سرشناسه: اکبری، علی اصغر؛ 1328-

عنوان و نام پدیدآورنده: آیات الکریم فیما نزل فی بقیه الله فی الارضین (جلد اول) / علی اصغر اکبری

مشخصات نشر: تهران: دیبای دانش، 1400

مشخصات ظاهری: 686 ص

شابک: 3-32-6444-622-978

وضعیت فهرست نویسی: فیپا

موضوع: محمدبن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. --- در قرآن

موضوع: Muhammad ibn Hasan, Imam XII- In the Quran

موضوع: تفاسیر شیعه- قرن 14/ Qur'an-Shiite hermeneutics- 20th century

موضوع: مهدویت- جنبه های قرآنی/ Mahdism-Qur'anic teaching

موضوع: مهدویت- انتظار- جنبه های قرآنی/ Mahdism-*Waiting-Qur'anic teaching

رده بندی کنگره: 104BP

رده بندی دیویی: 159/297

شماره کتابشناسی ملی: 7640121

عنوان: آیات الکریم فیما نزل فی بقیه الله فی الارضین (جلد اول)

گردآورنده: مهندس علی اصغر اکبری

ناشر: دیبای دانش

نوبت و تاریخ چاپ: دوم- 1400

شمارگان: 1000 نسخه

قیمت: 182000 تومان

تهران- میدان انقلاب- ابتدای کارگر جنوبی- کوچه رشتچی- پلاک 14- واحد 4.

02166922027

09124859564

www.Dibayedanesh.ir

Diba_Danesh10904@yahoo.com

Telegram.me/diba_danesh

Instagram.com/Dibayedaneshpub

حق چاپ این کتاب صرفاً به نشر دیبای دانش تعلق دارد و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند.

ص: 2

17. بقره 136- وحدت ادیان و وحدت انسان ها در زمان حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به وقوع می پیوندد 102

18. بقره 143 امام زمان(عليه السلام) بر كل انسان ها شاهد است.. 105

19. بقره 148- اصحاب قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)313 نفر هستند.. 110

20. بقره 155و156- امتحان مؤمنين قبل از قيام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 130

21. بقره 157- خداوند به یاران و دوستان حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صلوات می فرستد و آن ها مهتدون و مفلحون و فائزون هستند. 142

22. بقره 159- خداوند و رسول الله(صلى الله عليه و آله) و ائمه ی الطاهرین(عليهم السلام) و همه ی موجودات عالم لعنت می کند هر کس که حقیقت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را کتمان کند.. 146

23. بقره 160- کسانی که فضایل رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را کتمان کرده اند، اگر توبه کنند و آن فضایل را بگویند خداوند توبه ی آن ها را می پذیرد.. 156

24. بقره 161و162- در قیامت جای منکرین الله، رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در جهنم و هاویه است. 158

25. بقره 165- رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) و حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) من الله هستند و غیر ایشان، برگزیدن من دون الله می باشد.. 161

26. بقره 167- دشمنان حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مخلد در آتش جهنم خواهند بود. 166

27. بقره 173- حکم ثانویه درباره ی غاصبان و دشمنان امامان و در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محقق نمی شود.. 171

28. بقره 189- قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باب الله است و هرکس بخواهد وارد شهر علم قرآن شود باید از این باب وارد شود.. 174

29. بقره 210- امر خداوند یک بار در شهر کوفه، پایتخت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر آن حضرت(عليه السلام) نازل می شود 185

30. بقره 214- قبل از ظهور آن قدر بر مردم سخت خواهد شد که مردم فریاد بر می آورند که پس این نصرت و یاری خداوند کجاست؟. 188

31. بقره 243- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت.. 190

32. بقره 247- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دارای علم وهبی و قدرت وهبی الهی است 195

33. بقره 249- اصحاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند اصحاب حضرت طالوت امتحان خواهند شد 199

34. بقره 251- حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در تبلیغ و تشکیل حکومت شبیه حضرت داود پیامبر(عليه السلام) است 205

ص: 4

35. بقره 253- یکی از شش خصلتی که برای رسول خدا و اهل بیت است و برای هیچ مخلوق دیگری نیست، وجود حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 212

36. بقره 259- مثل حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مثل عُزیر پیامبر(عليه السلام) است و طول عمر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اثبات می شود.. 219

37. بقره 261- مدينه ی فاضله در كل جهان فقط در عصر مهدويت صورت مى گيرد 224

38. بقره 269- حكمت شناخت و معرفت امام است و در حال حاضر شناخت امام زمان حکمت است 226

39. بقره 285- صحبت از مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در معراج رسول خدا(صلى الله عليه و آله).. 230

سوره آل عمران

آل عمران 28- مؤمن واقعی کسی است که ولایت و امامت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بپذیرد 240

41. آل عمران 33و34- مهدى موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يكى از برگزيدگان آل محمّد(عليه السلام) است 244

42. آل عمران37- برای قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) و مریم عذرا غذای آسمانی می آید 248

43. آل عمران 46- حضرت عیسی بن مریم(عليه السلام) در ظهور حضرت مهدی فاطمه(عليهما السلام) به نفع آن حضرت سخن خواهد گفت. 251

44. آل عمران 55- خداوند حضرت عیسی(عليه السلام) را به آسمان برده است و در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) او را به زمین برمی گرداند. 255

45. آل عمران68- در حال حاضر اولی الناس به ابراهیم، حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است 262

46. همه ی انبیاء مسلمان از امت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و از شیعیان حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) بودند 265

47. آل عمران 81- انبیا(عليهم السلام) در رجعت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را یاری خواهند کرد و همچنین بعضی از پیامبران در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)ایشان را یاری خواهند کرد 271

48. آل عمران97- هر کس با امام زمان بیعت کند و وارد آن شود به امنیت واقعی می رسد 282

49. آل عمران 103- حبل الله، ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است 285

50. آل عمران 123- یاران قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سیصد و سیزده نفر به تعداد 313 نفر مبارزین بدر هستند 290

51. آل عمران 125- ملائکه ای که در جنگ بدر رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را یاری کردند، همراه با پنج هزار فرشته ی دیگر در ظهور حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) او را یاری می کند 294

52. آل عمران 140- در دولت حضرت قائم آل محمد(عليه السلام) حق برای همیشه به پیروزی می رسد 297

53. آل عمران 142- یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در راه خداوند جهاد می کنند و در سختی ها صابر و پایدارند. 302

54. آل عمران 144- شهدا در زمان حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) رجعت خواهند داشت 303

سوره نساء

55. نساء 47- علايم قبل از ظهور از جمله خروج سفيانى (برگشتن صورت ها به پشت) 318

ص: 5

56. نساء 59- حضرت ولى امر حجه بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولى الامر است 323

57. نساء 69- بقيه اللّه(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حَسُنَ اوُلئِكَ رَفيقاً مى باشد.. 337

58. نساء 77- نصر و پيروزى حتمى در زمان حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 341

59. نساء 83- ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) و اکنون امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عالمان به قرآن و مستنبط هستند 344

60. نساء 105- خداوند امر کتاب و دین را به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه ی معصومین(عليهم السلام) و در حال حاضر به حضرت بقیه الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تفویض کرده است.. 347

61. نساء 117- به دستور قرآن فقط به حضرت علی بن ابیطالب(عليه السلام) امیرالمؤمنین گفته می شود حتی به حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، امیرالمؤمنین نمی گویند.. 350

62. نساء 130- یکی از نام های امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صدیق اکبر است با ایشان ذوالفقار، تابوت سکینه و عصای موسی(عليه السلام) است و هنگام ظهور به مکه و مدینه، کوفه و بصره می روند 353

63. نساء 157و158- حضرت مسیح(عليه السلام) را نه به قتل رسانیدند و نه به صلیب کشیدند، خداوند او را زنده و ذخیره برای یاری حضرت قائم آل محمد(عليه السلام) قرار داده است 355

64. نساء 159- اهل كتاب در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به آن حضرت ايمان مى آورند 359

65. نساء 164- غایب بودن حضرت ولیعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنتی است از پیامبران غایب(عليهم السلام) نظیر حضرت ابراهیم(عليه السلام) و حضرت موسی(عليه السلام) که غیبت داشتند.. 367

سوره مائده

66. مائده 3- در قيام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كفار مأيوس مى شوند.. 374

67. مائده 12- امامان دوازده نفرند، به تعداد نقبای بنی اسرائیل 376

68. مائده 14- مسيحيان به يارى مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام مى كنند.. 380

69. مائده 19- جانشینان پیامبر از طرف خداوند، به وسیله ی رسول خدا، امیرالمؤمنین، سپس ائمه طاهرین(عليهم السلام) تا حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تعیین گردیده اند.. 383

70. مائده 20- خداوند نبوت را در رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و امامت را در ذریّه ایشان قرار داد که در زمان قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سلطنت آغاز می شود و در رجعت ادامه می یابد 386

71. مائده 41- خزی و عذاب و ذلت یهود در زمان حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و فتوحات جهانی آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 389

72. مائده 54- خداوند ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اصحابشان را حفظ مى كند، اگرچه همه مرتد شوند 393

73. مائده 101- چرا امام غایب است و استفاده از ایشان در غیبت چگونه است؟ 396

74. مائده 118- مسیحیان در حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به توحید (واقعی) برمی گردند 401

سوره انعام

75. انعام 2- ظهور سفیانی از علائم محتوم و حتمی است و در ماه رجب است 406

ص: 6

76. انعام 19- در عصر حاضر رهنمایی و ترسانیدن بشریت از کفر و شرک به عهده ی حضرت بقیه الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است 410

77. انعام 31- قبل از قيامت كبرى، قيام حجة بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حتمى است 413

78. انعام 38و39- در ظهور حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آیاتی نظیر دابة الارض و دجال نزول عیسی(عليه السلام) و طلوع خورشید از مغرب به وقوع می پیوندد.. 420

79. انعام39- کسانی که امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را تکذیب می کنند کر و گنگ در تاریکی درونشان به سر می برند. 423

80. انعام40- ده علامت مهم قبل از قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف). 425

81. انعام 44- سلطنت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به همه سلطنت ها خاتمه مى دهد.. 427

82. انعام 89- اصحاب امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مورد تأييد خداوند هستند.. 430

83. انعام 97- امامان(عليهم السلام) ستارگان هدایت بندگان خداوند هستند و در حال حاضر این اختر تابناک امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 431

84. انعام122- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نوری است که هر کس به دنبال او رود هدایت میشود 446

85. انعام149- امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حجت بالغه ی خداوند است.. 450

86. انعام 153- حضرت مهدى موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صراط مستقيم خداوند است 452

87. انعام 158- در ظهور ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آيات الهى ظاهر مى شوند.. 456

88. انعام 164- حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «طالب بدم المقتول بكربلا» مى باشد. 478

سوره اعراف

89. اعراف 1- ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حروف رمز يا حروف مقطعه قرآن است 480

90. اعراف 27- قبل از قیام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منادی از آسمان به نام او و شیطان از زمینی به نام سفیانی ندا می کشد. 482

91. اعراف 29- بدون توجه به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عبادات الهی هباءً منثوراً است 487

92. اعراف 30- حضرت ولیعصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولیای من الله است و شیطان و سایر بت ها من دون الله هستند 490

93. اعراف 31- یا بنی خذوا زینتکم عند کل مسجد یعنی الائمة/ خوشا به حال کسانی که با زینت در لباس و انجام غسل خدمت امام زمان می رسند. 493

94. اعراف 32- خداوند مالکیت هستی را به ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) تفویض کرده است و هم اکنون این تفویض متعلق به حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.. 504

95. اعراف 34- حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پس از ظلم و فساد شدید قیام می کند و مردم رحمت ظهور او را با تمام وجود حس می کنند.. 509

96. اعراف 43- هر كس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ببيند بايد بگويد «الحمد لله الذى هدانا لهذا و ما كنا يهتدى».. 513

97. اعراف 46- يكى از مجوزهاى ورود به بهشت، معرفت اهل بيت و امام زمان(عليهم السلام) است 515

98. اعراف 48- اميرالمؤمنين و ائمه طاهرين(عليهم السلام) و در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اعراف هستند 520

ص: 7

99. اعراف 53- بسيارى از آيات قرآن با ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تأويل مى شود 522

100. اعراف 71- خداوند هم در انتظار با منتظرين است.. 524

101. اعراف 73- مثل غیبت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مثل غیبت صالح پیامبر(صلى الله عليه و آله) است 526

102. اعراف 96- در قیام قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چون مردم مؤمن می شوند، خداوند درهای برکاتش را از آسمان و زمین به روی آن ها می گشاید. 529

103. اعراف 107و108- عصای حضرت موسی(عليه السلام) را حضرت آدم(عليه السلام) از بهشت آورد و حضرت شعیب(عليه السلام) آن را به حضرت موسی(عليه السلام) داد و آن عصا با تمام معجزاتش در دست قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. 531

104. اعراف 142- مثل غیبت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مثل غیبت موسی بن عمران(عليه السلام) است 538

105. اعراف 155- امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) به این دنیا رجعت می کنند 557

106. اعراف 157- در انجيل و تورات نام رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و امام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آمده است 560

107. اعراف 159- مهم ترين رجعت كنندگان در زمان ظهور قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 567

108. اعراف 180- رسول خدا و ائمه طاهرين(عليهم السلام) و امام زمان(عليهما السلام) اسماءاللّه هستند 569

109. اعراف 181- ائمه ی طاهرين(عليهم السلام) «اُمّه يَهدُونَ بِالحَقّ» مى باشند و در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عهده دار اين مقام است... 574

110. اعراف 187- وقت قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عنداللّه است و كسى نمى داند 577

سوره انفال

111. انفال 5- خداوند امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به سه وسيله يارى مى كند: ملائكه، مؤمنين و رعب 581

112. انفال 7و8- در زمان حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «یُحِقَ الحَقَّ»، حق ثابت می شود 585

113. انفال 25- به دنبال غير امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) رفتن، «فتنه» است 588

114. انفال 27- وجود حضرت بقيه اللّه الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) امانت الهى در نزد ماست 592

115. انفال 33- اگر حجت بر روی زمین نباشد، زمین اهلش را فرو می برد و وجود حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سبب سلامتی اهل زمین است.. 594

116. انفال 34- حضرت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اولياءاللّه است.. 599

117. انفال 39- در عصر مهدويت دين خداوند بر همه جا حاكم مى شود و فتنه ها ریشه کن می گردد 602

118. انفال 41- نزديك ترين «ذى القربى» به رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و خمس از آن ایشان است 612

119. انفال 75- امامت بعد از سيدالشهدا(عليه السلام) در نسل ايشان است 614

سوره توبه

120. توبه 3- در حال حاضر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) امين وحى خداوند است 617

121. توبه 16- قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مجاهد واقعى الى اللّه است.. 622

ص: 8

122. توبه 29- در زمان حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نواصب مانند اهل ذمه جزیه گرفته می شود 627

123. توبه 32- قائم موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نوراللّه است و بنی امیه و بنی عباس می خواستند مانند فرعون نور خدا را خاموش کنند. 630

124. توبه 33- حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اسلام را جهانى خواهد كرد.. 633

125. توبه 34- در ظهور امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صاحبان گنج، گنج های خود را تقدیم آن حضرت می کنند 645

126. توبه 36- امامان و خلفا بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) دوازده نفرند و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دوازدهمين آن هاست 647

127. توبه 36- در زمان حضرت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مسلمانان با هم عليه كفر متحد مى شوند 655

128. توبه 40- در ظهور قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کلمه الله هی العلی بواقع محقق می شود 657

129. توبه 52- مسلمانان واقعی منتظر ظهورند که پیروزی نهایی آن هاست و کفار و منافقین منتظر عذاب الهی باشند. 659

130. توبه 105- رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) و حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شاهد و حاضر بر اعمال بندگان هستند.. 669

منابع.... 675

ص: 9

پنجم: ام القرآن، ام به معنی مادر و اصل است و این سوره اصل قرآن و جامع تمام آن است.

ششم: ام الکتاب، زیرا تمام علوم قرآن در آن خلاصه و جمع شده است.

هفتم: وافی، برای آن که قرائت آن در تمام نمازها واجب است: «لا صلوة الّا بفاتحة الکتاب»

هشتم: کافی، چون مستغنی از سوره های دیگر است و بقیه ی سور محتاج به آن هستند، لذا در نمازها در وقت ضرورت می توان به آن اکتفا نمود.

نهم: اساس، چون این سوره اساس بندگی است.

دهم: شفاء، زیرا خداوند می فرمایند: «وَ ننزل مِنَ القرآن ما هو شِفاءٌ وَ رَحمةٌ للمؤمنین وَ لا یَزیدُ الظالمینَ اِلّا خساراً»

قرآن شفاست. دو قرائت سوره ی حمد شفای هر درد است حتی دردهایی که بی درمان است.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در مجمع البیان مجلد 1 صفحه 17 فرمودند:

فاتحة الکتاب شفاءٌ مِن کُلِّ داء یعنی فاتحة الکتاب برای همه ی دردها شفاست.

یازدهم: تعلیم مسئله، به سبب آن که حق تعالی در آن به بندگان تعلیم سؤال نموده که ابتدا به ثنا، سپس تمجید، بعد خلوص و بعد به دعا می پردازد.

دوازدهم: سوره ی مناجات، برای آن که نمازگزار با خواندن این سوره مناجات می کند. «اَلمُصَلّی یُناجی رَبَّهُ»

سیزدهم: تفویض، به جهت آن که مشتمل بر استعانت و بندگی در تمام کارها و تفویض به ذات قادر پاک الله در کلیه امور است.

چهاردهم: رقیه، برای آن که تعویذ جمیع آلام و اسقام و حفظ از گزندگان و درندگان و ... می باشد.

پانزدهم: سبع المثانی، در تفسیر عیاشی مجلد2 صفحه 270 حدیث 40 و تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 354 آمده است:

عن السدی عمّن سمع علیاً(عليه السلام) یقول: سبعاً من المثانی فاتحة الکتاب

حضرت علی(عليه السلام) فرمودند: «سبع المثانی، فاتحة الکتاب است.»از جهات مختلف به این سوره سبع مثانی گفته شده است.

جهت اول: این سوره دارای هفت آیه است.

ص: 11

جهت دوم: دو بار در دو رکعت نماز خوانده می شود.

در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 33 حدیث 3، بحارالانوار مجلد 18 صفحه 335 و مجلد 19 صفحه 58 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 42 نوشته شده است:

عن یونس بن عبدالرحمن عَمَّن رفعه قال: سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله تعالی «وَ لقد آتیناک سبعاً مِنَ المثانی وَ القرآن العظیم(1) قال: «هی سوره الحمد و هی سبع آیات، منها بسم الله الرحمن الرحیم و انما سمّیت المثانی لانها یثنّی فی الرکعتین.»

از یونس بن عبدالرحمن روایت شده است که از حضرت صادق(عليه السلام) درباره ی آیه87 سوره حجر فرمودند: سؤال کردند حضرت(عليه السلام) فرمودند: منظور از سبع مثانی سوره ی حمد است که هفت آیه دارد و بسم الله الرحمن الرحیم جزئی از آن ها است. چون دوبار در دو رکعت نماز خوانده می شود.

جهت سوم: تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 269 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 912 نوشته شده است:

عن محمدبن مسلم، عن احدهما قال: سألته عن قوله «وَ لَقَد آتیناک سَبعاً مِن المثانی» قال: فاتحة الکتاب یثنی فیها القول.»

جهت چهارم: ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) که قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از آن هاست.

1- در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 270 حدیث 37، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 354 و بحار الانوار مجلد 7 صفحه 115 نوشته شده است:

عن یونس بن عبدالرحمن عمّن ذکره رفعه قال: سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله عزوجل «وَ لقد آتیناک سبعاً مِنَ المثانی وَ القرآن العظیم» قال: «إنَّ ظاهرها الحمد و باطنها ولد الولد و سابع منها القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف)»

از یونس بن عبدالرحمن روایت شده است که از حضرت صادق(عليه السلام) درباره ی آیه87 سوره حجر فرمودند: سؤال کردند حضرت(عليه السلام) فرمودند: ظاهر آن سوره ی حمد است. اما باطن آن (معصومین(عليهم السلام) هستند.) پسر پسر که هفتمین آن ها حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

2- در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 270 حدیث 38، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 354 و بحارالانوار مجلد 7 صفحه 115 نوشته شده است:

ص: 12

قال حسان العامری سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله تعالی «وَ لقد آتیناک سبعاً مِنَ المثانی» نحن هم «وَ القرآن العظیم» ولد الولد.

حسان عامری گوید: از امام صادق(عليه السلام) درباره ی آیه 87 سوره حجر سؤال کردیم. فرمودند: ما (چهارده معصوم(عليهم السلام) هستیم) و قرآن عظیم پسر پسر است.

3- در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 270 حدیث 39، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 354، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 115 و اثبات الهداة مجلد 7 نوشته شده است:

عن القاسم بن عروة، عن ابی جعفر(عليه السلام) فی قول الله «وَ لقد آتیناک سبعاً مِنَ المثانی وَ القرآن العظیم» قال: «سبعة الائمة و القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف).»

4- در تفسیر عیاشی مجلد 2 صفحه 270 حدیث 39، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 354، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 115 و اثبات الهداة مجلد 3 صفحه 52 نوشته شده است:

عن سماعة قال: قال ابوالحسن(عليه السلام) «وَ لقد آتیناک سبعاً مِنَ المثانی وَ القرآن العظیم» قال: لم یعط الانبیاء إلّا محمداً(صلى الله عليه و آله) و هم السبعة الائمة الذین یدورهم علیهم الفلک «وَ القرآن العظیم» محمد و آله(عليهم السلام).

ص: 13

صراط مستقیم چیست؟

در آیات و روایات برای صراط مستقیم مصداق های مختلفی بیان کرده اند که مهم ترین مصادیق آن ها عبارت است از:

1. معرفت الله

2. دین مبین اسلام

3. قرآن مجید

4. طریق حق

5. دوام و مداومت در هدایت

6. نماز و عبادت

7. وجود نبی مکرم اسلام(صلى الله عليه و آله)

8. وجود مقدس امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) تا حضرت بقیة الله فی الارضین(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

9. صراط محمد و آل محمد(صلى الله عليه و آله)

10. محبت محمد و آل محمد(صلى الله عليه و آله)

11. معرفت امام(عليه السلام)

12. حبل الله

13. صراط انبیا

14. صراط پلی است بین قیامت و بهشت که می گویند پل صراط به بهشت ختم می شود.

15. دوام در هدایت

16. به طورکلی در حال حاضر یکی از آشکارترین مصادیق صراط مستقیم، وجود اقدس اعلی حضرت قدر قدرت بلند همت کیهان مکنت عظیم شوکت، حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

کسی روی زمین به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) از اعلی حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نزدیک تر است؟ امام زمانی کی از سیزده معصومینی است که به ایشان آل محمد(عليهم السلام) گویند.

پس اگر بگوییم صراط، حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و آل محمد(عليهم السلام) است، در حال حاضر صراط حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. ایشان اکنون یکی از مهم ترین و بهترین مصادیق است. باز احادیثی داریم که صراط مستقیم را محبت حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و آل محمد(عليهم السلام) می داند. درباره ی محبت به آل محمد(عليه السلام) باز سؤال می شود که در حال حاضر چه کسی روی کره ی زمین به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) از اعلی حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نزدیک تر است؟ پس اگر بگوییم صراط مستقیم محبت حضرت محمد و آل محمد(صلى الله عليه و آله) است، در حال حاضر صراط، محبت به آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که بهترین مصداق هستند.

همچنین در احادیث داریم که صراط مستقیم معرفت امام است. سؤال می شود کدام امام(عليه السلام) امروز امام زمان و امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است؟ کدام امروز ولی زمان است؟ پس بهترین مصداق آیه، درباره ی معرفت امام، معرفت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و شناخت آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می باشد که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة میتة الکفر و النفاق(1)»

یکی دیگر از مصادیق صراط مستقیم حبل الله است و همه ی چهارده معصوم(عليهم السلام) حبل الله المتین هستند. امروزه از آن چهارده نور مقدس (عليهم السلام) فقط حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حبل الله المتین هستند که باید به دامن ایشان و به حبل ولایت ایشان چنگ زد. حال برای اثبات مطالب بالا مدارک زیر را می آوریم:

1. حاكم حسكانى كه مذهبش حنفى است و قاضى و محدث اهل سنت مى باشد، در كتاب شواهد التنزيل صفحه 57 حديث 86 مى گويد:

اخبرنا الحاکم الوالد ابومحمد عبدالله بن احمد (اخبرنا) ابوحفص عمربن احمد ابن عثمان الواعظ ببغداد قال: حدثنی أبی قال: حدثنی حامدبن سهل قال: حدثنی عبدالله بن محمد العجلی قال: (حدثنا) ابراهیم ابوجابر، عن مسلم بن حنان، عن ابی بریدة فی قول الله « اهدنا الصراط المستقیم» قال: صراط محمد و آله.

ص: 16

خبر داد ما را پدرم حاكم ابومحمّد عبداللّه بن احمد، از ابوحفص عمربن احمدبن عثمان...، از ابى بريده درباره قول خداوند: «اِهْدِنا الصِراطَ المُستَقِيم» آن راه راست راه محمّد و آل محمّد(صلى الله عليه و آله) است.

2. حاكم حسكانى حنفى در شواهد التنزيل صفحه 57 حديث 87 مى گويد:

اخبرنا عقیل بن الحسین النسوی (اخبرنا) علی بن الحسین... حدثنا سفیان الثوری، عن السدی، عن أسباط و مجاهد عن ابن عباس فی قول الله تعالی «اهدنا الصراط المستقیم» قال: یقول: قولوا معاشر العباد: اهدنا الی حب النبی و اهل بیته.

خبر داد ما را عقيل بن حسين نسوى...، از ابن عباس در فرمايش خداوند: « اِهْدِنا الصِراطَ المُستَقِيم» فرمودند: بگوييد اى بندگان خدا، (خداوندا) ما را به دوستى نبى و اهل بيت(عليهم السلام) او رهنمون فرما.

3. حاكم حسكانى در شواهد التنزيل صفحه 58 حديث 89 مى گويد:

و اخبرنا ایضاً ابوجعفر (عن) محمدبن علی العلوی، عن عمّه محمدبن ابی القاسم، عن محمدبن علی الکوفی، عن محمدبن سنان، عن المفضل عن جابربن یزید، عن ابی زبیر، عن جابربن عبدالله قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله): «ان الله جعل علیاً و زوجته و أبناءه حجج الله علی خلقه و هم ابواب العلم فی امتی من اهتدی بهم هدی الی صراط المستقیم.»

خبر داد ما را ابوجعفر از محمّدبن على علوى... از مفضل از جابربن يزيد از ابى زبير و از جابربن عبداللّه گفت: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «خداوند قرار داد على(عليه السلام)، همسرش و پسرانش را حجت هاى خود بر آفريده هاى خويش و ايشان درهاى علم در امت من مى باشند. اگر كسى به ايشان هدايت شد، به راه راست راه يافته است.

همان طورى كه ملاحظه مى فرماييد خداوند در آيه مذكور اشاره دارد به اينكه همه هدايت ها در نزد اوست حتى، هدايت رسولش و امامان معصوم(عليهم السلام) اما، اراده خداوند بر اين قرار گرفته است كه اگر بندگانش بخواهند با او ارتباط برقرار كنند، بايد راهى صحيح و مستقيم پيش گيرند همان طورى كه خود ذات اقدس الهى در سوره فاتحه الكتاب به بندگان مى آموزد كه بگويند: «خداوندا، ما را به راه راستهدايت فرما.» حال سؤال مى شود اين راه راست چه راهى است؟ احاديث فوق به اين پرسش پاسخ مى گويند:

1. صراط محمّد(صلى الله عليه و آله) و آله(عليهم السلام)

ص: 17

2. حب النبى(صلى الله عليه و آله) و اهل بيته(عليهم السلام)

3. اميرالمؤمنين(عليه السلام)، همسر و فرزندانش(عليهم السلام) كه حجت هاى خداوند هستند صراط مستقيم حق مى باشند و امروزه بر روى كره زمين اين حجت مستقيم خداوند، حضرت حجه بن الحسن العسكری(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. زيرا، ما يقين داريم كه ايشان از آل محمّد(صلى الله عليه و آله) و اهل بيت رسول(صلى الله عليه و آله) و از فرزندان حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) مى باشد.

4. در كتاب معانى الاخبار صفحه 32 و ترجمه معانى الاخبار صفحه 29 حديث1، تفسير نورالثقلين مجلد 1 صفحه 21 حديث 92آمده است:

حدّثنا احمدبن الحسن القطّان، قال: حدّثنا عبدالرحمن بن محمّد الحسينى قال اخبرناابوجعفر احمدبن عيسى بن ابى مريم العجلى، قال حدّثنا محمّدبن احمدبن عبداللّه بن زياد العرزمى قال: حدّثنا على بن حاتم المنقرى عن مفضل بن عمر قال: سألت اباعبداللّه(عليه السلام) عن الصّراط. فقال: هو الطريق الى معرفة اللّه عزوجل و هما الصراطان: صراط فى الدنيا و صراط فى الآخرة و اما الصراط الذى فى الدنيا فهو الامام المفترض الطاعة، مَن عرفه فى الدنيا واقتدى بهداه مرَّ على الصراط الذى هو جسرجهنم فى الآخرة ومَن لم يعرفه فى الدنيا زلّت قدمه عن الصراط فى الآخرة فتردى فى نار جهنم.

مفضل بن عمر گويد: از امام صادق(عليه السلام) پرسيدم صراط چيست؟ ايشان فرمودند: راهى به سوى شناختن خداى بزرگ است و صراط دو گونه است:

1. صراط در اين سرا

2. صراط در آن سرا

اما، صراط دنيا امام مى باشد كه فرمانبردارى از او واجب است. هر كه در دنيا او را شناخت و رهنمودهاى او را به كار بست، در آخرت از صراط كه پلى است بر روى جهنم خواهد گذشت و هر كس در اينجا امام خود را نشناخت هنگام گذشتن از صراط آخرت گامش خواهد لغزيد و در آتش دوزخ خواهد افتاد.

5. در كتاب مناقب ابن شهرآشوب مجلد 3 صفحه 73 و در تفسير الثعلبى و كتاب ابن شاهين آمده است:عن رجاله، عن مسلم بن حيان، عن بريده فى قول اللّه: «اِهْدِنا الصِراطَ المُستَقِيم» قال: صراط محمّد و آله.

منظور از صراط، محمّد و آل او(صلى الله عليه و آله) است.

6. در كتاب معانى الاخبار شيخ صدوق مجلد 1 صفحه 76 حديث 5 آمده است:

ص: 18

حدّثنا ابى(رضی الله عنه) قال: حدّثنا على بن ابراهيم بن هاشم، عن ابيه، عن محمّدبن سنان، عن المفضل بن عمر قال: حدّثنى ثابت الثمالى، عن سيَّد العابدين على بن الحسين(عليهما السلام) قال: ليس بين اللّه و بين حجَّته حجابٌ فَلا للّه دون حجّته ستر، نحن ابواب اللّه و نحن الصراط المستقيم و نحن عيبة علمه و نحن تراجمة وحيه و نحن اركان توحيده ونحن موضع سرِّه.

ثابت ثمالى گويد: سيد و سالار عبادت كنندگان، حضرت على بن الحسين عليه السلام فرمود: ميان خدا و حجت او (كه امام هر زمان است) حجاب و مانعى وجود ندارد. پس، خداوند پيش روى حجت خود پوششى نيفكنده است. ما درهاى علم خداوند، راه مستقيم و كانون علم او و بازگو كننده و شرح دهنده وحى او و استوانه هاى اصلى كاخ توحيدش و جايگاه راز نهانى او هستيم.

7. در شواهد التنزیل نوشته ی حاکم حسکانی صفحه 61 حدیث 94 آمده است:

و قال (اخبرنا) محمدبن الحسن، عن الحسن بن خرزاد، عن البرقی، عن علی عن سعد عن ابی جعفر(عليه السلام) قال: «آل محمد(صلى الله عليه و آله) الصراط الذی دل الله علیه.»

سعد از امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند که فرمودند: «صراط، آل محمد(صلى الله عليه و آله) است که خداوند (همه) را به آن دلالت فرموده است.»

8. در تفسیر نور الثقلین، مجلد 1 صفحه 21 حدیث 88 و تفسیر علی بن ابراهیم قمی ذیل آیه 6 سوره حمد آمده است:

فی تفسیر علی بن ابراهیم فی المواثق عن ابی عبدالله(عليه السلام) اهدنا الصراط المستقیم قال: «الطریق و معرفت الامام.»

حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: «منظور از اهدنا الصراط المستقیم طریق و راه و معرفت امام است.»

در حال حاضر یکی از مصادیق صراط مستقیم شناخت و معرفت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

طبق این حدیث ما باید از خداوند بخواهیم تا معرفت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به ما عنایت بفرماید:اللهم عرفنی نفسک فإنّکَ اِن لَم تُعَرِفنی نَفسَک لَم اعرِف نبیَّک

اللهم عرفنی رسولَک فإنّکَ اِن لَم تُعَرِفنی رسولَک لَم اعرِف حجتک

اللهم عرفنی حجتک فإنّکَ اِن لَم تُعَرِفنی حجتک ضَلَلتُ عَن دینی

اللهم لا تَمِتنی مَیتَة الجاهلیة و لا تُزِغ قَلبی بعد إذ هَدَیتَنی(1)

خداوندا خودت را به من بشناسان. پس اگر تو خودت را به من نشناسانی من نمی توانم نبی تو را بشناسم.

ص: 19

خداوندا رسولت را به من بشناسان. پس اگر رسولت را به من نشناسانی من حجت تو را نمی توانم بشناسم.

خداوندا حجت خود را به من بشناسان. پس اگر تو حجت خود را به من معرفی نکنی در دینم گمراه می شوم.

خداوندا مرا مانند کسانی که در جاهلیت مردند، نمیران و پس از این که مرا هدایت کردی، مگذار قلبم از دینت برگردد.

خدا نکند زمانی بیاید که من معرفت تو و معرفت نبی تو و امامان تو را نداشته باشم. خودم توانایی شناخت آن ها را ندارم پس مرا بر شناخت آن ها راهنمایی فرما.

9. در تفسیر نورالثقلین مجلد1 صفحه 22 حدیث 97 آمده است:

... محمدبن سنان عن المفضل بن عمر قال: حدثنی ثابت الثمالی عن سید العابدین علی بن الحسین(عليهما السلام) قال: «نحن ابواب الله و نحن الصراط المستقیم.»

محمدبن سنان از مفضل بن عمر روایت می کند و ایشان از ثابت الثمالی روایت می کند که حضرت سید العابدین علی بن الحسین(عليهما السلام) فرمودند: «ما باب های (معرفت) خدا هستیم و ما صراط مستقیم می باشیم.»

به وسیله ی او هدایت شود.) طریق دیگر پلی است در آخرت که (داخل و یا بالای) جهنم زده شده (و همه ی انسان ها باید از آن عبور کنند) و هر کس در دنیا این امام را شناخت و به او اقتدا کرد از صراط در آخرت راحت رد می شود و اگر او را نشناخت قدم هایش در صراط آخرت می لغزد و در جهنم سقوط می کند.»

پس، امروز مجوز گذشتن از صراط آخرت فقط شناخت و معرفت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

11. در مناقب ابن شهر آشوب مجلد 3 صفحه 73 آمده است:

عن تفسیر وکیع بن الجراح عن سفیان الثوری عن السُّدی عن أسباط و مجاهد عن عبدالله ابن عباس فی قوله «اهدنا الصراط المستقیم» قال: قولوا معاشر العباد أرشدنا إلی حب النبی(صلى الله عليه و آله) و اهل بیته(عليهم السلام).»

ابن عباس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) روایت کرد که درباره ی« اهدنا الصراط المستقیم» فرمودند: «بگویید ای مردم هدایت کن ما را به سوی حب محمد(صلى الله عليه و آله) و اهل بیت او(عليهم السلام).»

12. در معانی الاخبار مجلد 5 صفحه 35 و ترجمه ی آن صفحه 77 آمده است:

... حدثنا علی بن ابراهیم بن هاشم عن ابیه عن محمدبن سنان عن المفضل ابن عمر قال: حدثنی ثابت الثمالی عن سید العابدین علی بن الحسین(عليهما السلام) قال: «لیس بین الله و بین حجته حجاب و لا لله دون حجته ستر نحن أبواب الله و نحن الصراط المستقیم و نحن عیبة علمه و نحن تراجمة وحیه و نحن أرکان توحیده و نحن موضع سره.»

بار ديگر احاديث فوق را مرور نماييد. صراط مستقيم چنين تفسير شده است:

در بعضى از احاديث صراط مستقيم را محمّد و آل محمّد مى دانند، در بعضى دوستى اهل بيت شمرده اند ودر بعضى ديگر منظور از صراط مستقيم «امام مفترض الطاعة» آمده است.

از مجموع اين احاديث در حال حاضر فقط اين نتيجه را مى توان گرفت كه صراط مستقيم حضرت بقيه اللّه الاعظم حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى باشد.

ص: 21

حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: فرموده ی خداوند در سوره ی حمد خداوندا مرا هدایت کن به راه کسانی که به آن ها نعمت داده است عبارتند از حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و ذریه ی پاک او(عليهم السلام) که صلوات و درود او بر همه آن ها باد.

پس یکی از ذریه محمد(صلى الله عليه و آله) در حال حاضر وجود مقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که باید از خداوند بخواهیم راه او را به ما انعام فرماید؛ یعنی محمداً و ذریته صلوات الله علیهم.

2. در کمال الدین و تمام النعمة و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 24 حدیث 104 آمده است:

... خیثمه الجعفی، عن ابی جعفر(عليه السلام) حدیث طویل و فیه یقول: «و نحن الطریق الواضح و الصراط المستقیم إلی الله عزوجل و نحن من نعمة الله علی خلقه.»

حضرت امام باقر(عليه السلام) فرمودند: «ما راه واضح و روشن خداوند هستیم و ما راه مستقیم به سوی خداوند می باشیم و ما از نعمت های خداوند به خلقش هستیم.»

پس، این بزرگواران هم الصراط المستقیم إلی الله عزوجل هستند و هم من نعمة الله علی خلقه.

3. در تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 23 حدیث 102 آمده است:

حدثنا محمدبن القاسم الاسترآبادی المفسر قال: حدثنی یوسف بن محمدبن زیاد و علی بن محمدبن سیار، عن ابویهما، عن الحسن بن علی بن محمدبن علی بن موسی بن جعفربن محمدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب(عليهم السلام) فی قوله الله عزوجل «صراط الذین انعمت علیهم»(1) ای قولوا اهدنا صراط الذین انعمت علیهم بالتوفیق لدینک و طاعتک و هم الذین قال الله عزوجل «وَ مَن یُطع الله و الرسول فاولئِکَ مَعَ الذینَ انَعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِنَ النَبیّینَ وَ الصِدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصالحین وَ حَسُنَ اولئکَ رفیقاً»(2) و حکی هذا بعينه عن أميرالمؤمنين(عليه السلام) قال: ثم قال: ليس هؤلاء المنعم عليهم بالمال و صحة البدن و ان كان كل هذا نعمة من الله ظاهرة، الا ترون ان هؤلاء قد يكونون كفارا أو فساقا فما ندبتم الى ان تدعوا بان ترشدوا الى صراطهم و انما أمرتم بالدعاء بان ترشدوا الى صراط الذين أنعم عليهم بالايمان بالله و تصديق رسوله و بالولاية لمحمد و آله الطيبين، و أصحابه الخيرين المنتجبين، و بالتقية الحسنة التي يسلم بها من شر أعداء الله، و من الزيادة فيآثام أعداء الله و كفرهم، بان تداريهم و لا تغريهم بأذاك و أذى المؤمنين، و بالمعرفة بحقوق الاخوان من المؤمنين.»

ص: 23

یوسف بن محمد و علی بن محمد سیار به نقل از امام عسکری(عليه السلام) که ایشان از پدرانشان(عليهم السلام) نقل فرمودند که حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) در تفسیر «صراط الذین انعمت علیهم» فرمودند: یعنی بگو ما را به راه کسانی راهنمایی فرما که آنان را به نعمت دین و فرمان برداری خودت کامیاب کرده ای و اینان همان کسانی هستند که خداوند عزوجل در حق آن ها فرموده است: «وَ مَن یُطع الله و الرسول فاولئِکَ مَعَ الذینَ انَعَمَ اللهُ عَلَیهِم مِنَ النَبیّینَ وَ الصِدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصالحین وَ حَسُنَ اولئکَ رفیقاً» همین معنی بدون کم و زیاد از امیرالمؤمنین(عليه السلام) آمده است. سپس امام(عليه السلام) فرمودند: این نعمت ثروت دنیا یا تندرستی بدن نیست گرچه تمامی این ها از نعمت های ظاهری خدا هستند. آیا نمی بینید که آنان کافر و فاسق شدند؟ پس شما را نفرموده است که دعا کنید راه آنان را به شما نشان دهد؛ بلکه فقط دستور داده شده که دعاکنید تا به راه کسانی که نعمت ایمان به خدا و تصدیق پیامبرش و ولایت خاندان پاکیزه و اصحاب نیکوکار و منتجب او، به آنان عطا گشته است، هدایت شوید و به تقیه ی نیکی راهنماییتان کند که به وسیله ی آن از گزند دشمنان خدا و زیادی گناهان و کفرورزی دشمنان خدا در امان مانید؛ بدین گونه با آنان مدارا کنید و آن ها را به مرزی نکشانید که تحریک شده و به تو و مؤمنین آزار برسانند. همین طور از خداوند بخواهید که شما را به شناختن حقوق برادران مؤمنتان راهنمایی فرماید.

ص: 24

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) فی قول الله عزوجل «صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضالین» قال: شیعة علی(عليه السلام) الذین انعمت علیهم بولایة علی بن ابی طالب(عليه السلام) لم یغضب علیهم و لم تضلوا.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) درباره ی این فرموده ی خداوند «نه راه کسانی که بر آنان خشم فرمودی و نه راه گمراهان (عالم)» فرمودند: شیعه و پیروی حضرت علی(عليه السلام) کسانی هستند که خداوند به آن ها نعمت ولایت حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) را انعام فرموده است و خداوند بر ایشان غضب نمی کند و ایشان هرگز گمراه نمی شوند.

شیعیان واقعی حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) کسانی هستند که قول و فعل و تقریر حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) چراغ راه آن هاست. حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) با تمام وجود فرزندش حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به همه معرفی کرده است. شیعه ی واقعی کسی است که به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) معتقد باشد و او را به واقع بشناسد. الشیعة اتباع الرجل و انصاره

ص: 26

حواس ظاهرى يافت نشود بلكه با درون آدمى ارتباط دارد و فطرى است و انسان در عالم ذر اولى به آن ها ايمان آورده است.

... خوشا به حال كسانى كه در غيبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صابرند و خوشا به حال متقين كه ایشان را دوست دارند. اين ها كسانى هستند كه خداوند در قرآن كريم آنان را چنين وصف مى كند: «هُدًى لِلمُتَّقِين * الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ».

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اوصيا و جانشينان بعد از من دوازده نفر هستند. جندل گفت: آن را من در تورات يافته ام اما یا رسول اللّه(صلى الله عليه و آله)، نام ايشان را بفرماييد. حضرت فرمودند: اول ايشان سيد اوصياء، پدر امامان، على(عليه السلام) است و پس از او فرزندانش حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام). پس به ايشان متمسك شو و مواظب باش از مردم جاهل و نادان فريب نخورى. اى جندل، تو در زمان على بن الحسين(عليهما السلام) از دنيا خواهى رفت و آخرين غذايى كه در اين دنيا مى خورى شربتى از شير است. جندل گفت: در تورات و در كتب انبيا(عليهم السلام) نام هاى ايليا، شبر و شبير آمده كه نام على، حسن و حسين(عليهم السلام) باشد. آن گاه جندل پرسيد: بعد از حسين(عليه السلام) امام كيست و چه نام دارد؟

حضرت فرمودند: پس از حسين(عليه السلام) فرزند او على(عليه السلام) ملقب به زين العابدين است و پس از او امام محمّد(عليه السلام) است ملقب به باقر و بعد از ايشان جعفر(عليه السلام) ملقب به صادق سپس پسرش موسى(عليه السلام) كه كاظم خوانده مى شود و بعد از او فرزندش على(عليه السلام) كه ملقب به رضاست. پس از او فرزندش محمّد(عليه السلام) كه تقى زكى خوانده مى شود و بعد از او فرزندش على(عليه السلام) كه ملقب به نقى و هادى است. پس از ايشان فرزندش حسن(عليه السلام) كه عسكرى خوانده مى شود.

فبعده ابنه محمّد يدعى بالمهدى والقائم والحجة فيغيب ثم يخرج فاذا خرج يملأ الارض قسطاً و عدلاً كما مُلئت جوراً و ظلماً طوبى للصابرين فى غيبته طوبى للمتقين على محبتهم اولئك الذين وصفهم اللّه فى كتابه و قال: «هُدًى لِلمُتَّقِين * الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ»(1) ثم قال اللّه تعالى «أُولئِك َ حِزْبُ اللّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ المُفْلِحُونَ»(2) فقال جندل الحمد لله وفّقنى بمعرفتهم ثم عاش الى ان كانت ولادة على بن الحسين فخرج الى الطائف و مرض وشرب لبناً و قال اخبرنى رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) أن يكون آخر زادى مِن الدنيا شربة لبن و مات و دفن بالطائف بالموضع المعروف بالكوزارة.

پس از او فرزندش محمّد(عليه السلام) كه مهدى، قائم و حجت خوانده مى شود، غايب خواهد شد تا زمانى كه، بيرون آيد و زمين را كه پر از ظلم و جور شده، پر از عدلو داد كند. خوشا به حال صابران در غيبتش خوشا به حال كسانى كه او را دوست مى دارند. آن ها اشخاصى هستند كه خداوند در وصفشان در كتاب خود فرموده است:

«هُدًى لِلمُتَّقِين * الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ»

ص: 30

و نيز خداوند در وصف آنان فرموده است:

«أُولئِك َ حِزْبُ اللّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ المُفْلِحُونَ».

آن گاه جندل گفت: سپاس خداى را كه من را به شناخت آنان موفق ساخت. او تا زمان امام زين العابدين(عليه السلام) زنده بود. سپس، به طائف رفت و در آنجا بيمار شد و شربتى از شير نوشيد و گفت: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به من خبر داده بود كه آخرين غذاى تو از دنيا شير مى باشد و آن گاه از دنيا رفت. او را در طائف در محله اى معروف به «كوزاره» دفن كردند.

2. در كتاب تفسير الكبير و مفاتيح الغيب (مشهور به تفسير امام فخر رازى) مجلد 2 صفحه 31 آمده است:

قال بعض الشيعه: المراد بالغيب المهدى المنتظر الذى وعد اللّه تعالى به فى القرآن والخبر أما القرآن فقوله «وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الأَرْضِ كَما اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ» و أما الخبر فقوله(صلى الله عليه و آله): «لولم يبق مِن الدنيا الا يوم واحد لطوّل اللّه ذلك اليوم حتى يخرج رجل من اهل بيتى يواطى إسمه إسمى و كنيته كنيتى يملأ الارض عدلاً و قسطاً كما ملئت جوراً و ظلماً» واعلم أن تخصيص المطلق من غير الدليل باطل.

امام فخررازى در اينجا مى گويد: شيعيان مى گويند مراد از غيب (مهدى منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) است. او كسى است كه خداوند به وجودش در قرآن وعده داده است و نيز از احاديث آن را استدلال مى كنند.

در اينجا امام فخررازى مى گويد: شيعه در اثبات اين كه مراد از غيب، مهدى منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است، آيه 55 از سوره نور را مى آورد كه خداوند مى فرمايد: «خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و اعمال نيكو انجام دهند، وعده داده است كه سرانجام آنان را خليفه، حاكم و جانشين خويش بر روى كره زمين مى گرداند همان طورى كه قبل از ايشان كسانى خليفهشدند.» آن گاه مى گويد: اما حديث و خبر، قول پيامبر(صلى الله عليه و آله) است كه فرمودند: «اگر باقى نماند از عمر دنيا مگر يك روز، خداوند آن روز را طولانى مى گرداند تا مردى از اهل بيت من خروج نمايد. اسم او اسم من و كنيه او كنيه من است. خداوند به وسيله او زمين را پر از عدل و داد مى كند همان طورى كه پر از ظلم و جور شده است.» و مطلب ديگر اينكه شيعه نمى گويد كه منظور از «غيب» فقط غيبت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

ص: 31

امام فخر رازى دو دليل از زبان شيعيان آورد كه منظور از غيب، حضرت ولى عصر است. ما در اينجا از امام فخررازى اين سؤال را مى پرسيم طبق اين آیه كه خداوند مى فرمايد: «وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الأَرْضِ» بايد اسلام جهانی شود. آيا مسلمانان در زمان خلفاى صدر اسلام، بنى اميه و يا بنى العباس و يا ساير حكومت ها خليفه روى زمين شده اند؟ پاسخ منفى است و تا به حال اسلام جهانی نشده است. فقط در زمان مهدى موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه ايشان خليفه اللّه فى الارض خواهند شد و آيات زيادى در قرآن در اين زمينه آمده است كه بايد روزى بيايد كه همه كره زمين مسلمان شوند و بر روى كره زمين حكومت اسلامى بر پا شود و شركى باقى نماند. آيا واقعاً اين مطالب را فقط شيعه مى گويد و اهل سنت به آن اعتقاد ندارند؟(1)

اما در مورد دليل دوم امام فخررازى كه حديثى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) آورده است، اين پرسش مطرح مى شود كه آيا اين حديث را فقط شيعه از پيامبر اكرم(صلى الله عليه و آله) نقل كرده است؟ رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اگر یک روز از عمر جهان باقی نماند، خداوند آن روز را طولانی می کند تا مردی از اهل بیت من(عليهم السلام) قیام کند و جهان را پر از عدل و داد نماید.

ما از امام فخر رازى سؤال مى كنيم كه آيا ابوداود سجستانى در مجلد 2 صفحه 107 از كتاب سنن خود در قسمت كتاب المهدى اين حديث را نياوردهاست؟ و آيا ابى داود قسمتی از سنن خود را به نام «كتاب المهدى» قرار نداده است و در آنجا اين حديث نياورده است؟

قال رسول اللّه(صلى الله عليه و آله): «لو لم يبقَ مِن الدّهر الاّ يوم لَبعث اللّه رجلاً مِن اَهلِ بيتى يملأها عدلاً كما مُلئت جوراً»

اين حديث را فقط شيعيان بيان نكرده اند بلكه:

* امام احمد حنبل اين حديث را در مسندش مجلد 1 صفحه 376 آورده است.

* سبط بن جوزى حنفى در تذكرة الخواص الامة صفحه 377 آن را نقل كرده است.

* ابن ماجه در سنن خود آن را آورده است.

* ترمذى اين حديث را در سنن خود در مجلد 4 صفحه 438 آورده است.

ص: 32

* شبلنجى شافعى آن را در كتاب نور الانصار باب 2 صفحه 154 آورده است.

* حافظ سليمان بن ابراهيم قندوزى حنفى در ينابيع المودة در قسمت هاى مختلف از جمله در صفحات 423 و 429 آورده است.

* حاكم نيشابورى در كتاب مستدرك الصحيحين در مجلد 4 صفحه 465 آن را آورده است. با انبوه مدارکی که در اهل سنت موجود است، چه می توان گفت؟ آیا امام فخر رازی از این مدارک بی اطلاع بوده است؟

3. در تفسير الدّر المنثور فى التفسير المأثور نوشته امام عبدالرحمن جلال الدين السيوطى مجلد اول صفحه 64 آمده است:

و أخرج عبدبن حميد و ابن جرير عن قتاده فى قوله: «الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ» قال: آمنوا بالبعث بعد الموت، والحساب، والجنة والنار، و صدقوا بموعود اللّه الذى وعد فى هذا القرآن.

توجه مى فرماييد كه ايشان درباره ی غيب از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) نقل می کند که: برانگيخته شدن پس از مرگ، حساب در قيامت، بهشت و جهنم... از مصاديق غيب هستند و (از جمله مصاديق غيب) تصديق نمودن موعودی از جانب خداوند است که در قرآن به آن وعده داده شده است.

در اين حديث رسول خدا(صلى الله عليه و آله) کليه ی مطالبی را که ما گفته ایم در جملاتی کوتاه بيان فرموده اند که قيامتو حساب و کتاب بهشت و جهنم و ظهور حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همه از مصاديق غيب هستند.

4. در تفسير الميزان مجلد 1 صفحه 44 و كتاب آيات الولاية صفحه 18 و كتاب كمال الدين مجلد 2 صفحه 340 باب 33 آمده است:

عن الصادق(عليه السلام) فى قوله تعالى: «الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ» قال: من آمن بقيام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) إنه حق.

درباره ی آيه «کسانی که به غيب ايمان داشته باشند.» امام صادق(عليه السلام) فرمودند: آن ها كسانى هستند كه ايمان به حقانيت قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بياورند. (که در قيام و غيبت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از مصاديق غيب است.)

5. در كتاب كمال الدين مجلد 2 صفحه 340 باب 33 حديث 20 آمده است:

حدثنا على بن احمدبن محمّد... الدّقاق رضى الله عنه قال: حدّثنا احمدبن ابى عبداللّه الكوفى قال: حدثنا موسى بن عمران النخعى، عن عمه الحسين بن يزيد، عن على بن أبى حمزة، عن يحيى بن أبى القاسم قال: سألت

ص: 33

الصادق(عليه السلام) عن قول اللّه عزّوجلّ: «الم * ذ لِكَ الْكِتابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلمُتَّقِين * الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ» فقال: المتقون شيعة على(عليه السلام) والغيب فهو الحجة الغائب و شاهد ذلك قول اللّه عزّوجلّ: «وَيَقُولُونَ لَوْلا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّما الغَيْبُ لِلّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ المُنْتَظِرِينَ».

ابن بابويه گويد: حديث گفت ما را على بن احمدبن محمّد... از يحيى بن ابى القاسم كه گفت: از امام صادق(عليه السلام) درباره فرموده خداى عزوجل «الم. اين كتاب كه هيچ ترديدى در آن نيست، روشنگر راه پرهيزكاران است. آنان كه به غيب ايمان آوردند.» پرسيدم. حضرت فرمودند: متقيان شيعيان على عليه السلام هستند و غيب همان حجت غايب است و شاهد آن، فرموده خداى تعالى است: «و (كافران) گويند چرا آيتى از پروردگارش بر او نازل نمى شود؟ بگو همانا غيب مخصوص خداست. پس، منتظر باشيد كه ما نيز از منتظران هستيم.»

6. در كتاب كفاية الاثر صفحه 60 و كتاب المحجة فى ما انزل فى القائم الحجة صفحه 37 و كتاب كمال الدين، آمده است:و عنه بإسناده عن جابربن عبداللّه الأنصارى، عن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) فى حديث يذكر فيه الأئمة الأثنى عشروَ فيهم القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قال: قال رسول اللّه(صلى الله عليه و آله): طوبى للصابرين فى غيبته، طوبى للمقيمين على محبتهم اولئك من وصفهم اللّه فى كتابه فقال: «الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ» ثم قال: «أُولئِك َ حِزْبُ اللّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ المُفْلِحُونَ»(1)

و از او (ابن بابويه) است كه: به سند خود از جابربن عبداللّه انصارى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در حديثى كه امامان دوازده گانه و در ميان آنان قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را ياد كرده چنين آمده: [جابر] گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمود: خوشا به حال صبركنندگان در زمان غيبت او، خوشا به حال كسانى كه در اين غيبت بر محبتشان پا برجا مى مانند، آن هايند كه خداوند در كتاب خويش چنين وصفشان فرموده: «آنان كه به غيب ايمان آورند.» سپس، فرمود: «آنان حزب خدايند. آگاه باشيد كه حزب خداوند پيروز است.»

7. در کتاب کمال الدین مجلد 1 صفحه 17 و مجلد 2 صفحه 340 حدیث 19، بحارالانوار مجلد 51 صفحه 52 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 124 حدیث 314 آمده است:

ص: 34

عنه: قال: حدثنا محمّدبن موسى بن المتوكل قال: حدثنا محمّدبن يحيى العطار قال: حدثنا احمدبن محمّدبن عيسى، عن عمربن عبد العزيز، عن غير واحد من اصحابنا، عن داوودبن كثير الرّقى عن ابى عبداللّه(عليه السلام) فى قول اللّه عزوجل: «الَّذِينَ يُؤْمِنونَ بِالغَيبِ» قال: مَن آمن [اقرَّ] بقيام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، انّه حقّ.

و از او (ابن بابويه) است كه گويد: حديث آورد ما را محمّدبن موسی بن متوكل گويد: حديث گفت ما را محمّدبن يحيى عطار، وى گفت: حديث آورد ما را احمدبن محمّدبن عيسى از عمربن عبدالعزيز، از چند تن از اصحابمان، از داوودبن كثير رقى از حضرت ابى عبداللّه امام صادق(عليه السلام) درباره فرمايش خداوند عزوجل: «آنان كه به غيب ايمان آورند» فرمود: يعنى، هر كس ايمان آورد (اقرار كند) كه قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حق است.

ص: 35

جعل خلیفه بر دو نوع است یکی جعل تکوینی که ایجاد خلیفه باشد (و خلقت خود خلیفه است) و دیگری جعل تشریعی که اعطای منصب خلافت باشد و آیه ی شریفه بر هر دو جعل دلالت دارد «إنّی جاعلٌ فی الارض خلیفة» یعنی خلق کنم کسی را که لیاقت اعطای منصب خلافت را داشته باشد و این منصب را به او عطا کنم. مراد از خلافت، خلافت الله است نه خلافت به معنای جایگزینی که بنی آدم جایگزین جن باشند یا تولید و تناسل که بعضی جای بعضی دیگر باشند و مانند آیه ی شریفه «فَخَلَفَ مِن بعدِهِم خَلفٌ» (1) چنان که عده ای از مفسرین گفته اند در معنی خلافت و خلیفه، که به معنای جانشین است و امری است ربطی بین جاعل خلیفه و مجعول له الخلافة و معنای خلافت اعطای منصب است به کسی در آن شغل و مقامی که معطی دارد.

مثلاً شما عالمی را در نظر بگیرید که مشاغل مختلف دارد: امامت جماعت، قضاوت و اصلاح کارهای مسلمین. اگر او کسی را که مورد اعتمادش باشد بر یکی از کارهای خود بگمارد، آن شخص خلیفه ی آن عالم است در آن کار؛ البته باید دانست که فقط در کارهایی اعطای منصب خلافت جایز است که شخص خلیفه از عهده ی آن کار برآید (و توانایی و قدرت و علمش را داشته باشد) در مثال بالا اگر شخص عالم در علوم دین اعلم باشد با وجوب تقلید اعلم، شخص دیگری در دادن فتوا نمی تواند جانشین عالم باشد.

از بحث بالا چند نکته استفاده می شود:

اول: مقام ربوبیت و افاضه ی وجود (بالاستقلال) خاص ذات حق است و قابل خلافت نیست.

دوم: معنای خلافت در آیه ی شریفه «إنی جاعل فی الارض خلیفة» امر مخصوصی شده است و اعطای ولایت است بر جمیع مخلوقات و وجوب اطاعت او در تمامی اوامر و نواهی چون لفظ مطلق است. (یعنی این خلیفه بر جمیع مخلوقات خلافت خواهد داشت و اطاعت از این خلیفه امری واجب است.)

سوم: باید خلیفه قابلیت این منصب را داشته باشد و از جمیع گناهان معصوم باشد. و حتی از سهو و نسیان و شک و شبه معصوم باشد. او باید دارای علمالهی و قدرت الهی باشد و به طور کلی به جمیع مصالح و مفاسد امور و خلاصه کلیه ی صفاتی که لازمه ی قابلیت خلیفة اللهی است، داشته باشد.

ص: 37

چهارم: جاعل خلافت باید همان کسی باشد که منصب خلافت را اعطا می کند یعنی خلیفه ی خدا باید از طرف خدا به خلافت نصب شده باشد چنان که خداوند در سوره ی انعام آیه ی 124 می فرماید: «اللهُ اَعلَمُ حَیثُ یَجعَلُ رِسالَتَه» یعنی خدا داناتر است که رسالت خود را کجا قرار دهد (و این خلافت را به هر کسی نمی دهد.)

و در سوره ی بقره، آیه ی 124 درباره ی حضرت ابراهیم می فرماید: «إنّی جاعِلُکَ لِلنّاس اماماً» خداوند به حضرت ابراهیم(عليه السلام) می فرمایند: من تو را بر مردم خلیفه و جانشین خود قرار دادم.

و در سوره ی ص، آیه ی 26درباره ی حضرت داود می فرماید «إِنّا جَعَلناکَ خلیفة فی الارض» ای داود ما تو را خلیفه و جانشین خود بر روی زمین قرار دادیم.

در این آیه خداوند می فرماید: «و إذ قال ربّک للملائکة إنّی جاعلٌ فی الارض خلیفة» و با توجه به مطالب بالا بطلانِ مذاهبی که امامت و خلافت و جانشینی پیامبر(صلى الله عليه و آله) را به رأی مردم قرار دادند، واضح آشکار می گردد که امامت و خلافت جعلِ خداوند است و در اختیار کس دیگری نیست این خداست که خلیفه را تعیین می کند (اما متأسفانه پس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) عده ای بر خلاف قرآن عمل کرده و در سقیفه ی بنی ساعده جمع شدند و مشغول انتخاب خلیفه شدند. آیا آن ها از این آیات آگاهی نداشتند که انتخاب خلافت حقِ خداوند است و در این کتاب آسمانی خداوند جانشین رسول خدا(صلى الله عليه و آله) قرار داده است و رسول الله(صلى الله عليه و آله) بارها و بارها حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را به عنوان خلیفه معرفی کردند؟)

دقت بفرمایید، قبل از اسلام، هیچ امتی را نداریم که پیامبرشان رحلت کرده باشد و آن ها جمع شوند و جانشین پیامبر(صلى الله عليه و آله) را انتخاب کنند. این فقط از ابداعات اصحاب سقیفه بوده است و جعل آن ها است.

مثلاً در کتاب شواهد التنزیل نوشته ی حاکم حسکانی در ذیل آیه ی 30 سوره ی بقره «وَ إذ قال ربُّکَ للملائکةإنّی جاعِلٌ فی الارض خلیفة» آورده است که حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند که خداوند سه خلیفه و امام در قرآن مشخص کرده است:

ص: 38

اول: حضرت آدم(عليه السلام) که در قرآن آمده است: «و إذ قال ربّکَ للملائکة إنّی جاعل فی الارض خلیفة» (1)

«خداوند به ملائکه فرمودند: می خواهم بر روی زمین خلیفه قرار دهم.»

دوم: حضرت داود(عليه السلام) که خدا در قرآن می فرماید:« إنّا جعلناک خلیفة فی الارض» (2)

«ای داود من تو را بر روی زمین خلیفه قرار دادم.»

سوم: حضرت ابراهیم(عليه السلام) که می فرماید:« إنّی جاعلک للناس اماما» (3)

«ای ابراهیم من تو را بر مردم امام قرار دادم.»

چهارم: حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) است که در قرآن می فرماید: «وَعَدَ اللهُ الذین آمنوا مِنکُم وَ عَمِلوا الصّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فی الارضِ کَما استَخلَفَ الذّینَ مِن قَبلِهِم...» (4)

«خداوند وعده داده است به کسانی که ایمان آورده اند و اعمال نیکو انجام داده اند که آن ها را خلیفه بر روی زمین قرار بدهد. همان طور که قبلاً هم خلیفه قرار داده است.»

البته این آیه در مورد خلافت حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) در رجعت است که حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باظهورشان این خلافت را هم از نظر تکوینی و هم از نظر تشریعی شروع می فرمایند.(5)

یقضی بکتاب الله یعنی خلیفه کسی است که میان مردم به عدالت رفتار کند و بیت المال را به سویه و مساوی تقسیم کند و بر مردم آن قدر مهربان باشد مثل مهربانی با اهل خانواده اش و او حکم به کتاب خداوند نماید یعنی اوامر و نواهی او بر وجهی که مورد نظر خداوند است بر مخلوقات برسد (بدون کم و زیاد) اما پادشاه این چنین نیست (خلیفه باید علمش الهی باشد «وَ مَن عِندَهُ عِلمُ الکتاب»(1) باشد.) کعب گفت: نیکو گفتی من ندانستم که کسی دیگر غیر از من معنی خلیفه دانسته باشد ولکن سلمان معنی آن را حکماً و علماً می داند و او را از این علم و حکمت پر کرده اند. عمر گفت: ای سلمان، من خلیفه ام یا پادشاه؟ سلمان گفت: اگر در همه ی عمر خود یک درهم یا کمتر از آن در جایی که غیر مصرف آن باشد، صرف کرده باشی پادشاهی نه خلیفه. عمر که این بشنید، شرمسار شد و از کثرت انفعال به گریه نشست.

(پس خلیفة الله هم باید علمش وهبی باشد هم معصوم از هر گناه، اشتباه، خطا و... باشد.) و چون که غرض از خلافت آن است که نایب مرتکب اموری شود که منصوب عنه ذات خود به آن اقدام نماید. پس باید که میان ایشان قرب معنوی باشد؛ نه آن که بینهما تباین و تباعد باشد فإیضاً و در عین حال، خلیفه ی خدا و رسول او باید که مظهر العجایب و مظهر الغرائب باشد و خلاصه ی عوالم جسمانی و روحانی و جامع حقایق علوی و سفلی و افضل از جمیع ادانی و اقاصی و شخص که جامع این صفات نباشد، لیاقت خلافت خدا و رسولرا نداشته باشد. (خلیفة الله اگر اشتباه کند نعوذ بالله مثل این است که خداوند اشتباه کرده است و خداوند او را چنان خلق می کند که اشتباه و خطا نمی کند و لهذا نصب خلافت از جانب خداست و نصب انبیا به اعلام وی؛ چنان که در حق آدم(عليه السلام) فرمود که «إنّی جاعل فی الارض خلیفة»(2) و در حق داود(عليه السلام) فرمود که «إنّا جَعَلناکَ خلیفة فی الارض(3)» و موسی(عليه السلام) به هارون فرمود که «اخلفنی فی قومی»(4) و در حق امیرالمؤمنین(عليه السلام)

ص: 40

فرمودند که «إنّما ولیُّکُمُ الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و هم راکعون» (1) و قوله «یا ایها الرسول بلِّغ ما انزل إلَیکَ مِن ربِّکَ وَ إن لَم تفعَل فما بلَّغتَ رسالته(2)» و در حق خلیفه ی بازپسین که صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است فرمودند که «لَیَستَخلِفَنَّهُم فی الارض»(3). حضرت رسالت(صلى الله عليه و آله) به فرموده ی او سبحانه در حق امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند که «مَن کُنتُ مولاه فعلی مَولاه وَ لِکُلِّ نبی وصی و وارث و إن وصیی و وارث علمی علی بن ابی طالب(عليه السلام) یا علی(عليه السلام)، أنتَ مِنِّی بِمَنزِلةِ هارونَ مِن موسی الّا أنَّهُ لا نبی بعدی وَ من کنت نبیه فعلی امیره و یا علی(عليه السلام)، أنت خلیفتی فی الدّنیا و الاخرة» (4) و غیر از آن احادیث متواتره که صریحاً دلالت می کند بر خلافت او از جانب حضرت رسالت(صلى الله عليه و آله) به فرموده ی حق سبحانه و به اذن الله نه اذن حاضرین سقیفه و همچنین هر یک از ائمه(عليهم السلام) به اعلام آن حضرت(صلى الله عليه و آله) یکدیگر را به خلافت امر کرده اند.

ابن شاذان روایت می کند از علی بن الحسین(عليهما السلام) و او از پدرشان امام حسین(عليه السلام) و آن حضرت از پدرشان حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) که فرمودند: «هر کس نگوید من خلیفه ی چهارم (قرآن خلیفه ی اول را آدم(عليه السلام)، خلیفه ی دوم را ابراهیم(عليه السلام)، خلیفه ی سوم را داود(عليه السلام) و خلیفه ی چهارم را حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) می داند) هستم، خداوند او را لعنت کند.

حسن بن زید می گوید: به امام صادق(عليه السلام) گفتم یا بن رسول الله(صلى الله عليه و آله)، شما غیر از این روایت می کنید؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: بله خداوند در کتاب محکم خود می فرمایند: «و اذ قال ربک للملائکة إنی جاعلٌ فی الارض خلیفة» و این خلافت آدم است که او خلیفة الله بود و درباره ی اوست. «إنا جعلناک خلیفة فی الارض» و داود(عليه السلام) خلیفه ی دوم بود و هارون(عليه السلام) خلیفه ی موسی(عليه السلام) بود و امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) خلیفه ی محمد(صلى الله عليه و آله) بود و او خلیفه ی چهارم (قرآن است) و هر کس او را خلیفه ی چهارم قرآن نداند، خداوند او را لعنت کند.

در تفسیر نورالثقلین، مجلد1 صفحه 48 حدیث 73 آمده است:

فی عیون الاخبار حدثنا ابوالحسن محمدبن ابراهیم بن اسحاق رضی الله عنه قال حدثنا ابوسعید النسوی قال حدثنی ابراهیم بن محمدبن هارون قال حدثنا احمدبن الفضل البلخی قال حدثنی خالی یحیی بن سعید البلخیعن علی بن موسی الرضا(عليه السلام) عن ابیه عن آبائه عن علی(عليه السلام) قال: بینما أنا امشی مع النبی(صلى الله عليه و آله) فی بعض طرقات المدینة إذ لقینا شیخ طوال کث اللحیة بعید ما بین المنکبین، فسلم علی النبی و رحب به ثم التفت إلیّ فقال: السلام علیکَ یا رابع الخلفاء و رحمة الله و برکاته، الیس کذلک هو یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)؟ فقال له رسول الله(صلى الله عليه و آله): بلی. ثم مضی فقلت: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) ما هذا الذی قال لی هذا الشیخ و تصدیقک له؟ قال: أنت کذلک و الحمد لله، إن الله عزوجل قال فی کتابه «إنی جاعلک فی الارض خلیفة» (1) و الخلیفة المجعول فیها آدم(عليه السلام) و قال: عزوجل «یا داود إنا جعلناک خلیفة فی الارض فاحکم بین الناس بالحق» (2) فهو الثانی و قال عزوجل حکایة عن موسی(عليه السلام) حین قال لهارون «اخلفنی فی قومی و اصلح» (3) فهو هارون إذا استخلفه موسی(عليه السلام) فی قومه و هو الثالث و قال عزوجل «و اذانٌ مِنَ الله وَ رَسوله إلی الناس یوم الحج الاکبر» (4) و کنت أنت المبلغ عن الله عزوجل و عن رسوله و أنت وصیی و وزیری و قاضی

ص: 42

دینی و المؤدی عنی و أنت مِنّی بِمَنزِلَة هارون مِن موسی إلّا انَّهُ لا نبیَ بَعدی، فأنت رابع الخلفاء کما سلم علیک الشیخ، او لا تدری من هو؟ قلت: لا. قال: ذاک أخوکَ الخضر فاعلم.

محمدبن ابراهیم بن اسحاق به سند خودش از یحیی بن سعید بلخی روایت کرده است که علی بن موسی(عليهما السلام) از پدرشان از پدرانشان از حضرت امیرمؤمنان(عليه السلام) نقل فرمودند: هنگامی که من به همراه رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در کوچه های مدینه می رفتم، ناگاه پیرمردی بلندقامت و چهارشانه که ریش انبوهی داشت به ما برخورد کرد و به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) سلام کرد و رسم احترام را به جای آورد. آن گاه رو به من کرد و گفت: ای چهارمین خلفاء، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. پس به پیامبر(صلى الله عليه و آله) رو کرده و گفت: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، آیا چنین نیست؟ حضرت فرمودند: آری همین گونه است، سپس آن مرد رفت و من به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) عرض کردم این چه مطلبی بود که این پیرمرد به من گفت و شما آن را تصدیق کردید؟ حضرت فرمودند: تو همان گونه ای که او گفت - و خدا را سپاس- آری، خداوند در کتابش فرموده است «إنی جاعلک فی الارض خلیفة» و خلیفه ای که او قرار داد، در اینجا آدم است و نیز فرموده است « یا داود إنا جعلناک خلیفة فیالارض» و او دومین خلیفه است و باز خداوند از قول موسی که به برادرش گفت: «اخلفنی فی قومی و اصلح» و او هارون بود که خلیفه ی موسی در میان قوم شد و او سومی است و نیز خداوند عزوجل فرموده است «اذانٌ مِنَ الله وَ رَسوله إلی الناس یوم الحج الاکبر» (1) پس تو بودی که این آیه را از سوی خدا و رسولش رساندی و تو هستی وصی، وزیر من، اداکننده ی دین من، به جا آورنده وعده های من و تویی نسبت به من به منزله ی هارون(عليه السلام) نسبت به موسی(عليه السلام)، جز این که پیامبری پس از من نخواهد بود. پس تو چهارمین خلفایی همچنان که شیخ بر تو بدان عنوان سلام کرد. آیا می دانی او که بود؟ عرض کردم: خیر. فرمودند: او برادرت خضر(عليه السلام) بود. این را بدان.

ص: 43

حضرت امام باقر(عليه السلام) فرمودند: «زمانی که (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند پشت خود را به دیوار کعبه می گذارد. 313 مرد از یاران و تابعانش دور تا دور او جمع می شوند. آن گاه حضرت آیه ی «بقیت الله خیر لکم إن کنتم مؤمنین» را می خوانند و می فرمایند: أنا بقیة الله و خلیفته و حجة الله علیکم منم بقیة الله، منم خلیفه ی خدا و حجت او بر شما. هیچ کس تسلیم نمی گردد مگر این که می گوید: السلام علیک یا بقیة الله فی الارض. پس هنگامی که ده هزار نفر (سربازان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) نزد ایشان جمع شوند، هیچ یهودی و نصرانی باقی نمی ماند و یک نفر نمی ماند مگر این که همه خدا را عبادت می کنند و همه به او ایمان می آورند و همه او را تصدیق می نمایند و ملت اسلام یک ملت واحد می شود. تنها معبودی که پرستش می شود الله است و هرکس غیر از خدا کس دیگری را عبادت کند آتشی از آسمان می آید و او را می سوزاند.»(1)

خلیفته علی ظلم مستخلفه و إذا کان عادلاً استدلُّ بعدله علی عدل مستخلفه، فثبت أنَّ خلافة الله توجب العصمة و لا یکون الخلیفة إلّا معصوماً.

وجوب طاعة الخلیفة و لُمّا استخلف الله عزَّوَجَلَّ آدم فی الارض أوجب علی أهل السماوات الطاعة له فکیف الظنَّ بأهل الارض و لمّا أوجب الله عزَّوَجَلَّ علی الخلق الإیمان بملائکة الله و أوجب علی الملائکة السجود لخلیفة الله، ثُمَّ لمّا امتنع ممتنعٌ من الجنَّ عن السجود له أحلَّ الله به الذُّلَّ و الصّغار و الدَّمار و أخزاه و لعنه إلی یوم القیامة، علمنا بذلک رتبة الامام و فضله و إنَّ الله تبارک و تعالی لمّا أعلم الملائکة أنّه جاعل فی الارض خلیفة أشهدهم علی ذلک لأنَّ العلم شهادة فلزم من ادَّعی أنَّ الخلق یختار الخلیفة أن تشهد ملائکة الله کلّهم عن آخرهم علیه و الشهادة العظیمة تدلُّ علی الخطب العظیم کما جرت به العادة فی الشاهد فکیف و أنّی ینجو صاحب الاختیار من عذاب الله و قد شهدت علیه ملائکة الله أوَّلهم و آخرهم و کیف و أنّی یعذّب صاحب النصِّ و قد شهدت له ملائکة الله کلّهُم.

و له وجه آخر و هو أنَّ القضیّة فی الخلیفة باقیة إلی یوم القیامة و من زعم أنَّ الخلیفة أراد به النبوَّة فقد أخطأ من وجه و ذلک أنَّ الله عزَّوَجَلَّ و عد أن یستخلف من هذه الأمة [الفاضلة] خلفاء راشدین کما قال جلَّ و تقدَّس «وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لَیَستَخلِفَنَّهُم فی الارض کما استَخلَفَ الذین من قبلهم وَ لیمکّننَّ لَهُم دینَهُم الذّی ارتضی لَهُم وَ لَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعد خوفِهِم أمناَ یعبدوننی لا یُشرکونَ بی شیئاً» (1) وَ لَو کانت قضیة الخلافة قضیّة النبوة أوجب حکم الآیة أن یبعث الله عزَّوجُلَّ نبیّاً بعد محمد(صلى الله عليه و آله) و ما صحَّ قوله: «وَ خاتَم النبییّن»(2) فثبت أنَّ الوَعد من الله عَزَّوجَلَّ ثابت من غیر النبوَّة وَ ثبت أنَّ الخلافة تخالف النبوَّة بِوَجه وَ قَد یَکون الخلیفة غیر نبیٍّ وَ لا یَکون النبیُّ إلّا خلیفة.

و آخر؛ هو أنّه عَزَّوجَلَّ أراد أن یظهر باستعباده الخلق بالسجود لآدم(عليه السلام) نفاق المنافق وَ إخلاص المخلص کما کشفت الأیّام وَ الخبر عن قناعیهما أعنی ملائکة الله وَ الشیطان وَ لَو و کل ذلک المعنی- من اختیار الامام- إلی من أضمر سوءً لما کشفت الأیّام عنه بالتعرُّض و ذلک أنّه یختار المنافق من سمحت نفسهبطاعته و السجود له، فَکیفَ وَ أنّی یوصل إلی ما فی الضمائر من النفاق وَ الإخلاص و الحسد و الدَّاء الدَّفین.

وَ وَجه آخر؛ وَ هوَ أنَّ الکلمة تتفاضل علی أقدار المخاطِب، فخطاب الرَّجل عبده یخالف خطاب سیّدة و المخاطِب کان الله عزَّوجَلَّ وَ المُخاطَبون ملائکة الله أوَّلهم و آخرهم، وَ الکلمة العموم لها مصلحة عموم کما أنَّ الکلمة الخصوص لها مصلحة خصوص، و المثوبة فی العموم أجلُّ من المثوبة فی الخصوص کالتوحید الذّی هو عموم علی عامّة خلق الله یخالف الحجَّ و الزَّکوة و سائر أبواب الشرع الذّی هو خصوص فقوله عَزَّوجَلَّ «وَ

ص: 48

إذ قال ربُّک للملائِکَة إنّی جاعلٌ فی الأرض خلیفة(1)» دلَّ علی أنَّ فیه معنی مِن مَعانی التوحید لما أخرجه مخرج العموم، و الکلمة إذا جاورت الکلمة فی معنی لزمها ما لزم أختها إذا جمعهما معنی واحد، و وجه ذلک إنَّ الله سبحانه علم أنَّ مِن خلقه مَن یوحّده و یأتمر لأمره، وَ أنَّ لهم أعداء یعیبونهم و یستبیحوا حریمهم، وَ لَو أنَّه عَزَّوجَلَّ قصر الأیدی عنهم جبراً وَ قهراً لبطلت الحکمة وَ ثبت الإجبار رأساً، وَ بطل الثواب و العقاب وَ العبادات، وَ لَمّا استحال ذلک وجب أن یدفع عن أولیائه یضرب من الضروب لا تبطل به و معه العبادات و المثوبات فکان الوجه فی ذلک إقامة الحدود کالقطع و الصلب وَ القتل و الحبس و التحصیل الحقوق کما قیل: «ما یزع السّلطان أکثر مِمّا یزع القرآن» وَ قَد نطق بِمِثله قوله عَزَّوجَلَّ «لأنتم أَشَدُّ رَهبَةً فی صُدورِهم مِن الله»(2) فوجب أن ینصب عَزَّوجَلَّ خلیفة یقصر من أیدی أعدائه عن أولیائه ما تصحُّ به و معه الولایة لأنَّه لا ولایة مع من أغفل الحقوق و ضیّع الواجبات و وجب خلعه فی العقول جَلَّ الله تعالی عن ذلک، و الخلیفة اسم مشترک لأنَّه لو أنَّ رجلاً بنی مسجداً و لم یؤذِّن فیه و نصب فیه مؤذِّناً کان مؤذِّنه، فأما إذا أذَّن فیه أیّاماً ثمَّ نصب فیه مؤذِّناً کان خلیفته، و کذلک الصورة فی العقول و المعارف متی قال البندار هذا خلیفتی کان خلیفته علی البندرة لا علی البرید و المظالم، فکذلک القول فی صاحبی البرید و المظالم، فَثبت أنَّ الخلیفة من الاسماء المشترکة، فکان من صفة الله تعالی ذکره الانتصاف لأولیائه من أعدائه، فوکل من ذلک معنی إلی خلیفته فلهذا الشأن استحقَّ معنی الخلیفة دون معنی أن یتّخذ شریکاً معبوداً مع الله سبحانه و لهذا من الشأن قال الله تبارک و تعالی لابلیس«یا إبلیس ما منعک أن تسجد لما خلقت»(3) ثمَّ قال عَزَّوجَلَّ «بیدیَّ أستکبرت»(4) و ذلک أنّه یقطع العذر و لا یوهم أنّه خلیفة شارک الله فی وحدته، فقال: بعد ما عرفت أنّه خلق الله ما منعک أن تسجد ثمَّ قال:«بیدیَّ أستکبرت» و الید فی اللّغة قد تکون بمعنی النعمة و قد کان لله عَزَّوجَلَّ علیه نعمتان حوتا نعماً کقوله عَزَّوجَلَّ «و أسبغ علیکم نعمه ظاهرة و باطنة»(5) و هما نعمتان حوتا نعماً لا تحصی، ثمَّ غلّظ علیه القول بقوله عَزَّوجَلَّ «بیدیَّأستکبرت» کقول القائل بسیفی تقاتلنی و برمحی تطاعننی، و هذا أبلغ فی القبح و أشنع، فقوله عزَّوَجَلَّ «وَ إذ قال ربُّک للملائکة إنّی جاعل فی الأرض خلیفة»(6) کانت کلمة متشابهة أحد وجوهها أنّه یتصوَّر عند الجاهل أنَّ الله عَزَّوَجَلَّ یستشیر خلقه فی معنی التبس علیه و یتصوَّر عند المستدلِّ إذا استدلَّ علی الله عَزَّوَجَلَّ بأفعاله المحکمة و جلالته الجلیلة أنّه جلَّ عن أن یلتبس علیه معنی أو یستعجم علیه حالٌ فانّه لا

ص: 49

یعجزه شیء فی السماوات و الأرض و السبیل فی هذه الآیة المتشابهة کالسبیل فی أخواتها من الآیات المتشابهات أنّها تردُّ إلی المحکمات ممّا یقطع به و معه العذر للمتطرِّق إلی السفه و الإلحاد.

فقوله: و إذ قال ربک للملائکة إنّی جاعلٌ فی الأرض خلیفة یدلُّ علی معنی هدایتهم لطاعة جلیلة مقترنه بالتوحید، نافیة عن الله عَزَّوجَلَّ الخلع و الظلم و تضییع الحقوق و ما تصحُّ به و معه الولایة، فتکمل معه الحجَّة، و لا یبقی لأحد عذرٌ فی إغفال حقٍّ.

و اخری أنّه عَزَّوَجَلَّ إذا علم استقلال أحد من عباده لمعنی من معانی الطّاعات ندبه له حتّی تحصل له به عبادة و یستحقُّ معها مثوبة علی قدرها مالو أغفل ذلک جاز أن یغفل جمیع معانی حقوق خلقه أوَّلهم وآخرهم، جلَّ الله عن ذلک فللقوام بحقوق الله و حقوق خلقه مثوبة جلیلة متی فکّر فیها مفکّر عرف أجزاءها إذ لاوصول إلی کلّها لجلالتها و عظم قدرها و أحد معانیها و هو جزءٌ من أجزائها أنّه یسعد بالامام العادل النملة و البعوضة و الحیوان أوَّلهم و آخرهم بدلالة قوله تعالی «وَ ما أرسلناک إلّا رحمةً للعالمین»(1) و یدلُّ علی صحّة ذلک قوله عَزَّوَجَلَّ فی قصّة نوح(عليه السلام) فقلت «استغفروا ربّکم إنّه کان غفّاراً یرسل السَّماء علیکم مدراراً»(2) ثمَّ من المدرار ما ینتفع به الإنسان و سائر الحیوان و سبب ذلک الدُّعاة إلی دین الله و الهداة إلی حقِّ الله، فمثوبته علی أقداره و عقوبته علی من عانده بحسابه و لهذا نقول: إنَّ الامام یُحتاج إلیه لبقاء العالم علی صلاحه.

وَ قد أخرجت الأخبار الّتی رویتها فی هذا المعنی فی هذا الکتاب فی باب العلّة الّتی یحتاج من أجلها إلی الامام.

فیه من السّفه و الجهل کیف و أنّی یستتبَّ له ذلک فهذا و الأحکام دون الإمامة مثل الصّلاة و الزَّکاة و الحجِّ و غیر ذلک لم یکل الله عَزَّوَجَلَّ شیئاً من ذلک إلی خلقه فکیف وکل إلیهم الأهمَّ الجامع للأحکام کلّها و الحقائق بأسرها.

الثواب و المدح لأنّه أبعد من الشبهة و المغالطه و لهذا روی عن النبیِّ أنّه قال: «من دعا لإخیه بظهر الغیب ناداه ملک من السماء و لک مثلاه.»

وَ أنَّ الله تبارک و تعالی أکّد دینه بالایمان بالغیب فقال: «هدی للمتقین الذین یؤمنون بالغیب»(1) فالایمان بالغیب أعظم مثوبة لصاحبه لأنّه خلوٌ من کلِّ عیب و ریب لأنَّ بیعة الخلیفة وقت المشاهدة قدیتوهّم علی المبایع أنّه إنّما یطیع رغبة فی خیر أو مال، أو رهبةً من قتل أو غیر ذلک ممّا هو عادات أنباء الدُّنیا فی طاعة ملوکهم و إیمان الغیب مأمون من ذلک کلّه و محروسٌ من معایبه بأصله، یدلُّ علی ذلک قول الله عَزَّوَجَلَّ «فَلَمّا رأوا بأسنا قالوا آمنّا بالله وحده و کفرنا بما کنّا به مشرکین»(2) فلم یک ینفعهم إیمانهم لمّا رأوا بأسنا وَ لَمّا حصل للمتعبّد ما حصل من الایمان بالغیب لم یحرم الله عَزَّوَجَلَّ ذلک ملائکته فقد جاء فی الخبر إنَّ الله سبحانه قال هذه المقالة للملائکة قبل خلق آدم بسبع مائة عام و کان یحصل فی هذه المدَّة الطاعة لملائکة الله علی قدرها وَ لَو أنکر منکر هذا الخبر و الوقت و الأعوام لم یجد بدًّا من القول بالغیبة و لو ساعة واحدة و الساعة الواحدة لا تتعرَّی من حکمة ما و ما حصل من الحکمة فی الساعة الواحدة حصل فی الساعتین حکمتان و فی الساعات حِکمٌ و ما زاد فی الوقت إلّا زاد فی المثوبة و ما زاد فی المثوبة إلّا کشف عن الرّحمة و دلَّ علی الجلالة، فصحَّ الخبر أنَّ فیه تأیید الحکمة و تبلیغ الحجّة.

