راز روضه

اهميّت مجلس روضه در نگاه علما

دكتر مهدى خُدّاميان

ص: 2

ص: 3

بِسمِ اللَّهِ الرَّحمَنِ الرَّحِيمِ

خيلى وقت بود كه مى خواستم كتابى بنويسم و در آن، شرح بدهم كه علما و دانشمندان شيعه چقدر به مجلس عزادارى امام حسين(عليه السلام)اهميّت مى دادند و چگونه بررونق هر چه بيشتر «روضه» همّت داشتند و چقدر مردم را به سوى اين شاهراه رستگارى رهنمون مى شدند!

اكنون فرصت را غنيمت مى شمارم و در اينجا ماجراهايى را بازگو مى كنم كه نشان مى دهد علماى شيعه چگونه به برگزارى مجلس روضه تأكيد داشته اند.

اشك بر مظلوميت امام حسين(عليه السلام) به مكتب تشيّع هويّتى مثال زدنى عطا كرده است، در سايه همين عزادارى ها است كه تشيّع توانست در گذر زمان به رشد خود ادامه دهد و اكنون وظيفه داريم كه اين ميراث ارزشمند را حفظ كنيم و آن را همانند امانتى مهم به نسل هاى بعد منتقل نماييم.

مهدى خدّاميان

اسفند سال 1398

ص: 4

ص: 5

مى شمارند و ياد او را زنده نگاه مى دارند، در زبان عربى به چنين كارى، «مَرثيه» مى گويند، امام رضا(عليه السلام) هم در اينجا از دِعبِل مى خواهد تا شعر خودش را كه درباره حادثه عاشورا سروده است بخواند.

سال هاى سال، به كسى كه براى مردم حادثه كربلا را بازگو مى كرد «مرثيه خوان» مى گفتند، تا اين كه قرن دهم فرا رسيد، «ميرزا حسين كاشفى» كه اهل «بَيهَق» بود. كتابى به زبان فارسى درباره حادثه عاشورا نوشت و آن را «روضة الشهداء» نام نهاد. كلمه «روضه» به معناى «گلستان» و «بهشت» است، او در اين كتاب درباره شهداى كربلا سخن گفت و كتابش در واقع، «گلستانِ شهدا» مى باشد.

اين كتاب به زبان فارسى بود ايرانى ها از آن استقبال زيادى كردند، عدّه اى همين كتاب را در دست مى گرفتند و به حسينيّه ها مى رفتند و از روى كتاب، ماجراى شهادت امام حسين(عليه السلام) را بازگو مى كردند، آنان در واقع آن كتاب را مى خواندند، (آنان كتاب روضة الشهدا را مى خواندند)، آرام آرام به آنان چنين گفتند: «روضه خوان»! يعنى كسى كه از روى آن كتاب، مرثيه مى خواند و مردم را مى گرياند، بعد از مدتى به مجلس عزاى امام حسين(عليه السلام)هم «مجلس روضه» گفتند.

اكنون كلمه «روضه» تبديل به يك فرهنگ شده است و به جاست كه ما همين كلمه را حفظ كنيم چرا كه معناى بسيار زيبايى دارد، يكى از اسم هاى بهشت، «روضه» است، مجلس عزاى امام حسين(عليه السلام) جلوه اى از بهشت است، وقتى تو در آنجا براى مظلوميّت امام حسين(عليه السلام) اشك مى ريزى خود را

ص: 7

در بهشت واقعى مى يابى، مگر بهشت چيست؟ همه زيبايى بهشت اين است كه جلوهمهربانى و رضايت خداست. خدا در اين دنيا هم، مهربانى اش را در مجلس روضه، جلوه گر كرده است، وقتى تو از صميم دل براى امام حسين(عليه السلام) گريه مى كنى و در اين كار خود، اخلاص دارى، درهاى رحمت خدا به سوى تو باز مى شود و تو در آغوش مهربانى خدا جاى مى گيرى.

ص: 8

مقدارى خلوت شود، مدتى مى گذرد، ديگر وقت آن است كه جلو برود، او روضه خوان مشهورى است. مردم او را مى شناسند براى همين اجازه مى دهند او جلو بيايد و كنار سجّاده آيت الله بهجت مى نشيند، سلام مى كند، پاسخ مى شنود، پس سوال خود را چنين مطرح مى كند: «من براى كسب معرفت چه كار بايد بكنم؟».

آيت الله كه او را مى شناسد به او مى گويد: «عزيزم! چرا قدر آنچه را دارى ندارى؟ وقتى يك روضه مى خوانى و خدا آن را قبول مى كند تو تا عرش خدا بالا رفته اى! ديگر چه سير و سلوكى از اين بهتر؟».

اين سخن او را از خوابِ غفلت بيدار مى كند، پس تشكر مى كند و سپس به گوشه اى از مسجد مى رود و سر به سجده مى گذارد و خدا را به خاطر اين نعمتى كه به او داده است شكر مى كند. او ديگر مى فهمد كه روضه خوانى، بهترين شيوه عرفان است و برترين راه سير و سلوك است. او هرگز اين نكته را از ياد نمى برد.

ص: 10

فلسفى تشكر مى كند و چنين مى گويد: «سخنان شما بسيار آموزنده است، اى كاش وقت روضه را هم صرف سخنرانى كنيد تا جوانان بيشتر بهره ببرند».

آقاى فلسفى دستى روى شانه سيّد عبد الله مى گذارد و مى گويد: «عزيزم! من يك ساعت سخنرانى مى كنم به اميد آنكه ده دقيقه روضه بخوانم!».

ص: 12

اصغر(عليه السلام) خوانده مى شود؟ چرا براى بقيه شهداى كربلا عزادارى نمى شود؟ تو شنيده اى كه خودِ ميرزاى قمى از روضه خوانان چنين خواسته است تا هر روز، روضه على اصغر(عليه السلام) بخوانند.

اين سوال ذهن تو را درگير مى كند، سرانجام تصميم مى گيرى تا بعد از روضه، نزد اين مرجع تقليد بروى و از خود او سوال كنى، پس از جا برمى خيزى و نزديك در مى روى زيرا ميرزاى قمى كنار در نشسته اند، اين رسم اوست، وقتى در خانه اش مجلس روضه مى گيرد، خودش دم در مى نشيند. فرصت را غنيمت مى شمارى و سوال خود را مى پرسى، ميرزاى قمى اشك مى ريزد و در جواب مى گويد: «همه شهداى كربلا مى توانستند از خود دفاع كنند، ولى حضرت على اصغر(عليه السلام) توان مبارزه و دفاع از خود را نداشت، او از همه آن شهدا، مظلوم تر است».

ص: 14

هستى تا به نجف بروى، مى خواهى از علم او بهره بگيرى، وقتى به نجف مى رسى به مجلس درس استاد مى روى، نگاه مى كنى، چه جمعيت زيادى در اينجا حاضر شده اند!

