سرشناسه:همایش خدمات کتابخانه ای و افراد با آسیب بینایی(1390 : تهران)
عنوان و نام پديدآور:مجموعه مقاله های همایش خدمات کتابخانه ای و افراد با آسیب بینایی [کتاب]/ به کوشش احمد به پژوه، فريبرز درودی؛ [نهادهای برگزارکننده] سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران...[ و دیگران ].
وضعيت ويراست:ویراست 2.
مشخصات نشر:تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1395.
مشخصات ظاهری:169 ص.: مصور (بخشی رنگی)، جدول (بخشی رنگی)، نمودار (رنگی).
فروست:همایش های کتابداری.
شابک:110000 ریال: 978-964-446-437-9
وضعیت فهرست نویسی:فاپا
يادداشت:ص. ع. به انگلیسی: Ahmad Beh-Pajooh, Fariboorz Doroodi. The collection of articles of The Congress on Library Services and Individuals with Visual Impairment.
يادداشت:[نهادهای برگزارکننده] سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، نهاد کتابخانه های عمومی کشور، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، موسسه خیریه عصای سفید.
يادداشت:چاپ قبلی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1393 (153ص.).
یادداشت:کتابنامه.
موضوع:کتابخانه ها و کم بینایان-- کنگره ها
موضوع:Libraries and people with visual disabilities-- Congresses
شناسه افزوده:به پژوه، احمد، 1327 -، گردآورنده
شناسه افزوده:درودی، فریبرز، 1346 -، گردآورنده
شناسه افزوده:سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران
رده بندی کنگره:Z711/92 /ک8 ھ8 1395
رده بندی دیویی:027/663
شماره کتابشناسی ملی:4209830
چكيده نامه همايش
خدمات كتابخانه اي و افراد با آسيب بينايي
خیراندیش دیجیتالی : انجمن مددکاری امام زمان (عج) اصفهان
ویراستار کتاب : خانم نرگس قمی
ص: 1
چكيده نامه همايش
خدمات كتابخانه اي و افراد با آسيب بينايي
برگزاركنندگان:
سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران
نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور
موسسه عصاي سفيد
دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران
تهران
سالن همايش هاي سازمان اسناد و كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران 10/12/1390
ص: 2
پيشگفتار دبير علمي همايش| 5
عنوان مقاله ها
مقاله اول: معرفي و بررسي کتاب خوانهاي الکترونيکي قابل حمل ويژه نابينايان و افراد با آسيب بينايي| 10
مقاله دوم: ارائه چند راه کار عملیاتی برای افزایش سطح دسترسی افراد با آسيب بينايي و کم بینایان به اطلاعات| 12
مقاله سوم: بررسی میزان سواد اطالعاتی افراد با آسیب بینایی بر اساس استاندارد ACRL در کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان| 13
مقاله چهارم: اهمیت طراحی معماری در کتابخانه هاي افراد با آسيب بينايي| 14
مقاله پنجم: ارتقای سواد اطالعاتی در افراد با آسیب بینایی| 16
مقاله ششم: روش های نوین ارائه خدمات کتابخانهای و اطالعرسانی به افراد با آسیب بینایی| 18
عنوان پوسترها
پوستر اول: بررسي منابع و خدمات کتابخانههای عمومي شهر اصفهان از ديدگاه افراد با آسيب بينايي| 20
ص: 3
پوستر دوم: نقش و جایگاه کتابخانههاي عمومی در ارتقای سواد اطالعاتی افراد با آسیب بینایی| 21
پوستر سوم: بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه های عمومی شهر شیراز به افراد با آسيب بينايي| 22
پوستر چهارم: اهمیت فناوريها در خدمات کتابخانه هاي امروز براي افراد با آسيب بينايي| 23
پوستر پنجم: بررسی و معرفی تجهیزات كتابخانه اي مورد نياز افراد با آسیب بینایی| 25
پوستر ششم: مرجع مجازی کتابخانه ملی نویدی تازه برای افراد با آسیب بینایی: ارائه الگوی مناسب| 26
ص: 4
به نام حضرت دوست
با شکر و سپاس بيمنتها و حمد و ثناي بيپايان به درگاه حضرت حق که انسان را به زيباترين صورت آفريده است و با سالم و درود به محضر پيامبر اسالم حضرت محمد مصطفي )ص( و ائمة معصومين صلوات الله عليهم اجمعين و تقديم بهترين سلامها و درودها به ارواح طيبة شهداي انقلاب اسلامي و روح پر فتوح امام خميني )ره( و نيز با تقديم گرمترين سلام ها و درودها به یکایک افراد با آسيب بينايی، اعضای هیات علمی و اجرایی همایش، نویسندگان، پژوهشگران و شرکت کنندگان محترم.
