سرشناسه : صدری، مهدی، 1347 -
عنوان و نام پديدآور : غدیر برترین عید امت [کتاب]: فضائل و آداب عید غدیر/مهدی صدری.
مشخصات نشر : تهران: دلیل ما، 1392.
مشخصات ظاهری : 72 ص.؛ 21/5×14/5س م.
شابک : 30000 ریال: 978-964-397-834-1
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
يادداشت : چاپ پنجم: 1401.
یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.
عنوان دیگر : فضائل و آداب عید غدیر.
موضوع : غدیر خم -- احادیث
موضوع : عید غدیر خم
رده بندی کنگره : BP141/5 /غ4 ص4 1392
رده بندی دیویی : 297/218
شماره کتابشناسی ملی : 2937483
تلفن و نمابر : 37744988 - 37733413 (9825+)
آدرس: قم خیابان معلم مجتمع ناشران
طبقه ششم، واحد 612 و 613
www.Dalilema.com
Dalilema@yahoo.com
خیراندیش دیجیتالی : جناب آقای سید علی بحرینی به نیابت از مرحومه حاجیه خانم کسایی _گروه هم پیمانان موعود غدیر.
ص: 1
مراکز پخش
(1) قم، انتهای خیابان صفائیه، بعد از کوچه شماره 39، پلاک 759 طبقه دوم فروشگاه دلیل ما ، تلفن 37737011 - 37737001 2) تهران خ ،انقلاب خ ،فخررازی فروشگاه دلیل،ما پلاک 61، تلفن 66464141 3) مشهد چهارراه شهداء ضلع شمالی باغ نادری کوچه شهید خوراکیان مجتمع تجاری گنجینه کتاب طبقه اول فروشگاه دلیل ما، تلفن 5 - 2237113
سرشناسه : صدری مهدی 1347 -
عنوان و نام پدیدآور : غدیر برترین عید امت فضائل و آداب عید غدیر / مهدی صدری
مشخصات نشر : قم : دلیل ما 1392
مشخصات ظاهری : 72 ص.
شابک : 1- 834- 397- 964- 978
وضعیت فهرست نویسی: فیپا
یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس
عنوان دیگر : فضائل و آداب عید غدیر
موضوع : غدیر خم -- احادیث
موضوع : عید غدیر خم
رده بندی کنگره : 1392 4 ص 2 ع / 5 / 141 BP
شماره رده دیویی : 218 / 297
شماره کتابشناسی ملی : 2937483
ص: 2
بسم الله الرحمن الرحیم
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسْكِينَ بِوَلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السّلام .
اساس دین اسلام مبتنی بر حب و بغض و تجلی آن در شعائر مذهبی نمودار گشته است. عید غدیر و عزای عاشورا از برترین و ارزشمندترین نمادهای ولایت و برائت بوده و اهتمام در بزرگداشت و برپاداشتن آن وظیفه همگان است.
غدیر واقعه ای فراموش نشدنی و ماندگار در تاریخ است. در چهارده قرن ،پیش روز عید غدیر واقعه عظیمی رخ داد و به گونه ای در تاریخ ثبت شد که راه انکار و اعتراض و شک و تردید بر همه مخالفان مسدود شد.
از جمله نکات مهم و قابل توجه بزرگداشت عید غدیر و زنده نگه داشتن خاطره آن در جوامع بشری است.
هر چند حق پویان و حق جویان بنابر سفارش پیامبر صلی الله علیه و اله همیشه حدیث غدیر را گفتند و نوشتند و نسل به نسل بر آن محافظت کردند ، ولی- جز در
ص: 3
خلافت ظاهری امیر مؤمنان علیه السلام- تا اوائل حکومت بنی عباس برای جوامع شیعی در مورد عید گرفتن آن زمینه مناسبی پیش نیامده بود.
لذا راویان حدیث بارها از امام صادق علیه السلام می پرسیدند که مگر غیر از عید فطر و قربان و.... عید دیگری هم داریم؟!!(1)
و گاهی خود حضرت با طرح پرسشی ذهن دوستان و شیعیان را به این مطلب متوجه میساخت (2)
برای زنده نگه داشتن عید غدیر توجه به گوشه ای از بیکران فضیلتهای آن که در روایات وارد شده لازم است که معصومین علیهم السلام بارها فضایل آن روز را بیان کرده و با ذکر پاداش آداب آن ما را به نکوداشت آن تشویق نموده اند.
ص: 4
نوشتاری که پیش رو دارید جمع آوری تنظیم و ترجمه روایاتی است که در این زمینه وارد شده است و در دو بخش تقدیم میشود
بخش اول بزرگداشت عید غدیر و بیان فضیلتهای آن
بخش دوم: آداب و سنن عید غدیر
به امید آنکه مورد توجه و قبول وارث غدیر واقع شود، خاضعانه به درگاه حضرتش عرض میکنیم
يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِتْنَا بِبِضَاعَةٍ مُّزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنَا إِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ.
عید غدیر 1432 آبان 1390
قم ، مهدی صدری
ص: 5
ص: 6
شروع بزرگداشت عید غدیر از جانب خدای تعالی بوده، حق تعالی با نازل کردن آیات متعدد که ناظر به زوایای گوناگون قضیه غدیر است(1) و به ویژه آیه شريفه (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإسْلامَ دِيناً . [المائدة (5) : 3] اهمیت و ارزش فوق العاده روز غدیر را به ما فهمانده و به تعظیم این عید عظیم پرداخته است.
بزرگ ترین عید قرار دادن ،غدیر پاداش فوق العاده و بی حساب بر انجام آداب و اعمال روز غدیر آمرزش گناهان شیعیان و دوستان امیرالمؤمنین علیه السلام و پذیرفتن اعمال و عبادات آنها بلکه تشکر از آنان گوشه ای از نکوداشت غدیر توسط خداوند تعالی است
حضور فرشتگان در مجلس جشن فردوس اعلی و همچنین منبر رفتن جبرئیل مقابل بیت المعمور برای فرشتگان و استغفار برای شیعیان جلوه ای دیگر از بزرگداشت غدیر به شمار می رود.
ص: 7
تعظیم و احترام پیامبران علیهم السلام و روزه گرفتن روز عید غدیر و سفارش امتها به عید گرفتن آن نمونه ای از عنایت آنها به غدیر است.
پیامبر صلی الله علیه و آله نیز سفارش به عید گرفتن آن روز نموده و آن را عظیم ترین عیدها شمرده است.
گفتار و رفتار امامان معصوم علیهم السلام حاکی از احترام و تعظیم فوق العاده عید غدیر است که روایات این نوشتار - قطره ای از اقیانوس بیکران فضائل غدير - شاهد این مدعاست و سیره عملی آن بزرگواران نیز مؤید همین معناست(1)
مطلب به آنچه گذشت ختم نمی شود، بلکه در قیامت نیز برترین انبیا و اوصیا و فرشتگان و بندگان صالح- که درود خدا بر همه آنان باد - عید غدیر را مانند عروسی که به حجله برده میشود وارد بهشت مینمایند !
1. امام رضا علیه السلام فرمود: به خدا سوگند اگر مردم به فضیلت روز عید غدیر شناخت صحیح و کامل داشتند فرشتگان هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه می کردند (2)
ص: 8
2. امام صادق به نقل از پدران بزرگوارش علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: برترین عید امت من عید غدیر خم است روزی که خداوند دستور داد تا برادرم علی بن ابی طالب علیهما السلام را به عنوان پرچم برای امت نصب کنم تا پس از من به واسطۀ او هدایت شوند روزی که خدا دین را کامل و نعمتش را بر امت من تمام و اسلام را به عنوان دین آنها پسندید.
سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: مردم علی از من است و من از اویم آفرینش او از گل و طینت من بوده است، او پس از من امام و پیشوای خلایق است، هر گاه در تشخيص سنّت من اختلافی پیش آید او بیانگر حقیقت است.
او امیر مؤمنان پیشوای روسفیدان سرور ،مؤمنان بهترین اوصیا همسر بانوی بانوان جهانیان و پدر امامان هدایت است.
مردم کسی که علی را دوست بدارد من او را دوست دارم و هر کس کینه علی را داشته باشد مبغوض من است
هر کس با علی پیوند داشته باشد من با او پیوند دارم و هر کس از او بریده باشد من نیز از او بریده ام
هر کس به علی جفا کند من جفای او را پاسخ دهم و هر کس موالات او را داشته باشد من با او دوستی و رفاقت دارم
ص: 9
هر کس با علی دشمنی نماید من با او دشمنی مینمایم
مردم من شهر حكمتم و علی بن ابی طالب دروازه آن و نمی شود وارد شهر شد مگر از دروازه
دروغ میگوید کسی که خیال کند مرا دوست دارد و کینه علی را داشته باشد.
مردم سوگند به خدایی که مرا به پیامبری مبعوث کرد و بر همه برگزید، من علی را به عنوان پرچم هدایت بر امتم در زمین نصب نکردم مگر پس از آنکه خدای تعالی او را در آسمانها معرفی کرد و ولایتش را بر فرشتگان واجب نمود.(1)
3. راویان متعدد از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند که فرمود: روز غدیر بهترین و برترین عیدهاست.(2)
4. از امام صادق علیه السلام پرسیدند: آیا مسلمانان غیر از فطر و قربان و جمعه عید دیگری هم دارند؟ حضرت فرمود: آری، عیدی که از همه اینها عظیم تر است. روزی که پیامبر صلی الله علیه و آله ولایت امیرمؤمنان علیه السلام را بر همه مردم از زن و مرد لازم گردانید.
ص: 10
راوی پرسید چه روزی بود؟... حضرت فرمود: روز هجدهم ذی الحجه (1)
5.حسن بن راشد به امام صادق علیه السلام عرض کرد فدایت شوم آیا مسلمانان غیر از عید فطر و قربان عید دیگری هم دارند؟ حضرت فرمود آری عظیم ترین و شریف ترین عیدها
راوی :پرسید آن کدام عید است؟ حضرت فرمود: روزی که امیرمؤمنان علیه السلام عنوان پرچم (هدایت) برای مردم نصب شد.
باز پرسید فدایت شوم چه روزی بود؟... حضرت فرمود روز هجدهم ذى الحجه.(2)
6.مفضل از امام صادق علیه السلام پرسید: مسلمانان چند عید دارند؟ حضرت :فرمود چهار عید
او گفت عید فطر و عید قربان و جمعه را میدانم [ولی چهارمی کدام است؟] حضرت فرمود چهارمی از همه عظمتش بیشتر و در شرافت از آنها برتر است روز هجدهم ذی الحجه که پیامبر صلی الله علیه و آله امیر مؤمنان علیه السلام را به عنوان پرچم هدایت برای مردم نصب کرد.(3)
ص: 11
7. زیاد بن محمد از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا مسلمانان غیر از جمعه و فطر و قربان عیدی دارند؟ حضرت پاسخ داد آری، روزی که پیامبر صلی الله علیه و آله امیرمؤمنان علیه السلام را بر جانشینی خویش نصب فرمود
او پرسید: آن روز چه روزی است؟ حضرت فرمود: هجدهم ذى الحجة. (1)
8. فرات به امام صادق علیه السلام گفت: فدایت شوم؛ آیا مسلمانان را عیدی جز فطر و قربان و جمعه و عرفه هست؟ حضرت فرمود: آری، عیدی که نزد خداوند مقام و منزلتش از همه برتر عظیم تر و شریف تر است.
روزی که خدا دین را کامل کرده و بر پیامبر صلی الله علیه و آله آيه شريفه : (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً). [المائدة (5) : 3] را نازل فرمود.
فرات پرسید آن روز کدامین روز است؟ حضرت فرمود: پیامبران بنی اسرائیل هنگامی که وصی و جانشین خویش را تعیین میکردند آن روز را عید قرار میدادند عیدی که گفتم روزی است که پیامبر صلی الله عیه و آله علی علیه السلام را به عنوان پرچم هدایت برای مردم نصب فرمود و آن روز درباره علی علیه السلام نازل شد آنچه نازل شد آن روز دین کامل و نعمت بر مؤمنان تمام گردید...(2)
ص: 12
9. عبدالرحمن بن سالم :گوید پدرم از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا مسلمانان غیر از جمعه و قربان و فطر عید دیگری هم دارند؟ حضرت فرمود: آری عیدی که از همۀ اینها حرمتش بیشتر است.
پدرم پرسید: فدایت گردم کدامین عید؟ حضرت فرمود: روزی که پیامبرصلی الله علیه و آله امیر مؤمنان را بر جانشینی خویش نصب کرد و فرمود هر کس من مولای او هستم علی مولای اوست».
باز پرسید کدامین روز [از ایام هفته] بوده؟ حضرت فرمود به آن چه کار داری روزهای هفته با تغییر سال تغییر میکند روز هجدهم ذی الحجه(1)
10. در دعای روز عید غدیر - به روایت شیخ مفید رحمه الله- میگوییم : بارالها! همانگونه که این روز را بزرگترین عید خویش قرار دادی آن را در آسمان «عهد بسته شده» و در زمین «پیمان گرفته شده» و «اجتماع مورد سؤال»(2) نامیدی بر محمد و خاندانش درود فرست و چشم ما را به آن روشن نما امور پراکنده ما را به آن سامان بخش و ما را پس از هدایت گمراه مساز و ما را از سپاسگزاران بر نعمتهایت قرار ده ای مهربان ترین مهربانها (3)
ص: 13
11. امام صادق علیه السلام در ضمن روایتی فرمود :فرمود: شاید فکر کنی خدا روزی را محترم تر از عید غدیر قرار داده؟! نه به خدا، نه به خدا نه به خدا (1)
12.احمد بن ابی نصر بزنطی :گوید نزد امام رضا علیه السلام بودیم مجلس پر از جمعیت بود، صحبت از فضیلت روز عید غدیر پیش آمد و بعضی از مردم آن را انکار کردند حضرت ثامن الحجج از پدرش از جد بزرگوارش علیه السلام نقل فرمود که روز غدیر در آسمانها مشهورتر است تا زمین در فردوس اعلی قصری است ساختارش خشتی از نقره و خشتی از طلا در آن صدهزار گنبد یاقوت سرخ و صدهزار خیمه یاقوت سبز وجود دارد. کف پوش آن کاخ مشک و عنبر است. در آن چهار نهر جاری است شراب (طهور)، آب، شیر و .عسل اطراف آن را درختان میوه دار از همه انواعش پر کرده است. پرندگانی بر آن هستند که بدنشان از لؤلؤ و بالشان از یاقوت است و به نغمه ها و صوت های گوناگون مترنم هستند.
