ص: 2

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم

الحَمدُ لله رَبِّ العالَمین

وصلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا و نَبِیِّنا و حَبیبِنا و طَبیبِنا

الَّذی بُعِثَ رحمةً لِلعالَمين ، و بَشيراً للمُذنِبين

مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِيّين

وعَلى آلِهِ الطَّيِّبينَ الطّاهِرينَ الاَنجَبين ، لا سِيّما

الإمامِ المُنتَظَر ، و الوَليِّ المُنتَقِم

الحُجَّةِبن الحَسَنِ المَهدِيِّ عجل الله تعالی فرجه الشريف

ولَعنَةُ اللهِ عَلى أعدائِهِم اجمَعين مِنَ الآنَ إلى يَومِ الدّين

آمينَ آمينَ آمين

ص: 4

کتابنامه حضرت نرجس(عليها السلام)/ شیخ علی اکبر مهدی پور ... 89

سیمای حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)در منابع مختلف / شیخ علی اکبر مهدی پور... 100

صفات ارزندۀ حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)/ آیت الله شیخ محسن فقیهی... 105

حافظ سرّ بزرگ خاندان امامت / شیخ محمد امیری سوادکوهی... 113

نور ولایت در قلب مطهّر حضرت نرجس(عليها السلام)/ خانم مجتهده زهرۀ صفاتی... 130

گنجینۀ عصمت / آقای سید محمد موحد ابطحی ... 133

مروری بر چهار اثر در مورد حضرت نرجس (عليها السلام) / آقای سید محمد موحد ابطحی... 151

جایگاه اسرار الهی، حضرت نرجس(عليها السلام)/ شیخ علیرضا نعمتی ... 157

شرحی بر زیارتنامۀ مادر امام زمان روحی فداه / شیخ ابالفضل سبزی... 164

نرجس خاتون، بانوی پاک و برگزیده / شیخ غلامحسین مجلسی... 193

گلبرگی از زندگی نویدبخش مادر منجی عالم / شیخ علی نظری مؤمن آبادی... 203

جایگاه برجستۀ توسل و استغاثه… / شیخ مهدی آقابابائی... 218

گزارشی از فعالیت های انجام شده برای بزرگداشت حضرت نرجس(عليها السلام)/ شیخ محسن جلائی ... 250

فصل سوم: سروده های شعراء عالیقدر پیرامون شخصیت و کرامات مادر منجی و عروس حضرت زهرا(عليها السلام)، حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)... 263

گلی زگلشن خوشبوی سرمدی / محمد آتشی (آتشی) ... 264

بانوی اجلال علییّن / جعفر سول زاده (آشفته) ... 267

مادر طاووس جنّت / سید علی احمدی ... 269

نرجس والا مقام / اکبر افشار زاده (افشار)... 270

انتخاب حضرت زهرا (عليها السلام)/ اسدالله امینی... 271

ملیکۀ عالم ، حضرت نرجس(عليها السلام)/ احمد ایرانی نسب... 273

ص: 6

مهر رخشان / سید علی اصغر هاشمی (بقا)... 274

سلام و نور / علی بیرقدار... 275

عروس ابوتراب / محمد علی بقائی... 276

قدر و بهای حضرت نرجس(عليها السلام)/ رضا رضائی (بی ریا)... 277

نذر مادر / نوید پور مرادی... 280

صداق نرجس(عليها السلام)/ آرش پور علیزاده... 281

مادر پاک باران / محسن اسلامی (پویا)... 283

عطر نرگس / علی رضا خیامی... 288

نو عروس فاطمه (عليها السلام)/ سیدابوتراب هاشمی (تراب) ... 289

در وصف حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)/ رمضانعلی جان نثاری ... 290

در مدح حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)/ سیدمحمد مهدی جزایری... 293

لطف مادری / مصطفی جلیلی نژاد... 294

تسبیحی از انگور عسکری / عاطفه جوشقانیان... 295

سلام ای حضرت نرگس / فاطمه حبیبی ... 296

عروس خانوادۀ موعود / احمد حیدری... 297

خانۀ شش گوشه / احمد حیدری ... 298

آوای حضرت نرجس(عليها السلام)/ جواد حیدری ... 299

شبیه امّ موسی 7/ مجتبی خرسندی ... 301

هم نفس و همقدم نور / سید مسعود داستار... 302

همنشین گل زهرا(عليها السلام)/ سید مسعود داستار ... 305

حضور سبز حضرت نرجس(عليها السلام)/ مهدی داعی ... 306

آرامش بعد از طوفان / محسن درویش هرندی ... 308

ص: 7

مام ختم الاُوصیا / محمد رضا رمضانی (ذوالفنون)... 309

بخت بلند حضرت نرجس(عليها السلام)/ محمد حسن زاده (راضی) ... 310

دختر مریم و عروس حضرت زهرا(عليها السلام)/ اطهرۀ رضائی ... 311

قلب حضرت صدّیقه میهن او/ علی رضوانی... 313

عروس خاندانِ عصمت (عليهم السلام)/ عباس جواهری (رفیع)... 314

شبیه حضرت زهرا(عليها السلام)/ احمد رفیعی وردنجانی ... 315

نوعروس حضرت زهرا / حسین برادران (درویش) ... 318

تمام عزّت نرجس / علی پاکدامن (روضه خوان )... 319

معمای قصر قیصر / ابراهیم زمانی... 323

داستان زیبای زندگی حضرت نرجس(عليها السلام)/ زهرا محمدی (زمزم)... 325

مادر خورشید / ابوالفضل سبزی... 329

همانند یاس نبی (صلی الله عليه وآله وسلم) حضرت نرجس(عليها السلام)/ سید علی موسوی (سُعا)... 330

عروس حضرت فاطمه(عليها السلام) / فریدون اقا لَر (سفیر)... 332

مریمی دیگر / زهرا سلیمی... 333

مانوس لبهای ملیکا ذکر یا زهراست / تبسم رضا زاده (شدتی)... 334

از قصر قیصر تا بیت کوثر / محمدجواد غفور زاده (شفق) ... 335

ملیکۀ ولایت / مصطفی هادوی (شهیر)... 339

شکوه آفرینش / صدیقۀ اژه ای (شیدای اصفهانی)... 340

شادمانی حضرت نرجس(عليها السلام)/ زهرا صالحی... 341

عروس محفل پیغمبر و عیسی (عليهما السلام) / اعظم صباغ خور... 342

ستوده در انجیل / زهرا صرامی... 343

نرجس نیکو سِیَر / حسنعلی صغیرا... 344

ص: 8

حسرت سلاطین/ هاشم طوسی... 346

اسوۀ تربیت / سعید علامه... 347

یاسی از باغ نرگس ها / احمد علوی 351

بانوی دلباخته / احمد علوی ... 352

دست توسل بر دامن حضرت نرجس(عليها السلام)/ روح الله فروتن ... 353

چارۀ کار شیعیان / روح الله فروتن... 357

داستان نورانی حضرت نرجس(عليها السلام)/ مرحوم فریور (فریور ) ... 359

سرّ مکتوم / قاسم قادری زفره ای (قادر)... 360

سیدة الاماء / محمود قاسمی... 362

بانوی باران ، حضرت نرجس(عليها السلام)/ محمد قدسی ( قدسی) ... 363

گل نرگس / محمد رضا کاکائی... 367

مادر خورشید / محسن کاویانی ... 369

نرگس والاتبار / علی غفراللهی (ماهر اصفهانی)... 371

گلشن نرگس / علی غفراللهی (ماهر اصفهانی)... 372

راز بازگو شده / سید اباالفضل مبارز... 374

گل باغ ولا / علی رضا محمدی (مسافر)... 375

عروس آخر زهرا 3/ محمد رضا مسعودی... 378

نرگس باغ جنان / پروانۀ موجودی ... 382

عروس حضرت ختمی مآب / علی مهدوی نسب... 383

از دربار روم تا مهبط نور / غلامرضا سازگار (میثم)... 386

میراث دار فاطمه(عليها السلام)/ محسن ناصحی... 393

مادر منجی ، حضرت نرجس(عليها السلام)/ سیدمحمود مرتضوی (ناظر)... 395

ص: 9

رؤیای ملکوتی / سید محمود مرتضوی (ناظر)... 396

می وَزَد امّید / الهام نجمی... 399

پذیرایی حضرت خورشید / الهام نجمی... 399

مخزن اسرار حق / سید مصطفی مهدوی (نحوی)... 401

مادر ختم الائمه (عليهم السلام) / علی رضا نصیری... 403

همای بخت نرجس (عليها السلام)/ عبدالحسین نظری (عبدالحسین) ... 405

مادری برحجّت حقّ / سید علی مهدوی (والا) ... 409

ملیکۀ کل جهان / مرضیه سادات هاشمی ... 411

شکوفائی نرگس / عباس همتی... 412

باعث بقاء امامت / م ، یاوری...413

نام تو مشکل گشا / سمیرا یکه تاز... 414

بزرگترین تعبیر خواب / مسعود یوسف پور... 415

شرف الشمس خاندان / مسعود یوسف پور ... 415

همه اش لطف حضرت زهراست / یونس وصالی (یونس)... 417

نوعروس آل عصمت (عليهم السلام) / خطیب ولائی آقای ... 418

ص: 10

فدائی آن حضرت مرحوم آیت اللّه موحّد ابطحی (قدس سره) یک آماده سازی روحی برای علاقمندان و دلدادگان فاطمی به حساب می آمد و با شور و سوزی که خطیب آن مجلس عظیم و معنوی ایجاد می کرد ، حاضرین در مجلس که از فاطمیون با اخلاص و فداکار بودند ، خود را برای فعالیت های وسیع برای گسترش امر فاطمیه آماده می کردند .

آشوب های کشوری اقدامات ضد دینی گسترده ، بسیاری از دل ها را نگران و گام های زیادی را برای اقدامات لازم به لرزه درآورده بود .

ناگاه مرحوم آیت اللّه سیّد محمّد باقر موحّد ابطحی (قدس سره) وارد شدند و جعبه ای در دست داشتند که بر روی آن نوشته شده بود : ( بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ * سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... )(1) و ایشان در جعبه را باز کردند و ناگاه کفشدوزهای(2) زیادی از آن بیرون آمدند و به سرعت بزرگ شده و به جان شته ها افتادند و همه را از بین بردند . و سپس آیت اللّه سیّد محمّد باقر موحّد ابطحی به سراغ موتور آب کشی آمدند و انگشت روی کلید آن گذاشتند و ناگاه موتور به کار افتاد و آب فراوان جاری شد .

این رؤیای عجیب و مبشّر نسیم و نفحه ای(3) روحانی بود که دل های مستعد را آرام کرد و علاقه مندان با ایمان فاطمیه را دلگرم نمود و ترس و اضطراب ها را به آرامشی خوش مبدّل ساخت .

حرکت قافلۀ عزاداری معصومیه به سوی قم ، و برگزاریِ مجلس عزاداری در مسجد اعظم به شکل عجیب و کم سابقه ای انجام گرفت و شور و سوز معنوی و موج ولائی همگان را به اعجاب واداشت .

ص: 13

آشوب های اجتماعی و شورش ها به شکل غیر منتظره ای بر طرف گردید و برخلاف پیش بینی های داخلی و خارجی ، بارش ها شروع شد و به تدریج ، باران ها و برف های غیر معمولی در سراسر کشور بارید و یکی از سال های پر بارش شکل گرفت .

دیر باورها هم ، باور کردند که با عنایت الهی و توسلات به ساحت قدسی فاطمۀ زهرا(عليها السلام)و عزاداری های با اخلاص فاطمی ، خطر آشوب ها و شورش ها را از یک طرف ، و خشک سالی و کم بارشی های پیش بینی شده را از طرف دیگر بر طرف نمود .

می دادند و مردم را به شکرگذاری در پیشگاه پروردگار و سپاسگزاری از ساحتِ قدسی فاطمی تشویق می نمودند .

به دنبال این وظیفه شناسی ، عنایت دیگری شد و از طریق الهامی راهگشا مشخص شد که برای برطرف شدن دیگر مشکلات عمومی که جامعه و کشور را رنج می دهد و طاقت فرسا شده است ، باقی بماند باید دست توسل به دامن مادر باران ، عروس حضرت زهرا(عليها السلام)یعنی حضرت نرجس خاتون(عليها السلام)زد و با آگاه سازی جامعه نسبت به مقام و عظمت این بزرگ بانوی خاندان امامت ، یک خیزش اجتماعی برای متول شدن به ایشان ایجاد شود که با تکریم و تجلیل از این عزیز خدا و رسول (صلی الله عليه وآله وسلم) و امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشريف) قلب مطهّر و نازنین رحمت واسعۀ الهی یعنی حضرت بقیة اللّه الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) خشنود گردد و با نظرة رحیمه ای از آن اقیانوس رحمت ، مشکلات بسیار سنگین اجتماعی و فردی مردم بر طرف گردد .

این الهام الهی و راهنمائی غیبی ، آن چنان با نصرت های الهی و تأییدات گستردۀ ولائی همراه شد که برای دست اندرکاران فعالیت های علمی و تبلیغی و اجتماعی برای بزرگداشت آن حضرت جای تردیدی باقی نگذاشت که این اقدامات گوناگون موجب خشنودی صاحبان ولایت و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) می باشد .

اقدامات گوناگون برای همراه شدن علما و مراجع و فعالان فرهنگی و شعرا و نویسندگان و ... به راحتی به ثمر می نشست و در فرصتی کوتاه ، یک جهش نورانی به سوی برنامه های بزرگداشت آن حضرت انجام گرفت که غیر قابل پیش بینی بود .

ص: 15

دیدارها با علما و بزرگان حوزۀ علمیّۀ قم و نیز جلسۀ مبلغین و شعرا در شهر قم و تشکیل مجلس بسیار با عظمت با حضور علما و فعالان تبلیغی و شعرا عالیقدر در مشهد مقدّس و فراخوان ادبی مادرانه و دعوت از شعرای سراسر کشور در امامزاده جعفر بن الرضا8در شهر اصفهان و نیز جشن های بزرگ و متوسط و کوچک در مساجد و منازل علاقه مندان در شهر اصفهان و برخی شهرهای مجاور و بالاخص مجلس بسیار مفصّل و با عظمتی که در حسینیۀ جوادالائمه (عليه السلام) در آستانۀ میلاد مقدّس امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ( نیمه شعبان ) در روز جمعه دهم شعبان المعظم 1444 قمری برابر با 12/ 12 /1401 با حضور علماء و شعراء و دانشگاهیان و اقشار مختلف مردم تشکیل شد و تحت عنوان مجلس بزرگداشت و توسل به جهت تجلیل و تکریم حضرت نرجس(عليها السلام)به منظور جلب رضایت و لطف حضرت بقیة اللّه الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) اجتماعی کم نظیر از نظر ابهت و معنویت شکل گرفت که همه را تحت تأثیر قرار داد و احساس لطف مهدوی به خوبی بر جلسه حاکم بود ، و همه و همه نشانه هایی از نصرت الهی و تأییدات صاحبان ولایت به شمار آمد و دل ها را امیدوارتر گردانید .

برطرف می سازد و قراردادهای امیدبخش و حرکت در مسیر حُسن همجواری با کشورهای دیگر ( که مورد توصیه و تأکید مراجع معظم تقلید بالاخص مرحوم آیت اللّه العظمی آقای حاج شیخ لطف اللّه صافی گلپایگانی (قدس سره) بوده ) به سرعت در حال شکل گیری است و بسیار امیدوارکننده است و با نشانه های معنوی و بشارت های ولائی مشخص گردیده که این دوره ، سرفصلی موفق برای شیعه و پیروان مکتب اهل البیت(عليهم السلام)با عنایت و لطف امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و با شفاعت مادر عزیزشان حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) می باشد .

در پایان ، از همۀ بزرگان و علماء و مراجع معظم تقلید و شعرءا و نویسندگان و مبلغین دلباختۀ امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و عموم مردم با ایمان و ولایت که در این حرکت و جنبش عظیم با عشق و علاقه و جدیّت همراه بودند و در این مقطع از تاریخ ، در تکریم و بزرگداشت یکی از چهره های بزرگ خاندان امامت ، یعنی حضرت نرجس (عليها السلام) گام مؤثری برداشتند ، و زمینه را برای تجلیل گسترده تر در سال های آینده و در دیگر شهرها و کشورها فراهم نمودند ، قدردانی نموده ، و از آنها التماس دعا برای برآورده شدن حوائج متوسلین به حضرت نرجس (عليها السلام) را داریم .

در آستانۀ سال نو و ماه مبارک رمضان

27 شعبان 1444 قمری برابر 29/12/1401

اصفهان – حوزۀ علمیّه

میر سیّد حجّة موحّد ابطحی موسوی اصفهانی

ص: 17

تصویر

ص: 18

2 : معظمه با جلالت و با عظمتی که اسرار دقیق و رموز بسیار مخفی و پنهان و پوشیده ذات لایزال الهی در جهان خلقت به او سپرده شده و وجود نازنینش ودیعه گاه اسرار حضرت رب العالمین است .

قلب پاک آن مخدره محترمه مخزن اسرار برتر و فراتر از عقول انسانی است و گویا عالم وجود ، با اشارات آسمانی او هدایت یافته و راه به وظائف خود می برند .

3 : وجه امتیاز و برتری حضرت نرجس (عليها السلام) آن است که حامل شریف ترین و برترین انسان هاست و فرزندی را در درون خود پرورانیده که شریف ترین و با عظمت ترین همه مردمان و جهانیان است .

این بانوی آسمانی ، مظهر کمالات ، بزرگی ، سرافرازی و شرف و فضیلت است .

از سویی مادر در بین امت های با فرهنگ و مترقی خصوصاً اسلام موقعیتی بسیار والا و جایگاهی بس رفیع و شامخ دارد و فرزندان سرافراز و بزرگ و پرافتخار ، شدت دلدادگی نسبت به مادر دارند ، و از این جهت حضرت ولی عصر ارواحنا فداه کمال دلبستگی و دلدادگی به مادر مکرمه شان دارند و قطعاً کسانی که به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) متوسل شوند و به ساحت آن ملکه قدسی دنیا و آخرت خدمتی ارائه کنند نیز مورد توجه و رحمت خاص امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) خواهند بود و چه بسا حوائج بزرگ ، که درپرتو توسل به حضرت نرجس و به دعای فرزند ایشان ، امام زمان به احابت برسد .

ص: 21

حال جا دارد که همگان در بزرگداشت شأن شامخ حضرت نرجس (عليها السلام) قدم بردارند تا از این رهگذر ، مشکلات پیچیده و بزرگ و این گرفتاری های فلج کننده امروزی که جامعه دچار آن شده است به برکت توسل به آن معظمه و فرزند یگانه اش برطرف گردد و زندگی راحت و گوارایی برای جامعه پیش آید که قطعاً این گونه خواهد بود ... ان شاء الله .

در این میان از جمله اقشاری که جا دارد پیشگام این حرکت مقدّس و نجات بخش گردند ، وعاظ و سخنرانان معظم و ارباب قلم و صاحبان ذوق و قریحه شعری و مداحان عزیز می باشند .

وعاظ گرامی و خطباء محترم بکوشند که با تحقیق علمی پیرامون شخصیت این بانوی محترمه ، فاخرترین مطالب مستند را با بیانی روان و دلپذیر برای مستمعین خصوصاً جوانان عزیز ، بیان نمایند .

نویسندگان محترم و ارباب قلم از ر وح مطهر حضرت نرجس مادر امام عصر ارواحنا فداه استمداد نمایند و پیرامون شرافت های گوناگون این بانوی بهشتی قلم فرسایی کنند و شاعران مخلص با قریحه و ذوق شعری ، ضمن سرودن اشعار پر مغز و وزین ، روح و جان تازه ای در کالبد خسته دلدادگان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بدمند .

و در کنار آن مداحان ارجمند با بهره از لطف الهی که به آنان شده ، با صدای خوش و دلنوازشان این اشعار را برای شیفتگان امام عصر ارواحنافداه بخوانند تا همگان در پرتو این قبیل اظهار ارادت و علاقه ، مشمول ادعیه خاصه و نافذ کهف حصین و یاور مظلومان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) قرار گیریم

ص: 22

و به دعای خیر آن حضرت ، کشور امام زمان از بلاها و سختی هایی که با آنان روبرو شده است رهایی یابد .

در پایان پیشگامی عالم دلسوخته و شیفته واقعی خاندان گرامی اهل بیت صلوات اللّه علیهم اجمعین آیت اللّه حاج آقا حجّت موحّد ابطحی دام بقاه در این امر مهم و ماندگار را گرامی داشته و مزید توفیقات این روحانی با فضیلت در خدمت به اسلام و مسلمین را از درگاه خداوند متعال مسئلت دارم .

والسلام

علیکم و رحمة اللّه و برکاته

4 رجب المرجب 1444

علی کریمی جهرمی

تصویر

ص: 23

توجه خاص حضرت بقیة الله الاعظم ارواحنا لتراب مقدمه الفدا به مادر مظلومه ای که در هاله ای از نگرانی ناچار از پنهان نمودن حمل و ولادت کودک دلبند خویش بود و اینک خفته در خاک سامرا در خانه پدری امام (عليه السلام) همچنان نگران این فرزند دلبند و تحفۀ آسمانی خویش است ، ما را بر آن می دارد که هم از این مادر به حرمت این فرزند و هم از این فرزند به حرمت این مادر بخواهیم که از خداوند قادر متعال تعجیل در ظهور حضرتش را به اقتضاء رحمت واسعه خود مسئلت داشته ، تا به ارادۀ حتمیّه او آن موعود از پرده غیبت به در آمده و خیل مشتاقان و منتظران را از رنج و محنت تاریخی تحمیل شده بر طائفه حقه برهاند .

10رجب المرجب 1444

محمّد جواد علوی بروجردی

*****

تصویر

ص: 27

سزاوار است که خطباء محترم ، در مجالس و محافل ، حق ایشان را ادا کنند ، و صاحبان قلم کتاب هایی در احوالات ایشان بنویسند ، و شاعران اهل بیت (عليهم السلام)اشعاری در مدائح ایشان بسرایند ، و بدینوسیله در خواست شفاعتِ ایشان نزد خدای غفّار در جهت فرج فرزندشان و جلب عنایات آن بزرگوار بنمایند .

والسلام علینا و علی عبادالله الصالحین

علی حسینی میلانی

4 رجب 1444

*****

تصویر

ص: 29

« فَلَقَدْ أَوْلَاكِ مِنَ الْخَيْرَاتِ مَا أَوْلَاكِ ، وَ أَعْطَاكِ مِنَ الشَّرَفِ مَا بِهِ أَغْنَاكِ ، فَهَنَّأَكِ اللَّهُ بِمَا مَنَحَكِ مِنَ الْكَرَامَةِ وَ أَمْرَأَكِ »(1)؛ ( به تحقیق خداوند تو را سزاوار خوبی ها کرد و به تو از شرافت آنچه تو را بی نیاز کند بخشید ، و کرامتی را که به تو بخشید بر تو گوارا و سودمند گرداند ) .

در ادامه زیارت نامه او را چنین توصیف می کند : «... عَارِفَةً بِحَقِّهِمْ ».(2)

وی در اوج مرتبه معرفت به مقام امامت است ؛ مرتبتی که در کلام حضرت رضا (عليه السلام) آمده است : « أَجَلُّ قَدْراً وَ أَعْظَمُ شَأْناً وَ أَعْلَى مَكَاناً وَ أَمْنَعُ جَانِباً وَ أَبْعَدُ غَوْراً مِنْ أَنْ يَبْلُغَهَا النَّاسُ بِعُقُولِهِمْ أَوْ يَنَالُوهَا بِآرَائِهِمْ ؛ امامت اندازه ای فراتر و مقامی والاتر و موقعی بالاتر و آستانی منیع تر و عمقی فروتر از آن دارد که مردم با عقل خود به آن رسند و با نظر خود درک کنند ».

بالاتر و والاتر از آن است که در محدوده و توان اندیشه انسان ها بگنجد ، او هم عارفه بود و هم « مُعْتَرِفَةً بِمَنْزِلَتِهِمْ ».(3)

با این همه می سزد که صاحبان خرد و سلامت عقیده ، پیرامون مرتبت این بانوی عظیم القدر بیاندیشند و قلم زنند ... که به نص زیارت نامه : « أَحْسَنْتِ الْكَفَالَةَ ، وَ أَدَّيْتِ الْأَمَانَةَ ، وَ اجْتَهَدْتِ فِي مَرْضَاةِ اللَّهِ ... ؛ تو از امامزمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) نیکو کفالت کردی و امانت را اداء نمودی و در راه خشنودی خدا کوشیدی »(4).

فسلام الله علیها و علی بعلها و ولدها الامام الحجة الثانی عشر و رحمة الله و برکاته .

ص: 31

« وَ الْمُودَعَةِ أَسْرَارَ الْمَلِكِ الْعَلَّامِ » ؛ اسرار الهی را دارا بوده مانند صدیقۀ طاهره (عليها السلام) .

« الصِّدِّيقَةُ الْمَرْضِيَّةُ» ؛ این مقام انبیا و اوصیا است که دارا هستند .

« السَّلَامُ عَلَيْكِ وَ عَلَى رُوحِكِ وَ بَدَنِكِ الطَّاهِرِ » ؛ اقتدا به اهل آیۀ تطهیر نموده است .

« مَضَيْتِ عَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكِ» ؛ دارای بصیرت ذریه طاهره هستند .

« رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً، تَقِيَّةً نَقِيَّةً زَكِيَّةً » ؛ صفات فائقۀ آل محمد(عليهم السلام)را داشتند .

سلام خداوند متعال باد بر این مادر عالی مقام ، و فرزند اطهرش مولا مهدی آل محمد(عليهم السلام) .

غلام ایشان : علی حسینی صدر

تصویر

ص: 33

نرجس خاتون (عليها السلام) دختر یوشا فرزند سلطان روم و مادرش فرزند یکی از حواریون حضرت عیسی (عليه السلام) بوده و نسب او به شمعون وصیّ حضرت عیسی (عليه السلام) می رسد . یوشا پدر نرجس خاتون (عليها السلام) در جنگ با مسلمانان در جنوب شرقی اروپا شکست خورد و نرجس خاتون (عليها السلام) و عده ای دیگر اسیر شدند و آنان را برای فروش به بغداد بردند .

نرجس خاتون (عليها السلام) شبی در عالم رؤیا می بیند پیامبر اسلام (صلی الله عليه وآله وسلم) و فاطمه زهرا (عليها السلام) نزد حضرت مسیح (عليه السلام) و حضرت مریم (عليها السلام) او را برای امام حسن عسکری (عليه السلام) خواستگاری نمودند و فاطمه زهرا (عليها السلام) اوصاف و محسّنات امامحسن عسکری (عليه السلام) را برای نرجس خاتون (عليها السلام) بیان نمود و عشق امام حسن عسکری (عليه السلام) در قلب نرجس خاتون (عليها السلام) راه پیدا کرد .(1)

امام هادی (عليه السلام) نامه ای برای نرجس خاتون (عليها السلام) نوشت و آن را به بشر بن سلیمان داد و فرمود : این نامه را در بغداد در بازار برده فروشان به دست نرجس خاتون (عليها السلام) بده . و نرجس خاتون (عليها السلام) در هنگام داد و ستد و خرید و فروش تمام خریداران را رد نمود تا بشر بن سلیمان ، نامه امام هادی (عليه السلام) را به دست او داد او تسلیم شد و بشر بن سلیمان ، نرجس خاتون (عليها السلام) را به خانه امام هادی (عليه السلام) آورد . امام هادی (عليه السلام) به خواهر خود حکیمه خاتون (عليها السلام) فرمود : « يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ خُذِيهَا إِلَى مَنْزِلِكِ وَ عَلِّمِيهَا الْفَرَائِضَ وَ السُّنَنَ فَإِنَّهَا زَوْجَةُ أَبِي مُحَمَّدٍ وَ أُمُّ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ؛ ای دختر پیامبر! - ای خواهرم -

ص: 36

نرجس خاتون (عليها السلام) را به منزل خود و ببر احکام الهی را به او یاد بده که او همسر و فرزندم ابو محمد الحسن العسکری (عليه السلام) و مادر حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) می باشد ».(1)

حکیمه خاتون (عليها السلام) عمه امام عسکری (عليه السلام) می گوید :

هنگامی که امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) به دنیا آمد . برای خدا سجده کرد و شهادتین بر زبان جاری نمود و بر جدش پیامبر صلی الله عليه وآله وسلم و بر امامان معصوم (عليهم السلام)از امام علی (عليه السلام) تا امام عسکری(عليهم السلام) سلام داد . او را نزد پدر بزرگوارش امام حسن عسکری (عليه السلام) بردم او فرزندش را در آغوش گرفت و به سینه چسبانید و اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپش گفت . آنگاه زبانش را به دهان کودکنهاد و فرمود : فرزندم! صحبت کن او بعد از شهادتین و درود بر پیامبر و امامان معصوم (عليهم السلام)این آیه را تلاوت نمود :« وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين »(2)

استاد ما حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی دامت برکاته روزی در درس اصول خود در مسجد سلماسی قم به مناسبت توقیع شریف امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) که فرموده : « وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ احَادِيثِنَا »(3) فرمود: یکی از طریق توسل به حضرت بقیةاللّه (عجل الله تعالی فرجه الشريف) دادن صدقات به فقرا و

ص: 37

انجام دادن خیرات به نیت امام حسن عسکری (عليه السلام) و نرجس خاتون (عليها السلام) می باشد.

هر کس پدر و مادر خود را دوست دارد و امام زمان از این موضوع مستثنی نمی باشد . پدر و مادر خود را دوست دارد ، اگر بذل قربانی یا نذر قرآنی برای پدر و مادر آن حضرت انجام دهیم بالقطع و الیقین آن آقا (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ما را فراموش نخواهد کرد و ما را مشمول دعای خود قرار خواهد داد . ان شاءالله .

آن سفرکرده که صد ( صدها ) قافله دل همره اوست *** هر کجا هست خدایا تو نگه دارش باش

به امید آن روزی که حضرت بقیة اللّه الاعظم امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) در روز عاشورا ( روزی که امام حسین (عليه السلام) شهید شد ) به اذن خداوند از مکه معظمه ظهور کند .و درحالی که ملبّس است به لباس و عمامه جدش پیامبر اسلام (صلی الله عليه وآله وسلم) در مسجد الحرام بین رکن و مقام نماز بخواند و عیسی روح الله (عليه السلام) در نماز به او اقتدا کند .

سپس بر حجرالاسود تکیه زند و پرچم همیشه پیروزش را به یک دست و ذوالفقار جدش پیامبر اسلام (صلی الله عليه وآله وسلم) را به دست دیگر و صدای دل نشین و دل نوازش را به جوامع بشری برساند که :« بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ »(1) ؛ «أَنَا بَقِيَّةُ اللَّه و حجته و خلیفته علیکم ، أَنَا ابْنُ نَبِيِّ اللَّهِ ، أَدْعُوكُمْ إِلَى مَا دَعَاكُمْ إِلَيْهِ نَبِيُّ اللَّه »(2)

ص: 38

شایسته است شیعیان و محبین اهل بیت به روش فقها و علمای عظام و به حکم « وَ بِكُمْ أَخْرَجَنَا اللَّهُ مِنَ الذُّلِّ وَ فَرَّجَ عَنَّا غَمَرَاتِ الْكُرُوبِ » با توسل به پدر و مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) امام حسن عسکری (عليه السلام) و بانو نرجس خاتون (عليها السلام) موجبات تقرّب به درگاه خداوند منّان و جلب توجه و رضایت حضرت بقیة الله را فراهم ساخته و این حقیر را از دعای خیر فراموش نفرمایند .

والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته

سید محمدتقی دیباجی اصفهانی

*****

تصویر

ص: 39

وارث آثار پيغمبران و خازنان علوم اولين و آخرين است . و ( مهدی این امّت از نسل این پسر خواهد بود ).

حضرت رسول اعظم (صلی الله عليه وآله وسلم) ، حضرت اميرالمؤمنين على اعلی (عليه السلام) را طلبيدند و جریان را با حضرت در ميان گذاشتند . حضرت اصبر صابرین اميرالمؤمنين على (عليه السلام) از شنیندن این نبأء عظیم به فغان آمده و عرضه داشت : ما را به چنين عطیّه ای حاجت نیست . اين بحث مكرر گردید ، تا اینکه حضرت رسول (صلی الله عليه وآله وسلم) فرمودند : يا على! در عوض ، نسل همه امامان از این حسين (عليه السلام) هستند و آنان وارثان پيغمبران و خازنان علوم اولين و آخرين خواهند بود . و ( مهدی این امت از نسل این پسر خواهد بود ).

حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) با شنیدن این پیام بر آن شدند که به خدمت حضرت زهرا (عليها السلام) ابلاغ کنند و رضایت حضرتش را جویا شوند . حضرت زهرا (عليها السلام) هم با شنیدن این خبر اسفناک ناله ای حزین از دل کشیده ، و با گريه فرمودند : مرا احتياجى به چنین فرزندى نیست .

اين بحث و گفتگو سه مرتبه بين مولی الموحّدین اميرالمؤمنين (عليه السلام) و بى بى دو عالم انسيۀ حورا (عليها السلام) رد و بدل گردید و حضرت مولا (عليه السلام) او را بشارت به فرزندان امامان از او و پيشوايان و وارثان و خازنان علم نبوت به ویژه ( مهدی این امّت که از نسل این پسر خواهد بود) دادند وجود مقدّس حضرت زهرا (عليها السلام) از این هبۀ الهی راضی و مسرور گردید .(1)

ص: 41

این حدیث گویای این است که : گر چه حضرت حجت بن الحسن العسکری (عجل الله تعالی فرجه الشريف) از دامان پاک حضرت نرجس (عليها السلام) قدم به جهان نهادند ، ولی مادر اصلیشان حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا (عليها السلام) است ؛ زیرا تا زمانی که حضرت زهرا (عليها السلام) مژدۀ آمدن منتقم خون حسین مظلومشان را نپذیرفته بودند ، آرام دل برقرار ننموده بودند و رضایت پروردگارحاصل نبود و این درحالی بود که مشیّت الهی بر این مقرّر شده بود که نسل امامت از حضرت سيدالشهداء (عليه السلام) باشد به شرط قبول شهادت حضرتش .

در این میان رضایت حضرت زهرا (عليها السلام) یکی از اصلی ترین هاست .

از این رهگذر ، قدر و منزلت خانم نرجس خاتون (عليها السلام) عیان می شود که در حقیقت نوری از انوار مقدّسه از مقام عظمای فاطمۀ زهراست که دامن پاکش قابلیت چنین گوهر ارزشمندی را داشت که سیزده معصوم پاک ، آمدنش را در طول دویست و پنجاه سال مژده داده اند و تا به امروز ( که سال 1444قمری می باشد ) جهان چشم انتظار چنین مولودی می باشد .

