«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»

ص: 2

عرفان از حقیقت تا پندار

(1)

نگاهی به عقاید داوود صمدی آملی

سيد عبد الحميد حيدري

ص: 3

عرفان از حقیقت تا پندار (1)

نگاهی به عقاید داوود صمدی آملی

سید عبدالحمید حیدری

نوبت چاپ : دوم تابستان 1401

شمارگان : 1000

ایمیل : group_farasoo@yahoo.com

تلگرام : telegram.me/group_farasoo

ص: 4

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی ...33

حضرت آیت الله العظمی شیخ جعفر سبحانی ...33

حضرت آیت الله دوزدوزانی ...34

حضرت آیت الله سید محمد باقر شیرازی ...34

بخش دوم:

وحدت وجود از نگاه آقای صمدی آملی / 35

عینیت وجود زمین و آسمان با وجود حق تعالی ...40

انسان و وحدت با ذات خداوند ...44

جنت ذات خدا ...45

وجود حق متعال متن وجود جمادات و نباتات و حیوانات ...46

فیلسوف بودن انبیا و ائمه علیهم الاسلام ...49

انکار علت و معلول ...51

دفاع از سفسطه ...53

انکار قیامت ...54

قداست کافر و سگ ...58

بخش سوم:

نگاهی به دیگر سخنان صمدی آملی /61

اهانت به مراجع وفقها ...63

خداوند عین موجودات جهان ...66

دفاع جانانه از صوفیان ...68

نقد ...68

نفی عادت به خداوند و خوبی ها ...72

ذکرهای ساختگی و دستورالعمل های ذوقی ...73

انکار خلود فرعونیان و طاغوت ها ...75

نقد ...75

سخن پایانی ...77

فهرست منابع ...79

ص: 6

تسخیر دل ها با اهرم های عاطفی القای افکار باطل در فضای احساسی، مرید بازی و شخصیت پرستی و دور ساختن مؤمنان خوش باور از معارف ناب قرآن و عرفان حقیقی اهل بیت علیهم السلام از آثار زیان بار عرفان های دروغین در سراسر تاریخ اسلام بوده است.

سوگمندانه باید گفت که این خطوط انحرافی مدت ها است که به کیان حوزه های علمیه تشیع نزدیک شده و هر از چندی در لباس روحانیت چهره می نماید مرجعیت بیدار شیعه و عالمان آگاه و روشن بین حوزه های علمیه از عصر معصومان علیهم السلام تا کنون هماره زنگ خطر و هشدار را به صدا درآورده و جامعه را از سراب عرفانهای کاذب پرهیز داده اند؛ امروزه با گسترش وسایل ارتباطی و توان فضاسازی برای افکار انحرافی، ضرورت رویارویی دقیق و گسترده با این امواج بیماری زا بیش از پیش احساس می شود و سکوت در برابر نقطه های آغازین انحراف، سیل های بنیان برافکنی را به دنبال می آورد.

از این رو لازم است که با شناسایی و معرفی برخی کج راهه های فرهنگی نسل جوان و سایر حق پویان را از آثار سوء آن برکنار دارد .

در این مجموعه، نخستین اثر از این سلسله تقدیم می گردد و امیدواریم که اصحاب فرهنگ با ارائه پیشنهادات و انتقادات خود ما را در این مسیر یاری رسانند.

گروه مطالعاتی فراسو

قم - 1401

ص: 8

صوفيه جریان عرفان کاذبی است که دشمنان خاندان عصمت و

طهارت علیهم السلام پس از رحلت پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) برای بستن درهای معارف آن بزرگواران وارد حوزه اسلام کردند و با تمام توان در ترویج آن کوشیدند. امام صادق (علیه السلام) درباره ابو هاشم کوفی - اولین کسی که به صوفی مشهور شد - می فرماید :

«ابوهاشم كوفى جداً فاسد العقیده است، او کسی است که از روی بدعت مذهبی را اختراع کرد که به آن تصوف گفته می شود و آن را

قرارگاه عقیده خبیث خود ساخت». (1)

همچنین در حدیث دیگری می فرماید :

«صوفیان دشمنان ما هستند و هرکس به آنان میل کند از آنان است و با آنان محشور خواهد شد به زودی کسانی پیدا می شوند و ادعای محبت ما را می کنند و به آنان نیز تمایل نشان می دهند، خود را به آنان شبیه می کنند لقب آنان را برخود می گذارند و گفتارشان که ظهور در عقاید فاسد دارد را تأویل می کنند [ به گونه ای موجه جلوه می دهند] بدانید که هر کس به ایشان تمایل نشان دهد از ما نیست و ما از او بیزاریم و هر کس آنان را رد و انکار کند مانند کسی است که در حضور پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) با کفار جهاد کرده است». (2)

این حدیث نورانی پیش گویی امام صادق (علیه السلام) را از آینده نشان می دهد که گروهی به اسم شیعه یا عالمان شیعی تفکرات صوفیه را به جای توحید

ص: 10

اسلامی به خورد پیروان اهل بیت علیهم السلام می دهند و تفکرات باطل صوفیه را موجه می نمایند.

امام رضا (علیه السلام) می فرماید:

«من ذكر عنده الصوفية ولم ينكرهم بلسانه وقلبه فليس منا ومن أنكرهم فكأنما جاهد الكفّار بين يدى رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم)» (1).

هرکس نزد او از صوفیه سخن به میان آید و با زبان و دل ایشان را انکار نکند از ما نیست و هرکس صوفیه را انکار کند گویا در راه خدا و در حضور رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) با کفار جهاد کرده است».

همچنین در حدیث دیگری فرمودند :

«لا يقول بالتصوّف أحد إلا لخدعة أو ضلالة أو حماقة، (2)

کسی قائل به تصوف نمی شود مگر از روی خدعه و گمراهی و یا نادانی».

مرحوم شیخ مفید با اسناد صحیح از یکی از یاران امام هادی (علیه السلام) به نام محمد بن حسين ابى الخطاب روایت کرده است که در مسجد النبی در خدمت امام هادی (علیه السلام) بودیم که جمعی از اصحاب آن حضرت شرفیاب شدند. ناگاه جمعی از صوفیه داخل مسجد شدند و حلقه زدند و مشغول ذکر گردیدند. حضرت فرمودند:

«به این حیله گران اعتنا نکنید؛ زیرا جانشینان شیاطین و خراب

ص: 11

کننده قواعد دین هستند زهد ایشان برای راحتی بدن هایشان و تهجد و شب زنده داریشان برای صید عوام است. عمری را در گرسنگی به سر می برند تا عوام را مانند چهارپایان پالان کنند و بر پشت آنان زین بگذارند ذکر نمی گویند، مگر برای فریب مردم و خوراک خود را کم نمی کنند، مگر برای پر کردن قدح و ربودن دل احمقان. با مردم دم از دوستی خدا می زنند تا آنان را به چاه اندازند. اورادشان کف زدن و رقص و غنا و آوازه خوانی است و کسی به سوی آنان میل نمی کند و تابعشان نمی شود، مگر آنکه از سفیهان و احمقان باشد. هر کس در حال حیات و یا بعد از مرگ به زیارت یکی از آنان برود مانند آن است که به زیارت شیطان و بت پرستان رفته است و هر کس یاریشان کند، گویا یزید و معاویه و ابوسفیان را یاری کرده است».

یکی از اصحاب حضرت عرض کرد: «وإن كان معترفاً بحقوقكم» حتى

اگر آن شخص به حقوق شما اقرار داشته باشد؟! [ یعنی صوفی شیعی باشد] حضرت نگاه تندی به او کردند و فرمودند:

«دع ذا عنك من اعترف بحقوقنا لم يذهب في عقوقنا، أما تدرى أن أخسّ الطوائف الصوفية ؟ الصوفية كلّهم من مخالفينا وطريقتهم مغايرة لطريقتنا» (1).

این سخن را ترک کن مگر نمی دانی هرکس حق ما را بشناسد ، با امرما

ص: 12

مخالفت نمی کند؟ آیا نمی دانی همین هایی که سؤال کردی (صوفیه شیعی) پست ترین طوایف صوفیه اند؟ تمام صوفیه مخالف ما هستند و طریقت آنان باطل و برخلاف راه ماست».

این نوشتار کوتاه بر آن است که برخی از مباحث و نوشته های آقای

صمدی را نقد کند و از جوانان عزیزی که تحت تأثير القائات وی قرار گرفته اند بخواهد تا بدون پیش داوری و تعصب آن را مطالعه نمایند و با پیروی از دلیل و حجت شرعی آنچه را که راه مستقیم است انتخاب کنند و در مسیر رضایت الاهی گام بردارند.

