بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

یادداشت های طرطوسی در مورد توافق هسته ای ایران، کشته شدن ملاعمر و داعش...33

تجاوز بغدادی به گروگان آمریکایی...34

بخش دوم: بازتاب تکفیر..................

اخبار و مواضع...38

یادداشتها و تحلیل ها...47

بخش سوم: همایش ها و نشست ها...................

1. کنفرانس فتوا؛ چالش های موجود و چشم اندازهای پیش رو...60

2. کنفرانس کمپین ملی در برابر افراط گرایی و تروریسم...63

3. کنفرانس فرهنگ صلح و اعتدال در مواجهه با افراط گرایی خشونت آمیز؛ رویکرد موریتانی...64

بخش چهارم: تحلیل ها.....................

دولت خلافت: پایتخت یا پایتخت ها...68

انگیزه های انتقال عناصر تروریست از این سو به آن سوی دولت های منطقه...71

چرا سازمان داعش به همسایگی روسیه منتقل شد؟...74

سازمان موسوم به دولت اسلامی در خراسان: پیدایش در افغانستان و آرمانها...78

بوکوحرام و قرائن هم پیمانی با داعش...84

زمان القاعده، عرصه تسلط بر قلبها و عقول مبارزان را، به داعش میبازد...89

چگونگی رویارویی اروپا با تروریسم در عصر شینگن و مرزهای باز (گشوده)...94

انگیزه های احتمالی جنگ ترکیه با داعش...98

بخش پنجم: معرفی کتب برگزیده...105

ص: 4

در این راستا دبیرخانه با سه بخش، معاونت پژوهش، معاونت بین الملل و معاونت اجرایی کار خود را از اردیبهشت 1394 شروع و برنامه های متنوعی را در دستور کار خود قرار داد. ارتباط و تعامل با بیش از 2000 عالم و اندیشمند جهان اسلام اعم از اهل سنت و شیعه؛ انتشار مجله امت واحده؛ بولتن رصد و تحلیل جریان های تکفیری و راهکارهای مقابله با آن؛ سلسله منشورات پیرامون جریان های تکفیری؛ نشست های علمی با همکاری مراکز و دانشگاههای مختلف در کشورهای مسلمان و انشاءالله در سالهای آتی برگزاری کنگره ای با همان عظمت از اهداف این دبیرخانه است که انشاء الله به فضل و کرم الهی و همکاری علمای جهان اسلام بتوانیم به این اهداف عالیه برسیم.

آنچه در پی می آید بخشی از منشورات دبیرخانه است که تقدیم حضور شما بزرگواران می گردد.

معاونت پژوهش

ص: 6

زمانی که چند ماه از اعلان خلافت داعش گذشته و تمامی گروههای معارض سوری بر علیه داعش مشغول جنگ بودند.

ابوسمير دلیل منحرف بودن جبهة النصرة را همکاری این گروه با جیش الحر بیان می کند. او به نقل از جولانی می گوید که از نظر جبهة النصرة جيش الحر کافر هستند چراکه متحد غربی ها می باشند ولی با این حال جولانی بخاطر منافع سیاسی با آنها بر علیه داعش متحد شده است.

ابوسمير دلیل جدایی خود از جبهة النصرة را دشمنی بی دلیل این گروه با داعش بیان می کند. او برای این مطلب شاهدی نیز نقل می کند که در دیداری که با اباعباس الضرير امير جبهة النصرة در رقه داشته از او دلیل جنگ با داعش را سوال کرده است و در پاسخ الضرير گفته است: این عملیات بخاطر انتقام خون اباسعد الحضرمی (از فرماندهان جبهة النصرة) است. ابوسمير می گوید از او سوال کردم چرا این حمله همزمان شده با حمله سایر گروه ها به داعش؟ و الضریر در پاسخ گفت ما با احرار الشام و جیش الحر و سایر گروه ها متحد شده ایم تا یکجا با داعش بجنگیم.

ابوسمیر در ادامه به مخالفت و نارضایتی نظامیان و سربازان جبهة النصرة و سایر گروههای سلفی جهادی از مبارزه با داعش اشاره کرده و می گوید فرماندهان جبهه النصره و سایر گروه های جهادی با فریب و دروغ، آنها را وادار به مبارزه با داعش می کردند. او همچنین جولانی را مخالف سایر گروه های جهادی میداند؛ این درحالی است که از نظر ابوسمير جولانی با وجود رد کردن الگوی حکومتی سایر گروه های جهادی، فاقد ایده ای خاص برای حکومت است و بیشتر به شیوه حکومتی طالبان تمایل دارد.

ابوسمیر در این مصاحبه، ایمن الظواهری را متهم به انحراف کرده و او را فاقد قدرت لازم برای رهبری جریان های سلفی جهادی می داند.

با بررسی مطالب این مصاحبه آنچه که می توان نتیجه گرفت این است که ابوسمير با بیان کردن این مطالب به دنبال باطل نشان دادن تمامی گروه های

ص: 9

جهادی از جمله القاعده و شخص الظواهري است و در مقابل به دنبال اثبات این مطلب این مطلب است که تنها راه و شیوه صحیح همان شیوه عملکرد داعش می باشد.(1)

دلایل تكفيرسلغيان جهادی مخالف داعش

تصویر

مطلب دیگری که در این شماره دابق منتشر شده مقاله ای با عنوان "آیا جنگ با خلافت ارتداد است؟" می باشد. این مقاله در توضیح سخنرانی عدنانی سخنگوی داعش در تکفیر سایر گروههای سلفی جهادی است که داعش با آنها می جنگد.

عدنانی در سخنرانی خود با نام "یا قوم اجيبوا داعي الله" گروههای مبارز با داعش را تکفیر می کند. مغالطه عدنانی در این سخنرانی این است که سرزمین های تحت تصرف داعش تنها سرزمین هایی است که حدود و احکام الهی در آن اجرا می شود و در صورتی که این سرزمینها به تصرف گروههای دیگر بیافتد احکام الهی تعطیل شده و احکام و قوانین بشری جایگزین آن می شود. بنابراین حکم کسی که قوانین بشری را جایگزین احکام الهی میکند کفر است و افراد بواسطه این کار کافر می شوند.

نویسنده مقاله برای اثبات ادعای عدنانی به دو مساله پرداخته است. مساله اول عدم اجرای حدود توسط گروه های جهادی دیگر و حتی تعطیل کردن احکام الهی به بهانه مصلحت است. نویسنده با استناد به کتب ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهاب و سایر شخصیت های سلفی، کسانی را که تمام احکام را اجرا نکنند مرتد و کافر خوانده است. مغالطه ای که در این مقاله صورت گرفته تطبيق حکومت خودخوانده داعش به عنوان مصداق تام حکومت اسلامی است که تمام

ص: 10

احکام الهی را اجرا می کند. در مقابل تطبيق تمام مخالفان داعش به عنوان مخالفان اجرای احکام الهی است. نویسنده با ایجاد تشابه میان داعش و حکومت اول سعودی و مجاهد خواندن سعود بن عبدالعزيز بن محمدبن سعود، به نامه وی به حکومت عثمانی و جنگ با عثمانی استناد کرده و عملکرد داعش را در تکفیر دیگران و جنایت های خونینش کاملا مطابق عملکرد او می داند.

مسأله دیگری که نویسنده مقاله برای اثبات ادعای عدنانی می آورد هم پیمانی برخی از این گروه ها با کشورهای منطقه مانند ترکیه، قطر و آل سعود است. در این بخش نویسنده با طاغوت خواندن این حکومت ها و کافر دانستن آنها، هم پیمانی این گروه ها با این کشورها را بر علیه داعش به عنوان هم پیمانی با کفار بر علیه مسلمانان معرفی می کند و همین امر را موجب ارتداد این گروهها برمی شمارد.(1)

انتقاد فرمانده نظامی جیش الحر از سیاست های آمریکا در مبارزه با داعش

تصویر

سرلشکر عمار الواوی از فرماندهان جیش الحر در مصاحبه خود با بی بی سی از سیاست آمریکا در تشکیل ارتشی از مخالفان سوری انتقاد کرد. به گفته الواوی اوباما در تابستان سال گذشته وعده داده بود در طول 1سال 5هزار نیروی نظامی را برای جنگ در سوریه آموزش دهد که تنها توانسته 60نفر را در این مدت آموزش دهد. اوباما وعده داده بود که 15 هزار نظامی را آموزش خواهد داد و حمایت مالی و نظامی از آنها خواهد کرد. انتقادات الواوی در پی شکست گردان 60نفره ای است که به نام "فرقه 30" فعالیت خود را در سوریه آغاز کرد و بعد از چند روز از آغاز فعالیتش، در درگیری با نیروهای جبهه النصره شکست

ص: 11

سختی را متحمل شد و علاوه بر چندین کشته تعداد 7نفر از این گروه به اسارت نیروهای جبهة النصرة درآمد. (1)

در همین حال شبکه سی ان ان به نقل از مقامات وزارت دفاع آمریکا مدعی شد نیمی از معارضانی که آمریکا آنها را آموزش داده است اثری از آنها نیست و بخشی از آنها توسط نیروهای جبهة النصرة اسیر شده اند.(2) این مقام وزارت دفاع به سی ان ان گفته است نیروهای آموزش دیده توسط آمریکا توان مبارزه با داعش را ندارند.

نماینده حقوق بشر سازمان ملل: داعش 4هزار کودک انتحاری در موصل تربیت کرده است.

تصویر

فاضل الغراوی از اعضای حقوق بشر سازمان ملل متحد در عراق در مصاحبه تلوزیونی با شبکه العربيه نت اعلام کرد داعش تنها در موصل 4 پادگان نظامی ایجاد کرده است که در آن حدود 1200 کودک آموزش های نظامی می بینند. به گفته الغراوی داعش تاکنون صدها زن را به اسارت و بردگی گرفته است و عده ای از آنها را برای عملیاتهای تروریستی استفاده کرده است و برخی دیگر را به عنوان برده در اختیار فرماندهان و نیروهای خود قرار داده است. الغراوی در این مصاحبه همچنین به 6000هزار اقدام ضد حقوق بشری داعش در عراق بعد از سقوط موصل اشاره کرد.

ص: 12

این موضوع از سوی «ارنا سولبرگ» نخست وزیر نروژ در یک نشست خبری مطرح شد و او گفت که «هدف ما این است که شهروند خود را به خانه بازگردانیم ولی به خواسته داعش در مورد پرداخت باج برای آزادی این گروگان عمل نخواهیم کرد.»

او گفت که «ما نمی توانیم به فشارهای تروریستها و جنایتکاران تن بدهیم، نروژ به هیچ گروهی باج پرداخت نمی کند. پرداخت باج، این خطر را که تعداد بیشتری از نروژیها در آینده ربوده شوند، افزایش خواهد داد.»

اظهار این مقام نروژی در حالی صورت می گیرد که مقامات چینی هنوز در خصوص این گروگانگیری واکنشی نشان نداده اند.

گروه داعش همچنین در زیر تصاویر مربوط به این دو نفر نوشته است: «تاکنون دولتهای نروژ و چین کاری برای آزاد کردن آنها انجام نداده و سازمانهای دیگر حقوق بشر هم حاضر به پرداخت پول نشده اند.»(1)

داعش آلمان را تهدید کرد

تصویر

داعش با انتشار ویدیویی که در آن 2نفر از نیروهای آلمانی داعش صحبت می کنند آلمان را تهدید به گرفتن انتقام کرد. بعد از تهدید انگلیس و فرانسه، آلمان سومین کشور اروپایی است که داعش آن را تهدید می کند. در این ویدیو که به زبان آلمانی و با زیرنویس عربی است این 2نفر، از مسلمانان آلمان می خواهند که یا به سرزمین های داعش مهاجرت کرده و به این تشکیلات تکفیری بپیوندند و یا در کشور آلمان حملاتی را برعلیه کفار (مردم آلمان) در داخل منازلشان انجام دهند. در

ص: 14

ادامه این ویدیو یکی از داعشی ها با خطاب قرار دادن مرکل صدراعظم آلمان او را تهدید می کند که داعش انتقام خود را از آلمان دلیل حمایت هایی که علیه داعش داشته است خواهد گرفت. در پایان این فیلم این 2 آلمانی دو اسیر ناشناس را در شهر تدمر و در داخل آثار باستانی این شهر با اسلحه می کشند.(1)

گفتنی است بر اساس آمار رسمی که کشور آلمان منتشر کرده تاکنون نزدیک به 720نفر از آلمان به داعش پیوسته اند. جورج ماسن رئیس دفتر اتحادیه حمایت از قانون اساسی در آلمان در مصاحبه با رویترز احتمال داد که افراد ملحق شده به داعش بیش از این تعداد باشد چرا که این تعداد آمار رسمی است و افرادی نیز بصورت غیر رسمی از آلمان به داعش ملحق شده اند.(2) به گفته این مقام رسمی آلمان، داعش و جنگ در سوریه و عراق برای جوانانی که تفکر سلفی جهادی دارند همیشه جذاب بوده و به دنبال پیوستن به گروههای تکفیری در این کشورها هستند.(3)

برنامه ریزی برای جذب جوانان و انتقال آنها به سوریه برای ملحق شدن به داعش اعلام کرد.

وی در مورد شغل دستگیرشدگان افزود: یکی از آنها معلم و یکی مهندس دکوراسیون و 2 کارمند و 6نظامی میباشند.

در همین راستا ایوخان میدین مسئول مبارزه با تروریست مالزی در اظهاراتی تعداد افرادی که بدلیل گرایش به داعش در طول یک سال دستگیر شده اند را 108نفر خواند.(1)

قرضاوی در بیانیه ای عملیات استشهادی درغیرفلسطین را حرام اعلام کرد.

تصویر

با انتشار ویدیویی(2) در ماه گذشته در فضای مجازی که در آن یوسف قرضاوی عملیات انتحاری را جایز دانسته، دفتر ایشان بیانیه ای را در تکذیب آن صادر کرد. در این ویدیو قرضاوی جواز عملیات انتحاری را متوقف بر تدبیر گروهی اعلام می کند و می گوید: در عملیات انتحاری باید موافقت گروهی برای انجام آن وجود داشته باشد و بر اساس مصالح و منافع گروهی باشد.

انتشار گسترده این ویدیو در مصر موجب خشم مردم مصر از این شخصیت اخوانی شد و به همین دلیل دفتر وی بیانیه ای در مورد این فیلم منتشر کرد. در این بیانیه اخبار مبنی بر اجازه ایشان برای عملیات استشهادی در مصر تکذیب شده و این فیلم را مربوط به ماه مارس (فروردین) 2013 دانسته و در ادامه گفته شده این فیلم مربوط به زمان حکومت سیسی (رییس جمهور کنونی مصر)

ص: 16

نمی باشد. همچنین در این بیانیه آمده است که قرضاوی حکم مربوط به عملیات شهادت طلبانه را در کتابش به نام "فقه الجهاد" تشریح کرده است.

قرضاوی در ادامه بیانیه دو نکته را یادآوری کرده و گفته است: ما اجازه این عملیات (شهادت طلبانه را برای برادران در فلسطین به خاطر شرایط ویژه آنها در دفاع از خود، خانواده و فرزندانشان دادیم و این شرایط آنها را مجبور کرد که به این عملیات متوسل شوند زیرا جایگزین دیگری پیدا نکردند. قرضاوی در ادامه بیانیه گفته: ما استفاده از این عملیات در خارج از سرزمین فلسطین را نداده ایم. مقایسه سرزمین های دیگر با فلسطين - مانند کسانی که این عملیات را عليه مسلمانان مثلا در الجزایر و مصر و یمن و عربستان و عراق و پاکستان و نظایر آن انجام میدهند- مقایسه مع الفارق و باطل است. وی همچنین تشبیه حملات 11 سپتامبر در داخل خاک آمریکا به وضعیت کنونی فلسطین را باطل دانست.

قرضاوی افزود: خداوند برادران در فلسطین را از این عملیات بی نیاز ساخت زیرا آنها توانستند به موشک هایی دست یابند که عمق اسرائیل را هدف قرار دهد، هرچند به پای موشکهای اسرائیل نمی رسد اما باعث آزار و اذیت و نگرانی آنها شده است بنابراین دیگر برخلاف گذشته تکیه به عملیات شهادت طلبانه نیست. از این رو برای هر وضعیتی، تصمیمی وجود دارد. فتوا با تغییر زمان، مکان و وضعیت تغییر می کند. در پایان این بیانیه برای تایید فتوای قرضاوی به فتوای سید محمد طنطاوی شیخ اسبق الازهر در مورد عملیات استشهادی استناد شده است.

نکته قابل تأمل در مورد این بیانیه عدم انتشار آن در سایت رسمی قرضاوی و اتحادیه جهانی علمای مسلمان است. همچنین تصویری از این بیانیه در فضای مجازی منتشر نشده است و تنها سایت القدس العربی مدعی شده نسخه ای از این بیانیه را دریافت کرده است.(1)

ص: 17

نیجریه که اغلب آن را مسیحیان تشکیل میدهند نسبت به مردم مسلمان نیجریه که در شمال این کشور ساکن هستند مانند انسانهای مجرم و خلافکار برخورد می کردند؛ زمانی که به یک نیجریه ای گفته میشد شمالی به معنای احمق و دیوانه بود.

به گفته نویسنده مقاله، مردم شمال نیجریه زمانی که ساکنان جنوب در قرن گذشته در معرض کشتار فجیعی قرار گرفتند سکوت کردند. این کشتار به ادعای نویسنده توسط قبیله هوسا مابین سالهای 1967-1970 زمانی که دو قبیله اجبوس و بیافرا قصد استقلال داشتند اتفاق افتاد. حکومت مرکزی بعد از این جنگ داخلی تلاش کرد تا روابط میان قبال را تقویت کرده و از ایجاد درگیری میان قبایل جلوگیری کند. یکی از اقدامات دولت، ایجاد مدارس و تشکیل کلاسهای درس در فضای مختلط قومی بود. این اولین بار بود که در نیجریه کودکان قبایل و قومیت های مختلف در کنار یکدیگر و در یک فضای مختلط قرار می گرفتند. اما مسأله آموزش و مدارس حکومتی در شمال نیجریه به دلیل فقر و تنفر فرهنگی و دینی در برابر آموزش غربی انجام نشد. و معمولا کمترین نمرات در امتحانات متعلق به قبایل هوسا در شمال نیجریه بود. همین مساله موجب شد تا بیشتر مناصب دولتی نصیب جنوبی ها و مسیحیان شود و نوعی استیلاء و ریاست جنوبی ها نسبت به شمالیها بوجود آید. این روند ادامه پیدا کرد بطوری که شمالیها و نخبگان آن مورد فراموشی قرار گرفتند تا زمینه برای رشد گروه بوکوحرام فراهم شود. جوانان ناامید به این گروه تمایل پیدا کردند چرا که وضعیت آموزش و بهداشت و امور دولتی در شمال نیجریه در بدترین شرایط قرار گرفت و در نتیجه بیشتر مردم شمال نیجریه به بوکوحرام به عنوان اعتراض به حکومت مرکزی تمایل پیدا کردند.

نویسنده مقاله در نهایت این گونه نتیجه گیری می کند که تروریسم در نیجریه نتیجه عقوبت الهی است. این عقوبت از یک سو متوجه ساکنان شمالی است به دلیل آنکه در برابر کشتاری که در قرن گذشته در قبال قبايل جنوب اتفاق افتاد و

ص: 20

در حدود یک میلیون نفر کشته شدند سکوت کردند و از سوی دیگر عقوبتی است برای ساکنان جنوب چراکه ساکنان شمال را به حاشیه کشاندند و برنامه های آموزشی، توسعه و پیشرفت را از آنها دریغ کردند و شهرهای شمال عقب مانده باقی ماندند و مردم آن در حاشیه قرار گرفتند.(1)

بر اساس آمار منتشر شده تونس با 3000 جنگجو بیشترین آمار تروریستهای داعش را برخوردار است. در میان کشورهای اروپایی فرانسه با 1500نفر بیشترین آمار داعشی های اروپا را در اختیار دارد. در میان کشورهای خاورمیانه عربستان با 2500 داعشی در جایگاه اول صادرات تروریست قرار دارد. از ایالات متحده آمریکا نیز در حدود 150 نفر به این تشکیلات تروریستی پیوسته اند. نکته جالبی که وجود دارد در این آمار نامی از ایران وجود ندارد.

بر اساس این آمار مجموع یاران خارجی داعش در حدود 22 هزار نفر می باشد. اما نکته جالبی که در تشکیلات داعش وجود دارد نبودن جایگاه تشکیلاتی برای افرادی است که عرب نیستند. در تشکیلات داعش غیرعرب جایگاهی بالاتر از یک سرباز ندارد و افراد محدودی مانند ابوعمرالشيشانی توانسته اند به رده فرماندهی برسند. این نشان میدهد که این تشکیلات با وجود نفی قومیتها و ملیت ها در مقام عمل نمی تواند اینگونه عمل کند و به شدت در مناصب اصلی مانند مجلس شوری، هیئت های شرعی و دیگر مسئولیت ها از اعراب و بخصوص عراقی، شامی و سعودی استفاده می کند.(1)

در همین راستا خبرگزاری آسوشیتدپرس با انتشار خبری به نقل از هیئت نظارت بر فعالیت های القاعده در شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد تعداد جنگجویان خارجی داعش از میانه سال 2014م تامارس 2015م هفتاد و یک درصد افزایش یافته است. بر اساس این گزارش تعداد جنگجویان افراطی تا کنون به بیش از 25 هزار نفر رسیده است که 20 هزار نفر آن عازم سوریه و عراق شده اند. در این گزارش آمده است در حدود 6500 جنگجوی خارجی در افغانستان مشغول جنگ هستند.

ص: 22

بر اساس این گزارش ملیت این افراد از 100 کشور است که نشان دهنده گسترش تفکر سلفی جهادی و تکفیری در سراسر دنیا است. کشورهایی که دارای بیشترین تعداد این جنگجویان هستند شامل تونس فرانسه روسیه و عربستان

ص: 23

هستند که در مدت اخیر تعداد جنگویان کشورهای مالدیو، فنلاند، ترینیدا و برخی کشورهای آفریقایی افزایش یافته است.(1)

پنتاگون نقشه مناطق تحت تصرف داعش تا آوریل 2015 را منتشر کرد.

رنگ ارغوانی کبود در نقشه مناطقی را نشان میدهد که داعش از ماه آگوست 2014 نسبت به آنها احاطه داشته است و رنگ ارغنوانی روشن مناطقی را نشان میدهد که داعش تا آوریل 2015 این مناطق را از دست داده است.

مناطقی که با رنگ سبز کبود نشان داده شده مناطق تحت سیطره حکومت عراق است و مناطقی که با سبز روشن نشان داده شده است در احاطه کردها قرار دارد. مناطقی که با رنگ زرد در نقشه مشخص شده سرزمین هایی است که ارتش سوریه در اختیار دارد.(2)

ص: 24

روزنامه بیرمنگهام ادعا کرده است که جنید حسین نفر سوم در لیست آمریکا بعد از ابوبكر البغدادی و محمد اموازی، قاتل داعشی، قرار داشت.(1)

هشدار برادر ملاعمر نسبت به جنگ داخلی در طالبان

تصویر

ملا عبدالمنان، برادر ملا عمر سرکرده سابق طالبان افغانستان هشدار داد که اگر ملا اختر منصور، رهبر جدید این گروه و رقبای مخالف او هرچه سریعتر اختلافات خود را حل و فصل نکنند، خطر احتمال بروز جنگ درون گروهی، طالبان را تهدید خواهد کرد.

به گزارش اسکای نیوز روز چهارشنبه رسانه های پاکستان اعلام کردند، بسیاری از اعضای کلیدی طالبان افغانستان از جمله اعضای خانواده ملاعمر، سرکرده سابق این گروه، حاضر به پذیرش رهبری ملا اختر منصور به عنوان سرکرده جدید طالبان نشدند و میگویند که او با رأی اکثریت اعضای شورای رهبری و علمای طالبان انتخاب نشده است.

با این حال هواداران سرکرده جدید طالبان افغانستان اظهارات مخالفان را تکذیب می کنند و تأکید دارند که وی با رأی 95 درصدی اعضای شورای رهبری طالبان به عنوان سرکرده جدید انتخاب شده است.

گروهی از علمای مذهبی در تلاش برای میانجی بین موافقان و مخالفان رهبری فعلی طالبان افغانستان هستند اما ملا اختر منصور تاکنون هیچ اختیاراتی به این افراد نداده است. با این حال "مفتی معصوم افغانی" یکی از اعضای شورای علما گفته است که این شورا اطمینان دارد که ملا اختر منصور تا دو یا سه روز آینده اختیاراتی به علمای مذهبی میدهد.

ص: 27

عبدالمنان برادر ملاعمر سرکرده سابق طالبان افغانستان خطاب به ملا اختر منصور و دیگر ذی نفعان طالبان افغانستان، خواسته است تا از ایجاد شکاف و دامن زدن به اختلافات داخلی جلوگیری کرده و از تلاش علمای دینی در راستای رفع اختلافات میان اعضای ارشد طالبان حمایت کند. عبدالمنان درخصوص علت مخالفت برخی اعضای طالبان با انتخاب ملا اختر منصور به عنوان سرکرده جدید گفت: منصور پیش از انتخاب به عنوان سرکرده جدید طالبان یکی از اعضای ارشد این گروه بود اما ما معتقد هستیم که فقط آن فردی که اعتقاد راسخ به اهداف اصولی طالبان دارد و از سوی جمع علما، جنگجویان پیشکسوت و شخصیت های با نفوذ انتخاب می شود، توانایی و صلاحیت به دست گرفتن سکان رهبری طالبان را دارد.

از سوی دیگر، مفتی معصوم افغانی یکی از اعضای شورای ملاها در کویته، به رسانه های پاکستان گفته است که خانواده ملامحمدعمر به جرگه صلاحیت داده و ابراز امیدواری نموده که گروه ملامنصور نیز چنین کاری را انجام دهند. ملامنان برادر ملامحمد عمر گفته است معلوماتی را به دست آورده که گروه ملا منصور، فتوایی را علیه افرادی صادر خواهند کرد که از آنها حمایت نمی کنند. ملامنان افزوده است: "مجاهدین نباید فتواهای مذکور را باور کنند؛ آنها باید تا خاتمه دادن علمای دینی به این موضوع انتظار بکشند. به گفتهه ملامنان، اگر فتوایی بدون اطلاع عالمان صادر شود، این کار باعث اختلافات بیشتر در گروه خواهد شد. ملامنان از ملا منصور و طرفداران وی خواسته است که از اختلافات داخلی دست بردارند و از وساطت و فصل الخطاب عالمان دینی حمایت نمایند.(1)

ص: 28

و عبدالرؤوف ذکیر که به گفته مقامات آمریکایی مسئول عملیات های انتحاری در این تشکیلات است.(1)

ردیه داعش بر طالبان

تصویر

داعش با انتشار مقاله ای با عنوان دروغ طالبان به دنبال تخریب طالبان، القاعده و رهبران فعلی آن است. در این مقاله نویسنده با استناد به کتاب احکام السلطانیه ماوردی 3 شرط را برای اهل اختيار (اهل حل و عقد) می آورد. شرط اول عدالت، شرط دوم علم و شرط سوم حکمت. نویسنده با توجه به اعتراف خود طالبان در مورد مردن ملاعمر رهبر این تشکیلات در مدت 2 سال گذشته و مخفی نگه داشتن این موضوع از سوی رهبران طالبان، آنان را دروغگو معرفی می کند و بر همین اساس رهبران طالبان و به تبع آن رهبر القاعده که از حامیان اول طالبان است را فاقد شرط اول معرفی می کند. نویسنده در ادامه برای سلب شرط دوم از طالبان و القاعده به مرده بودن ملاعمر و غایب بودن ایمن الظواهری استناد می کند و می گوید: علم برای کسی ثابت است که زنده و حاضر باشد. در ادامه مقاله با منحرف خواندن طالبان و القاعده بعد از ملاعمر، نویسنده تلاش دارد تا حقانیت داعش را اثبات کند تا از این طریق حجت را بر افراد باقی مانده طالبان و القاعده تمام کند که تنها راه، بیعت با خلیفه خود خوانده داعش است. دلیل انحراف طالبان در مقاله مذاکره با پاکستان، ایران و برخی کشورهای منطقه ذکر شده است. به اعتقاد نویسنده تمامی این کشورها مرتد و کافر هستند و هرگونه همکاری و تعامل با این کشورها انحراف و بدعت است. در نهایت نویسنده اینگونه نتیجه گیری می کند که با سلب صلاحیت از رهبران طالبان و القاعده بر اساس فقدان آن 3 شرط این افراد دیگر جزء اهل

ص: 30

حل و عقد نیستند و تنها مجلس شورای داعش صلاحیت اهل حل و عقد بودن را دارد و آنها نیز بغدادی را به عنوان خلیفه معرفی کرده اند بنابراین در صورت عدم بیعت با بغدادی افراد طالبان و القاعده نیز مرتد و کافر خواهند شد.

نکته ای که در اینجا وجود دارد تلاش داعش برای جذب نیروهای طالبان و تقویت پایگاه خود در افغانستان است. افغانستان بدلیل سابقه حضور نیروهای سلفی جهادی در آن و وجود نیروهای جنگجوی تربیت شده و با تجربه می تواند قدرت خوبی برای داعش در این منطقه باشد. لذا داعش سعی دارد تا با سلب شرعیت از سایر گروه ها در افغانستان که طالبان مهمترین آن است شرعیت خود را نزد گروههای سلفی جهادی اثبات کرده و پایگاه مناسبی در افغانستان پیدا کند. در همین راستا ولایت خراسان داعش با انتشار پیامی صوتی خبر کشته شدن امیر خود در خراسان را تکذیب کرد تا این خبر نتواند به فعالیت داعش در جذب نیروهای طالبان به سوی داعش ضربه بزند. از سوی دیگر در شماره اخیر دابق یک سوال از سوی ولایت خراسان از مسئولین شرعی داعش مبنی بر اینکه آیا در صورت شک در مردن ملاعمر که خلیفه بوده است می توان با خلیفه داعش بیعت کرد؟ آیا این بیعت از نظر شرعی اشکال ندارد؟ منتشر شده است.

هیئت شرعی داعش این دو سوال را اینگونه پاسخ داده است؛

دلیل اولی که داعش برای توجیه بیعت با بغدادی می آورد تقسیم امام و خلیفه به خلیفه عام و خلیفه خاص است. داعش با معرفی ملاعمر به عنوان خلیفه خاص که خلافتش تنها اختصاص به افغانستان داشت بغدادی را خلیفه عام معرفی

ص: 31

می کند که با وجود خلیفه عام خلافت سایر بلدان ساقط می شود.

اما دلیل دومی که داعش می آورد وجود شروط امامت است. داعش با بیان اینکه عدم حضور ملاعمر خود موجب ساقط شدن شروط امامت میشود بغدادی را دارای شروط امامت معرفی کرده و ادعا می کند که سایر افراد ملااختر و ایمن الظواهری) فاقد شروط امامت هستند.

نکته ای که در اینجا لازم به ذکر است عدم استدلال نویسنده برای اثبات شروط خلافت برای بغدادی است. داعش در تمامی جزوات و مقالاتی که منتشر می کند تنها قرائت خود را از دین و خلافت قبول دارد و به راحتی تمامی شروط اهل سنت را برای برپایی خلافت به حکومت خود تطبیق می دهد و این در حالی است که در سال گذشته بیش از صد نفر از علمای بزرگ اهل سنت در نامه ای خطاب به بغدادی حکومت و خلافت او را غیرشرعی دانسته و بدعتها و انحرافات وی را در قالب نامهای منتشر کردند.

بیانیه داعش در مورد مسیحیان

تصویر

گروه تکفیری داعش با برپایی جلسه ای در 2 روستای اطراف حمص اقدام به گرفتن جزیه از مسیحیان این منطقه کرد. داعش با انتشار عکس از این جلسه و

ص: 32

بیانیه مربوط به جزیه مسیحیان که در 13 بند تدوین شده است اعلام کرد مسیحیان این منطقه تنها در صورتی می توانند به زندگی خود در این مناطق ادامه دهند که تمامی شروط این پیمان نامه را قبول کنند و نسبت به آن پایبند باشند. برخی از بندهای این عهدنامه از این قرار است: پرداخت سالیانه 4 دینار طلا، عدم تبلیغ دین مسیحیت، عدم همکاری با جاسوسانی که بر علیه داعش فعالیت می کنند، ممنوع بودن برپایی کلیسا و معابد دینی، احترام و تعظیم نسبت به دین اسلام و مسلمانان و عدم تمسخر آن، التزام به قوانین داعش در نوع پوشش و معاملات و سایر قوانین و اختصاص قبرستان جدای از قبرستان مسلمانان. داعش همچنین اعلام کرد در صورتی که هریک از مسیحیان یکی از بندهای این قرارداد را نقض کند کافر حربی محسوب می شود و جان و مال او هدر میباشد.

سازمان حقوق بشر آشوریان به نقل از سازمان صلیب سرخ جهانی اعلام کرد که این سازمان بعد از چند هفته مذاکره با داعش توانست تعداد مسیحیان در محاصره داعش را بدست آورد. بر اساس این گزارش 270 نفر مسیحی در این 2 روستا زندگی می کنند.(1)

يادداشتهای طرطوسی درمورد توافق هسته ای ایران، کشته شدن ملاعمرو داعش

تصویر

ابوبصير الطرطوسی از مفتیان و نظریه پردازان سلفی جهادی در یادداشتی طالبان را منحرف اعلام کرد. طرطوسی در این یادداشت نوشته است: خبر کشته شدن ملاعمر جواب سوالی را که دو سال به دنبال آن بودم را داد. طرطوسی عملیات های استشهادی طالبان در این

ص: 33

مدت را که مردم عادی را بجای دشمنان هدف قرارداده سرزنش کرده و می گوید از خود سوال می کردم که چگونه ملاعمر به چنین اعمالی راضی شده است که اکنون جواب سوال خود را گرفتم.

طرطوسی همچنین در یادداشتی توافق هسته ای ایران با غرب را به ضرر اهل سنت در سراسر دنیا و بخصوص اهل شام دانست و اینگونه نتیجه گرفته است که در این صورت اهل سنت چاره ای جز اتفاق با یکدیگر ندارند.

این مفتی افراطی همچنین در یادداشتی داعش را منحرف خواند و طرح داعش برای برپایی حکومت اسلامی و خلافت را تنها برای گمراهی اهل سنت دانست. طرطوسی با غالی خواندن داعش در مسأله تکفیر مردم، از رفتار افراطی و تکفیری داعش انتقاد کرد.(1) در همین راستا سال گذشته نیز طرطوسی با انتقاد از ابومحمد مقدسی مهمترین مفتی القاعده و گروه های سلفی جهادی از او خواست تا صفحه ترکی البنعلی مفتی داعش را از سایت خود (منبر التوحيد و الجهاد) بردارد. طرطوسی با منحرف خواندن ترکی البنعلی وجود فتاوای او در سایت مقدسی را موجب انحراف نیروهای سلفی جهادی دانست.

تجاوز بغدادی به گروگان آمریکایی

تصویر

خبری که در ماه جاری در بسیاری از خبرگزاریهای مهم جهان انعکاس پیدا کرد خبر تجاوز ابوبکر البغدادی سرکرده گروه تروریستی داعش به گروگان آمریکایی بود که شاهد آن یکی از دختران ایزدی فراری از دست داعش است.

ص: 34

خبر تجاوز بغدادی به کایلا مولر برای اولین بار توسط شبکه «ای بی سی نیوز» و به نقل از مقامات آمریکایی بدون ذکر نام این مقام مسئول منتشر شد. مولر به عنوان امدادرسان در سال 2012 از طریق مرز ترکیه وارد سوریه شده بود و در این مدت مشغول امدادرسانی به پناهندگان سوری بوده است و در آگوست 2013 هنگام خروج از بیمارستانی در شمال حلب توسط نیروهای داعش ربوده می شود. بنا به گفته یکی از نزدیکان خانواده مولر داعش مبلغ 5 میلیون یورو برای آزادی او درخواست کرده بودند و آخرین مهلت آن را 13 آگوست اعلام کرده بود.(1)

خبر مرگ این گروگان آمریکایی سال گذشته توسط مقامات آمریکایی به خانواده وی اطلاع داده شده بود و در ماه گذشته خبر تجاوز بغدادی به او رسانه ای شده است. البته هنوز به صورت دقیق مشخص نشده است که این گروگان آمریکایی به چه شکلی به قتل رسیده است، داعش در اطلاعیه ای اعلام کرده بود که این گروگان در حملات هوایی نیروهای ائتلاف آمریکایی و در بمباران هواپیماهای اردنی کشته شده است ولی این خبر توسط مقامات آمریکا مورد تایید قرار نگرفت.

خبر تجاوز بغدادی به مولر بعد از ادعای آمریکا مبنی بر دستگیری زنی به نام ام سياف منتشر شد. ام سیاف همسر یکی از سران داعش به نام ابوسیاف میباشد که مسئول مالی تشکیلات داعش بوده است و در بمباران مخفیگاه او توسط نیروهای آمریکایی در ماه می کشته شده و همسر او دستگیر می شود. به گفته مقامات آمریکایی، مسئولیت تجارت و برده داری جنسی داعش با «ام سیاف» بوده است. آمریکا بعد از دستگیری این زن او را به مقامات کردستان عراق تحویل داده است تا در آنجا مورد محاکمه قرار بگیرد. جان مکین سناتور آمریکایی از ایالت آریزونا که مولر نیز ساکن این ایالت بوده است در اعتراض به این اقدام مسئولین آمریکایی اعلام کرد به چه دلیل این زن را به آمریکا منتقل نکردید تا در دادگاههای آمریکا محاکمه شود.

ص: 35

در هفته گذشته مصاحبه ای نیز از یکی از دختران ایزدی فرار کرده از دست داعش در رسانه های معتبر منتشر شد که در آن این دختر ادعا کرده است مولر به همراه او و چند دختر دیگر در خانه ای در الشداديه در سوریه اسیر بوده اند. به گفته این دختر ایزدی 14 ساله، مولر در هنگام اسارت در الشداديه چندین مرتبه مورد تجاوز البغدادی قرار گرفته است. به گفته این دختر ایزدی دلیل عدم همراهی مولر برای فرار از دست داعش ترس از شناسایی او توسط تشکیلات داعش بوده است. (1)

خانواده کایلا که از طریق مقامات آمریکایی در جریان موضوع قرار گرفته اند، اظهارات دختران ایزدی را تأیید می کنند. آن ها می گویند: «مقامات آمریکایی ماه ژوئن به ما اطلاع داده بودند که کالا مورد شکنجه قرار می گرفته و البغدادی وی را به عقد خود در آورده است».

گفتنی است، در خانه ابوسیاف، کالا تنها دختری نبوده که در این حد مورد آزار قرار می گرفته است. از میان دیگر دختران اسیر در آن خانه، یک دختر ایزدی دیگر نیز در اختيار البغدادی قرار گرفته، یکی دیگر از آنها به زور به عقد ابوسیاف درآمده و یکی دیگر نیز در اختیار ابوتميم، مسئول انتقال دختران ایزدی به خانه ابوسیاف، قرار گرفته است.(2)

نکته ای که در گزارش آمریکایی ها در مورد این خبر وجود دارد این است که تاکنون هیچ کس اطلاعاتی نه در مورد ام سیاف زن دستگیر شده توسط نیروها وجود دارد و نه اطلاعات و عکسی در مورد دختر 14 ساله ایزدی فرار کرده از دست نیروهای داعش. و همین امر موجب تشکیک در برخی اخبار منتشر شده از سوی آمریکا می شود که در این زمینه تحلیل عبدالباري العطوان تحلیلگر مسائل جریان های تکفیری بسیار جالب است.

ص: 36

اگر واقعا شيوخ و علمای وهابی از داعش و گروههای تروریستی امثال آن متنفر هستند و از رفتار این گروه ها ابراز ناراحتی می کنند، ابتدا باید در تعالیم و مبانی فکری خویش تجدید نظر کنند؛ زیرا این گروهها حاصل تفکرات سلفی و متحجرانه ای هستند که شیوخ وهابی با دلارهای نفتی در کشورهای مختلف جهان اسلام منتشر ساختند. آیا داعش برای زنده سوزاندن خلبان اردنی دلیل شرعی نداشت؟ مگر دلیل شرعی داعش برای این اقدام وحشیانه، تمسک به سیره سلف صالح نبوده است؟ بنا بر این کسانی مانند علمای وهابی عربستان سعودی نمی توانند از عملکرد داعش اظهار نگرانی و نارضایتی کنند. بلکه باید از این گروه به دلیل عملی کردن تعاليم وهابیت و سیره محمد بن عبدالوهاب و خلفای سه گانه تشکر کنند. از طرفی، باید توجه داشت که تا چندی پیش در عربستان سعودی مبلغان وهابی به منظور جمع آوری کمک های مالی برای داعش و گروه هایی مانند آن، مردم این کشور را بسیج کرده و برای اهدای کمک های مالی به مجاهدان در برابر بشار اسد، آنان را تشویق می کردند و علمای سعودی روی منابر مساجد و پشت تریبون های عمومی برای پیروزی داعش دعا می کردند. هم اکنون نیز گروههای جبهة النصرة و احرار الشام که در سوریه به کشتار مردم و تخریب این کشور مشغولند با حمایت های بی دریغ رژیم و علمای سعودی فعالیت می کنند و یقینا اگر در آینده، جبهة النصرة و احرار الشام نیز مانند داعش ساز مخالفت و مبارزه با حکام سعودی را سردهند، آنان نیز در آن روز مورد قهر و غضب علمای درباری وهابیت قرار خواهند گرفت و تا آن روز هر جرم و جنایتی را مرتکب شوند، جهاد در راه خدا بوده است.

ص: 39

تصویر

2.گسترش قدرت داعش در لیبی و هراس کشورهای همجوار

در پی وقوع درگیریهای خشونت بار میان داعش و ارتش لیبی در بنغازی، دولت موقت لیبی (برخاسته از هیئت نمایندگان توبروک)، با صدور بیانیه ای از تصمیم اتحادیه عرب مبنی بر ضرورت اتخاذ تدابیری در راستای حمایت نظامی از لیبی در برابر داعش، اعلام خرسندی کرد.

شایان ذکر است که پس از وقوع کشتارهای خشونت بار توسط داعش در شهر سرت که به پایگاه این گروه تروریستی در لیبی تبدیل شده است، جلسه ای اضطراری در سطح نمایندگان دائمی اتحادیه عرب و به ریاست اردن، در دبیرخانه این اتحادیه در شهر قاهره برگزار شد. این جلسه به درخواست کشور لیبی و به منظور بررسی راههای مقابله با گسترش و قدرت یابی داعش برگزار شد.

حکومت موقت لیبی با متهم کردن شورای امنیت سازمان ملل به سکوت در برابر جرایم داعش در لیبی، اعلام کرد که تعداد قربانیان جرایم داعش در شهر سرت به بیش از 30 شهروند رسیده است.

در همین رابطه احمد ابو زید، سخنگوی رسمی وزارت خارجه مصر با ابراز نگرانی از قدرت یافتن و گسترش نفوذ داعش در کشور لیبی، با تأکید بر اینکه هیچ فرقی میان داعش در عراق، سوریه یا لیبی وجود ندارد، نفوذ داعش در کشور لیبی را تهدیدی برای کشورهای همجوار آن دانست.

یک منبع نظامی لیبیایی تصریح کرد که داعش در حال پیشروی در بنغازی است و این پیشروی ها باعث شده است که مردم این شهر با کوچ کردن از شهرشان تن به

ص: 40

آوارگی دهند.

لازم به ذکر است که داعش در لیبی توانسته است شهر سرت را به تصرف خویش درآورد و در صدد پیشروی در کشور لیبی است. این درحالی است که هم اکنون دو حکومت در کشور لیبی به منازعه بر سر قدرت می پردازند که یکی از آنها حکومت موقت برخاسته از مجلس نمایندگان توبروک است و دیگری حکومت نجات که برخاسته از کنگره ملی مستقر در طرابلس است.(1)

3.شيخ ماهر حمود: احمد الأسير و افرادی مانند او خوارجی هستند که دین اسلام در دلهای آنان وارد نشده است

در پی بازداشت احمد الاسیر، سرکرده تروریست های تکفیری در لبنان، أخبار متعددی در مورد اعترافات وی منتشر شد. بخشی از این اعترافات حاکی از این بود که وی با حمایت کشور عربستان سعودی در صدد ترور شخصیت های دینی و سیاسی لبنان بوده است. یکی از شخصیت هایی که به اعتراف احمد الاسير، از اهداف ترور بوده است، شيخ ماهر حمود است که ریاست اتحادیه جهانی علمای مقاومت و امامت مسجد قدس در صیدای لبنان را بر عهده دارد.

شیخ حمود که در ژوئن 2013 از یک عملیات ترور، جان سالم به در برده است، پس از بازداشت

ص: 41

احمد الاسير، اظهار داشت: وی و افراد مانند او خوارج هستند و دین اسلام در قلبهای آنان وارد نشده است.

وی افزود: احمد الاسير فردی جاهل به علوم شرعی بوده و برداشتهایش از نصوص دینی، شبیه داعش و مطابق با امیال نفسانی اش بوده است.

شیخ ماهر حمود تصریح کرد: برخی از طرف های سیاسی و عربی در منطقه به حمایت از احمد الاسیر می پرداختند.

وی همچنین تأکید کرد که بر همگان لازم است که بدانند و اذعان کنند که چیزی به اسم انقلاب سوریه وجود ندارد و آنچه در واقع وجود دارد فتنه در سوریه است. (1)

4.تلگراف: اوباما نمی خواهد در جنگ با داعش به پیروزی دست یابد

شایان ذکر است که روزنامه انگلیسی تلگراف نیز طی یادداشتی در مورد چرایی ادامه وجود داعش، سیاست های خارجی ایالات متحده آمریکا را مبتنی بر استمرار وجود داعش و جنگ در منطقه دانست.

در این یادداشت آمده است: نابود نشدن داعش به معنای شکست آمریکا و هم پیمانانش در جنگ با داعش نیست بلکه حقیقت این است که اوباما نمی خواهد در جنگ با داعش به پیروزی دست یابد و داعش را نابود سازد؛ زیرا او معتقد است که نابودی داعش، پیامدهایی فاجعه بار را در منطقه به دنبال خواهد داشت که به نفع آمریکا نیست. به عقیده اوباما، مسئله داعش، تعادلی چند جانبه را در منطقه

ص: 42

حاکم کرده است که اختلال در این تعادل، عواقبی خطرناک را به همراه خواهد داشت. بنابراین آمریکا به کردها کمک می کند اما نه تا جایی که به استقلال آنان و نابودی داعش بیانجامد و به شیعیان عراق نیز کمک می کند امانه تا جایی که آنان بتوانند بر داعش پیروز شوند؛ چرا که شیعیان عراق به ایران و رهبران سیاسی آن علاقه دارند.(1)

5.دستگیری قاتل بلعوس

در پی وقوع دو انفجار تروریستی در شهر سویدای سوریه، هشت تن از جمله یکی از بزرگان طایفه درزی(2) به نام شیخ وحيد البلعوس و برخی از همراهانش کشته شدند. نکته قابل توجه در این اقدام تروریستی این بود که این شخصیت مهم درزی، پیش از این مخالفت خود را با نظام بشار اسد اعلام کرده بود و یکی از معارضان حکومت سوریه محسوب می شد.

با فاصله چند روز از وقوع ترور شیخ بلعوس، حکومت سوریه با انتشار خبر دستگیری یکی از عناصر جبهه النصره، اعلام کرد که وی به انجام عملیات انفجاری و ترور بلعوس در سویدا اعتراف کرده است.

خبرگزاری رسمی سوریه، سانا، طی درج خبری اعلام کرد: نیروهای سوری با همکاری مردم منطقه، عنصری تروریستی به نام

ص: 43

ابوطرابه را در شهر مزرعه، 12 کیلومتری غرب شهر سویدا، بازداشت کردند. وی پس از دستگیری به دست داشتن در عملیات تروریستی روز جمعه در سویدا اعتراف کرد.

رئیس کمیته امنیتی استان سویدا به خبرگزاری سانا تصریح کرد: ابو طرابه به دست داشتن در دو انفجار تروریستی در شهر سویدا که به کشته شدن 38 تن و زخمی شدن ده ها نفر دیگر انجامید، اعتراف کرده است. وی همچنین اعتراف کرده است که در اغتشاشات پس از این دو انفجار و هجوم به دفتر پلیس نظامی، شعبه جنایی و همچنین حمله به ساختمان استانداری سویدا نیز دست داشته است.

وی اظهار کرد: اعترافات ابو طرابه در حضور تعدادی از بزرگان و مشایخ طایفه موحدین (دروز) صورت گرفته است.

یک منبع خبری در فرماندهی پلیس سویدا مشروح اعترافات ابوطرابه را بیان کرد و مراحل انجام این اقدام تروریستی را شرح داد.(1)

شایان ذکر است که در بی ترور بلعوس، وليد جنبلاط، رئيس حزب سوسیالیست ترقی خواه لبنان و از رهبران طایفه روز، حکومت بشار اسد را مسئول این ترور دانست.(2)

معارضان سوری نیز از این فرصت طلایی نهایت استفاده را کردند و با اتهام زنی به حکومت سوریه، در بیانیه ای اعلام کردند که چون شیخ بلعوس از گرویدن جوانان روز به ارتش سوریه جلوگیری کرده، نظام سوریه نیز در صدد ترور وی برآمده است. ائتلاف معارضان سوری در این بیانیه از مردم سويداء خواستند که به مراکز امنیتی و پلیس شهر سویداء حمله کرده و علیه نظام بشار اسد به پا خیزند.(3)

ص: 44

شیخ بلعوس نقش مهمی در جدا نگاه داشتن اغلب طایفه دروز از میدان جنگ و معارضه در سوریه داشته است. در واقع دروز در شهر سويداء به مخالفت و مبارزه با نظام بشار اسد نپرداخته و در عین حال از دشمنی و درگیری با معارضان نیز بر حذر بودند.

به طور کلی طایفه دروز موضعی مخالف با معارضان سوری به ویژه جبهه النصره و داعش داشته اند. تا جایی که در واکنش به مداوای مجروحان جبهه النصره در بیمارستانهای اسرائیل، درزی های ساکن مناطق اشغالی به برپایی تظاهرات و تجمعاتی در برابر بیمارستانهای رژیم صهیونیستی پرداختند و با دست نوشته هایی از قبیل: "لا لمعالجة الارهابيين من جبهة النصرة وداعش" اعتراض خود را نسبت به این اقدام رژیم اسرائیل اعلام کردند.(1)

دانستن این مهم که درزی ها شجاع ترین و جنگاورترین اقوام در میان اعراب هستند، بر اهمیت این حادثه و پیامدهای آن می افزاید.

اگرچه با نگاهی سطحی و ساده لوحانه، می توان حکومت سوریه را متهم ردیف اول این پرونده دانست، اما با دقت به زوایای مسئله می توان دریافت که بهترین اقدام از جانب دشمنان سوریه برای کشاندن طایفه دروز به میدان مبارزه با حکومت سوریه این است که با ترور یکی از رهبران آنان و اتهام زنی به حکومت، طایفه شجاع و جنگاور دروز را وارد جبهه معارضان کنند و از این مهم تر طایفه دروز در لبنان را نیز در مقابل حزب الله و حکومت سوریه قرار دهند.

ص: 45

تصویر

6.اتحادیه جهانی طرق صوفيه: ائتلاف "الدفاع عن الصحب و الآل" وابسته به داعش است

ائتلاف دفاع از صحابه و آل (الدفاع عن الصحب والآل) یکی از تشکل های افراطی سلفیان در مصر محسوب می شود که در راستای تکفیر مذاهب اسلامی و تفرقه افکنی در میان مسلمانان فعالیت می کند.

فعالیت های تکفیری این ائتلاف به جایی رسیده است که اتحادیه جهانی طرق صوفیه با صدور بیانیه ای، ائتلاف دفاع از صحابه و آل را وابسته به داعش و در صدد نشر افکار تکفیری داعش دانست.

در این بیانیه تأکید شده است که ائتلاف مذکور منطبق با روشی صهیونیستی در پی ترویج افکار داعش است و بازداشت برخی از عناصر مرتبط با این ائتلاف را در جریان بمب گذاری های اخیر در مصر، دلیل این ادعا دانست.

اتحادیه جهانی طرق صوفیه، این ائتلاف را تهدیدی برای امنیت مصر دانسته و از دستگاه اطلاعاتی و امنیتی مصر خواست رهبران این ائتلاف، به ویژه وليد اسماعیل، علاء سعيد و ناصر رضوان را بازداشت کند.