در این میان به یاد خاطره ای از بزرگ مرجع عالم تشیّع حضرت آیة اللّه العظمی آقای حاج سیّد محمدرضا گلپایگانی (قدس سره) افتادم که در ( 15 شعبان 1413 ) که پس از ( 1158 ) در جشن بزرگداشتی که بدین مناسبت در بیت معظم له تشکیل گردیده بود و طبق برنامۀ سنواتی ، تعداد بسیاری از سربازان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ، به دست مبارک معظم له معمّم شدند و مادحان اهل البیت(عليهم السلام)یکی پس از دیگری عرض اخلاص خود را در ثنای این مولود مسعود امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و مادر گرامیش نرجس خاتون (عليها السلام) تقدیم می کردند ، در

ص: 42

این میان نوبت به فخرالمادحین و شیخ الذّاکرین ، آقای حاج غلامرضا سازگار رسید ، قصیدۀ 70 بیتی جدیدی که در شأن و منزلت مولود نیمۀ شعبان و مادر دلبندش و چگونگی داستان اسیری و تشرّف حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به خدمت حضرت عسکری (عليه السلام) را سروده بودند ، برای اولین بار در حضور این مرجع عالیقدر ، قرائت کردند .

مجلس با حضور نائب بر حق حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) مشعل فروزان فقاهت ، قائدی از قبیلۀ قائم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) مملو از معنویت گشته بود و هیچ چشمی نبود که با دلی سوخته اشک هایش روان نباشد که همراه با اشک هایی که ازچشمان دُرر بار آیت اللهیش ، این عاشق دلسوخته و این دلباختۀ حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشريف) به پهنای صورتش روان بود ، همگام با آه و ناله ای که از همۀ مجلس بلند بود خواننده اشعار تحت تأثیر احساس حضار قرار گرفته و اظهار داشت من که مولودیه امام زمان را می خوانم ، من که مدح نرگس خاتون (عليها السلام) را می گویم این همه آه و گریه برای چیست ؟

و این بود اشعاری که قرائت گردید .

اینک برای تبرّک چند بیت از آن قصیدۀ نورانی را نقل می نماییم :(1)

از قلب دریا کاروان نور پیداست *** چون مهر تابان کشتیی از دور پیداست

می گشت تا گم گشتۀ خود را بجوید *** وز فیض او آئینۀ دل را بشوید

ص: 43

می کرد فیض فاطمی در خویشتن حس *** افتاد ناگه چشم حق جویش به نرجس

*****

زهرا مرا در وادی غم رهبری کرد *** امیدوارم بر وصال عسکری کرد

زهرا زلطف و مهربانی دست افشاند *** چون دخترش زینب مرا بر سینه چسباند

سزاوار است برای عرض ارادت به حضرت زهرا ، ام الائمه (عليها السلام) و ساحت مقدّس ائمۀ معصومین(عليهم السلام)به

ویژه به ساحت قطب عالم امکان ، حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) هر کس به هرگونه می تواند در بزرگداشت این بانوی دوسرا کوتاهی نکند ، از سرودن اشعار تا نوشتن مقالات و گفتار مبلغان و کتابت مؤلفان و صرف اموال متمولان همه و همه باید در نشر فضائل و ترویج مناقب این بانو قرار گیرد تا اندوخته ای باشد برای « يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ ».

والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته

*****

تصویر

ص: 44

نگارنده معنی و شرح هر یک از این اسامی را در کتاب : « گزارش لحظه به لحظه از میلاد نور » بیان کرده است .(1)

جالب توجه است که برای حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) نیز نُه اسم آسمانی روایت شده است و آن ها عبارت اند از : صدیقه ، مبارکه ، طاهره ، زکیّه ، رضیّه ، مرضیه ، محدّثه ، زهرا و فاطمه .(2)

به هنگام ولادت نرجس خاتون (عليها السلام) ، پدر و مادرش او را « ملیکه » نام نهادند .(3) ولی آن ها نمی دانستند که این نوزاد روزی ملکۀ جهان خلقت خواهد شد .

هنگامی که او را اسیر گرفتند ، خود را نرجس معرفی کرد(4) تا به اسرار او پی نبرند و شاهزاده بودنش آفتابی نشود .

در آینده ای نزدیک متولد می شود ، مدتی بس طولانی غائب می شود ، سپس ظاهر می شود .(1)

من ملکه دختر یشوعا ، فرزند قیصر پادشاه روم هستم ، مادرم نیز از تبار « شمعون » وصی حضرت عیسی (عليه السلام) می باشد .(1)

هنگامی که خدا خواست حضرت عیسی (عليه السلام) را به آسمان ببرد ، به او فرمان داد که نور ، حکمت و علم کتاب را به « شمعون بن حَمّون صفا » تعلیم کند و او را جانشین خود در میان اهل ایمان قرار دهد .(2)

شمعون پسر عمۀ حضرت مریم (عليها السلام) بود .(3)

در انجیل به هنگام شمارش رسولان دوازده گانه آمده است :

اول «شمعون » معروف به «پطرس » .(4)

مفسّران انجیل اتّفاق نظر دارند که نام پطرس ، « شمعون » می باشد .(5)

مادری نرجس خاتون (عليها السلام) به چشم می خورد . در ترجمه های مختلف عهد جدید ، گلواژۀ « نرجس » در همان فراز از انجیل مرقس موجود است ، جز این که در مقام ترجمه طوری تعبیر شده که ارتباط آن با حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) کم رنگ شده است .

4 : امام رضا (عليه السلام) نیز در همین رابطه فرمود :

الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ؛او چهارمین فرزند من ، فرزند سرور کنیزان است .(1)

در این چهار حدیث ، از چهار معصوم ، از آن حضرت « سیدة الإماء » تعبیر شده است .

2 ) خیرة الإماء ؛ بهترین کنیزان

در احادیث فراوان در مقام معرّفی حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) از آن حضرت به عنوان فرزند بهترین کنیزان تعبیر شده است ، از جمله :

1 : مولای متقیان پس از تشریح حوادث آخرالزّمان و بیان این که این فتنه ها توسط مردی از اهل بیت من برطرف می شود فرمود :

بِأَبِي ابْنُ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ ؛ پدرم به فدای فرزند بهترین کنیزان .(2)

2: امیرمؤمنان (عليه السلام) در مقام شمارش اوصاف حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) فرمودند : بِأَبِي ابْنُ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ ؛ پدرم به فدای فرزند بهترین کنیزان .(3)

3 :هر وقت امام حسین (عليه السلام) به محضر پدر بزرگوارش مشرف می شد مولای متقیان (عليه السلام) می فرمود :

ص: 51

بِأَبِي أَنْتَ يَا أَبَا ابْنِ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ ؛ پدرم به فدای تو ، ای پدر فرزند بهترین کنیزان .

می پرسیدند : منظور کیست ؟

می فرمود : آن غایب دورافتاده : محمد بن حسن ...

پس نسب آن حضرت را تا امام حسین (عليه السلام) برمی شمرد .(1)

4: ابوبصیر از امام باقر یا امام صادق (عليهما السلام) روایت کرده که در مقام معرفی حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) فرمود : اِبْنُ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ ؛ فرزند بهترین کنیزان .(2)

برای حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) چه مدال افتخاری بالاتر از این پیدا می شود که سه تن از پیشوایان معصوم:از ایشان « بهترین کنیزان » تعبیر فرموده اند و چهار معصوم:از وی « سرور کنیزان » یاد کرده اند .

پس از وقوع یک سلسله حوادث تلخ و شیرین در کاخ امپراطوری بیزانس ، حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به دنبال خواب های سرنوشت ساز ، در جنگی که پدربزرگش علیه سپاهیان اسلام اعلام کرده بود ، خود را در لباس اسارت در میان اسیران جنگی قرار داد و در بغداد توسط بِشر نخّاس ازسوی امام هادی (عليه السلام) خریداری شده به سامرا انتقال یافت .(1)

امام هادی (عليه السلام) به وی فرمود :

می خواهم به تو پاداشی بدهم ، آیا ده هزار دینار طلا برای تو خوش تر است ، یا مژده ای که در آن شرف جاودانه است ؟

عرضه داشت : مژدۀ فرزند برای من .

فرمود : مژده باد تو را به فرزندی که شرق و غرب جهان را به سیطرۀ خود درآورد و جهان را از عدل وداد آکنده سازد ، همان گونه که از ظلم و ستم آکنده شده باشد .(2)

در آن هنگام خواهرش حکیمه (عليها السلام) را فراخواند و به او فرمود :

ای دختر رسول خدا ! او را به خانه ات ببر و فرایض دینی و سنّن اسلام را به او بیاموز ، که او همسر ابومحمد و مادر حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) می باشد .(3)

ص: 53

پس از آن که ملیکه ( حضرت نرجس (عليها السلام) ) آموزش کمالات دینی و فرائض اسلامی را در مکتب حکیمه فرا گرفت امام هادی (عليه السلام) امر فرمود که نرجس خاتون (عليها السلام) را به خانۀ امام حسن عسکری (عليه السلام) بفرستد . پس مراسم زفاف وی از سوی حکیمه خاتون فراهم شد .(1)

چیزی نگذشت جز این که میلاد مسعود موعود کعبه حضرت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) در شب جمعه پانزده شعبان 255 قمری اتفاق افتاد .(2)

2 : هنگامی كه از امام رضا (عليه السلام) پرسيدند : « قائم آل محمّد چه كسی است؟ » فرمود :

« اَلرّابِعُ مِنْ وُلْدي ، اِبْنُ سَيِّدَةِ اْلاءِماءِ » ؛ « او چهارمين فرزند از تبار من است ، او فرزند بانوی كنيزان است ».(1)

و هنگامی كه از امام صادق (عليه السلام) پرسيدند : « قائم آل محمّد كيست؟ » فرمود : « يا ابابَصيرُ ، هُوَ الْخامِسُ مِنْ وُلْدِ اِبْني مُوسي ، ذلِكَ اِبْنُ سَيِّدَةِ اْلاءِماءِ » :« ای ابا بصير ! او پنجمين فرزند از تبار پسرم موسی ( بن جعفر ) است ، او پسر بانوی كنيزان است ».(2)

هنگامی كه امام صادق و امام رضا (عليهما السلام) از مادر حضرت بقيّة اللَّه - ارواحنا فداه - سخن می گفتند ، حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) هنوز به دنيا نيامده بود ، و شايد پدرش « يشوعا » نيز ديده به جهان نگشوده بود .

تعدّد اسامی معمولاً به جهت شخصيّت فوق العاده صاحب نام است ، چنانكه امام صادق (عليه السلام) به هنگام شمارش مناقب حضرت زهرا (عليها السلام) می فرمايد : برای حضرت فاطمه (عليها السلام) در نزد خداوند متعال نه اسم است :

فاطمه ، صديقّه ، مباركه ، طاهره ، زكيّه ، رضيّه ، مرضيّه ، محدّثه و زهرا .(1)

به هنگام ولادت ، پدر و مادرش او را « مليكه » نام نهادند ولی آنها غافل بودند كه چه اسمی با مسمّی برای فرزند خود برگزيده اند .(2) و او روزی ملكۀ دو سرا خواهد بود ، او به حقّ شايسته اين نام است .

هنگامی كه او به اسارت مسلمانان در آمد خود را « نرجس » معرّفی نمود(3) تا احدی از اسرار او آگاه نشود ، و شاهزاده بودنش آفتابی نگردد .

چون به خاندان عصمت و طهارت :راه يافت او را با نام های مختلفی صدا زدند تا جاسوسان خليفۀ عباسی بر شرافت نسب او واقف نشوند و متوجّه نشوند كه او همان صدف سيمين آفرينش است كه يكتا گوهر جهان خلقت از او خواهد بود .

و اينك نگاهی گذرا بر اسامی گرامی آن حضرت:

1 : « نرجس » : نام گلی از رده تك لپه ايها ، و سر دسته گياهان تيره نرگسی مي باشد ، كه گل هايش منفرد و در انتهای ساقه قرار دارد و به جهت زيبایی فوق العاده اش چشم معشوق را به آن تشبيه می كنند .(4)

ص: 59

گلِ حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) نيز در جهان خلقت منفرد است و در انتهای اين جهان قرار دارد و همه عاشقان در آرزوی گوشه چشمی از آن محبوب گمگشته به سر می برند ، به يادش زنده اند و در فراقش جان می سپارند .

2 « سوسن » : نيز گلی فصلی و دارای گل های زيبا و درشت به رنگ های مختلف است . اصل اين گل از اروپا و ژاپن و آمريكای شمالی و هيمالياست .(1)

اما گلِ جناب سوسن ، گل هميشه بهار است كه گذشت زمان و موسم خزان هرگز از طراوت او نكاهد ، و اصل او از جهان عُلوی است و نور مقدّسش از اشعّه انوار قدسی است ، چنانكه پيامبراكرم (صلی الله عليه وآله وسلم) تعبير می فرمايد :

« بِأَبي و اُمّي سَمِيّي ، وَ شَبيهي وَ شَبيهِ مُوسيَ بْنِ عِمْرانَ، عَلَيْهِ جُيُوبُ النُّورِ يَتَوَقَّدُ مِنْ شُعاعِ الْقُدْسِ » :«

پدر و مادرم به فدای او باد كه همنام منست و شبيه من و شبیه حضرت موسی بن عمران است ، هاله ای از نور گرداگرد او را فرا گرفته ، اشعۀ انوار قدسی از او ساطع است ».(2)

نسب او از طرف پدر به شرق و از طرف مادر به غرب منتهی می گردد.

3 : «سَبيكَه » : طلای ناب و نقرۀ خالص را گويند كه پس از گداخته شدن ناخالصی های آن جدا گردد و طلای ناب و نقرۀ خالص به صورت شِمش در قالب ها ريخته شود .(3)

ص: 60

او در پايتخت بيزانس در عشق امام عسکري (عليه السلام) گداخته شد و همه ناخالصی های امپراطوری روم به دست كيميا اثر حضرت زهرا (عليها السلام) از او جدا شد و طلای ناب جهان خلقت از او پديد آمد .

4 : « حَكيمه » : بانوی دانشمند ، فيلسوف و فرزانه را گويند . و او بانوی فرزانه ای است كه علم و حكمت را نخست در پايتخت بيزانس از معلم خصوصی و عرب زبان فرا گرفته ، سپس فرائض دينی و سنن اسلامی را از پيشگاه « حكيمه » دخت گرامی امام جواد(1) (عليه السلام) آموخته است .(2)

5 : « مليكه » : به معنای ملكه و شهبانوست ، و او مادر فرمانرواي جهان هستی است ، كه همه سلاطين روی زمين پيشانی ادب بر آستانش می سايند .

6 : « مريم » : نام مادر گرامی حضرت عيسی (عليه السلام) است ، و او مادر منجي جهان بشريت است ، كه حضرت عيسی (عليه السلام) ، به اتّفاق علمای شيعه و سنی به او اقتدا كرده در پشت سرش به نماز خواهد ايستاد .(3)

7 : « ريحانه » : هر گياه خشبو و معطّر، دسته ريحان ، دسته شاهسپرغم ، صعتر هندی ، روزی ، رحمت ، و نوری را گويند كه در اثر رياضت در انسان حاصل شود .(4)

ص: 61

وه چه نامي مناسب با مادر ريحانۀ وجود ، كه همه جهان معطّر از عطر او ، هر غمی زدوده با يك نگاه او ، هر دردی شفا يافته از صعتر كوی او ، جمله خلائق بر سر سفرۀ عام او ، جهان هستی به طفيل عنايت او ، و مهر و ماه منوّر از فروغ روی او .

8 : « خَمْط » : نام درختي است كه ميوه خوردني دارد ، و به هر چيز تازه و خوشبو ، و به درياي خروشان گفته می شود .(1) و همۀ اين تعبيرات با آن بانوی بی همتا تناسب دارد .

9 : « صَقيل » : هر شی ء نورانی ، صيقلی و جلا داده شده را می گويند . شيخ طوسی و شيخ صدوق می فرمايند : « پس از آنكه حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به ولی عصر - ارواحنا فداه - حامله شد او را صقيل نام نهادند ».(2)

علاّمه مجلسی (قدس سره) پس از نقل فراز بالا از شيخ صدوق ، می فرمايد : « نرجس خاتون (عليها السلام) پس از آنكه به آن وجود نورانی حامله شد، هاله ای از نور و ضياء او را فرا گرفت ، آنگاه به جهت اين نورانيّت فوق العاده او را صقيل نام نهادند ». (3)

اگر بنا باشد نور فاطمه زهرا (عليها السلام) در پيشانی حضرت خديجه (عليها السلام) هويدا باشد ، نور يوسف زهرا (عليها السلام) چرا در پيشانی حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) ساطع نباشد ؟ در حالی كه او نور يزدان و مهر فروزان است و به هنگام تولّد نوری از

ص: 62

او ساطع شده كه همه اطراف و اكناف جهان را تا آفاق آسمان روشن نموده است !!(1)

و اينك در پی آنيم كه ببينيم ريحانۀ قيصر چگونه ريحانۀ پيمبر شد ؟! و اين همه راه دور و دراز را از هفت تپۀ قسطنطنيه تا كرانه های سامره چگونه پيمود ؟ و سرانجام تعلقات خود را از خاندان قيصر چگونه گسست و به دودمان پيامبر پيوست ؟!

بِشر بن سلیمان نخّاس ، از نسل « ابوایوب انصاری » که از اصحاب و ارادتمندان امام هادی و امام عسکری (عليهما السلام) بود و به خرید و فروش غلام و کنیز اشتغال داشت ، می گوید :

سرور من ابوالحسن ، حضرت هادی (عليه السلام) ، احکام مربوط به خرید و فروش بردگان را به من آموخته بود ، من نیز معمولاً بدون اجازۀ ایشان خرید و فروش نمی کردم ، و از موارد شبهه اجتناب می کردم . کم کم در این زمینه شناخت من کامل شد و موارد حلال را از موارد شبهه ناک شناختم . شبی در سامرا در خانه ام ، که در نزدیکی منزل امام هادی (عليه السلام) قرار داشت ، نشسته بودم ، پاسی از شب گذشته بود که درِ خانه ام کوبیده شد . شتابان به سوی درِ خانه رفتم و در را گشودم ، « کافور » خادم و فرستادۀ امام هادی (عليه السلام) بود که مرا به حضور ایشان فراخواند .

لباس پوشیده به خدمت آن حضرت شتافتم ، چون وارد خانه شدم دیدم که با فرزند بزرگوارش ، امام حسن عسکری (عليه السلام) مشغول گفت وگو است ، و خواهرش « حکیمه » پشت پرده قرار داشت .

همین که نشستم فرمود : « ای بشر! تو از اعقاب انصار هستی ، محبت و دوستی ما همواره در دل های شما پایدار بود ، و هر نسلی از شما محبت و مودّت ما را از نسل پیشین به ارث برده است . و اینک من می خواهم رازی را باتو در میان بگذارم و تو را دنبال کاری بفرستم ، و از این طریق با فضیلت ویژه ای تو را گرامی بدارم ، که در این فضیلت ، گوی سبقت را از همۀ شیعیان ببری » .

ص: 64

آنگاه نامۀ ظریفی را به زبان رومی و به خط رومی نوشت و مهر خویش را بر آن زد . سپس چنتۀ زردی را بیرون آورد که در آن دویست و بیست دینار بود . نامه و چنته را به من داد و فرمود :

این ها را بگیر و به سوی بغداد عزیمت کن و پیش از ظهرِ فلان روز در گذرگاه « فرات » حضور پیدا کن .

هنگامی که قایق های حامل بردگان رسید و کنیزان پیاده شدند ، گروه بسیاری از خریداران را مشاهده می کنی که از طرف فرماندهان عباسی دور آن ها را گرفته اند ، در آن میان ، تعداد اندکی نیز از جوانان عرب را می بینی که به قصد خرید ، حضور یافته اند .

تو در آن روز از دور مواظب برده فروشی به نام « عَمرو بن یزید » باش ، تا هنگامی که کنیزی را با این خصوصیات ، در حالی که دو جامۀ حریر تازه ، خوش رنگ و درشت بافت بر تن دارد ، برای فروش عرضه کند . خواهی دید آن کنیز اجازه نمی دهد که هیچ خریداری نقاب از چهره اش باز گیرد ، یا جامه از تنش کنار زند ، و یا اندامش را لمس کند .

در آن هنگام برده فروش در صدد آزار او برمی آید و او سخنی به زبان رومی می گوید و فریاد برمی آورد . معنای سخنان او این است که از حال خود شِکوه می کند و از کشف حجابش برحذر می دارد .

در این هنگام یکی از خریداران خواهد گفت : « من این کنیز را به سیصد دینار می خرم ؛ زیرا عفت و پاک دامنی او موجب رغبت شدید من شده است » .

ص: 65

و آن کنیز به زبان عربی به او خواهد گفت : « اگر در جامۀ حضرت سلیمان (عليه السلام) و بر فراز تخت شاهی ظاهر شوی ، من رغبتی به تو نخواهم داشت ، و لذا مالت را بیهوده خرج نکن » .

برده فروش به آن کنیز خواهد گفت : « چاره چیست ؟ ناگزیر تو را باید فروخت کنیز » . کنیز در پاسخ می گوید : « این همه شتاب برای چیست ؟ باید خریداری باشد که دل من به سوی او کشش پیدا کند و به صداقت و امانت او اعتماد کنم ».

در این هنگام تو برخیز و پیش عَمرو بن یزید برده فروش برو ، و به او بگو :

« من نامۀ دلگرم کننده ای را از یکی از اشراف به همراه دارم ، که آن را به زبان رومی و به خط رومی نوشته ، و در آن کرم و وفا و خرد و سخای خود را منعکس نموده است ، این نامه را به او بده تا آن را مطالعه کند و اخلاق و رفتار نویسنده اش را در لابه لای سطورِ آن جستجو نماید ، اگر به نویسندۀ آن تمایل پیدا کرد و تو نیز مایل بودی ، من از طرف نویسندۀ نامه وکالت دارم که او را از تو خریداری کنم » .

بشر بن سلیمان می گوید : من همۀ دستورات سرور خودم امام هادی (عليه السلام) را به طور کامل انجام دادم ،

همین که آن کنیز در نامه نگریست به شدت گریست و به « عَمرو بن یزید » گفت :

« باید مرا به نویسندۀ این نامه بفروشی » و سوگند یاد کرد که اگر از فروختن او به صاحب نامه خودداری کنی در معرض تلف قرار خواهد گرفت .

ص: 66

آنگاه من در مورد قیمت کنیز با برده فروش وارد مذاکره شدم و سرانجام به همان مبلغی که مولایم در چنته همراه من فرستاده بود به توافق رسیدیم .

آنگاه آن بانو را درحالی که شاداب و خندان بود از او تحویل گرفتم و به خانه ای که در بغداد آمد و شُد داشتم بردم .

آن بانو از شدت خوشحالی آرام نداشت ، نامه امام هادی (عليه السلام) را بیرون می آورد ، آن را می بوسید و بر صورت خود می نهاد و دست بر آن می کشید .

با شگفتی به او گفتم : « نامه ای را می بوسی که صاحبش را نمی شناسی ؟!!».

آن بانو پاسخ داد : ای عاجز و ناتوان از شناخت مقامِ اولاد پیامبران ، خوب گوش کن و به گفتارم دل بسپار تا به حقیقت راه یابی .

در خواب دیدم که حضرت مسیح (عليه السلام) و شمعون و گروهی از حواریون در کاخ پدربزرگم گرد آمده اند و منبری از نور در آن نصب شده است که در شکوه و عظمت سر بر آسمان می ساید .

این منبر را درست در نقطه ای گذاشته بودند که پدربزرگم تختش را در آن جا قرار داده بود . در

آن هنگام حضرت محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) با وصی و داماد خود حضرت امیرالمؤمنین (عليه السلام) و گروهی از فرزندانش وارد شدند .

حضرت مسیح (عليه السلام) پیش رفت و حضرت محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) را در آغوش کشید .

آنگاه حضرت رسول اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) به حضرت مسیح (عليه السلام) فرمود :

« ای روح الله ! من آمده ام که از وصی تو « شمعون » دخترش « ملیکه » را خواستگاری کنم . و با دست خود به سوی « ابومحمد » پسر نویسندۀ این نامه اشاره فرمود .

حضرت عیسی (عليه السلام) به سوی شمعون نگریست فرمود :

« ای شمعون ! شرف و فضیلت به سوی تو روی آورده است ، خاندان خود را با خاندان آل محمد پیوند بزن » . شمعون گفت : « اطاعت می کنم » .

در آن هنگام رسول اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) بر فراز منبر تشریف بردند . خطبه ای ایراد فرمودند و مرا به همسری فرزند خویش درآوردند .

حضرت عیسی (عليه السلام) ، حواریون و فرزندان رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) گواهان عقد بودند .

هنگامی که از این رؤیای طلایی بیدار شدم ، ترسیدم که اگر خواب را با پدر و پدربزرگم در میان بگذارم مرا بکشند ، و لذا آن را پوشیده داشتم و برای

ص: 69

آنها بازگو نکردم . ولی سینه ام چنان از محبت « ابومحمد » آکنده شد که دیگر میل به خوراک را از دست دادم ، و به همین سبب سخت بیمار و رنجور شدم .

در شهرهای روم هیچ پزشکی باقی نماند جز این که پدربزرگم برای معالجۀ من فراخواند ولی نتیجه ای نداشت . چون پدربزرگم از معالجۀ من مأیوس شد از روی شفقت به من گفت :

« ای نور دیده ام آیا خواهش و آرزویی در دل داری؟ که در این دنیا برای تو فراهم کنم ؟ ».

گفتم : « پدرجان! درهای گشایش را به روی خود بسته می بینم ، ولی اگر فرمان دهی که از دست و پای اسیران مسلمانان که در زندان تو هستند بند و زنجیر بردارند و از شکنجۀ آنان دست نگه دارند و بر آنان منت نهاده فرمان آزادی آن ها را صادر کنی ، امیدوارم که حضرت مسیح (عليه السلام) و مادرش حضرت مریم (عليها السلام) سلامتی را به من ارزانی دارند ».

چون پدربزرگم خواسته ام را برآورد تلاش کردم که خود را سالم تر نشان دهم ، و اندکی خوراک تناول کردم ، پدربزرگم خوشحال شد و محبت بیشتری در مورد اسیران مبذول داشت .

حضرت مریم (عليها السلام) به من فرمود : « این بانوی دو جهان ، و مادر شوهرت ابومحمد است» .

من به دامان حضرت فاطمه (عليها السلام) آویختم و گریستم ، و از این که ابومحمد به دیدار من نمی آید شکوه کردم . حضرت فاطمه (عليها السلام) فرمود :

« تا هنگامی که تو مشرک هستی پسرم ابومحمد به دیدار تو نخواهد آمد ، این خواهرم مریم دختر عمران است که از آیین تو به پیشگاه حضرت احدیت بیزاری می جوید . اکنون اگر خواهان خوشنودی خدا و مسیح و مریم (عليهما السلام) هستی ، و اشتیاق دیدار ابومحمد را داری ، بگو : «اشهد ان لا اله الله و اشهد ان محمداً رسول الله » .

چون این دو گواهی را به زبان راندم ، حضرت فاطمه (عليها السلام) مرا به سینۀ خود چسباند و مرا دلشاد ساخت و فرمود : « از حالا انتظار دیدار ابومحمد را داشته باش ، من او را به نزد تو خواهم فرستاد » .

بیدار شدم و در انتظار دیدار ابومحمد ثانیه شماری می کردم و با خود می گفتم : « وه چقدر به دیدار ابومحمد اشتیاق دارم ».

شب بعد او را در خواب دیدم و به محضرشان عرض کردم : ای حبیب من ! پس از آن که در دلم جای گرفتی و دلم آکنده از مهر تو شد و در این راه جانم در معرض تلف قرار گرفت ، بر من جفا کردی و این مدت به دیدار من نیامدی » .فرمود : « تأخیر من در دیدار تو به سبب شرک تو بود و اکنون که به راستی اسلام آوردی ، همه شب به دیدار تو خواهم آمد ، تا روزی که خداوند در بیداری ما را به یکدیگر برساند ».

ص: 71

از آن شب تاکنون هیچ شبی مرا از دیدار خود محروم نساخته است .

وصی او؟ فرمود : آری ! حضرت مسیح (عليه السلام) و وصی او ، تو را به عقد چه کسی درآوردند؟ عرضه داشت : « فرزند گرامی شما ابومحمد (عليه السلام) ».

فرمود : او را می شناسی ؟

گفت : « چگونه نشناسم درحالی که از شبی که به دست بانوی بانوان جهان « حضرت زهرا (عليها السلام) » به شرف اسلام مشرف شده ام ، شبی نگذشته که به دیدار من نیامده باشد ».

محمد بن عبد الجبّار روایت می کند که گفت:

به محضر سرورم امام حسن عسکری (عليه السلام) عرض کردم : ای پسر رسول خدا ! جانم به فدایت باد، من دوست دارم بدانم بعد از شما امام و حجت خدا بر بندگان کیست ؟ فرمود :

«إن الإمام و حجة اللّه من بعدي ابني سميّ رسول اللّه و كنيّه الذي هو خاتم حجج اللّه و آخر خلفائه ؛ « امام و حجت خدا بعد از من فرزند منست ، که هم نام رسول خدا و هم کنیة آن حضرت است ، او پایان بخش حجج الهی وآخرین خلیفه از خلفای پروردگار است ».

پرسیدم : مادرش چه کسی خواهد بود ، ای پسر رسول خدا ؟ فرمود :

من ابنة ابن قيصر ملك الروم ألا إنه سيولد و يغيب عن الناس غيبة طويلة ثم يظهر ؛ « از دخترِ پسرِ قیصر ، نوة امپراطور روم ، آگاه باش که او در آینده ای نزدیک متولّد می شود ، مدتی بس طولانی در پشت پردة غیبت از مردم عزلت می گزیند ، سپس ظاهر می شود ».(1)

این حدیث قبل از تولد حضرت بقیةالله ارواحنا فداه از امام حسن عسکری (عليه السلام) صادر شده و شخصیت مورد اعتماد و استنادی چون فضل بن شاذان آن را در کتاب گرانقدر « اثبات الرجعه » درج کرده، و میان فضل بنشاذان و امام حسن عسکری (عليه السلام) ، فقط یک واسطه است ، و او محمّد بن

ص: 76

عبدالجبّار است ، که شیخ طوسی بر وثاقتش تأکید نموده است .(1)

این حدیث در حد اعلای صحّت است و می تواند بر استحکام حدیث « بشر بن سلیمان » بیفزاید و آن را بیش از پیش مورد اعتماد و استناد قرار دهد .

روی این بیان هیچ تردیدی نیست که حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) دخت یشوعا ، فرزند قیصر ، و نوة امپراطور روم هستند .

همۀ کسانی که سیرۀ حکومتی تئوفیل را نوشته اند ، از او به خوبی یاد کرده اند . ویل دورانت در ضمن شرح رخدادهای امپراطوری روم می نویسد :

« تئوفیلوس » (842 - 829 میلادی ) مصلح قوانین ، امپراطور آبادکننده ، و مدیر با وجدانی که رسم تمثال شکنی ( بت شکنی ) را زنده کرد و بر اثر ابتلا به اسهال خونی درگذشت . بیوه اش « تئودوره » به عنوان نایب السلطنه ای قابل (856 -843 میلادی ) به آزار و اذیت مردم پایان داد .(1)

استاد معین نیز در این زمینه می نویسد :

وی برای استقرار عدالت بی رحمانه کوشید ، سرداری عالی قدر بود و موجب توسعة امپراطوری گردید .(2)

تئوفیل در مدت چهارده سال امپراطوری خود با مأمون و معتصم معاصر بود . او در سال 217 قمری با مأمون درگیر شد(3) و به سال 223 قمری با معتصم درگیر شد .(4)

مورخان تصریح کرده اند که به هنگام درگذشت « تئوفیل » پسرش« میخائیل » خردسال بود ، و لذا همسرش « تئودوره » صاحب تخت و تاج شد .(5)

پس از تحقیق عمیق و بررسی دقیقِ نکاتی که در لابه لای تاریخ ثبت شده ،

ص: 79

و تطبیق دقیق رخدادهای تاریخی ، به این نتیجه می رسیم که « یشوعا » فرزند « تئوفیل » است و از نظر تاریخی نمی تواند فرزند « میخائیل بن تئوفیل» باشد .

و اینک نگاهی گذرا به تاریخ زندگانی « میخائیل بن تئوفیل » مشهور به « میخائیل سوم » :

میخاییل سوم ، سی و ششمین امپراطور روم است که از سال867 - 842 میلادی برابر 227 تا 253قمری بر سرزمین پهناور روم حکومت می کرد .

قلمرو بیزانس در زمان میخائیل سوم شبه جزیرۀ بالکان ، ایتالیا ، آسیای صغیر و قسمت هایی از سوریه و مصر و لیبی بود . بعد که با عرب ها درگیر شدند سوریه و مصر و لیبی را از دست دادند و آسیای صغیر و شبه جزیرة بالکان برای آن ها باقی ماند .(1)

میخائیل سوم 25 سال بر سرزمین روم و جهان پهناور بیزانس سلطنت کرد ، و در دوران امپراطوری 25 ساله اش با شماری از خلفای عباسی ، چون واثق ، متوکل ، منتصر ، مستعین ، معتز ، و مهتدی معاصر بود . میخائیل به ادارۀ کشور تمایل نداشت ، او همواره سعی می کرد که ادارة مملکت را به دیگری واگذار کند و خود فقط سلطنت نماید .

از این رو نخست ادارة کشور را به مادرش « تئودوره » سپرد ، هنگامی که مادرش به سال 856 میلادی از دنیا رفت، حکومت را به دایی اش « بارداس » واگذار نمود .

ص: 80

در عهد بارداس ، برزگرزاده ای از اهل مقدونیه به نام « باسیلیوس» مهتریِ اسب میخائیل را به عهده داشت . او اگر چه بی سواد محض بود ، ولی در اثر کاردانی از مهتری به ریاست تشریفات دربار ارتقا یافت . کم کم درصدد اشغال امپراطوری برآمد .

او نخست میخاییل را متقاعد نمود که « بارداس » برای خلع کردن میخائیل توطئه می کند ، سپس او را در سال 866 میلادی خفه کرد .

میخائیل که سالیان درازی عادت کرده بود سلطنت کند نه حکومت ، اینک باسیلیوس را در امپراطوری خود شریک نمود ، و تمامی امور مملکت را به دست او سپرد .

باسیلیوس ، کم کم نقشۀ قتل میخائیل را نیز مطرح کرد، و با کشتن میخائیل وارث تاج و تخت وی شد .(1)

مورخان اسلامی اتفاق نظر دارند که میخائیل به سال 257قمری در عهد امام حسن عسکری (عليه السلام) به

دست باسیلیوس به قتل رسید .(2)

میان مسلمانان و رومیان مبادله شد .