روز عید غدیر آسمانیان وارد آن قصر شده و به تسبیح و تقدیس و تهلیل پروردگار می پردازند. پرندگان مزبور به پرواز درآیند و در آن آبها رفته سپس خود را به آن مشک و عنبر آغشته و آن را بر فرشتگان بیفشانند.
ص: 14
فرشتگان در آن روز نثار حضرت فاطمه علیهاالسلام(1)را به یکدیگر هدیه میدهند.
پایان آن روز ندا آید به جایگاه و رتبۀ خویش بازگردید که به احترام پیامبر و امیرمؤمنان صلوات الله علیهما و آلهما تا چنین روزی در سال آینده از خطا و لغزش محفوظ خواهید بود.(2)
13 . امام صادق علیه السلام فرمود عید ،غدیر بزرگترین عید خداست خدا پیامبری را مبعوث نکرده مگر آنکه این روز را عید قرار داده و احترام آن را نگه داشته است.
نام این روز در آسمان «عهد معهود» و در زمین روز پیمان گرفته شده و جمع مشهود است.(3)
14. صفوان بن یحیی(4) گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: هجدهم ذی الحجه بزرگترین عید خداست خورشید بر روزی برتر از آن نتابیده است . و آن روز روزی است که خدا دینش را بر خلائق کامل و نعمتش را بر آنها تمام گردانید و اسلام را به عنوان دین آنها پسندید خدا هیچ پیامبری را مبعوث
ص: 15
نکرد مگر آنکه جانشین خویش را در چنین روزی نصب نمود(1)
15 . امام رضا علیه السلام فرمود: در روز عید غدیر آيه شريفه : (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلَامَ دِيناً). [المائدة (5): 3] نازل گشت. خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرد مگر آنکه روز مبعثش را مانند روز غدیر قرار داد و حرمت غدیر را شناخت به اینکه وصی و جانشین خویش را در آن روز نصب نمود. (2)
16.امام رضا علیه السلام فرمود: خداوند تعالی روز عید غدیر ولایت را بر اهل آسمانها عرضه ،داشت اهل آسمان هفتم به آن سبقت گرفتند؛ لذا آن را به عرش زینت داد. سپس اهل آسمان چهارم به آن سبقت گرفتند آن را به بیت المعمور آراست و پس از آن آسمان دنیا ولایت را پذیرفت لذا آن را به ستارگان تزیین نمود.
پس از آن خداوند ولایت را بر زمینها عرضه داشت، مکه گوی سبقت را در پذیرفتن ربود؛ لذا آن را به کعبه آراست سپس مدینه، پس آن را به پیامبر صلی الله علیه و آله مزین ،نمود و پس از آن کوفه، لذا آن را به امیر مؤمنان علیه السلام مفتخر کرد
ص: 16
خداوند ولایت را بر کوهها [نیز] عرضه داشت اولین کوه هایی که به ولایت اعتراف نمود ،عقیق فیروزه و یاقوت ،بود لذا آن کوه ها معدن این سنگهای قیمتی شده و از بقیه جواهرات برتر گردیدند. سپس کوه های دیگر به ولایت سبقت گرفتند و معدن طلا و نقره شدند و هر کدام که آن را نپذیرفت چیز با ارزش و قابل عرضه .ندارد
روز غدیر ولایت بر آبها عرضه شد هر یک پذیرفت گوارا ؛ و هر کدام انکار نمود شور و تلخ گردید.
روز غدیر ولایت بر گیاهان و روییدنیها عرضه شد هر کدام پذیرفت شیرین و خوشمزه؛ و هر کدام نپذیرفت تلخ گردید.
سپس ولایت را بر پرندگان عرضه داشت هر کدام پذیرفت نغمه خوان شد؛ و هر کدام انکار کرد گنگ شد مانند کسی که لکنت زبان دارد(1)
17. ابوهارون عبدی :گوید روز هجدهم ذی الحجه محضر مبارک امام صادق علیه السلام شرفیاب شدم حضرت روزه ،بود [و درباره عظمت عید غدیر] فرمود: روز غدیر روزی است که خدا بر مؤمنان لازم دانسته که به آن احترام عظیمی داشته باشند ؛ زیرا دین خود را کامل و نعمت را بر آنان تمام کرده است عهد و پیمانی را که در آفرینش اول [و عالم ذر] از آنان گرفته و آن موقف را از خاطرشان برده بود؛ تجدید و آنها را موفق به پذیرفتن آن کرد و آنان را از اهل
ص: 17
جحود- که ولایت را انکار کردند- قرار نداد(1)
18. امام رضا علیه السلام- در ضمن روایتی - فرمود: اگر از طولانی شدن کلام کراهت نداشتم از فضیلت روز عید غدیر و عطای الهی برای کسانی که به آن معرفت دارند آن قدر بیان می کردم که به شمارش نیاید.(2)
19. حضرت ثامن الحجج از پدران بزرگوارش از امیر مؤمنان علیه السلام نقل کرده که در ضمن خطبه ای فرمود: روز غدیر مقامی بس عظیم دارد فرج و گشایش در آن واقع شد درجات و مراتب بالا رفت و حجتها (و برهانها) آشکار گشت
غدیر روز بیان و روشن شدن مقام خالص و ناب (ولایت) است. روز کامل شدن ،دین روز پیمان معهود، روز شاهد و مشهود، روز معلوم شدن [وفای به] پیمان از نفاق و انکار روز بیان حقایق ،ایمان روز دور شدن شیطان روز برهان روز جدایی (حق از باطل) که آن را تکذیب میکردید و روز ملا اعلی است که از آن روی گردان بودید
ص: 18
غدیر روز ،ارشاد روز آزمایش ،بندگان روز راهنمایی به ،راهنمایان روز کشف اسرار سینه ها و امور پنهان و روزنص و تصریح به نام خاصان پروردگار است. غدیر روز شیث ادریس، یوشع و شمعون است .
غدیر روز امن و امان روز اظهار سر مصون و روز امتحان باطن افراد است. سپس حضرت مکرر میفرمود امروز روز ... امروز روز ... (و اوصاف روز عید غدیر را بیان می نمود).(1)
20 . امام صادق علیه السلام خطاب به شیعیان و موالیان خویش فرمود: آیا میدانید چه روزی است که خدا بدان بنای اسلام را مرتفع مناره دین را آشکار و آن را عيد ما و موالیان و شیعیان ما قرار داده است؟
عرض کردند خدا و پیامبر و فرزند پیامبر بهتر میدانند ای سرور ما آیا روز عید فطر است؟ فرمود: نه گفتند آیا روز عید قربان است؟ فرمود: نه گرچه این دو روز جلیل و شریف است ولی روز منارهٔ دین - روز هجدهم ذی الحجه - از هر دو در شرافت برتر است .
پس از آن حضرت به نقل واقعه غدیر پرداختند(2)
ص: 19
21.امام باقر علیه السلام فرمود اسلام بر پنج پایه استوار است ،نماز، زکات ،روزه حج و ولایت به اندازه ای که بر ولایت روز غدیر تأکید شده بر هیچ چیزی تأکید نشده است.(1)
22 . امام صادق علیه السلام فرمود: نوروز روزی است که پیامبر صلی الله علیه و آله در غدیر خم از مردم بر ولایت امیرمؤمنان علیه السلام پیمان گرفت و مردم بدان اقرار نمودند پس خوشا به حال کسی که بر ولایت ثابت ماند و وای بر کسی که پیمان شکست
نوروز روزی است که قائم ما در آن ظهور نماید.... هیچ نوروزی نمی رسد مگر آنکه ما انتظار فرج را داریم. نوروز از ایام ما و شیعیان ماست، ایرانیان بر آن محافظت نمود و شما آن را فراموش کردید! (2)
23. بنابر روایتی دیگر به معلی بن خنیس فرمود: نوروز روزی است که پیامبر صلی الله علیه و آله به اصحاب خویش دستور داد که با علی علیه السلام به عنوان «امیرالمؤمنین» بیعت نمایند...
ص: 20
نوروز روز ظفر قائم ماست ... هیچ نوروزی نیست مگر آنکه ما منتظر وقوع فرج در آن هستیم آن روز از ایام ما و شیعیان ماست ، عجم آن را حفظ نمود و شما آن را ضایع نمودید!(1)
24. بنابر نقل ابن عباس واقعه غدیر با پنج عید مصادف شده بود عید ،جمعه عید غدیر عید یهود عید نصاری و عید مجوس تا آن زمان شنیده نشده بود که چنین اتفاقی رخ داده باشد.(2)
25. امام باقر علیه السلام فرمود: فرائض و دستورات الهی یکی پس از دیگری نازل می شد ولایت آخرین فریضه ،بود خداوند آیه شريفه (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الإسْلامَ دِيناً). [المائدة (5) : 3] را نازل نمود یعنی من پس از ولایت فریضه دیگری ندارم که بر شما نازل نمایم.(3)
ص: 21
26.حضرت ثامن الائمه علیه السلام فرمود: عید غدیر روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان و دوستان اهل بیت علیهم السلام است و روزی است که خدا اعمال مخالفین را (مانند) گرد و غبار پراکنده و نابود میسازد(1)
27 امام رضا علیه السلام فرمود : عید غدیر روزی است که جبرئیل علیه السلام به امر خدا کرسی کرامت الهی را برابر بیت المعمور نصب کرده و بر آن بالا می رود، فرشتگان همۀ آسمانها گرد او جمع میشوند و او مدح و ثنای پیامبر صلی الله علیه و اله گفته و برای شیعیان و دوستان امیرمؤمنان و ائمه علیهم السلام طلب آمرزش مینماید(2)
28. امام رضا علیه السلام فرمود : عید غدیر روزی است که خداوند فرمان دهد به فرشتگانی که مأمور نوشتن اعمال هستند که به احترام پیامبر صلی الله علیه و آله امیر مؤمنان و ائمه علیهم السلام تا سه روز قلم از دوستان و شیعیان اهل بیت علیهم السلام برداشته و از خطا و لغزش آنان چشم پوشی شود. (3)
ص: 22
29. امام رضا علیه السلام فرمود : عید غدیر روزی است که خدا برای پیامبر صلی الله علیه و آله و خاندانش و کسانی که مورد رحمت او واقع شده اند(1) قرار داده است.(2)
30. امام رضا علیه السلام فرمود مؤمنین در پذیرفتن ولایت امیر مؤمنان علیه السلام در غدیر خم مانند فرشتگان هستند که بر آدم سجده نمودند و هر کس ولایت امیرمؤمنان علیه السلام را در غدیر انکار کرد شبیه ابلیس است (3)
شیون ناله و فریاد ابلیس و خشم شیاطین در روز غدیر حاکی از عظمت اهمیت و ارزش آن است؛ آن روز آن قدر مهم بوده که شیطان را به ستوه آورده و تاب و توانش را برده است.
31. امام صادق به نقل از امام باقر علیهماالسلام فرمود دشمن خدا ابلیس چهار مرتبه (از فرط ناراحتی) ناله و فریاد کرد روزی که لعن (و از درگاه الهی رانده) شد روزی که به زمین فرستاده شد روز مبعث که پیامبر صلی الله علیه و آله به رسالت برانگیخته ،شد و روز عید غدیر (که امیرمؤمنان بر خلافت نصب شد) (4)
ص: 23
32. امام صادق علیه السلام - پس از اشاره به قضیه غدیر و نصب امیر مؤمنان بر خلافت و کلمات نورانی پیامبر صلی الله علیه و آله در آن روز - فرمود: آنگاه ابلیس فریادی ،کشید شیاطین گرد او جمع شدند و گفتند سرور ما چرا داد و فریاد میکنی؟! :گفت وای بر شما امروز مثل روز عیسی است به خدا سوگند مردم را از ولایت علی گمراه خواهم کرد.
سپس امام صادق علیه السلام فرمود: آیه شریفه نازل شد که (وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلَّا فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ) [سبأ (34) : 20) این آیه حاکی از آن است که جز گروهی (اندک) از مؤمنان همگی از شیطان پیروی نمودند.
حضرت فرمود بار دیگر ابلیس فریادی کشید، شیاطین بازگشته و پرسیدند سرور ما این فریاد دوم برای چه بود؟ گفت وای بر شما خدا کلام مرا در قرآن بازگو کرد سپس سر به سوی آسمان بلند نمود و خطاب به خداوند :گفت به عزت و جلالت سوگند آن گروه را نیز به بقیه (گمراهان) ملحق کنم پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود به نام خدای رحمان و رحیم تو بر بندگان من سلطه ای نداری
دیگر بار ابلیس فریادی کشید و باز شیاطین نزد او بازگشته و پرسیدند: ای سرور ما این فریاد سوم دیگر چیست؟! گفت: (از شدت ناراحتی) از اصحاب على (سپس گفت:) پروردگارا! به عزت و جلالت سوگند گناهان را برایشان جلوه دهم تا آنان را نزد تو مبغوض گردانم.
امام صادق علیه السلام پس از نقل این مطلب سوگند یاد نمود :که تعداد شیاطین و ابلیس ها بر مؤمنین بیش از تعداد زنبورهایی است که بر گوشت جمع
ص: 24
می شوند ولی مؤمن از کوه سخت تر و محکم تر است، با تیشه میشود از کوه تراشید و سنگ جدا کرد ولی از دین مؤمن با هیچ وسیله ای نمی شود کاست. (1)
33. امام باقر علیه السلام در ضمن روایتی فرمود: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله دست امیرمؤمنان علیه السلام را در غدیر گرفت و فرمود: «من کنت مولاه فعلي مولاه»، شياطين (از فرط ناراحتی) بر سر خود خاک می ریختند
سپس حضرت نقل کرد که شیطان آنها را دلداری داده و گفت: اطرافیان پیامبر به من قولی دادهاند و هرگز خلاف و عده نمیکنند!(2)
34. آن حضرت در روایتی دیگر فرمود: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله دست مبارک امیرمؤمنان علیه السلام را در غدیر ،گرفت ابلیس بین لشکریانش فریادی کشید که همۀ آنها از خشکی و دریا جمع شده نزد او آمده، او را سرور خطاب کرده و از او پرسیدند ما فریادی وحشتناک تر از این فریادت نشنیده بودیم چه بلایی بر سرت آمده؟ گفت: این پیغمبر کاری کرد که اگر تمام شود دیگر کسی معصیت خدا نخواهد کرد.