و فی قوله عَزَّوَجَلَّ «وَ إذ قال ربّک للملائکة إنّی جاعلٌ فی الأرض خلیفة(3)» حجّة فی غیبة الامام(عليه السلام) من أوجه کثیرة: أحدها: أنَّ الغیبة قبل الوجود أبلغ الغیبات کلّها و ذلک أنَّ الملائکة ما شهدوا قبل ذلک خلیفة قطُّ و أمّا نحن فقد شاهدنا خلفاء کثیرین غیر واحد قد نطق به القرآن و تواترت به الأخبار حتّی صارت کالمشاهدة و الملائکة لم یشهدوا واحداً منهم، فکانت تلک الغیبة أبلغ و اخری: أنّها کانت غیبة من الله عَزَّوَجَلَّ و هذه الغیبة الّتی للإمام(عليه السلام) هی من قِبل أعداء الله تعالی، فإذا کان فی الغیبة الّتی هی من الله عَزَّوَجَلَّ عبادة لملائکة فما الظنُّ بالغیبة الّتی هی من أعداء الله و فی غیبة الامام عبادة مخلصة لم تکن فی تلک الغیبة و ذلک أنَّ الامام الغائب مقموعٌ مقهورٌ مزاحم فی حقّه، قد غُلب قهراً و جری علی شیعته [قسراً] من أعداء الله ما جری من سفک الدِّماء و نهب الأموال و إبطال الأحکام و الجور علی الأیتام و تبدیل الصدقات و غیر ذلک ممّا لاخفاء به و من اعتقد موالاته شارکه فی أجره و جهاد و تبرَّأ من أعدائه وَ کان َ لهُ فی براءة موالیه من أعدائه أجرٌ وَ فی ولایة أولیائه أجر یربو علی أجر ملائکة الله عَزَّوَجَلَّ علیالایمان بالامام المغیّب فی العدم و إنّما قصَّ الله عَزَّوَجَلَّ نبأه قبل وجوده توقیراً و تعظیماً له لیستعبدله الملائکة و یتشمّروا لطاعته.

وَ إنّما مثال ذلک تقدیم الملک فیما بیننا بکتاب أو رسول إلی أولیائه أنَّه قادم علیهم حتّی یتهیّؤوا لاستقباله و ارتیاد الهدایا له ما یقطع به و معه عذرهم فی تقصیر إن قصّروا فی خدمته کذلک بدأ الله عزَّوَجَلَّ بذکر نبائه

ص: 52

إبانة عن جلالته و رتبته و کذلک قضیّته فی السّلف و الخلف، فما قبض خلیفة إلّا عرَّف خلقه الخلیفة الّذی یتلوه و تصدیق ذلک قوله عَزَّوَجَلَّ «أَفَمَن کانَ علی بیّنة من ربّه و یتلوه شاهدٌ منه»(1) وَ الَّذی علی بیّنة مِن رَبِّه محمّد(صلى الله عليه و آله) و الشّاهد الّذی یتلوه علیُّ بن أبی طالب أمیرالمؤمنین(عليه السلام). دلالته قوله عَزَّوَجَلَّ «وَ من قبله کتاب موسی إماماً و رحمة(2)» و الکلمة- من کتاب موسی المحاذیة لهذا المعنی حذوا النعل بالنعل و القذَّة بالقذَّة- قوله«وَ واعدنا موسی ثلاثین لیلة وَ أتممناها بعشرٍ فتَمَّ میقات رَبّه أربَعینَ لَیلة وَ قالَ موسی لِأخیه هارون اخلفنی فی قومی وَ أَصلِح وَ لا تَتَّبع سبیل المفسدین»(3)

مي ماند كه وجود خليفه حق باشد چون خداى تقدس ذكره وضعى را پيش نمى آورد مگر آن كه حقيقت عقل پسندى باشد و اگر وجود خليفه حق تصور نگردد دعوت الهيه پيوست نباشد و حجت بر بشر تمام نشود، هر چيزى با همانند خود الفت جويد و از مخالف خويش در گريز باشد، اگر (آن طور که براهمه گويند) عقل بعثت پيغمبران را زشت مي فهميد، خدا هرگز پيغمبرى نمى انگيخت. في المثل، طبيب بيمار را با دارویى كه به مزاجش بسازد درمان كند و اگر داروى ناسازش دهد او را به هلاكت رساند ثابت است كه خدا از همه حكيمان حكمت تر است و دعوتش طبق دستورات ثابت عقول است هميشه وضع خليفه دليل است بر خليفه گذار، همه مردم از خاص و عام بر اين شيوه اند در عرف مردم اگر پادشاهى قائم مقام ستمكارى به جاى خود مقرر كرد ظلم خليفه دليل است بر ظلم خليفه گذار و اگر خليفه عادل باشد دليل شود كه خليفه گذار وى عادل است، از اينجا است كه خلافت از طرف خدا ملازم مقام عصمت است و خليفه جز معصوم نشايد.

مخصوص ديگر است پس گفتار خداى عز و جل كه «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» (1) دليل باشد كه سر توحيد در آن نهفته است چون به طور عموم ايراد شده، چون جمله اى در پى جمله آمد و منظور از هر دو يك مقصد است در لوازم معنا با هم مشترك باشند خدا مي دانست كه در ميان بندگانش كساني هستند كه او را يگانه مى شناسند و فرمانش را مي برند و دشمنانى دارند كه از آن ها عيب جویى كنند و هتك حرمت خاندان آنان كنند و اگر خدا با جبر و قهر جلوی دشمنان را بگيرد حكمت باطل شود و اختيار از ميان برود و ثواب و عقاب و عبادات بيهوده شود و به همين ملاحظه بايست خدا به وضعى از اولياء خود دفاع كند كه سبب بطلان عبادات و مثوبات نباشد و راه بى عيب دفاع كيفر بدكارانست چون قطع يد و دار زدن و قصاص و حبس و تحصيل حقوق حقه است چنانچه گفته اند (جلوگيري هاى سلطان بيشتر از جلوگيري هاى قرآن است) خدا هم به همين معنا (درآیه 13 سوره حشر) نطق فرموده «هر آينه از شما ترس بيشترى دارند تا از خدا»(2)پس لازم است بر خدا نصب خليفه كند تا شر دشمنانش را از دوستانش بگرداند، به شرط عدالت و صحت عمل كه ولايت امام بر آن متكى است نه ولايت و رياست كسى كه از حقوق غافل است و واجبات را ضايع مى نمايد و مخالفت بر كنار كردن او از نظر عقل لازم است، برتر است خداى تعالى از اين كار.

است، فهميده شود كه در شغل گمرك خليفه ی او است نه در پست و رسيدگى به مظالم و همين طور است اگر پستچى يا حاكم مظالم خليفه معرفى كنند. از اينجا ثابت شد كه خليفه معانى مختلفى دارد و بايد فهميد كه خليفة اللَّه چه معنى مي دهد، چون يكى از صفات افعال الهى تعالى ذكره حق خواهى و انتقام براى دوستان خود است نسبت به دشمنانش باين اعتبار برگزيده خود را كه مقام نبوت يا امامت دارد خليفه خود خوانده است يعنى جانشين خدا در اجراى عدالت نه باين معنى كه شريك خداست در معبوديت به همين ملاحظه خداى تبارك و تعالى به ابليس عتاب كرد كه اى ابليس چه چیز تو را باز داشت كه برای آنچه آفريدم سجده كنى؟ سپس خداى عز و جل فرمود «بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ»(1) «به نعمت من تكبر ورزيدى» اين براى قطع عذر بود كه توهم نشود، آدم خليفه است، نسبت به مقام معبوديت و شريك خداست در مقام وحدت ذاتى و پس از آن كه او را آفريده خود معرفى كرد، فرمود چرا بر او سجده نكردى؟ سپس فرمود «بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ»(2) و يد در لغت عرب به معنى نعمت آفريده است و براى خداى عز و جلدو نعمت است كه نعمتهاى فراوانى در بر دارند چنانچه فرموده او است بر شما فرو باريد نعمت آشكار و نهان را و اين دو نعمت باشند كه نعمت هاى بي شمارى در بر دارند، سپس خدا عتاب را بر او سخت نمود فرمود «به نعمت خود من تكبر ورزيدى؟» چنانچه گوينده اى در مقام سرزنش خلاف كار گويد به شمشير خودم با من مي جنگى و نيزه خودم را به من فرو مي برى اين بيشتر زشت است و بدنماتر است پس گفته خداى عزوجل «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»(3)سخنى است مبهم و پر معنا يك معنايش اينست كه نادانى تصور مي كند که خداى عزوجل با خلق خود در موضوعى شور مي كند تا بر او كشف حقيقى شود! ولى شخص منطق منش از نظر بررسى كارهاى حكيمانه با عظمت و آشكار حق مي فهمد كه خدا برتر از آن است كه امرى بر او مشتبه شود يا وضعى پيش او تيره و نامعلوم باشد؛ زيرا هيچ چيزى در آسمان و زمين او را درمانده ننمايد. روش فهم اين آيه مبهم مانند آيات مبهم ديگر است كه بايد به وسيله ی آيات روشن قرآن حل بشود به

ص: 57

طورى كه قطع عذر گردد و وسيله سفاهت و الحاد در مقام ربوبيت نشود و گفته ی وى كه «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً» نظر دارد به اين كه جانشينى در زمين گذارد كه وسيله ی هدايت آنان باشد به يك اطاعت بلند پايه اى كه مقترن به مقام توحيد است و از حضرت حق شريك و ستمكارى و تضييع حقوق را بر كنار مي سازد و مقصود همانى است كه بوسيله او و با او مقام ولايت درست مى شود و حجت الهى كامل مي گردد و براى كسى عذرى در غفلت از حق باقى نمي ماند.

فایده ديگر نصب امام اين است كه چون آمادگى يكى از بندگان خود را براى يك نوع عبادتى در نظر گيرد، به وسيله خليفه خود او را بدان دعوت مي نمايد تا توفيق آن عبادت را دريابد و به اندازه آن مستحق ثواب گردد و اگر غفلت از آن روا باشد، رواست از همه حقوق خلق خود صرف نظر كند. خدا از آن بزرگوارتر است که چنین کند. پس برای قوام حقوق خدا و حقوق خلقش يك ثواب و فایده است كه چونمفكرى در آن انديشه كند جزیى از آن را درك نمايد زيرا نشايد همه را ادراك كرد از بس بزرگ است و پر از اندازه و يك جزئش اين است كه به وسيله ی امام عادل مورچه و پشه و هر جاندارى هم به سعادت مي رسد به دليل اينكه خداى عزوجل (در سوره انبياء آيه 107) فرمايد «ما نفرستاديم تو را مگر رحمت براى جهانيان» و دليل روشنتر آن گفتار خدا عزوجل است در داستان حضرت نوح(عليه السلام) (در سوره نوح آيه 10- 12) «گفتم آمرزش طلبيد از پروردگار خود كه او بسيار آمرزنده است، از آسمان باران پى در پى بر شما مي فرستد». از بركت باران پى در پى آن است كه انسان و هر حيوانى بدان بهره مند مي شوند و سببش داعيان دين خدا و هاديان به سوى حق مي باشند و ثوابش به اندازه ی آن است و عقابش بر معاندين از روى حساب است از اينجا است كه مي گویيم براى بقاء عالم نيازمند به وجود امام هستيم تا اصلاح جهان فراهم آيد و آنچه خبر در اين موضوع وارد است در ضمن همين كتاب در باب علت احتياج به وجود امام نقل كرده ام.

را خدا به خود اختصاص داده به دليل آن كه آن را با تنوين آورده است (1) و هم وزن اين كلمه در دلالت بر صفت خاص به خدا گفته ديگر او است (در سوره ص آيه 71) «إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِينٍ» «همانا من آفريننده بشرم از خاك» در اينجا هم كلمه خالق را با تنوين آورده و خود را بدان ستوده هر كس مدعى است كه اختيار تعيين امام با او است لازم است كه از خاك بشر بيافريند چون اين باطل است موضوع اختيار امام هم باطل مى شود، زيرا اين هر دو موضوع را قرآن در يك سياق تعليم داده.

2. فرشتگان حق با همه فضيلت و مقام عصمتى كه دارند شايسته نبودند كه امامى انتخاب كنند تا آن كه خدا بذات خود متصدى آن گرديد و به آن ها وانگذاشت و همين را حجت بر خلق نمود كه هيچ راهى براى انتخاب امام ندارند زيرا فرشتگان خدا اين حق را نداشتند با همه پاكدلى و وفادارى و مقام عصمت از خلاف كارى و مدحى كه خدا از آن ها در آيات بسيارى نموده چون

الف) در سوره انبياء آيه 26- 27 «بلكه بندگان گرامى هستند كه در گفتار به خدا سبقت نجويند و در كردار بفرمان اويند.»

ب) در سوره تحريم آيه 6 «خلاف خدا را در آنچه دستور فرمايد نكنند و آن چه فرمان دهد انجام دهند.»

در اين صورت انسان با همه بى خردى و نادانى از كجا و با چه صلاحيتى مى تواند امام انتخاب كند؟!

3. احكامى كه دون مقام امامت است، از نماز و زكات و حج و مسائل ديگر را خدا به هيچ وجه به خلق خود وانگذاشته پس چه طور اين موضوع مهم تر كه جامع همه ی احكام و حقايق است به دست آن ها مي سپارد.

ص: 59

و حمال در آن خيانت نمايد آن دلال معرف هم خائن محسوب باشد و چگونه خيانت بر خداى عزوجل روا باشد؟ كه به درستى مي فرمايد (در سوره يوسف آيه 52) «به درستى كه خدا نيرنگ خيانتكاران را رهبرى نمي كند» و پيغمبر خود محمد(صلى الله عليه و آله) را ادب آموخته است به گفته خود (در سوره نساء آيه 105) «طرفدار خيانتكاران مباش» چگونه و از كجا رواست كه آنچه ديگران را از آن نهى كرده خود مرتكب شود با اين كه قوم يهود را به اين روش نكوهيده نفاق انگيز سرزنش نموده (در سوره بقره آيه 44) فرموده «آيا مردم را به نيكو كارى فرمان كنيد و خود را فراموش كنيد با آن كه كتابخوان و كتابدان باشيد آيا خردمندى نداريد؟»

براى جلب منفعت و ثروت يا ترس از قتل و غارت است. چنانچه شيوه ی دنياپرستان است در اطاعت پادشاهان خود ولى ايمان به غيب از همه اين آلودگي ها بر كنار است و از همه اين عيوب محفوظ است و دليل بر اين گفته خداى عزوجل است (در سوره مؤمن آيه 84) «چون سختى عذاب ما را ديدند گفتند به خداى يگانه ايمان آورديم بدان چه شرك مي ورزيديم، كافر شديم و سودى از ايمان خود نبردند؛ چون عذاب را معاينه كردند» و چون پرستندگان حق حظ وافرى از ايمان به غيب دارند خدا فرشتگان خود را از اين ثواب بزرگ محروم نساخت. در خبر آمده است كه خداى سبحان هفتصد سال پيش از آفرينش آدم اين اعلام را به فرشتگان نمود و در اين مدت ثواب اين طاعت عايد آنان گرديد و اگر كسى اين خبر و اين مدت مديد را انكار كند به ناچار حتی اگر به اندازه يك ساعت هم باشد بايد اعلام را بر آفرينش آدم مقدم داند. همين يك ساعت هم بايد حكمتى داشته باشد و حكمت يك ساعت در ظرف دو ساعت دو حكمت است و در ساعت هاى متعدد حكمت هاى چند و هر چه مدت بيشتر باشد ثواب بيشتر است و كشف از مزيد رحمت است و دليل بر عظمت و درست آيد كه اين خبر مؤيد حكمت است و تبليغ حجت و در گفتهخداى عز و جل «وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَة» از جهات بسيارى به غيبت امام(عليه السلام) احتجاج مى شود:

1. غيبت پيش از وجود خليفه از همه انواع غيبت بليغ تر است زيرا فرشتگان در زمان اعلام اين خطاب هرگز خليفه اى نديده بودند ولى ما خلفاء بسيارى را مي دانيم كه قرآن خبر داده و اخبار متواتره در باره ی آن ها رسيده تا دانش ما به مرتبه ی شهود گرایيده و فرشتگان در آن هنگام از هيچ كدام اطلاعى نداشتند پس غيبت خليفه نسبت به آن ها بليغ تر بود.

2. غيبت خليفه نسبت به فرشتگان از طرف خداى عزوجل بود كه هنوز او را نيافريده بود ولى اين غيبت امام زمان(عليه السلام) از طرف دشمنان خداى تعالى است كه از او تمكين نمي كنند و قصد جان او دارند و در صورتى كه عزم بر طاعت در حال غيبتى كه از طرف خداى عزوجل است براى فرشتگان عبادت است پس چه گمان مي رود به حال غيبتى كه از طرف دشمنان خدا است؟ با اين كه در عزم طاعت امام غایب وجه اخلاص و ارادتى است كه در آن غيبت نبوده زيرا امام غایب(عليه السلام) رانده و مقهور است و حق وى از او دريغ شده و به دست دشمنان خدا سيل خون

ص: 62

شيعيانش روان شده و اموالشان به غارت رفته و بر احكام حقه خط بطلان كشيده شده و بر يتيمان ستم ها رسيده و وجوه بيت المال در غير مورد صرف گرديده و فجايع ديگرى به وقوع پيوسته كه بر اهل حق پوشيده نيست و با اين حال هر كس معتقد پيروى آن حضرت باشد، شريك ثواب و جهاد اوست و از دشمنانش بيزارى مي جويد و در كناره گيرى از دشمنانش و دوستى با دوستانش مزدي است كه بر مزد فرشتگان خداى عزوجل بر ايمان به امام غایب در کتم عدم برترى دارد خداى عزوجل از پيدايش آدم براى فرشتگان پيشگویى كرد براى احترام، تعظيم وى تا او را بشناسند و آماده فرمانبرى او گردند مثلا پادشاه نامه و پيكى نزد دوستانش مي فرستد و به آن ها خبر مي دهد كه فلان روز وارد مى شود تا براى استقبالش آماده شوند و هدايا فراهم سازند و اگر در تقديم خدمتش كوتاهى كردند، عذرى نداشته باشند. همچنينپيشگویى خداى عزوجل از پيدايش خليفه براى اظهار جلالت و مقام او است و در هر حجت سابقى نسبت به جانشين او اين پيشگویى را دارد هيچ خليفه اى نميرد، مگر آن كه خليفه ی آينده را به خلق خود معرفى كند. تصديق اين گفتار فرموده خداى عزوجل است (در سوره هود آيه 17) «آيا كسى كه استناد به بينه پروردگار خود دارد و گواهى از جانب خدا همراه او است» تا آخر آيه مقصود از كسى كه استناد ببينه پروردگار خود دارد محمد(صلى الله عليه و آله) است و گواهى كه همراه او است على بن ابى طالب امير المؤمنين(عليه السلام) ست و دليلش قول خداى عز و جل است دنبال آن و پيش از وى كتاب موسى پيشوا در حمت بود و آن كلمه از كتاب موسى كه تراز و مطابق اين موضوع بود خذوا النعل بالنعل گفتار او است در سوره اعراف آيه 142 با موسى وعده گذاشتيم سى شب و به ده شب ديگر آن را تمديد كرديم و وعده گاه پروردگارش چهل شب تمام شد و موسى به برادرش هارون فرمود در ميان قوم من خليفه من باش و اصلاح كن و پيروى از روش مفسدين مكن.

ص: 63

صادقین»(1) بأنّکم أحقُّ بالخلافة الأرض لتسبیحکم و تقدیسکم من آدم «قالوا سبحانک لا علم لنا إلّا ما علّمتنا إنّک أنتالعلیم الحکیم»(2) قال الله تبارک و تعالی «یا آدم أنبئهم بأسمائهم فلمّا أنباءهم بأسمائهم»(3) وقفوا علی عظیم منزلتهم عند الله تعالی ذکره فعلموا أنّهم أحقُّ بأن یکونوا خلفاء الله فی أرضه و حججه علی بریّته ثُمَّ غیّبهم عن أبصارهم و استعبدهم بولایتهم و محبّتهم و قال لهم «ألم أقل لکم إنّی أعلم غیب السماوات و الأرض وَ أعلم ما تبدون و ما کنتم تکتمون»(4)

حدَّثنا بذلک احمدبن الحسن القطّان قال: حدَّثنا الحسین بن علیٍّ السکّریُّ قال: حدَّثنا محمدبن زکریّا الجوهریُّ قال: حدَّثنا جعفربن محمدبن عمارة، عن أبیه، عن الصادق جعفربن محمد(عليهما السلام).

و هذا استعباد الله عزَّوجَلَّ للملائکة بالغیبة و الآیة أوَّلها فی قصّة الخلیفة و إذا کان آخرها مثلها کان للکلام نظم و فی النظم حجّة، و منه یؤخذ وجه الإجماع لاُمّة محمد أوَّلهم و آخرهم، و ذلک أنّه سبحانه و تعالی إذا علّم آدم الأسماء کلّها علی ما قاله المخالفون فلا محالة أنَّ أسماء الأئمّة داخلة فی تلک الجملة، فصار ما قلناه فی ذلک باجماع الاُمّة، و من أصحَّ الدَّلیل علیه أنّه لا محالة لمّا دلَّ الملائکة علی السجود لآدم فانّه حصل لهم عبادة فلمّا حصل لهم عبادة أوجب باب الحکمة أن یحصل لهم ما هو فی حیّزه سواء کان فی وقت أوفی غیر وقت فانَّ الأوقات ما تغیّر الحکمة و لا تبدِّل الحجّة، أوّلها کآخرها و آخرها کأوَّلها، لا یجوز فی حکمة الله أن یحرمهم معنی من معانی المثوبة و لا أن یبخل بفضل من فضائل الأئمة لأنّهم کلّهم شِرعٌ واحدٌ، دلیل ذلک أنَّ الرُّسل متی آمن مؤمن بواحد منهم، أو بجماعة و أنکر واحداً منهم، لم یقبل منه إیمانه، کذلک القضیة فی الأئمة علیهم السلام أوَّلهم و آخرهم واحدٌ، و قد قال الصادق(عليه السلام): «المنکر لآخرنا کالمنکر لأوَّلنا» و قال: «من أنکر واحداً من الأحیاء فقد أنکر الأموات.»

و ساُخرج ذلک فی هذا الکتاب مسنداً فی موضعه أن شاء الله، فصحَّ أنَّ قوله عزَّوجلَّ و علّم آدم الأسماء کلّها أراد به الأسماء الأئمة علیهم السلام، و للأسماء معانٍ کثیرة و لیس أحد معانیها بأولی من الآخر، و للأسماء أوصاف و لیس أحد الأوصاف بأولی من الآخر، فمعنی الأسماء أنّه سبحانه علّم آدم أوصاف الأئمة کلّها أوَّلها و آخرها، و من أوصافهم العلم و الحلم و التقوی و الشجاعة و العصمة و السخاء و الوفاء، و قد نطق بمثله کتاب الله عزَّوجَلَّ فی أسماء الأنبیاء علیهم السلام کقوله عزَّوجَلَّ «وَ اذکُر فی الکتاب إبراهیم إنَّه کان صدِّیقاً نبیّاً»(5) «وَ اذکُر فی الکتاب إسماعیل إنَّه کان صادق الوعد و کان رسولاً نبیّاً و کان یأمر أهله

ص: 66

بالصلوة و الزّکوة و کان عند ربّه مرضیّاً وَ اذکُر فی الکتاب إدریس إنّه کان صدِّیقاً نبیّاً وَ رَفَعناه مَکاناً عَلیّاً»(1) و کقوله عزَّوجَلَّ «وَ اذکُر فی الکتاب موسی أنَّهُ کان مخلصاً و کان رسولاً نبیّاً وَ نادیناه من جانب الطّور الأیمن وَ قَرَّبناه نجیّاً وَ وَهَبنا لَهُ مِن رَحمَتِنا أخاهُ هارونَ نَبیّاً»(2) فوصف الرُّسل علیهم السلام و حمدهم بما کانفیهم من الشیم المرضیّة و الأخلاق الزکیّة، و کان ذلک أوصافهم و أسماءهم کذلک علّم الله عزَّوجَلَّ آدم الأسماء کلّها.

و الحکمة فی ذلک أیضاً أنّه لا وصول إلی الأسماء و وجوه الاستعبادات إلّا من طریق السّماع، العقل غیر متوجّه إلی ذلک، لأنّه لو أبصر عاقل شخصاً من بعید أو قریب لما توصّل إلی استخراج اسمه و لا سبیل إلیه إلّا من طریق السّماع فجعل الله عزَّوجَلَّ العمدة فی باب الخلیفة السّماع، وَ لمّا کان کذلک أبطل به باب الاختیار إذا الاختیار من طریق الآراء و قضیّة الخلیفة موضوعة علی الأسماء و الأسماء موضوعة علی السّماع، فصحَّ به و معه مذهبنا فی الامام أنّه یصحُّ بالنصِ و الاشارة، فأمّا باب الاشارة فمضمر فی قوله عزَّوجَلَّ «ثُمَّ عَرَضَهُم عَلیَ الملائکة»(3) فباب العرض مبنیٌّ عَلیَ الشَّخص وَ الاشارة، و باب الاسم مبنیٌّ عَلیَ السّمع، فصحَّ معنی الاشارة وَ النصِ جمیعاً. و للعرض الذّی قال الله عَزَّوَجَلَّ «ثُمَّ عَرَضَهُم عَلیَ المَلائکة» معنیان أحدهما عرض أشخاصهم و هیئاتهم کما رویناه فی باب أخبار أخذ المیثاق و الذَّرّ، و الوجه الآخر أن یکون عَزَّوَجَلَّ عرضهم عَلَیَ الملائکة من طریق الصّفة النّسبة کما یقوله قومٌ من مخالفینا، فمن کلا المعنیین یحصل استعباد الله عزَّوجَلَّ الملائکة بالإیمان بالغیبة.

وَ فی قوله عزَّوجَلَّ «أنبئونی بأسماء هؤلاء إن کنتم صادقین»(4) حکم کثیرة: أحدها أنَّ الله عزَّوجَلَّ أهّل آدم لتعلیم الملائکة أسماء الأئمة عن الله تعالی ذکره، و أهّل الملائکة لتعلّم أسمائهم عن آدم فالله عزَّوجَلَّ علَّم آدم و آدم علّم الملائکة فکان آدم فی حیّز المعلّم و کانوا فی حیّز المتعلّمین، هذا ما نصَّ علیه القرآن. و قول الملائکة «سبحانک لا علم لنا ما علَّمتنا إنّکَ أنت العلیم الحکیم»(5) فیه أصحُّ دلیل و أبین حجّة لنا أنّه لا یجوز لأحد أن یقول فی أسماء الأئمّة وَ أوصافهم علیهم السلام إلّا عن تعلیم الله جَلَّ جلاله، و لو جاز لأحد ذلک کان للملائکة أجوز، وَ لمّا سبّحوا الله دلَّ تسبیحهم علی أنَّ الشرع فیه ممّا ینافی التوحید، و ذلک أنَّ التسبیح تنزیه الله عزَّوجَلَّ و باب التنزیه لا یوجد فی القرآن إلّا عند قول جاحد أو ملحد أو متعرِّض لإبطال التوحید و القدح فیه، فلم یستنکفوا إذ لم یعلموا أن یقولوا لا علم لنا فمن تکلّف علم ما لا یعلم احتجَّ الله علیه بملائکة،

ص: 67

و کانوا شهداء علیه فی الدُّنیا وَ الآخرة، وَ إنّما أهل الله الملائکة لإعلامهم علی لسان آدم عند اعترافهم بالعجز وَ أنّهُم لا یعلمون فقال عزَّوجَلَّ «یا آدم أنبئهُم بأسمائهم»(1).

خداوند فرشتگان را به عبادت خود واداشت به وسیله ی سجده بر آدم و آدم را به این وسیله تعظیم نمود برای آن که وی را از چشم آنان پنهان داشت از این رو که خدای عزوجل همانا فرمانشان کرد به سجده بر آدم برای آن که ارواح حجج الهی را در صلبش سپرده بود. این سجدهبرای خدا پرستش بود و برای آدم فرمانبری و برای آنچه در پشتش بود تعظیم و احترام.(2) ابلیس در این میان از روی حسد از سجده بر آدم سر باز زد زیرا ارواح حجج را خدا در صلب آدم نهاد و از صلب او دریغ کرد و به واسطه ی حسد و تمرّد کافر شد و از دستور خدا سرپیچی کرد و از جوار او رانده شد و ملعون گردید و رجیم نامیده شد به خاطر آن که منکر غیبت گردید چون دلیلش در امتناع از سجده بر آدم این بود که گفت من از آدم بهترم. مرا از آتش آفریدی وی را از خاک. آنچه از دیده اش پنهان بود انکار کرد و آن را باور نداشت و به همان که آشکار دید احتجاج کرد و آن تن خاکی آدم بود و منکر شد که در پشت وی چه سپرده شده و ایمان نیاورد به این که آدم به واسطه ی ارواح مکرمه ای که در صلب او است، قبله ی فرشتگان شده و دستور سجده به وی صادر گردیده است. کسانی که به حضرت امام غایب(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حال غیبتش ایمان داشته باشند مانند همان فرشتگانی هستند که خدای عزوجل را در سجده بر آدم اطاعت کردند و کسانی که در حال غیبت منکر امام غایب(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشند مانند ابلیسند که از سجده بر آدم سر باز زد؛ چنانچه از امام صادق جعفربن محمد(عليهما السلام) روایت شده است. حدیث گفت ما را به این مطلب محمدبن موسی بن متوکل رضی الله عنه که حدیث گفت ما را محمدبن ابی عبدالله کوفی از محمدبن اسماعیل برمکی از جعفربن عبدالله کوفی از حسن بن سعید از محمدبن زیاد از ایمن بن محرز از امام صادق جعفربن محمد(عليهما السلام) که فرمودند: چون خدای تبارک و تعالی اسم های همه ی حجت های خود

ص: 68

را به حضرت آدم(عليه السلام) آموخت. پس از آن درحالی که ارواح بودند آن ها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود مرا از نام اینان آگاه کنید، اگر شما راستگو هستید که به واسطه ی تقدیس و تسبیح خود به خلافت در روی زمین شایسته و سزاوارترید ازآدم(عليه السلام). عرض کردند: منزهی تو. ما را دانشی نیست جز آنچه تو به ما آموختی. به درستی که تو بسیار دانا و حکیمی. خدای تبارک و تعالی فرمود: ای آدم، خبر ده ایشان را به نام آنان. چون آدم(عليه السلام) از نام حجج به فرشتگان خبر داد، به مقام بزرگ آن ها در پیشگاه خدا واقف شدند و دانستند که آن ها سزاوارترند که در زمین خلیفه های خدا باشند و حجت بر آفریدگان او. چون که آن ها را از دیدگان ملائکه پنهان داشت و فرشتگان را به وسیله ی ولایت و محبتشان به پرستش خود فراخواند و به آن ها گفت: آیا به شما نگفتم من به غیب آسمان ها و زمین داناترم و می دانم آنچه شما آشکار کنید و آنچه را نهان دارید.

حدیث گفت ما را به این مطلب احمدبن الحسن القطان گفت حدیث گفت ما را حسین بن علی العسکری گفت حدیث گفت ما را محمدبن عماره از پدرش از امام صادق جعفربن محمد(عليهما السلام).

منظور از این دو حدیث این است که خدای عزوجل فرشتگان را به عقیده به یک امر غایب به عبادت خود وادشت و چون صدر آیه راجع به خلافت است دنبال آن هم باید راجع به خلیفه باشد تا نظم سخن برجا باشد و انتظام سخن دلیل بر مقصود می شود. بلکه از این نظر می توان مطلب را به اجماع همه ی مسلمانان از عامه و خاصه ثابت کرد زیرا مخالفین امامیه در تفسیر این آیه گویند: خدا همه ی اسماء را به آدم(عليه السلام) آموخت و بنابراین هم اسماء مخصوص ائمه در ضمن به آدم آموخته شده زیرا داخل در عموم اسماء می باشند. پس گفته ی ما مورد اجماع امت می شود.

فیض بخشی خدا روا این است که هیچ ثوابی را از آنان دریغ ندارد و به هیچ فضیلتی در فضایل ائمه که وسیله ی سعادت آن ها می شود بخل نورزد زیرا ائمه همه یک روش دارند مانند رسولان. هر کس یکی یا جمعی از آن ها را قبول کند و یکی را رد کند ایمانش درست نیست. حکم ائمه(عليهم السلام) از اول تا آخر یکی است. امام صادق(عليه السلام) فرمودند: منکر آخر ما مانند منکر اول ما است و فرمودند: کسی که یکی از زنده ها را انکار کند گذشتگان را هم انکار کرده است. من اخبار این موضوع را با سند در همین کتاب در جای خودش بیرون نویس می کنم ان شاء الله. بنابر این درست باشد که گفته ی خدای عزوجل «علّم آدم الاسماء کلها»(1) مقصود از آن اسماء، ائمه(عليهم السلام) است. مقصود از اسماء، نمایشات ذات است و معانی بسیاری دارد که قرینه ای بر تعیین هیچ کدام به خصوص نیست و باید همه ی آن ها مقصود باشند. منظور از اسماء، نام های شخصی نیست بلکه مقصود، اوصاف است و دلیل بر تعیین مخصوصی نیست و باید همه ی آن ها منظور باشد و معنی تعلیم اسماء این است که خدای سبحان، همه ی اوصاف ائمه را از آغاز تا انجام به آدم(عليه السلام) آموخت، از جمله ی صفاتشان دانش، بردباری، تقوا، شجاعت، عصمت، سخاوت و وفاداری است. کتاب خدای عزوجل هم در اسماء پیغمبران به مانند آن گویا است. چون فرموده ی خدای عزوجل در سوره ی مریم آیه 41 «یاد آور در این کتاب، ابراهیم(عليه السلام) را که پیغمبری صدیق بود یاد آور در این کتاب، اسماعیل(عليه السلام) را که او صادق الوعد بود و رسول و پیغمبر بود. به خاندان خود دستور نماز و زکات می داد و نزد پروردگارش پسندیده بود. یاد کن در (این) کتاب ادریس(عليه السلام) را که او پیغمبر صدیقی بود. او را به جای بلندی بالا بردیم. یاد کن در کتاب موسی(عليه السلام) را که مخلص بود و رسول بود و پیغمبر. از سوی طور ایمن او را ندا کردیم و به خود نزدیکساختیم رازگو و مقام نبوت را به برادرش هارون بخشش او نمودیم» در این آیات رسولان خود را به شیوه های پسندیده و اخلاق پاکی که داشتند توصیف و تعریف کرده و هم این ها اوصاف و اسماء آن ها است. هم چنین خدای عزوجل همه ی اسماء را به آدم آموخت و نیز حکمتش این بود که هیچ راهی به درک اسماء امامت و روش های پرستش و اطاعت نیست مگر شنیدن آن از حق و عقل نمی تواند آن را درک

ص: 70

کند، زیرا اگر شخصی از دور یا نزدیک دیده شود، دریافت نامش راهی ندارد و طریقی به آن نیست، مگر شنیدن و خداوند عمده ی مطلب را در موضوع خلیفه به شنیدن حواله کرده است و چون چنین است، مسلک اختیار و انتخاب مردم درباره ی امام باطل می شود. زیرا انتخاب به رأی گرفتن است و تعیین خلیفه مربوط به اوصاف کمالیه ی باطنی است که راهی به جز شنیدن از حق ندارد.

1. خدای عزوجل حضرت آدم(عليه السلام) را استاد شایسته ای معرفی کرد که نام های ائمه(عليهم السلام) را به فرشتگان بیاموز و فرشتگان را هم شاگردان شایسته ای نشان داد برای یادگرفتن نام های ایشان از آدم(عليه السلام). خدای عزوجل معلم آدم(عليه السلام) شد و آدم(عليه السلام) معلم فرشتگان، آدم در زمره ی استادان برآمد و فرشتگان در زمره ی شاگردان، این تصریح قرآن مجید است.

صارَت الإمامة فی ولد الحسین(عليه السلام) دون ولد الحسن(عليه السلام) وَ هُما جمیعاً ولدا رسول الله(صلى الله عليه و آله) و سبطاه و سیّدا شباب أهل الجنّة؟ فقال: إنَّ موسی و هارون(عليهما السلام) کانا نبیّین مرسلین وَ أخوین فجعل الله عزَّوجَلَّ النبوَّة فی صلب هارون دون صلب موسی(عليه السلام)، وَ لَم یکن لأحد أن یقول: لم فعل الله ذلک و إنَّ الإمامة خلافة الله فی أرضه وَ لیسَ لأحد أن یقول لِمَ جَعَله الله فی صلب الحسین(عليه السلام) دون صلب الحسن(عليه السلام)، لأنَّ الله تبارک و تَعالی هو الحکیم فی أفعاله «لا یسئل عَمّا یَفعَل وَ هُم یُسئَلون»(1).

مفضّل بن عمر گوید از امام صادق(عليه السلام) پرسیدم که در سوره بقره آیه 124 فرماید: «آن گاه که پروردگارش ابراهیم را کلماتی آموخت.» این کلمات چیست؟ فرمودند: همان کلماتی است که آدم از خدا دریافت و او توبه اش را پذیرفت. به راستی او گفت: خواهش می کنم از تو به حق محمد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسین(عليه السلام) که بر من توبه پذیری و خدا توبه ی او را پذیرفت. به راستی او بسیار توبه پذیر و مهربان است. عرض کردم: یا ابن رسول الله این چه معنی دارد که می فرماید: آن ها را تمام کرد؟ فرمودند: یعنی آن ها را تمام کرد تا قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که دوازده امامند و نه تن از آنان از فرزندان [امام] حسین باشند. مفضّل گوید: عرض کردم ای پسر رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، چگونه امامت اختصاص به فرزندان [امام] حسین(عليه السلام) یافت نه [امام] حسن(عليه السلام) با آن که هر دو فرزندان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و دو سبط او و دو سید جوانان اهل بهشت بودند؟ فرمودند: به راستی موسی(عليه السلام) و هارون(عليه السلام) هر دو پیامبر مرسل و دو برادر بودند و خدا نبوت را به صلب هارون اختصاص داد نه به صلب موسی(عليه السلام) و کسی را نرسد که گوید چرا خدا چنین کرد؟ امامت هم خلافت خداست در زمین و کسی را نرسد که گوید چرا خدا آن را در صلب امام حسین(عليه السلام) نهاد نه در صلب امام حسن(عليه السلام) زیرا خداست که در کارهای خود حکمت اندیش است و از آنچه کند بازخواست نشود و آن هایند که مسئولند.

ص: 74

آن ها هفتاد نفر بودند که حضرت موسی(عليه السلام) ایشان را برگزیده و در میقات حاضر شدند و کلام خداوند را شنیدند. هنگامی که کلام خدا را شنیدند گفتند: ما هرگز به تو ایمان نمی آوریم تا وقتی که آشکارا خدا را با چشم های ظاهری ببینیم. خداوند صاعقه ای را فرستاد به صورت آتشی همه ی آن ها را سوزانید و همه مردند. پس از مرگ، آن ها را زنده کرد و بر آن ها پیامبرانی مبعوث فرمود و این دلیل است بر اصل مسئله ی رجعت (از قرآن) و این (فقط در امت موسی و بنی اسرائیل نیست) بلکه در امت حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) هم خواهد بود. سپس حضرت(عليه السلام) فرمودند: هیچ چیز در بنی اسرائیل صورت نگرفت مگر این که عین آن در امت [حضرت] محمد(صلى الله عليه و آله) صورت خواهد گرفت.

نویسنده ی کتابی که در دست دارید، کتابی تالیف کرده است به نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت و در آن اولاً مسئله ی رجعت به اثبات رسیده است چه در امت اسلامی و چه در امت های قبل. ثانیاً: این نکته به اثبات رسیده است اوج تحقق مسئله ی رجعت در ظهور حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواهد بود.

2. در تفسیر کشاف نوشته ی زمخشری، تفسیر جامع البیان عن تأویل آی القرآن محمدبن جریر طبری، تفسیر حافظ جلال الدین سیوطی، تفسیر ابن کثیر، تفسیر امام حسن عسکری(عليه السلام)، صفحات 226 تا 229، تفسیر برهان، مجلد 1 صفحه 100 حدیث 1، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 94 و در تأویل الآیات الظاهرة صفحه 65 و در کتاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت صفحات 27 و 28 آمده است:

قال: أسلافکم «فَاخَذَتکُمُ الصّاعِقَةُ» أخذت أسلافکم [الصّاعقة] «وَ أَنتُم تنظرون» إلیهم «ثُمَّ بَعَثناکُم» بَعَثنا أسلافکم «مِن بَعدِ مَوتِکُم» مِن بَعدِ موت أسلافکم «لَعَلَّکُم تشکرون» [الحیاة] أی لعلّ أسلافکم تشکرون الحیاة، التی فیها یتوبون و تفعلون، و إلی ربّهم ینیبون، لم یدم علیهم ذلک الموت فیکون إلی النار مصیرهم، و هم فیها خالدون قال [الامام]: وَ ذلک أن موسی لمّا اراد أن یأخذَ عَلیهم عهداً بالفرقان [فرّق] ما بین المحقّین و المبطلین لمحمّد بنبوّته و لِعَلیّ بِامامة و للأئمة الطاهرین بامامتهم قالوا «لَن نؤمن لک» إنَّ هذا أمر ربّک «حتَّی نَرَی الله جَهرَةً» عیناناً یخبرنا بذلک.

فأخذتهم الصاعقة معاینة و هم ینظرون إلی الصاعقة تنزل علیهم.

ص: 76

وَ قال الله عزَّوجلّ: یا موسی، إنّی أنا المکرم لأولیائی، المصدّقین بأصفیائی و لا أبالی. فقال موسی: للباقین الذین لم یصعقوا: ماذا تقولون، أتقبلون و تعترفون؟ و إلّا فأنتم بهؤلاء لاحقون. قالوا: یا موسی، لا ندری ما حلّ بهم و لماذا أصابتهم؟

کانت الصاعقة ما أصابتهم لأجلک، إلّا أنّها کانت نکبة من نکبات الدهر تصیب البرّ و الفاجر، فإن کانت إنّما أصابتهم لردّهم علیک فی أمر محمّد(صلى الله عليه و آله) و علیّ(عليه السلام) و آلهما فاسأل الله ربّک محمّد(صلى الله عليه و آله) و آله هؤلاء الذین تدعونا إلیهم أن یحیی هؤلاء المعصومین نسئلهم لماذا أصابهم [ما أصابهم].

فدعا الله عزوجل بهم موسی(عليه السلام) فأحیاهم الله عزّوجلّ.

فقال موسی(عليه السلام): سلوهم لماذا أصابهم؟ فسألوهم. فقالوا: یا بنی اسرائیل، أصابنا ما أصابنا لإبائنا اعتقاد إمامة علیّ بعد اعتقادنا بنبوّة محمّد(صلى الله عليه و آله) لقد رأینا بعد موتنا هذا ممالک ربنا من سماواته و حجبه و عرشه و کرسیّه و جنانه و نیرانه، فما رأینا أنفد امرا فی جمیع تلک الممالک و أعظم سلطاناً من محمّد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمة و الحسن(عليه السلام) و الحسین(عليه السلام)، و إنّا لمّا متنا بهذه الصاعقة ذهب نبا إلی النیران.

فناداهم محمّد(صلى الله عليه و آله) و علیّ(عليه السلام): کفّوا عن هؤلاء عذابکم، فهؤلاء یحیون بمسألة سائل [یسأل] ربنا عزّوجلّ بنا و بآلنا الطیّبین.

و ذلک حین لم یقذفونا [بعد] فی الهاویة، و أخّرونا إلی أن بعثنا بدعائک یا موسی بن عمران(عليه السلام) بمحمّد(صلى الله عليه و آله) و آله الطیِبین.

فقال الله عزّوجلّ لأهل عصر محمّد(صلى الله عليه و آله): فإذا کان بالدعاء بمحمّد(صلى الله عليه و آله) و آله الطیبین نشر ظلمة أسلافکم المعصوقین بظلمهم أفما یجب علیکم أن لا تتعرّضوا لمثل ما هلکوا به إلی أن أحیاهم الله عزّوجلّ.

هنگامی که موسی(عليه السلام) خواست از آنان پیمان جدایی و مفارقت دریافت کند بین کسانی که محقّ در حقّ پیامبری محمّد(صلى الله عليه و آله) و امامت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و امامان و پیشوایان (معصوم)(عليهم السلام) بودند و بین کسانی که مبطل این امر بودند جدایی می افکند آنان گفتند: ما به تو ایمان نمی آوریم چون این یک امر الهی است تا این که خداوند را عیان و آشکارا ببینیم تا به این امر به ما خبر دهد، پس صاعقة علناً آنان را فراگرفت. پس موسی(عليه السلام) به باقی ماندگان که هنوز صاعقه آنان را فرانگرفته بود فرمود: آیا قبول دارید و اعتراف می کنید؟ یا این که شما نیز به آنان ملحق می گردید؟ در پاسخ گفتند: ما نمی دانیم برای آنان چه پیش آمده است؟ اگر آنچه بر سر آنان آمد در اثر ردّنمودن امر محمّد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و امامان(عليهم السلام) از فرزندان ایشان بوده است،

ص: 77

لمحمّد(صلى الله عليه و آله) بنبوّته و لِعَلیّ(عليه السلام) بِامامة و للأئمة الطاهرین(عليهم السلام) بامامتهم... إنّما أصابتهم لردّهم علیک فی أمر محمّد(صلى الله عليه و آله) و علیّ(عليه السلام) و آلهما فاسأل الله ربّک محمّد(صلى الله عليه و آله) و آله هؤلاء الذین تدعونا إلیهم أن یحیی هؤلاء المعصومین نسئلهم لماذا أصابهم [ما أصابهم]. فدعا الله عزوجل بهم موسی(عليه السلام) فأحیاهم الله عزّوجلّ،

پس، از الله پروردگار خود بخواه به حق محمّد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و اولاد اطهار او(عليهم السلام) تا آنان را زنده سازد تا بپرسیم که آنچه بر سر آنان آمد در اثر چه بود؟ پس موسی(عليه السلام) از خداوند خواست تا آنان را زنده سازد و آنان زنده شدند و مورد سؤال قرار گرفتند و در پاسخ گفتند: آنچه به ما رسید در اثر امتناع ورزیدن به امامت حضرت علی(عليه السلام) بعد از نبوت حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) بود؛ ولی پس از مرگ ممالک آفریدگار خود را یافتیم. از آسمان ها و حجاب ها و عرش ها و کرسی ها و بهشت ها و نیز آتش جهنم را مشاهده نمودیم که در تمام ممالک و همه ی عوالم خداوند کسی را نیافتیم که عظمت سلطنتش و نفوذ و قدرتش بیشتر از سلطنت و نفوذ محمد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسین(عليه السلام) باشد فما رأینا أنفد امرا فی جمیع تلک الممالک و أعظم سلطاناً من محمّد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمة(علیها السلام) و الحسن(عليه السلام) و الحسین(عليه السلام)

در زمانی که ما در اثر صاعقه مردیم، به آتش رفتیم ولی محمد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و آتش را ندا دادند که عذاب خود را از اینان بردارید چون بار دیگر زنده خواهند شد و در اثر دعای کسی که خداوند را به حرمت ما و اولاد پاک و پاکیزه ی ما قسم خواهد داد و از خداوند می خواهد (که این ها زنده شوند.) خداوند متعال به مردم عصر حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) فرمودند: پس وقتی آنان در اثر دعا به حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و آل طیبین و طاهرین او زنده می شوند، خداوند ظلمت اسلاف و پیشینیان خودتان را که مورد صاعقه قرار گرفتند با ظلم آنان نشر داد. پس واجب است بر شما که تعرض نکنید به مانند آن چیزی که آنان در اثر ارتکاب آن به هلاکت رسیدند تا آن که خداوند آنان را زنده نمود.بار دیگر آیه و احادیث فوق را مطالعه کنید که نتیجه خواهید گرفت:

اولاً: حضرت موسی(عليه السلام) این چهارده نور مقدس(عليهم السلام) را که یکی از ایشان حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است به عنوان حق و حقیقت معرفی می کند و می فرماید: هر کس به ایشان اعتقاد داشته باشد

ص: 78

حق است و هر کس اعتقاد نداشته باشد باطل است. پس اعتقاد به حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حق و عدم اعتقاد به ایشان باطل است.

ثانیاً: در تمام اعصار و قرون و در تمام امت ها، چهارده معصوم(عليهم السلام)، از جمله امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) معرفی می شوند.

ثالثاً: توجه به چهارده معصوم(عليهم السلام) از جمله ی ایشان حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) موجب رضایت خداوند است و حضرت موسی(عليه السلام) که می خواهد قومش رجعت کند خداوند را به ایشان قسم می دهد و خداوند نیز می پذیرد و راضی می شود.

رابعاً: قوم حضرت موسی(عليه السلام) در عالم برزخ که عالم حقیقت و کشف و شهود است، عظمت و شکوه وجلال رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و حضرت فاطمة الزهرا(علیها السلام) و امام حسن مجتبی(عليه السلام) و امام حسین(عليه السلام) را مشاهده می کنند که خداوند عظمت و شکوه وجلال و سلطنتی به ایشان داده است که به هیچ کس دیگر عنایت نفرموده است.

ص: 79

که (آن سنگ) به اندازه یک بار شتر می باشد و در هیچ منزلی فرود نمی آید مگر این که از آن چشمه هایی شکافته و جاری می گردد. پس هر کس گرسنه باشد سیر می گردد و هر کس تشنه باشد سیراب می گردد و چهارپایانشان نیز سیراب می شوند تا این که به (شهر) نجف که پشت کوفه است برسند.

إلهي بحق محمد سيد الأنبياء، و بحق علي سيد الأوصياء، و بحق فاطمة سيدة النساء، و بحق الحسن سيد الأولياء، و بحق الحسين أفضل الشهداء، و بحق عترتهم و خلفائهم سادة الأزكياء لما سقيت عبادك هؤلاء.

و از خداوند طلب آب کردند. خداوند به موسی فرمود «اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً»(1) از سنگ دوازده چشمه جاری شد، به عدد اسباط بنی اسرائیل. قوم موسی که ششصد هزار نفر بودند از این چشمه ها آب نوشیدند.

ص: 82

و فی قوله «لهم فی الدنیا خزی» قال: أما خزیهم فی الدنیا فإنَّه قام المهدی و فتحت القسطنطنیة قتلهم فذلک الخزی.

درباره ی فرموده ی خداوند که «برای آن ها ذلت و خواری در دنیا» رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اما ذلت و خواری آن ها در دنیا آن زمانی است که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) موعود قیام کند و قسطنطنیة را فتح نماید با آن ها بجنگد و مبارزه کند و این است خزی و ذلت و خواری.

چه کسی ظالم تر است از کسانی که نمی گذارند در مساجد الهی نام او برده شود و سعی در خراب کردن این مساجد دارند، آیه از دو جهت مورد بررسی است جهت اول به مشرکین مکه برمی گردد که رسول خدا را از مکه و مسجدالحرام اخراج کردند و پس از فتح مکه و به ظاهر مسلمان شدنشان تلاش می کردند، حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را به قتل برسانند و به اسلام و مساجد خاتمه بدهند و جهت دوم آن ضعیف کردن اسلام و مساجد تا ظهور و قیام حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با ظهور شریفشان به اسلام و قرآن و مساجد شکوه و جلال می بخشند.

3. در مجمع البیان مجلد 1 صفحه 190، تفسیر علی بن ابراهیم قمی مجلد 1 صفحه 58، نورالثقلین صفحه 117 حدیث 316 ذیل همین آیه و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 79 آمده است:

روی عن ابی عبدالله(عليه السلام): إنّهم قریش حین منعوا رسول الله دخول مکه و المسجد الحرام.

حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: که آنان همان قریش بودند که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را از داخل شدن به شهر مکه و مسجد الحرام بازداشتند و ورودش را منع کردند.

4. در مجمع البیان مجلد 1 صفحه 190، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 79 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 117 حدیث 317 آمده است:

روی عن زیدبن علی عن آبائه عن علی(عليه السلام) إنّه اراد جمیع الارض لقول النبی جعلت لی الارض مسجداً و ترابها طهوراً.

زیدبن علی بن الحسین(عليهما السلام) روایت می کند از پدارنش و همه از امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) که فرمودند: مراداز مساجد الله در آیه همه ی مؤمنین هستند. زیرا سخن پیامبر(صلى الله عليه و آله) که

ص: 84

فرمودند: جعلت فی الارض مسجداً و ترابها طهوراً. خداوند همه کره ی زمین را برای من مسجد و خاک آن ها را پاکیزه قرار داده است.

پس طبق این روایت هر مسجدی که بر روی کره ی زمین باشد و هر کس مانع از عبادت در آن و خرابی آن بکوشد می باشد که آن وقت است که به دست امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) این مسجد آزاد می شوند و با شمشیر مقدس او این مساجد رونق پیدا می کند.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 75 حدیث 79 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 135 آمده است:

عن محمدبن یحیی فی قوله «ما کان لَهُم أَن یَدخُلُوها إِلاّ خائفین» یعنی الایمان لا یقبلونه إِلّا السّیف علی رئوسهم

محمدبن یحیی گفته است که منظور از «چنین گروه را نشاید که داخل در آن شوند مگر با ترس (و اضطراب از عدل و حکم نافذ الهی بر آنان.)» این است که ایمان را قبول نمی کنند، مگر با شمشیر بر بالای سرشان.

مرحوم آیة الله فیض کاشانی در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 75 می گوید: منظور امام عادل است، زیرا خداوند به مومنین وعده ی نجات و نصرت مساجد را از دست کفار داده است و وعده اش را برای مؤمنین آن عصر هنگام فتح مکه محقق ساخت اما به زودی برای همه ی مؤمنان با ظهور عدل و امام عادل محقق خواهد ساخت.

6. در تفسیر امام حسن عسکری(عليه السلام)، مجلد 1 صفحه 56 حدیث 79 وتفسیر صافی مجلد1 صفحه 182 آمده است:

قال علي بن الحسين(عليهما السلام): و لقد كان من المنافقين و الضعفاء أشباه المنافقين قصد إلى تخريب المساجد بالمدينة و تخريب مساجد الدنيا كلها بما همّوا به من قتل علي(عليه السلام) بالمدينة و قتل رسول اللَّه(صلى الله عليه و آله) في طريقهم إلى العقبة يعني في غزوة تبوك.

از امام علی بن الحسین(عليهما السلام) است که منافقین و ضعیفان، شبیه منافقین قصد تخریب مساجد مدینه را داشتند بلکه تخریب همه ی مساجد دنیا را می خواستند و بدین جهت عزمشان را جزم کرده بودند برای کشتن امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) در مدینهو کشتن رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در راه عقبه یعنی در غزوه ی تبوک.

ص: 85

2. در کتاب احتجاج شیخ طبرسی مجلد 1 صفحه 252، تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 118 حدیث 323 آمده است:

عن امیرالمؤمنین(عليه السلام) حدیث طویل فیه قال السّائل: من هؤلاءِ الحجج؟ قال: هم رسول الله(صلى الله عليه و آله) وَ من حل محله من أصفیاء الله الّذین قال الله «فأینما تولوا فَثَمَّ وَجه الله» الّذین قرنهم الله بنفسه و برسوله و فرض علی العباد من طاعتهم مثل الّذی فرض علیهم منها لنفسه.

شخصی از حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) سؤال کرد که این حجت های الهی (وجه الله) چه کسانی هستند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: «(مراد از وجه خداوند، همان حجت های او روی زمین هستند که) خداوند آن ها را بر خودش و رسولش نزدیک و مقرون ساخته است و اطاعت آنان را در کنار اطاعت خود و رسولش(صلى الله عليه و آله) قرار داده است. همچنین اطاعتشان را بر بندگان واجب شمرده است همان طور که اطاعت خود را بر آن ها واجب گردانیده است.»

3. در تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 118 حدیث 324 آمده است:

وَ فیه قال(عليه السلام) ایضاً فی الحجج و هم وجه الله الّذی قال: «فأینما تولوا فثم وجه الله»

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: حجت های الهی همان وجه الله هستند که خداوند می فرمایند: به هر طرف که روی کنید وجه الله است.

4. و در کتاب مناقب ابن شهرآشوب مجلد 3 صفحه 272 و تفسیر نور الثقلین، مجلد 1 صفحه 118 حدیث 325 آمده است:

ابوالمضاء عن الرضا(عليه السلام) قوله تعالی «فأینما تولوا فثم وجه الله» قال علیٌّ(عليه السلام).

حضرت رضا(عليه السلام) درباره ی این آیه که به هر طرف که رو کنید وجه الله است فرمودند: وجه الله حضرت علی(عليه السلام) است.

ص: 88

ثالثاً: مؤمن واقعی هستند.

سؤال می شود که به جز رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) در گذشته، چه کسی امروز می تواند مصداق واقعی این آیه باشد؟ در حال حال حاضر حجة زنده ی خداوند حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مصداق حقیقی این آیه هستند.

ص: 90

تو مى خواهم به حق محمّد(صلى الله عليه و آله) و على(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام) توبه مرا قبول فرما. خداوند توبه اش را قبول فرمود كه خدا بسيار توبه پذير و مهربان است. راوى مى گويد: عرضه داشتم يابن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) مقصود از «فأتمهنّ» در آيه كريمه چيست؟ حضرت فرمودند: آن جناب تمام كرد آن ها را تا قائم مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كه همه ی آنان دوازده نفرند و نه نفر آنان از اولاد حسين(عليهم السلام) هستند (و نهمين آنان كه آخرين آن هاست و امامت به او تمام مى شود، مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.)

نكته قابل توجه اينجاست كه:

ايمان كامل كه قرآن از آن به «فأتمّهن» ياد مى كند، ايمان حضرت ابراهيم(عليه السلام) به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و اميرالمؤمنين(عليه السلام) و حضرات ائمه(عليهم السلام) از نسل حضرت اميرالمؤمنین(عليه السلام) و حضرت زهرا(علیها السلام) تا حضرت بقیة اللّه الاعظم امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى باشد و كسى كه تمام مراتب ايمان را داشته باشد، اما به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مؤمن نباشد، ايمانش ناقص است و آن را به اتمام نرسانيده است.

2. شيخ صدوق(رضی الله عنه) در كتاب كمال الدين مجلد 2 صفحه 358 حديث 57 آورده است:

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَةُ بْنُ الْقَاسِمِ الْعَلَوِيُّ الْعَبَّاسِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِكٍ الْكُوفِيُّ الْفَزَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ زَيْدٍ الزَّيَّاتُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِيَادٍ الْأَزْدِيُّ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ(عليهما السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَ» مَا هَذِهِ الْكَلِمَاتُ؟ قَالَ هِيَ الْكَلِمَاتُ الَّتِي تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ فَتَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ هُوَ أَنَّهُ قَالَ أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَيَّ فَتَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ «إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ» فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا يَعْنِي عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ «فَأَتَمَّهُنَ» قَالَ يَعْنِي فَأَتَمَّهُنَّ إِلَى الْقَائِمِ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ ع قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فِي عَقِبِهِ» قَالَ يَعْنِي بِذَلِكَ الْإِمَامَةَ جَعَلَهَا اللَّهُ تَعَالَى فِي عَقِبِ الْحُسَيْنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَكَيْفَ صَارَتِ الْإِمَامَةُ فِي وُلْدِ الْحُسَيْنِ(عليه السلام) دُونَ وُلْدِ الْحَسَنِ(عليه السلام) وَ هُمَا جَمِيعاً وَلَدَا رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) وَ سِبْطَاهُ وَ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَقَالَ(عليه السلام) إِنَّ مُوسَى وَ هَارُونَ كَانَا نَبِيَّيْنِ مُرْسَلَيْنِ وَ أَخَوَيْنِ فَجَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ النُّبُوَّةَ فِي صُلْبِ هَارُونَ دُونَ صُلْبِ مُوسَى ع وَلَمْ يَكُنْ لِأَحَدٍ أَنْ يَقُولَ لِمَ فَعَلَ ذَلِكَ وَ إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي أَرْضِهِ وَ لَيْسَ لِأَحَدٍ أَنْ يَقُولَ لِمَ جَعَلَهُ اللَّهُ فِي صُلْبِ الْحُسَيْنِ دُونَ صُلْبِ الْحَسَنِ(عليهما السلام) لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى هُوَ الْحَكِيمُ فِي أَفْعَالِهِ «لا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُون»

ص: 92

مفضل بن عمر گويد: از امام صادق(عليه السلام) پرسيدم كه منظور از كلمات در آيه «آن گاه كه ابراهيم را پروردگارش به كلماتى آزمود» چيست؟ حضرت فرمودند: همان كلماتى است كه آدم از خدا دريافت نمود. همانا او گفت: به حق محمّد(صلى الله عليه و آله)، على(عليه السلام)، فاطمه(علیها السلام) و حسن و حسين(عليهما السلام) از تو مى خواهم كه توبه مرا بپذيرى. خدا توبه اش را پذيرفت. به راستى كه او بسيار توبه پذير و مهربان است. عرض كردم يابن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) اين چه معنى دارد كه مى فرمايد: «و كلمه باقيه را در پشتش قرار داد» فرمودند: اشاره به امامت دارد كه خداى تعالى تا روز قيامت در پُشت امام حسين(عليه السلام) قرار داد. مفضل گويد: عرض كردم: يابن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) چگونه امامت اختصاص به فرزندان حسين(عليه السلام) يافت؛ نه حسن(عليه السلام) با آنكه آنان هر دو فرزندان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و دو سبط و دو سيد جوانان اهل بهشت هستند؟ حضرت فرمودند: به راستى موسى(عليه السلام) و هارون هر دو پيغمبر مرسل و برادر بودند و خدا نبوت را به صلب هارون اختصاص داد نه صلب موسى(عليه السلام) و كسى را نرسد كه گويد چرا خدا چنين كرد؟ امامت نيز خلافت خدا در زمين است و كسى را نرسد كه گويد چرا خدا آن را در صلب حسين(عليه السلام) نهاد نه در صلب حسن(عليه السلام). زيرا خداوند در كارهاى خود حكمت انديش است و از آنچه كند مؤاخذه نشود و آن هايند كه مسئولند. «لايسئل عما يفعل و هم يسئلون» «کسی حق نداردکه خداوند را مورد سؤال قرار دهد. اين خداوند است که بايداز بندگان بپرسد.»

1. در کتاب بحارالانوار مجلد 25 صفحه 124 آمده است:

...الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا يُدَانِيهِ أَحَدٌ وَ لَا يُعَادِلُهُ عَالِمٌ وَ لَا يُوجَدُ مِنْهُ بَدَلٌ وَ لَا لَهُ مِثْلٌ وَ لَا نَظِيرٌ مَخْصُوصٌ بِالْفَضْلِ كُلِّهِ مِنْ غَيْرِ طَلَبٍ مِنْهُ لَه...

1) امام یگانه ی همه ی زمان هاست.

2) هیچ کس با امام برابری نمی کند.

3) هیچ عالمی معادل او نیست.

4) بدلی مثل او پیدا نمی شود.

5) مِثل ندارد.

6) هیچ نظیری ندارد.

7) امام دارای فضل و کرامت مخصوص خدایی است و همه به او محتاج

هستند و او به هیچ کس محتاج نیست.

2. در معانی الاخبار مجلد 1 صفحه 35 و خصال شیخ صدوق مجلد 2 صفحه 106، بحارالانوار مجلد 25 صفحه 116، اثبات الهداه مجلد 7 صفحه 387 و عیون الاخبار الرضا(عليه السلام) مجلد 1 صفحات 218 و 219(با کمی اختلاف در الفاظ آمده است:

الطالقانی عن احمد الهمدانی عن عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا(عليهما السلام) قَالَ: لِلْإِمَامِ عَلَامَاتٌ يَكُونُ أَعْلَمَ النَّاسِ وَ أَحْكَمَ النَّاسِ وَ أَتْقَى النَّاسِ وَ أَحْلَمَ النَّاسِ وَ أَشْجَعَ النَّاسِ وَ أَسْخَى النَّاسِ وَ أَعْبَدَ النَّاسِ وَ يلد [يُولَدُ] مَخْتُوناً وَ يَكُونُ مُطَهَّراً وَ يَرَى مِنْ خَلْفِهِ كَمَا يَرَى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لَا يَكُونُ لَهُ ظِلٌ وَ إِذَا وَقَعَ إِلَى الْأَرْضِ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ عَلَى رَاحَتَيْهِ رَافِعاً صَوْتَهُ بِالشَّهَادَتَيْنِ وَ لَا يَحْتَلِمُ وَ يَنَامُ عَيْنُهُ وَ لَا يَنَامُ قَلْبُهُ وَ يَكُونُ مُحَدَّثاً وَ يَسْتَوِي عَلَيْهِ دِرْعُ رَسُولِ اللَّه وَ لَا يُرَى لَهُ بَوْلٌ وَ لَا غَائِطٌ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ وَكَّلَ الْأَرْضَ بِابْتِلَاعِ مَا يَخْرُجُ مِنْهُ وَ يَكُونُ رَائِحَتُهُ أَطْيَبَ مِنْ رَائِحَةِ الْمِسْكِ وَ يَكُونُ أَوْلَى بِالنَّاسِ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَشْفَقَ عَلَيْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ يَكُونُ أَشَدَّ النَّاسِ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يَكُونُ آخَذَ النَّاسِ بِمَا يَأْمُرُهُ بِهِ وَ أَكَفَّ النَّاسِ عَمَّا يَنْهَى عَنْهُ وَ يَكُونُ دُعَاؤُهُ مُسْتَجَاباً حَتَّى إِنَّهُ لَوْ دَعَا عَلَى صَخْرَةٍ لَانْشَقَّتْ بِنِصْفَيْنِ وَ يَكُونُ عِنْدَهُ سِلَاحُ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) وَ سَيْفُهُ ذُو الْفَقَارِ وَ يَكُونُ عِنْدَهُ صَحِيفَةٌ فِيهَا أَسْمَاءُ شِيعَتِهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ صَحِيفَةٌ فِيهَا أَسْمَاءُ أَعْدَائِهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ يَكُونُ عِنْدَهُ الْجَامِعَةُ وَ هِيَ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَذِرَاعاً فِيهَا جَمِيعُ مَا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ وُلْدُ آدَمَ وَ يَكُونُ عِنْدَهُ الْجَفْرُ الْأَكْبَرُ وَ الْأَصْغَرُ وَ إِهَابُ مَاعِزٍ وَ إِهَابُ كَبْشٍ فِيهِمَا جَمِيعُ الْعُلُومِ حَتَّى أَرْشُ الْخَدْشِ وَ حَتَّى الْجَلْدَةُ وَ نِصْفُ الْجَلْدَةِ وَ يَكُونُ عِنْدَهُ مُصْحَفُ فَاطِمَةَ(علیها السلام)

1) امام اعلم الناس است.

2) حکیم ترین و حکم کننده ترین ناس است.

3) باتقواترین ناس است.

4) بردبارترین و حکیم ترین ناس است.

5) شجاع ترین مردم است.

6) سخاوتمندترین ناس است.

7) امام عابدترین ناس است.

8) امام مختون دنیا می آید.

ص: 94

9) امام پاک به دنیا می آید.

10) امام از پشت سرش می بیند همان طور که از جلو می بیند.

11) برای امام سایه وجود ندارد.

12) از رحم مادر با دو کف دست به دنیا و زمین می آید.

13) در هنگام تولد صدا بلند می کند به شهادتین

14) امام محتلم نمی شود.

15) چشمش می خوابد اما قلبش هرگز نمی خوابد.

16) با فرشتگان در ارتباط است.

17) زره رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بر قامت او موزون و اندازه است.

18) بوی خوبی مثل بوی مشک می دهد.

19) ولایت امام از خود مردم به مردم بیشتر است.

20) امام از پدر و مادر به مردم نزدیک تر و مهربان تر است.

21) امام متواضع ترین مردم در مقابل خداوند است.

22) امام امر الهی را قبل از این که مردم بگیرند، می گیرد.

23) آنچه را که خداوند نهی می کند و قبل از نهی شدن امام از آن آگاه است.

24) اگر امام به سنگ خارا دعا کند، آن سنگ نصف شود. (مستجاب الدعوة است.)

25) سلاح و شمشیر پیامبر(صلى الله عليه و آله)، ذوالفقار دست امام است.

پیامبر(صلى الله عليه و آله) فرمودند: خداوند تبارک و تعالی برای برادرم علی(عليه السلام) فضایلی قرار

داده است که کسی نمی تواند بشمارد از زیادی و اگر کسی بیان کند فضیلتی از فضایل او را و به آن فضیلت اقرار کند، برای او تمام گناهانی که او انجام داده و گناهانی که بعداً انجام می دهد را می بخشد و کسی که بنویسد یکی از فضایل حضرت علی(عليه السلام) را تازمانی که آن نوشته باقی باشد ملائکه برای نویسنده ی فضیلت، طلب استغفار می نماید. اگر کسی یکی از فضایل حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را گوش دهد

خدا تمام گناهانی که از طریق گوش انجام دهد می بخشد و نگاه کردن بر چهره ی حضرت

ص: 95

امیرالمؤمنین(عليه السلام) عبادت است و از حضرت علی(عليه السلام) یاد کردن عبادت است. خداوند نمی پذیرد ایمان را از هیچ کس مگر به ولایت حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و برائت از دشمنانش.

26) نزد امام صحیفه ای است که اسامی تمام شیعیان و اتباع و یارانش تا قیامت در آن نوشته شده است.

27) و صحیفه ای است که در آن اسامی دشمنانشان نوشته شده است.

28) آن صحیفه ی حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) است که طولش هفتاد ذراع است و تمام آنچه

فرزندان آدم(عليه السلام) به آن احتیاج دارند، در آن است.

29) جفر اکبر و جفر اصغر نزد امام است... جمیع علوم در آن محفوظ است و در آن موجود می باشد حتی دیه ی خراشیدن پوست بدن انسان و نصف خراشیدگی پوست و ثلث پوست.

30) در لوح حضرت فاطمه(علیها السلام) به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) رحمة للعالمین گفته شده است. این لوح برای تهنیت تولد حضرت سیدالشهدا(عليه السلام) به حضرت زهرا(علیها السلام) داده شده است. (به آن لوح فاطمه(علیها السلام) یا لوح جابر نیز می گویند.)

31) در بحارالانوار مجلد 25 صفحه 117 و خصال شیخ صدوق و عیون الاخبار الرضا(عليه السلام) آمده است:

إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَيَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُس امام مؤید و یاری شونده از طرف روح القدس است. (روح القدس یار و یاور و مواظب امام است.)

32) امام هرگاه اراده کند، می تواند اعمال همه ی بندگان را ببیند. امام هم مقامات عرضی دارد و هم مقامات طولی. (که دریایی مطلب از این دو مقام در معارف الهی موجود است.)

اولین پله ی صعود مقام والای عبودیت است و پس از عبودیت مقام نبوت است و بعد از آن مقام خلیلیت و پس از آن مقام امامت است؛ ( مقامی بالاتر از امامت وجود ندارد، منتهی مقام امامت دارای مراتبی است.) چنان که

ص: 96

1. در اصول کافی، مجلد 1 صفحه 175 حدیث 425، تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 121 حدیث 341 آمده است:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي يَحْيَى الْوَاسِطِيِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(عليه السلام): ... وَ قَدْ كَانَ إِبْرَاهِيمُ(عليه السلام) نَبِيّاً وَ لَيْسَ بِإِمَامٍ حَتَّى قَالَ اللَّهُ «إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي» فَقَالَ اللَّهُ «لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» مَنْ عَبَدَ صَنَماً أَوْ وَثَناً لَا يَكُونُ إِمَاما

حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: (حضرت) ابراهیم(عليه السلام) نبی بود و امام نبود تا آن که خداوند فرمودند: تو را بر مردم امام قرار دادم. ابراهیم(عليه السلام) عرض کرد: (خداوندا) آیا این مقام را به ذریّه ی من هم می دهی؟ خداوند فرمودند: (این مقام) عهدی است که این عهد را به ظالمین نمی دهم، کسی که بنده ی بت باشد و به ثنویت قائل باشد (برای خدا شریک فرض کند) هرگز به مقام امامت نمی رسد.

پس امامت عهد است و این عهد از عالم ذر اولی شروع شده است. (امام مثل پیامبر قبل از تولد امام است. در رحم مادر امام است. به دنیا می آید امام است. در برزخ و ... امام می باشد.)

2. در اصول کافی مجلد 1 صفحه 175 حدیث 2 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 121 حدیث 342 آمده است:

مُحَمَّدُبْنُ الْحَسَنِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِبْنِ سِنَانٍ عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اتَّخَذَ إِبْرَاهِيمَ عَبْداً قَبْلَ أَنْ يَتَّخِذَهُ نَبِيّاً وَ إِنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ نَبِيّاً قَبْلَ أَنْ يَتَّخِذَهُ رَسُولًا وَ إِنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ رَسُولًا قَبْلَ أَنْ يَتَّخِذَهُ خَلِيلًا وَ إِنَّ اللَّهَ اتَّخَذَهُ خَلِيلًا قَبْلَ أَنْ يَجْعَلَهُ إِمَاماً فَلَمَّا جَمَعَ لَهُ الْأَشْيَاءَقَالَ« إِنِّي جاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِماماً» قَالَ فَمِنْ عِظَمِهَا فِي عَيْنِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ «وَ مِنْ ذُرِّيَّتِي قالَ لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» قَالَ لَا يَكُونُ السَّفِيهُ إِمَامَ التَّقِيِّ.

زید الشحام گفت: از امام صادق(عليه السلام) شنیدم که فرمودند: خداوند تبارک و تعالی ابراهیم(عليه السلام) را به عنوان عبد پذیرفت قبل از این که به مقام نبوت برسد و او را به مقام نبوت گرفت قبل از پذیرشش به مقام رسالت و او را به مقام رسالت پذیرفت قبل از مقام خلیلیت و او را به مقام خلیلیت پذیرفت قبل از این که او را امام قرار دهد. وقتی (به مقام امامت رسید و) همه ی مراتب در او جمع شد خداوند فرمودند تو را بر مردم امام قرار دادم این مقام در چشم ابراهیم(عليه السلام) بسیار عظیم آمد و گفت: پروردگارا آیا این مقام را به ذریه ی من هم می دهی؟ جواب آمد این مقام عهدی است که به ظالمین تعلق نمی گیرد. هرگز نادان و سفیه، امام با تقوا نمی شود.

ص: 97

مرحوم ملّا محسن فیض کاشانی پس از نقل این حدیث نوشته است: فکلّ قائم منهم یقول حین الموت ذلک لبنیه و یجیبونه بما اجابوا به. شاید منظور امام محمد باقر(عليه السلام) این است که این آیه درباره ی حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جاری شده است و هر امامی از آل محمد(صلى الله عليه و آله) بالقوه، قائم است و هر کدام هنگام مرگشان همان چیزی را به فرزندانش می گویند که یعقوب(عليه السلام) به فرزندانش گفت و فرزندان آن ها نیز همان حرف فرزندان یعقوب(عليه السلام) را خواهند زد.

اما منظور این نیست که مرحوم فیض فرمودند، زیرا در زمان قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همه ی اهل زمین مسلمان خواهند شد، لا یبقی الارض الّا نودی بشهادة أن لا اله إلّا الله وَ أنَّ محمد رسول الله(عليه السلام). این آیه مربوط به زمان منصور آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که ایشان از هر کس می پرسند که شما که را می پرستید؟ آن ها جواب می دهند: «قالوا نعبد الهَکَ وَ الهَ آبائِکَ ابراهیم و اسماعیل و اسحاق» یعقوب(عليه السلام) از فرزندانش می پرسد، اما حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از همه می پرسند.

2. در اثبات الهداة مجلد 7 صفحه 96 حدیث 551 آمده است:

وَ عَن رفاعة بن موسی قال: سمعت اباعبدالله(عليه السلام) یقول: «وَ لَهُ اسلَم من فی السماوات و الارض طوعاً و کرهاً»(1) قال إذا قام قائم(عليه السلام) لا یبقی أرض إلّا نودی فیها بشهادة أن لا اله الّا الله و أن محمداً رسول الله(صلى الله عليه و آله).

رفاعة بن موسی گفت: شنیدم از اباعبدالله جعفربن محمد الصادق(عليهما السلام) که درباره ی این فرموده ی خداوند: «و هر چه که در آسمان و زمین است از روی اختیار یا از روی اکراه در برابر (فرمان) او تسلیمند.» فرمودند: هنگامی که (حضرت) قائم(عليه السلام) قیام کند در زمین (هیچ کس) باقی نمی ماند، مگر این که ندا می دهد و شهادت می دهد بر این که هیچ معبودی برای پرستش جز خداوند وجود ندارد و همانا محمد(صلى الله عليه و آله) پیامبر و رسول و فرستاده ی خداست.پس در زمان حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همه ایمان به لا اله الّا الله و محمد رسول الله(صلى الله عليه و آله) می آورند. این فقط مخصوص عصر طلایی حکومت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

3. در اثبات الهداة مجلد 5 صفحه 173 حدیث 551 آمده است:

وَ عَن ابن بکیر قال: سألت ابالحسن(عليه السلام) عن قوله: «وَ له اسلم من فی السماوات و الأرض طوعاً و کرهاً وَ إلیه ترجعون» قال: انزلت فی القائم(عليه السلام) إذا خرج بالیهود و النصاری و الصابئین و الزنادقه و أهل الردة و

ص: 100

الکفار فی شرق الأرض و غربها فعرض علیهم الاسلام فمن أسلم طوعاً أمره بالصلوة و الزکوة و ما یؤمر به المسلم و یجب لله علیه و من لم یسلم ضرب عنقه حتّی لا یبقی فی المشارق و المغارب احد الّا وحّد الله...

4. در اثبات الهداة مجلد 5 صفحه 174 حدیث 557 آمده است:

وَ عَن زرارة قال: قال ابوعبدالله(عليه السلام): سئل ابی عن قوله الله «و قاتلوهم حتّی لا تکون فتنة و یکون الدّین کله لله»(1) فقال: لم یجیء تأویل هذه الآیة و لو قد قام قائمنا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بعده سیری من یدرکه ما یکون من تأویل هذه الآیة...

زراره از حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت کرد که ایشان درباره ی این سخن خداوند مبارزه و جهاد کند تا هیچ فتنه ای باقی نماند و دین فقط برای خداوند باشد همه خداوند را برای خدا پرستش کنند فرمودند: هنگامی که قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما قیام کند آن وقت این آیه تأویل می شود.

5. در اثبات الهداة مجلد5 صفحه 174 حدیث 560 آمده است:

وَ عن سماعة عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قوله تعالی «هُوَ الّذی اَرسَلَ رسوله بِالهُدی وَ دین الحق لیظهره عَلیَ الدّین کُلِه وَ لو کره المشرکون»(2) قال: إذا خرج القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) لم یبق مشرک بالله العظیم و لا کافر الّا کره خروجه.

سماعه از حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت کرد که درباره ی این سخن خدا که «(الله) او کسی است که فرستاد رسولش را با هدایت و دین حق ظفر یابد، (دینش بر همه ی ادیان (کله)) اگرچه مشرکین اکراه داشته باشند.» فرمودند: هنگامی که (حضرت) قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند، مشرکی بالله العظیم وکافری باقی نمی ماند، مگر این که از خروج و قیام او اکراه دارد.

مشرکین و کافران از ظهور حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ناخوشنودند و کراهت دارند. در مقابل، مؤمنین واقعی از این ظهور شادمان هستند.

ص: 101

حضرت امام حسین(عليه السلام) و امامان هادی(عليهم السلام) بعد از ایشان هستند. سپس سخن خداوند به مردم برمی گردد که فرمودند «اگر مردم ایمان آوردند تا مثل شما که ایمان آورده اید» که منظور حضرت علی(عليه السلام)، حضرت فاطمه(علیها السلام)، امام حسن(عليه السلام)، امام حسین(عليه السلام) و امامان(عليهم السلام) بعد از ایشان است.

2. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 80 حدیث 105، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 122، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 157 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 141 آمده است:

عن الفضل بن صالح، عن بعض اصحابه فی قوله «قولوا آمَنّا وَ ما أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الاسباطَ»(1) أما قوله «قولوا» فهُم آل محمد(صلى الله عليه و آله) و قوله «فَإن آمَنُوا بِمثلِ ما آمَنتُم بِه فَقَدِ اهتدوا»(2) سائر الناس.

فضل بن صالح از عده ای از اصحاب نقل می کند در مورد این فرموده ی خداوند بگویید: ایمان آورده ایم و به آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم(عليه السلام) و اسماعیل(عليه السلام) و اسحاق(عليه السلام) و یعقوب(عليه السلام) و پیامبران از فرزندان او نازل گردید، اما این که فرموده است ایمان آوردیم منظور آل محمد(صلى الله عليه و آله) هستند.

این ایمان کامل در زمان حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به وقوع می پیوندد و در آن زمان است که همه ی امت های قبل به آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ایمان می آورند، زیرا آنچه بر پیامبران آنان نازل شده است در آن حضرت می بینند، لذا در عصر طلایی اعلی حضرت قدر قدرت قوی شوکت بلند همت کیهان مکنت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) انسان ها همه به وحدت می رسند و ادیان نیز به وحدت می رسند و دین خداوند یک دین می شود که همان اسلام است و همه می گویند «وَ نحنُ لَهُ مُسلمون» ما همه مسلمان هستیم. ما همه تسلیم امر و نهی خداوند هستیم.

این برنامه در دوران حکومت طلایی حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پیاده خواهد شد. یهودیان واقعی به این درجه از آگاهی می رسند که می فهمند برنامه های حضرت کلیم الله (عليه السلام) به طور واقعی آن در پیروی از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. مسیحیان به این درجه از معرفت می رسند که می یابند برنامه های واقعی حضرت مسیح(عليه السلام) در برنامه های واقعی حضرت مسیح(عليه السلام) در برنامه های امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. زرتشتی ها ایمان واقعی حضرت زرتشت(عليه السلام) را در برنامه های امام زمان(عليه السلام) می بینند. پس توجه فرمایید در حکومت طلایی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم انسان ها به وحدت می رسند و هم ادیان یکی می شود.

ص: 104

بريد عجلى گويد: از امام صادق(عليه السلام) درباره قول خداى عزوجل: «و اين چنين شما را امت ميانه (عادل) قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد.» پرسيدم. فرمودند: ماييم امت واسط و ما گواهان خداوند بر خلقش و حجت هاى او در زمينش هستيم.

3. در اصول كافى مجلد 1 صفحه 271 حديث 4 آمده است:

على بن ابراهيم، عن ابيه، عن محمّدبن أ بى عمير، عن ابن اُذينة، عن بريد العجلى قال: قلت لأبى جعفر(عليه السلام) قول اللّه تبارك و تعالى: «وَكَذ لِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلى النّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدا» قال: نحن الامّة الوسط و نحن شهداء اللّه تبارك و تعالى على خلقه و حججه فى أرضه .

برید عجلى گويد: از امام باقر(عليه السلام) درباره قول خداى تبارك و تعالى: «و اين چنين شما را امت ميانه قرار داديم تا بر مردم گواه باشيد و پيامبر بر شما گواه باشد.» پرسيدم. فرمودند: ماييم امت وسط و ما گواهان خداوند تبارك و تعالى بر خلقش و حجت هاى او در زمينش هستيم.

پس بايد بر طبق اين آيه هميشه حجتى از جانب خداوند بر بشر گواه باشد و در عصر حاضر اين حجت، حضرت ولى عصر حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى باشد.

که شاهد باید عادل باشد و این مقامی است که به ظالم داده نمی شود «ولا ینال عهدی الظالمین»(1) این عهد مخصوص امام عادل است این عدالت به طور مطلق در چهارده معصوم(عليهم السلام) است و منظور از امة وسط امامان(عليهم السلام) است که قرآن معرفی می کند که این ها شاهدند بر مردم و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) نیز شاهد بر این هاست.

و امروز حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شاهد عادل است بر همه ی مردم «شهداء علی الناس» و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) نیز شاهد بر آن بزرگوار است.

4. ابن شهر آشوب در مناقب مجلد 4 صفحه 179 و در ترجمه تفسیر صافی مجلد1 صفحه 278 آمده است:

و گواهان بر مردم جز ائمه(عليهم السلام) و پیامبران(عليهم السلام) کسان دیگری نیستند، اما امة، جایز نیست که خداوند آنان را گواه فقرا قرار دهد زیرا در بین آنان کسانی هستند که گواهی آنان در دنیا به اندازه ی یک بند علف ارزش ندارد.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 82 حدیث 114، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 160 بحارالانوار، مجلد 7 صفحه 72 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 147 آمده است:

عن أبی عمرو الزبیری، عن أبی عبدالله(عليه السلام) قال: قال الله «و کذلک جعلناکم امة وسطاً لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرّسول علیکم شهیداً» فإن ظننت إن الله عنی بهذه الآیة جمیع اهل القبلة من الموحّدین أفتری أنَّ من لا یجوز شهادته فی الدنیا علی صاع من تمر یطلب الله شهادته یوم القیامة و یقبلها منه بحضرة جمیع الامم الماضیة؟ کلّاَ لم یعن الله مثل هذا من خلقه، یعنی الأمة التی وجبت لها دعوة ابراهیم(عليه السلام) کنتم خیر اُمّة اخرجت للناس و هم الامّة الوسطی و هم خیر امّة اخرجت للناس.

امام صادق(عليه السلام) درباره آیه 143 سوره بقره فرمودند: اگر گمان می کنی که خداوند در این آیه جمیع اهل قبله و مسلمانان را که یکتاپرست هستند، مورد نظر قرار داده است (اشتباه فکر کرده ای زیرا) کسی که در دنیا گواهی او بر یک صاع (حدود سه کیلو) خرما جایز نیست چه طور خداوند در روز قیامت گواهی او را درباره ی امت های دیگر قبول می کند؟ (و او را شاهد و حاضر بر امت ها قرار داده است) نه هرگز این طور نیست. خداوند چنین چیزی را از مخلوقاتش قصد نکرده

ص: 107

است، (بلکه منظور خداوند) امتی است که به سبب آن دعای ابراهیم(عليه السلام) تحقق یابد «کنتم خیر امة اخرجت للناس»(1) بلکه آنان امامان وسطی هستند و هم ایشان بهترین گروهی هستند که برای مردم خارج شده اند یعنی الامّة التی وجبت لها دعوة ابراهیم(عليه السلام) «کنتم خیر امّة اخرجت للناس» و هم الامة الوسطی و هم «خیر امة اخرجت للناس»

پس شهدای واقعی که همیشه بر همه ی امت ها حضور دارند ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) هستند و امروز این شاهد عادل حاضر وجود اقدس حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که بزرگ مرد عدالت، عدل را بر سر تا سر گیتی گسترش می دهد به یملأ الله الأرض قسطاً و عدلاً بعد ما ملئت ظلماً و جوراً. به وجود این بزرگواران خداوند زمین را پر از عدل و داد می کند، همان طور که پر از ظلم و جور شده بود.

6. در بصائرالدرجات و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 133 حدیث 401 آمده است:

عبدالله بن محمد عن ابراهیم بن محمد الثقفی قال: فی کتاب بنداربن عاصم، عن الحلبی، عن هارون بن خارجة، عن ابی بصیر، عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قول الله تبارک و تعالی «وَ کذلکَ جعلناکم امة وسطاً لتکونوا شهداء علی الناس»(2) قال: نحن الشهداء علی الناس بما عندهم من الحلال و الحرام و بما ضیعوا منه.

حضرت صادق(عليه السلام) درباره ی آیه « وَ کذلکَ جعلناکم امة وسطاً لتکونوا شهداء علی الناس» فرمودند: ما شاهد بر ناس یعنی همه ی مردم از حضرت آدم(عليه السلام) تا قیامت هستیم.

7. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 81 حدیث 110، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 147، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 71 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 160 آمده است:

عن بریدبن معاویة العجلی، عن ابی جعفر(عليه السلام) قال: قلت له «و کذلک جعلناکم امةً وسطاً لتکونوا شهداء عَلَی الناس وَ یَکون الرّسول علیکم شهیدا» قال: نحن الامة الوسطی و نحن شهداء الله علی خلقه و حجته فی أرضه.حضرت امام محمدباقر(عليه السلام) درباره ی آیه « وَ کذلکَ جعلناکم امة وسطاً لتکونوا شهداء علی الناس» فرمودند: منظور از امة وسط ما امامان هستیم و ما شهادت دهنده از طرف خداوند بر خلقش و شاهد بر مخلوقات و حجت خدا بر روی کره ی زمینش هستیم.

ص: 108

8. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 82 حدیث 112، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 160 و بحارالانوار مجلد 7 صفحه 72 آمده است:

و روی عمربن حنظلة عن أبی عبدالله(عليه السلام) قال: هم الائمة(عليهم السلام).

عمربن حنظلة از امام صادق(عليه السلام) روایت کرد که درباره ی آیه 143 سوره بقره فرمودند: منظور از امة وسط و شهدا بر مردم، امامان هستند.

ص: 109

تحرير در آورده است. ايشان چهره اى جهانى دارد. كتابى دارد به نام دلائل الإمامة در صفحات 307 تا 320 اين كتاب در مسند فاطمه(علیها السلام) می گوید یاران حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)313 نفر هستند، همراه با نام شهرهايشان كه اين ها در زمان قائم آل محمِد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ياران آن حضرت هستند:

1. از طازبند شرقى يك نفر

2. از صامغان (طبرستان) دو نفر.

