسوس در تركيه كنونى در نزديكى بندر اِزمير اتفاق افتاده است. اين شهر بسيار قديمى در دوره اى از تاريخ خود داراى يكى از عجايب هفتگانه جهان بوده است. و داستان بسيار عجيب اصحاب كهف كه به اعجاب انگيز بودن آن در قرآن كريم اشاره اى رفته در اين شهر اتفاق افتاده است.

اين شهر در قرون اوليه رشد مسيحيت يكى از مراكز گرايش به اين دين الهى

ص: 191

بوده است.(1)

ص: 192


1- بحارالانوار، جلد 14، صفحه 439، باب 27، اِفسوس .

ص: 193

اِذْ اَوَى الْفِتْيَةُ اِلَى الْكَهْفِ فَقالُوا رَبَّنا اتِنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَ هَيِّى ءْ لَنا مِنْ اَمْرِنا رَشَدا

آن گاه كه آن جوانان در غار پناه گرفتند، پس گفتند: پروردگارا به لطف خاص خود به ما رحمتى فرما و براى ما وسيله رشد و هدايتى مهيا فرما. (10 / كهف)

ص: 194

ص: 195

اِنَّهُمْ اِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ اَوْ يُعيدُوكُمْ فى مِلَّتِهِمْ وَ لَنْ تُفْلِحُوا اِذا اَبَدا

به درستى كه اگر ايشان دست يابند بر شما سنگسارتان كنند يا بازگردانند شما را در ملت و آئين خويش و در اين صورت تا ابد هرگز رستگار نشويد. (20 / كهف)

ص: 196

ص: 197

امپراطور روم در اين زمان دقيانوس نام داشت و نام لاتين اين امپراطور ظالم دسيوس گالوس بود (لغت نامه دهخدا كلمه دقيانوس) و مردم را از دين راستين توحيدى مسيحيت منع مى كرد و دستور كشتار و مصادره اموال مسيحيان را در امپراطورى روم صادر كرده بود. شهر اِفسوس در نزديكى بندر اِزمير در تركيه كنونى در آن زمان يكى از مراكز مهم تبليغ مسيحيت بود. براى پيدا كردن مسيحيانى كه ايمان خود را از ترس ظلم او مخفى نگه مى داشتند دستور داده بود تا براى بت ها قربانى كنند و براى قربانى خود تأئيد رسمى و دولتى بگيرند.

ص: 198

ص: 199

... فَابْعَثُوا اَحَدَكُمْ بِوَرِقِكُمْ هذِه اِلَى الْمَدينَةِ فَلْيَنْظُرْ اَيُّها اَزْكى طَعاما فَلْيَأْتِكُمْ بِرِزْقٍ مِنْهُ وَلْيَتَلَطَّفْ وَ لا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ اَحَدا

اكنون يك نفر را با اين سكه اى كه داريد به شهر بفرستيد تا بنگرد كدامين نفر از آن ها غذاى پاك ترى دارند ، از آن مقدارى براى روزى شما بياورد ، اما بايد نهايت دقت را به خرج دهد و هيچ كس را از وضع شما آگاه نسازد . (19 / كهف)

ص: 200

ص: 201

دقيانوس

دقيانوس امپراتور معروف و خونخوار روم كه نام او گايوس دسيوس(1) بوده است به علت دستور تعقيب و كشتار مؤمنين مسيحى در تاريخ عرب شهرت زيادى يافته است. او ابتدا فرماندهى يك لشكر روم را در حوزه رودخانه دانوب به عهده داشت و سپس با پشتيبانى لشكريانش امپراتور روم گرديد و در سن 50 سالگى اولين امپراتور رومى بود كه در ميدان جنگ كشته شد .

يك نمونه از سكّه هاى بدست آمده از اين امپراتور خونخوار در تصوير مقابل نشان داه شده است .

ص: 202


1- Decius Gaius.

ص: 203

ص: 204

ص: 205

ص: 206

ص: 207

ص: 208

ص: 209

ص: 210

ص: 211

ص: 212

ص: 213

25 - تمدّن مصر باستان

كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنّاتٍ وَ عُيُونٍ. وَ زُروُعٍ وَ مَقامٍ كَريمٍ. وَ نَعْمَةٍ كانُوا فيها فاكِهينَ. كَذلِكَ وَ اَوْرَثْناها قَوْما اخَرينَ. فَما بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّماءُ وَالاَْرْضُ وَ ما كانُوا مُنْظَرينَ

چه بسيار باغ ها و چشمه سارها، كشتزارها و منازل عالى و نعمت هايى كه در آن ها بهره مند بودند باقى گذاشتند. ما (ناز و نعمت) آن ها را ارث به قوم ديگر داديم. و گريه نكرد بر آن ها آسمان و زمين و مهلت (بر هلاكشان) به آن ها داده نشد. (25 - 29 / دخان).