در چشم انداز کنوني، در حوزه روانشناسی و آموزش افراد با آسيب بينايی، وقايع فراواني رخ داده، پژوهش هاي بيشماري صورت گرفته، انديشه هاي نويني متبلور گشته، روشهاي آموزشي، درماني و توانبخشي جديدي ارائه گرديده و افق هاي روشن تري آشکار شده است. تمامي اين شناختها، تحوالت و پيشرفت هاي روزافزون، به ما کمک ميکند تا به کميت و کيفيت زندگي افراد با آسيب بينايی غناي بيشتري ببخشيم و به آنان، نگاه انسان دوستانه تر، مثبت تر و ژرفتري داشته باشيم.
گفتنی است که در طول تاريخ، پديدة نابينايی همواره وجود داشته و از نظرهاي گوناگون نگريسته شده است. بدون ترديد در هزارۀ سوم ميلادی شهروندان با آسيب بينايي، مانند ديگر شهروندان ِ ايران اسلامي حق دارند از محصولات فرهنگي و خدمات کتابخانه ای مناسب، به ويژه از خدمات
ص: 5
کتابخانه هاي عمومي بهرهمند شوند تا به بالاترين ميزان رشد همه جانبه نايل گردند. از اين رو، همايش خدمات کتابخانه ای و افراد با آسیب بينايی به منظور بررسي راهکارها و راهبردهاي اجرايي، بهينه سازي و دستيابي به خدمات کتابخانه هاي عمومي براي شهروندان با آسيب بينايي و شناسايي موانع و مشکالت آنان در تاريخ 10/12/1390 برگزار می شود.
همچنين هدف از برگزاري همايش مذکور رشد و توسعۀ فرهنگ کتابخواني در ميان همه شهروندان به ويژه افراد با آسيب بينايی و برقراري ارتباط نزديک ميان مدارس، مراکز آموزشي و دانشگاه ها با کتابخانه ملي ايران و کتابخانه هاي عمومی کشور ميباشد. در اين راستا در نظر است به منظور فراهم کردن محيط هاي با کمترين محدوديت براي افراد با آسيب بينايي و بسترسازي مناسب در تمام ابعاد اجتماعي و فرهنگي براي حضور آنان در کتابخانه ها، در تمام شهرها و روستاها بحث و گفت و گو شود.
ما با برگزاری این همایش در نظر داریم به مسئولان و کارشناسان کشور بگوییم که افراد با آسیب بینایی حق دارند از فرصت های برابر مانند افراد عادی بهره مند شوند و نیز حق دارند از خدمات و امکانات مناسب استفاده کنند. از این رو ما وظیفه داریم زمینۀ رشد و تعالی آنان را فراهم سازیم و در رفع موانع بکوشیم. هدف دیگر همایش ایجاد حساسیت نسبت به حقوق و نیازهای افراد با آسیب بینایی است. همچنین آشناسازی دست اندرکاران جامعه نسبت به توانمندی های افراد با آسیب بینایی، هدف دیگر همایش را تشکیل می دهد که تحقق این هدفها، همکاری، همفکری و همدلی تمام نهادها و سازمان های مربوط را می طلبد.