در پی انتشار این بیانیه، ناصر رضوان، مؤسس ائتلاف الصحب والآل، با حمله به اتحادیه جهانی طرق صوفیه، این اتحادیه را به همکاری با ایرانیها متهم ساخت و اظهار داشت: «ظاهرا ایرانی ها در برابر حمایت مالی از مجمع اتحاد جهانی صوفیها از این اتحادیه خواسته اند به مقابله با کسانی که مزدوران شیعه در مصر را رسوا می کنند، برخیزند».(1)

ص: 46

همچنین در یک مطالعه یک هفته ای که آرون زیلن از انستیتو واشنگتن در مطالعات خاور نزدیک بر روی تولیدات داعش در تویتر انجام داد، دریافت که داعش 123 تولید رسانه ای به شش زبان منتشر کرده است که 24 مورد آن ویدئویی بوده است که تمام محصولات رسانه ای داعش حاوی خشونت و کشتار نیست بلکه طبق تحقیقات چارلی وینتر از اتاق فکر بنیاد کوایلیام، این محصولات شامل دورنمایه هایی مانند: شفقت و مهربانی، قربانی بودن، تعلق و آرمان گرایی نیز می شود. داعش چیزی را تبلیغ می کند که به گفته چارلی وینتر، "تبلیغ برای برنده" است. داعش مانند سایر گروه های جهادی، تنها از ایجاد خلافت سخن نمی گوید، بلکه واقعا برخی احکام را به شیوه خود اجرا می کند.

آقای زلین در تحقیق خود بر روی تولیدات تبلیغی یک هفته داعش، دریافت که بیش از یک سوم پیام های داعش درباره جنگ نبود. در عوض، آنها اغلب از خلیفه و فضایل اسلامی او تمجید می کنند، باز شدن بیمارستانها، لبخند کودکان و شهروندان را نشان میدهند که مشتاقانه به خلیفه سوگند وفاداری میخورند.

چارلز ليستر دانشمندی از اتاق فکر بروکینگز میگوید چنین تصویر مثبتی نشان میدهد که داعش دارد قدرت می گیرد: «داعش هم در سوریه و هم در عراق، خود را ارتش و «دولتی» برای دفاع از مردم در برابر نظام های سیاسی شکست خورده یا سرکوبگر که با مسلمانان ظالمانه رفتار می کنند و جایگزینی برای آنها می داند.» او می گوید: «این رویکرد به داعش اجازه داده ریشه هایی بدواند که میتواند به بقای آن در بلندمدت کمک کند.»

به عبارت دیگر، در زمینه دولتهای ساقط شده، داعش مانند یک مافیا یا باند خیابانی، به عنوان یک میانجی ضروری اما ظالم با قوانین خود عمل می کند.

پروژه مافیایی که داعش بر اساس آن عمل می کند چه در عراق با سوریه یا شبه جزیره سینا یا سرت لیبی که داعش در آنجا

ص: 48

قلمروهای زیادی تصرف کرده، تا حدی گواه مصونیت طرفداران آن نسبت به تحریک شدن است. شخصیت های اسلامی سنتی و حتی مبلغان جهادی که چندان افراطی نبوده اند، هیچ تسلطی بر این گروه که معتقد است بیشتر مسلمانان از راه راست منحرف شده اند، ندارند. آقای فرناندز از MEMRI می گوید: «داعش محصول گسترش دانش و اطلاعات است. استدلال های داعش را افرادی انتشار میدهند که هیچ صلاحیتی جز جنگاوری، و در صحنه حاضر بودن ندارند.»

تمامی اینها نشان میدهد که موثرترین شیوه برای مبارزه با تبلیغات داعش، از راه تبلیغات بیشتر نیست بلکه نشان دادن واکنش متقابل است. آقای لیستر می گوید: «کلید شکست دادن داعش حل شکست های اجتماعی و سیاسی در عراق و سوریه است.» اما برپا کردن و قدرتمند ساختن دولتها و کشورهایی که شکست خورده، ویران شده و یا درگیر با بحران هستند کاری غیرممکن است.

بنابراین در حال حاضر، مبارزه با این گروه ممکن است بهترین گزینه باشد. آقای فرناندز می گوید: «آنها خودشان را منفجر می کنند تا بزرگتر از آنچه هستند بشوند. هیچ کاری نمی تواند به اندازه یک شکست نظامی زمینی تبلیغات آنها را ویران کند»(1).

2.بازوهای هفتگانه وزارت اطلاع رسانی داعش با بودجه ای بالغ بر 3 میلیارد دلار

صبرا القاسمی، کارشناس مصری و یکی از رهبران سابق سازمان جهاد مصر، با ارائه تحلیلی که بازتاب وسیعی در سایت های خبری داشت، هفت بازوی رسانه ای داعش را مورد بررسی قرار داد.

ص: 49

هفت بازوی رسانه ای داعش:

1.أجناد؛

2. الفرقان؛

3. الاعتصام؛

4. الحياة؛

5.مكاتب الولايات؛

6. راديو البيان؛

7. مجله و سایت دابق و 90 هزار صفحه در شبکه های اجتماعی، به ویژه فیس بوک و تویتر.

صبرا قاسمی به عربيه نت گفت: ابوبکر بغدادی، برای سرپرستی وزارت رسانه داعش محمد العدنانی را انتخاب کرده است.

طبق مطالعه صورت گرفته توسط صبرا القاسمی، هریک از کانالهای هفتگانه ای که نام برده شد مأموریت مشخصی دارند اما اهداف سیاسی این کانال ها را می توان به طور خلاصه اینگونه تشریح کرد:

اهداف کلی و هزینه ها

مهمترین هدف، بازاریابی اندیشه های داعش در جهان است. آنان می خواهند با موفقیت در این زمینه نیروهای انسانی بیشتری را به خود جذب کنند. در این زمینه جوانان تندرو بیش از دیگر گروه ها مد نظر هستند ضمن اینکه تأکید بر دولت خلافت اسلامی و تبلیغ حمله به آمریکا و اروپا در آینده با شعار تسلط کامل بر جهان از اهداف دیگر بازوهای رسانه ای داعش است. در ویدیوهای منتسب به داعش نیز درباره این اهداف سخن به میان آمده است.

بودجه داعش برای تأمین هزینه کانال های تلویزیونی، شبکه های

ص: 50

رادیویی، پایگاههای اینترنتی و نشریاتی که با بیش از 12 زبان دنیا فعالیت میکنند سه میلیارد دلار است. این سرمایه کلان با تسلط بر چاه های نفت عراق، غارت 480 میلیون دلار از بانک موصل و غارت 250 کیلو طلا از بانک موصل تهیه شده است.

داعش برای توسعه بازوهای رسانه ای خویش، میلیاردها دلار را به خرید فناوری های رسانه و دوربین های مدرن اختصاص داده است و این تجهیزات را از بازار ترکیه تهیه می کند.

ترکیه برای آنکه داعش به جدیدترین فناوری رسانه ای مجهز شود با این گروه همکاری می کند و همین همکاری موجب شد تا تصویر و صدا در ویدیوهای داعش تا حدودی با فیلم های آمریکایی برابری کند.

"أجناد" بازوی اصلی

استودیو «اجناد اصلی ترین بازوی رسانه ای داعش است. در این استودیو سرودهای حماسی اعم از دینی و جهادی تهیه میشود. این استودیو به عالی ترین تکنولوژی ضبط صدا مجهز است. داعش برای راه اندازی این استودیو حدود یک میلیارد دلار هزینه کرده است.

الاعتصام

کانال «الاعتصام» سومین بازوی رسانه ای داعش، با 500 میلیون دلار بودجه ایجاد شده است. این شبکه تلویزیونی خبرنگاران متعددی در عراق و سوریه دارد که مأموریت شان تهیه اخبار صوتی و تصویری از درگیری های میدانی است.

الحيات

شبکه الحيات چهارمین بازوی رسانه ای داعش است که با بودجه ای بیش از 500 میلیون دلار راه اندازی شده است. این شبکه به گفتگوهای تلویزیونی با سران داعش اختصاص دارد. شبکه الحيات مرکز اصلی مونتاژ ویدیوهایی است که از جنایات داعش تهیه می شود. ویدیوهایی که در این شبکه تهیه میشود عالی ترین کیفیت صدا و تصویر را دارد و در آنها از سرودهای حماسی و تاثیرگذار

ص: 51

استفاده شده است. تولید ویدیوی سربریدن 21 قبطی مصری در شبکه الحيات انجام شده است.

روند فعالیت شبکه الحيات را مجموعه ای از روانپزشکان، جامعه شناسان، فقها و متشرعین عضو داعش نظارت می کنند و غالبا تولیدات این شبکه با مجموعه ای از احادیث نبوی و آیات قرآنی همراه است؛ زیرا هدف، توجیه عملکرد داعش با سوء استفاده از آیات و احادیث است.

مكاتب الولايات

«مكاتب الولايات» پنجمین بازوی رسانه ای داعش است که با بودجه ای 200 میلیون دلاری ایجاد شده است. این شبکه مجموعه برنامه هایی را منتشر میکند که مخاطب آنها ولايات (تعبیری از استان ها در دولت اسلامی مورد ادعای داعش) تحت امر داعش است.

اذاعة البيان

رادیوی «البيان» ششمین بازوی تبلیغاتی داعش است که در موصل و اذاعة البيان الانبار در عراق، رقه در سوریه و همچنین در اینترنت پخش می شود. برای راه اندازی این شبکه رادیویی 100 میلیون دلار هزینه شده است. این رادیو به پخش قرآن و سرودهای حماسی- جهادی می پردازد. اما لابه لای پخش قرآن و سرود خبرهایی نیز منتشر میکند تا بیشتر با احساسات مخاطبان بازی کند. به نظر می رسد مخاطب اصلی این رادیو ستیزه جویان داعش در میادین نبرد عراق و شام هستند و مأموریت اصلی راديو البيان روحیه دادن به این افراد است.

ص: 52

تصویر

دابق

هفتمین بازوی رسانه ای داعش پایگاه اینترنتی «دابق» است. این پایگاه اینترنتی به منزله هفته نامه اینترنتی و هم زمان پایگاه الکترونیکی روزانه عمل می کند. داعش برای پیشبرد اهدافش 500 میلیون دلار هزینه برای دابق اختصاص داده است.

سران داعش این پایگاه اینترنتی را دابق خواندند زیرا بر این باورند که در حدیثی از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) آمده است که در منطقه «دابق» عراق(1) نبردی میان مسلمانان و کفار رخ می دهد و پس از آن حضرت عیسی (علیه السلام) در دابق ظهور خواهد کرد و خوک را خواهد کشت (ممكن است مقصود کفار باشند) و به غرب هشدار خواهد داد. متونی که در دابق منتشر می شود با همین ایده و گمان است زیرا خطاب اصلی متون صوتی، تصویری و نوشتاری در دابق به جهان غرب است و به نوعی محل توزیع این هفته نامه را می توان آمریکا و اروپا دانست.

این نشریه الکترونیکی به چهار زبان منتشر می شود و آنچه که در این پایگاه منتشر شد به 12 زبان دیگر نیز ترجمه می شود.

ص: 53

در کنار این همه، صفحات وابسته به داعش در شبکه های اجتماعی چون فیسبوک و تویتر که تعداد آن تا 90 هزار صفحه گزارش می شود، مجموعه عظیمی از رسانه های تحت اختیار داعش است که زیر نظر هواداران داعش در کشورهای مختلف و داوطلبانی از میان سازمان مرکزی داعش در سوریه و عراق اداره می شوند.

افرادی که به شکل داوطلبانه در این شبکه های اجتماعی و پایگاههای اینترنتی برای داعش فعالیت می کنند، در یک شبانه روز حدود 12 ساعت از وقت خود را در برابر صفحات رایانه می گذراند تا بیانیه ها و اخبار داعش را منتشر و هم زمان اخبار و گزارشهای مرتبط با داعش را در رسانه ها و مطبوعات مختلف جهان رصد کنند و در صورت لزوم به آنان پاسخ دهند.

بسیاری از کسانی که در این شبکه ها فعالند از اتباع تونس، سودان، انگلیس، آلمان، الجزایر، نیجریه، سومالی و چاد هستند.(1)

این تحلیل که توسط صبرا القاسمی انجام شده است، در عین حال که نکات جالبی را در مورد ماهیت رسانه های تبلیغاتی داعش ارائه کرده است، اما برخی آمار و اعداد ارائه شده در این تحلیل که حاکی از هزینه های هنگفت در این بازوهای رسانه ای است دور از ذهن به نظر می آید.

3.آیا شخص دوم داعش کشته شده است؟

آمریکایی ها و هم پیمانانشان، بار دیگر با اعلام کشته شدن فاضل احمد الحیالی، معروف به حاجی

ص: 54

معتز، شخصیت دوم داعش، جشن گرفتند و این واقعه را دست آورد دیگری از جبهه اتحادیه بین المللی مبارزه با داعش قلمداد کردند.

عبدالباری عطوان، تحلیل گر مسائل منطقه و کارشناس گروه های جهادی سلفی، در پی انتشار این خبر یادداشتی تحلیلی را در سایت خود به نمایش گذاشت و درجه صحت و اهمیت این گونه خبرها را مورد بررسی و خدشه قرار داد.

وی در این تحلیل نوشته است:

این اولین بار نیست که آمریکایی ها کشته شدن حیالی (ابومسلم ترکمانی) را منتشر می کنند. حدود یک سال پیش نیز آمریکایی ها با صدور بیانیه ای اعلام کردند که وی را در شهر رقه کشته اند. ترکمانی نیز مانند ابوسیاف است که او را نیز تا به حال چند بار کشته اند و خدا میداند که دفعات سوم و چهارم چه موقع خواهد بود.

عطوان در ادامه با طرح سؤالی مهم، نوشته است: اگر پیمان شصت گانه (شصت کشور) به رهبری آمریکا توانسته باشد توسط حمله های هوایی خود به کشتن بعضی از رهبران داعش موفق شده باشد جای تعجب نخواهد داشت؛ چرا که اگر بدانیم که این اتحادیه تا کنون پنج هزار حمله هوایی علیه مواضع و مکانهای تجمع داعش داشته است، کشته شدن این عناصر امری عادی است. اما سؤال در میزان تأثیرگذاری کشتن این افراد و اموری از این دست برداعش، ساختار رهبری آن و وجود و گسترش آن است.

اگر ادبیات و بیانیه های رسمی آمریکاییها و عراقی ها را در مورد سیر عملیات علیه داعش پیگیری کنیم خواهیم دید که تا کنون از کشته شدن پنج نفر از رهبران داعش سخن گفته اند که هر پنج نفر را به عنوان شخص دوم در داعش توصیف کرده اند. کسانی مانند: ابوالعلاء عفری، ابوسیاف، حاجی معتز (ابومسلم ترکمانی) و حتی یکبار نیز از کشته شدن ابوبکر البغدادی طی بمباران هوایی آمریکا در رقه سخن به میان آمد.

عبدالباری عطوان در این یادداشت تحلیلی تأکید می کند که ترکیب رهبران داعش تا کنون امری مخفی بوده و هر آنچه در این زمینه گفته شده است، صرفا

ص: 55

گمانه زنی هایی است که مدرک و سندی غیر از داستانهای خبرنگاران نداشته است. اما آنچه ثابت است این است که داعش دارای یک فرماندهی غیر متمرکز و متشکل از افسران بزرگ در پاسداران جمهوری سوریه و ارتش عراق (بعثیها) است که به افراط گرایی اسلامی روی آورده اند تا جایی که شاید ابوبکر البغدادی تنها شهروند عادی (غیر نظامی) در میان این رهبران باشد.

وی در ادامه نوشته است: دولت اسلامی، هنوز قدرتمند است. بلکه قدرت آن روز به روز افزایش می یابد در حالی که ضعف و شکست در صف دشمنانش نفوذ کرده است. فشارها بر حیدر العبادی، نخست وزیر عراق در مسئله فساد سران، شکست اردوغان، نخست وزیر ترکیه در تشکیل دولت ائتلافی و برگزاری انتخابات زود هنگام در آن کشور، درگیری های عربستان در یمن که نتیجه های عکس داشته و تنها توانسته است برخی از مناطق مانند عدن را به دست القاعده بسپارد. این امور نشان از ضعف جبهه مقابل داعش دارد. در حالی که این سازمان با قدرت در حال پیشروی و پیشبرد اهداف خویش است.

عطوان در پایان نوشته است: قاعده طلایی که هنری کسینجر از آن سخن گفته این است که انقلابی ها برای پیروزی نیازی به شکست قطعی دشمن ندارند بلکه همه آنچه برای پیروزی به آن نیازمند هستند این است که استقامت داشته باشند و تا جای ممکن، وجود خویش را ادامه دهند تا دشمنانشان از جنگیدن با آنان مأیوس و خسته شوند و پای میز مذاکره بیایند.

رهبران داعش نیز انسان هایی احمق نیستند. بلکه از تجربیات و تعالیم سازمان القاعده در عراق و افغانستان درس گرفته اند و به رهبری غیرمتمرکز و جمعی روی آورده اند و از شناخته شدن دوری می کنند و این راز پیروزی داعش تاکنون است که با مرگ ترکمانی و حتی بغدادی هیچ تاثیری در قدرت سیستم رهبری این سازمان به وجود نخواهد آمد. (1)

ص: 56

تصویر

4.نبیل نعیم: حزب النور، مهم ترین حزب سلفیان مصر، در پی جانشینی اخوان المسلمين و ارتباط با آمریکا

نبیل نعیم، کارشناس مسائل منطقه که آشنایی دیرینه ای با گروههای تکفیری جهادی داشته است، طی یادداشتی در البوابه نيوز، با متهم کردن اخوان المسلمین مصر به همکاری با آمریکا، اخوان المسلمین مصر را ابزاری برای پیشبرد اهداف آمریکا در مصر دانست و نوشت: اگرچه انقلاب 30 ژوئن (برکناری محمد مرسی) به طور موقت توانست پروژه ویران سازی مصر را معطل سازد، ولی متأسفانه برخی از احزاب مصر سعی دارند پا جای پای اخوان گذاشته و به جای آن عمل کنند.

5.حزب النور در تلاش برای کسب حمایت آمریکا

وی حزب النور، مهم ترین حزب سلفی مصر را مصداق گفته خویش دانست و نوشت: ما می بینیم که حزب النور دائمأ به سوی سفارت آمریکا می دود تا خود را جانشین اخوان المسلمین سازد و سخنگوی رسمی این حزب با تمام وقاحت اعلام می کند که این حزب نیز مانند احزاب ليبرال مصر با مسئولان آمریکایی دیدار دارد.

6.مرگ احزاب لیبرال در مصر

نبیل نعیم در همین رابطه و در ادامه نوشته است: لازم به ذکر است که احزاب لیبرال در مصر از مدتها پیش و قبل از انقلاب 25 ژانویه (سقوط حسنی مبارک)،

ص: 57

نابود شده اند و از صحنه اجتماعی مصر محو شده اند و مردم به آنها اقبالی ندارند. این احزاب به دنبال کسی هستند که بتواند جسدشان را از زیر خاک بیرون بکشد.

7.اهداف آمریکا در منطقه با استفاده از افراد و رسانه های خائن شیعه و سنی

این تحلیل گر مسائل منطقه و کارشناس گروههای تکفیری، خطاب به حزب النور نوشته است: همه مردم به اهداف آمریکا در منطقه آشنایی دارند و تنها مزدوران و افراد نادان هستند که از این اهداف بی اطلاع اند.

وی سپس اهداف آمریکا در منطقه را این گونه خطاب به حزب النور برشمرده است: اهداف آمریکا اینها هستند ای حزب النور:

- محافظت از امنیت و سلامت اسرائیل؛

- ادامه یافتن برتری نظامی و اقتصادی اسرائیل در برابر تمام کشورهای عربی؛

- کنترل و تحت اختیار گرفتن ثروتهای منطقه، به ویژه منابع انرژی و نفت و کنترل قیمت آن؛

- هدف قراردادن استقلال ملی و حفظ اختلافات میان کشورهای عربی و نابودی بیداری حقیقی و حفظ تبعیت از آمریکا؛

وی سپس نوشته است: به همین دلایل است که سیستم اطلاعاتی آمریکایی - صهیونیستی، از گروه های منحرفی که قصد دارند به دین و وطنشان خیانت کنند حمایت می کند تا جبهه ای رسانه ای را برای حمله به شیعیان به بهانه دفاع از اهل سنت، ترتیب دهند. پس این رسانه ها و افراد خائن از میان اهل سنت و شیعیان ابزار پروژه ای هستند که برای ویران سازی منطقه بر اساس اختلافات مذهبی بنا نهاده شده است. وی دلایل دیگری نیز در این زمینه آورده است که خوانندگان محترم را به آدرس اینترنتی این یادداشت ارجاع میدهیم.(1)

ص: 58

نبوی را مطابق با امیال نفسانی خویش تفسیر می کنند، این کنفرانس آغازی باشد برای بازگرداندن مرجعیت معتدل و میانه رو در صدور فتوا و جلوگیری از نفوذ و گسترش فتاوای افراطی که به برادرکشی در کشورهای مختلف انجامیده است.

از آنجا که نقل و بررسی سخنان مفتی مصر و سایر شرکت کنندگان در این کنفرانس، مجالی وسیع را می طلبد در این مجال تنها به بیان نکات اصلی این کنفرانس اکتفا می کنیم:

موضوعات مورد بحث:

در روز اول این همایش، شیخ علی جمعه، عضو هیئت كبارالعلمای مصر و مفتی سابق این کشور و یکی دیگر از علمای مصر، حول موضوع اهمیت صدور فتوا و ضوابط آن به سخنرانی پرداختند. عباس شومان، نماینده الازهر و محمد رأفت، عضو هيئت كبار العلمای الازهر نیز در مورد ظرفیت های صدور فتوا سخن گفتند. عبد الكريم خصاونه، مفتی اردن و محمد شحات، عضو مجمع بحوث اسلامی نیز موضوع تأثير صدور فتوا بر آرامش جوامع را بررسی کردند.

محمد بشاری، دبیرکل کنفرانس اسلامی اروپا و عضو مجمع فقه اسلامی بین المللی فقه اقلیات و معیارهای افراط گرایی در صدور فتوا را مورد بحث قرار دادند و موضوعات "تلاشهای صدور فتوا در مواجهه با افراط گرایی و تکفیر" و "مقابله با تعصب مذهبی در صدور فتوا" نیز از جانب دیگر علما مورد کنکاش قرار گرفتند.

ص: 61

بیانیه پایانی:

در بیانیه پایانی این کنفرانس، مهم ترین طرح های مورد بحث در کنفرانس به شرح زیر عنوان شده است:

1. ایجاد یک دبیرخانه مرکزی برای هیئت ها و دفاتر فتوا در جهان؛

2. ایجاد یک مرکز جهانی برای آماده سازی کادرهای قادر به فتوای از راه دور؛

3. ایجاد یک مرکز جهانی برای فتواهای جوامع مسلمان به منظور بازگرداندن مرجعیت میانه رو در فتوا

4. ایجاد عهدنامه ای دارای چارچوبی قانونی و اجرایی برای صدور فتوا، به منظور جلوگیری از هرج و مرج در صدور فتاوا؛

5. اجرای پروژهای علمی در جهت تجزیه و تحلیل و رد فتاوای تکفیری و شاذ.

در ادامه این بیانیه، 14 بند به عنوان تصمیمات مهم اتخاذ شده در این کنفرانس ذکر شده است که اغلب آنها مبتنی بر ایجاد مؤسسات دینی جهت آموزش قواعد فتوا، ایجاد هماهنگی میان دفاتر صدور فتوا و لزوم دوری جستن مؤسسات صدور فتوا از سیاست های جزئی است.(1)

ص: 62

در این بیانیه تأکید شده است که نباید تقویم جامعه بر مبانی مذهبی و قومی یا فرقه ای استوار باشد و سهمیه بندی مذهبی و فرقه ای در تعارض با دموکراسی است.

شرکت کنندگان در این همایش، همچنین اصلاحات دولت عراق را مورد تأیید قرار دادند و بازداشت و محاکمه کسانی که به امنیت و اقتصاد عراق صدمه وارد کرده اند را خواستار شدند.(1)

3.کنفرانس فرهنگ صلح و اعتدال در مواجهه با افراط گرایی خشونت آمیز؛ رویکرد موریتانی

تصویر

*کنفرانس فرهنگ صلح و اعتدال در مواجهه با افراط گرایی خشونت آمیز؛ رویکرد موریتانی(2)

این کنفرانس توسط مؤسسه مطالعات استراتژیک موریتانی و به دستور حکومت این کشور در 19 و 20 آگوست برگزار شده است که میهمانانی از کشورهای جهان، به ویژه مغرب عربی، اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و سازمانهای زیرمجموعه سازمان ملل در این کنفرانس شرکت داشته اند.

موضوع محوری این کنفرانس، بنا به گفته برپاکنندگان آن، بررسی روش کشور موریتانی در ایجاد صلح و اعتدال و جلوگیری از گسترش تروریسم و افراط گرایی است. رویکردی که گفتگوی آزاد را با امنیت استوار در پرتو احترام به قانون و حقوق بشر جمع کرده است و به عنوان یک مدل جهت برخورد با موضوعات مرتبط به ثبات، امنیت و توسعه پایدار در منطقه، در این کنفرانس مورد بحث و بررسی قرار

ص: 64

گرفته است و این کنفرانس در چارچوب مشاورات بین المللی است که در ماه فوریه گذشته در کاخ سفید آغاز شده است و هدف از آن آماده سازی نشست سازمان ملل متحد در 15 سپتامبر در نیویورک است.(1)

در اختتامیه این کنفرانس نیز شرکت کنندگان مجموعه ای از سفارشات را در زمینه مقابله با افراط گرایی و تروریسم ارائه کردند که محور این سفارشات، استفاده از تجربه موریتانی به عنوان نمونه ای برای از بین بردن و کنترل پدیده افراط گرایی و انحراف بود. (2)

ص: 65

ص: 66

اما آن دسته از شاخصه های کشوری، که این گروه واجد آن است عبارت اند از: نیروی نظامی برای حفظ و بقای اساس آن و دفاع از خود و تداوم توسعه آن، قدرت اقتصادی حاصل از منابع مالی طبیعی و....

به هرحال سازمان دولت اسلامی خود را کشوری می داند دارای جغرافیایی وسیع که شامل مساحت چند کشور است. این دولت ارتشی خاص دارد که در مقابله با ائتلافی از 60 دولت عربی و جهانی علاوه بر صدها سازمان جنگی در عراق و سوریه وارد جنگ شده است. همچنین دارا بودن منابع اقتصادی و ثروتهای طبیعی از یک سو و ضرب سکه طلا و رواج معامله با آن در مناطق تحت نفوذش از سوی دیگر، سبب گردیده که تا حدودی حالت استقلال نسبت به نظام مالی جهان داشته باشد.

در ادامه برای روشن شدن بعضی از ویژگیهای خاص «دولت اسلامی» لازم است بدانیم که مهم ترین شهرهای سازمان دولت اسلامی موصل و رقه هستند. این سازمان برای اداره آنها در وهله اول بر تأسیس دستگاه های قضایی که ارتباط زیادی با زندگی روزمره شهروندان دارد، متمرکز است و در مرحله بعد، ساختار مالی پیچیده این دولت که دارای نظامی دقیق در جمع آوری درآمدها و توزیع صحیح آن است، بنا شده است.

یکی از موضوعات دیگر چند دستگی سایر گروه های جهادی به محض تسلط بر یک شهر یا منطقه به واسطه اختلافات پیرامون اداره شهر از نظر شرعی یا سیاسی یا نظامی می باشد، ولی سازمان دولت اسلامی اداره هر شهر را به طور مستقل به یک گروه می دهد و فقط از او می خواهد که فورا همه شؤون خدماتی، مالی، شرعی، نظامی و امنیتی شهر را با نظم اداره کند.

نکته با اهمیت دیگر با توجه به گستردگی مناطق تحت سیطره این گروه مانند کل استان رقه سوریه و بخش های زیادی از استان های دیرالزور، حسکه، ريف، حلب و نیز فلوجه و بخشی هایی از رمادی و کل استان نینوی و برخی شهرهای دو

ص: 69

استان صلاح الدين و کرکوک، سیاست آنها بر عدم معرفی یک شهر به عنوان پایتخت این دولت می باشد.

سازمان دولت اسلامی هیچ شهری را ولو با اهمیت، به عنوان پایتخت خود اعلام ننموده است؛ زیرا انجام این کار طرفهای درگیر را به حمله و فشار و تمرکز بر آن شهر به منظور سقوط آن ترغیب می کند و به محض سقوط پایتخت یک دولت، آن دولت ساقط شده محسوب می شود. ولی اکنون سقوط هیچ شهری نشانه سقوط سازمان «دولت اسلامی»نیست.

البته یک تحلیل گر نظامی در مصاحبه با روزنامه «التقرير»می گوید: داعش می کوشد تا با سیطره به شهری دارای پیشینه عمیق تاریخی مثل دمشق یا بغداد، آن را پایتخت خود اعلام نماید. این امر برای دولت اسلامی مشروعیت تاریخی و تبلیغاتی زیادی ایجاد خواهد کرد؛ چرا که این دو شهر پایتخت دو حکومت اسلامی دیرین یعنی امویان و عباسیان بوده اند.

با این حال «دولت اسلامی»تمرکز تبلیغاتی خود را بر دو شهر رقه و موصل قرار داده و بطور بی سابقه ای به رعایت حال شهروندان در این دو شهر توجه نموده است. به عنوان نمونه به نظافت و تزیین شهر همت گماشته و خدمات شهری را با هزینه ای اندک ارائه می نماید و به توزیع مواد غذایی و گوشت و میوه... با یک سوم قیمت آن در شهرهای دیگر سوریه و عراق اقدام نموده است.

بنا به گفته همین تحلیل گر نظامی همه این اقدامات، فعالیتهای موقتی است که از سوی داعش برای برپایی حکومتی ریشه دار که قادر بر بقاء باشد، انجام می پذیرد.

در هر حال این دو شهر (رقه و موصل) در اندیشه سازمانی «دولت اسلامی»جایگاه ویژه ای دارند و مرکز امداد و آموزش های نظامی و پایگاه بسیج انسانی و طرح ریزی و تصمیم گیری محسوب می شوند.

مطلب فوق توسط رائد الحامد نوشته شده است که در سایت مرکز الدين و السياسة للدراسات با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rpcst.com/news.php?action=showid=6445

ص: 70

متغیر دوم: اعطای کمک های ویژه به این سازمان های تروریستی از طریق تلاش برای دخیل کردن عناصر مسلح و کمک های مالی و ابزارهای جنگی ویژه برای مشارکت در عملیات هایی که در این اواخر ضد موسسات و دستگاه های دولتی انجام می شود. بدون شک بسیاری از سازمان های تروریستی دیگر نیز همین روش را در پیش گرفته اند از جمله "جبهة النصرة".

توسعه کیفی:

عوامل متعددی که در توسعه حوزه پدیده "ترانزیت جهادی" در بازه زمانی اخیر سهیم بوده اند که در چند مورد تمثل یافته اند که عبارت اند از:

1. مشارکت برخی از عناصر بیگانه از کشورهای عراق، سوریه، یمن، افغانستان و برخی کشورهای اروپایی در عملیات اخیری که در شهر شیخ زويد در اول جولای 2015 میلادی رخ داد و تعداد زیادی از نیروهای نظامی و پلیس این شهر را مورد هدف قرار داد.

2. واپس گرایی قدرت مقامات (مراکز قدرت) حاکم در بعضی از دولت های همسایه در زمینه حمایت از مرزها علیه هر گونه تلاشی که برای نفوذ از سوی عناصر تروریستی صورت می گیرد. این مساله به وضوح در مورد لیبی مشهود است. چنانچه برخی از مسئولین لیبیایی در مورد احتمال فرار دهها تن از تروریست های سازمان داعش در لیبی به کشورهای همجوار از جمله مصر به دنبال ضرباتی که از سوی ارتش لیبی به آنها وارد شده، هشدار داده اند.

3. آشکار شدن نشانه هایی از دخالت برخی دستگاه های بیگانه در عملیات هایی که عناصر تروریست در مصر اجرا می کنند. این نکته ای است که برخی مقامات مصری بدان اشاره کرده اند. این گونه حمایت های طرفهای خارجی از سازمان های تروریستی در صحرای سینا موجب افزایش نابسامانی و ناامنی در مصر می شود که طبیعتا افزایش فشار بر قاهره را در پی خواهد داشت. همه این دخالت ها و فشارها به دلیل گسترش اختلاف میان مصر و برخی قدرت های منطقه که ناشی از تحولات در عرصه سیاسی مصر است، می باشد.

ص: 72

4. استمرار مشکل تونل های زیر زمینی غزه: به رغم اقداماتی که مقامات مصری در سال های اخیر از طریق توسعه منطقه حایل ایجاد کرده اند، هیچ نشانه ای از پایان یافتن معضل این تونل ها که عناصر تروریستی از آنها برای حمله به نیروهای نظامی و یا فرار و عقب نشینی در هنگام درگیری های نظامی استفاده می کنند، دیده نمی شود. به عنوان نمونه گزارشات برخی از عناصر خارجی که در عملیات تروریستی در شهر شیخ زويد مشارکت داشتند، از این تونل ها برای ورود به مصر استفاده کرده بودند.

5. فقدان مقبولیت اجتماعی: بی تردید موفقیت نیروهای نظامی و پلیس در کنترل عملیاتی که اخیرا در شهر شیخ زويد انجام شد، و تصفیه بسیاری از تروریست ها، تا حد زیادی از خطر این پدیده کاسته است. به ویژه آنکه این پدیده به دلیل اتکایش در درجه اول بر عناصر بیگانه بی ارتباط با منطقه ای که تلاش برای سیطره بر آن دارند، فاقد مقبولیت اجتماعی است.

مطلب فوق توسط محمد عباس ناجی متخصص در امور ایران نوشته شده است که در سایت مركز الاقليمي للدراسات الاستراتيجيه با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.ressmideast.org/Article/3669/

ص: 73

تصویر

مقایسه با مبارزان دیگر از مهارت و توانایی نظامی ویژه ای برخوردارند چراکه سابقه ی درگیری های متوالی با ارتش روسیه را آن هم در سطح تکنولوژیک نظامی دارند. به علاوه برخی از آنان تجربه ی عملیات نظامی در افغانستان و پاکستان و عراق را نیز در کارنامه ی خود دارند. مضاف بر آن، برخی از این مبارزان سابقه ی خدمت در ارتش روسیه و یا ارتش دیگر کشورهای حوزه ی قفقاز را نیز دارند.

2. وحشی گری زیاد: بسیاری از این مجاهدین قفقازی در مقایسه با سایر مبارزین حاضر در سوریه به قساوت بیشتر مشهورند به گونه ای که به قتل نوزادان و مثله کردن اجساد نیز اقدام می کنند و رعب زیادی در سوریه ایجاد نموده اند.

3. تمایل به رهبری: مجاهدین قفقازی بسیاری از جایگاه های مهم رهبری را در داخل سازمان های تروریستی در سوریه و عراق بر عهده دارند از جمله: ابو عمر چچنی رهبر عملیات نظامی داعش در سوریه، امیر مسلم ابو الوليد دهبر سازمان جند الشام، صلاح الدين چچنی رهبر گروه جیش المهاجرين و الانصار و ....

4. تشکیل گروهها: مجاهدین قفقازی عادتا تمایل به تشکیل گروهک های یک دست دارند که از اقوام روس زبان تشکیل شده است. از جمله این گروهک ها عبارت اند از: "جیش المهاجرين والأنصار" که اولین و قوی ترین سازمان نظامی قفقازی در سوریه محسوب می شد، سازمان مجاهدین قفقاز و شام و جند الشام و

5. تسهیلات انتقال: به دلیل روابط مستحکم میان اقوام روس زبان با ترکیه که بیشترین مرز را هم با سوریه دارد، ورود مبارزان قفقازی به سوریه بسیار آسان تر از سایر مبارزان خارجی حاضر در سوریه است. به علاوه برخی موسسات اسلامی بین المللی که وابسته به موسسات خیریه تابع بعضی از دول عربی اند به کسانی که تمایل به سفر به کشورهای اسلامی برای یادگیری زبان عربی و تعالیم دینی دارند

ص: 75

تسهیلات می دهند. نکته دیگر آنکه برخی از کشورهای همسایه در آسیای میانه انتقال برخی از این مبارزان از خاک کشورشان به ترکیه را نادیده می گیرند مشروط به اینکه در داخل کشور آنها عملیات و یا اقدامی انجام ندهند.

نقشه گسترش و توسعه:

رابطه میان سازمان داعش در سوریه و عراق با منطقه قفقاز صرفا به ورود یک سری مبارزان قفقازی به سوریه و پیوستن به داعش محدود نمی شود بلکه اعلام بیعت اکثر سازمان های تروریستی منطقه قفقاز با داعش، این منطقه را به یک مرکز و کانون داعشی تبدیل کرد که پناهگاهی شد برای داعش آن هم در زمانی که سیطره اش در سوریه و عراق درحال شکسته شدن است. مهمترین سازمان هایی که بیعتشان با سازمان داعش را اعلام کردند عبارتند از: امارت قفقاز اسلامی، گروه جولمورود هالیموف، جماعت خاسافيورت، سازمان جوهر جوادایف و گروه هایی محلی نظیر: كتيبة ابوعمر الآذاری، حركة ازبکستان الاسلامیه، مجموعة اوخوفوسکلا، جماعت العصابة الجنوبية في داغستان و ...

تهدیدات فزاینده:

نفوذ سازمان داعش در منطقه ی قفقاز منجر به تشدید عملیات های تروریستی در کشورهای این منطقه از ابتدای سال 2012 گردیده است که برخی موارد آن عبارتند از: انفجارهای انتحاری در انگوشیا، حمله مسلحانه در چچن، عملیات انتحاری در شهر فولگوگراد روسیه (2013) ، سیطره ی یکی از گروه های تروریستی بر رادیو و تلویزیون دولتی در پایتخت چچن 2014، هدف قرار دادن گشت نظامی روسیه در منطقه ی سونجا در انجوشیا 2015، حمله به پایگاه هوایی روسیه در قرقیزستان 2015 و ...

در زمینه ی جنگ نرم نیز داعش از اواسط (يوليو 2015) پخش شبکه ی "فرات مدیا" را به زبان روسی آغاز کرد که با توجه به وجود زمینه های مناسب در میان جوانان مسلمان در جمهوری های روسیه می تواند به سرعت موجب انتشار داعش در این منطقه شود.

ص: 76

این اقدامات نظامی و فرهنگی از سوی داعش به منظور اعمال فشار بر روسیه انجام می پذیرد تا حمایت نظامی این کشور را از حکومت بشار اسد کاهش داده و تمرکز این کشور را به سازمان هایی تروریستی در داخل منطقه ی خودش معطوف نماید.

افزایش تعصبات قومی بین روس تبارها و اقوام مسلمان در روسیه نیز بر وخامت اوضاع و ترغیب جوانان مسلمان به پیوستن به گروه های تروریستی می افزاید. اختلال در توازن دموکراتیک برای راضی ساختن مردم جمهوری های روس زبان موجب افزایش تهدید گسترش داعش می گردد. کاهش نرخ باروری در روسیه نیز از دیگر مسائلی است که احتمال انتقال داعش را به قلب روسیه فراهم می کند چرا که تحولات دموکراتیک در روسیه تأثیر زیادی بر ترکیب قومی ارتش این کشور دارد. چرا که با استخدام اقوام روس زبان در ارتش این کشور به ویژه در تأمین امنیت دولت هایشان زیر نظر ارتش روسیه، نسبت سربازان مسلمان در ارتش این کشور به 10 درصد رسیده است.

در پایان باید تأکید نمود که گسترش داعش به سمت قفقاز در واقع راهبرد آسیایی این سازمان است. زیرا می کوشد تا با بهره برداری احساسی از ظلم ها و تضییقاتی که بر مسلمانان در قفقاز و آسیای میانه و چین و دولت های شرق و جنوب شرق آسیا می شود برای انتشار و نفوذ و جذب گروه های جهادی به تکمیل ارکان دایره ی جهانی برای سازمان که بر نقشه ی تاریخی گسترش خلافت اسلامی تمرکز دارد بپردازد. بر اساس همین زمینه ها انتظار می رود سازمان های ترویستی ملحق شده به داعش در منطقه ی قفقاز با الگو گرفتن از این سازمان بیشتر اهداف غیر نظامی و شهری را مدنظر قرار دهند تا با ایجاد رعب و وحشت به پیروزی قطعی خود بر خصم دست یابند.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات منتشر گشته که با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Article

ص: 77

پس از انتشار اخبار این بیعت، سخنگوی داعش، ابومحمد عدنانی طی یک نوار ویدئویی تشکیل ولایت خراسان و بیعتشان با ابوبکر بغدادی (که گسترش دولت اسلامی به خراسان عنوان می شد) را اعلام و ضمن تأیید حافظ سعید خان به عنوان والی ولایت خراسان، أبا طلحه عبدالرئوف خادم را جانشین او قرارداد و به این ترتیب سازمان ولایت خراسان تشکیل گردید.

مناطقی که داعش بر روی آنها نام ولایت خراسان نهاده است عبارت انداز : افغانستان و مقداری از پاکستان، ایران، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان.

زمینه های ظهور دولت اسلامی در افغانستان

گروه مسلح حافظ سعید خان در سال 2013، به خاطر اختلافاتی که بر سر جانشینی حکیم اللہ محسود، رئیس طالبان پاکستان رخ داد، از این سازمان جدا شد.

این گروه و گروه های مسلح مستقل دیگر به دنبال مرجعی بودند که بتواند مردم را حول محوری بزرگتر از طالبان پاکستان جمع کنند و چاره کار را در ملحق شدن به دولت اسلامی «داعش»دانستند.

حافظ سعید خان در توجیه پیوستن به دولت اسلامی، در پیامی صوتی خطاب به اعضای طالبان پاکستان و افغانستان و تمام گروه های جهادی گفت: این گروه ها فقط در غیاب نهاد خلافت مجازند تا به هدف ایجاد آن اقدام نمایند، و لكن با ایجاد خلافت بر همگان واجب است تا با بغدادی خلیفه مسلمین بیعت کنند و بعد از این دیگر استمرار وجود چنین سازمان های جهادی در منطقه جایز نیست و بر آنان واجب است که با ولایت خراسان بیعت کنند و به این ترتیب گروه های مسلح افغانستان نیز بدان پیوستند.

ص: 79

چه کسانی به سازمان دولت اسلامی پیوستند؟

اغلب کسانی که به این سازمان پیوستند، بخشی از همان اعضای حرکت طالبان پاکستان و افغانستان و به ویژه پیروان دو مکتب فکری «سلفيون» و جماعة اشاعة التوحيد» بودند.

علت پیوستن پیروان این دو مدرسه فکری به سازمان دولت اسلامی تمایلشان به شدت عمل و سخت گیری در بسیاری از کارها بود. آنها در روش سلفی با سازمان دولت اسلامی مشترک بودند حال آنکه طالبان صبغه خاصی از مذهب حنفی را داشت و افراد آن بیشتر به مدرسه فکری دیوبندیه تعلق داشتند. سیاست سازمان دولت اسلامی در تخریب یا ویران کردن بسیاری از گنبد و بارگاهها و مساجد تاریخی در عراق و شام به نام مبارزه با بدعت و شرک، چیزی بود که پیروان این دو مدرسه فکری آرزوی آن را داشتند. به طوری که گویا پیوند سابق آنها با حرکت طالبان از سر اضطرار بوده است.

ساختار سازمانی و هسته اولیه

اغلب کسانی که به سازمان دولت اسلامی در افغانستان و پاکستان (ولایت خراسان) پیوستند، مشهور نبوده و تأثیر مهمی در سیاست و یا جنگ در زمان های گذشته نداشته اند ولی برخی از آنها در جنبش طالبان فعال بودند. این سازمان دارای ساختار نظامی سری است و با توجه به نوپایی آن بنای بزرگ و آشکاری در منطقه ندارد چرا که به دلیل قرار داشتن در مراحل اولیه پیدایش هنوز به مناطق زیادی گسترش نیافته است تا نیاز به حاکمان متعددی داشته باشد. با این حال مشهورترین رهبران این سازمان با درج سمت از قرار ذیل اند:

1. حافظ سعید خان: امیر ولایت خراسان 2. ملاعبدالرئوف خادم ابوطلحه: جانشین امیر سازمان 3. ابوعمر شیخ مقبول، معروف به «شاهد الله شاهد»:سخنگوی سابق طالبان پاکستان 4. شیخ عبدالرحیم مسلم دوست: مفتی ولایت خراسان 5. شیخ جل زمان الفاتح: امیر گروهی در منطقه خیر پاکستان 6. الشيخ عمر منصور: امیر گروه

ص: 80

مسجد الاحمر در اسلام آباد پاکستان. 7. سعد الاماراتی: امیر گروه سعد بن ابی وقاص در ولایت لوگر در افغانستان، 8. عبيد الله البيشاوری: امیر گروه التوحيد و الجهاد در پیشاور پاکستان 9. الشيخ عبدالقاهر الخراسانی: امیر گروه ابطال الاسلام، 10. الشيخ محسن: امیر گروهی در ولایت کنر واقع در افغانستان، 11. طلحه: امیر گروهی در منطقه «مروت»در نزدیکی وزیرستان پاکستان، 12. حافظ دولت: امیر گروه مسلح در منطقه «کرم»پاکستان 13. خالد منصور: امیر گروهی مسلح در منطقه «هنکو» در پاکستان، 14. شيخ المفتی حسنی: امیر گروهی مسلح در پیشاور پاکستان.

اهداف سازمان دولت اسلامی خراسان در منطقه

سازمان دولت اسلامی خراسان، حکومت های منطقه را حکومتهایی مرتد و مزدور صلیبیان مینامد و حتی گروه های طالبان افغانستان و پاکستان و القاعده را مرتکب شرک اکبر و پذیرنده حکم طاغوت به جای حکم الهی معرفی می کند به گونه ای که تفاوتی میان جنگ با صلیبیان و جنگ با امثال طالبان قائل نیست. از این رو از اهداف این سازمان مبارزه با تمامی جنبش های مسلحانه در منطقه است (طالبان، القاعده و...) زیرا که آنان مرتدند و جنگ با مرتدین مقدم از جنگ با کفار اصلی است. در نتیجه درگیری های شدیدی بین این سازمان و طالبان در برخی مناطق ولایت ننگرهار مثل مامند، کوت، بوتی کوت، شیرزاد و... روی داده که به کشته شدن تعداد زیادی از طرفین منجر شده است.

مناطق تحت نفوذ ولایت خراسان

مناطقی که در حال حاضر تحت سیطره سازمان دولت اسلامی در ولایت خراسان محسوب می شوند عبارت اند از: منطقه قبایلی پاکستان، ولایت ننگرهار و بعضی از مناطق ولایت کنر. شایان ذکر است انتشار افکار سلفی در شرق افغانستان بستر مناسبی را جهت نفوذ دولت اسلامی در این منطقه فراهم کرده است. به طور کلی مناطقی که دارای فکر سلفی می باشند بیشتر از مناطق دیگر در معرض نفوذ اندیشه های سازمان دولت اسلامی هستند.

ص: 81

- اولویت سازمان و ارتباطش با مردم

افراد این سازمان در مناطق تحت سیطره خود بر اموری تمرکز کرده اند که عبارت اند از:

1. مبارزه با طالبانی که آن را متهم به ارتباط و مزدوری برای اطلاعات پاکستان می داند.

2. تخریب بارگاه ها و زیارتگاه ها با عنوان محاربه با شرک و بدعت.

3. کشتار مردم با تهمت های جاسوسی، ارتداد، دوستی کفار و...

آینده سازمان در منطقه

برای آینده این سازمان در منطه دو احتمال وجود دارد: اول بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک قدرت موثر در منطقه. دوم: محدودیت و عقب نشینی بر اثر چالش های روبرو، اینکه کدام احتمال به وقوع بپیوندد به چند امر بستگی دارد.

1. چنانچه میان نیروهای آمریکایی و سازمان، توافقی صورت پذیرد، فرصت گسترش برای این سازمان در منطقه فراهم می شود.

2. دستیابی سازمان به امکانات مادی فراوان که فرصت گسترش آنها را در افغانستان فراهم می نماید، چرا که فقر اقتصادی و بیکاری مشکل مهم مردم افغانستان به ویژه جوانان آن می باشد.

3. دستگاه اطلاعاتی افغانستان اجازه دستیابی به پرونده طالبان را به سازمان، به منظور فشار بر طالبان برای مصالحه با دولت، بدهد.

4. دو احتمال فوق بستگی به استراتژی میهنی پاکستان دارد. در صورتی که طبق اعلان رسمی، استراتژی آنها خروج از گرداب خشونت و تروریسم باشد، سازمان آینده مناسبی در منطقه نخواهد داشت ولی در صورتی که برای دولت پاکستان جای طالبان با سازمان دولت اسلامی جابه جا شود، می توان آینده ای مناسب برای آن ترسیم نمود.

ص: 82

5. در صورت استمرار جنگ میان سازمان دولت اسلامی و طالبان على الخصوص در مناطقی که اخیرا این سازمان بر آنها سیطره یافته، فرصت انتشار برای سازمان در منطقه به طور عموم کاهش خواهد یافت.

6. اعلان خبر مرگ ملاعمر فرصت بزرگی را برای سازمان جهت عضوگیری از عناصر طالبان به وجود آورده است چرا که با مرگ او مانعی برای پیوستن عناصری از طالبان که بیعت سابقشان با ملاعمر را مانع بیعت با بغدادی می دانستند، وجود ندارد.

7. بنای سازمان بر افکار و عقاید تندروانه برضد مخالفین که غالبا حنفی مذهب اند و متهم کردنشان به «ارجاع»و «شرک»و کشتار مردم به بهانه های واهی، مانع از دستیابی سازمان به پایگاه مردمی می شود. چراکه این روش با تعالیم جامعه افغانستان که عمدتا حنفی مذهب هستند، تناقض دارد.

جمع بندی:

هرچند در برابر سازمان ولایت خراسان، فرصت هایی وجود دارد که در صورت استفاده از آنها می تواند برای خود جای پایی در منطقه ایجاد کند، لكن موانعی که عمدتا ناشی از مسائل داخلی سازمان و اندیشه تندروانه آنها و رفتار خشونت آمیز آن با مردم و شخصیت های موثر در مناطق قبایلی ناشی می شود، فرصت های توسعه و انتشار آن را در منطقه می کاهد. نهایتا این سازمان می تواند با جمع کردن برخی جوانان تندرو، ابزاری باشد برای جلوگیری از استقرار امنیت و آرامش در برخی نواحی افغانستان.

مطلب فوق توسط مصباح الله عبدالباقی نویسنده افغانی نوشته شده است. او استاد دانشگاه سلام در کابل و مسئول برنامه ریزی و تحقیقات علمی آن مرکز می باشد و تا کنون کتابها و مقالات فراوانی در این زمینه به چاپ رسانده است.

مطالب فوق در سایت مركز الجزيرة للدراسات با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://studies.aljazeera.net/reports/2015/08/20158237451 156950.htm

ص: 83

این گروه در سالهای اول تاسیس، نظر به تلاش هایش برای تطبیق شریعت اسلام به صورتی متفاوت از چارچوب سیاسی و دینی دولت نیجریه، طالبان نیجریه نامیده می شد.

تحول در اندیشه جهادی این گروه که همزمان با تاسیس داعش در عراق صورت پذیرفت، در پی کشته شدن شیخ محمد یوسف، رهبر آن، توسط نیروهای امنیتی نیجریه در سال 2009 م اتفاق افتاد، چرا که پس از وی رهبر موقت این گروه، سانی عمر، بوکوحرام را نمونه القاعده در آفریقا و پایبند به دوستی با اسامه بن لادن معرفی کرد.

شاید ذهنها متوجه مرحله ای شود که در آن ابومصعب زرقاوی با القاعده در عراق ارتباط پیدا کرد. از مقایسه تحولات زرقاوی و ابوعمر بغدادی و استفاده آنها از تاکتیک های خشونت آمیز در قبال دشمنان به منظور ایجاد دولت اسلامی، روشن می شود که بوکوحرام تحت رهبری ابوبکر شیکاو تمایل به خشونت و تکفیر بیشتری نسبت به دولت و جامعه در آفریقا دارد.

تبلور عقیده جهاد برای برپایی دولت خلافت اسلامی در شمال نیجریه تحت رهبری شیخ عثمان دان فودیو در قرن 19 یکی از عوامل مهم فکری تأثیرگذار بر ایدئولوژی بوکوحرام می باشد.

در یکی از نوارهای تصویری که این گروه در فوریه 2015 منتشر کرد، ابوبکر شیکاو گفت که بعضی از علمای دین نمی دانند مملکت عثمان دان فودیو چگونه به تبعیت از قرآن حکم می کرد.

بر این اساس می توان بوکوحرام را همانند سازمان داعش یکی از مراحل تحول در اندیشه جهادی در غرب آفریقا دانست. این گروه همچنین تجربه و عقائد گروه جماعت «اقامة السنة و ازالة البدعة»را که در دهه 70 بر اساس تعالیم قاضی القضات ابوبکر غومی و براساس عقاید مکتب سلفی وهابی تشکیل شده بود، بهبود بخشید. همچنین از سوی دیگر بوکوحرام، روح سرکشی خشونت آمیزی را که جنبش اسلام انقلابی میتاتساین در دهه 80 قرن گذشته رهبری می کرد و

ص: 85

سیطره دولت سکولار در نیجریه را به اعتبار غیرشرعی بودنش هدف قرار داده بود، منعکس می کند.

