حضرت رقیه عليها السلام

فهرست

تصویر

ص: 3

دیباچه

و امّا فصل اوّل محتوی برسی منقبت و معجزه و سرگذشتهای آن نازدانه می باشد. و فصل دوم راجع به اینکه حضرت رقیه خاتون در صورتی که صحيحه و سالمه بود از کربلا تا شام با آن همه آزار و تازیانه و زجر و علاوه مبتلا هم بود به فراق پدر و از دنیا رفت و چه سبب شد که چون سر پدر را که دید در آن خرابه از دنیا رفت در صورتیکه بوصال و بآرزوی خود رسیده

ص: 7

فصل اول: زندگی حضرت رقیه علیها السلام

بیو گرافی حضرت رقیه عليها السلام :

اسم او على المشهور حضرت رقیه است چون در حدود بیست کتاب نگارنده مشاهده کرده که اسم او را رقیه نوشته اند و بعضی فرموده اند این نازدانه مثل پدر بزرگوارش اسامی مختلف داشته

اسم پدر نازنینش امام حسین علیه السلام است اسم مادر گرامیش بنقلى ام اسحق که زوجه امام حسن علیه السلام و آنحضرت وصیت به برادرش کرد ای حسین جان این ام اسحق را برای خود تزویج کن و فضائل زیادی برای آن مخدره شمرد .

سن مبارکش اکثر کتب مثل منتخب و تذكرة الموحدين و غیره سه ساله نوشته اند .

روز وفاتش را روز پنجم ماه صفر گفته اند زیرا در کتاب وقايع الشهور و الايام آية الله بیرجندی مینویسد که صفل کوچکی از اهلبيت عليهم السلام در شام از دنیا رفت و اهلبیت بسیار محزون و گریان شدند .

و در کتاب ریاض القدس مینویسد که روز پنجم ماه صفر بقولی حضرت رقیه خاتون عليه السلام از دنیا رفته و آن طفل کوچک که مرحوم آیة الله بیرجندی در کتاب وقایع فرموده است بدون اسم احتمال قوی میدهد همان رقیه بوده باشد و قبر مقدسش در خرابه شام که الآن زیارتگاه خاص و عام است و ملجأ و پناهگاه عالمیان

ص: 10

حکایت 1

حقیر شیخ علی فلسفی گوید در ایام وفات حضرت ابوطالب در بیست و ششم رجب چند روز مجلس باشکوهی هر سال جمعی از بزرگان اصفهان در تکیه ای در خیابان امام رضا ع در خراسان به پا میکنند این ناچیز علی فلسفی خداوند شاهد است که یک مداحی از کاشان بسیار ارزنده ای که دعوت کرده بودند فرمود من در حرم حضرت رقیه با جمعی از تجارهای مهم طهران نشسته بودیم و حدود یک میلیارد اسکناس در مقابل گذاشته بودند و به یک نفر یهودی که یک زمین دو هزار متری چهار دیواری وصل به حرم حضرت رقیه علیها السلام بود میگفت این یک میلیارد تومان را که حدود بیست سال از ما از تو خواهش مینماییم که این دو هزار متر مربع را بده که جزو حرم مطهر حضرت رقیه نماییم و تو امتناع مینمایی. یک دفعه دیدیم یک دختر کوچکی آمد و پدر یهودی را فوراً خواست و آن مرد یهودی به شتاب رفت و پس از حدود دو ساعت با اشک آمد و کلید زمین دو هزار متری را داد و گفت مجاناً دیوارها را خراب کنید و الان جزو حرم حضرت رقیه نمایید. پرسیدم سالهای فراوانی با دلارهای زیاد حاضر نبودی و حال الان چه شد گفت من یک دختر دم بخت دارم و ناگهان بدنش دچار

ص: 11

بیوگرافی

بود مشهور در بین بزرگان***که بودی دختری از شاه خوبان

رقیه نام آن افکار بودی ***ببابش همدم و غمخوار بودی

پدر بودش حسین آن میر آفاق*** بدی مام نکویش ام اسحق

شدی سنش سه سال آن گوهر پاک***که اندر شهر شام او رفت در خاک

بروز پنجم ماه مظفر*** برفت از این جهان با دیده تر

بود قبرش دلا مرآت مردم*** بر آرد هر زمان حاجات مردم

بگفتا از سفا شمشادی زار*** برای فلسفی این بیت اشعار

ص: 12

فصل دوم: معجزات حضرت رقیه علیها السلام

حضرت رقیه علیها السلام سجاده ی پدر را می انداخت

فصل اول که حاوی سی قضیه از قضایای حضرت رقیه است بیان میشود

1-در کتاب سرور المؤمنین می نویسد که حضرت رقیه خاتون عليه السلام سجاده ی امام حسین علیه السلام را هر روز می انداخت و آنحضرت نماز میخواند و ظهر عاشورا هم بعادت هر روز سجاده ی پدر را انداخت و منتظر نشست که بابایش بیاید و نماز ظهر و عصر را بخواند ناگاه شمر داخل خیمه شد آن نازدانه گفت ای مرد هل رأيت ابی آیا پدرم را دیدی شمر دید که نازدانه کنار سجاده ی پدر نشسته به غلام خود گفت که ای غلام زجر کن این طفل را غلام اقدام نکرد یکمرتبه خود شمر چنان سیلی به صورت این بی بی زد که عرش خداوند متعال را به تزلزل در آورد .(1)

ص: 14

اشعار سیلی خوردن حضرت رقیه

مینویسد راوی مطلب چنین*** در کتاب خود سرور المؤمنین

اچون ورق در اول دفتر زدم*** مطلبی دیدم بدل آذر زدم

مینویسد راوی این مدعی ***در زمین کربلای پر بلا

هر زمان می خواست آن شاه حجاز ***رو کند در قبله از بهر نماز

در میان اهلبیت و کودکان*** بد سه ساله دختری شیرین زبان

نام او بودی رقیه دوستان *** ماتمش آتش زند بر انس و جان

پهن میکرد بر پدر سجاده را***تا نماید شه نماز خود ادا

تا زوال ظهر عاشورا رسید***پهن کرد سجاده را آن نا امید

منتظر بنشست او بهر پدر***دید نامد بابش آن خونین جگر

ص: 15

حضرت رقیه را آب دادند

ناگهان ديد آن حزین بی نوا***شمر وارد شد میان خیمه ها

گفت با آن مرتد شوم دنی***باب زارم را تو آیا دیده ای

شمر آندم با غلامش امر کرد***زجر کن او را ابا زان امر کرد

او نکرد شرم از خدا و از رسول*** زد یکی سیلی بروی آن ملول

شد تزلزل عرش حق زین ماجرا***گشت شمشادی از این غم در نوا (1)

ص: 16

آب نخوردن آن نازدانه

شدت تشنگی بآنها اثر کرده است که در معرض مردن میباشند عمر سعد دستور داد این اهلبیت را آب بدهند لشکر مشغول بآب دادن شدند وقتیکه نوبت آب بحضرت رقیه رسید حضرت رقیه ظرف آب را گرفت و لشكر نگاه کردند دیدند با ناله و گریه طرف قتلگاه دوان دوان رفت پرسید یکی از لشکریان کجا میروی گفت بابایم حسین با لب تشنه بوده است میخواهم او را آب بدهم یکنفر صدا زد ای دختر امام حسین بدان بابایت را با لب تشنه شهید کردند و خودت آب بخور رقیه هم اشکش جاریشد و گفت منم آب نمى آشامم .

ص: 18

حضرت رقیه آب نخورد

در زمین کربلا از جور بن سعد لعين ***شد شهید شمر دون شاهنشه دنیا و دین

بعد قتلش امر کرد آن مرتد شوم دغا***تا زنند آتش ز کین و ظلم اندر خیمه ها

لشگر بی داد آن دم آتشی افروختند***تا تمام خیمه های شاه دین را سوختند

کودکان بی پناه با زنان داغدار***از شرار شعله آتش نمودنی فرار

گفت: عبدالله صالح من بدم در آن مکان***ناگهان دیدم یکی طفلی که بد در آن میان

جامه اش آتش گرفته می کند آه و فغان***من دلم سوخت از شرار آه آن شیرین زبان

تاختم سویش فرس خاموش آن آتش کنم***او گمان می کرد می خواهم من آزارش کنم

ص: 22

ناگهان کوبیده شده اندر زمین

بسکه مینالید از هجران باب ***اشک میبارید چون در خوشاب

زجر بن قیس لعين بد شعار***بد موکل ز آن حزین دل فکار

زجر گفتا ای کنیز اسکتی ***اسکتی اسکت بنت الخارجي

آه و واویلا چه بشنید این کلام***ناله اش افزون شد آن و الامقام

زجر بیدین آن لعین اشقیاء *** من نمیگویم چه کرد آن بی حیا

این قدر گویم که آن طفل حزين ***از شتر افتاد بر روی زمین

میدویدی پای عریان روی خار***ناله از دل میکشیدی زار زار

هر زمان میگفت با صد شور و شین*** رس بفریاد عزیزت یا حسین

نیزه ی رأس شهنشاه مبین ***ناگهان کوبیده شد اندر زمین

ص: 26

دخترم ! من تاب شنیدن ندارم

5- در کتاب مبكي العيون مینویسد که در شب یازدهم عاشورا بی بی عالم زینت خاتون سلام الله علیها تمام اطفال را در یک خیمه نیم سوخته جمع کرده بود یکمرتبه مختصری خوابش برد در عالم رؤیا دید مادرش حضرت زهراء سلام الله علیها آمده صدا زد مادر جان از حال ما خبر داری حضرت زهرا علیها السلام فرمود دختر جان من تاب شنیدن ندارم عرض کردم پس بکه شکایت کنم فرمود نور دیده خودم بودم که سر فرزندم را از بدن جدا کردند فرزند جان برخیز و رقیه نازدانه را پیدا کن.