در این پيشگفتار کوتاه اجازه می خواهم به اختصار چگونگی برگزاری همایش خدمات کتابخانه ای
ص: 6
و افراد با آسیب بینایی را به اطالع شما عزيزان برسانم. حدود یک سال پیش بنا به پیشنهاد اينجانب و تاييد هیات مدیرۀ محترم موسسه خیریه عصای سفید، قرار بر این شد همایشی در زمینۀ ارائۀ خدمات کتابخانه ای به افراد با آسیب بینایی برگزار شود که خوشبختانه مورد استقبال مسوولان محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسالمی ايران، نهاد کتابخانه هاي عمومی کشور و دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربيتی دانشگاه تهران قرار گرفت. پس از برگزاری جلسههای متوالی، دربارۀ محورهای همايش بحث و گفت و گو به عمل آمد و سر انجام محور های زير انتخاب شدند:
1 .روش هاي نوين ارائه خدمات كتابخانه اي و اطالع رساني به افراد با آسيب بينايي 2 .روش هاي همكاري ميان سازماني در ارائه خدمات كتابخانه اي و اطالع رساني به افراد با آسيب بينايي
3 .ضرورت آموزش كتابداران به منظور ارائه خدمات كتابخانه اي و اطالع رساني به افراد با آسيب بينايي
4 .ترويج فرهنگ كتابخواني
5 .بررسي استانداردهاي فضا و دستيابی به تجهيزات و خدمات كتابخانه اي برای افراد با آسيب بينايي
6 .نياز سنجي اطالعات براي افراد با آسيب بينايي
7 .ارتقای سواد اطالعاتي در افراد با آسيب بينايي
سپس سایت همایش تشکیل شد و تا پایان آذر ماه 1390 حدود هشتاد چکيده مقاله از سراسر
ص: 7
کشور دریافت شد. چکیده مقاله های دریافت شده در 23/9/1390 توسط اعضای کمیتۀ علمی با توجه به هدف های همایش با دقت مورد بررسی و داوری قرار گرفت. گفتنی است که چکیده هر مقاله توسط حداقل دو داور مورد ارزیابی واقع شد و در نتیجه 37 چکیدۀ مقاله که تناسب بیشتری با هدفهای همایش داشتند، انتخاب شدند. آنگاه از نویسندگان مربوط درخواست شد اصل مقاله خود را تا 30/10/1390 به سایت همایش ارسال کنند که در نتیجه 21 مقالۀ کامل دریافت گردید. اصل مقاله ها مجددا برای داوری به اعضای کمیته علمی ارسال شد و پس از بررسی نظرات داوران محترم هشت مقاله به منظور ارائۀ شفاهی و شش مقاله برای ارائه به صورت پوستر انتخاب شدند
که در نظر است مقاله های کامل در آيندۀ نزديک در یک مجموعه منتشر شود. امید است این همایش با لطف و عنایت خداوند سبحان و حمايت های صميمانۀ شما بتواند به هدف های مورد نظر دست یابد و موجب پدیدآیی یک جریان هماندیشی ارزشمند بین استادان،
کارشناسان، کارگزاران و اندیشمندان برای ارائه خدمات بهينه به افراد با آسيب بينايی شود. در پایان وظيفۀ خود می دانم از تمامی سازمان ها و کلیه کسانی که در حسن برگزاری این همایش ما را یاری کرده اند، صمیمانه تقدیر و تشکر کنم و سلامت، بهروزی و توفیقات روزافزون همۀ آنان را در خدمت به افراد با آسیب بینایی از خداوند متعال درخواست نمایم.
دانشيار روان شناسی دانشگاه تهران و دبیر علمی همایش
دکتر احمد به پژوه
ص: 8
ص: 9
معرفي و بررسي کتاب خوانهاي الکترونيکي قابل حمل ويژه نابينايان و افراد با آسيب بينايي امير رمضاني
طبق آمار سازمان بهداشت جهاني حدود 285 ميليون نفر دچار اختلالالت و آسيب هاي بينايي در سراسر جهان زندگي ميکنند، که از اين تعداد 39 ميليون نفر نابينا و 246 ميليون نفر کم بينا هستند. جهاني که اين افراد در آن زندگي ميکنند پر شده از اطلاعات مهمي که آنها نميتوانند ببينند. هنگامي که فردي دچار آسيب بينايي است و در عين حال علاقه مند به سواد آموزي ميباشد، خواندن کتابهاي نويسندگان مورد علاقه او يا کشف نويسندگان جديد اغلب براي او يک تلاش دلهره آور است. زماني که يک فرد سالم در نزديکي شخص نابينايي باشد، براي فرد نابينا يا کم بينا فوق العاده دشوار است که کتاب ها يا فهرست ها را بخواند، مگر اينکه آنها به خط بريل يا در قالب کتابهاي صوتي باشند. کتاب هاي الکترونيکي و کتاب خوانه اي الکترونيکي نه تنها براي خواندن قابل حمل طراحي شدهاند، بلکه ميتوانند در بلند مدت در بسياري هزينه ها صرفه جويي کنند زيرا کتابهاي بريل اغلب بسيار گران قيمت هستند و بيشتر اوقات کتاب هاي بريل مورد نظر فرد نابينا به طور گسترده اي در دسترس نيست. در اين مقاله، ابتدا به جنبه هاي مختلف کتاب خوانهاي الکترونيکي که مخصوص نابينايان و افراد با آسيب بينايي طراحي شدهاند از قبيل تاريخچه، تعاريف، ويژگي ها، مزايا، معايب، نحوه عملکرد و انواع آنها پرداخته ميشود. سپس
ص: 10
مدل ها و برندهاي مختلف اين کتاب خوانها که تا کنون توسط شرکتهايي مانند آمازون، اينتل، سوني و اپل روانه بازار شدهاند، معرفي، بررسي و با يکديگر مقايسه ميگردند. اين مقاله چنين نتيجه گيري ميکند که اين فناوري ها و ابزارهاي نوين ميتوانند سطح مطالعه و کتابخواني را در بين اين قشر از جامعه بالا برده و به آنها کمک کنند تا هميشه و در همه جا به اطالعات دسترسي داشته باشند.