شیاطین او را سرور خطاب کرده به او گفتند: تو کسی هستی که با آدم آن رفتار را داشتی (و باعث اخراج او از بهشت شدی)
ص: 25
پس از آن هنگامی که منافقین گفتند: پیامبر صلی الله علیه و آله از روی هوا و هوس علی را به جانشینی انتخاب کرده و در گفت و گوی اولی و دومی یکی به دیگری گفت: نمی بینی که چشمانش مانند دیوانگان در چرخش است؟! ابلیس از خوشحالی فریادی کشید دوستانش جمع شدند به آنها گفت: می دانید که من با آدم چه کردم؟! آدم پیمان شکست ولی به خدا کافر نشد ولی اینها پیمان 1 شکستند و به پیامبر کافر شدند (1)
35. امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامی که قیامت بر پا شود چهار روز را-مانند عروسی که به سراپرده اش برده میشود- نزد خدا می برند: روز ،فطر روز ،قربان روز جمعه، روز غدیر خم غدیر خم بین آن سه روز مانند ماه است بین ستارگان .
خدای عزّوجل فرشتگان مقرب را با بزرگشان جبرئیل علیه السلام، پیامبران مرسل را با سیدشان (سيد المرسلين) حضرت محمد صلی الله علیه و آله، جانشینان منتجب (و برگزیده) را با سرورشان (سید الاوصياء) امیر مؤمنان علیه السلام و بندگان صالح و شایسته را با آقایان آنان سلمان و ابوذر و مقداد و عمّار موکل نماید تا روز غدیر را وارد بهشت نمایند(2)
ص: 26
یکی از نکاتی که در دعاهای روز عید غدیر مکرر به چشم می خورد و توجه انسان را جلب مینماید عباراتی است حاکی از لطف جود کرم ،احسان منت و تفضّل خداوند تعالی بر شیعیان و دوستان اهل بیت علیهم السلام که با معرفت و پذیرفتن ولایت غدیر آنان را سرافراز و مفتخر نموده و به آنان شرافت بخشیده است و لذا باید بر آن نعمت بزرگ خدای را شکرگزار باشند.
توجه شما را به چند فراز از ادعیه روز غدیر جلب می نماییم
36. الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَرَّفَنَا فَضْلَ هَذَا الْيَوْم ، وَ بَصْرَنَا حُرْمَتَهُ ، وَ كَرَّمَنَا بِهِ ، وَ شَرَّفَنَا بِمَعْرِفَتِهِ ، وَ هَدَانَا بِنُورِهِ (1)
یعنی سپاس خدای را که معرفت این روز را به ما عنایت فرمود و حرمت آن را به ما شناساند و ما را به آن تکریم و احترام و به معرفت و شناخت آن سرافراز فرمود و به نور خویش هدایت فرمود
37. اللَّهُمَّ ... كَمَا كَانَ مِنْ شَأْنِكَ أَنْ تَفَضَّلْتَ عَلَيَّ بِأَنْ جَعَلْتَنِي مِنْ أَهْلِ إِجَابَتِكَ وَ أَهْلِ دِينِكَ وَ أَهْلِ دَعْوَتِكَ ، وَ وَفَّقْتَنِي لِذَلِكَ فِي مُبْتَدَإٍ خَلْقِي تَفَضْلاً مِنْكَ وَ كَرَماً وَجُوداً ، ثُمَّ أَرْدَفَتَ الْفَضْلَ فَضْلاً ، وَالْجُودَ جُوداً ، وَالْكَرْمَ كَرَماً رَأْفَةٌ مِنْكَ وَ رَحْمَةً إِلَى أَنْ جَدَّدْتَ ذَلِكَ الْعَهْدَ لِي تَجْدِيداً بَعْدَ تَجْدِيدِكَ خَلْقِي ، وَ كُنْتُ نَسْياً مَنْسِيّاً نَاسِياً سَاهِياً غَافِلاً ، فَأَتْمَمْتَ نِعْمَتَكَ بِأَنْ ذَكَرْتَنِي ذَلِكَ ، وَ مَنَنْتَ بِهِ عَلَيَّ ، وهَدَيْتَنِي لَه ....
ص: 27
اللَّهُمَّ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَ أَجَبْنَا دَاعِيَكَ بِمَنّكَ فَلَكَ الْحَمْدُ...(1)
یعنی: خدایا به من احسان کردی که مرا از اهل اجابت و پذیرفتن دعوت خویش و اهل دین و دعوتت قرار دادی از روی احسان و جود و کرم در ابتدای آفرینش مرا چنین توفیقی ،دادی، سپس از روی مهربانی و محبت بر آن احسان نیکی افزودی و در کنار جود باز بخشش دیگر نمودی، و به آن کرم، سخاوت و بزرگواری اضافه کردی تا آن پیمان را برایم تجدید نمودی ... پس نعمتت را بر من تمام کردی که به من یادآوری نمودی و بر من منت گذاشتی که مرا به آن هدایت کردی ...
پروردگا را به لطف و احسان و منت تو داعی تو را لبیک گفتیم پس تو را سپاس می گوییم .....
38. اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ شَرَّفْتَنَا فِيهِ بِوَلَايَةِ وَ لِيْكَ عَلِيَّ صلوات الله عليه(2)
یعنی: خدایا این روزی است که ما را سرافراز کردی به ولایت ولی خودت على صلوات الله عليه
39. اللَّهُمْ إِنَّا إِلَيْكَ نُوَجهُ وُجُوهَنَا فِي يَوْمٍ عِبدِنَا الَّذِي شَرَّفْتَنَا فِيهِ بِوَلَايَةِ مَوْلَانَا أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صلى الله عليه(3)
ص: 28
یعنی خدایا ما رو به سوی تو آوردیم در این روز عیدی که ما را سرافراز کردی به ولایت مولای ما امیرمؤمنان علی صلی الله عليه .
40 . الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَمَا فَضَّلَنَا فِي دِينِهِ عَلَى مَنْ جَحَدَ وَ عَنَدَ ، وَ فِي نَعِيمٍ الدُّنْيَا عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ عَمَدَ ، وَ هَدَانَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صلى الله عليه وآله ، وَ شَرَّفَنَا بِوَصِيِّهِ وَ خَلِيفَتِهِ فِي حَيَاتِهِ وَ بَعْدَ مَمَاتِهِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صلى الله عليه(1)
یعنی خدای عالمیان را سپاس که... ما را سرافراز نمود و شرافت بخشید به واسطه وصی و جانشین همیشگی پیامبر صلی الله علیه و آله- در حیاتش و پس از آن - امیر مؤمنان علیه السلام
ص: 29
ص: 30
پیشوایان معصوم علیهم السلام اهتمام بر زنده نگه داشتن این عید عظیم داشته و در این راستا تأکید بر رعایت ،آداب ،سنن ،عبادات رسوم و مراسم روز غدیر کرده اند و با بیان پاداش و ثواب فراوان بر هر یک از آن اعمال ارزش و اهمیت آن را به ما فهمانده اند.
مواردی از سیره عملی آن بزرگواران نیز جلوه ای از بزرگداشت و نکوداشت عید غدیر است مانند زیارت امیر مؤمنان علیه السلام در روز غدیر روزه گرفتن اطعام ظهر ،غدیر افطاری دادن شام ،غدیر هدیه دادن و یا هدیه فرستادن برای اهل ،ایمان تغییر اوضاع منزل و اطرافیان .
41.حضرت ثامن الحجج از پدران بزرگوارش از امیر مؤمنان علیه السلام نقل کرده که آن حضرت- در بیان آداب روز عید غدیر - فرمود: بر خانواده خویش توسعه دهید به برادران دینی احسان نمایید شکر خدا را بر آنچه به شما ارزانی داشته به جای آورید گرد یکدیگر جمع شوید (از همدیگر دیدار کرده و عید بگیرید) تا خداوند امور پراکنده شما را سامان بخشد.
ص: 31
به یکدیگر نیکی کنید تا خداوند بین شما انس و الفت برقرار سازد، از نعمت الهی که به شما عنایت کرده یکدیگر را بهره مند سازید، چنانکه خداوند شما را پاداشی چند برابر از اعیاد قبل و بعد -(که این پاداش عظیم) جز در چنین روزی (به شما نرسد) - عطا می نماید.
نیکی کردن در این روز باعث زیاد شدن ثروت و طولانی شدن عمر است مهربانی کردن به همدیگر رحمت و رأفت خدا را به انسان جلب می.کند تا آنجا که میتوانید از فضل الهی بر برادران دینی و خانواده خویش جود و بخشش داشته باشید
هنگام ملاقات و برخورد با یکدیگر اظهار سرور و خوشحالی نمایید و خدا را شکر کنید بر نعمتی که به شما ارزانی داشته (از ولایت اهل بیت علیهم السلام)
به کسانی که چشم امید به شما دوخته اند خیر بیشتری مبذول دارید در خوراک با ضعیفان- به قدر امکان و توان - مساوات داشته باشید
(بدانید که) که یک درهم خرج کردن روز عید غدیر برابر با دویست هزار در هم در اوقات دیگر است و خداوند بیشتر از آن را هم عنایت میکند
خدا مردم را به روزۀ این روز دعوت کرده و پاداش عظیمی برای آن قرار داده به نحوی که اگر برای بندهای ممکن بود از اول دنیا تا انقراض آن روزها روزه بگیرد و شبها نماز بگزارد پاداش آن به روزه با اخلاص عید غدیر نمی رسید
ص: 32
هر کس نیاز برادر دینی اش را قبل از اظهار و درخواست او- برآورده سازد و با میل و رغبت به او احسان و نیکی ،نماید پاداش روزه روز غدیر و شب زنده داری شب آن را خواهد داشت.
هر کس شب آن (شام عید غدیر) مؤمنی را افطاری دهد مانند آن است که ده «فئام» را افطاری داده است کسی پرسید یا امیرالمؤمنین! «فئام» یعنی چه؟ حضرت فرمود: فئام یعنی صدهزار پیغمبر و صدّیق و شهید (یعنی برای افطاری یک نفر پاداش افطار یک میلیون پیغمبر و صدیق و شهید دارد) پس اگر کسی گروهی از زنان و مردان با ایمان را افطاری دهد چه پاداشی دارد؟ من ضامنم که خدای تعالی او را از کفر و فقر امان دهد
اگر کسی در آن روز و شب یا پس از آن تا عید غدیر سال آینده بمیرد- بدون آنکه مرتکب گناه کبیره ای شده باشد - پاداش او بر خداست.
من ضامنم که هر کس قرض بگیرد و به برادران دینی کمک نماید، اگر زنده بماند خدا قرضش را ادا کند و اگر بمیرد از دوشش بردارد (یعنی خدا کاری کند که بدهی او پرداخت شود).
هنگامی که به یکدیگر می رسید سلام و مصافحه نمایید و یکدیگر را در این روز از نعمت ها بهره مند سازید(1)
ص: 33
آنچه گفتم حاضرین به غایبین برسانند (و باز تأکید میکنم که) ثروتمندان از نیازمندان و توانگران از ناتوانان دستگیری نمایند دستور پیامبر صلی الله علیه و آله به من این چنین بود
سپس حضرت نماز جمعه را به جای آورده و با فرزندان و شیعیان برای صرف نهار به منزل امام مجتبی علیه السلام رفتند پس از صرف غذا هر کدام از آنان با هدیه ای (از حضرت) نزد خانواده خود باز گشتند(1)
42. امام صادق علیه السلام فرمود مؤمن باید صبح روز عید غدیر اول روز غسل ،کرده سپس نظیف ترین و فاخرترین لباس را پوشیده، در حد توان (بهترین) عطر و بوی خوش را استعمال نماید و این دعا را بخواند:
اللهمْ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ شَرَّفْتَنَا فِيهِ بولاية و ليكَ عَلي صلوات الله عليه ، وَ جَعَلْتَهُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ، وَ أَمَرْتَنَا بِمُوَالَاتِهِ وَ طَاعَتِهِ ، وَ أَنْ تَتَمَسَّكَ بِمَا يُقَرِّبُنَا إِلَيْكَ وَ يُزْلِفْنَا لَدَيْكَ أَمْرُهُ وَ نَهْيه .
اللَّهُمَّ قَدْ قَبِلْنَا أَمْرَكَ وَ نَهْيَكَ ، وَ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا لِنَبِيِّكَ ، وَ سَلَّمْنَا ، وَ رَضِينَا ، فَنَحْنُ موالي علي صلى الله عليه وَ أَوْلِيَاؤُهُ ، كَمَا أَمَرْتَ تُوَالِيهِ وَ تُعَادِي مَنْ يُعَادِيهِ ، وَ نَبْرَأُ مِمَّنْ تَبرَّأَ مِنْهُ ، وَ تُبْغِضُ مَنْ أَبْغَضَهُ ، وَ نُحِبُّ مَنْ أَحَبَّهُ ، وَ عَلِيُّ صلى الله عليه مَوْلانا كَمَا قُلْتَ ، وَ إِمَامُنَا بَعْدَ نَبينا صلى الله عليه وآله كَمَا أَمَرْتَ .
ص: 34
هنگام ظهر با آرامش ،وقار محترمانه و در عین حال با تواضع در مجلس خویش نشسته و میگوید
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ كَمَا فَضَّلَنَا فِي دِينِهِ عَلَى مَنْ جَحَدَ وَ عَنَدَ ، وَ فِي نَعِيمِ الدُّنْيَا عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ عَمَدَ ، وَ هَدَانَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صلى الله عليه وآله ، وَ شَرَّفَنَا بِوَصِهِ وَ خَلِيفَتِهِ فِي حَيَاتِهِ وَ بَعْدَ مَمَاتِهِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صلى الله عليه .