حضرت زینب خاتون یا ام كلثوم میفرمود برادرم امام حسین علیه السلام وصیت نموده بود در محافظت رقیه اش و میگفتند آن حضرت دو خواهر باهم شاید آن موقعیکه آتش زدند نازدانه در آتش سوخته و یا زمانیکه خیمه ها را غارت میکردند رقیه

ص: 28

بگفت فاطمه زینب رقیه ات به کجا است؟

به پاس اهل حرم آندو خواهر افکار***یکی بطرف يمين و یکی بطرف يسار

گذشت ساعتی آنزاده رسول امم*** از تاب خستگی خوابش ربود در آندم

بدید مادر خود فاطمه بشور و نوا***بیآیدت در اینشب بدشت کرب و بلا

چه دید مادر خود را ز دل کشید نوا*** بگفت گشت حسینت شهید قوم دغا

بگفت فاطمه زینب رقیه ات بکجاست ***چرا ز بین یتیمان دلفکار جدا است

از جای جست بشد سوی کودکان زینب*** بدید نیست رقیه در این سیاهی شب

ص: 30

عمه جان بابایم کجاست؟

6-حجت الاسلام گنجوی «مرقات الایقان »صفحه 51 می نویسد :ظهر عاشورا امام حسین علیه السلام رقیه پدر را ندید من يوم استشهد الحسين بقيت ما تراه أبدا رقیه بارها از «عمه جان! بابایم کجاست »حضرت هم میفرمود:« در سفر است ».

بعضی از بزرگان میگویند که در وقت وداع امام حسین حضرت رقیه خاتون خواب بود لذا پدر را ندید و امام حسین علیه السلام هم دلش میخواست رقیه را ببیند و با او هم وداع کند از این جهت حضرت رقیه در خرابه با سر مقدس میگفت:

ص: 33

از زمن کربلا تا شام

چرا از تو خبر دارم نکردند*** ز خواب حزن بیدارم نکردند

یک نظر بنمود شه آندم میان کودکان ***دید نبود کودکی اندر میان کودکان

گفت با زینب رقيه نبود ای آرام جان ***زينبش گفتا بخواب است ای مرا روح و روان

گر که میخواهی کنم بیدار او را من زخواب ***شاه دین گفتا که او را هان به خواب خوش گذار

که پس از من میرود او راز کف صبر و قرار***چون شدم من کشته او گردد اسیر و خوار زار

خواهرا جان تو و این کودک نسرین عذار***این بگفت و رفت در میدان شه عالیجناب

شاه رفت و کشته گشت و رأس او شد بر سنان ***ناگهان بیدار شد از خواب آن شیرین زبان

ص: 34

چند شب دیگر به نزد ما خواهی آمد دخترم

7- در کتاب بحر الغرائب ج2 قريب به این مضامین مینویسد: حارث شامی که یکی از لشکریان یزید بود می گوید: یزید دستور داد سه روز اهل بیت علیهم السلام را نزدیک دروازه ی شام نگاه بدارند تا چراغانی شهر شام کامل شود شب اول من خواب آلود پشت در بودم. دختری کوچک بلند شد و نگاهی به اطراف انداخت دید لشکر از فرط خستگی خوابیده اند و کسی بیدار نیست. از ترسش نشست و باز بلند شد و چند قدم به طرف سر امام حسین علیه السلام که بر درختی که نزدیک خرابه دروازه شام بود آویزان بود آمد دوباره از ترس برگشت. چند مرتبه این کار را تکرارکرد. آخر الأمر آن دختر زیر درخت ایستاد و سر بابایش نگاه کرد و کلماتی میفرمود و اشک ریخت. در همین حین سر مقدس امام حسین علیه السلام پایین آمد و در مقابل نازدانه قرار گرفت و رقیه گفت السَّلَامُ علیک یا أَبَتَاهْ وَا مصیبتاه بَعْدَ فراقک وَا غربتاه بَعْدَ شهادتک سر مقدس

ص: 36

ای پدر بنگر به حال این غمین

حارث شامی بگفتا این چنین*** بودمی با لشکر شامی ز کین

تا شديم نزدیک ما در شهر شام*** امر آمد از یزید بد لئام

که توقف اندر آن مأوی کنید***خویشتن آماده بر فردا کنید

از برای آنکه اندر شهر شام *** آینه بندان کنند قوم ظلام

شب به پیش آمد همه از خستگی ***رفتند اندر خواب راحت جملگی

گفت حارث بودم اندر بهر خواب*** دیدمی یک دختری با اضطراب

جست از جا آنحزین دلفکار***کرد نظر اندر يمين و يسار

باز اندر جای خود کردی مکان*** آن حزین خسته آزرده جان

چون بدید آن مستمند ماه رو***کس نشد آگاه از اسرار او

ص: 38

در خواب پدرم را دیدم

8- آقای هاشمی و او یکی از برزگان فاضل در کتابش می نویسد: یزید در خواب بود ناگاه سر امام حسین علیه السلام از میان طشت بلند شد و به خرابه رو کرد. یزید از خواب بیدار شد دید سر مقدّس امام حسین علیه السلام از میان طشت به اندازه یک نیزه بلند شده و به خرابه رو کرد است.

غلامش را فرستاد که ببیند چه خبر است غلام رفت و برگشت . خبر داد نازدانه رقیه خاتون از خواب بیدار شده است و می گوید:« در خواب پدرم را دیدم و حالا کجاست؟» و اشک می ریزد.سپس یزید دستور داد سر پدرش را برای آن يتيمه ببرند .

ص: 41

در آغوش پدر

کودکی از اسراء از شه لب تشنه جگر***دید در خواب که جا کرده در آغوش پدر

شکوه از کعب و نی و سیلی اعدا میکرد***راز با باب در آن عالم بالا میکرد

لیک از شوق پدر صیحه زد از خواب پرید***خود بویرانه بدید و اثر از بابا ندید

پر کشید از دل پر درد فغان ابتا*** گشت یک نیزه بلند رأس شه از طشت طلا

کرد رو سوی خرابه بدو صد سوز و جگر***گفت لبیک ایا زینت آغوش پدر

آتش درد یتیمی تو مزن بر دل من *** حق ستاند مگر این داد تو از قاتل من

ص: 42

طشت طلا

9 - در کتاب «رياض «القدس»، جلد 2، صفحه 323 می نویسد: دختر سه ساله امام حسین علیه السلام، در خواب سر پدرش را دید که در میان طشت طلای جلوی یزید است و یزید با چوب خیزران خود بر لب و دندان پدرش می زند و آن حضرت استغاثه به درگاه خدا می.کند این دختر از دیدن سر پدر و خوردن چوب به فزع و جزع در آمد و با وحشت از خواب بیدار شد و فریاد زد: «وا ابتاه واغربتا!» آن صغیره با اشک میگفت: «یتونی بوالدی و قرة عینی» بابایم کجاست؟ لانی رايت رأسه بين يدى يزيد و هو ينكثه ای عمه الان در خواب دیدم که سر بریده پدرم در حضور یزید است و او چوب خیزران بر لبان آن بزرگوار میزند و آن سر به خدا می نالید.

اهل بیت علیهما السلام هر چه کردند رقیه علیها السلام ساکت نشد و ناله و گریه اش زیاتر میشد حضرت امام زین العابدین علیه السلام خواهر را

ص: 43

شب هجر به پایان آمد

در روایت رسیده امام زین العابدین علیه السلام حضرت رقیه را روی دامان خود گذاشت و رقیه خاتون علیها السلام آن قدر اشک ریخت که حتی غشى عليها و انقطع نفسها بیهوش شد و نفس وی قطع گردید. آن حضرت و اهل بیت طوری ناله کردند و ب__ه صورت زدند و صیحه کشیدند که صدای ناله ها به گوش یزید رسید.

طاهر بن عبدالله دمشقی گوید: «سریزید بر روی زانوی من بود و من برای او نقل حکایت میگفتم و سر امام حسین علیه السلام هم در میان طشت طلا بود در همین که شیون و ناله از خرابه بلند شد سرپوش از طشت کنار رفت و سر امام حسین علیه السلام تا نزدیک بام قصر بالا رفت و فرمود: «اختی اسکتی ابنتی» «خواهرم زینب دخترم را ساکت کن سپس رو به یزید کرد و فرمود: یزید! من با تو چه کرده بودم که مرا کشتی و عیالم را اسیر کردی؟ یزید از این ندای حضرت و از آن ناله ها و صداها سر برداشت و پرسید: «طاهر چه خبر است؟» گفتم: «نمی دانم در خرابه چه پیش آمده که سر امام حسین علیه السلام به تو و به خواهرش

ص: 45

جان شما و جان این امانت

10 - در کتاب «رياض القدس»، جلد 2، صفحه 237 مینویسد حضرت زینب خاتون علیها السلام زمانی که با محمل های سیاه پوش از شهر شام به طرف مدینه مراجعت می کرد اهل شام با لباس های عزا و با خجالت اهل بیت علیهم السلام را مشایعت می کردند. بی بی عالم زینب خاتون علیها السلام سر از محمل بیرون آورد و کلمات بسیار جان سوزی فرمود.