تعداد اسیران مسلمان را که در آن روز بازخرید کردند 4460 نفر نوشته اند .(1)

و در این زمان بود که نواحی « آدانا » به دست مسلمانان فتح شد .(2)

مسعودی به هنگام بررسی مبادله و بازخرید اسرای جنگی در میان مسلمانان و رومیان می نویسد :

سومین بازخرید اسیران در خلافت الواثق بالله درمحرم 231قمری بود ، که امپراطور در آن زمان « میخائیل بن تئوفیل » بود ، و سرپرست این بازخرید از طرف خلیفه ، خاقان - غلام ترک خلیفه - بود . در این تاریخ 4362 نفر اسیر مسلمان در ظرف ده روز بازخرید شدند .(3)

سپس می نویسد : چهارمین بازخرید اسیران در زمان متوکل ، در شوال 241 قمری بود ، و امپراطور روم « میخائیل بن تئوفیل » بود ، و سرپرست این بازخرید از طرف خلیفه « شُنَیف » بود . در این تاریخ 2200 نفر اسیر بازخرید شدند .(4)

یعقوبی - مقدّمِ مورّخان اسلامی - نیز گزارش کوتاهی از مبادله و بازخرید اسیران در عهد متوکل در تاریخ ارزشمند خود آورده است .(5)

ص: 82

طبری در حوادث 241 قمری می نویسد :

تئودوره ، مادر میخائیل و امپراطور روم ، شخصی را به نام « جرجیس بن فرنافس » برای بازخرید اسیران رومی به نزد متوکل فرستاد . تعداد اسیران رومی در دست مسلمانان در حدود 20000 نفر بودند .

پس از شرح مبسوطی ادامه می دهد :

این مبادله و بازخرید اسیران در روز 12 شوال 241 قمری انجام پذیرفت . و تعداد اسیران مسلمان 758 نفر بود ، که 125 نفر آنان را زنان تشکیل می دادند .(1)

به هنگام فتح « عموریه » رومیان 30000 نفر کشته دادند و 30000 نفرشان به اسارت رفت .(2)

یاقوت می نویسد : در واقعۀ « یرموک » قیصر روم تا انطاکیه آمده بود که جنگ را از نزدیک رهبری کند . هنگامی که مطلع شد رومیان شکست خورده اند ، انطاکیه را به قصد قسطنطنیه ترک کرد .

قیصر به هنگام ترک انطاکیه خطاب به تپه های سوریه گفت : « ای سوریه! خداحافظ ، دیگر امید ندارم که به سوی تو بازگردم » .(3)

شکیب ارسلان در گزارش ارزشمند خود می نویسد : به سال 244 قمری سپاه اسلام به فرماندهی عباس بن فضل از راه دریا با رومیان جنگیدند ، چهل کشتی جنگی رومیان برای مقابله با سپاه اسلام وارد معرکه شد . پیکار سختی

ص: 83

درگرفت . رومیان شکست خوردند و مسلمانان ده کشتی را با سرنشینان آنها از آنان به غنیمت بردند .

سپس عباس به جنگ « قیصریانه » رفت ، در آنجا مردی را اسیر کرد . او نقطه ای از حصار شهر را به عباس نشان داد .

عباس از همان نقطه به شهر رخنه کرد و وارد نبرد شد . مردم شهر درهای شهر را گشودند و تسلیم سپاه اسلامی شدند و غنایم فراوانی نصیب مسلمانان گردید .

متعاقب آن پادشاه قسطنطنیه سیصد کشتی جنگی پر از سرباز به جنگ مسلمانان فرستاد ، همین که به « سرقسوسه » رسیدند ، عباس با سپاهیانش به جنگ آنها رفت و رومیان را شکست داد ، و یکصد کشتی را از آنها به غنیمت گرفت .(1)

هنگامی که هرقل پیشرفت سریع مسلمانان را مشاهده کرد خطاب به رومیان گفت : ای سپاه روم ! مطمئن باشید که مسلمانان به شهرهایی که فتح کرده اند بسنده نمی کنند ، تا آخرین شهر شما را فتح کنند ، زنان و کودکان شما را اسیر بگیرند و شاهزادگان شما را بردة خود سازند . بیایید از حریم خود وامپراطور خویش دفاع کنید .(2)

ص: 84

ابراهیم خلیل الرحمان(1)، رؤیای حضرت یوسف، رؤیای عزیز مصر، و رؤیای دو زندانی دیگر که با یوسف در زندان بودند ، آمده است .(2)

« شمعون » در زبان عبری به معنای : شنونده است و در انجیل ده نفر به عنوان « شمعون » آمده است که یکی از آنها « پطرس » وصیّ حضرت عیسی (عليه السلام) می باشد .(1)

طبق روایات ، شمعون پسر عمۀ حضرت مریم (عليها السلام) است .(2)

7 . در عهد میخائیل برخوردهای نظامی بین قوای مسلمین و رومی ها مکرّر به وقوع پیوسته ، و در این درگیری ها هزاران نفر از طرفین به اسارت رفته اند .

8 . یکبار میخائیل همۀ زندانیان مسلمان را آزاد کرده است .

9 . روایت بشر بن سلیمان مورد اعتماد و استناد بزرگان علما در طول یازده قرن می باشد .

10 . علاوه بر روایت بشر ، به طریق صحیح از امام حسن عسکری (عليه السلام) روایت شده که مادر حضرت بقیة اللّه (عجل الله تعالی فرجه الشريف) دخترِ پسرِ قیصر روم می باشد .

و در نتیجه از پذیرش گزارش بشر بن سلیمان هیچ مانعی وجود ندارد .

*****

تصویر

ص: 88

7. الاسیرة الرّومیّة ، السیدة نرجس أم الإمام المهدی

کندی، وارث

• بیروت : دارالعلوم ، 2010م | 16 صفحه ، مصور (رنگی)

8. با قاصدک : داستان های امام زمان از تولد تا امامت

یوسفیان ، محمد ، 1348 - ؛ تصویرگر: نظری، کلثوم

• قم : مهدی موعود ، 1393 | 30صفحه، مصور (رنگی)

9. بانوی انجیل ( ترجمه السیدة نرجس (عليها السلام) )

شیرازی ، سید مرتضی ، 1384ق - ؛ برگردان : صفرزاده ، داود

• تهران : آفاق ، 1400 | 168 صفحه رقعی

10. بانوی عشق ( فیلمنامه )

صالحی ، نسرین• تهران : سروش ( صدا و سیما ) ، 1382 | 118 صفحه رقعی

11. بانوی کنیزان

داستانی بنیسی ، اسد الله ، 1325 - 1383

• قم : بنیس ، 1399 | 32 صفحه وزیری ، مصور (رنگی)

12. بانوی نور

بصیری ، مریم

• قم : دفتر تبلیغات اسلامی ، 1377 | 89 صفحه وزیری

13. بانویی به اسم ملیکه

کلهر ، فریبا

• تهران : قدیانی ، 1394 | 12 صفحه خشتی ، مصور

ص: 90

14. بر بام رم : حضرت نرجس (عليها السلام)

کمساری ، علی

• قم : بوستان کتاب ، 1392 | 40 صفحه

15. به دنبال آفتاب

حجا زی ، جما ل الدین ، 1332 – 1400ش؛ بازنویسی : رحیمی، مهدی

• تهران : نبأ ، 1378 | 40 صفحه رقعی

16. به دنبال آفتاب (In pursuance o (عجل الله تعالی فرجه الشريف) the sun)

حجا زی ، جما ل الدین ، 1332 – 1400ش ؛ برگردان : عباسی، علی

• تهران : نبأ ، 2002م | 55 صفحه پالتویی

17. به طراوت با ران

حسینی اخگر ، زهرا السا دات ، 1357 –

• قم : فخر دین ، 1390 | 88 صفحه

18. پژوهشی نو دربا ره ما در اما م زما ن

طیبی ، نا هید ، 1342 –

• قم : مؤسسه بوستا ن کتا ب ، 1392 | 308 صفحه وزیری

19. حدیث بشارت ( منظوم )

سالم دزفولی ، هبة اله ، 1327 -

• قم : گنج معرفت ، 1386 | 128 صفحه

20. حدیث شب میلاد

بحرینی ، مجتبی ، 1325-

• تهران : منیر ، 1379 | 120 صفحه رقعی

ص: 91

21. حضرت نرگس مادر امام زمان

هادی منش ، ابوالفضل ؛ تصویرگر : سلیمانی ، احسان

• قم : حدیث نینوا ، 1393 | 12 صفحه، مصور ( رنگی )

22. خاتون عشق ( رمان )

زواریا ن ، زهرا ، 1340 –

• تهران : قدیانی ، 1378 | 100 صفحه رقعی

23. خاطره ی آن شب

حجا زی ، جما ل الدین ، 1332 – 1400

• تهران : 1371 | 96 صفحه رقعی

24. خواب دیدن مادر امام زمان نرگس

کمره ای ، میرزا خلیل ، متوفای 1405ق. به همت : محمدحسین صدریه

• قم : اسلامیه ، بی تا | 159 صفحه

25. خواستگاری

کلهر ، فریبا

• تهران : قدیانی ، 1394 | 12 صفحه خشتی ، مصوّر

26. داستا ن زندگا نی ما دراما م زما ن

حسینی تهرانی ، سیدابوالحسن ، 1340 -

• قم : اکرام ، 1389 | 160 صفحه

27. دختری از روم

زواریا ن ، زهرا ، 1340 – ؛ تصویرگر : قاضی زاده ، خشایار

• تهران : ایتا ، 1381 | 28 صفحه ، مصور ( رنگی )

ص: 92

28. رؤیای نرجس

نعمتی ، نسرین

• | ، مصور

29. زیباترین داستان جهان ، مادر مصلح کل

موسوی ، سیدمحمدباقر ، 1314 - 1400ش

• قم : ارم ، 1374 | 295 صفحه رقعی

30. السیدة نرجس مدرسة الاجیال

شیرازی ، سید مرتضی ، 1384ق -

• بیروت : الرسول الاعظم ، 1418ق | 264 صفحه رقعی

31. شاهدخت رومی ، بانو نرگس مادر گرامی امام زمان (ترجمه الاسیرة الرّومیّة )

کندی ، وارث ؛ برگردان : واحدیان ، زهره ؛ تصویرگر : منعمی ، فرشته

• قم : براق ، جامعة القرآن الکریم ، 1390 | 16صفحه ، مصور ( رنگی )

32. شاهزاده بیزانس

حجتی ، پروین ؛ تصویرگر: کشاورز ، راضیه

• قم : شجره طیبه ، 1382 | 12 صفحه ، مصور

33. شاهزاده روم

مومنی تنکابنی ، سیدمحمدحسن

• قم : دلیل ما ، 1394 | 64 صفحه

34. شهزادی ملیکه

نورانی، اقبال

• کراچی : ایم ایم اکادمی ، 2011م =1433 ق | 16 صفحه، مصور

ص: 93

35. طلوع یک ستاره

عبدالله زاده حسینی ، زهره

• تهران : آبرون ، 1392 | 24 صفحه، مصور

36. عروس آفتاب ، داستان ورود ملیکا ( مادر حضرت مهدی ) به خاندان اهل بیت

موسوی گرمارودی ،عاطفه

• قم :دلیل ما ، 1388 | 40 صفحه

37. عروس بیزانس

تفکری آرانی ، عباس

• قم : وثوق ، 1400 | 184 صفحه رقعی

38. عطر نرگس

وحیدی صدر ، مهدی ؛ تصویرگر : توسلی ، طیبه

• قم : مجمع جهانی اهلبیت ، بی تا | 12 صفحه ، مصور

39. غریبه آشنا : همسفر باملیکا مادر امام زمان از قصر قیصر روم تا سامرا

پهلوانیان ، احمد ، 1354 -

• قم : بوستان کتاب ، 1380 | 48 صفحه رقعی

40. قصص حجّتیّه

میرخلف زاده ، قاسم

• قم : بی نا ، 1379 | 192 صفحه رقعی

41. کودکی در آسما ن

زواریا ن ، زهرا ، 1340 – ؛ تصویرگر: ملایی ، فریدون

• قم : خیمه ، 1391 | 16 صفحه، مصور (رنگی)

ص: 94

42. گزارش لحظه به لحظه از میلاد نور

مهدی پور، علی اکبر، 1324 -

• قم : رسالت ، 1383 | 88 صفحه رقعی

43. گل نرجس

بلاغی، سیدعبدالحجة، متوفای 1397 ق

• بی جا : چاپخانه خواجه ، 1342 | 13 صفحه وزیری، به پیوست حجت بالغه ، صفحه 110 - 123

44. گل نرگس

شهاب، محمد علی

• تهران : نذیر ، 1381 | 48 صفحه رقعی

45. ما در اما م عصر

حسین انصا ریا ن ، 1323 -

• قم : دارالعرفا ن ، 1388 | 35 صفحه

46. مادر باران

گروهی از نویسندگان

• اصفهان : بی نا ، 1401 | 92 صفحه رقعی

47. مادر منتظر

اسبقی ، فاطمه

• کرج : گردوی دانش ، 1398 | 100 صفحه

48. ما در موعود

غلامی مهرآبا دی ، مهدی ، 1354 –

• قم: حق بین، 1394 | 152 صفحه

ص: 95

49. مختصری از شرح حال علیا حضرت ملکه جهان مادر بزرگوار اعلی حضرت ولی عصر

فتوحی ، مهدی

• مشهد : 1386ق | 50 صفحه

50. مفرد مذکر غائب ( نمایشنامه )

مؤذنی ، علی

• قم : جمکران ، 1419ق=1377 | 138 صفحه رقعی

51. ملیکا ( نمایشنامه )

مؤذنی ، علی

• تهران : امیرکبیر ، 1386 | 186 صفحه

52. ملیکا "نرگس": شرح زندگی حضرت نرگس خاتون

اسدی ، داوود

• تهران : نگاه بینه ، 1385 | 120 صفحه

53. ملیکا مام خورشید عدالت

توکلی ، امین ؛ تصویرگر: شاهوردی، مهرداد

• تهران : دانش آموز ، 1390 | 76 صفحه رحلی ، مصور ( رنگی )

54. ملیکا نوه امپراطور مادر امام زمان مسیحی بود مسلمان شد

محمدی ، علی اکبر ، 1336 -

• تهران : علی اکبر محمدی، 1381 | 154 صفحه

55. ملیکا ، سرگذشت زندگی نرجس خاتون، مادر امام زمان (کتاب صوتی)

محمودی ، محمد

• وبسایت ایران صدا ، 1397 | 134 دقیقه

ص: 96

56. ملیکا ، عروس آسمانی (رمان)

ارشدی ، فاطمه

• شیراز : نویسندگان پارس ، 1399 | 313 صفحه رقعی

57. ملیکه

داستانی بنیسی ، اسدالله ، 1325 - 1383

• قم : مصعب ، 1365 | 32 صفحه، مصور

58. من ما در اویم

داستانی بنیسی ، اسدالله ، 1325 - 1383

• قم : بنیس ، 1399ق | 32 صفحه وزیری ، مصور

59. مهدی در دامان نرجس

معتمد لاری ، طوبی ، 1343 -

• تهران : اندیشه مهر ، 1383 | 76 صفحه ، مصور ( رنگی )

60. نرجس حیاتها و جهادها

ربیعی ، بتول

• بی جا : بتول ربیعی [ محبة العترة ] ، 1422ق | 142 صفحه

61. نرجس خاتون عروس زهرای اطهر

فریدونی ، حسین ، 1321 -

• تهران : آلباتروس ، 1400 | 104 صفحه رقعی

62. نرجس خاتون مادر امام زمان

صبوحی ، مهدی

• قم : دارالکتاب ، 1358 | 30 صفحه وزیری

ص: 97

63. نرجس خاتون مادر امام زمان، حضرت ولی عصر

پزشکیان نژاد ، اسماعیل

• تهران : پزشکیان نژاد ، 1358 | 23 صفحه

64. نرجس مادر امام زمان

مهاجرانی ، سیدمحمد ؛ تصویرگر : فلاحی ، نسیم

• تهران : مدرسه ، 1395 | 24صفحه ، مصور

65. نرجس مادر حضرت حجت ( بانویی پاک از خاندان بزرگ )

محمدی ، محمد

• قم : حجت ، بی تا | 32 صفحه وزیری ، مصور ( رنگی )

66. نرگس "همدم خورشید"

پورامینی ، محمدباقر ، 1347 -

• قم : سازمان تبلیغات اسلامی ، پژوهشکده باقر العلوم ، انتشارات نور السجاد ، 1378 | 108 صفحه

67. نرگس خاتون در راه است

کلهر ، فریبا

• تهران : قدیانی ، 1394 | 12 صفحه خشتی ، مصور

68. نرگسدان: داستا ن تولد اما م زما ن ( منظوم )

ذبیحی یزدی ، ملا اسما عیل ، به سال 1115ق. با تصحیح : منصف ، مصطفی

• اصفهان : نقش نگین ، 1388 ( این کتاب به سال 1385 ش در تبریز ، در مطبعه آقا مشهدی اسد آقاچاپ شده است ) | 180 صفحه وزیری

69. نفحات من حیاة السیدة نرجس

المرزوق ، فوزیة محمد ، 1977 م -

• بیروت : موسسة الامام علی ، 1429ق | 180 صفحه

ص: 98

70. نور امید

فیروزخانی ، حسن

• تهران : مفید ، 1376 | 32 صفحه رقعی

71. والدة الحجة المنتظرعلویة مطهرة ، پژوهشی جامع پیرامون نسب مادر امام زمان

تربتی کربلایی ، حیدر

• قم : مولف ، 1441ق | 90 صفحه رقعی

72. ولادة الامام المهدی

نجفی ، شیخ بشیر

• قم : آستان مقدس حضرت معصومه ، 1385 | 114 صفحه رقعی

*****

تصویر

ص: 99

7 : دلائل الامامة ، تألیف : محمد بن جریر طبری ، قرن پنجم ، ص 501 – 489 .

8 : الغیبة ، تألیف : شیخ طوسی ، متوفای 460 ق ، ص 251 -229 .

9 : کشف الحق ، تألیف : میر محمدصادق خاتون آبادی ، متوفای 1272 ق ، ص 34-15 و ص 149 ، ح 1 ، 2 و 22 .

10 : کفایة المهتدی ، تألیف : محمد بن محمد میرلوحی ، متوفای حدود 1060 ق ، ص 556 – 535 ، ح 31- 28.

11 : مختصر کفایة المهتدی ، تعریب : سید یاسین موسوی – معاصر ، ص 123-107 ، ح 31 – 28.

12 : گزیدۀ کفایة المهتدی ، تألیف: میرلوحی ، ص 154 – 133 ، ح 31 – 28 .

21 : التّتمّة فی تواریخ الائمّة ، تألیف : سید تاج الدین عاملی ، قرن 11 ، ص 148 -146 .

22 : تحفة الابرار ، تألیف : عمادالدین طبری ، قرن هشتم ، ص 179 .

23 : تذکرة الخواص ، تألیف : سبط بن جوزی ، متوفای 654 ق ، ج2 ، ص 511 .

24 : تواریخ النبی و الآل ، تألیف : شیخ محمدتقی تستری ، متوفای 1415 ق، ص 98 -95 .

25 : الثاقب فی المناقب ، تألیف : عمادالدین ، ابن حمزة ، قرن ششم ، ص 52 و 203-201 ، ح 178 .26 : حلیة الابرار ، تألیف : سید هاشم بحرانی ، متوفای 1107 ق، ج 5 ، ص 186-141 .

27 : الخرائج و الجرائح ، تألیف : قطب الدین راوندی ، متوفای 573 ق ، ج 1 ، ص 456 -455 .

28 : روضة الواعظین ، تألیف : محمد بن فتّال نیشابوری ، متوفای 508 ق ، ج2 ، ص 11- 3.

29 : ریاحین الشّریعه ، تألیف : شیخ ذبیح الله محلاتی ، متوفای 1406 ق، ج3 ، ص 32 – 25 .

30 : زنان قهرمان ، تألیف : دکتر احمد بهشتی ، معاصر ، ج 1 ، ص 258 -250 .

31 : سفینة البحار ، تألیف : شیخ عباس قمی ، متوفای 1359ق ، ج4 ، ص 488 .

32 : شیعه در منابع اهل سنّت ، تألیف : احمد باقریان ، معاصر ، ص 484-483.

33 : الصّراط المستقیم ، تألیف : شیخ زین الدین نباطی بیاضی ، متوفای 877 ق ، ج2 ،ص 209 .

ص: 102

34 : فرائد السمطین ، تألیف : ابراهیم بن محمد جوینی حموینی ، متوفای 722 ق ، ج2 ،ص 337 ، ح 590 .

35 : الفصول المهمّة ، تألیف : ابن صباغ مالکی ، متوفای 855 ق ، ص 299 .

36 : قادتنا ، تألیف : آیة اللّه سید محمد هادی میلانی ، متوفای 1395ق ، ج7 ، ص 216 – 204 .

37 : کشف الغمّة ، تألیف : علی بن عیسی اربلی ، متوفای 693 ق ،ج3، ص 293.

38 : ماثر الکبراء ، تألیف: شیخ ذبیح الله محلاتی ، متوفای 1406 ق، ج1 ، ص 234 -217 .39 : مدینة المعاجز ، تألیف : سید هاشم بحرانی ، متوفای 1107 ق، ج8، ص 42 – 5 .

40 : مستدرک سفینة البحار ، تألیف : شیخ علی نمازی ، متوفای 1405 ق، ج 10 ، ص 24 .

41 : معجم احادیث الامام المهدی ، تألیف : جمعی از محققان ، ج 6 ، ص233 -205.

42 : المعجم الموضوعی لاحادیث الامام المهدی ، تألیف : شیخ علی کورانی ، معاصر، ص 781 -772 .

43 : منتخب الاثر ، تألیف : آیت الله حاج شیخ لطف الله صافی ، متوفای 1443ق ، ج 2 ، ص 416 -369 .

44 : منتخب الانوار المضیئة ، تألیف : بهاء الدین نیلی نجفی، قرن هشتم ، ص 121 – 104 .

45 :الهدایة الکبری ، تألیف : حسن بن حمدان خصیبی ، متوفای 334 ق ، ص 357 -354 .

46 : ینابیع المودّة ، تألیف : سلیمان بن ابراهیم قندوزی ، متوفای 1294 ق ، ج3 ، ص 171 ، 215، 305 -302 ، 328 و 392. ( چاپ اسوه ) .

ص: 103

آن کمالات نردیک کنیم . البته ویژگی های حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) منحصر در موارد ذکر شده نیست و اینها فقط بخشی از صفات برجسته آن حضرت می باشد .

در این فراز از زیارت نامه ، ما شهادت می دهیم که ایشان در رسیدن به فرزندان پیامبر راغب بوده و به حق آنها معرفت داشته است . منزلت اهل بیت (عليهم السلام) را قبول داشته ولایت آنها را پذیرفته و به گونه ای بوده که خواست آنها را بر خواست خود ترجیح می داده است . این ویژگی ها نشان دهنده این است که نرجس خاتون (عليها السلام) از نظر تبعیت از ولیّ و امام خود در مقام بسیار بالایی قرار داشته است .

این داستان نشان می دهد که این بانوی بزرگ چقدر مهربان بوده که چنسن خواسته ای از پدرش داشته است . یعنی معلوم می شود از شکنجه آنها در عذاب بوده و به همین جهت از فرصت پیش آمده نهایت استفاده را کرده تا موجبات رهایی آنان را فراهم کند .(1)

آری ، کسی که قرار است حمل کنندۀ یکی از بهترین مخلوقات خدا باشد که پیام آور عدالت و صلح و صفا بین مردم است ، باید هم این چنین مهربان باشد .

شیعه به صورت یک قدرت عظیم در آمده بود و همه می دانستند که این گروه به حکومت معترضند و حق حاکمیت را به ائمه (عليهم السلام) اختصاص می دهند . دلیل دوم نیز این بود که : خاندان عباسی بر اساس روایات متواتری که وارد شده بود می دانستند حضرت مهدی ( که قرار است حکومت های ظالم را نابود کند ) از امام حسن عسکری (عليه السلام) متولد خواهد شد . به همین جهت به شدت اوضاع را کنترل می کردند تا به محض ولادت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) او را به قتل برسانند .(1)

قبل از اینکه به خانه امام هادی (عليه السلام) بیایند نیز مقیّد به رعایت حدود الهی بودند .

آری ، با اینکه قرآن کریم خطاب به زنان پیامبر می فرماید : «يا نِساءَ النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّساء »(1)

و جایگاه خاص آنان را ( که مستلزم رعایت برخی نکات است ) به آنها یادآور می شود . ولی حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) بیش از اینکه همسر امام شود نیز احترام این جایگاه را حفظ می کرده است .

این قضیه نشان می دهد او چقدر بلند نظر بوده است که شرافت ابدی را با دینارهای این دنیا عوض نکرده و به مال دنیا بی اعتنا بوده است .

همچنین در ویژگی های او آمده است : وقتی در معرض فروش قرار می گیرد و از برداشتن حجاب و لمس مشتریان امتناع می کند شخصی می گوید : من به خاطر عفاف او حاضرم او را به سیصد دینار بخرم . در این هنگام نرجس خاتون (عليها السلام) می گوید : اگر حکومت سلیمان را هم داشته باشی باز من رغبتی به تو ندارم . پس مالت را بیهوده خرج نکن .(1)

این مطلب نیز نشان می دهد نرجس خاتون (عليها السلام) به خاطر پول سرنوشت خود راتغییر نمی دهد .

آری ، کسی که نوه پادشاه روم بوه و می توانسته در ناز و نعمت زندگی کند ، ولی با این وجود خود را به اسارت در آورده ، معلوم است که هرگز حاضر به معامله شرافت ابدی با ده هزار دینار نخواهد شد .

حکیمه نمی پذیرد و می گوید : بلکه تو مولای من هستی و من باید به تو خدمت کنم نه اینکه تو به من خدمت کنی .(1)

این قضیه نشان می دهد علی رغم اینکه حکیمه (عليها السلام) مقام نرجس خاتون (عليها السلام) را بالاتر از خود می دید ، ولی این باعث غرور نرجس خاتون (عليها السلام) نشده و او را به دنیال خدمت به حکیمه (عليها السلام) بوده است .

نتیجه گیری

از مجموع مطالب این نوشتار نتیجه می گیریم که حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) دارای ویژگی های برجستۀ اخلاقی زیادی بوده است که شایسته است همۀ مؤمنین با الگو قرار دادن آن حضرت ، خود را به کمالات اخلاقی آراسته کنند .

*****

تصویر

ص: 112

آن دوشیزۀ پاکدامن و نیکبختی که در خواب بیدار شد و در عالم معنا ، خاتم پیامبران (صلی الله عليه وآله وسلم) و عیسی روح الله (عليه السلام) با شکوه ترین جشن عروسی را برای او فراهم آوردند و شگفت انگیزترین رویدادهای تاریخی به وقوع پیوست تا زمینۀ ولادت منجی عالم بشریت از مادری والاتبار و نیک سیرت فراهم آید و جهان برای طلوع آخرین خورشید ولایت در آسمان عترت مهیا گردد .

جابر می گوید : آن را تا آنجا خواندم که به نام مادر دوازدهمین وصی رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) رسیدم . در آن نوشته بود :

«...أَبُو الْقَاسِمِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ هُوَ حُجَّةُ اللَّه تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ الْقَائِمُ أُمُّهُ جَارِیةٌ اسْمُهَا نَرْجِسُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِمْ أَجمَعِینَ ؛ ابو القاسم فرزند حسن و او حجّت خدا بر خلقش می باشد . مادرش جاریه ای به نام نرجس ، صلوات الله علیهم اجمعین است ».(1)

از این رو نام مبارک نرجس (عليها السلام) در سالیان متمادی بر لسان مبارک ائمۀ هدی (عليهم السلام) و اولیای خدا ساری و جاری بود و بزرگان مکاتب از نور حضرتش بهره مند و با تمسک به مقام والایش به خدای متعال تقرب می جستند .

در این باب مرجع عالیقدر و فقید شیعیان جهان ، دلباختۀ امام زمان ارواحنافداه ، مرحوم شیخ الفقهاء آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره) درکتاب فاخر « منتخب الاثر » به نُه روایت از بیانات گران سنگ ائمه اطهار (عليهم السلام) اشاره نموده و بدان می پردازند .

از جملۀ احادیث نورانی اهل بیت عصمت و طهارت (عليهم السلام) دربارۀ حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) این است که پیشوایان دین و ائمۀ اطهار (عليهم السلام) از او به عنوان شایسته ترین کنیزان ، بهترین زنان و یا سرور زنان یاد کرده اند .(1)

«چه می دانید که من چه کردم ! آنچه کردم بهتر است برای شیعیانم از آنچه که خورشید بر آن طلوع و غروب می کند . آیا من امام شما نیستم و طاعتم بر شما واجب نیست ؟! ...

پس خداوند متعال ولادت ( قائم ) او را مخفی نگاه داشته و او را غایب می کند . او نهمین فرزند برادرم حسین و پسر سیدۀ زنان ( سیدة الاماء ) است ».(1)

او در آینده ای نزدیک متولد می شود ، و به زودی غایب می شود از میان مردم ، غیبتی طولانی سپس ظاهر می شود ».(1)

حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) هنوز به دنیا نیامده بود، و شاید پدرش « یشوعا » نیز دیده به جهان نگشوده بود .

این که بانوى بى همتا ، ملکه دو سرا، مادر یوسف زهرا، و وعاء نور خدا ، دخت یشوعا و از تبار حواریون حضرت عیسى (عليه السلام) انتخاب شده است .

خداوند حکیم از روى حکمت بالغه اش مادر فرمانرواى جهان هستى حضرت حجت ابن الحسن المهدى (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را از کاخ امپراطورى قیصر روم و پایتخت بیزانس برگزیده است .

فرعون ده ها هزار کودک را سر برید تا از تولد حضرت موسى (عليه السلام) جلوگیرى کند ولى ، خدا خواست که حضرت موسى (عليه السلام) در خانه فرعون زندگى کند و پرورش یابد و سرانجام طومار عمر فرعون به دست او در هم پیچد .

کسرى و قیصر نیز قرنها با مسلمانان جنگیدند تا از گسترش اسلام در بلاد پارس و بیزانس جلوگیرى کنند ولى خدا خواست که در هم کوبنده اکاسره و قیاصره از تبار کسرى و قیصر باشد .

« فهناک الله بما منحک من الکرام و امراک ؛ پس گوارا کند خداوند بر تو آن کرامتی را که به تو بخشید و آن را برای تو سودمند گرداند».

امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) یکی از اسرار الهی بود که تولدش مخفیانه و زندگی اش نیز از اسرار آسمانی است . نرجس خاتون  نیز بهترین حافظ این سر بود .

امام حسن عسکری (عليه السلام) به عمه خویش حکیمه خاتون (عليها السلام) فرمود :

( در طلیعۀ فجر آثار جنین بر تو ظاهر می شود ؛ زیرا مثل او ( نرجس ) مثل مادر موسی است که تا هنگام ولادت اثری از بارداری او ظاهر نشده و احدی از حال او آگاه نگردید .)(1)

« أَشْهَدُ أَنَّكِ ... وَ حَفِظْتِ سِرَّ اللَّهِ ، وَ حَمَلْتِ وَلِيَّ اللَّهِ ، وَ بَالَغْتِ فِي حِفْظِ حُجَّةِ اللَّهِ ؛ شهادت می دهم که تو ... و نگاه داشتی راز خدا را و ولی خدا را حمل کردی و در نگهداری حجت خدا تلاش کردی ».

آنچه که در حیات طیبۀ حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) اهمیت دارد این نکته است که آن بانوی بزرگوار در عظمت و برتری به جایی رسید که مادر امام زمان ارواحنافداه شد و در شرایط سیاسی اجتماعی سخت و خطرناکی وارد خانۀ امامت شد .

نقش حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) در طول دوران حیات نورانی شان و به خصوص سال های آغازین عصر غیبت ، بسیار مهم و سرنوشت ساز بود .

آن بانوی با فضیلت که در فضای اختناق آمیز سامرّا در آن زمان و نگرانی های مادرانه اش ، برای حفظ جان حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) فداکاری های بی شائبه ای انجام داد و رنج زندان ، آزار ، اذیت و بازداشت های طولانی را تحمل نمود و انواع خطرها و رفتار آزار دهنده مأموران حکومت عباسی را به جان خرید تا بتواند سرّ بزرگ خاندان امامت را حفظ نموده و از یگانه منجی عالم حضرت بقیة اللّه الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) دفع خطر نماید .

نااميدان شده است . از اين رو ، نزد مسلمانان و دلباختگان آل الله (عليهم السلام) ، منزلتی والا دارد و كرامت هايی از او نقل كرده اند .

از فضائل و ویژگی های مقام والای حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) مستجاب الدعوة بودن آن مادر بزرگوار نزد خداوند است تا جایی که این ادعا به تواتر برای اهل این زمان ثابت شده است .

از این رو اولیای خدا روش های مختلفی را بر اساس آنچه نزد خود می پنداشتند به مردم توصیه نموده و مردم را به توسل به ذیل عنایات مادر با عظمت امام زمان ارواحنافداه دعوت می کردند .

بی بی جان! من خادم حرم شما هستم !، جاروب کش آستان با کرامت شما هستم . همسرم به سرطان مبتلا شده ، خودتان عنایت بفرمایید و شفایش دهید... ، گوشۀ چشمی کنید . به غیر از در خانۀ شما کجا روم ؟! اگر نوکر مشکلی داشت ، به اربابش نگوید به چه کسی می تواند بگوید ؟! من هر چه به آقازاده تان امام زمان ارواحنافداه می گویم توجهی نمی کنند! هر چه به امام عسکری و امام هادی (عليهما السلام) متوسل شدم خبری نیست!. دست به دامان شما شدم . شما به آقا زاده تان حجت بن الحسن ارواحنافداه بفرمایید که فکری به حال من بیچاره و سرطان زنم بکنند .

درد دل ها و عقده گشایی ها کردم و با چشمی اشکبار از حرم بیرون آمدم .تا وارد ایوان حرم مطهّر شدم ، دیدم وجود نازنین امام عصر ارواحنا فداه تشریف آوردند .

وقتی نگاه مبارکشان به من افتاد سبقت در سلام داشته و با لحنی زیبا و مهربان خطاب به من جمله ای به این مضمون فرمودند : ... می دانی مرا از کدامین سرزمین به اینجا کشانیدی و چنین به مادرم شکوه نمودی ؟ می دانی تا چه اندازه گرفتاری دارم ؟ چقدر در پی نجات مردم مشغولم ؟ هزاران هزار نفر در دنیا من را صدا می زنند و به من متوسل می شوند. آیا می دانی از کجا سوی تو آمدم ؟

سپس حضرت روی سکویی در صحن ایوان نشستند و من هم در خدمتشان ایستاده بودم . از مهابت و عظمت حضرت ، بدنم خشکیده بود و همین طور از سر و صورتم عرق می ریخت . مثل چوب خشک شده بودم .