به طور خلاصه می توان گفت که وجه مشترک همه این گروه های جهادی هدف کلی و مشترکشان که همانا برپایی شریعت است می باشد ولی از نظر ابزار و روش با یکدیگر متفاوتند. مثلا شورای عالی امور اسلامی نیجریه برای تطبیق شریعت می کوشد ولی در چهارچوب دولت حاکم؛ یا گروه سلفی شیخ ابوبکر غومی برای اجرای شریعت می کوشد ولی با آموزش غربی مخالفت نمی کند به خلاف بوکوحرام که با آموزش غربی مخالف است.

از سوی دیگر همانگونه که مسائل طائفه ای و به حاشیه راندن ها در عراق بعد از صدام موجب افزایش سازمان های جهادی سنی از جمله سازمان دولت اسلامی شد، مسائل قومی و رکود اقتصادی در نیجریه پس از استقلال، زمینه ظهور بوکوحرام را فراهم کرد.

مهمترین شاخصه ای که بوکوحرام را از داعش جدا می سازد، ساختار فرهنگی و اقتصادی است که یک محیط پرورش تندروی دینی را در نیجریه ایجاد کرده است. در سیاست نیجریه بعد از استقلال، قضایای دینی، قومی و منطقه ای در هم تداخل پیدا کرد. به طور مثال همه قبایل هوسا که در شمال زندگی می کردند، مسلمان بودند و تمامی افراد قبائل ایبو که در شرق نیجریه زندگی می کردند، مسیحی بودند و قبایل يوروبا که تمرکز اصلی شان در غرب نیجریه بود، هم مسلمان بودند هم مسیحی بر این اساس، سیاست های تمرکز بخشی طایفه ای و نژادی، حاکم بر دوران پس از استقلال بود.

قبایل هوسا به آموزش های غربی به دیدِ شک می نگریستند. به خاطر همین به استفاده از مدارس قرآنی و تربیت اسلامی روی آوردند. علاوه بر این زمینه های فرهنگی و نژادی، عدم مساوات اقتصادی در توزیع ثروت نفتی، موجب فاصله اقتصادی نه تنها بین طبقات اجتماعی، بلکه بین مناطق و گروههای نژادی و طوائف دینی در نیجریه شده بود که این خود زمینه دیگری برای پیدایش بوکوحرام بود.

ص: 86

جهانی شدن جهاد آفریقایی

بوکوحرام قبل از اعلام بیعتش با داعش، تنها یک جنبش جهادی نیجریه ای بود که در راستای برپایی حکومتی اسلامی مطابق با دیدگاه خاص و محدود خود از شریعت تلاش می کرد؛ اما پس از اعلان حکومت خلافت اسلامی از سوی بغدادی، بوکوحرام نیز به سوی اندیشه حرکت جهادی جهانی تغییر عقیده داد. بر این اساس هم پیمانی با داعش عایدات زیادی برای بوکوحرام از حيث تبلیغات بین المللی و نیز دریافت منابع جدیدی برای بسیج نیرو و جذب درآمد خواهد داشت.

به علاوه شکی نیست که قبول بیعت بوکوحرام از ناحیه داعش به منزله به رسمیت شناختن جدی این گروه در دایره جنبش های جهادی جهانی می باشد و این مساله پایه حمایتی این گروه را در میان گروه های جهادی فعال در آفریقا افزایش می دهد.

گروه بوکوحرام متکی به کسب درآمد از طریق گروگان گیری بوده است. علاوه بر اینکه بر دارایی های عمومی مناطق تحت اشغال خود نیز سیطره دارد و یا در قبال انجام عملیات های تروریسی برای القاعده غرب آفریقا کسب درآمد می نمود؛ اما امروز (پس از بیعت با داعش) منتظر دریافت کمک های شایان از پایتخت خلافت در عراق که یکی از ثروتمندترین گروه های جهادی تکفیری در جهان هستند، می باشد. .

چهره آفریقایی داعش

سوال مطرح دیگر در این زمینه این است که انگیزه ابوبکر بغدادی بر قبول بیعت بوکوحرام در سرزمین های غرب آفریقایی چیست؟ بدیهی است که تاسیس ولایت غرب آفریقا تجلی بخش اولین گام حقیقی در گسترش دولت اسلامی به آفریقا است، آن هم بدون پرداخت هزینه قابل توجه. زیرا بوکوحرام بر بخش های وسیعی از شمال نیجریه تسلط دارد و می کوشد تا مناطق بیشتری را از نیجر و کامرون و چاد بر آن بیفزاید. همچنین دومین هدف قبولی بیعت این مطلب می باشد که ابوبکر بغدادی بر این می اندیشد که پیوستن بوکوحرام به داعش، دیگر گروه های جهادی را جهت قبول بیعت ترغیب می نماید، زیرا بوکوحرام با سازمان های جهادی دیگر آفریقا مثل

ص: 87

القاعده در مغرب اسلامی، انصار المسلمین در نیجریه و شباب المجاهدين در سومالی که همگی در هدف برپایی دولت اسلامی، از طریق جهاد خشونت آمیز مشترکند، ارتباط دارد و در صورت تحقق بیعت از طرف این گروه ها، دولت خلافت اسلامی «داعش»به مناطق وسط و شریق آفریقا توسعه پیدا می کند.

هدف سوم آن است که با بهره گیری تبلیغاتی از این بیعت از طریق ابزار تبلیغاتی گسترده ای که در اختیار دولت اسلامی «داعش» است، این مطلب را در اذهان ایجاد کند که دولت اسلامی توانسته است شعار «بقاء و توسعه اش»را محقق سازد. این نکته می تواند موجب اعتبار برای این دولت در میان جنبش های جهادی جهانی گردد. امری که گروه های جهادی معارض با دولت اسلامی را به حاشیه می راند.

مطلب فوق توسط حمدى عبد الرحمن متخصص در امور آفریقا نوشته شده است که در سایت مركز الجزيره للدراسات با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.aljazeera.net/knowledgegate/opinions/2015 /7/20

ص: 88

رهبری حرکت جهادی جهانی، تصمیم عربستان سعودی به دخالت در جنگ داخلی یمن، کشف حقیقت مرگ رهبر حرکت طالبان (ملاعمر) در دو سال پیش.

اما ظواهری در پیامش اشاره ای به هیچ یک از این حوادث نکرد. به رغم اینکه او متنی طولانی را در رثای کسانی که آنها را شهید می خواند، قرائت کرد، اما یادی از وحیشی و یا هیچکدام از کسانی که در سال گذشته کشته شدند، نکرد. با این حال تأکید وی بر اسم ابومصعب زرقاوی رهبر سابق القاعده عراق (مجموعه ای که الان با نام سازمان دولت اسلامی خوانده می شود) و جانشینش، ابوحمزه مهاجر به عنوان شهدای بعد از بن لادن، اشاره واضحی است به سازمان دولت اسلامی که از سازمان القاعده جدا شده و رهبری ظواهری را رد کرده است.

ظواهری از این راه ادعا می کند که رهبری سازمان القاعده در عراق تحت رهبری او عمل می کند. واضح است که علی رغم اختلافات بینشان، زرقاوی و مهاجر، دو عضو سازمان القاعده بودند که در وهله اول به خاطر سازمان و در وهله بعد به خاطر ظواهری کشته شدند. لذا پیام به ابوبکر البغدادی و پیروانش در دولت اسلامی، روشن می شود که همانا شما خیانت کردید به مسأله ای که موسسین سازمان، حیاتشان را برای آن قربانی کردند.

همچنین ظواهری اشاره ای به مسأله چالش برانگیز دیگر یعنی اطلاع از مرده بودن ملاعمر در دو سال قبل نکرد. هر دو حالت (اطلاع و عدم اطلاع برای ظواهری بد است. اگر از قبل می دانسته این بدان معنی است که پیروانش را در این دو سال فریفته است و او و سازمانش پایبند به پیمان با یک جنازه بودند و اگر نمی دانسته، این نیز اشکال سخیف دیگری است و آن اینکه چرا هیچ یک از افراد طالبان به ظواهری خبر نداده اند که کسی که وفادار به او بوده ای، مرده است و دیگر بعد از آن نیازی به وفاداری نیست.

وی به جای اینکه پس از این سکوت یکساله از پیروانش تقاضای برداشتن سلاح برای مواجهه با دولت اسلامی داشته باشد و بر رهبریش بر حرکت جهادی جهانی که سازمان القاعده رهبری آن را بر عهده داشت تأکید کند، یک قطعه

ص: 90

ویدئویی تکراری و خسته کننده از بن لادن را منتشر نموده و در ادامه آن در حدود 10 دقیقه صدای الظواهری با تصویری ثابت و خندان از او پخش می شود. نه خبری از انفجارات آتشین است و نه تصاویر هیجان انگیز مجاهدین شجاع که در حال مبارزه با کفارند. بلکه صرفا پیرمردی خسته کننده در مورد چگونگی ادامه جنگ توسط سازمان القاعده به نفع طالبان برای برپایی خلافتی که امنیت را محقق و ظلم را زایل و حقوق را اعاده و پرچم جهاد را بلند می کند، گفتگو می کند و پرواضح است که این گونه سخن گفتن به هیچ وجه هیجان انگیز نیست. اما اگر ما این پیام را با پیام صوتی ابوبکر البغدادی در نوامبر 2014 مقایسه کنیم، تفاوت لهجه کلام کاملا قابل توجه است. از سوی دیگر بغدادی جوانان مشتاق را به شعله ور ساختن آتشفشان های جهاد در هر مکان دعوت می کند و حال آنکه ظواهری درسی پیرامون نظریه سیاسی بیان می کند.

عدم قدرتمندی ظواهری و سن بالای همراهانش توانمندی وی را در ارتباط گیری و یا اجتماع با افراد متعدد، کاهش داده است. همین امر امروزه رهبری یک سازمان فعال را برای وی بسیار مشکل کرده است دیگر چه رسد به این که پایگاه ها و نیروهای این سازمان همواره هدف موشک های هیلفایر هواپیماهای آمریکایی نیز هستند.

این حقیقت روشن می کند که ظواهری سخنان جدیدش را در حالی تنظیم کرده که با این بیعت به حمایت امیر جدید طالبان پشت گرم است. علاوه بر این، این بیعت به وجود خطوط اتصال دائم بین رهبری طالبان و او اشاره دارد و بدین ترتیب ظواهری نجات پیدا کرد و سازمان القاعده باقی ماند، اما بقایی که صرف حیات است نه به صورت پویا۔

سازمان القاعده هنوز پابرجاست و عناصر آن دائما در حال نقشه کشی بر ضدغرب می باشند، ولی در طول دوران رهبری ظواهري، نتایج کمرنگ و تاسف بار بوده است. از زمان به دست گرفتن رهبری سازمان توسط وی در سال 2011، القاعده حتی یک حمله موفق نیز بر علیه ایالات متحده و اروپا نداشته است.

ص: 91

اقدامات تروریستی موفق اندکی که نیز انجام گرفته، یا از جانب گروه های تابع القاعده که به صورت مستقل عمل می کنند، بوده است و یا از سوی سازمان دولت اسلامی

در مقابل، رهبران سازمان دولت اسلامی دارای پویایی بیشتری هستند. همانا ابوبکر بغدادی دنیای جهادی را با اعلان برپایی خلافت در سال گذشته شعله ور ساخت و حمله گروه او ضد شیعه و موفقیت های نظامی او در عرصه زمینی، دلیلی است بر ابتکار و خلاقیت این گروه و جذابیتش برای علاقه مندان به گروههای جهادی. به عبارت دیگر ظواهری سخن می گوید و بغدادی عمل می کند.

سازمان القاعده زمانی که به گروه های متعدد تابع، در همه نقاط جهان تقسیم شده بود، قوی تر بود، ولی در حال حاضر سازمان القاعده در وضعیت عقب گرد دائم است به ویژه در زمینه خطرسازی تروریستی برای غرب.

همه گروه های تابع القاعده بر جنگ های خونین داخلی در مناطقشان متمرکز شده اند و در اندیشه توسعه محلی و سرزمینی سیطره شان هستند ولی این جنگها طولانی مدت هستند و به همین خاطر اقدامات تروریستی خارجی به حاشیه رانده شده است. و با توجه به اینکه در عالم تروریست تعداد اقدامات تروریستی ملاک پیشرفت و یا پسرفت یک گروه است، می توان وضعیت فعلی سازمان القاعده را در مقایسه با سازمان دولت اسلامی به خوبی مشاهده نمود.

از سوی دیگر اگرچه افزایش تعداد این حملات که به حملات گرگ تنها شهرت دارد، این نکته را القاء می کند که امروزه سازمان دولت اسلامی تهدیدی خطرناک برای آمریکا است، لکن حقیقت آن است که سازمان دولت اسلامی در نقطه ای دور از سرزمین آمریکا اقدام به برپایی دولت نموده و بر اشغال سرزمین های جدید و برپایی دولت در اراضی فعلی تحت سیطره اش تمرکز دارد.

از سوی دیگر سازمان القاعده همان گروه نادری بود که متهم به تروریسم بین المللی شد همانطور که متهم به پیروزی های منطقه ای گردید. بن لادن و ظواهری و دیگر رهبران مرکزی القاعده برای مدت طولانی به حمله به دشمن دور

ص: 92

(غرب و به ویژه ایالت متحده) تأکید بیشتر داشتند تا تمرکز بر حملات نسبت به دشمن نزدیک. حمله های یازده سپتامبر 2001 اوج این تلاش ها بود ولی آنها از آن به بعد نتوانستند حمله ای با این حجم را علیه ایالات متحده عملی کنند.

بر این اساس سازمان دولت اسلامی قدرت بیشتری دارد ولی بیشتر بر خاورمیانه تمرکز دارد و تمرکز سازمان القاعده بر ایالات متحده نیز صرفا سایه ای است از وضعیتی که این سازمان از سابق داشته است.

مطلب فوق توسط فورين بولیسی نوشته شده است که در سایت مرکز الدين و السياسة للدراسات با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rpcst.com/news.php?action=showid=6449

ص: 93

1. تعداد زیاد مهاجران حاشیه نشین: به عنوان نمونه خانواده "ایوب الخزانی" متهم حادثه تروریستی مذکور، در سال 2007 میلادی از کشور مغرب به اسپانیا مهاجرت کردند. کشور مغرب در ساحل دریای مدیترانه قرار دارد و برای مدت های طولانی سرزمین بسیج نیروهای جهادی بوده است. سیل مهاجرت به اسپانیا تعداد مهاجران مقیم این کشور را از 2 درصد جمعیت در سال 1999 میلادی به بیش از 12 درصد پس از یک دهه رساند.

نکته دیگر در این زمینه آن است که در تحقیقات پیرامون تروریسم بارها رابطه میان دستگیری به جرم ارتکاب جرایم کوچک یا اعتیاد به مواد مخدر با آزاد شدن همراه با یک تفکر سلفی تندرو، آشکار شده است. به گونه ای که زندان ها در بسیاری از مواقع، كانون پرورش این تحولات شده است و حکومت های اروپایی با مشکل معارضه و ستیز تندروی در زندان ها دست و پنجه نرم می کنند.

به طور مثال خود "ایوب خزانی" به همراه خانواده اش پس از مهاجرت در جزیره سبز و محله سالاديللو ساکن بودند که دارای آمار بالای فقر و جرائم و تجارت مواد مخدر است. خود وی قبلا حداقل دو بار به اتهام جرائم مربوط به مواد مخدر به زندان افتاده بود.

2. ضعف هم پوشانی و یکسان سازی امنیتی، سهولت جابجایی در داخل منطقه ای که شرایط سفر کردن بدون ویزا میان 26 کشور اروپایی را فراهم نموده، این مسأله را ایجاب می کند که همکاری وسیع و تنگاتنگی میان دستگاه های اطلاعاتی این کشورها وجود داشته باشد. چرا که گروه های تروریستی، مرزهای باز اروپا را در راستای مصالح خود بکار گرفته اند.

به تعبیر "گابریل روبن" مفسر فرانسوی ، "یوتوبیا" جهان آرمانی که در آن هیچ مرز یا هویت ملی و یا تعدد دولت وجود ندارد، به کابوسی برای ما تبدیل شده است. به عنوان نمونه "شارل میشل" نخست وزیر بلژیک، هنگام سخن گفتن پیرامون حادثه تروریستی اخیر می گوید:

ص: 95

واضح است که این شخص "ایوب الخزانی" به همه مناطق اروپا سفر کرده است. حال آنکه همانگونه که "برنارد کازینوف " وزیر داخله فرانسه به آن اشاره کرده است، مدارک اطلاعات سفرهای وی در کشورهای مختلف با هم اختلاف و تناقض دارد که این امر ضعف ارتباط و هم پوشانی و همکاری دستگاه های اطلاعاتی اروپایی را نشان می دهد.

3. آزادی (در اختیار داشتن) سلاح: تحلیل گران اطلاعاتی معتقدند که وارد کردن سلاح هایی نظیر کلاشینکف و ... به شهرهای صنعتی دشوار نیست. برخی از این سلاح ها به طور قاچاق از کشورهای بالکان وارد می شود که بزرگترین مرکز ساخت و ذخیره سلاح در منطقه است. این گونه امکان تهیه آسان سلاح، کار را برای تروریستها آسان می کند.

چه کسانی نیازمند کنترل و مراقبت هستند؟

اداره کل امنیت داخلی فرانسه فهرستی از هزاران تن از افرادی که به محافل تندرو رفت و آمد دارند را به عنوان "فیش s" تهیه نموده و آنها را بر اساس میزان تهدیدشان برای امنیت در 16 سطح دسته بندی کرده و آنها را تا حدودی تحت مراقبت قرار داده است. ولی باید اذعان نمود که کنترل مستمر همه افرادی که به این گونه محافل تردد دارند و نام حدود 5 هزار نفر از آنها در لیست مذکور آمده و تهديد محتمل محسوب می شوند، تقریبا غیر ممکن است. چرا که به گفته کارشناسان امنیتی، فقط مراقبت مستمر از یک نفر نیازمند 25 تا 30 نیروی اطلاعاتی است. علاوه بر آنکه تجربه نشان داده برخی از این افراد مدتی رفتار مسالمت آمیز در پیش گرفته اند تا نامشان از این فهرست حذف شده و بعد آزادانه اقدام به عملیات تروریستی خویش کرده اند. مثل "یاسین صالحی" متهم به بریدن سر صاحب کارش. یا آنکه برخی از آنها از همسران یا دوستان خود به عنوان رابط برای تماسهای تلفنی و ارتباطاتشان بهره گرفته اند تا بدون مانع بتوانند دست به عملیات بزنند. همان حیله ای که کولیبالی و یکی از دو برادر کواشی، متهمين حمله به دفاتر روزنامه "شارلی ابدو" فرانسه از آن استفاده کردند.

ص: 96

در پایان شایان ذکر است مسأله نگران کننده دیگری که در این زمینه وجود دارد، آن است که آیا گروه هایی مثل داعش برای قاچاق نیروهای فعال به اروپا در بین هزاران مهاجر از طریق دریای مدیترانه تلاش دارند؟

دستگاه های امنیتی اروپا دائما نگران این مسأله اند که داعش تلاش دارد تا از طریق آموزش و فرستادن بعضی از نیروهایش به اروپا برای عملیات های خرابکاری گستره جنگ و مبارزه خود را توسعه دهد.

مطلب فوق توسط لیستر نوشته شده است که در سایت سی ان ان با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://arabic.cnn.com/middleeast/2015/08/24/europe terror-threat

ص: 97

در این قسمت مهمترین جنبه های حمایت ترکیه از داعش را بیان می نماییم:

1. مراقبت های پزشکی از مبارزان داعش: روزنامه واشنگتن پست گزارشی را از ارائه خدمات پزشکی ترکیه به مجروحان داعش در بیمارستان های این کشور چاپ کرد. در آن یکی از رهبران داعش بر این مطلب تأکید داشت که مجروحان مادر بیمارستان های ترکیه مداوا می شوند. وزیر بهداشت ترکیه نیز صریحا اعلام کرد که: درمان مجروحان داعش وظیفه انسانی ماست.

2. بسیج و آموزش مبارزان داعشی: شبکه خبری CNNTurk در (یولیو 2014) گزارشی از دو منطقه در قلب استانبول به نام های دوزجه و آداپازاری پخش نمود که تبدیل به محلی برای اجتماع و آموزش تروریست های داعش شده بودند.

3. خرید نفت از داعش: روزنامه نیویورک تایمز در سپتامبر 2014 طی مقاله ای به تلاش اوباما برای فشار بر ترکیه به منظور اتخاذ اقدامات بازدارنده بر ضد شبکه های خرید نفت از داعش اشاره نمود و پس از آن نیز به طور مداوم گزارشات جدیدی از قاچاق نفت از سوریه به ترکیه ارائه می شود.

4. تسهیل ورود سلاح و مبارز به سوریه: یکی از رهبران داعش در مصاحبه با روزنامه واشنگتن پست در آگوست گذشته بیان داشت که بیشتر مبارزانی که در ابتدای کار به ما ملحق شدند، از طریق ترکیه وارد شدند. همین مساله در مورد سلاح و ادوات و هر آنچه که لازم داریم هم وجود دارد. کمال كليجدار اوغلو رئيس حزب جمهوری خلق ترکیه نیز می گوید: ترکیه گروه های تروریستی را تجهیز می کند و اضافه می کند که فیلمی هم از ارسال این کمک های تسلیحاتی برای تروریست ها در اختیار دارد.

حال باید دید که چرا ترکیه از سازمان داعش حمایت می کرد؟

کارشناسانی که به تحلیل روابط ترکیه و داعش پرداخته اند، برای چشم پوشی ها و حمایت های ترکیه از داعش عواملی را برشمرده اند که برخی از آنها عبارت اند از:

ص: 99

1. دشمن دشمن من دوست من است. اکثر تحلیل گران دشمنی ترکیه با حکومت بشار اسد را دلیل استفاده این کشور از داعش و سایر گروه های تروریستی به عنوان ابزاری برای تحقق اهداف خود در سوریه و اسقاط حکومت بشار اسد می دانند و در همین راستا خاک خود را مامن و گذرگاه تروریست ها قرار داده است.

2. سرکوب کردهای سوریه: مساله کردها چه در داخل و چه در خارج کابوسی برای دولت ترکیه محسوب می شود. زیرا حزب کارگران کردستان ترکیه سال هاست که در حال مبارزه با دولت مرکزی و تلاش برای استقلال است. از سوی دیگر مناطق کرد نشین سوریه که هم مرز با ترکیه است توسط حزب اتحاد دموکراتیک کردی اداره می شود که رابطه نزدیکی با حزب کارگران ترکیه دارد. از این رو ترکیه موفقیت های اخیر این حزب در راستای برپایی خودمختاری در مناطق شمالی سوریه را تهدیدی برای خود می داند. با این توجیه معرکه های نبرد در راس العين و تل ابیض میان مبارزان کرد و سازمانهای داعش و جبهة النصرة شاهد ورود و دخالت مستقیم ترکیه بود. این دولت همزمان با بمباران توپخانه ای نیروهای کرد، تعداد زیادی از گروه های مسلح را از طریق خاک خود به یاری نیروهای داعش فرستاد.

3. حمایت از شهروندان ترک در مناطق نفوذ داعش: در سپتامبر 2014، 46 تن از گروگان های ترکیه ای که بیش از صد روز بود در اسارت داعش بودند، آزاد شدند. داعش این افراد را هنگامی که بر موصل مسلط گردید، از کنسولگری ترکیه ربوده بود. اگر چه دولت ترکیه چگونگی و چرایی آزاد شدن این گروگان ها را در هاله ای از ابهام قرار داد، ولی یکی از مهم ترین حدس و گمان هایی که در این زمینه زده شد، آن بود که این آزادی بر اساس معامله ای بود که میان داعش و رئیس جمهور ترکیه صورت پذیرفت و در آن آزادی گروگان ها در ازای نپیوستن ترکیه به ائتلاف ضد داعش قرار گرفته بود.

ص: 100

عوامل شدت عمل ترکیه نسبت به داعش:

مهمترین عواملی که ترکیه را پس از یک دوره سکوت به اتخاذ اقدامات عملی جدی بر ضد داعش وادار کرد، عبارت اند از:

1. حمایت از امنیت ملی ترکیه: تا پیش از این داعش خطر و یا تهدیدی بر علیه ترکیه محسوب نمی شد و هیچ کدام از اقدامات تروریستی این سازمان متوجه ترکیه نبود، ولی پس از روی دادن عملیات های تروریستی اخیر از سوی داعش در ترکیه، این سازمان به یک تهدید برای امنیت ملی ترکیه مبدل شد.

2. فشارهای داخلی برعلیه تشکیل دولت ائتلافی: مشکلات امنیتی و تهدیدات خارجی سبب کاهش آراء حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی اخیر گردید به گونه ای که این حزب را از تشکیل دولت اکثریت باز داشت. در چنین شرایطی، این گونه اقدامات نظامی بر علیه داعش می تواند این زمینه را برای اردوغان فراهم کند که القاء نماید که ترکیه در حال جنگ است و لذا نیازمند رهبری قویست نه دولت ائتلافی

3. توافقنامه میان آمریکا و ترکیه: به موجب این پیمان، آنکارا باید در ائتلاف بین المللی بر ضد داعش مشارکت کند تا در عوض از تلاشهای او برای ممانعت از تشکیل منطقه خودمختار کرد در شمال سوریه و نزدیک مرزهای ترکیه توسط حزب اتحاد دموکراتیک کرد سوریه حمایت شود. چرا که این حزب با حزب کارگران کرد ترکیه که یک سازمان تروریسی در این کشور محسوب می شود، رابطه دوستی نزدیکی دارد. خطر این مسأله به طور ویژه پس از موفقیت این حزب در ایجاد «روجافا»که تبلور طرح حکومت خودمختار کردی است و شهر عفرین در شمال غرب سوریه و کوبانی در شمال (میانی) و الجزیره در شمال شرق سوریه را به هم ضمیمه نموده و سعی در اتصال این مناطق سه گانه به یکدیگر دارد، بیشتر احساس می شود.

ص: 101

انگیزه های شدت عمل ترکیه بر ضد داعش:

یک سری انگیزه های دیگری هم برای ترکیه در برخورد با داعش وجود دارد که اصطلاحا به آنها انگیزه های سلبی اطلاق می شود و عبارتند از:

1. تشدید فضای خشونت داخلی در ترکیه: این مسأله پدیده ایست که در سایه افزایش حملات تروریستی انتقام جویانه داعش بر ضد ترکیه به وجود می آید. به ویژه آنکه با توجه به سهولت نفوذ اعضای داعش به داخل خاک ترکیه و حضور تعداد زیادی از عناصر سازمان در خود ترکیه، برخورد دستگاه های امنیتی ترکیه با هواداران و عناصر پشت پرده داعش در ترکیه از طریق بازداشتهای گسترده نیز طبیعت شدت درگیری ها میان حکومت ترکیه و حزب کارگران کردستان را افزایش می دهد که این نکات ترکیه را در بن بستی از خشونت داخلی که مهار آن دشوار است، گرفتار خواهد ساخت.

2. بحران اقتصادی برای داعش: این مساله به دلیل توقف فروش نفت به ترکیه از سوی داعش به وجود می آید. قاچاق نفت، مسأله ای است که رسانه ها از آن با عنوان «شش (ریه) اقتصادی»برای داعش تعبیر می کنند. این مطلب ضرورتاً برای داعشی که بر نفت به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین مالی خود تکیه دارد و به واسطه آن به یکی از ثروتمندترین سازمانهای تندرو در جهان مبدل شده بود، تأثیر منفی خواهد داشت.

3. دشواری انتقال مبارزان بیگانه برای الحاق به داعش: پیش از این باراک اوباما گفته بود که اگر «ترکیه مراقبت بیشتری از مرزهای جنوبیش داشته باشد، قطعأ قدرت داعش کاسته خواهد شد و تاکنون هزاران تن از مبارزان بیگانه از طریق خاک ترکیه خود را به سوریه و داعش رسانده اند.» اما در وهله کنونی براساس توافقنامه ای که در (22 يوليو) میان باراک اوباما و رجب طیب اردوغان در کاخ سفید به منظور همکاری برای مراقبت از مرزهای جنوبی ترکیه امضا شد، عبور و مرور نیروهای بیگانه برای الحاق به داعش دشوار خواهد شد.

ص: 102

در پایان این نکته را یادآور می شویم که اگرچه ملحق شدن ترکیه به ائتلاف ضد داعش و مبارزه اش با این سازمان، به شکل گسترده ای داعش را با محرومیت از امکانات و امتیازات فراوانی که قبلا از طریق حمایت ترکیه از آن بهره مند می شد، مواجه می کند؛ ولی از سوی دیگر ترکیه را وارد فضایی از خشونت خواهد کرد که هزینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زیادی برای این کشور خواهد داشت.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات منتشر گشته که با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Article

ص: 103

ص: 104

تصویر

نام کتاب: في الفكر السياسي العربي الاسلامي من الامامة و الخلافة .. الى الدولة

ترجمه: در اندیشه سیاسی عربی اسلامی از خلافت و امامت .. تا دولت

مؤلف: عبد العزيز العماری

ناشر: دار جداول

مکان نشر: بیروت، لبنان

تاریخ نشر: 2015

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده در این کتاب، به بیان اندیشه سیاسی اسلام در میان اهل سنت از دیرباز تا کنون پرداخته است. او همچنین به اندیشه سیاسی اسلام در میان شیعیان از آغاز نیز اشاره کرده و به ظهور تحولات مختلف و توسعه آن در طول اعصار مختلف تا ولایت فقیه در حال حاضر پرداخته است. نکته حائز اهمیت در این کتاب ذکر نصوص معتمده در بیان اقوال طرفین و عدم اكتفاء به ذکر اقوال به صورت تنها می باشد.

نام کتاب: الحرب العالمية الثالثة داعش و العراق و ادارة التوحش

ترجمه: جنگ جهانی سوم داعش و عراق و مدیریت وحشی گری

مؤلف: ياسر عبد الحسين

ناشر: شركة المطبوعات للتوزيع و النشر

مکان نشر: لبنان

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 515 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

ص: 106

نویسنده در این کتاب به توصیف تروریسم در عراق و در جهان پرداخته است و به موضوعاتی همچون تعریف جامع از تروریسم، نقاط شروع ایدئولوژیک در جنبش های تروریستی، تروریسم در عراق قبل از جنگ، اسرار رابطه بین صدام با بن لادن، زرقاوی و خلافت به تعویق افتاده، دشمنی القاعده و داعش با شیعه، سازمان های افراط گرا در قدیم و جدید، دلایل شکست تلاش های جامعه بین المللی برای جلوگیری از گسترش داعش و ... پرداخته است. همچنین نویسنده علاوه بر ارائه عکس های بکر از ابوبکر البغدادی و دیگر داعشیان، به ارائه تجزیه و تحلیل از پدیده افراط گرایی و تروریسم در منطقه پرداخته است زیرا معتقد است جنبش های تروریسمی ایجاد شده در منطقه مانند داعش و دیگران زاییده یک لحظه نمی باشد؛ بلکه این گروهها حاصل برخی از عوامل طبیعی موجود در منطقه مانند استبداد، فقر، افراط گرایی و از این دست می باشد که زمینه را برای ایجاد تروریسم در منطقه مهیا می سازد.

نام کتاب: الثابت و المتحول 2015: الخليج و الآخر

ترجمه: ثابت و متغیر 2015: خلیج و دیگران

مؤلف: جمعی از نویسندگان

ناشر: مركز الخليج لسياسات التنمية

مکان نشر: کویت

تاریخ نشر: 2015

چاپ: اول مجلدات: 1

هاني الدار - بيد ان

کتاب مذکور که حاصل تلاش بیش از چهارده محقق و متخصص از شورای همکاری خلیج فارس می باشد، سومین سالی است که به رصد و بررسی جنبه های عدم تعادل در امور سیاسی و اقتصادی و امنیتی و جمعیتی در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس پرداخته است.

ص: 107

برخی از موضوعات مطروحه در کتاب عبارتند از: بررسی تحولات سیاسی در کشورهایی همچون قطر، کویت، عربستان سعودی، بحرین، عمان، امارات، پایداری اقتصادی در شورای همکاری خلیج فارس، روابط يمن با کشورهای شورای همکاری خلیج و تحولات آن بعد از قیامهای عربی، روابط جنبش مقاومت اسلامی "حماس" با عربستان سعودی، پایشی از موارد عادی سازی صهیونیستی در کشورهای شورای همکاری خلیج در ازای تحریم، فرصت سرمایه گذاری و ....

نام کتاب: القتل المقدس - داعش.. 10 سنوات من الخروج على الله

ترجمه: قتل مقدس - داعش .. 10 سال از خروج بر خدا

مؤلف: محمد حميدة

ناشر: دار رهف للنشر و التوزيع

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 170

صفحه چاپ: اول مجلدات: 1

این کتاب در بیست فصل به بررسی پایه های تئوری فکری و فقهی افراط گرایی در اسلام و جلوه های مختلف تشدد و ستیزه جویی، از ابن تیمیه تا کنون اشاره کرده است. نویسنده همچنین به صورت مفصل به زمینه های پیدایش داعش و بسیاری از سازمانها و جنبشها و گروههای مسلح دیگر از زمان آغاز حمله آمریکا به عراق و سرنگونی رژیم رئیس جمهور سابق عراق صدام حسین پرداخته است.

نام کتاب: داعش.. السكين التي تذبح الإسلام

ترجمه: داعش .. چاقویی که اسلام را ذبح می کند

مؤلف: ناجح إبراهيم، هشام النجار

ناشر: دار الشروق

مکان نشر: قاهره، مصر

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 152 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

ص: 108

این کتاب دربردارنده تاریخچه پیدایش داعش، ابعاد سیاسی و استراتژی آن و مشروعیت و قوانین حاکم در مناطق تحت سلطه آنها سخن رانده است. همچنین نویسنده در این کتاب به سوالات رایج در میان مردم مانند داعش کیست و چگونه با این سرعت در حال گسترش است؟ نقش آن در سست کردن انقلاب های عربی چیست؟ خلافت چیست که مسلمانان امروزه بدان تا این حد محتاجند؟ با توجه به عملکرد داعش آیا اسلام برای کشتن تمام بشریت آمده است؟ و ... پرداخته و به طور مفصل به این زمینه ها اشاره کرده است.

نام کتاب: سوسيولوجيا العنف والإرهاب

ترجمه: جامعه شناسی خشونت و تروریسم

مؤلف: إبراهيم الحیدری

ناشر: دار جداول

مکان نشر: بیروت، لبنان

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 336صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده در این کتاب به موضوع تروریسم و گسترش آن در سراسر جهان، حساسیت، پیچیدگی و عواقب شدید آن در جامعه و فرد، از دو بعد جامعه شناختی و روانشناختی پرداخته و بر جنبش های بنیادگرایانه سلفی و ریشه های ایدئولوژی سلفی جهادی متمرکز شده است. ایشان همچنین به مهمترین جنبش های افراطی بنیادگرای اسلامی، به ویژه اخوان المسلمين و القاعده و انشعابات آن، داعش و همچنین بنیادگرایی های افراطی در دیگر ادیان مانند یهودیت و مسیحیت پرداخته و در نهایت به جنبش هایی که علیه حکومت مانند خوارج و حشاشین قیام کرده می پردازد.

ص: 109

تصویر

نام کتاب: مارد العصر الحديث داعش السفياني، والرايات السود آخر الزمان

ترجمه: طغیانگر دوران مدرن داعش سفیانی، و پرچم های سیاه آخر الزمان

مؤلف: منصور عبد الحکیم

ناشر: دار الكتاب العربي

مکان نشر: قاهره، مصر

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 352صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده در این کتاب به بیان موضوعاتی همچون رابطه داعش با پرچم های سیاه و سفید، رابطه داعش با گروه القاعده و گروه توحید و جهاد در عراق و جبهة النصرة در سوریه، حقیقت اختلافات بین گروه داعش و گروه جبهة النصرة و كتائب شام، ریشه های تفکر جهادی و اعتقادی داعش و گروه های سلفی و جهادی، حقیقت جهاد در اسلام و انواع و شرایط آن، تاریخچه حوارج و عقائد و افکار آنها، خلافت اسلامی و مفهوم آن، مفهوم جانشینی عمومی و جانشینی جزئی در آخر الزمان و مراحل آن در اسلام، ذکر مهمترین اقدامات داعش و مقایسه آن با فرامین اسلامی، رابطه بین داعش و سفیانی، سخنان علماء در رابطه داعش و مبارزه با تهاجم ایالات متحده به عراق، اسرار داعش از داخل و ... پرداخته است.

نام کتاب: داعش من النجدي إلى البغدادي

ترجمه: داعش از نجدی تا بغدادی

مؤلف: فؤاد إبراهيم

ناشر: مرکز اوال للدراسات و التوثيق

مکان نشر: بحرین

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 320صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

ص: 110

نویسنده در این کتاب می کوشد تا با بیان ابعاد تاریخی، سیاسی و روانی ایده احیای خلافت اسلامی، بیان نماید که چگونه آل سعود توانست با بهره گیری از بعد خلافت نزد محمد بن عبدالوهاب، سازمانی دینی مطابق با مصالح سیاسی ایجاد نماید. او در ادامه به گروه داعش اشاره کرده و پس از بررسی ابعاد تاریخی و سیاسی آنها، بدین نکته می پردازد که سلفیان جهادی تربیت شده تعالیم محمد بن عبد الوهاب می باشند که داعش بهترین نمونه این نوع تعلیمات می باشد.

نام کتاب: اليمن و القاعدة.. الحرب الأميركية في جزيرة العرب

ترجمه: يمن و القاعده .. جنگ آمریکا در شبه جزیره عربستان

مؤلف: غريغوری د. جونسن

ترجمة: الطيب الحصني

ناشر: دار جداول

مکان نشر: بیروت، لبنان

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 312 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده در این کتاب به بیان چگونگی شکل گیری القاعده در یمن، صعود و سقوط آن، چالش های قرن جدید و نقش آمریکا در جنگ های منطقه ای به صورت مفصل پرداخته است.

ص: 111

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 1

بخش دوم: بازتاب تکفیر...............

1. کشته شدن زهران علوش...38

2. اولین شعله های داعش بر دامان اندونزی...40

3. نفت لیبی در دستان داعش...41

4. گورهای دسته جمعی در سنجار...41

5. حمله داعش به دير الزور و ربودن 400 تن...42

6. داعش 14 درصد از مناطق تحت سیطره خود را در سال 2015 از دست داده است...43

7. فرار از دست داعش به قیمت جان...45

8. همایش بین المللی «في نقض اسس التطرف و مقولاته: مقاربات و تجارب» در اسکندریه مصر...46

9. رویترز افشا کرد: تجارت اعضای اسرا از سوی داعش...47

بخش سوم: تحلیل ها.............

1. دیدگاه های جهانی درباره فعالیتهای سازمان داعش...52

2. گسترش داعش در شمال آفریقا، احتمالات و دشواری ها...56

3. آموزش در مناطق داعش؛ داعش چگونه نسل های آینده اش را تربیت می کند؟...63

4. چگونه داعش یاران خود را تحریک می کند؟ تحلیل کمی برای گفتمان بغدادی...66

5. آینده سلفیه سیاسی در مصر و تونس...70

7. مدیریت غیرمستقیم؛ راهبرد آمریکایی در جهت دهی به جنبش های تکفیری...79

بخش چهارم: معرفی کتب برگزیده...85

ص: 3

در این راستا دبیرخانه با سه بخش، معاونت پژوهش، معاونت بین الملل و معاونت اجرایی کار خود را از اردیبهشت 1394 شروع و برنامه های متنوعی را در دستور کار خود قرار داد. ارتباط و تعامل با بیش از 2000 عالم و اندیشمند جهان اسلام اعم از اهل سنت و شیعه؛ انتشار مجله امت واحده؛ بولتن رصد و تحلیل جریانهای تکفیری و راهکارهای مقابله با آن؛ سلسله منشورات پیرامون جریانهای تکفیری؛ نشست های علمی با همکاری مراکز و دانشگاههای مختلف در کشورهای مسلمان و انشاءالله در سالهای آتی برگزاری کنگره ای با همان عظمت از اهداف این دبیرخانه است که انشاء الله به فضل و کرم الهی و همکاری علمای جهان اسلام بتوانیم به این اهداف عالیه برسیم.

آنچه در پی می آید بخشی از منشورات دبیرخانه است که تقدیم حضور شما بزرگواران می گردد.

معاونت پژوهش

ص: 5

این عضو سابق تونسی داعش دلیل گرایش مسلمانان در کشورهای غربی و سایر کشورها به داعش را تبلیغات این گروه تکفیری دانست. به گفته ابو وليد، داعش از اعضای خود با ملیتهای مختلف می خواهد هموطنانشان را برای پیوستن به داعش ترغیب کنند و بر این مسئله تأكید کنند که سرزمین داعش حکومت عدالت و شریعت است، اما زمانی که این افراد داخل سرزمین های داعش می شوند با چیز دیگری مواجه می شوند و به جای عدالت شاهد ظلم و ستم فرماندهان و اعضای داعش هستند و دیگر راه فراری ندارند.

ابو وليد درباره ازدیاد عملیات های انتحاری در سوریه و عراق، که جوانان کم سن و سال انجام می دهند، می گوید بسیاری از این جوانان کم سن و سال از جوانان ناآگاه و رشدیافته در مناطق حومه شهرها هستند که آگاهی چندانی از مسائل دینی ندارند و داعش برای قانع کردن این افراد گروهی را تشکیل داده است که آنها را به بهشت و حورالعین وعده می دهند.

این فرد تونسی به فساد مالی فراوان در میان فرماندهان داعش اشاره می کند و می گوید هر منطقه ای که داعش تصرف می کند فرماندهان آنها منازل و ماشینها و غنایم به دست آمده را میان خودشان تقسیم می کنند و هر سرباز داعشی فقط 50 دلار در ماه دریافت می کند و اگر متأهل باشد به میزان 100 دلار افزایش می یابد و در ازای هر فرزند هم 35 دلار اضافه تر دریافت می کند.

ابو ولید در اظهارات خود به بی اعتنایی فرماندهان داعش به مهاجران اشاره کرد. به گفته این عضو تونسی، داعش در قبال جان اعضای خارجی خود هیچ احساس مسئولیتی ندارد. وی با اشاره به درگیری های کوبانی و اعتراض نیروهای خارجی داعش به این درگیری ها تأکید کرد که در این درگیری ها تقریبا 6500 نفر از داعش کشته شدند. به گفته او، تقریبا 70 درصد از اعضای خارجی داعش از این گروه ناراضی هستند و قصد جدایی از داعش را دارند.

یکی از اطلاعات مهمی که در این اظهارات دیده می شود وجود نیروهای ویژه داعش به نام «الصديق» است که مستقیم تحت فرماندهی ابومحمد عدنانی

ص: 8

هستند. به گفته او، داعش سالن های ورزشی مخصوص، غذاهای خاص و تجهیزات ویژه ای برای این گروه اختصاص داده است که بیشتر این تجهیزات از ترکیه وارد می شود.(1)

تصویر

داعشی که از عراق و سوریه به اروپا می روند خواسته است چند روز پیش از مسافرت، صورت خود را اصلاح کنند تا در معرض نور آفتاب باشند و رنگ طبیعی به خود بگیرند؛ چراکه در صورت اصلاح صورت در روز مسافرت، به راحتی از روشنی پوست محل اصلاح، فهمیده خواهد شد که محاسن شخص به مدت طولانی بلند بوده و به تازگی اصلاح شده است.(1)

معتقدند گروههای تکفیری داعش و جبهه النصره جزء گروه های افراطی محسوب نمی شوند.

این وضعیت موجود در میان جوانان سعودی نتیجه دو سیاست غلط سیاست مداران سعودی از زمان به قدرت رسیدن تا کنون است. حمایت از تفکرات افراطی علمای وهابی در داخل عربستان و تربیت جوانان بر اساس تفکرات تکفیری وهابیت یکی از سیاست هایی است که عربستان با آن به دنبال مشروعیت حکومت خود است. سیاست دیگری که عربستان در سه دهه اخير اتخاذ کرده حمایت همه جانبه از گروههای تکفیری و افراطی در سایر کشورها است. عربستان با حمایت از این گروه ها به دنبال ایجاد حاشیه ای امن برای حکومت خود از سوی این جریان ها و همچنین نفوذ در سایر کشورها بوده است. اما با توجه به دوگانگی عملکرد آل سعود و فساد حکومت سعودی و وابستگی آن به کشورهای غربی و اسرائیل این تفکر تکفیری به تهدیدی برای خاندان سعودی تبدیل شده است.(1)

تصویر

بن حمد الفهد به ابوبکر البغدادی، سلام علیکم و رحمة الله و بركاته، اما بعد، همانا بیعت می کنم با تو بر اساس کتاب خدا و سنت پیامبر و سیره خلفای راشدین و تا جایی که بتوانم مطيع تو خواهم بود».

به دنبال انتشار این خبر در شبکه های اجتماعی، طرفداران این گروه تکفیری با ابراز خوشحالی از این خبر، ناصر الفهد را عالم اول داعش معرفی کردند. در مقابل، سلفیانی که با داعش مخالف اند اصل وجود این نامه را منکر شدند و تاریخ آن را مربوط به قبل از ورود به زندان دانستند.

شایان ذکر است که این شخصیت سلفی جهادی از سال 2002 تاکنون در زندان به سر می برد. یکی از کتابهای جنجالی او التبيان في كفر من أعان الأمريكان في أفغانستان والعراق نام دارد. ناصر الفهد در این کتاب به صراحت آل سعود را به دلیل حمایت از آمریکا در جنگ افغانستان و عراق تکفیر می کند.(1)

تصویر

ص: 12

تصویر

تکذیبیه فعالان اینترنتی در مورد نامه منسوب به ناصر الفهد

تصویر

نامه منسوب به ناصر الفهد که از مردم دعوت کرده است با داعش بیعت کنند

ص: 13

گزارش میزان پول دریافتی جبهه النصره است که نویسنده گزارش مدعی است فقط 11.7 میلیون دلار تاکنون دریافت کرده است.

دیگر نکته مهم این گزارش اعتراف نویسنده آن به دریافت کمک های حکومتی از سوی کشورهای منطقه است. «آس الصراع» مدعی است بیشترین حمایتهای دولتی را جیش الاسلام تاکنون دریافت کرده است. همچنین، نویسنده این گزارش اعتراف کرده است که این کمک ها به صورت غیرمستقیم از سوی حکومتهای منطقه دریافت می شود و هیچ اشاره ای به کشورهای کمک کننده نکرده است. «أس الصراع» برای مستقل نشان دادن جبهه النصره مدعی شده است که این گروه تا کنون هیچ حمایت دولتی از کشورهای منطقه دریافت نکرده است، این در حالی است که بر اساس گزارش های کاملا موثق، قطر از مهمترین کشورهای حامی جبهه النصره است. همچنین، با انتشار تصاویر درمان زخمی های این گروه در اسرائيل، وابستگی این گروههای تکفیری به کشورهای دست نشانده منطقه و حمایت کشورهای غربی و اسرائیل از این گروهها بیش از پیش آشکار شد. (1)

این مبالغ به روشنی نشان میدهد که نویسنده گزارش با کم نشان دادن مبالغ دریافتی این گروهها به دنبال اثبات مردمی بودن این گروه ها و رد اخبار موجود درباره وابستگی این جریان های تروریستی به کشورهای منطقه است.

تصویر

القاعده، افراد ملحق شده به داعش در یمن را افرادی غافل و غلوکننده در تکفیر مردم معرفی می کند. جبل با اشاره به تکفیرشدن احرار الشام و جبهه النصره از سوی داعش به دلیل دریافت کمک از ترکیه و قطر مدعی شده است شاخه داعش در یمن در شهر عدن از امارات به صورت مستقیم کمک دریافت کرده است. جبل همچنین مدعی شده است که داعش در یمن به صورت غیرمستقیم و از طریق ابن فرید، یکی از مشایخ و بزرگان قبیله عولقی در استان شبوه، از عربستان سعودی کمک دریافت کرده است. این فرمانده القاعده در یمن از عناصر داعش برای مباهله دعوت کرده و مدعی شده است که در صورت تکذیب این خبر از سوی داعش حاضر به مباهله با این گروه تروریستی است.

این عضو ارشد القاعده دلیل حمایت کشورهای غربی و عربی از داعش را ایجاد اختلاف میان گروه های سلفی جهادی ذکر کرده و گفته است داعش به جای جنگ با صلیبی ها و حاکمان مرتد کشورهای وابسته به غرب با طالبان و القاعده می جنگد و موجب تضعیف جریان سلفی جهادی شده است. جبل همچنین مدعی شده است که دستگاههای اطلاعاتی امارات توانسته اند به داخل تشکیلات داعش در یمن نفوذ کنند و حمایت آنها از داعش همسو با منافع این کشورها در مبارزه با القاعده است.(1)

تصویر

تشکیلات همیشه به دنبال آزادی است و مسئله اسیران فقط زمانی پایان می یابد که حکومت های (طاغوت) منطقه نابود شود و زندان های آن با خاک یکسان گردد، همان طور که زندان های بادوش در موصل، تسفيرات در تکریت، و زندان تدمر با خاک یکسان شد. داعش همچین تهدید کرده است به زودی به دو زندان حائر و الطرفیه در عربستان حمله خواهد کرد. بیشتر زندانیان این دو زندان افرادی هستند که گرایش های افراطی معطوف به القاعده و داعش را دارند.

علی رغم اختلافات موجود میان داعش و القاعده، هر دو گروه در دشمنی و تکفیر آل سعود با هم اتفاق نظر دارند. اما تا کنون عملیات هایی که داعش در عربستان انجام داده، معمولا در مناطق شیعه نشین این کشور بوده است که به سبب آن 50 نفر از شیعیان به شهادت رسیده اند. در ماههای اخیر داعش با ساختن کلیپ های متعددی برای شعله ور کردن اختلافات مذهبی در عربستان از اهل سنت این کشور خواسته است به حسینیه ها و مساجد شیعیان حمله کنند. همچنین، داعش در ماه جولای سال گذشته عملیاتی انتحاری در نزدیکی زندان حائر انجام داده است.

مسئولان امنیتی سعودی بعد از بررسی اقدامات تروریستی داعش دلیل دشوار بودن شناسایی این افراد در داخل عربستان را عملکرد مستقل طرفداران داعش از تشکیلات اصلی دانستند. از نظر مقامات سعودی، رابطه میان این افراد با تشکیلات اصلی فقط در حد مشورت و حمایت های لجستیکی است.(1)

ص: 17

در کشورهای دیگر وجود دارد درخواست داعش از این گروه ها برای قطع ارتباط با تشكيلات القاعده است. از نگاه داعش، القاعده گروهی منحرف و بدعت گذار است و به دلیل بیعت نکردن با ابوبکر البغدادی ریختن خونشان مباح است.

در پی این تبلیغات، عبدالقادر مؤمن، از رهبران بارز جنبش شباب المسلمين سومالی، در پیامی صوتی اعلام کرد که به همراه گروهی از جوانان سومالی با ابوبکر البغدادی، خلیفه داعش، بیعت کرده است. عبد القادر مؤمن پیشتر یکی از امامان مساجد مسلمانان انگلیس بود که بعد از بازگشت از لندن به گروه «شباب المسلمين» پیوست و هم اکنون یکی از رهبران اصلی این گروه است. با جداشدن عبد القادر از این گروه اختلاف شدیدی میان آنها به وجود خواهد آمد. یکی از دلایل اهمیت بیعت این گروه با داعش سیطره بر سلسله کوههای بولس در نزدیکی شهر ساحلی بوساسو (بندر قاسم) است. بوساسو مهم ترین شهر ساحلی سومالی است. بزرگترین بندر کشور سومالی به دلیل مشرف بودن بوساسو با خلیج عدن در این شهر واقع شده است. به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی حمایت داعش از این گروه تصرف این شهر ساحلی و ایجاد ارتباط با شاخه داعش در شهر ساحلی سرت و درنه در لیبی است.(1)

در داخل اراضی اشغالی انجام نداده اند. در این اطلاعیه دلیل اصلی تروریستی بودن جبهه النصره وابستگی به شاخه اصلی القاعده و تهدید اسرائیل از سوی برخی اعضای این گروه اعلام شده است. این در حالی است که تاکنون بسیاری از نیروهای جبهه النصره در بیمارستانهای اسرائیل درمان شده اند و یکی از نیروهای این گروه تروریستی در پاسخ به خبرنگار شبکه دو اسرائیل به صراحت اعلام کرد که تمامی شیعیان، علوی ها و دروزی ها را می کشد، اما با صهیونیستها رابطه خوبی دارد و صهیونیست ها به آنها کمک می کنند. اما در خصوص داعش اسرائیل فقط به دلیل پیوستن تعدادی از فلسطینیان و اعراب ساکن سرزمین های اشغالی این گروه را تروریستی اعلام کرده است.