ص: 13

ص: 14

ص: 16

جناب صمدی در جلسه ای با حضور مریدان خود طی سخنانی از یزید، شمر و عمر بن سعد دفاع و آنان را پیشگامان ورود به بهشت معرفی میکند. وی معتقد است که مردم باید تنگ نظری را در مرد این ملعونان رها کنند و شکرگزار و قدردان آنان باشند؛ زیرا آنان سبب به کمال رسیدن حضرت سيد الشهداء (علیه السلام) و شیعیان ایشان شده اند. از سخنان وی چنین فهمیده می شود که کشتن عزیز فاطمه (علیه السلام) لطفی از جانب آنان بوده است؛ زیرا اگر امام حسین (علیه السلام) کشته نمی شد چند روزی دیگر به زندگی خود ادامه می داد و هیچ اتفاقی نمی افتاد. قاتلان سيد الشهداء (علیه السلام) سبب وصول آن حضرت به فیض شهادت شده اند و به همین دلیل حق شمر و یزید است که بالا بیایند و پیشگامان ورود به بهشت باشند. او برائت جستن از این تبهکاران را ابتدایی می داند و بر این باور است که اگر با چشم عرفان به ایشان نظر کنیم می بینیم که آنان هم در این نظام احسن با دستگیری دیگران - با سرعت به سمت رشد و کمال خویش در حرکت اند.

ص: 17

این سخنان انحرافی دل هر شیعه، بلکه هر آزاده ای، را به درد می آورد. متن سخنرانی وی - بدون کوچکترین کم و زیاد - چنین است. (1)

قبل از اینکه ما برویم به بهشت می بینیم یزید و یارانش رفته اند. کل عالم دست به دست هم می دهیم این آقا (شمر) را دورش کنیم؛ اما سید الشهداء (علیه السلام) می گوید: نخیر بیا بگذار بیاید چرا دورش می کنید؟ این کمال برای خودشان است اما توچه داعی داری که جلوی کمال دیگران را ببندی؟ چرا تنگ نظر هستی؟ ولی [یعنی اولیاء خدا] نباید تنگ نظر باشد و مانع کمال شمر و یزید باشند. این ها [ یزید و شمر] که دین و ناموس خدا را نابود نکردند. این ها [یزید و شمر] می گویند اگر من نبودم شما عزاداری نمی کردید [ و به ثواب و مقامات نمی رسیدید]. الآن ما چقدر باید متشکر شمر و عمر سعد باشیم.

اگر شمر آن روز آقا را رها می کرد [و امام حسین (علیه السلام) را نمیکشت] چه فرقی می کرد؟ چهار روزی عمرشان اضافه تر میشد تنها چیزی که بود ده میلیون جمعیت جمع می شدیم که بله آقای ما الحمد لله از مرگ درآمد و سن 63 سالشان شد 73 سال؛ نتیجه چه می شد؟ حالا امام حسین (علیه السلام) چند سال بیشتر عمر می کرد جناب نوح نهصد سال زحمت کشید هفتاد نفر و امام حسین 72 نفر؛ ولی شمر [با کشتن امام حسین (علیه السلام)] این همه جذب کرد. حالا می بینید حق شمر هم هست این همه بالا بیاید چیزهایی در استعدادهایی هست که معلومه چیزهایی دارند.

ص: 18

اما برخی دیگر از مطالب صمدی آملی - که فایل صوتی آن وجود دارد - را نیز بخوانیم:

ما هم می توانیم پیغمبر و امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا بشویم.

امام حسین و یزید و موسی و فرعون در آخر یکی اند.

اگر موسی تنزل پیدا کند می بیند که با فرعون جنگ دارد. وقتی که همین موسی بالا می رود می بیند اصلا فرعونی نبود اصلاً معاویه ای نمی بینیم حسینی نمی بینیم جز یک ذات حقیقت غیرمتناهی وجود چیز دیگری من شهود ندارم. لذا مشاهده می کنیم موسی هم دارد می آید اتفاقاً پشت سرش فرعون هم دارد می آید وارد بهشت بشود.

می تواند با آن خود و پیروان خویش را به فیوضات و برکات الهی برساند.

سيد الشهداء (علیه السلام) با نثار خون خویش برکاتی را تا روز قیامت برای جامعه به بار آورد؛ اما برکات وجود امام در بین مردم بدون شک هزاران هزار برابر بیشتر از مرگ و شهادت است. اگر یزید خلافت الاهی را غصب نمی کرد و این منصب الاهی در جایگاه خود قرار می گرفت ، آنچه از برکات حجت خدا بر مردمان می رسید بسیار بیشتر بود یزیدیان با غصب خلافت و کشتن حجت خدا مردم را از برکات بی نهایت وجود ایشان محروم ساختند.

نکته دیگر وعده الاهی مجازات کافران و جنایتکاران است. اگر سردمداران کفر و ضلالت، مانند فرعون ابن ملجم یزید و شمر، جایگاهشان بهشت باشد آیا میتوان گفت که جهنم یارانی خواهد داشت؟ آیا این سخن جز تمسخر دین و آیات الاهی است؟ این سخن به انکار وعیدهای خداوند منتهی می شود؛ زیرا وعده قطعی خداوند خلود کافران در عذاب دردناک جهنم است چگونه کسانی که مؤمنان و امام زمان خود را به عمد به شهادت رساندند؛ بهشت می روند؟ این سخن تکذیب کلام خداست که فرمود: «وَمَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيها وَغَضِبَ اللهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ, وَأَعَدَّ لَهُ, عَذَابًا عَظِيمًا » (1) ؛ و هر کس مؤمنی را به عمد ،بکشد جزایش جهنم است که جاودانه در آن باشد و خدا بر او غضب آرد و لعنتش کند و عذابی بزرگ برایش آماده دارد. آیا امام حسین (علیه السلام) مؤمن نبوده است؟

آقای صمدی می گوید: «اگر امام حسین (علیه السلام) زنده می ماند چه اتفاقی

ص: 20

می افتاد؟». پاسخ این است که اگر مردم تقوای الاهی را پیشه می کردند و از فرمان خداوند متعال و رسولش (صلی الله علیه وآله وسلم) پیروی می نمودند و خلافت به کسانی می رسید که خدا و رسولش نصب کردند، برکات بی انتهای آسمان و زمین شامل انسان می شد. قرآن کریم می فرماید:

«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرْى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتِ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ» (1).

«اگر مردم قریه ها ایمان آورده پرهیزکاری کرده بودند، برکت هایی از

آسمان و زمین به روی ایشان می گشودیم».

گویا آقای صمدی آملی فراموش کرده است که وجود امام و هدایت گری او چه آثار و برکاتی برای انسان ها دارد. عزاداری بر امام حسین (علیه السلام) و سایر ستم دیدگان از اهل البیت علیهم السلام نیز نشانه ظلمی است که ظالمانی، مانند يزيد لعين و شمر پلید بر آن بزرگواران روا داشته اند.

است؛ اما کثرت موجودات و تفاوت بین اشیا ظاهری و خیالی است نه

حقیقی؛ زیرا حقیقت همان وجود واحد ذات الاهى است. روشن است که با این عقیده شمر و یزید و فرعون و امام حسین (علیه السلام) و تمام موجودات، همان حقیقت واحدی هستند که در عالم ظهور و بروز نموده است.

اینان همچنین معتقدند که وجود خیر محض است و نقطه مقابل خیر

یعنی شر امری عدمی است پس شری در عالم وجود ندارد. به این جهت است که آقای صمدی معتقد است که امام حسین (علیه السلام) ویزید و معاویه در آخر یکی هستند؛ اصلاً معاویه ای نیست حسینی نیست، یزیدی نیست و جز یک ذات نامتناهی حقیقت دیگری وجود ندارد.

این عقاید از چند جهت باطل است :

1. آموزه وحدت وجود با وجدان بشری ناسازگار است. انسان وقتی به خود می نگرد، سراپای وجودش را عجز و فقر و جهل می یابد و خود را موجودی غیر از خدا و مخلوق و نیازمند به او می بیند.

2. نظريه وحدت وجود مخالف حکم صريح عقل است؛ زیرا اولاً عقل، انسان و سایر موجودات عالم را مصنوع و مخلوق خداوند متعال می داند، نه عین وجود او و ثانیاً هیچ یک از ادله صوفیان برای یکی دانستن خالق و مخلوق قابل دفاع و پذیرش عقل نیست. هر چه تاکنون از طرف مدعیان این عقیده مطرح شده مثال هایی بیش نیست که هیچ کدام ارزش برهانی ندارد .

3. این عقاید با قرآن و روایات منافات دارند آیات و روایات به صراحت

ص: 22

گواهی می دهند که خداوند متعال خالق و هستی بخش است. خداوند انسان ها را به گونه ای مخاطب قرار می دهد که غیریت آنان به خودش کاملاً آشکار باشد:

«يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ الَّذِي خَلَقَكَ فَسَونَكَ فَعَدَلَكَ .

في أي صُورَةٍ ما شاءَ رَكَّبَكَ». (1)

«ای انسان چه چیزی تو را به پروردگار کریمت مغرور کرده است؟ پروردگاری که تو را آفریده پرداخته تناسب داده و به هر صورتی که خواسته ترکیب کرده است».

براساس این آیه شریفه و آیات فراوان دیگر انسان مخلوق خداوند است و خداوند به او تا آن حد قدرت و آزادی عمل داده است که در برابر خالق خود نیز می ایستد. این ایستادگی در برابر خداوند و نافرمانی او روشن ترین دلیل بر غیریت او با خدا است .