ص: 128

همین طور که عرق می ریختم ، حضرت چند مرتبه با انگشت مبارکشان عرق را از پیشانی من پاک کردند و دو بار پیشانی مرا بوسیدند .

بعد در خدمتشان به سرداب مقدّس رفتیم و به عبادت مشغول شدند و حدود دو ساعت در خدمتشان بودم .

بعد حضرت به من فرمودند : برو به کوت ، وقتی به کوت رسیدی ، من دو مرتبه به آنجا می آیم و خانمت شفا پیدا می کند .

بعد از آن دو مرتبه به کوت رفتم و حضرت دو مرتبه تشریف آوردند و خانمم شفا پیدا می کند . در خلال این دیدار به امام زمان عرضه داشتم ، آقا من می ترسم و نگرانم .حضرت فرمودند : برای چه ؟!

عرض کردم : ... مولای من! تولیت حرم عوض شده است و مدیران تغییر می کنند . می ترسم توفیق خدمت حرم سامرا را از من بگیرند .

حضرت فرمودند :« چه کسی جرأت دارد تو را بیرون کند تا من نخواستم ؟ تو متوجه نیستی! چند بار من مهدی ، حجت خدا آمده ام و کنار تو نشسته ام ، با تو غذا خورده ام ... و تو متوجه نبوده ای ... ».... و چنین شد به عنایت حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) همسرم شفا گرفت و من هم به زیارت مولایم امام زمان ارواحنافداه نائل شدم و خادمی ام در حرم عسکریین (عليهما السلام) تثبیت شد .(1)

ص: 129

ابْنِ مَرْيَمَ وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ ميثاقاً غَليظاً »(1) و موظف به اظهار و اقرار در محضر ربوبی پروردگار حق متعال و جمیع ملائکه و روح القدس بوده اند .

مقام ولایت ، مقام ایجاد است و بر اساس همین سرّ ، خداوند تبارک و تعالی به نبی مکرم اسلام (صلی الله عليه وآله وسلم) امر به ابلاغ تمامیت رسالت نمود به حدی که « وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ »(2) و این بیان صریحی است در منوط نمودن مقام سالت به مقام ولایت .

شناخت نسبت به مقام ولایت مطلقۀ پیامبر و خاندان مطهّر آن حضرت گنجینه ای است که خداوند به دوستداران این راه افاضه می کند .

یکی از برجسته ترین ویژگی حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) سوختن گرد شمع ولایت علی (عليه السلام) و اهل بیت (عليهم السلام) است . داستان پر رمز و راز این بانوی بزرگ و انتقال از قصر پادشاه روم به خانۀ امام هادی (عليه السلام) چیزی نیست که آن را به صورت یک اتفاق و رخ داد عادی تلقی کرد . بلکه این واقعۀ مهم پر از رمز و راز است ، هر چه هست حاکی از نورانی شدن ضمیر و قلب مطهّرحضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به نور ولایت است ، همان چیزی که او را بی قرار و شیفتۀ رسیدن به این نور نمود . او که از تبار شمعون وصی حضرت عیسی (عليه السلام) است با آمدن به خانۀ امام هادی (عليه السلام) و پیوند ازدواج او با ابومحمد امام حسن عسکری (عليه السلام) در واقع بین خاندان شمعون و خاندان آل محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) پیوند زده شد .

حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) این شایستگی و ظرفیت را داشت تا حامل خاتم اوصیاء و حقیقت همۀ انبیاء و اولیاء باشد و اسرار پروردگار جهانیان

ص: 131

در دامن پاک نرجس خاتون (عليها السلام) که همان منجی جهان بشریت است پرورش یافت . و وضع حملش مانند مادر موسی (عليه السلام) است ؛ زیرا هنگام ولادت اثری از بارداری در او ظاهر نشده و کسی از حال او آگاه نبود . او ظرف وجود نورانی امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و محل ودیعۀ اسرار خداوند و گنجینۀ اسرار الهی است ؛ زیرا حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) سرّالله است و نرجس خاتون (عليها السلام) امانتدار آن امانت الهی است و او به نیکوترین وجه از آن محافظت نمود و او را سرپرستی و نگهداری کرد و امانت دار امینی بود و در نگهداری ولی خدا سخت کوش بود . و لذا در فرازی از زیارت این بانوی دو سرا خطاب به ایشان عرضه می داریم که : شما در نگهداری حجت خدا سخت کوشیدی و نسبت به پیوند با فرزندان رسول خدا رغبت ورزیدی در حالی که به حقشان عارف و به صدقشان مؤمن و به مقامشان معترف و به کارشان بینا و بر آنان غمخوار بودی و محبت آنان را بر محبت دیگران ترجیح دادی . مادر والا گوهر حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) از پیش ، مورد توجه امامان معصوم (عليهم السلام) بوده و در معرفی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) با ویژگی های حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) معرفی می شود .

خداوندا ! ما را به راه اسلام و ولایت اهل بیت (عليهم السلام) ثابت قدم بدار . در پایان از همۀ دست اندرکاران این برنامۀ معنوی سپاسگزارم و توفیق بزرگوران را از خداوند متعال خواهانم .

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

زهره صفاتی

10 رجب 1444

12 بهمن 1401

ص: 132

است بیشترین فشار و اذیت را متحمل می شود . خصوصاً که به خاطر حفظ جان امام ، بایستی جلالت قدر این بانو بر دیگران مخفی و پوشیده می ماند تا کمتر مورد حسادت و دشمنی بنی العباس و گماشته های آنان قرار بگیرد. چرا که از امام عسکری (عليه السلام) نقل شده : بنی امیه و بنی العباس به دو دلیل دست به کشتار ظالمانه خاندان رسالت می زدند ، اول اینکه می دانستند حق خلافت با ماست و می ترسیدند که ادعای خلافت کنیم و امر خلافت از دست آنان خارج شده و در جای خودش قرار گیرد و دلیل دوم اینکه آنان از اخبار متواتر می دانستند که نابودی ملک و حکومت ظالمین به دست قائم ما خواهد بود و شکی نداشتند که آن ظالمین خودشان هستند پس با تمام توان سعی در کشتار اهل بیت پیامبر می کردند به این امید که بتوانند مانع متولد شدن قائم ما گردند یا اینکه بتوانند او را بکشند و خداوند نیز اراده فرمود که امر ولادت او بر بنی العباس مخفی بماند تا نور خویش را در زمین کامل کند ولو اینکه کافرین نخواهند .(1)

به هر روی مجموع عوامل فوق باعث شد تا از فیض معرفت و شناخت این بانو آن طور که شایسته و بایسته است محروم بمانیم اما باز هم در لا به لای کلمات نورانی اهل بیت:، تلالؤهایی از مقامات حضرت نرجس

ص: 134

خاتون (عليها السلام) برای ما قابل مشاهده است که در این نوشتار با رعایت اختصار به ذکر چند نمونه از آنها خواهیم پرداخت ، امید که این ناچیز مقبول نظر یگانه فرزندش حضرت صاحب العصر و الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) افتد .

نداشت به ایشان اعتراض کرد که مگر شما سیّد العرب نیستید ؟ حضرت پاسخ دادند :

من سید فرزندان آدم هستم و علی سیّد العرب است .

سپس عایشه از ایشان پرسید معنای سیّد چیست ؟ حضرت در پاسخ فرمودند : سیّد کسی است که اطاعتش لازم و واجب است همانطور که اطاعت من لازم و واجب است .(1)

در روایت دیگری حضرت رسول الله (صلی الله عليه وآله وسلم) فرمودند :

مَا خَلَقَ اللَّهُ شَيْئاً إِلَّا جَعَلَ لَهُ سَيِّداً ؛ خداوند تبارک و تعالی هیچ خلقی را نیافرید الا اینکه برای آن سیدی قرار داد!!

از این دو رایت شریفه برداشت می شود که اولا مقام سیادت به جعل و وضع خداوند تبارک و تعالی است و تفضلی است که به برخی از آفریدگانش عطا می نماید و ثانیا این سیادت معنایی بسیار عمیق و والا دارد که به گوشه ای از معنای آن در روایت نبوی فوق اشاره شده بود .

حال روشن تر می شود که چرا چهار امام معصوم از سال ها قبل در بین کلمات نورانی خویش با اشاره به مقامات عالیه این بانوی بزرگوار ، نرجس خاتون را با لقب « سیادت »! یاد کرده و آیندگان را به عظمت وجود این بانو، متوجه ساخته اند .

ص: 136

زمانی که امام حسن (عليه السلام) مجبور به صلح با معاویه شدند ، برخی از جهال به حضرتش خرده گرفتند . ایشان در پاسخ، خطبه ای ایراد فرمودند و بیان کردند که مصلحت شیعه بر این صلح بوده و این عمل موجب حفظ آخرین وصیّ و خاتم الاوصیاء خواهد بود و ایشان را با انتساب به مادر مکرمه شان نرجس خاتون (عليها السلام) ، آن هم با لقبی بس سترگ معرفی نمودند و فرمودند :

ذَاكَ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ أَخِي الْحُسَيْنِ ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ؛ او نهمین فرزند برادرم حسین (عليه السلام) ، پسر سرور کنیزان است .(1)

در روایت دیگری هنگامی که امام صادق (عليه السلام) قصد داشتند حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را برای ابوبصیر معرفی و شباهت های ایشان را با انبیاء سابق ، بیان کنند؛ حضرتش را با نسبت مادری معرفی کرده و با اشاره به مقام سیادت این بانو، بلندی مرتبه نرجس خاتون را متذکر شدند. حضرت در این روایت شریفه فرمودند :

يَا أَبَا بَصِيرٍ ! هُوَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ ابْنِي مُوسَى ، ذَلِكَ ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ؛

ای ابوبصیر ! او پنجمین فرزند پسرم موسی می باشد ، او فرزند سرور کنیزان است. (2)

از حضرت موسی بن جعفر ، امام کاظم (عليه السلام) نیز روایت شده که حضرتش بعد از بیان برخی ویژگی های خاص حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) فرمودند :

ص: 137

... وَ يُهْلِكُ عَلَى يَدِهِ كُلَّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ ، ذَلِكَ ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ؛ و مهدی هموست که ... تمامی شیطان های رانده شده به دست او به هلاکت می رسند و اوست فرزند سرور کنیزان .(1)

حضرت علی بن موسی الرضا (عليهما السلام) نیز در روایتی که به بیان فضایل و خصائص حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) می پردازند ، ایشان را با دو خصیصه مهم معرفی می کنند :

الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ ؛ او چهارمین فرزند من و زاده سرور کنیزان است .(2)

در روایت دیگری که مرحوم علامه مجلسی (قدس سره) در بحارالانوار از کمال الدین ذکر کرده اند مطلبی بس عظیم وجود دارد که از زبان حضرت حکیمه خاتون (عليها السلام) نقل شده است ایشان می فرماید : من بعد از شهادت امام هادی (عليه السلام) گاهی به زیارت حضرت امام عسکری (عليه السلام) می رفتم یک روز که به دیدار پسر برادرم امام عسکری (عليه السلام) رفته بودم :

فَجَاءَتْنِي نَرْجِسُ يَوْماً تَخْلَعُ خُفِّي وَ قَالَتْ: يَا مَوْلَاتِي نَاوِلْنِي خُفَّكِ ، فَقُلْتُ: بَلْ أَنْتِ سَيِّدَتِي وَ مَوْلَاتِي وَ اللَّهِ لَا دَفَعْتُ إِلَيْكِ خُفِّي لِتَخْلَعِيهِ وَ لَا خَدَمْتِينِي بَلْ أَخْدُمُكِ عَلَى بَصَرِي فَسَمِعَ أَبُو مُحَمَّدٍ (عليه السلام) ذَلِكَ فَقَالَ جَزَاكِ اللَّهُ خَيْراً يَا عَمَّةِ ...؛

نرجس (عليها السلام) نزد من آمد تا کفش از پایم بیرون آورد و گفت : ای بانوی

ص: 138

من! بگذار تا کفش شما را در بیاورم به او گفتم : من مولای تو نیستم بلکه تو سیده و مولای من هستی و الله اجازه نمی دهم که کفشم را دربیاوری و خدمت من کنی بلکه من خدمت کردن به تو را به روی چشم می پذیرم !!! چون امام عسکری (عليه السلام) گفتگوی ما را شنیدند فرمودند: ای عمه! خداوند جزای خیر به تو عنایت کند.(1)

برای فهم بهتر روایت فوق ، لازم است بدانیم بی بی حکیمه خاتون دختر امام جواد (عليه السلام) و خواهر امام هادی (عليه السلام) و عمه امام عسکری (عليه السلام) بوده اند . علاوه بر جلالت قدر ایشان ، که به فرموده علامه مجلسی از سفراء حضرت و ابواب امام عسکری (عليه السلام) و از مخصوصین ائمه و صاحب سر حضرتش بوده اند(2) مربی و استاد حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) نیز می باشند با این وجود نه تنها اجازه نمی دهند که نرجس خاتون (عليها السلام) ایشان را سیده خویش بخواند ، بلکه حضرت نرجس را سیده خویش خطاب می کنند و مهم تر اینکه امام عسکری (عليه السلام) مهر تأییدی بر این عمل زده و این اعتقاد حکیمه

ص: 139

خاتون را امضاءمی فرمایند، تا جای هیچ شک و شبهه ای بر دیگران باقی نماند و عظمت شأن این مخدرۀ والامقدار ، مادر گرامی امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بر همگان روشن گردد .

جدا می سازد . پدرم فدای فرزند برترین کنیزان .(1)

روایت دیگری نیز از امیرالمؤمنین (عليه السلام) وارد شده که عبارت آن حاکی از این است که : سیره و عادت امیرالمؤمنین (عليه السلام) این بوده که هر گاه امام حسین (عليه السلام) بر ایشان وارد می شدند می فرمودند :

«بِأَبِي أَنْتَ يَا أَبَا ابْنِ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ...؛ (2) پدرم فدای تو باد ای کسی که پدرِ ، زادۀ برترین کنیزان هستی .

طبق روایت فوق دو نکته مهم در سیرۀ امیرالمؤمنین (عليه السلام) بر ما مشخص می شود اول اینکه ایشان اهتمام فراوانی به ذکر و یاد امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) داشته اند که البته این اهتمام در دیگر خطبه ها و فرمایشات حضرت نیز کاملاً مشهود است .

دوم اینکه یاد امام عصر قرین با یاد مادر بزرگوارشان و اشاره به مقام والای برگزیده شدن نرجس خاتون (عليها السلام) توسط خداوند بوده است .

در ادامه بحث ، ذکر این نکته ضروری است که القاب و کلماتی که از لسان حضرات معصومین:صادر می شود دارای وجوه متعدد معنایی است و همانطور که خود ائمه (عليهم السلام) فرموده اند : همانند کلام اللّه دارای بطون مختلف هست .(3)

ص: 141

در روایتی آمده که راوی از امام رضا (عليه السلام) سؤال کرد که چرا کنیه رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) « اباالقاسم » است ؟

حضرت پاسخ دادند :

چون ایشان فرزندی به نام قاسم داشتند از این روی مکنّی به ابوالقاسم شدند راوی ( که از این قاعده تعدد بطون و معانی کلمات اهل بیت آگاه بوده ) مجدداً سؤال می کند که آیا در من این اهلیت را می بینید که اضافه بر این معنا برایم بفرمایید ؟ امام رضا (عليه السلام) فرمودند : بلی آیا نشنیده ای که علی قسیم جنت و نار است ؟ پس او قاسم الجنه و النار است و پیامبر (صلی الله عليه وآله وسلم) به منزله پدر امیرالمؤمنین (عليه السلام) هستند ؛ لذا مکنی به ابوالقاسم شدند .(1)

بعد از توجه به این قاعده به این نتیجه خواهیم رسید که وقتی حضرات معصومین (عليهم السلام) برای این بانو از لقب « سیدة الاماء » و « خیرة الاماء » استفاده می کنند علاوه بر معنای ظاهری آن که اشاره به کنیز بودن حضرت نرجس (عليها السلام) ( حسب ظاهر ) و سیادت داشتن و برگزیده بودن ایشان بر دیگر کنیزان است و معنای عمیق تری هم دارد که همانا کمال عبودیت و بندگی خداوند تبارک و تعالی است، یعنی این مقام سیادت و اختیار را نسبت به همه زنان مؤمنه دارا بوده است همانطور که این تعبیر برای حضرت صدیقۀ کبری (عليها السلام) نیز به کار برده شده و از ایشان به « أَمَةُ اللَّه » تعبیر شده است.

ص: 142

قَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله عليه وآله وسلم) :أُدْخِلْتُ الْجَنَّةَ فَرَأَيْتُ عَلَى بَابِهَا مَكْتُوباً بِالذَّهَبِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ حَبِيبُ اللَّهِ عَلِيٌّ وَلِيُّ اللَّهِ فَاطِمَةُ أَمَةُ اللَّهِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ صَفْوَةُ اللَّهِ عَلَى مُبْغِضِيهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ. (1)

پیامبر اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) فرمودند : هنگامی که در بهشت داخل شدم مشاهده کردم که با خط طلا بر درب بهشت این کلمات نوشته شده « خدایی جز الله نیست و محمد حبیب اوست و علی ولی خداست و فاطمه بنده اوست و حسن و حسین برگزیدگان خدا هستند و لعنت و نفرین خداوند بر دشمنان آنها باد.»

البته در ضمن مطلبی که در قبل ذکر شد و بی بی حکیمه خاتون حضرت نرجس (عليها السلام) را سیده و مولای خویش خواندند و تقریر امام بر عمل ایشان نیز شاهد دیگری بر صدق این ادعاست .

«لَمْ يَزَلِ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ يَنْقُلُنِي مِنَ الْأَصْلَابِ الطَّيِّبَةِ إِلَى الْأَرْحَامِ الطَّاهِرَةِ؛(1) پیوسته خداوند مرا از صلب های پاک به رحم های پاک منتقل می کرد .

این مضمون به قدری از حضرت رسول الله (صلی الله عليه وآله وسلم) در منابع فریقین به نحو متعدد روایت شده که عدۀ کثیری از علمای فریقین بر صحت این قاعده و تعدد طرق آن اقرار کرده و حتی کتب مستقلی در این زمینه تألیف کرده اند که پرداختن به آن در این مختصر نمی گنجد .

2 . در زیارت امیرالمؤمنین (عليه السلام) خطاب به حضرتش به همین مطلب شهادت داده و می خوانیم :

«أَشْهَدُ أَنَّكَ الشَّجَرَةُ الطَّيِّبَةُ لَمْ تَزَلْ بِعَيْنِ اللَّهِ تَتَنَاسَخُ فِي أَصْلَابِ الْمُطَهَّرِينَ وَ تَنْتَقِلُ فِي أَرْحَامِ الطَّاهِرَاتِ الْمُطَهَّرَاتِ » ؛(2) شهادت می دهم که تو درخت و دودمان پاکی هستی که همواره در محضر خدا از صلب های پاک به رحم های پاک و پاکیزه شده منتقل می شوی .

3 . در زیارات متعدد حضرت سیدالشهدا (عليه السلام) نیز عیناً به همین مطلب اشاره شده و شهادت می دهیم:

«أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِيَّةُ بِأَنْجَاسِهَا» ؛(3) شهادت می دهم که شما نوری بودید در

ص: 144

اصلاب والا و رحم های پاک که هیچ گونه نجاستی از نجاسات جاهلیت به شما ملاقات نکرده است .

4 . در زیارت ائمۀ بقیع (عليهم السلام) نیز این مطلب آمده که :

« لَمْ تَزَالُوا بِعَيْنِ اللَّهِ- يَنْسَخُكُمْ فِي أَصْلَابِ كُلِّ مُطَهَّرٍ وَ يَنْقُلُكُمْ فِي أَرْحَامِ الْمُطَهَّرَاتِ لَمْ تُدَنِّسْكُمُ الْجَاهِلِيَّةُ الْجَهْلَاءُ وَ لَمْ تَشْرَكْ فِيكُمْ فِتَنُ الْأَهْوَاءِ طِبْتُمْ وَ طَابَ مَنْبَتُكُم»(1) ؛ پيوسته خداوند شما را در صلب هاى پاكيزه منتقل فرموده و از ارحام پاك نقلتان داده و هرگز نادانى نادانان شما را آلوده نكرده و فتنه هایى كه از خواهش هاى نفس پيدا مى شود ، شريك و همتاى شما نشده است ، پاكيزه ايد و محلّ نشو و نماى شما نيز پاك و پاكيزه مى باشد .

این مقام طهارت که نشانگر پاکی مادران اهل بیت (عليهم السلام) از هرگونه نجاست و آلودگی مادی و معنوی است و طبعاً دلالت بر پاکی و عصمت این مخدرات از هر گونه اشتباه و گناه می کند (چرا که جمیع انجاس جاهلی از این مخدرات نفی شده و اینان را مبرّا از هر گونه رجس و نجسی می داند) علائم و نشانه هایی را نیز به همراه دارد که یکی از این علامت ها دور بودن این بانوان از برخی ویژگی های زنان همانند دیدن خون حیض و نفاس است .

در مورد حضرت صدّیقۀ کبری (عليها السلام) یکی از اسامی حضرتش « بتول » نامیده شده و در روایات متعدد بیان شده که بتول به بانویی اطلاق می شود که خون حیض و نفاس نمی بیند .

ص: 145

در روایتی نقل شده که اسماء بنت عمیس می گوید : در ولادت یکی از اولاد حضرت زهرا (عليها السلام) حاضر بودم و هیچ خونی از حضرتش ندیدم ، علت را که از پیامبر جویا شدم . حضرت رسول الله (صلی الله عليه وآله وسلم) فرمودند : زیرا فاطمه طاهرۀ مطهره است !!(1)

در روایت صحیحه و مشهوره امام کاظم (عليه السلام) نیز به مقام « طهارت و عصمت » صدیقۀ کبری (عليها السلام) ، با اشاره به همین مطلب توجه داده شده که حضرت فرمودند :

إِنَّ فَاطِمَةَ (عليها السلام) صِدِّیقَةٌ شَهِیدَةٌ وَ إِنَّ بَنَاتِ الْأَنْبِیَاءِ لَا یَطْمَثْن؛ قطعاً فاطمه (عليها السلام) صدیقۀ شهیده است و دختران انبیاء دچار حیض نمی شوند .

این مطلب با نقل روایتی که مرحوم علامه طبرسی از اهل بیت (عليهم السلام) نقل می کند محکم تر می شود :

وقد روى عنهم (عليهم السلام) ان سبيل أمهات الأئمة (عليهم السلام) سبيل فاطمة (عليها السلام) في ارتفاع الحيض عنهن ؛(2)به تحقیق از اهل بیت روایت شده که جریان امر در مادران ائمه (عليهم السلام) ، مانند حضرت فاطمه (عليها السلام) است در اینکه خون دیدن از آنان برداشته شده است .

بعد از بیان و اثبات این مطلب به نحو عام که مادران اهل بیت (عليهم السلام) دارای مقام طهارت و عصمت هستند و اینکه یکی از نشانه های این مقام ،

ص: 146

ندیدن خون حیض و نفاس است؛نقل مطلب مهمی از سفیر دوم امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) جناب محمد بن عثمان العمری از بی بی حکیمه خاتون ، دختر بزرگوار امام جواد (عليه السلام) شنیدنی خواهد بود که فرمود :

«وُلِدَ السَّيِّدُ (عليه السلام) مَخْتُوناً ، وَ سَمِعْتُ حَكِيمَةَ تَقُولُ: لَمْ يُرَ بِأُمِّهِ دَمٌ فِي نِفَاسِهَا وَ هَكَذَا سَبِيلُ أُمَّهَاتِ الْأَئِمَّةِ (عليهم السلام) .»(1) ؛ سَیِّد ( منظور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) است ) در حالی که ختنه شده بود ، متولد گردید و از حکیمه شنیدم که : مادر امام عصر خون نفاس ندید و همین است شیوه وضع حمل در مادران ائمه (عليهم السلام) .

« قُدِّسَتْ أُمٌ وَلَدَتْهُ قَدْ خُلِقَتْ طَاهِرَةً مُطَهَّرَةً »(1) ؛ تقدیس شده مادری که او را به دنیا اورد و او طاهره و مطهره افریده شد .

توجه به این نکته ضروری است که در روایات اهل بیت (عليهم السلام) تصریح شده که بعد از خمسه طیبه ، افضل اهل بیت (عليهم السلام) (2) و اعلم و احکم آنها(3) وجود نورانی حضرت قائم آل محمد (عليهم السلام) است طبعاً بانویی که قرار است وعاء و ظرف این نور قرار بگیرد بایستی از ظرفیت والاتری نسبت به بقیۀ مادران اهل بیت (عليهم السلام) برخوردار باشد تا طبق اقتضای سنخیت قابل و مقبول ، عمل شده باشد .

شیعیان نسبت به نرجس خاتون بانویی که به شرافت مقام وعاء امامت و وجود خاتم الائمه ، حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) نایل آمده، می باشد .

حضرت امام سجاد (عليه السلام) به نقل از رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) در بیان جریان حضرت آدم و سجده ملائکه می فرمایند : روزی پیامبر (صلی الله عليه وآله وسلم) خطاب به مردم فرمودند : یا عبادالله! زمانی که خداوند نور اشباح ما اهل بیت (عليهم السلام) را از جایگاه ویژه اش در عرش به صلب آدم منتقل کرد، حضرت آدم متوجه شد که نوری از وجودش ساطع می گردد ولی این که این انوار از کیست بر او تبیین نشد از همین روی از خداوند سؤال کرد که این انوار ، کیستند ؟

«قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنْوَارُ أَشْبَاحٍ نَقَلْتُهُمْ مِنْ أَشْرَفِ بِقَاعِ عَرْشِي إِلَى ظَهْرِكَ وَ لِذَلِكَ أَمَرْتُ الْمَلَائِكَةَ بِالسُّجُودِ لَكَ إِذْ كُنْتَ وِعَاءً لِتِلْكَ الْأَشْبَاحِ ... » ؛(1)

خداوند در پاسخ فرمود: اینان نور اشباحی است که از برترین جایگاه عرش خودم به صلب تو منتقل کردم و به همین خاطر به ملایکه امر کردم که بر تو سجده کنند !!! چرا که تو وعاء و ظرف این انوار قرار گرفتی ...

روایت فوق مطلب بسیار بزرگی را برای ما بیان می کند: تمامی ملائکه مامور به سجده بر آدم می شوند به خاطر اینکه او ظرف و وعاء انوار اهل بیت (عليهم السلام) قرار داده شده ، ابلیس لعین از درگاه الهی مطرود و ملعون واقع می شود چون حاضر به سجود و تواضع در برابر وعاء و ظرف نور اهل بیت (عليهم السلام) نشد!!

سجود والاترین مرتبه تواضع و فروتنی است . خداوند تبارک و تعالی امر فرموده که نهایت تواضع خود را برای کسی قرار دهید که وعاء نور اهل

ص: 149

بیت (عليهم السلام) قرار داده شده ، حال وظیفه ما در قبال مادران اهل بیت (عليهم السلام) که هر یک وعاء نور ذوات مقدسه در این عالم هستند، مشخص می شود خاصه در قبال حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) که وعاء نور وجود حضرت ولی امر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) هستند که در روایت معراج وقتی انوار اشباح اهل بیت (عليهم السلام) به رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) نشان داده شد نور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) در بین انوار اهل بیت مانند «کوکب الدُّری» می درخشید . (1)

از این رو جای آن دارد، مانند ملائکه تواضع کرده و سر به تیره تراب گذاشته و همنوا با دختر بزرگوار امام جواد (عليه السلام) و صاحب سرّ حضرت هادی و عسکری به محضر بی بی نرجس خاتون (عليها السلام) عرضه بداریم :

یا سیدتی و یا مولاتی انا فداک و جمیع العالمین.(2)

سیّد محمّد موحّد ابطحی

13 رجب الخیر 1444

قم مقدّس(3)

ص: 150

1 : نام های حضرت نرجس (عليها السلام) و وجه تسمیۀ آن و پاسخ به شبهات نواصب در مورد تعدد اسامی نرجس خاتون (عليها السلام) ؛

2: بررسی اقوال مختلف و شواهد متعدد در مورد نسب نرجس خاتون (عليها السلام) و بیان برخی شبهات و جواب های مربوط به آن ؛

3: بررسی روایات وارده از اهل بیت (عليهم السلام) در مورد مقامات نرجس خاتون (عليها السلام) و بیان تفصیلیِ نکاتی که از آن روایات استفاده می شود ؛

4: بررسی اقوال مختلف در مورد تاریخ وفات نرجس خاتون (عليها السلام) ؛

5: بررسی شواهد و قرائنی که به تعبیر مؤلف « جهاد والای نرجس خاتون (عليها السلام) » مربوط به زمان بعد از ولادت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و دوران غیبت صغری و مواجهه ایشان با بنی العباس و مدعیان دروغین آن دوران بوده است .

بعد از بیان مطالب فوق ، مؤلف در صفحات پایانیِ کتاب با یک جمع بندیِ کلّی ، نتایج تحقیقات خویش را به صورت خلاصه بیان کرده و کتاب را به اتمام می رساند .

مؤلف در مقدمۀ کتاب اشاره می کند ، زمانی که در زندان ظالمین محصور بوده به یاد سخن یکی از خطبا می افتد که :

هنگامی که قصد کردی خواسته و حاجتت برآورده شود به واسطۀ مادران ائمۀ معصومین (عليهم السلام) به آنان متوسل شو و مادرانشان را نزد آنان شفیع بگیر ؛ آیا ممکن است امامان معصوم (عليهم السلام) این شفاعت را رد کنند ؟

لذا تصمیم به تألیف کتابی در مورد مادر حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشريف) می گیرد تا از این بلای حصر نجات پیدا کند ، و کتاب مذکور درون زندان و به قصد توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به رشته تحریر در می آید . مؤلف در مقدمه اشاره می کند که با توجه به نبود منابع تحقیق در زندان ، این کتاب با نگاهی به زیارت حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) که در کتاب « مفاتیح الجنان » آمده و مطالبی که در حافظه بوده نگاشته شده است . متن کتاب داستان گونه و در عین حال به تحلیل وقایع زندگی حضرت نرجس (عليها السلام) و بیان برخی نکات اعتقادی و اخلاقی است .

در بخش پایانی کتاب مؤلف توصیه های مفید و مهمی در راستای بزرگداشت حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) داشته و محققین را به بررسی چهار مقطع مهم زندگانی حضرت نرجس (عليها السلام) تشویق می نماید :

1: بررسی و توصیف دقیق زندگی پر زرق و برق خاندان سلطنتی و ارتباطات خاندان قیصر با دیگر حکومت ها و ممالک بر اساس مستندات تاریخی ... تا جایگاه سلطنتی این بانو بیش از پیش عیان گردد .

ص: 153

2: توصیف دقیق از شرایط اسارت و مهاجرت و مخاطرات این راه برای بانویی سلطنتی .

3: مطالعه دقیق شرایط سیاسی و اجتماعی خاندان نبوت در برهه ای که حضرت نرجس (عليها السلام) بر ایشان وارد شد و بررسی دوران بارداری و بعد از ولادت امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و شرایطی که حضرت نرجس (عليها السلام) با آنها مواجه شدند .

4: حوادث و تحولات بعد از هجرت حضرت نرجس (عليها السلام) بر جدش قیصر روم و سایر اعضای خاندان سلطنتی و اینکه آیا بین او و خاندان سلطنتی در این بین ارتباطی بوده یا خیر و اینکه این وصلت با خاندان رسالت احیاناً تأثیرات اجتماعی بر رومیان داشته یا خیر و اساساً تحقیق کاملی صورت گیرد که آیا رومیان از این هجرت و وصلت مطلع شدند یا خیر ؟

پیشنهاد مؤلف برای مهیا شدن شرایط بهتر برای تحقیق و نتیجه گیری در این زمینه ، برگزاری همایش های سالیانه ، اختصاص یک روز یا یک هفته به نام ایشان و متعهّد شدن خطبا و دانشمندان به سخن گفتن در مورد شخصیت ایشان و اهتمام شعرا و نویسندگان به سرودن و نوشتن در مورد شخصیت ایشان می باشد .

مؤلف نامگذاری فرزندان و مؤسّسات دینی و علمی و برنامه مختلف فرهنگی یا آموزشی ، به نام حضرت نرجس (عليها السلام) را نیز در رسیدن به این مهم ، مؤثر و مفید می داند .

ص: 154

ای گل گلستان آل محمد (عليهم السلام) ، خداوند عالم تو را برای بزرگترین امانت حفاظت شدۀ خود برگزید و تو را جایگاه اسرار خویش قرار داد چرا که تو از ارواح برگزیده عالم پیش از خلقت ارواح بنی آدم در عالم اشباح و از شاگردان کلاس توحیدی رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) بودی تا شایستۀ حمل بقیةاللّهی باشی که دل های مردم جهان را سرشار از نور توحید خواهد کرد و مرض شرک و بندگی غیر خدا را از صفحهٔ زمین پاک خواهد نمود.

مگر می شود جایگاهی که باید حامل یکی از شروط توحید و تحقق لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه در عالم است، خود آلوده به شرک باشد ؟!

شهادت می دهم که فرزند تو نوری بوده در اصلاب شامخه و ارحام مطهّره که از وجود تو ظلمت جهان را روشنایی خواهد بخشید. تو از همان عالم برگزیده شدی تا مادر فرزندی باشی که روح الله عیسی بن مریم (عليهما السلام) پشت سرش نماز بخواند و او را امام خود بداند و پیروان او هم چشم و دلشان روشن شود که منجی عالم بشریت به آنان نیز انتساب دارد. به همین خاطر خداوند عالم تو را در شاخه ای از نسل بنی آدم قرار داد که وصیّ عیسی بن مریم (عليهما السلام) در آن شاخه است و بدین وسیله انس و الفت پیروان مسیح با مسلمین عمیق تر و ریشه دارتر باشد. تو از همان عالم قبل از این عالم، شاگرد ممتاز ارواح مطهّر چهارده معصوم (عليهم السلام) بودی که خداوند تو را برای حفاظت از اسرار خویش برگزید و به همین خاطر عارف به حق فرزندان رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) بودی و به جایگاه رفیع آنان در سروری بر جهانیان اعتراف داشتی. با آنان مهربان و دلسوز و فدایی ایشان بودی و خواسته آنان

ص: 158

را برخود ایثار فرمودی و بدین وسیله به پیروان راه حق تعلیم دادی که برای عزیز شدن نزد پروردگار جهان، باید خواسته امام زمانشان را خواسته ی خود قرار دهند؛ همان خصوصیتی که هر کس از پیروان اهل بیت (عليهم السلام) به آن خصلت خود را بیاراید، مدال «مِنَّا أَهْلَ الْبَیْت» را به گردن می آویزد. شاید تنها همین یک خصوصیت در روح مطهر حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) که در زیارت شریفش آمده: « وَ مُؤْثِرَةً هَوَاهُم » آن که خواسته امام زمانش را خواستۀ خود قرار می دهد و خود را فدای آنان می کند، موجب شده که از همان عالم ارواح و ذرّ و میثاق ، برای این مأموریت مهم (به دنیا آوردن حجت خدا) برگزیده شود و شاگرد ممتاز کلاس توحیدیِ رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) و خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) باشد تا با زندگی کوتاه خود در خانۀ امام عسکری (عليه السلام) معلم شیعیان و دوستداران این خاندان باشد که بدانند راه تقرب به خدا و رسول خدا و امیرالمؤمنین و فاطمۀ زهرا و امام حسن مجتبی و امام حسین و نُه فرزند معصوم آن حضرت ، صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین آن است که خواسته امام زمانش را بر خواست خود ایثار نمایند تا در اثر این ایثار به رشدی برسند که امام زمانشان را مانند مغز و خود را ماند پوست ببینند و خواست و اراده ای جز آن چه این مغز جهان خلقت برایشان دارد، نداشته باشند.

