بِسْم اللهِ الرَّحْمن الرَّحِيم

ص: 2

علی اکبر مهدی پور

ص: 3

سر شناسه: مهدی پور. علی اکبر 1324

عنوان و نام پدید آور: حضرت فاطمه زهرا.غربت فاطمی. علی اکبر مهدی پور

مشخصات نشر: قم. عطر عترت. 1398

شابک: 5-228-243-600-978

موضوع: حضرت زهرا سلام الله عليها

موضوع: تاریخ بعد از پیامبر

موضوع: مصائب حضرت زهرا سلام الله علیها

فهرست نویسی بر اساس اطلاعات فیپا

رده بندی دیویی: 297/973

غربت فاطمی

مولف: علی اکبر مهدی پور

تلخیص و تدوین: مهدی مهدی پور

ناشر: عطر عترت

چاپ اول : 1398

چاپ خانه گل وردی

تعداد 500 نسخه

شابک: 5-228-243-600-978

تلفن پخش: 09124511785

ص: 4

تاریخ ازدواج...90

فرزندان حضرت فاطمه عليها السّلام...90

گاه شمار زندگانی...97

گاه شمار زندگانی حضرت فاطمه عليها السّلام...99

روزهای تلخ زندگانی...103

رويداد سقيفه...105

خاک سپاری پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله...113

تهاجم به خانه وحی...117

بر درِ خانه انصار... 120

اعتراض دوازده تن از سران مهاجر و انصار...121

شعله های آتش در تهاجم مجدد به خانه وحی...126

ماجرای غصب فدک...139

روزهای پایانی...163

بیت الاحزان...165

وصایای حضرت فاطمه عليها السّلام...169

آخرین شعله های زندگی...172

تقاضای دیدار از طرف شیخین...174

به سوی جانان...178

لحظه پرواز به سوی ملأ اعلی...180

مدینه در سوگ...183

ص:6

خاک سپاری شبانه...184

سوگواره ی مولای متقیان...187

حوادث پس از تدفین...188

زیارت عرش نشین...191

بارگاه عرش نشان...199

فهرست منابع...205

آثار چاپ شده ی نویسنده...216

ص: 7

ص: 8

ص: 10

ص: 12

در میان سوره های نورانی قرآن فقط یک سوره به نام «سوره ی نور» است، و در میان آیات نورانی سوره ی نور، فقط یک آیه به عنوان «آیه ی نور» نامیده می شود.

سوره ی نور و آیه ی نور بر محوریت کوثر قرآن، خاتون عالمیان، حضرت فاطمه ی زهراء علیها السّلام می گردد.

رئیس مذهب، امام به حق ناطق، حضرت جعفر صادق علیه السّلام آیه ی نور را این گونه تفسیر می فرماید:

﴿اللّهُ نُورُ السَّماوات وَ الأرضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشكَوة﴾؛

خداوند نور آسمان ها و زمین است، مثل نور خداوند مثل چراغ دان است

منظور از مشکات چراغ دان حضرت فاطمه علیها السّلام است.

﴿فِيهَا مِصْبَاحٌ﴾؛

و در آن چراغ دان چراغ پر فروغی است.

منظور از مصباح (چراغ پر فروغ) امام حسن مجتبی علیه السّلام است.

﴿المِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ﴾؛

آن چراغ در حبابی شفّاف قرار دارد.

منظور از زجاجه (حباب شفاف) امام حسین علیه السّلام است.

﴿اَلزُّجاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌ﴾؛

آن حباب گویی ستاره ی سحر است.

منظور از کوکب درّی (ستاره ی سحر) حضرت فاطمه علیها السّلام است.

ص: 14

حضرت فاطمه ی زهرا علیها السّلام مهر تابان، خورشید فروزان و ستاره ی درخشان کره ی خاکی است، که تلألؤ جمالش بر آسمانیان پرتو افشانی می کند، همان گونه که ستارگان آسمان بر اهل زمین می درخشند. (1)

بدین علّت است که او را «زهراء» نام نهادند، چرا که پس از خلقت آسمان و زمین، فرشتگان از تاریکی آسمان ها شکایت نمودند خداوند منّان نور حضرت زهرا علیها السّلام را در قندیلی از عرش آویزان کرد تا کرات عُلوی با نور فاطمه علیها السّلام منوّر گردد. (2)

از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: چرا حضرت فاطمه عليها السّلام را «زهرا» نامیدند؟ فرمود:

زیرا خداوند او را از نور عظمت خودش آفرید هنگامی که نورش طالع گردید ،آسمان ها و زمین با نورش روشن شد، دیدگان فرشتگان خیره گردید و در برابر خداوند به سجده افتادند. (3)

و در تفسیر فراز«نُورُ عَلِيٍ نُورٌ» فرمودند:

امامی پس از امامی از تبار فاطمه.

قرآن کریم در آیه ی بعدی سوره ی نور کانون این نور را چنین معرفی می فرماید:

﴿فِي بُيوت أذن اللهُ أن تُرفَعَ وَ يُذْكَرُ فيها اسمُهُ﴾؛ (4)

ص: 15

در خانه هایی که خداوند اذن ترفیع آن ها را داده است، و اذن داده که در آن ها خداوند یاد شود و نامش برده شود.

زمانی که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله این آیه را تلاوت فرمود یکی از اصحاب پرسید منظور از این خانه ها چیست؟

بزرگ مفسر قرآن فرمود:

خانه های پیامبران.

ابوبکر برخاست، در حالی که به خانه حضرت علی و حضرت فاطمه اشاره می کرد، پرسید: آیا این خانه نیز از آن خانه هاست؟ حضرت فرمود:

﴿نَعَمْ مِنْ أَفْضَلِها﴾؛

آری، از برترین آن هاست (1)

هنگامی که خداوند منّان اراده فرمود حضرت صدیقه عليها السّلام را به ازدواج حضرت علی علیه السّلام در آورد، جبرئیل امین را فرمان داد که در زمین و آسمان ندا کند که فرشتگان در بیت المعمور گرد آیند.

آن گاه به فرشتگان فرمود: من شما را گواه می گیرم که کنیز پاک و راست گویم را به بنده ی پاک و راست گویم تزویج کردم.

آن گاه به فرمان خداوند بهشت تزیین شد، حوریان به صف ایستادند، بیت المعمور مفروش گشت و فرشتگان به صف ایستادند، جبرئیل امین بر کرسی کرامت بالا رفت و خطبه خواند، که اینک گوش جان به فرازی از آن می سپاریم:

ص: 16

ای فرشتگان مقرّب ای راکعان، ای تسبیح گویان، ای اهل آسمان ها و زمین ها، همه گواه باشید که من فاطمه ی زهرا دختر رسول عالمیان، سَروَر بانوان جهانیان را به عقد علی، سَروَر اوصیا در آوردم. به فرمان خدا یک پنجم دنیا، از زمین و آسمان، دشت و دمن، کوه و دریا را مهریه ی او قرار دادم (1)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در منزل امّ سلمه بود، فرشته ای فرود آمد که پیامبر اکرم تا آن روز او را ندیده بود، پیامبر فرمود:

ای جبرئیل! تا کنون تو را به این سیما ندیده بودم.

فرشته عرض داشت:

من جبرئیل نیستم، من محمود هستم، خداوند مرا فرستاده که نور را با نور تزویج نمایم.

پیامبر فرمود:

کدام نور را با کدامین نور؟

عرضه داشت:

فاطمه را با علی.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله دستور داد تعدادی از مهاجران و انصار را فرا خواندند، سپس خطبه مفصلی ایراد فرمود، و آن دو نور را به عقد یک دیگر در آورد. (2)

ص: 17

ص: 18

ص: 20

ای خدیجه! جز خیر و سعادت گمان مبر، که خداوند هر روز چندین بار با تو به فرشته های گرامی اش مباهات می کند.

هنگامی که تاریکی شب فرا رسد، در را ببند و در بستر خود استراحت کن، من نیز در خانه فاطمه بنت اسد هستم.

حضرت خدیجه هر روز چندین بار برای فراق رسول خدا صلى الله عليه و آله محزون می گردید.

هنگامی که چهل روز به پایان رسید جبرئیل امین فرود آمده و خطاب به پیامبر صلی الله عليه و آله عرضه داشت:

يا محمّد! خدای بلند جایگاه سلامت می رساند و تو را امر می فرماید که خود را برای دریافت هدیه و جایزه ی خداوند مهيا سازى.

پیامبر اکرم پرسید: ای جبرئیل هدیه و جایزه ی پروردگار عالمیان چیست؟

جبرئیل گفت: من اطلاعی ندارم.

در این هنگام میکائیل با طبقی که از حریر و دیبا پوشیده شده بود فرود آمد و طبق را در برابر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بر زمین نهاد.

آن گاه جبرئیل امین به آن حضرت روی کرد و فرمود:

یا محمّد! خداوند متعال تو را فرمان می دهد که امشب با این طعام افطار نمایی.

مولای متقیان می فرماید: سیره پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله این بود که هر شب به هنگام افطار به من امر می فرمود که درِ خانه را باز بگذارم تا هر کس مایل باشد برای افطار به محضر آن حضرت وارد شود.

ص: 22

ولی در آن شب به من امر فرمود که کنار درِ خانه بنشینم و مانع ورود افراد گردم و هم چنین فرمودند:

ای پسر ابو طالب! این طعام به من اختصاص دارد و بر فرد دیگر حرام است که از آن تناول کند.

امیر مؤمنان علیه السّلام می فرماید: من کنار در نشستم و پیامبر صلى الله علیه و آله به تنهایی کنار سفره نشست، سر پوش را از روی طبق برداشت، یک خوشه خرمای تازه و یک خوشه انگور در آن طبق بود. (1)

پیامبر اکرم از آن طعام سیر میل کرد و از آن آب میل فرمود.

آن گاه دست مبارکش را برای شستن دراز کرد، جبرئیل آب ریخت، میکائیل شست شو داد و اسرافیل با دستمالی آن را خشک کرد، باز مانده طعام با آن ظرف به سوی آسمان بالا رفت.

پیامبر اکرم برخاست که مشغول نماز شود، جبرئیل عرضه داشت:

اینک نماز برای شما جایز نیست، (2) باید هم اکنون به خانه خدیجه بروی،خداوند به عزت خود سوگند یاد کرده که امشب از صلب تو ذّریه پاک و پاکیزه ای بیآفریند.

حضرت خدیجه ماجرای آن شب را این گونه توصیف می کند:

ص: 23

من چهل روز بود که به تنهایی خو گرفته بودم چون شب فرا می رسید،چادر سر می کردم، پرده را می آویختم، در خانه را می بستم، نمازم را ادا می کردم، چراغ را خاموش نموده، برای استراحت وارد بستر می شدم.

در آن شب بین خواب و بیداری بودم که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله تشریف آورده در را کوبید.

صدا زدم: چه کسی در خانه ای را می کوبد که جز حضرت محمّد فرد دیگری آن در را نمی کوبد؟

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با لحن شیرین و کلام دل نشین خود فرمود:

خدیجه! در را باز کن محمّد هستم.

حضرت خدیجه می گوید: خوشحال و شادمان برخاستم و در را باز کردم، رسول خدا صلى الله عليه و آله وارد منزل شد.

روش معمول حضرت این گونه بود که هر وقت وارد خانه می شد، آب می طلبید، وضو می ساخت، به اختصار دو رکعت نماز می خواند، سپس وارد رخت خواب می شد. ولی آن شب، آب نخواست و مهیای نماز نشد؛ بازو ی مرا گرفت و وارد رخت خواب نمود.

سوگند به خداوندی که آسمان را بر افراشت و آب را از اعماق زمین روان ساخت، پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله از من فاصله نگرفته بود که سنگینی حمل فاطمه را در خود احساس کردم. (1)

ص: 24

همگی پاسخ منفی دادند و گفتند: تو سخن ما را قبول نکردی، با یتیم ابو طالب که فقیر بود و مالی نداشت، ازدواج کردی، از این جهت به نزد تو نمی آییم و چیزی از امور تو را بر عهده نمی گیریم.

در حالی که حضرت خدیجه از رفتار آنان به شدّت اندوهگین بود، مشاهده کرد که چهار بانوی گندم گون بلند بالا، که شباهت کامل به بانوان بنی هاشم دارند، در کنار او حاضر شدند.

حضرت خدیجه از مشاهده آنان وحشت کرد، یکی از آنان گفت:

ای خدیجه! ما فرستاده های پروردگاریم به سوی تو.

ای خدیجه! ما یاوران تو هستیم.

من سارا همسر حضرت ابراهیم علیه السّلام هستم، او آسیه دختر مزاحم است که در بهشت همراه تو خواهد بود. آن یکی مریم بنت عمران و آن دیگری کلثوم خواهر حضرت موسی علیه السّلام است.

آن چهار بانوی بزرگ در چهار طرف حضرت خدیجه نشستند و در این فضای نورانی نوزاد گرامی دیده به جهان گشود و خانه های مکه از پرتو آن نور تابناک روشن گردید، در شرق و غرب دنیا محلی نماند، جز این که از آن نور روشن گردید.

آن گاه ده تن از حوریان بهشتی وارد خانه شدند که هر یک از آن ها یک طشت و یک ابریق در دست داشتند و ابریق ها پر از آب کوثر بود.

بانویی که پیش روی حضرت خدیجه نشسته بود، نوزاد را در دست گرفت و با آب کوثر شست و شو داد.

آن گاه دو جامه که از شیر سفیدتر و از مُشک خوش بو تر بود بیرون

ص: 26

آورد، پس نوزاد را در یکی از آن ها پیچید و جامه ی دیگر را مقنع هی او قرار داد و از او خواست که سخن بگوید. پس نوزاد لب به سخن گشود که:

﴿أَشهدُ أَن لا إلَهَ إِلاّ اللهُ وَ أنّ أَبي رَسُولُ اللَّه سَيِّدُ الأَنْبِياءِ و أَنّ على سَيِّدِ الأوصياءِ و وُلْدِى سَادَةِ الأسْبَاط﴾؛

به یک تایی خداوند گواهی می دهم و شهادت می دهم که پدرم سرور و سالار پیامبران، همسرم سرور اوصیاء، و فرزندانم سالار نوادگان پیامبران می باشند.

آن گاه یکایک آن بانوان را با نام شان خواندند و سلام کردند. آنان نیز بسیار شادمان شده و به یک دیگر تبریک گفتند.

در آن هنگام نور آن حضرت در آسمان پدیدار گشت، که اهل آسمان چنین نوری را پیش از آن مشاهده نکرده بودند، با مشاهده ی آن نور فرشتگان ولادت آن حضرت را به یک دیگر بشارت دادند.

آن بانوان بلند جایگاه نوزاد را به حضرت خدیجه تقدیم کردند و گفتند:

ای خدیجه! این دختر پاک و پاکیزه را بگیر، که حق تعالی به او و نسل گران مایه اش برکت عطا کرده است.

حضرت خدیجه خوشحال و شادمان نوزاد را در آغوش کشید، سینه اش را در کام او گذاشت و شیرش سرازیر شد.

حضرت فاطمه در هر روز، آن مقدار رشد می کرد که دیگر کودکان در یک ماه و در ماه به مقدار یک سال دیگر کودکان رشد می کرد. (1)

ص: 27

جاری ساخت و فرمود:

من تو را فاطمه نام نهادم، تو را با دانش برگزیدم و از عادت ماهانه بریدم. (1)

امام باقر علیه السّلام فرمود:

آری خداوند او را در عالم الست با دانش برگزیده و از عادت ماهانه بریده است. (2)

امام صادق علیه السّلام پس از شمارش اسامی حضرت فاطمه عليها السّلام خطاب به یونس بن ظبیان فرمود:

آیا تفسیر فاطمه را می دانی؟!

عرضه داشت مولایم مرا آگاه فرما. حضرت فرمود:

یعنی: بریده شده از هر گونه پلیدی. (3)

در احادیث متواتر از طریق خاصّه و عامّه آمده است که آن حضرت را از این جهت «فاطمه»نامیده اند که حق تعالی او را و شیعیانش را از آتش جهنم بریده است. (4)

در برخی از روایات آمده است: او را «فاطمه» نام نهادند زیرا مردمان از شناخت جایگاه آن حضرت بریده شده اند. (5)

ص: 29

فرشته ها به تسبیح و تقدیس خداوند پرداختند.

خداوند متعال فرمود:

به عزّت و جلال خود سوگند، پاداش این تسبیح و تقدیس شما را تا روز قیامت، به دوست داران این بانوی با فضیلت و دوست داران پدر، شوهر و فرزندانش قرار خواهم داد. (1)

از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: چرا حضرت فاطمه را «زهراء» نامیدند؟ فرمود:

برای این که چون در محراب عبادتش می ایستاد، نور جمالش برای اهل آسمان نور افشانی می کرد، همان گونه که ستارگان بر اهل زمین نور افشانی می.کنند. (2)

در حدیث دیگری آمده است:

او را زهرا نامیدند: زیرا خداوند او را از نور عظمتش آفریده است. (3)

را غسل داد؟ فرمود: امیر مؤمنان علیه السّلام ، آن گاه امام احساس کرد که این سخن بر مفضل سخت آمد، در توضیح آن فرمود:

﴿فَإنَّها صِدّيقَةٌ وَ لَم يكُن يُغَسّلُها إِلاّ صِدِّيقٌ﴾؛

زیرا او معصوم بود و غیر معصوم نمی توانست او را غسل بدهد

﴿أَما عَمِلْتَ أَنَّ مَرْيَمَ لَمْ يُغَسّلُهَا إِلاّ عِيسَى﴾ (1)

مگر نمی دانی که مریم را حضرت عیسی غسل داد.

هم چنین امام صادق علیه السّلام می فرماید:

بعد از پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله اندوه فراوان در فراق پدر او را فرا گرفت، جبرئیل همواره به نزد او می آمد، او را نیکو تسلیت می گفت و دل داری می داد.

از جایگاه پدرش سخن می گفت و از آن چه پس از وی برای ذّریه اش رخ خواهد داد نوید می داد و علی علیه السّلام آن را می نوشت. (1)

روی این بیان معنای «بتول» منزّه از عوارض ماهانه و زنانه می باشد. (1)

ولی برخی گفته اند:

حضرت فاطمه بتول است، زیرا از همه بانوان زمان خود از نظر فضایل ،ایمان حسب و نسب برتر بود، از همه علایق دنیوی گسسته، به مقام والاى بندگی خدا پیوسته بود. (2)

برخی دیگر گفته اند او بتول بود زیرا در زیر آسمان نظیری نداشت،بی نظیر و بی هم تا بود. (3)

أَبكي لِمَا تُلْقى بِعْدى؛ (1)

برای آن حوادث جان گاهی که پس از من برای شما روی خواهد داد گریه می کنم.

در مورد مهر ورزی حضرت فاطمه علیها السّلام به فرزندانش نیز همین بس که امام صادق علیه السّلام می فرماید:

برای احدی جایز نیست که دو همسر از تبار حضرت فاطمه داشته باشد، زیرا رنجش خاطر آن ها به حضرت فاطمه می رسد و بر او گران می باشد.

راوی پرسید: آیا رنجش آن ها به حضرت فاطمه می رسد و موجب آزار ان حضرت می شود؟

حضرت فرمود:

آری. (2)

برخی از مراجع بر اساس این حدیث شریف، جمع بین دو علویه را جایز ندانسته اند.

به جهت اختصار به ذکر چند نمونه ی دیگر از اسامی و القاب این بانوی بزرگوار بسنده نموده و از شرح آن ها اجتناب می کنیم:

3. حضرت فاطمه نیز با پدر بزرگوارش چون یک مادر رفتار می نمود،زخم هایش را پانسمان می کرد در سختی ها او را دل داری می داد عواطف یک مادر مهربان را در حق آن حضرت ابراز می نمود.

4.منطق وحى همسران پیامبر را «امّ المؤمنین» نامیده است. پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله حضرت فاطمه را «امّ ابیها» می خواند تا همسران خیال نکنند که آن ها بر حضرت فاطمه برتری دارند، اگر آن ها ام المؤمنین هستند حضرت فاطمه عليها السّلام امّ النبی و امّ الرسول می باشد.

5. امّ در اصطلاح به اساس و ریشه گفته می شود، مثلاً به قرآن کریم «امّ الکتاب» و به مکه «امّ القری» گفته می شود، حضرت فاطمه علیها السّلام نیز اساس و ریشه ی شجره ی نبوت است، چنان که در حدیثی از امام باقر علیه السّلام آمده است:

پیامبر اکرم صلى الله عليه و اله شجره طيبه، على عبد السّلام شاخه ی آن، حضرت فاطمه علیها السّلام ساقه ی آن، فرزندانش علیهم السّلام میوه ی آن و شیعیان برگ های آن می باشند. (1)

در همین رابطه از رسول اکرم صلى الله علیه و آله روایت شده که فرمود:

من شجره هستم، فاطمه علیها السّلام ریشه ی آن، علی علیه السّلام پیوند آن، حسن و حسین علیهما السّلام میوه ی آن و شیعیان ما برگ های آن می باشند. (2)

ص: 40

3. خداوند محبّت خدیجه را بر من ارزانی داشته است.(1)

4. مریم بهترین بانوان زمان خود بود و خدیجه بهترین بانوان زمان خویش می باشد. (2)

5.خداوند به من امر کرد که خدیجه را بشارت بده به خانه ای در بهشت از مروارید که در آن سر و صدا و درد و رنج وجود ندارد. (3)

خدیجه به صفیّه عمه ی پیامبر اکرم گفت: من می دانم که محمّد از سوی پروردگار مورد تأیید است (1) و به خدمت آن حضرت عرضه داشت:

من امید دارم که شما همان پیامبری باشید که بر انگیخته خواهد شد. (2)

حضرت خدیجه که امّ الارامل و الایتام بود، خواهرش هاله را با دو دختر ابو هند تحت کفالت خود درآورد.