اينجا جلوه يادگيرى فقاهت است، اين همان اوج اقتدار علمى در پايتخت علمى شيعه است، تو خوشحالى كه سرانجام به آرزوى خود رسيده اى، در گوشه اى جايى پيدا مى كنى، آنجا مى نشينى، همه جا سكوت است، فقط صداى استاد در همه جا طنين انداخته است. سخنان دقيق و علمى او را مى شنوى.

از اين گنج علم بهره مى برى، مانند تشنه اى هستى كه به دريا رسيده است، ساعتى مى گذرد، موضوع سخن عوض مى شود، صداى گريه از همه جا برمى خيزد، خوب كه دقت مى كنى مى بينى كه استاد دارد روضه مى خواند، او كتابى را در دست گرفته است و از روى آن، ماجراى كربلا را بازگو مى كند.

او «مقتل» مى خواند و شاگردان هم مثل ابر بهار، اشك مى ريزند، فضاى جلسه تو را هم به گريه وامى دارد، اشك مى ريزى ولى در دل تو غوغايى بر پا است، كسى از دل تو باخبر نيست، تو به گذشته هاى خودت فكر مى كنى، شرمنده اى، تو خيال مى كردى كه كسى كه «روضه خوان» است از علم بهره اى ندارد، اكنون مى بينى كه استاد استادان نجف روضه خوانى مى كند و شاگردانش اين چنين گريه مى كنند.آرى، از پاى چنين درسى، مجتهدان واقعى برخواهند خاست و پرچم دار

ص: 16

مكتب تشيع خواهند شد و اين مكتب آسمانى را حفظ خواهند كرد، اين همان مسير حقيقى رستگارى است، تو راه زندگى ات را پيدا مى كنى، بيشتر بر گذشته خودت گريه مى كنى، مى خواهى گذشته را جبران كنى.

ص: 17

سوختگىِ كوچك، مثلاً ده يا بيست درصد قيمت فرش كم شود، اما حالا مى بينى كه مغازه دارها مى خواهند هشتاد نود درصد ارزش فرش را كم كنند.

ديگر خسته شده اى و از همه جا نااميد شده اى، مى خواهى از بازار بيرون بيايى، چند قدم مى روى، ولى تو نياز به پول دارى، پشيمان مى شوى، چشمت به مغازه اى مى افتد، با خود مى گويى: «چاره اى ندارم، فايده اى ندارد، فرش را به همان قيمتى كه مى خرند بايد بفروشم».

وارد مغازه مى شوى، سلام مى كنى و مى گويى: «اين فرش را مى خواهم بفروشم»، صاحب مغازه مى فهمد كه خيلى خسته اى، از تو مى خواهد روى صندلى بنشينى، به شاگردش مى گويد براى تو چاى بياورد. وقتى چاى را خوردى، صاحب مغازه فرش را باز مى كند و به آن نگاهى مى كند و مى گويد: «پدر جان! اين فرش كه سوخته است!»، تو آهى مى كشى و مى گويى: «آرى، پارسال، در خانه روضه داشتيم و زغال هاى سماور روى آن افتاد، مى دانم كه قيمت آن خيلى كم شده است ولى چاره اى ندارم، به همان قيمت كه خريدارى مى فروشم».

وقتى صاحب مغازه اين سخن را مى شنود مى گويد: «عجب! اين فرش در مجلس روضه اربابم سوخته است، حالا كه اين طور شده است من اين فرش را به دو برابر فرش سالم از تو مى خرم آيا آن را مى فروشى؟»، تو به او نگاهى مى كنى، اشك را در چشم او مى بينى، از معرفتى كه او دارد مات و مبهوت شده اى، خودت هم به اين فرش اين طورى نگاه نكرده بودى! فرشى كه در روضه سوخته است، ارزش پيدا كرده است...

ص: 19

اكنون شب شده است، تو با پولى كه از فروش قالى به دست آورده اى قرض هاى خود را داده اى و هنوز مقدارى پول دارى تا سرمايه كار جديد خود كنى، در خانه نشسته اى، در همان اتاقى كه ماه محرّم روضه مى گرفتى، جاى خالىِ قالى را مى بينى و به سرنوشت آن فكر مى كنى كه آن قالى در روضه اربابم سوخت و پيش اهل معرفت، آن طور ارزش پيدا كرد و آن را به خوبى خريدند، پس اين دل كه براى مصيبت هاى امام حسين(عليه السلام) سوخته است چقدر ارزش پيدا مى كند؟

ص: 20

مراسم تمام مى شود و آيت الله بروجردى وارد حرم مى شود و بعد از زيارت مختصر نزد شاگردانش مى رود.

او مقدارى دير كرده است، شاگردانش مى دانند كه او انسان منظمى است، تأخير او حتماً رمز و رازى داشته است، آرى، او مى خواسته است پيامى را به تاريخ تشيّع برساند كه مرجع تقليد شيعه هرگز به مجلس روضه امام حسين(عليه السلام)بى اعتنايى نمى كند و حتّى درس خود را به تاخير مى اندازد تا از بركت روضه بهره مند شود.

آرى، او مى داند كه آيندگان چقدر به اين پيام محتاج خواهند بود، وقتى او اين گونه احترام روضه خوانى را نگاه مى دارد شاگردان او هم همين مسير را خواهند پيمود، زيرا شاگرد راه و رسم استاد را با جان و دل مى پذيرد، چنين شاگردانى هرگز راه را گم نخواهند كرد، آرى، آيت الله بروجردى با اين تاخير، بزرگ ترين درس خود را به شاگردانش داد.

خيلى از سخنان علمى آن روز، از يادها رفته است، ولى اين كار او براى هميشه در خاطره ها باقى خواهد ماند، شاگردان او در آن روز به معناى واقعى، «يادگيرى» را تجربه كردند، يادگيرى اين نيست كه من، مقدارى اصطلاحات علمى و يك مشت الفاظ ياد بگيرم، يادگيرى اين است كه در منش و بينش من تغيير ايجاد شود و من به آن وفادار بمانم.

من در زمانه اى گرفتار شده ام كه ساختمان هاى زياد، كتابخانه ها، دنياى ارتباطات و امكانات فراوان براى يادگيرى فراهم شده است ولى مرا درگير

ص: 22

يادگيرى نمى كنند، بلكه درون مرا هم خالى مى كنند.

در اين غوغاهاى رنگين، من نياز به همان پيام آيت الله بروجردى دارم تا بفهمم كه حرمت روضه امام حسين(عليه السلام) بالاتر از درس و فقاهت است، آن مرجع بزرگ آن قدر شجاعت و شهامت داشت تا اين پيام را شفاف و روشن بازگو كند تا همه كسانى كه اسير الفاظ خشك و بى روح شده اند راه را بيابند و آن را ياد بگيرند.

ص: 23

از آن بيمارى باقى نمى ماند.

تو به بركت آن گِل تا آخر عمر نياز به عينك پيدا نمى كنى، به نود سالگى هم كه مى رسى به راحتى مطالعه مى كنى، پزشكان متخصص چشم از اين امر تعجب مى كنند، چگونه است كه چشم تو با اين سن و سال، آن قدر بينا است كه حتّى كتاب هايى را كه به خط ريز است مطالعه مى كنى. اين به بركت همان گِل عزادار امام حسين(عليه السلام) است.