آری ، حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) فارغ از مقامی که نزد خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) دارند که در فهم ما نمی گنجد، آن چه را به عنوان تدریسدروس توحیدی بر صفحهٔ زندگی دوستداران و شیعیان بلکه هر

ص: 159

انسان حقیقت جوئی نوشته اند، همان یک جمله است که: « وَ رَغِبْتِ فِي وُصْلَةِ أَبْنَاءِ رَسُولِ اللَّهِ ، عَارِفَةً بِحَقِّهِمْ ، مُؤْمِنَةً بِصِدْقِهِمْ ، مُعْتَرِفَةً بِمَنْزِلَتِهِمْ ، مُسْتَبْصِرَةً بِأَمْرِهِمْ ، مُشْفِقَةً عَلَيْهِمْ ، مُؤْثِرَةً هَوَاهُم » و شهادت می دهم تو در وصلت و اتصال به پسران رسول خدا (صلی الله عليه وآله وسلم) اشتیاق تمام داشتی در حالی که ابتداءً به حق آن ها عارف بودی و به درستی و صداقت آنان ، کاملاً ایمان و باور داشتی و از پلیدیِ شک دربارهٔ آنان به دور بودی ، و به جایگاه و مقام والایشان در مرکزیت علم و عصمت و هدایت جهانیان اعتراف داشتی ، و به راه و مرامشان بینا و آگاه بودی و دل سوز و فدایی آنان بوده و خواسته ایشان را بر خواست خود ایثار می نمودی .

اینک باید به این معلم آموزش دهندۀ مدرسۀ توحید عرض کنیم که: هر چند پشت پرده اسرار روح باعظمت تو ای مادر حجت خدا بر ما به جهت کوچک بودن ظرفیت روحمان، کاسه در برابر دریاست . اما ظاهرِ تعالیم و دروس عملیِ تو در فدایی بودن برای حجت خدا ، بسان آب و بابایی است که معلمین بر تخته سیاه، جهت تعلیم به دانش آموز می نویسند.

ای مادر حجّت خدا! ما دانش آموزان مکتب توحیدیِ شما هستیم. ای خاتون دوسرا و ای ملیکۀ امورٓ ما در شب قدر که با شفاعت تو در پیشگاه فرزند عزیزت ، تقدیرات ما از شقاوت و محرومیت به سعادت و رحمت خاص « مقام مخلِصین » ( به کسر لام و فتح آن) تغییر می کند.

ص: 160

ما را نزد فرزند دل بندت شفاعت فرما تا راه و رسم فداییِ امام زمان را به ما بیاموزی و در مدرسه توحیدی ات معلمی توانا که تربیت شدهٔ خود شما است بر ما بگمار تا آب و بابای زندگی و حیات طیّبه را با ما هجّی کند و کلمه به کلمه و حرف به حرف به ما الفبای بندگی را بیاموزد. به راستی ای خاتونِ دوسرا، آیا ما هم روزی را خواهیم دید که به سفارش تو و دعای تو مدال « واَقِمنَا بِخِدمَتِهِ» را فرزند عزیزت به گردن ما بیاویزد که تمام قد در خدمت او باشیم. «وَ حَالِی فِی خِدمَتِکَ سَرمَداً» را با خنکای وجودمان بچشیم و قطره ای از دریای عشق و محبتی که تو به همسرت و پدرانش و همسر و فرزند گرامش داری، در قلب ما بچکانی تا ما هم در این دریا غریق لطف و رحمت شویم که با چشم حقیقت بین قلب، عارف به حق امام زمانمان بشویم و او را مغز متفکّر پیکرهٔ بشریت ببینیم و بفهمیم برای تکامل مقام انسانیت راهی جز اتصال باقلب عالم هستی و مغز آن امام زمان ارواحنا فداه نداریم و شاید بتدریج به این جمله در حدیث قدسی برسیم که خداوند متعال فرمود :

«وَ

مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْ ءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِي يَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا ...؛(1) هیچ بنده ای به من نزدیکی نمی جوید به چیزی دوست داشتنی تر از آن چه بر او حتمی و واجب کرده ام و

ص: 161

قطعاً بنده ام پیوسته به من تقرب پیدا می کند به وسیلۀ نافله (مستحبات) تا آن جا که من دوستدارش می شوم و آن گاه که دوستدارش شوم گوش او می شوم که با آن می شنود و چشم او می شوم که با آن می بینید و زبان او می شوم که با آن حرف می زند و دست او می شوم که با آن کاری انجام می دهد ».

آری ، از پیله خود به درآمدن و پروانۀ کوی او شدن، راه راست بندگی و عبودیتی است که انسان را چنان به امام زمانش وصل می کند که مَثل دست برای امام زمانش می گردد چرا که عمل از روی آتش محبت ، انسان را دگرگون می کند و دید وجودش را تبدیل به حور می کند . راه نافله پس از عبودیت و بندگی، یعنی راه عشق و محبت مُحب به محبوب که کم کم محبوب را وادار به محبت می کند و او را محبوب خود می گرداند. راه و رسم عاشقی و محبت اکسیر است که مس وجود را طلای ناب می کند و این راه را حضرت نرجس (عليها السلام) با عمل خود به ما آموخت که محبت به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) هر قدر با کیفیت تر و عمیق تر باشد ، انسان را طلایی تر می کند و چنان که رسم عشاق است «خواسته های عاشق تبدیل به خواسته های محبوب می شود» و لذا فرزند غریب و مظلومش که پس از وفات شهادت گونه ی مادر، دیگر جز غربت جایی برای سکنی نیافت و آواره بیابان ها شد فرمود:

« فَلْيَعْمَلْ كُلُّ امْرِئٍ مِنْكُمْ بِمَا يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ يَتَجَنَّبُ مَا يُدْنِيهِ مِنْ كَرَاهَتِنَا وَ سَخَطِنَا ؛ پس هریک از شما به خاطر آنکه ظهور ما به طور ناگهانی و غیر مترقبه است، هر یک از شما باید با آن چه او را به محبت ما نزدیک می کند، عمل نماید و از آن چه موجب خشم و ناراحتی ما می باشد اجتناب کند.»

ص: 162

این گوی و این میدان تمرینات عملی اظهار محبت به شریف ترین عنصر خلقت آقا صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) که این بانوی کرامت و وفاداری به حجت خدا حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به ما آموختند که به تعبیر عرفانی بعضی از اهل معرفت همان گونه که حضرت نرجس (عليها السلام) جسم شریفش به همراه روحش، ظرفی برای پرورش جسم حجت خدا و نجات دهنده بشریت گردید، عشاق کوی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) با تمرکز بر محبت آن یگانه حجت خدا در روی زمین به تدریج امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را در قلب خود بزرگ و بزرگتر می کنند و از دید اندک نسبت به او به دید والای «عارفین بحقکم» که در امثال سلمان ها و مقدادها به بلوغ و کمال خود می رسد، نائل شوند و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) چنان در قلبشان بزرگ می شود که همه خواسته های قلبشان یک خواسته شده و دارای قلبی مجتمع می شوند، یعنی قلبی که همۀ صفاتش با صفات امام زمانش یکی شده و صاحبش دارای نفس مطمئنه و راضیه و مرضیه گشته است و چیزی جز محبوب در آن یافت نمی شود. این گوی و این میدان مسابقه ای که خداوند متعال به راه انداخته و می فرماید :

«فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا»

پس عصر غیبت را غنیمت بشماریم و در میدان سبقت جستن در خوبی ها بر یکدیگر سبقت بگیریم که در روز موعود هر کجا که باشید خدا شما را گرد یکدیگر (کنار کعبه و در حضور حجت خدا برای شروع قیام جهانی اش) جمع می کند.

دهم رجب المرجب 1444

12بهمن 1401

ص: 163

سلام و درود می فرستند از تاریکی به سوی نور هدایت می شود ؛ زیرا این تصریح قرآن است که می فرماید : « هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤمِنِينَ رَحِيمًا »(1)؛ « او كسى است كه بر شما درود و صلوات مى فرستد و فرشتگان او نيز بر شما درود مى فرستند تا شما را از تاريكى ها به سوى نور در آورند و او به مؤمنان مهربان است .»

بعد از سلام بر پیغمبر رحمت و اهل بیت (عليهم السلام) سلام به مادر امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) با این عبارت شروع می شود:

«السَّلامُ عَلَىٰ والِدَةِ الْإِمامِ...»

سلام بر مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ، سلام بر کسی که اسرار فرمانروای دانای عالم به او سپرده شده، و این توفیق را پیدا کرده که مادر امام عصر روحی فداه باشد؛

«السَّلامُ عَلَىٰ والِدَةِ الْإِمامِ، وَالْمُودَعَةِ أَسْرارَ الْمَلِكِ الْعَلَّامِ، وَالْحامِلَةِ لِأَشْرَفِ الْأَنامِ...» بزرگترین افتخار حضرت نرجس (عليها السلام) این است که توفیق یافته مادر حجت خدا حضرت ولی عصر روحی فداه باشد ؛ امام زمان آرزوی تمام انبیاء و اولیاء الهی است و به قول معروف « آنچه خوبان همه دارند تو یک جا داری »، او تجلی تمام پیامبران و امامان و خوبان عالم است به همین جهت لقب آن حضرت « اشرف الانام » است ، حال حضرت نرجس (عليها السلام) این افتخار را دارد که مادر چنین وجود مبارکی است .

ص: 165

در واقع گوهر نابی که به حضرت نرجس (عليها السلام) داده شده گوهری برگزیده شده از میان تمام انبیاء و اولیاء الهی است و همان طور که در حدیث معراج آمده: «وَ اَلْحُجَّةُ اَلْقَائِمُ كَأَنَّهُ اَلْكَوْكَبُ اَلدُّرِّيُّ فِي وَسْطِهِمْ»(1) آن حضرت همچون ستاره ای درخشان در میان انوار الهی می درخشد . حال این گوهر که تمام زیبارویان و نیک دلان و خسروان عالم هستی جا دارد به دیدار رخش، ردا دراندازند و قالب تهی کنند و جان بازند در دامن این مادر عزیز جای گرفته است .

«وَالْمُودَعَةِ أَسْرارَ الْمَلِكِ الْعَلَّامِ» ؛

سلام بر کسی که اسرار خداوند دانا به او سپرده شده است .

این عبارت نشان دهنده جایگاه با عظمت مادر امام زمان روحی فداه است؛ سلام بر کسی که اسرار الهی به او سپرده شده یعنی قلب او ظرفی بسیار وسیع و گسترده است که جایگاهی برای اسرار اهل بیت (عليهم السلام) شده است. امیرمؤمنان (عليه السلام) می فرمایند : «إنّ هذهِ القُلوبَ أوعِيَةٌ ، فخَيرُها أوعاها لِلخَيرِ»(2)؛ «این دل ها ظرف هستند و بهترین دل آن دلی است که برای پذیرش خوبی ها و حقایق، ظرفیت بیشتری داشته باشد». ما باید همواره در درگاه خدا عرض کنیم « رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي »(3) و از خدا

ص: 166

بخواهیم که دلما را برای پذیرش معارف و حکمت های الهی و شناخت اهل بیت (عليهم السلام) وسعت بخشد.

اما مادر امام عصر روحی فداه جزء کسانی است که برای مادری حجت خدا انتخاب شده و دلش آنچنان وسعت دارد که معدن معارف و اسرار اهل بیت (عليهم السلام) است .

السَّلامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الصِّدِّيقَةُ الْمَرضِيَّةُ

حضرت ملیکا صدّیقه است ؛ صدیقه یعنی وجودی که به تمام معنا اهل حقیقت و راستی و درستی است و کجی و دروغ در او وجود ندارد. حضرت نرجس (عليها السلام) با اقتدا به حضرت زهرا (عليها السلام) صدیقه است و تمام گفتار و رفتارش با رضای خدا تطبیق دارد .

او مرضیه است یعنی خدا به تمام معنا از او راضی و از او و زندگی اش خشنود است . کسی که سال ها عمر خود را در انتظار سپری نموده و در طول این مدت، با تمام وجود ، انتظار رسیدن به حجت خدا و وصال خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) را داشته و در این مسیر صبر نموده و از مسیر بندگی و اطاعت خدا خارج نشده قطعاً وجودش مرضیه خداست .

السَّلامُ عَلَيْكِ يَا شَبِيهَةَ أُمِّ مُوسىٰ

سلام بر بانویی که شبیه مادر حضرت موسی (عليه السلام) است .

مادر حضرت موسی بانویی پاک و صبور بود که خدا به او وحی نمود که موسی را از شر فرعونیان حفظ کند و برای آنکه جانش در امان بماند او را در صندوق بگذارد و داخل نیل بیندازد . او نیز بندگی خدا را نمود و به این وعده الهی عمل کرد و در مسیر رسالت و نبوت فرزندش صابره بود .

ص: 167

مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) نیز محدثه بود ، یعنی ملائکه با او سخن می گفتند و او از اخبار خودش و فرزندش باخبر بود . او از طریق همین اخبار غیبی می دانست که با وجود نازنین امام حسن عسکری (عليه السلام) ازدواج می کند و مادر حجت خدا حضرت مهدی ارواحنا فداه خواهد بود . او نیز مثل مادر موسی مجبور بود به شیوه های مختلف محافظ جان فرزندش از فرعون های زمان باشد و او نیز مانند مادر موسی گاه به فراق فرزندش مبتلا می شد و در این جهت صبر می نمود به طوری که نقل شده است گاهی می دید که فرزندش در گهواره نیست و نگران می شد لذا به خدمت امام عسکری (عليه السلام) می رسید و از حال فرزندش جویا می شد ؛ حضرت نیز با آرامش این حقیقت را یادآور می شد که جای نگرانی نیست ؛ زیرا فرشتگان آسمان آن حضرت را به آسمان برده اند تا از جمال او نور گیرند و به وجود او متبرک شوند. در این رابطه که حضرت نرجس به مادر موسی تشبیه شده نقل شده است :

حضرت حکیمه خاتون (عليها السلام) نقل می کنند : بعد از تولد حضرت صاحب الامر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ، امام حسن عسکری (عليه السلام) به من فرمود : « فرزندم را نزد من بیاور .» من آن حضرت را برداشتم و نزد امام حسن عسکری (عليه السلام) بردم ، چون در مقابل پدر بزرگوارش رسید در حالی که در دستان من قرار داشت بر پدر بزرگوارش سلام کرد . سپس امام حسن عسکری (عليه السلام) او را از دست من گرفت و در آن حال ، فرشتگانی به شکل پرنده بال های خود را بر سر آن حضرت گسترانیدند . امام حسن عسکری (عليه السلام) به یکی از آن پرندگان فرمود : « او را بردار و از وی محافظت کن و در هر چهل روز او را به سوی ما

ص: 168

بازگردان .» پس آن پرنده،حضرت را برداشت و به سوی آسمان پرواز کرد و پرندگان دیگر ، به دنبال او پرواز کردند . امام حسن عسکری (عليه السلام) فرمود : « مهدی جانم! تو را به آن کسی می سپارم که مادر موسی ، فرزندش را به او سپرد .» در این هنگام حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) شروع به گریه کردن نمود . امام حسن عسکری (عليه السلام) فرمود : « گریه نکن! او از غیر تو شیر نخواهد خورد و به زودی به سویت باز خواهد گشت همان طور که موسی (عليه السلام) به سوی مادر خود برگشت ، و این همان قول خداوند که فرمود : « پس موسی را به مادرش برگرداندیم تا دیده مادرش به او روشن شود و اندوهگین نشود .»(1) من پرسیدم : « این پرنده ، چه بود؟! » حضرت فرمود : «او روح القدس بود .»(2)

«وَابْنَةَ حَوارِيِّ عِيسىٰ»

سلام بر دختر حواری حضرت عیسی (عليه السلام)

حضرت نرجس از نسل شمعون حواری حضرت عیسی (عليه السلام) است . حواریون کسانی بودند که به دنیا و مال و مقام ظاهری آن پشت نموده و در مسیر بندگی خدا و پاکی خویش حرکت می کردند. آن ها همچون پروانگانی به گرد حضرت عیسی (عليه السلام) می گردیدند و طبق فرموده امام رضا (عليه السلام) چون روح خود را از آلودگی ها و رذائل پاک کرده و در پی پاکی و شایسته سازی دیگران نیز بودند به آن ها حواری می گفتند.(3) شمعون بن

ص: 169

حمون، ملقب به صفا ( پطرس ) یکی از این حواریون و دلدادگان عیسی بن مریم (عليهما السلام) بود و در میان آن ها از دیگران شاخص تر بود و ریاست مؤمنان را بر عهده داشت و طبق برخی نقل ها از پیامبران الهی و وصّی عیسی بن مریم (عليهما السلام) بود . زمانی که خداوند اراده کرد که عیسی (عليه السلام) را به آسمان ببرد، به او وحی کرد که نور الهی و حکمت و دانش کتاب خدا را به شمعون بن حمون الصفا ، جانشین خود بر مؤمنان بسپارد و به این ترتیب ، شمعون پیوسته به فرمان خداوند گوش فرا می داد و به کمک هدایت های عیسوی بنی اسرائیل را هدایت و با کفار مقابله می نمود . هر کس که شمعون را اطاعت کرد و دستوراتش را پاس داشت در زمرۀ مؤمنان و هر کس که به مخالفت با او برخاست در زمره ی کفار قرار داشت .

حضرت عیسی (عليه السلام) پیش بینی کرد که پس از وی مردم به سه گروه تقسیم می شوند که تنها پیروان شمعون از نجات یافتگانند . این سه گروه عبارتند از : مخالفان عیسی (عليه السلام) به ویژه یهودیان ، طرفداران نظریۀ خدایی عیسی و طرفداران پیامبری مسیح ، یعنی پیروان شمعون که در طریق هدایت باقی ماندند . شمعون صفا سرانجام در مسیر حق گویی و مبارزه با باطل به شهادت رسید .(1)

حال از چنین شخصی که تحت تربیت خاص حضرت مسیح (عليه السلام) بوده و زندگی اش سراسر پاکی و معنویت بوده است فرزندی به دنیا آمده به نام

ص: 170

ملیکا و خدا او را برای مادری حضرت حجت بن الحسن ارواحنا فداه انتخاب نموده است .

السَّلامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا التَّقِيَّةُ النَّقِيَّةُ

سلام برتو ای بانوی باتقوا و پاک.

مادران اهل بیت (عليهم السلام) تمامی پاک و پرهیزکار بوده اند و همه آن ها از عالم ذر به عنوان بانوانی برگزیده انتخاب شده اند تا ظرف وجود نازنین معصومان (عليهم السلام) باشند به همین جهت آن ها تمامی پاک و معصوم اند و در زیارت نامه ها به این حقیقت تصریح شده که آن ها ارحام مطهره هستند و هرگز آلودگی و گناه و معصیت نداشته اند .

«تقیه» یعنی وجودی که هر کاری را بر اساس تقوا و رضای خدا انجام می دهد و تمام امورش در مسیر تقوا تنظیم شده است و «نقیه» یعنی وجودی که از زشتی ها و پلشتی ها و گناهان، پاک و طاهر است.

السَّلامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الرَّضِيَّةُ الْمَرْضِيَّةُ

سلام بر وجودى كه راضيه و مرضيه است

رضیه و راضیه یعنی کسی که تسليم پروردگار است و به تمام خواسته های الهی راضی است و هرگز در مقابل اوامر الهی ناخشنودی ندارد . و مرضیه یعنی وجودی که از هر جهت پسندیدۀ خداست و خداوند از او و اعمال او راضی و خشنود است ، از این رو کسی که مرضیۀ خدا باشد در واقع تمام افکار و اعمالش درست و نیک و شایسته است .

ص: 171

السَّلامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الْمَنْعُوتَةُ فِي الْإِنْجِيلِ

سلام بر وجود مبارکی که در انجیل توصیف شده است

گاهی اوقات ما ذکر خیر کسی را می نماییم یا از کسی تعریف می کنیم این خیلی مهم نیست اما اگر خدا از کسی تعریف و تمجید نماید در واقع او شأن و جایگاهی والا دارد.

حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) وجود نازنینی است که خدای عزیز قرن ها قبل از تولد آن بانو در کتاب انجیل مدح ایشان را نموده است . همه می دانیم که نام و یاد چهارده معصوم (عليهم السلام) و بشارت ظهور پیامبر رحمت (صلی الله عليه وآله وسلم) و مژده ظهور مصلح کل حضرت مهدی روحی فداه در کتاب های پیامبران گذشته آمده است و در این میان مسأله ظهور مصلح آخرالزمان از مهم ترین پیشگویی هایی است که در کتاب های آسمانی ذکر گردیده است. جالب اینجاست که از مادر حضرت مهدی روحی فداه نیز در برخی کتب آسمانی تجلیل شده که این فراز از زیارت به این حقیقت تصریح دارد .

الْمَخْطُوبَةُ مِنْ رُوحِ اللّٰهِ الْأَمِينِ، وَمَنْ رَغِبَ فِي وُصْلَتِها مُحَمَّدٌ سَيِّدُ الْمُرْسَلِينَ

سلام بر بانویی که او را برای امام عسکری (عليه السلام) از حضرت مسیح (عليه السلام) خواستگاری کردند و آقای پیامبران حضرت محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) مشتاق این وصلت بود .

حکایت خواستگاری و عقد و ازدواج بانو ملیکا در داستان زیبای آن حضرت نقل شده است . در مجموع این که بانویی با این تشریفات و برنامه های آسمانی به بیت امامت وارد شود و بالاترین شخصیت های عالم یعنی پیامبر رحمت (صلی الله عليه وآله وسلم) و حضرت زهرا (عليها السلام) خواستگار او باشند و آن عزیز

ص: 172

را برای پارۀ وجودشان امام حسن عسکری (عليه السلام) خواستگاری کنند ، نشانگر جایگاه با عظمت آن بانوست . این که حضرت محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) خواهان این پیوند آسمانی بوده و به این پیوند علاقه و اشتیاق داشته و به زندگی و پیوند و تولد فرزندش حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بشارت داده نشان از مقام رفیع این بانوست . در واقع وجود مبارک پیامبر عزیز (صلی الله عليه وآله وسلم) چون آگاه بوده که ثمرۀ این پیوند ، طلوع خورشید مهدی آل محمد (صلی الله عليه وآله وسلم) در سرای دنیاست به همین جهت همواره مشتاق این پیوند الهی بوده است .

وَالْمُسْتَوْدَعَةُ أَسْرَارَ رَبِّ الْعالَمِينَ

همان طور که گفته شد حضرت نرجس (عليها السلام) این افتخار را دارد که صاحب سرّ خاندان عصمت و طهارت باشد و قلب پاک و بزرگش محل سپردن اسرار اهل بیت (عليهم السلام) گردد.

به طور کلی یکی از صفات پسندیدۀ انسانی ، صفت امانت داری است تا جایی که دیگران نسبت به شخص امانت دار اعتماد کامل داشته باشند . حال بالاتر از امانت های ظاهری امانت های معنوی است ، حضرت نرجس آنچنان مورد اعتماد خاندان عصمت و طهارت است که امانت دار آن بزرگواران به حساب آمده و سرّ مستودع خداوند به او سپرده شده است .

یکی از مصادیق اسرار مستودعه ، وجود نازنین حضرت ولی عصر روحی فداه است که سرّ نهان حضرت زهرا (عليها السلام) است و در دامان حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) جای گرفته است .

ص: 173

السَّلامُ عَلَيْكِ وَعَلَىٰ آبائِكِ الْحَوارِيِّينَ

سلام بر تو و بر پدرانت که از حواریان بودند

بر اساس این فراز از زیارت ، بسیار واضح است که پدران بانو ملیکا تمامی موحد و خداپرست و پیرو حضرت مسیح (عليه السلام) بوده اند . پیرامون جناب شمعون (عليه السلام) که وصی حضرت مسیح (عليه السلام) است در فرازهای قبل سخن به میان آمد .

السَّلامُ عَلَيْكِ وَعَلَىٰ بَعْلِكِ وَوَلَدِكِ

سلام بر تو و بر همسر و فرزندت

در این فراز ، سلام به بانو در کنار سلام به دو امام معصوم قرار گرفته است .

سلام بر تو ای بانویی که افتخار همسری امام عسکری (عليه السلام) را پیدا نمودی و این سعادت نصیب تو شد که مادر حجت خدا و موعود تمام انبیاء باشی .

بسیار واضح است که در کنار امام بودن افتخار نیست بلکه همراهی با امام ارزش دارد ، خیلی ها همسر پیامبر یا امام بوده اند ولی به این مقام معنوی دست نیافتند که در کنار پیامبر و امام معصوم به آن ها سلام و درود فرستاده شود و حتی چه بسا همسرانی بوده اند که از رحمت خدا دور گشته اند ، اما شخصیتی مثل حضرت نرجس (عليها السلام) آن چنان با اهل بیت (عليهم السلام) همراه شده که در معرض سلام و درود و تحیات خدا و اهل بیت (عليهم السلام) و مؤمنان واقع شده است .

ص: 174

السَّلامُ عَلَيْكِ وَعَلَىٰ رُوحِكِ وَبَدَنِكِ الطَّاهِرِ

سلام بر تو و بر روح و بدن پاک و طاهرت

این فراز نیز دلیل دیگری بر پاکی ، عصمت و طهارت حضرت نرجس (عليها السلام) است . به عقیده ما تمام مادران چهارده معصوم (عليهم السلام) دارای عصمت بوده و از جانب پروردگار انتخاب شده بودند ؛ زیرا خدای حکیم وقتی از آغاز آفرینش، مقدّر فرموده که این چهارده نور پاک برای راهنمایی و هدایت مردم به سوی بندگی و سعادت به دنیا بیایند حتماً بر اساس عدل و حکمتش مسیر آمدن آن عزیزان را هم تقدیر فرموده است . از این رو آن ها را در یک مسیر کاملاً طیب و طاهر وارد عالم دنیا نموده است به طوری که در زیارتنامه معصومان (عليهم السلام) می خوانیم شما نوری در اصلاب شامخه و ارحام مطهره بودید ، یعنی هم از طرف پدر و هم از طرف مادر نسب و شجره شما طیبه است . توضیح بیشتر این مطلب را در کتاب « شهربانو مادر امامان و بانوی ایران » نوشته ام .

أَشْهَدُ أَنَّكِ أَحْسَنْتِ الْكَفالَةَ، وَأَدَّيْتِ الْأَمانَةَ

گواهی می دهم که تو به خوبی کفالت نمودی و امانت را ادا کردی

در این فراز به دو نکته مهم از زندگی نورانی حضرت نرجس (عليها السلام) اشاره شده است ؛ یکی کفالت نیکو و دوم ادای امانت ؛ اما کفالت چه کسی ؟ کفالت وجود مبارک امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) تاج انبیاء و اولیاء و وارث تمام پیامبران و امامان و آقای خوبان . هر مادری فرزندش را میوه جان خویش می داند و به بهترین نحو از او مراقبت می کند حالا وقتی گوهر آفرینش در دامن

ص: 175

حضرت نرجس (عليها السلام) قرار گرفته و او نیز نسبت به این گوهر تابناک معرفت دارد به بهترین نوع ممکن مراقب آن وجود نازنین است و تمام وجودش را وقف رسیدگی به این گوهر الهی نموده و این امانت الهی را به بهترین شکل ممکن حفظ کرده است .

وَاجْتَهَدْتِ فِي مَرْضاةِ اللّٰهِ

و در مسیر رضایت خدا کوشیدی

همۀ انسان ها تا در این دنیا هستند در تکاپوی رسیدن به خواسته ها و آرزوهای خویش هستند و در این مسیر حرکت می کنند . هر کس مشغول کاری است و همه به نوعی در حال تلاش و کوشش هستند اما خیلی از این تلاش ها در مسیر رضای خدا نیست . حتی خیلی ها سعی و همت والایی دارند و در مسیر خواسته های خود ، نهایت تلاش و کوشش و جهاد را دارند اما اجتهاد و جهادشان در مسیر خشنودی خدا نیست. بسیار واضح است که اگر سعی و کوشش انسان در مسیر رضای خدا و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و همراه با تقوا و کاردرستی نباشد بی ارزش است. همان طور که امام صادق (عليه السلام) می فرمایند : « وَاعلَمْ أنّهُ لا يَنفَعُ اجتِهادٌ لا وَرَعَ فيهِ »(1)؛ « بدان كه سخت كوشى در کار یا عبادت اگر با پارسايى و تقوا همراه نباشد، بی فایده است .»

بنابراین تلاش و جهادی ارزش دارد که در مسیر خدا باشد و حضرت نرجس زندگی اش ، تلاش و مجاهدت در مسیر رضای خداست .

ص: 176

وَصَبَرْتِ فِي ذاتِ اللّٰهِ

و در طریق خدا صبر نمودی

به یقین صبری که برای خدا باشد خیلی گرانبهاست . حضرت زینب کبری (عليها السلام) نمونه صبر و بردباری است و چون صبرش در مسیر خدا و برای امام زمانش بوده تمام سختی ها و مصائب را زیبا می بیند و می فرماید : « مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا »(1)

حال بانو ملیکا نیز صبر را در عمل به نمایش گذاشته است زیرا این بانو مجبور بوده بخشی از عمر خود را در قصری سپری کند که خیلی ها در مسیر عقیده و اندیشه زیبای او نبوده اند ولی در عین حال با آن ها صبر نموده و با متانت و اخلاق و مدارا این دوره را سپری کرده است.

جهاد صبر دیگر او صبر و انتظار او در دورانی است که آن بانو از محبوب خویش جداست و مجبور است فراق امام حسن عسکری (عليه السلام) را تحمل کند تا زمانی که به آن حضرت برسد .

و صبر مهم تر آن بانو زمانی است که در مراسم عقد و عروسی او ، سه مرتبه زمین می لرزد و تخت واژگون می شود و مراسم عقد او به هم می خورد و برخی با کنایه و زخم زبان او را شر می خوانند ولی او صبر نموده و تحمل می کند و همچنان در طوفان حوادث منتظر رسیدن به حجت خدا می ماند .

ص: 177

و اما صبر و جهاد بالاتر او زمانی است که ناچار است در قالب اسیر خود را وارد اسراء نماید تا به این طریق به محبوب خویش دست یابد . آن حضرت با این که بانوی اول و شاهزاده است اما حاضر است برای رسیدن به حجت خدا و امام زمانش تمام شخصیت خود را پایین بیاورد و خود را در میان اسیران و کنیزان قرار دهد تا به این بهانه به امام خویش برسد . این صبر خیلی بزرگ و باعظمت است که شاهزاده باشی ولی در میان اسیران و فقیران قرار بگیری ، کاخ نشین باشی ولی برای وصال مولا کوخ نشین گردی! این تواضع و صبر بانو نشان گر یقین کامل و اعتقاد درست ایشان به جایگاه امامت و ولایت است.

این حرکت بانو برای ما درس های زیادی دارد و رمزی برای وصال یار است. یکی از درس های اخلاقی این حرکت، این است که اگر خواهان وصال یاری باید از منیت ها و جاه و مقام ظاهری خویش بگذری . باید از لباس کبر و غرور و خودخواهی جدا شوی و در لباس تواضع به وصال محبوب برسی ، باید

در این خانه چون گدایان فروتن گردی تا حقیقت را دریابی . اگر خواهان وصال آقای عالم حضرت صاحب الزمان روحی فداه هستی باید صاف و ساده و خاکی شوی ، گرد پایش شو تا بلندت کند ، مگر نشنیده ای که فرموده اند : « مَن تَواضَعَ للّهِ رَفَعَهُ اللّهُ فَهُو في نَفسِهِ ضَعيفٌ وفي أعيُنِ النّاسِ عَظيمٌ »(1)؛ « هر که برای خدا فروتنی کند خدا او را بالا می برد. چنین شخص همواره خود را کوچک می بیند اما خدا او را در چشم دیگران بزرگ می نماید .»

ص: 178

باید اسیر این خانه شد تا از همه چیز و همه کس آزاد شد، بانو ملیکه خود با این که ملیکه بود اما خود را خاکی در خانۀ اهل بیت (عليهم السلام) نمود و مقامش آنچنان بالا رفت که اکنون بزرگان عالم باید به او متوسل شوند. او خود را اسیر عشق مولا نمود و با این اسارت به تمام خوبی ها رسید و در آسمان عشق و بندگی پرواز نمود .

وَحَفِظْتِ سِرَّ اللّٰهِ وَحَمَلْتِ وَلِيَّ اللّٰهِ وَبالَغْتِ فِي حِفْظِ حُجَّةِ اللّٰهِ وَ رَغِبْتِ فِي وُصْلَةِ أَبْناءِ رَسُولِ اللّٰهِ (صلی الله عليه وآله وسلم)

و راز خدا را حفظ نمودی و توفیق مادری ولیّ خدا را پیدا نموده و در حفظ حجت خدا تلاش کردی و همواره مشتاق وصال فرزندان رسول خدا بودی .

رمز سعادت انسان در شور و اشتیاق و شیدایی او نسبت به خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) است . هر چه انسان عشق و شیدایی اش به اهل بیت (عليهم السلام) بیشتر باشد پیش خدا عزیزتر است، سعادت دنیا و آخرت در ارتباط و اتصال به اهل بیت (عليهم السلام) است و خدا در قرآن کریم بر این امر مهم تأکید نموده و فرموده است : « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَه لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ »(1) و امام صادق (عليه السلام) در رابطه با این آیه می فرماید: «وَ رَابِطُوا إِمَامَکُمْ الْمُنْتَظَر» منظور از ارتباط در این آیه یعنی با امام زمانتان ارتباط وپیوند داشته باشید.(2)

ص: 179

ما همچون قطره بارانی هستید که اگر به دریای اهل بیت بریزیم ابدی می شویم اما اگر در برّ بیابان نفس خویش بیفتیم تبخیر شده و از بین می رویم .