ای اهل شام سفارش من این است که ما را اگر خارجی خواندید رفتیم و اگر در خرابه جای دادید رفتیم...

از زنان شامی یک امانتی از ما در این خرابه مانده است. جان شما و جان این امانت گاه گاهی سر قبرش بیاید و آب بر مزارش بپاشید و چراغی روشن کنید.

ص: 48

بر مزارش هرشبی آرید چراغ

با زنان شام در وقت رحيل ***گفت زینب آن اسیر انرا كفيل

میرویم و مانده در ویران شام***یک سه ساله دختری نادیده کام

آن دو رخ از شمر سیلی خورده را*** تشنه جان داده گرسنه مرده را

از شما دارم تمنا ای زنان***از برای خاتم پیغمبران

بر فروزید از شرار درد و داغ*** بر مزارش هر شبی آرید چراغ

رفتیم و ماندنزد شما یادگار ما***جان شما و دخترک گلعذار ما

ص: 49

نازدانه از دنیا رفت

11 - در «ریاض القدس»، جلد 2 صفحه 324 می نویسد: موقعی که نازدانه از دنیا رفت یزید دستور داد چراغ و وسایل غسل دادن ببرند و رقیه را غسل دهند و در همان کهنه پیراهن او را کفن کنند.

زن غساله از حضرت زینب علیها السلام پرسید: این دختر چه مرضی داشته است؟ حضرت به او فرمود:

ص: 51

رخ چه ماه منیرش اگر بود نیلی

بیا تو ای زن غساله از طریق وفا*** باین صغیره بده غسل از برای خدا

مگو که از چه رخ او چو کهربا باشد*** ز داغ تشنگی دشت کربلا باشد

مگو که زخم بپایش برون بود از حد***به روی خار مغیلان دویده او بی حد

رخ چه ماه منیرش اگر بود نیلی***براه شام بسی خورده از جفا سیلی

جراحتی که خود این طفل را بشانه بود***ز ضرب کعب نی و چوب و تازیانه بود(1)

ص: 52

پدرم را می خواهم

12 – در کتاب «معالى السبطين»، صفحه 101 و «اسرار الشهادة»، صفحه 466 می نویسند حضرت رقیه علیها السلام سه ساله بود که در خرابه از خواب بیدار شد و گفت: «ایتونی بوالدی» و از بس ناله کرد یزید از خواب بیدار شد و دستور داد سر مقدس را به خرابه شام ببرند. مأمورین سر را در طبقی گذاشتند و س___ر پوشی روی طبق انداختند و نزد رقیه آورند، رقیه گفت: «من طعام نمی خواهم پدرم را می خواهم.» وقتی روپوش را برداشت دید سر مقدس بابا است فوراً به سینه چسبانید و کلمات زیادی با سر مقدس گفت ولی در ابتدا حضرت

زینب علیها السلام کلماتی فرمودند و زنان شامی را به خود متوجه نمودند.

ص: 53

می گفت با نسیم

زینب چه در خرابه ويران نزول کرد***میگفت با نیم سحر گه زبانحال

کای باد اگر بسوی شهیدان گذر کنی***بر گوی با حسین شهیدم که کیف حال

بر کو خرابه منزل اهل و عیال شد***یا مونسی تعال الى اهل و العيال(1)

ص: 54

بابا مرا دوست می داشت

13 - در چند کتاب ،مقتل ارباب حدیث متذکرند که حضرت رقیه علیها السلام سربابایش را به سینه چسباند و در چند کتاب معتبره می نگارند که حضرت رقیه فرمود:

1- یا أبَتاهُ، مَنْ الَّذی خَضَبکَ بِدِمائکَ

2-یا أبَتاهُ، مَنْ الَّذي قَطع وَرِيدَيْكَ

3- یا أَبَتَاهْ مِنْ الذی ایتمنى عَلَى صِغَرِ سنی

4- یا أَبَتَاهْ مِنْ لليتيمة حَتَّى تَكْبَرْ

5- یا أَبَتَاهْ مِنْ لِلنِّسَاءِ الحاسِرات

6- یا أبتاهُ، مَنْ لِلضّایعاتِ الْغریبات

7- يَا أبَتاهُ، مَنْ لِلْأرامِلِ الْمَسْبِيْاتِ

8- يا أبتاهُ، منْ للْعيونِ الْباكياتِ

9- یا أبَتاهُ، مَنْ لَلشُّعورِ الْمَنْشورات

10- یا أبَتاهُ من بعدک و اخيبتاه بعدک

ص: 55

قبر مرا تعمیر کنید

14 – در کتاب «منتخب التواریخ»، صفحه 34 می نویسد: سید ابراهیم دمشقی از نسل سید مرتضی علم الهدى عالمي مشهود ر در شهر شام بود ،ایشان چندین بار در خواب دیده بود که حضرت رقیه خاتون می فرماید: «به والی و استاندار دمشق بگو که آب در میان قبر و لحد من افتاده است و من در اذیتم، قبر مرا تعمیر کند.» سید ابراهیم خوابش را برای زمامدار و حاکم تعریف کرد و استاندار هم قبول نمود و دستور داد که تمام علماء و صلحاء از سنی و شیعه که حدود هزار نفر بودند، غسل کرده، لباسهای نظیف بپوشند و جمع شوند. به دست هر یک از آنها که قفل صحن حرم و ضریح حضرت رقیه باز شود؛ همان کس متکفّل تعمیر قبر شود.

همه با غسل و لباسهای نظیف به صف ایستاند و یک یک کلید به دست گرفتند تا قفل در ضریح حضرت رقیه علیها السلام را باز

ص: 57

دشمنانان و تازیانه ها

15 - در کتاب «معالى السبطین » صفحه 101 نوشته است: و كان متنها مجروحة من كثرة الضرب . «متن» در کتاب لغت به معنی «پشت بدن» است از بس که دشمنان تازیانه به حضرت رقیه علیها السلام زده بودند پشت بدن حضرت مجروح و زخمناک شده بود.(1)

ص: 59

چهاردیواری خرابه شام

16 - محدث قمی در کتاب نفس المهموم می نویسد: حضرت امام زین العابدین علیه السلام می فرماید: یزید در شهر شام ما را در خرابه حزن آوری جای داده بود و عده ای از مأموران یزید گفتند: «یزید دستور داده؛ فردا شب که مردم در خواب باشند، چهار دیوار خرابه شام را روی اهل بیت امام حسین علیه السلام خراب کنیم و هر کدام اگر زنده ماندند او را بکشیم آن مأمورین به زبان طائی تکلم می کردند و هیچ کس از آن اهل بيت جز من زبان طائی را دانا .نبود لذا بسیار محزون شدم و زمانی که حضرت رقیه علیها السلام از دنیا رفت در آن شب صدای ضجه و ناله ها بلند شد و مردم را متوجه خرابه شام نمود. لذا یزید از خراب کردن چهار دیواری خرابه منصرف شد.

آقای شمشادی (شاعر) چنین سروده است

ص: 60

نیمه شب رفت رقیه ز جهان

این روایت که چنین موسوم است***بکتاب نفس المهموم است

شده از راوی این طرفه مقال ***عابدین آنشه بی مثل و مثال

گفت در شام بجای خانه ***جای دادند بما ویرانه

یکشب ایستاده بدم زار و فکار***دیدمی چند غلامی بسیار

گرد ویرانه سخن می گفتند***زین سخت قلب مرا آشفتند

این شنیدم بزبان طائی***امر بنموده یزید زانی

ص: 61

خورشید سرخ

17 - در «معالى السبطين»، صفحه 98 می نویسد وقتی حضرت رقیه علیها السلام خاتون را با اهل بیت علیهم السلام ب_ه خراب_ه شام آوردند و آن حضرت در خرابه از دنیا رفت، مردم شام مشاهده کردند که سر دیوارهای خرابه مانند تابیدن خورشید سرخ می شود؛ به طوری که به هم می گفتند از سر دیوارهای خرابه خون تازه جاری شده است.