رود نيل و ساحل حاصلخيز آن يكى از پرآب ترين و سرسبزترين سرزمين ها همواره داراى كشتزارها و باغ هاى بسيار گسترده اى در جهان بوده است، همين موهبت الهى سبب شد تا مصر باستان به عنوان يكى از بزرگترين تمدن هاى بشرى در دامان آن متولد شده و رشد يابد.

ص: 214

ص: 215

تصوير مقابل نمونه اى از جواهرات مصرى در زمان فراعنه است كه در قبر فرعون توتان خامون كشف شده است، اين جواهر سلطنتى قطعه اى از سينه بند بزرگى است كه به شكل يك كركس ساخته شده است.

ص: 216

ص: 217

تصوير مقابل يك نمونه از امكانات رفاهى تمدن مصر باستان را كه يك تختخواب زينتى از يك مجموعه مبلمان مى باشد نشان مى دهد. اين تختخواب كه شبيه به يك گاو ساخته شده در مقبره توتان خامون يكى از فراعنه مصر به دست آمده است كه هم اكنون در موزه قاهره نگهدارى مى شود .

ص: 218

ص: 219

تصوير مقابل صليب مصر باستان است به نام آنْخْ كه به عنوان سمبل حيات در نوشته هاى هيروگليف و اشياء هنرى به كار گرفته مى شده است.

ص: 220

ص: 221

تصوير مقابل نقاشى متعلق به حدود 4500 سال قبل از تمدّن مصر باستان است كه بر ديوار يك مقبره نقش شده. حكايت از آن دارد كه فراعنه مصر باستان به دنبال محيطى امن و جذاب براى روح خود پس از مرگ بودند و تصوير انواع امكانات مادى براى دنياى پس از مرگ را در كنار جسد خود حكّ مى كردند تا در اختيار روح آنها قرار گيرد .

ص: 222

ص: 223

تصوير مقابل مجسمه يكى از خدايان مصر به نام (سركت) كه در مقبره توتان خامون به دست آمده است. اين مجسمه از طلا ساخته شده است. دقت و ظرافت اين كار هنرى صنعتى نمايانگر تمدن پيشرفته اى است كه از همه بهره هاى يك زندگى راحت و پرنعمت برخوردار بوده است.

ص: 224

ص: 225

تصوير روبرو مجسمه يك الهه مصر باستان به نام (باست) است كه به شكل گربه از جنس برنز با چشمان درخشانى از جنس شيشه حدود 28 قرن قبل ساخته شده است.

ص: 226

ص: 227

مجسمه روبرو كه در حال نشستن به ارتفاع 165 سانتيمتر ساخته شده داراى تمام ظرافت هاى متصوّر هنرى مى باشد كه فرعون (خافر) را كه در 4500 سال قبل مى زيسته به بهترين سبك هنرى و با بهترين خطوط هندسى ممكن نشان مى دهد كه از جنس دايوريت بوده و داراى مقاومت بسيار خوبى است.

ص: 228

ص: 229

تصوير مقابل اشياء نمونه اى از طلسم هايى است كه به اعتقاد مصريان باستان مى تواند صاحب آن را از بلايا و حوادث حفظ كند، نمونه ها از سمت چپ شامل يك پايه ستون، دكمه، سوزن، در قسمت وسط تمثيل يك كركديل و در قسمت پايين تمثيل يك بت به نام هوروس كه به شكل عقاب و بت ديگرى به نام (بس) كه سمبل موسيقى و رقص بوده است ديده مى شود.

