برادرت (جعفر) با جان هايتان با خدا معامله كرديد، در نتيجه خداوند اين آيه را در شأن شما نازل كرد (خداوند از مومنين جان هايشان و اموالشان را خريد...) حضرت امير المومنين (عليه السلام) در دعايي كه هنگام جهاد مي خواندند، اين آيه را تلاوت مي كردند و بعد از آن مي فرمودند: (فاجعلني ممّن اشتري فيه منك نفسه) خدايا مرا از كساني قرار بده كه جانش را به تو مي فروشد.

به خدا و روز واپسين ايمان آورده و در راه خدا جهاد كرده؟! (هرگز اين دو) در نزد خدا يكسان نيستند، يعني فضل و برتري اميرالمومنين (عليه السلام) با كسي قابل مقايسه نيست. امام هادي (عليه السلام) به اين آيه اشاره كرده و در فرازي كه فضيلت هاي قرآني حضرت را بيان كرده اند اين آيه را تلاوت كرده اند.

حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغالِبُون(56)

آيه 55 معروف به آيه ولايت است كه مربوط به خاتم بخشي اميرالمومنين (عليه السلام) در ركوع به يك فقير است كه در تفاسير سني و شيعه روايات بسيار زيادي در اين زمينه وجود دارد، در حديثي از امام صاق (عليه السلام) آمده است كه بعد از آن كه اين آيه نازل شد برخي از اصحاب رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) در مسجد النبي جمع شدند و به يكديگر گفتند اگر ما به اين آيه ايمان نياوريم گويا به تمام آيات قرآن ايمان نياورده ايم، و اگر ايمان بياوريم باعث ذلت ما مي شود، چون پسر ابوطالب بر ما مسلط مي شود، و ما مي دانيم كه محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) در آن چه مي گويد صادق است، بنابراين ما از پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) پيروي مي كنيم ولي از علي (عليه السلام) در آن چه به ما امر كند اطاعت نمي كنيم، در اين لحظه آيه 83 سوره نحل نازل شد.

آنان پاداش و سپاسي نخواستي، اين جملات اشاره به آيات 8 و9 سوره انسان دارد كه در شان حضرت و خانم فطمه زهرا و امام حسن و حسين (عليهم السلام) مي باشد، و مربوط به قضيه روزه گرفتن اين بزرگواران است كه سه روز افطار خود را به مسكين و يتيم و اسير دادند و سپس اين آيات نازل شد.

مَرْضاتِ اللَّه (207 سوره بقره) بعضي از مردم جان خود را به خاطر خشنودي خدا مي فروشند. ب) آياتي كه امير المومنين (عليه السلام) مصداق آن معرفي شده است آياتي وجود دارد كه قابل انطباق بر افراد زيادي است، و ويژگي هايي را بيان كرده است كه در بسياري از افراد وجود دارد، و به اصطلاح اين آيه مصاديق فراواني دارد، در رواياتي كه ذيل اين آيات مطرح شده است اهل بيت (عليهم السلام) را به عنوان بارزترين و كامل ترين مصداق براي اين آيه بيان كرده اند، امام هادي (عليه السلام) هم در اين زيارت حضرت امير المومنين (عليه السلام) را مصداق اكمل و اتم برخي از اين آيات بيان كرده اند:

1.در ابتداي اين زيارت خطاب به مولا مي فرمايند: السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا دِينَ اللَّهِ الْقَوِيمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِيمَ ، صراط مستقيم علي (عليه السلام) است، صراط مستقيمي كه مسلمانان هر روز در نماز خود از خداوند مي خواهند كه آن ها را به سوي آن هدايت كند علي (عليه السلام) است.

2.حضرت در ادامه مي فرمايند السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبَأُ الْعَظِيمُ الَّذِي هُمْ فِيهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَنْهُ يُسْأَلُون، اين فراز اشاره به آيات ابتدايي سوره نبأ دارد، عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ * عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ * الَّذِي هُمْ فِيهِ مخُْتَلِفُونَ، از چه چيزي سوال مي كنند؟ از خبر بزرگ كه در آن اختلاف دارند، اين خبر بزرگ چيست؟ مصاديق مختلفي دارد، اما در اين جا حضرت آن خبر بزرگي كه مردم در آن اختلاف دارند را امير المومنين (عليه السلام) معرفي كرده اند، از خود امير المومنين (عليه السلام) نقل شده كه (لا للّه

ص: 6

من نبأ أعظم منّي) براي خداوند خبري بزرگ تر از من نيست، همچنين حضرت در خطبه اي معروف به وسيله فرمودند (و إنّي النّبأ العظيم) و من آن خبر بزرگ هستم، از امام صادق (عليه السلام) هم روايت شده است كه نبا عظيم ولايت است.