ص: 63

اشک بارید ز دیده چون جیحون

باز یک مطلبی کنم افشا***من ز شام و ز دخت شاه هدا

در کتاب معالی السبطين ***مینویسد چنین بشیون و شین

در خرابه چه گشت منزلشان***شد برون دود آه از دلشان

مردم شام بر تماشا شان ***روی آور شدند آن دو نان

بین که از کینه و ستم کاری*** به تماشای گل رود خاری

الغرض دیدند آن گروه عتید ***چونکه خور از سماء می تابید

ص: 64

ام کلثوم و رقیه

18 - در کتبی نقل شده که حضرت رقیه علیها السلام خاتون از دنیا رفت. ام كلثوم علیها السلام چند خشت از خرابه جمع کرد و پهلوی هم گذاشت و جنازه حضرت رقیه را روی آن خشتها خوابانید و اهل بید دورش جمع شدند و اشک می ریختند و ام کلثوم از همه بیشتر ناله می کرد حضرت زینب علیها السلام علتش را پرسید. حضرت ام کلثوم علیها السلام ، گفت: «خواهرم زینب! دیشب همین رقیه آهسته به من گفت عمه گرسنه ام و از من نان می خواست و من نتوانستم به او نان و غذایی بدهم و از او پذیرایی کنم و حالا جنازه او را می بینم.»

شاعر عالیقدر آقای شمس دربارهٔ حضرت رقیه علیها السلام سروده است

ص: 66

به گوش می رسد اندر خرابه گریه هنوز

رقیه ای گل تازه بهار خوش بویم***شدی خموش چرا ای انیس دل جویم

در این سفر پدر تو تو را بمن بسپرد***اجل ترا ز کف من ربود و زود ببرد

چقدر عمر تو کوتاه بود ای عزیز دلم*** ز دست من برفتی ز باب تو خجلم

چه زنجها که کشیدی براه کوفه و شام***ز مردمان ستمگر زقوم خون آشام

به نزد جد گرامت چه رفتی ای عمه *** بکن ز امت بی رحم نزد او شکوه

بگو که شد پدرم کشته گروه دغا***نکرد رحم کسی بر بزرگ و کوچک ما

تنش سه روز و سه شب ماند بد بروی زمین***بزیر سم اسب ستوران شد از یار و یمین

اسیر فرقه کفار با دل خونین*** ز بعد باب گرامی شدیم خرابه نشین

خموش شمس مكن شرح قصه جانسوز***بگوش میرسد اندر خرابه گریه هنوز

ص: 67

شبی در خرابه

19 - بهایی در کتاب «کامل می نویسد: اهل بیت علیهم السلام اطفال، شهادت پردانشان را مخفی میکردند و يقلن لهم ان آبائكم قد سافروا از پدرانشان که میپرسیدند، به آنها می گفتند «پدرانتان به سفر رفته اند .»حضرت رقیه خاتون شبی در خرابه مضطرب و پریشان از خواب پرید و گفت: «این ابی الحسین فانی رايته الساعة في المنام مضطربة شديداً؟» «کجاست بابایم حسین؟ الان در خواب با پدرم بودم مرا مورد لطف و مرحمتش قرارداده بود.»(1)

ص: 68

سینه پر از درد

20 - آقای عطایی خراسانی در کتاب «رقیه»، صفحه 16 می نویسد: رقیه صدا زد عمه جان پدرم کجاست؟ آنقدر جست و جو کرد و سخت گریه کرد تا همه اهل بیت علیهم السلام را به گریه در آورد و ناله و ضجه آنان در کاخ یزید طنین انداز شد و باعث گردید که یزید از خواب بیدار شود. یزید خشمناک فریاد زد چه خبر است؟ این همه شیون و فریاد برای چیست؟ چرا نمی گذارید استراحت کنم؟ غلامان دربار علت را جستجو کردند و چنین گزارش دادند که دختر کوچک بهانه پدر را گرفته است. یزید سنگدل پس از تأملی فریاد زد: «ساکت کردن او آسان است سر پدرش را برایش ببرید آرام خواهد گرفت.» ارفعوا رأس ابيها و حطوه بين يديها تنظر اليه و تتسلى به. آه! آه! غلام سرپوش جواهر نشان بر آن طشت طلا افکند و در آن تاریکی شب سر مقدس را نزد کودک گذاشت آن طفل چون سر بریده پدر را در طشت طلا ،دید فریادی زد و بیهوش شد و به زمین افتاد. هنگامی که به هوش آمد سر بریده را میان دستهای کوچک و سینه پر درد قرار داد و ناله آغاز کرد و یا ابتاه! یا ابتاه گفت تا از دنیا رفت و خرابه یک پارچه از اهل بیت و زنان شامی پر شد.(1)

ص: 69

اربعین و کربلا

21 - از کتب و مدارکی که حضرت زینب خاتون علیها السلام در روز اربعین به کربلا کنار قبر برادرش ام_ام حسين علیه السلام آمد و کلمات سوزناکی گفت از جمله برادر جان همه اطفالی را که به من سپرده بودی آوردم مگر رقیه ات را که در شه_ر شام با چشم گریان و دل سوزان و ناله جانگداز به خاک سپردم.

ص: 70

اینک به دربار آمدم

من زشام و کوفه با چشم گهر بار آمدم***دیده گریان بر مزار شاه ابرار آمدم

مدتی از هم جواری تو بودم نا امید***حاليا اندر جوارت بھر دیدار آمدم

رفته بودم تا بنای کفر را ویران کنم***فاتحانه در کنارت بادل زار آمدم

از سفر اورده ام جمع يتيمان تو را***جز رقیه آنکه از داغش کمان وار آمدم

تا بماند یادگاری از تو در شام خراب*** نو گلت بنهادم و تنها بگل زار آمدم

من سفیر از تو در شام بلا بگذاشتم ***از سفارتخانه ات اینک به دربار آمدم

ص: 71

بزرگ اسیرها

22 - ملبوبی در «وقایع الایام»، جلد 5 صفحه 81 مینویسد زن غساله حضرت رقیه علیها السلام را غسل می داد و در بین غسل دادن دست از کار کشید و گفت: «بزرگ اسیرها کیست؟» حضرت زینب خاتون علیها السلام فرمودند: «منم، چ_ه میخواهی؟ گفت این نازدانه چه مرض داشت زیرا میبینم که بدنش کبود است. حضرت با گریه فرمود: «ای زن غساله این لکه های کبود اثر تازیانه و سر نیزه و جای شلاق دشمنان است.»(1)

ص: 72

اشک ریزان

23 - حجت الاسلام گنجوی در کتاب «مرقات الايقان»، صفحه 52 می نویسد زن غساله آن نازدانه را برای غسل دادن برهنه کرد ناگهان دو دستی بر سر خود زد و گفت: «مادر این طفل کجاست؟ به من بگویید چرا بدن این طفل چنین سیاه شده است؟» اشک ریزان گفتند «این سیاهی ها جای تازیانه اشرار است.»(1)

ص: 73

اشک زنهای مدینه

24 - در «ناسخ التواريخ»، صفحه 507 می نویسد: زنان مدینه در برگشت اهل بیت از شام در خانه زینب خاتون علیها السلام برای تسلیت جمع شدند و حضرت قضایای کوفه و شام و کربلا را بیان می کرد و زنهای مدینه اشک می ریختند. حضرت می فرمود: «بدانید که فوت رقیه در خرابه شام کمرم را شکست و قدم را خمید و مویم را سفید کرد.» زنان مدینه که این جملات را شنیدند چنان شور و شین بر پا کردند که حدّ نداشت.

ص: 74

کودکی در خاک پنهان

چونکه زینب آمد از شام بلا***در مدینه گشت غوغایی بپا

جمله زنهای مدینه دل غمین*** بودند اندر ماتم سلطان دین

گرد زینب را گرفتند آن زنان ***بر تسلای دل آن خسته جان

زینب کبری برای آن زنان***شرح حال کربلا کردی بیان

جای دادندی بما ویرانه***نه چراغی بود نه کاشانه

در خرابه شور و فغان کرده ام***کودکی در خاک پنهان کرده ام

از غم آن مه لقا قدم خمید*** در عزایش گشته موهایم سفید

زین مصیبت شیشه ی صبرم شکست***قلب شمشادی از این ماتم بخست(1)

ص: 75

سه روز روی دست

25 - سرابی در کتاب «راهنمای سعادت»، صفحه 96 آیت الله العظمی سیدهادی خراسانی در کتاب «معجزات» صفحه 9 می نویسند من (سید هادی خراسانی) با چندی از خویشان و اقوام روی پشت بام خوابیده بودمی که ناگاه ماری دست یکی از خویشانم را گزید مدتی به مداوا پرداخت بهبودی در حالش پیدا نشد آخر الامر، ج_وان__ی ب_ه ن_ام س_ی_د عبدالامیر نزد ما آمد و گفت: مریض مارگزیده کیست؟ مریض را به او نشان دادیم دستی بر محل مارگزیدگی کشید. زخم فوراً و به کلی خوب شد. ما که مدت زیادی بود به مداوا مشغول بودیم از این عمل شگفت زده شدیم و سؤالاتی از او پرسیدیم گفت من نه دعای کردم و نه دوایی داشتم بلکه کرامتی است که از اجدادم به من و دیگر فرزندان و نسل های سید ابراهیم دمشقی رسیده است اگر آب دهان یا انگشت دست بر روی هر سمی اعم از سم نیش زنبور عقرب یا مار و