از دیدگاه روایات نیز خدا و مخلوقات مباین هم هستند. امام رضا (علیه السلام) فرمود :

«فَكُلُّ مَا فِي الْخَلْقِ لَا يُوجَدُ فِي خَالِقِهِ وَكُلُّ مَا يُمْكِنُ فِيهِ يَمْتَنِعُ مِنْ

صانعه». (2)

هر چه در مخلوق است در خالق آن نیست و هر چه امکان دارد که در

مخلوق باشد ممتنع است که در آفریننده آن باشد.

بنابراین نه تنها نواقص و حدود و فقر و نیازمندی در خداوند راه ندارد

ص: 23

بلکه خداوند از همه کمالات موجود یا کمالاتی که میتوان به یک مخلوق نسبت داد که در طی مراحل تکامل خود به آن ها می رسد نیز منزه است .

ضمن این که این گونه افراد اصولاً مقام امامت و ولایت را درک نکرده اند و لذا این سخنان باطل را می گویند.

شرکت کنند. وظیفه مؤمنین ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر با وجود شرایط و رعایت مراتب آن است.

دفتر آیت الله العظمی اردبیلی

1394/4/11

تبری است من جمله در تعریف بهشتیان به من نسبت داده اند. از این روی صريحاً اعلام میکنم این گونه نسبت ها به حقیر ربطی نداشته و ندارد. (1)

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

جمادی الثانی 1433 مطابق با 91/2/22

حسن حسن زاده آملی

نوشته آقای حسن زاده آملی شامل چند نکته حائز اهمیت است:

1. ایشان از شاگرد خود با تعبیر برخی از کسانی که یاد کرده و مدال

محقق یا اندیشمند به وی نداده است.

2. وی را کسی دانسته که برداشت های ناصحیح داشته و خلط مبحث می نموده است.

3. جمله «به من نسبت داده اند» نشان می دهد که آقای صمدی آملی اشتباه ها و انحراف های خود را به دروغ به استادش منتسب می کرده که از تقوا به دور است.

یادآوری این نکته ضروری است که وقتی سخنان آقای صمدی در تجلیل از شمر و یزید در جامعه منتشر شد و مراجع و علما مواضع خویش را در برابر وی اعلام نمودند آقای صمدی هیچ گونه ابراز پشیمانی نکرد؛ اما وقتی آقای حسن زاده آملی ابراز برائت نمودند وی بلافاصله بیانیه ای منشتر کرد که در آن، هم به ظاهر ابراز پشیمانی نموده و هم مخالفان خود را به عدم

ص: 28

فهم سخنانش متهم کرده است. متن بیانه آقای صمدی چنین است:

اخیراً موضوعاتی مطرح شده مبنی بر اینکه این جانب حدوداً پانزده

سال قبل در جلسه ای درسی و علمی و در قالب مثال ، از اسامی افراد کثیف استفاده کردم که سبب برداشت های ناصحیح گردیده است. این جانب اعلام می دارم بر اساس نصوص قرآنی و روایی جهنمی بودن و خلود آنها در قعر جهنم امری محرز و مسلّم است که شک بردار نیست.

واصل تولّی به ولایت بلا فصل امیرالمؤمنین (علیه السلام) و اولاد طاهرینشان تا حضرت بقية الله الأعظم ، مهدى فاطمه عجل الله تعالى فرجه الشريف و تبری جستن از دشمنان و غاصبان حقوق حقه الهیه آنان به نص قرآن کریم و روایات، یعنی اصل اصیل و پایدار تولی و تبری ، اصل مسلّم ما شیعیان خالص امامیه اثنا عشره است که موجب تعالی روح انسانی و موهبت الهی است که شیعه اهل بیت علیهم السلام بدان مفتخر است.

میزان ما براساس حدیث شریف و متواتر از جناب رسول الله الأعظم (صلی الله علیه وآله وسلم) همان ثقلین کتاب الله و عترت اهل بیت علیهم السلام است و تا قیام قیامت هم خواهد بود.

الحمد لله الذي جعلنا من المتمسكين بولايتهم ومحبتهم اجمعين (1).

والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته

داوود صمدی آملی

22 جمادی الثانی 1433ق

مطابق با 1391/2/24ش

ص: 29

آقای صمدی برای در امان ماندن از فتاوای مراجع برای مجازات شدید و نیز حفظ موقعیت اجتماعی خویش مجبور شد بیانیه ای صادر کند و در ظاهر از سخنان پیشین خود برائت جوید؛ اما در این بیانیه نکاتی تأمل انگیز است .

1. با توجه به اعتراض مراجع عظام و علمای ارجمند به بیانات ایشان، انتظار میرفت وی این واکنش را خیلی زودتر از صدور بیانیه آقای حسن زاده آملی نشان میداد

2. بر افراد تیزبین و نکته سنج مخفی نیست که این بیانیه در نفی اظهارات پیشین غلط و انحرافی صراحت ندارد بلکه با بیانی مبهم از اشخاص کثیف جهنمی سخن گفته است. اگر ایشان به راستی از سخنان گذشته خود پشیمان بود جا داشت با تصریح به این اسامی کثیف یزید، شمر و عمر بن سعد را خالد در جهنم معرفی کند.

3. وی در یکی از مباحث خود که فایل صوتی آن وجود دارد (1) - فقط چهار نفری که در زیارت عاشورا لعن شده اند را خالد در جهنم می داند. آیا منظور وی از اسامی کثیف همان چهار نفرند؟ اگر مقصودش این باشد بنابراین وی هنوز به گفتار قبلی خویش که شمر و یزید و عمر سعد بهشتی اند معتقد است!! (زیرا آن چهار نفر غیر از شمر و یزید و عمر سعد هستند) و اگر منظورش این نبوده چرا مبهم سخن گفته است؟

4. ایشان در همان سخنرانی می گوید: «اگر دیگران بفهمند ما را بیچاره می کنند» و به نظر می رسد به ناچار، برای آنکه بیچاره نشود این توبه نامه را نوشته است.

ص: 30

5. از آقای صمدی آملی باید پرسید چرا مخالفان سخنانش را به

برداشت سوء متهم می کند؟ مگر در سخنان خویش نگفته بود که یزید شمر و عمر سعد بهشتی هستند و ما باید قدردان آنان باشیم؟ اگر مراد ایشان از اشخاص کثیف جهنمی در بیانیه همین سه نفر هستند یا خود وی دچار سوء برداشت از سخن خویش شده یا تناقض گویی می کند و یا اصلاً نمی داند که چه می گوید؟

6. طبق دیدگاه آقای صمدی همه چیز مظهر ذات خداوند است و تمام موجودات در آخر کار یکی هستند. در این صورت دیگر اشخاص را کثیف خواندن چه وجهی دارد؟ با پذیرش نظریه وحدت وجود دیگر کثیفی باقی نمی ماند و همه چیز پاک و مطهر و مقدس است؛ چنانچه معتقد است که نباید بدون وضو به کافر دست زد. (1)

7. اگر میزان ایشان به گفته خودشان، حدیث متواتر ثقلین است؛ آیا سخنان وی براساس ثقلین، یعنی قرآن و عترت است؟ اگر چنین است چرا فقها شرکت در مجالس وی را حرام و ممنوع اعلام نموده اند؟ راه آقای صمدی از قرآن و عترت جدا است یا راه فقهای عظام و مراجع تقلید ؟

متن استفتاء چنین است:

«مدتی است که در برخی از شهرها فرزندان ما در جلساتی شرکت می کنند که مبانی درس های آن جلسات مطالبی است که در ذیل می آید. لطفاً بیان فرمایید که شرکت در این جلسات جایز است یا خیر؟

وجود حق متعال متن وجود جمادات و نبادات و حیوانات و انسان ها

است، یعنی ما دو وجود نداریم بلکه هر چه هست یک وجود است که در قوالب و اندازه های گوناگون ظهور کرده است، نه اینکه وجود

زمین غیر از وجود آسمان و وجود آسمان غیر از وجود حق متعال بوده

باشد» (1).

و چنین فردی نادر است والله العالم.

28 ذي القعدة الحرام 1430

ص: 36

ادعاهای آقای صمدی درباره قاتلان سيد الشهداء (علیه السلام) و امثال آن بر

مبنای عقیده به وحدت وجود و موجود است؛ به این معنا که همه چیز خدا است. این باور هیچ سابقه ای در معارف اسلامی ندارد، بلکه فیلسوفان بی دین آن را از حوزه یونان و هند باستان وارد جامعه اسلامی کردند و صوفیان رنگ لعاب اسلامی و قرآن به آن زدند. (1)

تمام ادیان الهی خداوند را مغایر و مباین اشیا معرفی نموده اند؛ اما در دیدگاه وحدت وجود و موجود هیچ تباینی بین خالق و مخلوق نیست. نظر به اهمیت این بحث، ابتدا تعریفی ساده از وحدت وجود و موجود ارائه می شود و سپس بخشی از سخنان آقای صمدی مورد نقد قرار می گیرد .