ص: 25

مى آمدند و براى امام حسين(عليه السلام) عزادارى مى كردند، او با اين كه سن و سالى از او گذشته بود و پيرمرد شده بود، ولى خودش سينى چاى را به دست مى گرفت و براى مردم چاى مى برد، كسانى كه براى اوّلين بار به اين مجلس مى آمدند پيش خود فكر مى كردند چرا كسى اين عالم بزرگوار كمك نمى كند؟ او چندين پسر دارد، نوه هاى او نوجوان هستند و با افتخار دوست دارند از مردم پذيرايى كنند، ولى نكته اين است كه اين شيوه و روش آيت الله آشتيانى است كه دوست دارد خودش از عزاداران امام حسين(عليه السلام) پذيرايى كند، او بر اين باور است كه يك مجتهد، هر چقدر علم بيشترى دارد بايد نسبت به مجلس روضه، تواضع و فروتنى بيشترى داشته باشد و به بهترين شكل از گريه كنان مجلس روضه، احترام بگيرد. فقه و فقاهت او را به اينجا رسانده است.

آرى، خيلى ها براى ديدن اين منظره به اينجا مى آيند، اين عالم بزرگوار با محاسنى كه سفيد شده است سينى چاى در دست دارد و در مجلس پذيرايى مى كند، بعضى روزها هم كه بعد از روضه، سفره پهن مى شود و مردم از غذاى روضه مى خورند، آيت الله آشتيانى، خودش غذا به مهمانان مى دهد، آرى، او در گوشه اى نمى نشيند و مجلس روضه را تبديل به محلّى براى نمايش آقايى و بزرگى خود نمى كند، بلكه او با عشقى وصف نشدنى از مردم پذيرايى مى كند. پيام او براى تاريخ چنين است: مجلس روضه، جاى نمايش آقايى نيست، در مجلس روضه بايد فروتنى كرد كه «بازارِ خودفروشى از آن سوى ديگر است».

ص: 27

موفق باشم؟»، استاد نگاهى به من كرد، او مى دانست كه منظور من از موفقيت چيست، من كه جوانى بودم و با اشتياق درس مى خواندم، مى خواستم به آنجا برسم كه امام زمان از من راضى باشد و مايه آبروى او باشم و وظيفه خود را به خوبى انجام دهم، در سنگر علم و دانش از مكتب تشيّع پاسدارى كنم.

استاد رو به من كرد و چنين گفت: «اگر مى خواهى موفق باشى، هر روز روضه امام حسين(عليه السلام) بخوان، هر چند كه اين روضه كوتاه باشد!».

اين جمله استاد، كوتاه است ولى راز بزرگى در درون خود دارد، از همان روز تصميم مى گيرى تا اين سفارش استاد را عمل كنى، هر روز روضه مى خوانى و براى مظلوميت امام حسين(عليه السلام) اشك مى ريزى، اين راه و رسم زندگى تو مى شود، تو راه خود را پيدا كرده اى...

بيش از پنجاه سال از آن ماجرا مى گذرد، تو اكنون يكى از مراجع بزرگ جهان تشيع شده اى، در قمّ سكونت دارى، شاگردان زيادى تربيت كرده اى، گروه زيادى از شيعيان از تو پيروى مى كنند، عشق تو به اهل بيت(عليهم السلام)مثال زدنى است... همه اين ها به بركت آن جمله اى بود كه استادت برايت گفت و تو به آن، عمل كردى، خيلى از دوستان تو هم درس تو بودند و از استعداد زيادى هم برخوردار بودند ولى اكنون آنان در گوشه اى از ياد رفته اند و هيچ اسمى از آنان نيست، آنان درس زيادى خواندند و خيال مى كردند هر كس درس بيشتر بخواند موفق تر مى شود، ولى راه موفقيت در اين مسير، همان بود كه تو آن را پيدا كرده بودى...

ص: 29

تنها چيزى كه دارم با خودم مى برم ثواب شركت در مجلس روضه امام حسين(عليه السلام) است». او در حالى كه اشك در چشم داشت اين سخن را بارها برايم تكرار كرد، رمز و رازى در اين تكرار او بود، او مى خواست اين پيام مهم را به همه شيعيان بدهد تا همه پيروان او بدانند كه توشه اش او در سفر قيامت، چيست.

ص: 31

يكى از كسانى را كه در حسينيّه خدمت مى كند صدا مى زنى و از او مى خواهى تا يكى براى آقا پشتى يا صندلى ببرد، او از روىِ مهربانى، لبخندى مى زند ولى اين كار را نمى كند. وقتى روضه تمام مى شود همان شخص نزد تو مى آيد و از تو عذرخواهى مى كند و مى گويد: «در وسط روضه نمى توانستم برايت توضيح بدهم، آقا دوست دارد مثل انسان هاى عزادار در مجلس روضه بنشيند و مانند كسى نباشد كه يك جا تكيه داده است و دارد استراحت مى كند».

وقتى اين سخن را مى شنوى به فكر فرو مى روى كه اين عالم بزرگ به چه نكته مهمى توجه داشته است، از آن روز به بعد تصميم مى گيرى كه ديگر در مجلس روضه بر روى زمين بنشينى و حالت عزا به خود بگيرى.

ص: 33

«جناب استاد! اينجا كه روضه خوانى نيست، بلكه محل درس و بحث است، شما نبايد از اشكال من زود رد شويد».

در اينجا بود كه استاد سكوت كرد و بعد از لحظاتى صداى گريه به گوش رسيد، همه مات و مبهوت شديم، چرا استاد گريه مى كند؟ چه شده است؟ بعد از لحظاتى استاد چنين گفت: «خدا مى داند كه من اول نمى خواستم مجتهد و مرجع تقليد شوم، بلكه دوست داشتم كه روضه خوان شوم ولى چون صدايم خوب نبود، درس خواندم و مجتهد شدم!»، همه از اين سخن استاد متأثر شدند و فهميدند كه گريه استاد براى اين است كه در كلام آن شاگرد به مقام روضه خوان ها اهانت شده است، سخن استاد اين گونه ادامه پيدا كرد: «چرا شما فكر مى كنيد كه اگر كسى مجتهد شد روضه خوانى براى او نقص است؟ من حاضرم همه سرمايه هاى علمى خود را بدهم و به جاى آن روضه خوان بشوم!».