موضع نرم مقامات اسرائیلی درباره این گروههای تکفیری نشان میدهد اسرائیل هیچ احساس خطری از وجود این جریان ها در منطقه نمی کند، بلکه شاید بتوان گفت وجود این تفکرات تکفیری در منطقه به دلیل ایجاد جنگهای قومی و مذهبی باعث امنیت اسرائیل خواهد شد و مساله آزادی فلسطین که در رأس مسائل جهان اسلام قرار داشت به فراموشی سپرده شده است. (1)

تصویر

خاص نام برده و وعده داده است که انتقام این افراد را از آل سعود خواهد گرفت.

در اینجا به اختصار این سه نفر را معرفی می کنیم.

فارس آل شويل الزهرانی

ابوجندل الازدی، از نظریه پردازان مهم سلفی جهادی بود. به تعبیر دیگر، می توان او را نفر دوم در هیئت شرعی سازمان القاعده، شاخه شبه جزیره عربی، دانست. زهرانی کارشناسی خود را از دانشگاه محمد بن سعود در رشته شریعت اسلامی دریافت کرد. بعد از آن آل شويل جذب گروه های جهادی در شبه جزیره شد و با نام مستعار ابوجندل الازدی در شبکه های جهادی مطلب می نوشت. او قبل از بازداشت به دست نیروهای سعودی از مبلغ معروف، سروری سفر الحوالی، برای مناظره ای علنی درباره کفر آل سعود دعوت کرد. همچنین، کتابی با عنوان پژوهشی در حکم قتل نیروها و افسران امنیتی منتشر کرد. پس از آن و با شناسایی هویت او از سوی آل سعود نوشتن با نام اصلی را آغاز کرد. عنوان نخستین کتاب او چنین است: الله اكبر، آمریکا ویران شد.

اما سخنرانیهای او، در محکومیت آل سعود و تکفیر آنها، مهمترین دلیل زندانی شدن زهرانی بود. زهرانی که خود در دامن تفکرات تکفیری وهابیت و آل سعود رشد یافته بود در یک سخنرانی با عنوان «تابعیت سعودی زیر پاهایم» به شدت علیه آل سعود مطالبی را مطرح، و در آن حکومت آل سعود را تکفیر کرد. زهرانی در نهایت در سال 2004 به دست نیروهای امنیتی سعودی دستگیر شد و به زندان افتاد. نکته مهم درباره آل شويل حمایت شدید داعش از این شخصیت است. حامیان داعش در شبکه های اجتماعی مدعی اند او در داخل زندان با بغدادی بیعت کرده است. لذا افکار و عقاید او را همسو با افکار داعش میدانند. این در حالی است که تشکیلات القاعده زهرانی را از رهبران خود اعلام کرده است و هر دو گروه عربستان را تهدید به انتقام در مقابل کشته شدن زهرانی کرده اند.

ص: 21

حمد الحمیدی

وی یکی از مبلغان سعودی و وهابی است که جذب سازمان القاعده در جزيرة العرب شده. حمیدی از شاگردان بن باز، مفتی اعظم سعودی، در زمان ملک فهد است که هفت سال از ملازمان او بود. وی، که به شدت تحت تأثیر افکار تکفیری وهابیت قرار داشت، جذب شاخه القاعده در جزیرۃ العرب شد و در نهایت در سال 2005 در درگیری های شهر الرس با نیروهای امنیتی سعودی به اسارت درآمد. در این درگیری ها چهارده نفر از اعضای القاعده کشته و تعدادی دیگر، از جمله حمیدی، دستگیر شدند. حامیان داعش در شبکه های اجتماعی رسالهای با عنوان «مردم از قریش پیروی می کنند» را به حمیدی منتسب می کنند که وی آن را در زندان در حمایت از داعش تألیف کرده است. این رساله، که حدود 15 صفحه است، داعش را تجلیل کرده و خارجی بودن این گروه را رد می کند. حمیدی تألیفات دیگری نیز دارد، از جمله: اقوال علمای اسلام درباره روافض؛ و اگر خدا را یاری کنید هیچ غلبه کننده ای وجود ندارد. در کتاب اول حمیدی به تأیید تشکیلات داعش پرداخته، و در کتاب دوم به شدت علیه شیعه سخن گفته است. به همین دلیل، داعش به شدت از وی حمایت می کند.

عبد العزيز الطويلعي

«عبد الله الرشید»، «فرحان الرويلی» و «أخو من أطاع الله»، اسامی مستعار عبد العزيز الطويلعی، یکی از رهبران مهم القاعده در شبه جزیره است. الطويلعي یکی از نویسندگان مجله صوت الجهاد وابسته به القاعده بوده است. طرفداران القاعدہ طویلعی را یکی از مهم ترین رهبران القاعده و از پیشوایان در صدور فتوا در تأیید انفجارهای ریاض میدانند. مهم ترین کتابهای او عبارت است از: حکم استهداف المصالح النفطية، انتقاض الاعتراض على تفجيرات الرياض، و هشيم التراجعات. در کتاب اخیر درباره اعترافات ساختگی ناصر الفهد، على الخضير و احمد الخالدی سخن گفته است. به گفته او، این اعترافات، که از تلویزیون

ص: 22

سعودی پخش شده، در نتیجه شکنجه این افراد و اجبار آنها بوده است و در حقیقت این افراد از عقاید خود بازنگشته اند.

الطويلعی نیز در درگیری های 2005 با نیروهای امنیتی سعودی زخمی، و سپس دستگیر شد.(1)

تصویر

عربی بتوانند به راحتی با او ملاقات کنند اما نیروهای امنیتی بین المللی قدرت دستگیری این فرد را نداشته باشند؟

تصویر بالا، که جبهه النصره منتشر کرده، تصویری از این نشست خبری است که 4 خبرنگار را نشان می دهد، در حالی که جولانی پشت به تصویر است. در این نشست خبری، هادی عبدالله خبرنگار شبکه مستقبل، موسى العمر خبرنگار شبکه الغد، ادهم ابو حسام خبرنگار الجزيره و محمد الفيصل خبرنگار اورینت حضور داشته اند. به گفته موسى العمر، در این نشست خبری درباره این ده محور صحبت شده است: نشست مخالفان سوری در ریاض؛ وضعیت میدانی در سوریه؛ قطع ارتباط با شاخه اصلی القاعده؛ حقیقت ارتباط جبهه النصره با برخی از کشورها؛ منابع مالی این گروه پرونده اسیران؛ موضع جبهه النصره در خصوص امنیت منطقه؛ رابطه این گروه با سایر گروههای معارض سوری؛ حقیقت تجاوزات در پرونده اسیران؛ پرونده آتش بس در حومه دمشق، فوعه، کفریا، و زبدانی.

شبکه الجزیره تا کنون در مصاحبه بلند با جولانی داشته است. الجزیره، همچنین، در بازتاب اخبار مربوط به جبهه النصره تلاش فراوانی می کند و می کوشد چهره معتدلی از این گروه تکفیری برای مخاطبان خود ترسیم کند. این حرکت نشان میدهد رابطه خوبی میان شبکه قطرى الجزيره با جبهه النصره وجود دارد و این شبکه تلاش دارد جبهه النصره را مهمترین گروه معارض سوری نشان دهد. (1)

دانستند و او را کافر و زندیق نامیدند و به همین دلیل وی را تهدید به قصاص خون این افراد کردند. یکی از این افراد، با نام جزار، در پاسخ به تأیید عریفی گفته است، تأیید این اعدام ها در نهایت منجر به ریختن خون تو خواهد شد و قسم به خدا به زودی، زمانی که چاقو رگهای گلویت را ببرد، متذکر سخن من خواهی شد.

یکی دیگر از کاربران، با نام سیف الخلافه، تهدید کرد که به زودی سر تو را بر در خانه ات آویزان خواهیم کرد.

کاربر دیگری، با نام مستعار الحق ابلج، از طرفدارن داعش خواست به عریفی آسیب برسانند؛ و گفته است عریفی را می توان در مسجد الراجحی در ریاض پیدا کرد.

صفحه رسمی مؤسسه ترجمان الاساورتی، که از حامیان داعش است، نیز فهرستی از علمایی که اعدام های اخیر را تأیید کرده اند آورده و از طرفداران داعش خواسته است انتقام کشته شدگان را از این افراد بگیرند.

محمد العريفی یکی از شخصیت های جنجالی در سال های اخیر بوده است. او در جریان درگیری های سوریه ابتدا حکم جهاد داد و از جوانان خواست برای جهاد به سوریه بروند. وی در سخنرانی های خود از گروههای تکفیری سوریه حمایت می کرد.(1)

تصویر

الصنعانی)، در حال فعالیت هستند، منتشر کرد. این اقدام همزمان با پخش فیلمی مستند با عنوان «حراس الشریعه» صورت پذیرفت. این مستند بخش هایی از سخنان رهبران اصلی القاعده یمن، مانند انور العولقي، ناصر الوحیشی (ابوبصیر)، حارث النضاری، ابراهيم الربيش و ... را در بر دارد.

القاعده یمن، این مستند را در پاسخ به تولیدات رسانه ای داعش منتشر کرده است و هدف آن خنثی کردن تبلیغات هالیوودی داعش است که خود را نماینده اسلام معرفی می کند و به دنبال فریب مسلمانان و تکفیر اغلب آنها است. در واقع، این مستند در کنار انتشار زندگی نامه رهبران کنونی القاعده یمن، اقدامی است در جهت زدودن شبهه زوال القاعده از ذهن کسانی که می پندارند القاعده یمن پس از کشته شدن رهبران پیشین سازمان به بن بست نابودی رسیده است.

فرماندهانی که زندگینامه شان منتشر شده عبارت اند از: خالد باطرفی (یمنی)، ابراهيم ابوصالح (مصری)، ابراهيم القوصي (سودانی)، حمد العثمان التميمي (سعودی).

خالد عمر باطرفی

خالد عمر باطرفی، یا همان ابومقداد الكندی، در عربستان سعودی متولد شده و رشد یافته است. وی در سال 1999 به اردوگاه نظامی فاروق در افغانستان ملحق شد و در کنار نیروهای طالبان، علیه آمریکا جنگید. سپس به یمن رفت و در آنجا به فعالیت خویش ادامه داد. در سال 2010 بازداشت و محکوم به هشت سال زندان شد. اما در سال گذشته، در پی یورش القاعده به زندان مکلاو آزادسازی زندانیان آن، باطرفی نیز از زندان آزاد، و به سمت سخنگوی رسمی سازمان گماشته شد.

ابراهيم ابوصالح

ابراهيم ابوصالح، فردی مصری است که با نام ابوالحسن الهاشمی نیز شناخته می شود. وی یکی از اعضای مجلس شورای القاعده یمن است. این مقام القاعده،

ص: 26

فارغ التحصیل دانشکده اصول دین دانشگاه الأزهر مصر است. وی، که به عضویت جماعت جهاد مصر درآمده بود، در سال 1989 دو سال پس از فارغ التحصیل شدن از دانشگاه الأزهر، به افغانستان رفت و ایمن الظواهری او را در سال 1991 به منظور ترویج افکار القاعده، به یمن فرستاد. سپس در سال 1992 به افغانستان بازگشت تا برای ایجاد شاخه رسمی القاعده در یمن، با ایمن الظواهری هم فکری کند. ابراهیم ابوصالح اکنون مسئول امنیت در سازمان القاعده یمن است و برخی قبایل این کشور را به همکاری با القاعده متقاعد کرده است.

- ابراهيم القوصی

این عنصر سودانی، که با نام خبیب السودانی نیز شناخته می شود، کارشناسی حسابداری را از دانشکده تکنولوژی دانشگاه سودان در سال 1987 کسب کرده است. در سال 1989 در زمینه رساندن سلاح به جماعت جهاد مصر فعالیت داشت. در میدان مبارزه افغانستان علیه شوروی نیز حضور داشته است. وی یکی از همراهان بن لادن بود که در نبرد تورابورا نیز حضور داشت و بن لادن در سال 1995 وی را به همراه پنج نفر دیگر به چچن فرستاد تا در آنجا مبارزه کنند. در سال 2001 در پاکستان بازداشت، و به زندان گوانتانامو منتقل شد. وی دوازده سال در زندان بدنام گوانتانامو به سر برد و پس از آزادی، به القاعده یمن ملحق شد.

حمد حمود العثمان التمیمی

وی از سال 2002 در عربستان به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد و در سال 2007 بازداشت شد و به زندان قصیم افتاد. در سال 2012 آزاد شد و به القاعده يمن ملحق گردید. پس از کشته شدن تعدادی از سرکرده های القاعده یمن، تمیمی به واسطه سخنرانی هایی که درباره سیاست شرعی و وجوب یاری رساندن به فلسطین داشت، مشهور شد.(1)

ص: 27

ارتش آزاد، که خود یکی از گروههای مسلح تروریستی و قاتل مردم سوریه به شمار می آید، در این بیانیه ریشه تروریسم در منطقه و جهان را نظام بشار اسد و دوستان این نظام، از جمله داعش و پ.ک.ک. معرفی کرده است. این در حالی است که ارتش آزاد سوریه، که خود در اقدامات تروریستی و مسلحانه، خون بسیاری از مردم بی گناه سوریه را بر زمین ریخته است، اکنون عملیات تروریستی در ترکیه را محکوم می کند. 35 گروه مسلح این بیانیه رو امضا کرده اند. تشتت و تکثر گروهها نشان دهنده وجود اختلاف میان گروههای مختلف امضا کننده این بیانیه است. از تعدد گروه ها می توان به جمعیت کم هر یک از این گروهها نیز پی برد. مهمترین گروههای مسلح تروریستی امضاکننده این بیانیه عبارت اند از: جیش النصر، جیش المجاهدين، فيلق الشام، فيلق الرحمن و سایر گروههای وابسته به ارتش آزاد.

تصویر

ص: 29

این بیانیه نشان دهنده ارتباط عمیق گروههای تروریستی سوریه با دولت فعلی ترکیه است و از پشتیبانی مالی و تسلیحاتی این دولت از تروریستها پرده برمی دارد.(1)

وی با شیوه ای اغراق آمیز داستان هایی را از کشتار و قتل و غارت اهل سنت به دست شیعیان نقل می کند و خطاب به اهل سنت می گوید: «ای جوانان! ای پهلوانان! آیا سزاوار است خواهران و مادران شما در دست روافض اسیر باشند و ناله کنند، در حالی که شما نشسته اید و به زندگی عادی خود مشغول هستید؟ آیا سزاوار است مساجد اهل سنت را شیعیان اشغال کنند و روی منابر آن لعن صحابه و امهات مؤمنین را بگویند، در حالی که شما هنوز تصمیم به جهاد نگرفته اید؟ اگر فردای قیامت خواهرت، که در زندان به او تجاوز شده، در مقابلت بایستد و تو را بازخواست کند، چه پاسخی به او خواهی داد؟ آیا می توانی بگویی مشغول درس خواندن بودم؟».

وی در ادامه، جهاد در سرزمین شام را واجب عینی اعلام می کند که بر هر فرد قادر به جهاد واجب است حتی بدون اجازه پدر و مادرش وارد میدان جهاد شود؛ و کسی که از جهاد سر باز زند مرتکب گناه کبیره شده است و باید خود را برای مؤاخذه در روز قیامت آماده کند.(1)

تصویر

تصویر

کارشناسان بین المللی اسلحه سازی ضمن تأکید بر اهمیت این پیشرفت ها، این گام در تولید سلاح را گامی مهم قلمداد کرده اند که بدون اطلاع از علوم مقدماتی این فن، دستیابی به این فناوری دشوار است. بر اساس گزارش ایندیپندنت، موشک هایی که خبرگزاری اسکای نیوز در فیلمی منتشر کرده دارای دقتی 99 درصدی در اصابت به هدف است.(1) البته به نظر می رسد داعش با انتشار انتشار این تصاویر به دنبال ایجاد رعب در میان دشمنان خود می باشد و بسیار بعید به نظر می رسد داعش به تنهایی و بدون همکاری کشورهای دیگر بتواند به چنین فناوری دست پیدا کند. بهترین شاهد بر این مطلب انتشار تصاویری در ماه گذشته در مورد ساخت آفتابه پلاستیکی توسط تشکیلات داعش بود که این تصاویر را به عنوان پیشرفت و خودکفایی منتشر کرد.

سلفيان جهادی در مغرب درپی تأسیس حزبی سیاسی

تصویر

سرکرده های سلفیه جهادی در مغرب در پی عفو پادشاهی، که شامل تعداد زیادی از زندانیان سلفی جهادی شد، به دنبال انجام دادن مقدماتی هستند تا حزبی سیاسی را در این کشور تأسیس کنند. عبدالكريم شاذلی، یکی از رهبران «جنبش سلفی اصلاح سیاسی» که اخیرا آزاد شده است، در سخنانی اظهار داشت: «طی دو هفته آینده تأسیس جنبش دموکراسی اجتماعی رسما اعلام خواهد شد تا نماینده جناح سیاسی سلفیان مغرب باشد». وی با نفی خبر منع وزارت کشور مغرب از فعالیت و

ص: 32

جلسات سلفیها در هتل فرح، تأکید کرد جشن شروع به کار حزب طی دو هفته آینده برگزار خواهد شد.

عبدالكريم شاذلی، در سال 1960 در دار بیضاء به دنیا آمد. وی در دانشگاه محمد الخامس، در رباط مشغول به تحصیل در رشته فلسفه شد و در سال 2000 مدرک دکترای خود را با نگارش رساله ای درباره تفکرات ابن تیمیه، اخذ کرد. وی از دوران جوانی خود با عضویت در جنبش های اسلامی به فعالیتهای میدانی پرداخت، که همین امر موجب بازداشت و زندانی شدن مکرر وی شد.

وی در سال 2001 کتابی با عنوان فصل المقال في أن من تحاكم الى الطاغوت من الحكام كافر من غير حجود ولا استحلال نگاشت. شاذلی در پی اتفاقات 11 سپتامبر، یاری کردن سازمان القاعده را واجب شرعی دانست و بن لادن، سرکرده القاعده را مصلح قرن توصیف کرد. (1)

تصویر

رهبری داعش را تشکیل دادند، مدتها در زندان بوکا زندانی بود و در دوران نخست وزیری نوری المالکی آزاد شد. ابومسلم التركمانی رئیس شورای نظامی داعش بود که متشکل از شش تا نه نفر از فرماندهان نظامی این گروه تروریستی است.

تصویر

یکی دیگر از جنایتکاران داعش که در نوامبر 2015 به هلاکت رسید «جون جهادی» بود. نام اصلی او محمد موازی و متولد لندن بود. موازی از جوانانی اروپایی بود که به داعش ملحق شد و در فیلمهای مختلفی با لباس کاملا مشکی و با نقابی که تمام چهره او را پوشانده بود جنایات فراوانی انجام داد و در مقابل دوربین سر از تن بسیاری از مسلمانان جدا کرد.

از دیگر افراد مهم کشته شده ابواحمد العلوانی، رئیس شورای نظامی داعش در عملیات الانبار، و ابوبلال التونسی از رهبران میدانی داعش در سوریه هستند. در سال گذشته میلادی، همچنین یکی از مسئولان ارشد امور اداری داعش در عراق به نام ابوبكر التركمانی و وزیر امور مالی داعش به نام ابی صلاح و رهبر این تشکیلات در لیبی، معروف به ابونبيل، کشته شدند.(1)

ص: 34

ص: 35

تصویر

وی که با تفکری آمیخته از تفکرات سلفی - اخوانی و وهابی و در پی فعالیت های خرابکارانه در سوریه به زندان افتاده بود، در سال 2011، در پی اعلام عفو برخی زندانیان حاضر در زندانهای سوریه از جانب بشار اسد، از زندان آزاد شد. زهران علوش پس از آزادی از زندان، با استفاده از فرصت طلایی به دست آمده، به سرعت خود را به کارزار مبارزه مسلحانه و تروریستی در جبهه سعودی- سلفی رساند و در اندک زمانی به شهرتی فراگیر دست یافت.

وی ابتدا در سال 2012 گروه سرايا الاسلام را پایه ریزی کرد که بعدها به لواء الاسلام تغییر نام داد و سپس اتحاد با 50 جناح مسلح دیگر، نام این گروه را به جیش الاسلام مبدل کرد. این گروه به رهبری زهران علوش، در سال 2014 تصمیم گرفت ارتشی منظم متشکل از، لشگرها، گردانها، تیپها و دسته ها ایجاد کند. این اقدام به پشتوانه تفکرات افراط گرایانه علوش و حمایت ها و سیاستهای رژیم سعودی صورت پذیرفت.

زهران علوش، قائل به افضلیت دولت اموی در تاریخ اسلام بود و احیای خلافت اموی را مهمترین راه برای تشکیل دولت اسلامی می دانست. وی با این هدف در نزدیکی دمشق فعالیت می کرد و با انجام دادن عملیات مسلحانه و تروریستی در پی آن بود که روزی پرچم های دولت اموی- سعودی خویش را بر دیوارها و بناهای دمشق برافراشته کند. برخی کارشناسان، با توجه به تفکرات زهران علوش، خطر وی و گروه جیش الاسلام را بیش از داعش و جبهه النصره قلمداد می کردند. زیرا وی در پی ایجاد دولتی با مبانی اموی بود، در حالی که بغدادی و جولانی بیشتر شعار دولت رشیده را بر زبان می آوردند.

به نقل از مجاهدانی که در هنگام تصرف غوطه شرقیه، به دست جیش الاسلام، در میدان حاضر بودند، زهران علوش پس از اشغال این منطقه با

ص: 38

استفاده از بی سیم با این عبارات، نیروهای تحت امر خویش را خطاب کرد: «ای مجاهدان! ما به غوطه، درگاه شام، وارد شده ایم تا مقدمه ای باشد برای احیای افتخارات دولت اموی؛ دولتی که در فهم سنت الگویی یکتا برای اسلام و مسلمانان آفرید».(1)

وی در برخی از سخنان خود با اعلام دشمنی خود با شیعیان و رافضی خواندن آنان خطاب به شیعیان گفته بود: «ما از کشتار و تبعید همان بلایی را بر سر شما خواهیم آورد که بنی امیه بر سر گذشتگان شما آوردند».(2) اما با هلاکت وی و شمار دیگری از فرماندهان سرسپرده به رژیم سعودی، این آرزوها با وی به خاک سپرده شد.

2.اولین شعله های داعش بر دامان اندونزی

تصویر

جاکارتا، پایتخت کشور اندونزی، در روز پنجشنبه 14 ژانویه 2016، شاهد چندین عملیات تروریستی بود که عناصر مسلح وابسته به داعش صورت دادند. این عملیات های تروریستی، شامل سلسله انفجارات و هجومی مسلحانه بود که طی آن پنج نفر از عناصر تروریست، یک شهروند هلندی و یک شهروند اندونزیایی را کشتند و بیست نفر را نیز زخمی کردند.

ص: 39

پس از آنکه رئیس پلیس جاکارتا از ارتباط این تروریست ها با عناصر داعش در شهر رقه سوریه خبر داد، داعش نیز در بیانیه ای، مسئولیت این اقدامات را بر عهده گرفت.(1)

3.نفت لیبی دردستان داعش

تصویر

پس از سقوط دولت معمر قذافی و با دخالت های خارجی به طمع نفت در کشور لیبی، این کشور دچار بحرانی روزافزون شد، به طوری که امنیت و ثبات لیبی را سلب کرد. در این اوضاع، گروه های افراطی با الهام گرفتن از افکار داعش و اعلام سرسپردگی به خلیفه خودخوانده این تشکیلات، در حال قدرت گرفتن در این کشور هستند.

در همین حین، حمله گروهی از عناصر تروریستی وابسته به داعش، گارد حفاظت از تأسیسات نفت در لیبی را غافلگیر کرد. این افراد مسلح، پس از درگیری با نیروهای حفاظت از تأسیسات نفتی، برخی مخازن نفتی را به آتش کشیدند. مؤسسه ملی لیبی در شرق این کشور اعلام کرد، مخزن نفتی هدف قرار گرفته، حاوی 420 هزار بشکه نفت بوده است.(2)

4.گورهای دسته جمعی در سنجار

اکنون و پس از یک سال از بازپس گیری شهر سنجار از دست داعش، گورهای دسته جمعی یکی پس از دیگری در این شهر پیدا می شود.

ص: 40

تصویر

داعش در سال 2014 شهر سنجار را، که طبق گویش کردهای عراق «شنگال»نامیده می شود، تحت تصرف خود درآورد و هزاران ایزدی ساکن در این شهر را کشت یا به اسارت گرفت، که این اقدام، واکنش اغلب نهادهای حقوق بشری را در پی داشت. اما داعش در ادامه اقدامات شنیع خود، زنان ایزدی را به اسارت و کنیزی درآورد و مردان و زنان و کودکان بسیاری را قربانی کرد.

قاسم سمو، مدیر امنیت شهر سنجار، با اعلام کشف قبر دسته جمعی دیگری در منطقه زیلیه در 12 کیلومتری منطقه سنجار، قربانیان موجود در این قبر را 50 تن دانست که همه از ایزدی های منطقه سنجار بوده اند و به دست داعش کشته شده اند. وی افزود قربانیانی که در این قبر دسته جمعی بودند اعم از مرد و زن و کودک و پیر و جوان، همگی عضو عشیره عزویا از عشایر ایزدی بوده اند. طبق گفته وی، تا کنون 20 قبر دسته جمعی، در منطقه سنجار یافت شده است و احتمالأ قبرهای دیگری نیز به همین نحو در دیگر مناطق تحت سیطره داعش وجود داشته باشد. (1)

داعش این افراد و خانواده های سنی را به مناطق تحت سیطره خود در دیرالزور برده است.(1)

تصویر

تصویر

حملات هوایی سنگین و هدف قرارگرفتن مراکز مهم تشکیلات داعش، روند تضعیف این تشکیلات، سریع تر شده است.

در عراق نیز تشکیلات داعش، شهر تکریت و پالایشگاه نفت بیجی را از دست داد. علاوه بر این، راه ارتباط سریع میان موصل و رقه، دو مرکز مهم استقرار داعش در عراق و سوریه، که از سنجار می گذشت نیز از تحت سیطره داعش خارج شده است. همین امر، عملیات نقل و انتقال ادوات و نیروهای داعش میان این دو مرکز اصلی را مختل کرده است. (1)

در همین زمینه، رئیس اداره عملیات در ستاد کل نیروهای روسیه، سرگی رودسکوی اظهار داشت: «در دسامبر (آذرماه) گذشته، 134 شهر و روستا در سوریه از چنگال داعش آزاد شد و در اولین ماه از سال 2016 نیز 19 شهر دیگر سوریه آزاد شد».

وی بخش اعظم این پیش روی ها را در استان های حلب، لاذقیه، حماه، حمص ورقه اعلام کرد و افزود: «جنگنده های روسیه از آغاز سال 2016 میلادی 311 پرواز داشته اند که طی آن 1100 پایگاه و مقر نیروهای داعش را هدف قرار داده اند. این مقام عالی رتبه نظامی روسیه اظهار داشت: «حملات هوایی روسیه، زیرساخت های نفتی تحت اشغال داعش، نقاط تمرکز نیروهای داعش و ادوات این تشکیلات تروریستی را هدف قرار داده است».(2)

ص: 43

اثر تله های انفجاری داعش، کوچ مردم از این مناطق در سه هفته گذشته افزایش داشته است».(1)

8.همایش بین المللی «فی نقض اسس التطرف ومقولاته:مقاربات وتجارب»

تصویر

*8.همایش بین المللی «فی نقض اسس التطرف ومقولاته:مقاربات وتجارب»(2)در اسکندریه مصر

کتاب خانه بزرگ اسکندریه مصر با همکاری انجمن محمدیه علما در کشور مغرب، همایشی بین المللی را در شهر رباط، پایتخت مغرب، ترتیب دادند. این همایش با عنوان «برای سرنگونی پایه های افراط گرایی و پیامدهای آن و روشها و تجربه ها» با حضور استادان، پژوهشگران و کارشناسانی از موریتانیا،عربستان سعودی، بحرین، انگلیس، مصر و مغرب در روزهای 9 و 10 دسامبر برگزار شد.

محورهای اصلی این همایش عبارت اند از:

- مهمترین عوامل و مظاهر پدیده افراط گرایی؛

- نقد اصول فکری و ایدئولوژی افراط گرایی؛

- اصول تدابیر پیشگیرانه و درمانی پدیده افراط گرایی در تفکر اسلامی؛

ص: 45

- روش های پیش رو برای تفسیر و نقد پدیده افراط گرایی: تصوف (عرفان)، زیبایی شناسی

- در مواجهه با پدیده افراط گرایی و تروریسم: از نقد تا چشم انداز.

برخی از مقالات و سخنرانی های عرضه شده در همایش

در این همایش، دکتر عبدالله السيد، مطالعه ای را درباره «خشونت و افراط گرایی در فلسفه سیاسی معاصر» عرضه کرده است. دکتر سعود السرحان موضوعی را با عنوان «نظریه سیاسی نزد احمد بن حنبل: بازیابی اهل سنت سنتی در مواجهه با افراط گرایی»مطرح کرده است. موضوعات دیگری نیز حول محورهای پنج گانه فوق در این همایش بحث و بررسی شده است.

در افتتاحیه این همایش، مدیر کتاب خانه اسکندریه، دبیرکل انجمن علمایی محمدیه، دكتور احمد العبادی، همچنین رئیس دانشکده اصول دین، دکتر عبد الفتاح العواری از دانشگاه الأزهر به نمایندگی از شيخ الأزهر، مدیر کل سازمان آیسسکو، دکتر عبدالعزيز تویجری و عده زیادی از علمای اسلامی مغرب حضور داشتند.(1)

اگرچه هنوز صحت این حکم تأیید نشده اما مقامات آمریکایی می گویند این حکم در خلال عملیات ماه می نیروهای ویژه آمریکایی در مناطق شرقی سوریه و در میان انبوهی از اطلاعات به دست آمده است. در این سند، موسوم به فتوای شماره 68، که «کمیته فتوا و تحقیقات داعش» صادر کرده، آمده است: «زندگی و اعضای بدن مرتد نباید محترم شمرده شود و می تواند بدون مصونیت استفاده شود».

به گزارش منابع آمریکایی، طبق فتوای شماره 68 داعش: «اعضایی که در صورت خروج، جان اسیر را بگیرد، خارج کردنشان ممنوع نیست». در این سند، بر اساس اصول و قوانین داعش، آمده است: «پیوند اعضای سالم به بدن شخص مسلمان برای حفظ جان وی یا جایگزین کردن آن با اعضای آسیب دیده وی مجاز است».هرچند در این سند به قاچاق اعضای بدن اسرا از سوی داعش اشاره ای نشده اما ممنوعیتی نیز برای این جنایت ذکر نشده است. پیشتر، عراق تروریست های داعش را به قاچاق اعضای بدن انسان متهم کرده بود.

محمد على الحكيم، نماینده عراق در سازمان ملل، به رویترز گفت این اسناد می تواند در شورای امنیت سازمان ملل به عنوان مدارکی موثق درباره قاچاق اعضای بدن از سوی داعش محل استناد قرار گیرد. وی در ماه فوریه از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا درباره مرگ 12 پزشک در شهر موصل، که تحت سیطره داعش بوده، بررسی کند. حکیم گفت این پزشکان پس از امتناع از جدا کردن اعضای بدن اسرا، کشته شدند. همچنین، در این سند «مرتد»به طور کامل توضیح داده شده است؛ داعش غیرمسلمانان نظیر مسیحیان و همچنین شیعیان و حتی سنی هایی را که از دیدگاه افراطی آنان تبعیت نمی کنند، می کشند و به زندان می اندازند.

برت مک گورک، نماینده ویژه باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا در ائتلاف جهانی مقابله با داعش گفت در حمله ماه می در سوریه که به مرگ ابوسیاف،

ص: 47

تأمین کننده مالی برجسته داعش، منتهی شد، بیش از هفت ترابایت اطلاعات شامل چندین هارددیسک، سیدی، دی وی دی و اسناد مکتوب به دست آمد.

در اسنادی که به دست خبرگزاری رویترز رسیده، داعش از لحاظ قانونی جنایات خود را برای هوادارانش توجیه کرده است. مثلا در «فتوای شماره 64»که در 29 ژانویه 2015 صادر شده، به جزئیات حكم تجاوز و باید و نبایدهای مردان داعشی در سوء استفاده جنسی از زنان برده اشاره شده است.(1)

ص: 48

ص: 49

17 نوامبر 2015 در پایگاه اینترنتی آن منتشر شد. این نظرسنجی نشان می دهد اکثریت قاطع در این کشورها در خصوص سازمان داعش دیدگاه منفی داشته اند، به استثنای کشور پاکستان که در آن اکثریتی در حدود 62% دیدگاه روشنی در خصوص این سازمان بیان نکرده اند. از سوی دیگر، دیدگاه منفی راجع به این سازمان در کشورهایی با ادیان متعدد و چند نژادی اکثریت بیشتری را تشکیل می دهد.

بر اساس این نتایج، کشور لبنان از جهت دیدگاه منفی در خصوص داعش در صدر یازده کشور بررسی شده قرار داشته است. بدین صورت که شیعیانی که از آنها نظرسنجی شده 100% و اهل سنت 98% راجع به داعش دیدگاه منفی داشته اند. اسرائیل با 97% در رتبه دوم قرار دارد. بدین ترتیب که 98% از یهودیان و 91% از اعراب دیدگاهشان را در خصوص داعش منفی ابراز داشته اند. پس از آن به ترتیب کشورهای اردن با 94%، فلسطین با نسبت اجمالی 84% (92% در نوار غزه و 76% در کرانه باختری)، اندونزی 79%، ترکیه 73%، نیجریه 66% قرار دارند. در انتهای این نظرسنجی کشور پاکستان قرار دارد که 62% افرادی که از آنها نظرسنجی شده، دیدگاهشان را در قبال داعش مشخص نکرده اند و 28% نیز دیدگاه منفی داشته اند و 9% نیز با دید مثبت به این داعش نگریسته اند.

نتایج این گزارش نشان می دهد که افکار عمومی در کشورهایی که از آنها نظرسنجی شده، به ویژه کشورهای اسلامی یا مسلمان نشین، داعش را تأیید نمی کند. حتی در کشوری مانند نیجریه، که شاهد خشونت گروه بوکوحرام است و با داعش هم پیمانی دارد، 61% از مسلمانان و 71% از مسیحیانی که از آنها و نظرسنجی شده، دیدگاه منفی داشته اند.

هرچند نظرسنجی مذکور در کشورهای غربی مستقیما از دیدگاه آنان درباره قبول یا رد داعش چیزی نپرسیده، اما نتایج نشان می دهد که افکار عمومی در

ص: 52

اغلب کشورهای غربی که از آنها نظرسنجی شده حاکی از نگرانی شدید در خصوص وجود داعش و احتمال عملیات های تروریستی آن در این کشورها است؛ به گونه ای که 70% از فرانسویان و 70% از آلمانی ها و 69% از ایتالیایی ها و %68 از آمریکاییان در این باره ابراز نگرانی کردند.

با وجود محبوبیت اندکی که نظرسنجی ها برای داعش نشان می دهد، پرسش هایی درباره استمرار توانایی های این گروه در تحریک و بسیج نیرو از نقاط مختلف جهان و حفظ منابع مالی اش مطرح است، به گونه ای که هیچ گونه تأثیری بر کاهش سطح فعالیت های این سازمان و بازدهی محتوای تبلیغاتی آن در شبکه های اینترنتی نداشته است. هرچند ضرباتی را ائتلاف بین المللی و برخی کشورها علیه اهداف این سازمان در عراق و سوریه انجام داده اند.

در همین زمینه شایسته است به بررسی هایی که مؤسسه آمریکایی بروكينجز انجام داده و در پایگاه اینترنتی اش منتشر کرده اشاره کنیم. این بررسیها مهم ترین کشورهایی را در بر می گیرد که حامیان داعش، در شبکه اجتماعی توییتر برای آنها تبلیغات می کنند و نیز مهم ترین کشورهایی که مبارزان از آنها برای پیوستن به داعش خارج می شوند. نتایج این بررسی نشان می دهد کشورهای غربی در گروه کشورهایی که طرفداران داعش در آنها تبلیغ می کنند غایب نیستند، به گونه ای که ایالات متحده آمریکا بعد از عربستان و سوریه و عراق با حدود 454 صفحه شخصی در پایگاه توییتر در رتبه چهارم قرار دارد و انگلستان با حدود 193 صفحه شخصی در توییتر بعد از مصر و کویت و ترکیه و فلسطین و لبنان در رتبه دهم قرار گرفته است؛ و تونس با 125 صفحه شخصی حامی داعش، در رتبه آخر قرار دارد.

اما در خصوص کشورهایی که بیشترین پیوستگان به صفوف داعش را دارند، بررسی مبارزان بیگانه در سوریه نشان می دهد که تونس با حدود 3000 نیرو در صدر کشورهای همسایه اعزام کننده نیرو به سوریه است؛ و پس از آن عربستان،

ص: 53

اردن، مغرب و لبنان قرار دارند. فرانسه نیز در صدر کشورهای دور تأمین کننده نیرو است. بعد از آن کشورهای انگلستان، آلمان، استرالیا، و بلژیک قرار دارند.

بنا بر آنچه گذشت، می توان گفت داعش در تنوع بخشیدن به منابع قدرت، منابع مالی، و منابع انسانی اش موفق بوده است، به گونه ای که به محیط جغرافیایی اش اکتفا نکرده و تنوع نژادی در نیروهای داعش ناآگاهانه و اتفاقی به وجود نیامده است. بلکه احتمالا این مسئله، هدف برپاکنندگان این گروه بوده است، به گونه ای که به راحتی امکان هدف قراردادن و خشکاندن منابعش وجود نداشته باشد. این نکته را می توان در محتوای تبلیغاتی دید که مؤسسات تبلیغاتی ویژه این گروه برای گسترش آن از طریق نشریات چند زبانه و پایگاه های اینترنتی و شبکه های ماهواره ای و ایستگاه های رادیویی، که به زبان های گوناگون اعضای غیربومی سازمان یا طرفدارانی را که برای اتخاذ تصمیم به پیوستن به سازمان نیازمند تحریک بیشتری هستند یا کسانی را که منتظر فرصت مناسبی برای پیوستن به داعش اند خطاب قرار می دهند. (1)

ص: 54

درنه محل اقامت گروه های مسلحی است که گاه با هم زندگی می کنند و گاهی هم با هم درگیر می شوند، به دو دلیل هنوز این سازمان نتوانسته در این شهر برای خود جای پایی باز کند؛

دلیل اول؛ فقدان ساختار قبیله ای واحد در این شهر، برخلاف دیگر شهرهای لیبی. زیرا این شهر مکانی بوده است که در طول دهه های گذشته افراد تبعیدی و مغضوب حکومت به آنجا مهاجرت داده می شده اند.

دلیل دوم؛ سیطره گروه انصار الشریعه بر این شهر که به اعتبار هم پیمانی اش با القاعده و بهره مندی از قدرت سیاسی و نظامی در این شهر، رقیبی جدی برای داعش محسوب می شود.

ناکامی داعش در درنه، این گروه را متوجه شهر سرت کرد، که برخلاف درنه، به دو دلیل، زمینه اجتماعی مناسبی برای حضور داعش در آن فراهم بود؛ یکی وجود بقایای گردان های ارتش سابق و جداشدگان از انصار الشریعه در این شهر؛ و دیگری نتیجه دادن تاکتیک مهار داعش در این شهر و مناطق نزدیک آن. همچنین، وجود یاران معمر قذافی در این شهر و پیوستن آنان به سازمان موجب استیلای داعش بر این منطقه شد؛ مشابه آنچه در عراق با پیوستن بعثيون به داعش رخ داد.

در حال حاضر، داعش بر منطقه ای به وسعت تقریبی دویست کیلومتر از سواحل لیبی به مرکزیت شهرهای نزدیک سرت تسلط دارد. البته این توسعه نسبی داعش در سرت به معنای سلطه مطلق بر این منطقه نیست و گاه با گروه سلفی مسلح دیگری در نزاع است. اما باید گفت امکان نفوذ داعش به دیگر مناطق لیبی بسیار ضعیف است؛ چراکه زمینه مناسبی برای توسعه در مناطق دیگر وجود ندارد. در جهت غرب، وجود نیروهای فجر لیبی و در جهت شرق، وجود سازمان انصار الشریعه و ارتش لیبی، و در جنوب، وجود سازمان القاعده غرب آفریقا، راه را بر توسعه سیطره داعش بسته است. به علاوه، تهدیدی که داعش در لیبی به وجود

ص: 56

آورده به عنصر مهمی در نزدیکی و تقریب گروه های درگیر در لیبی تبدیل شده است.

ب. فرصت های گسترش داعش در تونس

اگرچه احتمال توسعه داعش در لیبی ضعیف است ولی این گروه میتواند بازیگری اساسی در عرصه سیاسی شمال آفریقا، به ویژه در تونس، که یکی از ضعیف ترین کشورهای شمال آفریقا به شمار می رود، به حساب آید. بسیاری از تونسی های عضو داعش، مراکز رهبری را در این سازمان به دست گرفته اند، مانند على الحرزی، ابی سیاف و ....

داعش از طریق دو عملیات «سوسه»و موزه «باردو»، دو ضربه دردناک به تونس وارد کرد. بیشتر کشته های این عملیات ها از اتباع بیگانه بودند. این دو عملیات را گردان عقبة بن نافع، که با داعش بیعت کرده بود، انجام داد و تمام موازنه ها را در این کشور برهم زد، به گونه ای که مبارزه با تروریست مهمترین موضوع بحث در عرصه های مختلف قرار گرفت. هاری تینرر معتقد است دلایل زیادی وجود دارد که داعش تصمیم گرفته است در آینده نزدیک حکومت جدیدی را در تونس تحت عنوان «ولایت آفریقیه»، که نام قدیم تونس است، ایجاد کند. وی معتقد است رقابت این سازمان با رقیبش، «القاعده بلاد مغرب اسلامی»، موجب افزایش اعمال خشونت آمیز و عملیات های تروریستی خواهد شد.

تونسی ها، که از زمان استقلالشان ارتشی محدود و کم سلاح داشته اند، برای بازسازی ارتش خود و تجهیز آن به سلاح های جدید به رغم مضیقه مالی شدید، متوجه هم پیمانان آمریکایی و فرانسوی خود شدند. یکی از منابع اصلی مالی کشور تونس جذب گردشگر است که این دو عملیاتی عوامل انتحاری داعش در تونس سبب شد 54% از میزان گردشگران کاسته شود. بر این اساس، روشن می شود که داعش برای نفوذ و تأثیرگذاری در تونس نیازی به توسعه جغرافیایی یا کسب زمینه های مردمی وسیع ندارد.

ص: 57

مسئولان تونسی به منظور مهار حملات داعش، به فکر ایجاد دیوار حائل و خندقی به موازات آن بین مرزهای خود با لیبی به طول 500 کیلومتر با هزینه تقریبی 75 هزار دلار افتادند تا مانع ورود عناصر داعش و دیگر سازمان های مسلح شوند. اما این طرح به 168 کیلومتر کاهش پیدا کرد که این میزان مانع تداوم ورود قاچاقچیان، کالا و نیروهای انتحاری بين تونس و لیبی نشد. همچنین، ضمن کشف انبارهای سلاح متعلق به گروه های مسلح در شهرها و روستاهای مرزی، یک پادگان آموزشی نظامی در کوه ورقه، نزدیک مرزهای الجزایر، کشف شد که گردان عقبة بن نافع در آن به عناصر خود فنون جنگی و حملات بر ضد مؤسسات و دستگاه های حیاتی را آموزش می داد.

می توان گفت داعش پس از آنکه نتوانسته است پایگاهی اجتماعی در تونس به دست آورد، برای انتقال عناصر خویش بین دو کشور تونس و ليبی از شبکه های قاچاق بهره می برد و مانند الگوی عراق و سوریه، از مشارکتش با شبکه های قاچاق در جنوب برای کسب درآمد و ایجاد پوشش بر تحركات عناصرش استفاده می کند. بیشتر عوامل انتحاری، که عملیات های تروریستی را بر ضد گردشگری در تونس انجام داده اند یا با نیروهای ارتش و امنیتی درگیر شده اند، در پادگان هایی در لیبی آموزش دیده اند. با وجود این، نمی توان انتظار داشت که داعش بتواند در تونس اعلان حکومت کند.

ج. داعش و الجزائر

حضور داعش در الجزایر و مغرب قابل مقایسه با تونس و لیبی نیست. زیرا کشوری که در نه دهه گذشته، از درگیری های محلی بین گروهای مسلح و ارتش ملی رنج های فراوان برده از هیچ گروه دعوت کننده به خشونت یا استثمارکننده جنبش های اجتماعی، به منظور تقویت شوکت اجتماعی خود استقبال نمی کند. از این رو بیانیه های داعش، حاکمان و مردم را در الجزایر یکسان هدف قرار می دهد.

بقایای گروه های مسلح (همچون جند الخلافه، حركة التوحيد، الجهاد و ...) نیز به دو گروه طرفدار القاعده و طرفدار داعش تقسیم شده اند، و حتی این

ص: 58

دودستگی گاه به داخل گروه ها نیز راه یافته است. مثلا بیشتر عناصر الجزایری تبار در گردان عقبة بن نافع، طرفدار القاعده و عناصر تونسی تبار، طرفدار داعش اند. بر این اساس، الجزایر به دو دلیل نمی تواند عرصه توسعه سازمان داعش باشد: یکی به دلیل رنجش بزرگ الجزایری ها از درگیری های نودساله؛ و دیگری شکسته شدن شوکت گروه های تروریستی با اقدامات نیروهای امنیتی و نظامی الجزایر. به همین دلیل بیعت با داعش به گروه های کوچک متفرق در دو منطقه بویره و سکیکده شرقی الجزایر محدود شده است. می توان گفت تنها گروهی که در این کشور رسما به داعش پیوسته، سازمان جند الخلافه است.

4. داعش و مغرب

مغرب کشوری است که کمترین تأثیر را از انتشار داعش در شمال آفریقا پذیرفته است. البته کشف گاه و بیگاه گروهک ها و سرنخ هایی از داعش، بر این مطلب دلالت می کند که این کشور کاملا از این خطر مصون نیست و تلاش های هدفمند برای کسب پایگاه های اجتماعی در میان مردم به رغم اقدامات امنیتی متوقف نشده است. بر اساس بیانیه های رسمی، تلاش های عناصر دستگیرشده به اتهام ارتباط با داعش محدود به ترویج افکار این سازمان و بسیج جوانان مغربی برای پیوستن به صفوف داعش در عراق و سوریه است. در سال 2014 و پنج ماهه اول 2015، 27 شبکه تروریستی در مغرب شناسایی و دستگیر شده اند. بنا به گفته وزیر داخلی مغرب، تعداد عناصر ارهابی دستگیرشده در سال 2014 نسبت به سال گذشته دو برابر شده است. این نشان می دهد که این کشور در معرض خطر فزاینده تروریستی است.

جالب توجه آنکه قطع ارتباط میان الجزایر و مغرب، که موجب قطع همکاری های دوجانبه در تمام عرصه ها میان این دو کشور شد، مسئله مبارزه با تروریسم را نیز با وجود همه ضرورت هایش در بر گرفته است. این فاصله موجب افزایش خطر تروریستی شده است که امنیت همگان را تهدید می کند.

ص: 59

اجمالا می توان گفت حضور داعش در مغرب محدود به حلقه های بسیج نیرو بوده و به مرحله اجرای عملیات تروریستی، مانند آنچه القاعده انجام می داد، نرسیده است. روش امنیتی پیشگیرانه در این کشور، عاملی بوده است که موجب جلوگیری از حملات خشونت باری شده که نظیر آن در سال های 2003 و 2011 در این کشور رخ داد.

5. داعش و موریتانی

تا به حال وجود داعش در موریتانی محدود به برخی افراد بوده و در عرصه سیاسی و اجتماعی این کشور متجلی نشده است؛ به طوری که فقط سی نفر از زندانیان موریتانی متهم به ارتباط با سازمان القاعده بودند و اولین محاکمه عناصر وابسته به داعش (یا متهم به وابستگی به داعش) در ژوئن گذشته برگزار شد که آن هم فقط در خصوص سه نفر بود.

البته بعید نیست که این گروه در آینده توسعه یابد؛ چراکه به عقیده برخی کارشناسان مسائل گروه های جهادی، دو گفتمان اسلامی متمایز در موریتانی وجود دارد که در مسئله دعوت به جهاد با یکدیگر اشتراک دارند. اولین آنها گفتمان جماعت دعوت و تبلیغ است که به صوفیه نزدیک اند. گفتمان این گروه گفتمانی روحانی با هدف بهره مندی از علم و تعبد و تقرب به خداوند بود. اما اخیرا این گروه از سخن گفتن درباره جهاد غفلت نورزیده و باب وسیعی را آشکارا برای بحث جهاد گشوده است. در نتیجه بسیاری از وابستگان به سازمان القاعده در موریتانی قبلا جزء افراد این جماعت بوده اند.

اما گفتمان اسلامی دوم گفتمان سلفی است که به وضوح در مساجد دیده می شود و آن گفتمانی تندرو است که بسیاری از پیروان خود را به سمت جهاد سوق می دهد و از طریق تدریس و تمرکز بر مسائل جهاد برای جوانان آنان را به سمت جهاد هدایت می کند. به نظر کارشناسان، دولت موریتانی از مهار گروههای سلفی از طریق رویارویی علنی یا ایجاد حزب سیاسی که جوانان را از عمل علنی باز

ص: 60

دارد، عاجز است و بالتبع سازمان داعش در آینده در موریتانی طرفداران زیادی پیدا خواهد کرد.

در این زمینه باید توجه داشت که اعلان بیعت رهبر موریتانیایی حرکت توحید و جهاد در غرب آفریقا با سازمان داعش عامل مهمی در تحریک ده ها تن از جوانان موریتانی وابسته به حرکت های جهادی برای بیعت با داعش و همکاری با آن به حساب می آید.

خاتمه

به طور خلاصه، می توان گفت مهم ترین عواملی که فرصت برپایی اولین حکومت را برای داعش در قاره آفریقا فراهم می کند عبارت است از: 1. استمرار آشفتگی اوضاع در لیبی یا وخامت فضای امنیتی در هریک از کشورهای دیگر غرب آفریقا؛ 2. فقدان یا محدودیت همکاری های امنیتی در بین کشورهای منطقه؛ 3. بیکاری، تحقیر و به حاشیه رانده شدن جوانان، که موجب تشویق آنان به پیوستن به سازمانهای تندرو می شود. (1)

ص: 61

تصویر

محتوای روش های آموزشی داعش

در روش آموزشی جدید، مواد زیر از منابع آموزشی به طور کامل حذف شده است: آموزش موسیقی، تربیت ملی، مطالعات اجتماعی، تاریخ، ورزش، مسائل فلسفی و اجتماعی و نفسانی، تربیت دینی اسلامی، تربیت دینی مسیحی. از سوی دیگر، شش ماده درسی در دو مرحله ابتدایی و اعدادی گنجانده شده که عبارت اند از: توحید، که دربردارنده اصول سه گانه توحید از رساله محمد بن عبد الوهاب است؛ زبان عربی، که دربردارنده شرحی بر الفية ابن مالک است؛ و نیز فیزیک، شیمی، ریاضیات و علوم.

فعالان سوری می گویند محتوای منابع و روشهای جدید آموزشی همگام با قوانین داعش است. این سازمان بر آموزش جهاد و معنای قتال به اطفال به منظور ایجاد فکر تندرو در اندیشه کودکان این منطقه تمرکز کرده است و این هدف را از طریق تأثیرگذاری بر کودکان در لابه لای روایات و تصاویر و داستانهای تاریخی دور از واقع، در ماده درسی تربیت دینی، عملیاتی می کند. این مسئله فقط در درس تربیت دینی محقق نمی شود، بلکه داعش می کوشد خشونت را در هر

ص: 63

چیزی به کودکان بیاموزد. مثلا در کتاب ریاضیات چاپ این سازمان، مسائل ریاضیات بر اساس جمع و تفریق تفنگ و سایر انواع اسلحه آموزش داده می شود.

تصویر

مدارس جهاد؛ فعالیت نظامی برای کودکان

روزنامه ایندیپندنت، چاپ انگلستان، گزارشی را از مدرسه ای جهادی، که داعش در مناطق تحت سیطره اش تأسیس کرده، منتشر کرد که در آن به اجبار کودکان به مشاهده مناظر قطع سرها و شکنجه اسرا در کنار تسلیمشان در برابر آموزش های سخت به کارگیری اسلحه اشاره شده بود. همچنین، منابع درسی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی حاوی درس تربیت جهادی با هدف آماده کردن دانش آموزان برای ورود به میدان های درگیری و معرکه های نبرد است.(1)

ص: 64

تصویر

کرده تا از طریق آن مسلمانان را از سرتاسر جهان برای مشارکت در دولت خلافت اسلامی در خلافت مد نظرش جذب کند. این کارشناس تحلیل خود را از سخنرانی بغدادی، که در آن تأسیس دولت خلافت اسلامی را اعلام کرد، در پنج محور بیان کرده است:

1. استفاده از نصوص دینی؛ بغدادی در این سخنرانی دائمأ با به کارگیری نصوص دینی از قرآن و سنت، و سخن گفتن از ضرورت اطاعت از خدا و اجرای اوامر او و روزه ماه رمضان می کوشد افکار خود را توضیح دهد و بر مخاطبان تأثیر بگذارد.