اللَّهُمَّ إِنْ مُحَمَّداً صلى الله عليه وآله نَبِيْنَا كَمَا أَمَرْتَ ، وَ عَلِيّاً صلى الله عليهِ مَوْلَانَا كَمَا أَقَمْتَ ، وَ نَحْنُ مَوَالِيهِ وَ أَوْلِيَاؤُهُ.
سپس برای سپاسگزاری و شکرگزاری خداوند دو رکعت نماز به جای می آورد که در رکعت اول پس از حمد سوره قدر و توحید را قرائت نموده و پس از نماز به سجده رفته و در سجده میگوید
اللهمَّ إِنَّا إِلَيْكَ نُوَجهُ وُجُوهَنَا فِي يَوْمٍ عِبدِنَا الَّذِي شَرَّفْتَنَا فِيهِ بِوَلايَةِ مَوْلانَا أَمِير الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ صلى الله عليه ، عَلَيْكَ نَتَوَكَّلُ ، وَ بِكَ نَسْتَعِينُ فِي أُمُورِنَا اللَّهُمَّ لَكَ سَجَدَتْ وُجُوهُنَا وَ أَشْعَارُنَا وَ أَبْشَارُنَا وَ جُلُودُنَا وَ عُرُوقُنَا وَ أَعْظُمُنَا وَ أَعْصَابَنَا وَ لُحُومُنَا وَ دِمَاؤُنَا .
اللهم إيَّاكَ نَعْبُدُ ، وَ لَكَ نَخْضَعُ ، وَ لَكَ نَسْجُدُ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ ، وَ دِينِ مُحَمَّدٍ ، و ولاية علي صلواتك عليهم أجمعين ، حُنَفَاءَ مُسْلِمِينَ ، وَ مَا نَحْنُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ، وَ لا مِنَ الْجَاحِدِينَ.
اللَّهُمُ الْعَنِ الْجَاحِدِينَ الْمُعَانِدِينَ الْمُخَالِفِينَ لأمْركَ وَ أَمر رَسُولك صلى الله عليه وآله . اللَّهُمَّ الْعَنِ الْمُبْغِضِينَ لَهُمْ لَعْناً كَثِيراً لَا يَنْقَطِعُ أَوَّلُهُ وَ لَا يَنْفَدُ آخِرُهُ.
ص: 35
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ ثَبِّتْنَا عَلَى مُوَالاتِكَ وَ مُوَالَاةِ رَسُولِكَ وَ آلِ رَسُولِكَ وَ مُوالاةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صلوات الله عليهم
اللَّهُمَّ آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً، وَ فِي الآخِرَةِ حَسَنَةً، وَ أَحْسِنُ مُنْقَلَبَنَا يَا سَيِّدَنَا وَ مَوْلَانَا.
پس از آن مشغول خوردن و آشامیدن گردد و برادران دینی را نیز اطعام ،نماید اظهار سرور و شادی ،کند و به برادران مؤمن نیکی و احسان بسیار کرده و نیازهای آنان را برآورد به قصد تعظیم و احترام روز عید غدیر و برای مخالفت با کسانی که در روز عید غدیر اظهار غم و اندوه میکنند، خدا غم و اندوه آنان را مضاعف فرماید(1)
43. امام صادق علیه السلام فرمود: اعمال نیک (عبادت و احسان به برادران مؤمن) در روز عید غدیر برابر با عمل هشتاد ماه است سزاوار است که بسیار خدا را یاد نموده، ذکر خدا بگویی و صلوات بفرستی و بر خانواده ات توسعه دهی(2)
44. سید ابن طاووس فرموده: شیخ صدوق شیخ مفید، شیخ طوسی قدس سره هر سه با سند از امام صادق علیه السلام نقل کردهاند که حضرت فرمود: عمل (کار نیک و عبادت) روز عید غدیر - هجدهم ذی الحجه - برابر با عبادت هشتاد ماه است(3)
ص: 36
45. امام صادق علیه السلام فرمود سزاوار است که در هجدهم ذى الحجة تقرّب به خدا داشته باشید به نیکی نمودن به دیگران روزه گرفتن نمازگزاردن، صله رحم احسان به برادران مؤمن و پیوند با آنان
پیامبران گذشته هنگام تعیین جانشین خویش همین روش را داشتند و به دیگران نیز دستور میدادند که آن روز چنین برنامه ای داشته باشند.(1)
46.فرات از امام صادق علیه السلام پرسید روز عید غدیر چه باید کرد؟ حضرت :فرمود عید غدیر روز ،عبادت ،نماز سپاسگزاری و شکرگزاری خدا و روز سرور و شادی بر نعمت ولایت است که خدا بر شما منت گذاشته و به شما عنایت فرموده من دوست دارم که آن روز را روزه بگیرید(2)
47. امام صادق علیه السلام فرمود شیعیان ما بایستی به یاد خدا (و شکرگزار او) باشند که بر آنان منت نهاد و معرفت روز غدیر را به آنها اختصاص داد که بقیه مردم از آن بی بهره اند.
ص: 37
راوی پرسید: ای زاده پیامبر! در آن روز چه کاری باید انجام داد؟
حضرت فرمود: روزه میگیری که روزه اش برابر با شصت ماه است در آن روز به خویش و خانواده و نوکران (و زیر دستانت) به اندازه ای که می توانی نیکی و احسان داشته باش(1)
48. از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت است که از سنن و آداب روز عید غدیر آن است که مؤمن صدبار بگوید:
الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِي جَعَلَ كَمَالَ دِينِهِ، وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوَلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أبي طالب عليه السلام(2)
یعنی سپاس خدای را که کامل شدن دین و تمامی نعمتش را به ولایت امیرمؤمنان علی بن ابی طالب علیهماالسلام قرار داد
49. ابوسعید خدری گوید: رسول خدا روز غدیر خم :فرمود
الحمد لله على إِكْمَالِ الدِّينِ وَ إِتْمَامِ النِّعْمَةِ وَ رِضَا الرَّبِّ بِرِسَالَتِي وَ الْوَلَايَةِ لَعَلیٍّ مِن بَعْدی(3)
ص: 38
یعنی سپاس خدای را بر کامل نمودن ،دین و تمام کردن نعمت و خشنودی پرودگار به رسالت من و به ولایت علی پس از من.
در برخی مصادر به جای «الحمد الله» ذكر «الله اکبر» آمده به این عبارت :
اللَّهُ أَكْبَرُ عَلَى إِكْمَالِ الدِّينِ وَ إِتْمَامِ النِّعْمَةِ، وَ رِضَی الرَّبِّ، والوَلَايَةِ لعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام(1)
50. عبدالرحمن بن سالم :گوید پدرم از امام صادق علیه السلام پرسید در روز عید غدیر چه باید کرد؟ حضرت فرمود به یاد خدا باشید به روزه گرفتن و عبادت و به یاد نمودن از محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرمؤمنان علیه السلام سفارش نمود این روز را عید قرار دهد چنانکه پیامبران علیهم السلام به جانشینان خود سفارش می کردند که این روز را عید بگیرند. (2)
51. امام صادق علیه السلام فرمود : غدیر روز روزه ، نماز ، اطعام و نیکی به برادران مؤمن است و در آن سبب خشنودی خدا و خشم و خواری و به خاک مالیدن شیطان است.(3)
ص: 39
52. حسن بن راشد از امام صادق علیه السلام پرسید: فدایت شوم روز عید غدیر چه باید کرد؟ فرمود روزه بگیر زیاد صلوات بفرست و از ستمگران و منکران حق اهل بیت بیزاری بجو
پیامبران علیهم السلام به جانشینان خویش علیهم السلام دستور میدادند که روز نصب جانشین آنها را عید بگیرند.
پرسید پاداش روزۀ عید غدیر چیست؟ فرمود: پاداش شصت ماه روزه (1)
53. ابوهارون عبدی گوید روز هجدهم ذی الحجه محضر مبارک امام صادق علیه السلام شرفیاب شدم حضرت فرمود: هر کس در این روز دو رکعت نماز - به کیفیتی که خواهد آمد - بگزارد، مانند کسی است که در روز غدیر حضور داشته و با پیامبر صلی الله علیه و آله بر ولایت پیمان بسته باشد و در درجه کسانی باشد که صادقانه در موالات مولا در آن روز خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله را تصدیق کردند، مانند کسی که حضور پیامبر صلی الله علیه و آله امیرمؤمنان ، امام حسن و امام حسین علیهم السلام را درک کرده و مانند نجبا و نقبایی که زیر پرچم قائم آل محمد علیه السلام و در خیمه آن حضرت باشند.
در تمام روز غدیر میتواند این نماز را بخواند گرچه بهتر است نزدیک ظهر باشد که مصادف با ساعت نصب امیرمؤمنان علیه السلام است.
دو رکعت نماز بخواند سپس به سجده رود و صد بار شکر خدای عزوجل به جا آورد ، یعنی بگوید: «شُكْراً لِلَّهِ».
سپس سر از سجده بردارد و این دعا را بخواند
اللهم إنّى أَسْأَلُكَ بأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ وَحْدَكَ لا شريك لك ، وَ أَنَّكَ وَاحِدُ أَحَدُ صَمَدُ ، لَمْ تَلِدُ ، وَ لَمْ تُولّد ، وَ لَمْ يَكُن لَكَ كُفُواً أَحَدُ ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ صلواتك عليه و آله ، يَا مَنْ هُوَ كُلَّ يَوْمٍ فِي شَأْنٍ ، كَمَا كَانَ مِنْ شَأْنِكَ أَنْ تَفَضَّلْتَ عَلَيَّ بأن جَعَلْنِي مِنْ أَهْلِ إِجَابَتِكَ وَ أَهْلِ دِينِكَ وَ أَهْلِ دَعْوَتِكَ ، وَ وَفَقْتَنِي لِذلِكَ فِي مُبْتَدَةٍ خَلْقِي تَفَضْلاً مِنْكَ وَ كَرَماً وَجُوداً ، ثمَّ أَرْدَفتَ الْفَضْلَ فَضْلاً، وَ الْجُود جُوداً ، وَ الْكَرْمَ كَرَماً رَأْفَةً مِنْكَ وَ رَحْمَةً إِلَى أَنْ جَدَّدْتَ ذَلِكَ الْعَهْدَ لِي تَجْدِيداً بَعْدَ
ص: 41
تَجْدِيدِكَ خَلْقِي ، وَ كُنتُ نَسْياً مَنْسِيّاً نَاسِياً سَاهِياً غَافِلاً ، فَأَتْمَمْتَ نِعْمَتَكَ بِأَنْ ذَكَّرْتَنِي ذَلِكَ ، وَ مَنَنْتُ بِهِ عَلَيَّ ، وَ هَدَيْتَنِي لَهُ فَلْيَكُنْ مِنْ شَأْنكَ- يَا إِلهِي وَ سَيْدِي وَ مَوْلايَ- أَنْ تتُمْ لِي ذَلِكَ ، وَ لا تَسْلُبنِيهِ حَتَّى تَتَوَفَّانِي عَلَى ذَلِكَ وَ أَنْتَ عَنِّي رَاضٍ فَإِنَّكَ أَحَقُّ الْمُنْعِمِينَ أَنْ تُتِمَّ نِعْمَتَكَ عَلَيَّ .
اللهمْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ أَجَبْنَا دَاعِیكَ بِمَنكَ فَلَكَ الْحَمْدُ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ ، آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ ، وَ بِرَسُولِهِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه و آله وَ صَدَّقْنَا وَ أَجَبْنَا دَاعِيَ اللهِ ، وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فِي مُوَالَاةِ مَوْلَانَا وَ مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَليَّ بن أبي طالب ، عَبْدِ اللهِ ، وَ أَخِي رَسُولِهِ ، وَ الصِّدِّيقِ الْأَكْبَرِ ،وَ الْحُجَّةِ عَلَى بَريَّتِهِ ، الْمُؤيَّدِ بِهِ نَبَيهِ وَ دِينَهُ الْحَقُّ الْمُبِينُ عَلَماً لِدِينِ اللهِ ، وَ خَازِنَا لِعِلْمِهِ ، وَ عَيْبَةِ غَيْبِ اللَّهِ ، وَ مَوْضِعِ سِرِّ اللَّهِ ، وَ أَمِينِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ ، وَ شَاهِدِهِ فِي بریته.
اللهمَّ إِنَّنا سمعنا مُنادِياً يُنَادِي للإيمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنَا ، وَ كَفِّرْ عَنَّا سَيِّئاتِنا ، وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ ، رَبَّنَا وَ آتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ ، وَ لا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ ، فَإِنَّا يَا رَبَّنَا- بِمَنَّكَ وَ لُطْفِكَ- أَجَبْنَا دَاعِيَكَ ، وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَ صَدَّقْنَاهُ ، وَ صَدَّقْنَا مَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ ، وَ كَفَرْنَا بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ فَوَلْنَا مَا تَوَلَّيْنَا ، وَ احْشُرْنَا مَعَ أَيَّمْتِنَا فَإِنَّا بِهِمْ مُؤْمِنُونَ مُوقِنُونَ ، وَ لَهُمْ مُسَلَّمُونَ ، آمَنَّا بِسِرِّهِمْ وَ عَلَانِيَتِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ وَ حَيْهِمْ وَ مَيِّتِهِمْ ، وَ رَضِينَا بهِمْ أَئِمَّةً وَ قَادَةً وَ سَادَةً ، وَ حَسْبُنَا بِهِمْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَ اللَّهِ دُونَ خَلْقِهِ، لَا نبْتَغِي بِهِمْ بَدَلاً، وَ لَا تَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِمْ وَلِيجةً ، وَ بَرِئتُ إِلَى اللهِ مِنْ كُلِّ مَنْ نَصْبَ لَهُمْ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَ الإِنسِ مِنَ الأوَّلِينَ وَ الآخِرِينَ ، وَ كَفَرْنَا بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ وَ الأَوْثَانِ الْأَرْبَعَةِ
ص: 42
وَ أَشْيَاعِهِمْ وَ أَتْبَاعِهِمْ وَ كُلُّ مَنْ وَالاهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ إِلَى آخِرِهِ. اللهم إنا نشهدكَ أَنَّا نَدِينُ بِمَادَانَ بِهِ مُحَمَّدُ وَآلَ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وعليهم ، وَ قَوْلُنَا مَا قَالُوا ، وَ دِيننَا مَا دَانوا بِهِ ، مَا قَالُوا بِهِ قُلْنَا ، وَ مَا دَانُوا بِهِ دِنَا ، وَ مَا أَنْكَرُ وا أَنْكَرْنَا ، وَ مَنْ وَالَوْا وَالَيْنَا ، وَ مَنْ عَادَوْا عَادَيْنَا ، وَ مَنْ لَعَنُوا لَعَنَّا ، وَ مَنْ تَبَرَّءُوا مِنْهُ تَبَرَّأُنَا مِنْهُ ، وَ مَنْ تَرَحْمُوا عَلَيْهِ تَرَحَمْنَا عَلَيْهِ ، آمَنَّا ، وَ سَلَّمْنَا ، وَ رَضِينَا ، وَ اتَّبَعْنَا مَوَالِيَنَا صلوات الله عليهم
اللهُمْ فَتَمَّمْ لَنَا ذَلِكَ وَ لا تَسْلُبْنَاهُ ، وَ اجْعَلْهُ مُسْتَقَرّاً ثابتاً عِندَنَا ، وَ لا تَجْعَلْهُ مُسْتَعَاراً ، وَ أَحْيِنَا مَا أَحْيَيْتَنَا عَلَيْهِ ، وَ أَمِتْنَا إِذَا أَمَتْنَا عَلَيْهِ .