کليدواژه ها: نابينايان و افراد با آسيب بينايي- کتاب خوان الکترونيکي- کتاب الکترونيکي- کتاب بريل- کتابخانه- اطالعات
ص: 11
ارائه چند راهکارعملیاتی برای افزایش سطح دسترسی افراد با آسيب بينايي وکم بینایان به اطالعات سيد رسول شاكري
هرفرد درطول زندگی روزمره به تهیه اطالعات گوناگون احتیاج دارد و برای برطرف نمودن این نیاز به راه های مختلفی متوسل می شود. در این میان افراد با آسيب بينايي نیز به عنوان بخش جدایی ناپذیر از جامعه،دارای نیازهای اطالعاتی همانند دیگر افراد جامعه هستندکه با توجه به محدودیت های قوه بینایی آنها و دریافت محدودتر اطلاعات از اطراف پیرامونشان، مشکلات بیشتری در مسیر کسب اطلاعات مورد نیاز خود پیش رو دارند. حق دستیابی به اطلاعات و آگاهی ها حق غیر قابل سلبی است که به همه انسانها تعلق دارد و جامعه باید برای کسانی که به دلایل طبیعی و یا در شرایط خاصی قادر نیستند همانند افراد سالم به تامین نیازهای اطالعاتی خود بپردازند،راه ها را هموار و امکانات را فراهم نمایند. این مقاله ضمن معرفی چند راهکار عملیاتی برای افزایش سطح دسترسی افراد با آسيب بينايي و کم بینایان به اطلاعات به تبیین هر یک می پردازد.
کلیدواژه ها: افراد با آسيب بينايي و مطالعه، دسترسی به اطلاعات، مطالعه افراد با آسيب بينايي، افزایش دسترسی افراد با آسيب بينايي به اطلاعات، خدمات کتابخانه ای به افراد با آسيب بينايي
ص: 12
بررسی میزان سواد اطالعاتی افراد با آسیب بینایی بر اساس استاندارد ACRL در کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان
سمانه پور احمد | دکتر عادل سليماني نژاد
جهان درحال گذار از جامعه صنعتی به سوی جامعه اطلاعاتی است. بر این اساس امروزه در کشورهایی که برنامه های جامعه اطلاعاتی را دنبال می کنند، سواد اطلاعاتی به عنوان یک ضرورت اساسی در نظر گرفته شده است. نابينايان نيز به عنوان بخشي از جامعه ، داراي نيازهاي اطلاعاتي همانند سایر افراد جامعه هستند ، كه با توجه به محدوديت قوه بينايي و دريافت محدودتر اطلاعات از محيط پيرامونشان ، مشكلات بيشتري در مسير كسب اطلاعات مورد نياز خود پيش رو دارند، لذا ارتقای سواد اطلاعاتی در آنها اهمیت و توجه بیشتری را می طلبد. در تحقیق حاضر میزان سواد اطلاعاتی افراد با آسیب بینایی بر اساس استاندارد ACRL در کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان مورد بررسی قرار گرفته که جامعه آماری آن را 74 کاربر با آسیب بینایی عضو کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان در سال 89 تشکیل می دهند. روش پژوهش پیمایشی – توصیفی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان سواد اطلاعاتی کاربران با آسیب بینایی عضو کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان رضایت بخش نیست.