3. از فراغنه (يكى از شهرهاى ماوراء النهر) يك نفر

4. از ترمُد (از شهر بنى اسد) دو نفر

5. از ديلم چهار نفر

6. از مَروِ الرّووز (از شهرهاى خراسان) دو نفر

7. از مرو دوازده نفر

8. از بيروت نه نفر

9. از طوس پنج نفر

10. از قريات دو نفر

11. از سجستان سه نفر

12. از طالقان 24 نفر

13. از جبل الغرر هشت نفر

14. از نيشابور هيجده نفر

15. از هرات دوازده نفر

16. از يوشَنجِ چهار نفر

17. از رى هفت نفر

18. از طبرستان هفت (نُه) نفر

19. از قم هيجده نفر

20. از قَرمَسَ دو نفر

21. از جرجان دوازده نفر

ص: 111

22. از رِقَّه سه نفر

23. از رافقه دو نفر

24. از حلب سه نفر

25. از سلميه پنج نفر

26. از دمشق دو نفر

27. از فلسطين يك نفر

28. از بعلبك يك نفر29. از اُسوان يك نفر

30. از فسطاط چهار نفر

31. از قيروان آفريقا دو نفر

32. از كرمان سه نفر

33. از قزوين دو نفر

34. از همدان چهار نفر

35. از موقان (آذربايجان) يك نفر

36. از بَدو يك نفر

37. از خِلاط يك نفر

38. از حابرَوان سه نفر

39. از نسوى يك نفر

40. از سنجار (موصل) چهار نفر

41. از قالى قلا (ارمنستان) يك نفر

42. از سُمَيْساط (كنار رود فرات) يك نفر

43. از نصيبين (الجزاير) يك نفر

44. از شهر موصل يك نفر

45. از بارق (نزديك كوفه) دو نفر

ص: 112

46. از رُهاء (شهر بين موصل و شام) يك نفر

47. از حرّان دو نفر

48. از باغه (شهرى از اسپانيا) يك نفر

49. از قابس (شهرى از طرابلس) يك نفر

50. از صنعاء دو نفر

51. از قبه (در بحرين) يك نفر

52. از شهر طرابلس دو نفر

53. از قُلْزُم دو نفر

54. از عبثه يك نفر

55. از وادى القرى يك نفر

56. از خيبر يك نفر

57. از بَدا يك نفر

58. از جار (نزديك مدينه) يك نفر

59. از كوفه چهارده نفر

60. از شهر مدينه دو نفر

61. از تربذه يك نفر

62. از حيّون يك نفر

63. از كوش (كوثار) يك نفر64. از طهنى (طهر) يك نفر

65. از بَيرَم يك نفر

66. از اهواز دو نفر

67. از اصطخر (استان فارس) دو نفر

68. از موليان يك نفر (دو نفر)

69. از دُبيله يك نفر

ص: 113

70. از صيدائيل يك نفر

71. از مدائن هشت نفر

72. از عُكبرا (از شهرهاى عراق) يك نفر

73. از حُلوان (سر پل ذهاب) دو نفر

74. از بصره سه نفر

75. اصحاب كهف هفت نفر

76. دو تاجرى كه از عانه به انطاكيه مى روند و غلامشان كه سه تن مى باشند

77. مسلمانانى كه به روم پناهنده شدند كه يازده تن مى باشند

78. آن دو نفرى كه در سرنديب منزل مى كنند

79. از سمند چهار نفر

80. در سلاهط مردى كه از روى مركبش مفقود مى شود؛ يك نفر

81. از شيراز يا سيراف يك نفر

82. آن دو مردى كه از دره به سروانيه فرار مى كنند

83. مردى كه در صِقلِيَّه منزل مى گيرد

84. از يخشب يك نفر

85. آن كه از عشيره اش فرار مى كند؛ يك نفر

86. آن كه با كتاب خدا با ناصبى ها بحث مى كند؛ يك نفر

87. از سرخس يك نفر

كه مجموع آنان سيصد و سيزده نفر مى شود و اسامى آنان را نيز طبرى آورده است.

3. در كتاب غيبت نعمانى تأليف محمّدبن ابراهيم النعمانى باب بيستم صفحه312 و 313 حديث 3، تفسير عياشي مجلد 1 صفحه 67 حديث 118، اثبات الهداة مجلد 3 باب 32 فصل 28 صفحه 548 حديث 546 و تفسير برهان مجلد 1 صفحه 162 حدیث 696 آمده است:أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ بْنِ عُقْدَةَ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ التَّيْمُلِيُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ وَ مُحَمَّدٌ ابْنَا عَلِيِّ بْنِ يُوسُفَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ رَجُلٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) إِذَا أُذِنَ الْإِمَامُ

ص: 114

دَعَا اللَّهَ بِاسْمِهِ الْعِبْرَانِيِّ فَأُتِيحَتْ لَهُ صَحَابَتُهُ (1) الثَّلَاثُمِائَةِ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ قَزَعٌ كَقَزَعِ الْخَرِيفِ فَهُمْ أَصْحَابُ الْأَلْوِيَةِ مِنْهُمْ مَنْ يُفْقَدُ مِنْ فِرَاشِهِ لَيْلًا فَيُصْبِحُ بِمَكَّةَ وَ مِنْهُمْ مَنْ يُرَى يَسِيرُ فِي السَّحَابِ نَهَاراً يُعْرَفُ بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ حِلْيَتِهِ وَ نَسَبِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَيُّهُمْ أَعْظَمُ إِيمَاناً قَالَ الَّذِي يَسِيرُ فِي السَّحَابِ نَهَاراً وَ هُمُ الْمَفْقُودُونَ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ- أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً

مفضل بن عمر مى گويد: امام صادق(عليه السلام) فرمودند: هنگامى كه امام اذن داده شود، خداوند را به نام عبرانيش مى خواند. پس يارانش سيصد و سيزده نفر براى او آماده مى شوند. آنان پرچمدارانند. بعضى از آنان شبانگاه از بسترش مفقود مى شود و بامداد در مكه است و بعضى از آنان كه به نام خود، پدر، خصوصيات و نسبشان معروف هستند، ديده مى شود كه روز روشن در ميان ابر حركت مى كنند. عرض كردم: فدايت شوم كدام يك از اينان ايمانشان بيشتر است؟ فرمودند: كسى كه در ميان ابر در روز حركت مى كند. همگى آنان يكباره (از ميان مردم) گم مى شوند و اين آيه درباره ی آنان نازل شده است: «هر كجا كه باشيد، خداوند همه شما را در يك نقطه جمع خواهد كرد.»

4. در كتاب غيبت نعمانى باب 13 صفحه 241 حديث 36 آمده است:

حدثنا احمدبن محمّدبن سعيد قال حدثنا حميدبن زياد قال حدثنا على بن الصباح قال حدثنا ابوعلى الحسن بن محمّد الحضرمى قال حدثنا جعفربن محمّد سماعة عن ابراهيم بن عبد الحميد عن اسحاق بن عبد العزيز عن ابى عبداللّه(عليه السلام) فى قوله تعالى:«وَلَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ العَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ» قال: العذاب خروج القائم(عليه السلام) و الامّة المعدودة عدة أهل بدر و اصحابه.

احمدبن محمّدبن سعيد، گفت: حميدبن زياد ما را حديث كرد، او گفت: حديث كرد ما را على بن الصباح، گفت: حديث كرد ما را ابوعلى الحسن بن محمّد الحضرمى، او گفت: حديث كرد ما را جعفربن محمّد سماعة از ابراهيم بن عبد الحميد از اسحاق بن عبد العزيز از ابى عبداللّه، امام صادق(عليه السلام) در بيان آيه شريفه: «و اگر ما عذاب را از آنمنكران معاد تا وقت معين به تعويق اندازيم» حضرت فرمودند: عذاب؛ يعنى، خروج قائم(عليه السلام) و گروه شمرده شده (اُمّة معدودة، تعداد اهل بدر)، كه مى دانيم تعداد لشكريان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در جنگ بدر سيصد و سيزده نفر بوده است.)

ص: 115

5. در كتاب غيبت نعمانى نوشته محمّدبن ابراهيم النعمانى باب 14 صفحه 279تا 282 حديث 67 از امام باقر(عليه السلام) در حديثى طويل نشانه هاى حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بيان مى فرمايد و در قسمتى از اين حديث اين چنين آمده است:

قال: فيجمع اللّه عليه أصحابه ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلاً ويجمعهم اللّه له على غير ميعاد قزعاً كقزع الخريف و هى يا جابر الآية التى ذكرها اللّه فى كتابه: «أَيْنَما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعاً» فيبايعونه بَين الرّكن و المقام و معه عهد مِن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) قد توارثته الأبناء من الآباء.

امام باقر(عليه السلام) فرمودند: پس، خداوند سيصد و سيزده نفر ياران آن حضرت (مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) را بر او گرد مى آورد؛ همچون پاره هاى ابرهای پاييز كه به هم مى پيوندند. اى جابر اين همان آيه اى است كه خداوند در قرآنش فرموده است: «هر جا كه باشيد، خداوند همه شما را گرد مى آورد.» پس، در ميان ركن و مقام با او بيعت مى كنند و وصيت نامه اى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) همراه او خواهد بود كه به فرزندان از پدرانشان دست به دست به ارث رسيده است.

6. در كتاب غيبت نعمانى باب بيستم صفحه 313 حديث 4 آمده است:

أَخْبَرَنَا عَبْدُالْوَاحِدِبْنُ عَبْدِاللَّهِ بْنِ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ جَعْفَرٍ الْقُرَشِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُبْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ أَوْ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ(عليه السلام) أَنَّهُ قَالَ: الْفُقَدَاءُ قَوْمٌ يُفْقَدُونَ مِنْ فُرُشِهِمْ فَيُصْبِحُونَ بِمَكَّةَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ« أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً» وَ هُمْ أَصْحَابُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

خبر داد ما را عبدالواحدبن عبداللّه بن يونس گفت: حديث كرد ما را محمّدبن جعفر القرشى گفت: حديث كرد ما را محمّدبن الحسين بن أبى الخطاب از محمّدبن سنان از ضريس از أبى خالد الكابلى از على بن الحسين(عليهما السلام) و يا از محمّدبن على(عليه السلام) كه فرمودند: گمشدگان گروهى هستند كه ازبسترهايشان گم مى شوند و صبح در مكه خواهند بود و آن است قول خدای عزوجل: «هر كجا كه باشيد، خداوند همه شما را در يك نقطه جمع خواهد كرد.» و آنان ياران قائمند.

7. در كتاب كمال الدين و تمام النعمة نوشته شيخ صدوق (ابن بابويه قمى) مجلد2 باب 57 صفحه 654 حديث 21، فضل بن شاذان در علی ما فی کشف الحق و در منتخب الاثر صفحه 476 آمده است:

ص: 116

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْقَمَّاطِ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ عَنْ سَيِّدِ الْعَابِدِينَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(عليه السلام) قَالَ: الْمَفْقُودُونَ عَنْ فُرُشِهِمْ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فَيُصْبِحُونَ بِمَكَّةَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً» وَ هُمْ أَصْحَابُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

8. در كتاب كمال الدين و تمام النعمة نوشته شيخ صدوق(رضی الله عنه) (ابن بابويه قمى) مجلد 2 باب 58 صفحه 672 حديث 15 آمده است:

حدثنا محمّدبن على ماجيلويه رضى الله عنه قال: حدثنا عمّى محمّدبن ابى القاسم عن احمدبن ابى عبداللّه الكوفى عن ابيه عن محمّدبن سنان عن المفضل بن عمر قال: قال ابوعبداللّه(عليه السلام): لقد نزلت هذه الآية فى المفتقدين مِن اصحاب القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قوله عزوجل: «أَيْنَما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعاً» إنهم ليفتقدون عن فرشهم ليلاً فيصبحون بمكة و بعضهم يسير فى السحاب يعرف باسمه و اسم ابيه و حليته و نسبه. قال: قلت: جعلت فداك أيّهم أعظم ايماناً؟ قال: الذى يسير فى السحاب نهاراً.

مفضل بن عمر مى گويد: امام صادق(عليه السلام) فرمودند: اين آيه درباره آن دسته از اصحاب قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه مفقود مى شوند: «هر كجا كه باشيد، خداوند شما را در يك نقطه جمع مى كند.» آنان شبانگاه از بسترشان مفقود مى شوند و بامداد در مكه خواهند بود و بعضى كه به نام خود، پدر، خصوصيات و نسبشان معروف هستند و روز روشن در ميان ابر حركت مى كنند. عرض كردم: فدايت شوم كدام يك از اينان ايمانشان بيشتر است؟ فرمودند: كسى كه در ميان ابر در روز حركت مى كند.

9. در تفسير على بن ابراهيم قمى مجلد 2 صفحه 205 و كتاب المحجة فيما نزل فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الحجة نوشتهعلامه بزرگوار سيد هاشم بحرانى صفحات 18 و 19 آمده است:

على بن ابراهيم فى تفسيره قال حدثنى أبى عن ابن ابى عمير عن منصوربن يوسف عن أبى خالدق كابلى قال: قال ابوجعفر(عليه السلام): وَ اللَّهِ لَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْقَائِم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْحَجَرِ ثُمَّ يَنْشُدُ اللَّهَ حَقَّهُ ثُمَّ يَقُولُ: يَا أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي اللَّهِ فَأَنَا أَوْلَى بِاللَّهِ، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي آدَمَ فَأَنَا أَوْلَى بِآدَمَ، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي نُوحٍ فَأَنَا أَوْلَى بِنُوحٍ، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي إِبْرَاهِيمَ فَأَنَا أَوْلَى بِإِبْرَاهِيمَ، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي مُوسَى فَأَنَا أَوْلَى بِمُوسَى، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي عِيسَى فَأَنَا أَوْلَى بِعِيسَى، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي مُحَمَّدٍ(صلى الله عليه و آله) فَأَنَا أَوْلَى بِمُحَمَّدٍ(صلى الله عليه و آله)، أَيُّهَا النَّاسُ مَنْ يُحَاجَّنِي فِي كِتَابِ اللَّهِ فَأَنَا أَوْلَى بِكِتَابِ اللَّهِ، ثُمَّ يَنْتَهِي إِلَى الْمَقَامِ فَيُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ وَ يَنْشُدُ اللَّهَ حَقَّهُ، ثُمَّ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ(عليه السلام): هُوَ وَ اللَّهِ الْمُضْطَرُّ فِي كِتَابِ اللَّهِ

ص: 117

فِي قَوْلِهِ «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ- وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ» (1) فَيَكُونُ أَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُهُ جَبْرَئِيلَ ثُمَّ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ الثَّلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا- فَمَنْ كَانَ ابْتُلِيَ بِالْمَسِيرِ وَافَاهُ- وَ مَنْ لَمْ يُبْتَلَ بِالْمَسِيرِ فُقِدَ عَنْ فِرَاشِهِ- وَ هُوَ قَوْلُ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ(عليه السلام) هُمُ الْمَفْقُودُونَ عَنْ فُرُشِهِمْ- وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ: «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ- أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً»(2) قَالَ: الْخَيْرَاتُ الْوَلَايَةُ وَ قَالَ فِي مَوْضِعٍ آخَرَ «وَ لَئِنْ أَخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِلى أُمَّةٍ مَعْدُودَةٍ»(3) وَ هُمْ وَ اللَّهِ أَصْحَابُ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يَجْتَمِعُونَ وَ اللَّهِ إِلَيْهِ فِي سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ، فَإِذَا جَاءَ إِلَى الْبَيْدَاءِ يَخْرُجُ إِلَيْهِ جَيْشُ السُّفْيَانِيِّ فَيَأْمُرُ اللَّهُ الْأَرْضَ فَتَأْخُذُ أَقْدَامَهُمْ وَ هُوَ قَوْلُهُ «وَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ- وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ»(4) يَعْنِي بِالْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ(صلى الله عليه و آله) «وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ»(5) إلى قوله «وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ»(6) يعني أن لا يعذبوا «كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ»(7) يعني من كان قبلهم من المكذبين هلكوا.

على بن ابراهيم در تفسيرش گويد: حديث آورد مرا پدرم از ابن ابى عمير از منصوربن يونس از ابوخالد كابلى كه گفت: امام باقر(عليه السلام) فرمودند: قسم به خدا، گويى قائم(عليه السلام) را مى نگرم در حالى كه به حجرالاسود تكيه زده، حق خويش را از خداوند مى خواهد. آن گاه مى گويد: اى مردم هر كس درباره خدا با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به خداوند هستم. اى مردم هر كس درباره آدم عليه السلام با من بحثكند پس بداند كه من نزديك ترين افراد به آدم(عليه السلام) هستم. اى مردم هر كس درباره نوح(عليه السلام) با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به نوح(عليه السلام) هستم. اى مردم هر كس درباره ابراهيم(عليه السلام) با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به ابراهيم(عليه السلام) هستم. اى مردم هر كس درباره موسى(عليه السلام) با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به موسى(عليه السلام) هستم. اى مردم هر كس درباره عيسى(عليه السلام) با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به عيسى(عليه السلام) هستم. اى

ص: 118

مردم هر كس درباره رسول خدا(صلى الله عليه و آله) با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به رسول خداوند، حضرت محمّد(صلى الله عليه و آله) هستم. اى مردم هر كس درباره كتاب خدا با من بحث كند، پس، بداند كه من نزديك ترين افراد به كتاب خداوند هستم. سپس به مقام ابراهيم(عليه السلام) خواهد رفت، دو ركعت نماز مى گذارد و حقش را از خداوند طلب مى كند. آن گاه حضرت باقر(عليه السلام) فرمودند: به خدا سوگند (اوست آن مضطرى كه در كتاب خدا ياد شده در) او فرموده: «چه كسى دعاى مضطر ناچار را به اجابت مى رساند و رنج و ناراحتى را برطرف مى سازد و شما را جانشينان زمين قرار مى دهد؟» پس نخستين كسى كه با او بيعت كند جبرئيل است. سپس آن سيصد و سيزده نفر بيعت كنند و هر كدام از ايشان پيش از آن هنگام، بيرون از منزل بوده به مقصد (به آن حضرت) خواهد پيوست و هر كس كه در سفر نبوده از بستر خوابش مفقود خواهد شد (و همين است فرموده اميرالمؤمنين(عليه السلام): آنان مفقودشدگان از خوابگاه هايشان هستند.) و آن فرموده خداوند «پس به كارهاى نيك پيشى گيريد. هركجا كه باشيد، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.» فرمود: خيرات، ولايت است. و خداوند در جاى ديگر فرموده: «و چنانچه عذاب را از آنان تا هنگام معينى (افراد معدودى) به تعويق اندازيم.» و ايشان اصحاب قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند. به خدا سوگند در يك ساعت واحد نزد او جمع مى شوند. پس چونبه بيداء بيايد، لشكر سفيانى به سويش خروج كند كه خداوند امر فرمايد زمين را و زمين پاهايشان را مى گيرد و اين است (معناى) فرموده خداوند «و اگر (اى رسول ما) ببينى كافران را هنگامى كه هراسانند پس چيزى از عذابشان فوت و زايل نشود و از جايگاه نزديكى گرفته شوند.» و گويند به او ايمان آورديم. «به قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف)» و با اين همه دورى كى توانند به آن مقام نايل شوند؟ تا آنجا كه فرموده: «و ميان آن ها و آرزوهايشان جدايى و مباينت افتاد.» يعنى اينكه عذاب شوند. همچنان كه نسبت به هم كيشان آن ها پيشتر چنين شد. «كسانى كه پيش از ايشان بودند از تكذيب كنندگانى كه هلاك گشتند.»

10. در كتاب روضه كافى صفحه 313 و كتاب المحجة فى ما نزل فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الحجة نوشته سيد هاشم بحرانى به نقل از كافى از محمّدبن يعقوب كلينى آمده است:

محمّدبن يعقوب عن على بن ابراهيم عن ابيه عن ابن ابى عمير عن منصوربن يونس عن اسماعيل بن جابر عن ابى خالد عن ابى عبداللّه [عن ابى جعفر](عليه السلام) فى قول اللّه عزوجل: «فَاسْتَبِقُوا الخَيْراتِ» قال: الخيرات: الولاية و قوله تبارك و تعالى: «أَيْنَما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعاً» یعنی اصحاب القائم عليه السلام الثلاثمائة

ص: 119

والبضعة عشر (رجلاً) قال: و هم واللّه الامة المعدودة قال: يجتمعون واللّه فى ساعة واحدة قزعاً كقزع الخريف.

محمّدبن يعقوب از على بن ابراهيم از پدرش از ابن ابى عمير از منصوربن يونس از اسماعيل بن جابر از ابى خالد از ابى عبداللّه، امام صادق(عليه السلام) (از ابى جعفر، امام باقر(عليه السلام)) روايت كرده درباره فرموده خداوند عزوجل: «پس به كارهاى نيك پيشى گيريد.» فرمود: خيرات، ولايت است. و فرموده خداى تعالى: «و هر كجا كه باشيد خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.» منظور اصحاب قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سيصد و ده و چند [مرد] هستند. فرمود: و به خدا سوگند امت معدوده ايشانند. آن گاه فرمود: به خدا سوگند همچون ابرهاى پاييزى پى درپى در يك ساعت جمع خواهند شد.11. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 65 و در كتاب المحجة فى ما نزل فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الحجة نوشته سيد هاشم بحرانى صفحات 22 تا 25 آمده است:

عن جابر الجعفي عن أبي جعفر(عليه السلام) يقول الزم الأرض لا تحركن يدك و لا رجلك أبدا- حتى ترى علامات أذكرها لك في سنة، و ترى مناديا ينادي بدمشق، و خسف بقرية من قراها، و يسقط طائفة من مسجدها، فإذا رأيت الترك جازوها فأقبلت الترك حتى نزلت الجزيرة و أقبلت الروم حتى نزلت الرملة، و هي سنة اختلاف في كل أرض من أرض العرب، و إن أهل الشام يختلفون عند ذلك على ثلاث رايات الأصهب و الأبقع و السفياني، مع بني ذنب الحمار مضر، و مع السفياني أخواله من كلب فيظهر السفياني و من معه على بني ذنب الحمار حتى يقتلوا قتلا، لم يقتله شي ء قط و يحضر رجل بدمشق فيقتل هو و من معه قتلا لم يقتله شي ء قط- و هو من بني ذنب الحمار، و هي الآية التي يقول الله تبارك و تعالى «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ- فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ»(1) و يظهر السفياني و من معه- حتى لا يكون همه إلا آل محمد(صلى الله عليه و آله) و شيعتهم، فيبعث بعثا إلى الكوفة، فيصاب بأناس من شيعة آل محمد بالكوفة قتلا و صلبا- و تقبل راية من خراسان حتى تنزل ساحل دجلة يخرج رجل من الموالي ضعيف و من تبعه، فيصاب بظهر الكوفة، و يبعث بعثا إلى المدينة فيقتل بها رجلا و يهرب المهدي و المنصور منها، و يؤخذ آل محمد صغيرهم و كبيرهم لا يترك منهم أحد إلا حبس- و يخرج الجيش في طلب الرجلين- و يخرج المهدي منها على سنة موسى «خائِفاً يَتَرَقَّبُ»(2) حتى يقدم مكة و تقبل الجيش حتى إذا نزلوا البيداء و هو جيش الهملات خسف بهم- فلا يفلت منهم إلا مخبر- فيقوم القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بين الركن و المقام فيصلي و ينصرف و معه وزيره،

ص: 120

فيقول: يا أيها الناس- إنا نستنصر الله على من ظلمنا و سلب حقنا- من يحاجنا في الله فأنا أولى بالله و من يحاجنا في آدم فأنا أولى الناس بآدم، و من حاجنا في نوح فأنا أولى الناس بنوح، و من حاجنا في إبراهيم فأنا «أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ»(1) و من حاجنا بمحمد فأنا أولى الناس بمحمد(صلى الله عليه و آله)، و من حاجنا في النبيين فنحن أولى الناس بالنبيين- و من حاجنا في كتاب الله فنحن أولى الناس ب كتاب الله، إنا نشهد و كل مسلم اليوم- إنا قد ظلمنا و طردنا و بغي علينا- و أخرجنا من ديارنا و أموالنا و أهالينا و قهرنا، ألا إنا نستنصر الله اليوم و كل مسلم- و يجي ء، و الله ثلاثمائة و بضعة عشر رجلا فيهم خمسون امرأة- يجتمعون بمكة على غير ميعاد قزعا كقزع الخريف يتبع بعضهم بعضا- و هي الآية التي قال الله «أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً- إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ»(2) فيقول رجل من آل محمد(صلى الله عليه و آله) و هي القرية الظالمة أهلها- ثم يخرج من مكة هو و من معه الثلاثمائة و بضعة عشر- يبايعونه بين الركن و المقام، و معه عهد نبي الله و رايته و سلاحه و وزيره معه،فينادي المنادي بمكة باسمه و أمره من السماء- حتى يسمعه أهل الأرض كلهم اسمه اسم نبي، ما أشكل عليكم فلم يشكل عليكم عهد نبي الله(صلى الله عليه و آله) و رايته و سلاحه و النفس الزكية من ولد الحسين(عليه السلام)، فإن أشكل عليكم هذا فلا يشكل عليكم الصوت من السماء باسمه و أمره و إياك و شذاذ من آل محمد(صلى الله عليه و آله)، فإن لآل محمد(صلى الله عليه و آله) و علي(عليه السلام) راية و لغيرهم رايات، فالزم الأرض و لا تتبع منهم رجلا أبدا- حتى ترى رجلا من ولد الحسين، معه عهد نبي الله و رايته و سلاحه- فإن عهد نبي الله صار عند علي بن الحسين(عليهما السلام)، ثم صار عند محمد بن علي(عليهما السلام) «وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ»(3) فالزم هؤلاء أبدا و إياك و من ذكرت لك- فإذا خرج رجل منهم معه ثلاثمائة و بضعة عشر رجلا- و معه راية رسول الله(صلى الله عليه و آله) عامدا إلى المدينة حتى يمر بالبيداء، حتى يقول هكذا مكان القوم الذين يخسف بهم- و هي الآية التي قال الله «أَ فَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ- أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ- أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِينَ»(4) فإذا قدم المدينة أخرج محمد بن الشجري على سنة يوسف ثم يأتي الكوفة فيطيل بها المكث- ما شاء الله أن يمكث حتى يظهر عليها: ثم يسير حتى يأتي العذراء هو و من معه- و قد لحق به ناس كثير و السفياني يومئذ بوادي الرملة، حتى إذا التقوا و هم يوم الأبدال- يخرج أناس كانوا مع السفياني من شيعة آل محمد(صلى الله عليه و آله)، و يخرج ناس كانوا مع آل محمد(صلى الله عليه و آله) إلى السفياني فهم من شيعته حتى يلحقوا بهم- و يخرج كل ناس إلى رايتهم و هو يوم الأبدال.

قال أمير المؤمنين(عليه السلام): و يقتل يومئذ السفياني و من معه حتى لا يترك منهم مخبر- و الخائب يومئذ من خاب من غنيمة كلب، ثم يقبل إلى الكوفة فيكون منزله بها، فلا يترك عبدا مسلما إلا اشتراه و أعتقه، و لا غارما

ص: 121

إلا قضى دينه، و لا مظلمة لأحد من الناس إلا ردها، و لا يقتل منهم عبد إلا أدى ثمنه دية مسلمة إلى أهلها- و لا يقتل قتيل إلا قضى عنه دينه- و ألحق عياله في العطاء حتى يملأ الأرض قسطا و عدلا كما ملئت ظلما و جورا و عدوانا، و يسكنه هو و أهل بيته الرحبة و الرحبة إنما كانت مسكن نوح و هي أرض طيبة- و لا يسكن رجل من آل محمد(صلى الله عليه و آله) و لا يقتل إلا بأرض طيبة زاكية فهم الأوصياء الطيبون.

عياشى به سند خود از جابر جعفى از حضرت باقر(عليه السلام) آورده كه آن حضرت فرمودند: خانه نشين باش و البته ابداً دست و پايى مكن تا نشانه هايى را كه برايت ياد مى كنم در يك سال ببينى و بانگ زننده اى را بينى كه در دمشق ندا كند و فرو رفتنى در يكى از آبادى هاى آن، و قسمتى از مسجد آن فرو خواهد ريخت. پس هرگاه ديدى ترك ها از آن گذشتند و پيشروى كردند تا اينكه در جزيره فرود آمدند و روميان پيش آمدند تا دررمله فرود آمدند و آن سالى است كه در هر يك از سرزمين هاى عرب اختلاف خواهد بود و به راستى كه اهل شام در آن هنگام بر سه پرچم اختلاف كنند اصهب، ابقع و سفيانى. با بنى ذنب الحمار از قبيله مضر اختلاف مى كنند. دايى هاى سفيانى كه همراهش هستند از قبيله كلب خواهند بود. پس سفيانى و هم دستانش بر بنى ذنب الحمار پيروز خواهند شد و چنان كشته شوند كه هيچ كشته اى به مانند آن نبوده است و مردى كه از بنى ذنب الحمار است به دمشق مى آيد. پس او و همراهانش طورى كشته مى شوند كه كسى را آن طور نكشته باشند و اين است معنى آيه اى كه خداى متعال مى فرمايد: «حزب ها از ميان خود اختلاف كردند. پس واى بر كافران از ديدن روزى بزرگ» و سفيانى و هم دستانش آشكار مى شوند و به طورى است كه مقصودى جز كشتن آل محمّد(صلى الله عليه و آله) و شيعيانشان ندارند. پس به خدا سوگند لشكرى به كوفه مى فرستد و عده اى از شيعيان آل محمّد(صلى الله عليه و آله) را در كوفه مى كشد و به دار مى آويزد و پرچمى از خراسان مى آيد تا اينكه در ساحل رودخانه دجله مستقر مى شود. مرد ضعيفى از شيعيان با پيروانش [براى سركوبى سفيانى] خروج مى كند، پس در بيرون كوفه مغلوب مى گردد. [سفيانى] لشكرى را به مدينه مى فرستد، پس مردى را در آنجا مى كشد و مهدى و منصور از آنجا كوچ مى كنند و كوچك و بزرگ فرزندان پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم دستگير مى شوند و همكيشان به زندان مى افتند و لشكر در پى آن دو تن (مهدى و منصور) بيرون

ص: 122

مى رود. و [مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)] به سان موسى [كه از مصر گريخت] هراسان و نگران از مدينه بيرون مى رود تا به مكه مى رسد و لشكر هم در پى او مى روند و چون در بيداء - كه لشكر هلاكت است - منزل كنند، به زمين فرو روند وجز يك تن كه خبرشان را مى برد هيچ كدام جان سالم به در نمى برند. پس قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بين ركن و مقام به پا خيزد و نماز مى گذارد و در حالى كه وزيرش با اوست، روى برمى گرداند و مى گويد: اى مردم! ما خداوند را به يارىمى طلبيم بر هر كسى كه به ما ظلم كرده و حقمان را ربوده است. هر كه درباره خداوند با ما بحث دارد پس بداند كه من سزاوارترين افراد به خداوند هستم و هر كس درباره آدم با ما بحث دارد بداند كه من از همه به آدم نزديك ترم و هر كه درباره نوح گفتكو دارد پس من به نوح از همه نزديك ترم و هر كس درباره ابراهيم بحث دارد من از تمامى مردم به ابراهيم نزديك تر هستم و هر كه به نام محمّد(صلى الله عليه و آله) با ما بحث دارد پس من از همه مردم به محمّد(صلى الله عليه و آله) نزديك تر هستم و هر كه در مورد پيغمبران با ما گفتگو دارد، من از همه مردم به پيغمبران نزديك تر هستم و هر كه درباره كتاب خدا با ما گفتگو دارد بداند كه ما از تمامى افراد به كتاب خدا نزديك تر هستيم من [ما] و هر مسلمانى امروز گواهى دهيم كه همانا بر ما ظلم شده و آواره مان نموده اند و بر ما ستم كرده اند و از خانه و وطن و اموال و خاندان مان بيرون راندند و مقهور ساختند. مگر اينكه امروز از خداوند يارى مى خواهيم و هر مسلمانى را به يارى مى خوانيم و به خدا سوگند سيصد و سيزده مرد كه پنجاه زن نيز در ميان آن هاست، بدون وعده قبلى خواهند آمد و همچون ابرهاى پاييزى پى درپى در مكه جمع مى شوند و اين است آيه خداوند كه مى فرمايد: «هر جا كه باشيد، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد. محققاً او بر هر چيز تواناست.» پس مردى از آل محمّد(صلى الله عليه و آله) مى گويد: اين است آن آبادیی كه اهلش ستم پيشه اند. سپس، او با آن سيصد و ده و چند نفر كه بين ركن و مقام با او بيعت مى كنند، در حالى كه عهد پيامبر و پرچم و سلاح آن حضرت با اوست، با وزيرش از مكه بيرون مى آيند و در مكه نام و فرمان آن جناب از سوى آسمان ندا مى شود به طورى كه تمامى اهل زمين آن را مى شنوند. اسم او اسم پيامبر است. هر چه بر شما مشكل

ص: 123

شود، پيمان پيغمبر(صلى الله عليه و آله) پرچم و سلاحش و نفس زكيه از فرزندان حسين(عليه السلام) بر شما مشتبه نخواهد شد و چنانچه اين امر بر شما مشتبه بماند، آن صداىآسمانى به نام و فرمان او و معدودى از فرزندان محمّد صلى الله عليه و آله (كه به عنوان برپايى عدل و داد و تشكيل دولت حق خروج مى كنند) بر شما پوشيده نخواهد ماند زيرا آل محمّد(صلى الله عليه و آله) را پرچم و دولت معينى است و ديگران به پرچم هايى وابسته مى شوند (ديگران دولت هايى دارند) پس خانه نشين باش و از هيچ كدام از اينان ابداً پيروى مكن تا اينكه مردى از فرزندان حسين(عليه السلام) را بنگرى كه پيمان پيغمبر خدا(صلى الله عليه و آله) و پرچم و سلاح او همراه وى است. زيرا عهد و پيمان پيغمبر خدا به على بن الحسين(عليهما السلام) رسيد. سپس، به محمّدبن على(عليهما السلام) [خود آن حضرت] رسيد و [بعد از اين] خدا آنچه را بخواهد انجام مى دهد. پس، هميشه با اينان باش و از آنهايى كه برايت ياد كردم جداً بپرهيز. پس، هرگاه مردى از ايشان كه سيصد و سيزده نفر با وى بود و پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را همراه داشت به پاخاست و عازم مدينه شد [با او همراهى كن] و چون از بيابان بيداء بگذرد مى گويد: اينجا، جاى كسانى است كه به زمين فرو خواهند شد و اين است آيه اى كه خداوند عزوجل فرموده: «آيا كسانى كه مرتكب زشتى مى شوند ايمن هستند از اينكه خدا آنان را در زمين فرو برد يا بدون اينكه متوجه باشند عذاب بر آن ها فرا رسد يا هنگامى كه سرگرم رفت و آمدها هستند به ناگاه آنان را به مؤاخذه سخت بگيرد و آنان نتوانند بر قدرت حق غالب آيند؟» و هنگامى كه وارد مدينه شود محمّد (ابن) شجرى را همچون يوسف از زندان آزاد سازد. سپس، به سوى كوفه مى رود و مدتى طولانى (هرقدر كه خدا خواهد) در آنجا مى ماند تا اينكه بر آن غالب مى شود. آن گاه درحالى كه مردمان بسيارى به آن حضرت ملحق شده باشند، باهمراهانش به سوى عذراء كوچ مى كند. سفيانى در آن موقع در وادى رمله است كه دو لشكر با هم برخورد مى كنند و آن روز تغيير و تبديل است. جمعى از شيعيان آل محمّد(صلى الله عليه و آله) كه با سفيانى بوده اند، از آن ها جدا مى شوند و عده اى كه باآل محمّد(صلى الله عليه و آله) بوده اند، به سوى سفيانى بيرون مى روند. آنان از پيروان سفيانى هستند بنابراين به آن ها مى پيوندند و هر مردمى به سوى پرچم خودشان رو مى كنند و آن،

ص: 124

روز تبديل است. اميرالمؤمنين(عليه السلام) فرمود: و آن روز، سفيانى و همراهانش كشته مى شوند به طورى كه خبرآورنده اى هم از آنان باقى نخواهد ماند و زيان بار در آن روز كسى است كه از غنيمت قبيله كلب بى بهره باشد. سپس آن حضرت به كوفه مى آيد و منزلش در آنجا خواهد بود و هيچ برده مسلمانى را وانگذارد مگر اينكه، آن را بخرد و آزاد كند و هيچ بدهكارى را مگر اينكه قرضش را ادا كند و هر كس مظلمه اى نسبت به كسى از مردمان داشته باشد، آن را مسترد مى دارد و هيچ بنده اى از آن ها كشته نشود مگر اينكه ديه كامل او را به خاندانش مى پردازد و از هر مقتولى وامش را ادا مى كند و به وضع عائله اش رسيدگى مى نمايد تا اينكه زمين را پر از قسط و عدل مى سازد همچنان كه آكنده از ظلم و تجاوز شده باشد و خود و خاندانش در رحبه سكونت خواهند كرد و رحبه، محل سكونت نوح بوده و سرزمين پاكيزه اى است (و هيچ يك از آل محمّد(صلى الله عليه و آله) جز در سرزمين پاكيزه سكونت نكنند و كشته نشوند) كه آنان اوصياى پاكيزه پيغمبرند.

12. در كتاب اختصاص شيخ مفيد صفحه 256 و كتاب المحجه فيما نزل فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الحجة صفحه 53 تا 58 آمده است:

عَمْرُو بْنُ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ قَالَ قَالَ لِي أَبُوجَعْفَرٍ(عليه السلام) يَا جَابِرُ الْزَمِ الْأَرْضَ وَ لَا تُحَرِّكْ يَداً وَ لَا رِجْلًا حَتَّى تَرَى عَلَامَاتٍ أَذْكُرُهَا لَكَ إِنْ أَدْرَكْتَهَا أَوَّلُهَا اخْتِلَافُ وُلْدِ فُلَانٍ وَ مَا أَرَاكَ تُدْرِكُ ذَلِكَ وَ لَكِنْ حَدِّثْ بِهِ بَعْدِي وَ مُنَادٍ يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ وَ يَجِيئُكُمُ الصَّوْتُ مِنْ نَاحِيَةِ دِمَشْقَ بِالْفَتْحِ وَ يُخْسَفُ بِقَرْيَةٍ مِنْ قُرَى الشَّامِ تُسَمَّى الْجَابِيَةَ وَ تَسْقُطُ طَائِفَةٌ مِنْ مَسْجِدِ دِمَشْقَ الْأَيْمَنِ وَ مَارِقَةٌ تَمْرَقُ مِنْ نَاحِيَةِ التُّرْكِ وَ يَعْقُبُهَا مَرْجُ الرُّومِ وَ يَسْتَقْبِلُ إِخْوَانُ التُّرْكِ حَتَّى يَنْزِلُوا الْجَزِيرَةَ وَ يَسْتَقْبِلُ مَارِقَةُ الرُّومِ حَتَّى تَنْزِلَ الرَّمْلَةَ فَتِلْكَ السُّنَّةُ يَا جَابِرُ فِيهَا اخْتِلَافٌ كَثِيرٌ فِي كُلِّ أَرْضٍ مِنْ نَاحِيَةِ الْمَغْرِبِ فَأَوَّلُ أَرْضِ الْمَغْرِبِ أَرْضٌ تَخْرَبُ الشَّامُ يَخْتَلِفُونَ عِنْدَ ذَلِكَ عَلَى ثَلَاثِ رَايَاتٍ رَايَةِ الْأَصْهَبِ وَ رَايَةِ الْأَبْقَعِ وَ رَايَةِ السُّفْيَانِيِّ فَيَلْقَى السُّفْيَانِيُّ الْأَبْقَعَ فَيَقْتَتِلُونَ فَيَقْتُلُهُ وَ مَنْ مَعَهُ وَ يَقْتُلُ الْأَصْهَبَ ثُمَّ لَا يَكُونُ هَمُّهُ إِلَّا الْإِقْبَالَ نَحْوَ الْعِرَاقِ وَ يَمُرُّ جَيْشُهُ بِقِرْقِيسَا فَيَقْتُلُونَ بِهَا مِائَةَ أَلْفِ رَجُلٍ مِنَالْجَبَّارِينَ وَ يَبْعَثُ السُّفْيَانِيُّ جَيْشاً إِلَى الْكُوفَةِ وَ عِدَّتُهُمْ سَبْعُونَ أَلْفَ رَجُلٍ فَيُصِيبُونَ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ قَتْلًا وَ صَلْباً وَ سَبْياً فَبَيْنَا هُمْ كَذَلِكَ إِذْ أَقْبَلَتْ رَايَاتٌ مِنْ نَاحِيَةِ خُرَاسَانَ تَطْوِي الْمَنَازِلَ طَيّاً حَثِيثاً وَ مَعَهُمْ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ خَرَجَ رَجُلٌ مِنْ مَوَالِي أَهْلِ الْكُوفَةِ فَيَقْتُلُهُ أَمِيرُ جَيْشِ السُّفْيَانِيِّ بَيْنَ الْحِيرَةِ وَ الْكُوفَةِ وَ يَبْعَثُ السُّفْيَانِيُّ بَعْثاً إِلَى الْمَدِينَةِ فَيَنْفِرُ الْمَهْدِيُّ مِنْهَا إِلَى مَكَّةَ فَبَلَغَ أَمِيرَ جَيْشِ السُّفْيَانِيِّ أَنَّ الْمَهْدِيَّ قَدْ خَرَجَ مِنَ الْمَدِينَةِ فَيَبْعَثُ جَيْشاً عَلَى أَثَرِهِ فَلَا يُدْرِكُهُ حَتَّى يَدْخُلَ مَكَّةَ «خائِفاً يَتَرَقَّبُ» عَلَى سُنَّةِ مُوسَى بْنِ

ص: 125

عِمْرَانَ علیهما السلام وَ يَنْزِلُ أَمِيرُ جَيْشِ السُّفْيَانِيِّ الْبَيْدَاءَ فَيُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ يَا بَيْدَاءُ أَبِيدِي الْقَوْمَ فَيُخْسِفُ بِهِمُ الْبَيْدَاءَ فَلَا يُفْلِتُ مِنْهُمْ إِلَّا ثَلَاثَةٌ يُحَوِّلُ اللَّهُ وُجُوهَهُمْ فِي أَقْفِيَتِهِمْ وَ هُمْ مِنْ كَلْبٍ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها» الْآيَةَ قَالَ وَ الْقَائِمُ يَوْمَئِذٍ بِمَكَّةَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْبَيْتِ الْحَرَامِ مُسْتَجِيراً بِهِ يُنَادِي يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ وَ مَنْ أَجَابَنَا مِنَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ وَ نَحْنُ أَوْلَى النَّاسِ بِاللَّهِ وَ بِمُحَمَّدٍ ص فَمَنْ حَاجَّنِي فِي آدَمَ فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِآدَمَ وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي نُوحٍ فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِنُوحٍ وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي إِبْرَاهِيمَ فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ ع وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي مُحَمَّدٍ(صلى الله عليه و آله) فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِمُحَمَّدٍ ص وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي النَّبِيِّينَ فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِالنَّبِيِّينَ أَ لَيْسَ اللَّهُ يَقُولُ فِي مُحْكَمِ كِتَابِهِ «إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِينَ ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ» فَأَنَا بَقِيَّةٌ مِنْ آدَمَ وَ خِيَرَةٌ [ذَخِيرَةٌ] مِنْ نُوحٍ وَ مُصْطَفًى مِنْ إِبْرَاهِيمَ وَ صَفْوَةٌ مِنْ مُحَمَّدٍ ص أَلَا وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي كِتَابِ اللَّهِ فَأَنَا أَوْلَى بِكِتَابِ اللَّهِ أَلَا وَ مَنْ حَاجَّنِي فِي سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ وَ سِيرَتِهِ فَأَنَا أَوْلَى النَّاسِ بِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ وَ سِيرَتِهِ فَأَنْشُدُ اللَّهَ مَنْ سَمِعَ كَلَامِي الْيَوْمَ لَمَّا أَبْلَغَهُ الشَّاهِدُ مِنْكُمُ الْغَائِبَ وَ أَسْأَلُكُمْ بِحَقِّ اللَّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ وَ حَقِّي فَإِنَّ لِي عَلَيْكُمْ حَقَّ الْقُرْبَى بِرَسُولِ اللَّهِ لَمَّا أَعَنْتُمُونَا وَ مَنَعْتُمُونَا مِمَّنْ يَظْلِمُنَا فَقَدْ أُخِفْنَا وَ ظُلِمْنَا وَ طُرِدْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَ أَبْنَائِنَا وَ بُغِيَ عَلَيْنَا وَ دُفِعْنَا عَنْ حَقِّنَا وَ آثَرَ عَلَيْنَا أَهْلُ الْبَاطِلِ فَاللَّهَ اللَّهَ فِينَا لَا تَخْذُلُونَا وَ انْصُرُونَا يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَيَجْمَعُ اللَّهُ لَهُ أَصْحَابَهُ ثَلَاثَ مِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا فَيَجْمَعُهُمُ اللَّهُ لَهُ عَلَى غَيْرِ مِيعَادٍ قُزَعَ كَقُزَعِ الْخَرِيفِ وَ هِيَ يَا جَابِرُ الْآيَةُ الَّتِي ذَكَرَهَا اللَّهُ «أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَدِيرٌ» فَيُبَايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ وَ مَعَهُ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) قَدْ تَوَارَثَهُ الْأَنْبِيَاءُ عَنِ الْآبَاءِ وَ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يَا جَابِرُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ(عليهما السلام) يُصْلِحُ اللَّهُ لَهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ فَمَا أَشْكَلَ عَلَى النَّاسِ مِنْ ذَلِكَ يَا جَابِرُ وَ لَا يُشْكِلَنَّ عَلَيْهِمْ وِلَادَتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) وَ وِرَاثَتُهُ الْعُلَمَاءَ عَالِماً بَعْدَ عَالِمٍ فَإِنْ أَشْكَلَ عَلَيْهِمْ هَذَا كُلُّهُ فَإِنَّ الصَّوْتَ مِنَ السَّمَاءِ لَا يُشْكِلُ عَلَيْهِمْ إِذَا نُودِيَ بِاسْمِهِ وَ اسْمِ أَبِيهِ وَ اسْمِ أُمِّه.

از عمروبن ابى المقدام از جابر جعفى آورده كه گفت: حضرت باقر(عليه السلام) به من فرمود: بر جايت بنشين و هيچ دست و پاى مكن تا آن گاه كه علامت هايى را كه برايت ياد مى كنم ببينى. اگر آن زمان را درك كنى، نخستين آن ها اختلاف فرزندان فلان استو من نمى بينم كه تو به آن روزگار برسى ولى پس از من اين حديث را بگوى. [و ديگر از علامت ها] منادى است كه از آسمان ندا مى كند و صدا از ناحيه دمشق بلند مى شود و نويد پيروزى مى دهد و در يكى از آبادى هاى شام كه جابيه نام دارد، فرورفتگى پديد مى آيد و بخشى از سمت راست مسجد دمشق فرو مى ريزد و گروهى از ترك ها شورش مى نمايند و در پى آن،

ص: 126

اوضاع روم آشفته مى شود و برادران ترك پيش مى آيند تا اينكه در جزيره، فرود مى آيند و شورشيان روم پيشروى نموده و در رمله منزل مى گيرند.

اى جابر، در آن سال در هر سرزمينى از ناحيه غرب اختلاف بسيار خواهد بود. پس نخستين سرزمينى كه از ناحيه غرب خراب مى شود، شام است. در آن هنگام بر سه پرچم اختلاف مى نمايند، پرچمى سرخ و سفيد و پرچم ديگر سياه و سفيد و پرچم سفيانى. پس، سفيانى با پرچم سياه و سفيد برخورد مى كند و باهم به مقاتله و نبرد مى پردازند. آن پرچم دار و تمام همراهانش را به قتل مى رساند. سپس صاحب پرچم سرخ و سفيد را به قتل مى رساند. آن گاه، جز اين هدفى ندارد كه به سوى عراق پيشروى كند و لشكريانش از قرقيسا مى گذرند كه صد هزار تن از سركشان و ستمگران در آنجا به هلاكت مى رسند و سفيانى لشكرى به سوى كوفه مى فرستد كه تعداد آن ها هفتاد هزار مرد جنگى است. پس، آن ها به كشتن و دارزدن و اسيركردن اهل كوفه مى پردازند و در همين اثنا كه سرگرم اين فجايع هستند، پرچم هايى از ناحيه خراسان پيش مى آيد كه به سرعت منزل ها را پشت سر مى گذارند. با ايشان، چند تن از اصحاب حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند و مردى از موالى اهل كوفه خروج مى كند كه فرمانده لشكر سفيانى او را بين حيره و كوفه به قتل مى رساند. آن گاه، سفيانى عده اى را به مدينه مى فرستد. پس، حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از آنجا به سوى مكه مى رود. (كوچ مى كند). به فرمانده لشكر سفيانى خبر مى رسد كه حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از مدينه بيرون رفته، سپاهى در پى آن بزرگوار روانه مى سازد كه به او نمى رسد تا اينكه آنحضرت با ترس و هراس همچون موسى بن عمران(عليه السلام) داخل مكه مى شود و فرمانده سپاهيان سفيانى در بيابان بيداء فرود مى آيد. پس منادى از سوى آسمان بانگ مى زند: اى بيداء اين گروه را نابود كن. زمين بيداء آن ها را در كام خود فرو مى برد و جز سه تن كسى از آن ها باقى نمى ماند. خداوند صورت هاى آن سه تن را به پشت برمى گرداند و آنان از قبيله كلب مى باشند و درباره شان اين آيه نازل شده: «اى كسانى كه كتاب آسمانى به شما داده شده به آنچه ما نازل كرديم، كه آنچه نزد خود داريد را تصديق مى كند، ايمان آريد پيش از آنكه

ص: 127

صورت هايى را تغيير دهيم و آن ها را به پشت برگردانيم»(1) آن گاه حضرت فرمودند: و قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آن روز در مكه است، به بيت اللّه الحرام تكيه زده و به آن پناهنده شده و ندا مى كند: (اى مردم) ما از خداوند و هر كس از مردم كه دعوتمان را اجابت كند يارى مى خواهيم كه ما خاندان پيغمبر شماييم و ما سزاوارترين و نزديك ترين مردم به خدا و رسولش هستيم. پس هر كس درباره آدم(عليه السلام) با من بحث دارد بداند كه من از همه به آدم(عليه السلام) نزديك تر هستم و هر كه درباره نوح(عليه السلام) گفتگو دارد پس من به نوح(عليه السلام) از همه نزديك تر هستم و هر كس درباره ابراهيم(عليه السلام) بحث دارد من از تمامى مردم به ابراهيم(عليه السلام) نزديك تر هستم و هر كه به نام محمّد(صلى الله عليه و آله) با من بحث دارد پس من از همه مردم به محمّد(صلى الله عليه و آله) نزديك تر هستم و هر كه در مورد پيغمبران با من احتجاج دارد، من از همه مردم به پيغمبران سزاوارترم. مگر نه اين است كه خداوند در كتاب محكم خويش مى فرمايد: «همانا خداوند آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر جهانيان برترى داد، ذريه اى كه بعضى از بعضى ديگر پديد آمدند و خداوند شنوا و داناست.»(2) و من بازمانده آدم(عليه السلام) و ذخيره نوح(عليه السلام) وبرگزيده اى از ابراهيم(عليه السلام) و عصاره اى از محمّد(صلى الله عليه و آله) هستم. آگاه باشيد! هر كس درباره كتاب خدا با من بحث كند پس، بداند كه من از همه مردم به كتاب خدا نزديك تر هستم. هر كس درمورد سنت و سيرت رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) با من بحث دارد بداند كه من از تمامى مردم به سنت و سيرت پيامبر(صلى الله عليه و آله) خدا نزديك تر هستم. هر كس سخنم را امروز شنيد او را به خدا سوگند مى دهم كه حاضرانتان به غايبانتان برسانند و شما را به حق خدا و حق رسولش (و حق خودم) سوگند مى دهم (كه مرا بر شما خويشاوندى به رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) است) كه ما را يارى دهيد و ظلم كنندگان به حق ما را از ما دور سازيد كه همانا ما (خاندان پيامبر(صلى الله عليه و آله)) ترسانيده شده ايم و بر ما ظلم گرديده و از شهر و ديار و فرزندانمان آواره گشته ايم. به ما تعدى شده و ما را از حق خويش دور ساخته اند و اهل باطل را بر ما مقدم

ص: 128

داشتند. پس، خدا را خدا را درباره ما كه خوارمان مسازيد و ياريمان كنيد كه خداوند ياريتان خواهد كرد.

آن گاه، خداوند سيصد و سيزده مرد اصحابش را برايش جمع خواهد ساخت كه بدون قرار قبلى همچون قطعه هاى ابر پاييزى آن ها را گرد مى آورد و اين است اى جابر، معنى آيه اى كه خداوند مى فرمايد: «هرجا كه باشيد خداوند همه شما را گرد خواهد آورد. محققاً خدا بر همه چيز تواناست.»(1) پس بين ركن و مقام با او بيعت مى كنند و عهدنامه اى از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) با اوست كه فرزندان [پيغمبر] آن را از پدرانشان به ارث برده اند. اى جابر و قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردى از فرزندان حسين(ابن على)(عليهما السلام) است. خداوند كار او را در يك شب برايش اصلاح مى فرمايد. پس اى جابر، هر چه بر مردم مشكل شود، اينكه او از فرزندان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و وارث علماست (عالمى پس از عالم ديگر) بر آن ها مشكل و مشتبه نشود و اگر همه اين ها بر آنان دشوار گردد، آن بانگ از سوی آسمان برايشان مشتبه نخواهد شد.آن گاه كه به نام او و نام پدرش و مادرش بانگ زده شود.

13. در تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 140 حدیث 428، تفسیر برهان مجلد 2 صفحه 164 حدیث 11، تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 166 حدیث 117، مجمع البیان مجلد 1 صفحه 231، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 201، اثبات الهداة مجلد 3 صفحه 524، المحجة فیما نزل فی الحجة(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صفحه 25 و بحارالانوار مجلد 52 صفحه 291 آمده است:

في مجمع البيان قال الرضا(عليه السلام) و ذلك و الله ان لو قام قائمنا يجمع الله اليه جميع شيعتنا من جميع البلدان.

حضرت امام رضا(عليه السلام) درباره ی آیه ی فوق فرمودند: (تأویل این آیه زمانی است که حضرت) قائم(عليه السلام) ما قیام نماید و همه ی شیعیان ما از همه ی شهرها به دور او جمع می شوند.

ص: 129

می آیند که مقاوم باشند و همیشه در بلاها بگویند «إنّا لله وَ إنّا إلیه الراجعون» و صابر باشند. اگر چنین شوند آن وقت خداوند بر آن ها درود می فرستد «اولئک علیهم صلوات من ربهم و رحمة و اولئک هم المهتدون» و خداوند رحمتش را شامل حال آن ها می کند و این رحمت، رحمت خاص خداوند است و اما رحمت عام خداوند شامل جماد و نبات و حیوان و انسان و ملائکة و ... همه می شود.

علامه محمدبن یعقوب کلینی در اصول کافی مجلد 3 صفحه 224 و ملا محسن فیض کاشانی در تفسیر صافی مجلد1 صفحه 153 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(عليه السلام) قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ يُصَابُ بِمُصِيبَةٍ فَيَسْتَرْجِعُ عِنْدَ ذِكْرِهِ الْمُصِيبَةَ وَ يَصْبِرُ حِينَ تَفْجَأُهُ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ كُلَّمَا ذَكَرَ مُصِيبَتَهُ فَاسْتَرْجَعَ عِنْدَ ذِكْرِ الْمُصِيبَةِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ كُلَّ ذَنْبٍ اكْتَسَبَ فِيمَا بَيْنَهُمَا

امام باقر(عليه السلام)فرمودند: هیچ بنده ای نیست که دچار مصیبت شود، پس استرجاع بگوید «إنّا لله وَ إنّا الیه الراجعون» هر زمانی که از آن مصیبت یاد می کند استرجاع بگوید و در هنگام مصیبت صبر کند خداوند متعال گناهان گذشته ی او را می بخشد و هر وقت آن مصیبت را به یاد آورد و باز استرجاع بگوید، خداوند متعال همه ی گناهانی که بین مصیبت و استرجاع انجام داده است را ببخشد و بیامرزد.

گر مراقب باشی و بیدار تو *** هر دمی بینی جزای کار تو

چون که از بد دل سیاه و تیره شد *** فهم کن کاین جا نیابد خیر و شر

با کمال تیرگی حق واقعات *** می نماید تا روی راه نجات

و خداوند در قرآن کریم، سوره انسان آیه 12 می فرمایند:

و جزاهم بما صبروا جنة و حریراً

به آن ها (در مقابل) صبری (که در دنیا) کردند، خداوند بهشت را با لباس های فاخر حریر عنایت فرماید

در بحارالانوار مجلد64 صفحه 237 آمده است:

قال الصادق(عليه السلام): وَ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) قَالَ: إِنَّ فِي الْجَنَّةِ لَمَنْزِلَةً لَا يَبْلُغُهَا الْعَبْدُ إِلَّا بِبَلَاءٍ فِي جَسَدِهِ.

امام صادق(عليه السلام) فرمودند: در بهشت منزلت، درجه و مکانی است که هیچ بنده ای به آن نمی رسد مگر این که بلایی بر بدن او وارد شود.

در بحارالانوار مجلد 64 صفحه 212 و کافی مجلد 2 صفحه 255 حدیث 15 آمده است:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا ... عَبْدِاللَّهِ بْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ: شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) مَا أَلْقَى مِنَ الْأَوْجَاعِ وَ كَانَ مِسْقَاماً فَقَالَ لِي: يَا عَبْدَاللَّهِ لَوْ يَعْلَمُ الْمُؤْمِنُ مَا لَهُ مِنَ الْأَجْرِ فِي الْمَصَائِبِ لَتَمَنَّى أَنَّهُ قُرِضَ بِالْمَقَارِيضِ.

امام صادق(عليه السلام) فرمودند: اگر مؤمن بداند چه قدر ثواب و اجر دارد (در بلاها) هر آیینه تمنّا می کرد و می خواست و می گفت: ای کاش مرا با قیچی در دنیا ریز ریز می کردند.

زیر هر رنج است گنجی معتبر *** خار دیدی چشم بگشا گل نگر

حضرت سید الشهدا(عليه السلام) در مدینه سر قبر رسول خدا(صلى الله عليه و آله) پس از گریه کردن زیاد می فرمودند:

و إن لك في الجنان لدرجات لن تنالها إلا بالشهادة.(1)بهشت دارای درجاتی است که انسان به آن نمی رسد مگر به شهادت (مگر کشته شدن در راه خداوند)

نازپرورده تنعم نبرد راه کمال *** عاشقی شیوه ی رندان بلاکش باشد

در بلاها می کشم من ناز او *** مات اویم مات اویم مات او

در تفسیر صافی، مجلد 1 صفحه 153 به نقل از تفسیر مجمع البیان مجلد 1 صفحه 204 آمده است:

ص: 134

و في المجمع: عن النبيّ(صلى الله عليه و آله) من استرجع عند المصيبة جبر اللَّه مصيبته و أحسن عقباه و جعل له خلفاً صالحاً يرضيه، و قال قال من أصيب بمصيبة فأحدث استرجاعاً و ان تقادم عهدها كتب اللَّه له من الأجر مثله يوم أصيب.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: هر کس به هنگام روی دادن مصیبتی کلمه ی استرجاع (إنّا لله وَ إنّا إلَیهِ راجعون) را بگوید خداوند متعال مصیبت او را جبران می کند و عاقبتش را خیر می گرداند و برای او خَلَف صالحی قرار می دهد که خشنود باشد.

همچنین رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: هر کس گرفتار مصیبتی شود و کلمه ی استرجاع را بگوید، اگرچه زمان مصیبت گذشته باشد خداوند متعال ثوابی به او می دهد مثل ثواب روزی که مصیبت تازه (بر او) وارد شده بود.

اصول کافی مجلد 3 صفحه 224 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 153 آمده است:

عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) قَالَ: مَنْ ذَكَرَ مُصِيبَتَهُ وَ لَوْ بَعْدَ حِينٍ فَقَالَ «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ»(1) وَ« الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» (2) اللَّهُمَّ آجِرْنِي عَلَى مُصِيبَتِي وَ أَخْلِفْ عَلَيَّ أَفْضَلَ مِنْهَا كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ مَا كَانَ عِنْدَ أَوَّلِ صَدْمَةٍ.

حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: هرکس از مصیبتی یاد کند که قبلاً به آن مبتلا شده است، اگرچه مدتی از آن گذشته است و بگوید «إنّا لله وَ إنّا إلیهِ راجعون» و بگوید «الحمد لله ربِّ العالمین» و می گوید: اللَّهُمَّ آجِرْنِي عَلَى مُصِيبَتِي وَ أَخْلِفْ عَلَيَّ أَفْضَلَ مِنْهَا پروردگارا به من در این مصیبتی که بر ما وارد شده است اجر و ثواب بده و برای من اجر و مزدی بهتر از آن قرار بده؛ برای اجری مانند آن که در ابتدای اصابت آن صدمه این جملات را می گفت، هست.

در خصال شیخ صدوق(رحمة الله) باب 4 صفحه 229 حدیث 49، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 153 و تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 69 حدیث 128 آمده است:

عن أبي عبد الله(عليه السلام) قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) أربع من كن فيه كان في نور الله الأعظم: من كان عصمة أمره شهادة أن لا إله إلا الله- و أن محمدا رسول الله(صلى الله عليه و آله) و من إذا أصابته مصيبة قال: «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ» و من إذا أصاب خيرا- قال: الحمد لله و من إذا أصاب خطيئة- قال: أستغفر الله و أتوب إليه

ص: 135

امام صادق(عليه السلام) فرمودند: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: در هرکس چهار چیز باشد، او در بزرگترین نور الهی است: کسی که گواهی دهد به شهادت لا اله الا الله و شهادت بدهد که من رسول الله هستم و هرگاه مصیبتی برای او پیش آید بگوید «إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ» و هنگامی که برای آن ها خیری پیش آید بگوید الحمدلله و اگر از آن ها خطایی سر زد بلافاصله بگوید أستغفر الله و أتوب إليه

اگر او لال باشد و زبان نداشته باشد با زبان بی زبانی می گوید یا الله یا الله یا الله. اگر یا الله را بلد نباشد، ای خدا می گوید.

هر کس به زبانی سخن از وصف تو گوید *** بلبل به غزل خوانی و قمری به ترانه

گه معتکف دیرم و گه ساکن مسجد *** یعنی که تو را می طلبم خانه به خانه

اینجا برای تکمیل بحث به چند آیه ی قرآن اشاره می کنیم:

1. سوره روم، آیه 33

وَ إِذا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنيبينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا أَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذا فَريقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُون

مردم هرگاه به رنج و الم سخت مبتلا می شوند در آن حال خداوند را می خوانند و به درگاه او تضرع و زاری می کنند و با اخلاص به سوی او برمی گردند و پس از آن که خداوند از رحمت خود به آن ها چشانید (و آن ها را نجات داد) باز گروهی از آن ها به خداوند شرک می آورند.

2. سوره انعام، آیه 42

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُون ما به سوی امت هایی که پیش از تو بودند رسولانی را فرستادیم آن ها را به شدت رنج و ناراحتی مواجه ساختم شاید به تضرع درآیند (و در تضرع خداوند را بیابند).

3. سوره نحل، آیات 53 و 54

وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْئَرُونَ (53) ثُمَّ إِذا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذا فَريقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُون(54)

و آنچه از نعمت ها دارید، همه از سوی خداوند است و هنگامی که ناراحتی به شما می رسد، فقط او را می خوانید اما هنگامی که ناراحتی و رنج را از شما برطرف می سازد ناگاه گروهی از شما برای پروردگارشان همتا قائل می شوند.

4. سوره زمر، آیه 8

وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعا رَبَّهُ مُنيباً إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ نَسِيَ ما كانَ يَدْعُوا إِلَيْهِ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَنْداداً

ص: 137

هنگامی که انسان را زیانی رسد، پروردگار خود را می خواند و به سوی او بازمی گردد، اما هنگامی که نعمتی از خود به او عطا کند، آنچه را به خاطر آن قبلاً خدا را می خواند از یاد می برد و برای خداوند همتایی قرار می دهد.

این بلاها روشن کردن وجدان است و این زمانی است که هواهای نفسانی بر نفس اماره و عقل آدمی مسلط شده است و فطرت و وجدان را محجوب کرده است. این مبتلا به درد شدن یک وجهش حرکت به سمت خداوند و مقرب شدن است و وجه دیگرش بیدار شدن و دور نشدن از مسیر و سبیل توحید است.

و هر که او بیدارتر پر دردتر *** هر که او هشیارتر رخ زردتر

گریه و زاری که در بیماری است *** وقت بیماری همه بیداری است

پس بدان این اصل را ای اصل جو *** هر که را درد است او برده است بو

در بحار الانوار مجلد 11 صفحات 69 حدیث 29 آمده است:... عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) قَالَ: إِنَ أَشَدَّ النَّاسِ بَلَاءً الْأَنْبِيَاءُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ ثُمَّ الَّذِينَ يَلُونَهُمْ ثُمَّ الْأَمْثَلُ فَالْأَمْثَلُ.

امام صادق فرمودند: به درستی که شدیدترین بلا بر انبیا است...

شخصی خدمت امام صادق(عليه السلام) آمد و اظهار کرد که من خدا را قبول ندارم. (ماتریالیست هستم.) حضرت فرمودند: تو چه کاره هستی؟ گفت: من ناخدای کشتی هستم. حضرت فرمودند: آیا تا به حال کشتی تو دچار طوفان شده است. گفت: آری. فرمودند: وقتی کشتی تو در معرض غرق شدن بود چه کردی و چه حالی داشتی؟ او گفت: به یک تکه چوب متوسل شدم و در آن حال امیدم را از دست ندادم بلکه به یک نیروی قوی ماوراء الطبیعی امیدوار بودم که می آید و مرا نجات می دهد. حضرت فرمودند: آن نیرو همان خداست که در دل ها جادارد. منتهی غفلت انسان را می گیرد و خدا را فراموش می کند و وقتی به بلا مبتلا شد، پرده ها کنار می رود و انسان می یابد که خدایی دارد.

1. در كتاب ينابيع المودة نوشته خواجه كلان قندوزى حنفى صفحه 421 چنين آمده است:

ص: 138

و فى سوره ی البقرة:«وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيءٍ مِنَ الخَوْفِ وَالجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَالأَنْفُسِ وَالثَّمَراتِ وَبَشِّرِ الصّابِرِينَ * أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ و أُولئِكَ هُمُ المُهْتَدُونَ» (1) عن محمّدبن مسلم عن جعفر الصادق(عليه السلام) قال ان قدام قيام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) علامات بلوى من اللّه للمؤمنين قلت و ما هى قال هذه الآية قال تعالى «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيءٍ مِنَ الخَوْفِ» من تلقهم بالاسقام و الجوع بغلاء اسعارهم و نَقصٍ مِنَ الأَموالِ بالقحط وَ الأنفُسِ بموت ذايع وَ الثَّمَراتِ بعدم المطر «وَ بَشِّرِ االصّابِرين» عند ذلك ثم قال يا محمّد هذا تأويله «وَ ما يَعلَمُ تأويلَه الاّاللّه والرّاسخون فِى العِلم و نحن الراسخون فى العلم» (2)

محمّدبن مسلم از جعفر صادق(عليه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت فرمودند: قبل از قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نشانه هايى است از جانب خدا براى مؤمنين و آن ابتلا به بلاست. عرض كردم: يابن رسول اللّه(صلى الله عليه و آله)، آن بلوا و امتحان كدام است؟ حضرت فرمودند: اين آيه «شما را آزمايش مى كنيم به چيزى از ترس» و الجوع ياگرسنگى به سبب گرانى نرخ ها و نقص در اموال، يعنى، كمى در مال و ثروت به وسيله قحطى، نقص در انفس (مرگ و مير شايع)، نقص در ثمرات به سبب نيامدن باران و بشارت بده به صابران در اين وقت. آن گاه فرمودند: اى محمّدبن مسلم، اين گفتار، تأويل اين آيه شريفه است: تأويل آن را فقط خدا و راسخان در علم مى دانند. و ما راسخان در علم هستيم.

همان طور که بارها متذکر شده ایم، قرآن دارای تنزیل و تأویل است که تأویلش را فقط راسخون فی العلم می دانند و راسخون فی العلم ائمه ی طاهرین یا چهارده معصوم(عليهم السلام) هستند و هر کس بخواهد از ظاهر گذر کرده و به باطن برسد، هر کس بخواهد از پوست به مغز برسد یک راه بیشتر ندارد و آن مراجعه به «راسخون فی العلم» و یا «و من عنده علم الکتاب» است. کسانی که علم به باطن دارند، کسانی که علم به تأویل دارند.

2. ابوجعفر محمّدبن جرير طبرى مفسر، محقق و مورخ بزرگ اهل سنت در كتاب دلائل الامامة صفحه 259 در مسند فاطمه، غیبت نعمانی، صفحه 259 باب 14 حدیث 6، اثباة الهداة مجلد 3 صفحه 734، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 167 حدیث 2، بحار الانوار مجلد 52 صفحه 228 و منتخب الاثر صفحه 453 آورده است:

ص: 139

اخبرنى ابوالحسين محمّدبن هارون قال حدثنى ابى قال حدثنا على محمّدبن همّام قال حدثنا عبداللّه بن جعفر الحميرى قال حدثنا احمدبن هلال قال حدثنى الحسن بن محبوب عن على بن رئاب و ابوايوب الخزاز، عن محمّدبن مسلم عن ابى عبداللّه عليه السلام قال: إن لقيام قائمنا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) علامات... سنة تجوع فيها الناس و يُصيبهم خوف شديد مِن القتل و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و إن ذلك فى كتاب اللّه ثم تلا هذه الآية: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيءٍ مِنَ الخَوْفِ وَالجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ وَالأَنْفُسِ وَالثَّمَراتِ وَبَشِّرِ الصّابِرِينَ»

حسن بن محبوب از ابن رئاب و سرانجام از محمّدبن مسلم و ايشان از حضرت صادق(عليه السلام) روايت مى كند كه: پيش از قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سالى كه در آن گرسنگى كشند و ترس شديد از جهت كشتار به آن ها مى رسد و كمبود در اموال و جان و ثمرات آن ها خواهد بود و اين است همان فرموده خداوند «يقيناً شما را مى آزماييم و با ابتلا به بلا. شما را آزمايشمى كنيم به چيزى از ترس خوف، خشك سالى (كه نتيجه آن گرسنگى است)، كاهش و نقص در مال ها، جان ها و ثمرات شما و بشارت بده به صابران.»

3. کمال الدین مجلد 2 صفحه 649، تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 142 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 153 آمده است:

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُاللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ عْنِ هِلَالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ وَ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِينٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) يَقُولُ إِنَّ قُدَّامَ الْقَائِمِ عَلَامَاتٍ تَكُونُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمُؤْمِنِينَ قُلْتُ وَ مَا هِيَ جَعَلَنِي اللَّهُ فِدَاكَ قَالَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ» يَعْنِي الْمُؤْمِنِينَ قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) «بِشَيْ ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ»(1) قَالَ يَبْلُوهُمْ بِشَيْ ءٍ مِنَ الْخَوْفِ مِنْ مُلُوكِ بَنِي فُلَانٍ فِي آخِرِ سُلْطَانِهِمْ وَ الْجُوعِ بِغَلَاءِ أَسْعَارِهِمْ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ قَالَ كَسَادُ التِّجَارَاتِ وَ قِلَّةُ الْفَضْلِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَنْفُسِ قَالَ مَوْتٌ ذَرِيع وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَرَاتِ قَالَ قِلَّةُ رَيْعِ مَا يُزْرَعُ «وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ» عِنْدَ ذَلِكَ بِتَعْجِيلِ خُرُوجِ الْقَائِمِ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ثُمَّ قَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ(صلى الله عليه و آله) هَذَا تَأْوِيلُهُ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ «وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ» (2)

محمّدبن مسلم مى گويد: از امام ششم(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمودند: پيش از آمدن قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نشانه هايى از طرف خداى عزوجل براى مؤمنان عيان شود. عرض كردم: خدا مرا به قربانت كند، آن نشانه ها چيست؟ فرمودند: آن فرموده خداوند است كه همانا شما را گرفتار كنيم مقصود از آن،

ص: 140

مؤمنان است پيش از ظهور قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به چيزى از ترس و گرسنگى و نقصان مال و جان و ثمرات و مژده بده صابران را. مى فرمايد شما را گرفتار كنيم به ترس از ياد پادشاهان بنى فلان در آخر سلطنت آن ها و گرسنگى به واسطه گرانى نرخ ها، نقصان اموال به واسطه كسادى تجارت، كمى سود و نقصان نفوس به واسطه مرگ و مير فراوان، نقصان ثمرات به واسطه كمى برداشت محصولات زراعتى و مژده بده صابران را در اين موقع به تعجيل ظهور قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سپس، فرمود: اى محمّد، اين است تأويل آن آيه كه خداوند مى فرمايد: تأويل آن را جز خدا و راسخان در علم كسى نمى داند.4. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 68 حدیث 125، بحارالانوار مجلد 13 صفحه 162 و مجلد 52 صفحه 229 باب 25 حدیث 94، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 168، اثبات الهداة مجلد 7 صفحه 432، تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 142 حدیث 446 و غیبة نعمانی صفحه 260 باب 14 حدیث 7 آمده است:

عن الثمالی قال: سألت أباجعفر(عليه السلام) عن قول الله «لَنَبلونّکُم بشیءٍ مِنَ الخَوفِ وَ الجوعِ» قال: ذلک جوع خاص و جوع عام، فأمّا بالشّام فانه عام و أما الخاص بالکوفة یخصُّ و لا یعم ولکنه یخصّ بالکوفة أعداء آل محمد علیه الصلاة و السلام فیهلکهم الله بالجوع، و أما الخوف فإنّه عام بالشام و ذاک الخوفِ إذا قام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اما الجوع فقبل قیام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ذلک قوله «وَ لنبلونکم بشیءٍ من الخوف و الجوع...»

ابوحمزه ثمالی می گوید: از امام باقر(عليه السلام) از تفسیر آیه «لَنَبلونّکُم بشیءٍ مِنَ الخَوفِ وَ الجوعِ»پرسیدم. فرمودند: این گرسنگی دو قسم است: عام و خاص. اما گرسنگی در سرزمین شام عمومی است و گرسنگی در شهر کوفه خاص است و شامل همه نمی گردد. فقط ویژه ی دشمنان آل محمد(صلى الله عليه و آله) است و خداوند آنان را به گرسنگی نابود می سازد. اما ترس در شام عمومی است و آن هنگامی است که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما ظهور کند و اما گرسنگی پیش از قیام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و آن سخن خداوند است «لَنَبلونّکُم بشیءٍ مِنَ الخَوفِ وَ الجوعِ»(1)

ص: 141

عن اسماعیل بن زیاد السکونی، عن جعفربن محمد، عن ابیه، عن آبائه(عليهم السلام) قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) أربع من کُنَّ فیه کتبه الله من اهل الجنة: من کانت عصمته شهادت ان لا اله الّا الله و من إذا انعم الله علیه النعمة قال: الحمد لله و من إذا أصاب ذنباً قال: استغفر الله و من إذا اصابته مصیبة قال:« إنّا لله وَ إنّا إلیه الراجعون».

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: چهار چیز است که هر کس داشته باشد خداوند می نویسد نام او را از اهل بهشت کسی که شهادت به لا اله الّا الله بدهد و هنگامی که خداوند نعمتی را شامل حال او می گردد می گوید الحمد لله و هنگامی که گناهی از او سر می زند می گوید استغفر الله و هنگامی که مصیبتی بر او وارد می شود می گوید:« إنّا لله وَ إنّا إلیه الراجعون» و چه قدر زندگی با روح و ریحان و آرامش می شود وقتی که:

اول: ذکر لا اله الا الله را زیاد بگوید.

دوم: وقتی نعمتی از طرف خداوند به او رسید الحمد لله بگوید.

سوم: اگر (خدای ناکرده) گناهی از او سربزند، نادم و پشیمان شود و استغفر الله می گوید.

چهارم: اگر مصیبتی به او وارد شود بگوید: «إنّا لله وَ إنّا إلیه الراجعون»

آن وقت این بنده، بنده ی کاملی است. لذا اهل بهشت است. به تکاملی که اهل بهشت باید برسند تا بهشتی شوند، به آن تکامل رسیده است.

2. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 88، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 168، بحارالانوار مجلد 19 و مجلد 2 صفحه 16، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 153، تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 143 حدیث 451 و خصال شیخ صدوق صفحه 229 باب 4 حدیث 49 آمده است:

عن ابی علی المهلبیّ، عن ابی عبدالله قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) اربع من کنَّ فیه کان فی نور الله الاعظم: من کان عصمة أمره شهادة ان لا اله الّا الله و أنَّ محمداً رسول الله(صلى الله عليه و آله) و من إذا أصابته مصیبة قال« إنّا لله وَ إنّا إلیه الراجعون» و من إذا أصاب خیراً قال الحمد لله و من إذا أصاب خطیئة قال: استغفر الله و اتوب إلیه.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: چهار خصلت است که اگر در وجود کسی باشد او در نور اعظم خداوند قرار دارد کسانی که می گویند: لا اله الّا الله و محمدرسول الله(صلى الله عليه و آله) و کسی که چون مصیبتی بر او وارد شود بگوید «إنّا لله و إنّا إلیه الراجعون» و کسی که چون خیری به او

ص: 143

رسد، بگوید الحمد الله رب العالمین و کسی که چون گناهی از او سر بزند بگوید استغفر الله و اتوب إلیه.

3. تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 144 حدیث 454 و اصول کافی مجلد 3 صفحه 224 آمده است:

علی عن ابیه، عن ابن ابی عمیر، عن داودبن رزین، عن ابی عبدالله(عليه السلام) قال: من ذکر مصیبة و لو بعد حین فقال إنّا لله و إنّا إلیه الراجعون و الحمدلله رب العالمین اللهم اجرنی علی مصیبتی و اخلف علیّ افضل منها کان له من الاجر مثل ما کان عند اوّل صدمة.

امام صادق(عليه السلام) فرمودند: هر کس مصیبتی را یاد کند اگر چه مدتی از آن گذشته باشد پس بگوید «إنّا لله و إنّا إلیه الراجعون» و بگوید الحمد لله رب العالمین حمد مخصوص خداوند عالمیان است. خداوندا مرا اجر و ثواب بده به این مصیبتم و عوضی بهتر از آن به من بده. اجر او مانند کسی است که نخستین بار دچار صدمه و حسادت شده است.

4. در اصول کافی مجلد 3 صفحه 224 و نور الثقلین مجلد 1 صفحه 144 حدیث 453 و تفسیر علی بن ابراهیم قمی آمده است:

عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن ابن ابی عمیر، عن عبدالله بن سنان، عن معروف بن خربوذ، عن أبی جعفر(عليه السلام) قال: ما من عبد یصاب بمصیبته فیسترجع عند ذکره المصیبته و یصبر حین تفجاه الا غفر الله له ما تقدم من ذنبه کلما ذکر مصیبة فاسترجع عند ذکره غفر الله له کل ذنب فیما بینهما.

امام باقر(عليه السلام) فرمودند: هیچ بنده ای نیست که دچار مصیبت شود و کلمه ی استرجاع بگوید إنّا لله و إنّا إلیه الراجعون و زمانی هم که آن مصیبت را به یاد می آورد و استرجاع بگوید، خداوند متعال هر گناهی را که ما بین مصیبت و استرجاع گفته است انجام داده است می بخشد.

5. در تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 145 حدیث 459 آمده است:

و قال علیه السلام: من أصیب بمصیبة فأحدث استرجاعاً و ان تقادم عهدها کتب الله من الاجر مثل یوم أصیب.فرمودند: کسی که قبلاً به مصیبتی گرفتار گردیده و هرگاه به یادش آید و (بعد از مدتی طولانی) استرجاع کند و بگوید «إنّا لله و إنّا إلیه الراجعون» خداوند پاداش او را مثل همان اولی که مصیبت دیده به او می دهد.

ص: 144

6. در کتاب مقتضب الاثر صفحات 14 تا17، بحارالانوار مجلد 36 صفحه 217 حدیث 19، اثبات الهداة مجلد1 صفحه 709 باب 9 فصل 18 حدیث 149 و کتاب العوالم مجلد 15 جزء 3 باب 5 صفحه 89 حدیث 1 آمده است:

و روی عن محمدبن احمدبن عبیدالله الهاشمی قال: اخبرنی به بسرّ من رأی سنة تسع و ثلاثین و ثلاث مائة قال: حدّثنی أبی موسی عن عیسی، عن الزبیربن بکار، عن عتیق بن یعقوب، عن عبدالله بن ربیعة رجل من اهل مکّة قال: قال لی أبی: إِنّی محدّثک الحدیث فاحفظه عنّی و اکنفه علی ما دمت حیّاً و یأذن الله فیه بما یشاء. کنت مع من عمل مع ابن الزبیر فی الکعبة حدّثنی باسم الاوّل لا نهایة له، القائم علی کلّ نفس بما کسبت کان عرشه علی الماء ... و جعلهم شعوباً وَ قبائل وَ بیوتاً ... و هم ولد عبدالمطلب حفظة هذا البیت و عمّاره و ولادته و سکّانه ثُمَّ اختار من ذلک البیت نبیاً یقال له محمد(صلى الله عليه و آله) ... و یعضده باخیه و ابن عمّه و صهره و زوج ابنته و وصیّه فی اُمّته من بعده و حجّة الله علی خلقه ... هو القائم من بعده و الامام و الخلیفة فی اُمّته فلا یزال مبغضاً ... ثُمَّ القائم من بعده ابنه الحسن(عليه السلام) ... ثُمَّ یکون بعده الحسین(عليه السلام) امام عدل ... ثُمَّ یکون القائم من بعده ابنه علی(عليه السلام) سیدالعابدین و سراج المؤمنین ... ثُمَّ یکون الامام القائم بعده المحمود فعاله محمد(عليه السلام) باقر العلم ... ثُمَّ یکون بعده الامام جعفر(عليه السلام) و هو الصادق بالحکمة ناطق ... ثُمَّ الامام بعده ... موسی بن جعفر(عليهما السلام) ... ثُمَّ القائم بعده ابنه الامام علی(عليه السلام) الرضا المرتضی لدین الله ... ثُمَّ القائم بعده ابنه علی(عليه السلام) ... ثُمَّ القائم بعده الحسن(عليه السلام) وارث علم النبوة ...

ثُمَّ المنتظر بعده اسمه اسم النبی یأمر بالعدل و یفعله و ینهی عن المنکر و یجتنبه یکشف الله به الظلم و یجلو به الشکّ و العمی، یرعی الذئب فی ایّامه مع الغنم و یرضی عنه ساکن السماء و الطیر فی الجوّ و الحیتان فی البحار یاله من عبد ما أکرمه علی الله طوبی لمن اطاعه و ویل لمن عصاه، طوبی لمن قاتل بین یدیه فقتل أو قتل أولئک علیهم صلوات من ربّهم و رحمة و اولئک هُمُ المهتدون و اولئک هم المفلحون و اولئک هم الفائزون

ص: 145

طاهرین(عليهم السلام) دیده بودند و قبل از بعثت آن حضرت(صلى الله عليه و آله) منتظر ظهور ایشان بودند، اما وقتی آن حضرت(صلى الله عليه و آله) مبعوث به رسالت شدند، می دانستند که موعود همه ی کتب آسمانی همین رسول خدا(صلى الله عليه و آله) است، اما برای این که ریاست را از دست ندهند و به حُطام ناقابل دنیا برسند، آن حضرت(صلى الله عليه و آله) را کتمان کرده و منکر شدند (البته عده ای از علما و دانشمندان آن ها که در زمان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) بودند با همین آیات راهنمایی شدند و ایمان آوردند اما متأسفانه عده ای از علمای یهود و نصاری می دانستند که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) حق هستند اما ایمان نیاوردند و در حال حاضر نیز همین وضعیت ادامه دارد یعنی عده ای از علمای آنها می دانند رسول خدا(صلى الله عليه و آله) حق است اما ایمان نمی آورند و عده ای مثل باباخان عالم بزرگ یهودی که پس از مسلمان شدن کتاب منقول الرضاء(عليه السلام) یا اقامة الشهود فی ردّ الیهود را می نویسد و یا محمد صادق فخرالاسلام که از علمای دوره دیده در واتیکان بود و اساتیدی چون آبی تالو و کورکز را دیده بود پس از هدایت کتاب انیس الاعلام فی نصرة الاسلام را بنویسند.

وجه دوم: کسانی که پس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) آنچه در قرآن و بیانات رسول خدا آمده بود و با وجودی که می دانستند حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) حق است و پس از آن حضرت(صلى الله عليه و آله) امام و خلیفه و رهبر... اوست، اما در سقیفه ی بنی ساعده جمع شدند و با هوچی گری حقانیت حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) را منکر شدند، حتی عده ای آن قدر دنائت و پستی به خرج دادند مانند معاویة بن ابی سفیان و پیروان ناصبی او (نعوذ بالله) حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را لعن می کردند که قرآن می فرمایند« الذین یکتمون... یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون» پس تفسیر اصلی این آیه این است که خداوند لعنت می کند کسانی را که حقانیت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) و درحال حاضر حقانیت حضرت بقیة الله الاعظم، امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را منکر شده و حقانیت آن ها را می پوشانند.

1. آیة الله العظمی علامه فیض کاشانی در تفسیر نفیس صافی مجلد 1 صفحه 206 فرمودند:

كأحبار اليهود الكاتمين للآيات الشاهدة على أمر محمد و علي عليهما السلام و نعتهما و حليتهما و كالنواصب الكاتمين لما نزل في فضل علي عليه السلام وَ الْهُدى و كل ما يهدي إلى وجوب اتباعهما و الايمان بهما «مِنْ

ص: 147

بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ» في التوراة و غيره «أُولئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ يَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» أي الذين يتأتى منهم اللّعن عليهم من الملائكة و الثّقلين حتى أنفسهم فان الكافرين يقولون لعن اللَّه الكافرين.

کسانی که پنهان می کنند آنچه نازل کردیم از نشانه های حق (مانند علمای یهود که آیاتی را که در مورد حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و حضرت علی(عليه السلام) و وصف آن دو و خوبی هایشان را که در تورات آمده بود) کتمان کردند و مانند ناصبی ها که آنچه در فضیلت حضرت علی(عليه السلام) آمده بود انکار کردند و «و الهدی» و کتمان کردند، هر آنچه را که به سوی وجوب اطاعت از پیامبر(صلى الله عليه و آله) و حضرت علی(عليه السلام) و وجوب ایمان به آن دو هدایت می کرد.

«مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ» بعد از این که ما در تورات و کتاب های پیشین بر حقانیت آن دو و وجوب اطاعت از آن دو، نشانه هایی برای مردم بیان نموده بودیم.

«اولئک یلعنهم الله وَ یَلعَنَعُمُ اللاعِنون» کتمان کنندگان کسانی هستند که خداوند بر آنان لعن می کند و خودشان نیز لعن می کنند و ملائکه و انس و جن نیز بر آنان لعن می کنند و به راستی کافران نیز می گویند «لعن الله الکافرین» یعنی کافرین نیز می گویند بر کافران لعنت که کافران خودشان هستند.

دقت کنید دو طبقه لعن می شوند. طبقه ی اول اهل تورات و کتب دیگر که می دانستند این پیامبر همان موعود کتب آسمانی است اما منکر شدند و طبقه ی دوم کسانی که بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) می دانستند امیرالمؤمنین(عليه السلام) حق است اما منکر حقانیت ایشان شدند مثل ناصبی ها.

2. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 90 حدیث 142، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 271، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه155، بحارالانوار مجلد 1 صفحات 88 و 89 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 149 حدیث 474 آمده است:

عن عبدالله بن بکیر، عَمَّن حَدَّثه عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قوله تعالی «اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون» قال: نحن هم و قد قالوا هو امّ الأرض.