آل مُحَمَّدٍ أَئِمَّتُنَا فَبِهِمْ نَأْتُمْ ، وَ إِيَّاهُمْ نُوَالِي ، وَ عَدُوَّهُمْ عَدُوَّ اللَّهِ نُعَادِي ، فَاجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ فَإِنَّا بِذَلِكَ رَاضُونَ ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .
پس از آن باز به سجده رفته و صد مرتبه حمد خدا و صد مرتبه شکر خدا را به جای آورد (یعنی هر کدام از «الحمد لله» و «شكراً الله»را صد مرتبه بگوید.)(1)
عالم جلیل مرحوم ابن مشهدی قدس سره همین دعا را با کمی اختلاف نقل کرده (2) ولی در کیفیت نماز آنچه را که در روایت شماره : 56 خواهد آمد ، اینجا نقل کرده و فرموده است :
ص: 43
یک ساعت قبل از ظهر غسل میکنی و نیم ساعت به ظهر دو رکعت نماز برای سپاسگزاری خدای تعالی به جای میآوری، در هر رکعت بعد از حمد هر یک از ،توحید ،قدر آیة الکرسی را ده مرتبه می خوانی
ایشان سجده بعد از نماز و دعای بعد از آن و سجدهٔ دیگر بعد از دعا را - چنانکه گذشت- نقل و پس از آن فرموده صد بار بگو
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى إكْمَالِ الدِّينِ ، وَ إِتمَام النِعْمَة، وَ رِضَى الرَبِّ الْكَرِيم ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ، و صَلَّى اللهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ. (1)
54. امام صادق علیه السلام فرمود: نماز گزاردن در مسجد غدیر مستحب است؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله آنجا امیر مؤمنان علیه السلام را (برای نصب بر خلافت سر دست) بلند کرد . آنجا مکانی است که خدا حق را ظاهر ساخت.(2)
55. راوی از امام کاظم علیه السلام پرسید: من مسافرم و در اثناء روز به مسجد غدیر خم می رسم نماز در آنجا چه حکمی دارد؟ حضرت فرمود: آنجا نماز بگزار؛ آن مکان با فضیلتی است؛ پدرم (امام صادق علیه السلام ) چنین دستور می داد.(3)
ص: 44
56. امام صادق علیه السلام :فرمود هر کس روز عید غدیر نیم ساعت قبل از ظهر به قصد شکرگزاری خدا دو رکعت نماز بگزارد (1) که در هر رکعت بعد از حمد (2)هر یک از توحید و قدر و آیة الکرسی را ده مرتبه بخواند، نزد خدا برابر با صدهزار حج و صدهزار عمره است و هر حاجتی از حوائج دنیا و آخرت را درخواست کند - هر چه باشد - خدا به آسانی و با عافیت به او عنایت نماید. حضرت در پایان روایت سه مرتبه بر این مطلب سوگند یاد کردند .
بنابر نقلی اگر این نماز و دعا از او فوت شد قضای آن را به جای آورد
پس از نماز دعای ذیل را بخواند (و سپس حاجت خویش را ذکر نماید):
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِياً يُنَادِي للإيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَا، رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ كَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَ تَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ.
رَبَّنَا وَ آتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ ، وَ لَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيعَادَ.
اللهم إنى أشْهَدُكَ وَ كَفَى بك شهيداً ، و أشهدُ مَلائِكَتَكَ وَ حَمَلَةَ عَرْشِكَ وَ سُكَّانَ سمَاوَاتِكَ وَ أَرْضِكَ بأَنكَ أَنتَ اللهُ الَّذِي لا إله إلا أَنْتَ الْمَعْبُودُ الَّذِي لَيْسَ مِنْ لَدُنْ
ص: 45
عَرْشِكَ إلَى قَرَارٍ أَرْضِكَ مَعْبُودُ يُعْبَدُ سِوَاكَ إِلا بَاطِلُ مُضْمَحِلُّ غَيْرُ وَجْهك الكريم ، لا إله إلا أنتَ الْمَعْبُودُ، فَلا مَعْبُودَ سِوَاكَ ، تَعَالَيْتَ عَمَّا يَقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوّاً كبيراً.
وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً صلى الله عليه وآله عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيّاً صلوات الله عليه أمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ وَلَيهُمْ وَ مَوْلاهُمْ.
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا بِالنَّدَاءِ، وَ صَدَّقْنَا الْمُنَادِي رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وآله إِذَا [إِذا] نَادَى بِندَاءٍ عَنْكَ بِالَّذِي أَمَرْتَهُ بِهِ أَنْ يُبَلِّغَ مَا أَنْزَلْتَ إِلَيْهِ مِنْ وَلَايَةِ وَلِيِّ أَمْرِكَ ، فَحَذَرْتَهُ ، وَ أَنْذَرْتَهُ إِنْ لَمْ يُبَلِّغُ أَنْ تَسْخَطَ عَلَيْهِ ، وَ أَنَّهُ إِنْ بَلْغَ رِسَالَاتِكَ عَصَمْتَهُ مِنَ النَّاسِ ، فَنَادَى مبلغاً وَحيكَ وَ رِسالاتِكَ : «ألا مَنْ كُنتُ مَوْلاهُ فَعَلِيُّ مَوْلاهُ ، وَ مَنْ كُنتُ وَلِيهُ فَعَلِيُّ وليه ، و من كنتُ نَبيَّهُ فَعَليُّ أميرهُ».
رَبَّنَا فَقَدْ أَجَبْنَا دَاعِيكَ النذِيرَ الْمُنْذِرَ مُحَمَّداً صلى الله عليه وآله عَبْدَكَ وَ رَسُولَكَ إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عليه السلام الَّذِي أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ وَ جَعَلْتَهُ مَثَلاً لِبَنِي إِسْرَائِيلَ إِنَّهُ أَمِيرُالْمُؤْمِنِينَ وَ مَوْلاهُمْ وَ وَلَيَهُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ ، يَوْمِ الدِّينِ ، فَإِنَّكَ قُلْتَ: (إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدُ أَنْعَمْنَا عَلَيْهِ وَ جَعَلْنَاهُ مَثَلاً لِبَنِي إِسْرَائِيلَ) [الزخرف (43):59].
رَبَّنَا آمَنَّا ، وَ اتَّبَعْنَا مَوْلَانَا وَ وَلِيْنَا وَ هَادِيَنَا وَ دَاعِيَنَا ، وَ دَاعِيَ الْأَنَامِ ، وَ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ السَّوِيَّ ، وَ حُجَّتَكَ وَ سَبِيلَكَ الدَّاعِيَ إِلَيْكَ ، عَلَى بَصِيرَةٍ هُوَ وَ مَنِ اتَّبَعَهُ ، وَ سُبْحَانَ اللهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ بِوَلايَتِهِ ، وَ بِمَا يُلْحِدُونَ بِاتِّخَاذِ الْوَلَائِج دُونَهُ ، فَأَشْهَدُ - يَا إلهي - أَنَّهُ الْإِمَامُ الْهَادِي الْمُرْشِدُ الرَّشِيدُ عَلِيُّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِي ذَكَرْتَهُ فِي كِتَابِكَ فَقُلْتَ: (وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيُّ حَكِيمُ) (الزخرف (43):4]لا أُشْرِكْ مَعَهُ إِمَاماً ، وَ لا أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِيجَةً.
ص: 46
اللَّهُمَّ فَإِنَّا نَشْهَدُ أَنَّهُ عَبْدُكَ الْهَادِي مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذِيرُ الْمُنْذِرُ ، وَ صِرَاكَ الْمُسْتَقِيمُ ، وَ أمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ، وَ قَائِدُ الْغُرُ الْمُحَجَّلِينَ ، وَ حُجَّتُكَ الْبَالِغَةُ ، وَ لِسَانُكَ الْمُعَبِّرُ عَنْكَ فِي خَلْقِكَ ، وَ الْقَائِمُ بِالْقِسْطِ مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ ، وَ دَيَّانُ دِينِكَ، وَ خَازِنُ عِلْمِكَ، وَ مَوْضِعُ سِركَ ، وَ عَيْبَةُ عِلْمِكَ ، وَ أَمِينُكَ الْمَأْمُونُ الْمَأْخُوذُ مِيثَاقَهُ مَعَ مِيثَاقِ رَسُولِكَ صلى الله عليه وآله مِنْ جَمِيعِ خَلْقِكَ وَ بَرِيَّتِكَ شَهَادَةً بِالْإِخْلاصِ لَكَ بالْوَحْدَانية بأنَّكَ أَنتَ الله الذي لا إله إلا أنتَ ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَرَسُولُكَ ، وَ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ، وَ أَنَّ الإقرار بوَلايَتِهِ تَمَامُ تَوْحِيدِكَ ، وَ الْإخْلاص بِوَحْدَانِيَّتِكَ، وَ كَمَالُ دِينِكَ، وَ تَمَامُ نِعْمَتِكَ وَ فَضْلِكَ عَلَى جَمِيعِ خَلْقِكَ وَ بَرِيَّتِكَ، فَإِنَّكَ قُلْتَ - وَقَوْلُكَ الْحَقُّ- (الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً) [المائدة (5):3].
اللَّهُمَّ فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنَا مِنَ الْإِخْلَاصِ لَكَ بِوَحْدَانِيَّتِكَ ، إِذْ هَدَيْتَنَا لِمُوالاةِ وَلِيكَ الْهَادِي مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ الْمُنْذِرِ، وَ رَضِيتَ لَنَا الْإِسْلامَ دِيناً بِمُوَالَاتِهِ، وَ أَتْمَمْتَ عَلَيْنَا نِعْمَتَكَ الَّتِي جَدَّدْتَ لَنَا عَهْدَكَ وَ مِيثَاقَكَ ، وَ ذَكَرْتَنَا ذَلِكَ ، وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الإخلاص و التصديق بعَهْدِكَ وَ مِيثَاقِكَ ، وَ مِنْ أَهْلِ الْوَفَاءِ بذَلِكَ ، وَ لَمْ تَجْعَلُنَا مِنَ النَّاكِثِينَ وَ الْجَاحِدِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ بيَوْمِ الدِّينِ، وَ لَمْ تجْعَلْنَا مِنْ أَتباع الْمُغَيرِينَ وَ الْمُبَدِّلِينَ وَ الْمُنْحَرفِينَ وَ الْمُبتكِينَ آذَانَ الْأَنْعَام وَ الْمُغَيرِينَ خَلْقَ اللهِ، وَ مِنَ الَّذِينَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللهِ، وَ صَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ عَنِ الصِّرَاطِ الْمُسْتَقِيمِ .
و در آن روز و شب بسیار می گویی
ص: 47
اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجَاحِدِينَ وَ النَّاكِثِينَ وَ الْمُغَيِّرِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ [وَ الْمُبَدِّلِينَ الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ] بيَوْمِ الدِّينِ مِنَ الأوَّلِينَ وَ الآخِرينَ.
[سپس بگو :] اللهم فَلَكَ الْحَمْدُ عَلَى إِنْعَامِكَ عَلَيْنَا بِالَّذِي هَدَيْتَنَا إِلَى وَلَايَةِ وَلَاةِ أَمْرِكَ مِنْ بَعْدِ نَيْكَ الأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ الرَّاشِدِينَ الَّذِينَ جَعَلْتَهُمْ أَرْكَانَا لِتَوْحِيدِكَ، وَ أَعْلَامَ الْهُدَى ، وَ مَنَارَ التَّقْوَى، وَ الْعُرْوَةَ الْوُثْقَى ، وَ كَمَالَ دِينِكَ، وَ تَمَامَ نِعْمَتِكَ ، فَلَكَ الْحَمْدُ ، آمَنَّا بِكَ ، وَ صَدَّقْنَا بِنَبِيِّكَ ، وَ اتَّبَعْنَا مِنْ بَعْدِهِ النَّذِيرَ الْمُنْذِرَ ، وَ وَالَيْنَا وَلِيهُمْ ، وَ عَادَيْنَا عَدُوَّهُمْ وَ بَرِئْنَا مِنَ الْجَاحِدِينَ وَ النَّاكِثِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ إِلَى يَوْم الدِّينِ .