پس از ازدواج حضرت خدیجه با پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله هاله نیز در گذشت و آن دو دختر در خانه ی حضرت خدیجه بزرگ شدند.

در میان عرب رسم بود، هر کودک یتیمی که در خانواده ای تربیت می یافت، به عنوان فرزند آن خانواده شناخته می شد؛ از این رهگذر این دو دختر به عنوان دختران پیامبر شهرت یافتند. (1)

روی این بیان «زینب» و «رقیه» نه تنها دختران پیامبر نبودند، دختران خدیجه هم نبودند، حتی دختران هاله نیز نبودند، بلکه دختر خوانده های هاله بودند. (2)

ازدواج عثمان با رقیه موجب شد که اموی ها عثمان را داماد پیامبر بنامند و او را رقیب سیاسی مولای متقیان قرار بدهند.

در حالی که رسول اکرم صلى الله علیه و آله خطاب به امیر مؤمنان فرمود:

خداوند به تو سه امتیاز داده که به احدی حتی به من نداده است؛ خداوند به تو پدر زنی چون من داده، که به من پدر زنی در سطح خودم نداده است. (3)

روی این بیان افتخار دامادی پیامبر صلى الله علیه و آله مدال افتخار انحصاری امیر مؤمنان علیه السّلام می باشد، اگر شخص دیگری نیز داماد پیامبر می شد، کلام پیامبر خدا نقض می شد.

ص: 46

ص: 48

ص: 50

هنگامی که صدّیقه طاهره به محضر پدر بزرگوارش می رسید، رسول اکرم صلى الله علیه و آله از جای بر می خاست، به او خوش آمد می گفت، دستش را می بوسید و در جای خود می نشاند. (1)

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله دختر گران مایه اش را بسیار می بوسید و چون به عطر بهشت اشتیاق پیدا می کرد او را می بویید و می بوسید و می فرمود:

فاطمه پاره تن من است، هر کس او را شادمان سازد مرا شادمان ساخته و هر کس او را بیازارد مرا آزرده است، فاطمه عزیز ترین مردمان است برای من. (2)

این ها نمی از یم، اندکی از بسیار و شبنمی از دریای عظمت خاتون سرا پرده ی عالمیان است که شماره ی آن از توان نوشتار بشری خارج است، کجا رسد به فهم و شناخت کُنه آن ها؛ اما به حُکم آب دریا را اگر نتوان کشید، هم به قدر تشنگی باید چشید، گوشه ای از فضائل برجسته و متمایز سيدة النسوان، الإنسية الحوراء، امّ ابيها صدّيقه کبری، حضرت فاطمه ی زهرا سلام الله علیها را بیان می کنیم:

خداوند متعال همواره یکتا و بی همتا بود آن گاه انوار مقدسه محمّد، علی و فاطمه عليهم السّلام را آفرید، آن ها هزاران سال بودند، پس خداوند همه پدیده ها را آفرید و آن سه نور پاک را گواه آفرینش جهانیان قرار داد و اطاعت آن ها را بر همگان ملزم ساخت و تدبیر امور آنان را بر عهده آن سه نور پاک واگذار نمود.

آن ها بر اساس مشیت پروردگار هر چه را بخواهند حلال و هر چه را بخواهند حرام اعلام می کنند، که آن ها چیزی را اراده نمی کنند جز این که خداوند آن را اراده فرموده باشد.

آن گاه امام جواد علیه السّلام خطاب به محمّد بن سنان فرمود:

ای محمّد! این همان دینی است که هر کس بر آن پیشی بگیرد متجاوز است و هر کس از آن عقب بماند هلاک می شود و هر کس بدان ملتزم شود به حق دست می یابد.

ای محمد! آن را فرا گیر و به آن ملتزم باش. (1)

محدّث قمی پس از نقل این حدیث می فرماید: از این حدیث شریف معلوم می شود که حضرت فاطمه علیه السّلام از افرادی است که خداوند منان تدبیر همه امور را به آن ها واگذار کرده، او بر اساس مشیت پروردگار آن چه را بخواهد حلال و آن چه را بخواهد حرام اعلام می کند. (2)

پرسشی دارم، آیا کسی هست که سخن مرا بشنود؟ امام صادق علیه السّلام پرده ای را که بین آن اتاق و اتاق دیگر بود بالا زد نگاهی کرد و فرمود:

ای ابا محمد! آن چه می خواهی بپرس.

ابو بصیر :گفت شیعیان شما می گویند که رسول خدا صلى الله عليه و آله هزار باب از علم را به امیر مؤمنان علیه السّلام تعلیم نمود، که از هر بابی هزار باب به روی آن حضرت گشوده شد.

حضرت فرمود:

آری، رسول خدا هزار باب از علم به علی علیه السّلام تعلیم فرمود، که از هر بابی هزار باب به روی آن حضرت گشوده می شد.

ابو بصیر عرض کرد: به خدا سوگند این است علم.

امام صادق عليه السّلام لحظه ای تأمل کرد و فرمود:

آری این علم است ولی همه اش آن نیست.

سپس فرمود:

﴿وَ إِنّ عِنْدَنَا الْجَامِعَة،وَ مَا يُدْرِيهِمْ مَا الْجَامِعةُ﴾؛

«جامعه» در نزد ماست آنان چه می دانند که جامعه چیست؟

ابو بصیر پرسید: جانم به فدایت جامعه چیست؟

حضرت فرمود: جامعه طوماری است به طول 70 ذراع، با ذراع رسول خدا و املاء آن حضرت از دو لب مبارکش و به خط علی علیه السّلام، که احکام حلال و حرام و آن چه مورد نیاز مردم است در آن هست، حتی حکم خراشی که فردی بر بدن دیگری وارد می کند.

ص: 54

آن گاه با دست مبارکش بر بدن من زد و فرمود: ای ابا محمد! آیا اجازه می دهی؟ عرض کردم: بفرمایید من در اختیار شما هستم.

پس با دو انگشت خود فشاری بر من وارد کرد (نیشگون زد) و فرمود: حتی حکم این نیشگون گرفتن نیز در جامعه هست.

گفتم: به خدا سوگند این است علم.

فرمود: آری این علم است، ولی همه اش آن نیست.

انگاه لحظه ای سکوت کرد و سپس فرمود:

﴿وَ إِنّ عِنْدَنَا الْجَفْر ، وَ مَا يُدْرِيهِمْ مَا الْجفْرُ؟﴾

جفر نیز پیش ما هست ولی آن ها چه می دانند که جفر چیست؟

پرسیدم: جفر چیست؟

فرمود: آن یک ظرف است از چرم که دانش پیامبران، اوصیای پیامبران و دانش وران پیشین بنی اسرائیل در آن است.

عرض کردم: علم همین است.

فرمود: آری آن علم است ولی همه اش آن نیست.

لحظه ای سکوت کرد و فرمود:

﴿وَ إِنّ عِنْدَنَا لَمُصْحَفَ فَاطِمَةَ ، وَ مَا يُدْرِيهِمْ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ﴾؛

مصحف حضرت فاطمه علیها السّلام نیز در نزد ما هست ولی آن ها چه می دانند که مصحف فاطمه چیست.

گفتم: مصحف فاطمه چیست؟

فرمود: آن سه سه برابر قرآن شماست ولی چیزی از قرآن در آن نیست.

گفتم: به خدا سوگند این است علم.

ص: 55

فرمود: آری این علم است ولی همه اش نیست.

لحظه ای سکوت کرد، سپس فرمود:

﴿إِنّ عِنْدَنَا عِلْمَ مَا كَانَ وَ عِلْمَ مَا هُوَ كَائِنُ إِلى أَن تَقُوم السَّاعةُ﴾؛

دانش آن چه در گذشته رخ داده و آن چه در آینده رخ خواهد داد، در نزد ماست.

گفتم: به خدا سوگند این است علمو

فرمود: آری این علم است ولی همه اش آن نیست.

گفتم: جانم به فدای شما، پس علم چیست؟ فرمود:

﴿مَا يَحْدُتُ بِاللّيْلِ وَ النّهَارِ ، الْأَمْرُ بَعْد الْأَمْر ، وَ الشّيْ ءُ بَعْد الشّيْ ءِ إِلى يوْم الْقِيَامَة﴾ (1)

احاطه ی علمی به آن چه در شب رخ می دهد و در روز رخ می دهد، پدیده ای که به دنبال پدیده ای پدید می آید و هر چیزی که تا روز قیامت به دنبال چیزی اتفاق خواهد افتاد.

بعد از پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله اندوه فراوان در فراق پدر او را فراگرفت، جبرئیل همواره به نزد او می آمد، او را نیکو تسلیت می گفت و دل داری می داد.

از جایگاه پدرش سخن می گفت و از آن چه پس از وی برای ذرّیه اش رخ خواهد داد نوید می داد و علی علیه السّلام آن را می نوشت. (1)

هم چنین امام صادق علیه السّلام فرمود:

حضرت فاطمه علیها السّلام کتابی را از خود به یادگار گذاشت که قرآن نیست، ولی سخن خداوند است خداوند آن را نازل فرموده است. (2)

امام باقر علیه السّلام در مورد محتوای مصحف حضرت فاطمه می فرماید:

آن چه در گذشته رخ داده آن چه در آینده رخ خواهد داد، اخبار هر یک از آسمان ها شمار فرشتگان هر آسمان، نام و شمار پیامبران مرسل و غیر مرسل، اسامی امت هر یک از پیامبران، اسامی مؤمنان و کافران از اولین و آخرین، اسامی و توصیف شهر ها، وصف قرون اولیه، اسامی طاغوت ها و مدت حکومت هر یک از آن ها، اوصاف آن ها در عالم رجعت، و اسامی همه کسانی که از اولین و آخرین رجعت خواهند کرد، در آن آمده است. (3)

امام باقر علیه السّلام در مورد کیفیت نزول مصحف می فرماید:

هنگامی که خدا خواست مصحف را به حضرت فاطمه نازل کند،

ص: 57

به جبرئیل، میکائیل و اسرافیل امر فرمود که مصحف را برای حضرت فاطمه فرود آورند.

و آن در شب آدینه ای، در ثلث دوم شب بود.

چون فرشته ها فرود آمدند، حضرت مشغول تهجد بود، ملائکه بر سر پا ایستادند تا آن حضرت از نماز فارغ گردید آن گاه بر او سلام کردند و عرضه داشتند:

سلام، سلامت می رساند.

آن گاه مصحف را در کنار او قرار دادند.

حضرت فاطمه عليها السّلام فرمود:

خدای خود سلام است، سلام از اوست و به سوی او بر می گردد.بر شما فرشتگان خدا نیز درود باد. (1)

مصحف حضرت فاطمه علیها السّلام یکی از ودایع امامت است و اینک در محضر حضرت بقیة الله ارواحنا فداه می باشد. (2)

رئیس مذهب، امام صادق علیه السّلام در مورد اهمیت ویژه ی مصحف حضرت فاطمه علیها السّلام می فرماید:

آن چه مردمان برای آن به ما نیاز دارند در مصحف فاطمه وجود دارد، ولی ما با داشتن آن به احدی نیاز نداریم.

حکم یک ضربت، نیم ضربت، یک چهارم ضربت، حتی حکم آرش خدش (وارد آوردن خراش بر کسی) در آن هست. (3)

ص: 58

هم چنین امام صادق علیه السّلام داشتن مصحف فاطمه را از نشانه های امام بر حق می دانست و لذا از پیروان بنی الحسن مطالبه می کرد که اگر راست می گویند مصحف حضرت فاطمه علیها السّلام را ارائه دهند. (1)

تسنیم در رود ها و جویبار ها جریان می یابد دوست داران و شیعیان فاطمه از آن می آشامند.

قبه ی آن چهار ستون دارد:

یک ستون آن از مروارید است که از زیر آن چشمه ای به نام «سلسبیل»سرازیر می شود، در کوچه های اهالی بهشنت جرین می یابد.

ستون دیگرش از در زرّین است که از زیرش چشم های به نام «طهور»سرچشمه می گیرد.

ستون سومش از زمرد سبز است که از زیر آن دو چشمه جوشان از شراب ناب و عسل خوش گوار می جوشد.

همه این چشمه ها به سوی قسمت های پایین سرازیر می شوند، به جز «تسنیم» که به سوی فردوس اعلی فوران می کند.

از این چشمه فقط اهالی ویژه ی بهشت استفاده می کنند که آنان شیعیان و دوست داران علی بن ابی طالب علیه السّلام می باشند.

این است تفسیر آیه ی شریفه که می فرماید:

﴿يُسْقَوْن مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ * خِتامُهُ مِسْكُ وَ فِيُّ ذلِكَ فَلْيَتَنافَسِ الْمُتَنافِسُون * وَ مِزاجُهُ مِنْ تسْنِيمٍ * عَيْناً يشْرَبُ بهَا الْمُقَرَّبُون﴾؛ (1)

از چشمه ای زلال و سر به مُهر می نوشند. مُهر آن از مُشک است.

و سبقت گیرنده ها باید در آن سبقت بجویند.

این چشمه با «تسنیم» آمیخته شده است.

ص: 60

و آن چشمه ای است که فقط بندگان مقرّب از آن می نوشند.

آن گاه کعب گفت: به خدا سوگند شیعیان علی علیه السّلام را تنها کسانی دوست دارند که خداوند از آن ها پیمان گرفته است. (1)

عماد الدّین طبری پس از نقل این مطلب از کعب الاحبار می گوید:

شایسته است که شیعیان این حدیث را با آب طلا بنویسند، آن را حفظ کنند و به مضمون آن عمل کنند و به آن چه انسان را به این درجات بالا می رساند ملتزم شوند.

به ویژه که راویان این حدیث از اهل سنت هستند، که از نظر حجیت رسا تر و از نظر صحت روشن تر می باشد.

خداوند به ما توفیق علم و عمل عنایت کند. (2)

خداوند حافظ و نگهبان اوست.

به هنگام عبور آن حضرت از محشر منادی آسمانی از سوی خداوند ندا سر می دهد:

﴿مَعَاشِرَ الْخلَائِقِ غُضُّوا أبصاركُمْ وَ نُكِسُوا رُؤُسَكُمْ ، هَذِهِ فَاطِمَةُ بنْتُ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكُمْ ، زَوَّجَهُ عَلِيِّ إِمَامكُمْ ، أُمّ الْحَسنُ وَ الْحُسيْنُ﴾؛

هان ای هل محشر! دیدگان خود را ببندید سر های خود را پایین بیاورید، تا «فاطمه» دختر پیامبر تان محمّد صلی الله عليه و آله همسر امام تان علی و مادر فرزانه ی حسن و حسین علیهم السّلام عبور کند.

پس فاطمه عليها السّلام در حالی که دو چادر سفید و شفاف بر سر دارد، از صراط عبور می کند.

هنگامی که وارد بهشت برین می شود دیدگان مبارکش به نعمت ها و موهبت های خداوندی می افتد که برای آن حضرت مهیا نموده است، در مقام سپاس و ستایش خداوند، عرضه می دارد:

﴿الْحمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أذْهب عَنَّا الْحَزَن إِنّ رَبَّنا لَغَفُورُ شَكُورُ * الَّذي أحلّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لا يمَسُّنا فِيهَا نَصَبُ وَ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا لُغُوبُ﴾؛ (1)

سپاس خدایی را که هر گونه اندوه را از ما دور کرد که او آمرزنده و شکر پذیر است.

پروردگاری که ما را از فضل و کرمش در سرای جاودان جای داد که در این جا زحمتی به ما نمی رسد و ضعف و ناتوانی بر ما عارض نمی شود.

ص: 62

آن گاه از سوی پروردگار ندا می رسد که:

ای فاطمه هر چه می خواهی از من ،بخواه تا عطا کنم هر آرزویی داری بگوی تا تو را خرسند سازم.

صديقه طاهره عرضه می دارد:

بار خدایا تو ما فوق همه ی آرزو ها هستی.

از تو می خواهم که دوست داران من و دوست داران عترت مرا به آتش جهنم عذاب نکنی.

خداوند منان به او وحی می کند که:

ای فاطمه! 2000 سال پیش از آن که آسمان ها و زمین را خلق کنم، به عزت و جلال خود سوگند یاد کرده ام که دوست داران تو و ذرّیه ات را به آتش جهنم عذاب نکنم. (1)

سپس حضرت ابراهیم، آن گاه شوهرت علی بن ابی طالب.

سپس جبرئیل به فرمان خدا با 70000 فرشته و هفت قبه از نور، به کنار مزار تو آیند و اسرافیل با سه حلّه از نور بر فراز مرقد تو می ایستد و ندا می دهد:

ای دختر حضرت محمّد! به سوی محشر برخیز.

پس تو از قبر بیرون می آیی آن حله ها را می پوشی و با آرامش خاطر به سوی محشر حرکت می کنی....

آن گاه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به تفصیل از عبور حضرت فاطمه عليها السّلام

در محشر و شفاعت گسترده ی آن حضرت در حق شیعیان سخن گفته، پایان می فرماید:

چون به درب بهشت برسی 12000 حوریه تو را استقبال نمایند که پیش از تو احدی را استقبال نکرده اند و پس از تو نیز از احدی استقبال نخواهند کرد. (1)

این عمل از سوی آن حضرت در خانه امّ سلمه در خانه فاطمه و درغیر آن ها تکرار شده است. (1)

منظور از حدیث کساء متن معروفی است که توسط جابر بن عبد الله انصاری از حضرت فاطمه علیها السّلام روایت شده و به آخر مفاتیح الجنان ملحق شده است.

این متن برای نخستین بار در کتاب «غرر الأخبار و درر الآثار» تأليف أبو محمّد حسن بن أبي الحسن دیلمی، صاحب ارشاد القلوب، از بزرگان قرن هشتم آمده است. (2)

حدیث کساء به سبب تأثیر سریع در حل مشکلات «اکسیر شفا» نام یافته است، و ما توفیق ثبت برخی از آن ها را یافته ایم. (3)

خداوند اراده فرموده که هر گونه پلیدی را از شما «اهل بیت» دور بگرداند و شما را پاک و پاکیزه نماید.

گلواژه «اهل بیت» یک اصطلاح قرآنی است و تنها یک بار در قرآن کریم در مورد خاندان پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله آمده است آن هم در وسط آیه ای که صدر و ذیل آن در مورد همسران پیامبر می باشد.

در سوره احزاب آیه های 28 تا 34 مربوط به همسران پیامبر صلى الله علیه و آله می باشد، در این شش آیه 25 مرتبه ضمير تأنيث آمده، به جز فراز «إنمَا يُرِيدُ اللَّه ...» و این نشان گر آن است که این فراز از آیه ی 33 به همسران مربوط نیست. (1)

لذا در مورد افراد تحت شمول آیه ی 33، مفسران اقوال مختلفی بیان نموده اند.

قرآن کریم در مورد فرزند صلبی حضرت نوح علیه السلام فرموده:

﴿إنَّهُ لَيْسَ مِنْ أهلِک﴾؛ (2)

او از اهل تو نمی باشد.

بزرگ مفسر قرآن پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در مورد حضرت سلمان می فرماید:

﴿سَلْمَانُ مِنَّا أَهْل الْبَيْت﴾؛ (3)

سلمان از ما اهل بیت می باشد.

ص: 68

در تفسیر واژه «اهل بیت» بیش از هفتاد حدیث از وجود مقدس پیامبر اکرم و پیشوایان معصوم علیهم السّلام به ما رسیده است که به شماری از آن ها اشاره می کنیم:

ابو سعید خدری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده که فرمود:

﴿نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيةُ فِي وَ فِيُّ عَلَىَّ وَ الْحَسَن وَ الْحُسيْنُ وَ فَاطِمَةُ﴾ (1)

این آیه در حق من، على، حسن، حسین و فاطمه نازل شده است.

امّ سلمه گوید:

این آیه در حق پیامبر ،علی، فاطمه، حسن و حسین نازل شده است. (2)

شبلنجی می نویسد: پس از نزول آیه تطهیر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به هنگام تشریف فرمایی به نماز صبح، در کنار در خانه حضرت فاطمه

می ایستاد و می فرمود:

﴿الصّلَاةُ أَهْل الْبَيْت﴾

سپس آیه را تلاوت می فرمود. (3)

ابو الحمراء گوید:

من 9 ماه در مدینه نگهبان بودم، در این مدت پیامبر اکرم هر بامداد این کار را انجام می داد. (4)

ص: 69

در بیش از 70 حدیث آمده است که پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله علی، حسن، حسین و فاطمه علیهم السّلام را در زیر کساء گرد آورد و عرضه داشت:

﴿اللَّهُمّ هَؤُلَاءِ أَهلُ بيْتِى ، أَذْهب عَنْهُمُ الرِّجْس وَ طَهَّرَهُمْ تطْهِيرا﴾ (1)

بار خدایا این ها اهل بیت من هستند هر گونه پلیدی را از آن ها دور بگردان.

پس آیه تطهیر نازل شد.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نامه ای به اسقف نجران نوشته، اهالی نجران (1) را به آیین اسلام دعوت نمود. (2)

اسقف نجران با دیگر بزرگان نجران و روستا های تابع آن به رایزنی پرداخت، قرار شد عده ای را به مدینه بفرستند تا در مورد آن حضرت تحقیق کنند. (3)

60 نفر از سران نجران برای ارز یابی اوضاع مسلمانان و تحقیق در آیین اسلام به سوی مدینه رهسپار شدند؛ سر پرست آن ها «أيهم» نام داشت، و مردی مدیر و مدبّر بود، و همه ی کار ها با صلاح دید او انجام می شد.

زمام دار نجران «عبد المسیح» نام داشت که به «عاقب» معروف بود.