عبدالله بن بکیر از امام صادق(عليه السلام) روایت کرد که درباره ی آیه آن ها کسانی هستند که خداوند و لعنت کنندگان ایشان را لعنت می کنند حضرت(عليه السلام) فرمودند: ما هستیم (که کافران را لعنت می کنیم) و برخی گفته اند که اللاعنون همه ی موجودات روی (کره ی) زمین هستند.

ص: 148

یعنی همه ی موجودات روی کره ی زمین کسانی که راه هدایت انبیاء و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) را می بندند، لعنت می کنند.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 90 حدیث 137 آمده است:

عن ابن ابی عمیه عمَّن ذکره عن ابی عبدالله إنَّ الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدی فی علی(عليه السلام).

ابن ابی عمیه از حضرت صادق(عليه السلام) درباره ی این فرموده ی خداوند «کسانی که آنچه را که ما از دلایل و معجزات و بینات روشن نازل کردیم کتمان می کنند» فرمودند این آیه درباره ی حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) است. (که حقانیت آن حضرت(عليه السلام) را کتمان نمودند. همان طور که کشیش ها، خاخام ها و رهبان ها نگذاشتند اهل کتاب، شمس وجود خاتم الانبیاء(صلى الله عليه و آله) را قبول کنند. این ها نگذاشتند که حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) به عنوان امام و خلیفه ی بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) مردم را به خدا هدایت کنند.)

4. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 90 حدیث 138، بحارالانوار مجلد 1 صفحه 88 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 149 حدیث 474 آمده است:

عن حمران، عن ابی جعفر(عليه السلام) فی قول الله «إن الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدی من بعده ما بیناه للناس فی الکتاب» یعنی بذلک نحن و الله المستعان

حمران از امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند درباره ی این آیه «کسانی که آنچه را که ما ازدلایل و نشانه ها و آیات و هدایت را نازل کردیم، کتمان کردند، بعد از آن که در کتاب برای مردم روشن و بیان نمودیم» حضرت(عليه السلام) فرمودند آن آیه درباره ی ما (امامان و اهل بیت(عليهم السلام)) است به والله المستعان (که فضیلت ما را کتمان نمودند.)

همان طور که گفتیم این آیه درباره ی رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و امامان شیعه(عليهم السلام) و در حال حاضر درباره ی حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. هرکس منکر وجود آن حضرت بشود، ملعون است.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحات 90 و 91 حدیث 140 و اثبات الهداة مجلد 1 صفحه 262، بحارالانوار مجلد 21 صفحه 88، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 170 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 149 حدیث 475 آمده است:

ص: 149

عن بعض أصحابنا عن أبي عبد الله(عليه السلام) قال قلت له أخبرني عن قول الله«إِنَ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيِّناتِ وَ الْهُدى- مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ» قال: نحن يعنى بها وَ اللَّهُ الْمُسْتَعانُ، إن الرجل منا إذا صارت إليه لم يكن له- أو لم يسعه إلا أن يبين للناس من يكون بعده.

از بعضی از اصحاب ما از امام صادق(عليه السلام) روایت است که از آن حضرت درمورد تفسیر آیه«إِنَ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيِّناتِ وَ الْهُدى- مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ» سؤال کردم. فرمودند: مراد از نشانه ها و هدایت ما هستیم و خداوند یاری دهنده است. قطعاً وقتی به شخصی از خانواده ی ما امر امامت برسد، چاره ای ندارد جز این که امام بعد از خود را به مردم معرفی کند.

6. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی ذیل همین آیه صفحه 61 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 149 حدیث 478 آمده است:

و اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون قال: کل من قد لعنة الله من الجن و الانس یلعنهم

کسانی که خداوند آن ها را لعنت می کند و لعنت کنندگان آن ها را لعنت می نماید حضرت(عليه السلام) فرمودند: همه او را لعنت می کنند خداوند و جن و انس همه او را لعنت می نمایند.7. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 91 حدیث 141، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1 صفحه 149 حدیث 476، بحارالانوار مجلد 21 صفحه 88 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 170 آمده است:

و رواه محمدبن مسلم قال: هم اهل الکتاب

محمدبن مسلم این آیه را درباره ی علمای اهل کتاب می داند. (که حقیقت محمدیه(صلى الله عليه و آله)، علویه(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) را کتمان کردند.)

8. در تفسیر لاهیجی مجلد 1 صفحه 141 آمده است: در تفسیر عیاشی به نقل از امام باقر(عليه السلام) و امام صادق(عليه السلام) روایت شده است که منظور این آیه وجود اقدس حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه معصومین(عليهم السلام) هستند که دشمنان سعی در کتمان نام آنان می کنند. (که برای چهار روز حطام ناقابل دنیا لعنت را پذیرفتند.)

9. در تفسیر اطیب البیان مجلد 2 صفحه 267 آمده است:

ص: 150

«مِن بعد ما بیّناهُ لِلناس» بعد از این که برای مردم بیان کردیم نبوت پیامبر اکرم(صلى الله عليه و آله) و خلافت و امامت حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را اعلام کردیم (کتمان حقیقت کردند).

10. در تفسیر امام حسن عسکری(عليه السلام) در تفسیر آیه ی فوق صفحه 537 حدیث 333، تفسیر برهان مجلد1 صفحه 366 و بحارالانوار مجلد 36 باب 39 صفحه 107 حدیث 57 آمده است:

تفسير الإمام(عليه السلام) «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيِّناتِ وَ الْهُدى مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ أُولئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ يَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ- إِلَّا الَّذِينَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَيَّنُوا فَأُولئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»(1) قَالَ الْإِمَامُ(عليه السلام) قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَيِّناتِ» فِي صِفَةِ مُحَمَّدٍ وَ صِفَةِ عَلِيٍّ وَ حِلْيَتِهِ «وَ الْهُدى مِنْ بَعْدِ ما بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتابِ» قَالَ وَ الَّذِي أَنْزَلْنَاهُ مِنَ الْهُدَى وَ هُوَ مَا أَظْهَرْنَاهُ مِنَ الْآيَاتِ عَلَى فَضْلِهِمْ وَ مَحَلِّهِمْ كَالْغَمَامَةِ الَّتِي كَانَتْ تُظِلُّ رَسُولَ اللَّهِ ص فِي أَسْفَارِهِ وَ الْمِيَاهِ الْأُجَاجَةِ الَّتِي كَانَتْ تَعْذُبُ فِي الْآبَارِ وَ الْمَوَارِدِ بِبُزَاقِهِ وَ الْأَشْجَارِ الَّتِي تَتَهَدَّلُ ثِمَارُهَا بِنُزُولِهِ تَحْتَهَا وَ الْعَاهَاتِ الَّتِي كَانَتْ تَزُولُ عَمَّنْ يَمْسَحُ يَدَهُ عَلَيْهِ أَوْ يَنْفُثُ بِبُزَاقِهِ فِيهَا وَ كَالْآيَاتِ الَّتِي ظَهَرَتْ عَلَى عَلِيٍّ ع مِنْ تَسْلِيمِ الْجِبَالِ وَ الصُّخُورِ وَالْأَشْجَارِ قَائِلَةً يَا وَلِيَّ اللَّهِ وَ يَا خَلِيفَةَ رَسُولِ اللَّهِ وَ السُّمُومِ الْقَاتِلَةِ الَّتِي تَنَاوَلَهَا مَنْ سَمَّى بِاسْمِهِ عَلَيْهَا وَ لَمْ يُصِبْهُ بَلَاؤُهَا وَ الْأَفْعَالِ الْعَظِيمَةِ مِنَ التِّلَالِ وَ الْجِبَالِ الَّتِي اقْتَلَعَهَا وَ رَمَى بِهَا كَالْحَصَاةِ الصَّغِيرَةِ وَ كَالْعَاهَاتِ الَّتِي زَالَتْ بِدُعَائِهِ وَ الْآفَاتِ وَ الْبَلَايَا الَّتِي حَلَّتْ بِالْأَصِحَّاءِ بِدُعَائِهِ وَ سَائِرِ مَا خَصَّهُ بِهِ مِنْ فَضَائِلِهِ فَهَذَا مِنَ الْهُدَى الَّذِي بَيَّنَهُ اللَّهُ تَعَالَى لِلنَّاسِ فِي كِتَابِهِ ثُمَّ قَالَ «أُولئِكَ» الْكَاتِمُونَ لِهَذِهِ الصِّفَاتِ مِنْ مُحَمَّدٍ وَ مِنْ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا الْمُخْفُونَ لَهَا عَنْ طَالِبِيهَا الَّذِينَ يَلْزَمُهُمْ إِبْدَاؤُهَا لَهُمْ عِنْدَ زَوَالِ التَّقِيَّةِ «يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ» يَلْعَنُ الْكَاتِمِينَ «وَ يَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» وَ فِيهِ وُجُوهٌ مِنْهَا «يَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» أَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ مُحِقّاً كَانَ أَوْ مُبْطِلًا إِلَّا وَ هُوَ يَقُولُ لَعَنَ اللَّهُ الْكَاتِمِينَ لِلْحَقِّ لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِينَ إِنَّ الظَّالِمَ الْكَاتِمَ لِلْحَقِّ ذَلِكَ يَقُولُ أَيْضاً لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِينَ الْكَاتِمِينَ فَهُمْ عَلَى هَذَا الْمَعْنَى فِي لَعْنِ كُلِّ اللَّاعِنِينَ وَ فِي لَعْنِ أَنْفُسِهِمْ وَ مِنْهَا أَنَّ الِاثْنَيْنِ إِذَا ضَجِرَ بَعْضُهُمَا عَلَى بَعْضٍ وَ تَلَاعَنَا ارْتَفَعَتِ اللَّعْنَتَانِ فَاسْتَأْذَنَتَا رَبَّهُمَا فِي الْوُقُوعِ بِمَنْ بُعِثَتَا إِلَيْهِ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلَائِكَتِهِ انْظُرُوا فَإِنْ كَانَ اللَّاعِنُ أَهْلًا لِلَّعْنِ وَ لَيْسَ الْمَقْصُودُ بِهِ أَهْلًا فَأَنْزِلُوهُمَا جَمِيعاً بِاللَّاعِنِ وَ إِنْ كَانَ الْمُشَارُ إِلَيْهِ أَهْلًا وَ لَيْسَ اللَّاعِنُ أَهْلًا فَوَجِّهُوهُمَا إِلَيْهِ وَ إِنْ كَانَ جَمِيعاً لَهُمَا أَهْلًا فَوَجِّهُوا لَعْنَ هَذَا إِلَى ذَلِكَ وَ وَجِّهُوا لَعْنَ ذَلِكَ إِلَى هَذَا وَ إِنْ لَمْ يَكُنْ وَاحِدٌ مِنْهُمَا لَهَا أَهْلًا لِإِيمَانِهِمَا وَ إِنَّ الضَّجَرَ أَحْوَجَهُمَا إِلَى ذَلِكَ فَوَجِّهُوا اللَّعْنَتَيْنِ إِلَى الْيَهُودِ وَ الْكَاتِمِينَ نَعْتَ مُحَمَّدٍ وَ صِفَتَهُ وَ ذِكْرَ عَلِيٍّ وَ حِلْيَتَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمَا وَ إِلَى النَّوَاصِبِ الْكَاتِمِينَ لِفَضْلِ عَلِيٍّ ع وَ الدَّافِعِينَ لِفَضْلِهِ

ص: 151

حضرت ابامحمد حسن بن علی العسکری(عليهم السلام) می فرمایند به حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) گفتند که بهترین خلق خدا بعد از ائمه طاهرین(عليهم السلام) چه کسانی هستند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: علما، آن ها بهترین خلق خداوند هستند در صورتی که صالح باشند. سپس به حضرت(عليه السلام) گفتند: شرورترین خلق خداوند بعد از ابلیس و فرعون و نمرود و کسانی که خودشان را با اسم و لقب شما معرفی می کنند و از مقام و منزلت شما سوء استفاده می کنند چه کسانی هستند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: علما هستند زمانی که فاسد شوند و فساد کنند. چون وقتی فاسد شوند و فساد کنند و اباطیل را ظاهر کنند و حقایق را مخفی نگاه دارند و آن را بپوشانند و کتمان نمایند خداوند درباره ی آن ها فرموده اند «یَلعَنَهُم الله وَ یَلعَنَهُماللاعنون» خداوند آن ها را لعنت کند و لعنت کنندگان (هستی) آن ها را لعنت نمایند.

3. در تفسیر صافی مجلد1 صفحه 155، تفسیر مجمع البیان مجلد1 صفحه 159 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 149 حدیث 480 آمده است:

عن النبی(صلى الله عليه و آله) انّه قال: من سئل عن علم یعلمه فکتمه الجم یوم القیامة بلجام من النار

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اگر از کسی در مورد مسئله ی علمی سؤال شود و او آن مسئله ی علمی را بداند، اما آن را پنهان کنند و کتمان نماید و جواب ندهد، در روز قیامت لجامی از آتش به دهان او می زنند.

4. در تفسیر عیاشی مجلد1 صفحه 71 حدیث 138 (و مجلد 1 صفحه 90 حدیث 139 چاپ مؤسسه الاعمی- بیروت)، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 155، بحارالانوار مجلد 6 صفحه 235 حدیث 53 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 170 آمده است:

عن زید الشحام قال: سئل أبوعبدالله عن عذاب القبر. قال: إنَّ اباجعفر(عليه السلام) حدثنا ان رجلاً أتی سلمان الفارسی فقال: حدَّثنی فسکت عنه ثمَّ عاد فسکت فأدبر الرجل و هو یقول: و یتلو هذه الایة إنَّ الذین یکتمون ما انزلنا من البینات و الهدی من بعد ما بیناه للناس فی الکتاب فقال له: أقبل إنّا لو وجدنا امینا لحدّثناه.

عیاشی از زید الشحام نقل می کند که شخصی از حضرت امام صادق(عليه السلام) درباره ی عذاب قبر سؤال کرد. حضرت(عليه السلام) فرمودند: امام محمد باقر(عليه السلام) می فرمایند: مردی نزد سلمان فارسی آمد و گفت: حدیثی برایم نقل کن. سلمان سکوت کرد و چیزی نگفت. باز آن مرد گفت:

ص: 153

حدیثی برایم نقل کن. باز سلمان سکوت کرد. برای بار سوم از سلمان خواست تا برایش حدیثی نقل کند. باز سلمان سکوت کرد و چیزی نگفت. پس آن مرد پشت به سلمان کرده و از او دور می شد درحالی که این آیه را می خواند إنَّ الذین یکتمون ما انزلنا من البینات... کسانی که کتمان می کنند و می پوشانند آیاتی روشن که ما نازل کردیم... پس سلمان به او گفت: برگرد. او برگشت و سلمان گفت: اگر ما کسی را امین تشخیص دهیم برای او حدیث می خوانیم. (سلمان او رامی شناخته است که از نمامین بوده است و به دنبال حقیقت نبوده است.)

5. در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 155 به نقل از تفسیر علی بن ابراهیم قمی و بحارالانوار مجلد 2 صفحه 72 حدیث 35 آمده است:

و القمی مرفوعاً عن النبی(صلى الله عليه و آله): إذا ظهرت البدعة فی امَّتی فیظهر العالم علمه و من لم یفعل فعلیه لعنة الله

رسول خدا(صلى الله عليه و آله)فرمودند: زمانی که بدعت ها در امت من پدیدار شود بر صاحبان علم واجب است که علم خود را آشکار کنند و هر کس از علما آنچه را که از حقایق می داند آشکار نکند، لعنت خداوند بر او باد.

پس چقدر مشکل و سخت است روزگار کسانی که حقایق و حقانیت حضرت رسول(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را می دانند و بازگو نمی کنند و می پوشانند و خوشا به حال کسانی که مبلغ ایشان هستند. خوشا به حال کسانی که در حال حاضر حقیقت وجودی و معنوی حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را برای دیگران بیان می کنند که بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه ی طاهرین(عليهم السلام) و انبیاء عظام(عليهم السلام) این ها بهترین خلق خداوند هستند.

محمدبن احمد درشتی (طرشتی)(1) به سند خودش از ابی محمد الحسن العسکری و ایشان از جد بزرگوارش حضرت سیدالشهدا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) روایت می کند که آن حضرت در محضر جمعی از شیعیان اثنا عشریه فرمودند:«هرگاه یتیمی از ایتام محبین اهل بیت طیبین و طاهرین(عليهم السلام) که در غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از مصاحبت آن حضرت(عليه السلام) دور مانده اند و از فیض حضورش محرومند و (بنا به دلایلی) خدمت آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نمی رسند و نمی توانند مستقیماً به وسیله ی آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدایت شوند، در این زمان (غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) که رابطه ی این یتیم با امام زمانش(عليه السلام) قطع شده است، اگر عالمی باشد که او را تحت کفالت خود قرار دهد و او را از معارف ما آگاه سازد و از علوم ما آنچه به او رسیده است به این (یتیم آل محمد(صلى الله عليه و آله)) برساند و با او مواسات و احسان نماید تا آن که آن بنده مطیع به تعلیم وآداب شریعت دین مبین گردد و به احکام طریقت معصومین راهنمایی شود، در آن حال حضرت باری تعالی به آن بنده متفضل از روی فضل خودش می فرماید: «ای بنده مواسی کریم و ای لایق و سزاوار عطیه مهیمن قدیم، من اولی به کرم و اخری به اعطای جزا و نعم هستم، زیرا اکرم الاکرمینم و ارحم الراحمین هستم و از صفات کامله و نعوت شامله من است، آن گاه خداوند متعال به ملائکه جنان خطاب می کند که ای تسبیح کنندگان ملاء اعلی و ای مطیعیین اوامر ایزد متعال باید شما در منزل های خیر و محافل بهشت و رضوان الله الاکبر بر این بنده به عدد هریک حرفی که برای هدایت از دهانش بیرون آمده است که بندگان خدا را (در غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) هدایت کند، هزار هزار قصر دلنشین به جهت سکنی بدهید و سایر لوازماتی که او احتیاج دارد و شایستگی او را داشته باشد از نعمت های مختلف و از البسه و لباس های بهشتی و از اطعمه و اشربه های مختلف برای او مهیا سازید. بر حسب فرمان الهی ملائکه جنان جمیع آنچه را که خداوند فرموده است، در اختیار او قرار دهند و او در (جنات تجری من تحتها الانهار) مبتهج و شادمان و متنعم گردد.»

ص: 155

در همان تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 90 حدیث 138 حضرت امام باقر(عليه السلام) فرمودند: یعنی بذلک نحن و الله المستعان یعنی این آیه در شأن ما اهل بیت(عليهم السلام) است که فضیلت ما را کتمان کردند.

به هر حال این آیه هم مانند آیه ی قبل در شأن رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

1. در تفسیر امام حسن عسکری(عليه السلام) صفحه 538 حدیث 333 و بحارالانوار مجلد 36 صفحه 107 حدیث 57 آمده است:

ثمَّ قال الله عزوجل «إلّا الذین تابوا» من کتمانه و «اصلحوا» اعمالهم و اصلحوا ما کانوا أفسدوه بسوء التأویل فجحدوا به فضل الفاضل و استحقاق المحق و «بَیَّنوا» ما ذکره الله تعالی من نعت محمد(صلى الله عليه و آله) و صفته و من ذکر علی(عليه السلام) و حلیته و ما ذکره رسول الله «فاولئک أتوب علیهم» أقبل توبتهم «و أنا التَّوّاب الرحیم»

2. در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 207 آمده است:

«إلّا الذین تابوا» عن الکتمان «وَ اصلحوا» ما افسدوا بالتّدارک وَ بینوا ما ذکره الله من نعت محمد(صلى الله عليه و آله) و صفته و ما ذکره رسول الله من فضل علیّ(عليه السلام) و ولایته لتتّم توبتهم «فَاولئک اَتوبُ علیهم» بالقبول و المغفرة «وَ أنا التَّوَّاب الرحیم» المبالغ فی قبول التوبة و افاضة الرحمة.

مگر کسانی که از کتمان حقایق توبه کرده باشند و اصلاح و جبران نمایند آنچه را که به وسیله ی فساد ایجاد نموده اند و آنچه را که خداوند از مدح و وصف رسول خدا(صلى الله عليه و آله) ذکر کرده است، بیان کنند و آنچه را که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) از فضایل حضرت علی(عليه السلام) و ولایت ایشان فرموده است بیان کنند؛ در این صورت توبه ی آن ها مورد قبول خداوند قرار می گیرد و پذیرفته می شود و خداوند توبه ی آن ها را قبول می کند چون خداوند بسیار توبه پذیر و مهربان و افاضه کننده ی رحمت است. همان طور که قبلاً شرح دادیم، این آیات درباره ی کتمان کنندگان حق رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر حقیقت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که در 3- تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 90 حدیث 138 معصوم(عليه السلام) فرمودند: یعنی بذلک نحن و الله المستعانعیاشی به سند خود از معصوم نقل می کند که فرمودند: به الله سوگند که این آیه درباره ی ما ائمه است.

ص: 157

رحمت خداوند به دور هستند آن ها همیشه در لعنت ابدی الهی در جهنم هستند. (دیگر) به آن ها نه در عذابشان تخفیف داده می شود و نه دیگر به نظر رحمت به آن ها نظاره می شود (و از رحمت خداوند دور می گردند.)

(وقتی می گوییم فردی لعنت شده است، یعنی؛ او دیگر از رحمت خداوند دور است و رحمت خداوند به او نمی رسد. کسانی که محقق هستند، می دانند بدترین مرتبه برای یک انسان لعنت شدن است.)

1. در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 155 آمده است:

«إنَّ الذین کفروا» فی ردّهم نبوّة محمد(صلى الله عليه و آله) و ولایة علی(عليه السلام) «وَ ماتوا و هم کفار اولئک علیهم لعنة الله و الملائکة و الناس اجمعین» استقر علیهم البعد من الرحمة «خالدین فیها» فی اللّعنة فی نار جهنم لا یُخَفَّفُ عنهم العذاب یوماً و لا ساعة «و لا هم یُنظرونَ» یمهلون

کسانی که به خاطر انکار نبوت پیامبر(صلى الله عليه و آله) و ولایت حضرت علی(عليه السلام) کافر شدند و در همین کفر و با همین اعتقاد مردند، خداوند، ملائکه و همه ی انسان ها بر آنان لعنت می فرستند و ازرحمت خداوند به دور هستند. همیشه در لعن ابدی الهی درجهنم قرار دارند و یک روز و حتی یک لحظه از عذابشان کم نمی شود و به آنان مهلت نیز داده نمی شود و هرگز با نظر رحمت بر آن ها نگریسته نمی شود.

2. در تفسیر ابامحمد حسن ابن علی العسکری(عليهم السلام)، صفحه 539، حدیث 334 ذیل همین آیات آمده است:

قَالَ الْإِمَامُ(عليه السلام) قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا» بِاللَّهِ- فِي رَدِّهِمْ نُبُوَّةَ مُحَمَّدٍ(صلى الله عليه و آله)، وَ وَلَايَةَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(عليه السلام) وَ ماتُوا وَ هُمْ كُفَّارٌ عَلَى كُفْرِهِمْ «أُولئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ» يُوجِبُ اللَّهُ تَعَالَى لَهُمُ الْبُعْدَ مِنَ الرَّحْمَةِ، وَ السُّحْقَ مِنَ الثَّوَابِ وَ «الْمَلائِكَةِ» وَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ الْمَلَائِكَةِ يَلْعَنُونَهُمْ «وَ النَّاسِ أَجْمَعِينَ» وَ لَعْنَةُ النَّاسِ أَجْمَعِينَ كُلٌّ يَلْعَنُهُمْ- لِأَنَّ كُلَّ الْمَأْمُورِينَ الْمَنْهِيِّينَ يَلْعَنُونَ الْكَافِرِينَ، وَ الْكَافِرُونَ أَيْضاً يَقُولُونَ: لَعَنَ اللَّهُ الْكَافِرِين، فَهُمْ فِي لَعْنِ أَنْفُسِهِمْ أَيْضاً «خالِدِينَ فِيها» فِي اللَّعْنَةِ، فِي نَارِ جَهَنَّمَ «لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ» يَوْماً وَ لَا سَاعَةً «وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ» لَا يُؤَخَّرُونَ سَاعَةً، وَ لَا يُخَلُّ بِهِمُ الْعَذَابُ.

حضرت ابامحمد حسن ابن علی العسکری(عليهم السلام) فرمودند: خداوند متعال فرمودند: «آن کسانی که کافر شدند» به خداوند در رد کردن نبوت حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و ولایت حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) و در این کفر مردند و با اعتقاد به کفر از دنیا رفتند این ها کسانی هستند که خداوند این ها را لعنت می کند و بر خداوند است که پس از آن همه نعمت که به آن ها داده بود سختی شاملشان کنند و ملائکه این ها را لعنت می کنند و همه ی مردم آن ها را لعنت می کنند و هم کسانی که در خدمت خداوند هستند حتی کافران آن ها را لعنت می کنند (کافران خودشان، خودشان را لعنت می کنند و این ها «خالدین فیها» در این لعنت مخلد می شوند و در آتش جهنم برای همیشه می مانند «در عذاب آن ها تخفیف داده نمی شود» حتّی یک روز و یک لحظه به آن ها تخفیف داده نمی شود «به آن ها به رحمت نظر نمی شود» یک لحظه عذاب آن ها به تأخیر نمی افتد و از عذاب الهی دور نمی شوند.

3. در تفسیر ابامحمد، امام حسن عسکری(عليه السلام) صفحه 539 حدیث 335، بحارالانوار مجلد 6 صفحه 190 حدیث 33 وتفسیر برهان مجلد 1 صفحه 370 احادیث 1 و 2 آمده است:

... قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ(عليهما السلام) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) إِنَّ هَؤُلَاءِ الْكَاتِمِينَ لِصِفَةِ رَسُولِ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) وَ الْجَاحِدِينَ لِحِلْيَةِ عَلِيٍّ(عليه السلام) وَلِيِّ اللَّهِ إِذَا أَتَاهُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ لِيَقْبِضَ أَرْوَاحَهُمْ أَتَاهُمْ بِأَفْظَعِ الْمَنَاظِرِ وَ أَقْبَحِ الْوُجُوهِ فَيُحِيطُ بِهِمْ

ص: 159

عِنْدَ نَزْعِ أَرْوَاحِهِمْ مَرَدَةُ شَيَاطِينِهِمْ الَّذِينَ كَانُوا يَعْرِفُونَهُمْ ثُمَّ يَقُولُ مَلَكُ الْمَوْتِ أَبْشِرِي أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْخَبِيثَةُ الْكَافِرَةُ بِرَبِّهَا بِجَحْدِ نُبُوَّةِ نَبِيِّه(صلى الله عليه و آله) وَ إِمَامَةِ عَلِيٍّ وَصِيِّهِ(عليه السلام) بِلَعْنَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ غَضَبٍ ثُمَّ يَقُولُ ارْفَعْ رَأْسَكَ وَ طَرْفَكَ وَ انْظُرْ فَيَرَى دُونَ الْعَرْشِ مُحَمَّداً(صلى الله عليه و آله) عَلَى سَرِيرٍ بَيْنَ يَدَيْ عَرْشِ الرَّحْمَنِ وَ يَرَى عَلِيّاً(عليه السلام) عَلَى كُرْسِيٍّ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ سَائِرَ الْأَئِمَّةِ(عليه السلام) عَلَى مَرَاتِبِهِمُ الشَّرِيفَةِ بِحَضْرَتِهِ ثُمَّ يَرَى الْجِنَانَ قَدْ فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَ يَرَى الْقُصُورَ وَ الدَّرَجَاتِ وَ الْمَنَازِلَ الَّتِي تَقْصُرُ عَنْهَا أَمَانِيُّ الْمُتَمَنِّينَ فَيَقُولُ لَهُ لَوْ كُنْتَ لِأَوْلِيَائِكَ مُوَالِياً كَانَتْ رُوحُكَ يُعْرَجُ بِهَا إِلَى حَضْرَتِهِمْ وَ كَانَ يَكُونُ مَأْوَاكَ فِي تِلْكَ الْجِنَانِ وَ كَانَتْ تَكُونُ مَنَازِلُكَ و ان کنت علی مخالفتهم فقد حرمت علی حضرتهم و منعت مجاورتهم و تلک منازلک و أُولَئِكَ مُجَاوِرُوكَ وَ مُقَارِبُوكَ فَانْظُرْ فَيُرْفَعُ حُجُبُ الْهَاوِيَةِ فَيَرَاهَا بِمَا فِيهَا مِنْ بَلَايَاهَا وَ دَوَاهِيهَا وَ عَقَارِبِهَا وَ حَيَّاتِهَا وَ أَفَاعِيهَا وَ ضروب عَذَابِهَا وَ انَكَالِهَا فَيُقَالُ لَهُ فَتِلْكَ إِذاً مَنَازِلُكَ ثُمَّ تَمَثَّلُ لَهُ شَيَاطِينُهُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ كَانُوا يُغْوُونَهُ وَ يَقْبَلُ مِنْهُمْ مُقَرَّنِينَ معه هُنَاكَ فِي تلک الْأَصْفَادِ وَ الْأَغْلَالِ فَيَكُونُ مَوْتُهُ بِأَشَدِّ حَسْرَةٍ وَ أَعْظَمِ أَسَفٍ.

حضرت امام سجاد(عليه السلام) فرمودند که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: همانا این ها کسانی هستند که کتمان می کنند نبوت و برگزیدگی رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را و پافشاری کرده و رد می کردند ولایت حضرت علی(عليه السلام) ولی الله را، هنگامی که ملک الموت این ها را قبض روح می کند، با بدترین و قبیح ترین شکل می آیند و ملک الموت هنگام جان دادن به آن ها می گوید: ای نفس خبیث و پست و کثیف و کافر به پروردگارت و کافر به نبوت پیامبر(صلى الله عليه و آله) او و امامت حضرت علی(عليه السلام) وصی او، من به تو بشارت می دهم به لعنت خداوند و غضب او. سپس می گوید: سرت را بلند کن و به بالای عرش بنگر که حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) و حضرت علی(عليه السلام) بر روی دو تخت در مقابل عرش خداوند نشسته اند و امامان بر روی تخت هایی با شکوه و در مراتب شریف در حضور خداوند قرار دارند. سپس نگاه کنید به بهشت که درب های آن باز شده است و بنگرید به قصرهای بهشتی و درجات و منازلی که در آن ها وجود دارد. به آن ها گفته می شود اگر شما ولایت ایشان را قبول کرده بودید، روح شما عروج می کرد و خدمت آن هامی رسید و در این بهشت ها جای می گرفتید و این مقامات و منازل برای شما بود، اما چون شما ایشان را مخالفت کردید، حضور ایشان و مجاورتشان برای شما حرام شده است. حالا سرتان را بلند کنید و بنگرید هاویه و جهنم را و هر چه که در آن از بلاها، دردها و عذاب های آن است. مقام و منزل و مأوای شما در آن است. در آن هنگام آن ها شدیدترین حسرت و بزرگ ترین تأسف ها را می خورند.

ص: 160

3. حس نیکویی: انسان همیشه به نیکی ها و نیکوکاری علاقه مند بوده است. «إنَّ الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریة(1)» آن ها که ایمان آوردند و اعمال نیکو انجام می دهند، بهترین مردم هستند.

4. حس مذهبی: استاد بزرگوار ما می فرمودند: «مرحوم ملا صدرا در تفسیر این آیه می گوید: «تا قبل از طوفان نوح و همچنین قسمتی از زمان نوح هیچ کس بت پرست نبود، منتهی بت پرستی از زمان نوح نبی الله شروع می شود که بت پرستان و کسانی که ماه و خورشید و ستارگان را می پرستیدند و خداوند در سوره نوح آیه 23 اسامی آن بت ها را می برد «وَ قالوا لا تَذَرُنَّ الِهَتکُم و لا تَذَرُنَّ وَدّاً و لا سُواعاَ و لا یَغوثَ و یعوقَ و َ نَسراً» که عبارتند از: ود، سواع، یغوث، یعوق و نسر. این بت ها تندیس هایی از انسان یا حیوان بودند. قرآن در آیه 3 از سوره نوح درباره ی بت پرستان می فرماید که آن ها نمی گفتند که بت خداست و بت را به جای خدا نمی پرستیدند بلکه می گفتند بت یک نمونه و شمایلی از هیاکلی است که آن هیاکل نورانی در ماورای این جهان هستند و آن هیاکل نورانی و روحانی واسطه بین عابد و معبودند. بزرگان هم گفته اند که بشر نیز بت نمی پرستیده و نمی گفته که بت خداست بلکه بت را نماینده ی خداوند می دانست؛ حتی نام فرزندان خود را عبدالله می گذاشتند. آن ها می گفتند که ما لیاقت نداریم خداوند را مستقیماً بپرستیم.

همیشه باید یک واسطه بین خدا و انسان باشد. او می گفت که من به وسیله ی این بت خدای احد را می پرستم و می گفت آن موجود روحانی و نورانی در آسمان است و بت نماینده اوست.

این طرز تفکر یک طرز تفکری است که با روح انسان در ارتباط است و بشر می داند که اگر بخواهد با خدا ارتباط برقرار کند باید دستش را به دست اولیای خدا بدهد و او دستش را در دست خدا بگذارد. اما مشرکین سوء استفاده می کردند. اولیای خدا کسانیبودند که در نزد خدا مقرب هستند و بشر آن ها را بین خود و خدا وسیله قرار می دهد. «یا ایا الذین امنوا اتقوا الله و ابتغوا إلیه الوسیلة»(2) یعنی ای کسانی که ایمان آورده اید تقوا پیشه کنید و برای قرب خدا از وسیله استفاده

ص: 162

کنید، اما منحرفین از این طرز تفکر می گفتند چون آن روحانیون آسمانی از دیدگان ما و انظار مردم محجوب بودند برای آن ها یک هیکلی که به منزله ی بدن آن ها باشد باید ساخت. این ها می گفتند این بت ها هیاکل اولیه آن ستاره و آن موجودات روحانی اند که دارای نور و خاصیت های مختلف بودند و می گفتند آن ها از ما بالاتر هستند. می گفتند ستاره ها به منزله ی بدن آن روحانی اند که شب نمایان می شوند اما روز نیستند.

آن ها می گفتند 28 ستاره در 13 شب هستند و بقیه ی روزها و شب ها وجود ندارند. لذا می گفتند:364=13×28 لذا آن ها 364 بت می ساختند که باز این بت ها را هیاکل آن موجودات نورانی می دانستند و می ستیدند. به زبان دیگر این بت ها را نماینده ی آن موجودات نورانی می دانستند که در آسمانند و آن وجودهای نورانی واسطه ی فیض بین خداوند و خلق می باشند.

1. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 72 چاپ جدید صفحه 91 حدیث 143، تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 151 حدیث 486، بحارالانوار مجلد 8 صفحه 363، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 172، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 156 و اثبات الهداة مجلد 1 صفحه 262 و اصول کافی مجلد 1 صفحه 374 آمده است:

محمدبن یحیی عن احمدبن محمدبن عیسی، عن الحسن بن محبوب، عن عمروبن ثابت، عن جابر قال: سألت اباجعفر(عليه السلام) عن قول الله عزوجل «و من الناس من یتّخذ من دون الله انداداً یحبونهم کحب الله» قال: هم والله اولیاء فلان و فلان اتخذوهم ائمة(عليهم السلام) من دون الامام الذی جعله الله للناس اماما و کذلک قال «و لو یری الذین ظلموا إذ یرون العذاب ان القوة لله جمیعاً و ان الله شدید العذاب اذ تبرأ الذین اتبعوا من الذین اتبعوا و رأو العذاب و تقطعت بهم الاسباب و قال الذین اتبعوا لو انَّ لنا کرة فنتبرأ منهم کما تبرأوا منا کذلک یریهم اعمالهم حسرات علیهم و ما هم بخارجین من النار» ثم قال ابوجعفر(عليه السلام) هم و الله یا جابر، ائمة الظلمة و اشیاعهم.

در کافی از امام باقر(عليه السلام) و در تفسیر عیاشی از امام صادق(عليه السلام) درباره ی «و از مردم کسانی که برگزیدند امامانی که از طرف خداوند نبودند و آن ها را دوست داشتند مانند امامانی که خداوند تعیین کرده بود» سؤال کردند. حضرات(عليهما السلام) فرمودند: این ها به والله دوستداران فلانی و فلانی هستند که برگزیدند امامانی را که خداوند برای مردم برنگزیده بود و این فرموده ی خداوند است اگر

ص: 163

می دیدند این ها عذابی را که بر ظالمان وارد می شود که قوت و قدرت فقط از آن خداوند است. سپس فرمودند: این ها والله امامان ظالم و پیروان آن ها هستند.

پس کسانی که در اسلام بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به جای برگزیدن امامان منتصب خداوند امامان دیگر برگزیدند این ها مانند همان بت پرستان هستند که امامانشان آن ها را به جهنم هدایت می کنند.

2. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 91 حدیث 143، بحارالانوار مجلد 8 صفحه 363، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 172، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 156 و اثباة الهداة مجلد 1 صفحه 262 آمده است:

عن جابر سئلت اباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله «و من الناس من یتخذ من دون الله انداداً یُحبّونهم کَحُبِّ الله» قال هم اولیاء فلان و فلان اتخذوهم ائمة من دون الامام الذی جعل الله للناس اماما فلذلک قال الله تبارک و تعالی «وَ لَو یری الذین ظَلموا إذ یَرَونَ العذابَ أنَّ القوَّةَ لله جمیعاً وَ اَنَّ الله شَدیدُ العذاب إذ تَبرَاَ الذین اتبعوا من الذین اتَّبعوا» إلی قوله «وَ ما هُم بِخارجینَ مِنَ النّار» قال: ثمَّ قال ابوجعفر(عليه السلام) و الله یا جابر، هم ائمة الظّلم و اشیاعهم.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 91 حدیث 144، تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 151، بحارالانوار مجلد 8 صفحه 218، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 172 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 157 آمده است:

عن زرارة و حمران و محمدبن مسلم، عن ابی جعفر و اباعبدالله(عليهما السلام) قوله «وَ مَن الناسِ مَن یَتَّخِذُ مِن دونِ اللهِ اَنداداً یُحبّونَّهُم کَحُبِّ اللهِ وَ الذین امنوا اَشدُّ حُبّاً لله» هُم آل محمد(صلى الله عليه و آله).

زراره و حمران و محمدبن مسلم از حضرت امام باقر(عليه السلام) و حضرت امام صادق(عليه السلام) نقل می کنند درباره ی کسانی که ایمان آوردند نسبت به خداوند حبشدید دارند فرمودند: این ها آل محمد(صلى الله عليه و آله) هستند (که نسبت به خداوند حب شدید دارند.)

توجه کنید

1. دقت بفرمایید بت پرستان نمی گفتند بت ها خداوند هستند بلکه بت را هیاکل موجودات نورانی می دانستند که در آسمان ها هستند و این موجودات واسطه بین خداوند و خلق می باشند. این ها آن موجودات نورانی را نماینده ی خداوند می دانستند. به جای قبول پیامبران و اوصیای آن ها و

ص: 164

اطاعت از آن ها مسیر غلط پیموده و منحرف شده بودند. پس بت ها من دون الله هستند و پیامبران الهی من الله هستند.

2. رسول خدا(صلى الله عليه و آله) اوصیا، خلفا و امامان بعد از خود را که منصوب از طرف خداوند هستند، معرفی کردند؛ اما آن ها کسانی را که به وسیله ی رسول الله(صلى الله عليه و آله) تعیین شده را رها کردند و به دنبال فلان و فلان رفتند که آن کسانی را که قرآن و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) تعیین کرده اند من الله هستند و آن کسانی که خودشان از روی هواها و هوس های نفسانی برگزیدند من دون الله هستند.

3. کسانی که امامان من دون الله را برگزیدند دست خداوند را بسته دانستند و حق انتخاب وصی پیامبر را از آن خود می دانند و نمی دانند و نمی خواهند بدانند که إنَّ القوّة لله جمیعاً همه قوت ها و قدرت ها از آن خداوند است.

4. آن ها که امامان من دون الله را به جای رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و امیرالمؤمنین(عليه السلام)، ائمه طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برگزیدند این ها باید منتظر عذاب شدید الهی باشند که عذاب شدید الهی بسیار سخت و کمرشکن است.

5. متأسفانه میان امت های گذشته یعنی 124000 پیامبر هیچ امت و قومی را نداریم که بعد از شهادت یا رحلت پیامبرشان جمع شده باشند و وصی و خلیفه ی او را تعیین کرده باشند فقط مسلمانان صدراسلام در میان همه امت ها چیز جدیدی اختراع کردند و سقیفه بنی ساعده را تشکیل دادند.

ص: 165

خودشان نشان می دهد و آن ها حسرت می خورند. اما دیگر بازگشتی وجود ندارد و حسرت خوردن سودی ندارد و آن ها مخلد در آتش جهنم می شوند.

1. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 92 حدیث 146، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 173، بحارالانوار مجلد 8 صفحه 128 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 151 آمده است:

عن منصوربن حازم قال: قلت لابی عبدالله(عليه السلام) «وَ ما هُم بخارجین من النار» قال: «أعداء علی(عليه السلام) هم المخلدون فی النار أبد الابدین و دهر الداهرین.»

منصور پسر حازم می گوید به امام صادق(عليه السلام) عرض کردم درباره ی آیه «وَ ما هُم بخارجین من النار»آن ها از عذاب آتش جهنم بیرون شدنی نیستند حضرت(عليه السلام) فرمودند: منظور دشمنان حضرت علی(عليه السلام) هستند و این ها مخلد در آتش جهنم باقی می مانند ابد در ابد... و دهر در دهر برای همیشه.

2. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 91 حدیث 143، بحارالانوار مجلد 8 صفحه 363، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 172، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 156 و اثبات الهداة مجلد 1 صفحه 262 آمده است:

عن جابر قال سألت اباعبدالله(عليه السلام) فی قول الله «وَ من الناس من یتخذ من دون الله انداداً یحبونهم کحب الله» قال: فقال هم اولیاء فلان و فلان(1) اتّخذواهم ائمة مِن دون الامام الذی جعل الله للناس اماماً فلذلک قال الله تبارک و تعالی «وَ لَو یَری الذین ظَلَموا إذ یَرَون العذاب أن القوة لله جمیعاً و أنَّ الله شدید العذاب إذ تبرَّاءَ الذین اتّبعوا مِن الذین اتبعوا» إلی قوله قال ثم قال ابوجعفر(عليه السلام) و الله یا جابر، هم ائمة الظلم و اشیاعهم.

جابر می گوید از حضرت امام صادق(عليه السلام) در مورد این آیه « وَ مِنَ الناس من یتخذ من دون الله...» سؤال کردم. حضرت(عليه السلام) فرمودند: این ها دوستداران فلانی و فلانی هستند. این ها امامانی به غیر از امامان واقعی که خداوند برای مردم قرار داده بود، برگزیدند و خداوند می فرماید: «وَ لَو یری الذین ظَلَموا... وَ ما هم بخارجین من النار» که این ها هرگز از آتش

ص: 167

جهنم خارج نمی شوند (و مخلد در آتش جهنم می مانند.) حضرت امام محمد باقر(عليه السلام)فرمودند: ای جابر، والله این ها امامان ظلم هستند و کسانی که از آن ها تبعیت کردند

3. در تأویل الایات الظاهرة صفحه 88 و کتاب فرهنگ الله از دیدگاه قرآن صفحه 44 آمده است: «وَ قال الذین اتبعوا...» رهبران و رؤسای باطل هستند (که حق حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را غصب کردند.)

4. در تفسیر لاهیجی مجلد 1 صفحه 145 آمده است: حضرت امام باقر(عليه السلام) فرمودند: «وَ ما هم بخارجین من النار» این ها از آتش جهنم خارج نخواهند شد منظور این آیه دشمنان حضرت علی(عليه السلام) هستند که حق ایشان را غصب کردند.

در سه آیه 165، 166 و 167 سوره بقره درباره ی این مسئله صحبت می فرمایند که کسانی که نمایندگانی را که خدا تعیین نکرده باشد برگزیدند و آن ها را مانند خداوند دوست بدارند این ها به خودشان ظلم کردند و عذاب شدید خداوند ایشان را فراخواهد گرفت و در روز قیامت اعمال خود را می بینند و می گویند: این نمایندگان باطل ما را به این اعمال زشت وادار کردند و آن نمایندگان باطل از این ها تبری و بیزاری می جویند. به هر حال اعمال بد این ها سبب می شود که وارد جهنم شوند و خلاصی هم نخواهند داشت. از مجموعه ی این احادیث چنین نتیجه می گیریم که رهبران الهی

1. آل محمد(صلى الله عليه و آله) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) هستند.

2. و انداد فلان و فلان و یا ائمه الظلم و اشیاعهم می باشند.

3. کسانی که از آتش نجات نمی یابد دشمنان حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عليه السلام) هستند.

و این مسئله ثابت شده است که هیچ کس بدون ولایت و حب حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) به بهشت نخواهد رفت و این در کتب اهل سنت نیز اثبات شده است که ما در اینجا بعضی از احادیث را می آوریم.

1. در مناقب اخطب الخطباء خوارزم صفحه 28 ( فضائل مخصوص حضرت امیرالمؤمنین صفحه)(1) آمده است:

ص: 168

عن علیٌ(عليه السلام) قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله): یا علی((عليه السلام))، لو أنَّ عبداً عبدالله عزَّوجلَّ مثل ما قام نوح فی قومه و کان له مثل اُحد ذهباً فَاَنفقهُ فی سبیل الله و مدَّ فی عمره حتی حجَّ الف عام علی قدمیه ثُمَّ قتل بین الصَّفا و المروة مظلوماً وَ لَم یوالکَ یا علی لم یشمَّ رائحة الجنّة و لم یدخلها.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: ای علی اگر بنده ای به اندازه ی عمر حضرت نوح(عليه السلام) خدا را عبادت کند و به اندازه ی کوه احد طلا داشته باشد و در راه خدا انفاق نماید؛ عمرش آن قدر طولانی شود که هزار حج پیاده انجام دهد و بین صفا و مروه او را مظلومانه شهید کنند، اما ولایت تو را نداشته باشد، هرگز بوی بهشت به مشام او نخواهد رسید و داخل بهشت نمی شود.

2. در ینابیع المودة صفحه 22 به نقل از جواهر العقدین و الشفاء و الاتحاف شبراوی صفحه 4 آمده است:

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله): معرفة آل محمد(صلى الله عليه و آله) برائة من النّار و حبّ آل محمد(صلى الله عليه و آله) جواز علی الصراط و الولایة لآل محمد(صلى الله عليه و آله) أمان من العذاب.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: معرفت و شناخت آل محمد(صلى الله عليه و آله) برائت از آتش جهنم است و حب آل محمد(صلى الله عليه و آله) جواز گذشتن از صراط است و ولایت آل محمد(صلى الله عليه و آله) امان از عذاب خداوند است.

پس در حال حاضر شناختن حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، برائت و نجات از آتش جهنم و دوست داشتن آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مجوز گذشتن از صراط است و پذیرش ولایت آن بزرگوار سبب می شود که انسان از آتش جهنم در امان باشد.

3. در تاریخ بغداد مجلد 3 صفحه 161 آمده است:

قال ابن عباس: قلت للنبی(صلى الله عليه و آله) للنار جواز؟ قال: نعم. قلت: و ما هو؟ قال: حب علی بن ابی طالب(عليه السلام).

ابن عباس می گوید: به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) گفتم: آیا گذشتن از آتش جهنم جواز می خواهد؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: بله. گفتم: جوازش چیست؟ فرمودند: دوست داشتن و حب حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام).

4. در ینابیع المودة صفحات 112 و 113 آمده است:

عن النبی(صلى الله عليه و آله) إذا کان یوم القیامة و نصب الصراط علی جهنم، لم یجز علیه إلّا من معه جواز فیه ولایة علی بن ابی طالب(عليه السلام).

ص: 169

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: زمانی که روز قیامت برپا می شود و پل را بر روی جهنم نصب می کنند، خارج نمی گردد از آن مگر کسی که با او جواز باشد و جواز آن ولایت حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) است.

5. در مناقب خوارزمی، صفحه 28 آمده است:

عن ابن عباس قال: قال رسول الله(صلى الله عليه و آله): لو اجتمع النّاس علی حبّ ابن ابی طالب(عليه السلام) لما خلق الله عزّوجلّ النّار.

ابن عباس می گوید: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اگر مردم (ناس) بر دوست داشتن حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) جمع می شدند، خداوند هرگز جهنم را خلق نمی کرد.

ص: 170

1. در تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 174 آمده است:

عن ابن بابویه، عن ابیه قال: حدثنا سعدبن عبدالله، عن احمدبن محمد، عن البزنطی عمن ذکره عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قول الله عزوجل «فمن اضطر غیر باغ و لا عادٍ» الباغی الذی یخرج علی الامام و العادی الذی یقطع الطریق لا تحل لهما المیتة و یروی العادی اللُّصّ و الباغی الذی یبغی الصید لا یجوز لهما التقصیر فی السفر و لا اکل المیتة فی حال الاضطرار.

بزنطی از حضرت امام صادق(عليه السلام) درباره ی مضطر و باغی و عادی روایت می کند که حضرت(عليه السلام) فرمودند: باغی به کسی می گویند که بر علیه امام قیام و خروج نماید و عادی به قطاع الطریق گفته می شود که بر این دو گروه در حال اضطرار حکم ثانویه جاری نمی شود و آن ها در سفر باید (نمازشان را کامل بخوانند و شکسته نخوانند و روزه هایشان را نیز بگیرند) و بر آن ها در حال اضطرار خوردن آن چهار چیز نیز حرام است.

2. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 93، حدیث 152 آمده است و تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 174، بحار الانوار، مجلد 14، صفحه 765 و تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 159 آمده است:

عن محمدبن سلیمان رفع إلی ابی عبدالله(عليه السلام) قوله «فَمَن الضطر غیر باغ و لا عادٍ» قال الباغی الظالم و العادی الغاصب

محمدبن سلیمان از حضرت امام صادق(عليه السلام) نقل می کند که آن حضرت(عليه السلام) درباره ی این آیه فَمَن الضطر غیر باغ و لا عادٍ فرمودند: باغی به ظالم گفته می شود و عادی به غاصب.

در اینجا می گوییم که هیچ ظالمی بالاتر از این نیست که شخصی بر علیه امام زمانش خروج کند که در اصل، او بر علیه پیامبر(صلى الله عليه و آله) و خدا خروج کرده است که در سوره توبه آیه 36 آمده است «فلا تظلموا فیهن انفسکم» درباره ی امامان دوازده گانه به خودتان ظلم نکنید. نپذیرفتن امام، ظلم به نفس است.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 93 حدیث 155، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 174 و بحار الانوار مجلد 14 صفحه 765 آمده است:عن حمادبن عثمان، عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قوله فمن اضطرّ غیر باغ و لا عادٍ قال الباغی الخارج علی الامام و العادی اللُّصّ.

حمادبن عثمان از امام صادق(عليه السلام) درباره ی این آیه که می فرماید کسی که باغی یا عادی باشد حکم ثانویه درباره ی آن ها محقق نمی شود حضرت(عليه السلام) فرمودند: باغی به کسی می گویند که بر علیه امامش خروج کند و عادی به کسی

ص: 172

می گویند که قطاع الطریق یا غاصب باشد.

4. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 93 حدیث 156، تفسیر برهان مجلد 1 صفحات 373 و 374 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 155 حدیث 505 آمده است:

عن بعض اصحابنا قال اتت امرأة إلی عمر فقالت: یا امیرالمؤمنین، إنّی فجرت فاقم فی حدّ الله فامر برجمها و کان علی امیرالمؤمنین(عليه السلام) حاضراً قال فقال له سلها کیف فجرت؟ قالت: کنت فی فلاة من الارض اصابنی عطش شدید فرفعت لی خیمة فاتیتها فاصبت فیها رجلاً اعرابیاً فسئلته الماء فابی علی ان یسقینی الا ان امکّنه من نفسی فولیت عنه هاربة فاشتدبی العطش حتی غارت عینای و ذهب لسانی فلما بلغ ذلک منی اتیته فسقانی و وقع علی. فقال له علی(عليه السلام) هذه التی قال الله «فمن الضطر غیر باغ و لا عاد» هذه باغیة و لا عادیة. فخلی سبیلها فقال عمر لو لا علی(عليه السلام) لهک عمر.

زنی نزد عمر آمد و گفت: یا امیرالمؤمنین(1)، من زنا کرده ام. دستور بده مرا رجم کنند. عمر امر کرد که او را سنگ باران کنند. حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) در جلسه حاضر بودند و به زن فرمودند: شرح بده چگونه زنا کردی؟ زن گفت: در سرزمینی بدون آب گیر افتادم و عطش شدید بر من غلبه کرد. خیمه ای دیدم و به آنجا رفتم. مردی را داخل خیمه دیدم و از او آب خواستم. او به من آب نداد و گفت: اگر می خواهی به تو آب بدهم باید نسبت به من تمکین کنی. من قبول نکردم تا عطش بر من غلبه کرد. چشمانم کم سو شده بود و زبانم از سخن گفتن ایستاده بود. مجبور شدم تسلیم آن مرد شوم تا به من آب بدهد. حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) فرمودند: اینآیه از قرآن درباره ی این زن صدق می کند فمن اضطر غیر باغیة و لا عادیة او مضطر بوده است و در حال اضطرار زنا کرده است. حکم بر او جاری نمی شود. در این هنگام عمر گفت: اگر علی(عليه السلام) نبود عمر هلاک می شد.

ص: 173

کنیم که در تأویل آن فرموده اند: این خانه، منزل وحی است، معدن رسالت است. مهبط ملائکه است که باید از درش وارد شد و درش ابتدا رسول خدا(صلى الله عليه و آله) سپس حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) (أنا مدینة العلم و علی بابها) و پس از ایشان بقیه ی ائمه ی طاهرین و در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند.

1. در اصول کافی مجلد 1 صفحه 193 حدیث 2 آمده است:

محمدبن یعقوب عن الحسین بن محمد الأشعری، عن معلّی، عن محمدبن جمهور، عن سلیمان بن سماعة، عن عبدالله بن القاسم، عن ابی بصیر قال: قال ابوعبدالله(عليه السلام) الأوصیاء هم أبواب الله تبارک و تعالی علی خلقه.

ابابصیر از حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت می کند که فرمودند: اوصیا (و جانشینان رسول خدا(صلى الله عليه و آله)) ابواب الله یا در های تقرب الهی هستند که (هرکس بخواهد وارد آن شود باید از آن درب ها وارد شود) و اگر این اوصیا (و امامان) نبودند خداوند شناخته نمی شد. خدا به وسیله ی ایشان حجت را بندگانش تمام می کند (و با خلقش احتجاج می کند).

2. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 105 حدیث 213، بحارالانوار مجلد 1 صفحه 97، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 190 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 171 آمده است:

قال ابوجعفر(عليه السلام) فی قوله لیس البر بأن تأتوا البیوت من ظهورها قال: البیوت الائمة(عليهم السلام) و الابواب ابوابها

حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) درباره ی این آیه «کار نیک آن نیست که از پشت خانه ها وارد شوید» فرمودند: منظور از بیوت امامان(عليهم السلام) هستند.

3. در تفسیر عیاشی، مجلد 1 صفحه 105 حدیث 211، وسائل الشیعه مجلد 3، کتاب القضاء صفات القاضی باب 3، بحار الانوار مجلد 1 صفحه 97، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 189، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 171 و مجمع البیان مجلد 1 صفحه 284 آمده است:

عن سعد، عن ابی جعفر(عليه السلام) قال: سألته عن هذه الآیه «لیس البر بان تأتوا البیوت من ظهورها ولکن البر من اتقی و اتوا البیوت من ابوابها» فقال: آل محمد(صلى الله عليه و آله) ابواب الله و سبیله و الدعاة إلی الجنة و القادة إلیها و الأدلاء علیها إلی یوم القیامة

ص: 175

حضرت امام باقر(عليه السلام) درباره ی این آیه کار نیک آن نیست که از پشت خانه ها وارد خانه شوید بلکه نیکی این است که ملکه ی تقوا را در خود ایجاد کنید و موقع ورود به خانه ها از درب آن وارد شوید فرمودند: آل محمد(صلى الله عليه و آله) درب ها و راه های خداوند متعال و دعوت کنندگان و راهنمایان به بهشت و مردم را تا قیامت به سوی بهشت راهنمایی می کنند.

4. در کتاب بصائر الدرجات باب 3 صفحه 61 حدیث 1 آمده است:

محمدبن الحسن الصفار عن احمدبن محمدبن ابی نصر، عن محمدبن حمران، عن اسودبن سعید قال: کنت عند ابی جعفر(عليه السلام) فأنشاة یقول ابتداء من غیر أن أسأله نحن حجة الله و نحن باب الله و نحن لسان الله و نحن وجه الله و نحن عین الله فی خلقه و نحن ولاة امر الله فی عباده.

اسودبن سعید می گوید: خدمت امام باقر بودم. بدون این که من سؤال کنم حضرت فرمودند: ما (امامان) حجت الله هستیم. ما باب الله هستیم. ما لسان (ناطق) خداوند هستیم ما وجه الله می باشیم و ما چشم خداوند در میان خلقیم و ما ولاة امرالله (اولی الامر) میان بندگانش هستیم.

5. در احتجاج شیخ طبرسی مجلد 1 صفحه 338 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 172 آمده است:

احمدبن علی بن ابی منصور فی الاحتجاج عن الأصبغ بن نباته قال: کنت جالساً عند امیرالمؤمنین(عليه السلام) فجاء ابن الکوّاء فقال: یا امیرالمؤمنین(عليه السلام)، من البیوت فی ما قول الله عزوجل ولیس البر بأن تأتوا البیوت من ظهورها ولکن البر من اتقی و اتوا البیوت من ابوابها فقال(عليه السلام): نحن بیوت التی أمر الله بها أن تؤتی من ابوابها نحن باب الله و بیوته التی یؤتی منه فمن بایعنا و أقر بولایتنا فقد أتی البیوت من ابوابها و من خالفها و فضّل علینا غیرنا فقد أتی البیوت من ظهورها.

اصبغ بن نباته می گوید: ما در خدمت حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) بودیم. ابن الکوّا آمد و گفت: ای امیرالمؤمنین(عليه السلام) کدام خانه ها هستند که خدا درباره ی آن ها فرموده است کار نیک آن نیست که از پشت خانه ها وارد شوید بلکه نیکی این است که ملکه ی تقوا را در خود ایجاد کنید و موقع ورود به خانه ها از در آن ها وارد شوید؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: ما خانه هایی هستیم که خداوند دستور داده است مردم از آن در خاص وارد شوندو ما درهای خانه های خداوند هستیم. هرکس از ما تبعیت کند و اقرار به ولایت ما کند، از در خود به این خانه وارد شده است و هرکس با ما مخالفت کند و دیگری را بر ما ترجیح دهد

ص: 176

از پشت خانه وارد شده است. خداوند اگر می خواست خودش را به مردم می شناساند تا از درش وارد شوند لکن ما را باب معرفتش و صراط و راه و در خودش قرار داده است که از آن وارد می شوند. سپس امام(عليه السلام) در ادامه فرمودند: پس هرکس از ولایت ما برگردد و دیگری را بر ما ترجیح دهد به تحقیق از پشت خانه وارد شده است و چنین افرادی از صراط مستقیم منحرف شده اند.

ان الله لو شاء عرّف الناس نفسه حتی یعرفونه و یأتونه من بابه ولکن جعلنا ابوابه و صراطه و سبیله و بابه الذی یؤتی منه قال فمن عدل عن ولایتنا و فضّل علینا غیرنا فقد اتی البیوت من ظهورها و إنَّهم عن الصراط لناکبون

6. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 86 حدیث 211، بحارالانوار مجلد 2 صفحه 104، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 190، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 171 مجمع البیان مجلد 1 صفحه 284 و محاسن برقی مجلد 1 صفحه 325 آمده است:

عن جابربن یزید، عن ابی جعفر(عليه السلام) فی قوله لیس البر بان تأتوا البیوت من ظهورها الآیة قال: یعنی ان یأتی الا من وجهها أتی الأمور کان

از امام باقر(عليه السلام) درباره این آیه «نیکی این نیست که برای ورود به خانه از پشت خانه وارد شوید» پرسیدند. حضرت(عليه السلام) فرمودند: (شما) هر کاری را از راه خودش انجام دهید. هر نوع کاری که می خواهد باشد.

از جمله ی (کارها) آموختن علم و فراگیری احکام الهی و احکام دینی است که

7. در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 171 آمده است:

عن امیرالمؤمنین(عليه السلام) و عترته الطیبین لأنهم ابواب مدینة علم النبی(صلى الله عليه و آله) اجمعین کما قال أنا مدینة العلم و علی بابها و لا یؤتی المدینة إلّا من بابها

از حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و عترت پاکشان روایت شده است که ایشان در های شهر علم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) هستند همان طور که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: من شهرعلم هستم و علی(عليه السلام) در آن شهر است. پس وارد شهر نمی شوند جز از در مخصوصش.

8. در احتجاج شیخ طبرسی مجلد 1 صفحه 369، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 171 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 177 حدیث 621 آمده است:

ص: 177

عن امیرالمؤمنین(عليه السلام): قد جعل الله للعلم اهلاً و فرض علی العباد طاعتهم بقوله و أتوا البیوت من ابوابها و البیوت هی بیوت العلم بیوت علم الذی استودعته الانبیاء و ابوابها اوصیائهم

از حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) روایت شده است که فرمودند: خداوند برای علم (افرادی به نام) اهل علم را قرار داده است و بنده باید از آن ها اطاعت کند و اطاعت از آن ها واجب است و خداوند اطاعت آن ها را واجب کرده است چناچه می فرماید وَ أتوا البیوت من ابوابها وارد خانه ها شوید از درب هایش این خانه ها همان خانه های علم انبیاست و اوصیا (و یا جانشین انبیا) درب های آن علوم هستند.

5. به هر حال این بیوت، بیوت علم الهی و علم نبوی(صلى الله عليه و آله) است که برای استفاده از آن ها باید از دربش وارد شوند در حال حاضر هر کس بخواهد از این علوم استفاده کند باید از حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) استفاده نماید.

اما جنگ دفاعی، در سوره ی بقره آیه 19 خداوند می فرمایند: «و قاتلوا فی سبیل الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا إنَّ الله لا یحب المعتدین» و مبارزه و جهاد در راه خداوند کنید با کسانی که با شما به جنگ و مبارزه می پردازند اما از حد تجاوز نکنید که خداوند تعدّی کنندگان را دوست نمی دارد.

پس، در اسلام جهاد و مبارزه اولاً حرکتی در راه خداوند است و جهاد برای جهان گشایی و تسلط بر دیگران و تجاوز به دیگران نیست. ثانیاً کسانی که با ما به جنگ می پردازند و بر حدود ما می تازند ما دفع تجاوز می کنیم که فتنه را از خود دور سازیم.

پس «قاتلوا» مبارزه کردن فی سبیل الله است و با کسانی مبارزه می کنیم که به ما تجاوز کنند « الذین یقاتلونکم » سپس می فرمایند و لا تعتدوا مطلقاً تعدی نکنید، خواه جنگ تعرضی و ابتدایی باشد خواه دفاعی، فرقی نمی کند. مسلمین در جهاد تعدی نمی کنند.

3. اگر کفار اهل صلح باشند، مسلمین با آن ها صلح خواهند کرد چنان که در سوره انفال آیه 61 آمده است «و إن جنحوا للسلّم فاجنح لها و توکل علی الله إنه هم السمیع العلیم» اگر کفار مایل بهمسالمت و صلح شدند تو هم با آن ها از در صلح درآی و مایل به صلح باش.

4. در سوره بقره آیه 194 خداوند می فرمایند « الشهر الحرام بالشهر الحرام و الحرمات قصاص فَمَن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم و اتّقوا الله وَ اَعلموا أن الله مع المتقین»

ماه حرام در برابر ماه حرام و تمام حرام ها (قابل) قصاص می باشد. (به طور کلی) هر کس به شما تجاوز کرد همانند آن را بر او تعدی کنید و از (مخالفت فرمان) خداوند بپرهیزید (و زیاده روی ننمایید) و بدانید خداوند با پرهیزکاران است. دقت کنید می فرمایند« فمن اعتدی علیکم فاعتدوا بمثل ما اعتدی علیکم» هر کس به شما تعدی و تجاوز کرد، شما همانند همان، مقابلش بایستید. توجه می فرمایید این آیات، آیات جهاد است. فقط اسلام می خواهد جلوی تجاوز به مردم را بگیرد. اسلام می گوید در مقابل فتنه گران بایستید «و قاتلوهم حتی لا تکون فتنة»(1) مبارزه کنید تا فتنه ریشه کن شود.

ص: 180

5. خداوند در سوره ممتحنه آیه 8 می فرمایند «لا يَنْهاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذينَ لَمْ يُقاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطين» خداوند شما را (از نیکی کردن و رعایت عدالت نمودن) نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند، نهی نمی کند. چرا که خداوند دوست می دارد کسانی را که عدالت را پیشه ی خود ساختند.

یک بار دیگر آیه را بخوانید کفاری که برای از بین بردن دین ما با ما جنگ نکرده و ما را از شهر و دیارمان بیرون نرانده اند این ها می توانند مورد عدالت و محبت مسلمانان قرار گیرند. در آیه دقت بفرمایید که اسلام چه قدر علاقه به صلح و زندگیمسالمت آمیز دارد و اسلام علاقه ای به جنگ ابتدایی ندارد.

6. در سوره بقره آیه 29 خداوند می فرمایند «قاتِلُوا الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدينُونَ دينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُون»

با کسانی که از اهل کتاب به خدا ایمان ندارند و مؤمن به روز قیامت نیستند و آنچه را که خداوند و رسولش حرام اعلام کرده اند حرام نمی دانند و آیین حق (یعنی اسلام) را نمی پذیرند. شما پیکار کنید تا زمانی که آن ها خاضع شده و تسلیم اسلام گردند و به دست خودشان جزیه بپردازند.

دقت کنید این آیه در مورد اهل کتاب است که در سرزمین های اسلامی زندگی می کنند. آن ها تا زمانی که فتنه گری نکنند و بر علیه مسلمین به جنگ نپردازند، می توانند در سرزمین های اسلامی کنار مسلمانان زندگی کنند. منتها مسلمین در پرداخت مالیات ها، خمس و زکوة می دهند آن ها باید جزیه بپردازند. مشاهده می کنید که اسلام دین خشونت نیست. اسلام می پذیرد در بلاد اسلامی کسانی که مسلمان نیستند تحت قوانین خاص با مسلمانان زندگی کنند. حتی کسانی که هم عقیده آن ها نیستند.

ص: 181

مردی از اصحاب گفت: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، معنیصحاحاً چیست؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: یعنی به طور مساوی بین مردم تقسیم می کند...

3. در احکام صادره از طرف صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هیچ ظلم و عیبی وجود ندارد.

در کتاب عقد الدّرر فی اخبار الامام المنتظر باب 7 (فی شرفه و عظیم منزلته) صفحه 207 آمده است:

وَ عَن کعب الاخبار قال: إنّی لَاَجدُ المهدیَّ مَکتوباً فی اَسفارِ الانبیاء ما فی حُکمِه ظُلمٌ و لا عَیبٌ.

کعب الاخبار روایت می کند: من (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در حالی یافتم که در اسفار انبیا درباره ی او مطالبی نوشته شده بود که در حکم و فرمان مهدی نه ظلمی و نه عیبی هست.

4. حرکت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر اساس آرامش است نه خون ریزی و حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نمی خواهند حتی خوابیده ای بیدار شود.

در عقد الدّرر فی اخبار الامام المنتظر باب 7 صفحه 207 آمده است:

وَ عَن ابی هریرة قال: یُبایعُ لِلمَهدی بَینَ الرُّکنِ وَ المَقامِ و لا یوقِظُ نائما و لا یهریقُ دَماً.

ابوهریره می گوید: با (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بین رکن و مقام بیعت می شود درحالی که نه خوابیده ای بیدار می شود و نه خونی ریخته می شود.

5. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای خداوند خاشع و فروتن است مانند پرنده ای که با آرامش بال می گشاید. نه خون ریز و آدم کش!

این ها از بین می رود و کلاً هیچ فتنه ای باقی نمی ماند و فقط دین خداوند که اسلام باشد جهان گیر می شود.

خداوند در سوره بقره آيه 193 مى فرمايد:

وَقاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلاّ عَلى الظّالِمِينَ

با آنان جهاد و نبرد و مبارزه كنيد تا فتنه و آشوبى باقى نماند و دين از آن خداوند گردد (و همه دين الهى را بپذيرند). پس، اگر دست برداشتند همانا ستمى نيست مگر بر ستمكاران.

نابودی فتنه ها آن قدر مهم است که خداوند اين آيه را در سوره انفال آيه 38 نيز آورده است و خبر از زمانى مى دهد كه ديگر فتنه و آشوبى باقى نخواهد ماند و همه ی مردم، مسلمان و موحد خواهند شد و دین خدا یک دین خواهد شد.

* در كتاب ينابيع المودة نوشته خواجه كلان قندوزى حنفى صفحه 423 چنين آمده است:

و عن محمّدبن مسلم قال قلت للباقر رضى الله عنه ما تأويل قوله تعالى فى الانفال «وَ قاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّهِ» قال: لم يجى تأويل هذه الآية فاذا جاء تأويلها يقتل المشركون حتى يوحدواللّه عزوجل و حتى لايكون شرك و ذلك فى قيام قائمنا.

حافظ قندوزى حنفى از محمّدبن مسلم (يكى از اصحاب حضرت باقر(عليه السلام)) نقل مى كند كه آن حضرت فرمودند: تأويل قول خداوند متعال در سوره انفال «با آنان جهاد و نبرد و مبارزه كنيد تا فتنه و آشوبى باقى نماند و دين از آن خداوند گردد (و همه، دين الهى را بپذيرند.)» چيست؟ حضرت فرمودند: تأويل اين آيه هنوز نيامده است. زمانى كه تأويل آن بيايد، با همه مشركان جنگ و مبارزه خواهد شد تا وقتى كه آن ها موحد شوند و توحيد خداوند عزوجل را بپذيرند و ديگر شركى باقى نماند و اين در قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما خواهد بود.

و ما با اميد به آن روزى به سر مى بريم كه قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام كند و فتنه ها را ريشه كن سازد و ديگر فتنه اى باقى نماند. ان شاء اللّه

ص: 184

عَن ابی حمزه، عن ابی جعفر(عليه السلام) قال: قال یا اباحمزة کأنّی بقائم أهل بیتی قد علا نجفکم، فإذا علا فوق نجفکم نشر رایة رسول الله(صلى الله عليه و آله) فإذا نشرها انحطَّت علیه ملائکة بدر.

عیاشی از ابی حمزه و او از امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند که فرمودند: ای اباحمزه، (حضرت) قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیت خود را می بینم که در نجف شما بلند می شود و هنگامی که در نجف شما قیام کرده و بلند شود، پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را برافراشته می کند و هنگامی که پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را برافراشت، ملائکه ای که در جنگ بدر (برای یاری رسول خدا(صلى الله عليه و آله) نازل شده بودند) بر آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرود می آیند (تا او را یاری کنند).

3. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 122 حدیث 304، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 449، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 183 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 206 حدیث 773 آمده است:

و قال ابوجعفر(عليه السلام) إنّه نازل فی قباب من نور حین ینزل بظهر الکوفه علی الفاروق فهذا حین ینزل و أما «قُضِیَ الأَمرُ» فهو الوسم علی الخرطوم یوم یوسم الکافر.

عیاشی از حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند که آن حضرت(عليه السلام) فرمودند: امر خداوند نازل می شود در قبه هایی از نور زمانی که در پشت کوفه بر فاروق نازل می شود و آن زمانی است که امر الهی نازل می شود و اما قُضی الامر علامتی است هنگامی که بر بینی کافر نشانه گذاری می شود.

اگر در آیه و روایات دقت کنید به چند مطلب مهم برخورد می کنید. اول امر خداوند قرار است به قبه ای از نور نازل گردد. دوم: این قبه ی نور کوفه و اطراف کوفه و نجف اشرف است.

سوم: ملائکه ی بدر بر او نازل می شوند که آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را یاری کنند.

چهارم: او بر بینی کافران و گردن کشان علامتی می گذارد تا همه ی اهل زمین، جانیان، ظالمان و رجاله ها را بشناسند.

در تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 230 به نقل از کمال الدین آورده است که یک مصداق این نور حضرت بقیة الله الاعظم(عليه السلام) است زیرا فرعون می خواست موسی به دنیا نیاید. او به دنیا آمد. بنی امیه و بنی العباس نیز می خواستند که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) متولد نشود و نور او آشکار نگردد و قبل از تولد او را بکشند. (... فی الوصول إنی قتل القائم فابی الله أن یکشف امره لواحد فی الظلمة الا ان یتم نوره و لو کره المشرکون) خداوند در این آیه امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را «نور خودش» می داند.

ب) در سوره نور آیه 35 خداوند می فرمایند: «یهدی الله لنوره مَن یشاءُ» خداوند به وسیله ی نورش هر که را بخواهد هدایت می فرمایند.

در تفسیر برهان مجلد 3 صفحه 136 حدیث 16 آمده است:

... «یهدی الله لِنوره مَن یشاء» القائم المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

خداوند حضرت قائم مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را نور خودش می داند.

ج) در سوره زمر آیه 69 خداوند می فرمایند «وَ اشرقت الارض بِنور رَبّها» و زمین به نور پروردگار خودش روشن می شود. در ینابیع المودة آمده است: فإذا اخرج «اشرقت الارض بنور ربها» هنگامی که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند، زمین به نور ربش روشن می شود و در دلائل الامامة آمده است: إن قائمنا إذا قام « اَشرقت الارض بنور ربها» و زمانی که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند. زمین به نور رب روشن می شود.

د) در تفسیر قمی مجلد 2 صفحه 253 آمده است:

«وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها» قَالَ رَبُّ الْأَرْضِ يُعْنَى إِمَامُ الْأَرْضِ. فَقُلْتُ: فَإِذَا خَرَجَ يَكُونُ مَا ذَا- قَالَ إِذاً يَسْتَغْنِي النَّاسُ عَنْ ضَوْءِ الشَّمْسِ وَ نُورِ الْقَمَرِ وَ يَجْتَزُونَ بِنُورِ الْإِمَامِ.حضرت درباره آیه «زمین به نور ربش روشن می شود» فرمودند: رب زمین یعنی امام زمین. هنگامی که خروج و قیام کند، مردم دیگر از نور خورشید و ماه استفاده نمی کنند، بلکه از نور امام بهره می برند.

این حدیث در زمان ظهور حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محقق می شود.

ص: 187

حاکمان بدعت ها و تغییراتی در دین به وجود آورده اند) به محضر امام صادق حضور یافتند. حضرت به ایشان فرمودند: چه برنامه ای شما را از رفتن به حج بازداشته است؟ یکی از ایشان اظهار داشت: همان چیزی که وحدت کلمه ی شامیان را برهم زده و خلیفه شان را کشته و بینشان اختلاف و درگیری به وجود آورده است. حضرت فرمودند: چه چیزی دیدگاه شما را نسبت به آن ها جلب کرده است؟ سپس برخی از برخوردهای آن ها را یادآور شدند: آیا فردی از شما برای تهیه ی آذوقه و دیگر کارهای خوداز منزل خود به سمت بازار بیرون نمی رود و چون کارهای خود را انجام داد بدون اختلاف و درگیری به منزل بازمی گردد. اگر وضعیت سابق پیش از شما بر شما حاکم می بود که افراد را می گرفتند و دست و پایشان را قطع می کردند، بدنشان را با ارّه می بریدند، بر شاخه های درخت آویزانشان می کردند و چیزی برایشان باقی نمی گذاشتند. (آیا چنین برنامه ای خوب بود؟) بعد از آن، حضرت این نوع مطالب را قطع نمودند و به وسیله ی آیه ای از آیات کتاب خدا توجه مرا جلب نمودند: «آیا گمان می کنید که وارد بهشت می شوید بدون آن که مشکلات پیشینیان را داشته باشید؟ تا جایی که آنان به همراه پیامبرشان بگویند: نصرت و یاری خداوند چه وقت فرامی رسد؟ توجه نمایید که نصرت خداوند نزدیک خواهد بود.»

ص: 189

کتاب کتابی به نام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت نوشته است. در زمان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، بهترین و بدترین انسان ها رجعت خواهند کرد. بهترین ها در رجعت قسمتی از اجر اعمال خود را می گیرند و بدترین ها نیز در رجعت قسمتی از عذاب خود را می چشند و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن ها را عذاب خواهند کرد.

بحث ما در اینجا دو قسمت است. قسمت اول بررسی آیه ی فوق در مسئله ی رجعت است و قسمت دوم رجعت انسان ها و ائمه طاهرین(عليهم السلام) که حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) به آن استدلال می فرمایند.

طبری در تفسیرش نقل می کند که این ها چهار هزار نفر بودند. برای فرار از دست طاعون از محل زندگی خویش خارج شدند. مرگ به اذن الله این ها را فراگرفت. از این محل یکی از انبیا می گذشت. او به سوی پروردگارش دعا کرد. آن ها همه زنده شدند. سپس ابن عباس این آیه را تلاوت کرد إنَّ اللهَ لَذو فَضلٍ عَلَی النّاسِ لا یَشکُرونَ همانا فضل و کرم و بزرگی خداوند بر بندگان بسیار زیاد است ولیکن بیشتر مردم شکرگذار (این نعمت الهی) نیستند.

3. تفسیر کشاف زمخشری مجلد 1 صفحه 286 و نیز در تفسیر بیضاوی( هر دو از علمای اهل سنت هستند.) آمده است:

گروهی از بنی اسرائیل که شمار آن ها چهار هزار نفر بود از ترس مرگ برای نرفتن به جهاد و یا ترس از طاعون شهر و دیار خود را ترک کرده و به سرزمین دیگری کوچ کرده بودند اما خداوند متعال با یک فرمان همه ی آن ها را میراند تا آن که پس از هشت روز پیامبری بر اجساد آن ها می گذشت. از خدا خواست تا آن ها را به دنیا بازگرداند و خداوند خواسته ی این پیامبر را اجابت کرد و همه زنده شدند.

در تاریخ آمده است که این شهر فلسطین بوده است و همان طور که گفته شد مرگ آن ها هشت روز به طول انجامید و پس از هشت روز همه ی آن ها زنده شدند و به دنیا رجعت کردند.

بِهِ الْأَئِمَّةَ وَ وَعَدَهُمْ مِنَ النَّصْرِ وَ الِانْتِقَامِ مِنْ أَعْدَائِهِمْ فَقَالَ سُبْحَانَهُ « وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً»(1) وَ هَذَا إِنَّمَا يَكُونُ إِذَا رَجَعُوا إِلَى الدُّنْيَا وَ مِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَى «و نُریدُ أن نَمنَّ علی الذین استضعفوا فی الأرض و نجعَلَهم أئمّة و نجعَلهم الوارثین»(2) و قوله سبحانه«إنَّ الّذی فرض علیک القرآن لرادُّک إلی المعاد»(3) أَيْ رَجْعَةِ الدُّنْيَا وَ مِثْلُهُ قَوْلُهُ «ألم تر إلی الذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثمَّ أحیاهم»(4) و قوله عزَّوجلَّ «و اختار موسی قومه سبعین رجلاً لمیقاتنا»(5) فَرَدَّهُمُ اللَّهُ تَعَالَى بَعْدَ الْمَوْتِ إِلَى الدُّنْيَا وَ شَرِبُوا وَ نَكَحُوا وَ مِثْلُهُ خَبَرُ الْعُزَيْر

از حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) روایت کرده اند که آن ها در جواب کسانی که منکر رجعت بودند فرمودند: خداوند در سوره نمل، آیه 83 می فرمایند: روزی که از هر قومی یک دسته از تکذیب کنندگان را برمی انگیزیم و آن ها (برای سؤال) نگاه داشته خواهند شد این محشور شدن محشور شدن در دنیا است (چون در آخرت همه محشور می شوند نه یک عده) اما محشور شدن در آخرت (در سوره کهف آیه 47 است) که خداوند می فرمایند «ما در روز محشر همه را بدون استثنا برمی انگیزیم و یک نفر را هم فروگذار نخواهیم کرد.» باز خداوند در قرآن (سوره انبیاء آیه 95 ) می فرمایند «و حرام است بر هر اهل قریه و دیاری که ما هلاکشان کردیم که بازگشتنی به دنیا داشته باشند.» اما در قیامت همه برمی گردند. باز خداوند در سوره آل عمرانآیه 81 می فرمایند «و به یاد آور هنگامی که خداوند از همه ی پیامبران بدون استثنا عهد و پیمان گرفت که هرگاه کتاب و دانشی به شما دادیم، سپس پیامبری به سوی شما آید، (آن پیامبر) آنچه با شما است تصدیق خواهد کرد. پس شما به او ایمان بیاورید و او را یاری کنید» (که پیامبران در رجعت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را یاری خواهند کرد) این آیه تحقق پیدا نخواهد کرد مگر در رجعت و باز

ص: 193

خداوند در قرآن خطاب به امامان می کنند که آن ها را یاری خواهد کرد در پیروزی بر دشمنانشان و انتقام گرفتن از آن ها (سوره نور آیه 55) «وعده داده است خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده اند و اعمال نیکو انجام داده اند که آن ها را خلیفه بر روی زمین گرداند همان طور که قبلی ها را خلیفه کرده بود. دین آن ها (یعنی اسلام را) پایدار و استوار خواهد کرد که این دین را برای آن ها پسندیده است و ترس آن ها را به امنیت و آرامش تبدیل خواهد کرد فقط مرا خواهند پرستید و هیچ چیز دیگری را با من شریک نمی گردانند.» این آیه دلالت دارد بر رجعت و باز خداوند در سوره قصص آیه 6 می فرمایند: «ما اراده کرده ایم که بر مستضعفان روی زمین منت گذاریم و آن ها را با امامان(عليهم السلام) و وارثان روی زمین قرار دهیم» (باز این آیه درباره ی رجعت است که امامان(عليهم السلام) یعنی بعد از دیگری به جهان رجعت خواهند داشت.) و باز خداوند در سوره قصص آیه 85 می فرمایند: «(ای پیامبر) آن (خدایی که) قرآن را بر تو فرض کرده است تو را به جایگاهت برمی گرداند.» (این باز درباره رجعت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در دنیا است و باز خداوند در سوره بقره آیه 243 می فرمایند: «آیا ندیدی کسانی که از شهرشان از ترس مرگ بیرون رفتند و آن ها هزاران نفر بودند. خداوند فرمود: بمیرید و همه مردند. سپس زنده شدند (که این باز در رجعت است.) و باز خداوند درقرآن سوره اعراف آیه 135 می فرمایند: « و اختیار کرد موسی هفتاد نفر از قومش را به میقات برد.» که همه مردند سپس خداوند آن ها را بعد از مرگ به دنیا برگرداند و نوشیدند و ازدواج کردند و مانند آن در ماجرای حضرت عزیر.

ص: 194

و زاد بسطةً فی العلم و الجسم و الله یؤتی مُلکَه و من یشاءُ و الله واسعٌ علیمٌ

خداوند به او علم وهبی و قدرت جسمانی وهبی داده است.

رابعاً: خداوند این پادشاهی و ملک را به هر که بخواهد می دهد «و الله یؤتی مُلکَهُ و من یشاء» و کسی هم حق ندارد به خدا اعتراض کند و یا از خداوند سؤال کند چنان که در قرآن کریم می فرماید: «لا یسئل عما یفعل و هم یسئلون»(1) شما حقی ندارید از آن کارهایی که خداوند انجام می دهد سؤال کنید. این خداوند است که باید از شما سؤال کند. امام زمان اولین رهبر الهی است که به اراده ی الهی حکومت واحد جهانی تشکیل می دهد و ایشان دارای این قدرت الهی و وهبی و علم الهی و وهبی هستند و ایشان به اذن الله با این علم و قدرت که خداوند به او داده است و او بالقوه دارای آن است آن را به فعل درآورده و جهان را برای برپایی یگانه پرستی تسخیر خواهند فرمود چنان که:

1. شیخ صدوق در کمال الدین، مجلد 2 صفحه 376 حدیث 7 نوشته است:

حدَّثَنا احمدبن زیادبن جعفر الهمدانیُّ رضی الله عنه قال: حدَّثَنا علیُّ ابن ابراهیم عن أبیه عن الرَّیان بن الصلت قال: قلت للرِّضا(عليه السلام): أنت صاحب هذا الأمر؟ فقال: أنا صاحب هذا الأمر ولکنّی لست بالّذی أملأها عدلاً کما ملئت جوراً و کیف أکون ذلک علی ما تری من ضعف بدنی و إنَّ القائم هو الّذی إذا خرج کان فی سنِّ الشیوخ و منظر الشبّان، قویّاً فی بدنه حتّی لو مدّ یده إلی أعظم شجرة علی وجه الأرض لقلعها و لو صاح بین الجبال لتدکدکت صخورها، یکون معه عصا موسی و خاتم سلیمان(عليه السلام). ذاک الرَّابع من ولدی یغیّبه الله فی ستره ما شاء ثُمَّ یظهره فیملأ [به] الأرض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً.

احمدبن زیادبن جعفرهمدانی رحمة الله علیه روایت می کند از علی بن ابراهیم و او روایت می کند از پدرش و او روایت می کند از ریان بن صلت (یکی از اصحاب امام رضا(عليه السلام)) که می گوید: به آن حضرت گفتم شما صاحب این امر هستید؟ (یعنی شما صاحب الزمان و مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستید؟) حضرت(عليه السلام) فرمودند: من صاحب امر هستم (یعنی بالقوه صاحب الامرم) اما نیستم آن صاحب الامری (که آن را به فعل درمی آورد) و با آن زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که پر از ظلم و جور شده بود و چگونه من آن صاحب الامر باشم که تو می بینی ضعف بدن مرا و همانا آن قائم او کسی است که زمانی که خروج

ص: 196

می کند سن او زیاد است اما منظری جوان دارد. بدنش قوی است تا آن حد که اگر دستش را دراز کند به بزرگ ترین درخت روی کره ی زمین را از جا در می آورد و اگر بین کوه ها فریاد کشید کوه ها از هم می باشند. عصای موسی با اوست و خاتم سلیمان همراه اوست. او چهارمین از فرزندان من است. خداوند او را از دیده ها غایب می کند و او را می پوشاند هر قدر که بخواهد. سپس او را ظاهر می سازد و به دست او زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که پر از ظلم و جور شده است.

2. شیخ صدوق در کتاب کمال الدین مجلد 2 صفحه 625 حدیث 12 نوشته است:

حدَّثنا محمدبن ابراهیم بن اسحاق الطالقانی رضی الله عنه قال: حدَّثنا احمدبن علیٍّ الانصاریُّ عن أبی الصلت الهرویِّ قال: قلت للرِّضا(عليه السلام): ما علامات القائم منکم إذا خرج؟ قال: علامته أن یکون شیخ السنِّ، شابَّ المنظر حتّی أنَّ الناظر إلیه لیحسبه ابن أربعین سنة أو دونها و إنَّ من علاماته أن لا یهرم بمرور الأیّام و اللّیالی علیه حتّی یأتیه أجله.

محمدبن ابراهیم بن اسحاق طالقانی رضوان الله تعالی علیه روایت می کند از احمدبن علی انصاری و او روایت می کند از ابی صلت هروی که می گوید: به حضرت امام رضا(عليه السلام) گفتم: علامات قائم (آل محمد(صلى الله عليه و آله)) که از شماست، هنگامی که قیام می فرماید، چیست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: (در هنگام خروج) علامات او این است که سن او سن شیخ کبیر است اما به صورت یک جوان است و زمانی که به او نگاه می کنند مانند یک جوان چهل ساله و یا کمتر از آن است و دیگر از علامات او این است که مرور زمان و شب و روز در او اثر نمی کند تا این که اجلش فرا برسد.