اللَّهُمَّ فَكَمَا كَانَ مِنْ شَأْتِكَ- يَا صَادِقَ الْوَعْدِ، يَا مَنْ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ ، يَا مَنْ هُوَ كُلْ يَوْمٍ فِي شَأْنٍ -أَنْ أَنْعَمْتَ عَلَيْنَا بِمُوَالَاةِ أَوْلِيَائِكَ، الْمَسْؤُولِ عَنْهَا عِبَادُكَ، فَإِنَّكَ قُلْتَ- وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ- (ثُمَّ لَتَسْتَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيم) [التكاثر (102):8) ، وَ قُلْتَ: (وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ) [الصافات (37):24] ، وَ مَننْتَ عَلَيْنَا بِشَهَادَةِ الْإِخلاص لكَ بِمُوَالَاةِ أَوْلِيَائِكَ الْهُدَاةِ مِنْ بَعْدِ النَّذِيرِ الْمُنْذِرِ وَ السَّرَاجِ الْمُنِيرِ، وَ أَكْمَلْتَ الدِّينَ بمُوالاتِهِمْ ، وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِمْ ، وَ أَتْمَمْتَ عَلَيْنَا النَّعْمَةَ الَّتِي جَدَّدْتَ لَنَا عَهْدَكَ، وَ ذَكَرْتَنَا مِيثَاقَكَ الْمَأْخُوذَ مِنَّا فِي مُبْتَدَا خَلْقِكَ إِيَّانَا، وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الْإِجَابَةِ، وَ ذَكَرْتَنَا الْعَهْدَ وَ الْمِيثَاقَ، وَ لَمْ تُنسِنَا ذِكْرَكَ، فَإِنَّكَ قُلْتَ: ( وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْقَالُوا بَلَى) [الأعراف (7):172] . اللَّهُمَّ بَلَى ، شَهِدْنَا بِمَنّكَ وَ لُطْفِكَ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ رَبُّنَا، وَ مُحَمَّدُ عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ نَبيَّنَا، وَعَلِيُّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ، وَ الْحُجَّةُ الْعُظمى ، وَ أَيَّتُكَ الكبرى، وَ النَّبَأُ الْعَظِيمُ الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ.
ص: 48
اللهُمْ فَكَمَا كَانَ مِنْ شَأْنِكَ أَنْ أَنْعَمْتَ عَلَيْنَا بِالْهِدَايَةِ إلَى مَعْرِفَتِهِمْ فَلْيَكُنْ مِنْ شَأْنكَ أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ أَنْ تُبَارِكَ لَنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا الَّذِي ذَكَرْتَنَا فِيهِ عَهْدَكَ وَ مِيثَاقَكَ، وَ أَكْمَلْتَ دِينَنَا ، وَ أَتْمَمْتَ عَلَيْنَا نِعْمَتَكَ ، وَ جَعَلْتَنَا مِنْ أَهْلِ الإجابة و الإخلاص بوَحْدَانيتِكَ، وَ مِنْ أَهْلِ الْإِيمَانِ و التصديق بولاية أَوْلِيَائِكَ ، وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِكَ وَ أَعْدَاءِ أَوْلِيَائِكَ الْجَاحِدِينَ الْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ ، وَ أَنْ لا تَجْعَلَنَا مِنَ الْغَاوِينَ، وَ لَا تُلْحِقَنَا بِالْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ، وَ اجْعَلْ لَنَا قَدَمَ صِدْقٍ مَعَ النَّبِيِّينَ ، وَ تَجْعَلْ لَنَا مَعَ الْمُتَّقِينَ إِمَاماً إِلَى يَوْمِ الدِّينِ، يَوْمَ يُدْعَى كُلُّ أُنَاسِ بِإِمَامِهِمْ ، وَ احْشُرْنَا فِي زُمْرَةِ الْهُدَاةِ الْمَهْدِيِّينَ ، وَ أَحْيِنَا مَا أَحْيَيْتَنَا عَلَى الْوَفَاءِ بِعَهْدِكَ وَ مِيثَاقِكَ الْمَأْخوذ مِنَّا وَ عَلَيْنَا لَكَ ، وَ اجْعَلْ لَنَا مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً ، وَثَبِّتْ لَنَا قَدَمَ صِدْقٍ فِي الْهِجْرَةِ .
اللهمَّ وَ اجْعَلْ مَحْيَانًا خَيْرَ الْمَحْيَا، وَ مَمَاتَنَا خَيْرَ الْمَمَاتِ، وَ مُنْقَلَبْنَا خَيْرَ الْمُنْقَلَبِ حتَّى تَوَفَّانَا وَ أَنتَ عَنا رَاضِ ، قَدْ أَوْجَبْتَ لَنَا حلُول جَنَّتِكَ بِرَحْمَتِكَ، وَ الْمَثْوَى فِي دَارِكَ ، وَ الْإِنَابَةَ إِلَى دَارِ الْمُقَامَةِ مِنْ فَضْلِكَ ، لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصَبُ ، وَ لَا يَمَسنَا فِيهَا لُغُوبُ.
رَبَّنَا إِنَّكَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَةِ وَلَاةِ أَمْرِكَ، وَأَمَرْتَنَا أَنْ تَكُونَ مَعَ الصَّادِقِينَ، فَقُلْتَ: (أَطِيعُوا اللهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الأَمْرِ مِنْكُمْ) [النساء (4):59]، وَ قُلْتَ: (اتَّقُوا اللهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ) [التوبة (9):119] ، فَسَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا، رَبَّنَا فَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا، وَ تَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ مُصَدِّقِينَ لأَوْلِيَائِكَ ، وَ لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا، وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ
ص: 49
اللهُمَّ إنِّى أَسْأَلُكَ بِالْحَقِّ الَّذِي جَعَلْتَهُ عِندَهُمْ ، وَ بِالَّذِي فَضَّلْتَهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ جَمِيعاً أَنْ تُباركَ لَنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا الَّذِي أَكْرَمُتَنَا فِيهِ ، وَ أَنْ تُتهِمْ عَلَيْنَا نِعْمَتَكَ ، أَكْرَمْتَنَا وَ تَجْعَلَهُ عِنْدَنَا مُسْتَقَراً، وَ لا تَسْلُبَنَاهُ أبداً، و لا تَجْعَلَهُ مُسْتَوْدَعا فَإِنَّكَ قُلت (فَمُسْتَقَرُّ وَ مُسْتَوْدَعُ) [الأنعام (6):98] ، فَاجْعَلْهُ مُسْتَقَرّاً وَ لا تَجْعَلهُ مُسْتَوْدَعاً، وَ ارْزُقْنَا نَصْرَ دِينِكَ مَعَ وَلِيَّ هَادٍ مَنْصُورٍ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ ، وَ اجْعَلْنَا مَعَهُ وَ تَحْتَ رَايَتِهِ شُهَدَاءَ صِدِّيقِينَ فِي سَبِيلِكَ وَ عَلَى نُصْرَةِ دِينِكَ.(1)
57. مفضل از امام صادق علیه السلام پرسید: سرورم آیا به روزه روز عید غدیر دستور می فرمایی؟ حضرت سه مرتبه فرمود: آری به خدا
سپس فرمود: غدیر روزی است که خدا توبه حضرت آدم علیه السلام را پذیرفت و او به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت
غدیر روزی است که خدا حضرت ابراهیم علیه السلام را از آتش نجات داد و او به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت
غدیر روزی است که حضرت موسی هارون علیه السلام را به عنوان پرچم هدایت نصب کرد و او به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت.(2)
غدیر روزی است که حضرت عیسی جانشینی وصیش شمعون الصفا را اعلام کرد و او به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت.
ص: 50
غدیر روزی است که پیامبر صلی الله علیه و آله علیه السلام را به عنوان پرچم برای امت برافراشت و فضیلت و جانشینی او را آشکار ساخت و (امیرمؤمنان علیه السلام ) به شکرانه اش آن روز را روزه گرفت.(1)
58. شیعه و سنی از ابو هریره روایت کرده اند که او [به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله ] :گفت هر کس روز هجدهم ذی الحجه را روزه بگیرد خدا برای او پاداش شصت ماه روزه می نویسد
آن روز روز غدیر خم است که پیامبر صلی الله علیه و آله دست علی بن ابی طالب علیه السلام را گرفت و فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه» و عمر بن خطاب به آن حضرت :گفت آفرین ،آفرین مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمان گشتی(2)
59. ابوهارون عبدی گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایت گردم! پاداش روزه روز عید غدیر چیست؟ حضرت فرمود: روز عید غدیر روز ،عید ،شادی سرور و روزه به قصد سپاسگزاری خداوند (بر نعمت ولایت)
ص: 51
است، روزه این روز برابر با روزه شصت ماه از ماه های حرام است.(1)
60. مفضل از امام صادق علیه السلام پرسید: در روز غدیر چه باید کرد؟ حضرت فرمود: لازم است برای شکرگزاری و سپاس خداوند روزه بگیرید- گرچه سزاوار است که هر لحظه انسان شکرگزار خدا باشد - پیامبران نیز به جانشینان علیهم السلام خویش دستور میدادند که روز نصب وصی و جانشین را روزه بگیرند و عید قرار دهند. روزه عید غدیر از شصت سال عبادت برتر است.(2)
61. امام صادق علیه السلام فرمود: روزه عید غدیر کفاره شصت سال (گناه) است.(3)
62. امام صادق علیه السلام فرمود: روزه گرفتن روز عید غدیر برابر با روزه عمر دنیاست. اگر کسی به اندازه عمر دنیا زندگی میکرد و همیشه روزه بود، پاداش روزه روز غدیر را داشت
ص: 52
روزه روز غدیر نزد خدای عزوجل برابر با صد حج و صد عمره است.(1)
63. از امامان معصوم علیهم السلام روایت شده: هر کس روز عید غدیر خم را روزه بدارد و چیزی را جایگزین آن نکند خدا برای او پاداش روزۀ (همۀ) روزگار را ثبت نماید(2)
روایات در پاداش روزه یا احسان و بخشش مالی یا دیگر اعمال روز عید غدیر مختلف است، مثلاً پاداش روزۀ آن برابر با 60 ماه روزه ،60 ماه از ماه های حرام افضل از 60 سال عبادت برابر با صد حج و صد عمره، کفاره 60 سال ،گناه برابر با روزه تمام روزگار (عمر دنیا) برتر از روزه عمر دنیا.
گرچه این روایات در برخی از موارد منافاتی با یکدیگر ندارد ولی در مجموع می توان گفت با توجه به مراتب و درجات ،ایمان معرفت، تقوی و اخلاص پاداش اعمال نیز کم و زیاد می شود.
ص: 53
64. حضرت ثامن الائمه علیه السلام فرمود: غدیر روزی است که هر کس آن را عید قرار داده بر خود خانواده و برادران دینی توسعه دهد خدا بر ثروتش افزوده و او را از آتش جهنم آزاد نماید
عید غدیر روزی است که خدا از سعی و تلاش شیعه تشکر نماید، گناهانشان را بیامرزد و کار نیک آنها را بپذیرد
عید غدیر روز زدودن و برطرف ساختن اندوه روز محو گناه، روز بخشش عطا، روز انتشار ،دانش روز بشارت بزرگترین عید، روز استجابت دعا و نیایش روز موقف عظیم روز پوشیدن لباس (نو و فاخر) و کنار گذاشتن لباس سیاه ،روز شرط مشروط،(1) روز دوری از غم و غصه روز عفو و گذشت از گنهکاران ،شیعه روز گرفتن جایزه مسابقه روز بسیار صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمد صلی الله علیه و آله، روز خشنودی، روز عید خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله روز پذیرفته شدن ،اعمال روز درخواست افزونی روز آسودگی اهل ،ایمان روز بازرگانی و تجارت (آخرت) روز محبت کردن و مهر ورزیدن روز رسیدن به رحمت خدا روز تزکیه (و تحصیل طهارت و پاکیزگی) روز کنار گذاشتن کبائر و گناهان و روز عبادت است .(2)
ص: 54
65. فیاض طوسی :گوید روز عید غدیر محضر مبارک حضرت ثامن الحجج علیه السلام رسیدم، حضرت جمعی از خواص را برای افطار نگه داشته بود برای خانوادۀ آنها غذا انواع هدیه و صله ،لباس انگشتر و کفش فرستاده بود. سر و وضع همه اطرافیان (به دستور حضرت) عوض شده بود و اسباب و آلات منزل نیز تغییر کرده بود (همه با لباس نو و فاخر و اشیاء موجود در خانه نیز نو و جدید بود )
حضرت برای آنها فضیلت و سابقۀ عید غدیر را بیان می فرمود. (1)
66. امام رضا علیه السلام فرمود : عید غدیر روز تزیین و آراستن است.
هر کس برای روز غدیر خویش را بیاراید و زینت نماید خدا همه گناهانش را -از کوچک و بزرگ - بیامرزد و فرشتگانی را برانگیزد که کارهای نیک او را ثبت نمایند و درجات او را بالا برند تا عید غدیر سال آینده، پس اگر بمیرد شهید از دنیا رفته و اگر زنده بماند زندگی سعادتمندانه و همراه با خوشبختی داشته باشد(2)
ص: 55
67. امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس روز عید غدیر به دیدار مؤمنی ،رود خدا هفتاد نور در قبرش وارد نماید و قبر او را توسعه دهد و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش روند و او را به بهشت بشارت دهند.(1)
68. امام رضا علیه السلام فرمود: عید غدیر روز تبسّم هنگام ملاقات اهل ایمان است هر کس روز عید غدیر به روی برادر دینیاش تبسم نماید خداوند در قیامت با مهربانی به او ،نظر و هزار حاجت او را روا و در بهشت برای او قصری از درّ سفید بنا نماید و چهره اش را زیبا و درخشنده و خرم گرداند(2)
69. امام رضا علیه السلام فرمود: عید غدیر روز تبریک و تهنیت است، هنگام دیدار برادر مؤمن می گوید
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسْكِينَ بِوَلايَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِم السلام.
یعنی سپاس خدای را که ما را از تمسک کنندگان به ولایت امیر مؤمنان علیه السلام قرار داد(3)
ص: 56
70. امام صادق علیه السلام فرمود: هنگام دیدار برادر مؤمن می گویی:
الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِى أَكْرَمَنَا بِهَذَا الْيَوْم ، وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ، وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِينَ بِعَهْدِهِ الَّذِي عَهِدَ إِلَيْنَا ، وَ مِيثَاقِهِ الَّذِي وَ اثقَنَا بِهِ مِنْ وَلايَةِ وَلاةِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ ، وَ لَمْ يَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ. (1)
یعنی سپاس خدای را که ما را به این روز احترام و اکرام نمود و گرامی داشت و ما را از مؤمنان ( و معتقدان به غدیر) قرار داد ما را از کسانی قرار داد که به عهد و پیمانی که با ما بسته -از ولایت والیانی که به عدل و داد رفتار میکنند (امامان معصوم علیهم السلام) وفاداریم و ما را از منکران و تکذیب کنندگان روز قیامت قرار نداد
71. یکی از آداب روز عید غدیر پیمان برادری بستن با مؤمنین است به این کیفیت که دست راست را بر دست راست برادر مؤمن گذاشته و میگوید
وَ اخَيْتُكَ فِي اللهِ ، وَ صَافَيْتُكَ فِي اللهِ ، وَ ضافَحتك في الله ، و عاهَدْتُ الله وَ مَلَائِكَتَهُ وَ كُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَأَنْبِيَاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِينَ عليهم السلام عَلَى أَنِّي إِنْ كُنتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ ، وَ أُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لَا أَدْخُلُهَا إِلَّا وَ أَنْتَ مَعِي .