عرفای صوفی معتقدند که وجود و موجود یکی بیش نیست و آن خدا

است پس ماسوی الله تعالی نصیبی از حقیقت وجود ندارند بلکه مظاهر آن موجود واحد هستند. بنابراین تمام کثرات از جمله زمین آسمان ستاره

ص: 37

حیوان گیاه انسان و ملائکه چیزی جز ظهور و تجلی ذات آن موجود، یعنی خدا نیستند. این ذات خدا است که به صورت های گوناگون، مثل زمین کوه ستاره انسان و دریا درآمده است ظاهر بینان پدیده ها را جدا از ذات خدا و مباین با او می انگارند در صورتی که حقیقت بینان وجود را منحصر در ذات اقدس خداوند می دانند .

عارفان برای تبیین مقصود خویش به مثال هایی مانند موج و دریا پناه می برند و می گویند همان گونه که دریا موج دارد و موج عین دریا است، ما و تمام موجودات تجلّی و شئون خداوند هستیم با نگاه استقلالی، موج، موج است و دریا دریا است؛ اما در نگاه حقیقی موج چیزی جز دریا نیست. پدیده ها نیز با نگاه ،استقلالی غیر از خدا و کثیرند؛ اما با چشم حقیقت بین عین ذات خدا هستند بنابراین پدیده ها جدا از خدا و مباین با او نیستند بلکه طوری از اطوار و جلوه ای از جلوات خدا هستند.

بنابر وحدت وجود اشیا چیزی جز ظهور خداوند در قالب های گوناگون

نیستند و ذات خداوند که مطلق و وجود صرف است، با تعین و شخصیت پذیری از حالت اطلاق خارج شده و به صورت اشیا جلوه کرده است. (1) همه اشیا بهره ای از آن وجود واحد دارند و وجود زمین آسمان و همه جهانیان، عين وجود حق متعال است و انسان هر چیزی را عبادت کند در حقیقت خدا را عبادت کرده است. (2)

ص: 38

بنابر وحدت وجود عالم مظهر ذات خداوند زیبا است؛ و شرو بدی در

جهان یافت نمی شود بنابراین کسانی چون نمرود، فرعون، ابوجهل، یزید شمر و ابن ملجم و مانند آنان خیر و زیبا و تجلّی ذات خداوند هستند. به همین جهت است که پیروان وحدت شخصی وجود، همچون آقای صمدی آملی لعن کردن چنین افرادی را برنمی تابند و سرانجام آنان را بهشت برین می پندارند شبستری در این باره صراحت بیشتری دارد :

جهان چون خط و خال و چشم و ابروست *** که هر چیزی به جای خویش نیکوست

اگر نیک و بدی دیدن مزن دم *** که هم ابلیس می باید هم آدم (1)

با این نگاه شیطان نیز موجودی زیبا و دلبر قلمداد می شود و از این رو

تقدیس و تجلیل فراوانی از شیطان در متون عرفانی مشاهده می کنیم. (2) آقای صمدی که ذهن و روان خویش را در چنین عقایدی رشد داده است در همین زمینه سخنانی دارد که برخی از آن ها مطرح و نقد می شود:

ص: 39

توجه است:

الف) برای این حدیث هیچ سندی وجود ندارد و فقط بدون ذکر سند در کتاب های برخی از صوفیان آمده است. اگر این حدیث سند معتبری داشت. قطعاً آقای صمدی آن را بیان می کرد. مرحوم علامه آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی (رضوان الله علیه) در شرح احقاق الحق به این حدیث اشاره کرده و آنرا از منکرات و اباطیل منسوب به اهل بیت علیهم السلام دانسته که صوفیه در کتب خود ذکر نموده اند . (1)

ب) مطلب فوق با صراحت آیات قرآنی مخالفت آشکار دارد. در آیات

متعددی تصریح شده است که خداوند شبیه ندارد، واحد واحد است و همه موجودات مخلوق و فقیر درگاه او هستند. برای ذات اقدس الاهى مثل و مانندی نیست و مقام کبریایی مختص او است. ده ها آیه دیگر وجود دارد که مضمون حدیث فوق را باطل می کند .

ج) صدها روایت مستند و معتبر که بیان کننده تباين خداوند متعال با موجودات است نیز روایت جعلی فوق را ابطال می کنند. روایات پرشماری در توحید شیخ صدوق، اصول كافى و بحارالأنوار نقل شده است که بر عدم سنخیت و مشابهت مخلوقات با خداوند سبحان شهادت می دهند تا چه رسد به عینیت با او علاوه بر روایتی که در سطور پیشین از امام رضا (علیه السلام) این در این باره نقل شد میتوان به روایات ذیل اشاره کرد :

«إِنَّ اللَّهَ خِلْوَمِنْ خَلْقِهِ وَ خَلْقَهُ خِلْوَمِنْهُ وَكُلُّ مَا وَقَعَ عَلَيْهِ اسْمُ شَيْءٍ مَا

ص: 41

خَلَا اللَّهَ فَهُوَ مَخْلُوقٌ وَاللهُ خَالِقُ كُلّ شَيْءٍ تَبَارَكَ الَّذِي لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٍ وَهُوَ السَّميعُ البصير» (1).

خداوند از خَلقش خالی است و خلق او از خدا خالی هستند. هر چه که

نام چیز بر او نهاده شده به جز خدای متعال مخلوق است و خدا خالق

هر چیزی است. مبارک است خدایی که چیزی شبیه او نیست و او شنوا و بینا است.

«بَائِنٌ مِنْ خَلْقِهِ». (2)

خداوند با مخلوقاتش مباین است.

وَكُنْهُهُ تَفْرِيقٌ بَيْنَهُ وَبَيْنَ خَلْقِهِ وَ غَيُورُهُ تَحْدِيدٌ لِمَا سِوَاهِ». (3)

كُنه او، تفاوت او با مخلوقاتش است و این غیریت او را حد نمی زند،

بلکه دیگر اشیا حد می خورند.

«لَا خَلْقَهُ فِيهِ وَلَا هُوَفِي خَلْقِه» (4)

مخلوقاتش در او نیستند [ یعنی مخلوقاتش خصوصیات او را ندارند]

و او در مخلوقاتش نیست .

«لأَنه لا يَلِيقُ بِالَّذِي هُوَ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مُبَايِناً لِكُلِّ شَيْءٍ

مُتَعَالِياً عَنْ كُلِّ شَيْءٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى» (5).

ص: 42

خالق موجودات را سزاوار نیست مگر اینکه مباین با اشیا و والاتر از آن ها باشد؛ خداوند منزه و متعالی است .

«فَإِذَا كَانَ الْخَالِقُ فِى صُورَةِ الْمَخْلُوقِ فَبِمَا يُسْتَدَلُ عَلَى أَنَّ أَحَدَهُمَا خَالِقُ صَاحِبِه». (1)

اگر خالق به شکل مخلوق باشد [ یعنی اگر پدیده ها ظهورات الاهی باشند همچنان که وحدت وجودی ها قائل اند] چگونه مشخص می شود که کدام یک خدا و خالق دیگری است.

« مَنْ شَبَّهَ اللَّهَ بِخَلْقِهِ فَهُوَ مُشْرِكٌ إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى لَا يُشْبِهُ شَيْئاً وَ لَا يُشْبِهُهُ شَيْءٌ وَكُلُّ مَا وَقَعَ فِي الْوَهْمِ فَهُوَ بِخِلَافِه». (2)

هرکس خداوند را مانند مخلوقاتش بداند مشرک است. خداوند

شبیه و مانند هیچ چیز نیست و هیچ چیز شبیه او نیست. او غیر از هر چیزی است که در تصور و اندیشه درآید.

«مَعَ كُلِّ شَيْءٍ لَا بِمُقَارَنَةٍ وَ غَيْرُ كُلِّ شَيْءٍ لَا بِمُزَايَلَةٍ » (3)

خداوند با همه چیز است، نه آنگونه که کنار آنها قرار گرفته باشد و مباین و مغایر با همه اشیا است نه آنگونه که از اشیا دور باشد (یعنی خداوند کاملاً ،مباین مغایر و جدا از اشیا است؛ اما سیطره تام بر اشیا دارد و هیچ موجودی از سیطره تام وجودی خداوند و علم او بیرون نیست).

ص: 43

براساس این روایات روشن میشود که تباین خداوند و مخلوقات از

محکمات روایی شیعه است و هیچ تأویل و توجیهی را نمی پذیرد.

می شود؛ زیرا هیچ سنخیتی بین انسان و خدا نیست تا آدمی بتواند به

خدا بپیوندد یا خدا بشود .

شناخت او توحید او و توحید او تمایز و جدا دانستن او از مخلوقاتش

است. حکم جدا بودن مباینت در صفات است نه کناره گیری از خلقش. او پروردگاری آفریننده است پرورش یافته و مخلوق نیست و غیر از هر چیزی است که تصور شود.