ص: 76

آب فرات

26 – در کتاب «ثمرات الحيوة»، جلد 2 و چند کتاب معتبر دیگر می نویسند: شبی یزید به ندیم خود طاهر بن عبدالل_ه دستور داد سر مقدس امام حسین علیه السلام را بیاورد، یزید نگاهی شگفت انگیز به سرانداخت و گفت: «من در جنگ صفین همراه پدرم بودم. پدرم دستور داد آب فرات را بر لشگر علی علیه السلام و مرکب هایشان ببندند آب را بستند و تشنگی بر علی علیه السلام سخت حکم فرما شد و همین صاحب سر با تعداد مختصری از لشگر على علیه السلام حمله سختی نمود و چنان شجاعت به کار برد که همه لشگریان ما شگفت زده شدند با آن شجاعتی که از او دیده بودم احتمال نمی دادم که در کربلا حسین علیه السلام کشته شود. یزید به طاهر گفت: دیدم سر مقدس امام حسین علیه السلام از میان طشت بلند شد، درهای کاخ یک به یک باز می شدند؛ سر مقدس کنار حضرت رقیه در خرابه نشست و من همراه سر بودم ر رقیه را تسلی داد و دلجویی بسیار کرد و او را از شک ریختن منع نمود

ص: 78

بی جواب وی از دیده اشک باز دیدم

روایتی شده از طاهر بن عبد الله*** که من انیس بدم با یزید بی پروا

شبی نشسته بدم با یزید شوم دغا***سر حسین بدی در میان طشت طلا

بدید آنکه در آ«دم یزید بداختر*** به بحر فکر فرو رفته آن ستم گستر

بگفتمش که چرا حال تو دگرگون است***بگفت حیرتم زین رأس غرقه در خون است

چگونه گشت شهید این شجاع روز نبرد***بچشم خویش بیدم شجاعت این مرد

بروز صفین بودی نود هزار سوار***به بستند آب بروی علی شه ابرار

سه روز لشکر آنشه زجور پی آبی*** فتاد رعشه بر اندامشان زبی تابی

هر آنکس آمد و بهر سپاه آب برد***شکست خورد و نشد از فرات آب برد

در آنزمانه بدیدم جسین شه ابرار***کشید تیغ بیامد بسوی قوم شرار

ص: 80

بابا العطش العطش

27 - آقای سید محمد تقی مقدم در کتاب «وقایع عاشورا»، صفحه 455 از چند کتاب می:نویسد سکینه خاتون به خواهر ساله اش ( احتمال قوی نامش رقیه بوده) گفت: «بیا دامن پدر را بگیریم و نگذاریم به میدان رود و شهید شود، ام_ام حسین علیه السلام چون شنید اشک ریخت رقیه صدا زد: «بابا مانعت نمی شوم صبر کن تا تو را ببینم حضرت او را در بغل گرفت و لبهای خشکیده او را بوسید نازدانه صدا زد: «العطش العطش فان الظماء قد احرقني بابا تشنگی جگرم را آتش زده است. حضرت فرمود: «بنشین شاید من آب برایت بیاورم. اجلسی عند الخيمه لعلی آتیک بالماء. حضرت خواست به میدان برود باز دامن پدر را گرفت و گریست یا اب این تمضى عنّا پدر جان! از نزد ما کجا می روی؟ حضرت او را گرفت و آرام نمود آخرالامر با دل سوزناک به میدان رفت. (1)

ص: 83

خدمتکار حضرت زهرا علیها السلام

28 - در جلد ٣ كتاب «رياحين الشریعه»، صفحه 186 نگاشته است زنی از اهل شام خدمت حضرت زینب خاتون علیها السلام رسید و گفت اجازه دهید طفل شما را به دست خود آب دهم زیرا رعایت ایتام يوجب قضاء الحوائج و حصول المرام و شاید خداوند حاجت مرا روان کند. حضرت فرمود حاجتت چیست؟ گفت من یکی از خدمتکاران حضرت زهرا علیها السلام بودم مدتی است از اهل بیت علیهم السلام خبر ندارم و آرزو دارم که یک مرتبه حضرت زینب خاتون علیها السلام را ببینم و مولای خود حسین را هم زیارت کنم حضرت زینب علیها السلام فرمود: حاجت تو برآورده شد انا زینب بنت اميرالمؤمنين و هذا رأس الحسين من زینبم و آن سری که در مجلس یزید است سر آقایت امام حسین علیها السلام است. الا چون آن زن این سخن را شنید فریادی زد و بیهوش شد و به زمین افتاد و چون به هوش آمد ناله واحسيناه وا سيداه وا اماماه واغربتاه! و اقتیل اولاد الادعیاء از جگر بر کشید که آسمان و زمین را منقلب کرد و بعضی گویند طفلی ک میخواست به او آب دهد رقیه خاتون بوده است.(1)

ص: 84

غریبی و اسیری

29 - در جلد 3 «رياحين الشريعة»، صفحه 187 می نویسد: زنی طبقی از طعام نزد حضرت زینب علیها السلام خاتون آورد. حضرت فرمود: مگر نمیدانی که صدقه بر ما حرام است؟» عرض کرد: ای زن اسیر به خدا قسم که صدقه نیست بلکه نذر است. بر خود واجب کرده ام که به ه_ر غریب و اسیری، خصوصاً به اطفالش طعام دهم. حضرت فرمود: «چرا نذر کردی؟» گفت: «من در ایام کودکی در مدینه رسول خدا(ص) به مرضی دچار شدم اطباء از درمانم عاجز شدند. پدرم مرا ن__زد حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام آورد حضرت فرمود: «حسین جان! دست بر سر این دختر بگذار تا شفا پیدا کند.» پس آن حضرت دست بر سر من ،گذاشت فوراً شفا یافتم و تا الان هیچ مرضی پیدا نکردم و از آن موقعی که به شام آمده ام نذر کردم هر غریب و یا اسیر یا طفل یتیمی ببینم برای سلامتی آقایم حسین او را اطعام کنم و دیگر آن که شاید یک مرتبه دیگر به زیارت امام

ص: 85

رقیه مرا یتیم کردی

30 – حجت الاسلام یزدی در «تذكرة الشهداء»، صفحه 331 می نویسد: طاهر بن حارث میگوید: «شبی در نزد تخت یزید نشسته بودم و سرمنوّر امام حسین علیه السلام در میان طشت طلا پیش روی یزید بود یزید خوابش برد پاسی از شب گذشت که به یک بار صدای شیون و ناله زنان از خرابه بلند شد پس دیدم سر حسین علیه السلام به مقدار چهارارش از زمین بلند شد و در هوا ایستاد و مانند ابر بهاران گریان بود و روی به درگاه ملک منان نمود عرض کرد: «اللهم هولاء اولادنا و اكبادنا و هولاء اصحابنا» پس لرزه بر من افتاد و شروع به گریه کردم. از شدت فریاد و شیون اهل بیت یزید بیدار شد و سر منوّر، همچنان در میان هوا ایستاده بود و به یزید فرمود ای !یزید من در حق تو چه بدی کرده بودم که با من این همه ستم کردی؟ (یعنی رقیه مرا یتیم کردی؟) خدایا داد مرا از یزید بگیر لرزه بر اندام یزید افتاد و پرسید «صدای ناله و گریه برای چیست؟» گفتند دختر کوچک

ص: 87

شیون و ناله اهل بیت علیهم السلام

31 - در «تذکرة الشهداء»، صفحه 334 نقل از کتاب «ریاض الاحزان مینویسد نازدانه رقیه از خواب بیدار شد و گفت در خواب دیدم سر بابایم حسین در پیش روی یزید است و یزید هم چوب خیزران بر او میزند و سر مطهر هم به حق تعالی استغاثه مینمود پس صیحهای کشید و ناله کرد وا ابتاه وا قرّة عيناه سبب ناله و گریه را پرسیدند. فرمود من چنین خوابی دیده ام امام زین العابدین علیه السلام هم خواست او را آرام کند گریه و ناله خواهرش رقیه زیادتر میشد به قدری گریه کرد که بیهوش شد پس شیون و ناله اهل بیت علیهم السلام شیون و ناله اهل بیت هم زیادتر شد. یزید پرسید: چه خبر است؟ گفتند طفلی از حسین علیه السلام پدر را در خواب دیده و پدرش را می طلبد. یزید فرمان داد سر حسین را برای او ببرند. سر را بردند و این نازدانه از دنیا رفت سپس

حضرت زینب علیها السلام با بقیه اهل بیت علیهم السلام برای رقیه عزاداری کردند. حضرت زینب علیها السلام با زبان حال می فرمود:

ص: 90

دیده گریان دارم

شاد بودم که گلی در چمن جان دارم ***بلبل نغمه سرائی به گلستان دارم

گر فلک روز مرا داشت سیه چون شب تار ***خود دلم بود که چون تو مه تابان دارم

دور شمع رخ تو تا به سحر من گشتم ***هم چو پروانه که من شمع شبستان دارم

بوسه بر لعل لبت می زدم و میگفتم ***که عجب نوگل بشگفته خندان دارم

آب گر نیست مرا بهر تو ای غنچه دهان ***بهر لعل لبت دیده گریان دارم(1)

ص: 91

مثل ماه و خورشید

32 - از بعضی کلمات بزرگان استفاده می شود موقعی که سر مقدس امام حسین علیه السلام که مثل ماه و خورشید می درخشید را به خرابه آوردند خرابه روشن شد.