آن روز همه فهميدند كه آرزوى آن مرجع عالى قدر چه بوده است و چقدر حسرت آن آرزو را به دل دارد! هر كس آن روز پاى درس آن عالم بزرگوار بود و گريه استاد را شنيد به اين باور رسيد كه آن گريه از دلى پر از حسرت برخواسته است، آن اشك، اشك حسرت است، آيا كسى مى داند روضه خوان به چه جايگاهى مى رسد كه آن عالم در حسرتش، آن چنان اشكش جارى شد؟

در آن روز، عده اى به فكر فرو رفتند، اثر آن گريه، آنان را از خواب غفلت بيدار كرد، زيرا آنان در مجالس دينى، سخنرانى مى كردند ولى روضه

ص: 35

نمى خواندند، اين باور غلط در ذهنشان نقش بسته بود كه ما بايد سخنرانى كنيم و در پايان سخنرانى، فقط سلامى به امام حسين(عليه السلام) مى دادند و از منبر پايين مى آمدند، آن روز آنان راه خود را پيدا كردند و تصميم گرفتند تا از اين روش غلط دست بردارند، آنان راه خود را پيدا كردند و روضه خوان شدند.آيت الله تبريزى در آن روز بزرگ ترين درس خود را با اشك بازگو كرد و راه را روشن و آشكار كرد، راهى كه «روضه خوانى» را برتر از «اجتهاد» مى داند، روشن است كه اين راه هرگز نمى خواهد ارزش علم و اجتهاد را كم نمايد، مگر مى توان اهميّت علم و اجتهاد را كم شمرد؟ همه سخن اين است كه مجتهدانى پديدار شوند كه روضه خوان هم باشند و از اين راه با دو بال علم و مودّت، پرواز كنند و مردم را رهنما باشند.

فرصت را مناسب مى بينم و سخن ديگرى را از آيت الله تبريزى بازگو مى كنم، اين جمله سخن اوست: «بهترين لحظه در زندگى ام آن وقتى است كه روضه خوان برايم روضه مى خواند»، تو مدت زيادى روى اين سخن فكر مى كنى، دوست دارى به عمق اين سخن پى ببرى، دوست دارى آن را با آب طلا بنويسى و قاب كنى و در اتاق خودت نصب كنى!

ص: 36

پسر در جواب به تو چنين مى گويد: «پدرم وقتى مى خواست براى مصيبت هاى امام حسين(عليه السلام) شعر بسرايد سعى مى كرد تا خودش را در وسط دشت كربلا ببيند، يك بار مى خواست براى حضرت رقيه(عليها السلام) شعر بگويد، پس به بيابان رفت و چندين مرتبه با پاى برهنه بر روى تيغ هاى بيابان دويد تا بتواند حس كند كه وقتى تيغ به پاى انسان مى رود چه حس و حالى دارد، بعد از آن كه پاهاى او پر از تيغ شد، در حالى اشك در چشم داشت براى حضرت رقيه(عليها السلام) شعر گفت و از خارهايى كه به پاى او فرو رفته بود سخن گفت».

* * *

اكنون كه سخن به اينجا رسيد از نويسنده اى مى نويسم كه درباره ماجراى كربلا، چندين كتاب نوشته است، كسى خبر ندارد كه وقتى او مى خواست ماجراى بازگشت على اكبر(عليه السلام) از ميدان را بنويسد، چه كرد.

آرى، على اكبر(عليه السلام) وقتى در ميدان، جنگ نمايانى كرد نزد پدر باز گشت و چنين گفت: «پدر! سنگينى زره و شمشير توانم را ربوده است و مرا تشنه كرده است»، آن نويسنده براى اين كه اين جمله را به خوبى درك كند به خانه كسى رفت كه وسايل تعزيه داشت، تابستان بود و آن نويسنده روزه بود و تشنگى امانش را بريده بود، آفتاب مى تابيد، او ساعتى زره پوشيد و شمسير در دست گرفت تا بفهمد معناى اين جمله چيست، سنگينى زره و شمشير با انسان تشنه چه مى كند، اكنون هر وقت او روضه على اكبر(عليه السلام)مى خواند و اين جمله را بازگو مى كند دل ها مى سوزد.

ص: 38

كه در كهولت سن است با زحمت از جا برمى خيزد و عبا و عمامه اش را مى پوشد و بر روى صندلى مى نشيند و مجلس روضه آغاز مى شود و او براى امام حسين(عليه السلام)روضه مى خواند، او آرام آرام مانند شمع مى سوزد و اشك مى ريزد و ديگران هم گريه مى كنند، چه مجلس با صفايى شده است...

در پايان روضه او دست به دعا برمى دارد، ابتدا براى ظهور امام زمان دعا مى كند و از خدا مى خواهد به احترام امام حسين(عليه السلام) به همه عاقبت به خيرى عطا كند، سپس رو به عزيزانش مى كند و مى گويد: «دعا كنيد كه خدا اسم مرا هم جزء روضه خوان هاى امام حسين(عليه السلام) بنويسد».

وقتى اين سخن را مى شنوى متوجه مى شوى كه چرا آيت الله، اول صبح روز عاشورا، عزيزانش را به خانه دعوت كرده است، سال هاى سال است كه او روزهاى عاشورا چنين برنامه اى دارد، آروزى اين مرجع بزرگ تقليد اين است كه او را هم «روضه خوان» حساب كنند...

ص: 41

همه كفش ها را جفت مى كرد و زير لب اين شعر را مى خواند:

گر خانه، محقّر است و تاريك ***بر ديده روشنت نشانم

* * *

سخن به اينجا رسيد بگذار از نويسنده اى سخن بگويم كه گره اى به كارش افتاد او هر كارى كه به ذهنش مى رسيد انجام داد ولى گره از كارش باز نشد، سرانجام تصميم گرفت روضه اى برگزار كند، وقتى مهمانان مشغول گريه بودند او از مجلس خارج شد و عمامه خود را باز كرد (او روحانى بود و مى دانى كه روحانيون، عمامه روى سر مى نهند) و با آن، روىِ كفش عزاداران را پاك كرد.

او گرد و غبار آن كفش ها را پاك كرد، عمامه او سفيد رنگ بود، پس آن قسمت عمامه را كه با گرد و غبارها، خاكسترى شده بود به چشم كشيد و بى اختيار اشكش جارى شد و با امام حسين(عليه السلام) مناجات نمود و از او كمك خواست، مدتى گذشت و او برخاست و عمامه خود را منظم كرد و به مجلس بازگشت، كسى اين كار او را نديد ولى گره از كارش گشوده شد، گره اى كه در كربلا، نجف و مشهد باز نشد، اينجا باز شد، چه رمز و رازى در اينجا بود؟ اينجا اوج فروتنى و تواضع به «دستگاه امام حسين(عليه السلام)» بود...

ص: 43

شما اين است كه استاد ما، ،خودش روضه بخواند؟»، آيت الله رفيعا مى گويد: «بله، منظور من همين است».

آرى، آيت الله رفيعا مى دانست كه بعضى از كسانى كه در حوزه مشغول تحصيل هستند گرفتار غرور شده اند و به دستگاه امام حسين(عليه السلام) بى توجهى مى كنند، او از اين درد آگاه بود و درمان آن را هم مى دانست، اگر مجتهد، تواضع و فروتنى خود را در دستگاه امام حسين(عليه السلام) نشان ندهد و در اين مسير خدمت نكند، گرفتار غرورى مى شود كه هم خودش و هم جامعه را به سمت و سوى ديگرى مى برد و كار به آنجا مى رسد كه هويّت شيعه كمرنگ مى شود، اگر مكتب شيعه تا به حال باقى مانده است به بركت عشق به اهل بيت(عليهم السلام) است و اين عشق آسمانى در مجلس روضه جلوه گر مى شود و رشد مى كند و بارور مى شود، اين روضه و اشك است كه اين درخت تنومند را آبيارى مى كند و باعث طراوت و سرسبزى آن مى شود، اگر مجتهدى از روضه به دور باشد، مانند درختى است كه طراوت ندارد.