هیأت همراه پس از استماع سخنان پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله آن شب را مهلت خواستند که به رایزنی بپردازند.

عاقب :گفت شما به خوبی می دانید که محمّد پیامبر خداست و از سوی خدا مبعوث شده است.

صبح روز بعد پس از مشاهده ی چهره ی نورانی و ملکوتی پنج تن آل عبا بزرگ هیأت اعزامی گفت:

من چهره هایی را می بینم که اگر به سوی خدا توجه کنند و از خدا بخواهند که کوهی را از جای بر کند، حتما آن را انجام می دهد. هرگز با این ها مباهله نکنید که هلاک می شوید و یک تن نصرانی در روی زمین نمی ماند.

ص: 71

در ده ها حدیث تصریح شده که آن پنج تن عبارت بودند از پیامبر اکرم، امیر مؤمنان، حضرت زهرا، امام حسن و امام حسین علیهم السّلام. (1)

در این رابطه بستر سخن بسیار گسترده است، به همین مقدار بسنده کردیم. (2)

(مادر حضرت اسماعیل علیه السّلام) فرمود:

ذرّیت تو را بسیار افزون گردانم به حدّی که از کثرت به شمار نیایند. (1)

خداوند منان خطاب به قهرمان توحید حضرت ابراهیم فرمود:

و اما در خصوص اسماعیل تو را اجابت نمودم، اینک او را برکت داده بارور گردانم و او را بسیار کثیر گردانم.

دوازده رئیس از وی پدید آیند و امتی عظیم از وی به وجود اوردم. (2)

پیامبر اکرم صل الله علیه و آله از تبار حضرت اسماعیل و نسل مباركش منحصراً از صدّیقه طاهره تداوم یافته و وعده الهی برای حضرت ابراهیم و هاجر توسط کوثر جاری قرآن تحقق یافته است.

منظور از دوازده رئیس نیز دوازده پیشوای معصوم می باشد که از نسل حضرت ابراهیم و از تبار حضرت اسماعیل هستند.

طریحی گوید:

گفته شده منظور از کوثر، کثرت نسل و ذرّیه است که در نسل حضرت فاطمه تحقق یافته است. (3)

در این رابطه دامنه سخن بسیار گسترده است، به همین مقدار بسنده کردیم. (4)

ص: 73

حضرت علی علیه السّلام سهم خود را به سائل داد، حضرت فاطمه، امام حسن، امام حسین و فضّه نیز از ایشان تبعیت کردند و با آب افطار نمودند.

روز دیگر صاع دوم آن را آرد کرده، خمیر کردند و نان پختند، سائلی آمد و گفت: من یتیم هستم پدرم در روز عقبه کشته شده، هر کدام سهم خود را به سائل دادند و با آب افطار کردند.

روز سوم نیز آخرین قسمت آن را آرد کرده، خمیر نموده، پنج گرده نان پختند، سائلی آمد و گفت: من اسیر هستم، به من طعام دهید، خداوند از طعام های بهشتی به شما عنایت کند، هر کدام سهم خود را به سائل دادند و با آب افطار کردند.

فردای آن سه روز که 25 ذیحجه بود، پیک وحی آمد و سوره مبارکه «هل أتی» را بر قلب شریف پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرود آورد.

بسیاری از مفسران تصریح کرده اند که این سوره در حق امیر مؤمنان، حضرت فاطمه، امام حسن، امام حسین علیه السّلام و فضه نازل شده است. (1)

فراخوان پیامبر را همانند فرا خواندن برخی از شما برخی دیگر را قرار ندهید.

حضرت فاطمه عليها السّلام نیز آن حضرت را یا رسول الله صدا کرد،پیامبر اکرم صورتش را برگردانید و فرمود:

فاطمه جان! این آیه در حق تو و فرزندان تو نازل نشده، تو از من و من از تو هستم. این آیه در حق افراد خشن، گستاخ، متکبر و بی ادب نازل شده است. تو مرا «بابا» صدا کن که آن دلم را شاداب کند و خداوند را خشنود می سازد. (1)

﴿نَحْنُ حُجَّةُ اللَّه عَلَى الْخلْقِ وَ فَاطِمَةَ حُجَّةُ عَلَيْنَا﴾ (1)

ما حجت های خداوند بر مردمان هستیم و حضرت فاطمه حجت خدا بر ما می باشد.

آن ها هرگز در سخن بر او پیشی نمی گیرند بلکه همواره به فرمان او رفتار می کنند.

در این جا فقط یک استثناء داریم و آن وجود اقدس بی بی دو عالم حضرت فاطمه عليها السّلام است که خداوند برگ سبزی به او عنایت کرده است و این معنی در احادیث فراوان جلوه گر است.

رسول اکرم صلى الله عليه و آله خطاب به صدیقه طاهره فرمود:

﴿اِنَّ اللَّهَ يعْضِبُ لِغَضَبِكَ وَ يَرْضَى لِرِضاک﴾ (1)

خداوند به سبب خشم تو خشمگین می شود و به سبب خشنودی تو خشنود می شود.

از این حدیث شریف و احادیث مشابه، استفاده می شود که خداوند چک سفیدی به حضرت فاطمه علیها السّلام عطا کرده و امضای او را در مورد اشخاص تضمین کرده است. حضرت فاطمه علیها السلام از هر کسی خشنود شود خداوند از او خشنود می باشد و بر هر کسی خشمگین شود خداوند بر او خشمناک می باشد.

رسول اکرم صلى الله عليه و آله از مصائب جان کاهی که در انتظار حضرت فاطمه علیها السّلام بود، خبر می داد و بر قاتلانش نفرین می کرد و می فرمود:

بار خدایا! بر ظالمانش لعنت كن، غاصبان حقش را عقاب کن، خوار کنندگانش را خوار بگردان، کسی را که بر پهلویش می زند تا فرزندش را سقط کند در آتش جهنم جاودان فرما. (2)

ص: 79

ص: 82

ص: 84

دیگری از لیف خرما بود؛ چهار عدد بالش، از پوست دباغی شده طائف، که با گیاه اذخر پر شده بود؛ یک عدد پرده نازک پشمی؛ یک عدد حصیر بافت هَجَر؛ یک آسیای دستی؛ یک سینی مسی؛ یک مشک آب؛ یک ظرف سفالین؛ یک آفتابه سفالین؛ تعدادی کوزه سفالین.

هنگامی که خرید به پایان رسید، وسائل را به محضر پیامبر گرامی اسلام صلى الله علیه و آله آوردند.

پیامبر صلى الله علیه و آله آن ها را با دست مبارکش جا به جا می کرد و می فرمود: «باركَ الله لأهل البيت» خداوند برای اهل بیت من مبارک بگرداند.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود:

چرا علی تقاضا نمی کند؟ ما در انتظار اقدام او بودیم.

امیر مؤمنان علیه السّلام عرضه داشت:

شرم و حیا مانع بود که چنین مطلبی را طرح کنم.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نگاهی به سوی همسران کرد و فرمود: چه کسی این جا هست؟

امّ سلمه گفت: من و زینب و عده ای دیگر هستیم.

فرمود: بروید یکی از این اتاق ها را مهیا کنید.

امّ سلمه پرسید: کدام اتاق را؟ فرمود: اتاق خودت را.

و به همسران امر فرمود که به پیرایش فاطمه بپردازند.

آن گاه خطاب به مولای متقیان فرمود:

برای خانواده ات غذای خوبی فراهم کن نان و گوشت بر عهده ما، روغن و خرما بر عهده شما.

پس امیر مؤمنان روغن و خرما خریداری کرد پیامبر اکرم آستین ها را بالا زد، با آمیختن خرما، روغن و کشک، معجون خوبی درست کرد

آن گاه گوسفند فربه ی با نان فراوان برای ما فرستاد. گوسفند را ذبح کردیم و پختیم. وقتی غذا مهیا شد به من امر فرمود: هر کسی را که می خواهی دعوت کن.

وارد مسجد شدم، مسجد آکنده از اصحاب بود، خجالت کشیدم که برخی را دعوت کنم و برخی دیگر را فرو گذارم. روی بلندی رفتم و گفتم:

ص: 88

ايها الناس! دعوت پیامبر را برای ولیمه فاطمه اجابت کنید.

پس همگان برخاستند و به صورت دسته جمعی حرکت کردند. من از کثرت جمعیت و کمی غذا نگران شدم. پیامبر اکرم نگرانی مرا دریافت و فرمود: علی جان من دعا می کنم که خداوند به این غذا برکت بدهد. (1)

امیر مؤمنان می فرماید: آن ها همگی آمدند، خوردند و سیر شدند و برای من دعای خیر کردند و رفتند و چیزی از غذا کم نشد.

هنگامی که خورشید دامنش را از افق جمع کرد، پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به امّ سلمه فرمود: دخترم فاطمه را بیاور.

امّ سلمه رفت و حضرت فاطمه را آورد در حالی که دامنش را می کشید و از شدت شرم و حیا عرق می ریخت و دامنش به پای مبارکش می پیچید.

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله او را دعا کرد و فرمود: خداوند در دنیا و آخرت تو را از لغزش باز دارد.

وقتی فاطمه علیها السّلام در برابر رسول خدا قرار گرفت پیامبر اکرم نقاب از چهره فاطمه برگرفت و دیدگان مولا با جمال فاطمه روشن گردید.

سپس دست فاطمه را گرفت و در دست علی علیه السّلام گذاشت و فرمود:

خداوند دختر پیامبرش را بر تو مبارک بگرداند.

علی جان! فاطمه همسر خوبی است.

فاطمه جان! علی شوهر خوبی است.

به سوی خانه خود بروید و در انتظار من باشید.

مولای متقیان دست فاطمه را گرفت و به خانه برد.

ص: 89

شرح زندگانی امام مجتبی علیه السّلام به تألیف چندین مجلد بزرگ

نیازمند است، به همین مقدار بسنده می کنیم. (1)

شهادت امام مجتبی علیه السّلام به سال 50 هجری و در ماه صفر رخ داد. (2)

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله درباره امام حسین نیز می فرمود:

﴿حُسَيْنُ مِنِّي وَ أَنا مِنَ حُسَيْنٍ﴾ (1)

حسین از من و من از حسینم.

امام حسین علیه السّلام هر چه داشت در طبق اخلاص نهاد و به پیشگاه پروردگار تقدیم نمود، خداوند نیز به مقتضای عظمت خود به او پاداش داد و او را جاودانه ساخت.

در شرح احوال امام حسین علیه السّلام دائرة المعارف های فراوانی تألیف شده است، (2) که با وسعت اوراق نتوانسته اند اندکی از فضائل سید و سالار شهیدان را منعکس نمایند؛ ما نیز به جهت اختصار به ذکر نام بسنده می کنیم.

250 اثر در کتاب «مرقد عقیله ی بنی هاشم» معّرفی نموده ایم، شیفتگان را به آن آثار جاوید ارجاع می دهیم. (1)

یعقوبی پیشتاز مورّخان به هنگام شمارش فرزندان مولای متقیان می نویسد:

برای ایشان 18 دختر بود، که سه تن از آن ها از حضرت فاطمه بود. (1)

یعقوبی از این سه دختر نام نبرده، ولی در منابع حدیثی دختری برای مولای متقیان به نام «سکینه» ثبت شده که از مادرش حضرت فاطمه روایت می کند و مولای متقیان به هنگام تودیع حضرت فاطمه علیها السّلام از او نیز در کنار نام حضرت زینب و حضرت ام کلثوم نام می برد. (2)

نگارنده در کتاب «از تبار محدّثان» فراز هایی از شرح زندگانی اش را از منابع معتبر و دست اوّل استخراج نموده، (3) شماری از احادیث بر جای مانده از ایشان را از منابع حدیثی نقل نموده، به شیفتگان و پاک باختگان خاندان عصمت و طهارت علیهم السّلام تقدیم نموده است. (4)

اسلام صلى الله علیه و آله انتخاب شده بود. (1)

گفته می شود امروزه 80 میلیون سیّد پای بر فراز کره ی خالی می نهند که از امام حسن و امام حسین علیهما السّلام به وجود آمده اند. اگر حضرت محسن شهید نمی شد، رشد و نمو کرده و صاحب اولاد می شد، امروز در حدود چهل میلیون سیّد نیز از نسل او در روی زمین بود. (2)

ص: 96

ص: 98

3 ربیع الاول 1 ه-.ق: مهاجرت به یثرب (مدینه)، به همراه مولای متقیان علیه السّلام

1 یا 6 ربیع الاول 2 م-ق: عقد حضرت فاطمه با مولای متقیان علیه السّلام

شب 19 ذيحجة الحرام 2 ه-ق: شب عروسی حضرت فاطمه علیها السّلام

15 رمضان 3 م-ق: تولد اولین فرزند ایشان، امام حسن علیه السّلام

3 شعبان 4 ه-ق: تولد دومین فرزند ایشان، امام حسین علیه السلام

5 جمادی الاول 5 یا 6 ه- ق: تولد سومین فرزند ایشان، حضرت زينب عليها السّلام

سال 6 یا 7 ه-ق: تولد چهارمین فرزند ایشان، حضرت ام كلثوم عليها السّلام

14 ذيحجة الحرام 7 م-ق: بخشیدن فدک به حضرت فاطمه ی زهرا علیها السّلام توسط پیامبر صلی الله علیه و آله به فرمان الهی

سال 8 تا 10 ه-ق: تولد پنجمین فرزند ایشان، حضرت سكينه عليها السّلام (مدفون در دارَیّا)

24 ذيحجة الحرام 9 ه-.ق: نزول آیه تطهیر، رویداد مباهله و حدیث کساء، در مدینه منوّره

26 ذیقعده 10 ه-.ق: حرکت به سوی مکّه، برای شرکت در حجة الوداع همراه پیامبر صلى الله علیه و آله

18 ذيحجة الحرام 10 ه-.ق: رویداد غدیر خم و انتصاب همسر گرامی اش به وصایت و امامت بعد از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله

20 ذيحجة الحرام 10 ه-.ق: بيعت حضرت فاطمه عليها السّلام به همراه بانوان مهاجر و انصار با مولای متقیان، در سرزمین غدیر

28 صفر 11 ه-.ق: شهادت پدر گرامی حضرت فاطمه علیها السّلام در مدینه

28 صفر 11 ه- ق: فاجعه ی سقیفه بنی ساعده

30 صفر 11 ه-ق: خاک سپاری بدن مطهر پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در خانه حضرت فاطمه عليها السّلام

ص: 100

ربيع الاول 11 ه- ق: تهاجم اول به خانه وحی

ربیع الاول 11 ه-.ق: تهاجم دوم و آتش زدن درب خانه حضرت زهرا علیها السّلام

ربیع الاول 11 ه-ق: ایراد خطبه ی پشت در (روز تهاجم)

ربیع الاول 11 ه-ق: شهادت حضرت محسن علیه السّلام

ربیع الاول 11 ه- ق: اقامه ی عزا توسط حضرت زهرا علیها السّلام در بیت الاحزان برای پدر گرامی شان

شب جمعه ای از ربیع الاول 11 م-ق: نزول مصحف فاطمی

ربيع الاول 11 ه-.ق: اخراج کار گزاران حضرت فاطمه علیها السّلام از فدک

ربيع الاول 11 م-ق: ایراد خطبه فدکیه

جمادی الاول 11 م-ق: ایراد خطبه ی در بستر

جمادی الثانی 11 ه-.ق: شهادت جان گداز بی بی

سن مبارک به هنگام شهادت: 18 سال

تجهیز و تدفین: توسط مولای متقیان، به صورت غریبانه شبانه و مخفیانه

مدفن: خانه خود بی بی در مدینة الرسول

پاداش زیارت: تشرف به پیشگاه پیامبر صلى الله علیه و آله در بهشت برین

ص: 101

ص: 102

ص: 104

سپس به رایزنی پرداختند و گفتند: اگر مهاجران تن ندهند و بگویند که ما کسان پیامبر هستیم، ما یاران نخستین می باشیم چرا شما این حق را از ما سلب می کنید؟

گروهی از آن ها گفتند: آن وقت ما می گوییم که «منّا امیر و منکم امیر»و هرگز به غیر آن راضی نمی شویم.

سعد بن عباده این سخن را شنید و گفت: این آغاز سستی و زبونی است.

عمر از ماجرا مطلع شد، کسی را به نزد ابوبکر فرستاد و او را به نزد خود فرا خواند.

ابوبکر گفت: من الآن مشغول کاری هستم و نمی توانم.

عمر دوباره پیغام داد که حادثه مهمی رخ داده و حضور شما لازم است.

ابوبکر بیرون آمد و عمر گفت: آیا نمی دانی که انصار در سقیفه بنی ساعده گرد آمده اند و می خواهند زمام امور را به دست سعد بن عباده بدهند؟! و مناسب ترین سخن آن ها این است که ما را نیز سهیم کنند، یک نفر از ما و یک نفر از آن ها انتخاب شود.

ابوبکر به شدّت نگران شد ابو عبیده ی جراح را نیز با خود همراه کردند، با شتاب به سوی سقیفه آمدند و اجتماع انبوهی را در سقیفه مشاهده کردند.

عمر می گوید: هر چه من در نظر داشتم که در آن مجلس بگویم، ابوبکر آن را گفت.

او بعد از حمد و ثنای پروردگار گفت: هان ای مردم خداوند منان حضرت محمد صلى الله علیه و آله را برای امت اسلامی مبعوث کرد و او را گواه امت قرار داد. تا به جای خدایان زمینی، خدای یکتای بی همتا را بپرستند.

مردم پیش از بعثت آن حضرت، بت های چوبی و فلزی را می پرستیدند و آن ها را شاهد و گواه خود می دانستند و آن ها را شفیع خود و سودمند به حال خود تصور می کردند، سپس این آیه را تلاوت کرد:

﴿وَ يَعْبُدُون مِنْ دُونِ اللَّه ما لا يضُرُّهُمْ وَ لا ينْفَعُهُمْ﴾؛ (1)

آن ها به جز خدا چیز هایی را می پرستیدند که نه به آن ها ضرری می زد و نه سودی می رسانید.

بر عرب سخت آمد که دین نیاکان خود را رها کنند، پس خداوند به مهاجران اولیه این افتخار را ارزانی کرد که به او ایمان بیاورند و در راه او ایثار و فداکاری کنند و در برابر آزار قریش صبر و شکیبایی نمایند.

مهاجران نخستین، اولین کسانی بودند که خدای را در روی زمین

پرستش نمودند، به خدا و پیامبر خدا ایمان آوردند آنان دوستان، خویشاوندان و نزدیکان پیامبر می باشند و شایسته ترین مردمان برای تصدّی امر امّت پس از آن حضرت می باشند. در این مورد کسی با آن ها منازعه نمی کند مگر این که ستم گر باشد.

شما ای گروه انصار نه برتری آن ها را در دین انکار می کنید و نه سابقه

ص: 107

و پیشتازی آن ها را در اسلام.

خداوند شما را به عنوان یار و یاور برگزید، هجرت پیامبر را به سوی شما قرار داد، بیش تر همسران و یاران پیامبر از میان شماست.

پس از مهاجران اولیه، در نظر ما کسی جایگاه شما را ندارد.

ما «أمير» و شما «وزیر» هستید.

ما هرگز در تدبیر امور راه استبداد و خود کامگی پیشه نمی کنیم و هرگز کاری را بدون مشورت و رضایت شما انجام نمی دهیم. (1)

به خدا سوگند اگر شما بخواهید من شاخ این تهدید کننده را می شکنم.

عمر بانگ زد: خدا تو را بکشد؛ حباب گفت: خدا تو را بکشد.

در آن هنگام «ابو عبیده» برخاست و خطاب به انصار گفت:

ای گروه انصار! شما نخستین کسانی بودید که پیامبر اکرم را دعوت کردید و از او حمایت کردید، اولین کسانی نباشید که راه او را تغییر دهید.

بشیر بن سعد، پدر نعمان بن بشیر، که از بزرگان انصار بود و نسبت به سعد بن عباده حسد می ورزید برخاست و گفت:

هان ای گروه انصار! اگر چه ما از پیامبر حمایت کردیم و او را یاری نمودیم، ولی ما برای این کار پاداش دنیوی نمی خواهیم و بر کسی منّت نمی گذاریم، قریش خویشان او هستند و برای تصدی رهبری شایسته تر هستند، من هرگز با آن ها منازعه نخواهم کرد.

شما نیز از خدا بترسید، با آن ها منازعه نکرده و ایجاد شکاف نکنید. (1)

هنگامی که ابوبکر دستش را جلو آورد، بشیر بن سعد بر آن ها پیشی گرفت و با ابوبکر بیعت کرد.

حباب بن منذر به او گفت: خاک بر سرت، که بر پسر عمویت حسد ورزیدی و نخواستی که او به قدرت برسد.

اسيد بن حضير رئيس «اوس» به اصحاب خود گفت: اگر امروز شما بیعت نکنید همواره خزرجی ها به شما برتری خواهند یافت.

پس همه قبیله اوس برخاستند و با ابوبکر بیعت کردند.

برنامه سعد بن عباده و خزرجی ها در هم ریخت و نقشه آن ها در هم شکست. مردم از هر طرف برای بیعت با ابوبکر هجوم آوردند.

سعد بن عباده که بیمار بود و روی بستر قرار داشت، زیر پا ها لگد مال شاد و فریاد زد: مرا کشتید.

عمر گفت: بکشید سعد را، خداوند او را بکشد. (1)

قیس پسر سعد بن عباده برخاست و ریش عمر را گرفت و گفت:

ای پسر صهاک! ای ترسو در میدان نبرد! ای فرار کننده از برابر دشمن! ای شیر ژیان در موارد امن و امان! به خدا سوگند اگر تار مویی از پدرم را حرکت دهی همه دندان هایت را خرد می کنم.