در کتب زیادی نوشته شده است شبهایی که در بیابانها بودند، سر امام حسین علیه السلام بر بالای نیزه مانند ماه روشن بود و به واسطه هر سر که هم چون ماه می درخشید راه ها کاملاً روشن بوده است لذا حضرت رقیه به زبان حال گفت:

ای ماه بی نظیر من ای دل فکار من***ای مایه امید دل ناتوان

ای شاهباز اوج سعادت عزیز مصر***وی نو گل شکفته زهر روان من

گلچین روزگار ز دستم گرفت و برد***آن گل که بود راحت روح روان من

این گوهر یگانه که شد او نثار دوست***پرورده شد ز شیره جان در کنار من

ص: 92

رقیه در آغوش اباعبد الله الحسين علیه السلام

33 - حجت الاسلام شیخ محمد حسن کوکوی فرمود: در یک کتاب بسیار صحیح نگاشته بود روز یازدهم محرم، رقیه دختر امام حسین علیه السلام خود را روی بدن پدرش انداخت و صدا زد: «من الذى ايتمنى فى صغر سني (الخ) امام حسین علیه السلام رقیه را در آغوش گرفت در این هنگام جمعی از لشگریان ابن سعد هر چه کردند، نتوانستند رقیه را از آغوش پدر جدا کنند. به ابن سعد گزارش دادند. او دستور داد آن قدر رقیه را بزنند تا ام_ام حسین علیه السلام دست خود را از بدن رقیه جدا نماید و زمانی که رقیه از بدن امام حسین جدا کردند رقیه علیها السلام رو کرد به شمر الليلا عالیها و گفت: «اجازه بده امانتی دارم» شمر با تعجب گفت: «آزادی، هر چه می خواهی انجام بده رقیه علیه السلام قنداقه علی اصغر را روی سینه پدرش حسین علیه السلام گذاشت و گفت: «بابا این قنداقه امانت است.»

حرمله با ابی ایوب غنوی که سر کرده دویست بیل زن در کربلا بود زمین پشت خیمه ها را زیر و رو کرد و قنداقه علی اصغر علیه السلام را پیدا نمود. حرمله سر علی اصغر علیه السلام را جدا کرد که بعدها ابن زیاد و یزید به او جایزه بدهند.

ص: 93

مرد یهودی

34 - اینجانب علی ،فلسفی در سال 1375 هجری به حرم مطهر حضرت رقیه مشرف شدم و مشاهده نمودم که تمام حرم معظمه حدود 40 متر بود و بحمدالله و المنّه فعلاً افزایش یافته و حدود دو هزار متر گردیده است و داستان آن به این گونه است که لازم میبینم آن را به عنوان حسن ختام این کتاب در اینجا نقل کنم و آن از این قرار است:

یکی از مداحان عالیقدر برای حقیر و دیگران بیان می کرد که حدود سال 1385 خورشیدی با جمع بسیاری از تجار مهم تهران در حرم حضرت رقیه علیها السلام با صاحب این دو هزار متر که فردی یهودی بود جلسه گذاشته بودیم و گفتگوی خرید زمینش را میکردیم به هیچ وجه حاضر به فروش آن دو هزار متر زمین نبود و هر چه اصرار میکردیم راضی نمیشد زمین را به ما بفروشد. ناگهان دختر کوچکی آمد و پدر یهودی خود را صدا زد. آن شخص از جا حرکت کرد و بعد از ساعتی برگشت و گفت «آقایان به خاطر کرامت حضرت رقیه علیها السلام تمام زمین را مجاناً تقدیم میکنم.»

ص: 94

فصل سوم: 30 جواب و توجیه در پاسخ به یک سؤال

30 پاسخ به سؤال چرا حضرت رقیه علیها السلام در طول این همه سفر جانگداز دوام آورد ولی در خرابه با دیدن سر پدر از دنیا رفت؟

1 - یکی از دانشمندان در کتاب حضرت رقیه علیها السلام نوشته بود: امام حسین علیه السلام اسراری به دخترش رقیه فرمود که آن نازدانه را برای همیشه خاموش و ساکت کرد و حضرت به واسطه آن اسرا، او را همراه خودش برد.

آن حسین که اسرار حق آموخت او

لب به لب بنهاد و شد تسلیم هو

2 - آقای آذری شاعر عالیقدر در کتاب دیوانش می فرماید: گفت: «بابا جان مرا همراه خودت ببر بعدها که در این مکان دفن شوم عنایات و توجهات بی حدی نسبت به من و قبرم میشود.» جان بابا گرم این لطف نمایی تو نکوست***شوق جانبازیم الحال گرفته رگ و پوست

آن که دادی به راهش جان، دلم مایل او است*** ساقیا می بده و غم مخور از دشمن و دوست

ص: 97

فصل چهارم:30 مدح و مرثیه

(1) کردی ای جان پدر از چه فراموش مرا

کردی ای جان پدر از چه فراموش مرا***که ربوده غم هجر تو ز سر هوش مرا

من در آغوش گرفتم سر خونین تو را ***عوض آن که بگیری تو در آغوش مرا

رو سفیدم پدرم از آمدن خود کردی***گر چه گردیده سیه روی همین جسم مرا

شده پر آبله پایم که عدو از ره ظلم ***به روی خار دوانیده بسی دوش مرا

به سرم دست نوازش بکش ای جان پدر***مگر از گریه کند لطف تو خاموش مرا

ص: 118

(2) صدای دل خراشی برده هوش از سر نمیدانم

صدای دل خراشی برده هوش از سر نمیدانم ***گمانم بلبلی افتاده دور از آشیان امشب

یقینم شد که این آه و فغان از بلبل زهراست ***سه ساله دختری کو را بود ویران مکان امشب

سر ببریده دستش داد زینب گفت که ای بابا ***صفاکردی که گشتی در ب_ر م_ا میهمان امشب

پدر بعد از تو بر بازوی ماها ریسمان بستند*** مرا همراه ببر بابا که من سیرم ز جان امشب

دلم تنگ است بابا بهر دیدار علی اکبر ***شدم از دوری اصغر پریشان گیسوان امشب

که ناگه دید زینب بلبلش خاموش شد گفتا ***که اندر خواب شیدرین رفته آن آرام جان امشب

به بالینش چ_و آمد زینب محزونه دید او را ***برون گردید روح از تن فغان و ماتم است امشب

ص: 119

(3) رقیه چون ز خواب ناز سر برداشت کرد افغان

رقیه چون ز خواب ناز سر برداشت کرد افغان ***که بابم کو روشن کرد چشمان ترم امشب

خرابه گشت پر از ناله و افغان آل الله*** یزید بی حیا را کرد بیدار این فغان امشب

بگفتا سر ز طشت زر به نزد ناز پرورده ***ز بهر تسلیت بردند تا ساکت شود امشب

چو گل را دید آن بلبل نوای عشق شد بر پا*** سخنها گفت با بابش به سر بنموده راز امشب

به ظاهر گر چه طفلم لیک با این همت والا ***کمک بر دین والای پیمبر میکنم امشب

صغیرم گر چه در ظاهر کبیرم لیک در باطن*** به طفلی یاری احکام داور میکنم امشب

در این ویرانه بر پا شور و محشر میکنم امشب ***خراب این کاخ استبداد یکسر میکنم امشب

بر آرم از جگر آهی کز آهم آسمان گرید*** یزید بی حیا را خاک بر سر میکنم امشب

به کنج این خرابه جان خود را می دهم اما ***خوشم از آن که ناممکن است زیب دفتر میکنم امشب

ص: 120

(4) کودکی نامش رقیه آن شه ابرار داشت

کودکی نامش رقیه آن ش_ه اب_رار داشت ***گوئیا در کنج عفت گوهری شهوار داشت

يابه بستان ولایت نوگلی بی خار داشت ***بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت

اندر آن برگ و نوا خوش ناله های زار داشت*** مدتی آن بلبل باغ حسینی شاد زیست

غافل از این چرخ گردونی که او دون پروری است*** لیک چندی در خرابه از وصال گل گریست

گفتمش در عین وصل این ناله و فریاد چیست*** گفت مارا جلوه معشوق ب_ر این کار داشت

ص: 121

(5) عاشقان قبر ،من این شام عبرت خانه است

عاشقان قبر ،من این شام عبرت خانه است ***مدفنم آباد و قصر دشمنم ویرانه است

دختری بودم سه ساله دستگیر و بی پدر ***مرغ بی بال و پری را این قفس کاشانه است

بود سلطان ستمگر صاحب قدرت یزید ***فخر میکرد او که دائم در کفم پیمانه است

داشت کاخی او مجلل دستگاهی با شکوه*** خود چه مردی کز غرور سلطنت دیوانه است

داشتم من بستری از خاک و بالینی ز خشت*** هم چو مرغی او بسا محروم ز آب و دانه است

تکیه میزد او به تخت سلطنت با وجد و کبر*** این تکبر ظالمان را عادت روزانه است

به دیوار خرابه می نهادم روی خود ***ز آن همیشه رو سفیدم شهرتم شاهانه است

محو شد آثار او تابنده شده آثار من***ذلت او عزت من هر دو جاودانه است

ص: 122

(6) ای محبان مدفنم گر کنج ویران خانه است

ای محبان مدفنم گر کنج ویران خانه است ***خوب میدانید جای گنج در ویرانه است

کودکی بودم سه ساله ناز پرورد حسین ***رفتم از دنیا و قبرم کنج زندان خانه است

عمه ام زینب به کهنه جامه ام کرده کفن*** کس نگفت این ناز پرور شاخه ریحانه است

گر در آن شب بزم ما بی شمع بود و بی چراغ*** حال بر شمع رخم شمس فلک پروانه است

آن یزید و اقتدار و پایه ظلمش چه شد ***کو گمان میکرد جنگ با خدا افسانه است

خانه مظلوم آباد است تا بام فلک*** قصر ظالم ریشه کن از بیخ تا دندانه است

آل بوسفیان کجا رفتند و کو آثارشان*** دست ظالم قطع ز آه ت_ی_ز مظلومانه است

ص: 123

(7) گنجی به شام گوشه ویران نهفته است

گنجی به شام گوشه ویران نهفته است***نشکفته غنچه ای بدل خاک خفته است

باشد رقیه آن که به ویرانه داده جان***از بس که درد دل به سر باب گفته است

(9) حسین بن علی در شام ویران دختری دارد

حسین بن علی در شام ویران دختری دارد ***به کنج شام ویران دختر نیک اختری دارد

عزیزی دلبری شیرین زبانی ماه رخساری*** لطیفی نازنینی گل رخی مه پیکری دارد

به کنج شام و در یک خانه تاریک و ویرانه*** در این ویران سر گنجی و گنجش گوهری دارد

سه ساله دختر مظلومه سلطان مظلومان*** رقیه رو در آنجا بین چه عالی قبه ای دارد

چو دربار سلاطین معظم آن همایون فر ***به دربار همایونش کتاب و دفتری دارد

شبی پرسید از عمه که بابایم کجا رفته ***سفر هر چند طولانی است آن هم آخری دارد

چو از زینب جواب مثبتی نشینید آن دختر ***ز آه و شیونش آن شب خ_راب_ه محشری دارد

ص: 125

(10) جغد دلم خرابه شام آرزو کند

غد دلم خرابه شام آرزو کند*** تابا سه ساله دختر کی گفتگو کند

آن کعبه ای که قبله ارباب حاجت است***حاجت رواست هرکه بر آن قبله رو کند

از بس که بود محو جمال رخ پدر ***دیگر نشد که یاد ز فرق عمو کند

ناگه ز شوق هدیه به شه کرد جان خویش*** تا پیروزی ز اصغر گلگون گلو کند

خوابید در خرابه کند بنیاد ظلم را ***اناله یتیمی خود زیر و رو کند

ص: 126

(11) چو در خرابه شام آل احمد مختار

چو در خرابه شام آل احمد مختار***مکین شدند ز ظلم یزید بد گوهر

سه ساله دخترکی بود از امام حسین ***که بد رقیه مظلوم نام آن دختر

على الدوام به س_ان رباب می نالید*** در آن خرابه بیبام و در ز هجر پدر

شبی به خواب پدر را بدید و چون بیدار*** شد آن صغیره کشید آه آتشین ز جگر

به ناله گفت که ای عمه جان چه شد پدرم ***مگربه سوی سفر رو نمود بار دگر

به روی زانوی خویشم نشانده بود اکنون ***ز روی مهر مرا میکشید دست به سر

به بی قراری او بی قراری گردیدند ***مخدرات حرم جمله زاکبر و اصغر

ص: 127

(12) گفت زینب با رقیه ای پریشان غم مخور

گفت زینب با رقیهای پریشان غم مخور ***خواهد آمد سوی ویران شاه خوبان غم مخور

زانوی غم را عزیزم آن قدر در بر مگیر ***سر به دیوار خ__راب__ه زار و نالان غم مخور

گر به تو گفتند طفلان باشد این دختر یتیم ***رفته بابایت سفر اید به ویران غم مخور

ناگهان ویرانه روشن شد ز رأس شاه دین *** گفت زینب دخت شه را کی پریشان غم مخور

آن که روشن کرده این ویرانه را در نیمه شب *** باب مظلوم تو باشد شاه عطشان غم مخور

چون رقیه دید رأس ش__اه بی غسل و کفن *** گفت عمه شد سحر شام غریبان غم مخور

عمه جان من میروم امشب به نزد ب_اب خویش *** میشوی راحت ز آه و درد و افغان غم مخور

گر علی اصغر ندارد خواهری اندر جنان ***امشب آیم در جنان از کنج ویران غم مخور

ص: 130

(13) بر روی تو آیات مگر نقش نبسته

بر روی تو آیات مگر نقش نبسته***که افتاده ای از انفس و آفاق گل ای گل

از تازگی اوراق تو مصدوقه مینو***و از نازکی اندام تو مصداق گل ای گل

حق تو ادا هیچ نکرده است سخنور***گلرخ مگر این حق کند احقاق گل ای گل

زرین دل و مرجان بری و پای زمرد***استاده به یک پنجه و یک ساق گل ای گل

خونین شده پای تو از خار و یا بود***بر پیرهنت خار چو سنجاق گل ای گل

تو چار قد سوگ به سر بسته عجم وش***یا بسته عرب وار تو یشماق گل ای گل

گه نرگس و گه لاله و گه یاسمنی تو***چادر کشی از سندس و از فاق گل ای گل

گه بسته و گه باز و گهی خار و شکسته***در غل گهی و گاه در اطلاق گل ای گل

روی تو کجا و زدن سخت ستمگر ***جسم تو کجا و عمل شاق گل ای گل

ص: 131

(14) عمه امشب کنج این ویرانه غوغا میکنم

عمه امشب کنج این ویرانه غوغا میکنم***این جنایت پیشه کاران را جمله رسوا میکنم

بلبل باغ رسولم گشته ویران منزلم***من همین ویرانه را چون طور سینا میکنم

کاخ بیداد یزید از آه خ_ود س_ازم خ_راب***من همین برنامه را امروز اجرا میکنم

انقلابی میکنم از نو به پا در شهر شام***با بیان دل نشینم شور و غوغا میکنم

ای یزید امروز اگر کشتی تو بابای مرا***روز محشر من شکایت نزد زهرا میکنم

ص: 133

(15) من در سه سال رنج چهل ساله دیده ام

من در سه سال رنج چهل ساله دیده ام***گنجم به کنج کلبه ویران خزیده ام

طی کردهام سه ساله ره شصت ساله را***یک باره سرد و گرم جهان را چشیده ام

مجروح گشته پای من اندر مسیر عشق***از بس به روی خار مغیلان دویده ام

خاکستر از رخ تو بشویم به اشک چشم***گر نیست فرش جاد همت روی دیده ام

با رفت تو رفت ز کف هر چه داشتم***دل داده ام ز دست و غمت را خریده ام

ص: 134

(16) به سرپرستی ما سنگ آید از چپ و راست

به سرپرستی ما سنگ آید از چپ و راست ***به دل نوازی ما بین زهر طرف دشنام

نه روز از ستم دشمنان تنی راحت ***نه شب ز داغ دل آرام ها دلی آرام

به کودکان پدر کشته مادر گیتی ***همی ز خون جگر میدهد غذا و طعام

فلک خراب شو که این خ_راب_ه ب_ی س_قف ***چه کرده با تن این کودکان گل اندام

دریغ و درد کز آغوش ناز افتادم ***به روی خاک مذلت بریز بند لئام

به پای خار مغلان به دست بند ستم ***ز فرق تا قدم از تازیانه نیلی فام

ز گفتگوی لبت بگذرم ک_ه ج_ان ب_ه لب است ***که راست تاب شنیدن که را مجال کلام

ص: 135

(17) بابا ز غم دوری تو سوخته ام من

بابا ز غم دوری ت_و س_وخته ام من***چشمی ز وفا در ره تو دوخته ام من

یک شب تو بیا شمع دل سوختگان باش***پروانه صفت سوختن آموخته ام من

باسر تو بیائی اگر این گوشه ویران***جان را به فدای سرت اندوخته ام من

بابا به یزید از ره الطاف بفرما***جمع اسرار را به تو نفروخته ام من

از بس که زده سیلی ظلم زجر به رویم***چون فاطمه با صورت افروخته ام من

(توحیدیم)و توشه ندارم به قیامت***جز ذکر حسین هیچ نیندوخته ام من