* * *

سخن از آيت الله رفيعا به ميان آمد، در اينجا مى خواهم درباره روضه هايى كه او در تنهايى مى خواند سخن بگويم، او هر روز صبح، در تنهايى براى خودش روضه مى خواند و گريه مى كرد، اين شيوه او بود و بر اين باور بود كه اين روضه، نهايت اخلاص را دارد زيرا كسى از آن باخبر نمى شود و انسان در خلوت، اشك مى ريزد.

ص: 45

تا به حال به شمع فكر كرده ايد؟ شمع در تنهايى هم مى سوزد، همانطور كه در جمع مى سوزد، هر چيزى نمى تواند مانند شمع بسوزد و نور بدهد و ظلمت را روشن كند، شمع مراحلى را پشت سرگذاشته است تا توانسته است بسوزد و نورافشانى كند، روضه خوان هم بايد اين چنين باشد، او بايد در خلوت هاى خود، بسوزد، اشك بريزد، نور را جذب كند تا بتواند در جمع مردم نور افشانى كند.

عده اى خيال مى كنند كه اگر كسى بخواهد روضه خوان موفّقى باشد بايد صداى خوبى داشته باشد، ولى خيلى ها هستند صداى خوبى دارند ولى كسى با شنيدن صداى آنان، اشكى نمى ريزد، علت چيست؟ آنان صداى خوبى دارند ولى نور ندارند، در خلوت، اشك ندارند، در درون نسوخته اند و براى همين در جمع مردم، نمى توانند كسى را بسوزانند. روضه خوانى يك سير و سلوك است، يك مرام است...

* * *

گاهى دوستان يا شاگردان آيت الله رفيعا نزد او مى آمدند و درباره موضوعى سخن مى گفتند، گاهى بحث علمى پيش مى آمد و ساعتى به گفتگوى علمى مى گذشت، از احاديث اهل بيت(عليهم السلام) سخن گفته مى شد، اين شيوه و روش آيت الله رفيعا بود، فرق نمى كرد موضوع سخن چه باشد، وقتى سخن به پايان مى رسيد او شروع به روضه خوانى مى كرد، سلامى به امام حسين(عليه السلام) مى داد و با سوز، روضه اى كوتاه مى خواند، البتّه او به روضه

ص: 46

حضرت زهرا(عليها السلام) خيلى علاقه داشت و حتماً اشاره به مظلوميّت آن حضرت مى كرد، آرى، او اين درس را به همه مى داد كه هر درس و بحث و گفتگو اگر بدون روضه باشد، بركت ندارد.

تو كه اين كتاب را در دست دارى، دوستِ من هستى، اين وظيفه من است كه آنچه را به آن رسيده ام برايت بازگو كنم، شايد خبر دارى كه درس و بحث هاى بعضى از ما در حوزه هاى علميّه از بركت فاصله گرفته است، گاهى جوانى به حوزه مى آيد و بيست سال درس مى خواند ولى سرانجام به آنجا كه بايد برسد نمى رسد و چه بسا از مقصود دورتر مى شود.

چرا در ميان ما ديگر افرادى همچون «آيت الله رفيعا» كم شده اند؟ چرا خيلى از ما حتّى اسم ايشان را نشنيده ايم؟ ما راه و رسم ديگرى برگزيديم، درس خوانديم ولى درسى كه بركت نداشت، «قيل و قال» بود و «روح» نداشت. اگر شيوه حوزه هاى ما اين بود كه هر روز، روضه خوانى داشتيم، كار ما به اينجا نمى رسيد كه عده اى ديگر اصلاً روضه خواندن را «نقص» خود بدانند، طلبه هر چند در اوج سواد و دانش باشد، وقتى در او اين حس پيش آيد كه روضه خوانى، نقص اوست، ديگر او از بركت فاصله گرفته است، شايد او كتابى هم بنويسد، ولى كتابش، بركت نخواهد داشت و در گوشه كتابخانه ها، خاك خواهد خورد.روشن است كه سخن من، هرگز ارزش علم و سوادآموزى را كم نمى كند، من درباره طلبه اى سخن مى گويم كه در روز، ساعت ها به كلاس مى رود،

ص: 47

مطالعه مى كند، چنين طلبه اى اگر بخواهد كارش، بركت داشته باشد، روزى پانزده دقيقه، روضه بخواند يا در مجلس روضه شركت كند، سخن من اين است.

اين خاطره شنيدنى است: با جمعى از دوستان تصميم گرفتم يك روز به كوير برويم، وقتى آنجا رسيديم، قرار شد يكى از دوستان غذا را آماده كند، چند ساعت بعد كه برگشتيم غذا آماده بود: «برنج و كباب»، ولى هيچ كس آن غذا را نخورد، زيرا ما يادمان رفته بود نمك بياوريم، آن روز، همه چيز فراهم بود مگر نمك! نمى دانم برنج و كباب، بى نمك خورده اى يا نه؟ اصلاً قابل خوردن نيست.

آرى، حكايت روضه، حكايت نمك است، تو به هر جا برسى اگر روضه خوان نباشى، كار تو بركت نخواهد داشت.

سخنانى كه در اينجا گفتم درباره طلاب و روحانيون بود، ولى بقيّه مردم چه كار بايد بكنند، آنها هم بايد در حد توان خود، مجلس روضه بگيرند، در اين مجالس شركت كنند و بدانند كه اشك بر امام حسين(عليه السلام) مايه بركت زندگى آنها است.

ص: 48

صورت دسته اى بزرگ به سوى كربلا راه مى افتند و نزديك ظهر به كربلا مى رسند، سبك عزادارى آنها اين است كه در مسير، «هَروَله» مى كنند و به سينه مى زنند، (مقدارى تند راه مى روند).

سيد بحر العلوم از نجف به سوى كربلا حركت كرده بود تا ظهر عاشورا در كربلا باشد، صبح روز عاشورا در ميانه راه به دسته «طُوَيريج» رسيد، غوغايى بر پا شد، مسير بسته شد، اطرافيان سيد بحر العلوم او را به گوشه اى راهنمايى كردند، او به آن دسته عزادارى نگاه مى كرد و اشك مى ريخت و آرام سينه مى زد.

ناگهان مردم مى بينند كه سيد بحرالعلوم، عبا و عمّامه را به كنارى مى گذارد و به داخل جمعيت مى رود و به سر و سينه مى زند و «ياحسين ياحسين» مى گويد، اطرافيان به سرعت نزد ايشان مى روند تا اين پيرمرد را از داخل سيل جمعيت بيرون آورند زيرا نگرانند كه مبادا ايشان زير دست و پا قرار بگيرد، ولى سيد بحر العلوم قبول نمى كند و همراه جمعيت (در حالى كه به سر و سينه مى زد) به سوى كربلا مى رود.