كليدواژه ها: سواد اطلاعاتی، افراد با آسیب بینایی، استاندارد ACRL ،کتابخانه افراد با آسيب بينايي شهر کرمان
ص: 13
اهمیت طراحی معماری در کتابخانه هاي افراد با آسيب بينايي
سارا جلال زاده عصر جدیدی |رضا جالل زاده عصر جدیدی | فریبا پاشا زاده
کتابخانه ها با هدف آموزش و پژوهش موظف به ارائه خدمات به جامعه کاربران می باشند. مدیریت صحیح کتابخانه ها مستلزم شناخت جامعه مراجعه کنندگان می باشد. اهمیت شناخت ویژگی های جامعه مراجعه کننده کتابخانه ها با هدف ارائه خدمات مناسب و کارآمد بر فعالیت های مربوط بر احداث ساختمان کتابخانه تاثیر گذار است. جامعه افراد با آسيب بينايي و کم بینایان از جمله کاربران بالقوه و بالفعل کتابخانه ها می باشند. ویژگی جسمی این گروه از کاربران از جمله مواردی است که بهتر است پیش از احداث ساختمان کتابخانه و به هنگام طراحی داخلی فضای کتابخانه مدنظر قرار گیرد. از جمله مواردی که به هنگام طراحی کتابخانه جهت کاربرد پذیر ساختن محیط کتابخانه برای کاربران نابینا و کم بینا می تواند مدنظر گیرد عبارتند از: طراحی ورودی مناسب به جهت عدم سردرگمی افراد با آسيب بينايي به هنگام ورود و خروج از کتابخانه، تعریف محورهای حرکتی برای سهولت حرکت افراد با آسيب بينايي در داخل کتابخانه، توجه به کف سازی کتابخانه مخصوصا در محورهای مربوط به افراد با آسيب بينايي به جهت جلوگیری از زمین خوردن و همین طور به عنوان راهنمای حرکتی کاربر نابینا، مناسب سازی ارتفاع قفسه های منابع ، فواصل ققسه های منابع، قراردادن فضاهایی برای مطالعه کاربر نابینا در
ص: 14
محیط کتابخانه، برقراری ارتباط آسان با توجه به محورهای حرکتی میان بخش های مختلف کتابخانه ) فهرست منابع، قفسه ها، امانت، منابع غیر کتابی، مرجع و غیره(. توجه به ویژگی ها و نیازهای افراد با آسيب بينايي در یک فضای عمومی باعث مراجعه و استفاده آسان تر و بیشتر این قشر از کتابخانه هاي عمومی می شود.
کلیدواژه ها: طراحی معماری، کتابخانه هاي افراد با آسيب بينايي، مدیریت کتابخانه.
ص: 15
ارتقای سواد اطالعاتی در افراد با آسیب بینایی
محمد تقي سرمدي
آمار افراد با آسيب بينايي جهان را چیزی در حدود 40 میلیون نفر برآورد کردهاند. میزان نابینایی در ایالات متحدۀ آمریکا را قریب 98/1 درصد جمعیت آن کشور دانسته اند. همین منبع خبر میدهد که در حدود 23500 نابینا در کانادا و 100 هزار نفر در انگلستان ) به انضمام ولز( زندگی میکنند. در کشورهای اسکاندیناوی میزان افراد با آسيب بينايي کمتر و در حوضۀ مدیترانۀ اروپا دارندگان آسیب بینایی دارای نرخ بالاتری هستند. بعلاوه میزان درجۀ بروز افراد با آسيب بينايي در نقاط دیگر جهان خیلی بیشتر است. در این مقاله در مجموع دارندگان فقدان و کمبود بینایی، نابینا و افراد با آسیب بینایی نامیده شده اند. نخستین مدرسه یا انستیتوی افراد با آسيب بينايي توسط والنتین هویی در سال 1784 میلادی تأسیس شد. لویی بریل حروف الفبای خود را با استفاده از فقط شش نقطه در سال 1829 منتشر ساخت که تا کنون مورد استفاده افراد با آسیب بینایی بوده است. امروزه با استمداد از همین حروف بی همتا، بسیاری از درهای بسته به روی افراد نابینا با آسیب بینایی گشوده شده و طبق برنامه ریزی هایی منسجم و منظم دستیابی و بهره برداری از بسیاری از تجهیزات و تسهیلات الکترونیکی برای آنها میسر گردیده است. این قشر به مانند گذشته دیگر منزوی و گوشه نشین نیستند و همچون آدم های بینا کار میکنند و تشکیل خانواده میدهند و
ص: 16
آبرومندانه و سربلند زندگی میکنند. در این مقاله کوشش به عمل آمده، تجهیزات و تسهیلات و ابزارهایی را که برای ارتقای سواد اطالعات افراد با آسيب بينايي و افراد با آسیب بینایی مثمر به ثمر است معرفی و ارایه شوند.
واژگان کلیدی: افراد با آسيب بينايي، افراد با آسیب بینایی، جمعیت افراد با آسيب بينايي جهان، تسهیلات و تجهیزات بینایی.