ابو بکر به عمر توصیه کرد که آرام باشد و از تندی پرهیز کند.

سعد گفت: ای پسر صهاک حبشی اگر قدرت برخاستن داشتم، تو و ابوبکر و طرف داران تان در کوچه های مدینه، از من صدایی چون غرش شیر می شنیدید و از ترس جانتان از مدینه بیرون می رفتید و به قوم خود ملحق

ص: 111

می شدید که در میان آن ها پست و زبون و دنباله رو بودید و هرگز فکر رهبری به مغزتان خطور نمی کرد.

آن گاه به یاران خود گفت که مرا از این جا بیرون ببرید.

پس او را از سقیفه بیرون بردند و به خانه اش رسانیدند

بلاذری می نویسد:

عمر بن خطاب به خالد بن ولید و محمّد بن مسلمه انصاری فرمان داد که او را بکشند هر یک از آن ها تیری به سوی او افکندند او را کشتند آن گاه به مردم وانمود کردند که پریان او را کشته اند. (1)

آری روز شهادت پیامبر برای غاصبان خلافت، صبح فرخنده ای بود، ولی برای تنها دختر گران مایه آن حضرت روز بسیار سختی بود.

جد بزرگوارت امیر مؤمنان علیه السّلام نمی توانست که پیکر پاک پیامبر را روی زمین بگذارد و نمی توانست که آن را به خاک بسپارد پیش از آن که غاصبان بر آن نماز بخوانند؛ (1)

حضرت فخر الساجدين، امام زین العابدین علیه السّلام می فرماید:

به خدا سوگند، اگر آن ها می توانستند بدون استناد به رسالت پیامبر قدرت را به دست بگیرند، از نبوت آن حضرت صرف نظر می کردند و خود را به آن حضرت منتسب نمی کردند. (2)

عبد الرحمن بن عوف نیز با بنی زهره برخاست و با وی بیعت کرد.

مولای متقیان برخاست، وارد خانه شد، بنی هاشم نیز در محضر حضرت به خانه امیر مؤمنان وارد شدند.

عمر، اسيد بن حضير سلمة بن سلامه و جمعی از طرف داران وارد خانه مولا شدند و گفتند: برخیزید و با ابوبکر بیعت کنید.

زبیر بن عوام رفت که شمشیرش را بردارد، عمر نعره زد که شر این جانور را از سر ما کم کنید.

سلمة بن سلامه پیشی گرفت و شمشیر زبیر را از دستش ربود، عمر آن را گرفت و بر زمین کوبید و شکست.

پس حاضران را محاصره کردند و به نزد ابوبکر بردند و گفتند: بیعت کنید که مردمان با او بیعت کردند، هر کس مقاومت کند شمشیر بین ما و او داوری خواهد کرد.

پس آن ها آمدند و بیعت کردند. (1)

مرحوم طبرسی نقل می کند که عمر دامنش را محکم به کمر بسته بود، در کوچه ها می گشت و فریاد می زد: مردم با ابوبکر بیعت کردند، بشتابید با او بیعت کنید، پس مردم به ناگزیر می رفتند و با او بیعت می کردند.

عمر مطلع شد که افرادی در خانه های خود نشسته اند و بیعت نکرده اند، پس به خانه های مردم یورش می برد، آن ها را از خانه های خود بیرون می کشید، کشان کشان به مسجد می برد و بیعت می گرفت. (2)

ص: 116

من هرگز گروهی را سراغ ندارم که بد منش تر و بد اندیش تر از شما باشد. جنازه پیامبر را روی زمین رها کردید و رفتید و بدون مشورت ما کار خود را بریدید و دوختید و حق ما را پایمال کردید. (1)

سپس فرمود:

گویی شما در روز غدیر خم حضور نداشتید و نمی دانید که پدر بزرگوارم برای علی علیه السّلام پیمان ولایت و سرپرستی بست، تا طمع شما را از رهبری و تصدی حکومت برای همیشه قطع کند. ولی شما پیوند خود را با پیامبرتان قطع کردید. $ ابن قتیبه، الإمامة و السیاسیة، ج 1، ص 19 $

خداوند منّان در میان ما و شما در این سرای و آن سرای داوری خواهد فرمود.

این خطبه ی کوتاه، ولی کوبنده ی حضرت فاطمه عليها السّلام که به «خطبه ی پشتِ در» معروف است در منابع فراوان آمده است. (2)

ابن قتیبه می نویسد:

على عليه السّلام را به نزد ابوبکر آوردند، او مکرر می فرمود:

﴿اَنا عَبْدُ اللَّه وَ أخُو رَسُولِ اللَّه﴾

من بنده خدا و برادر رسول خدا هستم.

گفتند با ابوبکر بیعت کن.

ص: 118

فرمود: من برای سر پرستی امت اسلامی از شما شایسته تر هستم.

من هرگز با شما بیعت نمی کنم، شما برای بیعت با من شایسته تر هستید و

شما این منصب را از انصار پس گرفتید و به آن ها استدلال کردید که شما خویشاوندان پیامبر خدا هستید.

چگونه است که آن را از ما غصب می کنید، در حالی که در برابر انصار استشهاد می کنید به این که از خویشان پیامبر هستید، لذا به تصدی آن شایسته تر می باشید.

اگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از شما می باشد و به همین دلیل انصار رهبری و پیشوایی امت را به شما تسلیم کردند، من با همان منطق خودتان به شما استدلال می کنم و می گویم: ما در حال حیات و ممات پیامبر از شما به آن حضرت نزدیک تر هستیم.

اگر به خدا ایمان دارید با ما به انصاف رفتار کنید.

در غیر این صورت آگاهانه راه ظلم و ستم را در پیش گرفته اید. عمر گفت: ما تو را رها نمی کنیم تا با ابوبکر بیعت کنی.

مولا فرمود:

شیری را که بخشی از آن از برای توست بدوش، امروز برای استحکام قدرت او تلاش کن که فردا آن را باز ستانی.

سپس خطاب به عمر فرمود:

هان ای عمر! به خدا سوگند من سخن تو را نخواهم پذیرفت و هرگز با ابوبکر بیعت نخواهم کرد.

ص: 119

ابوبکر گفت: اگر نخواهی بیعت کنی ما شما را مجبور نخواهیم کرد.

آن گاه خطاب به گروه مهاجر فرمود:

هان ای گروه مهاجر! حاکمیت پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله را از خاندان او بیرون نبرید و به نهان خانه های خود نبرید.

به خدا سوگند ای گروه مهاجر! ما از همه مردمان به او شایسته تر هستیم، زیرا که اهل بیت او می باشیم و برای این مقام از شما شایسته تر می باشیم. (1)

آیا من پیکر مقدس پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله را روی زمین می گذاشتم، او را کفن و دفن نمی کردم، بیرون می آمدم برای به دست آوردن خلافت نبرد می کردم؟

حضرت فاطمه علیها السّلام می فرمود:

آن چه ابو الحسن (امیر مؤمنان علیه السّلام) انجام داد همان درست و شایسته بود.

ولی آن ها کاری انجام دادند که خداوند از آن ها حساب خواهد کشید. (1)

هنگامی که ابوبکر بر فراز منبر پیغمبر نشست، این دوازده نفر با یک دیگر به رایزنی پرداختند و برخی از آن ها گفتند: به خدا سوگند می رویم و او را از منبر پیامبر به پایین می کشیم.

برخی :گفتند در این صورت خود را به کشتن می دهید خداوند فرموده:

﴿وَ لا تُلقُوا بِأَيْديكُمْ إِلى التَّهْلُكَة﴾ (1)

به دست خود، خود را به هلاکت نیندازید.

پس برویم به محضر مولا و از ایشان کسب تکلیف کنیم.

ولی همه امت تبهکاری که گفتار پیامبرشان را رها کرده، به خدای خود دروغ بسته اند، با آن ها هستند.

من در این رابطه با اهل بیت خود مشورت کردم، آن ها فقط سکوت را مصلحت دیدند، زیرا آن ها از حیله و کینه این ها آگاه بودند و می دانستند که این ها چگونه با خدا و اهل بیت پیامبر دشمنی دارند و به دنبال انتقام جویی و خون خواهی دوران جاهلیت هستند. (1)

سپس فرمود:

لکن به نزد او بروید، آن چه از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شنیده اید باز گو کنید و او را از شبهه خارج کنید تا حجّت بر او تمام شود و هنگامی که با معصیت خدا و نافرمانی پیامبر خدا به دیدار پروردگار می رود عذابش کامل باشد.

دیگر مهاجران، آن گاه انصار سخن گفتند.

ابوبکر در پاسخ آن ها فرو ماند، پاسخی نداشت که بیان کند مدتی خاموش ماند سپس گفت:

وليتكم و لست بخيركم، أقيلوني أقيلوني؛

من سر پرستی شما را بر عهده گرفتم، در حالی که بهترین شما نبودم بیعت خود را پس بگیرید مرا رها کنید.

عمر بن خطاب گفت:

ای فرومایه بیا پایین، تو که پاسخ معترضان قریش را بلد نیستی چرا این منصب را پذیرفتی؟

به خدا سوگند من تصمیم داشتم که تو را عزل کنم و سالم برده آزاد شده ابو حذیفه را به جای تو برگزینم.

ابوبکر از منبر پایین آمد، دست عمر را گرفت و به خانه رفت.

سه روز در منزل ماندند و به مسجد نیامدند.

روز چهارم خالد بن ولید با یک هزار نفر آمد و گفت: چرا نشسته اید؟

بنی هاشم در خلافت طمع کرده اند.

سالم برده ی آزاد شده ابو حذیفه نیز با یک هزار نفر آمد.

معاذ بن جبل نیز با هزار نفر آمد.

پس دیگران نیز گرد آمدند و تعداد شان به چهار هزار نفر رسید.

شمشیر های خود برهنه کرده به سوی مسجد پیامبر حرکت کردند.

عمر که در پیشا پیش آن ها حرکت می کرد خطاب به یاران مولای متقیان گفت:

ص: 124

ای هواداران علی! اگر یک تن از شما پیش بیاید و از سخنانی که دیروز گفت، سخن بگوید به خدا سوگند سرش را از بدنش جدا می کنیم.

خالد بن سعید بن عاص به سوی او برخاست و گفت:

ای پسر صهاک حبشی! آیا با شمشیر های خود ما را می ترسانی یا با فزونی جمعیت خود ما را تهدید می کنی؟

به خدا سوگند شمشیر های ما از شمشیر های شما تیز تر است و جمعیت ما از شما افزون تر است. اگر تعداد ما کم تر باشد، باز ما نیرومند تر هستیم زیرا حجت خدا با ماست.

به خدا سو گند اگر نبود که اطاعت امامم بر من لازم است، همین الآن شمشير بر می کشیدم و در راه خدا با شما جهاد می کردم تا وظیفه ام را ادا کنم.

مولای متقیان به او فرمود:

ای خالد! بنشین که خداوند جایگاه تو را دید و تلاش تو را پاداش داد.

خالد نشست و جناب سلمان برخاست و گفت:

الله اكبر؛ الله اکبر؛ با گوش خود از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله شنیدم، و گرنه کر شوم، که فرمود: در حالی که برادرم و پسر عمویم با گروهی از یارانش در مسجد من نشسته اند، تعدادی از سگ های جهنم دور او حلقه می زنند، تا او را با یارانش بکشند.

من هیچ تردیدی ندارم که شما همان سگ های دوزخ هستید.

عمر خواست به سوی سلمان تهاجم کند مولای متقیان از جایش پرید و به یقه عمر چسبید او را بر زمین زد و فرمود:

ص: 125

ای پسر صهاک حبشی! اگر نبود تقدیر خداوند منان و پیمان رسول گرامی اسلام، به تو نشان می دادم که کدامین از من و شما، از نظر نیرو ضعیف تر و از نظر تعداد یاران کم تر می باشد.

آن گاه به یاران خود فرمود:

برخیزید و بروید خداوند شما را رحمت کند.

من وارد مسجد نشدم، جز همانند دو برادرم حضرت موسی و هارون که یاران شان به آن ها گفتند:

﴿فَاذْهَبْ أَنْت وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنّا هَا هُنَا قاعِدُونَ﴾؛ (1)

شما با پروردگار خود بروید و نبرد کنید، ما این جا نشسته ایم.

من دیگر وارد مسجد نخواهم شد جز برای زیارت پیامبر صلى الله علیه و آله یا برای داوری کردن در موضوعی که پیش آید.

کسی که رسول خدا او را به عنوان حجت نصب کرده، نمی تواند مردم را در حیرت و سرگردانی فرو گذارد. (2)

عمر به ابوبکر گفت: چرا کسی را نمی فرستی که او را بیاورد و بیعت کند، که همگان با تو بیعت کرده اند، به جز او و چهار نفر دیگر.

ابوبکر در مقایسه با عمر نرم خو، مدارا جو و ریا کار تر بود، ولی عمر تند خو، خشن و بد زبان بود.

ابوبکر پرسید: چه کسی را بفرستیم؟

عمر گفت: قنفذ را بفرست که خشن، تندخو و سنگ دل است.

قنفذ با عده ای به خانه مولا رفت، از مولا اذن ورود خواست اما مولا اجازه نداد.

همراهان قنفذ به نزد ابوبکر آمدند و گفتند که علی علیه السّلام به آن ها اجازه ورود نداد.

عمر گفت: برگردید، اگر اجازه نداد، بدون اجازه وارد شوید.

به راه افتادند و به در خانه آن حضرت رسیدند، اجازه خواستند، حضرت فاطمه عليها السّلام فرمود:

من به شما اجازه نمی دهم که بدون اذن وارد خانه ام بشوید.

قنفذ همان جا ماند و همراهانش برگشتند و خبر دادند که دختر پیامبر چنین می گوید.

عمر خشمگین شد و گفت: ما با زنان چه کار داریم؟!

آن گاه به عده ای فرمان داد که هیزم بیاورند.

هیزم را آوردند و عمر پیشا پیش آن ها حرکت کرد، به در خانه مولا رسیدند و هیزم را در اطراف خانه مولا ریختند.

حضرت علی، حضرت فاطمه، و حسنین علیهم السّلام در منزل بودند.

ص: 127

عمر با صدای بلند که اهل خانه بشنوند، فریاد بر آورد:

به خدا سوگندای علی! یا بیرون می آیی و با خلیفه پیامبر بیعت می کنی و یا خانه را بر سرت آتش می زنم.

صدیقه طاهره پشت در آمد و خطاب به عمر فرمود:

ای عمر! با ما چه کار داری؟

عمر گفت:

در را باز کن و گرنه خانه را بر سرتان به آتش می کشم.

حضرت فرمود:

آیا از خدا نمی ترسی؟ بدون اجازه می خواهی به خانه ام وارد شوی؟!

عمر آتش طلبید و هیزم ها را آتش زد.

آن گاه در خانه را فشار داد و وارد خانه شد.

حضرت فاطمه در مقابل او مقاومت کرد و فریاد زد:

بابا! یا رسول الله!

عمر شمشیر خود را که در نیام بود بلند کرد و بر پهلوی حضرت فاطمه زد و پهلویش را آزرد.

فرياد «يا أبتاه» حضرت فاطمه بلند شد، عمر با تازیانه بر بازو ی آن حضرت زد.

حضرت فاطمه فریاد بر آورد:

بابا! ابوبکر و عمر چه رفتار زشتی با ما کردند!!

ص: 128

مولای متقیان برق آسا از جای پرید، گریبان عمر را گرفت و او را بر زمین زد، دماغش را بر خاک مالید و گردنش را آزرد و خواست او را به قتل برساند، به یاد توصیه های پیامبر افتاد و فرمود:

ای پسر صهاک! سوگند به خداوندی که پیامبرش را به رسالت گرامی داشت، اگر نبود فرمان خدا و پیمان رسول خدا، می دانستی که تو هرگز نمی توانی بر خانه ام وارد شوی.

عمر استغاثه کرد و از مردم کمک خواست.

مردم به خانه وحی یورش بردند و قنفذ به نزد ابوبکر رفت و او را هشدار داد که ممکن است حضرت علی شمشیر بکشد، چون همگی از قدرت و شجاعت مولا باخبر بودند.

ابوبکر به قنفذ گفت: برگرد اگر علی بیرون بیاید، او را به مسجد بیاور، اگر حاضر نشد به خانه اش یورش ببر، اگر امتناع کند خانه را با افرادی که در آن هستند به آتش بکش.

قنفذ با همراهانش به خانه وحی یورش بردند، مولا خواست شمشیرش را بردارد، قنفذ پیش دستی کرد و شمشیرش را برداشت؛ شمشیر ها در گرداگرد وجودش به کار افتاد و طناب به گردن مولا انداختند.

در آستانه در، حضرت فاطمه علیها السّلام خواست از مولا دفاع کند، قنفذ با تازیانه آن حضرت را آزرد، که به هنگام شهادت جای تازیانه قنفذ، همانند بازو بند در بازوان مبارک بی بی آشکار بود.

مولا را کشان کشان به نزد ابوبکر بردند، عمر شمشیر به دست بالای سرش ایستاده بود.

ص: 129

ابو عبيده، خالد بن ولید، سالم، معاذ، مغيرة بن شعبه، اسيد بن حضير، بشیر بن سعد و دیگر قداره بند ها شمشیر به دست در کنار

ابوبکر ایستاده بودند. (1)

فرمود: ای سلمان! می خواهند علی علیه السّلام را به قتل برسانند و من هرگز نمی توانم شکیبا باشم. بگذار به کنار قبر پدرم بروم، موهایم را پریشان کنم، گریبانم را چاک بزنم و به سوی پروردگارم تضرع نمایم.

سلمان گفت: می ترسم زمین دهان باز کند و اهل مدینه را در کام خود فرو ببرد.

مولای متقیان مرا فرستاده و امر کرده که به سوی خانه برگردی و از ناله و نفرین منصرف شوی.

صدیقه طاهره فرمود:

اگر امر مولا باشد بر می گردم و شکیبایی پیشه می کنم و امر مولا را اطاعت می کنم. (1)

امام صادق علیه السّلام می فرماید:

هنگامی که مولای متقیان را به سوی مسجد بردند، حضرت فاطمه بیرون آمد، هیچ بانویی از بانوان هاشمی نماند جز این که از خانه های خود بیرون آمد، و به دنبال حضرت زهرا علیها السّلام حرکت کردند.

هنگامی که به نزدیکی مرقد مطهر پیامبر اکرم صلى الله عليه و آله رسیدند، حضرت صدیقه به آن ها خطاب کرد و فرمود:

پسر عمویم را رها کنید، سوگند به خدایی که محمّد را به حق بر انگیخت، اگر او را رها نکنید، موهایم را پریشان می کنم، پیراهن پدرم را بر سرم می گذارم، به درگاه خداوند فریاد بر می آورم.

ص: 131

به هوش باشید ناقه حضرت صالح در نزد پروردگار از فرزندان من گرامی تر نیست. (1)

امیر بیان روی به قبر مطهر رسول اکرم صلى الله علیه و آله کرد و این آیه ی شریفه را تلاوت نمود:

﴿ابْن أُمَّ إِنّ الْقَوْم اسْتضْعَفُونِي وَ كادُوا يقْتُلُونَنِي﴾؛ (1)

ای پسر مادرم! این قوم مرا ناتوان ساختند و نزدیک بود که مرا بکشند.

آن گاه خطاب به ابوبکر این دو بیت را انشاد کرد:

فإن كنت بالشوری ملکت آمورهم***فكيف بهذا و المشيرون غيب

و إن كنت بالقربی حججت خصيمهم***فغیرك أولى بالنبي و أقرب

اگر تو با رأی و مشورت مردم زمام امور را به دست گرفتی، این چه شورایی است که صاحبان رأی حضور ندارند.

اگر با ادعای قرابت و خویشاوندی بر رقیبان احتجاج کردی، دیگران از تو به پیامبر نزدیک تر و شایسته ترند.

امیر مؤمنان مکرر می فرمود:

﴿وَ اعجبا ، أَ تكُونُ الْخلَافَةُ بِالصَّحابَةِ وَ لَا تكُونُ بِالْقَرَابَة وَ الصّحَابَةِ﴾؛ (2)

شگفتا، آیا خلافت با هم نشینی ثابت می شود، ولی با هم نشینی و خویشاوندی ثابت نمی شود.

ص: 133

فاطمه گفت: طغیان گری و سر کشی تو موجب شده که من بیایم و حجت را بر تو و دیگر گمراهان شقاوت پیشه تمام کنم.

گفتم: این بافته ها و افسانه های زنانه را رها کن، به علی بگو بیرون بیاید.

گفت: تو سزاوار اکرام و احترام نیستی، آیا با حزب شیطان مرا تهدید می کنی؟ بدان که حزب شیطان ناتوان است.

گفتم: اگر علی بیرون نیاید هیزم فراوان می آورم و خانه را با اهل خانه به آتش می کشم و او را کشان کشان برای بیعت به مسجد می برم.

تازیانه قنفذ را گرفتم و فاطمه را زدم و به خالد بن ولید گفتم: تو با دیگر هم دستان بروید و هیزم بیاورید، که می خواهم خانه را به آتش بکشم.

فاطمه گفت: ای دشمن خدا و پیامبر و امیر مؤمنان!

آن گاه پشت در ایستاد که مانع باز شدن در شود.

خواستم در را باز کنم بر من سخت شد پس با تازیانه بر دستانش زدم و ناتوانش کردم.

پس آن چنان گریه و ناله سر داد، که نزدیک بود دلم نرم شود و برگردم، ولی کینه های علی را به یاد آوردم که چگونه خون سرکرده های عرب را بی محابا می ریخت و سِحر های محمّد را یاد کردم، پس لگدی بر در کوبیدم.

فاطمه با تمام وجود به در چسبیده بود که از باز شدن در جلو گیری کند.