دسته عزادارى به كربلا مى رسد، ابتدا به حرم امام حسين(عليه السلام) مى روند و سپس به حرم حضرت عبّاس(عليه السلام) مى روند، وقتى مراسم تمام مى شود، اطرافيان سيد بحر العلوم نزد او مى آيند و از او درباره اين كار او سوال مى كنند، او در پاسخ چنين مى گويد: «من داشتم دسته عزادارى را مى ديدم كه ناگهان ديدم امام زمان(عَجَّل الله فرجه) با پاى برهنه و بدون عمامه، در ميان عزاداران به سر و سينه مى زند، پس از آن حضرت پيروى كردم».

ص: 50

اين سخن سيد بحر العلوم باعث مى شود تا اعتقاد مردم به اين دسته عزادارى زياد و زيادتر شود، اگر قسمت شود روز عاشورا در كربلا باشى مى توانى شكوه اين دسته عزادارى را ببينى، عده زيادى از علماى عراق هم در اين دسته حضور دارند.

آرى، سيد بحر العلوم، مرجع تقليد آن روزگار بود، ولى عمامه از سر برداشت و در ميان آن دسته به عزادارى پرداخت و به سر و سينه زد، همين كار او باعث شد تا باورهاى اصيل شيعه، رنگ نبازد، خوشا به حال كسانى كه روش او را سرمشق و الگوى خود قرار مى دهند، من نمى دانم چرا در بعضى از عزادارى ها، وقتى نوبت به سينه زنى مى شود، پيرمردها و بزرگ ترها كنار مى روند و ميدان را به جوان ها مى دهند، گويا كه سينه زدن كارِ جوان هاست، در حالى كه همه زيبايى مجلس و هيأت به اين است كه بزرگان و ريش سفيدان در وسط باشند و سينه بزنند، همه بايد راه سيد بحرالعلوم را ادامه بدهند، بزرگىِ خود را خرج دستگاه امام حسين(عليه السلام)كنند. خوشا به حال آنان كه در دستگاه امام حسين(عليه السلام) به دنبالِ بزرگى كردن نيستند، بلكه در مجلس روضه، فروتنى مى كنند تا دستگاه عزاى امام حسين(عليه السلام)بزرگ شود.

ص: 51

مدتى مى گذرد، محرم فرا مى رسد، روز عاشورا مى خواهى براى شركت در عزادارى به سمت حرم امام رضا(عليه السلام) بروى، دسته هاى عزادارى را مى بينى كه به سر و سينه مى زنند و به سوى حرم مى آيند، ناگهان چشمت به استادت مى افتاد كه مشكى بر دوش انداخته است و به عزاداران آب مى دهد، تو ابتدا شك مى كنى شايد اشتباه ديده اى، جلو مى روى، خوب كه دقت مى كنى متوجه مى شوى كه خطا نكرده اى، اين آيت الله ميزرا جواد تهرانى است كه مشك آب بر دوش گرفته است، با ديدن اين منظره اشك از چشمانت جارى مى شود، آن كوه علم و دانش، اين گونه به عزاداران خدمت مى كند، او با اين كار دارد باورهاى اصيل تشيع را تقويت مى كند.

فرصت نيست تا از عظمت اين مرد بزرگ سخن بگويم، فقط به چند نكته اشاره مى كنم: اگر او را با عنوان «آيت الله» خطاب مى كردند، بسيار ناراحت مى شد، او اجازه نمى داد كه كسى دست او را ببوسد، يك بار يكى از شاگردانش اين كار را كرد، پس استاد خم شد و كفش آن شاگرد را بوسيد! او از مشهور شدن دورى مى جست و وصيت كرد كه پيكرش را در قبرستانى معمولى دفن كنند و نوشته اى هم روى سنگ قبر او ننويسند، آرى، او نشان در بى نشانى مى جست. او در سال 1368 هجرى شمسى از دنيا رفت، صداى و سيماى ايران اين جملات را درباره ايشان پخش كرد: «عالم مجاهد و فقيه پرهيزگار و عبد صالح، آيت الله آقاى حاج ميرزا جواد آقا تهرانى از دنيا رفت...»، آن وقت بود كه مردم دانستند چه گوهر ارزشمندى را از دست داده اند.

ص: 53

جمعيت زيادى نبود، چيزى را از دست داده ايم، بلكه ما به گنجى دست يافته ايم، آرى، روضه اى كه خلوت است به اخلاص بسيار نزديك تر است، كسى كه در پى مجلسى است كه شلوغ است و جمعيت زياد دارد چه بسا گرفتار آفت هايى شود!

ص: 55

به دست او مى دهى و به او كمك مى كنى تا داخل خانه بيايد.

شبى از شب ها، هوا سرد مى شود، تو ديرتر از هميشه به خانه مى آيى، مى بينى مادر دم درِ خانه در آن سرما نشسته است، وقتى تو را مى بيند مى گويد: «پسرم! امشب خيلى دير كردى؟» پاسخ مى دهى: «مادرجان! امشب منبر من طول كشيد». مادر با مهربانى مى گويد: «پسرم! مى دانم كه براى امام حسين(عليه السلام) منبر رفته بودى» از او مى پرسى: «مادر! آخر براى چه به خودت زحمت مى دهى و هر شب مى آيى اينجا مى نشينى؟» او پاسخ مى دهد: «پسرم! من پير شده ام، ديگر نمى توانم به مجلس روضه بروم، دلم خوش است كه شب ها بيايم اينجا چشم انتظار تو بنشينم، اين تنها كارى است كه من مى توانم انجام بدهم، شايد حضرت فاطمه(عليها السلام) مرا جزء كنيزان خودش حساب كند!». او اين جمله را مى گويد و اشك مى ريزد...

مادر بيمار مى شود و بعد از مدّتى از دنيا مى رود، به بستگان خبر مى دهى، همه براى تشييع جنازه او مى آيند، وقتى مى خواهند او را به خاك بسپارند خودت وارد قبر مى شوى، پيكر مادر را مى گيرى و داخل قبر قرار مى دهى، بند كفن را باز مى كنى تا صورت او را روى خاك بگذارى، لحظه وداع تو با مادر است، به ياد مهربانى هاى او مى افتى، اشكت جارى مى شود.

ناگهان سخن مادرت به يادت مى آيد كه در ماه محرّم، در آن سرما مى آمد درِ خانه مى نشست، چقدر او دوست داشت كه حضرت فاطمه(عليها السلام) او را به كنيزى قبول كند، گريه امان نمى دهد، بهبانوى كرامت توسّل پيدا مى كنى و چنين مى گويى: «يا فاطمه! من روضه خوان پسرت حسين(عليه السلام) هستم، به

ص: 57

خاطر حسينت مادرم را يارى كن و او را در اين شرايط تنها نگذار!».

* * *

چند روز مى گذرد، يكى از همسايه ها نزد تو مى آيد و مى گويد:

-- ديشب مادرتان را در خواب ديدم.

-- مادرم در چه حالى بود؟

-- او در باغى سرسبز در كمال آرامش بود. به من گفت كه نزد تو بيايم و پيامى را به تو برسانم.