3. در کمال الدین مجلد 2 صفحه 675 حدیث 30 است:

حدَّثنا جعفربن محمدبن مسرور قال: حدَّثنا الحسین بن محمدبن عامر عن المعلّی بن محمد البصریِّ عن الحسن بن علیِّ الوشّاء عن مثنّی الحنّاط عن قتیبة الأعشی، عن ابن أبی یعفور، عن مولی لبنی شیبان، عن أبی جعفر [الباقر](عليه السلام) قال: إذا قام قائمنا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) وضع یده علی رئوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت بها أحلامهم(1)

جعفربن محمدبن مسرور می گوید: حسین بن محمدبن عامر از معلی بن محمد البصری به من گفت و او روایت می کند از قتیبة بن الاعشی از ابی یعفور و او از بنی شیبان و او از امام محمد

ص: 197

باقر(عليه السلام) روایتی می کند که آن حضرت(عليه السلام) فرمودند: زمانی که قائم ما(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می کند دست خود را می گذارد بر سر بندگان و اثر دست او این است که همه ی عقل در او جمع می شود و او از نظر عقل و علم و دانش و شعور و فکر به اکملیت می رسد.

دقت بفرمایید؛ خداوند دو چیز به انبیا(عليهم السلام) و اوصیای آن ها و به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) عنایت می کند که آن ها را بر دیگران ممتاز می گرداند. اول علم وهبی دوم قدرت وهبی است. خداوند در آیه ی فوق می فرمایند: هنگامی که خداوند طالوت را برای امر سلطنت برای بنی اسرائیل فرستاد، بنی اسرائیل گفتند: ما پادشاهی می خواهیم که از طبقه ی ثروتمندان باشد و حق ما این است که پیامبری که برای ما می آید وسعت مال داشته باشد. خداوند می فرمایند: اولاً: من طالوت را برگزیدم. ثانیاً: به او وسعت علمی دادم. ثالثاً: به او قوه و قدرت جسمانی عنایت فرمودم.

رابعاً: خداوند به هر کس بخواهد این حکومت را می دهد.

امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دارای همه ی شرایط الهی برای حکومت و امامت الهی است.

در آیات و روایات این چهار صفت به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) داده شده است.

اولاً: امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را خداوند انتخاب کرده است. «و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین»(1)ثانیاً: خداوند به او وسعت علمی بخشیده است وضع یده علی رئوس العباد فجمع بها عقولهم و کملت بها احلامهم

ثالثاً: به او قوه و قدرت داده است قویاً فی بدنه حتّی لو مَدَّ یده إلی اعظم شجرة علی وجه الارض لقلعها ...

رابعاً: خداوند این حکومت را به او داده است. «وَعَدَ اللهُ الَّذین امنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض»(2)

ص: 198

ثانیاً: در این امتحان شاگردان اول همان 313 نفر اصحاب و شورای انقلاب آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند.

ثالثاً: این 313 نفر دارای ایمان کامل و معتقد واقعی به مبدأ و معاد و لقاء الله هستند و این ها می فرمایند:

كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرينَ

چه بسا گروه اندکی بر گروه بسیاری به فرمان خداوند غالب می شوند و خداوند با صابرین است.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 134 حدیث 444 آمده است:

عن حماد بن عثمان قال: قال أبوعبدالله(عليه السلام) لا يخرج القائم(عليه السلام) في أقل من الفئة- و لا يكون الفئة أقل من عشرة آلاف

حمادبن عثمان از حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت می کند که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام نمی کند مگر این که اقل کسانی که با او قیام می کند حدود 4000 نفر است.

وقتی حضرت بقیة الله الاعظم قیام فرمایند، ابتدا 313 نفر از کل زمین در مدت 12 ساعت طی الارض کرده و به مسجدالحرام می روند و با ایشان بیعت می کنند که به این افراد، شورای انقلاب آن حضرت می گوییم. سپس از ده هزار تا صدهزار نفر در مدت 24 ساعت به مسجد الحرام می روند و گرداگرد حضرت جمع می شوند و انقلاب جهانی خود را آغاز خواهند کرد.

2. خداوند به پیامبر آن ها که اسمش اشموئیل بود، گفت به آن ها بگو خدا پادشاهی به نام طالوت مبعوث می کند«إن الله قد بعثَکُم طالوت ملکاً» در غضب شدند گفتند از کجا طالوت سلطنت دارد؟ «و نَحنُ اَحَقُ بِالملکَ مِنهُ» ما به پادشاهی سزاوارتریم زیرا فرزندان یهودا هستیم. او از فرزندان بنیامین است «وَ لَم یؤتَ سَعَةً فی العلم و الجسم» و زیادتی و افزونی عطا فرمود به او در علم و جسم (دو علامت پادشاهی) «وَ اللهُ یؤتی مُلکَهُ مَن یَشاءُ» خداوند به هرکس بخواهد سلطنت می دهد.

3. بنی اسرائیل گفتند: نشانه های طالوت چیست؟ اشموئیل گفت: «إنَّ آیَةَ مُلکهُ أن یأتیکمُ التابوتُ فیه سَکینَةٌ من ربّکُم و بقیة مما تَرَکَ آل موسی و آل هارون تَحمِلُهُ الملائکة» یکی از نشانه های او این است که او تابوت را می آورد که در آن سکونت و آرامش است از طرف خداوند و ارث آل موسی و آل هارون در آن است. تابوت جعبه ای بود که مادر حضرت موسی او را درآن نهاد و در رود نیل انداخت و سپس حضرت موسی نزدیک قومش زره و الواح و آیات نبوت را در آن گذاشت. بنی اسرائیل به آن تبرک می جستند. اما کم کم بازیچه شد و بچه ها با آن بازی می کردند. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی، صفحه 81 آمده است: تابوت غیب شد. تا زمانی که آن تابوت بین آن ها بود،عزت داشتند. تابوت که رفت ذلیل شدند (در تابوت الواح، تعلیمی و عصا، لباس موسی، عمامه هارون پاره ی ترنجبین که در تیه نازل شد.)

4. پس فَلما فَصَلَ طالوت طالوت با هشتاد هزار جوان جنگ جو از شهر خارج شد. در بیابان به طالوت گفتند: از برای ما نهر آبی بخواه. طالوت گفت: «إنَّ الله مُبتَلیکِم بنهرٍ فمَن شَرِبَ منه وَ لَیس منی» خداوند شما را به نهر آب امتحان می کند. هر که از آن بیاشامد از من نیست «وَ مَن لَم یطعَمهُ فَإنَّهمِنی» هرکس از آب نهر نچشد از من است «إلّا مَن اغتَرَفَ غُرفَةً بیده» مگر آن که به دست بردارد یک کف آب به دست خود خداوند آب را ظاهر کرد «فَشَرِبوا مِنهُ إلّا قلیلاً مِنهُم» پس بیاشامیدند از آن زیاده مگر عده ای قلیل (تعدادی که نخوردند 313 نفر بودند.) ... نفر ماندند نتوانستند بروند. گفتند ما طاقت مبارزه نداریم. جالوت با چهار هزار نفر آمد و این ها ترسیدند. (اما آن ها که کم بودند« کَم من فئةٍ قَلیلَةٍ» ما مبارزه می کنیم. این عده گفتند:

ص: 201

«قالوا ربنا اَفرغ عَلَینا صبراً...» لشگر جالوت هشتاد هزار نفربود. .... طالوت عظیم الجثه بود. روی فیل سوار شد و تاجی بر سر و الماسی وسط پیشانی که نورش ساطع بود.

5. «وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشاءُ»

علی بن ابراهیم در مجلد 1 صفحه 82 تفسیرش از حضرت امام صادق(عليه السلام) نقل کرده است که فرمودند: خداوند وحی کرد به اشموئیل که قتل جالوت به دست مرد شبانی است که زره موسی(عليه السلام) به قامت او می خورد. شخصی به نام آسی از فرزندان لاوی، ده پسر داشت. بر هر نه پسر زره را پوشاندند، نخورد. گفتند پسر دیگری داری؟ گفت جوانی است که گوسفند می چراند. او را آوردند. زره به او خورد. او داود(عليه السلام) بود. فلاخن داشت. سه سنگ اززمین برداشت که خود سنگ ها به زبان آمدند که ما را بردار. نزد جالوت آمد. جالوت گفت: تو می خواهی مرا بکشی؟ و داود را مسخره کرد. داود یک سنگ انداخت و گفت به نام خدای ابراهیم(عليه السلام). دومی را به نام خدای اسحاق(عليه السلام) سومی به نام خدای یعقوب(عليه السلام). خداوند هر سه را یکی نمود و مغز جالوت را متلاشی کرد.

6. هفت سال پس از مرگ جالوت، سلطنت به داود(عليه السلام) رسید.7. در اطیب البیان مجلد 2 صفحه 510 آمده است: حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: آن ها که آب ننوشیدند 313 نفر بودند.

در تفسیر اثنی عشری مجلد 1 صفحه 443 آمده است: کسانی که آب ننوشیدند 313 نفر بودند.

در تفسیر اثنی عشری، مجلد 1 صفحه 442 آمده است: لشگر طالوت هشتاد هزار نفر بودند.

در تفسیر اطیب البیان مجلد 2 صفحه 510 آمده است: لشگر طالوت شصت هزار نفر بودند.

به هرحال حضرت مهدی قیام خواهند کرد و یاران نزدیک و شورای انقلاب آن حضرت 313 نفر هستند. سربازان اولیه ی ایشان از ده هزار تا صد هزار نفر می باشند. تلاش ایشان این است که خون ریزی نشود. حتی زمانی که با لشگریان سفیانی رو به رو شوند، در چند مرحله عقب نشینی می کنند که کسی کشته نشود. ایشان رحمة للعالمین هستند. اما عده ای مثل ابوجهل ها و ابوسفیان ها که هرگز هدایت نمی شوند و سد راه حرکت هدایتی ایشان هستند را از سر راه خود برمی دارند و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه آن ها فتنه گرند. یاران حضرت این فتنه گرها را که تعدادشان زیاد نیست،

ص: 202

از سر راه انقلاب برمی دارند. امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در این باب حکم به باطن می فرمایند زیرا می دانند در وجود آنان به اندازه ی یک ذره و خردل هدایت وجود ندارد.

* در كتاب المحجه فيما نزل فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الحجة نوشته سيد هاشم بحرانى صفحه362 آمده است:

محمّدبن ابراهيم النعمانى فى الغيبة: حدثنا على بن الحسين قال: حدثنا محمّدبن يحيى العطار عن محمّدبن حسان الرازى عن محمّدبن على الكوفى قال: حدثنا عبد الرحمن بن ابى هاشم عن على بن حمزة عن ابى بصير عن ابى عبداللّه(عليه السلام) قال: إن اصحاب طالوت إبتلوا بالنهر الذى قال اللّه تعالى: «مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ» و إنّ اصحاب القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) يُبتَلون بمثل ذلك.

محمّدبن ابراهيم نعمانى در كتاب الغيبه گويد: على بن الحسين گفت محمّدبن يحيى العطار از محمّدبن حسان الرازى از محمّدبن على الكوفى گفت:عبد الرحمن بن ابى هاشم از على بن حمزة از ابى بصير ما را حديث كرد از ابى عبداللّه، امام صادق(عليه السلام) که فرمودند: اصحاب طالوت به نهر آبى آزمايش شدند كه قرآن مى فرمايد: «همانا خداوند شما را به نهر آبى آزمايش مى كند.» به راستى كه اصحاب قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيز به مانند آن مبتلا و آزمايش خواهند شد.

2. در تفسیر صافی مجلد 1 در ذیل آیه 249 سوره بقره صفحه 208، تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 153 حدیث 444، بحارالانوار مجلد 5 صفحه 331، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 237، اصول کافی مجلد 8 صفحه 316 حدیث 498 و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 251 حدیث 996 آمده است:

محمدبن يحيى عن احمدبن محمد عن محمدبن خالد و الحسين بن سعيد عن النضربن سويد عن يحيى الحلبي عن هارون بن خارجة عن ابى بصير عن ابى جعفر(عليهما السلام) في قول الله عز و جل «إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طالُوتَ مَلِكاً قالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ» قال، لم يكن من سبط النبوة و لا من سبط المملكة «اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ» و قال «إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ بَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسى وَ آلُ هارُونَ» فجاءت به الملئكة تحمله و قال الله جل ذكره «إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَ مَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي» فشربوا منه الا ثلثمائة و ثلثة عشر رجلا منهم من اغترف و منهم من لم يشرب فلما برزوا قال الذين اغترفوا، «لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ» و قال الذين لم يغترفوا «كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ».

ص: 203

از ابوبصیر از امام باقر(عليه السلام) در تفسیر سخن خدا عزوجل فرمودند: طالوت نه پیامبرزاده بود نه شاهزاده. پیامبرشان گفت: خداوند او را بر شما برگزیده و فرمود: همانا نشانه ملکش این است که تابوتی برای شما می آید که آرامش دل از سوی پروردگارتان و بقایایی است از آنچه آل موسی و آل هارون به جا گذاشته اند و فرشته ها آن را آوردند و به دوش کشیدند و خداوند فرموده است: راستی که خداوند شما را گرفتار نهری می کند و هر که از آن بنوشد، از من نیست و هر که از آن نخورد، به راستی از من است و همه از آن نوشیدند جز 313 مرد. آنان که برخی از آنان مشتی برگرفتند و برخی هم ننوشیدند. چون برابر دشمن رسیدند آنان که مشتیبرگرفتند گفتند: برای ما هیچ تاب مقاومتی در برابر جالوت و لشکرش نیست و آنان که ننوشیده بودند، گفتند: بسا جمع اندکی که بر جمع بسیاری به اذن خدا پیروز و چیره گردند و خدا با صابران است.

ص: 204

4. کوه ها و پرندگان... با او هم نوا بودند و وقتی زبور می خواند همه ی پرندگان و کوه ها با او هم نوا می شدند و وحوش گردش جمع می شدند. (او بر همه چیز ولایت داشت.)

5. بسیار زیبا و دارای حسن وجه بود.

6. شب ها را عبادت می کرد و روزها را روزه می گرفت.

7. او به بیت المقدس رفت و با بنی یهودانی که با آن ها سر ستیز داشتند جنگید و آن ها را شکست داد.

8. و تابوت سکینه را که بنی اسرائیلیان و در نبردهای پیشین از دست داده بودند به دست آورد.

9. داود(عليه السلام) با شمشیر جهاد می کرد و سلاح اصلیش همین شمشیر بود.

10. حکومت او بسیار وسیع بود. او فلسطین و دمشق و خلیج عقبه تا مرزهای ایران را تحت حکومت خویش قرار داده بود.

از عبدالله بن حارث بن زبیدی نقل شده است که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اهل مشرق و مغرب عالم برای ملاقات با حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می آیند یعنی همه سلطنت او را قبول می کنند.

او حکومت جهانی تشکیل می دهد و به اذن الله بر کل عالم برای برپایی پرچم توحید حکومت می کند. در حقیقت حکومت او حکومت الله است.

3. همه ی هستی از حکومت حضرت مهدی موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) راضی و هم نوا با آن هستند.

الف) در مستدرک علی الصحیحین مجلد 5 صفحه 659 حدیث 8486، ینابیع المودة صفحه 431 و صواعق المحرقه آمده است:

عن ابی سعید خدری رضی الله عنه قال: قال النبی(صلى الله عليه و آله) یَنزل بِامّتی فی آخرالزمان بَلاءٌ شدیدٌ مِن سلطانهم لَم یسمع بَلاءٌ أَشدُّ مِنه حتی تَضیق عنهم الارض الرَّحبَةُ حتی یَملاءَ الارض جوراً وَ ظُلماً لا یَجد المؤمن ملجأ یَلتجیء إلیه مِن الظُلمِ فَیَبعثُ الله عزوجل رجلاً من عترتی فَیَملاء الارض قسطاً و عدلاً کما مُلئت ظلماً و جوراً یَرضی عنه ساکِنُ السَّماء و ساکِنُ الارض لا تَدَّخرُ الارضُ مِن بذرها شیئاً إلا اخرجتة و لا السَّماء مِن قطرها شیئاً إلّا صَبَّهُ الله علیهم مداراراً... تتمنی الاحیاءُ الأمواتَ ممّا صَنَعَ الله عزوجل بِاهل الارضِ مِن خیره.

ابی سعید خدری می گوید: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: نازل می شود بر امت من بلایی شدید از دست سلطان آن ها که هیچ گوشی شدیدتر از آن را نشنیده است، به حدی که زمین بر آن ها تنگ می شود و زمین پر از ظلم و جور می شود و مؤمنین ملجاء و پناهی نمی یابند. در این هنگام شدت خداوند مردی از اهل بیت(عليهم السلام) مرا به پا خواهد داشت که زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، همان طور که پر از ظلم و جور شده بود. ساکنین آسمان ها و زمین از حکومت او راضی می شوند و زمین برکات و نعماتش را بیرون می دهد و آسمان همه ی قطراتبارانش را می باراند تا آنجا که زنده ها آرزو می کنند که ای کاش مرده های ما زنده می بودند.

ب) در کتاب ینابیع المودة صفحه 423 آمده است:

عَن المجاهد، عَن ابن عباس رضی الله عنهما فی هذه الآیة «هو الّذی ارسل رسوله بِالهُدی وَ دین الحق لیظهرَه علی الدین کُلّه و کفی بِالله شهیداً» قال: لا یبقی صاحب ملة الاصار إلی الاسلام حتی تأمن الشاة مِن الذئب و البقر من الاسد و الانسان مِن الحیة و حتی لا تَقرض الغائرة جراباً عِند قیام القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

ص: 207

از مجاهد، از ابن عباس نقل شده است که درباره ی آیه «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و کفی بالله شهیداً» گفت: باقی نمی ماند صاحب ملتی مگر آن که به اسلام می گراید تا جایی که گوسفند از گرگ و گاو از شیر و انسان از گزنده ایمن می شود تا جایی که موش انبانی را سوراخ نمی کند و آن زمان قیام حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

4. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صورتش همچون ستاره می درخشد:

در کتاب صواعق المحرقه، نور الابصار باب 2 صفحه 154و ینابیع المودة صفحه 469 آمده است:

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله): المهدی مِن ولدی وجهَه کالکوکب الدّری اللون لون عربی و الجسم جسم اسرائیلی ای طویل یَملاء الارض عدلاً کما مُلئت جوراً یرضی لخِلافَته اهلَ السَّماء و اهل الارض و الطیر فی الجَو.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندان من است. صورتش همچون ستاره درخشان و رنگش رنگ عربی، قامتش بلند و اسرائیلی است. زمین را از عدل و داد پر می کند همان طور که پر از ظلم و جور شده بود. راضی می شوند از ظهور و انقلاب او اهل و ساکنان آسمان ها و زمین و حتی مرغان و پرندگان در هوا.

بر باد داد زلف مجعد را *** دربند کرد عقل مجرد را

زاهد به خواب بیند اگر رویش *** بت خانه کرد خواهد معبد را

دور جهان به سلطنتش قائم *** تا کی کند قیام مجدد را

5. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ناجی یهودی و مسیحی است:

در ینابیع المودة صفحه 422 آمده است:عن محمد الباقر(رضی الله عنه) فی قوله تعالی«وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إِلاَّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهيداً»(1) قالَ: إنَّ عیسی یُنزل قبل یوم القیامة إلی الدُّنیا فلا یَبقی اهل مِلَّة یَهودی و لا غیره إلّا آمنوا بِه قَبل مَوتِهم و یُصلی عیسی(عليه السلام) خلفَ المَهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

امام محمد باقر(عليه السلام) درباره ی این آیه فرمودند: نمی ماند از اهل کتاب مگر این که قبل از مرگش به او ایمان می آورد و روز قیامت او بر آن ها گواه است فرمودند: عیسی(عليه السلام) (از

ص: 208

آسمان) فرود می آید پیش از قیامت کبری به سوی دنیا، باقی نمی ماند از ملت یهود و نصاری و نه غیر آن ها مگر آن که ایمان می آورند به او قبل از مرگشان و نماز می خواند حضرت عیسی(عليه السلام) پشت سر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

6. حضرت عیسی بن مریم(عليهما السلام) پشت سر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نماز می خواند:

در کتاب تذکرة الخواص الامة صفحه 377 آمده است:

قالَ السدی: یَجتمع المهدی و عیسی بن مریم(عليهما السلام) فَیجیء، وقت الصلوة فَیَقول المَهدی(عليه السلام) لِعیسی(عليه السلام): تَقدَّمَ فیقول عیسی(عليه السلام) أنت اولی بِالصلوة فَیصلّی عیسی ورائه مأموماً.

سدی از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) نقل می کند که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حضرت عیسی بن مریم(عليهما السلام) در یک جا قرار خواهند گرفت، وقت نماز حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حضرت عیسی(عليه السلام) می فرمایند: شما امام جماعت شوید. حضرت عیسی(عليه السلام) در جواب می فرماید: شما اولی به نماز و امام جماعت شدن بر من هستید. سپس حضرت عیسی بن مریم(عليهما السلام) پشت سر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می ایستد و به صورت مأموم نماز می خواند و به ایشان اقتدا می کند.

7. تابوت سکینه را امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از غار انطاکیه خارج می کند.

در کتاب اسعاف الراغبین باب 2 صفحه 139 آمده است:

قالَ و جاءَ روایات انَّ عِند ظهوره یُنادی فوقَ رأسه ملک هذا المهدی خلیفة الله فَاتَّبعوه (إلی ان قال) و انَّ المهدی(عليه السلام) یستخرجُ تابوت السَکینة مِن غار انطاکیة و اسفار التوارة مِن جبل بِالشام یُحاج بِها الیَهود فَیسلم کثیر منهُم.ابوالعرفان شیخ محمد صبان مصری شافعی در کتابش نوشته است: بر اساس تحقیقاتی که من کرده ام و در روایات آمده است در هنگام ظهور حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ملکی در بالای سر او فریاد می زند: این حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خلیفة الله است از او تبعیت کنید. همانا این (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خارج می کند تابوت سکینه را از غار انطاکیه و خارج می کند اسفار تورات را از کوه شام و همه ی یهودی ها به او محتاجند و بسیاری از آن ها تسلیم حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می شوند.

8. در حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همه ی دولت های باطل از بین می روند:

ص: 209

در کتاب منتخب الاثر صفحه 471 به نقل از کتاب روضة الکافی و کتاب انقلاب جهانی امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)(1) صفحه 117 حدیث 6 آمده است:

علی بن محمد عن علی بن العباس، عن الحسن بن عبدالرحمن، عن عاصم، عن ابی حمزة، عن ابی جعفر(عليه السلام) فی حدیث فی قوله تعالی «و قل جاء الحق و زهق الباطل» إذا قامَ القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ذَهَبَ دَولَة الباطل.

امام محمد باقر(عليه السلام) درباره ی این آیه بگو حق آمد و باطل نابود شد فرمودند: هنگامی که حضرت قائم موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به پا خیزد، همه ی حکومت های باطل را از میان می برد. (و یک حکومت واحد جهانی تشکیل می دهد.)

9. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با شمشیر قیام می کند:

در کتاب کمال الدین صفحه 284 و کتاب انقلاب جهانی امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صفحه 58 حدیث 2 آمده است:

امام محمد باقر(عليه السلام) فرمودند: وَ إنَّهُ یُنصَرُ بِالسَّیفِ وَ الرُّعبِ وَ إنَّهُ لا تُرَدُّ لَهُ رَایُهُ.

حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به وسیله ی شمشیر و ترسی (که در دل دشمنان از جانب خداوند ایجاد می شود) یاری می شود و او پرچمش را برای مبارزه به هر کجا می فرستد پیروز می شوند و آن پرچم (به عنوان شکست) به سوی او برنمی گردد.در این حدیث شریف از دو وسیله برای یاری حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نام برده شده است که یکی از قرار دادن ترس در دل دشمن و دیگری قدرت شمشیر آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. این دو وسیله برای رام کردن و یا به هلاکت رسانیدن کسانی که نصیحت آن ها را بیدار نکرده است به کار می رود زیرا برنامه ی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ابتدا تبلیغ و بیداری و هوشیاری خلق است. عده ی زیادی راهنمایی می شوند. اما تعدادی می مانند که مانند ابوجهل هستند و این ها سر و کارشان با شمشیر آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. به این ها هیچ امید هدایت نمی رود و ذات این ها سد راه هدایت مردم است. مثل همان کسانی که نمی گذاشتند 124000 پیامبر، مردم را هدایت کنند.

10. در کتاب ینابیع المودة صفحه 421 آمده است:

ص: 210

وَ عَن رفاعة بن موسی قال سَمعتُ جعفر الصادق رضی الله عنه یقول فی قوله تعالی فی سوره ی آل عمران «وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْها»(1) قال: إذا قام القائم المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) لا یبقی ارض إلّا نودی فیها شهادة أن لا إله إلّا الله وَ أنَّ محمِداً رسول الله(صلى الله عليه و آله).

از رفاعة بن موسی از امام جعفر صادق(عليه السلام) درباره ی این آیه از سوره آل عمران که خداوند می فرماید: «و تسلیم او می شوند هر آنچه در آسمان و زمین است چه بخواهند و چه نخواهند» چنین فرمودند: در زمان ظهور قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باقی نمی ماند هیچ نقطه ای از زمین مگر آن که در آن ها ندا می دهند و یا شهادت می دهند به لا اله الّا الله و محمد رسول الله(صلى الله عليه و آله).

دقت بفرمایید که چه قدر حکومت حضرت داود پیامبر(عليه السلام) شبیه حکومت حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. این نکته را در نظر داشته باشید که حکومت داود محدود به زمان و مکان خاص خود بود ولی حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محدود به زمان و مکان نیست. از نظر مکانی کل عالم تحت رأفت و رحمت حضرت قرار می گیرند و همه مسلمان می شوند.

ص: 211

هستند و همانا بعد از اسباط شهدا هستند همانا افضل شهدا حمزه فرزند عبدالمطلب و جعفربن ابی طالب هستند که دارای دو بالند. به کرامت خداوند (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ماست که در آخرالزمان (قیام می کند) و در میان هیچ امتی به جز امت ما مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیست. (یعنی افتخار امت اسلامی و افتخار ائمه ی طاهرین وجود حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بین ایشان است.)

2. در بحارالانوار، مجلد 22، صفحه 275، حدیث 24 و قرب الاسناد، صفحات 13 و 14 آمده است:

مُحَمَّدُبْنُ عِيسَى عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ جَعْفَرٍ(عليه السلام) عَنْ أَبِيهِ (عليه السلام) قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(عليه السلام) مِنَّا سَبْعَةٌ خَلَقَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ يَخْلُقْ فِي الْأَرْضِ مِثْلَهُمْ مِنَّا رَسُولُ اللَّهِ (صلى الله عليه و آله) سَيِّدُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ خَاتَمُ النَّبِيِّينَ وَ وَصِيُّهُ خَيْرُ الْوَصِيِّينَ وَ سِبْطَاهُ خَيْرُ الْأَسْبَاطِ حَسَناً(عليه السلام) وَ حُسَيْناً(عليه السلام) وَ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ حَمْزَةُ عَمُّهُ وَ مَنْ طَارَ مَعَ الْمَلَائِكَةِ جَعْفَرٌ وَ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند: برای ما هفت چیز است که برای هیچ کس نیست. خداوند عزوجل خلق کرد ما را و در روی زمین مثل ما را خلق نفرمود از ما است رسول خدا(صلى الله عليه و آله) که آقای اولین و آخرین و ختم کننده نبیین است و وصی او بهترین اوصیاء است و دو سبط ما بهترین اسباط است یعنی حسن(عليه السلام) و حسین(عليه السلام) و آقای شهدا حمزه است که عموی رسول خدا(صلى الله عليه و آله) است و آن کس که همراه ملائکه (در عالم ملکوت) پرواز می کند جعفر طیار است و قائم (آل محمد(صلى الله عليه و آله)) از ما است.

3. علامه محب الدین طبری در کتاب ذخائر العقبی با اسناد خودش از علی بن هلال و ایشان از پدرش نقل می کند: عن علیّ بن الهلالی عن ابیه قال: دخلت علی رسول الله(صلى الله عليه و آله) فی الحالة الّتی قُبض فیها، فإذا فاطمه عند رأسه، فکبت حتی ارتفع صوتها فرفع طرفة إلیها فقال: حبیبتی فاطمه ما الّذی یُبکیک؟ فقالت: أَخشی الضیعة بعدک. فقال: یا حبیبتی أما علمک أنَّ اطَّلع علی اهل الارض اطّلاعة فاختار منها أباک فَبعثَه بِرسالته. ثمَّ اطّلع اطلاعة فاختار منهابعلک و اوحی إلیَّ أن أنکحک إیّاه، یا فاطمه و نحن اهل بیت قد اعطانا الله سبع خصال لم تعط أحداً قبلنا و لا تعطی أحد بعدنا و أنا خاتم النبیین و اکرمهم علی الله عزوجل و أحبّ مخلوقین إلی الله عزوجل وَ أنا ابوک و وصیی خیر الاوصیاء و أحبهم إلی الله عزوجل و هو بعلک و شهیدنا خیر الشهداء إلی الله عزوجل و هو حمزة بن عبدالمطلب عمّ ابیک و عَمّ بعلک و منّا لَه جناحان أخضران یطیربهما فی الجنة حیث یشاء الملائکة و هو ابن عمّ ابیک و أخو بعلک و منّا سبطا هذه الامة وَ

ص: 214

هما ابناک الحسن و الحسین وَ هُما سیّدا شباب اهل الجنة وَ ابوهما- و الّذی بعثنی بالحق- خیرمنهما، یا فاطمه و الّذی بعثنی بالحقّ انَّ منهما مهدی هذه الامة إذا صارت الدنیا هرجاً و مرجاً و تظاهرت الفتن و تقطّعت السبل و آغارَ بعضهُم، فلا کبیر یرحم الصغیر و لا صغیر یوقّر کبیراً، فیببعث الله عزوجل عند ذلک مَن یفتح حصون الضلالة و قلوباً غلفا یقوم بالدین فی آخرالزمان کما قمت به فی اول الزمان و یملأ الارض عَدلاً کما ملئت جوراً- أخرجه الحافظ ابوالعلاء الهمدانی فی أربعین حدیثاً فی المهدی.

علی بن هلال از پدرش روایت می کند که می گوید: ما خدمت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) رسیدیم در حالتی که آن حضرت(صلى الله عليه و آله) قبض روح شدند و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) بالای سر ایشان بودند و می گریستند تا صدایش بلند شد، رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به سوی حضرت فاطمه(علیها السلام) توجه کرده و فرمودند: ای محبوبه ی من، فاطمه((علیها السلام)) چرا گریه می کنی؟ حضرت فاطمه(علیها السلام) فرمود: من ناراحتم که پس از رحلت شما (چه کنم؟) حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: ای حبیبه ی من، آیا می دانی خداوند توجهی به اهل زمین کرد و از میان همه ی آن ها پدرت را برگزید و او را به رسالت مبعوث کرد. سپس توجهی به زمین کرده و از میان همه ی آن ها شوهرت را اختیار کرد و خداوند به من وحی کرد که تو را به عقد او درآورم. ای فاطمه((علیها السلام))، خداوند به ما اهل بیت(عليهم السلام) هفت چیز داده است که به هیچ کس به جز ما نداده است. من خاتم النبیین((صلى الله عليه و آله)) هستم و گرامی ترین پیامبرانم در نزد خداوند عزوجل و من محبوب ترین مخلوقات در نزد خداوندم که پدرتو هستم. وصی من بهترین اوصیاست و او محبوب ترین مخلوقات در نزد خداوند است و او شوهر تو است و شهدای ما بهترین شهدا و محبوب ترین شهدا نزد خداوند است و او حمزه پسر عبدالمطلب، عموی شوهر تو می باشد و کسی که در بهشت دارای دو بال است و همراه فرشتگان پرواز می کند، جعفر است و او پسر عموی پدرت و برادر شوهرت می باشد و دو سبط این امت فرزندان تو حسن و حسین(عليهما السلام) می باشند. آن ها آقای جوانان بهشت هستند و پدر آن ها به خدایی که مرا به رسالت مبعوث کرده است بر آن ها برتری دارد. ای فاطمه((علیها السلام)) قسم به خدایی که مرا به رسالت برگزید، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) این امت از ماست و زمانی که دنیا را هرج و مرج و

ص: 215

فتنه ها می گیرد و راه ها را می بندند، در آن زمان بزرگ بر کوچک رحم نمی کند و کوچک احترام بزرگ را نگاه نمی دارد. در آن هنگام خداوند برمی انگیزد حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را تا او قلعه های ضلالت را فتح می کند. او قیام می کند در آخرالزمان همان طور که ما در اول زمان قیام کردیم. زمین را پر از عدل می کند همان طور که پر از ظلم شده بود.

4. بحارالانوار مجلد 22 صفحه 280 حدیث 33 و خصال شیخ صدوق مجلد 1 صفحه 155 آمده است:

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الشَّاهِ ... عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ قَالَ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ الْحَنَفِيَّةِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ فِينَا سِتُّ خِصَالٍ لَمْ تَكُنْ فِي أَحَدٍ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَنَا وَ لَا تَكُونُ فِي أَحَدٍ بَعْدَنَا مِنَّا مُحَمَّدٌ سَيِّدُ الْمُرْسَلِينَ وَ عَلِيٌّ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ حَمْزَةُ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ سَيِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ الْمُزَيَّنُ بِالْجَنَاحَيْنِ يَطِيرُ بِهِمَا فِي الْجَنَّةِ حَيْثُ يَشَاءُ وَ مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ الَّذِي يُصَلِّي خَلْفَهُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَم

زربن حبیش از محمدبن حنفیه (فرزند حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام)) روایت می کند که او گفت: شش خصلت در ما هست که در هیچ کس قبل از ما نبوده است و بعد از ما هم هیچ کس دارای این خصلت نیست: 1. رسول خدا(صلى الله عليه و آله) از ماست که آقای مرسلین است. 2. و علی(عليه السلام) از ماست که آقای وصیین است.3. و حمزه سید الشهداء از ماست. 4. و حسن و حسین(عليهما السلام) آقایان جوانان اهل بهشت از ما هستند. 5. و جعفربن ابی طالب که مزینبه دو بال در ملکوت و بهشت است و همراه فرشتگان پرواز می کند از ماست و حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) این امت کسی است که عیسی بن مریم(عليهما السلام) پشت سر او نماز می خواند از ماست.

5. در کتاب غیبت نعمانی صفحه 67 حدیث 7 چنین آمده است:

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُبْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي وَ عَبْدُاللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ قَالا حَدَّثَنَا أَحْمَدُبْنُ هِلَالٍ قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُبْنُ أَبِي عُمَيْرٍ سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ مِائَتَيْنِ قَالَ حَدَّثَنِي سَعِيدُبْنُ غَزْوَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ عَنْ آبَائِهِ(عليهم السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلى الله عليه و آله) إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اخْتَارَ مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ شَيْئاً اخْتَارَ مِنَ الْأَرْضِ مَكَّةَ وَ اخْتَارَ مِنْ مَكَّةَ الْمَسْجِدَ وَ اخْتَارَ مِنَ الْمَسْجِدِ الْمَوْضِعَ الَّذِي فِيهِ الْكَعْبَةُ وَ اخْتَارَ مِنَ الْأَنْعَامِ إِنَاثَهَا وَ مِنَ الْغَنَمِ الضَّأْنَ وَ اخْتَارَ مِنَ الْأَيَّامِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ اخْتَارَ مِنَ الشُّهُورِ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ مِنَ اللَّيَالِي لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ اخْتَارَ مِنَ النَّاسِ بَنِي هَاشِمٍ وَ اخْتَارَنِي وَ عَلِيّاً مِنْ بُنِي هَاشِمٍ وَ اخْتَارَ مِنِّي وَ مِنْ عَلِيٍّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ(عليهم السلام) وَ يُكْمِلُهُ اثْنَيْ عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ(عليه السلام) تَاسِعُهُمْ بَاطِنُهُمْ وَ هُوَ ظَاهِرُهُمْ وَ هُوَ أَفْضَلُهُمْ وَ هُوَ قَائِمُهُم.

حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت می کند از پدرانش و همه از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) که فرمودند: خداوند متعال از هر چیزی، چیزی را برگزید، از کره ی زمین مکه را برگزید و از مکه مسجد

ص: 216

(الحرام) را برگزید و از مسجد (الحرام) محل کعبه را برگزید. از چهارپایان ماده هاشان را برگزید و از علف خواران گوسفندها را برگزید و از روزها جمعه را برگزید و از ماه ها ماه رمضان را انتخاب کرد و از شب ها شب قدر را انتخاب کرد و از مردم بنی هاشم را برگزید و از بنی هاشم من و حضرت علی(عليه السلام) را انتخاب کرد و از من و حضرت علی(عليه السلام) امام حسن و امام حسین(عليهما السلام) را برگزید و از اولاد حسین(عليهم السلام) دوازده امام را تکمیل می گرداند (تاسعهم باطنهم و هو ظاهرهم و هو افضلهم و هو قائمهم) نهمین فرزند از امام حسین(عليه السلام) باطن آن هاست و هم او ظاهر آن هاست. او با فضیلت ترین آن هاست و او قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آنان است. عبدالله بن جعفر در حدیثش اضافه کرده است که آنان (یعنی دوازده امام(عليهم السلام)) قرآن را از تحریف و تندروی های باطل گویان و تأویل نادانان محفوظ می دارند.

6. در کتاب غیبت نعمانی صفحه 94 حدیث 25 آمده است:وَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُبْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَعِيدِبْنِ غَزْوَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ: يَكُونُ تِسْعَةُ أَئِمَّةٍ بَعْدَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ.

خبر داد ما را محمدبن یعقوب کلینی او گفت: خبر داد به ما علی بن ابراهیم و او از پدرش و او از ابن ابی عمیر و او از سعیدبن غزوان و او از ابی بصیر و او از حضرت ابی جعفر امام باقر(عليه السلام) که فرمودند: پس از امام حسین(عليه السلام) نه امام از (فرزندان) او خواهند بود و نهمین آن ها قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن هاست.

7. در کتاب منتخب الاثر نوشته ی لطف الله صافی گلپایگانی صفحه 96 حدیث 35 آمده است:

ابوعبدالله احمدبن محمدبن عیّاش فی کتاب مقتضب الاثر عن ابی عبدالله محمدبن اسحاق بن عبدالعزیز الخراسانی العدل عن احمدبن عبیدبن ناصح عن ابراهیم بن الحسن بن یزید الهمدانی عن محمدبن آدم عن ابیه عن شهربن حوشب عن سلمان الفارسی قال کنّا مع رسول الله(صلى الله عليه و آله) و الحسین بن علی(عليهما السلام) علی فخذه إذ تفرّس فی وجهه و قال له یا اباعبدالله(عليه السلام) أنت سیّد من السادة و أنت امام من امام أبو أئمة تسعة تاسعهم قائمهم إمامهم اعلمهم احکمهم أفضلهُم.

سلمان فارسی می گوید با رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بودیم و حضرت امام حسین(عليه السلام) بر روی زانوی آن حضرت(صلى الله عليه و آله) نشسته بود و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به صورت آن حضرت(عليه السلام) نگریسته و می فرمودند: ای اباعبدالله(عليه السلام)، تو آقای آقایان هستی و تو امام از امام هستی و تو پدر امامان نه گانه هستی که نهمین آن ها قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن ها، امام آن ها، اعلم آن ها و احکم آن هاست.

ص: 217

8. در بحارالانوار مجلد 51 صفحه 148 حدیث 23 از کتاب غیبت نعمانی صفحه 245 حدیث 46 آمده است:

عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِاللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُعَاوِيَةَ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَلَّادِبْنِ قَصَّارٍ قَالَ سُئِلَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ(عليه السلام) هَلْ وُلِدَ الْقَائِمُ(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قَالَ لَا وَ لَوْ أَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَيَّامَ حَيَاتِي.

علی بن احمد نبدنیجی از عبیدالله بن موسی علوی و او از حسن بن معاویه و او از حسن بن محبوب و او از خلّاد صفّار که گفت: از حضرت ابوعبدالله (امام صادق(عليه السلام)) سؤال شد که آیا حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) متولد شده است؟ آن حضرت فرمودند: نه و اگر من او را درک می کردم همه ی عمر خدمتش را می کردم.

ص: 218

حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که عزیر پیامبر(عليه السلام) مانند قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) غیبت داشته است. جهت چهارم مقایسه ی این داستان برای طول عمر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

این که عزیر پیامبر(عليه السلام) می میرد و سپس زنده می شود و او صد سال مرده بوده است. هیچ شکی نیست زیرا خداوند در آیه ی مبارکه می فرمایند« فَأَماتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قالَ كَمْ لَبِثْتَ قالَ لَبِثْتُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عامٍ» خداوند او را یک صد سال میراند و سپس او را زنده کرد و به او گفت: چه مقدار درنگ کرده ای؟ گفت: یک روز یا بخشی از یک روز. خداوند فرمودند: نه بلکه یک صد سال درنگ کردی.

توجه کنید عزیر پیامبر(عليه السلام) یک صد سال می میرد و پس از یک صد سال زنده می شود و این زنده شدن همان رجعت است که ما آن را از ضروریات دین می دانیم.

3. در مجمع البیان شیخ طبرسی، مجلد 1 صفحه 370، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 222، تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 269 حدیث 1082 آمده است:

و روی عن علی(عليه السلام) ان عزیراً خرج من اهله و امرأته حامل و له خمسون سنة فأماته الله مأة سنة ثُمَّ بعثه فرجع إلی أهله ابن خمسین سنة و له مائة سنة فکان ابنه اکبر منه فذلک من آیات الله.

از حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) روایت کرده است: عزیر از میان اهل بیتش خارج شد درحالی که همسرش حامله بود و او خودش پنجاه ساله بود. خداوند عزیر را یک صد سال میراند. سپس او را برانگیخت و او به طرف خانواده اش برگشت درحالی که پنجاه ساله بود و پسرش یک صد سال داشت و پسرش از پدرش بزرگ تر بود و این آیات و نشانه های خداوند است. (یعنی پدر پنجاه ساله و پسر صد ساله)

4. در تفسیر عیاشی مجلد1 صفحه 141 حدیث 468، بحارالانوار مجلد 14 صفحه 374 حدیث 16، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 533، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 292 و تفسیر نور الثقلین مجلد 1 صفحه 275 حدیث 1086 آمده است:أبوطاهر العلوي عن علي بن محمد العلوي عن علي بن مرزوق عن إبراهيم بن محمد قال ذكر جماعة من أهل العلم- إن ابن الكواء قال لعلي(عليه السلام): يا أميرالمؤمنين ما ولد أكبر من أبيه من أهل الدنيا قال: نعم أولئك ولد عزير حيث مر على قرية خربة، و قد جاء من ضيعة له تحته حمار- و معه شنة فيها تين و كوز فيه عصير- فمر على قرية خربة- ف «قالَ: أَنَّى يُحْيِي هذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عامٍ» فتوالد ولده و تناسلوا- ثم بعث الله إليه فأحياه في المولد الذي أماته فيه- فأولئك ولده أكبر من أبيهم

ص: 221

ابن کوّا به امیرالمؤمنین(عليه السلام) عرض کرد: ای امیرالمؤمنین(عليه السلام)، از اهل دنیا کدام فرزند از پدرش بزرگتر بوده است؟ و این از نشانه های پروردگار است. حضرت(عليه السلام) فرمودند: بلی، او فرزند عزیر بوده است، پدرش هنگامی که از روستای خراب شده ای عبور می کرد و از روستای آباد آمده بود و بر الاغی سوار بود و با او سبدی بود که در آن انجیر و کوزه ای از آب بود. در حال عبور از آن خرابه گفت: خداوندا پس از مرگ این انسان ها چگونه آن ها را زنده می کنی؟ (خداوند او را میراند و فرزندانش به دنیا آمدند و زیاد شدند. سپس خداوند او را زنده کرد در همان جایی که او را میرانده بود و آنان فرزندان عزیر هستند که از پدرشان بزرگتر می باشد.

5. زمخشری در کشاف مجلد 1 صفحه 307، بیضاوی در انوار التنزیل مجلد 1 صفحه 136 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 222 آمده است:

روایت شده است زمانی که او زنده شد، سوار بر الاغش بر قومش وارد شد و گفت عزیر هستم. (همه) او را تکذیب کردند. پس او تورات را از حفظ خواند، درحالی که کسی قبل از او تورات را حفظ نکرده بود و او را شناختند و گفتند او پسر خداست. «وَ قالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ»(1)

البته این واقعه را هم برای ارمیا بیان کرده اند، هم برای عزیر پیامبر و این هیچ مشکلی پیش نمی آورد. زیرا برای هر کدامشان این اتفاق افتاده باشد فرق ندارد و هیچ متناقض نیست.

اگر سال را 360 روز بگیریم و عمر متوسط یک انسان را هفتاد سال حساب کنیم. سپس چنین محاسبه کنیم، انجیر یا انگور ... عمرش دو روز بوده است اما یک صد سال تغییر پیدا نکرده است و فاسد نشده است و عمر کرده است یعنی عمرش 36000 روز شده است. (36000=100×360) با این تناسب عمر انسان می تواند (453600000) روز شود که اگر تقسیم بر 360 کنیم و روز را به سال تبدیل کنم می شود یک میلیون و دویست و شصت هزار سال یعنی با این تناسب انسان می تواند یک میلیون و دویست و شصت هزار سال عمر کند. عمر متوسط یک انسان می شود

25200= (روز یک سال) 360× 70 (سال، عمر متوسط انسان)

عمر انسان با تناسب عمر انجیر یا انگور 453600000=2÷(36000×25200)

انسان می تواند عمر کند 1260000=(روز یک سال) 360÷ 453600000

پس طبق این تناسب انسان می تواند یک میلیون و دویست و شصت هزار سال عمر کند و قرآن در رابطه با عزیر پیامبر می فرمایند وَ لِنَجْعَلَكَ آيَةً لِلنَّاسِ ما تو را حجت و دلیل و آیت برای همه ی مردم قرار دادیم و ما می دانیم که وجود اقدس حجة الله و بقیة الله و صاحبالزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حجت و آیت است برای کل امکان و می فرمایند: قالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ ءٍ قَديرٌ همانا اکنون به حقیقت و یقین می دانیم که خداوند بر همه چیز قادر و توانا است.

ما نباید خودمان را در قراردادهای ساختگی ذهنمان اسیر کنیم و بگوییم که فقط آنچه ما می اندیشیم صحیح است. می دانیم انسان ها بعضی ها دو روز عمر می کنند، بعضی ها دو سال، بعضی ها بیست سال، بعضی ها هشتاد سال. پس اگر شنیدیم که کسی عمر 1200 ساله دارد، مخالف عقل و قرآن نیست.

بار ديگر حديث فوق را مطالعه فرماييد. حضرت حجة بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حكومتى تشكيل خواهد داد كه:

اولاً كارگزاران آن حكومت و امرا و فرماندهانش به امر رهبريت، به عدل رفتار مى كنند یعنی هم عادل هستند و هم مجری عدالتند.

ثانياً ديگر در روى كره زمين شر و فساد ريشه كن خواهد شد.

ثالثاً اساس آن حكومت بر اساس خير و صلاح آن امت است.

رابعاً بركات آن قدر زياد مى شود كه اگر يك مد گندم بكارند هفتصد مد برداشت مى كنند.

2. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 167، حدیث 480 و تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 282، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 253، حدیث 3 و اثباة الهدی، مجلد 7، صفحه 95 آمده است:

عن المفضل بن محمد الجعفي قال سألت أبا عبد الله ع عن قول الله «كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ» قال: الحبة فاطمة ص و السبع السنابل سبعة من ولدها سابعهم قائمهم، قلت: الحسن قال: إن الحسن إمام من الله مفترض طاعته- و لكن ليس من السنابل السبعة- أولهم الحسين و آخرهم القائم، فقلت: قوله «فِي كُلِ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ» قال: يولد الرجل منهم في الكوفة مائة من صلبه- و ليس ذاك إلا هؤلاء السبعة.

از حضرت صادق(عليه السلام) سؤال شد فرمودند: آن دانه حضرت فاطمه است و هفت سنبل از فرزندان اوست که هفتمین آن ها قائم بر آن ها است. گفتم یابن رسول الله پس حسن چه می شود؟ فرمودند: حسن امامی از طرف خداوند است که خداوند طاعت او را واجب کرده است ولیکن از این هفت سنبل نیست و آن هفت سنبل اولشان (امام) حسین(عليه السلام) و آخر ایشان (حضرت) قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

مرحوم شیخ حر عاملی در اثبات الهداة بعد از ذکر این حدیث می گوید هؤلاء السبعة من جملة الاثنی عشر و لیس فیه اشعار بالحصر کمی هو واضح و لعل المراد السابع من الصادق لانه هو المتکلم بهذا الکلام.

ص: 225

خداوند درجات را بالا می برد علم می دهد، اما باز شرط اصلیش ایمان است. اعمال صالح است.

3. حکمت چیست؟ خداوند حکمت را به هر که بخواهد می دهد یؤتی الحکمة مَن یَشاءُ وَ مَن یؤت الحکمة فقد اوتی خیراً کثیراً و ما یذکر الّا اولوا الالباب خداوند حکمت را به هر کس بخواهد می دهد و هر که را به حمکت رساند به او خیر زیادی رسانیده است خیراً کثیراً و جز خردمندان آن را نمی یابند. حال سؤال می شود که حکمت چیست؟ برای روشن شدن مطلب به احادیث و روایات مراجعه می کنیم.

6. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 151، حدیث 499، بحار الانوار، مجلد 7، صفحه 108، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 256، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 228، تفسیر نور الثقلین، مجلد 1، صفحه 287، حدیث 1135 آمده است:

عن سلیمان بن خالد قال: سألت اباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله وَ مَن یؤتی الحکمة فقد اوتی خیراً کثیراً فقال: إنَّ الحکمة المعرفة و التفقه فی الدین، فمن فقه منکم فهو حکیم و ما من أحد یموت من المؤمنین أحب إلی إبلیس من فقیه.

سلیمان بن خالد می گوید از امام صادق(عليه السلام) درباره ی این فرموده ی خدا به هر کس حکمت بدهد به او خیر کثیر عنایت کرده است حضرت(عليه السلام) فرمودند: حکمت معرفت و تفقه در دین است و هر کس از شما فقیه در دین باشد، پس او حکیم است و نزد ابلیس مردن هیچ یک از مؤمنین محبوب تر از مردن فقیه نیست.

7. تفسیر علی بن ابراهیم، صفحه و تفسیر نور الثقلین، مجلد 1، صفحه 287، حدیث 1133 آمده است:

فی تفسیر علی بن ابراهیم قوله یؤتی الحکمة من یشاء وَ مَن یؤت الحکمة فقد اوتی خیراً کثیراً قال الخیر الکثیرة معرفة امیرالمؤمنین(عليه السلام) و الائمة(عليهم السلام).

علی بن ابراهیم قمی از قول امام صادق(عليه السلام) نقل می کند که خیر کثیر معرفت حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و (بقیه ی) امامان(عليهم السلام) است.

پس حکمت خیر کثیر است و خیر کثیر که حکمت است، شامل حال حکیم می شود و حکیم کسی است که

اولاً: نسبت به خداوند معرفت داشته باشد و اطاعت از امر و نهی خداوند نماید.

ثانیاً: رسول خدا و ائمه ی طاهرین را بشناسد و اطاعت از امر ایشان نماید.

ثالثاً: امام زمان را بشناسد و تابع امر و نهی آن حضرت باشد.

رابعاً: از گناهان مخصوصاً گناهان کبیره دوری نماید.

خامساً: فقیه در دین باشد. (فمن فقه منکم و هو حکیم)

ص: 228

8. معناى حكمت یعنی طاعت خداوند، معرفت امام و فقیه شدن است. البته اين مطلب در آيات، احاديث و روايات ديگر نيز آمده است. مثلاً، حضرت صادق (عليه السلام) تأكيد مى فرمايند كه ما در غيبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) زياد اين دعا را بخوانيم: (كمال الدين شيخ صدوق رحمه الله)

اللهم عرّفنى نفسك فإنك إن لم تعرفنى نفسك لم أعرف نبيك

اللهم عرّفنى رسولك فإنك إن لم تعرفنى رسولك لم أعرف حجتك

اللهم عرّفنى حجتك فإنك إن لم تعرفنى حجتك ضللت عن دينى

اللهم لا تمتنى ميتة جاهلية و لا تزغ قلبى بعد إذ هديتنى

خداوندا، خودت را به من بشناسان چرا كه اگر خودت را به من نشناسانى من هرگز نمى توانم نبى تو را بشناسم.

خداوندا، رسولت را به من بشناسان كه اگر رسولت را به من نشناسانى، من هرگزنمى توانم حجت تو را بشناسم.

خداوندا، حجتت را به من بشناسان چرا كه اگر حجت خود را به من نشناسانى، من در دينم گمراه مى شوم.

خداوندا، من را نميران به مردن جاهليت و زمانى كه مرا هدايت فرمودى، قلب مرا از هدايت برمگردان.

پس، معرفت خداوند و رسولش و نيز معرفت و شناخت امام به دست خود خداوند است كه او بايد به ما بشناساند و اگر خداوند آن را به ما شناساند، اين حكمت است و امروز امام زنده و امام حق و خليفه اللّه فى الارض حضرت حجه بن الحسن العسكرى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است كه به هر كس بشناساند، به او حكمت عنايت فرموده است. پس، منظور از حكمت در آيه شريفه «يُؤْتِي الحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ» معرفت امام است و به هر كس كه اين حكمت داده شود، به خير كثير رسيده است.

ص: 229

ابى سليمان مى گويد: شنيدم از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) كه فرمودند: شبى كه من به سوى آسمان سير داده شدم (در شب معراج) خداوند جل جلاله فرمودند: «رسول خدا به آنچه خدا بر او نازل كرد ايمان آورده» من عرضه داشتم: «و مؤمنان نيز ايمان آورده اند.» ندا رسيد درست گفتى، يا محمّد(صلى الله عليه و آله)، من توجه به سوى اهل زمين كردم و تو را از ميان همه انسان ها برگزيدم و اسمى از اسماء خودم را براى تومشتق نمودم. من در هيچ موضع و محلى ياد نمى شوم مگر اينكه تو با من ذكر و ياد مى شوى، من محمودم و تو محمّدى(صلى الله عليه و آله) باز به زمين توجه كردم اين بار از ميان اهل زمين على(عليه السلام) را برگزيدم. پس، او را به نام خويش ناميدم. اى محمّد(صلى الله عليه و آله) خلق كردم تو را و على(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام) و امامان از فرزندان حسين(عليهم السلام) را از نور خودم و ولايت شما را به اهل آسمان ها و زمين عرضه داشتم. هر كس پذيرفت، او نزد من از مؤمنين است و هر كه ولايت شما را نپذيرفت، از كفار است.

اى محمّد(صلى الله عليه و آله)، اگر بندگان من تا آنجا كه نفس دارند مرا عبادت كنند، (كه همچون سنگ هايى كه خرد مى شود) به ريگ و شن تبديل گردند و به سوى من آيند و مرا قبول كنند اما ولايت شما را منكر شوند، آن ها مشمول آمرزش من نخواهند شد. اى محمّد، دوست دارى اين ها را ببينى؟ عرضه داشتم بلى. خداوند فرمود: نظر كن به سوى عرش. ناگاه ديدم على(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام) وعلى بن الحسين(عليه السلام) و محمّدبن على(عليه السلام) و جعفربن محمّد(عليه السلام) و موسى بن جعفر(عليه السلام) و على بن موسى(عليه السلام) و محمّدبن على(عليه السلام) و على بن محمّد(عليه السلام) و الحسن بن على(عليه السلام) و محمّد المهدى(عليه السلام) بن الحسن(عجل الله تعالی فرجه الشریف) گويا او ستاره درخشنده اى بود ميان ايشان. خداوند فرمود: اى محمّد(صلى الله عليه و آله) ايشان حجج من هستند بر بندگانم و ايشان اوصياى تو هستند و مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ايشان است كه انتقام خون اين ها را (از قاتلانشان) مى گيرد. به عزت و جلالم كه اوست انتقام گيرنده از دشمنان من و مدددهنده به اولياى من.

ص: 231

سوره آل عمران آیه 7

7. سوره انعام آیه 38 می فرماید: ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ ء

ما در کتاب هیچ چیزی را فروگذار نکردیم.

همه چیز در قرآن است اما این چهارده نور مقدس هستند که آن ها را استنباط می کنند.

8. سوره مریم آیه 97 می فرماید: فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا

چنین است و جز این نیست که این قرآن را به زبان تو آسان کردیم تا متقین را مژده دهی و آن گروهی را که در دشمنی و خصومت بسیار سخت هستند، بیم دهی.

قرآن به زبان رسول خدا و اهل بیت آسان است و ما باید از ایشان استفاده کنیم.

9. خداوند مقداری از وحی خود را در قرآن قرار داده است و مقداری در لسان پیامبر و ائمه ی طاهرین. لذا هرآنچه می گویند، وحی است.

* وجود رسول خدا و ائمه ی طاهرین که قرآن ناطق هستند به آیات الهی محقق شده است. لذا در جهان قبل از نزول ثانویه ی قرآن، آن ها به آیات قرآنی محقق بوده اند و می دانستند.

نزول اولیه: دفعی و در عالم ذر، در شب قدر، به سینه ی رسول خدا و از آنجا به سینه ی حضرت امیرالمؤمنین و دیگر ائمه ی طاهرین بوده است.

نزول ثانویه: در این جهان به صورت تدریجی بوده است.

10. رسول خدا قبل از نزول ثانویه ی قرآن، قرآن را می دانستند که خداوند در سوره قیامت آیات 16 و17 می فرمایند: لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ (16) إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَه (17)

ای پیامبر زمانی که قرآن را به تو نازل می کند زبانت را به حرکت درنیاور و عجله نکن.11. سوره قیامت آیات 34 و 35 می فرمایند: أَوْلى لَكَ فَأَوْلى (34) ثُمَّ أَوْلى لَكَ فَأَوْلى (35)

وای به عالم ذر وای به دنیایتان بعد وای به دوزختان و وای به قیامتتان

12. سوره نجم آیات 3 و 4 می فرمایند: وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى (3) إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحى (4)

بر هوا صحبت نمی کند و هرچه می گوید وحی است.

13. وجود حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و ائمه ی طاهرین به قرآن محقق بوده است. لذا شیعه و سنی نوشته اند که ده سال یا سیزده سال قبل از بعثت رسول خدا در مکه و در مسجدالحرام حضرت امیرالمؤمنین هنگام تولد بر روی دستان پیامبر قرآن خواندند و سوره ی مؤمنون را قرائت فرمودند.

ص: 233

خداوند همیشه تجلی کرده است؛ اول به رسول خدا و سپس به ائمه ی طاهرین به وسیله ی آیات قرآنی.

14. قرآن کریم دارای ابعاد بسیار زیادی است. این ابعاد می رساند که به جز رسول خدا و آن کسانی که علم خدا در نزد آن هاست یعنی ائمه ی طاهرین نمی داند. ابعاد علمی و عملی قرآن نامحدود است. فقط این چهارده نور مقدس می توانند این ابعاد را استخراج کنند زیرا:

1. قرآن کریم دارای ظاهری انیق است.

2. قرآن کریم دارای باطنی عمیق است.

3. قرآن کریم دارای عجایبی است که تمام نشدنی است.

4. قرآن کریم دارای غرایبی است. (امیرالمؤمنین فرمودند: ظاهره انیق و باطنه عمیق)

5. قرآن دارای ناسخ و منسوخ است.

6. قرآن کریم دارای محکمات و متشابهات است.

7. قرآن کریم تنزیل دارد.

8. قرآن کریم تأویل دارد.

9. قرآن کریم اشارات دارد.

10. قرآن کریم تشبیهات دارد.

11. قرآن کریم کنایات دارد.

12. قرآن کریم شأن نزول دارد.

13. قرآن کریم تفسیر دارد.14. قرآن کریم دارای اسرار و رموز عجیب است.

15. قرآن کریم استعارات دارد.

16. قرآن کریم ضرب المثل دارد.

17. قرآن کریم دارای احکام کلی است. تعداد آیات الاحکام 530 آیه است. (فقط رسول خدا و اهل بیت می توانند از قرآن استنباط کنند.)

18. قرآن کریم دارای احکام جزئی است.

ص: 234

19. قرآن کریم دارای حدود و مجازات است.

20. قرآن کریم دارای حقایق است.

21. قرآن کریم دارای مَجازات است.

22. قرآن کریم دارای احکام عبادی است.

23. قرآن کریم دارای اخلاقیات است.

24. قرآن کریم دارای آیات اعتقادی است.

25. قرآن کریم دارای آیات تزکیه ی نفسانی است.

26. قرآن کریم دارای علوم روان شناسی و روان پزشکی و روان درمانی است.

27. قرآن کریم دارای مجملات است.

28. قرآن کریم دارای مبسوطات است.

29. قرآن کریم دارای کلیات است.

30. قرآن کریم دارای معضلات است.

31. قرآن کریم دارای مجهولات است.

32. قرآن دارای محسنات است. (علم معانی، بیان و بدیع)

33. قرآن دارای اعجازات علمی است.

34. قرآن کریم دارای علوم ریاضیات است.

35. قرآن کریم دارای علوم طبیعیات است.

36. قرآن کریم دارای علوم اقتصادی است.

37. قرآن کریم دارای علوم سیاسی است.

38. قرآن کریم دارای علوم قضایی است.

39. قرآن کریم دارای علوم شیمیایی است.

40. قرآن کریم دارای علوم پزشکی است.

41. قرآن کریم دارای آیاتی است که روابط فردی را مشخص می کند.

42. قرآن کریم دارای آیات روابط اجتماعی است.

ص: 235

43. قرآن کریم دارای آیات روابط بین الملل است.

44. قرآن کریم دارای آیات حکایات و قصص است.

45. قرآن کریم دارای علوم تغذیه است.

46. قرآن کریم دارای علوم غیبی و پیش گویی است.

47. قرآن کریم دارای علومی است که هنوز بشر به آن دست نیافته است و هم زمان با پیشرفت های علمی به آن مطالب علمی قرآن می رسد.

48. قرآن کریم دارای آیاتی درباره ی ملائکه است.

49. قرآن کریم دارای علومی است که شیاطین و ابلیس را مشخص می کند.

50. قرآن دارای علوم نجوم است.

51. قرآن دارای علوم تقدیرات است.

52. قرآن دارای علومی است که درباره ی قضا صحبت می کند.

53. قرآن دارای مقیدات است.

54. قرآن دارای علوم مطلق است.

55. قرآن دارای علوم قرائن است.

56. قرآن کریم دارای علومی است که از عقل صحبت می کند.

57. قرآن کریم دارای علومی است که مفصله ی عقلی است.

58. قرآن کریم دارای مفصله ی فرعی است.

59. قرآن کریم دارای علوم قبض و بسط است.

باز کردن این علوم از قدرت انسان های عادی خارج است. کسانی که بر قرآن مسلط هستند و خداوند درباره ی آن ها فرموده است و من عنده علم الکتاب علم کتاب نزد آن هاست و علم کتاب لارطب و لا یابس الا فی کتاب مبین است و خداوند این علوم را فی صدور الذین اوتوا العلم قرار داده است.

ص: 236

سوره آل عمران آیه 18

قسط= هو عدل فی الظاهر (قسط عدل در ظاهر است.)

عدل باطن= حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) (عدل عدالت در باطن است که او امیرالمؤمنین(عليه السلام) است.) (العدل یضع الامور مواضعها)

تفسير العياشي مجلد 1 صفحه 166، بحار الانوار مجلد 23 صفحه204، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه604 و تفسیر نورالثقلین مجلد1 صفحه 323 حدیث 67 آمده است:

عن مرزبان القمي قال سألت أبا الحسن ع عن قول الله «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ- وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ» قال: هو الإمام

مرزبان قمی گوید: از حضرت ابی الحسن درباره ی این آیه به جز او هیچ پرستش شونده ای نیست و ملائکه و اولوا العلم شهادت دادند که او قائم به قسط است سؤال کردیم که اولوا العلم کیست؟ فرمودند: منظور امام (زمان) است.

تفسير نور الثقلين ج 1 ص322 حدیث 64 آمده است:

في أصول الكافي على بن محمد عن عبد الله بن اسحق العلوي عن محمد بن زيد الزرامى عن محمد بن سليمان الديلمي عن على بن ابى حمزة عن أبى بصير عن أبى عبد الله عليه السلام حديث طويل يذكر فيه مواليد الائمة صلوات الله عليهم و فيه يقول عليه السلام: و إذا وقع من بطن امه وقع واضعا يديه على الأرض، رافعا رأسه الى السماء فاما وضعه يديه على الأرض فانه يقبض كل علم الله أنزله من السماء الى الأرض و اما رفعه رأسه الى السماء فان مناديا ينادى به من بطنان العرش من قبل رب العزة من الأفق الأعلى باسمه و اسم أبيه يقول، يا فلان بن فلان اثبت تثبت، فلعظيم ما خلقتك أنت صفوتي من خلقي، و موضع سرى و عيبة علمي، و أمينى على و حيي، و خليفتي في أرضى، لك و لمن تولاك أوجبت رحمتي، و منحت جناني، و أحللت جواري، ثم و عزتي و جلالي لاصلين من عاداك أشد عذابي و ان وسعت عليه في دنياي من سعة رزقي، فاذا انقضى الصوت صوت المنادي أجابه و هو واضعا يديه رافعا رأسه الى السماء يقول: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ، وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» فاذا قال ذلك أعطاه الله العلم الاول و العلم الاخر، و استحق زيادة الروح في ليلة القدر.

ابابصیر از حضرت امام صادق در یک حدیث طویل نقل می کند که آن حضرت تولد امامان را که درود خداوند بر همه ی آن ها باد چنین نقل می نماید: هنگامی که امام از شکم مادر به دنیا می آید دست هایش را روی زمین قرار می دهد او کل علومی را که خداوند از آسمان به سوی زمین نازل می فرماید، قبض می کند و می گیرد و اما زمانی که سرش را به سوی بلند می کند یک منادی ندا می دهد از درون عرش و از طرف پروردگار عزیز در افق اعلی به

ص: 238

اسم آن امام و اسم پدر او و می گوید ای فلانی فرزند فلانی ثبت کن تثبیت می شود و می فرماید من عظیم تر از شما خلق نکردم تو برگزیده ی از میان خلق من هستی و تو محل اسرار منی و پوشاننده ی علم من هستی و امین وحی من هستی و خلیفتی فی ارضی تو جانشین من روی کره ی زمین هستی برای توست و برای هر کسی که ولایت و زعامت و دوستی تو را بپذیرد که رحمت من بر او واجب می شود و او در بهشت من قرار می گیرد (رضوان الله الاکبر) و حلال می گیرد هم جواری با خود من. پس به عزت و جلالم سوگند من انتقام می گیرم از دشمنان تو به شدیدترین عذاب و همانا وسیع می گردانم بر او در دنیا وسعت رزق را پس هنگامی که این ندا پایان می یابد و منادی ساکت می شود خداوند او را اجابت می کند (امام را) و او در حالی که قرار داده است دست هایش را و سرش را به سوی آسمان می گوید شهد الله انه لا اله الا هو و الملائکة و اولوا العلم قائماً بالقسط لا اله الا هو العزیز الحکیم و هنگامی که امام این ذکر را می گوید اعطا می کند خداوند علم اولین و آخرین را به او و او را مستحق می داند که بر این علم بیفزاید به وسیله ی روح در لیلة القدر.

پس حضرت بقیة الله دارای علم اولین و آخرین است.

ص: 239

1. در کتاب کمال الدین و تمام النعمة، مجلد 2، صفحه 358، کتاب اصول کافی، مجلد 1، صفحه 334، بحار الانوار، مجلد 52، صفحات 127 و 128 حدیث 20 آمده است:

حدثنا علی بن احمدبن محمدبن عمران الدَّقّاق رضی الله عنه قال: حدثنا حمزة بن القاسم العلوی العباسی قال: حدثنا جعفربن محمدبن مالک الکوفی الفزاری قال: حدثنا محمدبن الحسین بن زید الزَّیّات قال: حدثنا محمدبن زیاد الازدی، عن المفضل بن عمر، عن الصادق جعفربن محمد(عليهما السلام) قال: سألته عن قول الله عزوجل و إذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن ما هذه الکلمات؟ قال هی الکلمات التی تلقاها آدم من ربه فتاب الله علیه و هو أنَّه قال أسئلک بحق محمد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و الحسن(عليه السلام) و الحسین(عليه السلام) إلّا تبت علیَّ فتاب الله علیه إنّه هو التوّاب الرحیم فقلت له: یا ابن رسول الله فما یعنی عزوجل بقوله فاتمهنّ؟ قال: یعنی فأتمهن إلی القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اثنی عشر اماماً تسعة من ولد الحسین(عليهم السلام).

قال المفضل: فقلت: یابن رسول الله فاخبرنی عن قول الله عزوجل «و جعلها کلمة باقیة فی عقبه» قال: یعنی بذلک الامامة، جعلها الله تعالی فی عقب الحسین إلی یوم القیامة. قال: فقلت له: یا ابن رسول الله(صلى الله عليه و آله) فکیف صارت الامامة فی ولد الحسین(عليه السلام) دون ولد الحسن(عليه السلام) و هما جمیعاً ولداً رسول الله(صلى الله عليه و آله) و سبطاه و سیّدا شباب اهل الجنة؟ فقال(عليه السلام): إن موسی و هارون کانا نبیین مرسلین و أخوین فجعل الله عزوجل النبوة فی صلب هارون دون صلب موسی(عليهما السلام) و لم یکن لاحد ان یقول: لم فعل الله ذلک و إنَّ الامامة خلافة الله عزوجل فی ارضه و لیس لاحد ان یقول: لِمَ جعله الله فی صلب الحسین دون صلب الحسن(عليهما السلام) لأنَّ الله تبارک و تعالی هو الحکیم فی افعاله «لا یسئل عما یفعل و هم یسئلون»

مفضل بن عمر از حضرت صادق (آل محمد(صلى الله عليه و آله)) روایت می کند که از آن حضرت سؤال کردند درباره ی این فرموده ی خداوند و خداوند ابراهیم را امتحان کرد به کلمات و او این امتحان را تماماً به اتمام رسانید که این کلمات چیست؟ حضرت فرمودند: این کلمات همان کلماتی است که خداوند به آدم القا فرمودند و پس از (این که آدم خداوند را به این کلمات قسم داد توبه اش پذیرفته شد و آدم به خداوند گفت: پروردگارا از تو می خواهیم به حق محمد(صلى الله عليه و آله) و علی(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) و حسن(عليه السلام) و حسین(عليه السلام) توبه ی مرا بپذیری و سپس خداوند توبه ی او را پذیرفت که او توبه پذیر مهربان است. به آن حضرت(عليه السلام) گفته شد ای پسر رسول خدا(صلى الله عليه و آله) چرا خداوند فرموده است فاتمهن. حضرت(عليه السلام)فرمودند او در امتحان (نبوت و امامت) تا پایان (قبول شد) یعنی تا قائم (آل محمد)(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که ایشان دوازدهمین امام و نهمین امام از فرزندان امام حسین(عليه السلام) است. مفضل می گوید: گفتم ای پسر رسول خدا(صلى الله عليه و آله)

ص: 241

ما را خبر بده. در مورد این فرموده ی خداوند و جعلها کلمة باقیه فی عقبه. حضرت(عليه السلام) فرمودند: یعنی این امامت را خداوند متعال قرار داد از فرزند امام حسین(عليه السلام) تا روز قیامت سؤال شد چرا خداوند از فرزندان امام حسن(عليه السلام) قرار نداد درحالی که آن دو از فرزندان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) هستند و آقایان جوانان اهل بهشتند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: حضرت موسی(عليه السلام) و حضرت هارون(عليه السلام) هر دو از انبیا و از مرسلین بودند و باهم برادر بودند. خداوند نبوت را در نسل هارون(عليه السلام) قرار داد و از نسل حضرت موسی(عليه السلام) قرار نداد و هیچ کس نمی تواند بگوید که چرا خداوند چنین کرده است. امامت، خلافت و جانشین خداوند بر روی زمین است. هیچ کس نمی تواند بگوید چرا خداوند نبوت را در نسل موسی(عليه السلام) قرار نداده است.

همین طور خلافت و امامت را خداوند در فرزند امام حسین(عليه السلام) قرار داده و در فرزندان امام حسن(عليه السلام) قرار نداده است و خداوند متعال او حکیم است. در تمام افعال خودش «هیچ کس نباید درباره فعل خداوند از او سؤال کند. این خداوند است که باید از بندگان سؤال نماید.

دقت کنید قرآن می فرماید شما حقی ندارید برای خودتان امام و خلیفه انتخاب کنید و انتخاب امام و خلیفه حق خداوند است. همان طور که او خلافت را در نسل امام حسین(عليه السلام) قرار داد و در نسل حضرت امام حسن(عليه السلام) قرار نداد و یا در نسل هارون(عليه السلام) قرار داد و در نسل موسی(عليه السلام) قرار نداد. انتخاب خلیفه حق خداوند است و باید مؤمنین آن را بدون هیچ بهانه ای بپذیرند و امر امامت در وجود اعلی حضرت بقیة الله الاعظم(عليه السلام) به عنوان آخرین بازمانده ی امامت از طرف خداوند تعیین شده است و همه بدون هیچ بهانه ایباید آن را بپذیرند. ایشان بقیة الله است. یدالله است. عین الله است...

2. در کتاب اختصاص شیخ مفید، صفحه 20 و بحار الانوار، مجلد 52، صفحه 144، حدیث 62 آمده است:

عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلَالٍ عَنْ أُمَيَّةَ بْنِ عَلِيٍ عَنْ رَجُلٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَيُّمَا أَفْضَلُ نَحْنُ أَوْ أَصْحَابُ الْقَائِمِ ع قَالَ فَقَالَ لِي أَنْتُمْ أَفْضَلُ ْمِن أَصْحَابِ الْقَائِمِ وَ ذَلِكَ أَنَّكُمْ تُمْسُونَ وَ تُصْبِحُونَ خَائِفِينَ عَلَى إِمَامِكُمْ وَ عَلَى أَنْفُسِكُمْ مِنْ أَئِمَّةِ الْجَوْرِ إِنْ صَلَّيْتُمْ فَصَلَاتُكُمْ فِي تَقِيَّةٍ وَ إِنْ صُمْتُمْ فَصِيَامُكُمْ فِي تَقِيَّةٍ وَ إِنْ الْعَدْلُ وَ يَأْمَنَ السُّبُلُ وَ حَجَجْتُمْ فَحَجُّكُمْ فِي تَقِيَّةٍ وَ إِنْ شَهِدْتُمْ لَمْ تُقْبَلْ شَهَادَتُكُمْ وَ عَدَّدَ أَشْيَاءَ مِنْ نَحْوِ هَذَا

ص: 242

مِثْلَ هَذِهِ فَقُلْتُ فَمَا نَتَمَنَّى الْقَائِمَ ع إِذَا كَانَ عَلَى هَذَا قَالَ فَقَالَ لِي سُبْحَانَ اللَّهِ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ يَظْهَرَ يُنْصَفَ الْمَظْلُومُ.

شیخ مفید در کتاب اختصاص به اسناد خود از حسن بن احمدبن هلال او از امیة بن علب او از مردی روایت نموده که گفت: به خدمت حضرت صادق عرض کردم آیا ما افضلیم یا اصحاب حضرت قائم؟ فرمودند: شما از اصحاب قائم افضلید. زیرا شما روز و شب را به سر می برید درحالی که از سلاطین جور می ترسید که به شما و به امام شما آسیبی برسانند. اگر نماز بگزارید به طریق تقیه می گزارید و اگر روزه بگیرید به طریق تقیه می گیرید و اگر حج کنید با تقیه انجام می دهید و اگر در خصوص امری شهادت دهید، شهادت شما را از راه عداوت قبول نمی کنند و پاره ای از این قبیل شمردند. بعد عرض کردم که چون ما از ایشان افضل شدیم دیگر تمنای ظهور حضرت قائم نمی کنیم. وقتی حضرت صادق این سخن را از من شنیدند، فرمودند: سبحان الله آیا دوست نمی داری که عدالت ظاهر گردد و راه ها امن شود و داد مظلوم از ظالم گرفته گردد؟

ص: 243

3. در كتاب غاية المرام باب 13 صفحه 138، آمده است:

عن ابامحمد عبدالله بن قاضی... عن اعمش عن ابی وائل قال: قرَأت فی قرآن بخط عبئالله بن مسعود: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً و آل ابراهیم وَ آلَ عِمْرَانَ وَ آلَ أَحْمَدَ عَلَى الْعَالَمِينَ

ثعلبى در تفسيرش مى گويد: نقل حديث نمود براى ما ابومحمّد عبداللّه بن قاضى... براى ما ابوعباد سلولى از اعمش از ابى وائل گفت: خواندم در قرآنى كه به خط عبداللّه بن مسعود بود: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْراهِيمَ وَآلَ عِمْرانَ (و آلَ محمّد) عَلى العالَمِينَ».

در شواهد التنزيل اين حديث به چند طريق ديگر نيز بيان شده است. پس آل محمّد كه دوازده معصومند، برگزيدگان خداوند هستند و در حال حاضر وجود اقدس بقيه اللّه الاعظم آخرين فرزند از سلسله عصمت و طهارت از آل محمّد (صلى الله عليه و آله) مى باشد.

4. در كتاب عيون الاخبارالرضا مجلد 2 صفحه 187، آمده است:

فى العيون فى حديث الرضا (عليه السلام) مع المأمون: فقال المأمون: هل فضل اللّه العترة على سائر الناس؟ فقال ابوالحسن: انّ اللّه ابان فضل العترة على سائر الناس فى محكم كتابه. فقال له المأمون: أين ذلك من كتاب اللّه؟ فقال له الرضا عليه السلام: فى قوله: «إِنَّ اللّهَ اصْطَفى آدَمَ وَنُوحاً وَآلَ إِبْراهِيمَ وَآلَ عِمْرانَ عَلى العالَمِينَ * ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ».

در حديث حضرت رضا(عليه السلام) با مأمون نقل شده كه مأمون به حضرت گفت: آيا خدا عترت را بر ساير مردم فضيلت بخشيده است؟ حضرت فرمودند: خداوند فضيلت عترت پيامبر(صلى الله عليه و آله) را در محكم كتابش آشكار فرموده. مامون گفت: در كجاى قرآن؟ حضرت فرمودند: در اين آيه: «خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را از اهل جهان برگزيد.» «نسل ابراهيم و عمران، بعضى از آن ها از بعضى ديگر است.»

5. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 168، آمده است:

و فى تفسير العياشى عن الباقر(عليه السلام): انه تلا هذه الآية فقال: نحن منهم و نحن بقية تلك العترة.

از امام باقر(عليه السلام) نقل شده كه حضرت اين آيه را تلاوت فرمود و سپس فرمود: ما هم از آنان هستيم و ما باقيماندگان از آن عترتيم.

6. در كتاب معانى الاخبار صفحه 94، آمده است:

ص: 245

عن ابى بصير قال: قلت لابى عبداللّه(عليه السلام): من آل محمّد(صلى الله عليه و آله)؟ قال: ذريته. فقلت: اهل بيته؟ قال: الائمة الاوصياء. فقلت: من عترته؟ قال: اصحاب العباء. فقلت: من امته؟ قال: المومنون الذين صدقوا بما جاء به من عند اللّه عزوجل، المتمسكون بالثقلين الذين امروا بالتمسك بهما: كتاب اللّه عزوجل و عترته اهل بيته الذين اذهب اللّه عنهم الرجس و طهرهم تطهيرا و هما الخليفتان على الامة بعده(عليه السلام).

ابى بصير مى گويد: به امام صادق(عليه السلام) عرض كردم آل محمّد چه كسانى هستند؟ فرمود: ذريه او مى باشند. گفتم اهل بيت پيامبر(عليهما السلام) كدامند؟ فرمود: امامان و جانشينان آن حضرت. عرض كردم منظور از عترت چه كسانى هستند؟ فرمود: (پنج تن) اصحاب عبا. گفتم: امت پيامبر كدامند؟ فرمود: مؤمنينى كه آنچه از جانب پروردگار آمده تصديق كنند و به ثقلين كه امر به تمسّك جستن آن ها شده بگروند؛ يعنى، كتاب خداى بزرگ و عترت اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه و آله) و البته، همان اهل بيتى كه آيه تطهير در شأنشان نازل شده. آرى قرآن و عترت دو جانشين رسول خدا(صلى الله عليه و آله) پس از وى مى باشند.

7. در معانى الاخبار صفحه 94، آمده است:

عن عبداللّه بن ميسره قال: قلت لابى عبداللّه(عليه السلام): انا نقول اللهم صل على محمّد و آل محمّد. فيقول قوم: نحن آل محمّد. فقال: انما آل محمّد من حرم اللّه عزوجل على محمّد نكاحه.

از عبداللّه بن ميسره نقل شده كه به حضرت صادق گفتم: ما مى گوييم اللهم صل على محمّد و آل محمّد. عده اى مى گويند كه ما آل محمّد هستيم. حضرت فرمود: آل محمّد كسانى هستند كه خداوند ازدواج با آن ها را براى حضرت محمّد(صلى الله عليه و آله) حرام كرده است.

8. شواهد التنزیل، مجلد 1، صفحه 153، حدیث 167 آمده است:

أَخْبَرَنَاهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الشِّيرَازِيُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ الْجَرْجَرَائِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْبَصْرِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنِي الْمُغِيرَةُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ الْخَطَّابِ قَالَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ نُمَيْرِ بْنِ عَرِيبٍ أَنَّ ابْنَ مَسْعُودٍ كَانَ يَقْرَأُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً الْآيَةَ، يَقُولُ ابْنُ عَبَّاسٍ [كَذَا] وَ آلَ عِمْرَانَ وَ آلَ أَحْمَدَ عَلَى الْعَالَمِينَ

خبر داد ما را ابوعبدالله شیرازی و او خبر داد از ابوبکر جرجرائی و او خبر داد از ابواحمد بصری و او خبر داد از مغیرة بن محمدبنعبدالعزیزبن خطاب از عمروبن ثابت و او از اسحاق بن نمیربن عریب که عبدالله بن مسعود می خواند إنَّ الله اصطفی آدم و نوح و آل

ص: 246

عمران و آل احمد(صلى الله عليه و آله) علی العالمین (مانند روایت سابق و آل عمران و آل احمد(صلى الله عليه و آله) علی العالمین و ابن عباس می گفت و آل عمران و آل احمد(صلى الله عليه و آله) علی العالمین

9. در تفسیر جامع البیان عن تأویل آی القرآن، مجلد 3، صفحه 234 و تفسیر الدر المنثور، مجلد 3، صفحه 179 آمده است:

اخرج ابن جریر و ابن المنذر و ابن ابی حاتم من طریق علی عن ابن عباس حدثنی المثنی قال: حدثنا عبدالله بن صالح قال: حدثنی معاویه عن علیّ(عليه السلام) عن ابن عباس قوله إنّ الله اصطفی آدم و نوحاً و آل ابراهیم و آل عمران علی العالمین قال هم المؤمنون من آل ابراهیم و آل یاسین و آل محمد(صلى الله عليه و آله) ...

ص: 247

عَنْ سَيْفٍ عَنْ نَجْمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ فَاطِمَةَ ع ضَمِنَتْ لِعَلِيٍّ ع عَمَلَ الْبَيْتِ وَ الْعَجِينَ وَ الْخُبْزَ وَ قَمَّ الْبَيْتِ وَ ضَمِنَ لَهَا عَلِيٌّ ع مَا كَانَ خَلْفَ الْبَابِ نَقْلَ الْحَطَبِ وَ أَنْ يَجِي ءَ بِالطَّعَامِ فَقَالَ لَهَا يَوْماً يَا فَاطِمَةُ هَلْ عِنْدَكِ شَيْ ءٌ قَالَتْ وَ الَّذِي عَظَّمَ حَقَّكَ مَا كَانَ عِنْدَنَا مُنْذُ ثَلَاثٍ إِلَّا شَيْ ءٌ آثَرْتُكَ بِهِ قَالَ أَ فَلَا أَخْبَرْتِنِي قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص نَهَانِي أَنْ أَسْأَلَكَ شَيْئاً فَقَالَ لَا تَسْأَلِي ابْنَ عَمِّكِ شَيْئاً إِنْ جَاءَكِ بِشَيْ ءٍ عَفْواً وَ إِلَّا فَلَا تَسْأَلِيهِ قَالَ فَخَرَجَ ع فَلَقِيَ رَجُلًا فَاسْتَقْرَضَ مِنْهُ دِينَاراً ثُمَّ أَقْبَلَ بِهِ وَ قَدْ أَمْسَى فَلَقِيَ الْمِقْدَادَ بْنَ الْأَسْوَدِ فَقَالَ لِلْمِقْدَادِ مَا أَخْرَجَكَ فِي هَذِهِ السَّاعَةِ قَالَ الْجُوعُ وَ الَّذِي عَظَّمَ حَقَّكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ فَهُوَ أَخْرَجَنِي وَ قَدِ اسْتَقْرَضْتُ دِينَاراً وَ سَأُؤْثِرُكَ بِهِ فَدَفَعَهُ إِلَيْهِ فَأَقْبَلَ فَوَجَدَ رَسُولَ اللَّهِ ص جَالِساً وَ فَاطِمَةَ تُصَلِّي وَ بَيْنَهُمَا شَيْ ءٌ مُغَطًّى فَلَمَّا فَرَغَتْ أَحْضَرَتْ ذَلِكَ الشَّيْ ءَ فَإِذَا جَفْنَةٌ مِنْ خُبْزٍ وَ لَحْمٍ قَالَ يَا فَاطِمَةُ أَنَّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُحَدِّثُكَ بِمَثَلِكَ وَ مَثَلِهَا قَالَ بَلَى قَالَ مَثَلُ زَكَرِيَّا إِذْ دَخَلَ عَلَى مَرْيَمَ الْمِحْرَابَ فَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ يا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ فَأَكَلُوا مِنْهَا شَهْراً وَ هِيَ الْجَفْنَةُ الَّتِي يَأْكُلُ مِنْهَا الْقَائِمُ ع وَ هُوَ عِنْدَه

حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) و حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) بین خود تقسیم کار کرده بودند که حضرت زهرا(علیها السلام) کارهای درون خانه نظیر آسیا کردن آرد و نان پختن و ... را انجام دهند و حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) کارهای خارج از منزل را انجام دهند. نظیر آماده کردن هیزم برای پختن غذا و خریدن مایحتاج منزل و ... روزی حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) به منزل آمدند و به همسرشان فرمودند: ای فاطمه(علیها السلام) غذا در منزل چه داریم؟ حضرت فاطمه(علیها السلام) پاسخ دادند ما سه روز است که چیزی نداریم. حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند: چرا به من چیزی نفرمودید؟ حضرت فاطمه(علیها السلام) پاسخ دادند: پدرم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) مرا نهی کرده است که از شما چیزی بخواهم (و من شرم می کنم از شما چیزی بخواهم) حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) برخاستند و به خارج از منزل رفتند و دیناری را از فردی قرض گرفتند و آهنگ خانه نمودند. (هوا بسیار گرم بود و کسی در کوچه ها دیده نمی شد. همه برای در امان ماندن از گرما به خانه ها پناه برده بودند.) حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) چشمشان به مقداد افتاد که (با حالتی آشفته و ناراحت در گوشه ای ایستاده است.) حضرت(عليه السلام) پس از سلام فرمودند: مقداد، در این هوای گرم در این وقتروز اینجا چه می کنی؟ مقداد گفت: (گرسنگی فرزندانم. ما در خانه چیزی نداشتیم و من طاقت دیدن آن ها را نداشتم.) حضرت(عليه السلام) آن دیناری که قرض کرده بود به مقداد دادند. به خانه آمدند و دیدند رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در منزل

ص: 249

نشسته است و حضرت فاطمه(علیها السلام) نماز می خواند و بین آن ها ظرفی است که روی آن پوشیده شده است و چون روپوش را کنار زدند. ظرفی از گوشت به همراه نان بود. حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) از آن سؤال کرد حضرت فاطمه(علیها السلام) فرمودند «هو من عند الله إنَّ الله یرزق من یشاء بغیر حساب» این از طرف خداوند است. خداوند روزی می گرداند هرکس که بخواهد بغیر حساب رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: می خواهید مثل شما را بیان کنم؟ حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند: بفرمایید. رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: مثل شما مثل زکریا است که داخل محراب مریم شد. دید در آنجا روزی (و غذا) است. گفت: ای مریم، این از کجا برای تو آمده است؟ مریم جواب داد «هو من عند الله إنَّ الله یرزق من یشاء بغیر حساب» این غذا از طرف خداوند است به هرکس بخواهد به غیر حساب می دهد و آن ها یک ماه از آن غذا می خوردند و تمام نمی شود «و هی الجفنة التی یأکل منها القائم و هی عندنا» امام باقر(عليه السلام) فرمودند: آن ظرف الان نزد ماست و حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از آن ظرف غذا میل خواهند کرد.