2. جهاد جهانی؛ بغدادی در سخنرانی اش مخاطبان را به جهاد، به عنوان ضرورتی مهم برای قدم گذاشتن در روش سلف صالح و مواجهه با دشمنان امت اسلامی، دعوت می کند و با به کارگیری لفظ «مجاهدین»به قصد بزرگداشت و تعظیم نیروهایش، تأکید می کند که مجاهدین کسانی هستند که خود را در راه رسیدن به بهشت فدا می کنند.

3. امت اسلامی یکپارچه؛ بغدادی در این سخنرانی از مفهوم «امت»به عنوان اجتماع واحدی که تمام مسلمانان جهان را در بر می گیرد استفاده می کند و چهره مسلمانان را به صورت ستمدیدگانی ترسیم می کند که تحت آزار و استضعاف غرب کافر امپریالیستی مظهر الحاد و فساد اخلاقی، زندگی می کنند تا آنان را برای بسیج شدن به منظور مقابله با این ظلم، در لوای دولت قوی خلافت تحریک کند.

تصویر

ص: 66

در واقع، در این سخنرانی، تناقض آشکاری وجود دارد؛ چرا که او از یک سو به امت اسلامی به عنوان جامعه ای واحد اشاره می کند و از سوی دیگر، میان اهل تسنن و باقی مذاهب اسلامی فرق می گذارد و حتی سایر مذاهب را هم ردیف یهودیان و مسیحیان قرار می دهد.

4. بغدادی ارزش دولت خلافت را برای همه مسلمانان به این می داند که دولتی است برای اعاده حقوق و رهبری جهان و مساوات بین همه مسلمانان از هر نژادی؛ و نیز دولتی است که قربانی کردن برای آن شایسته است؛ و اینکه هر کسی که بدان اعتراض داشته باشد یا آن را کنار بزند دشمن اسلام و مسلمانان است.

نویسنده در تحلیل کمی این سخنرانی نیز می گوید بیشترین فراوانی در این خطبه مربوط به کلمه «الله» با 74 مرتبه تکرار است و نشان می دهد که بغدادی می کوشد قصد خلافت اعلامی خود را اجرای احکام الهی معرفی کند. همچنین، کلمه «مسلمون»20 مرتبه، «ارهاب»14 مرتبه، «مجاهدون»6 مرتبه، «هم و نحن» 17 مرتبه، «انت و انتم» 53 مرتبه تکرار شده اند که این امر نشان دهنده تلاش او برای تحریک مسلمانان به پیوستن به این سازمان و تصدیق ادعاهای او است.

همچنین، بغدادی اندیشه صلح را به معنای ضعف می داند و معتقد است دین با ضعف همخوانی ندارد و جنگ برای بقا و یاری اسلام است. لذا مخاطبان را دعوت به حمل سلاح می کند تا بدین وسیله جزء لشکریان دولت اسلامی قرار گیرند. او قاطعانه خود را صاحب سیطره سیاسی و دینی مشروع معرفی می کند و می گوید دولتش هرگز محدود به سوریه و عراق نیست، بلکه تمامی مناطق جغرافیایی را، که امکان گستراندن داعش در آنها میسر شود، در بر می گیرد.

جنگ روانی داعش

داعش در مبارزه خویش فقط به ابزار سلاح اکتفا نکرده، بلکه سخنرانی را نیز به منظور ایجاد جنگ روانی به کار گرفته است، تا آنجا که در بسیاری از

ص: 67

سخنرانی های این گروه، سه لفظ «يلحق»، «یئن»، و «محنة» به کار گرفته می شود تا ستمدیدگان را به قیام و طغیان را دارند. این گروه، همان گونه که بر ایجاد حماسه در میان نیروهایش تأکید دارد، هم زمان به ایجاد رعب و وحشت در میان حکومت ها و ملتها نیز توجه دارد. لذا دائما در سخنرانی ها، مخصوصا نطق های تهدید دولت ها، از الفاظی مثل «قريبا»، «اليوم»، «الآن»، «سیأتی يوم»، «عهد جدید»، «لقد حان الوقت»، و «بداية جديدة للأمة» استفاده می کند.

به طور خلاصه، می توان گفت سخنرانی بغدادی دو گفتمان دارد؛ یکی گفتمانی که به اسم اسلام دعوتگر است، برای بنای حکومتی اسلامی که حد و مرزی ندارد و در آن همه مسلمانان را از سراسر جهان به پیوستن به این سازمان برای جهاد جهانی دعوت می کند؛ دیگری گفتمان تحریکی که در آن جهان را به دو اردوگاه خیر اسلامی و شر کافر تقسیم می کند. در نتیجه داعش به عنوان تهدیدی جدی برای نظام جهانی در سایه سلطه اش بر گستره جغرافیایی وسیع و جذب افراد از سراسر جهان از طریق دستیابی به منابع مالی مختلف ظاهر می شود. (1)

ص: 68

تصویر

اخوان المسلمین تیره شد، به گونه ای که این حزب، کودتای نظامی علیه محمد مرسی در جولای 2013 را تأیید کرد. حال آنکه حزب الوطن همچنان در کنار اخوان المسلمين و مؤید مرسی باقی ماند و پس از وی وارد عرصه سیاسی جدید نشد. حزب النور، که به واسطه مشارکتش در خط مشی سیاسی جدید و حضورش در مجمع تغییر قانون اساسی بعد از اخوان المسلمين و پشتیبانی اش از السیسی، با کاهش محبوبیت مواجه شده بود، وارد رقابت انتخاباتی دسامبر 2015 شد.

اما در عرصه سیاسی تونس حزب جبهة الاصلاح در انتخابات مجلس ملی و قانون گذاری نتوانست هیچ کرسی ای به دست آورد. علت این ناکامی را می توان در فقدان پایگاه مردمی برای این حزب دانست؛ چراکه در این کشور جنبش سلفی قوی مانند سلفيه مصر وجود ندارد.

دشواری های پیش روی سلفیه سیاسی در مصر و تونس

عوامل متعددی در دو سال اخیر موجب افول موفقیت های طیف النور در مصر و ناکامی حزب جبهة الاصلاح در تحقق موقعیت های سیاسی شده است. از جمله آنها افول مشروعیت اسلام سیاسی صلح طلب و اوج گیری سلفیه جهادی، وجود رابطه مبهم و گنگ میان فعالیت سیاسی و دینی و فقدان دیدگاه سیاسی در خصوص شکل دولت و نقش دین است. گذرکردن از این دشواری ها برای بازگرداندن اعتماد رأی دهندگان اسلامی به احزاب سیاسی سلفی و طرح های سیاسی آنها ضروری است؛ و این گامی است که علاوه بر این، به این احزاب فرصت جدیدی برای همسویی با قدرتهای غیراسلامی، راجع به برخی قضایای مشترک می دهد.

اهمیت روزافزون سلفیه جهادی

احزاب سیاسی در مصر و تونس ایدئولوژی صلح طلبانه ای داشتند و بر ابزار دموکراتیک به عنوان وسیله ای برای تحقق اهدافشان توافق کرده بودند، اما شکست و ناکامی این روش بر توانایی این احزاب سلفی در بقا و استمرار تأثير منفی گذاشت. برخی گمان کرده اند شکست گروه اخوان المسلمین در اداره کارآمد

ص: 70

مؤسسات دولتی و سپس دورشدنشان از حیات سیاسی در مصر، می تواند به نفع حزب النور باشد، که رقیب جدی اخوان در عرصه سیاسی اسلامی بود. اما شکست اخوان فراتر از ناکامی یک سازمان یا گروه سیاسی است؛ چرا که بسیاری از مردم مسلمان، شکست طرح سیاسی جماعت اخوان المسلمین را نشانه بی اعتمادی به فعالیت سیاسی صلح طلبانه، به عنوان وسیله ایجاد تغییر می دانند. لذا برخی سلفیان فعالیت سیاسی را رها کرده اند و به فعالیت های تبلیغی بازگشته اند و بقیه به گروه های سلفیه جهادی ملحق شدند تا دولتی اسلامی را با استفاده از قدرت بنا کنند. موفقیت های گروه هایی مانند داعش در عراق و شام، و جبهه النصره در سوریه نیز به طور خاص، به کارگیری قدرت و زور را به عنوان روشی کارآمد معرفی می کند.

لذا حزب النور در دو سال اخیر با دشواری های بزرگی از جانب جنبش سلفيه جهادی روبه رو شده است. بعد از آنکه این حزب از کودتای نظامی علیه جماعت اخوان المسلمین در جولای 2013 حمایت کرد، با انتقاداتی از جانب برخی طرفدارانش مواجه شد که معتقد بودند این حزب برنامه اسلامی خود را از دست داده است. این درگیری ها با ترور نماینده پارلمانی حزب النور در شمال سینا به دست مبارزان سلفی جهادی در اکتبر 2015 افزایش یافت.

حزب جبهة الاصلاح تونس نیز با دشواری های مشابهی روبه رو است؛ چراکه حزب نهضت اسلامی، که در اولین انتخابات پس از انتفاضه در اکتبر 2011 قدرت را به دست گرفته بود، پس از انتخابات پارلمانی 2014 قدرت را ترک کرد. با وجود آنکه خروج او از حکومت مانند اخوان المسلمین به زور نبود اما برخی از جوانان وابسته به جنبش اسلامی معتقدند شکست حزب نهضت اسلامی، ناکامی دیگری در بنای دولت اسلامی است. آنان حزب النهضه را به خیانت به برنامه اسلامی متهم می کنند؛ چراکه نه تنها از گنجاندن شریعت اسلامی به عنوان منبعی برای وضع قوانین قانون اساسی ناکام ماند، بلکه کوشید با برخی نمادهای نظام سابق، از طریق قبول مشارکت در دولت ائتلافی با حزب ندای تونس

ص: 71

مصالحه کند؛ حزبی که شامل برخی افراد سکولار و اعضای شناخته شده نزدیک به نظام سابق بود. به این سبب گروه های سلفی جهادی او را متهم کردند که از خط سیر برنامه اسلامی منحرف شده و برای راضی کردن کشورهای غربی حتی برخلاف اسلام و احکام آن می کوشد.

سلفیه جهادی در تونس با تأسیس جنبش انصار الشریعه در 2011 مسئله ای آشکار برای احزاب سلفی شد. این جنبش (انصار الشریعه) تا سال 2013، که دولت آن را سازمانی تروریستی اعلام کرد، از طریق فعالیتش، که دربردارنده مطالبه تغییر سیاسی و نیز فعالیت های تبلیغی و اجتماعی بود، محبوبیت فراوانی بین جوانان سلفی پیدا کرده بود. بلال شواشی، شخصیت بارز جنبش سلفی جهادی، علت پیشتازی این جنبش را در جذب جوانان مسلمان در مقایسه با سایر گروه های اسلامی، در آن می داند که این جنبش وارد فعالیت های سیاسی، که معمولا مرتبط با چانه زنی با نیروهای نظام سابق ساقط شده به دست جوانان انقلابی است، نشد. علاوه بر آن گفتمان بنیادی این جنبش، که همان تغییر رادیکالی است، نزد این جوانان بازتاب فراوانی داشت.

برای عبور از این تنگنا، احزاب سلفی باید با گروه های تندرو به منظور بازگرداندنشان به فعالیتهای مسالمت آمیز وارد تعامل شوند، که این مسئله خود نیازمند در گام اولیه است. از یک سو، باید تلاش کنند تا چهره جریان سلفی در محیط دینی بهبود یابد و ساختار یک تشکیلات سلفی در میان مردم مقبولیت پیدا کند و از سوی دیگر، طرحی سیاسی عرضه کنند که دربردارنده راه های جدیدی برای جوانان به منظور محافظت از ارزش های دینی اسلامی از طریق فعالیتهای سیاسی مسالمت آمیز باشد. این مسئله همچنین نیازمند گسترش تعاملات این احزاب (سلفیه) با سایر کشورهای اسلامی و حتی غیراسلامی به جای جمود و تقید بر سلفیت است.

مشکل ارتباط میان فعالیت های دینی و سیاسی

احزاب سلفی شاخص در مصر و تونس نیازمند یافتن توازنی سازگار میان نقش

ص: 72

سیاسی و فعالیت های دینی شان هستند؛ چراکه فقدان مرزهای مشخص میان دین و سیاست به این احزاب ضرر می زند. شاید ایجاد جدایی کامل میان دین و سیاست مشکل باشد، اما فقدان مرزهای روشن بر هر دوی اینها تأثیر منفی خواهد گذاشت؛ چراکه ورود شخصیت های سیاسی به عرصه دینی، اعتبار گفتمان ها و فعالیت های دینی را محدود می کند. از سوی دیگر، ورود شخصیت های دینی در شئون سیاسی، فعالیت سیاسی را بازیچه قرار می دهد.

فقدان دیدگاه سیاسی برای دولت

فضای سیاسی جدید به وجود آمده بعد از بهار عربی موجب شد احزاب سلفی تصمیم به ورود به عرصه فعالیت های سیاسی بگیرند، بدون آنکه وقت کافی برای اندیشیدن درباره ساختن طرح سیاسی جامعی داشته باشند، که دربردارنده دیدگاه سلفیه درباره شکل دولت و ارتباطش با شریعت باشد. لذا فعالیتهای سیاسی شان در حد پذیرش ابزار موجود باقی ماند. علاوه بر آن، این احزاب دیدگاه محدودی در خصوص مفهوم دولت داشتند که آن هم غالبا با مفهوم نظام سیاسی خلط می شد. حال آنکه دولت جدید چیزی فراتر از این دیدگاه است.

تلاش های حزب النور و جبهه الاسلام برای ایجاد دیدگاه سیاسی، عبور از برنامه های کلی سیاسی و اقدام به تلاش فکری برای تبلور، دیدگاهی را می طلبد که شکل و ماهیت نقش دین را در همه این سطوح مشخص می کند؛ چراکه محدود کردن دولت صرفا به گونه ای از سلطه سیاسی، احزاب سلفی و سایر احزاب اسلامی را به تلاش درباره تطبيق شریعت از بالا (با زور) تحریک می کند. لذا بر این دو حزب لازم است مشخص کنند که تبعیت از کدام دسته از احکام بر عهده دولت است و کدام دسته از احکام را میتوان در برنامه های داخلی جامعه سیاسی بنیان گذاری کرد و کدام دسته را می توان بر عهده مؤسسات جامعه مدنی گذاشت تا برای نشر آنها از طریق فعالیت های دینی و اجتماعی بکوشند.(1)

ص: 73

تصویر

6. چرا زنان به داعش می پیوندند؟

پدیده زنان جنگجو در صفوف داعش، که سازمان از آنها به عنوان «مجاهدات»یاد می کند و کشف برخی شبکه ها که اقدام به بسیج زنان و دختران جوان برای پیوستن به داعش از برخی کشورها، حتى دول اروپایی، می کنند، پرسش هایی را درباره تعداد آنان، انگیزه هایشان، افکارشان، و آینده این مبارزان مطرح می کند که در ادامه به برخی از این پرسش ها پاسخ می دهیم.

زنان مجاهد در صفوف داعش از کجا می آیند؟

زنان داعشی متعلق به کشور خاصی نیستند. علاوه بر سوریه و عراق،کشورهای شمال آفریقا و در رأس آنها تونس به اضافه مصر و سعودی، کشورهایی هستند که مبدأ اصلی صدور زنان داعشی محسوب می شوند. همین طور برخی از آنان از آمریکا و کشورهای اروپای غربی، به ویژه فرانسه، انگلستان و آلمان، آمده اند. البته غالب این زنان فرزندان مهاجرانی هستند که اکنون شناسنامه های اروپایی دارند. منطقه آسیای میانه نیز از مناطق مهمی است که مصدر بسیاری از زنان پیوسته به داعش بوده است. غالب زنان ملحق شده به داعش در بازه سنی 18 تا 21 سال بوده اند.

ص: 74

علل و انگیزه های پیوستن زنان به داعش

مجموعه ای از عوامل، زنانی از نژادهای گوناگون را از نقاط مختلف جهان به پیوستن به داعش و زندگی در سرزمین دولت اسلامی، علی رغم وضعیت دشوار آن، سوق داده است که برخی از آنها عبارت اند از:

1. انگیزه های شخصی؛ این عامل غالبأ مربوط به زنان سوری و عراقی است؛ چرا که درگیری های واقع در این دو کشور برخی از زنان را در معرض موقعیت سختی قرار داده است که آنان را مجبور کرده است به سازمان داعش بپیوندند. بعضی از آنان فرزند، همسر یا تمام افراد خانواده خود را از دست داده اند یا در معرض ربایش و آزار قرار دارند و برخی نیز خانه هایشان در ضمن بمباران های سوریه ویران شده است. لذا برخی به منظور گرفتن انتقام یا یافتن امکان زندگی در سایه چتر حمایتی جدید به این سازمان پیوسته اند.

2. انگیزه های طائفه ای؛ در سایه جنگ داخلی در عراق و سوریه، درگیری ها از درگیری های سیاسی به درگیری های طایفه ای مبدل شد. این مسئله بسیاری از زنان را به جنگیدن در کنار داعش سوق داده است؛ البته نه از باب پذیرفتن اندیشه سازمان بلکه بیشتر از باب جهاد و دفاع از عقیده اهل سنت بر ضد شیعیانی که نظام های سوریه و عراق را نماد آنها می دانند.

3. انگیزه های ایدئولوژیک؛ جاذبه فکری موجود در اندیشه داعشی با اعلام «خلافت اسلامی» و نصب «خلیفه»برای مسلمانان به نقطه حساسی نزد همه مسلمانان، به ویژه مجاهدین، دست می زند. لذا پیوستن به دولت اسلامی و زندگی در سایه آن امید بسیاری از مسلمان، از جمله زنانی است که برای پیوستن به صفوف داعش و جهاد در راه خدا به عراق و سوریه می آیند.

4. انگیزه های اجتماعی؛ بسیاری از زنان مسلمان در جوامع غربی غالبا با حالت احساس غربت در جوامعشان مواجه اند. بر اساس منابع غربی، برخی از زنانی که از کشورهای غربی به داعش پیوسته اند متعلق به خانواده های کافر یا مسیحی کاتولیک یا یهودی بوده اند که اسلام آوردن فرزندانشان را نپذیرفته بودند. لذا آنان

ص: 75

برای زندگی کردن در دولتی اسلامی که در آن هیچ گونه احساس غربتی نداشته باشند به دولت اسلامی ملحق می شوند.

اهم فعالیت های زنان داعشی

اعمالی که زنان در سازمان داعش بر عهده دارند متنوع است. از جمله وظایف خانه داری، مراقبت از خانواده و همسری مجاهدین، انجام دادن کمکهای انسان دوستانه، پرستاری از بیماران و مجروحان، رساندن تدارکات به صفوف مجاهدین، فعالیت در پلیس زنان، همکاری در فعالیت های تبلیغاتی و حضور در رسانه های تبلیغی. اما عجیب ترین فعالیت این زنان را می توان حضور در عرصه نبرد و انجام دادن اقدامات خشونت آمیز دانست. بر اساس گزارش های مصور و نوارهای ویدیوئی منتشرشده در نوامبر 2014 در فیسبوک و توییتر، برخی از این زنان در قالب گردان هایی نظیر كتيبة الخنساء، جيش السوري الحر و ... وارد عرصه نبرد نظامی شده اند و حتی به گواهی این نوارها در عملیات های خشونت آمیزی چون شکنجه و سربریدن اسرا و گروگانها یا عملیات ربایش و اسارت زنان، به ویژه زنان ایزدی در عراق، حضور یافته اند.

پرسش مهم دیگری که در زمینه پدیده داعشیات مطرح می شود آن است که با وجود تبعیض، خشونت و سخت گیری هایی که در مناطق تحت نفوذ داعش در خصوص زنان صورت می گیرد، علت پیوستن زنانی از کشورهای مختلف به این سازمان چیست. کارشناسان در پاسخ به این پرسش دو دلیل عمده را بیان کرده اند: نخست اینکه، زنان پیوسته به این گروه، خود غالبا در محیط های خشنی رشد کرده اند که اندیشه تکفیری تندرو و سخت گیر در آن حاکم بوده است؛ مانند عربستان، کشورهای شمال آفریقا و .... لذا این مسئله مانع از پیوستن آنها به داعش نمی شود. دوم اینکه، تبلیغات فراوان و حساب شده داعش در پایگاه های اینترنتی، که با روش های گوناگون و تغییر مفاهیم و تمرکز بر بیان مشکلات جوامع عربی و محدودیت هایی که در آنها برای متدینان ذکر می کنند، باعث فریفته شدن و جذب جوانان و زنان می شود تا با هدف قربانی کردن خود در مسیر

ص: 76

ارزشها و مفاهیم مغالطه آمیز و ادعایی ابزارهای تبلیغاتی این سازمان، با وجود همه مشکلاتش به این منطقه سفر کنند. البته می توان پیوستن به برادران، همسران یا پدران را نیز عامل دیگری برای عضویت این زنان در داعش دانست.

آینده داعشیات

مسئله آینده زنان داعشی مشکلی است که برای آن تدبیری اندیشیده نشده است؛ چراکه زنانی که مدتی در مرکز رفتارهای خشونت آمیز زندگی کرده و بدان خو گرفته اند، ممکن است در صورت برگشتن به سرزمین های خود نیز اقدام به چنین اعمالی کنند که این برای کشورهای آنان مشکل ساز خواهد بود. نکته دیگر آنکه ازدواج بسیاری از این زنان با مبارزان سایر کشورها این پدیده را پیچیده تر می کند. زیرا دیگر پذیرش این زنان، که همسر و مادر اتباع بیگانه محسوب می شوند، برای خانواده و دولت هایشان دشوار خواهد بود. این امر می تواند در آینده بسیاری از آنان را مجبور به زندگی پنهانی در کشورهای بیگانه یا باقی ماندن در مناطق درگیری کند. (1)

ص: 77

الف. مشخص کردن دشمن درجه یک؛ جهت دهی مناسب به رهبران و جنبش های تکفیری از طریق گنجاندن دشمن درجه یک در قانون های تروریستی و سیطره تبلیغاتی و قطعی کردن انتخاب آن به گونه ای که مبارزه با آن دشمن در صدر مطالبات سیاسی محلی و بین المللی این گروه ها قرار گیرد؛

ب. تصفیه رهبران؛ هدف قراردادن آن دسته از رهبران تکفیری که خطری برای امنیت ملی آمریکا یا غرب محسوب می شوند، یا به دلیل نفوذ منطقه ای شان تأثیر منفی بر فرآیند جهت دهی و استثمار این گروه ها دارند؛

ج. تبلیغات غربي و بین المللی؛ سرازیرکردن طیفی از معانی و مفاهیم سکولار و اسلامی که گروه های تکفیری را تحریک کرده و آنها را برای انتقال به مناطق هدف و جنگیدن در جهتی که آمریکا انتخاب کرده، تشویق می کند؛

د. علمای دینی سعودی؛ حوزه دینی سعودی در این زمینه نقش مرکزی را از طريق فتاوای اعلام جهاد در مناطق هدف ایفا می کند؛

ه. نفوذ امنیتی از راه های مختلفی همچون بسیج و ارسال اسلام نمایان غربی، دستگاه های اطلاعاتی غربي، استفاده از زندان ها، محور قراردادن مناطق رشد ناراضیان از روش تكفيري ها؛

ی. مدیریت درگیری ها؛ مدیریت بحران در منطقه هدف برای محقق کردن هدف جغرافیایی و حفظ قدرت نیروهای تکفیری قابل جهت دهی؛

ن. ایجاد محیط درگیری مناسب؛ ایجاد فضای درگیری و جنگ، که اهل سنت را مظلوم، هدف قرار گرفته، و در معرض تجاوز نشان می دهد؛

و. تجزیه یا تکه تکه کردن گروه های تکفیری با استفاده از ابزارهای متنوعی که در اختیار دارند اقدام به ایجاد درگیری ها و تعدد در اهداف و اولویتها و درگیری های میدانی تاکتیکی می کنند تا مانع از تشکیل قدرت یکپارچه شوند؛

ل. همسان سازی راهبردی؛ ترسیم مواضع راهبردی کاملی که منافع پروژه تکفیری را در ضمن چارچوب جغرافیایی مد نظر نشان می دهد؛

ص: 79

3. منع؛ منع کردن گروه های تکفیری از عبور کردن از خطوط قرمز به روش های راهبردی یا میدانی با قدرت یا از طریق مدیریت منابع آنها

الف. تصفیه مستقیم؛ اقدام به عملیات نظامی مستقیم با هدف کوبیدن مناطق حساس برای گروه های تکفیری که تهدید محسوب می شوند؛

ب. تعیین سقف برای تأمین مالی و تسلیحاتی؛ نظارت دائم بر جریان مالی و تسلیحاتی از نظر کمیت، نوع، زمان بندی و حفظ حدودی که به تکفیریان اجازه مبدل شدن به تهدید را ندهد؛

ج. منع جغرافیایی؛ در صورت نیاز، نیروهای آمریکایی یا هم پیمانانشان اقدام به هدف قراردادن آتشین نقاطی می کنند که تکفیری ها در آن، در حال حاضر یا آینده، تهدید محسوب می شوند؛

د. فراهم کردن جغرافیای جایگزین؛ در صورت بزرگ شدن بیش از حد گروه های تکفیری یا دشواری جهت دهی و مهار فعالیتشان، عرصه جدیدی برای تخلیه انباشته های متعفن روانی و نظامی آنها فراهم می شود؛

ی. جهت دهی تبلیغاتی؛ عملیات تحریک تبلیغاتی برای حفاظت از جهت حرکت مبارزاتی و سیاسی به سوی هدف مطلوب و از قبل مشخص شده انجام می شود.

چرایی اعتماد غرب به این سیاست

الف. پس زمینه های آمریکایی

1. ضعف ارتش و منابع مالی و افزایش قدرت دشمنان در منطقه و نیاز به ارتش های جایگزین به منظور اقدام برای اهداف مهم راهبردی با تاکتیکی؛

2. دشواری رویارویی مستقیم با گروه های تکفیری و نیاز به دورکردن خطر تروریسم از کشورهای غربی

3. نیاز به عوامل توجیه گر برای حضور میدانی محدود یا موقت؛

4. نیاز به انعقاد یا تجدید پیمان های امنیتی، اقتصادی و سیاسی بلند مدت با دولت های منطقه.

ص: 80

ب. پس زمینه هم پیمانان منطقه ای

1. نیاز به خارج کردن فشار داخلی که جنبش های تکفیری ایجاد می کنند؛

2. نیاز به حل مشکلات فقهی در تعامل با اسلام گرایان؛

3. نیاز به خلاص شدن از دست تروریست ها و فرستادن آنها به مناطق قتل و کمین راهبردی.

ج. وضعیت گروه های تکفیری

1. قابلیت ها

الف. ماهیت جنبش های تکفیری و دشمنی شان با همگان و سهولت

جهت دهی آنان به هر سویی؛

ب. قابلیت جنبش های تکفیری برای سیطره و جهت دهی؛

ج. تعدد و تشتت در زمینه فکری و رهبری؛

د. ضعف حفاظت امنیتی و سهولت نفوذ؛

ي. فقدان تأمین مالی آنها از جانب یک دولت اسلامی مستقل.

2. ضرورت ها نسبت به آمریکا

الف. نیاز جنبش های تکفیری به عرصه جغرافیایی فعال؛

ب. حرکت شدید یا یورش تکفیری به سمت توسعه در گستره امت های اسلامی؛

ج. گسترش اسلامی وسیع به عنوان پایگاهی برای نیروهای جهادی.

ارزش گذاری کلی برای این راهبرد

هدف کلی این راهبرد در حد امکان تبدیل تهدید جنبش های اسلامی تندرو به فرصت و بهره گیری از ماهیت خون ریز و ویرانگر آنان در چارچوب طرح ها و راهبردهای آمریکا است. این راهبرد در افغانستان به شکل وسیعی موفق بود. در حال حاضر نیز، در عراق و سوریه، تجربه دولت اسلامی به عنوان نمونه ای در برابر ما است تا در اهداف و ساختار راهبرد آن بنگریم. در بلندمدت این راهبرد در دورکردن تلاش های مبارزاتی و نظامی جنبش های تکفیری که معطوف به غرب

ص: 81

صورت می گرفت، موفق بود. در افغانستان، در مرحله ای، دشمن اتحاد سوسیالیستی شوروی بود و در مرحله بعد منافع آمریکا در منطقه و جهان هدف قرار گرفت و به حوادث 11 سپتامبر انجامید. فرآیند جهت دهی و مدیریت غیر مستقیم در عراق، توانست منافع آمریکا را اولویت دوم حرکت های تکفیری پس از قدرت های محلی دیگر قرار دهد و از این حیث موفق شود. در سطحی بالاتر، در سوریه، منافع آمریکا خارج از اهداف نظامی تکفیری و در امنیت کامل قرار گرفت که حاصل آن است که داعش، هدف قراردادن منافع آمریکا را تقریبا از قاموس خود پاک کرده و اهتمام اصلی خود را متوجه محدوده جغرافیایی دولت و توسعه و حفظ آن کرده است. (1)

ص: 82

ص: 83

تصویر

نام کتاب: الجماعة التي تسمى نفسها دولة: فهم تطور تنظيم الدولة الاسلامية وتحدياته

ترجمه: گروهی که خود را دولت نامیده اند: آشنایی با تکامل سازمان دولت اسلامی و دشواری های پیش روی آن

مؤلفان: دانييل ميلتون؛ بریان برایس؛ نیللی لحود؛ محمد العبيدي

ناشر: مرکز الامارات للدراسات والبحوث الاستراتيجية

مکان نشر: امارات

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 167 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسندگان در این کتاب ریشه ها و پیشینه تاریخی سازمان «دولت اسلامی»، دلایل صعود آن، زمینه های فعالیت های آن، قوت ها وضعف های آن و نیز شکست ها و موفقیت هایش را تحلیل و بررسی می کنند. همچنین، در این کتاب به مباحث راهبردی، و تنگناها و فرصت ها در مقابله با داعش اشاره شده است.

تصویر

نام کتاب: داعش؛ إسلام قطع الرقاب

ترجمه: داعش؛ اسلام گردن زدن

مؤلف: عامر محمود

ناشر: اوراق للنشر والتوزيع

مكان نشر: قاهره، مصر

تاریخ نشر: 2015

چاپ: اول مجلدات: 1

إسلام قطع الرقب

نویسنده در این کتاب علاوه بر معرفی مؤسسان اصلی این سازمان، مبانی فقهی این گروه در خصوص سربریدن را تبیین و نقد می کند. همچنین، مسئله جهاد نکاح و وضعیت زنان در درون داعش را در فصل هایی جداگانه می کاود.

ص: 85

تصویر

نام کتاب: عالم داعش؛ من النشأة إلى إعلان الخلافة

ترجمه: جهان داعش؛ از پیدایش تا اعلام خلافت

مؤلف: هشام الهاشمی

ناشر: دار الحكمة

مکان نشر: لندن

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 315 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده کتاب خویش را به سه فصل تقسیم کرده است؛ در فصل اول سازمان القاعده را از سال 2003 تا 2010 میلادی بررسی می کند؛ فصل دوم را به سازمان داعش اختصاص می دهد؛ و فصل آخر نیز راه کارهایی برای مبارزه با تروریسم داعش مطرح می کند.

تصویر

نام کتاب: نساء في فراش داعش

ترجمه: زنان در بستر داعش

مؤلف: عبدالرحيم قناوی

ناشر: دار رهف

مکان نشر: قاهره، مصر

تعداد صفحات: 108 صفحه

تاریخ نشر: 2015

چاپ: اول مجلدات: 1

نویسنده در این کتاب در پی پاسخ به برخی پرسش های مطرح شده درباره حضور زنان در سازمان داعش است. برخی از این پرسش ها عبارت اند از: چگونه زنان به سمت داعش سوق داده می شوند؟ چگونه ماهیت احساسی زنان به ماهیتی خشن تبدیل می شود؟ چگونه زن های اجنبی و اروپایی با وجود زندگی های آرام و راحت به سمت داعش جذب می شوند؟ از زنان در سازمان داعش در چه کارهایی استفاده می شود؟

ص: 86

تصویر

عنوان کتاب: ده روز با داعش

مولف: یورگن تودنهوفر

مترجمان: على عبداللهی - زهرا معین الدینی

ناشر: کوله پشتی

مکان نشر: تهران

تاریخ نشر: 1394

چاپ: اول: مجلدات: 1

کتاب ده روز با داعش، از درون دولت اسلامی، اثر خبرنگار ضد جنگ آلمانی یورگن تودنهوفر است. وی با مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه اسلام و جریان شناسی اسلامی داشته، بارها به کشورهای اسلامی سفر کرده و با رهبران جنبش های مختلفی مصاحبه کرده است. این بار تودنهوفر با یافتن فرصتی طلایی توانسته است با اخذ امان نامه رسمی از دفتر خلیفه داعش به مدت ده روز وارد سرزمین های تحت سیطره این گروه شود و به عنوان اولین خبرنگار غربی و غیر مسلمان، از نزدیک اوضاع این سرزمین ها و مردمان ساکن در آن را به چشم خود ببیند و گزارش دهد. تودنهوفر تفکرات ضد جنگ و صلح طلبانه ای دارد که نوک پیکان انتقادات وی رو به کشورهای غربی، به ویژه ایالات متحده آمریکا، است.

این کتاب در کنار پرده برداشتن از اوضاع طبیعی و آرام موجود در سرزمین های تحت سیطره داعش، به نقاط سیاه و خشونت بار این گروه تروریستی نیز اشاره می کند، و در مصاحبه با عناصر متعددی از داعش، دلایل گرایش آنان به این گروه تروریستی را می کاود. در این کتاب، دیدگاه داعش درباره غرب، شیعیان، جهاد، آینده داعش و قرائت این گروه از مفاهیم اسلامی، مانند برده داری، حدود اسلامی، ارتداد و همزیستی با سایر ادیان، در خلال گفت وگوهای انجام شده با عناصر داعشی بررسی شده است.

ص: 87

بسم الله الرحمن الرحیم

ص: 2

افزایش سلفی های آلمان و تحلیلی متفاوت از علل گرایش به داعش...27

فیلمبرداری مخفیانه دو زن سوری از زندگی روزمره در "پایتخت" داعش...30

انگلیس ویدیوی داعش را بررسی می کند...31

عکاس بریتانیایی در ویدئو جدید داعش آمریکا را به سخره می گیرد...32

دلایل داعش برای عدم حمله به ایران...33

حذيفه عبدالله عزام فرزند عبدالله عزام جبهه النصره را محکوم کرد...34

داعش جزوهای در مورد احکام برده داری چاپ کرده است...35

گزارش جدید از منابع مالی داعش...37

انتشار برخی مطالب توسط داعش بشکل اینفوگرافی...41

بخش دوم: بازتاب تکفیر................

1.«سیطره یافتن القاعده بر ساحل جنوبی یمن»...46

2. «آیا نیروهای همپیمان داعش در غزه مداوا میشوند؟»...46

3.«ترور عائض القرنی، مبلغ وهابی سعودی در فلیپین»...48

4. «وزیر اوقاف مصر: تكفير فقط با حکم قضایی ثابت میشود»...50

5. «روزنامه تایمز: عملیات انتحاری داعش با تکیه بر نیروهای زن»...51

6- «ایندیپندنت: شکنجه زنان موصل توسط داعش به وسیله گازگیر»...52

7. «الأزهر: تخریب آثار باستانی، از نتایج تفکر گمراه و مخالف با تعالیم اسلامی است»...53

8. «دخالت مستقیم عربستان و ترکیه در سوریه؛ نبرد با داعش با پشتیبانی از تروریستهای تحت الحمایه و ایجاد جنگ مذهبی؟»...54

9. «تفاوت داعش با القاعده از زبان ژنرال آمریکایی»...56

10. «نامه دبیرکل جنبش سلفی کویت به معارضان مسلح سوری»...56

11. «خروج نیروهای روسیه از سوریه در نگاه کارشناسان و تحلیلگران»...59

12. «ایستادگی داعش از زبان مفتی سابق القاعده»...61

13. «پادشاه مراکش دستور داد برنامه های درسی تربیت دینی در این کشور مورد

ص: 4

بررسی و اصلاح قرار گیرد»...63

14. «عالم سعودی: داعش در واقع ثمره سلفیت وهابی است»...64

مقالات...69

1. «گفتمان دینی در یک وادی است و سلفیه جهادی در وادی دیگر»...69

2. «لیبی میان چنگال تروریسم تکفیری و احتمال دخالت بیگانگان»...71

بخش سوم: تحلیل ها.................

1.منطقه پر آشوب: موسسات و نهادهای فکری غربی خاورمیانه را در سال 2016 چگونه پیش بینی می کنند؟...74

2. مال، شهرت، ازدواج و... وعده های فریبنده داعش برای جذب جوانان...84

3. ابعاد درگیری میان داعش و طالبان در افغانستان...88

4. آیا سال 2016 شاهد تاسیس دولت کردستان خواهد بود؟...92

5. دابق .. بازخوانی محتوای مطالب تبلیغاتی مجله داعش...96

6. جبهه های غیر متوازن...103

7. تفسیرهای احتمالی برای هدف قرار گرفتن دوباره فرانسه توسط داعش... 107

8. به گزارش روزنامه فاینشال تایمز در مورد نفت داعش...112

بخش چهارم: معرفی کتب برگزیده...121

ص: 5

ص: 6

معاونت اجرایی کار خود را از اردیبهش 1394 شروع و برنامه های متنوعی را در دستور کار خود قرار داد. ارتباط و تعامل با بیش از 2000 عالم و اندیشمند جهان اسلام اعم از اهل سنت و شیعه؛ انتشار مجله امت واحده؛ بولتن رصد و تحلیل جریان های تکفیری و راهکارهای مقابله با آن، سلسله منشورات پیرامون جریان های تکفیری؛ نشست های علمی با همکاری مراکز و دانشگاههای مختلف در کشورهای مسلمان و انشاءالله در سالهای آتی برگزاری کنگره ای با همان عظمت از اهداف این دبیرخانه است که انشاء الله به فضل و کرم الهی و همکاری علمای جهان اسلام بتوانیم به این اهداف عالیه برسیم.

آنچه در پی می آید بخشی از منشورات دبیرخانه است که تقدیم حضور شما بزرگواران می گردد.

معاونت پژوهش

ص: 8

نیروهای جبهه النصره به داعش ملحق شوند.

اما در مقابل و در رد این اظهارات مزمجر ابوعمار الشامی یکی از رهبران جبهه النصره در صفحه توییتر خود گفته های مزمجر را رد کرد و گفت: جبهه النصره به هیچ وجه مانع اتحاد میان گروههای معارض نبوده است و اولین پیشنهاد اتحاد از سوی جولانی به جیش الفتح داده شد و جيش الفتح نیز با این اتحاد موافقت کرد. ابوعمار الشامی همچنین اظهار داشته که جولانی برای اتحاد میان تمامی گروههای معارض پیشنهاداتی داده است که مورد قبول تمامی گروه های معارض به استثنای احرارالشام قرار گرفته است. به گفته ابوعمار در جلسه ای که تمامی گروه های حضور داشتند پیشنهاد تنها کسی که پیشنهاد جبهه النصره را رد کرد ابویحیی المصری رهبر احرار الشام بود در حالی که تمامی حاضرین به او اسرار می کردند تا با این پیشنهاد موافقت کند. (1)

تصویر

رهبر القاعده خواست یا در میان گروههای معارض حضور پیدا کنند و بصورت مستقیم با حقایق برخورد کنند و یا به نقل قول های دیگران اعتنایی نکنند و هیچ اظهار نظری نکنند.

لازم به ذکر است این سه رهبر تکفیری در اظهارات خود از جبهه النصره به عنوان شاخه القاعده در سوریه حمایت کرده اند و از همه گروه ها خواسته اند تا الظواهری را به عنوان امیرتمامی گروه های معارض بپذیرند.

ایمن هاروش همچنین از اتحاد شش گروه بزرگ معارض سوری خبر داد. این شش گروه عبارتند از جیش الاسلام، احرار الشام، الجبهة الشامیه، نورالدين الزنكی، لواء الحق، اجناد الشام. هاروش اعلام کرد این اتحاد از سوی رابطه العلماء الشام اعلام شده است. بندهای این پیمان اتحاد از این قرار است.

- تمکین دین در میان مردم، حکومت و جامعه برای رسیدن به حاکمیت شرع در تمام عرصه های زندگی و به دور از افراط و تفریط

- سرنگونی تمامی ارکان نظام

- حفظ وحدت سرزمین سوریه و ممانعت از هرگونه طرحی برای تقسیم سوریه

- تنها پیمان سیاسی و نظامی سوری معتبر است و هر گونه پیروی از قدرت های خارجی مردود است

- حفاظت از کسانی که به سوریه مهاجرت کرده و انقلاب را حمایت کرده اند و به هیچ وجه و تحت هیچ شرایطی آنها را نباید تحویل داد.

- آزادی سوریه از نظام حاکم و تمامی نیروهای اشغالگر خارجی و تمامی شبه نظامیان مذهبی

- حمایت از دستگاه قضایی مستقل برای تحقق عدالت و ضمانت آزادی و حفظ حقوق مردم

این هیئت در ادامه از تمامی گروه های اسلامی دعوت کرده تا به این پیمان ملحق شوند، همچنین از مجلس اسلامی سوریه خواسته است تا در این پیمان مشارکت کند. همچنین فعالان در این پیمان از تمامی گروههای مبارز و

ص: 12

بخصوص جبهه النصره دعوت میکند تا موافقت خود را با بندهای این پیمان اعلام کند و به همراه سایر گروه ها متحد شود. (1)

تصویر

الحر بود. به گفته علاء الشیخ دوهفته بعد از تشکیل جیش الثوار به روستای کرد نشین عفرین رفتم تا از شیوه سیاسی گروههای معارض این منطقه مطلع شوم که فنس ها و برجهایی را مشاهده کردم که دورتادور روستا کشیده شده بود با وجود اینکه این روستا از محل درگیری با داعش و ارتش سوریه فاصله زیادی داشت. دلیل این امر را از صلاج جبو رهبر جبهه اکراد در آن منطقه سوال کردم و ایشان در پاسخ گفت برای حفاظت از هرگونه حمله احتمالی از سوی داعش و جبهه النصره این کار انجام شده است.

به گفته علاء الشيخ صلاح جبو از کردهای سوریه و مورد حمایت گروههای کردی بود و مبالغ هنگفتی را در میان سربازان پخش کرده بود. زمانی که این امور را مشاهده کردم حس کردم دست هایی به دنبال آن است تا جیش الثوار را متمرکز بر حفاظت از این روستا کند بنابراین تصمیم به جدایی از جیش الثوار گرفتم و به همراه من گروه های عربی جیش الحر از جمله لواء الشهدا و تیپ 777 و برخی گروه های دیگر به من ملحق شدند.

بنابر ادعای علاء الشيخ امریکا به دنبال پیوستن جيش الثوار و سایر گروههای معارض به YPG (بخش نظامی پ ک ک) بود تا یک جبهه به عنوان گروه دموکرات سوریه را تشکیل دهد تا بموجب آن بر شکست فرقه 30 (1)از جبهه النصره در سال گذشته سرپوش بگذارد. به گفته علاء الشيخ نیروی دموکرات سوریه تحت رهبری کردها و مورد حمایت آمریکا است و حقوق ماهانه ای در حدود 200 الى 250 دلار دریافت می کنند.

اما یکی از فرماندهان نظامی در حلب در اظهارات خود مدعی شده است گروه های نظامی کرد، مبارزه بر علیه نظام را رد کرده و تنها اقدام به مبارزه با داعش کرده اند. این فرمانده نظامی که نامش فاش نشده است در مصاحبه با

ص: 14

القدس العربی اظهار داشته است که گروههای مسلح وابسته به جیش الحر به نیروهای دموکراتیک سوریه پیشنهاد اتحاد به شرط مبارزه بر علیه نظام را داده بودند که با رد این پیشنهاد از سوی گروه های نظامی کردی مواجه شدند. نیروهای نظامی وابسته به پ ک ک در پاسخ هرگونه مبارزه بر علیه حکومت سوریه را رد و گفته اند تنها با داعش مبارزه خواهند کرد.(1)

تصویر

الكردی می گوید که «الزنكی یکی از بزرگترین دسته های حاضر در حلب و ريف حلب است و قطع حمایت مالی از آن، فشار زیادی بر آنها وارد کرده و دیگر توان پرداخت هزینه های حقوق رزمندگان، هزینه مراکز تحت کنترل و .. را ندارد».

در کنار عوامل بالا انتشار اخباری مبنی بر آماده شدن ارتش سوریه و مقاومت برای عملیات بزرگ حلب، سبب بالا گرفتن تنش و درگیری در ریف حلب شده است.

ص: 16

در همین راستا، همزمان با دعوت های متعدد برای اتحاد گروههای مختلف تروریستی در شمال سوریه، جبهه النصره اعلام کرد که از «القاعده» به هیچ وجه جدا نمی شود.

گروه تروریستی «احرار الشام» نیز اعلام کرده است در صورتی می پذیرد با النصره متحد شود که این گروه ارتباط خود را با القاعده قطع کند.

النصره همچنین تأکید کرد که نمی تواند این امتیاز را به ائتلاف «جيش الفتح» در «ادلب» بدهد؛ ائتلافی که این مسئله را شرط متحد کردن گروههای مسلح در شمال سوریه عنوان کرده بود.

کارشناسان بر این باورند که این اقدام النصره سبب تنش در مواضع و نوعی «جدایی» در میان عناصر ائتلاف جيش الفتح شده است که شاید بنیان آن از هم بپاشد.

برخی از شخصیتهای مستقل معارضان که نام خود را «مجلس شورى أهل العلم» نهاده اند خواستار نشستی شدند که همه گروههای مسلح شمال سوریه در آن حضور داشته باشند و از این طریق با هم متحد شوند. (1)

جماعت اسلامی مصر با انتشار ویدیوهای رهبر خود به دنبال جلب توجه امریکا است

تصویر

سایت خبرى اليوم السابع به نقل از رهبران جماعت اسلامی مدعی شد این گروه به دنبال ایجاد کمپین آزادی رهبر معنوی خود عمرعبدالرحمن از زندان های آمریکا است. در پی این اقدام این جماعات از اعضای خود خواسته است تا هر یک مبلغ 1000 دلار برای تبلیغات در این زمینه

ص: 17

کمک کنند. در همین راستا جماعت اسلامی در اقدامی ویدیوهای منتسب به عمرعبدالرحمن را که در آن انفجار مرکز تجاری نیویورک در فوریه 1993 را محکوم کرده است منتشر کرد. در این ویدیوها عمرعبدالرحمن گفته است اسلام موافق این اقدامات نیست و اسلام مخالف هرگونه تجاوز به ساختمانهای عمومی و خصوصی و هر شخصی است چراکه خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: تجاوز نکنید چرا که خداوند تجاوز کنندگان را دوست ندارد.

دلیل دیگری که عمرعبدالرحمن در محکومیت این اقدام می گوید: تعهد مسلمانان بر رعایت قوانین آمریکا است زمانی که وارد این کشور می شوند. عبدالرحمن این اقدامات را نوعی پیمان شکنی و عهد شکنی برمی شمارد و می گوید چگونه ممکن است که مسلمانی عهد خود را بشکند در حالی که خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: و اوفوا بالعهد.

لازم به ذکر است عمرعبدالرحمن از سال 1995 در آمریکا به جرم همکاری دربمب گذاری مراکز گردشگردی در فوریه 1993 زندانی است. اما رهبران جماعت اسلامی و خانواده عمرعبدالرحمن این اتهام را رد کرده و در اظهارات مختلف بیان داشته اند که عمرعبدالرحمن با هرگونه اقدامات تروریستی مخالف بوده و هست و به شدت بر مسئله جان و مال و آبروی افراد تاکید داشت. در همین راستا خانواده عبد الرحمن از تمامی ارگانها حقوق بشری و حکومت های اسلامی بخصوص حکومت مصر خواسته است تا از دولت آمریکا بخواهند عبدالرحمن را آزاد کند. خانواده ایشان همچنین از ملک سلمان پادشاه عربستان خواسته است برای این امر میانجیگری کند. عمر عبد الرحمن اکنون بیش از 80 سال سن دارد و بینایی خود را از دست داده و در شرایط جسمانی بدی به سر می برد.(1)

ص: 18

درخواست مصاحبه با دعاء عمید را به حکومت کردستان داده است که مورد قبول واقع نشده است.

به گفته یک مقام مسئوول در کردستان عراق نام همسر دعاء بر روی بدنش خالکوبی شده است و همسر او یکی از اعضای سازمان القاعده بوده است که سال های گذشته در درگیری های عراق کشته شده است. به گفته این سایت خبری در این مدتی که دعاء زندانی بوده است دیدگاهش نسبت به عملیات انتحاری تغییر پیدا کرده است اما همچنان تفکراتش بشكل سلفی جهادی است. تاکنون داعش هیچ اظهار نظری در مورد این زندانی نکرده است.(1)

اختلافات موجود در میان حاکمان سعودی اشاره شده است و اظهار داشته هریک از افراد این خاندان که برای قدرت رقابت می کند در حقیقت قدرت خود را برای جنگ با اسلام و نابودی توحید و یاری شرک و مشرکان اثبات می کند. این مجله همچنین به محمد بن نايف ولی عهد سعودی و محمد بن سلمان وزیر دفاع سعودی نیز هجمه کرده و مدعی شده که هر دو بر علیه توحید جنگ می کنند اما یکی در داخل مرزهای جزيره العرب و یکی در خارج از مرزهای این کشور. لازم به ذکر است این دو زندان در استان القصيم واقع شده است و بسیاری از تکفیری های مخالف سعودی در آن زندانی هستند. این اولین اعلام موضع رسمی داعش در برابر اعدام 47 نفر از تکفیری ها توسط رژیم سعودی بوده است.

محاکمه یکی از نظامیان قدیمی نیروی هوایی امریکا به جرم تلاش برای ملحق شدن به داعش

تصویر

تیرود پوگ، " عضو پیشین نیروی هوایی آمریکا، که تلاش کرده بود به گروه تروریستی داعش در سوریه ملحق شود، در دادگاهی در نیویورک مجرم شناخته شد. "اریک کریزمن،" وکیل مدافع این نظامی سابق آمریکایی، اعلام کرد دادگاه حکم پرونده موکلش را سپتامبر (شهریور) آینده صادر خواهد کرد.

این عضو پیشین نیروی هوایی آمریکا در مدت سه ماه اقامت خود در مصر تحت تاثیر تبلیغات گروه تروریستی داعش قرار گرفت و برای ملحق شدن به این گروه یک بلیط هواپیما تهیه کرد تا از طریق ترکیه خود را به سوریه برساند؛ اما در فرودگاه استانبول بازداشت و به آمریکا مسترد شد. این نظامی سابق آمریکایی هنگام بازداشت در استانبول یک نقاب سیاه، یک نقشه جغرافیایی مناطق تحت کنترل داعش در سوریه و فهرستی از گذرگاههای مرزی ترکیه و سوریه به همراه

ص: 21

داشت. وکلای مدافع این نظامی سابق آمریکایی در جلسه دادگاه اعلام کردند تنها جرمی که موکلشان مرتکب شده این است که در صفحه فیسبوک خود عقاید و اندیشه های ناشایست منتشر کرده و فیلمهای تبلیغاتی داعش را مشاهده کرده است. آنها اعلام کردند موکلشان برای کار به ترکیه رفته است نه برای ملحق شدن به تروریستهای داعش. تیرود پوگ از سال 1986 تا 1990 به عنوان متخصص تجهیزات الکترونیک در نیروی هوایی آمریکا مشغول کار بود و سپس از سال 2009 تا 2010 برای ارتش آمریکا در عراق کار کرد.(1)

آزادی دختر سوئدی از چنگال داعش

تصویر

مقامات اقلیم کردستان روز 28 بهمن اعلام کردند یک دختر سوئدی 16 ساله به نام "مرلین استفانی ناوانالین" از اهالی شهر بوراس واقع در جنوب غرب استکهلم را در اطراف موصل از چنگال تروریستهای داعش نجات داده اند.

مقامات کرد خاطرنشان کردند که این دختر از سوی یک عنصر داعش اغفال و باعث شده است تا وی سوئد را به مقصد سوریه و سپس موصل ترک کند.

ناوانالین چند روز پس از آزادی در گفتگو با یکی از شبکه های تلویزیونی منطقه : کردستان، خاطرات و رنج هایی را که در چنگال عناصر تروریستی داعش متحمل و شده؛ تشریح کرد. و

این دختر سوئدی گفت: من اواسط سال 2014 با پسری اصالتا مغربی، آشنا شدم که ابتدا روابط میان ما خوب بود، اما کم کم وی شروع به مشاهده ویدیوهای

ص: 22

داعش و صحبت از آن ها و مسائلی از این قبیل کرد. بعد به من گفت که می خواهد به داعش بپیوندد. من گفتم مشکلی نیست. به این دلیل که نمی دانستم اصلا داعش چیست. هیچ چیزی از داعش نمی دانستم.