یک مرتبه فریادش بلند شد و گمان کردم که با ناله اش مدینه را زیر و رو کرد. خطاب به پدرش گفت:

پدر جان! ای رسول خدا آیا با دخترت و نور دیده ات این گونه رفتار می شود؟

ص: 135

آن گاه فضّه را فرا خواند و گفت:

آه ای فضّه! مرا دریاب به خدا سوگند جنینی که در رحم داشتم کشته شد.

دریافتم که فاطمه سقط جنین کرده و به دیوار تکیه کرده است، پس در را به شدّت فشار دادم و وارد خانه شدم.

فاطمه در آن حال در مقابل من ایستاد که راه را بر من ببندد. پس آن چنان سیلی بر دو طرف صورتش از روی معجر زدم که گوشواره اش شکست، و خودش نقش زمین شد. (1)

آن گاه آن چنان سیلی به صورتم زد که گوشواره ام پاره شد و محسن بی گناهم را سقط کردم. (1)

ابوبکر، عمر بن خطاب را به سراغ آن ها فرستاد که آن ها را از خانه حضرت فاطمه بیرون کند و به او گفت:

«اگر امتناع کنند با آن ها نبرد کن»

عمر آتش آورد که خانه را بر سر آن ها به آتش بکشد.

حضرت فاطمه با او مواجه شد و فرمود:

ای پسر خطاب آمده ای که خانه ی ما را به آتش بکشی؟

گفت: آری، مگر این که همانند دیگر مردمان بیایید و بیعت کنید.

پس علی علیه السّلام به نزد ابوبکر آمد و با او بیعت کرد. (1)

3. «ابراهيم بن سعيد ثقفی» مؤلّف کتاب «الغارات» می نویسد:

به خدا سوگند علی علیه السّلام تا وقتی که دید دود و آتش وارد خانه اش شده، بیعت نکرد.

4. «این شحنه حنفی» در مورد سقیفه می نویسد:

عمر به سوی خانه علی علیه السّلام آمد که آن را با همه کسانی که آن هستند، به آتش بکشد با حضرت فاطمه مواجه شد، به ایشان گفت:

شما نیز باید در موضوعی که امت داخل شده، داخل شوید. (2)

ص: 138

پس پیامبر اکرم فاطمه را طلبید و فدک را به او عطا کرد.

آن گاه مولای متقیان آمد و او نیز به همان مضمون شهادت داد.

ابوبکر سند مالکیت فدک را نوشت و به حضرت فاطمه تقدیم نمود.

در آن هنگام عمر وارد شد و از ابوبکر پرسید: این نوشتار چیست؟

ابوبکر گفت:

فاطمه فدک را ادعا کرد، علی و امّ ایمن شهادت دادند، پس سند آن را به نام فاطمه نوشتم.

پس عمر سند را از دست حضرت فاطمه علیها السّلام گرفت و پاره پاره کرد و گفت: فدک مال همه مسلمان ها می باشد.

سپس افزود: عایشه حفصه و اوس بن حدثان شهادت می دهند که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شنیده اند که فرمود:

﴿إِنّا مَعَاشِرَ الْأَنْبِياءِ لَا نُورِثُ مَا تَرَكْناهُ صَدَقَةُ﴾؛

ما گروه پیامبران از خود ارث نمی گذاریم، آن چه از ما بماند صدقه است.

سپس گفت:

على شوهر فاطمه است و به سود خودش شهادت می دهد و امّ ایمن اگر چه بانوی صالحه می باشد، ولی یک نفر است اگر شخص دیگری نیز به آن شهادت بدهد نظر خود را اعلام می کنیم.

پس از این گستاخی، حضرت فاطمه در حالی که سخت اندوهگین بود از نزد ابوبکر خارج شد و به دودمان امامت تشریف برد.

ص: 140

عمر گفت: ای پسر ابو طالب این سخنان را رها کن ما هرگز در مقابل استدلال های شما قدرت پاسخ گویی نداریم.

اگر شاهدان عادل بیاوری می پذیریم، در غیر این صورت فدک «فیء» مسلمان ها می باشد تو حقی در آن نداری، فاطمه نیز حقی در آن ندارد.

مولای متقیان خطاب به ابوبکر: فرمود آیا کتاب خدا را می خوانی؟

گفت: آری.

فرمود: آیا آیه تطهير: ﴿إِنَّما يُرِيدُ اللَهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْل الْبَيْت وَ يُطَهِّرَكُمْ تطْهِیراً﴾؛ (1) خداوند اراده فرموده که هر نوع پلیدی را از شما دور بگرداند و شما را پاک و پاکیزه بگرداند؛ در حق ما نازل شده یا در حق دیگری؟

گفت: در حق شما.

فرمود: اگر چند نفر گواهی بدهند که - نعوذ بالله - فاطمه کار ناشایستی انجام داده است با او چگونه رفتار می کنی؟

گفت: برای او حد جاری می کنم همانند دیگر زنان امت اسلامی.

فرمود: در این صورت در زمره کافران خواهی بود.

ابوبکر پرسید: چرا؟

فرمود: زیرا گواهی خداوند را مبنی بر پاکی فاطمه رد کردی گواهی دیگران را بر علیه او پذیرفتی. همان گونه که حکم خدا را در مورد تملک فدک و حکم رسول خدا را که در حال حیاتش فدک را به او تسلیم کرده، رد کردی، آن گاه گواهی عرب بادیه نشین بی فرهنگ را پذیرفتی و بر اساس فدک را از حضرت فاطمه گرفتی و آن را «فَی» پنداشتی!!

ص: 142

در حالی که رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرموده است:

﴿الْبَيِّنَة عَلَى الْمُدَّعى وَ الْيمِينُ عَلَى الْمُدَّعى عَلَيْهِ﴾؛

ادعا کننده باید شاهد بیاورد، از کسی که علیه او ادعا شده، فقط سوگند مطالبه می شود.

این جا بود که مردم به گفت و گو پرداختند و همدیگر را ملامت کردند و گفتند: علی راست می گوید. (1)

به خدا سوگند، اگر حکمت خدا به من اجازه می داد، سرهای شما را

همانند دانه های رسیده، با داس های تیز از پیکر های تان جدا می کردم و چشم های دلیران شما را از کاسه های سرشان بیرون می آوردم و همه شما را به وحشت و حیرت می انداختم.

می دانید که من از روزی که خود را شناختم، صاعقه ای بودم که بر سر سپاهیان شرک و کفر فرود می آمدم، جمعیت آن ها را پریشان می ساختم، آتش افروزی های شان را نابود می کردم.

در روزگاری که من در میدان های جنگ نبرد می کردم شما در کنج خانه های خود به خواب رفته بودید.

من همان نام آور و تک سوار میدان های نبرد بودم، ولی امروز دوست ندارید که خلافت و نبوت در خاندان ما جمع شود.

آری شما کینه های بدر و احد را به یاد دارید و خون خواه کشته های خود می باشید.

به خدا سوگند، اگر از آن عذاب ها و کیفر های سختی که خداوند برای شما مهیا ساخته، پرده بردارم، از شدّت ترس و هراس، دنده های شما همانند دندانه های پرگار آسیاب در درون شما فرو خواهد رفت.

اگر لب به سخن بگشایم، خواهند گفت که از روی حسد سخن می گویم و اگر سکوت برگزینم خواهند گفت که پسر ابو طالب از مرگ می هراسد.

هیهات که من از مرگ واهمه کنم، من بودم که مزه مرگ را در کام دد منشان می ریختم و در تاریکی شب، در اعماق ظلمت ها به استقبال مرگ می رفتم.

ص: 144

آری من بودم که در میدان نبرد با دو شمشیر سنگین می جنگیدم، با دو نیزه ی بلند حمله می کردم و پرچم های دیو سیرتان را در هم می نوردیدم و غم و اندوه را از چهره اشرف مخلوقات می زدودم.

آیا علی می هراسد؟! به خدا سوگند، پسر ابو طالب با مرگ در راه خدا مأنوس تر است از انس کودک شیر خوار نسبت به سینه مادر.

مادر ها به عزای تان بنشیند، اگر از آن چه خداوند در حق شما نازل کرده سخن بگویم، همانند ریسمان در چاه عمیق به لرزه می افتید، حیران و سرگردان خانه های خود را ترک می کنید، دیوانه وار به دشت ها و صحرا ها روی می آورید.

من از خواسته هایم دست شستم، تا با دست تهی و بریده از لذت های دنیوی و خالی از تیرگی های شما پروردگارم را ملاقات کنم.

زر و زیور دنیا در نظر من همانند پاره ابری است که به سوی آسمان بالا می رود، روی هم انباشته می شود، سپس از هم فرو می پاشد و در کرانه های دور دست نابود می شود.

به زودی - با فرا رسیدن مرگ - این گرد و غبار کور کننده، از برابر چشمان شما کنار می رود، ثمره زشت و تلخ کار های خود را مشاهده می کنید و دانه های تلخ و زهر آگینی را که کشته اید، درو می کنید.

خداوند متعال بهترین داور، رسول خدا برترین خصم و رستاخیز

سخت ترین موقف شما خواهد بود. خداوند جز شما را از رحمت خود دور نکند و جز شما را با عذاب خود قرین نسازد.

درود و سلام بر کسانی که از راه حق پیروی کنند.

ص: 145

راستی از تو جز این انتظار نمی رود، زیرا تو فرزند آن پدر بز دل و فرومایه هستی که در میدان جنگ هرگز پیش تاز نبود و در سختی ها و قحطی ها جود و بخششی از او مشاهده نگردید!

شگفتا! تو چقدر زبون و بزدل هستی!

من ظرفی لبریز از آب گوارا برای تو فراهم کردم که آن را سر بکشی، ولی تو نمی توانی تشنگی خود را از آن برطرف کنی.

من گردن های گردن کشان را در برابر تو رام کردم و افراد مدبّر و با تجربه را در اطراف تو گرد آوردم و گرنه تا کنون پسر ابو طالب استخوان های تو را به خاک مبدل کرده بود.

خدای را سپاس گوی که نعمت رهبری امت را به وسیله من بر تو ارزانی داشته است.

البتّه کسی که بر مسند پیامبر بنشیند و بر فراز منبر او قرار بگیرد، سزاوار است که لحظه به لحظه شکر خدای را بجای آورد.

این پسر ابو طالب چون سنگ سختی است که تا شکسته نشود، آب از آن تراوش نمی کند!

او چون اژدهای سهمگینی است که بدون افسون و نیرنگ رام نمی شود!

او چون درخت تلخی است که اگر با عسل آغشته شود میوه شیرین نمی دهد!

او بود که صنادید قریش را به خاک مذلّت انداخت!

او بود که گردن کشان را سرکوب کرد!

ولی تو مطمئن باش، از تهدید های او ترس به خود راه مده.

ص: 147

از رعد و برق او دل ملرزان.

پیش از آن که او آسیبی به تو برساند، من او را از سر راه بر می دارم.

ابوبکر خطاب به عمر گفت:

تو را به خدا سوگند می دهم که این یاوه سرایی ها و رجز خوانی های خود را رها کن.

به خدا سوگند اگر پسر ابو طالب به کشتن ما تصمیم بگیرد، با دست چپش ما را می کشد و دست راستش را به سوی ما دراز نمی کند.

تنها چیزی که ما را می تواند از دست او رها سازد، سه چیز است:

1. او یار و یاوری ندارد.

2. او به وصیت پیامبر پایبند است و هرگز از راه او بیرون نمی رود.

3. هیچ فردی از تیره های عرب نیست که به جهت کشته شدن خویشان و سر دم دارانش به دست او، کینه اش را به دل نداشته باشد، در نتیجه همگان تشنه ی خون او هستند.

اگر این سه عامل نبود، به طور یقین شتر خلافت در برابر او زانو می زد و تلاش ما به جایی نمی رسید.

مهم تر این که زرق و برق این دنیا، پست تر از مرگ در نگاه او می باشد.

آیا شجاعت و صلابت او را در جنگ احد فراموش کرده ای؟ ما همگی فرار کردیم و از کوه بالا رفتیم، سران قوم و تک سواران شرک او را احاطه کرده بودند و کمر به قتل او بسته بودند... .

ابوبکر فصلی از شرح دلاوری های مولای متقیان را بر شمرد و در پایان خطاب به عمر گفت:

ص: 148

تا زمانی که این مرد با تو کاری ندارد با او درگیر نشو و سخنان خالد تو را گول نزند، او هرگز جرأت نزدیک شدن به او را ندارد و اگر چنین اراده ای داشته باشد به دست او کشته خواهد شد.

او فرزند ابو طالب و از تبار عبد المطلب است.

خاندانی که چون بجنبند بسیار ترسناک می شوند و هنگامی که به خشم آیند، طرف را به خونش آغشته می کنند.

بویژه علی بن ابی طالب علیه السّلام که پر صلابت ترین برترین شجاع ترین و سرآمد ترین آن ها می باشد. (1)

مدتی ساکت ماند تا گریه های مردم آرام شود. آن گاه خطبه ای در

استیضاح خلیفه و انتقاد از نظام حاکم ایراد کرد. (1)

بزرگ بانوی جهان، به هنگام القای این خطبه در سوگ پدر بزرگوارش به شدّت متأثر، از غصب حق شوی گرامی اش در دریای غم غوطه ور، از ناحیه سینه، بازو، کمر و صورت به شدّت مجروح بود.

لیکن در این خطبه شور انگیز، حضرت صدیقه ی کبری با قدرت بیان، گیرایی تعبیر، بلندی معانی و شیوایی اسلوب که از پدر بزرگوارش به ارث برده، در نهایت فصاحت و بلاغت، از طرز تشکیل حکومت و تحریف مسیر خلافت انتقاد نموده، آثار زیان بار آن را در اجتماع نو بنیاد اسلامی به تفصیل بیان کرده، از توحید ،نبوت، امامت، فلسفه احکام حقایق تابناک اسلام و معارف والای اهل بیت سخن گفته، و چهره کریه غاصبان خلافت را به بهترین وجه ممکن ترسیم نموده است.

به جهت اختصار فراز هایی از این خطبه را که با مصادره فدک مرتبط است نقل می کنیم:

ص: 150

آیا واقعاً خیال می کنید که من از پدرم ارث نمی برم؟!

﴿أَ فَحُكْمَ الْجاهِلِيَّة يَبْغُونَ وَ مَنْ أحْسنُ مِنَ اللَّه حُكْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُون﴾؛ (1)

آيا حكم جاهلیت را بر می گزینید؟ چه کسی برای افراد با ایمان بهتر از خدا داوری می کند؟

ای پسر ابی قحافه! آیا در کتاب خدا آمده است که تو از پدرت ارث بیری و من از پدرم ارث نبرم؟!

﴿لَقَدْ جُنَّةُ شَيْئاً فَرِيًّا﴾؛ (2)

عجب افترائی بر خدا بسته ای!

یا عمداً کتاب خدا را پشت سر انداخته و احکام آن را ترک کرده ای؟!

آن جا که خداوند می فرماید:

﴿وَ وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ﴾؛ (3)

سلیمان از داود ارث برد.

و آن جا که داستان یحیی بن زکریا را بیان می کند و می فرماید:

﴿فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا * يَرِثُنِي وَ يَرِثُ مِنْ آل يَعْقُوب﴾؛ (4)

هنگامی که گفت پروردگار! به من فرزندی عنایت فرما، که از من و از آل یعقوب ارث ببرد.

ص: 151

و فرمود:

﴿وَ أولُوا الْأَرْحام بعْضُهُمْ اوْلى بِبعْضٍ فِي كِتابِ اللَّه﴾؛ (1)

خویشاوندان، در کتاب خدا برخی بر برخی دیگر سزاوار تر هستند.

و می فرماید:

﴿يُوصيكُمُ اللّهُ فِى أَوْلادكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَييْنِ﴾؛ (2)

خداوند شما را در مورد فرزندان خود وصیت می کند که برای هر پسر دو برابر دختر باشد.

و می فرماید:

﴿إِن تَرَك خَيْراً الْوصِيَّةُ لِلْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِين بِالْمَعْرُوف حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِين﴾؛ (3)

اگر ثروتی از خود بگذارد برای پدر، مادر و خویشان به شایستگی وصیت کند، که این حق است برای پروا پیشگان.

آیا شما خیال می کنید که سهمی برای من نیست؟ من از پدرم ارث نمی برم؟ و میان من و پدرم خویشاوندی نیست؟!

آیا خداوند برای شما آیه ای - بالخصوص - فرستاده و پدرم را از آن بیرون کرده است؟!

آیا می گویید که اهل دو آیین از یک دیگر ارث نمی برند؟!

ص: 152

آیا من و پدرم اهل یک دین و آیین نیستیم؟!

آیا شما در مورد عام و خاص قرآن از پدرم و پسر عمویم آگاه تر هستید؟!

من امروز تو را با این شتر افسار بسته و زین کرده خلافت رها می کنم تا فردای قیامت در پیشگاه عدل الهی با تو دیدار کند!

خداوند چه داور خوب و پیامبر چه داد خواه خوب و قیامت چه وعده گاه خوبی است!

در روز رستاخیز چه خسران خواهید دید و در آن روز ندامت و پشیمانی سودی نخواهد داشت.

﴿لِكُلِّ نِيّاً مُسْتَقِرُّ﴾؛ (1)

برای هر خبری جایگاهی است.

﴿فَسَوْفَ تَعْلَمُون مَنْ يَأْتِيهِ عَذابُ يُحْزِيهِ وَ يَحِلُّ عَلَيْهِ عَذابُ مُقِيمُ﴾؛ (2)

به زودی خواهید دانست که عذاب خوار کننده به سراغ چه کسی خواهد رفت و کیفر ماندگار دامن چه کسی را خواهد گرفت.

اگر به نسب آن حضرت بنگریم، او پدر شما بود، نه زنان دیگر.

او برادر شوهر تو بود، نه مردان دیگر.

پیامبر رحمت همسرت را بر همه خویشاوندان برتری داد و برای هر کار مهمی او را به عنوان یار و یاور خود برگزید.

شما را جز افراد نیک بخت دوست ندارد و جز افراد تیره بخت کسی با شما دشمنی نمی ورزد.

شما خاندان پاک پیامبر و برگزیدگان بهترین امت ها هستید.

شما راهنمای ما به سوی سعادت و خوشبختی و راهبر ما به سوی بهشت برین می باشید.

اما شما ای بهترین بانوان و دختر بهترین پیامبران! بی گمان در گفتار خود راست گو، از نظر عقل و درایت از همه پیشتاز تر، هستی هرگز کسی نمی تواند حق تو را نادیده بگیرد و کسی نمی تواند در صداقت تو تردید به خود راه دهد، به خدا سوگند من از فرمان رسول خدا بیرون نرفتم و کاری جز به اذن آن حضرت انجام نداده ام!! چوپان یک قوم هرگز به کسان خود دروغ نمی گوید!

من خدا را شاهد می گیرم که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله شنیدم که فرمود:

﴿نَحْنُ مَعَاشِرَ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُورِثُ ذَهَباً وَ لَا فِضَّةً وَ لَا دَاراً وَ لَا عَقَاراً وَ إِنَّما نُورِثُ الْكِتاب وَ الْحكْمَةَ وَ الْعِلْم وَ النُّبُوَّة ، وَ ما كانَ لَنا مِنَ طُعْمَةً ، فلوالى الْأَمْرِ بعْدَنَا أَن يَحْكُمُ فِيهِ بِحُكْمِه﴾؛

ما پیامبران طلا، نقره، خانه و کاشانه ای از خود ارث نمی گذاریم ما فقط کتاب، حکمت، دانش و نبوت به ارث می گذاریم.

ص: 154

آن چه متاع دنیا از ما باقی بماند، در اختیار زمام داریست که پس از ما زمام امور را به دست می گیرد، او هر چه بخواهد در آن حکم می کند.

اما آن چه شما مطالبه می کنید (از فدک و غیره) من آن را در راه تهیه سلاح و ادوات جنگی هزینه کردم، که مسلمانان با آن ها با کفار و تبهکاران و سر کشان نبرد کنند.

من همه این کار ها را با اتفاق نظر همه مسلمانان انجام دادم، من هرگز در رأی خود مستبد نیستم و کاری را خود سرانه انجام نداده ام.

ما هرگز چیزی را از شما پوشیده نمی داریم و چیزی را برای خود اندوخته نمی کنیم.

شما سرور و سالار امت پدرتان هستید و سرچشمه شجره طیبه خاندان خود می باشید.

کسی نمی تواند فضایل تو را نادیده بگیرد، کسی نمی تواند اصل و فرع تو را فرو گذارد.

آن چه در دست من باشد، امر شما نافذ است، ولی آیا به نظر شما من حق دارم که با فرمان پدر بزرگوارت مخالفت کنم؟!

آیا شما با حیله و نیرنگ راهی برگزیده اید و می خواهید برای آن دست اویزی درست کنید و بهانه بتراشید؟!

این سخنان پوچ شما پس از وفات ایشان، همانند نقشه هایی است که در حال حیات ایشان طرح می شد.

این کتاب خدا بهترین حَکم است که با صدای رسا اعلام می کند:

﴿يَرِثُنِي وَ يَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ﴾؛ (1)

بار خدایا! برای من جانشینی قرار بده، که از من و از آل یعقوب ارث ببرد.

﴿و وَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ﴾؛ (2)

سلیمان از داود ارث برد.

خداوند منان در کتاب روشن گر خود احکام ارث، فرائض، طبقات وارثان و سهم هر یک از پسران و دختران را به روشنی بیان کرده است.

دیگر هیچ بهانه ای برای اهل باطل باقی نگذاشته و راه هر گونه گمانه زنی را برای جامعه بسته است.