ما هم از این آیه و تفسیرش می توانیم نتیجه بگیریم که آیه دو بار سخن گفتن حضرت مسیح را مطرح می کند. قسمت اول سخن گفتن در گاهواره و قسمت دوم سخن گفتن در کهولت سن. بنابراین اگر حضرت مهدی فاطمه(عليهما السلام) در هنگام تولد سخن بگوید، مشکلی نیست.

دقت بفرمایید همه ی این علائم درباره ی ظهور حضرت مهدی فاطمه(عليهما السلام) است که از جمله ی آن ها نزول حضرت عیسی ابن مریم(عليهما السلام) است و خروج دجال که در آن زمان عیسی بن مریم(عليهما السلام) در سن کهولت بر حقانیت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سخن خواهد گفت.

فرزندم سخن بگو. نوزاد جواب داد: اشهد أن لا اله إلّا الله وحده لا شریک له و اشهد أنَّ محمد رسول الله(صلى الله عليه و آله) و صلوات فرستاد بر حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) و امامان(عليهم السلام) بعد از آن حضرت(عليه السلام) تا رسید به پدرش بعد حضرت عسکری(عليه السلام) فرمودند: ای عمه بیا این طفل را به نزد مادرش ببر که سلام بدهد. پس او را نزد من آور. من کودک را نزد نرجس بردم و او به مادرش سلام کرد. پس او را به نزد پدر گرامیش آوردم.

توجه می فرمایید که حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در بدو تولد به حالت سجده می روند و شهادت به وحدانیت خداوند و رسالت نبی مکرم اسلام حضرت محمدبن عبدالله(صلى الله عليه و آله) و امامت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) و امامان دیگر(عليهم السلام) تا حضرت امام عسکری(عليه السلام) می دهد. اگر سؤال شود چگونه کودک در بدو تولد سخن می گوید می گوییم به همان دلیل که حضرت عیسی(عليه السلام) در مهد و گاهواره سخن گفتند و قرآن کریم آن را تأیید می فرمایند.حضرت امیرالمؤمنین در مسجدالحرام روی دستان رسول خدا هم بر آن حضرت سلام دادند و هم سوره ی مؤمنون را تلاوت فرمودند.

ص: 254

در مناقب شافعي به صورت تواتر آمده است كه حضرت مهدي (موعود)(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اين امت (اسلامي) است و عيسي(عليه السلام)، پشت سر او نماز مي خواند.

در كتاب التاج الجامع للأصول، مجلد 5، صفحه 358 آمده است:

«أنَّه الخليفة الذی يُنزل عيسي بن مريم في زمنه و هو المهدي.»

«همانا او خليفه اي است كه در زمانش حضرت عيسي بن مريم(عليه السلام) نازل مي شود و او همان حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.»

در كتاب فتح الباري بشرح صحيح البخاري، مجلد 6، صفحه 611 آمده است:

«و فی صلوة عيسی خَلْف رَجُل مِن هذه الاُمّة مع كونه فی آخرالزمان و قرب قيام الساعة دلالة للصحيح من الاقوال أنّ الأرض لا تخلو عن القائِم الله بحجة.»

در نماز عيسي بن مريم(عليه السلام) پشت مردي از اين امّت در آخرالزمان و نزديك برپايي قيامت دلالت صحيح دارد بر گفته ای كه همانا زمين از قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حجة الله(عليه السلام) خالي نمي ماند.

در اينجا استدلال به وجود حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مي شود كه رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند كه مردي از اين امت در آخر الزمان (قبل از قيامت) قيام مي كند قبل از قيامت كه در حديث مي فرمايند: «بايد هميشه بر روي زمين يك حجت باشد.» زيرا «لو لا الحجة لساخت الارض باهلها.»

در كتاب التاج الجامع للأصول فی احاديث الرسول نوشته ي منصور علي ناصف است:

و فی حديث احمد فاذاهم بعيسی فيقال: «تَقدّم يا روح الله.» فيقول: «ليتَقَدَمْ إمامُكُمْ فَلْيُصَلِّ بِكُمْ.»

هنگامي كه (حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قيام مي فرمايند، حضرت عيسي(عليه السلام) نيز از آسمان نازل مي شود. در هنگام نماز) حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حضرت عيسي بن مريم(عليه السلام) مي فرمايند: «جلو بايست اي روح الله.» حضرت مسيح(عليه السلام) مي فرمايند: «شما مقدم تر هستيد.» امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جلو مي ايستند و ایشان به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اقتدا مي كند.در كتاب صحيح مسلم بشرح النّووي، مجلد 2، باب نزول عيسي بن مريم(عليه السلام)، صفحه 192 به روايت ابي هريره آمده است:

حَدَّثنی حَرْمَلَةُ بن يحيی، أخْبرنا ابن وَهب، أخْبرنی يُونُسُ، عن ابن شِهابٍ قال: أخبرنی نافع مُولی أبی قتادةَ الانصاری، أنَّ أبا هريره قال: قال رسول الله»: «كَيفَ اَنْتُمْ إِذا نَزَلَ ابن مريم(عليه السلام) فيكُمْ وَ إمامُكُمْ مِنكُمْ.»

ص: 256

ابو هريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه عيسي بن مريم(عليه السلام) در (بين) شما نازل شود و امام شما از خود شما خواهد بود.»

در صحيح مسلم، مجلد 2، باب نزول عيسي بن مريم حاكماً بشريعة نبيّنا، صفحه 94 آمده است:

و حَدَّثنا زُهير بن حرب، حَدَّثني الوليد بن مُسْلِم، حَدَّثنا ابن ابی ذِنْبٍ، عَن شهاب، عن نافع مُولی ابی قتادة، عن ابی قتادة، عن ابی هُريره أن رسول الله» قال: «و كيف انتم إذا اَنزَلَ فيكم ابن مريم(عليه السلام) فامامكُم مِنكُم...»

ابي هريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه (عيسي) ابن مريم(عليه السلام) (از آسمان) در (بين) شما نازل مي شود و امام شما از خود شماست.»

در كتاب الفتن و الملاحم نوشته ي ابو عبد الله نُعيم بن حَمّاد مَرْوزي، صفحه 319 آمده است:

عبد الرزّاق عن مَعْمَرِ، عن الزُّهری، قال الزُّهری، عن نافع مَؤلی ابی قتادة، عن ابی هُرَيرة قال، قال رسول الله»: «كَيْفَ بِكُمْ إذا نَزَلَ بِكُمْ ابنُ مريم(عليه السلام) فَاَماكُمْ أو قال (إمامُكمْ مِنكُمْ)

ابو هريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه (عيسي) ابن مريم(عليه السلام) بر شما نازل مي شود و امام شما از خود شماست.»

در مسند امام احمد حنبل، مجلد 2، صفحه 272 و شرح احمد محمد شاكر، مجلد 14، صفحه 93، حديث 7666 آمده است:

حَدَّثناعبد الرزّاق، حدثنا مَعْمَرِ، عن الزُّهری، عن نافع مَولی أبی قتادة، عن ابی هُرَيرة قال، قال رسول الله»: «كَيْفَ بِكُمْ إذا نَزَلَ بِكُمْ ابنُ مريم فَامكم أو قال إمامكُمْ منكم.»

ابوهريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه (عيسي) ا بن مريم(عليه السلام) در (بين) شما نازل شود و امام شما از خود شماست.»در مُسند احمد بن حنبل، مجلد 2، صفحه 336 آمده است:

حَدَّثنا عثمان بن عمر، حَدَّثنا ابن أبی ذِئْب، عن الزُّهری، عن نافع، مولی أبی قَتادة، عن أبی هريرة أنَّ النبی» قال: «كَيْفَ بِكُمْ إذا نَزَلَ فيكُمْ عيسی بن مريم(عليه السلام) و إمامُكُمْ منكُمْ.»

ابوهريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه عيسي بن مريم(عليه السلام) بر شما نازل مي شود و امام شما از خود شماست.»

در الاحسان بترتيب صحيح ابن حَبّان (متوفای 354ه.ق) مجلد 8، صفحه 283 و 284، شماره 6764 آمده است:

ص: 257

اخبرنا عبدالله بن محمد بن مسلم، قال حَدَّثنا عبد الرحمن بن ابراهيم قال: حَدَّثنا الوليدُ بن مسلم، قال: حَدَّثنا الأوزاعِیُّ، عن ابن شهاب أنّ نافعَ بن ابی نافع مولی ابی قتاده اَخبِره ابا هُرَيره قال: قال رسول الله»: «كيف انتم إذا نَزَلَ ابن مريم فيكم وَ إمامُكم مِنكُم.»

ابو هريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه (عيسي) ابن مريم(عليه السلام) در (بين) شما نازل مي شود و امام شما از خود شماست.»

در الأسماءِ و الصفات نوشته ي حافظ احمد بن حسين بن علي بيهقي، مجلد 2، صفحه 166 آمده است:

أخبرنا ابو عبدالله الحافظ، أخبرنا ابو بكر بن اسحاق، أخبرنا احمد بن ابراهيم، حَدَّثنا ابن بُكير، حَدَّثنی اللّيْث، عن يُونُس، عن ابن شِهابٍ، عَن نافعِ مولی ابن قتاده الانصاري قال: إنّ أبا هريرة قال، قال رسول الله»: «كيف أنْتُمْ إذا نَزَل ابن مريم مِنَ السماءِ فيكم وَ إمامُكُمْ مِنْكُمْ.»

ابو هريره مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «شما چگونه خواهيد بود هنگامي كه (عيسي) ابن مريم(عليه السلام) از آسمان شما نازل مي شود و امام شما از خود شماست (و بین شما خواهد بود).»

در صحيح مسلم بشرح النّووي، مجلد 2، باب نزول عيسي بن مريم(عليه السلام) حاكماً بشريعة نبيّنا، صفحه 95 به روايت جابر بن عبدالله انصاري آمده است:

حَدَّثنا الوَليدُ بن شجاعٍ و هارون بنُ عبداللهِ و حَجّاجُ بنُ الشّاعِر قالوا: حَدَّثنا حَجّاجُ (و هو ابن محمد)، عن ابن جُرَيحٍ قالَ: اَخْبَرَنی أبو الزُّبير، أنَّهُ سَمِعَ جابر بن عبدالله يَقولُ: سَمِعْتُ النَّبیّ» يَقولُ: «لا تَزالُ طائِفةٌ مِنْ اُمتی يُقاتلونَ عَلَی الْحَقّ ظاهِرينَ إِلی يَوْمِ القيامَهِ قال: فَينْزِلُ عيسی بن مَرْيَم(عليه السلام) فَيَقولُ أميرُهُمْ: تَعالَ صَلّ لَنا فَيَقُولُ: إنَّ بَعْضُكُمْ عَلی بَعْضٍ أمراءُ تَكْرِمَةَ الله هذِهِ الاُمَّة.»جابر بن عبدالله مي گويد: شنيدم از پيامبر(صلى الله عليه و آله) كه فرمودند: «از بين نمي روند عده اي از امت من كه به حق جهاد مي كنند تا قيامت. حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «پس عيسي بن مريم(عليه السلام) نازل مي شود، پس اميرشان مي گويد: براي ما نماز بخوان. پس مي گويد: همانا بعضي از شما بر بعضي ديگر امير و فرمانروا است و اين كرامتي است كه خدا به اين امت كرده است.»

در مُسند امام احمد حنبل، مجلد 3، صفحه 345 به روايت جابر بن عبدالله انصاري آمده است:

حَدَّثنا موسی، حَدَّثنا ابنُ لَهيعَة، عَن أبی الزُّبَيْز، عَن جابِر، أنَّهُ سَمِع النبی» يَقول: «لا تَزالُ طائِفَةٌ مِنْ اُمَّتی يُقاتِلونَ عَلَی الْحَقِّ ظاهرينَ اِلی يوم القيامةِ قال: فَيَنزِلُ عيسی بن مريم(عليه السلام) فَيَقولُ أميرُهُمْ تَعالَ صَلّ بِنا فَيَقُولُ: لا إنَّ بَعْضُكُمْ عَلی بَعْضٍ أميرٌ لِيُكْرِمَ الله هذه الاُمَّةَ.»

ص: 258

جابر بن عبدالله مي گويد: شنيدم از پيامبر(صلى الله عليه و آله) كه فرمودند: «از بين نمي روند طايفه اي از امت من كه به حق جهاد و مبارزه مي كنند تا روز قيامت. سپس حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «عيسي بن مريم(عليه السلام) از آسمان فرود مي آيد. همانا بعضي از شما بر بعضي ديگر امير و فرمانروا است و اين كرامتي است كه خدا به اين امت كرده است.»

در كتاب مسند امام احمد حنبل، مجلد 3، صفحه 384 به روايت جابر بن عبدالله آمده است:

حَدَّثنی حَجّاج قال: ابن جُريجِ: أخبِرني أبو الزُّبَيْر، أنَّهُ سَمِعَ جابر بن عبدالله يقول: سَمِعْتُ رسول الله» يَقولُ: «لا تَزالُ طائِفةٌ مِنْ اُمَّتی يُقاتِلونَ عَلَی الْحَقِّ ظاهرين اِلی يوم القيامة.» قال: فَيَنزَلُ عيسی بنُ مَرْيَمَ». فَيَقولُ أَميرُهُمْ تعال صَلِّ بِنا. فَيَقولُ: لا، إنِّ بَعْضُكُمْ عَلَی بَعْضٍ أُمراءُ تَكْرِمَةَ الله عزّ و جَلَّ هذِهِ الاُمَّة.»

جابر بن عبدالله مي گويد: شنيدم از پيامبر(صلى الله عليه و آله) كه فرمودند: «از بين نمي روند طايفه اي از امت من كه به حق جهاد و مبارزه مي كنند تا روز قيامت. سپس حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «عيسي بن مريم(عليه السلام) از آسمان فرود مي آيد... همانا بعضي از شما بر بعضي ديگر امير و فرمانروا است و اين كرامتي است كه خدا به اين امت كرده است.»

در كتاب المَنارُ الْمُنيف فی الصحيح و الضَّعيف نوشته ي شمس الدين ابو عبدالله محمد بن ابو بكر حنبليدمشقي معروف به ابن قَيِّم جُوزِيّه، صفحه 147، حديث 338 آمده است:

قال الحارثُ بن أبی اُسامهَ فی "مُسْنده" حَدَّثنا اِسماعيلُ بن عبد الكريم، حَدَّثنا إبراهيم بن عَقيل، عَن أبيه، عَن وَهْب بن مُنَبّه، عن جابر بن عبدالله قال: قال رسول الله»: «يَنْزِلُ عيسی بنُ مريمَ(عليه السلام) فَيقولُ أميرُهُمْ المهدیُّ تَعالَ صَلِّ بِنا فَيقول: لا، إنَّ بَعْضَهُم أميرُ بِعضٍ، تَكْرِمَةً لِهذِهِ الاُمّة.»

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: عيسي بن مريم(عليه السلام) فرود مي آيد و اميرشان مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مي گويد كه جلو بايست و بر ما نماز بخوان (من به شما اقتدا كنم) و او مي گويد: نه همانا بعضي از شما امير بعضي ديگر است و اين كرامتي است بر اين امت (اسلامي).»

در مُسند أبي يَعْلي الموصلي، مجلد 4، صفحه 59، حديث 2078 آمده است:

حَدَّثنا حَفْصُ الحُلْواِنیُّ، حَدَّثنا بُهْلول بن مُوَرِّق الشامیِ، عن موسی بن عُبيْدةَ، عَن أخيه، عَن جابرٍ قال: قال رسول الله»:«لا تَزالُ اُمَّتي ظاهرينَ عَلَی الْحَقِّ حتّی يَنْزِلَ عيسی بن مريم(عليه السلام) فَيقول إمامُهُمْ، تَقَدَّم، فَيَقولُ: أنتُمْ أَحَقَّ بَعْضُكَمْ أُمَراءُ بَعضٍ، أمْرٌ أكْرَمَ الله بِهِ هذه الأُمَةَ.»

ص: 259

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «عيسي بن مريم(عليه السلام) فرود مي آيد و امامشان (حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) مي گويد كه جلو بايست (من به شما اقتدا كنم) پس او مي گويد: همانا بعضي از شما امير بعضي ديگر است و اين كرامتي است بر اين امت (اسلامي).»

در كتاب مسند ابي عَوانَه نوشته ي حافظ يَعقوب اسحاق اسفراينی، مجلد 1، صفحه 106 نوشته است:

حَدَّثنا يوسف بن مسلم و عباس الدُّورِی و محمد بن اسماعيل الصائِغ، قالوا حَدَّثنا حَجّاج بن محمد، عن ابن جُرَيْجٍ قال: أخبرنی ابو الزُّبَيْر أنَّهُ سَمِعَ جابر بن عبدالله يقول: سَمِعْتُ رسول الله» يقول: «لا تَزالُ طائِفةُ مِنْ اُمَّتی يُقاتِلونَ عَلَی الْحَقِّ ظاهرين اِلی يوم القيامة.» قال: فَيَنزَلُ عيسی بنُ مَرْيَمَ(عليه السلام). فَيَقولُ أَميرُهُمْ: تعالُ صَلِّ بِنا. فَيَقولُ: لا، إنِّ الله بَعْضُكُمْ عَلَی بَعْضٍ أُمراءُ تَكْرِمَةَ الله هذِهِ الاُمَّةً.»

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «... عيسي بن مريم(عليه السلام) فرود مي آيد و اميرشان (حضرت مهدي)(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مي گويد كه بيا بر ما نماز بخوان (من به شما اقتدا كنم) پس او مي گويد: نه، همانا بعضي از شما امير بعضي ديگر است و اين كرامتي است بر اين امت (اسلامي).»

در الاحسان بترتيب صحيح ابن حَبّان، مجلد 8، صفحه 289، حديث 6780 آمده است:أخبرنا محمد بن المُنذر بن سعيد قال: حَدَّثنا حَجَّاج، عن ابن جُرَيْج قال: أخْبرنی أبو الزبَيْر اَنَّهُ سَمِعَ جابر بن عبدالله يقول: سَمِعتُ رسول الله» يقول: «لا تَزالُ طائِفةٌ مِنْ اُمَّتی يُقاتِلونَ عَلَی الحَقِّ ظاهرين إلی يومِ القيامة فَيُنزلُ عيسی ابنُ مَرْيَمْ(عليه السلام). فَيَقولُ أميرُهُمْ: تعالَ صَلِّ لَنا. فَيَقولُ لا، إنَّ بَعْضُكُمْ علی بَعْضٍ أُمراءُ لِتكْرِمَةِ الله هذِهِ الْاُمَّة.»

در السُنن الكُبْری نوشته ي ابو بكر احمد بن حسين بن علي بيهقي، مجلد 9، صفحه 39 به روايت جابر بن عبدالله انصاري آمده است:

أخبرنا أبو عبدالله الحافظ و أبو بكر بن الحسن القاضی و أبو سعيد بن ابی عمرو، قالوا حَدَّثَنا أبو العباس محمد بن يعقوب، حَدَّثَنا محمد بن اسحاق الصِّغّانِیّ، حَدَّثنا حَجّاج بن محمد، عن أبی جُريج أخْبرنی ابو الزُّبَيْر أنَّهُ سمع جابر بن عبدالله يقول سمعت النبی» يقول: «لا تَزالُ طائفةٌ مِنْ اُمَّتی يُقاتِلونَ علی الحقِّ ظاهِرين الی يوم القيامة. فَيُنزلُ عيسی ابنُ مَرْيَمْ(عليه السلام). فَيَقولُ أميرُهُمْ: تعالَ صَلِّ لَنا. فَيَقولُ لا، إنَّ بَعْضُكُمْ علی بَعْضٍ أُمراءُ لِتكْرِمَةِ الله هذِهِ الْاُمَّة.»

المنار المنيف في الصحيح و الضعيف نوشته ي شمس الدين ابو عبدالله محمد بن ابي بكر حنبلي دمشقي معروف به ابن قَيّم جَوزيّه، صفحه 147، حديث 337 آمده است:

و قال أبو نُعَيْم، حدّثنا أبو الفَرَج الاصفهانی، حدثنا احمد بن الحسين، حدثنا أبو جعفر بن طارق، عن الجيد بن نظيف، عن أبی نَضْرَة، عن أبی سعيد قال: قال رسول الله»: «مِنّا الذی يُصَلِّي عيسي بن مريم(عليه السلام) خَلْفَهُ.»

ص: 260

ابو سعيد خدري مي گويد: رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: «از ماست كسي كه عيسي بن مريم(عليه السلام) پشت سر او نماز مي خواند.»

تاریخ مَدينة دِمَشْق (معروف به تاريخ دمشق) نوشته ي حافظ ابو القاسم علي بن حسن بن هِبَة الله بن عبدالله شافعي (معروف به ابن عساكر)، مجلد 7، صفحه 341 از دو طريق نقل مي كند:

كتب إِلیّ أبو طالب الحسين بن محمد بن علی الزَّيْنَبیّ و حدّثنا أبو طاهر ابراهيم بن الحسن الفقيه عنه، حدثنا القاضی ابو القاسم علیُّ بنُ المُحَسَّن بن علی التَّنوُخِیُّ، ابو الحسين محمد بن المظفَّر بن موسی الحافظ - من لفظه - حدّثنا أبو بكرٍ احمد بن محمد بن عبيد الله الدِمَشْقیَّ، أخبرنی طاهرُ بن علیّ، حدّثنا علیّ بن هاشم، حدثنا ابن الهيثم، حدثنا محمد بن ابراهيم، أنّ امير المؤمنين أباجعفر حَدِّثه عَن ابيه، عَن ابن عباس، أنّ رَسولَ الله» قال: «كَيْفَ تُهْلِكُ اُمَّةٌ أنا أوَّلُها وَ عيسي فی آخرها وَ الْمَهْدِيُّ مِنْ أهل بَيْتي فی وَسَطِها.»

ابن عباس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) روايت مي كند كه ايشان فرمودند: «چگونه اين امت هلاك شوند (يعني هلاك نمي شوند) درحالي كه من در اول آن ها، عيسي بنمريم(عليه السلام) در آخر آن ها و حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بيت من در وسط آن هاست.»

كنز العُمال، مجلد 14، صفحه 269، حديث 38682 به نقل از تاريخ مدينة دِمشق نوشته ي ابن عساكر آورده است:

... عَن ابن عباس قال رَسول الله»: «كَيْفَ تُهْلِكُ اُمَّةٌ أنا فی أوَّلُها وَ عيسی بنُ مَرْيَمْ فی آخِرِها وَ الْمَهْدِیُّ مِنْ أهل بَيْتی فی وَسَطِها.»

ابن عباس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) روايت مي كند كه ايشان فرمودند: «چگونه هلاك خواهند شد امتی كه من در اول آن ها، عيسي بن مريم(عليه السلام) در آخر آن ها و مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بيت من در وسط آن هاست.»

در كتاب أخبار المَهْدي نوشته ي حافظ ابو نعيم اصفهاني و کنز العمال، مجلد14 صفحه 266، حديث 38671 آمده است:

«لَنْ تَهْلِكَ اُمَّةٌ أنا فی أوَّلُها وَ عيسی بن مَرْيَمْ فی آخِرِها وَ الْمَهْدِیُّ فی اوْسَطِها.»

ابن عباس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) روايت مي كند كه فرمودند: «هرگز امتي كه من در اولشان و عيسي بن مريم(عليه السلام) در آخر آنها و حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در وسط آن ها باشد، هلاك نمي شوند.»

ص: 261

مبارک است کسی که این قرآن را نازل کرد بر بنده اش تا این که نذیر و ترساننده باشد برای تمام عوالم للعالمین. (عالم ناسوت، ملکوت، جبروت و لاهوت)

باز می گوییم این قرآن کتابی است برای همه ی انبیا است و ما ارسلناک الّا رحمة للعالمین ما تو را ارسال نکردیم برای همه ی عوالم مگر این که تو برای همه رحمت باشد. و ما ارسلناک الّا کافة للناس بشیرا و نذیرا تو برای انسان ها بشیر و نذیر هستی انبیا هم زیرمجموعه ناس قرار می دهد. وقتی می گوییم الناس از ریشه ی انس است و اسم نوع است یعنی همه ی انسان ها. همه ی انبیا انسان بودند، پس این قرآن برای آن ها هم بشیر و نذیر است.

1. در کتاب ینابیع المودة صفحه 243 آمده است:

ابوهریره قال: قالوا یا رسول الله متی وجبت لک النبوة قال وجبت لی و آدم بین الروح و الجسد.

ابوهریره می گوید: گفتند ای رسول خدا چه زمانی شما نبی شدید؟ فرمودند: آن زمانی که آدم میان روح و جسد بود، پیامبر شدم.

2. در کتاب ینابیع المودة صفحه 243 از قول انس آمده است:

و عن انس قال: قال رسول الله: انا اکثر الانبیاء اتباعاً

رسول خدا فرمودند: (قبل از امت من) انبیای الهی امت و تابع من بودند. (بهترین امت رسول خدا انبیایی چون حضرت موسی و حضرت عیسی و حضرت ابراهیم و حضرت نوح و ... هستند.)

این مطلب برمی گردد به عالم ذر اولی که همه ی انبیای الهی به ایشان ایمان آوردند.

3. در کتاب ینابیع المودة صفحه 248 آمده است:

عن ابوهریره قال: قیل یا رسول الله متی وجبت لک النبوة؟ قال: قبل ان یخلق الله آدم و نفخ الروح فیه و قال و اذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم و اشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالت الارواح قالوا بلی قال الله تعالی أنا ربکم و محمد نبیکم و علی امیرکم.

ابوهریره می گوید: از رسول خدا پرسیدند: چه وقت و کی شما به نبوت رسیدید؟ حضرت فرمودند: پیش از آن که آدم خلق شود و روح در او دمیده شود.(سپس آدم و بقیه ی انسان ها خلق شدند.) سپس فرمودند: هنگامی که خداوند از بنی آدم و ذریه ی او یعنی همه ی انسان ها عهد و پیمان گرفت و نفس های آن ها را بر آن ها گواه گرفت و فرمودند آیا

ص: 263

من پروردگار شما نیستم؟ همه ی ارواح گفتند: بله (تو پروردگار ما هستی.) سپس خداوند فرمودند: من پروردگار شما هستم و (حضرت) محمد پیامبر شما است و (حضرت) علی امیر (و ولی و امام بر همه ی) شما است.

دقت کنید همه ی انبیا و اصفیا و ... در زمره ی پاسخ دهندگان بودند.

4. در کتاب انوار نعمانیه نوشته ی سید نعمت الله جزایری مجلد 1 صفحه 30 و کتاب الامام علی نوشته ی حضرت آیة الله رحمانی همدانی صفحه 86 درباره ی حضرت امیرالمؤمنین آمده است:

عن النبی إنه قال لعلی، یا علی، إن الله تعالی قال: یا محمد بعث علیاً مع الانبیاء باطناً و معک ظاهراً.

رسول خدا به حضرت علی فرمودند: ای علی، خداوند فرمودند: ای محمد، من علی را با پیامبران در باطن و خفا فرستادم و (او را) در ظاهر و آشکار با تو فرستادم. (یعنی امیرالمؤمنین با همه ی انبیا در باطن بودند اما با رسول خدا در ظاهر بودند.)

5. در المجلی ابن ابی جمهور صفحه 368 و کتاب الامام علی صفحه 86 آمده است:

قال رسول الله: ما من نبی الّا و بعث معه علی باطناً و معی ظاهراً.

هیچ پیامبری نبود مگر این که حضرت علی در باطن و خفا با او بود و با او مبعوث شد. اما با من در ظاهر و آشکار مبعوث گردید.

نذیر این احادیث در کتب زیر نیز آمده است:

6. شرح اسماء الحسنی نوشته ی حاج ملا هادی سبزواری، مجلد 1، صفحه 28

7. قصص الانبیا نوشته ی سید نعمت الله جزایری، صفحه 105 به نقل از المد سیات نوشته ی مکی از علمای اهل سنت.

احادیث در این زمینه زیاد است، فقط ما با نوشتن این احادیث می خواهیم بگوییم که رسول خدا بر همه ی انبیا پیامبر و حجت بود و حضرت امیرالمؤمنین علی بر همه ی انبیا امام و حجت بودند. پس دیگر جایی نمی ماند که بگویند خدای ناکرده رسول خدا پیروی حضرت ابراهیم بوده است بلکه باید عقیده داشتهباشیم که خلیل الرحمان از امت رسول خدا و از بهترین شیعیان حضرت امیرالمؤمنین بوده اند.

ص: 264

1. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 177 حدیث 62، اثبات الهداة مجلد 3 حدیث 46، بحارالانوار مجلد 15 صفحه 124، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 292 کافی مجلد 1 صفحه 416 حدیث 20 آمده است:

عن علي بن النعمان عن أبي عبد الله ع في قوله: «إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ» قال: هم الأئمة و اتباعهم

از امام صادق روایت کرده اند که فرمودند: ان اولی الناس این ها امامان و رهبرانی هستند و کسانی می باشند که از این ها تبعیت می کنند.

2. در کافی مجلد 1 صفحه 416 حدیث 20 آمده است:

الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى- إِنَ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا قَالَ هُمُ الْأَئِمَّةُ ع وَ مَنِ اتَّبَعَهُمْ.

3. در عیاشی مجلد 1 صفحه 178 حدیث 63، بحار الانوار مجلد 15 صفحه 124، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 292 آمده است:

عن أبي الصباح الكناني قال: سمعت أبا عبد الله ع يقول في قول الله: «إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ- وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ» ثم قال علي و الله على دين إبراهيم و منهاجه- و أنتم أولى الناس به

4. در تفسیر قمی مجلد 1 صفحه 105، تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 177 حدیث 61، تفسیر صافی در ذیل آیه آمده است:

ثم وصف الله عز و جل من أولى الناس بإبراهيم يحتج به، فقال إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَنْتُمْ وَ اللَّهِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ فَقُلْتُ مِنْ أَنْفُسِهِمْ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ نَعَمْ وَ اللَّهِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثَلَاثاً- ثُمَّ نَظَرَ إِلَيَّ وَ نَظَرْتُ إِلَيْهِ- فَقَالَ يَا عُمَرُ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ فِي كِتَابِهِ «إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْراهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِين

قمی و عیاشی از عمربن یزید از امام صادق روایت کرده اند که فرمودند: به خدا سوگند شما از آل محمد هستید. پس گفتم فدایت گردم آیه از خود آنان؟ فرمودند: آری از خود آنان به خدا سوگند از خود آنان و این کلمه را سه بار فرمودند سپس به سوی من نگاه کرد و من

ص: 266

هم به سوی او نگاه کردم. فرمودند: ای عمر خداوند متعال در کتاب خود می فرمایند: سزاوارترین مردم بهابراهیم کسانی هستند که عامل به گفته ها و رهنمودهای آنان باشند.

5. در مجمع البیان در ذیل آیه و در تفسیر نورالثقلین آمده است:

إنّ اولی الناس بالانبیاء اعلمهم بما جائوا به، ثم تلا هذه الآیه و قال: إن ولی محمد من اطاع الله و إن بعدت لحمته و إنّ عدو محمد من عصی الله و ان قربت قرابته.

سزاوارترین مردم به پیامبران آن هایی هستند که به دستورات آن ها بیش از همه عمل می کنند، سپس آیه ی فوق را تلاوت فرمودند و فرمودند: ولی و دوست حضرت محمد کسی است که اطاعت از فرمان خداوند کند اگر چه نسبتش از او دور باشد و دشمن حضرت محمد کسی است که نافرمانی پیشه کند اگرچه قرابتش با پیامبر نزدیک باشد.

حدیث بالا را بار دیگر بخوانید و بیاندیشید واقعاً از حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چه کسی در روی کره ی زمین به حضرت ابراهیم(عليه السلام) نزدیک است؟ آن حضرت از بنی اسماعیل(عليه السلام) است و حضرت اسماعیل(عليه السلام) فرزند حضرت ابراهیم(عليه السلام) است. پس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از هر نظر از همه به حضرت ابراهیم(عليه السلام) نزدیک است.

در این حدیث دنیایی از مسائل علمی نهفته است. اولاً حضرت می فرمایند آینده را می بینند و قسم جلاله می خورند که بسیار حائز اهمیت است.

ثانیاً: حضرت برای حقانیت خود با مردم به مباحثه ی علمی پرداختند. پس دیگر انصاف نیست بگوییم حضرت مهدی که تشریف بیاورند، مانند جباران و ستمگران همه را می کشند و گردن می زنند. حضرت مهدی رحمة للعالمین هستند. از طرف خداوند برای نجات بشریت می آیند نه برای کشتن آن ها؛ اما چه کنیم که همان ستمگرانی که تبلیغات سوء کرده بودند که حضرت علی بن ابی طالب نماز نمی خوانند و وقتی ایشان در مسجد به شهادت رسیدند، گفتند: مگر علی نماز می خواند؟ همانان این شایعات را درباره ی حضرت مهدی منتشر می کنند. اعوذ بالله القوی من الشیطان الغوی.

ابراهیم(عليه السلام) و سنتی از موسی(عليه السلام) و سنتی از عیسی(عليه السلام) و سنتی از ایوب(عليه السلام) و سنتی از محمد(صلى الله عليه و آله). اما سنت از آدم(عليه السلام) و نوح(عليه السلام) طول عمر است و اما سنت از ابراهیم(عليه السلام) مخفی بودن ولادتش و اعتزال از مردم است. اما سنت از موسی(عليه السلام) ترس (از مردم) است (و همان طور که موسی(عليه السلام) غیبت داشت) او هم غیبت خواهد داشت. اما سنت از عیسی(عليه السلام) درباره ی اختلاف مردم در مورد اوست و اما سنت از ایوب(عليه السلام) فرج بعد از بلوی می باشد و اما سنت از رسول خدا(عليه السلام) عبارت است از این که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می کند با شمشیر.

3. در کتاب کمال الدین، مجلد 1، باب 31، صفحه 321، حدیث 4 (و در ترجمه ی آیة الله کمره ای، مجلد 1، صفحه 438 آمده است:

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَشَّارٍ الْقَزْوِينِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْفَرَجِ الْمُظَفَّرُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْكُوفِيُّ الْأَسَدِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ سَيِّدَ الْعَابِدِينَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ(عليه السلام) يَقُولُ فِي الْقَائِمِ سُنَّةٌ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولُ الْعُمُرِ.

سعیدبن جبیر می گوید از سید العابدین، حضرت علی بن حسین(عليهما السلام) (امام زین العابدین(عليه السلام)) شنیدم که فرمودند: در حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنتی از نوح پیامبر(عليه السلام) است و آن طول عمر است.

4. در کتاب کمال الدین، مجلد 1، باب 31، صفحه 321، حدیث 5 (و در ترجمه ی آیة الله کمره ای، مجلد 1، صفحه 438 آمده است:

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الدَّقَّاقُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الشَّيْبَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ عَنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ النَّخَعِيِّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ سَيِّدَ الْعَابِدِينَ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ ع يَقُولُ فِي الْقَائِمِ سُنَّةٌ مِنْ نُوحٍ وَ هُوَ طُولُ الْعُمُرِ.

سعیدبن جبیر می گوید از سیدالعابدین، حضرت علی بن حسین(عليهما السلام) شنیدم که فرمودند: در حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سنتی از نوح پیامبر(عليه السلام) است و آن طول عمر است.

5. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 201، حدیث 62 و اصول کافی، مجلد 1، صفحه 416، حدیث 20 آمده است:

عن علی بن النعمان، عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قوله إنَّ أولی الناس بابراهیم للذین اتبعوه و هذا النبی و الذین امنوا و الله ولی المؤمنین قال هم الائمة و اتباعهم

ص: 269

علی بن نعمان روایت می کند از حضرت امام صادق(عليه السلام) که درباره ی این آیه به تحقیق نزدیک ترین انسان ها به ابراهیم کسانی هستند که او تبعیت می کنند و این پیامبر و کسانی که مؤمن هستند و خداوند دوست، رفیق و ولی مؤمنین است فرمودند: (اولی ترین مردم به حضرت ابراهیم(عليه السلام)) امامان هستند و کسانی که از این امامان تبعیت می کند.

6. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 201، حدیث 63، بحار الانوار، مجلد 15 (و 1)، صفحه 124 و تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 292 آمده است:

عن ابی الصباح الکنانی قال: سمعت اباعبدالله(عليه السلام) یقول فی قول الله إنَّ اولی الناس بابراهیم للذین اتبعوه و هذا النبی و الذین امنوا و الله ولی المؤمنین ثمَّ قال: علی(عليه السلام) ولی الله علی دین ابراهیم(عليه السلام) و منهاجه و انتم اولی الناس به.

ابی صباح الکنانی می گوید: شنیدم از حضرت صادق(عليه السلام) که درباره ی این آیه إنَّ اولی الناس بابراهیم للذین... فرمودند: علی(عليه السلام) ولی الله بر دین ابراهیم(عليه السلام) است (هر کس حضرت علی(عليه السلام) را ولی خود قرار دهد). و شما نزدیک ترین انسان ها به او هستید.

ص: 270

دوم: در ظهور ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که بعضی از پیامبران(عليهم السلام) ایشان را یاری خواهند کرد.

عمران، آیه 81) لتؤمنن به ایمان می آورند یعنی همه ی انبیا به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) ایمان می آورند. ولتنصرن یعنی یاری می کنند امیرالمؤمنین(عليه السلام) را.

3. در کتاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت، صفحات 135 و 136 با استناد به بحارالانوار، مجلد 53، صفحه 70، حدیث 67 به نقل از تفسیر عیاشی، صفحه 205، حدیث 77 آمده است:

عَنْ سَلَّامِ بْنِ الْمُسْتَنِيرِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَقَدْ تَسَمَّوْا بِاسْمٍ مَا سَمَّى اللَّهُ بِهِ أَحَداً إِلَّا عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ وَ مَا جَاءَ تَأْوِيلُهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَتَى يَجِي ءُ تَأْوِيلُهُ قَالَ إِذَا جَاءَتْ جَمَعَ اللَّهُ أَمَامَهُ النَّبِيِّينَ وَ الْمُؤْمِنِينَ حَتَّى يَنْصُرُوهُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ إِلَى قَوْلِهِ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ (1) فَيَوْمَئِذٍ يَدْفَعُ رَسُولُ اللَّهِ ص اللِّوَاءَ إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(عليه السلام) فَيَكُونُ أَمِيرَ الْخَلَائِقِ كُلِّهِمْ أَجْمَعِينَ يَكُونُ الْخَلَائِقُ كُلُّهُمْ تَحْتَ لِوَائِهِ وَ يَكُونُ هُوَ أَمِيرَهُمْ فَهَذَا تَأْوِيلُهُ.

4. بحارالانوار، مجلد 53، صفحات 46 تا 49، حدیث 20 و کتاب امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آغازگر رجعت، صفحه 81 آمده است:

عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ(عليه السلام) قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(عليه السلام) إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَحَدٌ وَاحِدٌ تَفَرَّدَ فِي وَحْدَانِيَّتِهِ ثُمَّ تَكَلَّمَ بِكَلِمَةٍ فَصَارَتْ نُوراً ثُمَّ خَلَقَ مِنْ ذَلِكَ النُّورِ مُحَمَّداً ص وَ خَلَقَنِي وَ ذُرِّيَّتِي ثُمَّ تَكَلَّمَ بِكَلِمَةٍ فَصَارَتْ رُوحاً فَأَسْكَنَهُ اللَّهُ فِي ذَلِكَ النُّورِ وَ أَسْكَنَهُ فِي أَبْدَانِنَا فَنَحْنُ رُوحُ اللَّهِ وَ كَلِمَاتُهُ فَبِنَا احْتَجَّ عَلَى خَلْقِهِ فَمَا زِلْنَا فِي ظُلَّةٍ خَضْرَاءَ حَيْثُ لَا شَمْسَ وَ لَا قَمَرَ وَ لَا لَيْلَ وَ لَا نَهَارَ وَ لَا عَيْنَ تَطْرِفُ نَعْبُدُهُ وَ نُقَدِّسُهُ وَ نُسَبِّحُهُ وَ ذَلِكَ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ وَ أَخَذَ مِيثَاقَ الْأَنْبِيَاءِ بِالْإِيمَانِ وَ النُّصْرَةِ لَنَا وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ-(2) يَعْنِي لَتُؤْمِنُنَّ بِمُحَمَّدٍ ص وَ لَتَنْصُرُنَّ وَصِيَّهُ وَ سَيَنْصُرُونَهُ جَمِيعاً وَ إِنَّ اللَّهَ أَخَذَ مِيثَاقِي مَعَ مِيثَاقِ مُحَمَّدٍ ص بِالنُّصْرَةِ بَعْضِنَا لِبَعْضٍ فَقَدْ نَصَرْتُ مُحَمَّداً وَ جَاهَدْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ قَتَلْتُ عَدُوَّهُ وَ وَفَيْتُ لِلَّهِ بِمَا أَخَذَ عَلَيَّ مِنَ الْمِيثَاقِ وَ الْعَهْدِ وَ النُّصْرَةِ لِمُحَمَّدٍ ص وَ لَمْ يَنْصُرْنِي أَحَدٌ مِنْ أَنْبِيَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ ذَلِكَ لِمَا قَبَضَهُمُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ سَوْفَ يَنْصُرُونَنِي وَ يَكُونُ لِي مَا بَيْنَ مَشْرِقِهَا إِلَى مَغْرِبِهَا وَ لَيَبْعَثَنَّ اللَّهُ أَحْيَاءً مِنْ آدَمَ إِلَى مُحَمَّدٍ ص كُلَّ نَبِيٍّ مُرْسَلٍ يَضْرِبُونَ بَيْنَ يَدَيَّ بِالسَّيْفِ هَامَ الْأَمْوَاتِ وَ الْأَحْيَاءِ وَ الثَّقَلَيْنِ جَمِيعاً فَيَا عَجَبَا وَ كَيْفَ لَا أَعْجَبُ مِنْ أَمْوَاتٍ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ أَحْيَاءً يُلَبُّونَ زُمْرَةً زُمْرَةً بِالتَّلْبِيَةِ لَبَّيْكَ لَبَّيْكَ يَا دَاعِيَ اللَّهِ قَدْ تَخَلَّلُوا بِسِكَكِ الْكُوفَةِ قَدْشَهَرُوا سُيُوفَهُمْ عَلَى عَوَاتِقِهِمْ لَيَضْرِبُونَ بِهَا هَامَ الْكَفَرَةِ وَ جَبَابِرَتِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ مِنْ جَبَّارَةِ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ حَتَّى يُنْجِزَ اللَّهُ مَا وَعَدَهُمْ فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا

ص: 273

يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً(1) أَيْ يَعْبُدُونَنِي آمِنِينَ لَا يَخَافُونَ أَحَداً مِنْ عِبَادِي لَيْسَ عِنْدَهُمْ تَقِيَّةٌ وَ إِنَّ لِي الْكَرَّةَ بَعْدَ الْكَرَّةِ وَ الرَّجْعَةَ بَعْدَ الرَّجْعَةِ وَ أَنَا صَاحِبُ الرَّجَعَاتِ وَ الْكَرَّاتِ وَ صَاحِبُ الصَّوْلَاتِ وَ النَّقِمَاتِ وَ الدُّولَاتِ الْعَجِيبَاتِ وَ أَنَا قَرْنٌ مِنْ حَدِيدٍ وَ أَنَا عَبْدُ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَا أَمِينُ اللَّهِ وَ خَازِنُهُ وَ عَيْبَةُ سِرِّهِ وَ حِجَابُهُ وَ وَجْهُهُ وَ صِرَاطُهُ وَ مِيزَانُهُ وَ أَنَا الْحَاشِرُ إِلَى اللَّهِ وَ أَنَا كَلِمَةُ اللَّهِ الَّتِي يَجْمَعُ بِهَا الْمُفْتَرِقَ وَ يُفَرِّقُ بِهَا الْمُجْتَمِعَ وَ أَنَا أَسْمَاءُ اللَّهِ الْحُسْنَى وَ أَمْثَالُهُ الْعُلْيَا وَ آيَاتُهُ الْكُبْرَى وَ أَنَا صَاحِبُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ أُسْكِنُ أَهْلَ الْجَنَّةِ الْجَنَّةَ وَ أُسْكِنُ أَهْلَ النَّارِ النَّارَ وَ إِلَيَّ تَزْوِيجُ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ إِلَيَّ عَذَابُ أَهْلِ النَّارِ وَ إِلَيَّ إِيَابُ الْخَلْقِ جَمِيعاً وَ أَنَا الْإِيَابُ الَّذِي يَئُوبُ إِلَيْهِ كُلُّ شَيْ ءٍ بَعْدَ الْقَضَاءِ وَ إِلَيَّ حِسَابُ الْخَلْقِ جَمِيعاً وَ أَنَا صَاحِبُ الْهِبَاتِ وَ أَنَا الْمُؤَذِّنُ عَلَى الْأَعْرَافِ- وَ أَنَا بَارِزُ الشَّمْسِ أَنَا دَابَّةُ الْأَرْضِ وَ أَنَا قَسِيمُ النَّارِ- وَ أَنَا خَازِنُ الْجِنَانِ وَ صَاحِبُ الْأَعْرَافِ- وَ أَنَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَعْسُوبُ الْمُتَّقِينَ وَ آيَةُ السَّابِقِينَ وَ لِسَانُ النَّاطِقِينَ وَ خَاتَمُ الْوَصِيِّينَ وَ وَارِثُ النَّبِيِّينَ وَ خَلِيفَةُ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَ صِرَاطُ رَبِّيَ الْمُسْتَقِيمُ وَ فُسْطَاطُهُ وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِينَ وَ مَا فِيهِمَا وَ مَا بَيْنَهُمَا وَ أَنَا الَّذِي احْتَجَّ اللَّهُ بِهِ عَلَيْكُمْ فِي ابْتِدَاءِ خَلْقِكُمْ وَ أَنَا الشَّاهِدُ يَوْمَ الدِّينِ وَ أَنَا الَّذِي عَلِمْتُ عِلْمَ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ الْقَضَايَا وَ فَصْلَ الْخِطَابِ وَ الْأَنْسَابَ وَ اسْتُحْفِظْتُ آيَاتِ النَّبِيِّينَ الْمُسْتَخْفِينَ الْمُسْتَحْفَظِينَ وَ أَنَا صَاحِبُ الْعَصَا وَ الْمِيسَمِ- وَ أَنَا الَّذِي سُخِّرَتْ لِيَ السَّحَابُ وَ الرَّعْدُ وَ الْبَرْقُ وَ الظُّلَمُ وَ الْأَنْوَارُ وَ الرِّيَاحُ وَ الْجِبَالُ وَ الْبِحَارُ وَ النُّجُومُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ أَنَا الْقَرْنُ الْحَدِيدُ وَ أَنَا فَارُوقُ الْأُمَّةِ وَ أَنَا الْهَادِي وَ أَنَا الَّذِي أَحْصَيْتُ كُلَّ شَيْ ءٍ عَدَداً بِعِلْمِ اللَّهِ الَّذِي أَوْدَعَنِيهِ وَ بِسِرِّهِ الَّذِي أَسَرَّهُ إِلَى مُحَمَّدٍ ص وَ أَسَرَّهُ النَّبِيُّ ص إِلَيَّ وَ أَنَا الَّذِي أَنْحَلَنِي رَبِّي اسْمَهُ وَ كَلِمَتَهُ وَ حِكْمَتَهُ وَ عِلْمَهُ وَ فَهْمَهُ يَا مَعْشَرَ النَّاسِ اسْأَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ وَ أَسْتَعْدِيكَ عَلَيْهِمْ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ مُتَّبِعِينَ أَمْرَهُ.

امام محمّدباقر(عليه السلام) می فرمايد: اميرالمؤمنين(عليه السلام) چنين فرموده است: خداوند تبارک و تعالی، احد و واحد و در وحدانيت خويش فرد بود. آن گاه کلمه ای را آفريد که آن کلمه، نور شد. سپس از آن، نور محمّد(صلى الله عليه و آله) و من و فرزندان مرا خلق کرد. پس از آن، کلمه ای را خلق کرد و آن کلمه، روح شد. آن روح را در آن نور قرار داد. آن گاه آن را در ابدان ما ساکن کرد. پس ما روح اللّه هستيم و ما كلمة اللّه هستيم. خداوند به وسيله ي ما بر مخلوقاتش احتجاج کرد و ما را در سايه سبز قرار داد. در آن زمان، نه خورشيدی بود و نهماه و نه روز و شب و نه لحظه ای، ما در آن زمان، خدا را عبادت می کرديم و تقديس و تسبيح می گفتيم و همة اينها قبل از خلقت مخلوقات و قبل از گرفتن ميثاق و عهد و پيمان از انبياء به نصرت ما بود و اين همان چيزی است که خدا در سوره ي آل عمران، آيه ي 81

ص: 274

می فرمايد: «چون خداوند از پيامبران پيمان گرفت که هر گاه کتاب و حکمتی به شما دادم، پس برای هدايت شما اهل کتاب رسولی از جانب ما خواهد آمد، به او ايمان آوريد و او را ياری رسانيد.» اميرالمؤمنين علی(عليه السلام) درباره ي اين آيه فرمودند: مقصود از آيه اين است که تمامی انبياء به حضرت محمّد(صلى الله عليه و آله) ايمان خواهند آورد و وصی او را ياری خواهند رساند که به زودی، زمان آن فرا خواهد رسيد. سپس حضرت در ادامه فرمودند: خداوند به همراه عهد و پيمانی که برای رسول خويش گرفت، از تمامی انبياء برای ياری رساندن به من نيز ميثاق گرفت. آنها پيامبر را ياری رساندند و در کنار او شمشير زدند. من هم پيامبر را ياری کردم و به همراه ايشان جهاد نمودم و دشمنانش را از دم تيغ گذراندم و به عهد خويش وفا کردم ولی تاکنون هيچ پيامبری مرا ياری نکرده است، زيرا آنها پيش از من از دنيا رفته اند. ولی به زودی زمان آن فرا خواهد رسيد که همه ي آنها مرا ياری رسانند. تمام زمين از مغرب تا مشرق از آنِ من خواهد بود. خداوند همه ي پيامبران مرسل از آدم تا خاتم(صلى الله عليه و آله) را زنده خواهد کرد و همه ي آنها در کنار من شمشير خواهند زد و گردن کشانِ جن و انس را از زنده و مرده گردن می زنند.

شگفتا! چگونه تعجب نکنم از مردگانی که خداوند آنها را بر می انگيزد و همگیِ آنها درحالی که ندای لبّيک يا داعی اللّه را سر می دهند، در کوچه هاي کوفه پراکنده می شوند. شمشيرهايشان را حائل می کنند و ياغيان و جبّاران و طاغوتيان را از اولين و آخرينشان گردن می زنند تا آنکه خداوند وعده اش را تحقق بخشد، همان طور که در سوره ي نور، آية 55 فرموده است: «خدا به کسانی از شما که ايمانآورده اند و نيکوکاری کرده اند، وعده فرموده است که آنان را در زمين خلافت دهد هم چنان که پيشينيان را جانشين کرد. علاوه بر اين، دينشان را که برايشان پسنديده، برای آنان استوار سازد و سپس خوفشان را به امنيت و آرامش تبديل می سازد تا اينکه همه مرا بپرستند و هيچ چيزی را شريک من قرار ندهند.» آ ن گاه حضرت فرمودند که خداوند می فرمايد: طوری مرا عبادت کنيد که من می خواهم و زمانی که اين گونه عبادت کرديد، ديگر برای هيچ کس خوف و هراسی نخواهد بود و ديگر در آن زمان تقيّه وجود نخواهد داشت.

اميرالمؤمنين(عليه السلام) چنين ادامه می دهند:

ص: 275

برای من رجعتی پس از رجعتی و بازگشتی پس از بازگشت خواهد بود. من صاحب رجعت هاي متعدد هستم (إِنَّ لي الکرَّة بعد الکرَّة، و الرَّجعة بعد الرَّجعة، و أنا صاحب الرَّجعات و الکرّات). من حمله ها و انتقام هاي متعدد خواهم داشت. من صاحب حکومت هاي بسيار هستم. من دژ محکم از آهن هستم. من بنده ی خدا و برادر رسول اللّه(صلى الله عليه و آله) هستم.

من امين و خزانه دار وحی الهی هستم. من پوشانندة سرّ الهی هستم. من حجاب خدايم. من وجه اللّه هستم. من صراط و ميزان اللّه هستم. من محشور کننده به سوی خدايم. من کلمة اللّه هستم که به وسيله ي من متفرّق ها دور من جمع می شوند و اجتماعات، پراکنده و متفرق می شوند.

من اسمُ اللّه حُسنی هستم. من مثل اعلی هستم. من معجزه و آيات کبری اويم. من صاحب بهشت و دوزخ هستم. اهل جنّت را در جنّت قرار می دهم و اهل دوزخ را در دوزخ ساکن می کنم. تزويج اهل جنّت به وسيله ی من انجام می گيرد و اهل جهنم توسط من عذاب می شوند. بازگشت همة خلايق به سوی من است و همه چيز پس از قضای حقيقی به سوی من باز می گردد. من به حساب خلق رسيدگی می کنم. من صاحب بخشش ها هستم. من مؤذّن اهل اعرافم. من در قرص خورشيد ظاهر می شوم. من دابَّة الأرض هستم. من تقسيم کنندة آتش به جهنميان هستم. من خازن بهشت و صاحب اعرافم. من اميرالمؤمنين، يعسوب المتّقين، آيات سابقة حق، لسان ناطق، ختم کننده ي اوصياء، وارث پيامبران، خليفه ي پروردگار عالم و صراط مستقيم هستم. من حجت و خيمه ای هستم بر اهل آسمان ها و اهل زمين ها و آنچه بين آنهاست و آنچه درون آنهاست. من همانم که خداوند در ابتدای خلقتِ شما، به وسيلة من بر شما حجت آورد. من شاهد روز جزا هستم. من به آرزوها، بلايا، قضايا و فصل الخطاب و الانساب عالِمَم. من آيات پيامبران را حفظ می کنم. من صاحب عصا و ميسم هستم. (توک: آهن گداخته ای بوده که در گذشته حيوانات و مجرمين را به وسيله ی آن داغ می کردند تا نشان دار باشند و اگر مفقود شد به راحتی پيدا شوند) من کسی هستم که خداوند ابرها، رعد و برق، سايه و نور، بادها، کوه ها، درياها، ستارگان، خورشيد و ماه را در تسخير من در آورده است (مسخر من کرده است). من دژ محکم آهنين خدايم. من جداکننده ي امت ها هستم. من هادی و راهنمايم. من کسی هستم که خداوند علم همه ي اشياء و

ص: 276

اعداد را در من به وديعه نهاد، و سرّی را که خداوند رسول خود را به آن مفتخر کرد، در وجود من نيز قرار دارد. خداوند اسم خود، کلمه اش، حکمت، علم و فهمش را در وجود من نهاد.

ای مردم، از من سؤال کنيد قبل از اينکه مرا از دست بدهيد. خداوندا، تو را شاهد می گيرم و از تو مساعدت می گيرم. هيچ حول و قوّه ای نيست جز حول و قوّة خدای عظيم، سپاس می گويم او را و از امر او اطاعت می کنم.»

در حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اهل آسمان ها و زمين تسليم امر الهى مى شوند.

زندگى كردن در زمان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بسيار زيبا و مسرت بخش و مطابق با فطرت و طبع بشر است زيرا در آن زمان همه موجودات سماوى و ارضى تسليم امر خداوند هستند و چون تسليم امر خدا هستند، آرامش و صلح همه جا را فرا مى گيرد و بر كل جهان يك قانون حاكم مى شود و آن هم قانون الهی است كه به دست با كفايت ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اجرا مى گردد. چنان كه در سوره آل عمران آيه 83 آمده است:

«أَفَغَيْرَ دِينِ اللّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً وَكَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ»

آيا جز دين خداى را مى جويند، در حالى كه هر آنكه در آسمان ها و زمين است، در مقابل اوتسليم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد و همه بازگشت ها به سوى اوست.

اين آيه خبر مى دهد زمانى فرا خواهد رسيد كه هستى چه با اجبار و چه با اختيار همه در مقابل ذات اقدس الهى تسليم خواهند شد و هم از نظر تكوين و هم از نظر تشريع تسليم امر خداوند مى شوند؛ يعنى، جماد و نبات و حيوان و انسان همه تسليم امر و نهى خداوند خواهند شد و اين در زمان حكومت الهى ولى عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواهد بود.

1. در كتاب ينابيع المودة باب 71 صفحه 421، چنين آمده است:

و عن رفاعه بن موسى قال سمعت جعفر الصادق رضى الله عنه يقول فى قوله تعالى فى سوره ی آل عمران: «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً وَكَرْهاً» قال إذا قام القائم المهدى لا يبقى ارض الاّ نودى فيها شهادة ان لا اله الا اللّه و ان محمّداً رسول اللّه.

حافظ قندوزى حنفى مى گويد: رفاعه بن موسى از امام صادق(عليه السلام) نقل مى كند در مورد قول خداوند: «در مقابل او تسليم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد»

ص: 277

حضرت فرمودند: هنگامى كه مهدى قائم قيام نمايد، هيچ نقطه اى از زمين نمى ماند مگر اينكه شهادت به يگانگى خداوند و رسالت پيامبر(صلى الله عليه و آله) خواهند داد.

پس، در زمان مهدى موعود همه مسلمان خواهند شد و حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) در معناى اسلام فرموده اند: «الاسلام هو التسليم» اسلام؛ يعنى، تسليم بودن (در مقابل امر و نهى خدا و در مقابل قدرت الهى)

2. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 207، حدیث 81، بحارالانوار، مجلد 3، صفحه 188، اثباة الهداة، مجلد 7، صفحه 96، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 296 و تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 276 آمده است:

باسناده عن رفاعه بن موسى، قال سمعت اباعبداللّه(عليه السلام) يقول: «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً وَكَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ» قال: اذا قام القائم عليه السلام لاتبقى ارض الا نودى فيها بشهادة ان لا اله الا اللّه و ان محمّداً رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم .عياشى به سند خود از رفاعه بن موسى آورده گويد شنيدم امام صادق(عليه السلام) مى فرمود: «در مقابل او تسليم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد» حضرت فرمودند: هنگامى كه مهدى قائم قيام نمايد، هيچ نقطه اى از زمين نمى ماند مگر اينكه شهادت به يگانگى خداوند و رسالت پيامبر(صلى الله عليه و آله) خواهد داد و بر اين كلمات ندا كند: لا اله الا الله محمد رسول الله

3. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 207، حدیث 82، (عياشى به سند خود از ابى بكير)، بحارالانوار، مجلد 3، صفحه 188، اثباة الهداة، مجلد 7، صفحه 96، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 296 و 267 آمده است:

عن ابى بكير قال: سألت اباالحسن عليه السلام عن قوله: «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً وَكَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ» قال: انزلت فى القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اذا خرج باليهود و النصارى و الصابئين و الزنادقة و اهل الردّه و الكفار فى شرق الارض و غربها فعرض عليهم الإسلام، فمن اسلم طوعاً اَمَره بالصلاة و الزكوة و ما يؤمر به المسلم و يجب لِلّه عليه، و مَن لم يسلم ضرب عنقه، حتى لا يبقى فى المشارق و المغارب احد الاّ وحّد اللّه. قلت جعلت فداك إن الخلق اكثر من ذلك... فقال: إن اللّه إذا اراد امراً قلَّل الكثير و كثَّر القليل.

ابى بكير مى گويد از حضرت ابالحسن(عليه السلام) درباره فرموده خداوند پرسيدم: «در مقابل او تسليم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام خواهند آورد.» فرمود اين آيه درباره قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نازل شده، هرگاه به پاخيزد، بر يهود، نصارا، صابئين، زنادقه، اهل ارتداد و

ص: 278

كفار در شرق و غرب زمين، اسلام را عرضه كند. پس هر آنكه از روى ميل و رغبت و به دلخواه مسلمان شود، او را به نماز و زكات و ساير كارهايى كه يك مسلمان بايد انجام دهد و براى خداوند بر او واجب است، امر فرمايد و هر كس اسلام را نپذيرد، گردنش را مى زند تا آنجا كه در مشارق و مغارب زمين، هيچ كس نماند جز اينكه توحيد خدا گويد. عرضه داشتم فدايت گردم خلايق بيش از آنند! فرمود: همانا خدا اگر چيزى را بخواهد، بسيار را اندك و اندك را بسيار گرداند.

4. در تفسير عياشى مجلد 2 صفحه 60، آمده است:العياشى عن عبد الأعلى الحلبى عن ابى جعفر عليه السلام فى حديث طويل يذكر فيه امر القائم عليه السلامإذا خرج، قال: و لا تبقى [ارض] فى الارض قرية الاّ نودى فيها بشهادة ان لا اله الا اللّه [وحده لا شريك له] و ان محمّد رسول(صلى الله عليه و آله) و هو قوله [تعالى]: «وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً وَكَرْهاً وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ» و لا يقبل صاحب هذا الامر الجزية كما قبلها رسول اللّه صلى الله عليه و آله وسلم و هو قول اللّه: «وَقاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلّهِ».

عياشى به سند خود از عبد الاعلى حلبى از حضرت باقر(عليه السلام) در حديثى طولانى آورده كه در آن برنامه حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را چون به پا خيزد ياد كرده و فرموده: و روى زمين هيچ [سرزمينى ]آبادى اى باقى نمى ماند مگر اينكه در آن گواهى دادن به اينكه هيچ معبود حقى جز اللّه نيست [يكتاست كه هيچ شريكى ندارد] و اينكه محمّد(صلى الله عليه و آله) فرستاده خداست بانگ زده شود و اين است [معنى ]فرموده خداى [تعالى]: «در مقابل او تسليم خواهند شد و چه بخواهند و چه نخواهند اسلام را خواهند آورد.» و صاحب اين امر چنان كه رسول خدا(صلى الله عليه و آله) جزيه را مى پذيرفت، آن را نمى پذيرد و اين فرموده خداوند است كه: «و با آنان نبرد كنيد تا ديگر فتنه و فسادى بر جاى نماند و آيين همه دين خدا گردد.»

5. در الایقاظ من الهجعة، صفحه 289، باب 9، حدیث 111، بحارالانوار، مجلد 53، صفحه 77، باب 29، حدیث 86 و معجم احادیث الامام المهدی، مجلد 7، صفحه 81، حدیث 1481 آمده است:

الامام امیرالمؤمنین(عليه السلام) ....: وَ یُنادی مُنادٍ من شَهرِ رمضان.

6. الارشاد، صفحه 364، روضة الواعظین، مجلد 2، صفحه 265، اعلام الوری، صفحه 432، فصل 3، کشف الغمة، مجلد 3، صفحه 255، اثبات الهداة، مجلد 3، صفحه 528، باب 32، حدیث

ص: 279

438، بحارالانوار، مجلد 52، صفحه 338، باب 27، حدیث 83، الانوار البهیة، صفحه 383، منتخب الاثر، صفحه 308، حدیث 1، المهدی، صفحه 378، معجم احادیث الامام المهدی، مجلد 7، صفحه 85، حدیث 1484 آمده است:

ابوعلی بن عقبة: إذا قام القائم حَکَمَ بالعدلقائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با شمشير قيام مى كند و دشمنان خداوند را که قابل هدایت نیستند، نابود مى سازد.

خداوند در سوره آل عمران آيه 85، مى فرمايد:

«وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلامِ دِينَاً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الخاسِرِينَ»

هر كس غير از اسلام دينى اختيار كند هرگز از وى پذيرفته نيست و او در آخرت از زيان كاران است.

* در كتاب كمال الدين باب 51 در خطبه مفصلى از اميرالمؤمنين(عليه السلام) درباره دجال و علايم آخر الزمان و علايم ظهور، چنين آمده است:

هو (النبى) (صلى الله عليه و آله) صادق فى جميع اقواله مصيب فى جميع احواله و لا يصح ايمان عبد حتى لا يجد فى نفسه حرجا مما قضى و يسلم له فى جميع الامور تسليماً و لا يخالطه شك و لا ارتياب و هذا هو الاسلام و الاسلام هو الاستسلام و الانقياد «و من يبتغ غير الاسلام دينا فلن يقبل منه وهو فى الآخرة من الخاسرين» و من اعجب العجايب أن مخالفنا يروون ان عيسى بن مريم(عليه السلام) مرّ بأرض كربلا فرأى عدة من الظباء هناك مجتمعة فاقبلت إليه و هى تبكى و انه جلس و جلس الحواريين فبكى و بكى الحواريون و هم لا يدرون لم جلس و لم بكى فقالوا يا روح اللّه و كلمته ما يبكيك؟ قال أتعلمون أى ارض هذه؟ قالوا لا قال هذه ارض يقتل فيها فرخ الرسول أحمد و فرخ الحرة الطاهرة البتول شبيهة اُمى و يلحد فيها اطيب من المسك لأنها طينة الفرخ المستشهد و هكذا يكون طينة الانبياء و اولاد الانبياء فهذه الظبا تكلمنى و تقول انها ترعى فى هذه الارض شوقاً الى تربة الفرخ المستشهد المبارك و زعمتُ انها امنة فى هذه الارض ثم ضرب بيده الى بعر تلك الظبا فشمها فقال اللهم ابقها ابدا حتى يشمها ابوه فتكون له عزاء و سلوة و انها بقيت على ايام اميرالمؤمنين عليه السلام حتى شمها و بكى و اخبر بقصتها لما مر بكربلا فيصدقون بانّ بعر تلك الظباء تبقى زيادة على خمسأئة سنة لمتغيره الازمان و الامطار و الرياح و مرور الايام و الليالى و الشمس عليه و لا يصدقون بان القائم من آل محمّد(صلى الله عليه و آله) يبقى حتى يخرج بالسيف فيبير اعداء اللّه عزوجل و يظهر دين اللّه مع الاخبار الواردة عن النبى و الائمة صلوات اللّه عليهم بالنص عليه باسمه و نسبه و غيبة المدة الطويلة و جرى سنن الاولين فيه بالتعمير هل هذا الاعناد و جحود للحق نعوذ بالله مِن الخُذلان سياق هذا الخبر على جهته فى نطقه و لفظه.

ص: 280

پيامبر(صلى الله عليه و آله) در همه ی گفتارش راستگو و صادق است و در همه ی اصولش درست رفتار است و ايمان هيچ بنده اى درست نباشد تا در دل خود ترديدى و حرجى نسبت به آنچه پيغمبر قضاوت كند راه دهد و در همه امور به درستى تسليم او باشد و شك و ترديد نداشته باشد. اسلام، اين است. اسلام، قبول وانقياد است. «هر كس جز اسلام دينى بجويد از او پذيرفته نيست و در آخرت از زيان كاران است» و از اعجب عجايب كه مخالفين ما روايت كرده اند اين است كه عيسى بن مريم(عليه السلام) به زمين كربلا عبور كرد. ديد جمعى آهو در آنجا جمع شده اند. به سوى آن ها رفت. آن آهوان مى گريستند. او نيز با حواريون خود نشست و گريست و گريستند و آن ها نمى دانستند كه چرا عيسى(عليه السلام) آنجا نشست و چرا گريست. عرض كردند: اى روح و كلمه خداوند، چه باعث گريه شماست؟ فرمود: مى دانيد اينجا چه سرزمينى است؟ گفتند: نه نمى دانيم. فرمود: اينجا زمينى است كه سبط رسول احمد(صلى الله عليه و آله) و جگر گوشه طاهره بتول(علیها السلام) (همانند مادرم) كشته مى شود و در تربتى خوشبوتر از مشك به خاك سپرده مى شود زيرا آن تربت سبط شهيد است و تربت پيغمبران هم چنين است. اين آهوان با من سخن گويند كه ما از شوق تربت سبط مبارك و شهيد در اين زمين مى چريم و به عقيده خود اينجا هر درنده و صيادى در امن هستند. سپس، پشك يكى از آن آهوان را برداشت و بوييد و فرمود: بار خدايا آن را هميشه باقى دار تا پدرش آن را ببويد و براى او تسليت و دل آرامى باشد و آن پشك تا روزگار اميرالمؤمنين(عليه السلام) به جا ماند و آن را بوييد و گريست و چون به كربلا عبور كرد داستان آن را نقل نمود، باور كنند كه مشك آن آهوان بيش از پانصد سال مى ماند و گذشت زمان و باد و باران و گذشت ايام و ليالى و تابش آفتاب آن را تغيير نمى دهد و باور ندارند كه قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى ماند تا با شمشير ظهور كند و دشمنان خداى عزوجل را نابود سازد و دين خدا را آشكار كند با همه اخبارى كه از پيغمبر و ائمه(عليهما السلام) در نص بر او به نام و نسب و غيبت طولانى وارد شده است و در اين كه روش گذشتگان از نظر طول عمر در او جارى شده است، اين جز عناد و انكار حق چيز ديگرى هست؟

ص: 281

کعبه در امان بود؟ پس ابوحنیفه ساکت شد. پس از حضرت(عليه السلام) جواب سؤال را خواستند که این محل کجاست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: (این آیه تأویلش در زمان قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما است.) هرکس با قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ما بیعت کند و در گروه او وارد شود و با او باشد. او را امنیت سبز خواهد بود.

2. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 213، حدیث 107 و تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 661 آمده است:

عن علي بن عبد العزيز قال قلت لأبي عبد الله ع جعلت فداك قول الله «آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً» و قد يدخله المرجئ و القدري و الحروري و الزنديق الذي لا يؤمن بالله قال: لا و لا كرامة، قلت: فمن جعلت فداك قال: و من دخله و هو عارف بحقنا كما هو عارف له- خرج من ذنوبه و كفى هم الدنيا و الآخرة.

علی بن عبدالعزیز می گوید: به امام صادق(عليه السلام) گفتم: آقای من جانم فدایت شود خداوند می فرمایند آیات بینات... و من دخله کان امنا آیا هرکس وارد شود او کافر باشد و به خدا ایمان نداشته باشد در امنیت خواهد بود؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: این درست نیست. گفتیم: یابن رسول الله(صلى الله عليه و آله) پس منظور این آیه چیست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: منظور این است که کسی که وارد مکه شود و عارف به حق ما (امامان و اهل بیت) باشد او خارج می شود از گناهانش و غم های دنیا و آخرتش کفایت می شود.

3. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 213، حدیث 106 و تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 280 آمده است:

عن عبدالخالق الصقیل قال: سألت أباعبدالله(عليه السلام) عن قول الله و من دخله کان امناً فقال: لقد سألتنی عن شیء ما سألنی عنه (احدظ) إلا ما شاء الله ثمَّ قال: إن من اَمَّ هذا البیت و هو یعلم أنّه البیت الذی امر الله به و عرفنا اهل البیت حقّ معرفتنا کان امناً فی الدنیا و الاخرة.

عبدالخالق الصیقل می گوید: به امام صادق(عليه السلام) عرض کردم درباره ی این فرموده ی خدا هرکس وارد آن شود در امان خواهد بود» تو سؤال کردی ... درباره ی چیزی که سؤال نکرد کسی از آن مگر آنچه که خداوند بخواهد. سپس فرمودند: به تحقیق هرکس به این خانه وارد شود و پناه به این خانه ببرد درحالی که می داند که این خانه ای است که خداوند

ص: 283

امر کرده است (که به آن واردشوند) و او عارف به حق ما اهل بیت باشد به حقیقت ما و بشناسد حق ما را او در دنیا و آخرت در امنیت خواهد بود.

این جانب در طول زندگی خود این مطلب را زیاد تجربه کردم که به اذن الله به حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پناه بردن انسان را از خطرهای ارضی و سماوی در امان نگاه می دارد و به طور کلی پناه بردن به اهل بیت(عليهم السلام) و مخصوصاً در حال حاضر به این بزرگوار(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همان مصداق من دخله کان امنا می باشد. اعتقاد به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در قلب انسان سرور ایجاد می کند و غم های انسان را زایل می گرداند. دیگر نیاز به شادی های مصنوعی و زودگذر ندارد. کسی که عقیده به آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) داشته باشد همیشه مسرور است. عقیده به ایشان به انسان قوت قلب می دهد. دیگر انسان حس بی کسی و تنهایی نمی کند و همیشه می داند که فردی بزرگوار با روحی بلند به قامت کوهی بلند پشتیبان او خواهد بود. اعتقاد به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) انسان را به آینده امیدوار می سازد و انسان به آینده با دیدی روشن نگاه می کند و این ها همه امنیت روحی برای انسان می آورد.

به هر حال اگر ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(عليهم السلام) و در حال حاضر ولایت آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را داشته باشیم امنیت روانی پیدا خواهیم کرد که این سبب سلامت جسمانی است و در ظهور آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هرکس به او بپیوندد و با او بیعت کند و با او باشد در امنیت خواهد بود. من دخله کان امنا کسی که چنین اعتقادی داشته باشد اعتماد به نفس پیدا می کند و روحی قوی پیدا خواهد کرد. لذا دیگر استرس و الیناسیون یا الینیشن در او اثر ندارد.

ص: 284

همه ی شما به ریسمان مطمئن خداوندچنگ بزنید (امام صادق(عليه السلام)) فرمودند: (حبل الله) توحید و ولایت است.

2. حبل الله آل محمد(صلى الله عليه و آله) می باشند. (که منظور ولایت الله و رسول الله و ائمه ی طاهرین و در حال حاضر حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف))

3. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 217، حدیث 123، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 305، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 285، بحارالانوار، مجلد 7، صفحه 108، اثباة الهداه، مجلد 3، صفحه 45 و تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 377، حدیث 304 آمده است:

عن جابر عن ابی جعفر(عليه السلام) قال: آل محمد(عليهم السلام) هم حبل الله الذی أمرنا باعتصام به فقال و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا

امام باقر(عليه السلام) فرمودند: حبل الله یا ریسمان مطمئن خداوند که ذات اقدس الهی دستور داده است که به آن چنگ بزنید ما آل محمد(عليهم السلام) هستیم که خداوند فرموده است و به ریسمان مطمئن خداوند چنگ بزنید و متفرق مشوید

پس معلوم شد حبل الله قرآن کریم و ائمه طاهرین(عليهم السلام) و در حال حاضر وجود اقدس حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که امر شده است مسلمانان به وجود این بزرگوار چنگ بزنند.

3. در امالی شیخ طوسی، صفحه 272 و تفسیر نور الثقلین، مجلد 1، صفحه 377، حدیث 305 آمده است:

... عمربن راشد عن جعفربن محمد(عليهما السلام) فی قوله و اعتصموا بحبل الله جمیعاً قال نحن الحبل.

عمربن راشد از حضرت امام صادق(عليه السلام) روایت می کند که درباره ی این آیه وهمه ی شما به ریسمان مطمئن خداوند چنگ بزنید فرمودند: ما (امامان و اهل بیت(عليهم السلام)) ریسمان مطمئن خداوند هستیم.

4. یکی از دلایل بر این که امامان معصوم(عليهم السلام) حبل الله و ریسمان مطمئن خداوند هستند، عصمت آن بزرگواران است. چون معصوم هستند اشتباه نمی کنند. خطا انجام نمی دهند. گناه نمی کنند. پس ریسمان محکم و حبل مطمئن خداوند هستند. وقتی معصوم باشند،مردم با اطمینان به حبل ولایت آن ها بدون هیچ گونه دغدغه ای چنگ می زنند.

ص: 286

5. در معانی الاخبار، مجلد 1، صفحه 132، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 377، حدیث 306 و تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 285 آمده است:

... قال موسی بن جعفر(عليهما السلام) عن ابیه جعفربن محمد(عليهما السلام) عن ابیه محمدبن علی(عليهما السلام) عن ابیه علی بن حسین(عليهما السلام) قال: الامام منا لا یکون الّا معصوماً و لیست العصمة فی ظاهر الخلقه فیعرف بها و لذلک لا یکون الا منصوصاً فقیل له یابن رسول الله(صلى الله عليه و آله) فما معنی المعصوم؟ فقال: هو معتصم بحبل الله و حبل الله هو القرآن لا یفترقان إلی یوم القیامة و الامام یهدی إلی القرآن و القرآن یهدی إلی الامام و ذلک قول الله عزوجل إن هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم

امام کاظم(عليه السلام) از پدرشان امام صادق(عليه السلام) و ایشان از پدرشان حضرت باقر(عليه السلام) و ایشان از پدرشان حضرت سجاد(عليه السلام) روایت فرمودند که هیچ امامی نیست مگر این که معصوم باشد و عصمت در این آیه ظاهر خلقت نیست که معلوم و مشخص شود و آن فقط از طریق نصّ مشخص می گردد. به آن حضرت گفتند: ای پسر رسول خدا(صلى الله عليه و آله) معنی عصمت چیست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: معصوم کسی است که به ریسمان خداوند چنگ زده است که آن ریسمان مطمئن و محکم خداوند است و آن قرآن است و امام و قرآن تا روز قیامت از هم جدا نمی شوند. امام (مردم را) به قرآن هدایت می کند و قرآن مردم را به امام هدایت می نماید و این فرموده ی خداوند است این قرآن شما را هدایت می کند (به امامانی که) محکم و استوارند»

6. یکی از حبل های محکم خداوند حضرت امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) است.

در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 217، حدیث 122، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 285، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 377، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 305 و بحارالانوار، مجلد 8،صفحه 86 آمده است:

عن ابن یزید قال: سألت اباالحسن(عليه السلام) عن قوله تعالی و اعتصموا بحبل الله جمیعاً قال: علی بن ابی طالب(عليه السلام) حبل الله المتین.

از حضرت ابوالحسن، موسی بن جعفر(عليه السلام) سؤال کردند که حبل الله کیست؟ فرمودند: ریسمان محکم خداوند، حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام).

ص: 287

جهت دوم: وجود اقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) کل کره ی زمین که متفرقند جمع خواهد کرد و همه برادر دینی خواهند شد. تحقق ایین آیه در زمان ظهور ایشان به وقوع می پیوندد که در عصر ایشان همه به ریسمان محکم خداوند چنگ می زنند.

6. در کتاب الفتن لإبن حمّاد، صفحه 102، المعجم الأوسط طبرانی، مجلد 1، صفحه 136، حدیث 157 آمده است:

روی علیّ بن حوشب قال: سمع مکحولاً یحدّث عن علی بن ابی طالب(عليه السلام) قال: قلت یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) المهدی منّا ائمة الهدی أم غیرنا؟ قال: بل منّا. بنا یختم الدین کما بنا یفتح و بنا یَستَنقَذون من ضلالة الفتنه کما استنقذوا من ضلالة الشرک و بنا یؤلف الله بین قلوبهم فی الدین بعد عداوة الفتنه کما ألَّف الله بین قلوبهم و دینهم بعد عداوة الشرک.

علی بن حوشب روایت می کند که شنیدم از حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) که به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، آیا مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ما (امامان هدایت کننده) است؟ رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: بله او از ما می باشد. (ای علی(عليه السلام)) همان طور که دین به ما آغاز و افتتاح شد به ما نیز ختم می شود. به ما برطرف گردید ضلالت و فتنه و شرک و به ما قلب ها نزدیک خواهند شد در دین بعد از فتنه همان طور که (در ابتدای اسلام) خداوند بین قلب ها و دین مردن الفت ایجاد کرد بعد از دشمنی و شرک.

7. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی، مجلد 1، صفحه 105 آمده است:

و لا تفرقوا قال الله تبارک و تعالی علم أنهم سیفترقون بعد بینهم و یختلفون فیها هم عن التفرق کما نهی من کان قبلهم فامرهم أن یجتمعوا علی ولایة آل محمد و لا یتفرقوا

در تفسیر علی بن ابراهیم قمی آمده است: و لا تفرقوا متفرق نشوید خداوند متعال می دانست که (مسلمانان) بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) که پیامبرشان بود متفرق می شوند و بین خودشان اختلاف ایجاد می کنند. خداوند آن ها را نهی می کند از تفرقه و جدایی کما این که قبل از آن ها نیز نهی می کرد. لذا خداوند امر می کند که جمع شوند به دورولایت (و رهبر و امامت) آل محمد(صلى الله عليه و آله) و متفرق نشوند.

اما سرانجام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر روی کره ی زمین این کار را خواهند کرد و تفرقه ها را به اجتماع تبدیل می کنند. (ان شاء الله که آن روز هرچه زودتر برسد و ما هم آن روز باشیم.)

ص: 288

در همه ی تفاسیر آمده است که متأسفانه قبیله ی اوس و خزرج بیش از صد سال بر علیه هم شب و روز مبارزه می کردند تا رسول خدا(صلى الله عليه و آله) آمدند. آن حضرت(صلى الله عليه و آله) آن ها را برادران دینی هم قرار دادند. این مسئله بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به جهت عکس حرکت کرد و تفرق بین مسلمان ایجاد کردند و در حال حاضر متأسفانه در میان مردم روی کره ی زمین اتحاد و وحدت وجود ندارد تا زمانی که امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیاید باز نعمت اتحاد در دین اتحاد در توحید اتحاد در رهبریت را به کام بشر می چشاند و تفرقه ی ایشان را به وحدت و اتحاد تبدیل می فرماید و بشر شیرینی وحدت را می چشد.

ص: 289

50. یاران قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سیصد و سیزده نفر به تعداد 313 نفر مبارزین بدر هستند

سوره آل عمران، آیه 123

وَ لَقَد نَصَرَکُمُ اللهُ بِبَدرٍ وَ أنتُم اَذّلةٌ فَاتَّقوا الله لَعَلَکُم تشکُرونَ إذ تَقولُ للمؤمنین اَلَن یکفیکُم اَن یُمَدَّکُم ربکم بثلاثَةِ الافٍ من الملائکةِ مُنزلین

و به تحقیق خداوند شما را در جنگ بدر یاری فرمود و پیروز نمود درحالی که شما از هر جهت در مقابل دشمن ضعیف بودید. پس ملکه ی تقوای خداوند را در وجود خودتان ایجاد کنید (که با ایجاد ملکه ی تقوا در نفس های خودتان) باشد که شکر خداوند و تشکر از او را نموده باشید. آن گاه که به مؤمنین گفتی آیا خداوند شما را یاری و مدد نکرد و سه هزار فرشته را به یاری شما نفرستاد.

یکی از جنگ هایی که مسلمانان در آن با قدرت پیروز شدند، جنگ بدر است که این پیروزی روحیه ی مسلمانان را بسیار بالا برد و در مقابل روحیه ی دشمن را بسیار ضعیف کرد. خداوند در جنگ بدر به مؤمنین نصرت عنایت کرد و آن ها را تقویت کرد و به قلوب مسلمانان قوت داد و به وسیله ی ملائکه آن ها را یاری نمود و در قلوب کفار القای رعب و ترس نمود و زمانی که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را از مکه بیرون نکردند روحیه ی مسلمین ضعیف شده بود و برای مهاجرین روحیه ای نمانده بود و مسلمانان خود را در مقابل کفار ذلیل و خوار می دانستند، اما جنگ بدر، نصرت الهی به قلوب و روحیه ی آن ها قوت بخشید.

1. در تفسیر منهج الصادقین، مجلد 2، صفحات 331 و 332 آمده است:

ص: 290

از ابن عباس روایت شده است که مهاجرین در روز بدر هفتاد و هفت نفر مرد بودند و از انصار نیز دویست و سی و شش مرد وجود داشتند که جمع آن ها 313 تن می شود. درحالی که مشرکان حدود یک هزار نفر مرد و یک صد اسب داشتند درحالی که مسلمانان فقط یک اسب داشتند و آن هم متعلق به مقدادبن اسود بود. مشرکان 750 نفر شتر داشتند درحالی که مسلمانان فقط سه نفر شتر داشتند مشرکان همه دارای سلاح های مدرن آن زمان بودند درحالی که مسلمانان اکثراً سلاح نداشتند (بعضی از آن ها فقط چوب دستی داشتند.)

در روایتی دیگر آمده است که کفار 750 نفر شتر و یک صد اسب و اکثراً دارای شمشیر و سپر و زره بودند. درحالی که مسلمانان اکثراً بی سلاح بودند و دارای هفتاد شتر و دو اسب و شش زره و هفت شمشیر بودند. لذا خداوند می فرمایند أنتم اَذِلة شما در منتها درجه ی ذلت و خواری قرار داشتند اما خداوند شما را یاری فرمودند و لقد نصرکم الله ببدرٍ و أنتم اذلةٌ در روایات ظهور حضرت قائم آل محمد(صلى الله عليه و آله) و تعداد یاران آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به جنگ بدر تشبیه شده است زیرا اولاً: یاران مبارزین در جنگ بدر در رکاب رسول خدا(صلى الله عليه و آله) 313 رجال بودند. یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز 313 رجال خواهند بودند. ثانیاً: خداوند قلوب یاران آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را مانند قلوب اصحاب بدر تقویت خواهد کرد. ثالثاً: در قلب دشمنان حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) رعب و ترس ایجاد خواهد کرد. رابعاً: ملائکة الله به اذن الله مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را یاری خواهند کرد. چنان که در جنگ بدر مسلمین را یاری کردند.

2. در کتاب عقد الدرر فی علامات المهدی المنتظر، باب 4، فصل 2، صفحه 90 آمده است:

عن امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عليه السلام) قال تخیف ثلاث رایات رایة بالمغرب ویل لمصر و ما یحلّ بها منهم و رایة بالخریزة و رایة بالشام تدوم بینهم سنة ... فیجمع الله عزوجل اصحابه علیّ عدد اهل بدر و علی عدد اصحاب طالوت، ثلاثمائة عشر رجلاً کانهم لیوث خرجوا من غایة، قلوبهم مثل زُبُر الحدید، لو همّوا بازالة الجبال لأزالوها عن موضعها، الزّای واحد و اللباس واحد، کأننا آباؤهم اب واحد.

3. الفتن بن حماد، صفحه 90، عقد الدرر، باب 7، صفحه 145، تفسیر برهان، صفحه 141، حدیث 3 آمده است:

حدّثنا نعيم، حدّثنا سعيد أبو عثمان عن جابر عن أبي جعفر، قال: «ثم يظهر المهدي بمكّة عند العشاء، و معه راية رسول اللّه صلّى اللّه عليه و سلّم، و قميصه و سيفه و علامات و نور و بيان، فإذا صلّى العشاء نادى

ص: 291

بأعلى صوته يقول: اذكّركم اللّه أيّها الناس و مقامكم بين يدي ربّكم، فقد اتّخذ الحجّة، و بعث الأنبياء، و أنزل الكتاب، يأمركم أن لا تشركوا به شيئا، و أن تحافظوا على طاعته و طاعة رسوله صلّى اللّه عليه و سلّم، و أن تحيوا ما أحيى القرآن، و تميتوا ما أمات، و تكونوا أعوانا على الهدى و وزرا على التقوى، فإنّ الدنيا قد دنا فناؤها و زوالها، و أذنت بالوداع، و إنّي أدعوكم إلى اللّه و إلى رسوله صلّى اللّه عليه و سلّم، و العمل بكتابه، و إماتة الباطل، و إحياء سنّته، فيظهر في ثلاثمائة و ثلاثة عشر رجلا عدّة أهل بدر على غير ميعاد قزعا كقزع الخريف، رهبان بالليل، اسد بالنهار، فيفتح اللّه [للمهدي] أرض الحجاز، و يستخرج من كان في السجن من بني هاشم، و تنزل الرايات السود الكوفة، فيبعث بالبيعة إلى المهدي، و يبعث المهدي جنوده إلى الآفاق، و يميت الجور و أهله، و تستقيم له البلدان، و يفتح اللّه على يديه القسطنطينية»

جابر از امام باقر(عليه السلام) روایت می کند که آن حضرت(عليه السلام) فرمودند: پس مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در مکه ظاهر می شود در هنگام نماز عشا و با او است پرچم و پیراهن و شمشیر و علاماتی و نور و بیان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) (حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) پس از نماز عشا با مردم با صوت بلند صحبت می کند و می فرماید: ای مردم، من خداوند را به یاد شما می آورم و شما در پیشگاه خداوند قرار دارید. او برای شما حجت را تمام کرد و انبیای الهی را فرستاد و کتاب به آن ها (برای شما) نازل فرمود و امر کرد شما را که هیچ چیزی را با او شریک قرار ندهید و حفاظت کنید طاعت خداوند و طاعت رسول او را و زنده بدارید خود را با برنامه های قرآن و بمیرید با برنامه های قرآن و از یاری کنندگان هدایت و همراه تقوا باشید. بدانید دنیا پست است و فنا و نابودی را در پی دارد. من شما را به خداوند و رسول او می خوانم و شما را می خوانم به عمل به کتاب خداوند که باطل را بکشید و سنت پیامبر(صلى الله عليه و آله) را زنده کنید. و اطراف او 313 مرد به تعداد اهل بدر ظاهر می شوند. مانند جمع شدن ابرهای پراکنده در وقتی معین. آن ها (در عبادت و تحجد) راهیان و شب زنده دارانند و در روز (و در جنگ) مانند شیر (حمله می کنند.) خداوند بهوسیله ی آن ها حجاز را برای حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فتح می کند. آن ها (درب های زندان های حجاز) را می گشایند و عده ای از بنی هاشم را که در آن زندانی هستند نجات می دهند. عده ای از مردم کوفه با پرچم های سیاه خدمت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می آیند و با ایشان بیعت می کنند و حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سربازان خود را به کل عالم

ص: 292

می فرستد. آن ها ظلم و جور را نابود کرده و خداوند به دست حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قسطنطنیه را فتح می کند.