اعتقاد به عینیت حق و خلق نیز در تضادی آشکار با این حدیث صحیح است :

«إنَّ اللهَ خِلْوَمِنْ خَلْقِهِ وَخَلَقَهُ خِلْوَمِنْهُ وَكُلُّ مَا وَقَعَ عَلَيْهِ اسْمُ شَيْءٍ فَهُوَ مَخْلُوقٌ مَا خَلَا الله». (1)

خداوند از خلقش خالی است و خلق او از خدا خالی هستند. هر چه که نام «چیز» بر او نهاده شده به جز خدای متعال مخلوق است.

با وجود این روایات صریح که آشکارا عینیت و حتی سنخیت میان خالق و مخلوق را نفی می کنند چگونه می توان از عینیت وجود حق متعال با وجود جمادات و نباتات سخن راند و مخلوقات را قوالب و اندازه های وجود حق تعالی دانست؟ هر چند از این نکته نیز نباید غافل ماند که خداوند متعال در عین مباینت با اشیا و مخلوقاتش بر آنها سیطره تام دارد واحاطه علمی او بر همه چیز محفوظ است. روشن است که این سخن با آنچه اهل تصوف درباره خدا می پندارند تفاوتی آشکار دارد. علاوه بر این، مفاسد فراوانی بر عقیده قائلان به وحدت خالق و مخلوق مترتب است که به برخی از آن ها اشاره می شود:

الف) نفى خالقیت از خداوند متعال: وقتی جهان هستی خود خدا باشد که

ص: 47

هر دم به شکلی جلوه و ظهور دارد دیگر معنای خالق، مبدع، باری و امثال آن که در سراسر قرآن به کار رفته است - از اساس بی معنا خواهد بود.

ب) نفی تکلیف: اگر غیر از خدا در عالم نباشد، تکلیف داشتن انسان در این عالم چه توجیهی دارد؟ آیا مکلف کردن انسان در این دنیا معنا دارد؟ آیا خداوند خودش را به کارهایی چون ،نماز، روزه و سایر عبادات

مکلف می کند؟

ج) نفی اختیار از انسان اگر انسان نیز جلوه ای از ذات خدا باشد در انجام گناه از خود اختیاری ندارد؛ زیرا بنده ای وجود ندارد که مجبور باشد یا مختار و این مسئله از اساس بی معنا است

د) انتساب ظلم به خداوند با پذیرش وحدت وجود هر فعلی که در

جهان رخ دهد فعل خدا خواهد بود؛ در نتیجه افعال قبیح، همچون گناهان فعل خداوند است نه انسان حال آیا پذیرفتنی است که او انسان را به جرم همین گناه عقوبت کند و او را برای فعلی که مرتکب نشده به دوزخ ببرد؟ آیا اصلاً انسانی وجود دارد که خداوند او را عذاب کند؟ به نظر می رسد چاره ای جز این نیست که بگوییم خداوند - نعوذ بالله - به انسان ستم می نماید.

ه-) تبرئه جنایت کاران براساس این دیدگاه که در دایره هستی جز وجود حق چیز دیگری نیست و وجود نیز عین خیر است نباید در عالم هیچ شری یافت شود.

به این ترتیب وجود ابولهب ابوجهل ابوسفیان، ابن ملجم، معاویه، یزید شمر و بالاتر از همه وجود شیطان در عالم آفرینش خیر محض است.

ص: 48

این جنایت کاران نه تنها نکوهش نمیشوند بلکه باید وجودشان را مفید و لازم دانست. جای شگفتی نیست اگر آقای صمدی لعن و نفرین این افراد را برنتابد و وجود آنان را موجب تکامل و ارتقای روحی و معنوی انسان ها بداند؛ اما چرا وقتی که عرصه را از سوی مؤمنان و عالمان دین بر خود تنگ می بیند همین افراد را اشخاص کثیف و جهنمی می نامد؟ آیا این تناقضی آشکار نیست؟

و) نفی عقاب و ثواب: لازمه این دیدگاه آن است که سائل و مسئول ثواب دهنده و ثواب گیرنده، عذاب کننده و عذاب شونده یکی باشند؛ زیرا خدا که - العیاذ بالله - عین مخلوقات است تمام کارهای نیک و بد را انجام داده است. با وجود این چگونه میتوان از پاداش و سزای اعمال انسان، که از ضروریات دعوت انبیا و کلمات قرآن و عترت است، دم زد؟

ز) لغو بودن شرایع آسمانی: طرفداران وحدت وجود باید بپذیرند که نبوت انبیا بیهوده و باطل است؛ زیرا باید غیر از خدا خلقی هم باشد که بگوییم پیامبر از جانب خدا برای آنان آمده است؛ حال آنکه طبق این دیدگاه دیگر من و مایی در کار نیست پیامبری صدق نمی کند و مؤمن و کافر هم بی معنا است؛ چون همه او هستند.

نقد: سخن از فیلسوف بودن انبیا و ائمه علیهم السلام گزافه گویی است. هیچ یک از انبیا و ائمه بزرگوار نه باز زبان فلاسفه با مردمان سخن گفتند و نه توحید و معارف آنان با توحید و معارف فلاسفه شباهت دارد.

در فلسفه سخن از سنخیت و تشبیه معلول به علت است؛ اما در تعالیم انبیا و ائمه سخن از عدم سنخیت بین خالق و مخلوق است. فلسفه از صدور معلول از ذات علت و سابقه داشتن معلول در ذات علت سخن می گوید؛ اما در تعالیم حجج الاهی سخن از ابداع اشیا و خلق «لا من شيء» است. در آموزه های انبیا و ائمه خداوند عالم هستی را بدون استفاده از مواد یا طرح یا سابقه قبلی آفریده است و هیچ چیزی از مخلوق در خالق نبوده است. فلسفه فیاض علی الاطلاق بودن ازلی خداوند، قدمت عالم و اضطرار خداوند در صدور معلولات از ذات خویش را مطرح می کند؛ (1) اما در تعالیم انبیا و ائمه علیهم السلام فعل خداوند خالقیت است و جهان مسبوق به عدم است. خداوند هرگاه اراده کند خلق می کند و هرگاه بخواهد خلق نمی کند و هیچ اضطراری بر خداوند حاکم نیست . (2)

چنین مواردی از تفکرات فلسفی - که از یونان باستان گرفته شده و در مقابل تعاليم انبیا و حجج الاهی قرار گرفته فراوان است؛ از این رو سخن از فیلسوف بودن انبیا و ائمه علیهم السلام خطایی آشکار و نابخشودنی است. این نکته را نیز نباید فراموش کرد که انبیا و ائمه علیهم السلام به گوهر عقل توجه خاصی داشته

ص: 50

و آن را حجت اساسی خدا بر بندگانش معرفی فرموده اند، اما این بدان معنا نیست که آن بزرگواران فیلسوف بوده اند؛ زیرا مباحث فلسفى لزوماً منطبق با عقل نیست بلکه میتوان گفت در مباحث اساسی اعتقادی با عقل و وجدان منافات دارد و به همین جهت در مقابل معارف انبیا و ائمه علیهم السلام ، که کاملاً منطبق با عقل و وجدان است قرار می گیرد.

شخصیت مربوط به بدن و یک شخصیت مربوط به نفس تا بگوییم وجود نفسانی علت وجودی مادی است. هرگز این گونه نیست، بلکه یک وحدت حقیقی است که تمام ظهورات را در خود دارد». (1)

نقد: اصل علّت و معلول به صورت عام یک امر روشن عقلی است و

دوگانگی علت و معلول را هیچ خردمندی نمی تواند انکار کند. البته فلاسفه از علیت یک تفسیر خاص ارائه کرده اند آنان معلول را صدور یافته از علت و هم سنخ آن می دانند؛ اما هر دو را حفظ می کنند و علت را معلول و معلول را علت نمی دانند اما از هنگامی که فلسفه به عرفان نزدیک گردید و تلاش شد شهودات و پندارهای عرفانی به گونه عقلی و برهانی تبیین شود، این دانش رنگ و بوی عرفان به خود گرفت تا جایی که در حکمت متعالیه ادعا شد مقصود در این دو علم یکی است؛ از این رو مبحث علیت نیز به گونه ای متفاوت با فلسفه مشاء تبیین شد. در حکمت متعالیه گفته شده که علت و معلول دو چیز نیستند لکه یک وجودند؛ به این معنا که علت آن گاه که تنزّل مییابد به صورت معلول ظهور و جلوه می کند و معلول چیزی جز جلوه و شأنی از شئون علت نیست؛ بنابراین علت و معلول، شيء واحد و غیر منفک از یکدیگر هستند. (2)

ص: 52

این عقیده نه تنها با حکم آشکار عقل در تضاد است، بلکه با تعالیم انبیای بزرگ نیز مخالف است؛ زیرا در آموزه های دینی خالق مباین از مخلوق است و هیچ تناسب، تماثل، تشبیه و سنخیتی بین خالق و مخلوق نیست تا چه رسد به عینیت و وحدت همچنین آفرینش از راه صدور نبوده است؛ زیرا صدور همان زایشی است که قرآن را با نص «لَمْ يَلِد» نفی کرده است. خداوند متعال اشیا را «لا من شيء» - یعنی بدون ماده و نقشه _ آفریده و هیچ چیزی از ذات خداوند به صورت مخلوقات صادر نشده است. غیریت میان علت و معلول از مسلّمات عقلی است.