-- چه پيامى؟

-- اين پيام مادر توست: «پسرم! ممنونم كه سفارش مرا به حضرت فاطمه(عليها السلام)كردى، سفارش تو نتيجه خوبى داشت و حضرت فاطمه(عليها السلام) از من به خوبى پذيرايى كرد».

وقتى اين سخن را مى شنوى، اشكت جارى مى شود و از بانوى كرامت تشكّر مى كنى، آرى، او مادرت را به كنيزى قبول كرد...

ص: 58

و مجلس عزا تشكيل داده اند، از تو دعوت مى كنند كه به تكيه آنان بروى و برايشان روضه بخوانى! به آنان مى گويى كه امشب چندين مجلس دارى و فرصت ندارى، از مدت ها قبل به مردم قول داده اى.

بچّه ها اصرار مى كنند، به آنان مى گويى: «اگر موافقيد بعد از آخرين جلسه ام به تكيه شما مى آيم». آنان قبول مى كنند، تكيه آنان، چند كوچه بالاتر است، با آنان خداحافظى مى كنى و آنان با خوشحالى به تكيه خود مى روند و منتظر مى مانند.

* * *

ساعت يازده شب مى شود، در چندين مجلس سخنرانى كرده اى و خسته شده اى، از آخرين حسينيّه خارج مى شوى و به سوى خانه مى روى و فراموش مى كنى كه بچّه ها منتظر تو هستند.

فردا روز عاشوراست، بايد صبح زود به مجلس ديگرى بروى، براى همين شام مى خورى و سريع مى خوابى. لحظاتى مى گذرد، در خواب حضرت فاطمه(عليها السلام) را مى بينى كه به تو چنين مى گويد: «ملاّ على! به بچّه ها قول دادى كه برايشان روضه بخوانى ولى نرفتى، آنها منتظر تو هستند!».

از خواب بلند مى شوى، با عجله از خانه بيرون مى روى تا خودت را به تكيه بچّه ها برسانى، وقتى به آنجا مى رسى مى بينى كه چراغ ها روشن است، بچّه ها منتظر تو هستند، چند نفرشان خوابشان برده است، بقيّه دور هم نشسته اند، وقتى تو را مى بينند از جاى خود بلند مى شوند، تو از آنان به خاطر دير آمدنت، عذرخواهى مى كنى و سپس برايشان روضه مى خوانى.

ص: 60

«يا حسين»، ولى هيچ كس آنجا نيست.

خيال مى كنى كه قرار است همسايگان به مجلس بيايند، كنار صندلى مى نشينى و منتظر مى مانى، صاحب خانه چاى مى آورد، وقتى چاى را مى نوشى مى گويد: «بفرماييد روضه را شروع كنيد». به او مى گويى: «براى چه كسى روضه بخوانم؟ هنوز كسى نيامده است؟». او جواب مى دهد: «امشب براى حضرت فاطمه(عليها السلام) روضه بخوان!». او اين سخن را از روى باورى اصيل مى گويد.

معمولاً وقتى منبر مى روى، صدها نفر پاى سخن تو مى نشينند، اگر شخص ديگرى جاى تو بود، چه بسا ناراحت مى شد و به صاحب خانه مى گفت: «با اين همه خستگى مرا به اينجا آورده اى تا براى در و ديوار سخنرانى كنم؟».

اينجا جاى امتحان است، معلوم مى شود كه تو در كار خود اخلاص دارى يا نه، تو به ياد سخن استادت مى افتى كه به تو چنين گفته بود: «آن قدر اخلاص داشته باش كه روضه خواندن در جمعيت فراوان با مجلسى دو نفره، براى تو يكسان باشد»، پس با كمال احترام از جا برمى خيزى و روى صندلى مى نشينى و «بسم الله» را مى گويى، چند آيه و حديث مى خوانى و سپس شروع به خواندن روضه مى كنى، ابتدا سلامى به امام حسين(عليه السلام)مى دهى و چنين مى گويى: «السّلامُ عَلَيكَ يا اَباعَبدِالله». تا اين سخن را مى گويى ناگهان صداى گريه جمعى از زنان را مى شنوى، هيچ كس غير از تو و صاحب خانه در آنجا نيست، پس صداى گريه زنان از كجاست؟

ص: 62

روضه تمام مى شود، با صاحب خانه خداحافظى مى كنى به سوى خانه خود حركت مى كنى ولى از خودت بارها سؤال مى كنى: آن صداى گريه چه كسانى بود؟شب در خواب به تو چنين مى گويند: «ديشب حضرت فاطمه(عليها السلام) همراه با جمعى از زنان بهشتى به آن مجلس آمد، او روضه تو را شنيد و اشك ريخت و سپس به تو مزدى ارزشمند داد، او از خدا خواست تا در نَفَس تو، اثر عجيبى قرار بدهد، از اين پس، هر كجا روضه بخوانى، مردم منقلب خواهند شد».

از خواب بيدار مى شوى و از اين كه اين لطف شامل حال تو شده است، سجده شكر به جا مى آورى، از آن شب به بعد، هر وقت كه روضه مى خوانى، حال و هواى مجلس عوض مى شود و مردم بى اختيار گريه مى كنند.

كم كم اين نكته در شهر پخش مى شود، مردم مى دانند كه عدّه اى تلاش مى كنند سبك هاى جديد بياورند تا اشكى بگيرند، ولى موفّق نمى شوند، مردم با اشتياق به پاى منبر تو مى آيند، زيرا حضرت فاطمه(عليها السلام) تو را به نوكرى قبول كرده است...

ص: 63

مى كردند، روزى از روزها سؤالى به ذهن تو رسيد: «آيا آنها دست خود را مى شويند يا نه؟ نكند آب آن ظرف، نجس شده باشد؟ بهتر است احتياط كنم».

اين فكر باعث شده بود كه تو ديگر چاى روضه را نمى نوشيدى، هر چه هيأتى ها اصرار مى كردند تو نمى پذيرفتى و به آنان مى گفتى: «اين چاى احتياط دارد!».

اين كار تو، باعث شده بود تا عدّه اى از مردم هم ديگر چاى روضه را ننوشند، اگر اين كار تو ادامه پيدا مى كرد، چه بسا باعث مى شد كه خشك مقدّس ها به اين اكتفا نكنند و فردا بگويند: «ممكن است چاى روضه روى فرش ها ريخته باشد، پس فرش ها هم احتياط دارد و....»، ممكن بود اين ماجرا ادامه پيدا كند و عدّه اى فرصت طلب از اهميّت مجلس روضه بكاهند و با اعتقادات اصيل مردم بازى كنند.

تو به حضرت فاطمه(عليها السلام) محبّت زيادى داشتى، در منبرها از مظلوميّت آن حضرت ياد مى كردى و به پهناى صورت اشك مى ريختى، ديگر وقت آن بود تا آن حضرت، تو را آگاه كند.