حضرت نرجس (عليها السلام) هم پیوند ظاهری و همسری با امام عسکری (عليه السلام) داشته و هم پیوند معنوی و قلبی و ولایی برقرار نموده است . بسیار واضح است که پیوند حقیقی در ازدواج نیست ؛ زیرا چه بسیار زنانی بوده اند که توفیق همسری انبیاء و اولیاء الهی را پیدا کرده اند اما معرفت و ولایت آن عزیزان را نداشته اند . پس پیوند حقیقی همان پیوند معرفتی و مودّتی است که قرآن کریم به آن دستور داده و فرموده : «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَی»(1) و این پیوند محدود در ازدواج نیست و برای همگان ممکن است .

عارِفَةً بِحَقِّهِمْ، مُؤْمِنَةً بِصِدْقِهِمْ

کسی که به جایگاه و حق اهل بیت (عليهم السلام) معرفت و به راستی آنان باور داشت .

ارزش هر انسانی به قدر معرفت و ایمان اوست ، هرچه معرفت و باور انسان نسبت به خدا و اهل بیت (عليهم السلام) بالاتر رود ارزشش نیز بالاتر می رود . در روایات شیعه و سنی این روایت نقل شده است که پیامبر عزیز (صلی الله عليه وآله وسلم) فرموده اند : « مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیةً »(2)

در واقع کسی که این جلسه امتحان دنیا را ترک کند در حالی که امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است یعنی گویا اصلاً دین و

ص: 180

آیین اسلام را درک نکرده و با مردم نادان عصر جاهلیت تفاوتی ندارد اما در مقابل اگر معرفت حاصل شود کار به جایی می رسد که انسان به ملکوت عالم راه می یابد و حقایق را درک می کند و می بیند آنچه را که دیگران نمی بینند و می شنود آنچه را که دیگران نمی شنوند همان طور که امام زین العابدین (عليه السلام) می فرمایند : « حَتَّى تَخِرَقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ، فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِک » ؛ چشم دل و فهم و درک انسان پرده ها و حجاب های نورانی و ظلمانی را در هم شکسته و به سرچشمه عظمت و کرامت دست می یابد و روح آدمی را در آستان قدسی پروردگار به پرواز در می آورد .

همچنین در روایت دیگر به صراحت می فرمایند : «إنَّکُم لَا تَکُونُونَ صَالِحینَ حَتّى تَعرِفُوا وَ لَاتَعرِفُوا حَتّى تُصَدِّقُوا وَ لَاتُصَدِّقُوا حَتّی تُسَلِّمُوا »(1) شما به مقام صلاح نمی رسید و صالح نمی شوید مگر این که معرفت پیدا کنید و معرفت پیدا نمی کنید مگر این که حقیقت را تصدیق کنید و حقیقت را تصدیق نمی کنید مگر این که بنده و تسلیم شوید .

وجود مبارک مادر امام عصر روحی فداه بحر معرفت بود و معرفتش را مستقیم از طریق خود اهل بیت (عليهم السلام) و از طریق الهامات قطعی الهی به دست آورده بود و پس از پیوستن به اهل بیت (عليهم السلام) امام حسن عسکری (عليه السلام) او را به صورت ویژه تحت تربیت خاص خویش قرار داده و از کوثر بیکران خویش بهره مندش نموده بود . به عنوان نمونه امام عسکری (عليه السلام) از حضرت حکیمه

ص: 181

خاتون (عليها السلام) عمه خویش خواستند تا معارف الهی را به ایشان فرا دهند . بنابراین حضرت نرجس (عليها السلام) عارفه ای بود با ایمان بود که حقیقت را تصدیق نموده و تسلیم اوامر الهی بود.

مُعْتَرِفَةً بِمَنْزِلَتِهِمْ

و از روی ایمان و یقین به جایگاه والای اهل بیت (عليهم السلام) اقرار می نمود .

یکی از کارهای پسندیده و ارزشمند ، اقرار به حقیقت است . به عنوان نمونه زیارت آل یاسین یک اقرارنامۀ معرفتی برای منتظران و دوستداران امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) است که شایسته است منتظران با توجه کامل آن را بخوانند و در محضر خدا و امام عصر روحی فداه به این معارف الهی اقرار نمایند .

مُسْتَبْصِرَةً بِأَمْرِهِمْ

و بصیر به امر امامت اهل بیت (عليهم السلام) بود.

یکی از بهترین دعاها و تعقیبات نماز ، دعای بصیرت است ، آنجا که می گوییم : « وَاجعَلِ النّورَ فِی بَصَری وَالبَصيرَةَ فِي دينی وَاليَقينَ فِي قَلبي وَالإخلاصَ فِي عَمَلي » ؛ « خدایا ! دیده ام را روشن ساز و دینم را با بصیرت و بینش همراه کن و قلبم را پر از یقین فرما و عملم را برای خودت خالص کن » .

در واقع آن چیزی که باعث یقین در قلب و اخلاص در عمل و رسیدن به کمالات روحی و معنوی می شود بصیرت و آگاهی است . انسانی که نسبت به امر امامت و ولایت بصیرت نداشته باشد نمی تواند در جلسه امتحان دنیا به سلامتی و عافیت خود را به بهشت مقصود برساند، در واقعنور امامت و ولایت است که انسان را از کوری و ظلمت نجات می دهد و

ص: 182

به سعادت می رساند اما کسی که این نور را ندارد در ظلمات هوا و هوس خویش راه را گم می کند و به مقصود نمی رسد، همان طور که خدای عزیز می فرماید : « أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا وَمَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ » ؛(1)« همچون ظلماتى است در درياى عميق و متلاطم که موجى بزرگ آن را مى پوشاند ، و روى آن موج ، موج ديگرى می آید و بالاى آن ابرى است و ظلماتى تو در تو (كه شخص كافر در آن ها غرق شده است) و هر گاه دست خود را برآورد، آن را نمى بيند . آری! کسی كه خداوند برایش نورى قرار ندهد، هيچ نورى برایش نخواهد بود .»

امام صادق (عليه السلام) در تفسیر این آیه شریفه می فرمایند : « مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ أَیْ مَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ إِمَاماً فِی الدُّنْیَا فَمَا لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نُورٍ إِمَامٍ یُرْشِدُهُ وَ یَتَّبِعُهُ إِلَی الْجَنَّةِ »؛(2)یعنی اگر کسی در این دنیا نور امامت را نداشته باشد در آخرت نیز این نور را ندارد تا به بهشت رهنمونش کند.

پس آن چیزی که ما را به بهشت می رساند بصیرت به مقام امام زمان روحی فداه و تبعیت از نور ولایت و امامت آن حضرت است .

مُشْفِقَةً عَلَيْهِمْ

غمخوار و دلسوز اهل بیت (عليهم السلام) بود .

ص: 183

این عبارت درس بزرگی برای محبّان و منتظران امام عصر روحی فداه است، کسانی که دم از مهر و محبّت اهل بیت و امام زمان (عليهم السلام) می زنند باید این دلدادگی و عاشقی تا حدی باشد که دلشان هر لحظه برای آنان بتپد و برای مظلومیت و غربت آن عزیزان و به ویژه امام زمان مظلوم روحی فداه دل بسوزانند .

امام صادق (عليه السلام) پس از نماز خویش برای دل و دیدۀ چنین عاشقانی به صورت ویژه دعا می کرد و می فرمود: «وَ ارحَمْ تِلكَ الأعيُنَ الّتي جَرَت دُموعُها رَحمَةً لَنا، وَ ارحَمْ تِلكَ القُلوبَ الّتي جَزِعَت وَ احتَرَقَت لَنا، وَ ارحَمْ تِلكَ الصَّرخَةَ الّتي كانَت لَنا، اَللّهُمَّ إنّي أستَودِعُكَ تِلكَ الأنفُسَ و تِلكَ الأبدانَ حَتّى تَروِيَهُم مِنَ الحَوضِ يَومَ العَطَشِ » ؛ « خدایا! اين چشم هايى كه از سر دلسوزى براى ما اشکهايشان جاری است و اين دل هايى كه در غم مصيبت ما بی تاب و سوزان است و اين ناله و شيون هايى كه براى ما بلند است را مشمول رحمت خويش بفرما. بار خدايا! من اين جان ها و اين پيكرها را به تو مى سپارم تا در آن روز تشنگى از حوض كوثر سيرابشان كنى ».(1)

و نیز می فرمودند : «نَفَسُ الْمَهْمُومِ لِظُلْمِنَا تَسْبِيحٌ وَ هَمُّهُ لَنَا عِبَادَةٌ وَ كِتْمَانُ سِرِّنَا جِهَادٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ »؛ « نَفَس شخصی که برای مظلومیت ماغصه می خورد تسبيح خداست و اندوه او به خاطر ما عبادت است و پرده پوشى اسرار ما جهاد در راه خداست ».(2)

ص: 184

مگر می شود عاشق بود و مشفق نبود ؟! مگر می شود دلداده بود و دل سوخته نبود ؟! مگر می شود با معرفت بود و با محبّت نبود ؟! معرفت بی محبّت همچون ریشه ای است که شکوفا نگشته و عاشق بی شفقت گنج نهانی است که پیدا نشده و دلداده ای که دل سوخته نیست دل بسته ای است که همراه نشده است .

یک عاشق منتظر با اقتدا به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) همواره در تب و تاب امام زمان خویش است ، هیچ لحظه ای از یاد مولایش غافل نیست، دلش برای مظلومیت و غربت اربابش آتش گرفته و فهم و بصیرتش همراه با احساس و عاطفه و عشق و محبت است .

امکان ندارد کسی پنجرۀ دلش به روی امام زمانش باز شده باشد و از جام معرفت مولا چشیده باشد اما شیدا نباشد و کسی که شیدا شده چگونه می تواند در غم مولا بی تاب نباشد ، مگر ممکن است کسی عاشق باشد ولی غمخوار امام زمانش نباشد ...

به یقین این غمخواری و این شفقت و دل سوختگی بالاترین عبادت منتظران است .

مُؤْثِرَةً هَواهُمْ

و خواستۀ اهل بیت را بر خواستۀ خود ترجیح می داد .

حضرت نرجس (عليها السلام) یک الگوی کامل برای دلدادگان و منتظران امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) است . کسی که می گوید : « من امام زمانی ام » باید خواستۀ امام زمانش را بر هوا و هوسش ترجیح دهد .

ص: 185

از امام صادق (عليه السلام) پرسیدند چرا شما دائم از سلمان فارسی به خوبی یاد می کنید و همواره ذکر خیر ایشان را به زبان دارید؟

حضرت فرمود : « لاَ تَقُلْ سَلْمَانُ اَلْفَارِسِیُّ وَ لَکِنْ قُلْ سَلْمَانُ اَلْمُحَمَّدِیُّ أَ تَدْرِی مَا کَثْرَةُ ذِکْرِی لَهُ؟ قُلْتُ لاَ قَالَ لِثَلاَثٍ أَحَدُهَا إِیثَارُهُ هَوَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی هَوَی نَفْسِهِ وَ اَلثَّانِیَةُ حُبُّهُ اَلْفُقَرَاءَ وَ اِخْتِیَارُهُ لَهُمْ عَلَی أَهْلِ اَلثَّرْوَةِ وَ اَلْعُدَدِ وَ اَلثَّالِثَةُ حُبُّهُ لِلْعِلْمِ وَ اَلْعُلَمَاءِ إِنَّ سَلْمَانَ کَانَ عَبْداً صَالِحاً حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما کانَ مِنَ اَلْمُشْرِکِین » ؛ « نگو سلمان فارسی ، بگو سلمان محمدی ، اما من به خاطر سه ویژگی سلمان همیشه از او یاد می کنم :

اول این که او خواستۀ امیرالمؤمنین (عليه السلام) را بر خواستۀ خود مقدم می داشت. دوم این که محرومان و فقرا را دوست داشته و بر ثروتمندان ترجیح می داد . و سوم این که همواره دوستدار علم بود و عالمان را گرامی می داشت ، سلمان ، عبد صالح خدا ، حق گرا و مسلمان بود و از مشرکین نبود ».(1)

وَأَشْهَدُ أَنَّكِ مَضَيْتِ عَلَىٰ بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكِ

گواهی می دهم در حالی از این دنیا رفتی که نسبت به دین و امامت معرفت و بصیرت داشتی.

انسان در این دنیا هر چه بالا و پایین برود و اوج و فرود داشته باشد اگر آخر کار با معرفت و محبت و ولایت امام زمانش از دنیا برود ارزش دارد و گر نه همه عمرش هدر رفته است. امیرمؤمنان (عليه السلام) که خودش حقیقت دین است وقتی خبر شهادتش را از پیغمبر رحمت شنید از کیفیت شهادت خویش سوال نکرد بلکه پرسید :

ص: 186

«ذَلِکَ فِی سَلَامَةٍ مِنْ دِینی؟»(1) او خودش حقیقت دین و دلیل سلامت دین دیگران است اما برای اینکه به ما اهمیت زیبا زیستن و زیبا مردن را بفهماند می پرسد : آیا وقتی از دنیا می روم دل و دینم سلیم است ؟ در واقع حضرت به ما یاد می دهد که دغدغۀ شما عاقبت به خیری و سالم زیستن و سالم پریدن باشد زیرا این دغدغۀ تمام انبیاء و اولیاء الهی بوده است . به عنوان نمونه در قرآن کریم آمده است که حضرت یعقوب به فرزندان خود سفارش کرد : « وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ»(2)؛ «نمیرید مگر در حالی که تسلیم خدا و بنده او باشید» یعنی در حال بندگی بمیرید نه در حال نافرمانی و سرکشی ، از این دنیا پر نکشید مگر با دل و جانی پاک و امام زمانی. اگر در این دنیا به ما صد تا لقب یا مدال یا لوح زرّین بدهند اما خروجی ما را امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) تأیید نکند تمام عمر ما ضایع شده است ؛ از قدیم گفته اند « جوجه را آخر پاییز می شمارند » پس سعادت و شقاوت ما در لحظه رفتن روشنمی شود، آیا در آن زمان حساس ما با لبخند و تأیید امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) جلسه دنیا را ترک می کنیم یا با قهر آن حضرت ؟!

زندگی حضرت نرجس (عليها السلام) سراسر رضایت خداست به طوری که در این زیارتنامه گواهی می دهیم که ایشان تمام عمر خویش را با معرفت و بصیرت و رضایت مولای خویش سپری کرده است .

ص: 187

مُقْتَدِيَةً بِالصَّالِحِينَ راضِيَةً مَرْضِيَّةً تَقِيَّةً نَقِيَّةً زَكِيَّةً فَرَضِيَ اللّٰهُ عَنْكِ وَأَرْضاكِ، وَجَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَكِ وَمَأْوَاكِ، فَلَقَدْ أَوْلاكِ مِنَ الْخَيْراتِ مَا أَوْلاكِ

رمز رسیدن به سعادت ابدی و خشنودی خدا و امام زمان این است که ما به صالحان و شایستگان یعنی پیامبران و اهل بیت (عليهم السلام) اقتدا کنیم. حضرت امام سجّاد (عليه السلام) فرمودند : «ألا و إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ مَن يَقتَدي بِسُنَّةِ إمامٍ و لا يَقتَدِي بِأعمالِه »(1)؛ « منفورترين مردم نزد خداوند كسى است كه سيرۀ امامى را بپسندد ولى به صورت عملی از كارهاى او پيروى نکند ». همچنین امام عصر روحی فداه می فرمایند : « مَن أحَبَّنا فَليَعمَل بَعَمَلِنا ، وَليَستَعِن بِالوَرَعِ ، فَإِنَّهُ أفضَلُ مايُستعانُ بِهِ في أمرِ الدُّنيا وَالآخِرَةِ»(2)؛ « هر كه ما را دوست دارد ، بايد به كردار ما نیز عمل كند و در مسیر بندگی ، از پارسايى و تقوا مدد گيرد ؛ زیرا تقوا بهترين مددكار در امر دنيا و آخرت است ».

اگر این اقتدا در حرف و عمل شکل گرفت قطعاً ما به مقام رضا و تسلیم می رسیم و مُهر « راضیة مرضیة » و « تقیة نقیة » نصیب ما نیز می گردد . بنابراین طبق این فراز از زیارت ، برخی از صفات بارز حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) که زندگی زیبای او را ترسیم نموده است عبارتند از ؛

ص: 188

1. اقتدا به اهل بیت (عليهم السلام) ، 2. در مسیر رضای خدا زیستن ،3. پرهیزگاری ، 4 . پاکی و طهارت در روح و عمل .

و نتیجه این زندگی زیبا عبارت است از :

1. رسیدن به خشنودی و رضایت خدا و امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) . 2. بهشتی شدن زندگی دنیایی و رسیدن به بهشت جاودان ، 3. لطف و عنایت و احسان خاص خدا .

فَلَقَدْ أَوْلاكِ مِنَ الْخَيْراتِ مَا أَوْلاكِ

حضرت نرجس (عليها السلام) به صورت ویژه مورد لطف و عنایت خداست. اما احسان ويژه و بلکه بالاترین لطف خدا به این بانو این است که وجود حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را به او عنایت کرده است . در واقع وجودی را در دامن او قرار داده که سید الاخیار و خیرالابرار و نورالانوار و صاحب الخیرات است ، امامی که معدن همه خوبی ها و آقای همه نیکان در تمام دوران هاست . به قول شاعر:

ستاره ای بدرخشید و ماه مجلس شد *** تمام هستی زهرا نصیب نرجس شد

وَأَعْطاكِ مِنَ الشَّرَفِ مَا بِهِ أَغْناكِ، فَهَنَّأكِ اللّٰهُ بِما مَنَحَكِ مِنَ الْكَرامَةِ وَأَمْرأَكِ

و از شرافت و بزرگی آنقدر به تو عطا کرد که شرافتت کامل است

برای این عبارت باید « الله اکبر » گفت! این چه عظمتی است که خدای تعالی به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) عطا کرده که می گوییم : خدا

ص: 189

آنقدر به تو شرافت داده که دیگر بی نیازت ساخته است . پس آن چه خدا به تو عطا کرده برایت گوارا و مبارک گرداند .

الطَّاهِرِينَ، وَأَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِالْحُجَجِ الْمَيامِينِ مِنْ آلِ طٰهَ وَيس أَنْ تُصَلِّيَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّيِّبِينَ، وَأَنْ تَجْعَلَنِي مِنَ الْمُطْمَئِنِّينَ الْفائِزِينَ الْفَرِحِينَ الْمُسْتَبْشِرِينَ الَّذِينَ لَاخَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ، وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ قَبِلْتَ سَعْيَهُ، وَيَسَّرْتَ أَمْرَهُ، وَكَشَفْتَ ضُرَّهُ، وَآمَنْتَ خَوْفَهُ، اللّٰهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَلَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِيارَتِي إِيَّاها، وَارْزُقْنِي الْعَوْدَ إِلَيْها أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي، وَ إِذا تَوَفَّيْتَنِي فَاحْشُرْنِي فِي زُمْرَتِها، وَأَدْخِلْنِي فِي شَفاعَةِ وَلَدِها وَشَفَاعَتِها، وَاغْفِرْ لِي وَ لِوَالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِناتِ، وَآتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا بِرَحْمَتِكَ عَذَابَ النَّارِ، وَالسَّلامُ عَلَيْكُمْ يَا سَادَاتِي وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَكاتُهُ.

خدایا تکیه گاه من تویی و من خواهان خشنودی ات هستم و به اولیایت دل بستم و با آنان به درگاهت متوسّل شدم و بر آمرزش و بردباری ات توکل نمودم و در پناه تو آمدم و به قبر مادر ولی تو پناهنده شدم ، پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا به وسیله زیارتش سودمند کن و بر دوستی اش ثابت بدار و از شفاعتشو شفاعت فرزندش محرومم مکن و هم جواری اش را نصیبم فرما و با او و با فرزندش محشورم نما، چنان که به زیارت فرزندش و خودش موفّقم نمودی .

خدایا در درگاهت به وسیله امامان پاک رو می آورم و به حجّت های مبارکت از خاندان طه و یاسین توسل می جویم ، از تو می خواهم بر محمّد و خاندان پاک او درود فرستی و مرا از آرام گرفتگان ، رستگاران ، شادمانان ، مژده گیرندگانی قرار دهی که هیچ بیمی بر آنان نیست و هرگز اندوهگین نمی شوند و قرار ده مرا از آنانی که سعی شان را پذیرفته و کارشان را آسان نموده و گرفتاری شان را برطرف

ص: 191

ساخته و ترسشان را ایمن نموده ای . خدایا به حق محمّد و خاندان محمّد، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و این زیارت را آخرین بار من از زیارت این بانوی بزرگوار قرار مده و برگشت به زیارتش را تا زنده ام نصیبم فرما و پس از مرگ مرا در زمره ایشان محشورم کن و در شفاعت فرزندش و خودش واردم فرما و مرا و پدر و مادرم و مردان و زنان با ایمان را بیامرز و به ما در دنیا و آخرت خوبی عطا کن و ما را به رحمتت از عذاب دوزخ نگه دار، ای سرورانم، سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد .

خدایا ! به مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) که ملیکه بندگی و صلاح و رستگاری است فرج یوسف عزیزش را برسان و ما را از نوکران آن حضرت قرار بده .

*****

تصویر

ص: 192

الف : محدثه بودن حضرت مریم (عليها السلام) (1) و این که ملائکه با او صحبت کردند. «إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ»

ب : برگزیده شدن حضرت مریم (عليها السلام) به طهارت و پاکی که همان مقام عصمت باشد «اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ»

ج : برگزیده شدن و برتری حضرت مریم (عليها السلام) بر تمام زنان جهان در زمان خویش.(2) « وَ اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمين ».

با جستجو در تاریخ و روایات در می یابیم که همۀ مادران معصومین (عليهم السلام) و من جمله حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) این چند صفت را دارا بوده اند :

خواستگاری نمودند . شب بعد خواب حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) را دیدم و دو کلمۀ طیّبۀ شهادتین را با تلقین ایشان بیان کردم .(1)

و همچنین در قصه مشهور ملکه روم می خوانیم که نرجس خاتون (عليها السلام) فرمودند : یک شب بعد از به هم خوردن جلسه معظم عقد من و پسر عمویم ، در عالم رؤیا دیدم که حضرت مسیح (عليه السلام) و شمعون و جمعی از حواریین در قصر جدم جمع شدند و منبری از نور که از رفعت بر آسمان سر بلند می کرد بر پا نمودند پس پیامبر اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) و وصی و دامادشان حضرت علی بن ابیطالب (عليهما السلام) و جمعی از فرزندان بزرگوار ایشان قصر را به قدوم خویش منوّر ساختند و پیامبر اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) به حضرت مسیح (عليه السلام) فرمودند : ما آمده ایم ملیکه فرزند تو را برای فرزند خود امام حسن عسکری (عليه السلام) خواستگاری کنیم . و پس از چهارده شب که در عشق دیدار امام حسن عسکری (عليه السلام) آتش گرفته و می سوختم در خواب خدمت حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) رسیدم در حالی که حضرت مریم (عليها السلام) با هزار حوریه بهشتی در خدمت آن حضرت بودند و با تلقین ایشان دو کلمۀ طیّبۀ شهادتین را تلفظ نمودم . پس حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) مرا به سینه چسبانید و فرمودند : منتظر فرزندم باش که من او را به سوی تو می فرستم و پس از آن هر شب در عالم رؤیا جمال زیبای امام حسن عسکری (عليه السلام) را زیارت می کردم . تا شبی در عالم رؤیا امام عسکری (عليه السلام) به من فرمودند که در فلان روز ، قیصر لشکری به سوی مسلمانان می فرستد پس تو با لباس کنیزان در عقب لشکر حرکت کن . پس مسلمانان تو را اسیر می کنند و عاقبت کار تو خیر است .(2)

ص: 195

آیا این اخباری که از پیامبر ، امیرالمؤمنین ، حضرت فاطمه زهرا و امام حسن عسکری (عليهم السلام) هر شب به نرجس خاتون (عليها السلام) می رسیده او را بالاتر از محدثه بودن قرار نداده است؟! به همین علت در زیارت ایشان می گوییم :

السَّلَامُ عَلَى وَالِدَةِ الْإِمَامِ ، وَ الْمُودَعَةِ أَسْرَارَ الْمَلِكِ الْعَلَّامِ ... ، وَ الْمُسْتَوْدَعَةُ أَسْرَارَ رَبِّ الْعَالَمِينَ ؛ سلام بر مادر امام که در نزدش اسرار خداوند علیم به امانت گذاشته شده است .(1)

امام صادق (عليه السلام) در حق مادرش فاطمه بنت الحسن می گوید : « كَانَتْ صِدِّيقَةً لَمْ تُدْرَكْ فِي آلِ الْحَسَنِ امْرَأَةٌ مِثْلُهَا ؛ او صدیقه (پاک و معصوم) بود که در دودمان امام حسن (عليه السلام) زنی مانند او نبود ».(1)

3: حمیده همسر امام صادق و مادر امام کاظم (عليهما السلام)

زمانی که او را نزد امام باقر (عليه السلام) آوردند حضرت از او پرسیدند تو باکره هستی یا ثیبه ؟ عرض کرد : باکره هستم . فرمودند : چگونه بوده که کسی به تو دسترسی پیدا نکرده است ؟

کنیز گفت : هرگاه صاحب من می خواست طرف من بیاید ، خداوند مردی را که موی سر و محاسنش سفید بود بر او مسلط می نمود و بر صورت او می زد تا از من منصرف شود و این قضیه چند مرتبه رخ داد .

و امام صادق (عليه السلام) در حق او فرمودند :

« حَمِيدَةُ مُصَفَّاةٌ مِنَ الْأَدْنَاسِ كَسَبِيكَةِ الذَّهَبِ ...؛ حمیده مانند شمش طلا از همۀ بلیه ها پاک است . فرشتگان همواره او را نگهداری کردند تا به من رسید به جهت کرامتی که خدا نسبت به من و حجت پس ا زمن دارد .(2)

4:نجمه همسر امام کاظم و مادر علی بن موسی الرضا (عليهما السلام)

نجمه ، ستاره ای بود درخشان و پاک که به خاطر طهارت و پاکی ، او را « طاهره » لقب دادند .(3)

5 : ریحانه همسر امام رضا و مادر امام جواد (عليهما السلام)

ص: 197

زنی از نسل ماریه قبطیه بود و پیامبر اکرم (صلی الله عليه وآله وسلم) در اخبار غیبی خود از او خبر داده و بر پاکی او شهادت دادند و فرمودند : «بِأَبِي ابْنُ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ ابْنُ النُّوبِيَّةِ الطَّيِّبَةِ ؛ پدرم فدای بهترین کنیزان از اهل نوبه ، آن زن پاکیزه و طیبه باد ». و امام رضا (عليه السلام) نیز از او به عنوان بانوی منزه و پاکدامن همچون حضرت مریم (عليها السلام) یاد نموده و در حق او فرمودند : همسرم سبیکه ( ریحانه ) در قداست و پاکی چون حضرت مریم (عليها السلام) است او پاک و پاکیزه آفریده شده است .(1)

6 : سمانه همسر امام جواد ، و مادر امام هادی (عليهما السلام)

امام هادی (عليه السلام) در حق او فرمودند : «انَّها أُمِّةٌ عَارِفَةٌ بِحَقِّي، وَ هِيَ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ، لَا يَقْرَبُهَا شَيْطَانٌ مَارِدٌ، وَ لَا يَنَالُهَا كَيْدُ جَبَّارٍ عَنِيدٍ، وَ هِيَ کانت بِعَيْنِ اللَّهِ الَّتِي لَا تَنَامُ، وَ لَا تَتَخَلَّفُ عَنْ أُمَّهَاتِ الصِّدِّيقِينَ وَ الصَّالِحِينَ».(2)

مادرم عارفه است به حق من و او از اهل بهشت است و نزدیک نمی شود به او شیطان سرکش و نمی رسد به او مکر جبار عنید و خداوند نگهبان و حافظ او است و تخلف نمی کند از مادران صدیقین و صالحین و با آنها هم مرتبه است .

7: سوسن ( سلیل ) همسر امام هادی ، و مادر امام حسن عسکری (عليهما السلام)

در کتاب « اثبات الوصیه » روایت شده است که : زمانی که این بانوی بزرگوار را خدمت امام هادی (عليه السلام) آوردند آن حضرت در حق ایشان فرمودند : سلیل از هر آفت و بیماری و از هر پلیدی مبرّا شده و پاک و پاکیزه است . و در مقام عصمت و پاکی او همین بس که دستور داده شد که بعد از شهادت

ص: 198

امام حسن عسکری (عليه السلام) به جهت حفظ جان امام زمان مردم به این بانوی بزرگوار مراجعه فرمایند .(1)

8: نرجس خاتون همسر امام حسن عسکری و مادر امام زمان (عليهما السلام)

نرجس خاتون (عليها السلام) که در عفت و پاکدامنی او ، امام هادی (عليه السلام) شهادت دادند و فرمودند : او اگر چه در بین کنیزان است اما امتناع می کند که مشتریان به او نگاه کنند یا دست بگذارند .

و بشر بن سلیمان که مأمور خریداری او بود می گوید : زمانی که مشتریان عفت او را دیدند یکی از آنها گفت : من او را به سیصد اشرفی می خرم چون عفت او مرا در خرید او راغب تر گردانیده است.(2)

و زمانی که در مقام زیارت این ملکه دنیا و آخرت حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) قرار می گیریم اینچنین به مقام عفت و عصمت ایشان سلام می دهیم :

السَّلَامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا التَّقِيَّةُ النَّقِيَّةُ ، السَّلَامُ عَلَيْكِ أَيَّتُهَا الرَّضِيَّةُ الْمَرْضِيَّةُ ، السَّلَامُ عَلَيْكِ وَ عَلَى رُوحِكِ وَ بَدَنِكِ الطَّاهِرِ.

و در آخر زیارت در مقام شهادت قرار گرفته و می گوییم:

وَ أَشْهَدُ أَنَّكِ مَضَيْتِ عَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكِ ، مُقْتَدِيَةً بِالصَّالِحِينَ ، رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً ، تَقِيَّةً نَقِيَّةً زَكِيَّةً ، فَرَضِيَ اللَّهُ عَنْكِ وَ أَرْضَاكِ ، وَ جَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَكِ وَ مَأْوَاكِ ، فَلَقَدْ أَوْلَاكِ مِنَ الْخَيْرَاتِ مَا أَوْلَاكِ ، وَ أَعْطَاكِ مِنَ الشَّرَفِ مَا بِهِ أَغْنَاكِ ، فَهَنَّأَكِ اللَّهُ بِمَا مَنَحَكِ مِنَ الْكَرَامَةِ وَ أَمْرَأَكِ .

ص: 199

و من گواهی می دهم که تو با علم وبصیرت کامل قدم برداشتی و به انسان های صالح و شایسته اقتدا کردی . خداوند از تو راضی و تو هم از خداوند خشنود بودی . تو پاک و پاکیزه بوده به همین جهت خداوند هم از تو راضی بود و تو را راضی کرد و بهشت را منزل تو قرار داد و تو را شایستۀ آن همه خیرات دید و آنچنان از عزّت و شرف به تو کرامت کرد که بی نیاز شدی پس برای تو گوارا باد آن کرامتی که خدا به تو داد .(1)

همۀ این کلمات معصومین (عليهم السلام) و جملات تاریخ نویسان بر این مطلب شهادت می دهد که این بانوان بزرگوار پاک و پاکیزه و مطهّر بودند چون قرار بود آنها همسر امامان معصوم باشند و از آنها امامانی معصوم به دنیا بیایند .

محقق و عالم بزرگوار ، مرحوم حاج شیخ عباس قمی (قدس سره) در « منتهی الآمال » دربارۀ تمام مادران ائمه معصومین فرموده اند : آنها بهترین زنان زمان خویش بوده اند .

آری آنها منتخبین و برگزیدگان خدا در روی زمین بودند که قرار بود از آنها بهترین فرد روی کره زمین یعنی امام و حجت زمان به دنیا بیاید .

آری برده فروش دربارۀ نجمه مادر امام رضا (عليه السلام) فرمود : زمانی که من این کنیز را از دورترین نقطه مغرب خریداری کردم زنی از اهل کتاب به من گفت : این کنیز از کیست ؟ او نباید نزد تو باشد . بلکه به زودی او در اختیار بهترین فرد اهل زمین قرار می گیرد و مدتی نمی گذرد که از او فرزندی متولد می شود که کسی در شرق و غرب عالم بهتر از او نخواهد بود . و همانگونه که گفته بود او در اختیار امام موسی بن جعفر (عليهما السلام) قرار گرفت و زمانی که از او حضرت امام رضا (عليه السلام) متولد شدند امام کاظم (عليه السلام) به او فرمودند :

«هَنِيئاً لَكِ يَا نَجْمَةُ كَرَامَةُ رَبِّكِ ... خُذِيهِ فَإِنَّهُ بَقِيَّةُ اللَّهِ تَعَالَى فِي أَرْضِهِ».(1) گوارای تو باشد ای نجمه خاتون این کرامتی است از طرف پروردگار به تو او را بگیر که او باقیمانده حجج خدا روی زمین است .

بشر بن سلیمان نقل می کند زمانی که من نرجس خاتون را از بغداد به سامرا به خدمت امام هادی (عليه السلام) بردم در همان دیدار اول امام هادی (عليه السلام) به او بشارت دادند که : به زودی از تو فرزندی به دنیا خواهد آمد که پادشاه شرق و

ص: 201

غرب عالم می شود و زمین را پر از عدل و داد می کند بعد از آنکه پر از ظلم و جور شده باشد . و در زیارت حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) می خوانیم :

« السَّلَامُ عَلَى وَالِدَةِ الْإِمَامِ ... وَ الْحَامِلَةِ لِأَشْرَفِ الْأَنَامِ ؛سلام بر مادر امام ، و سلام بر شما که حامل بهترین موجود روی زمین هستی ».(1)

خاتمه

خلاصه اینکه ما اعتقاد داریم همانطور که مادران انبیا، بانوان خاص و پاک بودند که خداوند علیم آنها را از بین زنان زمان خودشان برگزید و آنها را پاک و مطهّر قرار داد . مادران ائمه معصومین (عليهم السلام) نیز

زنانی پاک و برگزیده می باشند که مثل مادران انبیاء اولواالعزم مورد خطاب الهی و ملائکه قرار می گیرند و خداوند برای آنها اخبار و اسراری را بیان می کند . و البته در بین این بانوان مکرم حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) مقام ویژه ای دارد ، چرا که او مادر آخرین وصی آخرین پیامبر است او مادر باقی ماندۀ حجت های خدا بر روی زمین است که قرار است او پرچم شریعت محمدی و عدل علوی را در سر تا سر جهان برافراشته و گسترده سازد . ان شاء الله

*****

تصویر

ص: 202

چهارمین فرزند از فرزندان من و پسر سیّد کنیزان است . خداوند توسط او زمین را از هرستمی پاک خواهد کرد .»

این دختر سعادتمند و یگانه همسر امام حسن عسکری (عليه السلام) با اینکه در کاخ زندگی می کرد ، چنان پاک و با عفّت بود که از حیث اخلاق و رفتار به خانوادۀ مادری اش شباهت داشت و همچون جدّش شمعون با الهام از حضرت عیسی و مریم (عليهما السلام) ، سرشار از معنویت و پاکی بود .