عقل، وجدان و اخلاق ویران می شود . (1)

در شگفتیم که جناب صمدی چگونه با پذیرش مدعای سوفسطائیان، که عقل و منطق فهم را انکار می کنند هنوز خود را فیلسوف می خواند؟ ظاهراً برای ایشان همه اصول عقلی و نقلی جز بازیچه ای برای فریب عوام نیست .

فوق چندان اهمیتی ندارد؛ زیرا تنها توضیح سه زمان برخاستن از خواب است که از واضحات است. باید توجه داشت که طبق این معنا هر سه دسته از مردم آنان که اهل تهجد و شب زنده داری اند آنان که برای نماز صبح در اول وقت آن بیدار می شوند و افراد بی نمازی که پس از طلوع آفتاب از خواب برمی خیزند از جهت تقرب به خداوند در یک درجه هستند؛ زیرا از مراتب وجود خدا و عین او هستند. در این صورت نباید برای دو دسته اول فضیلتی بر دسته سوم قائل شد که این خلاف عقل و دین است.

اگر قیامت به معنای اصطلاحی آن باشد که ظاهر عبارت هم همین معنا را تأیید می کند این سخن نفی قیامت کبرا و رستاخیزی است که قرآن و روایات از آن سخن گفته اند. قرآن سرشار از تذکر به عظمت روز رستاخیز و هول و اضطراب و وحشت آن است برخی از این آیات عبارت اند از:

«فَكَيْفَ تَتَّقُونَ إِنْ كَفَرْتُمْ يَوْمًا يَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِيبًا» (1)؛

شما نیز اگر کافر شوید چگونه خود را از عذاب روزی که کودکان را پیر می کند برکنار می دارید؟

«اِنَّ هؤلاءِ يُحِبُّونَ العاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلا» (2)

آنان زندگی زودگذر دنیا را دوست دارند در حالی که روز سختی را پشت سر خود رها می کنند.

«عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ * عَنِ النَّبَلِ الْعَظِيمِ * الَّذِى هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ * كَلَا سَيَعْلَمُونَ» (3)

ص: 55

آنان درباره چه چیز از یکدیگر سؤال می کنند؟ از خبر بزرگ و پراهمیت (رستاخیز)، که پیوسته در آن اختلاف دارند. چنین نیست (که آنان فکر می کنند)، به زودی خواهند دانست باز هم چنین نیست (که آنان می پندارند) به زودی می دانند (که قیامت حق است).

«يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَأُمِهِ وَأَبِيهِ * وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ * لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنُ يُغْنِيهِ» (1)

در آن روز انسان از برادر خود از مادر و پدرش و همسر و فرزندانش می گریزد؛ آن روز هر کدام از آنان وضعی دارد که او را کاملا به خود مشغول می سازد.

«اِذَا السَّمَاءُ انْفَطَرَتْ * وَإِذَا الْكَواكِبُ انْتَثَرَتْ * وَإِذَا البحارُ فُجَرَتْ * وَإِذَا

الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ * عَلِمَتْ نَفْسُ مَا قَدَّمَتْ وَأَخَرَتْ» (2)؛

آن زمان که (کرات) آسمان از هم شکافته شود، و آن زمان که ستارگان پراکنده شوند و فرو ریزند و آن زمان که دریاها به هم بپیوندند، و آن زمان که قبرها زیر و رو گردد (و مردگان خارج شوند) (در آن زمان) هر کس آنچه را از پیش و پشت سر فرستاده می داند.

«هَلْ أتنكَ حَديثُ الْغَاشِيَةِ • وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ خَاشِعَةً . عَامِلَةٌ نَاصِبَةً . تَصْلى نارًا حامِيَةً * تُسْقَى مِنْ عَيْنِ انِيَةٍ» (3)

آیا داستان غاشیه [ روزی که وحشت آن همه را فرا می گیرد] به تو رسیده

ص: 56

است؟ چهره هایی در آن روز خاشع ذلّت بارند، پیوسته عمل کرده و خسته شده اند (و نتیجه ای نگرفته اند) ، آنان در آتش سوزان وارد می گردند؛ از چشمه ای بسیار داغ به آنان می نوشانند.

در نگاه آقای صمدی قیامت بسیار سهل و آسان است. قیامت کبرا

یعنی برخاستن انسانها برای نماز و تلاش و کارهای روزمره زندگی شان در این تفسیر همه انسان ها و افعالشان یک چیزند؛ نمازگزار مؤمن و بی نمازی که وقت طلوع خورشید برخاسته و روانه کار خود شده همگی ظهور خدای واحد هستند در این دیدگاه زشتی و بدی و کفر و کافر معنایی ندارد؛ زیرا خداوند واحد به صورت موجودات بروز و ظهور نموده است و اصل و حقیقت همه آنان چیزی جز خدا نیست .

همه یار است و نیست غیر از یار *** واحدی جلوه کرد و شد بسیار (1)

طبق این عقیده انحرافی همه چیز در عالم زیبا و مقدس میشود و چنان که شبستری در گلشن راز می سراید بدی و خوبی و کفر و دین یکی می شود.

چو کفر و دین بود قائم به هستی *** شود توحید عین بت پرستی (2)

شگفت اینکه در این دیدگاه شیطان از همه ممکنات مقدس تر است. در مباحث گذشته نیز خواندیم که چگونه صمدی - طبق این قاعده - از شمر و یزید تجلیل بسیار می نماید و آنان را پیشگامان ورود به بهشت معرفی می کند.

ص: 57

نیست که وجود خارجی کافر و منافق و همچنین قمار و زنا و شراب هم محترم است. خداوند متعال در قرآن کریم قمار زنا و شراب را حرام کرده و این اعمال را از پلیدی های شیطان شمرده و انسان هایی که به این اعمال ناشایست مبادرت می کنند را به دوزخ وعده داده است. با این گفتارهای صریح قرآنی، چگونه می توان گفت که چون نمی توانیم این واژه ها را در قرآن بدون وضو لمس کنیم، پس معانی آنان نیز در خارج از قرآن نورانی و محترم اند؟ گویا آقای صمدی احکام لفظ را به خارج سرایت می دهد .

ب) از مسلمات دینی و عقلی است که امثال کلب، کافر و شراب در خارج از الفاظ قرآن هیچ احترامی ندارند؛ بنابراین استدلال آقای صمدی آقای بر تقدیس این واژه ها و همچنین نورانی بودن معانی آن ها در خارج، سفسطه ای بیش نیست هر چند هر که دعوت به سفسطه گویی و سفسطه بافی ایشان را پاسخ مثبت دهد و آن را نشانه رشد و کمال پندارد، سخن یاد شده را نیز باید تأیید نماید!

ج) این سخن آقای صمدی آملی که کافر را پاک و پاکیزه ای میداند که

انسان حق ندارد بدون وضو به او دست بزند نتیجه عقیده به وحدت وجود و موجود صوفیه است؛ زیرا در این دیدگاه تمام اشیا ظهورات و تجلیات خداوند هستند. کافر هم از جمله اشیا است و نستجير بالله - خداوند روی زمین به صورت کافر تجلّی و ظهور نموده است؛ چنانکه خود وی هم به صراحت گفته است: «ناگهان می بینی خدا است دارد خدایی می کند».

د) چگونه است که آقای صمدی آملی کافر خارجی را همچون الفاظ آن ها در قرآن کریم با صراحت ، پاک و طاهر می انگارد ، اما به راحتی علمای وارسته

ص: 59

مکتب نورانی خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را - که با تفکرات وحدت وجودی مخالف و قائلان به آن را گمراه می دانند - مورد هجمه و اهانت خود قرار می دهد و آن بزرگواران را قشری نگر و نفهم معرفی می کند. (1)

ص: 60

ص: 62

در بخش پیش نمونه هایی از باورهای آقای صمدی آملی را از آثار وی بیان و نقد کردیم در این بخش پاره ای از سخنان وی را که در جلسات به اصطلاح عرفانی در بین طرفداران و مریدان خود بیان کرده است ارزیابی و نقد خواهیم کرد. (1)

کار می خواد باید حال اون آقا بهش دست بده حالا بیاد قضاوت کند؟!

اونکه در کثرت محض است حق نداره حرف او کسی که در وحدت

محض است یا بالاتر در وحدت در کثرت است، حق نداره در اون مقام

قضاوت کنه.

نقد: قرآن کریم می فرماید:

«قُلْ هَاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» (1) .

بگو اگر راستگویانید برهان خود را پیش آورید.

براساس تعالیم اهل بیت علیهم السلام نیز خداوند برای تشخیص حق از باطل، دو حجت ظاهری و باطنی در اختیار انسان گذاشته است. امام کاظم (علیه السلام) خطاب به هشام بن حکم فرمود:

«يَا هِشَامُ إِنَّ اللهَ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَيْن حُجَّةً ظَاهِرَةً وَحُجَّةٌ بَاطِنَةٌ فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَالْأَنْبِيَاءُ وَالْأَئِمَّةُ علیهم السلام وَأَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُولُ» . (2)

ای هشام خدا بر مردم دو حجت دارد حجتی ظاهری و حجتی باطنی.