3. در غیبت شیخ طوسی، صفحه 284 و بحارالانوار، مجلد 52، صفحه 334، حدیث 64 آمده است:

الْفَضْلُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عُقْبَةَ النَّهْمِيِّ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الْبَنَّاءِ عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يُبَايِعُ الْقَائِمَ بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ نَيِّفٌ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ فِيهِمُ النُّجَبَاءُ مِنْ أَهْلِ مِصْر وَ الْأَبْدَالُ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ وَ الْأَخْيَارُ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَيُقِيمُ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يُقِيمَ.

جابربن جعفی از حضرت باقر(عليه السلام) روایت می کند که آن حضرت(عليه السلام) فرمودند: بین رکن و مقام (مسجد الحرام) 313 نفر به تعداد (مبارازان) اهل بدر با قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیعت می کنند و در میان آن ها نجبایی از اهل مصر و ابدال و بزرگانی از اهل شما و اخیار و برگزیدگانی از اهل عراق پس قیام می کنند برای هرچه که خداوند بخواهد در قیامشان.

4. بحارالانوار، مجلد 52، صفحه 306، حدیث 80 آمده است:

وَ بِالْإِسْنَادِ يَرْفَعُهُ إِلَى أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ الْقَائِمَ يَنْتَظِرُ مِنْ يَوْمِهِ ذِي طُوًى فِي عِدَّةِ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثِمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا حَتَّى يُسْنِدَ ظَهْرَهُ إِلَى الْحَجَرِ يَهُزُّ الرَّايَةَ الْمِغْلَبَةَ- قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي حَمْزَةَ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِأَبِي إِبْرَاهِيمَ ع قَالَ وَ كِتَابٌ مَنْشُورٌ.

همانا قائم منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می ماند در روز ظهورش تا 313 نفر مرد که تعداد آن ها به تعداد اهل بدر است به او بپیوندند او پشتش را به حجر الاسود تکیه می دهد و پرچمش برافراشته می شود.

5. در کتاب غیبت شیخ طوسی، صفحه 283 و بحارالانوار، مجلد 52، صفحه 291 آمده است:

الْفَضْلُ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(عليه السلام) إِنَّ الْقَائِمَ يَمْلِكُ ثَلَاثَمِائَةٍ وَ تِسْعَ سِنِينَ كَمَا لَبِثَ أَهْلُ الْكَهْفِ فِي كَهْفِهِمْ يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَجَوْراً وَ يَفْتَحُ اللَّهُ لَهُ شَرْقَ الْأَرْضِ وَ غَرْبَهَا وَ يُقْتَلُ النَّاسُ حَتَّى لَا يَبْقَى إِلَّا دِيْنُ مُحَمَّدٍ ص يَسِيرُ بِسِيرَةِ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ

ابی جارود روایت می کند از حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) که فرمودند: همانا حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) 309 سال حکومت می کند به همان مقداری که اهل کهف (یا اصحاب کهف) در غارشان ماندند و او زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که پر از ظلم و جور شده بود. خداوند فتح می کند شرق و غرب عالم را (به دست او) و او مبارزه می کند تا آنجا که نماند مگر دین محمد(صلى الله عليه و آله) (یعنی اسلام) و حکومت کردن او به روش سلیمان بن داود(عليهما السلام) است.

ص: 293

عَنْ ضُرَيْسِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ: إِنَّ الْمَلَائِكَةَ الَّذِينَ نَصَرُوا مُحَمَّداً ص يَوْمَ بَدْرٍ فِي الْأَرْضِ مَا صَعِدُوا بَعْدُ وَ لَا يَصْعَدُونَ حَتَّى يَنْصُرُوا صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ وَ هُمْ خَمْسَةُ آلَاف

ضریس بن عبدالملک از حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند که فرمودند: همانا آن فرشته هایی که در روز بدر (در جنگ بدر) در روی کره ی زمین رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را یاری کردند آن ها (به اذن الله) دیگر به آسمان صعود ننمودند تا (قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند) و آن ها صاحب این امر را یاری کنند و تعداد آن ها پنج هزار فرشته است.

2. ارشاد شیخ مفید، صفحه 362 و بحارالانوار، مجلد 52، صفحات 336 و 337، حدیث 75 آمده است:

الْحَجَّالُ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ كَأَنِّي بِالْقَائِمِ ع عَلَى نَجَفِ الْكُوفَةِ وَ قَدْ سَارَ إِلَيْهَا مِنْ مَكَّةَ فِي خَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ جَبْرَئِيلُ عَنْ يَمِينِهِ وَ مِيكَائِيلُ عَنْ شِمَالِهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُوَ يُفَرِّقُ الْجُنُودَ فِي الْبِلَادِ

حضرت باقر(عليه السلام) فرمودند: (مثل این است که می بینم) قائم در نجف کوفه است و پنج هزار فرشته از مکه به سوی ایشان حرکت می کنند که جبرئیل در سمت راست آن ها است و میکائیل در سمت چپ آن ها است و مؤمنین نیز در جلو آن ها حرکت می کنند و حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) آن ها را برای فتح کشورها و بلاد مختلف می فرستد.

3. در کتاب غیبت نعمانی، صفحه 195، حدیث 3 آمده است:

وَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ التَّيْمُلِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ وَ مُحَمَّدٌ ابْنَا عَلِيِّ بْنِ يُوسُفَ عَنْ أَبِيهِمَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِي الْأَسْوَدِ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ ع يَقُولُ لَيْسَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ أَحَدٌ يَدْفَعُ ضَيْماً وَ لَا يَدْعُو إِلَى حَقٍّ إِلَّا صَرَعَتْهُ الْبَلِيَّةُ حَتَّى تَقُومَ عِصَابَةٌ شَهِدَتْ بَدْراً لَا يُوَارَى قَتِيلُهَا وَ لَا يُدَاوَى جَرِيحُهَا قُلْتُ مَنْ عَنَى أَبُو جَعْفَرٍ ع بِذَلِكَ قَالَ الْمَلَائِكَةَ.

احمدبن محمدبن سعید روایت می کند از علی بن الحسن تیملی و او از حسن و محمد فرزندان علی بن یوسف و او از پدرشان و او از احمدبن علیّ حلبیّ و او از صالح بن ابی الاسود و او از ابی جارود که گفت شنید امام محمد باقر(عليه السلام) فرمودند: از ما اهل بیت نیست کسی که به منظور برطرف کردن ستم و یا عودت به حق قیام کند مگر آن که مرگ و گرفتاری دامن گیرشان شود تا آن گاهکه جمعیتی قیام کنند که در بدر با رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بودند که کشتگان آن ها به خاک سپرده نشود و به خاک افتاده اشان برداشته نشود و

ص: 295

زخمی هایشان درمان نگردند. عرض کردم آن ها چه کسانی هستند؟ فرمودند: آن ها فرشتگان هستند.

علامه مجلسی در شرح این حدیث می گوید: (کشتگانشان به خاک سپرده شود) یعنی کسانی را که فرشتگان بکشند دفن نمی شوند و زخم هایشان درمان پذیر نیست.

4. در کتاب غیبت نعمانی، صفحه 308، حدیث 3 و بحارالانوار، مجلد 52، صفحه 326 آمده است:

أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْقُرَشِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ أَبِي طَلْحَةَ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا ثَابِتُ كَأَنِّي بِقَائِمِ أَهْلِ بَيْتِي قَدْ أَشْرَفَ عَلَى نَجَفِكُمْ هَذَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى نَاحِيَةِ الْكُوفَةِ فَإِذَا هُوَ أَشْرَفَ عَلَى نَجَفِكُمْ نَشَرَ رَايَةَ رَسُولِ اللَّهِ ص فَإِذَا هُوَ نَشَرَهَا انْحَطَّتْ عَلَيْهِ مَلَائِكَةُ بَدْرٍ قُلْتُ وَ مَا رَايَةُ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ عَمُودُهَا مِنْ عُمُدِ عَرْشِ اللَّهِ وَ رَحْمَتِهِ وَ سَائِرُهَا مِنْ نَصْرِ اللَّهِ لَا يَهْوِي بِهَا إِلَى شَيْ ءٍ إِلَّا أَهْلَكَهُ اللَّهُ قُلْتُ فَمَخْبُوَّةٌ عِنْدَكُمْ حَتَّى يَقُومَ الْقَائِمُ ع أَمْ يُؤْتَى بِهَا قَالَ لَا بَلْ يُؤْتَى بِهَا قُلْتُ مَنْ يَأْتِيهِ بِهَا قَالَ جَبْرَئِيل

حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) فرمودند: ای ثابت، گویی قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از اهل بیتم را می بینم که روی به این نجف شما می آورد. (حضرت باقر(عليه السلام) با دست اشاره به سمت نجف کردند.) و همین که روی به سمت نجف شما کند پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را باز می کند و چون آن را برافراشت، فرشتگان بدر بر او فرود می آیند. عرض کردم: پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) چیست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: عمودش از عمودهای عرش خداوند و از رحمت اوست و بقیه اش از رحمت خداوند می باشد، هیچ چیز بر آن پرچم فرود نمی آید (که آن را از بین ببرد) مگر آن که هلاک می گردد. عرض کردم: پس آن پرچم نزد شما پنهان است تا آن که حضرت قائم آل محمد(صلى الله عليه و آله) قیام کند یا آن که در آن موقع آن پرچم را برای او می آورند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: نه بلکه برایش می آورند. عرض کردم: چه کسی برای آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می آورند؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: جبرئیل(عليه السلام).

در اینجا به این نکته اشاره می کنم که پرچم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) هم اکنون در دست حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است وآن در نزد هرکدام از ائمه بوده است و حضرت باقر(عليه السلام) محتمل است که توریه کرده اند تا حکام جابر بنی امیه آن را از حضرت(عليه السلام) مطالبه نکنند.

ص: 296

عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ قَالَ مَا زَالَ مُنْذُ خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ دَوْلَةٌ لِلَّهِ وَ دَوْلَةٌ لِإِبْلِيسَ فَأَيْنَ دَوْلَةُ اللَّهِ أَمَا هُوَ قَائِمٌ وَاحِدٌ.

زرارة روایت می کند از حضرت امام صادق(عليه السلام) در مورد این آیه و ما این روزهای پیروزی و شکست را میان مردم می گردانیم فرمودند: از زمانی که آدم ابوالبشر خلق شده همیشه دو دولت بوده است. یکی دولت خداوند و دیگری دولت شیطان. فقط دولت حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است که به پیروزی (نهایی) می رسد و برای همیشه باقی خواهد ماند.

غفاری و ... را نکشتند، بلکه فرزندان رسول خدا را نیز یا مستقیماً در صحرای کربلا کشتند و اهل بیت رسول خدا را به کوفه و شام به عنوان اسیر بردند و یا مانند امام حسن و بقیه ی ائمه زهر نوشانیدند و شهید کردند. خداوند می فرماید: وَلِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الكافِرِينَ و برای این که خداوند متعال اهل ایمان را تصفیه نماید کافران را نابود و محو سازد این که گفته شده است امام زمان با شمشیر قیام می کند شمشیرش نه برای نابودی همه ی انسان ها است.بلکه ایشان رحمة للعالمین هستند. ایشان ابتدا مثل رسول خدا مردم را تبلیغ می کند و به دین راهنمایی می نماید. اگر هدایت نشدند افرادی مثل ابوسفیان و معاویه و یزید و حجاج بن یوسف ثقفی و ... را حکم به باطن می کنند و نابود می سازند. چون گفتیم در طول تاریخ انبیا افرادی مثل این ها نگذاشتند برنامه های انبیا موفق شود. امام زمان برای پیشرفت کارشان این ها را از بین می برند که تعدادشان زیاد نیست و انگشت شمار هستند.

اين آيه از زمانى صحبت مى كند كه اهل ايمان تصفيه مى شوند و كافران نابود مى گردند و در آن زمان ديگر كافر و مشركى نخواهد ماند و اين بشارت فقط در زمان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به وقوع مى پيوندد که دیگر اثری از شرک باقی نمی ماند.

مفسرين در شأن نزول اين آيه و آيات قبل از آن گفته اند كه اين آيات در جنگ احد نازل شده است و اين آيات تجزيه و تحليل جنگ احد است، زيرا متأسفانه در جنگ احد مسلمين شكست سختى خوردند و مسلمانانى چون حمزه سيدالشهداء عموى رسول خدا و مصعب بن عمير، اين يار با وفاى پيامبر و حنظلة غسيل الملائكه و بزرگوارانى چون عبداللّه بن جحش همراه با هفتاد و شش مسلمان ديگر به شهادت رسيدند. علت شكست جنگ احد نافرمانى و عدم انضباط نظامى جمعى از سربازان اسلام بوده است. در اين جنگ مسلمانان علاوه بر شكست جانى و مالى، شكست روحى شديدى خورده بودند. در اينجا براى اينكه خداوند به مسلمين تسلىروحى دهد و روحيه آنان را قوى كند، بزرگترين بشارت را به آنان مى دهد. بشارتى كه روزى فرا خواهد رسيد كه كفار نابود خواهند شد و مسلمانان و مؤمنين واقعى در روى زمين به راحتى زندگى خواهند كرد و آن ظهور اعلا حضرت قدر قدرت قوى شوكت بلند همت كيهان مكنت بقيه اللّه الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواهد بود.

ص: 299

البته، نظير اين بشارت را ما براى امت هاى قبل از اسلام نيز داريم كه هرگاه شكست مى خوردند و روحيه آن ها ضعيف مى شد، خداوند به آن ها بشارت يك انقلاب الهی را در آخرالزمان مى داد كه كفار نابود شوند و اهل ايمان، حاكمان زمين خواهند شد.

1. حافظ الحموينى شافعى در كتاب فرائد السمطين مجلد 2 و ابن خلدون در كتاب مقدمه ابن خلدون صفحه 269 و حافظ نور الدين على بن ابى بكر هيثمى در كتاب مجمع الفوائد و منبع الفوائد مجلد 7 صفحه 317 و حافظ نادرة الفلك محمّد نطنزى در كتاب اليقين و خواجه كلان قندوزى حنفى در ينابيع المودة، آورده اند:

ان علياً وصيى و من ولده (القائم ) المنتظر الذى يملأ به الارض قسطاً و عدلاً كما ملئت جوراً و ظلماً والذى بعثنى بالحق بشيراً و نذيراً ان الثابتين على القول بامامته فى زمان غيبته لأعز من الكبريت الأحمر؛ فقام اليه جابربن عبداللّه الانصارى فقال: يا رسول اللّه و للقائم من ولدك غيبة؟ قال(صلى الله عليه و آله) أى و ربى «وَلِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الكافِرِينَ» يا جابر، ان هذا الامر من امراللّه و سرّ من سراللّه من سرعلته مطوية عن عباده فاياك والشك فان الشك فى امر اللّه عزوجل كفر.

رسول خدا فرمودند: به درستى كه على(عليه السلام) وصى و جانشين من است و از فرزندان اوست آن قائم منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) كه به وسيله او زمين پر از عدل و داد مى شود همان طورى كه پر از ظلم و جور شده بود. قسم به آن كسى كه مرا به حق مبعوث كرده است (خداوند متعال) تا براى نيكان بشارت دهنده و براى بدان ترساننده باشم، كسانى كه در زمان امامت او (یعنی قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) ثابت و استوار بمانند و در دوران غيبتش اعتقادى محكم داشته باشند، آن ها از كبريت احمر گران قدرتر و عزيزترند.آن گاه، جابربن عبداللّه انصارى برمى خيزد و مى گويد: يا رسول اللّه مگر براى قائم از فرزندان شما غيبتى خواهد بود؟ حضرت فرمودند: آرى، قسم به پروردگارم (در زمان او) «خداوند آنان را كه ايمان آورده اند تصفيه مى كند و كافران را نابود مى سازد.» اى جابر، به درستى كه اين امرى است از امور خداوند و سرى است از اسرار الهى و از رازهايى است كه علت آن بر بندگان پنهان و پوشيده است. پس بر حذر باش از شك و ترديد كه همانا شك و ترديد در آن شك در امر خداوندى است و هر كس در امر خداوند شك و ترديد كند، كافر است.

ص: 300

2. در تفسير نور الثقلين مجلد 1 صفحه 395 و در كتاب كمال الدين و تمام النعمة شيخ صدوق مجلد 2 صفحه 288، آمده است كه شيخ صدوق به سند خودش از ابن عباس نقل مى كند:

... ابن عباس قال: قال رسول اللّه صلی الله علیه وآله: ان على بن أبى طالب(عليه السلام) امام امتى و خليفتى عليها مِن بعدى و من ولده القائم المنتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) الذى يملأ اللّه به الارض عدلا و قسطا كما ملئت جورا و ظلما و الذى بعثنى بالحق بشيرا و نذيرا ان الثابتين على القول به فى زمان غيبته لاعز من الكبريت الاحمر، فقام اليه جابربن عبداللّه الانصارى فقال: يا رسول اللّه و للقائم من ولدك غيبة؟ قال2 أى و ربى «وَلِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الكافِرِين يا جابر، ان هذا الامر من امراللّه و سرّ من سراللّه مطوى عن عباد اللّه، فاياك و الشك فيه فان الشك فى امراللّه عزوجل كفر.

و شهادت فرق گذاشته است. خداوند در قرآن می فرماید: أفان ماتَ أو قُتِلَ پس اگر بمیرد یا کشته شود و باز خداوند می فرمایند: لدن متم أو قتلتم لإلی الله تحشرون اگر بمیرانیم شما را یا بکشیم به سوی خداوند محشور خواهید شد و این ماند حرفی که تو می گویی نیست. پس مرگ مرگ است و شهادت شهادت است. گفته شد: خداوند می فرماید کُلُّ نفسٍ ذائقة الموت حضرت(عليه السلام) فرمودند: کسی که کشته شود مرگ را نمی چشد و سپس فرمودند: ناچاراً باید رجعت کند تا مرگ را بچشد.

می گشود از میسره حمله ور می شدند. حضرت علی(عليه السلام) همچنان مشغول دفاع از جان پیامبر بودند تا این که شمشیرشان از سه طرف شکست. پس به طرف پیامبر آمد و شمشیر شکسته ی خود را پیش آن حضرت گذاشت و عرض کرد: این شمشیر من شکست و قطعه قطعه شد. پس پیامبر شمشیر خود ذوالفقار را به حضرت علی(عليه السلام) داد. هنگامی که پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) ناراحتی پاهای خود را احساس کردند، رو به آسمان نموده و درحالی که می گریستند فرمودند: (خدایا) تو به من وعده دادی اگر خواستی دینت را یاری می دهی و اگر خواستی این امر تو را عاجز نمی کند. حضرت علی(عليه السلام) به سمت پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) آمد و فرمودند: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، من یک حرکت شدید و سر و صدای زیادی می شنوم و هیچ کس را یک شمشیر نمی زنم مگر این که قبل از آن که به زمین بیفتد مرده است. پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: این ها جبرئیل، میکائیل و اسرافیل هستند که در صفوف فرشتگان هستند. سپس جبرئیل به سوی پیامبر(صلى الله عليه و آله) آمد و در کنار پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) ایستاد و عرض کرد: یا محمد(صلى الله عليه و آله)، این است همان مواسات و ایثار. پیامبر(صلى الله عليه و آله) فرمودند: (حضرت) علی(عليه السلام) از من است و من از علی(عليه السلام) هستم. پس جبرئیل گفت: من نیز از شمایم. پس مردم منهزم شدند. پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) به حضرت علی(عليه السلام) فرمودند: برو و با شمشیر خود با آنان معاوضه کن. اگر دیدی آنان به قلاص سوار شده اند و اسبان خود را نیز کنار گذاشته اند، پس آنان اراده ی مکه را نموده اند و اگر دیدی آنان سوار بر مرکب شده اند و قلاص را کنار می زنند پس مدیه را قصد کرده اند. حضرت علی(عليه السلام) به طرف آنان آمد. آنان به سمت فلاص بودند. ابوسفیان به حضرت علی(عليه السلام) گفت: چه می خواهی؟ ما اکنون می خواهیم به سمت مکه برویم. برگرد به سوی صاحب و بزرگت. پس جبرئیل آنان راتعقیب می نمود و هر وقت صدای گام های اسب او را می شنیدند، در سیر و راه رفتن گام های بلندتری برمی داشتند و جبرئیل آن ها را تعقیب می نمود. هنگامی که کوچ می کردند با اشاره می گفتند: این است سپاه (حضرت) محمد(صلى الله عليه و آله) و به سمت ما نهاده است. ابوسفیان داخل مکه شد و خبر را به آنان دادو چوپانان و هیزم شکنان آمدند و داخل مکه شدند و گفتند: اما ما سپاه خدا را دیدیم. هر مقدار که ابوسفیان گام برمی داشت، آنان جای پای ابوسفیان را پر می ساختند. سواری پشت بر سواری. آثار آنان را طلب می کرد. اهل مکه رو به ابوسفیان نهادند و او را توبیخ می کردند.

ص: 305

پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) از میدان به سوی مدینه کوچ کردند درحالی که پرچم با حضرت علی(عليه السلام) بود و او نیز پیش پای رسول خدا(صلى الله عليه و آله) حرکت می کرد. هنگامی که پرچم نزدیک عقبه گردید، پشت سر مردم با صدای بلند فریاد کشید: این است (حضرت) محمد(صلى الله عليه و آله) کشته نشده است و زنده می باشد. آن مردی که می گفت: الان ما را مسخره می کند درحالی که فرار کردیم، این است علی و پرچم در دست او قرار دارد تا این که پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) بر آنان رو آورد و زنان انصار در آستانه های خانه ها و جلودری های خانه ها ایستاده بودند و مردان به طرف پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) پناهنده می شدند و توصیه به بازگشت می کردند. زنان انصار صورت های خود را لطمه می زدند و موهای خود را می کندند و سینه های خود را چاک می زدند هنگامی که پیامبر خدا(صلى الله عليه و آله) را دیدند، پیامبر بر آنان دعای خیر کرد و دستور داد خود را بپوشانند و داخل منازل خود گردند و فرمودند: خداوند به من وعده داده است که دین خود را پیروز گرداند و بر تمام ادیان غلبه نماید. خداوند متعال این آیه را نازل فرمودند: وَ مَا مُحَمَّد إلّا رَسول قَد خَلَت مِن قبلهِ الرُّسُل اَفان مات أو قُتِلَ انقَلَبتُم عَلی اعقابکُم وَ مَن یَنقَلِب عَلی عَقِبیه فَلَن یضرَّ اللهَ شَیئاً وَ سَیَجزِی اللهُ الشّاکرین

ارتباط داشتن و مرابط بودن

در خود ملكه تقوا ايجادكردن

1. در كتاب ينابيع المودة اثر خواجه كلان قندوزى حنفى صفحه 421، آمده است:

فى سوره ی الانفال: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصابِرُوا وَرابِطُوا» قال اصبروا على ادآء الفرائض و صابروا على اذية عدوكم و رابطوا امامكم المهدى المنتظر.

حافظ قندوزى حنفى از امام باقر عليه السلام درباره قول خداوند: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصابِرُوا وَرابِطُوا» نقل مى كند كه حضرت فرمودند: صابر و مقاوم و استوار و محكم باشيد در برآوردن فرايض و واجبات و انجام اعمال مذهبى خود و استقامت ورزيد در مقابل اذيت و آزار دشمنانتان (و سعى و تلاش نماييد تا هميشه)، با امامتان مهدى منتظر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط داشته باشيد.

2. در شواهد التنزيل نوشته حاكم حسكانى (حنفى مذهب) از علماى قرن پنجم، آيه 26 صفحه 122، آمده است:

... از ابن عباس در تفسيرش گفت: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصابِرُوا وَ رابِطُوا»بپرهيزيد از خلاف دوستى على بن ابى طالب(عليه السلام) و اولادش كه اين دوستى عين«رابطوا» و ربط و بستگى است كه در آيه به آن اشاره شده است.

3. محمّدبن ابراهيم النعمانى در كتاب الغيبة، آورده است:

قال اخبرنا على بن احمد (النيديحى) عن عبيداللّه بن موسى (العلوى العباسى) عن هارون بن مسلم عن القاسم بن عروة عن بريدبن معاويه العجلى عن ابى جعفر محمّدبن على الباقر(عليه السلام) فى قوله عزوجل: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصابِرُوا وَرابِطُوا» فقال: إصبروا على اداء الفرائض و صابروا عدوكم و رابطوا امامكم (المنتظر).

خبر داد ما را على بن احمد (نيديحى) از عبيداللّه بن موسى (علوى عباسى) از هارون بن مسلم از قاسم بن عروة از بريدبن معاويه عجلى از ابى جعفر محمّدبن على الباقر(عليه السلام) درباره فرموده خداى عزوجل: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد، صابر باشيد و مقاومت كنيد و مرابط باشيد.» فرمود: صبر كنيد بر اداى فرايض و در مقابل دشمنانتان پايدارى كنيد و با امامتان (كه انتظارش را مى كشيد) مرابطه نماييد.

ص: 307

4. و رَواه الشيخ المفيد فى الغيبة: بإسناده عن بُريدبن معاويه العجلى عن ابى جعفر(عليه السلام).

و شيخ مفيد اين حديث را در كتاب غيبت به سند خويش از بريدبن معاويه عجلى از حضرت باقر(عليه السلام) روايت نموده است.

روايات درباره اينكه اين آيه درباره امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و امامان شيعه است، بسيار زياد است و سيد بحرانى رحمه الله آن را در تفسير برهان آورده است.

5. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 236، حدیث 198، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 335 و بحار الانوار، مجلد 7، صفحه 135 آمده است:

عن ابن ابی یعفور، عن ابی عبدالله(عليه السلام) فی قول الله یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا قال اصبروا علی الفرائض و صابروا علی المصائب و رابطوا علی الائمّة.

ابن ابی یعفور روایت می کند از امام صادق(عليه السلام) که درباره ی این آیه ای کسانی که ایمان آورده اید، صابر باشید و مقاومت کنید و رابط باشید فرمودند: صابر و مقاوم باشید در مقابل انجام فرایض مذهبی و مقاوم باشید. در مقابل مصائب و سختی ها (و مرابط باشید) یعنی با امامانتان(در هر عصری) ارتباط برقرار سازید که امروز آن امام حی حضرت بقیة الله الاعظم است.

6. در تفسیر عیاشی، مجلد1، صفحه 236، حدیث 199، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 721 و بحارالانوار، مجلد 7، صفحه 135 آمده است:

سعد بن عبد الله: عن يعقوب بن يزيد؛ و إبراهيم بن هاشم، عن الحسن بن محبوب، عن يعقوب السراج، قال: قلت لأبي عبد الله(عليه السلام): تخلوا الأرض من عالم منكم حي ظاهر يفزع إليه الناس في حلالهم و حرامهم؟ فقال: «لا يا أبا يوسف، و إن ذلك لشي ء في كتاب الله عز و جل قوله: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» اصبروا على دينكم، و صابروا على عدوكم، و رابطوا إمامكم فيما أمركم، و فرض عليكم»

یعقوب سراج روایت کرده است که: به امام صادق عرض کردم: آیا ممکن است زمین از دانشمندی زنده از شما (اهل بیت عصمت و طهارت) خالی باشد که مردم نتوانند در مسائل حلال و حرام به او پناه ببرند؟ فرمودند: نه ای ابایوسف، این مطلب چیزی است که در کتاب خدای عزوجل آشکار است آن جا که فرمودند: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» ای اهل ایمان در کار دین، پایدار باشید و یکدیگر را به پایداری سفرش کنید و

ص: 308

مراقب یکدیگر باشید که نسبت به دین پایدار، بردبار و علیه دشمنتان قوی و ثابت باشید و نیز در رابطه با امام خویش این که نسبت به دستوراتش مواظب و (با عمل، بر خواسته ی آن ها) نگه دار باشید.

7. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 237، حدیث 200، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 722، بحارالانوار، مجلد 9، صفحه 101 و اثباة الهداة، مجلد 1، صفحه 263 آمده است:

و في رواية اخرى عنه «اصْبِرُوا على الأذى فينا» قلت: وَ صابِرُوا؟ قال: «على عدوكم مع وليكم» قلت: وَ رابِطُوا؟ قال: «المقام مع إمامكم»، وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ قلت: تنزيل؟ قال: «نعم».

و نیز در روایتی دیگر از آن حضرت آمده است که فرمودند: اصْبِرُوا صبر و شکیبایی در برابر اذیت و آزار دشمنان در راه دفاع از ما (اهل بیت) است وَ صابِرُوا؟ و صبر و استقامت با پیشوایتان در مقابل دشمنان می باشد. (راوی گوید:) عرض کردم وَ رابِطُوا؟ (معنیش چیست؟) فرمودند: ثابت قدم بودن درهمراهی امام و پیشوا و رابطه داشتن و از او تخلف نکردن است. عرض کردم فرمایش خداوند وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ تنزیل و صریح آیه است؟(یا تأویل آن می باشد؟) فرمودند: بله صریح آیه است.

در کتاب قاموس قرآن نوشته ی آیة الله سید علی اکبر قریشی، مجلد 4، صفحه 105 در معنی صبر آمده است: صبر (یعنی) حبس، امساک و در اقرب آمده است صبر الدابة حبس ها بلاعف راغب امساک در تنگی گفته است.

صبر خویشتن داری و حبس نفس است بر چیزی که شرع و عقل از آن نهی می کند. به حسب اختلاف موارد نام آن فرق می کند. اگر خویشن داری در مصیبت باشد آن را صبر گویند ضدّ آن جزع است. اگر در جنگ باشد شجاعت نامد و ضد آن جبن است اگر در پیش آمد باشد آن را سعه ی صدر گویند، اگر در امساک از سخن باشد کتمان نامند (راغب) در اقرب از کلیات اضافه کرده است اگر در امساک نفس از فضول مال باشد. آن را عفت و قناعت گویند. در مجمع و مفردات گوید: در حدیث، ماه رمضان را شهر الصبر فرموده است که روزه نوعی حبس و منع نفس است...

ص: 309

فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل و لا تستعجل لهم (احقاف-35) این صبر همان سعه ی صدر و استقامت در راه حق است.

و الصابرین فی البأساء و الضّراء و حین البأس (بقره-177)

اصطبار خویشتن را وادار کردن به صبر است. فاعبده و اصطبر لعبادته (مریم-65)

مصابره: راغبه در صبر گفته اند (کشاف- اقرب) یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون (آل عمران-200)

گفته اند یعنی ای اهل ایمان در راه خدا صبر کنید و به دشمنان در صبر بر جهاد غلبه کنید و از آن ها صابرتر باشید و سرحدات خویش را حفظ کنید بنابر آن که رابطوا به معنی مرابطه باشد ولی معنی جامع و واسع آیه در ربط گذشت.

در تفسیر عیاشی از حضرت صادق(عليه السلام) نقل است: ... اصبروا علی الفرائض و صابروا علی المصائب و رابطوا علی الائمة روایات دیگری نیز در همان کتاب و مجمع و غیر نقل شده است. بار دیگر مطالب قاموس را بخوانید: صبر به معنی مقاومت است به معنیخویشتن داری است و در جنگ ها شجاعت است. سعه ی صدر و استقامت در راه خداوند است و اهل ایمان باید در راه خداوند صبر کنند و معنی رابطوا مرابطه با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و همه ی این ها در غیبت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نهفته است. وسیله در غیبت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باید صبر کند و خون بگرید و تنها شیعه نیست که در غیبت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خون می بارد بلکه این سنت ائمه طاهرین(عليهم السلام) بوده است که در فراق آن موعود الهی و آن ذخیره ی خداوند اشک می ریختند.

استاد آیة الله بزرگوار که مایه ی افتخار تشیع هستند، سید علی اکبر قریشی در کتاب قاموس قرآن، مجلد، صفحه درباره ی صبر چنین آورده است (صبر: حبس، امساک ... راغب امساک در تنگی گفته است صبر خویشن داری و حبس نفس است بر چیزی که عقل و شرع امر یا نهی می کند. اگر خویشتن داری در مصیبت باشد به آن صبر گویند و ضد آن جزع است. اگر خویشتن داری در جنگ باشد به آن شجاعت می گویند که ضد آن جبن و ترس است. اگر در پیش آمد باشد به آن سعه ی صدر گویند. اگر در امساک از سخن باشد آن را کتمان گویند. اگر امساک نفس از فضول مال باشد آن را عفت و قناعت گویند.

در مفردات گوید: شهر رمضان را شهر (و ماه) صدر گویند که روزه نوعی حبس نفس و منع است.

(در سوره احقاف، آیه 35 آمده است فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل و لا تستعجل این صبر همان سعه ی صدر و استقامت در راه حق است.در سوره بقره، آیه 177 خداوند می فرمایند الصابرین فی الباساء و الضرّاء و حین البأس به هنگام سختی ها صبور و مقاوم باشید و به وقت رنج و تعب صبر پیشه کنید.

اصطبار خویشتن را وادار به صبر کردن است. در سوره مریم، آیه 65 آمده است. فاعبدهُ وَ اصطبر لعبادَته عبادت (خداوند را بنمایم) و در راه عبادت او صبر و تحمل را پیشه ی خود ساز. مصابره را غلبه در صبر گفته اند کشاف اقرب یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا

صبابر: مبالغه است. شدید الصبر راغب می گوید: یکی می گویند که نوعی تکلف و مجاهدت (در صبر) داشته باشد. در سوره سبا، آیه 19 خداوند می فرمایند و مزقنا کل ممزّق ان فی ذلک لآیات لکل صبار شکور یعنی هر آن کس که دارای مجاهدت در صبر و بسیار حق شناس باشد. برای او در این گفتار و آیات عبرت هایی است. (بقره-175). در سوره بقره، آیه 45 خداوند می فرمایند و استعینوا بالصبر و الصلوة و انها لکبیرة الا علی الخاشعین یاری بطلبید از صبر و مقاومت و نماز بسیار بزرگ و عظیم است مگر برای خاشعین و بندگان خاشع خداوند. در سوره بقره، آیه 175 درباره ی اهل جهنم آمده است که این ها کسانی هستند که فروختند هدایت را به گمراه به جای لطف هدایت و برگزیدند عذاب خداوند را به جای آمرزش و مغفرت فَما اصبَرَهُم علی النار چه قدر بر آتش جهنم سخت جان و طاقت فرسا هستند. باز در سوره بقره، آیه 153 است

ص: 311

یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر و الصلوة إن الله مع الصابرین ای کسانی که ایمان آورده اید، ای مؤمنان یاری بخواهید از صبر و مقاومت و نماز که همانا خداوند با صابرین است.

این سبب خاطرشان جمع شده است. این ها سرانجام جایشان جهنم است به خاطر اعمالی که انجام داده اند.

3. باز رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در کتاب جامع الاخبار و بحار الانوار مجلد 74 صفحه 102 فرمودند:

يَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِنَّهُمْ لَيَعِيبُونَ عَلَى مَنْ يَقْتَدِي بِسُنَّتِي فَرَائِضَ اللَّهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى فَاتَّخَذْتُمُوهُمْ سِخْرِيًّا حَتَّى أَنْسَوْكُمْ ذِكْرِي وَ كُنْتُمْ مِنْهُمْ تَضْحَكُونَ- إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِما صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفائِزُونَ (1)

ای ابن مسعود، در آخرالزمان به کسانی که به دستورات الهی و سنت من عمل می کنند عیب می گیرند (و آن ها را مسخره می کنند) خداوند متعال می فرمایند: مؤمنین را مسخره کردید و به ایشان خندیدید تا آنکه شما را از یاد من بازداشت. امروز ما پاداش صبر و شکیبایی مؤمنین را می دهیم و آن ها پیروزند.

دقت بفرمایید در آخرالزمان مؤمنین را به خاطر ایمانشان به خاطر پای بند بودن به اصول مذهبشان مسخره می کنند. آن ها باید صبر پیشه کنند و این صبر یعنی مقاومت داشتن و ایستادگی بر روی اصول مذهبیشان و از بی دینان رنگ بی دینی نگرفتن که بسیار مشکل است. ان الله مع الصابرین خداوند با ماست و خداوند ما را در نگاه داشتن دینمان یاری می کند یا الله یا رحمان یا رحیم یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک.

4. در کتاب جامع الاخبار و بحارالانوار مجلد 53 صفحه 59 رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به ابن مسعود فرمودند:

یا بن مسعود إِنَّ الْإِسْلَامَ بَدَأَ غَرِيباً وَ سَيَعُودُ غَرِيباً فَطُوبَى لِلْغُرَبَاءِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ثُمَّ يَكُونُ مَا ذَا قَالَ ثُمَّ يَرْجِعُ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ الْخَبَرَ.

ای ابن مسعود اسلام در ابتدا غریب بود، بعداً هم غریب خواهد شد. خوشا به حال غربا و غریبان

5. در کتاب ملاحم و فتن سید رضی و مجموعه ورام بعد از این کلام از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) می شود یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) غربا چه کسانی هستند؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: غربا کسانی هستند وقتی مردم فاسد شدند آن ها را اصلاح نمایند.

ص: 313

6. در کتاب تحف العقول، صفحه 54 از قول رسول خدا(صلى الله عليه و آله) آورده است:

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) أَقَلُّ مَا يَكُونُ فِي آخِرِ الزَّمَانِ أَخٌ يُوثَقُ بِهِ أَوْ دِرْهَمٌ مِنْ حَلَال

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: چیزی که در آخرالزمان خیلی کم است رفیقی است که مورد اعتماد باشد و پولی که از راه حلال کسب شده باشد.

7. در کتاب تحف العقول، صفحه 59 آمده است:

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ كَثْرَةُ الْقُرَّاءِ وَ قِلَّةُ الْفُقَهَاءِ وَ كَثْرَةُ الْأُمَرَاءِ وَ قِلَّةُ الْأُمَنَاءِ وَ كَثْرَةُ الْمَطَرِ وَ قِلَّةُ النَّبَاتِ.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: یکی از علائم آخرالزمان این است که قراء زیاد می شوند اما فقها و مجتهدها کم می شوند امراء زیاد می شوند اما امینیان و افراد مورد اعتماد کم می گردند.باران زیاد می بارد اما ثمره و نباتش بسیار کم است.

8. در کتاب ارشاد القلوب دیلمی، صفحه 256 آمده است:

عن رسول الله(صلى الله عليه و آله) یأتی زمان یذوب فیه قلب المؤمن کما یذوب الملح فی الماء قیل بم ذلک قال انما یری من المنکر لا یستطع تغییره.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: زمانی می آید که دل مؤمن چون نمک آب می شود گفتند یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) برای چه؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: برای این که اعمال زشت را می بینند و نمی توانند از آن ها جلوگیری کند.

9. در کتاب سفینه بحار در باب لغت عرب آمده است:

قال رسول الله(صلى الله عليه و آله) لیأتین علی الناس زمان لا یسلم الذی دین دینه الا من یفر من شاهق إلی شاهق و بن حجر إلی حجر کالثعلب باشباله.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) هر آینه زمانی بر مردم خواهند آمد که دین هیچ متدینی سالم نماند مگر آن که از کوهی به کوهی و از غاری به غاری فرار کند مثل روباه با چشم هایش.

الْفَضْلُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَيَأْتِي قَوْمٌ مِنْ بَعْدِكُمْ الرَّجُلُ الْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَهُ أَجْرُ خَمْسِينَ مِنْكُمْ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ نَحْنُ كُنَّا مَعَكَ بِبَدْرٍ وَ أُحُدٍ وَ حُنَيْنٍ وَ نَزَلَ فِينَا الْقُرْآنُ فَقَالَ إِنَّكُمْ لَوْ تَحَمَّلُوا لِمَا حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) به صحابه فرمودند: زمانی بر مسلمانان بعد از شما می آید که یک نفر ثواب پنجاه نفر شما را می برد. اصحاب گفتند: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، ما با شما در جنگ بدر و احد و حنین شرکت کردیم و در زمان ما قرآن نازل شده است. (چگونه آن ها بر ما برترند؟) حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: اگر شما به بلایی که آن ها مبتلا می شوند، مبتلا شوید صبر و تحمل نخواهید کرد.

در بحار الانوار مجلد 52 صفحه 123 حدیث 8 آمده است:

ابْنُ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ يَوْمٍ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَةٌ مِنْ أَصْحَابِهِ اللَّهُمَّ لَقِّنِي إِخْوَانِي مَرَّتَيْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَكَ يَارَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّكُمْ أَصْحَابِي وَ إِخْوَانِي قَوْمٌ فِي آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ يَرَوْنِي لَقَدْ عَرَّفَنِيهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ.

حضرت امام باقر(عليه السلام) فرمودند: که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در روزی که جماعتی از اصحاب خدمتش بودند دو بار فرمودند: پروردگارا برادرانم را به من بنمای. اصحاب عرض کردند: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) مگر ما برادران شما نیستیم؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: نه شما اصحاب من هستید. برادران من کسانی هستند در آخرالزمان که مرا ندیده اند ولی به من ایمان دارند. ایشان کسانی هستند که خداوند پیش از آن که از پشت های پدرانش و رحم های مادرانشان بیرون آیند با نام هایشان به من شناسانیده است. این در دین خود (بسیار سرسخت هستند و برای نگه داری دینشان) سختی های زیادی می کشند که سختی آن ها شدیدتر است از کسی که در شب ظلمانی خرط القتاده یک شاخه از شاخه های تیغ های بیابان را بگیرد و سپس کسی آن را بکشد (که دست را متلاشی می کند.) و یا برای نگاه داری دینشان آتش سرخ را در دستشان نگاه دارند. این ها چراغ های روشن در آن عصر تاریکی هستند و خداوند آن ها را از همه فتنه های شدید در آن ظلمات حفظ خواهد کرد.

ص: 315

در بحارالانوار، مجلد 72 صفحه 417حدیث 69 آمده است:

عَنِ النَّبِيِّ(صلى الله عليه و آله) قَالَ: سَتَكُونُ فِتَنٌ- لَا يَسْتَطِيعُ الْمُؤْمِنُ أَنْ يُغَيِّرَ فِيهَا بِيَدٍ وَ لَا لِسَانٍ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(عليه السلام) وَ فِيهِمْ يَوْمَئِذٍ مُؤْمِنُونَ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَيَنْقُصُ ذَلِكَ مِنْ إِيمَانِهِمْ شَيْئاً قَالَ لَا إِلَّا كَمَا يَنْقُصُ الْقَطْرُ مِنَ الصَّفَا إِنَّهُمْ يَكْرَهُونَهُ بِقُلُوبِهِمْ.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: به زودی برای مؤمنین امتحانات و فتنه هایی می آید که آن ها نمی توانند آن را با دست و زبانشان تغییر دهند. حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) فرمودند: (یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)) آیا در آن زمان مؤمنین ما بین آن ها هستند؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: بله هستند. باز حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) سؤال کرد: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله)، آیا نداشتن نیرو برای مؤمنین سبب می شود که چیزی از ایمانشان کمشود. حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: نه همان طور که باران که می بارد بر روی کوه صفا اثر بر سنگ ها نمی گذارند. (بی ایمان دیگران نیز سبب بی ایمانی آن ها نخواهد شد.) به راستی مؤمنین در آن زمان (از آن اعمال زشت) قبلاً کراهت داشته و منزجرند.

ص: 316

بين آسمان و زمين شنيده خواهد شد. رابعاً شخصى به نام سفيانى قيام خواهدكرد و خونريزى فراوانى خواهد نمود و قتل و غارت خواهد كرد. سرانجام به زمينى بين مكه و مدينه به نام بيداء مى آيد و همه يارانش كشته مى شوند. فقط سه تن باقى مى مانند كه بروند به مردم اين شكست را اطلاع دهند.

2. در تفسير اثنى عشرى مجلد 2 صفحه 457، آمده است:

در تفسير گويد: دست و پا و شكم و پشت آن ها بر مواضع خود ثابت باشند و صورت آن ها در پشت سر بود و اين هيئت است در غايت زشتى و رسوايى و تعبير به اين صورت يا در آخرالزمان باشد يا در آخرت.

3. در تفسير نور الثقلين مجلد 1 صفحه 485 و بحارالانوار، مجلد 52، باب 25، صفحه 238 آمده است:

فى تفسير العياشى عن جابر الجعفى قال: قال لى ابوجعفر(عليه السلام) فى حديث له طويل: يا جابر اول الارض المغرب تخرب ارض الشام يختلفون عند ذلك على رايات ثلث راية الاصهب و راية الابقع و راية السفيانى فيلقى السفيانى الابقع فيقتله و من معه و راية الاصهب، ثم لا يكون لهم همّ الا الاقبال نحو العراق و من حبس بقرقيسا لا فيقتلون بها مائة الف من الجبارين و يبعث السفيانى جيشاً الى الكوفة و عدّتهم سبعون الفاً فيصيبون من اهل من ناحية خراسان تطوى المنازل طياً حثيثاً و معهم نفر مِن اصحاب القائم(عليه السلام) يخرج رجل مِن موالى اهل الكوفة و يبعث السفيانى بعثاً الى المدينة فيفر المهدى منها الى مكة فيبلغ امير جيش السفيانى إن المهدى قد خرج من المدينة فيبعث جيشاً على اثره فلا يدركه حتى يدخل مكة خائفاً يترقب على سنة موسى بن عمران عليه السلام قال و ينزل جيش امير السفيانى البيداء فينادى مناد مِن السماء يا بيدا بيدى بالقوم فيخسف بهم البيداء فلا يفلت منهم الا ثلثة نفر، يحوّل اللّه وجوههم فى اقفيتهم و هم من كلب و فيهم انزلت:«يا أَيُّها الَّذِينَ أُوتُوا الكِتابَ آمِنُوا بِما اَنَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا» يعنى القائم «مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها»

موسی بن عمران لشگری سفیانی در بیدا فرود می آید پس منادا از آسمان ندا می دهد که یا بَیداءُ أبیدی القُومَ ایبیداء این گروه را در خود فروببرد و نابود کن. پس زمین آن ها را فرومی برد. فقط سه نفر از آن لشگر باقی می ماند که خداوند صورت هایشان را به عقب برمی گرداند و آن ها از قبیله ی کلب هستند و درباره ی آنان نازل شده است «ای کسانی که به شما کتاب داده شده است، ایمان آوردید به آنچه به شما نازل کردیم تصدیق کننده است آنچه با شماست پیش از آن که ما روی ها را واژگون کنیم و بر پشت هایشان برگردانیم.»

یأخُذُ رأسه و یأتیبه المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فینظر شیعته إلی الرأس فَیکَبِّرونَ و یُهَلَّلونَ و یحمدونَ الله تعالی علی ذلک، ثمَّ یأمُرُ المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بِدَفنِه ...

علامه یوسف بن یحیی گنجی از علمای بزرگ شافعی آورده است که حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عليه السلام) فرمودند: ... بدانید و آگاه باشید که (حضرت) مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شبیه ترین خلق خداوند به رسول الله(صلى الله عليه و آله) است. اسم او اسم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و اسم پدر او مطابق اسم آن حضرت(صلى الله عليه و آله) است و او از فرزندان حضرت فاطمه (زهرا)(علیها السلام) دختر حضرت محمد(صلى الله عليه و آله) است. او از فرزندان امام حسین(عليه السلام) است و آگاه باشید (در زمین امامت حضرت مهدی) هرکس غیر حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را امام خود قرار دهد، خداوند او را لعنت فرماید. سپس فرمودند: خداوند عزوجل اصحاب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را جمع می کند. آن ها به عدد (مبارزین و) مسلمانان جنگ بدر، به عدد اصحاب طالوتند که تعدادشان 313 نفر است. سپس فرمودند: من همه ی آن ها را می شناسم و نامشان را می دانم. آن گاه حضرت(عليه السلام) نام آن ها را ذکر فرموده و چنین ادامه دادند: خداوند عزوجل آن ها (یعنی 313 نفر) را از محل طلوع خورشید تا مغرب آن (از شرق و غرب عالم) را کمتر از یک نیمه شب جمع می کند. سپس همگی آن ها وارد (شهر) مکه می شوند و اهل مکه بر آن ها اشراف پیدا می کنند لیکن آن ها را نمی شناسند و می گویند: سپاه سفیانی بر ما فشار آورده اند. زمانی که صبح آشکار می گردد، اهالی مکه خواهند دید که اصحاب حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حال نماز و اطاعت امر خداوند هستند اما آن ها را نمی شناسند. در این هنگام خداوند برای آن که آن ها را به مردم بشناساند، مردی را آماده می کند تا او حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را به آن ها معرفی کند؛ در حال که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در میان آن ها مخفی است سپس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شناخته شده به سوی آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می روند و می گویند: آیا شما مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستی؟ حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جواب می فرمایند: من یاری کننده هستم. (أنت المهدی؟ فیقولُ: أنا انصاری) حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند: و الله مهدی دروغ نمی گوید. او یاری کننده ی دین خداوند است. (در این زمان) سید حسنی، پسر عموی حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) (در مکه) به ایشان ملحق می شود درحالی که دوازده هزار رزمنده ی اسب سوار با او هستند. سید حسنی خدمت حضرت

ص: 320

مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) رسیده و می گوید: آیا شما دلیل و نشانه ای داری که مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستی تا من با شما بیعت کنم؟ (حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای اثبات مهدویت خود) به پرنده ای که در آسمان در حال پرواز است اشاره می کند (که به سمت او بیاید. پرنده پایین آمده و با محبت خاصی) روی دست حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می نشیند. (سپس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چوب خشکی برداشته) و آن چوب خشک را در زمین فرو می برد. آن چوب خشک فوراً سبز و خرم می شود و برگ می دهد. سپس سید حسنی به حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عرضه می دارد: ای پسرعمو همه ی این سپاه دوازده هزار نفری) در خدمت و اختیار شما است. آن گاه سپاه را به ایشان تسلیم می نماید... سپس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با تماس همراهانش حرکت کرده و به هر شهری که می رسند برای آن شهرها امان و امنیت را به ارمغان می آورند و به آن ها بشارت (ظهور حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را می دهند.) درحالی که جبرئیل در سمت راست حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و میکائیل در سمت چپ آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خواهد بود و مردم جهان گروه گروه به لشگریان آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می پیوندند. هنگامی که سپاه حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به سپاه سفیانی می رسند، به جنگ می پردازند. خداوند عزوجل به شخص سفیانی و سپاهش غضب می کند. تمام مخلوقات الهی علیه او می شوند حتی پرنده ی در آسمان با بال هایش بر آن ها حمله می کند و کوه ها سنگ های بزرگ خود را بر آن ها پرتاب می کنند و در این واقعه خداوند تمام سپاهیان او را هلاک می کند و سفیانی فراری می گردد. در میان دوستان حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شخصی به نام صباح سفیانی را دستگیر می کند و او را نزد حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می برد و ... درحالی که عمامه ی سفیانی را دور گردنش پیچیده اند و کشان کشان او را نزد آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حاضر می نمایند. سفیانی بهآن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می گوید: ای پسرعمو بر من منت بگذار و اجازه بده تا زنده بمانم من همچون شمشیر تیزی در خدمت تو خواهم بود و با دشمنانت می جنگم. حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در برابر اصحاب که همه می شنوند می فرمایند: (اگر می خواهید) او را رها کنید اصحاب می گویند: ای پسر دختر رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، آیا شما بر او منت می گذارید و می خواهید او زنده بماند؟ او اولاد رسول خدا(صلى الله عليه و آله) را کشته است و ما

ص: 321

طاقت دیدن او را نداریم. سپس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرمایند: شما خودتان می دانید هرکاری می خواهید با او بکنید ... اصحاب آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) سر سفیانی را از بدنش جدا کرده و نزد حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می برند و .... بقیه ی یاران حضرت وقتی نعش سفیانی را می بینند فریاد لا اله الّا الله و الحمد لله سرمی دهند. سپس حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دستور می دهند سفیانی را دفن کنند.

ثالثاً: در فرائد السمطین آمده است که حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرمودند همان طور که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) مسائل نماز و زکات و حج را مشخص کرده است. این اولی الامر را مشخص کرده است و اسم می برد.

رابعاً: خداوند می فرمایند که امت پس از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) درباره ی اولی الامر به نزاع می پردازند و اختلاف می کنند، می فرمایند: فإن تنازعتم فی شیءٍ فَرَدُّهُ إلی الله و الرسول إن کنتم تؤمنون بالله و الیوم الاخر. اگر درباره ی چیزی نزاع و اختلاف کردید، به الله و رسولش مراجعه کنید که اگر امت اسلامی در صدر اسلام به قرآن و احادیث نبوی مراجعه می کردند، دیگر این همه اختلاف پیش نمی آمد.

خامساً: امروز اولی الامر وجود اقدس اعلی حضرت قَدَر قدرت کیهان مکنت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

سادساً: ما نمی گوییم که مقام اولی الامر مثل مقام رسول خدا است، اما خداوند اولی الامر را پس از رسول خدا می آورد. پس این ها افرادی عادی نیستند و تالی تلو رسول خدا می باشند و آن ها فقط دوازده نفرند.

1. در فرائد السمطين اثر حافظ الحمويى شافعى در حديثى مشهور به نام حديث «مناشدة» (كه اين لفظ به معناى قسم دادن يا سوگند دادن است. چون در اين حديث چندگونه قسم دادن بيان شده، به آن حديث مناشدة گويند.)

به نقل از سليم بن قيس هلالى آمده است كه اميرالمؤمنين على(عليه السلام) در عهد عثمان بن عفان، خليفه سوم، دويست تن از صحابه و تابعين را جمع كردند و آن ها را سوگند دادند و در قسمتى از آن چنين فرمودند:

انشد كم اللّه أتعلمون حيث نزلت: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَأَطيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الأمْرِ مِنْكُمْ» قال الناس: أخاصة فى بعض المومنين ام عامة لجميعهم؟ فأمر اللّه عزوجل نبيه(صلى الله عليه و آله) أن يعلمهم ولاة امرهم و أن يفسر لهم من الولاية ما فسر لهم من صلواتهم و زكوتهم و حجهم (إلى أن قال:)... «هم» علىّ أخي و وزيري و وارثي و وصيي و خليفتي في امتي وليّ كل مؤمن من بعدي، ثم ابنى الحسن ثم الحسين ثم تسعة من ولد الحسين واحداً واحداً القرآن معهم و هم مع القرآن، لا يفارقونه و لا يفارقهم حتى يردوا على الحوض فقالوا كلهم: نعم قد سمعنا ذلك و شهدنا كما قلت سواء.

ص: 324

شما را به خداوند سوگند مى دهم آيا شما مى دانيد آن زمانى را كه اين آيه نازل شد: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد از خداوند اطاعت كنيد و از پيامبر و اولى الامر يا صاحبان امر خويش اطاعت نماييد.» مردم به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) گفتند: يا رسول اللّه، آيا اين آيه مخصوص بعضى از مؤمنان است يا همه مؤمنان را شامل مى شود؟ پس خداوند پيامبرش را فرمان داد كه اولياى امر ايشان را به آن ها بشناساند همچنان كه نماز و زكات و حج را براى آنان تفسير نموده است (همان طور امامان و ولايت را نيز براى آنان تفسير كند)... تا آنجا كه مى فرمايد: آيا شما به ياد داريد كه رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمود اولياى امر (اولی الامر) من عبارتند از: على(عليه السلام) برادر و وزيرم و يار و پشتيبانم و وارثم و وصيم و خليفه ام در ميان امتم كه او ولى هر مؤمنى است پس از من، پس از او فرزندم حسن(عليهما السلام) و سپس حسين(عليه السلام) و سپس نه تن از فرزندان حسين(عليهما السلام)، يكى پس از ديگرى (امام و اولى الامر) خواهند بود و قرآن از آن ها جدا نمى شود (هر كجا اين دوازده نفر باشند، قرآن آنجاست.) تا آنكه در كنار حوض كوثر، بر من وارد گردند.

پس، در اين هنگام همه آن دويست نفر كه حضرت امير(عليه السلام) آنان را سوگند داده بود، گفتند: آرى ما اين حديث را از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) همان گونه كه شما فرموده ايد شنيده ايم و شاهد بوده ايم.

پس، اولى الامر دوازده نفرند. اول، حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) دوم، امام حسن مجتبى(عليه السلام) سوم، حضرت امام حسين(عليه السلام) و آن گاه نه تن از فرزندان امام حسين(عليه السلام) كه نهمين آن ها مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است و اين مطلب در كتب اهل سنت زياد آمده است؛ مثلاً،

2. محمّد صالح الحسين الترمذى در المناقب مرتضويه باب 2 صفحه 139 و عبداللّه بسمل در ارجع المطالب فى مناقب اسداللّه الغالب صفحه 432 و موفق بن احمد خوارزمى حنفى در مقتل الحسين مجلد 1 صفحه 146 فصل7 و حافظ قندوزى حنفى در ينابيع المودة باب 54 صفحه 168، آورده اند:

عن سليم بن قيس الهلالى(رحمة الله) عن سلمان الفارسى(رحمة الله) قال دخلت على النبى(صلى الله عليه و آله) فاذا الحسين بن على على فخديه و هو يقبل خديه و يلثم فاه و يقول: انت سيد ابن سيد اخوسيد و انت امام ابن امام اخو امام و انت حجة ابن حجة و انت ابوحجج تسعة تاسعهم قائمهم.

ص: 325

سليم بن قيس(رحمة الله) از سلمان(رحمة الله) نقل مى كند كه خدمت رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بودم. ديدم حسين بن على(عليهما السلام) روى زانوى آن حضرت نشسته است. حضرت چشم ها و دهان سيدالشهدا را بوسيدند. آن گاه فرمودند: اى حسين، تو آقا، فرزند آقا و برادر آقا مى باشى. تو امام، فرزند امام و برادر امامى. تو حجت، فرزند حجت و برادر حجت هستى. تو پدر حجت هاى نه گانه هستى كه نهمين آن ها قائم بر آن ها خواهد بود.

3. در مسند امام احمد حنبل و كتاب كشف اليقين، آمده است:

قال النبى(صلى الله عليه و آله): للحسين هذا ابنتى امام اخوامام ابوالائمة تسعة تاسعهم قائمهم.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) درباره حسين(عليه السلام) فرمودند: اين فرزند من، امام برادر امام است و پدر امامان نه گانه است كه نهمين آن ها قائم بر آن ها مى باشد.

4. البته شيخ الاسلام حافظ الحموئى شافعى در فرائد السمطين مجلد 2 صفحه 319 حديث 571 و موفق بن احمد خوارزمى حنفى در مقتل الحسين مجلد 1 صفحه 96 و حافظ قندوزى حنفى در ينابيع المودة باب 93 صفحه 487 اسامى كل «اولى الامر» را مى آورند و ما حديث آن را ذيل آيه 28 سوره بقره آورده ايم.

5. شيخ الاسلام حافظ الحموئى شافعى در فرائد السمطين مجلد 2 صفحه 133 حديث 431 و مجلد 2 صفحه 321 حديث 572 اولى الامر را چنين معرفى مى كند:

على بن ابى طالب و حسن بن على و حسين بن على وعلى بن الحسين و محمّدبن على الباقر و جعفربن محمّد الصادق و موسى بن جعفرالكاظم و على بن موسى الرضا و محمّدبن على الجواد و على بن محمّد الهادى و الحسن بن على العسكرى و محمّدبن الحسن المهدى قائم المنتظر(عليه السلام).

6. در کمال الدین، مجلد 1، باب 23، صفحه 253، حدیث 3 آمده است:

ابن بابويه قال: حدثنا غير واحد من اصحابنا قالوا: حدثنا محمّدبن همام عن جعفربن محمّدبن مالك الفزارى عن [الفزارى قال حدثنا] الحسن بن محمّدبن سماعة عن احمدبن الح [ا]رث [قال حدثنى] المفضل بن عمر عن يونس بن ظبيان عن جابربن يزيد الجعفى قال: سمعت جابربن عبد اللّه الانصارى يقول: لما انزل اللّه عزوجل على نبيه محمّد: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَأَطيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الأمْرِ مِنْكُمْ» قلت: يا رسول اللّه عرفنا اللّه و رسوله، فمن اولوا الامر الذين قرن اللّه طاعتهم بطاعتك؟ فقال عليه الصلاة و السلام: هم خلفائى يا جابر و ائمة المسلمين [من بعدى] اوّلهم على بن ابى طالب(عليه السلام) ثم الحسن(عليه السلام) ثم الحسين(عليه السلام) ثم على بن

ص: 326

الحسين(عليه السلام) ثم محمّدبن على(عليه السلام) المعروف فى التوراة بالباقر(عليه السلام)، ستدركه يا جابر فاذا لقيته فاقرئه منى السلام ثم الصادق جعفربن محمّد عليهماالسلام ثم موسى(عليه السلام) بن جعفر(عليه السلام) ثم على بن موسى(عليه السلام) ثم محمّدبن على(عليه السلام) ثم على بن محمّد(عليه السلام) ثم الحسن بن على(عليه السلام) ثم سمى و كنيى حجة اللّه فى ارضه و بقيّته فى عباده ابن الحسن بن على(عجل الله تعالی فرجه الشریف).

ذاك الذى يفتح اللّه تعالى ذكره [به] مشارق الارض [و مغاربها على يديه] ذاك الذى يغيب عن شيعته و اوليائه غيبة لا يثبت فيها على القول بامامته الا من امتحن اللّه قلبه للايمان. قال جابر فقلت له: يا رسول اللّه فهل يقع شيعته الانتفاع به فى غيبته؟ فقال عليه الصلاة و السلام: اى و الذى بعثنى بالنبوة انهم يستضيئون بنوره، و ينتفعون بولايته فى غيبته كانتفاع الناس بالشمس و ان تجلها سحاب. يا جابر هذا من مكنون سر اللّه و مخزون علمه فاكتمه الا مِن اهله.

ابن بابويه گويد: چندين نفر از اصحابمان برايمان حديث آوردند و گفتند: حديث آورد برايمان محمّدبن همام از جعفربن محمّدبن مالك الفزارى، او گفت: براى ما حديث آورد حسن بن محمّدبن سماعة از احمدبن حارث او گفت: براى ما حديث آورد مفضل بن عمر از يونس بن ظبيان از جابربن يزيد جعفى، گويد: شنيدم از جابربن عبد اللّه انصارى: هنگامى كه خداوند عزوجل بر پيامبرش حضرت محمّد(صلى الله عليه و آله) اين آيه را نازل كرد: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد، از خداوند اطاعت كنيد و از پيامبر و اولى الامر يا صاحبان امر خويش اطاعت نماييد.» عرض كردم يا رسول اللّه، خدا و رسولش را شناختيم. اولوالامر كه خداوند طاعتشان را به طاعت شما مقرون ساخته چه كسانى هستند؟ آن حضرت فرمودند: آنان خلفاى من هستند و امامان مسلمين پس از من مى باشند. اولشان على بن ابى طالب(عليه السلام) سپس حسن(عليه السلام) سپس حسين(عليه السلام) سپس على بن الحسين(عليه السلام) سپس محمّدبن على(عليه السلام) كه در تورات به باقر معروف است و تو اى جابر، او را درك خواهى كرد. پس هرگاه، او را ملاقات كردى، سلام مرا به او برسان. سپس، جعفربن محمّد(صلى الله عليه و آله) و سپس موسى بن جعفر(عليه السلام) سپس على بن موسى(عليه السلام) سپس محمّدبن على(عليه السلام) سپس على بن محمّد(عليه السلام) و پس از وى حسن بن علی(عليه السلام) و سپس هم نام و هم كنيه ام حجت خدا در زمين و بقيه اللّه در بندگانش فرزند حسن بن على(عليه السلام)، آنكه خداى تعالى «به او» مشارق و مغارب زمين را فتح خواهد كرد. آنكه از شيعيان و دوستانش غيبتى خواهد داشت كه در زمان غيبتش كسى

ص: 327

بر اعتقاد به امامت ثابت نمى ماند مگر آنكه خداوند دلش را براى ايمان آزمايش كرده باشد. جابر گويد: عرضه داشتم يا رسول اللّه آيا براى شيعيانش نفعى از او در زمان غيبت هست؟ فرمودند: آرى، سوگند به آنكه مرا به پيغمبرى مبعوث ساخت، آن ها در عصر غيبت به نور او روشنايى مى گيرند و به ولايت او نفع مى برند. همچنان كه مردم از نور خورشيد سود مى برند هرچند كه ابرى آن را بپوشاند. اى جابر، اين از مكنون سر الهى و مخزون علم اوست. آن را جز از اهلش مخفى بدار.

لازم به ذکر است که روایت فوق در کتب زیر به نقل از کمال الدین آمده است:

کفایة الاثر، صفحه 53

تفسیر روح الجنان، مجلد 3، صفحه 423

قصص الانبیا، فصل 14، صفحه 436

مناقب ابن شهرآشوب، مجلد 1، صفحه 282

الدر النظیم، صفحه 792

کشف الغمة، مجلد 3، صفحه 299

العدد القویه، صفحه 85، حدیث 145

الامام مهدی فی القرآن و السنة، صفحه 86

الصراط المستقیم، مجلد 2، باب 10، صفحه 143

الاربعون شیخ بهایی، صفحه 431

تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 464

اثباة الهداة، مجلد 1، باب 9، فصل 6، صفحه 500، حدیث 212

نوادر الاخبار، صفحه 126، حدیث 22

تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 381، حدیث 1

حلیة الابرار، مجلد 3، باب 2، صفحه 357، حدیث 2

المحجة فیما نزل فی الحجة، صفحه 57

غایة المرام، مجلد 7، صفحه 123

ص: 328

بحارالانوار، مجلد 23، باب 142، صفحه 289، حدیث 4

بحارالانوار، مجلد 36، صفحه 249

نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 499

منتخب الاثر، باب 8، فصل 1، صفحه 101، حدیث 4

اعلام الوری، فصل 20، صفحه 375

تأویل الایات الظاهرة، مجلد 1، صفحه 135

معجم احادیث امام مهدی، مجلد 7، صفحه 97

- کمال الدین، مجلد 1 باب 31 صفحه 319 حدیث 2 آمده است:

حدثنا علی بن عبدالله الورّاق قال: حدثنا محمدبن هارون الصوفیُّ، عن عبدالله بن موسی، عن عبدالعظیم بن عبدالله الحسنیّ(رضی الله عنه) قال: حدَّثنی صفوان بن یحیی، عن ابراهیم ابن ابی زیاد، عن ابی حمزة الثّمالی، عن ابی خالد الکابلی قال: دخلت علیِّ بن الحسین، زین العابدین(عليهما السلام) فقلت له: یا ابن رسول الله(صلى الله عليه و آله) أَخْبِرْنِي بِالَّذِينَ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَتَهُمْ وَ مَوَدَّتَهُمْ وَ أَوْجَبَ عَلَى عِبَادِهِ الِاقْتِدَاءَ بِهِمْ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ لِي يَا كَنْكَرُ(1) إِنَّ أُولِي الْأَمْرِ الَّذِينَ جَعَلَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَئِمَّةً لِلنَّاسِ وَ أَوْجَبَ عَلَيْهِمْ طَاعَتَهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ ابْنَا عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ انْتَهَى الْأَمْرُ إِلَيْنَا ثُمَّ سَكَتَ فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي رُوِيَ لَنَا عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيٍّ(عليه السلام) أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ عَلَى عِبَادِهِ فَمَنِ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَكَ قَالَ ابْنِي مُحَمَّدٌ وَ اسْمُهُ فِي التَّوْرَاةِ بَاقِرٌ يَبْقُرُ الْعِلْمَ بَقْراً هُوَ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدِي وَ مِنْ بَعْدِ مُحَمَّدٍ ابْنُهُ جَعْفَرٌ وَ اسْمُهُ عِنْدَ أَهْلِ السَّمَاءِ الصَّادِقُ فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي فَكَيْفَ صَارَ اسْمُهُ الصَّادِقَ وَ كُلُّكُمْ صَادِقُونَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِذَا وُلِدَ ابْنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَسَمُّوهُ الصَّادِقَ فَإِنَّ لِلْخَامِسِ مِنْ وُلْدِهِ وَلَداً اسْمُهُ جَعْفَرٌ يَدَّعِي الْإِمَامَةَ اجْتِرَاءً عَلَى اللَّهِ وَ كَذِباً عَلَيْهِ فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ جَعْفَرٌ الْكَذَّابُ الْمُفْتَرِي عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمُدَّعِي لِمَا لَيْسَ لَهُ بِأَهْلٍ الْمُخَالِفُ عَلَى أَبِيهِ وَ الْحَاسِدُ لِأَخِيهِ ذَلِكَ الَّذِي يَرُومُ كَشْفَ سَتْرِ اللَّهِ عِنْدَ غَيْبَةِ وَلِيِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَ بَكَى عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع بُكَاءً شَدِيداً ثُمَّ قَالَ كَأَنِّي بِجَعْفَرٍ الْكَذَّابِ وَ قَدْ حَمَلَ طَاغِيَةَ زَمَانِهِ عَلَى تَفْتِيشِ أَمْرِ وَلِيِّ اللَّهِ وَ الْمُغَيَّبِ فِي حِفْظِ اللَّهِ وَ التَّوْكِيلِ بِحَرَمِ أَبِيهِ جَهْلًا مِنْهُ بِوِلَادَتِهِ وَ حِرْصاً مِنْهُ عَلَى قَتْلِهِ إِنْ ظَفِرَ بِهِ وَ طَمَعاً فِي مِيرَاثِهِ حَتَّى يَأْخُذَهُبِغَيْرِ حَقِّهِ قَالَ أَبُو خَالِدٍ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ وَ إِنَّ ذَلِكَ لَكَائِنٌ فَقَالَ إِي وَ رَبِّي إِنَّ ذَلِكَ لَمَكْتُوبٌ عِنْدَنَا فِي الصَّحِيفَةِ الَّتِي فِيهَا ذِكْرُ الْمِحَنِ الَّتِي تَجْرِي عَلَيْنَا بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ أَبُو خَالِدٍ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ثُمَّ يَكُونُ مَا ذَا قَالَ ثُمَّ تَمْتَدُّ الْغَيْبَةُ بِوَلِيِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الثَّانِي عَشَرَ مِنْ أَوْصِيَاءِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ

ص: 329

أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ.

ابی خالد کابلی گوید به حضور آقایم حضرت علی بن الحسین، زین العابدین(عليهما السلام) شرفیاب شدم و عرض کردم از کسانی که خدای عزوجل طاعت و دوستی آن ها را واجب کرده و بر بندگانش لازم دانسته بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) از آن ها پیروی کنند، به من خبر دهید. فرمودند: ای کابلی، به راستی آن اولی الامری که خدا آن ها را ائمه ی مردم نموده و طاعتشان را بر آن ها واجب کرده است، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(عليه السلام) است. سپس امام حسن(عليه السلام)، سپس امام حسین(عليه السلام)، دو پسر حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام). سپس امر امامت به ما رسیده و بعد خاموش شد. عرض کردم: ای آقایم برای ما روایت شده است که به راستی حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) فرموده است: به راستی زمین از حجت خدا بر بندگانش خالی نمی ماند. حجت و امام بعد از شما کیست؟ فرمودند: پسرم محمد(عليه السلام) و نامش در تورات باقر(عليه السلام) است که علم را می شکافد شکافتنی. او حجت و امام بعد از من است و بعد از محمد(عليه السلام) به همه ی شما صادق و راست گوست. سپس فرمودند: پدرم از پدرش برای من حدیث کرد که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: چون فرزندم جعفربن محمدبن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب(عليهم السلام) متولد شود، او را صادق(عليه السلام) نامید زیرا پنجمین فرزندش به نام جعفر(عليه السلام) از روی تجری بر خدای عزوجل و دروغ بستن بر او ادعای امامت کند و او نزد خدا جعفر کذاب و مفتری بر خداست و مدعی مقامی است که اهل آن نیست و مخالف پدر خویش و حسود بر برادر خود است آن است که می خواهد سر خدا را کشف کند در وقت غیبت ولیخدای عزوجل سپس علی بن الحسین به سختی گریست و فرمودند: گویا جعفر کذاب را می بینم که سرکش زمان خود را وادار بر تفتیش امر ولی خدا و غایب در حفظ الهی و موکل بر حرم پدر خود از راه جهالت به ولادت او و حرص بر قتل او در صورت ظفر بر او برای طمع در ارث برادرش که به نا حق آن را اخذ کند ابوخالد گوید عرض

ص: 330

کردم: یابن رسول الله(صلى الله عليه و آله) این امور خواهد بود؟ فرمودند: آری. به پروردگارم به درستی که آن نوشته است نزد ما صحیفه ای که در آن محنت هایی است که بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) بر سر ما می آید. ابو خالد گوید: یابن رسول الله(صلى الله عليه و آله)، سپس چه خواهد شد؟ فرمودند: بعد از آن غیبت ولی خدا طولانی شود و او دوازدهم از اوصیای رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه بعد از اوست ای ابو خالد، مردم زمان غیبت او که معتقد به امامت او هستند و منتظر ظهورش می باشند. از مردم هر زمانی برترند زیرا خدای تبارک و تعالی عقل و فهم و معرفتی به آن ها عطا کرده است که غیبت نزد آن ها چون مشاهده است و آن ها را در این زمان به مانند مجاهد در رکاب رسول خدا(صلى الله عليه و آله) با شمشیر قرار داده است آنان به حق مخلصان و به درستی شیعیان ما و داعیان به دین خدای عزوجل در پنهان و آشکار می باشند و فرمودند: انتظار فرج از بهترین اعمال است.

8. در کمال الدین، مجلد 1، باب 22، صفحه 222، حدیث 8، بحارالانوار، مجلد 23، باب 17، صفحه 288، حدیث 13، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 499، حدیث 330، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 383، حدیث 10، غایة المرام، مجلد 3، باب 59، صفحه 112، حدیث 8 و دلائل الامامة، صفحه 231 آمده است:

حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَجَّالِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(عليه السلام) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ قَالَ الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ(علیها السلام) إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ.

ابابصیر از حضرت امام محمد باقر(عليه السلام) روایت می کند که درباره ی این آیه ای کسانی که ایمان آورده اید، از الله و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و اولی الامر اطاعت کنید فرمودند: منظور از اولی الامر امامانی هستند از فرزندان حضرت علی(عليه السلام) و فاطمه(علیها السلام) (که آن ها امامت می کنند) تا روز قیامت.

هم اکنون این امامت در وجود اعلی حضرت بقیة الله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

ص: 331

9. در بحارالانوار، مجلد 23، صفحه 289، حدیث 16، اعلام الوری، صفحات 375 و 376 و مناقب آل ابی طالب، مجلد 1، صفحه 242 آمده است:

جَابِرٌ الْجُعْفِيُّ فِي تَفْسِيرِهِ عَنْ جَابِرٍ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ النَّبِيَّ ص عَنْ قَوْلِهِ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ عَرَفْنَا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَمَنْ أُولِي الْأَمْرِ قَالَ هُمْ خُلَفَائِي يَا جَابِرُ وَ أَئِمَّةُ الْمُسْلِمِينَ بَعْدِي أَوَّلُهُمْ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْمَعْرُوفُ فِي التَّوْرَاةِ بِالْبَاقِرِ وَ سَتُدْرِكُهُ يَا جَابِرُ فَإِذَا لَقِيتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ ثُمَّ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ثُمَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ سَمِيِّي وَ كَنِيِّي حُجَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ بَقِيَّتُهُ فِي عِبَادِهِ ابْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ عَلَى يَدِهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا ذَاكَ الَّذِي يَغِيبُ عَنْ شِيعَتِهِ غَيْبَةً لَا يَثْبُتُ عَلَى الْقَوْلِ فِي إِمَامَتِهِ إِلَّا مَنِ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ بِالْإِيمَانِ

جابربن جحفی از امام صادق و ایشان از پدرشان... از حضرت رسول روایت فرمودند که از رسول خدا درباره ی آیه پرسیدند که ما خدا و رسولش را شناختم اولی الامر چه کسانی هستند؟ حضرت فرمودند: ای جابر، ایشان جانشینان و خلفای من، امامان و پیشوایان مسلمین بعد از من هستند. اول ایشان حضرت علی بن ابی طالب است. سپس حسن سپس حسین سپس علی بن حسین سپس محمدبن علی که در تورات معروف است به باقر (شکافنده ی علم) ای جابر تو را درک می کنی. پس اگر او را ملاقات کردی سلام مرا به او برسان سپس جعفربن محمد سپس موسی بن جعفر سپس علی بن موسی سپس محمدبن علی سپس علی بن محمد سپس حسن بن علی سپس کسی امام می شود که اسم او اسم من است و کنیه ی او کنیه ی من است حجة الله در زمین و بقیة الله میان بندگان خداوند است. او کسی است که خداوند به دست او مشرق ها و مغرب های زمین را فتح می کند. او کسی است که از شیعیان غیبت می کند و در این غیبت طولانی، در دین ثابت نمی ماند مگر کسی که خداوند قلب او را به ایمان امتحان کرده است.

10. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 251، حدیث 171، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 385، حدیث 22، بحارالانوار، مجلد 23، باب 17، صفحات 292 و 293، حدیث 26، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 500، حدیث 332 آمده است:

عَنْ أَبَانٍ أَنَّهُ دَخَلَ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(عليه السلام) قَالَ: فَسَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَقَالَ ذَلِكَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ ثُمَّ سَكَتَ فَلَمَّا طَالَ

ص: 332

سُكُوتُهُ قُلْتُ ثُمَّ مَنْ قَالَ ثُمَّ الْحَسَنُ(عليه السلام) ثُمَّ سَكَتَ فَلَمَّا طَالَ سُكُوتُهُ قُلْتُ ثُمَّ مَنْ قَالَ الْحُسَيْنُ قُلْتُ ثُمَّ مَنْ قَالَ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ وَ سَكَتَ فَلَمْ يَزَلْ يَسْكُتُ عَنْ كُلِّ وَاحِدٍ حَتَّى أُعِيدَ الْمَسْأَلَةَ فَيَقُولُ حَتَّى سَمَّاهُمْ إِلَى آخِرِهِمْ

از امام رضا در مورد این فرمایش خداوند سؤال کردم. فرمودند: درباره ی حضرت علی بن ابی طالب می باشد و حضرت سکوت نمود و چون سکوتش طولانی گردید، عرض کردم: پس از او چه کسی خواهد بود؟ فرمودند: حسن و سکوت نمود و چون سکوتش طولانی شد، عرض کردم: پس از او چه کسی است؟ فرمودند: حسین. عرض کردم: پس از او چه کسی می باشد؟ فرمودند: علی بن حسین و سکوت نمود تا من سؤال خود را تکرار کنم. تا تمامی آنان را نام برد.

11. در علل الشرایع، باب 103، صفحه 123، حدیث 1، بحارالانوار، مجلد 23، باب 1، صفحه 19، حدیث 14، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 501، حدیث 339، تفسیر کنزالدقائق، مجلد 2، صفحه 501، مناقب اهل البیت للشروانی، صفحه 176، مناقب الامام امیرالمؤمنین(عليه السلام)، مجلد 2، صفحه 133، حدیث 618، جامع الاحادیث قمی، صفحه 125، جامع الاخبار سبزواری، صفحه 61، حدیث 3176، معادن الحکمة، مجلد 2، صفحه 113 آمده است:

الطَّالَقَانِيُّ عَنِ الْجَلُودِيِّ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ رَجَاءِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(عليه السلام) قَالَ: قُلْتُ لِأَيِّ شَيْ ءٍ يُحْتَاجُ إِلَى النَّبِيِّ وَ الْإِمَامِ فَقَالَ لِبَقَاءِ الْعَالَمِ عَلَى صَلَاحِهِ وَ ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَرْفَعُ الْعَذَابَ عَنْ أَهْلِ الْأَرْضِ إِذَا كَانَ فِيهَا نَبِيٌّ أَوْ إِمَامٌ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ (1) وَ قَالَ النَّبِيُّ ص النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أَتَى أَهْلَ السَّمَاءِ مَا يَكْرَهُونَ وَ إِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَيْتِي أَتَى أَهْلَ الْأَرْضِ مَا يَكْرَهُونَ يَعْنِي بِأَهْلِ بَيْتِهِ الْأَئِمَّةَ الَّذِينَ قَرَنَاللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَتَهُمْ بِطَاعَتِهِ فَقَالَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ (2) وَ هُمُ الْمَعْصُومُونَ الْمُطَهَّرُونَ الَّذِينَ لَا يُذْنِبُونَ وَ لَا يَعْصُونَ وَ هُمُ الْمُؤَيَّدُونَ الْمُوَفَّقُونَ الْمُسَدَّدُونَ بِهِمْ يَرْزُقُ اللَّهُ عِبَادَهُ وَ بِهِمْ يَعْمَرُ بِلَادَهُ وَ بِهِمْ يُنْزِلُ الْقَطْرَ مِنَ السَّمَاءِ وَ بِهِمْ تُخْرَجُ بَرَكَاتُ الْأَرْضِ وَ بِهِمْ يُمْهِلُ أَهْلَ الْمَعَاصِي وَ لَا يُعَجِّلُ عَلَيْهِمْ بِالْعُقُوبَةِ وَ الْعَذَابِ لَا يُفَارِقُهُمْ رُوحُ الْقُدُسِ وَ لَا يُفَارِقُونَهُ وَ لَا يُفَارِقُونَ الْقُرْآنَ وَ لَا يُفَارِقُهُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ.

ص: 333

عمروبن شمر از جابربن یزید جعفی برای ما حدیث کرد و گفت: به حضرت امام باقر عرض کردم: به چه علت مردم احتیاج به پیامبر و امام دارند؟ فرمودند: برای بقا و نظم و اصلاح عالم. بقا و اصلاح عالم به وجود ایشان است. خداوند عذاب را از مردم دفع و رفع می نماید تا زمانی که پیامبر و امام بین ایشان باشند. چنان که در قرآن می فرماید «خداوند مردم را عذاب نخواهد کرد درحالی که تو ای پیامبر بین ایشان هستی» و رسول خدا فرمودند: ستارگان امانند برای اهل آسمان و اهل بیت من امانند برای اهل زمین و اگر ستارگان از آسمان فروریزند، می رسد به اهل آسمان آنچه را که دوست نمی دارند. (شاید هلاک و نابود شدن باشد.) همچنین اگر اهل بیت من از میان مردم بروند، به اهل زمین خواهد رسید آنچه را که مکروه می دارند. (و آن مرگ است.) و اهل بیت آن حضرت (دوازده نفر) ائمه می باشند که خداوند اطاعت آنان را با اطاعت خود و رسول خود برابر و مقرون فرموده است. چنان که می فرمایند «ای کسانی که ایمان (به خدا و رسول و قیامت) آورده اید، فرمان خدا و رسول و فرماندارن (از طرف خدا و رسول) را اطاعت کنید» و ایشان معصوم و پاک هستند. (از هر رجس و پلیدی و اعمال زشت) و مرتکب هیچ گونه گناهی نشده و نمی شوند و نافرمانی خدا را نمی کنند بلکه مؤید و مؤمن من عندالله و به راه طریق صواب و صلاح می باشند و به سبب ایشان خداوند بندگان خود را روزی می دهد و شهرهایشان را آباد می گرداند و به واسطه ی آنان باران از آسمان می بارد و (گیاه و محصولات که با آن توأم است.)برکات از زمین خارج می شود و به واسطه ی وجود ایشان است که به گناهکاران مهلت داده شده و تعجیل در عذاب و عقوبت ایشان نمی شود. (تا شاید بیدار و هوشیار شوند و توبه نمایند.) و روح قدسی هرگز از ایشان دقیقه و آنی جدا نمی گردد و ایشان از قرآن جدا نیستند و قرآن هم از ایشان جدا نیست.