ص: 57
یعنی با تو برادری کرده ، دوست صمیمی میشوم و دست میدهم در راه خدا پیمان میبندم با خدا فرشتگانش ، کتب آسمانی ، پیامبران رسولان و امامان معصو علیهم السلام که اگر من اهل بهشت بودم و اذن شفاعت داشتم و به من اجازه ورود به بهشت داده شد، بدون تو وارد بهشت نشوم.
پس از آن دیگری میگوید: «قَبلْتُ» یعنی پذیرفتم و اگر از جانب دیگری وکیل است از طرف موکلش می پذیرد.
سپس مؤمن) (اول) گوید
أَسْقَطتْ عَنْكَ جَمِيعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلَا الشَّفَاعَةَ وَالدُّعَاءَ وَالزِّيَارَةَ .
یعنی همۀ حقوق برادری را از تو ساقط کردم جز شفاعت و دعا و زیارت(1)
شیخ کفعمی قدس سره فرموده: رسول خدا صلی الله علیه و آله روز غدیر بین اصحابش پیمان برادری بست .(2)
72. امام رضا علیه السلام فرمود: هر درهمی که روز عید غدیر برای برادران مؤمن خرج شود پاداش هزار در هم دارد پس برادران مؤمن را از فضل و احسان
ص: 58
خویش بهره مند ساز و هر مرد و زن با ایمان را شاد و مسرور نما. (1)
73. امام رضا علیه السلام فرمود: هر کس روز عید غدیر مؤمنی را اطعام نماید مانند آن است که همۀ پیامبران و صدّیقان را اطعام کرده باشد(2)
74. امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس مؤمنی را در عید غدیر افطاری دهد پاداش اطعام یک میلیون نفر را دارد و پاداش کسی را دارد که به همین عدد ،پیامبران صدیقان شهدا و صالحان را در حرم خداوند هنگام گرسنگی و سختی (و قحطی) اطعام کرده و سیراب نموده باشد.
یک درهم خرج کردن در روز عید غدیر برابر با صدهزار درهم - و بنابر روایتی یک میلیون درهم - در بقیه اوقات است.
حضرت در پایان فرمود از انجام کار خیر در این روز غافل مباش بلکه با سرعت و شتاب دنبال انجام آن باش (3)
ص: 59
75. امام رضا علیه السلام فرمود : عید غدیر روز افطاری دادن به روزه داران است هر كس مؤمن روزه داری را افطار دهد مانند آن است که یک میلیون نفر را اطعام کرده باشد.(1)
76. امام رضا علیه السلام به بزنطی فرمود: هر جا باشی روز عید غدیر خود را به مرقد امیر مؤمنان علیه السلام برسان ؛ که خداوند برای هر مرد و زن با ایمان و مسلمان گناه شصت سال را می آمرزد و دو برابر آنچه در ماه مبارک رمضان شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد کرده در عید غدیر آزاد میکند. (2)
برای روز عید غدیر چند زیارت روایت شده است:
زیارت «امین الله» که بعضی آن را مخصوص روز عید غدیر دانسته اند. (3)
دو زیارت دیگر برای آن حضرت نقل شده که اختصاص به حرم مطهر ندارد و از راه دور هم می شود آن را قرائت نمود
یکی زیارتی طولانی که امام حسن عسکری از امام هادی علیه السلام نقل فرموده ، (4)
ص: 60
و بنابر روایتی هر روز از نزدیک و دور می شود آن را قرائت نمود(1)
77. دیگری زیارتی است مختصر از امام صادق علیه السلام که پس از نماز زیارت - اگر نجف باشد نزدیک ضریح و اگر دور باشد اشاره به آن نموده و می گوید:
اللهمَّ صَلِّ عَلَى وَلِيكَ ، وَأَخِي نَبِيِّكَ ، وَ وَزِيرِهِ ، وَ حَبِيبِهِ ، وَ خَلِيلِهِ ، وَ مَوْضِعِ سِرِّهِ ، وَ خِيَرَتِهِ مِنْ أُسْرَتِهِ ، وَ وَصِيِّهِ ، وَ صَفْوَتِهِ ، وَ خَالِصَتِهِ ، وَ أَمِينِهِ ، وَ وَلِيهِ ، وَ أَشْرَفِ عِترَتِهِ الَّذِينَ آمَنُوا بِهِ ، وَ أَبِي ذُرِّيَّتِهِ ، وَ بَاب حِكْمَتِهِ ، وَ النَّاطِقِ بِحُجَّتِهِ ، وَ الدَّاعِي إِلَى شَرِيعَتِهِ ، وَ الْمَاضِي عَلَى سُنَّتِهِ ، وَ خَلِيفَتِهِ عَلَى أُمَّتِهِ ، سَيِّدِ الْمُسْلِمِينَ ، وَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ، وَ قَائِدِ الْغُرُ الْمُحَجَّلِينَ ، أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ وَ أَصْفِيَائِكَ وَ أَوْصِيَاء أَنْبِيَائِكَ .
اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ بَلَغَ عَنْ نَبِيِّكَ صلى الله عليه و آله مَا حُمِّلَ ، وَرَعَى مَا اسْتُحْفِظَ، وَ حَفِظَ مَا اسْتُودِعَ ، وَ حَلَّلَ حَلالَكَ ، وَ حَرَّمَ حَرَامَكَ ، وَ أَقَامَ أَحْكَامَكَ ، وَ دَعَا إِلَى سَبيلِكَ ، وَ وَالَى أَوْلِيَاءَكَ ، وَ عَادَى أَعْدَاءَكَ ، وَ جَاهَدَ النَّاكِثِينَ عَنْ سَبيلِكَ ، وَ الْقَاسِطِينَ ، وَ الْمَارِقِينَ عَنْ أَمْرِكَ صابراً مختبساً ، مُقْبلاً غَيْرَ مُدبر، لا تَأْخُذُهُ فِي اللهِ لَوْمَة لأئِم حَتَّى بَلَغَ فِي ذَلِكَ الرّضا، وَ سَلَّمَ إِلَيْكَ الْقَضَاءَ ، وَ عَبَدَكَ مُخْلِصاً ، و نضح لك مُجْتَهِداً حَتَّى أَتَاهُ الْيَقِينُ ، فَقَبَضْتَهُ إِلَيْكَ شَهِيداً سعيداً وَلِيَا تَقِياً رَضِياً وَ نَصَحَ زَكِياً هَادِياً مَهْدِيّاً .
ص: 61
اللهمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَيْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَنْبَيَائِكَ وَ أَصْفيَائِكَ، يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ.(1)
زیارت دیگری برای این روز نقل شده که شروع آن با: (السلام علی رسول الله أمين الله على وحيه وعزائم امره) است ،(2) ولی علامه مجلسی فرموده: دلیلی بر اختصاص این زیارت - و همچنین زیارت «امین الله»- به روز غدیر وجود ندارد (3)
از مهمترین آداب روز عید غدیر دعاهایی است که سفارش به خواندن آن در این روز شریف شده است.
شایان ذکر است که بخش مهمی از معارف و نکات مهم اعتقادی در ضمن زیارات و ادعیه بیان شده که این مطلب در دعاها و زیارات مربوط به عید غدیر کاملاً مشهود است.
دعاهای روز عید غدیر عبارت است از:
ص: 62
دعای ندبه ، این دعا از دعاهایی است که خواندن آن در چهار عید - فطر، ،قربان جمعه و روز عید غدیر - سفارش شده است.(1)
دعای شریف ندبه زمزمه و گفت و گو با وارث غدیر حضرت حجة بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
دعایی طولانی که سید ابن طاووس از نسخه ای عتیقه نقل کرده است (2)
78. دعای دیگری که آن را هم سید ابن طاووس نقل کرده که میگویی:
اللَّهُمَّ بِنُورِكَ اهْتَدَيْتُ ، وَ بِفَضْلِكَ اسْتَغْنَيْتُ ، وَ قُلْتَ - وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ -: (وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللهَ تَوَّاباً رحيماً [النساء (4):64] ، وَ قُلْتَ: (ما يَعْبُوا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لَا دُعاؤُكُمْ) [الفرقان (25):77] ، وَ قُلْتَ: (وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبُ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ) [البقرة (2):186]
اللَّهُمَّ فَإِنِّي أَسْأَلُكَ ، وَ أُشْهِدُكَ ، وَ أشْهِدُ مَلائِكَتكَ أَنكَ رَبِّي ، لا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ ، عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ ، نَبي الله صلى الله عليه وآله نبي ، وَ أَنَّ عَلِيّاً نَبِيِّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَوْلايَ وَ وَلیي عليه و آله السلام ، أَسْأَلُكَ أَنْ تَغْفِرَ لِي فِي هَذَا الْيَوْم وَ فِي هَذَا الْوَقْتِ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِي ، وَ تُصْلِحَنِي فِيمَا بَقِيَ مِنْ عُمُرِي - اللَّهُمَّ إِيمَاناً بِكَ،
ص: 63
وَ تَصْدِيقاً بِوَعْدِكَ حَتَّى أَكُونَ عَلَى النَّهْج الَّذِي تَرْضَاهُ ، وَ الطَّرِيقِ الَّذِي تُحِبُّهُ فَإِنَّكَ عُدْنِي عِنْدَ شِدتِي وَ وَليُّ نِعْمَتِي.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ نَفْحَةٌ مِنْ نَفَحَاتِكَ كَرِيمَةً تُلِمْ بِهَا شَعَثِي ، وَ تُصْلِحُ بِهَا شَأْنِي ، وَ تُوَسِّعُ بِهَا رِزْقِي ، وَ تَقْضِي بِهَا دَيْنِي ، وَ تُعِينُنِي بِهَا عَلَى جَمِيعِ أُمُورِي ، فَإِنَّكَ عِنْدَ شِدَّتِي ، فَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَ أَنْ تُصْلِحَ لِي أَحْوَالَ الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ ، وَلَمْ يَسْأَلِ السَّائِلُونَ أَكْرَمَ مِنْكَ ، وَأَطْلُبُ إِلَيْكَ ، وَلَمْ يَطلب الطَّالِبُونَ إِلَى أَحَدٍ أَجْوَدَ مِنْكَ أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَأَنْ تُبْلَغَنِي فِي هَذَا الْيَوْم أُمُنيَّةَ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ .
اللَّهُمَّ فَارِجَ الْغَمِّ ، وَ مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ ، اللَّهُمَّ فَارِجَ الْغَمِّ ، إِنِّي مَغْمُومُ فَفَرِّجْ عَنِّي ، اللَّهُمَّ إِنِّي مَهْمُومُ فَاكْشِفْ هَمِّي ، اللهُمَّ إِنِّي مُضْطَرُّ فَسَهِّلْ لِي ، اللهُمَّ إِنِّي مَدْيُونُ فَاقْضِ دَيْنِي ، اللَّهُمَّ إِنِّي ضَعِيفُ فَقَوْ ضَعْفِي
اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ رِزْقِكَ رِزْقاً واسعاً خلالاً طيباً أَسْتَعِينُ بِهِ، وَ أَعِيشُ بِهِ بَيْنَ خلقك رزْقاً من عندك، لا أبذل فيه وجهى لأحَدٍ مِنْ عِبَادِكَ، أَنْتَ حَسْبِي وَ نِعْمَ الْوَكِيل.
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَ لِوَالِدَيَّ وَ مَا وَلَدَا وَ أَهْلِ قَرَابَتِي وَ إِخْوَانِي ، مَنْ عَرَفْتُ وَمَنْ لَمْ أَعْرِفْ ، اللهم اجزهِمْ بِأَحْسَنِ أَعْمَالِهِمْ ، وَ أَوْصِلْ إِلَيْهِمُ الرَّحْمَةَ وَ السُّرُور وَ احْشُرْهُمْ مَعَ رَسُولِكَ وَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَوْلِيَائِهِمْ ، إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرُ .
ص: 64
(اللهم مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَ تَنزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرُ) [آل عمران (3):26] ، وَ صَلَّی الله عَلَى مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِهِ وَسَلَّمَ .(1)
79. دعای چهارمی که آن را نیز سید ابن طاووس از شیخ مفید نقل کرده و آمیخته با توسل و زیارت پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان علیه السلام است :
اللهمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ، وَ عَلِي وَلِيكَ ، وَ الشَّأْنِ وَ الْقَدْرِ الَّذِي خَصَصْتَهما به دُونَ خَلْقِكَ أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلِي ، وَ أَنْ تَبْدَأَ بِهِمَا فِي كُلِّ خَيْرٍ عَاجِلٍ .
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْأَئِمَّةِ الْقَادَةِ ، وَ الدُّعَاةِ السَّادَةِ ، وَ النُّجُوم الزَّاهِرَةِ ، وَ الأعْلامِ الْبَاهِرَةِ ، وَ سَاسَةِ الْعِبَادِ ، وَ أَرْكَانِ الْبِلادِ ، وَ النَّاقَةِ الْمُرْسَلَةِ (2)، وَ السَّفِينَةِ النَّاجِيَةِ الْجَارِيَة فِي اللُّجَج الغامرة.
اللهمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، خَزانِ عِلْمِكَ ، وَ أَرْكَانِ تَوْحِيدِكَ ، وَ دَعَائِمِ دِينِكَ ، وَ مَعَادِنِ كَرَامَتِكَ ، وَ صَفْوَتِكَ مِنْ بَرِيَّتِكَ ، وَ خِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ ، الْأَنْقِيَاءِ النُّجَبَاءِ الْأَبْرَارِ ، وَ الْبَابِ الْمُبْتَلَى بِهِ النَّاسُ ، مَنْ أَتَاهُ نَجَا ، وَ مَنْ أَبَاهُ هَوَى.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، أَهْلِ الذِّكْرِ الَّذِينَ أَمَرْتَ بِمَسْأَلَتِهِمْ ، وَ ذَوِي الْقُرْبَى الَّذِينَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ ، وَ فَرَضْتَ حَقَّهُمْ ، وَ جَعَلْتَ الْجَنَّةَ مَعَادَ من اقتص آثَارَهُمْ
ص: 65
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، كَمَا أَمَرُوا بِطَاعَتِكَ ، وَ نَهَوْا عَنْ مَعْصِيَتِكَ وَ دَلُوا عِبَادَكَ عَلَى وَحْدَانِيَّتِكَ .
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ نَجِيبِكَ وَ صِفْوَتِكَ وَ أَمِينِكَ وَ رَسُولِكَ إِلَى خَلْقِكَ ، وَ بِحَقِّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ، وَ يَعْسُوبِ الدِّينِ ، وَ قَائِدِ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِينَ، الْوَصِيِّ الْوَفِيِّ ، وَ الصِّدِّيقِ الأَكْبَرِ ، وَ الْفَارُوقِ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ ، وَ الشَّاهِدِ لَكَ ، وَ الدَّال عَلَيْكَ ، وَ الصَّادِعِ بِأَمْرِكَ ، وَ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِكَ ، لَمْ تَأْخُذُهُ فِيكَ لَوْمَةٌ لَائِمٍ أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ أَنْ تَجْعَلَنِي فِي هَذَا الْيَوْمِ -الَّذِي عَقَدْتَ فِيهِ لِوَلِيكَ الْعَهْدَ فِي أَعْنَاقِ خَلْقِكَ ، وَ أَكْمَلْتُ لَهُمُ الدِّينَ -مِنَ الْعَارِفِينَ بِحُرْمَتِهِ ، وَ الْمُقِرِّينَ بِفَضْلِهِ ، مِنْ عُتَقَائِكَ وَ طُلَقَائِكَ مِنَ النَّارِ ، وَ لَا تُشْمِتَ بِي حَاسِدِي النَّعَمِ .
اللَّهُمْ فَكَمَا جَعَلْتَهُ عِيدَكَ الأَكْبَرَ ، وَ سَمَّيْتَهُ فِي السَّمَاءِ : «يَوْمَ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ»، وَ فِي الْأَرْضِ : «يَوْمَ الْمِيثَاقِ الْمَأْخُودَ وَ الْجَمْعِ الْمَسْؤُولِ»، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ أَقْرِرْ بِهِ عُيُونَنَا ، وَ اجْمَعُ بِهِ شَمْلَنَا ، وَ لا تُضِلَّنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا ، وَ اجْعَلْنَا لأَنْعُمِكَ من الشاكِرِينَ ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
الْحَمْدُ لِلهِ الَّذِي عَرَّفَنَا فَضْلَ هَذَا الْيَوْم ، وَ بَصْرَنَا حُرْمَتَهُ ، وَ كَرَّمْنَا بِهِ ، وَ شَرَّفَنَا بِمَعْرِفَتِهِ ، وَ هَدَانَا بِنُورِهِ.
يَا رَسُولَ اللهِ!يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْكُمَا وَ عَلَى عِتْرَتِكُمَا وَ عَلَى مُحِبِّيكُمَا مِنِّي أَفْضَلُ السَّلَامِ مَا بَقِيَ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ ، وَ بِكُمَا أَتَوَجَّهُ إِلَى اللَّهِ رَبِّي وَ رَبِّكُمَا فِي نَجَاحِ طلبتي ، وَ قَضَاءِ حَوَائِجِي ، وَتَيْسِيرِ أُمُورِي
ص: 66
اللهم إني أسألك بحق مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد أَنْ تُصَلِّي عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ أَنْ تَلْعَنَ مَنْ جَحَدَ حَقَّ هَذَا الْيَوْم ، وَ أَنكَرَ حُرْمَتَهُ ، فَصَدَّ عَنْ سَبِيلِكَ لِإِطْفَاءِ نُورِكَ ، فأبى الله إلا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ.
اللَّهُمَّ فَرّجْ عَنْ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكَ ، وَ اكْشِفْ عَنْهُمْ وَ بِهِمْ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ الْكَرْبَاتِ ، اللهم امْلا الْأَرْضَ بِهِمْ عَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً ، وَ أَنْجِزْ لَهُمْ مَا وَعَدْتَهُمْ إِنَّكَ لَا تخلف الميعاد .(1)
شیخ کفعمی قدس سره بعد از دعا افزوده سپس به سجده رفته و صد مرتبه می گویی: «شكراً» و صد مرتبه : «الحمد لله »، و صد مرتبه:
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى إِكْمَالِ الدِينِ ، وَ إِتمَامِ النِعْمَة ، وَ رِضَى الرَبِّ الْكَرِيمِ ، وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ، وَ الصَّلَاةُ عَلَى خَيْرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطَّاهِرِينَ .(2)
80. دعای پنجم تعویذی است که پیامبر صلی الله علیه و آله روز عید غدیر با آن خود را در پناه خدا قرار داد و حرزی است برای محفوظ ماندن از حوادث ناگوار:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، بِسْمِ اللهِ خَيْرِ الأَسْمَاءِ، بِسْمِ اللهِ رَبُّ الْآخِرَةِ وَ الأولى، وَ رَبِّ الْأرْضِ وَ السَّماءِ الَّذِي لا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ كَيْدُ الأعْداءِ، وَ بِها تُدفع كُلُّ الأسواءِ وَ بِالْقِسم بها يَكْفِي مَنِ اسْتَكْفى.
ص: 67
اللهم أنتَ رَبُّ كُلِّ شَيْءٍ وَ خَالِقُهُ، وَ بارِئُ كُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رازِقُهُ، وَ مُحْصِي كُلِّ شَيْءٍ و عالِمُهُ، وَ كَافِي كُلِّ جَبَّارٍ وَ قَاصِمُهُ، وَ مُعِينُ كُلِّ مُتَوَكَّلِ عَلَيْهِ وَ عَاصِمُهُ، وَ بِرُّ كُل مخلوقٍ وَ راحِمُهُ، لَيْسَ لَكَ ضِدُّ فيعاندُكَ، وَ لا ندٌ فيْقَاوِمُكَ، وَ لا شَبِيهُ فَيُعادِلُكَ، تَعالَيْتَ عَنْ ذلِكَ عُلُوّاً كبيراً
اللهُمَّ بِكَ اعْتَصَمْتُ، وَ اسْتَقَمْتُ ، وَ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ ،وَ عَلَيْكَ اعْتَمَدْتُ، يَا خَيْرَ،عاصم و اكْرَمَ راحم، وَ أحْكَم حاكم، وَ أعْلَمَ عالِم مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ عَصَمْتَهُ، وَ مَن اسْتَرْحَمَكَ رَحِمْتَهُ، وَ مَنِ اسْتَكْفاكَ كَفَيْتَهُ ، وَ مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْكَ امِنْتَهُ وَ هَدَيْتَهُ ، سَمْعاً لِقَوْلِكَ يا رَبِّ وَ طاعَةً لأمْرِكَ .
اللَّهُمَّ أَقُولُ ، وَ بِتَوْفِيقِكَ أَقُولُ، وَ عَلى كِفايَتِكَ أُعَوِّلُ، وَ بِقُدْرَتِكَ أَطُولُ، وَ بِكَ أسْتَكْفِي وَ أصُولُ، فَاكْفِنِي اللهُمَّ وَ انْقِذْنِي ، وَ تَوَلَّنِي وَ اعْصِمْنِي وَ عَافِنِي، وَ امْنَعْ مِنِّي ، وَ خُذْلِي، وَ كُن لي بعينك ، وَ لا تَكُنْ عَلَيَّ .
اللهُمَّ أَنْتَ رَبِّي عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ ، وَ إِلَيْكَ أنبتُ ، وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ ، وَ أَنْتَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قدير(1)
ص: 68
در آخر این بخش گزیده ای از آداب عید غدیر که در روایات گذشته به صورت پراکنده آمده بود - ارائه میشود تا معلوم گردد مقصود ما از انجام آن اعمال چیست و اقسام آن اعمال از عبادی و شخصی و اجتماعی - مشخص شود. در مجموع می توان آداب عید غدیر را به چهار بخش تقسیم نمود
الف) قصد و نیت
1. تقرب به خدا با همۀ آداب و سنن آینده
2. قصد تعظيم روز عید غدیر و بزرگداشت آن
3. قصد سپاسگزاری بر نعمت ولایت
4. قصد مخالفت با کسانی که در آن روز اظهار اندوه دارند
ب) امور عبادی
5. سعی در شناخت صحیح روز عید غدیر و فضائل آن
6. عید گرفتن روز غدیر
7. ترک گناهان به ویژه کبائر
8. کوشش در تزکیه نفس
9. غنیمت شمردن تجارت اخروی و افزون طلبی پاداش الهی
10. اهتمام در جلب رحمت خداوند
11. اشتغال به عبادات
12. سپاسگزاری و شکر خدا بر نعمت ولایت
13. غسل کردن اول روز یا قبل از ظهر
14. نماز گزاردن به ویژه نمازهای مخصوص روز عید غدیر (رجوع شود به روایات شماره : (30، 33، 34، 41)
15. به یاد خدا بودن و ذکر گفتن و کثرت آن
ص: 69
16. روزه گرفتن و چیزی را جایگزین آن نکردن
17. دعا کردن
18. خواندن دعاهای مخصوص روز عید غدیر (رجوع شود به روایات شماره58،53،41،34،33،30-61)
19. به یاد پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام بودن و از آنها یاد کردن
20. زیاد صلوات فرستادن
21. زیارت امیر مؤمنان علیه السلام از نزدیک و دور
22. تبری از دشمنان اهل بیت علیهم السلام
23. بیان فضائل روز عید غدیر
ج) امور شخصی
24. کندن جامۀ سیاه و پوشیدن تمیزترین و فاخرترین لباس
25. دوری از غم و غصه
26. شاد بودن بر نعمت ولایت
27. توسعه دادن در مخارج شخصی
28. آراستن و آرایش کردن خویشتن
29. استعمال بوی خوش به اندازه توان
د) امور اجتماعی
اول: مربوط به خانواده و بستگان
30. توسعه دادن در معیشت خانواده
31. هدیه دادن به آنها به اندازه توان
32. تغییر چهره زندگی
33. صله رحم نمودن
ص: 70
دوم:خصوص فقرا و مساکین
34. مساوات با ناتوانها در خوراک به اندازه توان
35.قرض گرفتن و کمک کردن به برادران دینی
36.سرکشی توانمندان به بینوایان
37.رساندن خیر بیشتر به کسانی که چشم امید به انسان دوخته اند.
سوم :عموم برادران دینی
38.تشکیل گردهمایی و اجتماعات در روز عید غدیر
39. دیدار اهل ایمان
40. نشر علوم (و معارف مربوط به ولایت)
41. اظهار شادی و سرور و خوشحالی
42. تبسم کردن به روی مؤمنین
43. مصافحه کردن
44. تبریک و تهنیت گفتن به یکدیگر بر نعمت ولایت
45. محبت و مهربانی کردن به یکدیگر
46. ادخال سرور بر اهل ایمان
47. شتاب در کارهای خیر که روز عید غدیر روز مسابقه است.
48. بخشش ،احسان ،نیکی هدیه دادن به مؤمنین به اندازه توان مانند جامه نیکو ،بوی خوش ،انگشتر کفش و نیکی بسیار به آنها
49. اطعام مؤمنين
50. فرستادن غذا برای آنها
51. نگه داشتن صائمین برای افطار
52. افطاری دادن به روزه داران
53. برآوردن حوائج اهل ایمان
54. یاری و کمک به برادر مؤمن قبل از درخواست او با میل و رغبت
55. عقد برادری بستن
ص: 71
بخش اول : بزرگداشت عید غدیر
ارزش شناخت غدیر...8
برترین عید است...9
شهرت آسمانی یا عید فرشتگان...14
احترام پیامبران علیهم السلام به عید غدیر...15
عرضه ولایت بر جمیع اشيا...16
تجدید پیمان عالم ذر...17
فضائل بیشمار...18
ترفیع درجات...18
روز مناره دین...19
تأكيد بر ولایت غدير...20
نوروز عید غدیر شمسی!...20
پنج عید در غدیر...21
آخرین فریضه...21
روز پذیرفته شدن اعمال...22
طلب آمرزش جبرئیل علیه السلام برای شیعیان...22
گذشت از لغزش شیعیان...22
غدیر عید اهل بیت علیهم السلام...23
مثل فرشته ها...23
شیون ابلیس و خشم شیاطین...23
غدیر در قیامت...26
سرافرازی شیعه به کرامت الهی در غدیر...27
بخش دوم : آداب عید غدیر
آداب عید غدیر در کلام صاحب غدير...31
غدیر برای مخالفت با مخالفین...34
هشتاد ماه عبادت در یک روز...36
روز عبادت و نیکوکاری ...37
شادی بر نعمت ولایت...37
سپاسگزاری بر معرفت غدیر...37
شکر نعمت ولایت...38
سفارش به عید گرفتن غدیر...39
خواری شیطان...39
بیزاری از ستمگران...40
غسل کردن...40
حضور در غدیر با نماز عید غدیر...41
نماز در مسجد غدیر...44
دعای مستجاب پس از نماز غدیر...45
صیام انبیا علیهم السلام...50
روزه عید غدیر نزد مخالفان...51
پاداش روزه شصت ماه حرام!...51
برتر از شصت سال بندگی...52
کفاره شصت سال گناه...52
پاداش صد حج و صد عمره با روزه غدیر...52
پاداش روزه روزگار...53
خیر دنیا و آخرت...54
تغییر چهره زندگی ...55
آراستن در عید غدیر...55
دیدار اهل ایمان...56
روز تبسم...56
تبریک و تهنیت...56
شکرگزاری هنگام دیدار اهل ایمان...57
پیمان برادری...57
احسان به مؤمنان...58
اطعام مومنان...59
پاداش عظیم افطاری دادن و خرج کردن...59
زیارت امیرمؤمنان علیه السلام از نزدیک و دور...60
دعا و نیایش...62
گزیده آداب عید غدیر...69
ص: 72
ص: 73