این دختر سوئدی به همراه دوستش اواخر می 2015 (اوایل خرداد 94) سوئد را ترک کردند و با اتوبوس و قطار خود را به غازی آنتپ ترکیه رساندند و از آنجا به سوریه منتقل شدند.

پس از آن نیز تروریست های داعش آن دو را به همراه زنان و مردان دیگر به شهر موصل عراق بردند و منزلی بدون آب و برق را به آن ها اختصاص دادند.

این دختر سوئدی که آرام و در وضعیت سلامتی خوبی به نظر می رسید، افزود: من هیچ پولی نداشتم. زندگی سخت بود. زمانی که توانستم یک گوشی تلفن پیدا کنم به مادرم زنگ زدم و گفتم می خواهم برگردم. مادرم این موضوع را به دولت سوئد اعلام کرد آنها نیز با مقامات عراقی ارتباط برقرار کردند.

وی زندگی در مناطق تحت سیطره داعش را با زندگی در سوئد مقایسه کرد و گفت: در سوئد همه چیز داشتیم اما زمانی که به آنجا رفتیم هیچ چیزی نداشتیم

روزنامه های سوئد پیامک این دختر نوجوان به مادرش در زمان حضورش در عراق را منتشر کردند که در آن نوشته بود: احتمالا زیر بمباران کشته خواهم شد یا اینکه ضرب و شتم فراوان و شدید مرا از پای در خواهد آورد. بیش از این، نمی توانم مقاومت کنم.

رسانه های سوئدی اعلام کردند: دوست "ناوانالین" یک جوان مغربی به نام مختار محمد احمد است که در آگوست 2013، (مرداد 92) و زمانی که 17 سال داشت به تنهایی وارد سوئد شده است.

خبرگزاری فرانسه به نقل از یک بازپرس پلیس سوئد خاطرنشان کرد: این جوان مغربی که به دست داشتن در سرقت در استکهلم و چند پرونده دیگر مرتبط با مواد مخدر

ص: 23

متهم است، فوت کرده است. اما به چگونگی مرگ وی هیچ گونه اشاره ای نکرد(1)

اعدام یک خبرنگار زن سوری به جرم جاسوسی توسط داعش

تصویر

گروه تروریستی داعش یک خبرنگار زن سوری را به اتهام جاسوسی به قتل رساند.

گروه تروریستی داعش یک خبرنگار زن به نام "رقیه حسن" را به اتهام جاسوسی به قتل رساند.

وی معمولا اطلاعاتی را در مورد زندگی روزمره افرادی که در "رقه" -شهر سوری تحت اشغال داعش- زندگی می کنند، منتشر می کرد.

رقیه حسن اطلاعاتی را تحت نام "نیسان ابراهیم" منتشر می کرد که نشان 26 میداد شهر به طور مداوم هدف حملات هوایی ائتلاف قرار می گیرد.

اطلاعاتی در مورد زمان دستگیری وی از سوی داعش در دست نیست؛ اما آخرین پست او در توییتر در تاریخ 21 ژوئیه سال گذشته منتشر شده است. خانواده رقیه حسن سه روز پیش از مرگ وی آگاه شدند.(2)

موانع جدی پیش روی داعش در لیبی

به گزارش موسسه «مرکز مبارزه با تروریسم» مستقر در نیویورک، در پی ناکامی های اخیر داعش در عراق و سوریه، این گروه تروریستی در پی ایجاد پایگاهی مستحکم در لیبی است اما در این زمینه موفق نبوده است.

ص: 24

در این گزارش، داعش به عنوان «تهدیدی خشونت آمیز» برای لیبی توصیف شده و آمده است: داعش در لیبی سازمانی فقیرتر، محدود تر، کم نیرو و کم درآمد خواهد بود اما از فرقه گرایی برای بقا در این کشور بهره می برد.

«مرکز مبارزه با تروریسم» افزود داعش چشم انداز خوبی در لیبی ندارد و یکی از دلایل آن این است که بیشتر مناطق این کشور بیابانی است و امکان کمین گیری و حفاظت در برابر حملات را برای این گروه کاهش میدهد.

در این گزارش به اظهارات اخیر عبدالقادر النجدی، سرکرده جدید داعش در لیبی اشاره شده که تصدیق کرده بود تکثر گروههای مسلح در لیبی و اختلافات، مانع گسترش قلمرو این گروه فراتر از منطقه سرت شده است.

گفته شده بیشتر تروریستهای داعش لیبی در شهر سرت و اطراف آن مستقر شده اند. بندر سرت در شمال لیبی در مجاورت دریای مدیترانه قرار دارد. مقامات امریکایی معتقدند که مرگ «ابو نبیل» سرکرده پیشین داعش در لیبی از قابلیت های این گروه در جذب نیرو کاسته است.

جلال عطار بلژیکی طرح عملیات پاریس کیست؟

تصویر

هویت یک تبعه مراکشی تبار بلژیک که در ارتباط با سوءقصدهای پاریس بازداشت شده، از سوی قوه قضاییه مراکش اعلام شد. این فرد، در منزل مادر خود در نزدیکی شهر کازابلانکا پنهان شده بود.

مقامات مراکشی دیروز (دوشنبه 18 ژانویه 28 دی) خبر بازداشت جلال عطار را اعلام کردند. به گفته آنان، وی با عاملان سوءقصدهای روز 13 نوامبر سال گذشته پاریس ارتباط مستقیم دارد. وی

ص: 25

سه روز قبل در شهری به اسم محمدیه، در نزدیکی کازابلانکا دستگیر شده است.

جلال عطار که 26 سال دارد، حداقل با دو تن از تروریستها، یعنی عبدالحمید اباعود و شکیب عكروه روابط نزدیک داشته است. این دو نفر، طی حمله پلیس به آپارتمان محل اختفا در سن دنی (18 نوامبر، در حومه پاریس) کشته شدند. بعدا معلوم شد که شکیب عكروه طی عملیات پلیس خود را منفجر کرده بود.(1)

شباهت را به فیلمهای اکشن داشت. به گفته او گردهمایی های رهبران داعش که او نیز در برخی از آنها حضور داشته است در مکانی نامشخص برگزار می شده و افراد حاضر صورت برای اینکه شناسایی نشوند می پوشاندند.

ابوالیاس تصویر خود را از داعش اینگونه بیان کرده که داعش در برخورد با کسانی که هم عقیده آنها نبودند افراط می کرد و در اجرایی حدود و جریمه ها به سرعت اقدام می کرد بدون آنکه مردم را از جرائم و حدود مطلع کند و بدتر از این رفتار برخی مسئولین داعش در خفاء بر خلاف رفتارشان در علنی بود بطوری که خودشان مرتکب اعمالی می شدند که مردم را از انجام آن ممانعت می کردند. ابوالیاس در خاتمه به شدت از رفتاری تکفیری داعش انتقاد کرده و گفته است داعش تمامی گروه ها و سازمانها و جریانات مخالف خود را تکفیر کرده و به راحتی می کشد.

جوان دیگری به نام ابومحمد که مدتی جزو تشکیلات داعش بوده و در زمان ملحق شدن به داعش در کنار 400 نیروی تازه ملحق شده در کلاسهای نظامی و عقیدتی داعش شرکت کرده در اظهارات خود می گوید: داعش او را مجبور می کرده تا فکر پدر و مادر و بازگشت به کشور را از ذهن خود خارج کند. ابومحمد دلیل اصلی جدایی خود از داعش را عدم وجود اعتماد در میان افراد داعش بیان کرده بطوری که حتی رهبران داعش در بین خود به یکدیگر اعتماد ندارند و همین امر اوضاع را برای ماندن سخت کرده بود. در نهایت زمانی که تصمیم به فرار می گیرد به همراه افراد دیگری از ترکیه، روسیه، بوسنی، صومال و فنلاند فرار می کنند.(1)

افزایش نفوذ راست گرایان افراطی را نیز خطری برای امنیت آلمان توصیف کرده است. بنا بر داده های سازمان امنیت داخلی آلمان، شمار سلفی های آلمان به 7900 نفر رسیده که بالاترین رقم در سال های اخیر است. هانس - گئورگ ماسن، رئیس سازمان یادشده در مصاحبه با روزنامه تاگس اشپیگل، با اعلام این موضوع گفته است که شمار سلفی های آلمان دو سال پیش از 5500 نفر فراتر نمی رفت.

ماسن در عین حال از کاهش رشد سریع شمار اسلام گرایان افراطی آلمان که در حال رفت و آمد به مناطق تحت حکومت گروه اسلامی در سوریه و عراق بوده اند خبر داده است. به گفته او، تعداد این جهادگران سفری امسال به 700 نفر می رسد، در حالی که این رقم سال گذشته از 270 نفر به 550 نفر رسید که افزایش صد درصدی را نشان میداد.

تصویر

ماسن در مصاحبه خود هشدار داده که نباید پناهجویان را به طور فله ای تهدید بالقوه تروریستی به حساب آورد؛ در عین حال کوته نظری هم خواهد بود که تصور کنیم این موج پناهجویی هیچ تاثیری بر امنیت ما نخواهد داشت. همین که سلفی ها برای جذب پناهجویان اطراف اردوگاه های آنها در رفت و آمدند، خود

ص: 28

نشانه ای از یک خطر بالقوه است

«رشد داعش، نشانه بحران هویت»

همزمان با انتشار مصاحبه هانس - گئورگ ماسن، سایت اینترنتی نشریه اشپیگل مصاحبه ای را با اسکات اترن، مردم شناس آمریکایی منتشر کرده که از سالها پیش در مرکز ملی تحقیقات علمی پاریس (Centre National de la Recherche Scientifique) کار می کند.

اترن در این مصاحبه راه حل نظامی برای از بین بردن داعش را ناکارآمد می داند و قدرت جذب این گروه را نشانه ای از بحران فرهنگی در غرب توصیف می کند.

او هشدار می دهد که نباید گروه "دولت اسلامی" را به یک گروه تروریستی یا "نمایندگان عصر حجر" یا گروهی نهیلیست و بربر فروکاست، بلکه باید دریافت که قدرت جذابیت آن در چیست.

اترن که اندکی پس از ترورهای پاریس مقاله ای با همین مضمون در نشریه نیویورک ریویو منتشر کرد و بحث های دامنه داری برانگیخت، معتقد است که قدرت جذب داعش در این است که جهان متفاوتی را پیش روی جوانان می گذارد و زیر شعارها و بنرهای مربوط به محمد، نقشی روشن را برای آنها تصویر می کند.

مردم شناس آمریکایی در توضیح نظرات خود، داعش را جنبشی پر شر و شور، پر تحرک و انقلابی توصیف می کند که شعارها و رفتارها و آموزه هایش بسان نازی ها و بلشویک ها در نقطه مقابل وازدگی و آمال مردگی بخشی از جوانان در غرب است و لذا برای شماری از این جوانان جذابیت دارد.

اترن می گوید که شغل و مصرف و رستوران و دیسکو به بحران هویتی که بخشی از جوانان غرب به آن دچارند پاسخ نمی دهد. این جوانان از نظر او می خواهند برای "چیزی" درگیر شوند و داعش به این نیاز و گرایش آنها پاسخ میدهد.

ص: 29

به عقیده اتران، مادامی که غرب نتواند جذابیت های جدیدی برای جوانانش ایجاد کند، برخورد نظامی صرف با گروه "دولت اسلامی" حلال مشکل نخواهد بود.(1)

فیلمبرداری مخفیانه دوزن سوری از زندگی روزمره در "پایتخت" داعش

تصویر

گروه تروریستی "دولت اسلامی" شهر رقه را پایتخت خود قرار داده و تمامی جزئیات زندگی در آن را تحت نظر دارد. دو زن سوری موفق شده اند با پنهان کردن دوربین و میکروفن زیر چادر خود، از زندگی در این شهر فیلمبرداری کنند. دو زن تبعه سوریه از زندگی روزمره در شهر رقه، پایتخت خودخوانده ی گروه "داعش" فیلمبرداری کرده و فیلم را در اختیار شبکه تلویزیونی سوئدی "Expressen TV" قرار داده اند.

این دو زن که هویت شان در طول فیلم ناشناس مانده، حاضر شده اند به رغم خطر سنگسار شدن توسط این گروه تروریستی، از آنچه بر آنان می گذرد، پرده بردارند.

هر چند رقه پیش از آن که به دست "داعش" بیفتد، شهری سنت زده بود، اما باز هم زنان می توانستند تحصیل کنند، سر کار بروند یا به تنهایی در شهر تردد کنند. حال اما تمامی زنان ساکن رقه تنها با داشتن حجاب کامل که از سر تا پایشان را پوشانده اجازه دارند به خیابان بروند آن هم حتما با همراهی یک مرد.

فیلمی که این دو زن از زندگی خود در رقه تهیه کرده اند، با زیرنویس انگلیسی همچنین از شبکه تلویزیونی "سی ان ان" به نمایش درآمده است. آنها با مخفی

ص: 30

کردن دوربین فیلمبرداری و میکروفن زیر چادر های خود، به خیابان رفته و موفق به ضبط گفتگوهای خود با دیگران شده اند. آنها برای نمونه از یک راننده تاکسی می پرسند که آیا حاضر است زنان را بدون همراه مرد، سوار تاکسی خود کند؟ راننده در پاسخ می گوید: «آنها (اعضای "داعش") ماشین را متوقف خواهند کرد و راننده خاطی را 30 ضربه شلاق می زنند. آن سرنشین زن هم مجازات می شود.»

راننده تاکسی در ادامه با خشم تعریف می کند که اعضای "داعش" وی را مجبور کرده اند حجاب کامل اسلامی برای دخترش بخرد که هنوز بالغ نشده است. این راننده در صحبت های خود از به کار بردن لفظ "دولت اسلامی" برای این گروه خودداری می کند و اعضای این گروه را " آنها" می خواند. برخی از مردم رقه معتقدند که داعش در اصل اشغالگران خارجی هستند، زیرا که در این گروه بسیاری از خارجی ها عضویت دارند.(1)

انگلیس ویدیوی داعش را بررسی می کند

تصویر

سازمان های اطلاعاتی و امنیتی انگلیس در حال بررسی ویدیویی هستند که داعش منتشر کرده است.

در این نوار ویدیویی، کشته شدن پنج مرد به دست نیروهای داعش نشان داده می شود. براساس ویدیوی منتشر شده، این افراد برای بریتانیا جاسوسی می کردند. مقامات اطلاعاتی و امنیتی انگلیس در صدد شناسایی فردی هستند که در این فیلم به زبان انگلیسی و با لهجه بریتانیایی خطاب به دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس، این کشور را به دلیل افزایش حملات هوایی علیه داعش تهدید می کند. مقامات انگلیس همچنین برای شناسایی این فرد در حال بررسی صدای او هستند.

ص: 31

در این نوار ویدیویی پنج فردی که به ادعای داعش متهم به جاسوسی برای انگلیس شده اند، قبل از آن که به ضرب گلوله کشته شوند به جاسوسی و دادن اطلاعات درباره محل نظامیان داعش به انگلیس اعتراف می کنند.

در نوارهای ویدیویی که داعش قبلا درباره سربریدن و یا کشتار گروهی گروگان هایش منتشر می کرد، محمد اموازی، موسوم به "جان جهادی" حضور داشت.

او در ماه نوامبر سال گذشته میلادی در جریان حمله هواپیماهای بدون سرنشین به سوریه کشته شد. (1)

عکاس بریتانیایی درویدئو جدید داعش آمریکا را به سخره می گیرد

تصویر

داعش در تازه ترین ویدئوی تبلیغاتی خود از جان کنتلی، عکاس۔ خبرنگار انگلیسی استفاده کرده است. در این ویدئو که گفته می شود در شهر موصل فیلم برداری شده، کنتلی تلاش آمریکا برای نابود کردن داعش را به سخره می گیرد.

داعش جان کنتلی را چهار سال پیش (2012) در سوریه به گروگان گرفت.

این نخستین ویدئو از جان کنتلی در یکسال گذشته است. او آخرین بار در ویدئویی مشابهی که فوریه سال گذشته منتشر شد دیده شده بود. محل تهیه آن ویدئو سوریه گزارش شده بود.

در هر دو ویدئو، جان کنتلی مانند گزارشگران تلویزیونی رو به دوربین ایستاده و و سخن می گوید.

ص: 32

وزارت خارجه انگلیس به دنبال انتشار این ویدیو اعلام کرد که از انتشار این ویدئو آگاه است و در حال بررسی محتویات آن است.

همزمان در انگلیس، هواداران کنتلی با امضای توماری خواستار این شدند که دولت برای حفظ سلامت و زنده بازگرداندن جان کنتلی تلاش کند.

پیش از اسارت، عکس های کنتلی که اصالتا اهل همپشایر انگلیس است، در نشریاتی چون تایمز یکشنبه، سان و تلگراف یکشنبه منتشر می شد.

این دومین باری است که داعش او را به گروگان می گیرد. بار نخست، وی در تابستان سال 2012 در سوریه به دست داعش افتاد اما توانست با کمک ارتش آزاد سوریه فرار کند.

اما اواخر همان سال دوباره به سوریه بازگشت. گمان می رود او برای بار دوم به همراه جیمز فولی، خبرنگار آمریکایی که بعدا توسط داعش کشته شد، به اسارت داعش در آمد.(1)

معرفی میکند که بیشتر از میان شهرهای کوچک جذب این گروه تروریستی شده اند. اما در ادامه به نکته جالبی اشاره می کند و آن اینکه داعش برای انجام عملیات در داخل هر کشوری به افرادی از آن کشور نیاز دارد. این افراد باید بومی آن کشور بوده و به تعبیر نویسنده از ایمان بالایی برخورد باشد. در حقیقت باید سرسپرده کامل نسبت به تشکیلات داعش باشد و کورکورانه دستورات رهبران داعش را انجام دهد. نویسنده مقاله مشکل اساسی را به حامیان ایرانی داعش بازمی گرداند که دلیل اصلی عدم انجام عملیات تروریستی در ایران ترس این افراد از تشکیلات قوی اطلاعاتی در ایران و ترس از دستگیری است و به همین دلیل حامیان ایرانی داعش را مذمت و متهم به ضعف در ایمان می کند. به اعتقاد نویسنده مهاجران ایرانی داعش از ترس دستگیری و به زندان افتادن در ایران هیچ اقدامی انجام نمی دهند و برای حفظ جان خود ترس از انجام عملیات تروریستی دارند. این درحالی است که معمولا جوانانی که از ایران به داعش ملحق شده اند با انگیزه های مادی و یا قومی بوده است و کمتر جنبه مذهبی داشته است. جنبه های قومی و حمایت برخی از کشورهای منطقه از جریانهای تروریستی معارض انقلاب اسلامی و وجود انگیزه های سیاسی مهمترین عامل در ملحق شدن به داعش است.

گروه ها کشیده شود. در واکنش به ا ظهارات حذیفه عزام ابومحمد مقدسی و ابوقتاده فلسطینی این اقدام حذیفه را محکوم کردند و او را متهم به دیوانگی و وابستگی به ترکیه و عربستان نمودند.

با توجه به گزارش هایی که از میان گروههای معارض بر علیه یکدیگر منتشر می شود نشان میدهد اختلافات شدیدی میان این گروه ها بر سر مسائل مالی و سیاسی وجود دارد. محتوای این اختلافات نشان دهنده آن است که این گروه ها برخلاف مدعای ظاهری که می گویند به دنبال برقراری شریعت و دین الهی هستند بیشتر به دنبال قدرت و ثروت و کسب امور دنیایی هستند.(1)

داعش جزوه ای در مورد احكام برده داری چاپ کرده است

تصویر

آداب برده داری داعش در هفت پرسش و پاسخ

شورای فتوای داعش در یک بروشور، به اموری چون مجاز بودن هم آغوشی یا حد و مرز خشونت فیزیکی با دخترکان نابالغی پرداخته که به بردگی گرفته شده اند. پایگاه خبری "دیلی بیست" این شیوه نامه را منتشر کرده است.

پایگاه خبری «دیلی بیست» با دسترسی به آداب برده داری «داعش»، شیوه نامه این گروه را منتشر کرده است. این جزوه، به اموری چون مجاز بودن هم آغوشی یا حد و مرز خشونت فیزیکی با کنیزکان نابالغی پرداخته که به بردگی گرفته شده اند.

به بردگی گرفتن زنان و دختران فرقه ایزدی، یکی از ارکان استراتژی بیرحمانه «داعش» در مناطق تحت تصرف این گروه است. نیروهای «داعش» ایزدی ها را کافر می دانند.

شورای فتوای داعش که قرار است پاسخگوی سئوالات حقوقی و شرعی

ص: 35

اعضای «داعش» باشد در این دستورالعمل، تنها قواعد مربوط به نوع رفتار با اسیران و بردگان داعش را اعلام کرده است. اما محتوای جزوه از این قرار است

آیا با هر زن بی ایمانی می توان به عنوان کنیز رفتار کرد؟

- علما توافق دارند که همه زنان بی دین را می توان به بردگی گرفت اما زنان یهودی و مسیحی هم در زمره آنها هستند. در مورد بردگی زنان از دین برگشته، اختلاف نظر وجود دارد و اکثریت آن را ممنوع کرده اند.

آیا مقاربت بایک کنیز مجاز است؟

- بله. خداوند می فرماید مومنانی رستگار می شوند که پاکدامنند و به زوجه خود وفادار می مانند مگر با کنیزان خود بروند که در این صورت حرجی بر آنها نیست.

آیا می توان مستقیما پس از اسیر کردن فردی با او رابطه جنسی برقرار کرد؟

- اگر کنیز شما هنوز باکره باشد، مجاز است اما اگر دوشیزه نباشد باید عده نگاه دارد و معلوم شود که باردار نیست.

آیا یک مادر را می توان در خرید و فروش از بچه هایش جدا کرد؟

- خیر. بچه ها را تا قبل از بلوغ نباید از مادرشان گرفت. تنها وقتی میتوان آنها را از هم جدا کرد که بزرگ شده باشند.

آیا می توان با کنیزی که هنوز بالغ نشده، همخوابگی کرد؟

- بله؛ به این شرط که کنیز آماده این موضوع باشد. در عین حال می توان از او بدون رابطه کامل جنسی هم لذت برد.

آیا می توان دو خواهر را به کنیزی گرفت؟

- بله. البته نمی توان با هر دوی آنها خوابید.

آیا کتک زدن کنیزان جایز است؟

ص: 36

- برده ها را به دلایل انضباطی و تربیتی می توان کتک زد اما شکنجه و آزار آنها به این منظور جایز نیست. این هم مجاز نیست که برای تنبیه به صورت آنها ضربه زده شود. (1)

گزارش جدید از منابع مالی داعش

تصویر

بنا به اطلاعات جدید فروش نفت سهم عمده درآمدهای "داعش" را شامل نمی شود. اخذ مالیات، مصادره اموال و فروش مواد خام از دیگر منابع مالی این گروه است. هزینه هر حمله تروریستی در اروپا نیز حدود 10 هزار دلار برآورد می شود.

بنا به ارزیابی دولت آلمان دارایی گروه "دولت اسلامی" حدود یک تا دو میلیارد دلار است. اما "نویه تسرورشه تسایتونگ"، روزنامه معتبر چاپ زوریخ با استناد به کارشناسان غربی دارایی "دولت اسلامی" را حدود دو تا چهار میلیارد دلار تخمین میزند. عمر حسین، یکی از مسئولان مالی "داعش" در وبلاگی در اواخر ماه اوت امسال "گلایه" از این دارد که به رغم تخفیف های سخاوتمندانه ی" این گروه به دلالان و طرفهای معامله، آنان همچنان در پی کسب سودهای بیشتر هستند. حسین می نویسد: «البته تجار منصف نیز وجود دارند، اما اغلب آنان در پی سودجویی بیش تراند.» اما چه کسانی طرف های معامله "داعش" هستند. پیش از این سازمان های اطلاعاتی غرب بر این عقیده بودند که بخش عمده درآمدهای "دولت اسلامی" از طریق فروش نفت و درحدودی محدودتر، از گاز کسب می شود. شاید به همین علت گروه "دولت اسلامی" را بدرستی ثروتمندترین گروه شبه نظامی جهان" می نامند. لوای خطیب، مسئول موسسه انرژی عراق میزان فروش نفت قاچاق توسط دولت اسلامی تا پایان سال 2014 را حدود 2/8 میلیون

ص: 37

تصویر

دلار در روز تخمین می زند بنا به سندی که در دیرالزور از درآمدهای نفتی "دولت اسلامی" بدست رسیده، میزان فروش نفت و گاز تنها 28 درصد کل درآمدهای "داعش" را شامل می شود.

ارزیابی دولت آلمان نیز واقعی بودن این رقم را تایید می کند. بنا به تخمین منابع رسمی آلمان فروش نفت سهم عمده درآمدهای "داعش" را تشکیل نمیدهد.

بنا به ارزیابی کارشناسان دولت آلمان هر یک از افراد "داعش" ماهانه حدود 400 تا 500 دلار حقوق دریافت می کند. حقوق ماهانه فرماندهان عملیاتی "داعش" حدود 3000 دلار برآورد می شود و براساس گزارش ها آمار تروریستهای داعش در حال حاضر نزدیک به صدهزار نفر است بنابراین این گروه تروریستی باید ماهانه دست کم 15 میلیون دلار خرج نیروهای خود کند. این رقم تخمینی بدون در نظر گرفتن هزینه ی سلاح، مهمات، غذا، دارو، فعالیتهای لجستیکی و آموزش نظامیان داعش است.

بنا به اطلاعاتی که به دست دولت آلمان رسیده است بخشی از هزینه های گروه تروریستی "داعش" از طریق کمک های به اصطلاح خیریه به طور پنهان و آشکار" از سوی کشورهای عربی به دست تروریست ها می رسند.

اما بنا به اطلاعات جدید، این کمکها نیز نقش اصلی برای تامین هزینه های "داعش" را ندارند. کارشناسان سهم این کمک ها را حدود 40 تا 50 میلیون دلار تخمین می زنند.

اتفاقا یکی از تفاوت های اساسی میان گروه تروریستی القاعده و "داعش" در وابستگی به کمک های شیوخ و نهادهای اسلامی ثروتمند است. در حالی که القاعده وابسته به کمک های هواداران آشکار و پنهان خود بود، "داعش" از زمانی که هنوز نام "داعش" را یدک می کشید، بر اهمیت استقلال مالی خود تاکید می ورزید.

ص: 38

درآمدهای اصلی لز منابع دیگر

در سال های گذشته در زمانی که "داعش" تنها برخی نقاط محدود را در اختیار داشت با "اخاذی و غارت" بخشی از نیازهای مالی خود را تامین می کرد و با حمایت از برخی سرمایه داران بخشی از سودهای آن را به خزانه ی خود می ریخت.

اما با گسترش تصرفات ارضی گروه "داعش" و در اختیار گرفتن بخشهای مهمی از عراق و سوریه، نحوه کسب درآمدها نیز توسعه یافت. گرچه هنوز شیوه های تبهکارانه گذشته ادامه دارند، اما دیگر تعیین کننده نیستند.

فروش آثار هنری و باستانی، قاچاق نفت و گاز، نظارت کامل بر معادن و محصولات کشاورزی و اخذ مالیاتها تحت نظارت بخش "خزانه داری" داعش صورت می گیرد. معدن فسفات در عراق و کارخانه های تولید بتون در استان انبار عراق و در شرق سوریه از دیگر منابع مالی "داعش" هستند. این گروه با خرید و فروش مواد خام میلیونها دلار درآمد کسب می کند. به گفته کارشناسان، فروش مواد خام "سالانه 329 میلیون دلار" به خزانه ی "داعش" سرازیر می کند.

بنا به یک تحقیق جدید یکی از مهم ترین منابع مالی "داعش" خرید و فروش گندم و آرد در منطقه موصل است. تنها در این عرصه "داعش" بیش از 10 درصد درآمدهای سالانه خود را بدست می آورد.

گزارش های متعدد از تخریب و تاراج موزه ها و اماکن باستانی را تنها نباید به حساب ایدئولوژی بسته و عقب افتاده ی" این گروه گذاشت. در پی این گونه اقدامات، سوداگری اقتصادی از طریق فروش "دقیق و حرفه ای" آثار هنری و باستانی نهفته است.

فروش آثار باستانی را به طور مستقیم بر عهده ندارد، بلکه با اخذ مالیات از کسانی که در این زمینه دارای تجربه و مناسبات كافی هستند، در تاراج آثار باستانی و هنری سهیم می شود.

ص: 39

بر خلاف باور عمومی، داعش حتی مجوز حفاری برای سوداگران آثاری باستانی را صادر کرده تا با کشف آثار تاریخی و فروش آنها در بازارهای بین المللی بر درآمدهای خود بیفزاید.

جمع آوری مالیات

تقریبا در تمامی مناطق تحت کنترل "داعش" مالیات اخذ می شود. این مالیات به ویژه از بازرگانان و دلالانی طلب می شود که با استفاده از حمایت تروریستها قادر به عرضه کالاهای خود هستند.

البته اخذ مالیات از تامین آب شرب، برق و دیگر تسهیلات برای ساکنان این مناطق از جمله "شیوه های بدیهی" محسوب می شود. داعش برای گشایش هر مغازه یا انجام هر فعالیت اقتصادی از صاحبان آنها تقاضای مالیات می کند.

یکی دیگر از راه های کسب درآمد گرفتن "عوارض" از کامیون هایی است که در مناطق تحت کنترل "دولت اسلامی" تردد دارند. هر کامیونی برای انتقال محموله خود در این مناطق مجبور به پرداخت 200 تا 500 دلار است.

فروش اسرا و کنیزان جنگی یا آزادسازی گروگان ها در قبال پول، تنها بخش ناچیزی از درآمدهای "داعش" به شمار می آیند.

تحقیقات کنونی نشان میدهند که درآمد "داعش" به ترتیب از قاچاق نفت و گاز حدود 28 درصد، مصادره اموال، املاک و دیگر اشیای قیمتی حدود 45 درصد و اخذ مالیات و فروش مواد خام و دیگر منابع یادشده در این گزارش حدود 27 درصد است.

بنا به ارزیابی موسسه تحقیقاتی نروژ وابسته به وزارت دفاع این کشور، به طور متوسط هر عملیات تروریستی در اروپا حدود 10 هزار دلار برای تروریست ها هزینه در بر داشته است. این ارزیابی نتیجه تحقیق دقیق از تمامی حملات تروریستی از سال 1994 تا 2013 در اروپا است. به گفته امیلی اوفته دال، از کارشناسان این موسسه تحقیقاتی، با بررسی حملات تروریستی در مادرید، لندن و کپنهاگ بدون تردید می توان گفت که برنامه ریزی و اجرای این حملات نیازمند پول کلانی نبوده است.

ص: 40

این کارشناس تاکید میکند که از هزینه متوسط 10 هزار دلاری برای هر حمله تروریستی، سه چهارم هزینه این گونه حملات "فقط برای تهیه سلاح و مواد منفجره" بوده است.

به گفته این موسسه پژوهشی، هزینه حملات تروریستی در کشورهای اروپایی با همه اهمیت پیامدهای تبلیغاتی آن قابل مقایسه با مخارج سرسام آور جنگهای منظم و غیرمنظم "داعش" در کشورهای منطقه نیست.(1)

انتشار برخی مطالب توسط داعش بشکل اینفوگرافی

تصویر

ص: 41

تصویر

ص: 42

تصویر

ص: 43

تصویر

ص: 44

تصویر

و درمان خود را بیمارستان های غزه سپری می کنند و در مقابل این خدمات، مال و سلاح میدهند.

او ادعا کرد: مجروحان داعشی پس از مجروح شدن در نبرد با ارتش مصر، از طریق تونل های زیر زمینی مرزی و توسط نیروهای حماس، به غزه منتقل می شوند.

این ژنرال اسرائیلی در ادامه افزوده است: پس از به قدرت رسیدن سیسی و تخریب اغلب تونل های مواصلاتی میان مصر و غزه، توسط دولت مصر، همواره سازمان حماس، با استفاده از تونل های باقیمانده، به پشتیبانی از نیروهای تروریستی واقع در شبه جزیره سینا پرداخته و در مقابل این پشتیبانی، از آنان مال و سلاح دریافت می دارد.

در پی این ادعاهای مردخای، وزارت بهداشت غزه با رد ادعاهای این ژنرال اسرائیلی، مداوای عوامل داعش در غزه را تکذیب کرد.

دکتر اشرف القدره، پزشک فلسطینی، در مصاحبه ای مطبوعاتی اظهار داشت: ادعاهای ژنرال مردخای در این مورد صرفا نظراتی تویتری است که وی در شبکه های اجتماعی ابراز داشته و از هیچ صحتی برخوردار نیست.

او تأکید کرد: بیمارستانهای فلسطینی تنها بیماران ساکن در غزه را پذیرش می کنند.(1)

گفتنی است در پی بالا گرفتن

تصویر

ص: 47

فعالیت گروه های تکفیری و تروریستی در شبه جزیره سینا در مصر، دولت این کشور بارها، مسئولان حماس در غزه را به همکاری با این گروههای تکفیری متهم کرده به تخریب تونل های مواصلاتی میان مصر و غزه پرداخته اند.

3.«ترور عائض القرني، مبلغ وهابی سعودی درفلیپین»

تصویر

شیخ عائض القرنی، عالم و مبلغ وهابی که در پی دعوت یکی از مؤسسات دینی به فلیپین سفرکرده بود، هدف عملیاتی تروریستی قرار گرفت و از ناحیه دست، مجروح شد.

عائض القرني پس از ایراد سخنرانی در شهر زامبوانگا در فلیپین زمانی که برای انتقال به مکانی دیگر، در خودرو نشسته بود هدف گلوله قرار گرفت و در پی این عملیات پنج نفر از همراهان وی نیز کشته شدند.

او پس از مجروحیت به بیمارستان منتقل شد و بهبودی یافت. اما منشا و دلیل این عملیات ترور، همچنان اذهان عمومی را به خود مشغول کرده و تهدیدی برای سایر عالمان وهابی به حساب می آید.

شایان ذکر است، عائض القرنی یکی از عالمان وهابی حامی جریان الصحوه در عربستان محسوب می شود که در پی ورود نظامیان آمریکایی به خاک عربستان برای مقابله با حمله صدام به کویت، اعتراض خود را به اقدام رژیم سعودی مبنی بر کمک گرفتن از کفار و راه دادن آنان به خاک جزيره العرب ابراز داشت.

یکی دیگر از نکات ویژه شخصیت این عالم وهابی رویکرد افراطی ضد شیعی اوست که همواره منشأ مواضع تند و زننده ای در برابر شیعیان بوده است.

ص: 48

تصویر

عائض القرنی که از هوادارن نسبتا زیادی در عربستان و سایر کشورهای عربی برخوردار است و صفحه او در تویتر، 12 میلیون دنبال کننده دارد، در مورد بحران سوریه نیز علی رغم مخالفت با اقدامات داعش اما به حمایت از گروههای تکفیری و تروریستی حاضر در سوریه مشغول بوده و هست.

او خطاب به نیروهای تروریستی- تکفیری موجود در سوریه، راه حل بحران در سوریه و رسیدن به پیروزی را حمله به جنوب لبنان و نبرد مستقیم با حزب الله لبنان دانسته است. او کسانی را که برای گفتگو در مورد بحران سوریه به ژنو رفته - اند، شریک در خون مردم سوریه دانسته و گفته است، به جای رفتن به ژنو برای گفتگو، به جنوب لبنان حمله کنید.(1)

تحلیل ها در مورد منشأ ترور عائض القرني

اغلب کارشناسان و تحلیل گران، انگشت اتهام را در این مورد نیز به سوی داعش گرفته اند. این تحلیل از آنجا نشأت گرفته است که پس از اجرای حکم اعدام برخی از رهبران گروه های جهادی تکفیری توسط رژیم سعودی، برخی از عالمان وهابی با حمایت از این اقدام سعودی ها، به حمایت از اجرای حکم اعدام پرداختند. این رفتار آنان، خشم عناصر داعش را در پی داشت و باعث شد که پیامهای تهدید بسیاری از جانب نیروهای داعش برای این عالمان وهابی ارسال گردد.

در همین راستا سازمان داعش با تهدید مفتی اعظم وهابیان، عبدالعزيز آل الشيخ، امام مسجد الحرام عبد الرحمن السدیس، عائض القرني، صالح المغامسي

ص: 49

و محمد العریفی آنان را مهدور الدم توصیف کرد(1)

برخی دیگر از تحلیل ها در این زمینه نیز به صورت هدفمند، شیعیان را مورد اتهام قرار داده اند. در این تحلیل ها، مواضع ضد شیعی عائض القرنی، علت این اقدام تروریستی قلمداد شده است؛ چرا که سخنرانی او در فلیپین نیز در بردارنده مطالبی در مورد خطر شیعیان و چگونگی مقابله با گسترش تشیع در میان جوانان سنی بوده است.(2)

4.«وزیر اوقاف مصر: تكفير فقط با حکم قضایی ثابت می شود»

تصویر

دکتر محمد مختار جمعة، وزیر اوقاف مصر، در خطبه های نماز جمعه گفت: هیچ کس حق ندارد بدون تفقه و تنها با تمسک به برخی از نصوص قرآنی، حکم به تکفیر کنند و خون دیگران را مباح بشمارند.

او در مسجد نصر در استان منصوره مصر تأکید کرد که تکفیر اشخاص فقط با حکم نهایی دستگاه قضایی اثبات می شود.

محمد مختار جمعه اعلام کرد: هیچ گروه، حزب و یا شاخه ای حق ندارد اعلام جهاد کند؛ چرا که در اینصورت جهاد نبوده، بلکه ظلم و تجاوز است. وی افزود: اعلام جهاد برای دفاع از دین و وطن منوط به دستور ولی امر منتخب است و هیچ شخص یا طایفه ای حق ندارد اعلام جهاد کند.

وزیر اوقاف مصر گفت: کسانی که اقدام به اخذ فتوا از گروههای منحرف می-

ص: 50

کنند و بر اساس آن اشخاص و گروههای مختلف را مهدور الدم میدانند، مرتکب اشتباه بزرگی می شوند. ما نیز به همین خاطر در وزارت اوقاف، برای برنامه ها و گروههای آموزشی قرآن محدوده هایی را مشخص کرده ایم. (1)

5.«روزنامه تایمز: عملیات انتحاری داعش با تکیه بر نیروهای زن»

تصویر

روزنامه تایمز نوشت: شاخه داعش در لیبی با استفاده از زنان مبارز، اقدام به عملیات تروریستی و انتحاری می کند که در همین رابطه مسئولان محلی اذعان کرده اند که داعش اولین سازمان تکفیری - تروریستی است که در عملیاتش بر نیروهای زن تکیه می کند.

در این گزارش به نقل از طاهر الغريانی، رئیس مجلس نظامی لیبی، آمده است که: در این رابطه هفت زن دستگیر شده اند و سه زن نیز طی چند روز گذشته، در شهر صبراته لیبی کشته شده اند.

در ادامه نوشته است: در سرزمین های تحت سیطره داعش در عراق سوریه، عادتا زنان ملزم به ماندن در خانه هستند اما بنا به گفته غریانی، طی هفته گذشته تعداد زیادی از زنان داعشی فعال در میدان مبارزه کشته شده اند در حالی که در کنار مردان مشغول جنگیدن بوده اند و یکی از آنها قصد داشته است کمربند انفجاری خود را فعال سازد.

بر اساس این گزارش تا کنون زنان داعشی در مناطق تحت سیطره داعش، در قالب "گردان خنساء" مأمور برقراری امنیت محلی بوده اند که طی آن نگهبانی از خیابان ها، تفتیش زنان و نظارت بر التزام آنان به احکام شرعی را بر عهده داشته اند.

ص: 51

در این گزارش تعداد زنان و دخترانی که از انگلستان به داعش پیوسته اند، 60 نفر اعلام شده و آمده است: علی رغم حمل سلاح توسط آنان، اما در رقه و موصل، این زنان در عملیات نظامی مشارکت ندارند (1)

6.«ایندیپندنت: شکنجه زنان موصل توسط داعش به وسیله گازگیر»

تصویر

روزنامه انگلیسی ایندیپندنت، در گزارشی به شرح اوضاع در موصل عراق پرداخت. در این گزارش زنی به نام فاطمه، مدیر سابق مدرسه ای در موصل که به تازگی از این شهر گریخته است، به شرح اوضاع موصل پرداخته است.

فاطمه با وحشتناک خواندن اقدامات داعش، گفت: خواهرم در ماه گذشته به شکلی خشن از جانب داعش مورد مجازات قرار گرفت. جرم خواهرم این بود که دستکش هایش (ساق دست) را در خانه جا گذاشته بود.

داعش زنان را ملزم کرده است که برای بیرون آمدن از خانه باید همراه یکی از محارمشان باشند و علاوه بر رعایت حجاب کامل، شلوار گشاد و دستکش (ساق دست) بپوشند.

فاطمه روش مجازات خواهرش، توسط نیروهای داعش را اینگونه شرح داد که داعش برای مجازات زنان از وسیله ای خاص به نام گازگیر (العضاضه) استفاده می کند. این وسیله روی ساعد دست خواهرم زخمها و علامت های آشکاری را به جای گذاشته است. او از قول خواهرش نقل کرده است که درد حاصل از گازگیر و بیشتر از درد زایمان است.

کسانی که این وسیله (گازگیر) را دیده اند نقل کرده اند که این وسیله، چیزی

ص: 52

شبیه به دام حیوانات است و مانند فک دارای دندانهای تیز و برنده است.

پاتریک کوکبرن، نویسنده گزارش در ایندیپندنت، نوشته است که فرار از موصل امری دشوار شده است و بسیاری از ساکنان موصل، به علت وخامت اوضاع در این شهر ناچارند که هزینه های فرار را متحمل شوند.

بر اساس این گزارش، در همه لوازم زندگی از جمله سوخت، آب، برق کمبود شدید وجود دارد. هرچند داعش از روزهای نخست سیطره بر موصل، با خشونت برخورد می کرد اما شلاق زدن، قتل و اعدام در ماه های اخیر به امری عادی تبدیل شده است. تحریم اقتصادی داعش، کار را برای ساکنان موصل سخت کرده است تا جایی که قیمت یک کیلو برنج در این شهر به 10 دلار رسیده است و بیماران با کمبود دارو مواجه هستند.

کوکبرن در این گزارش نوشته است پناهندگانی که از موصل فرار کرده اند از شیوع گرسنگی در این شهر خبر می دهند و کشاورزان نیز به دلیل فقدان برق جهت آبیاری مزارع، زمین های کشاورزی را ترک کرده اند. (1)

7.«الأزهر: تخریب آثار باستانی، از نتایج تفکر گمراه و مخالف با تعالیم اسلامی است»

تصویر

علمای الازهر در همایش "درک صحیح از میراث اسلامی و تأثیر آن در درمان انحراف فکری" تأکید کردند که تخریب آثار باستانی یکی از پدیده های حاصل از تفکر انحرافی است.

دکتر امام الشافعي محمد حمودی سلیمان، استاد تاریخ و تمدن اسلامی در دانشکده زبان عربی دانشگاه اسيوط مصر، با انحرافی خواندن تفکر تخریب آثار

ص: 53

باستانی ا ظهار داشت: قاعده ای که صحابه بر اساس آن با آثار باستانی برخورد کردند این بود که هرگاه با آثار قدیمی در سرزمین هایی که فتح کردند، مواجه می شدند، به محافظت از این آثار همت می کردند. وی افزود: اگر صحابه سندی شرعی در کتاب و سنت می یافتند که ویران سازی و تخریب آثار باستانی را مباح میشمرد، حتما به آن عمل می کردند. اما آنان آثار امتهای سابق را نگه داشتند.

او گفت: در رأس آثار قدیمی که فاتحان اسلامی آن را محافظت کردند، آثار باستانی مصر است. بدون تفاوت میان آثار فرعونی، رومانی و یا یونانی که تا به حال در مصر باقی مانده است.

امام الشافعی، آثار قدیمی و باستانی را ابزاری دانست که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز از این آثار برای درک تاریخ گذشتگان و رساندن پیام اسلام بهره جسته است.(1)

نکته قابل توجه اینجاست که مهمترین آثار قدیمی نزد مسلمانان، آثاری است که گویای تاریخ صدر اسلام است. اما با کمال تأسف طی سالیان گذشته تا کنون، این آثار به دست رژیم آل سعود به تدریج محو شده و در حال ویرانی است. این در حالی است که علمای الازهر هیچ موضعی در قبال تخریب این آثار و احیای آنها اتخاذ نکرده اند.

سعودی از هم پیمانی دیگری برای مبارزه با داعش سخن میگوید که امارات عربی، کویت و بحرین در آن با عربستان مشارکت دارند.

نویسنده تحلیل با اشاره به اینکه هدف ظاهری از این هم پیمانی، مبارزه با داعش است، دخالت کشورهای حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان در خاک سوریه را منجر به بالا گرفتن جنگ مذهبی در منطقه دانسته است و از موضع محکم روسیه در برابر دخالت اعراب شیخ نشین در سوریه خبر داد.

در این تحلیل آمده است: گمانی وجود دارد که نیروی زمینی عربستان سعودی قصد دارد به هر طریق ممکن به کمک مبارزان معارض سوری (تروریستهای غیر از داعش مانند جبهه النصره، جیش الاسلام و..) و پشتیبانی از آنان در خاک سوریه بپردازد؛ چرا که اخیرا این نیروها در اثر پیشروی های ارتش سوریه و هم پیمانانش، مناطق تحت سیطره خود را به ویژه در استان حلب از دست داده اند. در این صورت، نیروهای سعودی خود را به طور مستقیم در جبهه ای در برابر نیروهای مسلح شیعه که تحت حمایت ایران هستند، به ویژه حزب الله قرار خواهد داد. (1)

در همین رابطه، سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان نیز با محکوم کردن سیاست های جنگ طلبانه و نابخردانه عربستان سعودی و ترکیه در منطقه و همچنین حمایت آنها از تروریست های موجود در عراق و سوریه، دیدگاه خود را در مورد احتمال ورود نیروهای زمینی عربستان سعودی و ترکیه به میدان نبرد در سوریه بیان کرد.

دبیرکل حزب الله لبنان در این باره گفت: ورود سعودی ها، ترکها و حامیانشان توسط ارتش های

تصویر

ص: 55

زمینی شان به سوریه، اگرچه امری ناپسند است، اما کلیدهای خیر و فرج را برای منطقه به همراه خواهد داشت و مبارزه با آنان مصداق قول خداوند است که فرمود: كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَ عَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ».

9.«تفاوت داعش با القاعده از زبان ژنرال آمریکایی»

تصویر

اسکوت مان، کلنل بازنشسته عضو نیروهای ویژه ایالات متحده، گفت: تفاوت داعش با القاعده در اعتقاد به نبرد آخر الزمان است.

این ژنرال آمریکایی با اشاره به اینکه داعش با اعتقاد به نبرد آخر الزمان، سعی دارد که ما را وارد این نبرد سازد، گفت: گروههای متعددی در افغانستان، سرسپردگی شان به داعش را اعلام کرده اند و این سازمان در سال 2016 میلادی (سال جاری) رشد خواهد کرد و ایمان دارد که به سناریوی آخر الزمان خواهد پیوست.

او افزود: به نظر من آنها (نیروهای داعش) جدی تر از القاعده هستند و وقتی میبینم آنها برای ایجاد مناطق امن برای خود تلاش می کنند، نگرانی من بیشتر می شود. چنان که وجود داعش در افغانستان و جذب نیرو در این کشور توسط و داعش، به شکلی فعال ادامه دارد(1)

10.«نامه دبیرکل جنبش سلفی کویت به معارضان مسلح سوری»

حاکم عبيسان الحميدي المطيري، استاد تفسیر و حدیث در دانشکده الهیات دانشگاه کویت، نویسنده و فعال سیاسی سلفی در این کشور است. او همچنین

ص: 56

تصویر

منصب دبیرکلی جنبش سلفی کویت و ریاست حزب الأمه را بر عهده دارد.

مطیری طی نامه ای به گروههای (تروریستی و ضد حکومتی) مسلح حاضر در سوریه آنان را به اتحاد و یکپارچگی دعوت کرد و این امر را عامل پیروزی آنان خواند.

نامه این رهبر سلفی کویتی حاوی مطالبی است که رویکردهای سلفی ۔ تکفیری و اوضاع نیروهای حامی این تفکر در میدان سوریه را تبیین می کند.

خلاصه برخی از مطالبی که در این نامه آمده است به شرح ذیل است:

مشکلات و موانع یکپارچگی مبارزان در سوریه:

1. نبود رهبران میدانی یا سیاسی که توانایی جذب و یکپارچه سازی نیروها در سوریه را داشته باشند.

2. اغلب گروه های مسلح، از لحاظ سیاسی دارای اندیشه و نقشه واضح و روشنی نیستند؛ چرا که طبیعت فعالیت آنان در میدان جنگ و مبارزه است ولی میدان سیاست دارای طبیعت خاصی است به طور کلی با طبیعت میدان جنگ متفاوت است و همین جدایی میان نیروهای سیاسی و نیروهای جهادی، بحران {بحران یکپارچگی در میان گروه های جهادی - سلفی در سوریه} را عمق بخشیده است.

3. ضروری است که جناح ها و گروههای (سلفی - جهادی) موجود در سوریه، پیش از هرچیز هدف سیاسی خود از جنگیدن در سوریه را مشخص کرده و به یک هدف واحد دست یابند که این هدف یکی از اهداف زیر است:

- براندازی نظام سوریه و آزادسازی ملت سوریه تا جایی که مردم سوریه خودشان برای حکومتشان تصمیم بگیرند،

- برپایی دولت اسلامی و استوارسازی شریعت اسلام در سوریه،

- استمرار جهاد و ادامه دادن آن برای مبارزه با قدرت های جهانی در میدان سوریه.

ص: 57

هر کداک از جناح های مسلح در سوریه بر اساس یکی از هدفهای پیش گفته در این کشور مشغول جنگ هستند. اما مشروعیت هر هدفی در میدان جنگ نمی تواند باعث شود که آن هدف یک هدف سیاسی نیز باشد.

مطیری در این نامه، از گروه های جهادی خواسته است که با چشم پوشی از اهداف نهایی و بزرگ مانند برپایی دولت اسلامی در سوریه، هدف مردم سوریه را که همان براندازی نظام بشار اسد و افتادن زمام امور به دست رأی مردم است، محور فعالیت خویش قرار دهند.

او در ادامه با اشاره به حکومت پنج ساله طالبان در افغانستان، میدان عمل در سوریه را بسیار متفاوت با افغانستان دانسته و علاوه براینکه امکان برپایی دولت اسلامی به دست معارضان مسلح در سوریه را منتفی دانسته، مقایسه سوریه با افغانستان را امری خطرناک توصیف کرده است.

نکته قابل تأمل اینجاست که وی با تأکید بر لزوم تبعیت از فقه در جهاد، شعار لا حكم الا لله را زاییده خوارج و موجب خونریزی دانسته است. او همچینین نبرد در غیاب فقه را فساد فی الارض توصیف کرده و آن را موجب پدیدار شدن فتنه های موجود در کشورهای اسلامی دانسته است.

مطیری در بخش دوم از نامه مفصل خود به گروه های به اصطلاح جهادی سوریه، نقشه های غرب و قدرت های منطقه ای علیه اسلام را گوشزد کرده و با شرح تاریخ انقلاب در سودان نوشته است: برای غرب مهم نیست که در کشورهایی مثل سودان یا عربستان بر اساس شریعت و احکام الهی حکم شود. بلکه مسئله مهم برای غرب این است که همچنان منطقه را تحت نفوذ خویش قرار دهد. برای غرب مشکلی نیست که در اسلام گرایان و یا حتی جهادی ها حکومتی را به دست بگیرند. چنان که پس از قدرت یافتن طالبان در افغانستان، کشورهای پاکستان، عربستان سعودی و امارات اولین

تصویر

ص: 58

کشورهایی بودند که با مشورت آمریکا و به طمع نفوذ آمریکا در افغانستان، حکومت طالبان را به رسمیت شناختند.

او در این نامه از گروه های جهادی خواسته است که پس از براندازی نظام بشار اسد، حکومت سوریه را متکی بر اراده مردم این سامان بگذارند؛ چرا که این امت چیزی غیر از اسلام را اختیار نخواهند کرد. اما اگر کار به جایی برسد که قدرت های غربی وارد میدان سیاسی سوریه شوند، طاغوت هایی را بر سر کار خواهند آورد که با ظاهری اسلامی، گوش به فرمان غرب باشند و فتنه هایی را رقم بزنند که مردم را از دین خدا منحرف سازند.(1)

11.«خروج نیروهای روسیه از سوریه در نگاه کارشناسان و تحلیل گران»

با دستور پوتین، رئیس دولت روسیه، بخش اعظم نیروهای این کشور به سرعت از سوریه خارج شدند و هر دو جانب روسی و سوری در بیانیه هایی رسمی اعلام کردند که این اقدام در پی هماهنگی های صورت گرفته میان پوتین و بشار اسد و بعد از به نتیجه رسیدن عملیات این نیروها در سوریه صورت گرفته است.

باید توجه داشت که این گام روسیه، در آستانه برپایی گفتگوهای ژنو برای رسیدن به راه حل سیاسی در سوریه است.