ص: 136

(18) گردید فلک واله و حیران رقیه

گردید فلک واله و حیران رقیه ***گشته خجل او از رخ تابان رقیه

آن زهره جبینی که شد از مصدر عزت*** جبریل امین خادم و درب_ان رقیه

هم وحش و طیور و ملک و عالم و آدم ***هستند همه ریزه خ_ور خوان رقیه

خواهی که شود مشکلت اندر دو جهان حل*** دست طلب انداز به دامان رقیه

جن و ملک و عالم و آدم همه یکسر*** هستند سر سفره احسان رقيه

کو ملک یزید و چه شد آن حشمت و جاهش***اما نگر مرتبت و شأن رقیه

یک شب ز فراق پدرش گشت پریشان ***عالم شده امروز پریشان رقیه

دیدی که چسان کند زبن کاخ ستم را ***در نیمه شب آن دل سوزان رقیه

ص: 137

(19) ای شه عالم امکان پدر من توکجایی

ای شه عالم امکان پدر من تو کجایی*** یار و غم خوار یتیمان پدر من تو کجایی

من و این گنج غم و محنت و این درد یتیمی*** من و این گوشه بیت الحزن و درد جدایی

دیده در راه تو دارم همه شب از بر تو ***که به دل جویمت ای مونس دیرینه در آیی

می سپارم به رهت جان اگر از راه عنایت ***یک دمی صبر به بیت الحزن من تو نمایی

گر بمانی ز وفا نزد من ای باب گرامی*** این خرابه شود از یمن قدوم تو صفایی آمد

بارالها چه شود عمر گران مایه سرامد*** من که از هجر پدر هر شب و روزم به نوایی

ص: 138

(20) ای گل رقیه نوگل گلزار بوده ای

ای گل رقه نوگل گ_زار ب_وده ای*** گل پرور و گل آور و گل دار بوده ای

هم خود گل و پدر گل و گل پرور گلی*** گل بخش و گلشن گل و گل خواه بوده ای

گل ریز گل فشانی و گل شان گل نشان*** گل بار و گل عیار و گل ایثار بوده ای

گل بزم و گل رواقی و گل صحن و گل حصار*** گل کاخ و گل سرایی و گل یار بوده ای

گل ناز و گل نواز و گل آثار و گل نثار ***گل چون گلاب و عنبر و گل نار بوده ای

گل قند و گل نباتی و گل شہد و گل شکر ***سرتابه پاگل و به گل آثار بوده ای

سبحان ربی از قدمت تا به سر گل است ***گل بذل و گل عطا و گل اندام بوده ای

ص: 139

(21) یکی نو غنچه ای از باغ زهرا

یکی نو غنچه ای از باغ زهرا***بجست از خواب نوشین بلبل آسا

به افغان از مژه خوناب می ریخت***نه خونابه که خون ناب میریخت

بگفت ای عمه بابایم کجا رفت***بدین دم در برم دیگر کجا رفت

مرا بگرفته بود این دم در آغوش***همی مالید دستم بر سر و گوش

به ناگه گشت غایب از ب_ر من***ببین سوز دل و چشم تر

جازی بانوان دل شکسته***به گرداگرد آن کودک نشسته

خرابه جایشان با آن ستمها***بهانه طفلشان سربار غمها

ص: 141

(22) نگر در نوا مرغ خاموش را

نگر در نوا مرغ خاموش را***گرفت از طبق چون که سر پوش را

رقیه سر شه چو در بر گرفت***بسوز دل این نغمه از سر گفت

کجا بودی ای عرش حق را تو زین***خرابه شده مسکنم یا حسین

یکی گفت این کودک دل غمین***ندارد در این شهر، یار و معین

یکی گفت طفلی دل افسرده است***یتیم است و بابای او مرده است

یکی زد به سر سنگم از راه کین***در آن دم فتادم به روی زمین

کنون آمدی ای گل احمرم***تو منت نهادی پدر بر سرم

ص: 144

(23) بود از مظهر حق دخترکی در اسرا

بود از مظهر حق دخترکی در اسرا ***موکنان مویه کنان جامه در آن نوحه سرا

هر شب از هجر پدر تا به سحر ناله نمود*** تابه روز تا شام به گلبرگ روان ژاله نمود

هر دم از مهر پدر روی به دیوان گریست ***در و دیوار هم از آن مه خونبار گریست

ام کلثوم : تسلیتش زار گریست ***زینب از دیدن آن هر دو به یک بار گریست

دایم از گریه اش اندر اسرا ولوله بود*** بدتر از این همه در گردن او سلسله بود

خفت یک شب به صد اندوه به ویرانه شام ***خواب پر بودش از آن بی سر وین خانه شام

دید در خواب که جا کرده در آغوش پدر ***گویدش ای تو قرار دل پر جوش پدر

چند نالی که نهای هیچ فراموش پدر *** نیست خالی ز تو یک لحظه به آغوش پدر

گفت ای کز غم هجر تو ب_ه زندان ب_ودم***همه کز مرحله پیمای بیابان بودم

ص: 146

(24) کودکی کو پدرش در سفر است

کودکی کو پدرش در سفر است***روز و شب بر سر راهش نظر است

هر صدایی که ز در میشنود***گویی آواز پدر می شنود

گوشه ای گاه نشیند گریان***سر به زانوی الم در افغان

می رود گاه کناری تنها***رو به دیوار و نوید بابا

گوش بر زنگ و نگاهی به در است***خواب و بیدار به یاد پدر است

کودک در به در شاه شهید***در خرابه سر ببریده چو بدید

فت بابا ز سفر آمده ای***پانبودت ک_ه ب_ه س_ر آمده ای

جگرم سوخت از این آمدنت***سرت اینجا است کجا شد بدنت

ص: 148

(25) ز دوری رخت ای سر دلم به جان آمد

ز دوری رخت ای سر دلم ب_ه ج_ان آم_د***عجب عجب که تو را یاد بی کسان آمد

کدام جلوه ز سر برد طایر هوشت***چه شد که از همه یک بار شد فراموشت

گهی ز مهر نگاهی به ما اسیران کن***گهی تسلی احوال غم نصیبان کن

سر تو گر به سنان پیش رو مقابله شد***پیاده از عقبت پای من پر آبله شد

کبودی لبت ای گوشواره عرش مجید***اگر غلط نکنم هست جای چ_وب یزید

ص: 150

(26) وارد به خرابه چه سر خسرو دین شد

وارد به خرابه چه سر خسرو دین شد***افغان اسیران همه تا عرش برین شد

چون دید رقیه سر بابش ز در آمد***گفتا که الهی شب هجران به سر آمد

برداشت سر باب و گرفتی به مقابل***گفتا که عجب یاد نمودی از محافل

با رأس پدر آن گل رعنا سخنی گفت***با آه جگر سوز و دل پر محنی گفت

کی باب سر پاک تو از تن ک_ه بریده***بین عمه به تن پیراهن صبر دریده

ناگاه لب لعل حسین باز شد و گفت*** الى الى هلمی چه در سفت

من منتظرم روی نکوی تو رقیه هستم ***هستم تو بیا در بر من زود رقیه

ص: 151

(27) عمه بیا یوسف زهرا رسید

عمه بیا یوسف زهرا رسید***سرور دین خسرو بطحا رسید

عمه خرابه شده سینای طور***کرده تجلی بر مانو زنور

عمه بیا بین که پدر آمده***اهل حرم را بنما با خبر

باب عزیزم ز سفر امده***آمده سلطان زمان از سفر

عمه مگر چوب ستم خورده است***لعل لبانش ز چه افسرده است

من به فدای سر پ_ر خ_ون او***لعل لب و صورت گلگون او

عمه نیامد علی اکبرش***عمه کجا شد علی اصغرش

ص: 153

(28) کودک در به در شاه شهید

کودک در به در شاه شهید***کنج ویرانه ز بیداد یزید

کنج ویرانه شبی با دل زار***دامن عمه مضطر بگرفت

ساعتی خفت و سپس شد بیدار***ناله یا اب_ه از سر بگرفت

پدرم کو پدرم کو پدرم***عمه طفلان همه بابا دارند

همگی منزل و مأوی دارند***گفت کوعمه کجا شد پدرم

دست طفلان همه بر دست پدر***دست من بسته اسیر و مضطر

کرد آن طفل س_ه س_ال_ه ب_ه فغان***بانوان بر سر و بر سینه زنان

ص: 154

(29) باب گرام ای شه کون و مکان

باب گرام ای شه کون و مکان***رقیه را بین کف دشمنان

بلبل افسرده بی بال و پر***گشته ام از هجر ت_و ج_انم پ_در

درد دل خویش چسان گویمت***ای گل گم گشته کجا جویمت

بس ز فراق تو سرشکم ریخت***رشته عمرم دگر از هم گسیخت

چون نکنم گریه پدر کشته ام***بعد تو م_ن سیلی ظلم خورده ام

روز به چشمم شده چ_و ش_ام ت_ار***در نظر خلق شدم خوار و زار

خیز و ببین شانه بشکسته ام***خیز و ببین صورت چون نیلیام

صورت سیلی خور دختر ببین***بازوی نیلی شده بابا ببین

ص: 156

(30) بود در شهر شام از حسین دختری

بود در شهر شام از حسین دختری***آسیه فطرتی فاطمه منظری

تال_ی مریمی ث_انی ه_اجری عفت***عفت کردگار ع_صمت اکبری

او سه ساله بد و عقل چهل ساله داشت***با چهل ساله عقل روی چون لاله داشت

لاله روی او هم چون مه هاله داشت***هاله برده ز رخ رخ چو گل ژاله داشت

شد رقیه ز باب نام دلجوی او***نار طور كلیم آتش روی او

هم چو خیر النساء خصلت و خوی او***کس ندیده است چون چشم جادوی او

گرچه اندر نظر طفل بود و صغیر***گر چه میآمدی از لبش بوی شیر

ص: 157