ص: 17
روش های نوین ارائه خدمات کتابخانه ای و اطلاع رسانی به افراد با آسیب بینایی مرضيه جهانشاهي | لیلا عربگری | مریم اغالنی
با توجه به اینکه در جامعه امروز افراد باآسیب بینایی قشر قابل ملاحظه ای از جمعیت کاربران کتابخانه ها را تشکیل میدهند، باید مدیران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی جهت ارتقای سطح اطلاع رسانی به افراد باآسیب بینایی تلاش بی وقفه ای را به عمل آورند. مناسب سازی سخت افزارها، نرم افزارها، و لزوم بسترسازی مناسب و تعامل وب با نیازهای افراد باآسیب بینایی و خصوصا وب سایت های کتابخانه ای، یکی از وظایف مدیران کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در ارائه رو شهای نوین خدمات می باشد. در این راستا ورود نسل جدیدی از وب به نام وب2 قابلیت های قابل ملاحظه ای جهت تسهیل استفاده افراد باآسیب بینایی از رایانه به وجود آمده است. در چنین عصری کتابخانه ها موظف هستند در جهت رفع نیازهای اطلاعاتی این قشر از جامعه، از فناوری جدید به ویژه وب2 استفاده نمایند. در این مقاله چگونگی استفاده افراد باآسیب بینایی از وب سایتها و همچنین راهکارهای آسان سازی نرم افزارها و وب سایت های کتابخانه ای بررسی می شود.
کلید واژه: خدمات کتابخانه، افراد با آسیب بینایی، سخت افزار، نرم افزار، وب2.
ص: 18
ص: 19
بررسي منابع و خدمات کتابخانه های عمومي شهر اصفهان از ديدگاه افراد با آسيب بينايي محبوبه شکوهیان |
هدف از انجام اين پژوهش بررسي منابع و خدمات کتابخانه هاي عمومي شهر اصفهان از ديدگاه نابينايان و کم بينايان مي باشد. روش انجام اين پژوهش پيمايشي- توصيفي است و داده ها از طريق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوري شده است. جامعه مورد بررسي شامل کاربران نابينا و کم بيناي عضو کتابخانه هاي عمومي شهر اصفهان که شامل 180کاربر در کتابخانه تخصصي نابينايان وليعصر مي باشد، که از طريق نمونه گيري تصادفي طبقه اي تعداد 123 نفر از آنها براِي انجام تحقیق انتخاب شدند. يافته هاي پژوهش نشان داد که منابع و خدمات کتابخانه هاي عمومي شهر اصفهان در حد متوسطي نياز اعضاي نابيناو کم بينا را برطرف مي کند. بيشترين منبع مورد استفاده آنان منابع گويا با 5.92درصد و منابع بريل با5.7 درصد مي باشد. خدمات امانت دهي به عنوان مهمترين خدمات عمومي تعيين شد که 7/40درصد از کاربران از منابع و تجهيزات کتابخانه ای رضايت خود را اعلام کردند. نتايج اين پژوهش مي تواند نتايج اين پژوهش مي تواند مسئولان و دست اندرکاران را در برنامه ريزي جهت فراهم آوري منابع و امکانات الزم براي ارائه خدمات ويژه به نابينايان و کم بينايان در کتابخانه هاي عمومي ياري نمايد.
کليدواژه ها: اصفهان، خدمات کتابخانه اي،کتابخانه عمومي، کم بينايان، منابع کتابخانه اي، نابينايان
ص: 20
نقش و جایگاه کتابخانه هاي عمومی در ارتقای سواد اطلاعاتی افراد با آسیب بینایی مهتاب تيموري |میترا ارفعی|حوریه صدیقی
امروزه با گسترش علوم و فناوری اطالعات و ارتباطات ، تبدیل شدن به جامعه اطلاعاتی، در گرو ارتقای سواد اطلاعاتی همه اقشار جامعه است. با اذعان به اینکه افراد با آسیب بینایی درصد قابل توجهی از جامعه را تشکیل می دهند، جهت همگام ساختن این گروه با پیشرفت جامعه، تمامی سازمان ها و نهاد های دولتی و غیر دولتی موظف به حمایت از آنها هستند. در این میان کتابخانه هاي عمومی که رسالت ارائه خدمات اطلاعاتی به تمامی افراد جامعه را بر عهده دارند، بیش از هر سازمان دیگری در ارتقای سواد اطلاعاتی افراد با آسيب بينايي و کم بینایان نقش دارند. در مقاله حاضر با اشاره به مفاهیم و ضرورت های سواد اطلاعاتی، جایگاه کتابخانه هاي عمومی در ارتقای این مفهوم در میان افراد با آسیب بینایی تبیین شده و در پایان راهکارهای اجرایی مناسب در این زمینه ارائه می شود.