ص: 230

ص: 231

26 - بيت المقدس (مسجد الاقصى) اولين قبله مسلمانان

سُبْحانَ الَّذى اَسْرى بِعَبْدِه لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ اِلَى الْمَسْجِدِ الاَْقْصَا الَّذى بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ اياتِنا اِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ

پاك و منزه است خدائى كه شبانه برد بنده اش را از مسجدالحرام به مسجدالاقصى كه بركت داديم پيرامونش را تا بنمايانيم او(پيامبر) را از آيات خود همانا او(خداوند) شنواى بيناست.(1/اِسراء)

مسجدالاقصى در شهر بيت المقدس اولين قبله مسلمين بوده است كه هم اكنون به گنبد الصخره و مسجدالاقصى معروف است. اين شهر مركز حكومت آسمانى حضرت سليمان بود. در سال 922 حضرت سليمان وفات يافت و حكومت بنى اسرائيل به دو قسمت تقسيم شد و تا قرن 6 قبل از ميلاد اورشليم مركز حكومت يهوديه بود كه به دست بخت النصر ويران و بعداز تجديد بنا به وسيله كوروش هخامنشى در سال 538 (ق.م) براى بارديگر در سال 70 (ب.م) به جز ديوار غربى معبد سليمان به دست روميان به كلى ويران گرديد. (1)

ص: 232


1- دائرة المعارف انكارتا، 2002 .

ص: 233

فهرست منابع:

1 - قرآن كريم

2 - تفسير الميزان

3 - تفسير نمونه

4 - حيات القلوب

5 - بحارالانوار (فهرست كلمات: اِفسوس و اصحاب كهف)

6 - فرهنگ دهخدا (دقيانوس)

7 - دائرة المعارف انكارتا (حضرت نوح، حضرت داوود: ديويد. حضرت سليمان: سولمون. حضرت ابراهيم: ابرام. حضرت يوسف: جوزف. حضرت موسى: موسز. فرعون: فار او. حضرت الياس. بيت المقدس (اورشليم).

بخت النصر. همورابى. عيلام. سينا. اِفسوس. دقيانوس. دسيوس. فنقيه. ملكه سبأ. كوروش. سيروس. خشايارشاه: گزروس).

8 - منابع اينترنت. خروج: اگزودس. داود. سليمان. ملكه سبأ. بيت المقدس (اورشليم). يوسف. دسيوس.كوروش. نوح . حضرت موسى. سينا. ملكه سبأ. دسيوس. فرعون و... .

ص: 234

فهرست مطالب

موضوع - صفحه

متن تأييديه حضرت آية اللّه سيد على اصغر دستغيب... 5

سخن ناشر ... 7

مقدمه... 9

عبرت از تاريخ در كلام على ... 10

باستان شناسى قرآن كريم... 12

سرآغاز باستان شناسى... 14

خط ميخى در ايران باستان و جهان... 16

1 - خانه كعبه... 24

ص: 235

فهرست مطالب

موضوع - صفحه

2 - قبر حضرت آدم ، نوح ... 26

3 - مسجد كوفه... 28

4 - كشتى نوح... 30

5 - نمرود پادشاه معاصر ابراهيم... 44

6 - مسجد سهله... 46

7 - شهر الخليل ... 48

8 - قوم لوط... 50

9 - ماجراى باستانى يوسف ... 54

ص: 236

فهرست مطالب

موضوع - صفحه

10 - موسى و فرعون... 72

11 - مجسمه فرعون رامسس دوم... 76

12 - جسد فرعون آينه عبرت در تاريخ... 108

13 - داود پيامبر... 112

14 - سليمان پيامبر جنّ و انس... 114

15 - شهر اسقلان ... 118

16 - تمدن باستانى قوم سبأ... 120

17 - الياس پيامبر بنى اسرائيل... 124

ص: 237

فهرست مطالب

موضوع - صفحه

18 - اِرمياى نبى و قوم بنى اسرائيل... 132

بُختُ النَّصر... 142

19 - كورش هخامنشى پادشاه پارسيان... 148

20 - بابِل دروازه خدا در دوران باستان... 164

21 - يحيى پيامبر معاصر هِرود... 166

22 - مريم مقدّس... 168

23 - عيسى مسيح... 172

ص: 238

فهرست مطالب

موضوع - صفحه

24 - اصحاب كهف و امپراطور دقيانوس... 176

دقيانوس ... 186

25 - تمدّن مصر باستان... 198

26 - بيت المقدس (مسجدالاقصى) اولين قبله مسلمانان... 216

ص: 239

درباره مركز

بسمه تعالی
جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
(توبه : 41)
چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
به شما تبریک میگوییم.
شماره کارت :
6104-3388-0008-7732
شماره حساب بانک ملت :
9586839652
شماره حساب شبا :
IR390120020000009586839652
به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
آدرس دفتر مرکزی:
اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
وب سایت: www.ghbook.ir
ایمیل: Info@ghbook.ir
تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
دفتر تهران: 88318722 ـ 021
بازرگانی و فروش: 09132000109
امور کاربران: 09132000109