* * *

مى دانى كه مردم در حسينيّه جمع هستند، مراسم عزادارى است و يكى از هيأتى ها براى عزاداران، صبحانه آماده كرده است، وارد حسينيّه مى شوى و سر سفره صبحانه مى نشينى، يك نان بر مى دارى و سپس مى گويى:

ص: 65

«برويد براى من آن ظرفى كه استكان هاى چاى را در آن مى شوييد بياوريد».

آن ظرف را براى تو مى آورند، تو آن ظرف را جلو خود مى گذارى، نان را خُرد مى كنى و در آن ظرف مى ريزى، با قاشق شروع به خوردن آن نان مى كنى و اشك از گوشه چشمت جارى مى شود، همه از اين كار تو تعجّب مى كنند. (تو حاضر نبودى چاى روضه را بنوشى چون با آب اين ظرفشسته مى شد، حالا آب آن ظرف را مى نوشى و گريه مى كنى) به راستى چه شده است؟ همه مى خواهند بدانند ماجرا چيست؟

حال تو منقلب است، هر چه از تو سؤال مى كنند، نمى توانى پاسخ بدهى، فقط گاهى مى گويى: «بانوى من! مرا ببخش»! مردم نيز از حال تو منقلب مى شوند، اشك آنان هم جارى مى شود. لحظاتى مى گذرد، رو به مردم مى كنى و مى گويى: «ديشب حضرت فاطمه(عليها السلام) مرا ادب كرد»، باز گريه مى كنى...

سپس چنين ادامه مى دهى: ديشب خواب ديدم كه قيامت بر پا شده است، همه مردم مضطرب و تشنه اند، آتش جهنّم شعله مى كشد.ترس، وجودم را فرا گرفته بود، تشنگى بيچاره ام كرده بود.

ندايى به گوشم رسيد: «حضرت فاطمه(عليها السلام) به شيعيانش آب كوثر مى دهد»، ديدم شيعيان در مكانى، صفّ بسته اند، من هم آنجا رفتم، همه از دست فاطمه(عليها السلام) آب كوثر مى نوشيدند، دقّت كردم ديدم آن حضرت آب كوثر را در

ص: 66

همان استكان هاى روضه به مردم مى دهد.

نوبت من كه شد، آن حضرت به من گفت: «اين استكان ها احتياط دارد، تو نمى توانى از آب كوثر بنوشى!». اينجا بود كه من از خواب بيدار شدم، خيلى گريه كردم و از كار خويش، توبه كردم.

ص: 67

او خيلى تعجب كرد، وقتى آيت الله مرعشى تعجب او را ديد به او گفت: «من مى خواهم شفايم را از امام حسين(عليه السلام) بگيرم».

در اينجا مناسب مى بينم كه اشاره اى به وصيّت نامه آيت الله مرعشى بنمايم، ايشان در وصيت نامه خود چنين سفارش كرده است: «آن پيراهنِ سياهى كه در ماه هاى محرّم و صفر مى پوشيدم، با من دفن شود. وقتى براى امام حسين(عليه السلام)گريه مى كردم اشك چشمم را با يك دستمال پاك مى كردم، وقتى مرا در قبر نهاديد آن دستمال را روى سينه ام بگذاريد، وقتى پيكر مرا در تابوت نهاديد، تابوت مرا به حسينيّه ببريد، عمامه مرا باز كنيد، يك طرف آن را به تابوت من و طرف ديگر آن را به منبر امام حسين(عليه السلام)ببنديد و يك نفر منبر برود و روضه وداع آن حضرت را بخوانيد».

آرى، آيت الله مرعشى باور داشت كه هيچ سرمايه اى براى سفر قبر و قيامت برتر از اشك بر امام حسين(عليه السلام) نيست، براى همين وصيت كرد كه آن دستمال را روى سينه او بگذارند، سرمايه او همان اشك اوست.

ص: 69

تعجب او را مى بيند چنين مى گويد: پدر من، اهل علم بود و در شهر خود براى مردم منبر مى رفت و روضه مى خواند، سال هاى سال خدا به او فرزند نداده بود، او يك شب، روى منبر چنين مى گويد: «اى مردم! از درِ خانه امام حسين(عليه السلام) به جاى ديگر نرويد و حاجت خود را از آن حضرت بخواهيد كه او درياى لطف و مهربانى است».

وقتى از منبر پايين مى آيد، يك نفر به او مى گويد: «حاج آقا! شما كه به ما سفارش مى كنيد به امام حسين(عليه السلام) توسّل پيدا كنيم چرا خودت از آن حضرت نمى خواهى به تو فرزند بدهد؟».

پدرم به خانه مى آيد ولى حالش دگرگون است، مادرم به او مى گويد: «آقا چرا اين قدر ناراحت هستيد؟»، پدرم ماجرا را بازگو مى كند، مادرم مى گويد:

-- خوب او حرف حقى زده است، چرا چيزى نذر امام حسين(عليه السلام) نمى كنى تا آن حضرت عنايتى كند و ما نيز بچّه دار شويم؟

-- تو كه خودت مى دانى وضع مادى ما خوب نيست.

-- لازم نيست چيزى داشته باشيم تا نذر كنيم! بيا نذر كن كه امسال همه محرّم و صفر را براى امام حسين(عليه السلام) سر تا پا، سياه پوش باش!

-- قبول. من همين كار را مى كنم.

پدرم آن سال، دو ماه محرم و صفر را سياه پوش مى شود (حتى جوراب و كفش سياه استفاده مى كند)، بعد از مدتى مادرم حامله مى شود. چند ماه مى گذرد، يك شب يكى از شاگردان پدرم نزد اومى آيد و به او مى گويد: «آيا قرار است خدا به شما فرزندى بدهد؟»، پدرم تعجب مى كند و به او خبر

ص: 71

مى دهد كه چند ماه ديگر فرزندش به دنيا مى آيد.

اينجاست كه آن شاگرد به پدرم مى گويد: «من پيامبر را در خواب ديدم كه به من فرمود: نزد استادت برو و به او بگو خدا به خاطر آن كه براى حسين من، دو ماه سياه پوشيدى، خدا به تو فرزندى مى دهد كه عالم بزرگى خواهد بود، اسم او را ابوالقاسم بگذار!».

وقتى پدرم اين سخن را مى شنود، اشكش جارى مى شود و تصميم مى گيرد هر سال، اين نذر خود را ادامه بدهد، بعد از چند ماه من به دنيا آمدم، آرى، من هر چه دارم از بركت سياه پوشى براى امام حسين(عليه السلام) دارم و خود من هم (مانند پدرم) در ماه محرّم و صفر براى عزاى آن حضرت، سياه مى پوشم.

* * *

در اينجا كتاب به پايان مى رسد، اميدوارم كه اين كتاب توانسته باشد اعتقاد و باور جوانان شيعه را به مجلس روضه بيشتر كند، وقتى جوانان متوجّه بشوند كه علماى راستين شيعه اين قدر به مجلس روضه امام حسين(عليه السلام)اهميّت مى داند، ديگر فريب دشمنان نمى خورند، بلكه روز به روز بر شكوه روضه ها مى افزايند و و اين گوهر رحمت خدا حفظ مى كنند.

ص: 72