این دختر نجیب ، همواره دوست داشت با خانواده ای پاک و موحّد وصلت کند و خداوند او را یاری کرد تا به طور معجزه آسایی ، خود را به امام حسن عسکری (عليه السلام) برساند . هنگامی که به خانۀ امام هادی (عليه السلام) وارد شد ، حضرت وی را به خواهرش « حکیمه خاتون » سپرد تا آموزه های اسلام را به او تعلیم کند .

پرسیدم : مادرش چه کسی خواهد بود ؟ فرمود : « مِنْ اِبْنَةِ ابْنُ قَیصَر مَلِک الرُّوم، ألا أنَّهُ سَیولَدُ وَ یغِیبُ عَنِ النَّاسِ غیبَةً طوِیلَةً ثُمَّ یظْهَرُ ؛ از دختر پسر قیصر ، نوۀ امپراطور روم . آگاه باش که او در آینده ای نزدیک متولد می شود ، و به زودی غایب می شود از میان مردم ، غیبتی طولانی سپس ظاهر می شود .»(1)

در آن دوران ، فضای سامرّا برای امام هادی (عليه السلام) و خانواده اش در اوج خفقان بود و تمام حرکات و سکنات آن بزرگواران همواره تحت نظر نظامیان و جاسوسان خلفای ستمگر عباسی بود ؛ امّا جناب نرجس (عليها السلام) ، با سعۀ صدر تمامی سختی ها و ناامنی های موجود را برای خدا و به عشق اهل بیت (عليهم السلام) تحمل

می کرد و لحظه ای در دفاع از ارزش های الهی کوتاهی نمی کرد .

در رجال نجاشی نیز آمده است که : مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) پس امام عسکری (عليه السلام) نیز در قید حیات و در خانه محمد بن علی بن حمزه بود.(1)

قبر نرجس خاتون در سامرا و در حرم عسکریین (عليهما السلام) در کنار قبر امام هادی و امام حسن عسکری (عليهما السلام) قرار دارد .

گفت امدادهای غیبی در زندگی انسان ها یک استثناء است و تنها در مواردی نادر نمایان می شود ، بلکه یکی از سنّت های الهی است که مؤمن می تواند در سختی های زندگی به آن دل ببندد و امید نجات داشته باشد ، در این راستا ملیکه روم با توجه به شایستگی هایی که داشت استحقاق دریافت یاری ویژۀ الهی را به دست آورد .

خواهد بود و به طور تکوینی در انسان نهاده شده است که انبیا و اولیا الهی و مؤمنین در موارد گزینش عزت و شرف در مقابل متاع فانی و لذت های زودگذر دنیوی عزت و شرف و سعادت را انتخاب می کنند .

یکی درد و یکی درمان پسندد *** یکی وصل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران *** پسندم آنچه را جانان پسندد

رازداری از عوامل مهم استحکام خانه و خانواده و موجب ایجاد احساس امنیت ، عشق و محبت ، حفظ عزت و آبروی زوجین در زندگی مشترک می باشد .رازداری یکی از ویژگی های مثبت انسان است که نه تنها در زندگی فردی و شخصی می تواند به آنها کمک کند بلکه برای داشتن یک زندگی اجتماعی موفق هم مؤثر خواهد بود .

احساس نفرت می نمایند و با نام زیبا و دلنشین شاهزاده سعادتمند رومی به یاد زیباترین و آرامش بخش ترین گل ها « گل نرگس » می افتیم .

با کمک های خود ، او را به سوی کمال سوق می دهند و از پیشگاه خداوند تقاضای عفو می کنند .

به عبارت دیگر می توان گفت : قرار گرفتن موجود قوی تر و برتر در کنار موجود ضعیف تر و کمک نمودن به او در راه پیمودن مراتب کمال است .(1) توسل روح امید را افزایش داده ،روح یأس را کاهش داده و ایجاد رابطه معنوی با خدا و اولیاء الله و تحصیل رضایت خداوند و توجه به سلسله شافعان و ... را به وجود می آورد .

انسان های کامل و اولیا برجسته الهی ، به اذن خداوند متعال ، دارای مقام شفاعت می شوند ، و این مقامی بس عظیم است .

پاک بانوی بیت امامت نیز از این مقام الهی بهره برده و شافع دوستداران خود و فرزندش می باشد . با نگاهی گذرا به شیوه های بزرگان و اندیشمندان دینی ، نقش شفاعتی ایشان در دنیا را می توان دریافت و شفاعت آخرت را به زمان دیگر واگذاشت .

یکی از وسائل مهم و مجرّب ، توسل به مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) می باشد . همانطور که بزرگان ما فرموده اند : « توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) سرعت وصول وصال در حاجت را دارد ».

یکی از بزرگان اهل خطابه می گوید :

« هنگامی که قصد کردی خواسته و حاجتت برآورده شود ، به واسطۀ مادران ائمه معصومین (عليهم السلام) به آنان متوسل شو ، و مادرانشان را نزد آنان شفیع بگیر ؛ آیا ممکن است امامان معصوم (عليهم السلام) این شفاعت را رد کنند ؟» (1)

در این مقاله ، توسلات ، کرامات ، و زیارت حضرت را آورده ایم . امیدواریم که مورد رضایت امام زمان و مادر غریبشان واقع گردد .

ص: 220

امید است که با این عمل، توجه و عنایت وجود مقدس حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) شامل حالمان گردد. ان شاءالله

فرمود : همین که این حکم صادر گردید و چون مقام مقام ترس و بیمبود همه شیعه های مقیم سامرا اطاعت نموده زیارت عاشورا را به همان قرار خواندند در نتیجۀ آن ، یک نفر شیعه در سامرا تلف نشد در حالتی که هر روز ، ده پانزده نفر از غیر شیعه تلف می شدند .(1)

چک در پاکت است آن را دور می اندازند . یک مرتبه می فهمند که چک درونپاکت بوده و آن را دور انداخته اند . خیلی مضطر و ناراحت می شوند خدایا چه کنم ؟ امانتی بوده ، باید به دست صاحبانشان می رساندم . در همان لحظه یک ختم قرآن به نیابت از حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) نذر می نمایند . پس از مدتی کوتاه ، با ایشان تماس می گیرند و می گویند : شما چیزی گم کرده اید ؟ آقا می گویند : بله یک فقره چک گم کرده ام . می گویند : ناراحت نباشید پیش ماست و آمدند چک را تحویل دادند.

( گویا شماره تلفنی که گوشۀ چک نوشته شده بود کمک کرده است که بتوانند آقای مجتهدی را پیدا نمایند . در حالی که می شد از بین برود یا به دست کسی برسد و به آقا تحویل ندهد. اما توسل به آن بانو کار را حل نمود ).

خوشحال می شوند . به یاد مادر حضرت بودن ، یک عنایتی است . یکمحبتی است . عبادات ما که عبادت نیست ، پوک و پوچ است . از پوچ هم یک خرده آن طرف تر؛ لکن حضرت ، یک توجه دیگری دارد .

حاج محمد که از صلحا بود می گفت : مکه رفتم و اعمال حج که تمام شد ، یک روز گفتم یک عمره مفرده برای مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) انجام بدهم و از بی بی درخواست کنم که از فرزندشان بخواهد که من ، چهره ایشان را زیارت کنم . طواف و نماز و سَعی بین صفا و مروه را انجام دادم . سَعی بین صفا و مروه که تمام شد ، طواف نساء و نمازش را خواندم و دیگر بی حال شدم . حدود یک ساعت و نیم به اذان صبح بود . دیدم پنج شش نفر پشت مقام ابراهیم نشسته و یک ظرف خرما جلویشان گذاشته اند . جمعیت هم همین طور که از مقام ابراهیم فاصله می گیرند ، از این ها هم فاصله می گیرند و اینها وسط نشسته و صحبت می کنند . یک آقایی هم آن بالا نشسته است که نمی شود چشم از او برداشت . خیلی فوق العاده است و برای بقیه صحبت می کند . وقتی این اقا را دیدم ، زانوهایم شروع کرد به لرزیدن . خرماها بیشتر جلب توجه ام کرد ؛ چون خیلی بی حال و خسته شده بودم . نشستم و تکیه دادم. آقا فرمود : ( این حاج محمد برای مادر من یک عمره انجام داده است و خسته شده است . چند تا از این خرماها را به او بدهید) .

یک نفر فوراً بلند شد و بشقاب خرما را مقابل من آورد . من هم پنج شش تا برداشتم ؛ لکن به قدری خسته و بی حال بودم که دیگر توجهی به این حرف نداشتم . شروع کردم خوردن . دیدم دارند نگاه می کنند و تبسم می کنند .

ص: 227

بعد دو مرتبه فرمود : بله ؛ ایشان برای مادر من یک عمره ای انجام داد و به زحمت هم افتاد . خدا قبول می کند ؛ ان شاء الله.

یک دفعه نگاه کردم ، دیدم هیچ کس نیست . فوراً به خود آمدم . گفتم : اصلاً آرزویم همین بود که حضرت را ببینم و چقدر زود مستجاب شد . میگفت : به واسطه آن خرمایی که خوردم ، یک حالاتی برایم ایجاد شد .

توسلات را رها نکنید . رسیدی در مسجد ، قبل از این که بنشینی ، مسجد ، برگردنت حق دارد . همین طوری ننشین . هر مسجدی که رفتی ، دو رکعت نماز بخوان و بنشین . این حق مسجد است . وقتی این دو رکعت نماز را خواندی ، هدیه کن به محضر حضرت زهرا (عليها السلام) ، محضر حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) ، ام البنین (عليها السلام) . نمازهای مستحبی را می توانی به محضر این بزرگوارها هدیه کنی و ان شاءالله از عنایاتشان بهره مند می شوید .(1)

امور فرهنگی را برعهده دارند ، ایشان برای من این تشرف را نقل کرد . بعداً ، در همین نیمه شعبان ، خدمت استادمان آیت الله سند ، در اصفهان بودیم .

ایشان فرمودند : چنین تشرفی را شنیدید ؟

گفتم : بله . شیخ سیف العائدی برای من نقل کرده است .

گفتند : من هم از شیخ سیف شیندم . اما رفتم سراغ آن کسی که خودش خدمت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) رسیده است . از خود او سؤال کردم و خود او برای من گفت : قصه این بوده است که یکی از خدّام حرمِ حضرات عسکریین (عليهما السلام) ، در سامرا به نام سید عدنان این آقا، خانمش و خانواده اش در کوت زندگی می کردند . نزدیک مرز مهران . خودش مقام خدمت افتخاریِ حرم حضرات عسکریین (عليهما السلام) را داشته است .

خشک شده بود ، همین طور عرق می ریخت از سر و صورتم. مثل چوب خشک شده بودم. من که همین طور عرق می ریختم ، حضرت چند مرتبه با انگشت مبارکشان عرق را از پیشانی من گرفتند و دو سه بار پیشانی مرا بوسیدند .

بعد ، در خدمتشان رفتیم سرداب ، سرداب عبادت ، و مشغول عبادت شدند . جمله هایی دیگر حضرت فرمودند . مطالبی حضرت فرمودند که مطالب فراوانی است . دو ساعت تقریباً خدمت حضرت بوده است . بعد حضرت به او می فرمایند برو کوت . وقتی به کوت رسیدی ، من دو مرتبه می آیم و خانمت شفا پیدا می کند .

بعد از آن دو ساعت ، به کوت می رود ، و حضرت تشریف می آورند و خانمش شفا پیدا می کند .

خوش به حالت که زنت شفا پیدا کرده است . چون سخت است بر یک مرد که ببیند زن جوانش ، مثل شمع ، دارد آب می شود…(1)

بنده که تشخیص دادم حاجت او واقعاً سرنوشت ساز است ، در خواستش را پذیرفتم و با هم به منزل آقای مجتهدی رفتیم .

ایشان با این که کسالت داشتند بزرگواری کردند و ما را پذیرفتند .

پس از این که قضیه را خدمتشان عرض کردیم ، به دوست طلبه ام فرمودند :

شما به مسجد جمکران مشرف شوید و نماز حضرت را بخوانید و ثوابش را به روح منوّرۀ مادر بزرگوارشان بی بی نرجس خاتون (عليها السلام) هدیه کنید . و پس از پایان صلوات هایی که در سجده بعد از نماز گفته می شود ، رو به قبله بنشینید و سیصد و سیزده مرتبه « یا حجّة الله » بگویید . سپس به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) عرض کنید : « شما به فرزند عزیزتان امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بگویید مشکل مرا رفع کنند .» چون احسان و اکرام والدین واجب است ، حتماً حضرت عنایت می فرمایند .

پس از این که بیانات حضرت آقای مجتهدی تمام شد ، از خدمتشان مرخص شدیم . عصر همان روز دوستم به مسجد جمکران مشرف شد و به همان صورت که آقای مجتهدی فرموده بودند اعمال را انجام داد .

او فردای آن روز به سراغم آمد و گفت : به عنایت آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) آن مشکل بزرگ ، به راحتی حل شد!

از آن زمان تاکنون حدود بیست سال می گذرد و بارها خودم و هر کس را که به این دستور و توسل واداشته ام ، به لطف حضرت ، حاجت روا دیده ام.(1)

ص: 232

امید است در این عصر غیبت که زمان پریشانی و غم و ابتلاست ، دوستان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) با توسل به حضرتش مخصوصاً توسلی که آقای مجتهدی به آن امر فرمودند دردهای خویش را درمان کرده و خود را از مهلکه ها نجات دهند .

از آن دعاى معروف علقمه می خواندم . روز بيست و هفتم ، گرفتارى دوم به گونه اى خارق العاده بر طرف شد ، روز سى و هشتم شخصى از دوستان كه اجمالا از بدهكارى بنده خبر داشت پس از احوال پرسى ، بدون مقدمه مبلغ دويست هزار تومان كه مطابق با بدهكارى حقير بود به اينجانب داد و گفت : اين پول مال شما است بابت بدهكارى منزل ، بعد از اتمام چهل روز امر معاش به اندازه كفايت به گونه اى كه در مضيقه نباشم حل شد و الحمدللّه تا اين ساعت به مشكلى از جهت معاش برخورد نكرده ام (1).

شخص یاد شده ، مدتی نزدیک به سی سال از نعمت اولاد محروم بوده و این استخاره جهت مراجعه به یکی از اطباء متخصص نازایی بوده است . که بعد معلوم شد ایشان به مقتضای استخاره عمل نموده و متوسل به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) هم گردیده و نذری هم در این خصوص نموده و خداوند به واسطۀ تفضل و توسلات ، دختری به ایشان عنایت کرد که نام او را « نرجس » گذاشتند . و این نبود مگر به عنایت والدۀ امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) و فیها عبرة للمؤمنين.(1)

خواندن متن قرارداد با صراحت بیان می کرد که متن قولنامه به قدری دقیق تنظیم شده که هیچ راهی برای احقاق حق شما وجود ندارد . از این روی تا زمان رسیدن نوبت دادگاه تصمیم گرفتم با توسل و دعا ، چاره ای برای مشکلم پیدا کنم و شروع کردم به خواندن تعداد زیادی صلوات و هدیه آن به مادران ائمه اطهار (عليهم السلام) از حضرت فاطمه بنت اسد مادر امیر المؤمنین (عليه السلام) تا حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) .

بالاخره روز دادگاه فرا رسید و در دادگاه نیز ما حرفی برای گفتن نداشتیم . طبعاً قاضی می بایست حکم داده و قضیه تمام شود ولی با کمال تعجب دیدیم که دستور داد پرونده برای کارشناسی ارسال شده ، و شرایط زمین کارشناسی شود . بعد از این مرحله به مدت سه هفته هر روز زیارت عاشورا می خواندم و به حضرت نرجس (عليها السلام) هدیه می کردم و البته صلوات ها هم به قوت خودش باقی بود تا روز جواب کارشناسی فرا رسید و با کمال تعجب متوجه شدیم که زمین از اموال دولت بوده و طرف ما محکوم به فروش مال غیر شده و حکم به نفع ما صادر شد این در حالی بود که ما قبلاً استعلام گرفته بودیم و متوجه این امر نشده بودیم . به هر روی به برکت توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) حکم اولیه به نفع ما صادر شد و طرف دیگر محکوم به برگرداندن اموال ما و جریمه شد.

این بار این شخص کلاهبردار از راه دیگری وارد شد و با طرح ادعای اعسار ( یعنی عدم امکان پرداخت مال و جریمه ) و گریه و زاری ساختگی می خواست از اجرای حکم فرار کند . جلسه به دو هفته بعد موکول شد و من هم همان برنامه زیارت عاشورا و صلوات را ادامه دادم تا روز جلسه دادگاه

ص: 237

متوجه شدیم که این شخص دو نفر را آورده که به عنوان شاهد شهادت دروغ بدهند که وی فقیر بوده و بایستی حکم اعسار در موردش جاری شود .

در زمان جلسه با کمال تعجب دیدیم که هر دو شاهد که کاملاً آماده برای شهادت دروغ بودند با یکی دو سؤال قاضی مات و مبهوت شده و ساکت شدند آن شخص کلاهبردار هم وسط سؤال ها مجبور شد دروغی بگوید که قاضی متوجه شد و به یک مرتبه تمام نقشۀ آنها نقش بر آب شده و قاضی حکم اعسار را نیز رد کرد و رأی دادگاه با عنایات حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به نفع ما صادر شد و این در حالی بود که طبق شواهد و مبایعه نامه و اقرار وکلای حاذق که در جریان دادگاه ما بودند هیچ راهی برای احقاق حق ما وجود نداشت .

مقداری زمین و آب کشاورزی که ارث پدرم و پدر همسرم بود را برای فروش گذاشته بودم ، ولی کسی زیر بار خرید آن نمی رفت .

ماه رجب المرجب شد ، نیّت نمودم ، روزه گرفتم و نماز و دعاهایی که سفارش شده بود را انجام دادم حتی اعمال ام داوود و نماز امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) در نیمۀ شب های جمعه می خواندم اما خبری نشد انگار که مصلحتی خاص در کار بود . بر اثر توسلات یاد شده ، جرقه هایی زده شد و امیدواری هایی حاصل گردید و چشم انتظار مددی غیبی بودم .

روز ولادت با سعادت حضرت سیدالشهدا (عليه السلام) به دعوت استاد بزرگوارم ، حضرت آیت اللّه سیّد حجّت موحّد ابطحی مجلسی جهت تکریم و تعظیم حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) در بیت العتره برگزار شد که در آن با نیت برآورده شدن حوائج جوانان و گرفتاری ها شرکت نمودم . هنگام مداحی آقای مکاریان که اشعار توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) را می خواند یک مرتبه دلم شکست و نیّت کردم مجلس بزرگداشتی در منزل برای مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بگیرم . به امید آنکه اثر توسلات ماه رجب را در توسل به مادر باران حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) ببینم .

موضوع را با خانواده مطرح نمودم ، آنها شدیداً مخالفت نمودند و گفتند: اگر بنا بود مشکل ما حل شود با این همه توسلاتی که انجام دادی حل می شد . گفتم : شاید ما قبلاً کاری کرده ایم که دل امام زمان را شکسته ایم ، ان شاء اللّه با توسل به مادرشان ، آن حضرت عنایتی بفرمایند و مشکل ما حل شود . گفتند : فقط به یک شرط راضی می شویم که پیش استادت حاج آقا حجت

ص: 239

استخاره کنی و نگویی به چه جهتی استخاره می خواهم . به یکی از دوستان زنگ زدم و گفتم : به حاج آقا بگویید یک استخاره بگیرد ولی نگویید برای چه کسی می خواهم . نیم ساعت بعد ایشان با من تماس گرفتند و گفتند : حاج آقا فرمودند : استخاره شما خیلی خوب است . خانواده رضایت دادند . گفتم: باید برای مادر حضرت تلاش مناسب کنیم و با اینکه از لحاظ معیشتی واقعاً در مضیقه بودم سی نفر از افرادی که اهل استغاثه و توسل بودند را دعوت نمودم . در شام ششم شعبان المعظم روز دوشنبه توسلی به این صورت انجام دادیم : دو رکعت نماز حاجت هدیه به محضر حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) به جا آوردیم ، بعد از آن 313صلوات فرستادیم و سورۀ « فتح » را به طور دسته جمعی خواندیم و پس از آن یکی از روحانیون بر فراز منبر رفتند و فضائل حضرت نرجس (عليها السلام) را بیان نمودند و مداحی انجام گرفت و روضۀ حضرت زهرا (عليها السلام) خوانده شد و سپس همگی بر سر سفرۀ کریمانه حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) نشستیم و از غذایی که آماده کرده بودیم بهره مند شدیم .

واقعاً شور خاص و معنویتی عجیب در جلسه حکمفرما بود ، که پس از جلسه من و خانواده ام به آرامش رسیدیم .

خدا را گواه می گیرم فردای آن روز یکی از دوستان ، خانواده ای را معرفی نمودند ، با اینکه هنوز موانع رفع نشده بود ، با نا امیدی برای خواستگاری رفتیم . وارد منزل عروس خانم که شدیم مورد احترام والدین ایشان قرار گرفتیم شروع به صحبت نمودم پدر دختر حرفی زد که تمام غم و غصۀ من برطرف گردید . گفتند: حاج آقا! ما پدر و مادر و تمام فامیل شما را می شناسیم کاری

ص: 240

به شغل و درآمد فرزندتان هم نداریم ، همین که جوانی مؤمن و با تقوا است و اهل دود و سیگار نیست کافی است .

جالب اینکه در شام میلاد اقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) یک مشتری برای زمین و آب کشاورزی پیدا شد و معامله ای صورت گرفت و مشکل اقتصادی و وسیله نقلیه حل شد بدون اینکه مانعی سر راه پیش بیاید .

به برکت والدۀ ماجدۀ امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) در روز جمعه هفدهم شعبان المعظم در « بیت العتره » توسط استاد گرانقدر ، حضرت آیت اللّه موحّد ابطحی دامت برکاته خطبۀ عقد فرزندم جاری شد .

در یک کلام! توسلات در ماه رجب خلاصه شد و حواله داده شد به مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) .

همانطوری که در زیارت جامعه کبیره می خوانیم : « يَا وَلِيَ اللَّهِ إِنَ بَيْنِي وَ بَيْنَ اللَّهِ ذُنُوباً لَا يَأْتِي عَلَيْهَا إِلَّا رِضَاكُم » وقتی آقا راضی شد به سفارش مادرش کارها حل شد .

می خوردم . به یکی از دوستانم مراجعه نمودم وی با مسئول مربوط به کارم تماس گرفت ، یک مرتبه دیدم رنگ چهره اش تغییر نمود و خیلی ناراحت شد و تلفن را گذاشت و به من گفت : باید به خدمت سربازی بروی و هیچ راهی نداری و بعد از پایان خدمت بیایی تا پرونده جدید برایت تشکیل بدهیم .من که قبلاً به خدمت سربازی رفته بودم و هنوز پایان خدمت به من نداده بودند و حال آنکه چند سالی از آن می گذشت و آنان مدرک پایان خدمت می خواستند و به هیچ وجه عذرم را نمی پذیرفتند ، از دفتر کار آن مسئول بیرون آمدم در حالی که خیلی ناامید شده بودم . یاد سخن استاد بزرگوارم افتادم که می فرمودند : هر گاه و هر جایی به بن بست خوردید توسل پیدا کنید و درِ خانۀ امام زمان را بزنید محال است که امام زمان جواب سربازشان را ندهند .

سوار ماشین شدم در حین رانندگی شروع نمودم با امام زمان درد دل نمودن و صحبت کردن و گفتم آقا جان! من چهل حدیث کسا هدیه به روح مادر بزرگوارتان حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) می خوانم . سپس گفتم : امام زمان من فکرم به جایی نمی رسد شما خودتان راهی جلوی این ناقابل بگذارید . همین که این حرف را زدم یک مرتبه به ذهنم خطور کرد که یکی از دوستانم گفته بود اگر یک موقع مشکل خاصی پیدا نمودید سراغ فلانی برو و به او بگو من از شاگردان فلان عالم دینی که دلسوز طلاب است می باشم و مرا فلان شخص معرفی نموده است . او تا جایی که از دستش برآید کمکت می کند . همان لحظه با وی ارتباط برقرار کردم و شماره تلفن ان شخص را گرفتم . چندین مرتبه به ایشان تلفن زدم فایده ای نداشت و جواب مرا نمی داد . با دوستم تماس

ص: 242

گرفتم و جریان را مطرح نمودم گفتند : ایشان به خاطر مشغلۀ کاری که دارد به هیچ وجه جواب تلفن نمی دهد . پیامی به ایشان دادم و گفتم : ان شاء الله جواب پیام را خواهند داد .

وقتی به خانه آمدم به همسرم گفتم : مشکلی این چنین برایم به وجود آمده دعا کن به زودی برطرف شود . همسرم چهل زیارت عاشورا نذر مادر امام زمان ، حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) نموده بود و مدتی بود که به نذرش عمل می نمود . با مادرم تماس گرفتم و گفتم : مادر جان! برای فرزندت مشکلی پیش آمده باید شخصیت مهمی را ملاقات بنمایم دعا کنید که به من وقت ملاقات بدهد تا مشکلم برطرف شود .

همان شب همسرم طبق عهد و نذری که کرده بود زیارت عاشورایش را خواند و من هم توسلی پیدا نمودم و خوابیدم . فردای آن روز همسرم گفت : دیشب ساعت دوازده و نیم شب زیارت عاشورا را که خواندم منقلب شدم و گفتم : یا صاحب الزمان! شوهرم سرباز شماست و خدمتگزار اهل بیت (عليهم السلام) می باشد تا صبح جواب پیامش داده شود که باعث خوشحالی وی گردد و مشکلش حل شود . در همان ساعت هم ، در دل شب مادرم توسل پیدا کرده بودند و منقلب شده بودند .

هنگام نماز صبح که بیدار شدم ، بعد از نماز ، سراغ تلفن همراه رفتم ، دیدم از آن مسئول پیامی آمده است که ساعت دوازده و نیم شب بوده است . خوشحال شدم در حالی که همه می گفتند وی جواب نمی دهد و سرش خیلی شلوغ است . وی در پیام نوشته بودند فردا ساعت چهار بعد از ظهر به دفترم

ص: 243

بیا. سر ساعت مقرر به دیدار او رفتم و جریان توسل خودم ، همسر و مادرم را برای او شرح دادم . ایشان گفتند : کمکت می کنم تا مشکلت بر طرف شود .

با عنایات خاصۀ حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) آن مسئول مشکلم را برطرف نمود . وقتی دوباره با دوستم که از آگاهان به مسائل بود تماس گرفتم و گفتم : مشکلم حل شد در جواب به من کفت : محال است و این کار نشدنی است چه کاری انجام دادی ، معجزه ای باید برایت اتفاق افتاده باشد که این مشکل حل شده است . بله وی درست می گفت ، فقط کرامت و عنایت مادر امام زمان و خود حضرت بقیة الله (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بود که عنایت نمودند مشکلم بر طرف شد .

بهار سال 1387شمسی بود و من در شهر مدینه ، مهمان پیامبرِ مهربانی ها بودم . در حرم پیامبر (صلی الله عليه وآله وسلم) با چند جوان عرب در مورد آقا سخن گفته بودم ؛ غافل از این که سخن گفتن در مورد آقا در این شهر جرم است.

وهّابی ها به من گفتند که : تو را به دادگاه می بریم و باید محاکمه شوی . حدّاقل سه ماه در زندان خواهی بود .

حالا باید منتظر دادگاه می ماندم . نمی دانم چه شد که یاد مادرِ آقا افتادم . اشک در چشمانم حلقه زد و گفتم : « بانو! خودت کمکم کن! ».

آن شب نذر کردم اگر نجات پیدا کنم، کتابی برای بانو بنویسم تا جوانان با ایشان و ولادت فرزندش بیشتر آشنا شوند .

فکر می کنم یک ساعت بیشتر نگذشته بود که من آزاد و رها ، دست بر پنجره های بقیع گرفته بودم و اشکِ شوق می ریختم...

امروز خدا را شکر می کنم که توفیقم داد تا به نذر خود عمل کنم و کتابم را بنویسم .

این کتاب را آخرین عروس نام نهادم ؛ زیرا همه می دانند که حضرت نرجس (عليها السلام) تا قبل از آغاز روزگار غیبت ، آخرین عروسِ حضرت زهرا  بوده است . نمی دانم از آقا چگونه تشکّر کنم که لطف و عنایت کرد و حالا کتاب ، مهمانِ دستِ مهربان شماست . برای ظهور آقا بیشتر دعا کنید .(1)

کتاب فوق در خردادماه 1389شمسی نوشته شده است .

ص: 245

نوشتن کتاب « السیدة نرجس » در زندان با توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) 

کتاب « السیّده نرجس (عليها السلام) » به قلم محقق و دانشمند محترم آیت الله آقای سید مرتضی حسینی شیرازی می باشد که در زندان انفرادی در سال 1417 قمری نگاشته اند. آقای داوود صفرنژاد آن را ترجمه و بازنویسی نموده اند که چاپ اول آن توسط انتشارات آفاق معرفت در سال 1400 شمسی در 168 صفحه منتشر گردیده است .

اما داستان از این قرار است :

دنیا داربلاست و گاه بلا روی بلا بر سر آدمی خراب می شود . سالیانی قبل چنین شد. طوفانی بود و رعدو برقی ؛ گویی آن به آن حلقه های بلا تنگ تر می شد و امواج رنج ها قدرتمندتر و بزرگ تر . کمتر کسی آرامش ممتد و مستمر را در دنیا سراغ دارد. غلبۀ ظلم بود و ایام بلاخیز حکومتِ ظالم .

در آن ایام ، سخن ارزشمند یکی از بزرگان اهل خطابه را به یاد آوردم که گفت : هنگامی که قصد کردی خواسته و حاجتت برآورده شود ، به واسطۀ مادران ائمه معصومین (عليهم السلام) به آنان متوسل شو و مادرانشان را نزد آنان شفیع بگیر ؛ آیا ممکن است امامان معصوم این شفاعت را رد کنند؟

با خود گفتم: کتابی دربارۀ مادر حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بنویسم ، باشد که مشمول دعای حضرتش شوم و از دریای بلا نجات یافته و به خدای مهربان تقرّب جویم تا کاغذی مهیا شود و قلم بر لوح دفتر بچرخد و روان در سطور پیش رود ، وقفه و درنگی پیش آمد و یکی دو سؤال مرا به تأمل

ص: 246

واداشت ؛ چه بنویسم تا تکرار دیگر کارها نباشد؟ چگونه بنویسم که خواننده را در کوچه پس کوچه های عبارات، خسته و کسل نکنم ؟ در نهایت تصمیم گرفتم داستان باشد و توصیف و پر از استعاره و کنایه و تشبیه .

کاری آنچنان صورت نگرفته بود که از در و پنجره و هر روزنه بلا نازل شد . تحوّلات سیاسی باعث شد دوستان فراوانی در کنج زندان ، روزگار را به اسارت بگذرانند و نهایتاً زنجیر زندان دست و پای مرا نیز در بند کرد .

مجالی برای سخن گفتن آن ایام نیست و ضرورتی هم آدمی را بر آن کار وادار نمی کند . گذشت و البته بسیار سخت گذشت؛ شب ها و روزها در زندان انفرادی به کُندی در حرکت بود؛ هفته ها و ماه ها پر از تهدید و ارعاب و تحقیر و ...

با اندوهی جانکاه ،ایام سپری شد ؛ اما زندان را مکانی یافتم برای خلوت با خداو دست به دعا بر داشتم و با تضرّع و زاری و توسّل به اهل بیت پیامبر (صلی الله عليه وآله وسلم) افکارم را سامان دادم و حاجات خود را پنجاه خو استه متمرکز کردم که هم نظر به دنیا داشت و هم عقبی .

مهم ترین خواسته ام فرج امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشريف) بود و خدمتگزاری بی شائبه و خالصانه و در خون غلتیدن در راه او و داشتن بصیرتی حق بین و بهره مندی از شفاعت سالار شهیدان و نوشیدن آب کوثر از دستان ساقی حوض و شکرگزاری شبانه روزی و ...

به هر حال کمتر از یک سال از عمر زندان سپری شد که مقداری کاغذ و قلم به دستم رسید و قسمتی از وقتم را به نوشتن مطالب مختلف دربارۀ

ص: 247

ادعیۀ برگزیده « صحیفۀ سجادیه » و « مفاتیح الجنان » و مباحث اعتقادی و ولایی اختصاص دادم . هنگامی که نسیم رجب وزیدن گرفت و پیوسته «یا مَن اَرجُوه » بر لب جریان داشت ( سال 1417 قمری ) آن عهدِ فراموش شده را به یاد آوردم؛ این بار عزم جزم کردم و دست به دامان مادر حجت خدا (عليهما السلام) شدم و از او مدد خواستم و فرزندش را شفیع نزد خدا قرار دادم و با وجود نبود منابع در زندان، قلم به دست گرفتم .

در آن شرایط ، بی نیاز از راهنما و مشاور و همراه و کمک نبودم که محدّث قمی به فریادم رسید و زیارت نامۀ حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) را سرمشق خود قرار دادم ؛ همان زیارتی که مرحوم حاج شیخ عباس قمی در «مفاتیح الجنان» نقل کرده است .

اما در مورد روش نکارش ، گاه تکیه بر توصیف و داستان کردم و گاه اشاره به نکات تربیتی و اعتقادی و زمانی تحلیل و تفسیر رخ دادهای تاریخی و ... .

کار آسانی نبود ؛ تکیه بر حافظه داشتم و البته سعی در امانت داری و نگاه به درهای زندان تا باز شود و از منابع بیشتر کمک بگیرم . در عین حال همواره ذهنم درگیر انتخاب یک روش مناسب نگارشی بود و در جستجوی مدام الفاظ و عبارات در تب و تاب بود. رنج و شکنجۀ آن اتاق تنگ و فشارهای زندان بانان و گاه به آینده ای مجهول، این تردید را افزون می ساخت ...

در نهایت ، این مختصر فراهم شد و آمادۀ عرضه . امید که مقبول نظر فرزندش قرار گیرد.(1)

ص: 248

کتاب فوق در شب یک شنبه 11 شعبان المعظم 1417 قمری در سلول انفرادی زندان به اتمام رسیده است.

(جالب اینجاست که این حقیر ( شیخ مهدی آقابابایی ) در حالی دارم این داستان را تایپ و صفحه بندی می نمایم که شب یازدهم شعبان المعظم 1444 قمری مصادف با شب ولادت با سعادت حضرت علی اکبر (عليه السلام) می باشد).

نام فرزندم را «نرجس » گذاشتم

یکی از فضلای حوزۀ علمیّۀ قم نقل نمودند که :

در سامرّا کنار مرقد مطهّر حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) عرض نمودم که بی بی جان من فرزند پسر دارم ، اما فرزند دختر ندارم ، اگر شما واسطه شوید و لطف کنید خداوند دختری به ما عنایت نماید نام آن را « نرجس » می گذاریم . بی بی لطف فرمودند وقتی دخترم به دنیا آمد نام او را به برکت حضرت ، « نرجس » نهادم . و الآن آن دخترم به برکت این اسم شریف ، در سلامتی به سر می برد .