﴿بلْ سَوَّلَتْ لَكُمْ أَنْفُسُكُم أمْراً فَصَبْرُ جَمِيلُ وَ اللّهُ الْمُسْتعانُ عَلَى مَا تَصفُونَ﴾؛ (3)

هوس های نفسانی شما، این کار را در نظر شما آراسته است، شکیبایی نیکوست، در برابر آن چه شما می گویید از خداوند یاری می طلبم.

ص: 156

نه، بلکه دل هایتان زنگار گرفته از اعمال ناپسندی که انجام دادید، پس پرده ای ضخیم بر گوش ها و دیدگان شما قرار گرفته، و لذا آیات قرآن را تأویل نابجا کردید و راه نادرستی را برگزیدید و حق مرا ظالمانه و ناجوان مردانه غصب کردید.

هنگامی که پرده ها کنار برود و منظره زشت و وحشت ناک اعمال تان ظاهر شود، کیفر آن را بسیار سنگین خواهید یافت و فرجام آن را بسیار زیان بار خواهید دید، که هرگز چنین انتظاری نداشتید.

﴿وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْمُبْطِلُون﴾؛ (1)

در آن روز باطل گرایان به شدّت زیان خواهند دید.

این پسر ابو قحافه عطا های پدرم و قوت روزانه فرزندانم را به زور از من می گیرد!! و آشکارا با من دشمنی می ورزد! و با من به درشتی سخن می گوید تا جایی که بنی قیله (انصار) دست از یاری من برداشته اند و مهاجران روابط خود را با ما قطع کرده اند و مسلمانان از ستم هایی که بر ما وارد می شود چشم پوشی می کنند! دیگر نه کسی ستم او را از من دفع می کند و نه کسی به حمایت از من بر می خیزد.

من خشمگین از خانه بیرون رفتم و دل آزرده به خانه برگشتم.

تو هنگامی که شمشیر را بر زمین گذاشتی، خود را آماج حمله ها قرار دادی. دیروز شیران درنده خوی را به زانو در آوردی و امروز خاک نشینی را برگزیدی.

من از آن چه گفتنی بود چیزی را فروگذار نکردم، ولی نتوانستم که جلو باطل را بگیرم؛ من دیگر طاقتی ندارم.

ای کاش پیش از آن که خوار و زبون شوم، مرگ به سراغم آمده بود.

من از این که در ایراد بر تو از حد گذشتم، خدا می داند که معذورم، زیرا تو تنها حامی من هستی.

وای بر من هر صبح و شام.

تکیه گاهم از دست رفت و بازوانم سست شد.

من شکایت از این قوم را به نزد پدرم می برم و انتقام خویش را از خداوند طلب می کنم.

بار خدایا! قدرت و عظمت تو در وصف نگنجد و خشم و عذاب تو وصف ناپذیر است.

ص: 159

او در دامن بانوان پاکیزه رشد نموده و به بهترین وضع تربیت شده .است آیا خیال می کنید که پیامبر اکرم او را از ارث خود محروم کرده و به او خبر نداده است؟ خداوند منان می فرماید:

نزدیک ترین خویشان خود را بیم ده. (1)

آیا خیال می کنید که پیامبر اکرم به او خبر داده، ولی او از فرمان پدرش سر پیچی کرده است؟ در حالی که او بهترین بانوان و مادر بهترین جوانان و همسنگ حضرت مریم دختر عمران می باشد.

با بعثت پدر بزرگوارش رسالت انبیاء پایان یافت.

پیامبر اکرم همواره در حفظ و حراست فاطمه تلاش می کرد، او را از سرما و گرما محافظت می کرد، دست راستش را بالش او قرار می داد و با دست چپش او را می پوشانید.

هان ای مسلمانان به هوش باشید که پیامبر اکرم در برابر دیدگان شماست، به زودی به دیدار خداوند خواهید رفت و به کیفر اعمال خود خواهید رسید وای بر شما (2)

جمال الدين يوسف بن حاتم شامی، شاگرد برجسته محقق حلی، پس از نقل فراز بالا می نویسد:

امّ سلمه به جرم این دفاع جانانه از حضرت فاطمه و اعتراض به سخنان خلیفه آن سال از حقوق خود محروم گردید. (3)

ص: 161

ص: 162

ص: 164

برخی از مردمان یک دیگر را به صبر و شکیبایی دعوت می کردند و برخی یک دیگر را با گریه و فریاد همراهی می کردند.

در این میان غم و اندوه کسی به صدیقه طاهره نمی رسید، حزن و اندوه او را جز خداوند کسی نمی تواند تصویر کند.

لحظه به لحظه بر غم و اندوهش افزوده می شد، سیلاب اشکش شدید تر می شد، سوز دلش آرام نمی شد و صدای ناله اش لحظه ای قطع نمی شد و با گذشت ایام ندبه و ناله اش بیش تر و بیش تر می شد.

هفت روزِ تمام صدیقه طاهره در خانه نشست، و در فراق پدر سوخت و سیلاب اشک بر رخسارش سرازیر نمود.

روز هشتم به زیارت تربت پدر آمد. از شدّت غم و اندوه دامنش بر زمین کشیده می شد، چادر عصمتش به پاهایش می پیچید، در اثر سیلاب اشک جلو پایش را نمی دید، کنار تربت پاک پدر آمد، تا چشمش به تربت پدر افتاد، توانش را از دست داد و بی هوش شد.

بانوان مدینه دور او را گرفته، آب بر صورتش پاشیده و به هوش آوردند.

چون به هوش آمد، خطاب به تربت پدر بزرگوارش فرمود:

هان ای پدر بزرگوار! رفتی و تاب و توانم را از من گرفتی، دشمنم شادمان شد و زبان به شماتت گشود، غم فراقت مرا می کشد.

پدر جان! من تنها و سرگردان شدم، صدایم گرفت، کمرم شکست، روزگارم سیاه شد و زندگی ام تلخ گردید. پدر جان! بعد از تو انیسی ندارم که مرا از وحشت بیرون آورد، مونسی ندارم که به من آرامش دهد، شفا بخشی ندارم که اشک دیده ام را بگیرد.

ص: 166

آن گاه ابیات جان سوزی را با خود زمزمه کرد. (1)

فضّه ی خادمه نقل می کند که صدیقه طاهره روز هشتم شهادت پیامبر پس از زیارت تربت پاک پیامبر به خانه برگشت و به عزا داری پرداخت.

شب و روز در فراق پدر اشک می ریخت، ناله سر می داد، لحظه ای اشک چشمش قطع نمی شد و لحظه ای ناله های جان سوزش فروکش نمی کرد.

شماری از شیوخ مدینه به محضر مولای متقیان آمدند و عرضه داشتند:

ای ابو الحسن! فاطمه در فراق پدرش شب ها تا به سحر و روزها تا به شب گریه می کند، در نتیجه ما نه شب خواب راحت داریم و نه روزها با آرامش خاطر می توانیم به دنبال کسب و کار برویم. ما آمدیم به شما هشدار دهیم که از فاطمه بخواهید یا شب ها گریه کند و روزها آرام بگیرد و یا روزها گریه کند و شب ها آرام شود.

مولای متقیان فرمود: بسیار خوب، من پیام شما را ابلاغ می کنم.

آن گاه به منزل آمد و دید حضرت فاطمه مرتب اشک می ریزد و لحظه ای آرام نمی گیرد.

هنگامی که حضرت فاطمه مولای متقیان را دید، لحظه ای ساکت شد و امیر مؤمنان پیام بزرگان مدینه را ابلاغ نمود.

صديقه طاهره عليها السّلام فرمود:

على جان! من بیش از چند روز در این دنیا توقف ندارم، به زودی از میان آن ها خواهم رفت. ولی تا زنده ام نه شب آرامش دارم و نه روز، تا به پدر بزرگوارم ملحق شوم.

ص: 167

مولای متقیان فرمود:

ای دخت گران مایه پیامبر! هر گونه که دوست داری انجام بده.

امیر مؤمنان علیه السّلام در داخل بقیع اتاقکی برای حضرت فاطمه علیها السّلام ساخت.

بامدادان حضرت فاطمه علیها السّلام به همراه حسنين عليهما السّلام به بقیع تشریف فرما می شدند و تا شب در آن جا به دور از بهانه ی بهانه جویان گریه و زاری می کردند.

شام گاهان مولای متقیان علیه السّلام تشریف برده و آن حضرت را به خانه می آورد. (1)

این مکان به «بيت الأحزان» شهرت یافت.

امام صادق علیه السّلام می فرماید:

بکانون عالم پنج نفر بودند: آدم ،یعقوب، يوسف، فاطمه و على بن الحسين عليهم السّلام. (2)

حضرت آدم، حضرت یعقوب و حضرت يوسف عليهم السّلام ده ها سال گریه کردند، جزو بکانون شدند.

سید الساجدین، امام العارفین علیه السّلام 35 سال تمام گریه کرد و جزو بکانون عالم شد.

ولی حضرت فاطمه در مدت 95 روز آن قدر گریه نمود که در ردیف آنان قرار گرفت.

ص: 168

دوری تو بسی بر من گران است، ولی در برابر تقدیر الهی چاره ای نیست. فراق تو داغ مصیبت پیامبر را بر من تازه می کند و فراق تو برای من بسیار سهمگین است. إِنّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِليْهِ رَاجِعُونَ.

وفات تو مصیبت جان گدازی است که بسیار جان کاه، جگر سوز، درد آور و تسلی ناپذیر است.

رحلت تو فاجعه بزرگی است که جبران ناپذیر است.

آن گاه امیر مؤمنان سر مبارک حضرت فاطمه علیها السّلام را به سینه چسبانید و ساعتی هر دو گریه کردند. سپس فرمود:

هر چه می خواهی وصیت کن که خودم هر چه بفرمایی عمل می کنم و به عهد خویش وفا می کنم و فرمان تو را بر خواسته خودم مقدم می دارم.

حضرت فاطمه علیها السّلام فرمود:

خداوند به تو پاداش شایسته عنایت کند.

آن گاه فرمود:

برای من تابوت بساز، که شکل آن را فرشته ها به من نشان داده اند.

مولای متقیان فرمود: وصف آن را برای من باز گو کن.

حضرت فاطمه عليها السّلام شکل آن را بیان کرد و حضرت علی علیه السّلام آن را تهیه نمود.

اولین تابوتی که در روی زمین برای کسی ساخته شده، برای حضرت فاطمه علیها السّلام تهیه شده و پیش از آن هرگز چنین تابوتی برای احدی ساخته نشده است.

ص: 170

سپس فرمود:

هرگز احدی از کسانی که بر من ستم کردند و حق مرا غصب کردند، در تشییع من شرکت نکنند که آن ها دشمن من و دشمن رسول خدا صلى الله عليه و اله هستند. هرگز اجازه مده که یکی از آن ها یا طرف داران شان بر من نماز بخوانند.

شبان گاه، هنگامی که دیده ها به خواب رفته اند مرا به خاک بسپار. (1)

در مصباح الأنوار از امام صادق علیه السّلام روایت شده که فرمود:

هنگامی که شهادت حضرت فاطمه علیها السّلام نزدیک شد به مولای متقيان وصیت کرد و فرمود:

چون من در گذشتم: خودت مرا غسل بده؛ خودت مرا کفن کن؛ خودت بر پیکر من نماز بخوان؛ خودت مرا در قبر بگذار؛ خودت خشت های لحد را بچین؛ خودت خاک قبرم را هموار کن؛ آن گاه در کنار قبرم طرف مقابل صورتم بنشین؛ فراوان قرآن بخوان؛ بسیار برای من دعا کن که در آن ساعت مردگان نیاز دارند که با زنده ها مأنوس شوند؛ تو را به خدا می سپارم و در مورد فرزندانم به رفتار نیکو سفارش می کنم.

آن گاه ام کلثوم را به سینه چسبانید و فرمود: چون به سن بلوغ برسد آن چه در خانه باشد از آن او می باشد و خداوند یار و یاورش باشد.

چون وفات کرد مولای متقیان به وصایایش عمل نمود. (2)

ص: 171

امشب را در حالی صبح کردم که از دنیای شما به شدّت ناخشنودم و از مردان شما به شدّت خشمگینم.

آن ها را آزمودم، آن گاه به دور انداختم، آنان را محک زدم و با آن ها دشمن شدم. ...

بریده باد دست جفا کاران و نابود باد قوم ستم کاران.

وای بر آنان که حق را از پایگاه خود بیرون بردند، خلافت را از خاندان وحی دور کردند، که پیک وحی بر آن ها نازل می شد و آن ها آگاهان امت در امور دین و دنیا بودند.

این کار جنایت آشکار و ضرر جبران ناپذیر بود برای امت اسلامی.

آن ها چه انتقادی بر امیر مؤمنان داشتند؟ جز این که از شمشیر او بیم ناک بودند و می دیدند که او در میدان نبرد هرگز از مرگ نمی ترسید، دشمنان را خاک مذلت می انداخت و در راه خدا هر خطری را به جان می خرید.

اگر زمام امامت و خلافت را به دست امیر مؤمنان می سپردند، هر فرد منحرفی را که از برهان آشکار روی بر می تافت، به شاهراه حق هدایت می کرد، بر امت را با شیوه ای پسندیده پیش می برد که حق احدی تباه نمی شد...

سويد بن غفله گوید: زنان مهاجران و انصار سخنان روشن گر حضرت فاطمه را به شوهران خود نقل کردند، تعدادی از بزرگان مهاجران و انصار به محضر صدیقه طاهره آمدند و از آن حضرت عذر خواهی کردند و گفتند:

اگر ابو الحسن امیر مؤمنان علیه السّلام پیش از آن که پیمان استوار شود و بیعت مستحکم گردد، این مطلب را برای ما بیان می کرد، ما هرگز به دیگری دست بیعت نمی دادیم .

ص: 173

صدیقه طاهره عليها السّلام فرمود:

بروید و از برابر دیدگان من دور شوید!

پس از تمام شدن حجت بر شما و کوتاهی شما در انجام وظیفه، هیچ عذری از شما پذیرفته نیست. طبرسى، الاحتجاج، ج 1، ص 108 - 109

ملاقات کنم، تا از آن چه با من انجام دادند شکایت کنم.

مولای متقیان فرمود: من به آن ها قول داده ام.

صدیقه طاهره فرمود: اگر قول داده ای، خانه خانه ی توست و زن ها تابع مردان می باشند، من هرگز در هیچ موردی با شما مخالفت نخواهم کرد.به هر کس می خواهید اجازه دهید.

مولای متقیان بیرون آمد و به آن ها اجازه ی ورود داد.

آن ها وارد شدند و سلام کردند.

حضرت فاطمه علیها السّلام جواب سلام آن ها را نداد و صورت مبارک شان را از آن ها برگردانید.

آن ها برخاستند و رفتند رو به روی حضرت نشستند، حضرت صورت مبارکش را برگردانید.

چندین بار این کار تکرار شد حضرت صدّیقه به مولای متقیان فرمود:

علی جان! پارچه ای روی چادرم بینداز. (1)

آن گاه به بانوانی که در اطراف آن حضرت حضور داشتند فرمود:

صورت مرا برگردانید.

آن ها خطاب به حضرت عرض کردند: از ما بگذر از آن چه از ما سر زده چشم بپوشان و از ما خشنود باش!!

حضرت فرمود: آیا از پیامبر اکرم نشنیدید که فرمود:

ص: 175

﴿فَاطِمَةُ بِصِعَةِ مِنًى وَ أَنا مِنْهَا مَنْ آذاها فَقَدْ آذاني وَ مَنْ آذاني فَقَدْ آذى اَللَّه وَ مَنْ آذاها بعْدَ مَوْتَى كَمَنْ آذاها فِي حَيَاتِي وَ مَنْ آذاها فِى حَيَاتَى كَانَ كَمَنْ آذاها بَعْد مَوْتَى﴾؛

فاطمه پاره تن من است و من از او هستم.

هر کس او را بیازارد مرا آزرده است و هر کس مرا بیازارد خدا را آزرده است.

کسی که او را بعد از وفات من بیازارد همانند کسی است که در حيات من او را بیازارد و کسی که در حیات من او را بیازارد همانند کسی است که پس از مرگم او را بیازارد.

آن دو نفر گفتند: آری، از پیامبر اکرم شنیدیم.

حضرت فاطمه فرمود: الحمد لله. سپس فرمود:

خدایا! تو را شاهد می گیرم، و کسانی که حاضر هستید شاهد باشید که این دو نفر هم در حال حیات مرا آزردند و هم اکنون که در آستانه مرگ هستم.

به خدا سوگند من هرگز یک کلمه با آن ها سخن نخواهم گفت، تا با خداوند دیدار کنم و شکایت این دو نفر را با خدایم بگویم، که چه ستم ها بر من روا داشتند. (1)

در روایت دیگر آمده است که حضرت فاطمه دست های مبارکش را به سوی آسمان بر افراشت و عرضه داشت:

بار خدایا! این دو نفر مرا آزردند، من شکایت این ها را به تو و پیامبر تو آوردم.

ص: 176

سپس خطاب به آن ها فرمود:

من هرگز از شما خشنود نمی شوم تا با پدرم دیدار کنم و از آن چه در حق من انجام دادید با پدرم سخن بگویم، تا او بین من و داوری کند.

ابوبکر با شنیدن سخنان آن حضرت به خود نفرین کرد و گفت:

وای بر من وای بر من ای کاش مادرم مرا نزاییده بود. (1)

عمر از سخنان ابوبکر بر آشفت و گفت:

من در شگفتم از کسانی که تو را به رهبری خود برگزیدند، تو جداً پیر و خرفت شده ای که برای خشم یک زن بی تابی می کنی و از خشنودی اش شادمان می شوی.

آن گاه برخاستند و بیرون رفتند. (2)

ابن قتیبه دینوری نیز داستان ملاقات شیخین و واکنش ابوبکر را نقل

کرده است. (3)

پس از رفتن آن ها حضرت فاطمه علیها السّلام به امیر مؤمنان عرضه داشت:

آیا آن چه خواستی من انجام دادم؟

حضرت فرمود: آری. پرسید:

آیا آن چه را که من بخواهم شما نیز انجام می دهید؟

ص: 177

حضرت فرمود :آری. فرمود:

تو را به خداوند سوگند می دهم که این دو نفر بر پیکر من نماز نخوانند و در سر مزارم حاضر نشوند. (1)

ای دختر بزرگ مردی که در شب معراج به جایگاه رفیع ﴿قَابُ قَوْسَيْنِ أوْ أدْنى﴾ (1) نائل آمد!

پاسخی نشنید.

روپوش را کنار زد و دید صدیقه طاهره جان به جان آفرین تسلیم کرده است، پس خود را روی آن حضرت انداخت و غرق در بوسه کرد و گفت:

هنگامی که با پدر بزرگوارت دیدار کردی سلام مرا به خدمت ایشان برسان.

آن گاه گریبان چاک زد و سراسیمه از اتاق بیرون آمد و با دو گوشواره عرش خدا، امام حسن و امام حسین علیهما السّلام مصادف شد.

پرسیدند: اسماء مادرمان کجاست؟ اسماء سکوت کرد.

دو نور دیده وارد اتاق شدند و با پیکر بی جان مادر مصادف شدند.

امام حسین علیه السّلام مادر را حرکت داد و متوجه شد که مادر دیده از جهان فرو بسته است به امام مجتبی علیه السّلام فرمود:

برادر! خداوند در مصیبت مادر به تو اجر عنایت کند.

امام مجتبی خود را روی مادر انداخت و عرضه داشت:

مادر جان! پیش از آن که روح از بدنم مفارقت کند با من سخن بگو.

امام حسین پا های مادر را در بغل گرفت و بوسه باران کرد و گفت:

مادر من حسینم پیش از آن که دلم شکافته شود با من حرف بزن.

ص: 179

اسماء عرضه داشت: آقا زاده ها به محضر پدر بزرگوارتان بشتابید و خبر شهادت مادرتان را ابلاغ کنید.

حسنین از خانه بیرون آمدند در حالی که فریاد می زدند:

جدا، یا رسول الله! امروز در گذشت مادرمان فاجعه مرگ شما را برای ما تازه کرد.

آن گاه وارد مسجد شدند و حادثه ناگوار شهادت مادر را به مولای متقیان خبر دادند.

امیر مؤمنان از هوش رفت آب بر صورتش پاشیدند و به هوش آوردند.

حضرت مرتب می فرمود:

ای دخت گرامی پیامبر! در هر مصیبتی با وجود تو تسلّی می یافتم اینک چگونه تسلی پیدا کنم؟ (1)

آن گاه فرمود:

آن چه را که من می بینم شما نیز می بینید؟

پرسیدند: شما چه می بینید؟ فرمود:

این ها افواج فرشته های آسمان ها هستند، این فرشته وحی حضرت جبرئیل است و این رسول خدا می باشد که به من می فرماید:

به سوی ما بشتاب، که آن چه در پیش روی توست برای شما بهتر است. (1)

جناب زید فرزند امام سجاد علیه السّلام روایت می کند که حضرت فاطمه به جبرئیل، رسول الله و ملک الموت سلام کرد. حاضران حضور فرشته ها را احساس کردند و بوی خوشی که خوشبو ترین بوها بود مجلس را فرا گرفت. (2)

تاریخ شهادت حضرت فاطمه علیها السّلام

درباره این که حضرت صدیقه بعد از شهادت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله چه

مدتی زندگی کرده است در میان مورخان اختلاف است.

مشهور در میان علمای امامیه 75 روز (3) و 95 روز (4) بعد از شهادت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در سال 11 هجری می باشد.

ص: 181

برخی از محدثان اهل سنت نیز 95 روز را با سلسله اسناد خود از امام باقر علیه السّلام روایت کرده اند. (1)

بر اساس روایت 75 روز، با سیزدهم جمادی الاولی مصادف می شود و بر اساس روایت 95 ،روز با سوم جمادی الثانی مصادف خواهد شد.