کلیدواژه ها : کتابخانه هاي عمومی، سواد اطالعاتی، افراد با آسیب بینایی،
ص: 21
بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانههای عمومی شهر شیراز به افراد با آسيب بينايي عبدالرسول جوكار |حسن احمدي
هدف این تحقیق، بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه های عمومی شهر شیراز به افراد نابینا و کم بینا میباشد. روش این پژوهش پیمایشی – توصیفی است که بدین منظور از دو پرسشنامه استفاده شده است که یکی برای کاربران نابینا و کم بینا و دیگری برای کارکنان بخش افراد با آسيب بينايي است. جامعه پژوهش کاربران نابینا و کم بینایی که طی دوره سه ماهه از کتابخانه های عمومی شهر شیراز استفاده کردهاند. یافته های پژوهش نشان میدهد که بیشترین رضایت از منابع گویا و کم ترین رضایت از منابع الکترونیک بوده است. همچنین افراد از مجموعه از لحاظ کیفی و محتوایی و روزآمد بودن رضایت چندانی نداشتند. رضایت افراد از تجهیزات و امکانات 20 درصد بوده است. در مورد خدمات اطلاع رسانی فقط خدمات پستی و استفاده از شبکه اینترنت در کتابخانه ها وجود دارد. اکثر پاسخ دهندگان روز آمد نبودن منابع و کمبود منابع را به عنوان موانع دسترسی به اطالعات میدانند. اکثر مراجعه کنندگان از امکانات و تجهیزات رضایت کمی داشته اند و همچنین رضایت از منابع هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ محتوایی بسیار پایین بوده است. همچنین این کتابخانه ها باید خدمات اطلاع رسانی را افزایش دهند تا این افراد با توجه به مشکلات در رفت و آمد، بتوانند به منابع خود دست یابند. در مورد رضایت از مهارت کارکنان، اکثر مراجعه کنندگان رضایت داشته اند.
کلیدواژه ها: خدمات کتابخانه ای، کتابخانه های عمومی شیراز، منابع کتابخانه ای، افراد با آسيب بينايي
ص: 22
اهمیت فناوري ها در خدمات کتابخانه هاي امروز براي افراد با آسيب بينايي
فریبا پاشازاده|سارا جلال زاده عصر جديدي|تهمینه خداپناه
فلسفه وجودی کتابخانه ها همانا خدمت به جامعه کاربران بالقوه و بالفعل کتابخانه می باشد. از این منظر وظیفه کتابخانه ها به لحاظ گستردگی جامعه کاربری خود از سایر کتابخانه ها سنگین تر و حساس تر است جامعه کاربران نابینا و کم بینا باوجود تفاوت از لحاظ جسمی همانند سایر کاربران کتابخانه ها نیازهای اطلاعاتی خاص خود را دارا هستند. کتابداران با نقش تعیین کننده ای که در راهبری اهداف کتابخانه ایفا می کنند می بایست درصدد فراهم آوری منابع و خدمات مناسب برای رفع نیازهای اطلاعاتی این گروه از کاربران باشند. امروزه رشد سریع تکنولوژی می تواند راه گشای حل مسائل پیش روی کتابداران در ارائه خدمت به گروه افراد با آسيب بينايي کتابخانه باشد . از جمله تکنولوژی هایی که می تواند در رفع نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کم بینا کتابخانه ها به کار رود می توان به مواردی چون : سیستم عامل افراد با آسيب بينايي، نرم افزارهای تشخیص صدا ) در دسترسی به اینترنت، منابع الکترونیکی، جستجو در فهرست کتابخانه(، پادکست، آی پاد، وویس ایکس ام ال، استفاده از کتابخوان الکترونیکی اشاره نمود. استفاده از این تکنولوژی موجب عدم نیاز به مراجعه حضوری به کتابخانه، دسترسی چند کاربره، دسترسی 24 ساعته و استقلال کاربر در جستجو و رفع نیازهای اطلاعاتی می شود. بدین سان
ص: 23
می توان انتظار داشت میزان مطالعه این گروه از جامعه کتابخانه ها همگام با سایر جامعه کاربری افزایش یابد و کتابداران بتوانند با کاربرد تکنولوژی های اطلاعاتی در خدمت به تمامی جامعه کتابخانه موفق بوده و در رسیدن به اهداف کتابخانه در مسیری صحیح قرار گیرند. کلید واژه ها: کتابخانه هاي عمومی، افراد با آسيب بينايي، سیستم عامل افراد با آسيب بينايي، نرم افزارهای تشخیص صدا، پادکست، وویس ایکس ام ال ، آی پاد ، کتابخوان الکترونیکی
ص: 24
بررسی و معرفی تجهیزات كتابخانه اي مورد نياز افراد با آسیب بینایی
سمانه آذرپرا
افرادی که دارای آسیب بينايي هستند باید همانند دیگر اعضای جامعه از خدمات یکسانی در دسترسی به اطلاعات روز آمد برخوردار باشند و نهاد کتابخانه هاي عمومی نیز با تجهیز کتابخانه هاي عمومی این وظیفه را بر عهده دارد ، لذا برخورداری از فناوری های نوین و دسترسی به آنها لازم است . در این مقاله به بررسی ابزارها از جمله به دید ، دستگاه برجسته ساز زای فیوز ، بریل پکتوس ، ماشین نویسی پرکینز ، نرم افزار جاز ، کرزاویل ، سروش ، وب 2 ، پادکست ، آر.اس.اس ، مای تیوب و BEI پرداخته شده است و در نهایت پیشنهاداتی جهت بهره مندی افراد با آسیب بینایی از ابزارهای مورد نیاز ذکر گردیده است .