تصویر

ص: 249

2 : حاجت روائی همۀ متوسلین به حضرت نرجس (عليها السلام) .

3 : موفقیت و سربلندی همۀ کسانی که در راستای تعظیم و گرامیداشت آن حضرت قدم برمی دارند . توصیه های مکرر و معنوی و سازنده ای را مطرح می ساختند .

به دنبال این بیانات و تأکیدات ، اقدامات مؤثری با قدم صدق و اخلاص انجام گرفت که به اذعان همۀ فعالان این عرصه ، هر قدمی برداشته می شد ، همانند صد قدم کارها به جلو می رفت و علاقه مندان ، مصمم تر و با انگیزۀ بیشتری برنامه ها اقدامات را دنبال می کردند .

با پیگیری های آیت الله ابطحی (دام ظله) پوسترها و پرچم های مربوط به حضرت نرجس (عليها السلام) در طرح های زیبایی آماده و عرضه گردید ، همچنین مقالۀ جامعِ نویسندۀ محقق و استاد بزرگوار ، آقای شیخ علی اکبر مهدی پور (دام ظله) با چند مقاله دیگر سریعاً تایپ و تنظیم و به همراه اشعاری در مجموعه ای با عنوان « مادر باران » گردآوری شد و سریعاً به چاپ رسید و در اختیارنویسندگان و شعرا قرار داده شد ؛ تا سرنخ های نوشتن مقالات و سرودن اشعار پیرامون حضرت نرجس (عليها السلام) در اختیارشان باشد .

جمعی از جمله : حضرت آقای مهدی پور و آیت اللّه زاده خادم الشریعه و... طیِّ دو روز ، 20 دیدار با علمای بزرگواری از جمله حضرات آیات و حجج اسلام آقایان : کریمی جهرمی ، علوی بروجردی ، میلانی ، طبسی ، شبیری زنجانی ، دوزدوزانی ، حسینی شیرازی ، شهرستانی ، حسینی صدر و ... دام عزّهم ترتیب دادند و با اشاره به جایگاه حضرت نرجس (عليها السلام) و تأثیر مادرانۀ ایشان بر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) در شفاعت و امدادهای ایشان از امّت در اوضاع امروز جامعه و نیز برای زمینه سازی برای شکوه بیشتر مراسم نیمه شعبان ، بر لزوم اقدام برای تکریم حضرت نرجس (عليها السلام) و برگزاریِّ مراسم ویژۀ تجلیل و بزرگداشت در شأن و منزلت ایشان در آستانۀ نیمه شعبان 1444 قمری تأکید فرمودند و از محضرِ حضرات آقایان ، پشتیبانی اجتماعی و معنوی این امر را خواستار شدند .

بحمدالله این دیدارها آثار و برکات فراوانی را در پی داشت و بازتاب آن در پیام ها و اطلاعیه هایی که از بزرگان یاد شده صادر گردید هویدا بود .

روز موعود با حضور مدعوین ، اولین جلسۀ رسمی احیای امر حضرت نرجس (عليها السلام) در منزل آیت الله زاده ابطحی (مسمّی به بیت جون غلام امام حسین (عليه السلام) ) که در این ایام متبرک به مجلس سوگواری بر امام هادی (عليه السلام) بود ، کلید خورد . در ابتدا عدّه ای از شعرا سروده های تازۀ خود را در مورد حضرت نرجس (عليها السلام) با

سوز و شور قرائت نمودند ، سپس آیت اللّه موحّد ابطحی (دام ظله) مشرف به منبر شدند و از کم و کیف برنامه ها و مقدمات انجام شدۀ آن ، از جمله تهیۀ پوستر و آماده شدن کتاب « مادر باران » و... سخن گفتند و از مجموع دیدارها گزارشی ارائه نمودند و بیان داشتند که : همه باید به میدان بیایند ، برخی خوب مقاله می نویسند ، بنویسند ، برخی خوب شعر می گویند ، بگویند ، برخی می توانند مجموعه ای را در این زمینه راه بیاندازند ، برخی می توانند مجلس بگیرند وشوق ایجاد کنند و ... همه و همه دست به کار شوند .

و در ادامه با حالتی منقلب و با اشکی جاری افزودند : ما می خواهیم بازار خریداری یوسف رونق بگیرد ، این بازار رواج داشته باشد اگر می توانید با همیانیاز طلا به صف خریداری یوسف بیایید ، بیائید ، و اگر فقط می توانید با کلاف نخی بیایید ، بیائید ، می خواهیم صف خریداران یوسف طولانی باشد و ...

به لطف الهی در پی این مجلس و دیدارهای گذشته ، موج گسترده ای در راستای تکریم و گرامیداشت حضرت نرجس (عليها السلام) در قم به راه افتاد و دامنۀ آن به شهرهای دیگر هم رسید .

ص: 253

همه بیایید ، می خواهیم بازار خریدن یوسف رواج داشته باشد و ...

سپس گزارشی از سفر قم و مجموع دیدارها و بازتاب آن را ارائه فرمودند . و در پایان از جمع حاضر تقدیر به عمل آوردند .

شهرها ، از کم وکیفی بسیار جالب برخوردار شد ، و با سخنرانی و توضیحات جناب آقای قاسمی و نیز بیانات حضرت آیت اللّه موحّد ابطحیدربارۀ اهمیت بزرگداشت حضرت نرجس (عليها السلام) از نظر اجتماعی و معنوی و راهکارهای علمی این برنامه عظیم و نیز با شعرخوانی شعرا و مداحان دربارۀ حضرت نرجس (عليها السلام) حال

و هوای ولائی و مهدویِ عجیبی در مجلس ایجاد شد که موجب به حرکت در آمدنِ احساسات پاک حاضرین برای بزرگداشت حضرت نرجس (عليها السلام) گردید ، و زمینه را برای اقدامات بعدی در این موضوع مهم و نورانی آماده نمود و خبر این مجلس مقدّس و فراخوانِ نورانی ، در میان علاقه مندان به اقدامات ولائی و مهدوی منتشر گردید و از طریق فضای مجازی در میان دلبستگان به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) انعکاس وسیع یافت .

کنیم و نگاه رحیمانۀ ایشان را جلب کنیم ، و چنین ادامه دادند که در سالیان گذشته من از شخصی ناراحتی عمیقی پیدا کردم و با او به مشکل روحی برخوردم ، تا اینکه مادرمان از دنیا رفتند ، در مراسم ایشان دیدم آن شخص به همراه دوستانش با یک حالتی آمدند که از چهره هایشان مشخص بود به جهت تکریم مادرمان آمده اند ، وقتی این صحنه را از ایشان دیدم ، تمام صفحۀ ذهنم از ناراحتی ها و کدورت ها پاک شد ، ...

سپس آیت اللّه موحّد ابطحی (دام ظله) با حالت منقلب و با گریه ، خطاب به جمع حاضر فرمودند : فهمیدید می خواهم چه بگویم ! ما با امام زمانمان خوب رفتار نکرده ایم ، تعارف هم نداریم ، هر کداممان به نحوی قلب نازنینشان را آزرده ایم ، ایشان اگر به ما نگاه کنند و ببینند ما مادرشان ، حضرت نرجس (عليها السلام) را مورد اکرام و احترام قرار داده ایم ، آیا نسبت به ما نرم و مهربان نمی شوند!؟

ایشان که رحمت واسعه اند و مثل مادر مهربانند چنانچه امام رضا (عليه السلام) فرموده اند : الإِمامُ کالاُمُّ البَرَّةُ بِالوَلَدِ الصَّغيرِ ، آیا امیدوار نباشیم ، اگر قدمی بر داریم ، دل امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را به دست می آوریم!؟

سپس گزارشی از سایر برنامه ها ، از جمله سفر قم و مشهد مقدّس و برنامه های آن ارائه فرمودند و دوستان را برای چگونگی برنامه بزرگداشت ، توجیه و آماده نمودند . و در ادامه ، لزوم تبلیغ در فضای مجازی و نشر مطالب راجع به حضرت نرجس (عليها السلام) ، ( اعم از پیام ها و اطلاعیه های صادر شده ازعلما ، و نیز مقالات آماده شدۀ نویسندگان ، و همچنین سروده های شعرا و فایل آماده شدۀ پوسترها ) را مورد تأکید قرار دادند .

ص: 258

2 : مجلس شام دوشنبه 8/12/1401 – 6 شعبان المعظم 1444قمری در منزل نویسندۀ ارجمند جناب آقای شیخ مهدی آقابابایی که با حضور علما و خطبای شهر ، با سخنرانی استاد معظم ، آیت الله موحّد ابطحی (دام ظله) برگزار گردید .

3 : مجلس ظهر سه شنبه 9/12/1401 - هفتم شعبان المعظم که در مجموعۀ فرهنگی هنری غدیرستان ( مدرسۀ علمیّۀ خالصیه اصفهان ) با حضور علما و فرهیختگان و فعالان دینی ، با سخنرانی استاد گرامی ، حجت الاسلام و المسلمین آقای سید امیرحسین طالقانی (دام ظله) و شعر خوانی شاعر محترم ، آقای سعید علامه برگزار گردید .

4 : مجلس شام دوشنبه 15/12/1401 - سیزدهم شعبان المعظم که در مسجد مرحوم آیت اللّه محقق (قدس سره) ، به همّت آیت الله زادۀ فقیه امامی با حضور علما و هیئات مذهبی و عموم مردم با ایمان و سخنرانی پرشور و احساس آیت اللّه موحّد ابطحی (دام ظله) برگزار شد .

5 : و ... مجالسی که از دیگر شهرها ، از جمله شهرضا گزارش گردید و ده ها مجلسی که در شماری از مساجد ، حسینیه ها و منازل ، با تلاش دوستان ولایی برگزار گردید . و به لطف الهی برگزاریِ این مجالس و توجه خاص به نام حضرت نرجس (عليها السلام) تا بعد از مراسم نیمۀ شعبان ( میلاد مقدس امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ) هم ادامه یافت .

از جمله ، با خبر شدیم عدّه ای از دوستان اهل البیت (عليهم السلام) ، در نیمۀ شعبان در بین الحرمین کربلا با گستردن سفره ای با نام حضرت نرجس (عليها السلام) از زائرانحسینی پذیرائی نمودند . و جمعی دیگر از علاقه مندان به اهل البیت (عليهم السلام) در مسیر قم - جمکران بخش هایی از مواکب پذیرائی را مزین به نام حضرت

ص: 260

نرجس (عليها السلام) نمودند و با نام مادر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) پذیرای زائران حضرت بقیة اللّه الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشريف) شدند . و نیز جمعی از ارادتمندان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) ، در معیت آیة اللّه موحّد ابطحی (دام ظله) در روز نیمۀ شعبان در جوار آستان مقدّس حضرت جعفر بن الرضا (عليه السلام) به شکرانۀ موفقیت ها در امر گرامیداشت حضرت نرجس (عليها السلام) با محوریت نام ایشان ، قافلۀ شادمانۀ ولادت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) را حرکت دادند ، و با شاخه های گل و ذکرهای مهدوی تهنیت گویان وارد حرم مطهّر شدند ، و پس از آن در هوای بارانی ، از فیض نماز استغاثه به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشريف) با سر و پای برهنه و در زیر باران با شور وسوزی وصف ناپذیر و استثنایی بهره مند شدند .

همچنین شام 16شعبان ، مراسم اختتامیۀ فراخوان جایزه ادبی شعر مادرانه با نام حضرت نرجس (عليها السلام) ، در حرم حضرت جعفر بن الرضا (عليه السلام) برگزار گردید ، و در آن مراسم شعرهای نو و تازه ای پیرامون شخصیت و عظمت حضرت نرجس (عليها السلام) قرائت گردید و با سخنانی مهیّج حضرت آیت اللّه آقای سیّد حجّت موحّد ابطحی (دام ظله) شور و هیجانی ولائی و مهدوی ایجاد گردید و در سطحی گسترده و نیز در فضای مجازی انعکاس یافت .

حضور گستردۀ علمای اعلام ، روحانیت معزز ، شعرای گرانقدر آئینی و ولائی ، مادحین گرامی ، فرهیختگان و فعالان دینی ، هیئت های مذهبی و سایر مردمان ولائی از اقشار مختلف و حضور مهمان هایی گرانقدر از دیگر شهرها تحسین بر انگیز بود و این اتفاق مبارک ، و تصویر بدنه های مختلف جامعه در کنار هم ، در قاب بزرگداشت حضرت نرجس (عليها السلام) برای جامعه غرور آفرین و امید بخش بود .

ورود قافلۀ شادمانۀ حضرت نرجس (عليها السلام) با دسته های گل نرگس با حضور حداکثری علما و فضلای حوزۀ علمیّه و شور بخشی ویژه به مجلس و در ادامه ، شعر خوانیِ شعرای گرامی و مادحین ارجمند ، در مدح خوانی و توسل به حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) ، حضور پر شور و فوج فوج و گستردۀ مردمان ولائی و خطابۀ بسیار زیبا و شیوای خطیب توانا ، استاد معظم حجت الاسلام و المسلمین آقای حاج شیخ حسین انصاریان (دام ظله) ، اشک های جاری حاضرین و حالت انقلاب یکپارچۀ مجلس در فرازهایی از سخنان ایشان ، در مجموع خاطره ای ماندگار برایمان رقم زد که یاد آن را هرگز فراموش نخواهیم کرد .

و در پایان ، رونمائی از سایت ( مادر باران ) ( خِتَامُهُ مِسْکٌ ) برای مجلس بزرگداشت گردید .

خدای را بر این نعمت بزرگی که روزیمان ساخت سپاسگزاریم و از درگاه وی فزونی برکات و آثار این حرکت مقدس را خواستاریم ، باشد که به فضل الهی دامنۀ این تجلیل و بزرگداشت از حضرت نرجس خاتون (عليها السلام) ، همچنان گسترده شود و برکات و آثار آن همواره مضاعف شود .

اللهم عجل لولیک الفرج

ص: 262

ز مادری که مقامی نبود و نیست فراتر

خصوص اینکه عزیزی ز دودمان پیمبر

که مهر داشت بر او کردگار حضرت نرجس

ز روم آمد و شد میهمان خانۀ مولی

عروس فاطمه گردیده او ز رتبت والا

چه میهمان عزیزی چه مادری به تولی

که گشت محرم آل نبی و محرم طه

که این شده است ز پروردگار حضرت نرجس

مسیح زادگی و شیوۀ محمّدیش بین

اسیر بودن و آن عشق پاک سرمدیش بین

به اعتقادیِ او مرحبا ، مقیّدیش بین

به خواب دیدن او آفرین ، سر آمدیش بین

که آگه است از آن ، گلعذار حضرت نرجس

خدای خواسته این زن رسد به اوج سعادت

نشانه داشته با خود از آن به گاهِ ولادت

که بوده است در آئین خویش هم به عبادت

و در وجود خود او ، بر امام داشت ارادت

که هست پیش نظر یادگار حضرت نرجس

کسی که می کند از رتبه سروری به جهان، او ست

نه سروری به جهان، سروری به کون و مکان، اوست

بزرگ حجت بی چون حق ، امام زمان او ست

که هست قائم آل محمد و، ز توان او ست

ص: 265

که هست از دل و جان بی قرار حضرت نرجس

ز «آتشی » است سخن در رثای حضرت نرجس

و گفتگو است فزون در ولای حضرت نرجس

و هست شور سخن در ثنای حضرت نرجس

به یُمن مرحمتی از خدای حضرت نرجس

که جلوه کرده چنین روزگار حضرت نرجس

*****

تصویر

ص: 266

عشق فرزندت تمنای همه

او تمام آرزوهای همه

تا خدا عالم بهارستان کند

مهدی آید ، کارها آسان کند

روزگار عشق و زیبایی شود

سینه های تشنه ، دریایی شود

آید و برپا کند بی کاستی

دولت عشق و عدالت ، راستی

*****

تصویر

ص: 268

حمل او از ابتدا پیدا نشد چون مادرِ

حضرت موسی بن عمران ، نرجس والا مقام

از ولی حق چو با عشقش پرستاری نمود

مادری ارزنده شد آن نرجس والامقام

بوسه زد بر دست مادر ، حجت حق ، با سلام

چونکه مادر بود از جان ، نرجس والامقام

بس که ( افشار ) از خدا خواهد ظهور مهدیش

از برایش خواهد امکان ، نرجس والا مقام

*****

وصفت بس است مادر مهدی شدن تو را

سرچشمۀ فضائل و دیوانِ وحدتی

فرزند تو ست منجی عالم در این جهان

الحق تویی که منبع جود و سخاوتی

در زهد و در تهجّد و در علم و در کمال

بی شک تویی که مظهر حلم و درایتی

در خانۀ تو خیل ملک دارد افتخار

باشند خادمت که بگیرند خلعتی

راهِ ورود خیل ملک خانۀ تو شد

باشد برای صاحب این در حکایتی

عرفان و عشق و بندگی و قرب بر خدا

با تو است ای کریمه ، که دریای رحمتی

من ناتوان از آنکه بگویم ز وصف تو

تو در مقام ، مادرِ ختم ولایتی

دارد امیدِ لطف ( امینی ) ز درگهش

شاید بر او شود ز کرامت عنایتی

*****

تصویر

ص: 272

تویی که مادر باران شدیّ و علّت رحمت

امید پنجره ها رفته پشت پردۀ غیبت

تویی که نور دمیدی به ما در این شب ظلمت

ز دامن تو شکوفا شده شکوفۀ امت

و بر نگین ولایت رکاب ، حضرت نرجس

*****

که علیّ النقی فرستاده است

قاصد عشق را به اکرامش

کعبه او امام و ، رخت عروس

شد لباس سفید احرامش

چیست معصومۀ تمام شدن

مادر آخرین امام شدن

قصد مرقومۀ امام ، تویی

متن این نامه را پیام شدن....

...به تو می آید ای کرامت محض

اینچنین لایق سلام شدن

دهر را خیر تو گرفته و نیست

جز تو شایستۀ بنام شدن

هجرت از روم جانب بغداد ...

مصدر بهترین قیام شدن ...

شاهکار شماست بی بی جان

معنی تیغ در نیام شدن

*****

ملیکه سوسن و مریم سبیکه خمط و ریحانه

بود صیقل حکیمه نام های حضرت نرجس

شبی در عالم رؤیا به وصفش گفته پیغمبر

که نزد ما بود عالی لقای حضرت نرجس

ز بعد این چنین خوابی اسیر درد و محنت شد

روا باشد شود جانها فدای حضرت نرجس

مقام و عزتش افزون شد از بعد اسارتها

ندارد کس چنین قدری سوای حضرت نرجس

به گیتی او پذیرا شد زجانش شیعه بودن را

از این رو شد فزون قدر و بهای حضرت نرجس

عروس حضرت هادی بدنیا شد ز لطف حق

رقم بر او زده اینسان خدای حضرت نرجس

حسن نور دل هادی که دارد عسکری شهرت

چه نیکو همسری شد او برای حضرت نرجس

به دامن پرورش داده گل گلزار احمد را

که از نورش شده روشن سرای حضرت نرجس

زمین و آسمان نازد به فرزند برومندش

عجب بر پا شده زیبا لوای حضرت نرجس

به حکم امر یزدان و ز نسل این بهین بانو

به گیتی می رسد فیض از صلای حضرت نرجس

هر آنکس در جهان باشد مطیع و پیرو مهدی

بخوبی بشنود هر دم نوای حضرت نرجس

ص: 278

حقیقت یاب و جوینده شود هر کس درستی را

شود ره پوی ایمان و وفای حضرت نرجس

ز نسل قیصر روم و ، زِ نسل اهل بیت حق

به دنیا تا ابد ماند بقای حضرت نرجس

به دست نور چشمانش که باشد قائم هستی

رسد بر ما به هرجائی عطای حضرت نرجس

زدرگاه خدا خواهم شود شامل به حال ما

به هر محفل به هر منزل دعای حضرت نرجس

به اذن خالق سبحان بود پر نور درگاهش

کند روشن دل ما را ضیای حضرت نرجس

اگر روزی رسد پای مریضی بر سر کویش

شفا گیرد ز خاک پر شفای حضرت نرجس

ندارد ( بی ریا ) در دل غم فردای محشر را

که دل بسته به احسان و سخای حضرت نرجس

*****

نرگس که گلی ز گلشن ایجاد است

در بحر حیا عالمه و استاد است

این مادر با قدر و جلال و شوکت

مهدی پسرش مجری عدل و داد است

ص: 279

مسجد سهله به صحن حضرت نرجس رسيد

عشق ، آنجا مى شود با اسم مادر بيشتر

جمكران هم نذر اين مادر پياده ميروند

از كنار دختر موسى بن جعفر بيشتر

حرف از فرزند و مادر مى شود در روضه ها

مى روم سمت رباب و سمت اصغر بيشتر

ميزند قلب رباب و اهل خيمه تندتر

مى رود اين روضه وقتى رو به اخر بيشتر

اين گلو را مانده ام خنجر بريده يا كه هست

شعبه هاى تير از پهناى حنجر بيشتر

*****

خیلِ پیمبران اولوالعزم آمدند

تا حضرتِ مسیح به خاتم اشاره کرد

قیصر سؤال کرد ، صداقِ عروس را

خندید جبرئیل و به عالَم اشاره کرد

جمع حواریون همگی شمعدان به دست

شمعون به چند آیۀ محکم اشاره کرد

از عهده ی تولدِ تو بر نیامدند

روح القُدُس به حضرت مریم اشاره کرد

تقویم های کهنه نوشتند از ملال

آیینه ی زمانه به مرهم اشاره کرد

از راویان ، حکایتِ شیخ صدوق ، بس

تاریخ اگر به نام شما کم اشاره کرد

*****

تصویر

ص: 282

( مادر پاک باران ) توئی تو

مادر صبح دیدار امید

رازی از غیب مشهود داری

مُهری از مِهرِ موعود داری

گل در آغوش سبز چمن باز

دکمه واکرد از پیرهن باز

می گشاید بروی گل سرخ

باغ آغوشی از نسترن باز

جشن آواز گلبرگ و باد است

روی تن پوش دشت و دمن باز

می کند رقص در برکه خورشید

تا بشوید غباری زتن باز

( دختر روم ) در گوش تاریخ

می کند باب سحر سخن باز

می تراود زدل هرچه شعراست

امشب از شوق در ذوق من باز

صد بهاران لب غنچه خندید

تاکه شد باغِ (حُسنِ حَسَن ) باز

نو عروسی که از نور آمد

نورِ در نور مستور آمد

گل به خواب بهاران بر آمد

(مادر پاک باران ) بر آمد

بر گلوی عطشناک انسان

نغمۀ جویباران بر آمد

شمعی از (نسل شمعون) بر افروخت

در شب حق تباران بر آمد

مقدم سبز ( خَیرُ الاِما ) را

عشق از شوق خندان بر آمد

خانه ی (هادی) از نور لبریز

نو عروسش به ایوان بر آمد

چون نسیمی که می پیچد از عشق

از سر چشمه ساران بر آمد

یا گل نقره ای رنگِ مهتاب

در شب شب شکاران بر آمد

روشنی را بیا میهمان کن

هرچه می خواهی ای عشق . آن کن

ص: 284

شد به دیدارت ای تا خدا سبز

عشق تامرز بی انتها سبز

رفتی از باور عشق تا عشق

یعنی از خانۀ سبز تا سبز

هرکجا میدود چشم سبز است

شد عبورت مگر تا کجا سبز ؟

سرخ شد چهرۀ باغ از شوق

تاشد آن قامت حق نما سبز

با پرند سپیدار ( نرگس )

بست پیمان دیرینه با سبز

تا ابد عطر شیرین این عشق

مانده در یاد هر آشنا سبز

شد به گرمای خورشید مهرش

عشق در جان اهل ولا سبز

عطر (نرگس) که در باغ جاری است

از تو زیباترین یادگاری است

ای فراتر از اعجاز نرگس

چشمت آیینه ی راز نرگس

دست خورشید عِقد پَرَن را

می کند پیش تو باز نرگس

می کند باغ سبزینه ها را

درنگاه تو ابراز نرگس

ناز کن مثل شبنم که پَر زد

پشتِ آبادی ناز نرگس

ای گلوبند باغ غزل پوش

شعر دیوان ایجاز نرگس

نردبان ( ولایت ) تورا بُرد

تا بلندای پرواز نرگس

( زُهره می خواند از کوچۀ ( شور )

در مدیح تو آواز نرگس

ای تو زیباترین آیه ی صبح

( همسرِ نور ) و همسایۀ صبح

نور از ساغر تاک رویید

عشق از نبض ادارک روئید

عطر ( موعود ) پیچید در دشت

لاله از سینه ی خاک روئید

ماه در آسمان سحرگاه

از گریبان صدچاک رویید

روی آئینه ی روشن ذهن

شور شعر فرحناک روئید

بال خورشیدی آسمان سیر

در فراسوی افلاک روئید

ص: 285

چشم از چشمۀ نور جوشید

پاک از دامن پاک رویید

ذکر تسبیح نورانی عشق

بر لبِ نسل ( لولاک ) روئید

بال در بال پرواز گل کرد

باغ در باغ آواز گل کرد

ای درخشان تر از روی مهتاب

عطر پیچیده در کوی مهتاب

آمدی چون گل از شهر خورشید

میروی تا فرا سوی مهتاب

بسکه پیوند با نور داری

هستی آئینه ی روی مهتاب

کیستی ای سراپای خورشید؟

ای رخت باغ مینوی مهتاب

ای رها در نسیم نگاهت

زلف زیبای بانوی مهتاب

خواب آرام دریای چشمت

موج پرواز گیسوی مهتاب

آفتابی ترین خنده ی نور

خنده ی صبح تابنده ی نور

باب کن شهر آئینه ها را

سبز چون شنبه آدینه ها را

دست اعجاز را عیسوی کن

عافیت پوش کن سینه ها را

ای تو موعود عشق و عطوفت

ازدل ما ببر کینه ها را

کیمیای نفس را برآور

گوهری کن سفالینه ها را

باز کن رو به صبح ستایش

چشم سهراب و تهمینه ها را

چارده قرن پرواز کردم

رد شدم دام ها . چینه ها را

تا رسیدم ببام تو امروز

زنده کن یاد دیرینه ها را

سبز در سبز برما گذر کن

تا بهاری شوم یک نظر کن

باز ما را تو مهمان کن امشب

روح را غرق احسان کن امشب

مثل نبض دل ای فرصت عشق

خانه در کوچۀ جان کن امشب

ص: 286

ای نگاهت مسیحای اعجاز

درد ما را تو درمان کن امشب

در کلاف دل افتاده صد بغض

مشکلش را تو آسان کن امشب

ای فراتر ز فیض بهاران

روح ما را گل افشان کن امشب

ای صدای خدا بار دیگر

خانه در خاک انسان کن امشب

چون حدیث سحر از فروغت

خاک را نور باران کن امشب

سینه چون مُشت هستی فشرده است

دل بنام عزیزت سپرده است

شعرم اعجاز شد بار دیگر

ساز دل ساز شد بار دیگر

شعر . بانام پاک تو گل کرد

قفل دل باز شد بار دیگر

شعر شعرائی ام گشت پویا

با تو دمساز شد بار دیگر

روح آشفتۀ خاطر من

خلوت راز شد بار دیگر

بانگاه تو معراجی از نور

در دل آغاز شد بار دیگر

آمدی و نشستی به چشمم

وقت پرواز شد بار دیگر

با تو پرواز عین رهائی است

شوری از جذبۀ کبریائی است

ای شده باغمت آشنا اشک

ما نوشتیم نام تو را اشک

نام پاکت عجب معجزی داشت

شعرمن شد بنام شما اشک

شعرِ باران شد و ذکرِ شاعر

(عطرِ نرگس) شد و (سامرا ) اشک

شعر سرشار از عطر لبخند

شاعر اما ز سر تا بپا اشک

سینه در سینه دلهای ما شوق

چشمه در چشمه چشمان ما اشک

آفرین آفرین آفرین دل

مرحبا مرحبا مرحبا اشک

آخرین ماه خورشید منظر

بر جمال تو ( اللّه اکبر )

ص: 287

این سخن در وصف او فرمود امام مجتبی

خیرة النسوان و بر کل کنیزان سرور است

پاک فطرت ، پاک طینت ، نیک رفتار و مدار

آنچنان کز ابتدا او را قیامت باور است

کنیه اش ام محمّد ، بُد ملیکه نام او

با حیا و عفت و از دودمان قیصر است

رو توسل جو به او تا حاجتت گردد روا

چون که او را آبرو پیش خدای داور است

هر چه از فرزند خود خواهد اجابت می کند

چون که آن مولا ز جان و دل مطیع مادر است

حق به نرجس کرده ارزانی بهشت جاودان

مهدیِ او ، از همه زیبا رخان ، زیباتر است

کیست جز نرجس که فرزندی چو مهدی آورد

هست طاووس بهشت ، این گفتۀ پیغمبر است

هست نرجس مادر آن کس که فرموده امام

رتبه او از همه پیغمبران هم برتر است

هر چه خوبی هست در این یک پسر گردیده جمع

غیر نرجس ، کی چنین بانوی فرزند آور است

هر کسی باشد ارادتمند نرجس بی گمان

گر گناهی کرده مغفور است و دور از کیفر است

هست در حق محبان مهربانی شیوه اش

بر محبانِ خود آن بانو ، شفیع محشر است

از فضیلت های زهرا بهرۀ وافر در اوست

بانوان را در دیانت اسوه است و سرور است

ص: 291

هست نرجس مادر فرخنده مولودی که او

دادگستر در جهان از باختر تا خاور است

یاری دین و امامت کرد تا پایان عمر

دید چون امر امامت بی معین و یاور است

داشت دشمن انتظار قطع نسل عسگری

کرد نرجس ثابت این معنا که دشمن ابتر است

کوکب رخشنده در بیت امامت نرجس است

آسمان فضل و تقوا را درخشان اختر است

من کجا قادر به احصای ثنای نرجسم

هر چه گویم باز هم باقی ثنای دیگر است

ما ز درک جاه و قدر و شأن نرجس عاجزیم

گفته ها در این مقال از آن که باید کمتر است

دارد از نرجس امید لطف و احسان ( جان نثار )

خاصه در روزی که او بیچاره و بی یاور است

*****

تصویر

ص: 292

زینت فضل حضرت حجت ، در حدیث آمده به مادرشان

مادری در خطِ ولایت و دین ، در کنار امام ، سلطان بود

حضرت باقر این چنین فرمود ، به فدای نواده ای گردم

که بُود پور حضرت نرجس ، ارزش او چنین نمایان بود

تربیت از حکیمه خاتون داشت ، در مثل گشته بود بی مانند

الحق آن شاهزاده در عزّت ، خود عروس سرای ایمان بود

شد عروس ولایت و عصمت ، تا شود مامِ آخرین حجّت

پرده دار عدالت و عفّت ، عهده دار امام دوران بود

روز قبل از شهادت شویش ، شد روان سوی جنّت از دنیا

تا بدانند شیعیان نرگس ، پیش مرگ امامش از جان بود

*****

به صبح روز قیامت ز لطف مادری ات...

به ازدحام ببینی تو خلق مدیون را....

تو مادر پسری گشته ای که آمدنش ...

به عدل و داد رساند جهانِ مفتون را....

دعا کنید ببینم به حق داغ علی

گرفته حق خود و انتقام آن خون را....

دعا کنید ببینم طلوع صبح ظهور

کِشَد ز خاک و زند سیلی آن دو ملعون را ....

*****

در را برای همسرت وا کن که دستت را

در دست های گرم آن خورشید بگذاری

تو حامل یاسینی و در انتظار او

آکنده از ایمانی و از عشق سرشاری

*****

تا شما را برساند به حسین

دل بشکسته دعاگوی شماست

ثمره خطّ رسالت مهدی است

صاحب تیغ عدالت مهدی است

بهر تحمید و سپاس ای شیعه

پسرم را بشناس ای شیعه

معرفت بر دل او پیدا کن

باش با او به تماس ای شیعه

تا شود عاقبتت خیر بدان

حب او هست اساس ای شیعه

با ولایش منما عالم را

تو به یک لحظه قیاس ای شیعه

بهر عیدی شب قدر بگیر

از کف یار لباس ای شیعه

تا که خسران زده هرگز نشوی

مهدیم را بشناس ای شیعه

معرفت بر گل زهرا مظهر

از نماز تو بُود واجب تر

پسرم آید و غوغا بکند

زشت ها را همه زیبا بکند

حب آن تشنه لب زینب را

علنی در همه دنیا بکند

اشک او خون دلش گردد تا

یاد از زینب کبری بکند

بعد تکیه زدنش بر کعبه

تربت فاطمه پیدا بکند

او خودش طالب حکم فرج است

از خدا اذن تمنا بکند

خشک بر آن کس که برای فرجش

خویش را خوب مهیا بکند

شه رانده ز وطن می آید

به یقین یوسف من می آید

پسرم منتقم کرب و بلاست

غصه دار سر از جسم جداست

داغ دار گلوی اصغر اوست

روزه دار تن ارباً ارباست

بوسه بر دست علم دار زند

تشنه آب ز مشک سقاست

زائر قبر رقیه مهدی است

سحر از داغ رقیه شیداست

هر کجا مجلس روضه باشد

بانی و گریه کن بزم شماست

به خدا راه رسیدن بر او

گریه و معرفت کربلاست

در پی هدیه مهدی باشید

سائل گریه مهدی باشید

ص: 300

جهان از ابجد نام بلند تو یقین دارد

که روزی فتح خواهد کرد فرزند تو دنیا را

گنه کاریم ، اما آرزوی وصل او داریم

بیا لطفی کن ای بانو شفاعت کن دل ما را

*****

تمنای تو نه والا شدن بود

نه صاحب نام در دنیا شدن بود

کمال آرزوهای تو تنها

عروس حضرت زهرا شدن بود

*****

تا به بازار ، خریدار خودت را دیدی

لحظه ای خنده زدی و به خودت بالیدی

آمدی تا که پیام آور شادی باشی

نو عروس پسر حضرت هادی باشی

آمدی هم نفس روح عبادات شوی

تا عروس پسر مادر سادات شوی

خانه داری تو بر پایۀ احسان بوده

روز و شب تکیه کلام تو حسن جان بوده

خوش به حال تو که اینقدر امانت داری

در گلستان وفا نرگس بی تکراری

سوسن و سنبل و مریم همه پابست تواند

عطر تو می وزد و شاپرکان مست تواند

چه مقامی که سرآغاز سر آغاز شدی؟

شد عنایت به تو و محرم این راز شدی

تو سر آغاز شدی شام به پایان برسد

تا نسیم سحری بر نفس جان برسد

تو رسیدی که رسد بغض رسالت پایان

تو رسیدی که شود معنی کامل ایمان

آمدی تا در توحید خدا باز شود