حجت ظاهری ،رسولان پیامبران و ائمه علیهم السلام هستند و حجت باطنی

عقول [انسان ها] است .

امام صادق (علیه السلام) نیز به ابوحمزه ثمالی فرمود:

«إِيَّاكَ أَنْ تَنْصِبَ رَجُلًا دُونَ الْحُجَّةِ فَتُصَدِّقَهُ فِي كُلّ مَا قَال».

بپرهیز از اینکه شخصی را بدون دلیل پیشوای خود قرار دهی و هر چه او گفت تصدیق نمایی .

ص: 64

مسلمان پیرو قرآن و اهل بیت علیهم السلام هرگز کورکورانه از کسی پیروی نمی کند و برای ادعاها و سخنانی که برخی در سیر و سلوک ارائه می دهند دلیل می طلبد. چنین شخصی به روشنی می داند در طول تاریخ تشیع همواره در برابر شیادان بسیاری که از همین راه به اغوای مردم ساده لوح و در عین حال طالب حقیقت و علاقه مند به رسیدن به کمالات معنوی پرداخته اند؛ عالمان وارسته مکتب نورانی خاندان عصمت و طهارت تفکر وحدت وجود و موجود را کفرآمیز و مخالف صریح معارف اهل بيت علیهم السلام اعلام نموده اند. این در حالی است که صاحبان عقیده وحدت وجود و موجود توقع دارند که عالمان و فقهای متعهد در برابر هر حرف باطلی که برخاسته از این دیدگاه انحرافی است، سکوت اختیار کنند. آقای صمدی می گوید: «کسی حق ندارد به او اعتراض کند؛ زیرا او در عالم کثرت محض ساکن است». اینان همواره مخالفان خو را به نفهمی و سطحی گری

متهم می کنند.

صوفیان براساس عقیده وحدت وجود و موجود شیطان را تقدیس می کنند و او را سید الموحدین معرفی می نمایند. (1) بت پرستی را خدا پرستی می خوانند (2) انبیای الاهی را به نقص معرفت متهم می کنند (3) از گفتن لا إله الا الله شرم دارند (4) فرعون را عین خدا می دانند (5) و همه چیز را در عالم زیبا و خیر محض

ص: 65

می دانند. (1) کافر را پاک و مطهر می دانند که باید با وضو او را مس نمود (2) و سگ و خوک و کثافات را هم - نستجير بالله - عین خدا می دانند. حال اگر کسی بگوید که تمام این عقاید که روح هر مسلمان و متشرعی را می آزارد، باطل است، باید به نفهمی و بی شعوری متهم شود؟ آیا باید به وی گفته شود که قضاوت نکن؛ زیرا تو در عالم کثرت هستی و هنوز به وحدت نرسیده ای که بدانی جز خدا در عالم موجودی نیست ؟

از دیدگاه آقای صمدی آملی و هم فکرانش جمع تمام اشیا می شود خدای واحد احد؛ یعنی نمی توان در عالم به خدا معتقد بود و ظهورات و شئوناتی را برای وی قائل نبود و اگر تجلیات و شئونات در عالم نباشد، خود خدا هم در عالم نخواهد بود. به همین جهت وی قائل است که اگر همه موجودات معدوم شوند و فقط حق بماند وحدت حق وحدت عددی است و وحدت عددی باطل است؛ بنابراین نمی توان خداوند را بدون ظهورات و تجلیات او فرض کرد؛ اما در تعالیم خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام خداوند بود و هیچ موجودی نبود سپس اراده کرد و خلق را ایجاد نمود. (1)

در آموزه معصومان علیهم السلام اگر خداوند به تنهایی باشد و هیچ مخلوقی موجود نباشد همچنان وحدت خداوند وحدت عددی نخواهد بود؛ (2) زیرا معنای وحدت خداوند طبق روایات معصومان علیهم السلام این است که خداوند واحدی است که ثانی و شریک و شبیه ندارد: «واحد لا ثاني له»، «واحد لا شريک له» ، «واحدٌ لا شبيه له» (3). بنابراین اگر خداوند همه اشیا را معدوم سازد - همان گونه که از ابتدا چنین بود - خدا خدا خواهد بود و گردی بر ساحت کبریایی او نمی نشیند .

ص: 67

باقی نمی ماند؛ زیرا همه این افراد و حتی کسانی که احیاناً صوفیه را مرتد می دانند و آنان را تکفیریا ترور می کنند از شئونات خداوند هستتند و دست حق، بلکه خود حق است که همه این افعال را مرتکب می شود؛ بنابراین نباید کسی را مورد طعن و ملامت و سرزنش قرار داد؛ زیرا طعن بر آنان طعن بر خدا است. آقای صمدی در حقیقت با این اعتراض براساس وجدان خویش اعتراف کرده است که این افراد غیر خداوند و مباین با او هستند؛ چرا که کارهای به خیال خودش ناپسند و جاهلانه را به آنان نسبت داده است. وی توجه ندارد که این بیان تیشه ای به ریشه اعتقاد باطل خودش است و نادرستی عقلی و وجدانی نظریه وحدت وجود را نشان می دهد .

ب) اگر مراجع عظام صوفیه و تمام فرقه های آن را باطل و انحرافی معرفی می کنند به تبعیت از خاندان طهارت علیهم السلام است. پیامبراکرم صلى الله عليه وسلم به پشتوانه وحی الاهی، امت را از خطر صوفیان بیم داد. (1) امیرالمؤمنين (علیه السلام) حسن بصری صوفی را برادر شیطان و سامری امت خواند. (2) امام صادق (علیه السلام) بنیان گذار تصوف، ابوهاشم صوفی را فاسد العقیده خواند. (3) و همچنین صوفیان را دشمنان اهل بیت علیهم السلام معرفی فرمود. (4) امام رضا (علیه السلام) زیر بنای صوفیه را

ص: 69

جهالت ضلالت و حماقت خواند. (1) امام هادی (علیه السلام) تمام فرقه های صوفیه را منحرف و آنان را ویران کننده پایه های دین معرفی فرمود و صوفیان و مدعیان تشیع را پست ترین آنان نامید. (2) امام عسکری (علیه السلام) پیروان این مکتب را بدترین مردمان خواند. (3) امام عصر عجل الله فرجه الشريف درباره منصور حلاج و دیگر صوفیان زمان توقیع لعن صادر نمود (4) و احاديث متعدد دیگری که توسط معصومان در ردّ صوفیه و بیان انحراف های آنان فرموده اند و در بین مسلمانان رایج و در کتاب های حدیثی معتبر شیعه وارد شده است.

با وجود این نصوص روایی آقای صمدی بر چه اساسی از تصوف

حمایت می کند و به فقهای عظام و مکتب نورانی خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام اهانت می نماید و تمام احادیث معصومان علیهم السلام درباره این گروه را به کلی نادیده می گیرد؟

ص: 70

ج) در برابر این سخنان توهین آمیز آقای صمدی مانند «آقا شما را چه کار به این حرف ها، تو چهار تا احکام خودت را بگو، تو چه کار داری به این بندگان خدا شما چه کار داری که باز در می آوری» می توان از وی پرسید که امام عصر عجل الله فرجه الشریف چه کسانی را حجت بر مردم قرار داد؟ آیا مردم را به صوفیه و فلاسفه ارجاع فرمود یا به مراجع عظام؟ آیا مرجعی که، بنا بروظیفه اش جواب استفتائات را می دهد و شیعیان ناآگاه را آگاه می سازد سزاور چنین سخنانی است؟ آیا مراجع و فقها باید سکوت کنند تا صوفیه هر انحراف و مفسدهای که بخواهند ایجاد کنند و پیروان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را به سوی جهنم ببرند؟

نکته قابل توجه این است که صوفیان براساس مبنای صلح کلی، که نتیجه پندار وحدت وجود است با تمام ادیان و فرقه ها آشتی دارند؛ اما در طول تاریخ بزرگ ترین دشمن فقها بوده اند و دشمنی شان را با شدت بسیار آشکار کرده اند.

آری فقیهان هرگز سکوت نمی کنند و با فتاوای هدایت گر خود اهل گمراهی را به مردمان معرفی می نمایند؛ چنانکه در طول بیش از هزار سال همواره انحراف و ضلالت تمام فرقه های صوفیه را به مردم گوشزد و حضور در محافل و مجالس آنان را تحریم کرده اند در عصر حاضر نیز همه مراجع عظام از جمله حضرات آیات خویی گلپایگانی مرعشی نجفی، بروجردی، حکیم، میلانی، اراکی، تبریزی، صافی گلپایگانی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی ، سیستانی ،فیاض ،دوزدوزانی علوی گرگانی نوری همدانی شاهرودی ،لنکرانی، بهجت، مقام معظم رهبری و بسیاری دیگر، صوفیه را اهل بدعت

ص: 71

دانسته و حضور در محافل آنان را ممنوع اعلام فرموده اند. (1)

د) نه تنها وظیفه مراجع عظام، بلکه وظیفه هر عالم و محقق و شیعه غيور است که در برابر انحرافات صوفیه بایستد و با عقاید آنان جهاد علمی نماید. در این صورت دیگر کسی فریب تعابیر به ظاهر علمی و استدلالی این گروه را که جز مغالطه و سفسطه نیست، نمی خورد.