3.امام هادي (عليه السلام) در يك جمله عبادت حضرت را بيان كرده و فرموده اند: وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا لَهُ الدِّينَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّي أَتَاكَ الْيَقِين ، و خداوند را عبادت كردي در حالي كه دينت را براي او خالص كردي، صبر كرده و به پاداش او راضي شدي، تا زمان مرگي فرا رسيد، اين فراز مطابق با دو آيه از قرآن كريم مي باشد كه عبادت پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) را بيان مي كند، خداوند در آيه 14 سوره زمر مي فرمايد (قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصاً لَهُ ديني) اي پيامبر به مردم بگو كه من خداوند را عبادت مي كنم در حالي كه براي او دينم را خالص كرده ام، همچنين در آيه 99 سوره حجر خطاب به پيامبر مي فرمايد (وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّي يَأْتِيَكَ الْيَقينُ) و پروردگارت را پرستش كن تا مرگ تو فرا رسد، اين دو آيه خطاب به پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) مي باشد، كه امام هادي (عليه السلام) امير المومنين (عليه السلام) را يكي از مصاديق آيه مي داند، و عبادت حضرت را مانند عبادت رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي داند، چرا كه علي (عليه السلام) نفس پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) مي باشد.

4.سپس امام هادي (عليه

ص: 7

السلام) خطاب به امير المومنين مي فرمايند أَنَّهُ الْقَائِلُ لَكَ وَ الَّذِي بَعَثْتَنِي بِالْحَقِّ مَا آمَنَ بِي مَنْ كَفَرَ بِكَ وَ لَا أَقَرَّ بِاللَّهِ مَنْ جَحَدَكَ وَ قَدْ ضَلَّ مَنْ صَدَّ عَنْكَ وَ لَمْ يَهْتَدِ إِلَي اللَّهِ تَعَالَي وَ لَا إِلَيَّ مَنْ لَمْ يَهْتَدِ بِكَ وَ هُوَ قَوْلُ رَبِّي عَزَّ وَ جَلَ وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدي ، اين جمله اشاره به يك روايت از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) در شان اميرالمومنين (عليه السلام) دارد، معناي اين فراز اين است: پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) در شان تو فرموده كه قسم به كسي كه مرا به حق به نبوت برانگيخت، هر كس به تو كفر بورزد به من ايمان نياورده، و هر كس تو را انكار كند به خدا اقرار نكرده، و هر كس كه (مردم را) از تو بازداشت گمراه است، و به سوي خدا و به سوي من هدايت نيافته است كسي كه به سوي تو هدايت نشود، پيامبر در ادامه حديث به آيه 82 سوره طه اشاره كرده و مي فرمايند: و اين همان كلام پروردگارم است كه گفته است: همانا من آمرزنده هستم نسبت به كسي كه توبه كند و ايمان بياورد و عمل صالح انجام دهد سپس هدايت شود، پيامبر در انتهاي آيه فرمودند إِلَي وَلَايَتِك، اين عبارت تفسير كلمه آخر آيه (ثم هدي) است يعني منظور از اين هدايت، هدايت به سوي امير المومنين (عليه السلام) است و خداوند كسي را مي آمرزد كه علاوه بر توبه و ايمان و عمل صالح، به سوي

ص: 8

اميرالمونين (عليه السلام) هدايت يابد، يك نكته جالب اين است كه اين روايت با اختلاف بسيار اندكي در كتاب تفسير فرات كوفي حديث 233 و امالي صدوق حديث 13 از مجلس 74 نقل شده است.

5.خداوند در آيه 95 و 96 سوره نساء مي فرمايد (وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ عَلَي الْقاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً دَرَجاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً) اين آيه بيان گر اين نكته است كه خداوند كساني را كه در راهش جهاد كردند بر كساني كه در خانه نشستند و به جهاد نرفتند برتري وفضيلت بخشيده، و درجات آن ها را بالا برده است و مغفرت و رحمتش را شامل حال آنان كرده است، امام هادي (عليه السلام) با بيان اين جمله كه (َ الَّذِي نَطَقَ الْقُرْآنُ بِتَفْضِيلِه) يعني شما كسي هستي كه قرآن به فضيلت او زبان گشوده است، اين آيه را تلاوت كرده و جد بزرگوارشان را مصداق بارز اين آيه معرفي كرده اند و اميرالمومنين (عليه السلام) جزء آن مجاهديني است كه خداوند آنان را برتري داده است.