12. در تفسیر عیاشی، مجلد 1، صفحه 246، حدیث 153، کافی، مجلد 1، صفحه 205، بحارالانوار، مجلد 23، صفحه 289، حدیث 17، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 497 آمده است:

ص: 334

عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ ع فَسَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ قَالَ فَكَانَ جَوَابَهُ أَنْ قَالَ أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ فُلَانٍ وَ فُلَانٍ وَ يَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا(1) يَقُولُ الْأَئِمَّةُ الضَّالَّةُ وَ الدُّعَاةُ إِلَى النَّارِ هَؤُلَاءِ أَهْدَى مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ ص وَ أَوْلِيَائِهِمْ سَبِيلًا أُولئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَ مَنْ يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِيراً أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِنَ الْمُلْكِ يَعْنِي الْإِمَامَةَ وَ الْخِلَافَةَ فَإِذاً لا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيراً نَحْنُ النَّاسُ الَّذِينَ عَنَى اللَّهُ وَ النَّقِيرُ النُّقْطَةُ الَّتِي رَأَيْتَ فِي وَسَطِ النَّوَاةِ أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَنَحْنُ الْمَحْسُودُونَ عَلَى مَا آتَانَا اللَّهُ مِنَ الْإِمَامَةِ دُونَ خَلْقِ اللَّهِ جَمِيعاً فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهِيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً يَقُولُ فَجَعَلْنَا مِنْهُمُ الرُّسُلَ وَ الْأَنْبِيَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ فَكَيْفَ يُقِرُّونَ بِذَلِكَ فِي آلِ إِبْرَاهِيمَ وَ يُنْكِرُونَهُ فِي آلِ مُحَمَّدٍ فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَ كَفى بِجَهَنَّمَ سَعِيراً إِلَى قَوْلِهِ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ فِي آلِ إِبْرَاهِيمَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً مَا الْمُلْكُ الْعَظِيمُ قَالَ أَنْ جَعَلَ مِنْهُمْ أَئِمَّةً مَنْ أَطَاعَهُمْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ عَصَى اللَّهَ فَهُوَ الْمُلْكُ الْعَظِيمُ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها إِلَى سَمِيعاً بَصِيراً قَالَ إِيَّانَا عَنَى أَنْ يُؤَدِّيَ الْأَوَّلُ مِنَّا إِلَى الْإِمَامِ الَّذِي بَعْدَهُ الْكُتُبَ وَ الْعِلْمَ وَ السِّلَاحَ وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ الَّذِي فِي أَيْدِيكُمْ ثُمَّ قَالَ لِلنَّاسِ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا فَجَمَعَ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ إِيَّانَا عَنَى خَاصَّةً فَإِنْ خِفْتُمْ تَنَازُعاً فِي الْأَمْرِ فَارْجِعُوا إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى الرَّسُولِ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ هَكَذَا نَزَلَتْ وَ كَيْفَ يَأْمُرُهُمْ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ وَ يُرَخِّصُ لَهُمْ فِي مُنَازَعَتِهِمْ إِنَّمَا قِيلَ ذَلِكَ لِلْمَأْمُورِينَ الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ- أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم

13. در اصول کافی، مجلد 2، صفحه 9، رجال کشی، صفحه 424، حدیث 799، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 463، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 383، حدیث 8، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 503، حدیث 345، تنقیحالمقال، مجلد 2، صفحه 360، بحارالانوار، مجلد 23، باب 4، صفحه 89، حدیث 35 آمده است:

جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِي الْيَسَعِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ(عليه السلام) حَدِّثْنِي عَنْ دَعَائِمِ الْإِسْلَامِ الَّتِي بُنِيَ عَلَيْهَا وَ لَا يَسَعُ أَحَداً مِنَ النَّاسِ تَقْصِيرٌ فِي شَيْ ءٍ مِنْهَا الَّتِي مَنْ قَصَّرَ عَنْ مَعْرِفَةِ شَيْ ءٍ مِنْهَا كُتِبَ عَلَيْهِ ذَنْبُهُ وَ لَمْ يُقْبَلْ مِنْهُ عَمَلُهُ وَ مَنْ عَرَفَهَا وَ عَمِلَ بِهَا صَلَحَ دِينُهُ وَ قُبِلَ مِنْهُ عَمَلُهُ وَ لَمْ يُضِرَّ بِهِ مَا فِيهِ بِجَهْلِ شَيْ ءٍ مِنَ الْأُمُورِ جَهِلَهُ قَالَ فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْإِيمَانُ بِرَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ الزَّكَاةُ وَ الْوَلَايَةُ شَيْ ءٌ دُونَ شَيْ ءٍ فَضْلٌ يُعْرَفُ لِمَنْ أَخَذَ بِهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ مَاتَ لَا يَعْرِفُ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ (2) وَ كَانَ عَلِيٌّ ع وَ قَالَ آخَرُونَ لَا بَلْ مُعَاوِيَةُ وَ كَانَ حَسَنٌ ثُمَّ كَانَ حُسَيْنٌ وَ قَالَ آخَرُونَ هُوَ يَزِيدُ بْنُ مُعَاوِيَةَ لَا

ص: 335

سِوَاهُ ثُمَّ قَالَ أَزِيدُكُمْ قَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ زِدْهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ ثُمَّ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ(عليه السلام) ثُمَّ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ وَ كَانَتِ الشِّيعَةُ قَبْلَهُ لَا يَعْرِفُونَ مَا يَحْتَاجُونَ إِلَيْهِ مِنْ حَلَالٍ وَ لَا حَرَامٍ إِلَّا مَا تَعَلَّمُوا مِنَ النَّاسِ حَتَّى كَانَ أَبُوجَعْفَرٍ ع فَفَتَحَ لَهُمْ وَ بَيَّنَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ فَصَارُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ بَعْدَ مَا كَانُوا يَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمْ وَ الْأَمْرُ هَكَذَا يَكُونُ وَ الْأَرْضُ لَا تَصْلُحُ إِلَّا بِإِمَامٍ وَ مَنْ مَاتَ وَ لَا يَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً وَ أَحْوَجُ مَا تَكُونُ إِلَى هَذَا إِذَا بَلَغَتْ نَفْسُكَ هَذَا الْمَكَانَ وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى حَلْقِهِ وَ انْقَطَعْتَ مِنَ الدُّنْيَا تَقُولُ لَقَدْ كُنْتُ عَلَى رَأْيٍ حَسَنٍ قَالَ أَبُو الْيَسَعِ عِيسَى بْنُ السَّرِيِّ وَ كَانَ أَبُو حَمْزَةَ وَ كَانَ حَاضِرَ الْمَجْلِسِ أَنَّهُ قَالَ فِيمَا يَقُولُ كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِمَاماً حَقَّ الْإِمَام

ابی الیسع گوید: به امام صادق گفتم به من از دعائم اسلام خبر بده. همان ها که روانیست احدی از معرفت چیزی از آن ها کوتاهی کند، دینش تباه می شود و خدا عملی از او نپذیرد و هر که آنان را بداند و بدان عمل کند، دینش شایسته باشد و عملش پذیرفته گردد و در آن روشی که دارد برای نادانی در هیچ امری کار بر او تنگ نشود. فرمودند: آن ها شهادت به یگانگی خدا و ایمان به رسالت حضرت محمد2 و اقرار به این امر است که هرچه از جانب خدا آورده، حق است و در عهده داشتن حقی در اکوال که زکات است و قبول ولایتی که خدا بدان فرمان داده یعنی ولایت حضرت محمد2. گوید به آن حضرت گفتم: آیا در ولایت شرط مخصوصی است و فضیلتی که مستحق آن بدان شناخته شود، وجود دارد؟ فرمودند: آری خداوند متعال فرماید: ای کسانی که که گرویده ای اطاعتکنید خدا را و اطاعت کنید رسول را و صاحب الامر خود را و رسول خدا فرموده است: هرکه بمیرد و نشناسد امام خود را او به مردن جاهلیت مرده است، رسول خدا امام بود و حضرت علی امام بود و دیگران در برابر او معاویه را امام دانستند. سپس امام حسن(عليه السلام) بود و سپس امام حسین(عليه السلام) و دیگران گفتند یزیدبن معاویه و حسین علی برابرند درحالی که در اینان برابری نبود. (علی کجا و معاویه کجا؟ حسین بن علی(عليه السلام) کجا و یزیدبن معاویه کجا؟)

ص: 336

على و او از پدرش حسين و او از پدرش على بن ابى طالب(عليه السلام) نقل كرد كه رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در اين آيه شريفه: «فَاُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمْ» فرمودند: «مِنَ النبيين» از پيامبران محمّد(صلى الله عليه و آله) «والصديقين» از صديقين على بن ابى طالب(عليه السلام) «والشهداء» از شهدا حمزه «والصالحين» از صالحين حسن و حسين(عليهما السلام) «وَحَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً» و ايشان از حيث رفاقت، خوب رفقايى هستند. فرمودند: منظور قائم از آل محمّد (عليهم السلام) است.

2. در شواهد التنزيل نوشته حاكم حسكانى حنفى صفحه 135 (آيه 31) حديث 208 (متن عربی، صفحه 198، حدیث 208) آمده است:

أخبرنا محمد بن عبد الله بن عبيد الله قال: أخبرنا محمد بن أحمد بن يعقوب قال: حدثنا عبد العزيز بن يحيى الجلودي قال: حدثنا إبراهيم بن فهد قال: حدثنا محمد بن عقبة قال: حدثنا الحسين بن الحسن قال: أخبرنا عمرو بن ثابت، عن علي بن حزور عن أصبغ بن نباتة قال تلا ابن عباس هذه الآية فقال: مِنَ النَّبِيِّينَ محمد، و من الصِّدِّيقِينَ علي بن أبي طالب و من الشُّهَداءِ حمزة و جعفر، و من الصَّالِحِينَ الحسن و الحسين وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً فهو المهدي في زمانه.

خبر داد ما را محمّدبن عبداللّه بن عبيداللّه... خبر داد ما را عمرو پسر ثابت از على بن حزور از اصبغ بن نباته گفت: ابن عباس اين آيه را خواند پس گفت: از نبيين محمّد(صلى الله عليه و آله) و از صديقين على بن ابى طالب(عليه السلام) و از شهدا حمزه1 و جعفر5 و از صالحين حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام) و «وَحَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً» مهدى(عليه السلام) در زمان خودش مى باشد.

3. در شواهد التنزيل نوشته حاكم حسكانى حنفى صفحه 136 (آيه 31) حديث 209 (متن عربی، صفحه 155، حدیث 209) آمده است:

أخبرنا أبو العباس الفرغاني قال: أخبرنا أبو المفضل الشيباني قال: حدثنا أحمد بن مطرف بن سوار، أبو الحسين البستي قاضي الحرمين بمكة قال: حدثني يحيى بن محمد بن معاد بن شاه السنجري قال: حدثنا أحمد بن عبد الله بن أبي الصارم الهروي قال:حدثني مدركة بن عبد الرحمن العبدي عن أبان بن أبي عياش، عن سعيد بن جبير، عن سعد بن حذيفة عن أبيه حذيفة بن اليمان قال دخلت على النبي ص ذات يوم و قد نزلت عليه هذه الآية: [فَأُولئِكَ] مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً فأقرأنيها ص فقلت: يا نبي الله فداك أبي و أمي من هؤلاء إني أجد الله بهم حفيا! قال: ياحذيفة أنا مِنَ النَّبِيِّينَ الذين أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ أنا أولهم في النبوة و آخرهم في البعث، و من الصِّدِّيقِينَ علي بن أبي طالب، و لما بعثني الله عز و جل برسالته كان أول من صدق بي، ثم من الشُّهَداءِ حمزة و جعفر، و من الصَّالِحِينَ الحسن و الحسين سيدا شباب أهل الجنة، وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً المهدي في زمانه

ص: 338

خبر داد ما را ابوالعباس فرغانى از ابوالفضل شيبانى... از سعيدبن جبير از سعدبن حذيفه از پدرش حذيفه بن يمان گفت: روزى بر پيامبر درآمدم و اين آيه نازل شده بود: «آن ها با كسانى هستند كه خداوند به آن ها لطف و عنايت زيادى فرموده است؛ يعنى، با پيامبران و صديقين و شهدا و صالحين و حسن اولئك رفيقا هستند.» پس، رسول خدا(صلى الله عليه و آله) آيه را براى من خواند. گفتم: اى پيامبر خدا، پدر و مادرم فدايت باد. اين ها چه كسانى هستند كه من خدا را به آن ها مهربان مى يابم؟

فرمود: اى حذيفه، از پيامبرانى كه خداوند بر ايشان نعمت فرموده است، من در نبوت نخستين آنان و در رسالت آخرين آنانم و از صديقين، على بن ابى طالب(عليه السلام) است. چون خداوند مرا به رسالت خودش برگزيد، على(عليه السلام) نخستين كسى بود كه مرا تصديق نمود. از شهدا حمزه و جعفر طيار و از صالحين حسن(عليه السلام) و حسين(عليه السلام) دو آقاى جوانان بهشت هستند و (حسن اولئك رفيقا) مهدى(عليه السلام) در زمان خودش مى باشد.

4. در تأویل الایات الظاهرة، مجلد 1، صفحه 139، حدیث 17، منهج الصادقین، مجلد 3، صفحه 166، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 393، بحارالانوار، مجلد 24، صفحه 31، حدیث 1، نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 516 آمده است:

على بن ابراهيم فى تفسيره المنسوب للصادق(عليه السلام)، قال: النبيين رسول اللّه، و الصديقين على(عليه السلام)، و الشهداء الحسن و الحسين(عليهما السلام)، و الصالحين الائمة(عليهم السلام)، و حسن اولئك رفيقا القائم من آل محمّد عليهم الصلاة و السلام.

على بن ابراهيم در تفسيرش كه منسوب به امام صادق(عليه السلام) است، گويد:

فرمود: (النبيين) رسول خدا (صلى الله عليه و آله) است. (و الصديقين) على(عليه السلام) و (الشهداء) حسن و حسين(عليهما السلام) و (الصالحين) ائمه(عليهم السلام)مى باشند و (حسن اولئك رفيقا: نيكو رفيقان) قائم از آل محمّد (صلى الله عليه و آله) است.

5. در مناقب آل ابی طالب، مجلد 1، صفحه 243 آمده است:

قیس بن ابی حازم عن ام سلمة قال: قال رسول الله فی قوله اولئک مع الذین انعم الله علیهم أنا و الصدیقین علیّ و الصالحین حمزة و حسن اولئک رفیقاً الائمة الاثنی عشر بعدی.

ص: 339

6. در مناقب آل ابی طالب، مجلد 1، صفحه 243، بحارالانوار، مجلد 23، صفحه 337، حدیث 5 آمده است:

عن الباقر: المراد بالنبیین المصطفی و بالصدیقین المرتضی و بالشهدا الحسن و الحسین و بالصالحین تسعة من اولاد الحسین حسن اولئک رفیقا المهدی

حضرت امام باقر فرمودند: مراد از نبییین حضرت محمد مصطفی است و مراد از صدیقیین حضرت مرتضی و مراد از شهدا امام حسن و امام حسین هستند. مراد از صالحین نه امام از اولاد امام حسین هستند و حسن اولئک رفیقاً حضرت مهدی است.

7. تفسیر فرات کوفی، صفحه 113، حدیث 114 آمده است:

فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ بَزِيعٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَصْبَغَ [الْأَصْبَغِ] بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: قَالَ [لِي إن] عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أَذْكُرَ حَدِيثاً [فَقَالَ عَمَّارُ بْنُ يَاسِرٍ فَاذْكُرْهُ قَالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أَذْكُرَ حَدِيثاً قَالَ أَبُو أَيُّوبَ الْأَنْصَارِيُّ قُلْتُ] فَمَا يَمْنَعُكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْ تَذْكُرَهُ فَقَالَ مَا قُلْتُ هَذَا إِلَّا وَ أَنَا أُرِيدُ أَنْ أَذْكُرَهُ ثُمَّ قَالَ إِذَا جَمَعَ اللَّهُ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ كَانَ أَفْضَلُهُمْ سَبْعَةً مِنَّا بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ الْأَنْبِيَاءُ أَكْرَمُ الْخَلْقِ [خَلْقِ اللَّهِ عَلَى اللَّهِ] وَ نَبِيُّنَا أَفْضَلُ [أَكْرَمُ] الْأَنْبِيَاءِ [ع] ثُمَّ الْأَوْصِيَاءُ أَفْضَلُ الْأُمَمِ بَعْدَ الْأَنْبِيَاءِ وَ وَصِيُّهُ أَفْضَلُ الْأَوْصِيَاءِ [ع] ثُمَّ الشُّهَدَاءُ أَفْضَلُ الْأُمَمِ بَعْدَ [الْأَنْبِيَاءِ] وَ الْأَوْصِيَاءِ وَ حَمْزَةُ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ وَ جَعْفَرٌ ذُو الْجَنَاحَيْنِ يَطِيرُ مَعَ الْمَلَائِكَةِ لَمْ يُنْحَلْهُ شَهِيدٌ قَطُّ قَبْلَهُ [قَبْلَهُمَا رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ] وَ إِنَّمَا ذَلِكَ شَيْ ءٌ أَكْرَمَ اللَّهُ بِهِ وَجْهَ مُحَمَّدٍ ص ثُمَّ قَالَ أُولَئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً. ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ عَلِيماً ثُمَّ [وَ] السِّبْطَانِ حَسَناً وَ حُسَيْناً وَ الْمَهْدِيُّ [عَلَيْهِمْ السَّلَامُ وَ التَّحِيَّةُ وَ الْإِكْرَامُ] جَعَلَهُ [جَعَلَهُمُ] اللَّهُ مِمَّنْ يَشَاءُ مِنْ أَهْلِ الْبَيْتِ.

8. در تفسیر فرات کوفی، صفحه 112 آمده است:

عبیدبن کثیر روایت می کند از اصبغ بن نباته در ضمن حدیث طویلی چنین روایت می کند ...

قال عمار یاسر(رضی الله عنه)سَمِّهِمْ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ لِنَعْرِفَهُمْ قَالَ إِنَّ أَفْضَلَ الْخَلْقِ يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ [مُحَمَّدٌ] وَ إِنَّ مِنْ أَفْضَلِ الرُّسُلِ مُحَمَّداً (صلى الله عليه و آله) [ع] ثُمَّ إِنَّ أَفْضَلَ كُلِّ أُمَّةٍ بَعْدَ نَبِيِّهَا وَصِيُّ نَبِيِّهَا حَتَّى يُدْرِكَهُ نَبِيٌّ وَ إِنَّ أَفْضَلَ الْأَوْصِيَاءِ وَصِيُّ مُحَمَّدٍ [ع] ثُمَّ إِنَّ أَفْضَلَ النَّاسِ بَعْدَ الْأَوْصِيَاءِ الشُّهَدَاءُ وَ إِنَّ أَفْضَلَ الشُّهَدَاءِ [حَمْزَةُ سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ] وَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ [رَحِمَهُ اللَّهُ] ذَا [ذُو] الْجَنَاحَيْنِ [ذا جَنَاحَيْنِ يَطِيرُ بِهِمَا] مَعَ الْمَلَائِكَةِ لَمْ يُحَلَّبِحِلْيَتِهِ أَحَدٌ مِنَ الْآدَمِيِّينَ فِي الْجَنَّةِ شَيْ ءٌ شَرَّفَهُ اللَّهُ بِهِ وَ السِّبْطَانِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ [الحسنين] سيدي [سَيِّدَا] شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ [وَ] مَنْ وَلَدَتْ إِيَّاهُمَا [ولادته آباؤهما أمهما] وَ الْمَهْدِيُّ يَجْعَلُهُ [يجعل] اللَّهُ مِنْ أَحَبِّ منا أَهْلِ الْبَيْتِ ثُمَّ قَالَ أَبْشِرُوا ثَلَاثاً مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ عَلِيماً.

ص: 340

اللّه لقد نزلت هذه الآية «أَلَمْ تَرَ إِلى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكاةَ» انما هى طاعة الامام و طلبوا القتال «فَلَمّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ القِتالُ»مع الحسين عليه السلام «وَقالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنا القِتالَ لَوْلا أَخَّرْتَنا إِلى أَجَلٍ قَرِيبٍ»نُجب دعوتك و نتبع الرسل ارادوا تأخير ذلك الى القائم عليه السلام.

محمّدبن مسلم از امام باقر(عليه السلام) روايت مى كند كه آن حضرت فرمودند: به خداوند سوگند آنچه كه امام حسن مجتبى(عليه السلام) براى اين امت انجام داد (ارزشش) بيشتر است از آنچه كه خورشيد به آن مى تابد و به خدا سوگند اين آيه درباره او نازل شده است كه خداوند مى فرمايد: «آيا نمى بينيد و آيا نمى انديشيد و آيا در شگفت نمى شويد به آنان كه به ايشان گفته شد در حال حاضر دست از جهاد برداريد و نماز به پا داريد و زكات بپردازيد» همانا اين اطاعت از امام است ولى آن ها اصرار داشتند كه فرمان جنگ و جهاد به آنان داده شود. اما هنگامى كه جنگ و مبارزه در ركاب سيدالشهدا حسين بن على(عليه السلام) بر آنان واجب شد، گفتند: خداوندا، چرا حكم جهاد را بر ما واجب فرمودى؟ چه مى شد كه عمر ما

ص: 342

را تا هنگام اجل مهلت مى دادى؟ ما دعوت تو را اجابت نموده و از رسولان پيروى كنيم. منظور آنان اين بود كه اين حكم تا قيام قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به تأخير افتد. (چه مى شد كه حكم جهاد را تا زمان حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به تأخير مى انداختى.)

2. در تفسير عياشى مجلد 1 صفحه 257 و تفسير نورالثقلين مجلد 1 صفحه 519، به نقل از تفسير عياشى، تفسیر صافی، مجلد 1، صفحه 472، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 394، حدیث 4، بحارالانوار، مجلد 44، صفحه 217 آمده است:

عن ادريس مولى لعبداللّه بن جعفر عن ابى عبداللّه عليه السلام فى تفسير هذه الآية «أَلَمْ تَرَ إِلى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ» مع الحسن «وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكاةَ فَلَمّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ القِتالُ» مع الحسين «وَقالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنا القِتالَ لَوْلا أَخَّرْتَنا إِلى أَجَلٍ قَرِيبٍ» الى خروج القائم عليه السلام فإن معه النصروا و الظفر «قُلْ مَتاعُ الدُّنْيا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى وَلا تُظْلَمُونَ فَتِيلاً».ادريس غلام آزاد شده عبداللّه بن جعفر از امام صادق(عليه السلام) در تفسير اين آيه كه «آيا نمى بينيد به آنان كه گفته شد فعلاً جنگ نكنيد» با امام حسن(عليه السلام) «و نماز را به پا داريد و زكات مال خود را بپردازيد اما زمانى كه دستور جنگ به آنان صادر شد» به امام حسين(عليه السلام) «گفتند: چرا حكم قتال و جنگ را بر ما واجب كردى؟ چه مى شد كه عمر ما را تا هنگام اجل قريب مهلت مى دادى» تا خروج حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف). زيرا نصرت و پيروزى با آنان است. خداوند منان فرمود: «بگو كالاى دنيا اندك و ناچيز است و آخرت براى آنكه تقوا پيشه كند بهتر است.»

اگر توجه به انتهاى حديث كنيد ملاحظه خواهيد كرد كه آن ها گفتند: فَان معه النصروا و الظفر؛ يعنى، نصرت و پيروزى در خروج قائم آل محمّد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) حتمى است. از اين حديث مى توان نتيجه گرفت كه:

اولاً قبل از تولد حضرت قائم موعود، اطلاعات مردم درباره مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) زياد بوده است و آگاهى نسبت به آن حضرت داشته اند كه اين اصالت مهدويت را مى رساند.

ثانياً مى دانستند كه نصر و پيروزى حتمى، در زمان آن بزرگوار است.

در این آیه سه امام مطرح شده است کفوایدیکم از جنگ دست بردارید مع الحسن با امام حسن (در صلح با معاویه که چه کردند) کتب علیکم القتال یعنی جنگ بر شما واجب شد. مع الحسین با امام حسین با عبیدالله بن زیاد و یزید و اجلٌ اجلٌ قریب مع القائم فان معه النصروا و الظفر) این ظهور امام زمان است زیرا ظفر و پیروزی با آن هاست.

ص: 343

2. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 287 حدیث 207، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 102 و مجلد 4 صفحه 104، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 398، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 374 آمده است:

عن زرارة عن أبي جعفر ع و حمران عن أبي عبد الله ع في قوله تعالى «لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ» قال فضل الله رسوله، و رحمته ولاية الأئمة(عليه السلام).

زراره از امام باقر و حمران از امام صادق روایت کردند که آن دو بزرگوار فرمودند: فضل خدا رسول خداست و رحمت بی منتهای خداوند، امامت و ولایت و زعامت امامان معصوم است.

3. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 286 حدیث 206 و وسایل الشیعه مجلد 3 باب 12، بحارالانوار مجلد 7 صفحه 61 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 397 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 374 آمده است:

عن عبد الله بن جندب قال كتب إلي أبو الحسن الرضا ع: ذكرت رحمك الله هؤلاء القوم الذين وصفت- أنهم كانوا بالأمس لكم إخوانا- و الذي صاروا إليه من الخلاف لكم- و العداوة لكم و البراءة منكم، و الذين تأفكوا به من حياة أبي صلوات الله عليه و رحمته، و ذكر في آخر الكتاب أن هؤلاء القوم سنح لهم شيطان اغترهم بالشبهة و لبس عليهم أمر دينهم، و ذلك لما ظهرت فريتهم- و اتفقت كلمتهم و كذبوا [نقموا] على عالمهم، و أرادوا الهدى من تلقاء أنفسهم، فقالوا لم و من و كيف فأتاهم الهلك من مأمن احتياطهم، و ذلك بما كسبت أيديهم وَ ما رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ، و لم يكن ذلك لهم و لا عليهم بل كان الفرض عليهم، و الواجب لهم من ذلك الوقوف عند التحير، و رد ما جهلوه من ذلك إلى عالمه و مستنبطه، لأن الله يقول في محكم كتابه «وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ- لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ» يعني آل محمد، و هم الذين يستنبطون من القرآن، و يعرفون الحلال و الحرام، و هم الحجة لله على خلقه.

عیاشی با سند خود از عبدالله بن جندب روایت کرده است که امام رضا برای من نوشتند: خداوند تو را رحمت کند از گروهی یادآور شده ای که تا دیروز با شما برادر بودند و اکنون با شما مخالفند و با شما دشمنی می کنند. همچنین از شما برائت می جویند. اینان زنده بودن پدر مرا وسیله قرار داده اند و در آخر نامه نوشته بودند شیطانی بر آن ها ظاهر شده و آن ها را گمراه کرده و در امور دین آن ها را گرفتار شبهه کرده است. چون آن ها دروغ می گویند و ادعای باطل می کنند و بر عالم (و امام زمان خودشان) افترا بسته اند و می خواهند با استفادهاز نظریات خود هدایت شوند و بر همین اساس گفته اند به چه دلیل (حضرت موسی بن جعفر از دنیا رفته است) و امام بعد از ایشان چه کسی است؟ به چه دلیل حضرت رضا امام

ص: 345

است؟ (و برای اثبات آن به توجیهات و تأویلات باطل تمسک جسته اند) و به همین جهت در اثر همین احتیاط های بی جا و کارهای نادرست انجام می دهند خود را به هلاکت انداخته اند و پروردگار تو به بندگان هرگز ظلم نمی کند. این به آن ها ربطی نداشت بلکه لازم بود هنگام تحیر و چیزهایی را که نمی دانند به کسی که عالم و دارای قدرت استنباط است مراجعه کنند زیرا خداوند می فرمایند وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ- لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ منظور آل محمد است که علم قرآن را دارند و حلال و حرام را تشخیص می دهند و ایشان حجت خداوند بر مخلوقات هستند.

4. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 287 حدیث 208 بحارالانوار مجلد 9 صفحه 81 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 398 آمده است:

عن محمد بن الفضيل عن أبي الحسن(عليه السلام) في قوله: «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ» قال: الفضل رسول الله ع و رحمته أمير المؤمنين(عليه السلام).

محمدبن فضیل از حضرت موسی بن جعفر نقل می کند که فضل، رسول خدا و رحمت خداوند حضرت امیرالمؤمنین علی است.

5. در تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 287 حدیث 209 و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 374 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 398 آمده است:

محمد بن الفضيل عن العبد الصالح قال الرحمة رسول الله ع و الفضل علي بن أبي طالب

ص: 346

ایشان خیر همه را می خواستند و دلسوز همه بودند. آن حضرت حتی برای دشمنانشان که ایشان را با سنگ می زدند و خار بر سر راهشان می ریختند، دعا می کردند و می فرمودند: اللهم یهدی قومی خداوندا قوم مرا هدایت کن و این آیه بر اساس آیه قاعده ی ایاک اعنی و اسمعی یا جاره نازل شده است. من به تو می گویم تا همسایه گوش کند. این ضرب المثل ایرانی مشهور است که به در بگو دیوار گوش کند. پس مورد خطاب در همه ی قرآن، شخص رسول خدا است. مخاطب آن حضرت است اما باید مسلمین مانند رسول خدا که رحمة للعالمین بود برای مردم حتی خائنین رحمت باشند و با آن ها دشمنی نداشته باشند و در صدد هدایت آن ها باشند اما با در نظر گرفتن این که همیشه از نظر امنیتی مواظب دشمن باشند. حال به تأویل این آیه از احادیث نبوی و روایات معصومین می پردازیم:

1. در کافی مجلد 1 صفحه 267 حدیث 8 باب التفویض إلی رسول الله و إلی ائمة فی امر الدین و تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 496 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 413 و تفسیر شریف لاهیجی مجلد 1 صفحه 544 آمده است:

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ وَجَدْتُ فِي نَوَادِرِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ مَا فَوَّضَ اللَّهُ إِلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ إِلَّا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِلَى الْأَئِمَّةِ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ (1) وَ هِيَ جَارِيَةٌ فِي الْأَوْصِيَاءِ ع.

امام صادق فرمودند: (چنین نیست که برخی فکر می کنند) به خداوند قسم، خداوند امر کتاب را به هیچ یک از مخلوقاتش (از آدم ابوالبشر تا قیامت) تفویض نکرده است مگر به رسول خدا و امامان از اهل بیت عصمت و طهارت چنان که خداوند می فرمایند ما نازل کردیم کتاب را به حق تا حکم کنی بین مردم بر اساس این کتاب و آنچه که بر تو نشان دادیم) و این تفویض پس از رسول خدا در اوصیای او (یعنی ائمه ی معصومین) جاری است.

2. در کافی مجلد 3 صفحه 487 حدیث 2 و بحارالانوار مجلد 43 صفحه 258 حدیث 41 آمده است:عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ رَبِيعِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُسْلِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سُلَيْمَانَ الْعَامِرِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَمَّا عُرِجَ بِرَسُولِ اللَّهِ ص نَزَلَ بِالصَّلَاةِ عَشْرَ رَكَعَاتٍ رَكْعَتَيْنِ رَكْعَتَيْنِ فَلَمَّا وُلِدَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ زَادَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَبْعَ رَكَعَاتٍ شُكْراً لِلَّهِ فَأَجَازَ اللَّهُ لَهُ ذَلِكَ...

ص: 348

امام محمد باقر فرمودند: هنگامی که رسول خدا به معراج رفتند بر او نازل شد که نمازها ده رکعت باشد و همچنین دو رکعت دو رکعت باشد. (نماز صبح دو رکعت، ظهر دو رکعت، عصر دو رکعت، مغرب دو رکعت و عشاء دو رکعت) اما هنگامی که امام حسن و امام حسین متولد شدند رسول الله به شکرانه ی ولادت این دو هفت رکعت بر نمازها اضافه کردند. (دو رکعت به ظهر، دو رکعت به عصر، یک رکعت به مغرب و دو رکعت به عشاء اضافه نمودند.) و خداوند به او این اجازه را داد.

در اینجا این سؤال مطرح است که چرا در تولد امام حسن و امام حسین رسول الله این افعال را انجام می دهند؟ جواب این است که می خواهند به بشریت عظمت سیدالشهدا و امام مجتبی را تذکر دهند که ایشان دارای چه مقاماتی هستند. اگر جهان سیره و سنت این دو امام را نصب العین خود قرار دهد، به همه چیز می رسد. هم دنیایش ساخته می شود هم آخرتش.

ص: 349

إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلاَّ إِناثاً مشرکان نمی خوانند غیر خداوند عالم آنچه را که مشرکان به آن دعوت می کنند و پرستش غیر خداوند نمی نمایند جز دخترانی را که منظور از آن دخترانی بود که بر آن مؤنث و دختر گذارده بودند مثل بت لاة و مناة و عزّی و نائلة و بت اساف که همه این ها نام مؤنث دارند و جالب اینجاست که هر شخصی یک بت داشت و آن را می پرستید و در هنگام نامگذاری برای بت می گفتند (انثی من فلان) یعنی بت فلان قبیله.

باز در مجمع البیان شیخ طبرسی مجلد 3 صفحه 113 تفسیر صافی مجلد 1 به نقل از تفسیر ابی حمزه ثمالی آمده است:

که در وجود هر بتی شیطانی بود که در نظر خادمان بتکده جلوه می کرد و از درون بت ها صداهایی خارج می شد و با آنان صحبت می کرد و این عمل شیطان بود و این مصداق شیطانی است که خداوند در آیه شریفه آن را ذکر نموده و مورد لعنت قرار داده است.

3. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی ص 146 و تفسیر برهان مجلد1 صفحه 415 حدیث 1 آمده است:

إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِناثاً وَ إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً لَعَنَهُ* اللَّهُ قال: قالت قريش: إن الملائكة هم بنات الله وَ إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً* لَعَنَهُ اللَّهُ قال: كانوا يعبدون الجن. لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِكَ نَصِيباً مَفْرُوضاً يعني إبليس

نمی خوانند مگر از غیر خداوند را و می گفتند این بت ها دختران خداوند هستند حضرت فرمودند: همانا ملائکه دختران خداوند هستند و آن بت ها را می پرستیدند آن ها نمی پرستند مگر شیطان سرکشی حضرت فرمودند آن ها جن را می پرستیدند و شیطان می گفت: خداوندا من از بندگان تو سهم و قسمتی معین دارم حضرت فرمودند: یعنی ابلیس

1. کانوا یعبدون الجن زیرا شیطان از طایفه ی اجنه است کان من الجن شیطان نه از ملائکه. وقتی به او گفته شد: آدم را سجده کن، نمی کند فسجدوا الا ابلیس همه سجده کردند مگر ابلیس. او از ملائکه (من الملائکه) نبوده است بلکه (مع الملائکه) با فرشتگان بوده است.2. چرا به او شیطان می گویند؟ به هر جنبنده ی موذی شیطان می گویند. ابلیس جنبنده ای موذی است لذا به او شیطان می گویند.

3. یعنی ابلیس: اسم اصلی شیطان است. (پس اسم آن جنبنده ی موذی و ملعون ابلیس بوده است.)

ص: 351

این نکته مسلم است که لقب امیرالمؤمنین را خداوند به حضرت مولا علی بن ابی طالب عطا فرموده است و در زمان رسول خدا و در خلافت ابی بکر و تا قسمت هایی از زندگی و خلافت عمر فقط به آن حضرت امیرالمؤمنین می گفتند اما در زمان حکومت خلیفه دوم عمروبن عاص لعنة الله علیه به خلیفه دوم، امیرالمؤمنین گفت لذا از آن به بعد به غیر از آن حضرت امیرالمؤمنین گفتند که حضرت صادق می فرمایند: این بر خلاف فرموده ی خداوند متعال است و هرکس به غیر از ایشان امیرالمؤمنین بگوید. این آیه شامل حالش می شود: إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً

این ها خوانند مگر شیطان سرکش و خارج دین را

4. تفسیر عیاشی مجلد 1 صفحه 302 حدیث 274 و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 416 آمده است:

عن محمد بن إسماعيل الرازي عن رجل سماه عن أبي عبد الله ع قال دخل رجل على أبي عبد الله فقال: السلام عليك يا أمير المؤمنين فقام على قدميه فقال: مه هذا اسم لا يصلح إلا لأمير المؤمنين ع، الله سماه به و لم يسم به أحد غيره فرضي به- إلا كان منكوحا و إن لم يكن به ابتلي به، و هو قول الله في كتابه «إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِناثاً وَ إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً» قال: قلت: فما ذا يدعى به قائمكم قال: يقال له السلام عليك يا بقية الله، السلام عليك يا ابن رسول الله

عیاشی با سند خودش از محمدبن اسماعیل رازی به نقل از مردی که نامش را مطرح نمود روایت کرد که مردی بر امام صادق وارد شد و اظهار داشت السلام علیک یا امیرالمؤمنین تا او امام صادق را با این خطاب خواند) حضرت از جای برخاست و فرمودند: ساکت شو این اسمی است که بر او گذاشته است و نباید کسی را غیر از ایشان او را با این نام صدا کرد و اگر به کسی گفتند: امیرالمؤمنین و او راضی و خوشحال شد او منکوح بوده است. مبتلای به آن می شود و این همان فرمایش خداوند در کتابش می باشد إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِناثاً وَ إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً یعنی مشرکان غیر از خداوند را نمی خواندند مگربت های بی روحی را که هیچ نفعی برای آن ها نداشت و به شیطان جواب و پاسخ می دادند که ویران گر بود. راوی می گوید: عرضه داشتم در زمان حضرت قائم آل محمد او را چگونه می خوانند؟ حضرت فرمودند: به ایشان گفته می شود: السلام علیک یا بقیة الله السلام علیک یا بن رسول الله

ص: 352

صدیق اکبر (امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)) با پرچم هدایت حرکت می کند (تا همه ی جهانیان را) هدایت کند و شمشیر ذوالفقار (تا به وسیله ی آن ابوجهل ها، ابوسفیان ها و ... را از سر راه خود بردارد که آن ها مانع پیشرفت بشریت هستند) تا فرود آید در سرزمین هجرة دوبار و آن کوفه است (و منزل حضرت کوفه پشت مسجد را می سازد مانند بنای اولش و هرچه را که جبارها بنا کرده بودند، خراب خواهد کرد. سپس به سوی بصره می رود تا مشرف بر دریای آن شود و تابوت (سکینه) و عصای حضرت موسی(عليه السلام) با اوست.

ص: 354

بر آن ها مشتبه شد و کسی که حضرت مسیح(عليه السلام) را به یهودیان فروخت و در دستگیری او به آن ها کمک کرد به نام یهودای اسخریوطی را گرفتند و به صلیب کشیدند. آن ها می پنداشتند که حضرت مسیح(عليه السلام) را به صلیب کشیده و کشته اند قرآن می فرمایند: و ما قتلوه و ما صَلَبوه ولکن شبّه لهم آن ها نه عیسی(عليه السلام) را کشتند و نه به دار و صلیب کشیدند بلکه امر برای آن ها مشتبه شد. سپس خداوند حضرت عیسی بن مریم(عليه السلام) را به آسمان بردند و هنگامی که حضرت قائم آل محمد(صلى الله عليه و آله) قیام کند. آن حضرت(عليه السلام) به زمین برگشته و آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را یاری خواهد کرد.

2. در تفسیر قمی صفحه 146 و تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 569، حدیث 653 آمده است:

علي بن ابراهیم عن أَبِيه عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّ عِيسَى ع وَعَدَ أَصْحَابَهُ لَيْلَةَ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ فَاجْتَمَعُوا إِلَيْهِ عِنْدَ الْمَسَاءِ وَ هُمْ اثْنَا عَشَرَ رَجُلًا فَأَدْخَلَهُمْ بَيْتاً ثُمَّ خَرَجَ عَلَيْهِمْ مِنْ عَيْنٍ فِي زَاوِيَةِ الْبَيْتِ وَ يَنْفُضُ رَأْسَهُ مِنَ الْمَاءِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ أَوْحَى إِلَيَّ أَنَّهُ رَافِعِي إِلَيْهِ السَّاعَةَ وَ مُطَهِّرِي مِنَ الْيَهُودِ فَأَيُّكُمْ يُلْقَى عَلَيْهِ شَبَحِي فَيُقْتَلَ وَ يُصْلَبَ وَ يَكُونَ مَعِي فِي دَرَجَتِي فَقَالَ شَابٌّ مِنْهُمْ أَنَا يَا رُوحَ اللَّهِ قَالَ فَأَنْتَ هُوَ ذَا فَقَالَ لَهُمْ عِيسَى أَمَا إِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ يَكْفُرُ بِي قَبْلَ أَنْ يُصْبِحَ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ كَفْرَةً فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْهُمْ أَنَا هُوَ يَا نَبِيَّ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ عِيسَى أَ تُحِسُّ بِذَلِكَ فِي نَفْسِكَ فَلْتَكُنْ هُوَ ثُمَّ قَالَ لَهُمْ عِيسَى ع أَمَا إِنَّكُمْ سَتَفْتَرِقُونَ بَعْدِي عَلَى ثَلَاثِ فِرَقٍ فِرْقَتَيْنِ مُفْتَرِيَتَيْنِ عَلَى اللَّهِ فِي النَّارِ وَ فِرْقَةٍ تَتْبَعُ شَمْعُونَ صَادِقَةً عَلَى اللَّهِ فِي الْجَنَّةِ ثُمَّ رَفَعَ اللَّهُ عِيسَى إِلَيْهِ مِنْ زَاوِيَةِ الْبَيْتِ وَ هُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْهِ ثُمَّ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ ع إِنَّ الْيَهُودَ جَاءَتْ فِي طَلَبِ عِيسَى مِنْ لَيْلَتِهِمْ فَأَخَذُوا الرَّجُلَ الَّذِي قَالَ لَهُ عِيسَى ع إِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ يَكْفُرُ بِي قَبْلَ أَنْ يُصْبِحَ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ كَفْرَةً وَ أَخَذُوا الشَّابَّ الَّذِي أُلْقِيَ عَلَيْهِ شَبَحُ عِيسَى فَقُتِلَ وَ صُلِبَ وَ كَفَرَ الَّذِي قَالَ لَهُ عِيسَى تَكْفُرُ قَبْلَ أَنْ تُصْبِحَ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ كَفْرَة

امام محمدباقر(عليه السلام) فرمودند: همانا عیسی با یارانش شبی را وعده گذاشت و خداوند او را به آسمان برد. پس اصحابش که دوازده نفر بودند نزد او جمع شدند. پس آنان را به خانه ای داخل کرد. سپس به سوی آن ها از کنار خانه از چشمه ای آب بیرون آمد. او سرش را از آب می نشاند و گفت: خدای سبحان به من وحی فرمود که مرا به سوی خودش در این لحظه بالا می برد و مرا از یهود خلاص گرداند. پس شکل من به هر کدام از شما شباهت دارد، کشته و به دار آویخته می شود.او با من در بهشت است. پس جوانی از یاران گفت: من شبیه شما می باشم ای روح الله؟ عیسی گفت: شبیه من تو باش. عیسی به یاران خود گفت: آگاه باشید پاره ای از شما هر آینه پیش از آن که صبح شود دوازده بار کافر می شوند.

ص: 356

مردی از یاران گفت: من آن هستم ای پیامبر خدا؟ عیسی گفت: آیا آن را در خود حس می کنی؟ پس تو آن هستی. سپس عیسی گفت: پیروان بعد از من سه دسته می شوند. دو دسته بر خدا دروغ می بندند که در آتش دوزخ هستند و یک دسته پیروی شمعونند که درباره ی خدا راستگوست و آنان در بهشتند. خدای متعال نیز عیسی را از گوشه ی خانه ای بالا برد و یارانش به او می نگریستند. امام محمدباقر(عليه السلام) فرمودند: یهودیان در همان شب در جستجوی عیسی برآمدند و مردی را که عیسی به او گفته بود پیش از آن که داخل صبح شوی دوازده بار به من کافر شوی، کافر شد و جوانی را که شکل عیسی بر او افکنده شده بود، گرفته و کشتند و به دار کشیدند و آن که عیسی به او گفته بود پیش از صبح دوازده مرتبه کافر شوی کافر شد.

3. در من لایحضره الفقیه مجلد 1 صفحه 199 و تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 569 آمده است:

عن زيد بن على عن أبيه سيد العابدين عليه السلام حديث طويل و فيه يقول عليه السلام و ان لله تبارك و تعالى بقاعا في سمواته فمن عرج به الى بقعة منها فقد عرج به اليه، لا تسمع الله عز و جل يقول «تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ إِلَيْهِ»؟ و يقول عز و جل في قضية عيسى بن مريم عليهما السلام «بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ».

همانا خدای متعال در آسمان ها نیز بقعه هایی دارد (همان گونه که در زمین بقعه هایی برای آدمیان مقرر ساخته است که او را در آن ها عبادت کنند.) پس کسی را که به یکی از آن بقعه ها ببرند، گویا در آسمان نزد خدای متعال برده اند. مگر نشنیده ای که خداوند متعال می فرمایند تَعْرُجُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ إِلَيْهِ و باز خداوند عزوجل در قصه ی عیسی بن مریم می فرمایند بلکه خداوند او (عیسی) را با جسم و جان به سوی قرب خود بالابرد.

4. در کمال الدین، مجلد2، صفحه 672 و تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 569، حدیث 655 آمده است:

أبي عبد الله عليه السلام حديث طويل يذكر فيه القائم عليه السلام و فيه فاذا نشر راية رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم انحط عليه ثلثة عشر الف ملك و ثلثة عشر ملكا كلهم ينظرون القائم عليه السلام و هم الذين كانوا مع نوح عليه السلام في السفينة، و الذين كانوا مع إبراهيم الخليل عليه السلام حيث القى في النار، و كانوا مع عيسى عليه السلام حين رفع.

ابان بن تغلب گوید که حضرت صادق در روایتی از حضرت قائم یاد کردند و فرمودند: و چون پرچم رسول خدا را بیافشاند، سیزده هزار فرشته از آسمان بر او فرود می آیند که همه

ص: 357

به حضرت قائم می نگرند تا چه فرماید و همان فرشته هایند که با نوح در کشتی بودند و با ابراهیم وقتی در آتش افکنده شد و با عیسی هنگامی که بالا برده شد، همراه بودند.

5. در تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 571، حدیث 660 آمده است:

حدثني الحسين بن عبد الله السكيني عن أبى سعيد البجلي عن عبد الملك ابن هارون عن أبى عبد الله عن الحسن بن على عليهما السلام و ذكر حديثا طويلا و فيه قال عليه السلام و قد ذكر عيسى بن مريم عليهما السلام: و كان عمره ثلث و ثلثون سنة ثم رفعه الله الى السماء و يهبط الى الأرض بدمشق و هو الذي يقتل الدجال.

فرمودند: و عمر عیسی سی و سه سال بود که خداوند او را به آسمان بالابرد و او را به زمین دمشق فرود می آورد و او است که دجال را می کشد.

6. الصراط المستقیم، مجلد 2، صفحه 227 و الامام مهدی فی القرآن و السنة، صفحه 100، حدیث 134 آمده است:

أسند الشيخ أبو جعفر محمد بن علي إلى سدير الصيرفي قال دخلت أنا و المفضل بن عمر و أبان بن تغلب على الصادق ع فقال إن الله تعالى إذا آن لقائمنا قدر ثلاثة لثلاثة قدر مولده بمولد موسى و غيبته بغيبة عيسى و إبطاءه بإبطاء نوح و جعل له بعد ذلك عمر العبد الصالح يعني الخضر دليلا على عمره ثم قال بعد ذلك و أما غيبة عيسى فإن الكتابيين اتفقوا على قتله فكذبهم الله بقوله وَ ما قَتَلُوهُ (1) و غيبة القائم تنكرها الأمة لطولها فمن قائل لم يولد و قائل ولد و مات و قائل إن حادي عشرنا كان عقيما و قائل يتعدى الأمر عن اثني عشر و قائل إن روح القائم تنطق في هيكل غيره

7. کمال الدین، مجلد 1، صفحه 161 آمده است:حَدَّثَنَا أَبِي رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: كَانَ بَيْنَ عِيسَى وَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ ع خَمْسُمِائَةِ عَامٍ مِنْهَا مِائَتَانِ وَ خَمْسُونَ عَاماً لَيْسَ فِيهَا نَبِيٌّ وَ لَا عَالِمٌ ظَاهِرٌ قُلْتُ فَمَا كَانُوا قَالَ كَانُوا مُتَمَسِّكِينَ بِدِينِ عِيسَى ع قُلْتُ فَمَا كَانُوا قَالَ كَانُوا مُؤْمِنِينَ ثُمَّ قَالَ ع وَ لَا يَكُونُ الْأَرْضُ إِلَّا وَ فِيهَا عَالِمٌ.

و كان ممن ضرب في الأرض لطلب الحجة سلمان الفارسي رضي الله عنه فلم يزل ينتقل من عالم إلى عالم و من فقيه إلى فقيه و يبحث عن الأسرار و يستدل بالأخبار منتظرا لقيام القائم سيد الأولين و الآخرين محمد ص أربعمائة سنة حتى بشر بولادته فلما أيقن بالفرج خرج يريد تهامة فسبي.

ص: 358

دنيا. پس، پيروان هيچ دينى چه يهودى چه غير يهودى باقى نمى ماند مگر اينكه پيش از مرگش به او (مهدى(عليه السلام)) ايمان مى آورد و عيسى(عليه السلام) پشت سر مهدى نماز به جا مى آورد.

2. نظير اين حديث را حافظ علامه ابن صباغ مالكى در فصل 12 كتاب فصول المهمه، تفسیر علی بن ابراهیم قمی، مجلد1، صفحه 158 و بحارالانوار، مجلد 14، صفحه 349 آورده اند:

على بن ابراهيم قال حدثنى ابى عن القاسم بن محمّد عن سليمان بن داود المنقرى عن ابى حمزة عن شهربن جوشب قال لى الحجاج (يا شهر) آية فى كتاب اللّه قد اعتينى فقلت: ايها الامير أيّة آية هى؟ فقال قوله: «وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الكِتابِ إِلاّ لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ» واللّه انى لآمر باليهودى و النصرانى فيضرب عنقه ثم ارمقه بعينى فى اراه يحرك شفيته حتى يخمد فقلت: اصلح اللّه الامر ليس على ما [ت] اولت قال: كيف هو؟ قلت: ان عيسى عليه السلام ينزل قبل يوم القيامة الى الدنيا فلا يبقى اهل ملة يهودى و لا غيره [نصرانى] الا آمن به قبل موته و يصلى خلف المهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف). قال: و يحك... انّى لك هذا و من اين جئت [به]؟ فقلت حدثنى به محمّدبن على بن الحسين بن على بن ابى طالب عليهم السلام فقال: جئت بها و اللّه من عين صافية.

على بن ابراهيم گويد: حديث گفت مرا پدرم از قاسم بن محمّد از سليمان بن داودالمنقرى از ابى حمزة از شهربن جوشب كه گفت: حجاج به من گفت: (اى شهر) آيه اى در كتاب خدا هست كه در آن مانده ام، گفتم اى امير، كدام آيه است؟ گفت: فرموده خداوند «و نيست از اهل كتاب جز آنكه ايمان آورد بدو قبل از مرگش و روز قيامت بر آنان گواه خواهد بود.» به خدا سوگند من دستور مى دهم يهودى و نصرانى را گردن زنند. سپس، چشم بر او مى دوزم و نمى بينم لب هايش را حركت دهد تا اين كه بى حركت گردد. گفتم: خداوند کار امير را اصلاح نمايد چنان كه تأويل كرده اند، نيست. گفت: چگونه است؟ گفتم همانا عيسى عليه السلامپيش از روز قيامت به دنيا فرود مى آيد، پس اصلاً هيچ، يهودى و غير آن [نصرانى] باقى نمى ماند مگر آنكه پيش از مردنش به او ايمان آورد و پشت سر حضرت مهدى(عليه السلام) نماز مى گذارد. گفت واى بر تو. اين را از كجا مى گويى و از كجا آورده اى؟ من گفتم: اين را محمّدبن على بن حسين بن على بن ابى طالب(عليهم السلام) برايمحديث فرمود. گفت: به خدا سوگند آن را از چشمه زلالى آورده ای.

در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنیم که در الملاحم و علائم ظهور، علائمی داریم که به آن ها علائم حتمی می گوییم که قبل از ظهور ان شاء الله واقع خواهند شد. مثل طلوع خورشید از

ص: 360

مغرب، خروج دجال، خروج دابة الارض، خروج یأجوج و مأجوج، نزول حضرت عیسی بن مریم از آسمان و خارج شدن آتش از قعر عدن.

آتش گرفته باشد و یا حیوانات وحشی او را خورده باشند، باز به حضرت عیسی(عليه السلام) ایمان می آورد؟ او جواب داد: بله. (آن ها هنگام ظهور رجعت می کنند.)

6. تفسیر قمی مجلد 1 صفحه 158، مجمع البیان مجلد 2 صفحه 137، منهج الصادقین مجلد 3 صفحه 148، تفسیر صافی مجلد 1 صفحه 519، الایقاظ من الهَجعة باب 10 صفحه 339 حدیث 64، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 426، المحجة صفحه 62، حلیة الابرار مجلد 5 باب 33 صفحه 305، حدیث 1، بحارالانوار مجلد 14 صفحه 349، نورالثقلین مجلد 1 صفحه 571، منتخب الاثر صفحه 479، فصل 7 باب 8 حدیث 1 آمده است:

أَبِي عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ قَالَ: قَالَ لِيَ الْحَجَّاجُ يَا شَهْرُ آيَةٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ قَدْ أَعْيَتْنِي فَقُلْتُ أَيُّهَا الْأَمِيرُ أَيَّةُ آيَةٍ هِيَ فَقَالَ قَوْلُهُ وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ اللَّهِ إِنِّي لَآمُرُ بِالْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ فَتُضْرَبُ عُنُقُهُ ثُمَّ أَرْمَقُهُ بِعَيْنِي فَمَا أَرَاهُ يُحَرِّكُ شَفَتَيْهِ حَتَّى يَخْمُدَ فَقُلْتُ أَصْلَحَ اللَّهُ الْأَمِيرَ لَيْسَ عَلَى مَا تَأَوَّلْتَ قَالَ كَيْفَ هُوَ قُلْتُ إِنَّ عِيسَى ع يَنْزِلُ قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ إِلَى الدُّنْيَا فَلَا يَبْقَى أَهْلُ مِلَّةٍ يَهُودِيٌّ وَ لَا نَصْرَانِيٌ إِلَّا آمَنَ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ يُصَلِّي خَلْفَ الْمَهْدِيِّ قَالَ وَيْحَكَ أَنَّى لَكَ هَذَا وَ مِنْ أَيْنَ جِئْتَ بِهِ فَقُلْتُ حَدَّثَنِي بِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فَقَالَ جِئْتَ وَ اللَّهِ بِهَا مِنْ عَيْنٍ صَافِيَةٍ

نابودی بدعت های غلط نمودند امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز با بدعت های غلط قبل از ظهور مبارزه می کنند و همه را نابود می سازد.) و دوباره اسلام را به صورت یک اسلام جدید بر پا می سازد.

پس روش امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) همان روش رسول خدا(صلى الله عليه و آله) است که آن حضرت(صلى الله عليه و آله) سیزده سال در مکه برای هدایت مردم و ساختن انسان ها حتی به یارانش اجازه ی دفاع از خود را نمی داد برای روشن تر شدن بهتر در اینجا به یک درس تربیتی رسول خدا(صلى الله عليه و آله) در جنگ خیبر اشاره می کنیم.

شدّادها و فرعون ها و ... که نمی گذاشتند رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و پیامبران الهی موفق شوند. همان ها سر راه حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار می گیرند و می خواهند همان فتنه هایی که قبلاً برپاکرده بودند، دوباره ایجاد کنند. در اینجا امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باز ابتدا آن ها را نصیحت می کنند اگر هدایت شوند، حضرت آن ها را می بخشند؛ ولی اگر بخواهند مقاومت کنند و نگذارند برنامه های الهی ایشان پیاده شود، سر و کار آن ها با شمشیر حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. توجه کنید، حضرت برای هدایت خلق خدا آمده اند نه کشتن آن ها.

ثانیاً: حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای پیروزی و موفقیتش از نیروهای ماورای طبیعی و ملکوتی خود استفاده نمی کنند بلکه از نیروی طبیعی استفاده می نماید. همیشه نظر ایشان هدایت است، همان طور که لقبشان مهدی است.

ثالثاً: حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) برای پیشروی کارش از افراد مثل حضرت عیسی بن مریم(عليه السلام) استفاده می کند. مسیحی که به مرده می دمید و مرده زنده می شد، مسیحی که دست بر سر مریض های صعب العلاج می کشید و آن ها شفا پیدا می کردند و دست بر چشم نابینا می کشید آن ها شفا می یافتند. این عیسی بن مریم(عليه السلام) در خدمت حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

رابعاً: مقام والای رهبر انقلاب جهانی حضرت بقیة الله(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چه مقامی است که بسیار محیرالعقول است که این عیسی(عليه السلام) با این عظمت و یصلی عیسی(عليه السلام) خلف المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پشت سر این بزرگوار نماز می خواند و در تکبیرة الاحرام گفتن و قرأت و رکوع و سجود و قنوت از آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تبعیت می نماید. ایشان امام عیسی بن مریم(عليه السلام) می شوند. عیسی(عليه السلام) پیامبری است که قبل از پیامبر خاتم(صلى الله عليه و آله) آمده است و او مقامی والا دارد. اما آن حضرت به قائم آل محمد می فرمایند که شما اولی از من هستید.

خامساً: چون حضرت عیسی بن مریم(عليه السلام) پشت سر حضرت مهدی فاطمه(عليهما السلام) نماز می خواند پس مقام آن حضرت(عليه السلام) از همه ی انبیا(عليهم السلام) بالاتر است.

وَ عَن سالم الاَشَل قالَ: سَمعتُ اباجعفر محمدبن علی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یقولَ نَظَرَ موسی فی السِفرِ الاَوَل إلی ما یعطی قائم آل محمد(صلى الله عليه و آله) فقال موسی(عليه السلام): رَبِّ اجعلنی قائِم آل محمد(صلى الله عليه و آله) فَقیلَ لَه: إنَّ ذلک دین ذَریةِ اَحمدَ فَنَظَرَ فی السِّفر الثّانی، فَوَجَدَ فیه مِثل ذلِکَ فقال مِثلُ ذلکَ فَقیلَ لَهُ مُثلُ ذلِکَ ثُمَّ نَظَرَ فی السّفر الثالث فَرَای مِثلِهُ، فَقیلَ لَهُ مُثلُهُ.

امام محمدباقر(عليه السلام) فرمودند: حضرت موسی(عليه السلام) در سفر اول تورات نظر کرد و آنچه که به قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عطا می شود مشاهده کرد. پس گفت: پروردگارا مرا قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار بده به او گفته شد: همانا قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ذریه احمد است. سپس موسی در سفر دوم تورات نظر کرد و همان مقامی را که برای حضرت قائم آل محمد در سفر اول دیده بود مشاهده نمود. باز گفت پرورگارا مرا قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار بده. باز به او گفته شد: این مقام مخصوص قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندان حضرت احمد(صلى الله عليه و آله) است. پس نظر کرد در سفر سوم تورات باز همان مقامات را مشاهده کرد. بازاز خداوند خواست که او را قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار بدهد. ندا آمد: ای موسی(عليه السلام)، این مقام مخصوص فرزند حضرت احمد(صلى الله عليه و آله) است.

حال دقت کنید که حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دارای چه مقامی است که حضرت موسی(عليه السلام) از خداوند می خواهد به او این مقام عطا شود. این محیرالعقول است و عقل عقلا در برابر آن می ماند. حضرت موسی ای که دستش را بلند می کند، ید بیضا می شود و چون مشعلی درخشان می درخشد؛ عصای خود را می افکند اژدها می شود؛ با عصا به رود نیل می زند، رود را می شکافد، خداوند او را در قرآن کلیم الله خطاب می کند او از خدا می خواهد که قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشد و ندا می آید که ای موسی(عليه السلام) این لباس برای قامت حضرت اعلی حضرت قدر قدرت قوی شوکت کیهان مکنت بقیةالله الاعظم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دوخته شده است و تو را یارای پوشیدن آن نیست.

بار دیگر احادیث بالا را مطالعه کنید تا مقام حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مشخص شود. حضرت عیسی(عليه السلام)، روح الله پشت سر ایشان نماز می خواند و موسی(عليه السلام)، کلیم الله از خداوند می خواهد مقام ایشان را به او بدهد و هر دوی ایشان از بزرگ ترین پیامبران اولی العزم هستند. پس مقام حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از همه ی پیامبران به جز رسول خدا(صلى الله عليه و آله) حضرت محمد مصطفی(صلى الله عليه و آله) بالاتر است.

ص: 365

بعد أن أظهر دعوته و دلهم على نفسه ما قد قصّه الله عز و جل في كتابه فلمَّا كان وقت وفاة موسى ع كان له أوصياء حججا لله كذلك مستعلنين و مستخفين إلى وقت ظهور عيسى ع. فظهر عيسى ع في ولادته معلنا لدلائله مظهرا لشخصه شاهرا لبراهينه غير مخف لنفسه لأن زمانه كان زمان إمكان ظهور الحجة كذلك.

ثم كان له من بعده أوصياء حججا لله عز و جل كذلك مستعلنين و مستخفين إلى وقت ظهور نبينا ص فقال الله عز و جل له في الكتاب ما يُقالُ لَكَ إِلَّا ما قَدْ قِيلَ لِلرُّسُلِ مِنْ قَبْلِكَ (1) ثم قال عز و جل سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا(2) قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا فكان مما قيل له و لزم من سنته على إيجاب سنن من تقدمه من الرسل إقامة الأوصياء له كإقامة من تقدمه لأوصيائهم فأقام رسول الله ص أوصياء كذلك و أخبر بكون المهدي خاتم الأئمة ع و أنه يملأ الأرض قسطا و عدلا كما ملئت جورا و ظلما نقلت الأمة ذلك بأجمعها عنه و أن عيسى ع ينزل في وقت ظهوره فيصلي خلفه فحفظت ولادات الأوصياء و مقاماتهم في مقام بعد مقام إلى وقت ولادة صاحب زماننا ع المنتظر للقسط و العدل كما أوجبت الحكمة باستقامة التدبير غيبة من ذكرنا من الحجج المتقدمة بالوجود.

وَ ذَلِكَ أَنَّ الْمَعْرُوفَ الْمُتَسَالَمَ بَيْنَ الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ مِنْ أَهْلِ هَذِهِ الْمِلَّةِ أَنَّ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ وَالِدَ صَاحِبِ زَمَانِنَا ع قَدْ كَانَ وَكَّلَ بِهِ طَاغِيَةُ زَمَانِهِ إِلَى وَقْتِ وَفَاتِهِ فَلَمَّا تُوُفِّيَ ع وَكَّلَ بِحَاشِيَتِهِ وَ أَهْلِهِ وَ حُبِسَتْ جَوَارِيهِ وَ طُلِبَ مَوْلُودُهُ هَذَا أَشَدَّ الطَّلَبِ وَ كَانَ أَحَدَ الْمُتَوَلِّيَيْنِ عَلَيْهِ عَمُّهُ جَعْفَرٌ أَخُو الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ بِمَا ادَّعَاهُ لِنَفْسِهِ مِنَ الْإِمَامَةِ وَ رَجَا أَنْ يَتُمَّ لَهُ ذَلِكَ بِوُجُودِ ابْنِ أَخِيهِ صَاحِبِ الزَّمَانِ ع.

فجرت السنة في غيبته بما جرى من سنن غيبة من ذكرنا من الحجج المتقدمة و لزم من حكمة غيبته ع ما لزم من حكمة غيبتهم.

عبدالحمیدبن ابی الدیلم می گوید حضرت امام صادق(عليه السلام) فرمودند: ای عبدالحمید برای خداوند رسولانی است که آشکار هستند و رسولانی دارد که مخفی و غایب می باشند. هرگاه از خداوند به حق رسولان آشکار درخواستی کردی به حق رسولان پنهان و غایب نیز درخواست کن و تصدیق این مطلب در قرآن است که خداوند می فرمایند رسولانی که قصه ی آن ها را از پیش برای تو گفتیم و رسولانی که قصه ی آن ها را نگفته ایم و خداوند با موسی(عليه السلام) به طور خاصی سخن گفت. حجت های خداوند از هنگام مرگ آدم(عليه السلام) تا پیدایش ابراهیم(عليه السلام) چنین بودند.اوصیایی عیان و آشکار بوده اند و اوصیایی نهان و غایب و پنهان. چون ابراهیم(عليه السلام) به دنیا آمد برای آن که ظهور حجت در آن وقت امکان نداشت خداوند به

ص: 368

دنیا آمدن او را از دیده ی مردم نهان کرد (و ابراهیم(عليه السلام) از هنگام ولادت غایب بود) و در موقع تسلط ستمگران و ظالمان نمرود در پشت پرده ی غیبت بود و خود را با مقام نبوت ظاهر نمی کرد و سال های سال نمرود فرزندان معصوم مردم را به قتل می رساند که ابراهیم(عليه السلام) را بکشد (او می دانست ابراهیم(عليه السلام) به دنیا آمده است و سلطنت او را تهدید می کند.) تا این که سرانجام غیبت ابراهیم(عليه السلام) به پایان رسید و به امر الهی بر حضرت ابراهیم(عليه السلام) واجب گردید تا نبوت خود را اظهار نماید و آن حضرت(عليه السلام) مردم را به سوی خداوند دلالت می کرد و امر خود را ظاهر نمود و چون اراده ی خداوند بر این قرار گرفت تا حجت خود را بر مردم ثابت کند و دین خود را کامل نماید. از هنگام مرگ حضرت ابراهیم(عليه السلام) اوصیایی بودند که در روی زمین حجت های خداوند عزوجل به شمار می آیند و دنبال هم مقام وصایت را از یکدیگر ارث می برند و همچنان به صورت آشکار و نهان تا زمان حضرت موسی(عليه السلام) که نام او بلندآوازه شد و گفتند موسی(عليه السلام) به دنیا خواهد آمد. فرعون (بسیاری) از فرزندان بنی اسرائیل را بی رحمانه به قتل می رسانید تا حضرت موسی(عليه السلام) را به دست آورد. خداوند به دنیا آمدن حضرت موسی(عليه السلام) را پنهان ساخت و مادرش او را در دریا انداخت چنان که خداوند عزوجل در کتاب خود خبر داده است که خانواده ی فرعون او را از آب گرفتند. حضرت موسی(عليه السلام) در دامن فرعون بود و او را می پروراند ولی نمی شناخت (فکان موسی فی حجر فرعون یربیه و هؤلاء یعرفه) و باز هم در جستجوی او فرزندان معصوم مردم را می کشت تا این که حضرت موسی(عليه السلام) مأمور به دعوت خویش شد و خود را به مردم شناسانید. (ثم کان من امره بعد ان اظهره دعوته و دلهم علی نفسه) به صورتی که خداوند در کتابش داستان حضرت موسی(عليه السلام) را یاد کرده است و چون هنگام درگذشت حضرت موسی(عليه السلام) رسید، او هم اوصیایی داشت که حجت های خداوند بودند و همچنان در عیان بودند و درنهان تا زمان حضرت عیسی(عليه السلام). حضرت مسیح(عليه السلام) با دلایل روشن نبوت خود را آشکار کرد و تولد او معجزه ی نبوتش بود (و سخن گفتنش در گاهواره و اظهار نبوت کردن بزرگ ترین دلیل بود) و پس از آن حضرت(عليه السلام) نیز

ص: 369

اوصیایی نهان و آشکار بودند تا زمان رسول خدا(صلى الله عليه و آله) (ثمَّ من بعده له اوصیاء حججا لله عزوجل کذلک مستعلنین و مستخفین إلی وقت ظهور نبینا)

لذا خداوند در سوره سجده، آیه 43 می فرمایند ما یقال لک الا ما قد قبل للرسل من قبلک به تو گفته نمی شود مگر همان چیزی هایی که به پیامبران قبل از تو گفته شده است. باز خداوند می فرمایند سنة من قد ارسلنا قبلک من رسلنا سنت و روش کسانی که پیش از تو از رسولان خود فرستادیم رسول خدا(صلى الله عليه و آله) طبق دستور به روش پیامبران پیشین لازم بود اوصیای خویش را (به دستورات الهی) معین سازد (و امامان را یکی پس از دیگری معرفی کرد و فرمودند) حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پایان امامان(عليهم السلام) است. او زمین را پر از عدل و داد می کند همان طور که پر از ظلم و جور گردیده است. همه ی امت به اجماع خود این خبر را از آن حضرت(صلى الله عليه و آله) نقل نمودند و همه گفتند که عیسی(عليه السلام) پس از ظهورش فرود می آید و پشت سر آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نماز می خواند. ولادت اوصیای او و مقامات آن ها هریک پس از دیگری ضبط شده است تا هنگام ولادت حضرت صاحب الزمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که همه منتظر او بودند برای برپایی عدل و داد و چنان که حکمت های الهی در دوره های گذشته اقتضای غیبت حجت های متعددی می نمود او را هم در پرده ی غیبت نهان ساخت. برای آن که نزد خاص و عام ملت اسلام معروف و مسلم است که خلیفه ی ناحق و سرکش معاصر امام حسن عسکری(عليه السلام) ناظران و پاسدارانی بر آن حضرت(عليه السلام) گماشته بود تا موقع وفات او را به دقت تحت نظر داشته باشند (که به این وسیله حضرت مهدی را بیابد.) و چون وفات کرد تمام خاندان و خدمتکاران ایشان را بازداشت نمود و زیر نظر گرفت. کنیزان آن حضرت(عليه السلام) را زندانی کرد و به دنبال فرزندان نوزاد او جستجو و بازرسی دقیقی انجام داد یکی از بازجویان او همان جعفر(کذاب) برادر خود امام حسن عسکری(عليه السلام) بود که هوای امامت در سر داشت و به دست آوردن برادرزاده ی خود را وسیله ی مؤثر در رسیدن به امامت می دانست (که امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دستگیر شود و او به امامت به ناحق برسد) و تلاش بسیاری می کرد اما روش غیبت درباره ی آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مجری شد چنانچه در حجت های گذشته مجری گردید که ذکر آن ها را نمودیم.

2. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی در ذیل این آیه و در تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 587 و تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 434، حدیث 1 آمده است:

ص: 370

«الیوم یئس الذین کفروا من دینکم» قال ذلک لما نزلت ولایة امیرالمؤمنین(عليه السلام).

امروز کسانی که بر دین شما کفر ورزیدند مأیوس گردیدند حضرت(عليه السلام) فرمودند: این آیه در مورد ولایت حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) نازل شده است.

دقت بفرمایید، این آیه در محل غدیرخم و در معرفی امیرالمؤمنین علی(عليه السلام) به عنوان وصی و جانشین و خلیفه و امام بعد از پیامبر(صلى الله عليه و آله) نازل شده است. عده ای هرگز به اسلام ایمان نداشتند الذین کفروا من دینکم و برنامه ریزی کرده بودند که بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) با یک کودتا جانشین رسول خدا(صلى الله عليه و آله)، حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) را کنار زده و خود را به عنوان جانشین رسول خدا(صلى الله عليه و آله) معرفی کنند (که چنین هم کردند.) اما در روز غدیرخم که امیرالمؤمنین(عليه السلام) معرفی شد آنان مأیوس شدند و در روز غدیرخم به حضرت امیرالمؤمنین(عليه السلام) بخ بخ گفته اما در همان لحظات باز برنامه ریزی می کردند و سرانجام در سقیفه بنی ساعده برنامه های خود را عمل کردند و چه ظلم هایی که بر پیامبر(صلى الله عليه و آله) و جانشین او و دختر و نوادگان او روا داشتند و این ادامه دارد تا قیام قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که با ظهور او آیه الیوم یئس الذین کفروا من دینکم جامه ی عمل پوشیده و همه ی کفار مأیوس خواهند شد، لذا درباره ی این آیه و مصداقش چنین آمده است.

قال ذلک لما نزلت ولایة امیرالمؤمنین(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

این آیه درباره ی ولایت و امامت و زعامت حضرت امیرالمؤمنین علی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نازل شده است.و در جای دیگر آمده است:

یوم یقوم القائم یَئِسَ بَنواُمَیَّةَ فَهُم الذین کفروا یَئسوا من آل محمد(صلى الله عليه و آله)

زمانی که حضرت قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند دیگر مأیوس شدن همگانی کافران است.

نتیجه از آیه

1. وجود اقدس و نازنین و محبوب حضرت قائم آل محمد(عجل الله تعالی فرجه الشریف) پایان دهنده به همه ی یأس ها و ناامیدی ها و سرخوردگی های مسلمین است. اوست که وجودش مایه ی امید و برکت است. اوست که قلب را آرام می کند. اوست که همه ی ناامیدی ها را از بین می برد و اوست که همه ی دشمنان اهل بیت(عليهم السلام) را از کفرورزیدن مأیوس می کند.

ص: 371

2. در حال حاضر یعنی در غیبت کبری آن بزرگوار نیز هرکس تلاش کند به ایشان نزدیک تر شود وجود اقدس ایشان و اعتقاد به ایشان درخت امید را در دل ها می کارد و یأس و ناامیدی را از بین می برد. اعتقاد به ایشان در قلب و دل سرور و شادی ایجاد می کند و غم واندوه را از دل می زداید و زنگار قلب را نابود می سازد. زندگی کردن به اعتقاد به ایشان و با عطر دل آرای ایمان به ایشان به زندگی استحکام می بخشد. کسانی که به ایشان اعتقاد ندارند، زندگی واقعی ندارند. زندگی واقعی زندگی است اعتقاد به ایشان در دل باشد. اگر بود یأس دیگر در دل جایی ندارد.

3. یأس و ناامیدی آغاز همه ی بدبختی ها و بیماری های جسمی و روحی است و امید کلید همه ی خوشبختی ها است. این درسی است که قرآن کریم به ما می دهد. چه درس زیبایی است. وجود حضرت مهدی فاطمه امید است و پایان دهنده ی یأس و ناامیدی است.

به ماهاتما گاندی گفتند: چگونه شما پیروز شدید و هند را از چنگال انگلیسی ها نجات دادید؟ او گفت: من درسش را از قرآن و رسول خدا(صلى الله عليه و آله) گرفتم. آن حضرت(صلى الله عليه و آله) را از مکه بیرون کرند. ایشان به مدینه آمدند. در مدینه نیز منافقین او را آرام نمی گذاشتند حتی به آنجا رسیدند که گفتند می خواهیم آن حضرت(صلى الله عليه و آله) را از مدینه اخراج کنیم. در این زمان خداوند این چنین به آن حضرت(صلى الله عليه و آله) امید می دهد:بسم الله الرحمن الرحیم إذا جاء نصر الله و الفتح و رأیت النّاس یدخلون فی دین الله افواجاً

و چون هنگام فتح و پیروزی از طرف خداوند و به یاری او بیاید در آن روز خواهی دید که مردم فوج فوج داخل در دین خداوند می شوند.

گاندی گفت: آن حضرت(صلى الله عليه و آله) را از مکه اخراج کردند و در مدینه نیز ایشان را آرام نمی گذاشتند و می خواستند اخراج کنند اما خداوند به او وعده می دهد که مردم فوج فوج داخل دین می شوند و دینش جهانی خواهد شد.

ص: 372

قرآن کریم به مردم همیشه امید می دهد. آنجا که می فرماید: نصر من الله و فتح قریب(1) و یا در مورد انقلاب جهانی حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرماید: وَعَدَ اللهُ الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات...(2) و باز در مورد قیام آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرمایند: وَ لَقَد کَتَبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون(3) و هم چنین می فرماید: انَّ الارض لله یورثها من یشاء و العاقبة للمتقین(4)

ص: 373

آمده است: «يوم يقوم القائم يئس بنو امية» و در آن روز ديگر حكومت عدل الهى و واقعى اسلام با رهبريت آن حضرت برپا مى گردد و دشمنان ديگر مأيوس خواهند شد.

2. در تفسیر علی بن ابراهیم قمی، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1 صفحه 587، تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 434 حدیث 1 آمده است:

الیوم یئس الذین کفروا من دینکم قال ذلک لما نزلت ولایة امیرالمؤمنین.

ص: 375

فى حديث الاعمش عن الحسين بن على(عليه السلام) قال فاخبرنى يا رسول اللّه هل يكون بعدك نبى؟ فقال: لا أنا خاتم النبيين لكن يكون بعدى أئمة قوّامون بالقسط بعدد نُقباء بنى اسرائيل.

اعمش از حسين بن على نقل مى كند كه گفته شد به رسول خدا(صلى الله عليه و آله) كه آيا بعد از شما پيامبرى خواهد بود؟ حضرت فرمودند: خير، بعد از من نبى نمى آيد چون من خاتم النبيين هستم اما پس از من دوازده امام هستند كه هر كدام برپاكننده عدل و داد مى باشند و تعداد آن ها به تعداد نقباى بنى اسرائيل است.

3. در كتاب ينابيع المودة صفحه 258، آمده است: (ايشان در اين صفحه باب دهم كتاب المودة القربى على بن شهاب الهمدانى را مى آورد و در پنجمين حديث) چنین آورده است:

عن سليم بن قيس الهلالى عن سلمان الفارسى0 عنه قال دخلت على النبى(صلى الله عليه و آله) فاذا الحسين عليه السلام على فخذيه و هو يقبل عينيه و يقبل فاه و يقول انت سيدبن سيد و انت امام بن امام و انت حجه بن حجة و انت ابوحجج تسعة تاسعهم قائمهم.

سلمان فارسى مى گويد: وارد شدم بر رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و حسين(عليه السلام) روى زانوى آن حضرت نشسته بود و حضرت چشمان و دهان حسين(عليه السلام) را مى بوسيد و مى فرمود: تو آقايى و فرزند آقايى. تو امام و جانشين و فرزند امام و جانشين هستى. تو حجتى و فرزند حجت هستى. تو پدر حجج نه گانه هستى كه نهمين آن ها قائم بر ايشان است.

4. حافظ شيخ الاسلام ابراهيم الحموئى شافعى در كتاب فرائد السمطين مجلد 2 صفحه 313 حديث 564، مى گويد:

قال رسول اللّه: انا سيد المرسلين و على بن ابى طالب سيدالوصيين و ان اوصيائى بعدى اثنى عشر أولهم على بن ابى طالب و آخرهم القائم.

رسول خدا(صلى الله عليه و آله) فرمودند: من آقا و سيد و بزرگ انبياء مرسل هستم و على بن ابى طالب سيد و آقاى اوصيا است. همانا اوصيا و جانشينان من كه بعد از من مى آيند دوازده نفرند. اول آنان على بن ابى طالب و آخر آن ها قائم موعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

پس امامان و خلفاى بعد از رسول خدا(صلى الله عليه و آله) دوازده نفر هستند به تعداد نقباى بنى اسرائيل كه اولين آن هااميرالمؤمنين على(عليه السلام) و آخرين آن ها حضرت قائم آل محمّد حجه بن الحسن العسكرى(عليه السلام) است.

ص: 377

ای مردم آیا دوست دارید که به ریسمان محکم خداوند که هرگز گسستنی نیست چنگ بزنید. پس متمسک شوید و بچسبید به ولایت و امامت و زعامت علی بن ابی طالب(عليه السلام) را پس بدانید به تحقیق ولایت و رهبریت و امامت (و ولایت و رهبریت و امامت من است. اطاعت کردن از او اطاعت کردن از من می باشد.

ای مردم آیا دوست دارید سید حجت ها و دلیل پس از مرا بشناسید علی بن ابی طالب(عليه السلام) را که او حجت و دلیل و راه های پس از من است.

ای مردم هرکس اراده دوستی و ولایت خداوند و رسولش را دارد پس باید اقتدا کند به حضرت علی بن ابی طالب(عليه السلام) پس از من و اقتدا کند به امامان از ذریه ی من و بدانید این امامان خزینه ها و مخزن علم الهی هستند.

سپس جابر برخاست و گفت: یا رسول الله(صلى الله عليه و آله) بفرمایید تعداد این امامان چند نفر هستند؟ حضرت(صلى الله عليه و آله) فرمودند: ای جابر، خداوند تو را رحمت کند. سؤال کردی از من از اسلام با تمام و کاملش. عده ی ایشان به تعداد ماه ها(ی سال است) و آن در نزد خداوند دوازده ماه است. در نزد خداوند و در کتاب خداوند در روزی که خداوند آسمان ها و زمین را خلق کرد. (ایشان را امام و رهبر قرار داد) تعداد ایشان به تعداد دوازده چشمه ی بنی اسرائیل است که موسی عصای خود بلا به آن سنگ زد و دوازده چشمه جاری گردید و تعداد ایشان به تعداد نقبا و بزرگان بنی اسرائیل است که خداوند می فرمایند: وَ بَعَثنا مِنهُمُ اثنی عَشَرَ نَقیبا پس ای جابر امامان دوازده امام هستند. اول آن ها علی بن ابی طالب(عليه السلام) است و آخر آن ها حضرت قائم مهدی صلوات الله علیهم می باشد. (اولهم علی بن ابی طالب(عليه السلام) و آخرهم القائم المهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف))

ص: 379

قال السدى: يجتمع المهدى و عيسى بن مريم فيجى ء وقت الصلوة فيقول المهدى لعيسى: تقدم، فيقول عيسى: انت اولى بالصلوة فيصلى عيسى ورائه مأموماً.

سدى از پيامبر(صلى الله عليه و آله) نقل مى كند كه: مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و عيسى بن مريم(عليه السلام) در يك محل با يكديگر قرار خواهند گرفت و هنگامى كه وقت نماز مى شود حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حضرت عيسى عليهم السلام مى فرمايد: شما امام جماعت شويد. حضرت عيسى(عليه السلام) در جواب مى فرمايد: شما در اين باره بر من اولى هستيد بر آنكه امام جماعت شويد. سپس، حضرت مسيح(عليه السلام) پشت سر حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مى ايستد و به ايشان اقتدا مى كند و به صورت مأموم نماز مى خواند. این مسئله، خود اثبات می کند مقام حضرت مهدی از همه ی انبیا بدون استثنا به جز رسول خدا بالاتر است و آن حضرت از همه ی انبیا جز رسول خدا افضل است.

3. در كتاب منتخب كنزالعمال نوشته متقى هندى مجلد 6 صفحه 30 و كتاب البيان فى اخبار المهدى صاحب الزمان نوشته حافظ گنجى شافعى و كتاب المهدى نوشته حافظ ابونعيم، آمده است: قال رسول اللّه: منّا الذى يصلى عيسى من خلفه.

رسول خدا(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرمودند: از ماست (مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف))، كسى كه عيسى(عليه السلام) پشت سر او نماز مى خواند.

4. در کافی، مجلد 5، صفحه 352، حدیث 2، تفسیر نورالثقلین، مجلد 1، صفحه 601، تفسیر برهان، مجلد 1، صفحه 454، حدیث 2، المحجة، صفحه 63، ملاذ الاخیار، مجلد 12، باب 13، صفحه 336، حدیث 29 و ینابیع المودة، صفحه 237 آمده است:

محمّدبن يعقوب: عن على بن ابراهيم عن اسماعيل بن محمّد المكى عن على بن الحسن عن عمروبن عثمان عن الحسين بن خالد عن من ذكره عن ابى الربيع الشامى قال:

قال لى ابوعبد اللّه(عليه السلام): لا تشته من السودان احداً، فان كان فلابد فمن النوبة فانهم من الذين قال اللّه عزوجل «قالُوا إِنّا نَصارى أَخَذْنا مِيثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظّاً مِمّا ذُكِّرُوا بِهِ» [اما انهم ]سيذكرون ذلك الحظ و سيخرج مع القائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منا عصابة منهم و لا تنكحوا من الاكراد احداً فانهم جنس من الجن كشف عنهم الغطاء.

محمّدبن يعقوب از على بن ابراهيم از اسماعيل بن محمّد المكى از على بن الحسن از عمروبن عثمان از الحسين بن خالد از كسى كه او را ياد كرد از ابى الربيع الشامى روايت كرده كه

ص: 381

گفت: حضرت ابوعبداللّه امام صادق(عليه السلام) به من فرمود: از سودان كسى را خريدارى مكن وچنانچه ناگزير شدى از نوبه بگير كه ايشان از كسانى هستند كه خداى عزوجل فرموده «از كسانى كه گفتند ما نصرانى (و از امت مسيح بن مريم) هستيم، پيمان گرفتيم اما آن ها پيمان خود را فراموش كردند و بهره اى را كه ما به آن ها يادآورى كرده بوديم، فراموش نمودند.» و همانا ايشان آن نصيب و بهره را به ياد خواهند آورد و جمعى از ايشان با قائم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ما خروج خواهند كرد و از اكراد كسى را نكاح نكنيد كه گونه اى از جن هستند كه پرده از رويشان برداشته شده است.

ص: 382

هستی و بعد از تو حجیت به فرزندت (امام) حسن(عليه السلام) می رسد. پس امام حسین(عليه السلام) حجت می گردد تا حضرت صاحب الزمان یکی بعد از دیگری حجت خدا خواهند بود.

در تفسیر علی بن ابراهیم قمی صفحه و تفسیر برهان مجلد 1 صفحه 455 حدیث 2 به نقل از اصول کافی مجلد 8 صفحه 120 حدیث 93 آمده است:

محمد بن يعقوب: عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد بن خالد، عن الحسن بن محبوب، عن أبي حمزة ثابت بن دينار الثمالي و أبي منصور، عن أبي الربيع، قال: حججنا مع أبي جعفر(عليه السلام) في السنة التي حج فيها هشام بن عبد الملك، و كان معه نافع مولى عمر بن الخطاب، فنظر نافع إلى أبي جعفر(عليه السلام) في ركن البيت، و قد اجتمع عليه الناس، فقال نافع: يا أمير المؤمنين، من هذا الذي قد تداك عليه الناس؟ فقال: هذا نبي أهل الكوفة، هذا محمد بن علي. فقال: اشهد لآتينه فلأسألنه عن مسائل لا يجيبني فيها إلا نبي، أو ابن نبي، أو وصي نبي. قال: فاذهب إليه و سله لعلك تخجله. فجاء نافع حتى اتكأ على الناس، ثم أشرف على أبي جعفر(عليه السلام)، فقال: يا محمد بن علي، إني قرأت التوراة و الإنجيل و الزبور و الفرقان، و قد عرفت حلالها و حرامها، و قد جئت أسألك عن مسائل، لا يجيب فيها إلا نبي، أو وصي نبي، أو ابن نبي. قال: فرفع أبو جعفر(عليه السلام) رأسه، فقال: «سل عما بدا لك». فقال: أخبرني كم بين عيسى و محمد من سنة؟ فقال: «أخبرك بقولي، أو بقولك؟» قال: أخبرني بالقولين جميعا. قال: «أما في قولي فخمس مائة سنة، و أما في قولك فست مائة سنة».

کلینی با سند خودش از ابوربیع شامی روایت می کند که در آن سالی که هشام به حج رفت ما نیز خدمت امام محمد باقر به حج رفته بودیم. هشام ابن عبدالملک با غلامش نافع به حج آمده بود. امام باقر در کنار رکن ایستاده بود و عده ای زیاد دور او حلقه زده بودند. این سبب حسادت هشام بن عبدالملک و نافع شده بود. نافع به امام محمد باقر نگریست که در رکن کعبه بود. مردم در اطراف او جمع شده بودند. نافع رو به هشام کرد و گفت: ای امیرالمؤمنین، این شخصی که مردم در اطراف او جمع شده اند و از ازدحام فشار می آورند تا به او دست بیابند، می دانی کیست؟ هشام اظهار داشت: این پیامبر اهل کوفه است. او محمدبن علی الباقر است. نافع (برای خودشیرینی) گفت من نزد او می روم و پرسش هایی از او می کنم که کسی جز پیامبران و یا جانشینان پیامبران نمی توانند پاسخ دهند. هشامگفت: برو از او سؤال کن شاید او را شرمنده کنی. نافع پیش امام رفت و به مردم فشار آورد و با فشار خود را به امام رسانید و گفت: ای محمدبن علی من تورات و انجیل و زبور را

ص: 384

خوانده ام و حلال و حرام این کتاب ها را می دانم و آمده ام از شما سؤالاتی کنم که کسی جز پیامبران و جانشینان پیامبران یا فرزندان پیامبران نمی تواند به آن ها پاسخ دهند. راوی گوید: امام محمدباقر(عليه السلام) سرشان را بالا کردن و فرمودند: هرچه می خواهی سؤال کن. نافع گفت: به من خبر بده که از زمان حضرت عیسی تا زمان حضرت محمد چند سال بوده است؟ حضرت فرمودند: جواب تو را به عقیده ی خودم بگویم یا بر اساس عقیده و باورهای تو جوابت را بدهم؟ نافع گفت: هر دو عقیده را بگو. حضرت فرمودند: به عقیده ی من پانصد سال و به نظر تو ششصد سال می باشد.

در کتاب کمال الدین و تفسیر نورالثقلین مجلد 1 صفحه 603 حدیث 100 آمده است:

و باسناده الى مقاتل بن سليمان بن دواك رووا عن أبى عبد الله عليه السلام عن النبي2 حديثا طويلا و في آخره يقول عليه السلام و سلم: و أوصى عيسى الى شمعون بن حمون الصفا، و أوصى شمعون الى يحيى بن زكريا، و أوصى يحيى بن زكريا الى منذر، و أوصى منذر الى سليمة: و أوصى سليمة الى بردة، ثم قال رسول الله عليه السلام: و دفعها الى بردة و أنا أدفعها إليك يا على.

شیخ صدوق نقل می کند از حضرت جعفر و ایشان از پیامبر حدیث طویلی را و در آخر می فرمایند که حضرت مسیح، شمعون بن حمون صفا (را جانشین خود قرار داد و شمعون یحیی بن زکریا را وصی خود قرار داد و یحیی بن زکریا حضرت منذر را خلیفه و امام و وصی خود ساخت و منذر سلیمه را وصی خود قرار داد و سلیمه وصیت کرد که بردة جانشین او باشد. سپس رسول خدا فرمودند: این عهد را برده به من واگذار کرد و ای علی من آن را به تو واگذار می کنم.

ص: 385

1. در مختصر بصائرالدرجات، صفحه 28، الرجعة، صفحه 60، حدیث 39، تفسیر برهان، مجلد1، صفحه 455، حدیث 2 و بحارالانوار، مجلد 53، صفحه 45، باب 29، حدیث 18 آمده است:

عَنْ جَمَاعَةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ أَبِي عُثْمَانَ وَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ الدَّيْلَمِيِّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَعَلَكُمْ أَنْبِيَاءَ وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً-(1) فَقَالَ الْأَنْبِيَاءُ رَسُولُ اللَّهِ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ إِسْمَاعِيلُ وَ ذُرِّيَّتُهُ وَ الْمُلُوكُ الْأَئِمَّةُ ع قَالَ فَقُلْتُ وَ أَيَّ مُلْكٍ أُعْطِيتُمْ فَقَالَ مُلْكَ الْجَنَّةِ وَ مُلْكَ الْكَرَّة

حضرت صادق(عليه السلام) در مورد این قول خداوند که می فرمایند هنگامی که قرار داد (خداوند) در میان شما انبیاء را قرار داد در شما پادشاهان و سلاطین را فرموند: منظور از انبیا رسول الله (محمد مصطفی)(صلى الله عليه و آله) و حضرت ابراهیم (خلیل)(عليه السلام) و حضرت اسماعیل(عليه السلام) و ذریه و فرزندان آن ها هستند و منظور از ملوک و پادشاهان امامان می باشند از آن حضرت سؤال کردند منظور از این که خداوند می فرمایند من به شما پادشاهی و سلطنت اعطا نمودم. این پادشاهی در چیست؟ حضرت(عليه السلام) فرمودند: این سلطنت، سلطنت در رجعت و کرة است که سلطنت در عالم ملکوت است و سلطنت در رجعت زمانی است که رسول خدا(صلى الله عليه و آله) و ائمه طاهرین(عليهم السلام) یکی پس از دیگری به دنیا برمی گردند و سلطنت می کنند.