ص: 25
مرجع مجازی کتابخانه ملی نویدی تازه برای افراد با آسیب بینایی: ارائه الگوی مناسب سعيده اكبري داريان |فرناز محمدي |صديقه شاكري
هدف از انجام اين پژوهش تعيين ويژگي هاي خاص طراحی وب سایت ویژه کاربران با آسیب بینایی؛ معرفی مرورگرهای مناسب جهت دسترسی به اطلاعات وب توسط کاربران با آسیب بینایی؛ ارائه مدل های خدمات مرجع مجازی و معرفی الگوی مناسب خدمات مرجع مجازی ویژه کاربران با آسیب بینایی است. روش اين پژوهش، مطالعه کتابخانه ای متون تخصصی، استانداردها و رهنمودهای دسترسی کاربران با آسیب بینایی به اطلاعات وب ؛ مطالعه کتابخانه ای، مدل های ارائه خدمات مرجع مجازی و نمونه های موفق ارائه خدمات مرجع مجازی به افراد با آسیب بینایی است. نتايج اين پژوهش نشان ميدهد كه افراد با آسیب بینایی همچون سایر کاربران و در مواردی بیش از افراد عادی نیازمند راهنمایی و همراهی کتابداران در محیط وب برای دسترسی و بازیابی صحیح و سریع اطلاعات هستند. خدمات مرجع مجازی از جمله امکاناتی است که کتابخانه ها برای کمک به کاربران در دستیابی به اطالعات در محیط وب ارائه می کنند. مناسب سازی خدمات مرجع مجازی بر اساس شرایط ویژه افراد با آسیب بینایی می تواند دسترسی این گروه به منابع اطالعاتی موجود در وب را تسهیل و تسریع نماید. نتایج مطالعات نشان داد الزمه ارائه خدمات مرجع مجازی ویژه افراد با آسیب بینایی طراحی رابط کاربر متناسب
ص: 26
بر اساس استانداردها و رهنمودها و سپس انتخاب الگوی مناسب خدمات مرجع مجازی می باشد. خدمات مرجع مجازی غیر همزمان بر پایه پست الکترونیکی و وب کست، خدمات مرجع مجازی همزمان بر پایه انتقال صوت )VOIP )و خدمات مرجع مجازی مشارکتی مدل هایی هستند که می تواند برای کاربران با آسیب بینایی مناسب سازی شوند. بدیهی است استفاده از مدل های مذکور به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیازهای این گروه از کاربران باشد بلکه جهت بهره گیری موثر از این خدمات، فناوری های خاص نرم افزاری و سخت افزاری مورد استفاده افراد با آسيب بينايي مورد نیاز است. از جمله نرم افزارهای مورد نیاز می توان به لوناپالس، کرزوایل، جاز و پک جاز اشاره نمود.
کتابخانه ملی به عنوان کتابخانه مادر در کشور وظیفه سیاست گذاری، رهبری و هدایت سایر کتابخانه ها برای ارائه خدمات استاندارد را بر عهده دارد. این کتابخانه به عنوان پیشرو در ارائه خدمات مرجع مجازی در کشور با ارائه الگویی استاندارد برای خدمات مرجع مجازی ویژه افراد با آسیب بینایی می تواند بستر مناسب برای آغاز همکاری های بین کتابخانه ای برای ارائه خدمات
مرجع مجازی مشارکتی به این قشر از جامعه را در سطح ملی فراهم نماید. کلیدواژه ها: خدمات مرجع مجازی، افراد با آسیب بینایی، طراحی وب سایت، رابط کاربر.
ص: 27
ص: 28
Book Abstract
Impairment Visual with Individuals and Services Library on Congress
Iran. R.I، Tehran
2012/2/29
By
Iran of Archive and Library National
Foundation Libraries Public Iran
Impairment Visual with People for Organization governmental-Non Tehran of University، Education and Psycology of Faculty
ص: 29
ص: 30