عبد الباري عطوان، کارشناس مسائل سیاسی خاورمیانه و سردبیر نشریه رأى اليوم طی یادداشتی نوشت: این اقدام روسیه تنها می تواند دو تفسیر داشته باشد و تفسیر سومی ندارد.

اول اینکه نیروهای روسی با تکمیل کردن تکالیف خود در سوریه به نتایج مورد نظر رسیدند و توانستند با ایجاد پوشش هوایی برای نیروی

تصویر

ص: 59

زمینی سوریه، به ویژه در حلب شمالی، پیشروی های گسترده ای را برای ارتش سوریه به ارمغان آورند. تا جایی که راههای مواصلاتی میان ترکیه و سوریه مسدود شده و از ادامه پیشروی تروریست ها جلوگیری به عمل آمده است و اکنون جبهه نظام سوریه، مرحله دوم یعنی آتش بس و شروع گفتگوهای صلح را کلید زده اند.

تحلیل دوم در مورد این اقدام روسیه این است که این یک اقدام خشمگینانه از سوی روسیه و در پاسخ به سخنان وزیر خارجه سوریه بوده است. ولید معلم، وزیر خارجه سوریه در سخنانی، بشار اسد را خط قرمز سوریه و حاکم ملت سوریه خوانده بود و هرگونه انتخابات ریاست جمهوری یا پارلمانی را بدون نظارت حکومت سوریه رد کرده بود. یا اینکه این اقدام، واکنشی به سخنان بشار جعفری، نماینده سوریه در گفتگوهای صلح بوده که گفته بود: چیزی به نام مرحله انتقالی حکومت وجود ندارد که بخواهیم در مورد آن گفتگو کنیم. آمریکا نیز این مواضع و سخنان را منافی گفتگوهای صلح و مخالف با تفاهماتش با روسیه خوانده بود.

عبدالباری عطوان، با ترجیح دادن احتمال دوم، این اقدام روسیه را ناشی از بالا گرفتن بحران و اختلاف میان سوریه و روسیه دانسته است. بر این اساس، پوتین برای اعمال فشار بر نظام سوریه در راستای پذیرفتن تصمیمات سیاسی روسیه، دست به این اقدام جسورانه و محکم زده است.(1)

نشریه انگلیسی گاردین نیز جزو رسانه هایی بود که به تحلیل بازگشت نیروهای روسیه پرداخت. این روزنامه عقب نشینی روسیه از میدان سوریه را بسیار ناگهانی غافلگیر کننده و بدون تحقق هیچ پیروزی در این میدان دانست. اما این اقدام را رفتاری زیرکانه قلمداد کرد.

در سرمقاله این نشریه آمده است:

تصویر

ص: 60

دیپلماتهای غربی امیدوارند که پوتین با نفوذی که در بشار اسد دارد، از وی بخواهد که از قدرت کناره گیری کند تا فرایند صلح با سرعت بیشتری صورت پذیرد، اما ظواهر امر بر چیزی غیر از این دلالت دارد؛ چرا که از ابتدا نیز ورود نیروهای روس به سوریه در راستای تحکیم قدرت بشار اسد در این کشور و پایان دادن به عقب نشینی های ارتش سوریه بود.

گاردین در ادامه نوشته است: همزمانی اعلام خروج اغلب نیروهای روس از سوریه با مذاکرات صلح در ژنو، به طور اتفاقی نبوده است. بلکه این اقدام باعث شد که روسیه به شکل کشوری مشتاق صلح جلوه کند؛ چرا که این کشور، اولین طرفی است که نیروهای خود را از میدان نبرد سوریه بیرون کشیده است.

در این میان پوتین می تواند تظاهر کند که به اهدافش رسیده است و بنا به قولش، دو نقطه مهم را محقق کرده است: از شکست بشار اسد جلوگیری کرده و همچنین ایجاد منطقه امن در سوریه را برای ایجاد مرکز قدرت معارضان مسلح در سوریه و به ویژه در حلب، محال ساخته است.

این روزنامه انگلیسی، پوتین را به عنوان استاد دور زدن دیپلماتیک توصیف کرده و نوشته است: خروج نسبی نیروهای روسی از سوریه، احتمال حل و فصل بحران سوریه از طریق مذاکرات سیاسی را افزایش می دهد. علاوه بر این، کاخ کرملین، نظرها را به تماس تلفنی پوتین با بشار اسد جلب کرده است که در این تماس، بشار اسد خود را به نتایج حل و فصل سیاسی، متعهد دانسته است. (1)

12.«ایستادگی داعش از زبان مفتی سابق القاعده»

تصویر

ابي حفص الموریتانی، مفتی سابق القاعده بوده و از یاران نزدیک

ص: 61

بن لادن و ایمن الظواهری، رهبران سازمان القاعده، محسوب می شود که از راه پیشین خود عدول کرده و به انتقاد از اقدامات گروههای تکفیری مشغول است.

وی در سال گذشته بارها اقدامات داعش و خلیفه اش را مورد انتقاد قرار داده و کشتار زنان و کودکان به دست این تشکیلات را حرام دانسته است.

ابوحفص که خلیفه شدن ابوبکر البغدادی را نیز زیر سؤال برده بود، در سال گذشته از جانب داعش تهدید شد و در لیست افراد تحت تعقیب داعش قرار گرفت. (1)

اما ابوحفص این بار از ایستادگی و قدرت داعش گفت و اظهار داشت: سازمان داعش اکنون به دولتی استوار تبدیل شده است. این دولت، کفایت و مقاومتی از خود نشان داده است که توقع آن نمیرفت.

او افزود: داعش اکنون بر مساحت جغرافیایی وسیعی به اندازه دولت انگلیس سیطره یافته و جمعیتی معدل جمعیت کشور سوئد را در بر دارد. همچنین بودجه ای برابر بودجه سایر دولت ها دارد تا جایی که این سازمان را به جایی رسانده است که نمی توان از آن غفلت کرد و باید به قدرت آن اعتراف کرد.

ابوحفص گفت: من علی رغم اختلافاتم با داعش که بارها این اختلافات را بیان کرده ام، اما دوست دارم در حکم دادن در مورد دولت اسلامی (داعش) منصف باشم. این سازمان علی رغم از دست دادن برخی از نیروها و دستاوردهایش، کارآمدی و استواری خود را ثابت کرد و زمانی که در برابر حملات ائتلاف بین المللی متشکل از 60 کشور ایستادگی کرد، جهان را شگفت زده کرد.

او برخی از علل ماندگاری و گسترش داعش را اینگونه برشمرد: "سازمان داعش از طریق دستگاه تبلیغاتی و استفاده از فناوری بالا، موفقیت های بسیاری را کسب کرد که به جذب هزاران نفر، حتی دهها هزار نفر از اروپایی ها، آمریکایی ها

ص: 62

و روسی ها انجامید. سازمان داعش در حال حاضر کنترل یک سوک از منطقه عراق و بیش از 50 درصد از مساحت سوریه را در اختیار دارد و چه بخواهیم یا نخواهیم، داعش دولتی پابرجاست.(1)

13.«پادشاه مراکش دستورداد برنامه های درسی تربیت دینی در این کشور مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد»

تصویر

محمد ششم، پادشاه کشور مغرب (مراکش) دستوری را خطاب به وزیران آموزش و پرورش و اوقاف و امور اسلامی صادر کرد که طی آن بر ضرورت بررسی و تجدید نظر در برنامه ها و روش های آموزش دینی تأکید کرده است. این دستور علاوه بر مدارس سطوح پایین آموزش و پرورش، شامل مراکز آموزشی خاص، غیر دولتی و قدیمی نیز می شود.

پادشاه مراکش در نشست وزیران این کشور تأکید کرد که این تجدید نظر در راستای اهمیت دادن بیشتر به پرورش اسلامی مطابق با ارزشهای اسلامی سهل و آسان است که در دل آن مذهب مالکی است. مذهبی که داعیه دار میانه - روی و اعتدال بوده و به آسان گیری و همزیستی مسالمت آمیز با سایر فرهنگ ها و تمدن های انسانی دعوت می کند.

او تأکید کرد که برنامه آموزش و تربیت اسلامی باید بر ارزش های اصلی ملت مغرب و بر عادات و سنتهای آنان تمرکز یابد. وی این عادات را تقویت کننده روح وحدت ملی در مغرب توصیف کرد.(2)

ص: 63

از آنجا که نفوذ تفکر متحجرانه و افراطی وهابیت و تکفیر در کشورهای متعدد جهان پیامدهای دشوار و خطرناکی را داشته است، برخی از مسئولان دولتی در کشورهای مختلف جهان اسلام، تصمیم گرفته اند راههای نفوذ این تفکرات خطرناک را سد سازند.

14.«عالم سعودی: داعش در واقع ثمره سلفیت وهابی است»

تصویر

عادل الكلبانی، عالم و مبلغ سعودی، طی سخنانی در یک برنامه تلویزیونی در شبکه ام بی سی اظهار داشت: تفکر داعش، تفکری سلفی است. اما نه اخوانی، نه قطبی، نه اشعری و نه صوفی است. در حالی که در کتابهای ما چنین نسبت هایی را به تفکر داعش میدهند.

او همچنین در صفحه تویتر خود نوشت: داعش ثمره ای سلفی است که باید با شفافیت با آن به مواجهه بپردازیم. این موضع عادل الكلبانی واکنش تندی را از جانب سلفیان علیه وی در پی داشت.

در همین رابطه، دکتر منصور الهجله، استاد و محقق سعودی نیز با نوشتن تعلیقی بر نظر کلبانی، نوشته است که مقصود کلبانی از ثمره سلفیت چند امر است:

1. داعش یک سازمان سلفی است؛ چرا که تمام کتاب های مرجع داعش، كتب سلفی با رویکرد نجدی (وهابی) آن است. این سازمان رساله ها و فتاوای رهبران فکری و داعیه داران سفلیت نجدی (وهابی) را منبع تفکرات خود معرفی کرده است.

تصویر

2. تمام نظریه های تکفیر، به طور

ص: 64

ویژه، نظریاتی وهابی شمرده میشوند.

روش تربیتی داعش نیز مانند وهابیت مبتنی بر نفرت نسبت به دیگران و نداشتن شفقت به آنان است.

3. روش تربیتی داعش در تعامل با سایرین منبطق بر شیوه سلفی وهابی است.

هجله در پاسخ به سؤال "آیا داعش ثمره ای سلفی است؟" که عنوان مقاله اوست، نوشته است: بگذارید در پاسخ به این سؤال تلاش کنم تفصیلی را ارائه کنم تا روشن شود که جواب این است: «آری، داعش ثمره ای سلفی آن هم از نوع وهابی آن است.» (یعنی داعش ثمره گسترش تفکر وهابیت است).

او نوشته است: فقه وهابی چنان که در کتابهای مشایخ دعوت نجدی، آمده است، چه بسا برای اغلب کسانی که آن را در کتاب ها مطالعه می کنند، آسان باشد. اما وقتی به مرحله عینیت می رسد و وارد عرصه زندگی می شود خواهی فهمید که این فقه پیچیده وهابیت، در نفی مخالف و راندن او در واقع، بسیار خشن و زشت است.

در همین موضوع، عبدالله المالكي، محقق و نویسنده سعودی نیز مطالب قابل توجهی را در مورد تشابه داعش با وهابیت ذکر کرده است.

عبدالله المالكي، ابتدا با بررسی تاریخ وهابیت و جایگاه گروه "اخوان من اطاع الله" در شکل گیری حکومت آل سعود و تفکر وهابی، ایدئولوژی داعش را امتداد اخوان وهابی دانست.

تصویر

شایان ذکر است که جماعت اخوان التوحید در تاریخ وهابیت، یکی از مهمترین عوامل شکل گیری و به قدرت رسیدن آل سعود با تفکر وهابی، به شمار می آید. این جماعت

ص: 65

شامل نیروهایی صحرانشین از حامیان تفکرات محمد بن عبدالوهاب بود که با آن تفکر افراطی و کشتار مردم مناطق مختلف توانست مقدمات حکومت عبدالعزيز سعودی را فراهم سازد. اما پس از قدرت یافتن آل سعود و استوار شدن پایه های حکومتش، اختلافاتی میان وهابیان رخ داد که به دو دستگی در میان آنان انجامید. دسته ای که اغلب اخوان التوحید را در بر داشت، قائل به پافشاری بر عقاید و رویکردهای جمودگرایانه و سلفی محمد بن عبد الوهاب بود. دسته دیگر اما تحت حاکمیت آل سعود، و بر اساس مصالح سیاسی همراه با آل سعود بودند.

مالکی با تبیین این دوسته، داعش را امتداد وهابیتی دانست که به عهد قدیم خود وفادار مانده و مسائل تکفیری را که از تفکرات ابن عبدالوهاب کسب کرده نصب العین خویش قرار داده است. بر اساس این تفکر هرگونه ارتباط و هم پیمانی با کفار حرام بوده و فاعل آن مرتد خواهد بود. (اینجاست که وجه اختلاف داعش با حکام آل سعود و علمای درباری وهابیت روشن می شود.)

کمال حبیب، محقق مصری و کارشناس جنبش های اسلامی نیز در گفتگو با سایت عربی 21، توصیف تفکرات داعش را به "تفکری سلفی با نسخه وهابی اش" تأیید کرد.

این کارشناس مصری در پاسخ به سؤالی در مورد شباهت های داعش با سلفيت وهابی، اظهار داشت: یکی از قوی ترین وجوه شباهت میان داعش و وهابیت از لحاظ نظری این است که تمایل آنان به تکفیر مردم به مراتب بیشتر از اشتیاقشان به مسلمان خواندن و مؤمن خواندن آنان است.

اما در زمینه شباهت های عملی این دو چنان که کمال حبیب گفته است، آشکارترین وجه تشابه عملی داعش با وهابیت، اشتراک این دو در جنگیدن با کسانی است که آنان را مرتد می خوانند که این شیوه، یکی از عادات وهابیان در برخورد با قبایل مخالفشان بوده است و این عینا

تصویر

ص: 66

تصویر

همان رفتاری است که داعش در عراق و سوریه از خود نشان میدهد.

وی تأکید کرد که دولت سعودی سوم تا حد زیادی توانست تفکر وهابی اخوان التوحید را در این کشور تضعیف کند و با استفاده از علمان درباری و دادن عنوان ولی امر شرعی به پادشاه، تفکر وهابی مخالف با اقدامات پادشاه را سرکوب کند.

در مقابل این نظرات، عده ای از علمای وهابی، با موضع گیری در برابر این نظرات، داعش را سازمانی بیگانه از وهابیت خواندند.

صالح الفوزان عضو انجمن كبار العمای عربستان سعودی با رد این نظرات، این مطالب را گمراه کننده خواند و سخنان کارشناسان در این زمینه را در راستای گمراه کردن مردم از راه حق قلمداد کرد.

دکتر محمد ابراهيم السعیدی، استاد فقه و اصول اسلامی در دانشگاه ام القرای مکه نیز توصیف داعش به ثمره ای وهابی را کلامی اشتباه دانست.

سعیدی داعش را ثمره ای خارج از وهابیت خواند که از رحم تفسیرهای نابه جا از آیات قرآن متولد شده است. او تأکید کرد که تعداد کمی از رهبران داعش و القاعده از طلاب دروس دینی در عربستان بوده اند و اغلب آنان مانند ظواهری مصری، مقدسی فلسطینی، جولانی و بغدادی از ملیت های دیگر بوده اند.

این عالم سعودی به عربی 21 گفت: رهبران داعش و القاعده نظریات محمد بن عبدالوهاب را نخوانده اند و حتی برخی از طلاب سعودی که به آنان پیوسته اند در حد پایینی از علم هستند که تحت تأثیرات تبلیغات آنان قرار گرفته اند. محمد مقدسی هم که خود نظریه پرداز گروه های جهادی سلفی است، آنان را متأثر از سید قطب دانسته است.

تصویر

ص: 67

البته این عالم سعودی نگفت که نظریات تکفیری ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب توسط چه مؤسساتی (مؤسسات وهابی) به این افراد رسیده است. او اشاره ای نکرد که برخورد داعش با مقدسات مسلمانان و تخریب حرم ها و قبور بزرگان و اولیای الهی توسط این تشکیلات برگرفته از همان تفکری است که حرم ائمه بقیع را در مدینه ویران ساخته و قصد داشت تا حرم پیامبر را نیز ویران سازد. او نگفت که در ابتدای حمله به سوریه و برافروختن آتش فتنه در این کشور، علمای کدام فرقه (وهابیت سعودی) دست به تكفير بشار اسد زدند و جوانان مسلمان را با دعوت به جنگ در سوریه به آغوش داعش سپردند.

در این باره محقق دینی، دکتر عصر النصر، وجه تشابه سلفیت با داعش را در این مقوله دانست که رهبران داعش از آنجا که در مدارس سلفی آموزش دیده اند، مانند سلفی ها از مذاهب اربعه اهل سنت منقطع شده و به فقه الدليل روی آورده اند. به عبارت دیگر آنان با کنار گذاشتن مذاهب فقهی اهل سنت رو به ظاهرگرایی آورده اند و از سلطه علما خارج شده اند.(1)

تصویر

ص: 68

تصویر

دینی مناسب و میانه رو که توان جذب جوانان و مقابله با تفکرات سلفیه جهادی را داشته باشد به وجود آمده است. اما مشکل بزرگ این است که این تحقیقات دشوار برای تعیین گفتمان دینی جایگزین، در سیاق و زمینه بدی پیش آمده است.

مؤسسه دینی رسمی در تونس در حالت ضعف شدید قرار دارد. ضعفی تاریخی که از دهها سال پیش دست به گریبان سازمان رسمی دینی شده است و دولت ملی جدید نیز بر این ضعف افزوده است؛ چرا که این دولت به جای اینکه به رشد گفتمان دینی بپردازد و نیاز شدید این گفتمان را که همان تغییر و نوسازی است، برآورده سازد، سازمان رسمی دینی را موظف کرده است که حول مصالح دولت سیر کند. سازمانی دینی در تونس به جای پرداختن به مسائل داخلی خود و تجدید گفتمان دینی که جوانان منتظر آن هستند، به شرعی جلوه دادن اقدامات دولت می پردازد.

از طرفی دیگر با شکل گرفتن انقلاب در تونس و از همان سال های نزدیک به انقلاب نیز شاهد بودیم که اقبال مردم، به ویژه جوانان به دین مضاعف شده و مساجد مملو از نمازگزاران شده است. اما گفتمان دینی نتوانست نیازهای اجتماعی این پناهندگان را به خوبی پاسخ گوید. پس در برخی مساجد به تبلیغ احزاب پرداخته و برخی دیگر نیز از جهاد و اسامه بن لادن سخن گفتند. احزاب دینی مانند جنبش النهضه، نیز نتوانستند سیاست دینی واضح و روشنی را عرضه کنند. این درحالی است که آنان در خیمه دین و تحت شعار اسلام توانستند زمام امور را به دست گیرند.

همه اینها حاکی از سستی حالت دینی و عدم قدرت سازمان دینی تونس در

ص: 70

مقابله با پدید افراط و غلو است.(1)

کشور نیز به فرانسه اختصاص دارد.

بر اساس اخبار رسانه ها، انگلیس قصد دارد هزار نیروی نظامی خود را وارد خاک لیبی کند که مدعی است، وظیفه آنان تنها آموزش نیروهای لیبی است نه ورود به میدان نبرد با داعش. چنان که ایتالیا نیز از آمادگی خود را برای فرماندهی دخالت زمینی در خاک لیبی اعلام کرده است و تنها منتظر چراغ سبز سازمان ملل متحد و مقامات ملی لیبی است. فرانسه نیز در مناسبت های متعددی از امکان دخالت نظامی در لیبی برای ضربه زدن به مراکز داعش در این کشور سخن گفته است.

از طرفی کشورهای همجوار لیبی (مصر، الجزایر و تونس) نیز مراتب نگرانی خود را از اوضاع در لیبی و پیامدهای دخالت بیگانگان در این کشور اعلام داشته اند و هر کدام به نحوی با انتشار بیانیه ها و سخنان مقامات دولتی خود، با دخالت بیگانگان در لیبی مخالفت کرده اند.

اغلب کارشناسان نیز به تبعات دخالت بیگانگان در خاک لیبی اشاره کرده اند. چنان که دخالت غربی ها در سال 2011م در لیبی و رها کردن آن به حال خود باعث شد تا صدها گروه مسلح در این کشور شکل گیرد و امکان دارد که این تجربه بار دیگر اتفاق بیفتد که این بار با توجه به نفوذ داعش در میان تکفیریهای لیبی، خطرات بزرگ تری در انتظار این کشور و همسایگانش خواهد بود. (1)

ص: 72

تقسیم می شوند: 1.ملاحضات کلی پیرامون گزارشات مراکز و موسسات اندیشه ای غربی از منطقه؛ 2. مقاصد استراتژیک مرتبط با منطقه که در سال 2016 بر جهان حاکم خواهد بود؛ 3. مقاصد استراتژیکی که در سال 2016 بر منطقه حاکم خواهد بود؛ 4. منطقه خاور میانه در سال 2016 چگونه خواهد بود (بحران های اصلی منطقه، سازمان های تروریستی، تحولات خاص در برخی از دولتهای منطقه)

الف) ملاحضات کلی پیرامون گزارشات مراکز و موسسات اندیشه ای غربی از منطقه

در این بخش به چند نکته می توان اشاره نمود که عبارت اند از: 1. میان تحليلات و پیش بینی های همه این سازمان ها در مورد خط سیر تحولات احتمالی در خاور میانه در سال 2016 اتفاق نظر زیادی وجود دارد. 2. تحليلات و پیش بینی های این مجموعه ها غالبا بر اساس ملاک های مرتبط با منافع استراتژیک کشورهای غربی به ویژه آمریکا است. 3. تحليلات این مجموعه هابر خطرات چالش های احتمالی مهم منطقه در سال 2016 تمرکز دارند لذا جز در موارد نادر به تحولات مثبتی که در منطقه رخ داده است توجهی ندارد.

ب) مقاصد استراتژیک مرتبط با منطقه در سال 2016 که بر جهان حاکم خواهد بود

1. در سال 2016 انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا برگزار خواهد شد و مسائل سیاست خارجه به ویژه مسائل مرتبط با خاورمیانه مثل خطر داعش توجه بسیاری از رای دهندگان آمریکایی را به خود جلب خواهد کرد.

2. رویارویی آمریکا و روسیه ادامه خواهد یافت و روسیه بر تلاش به منظور محقق کردن دستاوردهای بیشتر در پرونده سوریه در مقابله با فشار آمریکا در پرونده اوکراین تمرکز خواهد نمود. همچنین آمریکا آمادگی بیشتری برای مذاکره پیرامون مسائل تاکتیکی خواهد داشت ولی از دادن هیچ گونه امتیازی به روسیه که می کوشد از طریق ارتباط بین همکاری در عرصه مبارزه با تروریسم و مناقشات

ص: 75

استراتژیک امتیازات وسیع تری به دست آورد امتناع خواهد ورزید و به جای آن در راستای حمایت از هم پیمانان اروپایی خود در خطوط رویارویی با روسیه خواهد کوشید.

3. دولت فرانسه بیشتر از سایر حکومت های اروپایی مورد تهدید تروریستی از ناحیه خاورمیانه و شمال آفریقا به دلیل گسترش داعش در شمال آفریقا قرار خواهد گرفت.

4. عقب نشینی اروپا در سایه فشارهای سیاسی و اقتصادی وارد بر کشورهای آن عمیق تر خواهد شد. همچنین چالش های ناشی از خطر تهدیدات تروریستی در این قاره در پی وخامت اوضاع در لیبی افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر تداوم مساله مهاجرت پناهجویان از خاورمیانه، دولتهای اروپایی را به اجرای اقدامات امنیتی شدید و تجدید نظر در سیاست های اعطای ویزاهای مهاجرت، وادار خواهد نمود.

5. قیمت نفت مساله ای است که چالش های جدیدی را به ویژه در اقتصاد کشورهای خلیج فارس ایجاد خواهد نمود. صادرات نفت ایران که در نیمه اول سال جاری وارد بازار خواهد شد موجب ایجاد توازن در قبال کاهش صادرات آمریکا خواهد گردید. احتمالا تغییراتی نیز در حجم صادرات نفت عربستان در پایان سال اتفاق خواهد افتاد زیرا به دنبال تاثیر ورود صادرات نفت ایران و کاهش صادرات نفت آمریکا بر قیمت های جهانی نفت، تلاش برای حفظ قیمت نفت، در پایان سال، این کشور را به سوی کاهش صادرات از راه هم ترازی با کویت و امارات سوق می دهد.

ج) مقاصد استراتژیکی که در سال 2016 بر منطقه حاکم خواهد بود

1. منطقه خاورمیانه در سال 2016 مضطرب ترین و پرآشوب ترین منطقه در جهان خواهد بود. در این منطقه شش کشور آسیب دیده وجود دارد (افغانستان، عراق، لیبی، مالی، سوریه و یمن) و تعداد آورگان این منطقه به رکورد جدیدی خواهد رسید. داعش قوی ترین سازمان تروریسیتی در تاریخ است. اقتصاد

ص: 76

کشورهای نفتی تحت فشار قرار دارد. این اوضاع و شرائط در سال 2016 مستعد وخیم تر شدن است.

2. خاورمیانه در سال 2016 به تحول ژئوسیاسی خود ادامه خواهد داد و در سایه اتفاقات جاری در منطقه شکل و هیئت آن را بازسازی می نماید. سال 2016 یکی از سلسله سنواتی است که وضعیت دائمی منطقه را در آینده مشخص می کند. در حال حاضر منطقه شاهد دورانی مضطرب و خشونتی ویران کننده است. این دوره از ابتدای سال 2014 با اوج گیری داعش آغاز شده و نمی توان فهمید که چه زمانی به پایان خواهد رسید اما می تواند در سال 2018 با 2019 شاهد ثبات و آرامشی نسبی باشد. این مساله به طور قطع متوقف بر این مساله است که دو پایه اصلی منطقه یعنی ترکیه و عربستان دچار سقوط و اضمحلال شده باشند یا نه؟ در صورت وقوع این مطلب سقوط آنان پایان یافتن دوران بی ثباتی و عدم آرامش را در منطقه تا زمان نامعلوم به درازا خواهد کشاند.

3. شرائط پر آشوب و پر هرج و مرج خاورمیانه و زمینه ها و شرائط ناشی از آن، تهدیدات گسترده ای را ضد امنیت ملی آمریکا به وجود می آورد. این تهدیدات بر اساس میزان مخاطره آمیز بودنشان برای امنیت ملی آمریکا در سه دسته اولویت بندی می شوند:

الف) تهدیدات دارای اولویت اول که وقوعشان احتمال بسیار زیادی دارد عبارت اند از: افزایش شدت درگیری ها در سوریه بر اثر افزایش حمایت های خارجی از طرف های درگیر از جمله دخالت نیروهای نظامی، احتمال افزایش دسته بندی های سیاسی در داخل لیبی همراه با افزایش خشونت و دخالت نظامی کشورهای عربی؛ افزایش بحران بین اسرائیل و سرزمین های اشغالی؛ اوج گیری خشونت سیاسی در ترکیه میان گروه های مختلف کرد و نیروهای امنیتی ترکیه بر اثر جنگ داخلی در سوریه؛ افزایش عدم استقرار سیاسی در مصر از جمله وقوع حملات تروریستی در این کشور به ویژه در منطقه سیناء؛ افزایش خشونت و بی ثباتی در افغانستان به خاطر افزایش قدرت طالبان؛ افزایش تفرقه و اختلاف در

ص: 77

عراق بر اثر تسلط داعش بر برخی قسمت ها و تداوم خشونت ها میان سنی و شیعه.

ب) تهدیدات دارای اولویت متوسط با احتمال وقوع متوسط: افزایش خشونت داخلی و عدم استقرار سیاسی در پاکستان به دلیل فعالیت های گروه های متعدد مسلح به ویژه طالبان پاکستان، افزایش خشونت طائفه ای و عدم ثبات سیاسی در لبنان و اردن بر اثر جنگ داخلی سوریه؛ افزایش شدت جنگ داخلی در یمن بر اثر دخالت نیروهای خارجی؛ رویارویی احتمالی بین ایران و آمریکا یا بین ایران و یکی از هم پیمانان و شرکای آمریکا

ج) تهدیدات دارای اولویت کم که احتمال وقوعشان ممکن است مانند: رویارویی نظامی شدید بین هند و پاکستان به سبب حمله تروریستی و یا افزایش خشونت در کشمیر؛ عدم استقرار سیاسی در عربستان در اثر افزایس فشارهای اقتصادی و بحران داخل خاندان سلطنتی و دشواری های جنگ در یمن

4. به رغم تلاش های سیاسی و دیپلماتیکی که برای دستیابی به صلح در منطقه ابتداءا در سوریه و سپس یمن و لیبی انجام شده، بعید است که این تلاش ها به صلح و حل و فصل حقیقی درگیری ها در این مناطق بیانجامد. لذا سال 2016 سال صلح و آرامش شکننده خواهد بود زیرا درگیری ها در این مناطق به خاطر دسته بندی های طائفه ای و قبیلگی در این کشورها ونیز تفاوت و تناقض موضع گیری های طرف های منطقه ای و بین المللی بسیار پیچیده است.

5. در سال 2016 به خاطر بازگشت تعداد زیادی از مبارزین از مناطق درگیری، احتمال وقوع حملات تروریستی در کشورهای شمال آفریقا و خلیج فارس بسیار زیاد خواهد بود.

6. تجزیه دولت عراق و جدا شدن قسمت هایی از آن مهمترین مساله این زمان خواهد بود. با وجود مبارزه مشترک کردها و اهل سنت و حکومت شیعی عراق علیه داعش، عواملی وجود دارد که جدایی میان کردها و اهل سنت را تقویت می کند. منطقه کردستان از ابتدای سال 2015 با صدور مستقیم نفت به خارج و

ص: 78

سرپیچی از حکومت مرکزی، علاقه خود را به ایجاد یک حکومت شبه خود مختاری نشان داده است. همان گونه که رهبر کردها به تحرک و رایزنی در واشنگتن برای حمایت از استقلال دولتشان اقدام نموده است. تجزیه عراق منجر به عدم استقرار و وقوع درگیری ها نه فقط در مرزهای این کشور بلکه در مناطق کردنشین ترکیه و ایران نیز خواهد شد.

چهارم: منطقه خاور میانه در سال 2016 چگونه خواهد بود (بحران های اصلی منطقه، سازمان های تروریستی، تحولات خاص در برخی از دولت های منطقه)

بحران های اصلی منطقه

الف) بحران سوریه

1. همیاری تلاش های قدرت های بین المللی مختلف برای دستیابی به صلح در سوریه خبر خوبی در تاریخ گفتگو و مذاکره است اما این همیاری نیز مشکوک است. در حال حاضر سه ائتلاف برای مبارزه با تروریست در سوریه وجود دارد و طرفهای متعددی در آن عضو هستند. تلاش های دیپلماتیک سریع برای رسیدن به توافق، تاکیدی بر این مطلب است که همه طرف ها خواستار نوعی حل و فصل قریب الوقوعند که احتمال دستیابی به آن به خاطر آماده بودن شرایط و عدول از آستانه یک جنگ فراگیر، در اواسط سال وجود دارد. البته حتی در صورت دستیابی به چنین توافقی باز احتمال دارد که هرکدام از طرف ها با استفاده از ابزار غیر مرسوم به حمایت از طرف های مورد حمایت خود بپردازد و این امر ممکن است در مواردی به افزایش درگیری بیانجامد. به عبارت دیگر هرگونه اشاره احتمالی که دلالت بر حل و فصل این مناقشه باشد گاها خیالی یا انحرافی است. با این وصف روشن است که توافق بین بیشتر قدرتهای حاضر در درگیری سوریه، دیر یا زود به دست خواهد آمد و احتمال دارد که سال 2016 سالی باشد که در آن دستیابی به جزئیات این توافق محقق شود.

2. در حال حاضر امکان ایجاد دیدگاهی پیرامون سوریه در دوران بعد از درگیری دشوار است و این مساله تا حد زیادی به تعیین سرنوشت شهر رقه (پایتخت

ص: 79

داعش) بستگی دارد. هر کس سرنوشت این شهر را مشخص کند در فرایند تدوین دستور کار تعیین وضعیت سوریه بعد از درگیری، دست برتر را خواهد داشت؛ زیرا سند این دستور کار، عنصر اصلی در تلاش های شورای امنیت برای حل درگیری خواهد بود. آمریکا متمایل به الگویی است که در آن یک دولت سنی گذرنده از مرزها در جنوب (الگوی دولت فدرالی) رابط میان شرق سوریه و غرب عراق باشد. این تمایل به خاطر احیای خطوط فشار قوی گاز ترکیه است که از ابتدا دلیل اصلی جنگ بود. در عین حال، روسیه و سوریه خواستار حفظ یکپارچگی ارضی سوریه - اند. شایان ذکر است که دخالت نظامی اخیر ترکیه در شمال عراق با هدف تقویت ایده دولت سنی گذرنده از مرزها در جنوب، انجام گرفته است.

ب) بحران در یمن

1. برای جنگ در یمن، پایانی قابل مشاهده نیست و زمینه های مهم آن ادامه خواهد داشت. این جنگ زیرساخت های محدود یمن را ویران نموده و دسته بندی های سیاسی را عمیق تر کرده است.

2. پیش بینی اینکه عربستان جنگ را پایان خواهد داد دشوار است اما اگر ائتلافی که این کشور برای جنگ ضد تروریسم تشکیل داده حمایت خویش را به - ویژه از طریق اعزام نیروها و افزایش قدرت ارتش ارائه کنند چه بسا که اوضاع تغییر نماید.

3. عربستان حوثی ها را وکلای ایران می داند و این مساله موجب تشویش این کشور که آرزوهای ایران را برای هیمنه منطقه ای زیر نظر دارد؛ می گردد. لذا هرگونه صلحی برای جنگ در یمن توافقات قبلی بین این دو قدرت منطقه ای را می طلبد و این امریست که وقوع آن در آینده نزدیک بعید به نظر می رسد.

ج) بحران لیبی

1. فعالیت سازمان داعش در تحکیم سیطره اش بر مناطق پیرامون سرت و مناطق ساحلی لیبی در دریای مدیترانه منجر به وجود ضرورت اقدام و تلاش بین المللی برای پایان دادن به این بحران سیاسی که نوعی از هرج و مرج را در داخل

ص: 80

کشورها به وجود آوره شده است.

2. به رغم موفقیت کشورهای متحد در امضای پیمان تشکیل دولت وحدت ملی در سایه فشار آمریکا و ایتالیا، هنوز هم نیروهایی که معارض با این پیمانند وجود دارند. می توان گفت دولت وحدت ملی به ویژه در شرایط امتناع این نیروها از انتقال دولت به طرابلس، در حکومت موفق نخواهد بود.

3. همچنان هرج و مرج و آشوب وضعیت غالب در لیبی است. قانون و سازمان های مجری آن وجود ندارند. این کشور نقطه اصلی عبور پناهجویان و مهاجران از خاور میانه و آفریقاست که می کوشند خود را به اروپا برسانند. سرازیر شدن نیرو و اسلحه از لیبی بدون هیچ مانعی موجب شعله ور شدن درگیری ها در منطقه ساحلی شده است. همچنین منطقه فقير "فزان" در جنوب این کشور پناهگاه شبکه های تبهکار و گروه های تندرو شده است. در راس این خطرات فروپاشی اقتصادی است که اگر افزایش صادرات نفت محقق نشود و مسولین این کشور برای سلامت موسسات مالی لیبی که مورد منازعه دو گروه است چاره ای نیندیشند دور از انتظار نیست.

4. مساله اصلی برای لیبی و شرکای بین المللی آن باید پیوند زدن نیروهای معارض، به حکومت باشد و در بهترین حالات باید به پیمانی که امضا شده به عنوان ابتدای مسیر صلح بنگرند نه پایان آن.

سازمان های تروریستی

الف) سازمان داعش

1. ضربات ائتلاف بین المللی موجب تضعیف این سازمان خواهد شد اما خطر روریستی آن همچنان ادامه خواهد داشت.

این سازمان برای حفظ سرزمین های تحت سیطره اش در سوریه و عراق و تسلط یافتنش بر مناطق جدیدی از این دو کشور خواهد کوشید.

2. هر چه ضربات ائتلاف برای تضعیف قدرت این سازمان ادامه داشته باشد داعش حملات تروریستی خود را در خاور میانه و غرب بیشتر خواهد کرد.

ص: 81

3. احتمال دارد که داعش فعالیت هایش را در کشورهایی نظیر عربستان، مصر، یمن، لیبی، جنوب صحرای آفریقا و جنوب غرب آسیا گسترش دهد.

4. فعالیت های این سازمان در سال 2016 افزایش خواهد یافت و کشورهای متعددی که در راس اهداف ضربات این سازمان قرار خواهند گرفت عبارت اند از: آمریکا و منافع آن در منطقه، روسیه، ترکیه، عربستان، عراق، لبنان و مصر.

ب: القاعده و دیگر سازمان ها

1. رقابت جهادی بین سازمان های تروریستی داعش و القاعده در سال 2016 مستعد افزایش است.

2. احتمال دارد سازمانهای سابق القاعده در شبه جریره عربستان، مغرب، غرب آفریقا و جنوب آسیا به منظور اثبات حضورشان در عرصه جهادی فعال شوند.

3. سازمان هایی نظیر بوکوحرام و انصار الشباب و مرابطین از اشتغال توجه جهان به اوضاع عراق و سوریه بهره برداری نموده و فعالیت خود را افزایش خواهند داد.

4. به دلیل احتمال سرازیر شدن مبارزین داعش به جنوب صحرای آفریقا بر اثر ضربات ائتلاف، در مواردی ممکن است نزدیکی و درگیری بین سازمان القاعده در آفریقا و داعش به وجود آید.

تحولات خاص بعضی از کشورهای منطقه

الف) عربستان

در تحليلات و پیش بینی های بسیاری از موسسات و مراکز فکری غربی بر این مطلب اتفاق نظر وجود دارد که عربستان در سال 2016 شاهد بحران عدم ثبات خواهد بود و نقاطی که این بهم ریختگی در آن نمایان خواهد شد جوانب زیر را دربر می گیرد.

1. کاهش قیمت نفت با همه پیامدهایش بر شدت فشاری که این کشور با آن روبرو است می افزاید.

2. عضویت این کشور گرفتار، در درگیری های منطقه ای به ویژه در جنگ یمن

ص: 82

3.احتمال دارد این کشور شاهد رقابت برای سلطنت و پیامدهای داخلی آن باشد.

ب) ترکیه

1. بحران سیاسی داخلی در ترکیه بر اثر افزایش مخالفان حکومت و استمرار جنگ در سوریه

2. سیاست هایی که رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردغان در پیش گرفته است ترکیه را به سمت نوعی عدم ثبات سوق خواهد داد.

3. مخالفتهای سیاسی با اردوغان افزایش خواهد یافت و تداوم تلاش ها برای از بین بردن این مخالفت ها موجب خواهد شد که شدت خشونت های داخلی افزایش بیابد.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات الاستراتيجيه نوشته شده است که در سایت زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Article

ص: 83

وی با ایجاد یک صفحه جعلی در فیسبوک ادعا نمود که دختری بیست ساله و فرانسوی است که اخیرا به اسلام مشرف شده و اشتیاق زیادی برای آشنایی بیشتر با سازمان داعش در مشرق عربی دارد.

ابزار جذب نیرو

از جمله تجربیات این خبرنگار آن است که داعش در جذب هوادار و یاور از طریق اینترنت به انتشار نوارهای ویدیوئی و بیانیه های این سازمان و گفتگوهای اعضای وفادار به آن استفاده می نماید که در آن به شستشوی مغزی بسیاری از جوانان اروپایی برای پیوستن به داعش اقدام می نمایند و به این منظور سرزمین دولت اسلامی را سرزمین آرزوها توصیف می کنند که در آن تمامی آرزوهای جوانان به محض پیوستن و سفر به این منطقه محقق خواهد شد. همانگونه که ابوبلال در ابتدای گفتگوی اینترنتی اش با این خبرنگار به مجرد اطلاع از مسلمان بودن او بدون هیچ شناخت قبلی به او پیشنهاد ازدواج می دهد با این استدلال که مسلمان بودن او برای این امر کافی است. سپس او را برای سفر به سوریه دعوت می نماید و اینگونه استدلال می نماید که هرکس که می خواهد یک مسلمان واقعی باشد و به هدایت کامل دست یابد باید به سوریه برود چرا که آنجا تنهاسرزمینی است که می توان در آن یک مسلمان واقعی شد. ولی اقامت در غرب فرد را به سوی آتش هدایت کرده و بسیاری از مسلمانان را از اسلام دور نموده است.

همچنین اعضای داعش از میل به حماسه دینی در قلوب جوانان و دختران استفاده نموده و بیان می کند که تطبيق اسلام حقیقی و تعالیم آن در سرزمین دولت اسلامی است. همچنین از احساسات عاطفی آنان از راه خواستگاری از دختران جوان برای فریفتن آنان در پیوستن به سازمان و تحریکشان به سفر به سوریه استفاده می کنند و اینگونه القاء می کنند که آنان یکی از زنان مهم در داخل سازمان خواهند شد و علاوه بر آزادی که در سایه این دولت خواهند داشت تمامی آرزوهایشان نیز محقق خواهد شد.

نکته دیگری که اعضای داعش در شیوه جذب اینترنتی جوانان از آن استفاده

ص: 85

می کنند آن است که در گفتگوهایشان نوعی طمانینه روحی و آرامش را به کار می برند و از کلماتی استفاده می کنند که نشان دهنده احترام و ادب و نزاکت است. همچنین خود را مانند پدری مهربان برای جوانان نشان می دهند که می کوشد آنان را به پیوستن به سازمان داعش تشویق نماید.

آنا ایریل معتقد است که نا آگاهی و کوتاهی در مسئولیت به ویژه از جانب خانواده ها در برابر روشهای تبلیغی سازمان های تروریستی موجب فریب جوانان و نوجوانان می گردد. چراکه خانواده ها هیچ نظارتی بر نوجوانان ندارند و آنان را برای مقابله با افکار تندروانه ای که توسط این سازمانهای تروریستی در پایگاه های اینترنتی ترویج می شود توجیه و آگاه نمی نمایند. بر این اساس در فضای باز و گسترده مجازی، هیچگونه برنامه رقیب و یا پیشگیرانه ای در برابر این افکار مسموم وجود ندارد.

مبلغان اینترنتی داعش دولت اسلامی را بهشتی به تصویر می کشند که در آن همگان مانند یک خانواده زندگی می کنند و مورد حمایت هستند و در آن از یک زندگی رفاهی بهره منداند و کسانی که به این سازمان نپیوسته اند ضایع و محروم اند.

زمینه ها و شرایط اجتماعی و دینی جوانان نیز در پیوستن به داعش موثرند. چرا که با شرایط زندگیشان نا مطلوب است و یا به مسلمانان رادیکال مبدل شده اند. همچنین بهره گیری از عواطف دینی جوانان با این ادعا که پیوستن به داعش موجب محو همه گناهان و خطاها می گردد، این اعتقاد را در جوانان ایجاد می کند که تعالیم صحیح اسلام در داعش متجلی می باشد. در همین راستا دعوت به اقدام به کمک های انسان دوستانه در این سرزمین و همچنین ترویج ایده خلافت سنی در عراق و سوریه در امر دیگریند که موجب افزایش رغبت جوانان در پیوستن به این گروه می شود.

کلیپ هایی نیز که با استفاده از آخرین تکنیک های روز تولید شده اند و صحنه هایی از جنگ و میدان های مبارزه سربازان داعش را در سوریه به نمایش می گذارند، در جذب جوانانی که بیشتر دارای روحیه ماجراجویی اند، بسیار موثر است.

ص: 86

در سایه شرایط اجتماعی و اقتصادی بد حاکم بر بیشتر نقاط جهان، جوانانی که برای خود آینده ای خوب در کشورشان نمی بینند با وعده های رفاهی نظیر حقوق کافی، ازدواج، فراوانی خدمات و فرصت های شغلی و ... به راحتی جذب این سازمان می شوند.

دختران و پسران جوان فراوانی به منظور کسب شهرت به این سازمان پیوسته اند بدین امید که نامشان در تاریخ این سازمان ثبت گردد. آنان رسیدنشان به سوریه را از طریق شبکه های اجتماعی اعلام می کنند و افتخار می کنند که بعد از پیوستن به داعش چقدر از افراد مهم و یا نیرومند را کشته اند.

مطلب فوق توسط سایت الجريده الاقتصاديه نوشته شده است که در سایت زیر قابل رویت می باشد.

www.aleqt.com

ص: 87

گسترش متوقف نشد و نه تنها در مناطق تحت سیطره حکومت بلکه در مناطق تحت سلطه نظامیان طالبان نیز ادامه یافت و توانست برتعدادی از قلعه های نظامی طالبان در هلمند و بعضی از مناطق استان زابل افغانستان سیطره یابد.

فعالیتهای داعش صرفا به مناطق جنوبی دور از پایتخت محدود نشد بلکه استان های مجاور کابل نظیر برخی از مناطق استراتژیک مهم (لوگر) شاهد فعالیت های این سازمان بوده اند. حتی نیروهای این سازمان اقدام به ایجاد پادگان هایی در مناطق کوهستانی نائیه به منظور آموزش و زندگی و پناه گرفتن نموده اند.

دوم: عوامل برخورد میان داعش و طالبان

بیانیه ملا منصور رهبر طالبان مبنی بر اینکه طالبان اجازه گسترش در افغانستان را به داعش نمی دهد نشانگر عمق اختلافات این دو گروه و میزان ترس این جنبش از توسعه داعش می باشد. مهم ترین علل رویارویی این دو گروه عبارت اند از:

الف) اختلافات ایدئولوژیک: این دو سازمان از نظر عقائدی و فکری اختلافات عمیقی با یکدیگر دارند. طالبان پایبند به مذهب دیوبندیه است در حالی که داعش دارای مذهب وهابی است و میان این دو مذهب فاصله زیادی است که در ادبیات گروه های جهادی با عنوان (اختلاف تضاد) از آن یاد می شود و مانع پیوند یا همکاری این دو گروه می باشد. از ناحیه فکری نیز فاصله زیادی میان دیدگاه دو طرف پیرامون مفهوم (شریعت) و (بیعت) و تعامل با شیعه و ... وجود دارد به حدی که نشریه الکترونیکی داعش یعنی دابق در دسامبر 2014 طالبان را گروهی معرفی کرد که قوانین و سنت های قبیله ای را بر شریعت اسلامی ترجیح می دهد و نسبت به هدف قراردادن شیعیان غفلت می ورزد و ملا محمد عمر رهبر این جنبش مفاهیم تنقیص شده ای از اسلام را مبنای خود قرار داده است.

ب) درگیری بر سر نفوذ در افغانستان: جنبش طالبان خود را صاحب نفوذ سنتی در افغانستان و پرچمدار جهاد و شریعت در این کشور می داند لذا به شدت

ص: 89

رقابت داعش را با خود بر سر این نفوذ رد می نماید حال آنکه سازمان دولت اسلامی در حال جذب بسیاری از اعضای این گروه است. حال یا به سبب جذابیت فکر داعشی و یا به سبب وعده مال و اعطای مناصب و بهره برداری از نارضایتی موجود میان اعضای طالبان نسبت به رهبرانشان به خاطر كثرت اختلافات این رهبران. بر این اساس معرکه میان دو طرف شبیه به میدان مبارزه برای بقاء است. به ویژه آنکه وجود داعش به خطری حقیقی برای آینده طالبان مبدل شده است.

سوم: مهم ترین پیامدهای درگیری میان دو طرف

الف) تغییر در اولویت مبارزه: درگیری میان دو سازمان باعث شده که به جای عملیات نظامی اساسی در برابر دشمن سنتی هر دو طرف (نیروهای آمریکایی و نیروهای حکومت افغانستان)، بخش زیادی از تلاشهای هر دو طرف متوجه هدف قرار دادن دیگری شود به ویژه بعد از آنکه هریک از دو سازمان در منطقه هلمند علیه دیگری اعلان جهاد نمود. این درگیری غالبا به نفع نیروهای آمریکایی و افغانی تمام خواهد شد چرا که منجر به کاهش شدت عملیات ها علیه آنها در بازه زمانی پیش رو است.

ب) تضعیف قدرت چانه زنی طالبان در مذاکرات با حکومت افغانستان: درگیری و سازمان دولت اسلامی با طالبان منجر به کاهش قدرت طالبان در گفتگوهایش با حکومت کابل می شود به ویژه آنکه داعش این جنبش را از طریق جذب برخی از رهبران و اعضای آن از داخل مورد تهدید قرار داده است. همچنین این درگیری طالبان را متشتت نموده و وادار می نماید که در بیش از یک جبهه بجنگد و این مساله بر فشارهای مالی و انسانی وارد بر این سازمان می افزاید.

ج) گسترش تلاشهای جذب نیرو: درگیری فعلی میان دو طرف باعث می شود که هر کدام برای جذب حداکثری جوانان به صفوف خود بکوشند تا بتوانند در آینده بر نیروهای انسانی خود تکیه کنند. از یک سو مثلا داعش کوشیده است تا با تبلیغات فراوان افراد بسیاری را از مناطق تحت سیطره طالبان به خود جذب نماید تا آنجا که بتواند بر مناطقی که در آنها نفوذ کرده سیطره یابد. در مقابل طالبان نیز

ص: 90

بر تلاش های خود بر جذب نیرو افزوده است تا بتواند تعداد افرادی را که از صفوف این جنبش خارج شده اند، جایگزین نماید. آن گونه که دکتر محمد نعیم سخنگوی دفتر این جنبش در دوحه بیان کرده کارگروه (جذب و جلب)ی که طالبان اخیرا برای بسیج نیرو ایجاد کرده است موفق به جذب حدود 400 الی 500 نفر از نیروهای مردمی و نظامی به این جنبش شده است.

د) نزدیکی میان طالبان و ایران: فشار ناشی از گسترش داعش در مناطق نفوذ طالبان موجب ایجاد نوعی نزدیکی میان این جنبش با ایران شده است چرا که هم تهران و هم طالبان از انتشار سریع داعش در افغانستان به طور یکسان نگرانند.

در پایان می توان گفت به رغم مشکلاتی که گسترش داعش در افغانستان با آن مواجه است مانند کشته شدن رهبر این سازمان ملاعبدالرئوف و پس از آن کشته شدن جانشینش حافظ وحیدی و وجود رقابت هایی از جانب گروه های مسلح متعدد موجود در افغانستان، این سازمان می تواند با این چالش ها مقابله نموده و با قدرت در عرصه افغانستان باقی بماند. این امر به دلیل توانایی این سازمان در جذب و بسیج نیرو است. حال چه به سبب جاذبه فکر داعشی و چه به سبب فراوانی منابع مالی و حمایتهای مادی و معنوی که از طریق سازمان دولت اسلامی موجود در عراق و سوریه از آن می شود.

از سوی دیگر جنبش طالبان نیز مصمم است تا جلوی گسترش و نفوذ داعش را گرفته و ضعف ناشی از انشعابات به وجود آمده در صفوف خویش را جبران نماید. این امر موجب خواهد شد که درگیری میان دو طرف در آینده افزایش یابد و عرصه افغانستان شاهد گونه ای از جنگ قدرت میان داعش و طالبان باشد و هیچ گونه فرصتی برای نزدیکی میان این دو گروه قابل مشاهده و پیش بینی نیست.

مطلب فوق توسط سایت مركز الدين و السياسه نوشته شده است که در سایت زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rpest.com/news.php?action=listnewsmid=13

ص: 91

اختلافات داخلی:

به نظر نمی رسد که پیشنهاد مسعود بارزانی برای اجرای همه پرسی تعیین سرنوشت منطقه کردستان از اجماع داخلی بهره مند باشد. این مطلب به سه ملاک اساسی برمی گردد:

اول: وجود اختلافاتی که آرامشی را بین قدرت های سیاسی اصلی در کردستان به ویژه حزب اتحاد وطنی کردستان و حزب دمکراتیک کردستان برای حرکت به سمت تغییر باقی نمی گذارد. به ویژه بعد از تمدید دوران ریاست بارزانی و تبعات آن از قبیل تعطیلی پارلمان و توقف فعالیتهای سیاسی و افزایش شدت اتهام زنیها بین طرف های مختلف در مورد فساد و قاچاق نفت و غیره.

دوم: وجود گروه هایی در داخل این اقلیم که خواستار به تاخیر انداختن اجرای همه پرسی مردمی برای تعیین سرنوشت اقلیم اند. همانطور که مشاهده می شود پیشنهاد بارزانی جدید نیست اما ابزار لازم برای اجرای خود مختاری و تاسیس دولت وجود ندارد. در این چارچوب یکی از این گروه ها معتقد است که در حال حاضر شرایط برای اجرای همه پرسی و اعلام استقلال مناسب نیست خواه به خاطر مخالفت بسیاری از قدرت های منطقه ای مجاور به ویژه ایران و ترکیه یا به خاطر بحران های سیاسی و اقتصادی که این اقلیم با آن مواجه است و تا کنون نتوانسته پیامدهای آن را برطرف کند. به گونه ای که تردیدهای زیادی را در مورد میزان توانایی این اقلیم برای اداره مسائل خود به طور مستقل به وجود آورده است.