ه-) سخنان آقای صمدی درباره کشت و کشتار و ترور چیزی جز جوسازی نیست. فقهای عظام شیعه همواره بر روی موازین فقهی سخن می گویند و چنین اعمالی از شأن ایشان به دور است.

می شود؛ به تعبیر دیگر خو گرفتن و انس یافتن به چیزی است که سبب آسانی و همراهی آن چیز برای انسان می شود. عادت دو گونه است:

الف) عادت به امر قبیحی که مانع از رشد شخصیتی انسان می شود مانند پرخوری ، پرحرفی، پرخوابی، لذت پروری، پرخاشگری، تنبلی و ده ها عادت منفی دیگر که سزاوار است انسان عاقل از آن ها دوری کند.

ب) عادت به امرنیک و پسندیده که سبب رشد شخصیتی انسان و تزکیه نفس وی می شود، مانند: کم خوری ، کم گویی، کم خوابی، مطالعه ، ورزش، با فکر و تأمل سخن گفتن سروقت نماز خواندن زیارت عاشورا خواندن ، انس با قرآن و اهل بیت علیهم السلام ، با عطر نماز خواندن، سحر خیزی، سلام کردن ، ادب داشتن و ده ها مورد دیگر انسان عاقل هرگز این آداب خوب را رها نمی کند و سعی می کند در این امور ثبات و تداوم داشته باشد.

باید توجه داشت که عادات به کارهای خوب و شایسته زمانی ناشایست است که همراه با توجه و نیت خالص و بصیرت و معرفت نباشد راه حل دوری از چنین عاداتی نیز ترک آن کار نیست؛ زیرا مثلاً به کسی که به نماز خواندن عادت کرده است نمیتوان گفت مدتی نمازش را ترک کند بلکه باید با تذکر و تنبه مناسب او را متوجه نمود که نمازش را با بصیرت و حضور قلب و نیت خالص بخواند.

طهور يا طيهور یا طیهار، بلکه این پنج تا کلمه در حال سجده، بله در یک وقتی از شب در حال سجده سر مبارک را روی مهر بگذار بله این پنج کلمه رو بله 225 مرتبه .... مجرّب جدّاً . برای این شخص ملائکه نازل می شوند و او را شست و شو می دهند.»

نقد: اسماء و صفاتی که باید با آنها خداوند متعال را خواند ذوقی و

سلیقه ای نیست و ما حق نداریم از پیش خود ذکری را اختراع کنیم و با آن خدا را بخوانیم. معصومان علیهم السلام در سخنانی گهربار این مطلب را بارها یادآوری کرده اند:

«اللَّهُمَّ لَا أَصِفُكَ إِلَّا بِمَا وَصَفْتَ بِهِ نَفْسَكَ» (1)؛

خداوندا!، تو را وصف نمی کنیم مگر به آن چیزی که خودت را به آن وصف کرده ای».

«فَصِفُوهُ بِمَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ» (2)؛

پس او را وصف کنید آنچنان که خود را وصف کرده است».

«إِنَّ الْخَالِقَ لَا يُوصَفُ إِلَّا بِمَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَه»؛ (3)

خالق وصف نمی شود مگر با آنچه خود را با آن وصف کرده است.

آیا ذکر توصیه شده آقای صمدی از قرآن کریم یا خاندان عصمت و

طهارت علیهم السلام نقل شده است؟ «طیهور» و «طیهار» از کدام لغت هستند و چه معنایی دارند؟ در کتاب های دعا و منابع روایی و حدیثی اثری از این ذکر

ص: 74

دیده نمی شود؛ ظاهراً این ذکر از ذکرهای اختراعی ایشان است که هیچ ریشه و مبنایی ندارد.

از طرفی بهترین و پر فضیلت ترین ماه خداوند ماه رمضان است و بهترین شب های ماه رمضان شب های قدر و در بین شب های قدر بهترین آن شب بیست و سوم است اهل بیت علیهم السلام برای این شب عزیز دعاها و مناجات هایی را توصیه کرده اند که در کتاب های دعا ضبط شده است و پیروان راستین معصومان به جای این ذکرهای ساختگی از آن مضامین عالی بهره می گیرند.

شد، با این سخن موافق نیست و آن چهار تن را هم بهشتی می داند.

ب) این سخن مخالف نص صریح قرآن و روایات متعدد معصومان علیهم السلام است. در آیات متعددی از قرآن کریم خداوند متعال وعده خلود در جهنم را به دسته ای از مجرمان از جمله کافران ،منافقان کشندگان پیامبران و معاندان دین خدا و نیز اهل کبائر مانند زناکاران که بدون توبه بمیرند، داده است (1). در روایات متعدد خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام نیز تصریح شده است که بدعت گذاران و قاتلان پیامبران و امامان در جهنم جاودان خواهند بود (2).

چگونه آقای صمدی در دفاع از مجرمان و قاتلان انبیا و امامان علیهم السلام برآمده و مدعی است که فقط چهار نفر در جهنم خلود دارند و بقیه از درخت محمدی اند و رها می شوند؟ براساس سخن وی باید گفت که ملعونانی چون ابن ملجم، شمر، یزید، مأمون، متوكل، صدام، هیتلر، سلمان رشدی، داعش و تکفیری ها همه اهل بهشت و از درخت محمدی هستند. این سخن در حققت به سخره گرفتن و عیدهای الاهی درباره مجرمان و انکار آیات الاهی است .

ص: 76

ص: 78

13. سیدان سید جعفر، توحید از نگاه ،وحی فلسفه و عرفان قم دلیل ما 1391ش.

14. شبستری، محمود گلشن راز تصحیح محمد حماصیان، کرمان: انتشارات خدمات فرهنگی کرمان، 1382ش.

15. صدر المتألهین محمد بن ابراهيم المشاعر ،تهران کتابخانه طهوری دوم 1363ش.

16. صمدی آملی، داوود، آداب سالک إلى الله (شرح رساله لقائ الله حضرت علامه ابوالفضائل حسن حسن زاده آملی)، قم: نشرالف لام میم ، 1386ش.

17. شرح مراتب طهارت، قم: نور السجاد، 1385ش.

18. شرح نهاية الحكمة، تهران قائم آل محمد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ، 1386ش.

19. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج على أهل اللجاج، تصحيح محمد باقر خرسان مشهد نشر مرتضی، 1403ق.

20. غنی ،قاسم تاریخ تصوف در اسلام تهران: زوار، نهم، 1383ش.

21. فروغی، محمد علی، سیر حکمت در اروپا، تصحیح امیر جلال الدین اعلم تهران: البرز چهارم، 1383ش.

22. فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضى نوادر الأخبار فيما يتعلق بأصول الدين، تصحیح مهدی انصاری قمی، تهران مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1371ش.

23: قمی، عباس، سفينة البحار و مدينة الحكم والآثار، قم: اسوه ، 1414ق.

24. کلینی، محمد بن یعقوب، الكافي، تصحيح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی تهران دار الكتب الاسلامیة چهارم، 1407ق.

25. لاهیجی، محمد بن یحیی، مفاتیح الإعجاز فی شرح گلشن راز تصحیح میرزا محمد ملک الکتاب، بمبئی، بی ،نا، 1312ش.

26. مجلسی محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، بيروت: دار إحياء التراث العربي، دومع 1403ق.

ص: 80

27. ابن عربی، محیی الدین، فتوحات المكيه (اربع مجلدات)، بیروت: دار صادر، بی تا.

28. فصوص الحكم ( تعلیقات ابوالعلاء عفیفی)، تهران الزهراء، دوم 1370 ش.

29. فصوص الحكم ، قاهره دار إحياء الكتب العربية، 1946م.

30. معتزلی ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، لبنان: موسسه الاعلمى

للمطبوعات، 1425ه- ق .

31. مرعشی تستری، قاضی نور الله، إحقاق الحق وإزهاق الباطل، مقدمه وتعليقات آیت الله العظمی مرشعی نجفی، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي، 1049ق.

32. مقدس اردبیلی احمد بن محمد، حديقة الشيعة، تصحیح صادق حسن زاده قم : انصاريان، سوم، 1383ش.

33. مولوى جلال الدین محمد بلخی مثنوی معنوی تصحیح توفیق سبحانی، تهران: چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1373ش.

34. همدانی، عین القضات، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران: دانشگاه تهران ، 1341ش.

35. يثربي، یحیی عرفان نظری (تحقیقی در سیر تکاملی و اصول ومسائل تصوف)، قم: بوستان کتاب، 1384ش.

36. يزدى حائرى على إلزام الناصب في إثبات الحجة الغائب (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تصحيح على عاشور، بیروت: مؤسسة الأعلمى، 1422ق.

ص: 81

ص: 82