در گذشته در قم و تهران بر اساس روایت 75 روز، روز سیزدهم جمادی الاولی بازار را تعطیل می کردند، ولی در عهد زعامت مرحوم آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائری، مرحوم محدث قمی به امر ایشان در مسجد بالای سر حضرت معصومه عليها السّلام منبر رفتند و ارجحیّت 95 روز را اعلام کردند؛ در زمان ما نیز روز سوم جمادی الثانی تعطیل رسمی اعلام شده، مراجع بزرگ تقلید با ده ها هزار نفر به سوی حرم کریمه اهل بیت علیها السّلام برای عرض تسلیت با پای پیاده مشّرف می شوند.

بزرگانی که روایت 95 روز را برگزیده اند تصریح کرده اند که روز شهادت آن حضرت روز سوم جمادی الثانی می باشد.

نکته ای که لازم است به آن اشاره شود این است که دو نقل 75 و 95 روز به یک روایت مربوط می شود، بدین بیان که در قرون اولیه کتاب های حدیثی و تاریخی با خط کوفی نوشته می شد و در خط کوفی نقطه وجود نداشت و دو واژه «سبعین» و «تسعین» شبیه یک دیگر نوشته می شدند از این رهگذر عبارت «تسعین» را برخی از بزرگان «سبعین» خوانده و به جای 95 روز، 75 روز ثبت کرده اند.

با توجه به این که طبری امامی با سند معتبر از امام صادق علیه السّلام

ص: 182

روایت کرده که فرمود:

حضرت فاطمه عليها السّلام روز سه شنبه سوم جمادی الثانی سال یازدهم هجرت دیده از جهان فرو بست. (1)

تاریخ 95 روز قوّت بیش تری می گیرد.

البّته شایسته است که شیفتگان خاندان عصمت و طهارت هر دو روز را ارج نهاده، در هر دو ایام فاطمیه مجالس عزا برگزار کنند.

نکته دیگر این که علت برگزاری ایام فاطمیه در سه روز این بوده که ما نمی دانیم در سال یازدهم هجری ماه صفر، ربیع الاول و ربیع الثانی آیا 30 روز بوده یا 29 روز یا برخی 29 و برخی دیگر 30 روز بوده است، لذا اگر سه روز مجلس عزا بر پا شود، به هر تقدیر روز شهادت درک می شود.

نازدانه های حضرت فاطمه می گریستند و مردم نیز با مشاهده گریه آنان گریه سر می دادند. حضرت ام کلثوم چادر عصمت بر سر کرده، دامن کشان و اشک ریزان جد بزرگوارش را خطاب کرده می فرمود:

بابا یا رسول الله! اینک فقدان تو را احساس می کنیم تو را از دست داده ایم و دیگر دیداری تا قیامت نیست.

مردم در انتظار حرکت دادن جنازه بودند که بر پیکر مقدس صدیقه طاهره نماز بخوانند که یک مرتبه حضرت ابوذر برخاست و فرمود:

هان ای مردم! به خانه های خود بروید که تشییع حضرت فاطمه امشب به تأخیر افتاد.

مردم برخاستند و با دیدگانی اشکبار به خانه های خود رفتند. (1)

لذا مولای متقیان او را غسل داد و من او را یاری کردم. (1)

امیر مؤمنان به هنگام غسل پیکر صدیقه طاهره عرضه داشت:

بار خدایا! این بانوی شایسته کنیز تو و دختر پیامبر برگزیده و بهترین آفریده ی تو می باشد.

بار خدایا! حجتش را به او تلقین فرما، برهانش را بزرگ بگردان، جایگاهش را متعالی کن و او را با پدر بزرگوارش هم نشین فرما. (2)

ورقه از مولای متقیان روایت کرده که فرمود:

به هنگام غسل حضرت فاطمه جامه اش را بیرون نیاوردم، او را در جامه اش غسل دادم، به خدا سوگند پاک و پاکیزه بود، آن گاه از باز مانده حنوط پیامبر حنوط کردم، آن گاه کفن نمودم.

هنگامی که خواستم بند های کفن را ببندم ندا کردم:

يا ام کلثوم! یا زینب! یا سکینه! یا فضه! یا حسن! یا حسین!

بیایید و از مادرتان توشه برگیرید که زمان جدایی فرا رسیده،ملاقات در بهشت برین خواهد بود.

پس حسن و حسین آمدند و فریاد بر آوردند:

آه، حسرت و اندوه ما از رحلت جدّ بزرگوار و مادر گران مایه مان هرگز پایان نمی پذیرد.

ای مادر! ای فاطمه! ای مادر حسن و حسین!

چون جدّ بزرگوار ما را دیدار کردی، سلام ما را به او برسان و به

ص: 185

خدمت شان از زبان ما بگو: ما بعد از شما در دار دنیا یتیم شدیم.

مولای متقیان می فرماید:

من خدا را گواه می گیرم که حضرت فاطمه در داخل کفن ناله جان سوزی بر آورد و دستانش را بیرون آورد و دو نور دیده اش حسن و حسین را به سینه چسبانید و مدتی در آغوش گرفت.

امیر مؤمنان می فرماید: صدای هاتف غیبی را شنیدم که می گفت:

ای علی جان! دو نور دیده ات را از روی سینه مادر بلند کن، که سوگند به خدا فرشتگان آسمان را به گریه انداختند.

اینک خدای مهربان در انتظار دیدار حبیبه اش فاطمه است.

امیر مؤمنان با مهربانی نازدانه ها را از روی سینه مادر بلند کرد. (1)

هنگامی که مولای متقیان از غسل و کفن حضرت فاطمه علیها السّلام فارغ شد، به امام مجتبی علیه السّلام فرمود: ابوذر را فرا خوان. هنگامی که ابوذر

آمد، امیر مؤمنان با ابوذر دوتایی تابوت را به مصلّی حمل کردند. (2)

ابن فتّال روایت کرده که چون پاسی از شب گذشت و دیده ها به خواب رفت، امیر مؤمنان، امام حسن، امام حسین ،عمار، مقداد، عقیل، زبیر، سلمان، بریده و برخی از بنی هاشم بر پیکر مقدس آن حضرت نماز خواندند.

آن گاه شبانه پیکر مقدس را به خاک سپردند و در آن حوالی شکل هفت قبر ترتیب دادند تا محل قبر آن حضرت معلوم نباشد.(3)

ص: 186

ای رسول خدا! در برابر دیدگان خداوند دخترت شبانه و مخفیانه خاک سپاری شد و از حقوقش محروم گردید... (1)

ذو الفقار تکیه داشت، از خانه بیرون آمد و رهسپار بقیع گردید.

در آن هنگام هشدار دهنده ای فریاد بر آورد: هان ای مردمان! اینک علی بن ابی طالب چون شیر دمان می آید و سوگند یاد می کند که اگر سنگی از این قبر های ترسیم شده جا به جا شود گردن کسانی را که چنین فرمانی صادر کنند، خواهد زد.

عمر با تعدادی از هوادارانش، با امیر مؤمنان علیه السّلام رو به رو شد و به حضرت گفت: چه شده؟! به خدا سوگند قبر فاطمه را نبش خواهیم کرد و بر پیکرش نماز خواهیم خواند.

مولای متقیان دست مبارکش را دراز کرد، یقه او را گرفت و بر زمین کوفت و فرمود:

ای فرزند زن سیاه حبشی! من حق خود را رها کردم که مبادا مردم از دین مرتد شوند، ولی در مورد قبر حضرت فاطمه اگر تو و یارانت بخواهید به این قبر ها دست بزنید، سوگند به خدایی جان علی در کف قدرت اوست، خاک بقیع را با خون تان رنگین خواهم کرد؛ اگر می خواهی تعرض کن.

ابوبکر به محضر مولا رسید و عرضه داشت: ای ابو الحسن! تو را به حق رسول الله و به حق خدایی که بر فراز عرش است، او را رها کن، ما هرگز کاری که برای شما ناخوشایند باشد انجام نخواهیم داد.

مولای متقیان او را رها کرد، مردم پراکنده شدند، دیگر کسی هوس نبش قبر آن حضرت را در سر نپرورانید. (1)

ص: 189

ص: 190

ص: 192

یکی از ابعاد مظلومیت گسترده ی حضرت فاطمه زهرا علیها السّلام که مغفول گشته، این است که در میان چهارده نور پاک تنها شخصیت بزرگواری است که بسیار اندکی از ارادت مندان و دل باختگانش به فکر زیارت قبر گمشده اش می باشند!

آن هم بعد از آن همه تأکید و ترغیب از سوی معصومان به زیارت آن بانوا!

شیخ طوسی در این رابطه می فرماید:

روایات وارد در فضیلت زیارت آن حضرت بیرون از شمار است. (1)

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله خطاب به آن حضرت می فرماید:

کس به تو درود فرستد خداوند او را می آمرزد و او را به من ملحق می سازد در هر کجای بهشت که باشم. (2)

در این نوشتار متنی کوتاه ولی پربار از زیارت نامه های آن حضرت از مجامع حدیثی و منابع کهن، به شیفتگان و دل باختگان کویش تقدیم

ص: 193

می گردد تا در همه ی ایام سال، به ویژه در ایام شهادت ولادت و دیگر مناسبت ها، از دور و نزدیک آن شفیعه محشر را زیارت نموده، به فیض عظیم و پاداش بزرگ نائل شوند. (1)

امام جواد علیه السّلام به یکی از سادات می فرماید هنگامی که به زیارت مادر بزرگ خود حضرت فاطمه علیها السّلام رفتی بگو:

﴿يَا ممتَحَنَةُ اِمْتَحنَكِ اللَّهُ اَلَّذي خَلَقَكِ قَبْلَ أَن يَخْلُقَكِ فَوَجَدَكِ لِمَا اِمْتَحنَكِ صَابِرَةً وَ زَعَمْنَا أَنّا لَكِ أوْلِيَاءُ وَ مُصَدِّقُونَ وَ صَابِرونَ لِكُلِّ ما أتانا بِه أبُوك و أتانا بِه وصِيُّهُ فَإِنَّا نَسْأَلُكِ إِن كُنَّا صَدَّقْنَاكِ، إِلاّ ألحقتِنا بِتصْدِيقِنَا لَهُمَا لِنُبَشِّرَ أَنْفُسنَا بِأَنّا قَدْ طَهُرْنَا بِولاَيَتِك﴾ (2)

شایان توجه است که در میان ده زیارت نامه که برای حضرت فاطمه زهرا علیها السّلام به دست ما رسیده است، تنها همین زیارت از معصوم علیه السّلام روایت شده است.

ص: 194

شیخ طوسی آن را با سلسله اسنادش در کتاب «تهذیب الاحکام» روایت کرده که یکی از چهار کتاب بسیار معتبر شیعه می باشد. (1)

علامه مجلسی این روایت را بررسی سندی کرده و فرموده: با سند معتبر از امام محمد تقی علیه السّلام روایت شده است. (2)

سال روز عروسی آن حضرت؛ که بنا به نقل مشهور شب 19 ذيحجة الحرام می باشد. (1)

روز مباهله، واقعه حدیث کساء و نزول آیه تطهیر؛ که روز 24 ذیحجة الحرام می باشد. (2)

روز نزول سوره هل أتی؛ که بر محوریت حضرت صدیقه طاهره در روز 25 ذيحجة الحرام نازل گردیده است. (3)

روز نهم ربیع الاول؛ که عید الزهراء نامیده می شود و مصادف است با آغاز امامت یگانه منتقم حضرت زهرا، حضرت ولی عصر ارواحنا فداه، که دولتش نيز «دولة الزهراء» نام خواهد داشت. هم چنین این روز سال روز ازدواج حضرت خدیجه علیها السّلام با پیامبر مهربانی ها صلى الله علیه و آله می باشد. (4)

و سوم این که سال روز استجابت دعای آن حضرت است. (5)

سال روز ارتحال غم بار صدف کوثر، حضرت خدیجه کبری علیها السّلام، که دهم رمضان سال دهم بعثت می باشد. (6)

ص: 196

ص: 198

ص: 200

مرقد منور و تربت مطهر حضرت فاطمه عليها السّلام بر اساس وصیت آن حضرت برای همیشه ی تاریخ بی نشان می ماند تا هر روز نشانه ای باشد بر مظلومیت خاندان عصمت و طهارت، لذا شیفتگان و ارادت مندان آستان فاطمی برای عرض ارادت به محضر عُلیا مخدره، صدیقه ی طاهره عليها السّلام در سه مکان مقدس به زیارت آن بانو می پردازند:

قبرستان بقیع

روضه ی نبوی

خانه ی خود بیبی

از امام رضا علیه السّلام پرسیدند: حضرت فاطمه علیها السّلام در کجا دفن شده؟ فرمود:

﴿دُفِنَتْ فِي بيتها فَلَمَّا زَادَتْ بنُو أُمَيَّة فِي اَلْمَسْجِد صَارَتْ فِي اَلْمَسْجِد﴾؛ (1)

در خانه خویش به خاک سپرده شد، هنگامی که بنیامیه مسجد را توسعه دادند در مسجد قرار گرفت.

ص: 201

شیخ طوسی همین قول را برگزیده و می افزاید که احتمال بقیع بعید است. (1)

از امام باقر علیه السّلام نیز روایت شده که فرمود:

علی علیه السّلام حضرت فاطمه را شبانه در خانه اش به خاک سپرد که بعد ها جزو مسجد شد. (2)

از امام صادق علیه السّلام روایت شده که فرمود:

حضرت فاطمه در خانه اش خاک سپاری شد، بعدها عمر بن عبد العزیز آن را در مسجد داخل کرد. (3)

عبد العزیز بن عمران گوید:

حضرت فاطمه علیها السّلام در خانه اش مدفون گردید.

با او همانند رسول خدا رفتار شد، یعنی دقیقاً همان جا که بسترش پهن بود به خاک سپرده شد. (4)

کسانی که محل دفن آن حضرت را در بقیع می دانند به حدیثی از امام حسن مجتبی علیه السّلام استناد می کنند که فرمود:

هنگامی که وفات کردم، مرا تجهیز نموده، به کنار قبر رسول خدا ببرید که تجدید عهد کنم، از آن جا به نزد مادرم حضرت فاطمه ببرید، سپس به بقیع برگردانید و در آن جا دفن کنید. (5)

ص: 202

اگر در الفاظ این حدیث دقت شود، معلوم می شود که این حدیث نیز دفن در خانه را تقویت می کند.

ابن عباس می گوید:

ما پیکر امام حسن مجتبی علیه السّلام را به بقیع بردیم و در کنار قبر مادرش فاطمه دفن کردیم. (1)

در این جا منظور از مادرش فاطمه حضرت فاطمه بنت اسد می باشد. (2)

محدّث قمی نیز می فرماید: منظور از فاطمه که امامان مذکور در کنار قبر او مدفون هستند، فاطمه بنت اسد، مادر امیر مؤمنان علیه السّلام است.

ولی در مورد قبر حضرت فاطمه دختر رسول خدا ظاهر آن است که در خانه خودش مدفون می باشد. (3)

سمهودی نیز از این شبه نقل می کند:

عباس بن عبد المطلب را در اول مقابر بنی هاشم، نزد قبر فاطمه بنت اسد دفن کردند. (4)

و در ادامه از عزّ بن جماعة نقل می کند که قوی ترین اقوال آن است که بیبی در خانه اش مدفون شده است، در مکان محراب چوبی داخل مقصوره حجره شریف و من دیدم که خدّام حجره، از پا نهادن در آن مکان به شدّت امتناع می کنند و آن جا را محل قبر حضرت فاطمه علیها السّلام می دانند. (5)

ص: 203

ص: 204

12. أسد الغابة في معرفة الصحابة، ابن أثير ، دار إحياء التراث، بيروت.

13. الاصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر عسقلانی، دار الکتب العلميه، بيروت.

14. أطيب البيان، سید عبد الحسین طیب، سبطین، قم، 1386 ش.

15. إعلام الورى بأعلام الهدى، أمين الاسلام طبرسی، آل البیت، قم، 1417 ق.

16. أعيان الشيعه سید محسن ،امین دار التعارف، بیروت، 1403 ق.

17. إقبال الأعمال، سيد ابن طاووس، جامعه مدرسین،416 ق.

18. الأمالي، شيخ صدوق، اعلمی، بیروت، 1400 ق.

19. الأمالی، شیخ طوسی، بنیاد بعثت، قم، 1414 ق

20. الأمالي، شيخ مفيد، جامعه مدرّسین، قم، 1403 ق.

21. الإمامة و السّياسة، ابن قتيبه دينوري ،حلبی ،قاهره، 1378 ق.

22. امام حسن در مصاف صلح، علی اکبر مهدی پور ،محمل، قم، 1391 ش.

23. أنساب الأشراف، احمد بن یحیی بلاذری، دار الفکر، بیروت، 1400 ق.

24. الأنوار البهيه، شیخ عبّاس قمی، دار الذّخائر، قم، 1412 ق.

25. الأنوار الساطعة من الغراء الطّاهرة، غالب سيلاوی، محلاتی، قم، 1424 ق.

حرف ب

26. بحار الأنوار، علّامه مجلسی، دار الکتب الاسلامیه تهران، 1383 ق.

27. البحر المحيط، ابو حیان ،غرناطی، دار الفکر، بیروت، 1412 ق.

28. البداية و النهاية، ابو الفداء، ابن كثير، المعارف، بیروت، 1408 ق.

29. بشارة المصطفی ،طبری ،حیدریه نجف اشراف، 1383 ق.

30. بصائر الدّرجات، صفّار، مرعشی، قم، 1404 ق.

ص: 206

31. البكاء للحسین علیه السّلام ،میر جهانی ،رسالت ،قم، 1389 ش.

32. بلاغات النّساء، ابن طيفور، دار الأضواء، بيروت، 1420 ق.

33. بيت الأحزان، شیخ عباس قمی دار زین العابدین، قم، 1389 ش.

حرف ت

34. تاريخ الاسلام شمس الدین ،ذهبی دار الکتاب العربی، بیروت، 1417 ق.

35. تاریخ امام حسین علیه السّلام ،گروهی، وزارت ارشاد، تهران، 1378 ش.

36. تاريخ الامم و الملوک، محمّد بن جریر طبری ،اعلمی ،بیروت، 1418 ق.

37. تاریخ دمشق ابن عساکر، دار احياء التراث العربی، بیروت، 1421 ق.

38.التّاريخ الكبير، اسماعیل بخاری، دار الكتب العلمية، بيروت، 1407 ق.

39. تاريخ المدينة المنوّرة ، عمر بن شبه نمیری، دار الفکر، قم، 1410 ق.

40. تاریخ یعقوبی، ابن واضح اخباری، اعلمی، بیروت، 1431 ق.

41. تأويل الآيات الظّاهرة، شرف الدین نجفی، مدرسه امام مهدی، قم، 1407 ق.

42. تحفة الزّائر، علاّمه مجلسی پیام امام هادی علیه السّلام، قم، 1386 ش.

43. تذكرة الخواصّ، سبط ابن جوزی، اهل بیت ،قم، 1426 ق.

44. تفسير ابن كثير، دار المعرفة، بيروت، 1402 ق.

45. تفسير البرهان، سید هاشم بحرانی، بعثت، بیروت، 1419 ق.

46 . تفسیر عیاشی، محمّد بن مسعود بن عیاشی، بیناد بعثت، قم، 1421 ق.

47. تفسیر فرات، فرات کوفی، وازرت ارشاد، تهران، 1410 ق.

48. تفسير قمى، على بن ابراهیم، مدرسه امام مهدی علیه السّلام، قم، 1410 ق.

49. تفسير كبير، فخر رازی ،افست، چاپ سوم، بی نا، بی تا.

ص: 207

50. تفسیر مراغی، احمد مراغى، إحياء التّراث العربی، بیروت 1985 م.

51. تلخيص الشّافی، شیخ طوسی، محبّین، قم، 1382 ش.

52. تنقيح المقال، شیخ عبد الله مامقانی، آل البیت، قم، 1423 ق.

53. تواريخ النّبي و الآل، شیخ محمّد تقى تستری، دار الشّرافة، قم، 1416 ق.

54. توضیح المقاصد، شیخ بهانی، بصیرتی، قم، 1396 ق.

55. تهذيب الأحكام، شیخ طوسی، دار الاضواء، بیروت، 1406 ق.

56. تهذيب الكمال، يوسف مزّی، دار الفکر، بیروت، 1414 ق.

حرف ج

57. الجامع الصّحيح (سنن ترمذی)، دار احياء التّراث، بيروت، 1357 ق.

58. الجرح و التّعديل، ابن ابی حاتم، دار احياء التّراث العربی، بیروت، 1371 ق.

59. جلاء العیون، علامه مجلسی، سرور، قم، 1382 ش.

60 . جمال الاسبوع، سيد ابن طاووس، رضی، قم، 1330 ق.

61. الجُنَة العاصمة، محمّد حسن میر جهانی، بیت الزّهراء، مشهد، 1426 ق.

62. جَنّة المأوى، میرزا حسین نوری، دار المحجّة البيضاء، بيروت، 1412 ق.

حرف ح خ

63. حدائق الاشارات، نمازی خوبی، تولی، قم، 1385 ش.

64. حديث كساء كليد حلّ مشكل ها، على اكبر مهدی پور، دلیل ما، قم.

65. حياة القلوب، علامه مجلسی، اسلامیه، تهران، 1371 ق.

66. الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، 1403 ق.

ص: 208

حرف د - ذ

67. دائرة المعارف الحسينية، محمّد صادق کلباسی، لندن.

68. الدرّ المنثور، جلال الدّین سیوطی، مرعشی، قم، 1404 ق.