6.حضرت در بخش ديگري از اين زيارت به يك آيه ديگر اشاره كرده و اميرالمونين (عليه السلام) را مصداق آن معرفي كرده و فرمودند: وَ أَنْتَ الْكَاظِمُ لِلْغَيْظِ وَ الْعَافِي عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ، يعني تو فروبرنده خشم و درگذرنده از مردم هستي و خداوند نيكوكاران را دوست دارد، اين عبارت اشاره به آيه 134 سوره آل عمران دارد كه خداوند ويژگي هاي متقين را بيان ميكند، و امام هادي (عليه السلام) جدشان را مصداق اتم اين ويژگي ها مي شمارد.

7.ايشان در ادامه

ص: 9

مي فرمايند وَ أَنْتَ الصَّابِرُ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْس ، يعني تويي كه در سختي و رنج و هنگام نبرد شكيبا هستي، اين جمله هم اشاره به آيه 177 سوره بقره دارد كه خداوند مصاديق نيكي را بيان مي كند كه يكي از آن ها صبر و تحمل سختي و رنج و هنگام نبرد است و حضرت يكي از مهمترين مصاديق اين آيه را جد بزرگوارشان معرفي مي كنند.

براي اين زيارت شريفه سند بسيار معتبري ذكر نموده كه كمتر خبري به قوت سند او ميرسد؛ و عبارت او در اين مقام چنين است: خبر داد مرا فقيه اجل ابوالفضل شاذان بن جبرئيل قمي از فقيه عماد محمد بن ابي القاسم الطبري از ابي علي از پدرش محمد بن الحسن (شيخ طوسي) از شيخ مفيد محمد بن محمد بن نعمان از ابيالقاسم جعفر بن قولويه از محمد بن يعقوب كليني از علي بنابراهيم از پدرش ابراهيم بن هاشم از ابي القاسم حسين بن روح و عثمان بن سعيد عمري از ابي محمد حسن بن علي العسكري از پدرش«امام هادي عليه السلام» و اين سلسله شريفه همه از اعيان علما و شيوخ طائفه و روساي مذهباند و جناب ابوالقاسم حسين بن روح و عثمان بن سعيد هر دو از نواب امام عصر عليه السلام هستند و بعد از تامل معلوم ميشود كه در تمام زيارات ماثوره زيارتي به اين وجه از صحت و اعتبار و قوت سند پيدا نميشود.

آيت الله العظمي وحيد خراساني - امام دهم، عليّ بن محمّد عليهما السّلام وقتي زيارت غدير را انشاء مي كند، در آن زيارت روشن مي شود كه قضيه، چه قضيه اي است؛ شخص چه شخصي است و شخصيّت، چه شخصيّتي است؟ درك خود اين زيارت، بدون مبالغه، از عهدة تمام حكما و تمام فقها بالاتر است. چند فراز از اين زيارت خوانده مي شود. منتها آنهايي كه عُمري در علم و فكر گذرانده اند، بايد در جمله به جمله آن دقّت كنند. آيت الله العظمي نوري همداني - امام هادي(ع) دو امتياز مهم در تاريخ شيعه

ص: 11

و اسلام دارند، اول زيارت جامعه كبيره مي باشد و مورد ديگر زيارت غدير ايشان.

- زيارت جامعه كبيره زيارتي جامع و كامل است و ما نظير اين زيارت را نداريم كه البته از نظر سند هم بسيار معتبر است.

- در حقيقت اين زيارتنامه (زيارت غديريه) يك دائره المعارف تاريخي نسبت به اهل بيت(ع) مي باشد و مفصل ترين زيارت هاي ما زيارت غدير حضرت هادي(ع) است.

آيت الله شيخ نجم الدين طبسي: - از زيارات صحيح است؛ بندبند و كلمه به كلمه اش را مطالعه كنيد؛ به سندهاي معتبر رسيده در شرايط سخت امام هادي عليه السلام بود.

- اين زيارت را بخوانيد؛ ثواب آن جاي خود، 150 فضيلت از فضايل مولا در آن آمده!

- كلمه به كلمه اش را مطالعه كنيد. دين الله القويم و صراطه المستقيم تا مي رسد به اين كه: ان الشاك فيك ما آمن بالرسول الامين، نه تنها قبول نداشته باشد، تنها شك هم كه بكند [به پيامبر ايمان نياورده]

ص: 12