آنچه که یکی دیگر از این گروه ها را به تاخیر همه پرسی تا پایان انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا متمایل ساخته آن است که هرگونه تغییر احتمالی که در سیاست های جدید آمریکا رخ دهد باید در نظر گرفته شود چرا که کردها بر حمایت های آشکار دولت باراک اوباما تکیه دارند، امری که موجب افزایش بحران اختلاف میان آمریکا و ترکیه ای که این حمایت ها را مخالف منافع و سیاستهای خود می داند، شده است.

ص: 93

سوم: ترس قانون گذار کرد از اینکه اجرای همه پرسی منجر به روشن شدن آتش جنگ داخلی جدیدی بین نیروهای کرد که اختلافات فیمابینشان در حال حاضر در حد بی سابقه ای افزایش یافته بشود. مساله ای که ممکن است دستاوردهای استراتژیکی که کردها به ویژه بعد از مشارکتشان در جنگ ضد داعش به دست آورده اند را کاهش دهد.

بحران اقتصادی

بدون شک کاهش قیمت نفت در افزایش شدت بحران اقتصادی که این اقلیم با آن مواجه است تاثیر گذار می باشد. بحرانی که موجب بالا رفتن آمار فقر و بیکاری و ناتوانی دولت در پرداخت حقوق کارمندان و نیروهای امنیتی که ماهیانه به حدود 747 میلیون دلار می رسد گردیده است. رئیس دولت اقلیم کردستان خود معتقد است که سال 2016 سال دشواری برای اقلیم کردستان خواهد بود از آنجا که در 23 ژانویه 2016 بیان داشت که این اقلیم تنها توانسته است نفت را بشکه ای 20 دلار به فروش برساند.

حکومت مرکزی در بغداد می کوشد تا از این بحران برای اعمال فشار بر این اقلیم به منظور دستیابی به موافقت نامه ای که طی آن، حکومت مرکزی پرداخت حقوق کارمندان و نیروهای اقلیم را در مقابل تسلیم نفت به حکومت مرکزی و توقف فروش مستقل آن بر عهده می گیرد، استفاده نماید. این موافقت نامه همان چیزی است که دولت اقلیم کردستان در 17 فوریه 2016 با آن موافقت نمود. بی شک این سیاست دولت حيدر العبادی، در پی ایجاد موانعی در برابر تصمیم اقلیم برای اجرای همه پرسی و تاسیس دولت مستقل است. تصمیمی که بغداد به شدت با آن مخالف است و اعلام داشته که استقلال به نفع اقلیم نیست و رشد اقلیم در گرو باقی ماندن در ضمن کشور عراق است.

علاوه بر این، اقلیم کردستان با مشکل بدهکاری زیاد به شرکای نفتی و بانک۔ های جهانی مواجه است . حال آنکه استقلال در درجه اول نیازمند تامین بنیه اقتصادی زیر بنایی برای اداره شئون خویش است. مساله ای که شرایط فعلی

ص: 94

اقلیم اجازه آن را نمی دهد.

شایان ذکر است که آنچه موجب افزایش شدت این بحران شده افزایش بار مالی به سبب مشارکت در جنگ بر ضد داعش و یا دشواری مساله آوارگان ناشی از این جنگ در اقلیم است.

عوامل نگران کننده آشکار برخی طرف های دیگر پیامدهای نگران کننده ای را که ممکن است اجرای همه پرسی و اعلام استقلال به وجود آورد آشکار کرده اند از جمله مخالفت ترکمن عراق با تصمیم دولت اقلیم برای حفر خندقی به طول 1000 کیلومتر در خطوط تماس با مناطق تحت سیطره داعش مسئولان ترکمن بیان داشتند که این کار زمینه استقلال اقلیم را فراهم خواهد کرد. مساله ای که موضع گیری ها و اقدامات اقليم و تصريحات مسعود بارزانی در فوریه 2015 نشانگر آن است.

بر این اساس می توان گفت موانع متعددی در برابر تلاش های رهبر اقلیم کردستان برای بهره برداری از تحولات منطقه در راستای تاسیس کشور مستقل کردی در شمال عراق وجود داشته و خواهد داشت.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات نوشته شده است که در سایت زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Artic

ص: 95

هجمه های نظامی خود به کار گرفته است.

یکی دیگر از جنبه های اهمیت این مجله زمان صدور آن است. این مجله یک ماه بعد از سقوط موصل در 5 جولای 2014 منتشر شد. چرا که داعش می خواست از طریق آن خبرهای میدان نبرد را همراه با بازخوردهای دینی آن ارائه کند که این امر به منظور محقق ساختن هدف اساسی آنها یعنی گسترش این فکر بود که "خلافت بیشترین سازگاری را با شرائط کنونی دارد".

دابق علاوه بر تلاش های دائمش برای اثبات داعش به عنوان تنها راه حل در زمان کنونی از راه نشان دادن برتری این سازمان بر دیگر سازمانهای رقیب، می کوشد تا در راستای توسعه جهانی افکار داعش و نفوذ آن، از پیروزی های نظامی این سازمان به وسیله مستندات دینی و موسسات سیاسی حمایت کند.

وجه نامگذاری دابق و پیام های آن

انتخاب اسم دابق برای مجله ای که بهترین ابزار ارتباط قدرت نظامی داعش با سیاست به وسیله مستندات دینی است اتفاقی نبوده است." دابق" اسم شهر کوچکی از سوریه در شمال حلب است که دارای اشاره ای رمزی است. در یکی از روایات معروف آمده است که این مکان در آینده شاهد نبرد ویرانگر (آرماگدون) میان مسلمانان و رومیان یعنی غرب خواهد بود. علاوه بر این، این منطقه به خاطر وقوع نبرد میان دولت ممالیک و عثمانیانی که توانستند پیروز شده و خلافت اسلامی را برپا کنند، دارای اهمیت تاریخی است. از سوی دیگر این اسم از سخن ابو مصعب زرقاوی موسس القاعده عراق اقتباس شده که گفته بود: همانا شعله ای که هم اکنون در عراق روشن شده باذن الله با قدرت ادامه خواهد داشت تا اینکه سپاهیان صلیبی را در دابق بسوزاند.

داعش از طریق این نامگذاری بر استقلال و برتریش نسبت به سایر گروه ها نظير القاعده و جبهه النصره تاکید می کند چرا که بنا به ادعای خودشان، تلاش زیادی را برای رسیدن به آرمان و آرزوی " خلافت مورد انتظار و شکست غرب کافر" به کار می برد.

ص: 97

با وجود آنکه وجه تسمیه دابق به اتحاد ایدئولوژیک میان القاعده و داعش اشاره دارد ولی اختلافات استراتژیکی میان این دو گروه وجود دارد که مهمترین آنها استراتژی تبلیغی است. القاعده بر تشویق به عملیات تروریستی بیشتر تاکید دارد تا تبیین دیدگاه دینی، سیاسی و نظامی. بر خلاف داعش که می کوشد تا خلافت را برپا نموده و مسلمانان را برای هجرت به سوی آن تشویق و تشجيع نماید. از همین رو اهمیت دابق به خاطر سهیم بودنش در ایجاد پایگاه قوی مردمی افزایش می یابد.

استراتژی اصلی القاعده با مرحله به کارگیری ایدئولوژی و آمادگی برای جنگ شروع شده و سپس با مرحله حمله به نیروهای غربی و حاکمان مرتد در داخل کشورهای اسلامی ادامه می یابد (مرحله کنونی القاعده). پس از این نوبت به مرحله ایجاد سازمان هایی در مناطق وسیع به منظور زمینه سازی برای برپایی حکومت های محلی، می رسد و مرحله آخر یکی شدن این حکومت ها و در پی آن ایجاد خلافت می باشد. اینجاست که فرق داعش و القاعده روشن می شود چرا که بر اساس این استراتژی القاعده خود را از مرحله اعلام خلافت بسیار دور می بیند در حالیکه داعش با نامگذاری اسم دابق بر مجله ای که بیانگر ادعای اساسی آن و است می کوشد خود را گروهی جهادی نشان دهد که در حال حاضر شانیت رهبری جامعه اسلامی را به سوی هیمنه و شکوه جهانی داراست. شایان ذکر است که سازمان داعش در آگوست 2014 بر شهر دابق تسلط یافته است.

شماره دوم مجله دابق با اسم "طوفان" اشاره به داستان حضرت نوح و کشتی ایشان دارد و از این طریق خلافت داعش را به کشتی تشبیه کرده که هرکس به آن نپیوندد بر اثر سیل و طوفان محو و نابود خواهد شد.

صنعت تصویرسازی داعش

در همه مجلدات دابق، تصویر سازی های درخشنده ای از سخنرانی های سخنگوی این سازمان محمد عدنانی و رهبر آن ابوبكر البغدادی ارائه می شود که در آن بر جنبه جهانی خلافت از طريق دعوت بغدادی از همه مسلمانان برای

ص: 98

هجرت به سوی دولت اسلامی تاکید می شود. بغدادی تاکید می کند که این هجرت واجب است به ویژه بر پزشکان، مهندسان، علما و متخصصان.

تصویر

داعش خواستار ایجاد کشوریست با شهروندانی که از نظر فکری با عقیده این سازمان متفق باشند. برای محقق کردن این هدف دو راه وجود دارد: اقناع کردن ساکنان محلی نسبت به عقیده سازمان یا کشتن و کوچاندن آنان و جایگزین کردن آنان با مهاجرینی که طرفدار اندیشه داعشی اند. در شماره دوم داعش از خوانندگانی که توانایی هجرت به سرزمین داعش را ندارند خواسته شده تا دیگران را به این کار تشویق کنند.

داعش در راستای تحقق پیشرفتش در جبهه داخلی از اهمیت همکاری با

ص: 99

گروه های محلی برای نشان دادن قدرت سازمان در دستیابی به اعلام وفاداری رهبران قبائل در عراق و سوریه غافل نبوده است و به انجام معامله با قبائل دارای نفوذ به منظور تسهیل حملات خود در عراق اقدام نموده است. در اینجا نوبت به نقش تبلیغی دابق میرسد که به انتشار تصاویر جلسات داعش با رهبران قبائل و عشایر عراق و سوریه که در حال بیعت با سازمان هستند می پردازد. این مطلب حتی به خوانندگان انگلیسی زبان این احساس و اندیشه را القاء می کند که میزان حمایتی که داعش در جامعه محلی به دست آورده در چه حد است. این همان چیزی است که به صورت بالفعل در قبائلی نظير البوخميس، بنوسعيد، الغانم، آل علام و الزاویه رخ داده است.

در همین راستا داعش از طریق دابق تاکید می نماید که این سازمان نه تنها حق مالکیت را به رسمیت خواهد شناخت بلکه به توزیع کمکها به ویژه در میان ایتام و نیازمندان اقدام خواهد کرد و همگانی بودن امنیت و خدمات را در مناطق پذیرای نفوذ خود به ویژه در رقه و حلب تضمین خواهد نمود. این مجله دوازده صفحه را به شرح اساس خلافت ابوبکر البغدادی تحت عنوان (مفهوم الأمامه) اختصاص داده که در سطور زیادی به بیان عواملی که بغدادی را حاکم مطلق همه مسلمین در امور سیاسی و دینی قرار می دهد، می پردازد.

دابق به بیان استراتژی داعش برای برپایی خلافت می پردازد و بیان می دارد که طرح زرقاوی در عراق شامل 5 مرحله بود: اول هجرت، دوم تشکیل گروه ها و سپس برهم زدن ثبات و در مرحله بعد وحدت و یکی شدن و در پایان خلافت. بر این اساس مبنای سازمان داعش همان سازمان القاعده عراق است که گام های سه گانه را پشت سر گذاشته و الان برای محقق ساختن الگوی خلافت تلاش می کند.

دابق بخشی از صفحات خود را به ارائه دیدگاههای دشمنان داعش اختصاص داده و از این مطلب چند هدف دارد. از یک سو ثابت می کند که این سازمان دارای اهمیت کافی برای جلب توجه جهانی به خود می باشد و از سوی دیگر طرفدارانش را برای پیوستن به خود تحریک می نماید. همچنین چهره ای وهم آمیز از دشمن ترسیم می نماید.

ص: 100

بخش آخر مجله دابق که در مورد گزارش های نظامی است با روش هایی نوشته شده که روشن می کند که هرکس که آن را نوشته در این زمینه بسیار حرفه ای و متخصص می باشد و در آن به بیان پیروزی های نظامی داعش و همچنین انتشار تصویر قربانیان بشار اسد که در بمباران هوایی رقه آسیب دیده اند می پردازد.

تصویر

انتقاد از سازمان های اسلامی

دابق تاکید می کند که میان زرقاوی و اسامه بن لادن تفاوت وجود دارد و اینکه داعش سازمانی مستقل است که خواستار وحدت جنبش های جهادی جهانی است. همچنین این مجله اهمیت عملیات های نظامی را برای داعش به منظور محقق کردن برتری بر گروه های دیگر و در پی آن تحکیم سلطه سیاسی و دینی

ص: 101

آشکار می کند. دابق بیانگر انتقادات داعش نسبت به احزاب سیاسی اسلامی نظیر اخوان المسلمين مصر و حماس نیز می باشد و این دو حزب را گروه هایی معرفی می کند که بعد از درگذشت رهبر جهادی دچار انحراف در شیوه و مسلک خود شده اند. سپس به طور خاص انتقادات را متوجه رییس جمهور سابق مصر محمد مرسی و نخست وزیر سابق فلسطین اسماعیل هنیه نموده و آنان را افرادی معرفی می کند که از دیدگاه داعش در راستای کسب محبوبیت مردمی بیشتر، از مبانی شریعت تهی شده اند.

حتی گروههای معارض سوری مانند جبهة النصره نیز از نقد دابق در امان نمانده اند زیرا که این گروه در حلب و ادلب اقدام به حمله بر علیه داعش نمود و عدنانی (سخنگوی داعش) آنها را متهم می کند که به مدت ده سال با جهاد در سرزمین شام مخالفت می کردند. به زعم داعش پیروزی های نظامیش هیچ عذری را برای کسی برای مقاومت در برابر سلطه امام و خلیفه باقی نمی گذارد لذا بیعت با بغدادی و طلب حمایت از او در قالب خلافت اسلامی بر همگان واجب است تا برای نبرد با ارتش های صلیبی در دابق آماده شوند. تکرار سخن از آخرین نبرد و خلافت در گفتمان داعش در این مجله، تاکیدی بر این مطلب است که رویارویی شدید و خونین با غرب بخشی از برنامه بلند مدت داعش است.

در پایان شایان ذکر است که مجله دابق نه تنها برای داعش بلکه برای تحلیل گران نیز دارای اهمیت زیادی است زیرا این امکان را به تحلیل گران و کارشناسان می دهد تا به بررسی تغییرات در اولویت های داعش و توجیهات متغیر داعش بپردازند و در نهایت برای ایجاد یک استراتژی مخالف آن و توسعه ابزار مقابلة با آن از آن بهره بگیرند.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات نوشته شده است که در سایت زیر قابل رویت می باشد.

http://www.ressmideast.org/Artic

ص: 102

2.وقوع این شهر در منطقه تلاقی چاه های نفت و خطوط لوله های گاز لیبی،امتیازی که برای سازمان منبع اقتصادی عظیمی را به وجود خواهد آورد. علاوه بر آن، امتیاز دیگر وجود بسیاری از پایگاهها و موسسات استراتژیک در این شهر مانند پایگاه هوایی قرضاویه و سد و کارخانه تولید برق سرت است.

3. عدم وجود رقبای محلی برای داعش در این شهر به ویژه در سایه توافق این سازمان با گروه انصار الشریعه پیرامون برخی از مسائل ایدئوبوژیک مانند اسقاط دولت و عدم پذیرش آن، خودداری از شرکت در فعالیتهای سیاسی و حکم نمودن بر اساس شریعت و بر مبنای دیدگاه سلفی جهادی.

اشکال اصلی

بسیاری از آثاری که در مورد حضور داعش در لیبی به رشته تحریر در آمده بر این تصور تاکید کرده اند که احتمال دارد سازمان اصلی داعش در عراق و سوریه در راستای تلاش برای از بین بردن خطر سقوطش بر اثر افزایش ضربات ائتلاف بین المللی و برخی طرف های دیگر، اقدام به انتقال پایگاه مرکزیش به لیبی نماید. اما این دیدگاه با یک اشکال اساسی روبرو است و آن کاهش احتمال سقوط آن سازمان در عراق و سوریه در یک بازه زمانی کوتاه است و این بدان معناست که داعش برای انتقال به لیبی به عنوان ابزاری برای توسعه حیطه نفوذش خواهد کوشید. چرا که علی رغم نزدیکی سیاست های برخی قدرت های بین المللی در قبال تحولات درگیری در سوریه این نزدیکی به طور واقعی حاکی از همکاری بین المللی برای مواجهه با این سازمان به صورت عام نیست. به بیان دیگر سازمان فقط خواستار انتقال نفوذ و تجربه خویش است به ویژه آنکه ماهیت ژئو سیاسی و آشفتگی فضای امنیتی در لیبی یکی از شاخصه هایی است که به طور آشکار در ظهور این سازمان در لیبی سهیم است.

چالشهای مختلف

در سطح محلی فقدان دولت و عدم وجود نظام مرکزی پذیرفته شده در لیبی، یکی از عوامل رشد این پدیده است. با وجود آنکه گام های سیاسی فعلی برای

ص: 104

تشکیل حکومت ملی(همانگونه که از توافق نامه صخیرات مورد انتظار است) اندکی از آرزوها برای مقابله با بحران متعدد الأبعاد لیبی را محقق ساخته اما تحقق دستاوردهای اساسی در این راستا اولین گام در مسیر صحیح مقابله خواهد بود.

بدون شک موانع متعددی در برابر این تلاشها وجود دارد که مهمترین آنها تعدد جبهه ها و ضعف سازمان های امنیتی است به گونه ایکه ارتش ملی با میدانهای نبرد متعددی در برابر گروههای نظامی فجر لیبی و سازمان داعش مواجه است. به ویژه در شرایطی که صدور سلاح به لیبی به بهانه عدم وجود حکومت ملی در این کشور کاهش یافته است.

اما در عرصه منطقه ای طرفهایی وجود دارند که برای پیچیده تر شدن شدت درگیری ها و عدم دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران لیبی تلاش می کنند. کشورهای متعددی مانند مصر مدعی ضرورت توجه بیشتر به بحران لیبی اند که پیامدهای مستقیمی را بر امنیت و منافع بسیاری از کشورهای خاورمیانه و اروپا خواهد داشت. اما عدم پیروی از استراتژی توافقی با قدرت هایی که بر مواجهه با داعش در عراق و سوریه تمرکز دارند، تشکیل ائتلاف بین المللی در مواجهه با این سازمان را در لیبی با موانع متعددی روبرو می کند. همانگونه که گسترش آشکار داعش در لیبی در آینده این کشور را مرکز اصلی اتصال سازمانهای تروریستی متفرق در تونس و الجزایر چاد و مالی قرار خواهد داد.

سناریوهای مقابله

روشن نیست که استراتژی واضحی از جانب کشورهای بزرگ برای مواجهه با داعش وجود داشته باشد. پوتین رئیس جمهور روسیه اعلام کرده که روسیه با داعش در هر مکانی مبارزه خواهد کرد. اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا تاکید کرده که به داعش حتی پس از ویرانی پایگاه هایش در سوریه و عراق اجازه انتقال به لیبی داده نخواهد شد و در همین راستا مانوئل فالس نخست وزیر فرانسه گفته که مبارزان موجود در سوریه و عراق به لیبی می روند و این بدان معنی است که لیبی در ماه های آینده سرزمین درگیری های پیچیده تر است. اما این تصریحات به معنی

ص: 105

وجود یک استراتژی دارای خطوط روشن و واضح نیست به ویژه آنکه روسیه مشغول به تحولات درگیری در سوریه شده و احتمالا در حال حاضر جبهه مشابه جدیدی را نخواهد گشود. از سوی دیگر ایالات متحده نیز با توجه به اطلاعات گسترده ای که در اختیار دارد اقدام به عملیات های گزینشی بر ضد برخی سران سازمان می نماید و این سیاستی است که در آینده نیز ادامه خواهد داد.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات الاستراتيجيه نوشته شده

است که با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Article

ص: 106

شدت سکولار است که در برخی موارد به حد تندروی می رسد. به همین دلیل، مساله اهانت مستمر به ادیان به ویژه مقدسات دین اسلام از اموری است که به طور مکرر در فرانسه رخ می دهد. قضیه کاریکاتور توهین آمیز نسبت به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در روزنامه "شارلی ابدو" به مدت چند ماه یکی از نمونه های این مساله محسوب می شود. این مشکل زمانی به اوج خود می رسد که دولت فرانسه نه تنها اقدامی برای جلوگیری از تکرار این حوادث نمی کند بلکه این اقدامات را توجیه نموده و آنها را در چارچوب آزادی بیان و عقیده قرار می دهد. این مساله بر احساس نارضایتی و ناراحتی بعضی از مسلمانان می افزاید علاوه بر آنکه سازمان های تروریستی از این حوادث برای توجیه اعمال تروریستی خودشان در چارچوب سیاست مقابله با توهین های مستمر به دین اسلام و مقدسات آن بهره برداری می کنند. شایان ذکر است که رئیس جمهور فرانسه، فرانسوا اولاند در راستای تثبیت مبنای سکولار نظام در آوریل 2013 مرکز جدیدی را برای سکولازیرم تشکیل داد و از این مرکز خواست تا ایده های جدیدی را در راستای حمایت از فضای عمومی در برابر فشارهای دینی ارائه نماید.

2. تغییر موضع فرانسه در قبال سازمان داعش: باوجودیکه در گذشته فرانسه از پیوستن به ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا برای مواجهه با داعش در سوریه و عراق خودداری کرده بود لكن این موضع اخیرا تغییر کرده است چرا که بر اساس تصريحات جون ايف لودریان وزیر دفاع فرانسه نیروهای فرانسوی در برخی حملات به پایگاه های نفتی در دست داعش در شمال شرق سوریه در نوامبر جاری حضور داشتند و این مساله با صریحات قبلی فرانسوا اولاند در مورد تغییر موضع فرانسه هماهنگ است.

3. مشکلات زیاد جامعه مسلمانان در فرانسه: جامعه مسلمانان فرانسه که بزرگترین جامعه مسلمان در کشورهای اروپایی را به خود اختصاص داده و بر اساس برخی از آمارها تعدادشان به حدود 7 میلیون نفر می رسد با وجود تعداد زیادی دائما با مشکلاتی مواجهند که ورود و ادغام کامل شان را در داخل جامعه فرانسه با

ص: 108

دشواری مواجه کرده و این امر به دلیل برخی سیاستها و قوانینی است که دولت های مختلف فرانسه وضع کرده اند. از مهمترین این سیاستها قانون منع حجاب در مدارس و قانون ممنوعیت استفاده از نقاب در اماکن عمومی و دولتی است. علاوه بر این تقاضاهای مستمری نیز از طرف برخی گروهها برای ضزورت فوری ممنوعیت حجاب در دانشگاهها مطرح است. این مساله که جامعه مسلمانان آن را نه تنها محدودیت آزادی عمومی و خصوصی بلکه هدف قرار گرفتن آشکار در چارچوب فرایند روشمند دشمنی با اسلام می دانند خود یکی از مهمترین عوامل احساس فشار در نزد جامعه مسلمنان فرانسه است. این همان چیزی است که داعش می کوشد از آن بهره برداری نماید چنانچه در بیانیه این سازمان برای پذیرفتن مسئولیت حوادث شارلی ایبدو تاکید شده که این حملات، مرکز دولت صلیبی را هدف قرار داده است.

4. افزایش میزان مشارکت فرانسه در مسائل منطقه: فرانسه یک بازیگر موثر و کلیدی در پرونده ها و قضایای خاور میانه محسوب می شود. این کشور در درگیری - های شمال مالی بر ضد طوارق، نقش اساسی دارد. علاوه بر اینکه فشارهای مستمری بر لیبی وارد می کند تا کار به تلاش برای تثبیت قیمومیت بین المللی بر منابع نفتی این کشور در شرائط عدم دستیابی به توافقی برای حل و فصل نهایی، بیانجامد. بدین ترتیب فرانسه در بازه زمانی گذشته دشمنی و عداوت زیادی را برای خود به وجود آورده است که باعث می شود این کشور نسبت به سایر کشورها بیشتر مورد هدف قرار گیرد.

5. نفوذ گروهها و سازمانهای اسلامی در فرانسه: گروههای اسلامی مرتبط با برخی سازمانها به ویژه گروه اخوان المسلمین در فرانسه پراکنده اند که در راس آنهاگروه" اتحاد گروههای اسلامی" قرار دارد که در سال 1983 به وجود آمد و بیش از 200 جمعیت نفوذ کرده در همه عرصه های عمومی زندگی اعم از اجتماعی، تبلیغی و ارشادی را به هم متصل نمود. برخی گزارشها تعداد جمعیتهاو هیئت های اسلامی در فرانسه را بیش از 250 گروه دانسته اند که به

ص: 109

طور گسترده در دانشگاه ها و مساجد بزرگ منتشر شده اند.شایان ذکر است سازمان های دینی دارای پشتوانه و ایدئولوژی سیاسی در راستای گسترش و نشر افکارشان از طریق این جمعیت ها تلاش می کنند و اندک اندک هر جا که شرائط داخلی و بین المللی آماده باشد از حالت اعتدال به تندروی منتقل می شوند.

6. آمادگی فرانسویان برای پیوستن به سازمان های تروریستی مسلح: بر اساس سخنان وزیر کشور فرانسه در کمسیون تحقیق پارلمان در مورد مراقبت از تندروها (در 15 مه 2015 )، تعداد فرانسویان پیوسته به گروه های تندرو بیش از 1683 نفر از فرانسویان مقیم این کشور است که در مقایسه با ژانویه 2014 حدود 203 درصد رشد داشته است و این درست در زمانی است که آمارهای وزارت کشور فرانسه نشان می دهد که تعداد مبارزین فرانسوی در صفوف سازمانهای تروریستی به هزار نفر می رسد. نهصد نفر در سوریه و صد نفر درلیبی. در گزارش دیگری از مرکز مبارزه با تروریسم در فرانسه تعداد این افراد به 800 جهادی در سوریه و عراق می رسد که 450 نفر از آنها هنوز در حال جنگند، 108 نفر کشته شده اند و 260 نفر از سوریه و عراق به مقصدهای نامعلومی که فرانسه یکی از آنهاست مهاجرت کرده اند. شاید بزرگترین ترس، از دیدگاه مثبت فرانسویان نسبت به داعش باشد. بر اساس نظرسنجی که از طرف یکی از شبکه های تلویریونی به طور عینی از هزار نفر صورت گرفت 15 درصد آنها دیدگاه مثبتی نسبت به سازمان داعش داشتند.

7. افزایش تعداد پناهندگان به فرانسه: نمی توان فرانسه را جزو کشورهایی دانست که بیشترین استفبال را از پناهندگان به ویژه پناهندگان سوری و عراقی داشته اند. چرا که بر اساس گزارش های سازمان ملل تعداد پناهندگان کشورهای منطقه در فرانسه فقط حدود 6700 نفر است اما گزارشهای اطلاعاتی مختلف بر امکان راهیابی برخی عناصر تروریستی به فرانسه در میان گروه های پناهندگان اشاره دارد و این مساله ایست که فرانسه را به طور مداوم در معرض حملات سازمان های تروریستی قرار می دهد. این نکته تا حد زیادی صحیح است به ویژه بعد از اعلام پلیس فرانسه از پیدا شدن گذرنامه جدید سوری همراه جسد یکی از

ص: 110

مجریان یکی از این عملیات ها.

خلاصه کلام:

تاثیرات این اعمال تروریستی از مرزهای فرانسه خواهد گذشت و به منطقه خاور میانه می رسد. این امکان وجود دارد که فرانسه در مرحله پیش رو فعالیتهای نظامی خود را در سوریه افزایش دهد به ویژه عملیات نظامی بمباران هوایی داعش و این چیزی است که خواه نا خواه به نفع نظام اسد است. علاوه بر این، این کشور شرائط و قیود بیشتری را برای پذیرش پناهندگان به ویژه از سوریه و عراق قرار خواهد داد و همزمان محدودیت و فشار بر پناهندگان فعلی موجود در فرانسه را افزایش خواهد داد. مساله ای که آنان را وادار به کوچ کردن به سوی کشورهای دیگر اروپایی که مسامحه بیشتری نسبت به پناهندگان دارند می نماید.

مطلب فوق توسط سایت المركز الاقليمي للدراسات الاستراتيجيه نوشته شده است که با لینک زیر قابل رویت می باشد.

http://www.rcssmideast.org/Article

ص: 111

برایش فراهم می آورد و به داعش اهرم قدرتمندی در مقابل دیگر گروه ها می دهد. اما پس از آنکه باراک اوباما دستور حمله ائتلاف به داعش را صادر کرد، ادامه تجارت نفت از العمر و هشت منطقه دیگر به تنگنایی برای ائتلاف تبدیل شده است: چگونه می توان سر خلافت را برید بدون اینکه 10 میلیون جمعیت ساکن در سرزمین های داعش آسیب کمتری ببینند.

ادامه حیات داعش و ضعف ائتلاف ضد داعش، این فرصت را برای روسیه فراهم آورد تا خودش دست به اقدام بزند و وارد بحران خونین سوریه شود. على رغم این اقدامات، ده ها مصاحبه با تاجران سوری و مهندسان نفتی و همچنین مقامات اطلاعاتی غربی و صادرکنندگان نفت، یک فعالیت گسترده تقریبا شبیه به یک کمپانی نفتی دولتی را نشان می دهد که در زمینه وسعت و تخصص رشد خارق العاده ای داشته و این برخلاف تلاش بین المللی برای نابودن کردن آن است.

به طور دقیق تر، کمپانی نفتی داعش، به صورت فعالانه ای کارگران ماهری را از مهندس نفتی گرفته تا تربیت کنندگان و مدیران به کار گرفته است. بازرگانان محلی و مهندسان نفتی تخمین زده اند که در حدود 34 تا 40 هزار بشکه تولید نفت در سرزمین های نفت خیز داعش است. این نفت در سرچاه های نفت در حدود 20 دلار فروخته می شود و داعش از این فروش میانگین درآمدی 1.5 میلیون دلاری دارد.

یکی از فرماندهان نظامی گروه های شورشی در حلب که از مناطق داعش سوخت می خرد با وجود نبرد نیروهایش با داعش در خط مقدم می گوید: "این یک موقعیتی است که شما را به خنده و گریه می اندازد. اما ماهیچ انتخاب دیگری نداریم و کس دیگری نیست که به ما سوخت بدهد.

ص: 113

نفت به عنوان اسلحه ای استراتژیک

راهبرد نفتی داعش به زمان شکل گیری آن باز می گردد. از زمانی که این گروه در سال 2013 در سوریه ظهور کرد، حتی پیش از آنکه موصل در عراق را فتح کنند، تکفیری ها نفت را به عنوان موتور محرک برای دیدگاه تاسیس یک دولت اسلامی در نظر گرفته بودند. شورای رهبری گروه تروریستی داعش، نفت را به عنوان اساس بقای شورش خود و مهمتر از آن جاه طلبیشان برای خلق یک خلافت می دانند.

مناطق نفت خیزی که داعش در سوریه تحت کنترل خود دارد در منطقه غنی شرق این کشور قرار دارد جاییکه داعش در آنجا در سال 2013 جای پای خود را باز کرد و به مدت کوتاهی پس از عقب نشینی از شمال غربی منطقه ای که هیچ نفتی نداشت به دست آورد. پول هایی که از این منطقه به دست آمد باعث شد تا کنترل کامل شرق سوریه و سپس موصل درعراق در سال 2014 آسان تر شود.

وقتی که داعش به سمت شمال عراق هجوم برد و موصل را تصرف کرد، همچنین مناطق عجيل و اللاس در شمار شرقی استان کرکوک را نیز زیر سیطره خود بردند. در زمانیکه داعش آنجا را در کنترل داشت، مردم محلی می گویند که نیروهای نظامی داعش، مناطق نفتی را در امنیت کامل حفظ کردند و مهندسان نفتی را به آنجا اعزام می کردند تا تولید نفت را ادامه و آن را برای فروش به سمت بازار بفرستند.

یکی از شیوخ شهرستان حویجه عراق می گوید: آنها بسیار آماده بودند، داعشی ها افرادی داشتند که تکنیسین بودند و در فرآیند نگهداری و بارگذاری نفت ماهر بودند. نیروهای داعش صدها تانکر نفت از کرکوک و موصل آوردند و شروع به استخراج و صادر کردن آن کردند. در حدود 150 تانکر در روز پر می شدند که ارزش هر کدام در حدود 10 هزار دلاری بود.

داعش این منطقه را در ماه آوریل از دست داد و نیروهای ارتش عراق توانستند این گروه تروریستی را از منطقه خارج کنند اما با این حال در 10 ماهی که منطقه

ص: 114

در کنترل داعش بود تخمین زده می شود 450 میلیون دلار نفت فروخت.

در حالیکه القاعده، شبکه جهانی تروریستم در جهان، به کمک های اعطایی از حامیان ثروتمندش وابسته بود، داعش قدرت مالی خود را به چند بخش تقسیم کرد و بازار تولید و فروش نفت را در منطقه ای وسیع در دست گرفت. حتی اگر این گروه تروریستی نتواند این ماده با ارزش را صادر کند، همچنان منابع مالی دارد، این گروه، بازار فروش انسان بزرگی در سوریه و عراق دارد.

علاوه بر این، سوخت و محصولات نفتی تولید شده در مناطق داعش نه تنها در سرزمین های تحت کنترل این گروه مصرف می شود بلکه در مناطق تحت کنترل گروه های دیگر نیز خریدار دارد که از لحاظ فنی در جنگ با داعش نیز هستند، مانند شورشیان سوری در شمال کشور: منطقه ای که به سوخت تکفیری ها برای بقا وابسته اند. بیمارستان ها، مغازه ها، تراکتورها و وسایل نقلیه و ژنراتورها همه به نفت کمپانی داعش نیازمندند!

یکی از بازرگانان نفتی که از منطقه تحت کنترل شورشیان در حلب با تلفن با روزنامه فاینشنال تایمز صحبت می کرد گفت: در هر لحظه ای سوخت ممکن است تمام شود. داعش می داند که بدون سوخت زندگی ما به طور کامل از بین خواهد رفت.

یک کمپانی ملی نفت

راهبرد داعش در ایجاد تصویری از یک دولت در حال تاسیس قرار دارد و سعی می کند تا صنعت نفت خود را با تقلید از شیوه های شرکت های ملی نفت جلو ببرد. براساس اطلاعات چند سوری که می گویند داعش سعی داشت آنها را استخدام کند، مهندسان کاریاب و بازاریاب گروه، دستمزدهای رقابتی برای کسانی که دارای تجربه لازم بودند ارائه می دادند و کارگران آینده دار را به بخش منابع انسانی برای استخدام معرفی می کردند.

ص: 115

یک کمیته از متخصصان گروه داعش مناطق نفتی را بازرسی می کردند و بر فرآیند تولید نفت نظارت داشتند. آنها همچنین با کارگران درباره فعالیت ها و عملیات ها مصاحبه می کردند. نیروهای کادر داعش، اعضای گروه را که در کمپانی های نفتی عربستان سعودی با کشورهای نفت خیز غرب آسیا فعالیت داشتند، به عنوان "امیر" یا " شاهزاده" می گماردند تا تاسیسات بسیار مهم گروه داعش را اداره کنند.

ماموران استخدام داعش به تکنیسین ها علاقه زیادی دارند. رامی - که نام اصلی او نیست- که قبلا در یک بخش صنعت نفت سوریه در دیرالزور کار می کرد، او بعدها با یک امیر نظامی داعش از طریق واتس آپ ارتباط برقرار کرد، می گوید: آن امیر به من گفت هر موقعیتی که بخواهم می توانم انتخاب کنم، و حقوق و دستمزد هم پیشنهادی از سمت من بود.

به خاطر شک و تردید به پروژه داعش، او در نهایت نظرش را تغییر داد و به ترکیه گریخت. داعش همچنین از میان حامیان خارجی خود نیز فراخوان کار داده است. در سخنرانی که ابوبکر البغدادی در مسجدی در موصل داشت، او نه تنها خواستار حضور جنگجو بود بلکه از مهندسان، پزشکان و کارگران ماهر نیز دعوت کرد تا به داعش بپیوندند. این گروه اخیرا مهندس مصری را به کار گرفته که قبلا در سوئد زندگی می کرد و او را مدیر جدید پالایشگاه نفتى الغایره در شمال عراق کرده است. این خبر را یک مهندس نفت عراقی از موصل داده است.

نفت نقش اساسی را در موقعیت افراد در ساختار قدرت داعش بازی می کند. رویکرد گروه به فرمانروایی بر سرتاسر سرزمین های تحت کنترلش بسیار غیر متمرکز است. در بیشتر قسمت ها، این شیوه به والی های منطقه ای متکی است تا سرزمین ها را بر اساس احکامی که توسط شورای مرکزی صادر می شوند، اداره کنند. به هر حال نفت در کنار عملیات های نظامی و امنیتی و خروجی رسانه ای پیچیده، به طور عمده توسط رهبران ارشد داعش کنترل می شود.

تا همین اواخر، امیر داعش در بخش نفت، ابوسیاف یک تبعه تونسی بود که نام

ص: 116

اصلی او بر اساس اطلاعات پنتاگون، فتحی بن عون بن جیلدی مراد التونسی بود که در حمله نظامی نیروهای ویژه آمریکا در می امسال کشته شد. براساس اطلاعات مقامات آمریکایی و اروپایی، گنجی از اطلاعات مهم مربوط به داعش و فعالیت های نفتی داعش از او به دست آمد. اسناد به دست آمده نشان می دهد که عملیات اجرایی استخراج نفت و درآمدها و هزینه های آن به دقت محاسبه شده اند. همچنین دارای رویکرد عملگرایانه در قیمت گذاری بودند و به دقت از اختلافات در تقاضا در سرتاسر سرزمین ها برای به حداکثر رساندن سود بهره می بردند.

نظارت بر چاه های نفت به وسیله پلیس امنیت داعش صورت می گیرد تا اطمینان حاصل شود درآمدهای نفتی به جایی که باید برود، خواهد رفت و تخطئی در این امر با مجازات های وحشیانه ای روبه رو می شود. نیروهای امنیتی بر ایستگاه های پمپاژ، در حالیکه چاه های تکی نفت با خاک و شن در اطراف آن محافظت شده اند؛ نظارت می کنند. همچنین آنها، بازرگانان را به محض ورود و بارگیری تحت نظر دارند.

در منطقه الجيبسه در استان حسکه سوریه، بر اساس آنچه که یک تاجر نفت در این منطقه می گوید، روزانه بین 2500 تا 3000 بشکه نفت تولید می شود که در حدود 30 تا 40 تانکر نفت با ظرفیت 75 بشکه می شود.

شبکه پخش نفت داعش

در منطقه نفتي العمر در سوریه، می توان شبکه تولید و پخش نفت را درک کرد. براساس گفته های یک تاجر نفت که آن را در منطقه العمر می خرد، سیستم خرید بسیار کند است اما بازیگران بازار با آن انطباق پیدا کرده اند. رانندگان یک مدرک را با جوازشان به همراه ظرفیت تانکر به مقامات داعش ارائه می دهند و داعشی ها این اطلاعات را وارد پایگاه داده ای خود می کنند که در آنجا به آنها یک شماره اختصاص پیدا می کند.

راننده ها به شهر یا روستای خود می روند و هر دو یا سه روز به محل سایت باز می گردند تا وسایل نقلیه خود را چک کنند. بازرگانان می گویند که با نزدیک شدن

ص: 117

به انتهای ماه، برخی از افراد باز می گردند و با نزدیک شدن کامیون ها به سر صف، چند روز باقی مانده را چادر می زنند.

با بار زدن نفت در منطقه نفتي العمر، بازرگانان نفت را یا به پالایشگاه های محلی می برند یا آن را به واسطه های دیگری با کامیون های کوچکتر می فروشند که آنها نیز آن را به شهرها بیشتر در غرب سوریه مانند حلب یا ادلیب حمل می کنند.

بهشت نفتی داعش نمی تواند مدت زیادی دوام آورد. حملات صورت گرفته توسط ائتلاف، روسیه و ارتش سوریه منجر به کاهش درآمد نفتی داعش خواهد شد. بزرگترین تهدید نسبت به خط تولید نفتی داعش به فرسایش چاه های نفتی سوریه بازمی گردد. این گروه فن آوری لازم را برای بازسازی یا تعمیر این تاسیسات ندارد. داعش به نفت برای پیشبرد عملیات های نظامی خود نیاز دارد جایکه نفت کمی برای فروش وجود دارد.

تصویر

ص: 118

اما در حال حاضر در مناطق تحت کنترل گروه تروریستی داعش، تکفیری ها تامین نفت را کنترل می کنند که در تقاضای این ماده نیز کاهشی وجود نداشته است. یک تاجر محلی می گوید که همه در اینجا به سوخت برای تولید آب، کشاورزی، بیمارستان، ادارات نیاز دارند. اگر تامین آن قطع شود، دیگر حیاتی در اینجا وجود نخواهد داشت و داعش هم به خوبی می داند این موضوع کارت برنده در دستانش است.(1)

ص: 119

ص: 120

تصویر

نام کتاب: تنظیم الدولة الاسلامیة داعش؛إدارة التوحش

ترجمه: سازمان دولت اسلامی (داعش)؛ مدیریت توحش

مؤلف: عبدالله حمد الازرق

مکان نشر: خارطوم

تاریخ نشر: 2015

تعداد صفحات: 285 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

این کتاب در خارطوم، پایتخت سودان تحت عنوان: "سازمان دولت اسلامی (داعش)؛ مدیریت توحش، " منتشر شد و در همان هفته اول، چاپ نخست آن در بازار کتاب فروش رفت و نایاب شد.

نویسنده این کتاب عبد الله حمد الأزرق، سفیر اسبق سودان در لندن و معاون سابق وزیر امور خارجه این کشور است که در حال حاضر سفیر سودان در سوئیس و نماینده دائمی این کشور در دفتر سازمان ملل در ژنو است.

این کتاب در 285 صفحه و سرشار از اطلاعات فراوانی است که از منابع متعدد و استخراج شده است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده است پدیده داعش را مورد تحلیل و بررسی دقیق قرار دهد.

عبدالله الأزرق، داعش را نسخه تکامل یافته و پیشرفته القاعده می داند که دیدگاهی فراتر از القاعده دارد. اگر القاعده رویکردی ضد غربی داشته و نبرد با آمریکا را اولویت کار خود می دانست، داعش تمام کسانی را تأییدش نکنند، مورد هجوم قرار می دهد و مسلمانان را به این بهانه مرتد می داند.

وی با این شعار که "العنف لايولد الا مزيدا من العنف" خشونت تنها موجب و زایش خشونت بیشتر می شود، اثبات می کند که مهم ترین رهبران گروه های افراطی و خشن معاصر کسانی هستند که آنان را فارغ التحصیلان زندان ها توصیف می کند. چنان که شخص بغدادی نیز در شمار آنان محسوب می شود.

ص: 122

رفتار ددمنشانه غرب علیه مسلمانان، اشغال فلسطین توسط اسرائیل و حمایت غرب از رژیم های دیکتاتور عربی از عواملی است که در این کتاب به عنوان انگیزه های سر برآوردن گروه های افراطی در میان مسلمانان شمرده می شود. در این کتاب آماری از جنایات آمریکا و غرب در عراق و افغانستان ارائه شده است.

نویسنده در بخش های متعددی از کتاب، به این حقیقت اشاره کرده است که داعش تا حد زیادی در زمینه های مختلف نظامی و اطلاعاتی از افسران بعثی عراق بهره جسته است. افسرانی که حمله آمریکا به عراق، آنان را به مواجهه با غرب کشانده است.

او همچنین در این کتاب علاوه بر برآورد کمی و کیفی نیروهای داعش، به نیروهای غربی ملحق شده به داعش پرداخته و انگیزه های آنان را ریشه یابی کرده است. یکی از نکات مهم مورد اشاره در کتاب این است که 10 درصد از نیروهای غربی داعشی را زنانی تشکیل می دهند که خصوصیات اجتماعی و فکری آنان در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

نویسنده کتاب در پایان به این نتیجه می رسد که داعش باقی نخواهد ماند و نمی تواند بقای خویش را تضمین کند. اما نابودی داعش نیز به معنای استقرار امنیت و آرامش نیست.

به عقیده وی، داعش پدیده ای حاصل از برخوردی تمدنی است که اگر خواهان برقراری صلح باشیم باید این پدیده را به شکلی دقیق تر و عمیق تر مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم.

ص: 123

تصویر

نام کتاب: داعش واخواتها؛ من القاعده الی الدولة الاسلامية

ترجمه: داعش و خواهرانش؛ از القاعده تا دولت اسلامی (داعش)

مؤلف: محمد علوش

ناشر: رياض الريس

مکان نشر: ریاض

تاریخ نشر: 2014/11م

تعداد صفحات: 420صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

این کتاب، پدیده تطور و پیشرفتهای فکری، سیاسی و نظامی گروه های جهادی بین المللی به ویژه داعش را مورد بحث قرار داده است.

نویسنده، نخست به بررسی شرایط و زمینه های اجتماعی و سیاسی پیدایش جنبش های به اصطلاح اسلام سیاسی پرداخته، ادبیات فکری این جنبش ها و تفاوت آن با جنبش های اصلاح گرای عربی را تبیین کرده است. سپس تجربیات و تحولات صورت گرفته توسط القاعده و برخی از شاخه های آن در منطقه را تا رسیدن این تحولات به برپایی دولت اسلامی داعش پی گرفته است. عمده مباحث در این بخش، بر تحولات شاخه القاعده در عراق تمرکز یافته است که در نهایت به تشکیل داعش انجامید و به میراث دار اصلی این جنبش ها مبدل گشت.

تصویر

نام کتاب:داعش؛ عودة الجهاديين

ترجمه: داعش؛ بازگشت جهادی ها

مولف:باتريك كوكبين

مترجم: میشلین حبیب

ناشر: دار الساقي

مکان نشر: بیروت

تاریخ نشر: 2016/2/2م

تعداد صفحات: 192 صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

ص: 124

این کتاب اثر نویسنده و روزنامه نگار ایرلندی، پاتریک کوکبرن است که فرستاده روزنامه انگلیسی ایندیپندنت در خاورمیانه است و سال ها در این منطقه به ثبت اخبار و تحلیل اوضاع سیاسی و اجتماعی خاورمیانه پرداخته است.

وی در این کتاب به بررسی عوامل و زمینه های پیدایش داعش، به ویژه بحران سوریه و عراق پرداخته است.

این کتاب با مطالعه ای عمیق زوایای متعدد اوضاع منطقه را محور بحث قرار داده و پیامدهای آن را تبیین می کند.

یکی از مهم ترین نکاتی که در این کتاب آمده این است که تحولات پیش آمده در خاورمیانه، محدود به این منطقه نخواهد ماند و حتما شعله های این آتش مناطق متعدد دیگری از جهان را نیز در بر خواهد گرفت. حوادث امنیتی پیش آمده در فرانسه، بلژیک، ایتالیا و انگلیس شاهدی بر این مدعا است.

کوکبرن با تمرکز بر نقش غرب و سیاستهای اشتباهش در پیدایش این بحرانها، نوشته است که داعش و جهادی های موجود در سوریه و عراق با درس گرفتن از اشتباهات صورت گرفته در جنگ های عراق و افغانستان، دستاوردهای خود را در سوریه و عراق به کار گرفته و با تشکیل دولتی خودخوانده که مناطق وسیعی از شهرهای سنی نشین عراق و سوریه را تحت سیطره خود درآورده است، پیروزی های بزرگی را برای خویش رقم زده اند.

این کتاب در اروپا و آمریکا از شهرت بالایی برخوردار شده است که این امر ناشی از مشکلاتی است که در این رابطه دامن گیر غرب شده است و تعداد زیادی از ساکنان کشورهای غربی در حال پیوستن به داعش هستند.

این کتاب به سه بخش اصلی تقسیم شده است که در بخش اول آن به ریشه ها و سیر شکل گیری داعش پرداخته است. در این بخش از جنگ آمریکا علیه عراق در سال 2003م و فعالیتهای ابومصعب زرقاوی در عراق تا تشکیل دولت داعشی در عراق و سوریه مورد مطالعه قرار گرفته است.

بخش دوم کتاب به امری مهم پرداخته است که مربوط به انگیزه ها، عوامل و

ص: 125

زمینه های شکل گیری، رشد و گسترش داعش است. اوضاع سیاسی، اجتماعی واقتصادی عراق و سوریه در زمان شکل گیری داعش از مهم ترین محورهای این بخش است. وی در این بخش با نگاهی قوم گرایانه، عوامل مذهبی را عمده عامل شکل گیری و قدرت یابی داعش در این دو کشور دانسته است که این نظریه او مورد انتقاد برخی از صاحب نظران قرار گرفته است.

بخش سوم کتاب نیز امری مهم را در شکل گیری داعش و قدرت یافتن آن تبیین می کند. این امر مربوط به حمایت و پشتیبانی برخی از قدرت های منطقه ای از اقدامات داعش در سوریه است. رسانه های عربی که توسط ابزار رسانه ای خود و با شعار دفاع از بهار عربی در سوریه، اقدامات وحشیانه داعش را تأیید کرده و به پشتیبانی از این سازمان پرداختند.

کوکبرن در این کتاب، با ارائه ادله ای مستند، تأکید می کند که جنگ غرب علیه تروریست در منطقه خاورمیانه به طور کلی با شکست مواجه شده است.

تصویر

نام کتاب: داعش بيننا: الدولة البحرينية و صعود الإسلام الجهادي

ترجمه: داعش در میان ما؛ دولت بحرین و بالاگرفتن اسلام جهادی

ناشر: مرآة البحرين

تاریخ نشر: 2015/9/1م

تعداد صفحات: 232صفحه

چاپ: اول مجلدات: 1

این کتاب اثر مؤسسه مرأة البحرين است که در آن به بالا گرفتن رشد جهادی های افراطی در این کشور پرداخته است. کشور بحرین با اغلبيت ساکنین شیعه، سال هاست که در بحران درگیری میان ملت و دولت خود به سر می برد. با توجه به موج اعتراضات مردمی در بحرین علیه حکومت دیکتاتوری آل خلیفه، این

ص: 126

خاندان، تنها راه مقابله با اعتراضات مردمی در بحرین را استفاده از گروه های افراطی ضد شیعه و تقویت آنان در این کشور دانسته و با طی دهه گذشته، عناصر افراطی سلفی را از کشورهایی مانند عربستان سعودی، پاکستان، یمن و اردن وارد بحرین کرده است. اعطای شناسنامه بحرینی به این عناصر و باز گذاشتن دست آنان در این کشور، تقویت تکفیری های سلفی در بحرین را به همراه داشته است.

در این کتاب که به زبان های عربی و انگلیسی منتشر شده با تمرکز بر سیاست های غلط و ناموفق رژیم آل خلیفه در مقابله با اعتراضات مردمی، ظهور و قدرت یافتن گروه های تکفیری و افراطی سلفی در این کشور را در سایه این سیاست ها مورد مطالعه قرار داده است.

تصویر

عنوان کتاب: الدولة الإسلامية : الجذور، التوحش المستقبل

ترجمه: دولت اسلامی (داعش)؛ ریشه ها،وحشی گری، آینده

مولف: عبدالباری عطوان

ناشر: دارالساقي

مکان نشر: بیروت

تاریخ نشر: 2015/1/1م

تعداد صفحات: 288 صفحه

چاپ: سوم مجلدات: 1

کارشناس القاعده، این بار از داعش سخن می گوید. عبدالباری عطوان، روزنامه نگار، تحلیل گر و کارشناس مسائل سیاسی جهان اسلام که به دلیل تحقیقات گسترده اش در مورد القاعده، به کارشناس القاعده معروف شده است، کتابی را با عنوان "دولت اسلامی (داعش)؛ ریشه ها، وحشی گری، آینده" به رشته تحریر درآورده که توسط انتشارات دار الساقی به چاپ رسیده است.

او در این کتاب به ریشه های فکری و ایدئولوژی داعش پرداخته و نیروهای تشکیل دهنده آن را معرفی کرده است. اسرار گسترش و قدرت یابی ناگهانی داعش، نقاط ضعف و قوتش، ارتباط آن با سازمان القاعده و عوامل اختلاف و

ص: 127

اشتراک این دو سازمان نیز در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

عطوان در کتاب خود از زمینه های پیدایش داعش، وحشی گری های این گروه و ترکیب های دینی و فقهی آن سخن گفته است. علاوه بر این وی به رصد شبکه - های رسانه ای داعش، گسترش این رسانه ها در جهان اسلام و راز گرایش جوانان به صفوف این سازمان نیز پرداخته است.

ص: 128