69. الدرّ النّظيم، ابن حاتم شامی، قم، 1420 ق.

70. درس نامه فاطمی، علی اکبر مهدی پور، عطر عترت، قم، 1392 ش.

71. الدّروس، شهید اوّل، چاپ سنگی، 1269 ق.

72. دلائل الامامة، طبری امامی، بنیاد بعثت، قم، 1413 ق.

73. دلائل النّبوة، بيهقي، دار الكتب العلمیه، بیروت، 1405 ق.

74. ذخائر العقبى، محبّ الدّين طبری، دار الكتاب الاسلامی، قم، 1428 ق.

75. الذّریعه، شیخ آغا بزرگ تهرانی، اسلامیه، تهران، 1387 ق.

76. الذّرية الطّاهره، محمّد بن محمّد دولابی، جامعه مدرسین، قم، 1407 ق.

حرف ر -ز

77. رجال ابن داود، نجف اشرف، 1392 ق.

78. روضة المناظر ، ابن شحنه، در حاشیه الكامل ابن اثیر، مصر، 1303 ق.

79. روضة الواعظین، ابن فتّال نیشابوری، دلیل ما، قم، 1423 ق.

80. رياحين الشّريعة، ذبیح الله محلاتی ،دار الکتب، تهران، 1385 ش.

81. زاد المعاد، علامه مجلسی، چاپ سنگی، تبریز 1301 ق.

حرف س - ش

82. سعد السعود، سيد ابن طاووس ،رضی، قم، 1363 ش.

ص: 209

83. السقيفه، جوهرى احمد بن عبد العزيز، تهران.

84. السّنن الكبرى، بيهقي، دار الفکر، بیروت، بی تا.

85. سؤال و جواب، محمد کاظم یزدی، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران.

86. سير أعلام النّبلاء، شمس الدّين ذهبی، الرساله، بیروت، 1412 ق.

87. السّيرة الحلبية، على بن برهان الدّین حلبی، دار المعرفة، بيروت، 1400 ق.

88. السّيرة النبوية، ابن هشام، دار الجیل، بیروت، بی تا.

89. الشّافى فى الامامة، سيد مرتضى علم الهدى، الصادق، تهران، 1407 ق.

90. شرح الأخبار، قاضی نعمان مغربی، جامعه مدرسین، قم، 1402 ق.

91. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، قاهره، 1378 ق.

92. شواهد التّنزيل، حافظ عبید الله حسکانی ،ارشاد، تهران، 1411 ق.

حرف ص - ط

93. صحيح البخاری، دار الجیل، بیروت، 1311 ق.

94. صحيفة الزهراء، أسعد عبّود، دار المفید، بیروت، 1421 ق.

.95 صدف کوثر، علی کبر مهدی پور، کنگره حضرت خدیجه، اصفهان، 1429 ق.

96. الصواعق المحرقة، احمد بن حجر هیثمی قاهره بیتا 97 الطبقات الكبرى محمّد بن سعد کاتب دار بیروت، 1405 ق.

حرف ع غ

98. العدد القوية، على بن يوسف حلّی، مرعشی، قم 1408 ق.

99. العِقد الفريد، ابن عبد ربه اندلسی، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1404 ق.

ص: 210

100. علل الشّرایع، شیخ صدوق، نجف اشرف، 1385 ق.

101. علم اليقين، فیض کاشانی.

102. العمدة، ابن بطريق حلّی، جامعه مدرسین، قم، 1407 ق.

103. عوالم العلوم، عبد الله بحرانی، مدرسة الامام المهدى، قم، 1416 ق.

104. عيون الأخبار، شيخ صدوق، نجف اشرف، 1390 ق.

105. الغدير، علّامه امینی، شیخ عبد الحسین، مرکز غدیر، قم، 1416 ق.

106. غدیر در گذر زمان، علی اکبر مهدی پور، دلیل ،ما ،قم، 1390 ش.

107. غیبت شیخ طوسی، المعارف الاسلامية، قم، 1411 ق.

108. غیبت نعمانی، ابی زینب، صدوق، تهران 1397 ق.

حرف ف - ق

109. الفاصل في صفة الأدب الكامل، الوشّاء، دار الغرب، بیروت، 1411 ق.

110. فاطمة زهراء، علامه امینی، استقلال، تهران، 1376 ش.

111. فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، دار المعرفة، بيروت، 1379 ق.

112. فدک در گذر تاریخ، علی اکبر مهدی پور، میقات حج، تابستان 1387 ش.

113. فرائد السِّمطين، ابراهیم بن محمّد جوینی، محمودی، بیروت، 1398 ق.

114. فرق الشّيعة، حسن بن موسی نوبختی، مرتضوی، نجف، 1355 ق.

115. فضائل الصّحابة، احمد حنبل، دار ابن جوزی، دمّام، حجاز، 1430 ق.

116. الفضائل، شاذان بن جبرئیل، نجف اشرف، 1381 ق.

117. فهرست شیخ طوسی، مكتبة محقق طباطبائی، قم، 1420 ق.

118. فهرست نسخه های خطی کتاب خانه آیة الله مرعشی، احمد اشکوری.

ص: 211

119. فيض العلّام، شیخ عباس قمی، کنگره محدث قمی، 1389 ش.

120 . قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی، اسلامیه، تهران، 1352 ش.

121. قرة الباصرة، شیخ عباس قمی، کنگره محدّث قمی، 1389 ش.

حرف ک

122. الكافي، کليني محمد بن يعقوب، دار الأضواء، بیروت، 1405 ق.

123. كامل الزّيارات، ابن قولويه، مرتضوية، نجف اشرف، 1356 ق.

124. كتاب سلیم، سلیم بن قیس هلالی، الهادی، قم، 1415 ق.

125. كتاب مقّدس، انجمن پخش کتب مقدّسه، لندن، 1904 م.

126. الكشاف، محمود بن عمر زمخشری، مصطفی البابی، قاهره، 1385 ق.

127 . كشف الغمّة على بن عیسی ،اربلی دار الکتاب، بيروت، 1401 ق.

128. كشف المحجّة، سيد ابن طاووس، حیدریه، نجف اشرف، 1370 ق.

129. الكشف و البيان، ثعلبى ابو اسحاف، دار إحياء التراث، بيروت، 1422 ق.

130. كفاية الطّالب، گنجی شافعی، دار إحياء تراث، بیروت، 1404 ق.

131. كمال الدّين، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، 1405 ق.

132. الكنى و الألقاب، شیخ عباس قمی، جامعه مدّرسین، قم، 1425 ق.

حرف م

133. مجمع البحرین، فخر الدّین ،طریحی، مرتضویه، تهران، 1365 ش.

134. مجمع البیان، امین الاسلام طبرسی، دار المعرفه، بیروت، 1408 ق.

135. مجمع الزّوائد، نور الدّین هیثمی، دار الكتاب العربی، بیروت، 1402 ق.

ص: 212

136. مرآة العقول، علّامه مجلسی، اسلامیه، تهران، 1408 ق.

137. مرقد عقیله ی بنی هاشم، عیسی اهری، قدیم الاحسان، تهران، 1394 ش.

138. مزار شهید، شهید اوّل محمّد بن مکی، بنیاد معارف، قم، 1416 ق.

139. مزار شیخ مفید، محمّد بن نعمان، مدرسة الامام المهدى، قم، 1409 ق.

140. المزار الكبير، ابن مشهدی، قیوم، قم، 1419 ق.

141. مسار الشّيعة (ضمن مجموعه ی نفیسه)، شیخ مفید، بصیرتی ،قم، 1396 ق.

142. المستدرك على الصّحيحين، حاكم، دار الفکر، بیروت، 1398 ق.

143. مستدرک وسائل الشّیعه، میرزا حسین نوری، آل البیت، قم، 1407 ق.

144. مسند ابو یعلی، احمد بن علی تمیمی، دار المأمون، دمشق، 1404 ق.

145. مسند احمد حنبل، دار الفکر، بیروت، 1414 ق.

146. مصباح الأنوار، هاشم بن محمّد - مخطوط -.

147. مصباح کفعمی، تقى الدّين، دار المعرفه، بیرت بی تا.

148. مصباح المتهجّد، شیخ طوسی، فقه شیعه، بیروت، 1411 ق، بيروت.

149. المصنّف، ابن أبي شيبة، دار الفکر، بیروت، 1409 ق.

150. معانى الأخبار، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، 1361 ش.

151. المعجم الكبير، ابو القاسم طبراني، دار إحياء التراث، بيروت، 1404 ق.

152. مفردات راغب، راغب اصفهانی، دار المعروف، قم، 1433 ق.

153. مقاتل الطّالبيين، ابو الفرج اصفهانی، دار المعرفة، بيروت، 1426 ق.

154. مقتل الحسین، اخطب خوارزم، انوار الهدى، قم، 1418 ق.

155. مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، دار الأضواء، بيروت، 1412 ق.

ص: 213

156. مناقب ابن مغازلی، اسلامیه، تهران، 1402 ق.

157. المناقب، اخطب خوارزم، جامعه مدرسین، قم، 1421 ق.

158. المنتخب في جمع المراثى و الخطب، فخر الدّین طریحی، شریف رضی، قم، 1368 ش.

159. منتهى الآمال، شیخ عباس قمی، مؤمنین، قم، 1389 ش.

160. من حياة الخليفة، عبد الرحمن احمد البكرى ،ارشاد، بیروت، 1998 م.

161. من فقه الزّهراء، سيد محمّد شیرازی ،دار الصادق، بیروت، 1415 ق.

162. من لا يحضره الفقیه، شیخ صدوق، دار الاضواء، بیروت، 1405 ق.

163. موسوعه مخدرات اهل بیت (حضرت ام کلثوم)، علی اکبر مهدی پور، آرام دل، تهران، 1394 ش.

164 . موسوعه مخدرات اهل بیت (حضرت فاطمه)، علی اکبر مهدی پور، آرام دل، تهران، 1394 ش.

165 . موسوعه مخدرات اهل بیت (حضرت معصومه)، علی اکبر مهدی پور، آرام دل، تهران، 1394 ش.

166. ميزان الاعتدال، ذهبی، دار الفکر، بیروت، افست قاهره، 1382 ق.

حرف ن و

167. نور الأبصار، شبلنجی، دار الكتب الاسلامية، بيروت، 1418 ق.

168. النّهاية ابن اثير، اسماعیلیان، قم، 1364 ش.

169. نهج البلاغه، سید رضی، شرح ابن ابی الحدید، حلبی ،قاهره، 1378 ق.

170. نهج السعادة، محمّد باقر محمودی، وزارت ارشاد، تهران، 1418 ق.

ص: 214

171. الوافي بالوفيات، صفدي، دار إحياء التّراث العربي، بيروت، 1420 ق.

172. وسائل الشّیعه، شیخ حرّ عاملی، آل البيت، قم، 1409 ق.

173. وفاء الوفاء، نور الدّین سمهودی، دار الكتب العلمية، بيروت.

174. وفاة الزهراء، سيد عبد الرزّاق مقرّم، شریف ،رضی ،قم، 1379 ش.

حرف ه - ى

175. الهداية الكبرى، خُصیبی، البلاغ، بیروت، 1426 ق.

176. هدية الزّائرین، شیخ عباس قمی ،سبطین ،قم، 1383 ش.

177. یادگار یاس، زکیه امینی، ولایت، مشهد مقدس، 1386 ش.

178. ينابيع المودّة، سليمان بن ابراهيم قندوزی ،اسوه ،قم، 1416 ق.

ص: 215

8. ازدواج ام كلثوم عليها السّلام، افسانه یا حقیقت؟

9. امّ البنين عليها السّلام همسر امیر المؤمنین علیه السّلام

10. امین مراجع، نیم قرن تلاش حضرت آیت الله مرندی در حوزه فقاهت و تبلیغ

11. او خواهد آمد؛ اولین اثر تألیفی مؤلف؛ به آذری ترجمه شده است

12. اوصيك بهذا الغريب، جناب حبیب بن مظاهر

13. با دعای ندبه در پگاه جمعه؛ نقد و بررسی اشکالات سندی و محتوایی

14. بانوی اسلام، فاطمه زهرا علیها السّلام

15. به فرمان یار؛ یادواره صاحب مکیال

16. پرتوی از دهه مهدویه

17. پژوهه مهدوی؛ ارایه شده در همایش مهدوی اهواز

18. پیامبر پایه گذار تشیع؛ شامل چهل حدیث پیرامون گلواژه ی شیعه از منابع اهل سنت؛ به اردو ترجمه شده است

19. تاریخ اسلام با رویکرد دشمن شناسی

20. تاریخچه ی عاشورا؛ چهار جزوه پیرامون سالار شهیدان به ترکی استانبولی

21. تجلی گاه ولایت

22. ترجمه مصور سوره الرحمان؛ به ترکی، انگلیسی، آلمانی و فرانسوی

23. ترجمه مصور سوره رعد؛ به فارسی، انگلیسی و فرانسوی

24. تشرفات بین نفی و اثبات؛ در اثبات امکان تشرف در دوران غیبت کبر

25. تشرف در سرداب مقدس؛ گرامی داشت مرحوم آیت الله میر جهانی

26. تنها راه

27. تنها ره رهایی

ص: 217

28. جرعه ای از کرامات امام حسین علیه السّلام به اردو و هندی ترجمه شده است

29. چهل حدیث از غیبت فضل بن شاذان؛ به نقل از اثبات الرجعه به واسطه ی كفاية المهتدى

30. چهل حدیث پیرامون نور یزدان؛ شامل چهل حدیث از چهل کتاب از چهل محدث شیعی

31. چهل حدیث پیرامون یوسف زهرا شامل چهل حدیث از چهل کتاب از چهل محدث سنی

32. چهل حدیث در مناقب امّ ابیها عليها السّلام و خطبه تاریخی آن حضرت

33. چهل حدیث در مناقب اولین پیشوا علیه السّلام

34. حدیث ثقلین با دو قرائت؛ در اثبات کتاب الله و عترتی و رد کتاب الله و سنتی

35. حدیث کساء، کلید حل مشکل ها؛ در اثبات حديث كساء مشهور

36. موسوعه مخدرات اهل بیت، جلد 1، تحقیقی جامع پیرامون حضرت فاطمه زهرا عليها السّلام

37. موسوعه مخدرات اهل بیت جلد ،2 تحقیقی جامع پیرامون حضرت خدیجه کبرى عليها السّلام

38. موسوعه مخدرات اهل بیت، جلد 5، تحقیقی جامع پیرامون حضرت امّ كلثوم عليها السّلام

39. موسوعه مخدرات اهل بیت جلد 6، تحقیقی جامع پیرامون حضرت فاطمه معصومه عليها السّلام

40. حضرت مهدى عليه السّلام و رابطة العالم الاسلامی، به ترکی استانبولی

41. خورشید ابواء؛ در اثبات ولادت امام کاظم علیه السّلام در ایام عید سعید غدیر

ص: 218

42. در آستانه ظهور؛ پیرامون علائم حتمی ظهور، به انگلیسی ترجمه شده است

43. در حریم جمکران

44. در حریم حضرت معصومه علیها السّلام

45. در سایه سار خطبه حضرت زهرا علیها السّلام

46. دراسة عن حياة فاطمة عليها السّلام، به عربی

47. درسنامه فاطمی؛ دست مایه مبلغان در ایام فاطمیه

48. درسنامه مهدویت دست مایه مبلغان در دهه ی مهدویه

49. درس هایی از مهدویت دست مایه مبلغان در دهه ی مهدویه

50. دومین اختر در آسمان کوثر؛ در شناخت حضرت ام كلثوم عليها السّلام

51. راز طول عمر امام زمان علیه السّلام؛ به عربی وارد و ترجمه شده است

52. راهنمای قبله؛ تعیین زاویه انحراف 700 شهر و شهرک ترکیه، به استانبولی

53. روزه در اسلام، به ترکی استانبولی

54. رهبری در اسلام، به ترکی استانبولی

55. ره یافتگان به اردو گاه حسینی؛ شرح حال 31 تن از شهیدانی که از سپاه دشمنبه لشکر امام حسین علیه السّلام پیوستند

56. زندگانی کریمه اهل بیت علیها السّلام

57. زندگی امام صادق علیه السّلام

58. زیارت عاشورا و آثار معجز آسای آن

59. زیارت نامه کریمه اهلبیت حضرت معصومه عليها السّلام

60. سرچشمه کوثر؛ پژوهشی در زندگانی حضرت خدیجه عليها السّلام و اثبات دوشیزه و 25 ساله بودن آن حضرت، به عربی اردو و هندی ترجمه شده است

ص: 219

61. سند حدیث کساء

62. سیمای امام زمان علیه السّلام در آیینه ی قرآن

63. شبهات وهابیت؛ پنج دفتر، شامل: توسل، توسل از دیدگاه صحابه؛ تبرک؛ زیارت؛ تعمیر قبور

64. شهید ثالث؛ بزرگ داشت علامه ی برغانی

65. صدف کوثر؛ ناگفته هایی از زندگانی ام المؤمنین خدیجه کبری علیها السّلام

66. طلایه دار تفسیر قرآن و شرح نهج البلاغه؛ یادواره ی استاد علی زاده

67. عاشورا چه روزی است؟ به ترکی استانبولی

68. علی اول چهل حدیث درباره اولیات امیر المؤمنین علی علیه السّلام

69. غدیر در گذر زمان؛ دست مایه مبلغان در دهه ی غدیر

70. غریب ترین آشنا؛ پژوهشی پیرامون حضرت ام كلثوم عليها السّلام

71. غربت بقیع

72. قرآن معجزه ی جاودان، به ترکی استانبولی

73. کتاب نامه آثار ماندگار تنها یادگار پیامبر علیهما السّلام؛ ارائه شده در کنگره حضرت فاطمه عليها السّلام در مشهد مقدس

74. کتاب نامه حضرت مهدی علیه السلام؛ در معرفی بیش از 2000 کتاب پیرامون حضرت مهدی علیه السّلام

75. کرامات معصومیه؛ شامل 300 کرامت از کریمه اهلبیت علیها السّلام

76. کریمه اهلبیت حضرت معصومه علیها السّلام

77. گزارش لحظه به لحظه از میلاد نور؛ پژوهشی در مورد حضرت نرجس و میلاد مسعود مهدی موعود عليهم السّلام

ص: 220

78. لزوم تفکیک علائم حتمی ظهور از علائم غیر حتمی

79. مدفونین سامرا؛ شرح زندگانی ،عسکریین، حضرت نرجس و حکیمه خاتون و دیگر مدفونین سامرا

80. مقالات دینی، به ترکی استانبولی

81. موعود قرآن

82. مهدویت، بر کرانه ی وحی دست مایه ی مبلغان در دهه مهدویه

83 مهدویت، بر کرانه ی وحی آیه های مهدوی؛ دست مایه ی تبلیغی دهه مهدویه

84. میعاد نور؛ اماکن زیارتی منتسب به امام زمان علیه السّلام در ایران و جهان

85. میلاد نور؛ در اثبات متولد شدن حضرت مهدی علیه السّلام از منابع اهل سنت در شب نیمه شعبان 255 ه-

86. نبراس الزائر فی زیارة الحائر؛ به عربی

87. نبراس الفائزين بزيارة امير المؤمنین علیه السلام؛ به عربی

88. نقش امام زمان علیه السلام در جهان هستی؛ وجه تشبیه آن حضرت در زمان غیبت به آفتاب پشت ابر

89. نوروز در محاق فاطمیه

93. تاریخ وهابیان؛ از ایوب صبری؛ از ترکی استانبولی، به عربی و انگلیسی نیز ترجمه شده است

94. تاریخ زیدیه در قرن دوم و سوم هجری؛ با هم کاری دکتر محمد ثقفی، ترجمه ى تاريخ الفرقة الزيدية، از فضیلت الشامي

95. تشیع یا اسلام راستین؛ ترجمه ی بحث حول الولاية، از شهید صدر

96. جزيرة خضراء و تحقیقی پیرامون مثلث برمودا؛ ترجمه في بحار المجلسى، از ناجی النجار به آذری و اردو نیز ترجمه شده است

97. حلقه های یک زنجیر، به استانبولی

98. حیات برزخی؛ ترجمه الانباء و اللمعة، از جلال الدین سیوطی

99.دعا معجزه ی حیات؛ پژوهشی پیرامون نیایش از دیدگاه دین و دانش؛ از الكسيس كارل

100. روزگار رهائی؛ ترجمه ی یوم الخلاص، از کامل سلیمان، به اردو نیز ترجمه شده است

101. زمینه سازان حکومت امام زمان علیه السّلام در اخبار اهل سنت؛ ترجمه ی الموطنون للامام المهدى علیه السّلام، از مهدی فتلاوی

102. ستاره ی دُجَیل، جناب سید محمد عموی امام زمان علیه السّلام؛ ترجمه ی سبع دجیل از علامه اردوباد

103. علامه اقبال در مدینه؛ ترجمه ى الطريق الى المدینه، از ابو الحسن ندوی

104. علی علیه السّلام و فلسفه الهی؛ از علامه طباطبایی

105. معیار های اخلاقی در فقه امام صادق علیه السّلام؛ ترجمه ی قيم اخلاقية في فقه الامام جعفر الصادق علیه السّلام، از علامه مغنیه

ص: 222

106. میثم تمّار سردارِ سردارِ؛ ترجمه میثم التمار شهيد العقيدة و الایمان، از محمد حسین مظفر

107. نبرد ایدئولوژیک یا ارزیایی تمدن غرب؛ با هم کاری دکتر محمد ثقفی ترجمه ى الصراع بين الفكرة الاسلامية و الفكرة الغربية، از ابو الحسن ندوی

108. نقش روزه در درمان بیماری ها؛ ترجمه ی التطبيب بالصوم، از اوتو بوخنگر به هشت زبان

ص: 224

ص: 225